Skip to main content

Full text of "Patrologiae cursus completus ; omnium SS patrum, doctorum scriptorumque ecclesiasticorum"

See other formats 


Google 


This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 


Usage guidelines 


Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 

We also ask that you: 


* Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for 
personal, non-commercial purposes. 


* Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 


* Maintain attribution The Google watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 


* Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 


About Google Book Search 


Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 
a[nttp: //books . google. com/] 




















Ld s, 


T "s 
τη: 2t Jácqua 2 fd 


PATROÓLOGLE 


CURSUS COMPLETUS 


SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA, 


OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORUM, 


BIVE LATINORUM, SIVE GRJECORUM, 
QUI AB "EVO APOSTOLICO AD ETATEM INNOCENTII III (ANNO 1216) PRO LATINIS 
ET AD BESSAHIONIS TEMPORA (ANNO 863) PRO GRZECIS FLORUERUNT : 


RECUSIO CHRONOLOGICA 
OMNIUM QUAE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICE TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIORA 
ECCLESLE SAECULA ET AMPLIUS, 


JjUXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS, INTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM 
DILIGENTER CASTIGATA; DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS, VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ; 
OMNIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QU4& TRIBUS NOVISSIMIS S8/ECULIS DEBENTUR ABSOLUTAS 
DETECTIS AUCTA ; INDICIBU8 PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS ΒΙΝΕ TOMOS 8ΙΝΕ AUCTORES ALICUJUS 
MOMENTI SUBSEQUENTIBUS, DONATA; CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET 
TITULIS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUB8 SUBJECTAMQUE MATE- 

RIAM SIGNIFICANTIBU8, ADORNATA; OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO 
AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ; 

DUCENTIS ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIDU8; AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABETICIS, CHRONOLOGICIS, 
STATISTICIS, SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTUM, DOGMATICUM, MORALE, 
LITURGICUM, CANONICUM, DISCIPLINARE HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA ΒΙΝΕ ULLA EXCEPTIONE; SED ΡΒΑΙ- 
SERTIM DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SCILICET RERUM, Quo CONSULTO, 
QUIDQUID NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM 
OMISSO, IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR; ALTERO SCRIPTURE 
SACRAE, EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES ET IN QUIBUS OPERUM 
SUORUM LOCIS SINGULOS 8INGULORUM LIBRORUM 8, SCRIPTURJE& VERSUS, A PRIMO 
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINT. 

EDITIO ACCURATISSIMA, CATERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, 81 PERPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITAS 
CHARTJE QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS, TUM 
NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGLE DECURSU CONSTANTER 
BIMILIS, PRETII EXIGUITAS, PRJESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CHRONOLOGICA 
SBEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC SPARSORUM, PRIMUM AUTEM 
IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET MSS. AD OMNES JETATES, LOCOS, LINGUAB FORMASQUE 
PERTINENTIBUS COADUNATORUM. 


SERIES GR/ECA 
IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESLE GRJECAE 
Α S. BARNABA AD BESSARIONEM 


ACQQGCUHRHANTE J.-P. MIGNE, 


BBiblilothecse Cleri universe 
SIVE 
CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIAE ECCLESIASTICAE RAMOS EDITORE. 





PATROLOGLE GR/AEC/E TOMUS CXXII. 


GEORGIUS CEDRENUS, JOANNES SCYLITZES, MICHAEL PSELLUS. 


— UO» DC — 


PARISIIS 


APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES, 
IN VIA DICTA: AVENUE DU MAINE, 189, OLIM CHAUSSÉE DU MAINE, 121. 


1889 


5R 
LO 
. MSf 
i. |οσ . 
(ορ. 





TRADITIO CATHOLICA 


SAECULUM XI. ANNUS 1058. 


ΓΕΏΡΓΙΟΥ 


ΤΟΥ. ΚΕΔΡΗΝΟΥ 
ΣΥΝΟΨΙΣ ΙΣΤΟΡΙΩΝ. 


GEORGII CEDRENI 


COMPENDIUM HISTORIARUM, 


CUI SUBJICIUNTUR 


EXCERPTA EX BREVIARIO JOANNIS SCYLITZA, CUROPALAT.. 


ACCEDUNT 


MICHAELIS PSELLI 
OPERA QUJE REPERIRI POTUERUNT OMNIA 
NUNC PRIMUM IN UNUM COLLECTA 


ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE j.-P. MIGNE, 
BIBLIOTHEC/AEE CLERI UNIVERS/E, 
SIVE 


CURSUUM COMPLETORUM IN $8INGULOS SCIENTLE& ECCLESIASTICEE RAMOS EDITORE. 


LLL —-- 32 μα N ns 
TOMUS "POSTERIOR . 


ο LÀ 9e e 3) QU 
—— —— ll E EED-« «μαμα ---- 
. 
* » - 
* 4 


PARISIIS 


APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET 4J.-P. MIGNE SUCCESSORES, 
IN VIA DICTA : AVENUE DU MAINE, 189, OLIM CHAUSSÉE DU MAINE, 127. 


1889 





TRADITIO 


CATHOLICA. 


SAECULUM XI. ANNUS 1058, 


ELENCHUS 


AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CXXII CONTINENTUR 





GEORGIUS CEDRENUS. 
Historiarum compendium. (Continuatio.) . 9 


JOANNES SCYLITZES. 


Breviarium historicum. 307 
MICHAEL PSELLUS. 
De Psellis et eorum seriptis Leonis Allatii 
Diatriba. 418 
OPERUM PARS PRIMA.— OPERA THEOLOGICA. 

Expositio in Canticum canticorum. 538 

De omnifaria doctrina capita c»ntum quin- 
quaginta septem. 687 
Quistionum naturalium soluliones. 183 

Versus politici de dogmate ad Mich. Ducam 

.imp., ex Meermanni Thesauro Juris, ad- 
dita interpretatione nostra. 811 


Dialogus de daemonum energia seu opera- 
tione, contra Manetem et Ruchitas, ex edi- 
lione Gaulmini Paris. 1615, collata. cum 
ea quam Boissonadius Norimberga dedit 
anno 1838. 849 


Quaenam sunt Grecorum opiniones de dz- 
monibus,Grece apud Boissonadium, cum 
Interpretatione nostra. 


De lapidum virtutibus ex edit Jac. Maussaci 
Lugdun. Batav. 1745. 883 


Epigramma in S. Gregorium Nazianzenum 


- (memoratur tantum). 899 

Charaeteres SS. Gregorii Theologi, Basilii 
Magni, Joannis Chrysostomi et Gregorii 
Nysseni, Greece ap. Boissonadium. 901 


Versus in sanctos tres hierarchas inter Ope- ..- 


Compendium legum versibus politicis, ad 
Mich. Ducam imp., ex eodem ibidem. 


Ad discipulos de &ctionum nominibus, Grece 
apud Boissonadium. 


De recentiorum legum et legalium definitio- 
num Latinis nominibus, ex eodem. 


OPERUM PARS TERTIA. — PHILOSOPHICA. 


De anima celebres opiniones, ex editione 
Joannis Tarini post Origenis Philocaliam. 


In Psychogoniam Platonicam, ex edit. Car. 
Linder. 


Expositio in Oracula magica quia Zoroastre 
prodiere, in Oraculis Sibyllinis Gali. 


Expositio in Oracula Cbaldaica, ex eodem 
ibidem. 


Summaria et brevis Dogmatum Chaldaicorum 
expositio, ex eodem. 


In Mercuri Trismegisü Pimandrum, ap. 
Boissonadium. 


OPERUM PARS QUARTA. -—— HISTORICA. 


De locis et nominibus Atticis, ex Boissona- 
dio. 

Epigramma in tereum equum in Hippodromo 

qui pedem attollebat, ex Banduri Imperio 
rientali. 


Epistole, ex Frid. Tafel de Thessalonica 
ejusque agro, et apud Boissonadium, cum 
interpretatione nostra. 


Fragmentum ex oratione ad Constantinum 
Monomachum imp., ex Leone Allatio De 
templis Grecorum recentioribus. 


ra Theodori Prodromi. EM -:98t "un 

Encomium et Officium Symednis: Métaphirastee ** U Fragmenta alia. 
(Patr ologie ον d e NND : :. *? APPENDIX AD OPERA MICH. PSELLI. 

Monodia in collapsioiem templi S. Βορ]άδ 1:22. ος ο **.— . 
ex Leone Allatio in not.-wd' (xeorgtunt ** *' Anonymi De antiquitatibus C. P. ex Banduri 
Acropolitam. ο 9&2 ο σος σον 7 914 Imperio Orientali. 

Ad quemdam mo&delrurt de. mortis determi- Testamentum Salomonis, cujus siepe meminit 
natione, Grece apud Boissonadium. 915 Psellus in libro De operationibus demo- 

num, addita interpretatione nostra. 
OPERUM PARS SECUNDA, — LEGALIA ET Fabroti Glossarium, sive interpretatio obscu- 
CANONICA, rorum verborum Cedreni. 

Oblatio Nomocanonis ad Michaelem Ducam: Index in. Cedrenum. . 
imp. ex Meermanni Thesauro Juris, cum Index in Michaelem Psellum et ín Appendi- 
interpretatione nostra. 919 cem. 


-- —— P Qd — - 


925 
1007 


1023 


1029 
1071 
1115 
1123 
1149 


1153 


1155 
1161 
1161 


1185 
1185 


1181 


1315 


1361 
1405 


1443 


- 0 A6» ----. ---- 


πι 





CEDRENI HISTORIARUM 


CONTINUATIO. 


[P. 600] Τοῦτον uev τὸν τρόπον, ὃν εἴπομε, Α 28-278 Annum agens etatis septimum Constan- 


αποθανόντος Αλεξάνδρου εἷς Κωςταντῖνον τὸν υἱὸν 
Λέοντος, ἔθδομον τῆς ἡλικίας ἄγοντα ἔτος, τὸ Βας(- 
λειον περιελήλυθε κράτος, ὑπὸ ἐπιτρόπους τελοῦντα 
τοὺς ἄνωθεν ἠριθμημένοος. Λαθόµενος οὖν τῆς 
ἑξουσίας Νικόλαος ὁ πατριάρχης ὡς καὶ αὐτὸς ἐπί- 
τροπος ὢν, συνάµα τοῖς ἄλλοις, ἐπηδαλιούχες τὰ τοῦ 
κοινοῦ. Τῶν δὲ πραγμάτων οὕτως ἐχόντων, καὶ τῆς 
βατιλείας, ὡς εἴπομεν παρὰ τῶν ἐπιτρόπων 
θωνομένης, Κωνστατῖνος ὁ τοῦ Δουχὸς ᾿Ανδρονί- 
κου υἱὸς, δοµέςτικος τῶν σχολῶν τυγχάνων καὶ 
δυναστείαν περιθεθλημένος µεγίστην, Ὑράμμµασι 
τῶν ἐν τῃ βασιλίδι φίλων καὶ συγγενῶν αὐτοῦ πα- 
βακινηθεῖς, γεγραφότων ἀχέφαλον εἶναι τὴν βασι- 
λείαν xal κακῶς διεξάγεσθαι xal μικρὸν ὅσον κιν- 
δυνεύειν ὀλεθρίῳ κχινδύνῳ ὑποπεσεῖν, αὐτὸν τε dva- 
καλουμένων ὡς ἐχέφρονα καὶ ἀνδρεῖον καὶ μµονον 
δυνάµενον ἐπαξίως κυθερνῆσαι τὴν περιθόητον τῶν 
“Ρωμαίων ἀρχὴν, προσθεµένων D' ὅτι xal dj σὐγ- 
χλητος αὐτὸν ἀσπάζεται xal Ó πολιτικὸς ὄχλος, καὶ 
ἐπισπευδόντων ὡς τάχος καταλαθεῖν, συνειδότος, ὥς 
φασι, xal τοῦ πατριάρχου Νικολάου καὶ τοῖς γρα- 
φεῖσι συνευδοκοῦντος διὰ τὸ µήπω τὰς διαθήκας 
᾿Ακεξάνδρου ἀναγνωσθῆναι μηδὲ γνωσθῆναι αὐτῷ ὡς 
* ἐπίτροπος γέγραπται καὶ αὐτὸς τοῦ παιδὸς, ᾿Αρτα- 
ϐ4σδου πρὸς τοῦτο διακονἠσαντος xal παρὰ τοῦτο 
πρώτου τῶν Ἱερέων (43) τῆς Μεγάλης Εκκλησίας 
μετέπειτα Ὑενομένου. Πατὴρ ὃδ᾽ ὁ ᾿Δρτάθασδος dv 
᾿Ανδρέου τοῦ ixl ζωγραφικῇ τέχνῃ λάμψαντος, Ὁ 
Κωνσταντῖνος δὲ καὶ προτερον ὀνειροπολῶν τὴν βα- 
σιλείαν καὶ διὰ παντος αὐτῆς ἐφιέμενος, καὶ μηδέ- 


tinus Leonis filius imperium iniit, sub iis quos re. 
censui tutoribus : et Nicolaus maxime patriarcha, 
utpote unus tutorum, clavum reipublice tenuit. 
Initio hujus imperii, Constantinus Ducas Andronics 
filius, domesticus scholarum, et maxima predilu- 
potentia, amicorum ao cognatorum in urbe degeni 
tium litteris ad invadendum imperium instigatur. 
Bcribebant enim, capite carere imperium, ao male 
geri, et in summo versari discrimine : ipsumque 
ut hominem cordatum atque fortem,et solum nobili 
Romanorum imperio administrando aptum, accer- 
sebant addebantque, probari eum senatui et civili 
multitudini:et hortabantur,ut urbem quamprimum 
occuparet. Ferunt, conscium borum que scribe- 
bantur approbatoremque fuisse Nioolaum patriar- 
cham (quippe nondum recitato Alexandri testa- 
mento, se inter tutores ascriptum eese etiamnum 
ignorantem) usumque bac in re ministerio Arta- 
basdi, qui pater fuit Andres nobilis pictoris, et 
ideo 349 primus sacerdotum Magni Templi factus 
est. At Constantinus, qui jam ante imperium som- 
niaret summoque id studio affectaret, neque ani- 
mum 8b ea cura unquam alio deflecteret, litteris 
acceptis statim assentit, et Cpolin contendit, atipa- 
tus militnm delectis; atque intempesta nocte per 
portam Micbaeli protovestiarii ingressus, qua vicina 
erat arci, in domum magistri Gregore Iberitze, 
soceri sui, se confert, ibiqne pernootat. Nicetas 
porro secretarius Duce adventu cognito, patricio 
Constantino Eladico monacho statim indicat, eum- 


ποτε ἄλλοσέ πη, ἀλλ᾽ ἤ πρὸς τὴν τοιαύτην ὄρεξιν C, que eo hac. ipsa nocte ad Ducam venit. Hi prius- 


τετραμμένον ἔχων τὸν νοῦν, δεξάµενος τὰ γράµ.- 
µατα ταχύ τε ἐπείσθη καὶ ταχὺ τὴν βασιλίδα 
κατέλαθεν, ἑπομένους ἔχων τοὺς των στρατευµά- 
των ἐκκρίτους, Καὶ τῶν νυκτῶν ἀωρὶ διὰ πυλίδος 
εἰσελθὼν τοῦ πρωτλθεστιαρίου Μιχαὴλ, πλησίον οὔ- 
σης τῆς ἀκροπόλεως, liv τῷ otv τοῦ µαγίστρου 
Γρηγορᾶ τοῦ ᾿Ιθηρίτζη ᾖ(πενθερὸς δὲ ὁ Γρηγορᾶς 
τοῦ Κωνσταντίνου) παρεγένετο, ἐν 7, διανυκτερεύων 
μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ διετέλει. Νικήτας δὲ ἀσηκρῆ- 
τις τὴν ἔλετσιν αἰσθόμενος τοῦ Κωνσταντίνου τῷ 
πατριχίῳ Κωνσταντίῳ τῷ ᾿Βλαδιχκῷ τυγχάνοντι 
μονακῷ θᾶττον ἐμήνυσε, καὶ παρειληφὼς αὐτὸν 


quam dies illucesceret, cum facibus et magna turba 
portam Circi oocupant, et Constantinum impera- 
torem faustis acclamationibus salutant. Cum autem 
qui intus erant, portam non reserarent fortiterque 
resisterent, Constantini protostrator, audax homo, 
dum inconsideratius portam aperire molitur, per 
commisguram forium lancea a quodam ictus occum- 
bit. Constantinus inde pulsus, tamen imperii cupi. 
ditate ebrius, neque sane rationis compos, inde ad 
Circum pergit, nihila sententiadimotus malo omine 
interfecti protostratoris. Inde 24860 faustis acclama- 
tionibus prosequentibus Chaloen oceupat; perque 


XYLANDHI ET GOARI NOT£. 


(43) Ἡρωτοϊερεύς, qui et πρωτοπαπᾶς, Bive τῶν 
Ἱερέων ὁ πρῶτος archipresbyter est, et in Magna 
Ecclesia ad sanctum altaris tribunal (non ita ubi- 


PATROL. GB. CXXII. 


P6 
o 


que) secundas a patriarcha obtinet. Codin"is. Eu- 
chologium. GoAR. 





4t GEORGII CEDRENI 12 


eam ingressus usque ad excubitorum stationem, Α κατὰ τὴν αὐτὴν νύχτα πεφοιτήκασι πρὸς τὸν Δοῦχα. 


proficiscitur. Interim Jounnes Eladas magister, 
unus curatorum, delectis quantum occasio patieba- 
tur remigibus ac sodalitatibus, iisque ut arma cui- 
que fors offerebat instructis, hos Duce occurrere 
jubet. Ii cum Duce militibus manum conseruerunt, 
et magna utrinque cedes facta est. Occubuit etiam 
Gregoras Duce filius, et Michaelus cognatus ejus, 
οἱ Curticius Armenius. Quo casu non leviter per- 
turbatus Ducas, suos "uti confirmaret, concitato 
cquo ad primos contendit : sed equo in tabulis la- 
pideis, quibus ille locus erat constratus, collapso 
excussum quidam in terra jacentem et a suis, qui 
fuga omnes dissipati erant, desertum cernens, ca- 
put ei gladio amputat, idque celeri cursu ad impe- 
ratorem Constantinum affert. Huno Duces futurum 
exitum etiam alias intellexerant tutores. Nicolaus 
enim quidam publicanus vectigalis Chaldiensis,cum 
vectigal acceptum decoxisset neque haberet unde 
publico satisfaceret merario, in Syriam profugerat, 
et nostra ejurata religione astrologie se dederat. Is 
in nigro linteo litteras ad Thomam logothetam scri- 
ptas miserat, que linteo aqua ?81 eluto apparue- 
runt, hanc continentes sententiam : « Nolite vobis 
metuere a rufa ave Duca: stulte enim res novas 
molietur, et statim peribit. » 


Βουλὴν δὲ ποιησάµενοι, µήπω τῆς ἡμέρας κατα- 
λαμπούσης, μιτὰ λαμπάδων καὶ λαοῦ πολλοῦ xai 
ὄχλου τὴν τοῦ ἱπποδρόμου πύλην καταλαμθάνοντες 
Κωνσταντῖνον ἀνευφήμουν αὐτοχράτορα. Τῶν δὲ 
ἔνδον εὐσθενῶς ἀντεχομένων xal μὴ ἀνοιγνύντων 
τὰ» πύλας, ὁ τοῦ Κωνσταντίνου πρωτοστράτωρ, 
ix' ἀνδρίᾳ μέγα φρονων xal βιαιότερον ἢ μᾶλλον 
εἰπεῖν ἁτακτότερον τῇ ἀνοίξει ἐπιχειρῶν τῶν πυ» 
λῶν, λογχεύεται παρά τινος τῶν εἴσω διὰ τῆς ἁρ- 
µογης τῶν θυρῶν. Καὶ θνήσχει μὲν οὗτος εὖθυς, ὁ 
Κωνσταντῖνος δὲ ἀποκρουσθεὶς ἐκεῖθεν καὶ τῷ τῆς 
βασιλείας ἔρωτι οἷα τινι µεθβῃ κάτοχος Ov xal μὴ 
καθεστῶτας ἔχων τοὺς λογισμοὺς, ἄρας ἐκεῖθεν εἰς 
τὸ Ἱπποδρόμιον παραγίνεται (A4)c κακὸν οἱωνὸν τὴν 
τοῦ πρωτοστράτορος ἔχων σφαγὴν, ὅμως δὲ τῶν 
δεδογµένων οὖκ ἀφιστάμενος. [P 610] Ἐκεῖθεν οὖν 
εὐφημούμενος κατέλαθε τὴν λεγομένην Χαλκῆν, καὶ 
8! αὐτῆς εἰσελθὼν ἔφθασεν ἄχοι τῶν ἐξκουθίτων. 
'0 δὲ μάγιστρος ᾿Ἰωάννης ὁ Ἐλαδᾶς, slc. ὑπάρχων 
τῶν ἐπιτρόπων, ἐχλογὴν ὡς 6 καιρὸς ἐδίδου τῶν 
ἑλατῶν (45) xal τῶν ἑταιρεῶν ποιησάµενος, xai 
καθοπλίσας ὅπως moth ἕχαστος ἅρματος (46) ηὸ- 
πόρει, ἀπέστειλε κατὰ τοῦ Δούκα * οἵτινες φθάσαν- 
τες τοὺς περὶ αὐτὸν συµπλέχονται, καὶ Υίνεται 
φόνος πολὺς ἑκατέρωθεν. ἛἜπεσε δὲ xal Γρηγορᾶς 








ὁ τοῦ Aouxàc υἱὸς, καὶ Μιχαλλ ὁ ἀνεψιὸς αὐτοῦ, καὶ Κουρτίκιος ὁ ᾽Αρμένιος. Ταῦτα ταραχῆς οὗ μικρᾶς 
.*üv Κωνσταντῖνον ἐμπίμπλησι. Σπεύδων οὖν ἐπιῤῥῶσαι τὸ ἑαυτοῦ µέρος, τὸν ἵππον ἐλάσας ἠπείγετο 
συμμῖξαι τοῖς ἔμπροσθεν. Ὁ D' ἵππος ταῖς ἐχεῖσε ὑπεστρωμέναις κατολισθήσας πλαξὶν εἷς γῆν τόν 
ἐπιθάτην κατέθπλε, καὶ τις αὐτὸν κατὰ Ὑῆς ἑῤῥιμμένον καὶ μεμονωμένον καταλαθὼν (ol γὰρ ἄλλοι 
διεσχκεδάσθησαν ἄπαντες) ξίφει τὴν τούτου ἀπέτεμε κεφαλὴν x«l δροµαίως τῷ βασιλεὶ ἀπήνεγχε Kov- 
σταντίνῳ. Τὸ δὲ τοιαύτην αὐτὸν καταλήψεσθαι τύχην προεσνωσμένον ἣν τοῖς ἐπιτρόποις καὶ ἐξ 
ἑτέρας αἱτίας. Νικόλαός τις δημοσιώνης τῶν ἐν Χαλδίᾳ (17) εἰσπράξεων, τὰς συντελείας κατασπα- 
θήσας καὶ μὴ ἔχων ὅθεν &moBip τὸ δηµόσιον ὄφλημα, φυγὰσ sl; Συρίαν ὤχετο, ἐξομοσάμενος τὴν καθ’ 
ἡμᾶς εὐσεθῇ θρησκείαν, καὶ ἀστρολογίας ἀντεποιεῖτο. Όὖτος ἐν ὁὀθὸνῃ µμελαίνῃ γράμματα Ὑράψας 
ἀπεστάλκει τῷ λογοθέτῃ Θωμᾷ, καὶ τῆς ὀθόνης ῥυφθείσης δι ὕδατος φανερὰ τὰ γράμματα γέγονεν. 
ν δὲ ὁ νοῦς τῶν Ὑγεγραμµένων τοιοῦτος * « Μὴ φοθηθῆτε ἀπὸ τοῦ πυῤῥοῦ πετεινοῦ τοῦ Δουκός * νεω- 
τερισθήσεται γὰρ ἀφρόνως, xal εὐθέως ὁλοθρευθήσεται. » 


Conatu Duce hunc exitum nacto, statim Gre- ( 


goras magister, Duce socer, et cum eo patricius 
Leo Cherosphaota ad Sophie templum profuge- 
runt. Qui & tutoribus inde abrepti, rasi et monachi 
in Studii monasterium conclusi sunt. Constantinum 
Eladicum patricium iidem nervis bovillis prolixe 
ossum et in triumpho per mediam urbem ductum 
monasterio Dalmatico inclusere. Leonem patricium 
Ceatacalitzam et Abessalomum patricium Arotre 
filium excecatos relegarunt.Constantinum Eulampii 
filium, et cum eo alios, Philotheus urbis prefectus 
in Circi funda capite truncavit. Nicetas secretarius 


Τοιοῦτον δὲ τέλος λαθούσης τῆς ἁποστάσεως, 
παραυνίκα μὲν ὁ μάγιστρος Γγήγορᾶς xai πενθερὸς 
τοῦ Δουκὸς μετὰ Λέοντος πατρικίου τοῦ Χοιροσφά- 
xtou τῷ Oel τεµένει τῆς τοῦ θεοῦ Σοφίας προσ- 
ἑδραμον * οὕς ἐκεῖθεν ἁποσπάσαντες οἱ ἐπίτροποι 
ἀπέχειραν μοναχοὺς iv τῇ των Στουδίου μονῇ. Kov- 
σταντῖνον δὲ τὸν πατρίκιον τὸν Ελαδικὸν βουνεύροις 
τύψαντες ἀφειδῶς διὰ µέσης τῆς πόλεως ἑθριάμ- 
ὄευσαν καὶ iv «fj μονῇ τῶν Δαλμάτου ἀπέκλεισαν. 
Λέοντα δὲ πατρίχιον τὸν Κατακαλίτζην και ᾿Άθεσσα- 
λὼμ πατρίκιον τὸν τοῦ ᾿Αροτρᾶ ἑκτυφλώσαντες ἐν 
ἐξορίᾳ παρἐπεμψαν. Κωσταντῖνον δὲ τὸν τοῦ Εὺ- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(44) Atqui erat circo exclusus, nisi alia fortassis 
porta intrarit, aut de alio, quod arbitror, circo lo- 
qu&tur. Xvr. 

(45) Πλωίμους habet Zonaras, quod idem est, 
Βοοἱοβ navales. Χγι, — lHemiges non plebeios aut 
tumultuario lectos intelligi non opinor : ut enim 
ἑταιρεῖαι, de quibus loquitur, confzderatorum ecant 
selectze turma, ita et remigum dromonem impera- 
loris agere consuetorum; de quibus Constant. in 


Admin. Imp. ο. 51. Auctor infra p. 615 : Et ἔχει 
ἄνδρας ἐὐειδεῖς, xal yevvalouc xal τὴν βασιλικήν 
ἐρέττειν ἐπιτηδείους τριήρη. GoAR. 

40) Άρματος arma verti : neque enim curribus 
usi sunt; et hanc vocem, quo modo multas, Gre- 
cam fecit, ut supra quoque monui. Xvr. 

(47) Vox obscura et, ut puto, falsa. Xvr. — Ar- 
menie portio est Χαλδία versus Syriam. GoaR. 


13 


HISTORIARUM COMPEND IUM. 


14 


λαμκίου καὶ ἕτερους σὺν αὐτῷ Φιλόθεος ὁ ἕπαρ- A et Constantinus Africus diu ac multum quesiti 


χος (48) ἐν τῇ ἱππικῇ αφινδὀνῃ ἀπέτεμε. Νικήτας 
δὲ ὁ ἀσηχρῆτις καὶ Κωνσταντῖνος ὁ Alp, χαίπερ 
ἀναζητηθέντες πολλὰ, οὐχ εὑρέθησαν. Τὸν δὲ πα. 
τρίκιον Αἰγίδην τὸν ἐπ᾽ ἀνδρίᾳ περιθόητον, καί τινας 
σὺν αὐτῷ στρατηγοὺς οὐκ ἀσήμους , ἀπὸ τῆς ἐν 
Χρυσοπόλει δαµάλεως (40) καὶ µέχρ: τοῦ τόπου τοῦ 
λεγοµένου Λευκακτίου ἀνεσκολόπισαν. Πολλοὶ δὲ xai 
ἄλλοι ἁπωλώλεισαν τῶν συγκλητικῶν παρὰ τῶν λε- 
γομένων ἐἑπιτρόπων ἀνηλεῶς τε καὶ ἀναιτίως, 
TP. 614] «t µή τινες παῤῥησιασάμενοι τῶν δικα- 
στῶν τῆς ἀδίχου ὁρμῆς ἀνεχαίτισαν, φάµενοι, ὡς 
παιδὸς ὄντος τοῦ βασιλέως xai μὴ νοοῦντος τὰ πε- 
πραγµένα πῶς ἄνευ τῆς αὐτοῦ χελεύσεως τολμᾶτε τὰ 
τοιαῦτα διαπράττεσθαι ; Οἱ δὲ ἐπίτροποι xai τὴν τοῦ 
Δοῦχα ἀποκείραντες γυναῖκα εἰς τὸν ἐν τῇ Πασλαγονίᾳ 
τὸν ταύτης υἱόν. 

᾽Αλλὰ τούτων xarà τὴν πόλιν πραττοµένων , Συ- 
μεὼν ὁ Βουλγαρίας ἄρχων μετὰ βαρείας δυνάµεως 
εἰσθολὴν κατὰ Ρωμαίων ἑἐποιήσατο, καὶ τὴν βασι- 
Alàa φθάσας χάρακα πεφιέθαλεν ἀπό τε Βλαχερνῶν 
καὶ µέχρι τῆς λεγομένης Χρυσῆς πόρτης, καὶ µε- 
τίωρος ἦν ταῖς ἐλπίσι ῥᾳδίως ταύτην ἐλεῖν Κατα- 
μαθὼν δὲ τὴν ὀχυρότητα τῶν τειχῶν καὶ t3 πλῆθος 
τῶν τειχοφυλακούντων καὶ τὴν τῶν πετροθόλων καὶ 
τοξοθόλων ὀργάνων δαψίλειαν, ἀφέμενος τῶν ἑλπί- 
δὅων iv τῷ ᾿Εθδόμῳ ὑπέστρεψεν, εἰρηνικὰς σπονδὰς 
ἐξαιτούμενος. Τῶν δ᾽ ἐπιτρόπων ἀἁσμενέστατα δεξα- 
µένων τὸν λόγον, ἀποστέλλει ὁ Συμεὼν τὸν ἑαυτοῦ 
µάγιατρον θεόδωρον ὁμιλῆσαι περὶ εἰρήνης' οὗ 
παραγενοµένου xal λόγων κινηθέντων πολλῶν, 
ὁ πατριάρχης ἅμα τοῖς λοιποῖς ἐπιτρόποις ἀναλα- 
θόντες τὸν βασιλέα ἐν τῷ παλατίῳ ἦλθον τῶν Βλα- 
χερνῶν, καὶ ὁμήρους δόντες ἀξιολόγους εἰσήγαγον 
τὸν Συμεὼν ἐν τῷ παλατίῳ, καὶ συνειστιάθη τῷ 
βασιλεῖ, τοῦ Συμεὼν ὑποχλίναντος τῷ πατριάρχῃ τὴν 
κεναλὴν xai εὐχὴν δεξαµένου παρ᾽ αὐτοῦ, ἐπιθέντος, 
ὥς φασι, τῇ τοῦ Βαρθάρου χεφαλῇ ἀντὶ στεφάνου τὸ 


6 


inventi non sunt. Patricium /Egidam, nobilitate 
fortitudinis virum, et alios cum eo duoes haud ob- 
scuros, a Damali (buculam vox notat) Chrysopoli- 
tana usque ad locum cui Leucactio (quod album lit- 
tus diceres) nomen est, palis suffixerunt. Quin et 
alios multos senatorii ordinis viros tutores isti inno- 
cuos crudeliter erant interempturi, nisi quidam ex 
judicibus libertate dicendi eumpta eos ab injusto 
conatu retraxissent, quaerentes quomodo injussu 
imperatoris, 263 qui puer adhuc quid gereretur 
non intelligeret, tanta auderent facere. li tutores 
uxorem quoque Duce raserunt et domum suam, 
quam in Paphlagonia habebat, dimiserunt, filium- 
que ejus Stephanum ecastraverunt. 


οἶκον αὐτῆς ἐξαπέστειλαν. ᾿Εξέτεμον δὲ καὶ Στέφανον 


B Dum hec in urbe geruntur, interim Simeo Bul- 


garorum princeps gravicumexeroitu in Romanorum 
ditionem invadit, et ad OCpolin venit, atque a Bla- 
chernis usque ad Auream portam castra ponit, ma- 
gnamque spem conceperat urbis potiundg : sed 
ut certior factus est de murorum firmitate, multi- 
tudine propugnatorum saxa jactantium, machina- 
rum et balistarum abundantia, repudiata ea spe ad 
Hebdomum recedit pacifloationemque poscit. Id 
fuit multo gratissimum tutoribus; missusque est & 
Simeone magister ipsius Theodorus, et de pace 
habitum colloquium. Multis ultro citroque commu- 
tatis verbis, patriarcha cum reliquis tutoribus de- 
ducunt imperatorem in Blachernense palatium : 
datisque idoneis obsidibus eodem ad convivium 
imperatoris Simeonem recipiunt. Ubi quidem caput 
patriarche Bulgarus princeps submisit, et ab eo 
comprecationem obtinuit, capiti, ut fertur, Simeo- 
nis imponente suum epirrhiptarium. Post convi- 
vium pacis conditionibus compositis, Simeon eju- 
aque liberi donati domum abierunt. 


ἰδιον ἐπιῤῥιπτάριον (50). Μετὰ δὲ «J|» ἑστίασιν, ἀσυμθάτων γἐνοµένων περὶ τῆς εἰρήνης (51), δώροις 8 τε 


Συμεὼν xai oi τούτου παΐῖδες φιλοφρονηθέντες elo 
τετο τῇὸς. 

Too δὶ βασιλέως Κωνσταντίνου διὰ παντὸς ὁδυ- 
popí»ou xdi τὴν ἑαυτοῦ ἀναχαλουμένου µητέρα 
(£85 γὰρ αὐτὴν κατήγαγε τοῦ παλατίου ᾽Αλέξανδρος), 
ἀναθιθάζουσι xal ἄχοντες πάλιν αὐτήν. ᾿Ανελθοῦσα 
οὖν καὶ ἐγχρατὴς γενομένη τῆς βασιλείας προσλαμ- 
θάνεται τὸν παρακοιμώμενον Κωνσταντίνον, καὶ 
ἸἈναστάσιον, xai Κωνσταντῖνον, τοὺς ἀδελφοὺς τοὺς 
τὴν ἐπωνυμίαν Ρογγυλίους. Συμθουλεύσαντος δὲ καὶ 


τὴν ἴδίαν ἀπηλλαγησαν χώραν. Καὶ ταῦτα μὲν ἑπρατ- 


72488 Porro Zoen imperatoris matrem, quam 
dudum aula eduxerat Alexander, fllio eam identi- 
dem deplorante ac requirente, tutores vel inviti in 
palatium revocant. Reversa hec et rerum guberna- 
tionem nacta adsciscit Constantinum cubicularium 
intimum, Anastasium et Constantinum Gongylios, 
cognominatos germanos fratres, ac Joannem Ela- 
dam. Horum consilio aula ejiciuntur Alexandri 


XYLANDR] ET GOARI NOTE. 


(48) Vindicandis criminibus vacavit ultimis tem- 
poribus, unde et in pretorio reorum ergastulo do- 
mum ex officio deputatam babuit. Auctor plerisque 
locis. GoAR. 

(49) Locus ita dictus χατὰ τὴν ἀντιπέραν dv τῷ 
χίονι Ἱσταμένην λιθίνην δάµαλιν, trans. Bosporum 
Thracise, Chrysopoli. Auctor paulo infra p. 617. 

AR. 

(50) Graecam vocem interpretando retinui, quee 
eucullam aut aliud quod capiti injiceretur tegmen 


videtur significare, παρὰ τὸ ἐπιῤῥίπτειν. XvrL. — 
Mandyas, Latinorum pallium, cunctis vestibus 
ἐπιῤῥιπτέον, à Xylandri cuculla diversum, ut. patet 
ex Codino c. 6, n. 2. GoAR. 

(51) Apud Zonaram contrarium hujus loci legi- 
tur, dissiluisse nimirum hanc pacificationem ; quod 
probabilius et verius puto. Mox enim rursum sine 
violate pacis et mentione refert Simeonem in Thra- 
ciam grassatum. Xrr. 


45 GEORGII CEDRENI | 16 


assecle, Joannes rector, Gabrielopulus, Basilitzes A Ἰωάννου τοῦ ᾿Ελαδᾶ καταθιθάζουσι τοὺς οἰκείους 


8o reliqui. Dominicum etiam sodalitatis preefeotum 
Zoe Augusta provehit, hominem strenuum habitum 
suisque parentem mandatis. Ejus consilio patriar- 
cha palatio pellitur. Magister Joannes Eladas ultro 
inde discedit ob morbum, quo et periit. Αἱ Con- 
stantinus cubicularius uti solus omnia imperii gu- 
bernare posset neque 8 quoquam impediretur, so- 
dalitatis prefectum apud Augustam criminatur, 
quasi is fratri suo imperium vindicare conaretur. 
Quod ea ita esse credens, patricium eum oreat : ac 
de more precatum descendentem domi manere 
jubet. Sodalitati preficit Joannem Garidam ac Da- 
mianum eunuchum druüngarium vigilie facit. 


᾽Αλεχάνδρου, Ἰωάννην τὸν ῥαίχτωρα, τόν Γαθριηλό- 
πουλον, τὸν Βασιλίτζην καὶ τοὺς λοιπούς, Προθάλ- 
λεται δὲ καὶ ζωὴ Αὐγοῦστα Δομίνικον ἑταιρειάρχην 
διαστήριον δοκοῦντα xal τοῖς αὐτῆς προσκείµενον 
προστάγµασιν, οὗ τῇ συμθουλῇ καιαθιθάζεται ὁ 
πχτριάρχης τοῦ παλατίου. Kai 6 μάγιστρος δὲ 
Ἰωάννης ὁ ᾿Ἐλαθᾶς κατῆλθεν ἑχουσίως, νόσψῳ λη- 
φθεὶς, δ᾽ ἧς καὶ ἀπεθίω. Κωνσταντῖνος δὲ ὁ παρα- 
κοιμώμενος ὑφ) ἑαυτὸν ἀγαγεῖν τὴν ἅπασαν τῆς 
βασιλείας ἡνίαν βουλόμενος καὶ µηδένα ἔχειν τὸν 
ἐμποδίζοντα.. |P. 649] διαθάλλει τὸν ἑταιρειάρχην 
εἲς τὴν Αὐγοῦσταν ὡς σφετεριζόµενον τὴν βασιλείαν 
εἷς τόν ἑαυτοῦ ἀδελφόν' οὗ τοῖς λόγοις πεισθεῖσα πα- 


τρἰκιον αὐτὸν ctp, καὶ κατελθόντα, ὡς ἔθος, λαθεῖν εὐχλν (52) οἴκοι µένειν προσέταξε. Προχειρίζιται δὲ ἀντ) 
αὐτοῦ Ἰῶάννην τὸν Γαριδᾶν ἑταιρειάρχην, καὶ Δαμιανὸν εὐνοῦχον ἀρτιφανῆ τῆς βίγλας δρουγγάριον (53). 


Ceterum Simeone Thraciam populante, Augusta B 


cum proceribus consulat quo pacto ejus impres- 
siones compesceret. Ibi Joannes Bogas 3264 pro- 
mittit, si patricio honore iusigniretur, se Patzinacas 
contra eum adducturum ; impetratoque quod pete- 
bat, acceptis donis ad eos se confert, pactum icit, 
acceptisque obsidibus Cpolin redit, pollicitia Patzi- 
nacis se Istro trajecto Bulgaris bellum facturos. 
Transfugit eo tempore et Asotes, vir celebris, prin- 
cipis principum filius. Is ferebatur virgam ferream 
manibus extrema tenens confringere ao flectere 
posse, duritie ferri manuum robori cedente. Eum 
. Zoecomiter acoeptum domum remisit. Adrianopolin 
autem Simeoni per complures dies frustra oppu- 
gnanti Paneratucas quidam Armenius, cui inter 
alios urbis ejus custodia fuerat, commissa, auro 
corruptus prodit, Paulo post missi ab Augusta Ba- 
Bilius patricius canicleo prefectus et Nioetas Ela- 
dious eam auro ac pecunia recuperarunt. 


"Ayvovroc δὲ xal φέροντος τοῦ Συμεὼν τὰ Opqxipa 
µέρη, καὶ τῆς Λὐγούστης φροντίζούσης μετὰ τῶν ἐν 
τόλει ὅπως αὐτοῦ παύσωσι τὰς ἐπιδρομὰς, Ιωάννης 
6 Βογᾶς ὑπέσχετο πατρἰκιος τιμηθεὶς (DA) ἀγαγεῖν 
κατ αὐτοῦ Πατζινάχους, καὶ τυχὼν τῆς αἰτήσεως, 
δῶρα λαθὼν ἄπεισιν εἰς Ἡατζινακίαν. Καὶ σπεισά- 
ενος καὶ ὀμήρους εἰληφὼς ἐπάνεισιν iv. τῇ πόλει, 
συνθεµένων τῶν Πατζινάχων τὸν "Ίστρον περαιώσα- 
σθαι καὶ Βουλγάροις πολεμεῖν. Ἡὐτομόλησε δὲ τότε 
καὶ ᾿Ασώτης ἀνὴρ ὀνομαστὸς, υἱὸς ὢν τοῦ ἄρχοντος 
τῶν ἀρχόντων. Ἐλέγετο δὲ οὗτος ῥάθδον σιδηρᾶν 
ἀμφοτέραις χερσὶ τῶν ἄκρῶν λαμθάνων περικλᾷν 
τῇ τῶν χειρῶν Bla καὶ κάµπτειν, τῆς ἀντιτύπου τοῦ 
σιδήρου βίας ὑπεκούσης τῇ τῶν χειρῶν ἰσχύι' 6v 
φιλοφρόνως ἡ δέσποινα δεξαµένη οἴκαδε πάλιν ὑπο- 
νοστῆσαι πεπο[ηχε,. Πολιορκοῦντος δὲ τοῦ Συμεὼν 
τὴν ᾿Αδριανούπολιν ἐφ᾽ ἡμέρας Ἱκανὰς xal μηδὲν 
ἀνύοντος, Ἡαγκρατούκας τις γένος Ov. )Αρμίνιος καὶ 
elc τῶν φυλάττειν τεταγµένων τὴν πόλιν, χρυσίφ 


δελεασθεὶς προὔδωκεν αὐτὴν τῷ Συμεών. Mev' ὀλίγον δὲ ἀπεστάλη παρὰ τῆς Αὐγούστης ὁ πατρίκιος βασίλειος 
6 ἐπὶ τοῦ κανιχλείου xal Νικήτας ᾽Ελαδικὸς, καὶ χρυσίἰῳ καὶ χρήµασι πλείστοις πάλιν αὐτὴν ἀνεκτήσαντο. 


Hoc ipso anno Tyri ameras Damianus hostili cum 
olasse et magnis copiis in Romanos impetum dedit, 
adortusque Strobelum acriter oppugnavit; et ce- 
pisset utique, nisi e morbo decessisset vita. Morte 
ejus factum est ut Saraceni re infecta domum redi- 
rent. Zoe porro continentes Simeonis incursiones 
non ferens, eumque reprimere cupiens, re cum se- 
natu deliberata statuit pacem cum Saracenis com- 
ponere orientalesque 286 deinde omnes exercitus 
in Occidentem transportare, hisque cum occiden- 
talibus copiis conjunctis bellum in Bulgaros movere 
eosque exscindere.Proinde in Syriam missi Joannes 
Radenus patricius et Michaelus Toxaras pactum 


Τούτῳ τῷ ἔτει xal Δαμιανὸς ὁ τῆς Τύρου ἀμηρᾶς 
μετὰ πολεμικῶν πλοίων καὶ δυνάµεως πολλῆς εἶσθο- 
λὴν ἐποιήσατο κατὰ 'Ρωμαίων, καὶ τὴν Στρόθηλον 
καταλαθών ἐνεογῶς αὐτὴν ἐπολιόρκει. Καὶ ἐξεπόρ- 
θησεν ἂν, c? μὴ νωσήσας ἀπεθίω , διὰ χκενῆς τῶν 
Σαρακηνῶν ὑποστρεψάντων. M?) φέρουσα δὸ Zu) i 
βασιλὶς τὰς τοῦ Συμεὼν συνεχεῖς ἐπιδρομὰς , xal 
βουλομένη ταύτας ἀναχόψαι, 8£ov ἐγνώχει μετὰ τῆς 
συγκλήτου εἶναι σπείσασθαι τοῖς Σαρακηνοῖς, καὶ 
πάντα τὸν ἐν τῃ Ἑψφα στρατὸν διαπερᾶσαι πρὸς τὴν 
Ἑσπέραν, xal ἑνωθέντων τῶν τε ἑφων καὶ τῶν ὃυτι- 
κῶν στρατευμάτων πόλεμον αυστήσασθαι κατὰ τῶν 
Βουλγάρων, καὶ τελέως ἀφανίσαι αὐτούς, Ἔδοξε τοῦτο, 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(52) Officia ministeriaque publica non sine cc- 
lestibus auspiciis οἱ Ecclesie votis suscipiebant 
Graeci. Unde patricius ab imperatrice renuntiatus 
Constantius confestim, de more, precationem ad 
consecrationis instar auscepturus in eoclesiam per- 
git. Reperitur in Eucholegio recens cuso in patricii 
8ο europalate promotione. Go4R. 

(53) Repetii ἀπὸ κοινοῦ verbum προχειρίζεται, 


utpote non existimans officium unius ἑταιρειάρχου 
duobus commissum fuisse, quod verba ambigue 
posita pre se ferre videntur. XvL. 

(54) Forte sic fuit vertendum, Bogas patricius pro - 
millit, eto., u& non hoc opere premium retulerit, 
ged jam ante patricius in se receperit rem ; est enim 
ambiguus locus. Quis autem sit ille princeps prin- 
cipum, ἄρχων ἀρχόντων, nondum didici. Xvr. 


11 HISTORIARUM GOMPENDIUM. | 48 


xal πεμφθεὶς εἷς Συρίαν Ἰωάννης πατρίχιος ὁ ΄Ραδη- Α. cum Saracenis icerunt. Augusta Saracenorum jam 


χνὸς καὶ Μιχαἡλ ὁ ᾿Γοξαρᾶς ἑσπείσαντο τοῖς Zapaxn- 
νοῖς. Καὶ δὴ τῆς ἀπ᾿ αὐτῶν ἀπαλλαχεῖσα φροντίδος Ἡ 
βασιλὶς, τὴν συνήθη διανομὴν τῆς ῥόγας κελεύσασα 
Ὑτνέσθαι τῶν στρατευμάτων, | Atovt! τε μαγίστρῳ 
τῷ Φωκᾷ ταῦτα παραδοῦσα, δοµεστίχῳ τῶν σχολῶν 
τυγχανοντι, ἁπὰραι κατὰ Βουλγάρων ἐπέτριψεν. 
᾿Αθροιαθέντων δὲ πάντων τῶν θεμάτων καὶ τῶν 
ταγμάτων κατὰ τὴν Διάθασιν (πεδίον δὲ ἡ Διά- 
δασις μέγα καὶ πρὸς ὑποδοχὴν στρατοῦ ἐπι- 
τήδειον), ἀποσταλεῖς ὁ πρωτοπαπᾶᾷς τοῦ παλα- 
τίου (55) μετὰ τῶν τιµίων ξύλων [P. 619] παρεσ- 
κεύασε προσκυνήσαντας πάντας ἐπομόσασθαι κὺυν- 
αποθνήσχειν ἀλλήλοις. Καὶ τοῦ ὄρκου τελεσθέντος 
πανστρατὶ κατὰ Βουλγάρων ἐξώρμησαν. Ἴρχον δὲ 
τοῦ μὲν τάγματος ἐξκουθίτων Ἰωάννης ὁ Γράψων, 
&vip πολεμικὸς καὶ πολλάκις ἐν µάχαις ἀνδραγα- 
θήσας, τοῦ δὲ ἱχανάτου (56) Ὀλθιανὸς ὁ Μαρούλης, 
ἀνὴρ δεδοχιµασµένος. Καὶ Ῥωμανὸς xal ΛΑέων 
ol τοῦ ᾽Αργυροῦ παῖδες, καὶ Βάρδας ὁ Φωκᾶς ἑτέρων 
ταγμάτων &bnpyov: Συνῆ δὲ τούτοις χαὶ Μελίας ὁ µά- 
γιστρος μετὰ των ᾽Αρμενίων xai ἄλλοι πλεῖστοι στρα- 
τηγοί τῶν θεμάτων. Ἡαρείπετο δὲ καὶ Κωνσταντῖνος 
πατρίχιος ὁ Alj ὡς τάχα σύμθουλος Λέοντος τοῦ δο- 
µεστίκου τῶν σχολῶν. Κατὰ δὲ τὴν ς᾿ τοῦ Αὐγού- 
στου μηνὸς, τῆς πέμπτης ἴνδικτιῶνος, πολέμου συῤ- 
ῥαγένος Ῥωμαίοις τε καὶ Βουλγάροις πρὸς τῷ 
Αχελφῳ φρουρίῳ, τρέπονται κατὰ χράτος ol Βούὐλ- 
Υαροι, xal φόνος αὐτῶν ἐγένετο πολύς. Ἱδρῶτι δὲ 
τοῦ δοµεστίκου περιῤῥανθβέντος πολλῷ xai λειποθυ- 
µήσαντος xal τοῦ ἵππου ἀποθάντος ἐπί τινι πηγῇ 
καὶ τὸν ἱδρῶτα ἁποπλύνοντος καὶ ἑαυτὸν ἀποψύχον- 
τος, τὸν δεσμὸν ἀποῤῥήξας 6 ἵππος τυχαίως ἔθει 
διὰ τοῦ στρατοπέδου χενὸς ἐπιθάτου' Óv οἱ στρατιῶ- 
ται θεώμενοι γνώριµον ὄντα, καὶ τὸν δοµέστικον 
πεσεῖν ὑποτοπάσαντες, εἷς φόθον ἐνέπεσον καὶ κατ- 
εθλήθησαν τὰς ψυχὰς xal τῆς διώξεως ἔστησαν, 
ἔνιοι δὲ xal παλίντροποι γεγόνασιν. Ἐξ ὑπερδεξίων 
δὲ ταῦτα θεώμενος ὁ Συμεὼν (οὐ γὰρ ἔτυχεν ἀσύν- 
τακτον τὴν φυγὴν ποιησάµενος) ἐπαφῆκε τοὺς Βουλ- 
γάρους κατὰ Ῥωμαίων. Οἱ δὲ καὶ πρότερον, ὡς εἴ- 
ποµεν, τὰς γνώμας θλασθέντες xal τεθηπότες, ὡς 
καὶ αἰφνίδιον ἐπιόντας ἐθεάσαντο τοὺς Βουλγάρους, 
τράπονται πανστρατὶ , xal Ὑέγονε qui? φρικωδε- 
στάτη, τῶν μλν ὑπ ἀλλήλων συµπατουµένων, τῶν 
δὶ ὑπὸ τῶν ἑναντίων ἀναιρουμένων. Λέων δὲ ὁ δο- 


secura militibus rogas (sic vocatur ρθουπἰορ distri- 
butio) dari, Leonemque Phocam magistrum ao 
scholarum domesticum exercitus in Bulgaros ducere 
jubet. Omnibus in unum ουπάμοίίθ exercitibus ao 
cohortibus ad Diabasin (locus id nomen a transitu 
habet, estque planities ampla et recipiendo exer- 
oitui sufficiens) palatii primarius sacerdos (ipsi 
protopapam vocant) missus cum venerandis lignis 
omnes in genua procumbere jussit, et jurare se 
usque ad mortem una pergeveraturos. Dicto sacra- 
mento in Bulgaros exercitus omnes moverunt. Co- 
hortem exeubitorum ducebat Joannes Grapson, vir 
bellicosus probateque multis prolis virtutis,cohor- 
tem Hicanatorum dictam Olbianus Marula, vir insi- 
gnis : Romanus et Leo Argyri filii ac Bardas Phocas 
aliis preeerant cohortibus. Aderat iis et Melias ma- 
gister cum Armeniis, plurimique alii provincialium 
duces. Comitabatur etiam Constantinus Africanus 
patricius, veluti consiliarius Leonis domestici soho- 
larum. Sexto Augusti die 286 pugna inter Roma- 
nos el Bulgaros commissa est ad oastellum Ache- 
loum, pulsique et magna caede prostrati sunt 
Bulgari. lii cum domesticus plurimo sudore ma- 
dens animoque deficiens ad quemdam fontem ex 
equo descendisset, ut sudorem elueret ac 8e recre- 
aret, equus forte &brupto vinculo se proripit, ac 
sessoris vacuus per exercitum discurrit. Quem ut 
&agnovere milites, occubuisse domesticum rati, 
metu animis consternaiis, ab insecutione hostium 
destiterunt: quidam etiam retro sese averterunt. 
Quod ex sublimi cernens Simeon (neque enim effuse 
et ordinibus dissipatis fugam faciebat)suos Romanis 
immisit. Romani jam ante animos dejecti et pa- 
ventes, hostem subito irruere videntes, statim terga 
dederunt. Fuga ea perioulosissima fuit, aliis sere 
invicem conculcantibus, aliis ab hoste cesis. Leo 
domesticus fuga in Mesembria evasit. Non multitu- 
do tantum militaris tunc periit, sed et duces innu. 
meri atque ordinum ductores Occisus est etiam 
Constantinus Africus, et excubitorum dux Joannes 
Grapson. Missus fuerat Romanus Lacapenus patri- 
cius rei navalis drungarius, cum tota classe, jussus 
littus legere et auxilio esse Leoni et 8 Boga adduotos 
ad opem Romanis ferendam Patzinacas 348 tra- 
jicere. Ei cum Boga incidit contentio; quam anim- 


µέστικος ἐν Μεσημθρίἰᾳ διεσώθη φυγών. Ἔπεσες δὲ [) advertentes Patzinace domum redierunt, ad irri- 
λαὸς οὐ τῶν χοινῶν στρατιωτῶν, ἀλλὰ καὶ στρατ- — tumque eorum reciderunt suppetias. 

ηγοὶ xal ταγµατάρχαι ἀριθμοῦ κρείτους. ᾿Εσφάγη δὲ καὶ Κωνσταντῖνος ὁ Aly καὶ ὁ τῶν ἐξκουθίτων 
ἔξαρχος Ἰωάννης μάγιστρος ὁ ΓΤράψων. "Ἡν δὲ ἀποσταλεὶς ὁ πατρἰκιος Ῥωμανὸς ὁ Λακαπηνὸς 
ὁρουγγάριος τηνικαῦτα τῶν πλωϊμῶν v, μετὰ παντὸς τοῦ στόλου παραπλεῖν τοῖς αἰγιαλοῖς προστα- 
χθεὶς καὶ εἲς βοήθειαν τυγχάνειν τῷ Λέοντι, διαπερᾶσαι δὲ καὶ τοὺς παρὰ τοῦ Βογᾶ ἀχθέντας Πατζι- 
γάκους εἷς συμμαχίαν Ῥωμαίων. Διενέξεως δὲ γενομένης μέσον τοῦ ᾿Ῥωμανοῦ καὶ τοῦ Βογᾶ, ἱἰδόντες 
εὐτοὺς οἱ Ηατζινάκαι στασιάζοντας πρὺς ἀλλήλους ὑπέστρεψφαν εἰς τὰ ἴδια, καὶ Ὑέγονεν ἡ ἐξ αὐτῶν βοήθεια 
ἄπρακτος xal ἆ)όνητος. 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(55) Habebat imperator clerum proprium in pa- — prefectus erat πρωτοπαπᾶς τοῦ παλατίου. GoAR. 
latio, in quo varie erant ecclesie, ut S. Stephani, (56) Agminis ita dioti. Auctor infra : Too τάγµατος 
ducum colestium, Elisei et aliorum ; oleri illiug — &pywv τῶν ἱκανάτων. Goan. 


49 GEORGII CEDRENI . 20 
Sunt qui aliam Romanis fugi oladisque causam A ᾿Αλλοὶ δὲ οὐχ οὕτω φασὶ γενέσθαι τὴν τροπὴν 


fuisse dicant. Etenim cum Simeonem Phocas pul- 


" Sum persequeretur, subito ad eum fuisse allatum 


nuntium, drungarium rei navalis cum universa 
olasse abire animo occupandi imperii. Quo nuntio 
attonitum eum ut qui summum rerum sibi depo- 
Sceret, omissa insectatione hostium in castra veri 
discendi oausa rediisse : diditum ex eo rumorem 
fugisse domesticum, ideoque milites fortitudinis 
oblitos fugam fecisse. Simeonem, qui opportuno 
loco stans exitum certaminis opperiebatur, hoo 
animadverso effuse in Romanos irruisse, itaque 
victoriam iis pulsis cesisque reparasse. Sive hoo 
sive illo modo res gesta sit, Romani certe ea quam 
retulimus affecti sunt clade. 


Ῥωμαίων , τρόπον δὲ ἕτερον. Τρεψαµένου γὰρ τοῦ 
Φωκᾶ τὸν Συμεὼν xai διώκοντος, φήμη τις ἑξαί- 
Φφνης ἔφθασε πρὸς αὐτὸν ἐπαγγέλλουσα ὡς ὁ δρουγ- 
γάριος τῶν πλωΐμων ἄπεισι μετὰ τοῦ στόλου παντὸς, 
παραληψόµενος τὴν βασιλείαν. Ὁ δὲ τῇ axon κά- 
ταθροντηθεὶς (ἐσφετερίζετο γὰρ eic ἑαυτὸν τὸ τῆς 
βασιλείας κράτος), καταλιπὼν τὸ διώχειν ὑπέστρε- 
ψεν tic τὴν παρεμθρλὴν ὡς τάχα τὸ 0v µαθησό- 
µενος. Διαδοθέντος δὲ λόγου πρὸς τὸν στρατὸν ὡς 
ὁ δοµέστιχος πέφευγεν, [P. 644] ἀλκῆς ἐπιλησθέν- 
τες οἱ λοιποὶ ἐποίουν ὁμοίως. Οὕς ἰδὼν ὁ Συμεών 
φεύγοντας (ἴστατο γὰρ, ὡς εἴρηται, ἐν εὐχαίρῳ 
τόπῳ τὸ τέλος ἀφορῶν τοῦ ἀγῶνος) ἐξεχύθη παν- 


B στρατὶ καὶ παλίντροπον τὴν φυγὴν ἐποιήσατο. Οὗτος 


μὲν δὴ καὶ ὁ δεύτερος λόγος, εἴτε δὲ οὕτως, cive ἐκείνως ἡ ἀλήθεια ἔχει, ὅμως ἑτράπησαν pl Ῥωμαῖοι xal τὰ 


λεχθέντα ἄνωθεν διεπράχθη. 

Cumque superstites ei in urbem rediissent, Ro- 
mani et Bogee agitata est controversia, eoque peri- 
culi deductus drungarius, ut judices ei oculos effo- 
diendos esse pronuntiaverint, quod ob incuriam, 
aut potius malitia ductus, Patzinacas non trajecis- 
set, quodque ex fuga reversos 3448 non ad se 
collegisset. Erutique fuissent ei oculi, nisi Stepha- 
nus magister, unus tutorum imperatoris, et Con- 


 Btantinus Gongyles patricius, qui apud Augustam 


Jargiter poterant, eum eripuissent. Simeon auiem 
victoria elatus ac ferociens ad urbem omni cum 
8uo exercitu properavit. Rursum igitur Leo Phocas 
scholarum domesticus et Joannes sodalitatis dux ao 
Nicolaus Constantini Duce filius milites, quos tum 
in promptu habebant, adversus eum educunt; et 
apud Catasyrtas (loci hoc est nomen) in cohortem 
quamdam Bulgarorum incidentes predatum egres- 
sam, oam adoriuntur nulloque negotio profligant ; 
Inox recentem aliam ingruentem fortiter subsisten- 
tes, pugnam acrem ac diu durantem obeunt, Bul- 
garosque fundunt. Cecidit ea in pugna Nicolaus 
Duce filius heroice pugnans, qui et causam vin- 
cendi Romanis prebuit. Hio tum rerum bellicarum 
Btatus erat. 


Μετὰ τὴν τροπὴν δὲ τῶν σωθέντων ἐκ τοῦ πολε 
µου παραγενοµένων, τὰ κατὰ τὸν Ῥωμανὸν καὶ 
τὸν Βογᾶν ἐχινήθη, Καὶ elg τοσοῦτον κινδύνου περι- 
στη τῷ δρουγγαρἰῳ τὰ πράγματα, ὡς ψῆφον κατ 
αὐτοῦ ἐξενεχθῆναι παρὰ τῶν δικαστῶν καταδικά- 
ζουσαν αὐτὸν ἐκκοπῆναι τὰς ὄψεις, ὡς ἄμελείᾳ fj 
μᾶλλον κοκουργίᾳ μὴ διαπεράσαντα τοὺς Πατζινά- 
κας, πάλιν δὲ μηδὲ τοὺς ἀπὸ τῆς τροπῆς δεχόµενον 
ὑποστρέψαντας. Τοῦτο ὃ) ἂν ἐπεπόνθει, εἲ μὴ Στὲ- 
φανος μάγιστρος ὁ τῶν ἐπιτρόπων εἷς, xal. Κωνσταν- 
τῖνος πατρίκιος ὁ Γογγύλης, πολλὰ δυνάµενοι παρὰ 
τῇ δεσποίγῃ, αὐτὸν ἐξεῤῥύσαντο. Συμεὼν δὲ ἑπαρ- 
θες τῇ νίχῃ xal Ὑαυριῶν, ἄρας ἅπαν αὐτοῦ τὸ 
στράτευµα, κατὰ τῆς βασιλίδος ἠπείγετο. ᾿Ἐξῆλθεν 
οὖν πάλιν ὁ δοµέστικος Λέων ὁ Φωκᾶς καὶ ὁ ἔται- 
ρειάρχης Ἰωάννης xal Νικόλαος 6 Κωνσταντίνου τοῦ 
Δοῦκα υἱὸς, µετά τινων στρατιωτῶν παρευρεθέντων, 
εἴς συνάντησιν αὐτοῦ. Καὶ κατὰ τόπον τὸν λεγόµε- 
vov Κατασύρτας ἀπομοίρᾳ τινὶ Βουλγάρων εἷς προ- 
νομὴν πεμφθείσῃ συνήντηκότες προαρήγνυνται τού- 
τοις xai τρέπονται εὐπετῶς. ᾿Ακραιφνοῦς δὲ πάλιν 
ἑτέρας ἐπεισπεσούσης , ὑφίστανται xal ταύτην ῥᾳ- 
δίως τε xal ἀνδρικώτερον, καὶ γίνεέαι µάχη καρτερὰ 
καὶ ἐπὶ πολὺν διαρκέσασα χρόνον, καὶ τρέπονται 


μὲν οἱ Βούλγαρο:, ἐσφάγη 86 Νικόλαος ὁ τοῦ Δοῦχα υἱὸς, ἑρωϊχῶς ἀγωνισάμενος xai αἵτιος τῆς νίχης Ῥωμαίοις 
Ὑενόμενος. Καὶ τὰ μὲν κατὰ τὸν πόλεµον συνηνέχθη γενὲσθαὶ οὕτως. 


At res civiles pessimo erant loco, multis iisque 
summis viris insano imperii amore ardentibus. 
Horum facile princeps erat Leo Phocas, qui quod 
uxorem habebat Constantini cubicularii intimi so- 
rorem, et ea tempestate magna erat eunuchorum 


Τὰ δὲ κατὰ πόλιν ἐνόσει δεινῶς, πολλῶν xal µε- 
γίστων ἐπιμαινομένων τῇ βασιλείᾳ καὶ τῷ ταύτης 
ἔρωτι Φφλεγομένων, dv Χχορυφαῖος ἣν ὁ Φωκᾶς. 
Ὑπάρχων γὰρ οὗτος im' ἀδελφῃ γαμθρὸς τοῦ πα- 
βακοιμµωμένου Κωνσταντίνου, μεγάλα τότε τῶν ἐν τοῖς 


in aula potentia, in eo plurimum ponens fiducie, D βασιλείοις δυναµένου εὐνούχων, καὶ ἐπ᾽ αὐτῷ πλεῖσται 


non magno negotio se potituruin imperio putabat, 
ideoque in ?89 ea re multus erat, neque occulte 
sed palam imperium affectabat, idque veluti rem a 
majoribus suis ad se pertinentem, quamprimum ad 
8e ut legitimum heredem devolutum iri somniabat. 
Cujus vehementiorem quam impediri ut posset co- 
natum timens Theodorus imperatoris pedagogus, 
metuensque ne suo domino ea res exitio foret, 
huic consulit uti Romanum patricium drungarium 
classis occulte sibi adsoiscal custodem, ao si res 





θαῤῥῶν ῥᾳδίως ᾧετο τὸ τῆς βασιλείας χαθέξειν κράτος. 
Διὸ καὶ πολὺς ἐφέρετο, καὶ οὐ κρύθδην ἀλλὰ φανερῶς 
ταύτης ἀντεποιεῖτο ὡσπερθὶ πατρῴφου πράγματος xal 
προγονόθεν αὐτῷ ἀνήκοντος, xai ὅσον οὕπω f- 
ειν εἴς αὐτὸν ὡς εἷς νόµίμον διαδοχὴν ἐφαντάζετο. 
O6 τὴν ὁρμὴν ἀκατάσχετον οὖσαν φοθηθεὶς ὁ τοῦ 
βασιλέως Κωνσταντίνου παιδαγωγὸς θεόδωρος, καὶ 
μή τι πάθῃ δείσας ὁ βασιλεὺς, ὑπέθετο τῷ βασιλεῖ 
Κωνσταντίνῳ λαθραίως προαλαθέσθαι τὸν matplxtov 
Ῥωμανὸν καὶ δρουγγάριον τῶν πλωΐμων, πἀτρικὸν 





34 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


ὄντα δοῦλον xal τὰ αὐτοῦ φρονοῦντα διὰ παντὸς, ὥστε À ila postulet, defensorem : eum quippe paternum 


συνεῖναι xal διαφυλάττειν αὐτὸν, [P. 615] xal εἰ 
δεήσει, cóppayov ἔχειν καὶ βοηθόν. Εντυχίας οὖν 
πρῶτον περὶ τούτου γενομένης ὁ ᾿Ῥωμανὸς ἀπείπατο, 


καὶ πάλιν xal πολλάκις πειρασθέντων τῶν ἀμφὶ τὸν. 


θεόδωρον ἀπείπατο. ᾿Επεὶ δὲ γραμµάτιον αὐτόχει- 
po» χαράξας ὁ βασιλεὺς xai φοινικοῖς ὑποσημάνας 
γράµµασιν ἀπέστειλεν αὐτὸ, εἶξέ τε ἐπὶ χεῖρας τοῦτο 
λαθὼν, xai καθυπέσχετο τὴν τοῦ παρακοιµωμένου 
Κωνσταντίνου xal τῶν συγγενῶν αὐτοῦ ἐπίθισιν 
κωλῦσαι κατὰ τὸ ἐγχωροῦν. Τὰ μὲν οὖν λαληθέντα 
xai στοιχηθέντα οὕτω προέθη, καὶ διὰ τῆς ἀγορᾶς 
καὶ τῶν λεωφόρων καὶ τῶν στενωπῶν ὑπεψιθυρίζετο' 
ὁ δὲ παρακοιµώμενος, καίπερ οὐκ ἀνήκοος Qv τῶν 
xzv' αὐτοῦ µελετωμένων, xattopóvet, μὴ ἂν ποτε 
οἰηθεὶς τολµῆσαί τινα ἐπιχείρησιν κατ αὐτοῦ ποιή- 
σασθα. Ἐξελθὼν οὖν xal τὴν συνήθη διανομὴν 
τῆς ῥόγας ποιησάµενος τῶν πλωΐμων, xai τὸν Ῥω- 
μανὸν ἐπισπεύδων τάχιον ἐκπλεῦσαι, περιπίπτει 
τῷ λόχφ. Δουλικῷ γὰρ ἐν σχήµατι προσυπαντήσας 
ὁ ᾿Ῥωμανὸς αὐτῷ, xai προθύµως ποιήσειν τὸ κε. 
λευσθὲν ἐπαγγελλόμενος, ἠρέμα xai κατὰ μικρὸν 
ἦγεν αὐτὸν εἰς τὴν ἐνέδραν. Μηδὲν δὲ ἐπαισθέσθαι 
τῶν µελετωμµένων τοῦ παραχοιµωμµένου δυνηθέντος, 
ἀλλ᾽ ἁκάκως καὶ χωρὶς ὑπονοίας διαλεγοµένου, καὶ 
μᾶλλον ἕἔγγιστα προσιόντος αὐτοῦ, καὶ πυθοµένου st 
ἔχει ἄνδρας εὐειδεῖς καὶ γενναίους xal τὴν. βασιλι- 
xiv ἑρέττειν ἐπιτηδείους τριήρη, τοῦ δὲ καὶ ἔχειν 
καὶ ἐγγὺς παρεῖναι τούτους εἱρηκότος, καὶ τῇ κε- 
φαλῇ νεύσαντος ὕχειν τινὰς πλησίον τῶν εὐειδεστέ- 
ῥων, ὁ Κωνσταντῖνος θεασάµενος τούτους xai τεχα 
ἀποδεξάμενος ἀπαίρειν ᾿ἠπείγεο. Ὁ δὲ 'Ρωμανὸς 
ἔγγιστα τούτου περιπατῶν, ὡς πλησίον ἐγένοντο τῇ 
στρατηγίδι τριήρει, κατασχὼν τὸν Κωνσταντῖνον, 
xal μηδὲν πλέον εἰπὼν ἀλλ’ f] µόνον. « "Λρατε τοῦ- 
τον,» αὐτὸς μὲν ἕστη, ol δὲ πρὸς τὸ ἔργον ὄντες 
εὐτρεπισμένοι εἰσήγαγον εἷς τὴν ναυαρχίδα xal iv 
ἀσφαλείᾳ κατεῖχον, μηδενὸς ἐπαμῦναι τοῦτον τολ- 
µήσαντος τῶν συνεποµένων αὐτῷ, ἀλλὰ πάντων 
Ἐαραυτίκα διασπαρέντων. Τῆς φήμης οὖν ἑξαρθεί- 
σης tapayl κατέσχε πᾶσαν τὴν πόλιν, τυραννίδος, 
ὡς εἰκὸς, ἐπίθεσιν λογισαµένην. Φθάσαντος οὖν τοῦ 
λόγου xai μέχρι τῆς βασιλίδος Ζωῆς, εἰς ἁμηχανίαν 


καὶ οἱ ἐν τέλει ἐνέπιπτον. Προσκαλεῖται γοῦν 
4 βασιλὶς τὸν πατριάρχην NixóÀaov καὶ τοὺς τῆς 
συγκλήτου Λλογάδας  κοθολογισαµένη δὲ μετ 
αὐτῶν ἑκπέμπει πρὸς Ῥωμανὸν, τὴν 

τοῦ ἍὙεγονότος μαθεῖν ἐθέλουσα. Tov δὲ πεµ- 
φθέντων ἉΥενοµένων ἔνθα προσώρμουν αἱ τρι- 


ἥρεις, xal µελλόντων ζήτησιν ποιεῖσθαι τῆς τοῦ πα- 
ραχκοιμωμένου κατασχέστως, Ó τῶν πλωίμων δια- 
ναστὰς ἀκόλαστος ὄχλος (57) λίθοις αὐτοὺς ἑἐξήλασαν. 
Ἔωθεν οὖν ἡ βασιλὶς ἐξελθοῦσα περὶ τὸν Βουκο- 
λέοντα, καὶ τὸν υἱὸν µεταστειλαμένη xal τοὺς περὶ 
αὐτὸν, ἐπηρώτα πῶς γέγονεν dj ἀνταρσία αὕτη. Μη- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


C 


esse ipsius minislrum, constanterque ipsi benevo- 
lum. Primum ac de re compellatus Romanus re- 
nuit; et ilerum ac sepius Theodoro animum ejus 
tentante recusavit. Tandem cum litteras manu im- 
peratoris gcriptas ab ipsoque puniceis subsignatas 
litteris ad 8e missas accepisset, concessit; pollici- 
tusque est se, quantum ejus fleri posset, Constan - 
tini cubicularii ejusque cognatorum  molitiones 
impediturum. Hoc modo res composita, ac de ea in 
foro compitis ac angiportis susurrabatur. Constan- 
tinus autem cubicularius, quanquam ei que oontra 
ipsum struerentur non erant inaudita, illa tamen 
contemnebat, neminem unquam adversus se ali- 
quid ausurum opinans. Sed cum ad classem egroe- 
deretur, rogas de more distributurus, Romanoque 
mandaturus ut quamprimum navigaret, incidit in 
190 insidias. Etenim servili forma ei occurrens 
Romanus, et mandata se studiose exseouturum 
promittens, paulatim in casses pertrabit, nihil 
prorsus eorum qua parabantur conjicere valentem, 
sed similiter et absque ulla suspicione oolloquen- 
tem, propiusque subinde accedentem, ac rogantem 
viroene haberet pulchros 8ο fortes, aptos ad impe- 
ratoriam triremem agendam. Respondet Romanus 
eos presto esse, et formosiorum quibusdam innuit 
ut accedant. Quos contemplatus ei probans Con- 
Btantinus, cum solvi naves juberet, Romanus juxta 
obambulans, ut proxime pretoriam navim ventum 
est, id modo fatus, « Abripite huno » gubaeietit. Qui- 
bus vero negotium datum erat, ii Constantinum 
statim in navim pretoriam abducunt, ibique in 
custodia asservant, nemine comitum eum defendere 
a&auso, sed omnibus extemplo dilapsis. Hujus faci- 
noris fama in urbem allata animos hominum con- 
turbavit, tyrannidem ab aliquo invadi putantium, 
cumque ad Zoen usque pervenisset, proceribus 
quoque magnam sollicitudinem injecit. Zoe Nico- 
laum patriarcham et senatores delectos ad se vo- 
cat, reque cum iis deliberata sd Romanum mittit, 
qui causam facti exquirant. Eos, cum ad navium 
stationem venissent et de 393 comprehenso cubi- 
eulario inquirere intenderent, sociorum navalium 
petulans multitudo concitata saxis repulit. Postri- 
die Zoe prima luce ad Bucoleonem egressa, evocato 
etiam filio et ejus familia, interrogat quenam bu- 


αἰτίαν [) jus seditionis causa esset. Ibi cum nemo responde- 


ret, Theodorus imperatoris pedagogus ideo ail, 
huno motum, exstitisse, quod Leo Phocas legiones, 
Constantinus cubicularius palatium perdidissent. 
Ceterum imperator imperium a matre in se trane- 
ferens, patriarcham Nicolaum et magistrum Ste- 
phanum in aulam revocat; ac postridie misso 
Joanne Tubace Augustam palatio abduci jubet. Ea 
flens atque ejulans, filium amplexa, miserationem 


4 


(97) Alludit ad Euripidis locum, qui est in Hecuba. Joannis Leonis successor est Garidas, quod cogno- 


inen hio addidit etiam Zonaras. ΧΥΙ.. 


33. GEORGII CEDRENI 94 


matris movit; adeoque iis qui eam ducebant Con- A δενὸς 9 ἀποκριναμένου, [P. 616] ὁ παιδαγωγὸς τοῦ 
stantinus mandavit ut suam secum relinquerent βασιλέως θεύδωρος ἔφη' « Διὰ τὸ ἀπολέσαι, ὦ δὲ- 
matrem, estque illico ab iis dimissa. Idem Leonem σποινα, Λέοντα μὲν τὸν Φωκᾶν τὰ στρατόπεδα, 
Phocam, metuens ne is aliquando imperium inva- Κωνσταντῖνον δὲ τὸν παρακοιμώμενον τὸ παλάτιον, 
deret, loco movit, domesticumque scholarum fecit — 5$ τοιαύτη Ὑέγονε Ἀίνησις,. » 'O βασιλεὺς δὲ εἰς 
Joannem Garidam magistrum. Precibus tamen im- ἑαυτὸν τὸν ἐξουσίαν ἀπὸ τῆς μητρὸς ἐφελκόμενος 
petravit Phocas ut Simeon fllius suus et uxoris τὸν πατριάρχην Νικόλαον σὺν τῷ μαγίστρῳ Στεφάνῳ 
frater Theodorus Zuphinezer sodalitatum principes — dvfáyaysv ἓν τῷ παλατίῳ, xal τῇ ἐἑπαύριον στέλ- 
crearentur,juramentisque ab imperatore obstrictus — Aouctv Ἰωάννην τὸν Τηνθάκην τὴν Αὐγοῦσταν τοῦ 
domum suam abiit. Confestim porro oognati ejus Ἅµπαλατίου καταθιθάσαι. Ἡ δὲ μετ' ὁλολυγῆς xai δα- 
ex aula dimissi sunt. Quod ubi cognovit Leo, metu — xpóuv τῷ ἑαυτῆς προσπλακεῖσα υἱῷ πρὸς σσµπά- 
3034 perterritas statim eques ad Romanum drun-  6eav αὐτὸν μητρικὴν καὶ οἶκτον ἐκίνησε. Διὸ xai 
garium se conlulit, eique exposuit quibus contu- φησι πρὸς τοὺς ἄγοντας' « Ἑάσατε εἶναι μετ’ ἐμοῦ 
meliie affectus utque ciocumscriptus esset. Ibi τὴν μητέρα µου. » Οἱ δὲ ἅμα τῷ λόγῳ ταύτην κατ- 
communicata re inter eos societas inita ac juramen- ἐλιπον. Προεθάλετο δ᾽ à βασιλεὺς δοµέστικον τῶν 
tis confirmata, nuptiis quoque inter liberos suos ,, cyoAov, διαδεζξάµενος τὸν Φωχᾶν, τὸν μάγιστρον 
voniraotis, institutumque occulte habitum. Secun- ^ Ἰωάννην τὸν Γαριδᾶν, τὴν ἐκ τοῦ Λέοντος δεδοικὼς 
dum hec Romanus sui purgandi causa in aulam ἐἑπανάστασιν. Τῃ αἰτήσει τε τούτου προεθλήθησαν 
mittit, jurejurandoque interposito confirmat non Συμεὼν ὁ υἱὸς αὐτοῦ xai θεόδωρος ὁ γυναικάδελφος 
rebellionis aut seditionis quidquam suo facto Sub- αὐτοῦ, ὁ Ζουφινέζερ, ἑταιρειάρχαι. Ὄρχοις τε οὖν 
6566, Sed se mutuentem ne Phoosm conatus aliquid καταληφθεὶς ὑπὸ τοῦ βασιλέως κατῆλθεν εἷς τὸν 
meli imperatori afferrent, in palatium ejus impe- οἶκον αὐτοῦ, xal παραχρῆμα οἱ συγγενεῖς αὐτοῦ 
ratorisque presidio muniendi causa voluisse re- ἀπελύθησαν' τῶν µβασιλείων *. ὅπερ μαθὼν ἐκεῖνος 
verti. Patriarcha fidem derogante neque accipiente ἁἀγωνίᾳ xai φόθῳ ἐλήφθη. Εὐθὺς οὖν ἐξιππασάμενος 
purgationem, Theodorus Romanum instigat ut cum ἀπῆλθε πρὸς τὸν Ῥωμανὸν τὸν δρουγγάριον, τὴν 
universa classe ad navale,quod in Bucoleonte situm ὕθριν ἣν ὑπέστη καὶ τὸν προπηλακισμὸν διηγούµε- 
palatio imminet, accedat. Romanus cum aliquandiu νος. Κοινοπραγήσαντες οὖν καὶ ὄρκοις ἀλλήλους 
id detrectasset ac cunctatus esset, tandem urgenti- κατασφαλισάµενοι, καὶ κῆδος sic τοὺς ἑαυτῶν 
bus iis quorum instinctu occulta ista concilia sus- ποιησάµενοι παῖδας, ἓν τῷ κρυπτῷ κατεῖχον τὸ 
ceperat, vel invitus assentit. Ergo ipso die Annun- ΄ σπουδαζόµενον. 'O δὲ 'Ρωμανὸς, πέµψας εἰς τὸ πα- 
tiationi festo classe instructa hoetiliter ad Buco-  JAd&ttov περὶ τοῦ γεγονότος ἀπελογεῖτο, μὴ ἀνταρσίαν 
leontem accedit. Statim Stephanus magister aula C εἴναι μηδὲ ἀπόστασιν ὀμνύμενος τὰ πραχθέντα' τὴν 
exit, et Nicetas patricius Romani necessarius in τοῦ Φωχᾶ δὲ ἐπίθεσιν ὑφορώμενος, φηαὶ, καὶ δεδιὼς 
palatium it, indeque patriarcham abducit. Impera- περὶ τοῦ βασιλέως µή τι xal πάθῃ φλαῦρον, ἐν τῷ 
tor autem missis venerandis ac viviflcis crucis li- παλατίῳ ἠθουλήθη ἀνελθεῖν καὶ φυλακὴν τούτου 
gnis, a Romano adhibitis dirissimis exsecrationibus ποιήσασθαι xal τοῦ' βασιλέως, Mj) πιστεύοντος δὲ 
et jurejurandis gravissimis, stipulatur 3938 nihil coo πατριάρχου μηδὲ τὰ λεγόμενα δεχοµένου, ἐπι- 
unquam eum doli adversus imperatorem cogitatu- σπέρχει Θεόδωρος ὁ παιδαγωγὸς τὸν Ῥωμανὸν, 
rum; pauloque post facultatem redeundi in pala- ἄραντα πάντα τὸν στόλον, ἀφικέσθαι πρὸς τὸ τοῦ 
tium permittit. Et redeuntem excipiens precandi παλατίου νεώριον ἐν τῷ Βουκολέοντε, Μίλλοντος δὲ 
causa in templum quod est in Pharo deducit, duta- τούτου καὶ ἀναδυομένου, ol πρὸς τὴν λεληθυῖαν 
que ibi et accepta fide magnum sodalitatum prefe- πρᾶξιν τοῦτον ῥἐνάγοντες ἀνέπεισαν καὶ ἄκοντα 
ctum creat. Statim et ad Leonem Phocam littere ποιῆσαι τὸ κελευόμενον. ᾽Αμέλει καὶ κατ αὐτὴν 
mittuntur, quibus bono esse animo neque vel ab- τὴν ἡμέραν τῆς ἑυρτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἐξαρτύσας 
jicere spem neque iniquum quidquam moliri jube- — «àv στόλον πολεμικῶς ἀφικνεῖται πρὸς τὸν Bouxo- 
tur, sed quiete domi sus exitum prestolari : nam — A£ovxa. Καὶ Στέφανος μὲν εὐθὺς ὁ μάγιστρος κάτ- 
ipsius mor habitum iri rationem. Constantinus [) εισι τῶν βασιλείων, ἄνεισι δὲ ὁ πατρίκιος Νικήτας, 
quoque cubicularius ad eum in eamdem sententiam  κηδεστὴς Qv Ῥωμανοῦ, καὶ κατάχει τὸν πατριάρχην. 
soribere cogitur. Phocas litteris istis acceptis domi Οἱ δὲ περὶ τὸν βασιλέα τὰ τίµια xal ζωοποιὰ ξύλα 
sue, quam in Cappadocia habebat, quiete 86 COn- Ἠπέμψαντες πρὸς τὸν Ῥωμανὸν καὶ ὄρχοις αὐτὸν 
tinuit. κατασφαλισάµενοι φοδερωτάτοις καὶ palo παλα- 
µναιοταταις µηδέποτε δόλιον κατὰ τοῦ βασιλέως ὀἑννοήσασθαι, συγχωροῦσι μετ ὀλίγων αὐτὸν ἀνελ- 
θεῖν ἐν τῷ παλατίῳ. (P. 617] Ὅνπερ δεξάµενος ὁ βασιλεὺς ἀνελθόντα καὶ προσκυνήσαντα εἰσάγει κατὰ τὸν 
ἐν τῷ Φάρῳ vaóv, xai πίστες αὐτῷ δοὺς καὶ λαθὼν προχειρίζεται τοῦτον µέγαν ἑταιρειάρχην. 
Τράµµατα οὖν εὐθὺς ἐφοίτα πρὸς Λέοντα τὸν Φωχκᾶν μὴ ὁλιγωρῆσαι μηδ᾽ ἀπογνῶναι μηδὲ σκαιόν 
τι βουλεύσασθαι, ἀλλὰ προσμεῖναι µικρὸν ἡσύχως ἐν τῷ οἰκείῳ οἴκῳ διοριζόµενα ὡς µελλούοης γενέσθαι 
διὰ βραχέος τῆς αὐτοῦ προνοίας. Τὰ παραπλήσια δὲ Ὑράψαι πρὸς αὐτὸν καὶ τὸν παραχοιμώμενον 
χατηνάγκασαν Κωνσταντῖνον. "περ δεξάµενος ὁ Φωκᾶς ἠσυχίαν Ίγεν dv τῷ κατὰ τὴν Καππαδοκίαν 
οἴκῳ αὐτοῦ. 











15 HISTORIARUM COMPENDIUM. 26 
Τῇ δὲ « ἑθδομάσι τῶν ἁγίων Νηστειῶν δέδοται A — Quinta saori Jejunii septimana imperator Hele- 


παρά Κωναταντίνου τοῦ βασ,λέως ἁῤῥαθῶν γαμικοῦ 
συναλλάγματος Ἐλένῃ τῇῃ θυγατοὶ Ῥωμανοῦ, καὶ 
τῇ τρίτῃ τῇ λεγομένῃ τῆς Γαλιλαίας (58) στεφανοῦ- 
ται μετ αὐτῆς παρὰ Νικολάου τοῦ πατριάρχου ὁ 
βασιλεὺς, τὸ; 'Ῥωμανὸν βασιλεοπάτορα προθαλόµε- 
voc, καὶ ἀντ᾽ αὐτοῦ ἑταιρειάρχην Χριστοφόρον τὸν 
τοότου υἱόν. Καὶ μετὰ μικρόν Λέων ὁ Φωκᾶς ἆνα- 
πεισθἐὶς ὑπὸ τῶν ἑαυτοῦ συγγενῶν xal εαγµάτων 
πρὸς ἁἀποστασίαν ἀπεῖδε, xal ἀποστείλας προσελά- 
θετο μετ’ αὐτοῦ τὸν παρακοιμώμενον, Κωνσταντῖνον 
καὶ ᾿Αναστάσιον τοὺς Γογγυλίους xai αὐταδέλφους, 
καὶ Κωνσταντῖνον τὸν τῆς Μαλελίας, πληροφορῶν 
ἅπαντας ὑπερ τοῦ βασιλέως τὰ ὅπλα Κωνσταντίνου 
αἴρειν. 'Ῥωμανὸς δὲ (59) χρυσόθουλλον (60) ix0:- 
µενος ἀνατροπὴν Éyovta τῆς τοῦ Φωχᾶ προφάσεως, 
καὶ τῇ χειρὶ τοῦ βασιλέως καὶ τῇ σφραγῖδι xao" 
ἐμπεδώσας µετά τινος Ὑγυναικὸς ἑταιρίδος, ἦν διὰ 
τὴν τοιαύτην ὑπηρεσίαν καὶ ἈΒασιλικὴν ὕστερον 
προσηἹόρευσαν, ἐν τῷ τοῦ Λέοντος στρατοπίδῳ 
ἐξέπεμψε, xal ἕτερα δὲ µετά τινος κληρικοῦ Μιχαὴλ 
ὑποσχέσεσι τιμῶν καὶ δωρεῶν διαφθείροντα τοὺς 
τῶν ταγμάτων ἐξάρχους xal τὸν λαόν. ᾽Αλλ) οὗτος 
μὲν ὁ Μιχαἡλ φωραθεὶς ὑπὸ τοῦ Φωκᾶ καὶ τυφθεὶς 
ἀνηλεῶς ἀπετμήθη τὰ dea * ἔλαθε δ᾽ ἡ γυνὴ ἐν τῷ 
στρατῷ διασπείρασα à ἐπήγετο. Ἡρῶτον οὖν ὁ τοῦ 
Βαρέος Μιχαὴλ υἱὸς Κωσταντῖνος, τοῦ τάγματος 
ἄρχων τῶν Ἱκανάτων, καταλιπὼν τὸν Λέοντα τῷ 
Ῥωμανῷφ Ἠπροσεχώρησεν * ᾧτινι καὶ 6 Βαλάντιος 
καὶ ὁ λεγόμενος "Ατζμωρος, τουρμάρχαι (64) καὶ 
ἄμφω ὄντες, ἐπηκολούθησαν. Λέων δὲ ὅμώς ὁ Φωκᾶς 
τὴν Χρυσόπολιν καταλαθὼν, καὶ τὸν λαὸν παρατάξας 
κατὰ τὴν ἀντιπέραν ἐν τῷ κίονι ἱσταμένην λιθίνην 
δάµαλιν, ἐξεφόδει τοὺς Ev τῇ πόλει. ᾿Ρωμανὸς δέ 
μετὰ δρόµωνος τὸν ἐπὶ τοῦ κανικλείου Συμεὼν ix- 
πέμρψας πρὸς τὸν τοῦ ἁποστάτου λαὸν xai χρυσό- 
6ουλλον ἐνσεσημασμένον παρὰ τοῦ βασιλέως ἐἔνεχεί- 
ρισεν aótp, xal παρηγγύησε πάντα τρόπον σπου- 
δάσχι τῷ λαῷ τοῦτο ὕπαναγνῶναι. Ὁ δὲ τοῦ χρυσο- 
δούλλου νοῦς εἶχεν οὕτως « Ἡ βασιλεία µου φύλακα 
αὐτῆς ἐγρηγορώτατον xal πιστότατον οὐδένα τῶν 
ὑπὸ χεῖρα fj Ῥωμανὸν εὑροῦσα, [618] τούτφ μετὰ 
Θεὸν τὴν ἑαυτῆς φυλακὴν κατεπίστευσε, καὶ ἀντὶ 
πατρὸς αὐτὸν χρίνει, σπλάγχνα πατρικὰ πρὸς αὐτὴν 
ἐνδειχνύμενον. Λέοντα δὲ τὸν Φωκᾶν ἀεὶ ταύτῃ προσ- 
πολεμοῦντα xal ἐπιθουλεύοντα, καὶ νῦν τὴν κρυ- 


nam Romani filiam arrha data sibi conjugio copulat, 
ac tertia Galilae cum ea coronatur a Nicolao patri- 
archa; et Romanum imperatori patrem designat, 
priorem dignitatem in filium ejus Christophorum 
transferens. Paulo post Leo Phocas suorum pro- 
pinquorum suasu et exercituum hortatu res novas 
molitur; accitoque Constantino cubiculario, Con- 
Stantino et Anastasio Gongyliis fratribus et Con- 
8etantino Maleliano, persuadere nititur omnibus se 
pro imperatore Constantino arma ferre. Romanus 
vero diploma, quo Leonis institutum refutabatur, 
scriptum, manuque et sigillo imperatoris 294 mu- 
nitum, meretricis cujusdam opera, quam ab hoc 
ministerio imperatoriam postea nomirarunt, in ca- 
stra Leonis mittit, aliasque litteras per Michaelum 
quemdam clericum : iis animos ducum ac militum 
promissionibus munerum et honorum ad defectio- 
nem sollicitabat. Sed Michaelo huic a Phoca depre- 
heaso et atrociter verberato aures sunt amputate: 
meretrix per castra dispersit que jussa erat. Primum 
ergo Censtantinus legionis Hicanatorum dux, Mi- 
chaeli Gravis filius, 8 Leone ad Romanum transit, 
deinde Balantius et Atzmorus turmarche eum sub- 
sequuntur. Leo tamen ad Chrysopolin accessit : 
exercituque ad bucalam saxeam, que in columna 
stat e regione urbis, constituto oppidanos terruit. 
At Romanus Simeonem canicleo prefectum celoce 
mittit ad Leonis exercitus, cuim litteris manu impe- 
ratoris obsignatis, quas quacunque posset ratione 
omnino iis auscultantibus recitaret. Diplomatis hec 
erat sententia :« Cum nullum alium mei imperii vi- 
gilantiorem atque fideliorem custodem inter omnes 
meos ministros invenirem Romano, huic secundum 
Deum ejus tutelam commisi, ipsumque patris loco 
habeo, qui paternam animi erga me affectionem 
re ostendit. Leonem autem Phocam, qui nunquam 
non insidiatus est et adversatus nosiro imperio, 
nunc malitiam suam diu oceultatam detegit, neque 
domesticum esse volo nequo 296 pro subdito ha- 
beo, sed desertorem 8ο tyrannum pronuntio; qui 
injussu meo hanc rebellionem molitus est, ut in se 
imperium transferret. Id cum intelligatis, subditi 
mei, quod equum est statuite; et tyrannide odiosa 
repudiata, ad dominum a majoribus suis imperium 
hereditario consecutum revertimini. » Cum ad 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 
(68) Εὐαγγελισμόν vocari festum diem quo me- Ὦ presso Leone, sub se habuit et generum et impe- 


moria recoli solet letos de Christo incarnando 
nuntius a Gabrielo D. Marie Virgini oblatus, appa- 
ret. Quid autem hoc Galile sit, nescio, ac videtur 
mendosum : pro eo Zonaras Pascha habet. Xvr. 
c, psius Paschalis hebdomadis feria tertia. Leo 
L alicus : τρίτῃ τοῦ Ἡάσχα τῇ λεγομέν 

τῆς Γαλιλαίας, Pari modo Κυριακής. τοῦ θωμᾶ, τοῦ 
ἀσώτου, τῆς Σαμαρείτιδος, etc., vocant Dominicam 
qua Thome, Prodigi, Samaritane, οἱο.. evangelicas 
lectiones percurrunt. Goan. 

4 (59) Quod Romanus Leoni opprimendo adeo stu- 
C qi cum quo paulo ante fedus fecisse dicitur, 
1d nimirum nove necessitates pristinis prelate 
efficiunt. Da liebers kam, war leiders aus. Nam op- 


rium XYyr. 

(60) Χρυσόθουλλον, diploma regium regtce littere, 
sacri, puniceo colore scripte, quibus cum aureo 
sigillo, βούλλφ, Cesarem imaginis fleret impressio 
Διὰ σφραγῖδος χρν ἀσφαλίσασθαι dixil auctor su- 
pra p. 178 et 615 A. Goan. 

(61) Qui τουρµάρχης, iB et µεράρχης, ταγµατάρ- 
χης, el, ut scribit Leo Conslitut. 5, ποτὲ xat στρατ- 
ηλάτης' ac ut Constantinus Themat. 4 : Οἱ δὲ λε- 
Ύοµενοι τουρµάρχαι εἲς ὑπουργίαν τῶν στρατηγῶν 
ἐτάχθησαν. η μαίνει δὲ τὸ η otov ἀξίωμα p 
ἔχοντα ὑφ ἑαυτὸν στρατιώτας τοξφόρους πεντα- 
κοσίους xal πελταστὰς τριακοσίους καὶ δεξιολάδους 
ἑκατόν. GoAR. 





ai | GEORGH CEDRENI 98 


castra pervenisset Simeon, et diploma exeroitui À πτοµένην αὐτοῦ πονηριαν φανερώσαντα, οὔτε δοµέ- 
missum recitatum ejusque cognita esset sententia, στικον εἶναι βουλεται, οὔθ) ἕνα κρίνει τῶν ὑπηκόων, 
ceperunt omnes a Leone ad Romanum imperatoris ἀλλ’ ἀποστάτην xal τύραννον, καὶ χωρὶς ἐμῆς βουλῆς 
patrem desciscere. Leo principio frustra conatus cv τοιαύτην dvtapolav συστήσαντα, ἵν εἰς ἑαυτὸν 
diplomatis lectionem impedire, mox paulatim sae 8 — «à τῆς βασιλείας ἐπισπάσηται κράτος. Τοῦτο οὖν 
suis deseri videns, desperatis rebus, fuga salutem κεἶδὼς, ὁ ἐμὸς λαὸς, τὸ BEov συνιέναι θέλησον, καὶ τὸν 
quesivit. Et comitatus paucis quibusdam suorum προγονικὸν ἐπιγνοὺς δεσπότην τῆς πικρᾶς τυρανν|- 
fidissimis ad castellum pervenit cui- nomen Ateus. ὃδος ἀπόστηθι. » Too. δὲ Συμεὼν γενοµένου κατὰ τὴν 
Inde repulsus castellum obtinuit cui nomen Goe- παρεμθολὴν xal τὸ χρυσοθούλλιον φανερῶς ἐκπίμ- 
leontos, quasi ejulationem Leonis, malo nimirum Ψψαντος τῷ λαῷ, ὡς τοῦτο ἀνάγνωσαν xal τὸν αὐτοῦ 
omine. Ibi a Michaelo Gravi et multis aliis agmine νοῦν κατενόησαν, ἤρξαντο πάντες ἀναχωρεῖν καὶ τῷ 
facto capitur. Mittuntur ergo qui eum Cpolin ab-  βασιλεοπάτορι προσρύεσθαι Ῥωμανῷφ. 'O δὲ Φωκᾶς 
ducant, Joannes Tubaces et Leo Pastelas; iique ei πρῶτον μὲν πειραθεὶς τὴν ἀνάγνωσιν χωλῦσαι τοῦ 
oculos eruunt, sive occulto, ut quidam dicunt, Ro- Χχρυσοθουλλίου καὶ μὴ δυνηθεὶς, εἶτα xal ὑποῤῥέου- 
mani jussu, sive, quod Romanus asseverabat, qui σαν κατὰ μικρὸν τὴν αὐτοῦ βλέπων δύναμιν, τοῖς 
et inique hoc ut nolente se factum ferre videba- p ὅλοις ἀπειρηχὼς φυγῇ τὴν σωτηρίαν ἐπραγματεύετο, 
tur, sua sponte. Hic finis fuit rebellionis Phoca "" xai µετά τινων ὀλίγων τῶν πιστοτάτων τὸ φρούριον 
Leonis. κατέλαθεν ᾿Ατεούς. ᾽Αποκρουσθεὶς ὃ᾽ ἐκεῖθεν ἕν τινι- 
Xoplp κατήντησεν ὃ κατωνοµάζετο Γοηλήοντος, ὃ xai φανερῶς ἐδήλου ὡὴλ Λέοντι ' κἀχεῖσε παρὰ Μι- 
χαὴλ τοῦ Βαρέος xal τινων ἄλλων Ἠπλείστων ἐπ αὐτὸν συστάντων συλλαμθάνεται. Στέλλεται τοίνυν 
Ἰωάννης ὁ Τουθάκης καὶ Λέων ὁ Παστηλᾶς εἰσαγαγεῖν αὐτὸν εἰς τὴν βασιλεύουσαν. Οἱ δὲ τοῦτον xpa- 
τήσαντες ἀπετύφλωσαν, ὡς μὲν ἔνιοι λέγουσιν ἐντολὴν λαθραίαν λαθόντες ἐκ Ῥωμανοῦ, ὡς δ᾽ οἱ περὶ 
τὸν Ῥωμανὸν διενίσταντο, αὐθαιρέῳ γνώμῃ και προαιρέσει ' καὶ γὰρ δὴ xal ἐδόχει ἀγανακτεῖν ὁ 
Ῥωμανὸς ὡς παρὰ τὴν αὐτοῦ θέλησιν Ὑεγονότος τοῦ ἔργου. Ἡ piv οὖν τοῦ Λέοντος ἀποστασία τοιοῦτον 
ἔσχε τὸ τέλος. 

297 Alie porro insidie Romano sunt structe a — ?| Συνέστη δὲ xal ἑτέρα ἐπιθουλὴ κατὰ Ῥωμανοῦ, 
Constantino quodam Ctemateno, Davido Cumiliano, παρά τινος Κωςταντίνου Κτηματηνοῦ, Δαθὶδ τοῦ 
et Michaelo curatore manganorum. li adolescen- Κουμουλιανοῦ καὶ Μιχαλὴλ χουράτωρος τῶν µαγ- 
tibus quibusdam armatis negotium dederunt Ro- Ἁγάνων (62) * οὗτοι γὰρ νεανίας τινὰς καθοπλἰσαντες 
mnani, cum is venatum exiret, interficiundi. Quibus κατὰ «0 κυνήγιον ἐξελθόντα (03) τὸν Ῥωμανὸν ἐπ- 
cognitis et comprehensis, auctoribus insidiarum ετρέψαντο διαχειρίσασθαι. "Qv γνωσθέντων, καὶ συλ- 
oculi sunt effossi, et ludibrii causa per medium ληφθέντες οἱ τῆς ἐπιθουλῆς πρωτουργοὶ τοὺς ὀφθαλ- 
lorum cireumducti, interque eos Leo Phocas mule µμοὺς ἐπηρώθγσαν xal διὰ µέσης τῆς ἀγορᾶς περι- 


insidens. C ήχθησαν. Συνῆν δὲ ταύτῃ τῇ ἀτίμῳ περιαγωγῇ καὶ 
Λέων ὁ Φωχᾶς, ἡμιόνῳ ἐφεζόμενος. 
Accusata est etiam Zoe imperatrix quasi necem Κατηγορήθη δὲ καὶ Σωὴ ἡ βασιλὶς τῇ ζωῇ ἐπιδου- 


Romano esset machinata, et palatio submota ao ἍἈλεύουσα τοῦ ᾿Ρῶμανοῦ, καὶ τοῦ παλασίου κατάγεται, 
rasa in monasterium S. Euphemism detrusa. Ejectus κάν τῇ τῆς ᾽Αγίας Βὐφημίας μονῇ ἀποχείρεται, Ἐξ- 
etiam est urbe Theophylactus patricius, 8ο Theo- 16250» δὲ τῆς πόλεως «al Θεοφύλακτος πατρίχιος, καὶ 
dorus imperatoris pedagogus, ejusque gérmanus Θεόδωρος ὁ παιδαγωγὸς τοῦ βασιλέως, καὶ ὁ τούτου 
Simeon, quod in Romanum aliquid moliti essent, ὁμαίμων Συμεὼν, (P. 610] καὶ ἐν τῷ ὀψικίῳ διάχειν 
jussique in Opsicio degere. Ad hos deportandos ἀτάχθησαν, ὡς τάχα κατὰ ᾿Βωμανοῦ μελετῶντες. 
operam contulit Joannes Curcuas drungarius vigi- Ὑπούργῃσε δὲ πρὸς τὸν ἐξοτραχισμὸν τῶν τοιούτων 
lie, qui eos subito arreptos navibus in oppositam ὁ δρουγγάριος τῆς βίγλας Ἰωαννης ὁ Κουρχούας, 
continentem trajecit. αἰφνίἰδιον συναρπάσας αὐτοὺς καὶ πλοίοις εἰς τὴν 
περαίαν διαθιθάσας. 

Septembris mensis die 24 Romano Cesaris di- τῇ 5&x5' νοῦ Σεπτεµθρίου μηνὸς ἀνάγεται Ῥω- 
gnitas delata est, θἱ mense Decembri imperatorio est μανὸς slg τὴν τοῦ Καίσαρος ἀξίαν, καὶ Δεκεμθρίῳ 
redimitus diademate,a patriarcha Nicolao,permiesu μηνὶ τῷ τῆς βασιλείας διαδήµατι στέφεται, ἐπιτρρπῇ 
imperatoris. Coronatus autem die sacrorum lumi- D τοῦ βασιλέως Κωνσταντίνου, τοῦ πατριάρχου Νικο- 
num uxorem quoque suam Theodoram coronat, et —Aáoo αὐτὸν ἀναδήσαντος * Ῥωμανὸς δὲ ταινιωθεὶς τῷ 
mense Maio,die Pentecoste 30 7 saoro,fllium eliam µβασιλικῷ διαδήµατι στέφει κατ αὐτὴν τὴν ἡμέραν 
suum QChristiferum, Constantino palam quidem τῶν ἁγίων Φώτων (08) καὶ τὴν ἑαυτοῦ σύζυγον θεο- 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑΕ. 


(62) Curatore manganorum, id est, 5alistarum et (63) Fortassis, cum apud Cynegium (loci nomen, 
aliorum id genus tormentorum, ut alibi. XL. —  forteubiinurbevenationes edebantur) prodiret. ἅτι, 
Ut palatii et 1llius eerarii curam gereret, sicut regie (64) Puto euse quem alias Purificationis Marie 


precipue curopalates. Circa machinas et balislas — vocant, Lichtmess. πι. — Cecutit Xylander in 
nugatur hic scholiastes. GoAR. lumine, et quo purget oculos collyrio opus est illi, 








HISTORIARUM GOMPENDIUM. | 30 


δώραν Malo δὲ μηνὶ χατὰ τὴν τῆς ἁγίας Πεντηκο- À concedente et probante, quia nihil contra vim po- 


στῆς ἡμέραν στέφει καὶ τὸν ἑαυτοῦ olov Χριστοφόρον 
διὰ Κωνσταντίνου τάχα, καιὰ μὲν τὸ φαινόµενον 
ἐθέλοντος xai καταδεχοµένου διὰ τὴν βίαν, ἐν δὲ τῷ 
ἀφανεῖ ἀλύοντος xal τὴν συμφορὰν ἀποκλαιομένου 
εἰς ἑαυτόν. Καὶ μόνοι οἱ δύο (05) κατὰ τὴν τοιαύτην 
προῇῆλθον προέλευσιν. Ἰουλίῳ δὲ μηνὶ, η΄ ϊνδικτιῶνος, 
ἡ τῆς Ἐκκλησίας γέγονεν ἕνωσις, ἐνωθέντων τῶν 
διαφεροµένων μητροπολιτῶν τε καὶ κληρικῶν τῶν 
ἀπὸ Νικολάου πατριάρχου καὶ Εὐθυμίου διεσχισμἰ- 
vov. Ὅ δὲ βασιλεὺς Ῥωμανὸς ἑξορίζει τὸν µάγι- 
στρον Στέφανον εἰς τὴν Αντιγόνου νῆσον ὡς τῆς βα- 
σιλείας τάχα ὁριγνώμενον, καὶ μοναχὸν ἀποχείρει, 
σὺν αὐτῷ δὲ xal θεοφάνην τὸν Τειχιώτην, xal Παυ- 
λον τὸν ὀρφανοτρόφον, τοὺς οἰκειοτάτοος αὐτῷ. Πρό- 
κέναου δε ἨὙενομένου iv τῷ τριθουναλίῳ, αἰφνίδιον 
οἱ βασιλεῖς εἰς τὸ παλάτιον ὑποστρέφουσιν ἐπιθου- 
λῆς µηνυθείσης αὐτοῖς' χατασχεθέντες δὲ οἱ ἔξαρχοι, 


terat, occulte autem egre ferente et suam deplo- 
rante secum calamitatem. Ao soli duo isti ea in 
pompa processerunt.Julio mense,indictione octava, 
&d concordiam redierunt metropolite et clerici, Ni- 
colai et Euthbymii patriarcharum causa hactenus 
disjuncti.Ceterum Romanus imperator Stephanum 
magistrum in Ántigoni insulam relegat, imperii 
affectati suspectum, et monachum facit, et cum eo 
Theophanem Teichiotam et Paulum Orphanotro- 
phum,ejus intimos.Cum procensus fleret in tribu- 
nalio,insidiis delatisimperatores subitoin palatium 
abiverunt.Eurum capti auctores Arsenius patricius 
et Paulus manglabita : oculi iis effossi et relegati 
sunt,bona eorum publicata. Eodem anno Romanus 
fiiam suam Agatham in matrimonium colloest 
Leoni Argyri filio, viro generoso ao corporis pul- 
chritudine et prudentia preestanti. 


ὅ τε πατρίχιος ᾽Αρσένιος xal ὁ payxAa6(tne Παῦλος, τυφλωθέντες καὶ δηµευθέντες ἐξωρίσθησαν. ᾿Ηγά- 
Ύετο δὲ τούτῳ τῷ ἔτει καὶ γαμθρὸν ἐπὶ τῇ αὐτοῦ θυγατρὶ ᾿Αγάθῃ Ῥωμανός ὁ βασιλεὺς Λέοντα τὸν 
τοῦ ᾿Αργυροῦ, ἄνδρα Ὑενναῖον xal χάλλει σώματος καὶ ibiq ὑπερφέροντα, συνέσει τε καὶ φρονήσει xoc- 


μούμενον. 

Εγένετο δὲ ἐν τῷ αὐτῷ ypówp καὶ τὰ κατὰ τὸν 
Ῥεντάχιον. Οὗτος ἐξ Ἑλλάδος ὠρμημένος τὸν ἑαυ- 
τνῦ Ὑεννήτορα ἐπεχείρησεν ἀνελεῖν. Δεδιὼς δ' ἐκεῖ- 
νος τὴν τοῦ υἱοῦ ἀταξίαν, πλοίου ἐπιθὰς ἔπλει πρὸς 
τὸ Βυζάντιον ὡς τάχα τοῦ βασιλέως δεησόµενος 
ἀνακοπὴν γενέσθαι τῆς τοῦ υἱοῦ ἀπαιδευσίας. ᾽Ανιὼν 
δὲ κατεσχέθη παρὰ τῶν Σαρακηνῶν τῶν iv τῇ Κρήτῃ. 
Ὅ δὲ τούτου υἱὸς ὑποχείριον ἔχων τὸν πατρῷον 
πλοῦτον, ἀνελθὼν μετ) αὑτοῦ εἷς τὴν µεγαλόπολιν, 
τῷ θείῳ τεµένει τῆς τοῦ θεοῦ Σοφίας προσέδραµε. 
κάν τούτῳ προσκαθήµενος τὴν πατρικὴν κατεσπάθα 
οὐσίαν. Οὐκ ἔλαθε τοῦτο τὸν Ῥωμανὸν, ἀλλὰ γνοὺς 
ἐθουλεύσατο ἐξαγαχεῖν τοῦτον τῆς ἐκκλησίας καὶ 


Subidem tempus Rentacius nationeGrecus,suum 
patrem interficere cum conaretur, paler filii in- 
temperiem metuens conscenso navigio Bysantium 
versus navigavit,ab imperatore petiturus ut filii li- 
bidinem 294 compesceret ; estque a Cretensibus 
Saracenis captus. Filius paternarum opum compos 
factus cum iis se Cpolin contulit ad Sophie tem- 
plum : ibique desidens paterna bona prodegit. Ro- 
manus re comperta templo eum educere et casti- 
gare intendit. Quod Rentacius oum subodorare- 
lur, litteris ab imperatore ad Simeonem confictis 
ad Bulgaros transfugere instituit, convictusque 
criminis oculis est et bonis spoliatus. 


παιδεῦσαι Ὁ δὲ πληροφορίαν σγὼν, βασιλικὰ πλασάμενος γράμματα ὡς δῆθεν ἐκπεμφθίντα πρὸς τὸν 
Σομεὼν, αὐτομολήσειν ἐθουλεύσατο πρὸς τοὺς βουλγάρους. Καὶ ἐλεγχθεὶς τῆς τε οὐσίας καὶ τῶν ὀφθαλμῶν 


στερείται. 

[P. 620] ᾿Αδραλέστου δὲ τοῦ δοµεστίχου τῶν σχο- 
λῶν ἀποθανόντος , προεθλήθη Ἰ]όθος ὁ ᾿Αργυρός. 
Καὶ τῶν Βουλγάρων ἄχρι τῶν Κατασυρτῶν ἔξελα- 
σάντων ἔξεισι xal αὐτὸς μετὰ τῶν ταγμάτων, xal 
κατασχηνοῖ χατὰ τὴν λεγομένην θερµόπολιν. ᾿ἘΕκεῖ- 
θεν δὲ Μιχαὴλ ταγµατάρχην τὸν τοῦ πατρικίου 
Μωρολέοντος οἱὸν ἐπὶ κατασκοπὴν τῶν Βουλγάρων 
ἐκπέμπει. 'O δὲ ἁπροόπτως ταῖς βαρθαρικαῖς ἐμ- 
πεσὼν ἑνέδραις, ἐπείπερ ἄφυκτα ἣν, τρέπεται πρὸς 
ἀλκὴν, xal πολλοὺς τῶν Βουλγάρων ἀνελὼν καὶ 
τρεψάµενος, χαιρίαν δὲ τυπεὶς καὶ αὐτὸς, ἐπανῖκεν 
εἷς τὴν βασιλίδα xal μετὰ μικρὸν ἐνελεύτησε, Τότε 
δὲ καὶ τῷ βασιλεῖ Ῥωμανῷ ἐπιθουλή µηνύεται xac. 
αὐτοῦ, προστάτην ἔχουσα τὸν σαχελλάριον (66) 'Ava- 


Mortuo Adralesto scholarum domestico Pothus 
Argyrus sufficitur.Is, Bulgaris grassando usque ad 
Catasyrta progressis, copias contra eos educit; 
castrisquead Thermopolin positis Michaelum cohor- 
tis prefectum, patricii Moroleonis filium, specu- 
latum emittit. Qui, improviso in barbaricas de- 
lapsus insidias, eum fuge locus non esset, vim 
parat; multisque Bulgaris dejectis ac pulsis, ac- 
cepto lethali vulnere, Cpolin redit pauloque post 
moritur. Tuno et Romano detecte sunt insidie 
quas ipsi sacellarius Anastasius struxerat,nimirum 
pro Constantino propugnans. Harum auctores ac 
conscios suo quemque arbitratu Romanus puniit, 
Anastasio monacho facto. Constantinumque exinde 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


ubi Purifleationis diem interpretatur, qui, ceu 
notissimus, Theophaniorum esse dignoscitur. GoAR. 

. (65) Obscurus locus. Forte Constantino domi re- 
licto et spreto Romanus cum filio, utpote impera- 
tores, sacram pompam duxerunt. De procensu 


alibi. Tribunalium locus tribunalis videtur. Xvr. 
(66) Quem thesauri prefectum et custodem sub 
logothete dispositione positum existimo. Pancirol- 
lus in Notit. Imper. Or, c. 47. Lexicon anonymum 
bibliotheoe Regie : Σακέλλιον βαλάντιον. GoAR. 


31 JJ GEORGII CEDRENI 32 


detrusum secundo loco,se priore imperatorem dici A στάσιον , ὑπὲρ τοῦ βασιλέως δῆθεν ἁγωνιζόμενον ' 


jussit,pretendens hanc unam $?99 esseinsidiarum 
avertendarum rationem. Ita ob res fluxas et im- 
perium caducum Romanus perjurii &e obligavit et 
& Deo abalienavit. Hic erat rerum urbanarum sta- 
tus. 


καὶ τῶν αἰτίων συσχεθέντων ἕκαστος κατὰ τὸ δόξαν 
ἐτιμωρήθη τῷ βασιλεῖ 'Ῥωμανῷ τοῦ ᾿Αναστασίου 
ἀποχαρέντος μοναχοῦ. Ἐξ Ἶς αἰτίας xai ὁ Kovotav- 
τῖνος ὑποθιθάζεται, καὶ δεύτερος ἀνηγορεύετο βασι- 
λεὺς, πρῶτος δὲ ὁ Ῥωμανὸς, προφασισάµενος οὕτως 


µόνως δυνατὸν εἶναι κατευνασθῆναι τὰς ἐπιθουλὰς, διά τε πράγµατα πρόσκαιρα xal βασιλείαν φθαρτὴν 


καὶ ἐπίκηρον ἐπιορχίᾳ περιπεσὼν καὶ τοῦ Θεοῦ γενόμενος µ/κοβεν. 


τῇδε. 

At Simeon iterum magnum contra Romanos 
emittit exercitum, duce Chagano,uno suorum pro- 
cerum, et Minico equisonum principe; mandatque 
ut recta ad urbem contendant. Romanus, de eorum 
adventu cerlior factus,metuensque ne ii pulcherri- 
ma urbi propinquorum locorum palatia et edificia 


Καὶ τὰ μὲν κατὰ τὴν πόλιν ἐφέρετο 


'O δὲ Συμεὼν πάλιν δύναμιν βαρεῖαν ἐκπέμπει 
κατὰ ᾿Ῥωμαίων, ἔξαρχον ἔχουσαν Χαγάνον, ἕνα τῶν 
παρ᾽ αὐτῷ µέγα δυναµένων, καὶ Μινικὸν τῶν ἵππο- 
κόµων τὸν πρῶτον, οἷς ἐπέσκηψεν κατ αὐτῆς ὡς 
τάχιστα τῆς πόλεως ἐκστρατεῦσαι. "Qv τὴν ἔφοδον 
ἀναμαθὼν ὁ βασιλευς Ῥωμανὸς, καὶ λογισάµενος pj 


incendio vastarent, Joannem rectorem cum Leone D πως ἐπελθόντες τὰ χάλλιστα τῶν πλησιαζόντων τῇ 


οἱ Potho Argyris obviam ire jubet, exercitum du- 
centes validum ex imperatoriis sodalitatibus et 
oobortibus aliis contractum. Adfuit iis etiam 
Alexius patricius et drungarius rei navalis, et Mo- 
seles cam suis. Quinta Jejuniorum septimana, 
exercituin planitie Pegarum instructo substiterunt. 
Ibi Bulgaris se subito prodentibus et obscura cum 
vociferatione &c magno impetu irruentibus rector 
Joannes fugam facit ; ac patricius Photinus Latipe- 
dis filius pro eo pugnans aliique haud pauci ob- 
truncantur. Rector egre servatus in celocem eva- 
git. Idem facere volens Alexius drungarius, cum 
ascendere nequiret, de scalis celocis in mare de- 
cidit 800 cum suo protomandatore, et guffocatus 
est. Leo et Pothus Argyri in castellum fuga se re- 
ceperunt. Reliqua multitudo partim hostium ma- 
nus dum effugere volunt, in mari pereunt, alii 
ferro necantur, quidam capiuntur. Bulgari, nemine 
prohibente, Pegense palatium totumque Stenum 
incendio vastant. 


πόλει παλατίων καὶ οἴκημάτων πυρπολήσωσι τὸν 
ῥαίκτωρα Ἰωάννην pa Λέοντι καὶ Πόθῳ τοῖς 
᾿Αργυροῖς ἐχπέμπει μετὰ πλήθους ἱκανοῦ Ex τε τῆς 
βασιλικῆς ἑταιρείας καὶ τῶν ταγματικῶν (67), οἷς 
συνῆην xal ὁ πατρίκιος ᾿Αλέξιος καὶ δρουγγάριος 
τῶν πλωϊμῶν ὁ Μωσηλὲ μετὰ τῶν ὑπ) αὐτόν. Κατὰ 
δὲ τὴν € ἑθδομάδα τῶν Νηστειῶν διατάξαντες τὸν 
λαὸν ἐν τοῖς πεδινοῖς τῶν Ηηγῶν τόποις προσέµενον. 
Ἐκεῖθεν δὲ τῶν Βουλγάρων ἀναφανέντων xal fon 
χρησαµένων ἁσήμῳ xai σφοδρῶς ἐπελασάντων κατ᾽ 
αὐτῶν, φεύγει μὲν ὁ ῥαΐχτωρ Ἰωάννης, σφάττεται 
δὲ ὑπὶρ αὐτοῦ ἀγωνιζόμενος Φωτεινὸς πατρἰκιος ὁ 
τοῦ Πλατύποδος υἱὸς καὶ ἄλλοι οὐκ ὀλίγοι. Μόλις οὖν 
6 ῥαΐκτωρ διασωθεὶς εἰσῆλθεν εἰς τὸν ὁρόμωνα. 
Τοῦτο x«i Αλέξιος ὁ δρουγγάριος ποιῆσαι βουλη- 
θεὶς, καὶ μὴ δυνηθεὶς ἀνελθεῖν, ἐν τῇ τοῦ δρόµωνος 
ὑποθάθρᾳ πεσὼν ἐν τῇ θαλάσσῃ σὺν τῷ αὐτοῦ πρω- 
τοµανδάτωρι ἀπεπνίγη. Λέων δὲ xal Πόθος οἱ ᾿Αρ- 
γυροὶ ἐν τῷ καστελλίῳ διαφυγόντες ἐσώθησαν. Του 
δὲ λοιποῦ πλήθους οἱ μὲν τὰς τῶν πολεμίων χεῖρας 


φεύγοντες ἀπεπνίγησαν, οἱ δὲ σιδήρου γεγόνασι παρανάλωμα, οἱ δὲ χερσὶ βαρθαριχαϊῖς συνελήφθησαν. [P. 621] 
Ot δὲ Βούλγαροι κατὰ πολλὴν τοῦ κωλύσοντος ἐρημίαν τά τε τῶν Πηγῶν ἐνέπρησαν παλάτια καὶ ἅπαν τὸ Στενὸν 


ἐπυρπόλησαν. 

Vicesima Februarii die, indictione decima, uxor 
Romani Theodora moritur et in Myreleo sepelitur. 
Auguste nomen deinde gessit uxor Christiferi So- 
phia. Tunc etiam ex Iberia venit Iber curopalates, 
splendideque ornatus per medium forum transiit, 


ac magna cum gloria et honore exceptus est. Eum 1) 


imperator in edem Sophie misit, ut ejus molem 
ac pulchritudinem videret. Qua is contemplatus 
magna cum admiratione,fatusque hanc edem vere 
esse Dei receptaculum, domum rediit. Rursum 
deinde Bulgari impressione facta usque ad pala- 
tium Theodore Auguste pervenerunt, idque nemine 
defendente cremaverunt. Romanus convivio sum- 
ptuose instructo ad id duces militarium ordinum 
vocavit, interque hos Sacticium cohortis excubito- 
- rum prefectum. Procedente 801 convivio illatus 
est de Bulgaris sermo ; et imperatore multa ad ca- 


Εἰκοστῇ δὲ Φεθρουαρίου μηνὸς, ἱνδικτιῶνος v", 
θνήσκει θεοδώρα ἡ σύµθιος Ῥωμανοῦ, xal θάπτι- 
ται dv τῷ Μυρελαίῳ' ἀνηγορεύθη δὲ Αὐγοῦστα ἡ 
τοῦ βασιλέως Χριστοφόρου γυνὴ ἡ Xoolg. Hapeyt- 
νετο δὲ xal ἐξ Ἰδθηρίας ὁ κουροπαλάτης ὁ "Ἴθηρ, 
καὶ διὰ µέσης τῆς ἀγορᾶς διελθὼν κεχοσμηµένης 
λαμπρῶς μετὰ δόξης πολλῆς καὶ τιμῆς ὑπεδέχθη' 
ὃν καὶ iv τῇ 'Αγίᾳ τοῦ θεοῦ Σοφίᾳ ἀπέστειλεν ὁ 
βασιλεὺς, τὸ χάλλος αὐτῆς θεάσασθαι xal τὸ µέγε- 
θος. ᾿Απελθὼν οὖν xal τοῦ ναοῦ τὴν καλλονὴν xa- 
ταπλαγεὶς καὶ τὸν πολυτελῆ κόσμον ὑπερθαύμάσας, 
καὶ ἀληθῶς θεοῦ καταγώγιον τὸν Ἱερὸν τουτονὶ χῶρον 
εἰπὼν, ὑπέστρεψεν elc τὰ ἴδια. Τῶν δὲ Βουλγάρων πᾶ- 
λιν εἰσθολὴν ποιησαµένων χατὰ τῆς Ῥωμαίων χώρας, 
καὶ τοῖς παλατίἰοις τῆς βασιλίδος ἐγγισάντων θεοδώρας 
ὡς οὐδὲν ἦν τὸ προσιστάµενον, πυρὶ ταῦτα παρέδοσαν. 
Ὁ δὲ βασιλεὺς Ῥωμανὸς ἄριστον ποιησάµενος πο- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 
(07) Ex confcederatorum et subditorum ordinibus. GoAn. 


33 HISTORIARUM COMPENDIUM. δέ 


λυτελὲς τοὺς τῶν ταγμάτων ἄρχοντας συνεκάλεσε. A lefaciendos animos adque virtutem concitandos 


συνῆν δὲ τούτοις καὶ ὁ τὴν ἐπωνυμίαν Σακτίκιος, 
τοῦ τάγματος ἄρχων τῶν ἐξκουθίτων. Ἐπίδοσιν δὲ 
λαμθανούσης τῆς εὐωχίας λόγος ἐκινήθη περὶ τῶν 
Ῥουλγάρων, Καὶ τοῦ βασιλέως ἐπαγωγὰ πολλὰ slpn- 
χότος, πρὸς ὁρμὴν ἐπανιστῶντα ἐνθουσιώδη xal πα- 
ῥακαλοῦντα εὐψύχως ἐξελθεῖν κατὰ τῶν ῥἑναντίων 
καὶ τῆς σφῶν ὑπεραγωνίσασθαι πατρίδος, πάντες 
συνέθεντο ἑτοίμως ἐξελθεῖν xal τῶν ἉΧριστιανῶν 
ὑπεραγωνίσασθαι, Ἔωθεν οὖν καθοπλισθεὶς ὁ Σα: 
χτίχιος, ὄπισθεν τῶν Βουλγάρων γενόμενος καὶ slo 
τὸ στρατόπεδον αὐτῶν εἴσελθὼν, τῶν πλειόνων ἐπὶ 
διαρπαγὴν σκύλων σκεδασθέντων κατὰ τὴν χώραν, 
πάντας τοὺς lv τῃ πδρεμθολῃ εὐρεθέντας κατέσφαξε. 
Μαθὸν οὖν τὸ πλῆθος τῶν Βουλγάρων ὑπὸ τῶν δια- 
ὁράντων τὸ Ὑεγονὸς ὑποστρέφουσιν iv τῷ στρατο- 
πἰδψ. Καὶ συμπλοκῆς µενομένης, ἀχμῆτες οἱ 
Βούλγαροι πρὸς χεκµηκότας μαχόμενοι xal ἀκραι- 
φνεῖς πρὸς ἤδη τῷ προηγησαμένῳ πολέμῳ χεκαχω- 
pávouc ἄνδρας τρέπουσι τὸν Σαχτίχιον σὺν ὀλίγοις 
τὴν προσθολὴν τῶν ἐἑναντίων δεξάµενον. Γενναίως 
οὖν ἀγωνισάμενος καὶ πολλοὺς ἀνελὼν τῶν πολεµίων, 
ἐπειδὴ κατισχύετο, µεθίησι τοῦ ἵππου τὸν χαλινὸν, καὶ 
νῶτα δοὺς ἔφυγεν. "Ev τινι δὲ ποταμῷ γενόμενος καὶ 
τοῦτον διαπερῶν, καὶ τῇ ἱλύί τοῦ ἵππου ἐμπαγέντος, 


idonea locuto, cohortatoque eos ut fortiter in hoa- 
tem irent ac pro sua propugnarent patria,universi 
alaorem suam operam in defendendis Christianis 
promiserunt. Postridie prima luce armatus Sacti- 
cius Bulgaros a tergo subseoutus est ; ingressusque 
eorum castra,plerisque praedatum per agros vagan- 
tibus,omnes qui in castris erant occidit. Ex iis qui 
eflugerant Bulgari re cognita in castra redeunt : 
commissaque pugna ipsi integri viribus defatiga- 
tos antegresso prolio Romanos fundunt, Saeticio 
cum paucis aliis eorum impelum fortiter subsis- 
tentibus.Atque is cum aliquandiu preclare pugnas- 
set multosque hostium dejecisset,cum premeretur, 
equo habenas laxat 80 fuge se dat. In cujusdam 
autem amnis transitu equus in ceno cum besis- 
set, Bulgari eum assequuntur, vulnusque in 'anum 
et femur mortiferum accipit. Equo tamen e ecno 
evulso industria famulorum,stque iis modo fugien- 
tibus modo ad ingruentium Bulgarorum depuleio- 
nem se vertentibus, usque ad Blachernas evadit ; 
positusque in 80? templo Sancti Sepulcri proxi- 
ma nocte vitam eum morte commutat, magno luc- 
tu non imperatori modo, sed et universo exercitui 
ac populo Romano relicto. 


καταλαμθάνεται παρὰ τῶν Βουλγάρων καὶ δέχεται πληγὴν xaiplav κατὰ τῆς ἕδρας xal τοῦ μηροῦ. Καὶ 
τοῦ ἵππου δὲ ἀνασπασθέντος ἐκ τῆς ἱλύος σπουδῇ xai συνεργἰᾳ τῶν αὐτοῦ θεραπόντων, νῦν μὲν φεύ- 
γων, νῦν δ᾽ ὑποστρέφων μετὰ τῶν ὑπ αὐτὸν καὶ τοὺς ἐπιόντς ἀνακόπτων Βουλγάρους, διασώζεται 
μέχρι τῶν Βλαχερνῶν, καὶ ἐν τῷ ναῷ τῆς Ἁγίας Σοροῦ (608] τεθεὶς τῇ ἐπιούσῃ νυκτὶ ἐτελεύτησε, μέγα 
πένθος οὐ τῷ βασιλεῖ µόνον, ἀλλὰ καὶ τῷ στρατῷ xal παντὶ τῷ πλήθει Ῥωμαίων ἀπολιπών, 

(P. 622] Ἐγένετο δὲ xai ἑτέρα τις ἀποστασία χατὰ (; Alia deinde ab imperatore facta defectio in 


τοῦ βασιλέως ἐν Χαλδίᾳ (69), ὑποθήχῃ τοῦ στρατ- 
ηγοῦντος αὐτῆς Βάρδα πατρικίου τοῦ Βοΐλα. ᾿Εξῆρ- 
yov δὲ τοῦ νεωτερισμοῦ Αδριανός τις Χαλδαῖος καὶ 
Τατζάτης ὁ ᾿Αρμένιος, πλούσιοι σφόδρα. Κατα- 
αχόντες οὖν οὗτοι φρούριον τὸ λεγόμενον ΠΙαΐπερτε 
κατὰ τοῦ βασιλέως ὠπλίζοντο, ᾿Αλλ᾽ ὀξὺς ἐἔπιφα- 
νεὶς (ἔτυχε γὰρ ἑνδημῶν ἐν Καισαρείᾳ) ὁ τῶν σχο- 
λῶν ἐξηγούμενος Ιωάννης ὁ Κουρκούας τὴν σύστασιν 
διεσχέδασε, τοὺς ἐμφανεστέρους τῶν κατασχεθέντων 
ἀποτυφλώσας xai τὰς οὐσίας αὐτῶν δημεύσας, τοὺς 
δὲ πενιχροὺς καὶ ἀσήμους ἀθώους Χελεύσας ὅπη 
βούλονται ἀπιέναι. Μόνος δὲ ὁ Τατζάτης φρούριον 
ἐπί τινος ὑψηλοῦ λόφου κατεσχευασµένον χατεσχη- 
κὼς, καὶ λόγον τοῦ µή τι xaxóv παθεῖν δεξάµενος ἀπὸ 
τοῦ δοµεστίκου τῶν σχολῶν καὶ λαθὼν, εἰσῆλθεν ἐν 
τῇ βασιλίδι, καὶ τῇ τοῦ µαγκλαθίτου (70) ἀξίᾳ 


Chaldia instinctu patricii Barde, cognomento Boi- 
le, qui ei presidebat. Principes novarum rerum 
moliendarum fuerunt Adrianus quidam Chaldeus 
et Tatzates Armenius, homines predivites. Ii 
occupato castello Paipertis contra imperatorem 
arma sumebant. Sed Joannes Cureuas, scholarum 
domesticus, qui tum forte Cesarem erat, celeriter 
gupervenit et coitionem eam dissipavit. Deprehen- 
sorumque primariis oculos eruit, et bona eorum 
publicavit, obseuros ac pauperes impune quo libe- 
ret discedere jussit. Unus 'l'atzaies, castello quo- 
dam occupato, quod in sublimi erat situm colle, 
fide impunitatis & domestico scholarum accepta, 
Cpolin venit, ibique manglabite honore prieditug 
in domo manganorum oustoditus est; cumque 
fugam moliretur, deprehenso oculi sunt effossi. 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(68) Dubito de hoo loco. Σορός tumulum signifi- 
cat et sepulcrum. Forte fuit edes in Blachernis, 
sepulcri in quo Christus depositus fuit similitudi- 
nem referens, quale Spire Nemetum suburba- 
num, et alia alibi visuntur, zum h^iligen Grab, et 
fit mentio paulo post. Xvr. — Templum est illud, 
in cujus sacratiore loculo sanctissime Deipare ve- 
slis et zona in Blachernis asservabantur. GoAR. 

(69) Chaldia regio est, ut apparet, Syrie, hoc 
quidem loco; nam in N icephori Phoese imperio 

iserte Calabrie ascribitur. Ex Basilio Romani F. 
ubi Phoos contra Durum res geste describuntur, 
Iberie vicinam fuisse Chaldiam videri potest. Xv. 


(70) Quod sit manglabite, vel ut supra soriptum 
est, manclabite officium, nescio. Talia videntur 
etiam mysticus et stypeiota et quem alias gal- 
κτωρα, paulo post ipse παραδυναστεύοντα videlur 
dicere, quasi vicarium imperatoris. Xvr. — Τᾷ 
τοῦ μαγγλαθίτου ἀξίᾳ τιµηθείς. An. non. μαγγλά- 
θια merebatur Xylander experiri, qui tam dure 
Cedrenum ἐμαγγλάθισεν ? Αἱ nescivit, inquit. Is 
itaque cornicularius et clavicularius dicitur apud 
Pancirollum in Not. Imp. c. 41, et est unius co- 
hortis principem stüipantis prepositus, et ad ejus 
nutum, ceu sententiis reorum exasequendis pre- 
fectus, sontes quosque ab eo damnatos, eodem 


25 | GEORGII CEDHENI 36 
Bardes Boilas, quod ei imperetor bene volebat, A τιμηθεὶς ἐν τῷ olup τῶν µαγγάνων ἐτηρεῖτο. Apa- 


nullam aliam ponam dedit quam quod rasue et 
monachus est factus. 


. Interim Simeon Bulgarorum princeps Adriano- 
polim vallo fossague cingit ei obsidet ao magno 
studio oppugnat. Preerat ei urbi Leo patricius, 


«9083 quem ob preproperum in hostes impetum 


vocabant Moroleonem quasi stultum leonem. ls 


oppugnationem fortiter sustinebat,et modoBulgaros 


irruentes de muro profligabat, modo portis apertis 
in eos acerrimum impetum dabat facileque pelle- 
bat. Sed oppidani cibo deficiente 8ο fame graviter 
premente, cum alimentorum aliunde parandorum 


 Bpes nulla affulgeret, penuria moti, urbem, se du- 


cemque Bulgaris tradiderunt. Simeon Leonem 
nactus, et recordatus quanta is mala Bulgaris intu- 
liaset, innumeris suppliciorum formis excruciatum 
tandem acerba morte necavit,Bulgaricoque in urbe 
relicto presidio discessit. Hoc presidium audito 
contra se venire Romanum exercitum urbe relicta 
fugit ; atquesic Adrianopolis a Romanis est recepta. 
τινες Ῥωμαϊκὸν στρατόπεδον ἀχηκοότες foxstv κατ 
Αδριανούπολις ὑπὸ Ῥωμαίους ἐγένετο. 

Eo tempore Leo etiam Tripolita.cum magna classe 
Romanos invasit. Quem in Lemno naves in statione 


. habentem subito adortus Joannes Radenus patri- 


cius, rei navalis drungarius, facile vicit, Agarenis 
fere omnibus exstinctis, soloque Tripolita {αμα 
elapso. Mense Septembri, indictione secunda, 
Simon, Bulgarorum princeps, cum omnibus copiis 
expeditiodem contra Cpolin suscipit ; populatusque 
Macedoniam et in Thraeiam incendiis grassatus, 
obviis quibusque vastatis,proxime Blachernas 804 
castr& ponit. Inde postulat ut ad se mittantur Ni- 
colaus patriarcha aliique procerum,de componenda 
pace eollocuturi. Datis mutuo obsidibus, ut ab in- 
gidiis omnia tuta essent, ao patriarcha juramentis 
fidente, quesitum est qui senatores cum eo exire 
deberent. Delecti patricius Michaelus Stypeiota et 
Joannes mysticus 8ο tum gubernandarum rerum 
socius : nam Joannes rector apud imperatorem de- 
Jatus criminis jam tum palatio discesserat, inque 
suo monasterio monachus factus erat. Cum legati 


σμὸν δὲ βουλευσάμενος ἀλίσκεται καὶ τῶν ἀφθαλμῶν 
στερεῖται. Ἠάρδας δὲ à Βοΐλας φιλίως πρὸς αὐτὸν 
διχκειµένου τοῦ βασιλέως ἀπεκάρη μοναχὸς, μηδὲν 
ἄλλο πεπονθὼς ἀνιαρόν. 

Συμεὼν δὲ ὁ τῶν Βουλγάρων ἄρχων, τὴν 'ASpia- 
νούπολιν καταλαθὼν καὶ ταύτην Ὑάραξι καὶ τάφροις 
περιστοιχίσας, ἐπιμελῶς ἐπολιόρχει. ᾿Βστρατήγει δὲ 
τῆς πόλεως ὁ πατρίχκιος Λέων, ὃν διὰ τὴν ὀξύῤῥοπον 
πρὸς τοὺς πολέμους ὁρμὴν Μωρολέοντα ἑκάλουν. 
Οὗτος εὐψύχως τὴν πολιορχίαν ἑδέξατο, xal γεν- 
ναιοτάτως ποτὲ μὲν ἀπὸ τοῦ τείχους τοὺς προσιόν- 
τας τῶν Βουλγάρων ἠἡμύνετο, ποτὲ δὲ τὰς πυλίδας 
ἀναπεταννὺς ἐπετίθετο σὺν ῥόμῃ ἀνυποστάτῳ xal 
ῥᾳδίως ἐἑτρέπετο. Ἐπεὶ δὲ ὁ σῖτος τοὺς ἐν τῇ πόλει 
ἐπιλελοίπει xal λιμὸς ἐπίεζε τοὺς ἔνδοθεν κχραταιὸς, 
μηδαµόθεν ἐλπίδα ἔχοντες ἐπισιτισμοῦ, τῇ ἑνδείᾳ 
πεισθέντες προδεδώχασι τὴν πόλιν xal ἑαυτοὺς καὶ 
τὸν στρατηγὸν τοῖς Βουλγάροις" ὃν χειρωσάμενος ὁ 
Συμεὼν, xai ὦν εἰς τοὺς Βουλγάρους ἐνεδείξατο 
μεμνημένος καχῶν, µυρίαις αἰχίαις τιμωρησάμενος 
τελευταῖον ἀπέκτεινε θανάτῳ πικρῷ. Βουλγάρους 
οὖν ἐπιστήσας φύλακας τῇ πόλει ὑπεχώρησεν' οἵ- 


αὐτῶν καταλιπόντες τὴν πόλιν ἔφυγον, καὶ πάλιν dj 


Τότε δὲ καὶ Λέων 6 Τριπολίτης μετὰ δυνάµεως 
πολλῆς xal πλοίων πολεμικῶν ἐξῆλθε κατὰ Ῥω- 
µαίων ὃν iv τῇ νήσῳ Λήμνῳ ναυλογοῦντα Ἰωάννης 
πατρἰκιος καὶ δρουγγάριος τῶν πλωΐμων ὁ Ῥδαδη- 
γὸς αἰφνίδιον ἐπιφανεὶς ῥαδίως ἐτρέψατο, τῶν ᾿Αγα- 


C. pnviov σχεδὸν πάντων ἀνῃρημένων, τοῦ δὲ Τριπολί- 


του µόνου φυγῇ τὴν σωτηρίαν πορισαµένου, Σεπτεµ- 
δρίῳ δὲ μηνὶ, ἰνδικτιῶνος β’, (P. 623] ὁ ἄρχων Βουλ- 
Ὑαρίας Συμεὼν πανστρατὶ κατὰ τῆς ἵωνσταντι- 
νουπόλεως ἐἑχστρατεύει, καὶ ληΐζεται μὲν ἹΜακεδο- 
νίαν, ἐμπιπρᾷ δὲ τὰ ἐπὶ θρῴκης χωρία, καὶ πάντα 
καταστρέφει τὰ ἐν ποσἰ. Ἔγγισα δὲ Βλαχερνῶν 
στρατόπεδον πήξας ἐπεζήτησεν ἀποσταλῖναι αὐτῷ 
τὸν πατριάρχην Νιχόλαον xal τινας τῶν iy τέλει 
ὥστε περὶ εἰρήνηε διαλεχθῆναι,. Λαθόντες οὖν ὁμή- 
ρους παρ᾽ ἀλλήλων ὡς οὐδεμία τις ἐπαχολουθήσει 
ἐπιθουλὴ, καὶ τοῦ πατριάρχου τοῖς ὄρχοις ἀναθαρ- 
ῥήσαντος, γέγονε λόγος ὁποίους δεῖ τῶν συγχλητικῶν 
τούτῳ συνεξελθεῖν. Προεκρίθη γοῦν ὁ πατρἰκιος Μι- 
χαλλ 6 Στυπειώτης καὶ Ἰωάννης ὁ μυστιχὸς καὶ 


ad Simeonem venissent ao de pace essent collocu- D παραδυναστεύων (71) ἤδη γὰρ Ιωάννης ὁ ῥαίκτωρ 
XYLANDRI ET GOARI NOTA. 


spectante, castigat. Eam Bardariotarum fuisse suo 
tempore Codinus refert, de quibus : Κρέµανται δὲ 
ἐπὶ ζώνης ἑκάστου τούτων λῶροι, οὓς καλοῦσι µαγ- 
γλάθια (sic ille scribit), ἤγουν βακτηρίἰας fj ῥάθδους. 
µαστίζειν τοὺς ἀξίους µαστίζεσθαι. Leo Grammati- 
ous : ᾽Αποστέλλει µαγλαθίτην (ita legit ille) τὸν 
ἩΜπυροθεόδωρον ξίφει ἀνελεῖν τὸν µοναχόν. 'Turce a 
Grecis plura mutuati ad conspectum imperatoris 
precursorem habent μαγγλαθίτην (bujurdi sua lin- 
gua vocant),ad ejus nutum reum quemque suppli- 
ciia extremis subjicere paratum. Ác princeps ipse, 
regia deposita plebeiaque assumpta veste, vicos 
circumit nonnunquam et anfractus viarum, si 
cuncta in pace ordine quiete composita sint explo- 
raturus : sin tumultuantes rixantes incompositos 
ac imperii jussa spernentes cives aut militie ascri- 


ptos comperiat, a manglabitis vie comitibus ac 
suppliciorum instrumentis jam priua instructis 
extemplo corripi jubet, simulque ponis vel neci 
tradi,omissis judiciorum tardis ambagibus, impe- 
rat. Goa4n. 

(71) Imperatoris amicus, qui nimirum consiliis 
et monitis imperatori in administranda re publica 
fideliter assistit : quem nunc imperii subadjuvam 
et publici status administrum vocitare solemus.Is 
quoque in palatio morabatur. Jamjam enim γατα- 

ιθάζεσθαι τοῦ παλατίου, ex eo deturbari, simul 
tamen συγχωρεῖσθαι εἰσέρχεσθαι προσχυνεῖν τὸν 
βασιλέα, ut ad imperatorem veneraturus ac salu- 
taturus accederet, potestatem accipere conspicie- 
tur. GoaR. 


31 . BISTORIARUM COMPENDIUM. 38 


διαθληθεὶς πρὸς τὸν βασιλέα, κατελθὼν v00 παλα- À turi, ita eos Bulgarus dimisit ut ostenderet se ip- 


τίου, ἐν τῇ αὐτοῦ μονῃ τὴν χοσμικὴν ἀπεκείρατο 
τρίχα. ᾿Αφυιομένους οὖν αὐτοὺς πρὸς τὸν Συμεὼν 
καὶ µέλλοντας κινεῖν λόγους περὶ εἰρήνης, τούτους 
μὲν ἀπεπέμψατο, αὐτὸν δὲ τὸν βασιλέα “Ῥωμανὸν 
ἐπεγήτει θεάσασθαι * πεπληροφόρητο vào ἄνδρα συν - 
ετὸν αὐτὸν εἶναι καὶ ἀληθῃ, ᾿Ασπασίως δὲ ὁ Ῥωμα- 
νὸς ἐδέξατο τοῦτο. ᾽Αποστείλας οὖν lv τῷ τοῦ Κο- 
σμιδίου αἰγιαλῷ κατεσκεύασεν ἐν τῇ θαλάσσῇῃ ὀχυρω- 
τάτην ἀπόδασιν, ὥστε τὴν βασιλικὴν τριήρη διεκ- 
πλίουσαν iv αὐτῃ προσορµίζεσθαι, πἹεριφράξας 
αὐτὴν πάντοθεν διατειχίσµασι, Misov δὲ θριγχίον 
γενέσθαι προσέταξεν, ἔνθα ἀλλήλοις ἔμελλον ὁμι- 
λεῖν. Ὁ δὲ Συμεὼν ἀποστείλας ἐνέπρησε τὸν τῆς 
ὑπεραγίας θεοτόχου ναὸν τὸν ἐν «mJ ΠηΥΠ, ὃν ὁ βα- 
σιλεὺς ᾿Ιουστινιανὸς ἐδομήσατο, ἐπυρπόλησε δὲ καὶ 
τὰ κύκλῳ σύμπαντα, xai δῆλος ἦν dx τούτου μὴ 
εἰρήνην ζητῶν. Ὁ δὲ βασιλεὺς ἐν τῷ ναῷ Ὑενόμε- 
voc τῶν Βλαχερνῶν ἅμα τῷ πατριάρχῃ, καὶ ἐν τῇ 
᾽Ἁγίφ Σορῷ εἰσελθὼν καὶ ἱκετηρίας ᾠδὰς ἀποδοὺς τῷ 
θεῷ, τὸ ὠμοφόριον (72) τῆς Θεὀτόκου λαθὼν dte 
τοῦ ναοῦ, ὅπλοις ἀσφαλέσι φραξάμενος. Τὸν σὺν 
αὑτῷ οὖν στόλον κοσµήσας ἀριπρεπῶς τὸν ὡρισμέ- 
vov κατείληφε τόπον, 'Evvárn τοῦ Νοεμθρίου μηνὸς 
T» ὅτε ταῦτα ἐγίνετο. Ἡαρεγένετο δὲ καὶ ὁ Συμεὼν, 
πλῖθος ἐπαγόμενος εἲς πολλὰς διῃρηµένον τὰς πα- 
ῥατάξεις καὶ τὰς ἰδέας * οἱ μὲν γὰρ ἦσαν χρυσάσπι- 
δες καὶ χουσᾶ δόρατα ἔχοντες, οἱ δὲ ἀργυράσπιδες, 
ol δὲ χαλκάσπιδες, οἱ δὲ ἄλλῃ χροιᾷ ὥς mw ἑκάστῳ 
ἐδόκει, ἐκεκόσμηντο. Οἴτινες μέσον αὐτὸν εἱληφότες 
τὸν Συμεὼν ὡς βασιλέα εὐφήμουν Ῥωμαῖϊκῇ τῇ φωνῇ. 
Πάντες δὲ οἱ ἐν τέλει xai ὁ ἀστικὸς δῆμος bx τών τειχῶν 
ἐθεῶντο τὰ δρώμενα. Πρῶτος οὖν ὅ βασιλεὺς Ῥωμα- 
νὸς τὴν εἱρημένην ἀποθάθραν καταλαθὼν τὸν Συ- 
μεὼν ἐξεδέχετο. Ὅμηρα δὲ δόντες ἀλλήλοις, καὶ τὴν 
ἀποθάθραν οἱ Βούλγαροι διερευνήσαντες ἀκριθῶς, 
µή πού τις δόλος fj ἑνέδρα χρύπτηται, τότε κατελ- 
θεῖν τὸν Συμεὼν τοῦ ἵππου προειρέψαντο xal εἶσελ- 
θέῖν πρὸς τὸν βασιλέα. Ἡσπάσαντο γοῦν ἀλλήλους, 
καὶ περὶ εἰρήνης ἤρξαντο διαλέγεσθαι. [P. 624] 
(agi ὃ) οὖν εἰπεῖν τὸν 'Ρωμανὸν πρὸς τὸν Συμεών ᾿ 
« 'Axfxod σε Χριστιανὸν ἄνβρωπον xal θεοσεθῆ, 
βλέπω Bb τὰ ἔργα μηδαμῶς τοῖς λόγοις συµθαί(- 
νοντα. E? μὲν γὰρ ἀληθῶς Χριστιανὸς ὑπάρχεις, 
στῆσον ποτε τὰς ἀδίκους σφαγὰς καὶ τὰς χύσεις τῶν 
ἀνοσίων αἱμάτων, καὶ σπεῖσαι μεθ) ἡμῶν τῶν Χρι- 
στιανῶν, Χριστιανὸς καὶ αὐτὸς Qv καὶ ὀνομαζόμενος, 
καὶ μὴ θέλε µολύνεσθαι Χριστιανῶν δεξιὰς αἴμασιν 
ὁμοπίστων Χριστιανῶν. Ανθρωπος εἶ xal αὐτὸς, 
θάνατον. προσδοχῶν καὶ ἁναστασιν, xal χρίσιν, xai 
ἀνταπόδοσιν τῶν βεθιωμµένων. Σήµερον ὑπάργχεις, 
καὶ αΌριον εἷς κόνιν διαλυθήσῃ. Ei πλούτου ἐρῶν 
ταῦτα ποιεῖς, ἐγώ σε τούτου ἐμπλήσω εἰς xópov. 
Μόνον ἄσπασαι τὴν εἱρήνην καὶ ἀγάπησον τὴν ὁμό- 
γοίαν, ἵνα xal αὑτὸς βίον ζήστς εἰρηνικὸν καὶ ἀναί- 
µακτον, καὶ ol Χριστιανοὶ παύσωνταί ποτε κατ 


sius imperatoris congressum expetere, quem pre- 
certo habebat virum esse prudentem atque veracem. 
Pergratum id fuit Romano, misitque illico qui in 
littore Cosmidiiin mari tutissimum egressui e nave 
locum pararent, ut eo imperatoria triremis appel- 
lere posset. Eum undique munitionibus cireumde- 
dit; ac in medio jussit tabulatum attolli, in quo 
erant collocuturi. Interim Simeon missis suis tem- 
plum DeipareadFontem incendit,ab Justiniano con- 
ditum. Sed et vicina cireum omnia igne vastabat ; 
gatisque apparebat pacem ei cordi non esse. Ro- 
manus oum patriarcha fanum Blachernense et 
Sacrum Sepulcrum ingressus, Deum comprecatus, 
accepto beate Virginis 8604 humerali, templo. 


Dp exiit. Cumque et se diligenter armasset et comita- 


tum suum decenter ornasset, ad definitum locum se 
contulit. Acta hec nona die Decembris. Eodem 
venit et Simeon,multitudinem adducens variis or- 
dinibus ao formis distinotam : alii namque erant 
αυτοίς scutis ornati et aureis hastis, alii argen- 
teis clypeis, alii ereis, alii aliorum colorum, prout 
cuique visum fuerat. Ili in medium sui Simeonem 
recipiebant,ao Romana voce regem consalutabant. 
Omnes proceres et civium multitudo,que gereren- 
tur, de muris spectabant. Prior Romapus locum 
exscensionis dictum occupavit, et Simeonem ex- 
&pectavit. Datis ultro citroque obsidibus, Bulgari 
cum locum diligenter pervestigassent,ne quis dolus 
aut insidie laterent, Simeonem equo descendere 
jusserunt et ad imperatorem intrare. Ibi cum se 
mutuo consalutassent, de pace colloqui cceperunt. 
Λο ferunt Romanum heo verba ad Bulgarum fe- 
cisse : « Hominem te esse Christianum et pium 
audivi, sed facta tua fams minime respondent. Si 
enim re vera es Christianus, finem tandem fac ce- 
dium et fundendi sanguinis insontis,pacemque cum 
nobis Christianis Christianus et ipse oompone, 
neque fac ut dextre Christianorum polluatur san- 
guine eumdem Christum colentium. Homo et ipse 
es,mortem opperiens et resurrectionem et judicium 
ao dignam vita acta 806 mercedem. Hodie vivis, 
et oras in pulverem dissolveris. Si divitiarum cu- 
piditas te ad hec agenda impellit, ego ad satietatem 
usque te iis opplebo: tantum pacem amplectere et 
concordiam dilige, ut ipse quoque vitam pacatam 


D degas ac incoruentam,et tandem Christiani desinant 


contra se invicem arma ferre. » His verbis hacque 
gBubmissione imperatoris ad verecundiam ductus 
Simeon promisit se pacem facturum; et peracta 
salutatione discessum est,cum quidem magniflcen- 
tissima dona Simeoni imperator dedisset. Dignum 
est relatu prodigium quod tunc accidit.Nam ferunt 
colloquentibus principibus duas aquilas süpra eos 
volitasse, et cum clangore se conjunxisse, moxque 
divulsas fuisse, ita ut allera ad urbem altera in 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 
(12) Ὡμοφορίου, vestem B. Virginis ibi repositam. GoaR. 


39. | | GEORGII CEDRENI . 40 


Thraciam avolaret. Id, qui augurio aliquid tribue- A ἀλλήλων ὅπλα κινοῦντες.» Kal ταῦτα μὲν εἶπεν ὁ 
bant, signum inauspioatum ipterpretati sunt, et µβασιλεὺς, αἰδεσθεὶς δὲ ὁ Συμεὼν τὴν τοὺτου ταπεί- 
infecta pace discessum iri Judicarunt. Simeon ad — vostv ὑπέσχετο τὴν εἴρηνην ποιήσασθαι, Καὶ ἁσπα- 
suos reversus proceribus moderationem imperato- σάµενοι ἀλλήλους διεχωρίσθησαν, τοῦ βασιλέως 
ris et liberalitatem narravit. δώροις µεγαλοπρεπέσι δεδιωσαµένου τὸν Συμεών 
Συµθέδηκε δὲ τι τεράστιον τότε, ὡς ἄξιον εἶναι καὶ διηγήσασθαι. Δύο φασὶν ἀετοὺς τῶν βασιλέων ὁμι- 
λούντων ἄνωθεν αὐτῶν ὑπερπτῆναι, κλάγξαι τε καὶ ἀλλήλοις συμμῖξαι καὶ παραυτίκα διαζενχθῆναι 
καὶ τὸν μὲν ἐπὶ τὴν πόλιν ἐλθεῖν, τὸν δὲ ἐπέ τὴν θράκην ἀποπτῆναι. Τοῦτο δὲ οἱ περὶ τὰς ὀρνιθοσκοπίας 
ἐπτοημένοι οὐκ αἶσιον ἔχριναν οἶωνόν  ἀσυμθάτους Ὑγὰρ διαλυθήσεσθαι ἐπὶ τῇ εἰΏρήνῃ ἀμφοτέρους 
ἔφησαν. Ὁ δὶ Συμεὼν ὑποστρέψας τοῖς οἶχείοις ἄρχουσι τὴν τοῦ βασιλέως ἐξηγεῖτο µετριότητα καὶ 


τὸ πρὸς τὰ χρήματα προετικόν τε καὶ ἐλευθέριον. 
Festo Christi natalitio, indictione secunda, Ro- 
manus duos suos filios Stephanum et Constantinum 
-coronat in Magno Templo : reliquum Theophyla- 
ctum patriarcha radit ac clericum facit, et subdia- 
conum ac syncellum designat,cum prius in sanctua- 


rium intrasset officium subdiaconi gerens.JoaiTnem B 


porro mystioum et gubernandarum rerum socium 
patricia 80 ao proconsulari dignitate ornavit 
imperator. Die Maii decima quinta, indictione 
tertia, moritur Nicolaus patriarcha, cum 8 secunda 
designatione munus suum gessisset annos trede- 
cim. Augusto mense successor ei creatur Slepha- 
nus, Amasie metropolita. Porro mysticus affectat; 
imperii defertur, ad hoc usus consilio Cosme pa. 
tricii logothete dromi, qui eum sibi generum ain- 
^ biebat, et palatio ejicitur, permisso tamen ut ado- 
randi imperatoris causa id ingrederetur. Nam im- 
perator eum diligebat, ideoque prorsus excludere 
nolebat. [nstantibus tamen accusatoribus, et cri- 
mina ei objecta vera esse demonstrantibus,impera- 
tor rem persorutatus, cum deprehenderet non ali- 
ter quem ii retulerant habere, capere mysticum et 
quaestiones de eo exercere statuit.Quod is presen- 
tiens in monasterium Monocastanum confugit, 
ibique monachus est factus. Patricium Cosmam 
logothetam in Horologioimperator male multatum 
officio deposuit. Loco mystici substituit protove- 


stiarium Theophanem et eadem potestate auxit. 


Sub idem tempus in Thracia terre motus hiatus- 
que terribiles fuerunt, multeque domus ot templa 
una cum ipsis hominibus absorpta sunt. 


Maio mense, indictione 15, Simeon Bulgarorum 
princeps in Chrobatos duxit; ab iisque in angus- 
' tiis montium proelio victus omnem suum 308 ami- 
sitexercitum.Joannesautem quidam astronomusRo- 
manum accessit, eumque monuit uti mittat ali- 
quem qui amputet capul columne, que supra 
Xerolophi fornicem posita occidentem respiciebat : 
ita enim Simeonem, cui illa fatalis eret, statim pe- 
riturum. Exsecutus hoc est imperator : et qua hora 


Κατὰ δὲ τὴν ἑορτὴν τῶν Χριστουγέννων ἱνδικτιῶ- 
voc β’, Ῥωμανὸς ὁ βασιλεὺς στέφει τοὺς δύο υἱοὺς 
αὐτοῦ, Στέφανον καὶ Κωνσταντῖνον, iv τῇ Μεγάλῃ 
Ἐκκλησίφ' τὸν δὲ λοιπὸν υἱὸν αὐτοῦ θεοφύλακτον ὁ 
πατριάρχης ἀπέχειρε χκληρικὸν, χειροτονήσας αὐτὸν 
ὑποδιάκονον, προχειρισάµενος καὶ σύγκελλον, πρό- 
τερον διελθόντα εἰς τὰ ἅγια μετὰ τοῦ τάγµατος τῶν 
ὑποδιακόνων. Ἐτίμησε δὲ xzi τὸν μυστικὸν Ἰωάν- 
νην καὶ παραδυναστεύοντα µπατρίχιον καὶ ἀνθ- 
ὑπατον. w' δὲ Μαΐου μηνὸς, ἱνδικτιῶνος Y', τελευτᾷ 
ὁ πατριάρχης Νικόλαος, Χρατήσας iv τῇ δευτέρᾳ 
ἀναῤῥήσει ἔτη iv'* καὶ καθίσταται Αὐγούστῳ μηνὶ 
πατριάρχης ὁ τῆς ᾽Αμασείας μητροπολίτης Στέφα- 
voc, Κατηγορήθη δὲ καὶ ὁ μυστικὸς ὡς τὴν βασιλείαν 
σφετεριζόµενος, καὶ ὑποθήχῃ τοῦ πατρικίου Κο- 
σμᾶ (73) καὶ λογοθέτου τοῦ δρόµου, μνηστευομένου 
τοῦτον tiq τὴν ἑαυτοῦ θυγατέρα, καταθιθάζεται τοῦ 
παλατίου. Συγχωρεῖται δ᾽ ὅμως εἰσάρχεσθαι καὶ 
προσκυνεῖν τὸν βασιλέχ' στέργων Ὑὰρ αὐτὸν ὁ βα- 
σιλεὺς τελέως ἀπώσασθαι οὐκ ἐθούλετο. ᾿Εγκειμέ- 
vuv δὲ τῶν κατηγόρων καὶ σαφῇῃ διεχνύντων τὴν 
κατηγορίαν, [P. 625] ἐρευνήσας ὁ βασιλεὺς καὶ 
ἀληθη τὰ κατ᾿ αὐτοῦ εὑρὼν λαληθέντα ἔμελλε κατα- 
σχεῖν καὶ ἐξετάσαι * ὁ δὲ τοῦτο προγνοὺς φυΥῃ τὴν 
Μυνοκάστανον μονὴν καταλαμθάνει καὶ ἀποκείρε- 
ται μοναχός. Τὸν δὲ πατρίχιον Κοσμᾶν καὶ λογοθέτην 
αἰκισάμενος ὁ βασιλεὺς ἐν τῷ ὠρολογείῳ παρέλυσε 
τῆς ἀρχῆς. Ἡροθάλλεται δὲ ἀντὶ τοῦ μυστικοῦ 
Ἰωάννου τὸν πρωτοθεστιάριον θεοφάνην παραδυνα- 
στεύοντα. ᾿Εγένετο τηνικαῦτα καὶ σειαμὸς ἐν τῷ 
θέµατι τῶν Θρᾳκησίων xai χάσµατα γῆς καταπλη- 
χτικὰ, ὥστε πολλὰ χωρία xai ἐχκλησίας αὐτάνδρους 
χαταποθῆναι. 

Μαΐῳ δὲ μηνὶ, ἰνδικτιῶνος τε’, εἰσθολὴν Συμεὼν ὁ 
τῆς Βουλγαρίας ἄρχων ἐποιήσατο κατὰ Χρωθά- 
των (74), καὶ συμθαλὼν μετ’ αὐτῶν xal Πττηθεὶς ἐν 
ταῖς τῶν ὁρῶν δυσχωρἰαις ἄπαν τὸ ἑαυτοῦ ἀπώλεσε 
στράτευμα. Ἰωάννης δὲ τις ἀστρονόμος προσελθὼν 
τῷ βασιλεῖ ἔφησεν ὡς sl πέἐµψας ἀποκόψει τὴν xs- 
φαλὴν τῆς Ἱσταμένης ἄνωθεν τῆς ἐν τῷ Ἐηρολόφῳ 
ἀφῖδος καὶ πρὸς δύσιν βλεπούσης στήλης (75), ἀπο- 
θανεῖται ὁ Συμεὼν παραυτίκα - αὐτῷ γὰρ ἐστοιχειῶ- 


XYLANDRI ΕΤ GOARI NOTAE. 


(73) Hunc locum, secutus conjecturas et ea qus» 
sequuntur, ita legi, ut si xal non ante ὑποθήχῃ 
ged ante καταθιθαζεται esset scriplum. Apparet 
enim Cosmam genero suo favisse et in affectando 
regno consiliis juvisse, quare et magistratus ei fuit 


abrogatus, ut minime credam hoc judice vel auc- 
tore mysticum fuisse aula puleum. Xvr. 

(74) Χραθάτων habet Zonaras. 

75) Στήλης, simulacri, statuz. Ei namque oaput 
dejecit imperator. GoAR. 





41 - HISTORIARUM COMPENDIUM. 43 


σθχι τὴν τοιαύτην στήλην. 'O δὶ τοῖς ἐχείνου A Statue fuit abscissum caput, ea ipsa, quod dili- 


πιθήσας λόγοις ἀπέτεμε τὴν κεφαλὴν τῆς στήλης’ 
καὶ αὐτῃ τῇ Ooq, καθὼς ἀκριθωσάμενος ἔγνω ὁ 


genti inquisitione Romanus postea deprehendit, 
Simeon in Bulgaria cordis morbo interiit. 


βασιλεὺς, ὁ Συμεὼν iy Βουλγαρίᾳ τέθνηκε νότῳ κατακαρδίῳ ἁλούς. 


O5 τελευτήσαντος τὴν τῶν Βουλγάρων ἀρχὴν 
Ηέτρος κατέσχεν ὁ ix τῆς δευτέρας αὖτου γυναικὸς 
τῆς ἁδελφῆς Γεωργίου τοῦ Σουρσουθούλου, Ov καὶ 
ἐπίτροπον τοῖς ἑαυτοῦ παισὶν ὁ Συμεὼν κατέστησε" 
Μιχαἡλ γὰρ τὸν ix τῆς προτἐρας ἀποτεχθέντα παῖδα 
αὐτῷ ἔτι Qv ὁ Συμεὼν ἀπέχειρε µοναχόν. Τὰ «oiv 
πέριξ ἔθνη, ToSpxot, Σἐρθοι, Χρωθάτοι xal ol λοιποὶ, 
tiv τοῦ Συμεὼν ἀναμαθόντες τελευτὴν ἑχστρατεύειν 
κατὰ Βουλγάρων ἐθουλεύοντο. Κατέσχε δὲ καὶ λιμὸς 
µέχας σὺν ἀκρίδι τὸ Βουλγάρων ἔθνος, ἰσχυρῶς 
ἐκπιέζων xal καταδαπανῶν τὰ πλήθη καὶ τοὺς xap- 
πούς. Ἐδεδοίκεσαν μὲν οὖν οἱ Βούλγαροι xal τὴν 
τῶν ἄλλων ἔφοδον ἐθνῶν. ἑδεδίεσαν δὲ πλέον τὴν 
τῶν Ῥωμαίων ἐπέλευσιν. Βουλευσάµενος οὖν ὁ 
Πέτρος μετὰ τῶν περὶ αὑτὸν ἔγνω δεῖν ἐπιστρατεῦσαι 
Ῥωμαίοις ἐπὶ χαταπλήξει. Καταλαμθάνουσι τοίνυν 
vi» ἹΜακεδονίαν, Elt« µαθόντς ὡς ἕξεισι κατ’ 
αὐτῶν ὁ βασιλεὺς, πέµπουσι λάθρα «tvà μοναχὸν 
Ἱἱέτρος τε ὁ ἄρχων ἈΒουλγαρίας καὶ ὁ τῶν παίδων 
τοῦ Συμεὼν ἐπιτροπεύων Γεώργιος, γράµµατα im- 
αγόμενον. Ὡς βούλονται δὲ Ῥωμαίοις σπείσασθαι, τὰ 
ράμματα ἔφραζεν, εἰ αἱροῦνται δὲ, καὶ γαμικὸν συ- 
στήσασθαι συνᾶλλαγμα μετ αὐτῶν. "Ov ἀφικόμενον ὁ 
Δασιλεὺς ἀσμενέστατα προσδεξάµενος, εὐθέως ἀπέ- 
στειλε μετὰ δρόµωνος povayóv τινα θεόδοσιον καὶ 


Κωνσταντῖνον βασιλικὸν κληρικὸ» (76) [P. 626] τὸν 


Ῥόδιον, συλλαλῆσαι τοῖς Βουλγάροις τὰ εἰς εἰρήνην 
ἐν Μεσημθρίᾳ (71). Οἵτινες παραγενόμενοι xal τὰ 
εἶκότα διαλεχθέντες ὑπέστρεφαν διὰ ζηρᾶς ἅμα 
τεφάκῳ τινὶ περιωνύμῳ ἐν Βουλγαρίφ’ κατόπὶν δὲ 
τούτων παρεγἑνετο καὶ ὁ ἑπίτροπος Γεώργιος ὁ τοῦ 
Σουρσουθούλου καὶ ἄλλοι τινὶς τῶν ἐπιφανῶν. Καὶ 
elc ὄψιν ἑλθόντες τῷ βασιλεῖ, θεασάµενοι δὲ xol τὴν 
θυγατέρα Χριστοφόρου τοῦ βασιλέως Μαρίαν καὶ 
ix' αὐτῖ µεγάλως ἀρεσθέντες (ἦν γὰρ ὑπερφέρουσα 
τῷ κάλλει). ἔγραφαν τῷ ΠΗέτρῳ διὰ τάχους παραγε- 
νέσθαι, σύµφωνα Ἠποιησάµενοι πρότερον περὶ τῆς 
εἰρήνης. Απεστάλη δὲ xa! Νικήτας μάγιστρος, ὁ 
τοῦ βασιλέως συµπένθερος ᾿Ρωμανοῦ, ὑπαντῆσαι 
χαὶ ἀγαγεῖν τὸν Πέτρον μέχρι τῆς βασιλίδος. O0 
χαταλαθόντος ἓν Βλαχέρναις, ὁ βασιλεὺς μετὰ τριή- 
ρους ἐλθὼν τοῦτον ἐδέξατο xal ἡσπάσατο xal φιλο. 
τίµως ἐδεξιώσατο. )Αλλήλοις οὖν τὰ εἶκότα προσοµι- 
λήσαντες τά τε τῆς εἱρήνης σύμθολα καὶ τὰ τοῦ 
γάμου ἑπεραιώσαντο, τοῦ πρωτοθεστιαρίου θεοφά- 
νους iv πᾶσι μεσολαθοῦντος. Kal τῇ η΄ τοῦ Όκτω- 
6plou μηνὸς ἐξελθὼν ὁ πατριάρχης Στέφανος, ἅμα τῷ 
πρωτοθεστιαρίῳ Θεοφάνει καὶ πάσῃ τῇ συγκλήτῳ, 
εὐλόγησε Πέτρον τε xai Maplav t» τῷ ναῷ τῆς 
ὑπεραγίας Θεοτόκου τῆς Πηγῆς, παρανυμφευόντων 
τοῦ πρωτοθεστιαρίου καὶ τοῦ Σουρσουθούλου. da:- 


D 


Morte ejus Bulgarie dominium ad Petrum rediit, 
filium ejus ex secunda uxore, sorore Georgii Sur- 
gubuli, quem et tutorem suis liberis Simeon con- 
stituit. Nam Michaelum idem ex priore sibi natum 
conjuge, viventem adbuo monachum fecerat. Vi- 
cine igitur gentes, Turci, Servi, Chrobate atque 
alii, audita Simeonis morte Bulgaros bello petere 
Blatuebant. Sed et fame graviter premebantur. 
Bulgari, et locuste fruges eorum depopulabantur 
atque absumebant. Itaque Bulgaris cum aliarum 
gentium tum Romanorum precipue in se expedi- 
lionem metuentibus,Petrus re cum suis deliberata 
in Romanos bellum suscipit, ut iig terrorem in- 
cuteret. Camque in Macedoniam pervenisset,audito 
imperatorem Romanum contra se cum exercitu pro- 
ficisoi, ipse et Georgius liberorum 3609 Simeonis 
tutor occulte monachum eum litteris mittunt, qui- 
bus continebatur cupere Bulgaros cum Romanis 
pacem ac fedus conjungere, ac si Romanis ita vi- 
deretur, nuptiis inter gentes contractis id firmari. 
Iis litteris acceptis Romanus, cum rem quam ma- 
xime probaret, statim celoce emisit Theodosium 
quemdam monachum et Constantinum Rhodium 
clericum aulicum,qui in Messembria cum Bulgaris 
de pace colloquerentur. Quo in colloquio cum res 
commode esset tractata, legati per continentem in 
urbem redierunt, comitante Stephano, cujus ma- 


gnum erat inter Bulgaros nomen; eosque subse- - 


cutus est Gregorius Sursubulus aliique illuetres 
aliquot viri. Hi ut cum imperatore congressi filiam 
Christiferi Cesaris Mariam viderunt, eamque (erat 
enim forme prestantissime) magnopere probave-. 
runt,pacta pace,Petrum missis litteris absque mora 
venire jusserunt. Missus est etiam Nicetas magi- 
gter, filii Romani socer, qui Petro obviam iret eum- 
que Cpolin deduceret. Ubi ad Blachernas venit 
Petrus, imperator triremi eodem vectus eum ex- 
cepit ac salutavit et honorifice traotavit, iisque 
inter se uti ex re erat collocutis,pacta pacis el ma- 
trimonii composita sunt, in omnibus iis protove- 
stiario Theophane medium se ferente. Octobris die 
octava, patriarcha Stephanus 8110 cum protove- 
προ Theophane et universo senatu egressus, 
conjugium Petri et Marie in fano Deipare ad 
Fontem sacrum faustumque esse jussit, sponsam 
comitantibus Theophane et Sursubulo. Nuptiis 
magnifice et sumptuoso cum splendore confectis, 
protovestiarius cum filia Cesaris urbem intravit. 
Teitium a nuptiis convivium instituit imperator ad 
Fontem, in loco ubi e navibus exire solebant, 
stante imperatoria celoce in eo loco : adhibuitque 


XYLANDRI ET GOARI NOT/E. 


(76) Qui ecclesiis in palatio inclusis rrinistrabat. 
GoaAR. 


PATROL. GR. CXXII. 


(77) Ad confinia Thracie et Hemi montis radi- 
068, juxta Anchialum sita. GoAR. 


^ —- -———— 2.4. -- -& -- 


43 


GEORGII CEDRENI 


44 


convivio Petrum, Constantinum imperatorem 80 Α δρῶν δὲ xal πολυτελῶν Ἠγενοµένων τῶν γάμων, 


Cbristiferum. Ibi haud leviter tamultuati sunt Bul- 
gari,Ghristiferum Constantino in faustis acclamatio- 
nibus preponi debere contendentes. Eorumque pe- 
titioni imperator morem gessit. Omnibus paractis 
qua in tali re fleri assolent. Maria cum suo ma- 
rito solvit et in Bulgariam iter iniit, deducta a 
parentibus et protovestiario usque ad Hebdomum. 
Hoc pacto res in urbe acte. 


εἴσηλθεν ὁ πρωτηθεστιάριος ἅμα τῇ θυγατρὶ τοῦ 
βασιλέως ἐν τῇ πόλει. Τρίτην δὲ μετὰ τὸν qápov 
ἐστίασιν ἐν τῇ τῶν Πηγῶν ἀποθάθρᾳ (78) ποιήσας 
ὁ βασιλεὺς, map' αὐτῇ τῇ ἀποθάθρᾳ τοῦ βασιλικοῦ 
ὁρόμωνος — lorapivoo , συνειστιάθη τῷ ἠΠέτρῳ. 
ΠαρΏσαν δὲ «qj εὐωχίᾳ καὶ Κωνσταντῖνος ὁ βᾳσιλεὺς 
καὶ Χριστοφόρος. ᾿Εγένεο δὲ στάσις οὗ μιχρὰ 
παρὰ τῶν Βουλγάρων, ἐνισταμένων πρότερον εὖφη 


μηθῆναι τὸν Χριστοφόρον, εἶτα τὸν Κωνσταντῖνον' Gv. τῇ ἐἑνστάσει παραχωρῶν ὁ βασιλεὺς Ῥωμανὸς ἐχέλευσεν 
οὕτω γενέσθαι. Πάντων δὲ τῶν ἐν τοῖς τοιούτοις εἰωθότων γίνεσθαι συντελεσθέντων, ἀπῖρεν ἡ Μαρία σὺν τῷ οἶκείῳ 
συζύγῳ καὶ τῆς πρὸς Βοολγαρίαν ἤψατο, προ πεμφθεῖσα παρὰ τῶν γονέων αὐτῆς xai τοῦ πρωτοθεστιαρίου μέχρι 
τοῦ Ἑθδόμου. Καὶ τὰ μὲν ἐν τῇ πὀλει τοῦτον ἐτελεῖτο τὸν τρόπον. 

At Joannes Curcuas,magisterac scholarum dome- B 'O δὲ δοµέστικος τῶν σχολῶν Ιωάννης μάγιστρος 


sticus Syrie, res agendo ac ferendo et obvia omnia 
proruendo, plurimaque castella et munitiones at- 
que urbes barbaricas evertendo, usque ad nobilem 
illam Melitenam pervenit,eamque obsessam eo ne- 
co8Bitatis redegit ut ad pacificationem obsessi co- 
gerentur spectare. Venit ergo ad eum Apochapsus 
S811 Ameri prognatus, Melitens ameras, et Ápo- 
salathus, qui militibus Melitene legentibus pre- 
erat; quos comiter exceptos domesticus ad impe- 
ratorem misit, iique pacificatione confecta domum 
redierunt, sociis ac amicis Romaporum ascripti, et 
cum iis contra Saracenos ;populares suos armati. 
Mortuis autem Apochapso et Aposalatho pax ea 
rupta est. Itaque domesticus Melitenis bellum in- 
fert, cum quo etiam Melias erat magister, Arme- 
nios ducens.Ac initio quidem hostes castra sub dio 
Jocare ausos intra muros urbis compellunt, deinde 
vero urbem obsessam magna vi oppugnantes expu- 
gnant : sed et circum sita omnia populantur atque 
subigunt ao Romanis servire cogunt. Imperator 
«Melitenam et quod circum est regionis in prefo- 
cture (Curatoreiam ipsi vocabant) formam redegit, 
ac magnos inde reditus erario confecit. Ceterum 
Niceta magister et Christiferi socer accusatus,quod 
generum incitasset ad deturbandum imperio pa- 
trem, urbe pulsus raseusque et monachue factus est. 
Die mensis Julii 25 indictione sexta,Stephanus pa- 
triarcha mortuus est,cum ei muneri prefuisset bien- 
nium et menses undecim. Mense Decembri mona- 
chus Trypho producitur,eique patrlarchatus ad cer- 
tum tempus committitur, dum Theophilactus im- 
peratoris filius ad justam 8122 »tatem perveniret. 
liodem mense gravissimum fuit frigus,adeo,utterra 
per dies 120 glacie durata fuerit.Id gelu subsecuta 
est quanta numquem fuit ante pestis, que tantum 


ὁ Κουρχούας, ἄγων καὶ φίρων τὰ τῆς Συρίας καὶ 
ἅπαν ἀντίξουν καταστρεφόµενος, καὶ πλεῖστα φρού- 
pia xal ὀχυρώματα xal πόλεις βαρθαριλὰς καθελὼν, 
ἔφθασε καὶ μέχρι τῆς περιθοήτου ἡΜελιτηνῆς, 
πολιορκίᾳ δὲ τοὺς ἕνδον στενοχώρήσας ἠνάγκασε 
πρὸς συµθάσεις ἰδεῖν. Ηαρεγένετο οὖν πρὸς αὐτὸν 
᾽Απόχαψ ὁ τοῦ "Αμερ ἔχγονος, ἁἀμηρᾶς ὑπάρχων 
Μελιτηνῆς, xai ᾿Αποσαλὰθ 8 τῶν ἐν αὐτῇῃῇ κατάρχων 
ταγμάτων [P. 027] οὓς προσδεξάµενος ὁ δομέἑστι- 
κος ἱλαρῶς καὶ μετὰ προσηνείας πρὸς τὸν αὐτοχρά- 
τορα ἐξαπέστειλεν. Ἐντυχόντες οὖν αὐτῷ xai slpm- 
νικὰ ποιήσαντες σύμφωνα ὑπέστρεψαν εἷς τὰ ἴδια, 
τοῖς φίλοις xal συµµάγοις Ῥωμαίων καταγραφέντες 
καὶ μετ αὐτῶν κατὰ τῶν ὁμοφύλων καθοπλιζόµενοι. 
Τελευτήσαντος δὲ τοῦ ᾽Απόχαφ καὶ τοῦ ᾽Αποσαλὰθ, 
διελύθη τὰ τῆς εἱρήνης . Ἑκστρατεύει οὖν κατ 
αὐτῶν ὁ εἱρημένος δοµέστιχος, ᾧ συνῆν μετὰ τῶν 
Αρμενίων xai ὁ μάγιστρος ὁ Μελίας. Καὶ πρότερον 
μὲν πολέμῳ τοὺς Μελιτηνους συνήλασαν εἶσω τείχους 
κατατολµήσαντας ἀντιποιήσασθαι τῶν ὑπαίθρων : 
ἔπειτα περικαθίσαντες τὴν πόλιν καὶ μετὰ συντο- 
νίας ταύτην πολιορχήσαντες πολέμου νόµῳ κατέσχον. 
Κατέδραμον δὲ xai πάντα τὰ πέριξ xal ἐχειρώσαντο 
καὶ δοῦλα Ῥωμαίοις εἱργάσαντο. Τὴν μὲν οὖν Με- 
λιτηνὴν εἰς κουρατωρείαν Χαταστήσας ὁ βασιλεὺς, 
καὶ πᾶσαν τὴν περιοιχίδα, πολλὴν συντέλειαν τῷ 
δηµοσίῳ προσήγαγε. Νικήτας δὲ ὁ μάγιστρος xal 
πενθερὸς Χριστοφόρου τοῦ βασιλέως κατηγορηθεὶς 
ὡς ὑποτιθέμενος τῷ Χριστοφῦρῳ κατὰ τοῦ ἰδίου 
γενέσθαι πατρὸς xal τοῦτον ἐξῶσαι τῆς βασιλείας, 
ἐξεθλήθη τῆς πόλεως xal ἀπεκάρη μοναχός. Μην) δὲ 
Ἰουλίῳ ιε μέρα, Ἱνδικτιῶνος Gg, ἐτελεύτησεν ὁ 
Αμασείας Στέφανος, ἹΠάτριαρχήσας ἔτη β, µη- 
vac ια. Δεχεμθρίῳ δὲ μηνὶ ἄγουσι Τρύφωνα po- 
ναχὸν, xai Χχειροτονοῦσι πατριάρχην ἐπὶ ypóvo 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ, 


(T8) Locum ubi e navibus exire solent, ἀποθάθραν 
Xylander exponit: sed p. 623 excensionis locum; 
falso utrobique : est enim tabulatum ligneum ad 
instar domus ip maris portu exstructum, ibidem 
descriptum, quo etiam convivia nuptiasque cele- 
brare potuerint Romanorum el Bulgarorum prin- 
cipes. ᾿Αναοάθραν polius, ut frequenter scripsit 
Codinus, legerem, nisi me versus auctorem religio 
et repetita vox detineret,qua nihilominus idem ac 
ἀπουάθρας indicari percipio, tabulatum videlicet 
portui terreque contiguum, in quod e dromone 


Romanus imperator exsiliret, Petrus autem Bulga- 
rie regulus o terra conscenderet, ac ambo de pace 
collocuti placide convivarentur.Attendantur aucto- 
ris verba p. 623 citata, nec non et hec Manuelem 
et sultanum Turcarum Chrysopoli collocoturos de- 
scribentia apud Phranzis interpretem : Ibi trirem 
ín tentorium sive tabernaculum sibi paratu conces- 
$it. Imperator cum filiis in triremibus edebant ac 
bibebant, εἰ inter se ipse et ameras partes mittebant. 
GoaR, 








- N 


A5 HISTORIARUM COMPENDIU ' 46 


ῥητῷ, μέχρις ἂν Θεοφύλακτος ὁ τοῦ βασιλέως υἱὸς Α seviit ut vivi mortuis efferendis non sufficerent. 
εἷς μέτρον φθάσῃ τῆς νομίμου ἡλικίας. Ti αὐτῷ Imperator quantum id res passa est, summam 
δὲ μηνὶ γέγονε χειμών ἀφόρητος, ὡς χκρυσταλλωθῆ- — curam et pestis et frigoris habuit, omnis generis 
ναι τὴν γῖν ἐπὶ ἡμέρας ἑκατὸν εἴχοσι. Ἐπηκολούθησε — auxiliis et benefloiia succurrens subditis. 

δὲ τῷ χε μῶνι καὶ à μέγας λιμὸς, τοὺς πώποτε γενοµένους ὑτερθαλλόμενος, xal θάνατος ἀπὸ τούτου, 
ὡς μὴ δύνασθαι τοὺς ζῶντας τοὺς τεθνεῶτας ἐκκομίζειν, τοῦ βασιλέως πολλὴν πρόνοιαν ποιησαµένου κατὰ 
τὸ δυνατὸν καὶ τοῦ χειμῶνος καὶ τοῦ λιμοῦ δι εὐποιιῶν καὶ ἄλλων βοηθημάτων παντοδαπῶν. 

Ἡέτρῳ δὶ τῷ Βουλγάρων ἄρχοντι ἐπέθετο Ἰωάν- Βπὺ idem tempus Petro Bulgarorum princip; 
νης ὃ ἀδελφὸς αὐτοῦ μεθ ἑτέρων τῶν uiya δυνα- — Joannes frater ipsius et nonnulli alii potentia inter 
µένων ἓν BouAaplg. Ka! φωραθβεὶς αὐτὸς piv — Bulgaros primi insidias strudnt ; quibus patefactis 
τύπτεται καὶ καθείργνυται, ol δὲ λοιποὶ πάντες — Joannes verberibus multatus in carcerem deditur, 
τοῖς ἐσχάταις ὑπεθλήθησαν τιµωρίαις. AzÀa δὲ — de reliquis omuibus capitis supplicium sumitur.Ea 
ferto καὶ τῷ ᾖασιλεῖ Ῥωμανῷ Ἱ]έτρος τὰ Ύεγενη- — de re α Petro certior factus Romanus Joannem 
μένα. ΄Απερ μαθὼν οὗτος τὸν μοναχὸν Ἰωάννην — monachum, eum qui aliquando rector fuerat mittit 
τόν ποτε ῥαίκτωρα πἐπομφε, προφάσε. piv dÀÀa- p sub pretextu pactorum sanciendorum, qui omni 
γίου, τῇῃ δ’ ἀληθείᾳ Ἰωάννην ποικιλοτρόπως εὑρεῖν modo Joannem quereret 8ο Cpolin duceret. Et 
καὶ εἷς Κωνσταντινούπολιν ἀγαγεῖν. "O δὴ xal yi- — sane rector Joannem suffuratus navigio a Mesem- 
q^: xai δυνηθεὶ ὁ ῥαίκωρ ἀποχλέφαι τὸν — bria eum secum in urbem perduxit. Pauloque post 
Ἰωήάννην, ἓν πλοίφῳ ἀπὸ Μεσημθρίας εἰσελθὼν, ἅμα — monastico abjecto habitu uxorem ambivit atque 
αὐτῷ τὴν βασιλίδα κατέλαθε. Καὶ µετ οὐ πολὺ τὸ — duxit; domum quoque et opes permagnas accepit. 
μοναχιιὸν ἀποῤῥίψας σχΏμα καὶ Ὑγυναῖχα αἰτήσας — Michaelus porro alter Petri frater, cupiditate Bul* 
ἔλαθε, προσέλαθε δὲ καὶ οἶκον xal κτήµατα mxáp- — gariciimperii ductus,castellum munitum occupavit, 
πολλα. Kai Μιχαλλ δὲ ὁ τοῦ Πέτρου ἕτερος ἁδελφὸὺς, — Bulgarosque concitavit, multosque ad se attrazxit. 
τὴν Βουλγαρικὴν ἱμειρόμενος κατασχεῖν ἐξουσίαν, Qui eo paulo post mortuo iram Petri metuentes 
[P. 628] φρούριον καταλαθὼν ἐρυμνὸν ἀνέσειε τὰ — 3138 Romanam invascrunt ditionem : ac per Ma- 
Βουλγάρων, xai πολλοὶ προσεῤῥύησαν αὐτῷ. Μετὰ — cedoniam, Strymonem et Greeciam profecti, et obvia 
μ.χρὸν δὲ τούτου ἀποβανόντος δεδιότες ol προσ- quaque populati, Nicopolin tandem occuparunt, 
pobaes τὴν τοῦ ἨΠέτρου ἀγανάκτησιν, ἐπῆλθον — inque ea subsederunt. Verum hi posteris tempori- 
ταῖς Ῥωμαϊκαῖς χώραις διὰ Μακεδονίας καὶ Στρυ- — bus variis bellis a Romanis subacti sunt. Ea tem- 
μόνος xai Ἑλλάδος, γαταλαθόντες τὴν Νικόπολιν, ,, pestate lapis quidam de fornice fori decidit, quem 
πάντα τὰ ἐν ποσὶ ληϊσάμενοι xai τέλος ἐν αὐτῇ C solebant cosmiten, id est niundanum, vocare, et 
σαθθατίπαντες οἴτινς ὕστερον διαφόρως καταπο- interfecit OO viros. Terribile etiam incendium fuit 
λεμχθέντες ὑποχείριοι "Popalov Pivovto. Κατὰ proxime forum Deipare, quod rostra absumpsit 
τούτους τοὺς "póvouc ἔπεσε λίθος ἀπὸ τῆς ἐν τῷ — usque ad locum cui Psiches nomen, id est, mice. 
φόρῳ ἀφίδος, ὃν κοσµίτην (79) καλεῖν εἰώθασι, καὶ — Obiit etiam Christifer Cesar, 14 dio Augusti, et 
ἀπέκτεινεν ἆἄνδρας ἑξήκοντα, ᾿ἸἘγένεο δὲ καὶ — sepultus est in monasterio patris sui. 
ἐμπρησμὸς φοθερὸς ἔγγιστα τῆς ὑπεραγίας θεοτόχου τοῦ φόρο», xal ἐπυρπολήθη ὁ ἔμθολος ἄχρι τῶν 
λεγομένων Wiyiv. Ἐτελεύτησε δὲ καὶ Χριστοφόρος ὃ βασιλεὺς, μηνὶ Αὐγούστῳ, ἴνδικτιῶνος ιδ’, καὶ ἐτάφη ἐν 
τῇ μόνῃ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ. 


Τοῦ ῥητοῦ δὲ χρόνου τελεσθέντος ὃν ἔθετο Τρύφων 
ὁ πατριάρχτς, οὐκ Ίθελε (80) κατελθεῖν τοῦ θρόνου 
ὡς ὑπέσχετο, ἀλλὰ κρίσεις ἐζήτει καὶ αἰτιάματα 
κατ᾽ αὐτοῦ προθληβθῆναι δι’ ἆ τῆς Εκκλησίας ἐκθάλ- 
Ata. ᾽Αμηχανοῦντος ὃ) ἐπὶ τούτῳ τοῦ βασιλέως 
καὶ μὴ ἔχοντος ὃ τι xal χρήσαιτο, ὁ Καισαρείας 
θεύφάνης, ὃν δὴ καὶ Χοιρινὸν ἐχάλουν, χωτίλος 
ἀνὴρ, ἀλύοντα βλέπων τὸν βασιλέα καὶ τὸν ἐμπαιγμὸν 
καὶ τὴν ἁπάτην μὴ φέροντα, ὑπέσχετο αὐτῷ ες 
τέλος ἄξχι τὸ σπουδαζόµενον. ᾿Αποδεξαμένου δὲ τοῦ 


At Tryphon cum tempus patriarchatus ei deflpi- 
tum exiissel, promissis stare et solio decedere cum 
nollet, quaesivit quo pacto criminibus intentatis 
in judicium vooari eti ecolesia exturbari posset. 
Animi dubium et quo se verteret non habentem 
imperatorem, interimque fraudis et ludibrii impa- 


D tientia mestum Theophunes Cesarcee episcopus 


cernens, is quem et Chorinum vocabant, homo 
nugax, in se recepit conficiende rei negotium. 
Cumque imperator ejus operam oblatam amplecte- 


XYLANDRI ET GOARI] NOTE. 


(79) Κοσμίτην vocant architecti Greci totam 
epistelli compagem ex coronide zophoro et ei sub- 
jecta trabe c^agmentatam, corniche, frise, archi- 
ífrave, quod colummarum ediflcium χοσμεῖ, ornat, 
sic dictam. Germanus in Mystagogia κιγλίσιν καὶ 
στήθεσ' sive χιονίοις, cancellis et columbis popu- 
lum ab altare sejungentibus, χοσµίτην impouit.Con- 
stantinus de Adm. je p. idem exeequitur : "[atavcat 
0b xai εἲς τὸ τοιοῦτον χάστρον xai xloveq πυχνοὶ 
ἔχοντες ἑπάνω κοσµίτας. Goan. 


(80) Locus est mutilus. Credo sic integrandum : 
Cum imperator vi eum deturbare vereretur, 
quassivit, etc. In margine librarius annotavit, 
"Opa καὶ µητροπολίτου χαχόνοιαν καὶ ἀρχιερέως 
ἁπλαστίαν. la. puto, ἁπλαστίαν dicit, quod "Try. 
phonis animus non erat ita formatus, ut artes istag 
intelligeret. Quid si ἁπληστίαν scribere voluit, quod 
non exsaturaretur legitima patriarchatus admini- 
etratione ? XxL. 


41 


GEORGII CEDRENI 


48 


retur, Tryphonem astu cireumveniendum ratus,sic À βασιλέως τὴν ὑπόσχεσιν, ἁπάτῃ περιέρχεται τὸν 


compellat : « Multe, domine, adversum te molitur 
imperator, et crimina conquirit ob que te solio 
dejicere possit. Quantumvis autem magno labore 
nihil consequitur : 844 qui enim insontem crimi- 
netur ? unum proferunt qui te depositum cupiunt, 
prorsus te esse litterarum inscium. Id crimen si 
amoliri queamus, utique lupi hiantes fuerint 
omnes qui tibi insidiantur. Ergo si me au- 
dis, coram toto concilio in munda charta nomen 
tuum et pontificatus dignitatem scribe, eamque 
imperatori mitte, ut certo cognosoens spem istius 
oriminis irritam esse, desinat ista contra te moliri.» 
Id consilium utile visum.8tatim ergo cogitur con- 
cilium, et patriarcha tum sic loquitur: « Qui me 
injuste pontificatu dejicere student,o divini collegi, 
multa frustra moliti ut probabilem aliquam mei 
pellendi causam invenirent, extremum hanc exco- 
gitarunt calumniam quod me rudem litterarum di- 
cunt. Proinde jam in conspectu omnium vestrum 
has exaro litteras, ut videntes sycophantes certo- 
que convicti cesset mihi nullo jure negotium fa- 
cessere, » Hac locutus chartam puram accepit, et 
omnibus cernentibus hec scripsit : « Trypho Dei 
miseratione archiepiscopus Cpolis, novae Rome, et 
patriarcha ocumenicus. » Et scriptum hoc presidi, 
quem ipsi protothronum vocant,ad imperatorem fe- 
rendum dedit. Quod 18 ubi accepit,superne chartam 
aliam puram attexit,in eaque resignationem perseri- 
bit, qua Trypho se tanto munere indignum cedere 
solium ei qui vellet profitebatur. Ea resignatione in 
concilio prolata Trypho ecclesia 81 abductus est, 
multis fallaciam deploruns et presidem culpans. 
Post annum et menses quinque Tbeophylaotus (hoc 
enim temporis ei adhuo ad legitimam manuum 
impositionem defuerst) mense Februario, indic- 
tione 2, partiarcha oreatur. 


πατριάρχην, xai προσελθὼν ἔφη πρὸς αὐτόν" « Πολλὴ 
μὲν, ὦ δέσποτα, ἡ κατὰ σοῦ τῆς βασιλείας ἐπίθεσις 
καὶ αἰτιάσεις ζητεῖ δυναµένας σε κατασπᾶσαι τοῦ 
θρόνου, πολλὰ δὲ μοχθῶν οὐχ εὑρίσχει' πῶς γὰρ 
ἂν τοῦ ἀναιτίου αἰτίασις ἄψαιτο»; "Ev δὲ προφέρουσιν 
αἴτιον ol σπουδασταὶ τῆς σῆς καθαιρέσεως, φά- 
σκοντε μὴ ὅλως εἰδέναι σε γράμματα. Et οὖν 
τοῦτο ἀποτρέφασθαι δυνηθείηµεν, λύχος πάντως 
χανὼν φανήσονται ol κατὰ σοῦ μελετῶντες. Et τι 
οὖν µοι πείθῃ, ἐπὶ παρουσίἰᾳ πάσης τῆς συνόδου 
γράψας ἐν ἀγράφῳ χαρτίῳ τὸ σὸν ὄνομα xal τὸ τῆς 
Ἱερωσύνης ἀξίωμα πἐμψον τῷ βασιλεῖ, óc ἂν πληρο- 
φορηθῇ καὶ τῆς τοιαύτης ἐλπίδος ἐχπεσὼν ἁἀπόσχηται 
τοῦ κατὰ σοῦ μµελετᾷν. » Ἔδοξε λυσιτελὴς d) παρ- 
αἶνεσις. Εὐθὺς οὖν συνηθροίζετο σύνοδος, xal συν- 
αθροισθείσης, φησὶ πρὸς αὐτὴν 6 πατριάρχης’ « 0l 
τοῦ θρόνου µε καταγαγεῖν βουλόμενοι ἀδίχως, ὦ 
θεῖοι συλλειτουργοὶ, πολλὰς μηχανὰς κεκινηκότες 
ὥστε εὔλογον αἰτίαν εὑρεῖν καὶ δι αὐτῆς µε ἐξ- 
οστραχίσαι, οὐχ  εὗρον. Τελευταίαν οὖν µοι προσ- 
άπτουσιν αἰτίαν ταύτην φασί µε ἀγράμματον εἶναι) 
Νῦν οὖν ἐπ ὄψει πάντων ὑμῶν τάδε χαράσσω τὰ 
γράµµατα, Vv! ἱδόντες καὶ πληροφορηθέντες οἱ συ- 
χοφάνταε ἀπόσχωνται τοῦ ἀδίχως µοι ἐνοχλεῖν. » 


Eine, καὶ χάρτην ἄγραφον εἱληφὼς ἐπ᾽ ὄψει πάντων 


' ῥπέγραψεν οὕτως. [P. 620] » Τρύφων Ep Θεοῦ 


C 


ἁρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, νέας Ῥώμης, 
καὶ οἴκουμενικὸς πατριάρχης. » Καὶ γράψας ὀκπέμπει 
διὰ τοῦ πρωτοβρόνου τῷ facet. Ὅπερ λαθὼν ἐπὶ 
χεῖρας οὗτος, xal ἄγραφον ἕτερον χάρτην ἄνωθεν 
προσανυφάνας, παραἰτησιν ἔγραψεν, ὡς ἀνάξιος Gv 
ἐξίσταται τῷ βουλομένῳ τοῦ θρόνου. Τῆς δὲ τοιαύτης 
παραιτήσεως προχοµισθείσης ἐπὶ συνόδου κατάγεται 
τῆς Ἐκκλησίας ὁ Τρύφων, πολλὰ τὴν ἀἁπάτην ὁλο- 
φυρόμενος xal τῷ πρωτοθρόνῳ ἐπιμεμφόμενος. Καὶ 
μετὰ χρόνον ἕνα xal μῆνας πέντο (τοσοῦτον γὰρ ὁ 


τῆς ἡλικίας τοῦ Θεοφυλάκτου ἐγέδει χρόνος πρὸς τελειότητα xal χειροθεσίαν ἀρχιερωσύνης) Φεθρουαρίῳ, 
ἱνδικτιῶνος β’, χειροτονεῖται πατριάρχης θεοφύλακτος ὁ τοῦ βασιλέως υἱός. 


Sub idem tempus Basilius quidam Macedo se 
Constantinum Duce filium esse jactans multos de- 
ceptos Bibi asciscit, et hinc inde vagans per urbes 
tumultus concitat et ad defectionem movet. Com- 
prehensum hunc quidam Elephantinus turme pre- 
fectus ad imperatorem perducit : is eum altera 
iruncatum manu dimittit. Dimissus eream manum 
substituit abscisse, ingentemque accinctus ensem 
Opsicium peragrat, simplioioribus persuadens se 
esse Conetantinum Ducam. Ita magna manu con- 
tracta defectionem facit; et occupato castello cui 
latum saxum et nomen, eo omnis generis res re- 
ponit, eaque usus arce proxima queque depre- 
datur. Imperator misso exercitu hunc cum suis 
capit ; cumque diligentissime inquirendo an proce- 
rum aliquos facinoris habuisset conscios nihil de- 
prehendisset, in Amastriano eum cremat, Roma- 
nus porro fllio suo Stephano uxorem collocat 
Annam Gabale filiam, simulque eum serto nuptiali 
Auguste coronam ei imponit. 


Βασίλειος δὲ τις Μαχεδὼν, Κωνσταντῖνον τὸν τοῦ 
Δούχα ἑαυτὸν ἀἐπιφημίσας, πολλοὺς ἐξαπατήσας 
πρὸς ἑαυτῶν ἐπεσπάσατο, καὶ περιπατῶν ἑκύχα καὶ 
συνετάραττε τὰς πόλεις xal πρὸς ἀποστασίαν ἐκίνει: 
συσχεθεὶς δὲ παρά τινος τουρµάρχου Ἐλεφαντίνου 
τὴν προσηγορίαν, καὶ ὡς βασιλέα ἀχθεὶς τῆς μιᾶς 
ἀλλοτριοῦται χειρός. Εἶτα πάλιν, ὡς ἀφείθη, χεῖρα 
χαλκῆν ἑαυτῷ περιθες καὶ σπάθην ὑπερμεγέθη 
κατασχευάσας περιενόστει τὸ ᾿Οψίχιον, τοὺς ἀφε- 
λεστέρους πλανῶν ὡς αὐτὸς εἴη Κωνσταντῖνος ὁ 
τοῦ Δούκα. Μεγάλην οὖν ἈΧεῖρα συναθροίσας &mo- 
στασίαν κινεῖ. Καὶ τὸ φρούριον κατασχὼν ὃ Ηλατεῖα 
πέτρα γατονοµάζεται͵ πᾶν εἶδος ἓν τούτῳ ἀπέθιτο, 
ἀφ᾽ οὖπερ ἐξορμώμενος ἐλεηλἄτει τὰ παρατυχόντα 
καὶ ἐληίζετο. Πέμψας οὖν 6 βασιλεὺς στρατὸν κατ’ 
αὐτοῦ αὐτόν τε συλλαμθάνει καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ. 
Καὶ πολλὰ ἀναχρίνας μαθεῖν µή τινες εἷεν τῶν ἐν 
τέλει συνίστοµες, τελευταῖον μηδὲν καίριον xata- 
λαθὼν, ἐν τῷ λεγομένῳ ᾽Αμαστριανῷ πυρὶ τὸν 
τοιοῦτον παραδίδωσιν. "Άγεται δὲ καὶ γυναῖκα Στε- 


49 HISTORIARUM COMPENDIUM. 50 


φάνῳ (81) τῷ υἱῷ ὁ βασιλιὺς Ῥωμανὸς "Ανναν τὴν θυγατέρα τοῦ Γαθαλᾶ * ἅμα δὲ τῷ νυμφικῷ στε- 


φάνῳ καὶ τὸ τῆς βασιλείας διάδημα» αὐτῇ ἐπετίθετο. 


Ἐγένετο δὲ καὶ εἱσθολὴἡ Τούρχων κατὰ Ῥωμαίων, Α «316 Mense Aprili, indictione 7, Turoi facta 


᾿Απριλλίῳ μηνὶ, ἱνδικτιῶνος ἵ, καὶ κατέδραµον 
πᾶσαν τὴν δύσιν  uíxot τῆς πόλεως. Απεστάλη 
γοῦν ὃ Ἱπατρίχιος Θεοφάνης xal πρωτοθεστιάριος, 
καὶ ἀλλάγιον μετ αὐτῶν ἐποιῄσατο, μηδενὸς κρή- 
µατος φεισαµένου τοῦ βασιλέως clc τὴν τῶν αἰχμ- 
αλώτων ἀνάῤῥυσιν. ᾿Ενυμφεύθη δὲ xal Κωνσταντίνῳ 
τῷ λοιπῷ υἱῷ tob βασιλέως χόρη τις Ελένη xobvo- 
μα, Ex Ὑόνους τῶν ᾽Αρμενιαχῶν ἕἔλκουσα τὴν σει- 
ρᾶν, θυγάτηρ ᾿Αδριανοῦ πατρικίου. Ὡς μετὰ μικρὸν 
ἀποθανουσης προσήρµοσεν αὐτῷ ἑτέραν, θεοφανὼ 
τοῦνομα, ἐκ ἨὙένους καταγομένην τοῦ Μάµαντος. 
Δεκάτῃ δὲ cai τετάρτῃ ἱνδικτιῶνι, Ἰουνίῳ μηνὶ, 
ἐπέλευσις κατὰ τῆς πόλεως ἐγένετο Ρωσικοῦ 
στόλο» πλοἰῶν χιλιάδων δέκα. ᾿Εξῆλθεν οὖν κατ 
αὐτῶν Ó πατρίχιος xal πρωτοθεστιάριος Θεοφάνης 
μετὰ τοῦ στόλο», [P. 0630) x&v τῷ Ἱερῷ προσωρ- 
µίσατο, ἐκείνων iv. τῷ Φάρῳ xal dy. τῷ ἐπέχευα 
αἰγιαλῷ ναυλογούντων. Καιροσκοπήσας οὖν ἀθρόον 
τούτοις ἐπέθετο, καὶ τὴν τε σύνταξιν αὐτῶν διέλυσε 
χαὶ πολλὰ τῶν πλοίων τῷ σκευαστῷ πυρὶ ἀπετέ- 
Φρωσε, τὰ δὲ τελέως ἐτρέψατο. Ol περιλειφθέντες δὲ 
τῶν 'Péc περαιοῦνται εἲς τὴν ᾽Ανατολὴν xal κατὰ 
τὰ λεγόμενα Σγόρα προσἰσχουσι. Ἠάρδας δὲ πατρί- 
κιος, ὁ τοῦ Φωχᾶ υἱὸς, τοὺς αἰγιαλοῦς παρατρέχων 
μεθ) ἱππέων καὶ ἐκκρίτων ἀνδρῶν, συντάγµατι 
τούτων ἱκανῷ πρὸς συλλογὴν ἐκπεμφθέντι τροφῆς 
σρναντήσας ἐἑτρέφατο xal κατέσφαξεν. ᾽Αλλὰ μὴν 
καὶ à Ῥομέστιχος τῶν σχολῶν ὁ Κουρκούας, ὀξὺς 
ἐπιφανεις μιτὰ τῶν ταγμάτων, καὶ ἀποσπάδας 
τούτους εὐρίσχων τῇδε κἀχεῖσε πλανωμένους, κα- 
κῶς διετίθει. "A δὲ οὗτοι ἔνδρασαν χακὰ πρὸ τοῦ 
καταπολεμηθῆναι, πᾶσαν ὑπερεκπίπτει τραγῳδίαν * 
τοὺς μὲν γὰρ τῶν ἁλισκομένων ἀνεσταύρουν, τοὺς 
δὲ τῇ ΥΠ προσεπαττάλευον, τοὺς δὲ ὥσπερ σκοποὺς 
Ἱστῶντες βέλεσι χατετόξευον, Όσοι δὰ τῶν ἁλόντων 
“Ἱερῶσύνης ἠξίωντο, νούτων ἥλοις ὀξέσι διεπερόνουν 
τὰς κεφαλάς, Οὐκ ὀλίγος ὃδὸδ καὶ θείους ναοὺς 
ἐπυρπόλησαν. ᾽Αλλὰ ταῦτα μὲν πρότερον * ἐπεὶ δὲ, 
ὡς ἄνωθεν ἐῤῥέθη, καταναυμαχηθέντες xal διὰ γῆς 
οὐχ Ἅᾖἤκχιστα κακωβέντες, συσταλέντες ἠρέμουν ἐν 
τοῖς σφετέροις πλοίοις, xai δῃ αὐτοῖς ἐπιλελοίπει 
τὰ ἐπιτήδεια, ἑθσυλεύοντο μὲν εἷς τὰ ἴδια ὑπονο- 
στῆσαι, ἐδεδίεσαν δὲ τὸν στύλον παραχειτονοῦντα 
xai τὸν ἁπόπλουν φυλάττοντα, Καιρὸν δ᾽ ὅμως 
τηβήσαντες xal σύνβηµα δόντες καὶ τὰ πρυµνήσια 


impressione occidua omnia usque ad urbem po- 
pulantur. Missus patricius Theophanes protove- 
Btiarius cum iis pacem eomponit, Romano ut ca- 
ptivos reciperet nulli rei parcente. Nuptum quoque 
Constantino tertio Romani filio datur puella Helena, 
Adriani patricii filia, stirpis Armeniace. Et hao 
paulo post mortua, Theophano ἃ Mamante genus 
ducens ei matrimonio jungitur. 14 Indictione, 
Junio mense, Hossica classis hostilis ad urbem 
appullit navibus constans 10000. Contra eam pro- 
fectus cum classe Theophanes patricius protove- 
stiarius ad Hierum appellit. hostium navibus ad 
Pharum eique vicinum littus subductis. Opportu- 
num autem tempus speculatus confertim in eos 
irruit; ordinibusque dissipatis multas naves arti- 
ficioso igne comburit, reliquas profligat. Rossi su- 
perstites in Orientem trajiciunt. Ibi Bardas patri- 
cius Phocee filius cum equitatu et delectis militi- 
bus littus pervagans in cohortem eorum satis nu- 
merosam ad alimenta colligenda emissam inoidit, 
eamque fundit et trucidat. Domesticus etiam scho- 
larum Curcuas celeriter cum guis cohortibus super- 
venit Rossis, avulsosque a se invicem et hino inde 
vagantes male multat. Omni 8101 tragoedia atro- 
ciora sunt que Rossi, antequam fuere debellati, ' 
perpetraverunt flagitia. Etenim caplivorum alios 
in cruces egerunt, alios terre affixerunt, alios pro 
scopo constituere inque eos sagittas direxerunt. 
Quicunque captivorum sacerdotio prediti erant, 
eorum capita acutis clavis perforarunt,multa etiam 


C templa incenderunt. Verum ubi prelio navali, uti 


docuimus, victi et haud parvis cladibus in terra 
affecti fuerunt, intra suas se naves abdidere at- 
que ibi continuere. Deinde alimentis absumptis, 
cum domum vellent redire et sibi a Romana classe 
metuerent, que ipsos in vicinia observabat, capta 
opportunitate signoque dato solverunt. Neque ta- 
men Theophanem fefellorunt ; sed is cognito eorum 
discessu statim adversum se eis tulit.Hoo secundo 
navali prelio rursum Rossi victi sunt Eorum naves 
alie demerss, alie ferro et igni pessumdalew, 
quaedam cum ipsis vectoribus in Romanorum po- 
testatem venerunt : perpauce e bello salve domum 
redierunt. Ob has victorias imperator protovestia- 
rium probans primarium cubicularium facit. 


λύσαντες ἀπέπλεον. Οὐκ ἔλαθον δὲ τὸν πατρίχιον καὶ πρωτοθεστιάριον θΘεοφάνην, ἀλλὰ γνοῦς οὗτος 
τὴν αὐτῶν ἀνακώρησιν ὑπαντιάζει τοότοις εὐθὺς, καὶ ἨὙίνεται ναυμαχία δευτέρα, καὶ τρέονται πάλιν 
ol Ῥώς. Καὶ τὰ μὲν τῶν σκαφῶν βυθῷ παρεδόθη, τὰ δὲ σίδηρος καὶ mop ἐμερίσαντο, τὰ δὲ αὔτανδρα 
ὑπὸ ταῖς τῶν Ῥωμαίων χεόσὶν ἐγένοντο ' ὀλίγα δὲ τὴν τοῦ πολέμου διαφυγόντα ἀνάγκιν πρὸς τὰ 
oixeia ἐκώρησαν. ᾿Ανθ) ὧν ὁ βασιλεὺς τὸν πρωτοθεστιάριον ἀποδεξάμενος καὶ παραχοιμώμενον αὐτὸν 


προιθάλετο. 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


(81) Annam nuptam simnl et imperialis honoris que coronas sicut et imperii uno die suscepisse. 


consortem renuntiatam indicat auctor,nuptiarum- OAR. 


δι 


GEORGII CEDRENI 


Joannem porro Curcunam domesticum schola- A «Φθόνου δὲ κινηθέντος κατὰ τοῦ Douketixou τῶν 


rum imperator, quod ejus filiam Euphrosypam 
nepoti suo Romano, Constantini natu filiorum mi- 
nimi 818 fllio, uxorem facere volebat, eaque res 
odia Cresarum in Curcuam inflammasset, coactus 
est officio eo dimovere. Gesserat id munus Curcuas 
continentibus 22 annis et 7 mensibus, universam- 
que prope Syriam pervagatus eubegerat. Si quis 
preclara ejus facta scire desidera!, volumen a Ma- 
nuelo quodam protospathario atque judice composi- 
tum legat : is enim octo libris res a Curcua pre- 
clare gestas descripsit. Inde cognoscet quantus hic 
vir belli rebus fuerit. 


Theophilius quoque fraterejus, avus Joannis ejus 
qui postmodo imperio potitus est, Mesopotamiae 
prefectus, eodem modo Saracenorum in ea provin- 
cia urbes tractavit, oppressis atque adeo deletis 
Agarenis. Et Romanus patricius, Joannis domestici 
filius, exercitui prepositus, multa castella recepit 
et Romanis plurima spolia paravit. In locum Cur- 
cue factus egt scholarum domesticus Pantherius 
Romani imperatoris cognatus. 
λυθέντος τῆς ἀρχῆς, προθάλλεται 
συγγενής. 

Enimvero imperator Romanus poenitentia viola- 
torum juramentorum ac perfidie correptus, ut 
Deum placaret, cum alia multa bene fecit, que re- 
censere sit laboriosum, tum es etiam alienum ci- 
vium nomine dissolvit, divitum ac pauperum : in 
quam rem dicitur impendisse centenaria undevi- 
genti, ac tabulas nominum combussit in purpureo 
qui est ad Chacen umbilico. Pretia quoque domo- 
rum pro conductoribus pependit, 3189 a maximo 
ad monimum. Quee vero instituit ut pro anima 8a- 
lute fierent in Myrelei ministerio, quod ipso auc- 
tore est conditum, ea in huno usque diem peragi 
omnes norunt. ' 

Prima indictione cum rursus Turci incursionem 
in Romanorum fines fecissent, Theophanes cubicu- 
larius egressus pacem cum iis composuit, acceptia- 
que obsidibus rediit. Indictione secunda, Pascha- 
lium protospatharium et Longibardie prefectum 
ad Hugonem regem Francie mittit Romanus,filiam 
ejus petens in matrimonium Constantini Porphy- 


δοµέστικος τῶν 


C 


σχολῶν Ἰωάννου «οῦ Κουρκούα παρὰ τῶν ἄλλων 
βασ:λέων (ἐθούλετο γὰ2 “Ῥωμανὸς ἆ βασιλεύς Εὺ- 
φροσύνην τὴν τοῦ δοµεστίχκου θυγατέρα νύμφτν 
ἀγαγέσθαι τῷ οἰκείῳ ἐκγόνῳ ᾿Ῥωμανῷ τῷ υἱῷ τοῦ 
ἑσχάτου παιδὸς αὐτοῦ Κωνστσντίνου), ἠναγχάσθη 
τῆς ἀρχῆς αὐτὸν παραλῦσαι, ἐπὶ δυσὶ καὶ εἴκοσι 
χρόνοις καὶ μησὶν ἑπτὰ ἁδιαδόχως τὴν τοῦ δοµε- 
στίχου ἀρχλν ἰθύνοντα, καὶ πᾶσαν, ὡς εἰπεῖν, τὴν 
Συρίαν καταδραµόντα καὶ ταπεινώσαντα. "Ox δὲ 
βουλητὸν τὰς ἐχείνου μαθεῖν ἀριστείας, ζητησάτω 
τὴν πονηθεῖσαν βίθλον παρά τινος Μανουὴλ πρωτο- 
σπαθαρίου xai κριτοῦ (ἐν ὀχτὼ γὰρ βίθλοις ἐκεῖνος τὰ 
τούτου ἀνδραγαθήματα συνεγράφατο), καὶ ἐξ αὐτῆς 
εἴσεται οἷος ἦν ὁ ἀνὴρ τὰ πολεµικα. 

(P. 631] Παραπλησίως τούτῳ καὶ Θεόφιλος ὁ 
τούτου ὁμαίμων, ὁ παππος Ἰωάννου τοῦ μετὰ ταῦτα 
βασιλεύσαντος, τὰς ἐν Μεσοποταμἰᾳ τῶν Σαρακηνῶν 
πόλεις διέθετο, στρατηγὸς ἐν αὐτῇ γεγονῶς xai 
ταπεινώσας καὶ τελέως ἀφανίσας τοὺς ἐκ τῆς ᾿"Αγαρ. 
Καὶ 'Ῥωμανὸς δὲ ὁ πατρίχιος, ὁ τοῦ δοµεστίχου 
Ἰωάννου υἱὸς, στρατηγὸς µκαταστὰς πολλά τε 
φρούρια παρεστήσατο καὶ πλείστων λαφύρων αἴτιος 
ὑπῆρξε τοῖς Ῥωμαίοις. "Too Ἰωάννου δὲ παρα- 
σχολῶν ὁ ἸΠανθήριος, 6 τοῦ βασιλέως ᾿Ῥωμανοῦ 


Ἰλασκόμενος δὲ τὸν Θεὸν ὁ βασιλεὺς Ῥωμανὸς 
διὰ τὴν τῶν ὅρχων παράθασιν, xal μετανοῶν le' οἷς 
καχῶς παρεσπόνδησεν, ἐποίει μὲν καὶ ἄλλας εὖ- 
ποιίας, ἃς καταλέγχειν ἔργον, ἀπέτισε δὲ καὶ τὰ 
χρέα τῆς πόλεως ἀπό τε πλουσίων xal πενήτων 
δεδωκὼς, ὥς φασι, κεντηνάρια δέκα ἑννέα, τὰ δὲ 
γραμματεῖα κατακαύσας iv τῷ κατὰ τὴν Χαλκῆν 
πορφυρῷ ὀμφαλίῳ. Δέδωχε δὲ καὶ τὰ ἑνοίκια τῆς 
πόλεως ἀπὸ τοῦ ὕψηλοτάτου xal μέχρι τοῦ ἑσχάτου. 
"A δὲ διετυπώσατο Ἠίνεσθαι ψυχικὰ ἐπετεῖως ἐν τῇ 
νεουργηθείσιῃ παρ) αὐτοῦ µμονῇῃ τοῦ Μυρελαίου, 
ἴσασι πάντες μέχρι τοῦ νῦν τελούμενα, 

Κατὰ δὲ τὴν πρώτην ᾖ᾿ἴνδικτιῶνα τῶν Τούρχων 
πάλιν ἐπιδρομὴν ποιησαµένων κατὰ Ῥωμαίων. ὁ 
παρακοιμώμενος θεοφάνης ἐξελθὼν ἑσπείσατο μετ 
αὐτῶν καὶ λαθὼν ὁμήρους ὑπίστρεψε. Δευτέρᾳ δὲ 
ἰνδικτιῶνι Πασχάλιον πρωτοσπαβάριον xal στρατη- 
γὸν Λαγγοθαρδίας ἐξέπεμψεν ὁ βασιλεὺς πρὸς τὸν 
ῥῆγα Φραγγίας Οὕὔγωνα (82), τὴν αὐτοῦ θυγατέρα 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 
(82) Imo vero, ut historie loquuntur, regem Ὦ N.Romanum tertium optime dices,necum altero Πο» 


Italie. Sed in his rebus neque Noster neque ceteri 
hujus farine scriptores fuere diligentes. Constan- 
tinum Porphyrogenitumintellige non Romani filium 
Constantinum, sed Leonis, eum cui ut genero im- 
posuit Lacapenus, et ipso in ordinem redacto ac 
cireumseripto fere solus cum suis filiis imperium 
essit. Porphyrogenitorum primus cominemoratur 
pronymus, a conclavi palatii cui Porphyre (for- 
tassis quod purpureis tapetibus vel audeis esset 
exornatum) nomen, in quo natus esset ; ac fortasse 
etiam reliqui, utpote genuini et suo loco nati irn- 
eravores, loco eo puerperiis destinato. Noster 
eonisg fll. etiam infra sic exprimit, in primo Nice- 
phori Phoce anno. Romanum Contantini fll. Leonis 





mano confundatur. Romani N. Christiferi F. nomen 
lilie Hugonis traditur Bertha Eudoxia Xvr.— Quem 
περίθλεπτον nominat Constantinus de Adm. Imp. 
c. 26, patrem habuit Adelbertum, matrem Bertarm, 
avum Lotharium Ludovici Pii filium. Magne Fran- 
cis rex, ut verbis Constantini utar, nusquam (luit, 
sed comes Provincie sive Arelatensis. Ab Italis 
vocatus, ejecto Rodulpho, Italie regnum obtinuit : 
undegrt Φραγγίας 8 Grecis appellari mecuit. Filiam 
Bertam ex concubina genitam, Sigefredo Parmensi 
episcopo sponse duce, jungendam Romano Con- 
stanti Porphyrogeniti Cpolim misit, 8ο Eudoxie 
nomine deinceps audivit insignitam. 40ΑΔ. 


$3 HISTORIARUM COMPENDIUM. ' 54 
ἐπιζητῶν νυμφευθῆναι τῷ τοῦ ἩΠορφυρογιννήτου Α rogeniti filio Romano nepoti euo. Que et adducta 


υἱῷ Ῥωμανῷ * ὅτις καὶ ἀχθείσα μετὰ πλούτού 
πολλοῦ συνἠφθη Ῥωμανῷφ. -Συνεθίωσε δὲ μετ 
αὐτοῦ ἕτη s' xei ἀπέθανε, Ἐγένετο δὲ καὶ βίαιος 
Kpoc μηνὶ Δεχεμθρίῳ;' καὶ παταπεσόντες οἱ λε- 
γόμενοι Δῆμοι (83) συνἐτριψαν τὰ χάτωθεν αὐτῶν 
βάθρα xal τὰ λεγόμενα στήθεα. 

Tc πόλεως δὲ ἘΕδέσσης πολιορκουµένης παρὰ 
τῶν Ρωμαϊκῶν δυνάµεων, στενοχωρηθέντες οἱ 
Ἐδεσσηνοὶ τοῖς ix τῆς πολιορκίας δεινοῖς διεπρε- 
σθεύσαντο πρὸς βασιλέα, αἱτούμενοι ἀπαναστῆναι 
v£c προσεδρίας τὸν Aaóv : καὶ ὑπισχνοῦντο ἀντίλυ- 
τρον δοῦναι τὸ τοῦ Χριστοῦ ἅγιον ἐχμαγεῖον. Λυθείσης 
οὖν τῆς πολιορχίας ἐδόθη τὸ θεῖον ἑκτόπωμα xal εἲς 
τὴν βασιλίδα ἄχθη. ὁποδεζαμένου τοῦτο τοῦ βασιλέως 
μετὰ λαμπρᾶς xal πρεκούσης δορυφορίας, καθὼς 
ἵμπροσθεν εἴπομεν. 

Κατὰ ταύτας τὰς Ἀμέρας ἐξ ᾽Αρμενίας ἐφοίτησε 
τέρας ἐν τῇ βασιλευούσῃ, παῖδες Ἀῤῥενες συμφυεῖς 
ἐκ μιὰς προελθόντες γαστρός. Ἐξηλάθησαν δὲ τῆς 
πόλεως ὣς πονῃρὸς οἴωνός. Ἐπὶ δὲ Κωσταντίνου 
πάλιν εἰσῆλθον. "Ens! δὲ συνέθη τὸν ἕνα τελευτῆ- 
σαι, [632] ἀἐπειράθησαν οἱ ἐμπειρότροι τῶν 
ἰατρῶν ἀποτεμεῖν τὸ νεχρωθὲν µέρος' οὗ τµηθίέντος 
τὸ ζῶν ἐπιθεθιωχὸς μικρὸν ἐτελεύτησεν. 

'O δὲ βασιλεὺς Ῥωμανὸς xal πάντας μὲν ἑτίμα 
τοὺς μοναχοῦς, διαφερόντως δὲ τὸν μοναχὸδ Σέργιον 
τὸν ἀνεφιὸν Φωτίου τοῦ πατριάρχου, ἀριταῖς ὄντα 
χατάχοσµον xai πᾶσι κοσμούμµενον τοῖς χαλοῖς, ὃς 
διὰ παντὸς παρῄνει τῷ aoi τῶν παίδων ἐπ'με- 
λεῖσθαι xdi μὴ ἀπαιδεύτούς τούτους ἐᾷν, μὴ πως 


καὶ αὐτὸς πάθῃ τὸ τοῦ Ἠλεί (84). T δὲ αὐτῇ ἴν- C 


δικτιῶνι κατήγαγον νὸν βασιλέα Ῥωμανὸν τοῦ πα- 
λατίου xal slc τὴν Πρώτην (86) ἁἀγάγόντες νῆσον 
ἀπέχειραν µοναχόν, Τίνες δὲ οἱ τοῦτον κατασπά- 
σαντες τῆς ἀρχῆς, xal τίνα τρόπον, iv τοῖς ἐπάγο- 
μίένοις λελέξεται. 

Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως ἐν χὸμιδῇ νέᾳ xn ἡλι- 
χίᾳ ἀπορφανισθέντος, καὶ τῶν πραγμάτων ὑπό τε 
τῆς μητρὸς αὐτοῦ Ζωῆς καὶ τῶν ἐπιτρόπων oc ἔμ- 
προσθεν ἠριθμησάμεθα διοιλουµένων, Ó  mapaxoi- 
μώμενος Κωνσταντῖνος μεγάλα παρὰ τῇ µβασιλίδι 
δυνάµενος, ix" ἁδελφῃ τε γαμθρὸν ἔχων τὸν µά- 
Ύιστρον Λέοντα τὸν Φωχᾶν δομµέστικον ὄντα τῶν 
σχολῶν τῆς ᾿Ανατολῆς, καὶ παρὰ τοῦτο τὰς ἡνίας 
ἁπάσας τῆς βασιλείας ὅπη xai βούλοιτο περιφέρων, 


est magnis cum opibus, et cum Romano exactis 
in conjugio annis quinque e vita migravit. Mense 
Decembri violentus vefitus exstitit : οἱ corruentes 
qui vocantur Demi contriverunt eorum qui infra 
erant pectora atque pedes. 


Cum eotempore Edessaa Romanis oppugnaretur, 
oppidani pressi oppugationis calamitatibus legatos 
ad imperatorem mittunt, orantes uti obsidionem 
solvat, ac polliciti pro ejus rei premio Christi sa- 
cram in linteo expressam effigiem. Eamque impe- 
trato quod volebant dederunt : et est in urbem al- 
lata, excipiente eam imperatore cum splendida 
pompa, sicut ante retulimus. 


3*0 His ipsis diebus ex Armenia allatum est 
monstrum Cpolip, pueri masculi concreti, uterini; 
iique, ut infelix omen, urbe eunt ejecti. Redierunt 
sub Constantino ; et cum alter mortuus esset,peri- 
tiores medici cadaver & vivo resecuerunt : parum 
tamen diu altor supervixit. 


Romanus imperator cum alios monachos in ho- 
nore habuit, tum Sergium precipue monachum, 
consobrinum Photii patriarche,florentem virtutibus 
et omnibus ornatum bonis rebus.[s Sergius ident:- 
dem hortabatur imperatorem ut filios sub disciplina 
contineret, ne idem ipsi quod Eli eveniret. Eadem 
indietione Romanus imperator palatio eductus est, 
et in Protam insulam relegato capillus rasus, 
monachique imposita conditio. A quibus et quo 
modo deturbatus imperio fuerit, jam nunc expo- 
nemus. 


Constantinus imperator Leonis filius admodum 
puer amiserat patrem : et mater Zoe ao tutores,quos 
superius commemoravimus, omnium rerum admi- 
nietrationi prefuerant.Eo rerum statu Constantinus 
cubieularius magne apud Zoam potentie, cujus 
sororem in matrimonio habebat. Leo Phocas magi- 
eter et scholarum domesticusorientalium, imperii 
habenas suo arbitratu torquens,dies noctesque co- 
gitabat quo modo in Phocam sororis maritum Con- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(83) Id est pagi : sic enim Cicero convertit Atticos 
δήμους. Ceterum aut βάθρα pedes signiflcant, aut 
στήθεα quoque aliud quam communiter. Xvr. -- 
Δῆμοι. Prominentes tectorum tabulatorum petra- 
rumque ex edificiis facies, suggrunde et corone 
parietis, sunt δῆµοι, ut qui populum prospiciant. 
Βάθρα diximus supra esse suggesta sedesque lapi- 
deas partibus imperatorem excepturis,ipsisque ex- 
cipiendis, juxta palatium dispositas. Στήθεα colu- 
mella sunt ordine disposite ac superposito longiori 
epistylio junctse, ciroumjecti clatbri, circumdata 
septa etrepagula,sive cancelli humiliores,spatio suo 
interiore receptos a circumstante vel irruente turba 
propugnantes. Germanus in Mystagogia non longe 
ab exordio : Τὰ χιόνια [xot τὰ στήθεα διαχωρίζοντα 


τὸ pina ἀπὸ τοῦ λοιποῦ ναοῦ, καὶ χάγχελλα. His 
tribus verbis expositis, plana est mens bujus sen- 
tentia : Violenti ventorum flatus exorti sunt,quorum 
impetu suggrunde tecti et. parietum  decidentes. el 
lapse suggesia sedesque sibi subjectas, nec non et 
repagula comminuerunt «t. contriverunt. Xylander 
quasi e scena risum facturus : Violentus ventus exsti- 
titinquit; et corruentes qui vocantur demi, contrive- 
runt eorum qui infra erant pectora atque pedes.Goan. 
(84) Elis historia ex principio librorum sacrorum 
Samueli est notissima. Et narratio de Edessena 
imagine est, quanquam secius atque hio,supra ex- 
posita. Xvr. 
(85) Hellesponti ad CP. insulam. Goan. 


85 GEORGII GEDRENI 56 
stantino sublato imperium transferret.89? 8 Id cum A νύκτωρ καὶ μεθ Πἡμέραν ἐμελέτα sio τὸν ἑαυτοῦ 


sentiret Gonstantini pedanogus Theodorus quod 
et supra narravimus, operam dederat ut seniorem 
Lacapenum, rei tum navalis drungarium,in aulam 
introduceret, eumque imperatori patronum defen- 
soremque conciliaret. Àt vero in aulam receptus 
Romanus, et paulatim eo progressus ut summam 
rerum in 8ua haberet potestate,non contentus per- 
missis, violato etiam jurejurando (nam se ipsum 
diris devoverat, si unquam imperium esset affecta- 
turus) se ipsum imperatorem creaverat, Constan- 
tino ultro quidem se animo invito, quod est apud 
Homerum,ei diadema imponente.Neque hoc modo, 
sed et paulo post filium suum Christiferum et paulo 
post Stephanum ac Constantinum filios ad eamdem 
evexerat designationem. Ipse imperator declaratus, 
nequaquam contentus secundo loco, pedagogum 
et aliog quos sibi fore putabat impedimento sub- 
moverat : primo loco 8e salutari imperatorem fece- 
rat,etad seomnium rerum administrationem trans- 
tulerat. Proximi ab ipso filii, ultimo loco Constan- 
inus Leonis filius imperator nuncupabatur, cui 
nihil preter habitum et nomen imperatoris erat re- 
' lictum, omnes fructus rei adempti. Itaque Con- 
stantinus nunquam non paterni imperii recuperandi 
avidus et surreptitios elidere cupiens, tandem id 
se aliter conficere non posse animadvertit quam si 
filios contra patrem excitaret. 392 Jam in fata 
concesserat Christifer, et supererant Stephanus 
atque Constantinus. Quorum hunc ut animi firmio- 
rem sollicitare non ausus,ut institutum conficeret, 
omniasua consilia ac studia ad Stephanum corrum- 
pendum confert, vaniorem scilicet et in quas quis 
vellet partes mutabiliorem. Eam ad rem socium 
capit atque ad ministrum Basilium cognomento Vo- 
lucrem, hominem prompti ingenii et machinanda- 
rum fallaciarum apprime callidum, tunc in cohor- 
tem sodalitatis allectum,et qui & puero Constantino 
fuerat notus atque familiaris.Per hunc sibi Stepha- 
num quam primum amicum facere studet, blandis 
deceptum sermonibus et fraudibus & recta abduc- 
tum ratione. Proinde Basilius, cum omni hoc con- 
fecisset conatu ut inter familiares haberetur Ste- 
phani, crebro ad eum ventitare, sermonibusque ac 
consiliis hominem titillantibus ccpit a sana mente 
paulatim dimovere,et in hanc fere compellare sen- 


γαμθρὸν «iv βασιλείαν μετενεγκεῖν, τὸν Κωνσταν- 
τῖνον ἐκποδὼν ποιησάµενος. Ὅπερ συνεννοηκὼς ὁ 
τοῦ πορφυρογεννήτου παιδαγωγὸς θεόδωρος, ὡς ἄνω- 
θεν εἴρηται, σπουδὴν ἔθετο τὸν πρεσθύτερον Ῥω- 
μανὸν δρουγγάριον τηνικαῦτα τῶν πλωΐμων ὑπάρ- 
χοντα οἰκειώσασθαι καὶ τοῖς ἀνακτόροις εἶσαγαγεῖν 
ὡς τάχα φύλακα καὶ πρόμαχοντοῦ βασιλέως ἑσόμενον. 
Οὗὐτοσὶ δ᾽ ἀναχθεὶς καὶ ταῖς κἀτά μικρόν ἀνδδοις τῆς 
πάσης δυναστείας γενόμενος ἑγκρατὴς οὐκ ἑνέμεινε 
toic δοθεῖσιν, ἀλλὰ τοὺς δεδοµένους ἀθετήσας ὄρχους 
(fiv γὰρ φρικωδεστάταις ὀρχωμοσίαις ἑαυτὸν χατα- 
δισµήσας μὴ ἄν ποτε βασιλείας ἔφεσιν ἑἐσχηκέναι) 
ἑάυτόν τε ἀνηγόρευσε βασιλέα, ἑκουσίως τοῦ πορφυ- 
ρογεννήτου ἀέκοντί γε θυμῷ (τοῦτο δὴ τὸ Ὁμηρικὸν) 


Β περιθέντος αὐτῷ τὸ διάδηµα, καὶ οὗ µόνον ἑαυτὸν, 


ἀλλ᾽ ἤδη μετὰ μικρὸν καὶ Χριστοφόρον τὸν υἱὸν. 
Διαλιπὼν ὃ᾽ ὀλίγον καὶ Στέφανον καὶ Κωνσταντῖνον 
ἀνηγόρευσε τοὺς υἱεῖς. Ἡασιλεὺς δε ἀναῤῥηθεὶς οὖκ 
ἠγαπησε τῇ ἀναῤῥήσει, οὐδὲ τὴν δευτέραν χώραν 
ἔχειν ἠσμένισεν, ἀλλ᾽ ἐκ μέσου τὸν παιδαγωγὸν θέ- 
µενος καὶ τοὺς λοιποὺς τοὺς ὅσοι ἐδόχουν προσίστα 
σθαι, πρῶτός τε αὐτοκράτωρ ἀνευφημεῖτο καὶ τὴν 
πᾶσαν τῶν πραγμάτων διεκόσµει διοίκησιν. Μετ) 
αὐτὸν δὲ ἀνηγορέύοντο ol υἱεῖς, καὶ τελευταῖος πάν- 
των ὁ Κωνσταντῖνος. Οὗτος τοίνυν ὁ Κωσταντῖνος 
σχῖμα µόνον καὶ ὄνομα τῆς βασιλείας ἔχων, τῶν δὲ 
ἡδέων ταύτης ἑστερημένος, [633] διὰ παντὸς ἐγλί- 
χετο καὶ ἐπηύχετο τὴν πατρῴαν ἐπανασώσασθαι 
ἀρχὴν, σοὺς ἐπεισάκτους ἐκποδὼν θέµενος. Τοῦτο 
δὲ οὐκ ἄλλως ᾧετο ἀγαγεῖν εἰς ἔργον, εἶ μὴ τοὺς υἱοὺς 
ἐκπολεμώσει τῷ πατρἰ. 'O μὲν οὖν Χριστοφόρος 
ἔφθασε τὸν βίον ἀπολιπεῖν, περιῆσαν δ᾽ ἔτι Στέφα- 
νος καὶ Κωνσταντῖνος. Τούτων ἑγνώχει ἀποπειρα- 
θῆναι, µή πως δυνηθᾷ ἐκπληρῶσαι τὸ σπουδαζόµε- 
vov. Kai τοῦ μὲν Κωνσταντίνου (ijv γὰρ οὗτος στε- 
Ρεωτέρας «φρενὸς) ἀποπειραθῆναι οὖκ ἐἑτόλμησε, 
τρέφαι δὲ τὴν πᾶσαν μηχανὴν xal ἀπύπειραν ἔχρινε 
πρὸς τὸν Στέφανον, κουφότερόν τε ὄντα τὸν λογισμὸν 
xal ῥᾳδίως µεταφερόµενον πρὸς ὃ τις καὶ βούλοιτο. 
Λαμθάνει πρὸς τοῦτο συλλήπτορα καὶ συνεργὸγ εὐφυῆ 
τινα ἄνδρα xal δόλους πλέξαι καὶ μηχανοῤῥαφῆσαι 
δεινόν * Βασίλειος οὗτος ἐτύγχανεν, ὁ Ηετεινὸς τὴν 
προσηγορίαν, lv τῷ τάγµατι τῆς ἑταιρείας χατει- 
λεγμένος, xal συνήθης καὶ φίλος ἑξέτι νέων ὑπάρ- 
yov τῷ Κωνσταντίνῳ. Τοῦτον κοινωνὸν προσειλή- 


tentiam,cur tandem imperator juvenis ac robore et D φει τοῦ σκέμματος, xai δι αὐτοῦ φίλον θἐσθαι κατ- 


animi viribus prestans, munitusque prudentia,pa- 
teretur summam rerum a vetere et jam rupto filio 
(sic patrem Stephani notabat) pendere? cur non 
sese proferret, et patre suis generosissimis obsi- 
stente conatibussummoto ipse rempublicam capes- 
seret? cum quidem non Romano tantum sed et 
compluribus 823 gubernandis imperiis sufficeret. 
Obtemperaret amico bene monenti, et ad res ge- 
rendas proderet. Pristinum florem rebus Romanis 
recuperaret, et. hostes opprimeret, ostenderetque 
re ipsa divinitus non ad irritum in se tam pre- 


stantia animi corporisque dona esse collocata. 


Ἠπείχθη τὸν Στέφανον, λόγοις αἱμυλίοις ὑποχλα- 
πέντα xal ἁπάταις καὶ μηχαναῖς παρενηνεγμένον τοῦ 
λογισμού. Ἡάντα ὙΥὰρ τρόπον σπουδάσας ὁ Ἠετεινὸς 
τῷ Στεφάνῳ φιλιωβῆναι, ἐπειδὴ πεφιλίωτο, προσει 
τε συνεχῶς, καὶ λόγους ἐχίνει καὶ προσῆγε συµθου- 
λὰς ὑποχνιζούσας αὐτὸν xal κατὰ μικρὸν ἁπαγού- 
σας τοῦ λογιαμοῦ. « "Iva. τί, λέγων. ὦ βασιλεῦ, νέος. 
ὧν Ἱςκόϊ τε ῥωμαλέος, καὶ ψυχῆς Ὑενναιότητι ὑπερ- 
φέρων xal φρονήσει πεπυχνωμένος, τὰ πράγματα 
παρορᾷς ἀπὸ λιπτοῦ καὶ παλαιοῦ καὶ διεῤῥωγότος 
µίτου » (τὸν αὐτοῦ πατέρα ὁπαινιττόμενος) « ἑἔξαρ- 
τώµενα, καὶ οὗ διαν[στασαι, xai τοῦτον μὲν ὡς ἐμ- 


$1 | HISTORIARUM COMPENDIUM. 58 
πόδιον ταῖς calc &vvatotárai, ἁρμαῖς ἐκποδὼν A Usurum ad heo adjulore et socio Constantino soro- 


ποιεῖς, αὐτὸς δὲ τῶν πραγμάτων ἁἀντιλαμθάνῃ, ὃν- 
νάµενος οὐχ ὅπως τὴν Ῥωμαίων βασιλείαν µόνην, 
ἀλλὰ xal πολλὰς ὁμοῦ χυθερνᾷν ; "Aves. δὴ, πεἰσθητί 
pot τὰ λυσιτελῆ συµθουλεύοντι, καὶ διαναστὰς ἆν- 
τισχέσθαι θέλησον τῶν πραγμάτων, καὶ τὰ μὲν 
Ῥωμαίων ἀναθηλῆσαι παρασκεύασον, τὰ δὲ τῶν 
ἐχθῶν ταπείνωσον, καὶ δεῖον ἔργοι αὐτοῖς ὡς 
οὐ διὰ χενῆς οὐδὲ µάτην ἡ ἐπανθοῦσά σοι ὥρα καὶ τὰ 
λοιπὰ τῆς ψυχῆς ἐχ Θεοῦ σοι δεδώρηνται προτερή- 
para. "Etsi; δὲ εἰς τοῦτο συναγωνιστὴν xal συλλή- 
πτορα xai τὸν σὺν Ὑαμθρὸν τὸν ποφυρογέννητον, 
λίαν θεοκλυτοῦντα xai ἱμειρόμενον τῆς τοῦ co) 
πατρὸς ἐλευθερωθῆναι βαρύτητος xal παρὰ coU xat- 
όψεσθαι τὴν µβασιλείαν κυθερνωμένην. » Τούτοις 
ὑποσυρέὶς τοῖς λόγοις ὁ Στέφανος χατεσχέθη τε τῇ 
τῆς αὐτοκρατορίας ἐπιθυμίᾳ καὶ ἄσχετον ὄρεξιν ἀν- 
εδέξατο τοῦ χαταγαγεῖν τὸν ἑαυτοῦ πατέρα τῆς βα- 
σιλείας. Μέλλων ὃξ ἐγχειρεῖν τοῖς δοχθεῖσι xal λὸ- 
γους αἰνιττομένους τὸ σπουδαζόµενον ἐποσπείρει τῷ 
ἀδελφῷ. Ἐπκεὶ ὃ) οὗτος καὶ πρὸς τὴν πρώτην ἀκοὴν 
ἄτεγκτος ἦν, xal παρῄνει μᾶλλον μὴ θαῤῥεῖν τῷ 
γαμθρῷ, ἀλλὰ τῆς πατρφας ἐνουθέτει ἐξέχεσθαι 
πίστεως xal φιλίας, [P. 684] τοῦτον 


ris marito, n?hil aliud in votis habente quam ut 
βοοθγὶ exoneratus morositate ab ipso videat guber- 
nari imperium. His verdis illectus Stephanus cu- 
piditate imperii totus oceupatur, suique patris 
deponendi infrenem animo concipit libidinem.Rem 
itaque aggressurus fratri rem per ambages signi- 
ficat.Quem cum primo auditu prorsus ab hoc insti- 
tutoalienum esse videret, hortarique ut in fide potius 
patris quam in sororis mariti amicitia acquiesceret, 
omisso eo, ut quem sibi impedimento potius quam 
auxilio fore judicaret, ipse quantum res omnino 
ferret, exsequi suam sententiam intendit. Ergo in 
BOcietatem agcito, preter Basilium,monacho etiam 
Mariano, filio Leonis Argyri,a Romano imperatore 
quam maxime dilecto,et nonnullis aliis,nactus op- 
portunitetem imperio patrem dejicit, die mensis 
Decembris 16, indictione 3, anno 6453,8nnum jam 
20 imperantem : ac in 89?4 Protam insulam rele- 
gato vel invito caput radit et monachi vitam impo- 
nit. Exinde Stephanus majori studio rebus ad- 
minisitrandis se dedit, collegis marito sororis et 
fratre. 


μὲν παρῆχεν ὡς ἐμπόδιον μᾶλλον, &ÀÀ' οὗ συνεργὸν ἱσόμενον, 


αὐτὸς δ᾽ φήθη ὡς ἀνυστὸν ἐγχειρῆσαι τοῖς δεδογµένοις. Προσεταιρισάμενος οὖν σὺν τῷ ῥηθέντι Βασι- 


λείῳ καὶ τὸν μοναχὸν Μαριανὸν τὸν υἱὸν Λέοντος τοῦ ᾽Αργυροῦ, ὑπὸ τοῦ βασιλέως Ῥωμανοῦ λίαν 


χαὶ τι- 


μµώμενον xai πιστευόµενον, xxl τινας ἄλλους σὺν αὐτοῖς, εὐχαιρήσας Χατασπᾷ τὸν αὐτοῦ πατέρα τῆς 
ἀρχῆς, μηνὶ Δεχεμθρίῳ tg, ἰνδικτιῶνος q', ἔτους quvy', Χς ἀνύοντα dv τῇῃ βασιλεί ἐνιαυτὸν, καὶ τῇ 
νήσῳ Πρώτῃ περιορίζει, ἀποχείρας καὶ ἄκοντα τοῦτον µοναχόν. Κατενεχθέντος οὖν τοῦ Ῥωμανοῦ 
εὐθέως ὁ Στέφανος Ὑενναιοτέρως ἵπτετο τῶν πραγμάτων. κοινοπραγμονοῦντα ἔχων τόν τε γαμθρὸν xal 
τὸν ἀδελφόν. 


Ἐπεὶ δὲ μὴ ἐν πᾶσιν ὁμοίως ἠρέσκοντο, ἀλλ᾽ Eco" ᾳ Quia vero, non eadem omnibus probabantur, ex 


ὅπῃ καὶ διεφώνουν, ἀρχὴ προσκρουµάτων ix ταύτης 
τῆς αἰτίας ἐφύετο, καὶ ὑπώπτευον ἀλλήλους καὶ 
ὑφιωρῶντο, τὸν μὲν πορφυρογέννητον ὁ Στέφανος, 
ἐκεῖνος δὲ αὖθις ὁ πορφυρογέννητος, καὶ καν ἀλλή- 
λων ἕκαστον ἀμελέτα, Kal σπουδὴν μὲν ὁ Στέφανος 
xal dava οὐ τὸν τυχόντα κατεθάλλετο εἲς τὸ κατ- 
αγαχεῖν τὸν ἀδελφὸν xal τὸν γαμθρὸν xal µόναρχος 
ὑπολειφθῆναι τοῖς πράγµασιν. ἀλλ᾽ ἐπεὶ κατὰ τὸν 
ποιητὴν (86) sic! καὶ ἄλλα πυρὸς θερµότερα, ἔλαθε 
πεθών μᾶλλον fj ὁράσας, τοῦ Κωνσταντίνου, ἐπε[περ 
ἤσθετο ἐπιθονυλευόμενος, ἀναθολὴν μὴ δεδωκότος τῇ 
ἐγχειρήσει, πολλὰ καὶ τῆς γυναιχὸς αὐτοῦ Ελένης 
ἐρεθισάσης αὐτὸν πρὸς τὸ καταγαγεῖν τῆς βασιλείας 
τοὺς ἀδελφούς. Ἐχφήνας οὖν τὸ µυστήριον τῷ εἷ- 
ρημένῳ Βασιλείῳ τῷ Ἠετεινῷ, xal δι αὐτοῦ προσ- 
κτησάµενος τὸν ἩΜαριανὸν, ἔτι 08. Νικηφόρον καὶ 
Λέοντα τοὺς υἱοὺς Βάρδα τοῦ Φωκᾶ, Νικόλαόν τε xal 
Δέοντα τοὺς Τορνικίους xal ἄλλους οὖκ ὀλίγους, 
μηδὲν ὀφορωμένους τὸν Στέφανον xal τὸν Κωνσταν- 
τῖνον, xat' αὐτὸν τὸν καιρὸν τοῦ ἀρίστου συναριατῶν- 
τας αὐτῷ, ἀναρπάστους τίθησι καὶ καταθιθάζει τῶν 
βασιλείων, τῇ κζ τοῦ Ἰανουαρίου μηνὸς τῆς αὐτῆς 
Y ἱνδιτιῶνος, καὶ πλοιαρίοις ἐνθέμενος ὑπερορίζει 


dissensionibus simultates inter eos atque offense 
exstiterunt; suspectusque porphyrogenitus Stepha- 
no esse atque hio illi cceperunt, alterque de altero 
submovendo cogitare. Sane haud mediocri cura 
atque conatu in id incubuit Stephanus, ut collegis 
imperio erepto solus summam rerum teneret. Sed 
quemadmodum poeta ait esse quedam alia igni 
oalidiora, ita is quoque non tam intulit quam pas- 
sus est damnum,Constantino,ubi insidias sibi strui 
sensit, spatium rei gerende non concedente,multis 
etiam Helena uxore hunc ad íratres dejiciendos 
instigante.Itaque arcano consilio communicato cum 
Basilio Peteino seu Volucri isto, et ejus opera 
&88cito in societatem Mariano, itemque Nicephoro 
et Leone flliig Barde Phoct, ao Ni3olao et Leone 
Torniciis aliisque haud paucis, Stephanum ejusque 
fratrem Constantinum secum prandentes sub ipso 
prandio corripi jubet paiatioque extrahi, 27 die 
Januarii, indictione eadem, navibusque impositos 
relegat Stephanum in Panormum insulam,Constan- 
tinum 825 in Terebinthum ; 8ο opera Basilii Ce- 
sarese et Anastasii Heraclee episcopi 54808 clericos 
facit.Paulo posttransfertStephanum Proconnesum, 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


(86) Sensus est : sicut calor alius alio vehemen- 
tior est,ita Stephani quoque asture ei oonatum ma- 


jore Porphyrogeniti calliditate a ao studio fuisse i im- 
peditum et irritum factum. Xvr 


59 GEORGII GEDRENI 60 
inde Rhodum 8ο tandem Mitylenam, Constantinum A τὸν μὲν iv τῇ Πανόρμῳ νήσῳ (87), τὸν Κωνσταντι. 


in Sumothraciam. Ac Stephanus quidem fortunam 
suam generose ac magno animo ferens annos 19 in 
Lesbo vitam egit.Constantinus autem animo parum 
constans et audacius quam par erat insurgens, 
saepiusque fugam molitus,anno post amissum im- 
perium secundo, custodem suum cum dolo necas- 
sef, 8 reliquis custodibus ipse quoque est inter- 
fectus. 


vov δὲ iv τῇ Τερεθίνθῳ (88). Καὶ διὰ Ἡασιλείου 
τοῦ Καισαρείας καὶ Αναστασίου τοῦ Ἡρακλείας 
καὶ ἄμφω κληρικοὺς ἀποχείρι , µεταστήσας 
οὐκ εἲς μακρὰν τὸν μὲν Στέφανον iv Ἡροικοννήσῳ, 
εἶτα ἐν Ῥόδῳ καὶ τελευταῖον dv Μιτυλήνῃ, τὸν δὲ 
Κωνσταντῖνον ἐν Σαµοθράκῃ. Αλλ᾽ ὁ piv Στέφα- 
voc μεγαλοφυῶς xal µεγαλοψόχως τὰς ἐπενεχθείσας 
αὐτῷ φέρων τύχας διετέλεσεν ἐπὶ Evo ιθ βιοτεύων 


ἐν τῇ Λέσθψ' 6 Κωνσταντῖνος δὲ ὁλιγώρως διατεθεὶς καὶ θερµότερον τοῦ δέοντος κατεζανιστάµενος καὶ πολλάκις 
ἐπιχειρήσας φυγεῖν, μετὰ δεύτερον χρόνον τοῦ τῆς βασιλείας ἐχπεσεῖν τὸν φυλάττοντα τοῦτον δολοφονήσας ὑπὸ 


τῶν περιλοίπων xal αὐτὸς ἀποσφάττεται, 

Mense Julio sexte indictionis Romanus eorum 
pater debitum nature persolvit, et est in Myreleo 
sepultus. Proinde Constantinus Porphyrogenitus 
omnibus que suspecta erant submotis, et solus 
jam imperans, festo Paschatis die Romano filio suo 
diadema imponit, vota faciente Theophylacto pa- 
triarcha. Equidem initio egregiam ostenderat indo- 
lem Constantinus ; existimatumque fuerat eum, si 
solus rerum potiretur, preoclare imperii res cura- 
turum : sed fefellit expectationem, neque ea di- 
gnum se gessit. Quippe vino deditus laboriosis re- 
bus relictis ignavie studebat,delicta autem aliorum 
durus sine ulla miseratione puniebat.In magistra- 
tibus quoque creandis non optimum quemque 8426 
deligebat,quod dignum fuisset magnifica potestate : 
sed promiscue et sine ullo examine exercitus du- 
cendi auturbis gurbernande munus proximocuique 
committebat ; quo factum est ut multi plebeii aut 
culpate vite hominessummosin republica gererent 
honores.Ad quam rem multum conferebant Helena 


(P. 635] Μηνὶ δὲ Ἰουλίῳ τῆς ς’ ἱνδικτιῶνος καὶ 
Ῥωμανὸς ὁ τούτων πατὴρ ἀπέεισε τὸ χρεὼν, καὶ ἐν 
τῷ Μυρελαίῳ θάπτεται. Ὁ δὲ πορφυρογέννητος τὰ 
ὕποπτα περιελὼν ἐκ μέσου, καὶ µόνος τὴν αὐτοχρά- 
τορα περιζωσάμενος ἀρχὴν, χατά τὸ θεῖον Ηάσχα 
τῆς αὐτῆς ἱνδικτιῶνος καὶ τῷ υἱῷ Ῥωμανῷ περιτί- 
θησι τὸ διάδηµα, τελέσαντος δὴ τὰς εὐχὰς θεοφυ- 
λάκτου τοῦ πατριάρχου. Δοχῶν δέ τις γενναῖος ἀἆνα- 
φανῆναι xal τῶν τῇ βασιλείᾳ διαφερόντων ἐπιμελί- 
στερον ἀντιλήψεσθαι, εἰ μόνος κατάρξαι, µαλανώ- 
τερος ὤφθη τῆς ὑπολήψεως, μηδὲν ἄξιον τῆς εἷς 
αὐτὸν προσδοκίας ἐπιδειξάμενος. Olvou τε γὰρ ἥττη- 
το, καὶ τῶν ἐπιπόνων τὰ ῥᾷστα προέχρινε, ὀυσπαρ- 
αἰτητός τε ἦν ἐν τοῖς πταίσµασι xal ἀσυμπαθὴς κο- 
λαστῆς, ἀδιάφορός τε πρὸς τὰς προθολὰς τῶν ἀρχ- 
ηγῶν, οὐκ ἀριστίνδην ταύτας Ἰθύνεσθαι καὶ κατ 
ἐπιλογὴν ᾖἑθέλων, ὅπερ ἔργον ἐστὶ μεγαλοπρεποῦς 
ἐξουσίας, ἀλλὰ τῷ παρατυχόντι ἀρχὴν ἐμπιστεύων, 
στρατηγίαν τυχὸν f| πολιταρχίαν, ἀδοχιμάστως, ὡς 
ix τούτου συµθῆναι πάντα τινὰ χυδαῖον καὶ δια- 


Augusta et Basilius eubiculariorum intimus,qui id (! θεθλημένον εἰς τὰς µεγίστας τῶν πολιτικῶν ἀρχῶν 


agebant ut venales essent magistratus. 


προχειρίζεσθαι, πολλὰ πρὸς τοῦτο συνεργούσης xai 


Ἑλένης τῆς αὐτοῦ Ὑαμετῆς καὶ Βασιλείου τοῦ παρακοιμώμένου, ὠνίους τὰς ἀρχὰς ποιεῖν παρασκευα- 


ζόντων. 

Neque tamen prorsus omnis preclari facinoris 
expers fuit Constantinus : unum enim referam di- 
gnum profecto admiratione, et quod multa ejus 
peccata obscurare possit.Scientias enim, arithmeti- 
cam,musicam,astronomiam,geometriam etomnium 
principem philosophiam, que jam longo tempore 
ob inourism et inscitiam imperatorum perierunt, 
sua industria instauravit,conquisitis qui in quovis 
genere excellerent, ac constitutis doctoribus, stu- 
diosisque receptis et conductis. Quo factum est ut 
exigui temporis decursu barbarie profligata urbs 
litteris floruerit. Sedentarias etiam atque opificum 
artes cure habuit, magnumque iis incrementum 
attulit. Pius erga Deum fuit ao liberalis, ut qui 
nunquam in processibus ad fana legibus ecclesia- 
Bticis factis sine fructu et munere in. conspectum 
Dei venerit, sed donaria quovis tempore obtulerit 
magnifica et Christi amantemimperatorem decentia 
Gratiam quoque retulit 897 iis a quibus in detur- 
bandis imperio uxoris fratribus adjutus fuerat. 


Οὐ παντάπασι δὲ ἅμοιρος ἦν xal πράξεων ἀγαθῶν 
ὁ Κωνσταντῖνος. Ἡ γὰρ ῥηθῆναι μέλλουσα ἀξι- 
άγαστος οὖσα καὶ θαυμαστὴ ἐπισκιάσαι ἴσχυσε xal 
ἀμαυρῶσαι πολλὰ τῶν αὐτοῦ ἐλαττωμάτων. Τὰς 
γὰρ ἐπιστήμας, ἀριθμητικὴν, μουσικὴν, dotpovo- 
µίαν, Ὑεωμετρίαν, στερεοµετρίαν, χαὶ τὴν ἐν 
πάσοις ἔποχον φιλοσοφίαν, ἐκ μακροῦ χρόνου ἀμελείᾳ 
xai ἀμαθίᾳ τῶν κρατούντων ἀπολωλυίας οἶχείᾳ σπουδῇ 
ἀνεχκτήσατο, τοὺς ἐφ᾽ ἑκάστῃ τούτων ἀρίστους τε xai 
δοκίµους ἀναζητήσας καὶ εὗρὼν καὶ διδασκάλους ἐπι- 
στήσας, καὶ τοὺς σπουδαἰους ἀποδεχόμενός τε xai συγ- 
κροτῶν. Διὸ καὶ τὴν ἁλογίαν ἀπελάσας οὐκ ἐν μακρῷ 
τῷ χρόνῳ ἐπὶ τὸ λογικώτεσον μετεῤῥύθμισε τὸ πο- 
λίτευµα. Ἐπεμελήθη δὲ καὶ τῶν βαναύσων καὶ 
χειρωνάκτων τεχνῶν, xal εἷς ἐπίδοσιν μεγάλην καὶ 
ταύτας ἀνήνεγκεν . "Iv. δὶ καὶ τὰ πρὸς θεὸν 
εὐσεθὴς καὶ φιλότιμος, µηδέποτο iv. ταῖς πρὸς θεὸν 
τυπικαῖς τῶν θείων ναῶν προσελεύσεσι κενὸς καὶ 
ἄκαρπος ὀφθεὶς τῷ θεῷ, ἀλλ᾽ ἀναθήμασι δωρούμενος 
µεγαλοπρεπέσι xal φιλοχρίστῳ βασιλεῖ πρέπουσν. 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(87) Hellesponti insule. Goan. 


(88) In eadem Propontide, Go4n. 


61 HISTORIARUM COMPENDIUM. 62 
Ἡμείφατο 9b xai τοὺς συνεργήσαντας αὐτῷ πρὸς Α Nam Bardam Phocam magistri hcnore dignatus 


τὴν τῶν Ὑυναικαδέλφων — xzüalpec:v ταῖσδε ταῖς 
εὐεργεσίαις, Βάρδαν μὶν τὸν Φωχᾶν μάγιστρον τι- 
µήσας καὶ δοµμέστιχον τῶν σχολῶν τῆς ᾿Ανατολῆς, 
Νιχηφόρον δὲ καὶ Λέοντα τοὺς τούτου υἱοὺς, τὸν μὲν 
τῶν ᾿Ανατολικῶν στρατηγὸν τὸν Νικηφόρον, τὸν δὲ 
τῆς Καππαδοκίας τὸν Άξοντα Ἠαπβροχειρισάμενος, 
καὶ Κωνσταντῖνον θάτερον νῶν υἱῶν τῆς Σελευχείας, 
Ἡασίλειον δὲ τὸν Ηετεινὸν ἔξαρχον τῆς μεγάλης 
ἑταιρείας. (P. 6360] Μαριανὸν δὲ τὸν ᾽Αργυρὸν κόμητα 
τοῦ στάθλου xai τὸν Κουρτίκην Μανουὴλ τῆς βίγλας 
δρουγγάριων. Ἐξευνούχισε δὲ καὶ Ῥωμανὸν τοῦ 


domesticum scholarum Orientis constituit, Nice- 
phorum et Leonem, ejus filios, hunc Cappadocie, 
illum Orientalium ducem creavit,et Constantinum, 
tertium ejus filium, Seleucise prefecit, Basilium 
Volucrem magne sodalitati preposuit ; Marianum 
Argyrum comitem stabuli, Manuelum Curticem 
vigilie designavit drungarium ; Romanum Stepha- 
ni filium castravit, cum qui postea Augustifer fac- 
tus est, itemque Basilium, Romano seni e serva 
natum ; et Michaelum, Christiferi Cesaris filium, 
clericum fecit. 


Στεφάνου υἱὸν, τὸν μετέπειτα σεθαστοφόρον Ὑενόμενον, ἔτι δὲ xal Βασίλειον τὸν ἓκ δούλης ἀποτεχθέντα 
Ρωμανῷ τῷ γἰροντι Μιχαὴλ δὲ τὸν υἱὸν Χριστοφόρου τοῦ βασιλέως ἀπέχειρε κληρικόν. 


᾿Αδαμαντίνοις, δι’, ὡς (tro, δεσμοῖς τὴν βασιλείαν 
ἀσφαλισάμενος, xal πᾶσαν ὑποψίαν ἀποσεισάμενος, 
xai δόξας i; τῷ ἁἀσφαλεῖ καθεστάναι, μικροῦ δεῖν 
ἐκινδύνευσε Duci µεγίσταις «ἐπιθουλαῖς περιπεσών. 
Θεοφάνης τε Yàp ὁ παρακοιμώμενος ἐθουλήθη τὸν 
πρεσθύτην Ῥωμανὸν ix τῆς νήσου Πρώτης tiq τὸ 
παλάτιον ἀγαγεῖν, καὶ ἄλλους οὑκ ὀλίγους ἔχων συν. 
ίστορας xal τινες δὲ ἕτεροι, τοι Λέων ὁ Κλά- 
δων, Γρηγόριος 6 Μαχεδὼν, χαὶ θευδόσιος ὁ πρώτος 
τῶν τοῦ Στεφάνου Ἱπποχόμων, καὶ ᾿Ἰωάννης ὁ ῥα[- 
χτωρ, τὸν Στέφανον ἐθουλεύσαντο ἐκ Μιτυλήνης ἀγα- 
γεῖν xxi τῇ βασιλείᾳ ἐγκαβιδρῦσαι. ᾽Αλλ) ὑπό τινων 
συνωμοτῶν µμηνυθέντων τῶν βουλευμάτων ὁ μὲν 
Θεοφάνης ἐξωρίσθη σὺν τοῖς αὐτοῦ συνεργοῖς, οἱ δὲ 
τοῦ Στεφάνου ἀντιποιούμενοι τυφθέντες καὶ ὃημευ- 
θέντες, xai τὰς ῥίνας τµηθέντες ἐξωρίσθησαν. 

O3 διέλιπον δὲ xal ol Τοῦρχοι εἰσθολὰς εἷς τὴν 
Ῥωμαίων ποιούµενοι xal ταύτην δῃοῦντες, µέχρις οὗ 
Βουλοσουδὴς ὁ τούτων ἀρχηγὸς τὴν τῶν Χριστιανῶν 
πίστιν ἀσπάζεσθαι ὑποκριθεὶς κατειλήφει τὴν Κων- 
σταντίνου’ xal βαπτισθεὶς ὑπὸ τοῦ βασιλέως ἀναδέ- 
χεται Κωνσταντίνου, τῇ τῶν πατρικίων ἀξίᾳ τιµη- 
θεὶς καὶ πλείστων χρημάτων ὑπάρξας κύριος, €x 
αὖθις οἴκαδε ὑποστρέψας. Μετ) οὐ πολὺ δὲ καὶ Γυ- 
λας, ἄρχων (v καὶ αὐτὸς τῶν Τούρχων, εἴσεισιν elc 
τὴν βασ.λίδα καὶ βαπτίζεται, τῶν (aov ἀξιωθεὶς καὶ 
αὑτὸς εὐεργεσιῶν καὶ τιμῶν. ᾿Ανελάθετο δὲ μµιβ’ 
ἑαυτοῦ xal τινα μοναχὸν Ἱερόθεον τοὔνομα, δόξαν 
εὐλαδείας ἔχοντα, ἐπίσκοπον Τουρκίας παρὰ τοῦ 
Θεοφυλάκτου Ἀχειροτονηθέντα, ὃς ἐχεῖσε γενύµενος 
πολλοὺς ἀπὸ τῆς βαρθαρικῆς πλάνης εἷς τὸν Χρι- 
στιανισμὸν ἐπανήγαχεν- ᾽Αλλ᾽ ὁ μὲν Γυλᾶς ἑνέ- 
µεινε τῇ πίστει, µήτ αὐτὸς ἔφοδόν ποτε κατὰ 'Ῥω- 
µαίων πεποιηκὠς, µήτε τοὺς ἁλισκομένους Χριστια- 


Cum autem videretur imperium adamantinis 
vinculis muniisse et omnia suspecta amolitus in 
tuto consistere, pene in summum venit discrimen, 


B duplicibus petitus insidiis, nam et Theophanes 


cubicularius de Romano ex insula Prota in pala- 
tium reducendo consilia tractavit, multis etiam 
aliis consciis. Et alii quidam, nempe Leo Clado, 
Gregorius Macedo, Theodosius Stephani protos- 
irator, et Joannes rector, Stephanum Mitylena 
revocare et imperium οἱ restituere moliti sunt. 
Que consilia cum essent a quibusdam conjuratio- 
num popularibus detecta, Theophanes 828 cum 
suis sociis est relegatus : qui vero Stephani ne- 
gotium susceperant, verberati sunt, bona eo- 
rum publicata, et naribus precisis in exsilium 
acti. 

Ceeterum Turci non ante finem fecerunt in Ro- 
manas ditiones grassandi, quam Bulosudes eorum 
princeps fldem se amplecti Christianam simulans 
Cpolin venit, baptizatusque ibi a Constantino eat 
exceptus, ab eoque patricii dignitate et magnis 
donis ornatus ditatusque domum rediit. Non multo 
post Gylas, ipse quoque Turcicus princeps, eodem 
se ejusdem rei causa confert; baptizatusque et 
eodem quo prior modo tractatus monachum secum 
abduxit Hierotheum,pietatis fuma celebrem, quem 
Turcie episcopum Theophylactus patriarcha desi- 
guavit. Isque ut in Turciam venit, multos a bar- 
burica fraude ad Christianam religionem traduxit. 
Ac Gylas quidem in fide permansit ; et neque ipse 
in Romanos impressiones fecit, et captivos Chris- 
tianos emens curavit, libertatemque iis reddidit. 
Bolosudes autem pactis que cum Deo inierat re- 
scissis, sepe cum omnibus suis in Romanos expe- 


νοὺς ἀτημελήτους iv, ἁλλ᾽ ἑξωνούμενος καὶ D ditionem suscepit. Quod idem contra Francos ten- 


&xiusieiac ἀξιῶν καὶ ἑ)ευθερῶν. Βουλοσουδὴς δὲ 
τὰς πρὸς θεὸν συνθήχας ἠθετηχὼς πολλάκις αὺν 


tans captus et ab eorum rege Joanne in palum* 
sufüxus est. 


παντὶ τῷ ἔθνει xatà 'Ῥωμαίων ἐξήλασε. Τὸ ὃ) αὐτὸ τοῦτο καὶ κατὰ Φράγγων ποιῆσαι διανοηθεὶς καὶ ἁλοὺς 


ἀνεσχολοπίσθη ὑπὸ Ἰωάννου (89) τοῦ βασιλέως αὐτῶν. 

Καὶ ἡ τοῦ ποτε χατὰ Ῥωμαίων ἐκπλεύσαντος ἄρ- 
χοντος τῶν Ῥὼς γβμετ]. Ἔλγα τοὔνομα, τοῦ ἆν- 
δρὸς αὐτῆς ἀποθανόντος παρεγένετο ἐν Κωνσταντι- 


329 Porro Elga Rossorum principis uxor, qui 
classem in Romanos duxerat, marito defuncto 
Cpolin venit ; et baptizata,oum magnum vere pie- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 
(89) Ab Othone imperatore, scribit Curopalates, cui veritas historie subscribit. Go4R. 


^ 


63 | GEORGII CEDRENI 64 


tatis studium demonstrasset, dignis suo instituto À νουπόλει. Kal βαπτισθεῖσα xal προαίρεσιν εἶλικρι- 
honoribus affecta domum rediit. νοῦς ἐνδειξαμένη πίστεως, ἀξίως τιμηθεῖσα τῆς προ: 

αιρέσεως ἐπ᾽ οἴκου ἀνέδραμε. 

Filia Hugonis, quee Romano fuerat desponsata, [P. 637] Τῆς δὲ τῷ Ῥωμανῷ νυµφευθείσης χόρης 
mortua virgine, tti diximus, imperator filio aliam τῆς Οὔγωνος παιδὸς ἀποθανούσης, ὡς εἴπομεν (90), 
uxorem collocet, nequaquam illustri genere sed παρθένου, νυμφεύεται αὐτῷ ὁ βασιλεὺς xal πατὴρ 
plebeio, ortam parentibus cauponibus, nomine ἑτέραν γυναῖκα, ob τινα τῶν ἐπιφανῶν, ἀλλ’ ἐκ χυ- 
Anastasiam. Sed ipse ei Theophanus nomen in- δαίων φυεῖσαν καὶ τὴν τἔχνην χαπήλων, ᾿Αναστασίαν 


didit. καλουμένην, θΘεοφανὼ δ᾽ ὑπ bulvoo µετονοµα- 
σθεῖσαν. 
Cum autem ameras Tarsi bello Romanos petens Τοῦ ἀμηρᾶ δὲ τῆς Ταρσοῦ ἐκστρατείαν κατὰ Ῥω- 


partem exercitus in pagum Ηοτου]ίς predatum µαίων ποιησαµένου, ἐν tq χώμῃ 9i τῇ ἹἩραχλέος 
emisisset, presbyler quidam nomine Themelus Ἅλαὸν πεποµφότος etc προνομὴν, πρεσθύτερός τις θὲ- 
tunc incruentum peragens sacrificium,cognilo Sa- µμελ ὀνομαζόμονος τὴν ἀναίμακτον ἐπιτελῶν Άλειτουρ- 
racenorum adventu, omisso aacrificio, ita ut erat — ylav, ὡς ἔγνω τὴν τῶν Σαρακηνῶν ἔφοδον, λιπὼν 
vestes sacras indutus... templi corripuit eoque p τὴν ἱερουργίαν xal ὡς εἶχε στολῆς ἐξελθὼν, λαδό- 
hostes irruentes defendit, eorumque multos vul- ΄ µενός τε ταῖς χερσὶ τοῦ σημαντῆρος (01), τῆς ἐκ- 
neravit, complures interfecit, reliquos in fugam  xA«slac iv τούτῳ τοὺς ἐπιόντας ἠμύνετο, καὶ πολ- 
vertit. Exclusus deinde ab episcopo sacris, cum Ἅλοὺς μὲν ἐτραυμάτισεν, ἀπέκτεινε δὲ καὶ Ἰκανοὺς, 
admissionem non impelraret, ad Agarenos Be con- τοὺς δὲ λοιποὺυς ἑτρέφατο εἰς φυγήν. ᾿Αποχλεισθεὶς 
tulit ejuravitque Christianam religionem, cum- δὲ παρὰ τοῦ ἐπισκόπου τῆς Ἱερουργίας, ἐπεὶ μὴ 
que iis exiens non Cappadociam modo et vicinas ᾖἔπειθε (02) συγχωρηθῆναι, τοῖς ᾿Αγαρηνοῖς προσ- 
regiones est populatus, sed et usque ad Minorem εῤῥύη xal τὸν Χριστιανισμὸν ἐξωμόσατο, xal σὺν 
Asiam perrexit. 8860 Et ne scribere quidem αὐτοῖς ἐξιὼν οὐ µόνον Καππαλοχίαν xal τὰ ἐγγίζοντα 
fas est que ejus fuerint ac quam dira faci- ταύτῃ ἐδίου θέµατα, ἀλλὰ δὴ καὶ μέχρι τῆς μικρᾶς 


nora, λεγομένης ᾿Ασίας ἔφθασεν. "Oca δὲ δεινὰ διεπράξατο, 
οὐδὲ γράφειν ἡμῖν θεµιτόν. 
At Bardas Phocas domesticus scholarum crea- "Hàn δὲ, ὡς εἴπομεν, προχειρισθεὶς δομέστικος 


tus, uti indicatum supra est, nihil memoratu di- τῶν σχολῶν Βάρδας ὁ Φωκᾶς οὐδὲν ὅ τι καὶ λόγου 
gnum egit.Etenim aliorum auspiciis rem gerens is ἆἄξιον ἀπειργάσατο' ὁπότε μὲν γὰρ ὑφ' ἑτέρους ἑτάτ- 
dux videbatur qui laudem et admirationem mere- . τετο, στρατηγὸς θαυμαστὸς ἀνεφαίνετο, ὁπηνίκα δὲ 
retur : omni sibi imperio commisso nihil aut pa- V ἡ ἐξουσία τῶν στρατευμάτων ἁπάντων τῆς ἑαυτοῦ 
rum Romane proderat rei, quod avaritie laborans γνώμης ἐξήρτητο, ὀλίγα 7j οὐδὲν ὤνησε τὴν Ῥω- 
vitio sanis consiliis excutiebatur. Unde et quo- µαίων ἀρχήν. ἨΝοσήσας γὰρ τὴν πλεονεξίαν ἐξέστη 
dam tempore in Chabdani exercitum de improviso τῶν ἑαυτοῦ λογισμῶν. Ὅθεν x«l ποτε τοῖς τοῦ Χα- 
incidens, ab omnibus suis, ut fertur, desertus in — 602v ἀπροσδοκήτως περιπεσὼν, πάντων, ὥς Quot, 
hostium potestatem vivus venisset, nisi eum καταλελοιπότω, αὐτὸν, μικροῦ δεῖν αἰχμάλωτος ἔγε- 
cuneo acto ministri eripuissent. Vulnus quidem «óvst, et μὴ συνασπίσαντες ol θεράποντες τῆς αἶχμα- 
in fronte accepit magnum atque profundum, cu- λωσίας αὐτὸν ἐλυτρώσαντο. Ἐτρώθη δὲ κατὰ τὸ µέτ- 
jus crassam cicatricem usque ad mortem ciroum- ωπόν Ὑγενναίῳ καὶ βαθεῖ τῷ τραύµατι, ὡς καὶ μὲ- 


tulit. χρι τελευτῆς 38pàv τὴν οὐλὴν περιφέρειν. 
Nicephorus autem et Leo, filii ejus, omni inho- Νικηφόρος δὲ καὶ Λεων ol τούτου υἱεῖς, ἐφύπερ- 


nesta captura superiores ac subditos instar libero- εν ὖοτες παντὸς αἰσχροῦ λήμματος καὶ τοὺς ὑπ- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(90) Ait se id supra quoque dixisse. Sed in nos- Sed quid hic eignificet,obscurum relinquo. Xr. — 
tro codice, eo ipso loco quo eam quinque annos Nullam σημαντῆρος significationem agnovit Xylan- 
cum Romano vixisse dicitur, librarius quedam, p der, cum tamen signis clarissime personet. Est 

uto, emiserat, que ab alio deinde sunt,ut et aliis ^ enim crotalus, lignum oblongius, quadrum, modice 
ocig,inserta.Certe heec eum superioribus non con- tenue, malleolo quatiendum, ut excitato sono 8 
gruunt, quod satis habui adnotare. Et quod hio sacerdote fidelibus in ecclesiam veniendi signum 
paulo ante Joannes Francorum rex sive imperator detur. Est etiam σημαντὴρ ferrea lamina bacillo 
dicitur, horum neutrum historie consentit, cum ferreo ad fores ecclesie in expositum finem verbe- 
er id tempus Romanorum imperatores fuerint randa, de qua, siout et de signis e ligno, docte, ut 
lenricus Αποθρς et Otto,cujus paulo post fit men- — sollet, Allatius libro de recentioribus Grecorum 
tio, Saxones, in Gallia autem regnarint Ludovicus — templis. Hoo itaque sive ligneo seu potius ferreo 
et ejus filius Lotharius. Xvr. . ereove signo ecclesie manibus arrepto, ἓν αὐτῇ τοὺς 

(91) Quale vel instrumenti vel armorum genus ῥἐπιόντας ἡμόνετο, ingressos in eam (ecclesiam) Sara- 
arripuerit,non possum divinare. Σημαντῆρα accepi —cenos invadebat, propulsabat, debellabat strenuus 
Bo custode, quem Homerus pro pastore ponit, ille sacerdos. GoAR. 

liad. o, 325 : Σηµάντορος οὐ παρεῦντος, et μῆλα (92) Xylander, cum admissionem non impetraret. 
ἀσήμαντα, Iliad. «,485, que pastore sunt destituta. — Verius, cum ut sibi facinus condonaretur non per- 
Παρὰ τὸ onpa(vev, quod est ἐπιτάττειν, mandare. — suasit, id est, impetravit, GoAR. 

Quomodo et σηµάνεωρ accipi potest initio Odyss. p. 


66 


HISTORIARUM COMPENDIUM. . 66 


τκόους ως Ὑνησίους υἱοὺς περιέποντες, μεγάλα τὴν À rum ex se natorum tràetantes, plurimum reipu- 


τῶν Ῥωμαίων ἀρχὴν ὠφέλησαν. Καὶ τὰ μὲν τοῦ 
Κικτφόρου προτερήματα, ἵνα μὴ τὸ τῆς ἵστορίας 
συνεχὲς διαχόπτηται, ἐν τοῖς περὶ ἐκείνου λελέξεται " 
ὁ δὲ Αέων ᾿Απολασαὴρ ἐπίσημον ἄνδρα καὶ τοῦ 
Χαθᾶν συγγενῆ, σὺν ἀπείρῳ πλήθει κατὰ ᾿Ρωμαίων 
ἐζελθόντα τρεψάµενος xal κατασχὼν ἐν Κωνσταντι- 
νουπόλει ἀπέστειλε, τοῦ ἄλλου πλήθους τὸ μὲν ἐν τῇ 
τοῦ πολέμου προςθἐλᾷ κτείνας, τὸ δὲ ζωγρήσας. Ὃν 
ἀχθέντα πρὸς τὴν βασιλίδα ὁ θασιλεὺς Κωνσταντῖνος 
θρίαµθον πο[ήσας καὶ κατὰ τοῦ τραχήλου πατήσας 
τιμαῖς τε καὶ δωρεαῖς ἐφιλοφρονή σατο (93). 
Κωνσταντῖνου δὲ τὸν λοιπὸν υἱὸν τοῦ Φωκᾶ ζω- 
ρίαν λαθὼν ὁ Χαθδᾶν καὶ εἰς τὸ Χάλεπ (94) ἀγαγὼν, 
καὶ πολλὰ σπουδάσας εἲς [638] τὴν μτσαρὰν αὐτοῦ 
θρησκείαν τοῦτον μεταγαγεῖν, ὡς οὐκ ἔπεισε, φαρ- 
uxore αὐτὸν διέφθειρε. ΤΠ ἀκοῃ δὲ ταύτῃ περιαλγὴ. 
γενόμενος ὁ Βάρδας πάντας οὓς κατεῖχεν αἰχμαλώ- 
τους συγχενεῖς τοῦ Χαθδᾶν [lost κατέχοψε. Ka! παρὰ 
τοῦτο ὁ τὸ ἀλλάγιον πεμφθεὶς πυιήσασθαι Πᾳῦλος µά- 
Ύιστρος ὁ Μονομάχος ἄπρακτος Ὀπέστριψιν. ᾿Ασχέτῳ 
δὲ περιωδυνίᾳ ληφθεὶς ὁ Χαθδᾶν διὰ τοὺς αὐτοῦ 
συγγενεῖς ἐκστρατεύει xarà “Ῥωμαίων, ἄγων pev 
αὐτοῦ καὶ τὸν παρὰ βασιλέως πεμφθέντα ὡς αὑτὸν 
πρεσθευτὴν περὶ εἰρήνης, Νιχήταν πατρίκιον τὸν 
Χαλκούτζην, καὶ πολλοὺς ἀγαθοὺς ἄνδρας τῶν &v- 
δρειοτάτων καὶ γενναίων Ῥωμαίων ἐζώγρησε (95). 
Τοῦ δὲ Νιχήτα λάθρα τῷ Φῳκῇ μηνύοντος πάντσ τὰ 
βουλευόμενα τῷ Χαθδᾶν καὶ τὰς ὁδοὺς ὅθεν μέλλει 
ποιήσασθαι τὴν ὑποστροφὴν, λόχους ὁ Φωκᾶς ἐγκᾳθ- 
ίζει παρἆ τινα τόπον εἴσοδον ἔχοντα στενὴν xal 


blice Romans contulerubt utilitatis. Ac Nicephori 
quidem egregia facta, ne in presentia narrationis 
continuam seriem interrumpamus, quo loco de 
ipso dicere jubebit ordo, exponemus. Leo autem 
Apolasserum, illustrem virum et Chabdani cogna- 
ilum, ingenti cum multitudine Romanis bellum 
facientem fudit, captumque Cpolin misit, militibus 
ejus parlim in prelio interfectis,partim captis.Eum 
imperator in triumpho 831 duxit, collumque 
ejus calcavit, ac honoribus et muneribus Leonem 
demeritus est. 
Constantinum,tertium Phoce filium, Chabdanus 
cepit et Chalepum abduxit,cumque multis tentatis 
rationibus non posset eum a vera religione abdu- 
cere, veneno sustulit. Hoc auditum Barde tantum 
attulit dolorem, ut quotquot captivos Chabdani 
cognatos habebat, eos omnes gladio concideret. 
Qua re factum est ut Paulus magister,cognomento 
monomachus,missus ab imperatore ad pacem com- 
ponendam re infecta redierit. Porro Chabdanus 
indomito ob necem cognatorum dolore correptus 
in Romanos duxit, secum ducens et Nicetam pa- 
tricium Chaleutzam multosque alios prestantissi- 
mos ac fortissimos Romanos, quos ceperat. Ibi 
Niceta occulte Phoce omnia barbari consilia indi- 
cat, et quibus itineribus domum is repetiturus 
esset. Phocas ergo loco quodam accessum babente 
artum atque preruptum insidias ponit. Quo cum 
pervenisset Chabdanus, circumventus est ab iis 
qui in insidiis latuerant : hi namque se proripien- 


κρηµνώδη, iv. ᾧ γενόμενος ὁ Χαθδὰν, insi κατὰ µέ- ( tes in hostem ingentia saxa devolverunt et omnis 


στην ἐγένετο τὴν στενοχωρίαν, κυχλοῦται παρὰ τῶν 
λόχων. Ἐξαναστάντες γὰρ τῆς ἐνέδρας ol ἐπὶ τούτῳ 
τεταγµένοι πέτρας τε ὑπερμεγέθεις xov! αὐτῶν ἐκύ- 
λιον xal βέλη el; αὐτοὺς ἔπεμπον παντοδαπἀ. Καὶ ὁ 
μὲν Χαλχούτζης προευτρεπισάµενος καὶ δώροις ὑπο- 
ποιησάµενός τινας τῶν Σαρακηνῶν τῆς φυγῆς ὁὑπ- 
πρέτας, ἔλαθεν ἀποδρὰς μετὰ πάντων αὐτοῦ τῶν ol- 


generis tela conjecerunt. Chalcutzes cum ad id jam 
ante parasset quosdam Saracenos, et ad expedien- 
dam sibi fugam muneribus 8849 corrupisset, cum 
omnibus suis fuga elapsus est. Agarenorum ineffa- 
bilis multitude ibi periit ; et Chabdanus interfectis 
quos in vinculis habebat, cum paucis turpiter et 
promiscua fuga periculo se eripuit. 


κείων, τῶν ᾿Αγαρηνῶν δὲ πέπτωκε πλὴθος ἀμυθητο. 'O δὲ Χαθδᾶν οὓς εἶχε δεσµἰους ἀποσφάξας, 
σὺν ἀλίγοις ἄχλεῶς καὶ ἀτάκτως τὸν κίνδυνον Ίσχυσε διαφυγεῖν, 


"Exec δὲ δωδεκάτῳ τῆς Κωνσταντίνου βασιλείας, 
τοῦ δὲ χόσµου ςυζδ, μηνὶ Φεθρουαρίῳ xt, ἴνδικ- 
τιῶνος t9, κατέλυσε τὸν βίον θεοφύλακτος ὁ πατριάρ- 
χης. ἀρχιερατεύσας ἐπ Ern κ, ἡμέρας κε’, ἑξκαί- 
δεκα μὲν ἐτῶν Qv ὅτε ἀκανονίστως τοὺς τῆς Ἐκ- 
πλησίας παρείληφεν οἴαχας, ὑπὸ παιδαγωγοὺς (φεῦ 
μοι) ὁ ἀρχιερεὺς µέχρι τινὸς διατελέσας. Καὶ εἴθε 
ΥΕ διὰ παντὸς τοῦτο ἦν ^ ἐδόχει yàp εἶναι σεμνὸς 
καὶ μέτριος. Τῆς ἐντελεστέρας δὲ ἡλικίας ἀρξάμενος 
$5» xal καθ ἑαυτὸν βιοῦν ἑαθεὶς οὐδὲν τῶν αἰσχί- 
στων x«i παντελῶς ἀπηγορευμένων πράττειν ἐνέλι- 


Annum imperante Constantino 12, anno mundi 
6464, die Februarii 27, indictione 14, Theophyla- 
ctus patriarcha diem suum obiit,cum ei pontiflcatui 
prefuisset annos 23 dies 25. Cum eum iniret, id 
quod contra leges ecclesiasticas flebat, annos erat 


D natus 46, et patriarcha sub pedagogis (pro indi- 


gnam rem l)aliquandiu egit. Quanquam utinam id 
perpetuum fuisset. Nam catenus visus est modeste 
ac cum gravitate aliqua vitam agere. Adultior, 
cum jam suo arbitrio vivere permitteretur, nihil 
eorum que turpissima et omnino legibus prohibita 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(93) In textu est perinde scriptum ac si ad trium- 
phatum Apolaserum referretur, munera ei et ho- 
nores ab imperatore obtigisse; quod absurdum 
puto, et ad eum retuli, cujus opera hostis captus 
et triumpho erhibitus esset. Neque enim solebat 
iriumphatig post pedibus presses eorum cervices 
imperator gratiam ullam facere; et si novo hoc 


exemplo factum fuisset, vel maxime adnotanda ' 
erat insolentia. Chabdanus autem Chalepi ame-. 
rag fuit, ut in Romano tertio noster docet. 


XYL. 
(94) Τὸ Χάλεπ, Berroa Syris, hodie Alep. GoAR. 
(95) Locus videtur decurtatus, et hos ante hano 
expeditionem captos fuisse apparet. Xvr. 


01 


GEORGII CEDRENI 


gunt facere omisit, gradus ecclesiasticos et episco- A πεν, ὠνίους προτιθεὶς τοὺς τῆς Ἑλκλησίας βαθμοὺς 


porum electiones venumdane, aliaque agens aliena 
veri patriarche officio, insano equorum studio et 
venationum perditus, multaque alia indecenter 
committens ; que singulatim enarrare et inconve- 
niens et nefas est. Unum par est commemorari, 
. argumentum ipsius male instituli animi.Equorum 
parandorum amore infreni tenebatur, ferturque 
habuisse ultra duo equorum millia. lia alendis 
perpetuo erat intentus. Neque vero iis fenum et 
hordeum proponebat edendum, sed metarum [τι- 
ctus, thasia et pistacia ac palmulas, uvas passas, 
caricas,eaque omnia lectissima,vino fragrantissimo 
temperata 8838 admistis ctiam croco, cinnamomo, 
balsamo aliisque aromatibus. Memorie traditum est 
ci aliquando Bacrifloanti magne cone Dominice 
quinta feria, et jam preces mysteriorum recitanti, 
supervenisse eum cui equorum cura ab ipso de- 
mandata fuerat,letumque attulisse nuntium, quod 
nobilissima equarum peperisset, addito etiam 
eque nomine. Patriarcham pre nimio gaudio, re 
sacra utcunque absoluta, ad Cosmidium accurriese, 
visoque pullo rezens edito, et satiatum spectaculo 
bruti in magnum templum rediisse,ut de Servatoris 
nostri pro nobis tolerato supplicio hymnorum reci- 
tationem ad finem perduceret. Quin et hunc mo- 
rem introduxit, qui hcdieque obtinet, quod in 
splendidis atque solemnibus festivitatibus Deo et 
sanctorum recordationi fit contumelia per fceedas 
cantilenas ac risus et inganos clamores, quibus 
adhibitis sancti hymni cantantur, quos 8 nobis 


oportebat corda compunctis atque contritis pro (C 


nostra salute Deo offerri. At ille coetu flagitioso- 
rum hominum coacto, iisque prefecto Euthymio 
quodam, quem cognomine Casnen appellabant, et 
ab ipso est domesticus templi constitutus, diaboli- 
cas istas saltationes, obscuras vociferationes, can- 
tilenasque e triviis οἱ lupanaribus peltitas tuno 
adbiberi instituit.Hac vite usus ratione interiit ex 
inepta equitatione sd murum quemdam moariti- 
mum afflictus. Ex quo casu 884 cum sanguinem 
vomuisset ac biennium morbo conflictatus esset, 
aequa intercute exatinctus est. 


καὶ τὰς προθαλὰς τῶν ἀρχιερέων, xal ἄλλα πράττων 
ὅσα τοῖς ἀληθινοῖς ἀρχιερεῦσιν ἀπεοικότα ἐτύγχανεν, 
Ἱππομανῶν καὶ κυνηγεσίοις ἑνασχολούμενος xai λοι- 
πὰς ἀπριπεῖς διαπραττόµενος πράξεις, ἃς κατὰ μέ- 
poc διεξιέναι σὺν τῷ ἀπρεπεῖ καὶ ἀθέμιτον. Μιᾶς δὲ 
δίκαιον ἐπεμνησθῆναι slo ἔνδειξιν τῆς ἀπαιδεύτου 
γνώμης αὐτοῦ. Ἔρως αὐτὸν κατεῖχεν ἄσχετος τῆς 
τῶν ἵππων κτήσέως, καὶ λέγεται ὑπὲρ δισχιλίους 
πορἰσαδθαι, Gv τῆς χομιδῆς διὰ παντὸς ἐφρόντιζεν, 
οὐ χόρτον αδτοῖς παρατιθεὶς καὶ χριθὰς, χκώνων δὲ 
καρποὺς (90) xal θάσια (97) καὶ [039] πιστάχια, 
τι δὺ φοινίκων καὶ σταφίδων xal ἰσχάδων τὰ λιπκ- 
ῥώτερα, εὐωδεστάτῳ οἵνῳ μιγνὺς, καὶ xpóxov xal 
κινναµωμον καὶ βάλσαμον xai ἕτερα ἀρώματα τοῖς 
ῥηθεῖσι συµφύρων, ἕκαστῳ τῶν ἵππων παρετίθει 
βρῶσιν. Φασὶ δ᾽ ὅτι λειτουργοῦντί ποτε αὐτῷ κατὰ 
τὴν μεγάλην τοῦ θείου δείπνου πέµττην ἡμέραν, καὶ 
τὰς εὐχὰς ἤδη τῶν μυστηρίων ἀναγινώσχοντι, ὁ τὴν 
ἐπιμέλειαν των ἵππων ἐπιτετραμμένος διάκονος ἔπι- 
στὰς εὐαγγέλιον τούτῳ x£xÓpixsv, ὡς ἄρα τετοχυῖα 
εἴη ἡ ἐπισημοτάτη φορθὰς, προσθεὶς καὶ τὸ ὄνομα, 
Ὅ 8' ὑπὸ περιχαρείας τὸ τῆς θείας λειτουργίας ὑπό- 
λοιπον ὡς ἔτυχεν ἐκπληρώσας δρομαῖος ἀφικχνεῖτχι 
πρὸς τὸ Κοσμίδιον, xal τὸν τεχθέντα πῶλον ἕωρα- 
κὼς καὶ τοῦ ἀλόγου θεάµατος ἐμφορηθεὶς ὀπίέστρε- 
Ψεν εἰς τὴν Μεγάλην Ἐκιλησίαν, τὴν τῶν ἁγίων 
παθῶν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν καὶ θεοῦ ἐκτελέσων 
ὕμνῳδίαν. Ἔργον ἐχείνου καὶ τὸ νῦν κρατοῦν ἔθος, 
ἐν ταῖς λαμπραῖς καὶ δηµοτελέσιν ἑορταῖς ὑθρίζε- 
σθαι τὸν θεὸν καὶ τὰς τῶν ἁγίων µνήµας διὰ λυγι- 
σµάτων ἀπρεπῶν καὶ γελώτων καὶ παραφόρων κραυ- 
γῶν τελουµένων τῶν θείων ὕμνων, οὓς ἴἔδει μετὰ 
κατανύξεως xal συτριμμοῦ καρδίας ὑπὲρ τῆς ἕτυ- 
τῶν ἡμᾶς σωτηρίας προσφέρειν τῷ θεῷ. ΙΠλῆθος 
γὰρ συστησάµενος ἐπιῤῥήτων ἀνδρῶν καὶ ἔξαρχον 
αὐτοῖς ἐπιστήσας Εὐθύμιόν τινα Κασνην λεγόμενον, 
άν αὐτὸς δοµέστιχον τῆς Ἐχκλησίας (98) προὐθάλετο, 
καὶ τὰς σατανικὰς ἀρχήσεις xal τὰς ἀσήμους xp&u- 
γὰς καὶ τὰ ἐκ τριόδων καὶ χαμαιτυπείων ἡρανι- 
σµένα ἄσματα τελεῖσθαι ἕδίδαξεν. Οὕτως δὲ βιο- 
τεύων καταστρέφει τὸν βίον ἐν τῷ ἁτάκτως ἱππάζε- 
σθαι, Év τινι τείχει τῶν παραθαλασσίων θραυσθεὶς 


καὶ αἷμα ἀναγαγὼν διὰ τοῦ στὸματος. ᾿Επὶ δύο U' ἕτη νοσηλευόμενος καὶ ὑδέρῳ περιπεσὼν ἐἑτελεύ - 


τησε. 


Eadem indictione, tertia Aprilis die, in ejus T) Kei χειροτονεῖται κατὰ τὴν τρίτην τοῦ ᾽Απριλλίου 


locum sufficitur Polyeuctus monachus, Cpoli natus 
atque educatus, castratus a parentibus, longoque 
tempore monastica vita cum laude functus, impe- 
ratore eum ob gravitatem morum et insignem 
sapientiam atque paupertatis causa eo provehente. 
" Huic non Heraclese, ut mos ferebat, sed Basilius 


μηνὸς, τῆς ἀὐτῆς ἱνδικτιῶνος, ἀντ᾽ αὐτοῦ πατριάρ:- 
χης Πολύευκτος μοναχὸς, τῆς Κωνσταντινουπόλεως 
καὶ θρέμμα τυγχάνων καὶ παίδευµα, ὑπὸ τῶν γονέων 
μὲν εὐνουχισθεὶς, ἐπὶ πολὺν δὲ χρόνον τῇ μοναδικῇ 
πολιτείῃ ἐχδιαπρέψας ' ὃν 6 βασιλεὺς διὰ τὸ τοῦ 
ῆθοῦς σεμνὸν καὶ τὸ τῆς σοφίας ὑπερθάλλον καὶ τὴν 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(96) Vidit in Lexico Xylander χῶνον, are metam 
et pinorum fructum significare ; palearum metam 
— tibi elegit, pinorum vero fructus permisit inscius 
Theophylacti equis. GoaR. 

(97) Alias λεπτοχαρύα, nuces Pontice seu avel- 
lang. GoaAR. 


(98) Preterit hunc officialem catalogus Codini, 
geminum domesticum noster exhibet τοῦ δεξιοῦ xai 
"τοῦ εὐωνύμου χοροῦ, primarium videlicet dextri 
sinistrique chori cantorem, quibus alius τῶν ψαλτῶν 
δοµέστιχος praeponitur, omnibus πρωτοψάλτης. Eu- 
chologium. GoaR. 


69 | HISTORIARUM COMPENDIUM. | ο πο 


χλείας, ὡς ἔθος, ἀλλὰ τοῦ Καισαρείας Βασιλείου τὴν 
χειροθεσίαν πεπληρωκότος. Νικηφόρος γὰρ, ὁ τῆς 
ἨἩρακλείας πρόεδρος, τῷ faciei κατά τι πβροσχε- 
κρουκὼς οὗ συνεχωρήθη τὴν χειροθεσἰαν ποιήσασθαι. 
Ὅθεν xa! ψόγος οὐχ ὁ τυχὼν προσετρίθη οὐ τῷ προ- 
τέψαντι µόνον xai τῷ χειροθετήσαντι, ἀλλὰ xai 
αὐτῷ τῷ χειροτονηθέντι ὡς καταδεξαμένῳ τὴν ἆκα- 
νόνιστον ταύτην ἨΧειροθεσίαν. ᾖΧειροτονηθεὶς 9 
ὅμως xal παῤῥησιασάμενος τὴν ἀλήθειαν πολλὴν 
καταδρομὴν ἐποιεῖτο τῆς πλεονεξίας τῶν συγγενῶν 
τοῦ πρεσθύτοτ Ῥωμανοῦ, [P. 640] xàv τῷ µεγάλῳ 
Σαθθάτῳ τὸν βασιλέα εἷς τὴν Μεγάλην ᾿Εκκλησίαν 
ἑλθόντα ἐνῆγε πρὸς τὴν τῶν πραχθέντων ἐχδίχησιν. 
Ὅπερ οὐχ ἡδέως οὗτος ἐδέξατο. ᾽Αλλὰ xa? Βασίλειος 
ὁ μετὰ ταῦτα παραχοιμώμενος, ὁ ἀπὸ δούλης τεχ- 
θες τῷ πρεσθύτῃ ᾿Ρωμανῷ. ᾿ἘἙλένην τὴν αὐττῦ 
ἀδελφὴν xal δέσποιναν ὑποποιησάμενος, οὕτω παρ- 
εσχεύασε xai διέθηκε τὸν Κωνσταντῖνον, μὴ µιτα- 
γινώσκειν µόνον ἐπὶ τῇ τοῦ πατριέρχου προθολῇ,ἀλλὰ 


ἀκτημοσύνην χειροτονεῖ πατριάρχην, οὗ τοῦ Ἡρα- A Cesarem episcopus manus imposuit, quod Nicepho- 


rus (hoo enim nomen Heracles presuli erat), quia 
in quadam re animum imperatoris offepndisset,non 
Binebatur manus imponere. Que rex vituperatio- 
nem haud vulgarem paravit, non imperatori modo 
et Basilio, sed et ipsi Polyeucto, quod contra 
88CrO8 canones se ordinari passus esset. Hic tamen 
ita designatus, veritatem libere professus, multis 
invectus est in avaritiam cognatorum Romani 
genis. Et in magno Sabbato imperatorem in magnum 
templum venientem ad judicium eorum quefuerant 
acta exercendum hortatus est. Non gratum hoc 
imperatori fuit. Sed et Basilius,qui deinde intimus 
cubicularius factus est, senis Romani ex serva 
filius, per sororem suam Helenam Augustam ita 
Constantini animum affecit,ut non 885 modo cum 
8ά patriarchatum Polycuctum promovirse penite- 
ret, sed et de eo per occasionem dejiciendo cogita- 
ret. Et ad eam rem suffundebsat, quod aiunt, frigi - 
dam Theodorus Cyzici episcopus. 


καὶ ζητεῖν ἀφορμὴν πῶς ἂν ἀὐτὸν καταγἀγοι τοῦ θρόνου, πολλὰ καὶ θεοδώρου τοῦ Κυζίκου xav' αὐτοῦ διερεθ/- 


ζοντος τοῦτον. 

ὝὭσπερ δὲ τοῦ χρόνου φιλοτιμησαμένου κατὰ ταυ- 
τὸν ὁμογνώμονας ἐπιδείξασθαι πατριάρχας, xal τὴν 
τῶν ἑσπερίων Ῥωμαίων (90) Ἐκκλησίαν ἰθόνειν ἔλα- 
χεν Ἰωάννης ὁ τοῦ ᾿Αλθερίχου υἱὸς (1), πρὸς πᾶσαν 
ἀσέλγειαν xal χακίαν ὑπάρχων ἐπιῤῥεπής, ὃν ΏὭτως 
ὁ τῶν Φράγγων βασιλεὺς ἀπελάσας ἕτερον ἀντεισήγαγε 
τ Ἐκκλησίᾳ ποιμένα. 

Ὁ δὲ Πολύευχτος τῷ πρώτῳφ τῆς ἱερατείας αὐτοῦ 
χρόνῳ τοῖς Ἱεροῖς ἐνέταξε διπτύχοις Εὐθυμίου τοῦ 
πατριάρχου τὸ ὄνομα, τοῦ τὸν βασιλέα Λέοντα δεξα- 
µένου εἷς χοινωνίαν, ὁπηνίχα τὴν τετάρτην ἡγάγετο 
γυναϊκα (2). Βρὸς τοῦτό τινες τῶν ἀρχιερέων πρὸς ὁλί- 
qov ἀντέστησαν τῷ Πολυεύχτῳ μὴ κοινωνεῖν. ᾽Αλλὰ 
κατ) ὀλ/γον τῷ τοῦ χρατοῦντος ἀχολουθήσαντες βελή- 
ματ; γέλωτα παρέσχον τοῖς διακρινοµένοις. 


ἌἼχθη δὲ χατά τὸν αὐτὸν χαιρὸν καὶ ἡ τιµία χεὶρ 
τοῦ Προδρόμου εἷς τὴν βασιλίδα ἐξ 'Αντιοχείας, ἀπο- 
χλαπεῖσα παρἀ τινος διαχόνου ᾿Ιὼδ τοὔνομα" ἤν 

ταλαθοῦσαν τὴν Χαλκηδόνα ὁ βασιλεὺς τὴν βασι- 
Aux» ἐκπέμψας τριήρη. xal τῆς συγκλήτου ὅσον 
ἐπίσημον ἐξελθόντος xal τοῦ πατριάρχου Πολυεύκτου 
σὺν παντὶ τῷ κλήρῳ μετὰ χηρῶν καὶ λαμπάδων καὶ 
θ»µιαµάτων, εἲς τὰ Baal eia ἤγαγεν. 

Ὅ δὲ τῶν σχολῶν δοµέστιχος βάρδας κατὰ τῶν 


.Ceterum quasi Bi tempus in eo laboraret αἱ 
summi pontifices ejusdem sententie crearentur, 
Romane ecclesie eodem tempore prefectus fuit 
Joannes Alberici filius, homo ad omnem lasciviam 
8ο malitiam propensus; quem Otto Francorum 
imperator expulit, aliumque ecolesie pastorem 
constituit. 

Polyeucius primo sui patriarchatus anno Euty- 
chii patriarche nomen in sacras tabulas retulit, 
ejus qui imperatorem Leonem ad sacrorum com- 
municationem admiserat, cum ig quartam uxorem 
duxisset. Eam ob rem quidam summorum pontifl- 
cum aliquandiu noluerunt res sacras cum Polyeucto 
communes habere : mox imperatoris voluntati 
obsequentes ridendos se disceptantibus controver- 
siam exhibuerunt. 

Sub idem tempus veneranda precursoris manus 
Antiochia Cpolin allata est, surrepta ab Jobo quo- 
dam diacono. Ea cum appulisset Chalcedonem. 
Imperator suam emisit triremem : et illustriores 
senatores precedentes obviam cum patriarcha et 
universo clero cum cereis facibus et suffitibus eam 
in palatium deduxerunt. 


336 Interim Bardas scholurum domesticus 


ἑῴων ᾿Αγαρηνῶν ἐκσνρατεύσας τὸ ἐν ποσὶν ἅπαντα ] expeditione in orientales Agarenos [acta obvia 


κατεστρέψατο, ἑλὼν xal φρούρια lxavà, ἐἔκπολιορ- 


χῄαας καὶ τὴν περιθόητον ᾿Αδαπαν. 'O δὲ βασιλεὺς 
βουλόμενος καὶ τούς àv τῇ Ερήτῃ Σαρακηνοὺς συν- 


ε(ῶς ἐκστρατεύοντας xal τὰ παράλια τῆς ᾿Ρωμαϊκῆς 


quaque vastavit, permulta castella cepit, 
ipsamque adeo nobilem urbem Adapam expu- 
gnavit. Imperator autem Cretenses Saracenos, 
qui crebro maritimas Romanorum ditiones in- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(99) Greci, Romani imperii successores. 'Pu- 
µαίους Romanos see usque in hodiernum diem jacti- 
taverunt. Veros autem Romanos, id est Latinos, 
Cedreni voce ἑσπερίους Ῥωμαίους appellant. GoAR. 

(4) Is est Joanncs XII papa. Alberici consulis 
Romaui filius, de quo vide historicos.Ottonem ma- 


gnum Romanorum imperatorem regem Francorum 
vocat; de qua re supra monui. Cur autem huno 
Polyeucto similem dicat, non video. Xvr. 

(2) De quarum nuptiarum jure vid. Arcudius 
l. ντι GConcordie. Goan. 





"4 GEORGII CEDRENI 12 
cursionibus vexabant, cupiens deterrere eorumque A γῆς δῃοῦντας xal κατατρέχοντας ἐχφοθῆσαι xal τῆς 


immodicos impetus reprimere, maximum contrahit 
sxercitum classemque nequaquam contemnendam, 
eamque in Cretam emittit , prefecto toti rei 
Constantino patricio Gongyla, effeminato homine 
et in umbra educato bellique ignaro, uno de 
palatinis cubioulariis. Is in Cretam trajecta classe 
nihil duce dignum egit ; nam neque castra muniit, 
neque speculatores aut exploratores collocavit, a 
quibus de Barbarorum adventu moneretur, que 
eum incuria in summum adduxit periculum. Nam 
ingulares socordia et imperitia Romani ducis 
deprebensa, opporluno capto tempore Romanos 
subito adcrti, nullo negotio fuderunt; multique 
horum alii capti, alii ferro interempti, et reliquis 
fugientibus castra quoque summo cum nostrorum 
dedecore capta supt. Ipse etiam Congylius in 
hostium potestatem venisset, nisi & cuneo famulo- 
rum ereptus et in navim pretoriam fuisset impo- 
gitus. 


Jam Romanus imperatoris filius adultior ferre 
non poterat a patre 8384 res gubernari, ideoque 
eum veneno tollere statuit, conscia etiam uxore 
sua cauponis filia. Bapropter cum vellet Constanti- 
nus medicamentum purgans bibere, lethale vene- 
num ei parant; persuadentque Niceta mensem 
administro ut id infundat. Imperator oum jam id 
esset hausturus,positum ante sacras imagines,sive 
fortuito sive dedita opera lapsus, poculi ejus 


majorem partem effudit, Reliquum epotum ob C 


paucitatem visum est carere efficacitate, et nihilo- 
minus tamen Constantinus gravi morbo lateribus 
tentatis a veneno egre evasit. 


ἀσχέτου ἀνακόψαι ὁρμῆς, στρατὸν ὅτι πλεῖστον συλ- 
λέξας καὶ στόλον εὐτρεπίσας οὐκ ἁγεννη ἐκπέμπει 
χατὰ τῆς νήσου, στρατηγὸν ἐπιστήσας τοῖς πᾶσι 
Κωνσταντῖνον πατρίκιον τὸν Γογγύλην, θηλυδρίαν 
ἄνθρωπον καὶ σκιατραφῆ καὶ ἀπειροπόλεμον xal tta 
τῶν ἐν τῷ παλατίῳ θαλαμηπόλων ὃς εἰς τὴν νῆσον 
περαιωθεὶς καὶ μηδὲν ἄξιον διαπραξάµενος στρατ- 
τηγοῦ, µήτο στρατοπεδείαν πηξάµενος ἀσφαλῆ, μήτε 
σκοποὺς ἐπιστήσας καὶ κατοπτῆρας, [Ρ. 641] xal. δι 
αὐτῶν τὰς βαρθαρικὰς φυλαξάμενος ἐφόδους, xtv- 
δύνῳ μεγίστῳ περιπίπτει. Οἱ γὰρ νησιῶται τὴν ἀπει- 
plxv καὶ τὴν ἁμέλειαν χατανοηχότες τοῦ στρατη- 
γοῦ, χαιρὸν ἐπιζητήσαντες ἐπιτήδειον ἐξαίφνης ἐπι- 
τίθενται τῷ στρατεύµατι, καὶ τρέπονται piv τοῦτο 
ῥᾳδίως, ὡς πολλοὺς τῶν Ῥωμαίων αἰχμαλωσίᾳ καὶ 
σιήρῳ διαµερισθῆναι, κατέσχον δὲ καὶ τὸ στρατόπε- 
δον αὐτὸ, τῶν "Ῥωμαίων αἰσχίστως ἀποφυγόντων. 
Μικροῦ δ᾽ ἂν ἑάλω xal ὁ Γογγύλιος, εἰ μὴ συνασπἰ- 
σαντες οἱ θεράποντες ἐξεθῥόσαντο αὐτὸν τῆς αἶχμ- 
αλωσίας, καὶ sic τὴν ναυαρχίδα ἐμθιθάσαντες διε- 
σώσαντο. 

Ῥωμανὸς δὲ ὁ τοῦ βασιλέως Κωνσταντίνου υἱὸς 
τελεωτέρας ἤδη ἀψάμενος ἡλικίας, xal μὴ φέρων 
ὁρᾷν τὰ πράγµατα ὑπὸ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ διοιχεύ- 
μενα, φαρμάκῳ τοῦτον ἐκποδὼν ποιήσασθαι ἐδου- 
λεύσατο, εἰδήσει x«l τῆς αὐτοῦ γαμετῆς τῆς χαπη- 
λίδος. Μέλλοντος γὰρ τοῦ Κωνσταντίνου χαθαρτήριον 
πόµα λαθεῖν, λαθόντες οὗτοι δηλητήριον τούτῳ ἐχέ- 
pacav, καὶ Νικήταν τὸν ἐπὶ τῆς τραπίζης παρ- 
ἔπεισαν ἐγχέαι τοῦτο τῷ βασιλεϊ. Μέλκων δὲ ἐχεῖνος 
αὐτὸ λαθεῖν κείµενον ἔμπροσθεν τῶν σεπτῶν εἰκόνων, 
εἴτε τύχη τινὶ εἶτε καὶ ἐκουσίως ὁλισθήσας τὸ πλέον 
ἐξέχεε. Τὸ δὲ λοιπὸν ποθὲν ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίνου 
ἀργὸν ἐφάνη καὶ ἄπρακτυν, διὰ τὴν ὁλιγότητα τὴν 


οἰκείαν ἀποθαλὸν ἑνέργειαν. Πλὴν xal οὕτως ὁ Βωνσταντῖνος μόλις περιγενέσθαι ἴσχυσεν, ἐπισκήψαντος δὴ τοῦ 


δηλητηρίου ἐν τῇ πλευρᾷ αὐτοῦ καὶ καχῶς διαθεµένου αὐτόν, 


Anno imperii Constantini 15, mensi Septembri, 
indictione 3, anno mundi 6468, profectus est im- 
perator ad Olympum montem, in speciem, ut pa- 
trum qui ibi vivebant comprecationibus armatus in 
Syriam contra Saracenos proficisceretur, re autem 
ipsa, ut cum Theodoro Cyzici episcopo, qui tum 
ibi degebat, de Polyeucto dejiciendo consilia iniret. 
Inde sive corporis vitio,sive rursus a fllio petitus 
veneno, doloribus correptus discessit, et sub finem 
Octobris in lectica Cpolin reportatus est, ac consiliis 
guis exitum nullum consecutis mortuus,nona dieNo- 
vembris,vixit annos quinquaginta quatuoret menses 
duo, imperavit, 888 collegis patre, Alexandro pa- 
truo et matre sua, annos tredecim, rursus cum Ro- 
mano injuste imperium adepto annos viginti sex, et 
illo submotoannosquindecim.Sepultus est juxta pa- 
trem euum.Ad extremum usque spiritum succensuit 
Polyeucto, et ejus depositionem animo agitavit. Ali- 
quotantequam moreretur diebus, post vesperam lapi- 
des desublimiconfertim in ipsius domum vehementi 
cum impetu conjecti ingentem ediderunt fragorem. 
Quos Constantinus putans a ocenaculis Magnaure 


u', δὲ χρόνῳ τῆς αὐτοῦ βασιλείας, κατὰ τὸ Σε- 
πτέµθριον μῆνα τῆς y! ἱνδικτιῶνος, iv. ἔτει χοσμικφ 
Gub, ἕξεισι Κωνσταντῖνος ὁ βασιλεὺς ἐν τῷ τοῦ 
Ὀλύμπου ὄρει, τῷ μὲν δοχεῖν ταῖς τῶν ἐχεῖσε Πατέ- 
put εὐχαῖς θωρακισθῆναι xal μετ αὐτῶν κατὰ Σα- 
ρακηνῶν Ex Συρίᾳ ἐκστρατεῦσαι, ἀληθεῖ δὲ λόγφ 
ἑνωθῖῆναι Θεοδώρῳ τῷ τῆς Κυζίκου προεδρεύοντι, 
ἐκεῖσε τότε τὰς διατριθὰς ποιουμένψ, xal μετ αὖ, 
τοῦ περὶ τῆς καθαιρέσεως τοῦ Πολυεύκτου βουλεύ- 
σασθαι. ᾿Ἐκεῖσε oov Ὑενόμενος, εἴτε σωματικῇ 
πλημμελείᾳ εἴτε πάλιν ὑπὸ τοῦ παιδὸς φαρμαχθεὶς, 
ὀδυνώμενος ἀνεχώρηοε, κλινοπετής τε κατὰ τὸ vb- 
λος τοῦ Ὀκτωθρίου τὴν βασιλίδα κατέλαδε, καὶ τῇᾷ 
0 τοῦ Νοεμθρίου μηνὸς τελευτᾷ, ἄπραχτα τὰ βε- 
θουλευμένα λιπὼν, ζήσας ἅπαντα τὸν τῆς ζωῆς αὖ- 
τοῦ χρόνον ἔτη νδ' καὶ μῆνας B', συμθασιλεύσας μὲν 
τῷ πατρὶ καὶ :Αλεξάνδρῳ τῷ θείῳ xai τῇ αὐτοῦ µη- 
τρὶ ἔτη wy, αὖθις δὲ τῷ Ῥωμανῷ τυραννήσαντι ἔτη 
xg, xai μετὰ τὴν ἐκείνου τῆς βασιλείας ἕκπτωσιν 
µονοκρατήσας ἔτη ιε. θάπτεται δὲ θανὼν σὺν τῷ 
οἴκείῳ πατρὶ, μέχρι τελευταίας ἀναπνοῆς ἑγχοτῶν 
τῷ [Πολυεύχτῳ καὶ τὴν αὐτοῦ καθαίρεσιν φανταζό- 


13 HISTORIARUM COMPENDIUM. | 74 - 


µενος. Πρὸ δὲ τινων ἡμερῶν τῆς αὐτοῦ τελευτῆς, A deferri, per aliquot noctes custodes collocavit, si 


ἐπί τινα χρόνον συχνὸν, ἑσπέρας καταλαμθανούσης 
λίθο; ἄνωθεν ἐχπεμπόμενοι xal ἐντὸς τῶν αὐτοῦ διαι- 
τηµάτων σὺν πολλφῳφ ῥοίζῳ πίπτοντες ἐξχισίους ἁπ- 
ετέλουν χτύπους. [P. 642] Δοξας δ᾽ ἀπὸ τῶν τῆς 


quem eorum opera deprehendere posset ista au- 
sum Sed ignorabat frustra se laborare,cum id non 
ab hominibus, sed sublimiore aliqua profectum 
fuerit potestale. 


Μαγναύρας ὑπερφων τούτους Φφέρεσθαι φύλακας ἐπὶ πολλαῖς νυξὶν ἀφώρισεν, ei πού τινα λάθῇ τῶν τοῦτο 


τολμώντων. )Αλλ) ἔλαθε µατην πονῶν ' 
λούμενον δυνάµεως, 

Μεταστάντος δὲ τοῦ Κωνσταχτίνου xal πρὸς τὴν 
ἐκεῖθεν διαθαντος χατάστασιν, Ῥωμανὸς ὁ τούτου 
υἱὸς ἐγχρατὴς Ὑίνεται τῆς ἀρχῆς. Καὶ ἄρχοντας προ- 
ῥαλλύμενος εὐνοϊχοὺς αὐτῷ xal θυµήρεις, καὶ τὴν 
Ἀπαιλείαν ὡς iv» κρατυνόµενος. κατὰ τὴν ἑορτὴν 
τοῦ Πάσχα τῆς αὐτῆς Υ ἴνδικτιῶνος στέφει xal τὸν 
υἱὸν αὐτοῦ βασιλέα, διὰ τῶν χειρῶν Πολυεύκτου τοῦ 
πατριάρχου, lv tj, Μεγάλη Ἐκκλησίᾳ. Τῷ δ᾽ ἐπιόντι 
ἔτει τίκτεται πάλιν αὐτῷ ἕτερος υἱὸς ἐν τοῖς τῶν 
Πηγῶν παλατίοις, ὃν ἐπὶ τῷ πατρὶ Κωνσταντῖνον 


ἦν Ὑὰρ τὸ γινόμενον οὐκ ἐξ ἀνθρώπων ἀλλ᾽ ἐξ ὑπερτέρας τε- 


Postquam ex hac vita migravit Constantinus, 
filius ejus Romanus imperium capessit.Is magistra - 
tibus eibi benevolis atque acceptis constitutis, con- 
firmato ut res ferebat imperio, eadem tertia indi- ᾿ 
ctione, festo Paschatis die, filio suo coronam im- 
peratoriam opera Polyeucti patriarche imponit in 
Magno Templo.Insequenti anno rursum ei filius in 
Fontano 389 palatio nascitur, quem a patre Con- 
stantinum nominavit. Ceterum imperator juvenis 
voluptatibus deditus, curam reipublice Josepho 


ὠνόμασε. Νέος 8' Qv καὶ εὐπαθείαις ἑαυτὸν ἐπιδεδω- D primario suo cubicuiario cognomento Bringre com- 
χὼς τὰς τῶν ὅλων φροντίδας ᾿Ἰ]ωσὴφ ἔνεχείρσε τῷ — misit:ipse in aliam nullam rem incubuit quam ut 
πραιποσίτῳ xal παραχοιμωμένῳ, ᾧ βρίγγας Ἡ ἔπω- ουπι exoletis ac impuris homuncionibus, scortis, 
νυµία. Αὐτός δὲ οὐδὲν ἄλλο διὰ φροντίδος εἶχεν ἤ τὸ mimis atque scurris,vitam transigeret infsmem.Ea- 
μεθ) ἠταιρηκότων καὶ βεδήλων ἀνδραρίων, xal µα- — propter Joannem quemdam clericum spadonem, 
Ἰ)λάδων, xal µίµων, xal γελωτοποιῶν τὰς ἔκδεδιμτη- — quem ob turpia quedam facinora Constantinus 
givxc µεταδιώκειν τῶν πράξεων. Tolvov xai xÀn- imperator proturbaret et monachum fecerat, et 
p:xóv τινα Ἰωάννην ἐἑχτομίαν ὄντα, διά τινας áci- — qui usque ad ejus mortem abditus latuerat, impe- 
pvooc πράξεις ὑπὸ Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως ámtt- — rio potitus monachi habitu exuit, clericique red- 
Ἀηθέντα, xal μοναγιχὸν ἀμφιασάμενον σχἡµα. xal µέ- — dito amictu inter suos recepit cubicularios. At Po- 
42: τῆς ἔἐκείνου χρυπτόµενον τελευτῆς, ὡς δι ἐπ- — lyeuctus, justa indignatione concitus, vehementer 
ελάβετο τῆς ἀρχῆς, τοῦ τῶν μοναχῶν ἀποδύσας σχή- imperatorem urgebat,ut sua familia ejiceret homi- 
µατος xxi τὰ τῶν Χλτρικῶν µεταμφιάσας τοῖς ἑαυ- — nem qui votum monasticum ejurasset. Tamen im- 
τοῦ θαλαμηπόλοις κατέταξε. Ζήλου δὲ πλησθεὶς ὁ  peretore excusante, quod negaret eum revera 
Πολύευκτος πολὺς ἦν ἐγχείμενος καὶ τῷ βασιλε — monachi conditiones amplexum aut illi generi vite 
πχρενοχλῶν τῆς ἑαυτοῦ θεραπείας τοῦτον ἀπώσα- (v ab ullo sacerdote votis consecratum fuiese, sed 
σαι ὡς ἐξομοσάμενον τὸ τῶν µοναζόντων ἐπάγ- — tantum ista metu imperatoris simulasse, deceptus 
qax. Ἐκείνου δὲ παραιτουµένου, xal μὴ ταῖς ἆλη- — eum missum fecit, Josepho etiam diligentem in 
βείαις φάσκοντος ἐἑνδεδύσθαι τοῦτον τὸ σχῆμα | εὖ- hac re navante operam. Ita Joannes ille uaque ad 
4i» παρά τινος τῶν Ἱερέων λαθεῖν (3), ἀλλὰ µόνον mortem Romani profanam novo instituto vitam 
ὑποχρίνασθαι τὸν µονάδα lov διὰ τὸν τοῦ βασιλέως — exegit : mortuo eo, rursus monastico velatus ha- 
φόδον, ἐξαπατηθεὶς ὁ ἩΠολύευκτος ἀφῆχε τοῦτον — bitu, animum tamen non mutavit. 

ςολλὰ καὶ τοῦ Ἰωσὴφ σπουδᾶσαννος. Καὶ διῆγε µεχρι τῆς τελευτῆς Ῥωμανοῦ χοσμικῶς ζῶν καὶ νεω- 
τερικῶς "ἐκείνου δὲ τελευτήσαντος τὸ μὲν σχῆμα τῶν μοναστῶν ἀμφιέννυται αὖθις, τὴν δὲ γε γνώ- 
µην αὐτοῦ οὐκ λλοίωσε. 


Τούτῳ τῷ ἕτει Νιχηφόρον μµάχιστρον τὸν Φωχᾶν, 340 Hoc anno Nicephorum Phocam magistrum 


ῥυμίστικον ἤδη προθεθληµένον τῶν σχολῶν τῆς 
᾿Ανατολῆς παρὰ Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως, xal 
πολλὰ τρόπαια στήσαντα κατὰ τῶν ἑφων Σαρακη- 
νῶν, xxi τὸν τε τῆς Ταρσοῦ ἀμηρᾶν Καραμόνην καὶ 


et scholarum Orientalium domesticum a Constan- 
tino imperatore creatum, qui de orientalibus Sa- 
racenis multa statuerat tropea,et'TarsiCaramonem, 
Chabdanem  Chalepi, Izethum Tripolis ameras 


Χαθδᾶν τὸν τοῦ Χάλεπ xal τὸν Τριπολεῶς Ἰζὴθ ὁλο- D prorsus compescuerat, imperator cum delecto 


αχἐρῶς ταπεινώσαντα, πέμπει κατὰ τῶν ἐν τῇ 
Κρήτῃ Σαρακηνῶν, πλῆθος ἐπικλέτων στρατιωτῶν 
ἐπιδοὺς αὐτῷ καὶ στόλον κατηρτισμένον καλῶς. 
[Ῥ. 643] Ἐν τΥ νήσῳ δ) οὗτος περαιωθεὶς, xal χατὰ 
τὴν πρώτην ἀποθασιν παροῦσι xal κωλύουσι συµ- 
πλαχεὶς τοῖς ᾿Αγαρηνοῖς xal τούτους τριψάµενος, 


militum exercitu et probe adornata classe contra 
Cretenses Saracenos emittit. Phocas, classe in Cre- 
tam trajecta, cum primum navibus suos educeret 
Agarenos prohiberé aggressos proelio fundit;et cum 
ipse tuto insulam egreditur,tum suos absque peri- 
culo in eam exportat. Inde castris positis, iisque 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(3) Manu sacerdotis longa precum serie premissa 
consecrentur apud Grecos monachi, de quibus 


PaTROL. 6.8. CXXII. 


Euchologium.Preces 119 solemnem reddunt mona- 
chorum prolessionem. Baleamon. 08. 


n 


708 GEORGII GEDRENI 16 
alta fossa, vallo ac palis deflxis communitis, nayes À xÓtóc τε ἀσφαλῶς dmlOn, καὶ τὸν στρατὸν ἀπεθίθα- 


tutissimis in stationibus continens, omnibus probe 
"constitutis, insule urbes omni vi oppugnat, ao 
septem integros per menses omnibus macbinis ad 
eam rem facientibus usus muros prosternit,urbes- 
que et castella vi capit. Septima die Martii mensis, 
indictione decima quarta, Chandacem ab insularibus 
vocatam,omnium Crete urbium munitissimam,ex- 
pugnat; Curupem insule e&meram, et Anemam, 
cujus secundum Curupam summa erat potesias, 
vivos in suam potestatem redigit; totaque jam 
subacta insula,ejus constituende causa adhuc ali- 
quid temporis 841 ibi exigere statuit. Enimvero 
obtinuerat fama eum Romanum virum qui Cretam 
esset capturus, necessario etiam imperio Romano 
potiturum. Itaque simul atque renuntiatum est 
Cretam esse captam, Romanus Josephi hortatu 
mittit qui inde Nicephorum avocent. Adhuc in 
Creta eo agente, ne Arabes orientales Romanam 
ditionem infestarent, Chabdanus precipue Chalepi 
ameras, vir bellicosus et reliquis strenuior, Roma- 
nus Leonem Phocam Nicephori fratrem magisterii 
honore ornatum eo mittit ac domestici munus obire 
jubet. Is, ut in provinoiam venit, Chabdano occur- 
rit ad locum cui Adrasso nomen, prolioque con- 
gressus vincit ac fundit. Eo in prolio Agarenorum 


innumerabilis cecidit multitudo; reliqui capti Cpo-- 


- Jin sunt missi, tanta copia ut servis domus urba- 
ns et agri fuerint repleti. Chbalcedanus cum paucis 
admodum suorum fuga elapsus domum pervenit. 
Leonem in urbem reversum imperator comiter ad- 


modum honoriflceque excepit,triumphoque et pre- C 


miis dignis remuneratus est.Honorem etiam habuit 
reliquis omnibus,quorum eo bello spectata fuit vir- 
tus; eosque evexit : 


sov ἀκινδύνως. Χάρακά «s οὖν ἐπήξατο καρτερὺν, 
τάφρῳ βαθείᾳ, xal σταυρώμασι, xai πασσαλοις (4) 
τοῦτον χατοχυρώσας, καὶ τὸν στόλον ἐν ὅρμοις γα- 
ληνοτάτοις ὁρμίσας, καὶ πάντα καταστησάµενος κατὰ 
τὸ ἀσφαλὲς, ἐνεργῶς Ἡπτετο τῆς πολιορκίας τῶν ἐν 
τῇ νήσῳ πόλεων, καὶ δι ὅλων ζ μηνῶν πάσαις µη- 
χαναῖς πολιορκητικῶν ὀργάνων Ὑχρησάµενος, καὶ τὰ 
τείχη καταστρέφων τάς τε πόλεις xal τὰ φρούρια 
ἐχειρώσατο. Tq ζ δὲ τοῦ Μαρτίου μηνὸς, τῆς ιδ’ 
ἰνδικτιῶνος, xal τὴν πασῶν ἀχυρωτέραν πόλιν, ἦν 
ἐγχωρίως Χάνδακα ἐχάλουν, πεπορθηκὼς, καὶ τὸν 
ἀμηρεύοντα τῆς νήσου Κουρούπην ὄνομα λαθὼν 
αἱχμάλωτον καὶ ᾿Ανεμᾶν τὸν μετ αὐτὸν ἐν τῇ νήσῳ 
πρωτεύοντα, καὶ τὴν νῆσον ὅλην δουλωσάµενος, 
ἔμελλε μὲν ἐπὶ πλείονα ἐμμεῖναι χρόνον καὶ τὰ κατ 
αὐτὴν καταστήσεσθαι. Φήμης δὲ κρατούσης ὡς ὁ 
μέλλωο κατασχεῖν αὐτὴν ᾿Ρωμαῖος ἀνὴρ ἐξ ἀνάγκης 
βασιλεύσει 'Ῥωμαίων, ἅμα τῷ γνωσθῆναι τὴν τῆς 
νήσου κατάσχεσιν ταῖς τοῦ Ἰωσὴφ ὑποθήχαις πει- 
σθεὶς ὁ Ῥωμανὸς προσεκαλέσατο τὸν Νικηφόρον 
ἐχεῖθνν; "Έπι δὲ τοῦ Νικηφόρου «f$ ΕΚρήτῃ ἐνδια- 
τρίθοντος, ἵνα μὴ τὴν ἑφῴαν κατατρέχοιεν ol τῆς 'Ava- 
τολῆς "Αραθες καὶ μᾶλλον ὁ Χαθδᾶν ὁ τοῦ Χάλεπ 
ἀμηρᾶς, πολεμικὸς ὢν καὶ τῶν ἄλλων ὁραστηριώτε- 
poc, Λέοντα τὸν Φωκᾶν τὸν τοῦ Νικηφόρου ἀδελφὸν 
µάγιστρον τιµήσας ὁ Ῥωμανὸς τὴν τοῦ δοµεστίκου 
διαχονίαν διέπειν ἀπεστειλεν. Οὗτος δὲ διαπεράσας 
καὶ τῷ Χαθδᾶν συναντήσας ἕν τινι χωρίῳ ᾿Ανδρασσῷ 
λεγομένῳ τρέπεται τοῦτον κατὰ χρὰτος καὶ ἀφανι- 
σμῷ παραδίδωαι * τῶν μὲν iv τῇ πόοσθολῇ πεσόντων 
οὐδ' ἀριθμῷ καθυποθληθῆναι δυναµένων * τῶν δὲ 
ἁλόντων xal iv τῇ πόλει πεμφθέντων τοσοῦτον dv 
τὸ πλῆθος ὡς πληρῶσαι δούλων καὶ τὰς ἀστικὰς οἱ- 
xlac καὶ τοὺς ἀγρούς. Μόνος δὲ ὁ τούτων ἀρχηγὸς 


Χαθδᾶν σὺν ὀλίγοις λίαν τὸν κίνδυνο) διαδρὰς εἷς τὰ οἰκεῖα ἤθη ἀνεχομίσθη. Βϊσελθόντα δὲ τὸν Λέοντα 
µάλα Φφιλοφρόνως ὁ ᾖβασιλεὺς ὑπεδέξατο ἐπινικίοις τε θριάµθοις τετίµηχε καὶ γερῶν τῶν κατ ἀξίαν 
ἠξίωσε, τιµήσας, καὶ προθιθάσας, καὶ πάντας τοὺς σὺν αὐτῷ ἀριστεύσαντας. 


Imperante annum secundum Ἡοπαπο, multi 
eorum qui in republica erant primo loco,insidiarum 
in imperatorem comperti sunt. Princeps 849 au- 
ctorque conjurationis fuit Basilius Volucris magister 
Bocios habens ex illustribus patricium Paschalium, 
patricium Bardam Libis filium, et Nicolaum Chal- 
cutzam.li statuerant,quo die ludi equestres flerent, 
imperatorem a palatio descendentem necare, in 


Ti δὲ δευτέρῳ ἔτει τῆς βαςιλείας Ῥωμανοῦ πολ- 
λοὶ τῶν πολιτευοµένων ἑάλωσαν ἐπιθεθουλευχότες 
αὐεφ. Etyov δὲ καὶ πρωτουργὸν xal πρωταίτιον 
Ἡασίλειον μάγιστρον τὸν λεγόµενον Πετεινὸν καὶ 
τινας ἄλλους τῶν ἐπισήμων, τῶν πατρίκιον Πασχά- 
λιον, τὸν πατρίχιον Βάρδαν τὸν τοῦ Λιθὸς, καὶ Νι- 
λόλαον τὸν Χαλκούτζην * [644] οἵτινες ἐθουλεύσαντο 
κατὰ τὴν ἡμέραν τῶν Ἱἱππικῶν ἀγώνων κατιδνια 


solio ojus Basilium collocareet imperatorem procla- D διαχειρίσασθαι τὸν βσσιλέα, καὶ τὸν Βασιλειον ἐπὶ 


mare. Sed patefecit Romano eorum institutum 80- 
cius conspirationis Joannicius, natione Saracenus. 
Itaque antequam dies definita appeteret, a Josepho 
comprehensi,convioti,crudeliterque excruciati, solo 
Basilio excepto;ea ipsa ludorum equestrium die in 
triumpho ducti sunt et relegati,rasoque capite mo- 


τοῦ βασιλικοῦ καθίσαντες θρόνου ἀναγορεῦσαι θα- 
σιλέα. ᾽Αλλὰ τῆς ἐπιθουλῆς µηνυθείσης τῷ βασιλεῖ 
παρά τινος τῶν συνωμοτῶν. ᾿Ιωαννικίου τοὔνομα, 
τῷ γένει Σαρακηνοῦ, πρὶν Ἡ τὴν χυρἰαν ἑνστῆναι 
χρατηθέντες παρὰ τοῦ Ἰωσὴφ, καὶ ἐλεγχθέντες, 
καὶ ἀπηνῶς αἰκισθέντε ἄνευ μόνου τοῦ Βασι- 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


(4) Palis nimirum in terram fixis,et clavis ligneis 
ad invicem tenacissime junctis : Σταύρωμα namque 
palus est. Hesychius : Σταυροὶ ol καταπεπηγότες 
σκύλοπις, χάρακες, καὶ πάνσα τὰ ἑστῶτα ξύλα, ἀπὸ 


κοῦ ἑστάναι d| ix τοῦ εἰς τὴν αὕραν ἱστάσθαι. Eu- 
Btathius : Σχόλοπες ὀρθὰ ξύλα xai ὀξέα, ἃ καὶ σταυ- 
ροὺς ἐκάλουν. Goan. 


TI HISTORIARUM COMPENDIUM. 18 


λείου, xal xav' αὐτὴν τὴν ἡμέραν τοῦ ἀγῶνος À nachi facti. Quanquam ea fuit in ipsos imperato- - 


θριαµθευθέντες, ἑξορίᾳ παρεπέµμφθησαν xal dmt- 
χάρησαν µοναχοἰ. Χρόνον δὲ τινα βραχὺν ἐν αὐτῇ 
ταλαιπωρηθέντες ἀνεκλήθησαν φιλανθρώπως αὐτοῖς 
χρησαμένον τοῦ βασιλέως. Μόνος δὲ Βασίλειος ὁ 
Πετεἰνὸς ἔχφρων ἉὙενόµενος ἐτελεύτησεν ἐν Προι- 


3 


ris humanitas, ut exiguum temporis miserias ex- 
silii ezpertos revocaverit. Solus Basilius Volucris 
insania correptus in Proconneso periit, poenasque 
dedit proditi Constantino per fraudem Stephani 
imperatoris. 


χονγήσῳ, τῆς δίκης αὐτὸν μετελθούσης dvO' ὦν δολἰως εἷς Στέφανον ἐνεδείξατο τὸν βασιλέα, προδεδωκὼς τοῦτον 


τῷ Κωνσταντίνψ. 

Τὰ δὲ περὶ τὸν Πετεινὸν καὶ τοὺς ἄλλους ἰδὼν ὁ 
μάγιστρος Ῥωμανὸς ὁ Σαρωνίτης, ἐπὶ θυγατρὶ 
αμθρὸς Qv Ῥωμανοῦ Ὑέροντος, καὶ μὴ τὰ ὅμοια 
καὶ αὐτὸς πάθοι φοθηθεὶς, φθονούµενος διὰ τὴν 
ἑαυτοῦ περιφάνειαν καὶ ὑποπτευόμενος, τὴν ἑαυτοῦ 
οὐσίαν τοῖς τέχνοις ὡς ἐθούλετο διαµερίσας xal τὴν 
ὑπόλοιπον πένησι διανείµας, τὸ τῶν μοναχῶν περι- 


θάλλεται ἔνδυμα. Καὶ ἐν τῇ τῷ ἸΒλεγμῶν µονῇ p 


Ὑτνόμενος, xal χρόνον συχνὸν iv αὐτῃ παραµείνας, 
ὑπὸ τῶν μετὰ ταῦτα βασιλέων ἐτιμήθη διαφερόντως. 

Κατὰ τούτους τοὺς χρόνους ἀνήρ τις ἀνεφάνη 
Φιλώραιος καλούμενος, ὑπασπιστὴς ὢν Ῥωμαιοῦ 
µμαγίστρου τοὺ Μωσηλὲ, τοῦ ἐχγόνου Ῥωμανοῦ τοῦ 
Ἱέροντος. Οὗτος ἄνωθεν ἵππου ὠκυτάτου ἐπὶ τῆς 
ἐφεστρίδος ἴστάμενος Όὄρθιος, xal ξίφος ταῖς χεροὶ 
βαστάζων, τοῦ ἵππου τρέχοντος ὅσον ἐδύνατο κυκλῶν 
ἐπφει τὸν εὕριπον τῆς ἱπποδρομίας στρἐφων ἄνω 
καὶ χάτω τὸ ξίφος xal μηδ᾽ ὅλως ὑπολ.σθαίνων τῆς 
ατάστως. 

Ἐπέδωχε δ᾽ iv ταῖς ἡμέραις ταύτχις xal πάλαι 
τὴν Ῥωμαίων ἐπιόν τε xal λυμαινόμενον καὶ δια- 
Φθεῖρον τοὺς βόας τὸ λοιμικὸν πάθος, ὅ κράθρα 
χατονοµάζετε, Φασὶ δὲ τὴν ἀρχὴν τοῦτο λαθεῖν ἐπὶ 
τῶν ἡμερῶν τοῦ Ὑέροντος ᾿Ῥωμανοῦ. Ἔγγιστα γὰρ 
τῆς τοῦ Βώνου χινστέρνης ἀναψυχὴν ἑαυτῷ τῆς ϐε- 
ρινῆς θέρµης παλάτια τοῦ Ῥωμανοῦ ἀνιγείροντος, 
xal τῶν θεμελίων καταθαλλομένων βυός φασιν εὗρε- 
θῆναι μαρμαρἰνὀυ χεφαλὴν, ἣν οἱ εὐρόντες συντρίψαν- 
τες εἷς τὴν τοῦ τιτάνου κάµινον ἐμθάλλουσιν. Ἐξ ἐκεί- 
νου δ᾽ ἄχρι τῶν τῇδε χρόνων obx ἐπαύσαντο πανταχοῦ 
τῆς γῆς ὁπόσην d τῶν Ῥωμαίων περιέχει δυναστεία, 
τὰ τῶν βοῶν «ιαφθείρεσθαι γίνη. 

Ὁ δὲ Ῥωμανὸς παρορμώμµενος ὑπὸ τῆς αὐτοῦ 
Τυναικὸς κατενεγχεῖν ἐπειράθη τῶν µβασιλείων 
Ἑλένην τε τὴν μητέρα καὶ τὰς ἀδελφὰς, xal iv 
τοῖς παλατίοις τῶν ᾿Ανειόχου περιορίσαι. Γνοῦσα 
€; τοῦτο ἡ Ἐλένη (P. 645] x«l πρὸς θρήνους τρα- 
πεῖσα xai ἁἀρὰς ἐδυσώπησε τὸν υἱὸν, διευλαθηθέντα 


Àt enim magister Romanus Saronita, gener 
senis Romani, qux» Volucri et aliis evenissent 
cernena, veritusque ne idem sibi contingeret quia 
ob splendorem suum invisus suspectusque esset, 
opes suas suo arbitratu inter liberos suos distri- 
buit, et reliqua pauperibus elargitus in monaste- 


rium Elegmon se contulit, ibique monachus mul- 


tos per 848 annos vixit, estque ab imperatoribus 
subsequentibus in magno honore habitus. 


Per idem tempus vir quidam exstitit Philoreus 
nomine, stipator magistri Romani Moselis,prognati 
& Romano sene. Is vir injecta veste equo celerrimo 
ei insistebat rectus, gladium manibus gestans, 
quem equo concitatissime currente rotans, euri- 
pum Circi percurrebat, gladium sursum deorsum- 
que versans, et ne minimum quidem vestigio suo 
elabens. 


Tunc etiam intendit sese morbus pestilens, no- 
mine crabra&, jamdulum boves Romanorum ten- 
tans atque perdens. Ferunt id copisse imperante 
Romano sene. Cum enim proxime Boni cisternam 
palatium ille conderet, in quo se ab ardore solis 
eslivo refrigeraret, dum fundamenta parantur, 
effossum ferunt bovis marmorei caput, quod ab iis 
qui repererant confraetum et in fornacem calca- 
riam injectum est. Ex eo tempore in huno usque 
diem pestis armenta boum per universam Roma- 
norum ditionem infestare nunquam desiit. 


Porro impersetor uxoris instinctu Helenam ma- 
trem et sorores suas aula amovere et in palatium 
Antiochi relegare statuit. Quod ubi rescivit 844 
Helena, ad quiritationes el exsecrationes conversa 
filium earum metu & proposito deterruit, eetque 
permissum οἱ ut in palatio maneret. Sorores tamen 


τὰς ἐξ αὐτῆς χατάρας. AAX αὕτη μὲν εἰάθη pivew D opera Joannis, qui Studiani monasterii erat pre- 


χατὰ χώραν, τὸς Ó' ἀδελφὰ» χαταγαγὼν διὰ Ἰωάννου 
καθηγεµόνος τῶν Στουδίου ἀπέχειρε µοναχάς. Al δὲ 
Sua τῇ ὑποχωρήσει τούτου τὴν μοναχικὴν ἀποδυ- 
σάμεναι ἐσθῆτα ἐχρεωφάγουν (5). Ἡ δὲ Ἑλένη τῇ τῶν 
βυγατέρων χαταγωγῇῆ περιαλγήσασα, xai μικρὸν ἔπι- 


ζήσασα χρόνον, τῇ X τοῦ Σεπτεµθρίου μηνὸς, τῆς s' 


Ὠδικτιῶνος ἀπεθίω καὶ βασιλικῶς ἐκκομιαθεῖσα ἑτάφη 
ἐν τῇ λάρνακι τοῦ αατρός" 
Νικηφόρος δὲ ὁ Φωκᾶς, ὡς ἔμπροσθεν εἴρηται, 


fectus, abduxit imperator et monochas fecit ; que 
statim eo digresso vestem monasticam exuerunt 
et carnes manducarunt. Helena filias aula motas 
egerrime tulit, neque diu supervixit, sed diem 
suum obiit die 20 Septembris, indictione 5. Et re- 
gali funere elata in arcam patris est recondita. 


Nicephorus autem Phocas Creta, uti diximus 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(5) Nefandum monachis Grecis facinus, etiam egrotis. GoAR. 


75 | GEORGII CEDRENI 16 
alta fossa, vallo ac palis defixis communitis, nayes Α κότός τε ἀσφαλῶς ἀπέδη, καὶ τὸν στρατὸν ἀπεθίδα- 


tutissimis in stationibus continens, omnibus probe 
conBljtutis, insule urbes omni vi oppugnat, 8ο 
septem integros per menses omnibus macbinis ad 
eam rem facientibus usus muros prosternit,urbes- 
que et castella vi capit. Septima die Martii mensis, 
indictione decima quarta, Chandacem ab insularibus 
vocatam,omnium Crete urbium munitissimam,ex- 
pugnat; Curupem insule &meram, et Anemam, 
cujus secundum Curupam summa erat poteslas, 
vivos in suam potestatem redigit; totaque jam 
subacta insula,ejus constituendse causa adhuc ali- 
quid temporis 841 ibi exigere statuit. Enimvero 
obtinuerat fama eum Romanum virum qui Cretam 
essel capturus, necessario etiam imperio Romano 
potiturum. Itaque simul atque renuntiatum est 
Cretam esse captam, Romanus Josephi hortatu 
mittit qui inde Nicephorum avocent. Adhuc in 
Creta eo agente, ne Arabes orientales Romanam 
ditionem infestarent, Chabdanus precipue Chalepi 
&ameras, vir bellicosus et reliquis strenuior, Roma- 
nus Leonem Phocam Nicephori fratrem magisterii 
honore ornatum eo mittit ac domestici munus obire 
jubet. Is, ut in provinciam venit, Chabdano occur- 
rit ad locum cui Adrasso nomen, prolioque con- 
gressus vincit ac fundit. Eo in proelio Agarenorum 


. ianumerabilis cecidit multitudo; reliqui capti Cpo-. 


lin sunt missi, tant& copia ut servis domus urba- 
ne& et agri fuerint repleti. Chalcedanus cum paucis 
admodum suorum fuga elapsus domum pervenit. 
Leonem in urbem reversum imperator comiter ad- 
modum honoriflceque excepit,triumphoque et pre- 
miis dignis remuneratus est. Honorem etiam habuit 
reliquis omnibus,quorum eo bello spectata fuit vir- 
tus, eosque evexit : 


-ον ἀκινδύνως, Χάρακά «s οὖν imífavo καρτερὺν, 
τάφρῳ βαθείᾳ, xal σταυρώμασι, xai πασσαλοις (4) 
τοῦτον χατοχυρώσας, καὶ τὸν στόλον ἐν ὅρμοις γα- 
ληνοτάτοις ὁρμίσας, καὶ πάντα καταστησάµενος κατὰ 
τὸ ἀσφαλὲς, ἐνεργῶς Ὥπτετο τῆς πολιορκίας τῶν ἐν 
τῇ νήσῳ πόλεων, xal δι ὅλων ζ μηνῶν πάσαις µη- 
χαναῖς πολιορκητικῶν ὀργάνων Χχρησάµενος, καὶ τὰ 
τείχη χαταστρέφων τάς τε πόλεις καὶ τὰ φρούρια 
ἐχειρώσατο. ΤΠ ζ δὲ τοῦ Μαρτίου μηνὸς, τῆς ιδ’ 
ἱνδικτιᾶνος, καὶ τὴν πασῶν ἀχυρωτέραν πόλιν, fv 
ἐγχωρίως Χάνδακα ἐκάλουν, πεπορθηχὼς, καὶ τὸν 
ἁμηρεύοντα τῆς νήσου Κουρούπην ὄνομα λαθὼν 
αἱχμάλωτον καὶ ᾿Ανεμᾶν τὸν μετ αὐτὸν ἐν τῇ vijatp 
πρωτεύοντα, καὶ τὴν νῆσον ὅλην δουλωσάµενος, 
ἔμελλε μὲν ἐπὶ πλείονα ἐμμεῖναι χρόνον καὶ τὰ xax 
αὐτὴν καταστήσεσθαι. Φήμης δὲ χρατούσης ὡς ὁ. 
μέλλωο κατασχεῖν αὐτὴν Ῥωμαῖος ἀνὴρ ἐξ ἀνάγχης 
βασιλεύσει Ῥωμαίων, ἅμα τῷ γνωσθῆναι τὴν τῆς 
νήσου κατάσχεαιν ταῖς τοῦ Ἰωσὴφ ὑποθήχαις πει- 
σθεὶς ὁ Ῥωμανὸς προσεκαλέσατο τὸν Νικηφόρον 
ἐκεῖθνν; "Ext δὲ τοῦ Νικηφόρου τῇ Κρήτῃ ἑνδια- 
τρίθοντος, ἵνα μὴ τὴν bay κατατρέχοιεν οἱ τῆς 'Ava- 
τολῆς "Αραθες xal μᾶλλον ὁ Χαθδᾶν ὁ τοῦ Χάλεπ 
ἁμηρᾶς, πολεμικὸς ὢν xal τῶν ἄλλων ὁραστηριώτε- 
poc, Λέοντα τὸν Φωχᾶν τὸν τοῦ Νικηφόρου ἀδελφὸν 
μάγιστρον τιµήσας ὁ ᾿Ρωμανὸς τὴν τοῦ δοµεστίχου 
διακονίαν διέπειν ἀπεστειλεν. Οὗτος δὲ διαπεράσας 
καὶ τῷ Χαθδᾶν συναντήσας ἕν τινι χωρίῳ ᾿Ανδρασσῷ 
λεγομένῳ τρέπεται τοῦτον xarà κρὰτος xai ἀφανι- 
σμῷ παραδίδωσι * τῶν μὲν Bv τῇ πὀοσθολῇ πεσόντων 


C οὐδ' ἀριθμῷ καθυποθληθῆναι δυναµένων * τῶν δὲ 


ἁλόντων xal iv cj πόλει πεμφθέντων τοσοῦτον ἣν 
τὸ πλῆθος ὡς πληρῶσαι δούλων xai τὰς ἀστιχὰς ol- 
xlac xal τοὺς ἀγρούς. Μόνος δὲ ὁ τούτων ἀρχηγὸς 


Χαθδᾶν σὺν ὀλίγοις λίαν τὸν κίνδυνο; διαδρὰς clc τὰ οἰκεῖα ἤθη ἀνεκομίσθη. Βἱσελθόντα δὲ τὸν Λέοντα 
µάλα Φφιλοφρόνως ὁ ᾖβασιλεὺς ὑπεδέξατο ἐπινιχίοις τε θριάµθοις τετίµηχε καὶ γερῶν τῶν κατ ἀξίαν 
ἠξίωσε, τιµήσας, καὶ προθιθάσας, καὶ πάντας τοὺς σὺν αὐτῷ ἀριστεύσαντας. 


Imperante unnum secundum Romano, multi 
eorum qui in republica erant primoloco,insidiarum 
in imperatorem comperti sunt. Princeps 343 au- 
ctorque conjurationis fuit Basilius Volucris magister 
Bocios habens ex illustribus patricium Paschalium, 
patricium Bardam Libis filium, et Nicolaum Chal- 
cutzam.li statuerant,quo die ludi equestres flerent, 
imperatorem & palatio descendentem necare, in 


Τῷ δὲ δευτέρῳ Exec τῆς βαςιλείας Ῥωμανοῦ πολ- 
λοὶ τῶν πολιτευοµένων ἑάλωσαν ἐπιθεθουλευκότες 
αὐεῃ. Elyov δὲ xal πρωτουργὸν καὶ πρωταίτιον 
Βασίλειον µάγιστρον τὸν λεγόµενον Πετεινὸν xai 
τινας ἄλλους τῶν ἐπισήμων, τῶν πατρίχιον Πασχά- 
λιον, τὸν πατρἰκιον Βάρδαν τὸν τοῦ Λιθὸς, καὶ Νι- 
λόλαον τὸν Χαλκούτζην * [644] οἵτινες ἐθουλεύσαντο 
κατὰ τὴν ἡμέραν τῶν Ἱἱππικῶν ἀγώνων κατιὄνια 


golio ojus Basilium collocareet imperatorem procla- D διαχειρίσασθαι τὸν βσσιλέα, καὶ τὸν Βασιλειον ἐπὶ 


mare. Sed patefecit Romano eorum institutum so- 
cius conspirationis Joannicius, natione Saracenus. 
Itaque antequam dies definita appeteret, a Josepho 
comprehenai,convicti,crudeliterque excruciati, solo 
Basilio excepto;ea ipsa Judorum equestrium die in 
triumpho ducti sunt et relegati,rasoque capite mo- 


τοῦ βασιλικοῦ καθίσαντες θρόνου ἀναγορεῦσαι θα- 
σιλέα. ᾽Αλλὰ τῆς ἐπιθουλῆς µηνυθείσης τῷ βασιλεῖϊ 
παρἀ τινος τῶν συνωμοτῶν. ᾿Ἰωαννικίου τοὔνομα, 
τῷ Ὑένει Σαρακηνοῦ, πρὶν fj τὴν κυρίαν ἑνστῆναι 
κρατηθέντες παρὰ τοῦ Ἰωσὴφ, καὶ ἑλεγχθέντες, 
xai ἀπηνῶς αἰκισθέντε ἄνευ μόνου τοῦ Βασι- 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


(4) Palis nimirum in terram flxis,et clavis ligneis 
ad invicem tenacissime junctis : Σταύρωμα namque 
palus est. Hesyohius : Σταυροὶ ol καταπεπηγότες 
σκύλοπες, χάραχες, xai πάνσα τὰ ἑστῶτα ξύλα, ἀπὸ 


ποῦ ἐστάναι ἢἤ ix τοῦ εἷς τὴν αὔραν ἱστάσθαι. Eu- 
Btathius : Σκόλοπες ὀρθὰ ξύλα xal ὀξία, ἃ καὶ σταυ- 
ροὺς ἐκάλουν. Goan. 


Tl 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


18 


λείου, xal xav' αὐτὴν τὴν ἡμέραν τοῦ ἀγῶνος À nachi facti. Quanquam ea fuit in ipsos imperato- 


θριαµθευθέντες,  ifopíg παρεπέµφθησαν xal ἀπε- 
χάρησαν μµοναχοἰ. Χρόνον δὲ τινα βραχὺν ἐν αὐτῇ 
ταλαιπωρηθέντες ἀνεκλήθησαν φιλανθρώπως αὐτοῖς 
χρησαμένον τοῦ βασιλέως. Μόνος δὲ Βασίλειος ὁ 
Πετεὶνὸς ἔχφρων ὮἨὙενόµενος ἐτελεύτησεν dv Προι- 
κοννήσῳ, τῆς δίχης αὐτὸν µετελθούσης ἀνθ᾽ ὧν δολἰως 
τῷ Κωνσταντίνψ. 

Τά δὲ περὶ τὸν Πετεινὸν xal τοὺς ἄλλους ἰδὼν ὁ 
μάγιστρος Ῥωμανὸς ὁ Σαρωνίτης, ἐπὶ θυγατρὶ 
γαμθρὸς Ov Ῥωμανοῦ Ὑέροντος, xal μὴ τὰ ὅμοια 
xal αὐτὸς πάθοι φοθηθεὶς, «φθονούμενος διὰ τὴν 
ἑαυτοῦ περιφάνειαν καὶ ὑποπτευόμενος, τὴν ἑαυτοῦ 
οὐσίαν τοῖς τέχνοις ὡς ἐθούλετο διαµερἰσας xal τὴν 
ὑπόλοιπον πένησι διανείµας, τὸ τῶν μοναχῶν περι- 


δάλλεται ἔνδυμα. Καὶ ἐν τῇ τῷ ᾿Ελεγμῶν µονῇ p 


Υενόµενος, xal χρόνον συχνὸν iv αὐτῃ παραµείνας, 
ὑπὸ τῶν μετὰ ταῦτα βασιλέων ἐτιμήθη διαφερόντως. 

Κατὰ τούτους τοὺς χρόνους ἀνήρ τις ἀνεφάνη 
Φιλώραιος καλούμενος, ὑπασπιστὴς Ov Ῥωμαιοῦ 
µαγίστρου τοῦ Μωσηλὲ, τοῦ ἐκγόνου 'Ῥωμανοῦ τοῦ 
γέροντος. Οὗτος ἄνωθεν ἵππου ὠκυτάτου ἐπὶ τῆς 
ἐφεστρίδος ἴστάμενος ὄρθιος, καὶ ξίφος ταῖς χερσὶ 
βαστάζων, τοῦ ἵππου τρέχοντος ὅσον ἐδύνατο χυκλῶν 
ἐπῄει τὸν εὕριπον τῆς ἱπποδρομίας στρέφων vto 
καὶ κάτω τὸ ξίφος xal μηδ᾽ ὅλως ὑπολ'σθαίνων τῆς 
στάσεως. 

Ἐπέδωχε δ) ἐν ταῖς ἡμέραις ταύτις xal πάλαι 
τὴν Ῥωμαίων imóv τε xal λυμαινόμενον xal δια- 
φθεῖρον τοὺς βόας τὸ λοιμικὸν πάθος, 0 κράθρα 
κατονοµάζετε. Φασὶ δὲ τὴν ἀρχὴν τοῦτο λαθεῖν ἐπὶ 
τῶν ἡμερῶν τοῦ Ὑέροντος '᾿Ρδωμανοῦ. Ἔγγιστα γὰρ 
τῆς τοῦ Βώνου χινστέρνης ἀναψυχὴν ἑαυτῷ τῆς ϐε- 
ρινῆς θέρµης παλάτια τοῦ Ῥωμανοῦ ἀνεχείροντος, 
καὶ τῶν θεμελίων καταθαλλομένων βιυός φασιν εὗρε- 
θῆναι μαρμαρἰνόὀυ κεφαλὴν, ἣν ol εὐρόντες συντρίψαν - 
τες εἷς τὴν τοῦ τιτάνου χάµινον ἐμθάλλουσιν. Ἠξ ἐκεί- 
νου δ᾽ ἄχρι τῶν τῇδε χρόνων oóx ἐπαύσαντο πανταχοῦ 
τῆς γῆς ὁπόσην ἡ τῶν Ῥωμαίων περιέχει δυναστεία, 
τὰ τῶν βοῶν ςιαφθείρεσθαι γένη. 

Ὅ δὲ ᾿Ῥωμανὸς παρορμώμενος ὑπὸ τῆς αὐτοῦ 
γυναιχὸς Ἅµκατενεγχεῖν ἐπειράθη τῶν µβασιλείων 
Ἑλένην τε τὴν μητέρα καὶ τὰς ἀδελφὰς, καὶ iv 
τοῖς παλατίοις τῶν ᾿Ανειόχου περιορίσαι. Γνοῦσα 
€& τοῦτο ἡ Ἐλένη [Ρ. 645] καὶ πρὸς θρήνους τρα- 
πεῖσα xai ἀρὰς ἐδυσώπησε τὸν υἱὸν, διευλαθηθέντα 
τὰς ἐξ αὐτῆς κατάρας. AX)! αὕτη μὲν εἰάθη μµένειν 
xarà χώραν, τὰς δ) ἀδελφὰ» καταγαγὼν διὰ Ἰωάννου 
καθτνιγεµόνος τῶν Στουδίου ἀπέκειρε µοναχάς. At δὲ 
ἅμα vn ὑποχωρήσει τούτου τὴν μοναχικὴν ἀποδυ- 
σάµεναι ἐσθῆτα ἐκρεωφάχγουν (5). Ἡ δὲ Ἑλένη τῇ τῶν 
θυγατέρων χαταγωγῆ περιαλγήσασα, xai μικρὸν ἔπι- 
ζήσασα χρόνον, τῇ X τοῦ Σεπτεµθρίου μηνὸς, τῆς ε’ 
ἱνδεκτιῶνος ἀπεθίω xai βασιλικῶς ἐχκομισθεῖσα ἑτάφη 
ἐν τῇ λάρνακι τοῦ αατρός' 

Μεχηφόρος δὲ ὁ Φωκᾶς, ὡς ἔμπροσθεν εἴρηται, 


ris humanitas, ut exiguum temporis miserias 0χ« 
silii expertos revocaverit. Solus Basilius Volucris 
insania correptus in Proconneso periit, poenasque 
dedit proditi Constantino per fraudem Stephani 
imperatoris. 

εἰς Στέφανον ἐνεδείξατο τὸν βασιλέα, προδεδωκὼς τοῦτον 


Àt enim magister Romanus Saronita, gener 
senis Romani, qux» Volucri et aliis evenissent 
cernens, veritusque ne idem sibi contingeret quia 
ob splendorem suum invisus euspectusque esset, 
opes suas suo arbitratu inter liberos suos distri- 
buit, et reliqua pauperibus elargitus in monaste- 
rium Elegmon se contulit, ibique monachus mul- 
tos per $48 annos vixit, estque ab imperatoribus 
subsequentibus in magno honore habitus. 


Per idem tempus vir quidam exstitit Philorseus 
nomine, stipator magistri Romani Moselis,prognati 
8 Romano sene. Is vir injecta veste equo celerrimo 
ei insistebat rectus, gladium manibus gestans, 
quem equo concitatissime currente rotans, euri- 
pum Circi percurrebat, gladium sursum deorsum- 
que versans, et ne minimum quidem vestigio suo 
elabens. 


Tuno etiam intendit sese morbus pestilens, no- 
mine crabra, jamdulum boves Romanorum ten- 
tans atque perdens. Ferunt id ccpisse imperante 
Romano sene. Cum enim proxime Boni cisternam 
palatium ille conderet, in quo se ab ardore solis 
eslivo refrigeraret, dum fundamenta parantur, 
effossum ferunt bovis marmorei caput, quod ab iis 
qui repererant confraetum et in fornacem calca- 
riam injectum est. Ex eo tempore in hunc usque 
diem pestis armenta boum per universam Roma- 
norum ditionem infestare nunquam desiit. 


Porro imperator uxoris instinctu Helenam ma- 
trem et sorores suas aula amovere et in palatium 
Antiochi relegare statuit. Quod ubi rescivit 844 
Helena, ad quiritationes el exsecrationes conversa 
filium earum metu 8 proposito deterruit, estque 
permissum ei ut in palatio maneret. Sorores tamen 

D opera Joannis, qui Studiani monasterii erat pre- 
feclus, abduxit imperator et monochas fecit ; que 
statim eo digresso vestem monasticam exuerunt 
et carnes manducarunt. Helena fllias aula motas 
egerrime tulit, neque diu gupervixit, sed diem 
suum obiit die 20 Septembris, indictione 5. Et re- 
gali funere elata in arcam patris est recondita. 


Nicephorus autem Phocas Creta, uti diximus 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(5) Nefandum monachis Grecis facinus, etiam egrotis. GoAn. 


T9 GEORGII CEDRENI 


80 


jussus decedere ita est ut non liceret ei Cpolin in- A προσταχθεὶς ἐκ Κρήτης ἐπανελρεῖν οὗ συνεχωρήθη 


de redire : aed mandatum est ut cum omni exer- 
citu in Orientem transiret. Nam &b accepta clade 
ge recolligens Chabdanus jam aese erigebat, coac- 
toque ad pugnam idoneo exercitu jamjam in Ro- 
manos moturus. Eum Phocas, in Syriam ut venit, 
prelio superavit ac fudit, et in Syriam interiorem 
compulit ; urbem Berrheam excepta arce evastavit 
magnasque ibi opes, predum locupletem et mul- 
ios captivos abduxit, liberatis etiam et domum 
dimissis Christianis qui ibi captivi detenti fue- 
rant. 


Anno mundi 6471 mortuus est Romanus impera- 
tor, 45 die Martii 8485 mensis, indictione 6,annos 
natus 24. Imperavit annos 3 menses 4 dies 5. Mor- 
tis causam alii fuisse tradunt, quod luxuriosa et 
voluptatibus dedita vita corpusculum attrivisset : 
alii veneno exstinclum putant. Imperium ejus 
morte ad Basilium et Constantinum ipsius fllios et 
eorum matrem Theophanonem rediit; que biduo 
ante mortem mariti filiam quoque peperit, cui An- 
na& nomen fecerunt. Statura fuit Romanus magna, 
quanquam patre minor, ingenio placido ac man- 
sueto, et mediocriter animatus; et. quamvis erat 
juvenis, satis illi tamen fuisset ingenii ao perspi- 
cacic! ad rempublicam gubernandam, si ei id per 
famulos licuisset, qui cum juvenilibus cupiditati- 
bus 8ο studiis deditum esse voluerunt,ut ipsi rem- 
publicam tractantes ingentes corraderent opes ; at- 


que hao ratione eum ignavum et inertem redege- ( 


runt. 

Eadem 6 indictione, mense Aprili,jussu Auguste 
Nicephorus Phocas Cpolin venit, Josepho, ut et 
ante, ne hoc fleret obstante. Duxit triumphum in 
Circo,inferens in eo Cretensia et Berrhoeensia spo- 
lia Attulit et partem quamdam vestis Joannis 
Baptiste, quam Berrhesm repositam invenerat. 
Metuebat hunc Bringas et suspectum habebat : sed 
Nicephorus eum callide elusit hoc commento.Pho- 
cas, 846 assumpto uno suorum stipatorum, sub 
horam prandii ad domum Josephi sese confert: 
pulsatis foribus,janitori mandat ut seadesse domino 
indicet. AdmissusJosephoseorsimabduoctoindusium 
ex pilis contextum ostendit, juramentoque confir- 


mat 89 vitre monasticte cupidum jampridem fuisse: D 


eam hujus seculi curis repudiatis initurum, nisi 
fuisset studio et fide in Constantinum et Romanum 
sua impeditus.Sed se peulo post desiderium suum 
impleturum.Submissecontendere abipso ne frustra 
de se alienum aliquid suspicetur. Hoc viso Bringas 
statim Phocs ad pedes acoidit et veniam flagitavit 
pollicitus nemini se quidquam de eo deferenti cre- 
diturum. Metuebat etiamStephanum Romani filium 


εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλεύουσαν, ἀλλ᾽ dv τῇ ᾽Ανατολῇ 
ἐκελεύσθη παραγενέσθαι μετὰ παντὸς τοῦ στρατοῦ. 
᾿Αναλαμθάνων γὰρ ἑαυτὸν ἐκ τῆς προτέρας ὕἵττης 
6 Χαθδᾶν ἀναφέρειν ἤρξατο πάλιν, καὶ στρατὸν 
ἀξιόμαχον ἠθροικὼς , προσδόχιµος ἣν ἐπιθήσεσθαι 
τοῖς Ῥωμαίων ἄρχουσί τε xal πράγµασιν. Αλλ)᾽ ἐν 
Συρίᾳ γενόμενος ὁ Φωκᾶς, xal σταδαίᾳ µάχῃ τοῦτον 
τρεψάµενος, xal κατὰ χράτος ἠττήσας, xai εἷς τὰ 
ἑνδότερα τῆς Συρίας ἀπελάσας, τὴν πόλιν Βέῤῥοιαν 
ἐξεπόρθησε δίχα τῆς ἀκροπόλεως, καὶ πολὺν πλοῦτον 
λείαν καὶ αἰχμαλώτους ἔλαθεν, ἐλευθερώσας xal τοὺς 
ἐχεῖσε δεσµίους κατεχοµένους Χριστιανοὺς καὶ ἐπ᾽ οἴχου 
ἐκπέμψας. 

uw δὲ Μαρτίου μηνὸς, τῆς ς ἱνδικτιῶνος, ἐν ἔτει 
συοα’, ἐτελεύτησε Ῥωμανὸς ὁ βασιλεὺς, ἐτῶν ὑπάρ- 
χων κδ’, βασιλεύσας ἔτη uw (0) μῆνας 9' καὶ ἡμέ- 
pac €, ὡς μὲν τινες, τὸ ἑαυτοῦ σαρχίον προκατανα- 
λώσας ταῖς αἰσχίσταις καὶ φιληδόννις πράξεσιν, ὡς 
δ’ ἕτερος ἔχει λόγος, Φαρμάχοις ἀναιρεβείς, Διαδέ- 
χονται δὲ τὴν αὐτοῦ βασιλείαν Βασίλειος xal Kwv- 
σταντῖνος ol παῖδες αὐτοῦ σὺν Θεοφανοῖ tfj μητρὶ 
τεχθείσης αὐτῷ xal θυγατρὸς πρὸ δύο ἡμερῶν τῆς 
αὐτοῦ τελευτῆς , ἣν ᾿Ανναν ὠνόμασαν . "Hv δὲ 6 
Ῥωμανὸς, µέγας τὴν ἡλικίαν, εἰ καὶ ἑλάττων ἦν τοῦ 
πατρὸς, τὸ Ίθος Ίμερον ἔχων xal πρᾶον, xal τὸ 
φρόνηµα µέτριον. Καΐπερ δὲ νέος Qv, ἀγχίνους ἦν, 
καὶ ὀξὺς, καὶ τὰ πολιτικὰ κυθερνᾷν ᾿Ἰχανώτατος, 
εἴπερ ἄρα συνεχωρεῖτο παρὰ τῶν θεραπόντων. ᾽Αλλὰ 
τοῦτον ol οἰκειότατοι ταῖς τῆς νεότητος ἐχδεδωχότες 
ὁρμαϊς, Uv! ἐκεῖνοι τὰ κοινὰ µετιόντες πλοῦτον ἄφα- 
τον ἀποθησαυρίσωσιν, ἀνενέργητον xal. ἀνεπιτήδειον 
ἀπεφήναντο, 

Απριλλίῷ δὲ μηνὶ, τῆς αὐτῆς q^ ἱνδιχτιῶνος, 
εἴσεισιν ὁ Φωχᾶς Νικηφόρος τῇ τῆς δεσποίνης κε- 
λεύσει, τοῦ Ἰωσὴφ καθάπερ καὶ πάλαι κωλύοντος, 
ἐν Κωνσταντινουπόλει' καὶ ἀπὸ τῶν ἐκ τῆς Κρήτης 
λαφύρων xal τῆς Βεῤῥοίας ἐἑθριάμθευσεν iv τῷ ἵπ- 
ποδρόμῳ κοµίσας καὶ µέρος τι τοῦ ἱματίου τοῦ 
Βαπτιστοῦ Ἰωάννου , ὅπερ εὗρεν ἐν tfj ΠΗεῤῥοίᾳ 
ἐναποχείμενον. (P. 646] Τοῦτον δὲ ἐδεδίει xai δι 
ὑποψίας εἶχεν ὁ Βρίγγας, ἁλλ᾽ ὑπούλως οὗτος ὑπο- 
κρενάµενος ἐξαπατῆσαι τοῦτον ἴσχυσε τρόπῳ τοιῷδε. 
"Eva τινὰ τῶν ὑπασπιστῶν εἰληφὼς ὁ Φωκᾶς περὶ 
ὥραν ἀρίστου el; τὸν οἶκον ἄπεισι τοῦ Ἰωσὴφ, xai 
χόψας τὴν θύραν Dori tim µμηνύεῖν ἐκέλευσε τῷ 
θυρωρῷ. ἡΜηνύσαντος δὲ κελευσθεὶς ἐπείσεισι, καὶ 
κατ’ ἰδίαν παραλσοθὼν τὸν ᾿]ωσὴφ δείκνυσιν αὐτῷ 
τρίχινον ἔνδυμα, ὅπερ ἔνδοθεν τῶν ἱματίων ἠμφίεστο, 
καὶ μεθ) ὄρχων ἐπληροφόρησεν ὡς τὴν τῶν μοναχῶν 
ἀσπαζόμενος πολιτείαν πάλαι ἂν περιεθάλετο τὸ 
σχῆμα καὶ τῶν βιωτικῶν ὑπεξήγαγεν ἑαυτὸν φρον- 
τίδων, εἰ μὴ ἐπέσχεν αὐτὸν dj τῶν βασιλέων προσ- 
πάθεια Κωνσταντίνου καὶ Ῥωμανοῦ, καὶ μέλλειν 
ὅσον οὕπω τὸν οἰκεῖον ἐκπληρῶσαι σκοπόν' xol μὴ 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(60) Falsam esse hanc nameralem notam, non 
Zonaras modo,sed multo certius numerorum ratio 
docet. Confer enim hunc annum cum anno qui ad 


mortem Constantini patris ejus est adnotatus, in- 
venies intervallum annorum non amplius trium. 
XYL. 


δι HISTORIARUM COMPENDIUM. 82 


µάτην ὑποπτεύεσθαι καθικέτευσε. Τοῦτο θεασάµενος À Josephus, viventem etiamnum et Methymns exsu- 


ὁ Ἰωσὴφ πίπτει οὐθέως πρὸς τοὺς πόδας αὐτοῦ, 
µετάνοιαν ἐκζητῶν, xal ὡς οὐ πιστεύσει τινὶ πλη- 
βοφορῶν λέγοντί ποτε κατ αὐτοῦ. Ὑφεωρᾶτο δὲ ὁ 
Βρίγγας xai Στέφανον τὸν βασιλέα, τοῖς ζῶσι μέχρι 
τότε συναριθμούμενον xa! ἐξόριστον ἐν Μηθύμνῃ (7) 
τυγχάνοντα, καὶ διὰ παντός ἑφρόντιζεν ὑπὸ xot 


lantem ; Semperque cogitabat quomodo arctiori 
eum custodia constringeret. Verum Stephanus in 
festivitate magni Sabbati divinis impertitus mys- 
teriis subito vitam cum morte commutavit, nulla 
antegressa causa. Sed nimirum Theophano eum, 
quanquam procul remotum, sustulit. 


θεστέραν αὐτὸν εἶναι φυλακήν. ᾽Αλλ' ἐκεῖνος κατὰ τὴν ἑορτὴν τοῦ μεγάλου Σαθθάτου τῶν θείων µετ- 
εσχηκὼς μυστηρίων αἰφνιδίως εὐθὺς τέθνηκε, μηδεμιᾶς προηγησαµένης αἰτίας, ἀλλὰ τῆς θεοφανοὺς, 


et καὶ πόῤῥωθεν κατῴχιστο. κατεργασαµένης αὐτὸν. 

Πέτρος δὲ ὁ τῶν Βουλγάρων βασιλεὺς τὴν εἰρήνην 
τάχα ἀνανεούμενος ἀποθανούσης τῆς αὐτοῦ γυναιχὸς, 
σπονδὰς πρὸς τοὺς βασιλεῖς ἔθετο, ὀμήρους δοὺς xal 
τοὺς οἰχείους δύο υἱοὺς Βορίσην καὶ Ῥωμανόν * καὶ 
μετὰ μιχρὸν ἀπεθίω. Οἱ δὲ viol αὐτοῦ ἐν Βουλγαρίᾳ 
ἐπέμφθησαν μετὰ ταῦτα ip ᾧ τῆς πατρφας ἀντι- 
σχέἑσθαι βασιλείας, καὶ τοὺς χομητοπούλους (8) ἁπ- 
εοξουςι τῆς πρόσω φορᾶς. Δαθὶδ γὰρ, καὶ Μωὺσῆς, 
καὶ ᾽Ααρὼν, xal Σαμουὴλ, ἑνὸς ὄντες παῖδες τῶν 
μέγα δυνηθέντων ἐν Βουλγαρίᾳ χοµήτων, πρὸς ἀπο- 
στασίαν ἀπεῖδον xal τὰ Βουλγάρων ἀνέσειον. Καὶ 
ταῦτα μὲν συνηνέχθη ds. 

Ὁ δὲ Βρίγγας ὃν εἴπομεν τρόπον ἀπατηθεὶς ὑπὸ 
τοῦ Νικηφόρου, xai τοῦτον ἑάσας οἴκαδε ἀπελθεῖν, 
µετεµέλετο, καὶ ἐν δεινῷ ἐποιεῖτ ὅτιπερ dvo 
ἀρχύων ἔχωδ τὸ θήραμα ἴλαβε τοῦτο φρενοθλαθῶς 
προηχάµενος. ᾿Εμερίμνα γοῦν πῶς xal molg μηχανῇ 
τῆς ἀπὸ τούτων ἀπολυθείη φροντίδος. Καὶ ἔδοξεν 
αὐτῷ λυσιτελέστατον εἶναι πρὸς Ιωάννην μάγιστρον 
γράψαι τὸν Τζιμισκῆν, ἄνδρα θυμοειδῇ καὶ δραστή- 
piov ὄντα καὶ μετὰ τὸν Φωκᾶν ἐν τοῖς Ῥωμαίων 
ἐπισημότατον στρατηγοῖς, στρατηγὸν τηνικαῦτα τῶν 
᾽Ανατολιχῶν ὑπάρχοννα, ἔτι δὲ πρὸς τὸν μάγιστρον 
Ῥωμανὸν τὸν Κουρχούαν [647] φανερώτατον xal 
ἐπίσημον κάὶ αὐτὸν στρατηλάτην ὄντα τῆς ᾿Ανατολῆς, 
γραμματα πέμψαι, xal Φφιλοτιμιῶν ὑποσχέσεσι καὶ 
δωρεῶν καὶ τιμῶν διεγεῖραι τούτους πρὸς καθαίρε- 
ctv τοῦ Φωκά. Ἐγένοντο τὰ γράμματα, xal ὁ νοὺς 
τῶν γεγραμµένων ὑπήῆρχεν οὗτος ^ El διαναστάντες 
χαθαιρήσουσι τὸν Φωχᾶν καὶ μοναχὸν ἀποχείρουσιν 
$ τροπον ἄλλον ix µέσου ποιήσουσι, τὴν μὲν τοῦ 
δοµεστίκου τῶν σχολῶν τῆς )Ανατολῆς μµεγίἰστην 
ἀρχὴν λήψεναι ὁ Ἰωάννης, τὴν δὲ τοῦ δοµεστίκου 
τῆς Δύσεως ὁ Ῥωμανός. Ἰομισθέντων οὖν τῶν 
γραμμάτων τοῖς δηλωθεῖσιν ἀνδράσιν. ἔπείπερ σχε- 
τικῶς ἐκεῖνοι εἶχον πρὸς τὸν Φωκᾶν, ὑπανααιν ώσχκουσί 
τε αὐτῷ αὐθέως τὰ γράμματα, xal διαναλτῆναι πρὸς 


Per idem tempus Petrus Bulgarorum princeps, 
mortua sua uxore, renovande pacis causa fedus 
cum iinperatoribus icit, obsidesque dat 847 filios 
suos Borisen et Romanum ; 86 paulo post moritur. 
Filii ejus in Bulgeriam remittuntur, ut paternum 
imperium oceupent et cometopulorum impetum 
reprimant. Nam Davidus, Moses, Aaron et Samue- 
lus, filii cujusdam in Bulgaria largiter potentis 
comitia, res novas moliebantur et Bulgaros conci- 
tabant. Atque ita tuno res acta. 


Interim Bringas,a Nicephero,ut exposuimus, de- 
ceptus, eumque domum suam abire passus, poni- 
tentia duci, et inique ferre quod petitam predam . 
stulte ex ipsis cassibus dimiesisset,solliciteque me- 
ditari qua arte quave machina metu, quem de eo 
conceperat, se liberaret. Tandem maxime e re fore 
visum magistrum Joannem "Tzimiscem, virum 
animosum ao strenuum et secundum Phocam inter 


6 Romanos duces precipuum,eo tempore Orientalium 


prefectum,itemque magistrumRomanum Cureuam, . 
illustrem etipsumOrientis ducem, perlitteras adver- 
gus Nicephorum Phocam excitare magnifleis duno- 
rum et honorum pollicitationibus.Sententia littera- 
rum hec erat : Si Phocam opprimerent, et vel mo- 
nachum facerent vel quocunque modo e medio tol- 
lerent, Joannem 348 fore domesticum scholarum 
Orientia, Romanum Occidentis. Ii cum litteras ac- 
cepissent. Phocs eas, cui honeste cupiebant, reci- 
tant; hortanturque ut animum erigat ae fortiter 
rem; magnam aggrediatur : tergiversantem guis 80 
manibus, ni pareret, interfecturos minantur. lta 
demum Phocas, periculo mortis territus, assentit ; 
et secunda die Julii mensis, eadem indictione 
gexta, ab orientalibus exercitibus omnibus a Tzi- 
misca concitatis imperator Romanorum salutatur. 


ἀλκὴν τὸν Φωχκᾶν καὶ qsyvaióv τι xal νεανικὸν ἐννοήσασθαι παρεκάλουν, ᾿Ὀχνοῦντα δὲ xal ἀναδυόμενον 
καὶ αὐτοχείρως ἠπείλουν διαχειρίσασθαι. Διὸ καὶ πρὸς τὸν τοῦ θανάτου ἄποδειλιάσας κίνδυνον τὰ 
πρόχλησιν ὀπεδέξατο. Καὶ δευτέρᾳ τοῦ Λ᾿Ιουλίου µμηνὸς, τῆς αὐτῆς ς ἱνδικτιῶνος, ὑπὸ τῶν ἐν τῇ 
"Esq στρατευμάτων ἁπάντων παρακεχινηµένω, ὑπὸτοῦ Τζιμισκῆ Ῥωμαίων ανἀγορεύεται βασιλεύς. 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


. (T) Supra Mitylene fertur fuisse in exsilio, sive 
is error ost ibrerii sivo Interea Mitylena Methym- 
nam translatus Stephanus. Utraque urbs est in 
Lesbo insula. Xvr. P 1 i 
(8) Cometopoli sunt dicti quasi pulli (id est filii) 
comitis.Xv1.— Dictio πολῶς, γθγπβου]θ ποῦλος, alteri 
adjecta filium simul et diminutivum quid sonat.Sic 


ἀρχοντόπουλον filium nobilis, βασιλόπουλον regis 
fiium, regulum, et tandem πομητοπούλους comtlis 
lios vocat auctor; et ut subdit παῖδες τῶν μέγα 
υδηθέντων ἐν Βουλγαρίᾳ κοµήτων. Infra p. 694: 
Κόμηνος ὄντες παῖδες καὶ διὰ τοῦτο κομητοπῶλοι 
κατονομαζόµενοι. GoAR. 


T9 . GEORGII CEDRENI ' 80 


jussus decedere ita est ut non liceret ei Cpolin in- A προσταχθεὶς ἐκ Κρήτης ἐπανελθεῖν οὗ συνεχωρήθη 


de redire : sed mandatum est ut oum omni exer- 
citu in Orientem transiret. Nam ab accepta clade 
ge recolligens Chabdanus jam aese erigebat, coac- 
toque ad pugnam idoneo exercitu jamjam in Ro- 
manos moturus. Eum Phocas, in Syriam ut venit, 
prelio superavit ac fudit, et in Syriam interiorem 
compulit ; urbem Berrhoam excepta arce evastavit 
magnasque ibi opes, preedum locupletem et mul- 
los captivos abduxit, liberatis etiam et domum 
dimissis Christianis qui ibi captivi detenti fue- 
. rant. 


Anno mundi 6474 mortuus est Romanus impera- 
tor, 45 die Martii 848 mensis, indictione 6,annos 
natus 24. Imperavit annos 3 menses 4 dies 5. Mor- 
tis causam alii fuisse tradunt, quod luxuriosa et 
voluptatibus dedita vita corpusculum attrivisset : 
alii veneno exstinctum putant. Imperium ejus 
morte ad Basilium et Constantinum ipsius filios et 
eorum matrem Theophanonem rediit ; que biduo 
ante mortem mariti filiam quoque peperit, cui An- 
na& nomen fecerunt. Statura fuit Romanus magna, 
quanquam patre minor, ingenio placido ao man- 
sueto, et mediocriter animatus; et quamvis erat 
juvenis, satis illi tamen fuisset ingenii ac perspi- 
cacim ad rempublicam gubernandam, si ei id per 
famulos licuisset, qui cum juvenilibus cupiditati- 
bus ao studiis deditum esse voluerunt,ut ipsi rem- 
publicam tractantes ingentes corraderent opes ; at- 


que hac ratione eum ignavum et inertem redege- { 


runt. 

Eadem 6 indictione, mense Aprili jussu Auguste 
Nicephorus Phocas Cpolin venit, Josepho, ut et 
ante, ne hoc fleret obstante. Duxit triumphum in 
Circo,inferens in eo Cretensia et Berrhoensia spo- 
lia Attulit et partem quamdam vestis Joannis 
Baptiste, quam Berrheew repositam invenerat. 
Metuebat hunc Bringas et suspectum habebat : sed 
Nicephorus eum callide elusit hoc commento.Pho- 
cas, 846 assumpto uno suorum stipatorum, sub 
horam prandii ad domum Josephi sese confert: 
pulsatis foribus,janitori mandat ut seadesse domino 
indicet.AdmissusJosephoseorsimabductoindusium 
ex pilis contextum ostendit, juramentoque confir- 


mat se vitze monastioe oupidum jampridem fuisse: ῃ 


eam hujus seculi curis repudiatis initurum, nisi 
fuisset studio et fide in Constantinum et Romanum 
sua impeditus.Sed se paulo post desiderium suum 
impleturum.Submissecontendere ab ipso ne frustra 
de se alienum aliquid suspicetur. Hoc viso Bringas 
stsetim Phoce ad pedes acoidit et veniam flagitavit 
pollicitus nemini 69 quidquam de eo deferenti cre- 
diturum. Metuebat etiamStephanum Romani filium 


εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλεύουσαν, ἀλλ’ dv τῇ ᾿Ανατολῇ 
ἐκελεύσθη παραγενέσθαι μετὰ παντὸς τοῦ στρατοῦ. 
᾿Αναλαμθάνων γὰρ ἑαυτὸν ἐκ τῆς προτέρας ὕττης 
ὁ Χαθδᾶν ἀναφέρειν ἤρξατο πάλιν, καὶ στρατὸν 
ἀξιόμαχον ἠθροικὼς , προσδόκιµος ἦν ἐπιθήσεσβαι 
τοῖς Ῥωμαίων ἄρχουσί τε xal πράγµασιν. ᾽Αλλ' ἐν 
Συρίᾳ γενόμενος ὁ Φωκᾶς, xal σταδαίᾳ μάχῃ τοῦτον 
τρεψάµενος, καὶ κατὰ χράτος ἠττήσας, xal εἰς τὰ 
ἑνδότερα τῆς Συρίας ἀπελάσας, τὴν πόλιν Βέῤῥοιαν 
ἐξεπόρθησε δίχα τῆς ἀκροπόλεως, καὶ πολὺν πλοῦτον 
λείαν καὶ αἰχμαλώτους ἔλαθεν, ἐλευθερώσας καὶ τοὺς 
ἐκεῖσε δεσµίους κατεχοµένους Χριστιανοὺς xal ἐπ᾽ οἴχου 
ἐκπέμψας. 

uw δὲ Μαρτίου μηνὸς, τῆς ς) ἱνδικτιῶνος, ἐν ἕἔτει 
uou, ἐτελεύτησε Ῥωμανὸς ὁ βασιλεὺς, ἐτῶν ὁπάρ- 
χων κδ’, βασιλεύσας ἔτη ιγ (6) μῆνας δ’ καὶ ἡμέ- 
pac €, ὡς μέν τινες, τὸ ἑαυτοῦ σαρχίον προχατανα- 
λώσας ταῖς αἰσχίσταις καὶ φιληδόννις πράξεσιν, ὡς 
ὃ) ἕτερος ἔχει λόγος, φαρµάχοις ἀναιρεβείς, Διαδέ- 
χονται δὲ τὴν αὐτοῦ βασιλείαν Βασίλειος καὶ Κων- 
σταντῖνος ol παῖδες αὐτοῦ σὺν θεοφανοῖ tfj μητρὶ 
τεχθείσης αὐτῳφ xai θυγατρὸς πρὸ δύο ἡμερῶν τῆς 
αὐτοῦ τελευτῆς, ἣν ᾿Ανναν ὠνόμασαν . "Hv δὲ 6 
᾿Ρωμανὸς, µέγας τὴν ἡλικίαν, εἰ xal ἑλάττων ἦν τοῦ 
πατρὸς, τὸ Ίθος Ἴμερον ἔχων xal πρᾶον, xal τὸ 
φρόνηµα pítpiov. Καΐπερ δὲ νέος Gv, ἀγχίνους ἦν, 
καὶ ὀξὺς, καὶ τὰ πολιτικὰ κχυθερνᾷν "ἱκανώτατος, 
εἴπερ ἄρα συνεχωρεῖτο παρὰ τῶν θεραπόντων. ᾽Αλλὰ 
τοῦτον οἱ οἰχειότατοι ταῖς τῆς νεότητος ἐκδεδωχότες 
ὁρμαϊς, v! ἐκεῖνοι τὰ κοινὰ µετιόντες πλοῦτον ἄφα- 
τον ἀποθησαυρίσωσιν, ἀνενέργητον xal ἀνεπιτήδειον 
ἀπεφήναντο. 

Απριλλίῷ δὲ uns, τῆς αὐτῆς q^ ἴνδικτιῶνος, 
εἴσεισιν ὁ Φωκᾶς Νικηφόρος τῇ τῆς δεσποίνης κε- 
λεύσει, τοῦ Ἰωσὴφ καθάπερ καὶ πάλαι χωλύοντος, 
iv Κωνσταντινουπόλει xal ἀπὸ τῶν ἐκ τῆς Κρήτης 
λαφύρων καὶ τῆς Βεῤῥοίας ἑθριάμθευσεν ἐν τῷ ἵπ- 
ποδρόμῳ κοµίσας καὶ μέρος τι τοῦ ἱματίου τοῦ 
Βαπτιστοῦ Ἰωάννου, ὅπερ εὗρεν ἐν τῇ Bejjoiq 
ἐναποχείμενον. [P. 6460] Τοῦτον δὲ ἐδεδίει xai δι’ 
ὑποψίας εἶχεν ὁ Βρίγγας, ἁλλ᾽ ὑπούλως οὗτος ὑπο- 
κρενάµενος ἐξαπατῆσαι τοῦτον ἴσχυσε τρόπῳ τοιῷδε. 
"Eva τινὰ τῶν ὑπασπιστῶν εἱληφὼς ὁ Φωκᾶς περὶ 
ὥραν ἀρίστου εἷς τὸν οἶκον ἄπεισι τοῦ Ἰωσὴφ, καὶ 
χόψας τὴν θύραν ὅστις tm µμηνύεῖν ἐχέλευσε τῷ 
θυρωρῷ. ἡΜηνύσαντος δὲ κελευσθεὶς ἐπείσεισι, καὶ 
xat ἰδίαν παραλσθὼν τὸν Ἰ᾿Ιωσὴφ δείκνυσιν αὐτῷ 
τρίχινον ἔνδυμα, ὅπερ ἔνδοθεν τῶν ἱματίων ἠμφίεστο, 
καὶ μεθ) ὅρχων ἐπληροφόρησεν ὡς τὴν τῶν μοναχῶν 
ἀσπαζόμενος πολιτείαν πάλαι ἂν περιεθάλετο τὸ 
σχῆμα καὶ τῶν βιωτικῶν ὑπεξήγαγεν ἑαυτὸν φρον- 
τίδων, sl μὴ ἐπίσχεν αὐτὸν dj τῶν βασιλέων προσ- 
πάθεια Κωνσταντίνου καὶ Ῥωμανοῦ , καὶ μέλλειν 
ὅσον οὕπω τὸν οἰκεῖον ἐκπληρῶσαι σκοπόν' xol μὴ 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(6) Falsam esse hanc numeralem notam, non 
Zonaras modo,sed multo certius numerorum ratio 
docet. Confer enim huno annum cum anno qui ad 


mortem Constantini patris ejus est adnotatus, in- 
venies intervallum annorum non amplius trium. 
YL. 


81 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


82 


µάτην ὑποπτεύεσθαι καθικέτευσε. Τοῦτο θεασάµενος À Josephus, viventem etiamnum et Methymne exsu- 


6 Ἰωσὴφ πίπτει οὐθέως πρὸς τοὺς πόδας αὐτοῦ, 
µετάνοιαν ἐχζητῶν, xal ὡς οὐ πιστεύσει τινὶ πλη- 
ροφορῶν λέγοντί ποτε χατ᾽ αὐτοῦ. Ὑφεωρᾶτο δὲ ὁ 
Βρίγγας xai Στέφανον τὸν βασιλέα, τοῖς ζῶσι µέχρι 
τότε συναριθμούμµενον χαὶ ἑξόριστον ἐν Μηθύμνῃ (7) 
τυγχάνοντα, xai διὰ παντός ἑφρόντιζεν ὑπὸ xot 
θεστέραν αὐτὸν εἶναι φυλακήν. ᾽Αλλ) ἐχεῖνς κατὰ 


lantem ; semperque cogitabat quomodo aretiori 
eum custodia constringeret. Verum Stephanus in 
festivitate magni Sabbati divinis impertitus mys- 
teriis subito vitam cum morte commutavit, nulla 
antegressa causa. Sed nimirum Theophano eum, 
quanquam procul remotum, sustulit. | 
τὴν ἑορτὴν τοῦ μεγάλου Σαθθάτου τῶν θείων µετ- 


εσχηχκὼς μυστηρίων αἰφνιδίως εὐθὺς τέθνηκε, μηδεμιᾶς προηγησαµένης αἰτίας, ἀλλὰ τῆς θεοφανοὺς, 


£t καὶ πόῤῥωθεν χατῴκιστο. κατεργασαμένης αὐτὸν. 

Πέτρος δὲ ὁ τῶν Βουλγάρων βασιλεὺς τὴν εἰρήνην 
τάχα ἀνανεούμενος ἀποθανούσης τῆς αὐτοῦ γυναιχὸς, 
σπονδὰς πρὸς τοὺς βασιλεῖς ἔθετο, ὁμήρους δοὺς καὶ 
τοὺς οἰχείους δύο υἱοὺς Βορίσην καὶ Ῥωμανόν * καὶ 
μετὰ μικρὸν ἀπεθίω. Οἱ δὲ υἱοὶ αὐτοῦ ἐν Βουλγαρίᾳ 
ἐπέμφθησαν μετὰ ταῦτα ἐφ ᾧ τῆς πατρφας ἀντι- 
σχἐσθαι βασιλείας, xal τοὺς κομητοπούλους (8) ἁπ- 
είρξουει τῆς πρόσω φορᾶς. Δαθὶδ γὰρ, καὶ Μωύσῆς, 
καὶ ᾽Λαρὼν, xal Σαμουὴλ, ἑνὸς ὄντες παῖδες τῶν 
μέγα δυνηθέντων ἐν Βουλγαρίᾳ κοµήτων, πρὸς ἆπο- 
στασίαν ἀπεῖδον xal τὰ Βουλγάρων ἀνέσειον. Καὶ 
ταῦτα μὲν συνηνέχθη ie. 

Ὁ δὲ Βρίγγας ὃν εἶπομεν τρόπον ἁπατηθεὶς ὑπὸ 
τοῦ Νικηφόρου, xal τοῦτον ἑάσας οἴκαδε ἀπελθεῖν, 
µετεµέλετο, καὶ ἓν δεινῷ ἐποιεῖτο ὅτιπερ ἑντὸς 
ἀρχύων ἔχωδ τὸ θήραμα ἕἔλαθε τοῦτο φρενοθλαθῶς 
προηκάµενος. Εμερίμνα γοῦν πῶς xal ποἰᾷ μηχανῇ 
τῆς ἀπὸ τούτων ἀπολυθείη φροντίδος. Καὶ ἴδοξεν 
αὐτῷ λυσιτελέστατον εἶναι πρὸς Ἰωάννην μάγιστρον 
γράψαι τὸν Τζιμισκῆν, ἄνδρα θυµοειδῇ καὶ ὁραστή- 


Per idem tempus Petrus Bulgarorum princeps, 
mortua sua uxore, renovande pacis causa foedus 
cum imperatoribus icit, obsidesque dat 847 filios 
suos Borisen et Romanum ; ao paulo post moritur. 
Filii ejus in Bulgariam remittuntur, ut paternum 
imperium occupent et cometopulorum impetum 
reprimant. Nam Davidus, Moses, Aaron et Samue- 
lus, fllii cujusdam in Bulgaria largiter potentis 
comitis, res novas moliebantur et Bulgaros conoi- 
tabant. Atque ita tuno res acta. 


Interim Bringas,a Nicephero,ut exposuimus, de- 
ceptus, eumque domum suam abire passus, pceni- 
tentia duci, et inique ferre quod petitam predam 
stulte ex ipsis cassibus dimisisset,solliciteque me- 
ditari qua arte quave machina metu, quem de eo 
conceperat, se liberaret. Tandem maxime e re fore 
visum magistrum Joannem 'Tzimiscem, virum 
animosum ao strenuum et secundum Pbhocam ínter 


prov. ὄντα xal μετὰ τὸν Φωκᾶν iv τοῖς Ῥωμαίων (! Romanos duces precipuum,eo tempore Orientalium 


ἐπισημότατον στρατηγοῖς, στρατηγὸν τηνικαῦτα τῶν 
᾿Ανατολικῶν ὑπάρχοννα, ἔτι δὲ πρὸς τὸν μάγιστρον 
Ῥωμανὸν τὸν Κουρχούαν [647] φανερώτατον xal 
ἐπίσημον xái αὐτὸν στρατηλάτην ὄντα τῆς ᾿Ανατολῆς, 
γραμματα πέμψαι, καὶ φιλοτιμιῶν ὑποσχέσεσι καὶ 
δωρεῶν xal τιμῶν διεγεῖραι τούτους πρὸς χαθαίρε- 
ctv τοῦ Φωχᾶ. Ἐγένοντο τὰ γράμματα, καὶ ὁ νους 
τῶν γεγραμµένων ὑπήῆρχεν οὗτος ^ El διαναστάντες 
καθαιρήσουσι τὸν Φωχᾶν καὶ μοναχὸν ἀποχείρουσιν 
4 τροπον ἄλλον ix μέσου ποιήσουσι, τὴν μὲν τοῦ 
δοµεστίκου τῶν σχολῶν τῆς ᾿Ανατολῆς µεγίστην 
ἀρχὴν λήψεναι ὁ Ἰωάννης, τὴν δὲ τοῦ δοµεστίκου 
τῆς Δύσεως ὁ Ῥωμανός. Κομισθένων οὖν τῶν 
γραμμάτων τοῖς δηλωθεῖσιν ἀνδράσιν. ἐπείπερ σχε- 
τικῶς ἐχεῖνοι εἶχον πρὸς τὸν Φωχᾶν, ὑπανααινώσκουσί 
τε αὐτῷ 2ὐθέως τὰ γράμματα, xal διαναλτῆναι πρὸς 


prefectum,itemquemagistrumRomanum Curcuam, 
illustrem etipsumOrientis ducem, perlitteras adver- 
sus Nicephorum Phocam excitare magnificis dono- 
rum et honorum pollicitationibus.Sententia littera- 
rum hec erat : Si Phocam opprimerent, et vel mo- 
nachum facerent vel quocunque modo e medio tol- 
lerent, Joannem 848 fore domesticum scholarum 
Orientia, Romanum Occidentis. Ii cum litteras ac- 
cepissent. Phoca eas, cui honeste cupiebant, reci- 
tant; hortanturque ut animum erigat ae fortiter 
rem magnam aggrediatur : tergiversantem suis 69 
manibus, ni pareret, interfecturos minantur. lta 
demum Phocas, periculo mortis territus, assentit ; 
et secunda die Julii mensis, eadem indictione 
gexta, ab orientalibus exercitibus omnibus a Tzi- 
misca concitalis imperator Romanorum salutatur. 


ἀλκὴν τὸν Φωκᾶν xal γενναῖόν τι καὶ νεανικὸν ἐννοήσασθαι παρεκάλουν, ᾿Οχνοῦντα δὲ καὶ ἀναδυόμενον 
καὶ αὐτοχείρως ἠπείλουν διαχειρἰσασθαι, Διὸ xal πρὸς τὸν τοῦ θανάτου ἄποδειλιάσας κχἰνδυνον τὴ 


πρόκλησιν ὐπεδέξατο. Καὶ δευτέρᾳ τοῦ Λ᾿Ἰουλίου 


μηνὸς, τῆς αὐτῆς ς᾿ ἴνδικτιῶνος, ὑπὸ τῶν ἐν τῇ 


Ἑφφ στρατευμάτων ἁπάντων παρακεκινηµένω, ὑπὸτοῦ Τζιμισκῆ Ῥωμαίων ανἀγορεύεται βασιλεύς, 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


ο (7) Supra Mitylene fertur fuisse in exsilio, sire 
is error est librarii, sive interea Mitylena Methym- 
nam translatus Stephanus. Utraque urbs est in 
Lesbo insula. Xvr. 

(8) Cometopoli sunt dicti quasi pulli (id est filii) 
comitis. XvL.— Dictio πολῶς, vernacule xooAoc,alteri 
adjecta filium simul et diminutivum quid sonat.Sic 


ἀρχοντόπουλον βἰέωπι nobilis, βασιλόπουλον regis 
filium, regulum, et tandem χομητοπούλους comitis 
lios vocat, auctor; et ut subdit παῖδες τῶν μέγα 
υδηθέντων ἐν Βουλγαρίᾳ κοµήτων. Infra p. 664 : 
Κόμηνος ὄντες παῖδες xal διὰ τοῦτο κομητοπῶλοι 
κατονοµαζόµενοι. GoAR. 


hy 


85 | GEORGII CEDRENI .. 84 
Fertur et alius hao de re, isque probabilior A Καὶ εἷς μὲν λόγος φέρεται οὕτως, ἕτερος δὲ, ὁ 


' germo : jampridem eum cupiditate imperii, neque 
tamen tam hujus quam Theophanus Auguste amo- 
ro flagrasse, cum qua et collocutus fuerit cum in 
urbe ageret, et sepe ad eam Michaelum suorum 
famulorum fldissimum miserit: idque Bringam 
deprehendisse, et ob id suspiciones adversus eum 
concepisse. 

Designatione Phoce Cpoli annuntiata rebusque 
conturbatis, Josephus, qui ruram omnium rerum 
gustinebat, animi angebatur, neque satis invenie- 
bat quid consilii sequeretur, cum ne cives quidem 
ei bene vellent, quibus se aditu difficilem prebere 
consuevisset. Cum autem 3849 Nicephorus, uni- 
verso exercitu faustis acclamationibus prosequente, 
 "Chrysopolin venisset, de imperatore aliquo desi- 

gnando Josephus cogitavit, ratus ea ratione se im- 
petum militum retusurum. Ad nuntium porro 
delati Phoce imperii hujus pater Bardas, tum in 
urbe degens,supplex in Magnum Templum confu- 
git; Leo autem frater Nicephori, tametsi accurate 
custodiebatur, tamen clam se subduxit et ad fra- 
trem pervenit. His ita actis concidit animo Bringas, 
ot in summis hesit difficultatibus.Non enim aptus 
orat ad demulcendam periculosis temporibus mul- 
titudinem,sed ubi oportebatblandissermonibus adu* 
landoque eam demitigare,magis exasperabat atque 
irritabat. Ita tum quoque omnibus in Magnum 
Templum concurrentibus, superbis atque asperis 
verbis populum ut perterreret : Ego, inquit, com- 
pescam vestram ferociam atque impudentiam: nam 
efficiam ut quod pro nomismate emitur frumenti, 
in sinu liceat portare. » Actum hoc die Dominica, 
nona Augusti. Vesperi hujus ipsius diei Basilius 
Constantini imperetoris cubicularius intimus, Jo- 
sepho infensissimus,amiois 8ο propinquis suis suos 
adjungens 850 famulos, per multas urbis partes 
dimittit in adversariorum domos. li α prima diei 
lune hora usque &d sextam plurimas civium do- 
mos, interque has Josephi vel precipuam, solo 
equaverunt. Neque tantum illustrium et in re- 
publica versantium «des, eorum qui adversari vi- 
debantur,sed et tenuiorum innumere diruebantur. 
Et si cui olim aliquid cum altero discordie inter- 
cessisset, is tum turbam incompositam secum 
trahens nemine obstante eum perdebat. Multique 


xat δοχῶν ἀληθέστερος, ὥς πολὺν ὥδινε χρόνον τὴν 
τῆς βασιλείας ἐπιθυμίαν, καὶ ob τοσοῦτον αὐτὸν ὁ 
ταύτης ἔρως ἐξέφλεγεν ὅσον ὁ τῆς βασιλίδος θεοφα- 
νοῦς, ἐντυχόντα τε abc] ὅτε τῇ βαςιλευούσῃ Or vs, 
καὶ πολλάκις πρὸς αὐτὴν ἐκπέμψαντα τὸν οἰχειότατον 
ὑπηρέτην αὐτοῦ Μιχαήλ. Τοῦτο γὰρ καταφωράσας 
6 Βρίγγας ὑπόπτως διέχειτο πρὸς αὐτόν. 

Τῆς τοίνυν ἀναῤῥήσεως αὐτοῦ Φφημισθείσης ἐν 
Κωνσταντινουπόλει, καὶ τῶν πραγμάτων iv. ταραχΏ 
καθεστώτων, ὁ τὴν φροντίδα τῶν ὅλων ἀνεζωσμένος 
Ἰωσὴφ Ἀγωνία καὶ διηπορεῖτο αφοδρῶς ὅ τι xal 
δράσειεν, ὅτι μηδὲ τοῖς πολίταις εὔνους ἦν διὰ τὸ 
δυσέντευχτον. Κατελθόντος δὲ iv Χρυσουπόλει μετὰ 
παντὸς τοῦ στρατοῦ Νιχηφόρου τοῦ Φωχᾶ µετ εὖ- 
φημιῶν, ἐθουλεύσατο ὁ Βρίγγας βασιλέα τινὰ προ- 
θαλέσθαι. διὰ τούτου οἶομενος τὸν τόνον ἐκλῦσαι τῆς 
ὁρμῆς τοῦ στρατοῦ. Τέως δὲ τῆς ἀκαῤῥήσεως, dq 
εἴπομεν, τοῦ Φωκᾶ γενομένης, Βάρδας μὲν ὁ τούτου 
πατὴρ (ἔτυχε yàp ἑνδημῶγ τῇ βασιλίδι) ἱκέτης 
εἰσέρχεται πρὸς τῆν Μεγάλήν ἐχκλησίαν ' Λέων δὲ 
ὁ ἐκείνου ἀδελφὸς, καίπερ φυλαττόμενος ἀχριθῶς, 
λαθὼν ἀπέδρα καὶ τῷ οἴχειῳ ἠνώθη ὁμαίμονι Οὗ 
γενοµένου παρείθη τὴν duy?» xal ἐν πάσῃ ἁμηχανίᾳ 
καὶ φόδῳφ κατέστη ὁ Βρίγγας. "Hv γὰρ καὶ ἀνεπι- 
τήδειος (0) ἐν καιροῖς δυσκόλοις ὄχλον κολακεῦσαι 
καὶ καταδη μαγωγῆσαι πλῆθος ' δέον γὰρ προσηνἑσι 
λόγοις xal θωπευτικοῖς τὴν τοῦ πλήθους χαιαμαλάξαι 
ὁρμὴν [648] ὁ δὲ μᾶλλον ἐξετράχυνε xal ἡγρίωσε. 
ἱ]άντων γὰρ ἐν τῇ Μεγᾶλῃ συντρεχόντων ἐκχκλησίᾳ, 
αὐτὸς τὸ πλῆθος ἐκδειματῶν λόγους ἐπαφῆκεν ὑπερ- 
Ἠφάνους τε xal τραχεῖς * « ᾿Ἠγὼ, φήσας, χαταπαύσω 
ὑμῶν τὴν ἱταμότητα καὶ ἀναισχυντίαν * ποιήσω γὰρ 
τὸν τοῦ νομίσματος ὠνουμένους σἵτον ἀποφέρεσθαι 
ἐν τῷ κόὀλπῳ. » Οὕπω παρῆλθεν ὁλόκληρος ἡμέρᾳ 
ἀφ᾿ οὗ τοῦτο εἴρηκε (Κυριαχὴ Ὑὰρ Tv, ἐννάτην 
ἄγοντος τοῦ Αὐγούστου μηνὸς), καὶ τῇ ἑσπέρᾳ τῆς 
αὑτῆς ἡμέρας Βασίλειος ὁ Κωνσταντίνου τοῦ βασι- 
λέως παρακοιμώμενος, δυσµενὴς καὶ ἔχθιστος ὤν τῷ 
Ἰωσὴφ, τοῖς ἑαυτοῦ φίλοις xài συγγενέσι τοὺς οἱ- 
χείους συµµίξας θεράποντας κατὰ πολλὰ µέρη τῆς 
πόλεως πέποµφεν εἰς τοὺς olxouq τῶν ἀντιπραττόν- 
των αὑτῷ. Καὶ ἀπὸ τρώτης ὥρας τῆς δευτέρας ἡμέ- 
pac μέχρις ἕκτης κατέστρεψαν καὶ ἐξηδάφισαν οἴχίας 
πλείστας τῶν πολιτῶν, ὧν ἐπισημοτέρὸ ἂν ἡ τοῦ 
Ιωσήρ * οὐ γὰρ µόνον τῶν ἀντιθαίνειν δοκούντων 


in hoc tumultu etiam homines necati sunt. Interim D ἐμφανῶν καὶ πολιτικῶν ἀνδρῶν, ἀλλὰ καὶ πολλῶν 


per urbis plateas, fora ac angiportus, Nicephorum 
Callinicum (preclaris potitum victoriis) inclama- 
bant. Que dum geruntur, Bardas e templo, in 
quod paulo ante supplex miserabiliter confugerat 
et extrema sibi imminere putarat, prodit : et Jo- 
sephus salutis sue tum incertus, qui modo ita in- 
flate superbierat,in id miser atque deprecans subit. 
Porro Basilius cubicularius cum suis triremes 


ἄλλων εὐτελιστέρων, Ov οὐκ ἀριθμητὸν ἦν τὸ πλῆ- 
θος, κατεστράφησαν οἰχίαι * ᾧ (dp ποτε διαφορὰ 
μετά τινος ἦν, πλῆθος ἄτάχτων μεθ’ ἑαυτοῦ ἐπαγό- 
µενος μηδενὸς χωλύοντος τοῦτον ἡφάνιζε, Πολλοὶ δ' 
ἐν τῇ τοιαύτῃ ἁταξίᾳ καὶ ἄνθρωποι ἐφονεύθησαν. 
ΤαὈτὸ δὲ ποιοῦντες ἐν ταῖς πλατείαις τῆς πόλεως 
λεωφόροις ἕν τε ταῖς ἀγοραῖς Év τε τοῖς στενωποῖς 
Νικηφόρον ὀνευφήμουν Καλλίνικον. Τοῦτο τὸ ἔργον 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


(9) In margine. Τοιοῦτος ἦν καὶ ὁ τυραννήσας 
γέρων προσεχῶς ἐχεῖνος ᾿Ανδρόνικος. Noti sunt de 





plebe versus Lucani, quibus Bringas contrariura 
malo suo fecit : Nescit plebes jejuna timere. Xvr. 


85 HISTORIARUM COMPENDIUM. 86 
ἐάγει μὲν τῆς Μεγάλὴς ἐκκλησίας Βάρδάν τὸν A adornat,et imperatoria etiam celoce assumpta oum 


πατέρα τοῦ Φωκᾶ, φυγάδα οἰκτρὸν xal ὅσον οὐδέπω 
τὸν κίνδυνον ἐκδεχόμενον, τὸν δὲ ᾿Ιωσὴρ τὸν παρα- 
κοιμώμενον' τὸν πρὸ τούτου μεγάλα φυσῶντα xal 
ἐπειρόμενον , sl; αὐτὴν ἀντεισάχει Ἱκέτην ἐλεεινὸν 
καὶ ἀμφίθολον ἔχοντα τὴν ἑαυτοῦ σωτηρίαν. Οἱ δὲ 


περὶ τὸν παβραχοιμώμενον Βασίλειον τριήρεις χατα-΄ 


σχευάσαντες καὶ τὸν βασιλικὸν εἱληφότες δρόµωνα 
μετὰ παντὸς τοῦ στόλου περαιοῦνται ἐν Χρυσουπόλει, 
καὶ τὸν Νικηφόρον ἐκεῖθεν ἀνάλαθόμενοι ἄγουσιν 


tota classe Chrysopolin trajiciunt, et Nicephorum 
inde ad Hebdomum, atque hino omni multitudine 
urbana deducente cum faustis acclamationibus, 
plausibus, tubis ac cymbalis publica pompa per 
Auream portam 881 in urbem ducunt.Ut in Mag- 
num Templum ventum est, Polyeuctus patriarcha 
&d hoc comparatus eum in suggesto imperatoria 
insignit corona, die dominico, Augusti decimo sex- 
to, indictione sexta. 


εἰς τὸ "E6Bopov, αὐτόθεν τε αὗτοί τε xal πᾶς 6 δῆμος τῆς πόλεως μετ’ εὐφημιῶν, xal κρότων, καὶ σαλπίγγων, 
xai συµθάλων δηµοσίας γενομένης προόδου διὰ τῆς Ἀρυσῆς πόρτης ἐϊσάγουσιν εἰς τὴν βασιλίδα. Γενόμενοι δὲ dy 
τῇ Μεγάλῃ ἐκχλησίᾳ ΙΠολύευκτον παρεσχεύασαν τὸν πατριάρχην, xal τῷ βασιλικῷ αὐτὸν ταινιῶσοι διαδήµατι. 
Στέφει οὖν τοῦτον ὁ Πολύευχτος ἐν τῷ ἄμθωνι τῆς τοῦ θεοῦ Μεγάλης ἐχκλησίας ἡμέρα δὲ ἣν Κυριακλ τς τοῦ 


Αὐγούστου μηνὸς ἄγοντος, τῆς ς ἱνδιχτιῶνος. 


᾽Αποστείλας δὲ τὸν μοναχὸν καὶ σύγχελλον 'Av- B — Post heo Nicephorus imperator Antonium Stu- 


τώνιον τὸν Στουδίτην τὴν Θεεοφανὼ τῶν βασιλείων 
καταθιθάζει xal elo τὸ παλάτιον τοῦ ΠΗετρίου ἐχπέμ- 
πει. Μετ ὀλίγον δὲ ἐξόριστον τίθησιν xal τὸν πο" 
ῥακοιμώμενον "Imole ἐν Παφλαγονίᾳ, [P. 649] xai 
αὖθις μετ) οὗ πολὺν χρόνον µεταθιθάζει ἕν τινι µο- 
ναστηρίῳ λεγομένῳ τοῦ ᾿Ασηκρῆτις, ἐν τοῖς Πυ- 
θίοις” ὅς ἐπὶ δύο Όλους ἐκεῖσε ἑνδιατρίψας ἔνιαυ- 
τους ἀπεθίω. Χειροτονεῖ δὲ xai Βάρδαν τὸν ἑαυτοῦ 
πατέρα Καίσαρα. Tz δὲ κ’ τοῦ Σεπτεµθρίου μηνὸς, 
τὸ προσωπεῖον καὶ τὴν σχηνὴν ἀποθέμενος, ἄγεται 
γόµιµον Ὑαμετὴν τὴν Θεοφανώ. Τότε δὲ xal κρεῶν 
ἀπεγεύσατο , πρότερον ἀπεκόμενος κρεωδαισίας ἐξ 
ὅτου Βάρδας ὁ ix τῆς προτέρας αὐτοῦ γυναιχὸς ἀπο- 
τιχθεὶς αὐτῷ υἱὸς, ἱππαζόμενος ἐν τῷ πεδίῳ καὶ 
τῷ οἴχείῳ προσπαίΐζων ἀνεφίῷ τῷ Πλεύσῃ, μετὰ 
δόρατος βληθεὶς ἀχουσίως τέθνηχε. Τοῦτο δὲ εἴτε 
ἑγχρατευόμενος ἐπο[ει εἴτε καὶ λαθεῖν τοὺς κρατοῦν- 
τας ὑποχρινόμένο, µόνος ἂν εἰδείη μετὰ θεὸν 
ἐχεῖνος. Too γάµου δὲ τελεσθέντος iv τῇ. κατὰ τὸ 
παλάτιον νὲᾳ ἐκκλησίᾳ, ἐπείπερ ἤμελλεν εἴσοδος 
iv τῷ Θθυσιαστηρίῳ Ὑενέσθαι, τῆς χειρὸς κατέχων 
αὐτὸν ὁ Πολύευκτος καὶ ταῖς ἱεραῖς ἐγγίσας κχιγχλί- 
σιν, εἶσεισι piv αὐτὸς εἷς τὰ ἄδυτα, ἐκεῖνον δ᾽ 
ἐξώθησεν ὄπισθεν , ἐπειπὼν μὴ πρότερον συγχω- 
Ρηθήσεσθαι αὐτὸν εἷς τὸ θυσιαστήριον εἰσελθεῖν, 
πρὶν ἂν δέξηται ἐπιτίμια δευτερογαμούντων (40): 
Ἐλύπησε δὲ ἐν τούτῳ τὸν Νιχηφόρον, καὶ οὐ διέλι- 
πεν ἐγκοτῶν αὐτῷ μέχρι τῆς τελευτῆς, Διεδέδοτο 
δὲ καὶ λόγος ἁπανταχοῦ, ὃς οὗ μικρῶς διετάραξε 
τὴν Ἐκχκλησίαν, ὅτιπερ ὁ Νικηφόρος ἀπὸ τοῦ ἁγίου 
βαπτίσματος ἀνάδοχος ἐγένετο τῶν τῆς θεοφανοῦς ἑνὸς 
παϊδων, Ταύτης δὲ τῆς φήμης ὡς εὔλόγοτ ἀφυρμῆς 
ὁραξάμενος ὁ Πολύευκτος fj χωρισθῆνᾶι αὐτὸν ἀπεμά- 
χετο τῆς γυναικὸς κατὰ τὸν κανόνα 7| τῆς ἐκκλησίας 
ἀναχωρεῖν. "O 97, καὶ πεποίηχε, τῆς θεοφανοῦς ἐξεχό- 
µενος. Συγκαλεσάµενος δὲ τοὺς ἑνδημοῦντας ἐπισκό- 
πους iv tfj πόλει καὶ τοὺς τῆς συγκλήτου λογάδας, 
σχέψιν περὶ τούτου προέθετο. Πάντες δὲ οὗτοι τοῦ 


ditam monachumet gyncellum mittit,qui aulaTheo- 
phanonem educat et in palatium Petri includat. 
Paulo post Josephum in Paphlagoniam relegat,.et 
inde rursum, non longo interposito tempore, in 
monasterium in Pythiis quod A secretis dicitur, 
ubi is per duos annos tolerata vita obiit. Bardam 
quoque patrem suum Cesarem creat. Vicesima Sep- 
tembris die larva deposita uxorem duxit Theopha- 
nonem.Tunoc et carnes gustavit, a quibus hactenus 
abstinuerat ab eo tempore, quo Bardas ex priore 
conjuge fllius ipsius, in campo equitans et cum 
patruelesuoPleusaludens,hastaa nolente ictus per- 
iit. Feceritne hoc abstinentie causa, an ut sic impe- 
ratores sua conciliacelaret, preter ipsum eolus novit 
Deus.Peractis 36 3 nuptiisin novoad palatium tem- 
plo,cum insanctuarium essetintrandum,manu eum 
tenens Polyeuctus, ut ad sacros cancellos ventum 
est, ipse in adytum introit et imperatorem repel- 
lit, aitque non intromissum iri, priusquam ponas 
pro secundis nuptiis luisset. Molestum hoo fuit 
Nicephoro, et ad finem usque vitse Polyeucto suc- 
censuit. Dicebatur etiam passim rumor, qui non 
exiguas in ecclesia turbas dedit, unum liberorum 
Theophanonis fuisse a Nicephoro e sacro baptismo 
susceptum. Eum ut speciosam ansam arripiens 
Polyeuctus, imperatorem aut repudiare uxorem 
juxta sacre constitutionis prescriptum debere con- 
tendebat, aut ecclesia abstinere. Atque hoo poste- 
rius fecit Nicephorus uxori deditus. Et convocatis 
qui in urbe tum peregrini erant episcopis aoc dele- 
ctis senatoribus, rem eis deliberandam proposuit. 
Ii omnes constitutionem esm Copronymi esse,eaque 
imperatorem non teneri, pronuntiaverunt ; libel. 
lumque absolutionis subscriptum 8 se ipsi dede- 
runt. Nihilominus tamen, tevgiversante patriarcha, 
et res sacras cum imperatore communes habere 
recusante, Cesar fidem fecit Nicephorum non 
fuisse susceptorem. Sed et Stylianus pontificum 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(10) Laudatur a Grecis monogamia,bigamia tole- 
ratur et multatur, τριγαµία invisa est, τετραγα- 
µία prohibita est penitus. Col vero pena subjicitur 
διχαµία Ἡ biennali sacramentorum orbitati ; de qua 


Nicephorus in Canonibus, Basilius, Euchologium 
et canoniste Greci.Rationem si queras,incontinen- 
tiam cohibent et puniunt. GoAR. 


87 GEORGII CEDRENI 88 


palatinorum princeps (ipsi protopapam vocant), a À Κοπρωνύμου εἶναι τὸν vópov ἔλεγον, καὶ δὲον αὐτὸν 


quo emanasse iste rumor ferebatur, coram 353 
concilio et. senatu juravit se neque vidisse neque 
cuiquam dixisse quod vel Bardas vel Nicephorus 
esset factus susceptor. Polyeuctus ergo, tametsi 
pejerare Stylianum certo sciebat, crimen compa- 
ternitatis omisit ; et qui ante urgebat ut ob secun- 
das nuptias pona infligeretur, ei quoque magno 
delicto ignovit. 


μὴ φυλάττεσθαι ἔκριναν. Toür' dpa xal λίδελλον 
ἀφέσεως ὑπογράφαντες τούτῳ ἐπιδεδώχασιν. "Ert 
δι) ἀναθαλλόμενον τὸν Πολύευκτον κοινωνῆσαι τῷ 
βασιλεῖ ὁ Kaisap ἐπληροφόρησεν ὡς οὐκ ἀνάδοχος 
γέγονεν. ᾽Αλλὰ καὶ Στυλιανὸς ὁ πρωτοπαπᾶς (11) 
τοῦ μεγάλου παλατίου, ἐξ οὗ πρώτου ἑλέγετο ἡ 
τοιαύτη φήμη διαδραμεῖν, ἐνώπιον ἐλθὼν τῆς συν- 
όδου xai τῆς συγκλήτου ἐξωμύσατο μήτ᾽ ἰδεῖν μήτε 


πρός τινας ἀνειπεῖν ὡς ἄρα Βάρδας fj Νικηφόρως ἀνάδοχος γένοιτο. Ὁ δὲ Ηολύευχτος xaümsp φανερῶς ἔπιορ- 
κοῦντα εἰδὼς τὸν Στυλιανὸν, τὸ τῆς συντεχνίας συγχεχώρηκεν ἔγχλήμα, καὶ ὁ πάλαι ἐνιστάμενος δευτερογαµίας 
ἐπιτίμιον ἐπιβεῖναι xal τὸ µέγα τοῦτο παρῆκεν ἁμάρτημα. 


Nicephorus anno imperii sui primo contra Sara- 
cenos Siciliam tenentes emittit cum classe et va- 
lido exercitu Manuelum patricium, spurium filium 
Leonis patrui sui, qui domesticus scholarum dictus 
& Romano seniore oculis fuerat orbatus : dedecori 


Νικηφόρος δὲ τῷ πρώτῳ τῆς αὐτοῦ βασιλείας 
ἔτει ἐκπέμπει κατὰ τῶν ἐν Σικελίἰᾳ Σαραχηνῶν τὸν 
πατρἰκιον Μανουὴλ καὶ νόθον υἱὸν πατραδέλφου 
αὐτοῦ Λέοντος, (P. 650] τοῦ χρηµατίσαντος δοµε- 
στίκου τῶν σχολῶν καὶ ἐπὶ “Ρδωμανοῦ τοῦ vé- 


namque sibi fore judicabat, si ipso imperante Ro- B ροντος τυφλωθέντος, στρατὸν αὐτῷ δοὺς καὶ στό- 


manum imperium tributa Suracenis solveret. Res 
ipsa postulat ut exponamus,quid tributi Saracenis 
solverit Romanum imperium, atque unde ea res 
initium habuerit. Cum Africani Saraceni Syracu- 
888 cepissent,imperante Basilio Macedone,reliquas 
etiam urbes everterunt, tota insula potiti,solamque 
Panormum pro arce et receptaculo reliquerunt. 
Inde profecti oppositam continentem occupaverunt, 
ulteriusque progressi insulas usque ad Peloponne- 
sum omnes vastabant,iieque potituri etium prope- 
diem credebantur.Que res cum graviter sollicitum 
teneret Basilium, et is quaereret hominem huic 
ministerio idoneum, 854 Nicephorus placuit pa- 
tricius et domesticus scholarum, qui cognomen 


λον ἀξιόμαχον' ἁδοξίαν γὰρ ἐδόκει προστρίθεσθαι 
ἑαυτῷ, εἲ τούτου κρατοῦντος ἡ Ῥωμάίων βασιλεία 
δασμοφορεῖ τοῖς Σαρακηνοῖς. Αλλ᾽ ἀναγχαῖον εἲ- 
πεῖν ἐπιδραμόντας τἰς ἡ πρὸς τοὺς Σαραχηνοὺς δα- 
σµοφορία, καὶ ὅθεν εἴληφε τὴν ἀρχήν. TZ πόλεως 
γὰρ τῶν Συρακουσῶν ὑπὸ τῶν iv ᾿Αφρικῇ Σαρα- 
xnvàv ἁλούσης ἐπὶ τῶν χρόνων βασιλείου τοῦ Μα- 
χεδόνος, καὶ τὴν ὅλην συνέθη νῆσον ὑπ αὐτῶν 
κατασχεθῆναι xai τὰς αὐτῆς πόλεις κατασκαφῆναι, 
τῆς Πανόρμου µόνης περιποιηθείσης, ἐξ ἧς ὡς 
Ex τινος ὁρμητηρίου ὁρμώμενοι οἱ ᾿Αγαρηνοὶ τὴν 
ἀντιπέραθεν γῆν ἐπεχτήσαντο. Ἐκεῖθεν δὲ διαπορ- 
θµευόµενοι τὰς νήσους ἔδῄουν ἄχρι Πελοποννήσου, 
xai ὅσον οὕπω προσδόχιµοι παραστήσεσθαι σαν. 


Phoce gerebat, quod quidam ipsius majorum rebus C ᾽Αμηχανῶν δὲ ὁ βασιλεὺς Βασίλειος xal ἄξιον 


preclare gestis fuerat meritus. Hic Nicephorus, 
Nicephori imperatoris avus, homo generosus, pru- 
dens ac pius in Deum, et erga homines justus, cum 
exercitu in Siciliam profectus, brevi temporis spa- 
tio Italia Saracenos expulit, coegitque eos ut ge in 
Sicilia continerent. Ferunt Italos huic viro edem 
posuisse ad perpetuam virtutis ejus memoriam,non 
ideo tantum quod eos liberavisset, sed et ob aliud 
memorabile factum. Etenim Romani domum cum 
ductore suo reversuri multos Italorum comprehen- 
derant,quos volebant in servitutem secum abducere. 
Re comperta Nicephorus, nihil dicens neque ullam 
suspicandi occasionem prebens, ut Brundusium 
est perventum (inde enim erant in Illyricum tra- 
jecturi),ipse unumquemque classiariorum singula- 
tim in navim ingredi jussit et trajicerc ; atque sic 
Italos in Italia reliquit. Pacata exinde fuit Italia 
usque ad imperium Constantini Porphyrogeniti et 
matris ejus. Tum rursum Saraceni insurgentes 


Italiam nemine prohibente infestarunt. Rt impera- * 


tores animadvertentes se non pares esse bello si- 
mul contra orientales et contra occidentales Sara- 
cenos gerendo, presertim rupto 855 jam etiam & 


ὑπηρέτην ἀναζητῶν τῆς τοιαύτης ὑπηρεσίας, τὸν 
πατρίχιον ἔκρινε Νικηφόρον καὶ δοµέστιχον τῶν 
σχολῶν, ἐπωνυμίαν φέροντα τοῦ Φωχᾶ, ἀπό τινος 
τῶν προγόνων αὐτοῦ ἀριστεύσαντος. Ἡάππος ὁ Νιχη- 
φόρος ἦν τοῦ βασιλέως Νικηφόρου, ἀνὴρ γενναῖός τε 
καὶ συετὸς, τὰ πρὸς Θεόν τε εὐσεθὴς καὶ τὰ πρὸς 
ἀνθρώπους δίκαιος. Οὗτος µετά τινος στρατοῦ slo Ίτα- 
λίαν περαιωθεὶς ἐντὸς ὀλίγου τοὺς Σαρακηνοὺς τῆς 
Ἰταλίας ἀπήλασε vai ἐν Σικελίἰᾳ dj συχάζειν ἠνάγκασε. 
Τούτου τοῦ ἀνδρὸς καὶ ναὸν λέγεται δοµήσασθαι τοὺς 
᾽ταλοὺς tlc μνήμην ἄληστο τῆς αὐτοῦ ἀρετῆς, οὗ 
διὰ τὴν ἐλευθερίαν µόνην, ἀλλὰ καὶ δι ἕτερον ἔργον 
ἀξιαφήγητον Οἱ γὰρ Ῥωμαῖοι ἐν τῷ μέλλειν ot- 
καδε ὑποστρέφειν μετὰ τοῦ σφῶν στρατηγοῦ πολ- 
λοὺς τῶν ᾿Ιταλῶν κατασχόντες ἔσπευδον δούλους 
ec τὴν περαίαν διαθιθάσαι' οὗ Ὑνωαβέντς, μηδὲν 
ὅλως εἰπὼν ὁ Νικηφόρος μηδ ὑπόνοιάν τινα δεδω- 
κὼς πρὸ τοῦ iv Βρεντεσίῳ ἨἸενέσθαι (ἐκεῖθεν γὰρ 
ἔμελλον πρὸς τὴν Ἰλλυρίδα διαπερᾷν)' ὡς ἐκεῖσε 
ἐγένοντο, αὐτὸς δι’ ἑαυτοῦ ἕκαστον τῶν στρατιωτῶν 
ἐμθιθάζων τοῖς Ἀπλοίοις περᾷν παρεσκεύαξε, xal 
οὕτω τοὺς ἐγχωρίους εἴασε τὴν ἑαυτῶν χώραν ἁδεῶς 
κατοικεῖν, Διετέλεσεν οὖν εἱρηνεύουσα d Ἰταλία 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑΡ, 


(11) Ecclesiarum palatii archipresbyter. Specioge 
do eo loquitur Xylander, et pontificum palattnorum 


principem facit. Strehuum pontificii nominis vin- 
dicem agit. GoAR. 


89 HISTORIARUM COMPENDIUM. 90 


μέχρι τῶν Ὑρόνων τοῦ Πορφυρογεννήτου Κωνσταν- Α Bulgarisfedere, pacem cum Siciliensibus Saracenis 


τίνου καὶ τῆς αὐτοῦ μητρός" ἐπ᾿ ἐχείνων δὲ πάλιν 
αινηθέντες οἱ Σαραχηνοὶ μηδενὸς χωλύοντος τὴν Ίτα- 
λίαν κατέτρεχον. Συνιδόντες οὖν ol κρατοῦντες ὡς 
οὐγ οἵοί τέ εἷσι πρός τε τοὺς ἑῴους Σαρακηνοὺς καὶ 
πρὸς τοὺς ἑσπερίους ἀντέχειν, ἤδη xal τῶν Βουλγά- 
pov τὰς σπονδὰς λελυκότων, σπείσασβαι ἐγνώχεισαν 
μετὰ τῶν dv Σικελίᾳ Σαρακηνῶν. ᾿Εγένοντο οὖν 
σύµφωνα δι’ Ἑὐσταβίου τοῦ στρατηγοῦ Καλαθρίας, 
ἑνὸς ὄντος τῶν βασιλικῶν θαλαμηπόλων, ἐφ᾽ d δα- 
σμὸν ἐτήσιον δίδοσθαι τοῖς Σαρακηνοῖς χρυσίου χι- 
λιάδας κβ’. [P. 651] Γενομένων δὲ τῶν σπονδῶν 
Ἰωάννην πατρἰκιον τὸν ἐπίχλην Μουζάλωνα στρατ- 
ηγὸν τῆς Καλαθρίας προὐθάλοντο, ὃς φορτικῶς 
χατάρχων τῶν ἐγχωρίων ὑπ αὐτῶν ἀπεσφάγη, 
προσχωρησάντων τῷ ῥηγὶ Λογγιθαρδίας Δανδούλφφ, 
Ῥωμανοῦ τοῦ Ὑέροντος ἄρτι τὰ σχκῆπτρα xattyov- 
τος Ῥωμαίων. Ὑφ' οὗ συμφέρον ἑνομίσθη στρα- 
τιῶτας πεμφθῆναι μετὰ νεῶν, τὸ ἀπόῤῥαχεν τῆς 
ὁλότητος µέρος ἐπανασώσασθαι. Προσεπέμφθη δὲ 
Κοσμᾶς πατρίχιος θεσσαλονιχεὺς, γνώριµος Gv τῷ 
Δανδούλφῳ (12). Καὶ περαιωθεὶς οὗτος εἰς Ἰταλίαν 
xii τῷ Δανλούλφῳ συµµἰξας παρῄνει ἀποσχέαθαι 
τῖς χώρας Ῥωμαίων xai τῷ Bass συµφιλιω- 
θῆναι xal ἀντὶ πολεμίου φίλον αὐτὸν ποιῆσαι xal 
σύμµμαχον. ᾽Απαναινομένου δὲ τούτου τὸ πρῶτον, ὃ 
Κοσμᾶς ἀνὴρ Φφρόνιµης ὧν καὶ συνετός’ « "Epol 
μὲν, εἶπε πρὸς τὸν Δανδοῦλφον, χρέος ἦν τὰ σωτή- 
ρια συμθουλεῦσαι τῷ φίλφ' El δ’ αὐτὸς πεισθῆναί 
pot οὐ θέλεις τὰ λυσιτελῆ συµθουλεύοντι, τότε 
ώση τῆς ἀληθείας διαµαρτήσας κατὰ πολὺ, ὅταν 


componere statuerunt. Pastumque est, agente rem 
Eustatio Calubrie prefecto, uno de imperatoris 
cubiculariis, ut Saracenis darentur tributi nomine 
quotannis aureorum 22 milia. Firmata pace Joan - 
nem patricium cognomento Muzalonem Calabriae 
prefecerunt. Ia cüm se imperiosius in subditos pe 
reret, est ab iis interfectus, atque ii se dederunt 
Dandulpho regi Longibardie, cum jam Romanus 
senior imperium accepisset. Hic Romanus utile 
censuit ut missa classe pars imperii amissa recupe- 
raretur.Premittit tamen Cosmam patricium Thes- 
salonicensem, notum Dandulpho. Is cum trajecis- 
set in Italiam, cum Dandulpho collocutus hortatur 
ut a Romanorum ditione abstineat et cum impe- 
ratore feedus ineat, eumque pro hoste amicum po- 
tius sociumque sibi conciliet. Dandulpho primum 
renuente Cosmas, ut erat homo prudens, « Mihi 
quidem, inquit, necesse erat homini amico sug- 
gerere consilium salutare.Cui si tu parere non vis, 
experiere falsum animi te admodum fuisse, ubi {9 
etnationem totam in summum adduxeris discrimen 
et impar tam potentis imperii viribus subsistendis 
de rebus tuis desperaveris. » Dandulphus, 856 
intelligens Cosmam recte monere,accipit consilium 
et feedus icit : hortatur etiam principes reliquarum 
qu& defecerant provinciarum, ut ad priorem re- 
deant statum suumque imperatorem agnoscant. 
His actis rursus in Italia ae Longibardia alta pax 
erat. 


σεαυτόν τε xal τὸ ἴθνος ἅπαν τοῖς µεγίστοις ὑπο- 


δαλὼν κχινδύνοις ἀπαγορεύσει, μὴ δυνάµενος, πρὸς οὕτω μεγάλην καὶ ἰσχυρὰν ἀντιτάττεσθαι δυνα- 
στείαν. » Συνεὶς οὖν 6 Δανδοῦλφος τὰ δέοντα συµθουλεύειν τὸν πατρἰκιον, ἐδέξατο τὴν παραίνεσιν καὶ ἑσπεί- 
cato, νουθετήσας καὶ τοὺς ἄρχοντας τῶν ἁἀποστάντων θεμάτων τῇ προτέρᾳ προσδραμεῖν ἀρχῃ xai τὸν σφῶν 
ἐπιγνῶναι βασιλέα, ὦν πεισθέντων εἱρήνη βαθεῖα πάλιν κατεῖχε τὰ ἐν ταλίᾳ καὶ Λογγιθαρδίᾳ πράγµατα. 


'O δὲ τῶν Βουλγάρων ἀρχηγὸς Συμεὼν παλλὰ (] 


κατὰ "Ῥωμαίων στήσας τρόπαια καὶ φρονηματι 
σθεὶς ἐπὶ τούτοις καὶ τὴν 'Ῥωμαίων ὠνειροπύλει 
βασιλείαν. Τοίνυν πρὸς Φατλοῦν τὸν δυνάστην τῶν 
"Aoptov ἐκπέμφας προετρέπετο στόλον κατὰ τῆς βασι- 
λίδος ἀναγαγεῖν, ὑπισχνεῖτο δὲ καὶ αὐτὸς διὰ θρῴχης 
ἐλθεῖν πολὺν καὶ βαρὺν στρατὸν ἐπαγόμενος, xai 
γενομένων ῥὑφ) ἓν τῶν στρατευμάτων διά τε γῆς 
καὶ θαλάσσης ἐκπολιορχῆσαι τὴν βασιλεύουσαν, καὶ 
τὸν ταύτης πλοῦτον διανείµασθαι ἐπ ἴσης, καὶ 
αὐτὸν μὲν ἐπ οἴκου ὑπονοστῆσαι, τοῦτον δὲ τῇ 
Κωνσταντινουπόλει καταλιπεῖν. Ἓλαθον οὖν οἱ 
Ἡούλγαροι πρὸς τὴν ᾿Αφρικὴν ἀποπλεύσαντες, xal 
δόξαντος τοῦ Συμεὼν ὠφέλιμα παραινεῖν εἱλήφασί 
τινας Σαραχτνοὺς ἑλλογίμους ὥστε ἐμπεδῶσαι τὰ 
δεδογµένα. Ἐν τῷ ὑποστρέφειν δὲ περιπίπτουσι 
τοῖς Καλαθροῖς xal πρὸς τὸ Βυζάντιον ἀναπέμπον- 


Interim Simeon Bulgarorum princeps animo 
elatus ob multas de Romanis reportatas victorius 
imperium quoque Romanum animo jam ocoupabat. 
Mittit igitur legatos ad Phatlumum Afrorum ρτίη - 
cipem, hortaturque ut classem ad Cpolin adducat. 
Se eodem per Thraciam cum valido ac copioso 
exercitu accessurum : conjunctis viribus se urbem 
terra marique expugnaturos, et divitias ejus equis 
pordonibus inter se divisuros,et Saracenis domum 
reversis se Cpolin retenturum. Bulgari missi clam 
in Africam navigant : et Saraceni, cum judioarent 
Simeonem utiliter consulere, quosdam suorum 
primarios viros mittunt cum Bulgaris, qui pactum 
confirment. Ea legatio in reditu a Calabris inter- 
cepta, et Bulgari Saracenique ii ab his Cpolin ad 
imperatorem Romanum senem missi. Qui cum 
consilium illud hostium de societate coeunda per- 


XYLANDRY ET GOARI NOTAE. 


. 42) Temporum supputatio et alie quedam con- 
jecture me movent ut hunc credam esse eum quem 
historici nostri Raudolphum vocant, Burgundie re- 
gem, et Italie contra Berengarium. Hec et alia 
multa haud temere spud alios scriptores invene- 
ri&. XvL, --- Πανδούλφῳ potius crederem legendum 
nornine Latinis usitatiore. Contemporaneum autem 


Constantino octavo, Nicephoro huic Phoce et Joanni 
Zimisci successori Pandulphum. Capuanum et Be- 
neventanum principem, ῥῆγα Λογγιθαρδίας hao de 
causa vocatum ab auctore, bella etiamnum cum 
Grecis gerentem memorat Baronius annis 957 et 
968 ex Chronico Longobardorum Beneventanorum 
principum. Goan. 


ασ ὃν 0 5 7. 2 - 


LE. 


94 GEORGII CÉDRENI 


923 


cepisset,ao intelligeret,si id guccederet,magnum re- À tat μετὰ τῶν Σαρακηνῶν. Οὓς ἰδὼν ὁ βασιλεὺς 


bus suis imminere periculum,existimavit sibi Sara- 
cenos magnificentia et beneficiis abeoinstituto 88 7 
esse detrahendos.Ergo datis in custodiam Bulgaris, 
Saracenos splendidis donis aíficit, missisque per 
eos etiam ipsorum principi xeniis illiesos dimittit, 
jubetque eos domino suo dicere, hoc modo impe- 
ratores Romanos suis hostibus paria referre ; et de 
&nnua pensione se excusat, dilationem ejus affir- 
mans non studio sed ob tumultus tunc iis locis 
ortos factam. Reversi ad suum principem Saraceni 
exponunt ut à Romano fuerint tractati, ejusque 
predicata liberalitate dona ab eo missa offerunt. 
Qua omnia ita fuerunt Phatlumo grata, ut tributi 
semissem Romanis dimitteret, hoc est, de 22 mil- 
libus undecim abscinderet. Id tributi Saracenis ex 
eo tempore usque ad Nicephori designationem per- 
solutum fuit. Quoties in provinciis prefecti fuere 
moderati atque justi, subditi quoque tranquillam 
egerunt vitam,et Saracenis placide estsutisfactum. 
Cum vero injustiet avari preefecti essent interdum,ii 
et subditos vexabant et pacem cum Saracenis initam 
labefactabant. Namque etiam sub Porphyrogenito 
Crenita Chaldie in Calabria prefectus Saracenos 
Africanos ac Sicilienses, quibus ob penuriam et 
bellum a Cyrenensibus Saracenis illatum extrema 
imminebant, avaritia 858 ductus sublevavit, et 
subditos non leviter vexavit. Nam vili pretio coe- 
mens que ad vitam sustinendam erant necessaria, 
magno ea Saracenis vendidit,qui quod auro abun- 
dabant et fame belloque premerentur,libenter pre- 
tium quodvis persolvebapt. Verum huic Crenit»e a 
Constantino imperium abrogatum est, eidemque 
pecunia adempta est, et cum dedecore consenuit 
atquediem suumobiit.Eodem bello Romani Carthagi- 
nenses perfugassusceperunt,qnos neque repoposce- 
runt Carthaginenses; et tributum preterea non exe- 
goruntsolitum,veriti ne offensis Romanis et alimen- 
torum parandorum facultatem adimentibus fame pe- 
rielitandum esset. Post bello confecto et perfugas et 
tributum requisiverunt;et repulsam passi pace con. 
fusa identidem Calabriam classe infestaverunt.Igi- 
tur Constantinus non, ut socer ipsius fecerat, Sara- 
cenos delinire et pacem cum eis renovare volens, 
sed bello potius decernere, exercitum validum co- 
egit, eumque duce patricio Malaceno in Calabriam 


(Ῥωμανὸς δὲ ἦν ὁ γέρων), καὶ τὴν κοινοπραγίαν 
μαθὼν ἀκχριθῶς, καὶ ὡς εἰ τοῦτο γένηται κατανοή- 
σας, οὐ μικραῖς φροντίσιν ὑποπεσεῖται, δεῖν φήθη 
μεγαλοφροσύνῃ καὶ εὐεργεσίᾳ τοὺς Σαρακηνοὺς 
ἀναχαιτίσαι τῆς παρούσης ὁρμῆς. [Ρ. 652]: Τοὺς 
μὲν οὖν Βουλγάρους ἔθετο ἐν φυλακῇ, δώροις δὲ 
τοὺς Σαραχηνοὺς ἀδροῖς φιλότιμησάμενος, ἔτι δὲ 
καὶ ξένια τῷ αὐτῶν ἐκπέμψας δεσπότῃ πολύτιμα, 
ἀπαθεῖς καχῶν ῥἐξαπέστειλε , φράζειν εἰπὼν τῷ 
χυρίῳ αὐτῶν ὡς οὕτως ἀμείθειν οἴδασιν οἱ βασιλεῖς 
Ῥωμαίων τοὺς ἑαυτῶν πολεμἰους. ᾽Απελογίσατο δὲ 
καὶ περὶ τῆς ἐτησίου δασµοφορίας, ὡς οὐκ dv«- 
6ολῇ τοῦτο xal ὑπερθέσει ὑστέρησεν, ἀλλὰ διὰ τὴν 
ἐπικρατοῦσαν τηνικαῦτα χατὰ τὸν τόπον ταραχήν. 
Ἐπαναδραμόντων οὖν πρὸς τὸν οἴκεῖον δυνάστην 
τῶν Σαραχηνῶν, xal ἅ τε πάθοιεν πρὸς τοῦ βασι- 
λέως διηγησαµένων xal τὰς εἷς αὐτοὺς Φιλοφρο- 
σύνας ἐξυμνησάντων, ἀποδεδωχότων δὺὸ καὶ ἅπερ 
ἐπήγοντο πρὸς ἐχεῖνον δῶρα, ἡσθεὶς ὁ Φατλοὺμ ἐπὶ 
πᾶσιν οἷς ἤκουσε, τῶν τε ὀφειλομένων αὐτῷ φόρων 
τὰ ἡμίση Ῥωμαίοις ἐχαρίσατο xal ἀπὸ τῶν εἴχοσι 
καὶ δύο Χιλιάδων τὰς ἕνδεκα ἐκκέχοφεν. Ἐδίδοντο 
οὖν ἐξ ἐκείνου μέχρι τῆς τοῦ Νικηφόρου ἀναῤῥήσεως 
τοῖς Σαρακηνοῖς ταῦτα. ᾽Αλλὰ σωφρονούντων μὲν 
ἁρχόντων xal δικαίων ταῖς Opa τυγχανόντων, 
αὐτοί τε ol ἀρχόμενοι ἄλυπον ἦγον βίον καὶ ζωὴν, 
xai ὁ δασμὸς ἀπεδίόδοτο τοῖς Σαρακηνοῖς ἀπραγμό- 
νως. Ὀπηνίκα δ dj ἀρχὴ ἀδίκοις καὶ πλεονέχταις 
ἐνεπιστεύετο, καὶ τὸ ὑπήκοον ἐκακοῦντο, καὶ αἱ πρὸς 
τοὺς Σαρακηνοὺς σπονδαὶ διεσείοντο, Καὶ γὰρ δὴ 


C παρὰ τοῦ llopeupoysvvijtou ὁ Κρηρίτης Χαλδίας 


τῆς Καλαθρίας ἨὙενόμενος στρατηγὸς τοὺς ἐν 
Αφρικῇ καὶ Σικελίᾳ Σαραχηνοὺς µέλλοντας &p- 
δην ὑπὸ τοῦ λιμοῦ καὶ τοῦ πολέμου τῶν ἐν Κυρήνῃ 
Σαρακηνῶν ἁπολωλέναι, δι οἶκείαν πλεονεξίαν &v- 
εκτήσατο καὶ τοὺς ὑπὸ χεῖρα οὐ μετρίως ἑκάκωσε᾽ 
πάσας Ὑὰρ τὰς πρὸς τὸ (fv ἀφορμὰς εὐώνως ἀπὸ 
τῶν ἐγχωρίων: ὠνούμενος πολλοῦ τοῖς Σαρακηνοῖς 
ἐπίπρασκεν, ἀπραγμόνως παρέχουσι τὰς τιμὰς τῷ 
εὐπόρως ἔχειν Χχρυσίου διὰ τὴν ἐκ τοῦ λιμοῦ καὶ 
τῶν πολέμων στενοχωρίαν. Πλὴν ὁ μὲν Κρηνίτης 
ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίνου παραλυβθεὶς τῆς py τά τε 
χρήματα ἀφῃρέθη μετ αἰσχύνης καὶ καταγηράσας 
ἀπέθανε' κατὰ δὲ τὸν τοῦ πολέμου καιρὸν φυγάδας 
Καρχηδονίους αὐτομολήσαντας οἱ Ῥωμαῖοι ἐδέξαντο, 


misit, et conjungere se cum prefecto ejus regionis [) οὓς οὐδαμῶς ἁπῄτουν οἱ Καρχηδόνιοι. Μᾶλλον μὲν 


jussit Paschalio, cujus paulo ante facta mentio, 80 
communi opera bellum α Carthaginensibus et Sicut 
lie illatum defendere. Prefecit etiam Macrojoannem 
359 classi quam mittebat.Hi cum in Calabriam ve- 
nissent, provincialibus innumera intulerunt male- 
ficia, expilantes eos et ea facientes que vix ipsi hos- 
tes erant facturi. Que ut rescivit ameres Saraceno- 
rum Abulchares (jam enim Phatlumus e vivis ex- 
cesserat), cohortatus suos ne sibi a tali metuerent 
hoste cujus tante in Buos essent injuries, Romanis 
occurrit, gravique commissa pugna  pulcherri- 
mam obtinuit viotoriam, ipsis prope captis duci- 
Pug. 


οὖν καὶ τὸν ἐτήσιον δασμὸν συνεχώρουν, δεδοικότες 
pj πως χωλύσωσιν ol Ῥωμαῖοι σκανδαλισθέντες τὴν 
τῶν ἐπιτηδείων ὠνὴν, καὶ κινδυνεύσωσιν οὗτοι δια- 
φθαρηῆναι λιμῷ. Ὕστερον δὲ τοῦ πολέμου διαλυ- 
θέντος τούς τε αὐτομόλους ἑζήτουν καὶ τὴν ὃασμο- 
φορίαν. Μηδενὸς δὲ παρέχοντος αὐτοῖς διέλυσαν τὴν 
εἰρήνην, καὶ περαιούμενοι καθ ἑκάστην τὴν Κα- 
λαθρίαν ἐδήουν. Κωνσταντῖνος τοίνυν ὁ βασιλεὺς μὴ 
θελήσας, ὥσπερ ὁ πενθερὸς αὐτοῦ, µειλιχίως ὑπελ- 
θεῖν τοὺς Σαρακηνοὺς xal τὴν εἰρήνην ἀνανεώσα- 
σθαι, ἀλλὰ πολέμῳ μᾶλλον κρῖναι τὰ πράγματα 
διανοηθεὶς, [P. 653] δύναμιν ἀξιόμαχον συναγείρας 
καὶ ἄρχοντα ἐπισαήσας αὐτοῖς τὸν πατρίχιον λία- 


93 HISTORIABUM COMPENDIUM. | 94 


λαχηνὸν εἲς Καλαθρίαν ἀπέστειλεν, ἑνωθῆνα: κχελεύσας τῷ στρατηγῷ τῆς Ἱώρας (Πασχάλιος δι’ οὔ- 
τος Xv, ὁ πρὸ μικροῦ μνημονευβεὶς) καὶ κοινῇ μετ αὐτοῦ ἀναδέξασθαι τὸν παρὰ τῶν Καρχηδονίων καὶ 
Σιχελῶν ἐπισειόμενον πόλεμον. ᾿Ἐπέστησε δὲ καὶ τῷ πεμφθέντι στόλῳ τὸν Μακροϊωάννην (13). Οἴτινες κατὰ 
χώραν Ὑενόμενοι µυρία ἔδρων slc τοὺς αὐτόχθονας κακὰ, πλεονεκτοῦντες καὶ ἄλλα ποιοῦντες & xai αὐτοὶ ἂν 
ὤχνησαν ol πολέµιοι. Ταῦτα πυθόµενος ὁ τῶν Σαρακηνῶν ἀμηρᾶς ᾿Αθουλχαρὲ (ἤδη γὰρ ὁ Φατλοὺμ ἐτεθνήκει) 
καὶ τοὺς ἑαυτοῦ παραθαῤῥύνας, καὶ μὴ φοθηθῆναι παραινέσας στρατὸν τοιαῦτα εἷς τοὺς οἰκείους ἐνδεικνύμενον τὰ 
xaxà, πόλεμον ὑπαντιάσας συνίστησι κραταιὸν, καὶ γίκην ἤρατο ἀρίστην τε xai καλλίστην' μικροῦ γὰρ ἂν 
ἑάλωσαν καὶ ol στρατηγοὶ ζωγρίαι. 


Mecà δὲ τοῦτο Κωνσταντῖνος ὁ βασιλεὺς Ἰωάννην A — Secundum heo imperator Joannem a secretis, 


ἀσηχρῆτις, τὸν τὴν ἐπωνυμίαν Πιλάτον, περὶ εἰρήνης 
ἐκπέμπει διαλεξόµενον τοῖς Σαρακηνοῖς, Εἰωθότες 
$^ οὗτοι μἡ ταῖς νίκαις ἑπαίρεσθαι, ἀλλὰ τὴν εἰρήνην 
xa) χρατοῦντες ἁσπάζεσθαι, προθύµως ὑπήκουσαν, 
καὶ ἐπί τινα χρόνον εἰρήνην ἔθέντο. Τούτου δὲ διεῤ- 
ῥυηκότος παλιν διαπερῶντες ἐλεηλάτουν τοὺς Καλα- 
δρούς. Καὶ πάλιν ὁ Κωνσταντῖνος δύναμιν κατ’ αὐτῶν 
καὶ ναυτικὴν ἐχπέμπει καὶ πεζικήν' ἦρχον δὲ τῆς 
μὲν ναυτικῆς δυνάµεως ὁ τὴν ἐπωνυμίαν Κραμµθέας 
καὶ ὁ Μωρολέων, ἑστρατήγει δὲ τῶν πεζῶν ὁ πατρί- 
χιος Ῥωμανὸς ὁ ᾽Αργυρός. Γενόµενοι ὃ) ἐν Ὑδροῦντι 
' xai τὰς ναῦς νεωλκήσαντες ηὐτρεπίζοντο πρὸς τὸν 
εἷς Σικελίαν ἁπόπλουν. Ol δὲ Σαρακῃνοὶ «5 φήμῃ 
διαταραχθέντες (ἐπίσταται γὰρ αὕτη τὰ μικρὰ µεγε- 
θύνειν xal τὰ πράγµατα πρὸς τὸ φηθερώτερον ἔξαγ- 
γέλλειν) καὶ µή τι πάθωσι δείσαντες διὰ τὸ αἰφνιδίως 
αὐταῖς ἁπαρασκεύοις γειτονῆσαι τοὺς πολεµίους, IIa- 
γικῷῳ δείµατι συσχεθέντες xal τὸ ἑαυτῶν καταλιπόν- 
τες στρατόπεδον ἔφυγον ἐκ τοῦ Ῥηγίου κάὶ πρὸς τὴν 
Σιχελίαν διεπεραιώθησαν. Ἐν δὲ τῷ πρὸς Πάνορμον 
ἀποπλεῖν βαρυτάτῳ χειμῶνι περιπεσόντες, xal τῶν 
σκαφῶν ὑπὸ τοῦ χλύδωνος συντριθέντων, μᾶλλον δὲ 
ὑπὸ Χρ.στοῦ τοῦ θεοῦ τοῦ παρ’ αὐτῶν βλασφηµου» 
µένου, διολώλασιν ἅπαντες. Σπἰένδονται τοίνυν τοῖς 
Ῥωμαίοις, xal διετηρήθη τὰ τῆς εἰρήνης μέχρι τῆς 
ἀναῤῥήσεως τοῦ Φωκὰ. "Αρτι ὃ' οὗτος ἀναγορευθεὶς 
βασιλεὺς, Ππέρα δεινῶν ἡγησάμενος δασμοφορῆσαι 
Σαραχηνοῖς, τὸν Μανουὴλ, ὡς εἶπομεν, ἀποστέλλει 
μετὰ δυνάµεως χατ αὐτῶν. Οὗτος δὲ νέαν ἄγων τὴν 
ἡλικίαν καὶ στρατιώταις κατατετάχθαι, οὐ μήν γε 


cognomine Pilatum, ad tractandam cum Sarace- 
nis pacificationem misit. Qui cum consuevissent 
victoriis non efferri,sed pacem etiam rebus secun- 
dis expetere, faciles sese ei prebuerunt, et ad cer- 
tum tempus inducias pacti sunt. Elapso eo tempore 
rursum mari transmisso Calabriam vexarunt. Ita- 
que etiam Constantinus contra eos navales terre- 
Stresque emisit copias.Classem ducebantCrambeas, 
et Moroleon, alteras patricius Romanus Árgyrus. 
Jamque hi Hidrunte navibus subductis ad navigan- 
dum in Siciliam sese parabant,cum Saraceni fama, 
que parva amplificare et terribilius narrare solet, 
perturbati et quod hostes sibi imparatis subito 860 
ingruerent, de salute sua solliciti, panico terrore : 
concitati castra sua deseruerunt, relictoque Regio 
fuga inSiciliam contenderunt.Cumquejam Panormo 
uccederent, atrocissima oborta tempestate, ejusque 
vi (aut Christi verius, cui illi impie zmaledicebant) 
navibus contritis universi perierunt. Inde rursum 
pax facta cum Romanis, que duravit usque ad Ni- 
cephori imperium. Is, simul atque imperium acce- 
pit, rem indignissimam existimans Saracenis tribu- | 
tum pendere, contra eos Manuelum, ut jam supra 
diximus,cum oopiis misit : Manuelus,juvenia et mi- 
litis quam ducis officio multo aptior, multis etiam 
aliis obnoxius vitiis,neque sanioribus obtemperans 
consiliis, et 8ο ipsum et exercitum totum perdidit, 
asperis quibusdam Sicilim οἱ inviis locis inclusus 
atque exitio demersus. Captus fuit Nicetas eunu- 
chus, patricius ac classis drungarius,et in Africam 


καὶ στρατηγεῖν ἄξιος v, ὑπάρχων δὲ καὶ πολλοῖς C in vinculis abductus. 


ἄλλοις πάθεσι κατάσχντος καὶ μηδὲν τῶν τὰ κρείττω συµθουλευόντων ἐπιστρεφόμενος. [P. 654] fv τισι τόποις 
Σραχέσι τε xal δυσθάτοις τῆς Σικελίας μετὰ παντὸς ἀποχλεισθεὶς τοῦ στρατοῦ παραδίδοται πανωλεθρία. ᾿Βάλω 
6 ζωγρίας καὶ Νικήτας πατρίχιος καὶ τοῦ στόλου δρουγγάριος ὁ εὐνοῦχος, xal tiq ᾿Αϕρικὴν ἆσμιος 
πέµπεται. Kal ὁ μὲν Μανουἡλ τοιαύτης ἔτυχε τῆς χαταστροφῆς, παραίτιος ἀπωλείας γενόμενος καὶ παντὶ τῷ 


στρατῳ. 

'O δὲ βασιλεὺς ἐν τούτῳ τῷ χρόνῳ ἐκπέμπει κατά 
Κιλικίας Ἰωάννην μάγιστρον xal. δομέστικον τῶν 
σχολῶν τῆς ᾿Ανατολῆς ἤδη προθεθληµένον, τὸν Τζι- 
µισκην. Γενόµενος δ᾽ οὗτος πρὸς πόλιν "Αδαναν, 
xii πλῆθος καταλαθὼν ἐπιλέχτων ᾿Αγαρηνῶν συν- 
ειλεγμµένων Ex πάσης τῆς Κιλικίας, συµπλέκεται 
τούτῳ xai τρέπεται κατὰ κράτος. Οἱ μὲν οὖν ἄλλοι 
τῶν ᾽Αγαρηνῶν νόµῳ πολέμου κατεκόπησαν µέρος 
δὲ τοῦ στρατοῦ dos πεντακισχίλιοι τὸν ἀριθμὸν 
ὄντες φεύγουσιν εἴς τινα λόφον δύσθατον xal ἀπό- 


Sub idem tempus imperator in Ciliciam emittit 
Joannem Tzimiscem,magistrum domesticum soho- 
larum Orientis jam creatum. Is cum ad Adana 
pervenisset, in multitudinem incidit ex omni de- 
lectorum Cilicia 861 Agarenorum, eamque con- 
gressus fundit.Hostibus deletis,quinque tamen eir- 
citer Agarenorum millia equi relictis pedites in 
collem quemdam preruptum evaserunt, ejusque 
natura freti fortiter impetum hostium defenderunt. 
Sed Tzimisces circoumdato colle, quia eques cum 


XYLANDRI ET GOARI NOTA. 
(13) Joannem 4 eorporis proceritate silo dictum. Goan. 


95 GEORGII CEDRENI 96 


eis non poterat congredi,pedites ire eo suos jussit, A χρηµνον, πεζοὶ τοὺς ἵππους ἀποθάντες, καὶ τῇ τοῦ 


pedesque eos ipse duxit. Nemo Saracenorum ter- 
gum dedit : occisi sunt omnes, et cruoris rivi per 
declivia in campum fluxerunt, nomenque oolli ab 
eventu factum, ut Collis Sanguinis appellaretur.Id 
facinus nomen Tzimisce celebrius reddidit, Sara- 
cenis autem causa exitii fuit. 


τόπου θαῤῥήσαντες εὐκαιρίᾳ εὑρώστως τοὺς ἐπιόντας 
ἡμύνοντο. Οὓς καὶ περιστοιχίσας ὁ Ἰωάννης, ὅτι μῆ 
μεθ) ἵππων οἷός τε 7jv αὐτοῖς συμθαλεῖν, πεζεῦσα: ᾽ 
προστάξας τοὺς στρατιώτας ἄνεισι μετ αὐτῶν πεζὸς 
καὶ αὐτός. Καὶ καταγωνισάµενος πάντας ἀπίσφαξε, 
νῶτα μηδερὸς δεδωχότος, ὡς ῥεῦσαι διἁ τοῦ πρανοῦς 


εἲς τὸ πεδίον τὸ alga ποταμηδὸν, καὶ ἀπὸ τούτου τοῦ συμπτώµατος κληθῆναι τὸν βουνὸν Βουνὸν Αἵματος 
Τοῦτο τὸ ἔργον ἐπὶ πλέον ἑξῆρε τὸ ὄνομα τοῦ ᾿[ωάννου, καὶ τοῖς Σαρακηνοῖς τελείας καταστροφῆς γέγονεν 


αἴτιον. 

Ánno imperii sui secundo,mense Julio,indictione 
septima, Nicephorus magnum exercitum Romano- 
rum ac sociorum Iberorum et Armeniorum in Cili- 
ciam ducit, comitatus uxore sua Tbeophanone et 
liberis. Ea extra in castello Drizio relicta, in- 
gressus ipse Ciliciam, Anazarbam, Rossum et 
Adanam urbes aliaque haud pauca subigit castella 
Cumque ad Tarsum et Mopsuestiam ducere non 
auderet, quod jam hiems appeteret, relicto ea in 
provincia valido prasidio,in Cappadociam hiberno- 
rum causa abit. Ineunte vere rursum Ciliciam in- 
trat : et diviso in duas 363 partes exercitu,Leonem 
ad oppugnandurn Tarsum cum altera parte mittit, 
alteram ipse ad Mopsuestiam ducit.Eam cum acri- 
ter oppugnaret, fame etiam oppidanorum adjutus, 
unam urbis partem capit. Ea enim urbs media a 
Saro flumine secatur, ita ut due urbes videantur. 
Altera igitur,ut diximus,parte capta, ad alteram Sa- 
raceni confugiunt,undiquequod captum erat incen- 
dentes. Sed acrius ad oppugnationem incumbente 
imperatore,altera quoque parscaptaest,nemineinde 
affugiente.Leo autem imperatoris frater Tarsumobsi- 
dens,cumexercitus partem pabulatumfrumentatum- 
que misisset duce Monasteriote,voti minime compos 
fuit : nam sine custode dissipatos predatores noctu 
Tarsenses egressi, ita ut nemo eorum eruptionem 
sentire potuerit, invadunt, et haud paucos interfi- 
ciunt,et in his Monasteriotem. Tarsenses autem,co- 
gnita Mopsuestie expugnatione, oppressique obsi- 
dioneet fame, legatos ad Leonem mittunt impera- 
torem, invocantes et deprecantes ut incolumes 
dimitteret urbe dedita. Ipse autem cum permisis- 
set ut certum quoddam pondus auferrent, alia 
omnia urbis bona diripuit. Triduoque 868 post 
expugnationem, classis maxima ex /Egypto adve- 
nit opem Tarso latura, frumento onusta et aliis 
rebus que ad victum sunt necessarie. Verum per- 
missa non est ad terram appellere neque exsensio- 


Ὁ δὲ Νικηφόρος κατὰ τὸ δεύτερον ἔτος τῆς αὐτοῦ 
βασιλείας, ἐν μηνὶ Ἰουλίῳ, ἱνδικτιῶνος C, ἔξεισι 
κατὰ Κιλικίας σὺν βαρεῖ στρατῷ Ῥωμαίων καὶ 
συμμάχων Ἰθήρων καὶ ᾽Αρμενίων, ἔχων θεοφανὼ 
τὴν γαμετὴν σὺν τοῖς τέχνοις αὐτῆς. Ἐχείνην μὲν 
οὖν ἔξωθεν τῆς Κιλικίας ἕν τινι φρουρίῳ χαταλιµ.- 
πάνει, Δριζίῳ καλουμένῳ, αὐτὸς δὲ εἰσελθὼν εἷς 
Κιλικίαν ᾿Ανάζαρθαν, xai Ῥωσσὸν, καὶ "Αδαναν τὰς 
πόλεις, καὶ ἕτερα οὐκ ὀλίγα φρούρια χατεστρέψατο. 
Ἐπὶ δὲ τὴν Ταρσὸν καὶ τὴν Μόψου ἑστίαν ἀπελθεῖν 
οὐκ ἐθάῤῥησε, χειμῶνος ἤδη κατχλαθόντος. Καὶ στρα- 
τὸν τὸν ἀποχρῶντα καταλιπὼν ἐχεῖσε ἔξεισιν ἐν Καπ- 
παδοκἰᾳ παραχειµάσων. Ὥἃρος δὲ ἀρχομένου πάλ.ν 
εἰσῆλθεν ἐν Κιλικίᾳ, καὶ διχῆ διελὼν τὰ στρατεύµατα, 
τὴν μὲν Ταρσὸν πολιορκεῖν ἀφῆκε Λέοντα τὸν ἀδελφὸν, 
αὐτὸς δὲ τὸ λοιπὸν ἀράμενος τῆς στρατιᾶς τῇ Μόψου 
ἑστίᾳ προσέσχεν. Ἐνεργῷ δὲ χρησάµενος τῇῃ πολιορ- 
κίᾳ, ἔχων δὲ καὶ τὸν λιμὸν ἐπαρήγοντα, παραλαμ- 
θάνει τὸ ἓν µέρος τῆς πόλεως" τἆμνεται yàp dj πόλις 
αὕτη μέσον τῷ Σάρῳ ποταμῷ, ὡς δοκεῖν δύο πόλεις 
εἶναι (14). Τοῦ ἑνὸς οὖν, ὡς εἴρηται, µέρους ἀλόντος, 
ἐπὶ τὸ ἕτερον οἱ Σαρακηνοὶ καταφεύγουσι, τὸ ἕαλω- 
κὸς πανταχόθεν ὑφάψαντες. Σφοδροτέρᾳ δὲ χρησα- 
µένου τοῦ βασιλέως τῇ πολιορκίᾳ ἑάλω καὶ τὸ ἕτερον 
µέρος. [P. 655] μηδενὸς ἐκεῖθεν διαφυγόντος. 'O δὲ 
τὴν Ταρσὸν παρακαθήµενος Λέων ὁ τοῦ βασιλέως 
ἀδελφὸς, ἐπὶ χορτολογίαν καὶ συλλογὴν τῶν ἐπιτη- 
δείων µέρος ἀποστείλας τῆς στρατιὰς ἔξαρχον ἐχού- 
σης τὸν Μοναστηριώτην, ἠτύχησεν ' ἀφυλάχτως γὰρ 
διασκεδασθέντας τοὺς προνομεύοντας νυχτὸς οἱ Ταρ- 
σεῖς ἐξελθόντες, ὡς μηδενὶ συναίσθτσιν τῆς ἐξόδου 
παρεσχηχέναι, ἐπιτίθενται διεσπαρµένοις αὐτοῖς, καὶ 
οὐκ ὀλίγους διέφθειραν, iv. oic ἦν καὶ ὁ Μοναστη- 
ριώτης αὐτός. Τὴν δὲ τῆς Μόψον ἑστίας ἅλωσιν ol 
Ταρσεῖς ἐγνωκότες, πιεζόµενοι Cb τῇ πολιορχίᾳ καὶ 
τῷ λιμῷ, διεπρεσθεύσαντο πρὸς τὸν Λέοντα, ἔπικα- 
λούμενοι τὸν βασιλέα xal λιπαροῦντες ἀπαθεῖς xa- 
«ῶν φυλαχθῆναι καὶ τὴν ἑαυτῶν παραδεδωχέναι 


nem facere ab iis militibus quibus erat ab impera- Ὦ πήλιν. Ὁ δὲ ῥητόν τι φορτίον ἕκαστον ἀφεὶς ἀπο- 


tore maritima custodia commissa ; cumque nihil 
agere potuissent,redierunt,inque maxima naufragia 
ob ventorum vim inciderunt et impetum bellicosa- 
rum imperatoris navium.Incensis igitur et combu- 
gtis reliquis Cilicie urbibus, Octobri mense, indi- 
ctione nona, Cpolin rediit, secum adducens Tarsi 
portaset Mopsuestise,quascum extrinsecus auro dis- 


φέρεσθαι, τὸν ἄλλον ἅπαντα πλοῦτον κατέσγε τὶς 
πόλεως. Μετὰ δὲ τρεῖς ἡμέρας τοῦ τὴν πόλιν ἁλῶναι 
στόλος μέγιστος lE Αἱγύπτου βοηθήσων τῇ Ταρσῷ 
παρεγἑνετο, πλήρης ὑπάρχων σίτου xal τῶν ἄλλων 
τῶν πρὸς τὸ ttv ἀναγκαίων. Οὐ συνεχωρήθη δὲ προσ- 
σχεῖν τῇ ym οὐδ' ἀποθῆναι παρὰ τῶν ὑπὸ τοῦ βατι- 
λέως ταχθέντων τὴν παραλίαν τηρεῖν στρατιωτῶν. 


XYLANDRI ET:GOARI NOTE. 


(14) Desunt multa. Librarius : Λείπει ἓν φύλλον, 
οὕτω καὶ ἐκ τοῦ ἀντιγράφου. Possunt ea utcunque 


ex Zonara repeti : nam alioqui Noster est in inulti 
copiosior. Xyr. — Supplevimus ex Soylitze. Goan. 


91 BISTORIARUM COMPENDIUM. 


98 


Καὶ μὴ ἔχοντες 8 τι χρήσονται τοῖς παροῦσιν ὑπ, À tinxisset, munus attulit regie urbi dedicandum, 


ἐττερεφαν, ναυαγίοις µεγἆλοις περιπεσόντες ἀπό τε 
ἀνέμων ἀταξίας xal τῆς ἐπιθέσεως τῶν τοῦ βασιλέως 
πολεμικῶν πλοίων . Αμώσας δὲ xal τεφρώσας χαὶ 
τὰς λοιπὰς πόλεις τῆς Κιλικίας, τῷ ᾿Οκτωθρίῳ μηνὶ 
τῆς ἑννάτης ἱνδικτιῶνος ὑπέστρεψεν εἰς Κωνσταν- 
τινήπολιν, ἔχων μεθ) ἰἑαυτοῦ καὶ τὰς τῆς Ταρσοῦ 


alias ad arcem collocandas,alias ad Aures portemu- 
rum. Attulit etiam Deo donum et sui exercitus deci- 
mam, venerandas cruces, captas quando soholarum 
domesticus StypelotesTarsum obsidensimprudentia 
sua cum omni exercitu funditug deletus est : quas 
etiam sacrosancto templo DeiVerbi Sophie dedicavit. 


πύλας καὶ τὰς τῆς Méyou ἑστίς, ἃς καὶ χρυσφ καταστίξας ἔξωθεν ἀνάθημα τῇ βασιλίἰδι διεκοµισε, 
τὰς μὲν κατὰ τὴν ἀκρόπολιν στήσας, τὰς δὲ κατὰ τὸ τῆς Χρυσῆς πόρτης τεῖχος. Διεκόμιας δὲ xal τῷ 
up δῶρον καὶ δεχάτην τῆς ἑαυτοῦ στρατείας τοὺς αἰχμαλωτισθέντας τιµίους σταυροὺς, ὁὀπηνίχα 
Ὡωμέστίκος τῶν σχολῶν ὢν ὁ Στυπειώτης καὶ τὴν Ταρσὸν παβακαθήµενος παντελεῖ πανωλεβρἰᾳ τῇ 
οἰχείᾳ ἀθουλίᾳ καθυπίθαλε τὰ στρατεύµατα’ οὓς δὲ καὶ τῷ πανσέπτῳ τεµένει τῆς τοῦ Θεοῦ Λόγου Σοφίας 


ἀνέβετο. 

T δὲ αὗτῷ δευτέρῳ τῆς αὐτοῦ βασιλείας χρόνῳ 
ὁ Νικηφόρος xal πᾶσαν τὴν νῆσον Κύπρον τῇ τῶν 
Ῥωμαίων προσήγαγεν ἐπικρατείφ, τοὺς ᾽Αγαρηνοὺς 
ἀπιλάσας ἐχεῖθεν διὰ Νικήνα Πατρικίου τοῦ Χαλ- 
χούτζη. 


Eodem secundo imperii anno omnem etiam 
insulam Cyprum in Romanorum potestatem Nice- 
phorus redegit, inde expulsis Agarenis per Nicetam 
patricium et praetorem Chalcutzem. 


Tj δὲ τρίτῳ ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ, ἔαρος ἐἔπι- p 864 Tertio vero anno sui item imperii, appe- 


πτάντος, πάλιν εἰσθολὴν ἐποιήσατο κατὰ Συρίας à 
βασιλεύς, Καὶ γενόμενος κατὰ τὴν Αντιόχειαν ταύτῃ 
piv οὐ προσέθαλεν, ἑλπίσας μηδὶ τὴν ἀκοὴν αὐτοῦ 
ὑποστήσεσθαι τοὺς ᾿Αντιοχεῖς ἐχπεπληγμένους τὰ 
εἰς τὰς πόλεις τῆς Κ.λικίας συµθεθηκότα. ᾽Αλλὰ 
παρελθὼν αὐτὴν εἷς τὰ ἑνδότερα µέρη τῆς Συρίας 
ἐχώρησε, καὶ πόλεις πολλὰς xai χώρας καταστρε- 
ῥάμενος πρὸς τῷ Λιθάνῳ Ἀφιμένας xol τῇ παραλίφᾳ, 
τῷ Δεκεμθρίῷ μηνὶ ὑπέστρεψεν. [P. 656] Εἀσθενῶς 
d τῶν ᾿Αντιοχέων προσδεχοµένων τὸν πόλεμον διὰ 
τὸ πλεῖστον λαὸν ἐκ τῆς περιοικίδος εἰσελθεῖν εἰς 
ch» πόλιν ἐπὶ βοηθείᾳ, ἐπιλελοιπότων δὲ xal τῶν 
ἀναγκαίων τῷ ᾿Ῥωμαϊκῷ στρατῷ, γεοέσθαι δὲ καὶ 
ipa ἀδιεξίτητον ix τοῦ πολὺν ὄμθρον οὐρανόθεν 
χαταῤῥαγῆναι, ὑπεχώρησεν ἄπρακτος xal τὴν βασι- 
λίδα χατέλαθε, φέρων μεθ’ ἑαυτοῦ xal τὸν ἔχοντα 
ἀχειρότευκτον ἐκτύπωμα τῆς μορφῆς τοῦ Χριστοῦ xal 
θεοῦ ἡμῶν xípapov, ὃν εὗρεν iv Ἱερᾷ πόλει ταύτην 
πιπορθηκὼς, καὶ τῶν τριχῶν τοῦ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου 
βόστρυχον ἕνα πεπιλημένον αἵματι. 

Τοιοῦτος δ ὢν ὁ Νικηφόρος, καὶ τοιαύταις χρησά- 
µενος στρατηχίαις, καὶ ἐπὶ τοσοῦτον τὰ Ρωμαίων 
abbia. πράγµατα [κατίσχε yàp πλἰον τῶν ἑχατὸν 
πόλεων καὶ φρούρια Κιλικίας τε, xxl Συρίας, καὶ 
Φουίκης Λιθανηαίας, Gv μέγιστα καὶ ἐπισημότατα 
ἡ Ανάζαρθος (15) xai ἡ "Abava, ἡ Μόψου detta, 1 
Ταρσὺς, τὸ llaypàc, τὸ Συννέφιον, 1, Λαοδίκεια, τὸ 
Χάλεπ, ἔθετο δὲ καὶ ὑποφόρους τήν τε iv Φοινίκῃ 
Τρίπολιν καὶ τὴν Δαμασκὸν), ὅμως μισητὸς ἐγένετο 
παρά παντὸς ἀνθρώπου, xal πάντες ἐδίψων τὴν τούτου 


tente vere, rursus Syriam invasit imperator ; cum- 
que Antiochiam pervenisset. ipsam non est ag- 
gressus, sperans fore ut ne famam quidem ipsius 
sustinerent Antiochenses, deterriti iis que Cilicie 
urbibus acciderant ; sed ipsam preteriens in inte- 
riores Syris partes profectus est, multisque urbibus 
et agris ad Libanum et maritima loca sitis in suam 
potestatem redactis, mense Decembri rediit. Sed 
fortiter bellum sustinentibus Antiochenis, quod ex 
finitimis locis multe gentes in urbem 8e receperant 
ut ipsis opem ferrent, et commeatu Romano exer- 
citui deficiente factoque ingenti ceno, adeo ut 
transiri non posset propter multam que de colo 
deciderat pluviam, re infecta ad regiam urbem se 
recepit, Becum adducens ollam que habebat effi- 
giem non manu factam forms Christi et Dei no- 
stri imaginem, quam Hierapoli 8 se expugnata re- 
perit, et capillorum Joannis Baptiste partem san- 
guine concretam. 


Cumque talis esset Nicephorus ac talibus usus 
honoribus et functus magistratibus, adeoque res 
auxisset Romanorum (etenim urbes amplius cen- 
tum cepit et oppida Cilicim, et Syrie, et Phoni- 
cim, et Banisie, quorum maxima et nobilissima heo 
erant, Anazarbus, Adana, Mopsuestia, Tarsus, Pa- 
gras, Synnephium, Laodicea, Chalepum : tributa- 
riam 8655 quoquesibifecit TripolinPhenicie urbem 
et Damascum), nihilominus tamen omnibus fuit in- 
visus hominibus,ac nemo non cupiebatipsius videre 


βιάσασθαι καταστροφήν. Τὰς δὲ αἰτίας ἀπαριθμήσει ὁ [) interitum. Odiorum causas suo loco exponemus. 


λόγος ἓν καἰρῷ τῷ προσήκοντι. 

Ὑποστρέφων δ' à Νικηφόρος ἐξ Αντιοχείσς πρὸς 
τὴν βασιλίδα, ἐν τῷ διίρχεσθαι τὸν Ταὔρον, ὃ Μαῦρον 
ὄρος ἐγχωρίως λέγεται, φρούριον κατὰ τὸ μέσον τοῦ 
ὄρους δοµ.ησάµενος Ev τινι λόφῳ ἐρυμνοτάτῳ, Μιχαὴλ 


Antiochia revertens Nicephorus, dum Taurum 
montem (incole Maurum vocant) tranait, in medio 
ejuscastellum condit in collemunitissimo; in eoque 
Michaelum Burtzam patricia ornatum dignitate reli- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(45) Pro Anabarza Anazarbam legerem, et Dri« 
zium apud Zonaram est Drizibium. Post defectum 


enumeratio est urbium, quas de Agarenis recupe- 
ravit eo bello Nicephorus. Xvr. 


99 GEORGII CEDRENI 


100 


quit, presidem eum Mauri montis appellans, man- A τὸν Βούρτζην πατρἰκιον τιµήσας ἓν τῷ φρουρίῳ 


dato ut diligenter invigilaret Antiochenosque omni 
operaexitu et rebus necessariis parandis prohiberet. 
Petrum quoque spadonem, unum de suis famulis, 
hominem strenuum,prefectum castrorum in Cilicia 
creat, jubetque exercitum in hiberna distribuere, 
suumque adventum insequente anno prestolari. 
Ferunt potuisse eum primo accessu Antiochia 
potiri, sed noluisse, ac dedita opera distulisse ejus 
recuperationem, quod in ore omnium hominum 
esset hic rumor, recepta Antiochia statim impera- 
torem obiturum. Eo nimirum sermone territus, 
neque ipse Antiochiam tentavit, et Petro ac Bur- 
ize mandavit ne eam oppugnarent. Enimvero rebus 
ita ut memoratum est constitutis, Nicephorus in ur- 
bem rediit. At Burtzas Antiochi 866 vicinus, post 

habito imperatoris precepto, noctes diesque de ur- 
beea occupanda cogitabat, quod hoc pacto aeternam 
se gloriam consecuturum sperabat. Itaque frequen- 
ler eo itabat, et Antiochenos ad pacificationem in- 
vitabat, arroganter eam aspernantes. Interim cum 
Saraceno quodam (Aulax is vocabatur) amicitiam 
contrahit, ab eoque muneribus et pollicitationibus 
corrupto mensuram turris occidentalis unius (Cala 
ei nomen fuit) obtinet. Ejus auxilio scalas fabri- 
catus que ad summa turris pertingerent, noctom 
obscuram atque pluviam prestolatus, per eam oc- 
culte &calas turri applicat, et cum trecentis snorum 
in eam ascendit. Hujus ac proxime etiam turris 
custodestrucidat: itaque duabusturribus occupatis, 
misso nuntio Petrum, quem castrorum prefectum 
diximus, hortatur ut celeriter cum omni exercitu 
superveniat urbi jam capte. Petrus, etsi initio ter- 
giversabatur, indignationem imperatoris veritus, ac 
metuens ne ipsius mandato violato sibi infortunium 
pararet, tamen instante Burtza et properare jubente, 
et se diutius oppugnationi hostium tolerande non 
esse parem docente (etenim oppidani audito turres 
occupatas esse undique confluxerant, et eas expu- 
gnare omni studio conabantur missilibus conjectis 
ac omnis generis adhibitis 867 machinis, igni quo- 
que supposito; neque omnino quidquam eorum 
omittebant quae agere conveniebat quibus cum uxo- 
ribus etliberis pereundi ac amittend: urbis orienta- 
lium omnium prestantissimee periculum incumbe- 
rel) Petrus, timens ne suam ob pertinaciam tot tan- 


κατέλιπε, στρατηγὸν ὄνομάσας τοῦτον τοῦ Μαύρου 
ὄρους , ἐπισκήψας προσμένειν ἀγρύπνως xal τοὺς 
᾿Αντιοχεῖς πάσῃ μηχανῃ κωλύειν ἐξιέναι καὶ τὰ 
πρὸς ζωὴν εἰσκομίζεσθαι ἐπιτήδεια, Κατέλιπε δὲ καὶ 
Πέτρον ἕνα τῶν ἑαυτοῦ εὐνούχων, δοῦλον ὑπάρχοντα, 
δραστήριον ἄνθρωπον, ὃν δὲ καὶ στρατοπεδάρχην (16) 
πεποίηκεν ἐν Κιλιχίφ, εἲς παραχειµασίαν τὸν στρα- 
τὸν διασκορπίσαι κελεύσας, xol τὴν αὐτοῦ μένειν 
εἲς τοὐπιὸν ἔτος ἔλευσιν. Ἐλέγετο δ᾽ ὅτι δυνάµενος 
ἐξ ἐφόδου ἐκεῖν τὴν ᾽Αντιόχειαν ὁ βασιλεὺς οὐκ ἠθε- 
λησεν, ἀλλ᾽ ἐξεπίτηδες παρεῖλκε xal παρεθίθαζε τὴν 
ταύτης κατάσχεσιν, δεδιὼς τὸν φημιζόμενον λόγον! 
καὶ γὰρ δὴ καὶ iv τοῖς ἁπάντων ἐφέρετο στόµασιν 
ὡς ἅμα τῇ ἁλώσε: τῆς πόλεως Αντιοχείας xal ὁ βα- 
σιλεὺς τεθνήξεται. ᾽Αμέλει καὶ τῷ τοιούτῳ λόγῳ 
δειλαινόµενος οὔτ᾽ αὐτὸς προσεπέλασε τῇ Αντιοχείᾳ 
καὶ τῷ Πέτρῳ δὲ καὶ τῷ Βούρτζῃ παρήγγειλε µηδε: 
µίαν προσθολὴν ποιήσασθαι κατ’ αὐτῆς. Αλλ’ ἐχεῖ- 
νος μὲν ταῦτα καταστησάµενος, ὡς εἴπομεν [P. 657], 
εἴσεισιν slc τὴν βασιλεύουσαν' ὁ Βούρτζης δὲ τῇ 
᾿Αντιοχείᾳ γειτονῶν καὶ κλέος ἑαυτῷ ἄσθεστον περι- 
ποιήσασθαι ἱμειρόμένος, μικρὰ φροντίσας τῶν τοῦ 
βασιλέως ὑποθηχῶν, νύχτωρ καὶ μεθ) ἡμέραν ἐσκέ- 
πτετο sl πῶς δυνηθείη κατασχεῖν τὴν πόλιν. Απῄει 
οὖν συνεχῶς καὶ λόγους μετὰ τῶν ᾿Αντιοχέων ἑἐκίει 
συµθατικούς. ᾽Αλαζονευομένων δ’ ἐχείνων καὶ τὰς 
συµθάσεις διωθουµένων, ἔλαθεν ἐχεῖνοε φιλιωθείς 
τινι τῶν Σαρακηνῶν (Αὔλαξ οὗτος Tv), Ov ὑποχλέψας 
δώροις καὶ ὑποσχέσεσιν ἴσχυσε λαθεῖν τὸ µέτρον ἑνὸς 
τῶν πρὸς δύσιν τῆς ᾿Αντιοχείας πύργων Κάλα τοῦ- 
νοµα. Καὶ μετὰ τούτου τεχκτηνάµενος Χλίμαχας πρὸς 
τὸ ἄχρον ἐξικνουμένας τοῦ πύόγου, νύκτα τε ἀφεγγῆ 
ἐπιτηρήσας xai ἔπομθρον, ἔλαθε τὰς χλίμακας προσ- 
ερείσας τῷ πύργῳφ. Kal ἀναθὰς μετὰ τριακοσίων 
τῶν ὑπ αὐτὸν τοὺς μὲν φύλακας ὀποσφάτνει τοῦ 
πΆργου, ἔτι δὲ καὶ τοῦ γειτονοῦντος αὐτῷ' xal μετὰ 
τῶν τριακοσίων τοὺς δύὀ τούτους πύργους κατεσχη- 
κὼς ἄγγελον εὐθέως ἐχπέμπει πρὸς τὸν στρατοπεδ- 
ἁρχην, µηνύων ἔπιταχυναι καὶ ἐλθεῖν μετὰ παντὸς 
τοῦ στρατοῦ ὡς τῆς πόλεως ἤδη κατασχεθβείσης. Ὁ 
δὶ Πέτρος τὰς ἀγγελίας δεξάµενος ὤχνει καὶ àv- 
εδύετο, τὴν ἐκ τοῦ βασιλέως δεδοικὼς ἀγανάκτησιν, 
μή τι καὶ κακὸν ἀπολαύσ ὡς παραθάτης τῶν αὐτοῦ 
προσταγµάτων. Ἐγκειμένου δὲ τοῦ Βούρτζη καὶ 
ἄλλον ἐπ᾽ ἄλλῳ πέµποντος ἄγγελον καὶ τὴν ἔλευσιν 


tique viri perirent,ettantse urbis jacturam respublica p) ἐπιταχύνοντος, καὶ πληροφοροῦντος ὡς ἐπὶ πλέον 


Romana faceret, vel invitus summa festinatione 
universum exercitum &dducit. Jam omnem prope 
apem salutis Burtza cum suis dimiserant, tres con- 
tinenter noctes diesque oppugnati : sed adventu 
Petri oppidanorum conciderunt animi ac remisit 
vehementia, et Burtzas facultatem nactus ad portam 
descendit, ac repagulo ense ἀἱθβθοίο, apertis foribus 
Petrum admittit. Nicephorus allatorei hujus nuntio, 
cum gaudere ob tantam urbem et res suas Deo 


ἀντέχειν οὐ δύναται πρὸς τὴν πολιορχίαν (καὶ γὰρ 
δὴ µαθόντες οἱ ᾽Αντιοχεῖς τὴν τῶν πύργων xatd- 
σχεσιν στνέῤῥεον πανταχόθεν καὶ ἐκπολιορχεῖν τοὺς 
πύργους ἠπείγοντο, βέλη δ᾽ ἀφέντες παντοδαπὰ καὶ 
μηχανὰς ποικ[λας τὸ πῦρ ὑφῆπτον, καὶ ἄλλα ἑποίουν 
ὁπόσα ποιεῖν ἔδει τοὺς χινδυνεύοντας σὺν γυναιξὶ καὶ 
τέχνοις ἀπολωλέναι, ἀποθαλεῖν δὲ καὶ πόλιν πασῶν 
ὑπερχειμένην τῶν ἀνὰ τὴν Ἔω πόλεων)" πτοηθεὶς δ᾽ 8 
στρατοπεδάρχης μὴ τοσούτων ἀπολωλότων xal τηλι- 


. XYLANDRI ET GOARI NOTA. 


(46) Castrorum mensoribus prefectum, melatorem pracipuum. Goan. 


104 HISTORIARUM COMPENDIUM. 


102 


χούτων ἀνδρῶν διὰ τὴν ἐκείνου ἀπείθειαν καὶ πόλεω., Α committere deberet, diversa secutus indoluit, cul- 


τηλικαύτης ὑποστῃ ζημίαν d πολιτεία ᾿Ῥωμαίων, 
ἄχων καὶ μὴ βουλόμενος χαταταχήσας παρεγένετο 
ὢν παντὶ τῷ στρατῳ, εὑρὼν τοὺς περὶ τὸν Βούρτζην 
λίαν ἀπειρηχότας' ἐπὶ τρισὶ γὰρ νυχθηµέροις ἦσαν 
πολιορχούµενοι. Οὔ τὴν ἔφοδον ἐγνωχότες ol ᾿Αντιο- 


pavitque Petrum, et Burtze non modo non proba- 
vit alacritatem atque fortitudinem, aut digna rebus ' 
gestis premia contulit, sed et coutumeliis affecto 
ademit munus suum, et domi se eum oontinere 


jussit. 


χεῖς παρελύβησαν τὰς ψυχὰς xal τῆς συντονίας ἐνέδωχαν. ᾿Αδείας δὲ λαθόμενος ὁ Βούρτζης κάτεισι πρὸς τὴν 
κύλην, καὶ σκἀθῃ τὸν μοχλὸν τῆς χλειδὸς διατεμὼν ἀνοίγνυσι τὰς πύλας, καὶ τὸν Πέτρο εἰσάγει σὺν παντὶ τῷ 
στρατεύµατι. Καὶ οὕτω παρελήφθη ἡ µεγάλη καὶ περιφανὴς ᾿Αντιόχεια. Ὅπερ πυθόµενος ὁ Νικηφόρος, 
εὐφρανθῆναι δἑον ἐπὶ ἁλώσει τηλικαύτης πόλεως xal τὰ κατ᾽ αὐτὸν ἐπιτρέψαι θεῷ, 6 δὲ τοὐναντίον ἤλγησεέ τὴν 
Vy τὸν στρατεπεδάρχην τε ἐν αἶτίαις εἶχε, [Ρ. 658| xal τὸν Βούρτζην οὐ µόνον οὐκ ἀπεδέξατο τῆς προθυµίας 
xai τῆς ἀνδρείας, καὶ γέρα παρίσχεν ἐπάξια τῆς αὐτοῦ ἀνδραγαθίας, ἀλλὰ xal ὕδρεσι πλύνας παρέλυσε τῆς ἀρχῆς 


xai οἶχοι µένειν ἐπέταξεν. 


Αὕτη 4 αἰτία καὶ τὰ λοιπὰ τὰ ῥηθήσεσθαι μέλλοντα B 


μισητὸν τοῖς πᾶσι xai βδελυχτὸν τὸν Νικηφόρον 
εργάσαντο. Ἡρῶτον μὲν γὰρ, ὅτε τὴν ἀρχὴν τὰ xav 
αὐτὸν ἐχινήθη, μυρίαις πλημμελείαις χρωµένων τῶν 
ὦν αὐτῷ στρατιωτῶν ἐπιστροφὴν οὐκ ἑτίθει, λέγων . 
« 0ὐδὲν θαυμαστὸν sl ἓν τοσούτῳ πλήθει λαοῦ ἀτα- 
χτοῦσί τινες. » Καὶ αὖθις εἴσελθὼν εἷς τὴν πόλιν 
πολλῶν xai διαφανῶν καὶ ἰδιωτῶν ἁλπαγέντων οὖδε- 
μίαν ἐχδίχησιν ἐποιήσατο, ἀλλὰ παρεθλέπετο τὰ ς 
ἀτόπους πράξεις, ἐνευωχούμενος ταῖς ἀσελγείαις 
1i ol ἁτακτοῦντες προσκείμενοι xaxüq τοὺς πολίτας 
διετίδουν, καὶ ταῦτα συνεργήσαντας αὐτῷ πρὸς τὴν 
τῆς βάσιλείας ἀνάληψιν οὐ μικρῶς. Εἶτα xal πρὸς 
ταξείδιον (17) συνεχῶς ἐξιὼν δεινῶς ἑκάχου τὸ ὑπὸ 
χεῖρα οὗ μόνον προσθήκαις συντελειῶν καὶ ἄλλαις 
συνεισφοραῖς παντοίων εἰδῶν, ἀλλὰ xal λεηλασίαις 
ἀνυποστάτοις, πρὸς τοῖς εἱρημένοις ἐκκόψας καὶ 
µέρος τι τῶν παρεχοµένων τῇ συγκλήτῳ βουλῇ φι. 
λοτιμημάτων διὰ το, ὡς ἔλεγε, σπανίζειν χρημάτων 
ἐν τοῖς πολέμοις, πρὸς δὲ καὶ τὰς παρέχεσθαι τυπω- 
θείσας δόσεις πρὸς εὐαγεῖς οἴκους xal Ἐκκλησίας 
πηρά τινων εὐσεθῶν βασιλέων τἔλεον ἐχχόψας, καὶ 
γόμον ἐχθέμενος μὴ τὰς ᾿Ἐχχλησίας ἀχινήτοις (18) 
πλατύνεσθαι, χαχῶς φάσκων ὑπὸ τῶν ἐπισκόπων 
διαπενᾶσθαι τὰ πτωχικὰ χρήματα καὶ τοὺς στρα- 
τεοµένους ὁλιγοῦσθαι, καὶ to δὴ πάντων χαλεπώ- 
τέρον, xai νόµον ἐκθέμενος, ἐν ᾧ καὶ τινες ἐπίσχοπο, 
τῶν εὀριπίστων xal χολάχων ὑπέγραψφαν, διοριζό. 
µενον μὴ ἄνευ τῆς αὐτοῦ γνώμης xai προτροπῆς 
ἐπίσκοπον dj Φηφίζεσθαι fj προχειρίζεσθαι. Ἐπισκό- 
πηο τε τεθνηχκότος βασιλικὸν ἐκπέμπων ἄνθρωπον 


Id et alia que referemus, invisum omnibus ac 
detestabilem fecerunt Nicephorum. Primo quod quo 
primum tempore imperium invasit, cum milites ip- 
sius innumerisdelictis querelasexcitassent, nihil de 
correctione 868 cogitavit, fatus mirum non esse, 
si in tantahominum multitudine quidam incompo- 
ile se gererent. Deinde quod in urbem ingressus, 
cum bona et illustrium et plebeiorum multorum 
diriperentur, vindicem se nequaquam prebuit, sed 
quasi delectari visus est libidinibus eorum qui cives 
vexabant, eos etiam qui ipei ad imperium obtinen- 
dum haud exiguam navarant operam. Preterea ad 
Taxeidium assidue veniens graviter subditos afflixit, 
non modo pensionum et tributorum omnigenis ra- 
tionibus, sed et rapinis intelorabilibus. Ad hec 

&rtem quamdam eorum que senatoribus solebant 
imperatores largiri donorum in flsco retinuit, cau- 
satus sibi ad bella gerenda deesse pecuniam. Ne- 
que hoc tantum, sed et donationes monasteriis 
atquo templis legatas a quibusdam piis imperatori- 
bus prorsus abolevit, lege etiam lata ne Ecclesie 
immobilibus locupletarentur bonis, causatus epi- 
ΒΟΟΡΟΒ male prodigere ea que pauperibus darentur, 
interim militibus deficientibus. Id vero omnium 
gravissimum, quod legem tulit, cui et episcopi qui- 
dam leves atque adulatores subscripserunt, ne 
imperatoris injussu ullus crearetur episcopus. Et 
mortuo aliquo episcopo aliquem suorum submisit, 
qui definitos faceret sumptus : ipse, quod erat de 
reditibus reliquum, accepit. 869 Sunt et alis 
ejus constitutiones, omnem necessitatis formam 


ἐΣταθμημένην ποιεῖν τὴν ἔξοδον προσέταττε, xal. τὰ D excedentes,quas singulatim referre magni sit ingenii 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(17) Locus videtur fuisse ubi vectigalium aut 
pensionum rationes ducerentur. Xn. — Ταξεί- 
διον est. navigatio seu. iter mari conficiendum, quo 
subditi gravantur, cum insperato advenientem im- 
peratorem suscipientes donis conciliant, comitatum 
alunt, abeuntem etiam prosequuntur muneribus, 
86 sibi necessariis ad vitam destituuntur. Quse de 
laxidio profert Xylander, ridicula sunt. Goan. — 
CL. Basium ad Leonem Diaconum, apud nos 
tom. CXVIII, col. 753, not. 50. Epir. ΒΑΤΑ. 

(18) Non dissimulabo studiose me hao usum voce, 
que ambiguitatem retineret. Nam et fundi sunt 
"nmobilia bona, quidquid eo genere censetur : et 
ego tamen magis hoc puto intelligi de ternis, quas 
vocant, donationibus, heredem in perpetuam suc- 


cessionem obligantibus : qualibus ampliflcata esse 
bona que ecclesiastica dicuntur, non est obscurum. 
Nolebat, puto, unum aliquem imperatorem aliis 
prescribere successuris quantum ex suo fisco de- 
cidere cogeretur huic vel huic monasterio, homo 
bello magnus, quod οὐ σιτεῖται μετρούμ.να. Ergo 
si quis vellet largiri, id sine prescriptione et iu 
presens (semel pro semper, quod aiunt) putabat 
prestare fieri. Nam vix credo eum prohibuisse ne 
quis fundum donaret, presertim privatus. Sed re- 
itibus perpetuatis írelos sacrificos videbat σπα- 
ταλᾶν. Lector sequetur quod volet. Omnino autem 
male apud hoc genus historicorum audiunt, quot- 
qaot bello rem publieam tuentes et augentes non 
itarunt sacrificos. Xvr. 


^ 


103 


GEORGII GEDRENI 


104 


ac facundime. Voluitetiam legem ferre, qua militibus A περιττὰ ἀνελαμθάνετο. Καὶ ἄλλα τινὰ Üwtd[pata 


in bello occumbentibus martyrum decernerentur 
honores, ut qui alia nulla in re quam in bello ani. 
m: collocaretsalutem ; patriarchamqueetepiscopos 
conatus est ad eam probandam adigere. Sed horum 
quidam fortiter resistentes eum a proposito dimo- 
verunt, prolato in medium Basilii Magni canone, 
qui per triennium sacris arceri jubet eos qui ho- 
elem bello interfecissent. Nomisma etiam at- 
tenuavit, tetartero excogitato. Cumque eo modo 
duplex esset nummus, pensiones publice graviorem 
exigebant, minor in sumptibus faciendis dissi- 
pabatur. Cumque esset lege et consuetudine rece- 
ptum utomnesnummi imagineimperatoris alicujus 
notati, modo ponderi justo nihil decederet, idem 
valerent, ipse sua insignes imagine preferri, alio- 
rum depressis pretiis, voluit. Eaque re haud leviter 
gubditis in permutationibus incommodavit. Deter- 
rimum hoc fuit, quod, republica his rebus attrita, 
interim rerum venalium nulla fuit allevatio. Atque 
hec omnía cum essent molestissima, aegerrime ci- 
ves tulerunt palatii munitionem. Nam multis que in 
orbem cirea palatium erant pulchris 820 atque 
magnis operibus dejectis arcem ac sedem tyranni- 
cam contra miseros cives palatio astruxit, in ea 
cellas, granaria, clibanos et furnos condens et om- 
nibus rerum generibus implens. Predictum enim 
fuerat ei in palatio ipsum moriturum. Nimirum 
autem ignorabat incassum excubitores vigilare, 
Deo urbem non custodiente, Etenim quo tempore 
murus palatii condebatur, nocte quadam per mare 


* 


gubvectus aliquis ita vociferatus est : « O impera- C 


tor, erigis muros : et tametsi vel ad colum eos 
educas, intus cum sit malum, urbs captu facilis 
est. » Qui heo dixit, diu multumque est quaesitus, 
non tamen inventus. Muro enim absoluto tunc pe- 
riit, ea ipsa die, cum ei claves is cui id negotii 
commissum erat in manus traderet. 


εὐάλωτος ἡ πόλις.» Πολλὰ δὲ ἀναζητηθεὶς ὁ τοῦτο 


διετίθει πᾶσαν ἰδέαν ἀνάγκης ὑπερεκπίπτοντα, d 
κατὰ µέρος διεξιέναι µεγαληγόρου δεῖται καὶ φρενὸς 
καὶ γλώττης. Εσπούδασε δὲ xal νόµον θεῖναι τοὺς 
ἐν πρλέμοις ἀποθνήσκοντας στρατιώτας μαρτυρικῶν 
ἀξιοῦσθαι γερῶν, ἐν µόνῳ τῷ πολέμῳ τιθέµενος καὶ οὖκ 
ἐν ἄλλῳ τινὶ τὴν τῆς ψυχῆς σωτηρίαν. Κατήπειγε δὲ 
xil τὸν πατριάρχην καὶ τοὺς ἐπισχόπους συνβέσθαι 
τῷ δόγµατι' ἀλλά τινες τούτων γενναίως ἀντιστάντες 
ἀπεῖρξαν αὐτὸν τοῦ σκοποῦ, προβᾶντες εἲς μέσον 
τὸν τοῦ μεγάλου Βασιλείου κανόνα, ἐπὶ τριετίαν 
ἀκοινωνήτους εἶνάι λέγοντα οὓς πολέμιον ἓν τινι 
πολέμῳ ἀνηρικότας. )Βλάττωσε δὲ xai τὸ νόμισμα, 
τὸ λεγάµενον τεταρτηρὸν (19) (P. 659] ἐπινοήσας. 
Διπλοῦ δὲ τοῦ νομίσματος ἔχτοτε γεγονότος, ἡ μὲν 
ε'σπραξις τῶν δημοσίων φόρων τὸ βαρύτερον ἀπήτει, 
ἐν δὲ τρῖς ἐξόδοις τὸ μικρὸν ἐσκορπίζετο. Νόμου δὲ 
καὶ ἔθους ὄντων παντὸς χαρακτῆρα βασιλέως, et μὴ 
τῷ σταθμῷ ἐλαττοῖτο, δύναμιν ἔχειν ἰσότιμον, ὁ δὲ 
τὸν ἑαυτοῦ προχεκρίσθαι ἐνομοθέτησεν, ὑποθιθάσας 
τοὺς τῶν ἄλλων. Ἐξ ἧς αἴτίας οὐ μικρῶς ἔθλιψε τὸ 
ὑπήκοον ἐν τοῖς λεγομένοις ἀλλαγίοις. Καὶ τὸ δή 
χείριστον, ἐχ τῆς τοιαύτης αἰτίας τοῦ πολιτεύματος 
πιεζοµένου οὐδεμίαν εὐθηνίαι ἐδέξαντο τὰ ὠνούμενα. 
Πλέον δὲ τῶν ἄλλων ἠνίασε τοὺς ἀνθρώπους, xaiztp 
λίαν ὄντων χαλεπωτάτων, ἡ τοῦ τείχους Χτίσις τῶν 
παλατίων. Πολλὰ γὰρ ἔργα χύκλῳ ὄντα τοῦ παλατίου, 
εἰς κάλλος καὶ μέγεθος ἐξειργασμένα, καταστρεψά- 
µενος, ἀκρόπολιν καὶ τυραννεῖον κατὰ τῶν ἀθλίων 
πολιτῶν ἀπειργάσατο, ἀποθήκας καὶ σιτοθολῶνας 
ἔνδοθεν καὶ ἱπνοὺς καὶ χλιθάνους ἑργασάμενος xal 
πληρώσας εἰδῶν. Προτεθέσπιστο γὰρ αὐτῷ ἕἔνδοθεν 
τοῦ παλαιίυυ ἀποθανεῖν (20), ἠγνόει δ᾽, ὣς ἔοικεν, 
ὡς si μὴ Κύριος φυλάξει πόλιν, εἷς µάτην ἡγρύ- 
πνησεν ὁ φυλάσσων. "Ote γὰρ τὸ τεῖχος τοῦ παλατίου 
Κατεσκευάζετο, μιᾷ τῶν νυχτῶν ἀνὰ τὴν θάλασσαν 
ὑποπλέων τις ἐξεθόησεν * « Ὦ βασιλεῦ, ὀψοῖς τὰ 
τείχη, κἂν μέχρι πόλου φβάσῃς, ἕἔνδον τὸ καχὸν, 


εἰπὼν οὐ εὐρέθη. Τοῦ τείχους γὰρ τελειωθέντυς, τότε 


συνέθη καὶ αὐτὸν κατ᾽ αὐτὴν τὴν ἡμέραν ἀποθανεῖν, ὁπηνίκα τὰς χκλείς ὁ τὴν ἐπιμέλειαν ἐπιτετραμμένος φέρων 


αὐτῷ ἐνεχείρισε. ) 

Accessit ad hec aliud, quod odia in imperatorem 
exasperavit. Ipso Paschatis festo die,orto intersocios 
navales et Armenios conflictu utrinque multi pe- 
rierunt, et mortem egre evasit Sisinius patricius, 


urbis prefectus. Exinde fama obtinuit imperatorem D 


civibus infensum, quod eos hujus tumultus auctores 
censeret, statuisse ludis equestribus eos in casses 
attractos ulcisci. Paulo post ludi equestres facti. 
bi Nicephorus, ut civibus ostenderet quid rei con- 
flictus pugne esset, aut etiam ut eos terreret, quos- 
dam nudis gladiis dimicando prolii simulacrum 


Προσεγένετο δὲ τοῖς εἱρημένοις xai ἕτερον. ὅπερ 
ἐπὶ πλέον ἑξῆρε τὸ κατ᾽ αὐτοῦ µῖσος. Συμθολῆς Ύενο- 
µένης κατ αὐτὴν τὴν ἑορτὴν τοῦ ἁγίου Πάσχα μέσον 
πλωίμων καὶ ᾽Αρμενίων, πολὺς ἀνθρώπων ἐγένετο 
Φθόρος, μικροῦ δ᾽ ἂν ἀπεθίω καὶ ὁ μάγιστρος Σισί- 
νιος xxi ἔπαρχοα, Διεδέδοτο δὲ φήμη ἐν τούτου ὡς 
χαλεπαίνων τοῖς πολίταις ὁ Νιχηφόρος, ὡς αἱτίοις 
τάχα τῆς ἀταξίας, ἐν ἡμὲέρᾳ Ἱἱπποδρομίας μέλλει 
σαγηνεύσας τὸν δῆμον τιµωρήσασθαι. Καὶ δὴ μετὰ 
μικρὸν ἱπποδρομίας τελουμένης, βουλόμενος ὁ Νικη- 
Φόρος ἐνδείξασθαι τοῖς πολίταις xal τὴν τοῦ πολέμου 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


19) Zonaras scribit de hexagio vel sextula (nam 
ἐξάγιον lego) eum redegisse τεταρτηρόν. Quod sic 
intelligo, posterioris nummi ad priorem fuisse eam 
proportionem qu& est bessis ad assem, ut major 
minoris esset sesquiplus. Nam ut a 6 edo ita 
& 4 τεταρτηρόν videtur diclus. Ut si vetus 6 (verbi 


gratia obolos, novus 4 obolos appendisset. "Et- 
οδον pro sumptu videtur bis hic posuisse. Xv. 

(20) Librarius non inepte, Καὶ uiv ἕἔδει μᾶλλον 
αὐτὸν διὰ τοῦτο διηνεκῶς τοῦ παλατίου διάχειν 
ἐκτός. Χγι.. 


105 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


106 


σομθολὴν ὁποία ἐστὶ, τάχα δ’ ἴσως καὶ ἐχφοθῆσαι, A 8711 exhibere Jussit, oblectandorum scilicet spe- 


ξίφη γυμνὰ λαθόντας τινὰς προσέταξεν ὡς ἐν προ- 
σχήµατι πολεμίων παῖξαι, εἷς ἑστίασιν τάχα τῶν 
θεακτῶν. Τούτου δὲ vevopívou, τὸν νοῦν τῶν βλεπο- 
µένων ἀγνοήσαντες ol θεωροὶ, καὶ τὴν χρατοῦσαν 
φήμην τέλος ἤδη λαμθάνειν ὑποτοπάσαντές, ὃρο- 
μαῖοι ἐπὶ τὰς ἐξόδους ἐχώρουν χρηµνώδεις οὔσας 
xai σφαλερὰς, χαὶ ὑπ ἀλλήλων συμπατούμενοι 
ἀπέθνησκον. Καὶ ἀπώλοντο ἂν ἅπαντες ὑπ ἀλλήλων 
καταπατούµενοι, [P. 660) εἰ μὴ ὁ βασιλεὺς ὡράθη 


ctatorum causa. Verum spectatores quid hoc sibi 
vellet ignorantes, jamque id agi putantes quod 
rumor fore confirmarat,ad exitus theatri preruptos 
ac lubricos cursu se contuluerunt, ibique alii ab 
aliis cenculcati perierunt permulti, omnesque adeo 
invicem obtriti periissent, nisi conspecto impera- 
tore,qui in solio immotus ac quiete assidebat,sen- 
Bissent nolente eo huno accidisse tumultum, ac fu- 
giendi flnem fecissent. 


ixi τοῦ θώκχου χαθήµενος ἀδεής τε xal ἄτρεπιος' ὃν ἰδὼν ὁ δῆμος μὴ παρακινηθέντα, xal κατανοήσαντες ὡς 


ἄκοντος αὐτοῦ γέγονε τὸ vsvópavov, ἔστησαν τῆς φυγῆς. 


Πρόοδον δὲ δηµοσίαν ποιήσαντα τὸν Νικηφόρον iv 
Tj ΗηΥῇῃ κατὰ τὴν ἑορτὴν τῆς ᾿Αναλήψεως τοῦ 
Χριστοῦ τοῦ θεοῦ ἡμῶν, xal ὑποστρίφοντα οἱ συγ- 
γενεῖς τῶν ἓν τῷ ἱπποδρόμῳ ἀπολωλότων δεξάµενοι 
ἐν τῇ τῶν ᾽Αρτοπρατῶν ἀγορᾷ ὕθρεις ἠφίεσαν κατ 
αὐτοῦ ἀπρεπεῖς, ἁλάστορα xal παλαμναῖον ámoxa- 
λοῦντες xal ὁμοφύλοις αἵμασι μιαρὸν , xal κόνιν 
καὶ λίθους ἔπεμπον εἷς αὐτὸν ἄχρι τῆς ἀγορᾶς τοῦ 
Μεγάλου Κωνσταντίνου. Καὶ ἀπεπάγη μὲν ἂν τῷ 
δέει, sU µή τινες ἐντιμότεροι τῶν πολιτῶν προλα- 
θόντες τοὺς μὲν ἀτακτοῦντας ἀνέστειλαν, αὐτὸν δὲ 
εὐφημοῦντες ἄχρι τοῦ παλατίου προέπεμφαν. Διὰ 
ταῦτα πάντα ἀπηχθῆσθαι παρὰ τῶν πολιτῶν ἐπι- 
στάµενος καὶ ἐπίθεσιν ὑφορώμενος τὴν ἀκρόπολιν 
ἐδομήσατο. ᾽Αλλ᾽ οὐχ Ἰἠδυνήθη διαφυγεῖν τὸ χρεὼν, 


Cum ad Fontem deinde imperator publice pro- 
cessisset feriis Assumptionis Christi, redeuntem 
cognati eorum qui in Circo perierant in foro Arto- 
pr&ton nacti convitiis prosederunt, flagitiosum 
homicidam et popularium sanguine contaminatum 


B vocantes,pulveremque adversus eum et saxa jactan- 


tes, donec &d forum Constantini Magni pervenit. 
Et fuisset sane exanimatus metu, nisi civium ho- 
noraliores quidam eum repressis tumultuantibus 
stipassent et faustis acclamationibus prosecuti in 
palatium deduxissent. Ob hec omnia invisum se 
civibus cernens et insidias timens arcem exstruxit. 
Neque tamen fatum evitavit,sed quo tempore 83 
omnia sibi in tuto esse putavit, vitam amisit. Quo- 
modo res sit acta, suo dicetur loco. 


ἀλλ᾽ ὅτε καλῶς ἔχειν αὐτῷ τὰ πάντα φήθη, ἀπίῤῥηξε τὴν ζωήν. Καὶ ὅπως, lv τῷ πρέποντι γαιρῷ 


ῥηθήσεται. 


Τετάρτῳ δὲ τῆς αὐτοῦ βασιλείας ἔτει, μηνὶ 'Iov- € — Anno imperii sui 4, indictione 10, mense Junio 


νίψ, τῆς v ἱνδικτιῶνος, τὰς dv τῇ θράκῃ πόλεις 
ξήει ἐπισχεφόμενος, xal γενόμενος ἄχρι τῆς λεγο" 
µένης μεγάλης σούδας ἔγραψε Πέτρῳ τῷ Βουλγα- 
ρίας ἄρχοντι μὴ ἐᾷν τοὺς Τούρχους διαπερᾷν τὸν 
Ἵστρον καὶ τὰ Ῥωμαίων λυμαίνεσθαι. Τούτου δὲ 
μὴ προσέχοντος ἀλλὰ παντοίαις ἀφορμαῖς παρα - 
χρούοντος, τὸν του ἐκ Χερσῶνος πρωτεύοντος υἱὸν ὁ 
Νικηφόρος τὸν Καλοκυρὸν πατριχιότητι τιµήσας 
πρὸς τὸν ἄρχοντα Ῥωσίας ἐχπίμπει Σφενδοσθλά- 
Gov, δωρεῶν ὑποσχέσεσι xal φιλοτιμιῶν οὐκ ὀλίγων 
ἀναπείθων ἐχστρατεῦσαι xavà Βουλγάρων . Πεισθέν- 
τες οὖν οἱ '"Poc xai ἐπελθόντες τῇ Βουλγαρίᾳ κατὰ 
τὸν Αὔγουστον uva, τῆς ια ἰνδ.κτιῶνος, πέμπτῳ 
τῆς βασιλείας ἔτει τοῦ Νικηφόρου, πολλὰς πόλεις 
xai χώρας ἡδάφισαν τῶν Βουλγάρων, καὶ λείαν ὅτι 


πλείστην περιθαλόμενοι ὑπέστρεφαν εἷς τὰ ἴδια, D 


Καὶ τῷ Üxtp δὲ πάλιν της βασιλείας αὐτοῦ χρόνῳ 
ἐπεστράτευσαν χατὰ Βουλγαρίας, καὶ τὰ ὅμοια τῶν 
προτέρων f| xai yslpova διεπράξαντο. Δευτέρᾳ δὲ 
Σεπτεμθρίου μηνὸς, ὥρᾳ τῆς νυχτὸς β’, ἰνδικτιῶνος 
ια, Ὑΐγονε βρασμὸς xal χλόνος γῆς ἑἐξαίσιος, xal 
ἔπαθε κχακῶς ᾿Ονωριὰς xal Παφλαγονία. ᾿Ἐγένοντο 
δὲ καὶ ἄνεμοι κατὰ τὸν Μάϊον uva τῆς αὐτῆς ἱνδι- 
πτιῶνος σκληροὶ καὶ καυµατώδεις, οἵτινες τοὺς χαρ- 
ποὺὸς διέφθειραν αὐταῖς ἀμπέλοις xal δένδρεσιν, ὣς 
ἐντεῦθεν κατὰ τὴν ιβ Ἱνδικτιῶνα σφοδςότατον ix- 
ενεχθῆναι λιμόν. Καὶ δἑον τὸν βασιλέα τῆς τῶν ὑπ- 
Ἠχόων «φροντίσαι σωτηρίας, ὁ δὲ τὸν βασιλικὸν οἵτον 


Ἱλίσχρως πωλῶν, καὶ καταπραγµατιυόµενος τὴν 
PaTRAOL. Ga. CXXII. 


exiit Thracis urbes contemplatum. Cumque usque 
ad Magnam Fossam pervenisset, Petrum Bulgarie 
principem hortatus est per litteras ne sineret Tur- 
cos8 Istrum trajicere οἱ Romanorum ditionem infe- 
stare. Bulgaro non obtemperante, sed omnis gene- 
ris adhibitis pretextibus recusante, Nicephorus 
Calocyrum Chersonii principis filium, patricia 
dignitate exorpatum, ad Sphendosthlabum Rosso- 
rum principem mittit, eumque munerum ac offi- 
ciorum pollicitationibus ad inferendum Bulgaris 
bellum sollicitat. Rossi obsecuti, indictione unde- 
cima, Augusto mense,annoimperiiNicephori quinto 
in Bulgariam impressione facta multas urbes 8ο 
castella Bulgarorum solo mquaverunt, predaque 
potiti ingenti domum redierzant. Eodem modo, at- 
que etiam aliquanto durius,anno proxime insecuto 
Bulgaros tractaverunt. Indictione undecima, po- 
stridie Kalendarum Septembris,hora noctis duode- 
cima,fragor et terre motus horrendus fuit,afflixit- 
que Honoriadem et Paphlagoniam. Maio etiam 
mense ejusdem anni venti spirarunt asperi et uren- 
tes,qui fructus una cum vitibus ac 3? 8 arboribus 
perdiderunt.Itaque anno proxime insecuto penuria 
exstitit gravissima. Ibi imperator, quem convenie- 
bat salutis subditorum curam gerere, frumentum 
suum magno vendens 8ο ex calamitate suorum lu- 
crum faciens, quasi re preclare gesta jactavit se 
modium aureo nummo vendi solitum duobus ven- 
didisse. Longe aliter Basilius Macedo imperator; 


4 





- 40'1 


GEORGII CEDRENI - 


108 


qui oum magna Dominica die in edem  Apostolo- A συµφοραν τῶν ὑπὸ χεῖρα [P. 661] ηὔχει ὥς τι μέγα 


rum venisset, civesque quosdam venerando aspectu 
videret tristi vultu et mororem pre se ferenteg,ad 
8e vocatos interrogavit cur non ipsi quoque splen- 
dido amictu ad eam solemnitatem accessissent,sed 
veluti in magna aliqua civitatis calamitate mere- 
rent; cumque unus eorum respondisset : « Tibi 
quidem, domine, et iis qui tibi astant, splendide 
vestiri et laetari convenit : non item eos hec decent, 
qui in discrimine mortis suntconstituti. Videreenim 
ignorare ob ventorum asperitatem duos frumenti 
modios aureo nummo vendi, » hac voce audita ge- 
mitum ex imo duxit pectore,et miseratio lacrymas 
ei expressit, consolatusque eos, ut in palatium 
rediit, convocatos quibus civilia et imperatoria 
negotia commendaverat,multis est insectatus con- 
viciig detestatusque, quod de caritate annone se 
non fecissent certiorem. Statimque venum propo- 
sito 8" 4 suo et publico frumento, duodecim mo- 
dios aureo vendi jussit. Quod ejus factum probans 
Deus fertilitatem est largitus. Atque haec laudandi 
Basilii gratia dixi. At vero Nicephorus gaudebat 
potius affligi cernens subditos quam utiis succurre. 
ret. Idemque faciebat Leo frater ipsius cauponan- 
tibus annonam et merces mulieribus se dans,mul- 
tisque et variis malis orbem terrarum implens. 
Turpe illorum questus studium facete cives sub- 
sannaverunt. Nam cum aliquando ad milites 
exercendos in campum progressus imperator cano 
cuidam, qui inter milites se ascribi petebat, diceret 
ecquid homo canus in militiam allegi peteret,apte 
Ín respondit se multo nunc validiorem esse quam 
adolescens fuisset. Et qui hoc verum esset, inter- 
rogante imperatore:« Eo,inquit,quod olim uno au- 
reo empto frumento duos onerebam asinos : te 
&utem imperante, quantum duobus aureis emi- 
tur frumenti, haud gravate humeris porto. » 
Imperator dicterium sentiens abiit, nihil pertur- 
batus. 


κατωρθωκὼς ὅτι µοδίου τῷ νοµίσµατι πιπρασκοµέ- 
νου αὐτὸς δύο πωλεῖσθαι τοῦτον ἐπίταξε, μὴ τὸν Μα- 
κεδόνα μιμησάµενος βασιλέα Βασίλειον' οὗτος γὰρ 
κατὰ τὴν παινὴν Κυριαχὴν ἀπερχόμενος iv τῷ τῶν 
Μεγάλων ᾽Αποστόλων vag, καὶ θεασάµενος πολίτας 
τινὰς ἱεροπρεπεῖς μὲν xal σεμνοὺς, ἄλλως δὲ σκυθρω- 
ποὺς καὶ κατηφιῶντας, ἐγγὺς ἑσυτοῦ παραστὴσάμενος 
διὰ τί μὴ καὶ αὐτοὶ λαμπροφοροῦντες ἐν τῇ ἑορτῇ 
πάρεισιν ἀνηρώτα, ἁλλ᾽ ὡς ἂν iv µεγάλῃ συμφορᾷ 
τῆς πόλεως οὔσης στυγνάζουσι, Πρὸς ὃν dmsxol- 
νατό τις τῶν πολιτῶν' « Σοΐ, ὦ δέσποτα, xal τοῖς 
ἱστῶσιν ἔγγιστά σου πρέπει τὸ λαμπροφορεῖν καὶ 
χαίρειν οἷς δὲ τοῦ θανάτου πρόσεστι προσδοκία, τὰ 
τοιαῦτα ἀπεοίκασιν. "H ἀγνοεῖς ὅτι δύο µέδιµνοι 
σίτου τῷ νοµίσµατι πιπράσκονται διὰ τὴν τῶν ἀνέ- 
µων τραχύτητα ; » Πρὸς ταῦτα βύθιον ἀνοιμώξας ὁ 
βασιλεὺς συµπαθείας ἀπέσταξε δάκρυον, καὶ τούτους 
μὲν παρεµυθήσατο δαψιλῶς, ἐπανελθὼν δ’ εἷς τὰ 
βασίλεια τοὺς τὰς πολιτικάς xal βασιλικὰς συναγα- 
γὼν µετερχοµένους φροντίδας µυρίαις ὕθρεσι καὶ 
ἀραῖς καθυπέθαλεν ὅτι μὴ αὑτῷ περὶ τῆς σιτοδείας 
ἐμήνυσαν, xal εὐθὺς τὸν βασιλιχὸν καὶ δηµόσιον σῖτον 
προθέµενος δώδεκα τοῦ νομίσματος δίδοσθαι παρ- 
εχελεύσατο' οὗ τὴν προαίρεσιν ἀποδεξάμενος ὁ θεὸς 
εὐθηνίαν πολλὴν τοῖς ἀνθρώποις παρέσχετο. ᾽Αλλὰ 
ταῦτα μὲν εἲς ἔπαινον ἐκείνου ἐῤῥέθη, ὁ δὲ Nox 
Φόρος ἔχαιρε μᾶλλον Ἡ ἐθοήθει θλιθοµένους ὁρῶν 
τούς ὑπηκόους, Καὶ οὐχ οὗτος µόνον, ἀλλὰ xal Λέων 
ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ, ταῖς χαπηλείαις προσχείµενος τῶν 
εἰδῶν, πολλῶν καὶ ποικίλων δεινῶν τὴν οἰκουμένην 
ἐνέπλησεν. "Qv τὴν αἰσχροκέρδειαν εὐτραπέλως ol 
πολῖται διεκωµῴδουν. ᾿Ἐξελθόντος :γάρ ποτε τοῦ 
βασιλέως ἓν τῷ πεδίῳ ὥστε γυµνάσαι τὸν στρατὸν, 
ἐπεί τις Άλθε πολιὸς τὴν τρίχα καὶ ἐπειρᾶτο συν- 
αριθμηθῆναι τοῖς στρατιώταις, φησὶ πρὸς αὐτόν" 
« Eb δὲ, à ἄνθρωπε, γέρων v πῶς τοῖς ἁμοῖς στρα- 
τιώταις ἐπείγῃ συναριθμηθῆναι ; » 'O δ᾽ εὐστόχως 
ὑπολαθὼν, « Πολὺ δυνατώτερός εἶμι νῦν, Eon, fj ὅτε 


ἥκμαζον. » Λὐτοῦ δὲ, « Καὶ πῶς ; «ἐρομένου, » Ὅτιπερ, ἔφη, τὸν τοῦ νομίσματος αἴτον πρότερον δυσὶν ἡμιό- 
νοις ἐπιφορτίζων, ἐπὶ τῆς σῆς βασιλείας δύο νομισμάτων σῖτον ἀθαρῶς ἐπὶ τῶν ὤμων φέρω. » Συνεὶς οὖν τὴν 


εἰρωνείαν ἀνεχώρησε, μηδὲν ταραχθείς. 


Ceterum Saraoeni amissis in Syria et Cilicia ur- 
bibus, Joannem archiepiscopum Hierosolyme vi- 
vum combusserunt, quod suspicarentur ejus ins- 
iinctu Nicephorum ipsis bellum illaturum. Incen- 
derunt etiam pulcherrimum templum Dominici 
Sepulcri. Eodem modo Antiocheni quoque 8285 
Christophorum suum pontificem summum inter- 
fecerunt. Ad imperatorem porro se contulerunt Gre- 
gorius et Pancratius fratres germani, eique suam 
ditionem, nomine Taron, concesserunt. Quos ille 
patricia dignitate ornatos prediis reditus amplos 
habentibus donavit.Die mensis Decembris 22, hora 
tertia, tantus fuit solis defectus ut astra quoque 
apparuerint. 

Jam Theophano Augusta consuetudinem Nice- 
phori aversans, Tzimiscam, ejus familiarium ad se 
vocati cujusdam ministerio, domo sua (in qua tum 


Οἱ δὲ Σαραχηνοὶ μετὰ τὸ ἀλῶναι τὰς ἐν Συρίᾳ καὶ 
Κιλιχίφ πόλεις τὸν ἀρχιερα τῶν Ἱεροσολύμων 
Ἰωάννην ζῶντα κατέκαυσαν ὡς ταῖς ὑποθήχαις αὐτοῦ 
τάχα μέλλοντος τοῦ Νικηφόρου ἀφίξεσθαι πρὸς αὖ- 
τούς" ἐνέπρησαν δὲ καὶ τὸν περικαλλῆ ναὸν τοῦ Κυ- 
ριαχυῦ Τάφου. Τὸ δ’ αὐτὸ τοῦτο πεποιήκασι καὶ οἱ 
᾽Αντιοχεῖς, Χριστοφόρον τὸν αὐτῶν ἀνελόντες άρχιε- 
pa. [P. 662] Προσεῤῥόησαν δὲ τῷ βασιλεῖ Γρηγό- 
proc καὶ Παγκράτιος οἱ αὐτάδελφοι, τῆς ἑαυτῶν 
παβαχωβρήσαντες αὐτῷ χώρας τοῦ Ταρών' οὓς πα- 
τρικίους Ἠτιµήσας καὶ Χτήµασιν ἐφιλοφρονήσατο 
πολυπροσόδοις. Ἐγένετο δὲ καὶ ἡλίου ἴἔχλειψις τῇ 
xB' τοῦ Δεχεμθρίου μηνὸς, περὶ τρίτην ὥραν, ὡς xai 
ἄστρα φανῆναι. 

Ἡ δὲ βασιλὶς θεοφανὼ ἁποστρεφομένη τὴν συνου- 
Glav τοῦ Νικηφόρου, τἰνὰ τῶν τοῦ Τζιμισχῆ µετα- 
πεμψαµένη εἰσκαλεῖται τοῦτον ἐν τῷ ἴδίῳ ol σχο- 


109 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


110 


Aátovta" ἔφθη γὰρ ὁ βασιλεὺς διὰ τινα ὑποψίαν A privatus degebat,ob suspicionem quamdam dome- 


παραλύσας τοῦτον τῆς τοῦ δοµεστίχου ἀρχῆς καὶ ἐν 
τῷ ἰδίῳ οἴκῳ ἀπρόίτον εἶναι κελεὺσας. Διεπράξατο 
δὲ ἡ μοιχαλὶς xal γράµµατα τοῦτον δέξασθαι τὴν 
χάθοδον ἐπιτοέποντα. Kal ὁ πεμφθεὶς ἐχεῖθεν αὐτὸν 
ἀναλαθόμενος sl; Χάλκηδόνα ἀφίχετο. Καὶ τοῦ βασι- 
λέως ὑπομνησθέντος sl. δεῖ τοῦτον εἰσελθεῖν ἐν τῇ 
βασιλίδι, χκἀχείνου προσμµένειν μικρὸν ἐπιτρέφαντος, 
ἐχείνη vuxtüc ια τοῦ Δεχεμθρίου μηνὸς, ἰνδικτιῶνος 
ΙΥ, ἔτους ςυοη’, ἀποστείλασα ἄγει τοῦτον πρὸς τὸν 
χάτωθεν τοῦ παλατίου χειροποίητον λιμένα νυκτὸς, 
xz! κοίνῳ ἀνιμήσατο μετὰ πάντων τῶν περὶ αὖ- 
τόν ἦσαν δὲ ὁ πατρἰχιος Μιχαὴλ ὁ Βούρτζης καὶ 
Λέων ταξζιάρχης ὁ Βαλάντιος καὶ τῶν τοῦ Τζιμισκῆ 
απειφτικωτάτων ὁ ᾿Ατζηποβεόδωρος xai ἕτεροι δύο. 
Οἵτινες ἀνελθόντες xal ξιφήρεις elc τὸν τοῦ βασιλέως 
εἰσελθόντες κοιτῶνα, ἐπεὶ μὴ εὗρον αὐτὸν ἐν τῇ 
αυνήθει χλίνη, φωραθῆναι ὑπονοήσαντες μικροῦ δεῖν 
ἑαυτοὺς κατεχρήµνισαν, εἰ µή που ἀνδράριόν τι τῶν 
ἐκ τῆς γυναιχωνίτιδος εὑρηχότες ὑπ' αὐτοῦ ὁδηγοῦν- 
ται. Καὶ καταλαμθάνουσιν αὐτὸν ἐπ ἐδάφους κεί- 
µενον xai στρωμνὴν ἔχοντα πίλον κοκκοθαφῆ καὶ 
ἄρκτου δέρµα, ὅπερ λαθὼν ἦν παρὰ Μιχαλλ μοναχοῦ 
τοῦ Μαλείνου, τοῦ θείου αὐτοῦ. Τοῦτον ἄρτι πρὸς 
ὅπνον τραπέντα, xal μηδαμῶς ἐπαισθόμενον τῆς 
ἀφίξεως τῶν µελλόντων αὐτὸν ἀναιρεῖν, 6 Τζιμισκῆς 
τῷ πκοδὶ νύξας ἐξύπνισεν, Ἐξυπνισθέντα δὲ xal τῆς 
δεξιᾶς χειρὸς τὸν ἀγχῶνα τῇ ΥΠ προσερείσαντα καὶ 
τὸν κχεφαλὴν ὀνακουφίσαντα, ἐπιφίρε Ὑγυμνῷ τῷ 
ξίφει κατὰ τῆς κορυφῆς ἀσκεποῦς οὕσης (ἐπεπτώκει 
Υ3ρ ἐχειρομένου τὸ τῆς χεφαλῆς αὐτοῦ κάλυμμα) 
Αέων ὁ ᾿Αθαλάντιος γενναίαν πληγὴν, καὶ διελαύνει 
µέσον τὸ xpavlov. Ἑἶτα τῆς στρωμνῆς αὐτὸν ἀναστή- 
σαντες ἄγουσι πρὸς τὸν Τζιμισκῆν ἐπὶ τῆς βασιλι- 
κῆς καθίσαντα χλίνης, καὶ πολλὰ παροινήσαντες καὶ 
χατονειδίσαντες x«l δυσφηµήσαντες elc αὑτὸν μηδὲν 
ἄλλο λέγοντα ἀλλ’ f, « Κύριε, ἐλέησον, » καὶ, « Oto- 
τόκε, βοήθει, » τελευταῖον ἔπεί περ κατεφωράθησαν 
παρὰ τῶν προχοίτων [Ρ. 663] τοῦ παλατίου xal συν- 
ἰστατο ἐπ αὐτοὺς πλῆθος ἁμυνομένων, ἀποσφάτ- 


6 


8tici officio dejectus ab imperatore, et domi suse 
86 continere neque usquam prodire jussus) evooat, 
adeoque litteras etiam adultera ab imperatore ob- 
tinet, quibus in urbem is redire juberetur. Qui 
missus fuit, is Tzimiscam domo sua Chalcedonem 
&dducit, Cumque imperator submonitus utrum cum 
vellet Cpolin ingredi,eum aliquantulum exspectare 
jussisset, Theophano nocte, 44 Decembris, indi- 
ctione 13,anno mundi 6478,missis suis Tzimiscam 
noctu ad portum manu confectum, qui est infra 
palatium, deducit, et impetitum corbi cum sociis 
ln palatium attrahit Erant cum eo Michaelus | 
Burtza patrioius,Leo Abalantius cohortis ductor, At- 
zypotheodorus Tzimisce amicorum fidelissimus,ae 
duo alii,876 ii cum in palatium essent sublevati, 
gladiis cincti imperatoris cubiculum intrant ; cum- 
que eum non invenirent in consueto lécto,detectas 
insidias esse suspicantes jam seipsos erant preci- 
pitaturi,nisi homuncio quidam obtigisset ex gynte- 
ceo, quo duce in solo jacentem Nicephorum Pho- 
cam inveniunt, pro vesto stragula habentem pileum 
cooco infectum et exuvium ursi, quod ab avunculo 
guo Michaelo monacho Maleino acceperat. Recens 
imperator obdormiverat, neque percussorum ad- 
ventum senserat. Tzimisces cum calce ictum e 
somno excitat : evigilanti dextreeque manus cubito 
terre innitenti et caput attollenti Leo Abalantius 
Blricto ense vulnus ingens in nudum caput (deci- 
derat enim operculum capiti, dum se sublevareti) 
incutit, medio cranio dissecto. Deinde eum a lecto 
auferentes ad Tzimiscam ducunt in sella impera- 
toria sedentem, multisque contumeliis et convitiis 
exagitant, nihil aliud dicentem quam : « Domine, 
miserere, opitulare, Deipara. » Tandem cum res 
excubitoribus palatii innotuisset, et multitudo ad 
defendendum imperatorem accurreret, Nicephorum 
jugulant,caputque ejus resectum defensoribus per 
fenestram ostendunt. Hoc pacto iis sedatis, Tsimi- 
gce libere qua» vellet agendi occasio data. 


τουσι τοῦτον, καὶ τὴν κεφαλὴν ἀποτεμόντες διά τινος θυρίδος τοῖς slc βοήθειαν συντρέχουσι δεικνύουσι. Καὶ 
οἱ μὲν οὕτω κατεστορέθησαν. τοῖς δὲ περὶ τὸν Τζιμισκῆν καιρὸς ἐδόθη ἁδεῶς xal μετ ἀδείας πάντα ποιεῖν. 


Λέγεται δὲ ὅτι πρὸ δέχα ἡμερῶν τοῦ θανάτου 
αὐτοῦν ἔγγραφν tbpsv Ó βασιλεὺς, ἐῤῥιμμίνον ἓν τῷ 
κοιτῶνι αὑτοῦ xal μηνῦον ἀσφαλίσασθαι ἑαυτὸν ὡς 


ἐπιθουλευόμενον ὑπὸ τοῦ Τζιμισκῆ. Kal τινα δὲ κλη- 


477 Ferunt decem diebus antequam interficere- 
tur, Nicephorum in euo cubiculo invenisse libel- 
lum, eujus scriptura monebatur ut sibi caveret : 
nam a Tzimisca ipsi insidias fleri.Quemdam etiam 


pixóv φασι κατὰ τὴν ἑσπέραν τῆς ἀναιρέσεως δεδω- D clericum perhibent vesperi, qua nocte deinde per- 


xkvac αὐτῷ γράμμα mepubyov πρὸς ἔπος ταῦτα. « Ὦ 
βοσιλεῦ, ἀσφάλισαι σεαυτὸν κίνδυνος γάρ σοι χατὰ 
ταύτην τὴν νύχτα οὐ μικρὸς ἀρτύεται. » Ρὸ δὲ 
γρβαμµάτιον ἂλλοι μὲν λέγουσιν ὡς ὁπολαθὼν ὁ βασι- 
λεὺς δεγτήριον εἶναι οὐκ ἀνέγνω τοῦτο, ἄλλοι δ’ ὅτι 
ἀνέγνω μὲν, ἀλλ’ ἡμέλησε τῆς ξαυτοῦ φυλακῆς, τοῦ 
γρεὼν ἐμποδίσαντος, ἀποθανόντος δὲ τούτου εὐρέθη 
ἔχον τὰ γεγραμμένα. "Αλλοι 8* ὅτι ἀνσγνοὺς ἐπέτρεψε 
τὴν ζήτησιν xal φυλακὴν τῷ πρωτοθεστιαρίῳ, ἔγραψε 
δὲ xal τῷ ἁδελφῷ Λέοντι ἐπ᾽ οἴκου διάχοντι λαὸν 
ἔνοπλον εἰληφίναι καὶ φοιτῆσαι τὴν ταχίστην πρὸς 
τὸ παλάτιον, Τοῦτο δὲ διακομισθὶν ἐκεῖνος δεξά- 


iit, litterag οἱ exhibuisse in quibus heo contine- 
rentur : « Muni teipsum, imperator : nam hao 
noote tibi periculum hagd leve impendet. » Eas lit- 
terasalii traduntimperatorem non legisse,opinatum 
iis petitionem aliquam contineri.Alii legisse aiunt, 
Bed sui custodiendi rationem non duxisse ullam, 
fsto impeditum : easque litteras ipso occiso inven- 
tas fuisse. Non desunt qui iis lectis imperatorem 
asserant inquiaitionem et custodie munus proto- 
vestiario mandasse; simulque fratri suo Leoni 
domi sut degenti scripsisse ut cum armata manu ad 
pelatium celerrime veniat ; Loonem :;itteras acoop- 


111 


GEURGII CEDRENI 


113 


tas non aperuisse,quod tum forte talis cum aliquo À µενος, xat μηδ’ ἀνελίξας (ἔτυχε γὰρ χυθεύων μετὰ 


certaret et impensissime isto ludicro delectaretur, 
sed eas in sui lectuli sponda deposuisse. Ludo finito 
Slatim legisse, et percepta sentenlia coegisse 
quantam res ferre manum, ac ad palatium con- 
tendisse. Sed cum ad Fundam Circi venisset, au- 
disse quosdam inter se de interfecto imperatore 
Nicephoro colloquentes, neo non et in palatio et 
angiportis Joannem imperatorem proclamantium 
voces percepisse : itaque re insperaia consternatum 
nihil magnaninum 87 S cogitasse, Bedillico cum filio 
Nicephoro in Magnum Templum confugisse. Atque 
hec memoria prodita sunt; verene an falso, non 
pronuntio. Id quidem liquet, Nicephorum in pala- 
tio fuisse interfeotum. 


3479 Joannes Tzimiscas hoc sublato imperium 
iniit, adhibitis collegis Basilio et Constautino Ro- 
mani fllis, quorum hio quintum, ille septimum 
etatis annum agebat.Initio statim imperii Basilium, 
cubicularium intimum, quem Nicephorus ab eo in 
occupando imperio non leviter adjutus novo no- 
mine novi magistratus instituto presidem creave- 
rat,noctu ad se vocatum rerum gerendarum socium 
asciscit, quippe et longo tempore in republica 
versatum, sub patre Romano seniore, et Constantino 
Porphyrogenito sororis sue marito, et qui sepis- 
Bime rem contra Agarenos gesserat, et rebus ar- 
duis scite se accommodare callebat, Is Basilius,ut 
primum tractandarum rerum munus accepit, om- 
nes Nicephoro studentes e medio submovet. Leo- 


nem curopalatam in Lesbum, Nicephorum Bestam C 


ejus filium Imbrum.Bardam Duce filium juniorem, 
quitum Chaldis et Colonie preerat, abrogato ma- 
gistratu Amasiam relegat, aliosque vel civiles vel 
bellicos magistratus gerentes in ordinem redigit, 
in eorumque loca substituit familiares suos, et 
quos novo imperatori fidos nosset. Reditus etiam 
decretus iis quos Nicephorus solum vertere 
jusserat, pontificibus precipue primariis; qui- 
bus ostendimus id 3810 evenisse, quod con- 
stitutioni ab eo spoliande ac contumelia afficiende 
Eoclesie causa facte noluissent subsorihere. 


τινων xal δαιµονίως τῇ παιδιᾷ χρώμενος) ἔθετο dv 
τῇ ἑαυτοῦ κλίνη ὁπὸ τὴν τύλην. "Αρτι δὲ τοῦ παι- 
γνίου διαλυθέντος τὸ γραμµάτιον ἐπελθὼν καὶ τὸν 
ἐγχείμενον νοῦν συνεὶς τῶν γραφέντων, δύναμιν ὣς 
ὁ καιρὸς ἀπῄτει συγηθροικὼς ἀπῄει πρὸς τὰ βα- 
σίλεια. Γενόµενος δὲ κατὰ τὴν dv τῷ ἱπποδρομίῳ 
σφενδόνην fixouck τινων διαλεγοµένων πρὸς ἀλλήλους 
ὡς ἄρα εἴη Νικηφόρος ἀνῃρημένος ὁ βασιλεύς, 
ἤκουσε δὲ καὶ τῶν ἐν τῷ παλατίῳ xal τοῖς στενωποῖς 
ἀνευφημούντων τὸν ᾿]ωάννην. Τῷ ἀνελπίστῳ δὲ xa- 
ταπλαχεὶς, καὶ μηδὲν ἑννοήσας γενναῖον, 7j τάχους 
εἶχε σὺν τῷ υἱῷ Νικηφόρῳ τῇ Μεγάλῃ προσέρχεται 
Ἐχκλησίᾳ. Καὶ τὰ μὲν λεγόμενα ταῦτα" st δὲ ἆλη- 
θῶς fj ψευδῶς, οὐκ ἔχω λέχειν. θνήσχει 8 ὅμως ὁ 
Νικηφόρος ἔνδων τοῦ παλατίου κατεργασθείς. 

Ἰωάννης δὲ ὁ ἨΤζιμισκῆς τῆς Ρωμαίων ápyuc 
ἀποθανόντος τοῦ Νικηφόρου ἀνεδέξατο τὰς φροντίδας, 
συμθασιλεύοντας ἔχων Βασίλειον καὶ Κωνσταντῖνον 
τοὺς υἱοὺς Ῥωμανοῦ, ὦν à μὲν Βάσίλειος ἔδδομον 
εἴλκε τῆς ἡλικίας Proc, ἆτερος δὲ ὁ Κωνσταντῖνος 
πέμπτον (21). Εδθὺς οὖν Βασίλειον τὸν παραχοιµώ- 
µενον, ὃν Νικηφόρος ὁ βασιλεὺς οὐ μιχρὰ συµόα- 
λόμενον αὐτῷ πρὸς τὴν τῆς βασιλείας κατάσχεσιν 
πρόεδρον (22) τετίµηκε, µή πω πρότερον ὄντος τοῦ 
ἀξιώματος, πρώτου δ᾽ αὐτὸ τοῦτο ἐφευρηκότος, 
νυκτὸς μεταπεμψάµενος κοινωνὸν τῆς ἀρχῆς προσ- 
ελάθετο, ἅτε iv πολλοῖς χρόνοις τά τε πολιτικὰ µετ- 
ελθόντα ἐπὶ τοῦ οἴκείου πατρὸς [Ρ. 064] Ῥωμανοῦ 
τοῦ Ἱέροντος χαι Κωνσταντίνου τοῦ Πορφυρογεννή- 
του τοῦ γαμθροῦ αὐτοῦ, καὶ πλειστάχις κατὰ τῶν 
᾽λγαρηνῶν ἑκστρατεύσαντα , xal δυσγερείαις πραγ- 
µάτων εἶδότα εὐφυῶς προσαρµόζεσθαι. 'Oc εὐθὺς τὴν 
ἐπιτροπὴν εἱληφὼς τῶν πραγμάτων πάντας τοὺς 
εὔνοιαν τῷ Νικηφόρῳ Φφυλάττοντας ἐκ µίσου πε- 
ποίηκε, Λέοντα μὲν τὸν χουροπαλάτην ἐν Λέσδψ 
περιορίσας καὶ Νικηφδρον Βέστην τὸν τούτου υἱὸν 
ἐν τῇ Ἴμθρῳ, Βάρδαν δὲ τὸν νεώτερον δοῦχα τότε 
Χαλδίας καὶ Κολωνείας τυγχάνοντα τὴν ἀρχὴν ie- 
ελόμενος ἐν ᾽Αμασείᾳ παρίπεµψε. Καὶ τοὺς ἄλλους 
δὶ ὅσοι πολιτικὰς ἢ στρατιωτικὰς µετῄεσαν ἀρχὰς 
τῶν ἀρχῶν παραλύσας, τοὺς οἰκείους ἐπέστησε καὶ 
τῷ vip βασιλεῖ φυλάττοντας εὔνοιαν. Τοῖς τότε δὲ 


παρὰ τοῦ Νικηφόρου φυγαδευθεῖσι κάθοδον ἐπιτρέπει, καὶ πρό γε τῶν ἄλλων τοῖς ἀρχιερεῦσι, τῷ μὴ θέλειν 
ὑπογράψαι τῷ τόµῳ ὃν εἰς κατατομὴν καὶ ὕδριν ἐφεῦρε τῆς Εκκλησίας ἐχεῖνος ἐξορισθεῖσιν, ὡς ἤδη φθάσας ὁ 


λόγος ἱστόρησεν. 
Rebus hoo modo constitutis, ea ipsa nocte 


Οὕτω δὲ τῶν πραγμάτων οἰκονομηθέντων, κατὰ 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 
(21) Id verum esse nullo modo potest, cum om- p (22) Ejus munus fuit in cives et rem publicam 


nino uterque natus sit patre Romano 3, antequam 
mater Theophano Phoce Nicephoro imperatori nu- 
beret. Ex iis quee Panvinius, homo longe diligen- 
tíssimus et peritissimus, adnotavit, deprehendere 

otes Basilium 14,Constantinum 12 circiter annum 
sto tempore egisse,quo ad imperli societatem sunt 
α Zimisca asciti, & qua vitricus eos vel propter 
&tatem arcuerat,vel saltem nihil preter nomen ha- 
buerant. Nam in flne Basilii Zonaras ait etium cum 
Phoca eos imperasse. Panvinio astipulantur que 
initio horum imperii multo quamheo aptiora legun- 
tur apud Nostrum οἱ Zonarium habeat tentem.XvL. 


prefecto urbis non absimile : is enim in lexico 
anonymo bibl. Regio dicitur ὁ τῆς πολιτείας dpy - 
ηγὸς, Ἠγεμὼν καὶ πρῶτος. Nisi malueris & consiliis 
precipuum affirmare, cum Constantinus Romani 

lius statim sub primis imperii auspiciis tres simul 
προέδρους creaverit, scholarum domesticum, proto - 
vesatiarium et drungarium, quos non officiis sdau- 
gere, sed in negotiorum administrationem magis 
secretam advocare potuit, et jam communi facta 
dignitate precipuum ex eis πρωτοπρδεδρον, ut ha- 
bet Curopalates et Jus Gr. constituere. GoAn. 





HISTORIARUM COMPENDIUM. 


114 


τὴν αὐτὴν νύχτα πάσης ὑποφίας ἀπολυθεὶς ἄπεισι A omni liberatus suspicione Tzimisca, paulo post in 


μετ’ ὀλίγων ὁ βασιλεὺς stc τὴν Μεγάλην ᾿Ἐκκλησίαν, 
χεροὶ τοῦ πατριάρχου λαθεῖν βουλόμενος τὸ διάδηµα. 
Ὃν ἑλθό.,τα εἰσελθεῖν οὐκ εἴασεν ὁ Πολύευκτος, μὴ 
ἄξιον εἶναι φήσσας ἐπιθηναι θείου ναοῦ νεαρῷ xal 
ἀτμίζοντι ἔτι τῷ συγγινικῷ αἵματι σταζοµένας τὰς 
χεῖρας ἔχοντα, ἀλλὰ σπεῦσαι ἔργα µετανοίας ἑνδεί- 
ἔασθαι, καὶ οὕτως ἐφίεσθαι πατεῖν ἔδαφος οἶκου Κυ- 
píoo. Too δὲ Ιωάννου ἡἠπίως δεξαµένου τὴν ἐπιτί- 
µησιν καὶ πάντα πρᾶξαι μετ εὐπειθείας ἕἔπαγγει- 
λαμένου, ἀπολογισαμένου 5' ὅτι xal αὑτόχειρ οὐκ 
αὐτὸς ἐγένετο τοῦ Νικηφόρου, ἀλλ᾽ ὁ Βαλάντιος xal ὁ 
᾿Ατζυποθεόδωρος ἐπιτροπῇ τῆς δισποίνης , ταύτην 
μὲν ὁ πατριάρχης προσέταττε τῶν ἀνακτόρων κατ- 
ενεχθῆναι xai ἓν τινι νήσῳ περιορισθῆναι, ἑἔξοστρα- 
κισθήναι δὲ val τοὺς τοῦ Νικηφόρου αὐτόχειρας, 
διαῤῥαγῆναι δὲ καὶ τὸν τόµον (23) ὅν ἐπὶ συγχύσει 
τῶν ἐκχλησιαστικῶν πραγμάτων ὁ Νιηφόρος ἑξ- 
ἐθετο. Ἐὐθέως οὖν ὁ Ἰωάννης ἐχείνους τε ἐξῶσε τῆς 
πόλεως καὶ τὴν θεοφανὼ ἓν Προικοννήσῳ ἐξώρισεν. 
"Bri ἐχεῖθεν ὕστερον λάθρα φυγοῦσα xal τῇ Μεγάλῃ 
προσφυχοῦσα Ἐκκλησίᾳ, διὰ τοῦ παρακοιµωμένου 
Βασιλείου ἐχθληθεῖσα ἓν τῷ θέµατι τῶν ᾽Αρμενια- 
xem ἑξωρίσθη sl; τὴν παρὰ τοῦ βασιλέως νεουργη- 
θεῖσαν μονὴν τὴν Δάμιδος, ἑνυθρίσασα πρότερον 
slc τὸν βασιλέα πολλὰ xai εἷς τὸν Βασίλειον, Σχύθην 
καὶ βάρθαρον ἀποχαλέσασα xal κατὰ χκόῤῥης αὐτῷ 
χονδύλονς ἐπιτρίφχσα. Ἐξωρίσθη δὲ σὺν αὐτῇ καὶ ἡ 


Magnum Templum se confert, ut manu patriarche 
diadema sibi imponatur. Verum eum Polyeuctus 
non admittit, non licere inquiens templo subire 
eum cujus manus adhuc recenti cognati cruore 
stillarent atque fumarent ; operam daret uti poeni- 
tentie offlcia praestaret : ita demum permissum iri 
ut solum domus Dei calcet. Eam objurgationem 
placide fert Tzimisca, promittens se omnia obedien- 
ter facturum, se quoque purgans ut qui manus Ni- 
cephoro non intulisset, ab Abalantio et Atzypo- 
theodoro jussu Auguste trucidato. Patriarcha igi- 
tur hanc palatio exigi jubet et in aliquam insulam 
deportari; relegari etiam Nicephori percussores, 
et conscindi libellum edicti quod ad confundendas 
res ecclesiasticas, Nicephorus ediderat. Statim igi- 
tur Tzimisoa percussores istos extorres agit, et 
Theophenonem ín Proconnesum relegat. Unde 
postea occulte oum profugisset in Magnum Tem- 
plum, exturbata eo α Basilio cubiculario in provin- 
ciam Armenicam est 8811 deportata, in Damidis 
monasterium recens ab imperatore conditum,cum 
prius iu imperatorem multa jecisset convitia et in 
Basilium, cui Scythe et barbari nomine compeliato 
etiam pugnos ingesserat. Mater quoque Theopha- 
nonis in Mantineum ezsilii causa missa ; edictique 
libellus prolatus et discerptus est, pristinaque Ec- 
clesim libertas reddita. 


ταύτης µήτηρ iv Μαντινείφῳ. Ἐνεχθεὶς δᾳ 6 τόμος ἐῤῥάγη, xal vn Ἐκχκλησίᾳ ἐχαρίσθη ἡ προτέρα ἔλευ- 


θερία. 


[P. 565] τοὔτων οὖν πραχθέντων, ὑποσχόμένου (; His actis, Polyeuctus pecoati expiandi gratia polli- 


δὲ τοῦ Ἰωάννου καὶ el; ἐξίλασμα τῆς ἁμαρτάδος 
πένησι διανεῖμαι ἂν ἱδιωτεύων εἶχε περιουσίαν, ὁ 
Ἡολύεσκτος ἐπιτρέπει τὴν εἴσοδον, xal κατὰ τὴν 
ἑορτὴν τῆς Χριστοῦ τοῦ θεοῦ ἡμῶν Γεννήσεως εἶσελ- 
θόντα τοῦτον τῷ τῆς βασιλείας ἀναδεῖ διαδήµατι. 
Πολὺν δὲ σάλον xal ταραχὴν ἐχούσης τῆς βασιλείας 
Ev τε τῇ Eq καὶ τῃ Ἑσπέρᾳ (ai τε γὰρ ληφθεὶσαι 
πατὰ τὴν Κιλικίαν καὶ Φοινίχην xal Κοίλην Συρίαν 
πόλεις τῶν ᾿Αγαρηνῶν, μὴ σχόντὸς τοῦ Νικηφόρου 
καιρὸν τὰ xav' αὐτὰς διαθίσθαι καλῶς καὶ &cga- 
λίσασθαι, πρὸς ἁποστασίαν ἀπέθλεπον, xal d τῶν 
Ῥως «αίνησις οὗ καλῶς πρότερον ἐπὶ Βουλγάρους 
μελετηθεῖσα μέγιστον ἐπέσειε τοῖς πράγµασι κ[νδυ» 
vow καὶ λιμὸς ἐπὶ πέντε ὅλους ἐνιαυτοὺς τὴν Ῥω- 


palo ἐπινεμόμενος σφόδρα τὰς πόλεις ἐπίεζε), D 


διεσχκοπεῖτο xai ἁμερίμνα πῶς ἂν τὰ τοιαῦτα 
θεραπευθείη κατὰ xal τὸ ἐξ αὐτῶν ἁποσκευασθείη 
ἑλπιζόμενον δέος. Τέως δὲ τῆς πρὸς τῷ Ὀρόντη 
Αντιοχείας Χχηρευούσης ἀρχιερέως, θεόδωρόν τινα 
προχειρίζεται μοναχὸν πᾶσι κομῶντα τοῖς ἀγαθοῖς 
xal οὐτῷ Ἠπροθισπίσαντα τὴν ἀτάῤῥησιν, καὶ 
ππρεγγυησάµενον μὴ ἐπισπεῦσαι ὡς τοῦ θεοῦ μέλ- 
λοντος αὐτὸν εἷς τὸ τῆς βασιλείας ὕψος ἀναθιθάσαι, 
ἡ μὴν γιώσκειν ὡς et ὁλιγώρως διατεθεὶς ἐπιταχύνῃ 


citum ase quidquid privatus possederat,in pauperes 
elargiturum, imperatorem in templum admittit, ét 
feriis Christi natalitiis ingressum eo, diademate 
imperatorio redimit. Eo tempore et in Occidente 
et in Oriente res imperii admodum conturbate 
fluctuabant. Nam et urbes Agarenis in Cilicia, Phe- 
nicia et Colesyria erepte, quod Nicephoro earum 
constituendarum atque muniendarum occasio pre- 
repta fuit, ad defectionem spectabant; Rossica 
adversum Bulgaros non recte excogitata prius con- 
citatio magnum in periculum rem Romanam con- 
jiciebat ; et penuria quinque integros annos presse 
urbes in summis erant difficultatibus. Ea sollicitum 
tenebant imperatorem, circeumspicientem quodnam 
tantis malis remedium adhiberet, et rempublicam 
quam ea incutiebant liberaret. Cum autem Antio- 
chia ad Orontem fluvium sita aliquandiu summo 
pontifice caruisset, ad id munus provehit impera- 
tor Theodorum quemdam 383 monachum, omni- 
bus florentem bonis ; qui ei etiam predixerat im- 
perio potiturum, Deo ipsum ad hoc culmen elaturo 
hortatusque fuerat ne precipitanter ageret ; alioqui 
Bi monitus suos sperneret, sue ipsius vits» 5ο insi- 
diatum fuisse intellecturum. Contenderat etiam ab 


XYLANDRI ΕΤ GOARI1 NOTE. 


(23) Exstat in Juris Grecoromani volumine 1. Ἡ, in quo, que Nicephori Novellas revulsit, Basilii Por 


phyrogeniti sanctior Novella subjungitur, Goan. 


Ms 


GEORGII CEDRENI 


116 


eo ut Mepicheos per totum Orientem serpentes et A τὴν τῆς βασιλείας κατάσχεσιν, τῆς ἑαυτοῦ ψυχη. 


contagione sue impure religionis omnia corrum- 
pentes in Occidentem in desertam aliquam solitu- 
dinem deportaret; id quod postea temporis fecit 
imperator,eosque Pilippopolin ex Oriente transtulit 
Polyeuctus post Tzimisce designationem tantum 
triginta quinque dies vixit. In ejus locum suffectus 
Basilius monachus Scamandrenus, perfecte virtu- 
tis testimoniis clarus. I8 ergo tum rerum civilium 
fuit status. 


ἐπίθουλος ἔσται' ἀξιώσαντα δὲ καὶ τοὺς Μανιχαίους: 
τὴν Ἔφαν πᾶσαν ἐπινεμομένους xai λυμαινομένους 
tf µεταλόσει τῆς μυσαρᾶς αὐτῶν θρησκείας, πρὸς 
τὴν ἑσπέραν ἀποικίσαι καὶ εἴς τινα ἑἐσχατιὰν ἐγκατ- 
οικίσαι πανέρηµον, ὃ xai πεποίηχεν, ὕστερον, ἁπ- 
αναστήσας τούτους καὶ τῇ Φιλιππουπόλει Ἰγχατοικί- 
σας, "Emi λ' δὲ καὶ « µόνας ἡμέρας μετὰ τὴν 
ἀναγόρευσιν καὶ ὁ Πολύευκτος ἐπιθιοὺς κατέλυσε 
τὴν ζωήν. Καὶ προχειρίζεται ἀντ᾽ αὐτοῦ πατριάρχης 


Βασίλειος μοναχὸς 6 Σκαμανδρηνὸς, im" ἀρετῆς τελειότητι μαρτυρούμενος. Καὶ τὰ uiv πολιτικὰ ἐφέρετο 


τῇδε. 

At Agareni ubicunque terrarum degentes,alieque 
nationes eamdem cum his religionem colentes, ut 
AEgyptii, Perse, Arabes, Elamite, et qui Felicem 
Arabiam incolunt, Sabeique, gravissimo ob amis- 
sam Antiochiam reliquasque urbes, quas supra 


Τᾷ ἁλώσει δὲ τῆς Αντιοχείας καὶ τῶν λοιπῶν 
πόλεων, ἃς ἄνωθιν ἀπηριθμησάμεθα, περιαλχεῖς 
γεγονότες ol ἀπανταχοῦ γῆς ὄντες ᾿Αγαρηνοὶ καὶ τὰ 
λοιπὰ ἕθνη τὰ τὴν ὁμοίαν αὐτοῖς σέθοντα θρησκείαν͵ 
Αἰγόπτιοι, Πέρσαι, "Αραθες, Ἐλαμῖται, καὶ οἱ τὴν 


recensui, dolore permoti fedus iciunt ; magnisque B Εὐδαίμονα λεγομένην οἰκοῦντες καὶ τὸ Σαθᾶ, συµ- 


undique contractis copiis,et Carthaginensibus,quod 
hi belli terra marique gerendi essent peritissimi, 
' Bumma rel commissa, Zochare imperatore, viro 
&apprime strenuo atque bollicoso, cum exercitu 
883 100000 bello idoneorum virorum in ΠΟΠΙΒΠΟΒ 
ducunt, et Antiochiam qus est ad Daphnem obsi- 
dione cingunt ; quam diuturnam fecit obsessorum 
fortitudo atque magnanimitas. Imperator ubi de 
' barbarorum coitione est factus certior, illico pre- 
fectum Mesopotamie colligere exercitum et obses- 
Bi8 subvenire scripto jubet. Simul ducem toti exer- 
citui preefuturum cum reliquis copiis mittit patri- 
cium Nicolaum, unum ex intimis suis eunuchis. 
Is ubi se cum suis conjunxit, barbaros, tametsi 


eorum exercitus vix minimam partem suis copiis (1 


equabat, illustri prelio fudit unaque pugna dissi- 
pavit, urbesque Romanis subditas tutas prestitit. 


φωνήσαντες καὶ ὁμαιχμίαν θέµενοι, δύναμιν παντα- 
χόθεν ἠθροικότες μεγάλην καὶ ἡγεμονεύειν αὐτῆς 
τάξαντες Καρχηδονίους Ζώχαρ ἔχοντας ἄρχοντα, 
πρακτικὸν ἄνδρα καὶ τὰ εἷς πολέμους δεινὸν, ὡς ἄν 
ἀκριθεῖς καὶ ἐπιστήμονας τῶν τε κατὰ γῆν xai 
θάλατταν ἔργων , ἐξήλθον χατὰ Ῥωμαίων ὑφ᾽ iv 
τὰς πάσας συναγαγόντες δυνάμεις, elc ἑκατὸν µαχί- 
µων ἀνδρῶν Χιλιὰδας ἀριθμουμένας [P. 666] xai 
τὴν κατὰ Δάφνην ᾿Λντιόχειαν καταλαθόντες ἔπο- 
λιόρχουν ἐπιμελῶς. Γενναίως δὲ τῶν ἔνδον καὶ 
εὐφύχως τὴν πολιορχίαν ὑφίσταμένων ἐπὶ μακρὸν 
ἐπετείνετα ἡ πολιορχία. ᾿Αγγελθείσης δὲ τῆς τῶν 
ἐθνῶν συνόδου τῷ βασιλεῖ γράμματα ταχέως ἐπέμ- 
ποντο πρὸς τὸν στρατηχγὸν Μεσοποταμίας, τὰς ἐκεῖσε 
χελεύοντα δυγάµεις ἀθροῖσαι xai βοηθῆσαι ταχὺ 
τοῖς πολιορκουµένοις ἔπεμψε δὲ καὶ ἄρχοντα τοῦ 
ὅλου στρατοῦ μετὰ xal δυνάµεων ἄλλων τὸν πατρί- 


χιον Νικόλαου, ἕνα ὄντα τῶν φχειωμένων αὐτῷ εὐνούχων, ὅς ταῖς λοιπαῖς προσµίξας δυνάµεσι, καὶ συμπλακεὶς 
τοῖς βαρθάροις µυριοπλασίοις οὖσιν, ἑτρέψατο λαμπρῶς καὶ ἐσκέδασεν Evi πολέμῳ, καὶ τὰς ὑπὸ "Ῥωμαίους οὗ- 


σας πόλεις lv τῷ ἀσφαλεῖ χατεστήσατο. 


Cseterum Rossis,cum ii Bulgariam quo retulimus 
modo subegissent, captis etiam duobus Petri filiis 
Borisa et Romano, domu: reverti nequaquam pla- 
cuit : sed locorum commoditatem admirati,longum 
valedicentes pactis oum Nicephoro imperatore initig 
ibi commorari ditionemque istam possidere statue- 
runt. Hano eorum sententiam magis etiam conflr- 
mavit Calocyrus, qui, si ab ipsis Romanorum 
designaretur imperator, Bulgaria eis cessurum, 
fedus perpetuum icturum, tributum 584 ipsis 
promissum multiplicaturum, sociosque et amicos 
eos per omnem vitam habiturum pollicebatur. Hig 
Rossi vocibus inflati, et Bulgariam ut bello & se 
subaotam sibi vindicaverunt,et lcgatos imperatoris, 
omnia eis a Nicephoro pacta se persoluturum polli- 
centis, barbarice arrogantie plenis responsis datis 
rejecerunt.Proinde imperator armis eam rem disce- 
ptare coactus, missis litteris celeriter exercitus ab 
Oriente in Occidentem transfert, eisque ducem a se 
nominatum prefioitBardam magistrum,cognomento 
Bolerum,id est Durum,ocujus sororem Mariam priva- 


Ti ἴθνει δὲ τῶν Ῥὼς 6v εἴπομεν τρόπον τὴν 
Βουλγαρίαν ἩΧειρωσαμένῳ, δοριαλώτους δὲ κατα- 
σχόντι xai τοὺς δύο υἱοὺς τοῦ Πέτρου Βορίσην καὶ 
Ῥωμανὸν, οὐκέτι ἦν βουλητὸν ἡ ἐπ οἴκου ὅπο- 
στροφὴ, ἀλλὰ τὴν τοῦ τόπου θαυμάσαντες εὐφυίαν, 
paxpà Ὑχαίρειν εἰπόντες ταῖς πρὸς Νικηφόρον τὸν 
βασιλέα Ὑγενομέναις συνθήχαις, συμφίρὸν ἑνόμισαν 
αὐτοῖς μεῖναι xátà χώραν καὶ τῆς γῆς χυριεύειν. 
Ενῆγε δὲ πρὸς τοῦτο πλέον αὐσοὺς xal ὁ Καλό- 
χυρος, λέγων, ὅτι sl παρ᾽ αὐτῶν ἀναγορευθῇ βασιλεὺς 
Ῥωμαίων , αὐτὸς τῆς τε Βουλγαρίας ἑκστήσεται 
καὶ σπονδὰς ποιῄσει διηνεχεῖς, καὶ τὰς συµφωνηθεί- 
σας δοθῆναι δόσεις αὐτοῖς παρέξει πολλαπλασίως, 
καὶ συμμάχους ἕξει καὶ φίλους αὐτοὺς διὰ βίου. 
Οἶστισι ῥήμασι Ἰχαυνωβέντες οἱ "Poe τῆς τε Βουλ- 
γαρίας ὡς δορικτήτου ἀντεποιοῦντο κτήματος, xal 
διαπρεσθευσάµενον τὸν βασιλέα καὶ ὁποσχόμενον 
ἐπιτελέσειν ἅπαντα τὰ τῷ Νικηφόρῳ ἐπηγγελμένα 
οὗ προσεδέξαντο , ἀποχρίσεις δόντες βαρθαρικῆς 
πεπληρωµένας ἁλαζονείας, ὡς ἀναγκασθῆναι τοῦτον 
διὰ µάχης κρῖναι τὰ πράγματα. Τράμμααιν οὖν ἐν- 


411 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


118 


ὀλίγῳ τὰς Ἐψας δυνάµεις πρὸς τὴν ᾿Ἑσπέραν δια- A tus adhue legitimo sibi matrimonio conjunzersat ; 


θιθάσας, ἄρχονιά τε αὐταῖς ἐπιστήσας ὃν ὠνόμασε 
στρατηλάτην Ἠάρδαν μµάγιστρον τὸν Σκληρὸν, οὗ 
τὴν ἁἀδελφὴν ἩΜαρίαν νόμιµον Ἠγάγετο γαμετὴν 
ἰδιωτεύων ὁ βασιλεὺς, ἔμελλεν ἔαρος ἐφισταμένου 
xxi αὐτὸς ἐξορμῆσαι . Οἱ 'Poc δὲ καὶ ὁ τούτων 
ἀρχηγὸς ὁ Σφενδοσθλάδος, τὴν τοῦ 'Ρωμαὶιοῦ στρα- 
τεύµατος ὡς ἐπύθοντο περαίωσιν, κοινοπραγήσαντες 
δεδουλωμένοις ἤδη τοῖς Βουλγάροις, προσειληφότες 
δὲ xal συμμάχους τούς τε Ιατζινάκας xal τοὺς 
πρὸς δύσιν ἐν Παννονίφ κατῳκισµένους Τούρχους, 
καὶ διὶ πάντων στρατὸν πολεμιστὴν ἠθροικότες ἐς 
ὀκταχισχιλίους ἐπὶ τριάχοντα µυριάσι κορυφούμενον, 
καὶ τὸν Αἴμον διαθάντε, πᾶσαν ἐπυρπόλουν τὴν 
θράχην καὶ ἐληίζοντο, πηξάµενοι παρεμθολὴν ἀγχοῦ 
που τῶν τειχῶν ᾿Αρχαδιουπόλεως, χάχεῖσε τὴν 
συμπλοκὴν ἐκδεχόμενοι τοῦ πολέμου [Ρ.667] 'O 
δὲ μάγιστρος ΒῬάρδας ὁ Σχληρὸς ὡς ᾖσθετο κατὰ 
πολὺ τῷ πλήθει λειπόμενος (περιίστατο γὰρ αὐτῷ 
πᾶσα d στρατιὰ εἲς ιβ’ χιλιάδας), ατρατηγικαϊῖς ἔγνω 
ἁπάταις τοὺς ἑναντίους περιελθεῖν xai τέχνῃ xal 
μηχανῇ τὰ τοσαῦτα κατεργάσασθαι πλήθη. Ὅ 7 
xai γέχονε. Συγχλείσας γὰρ ἑαυτὸν σὺν τῇ στρατίᾷ 
εἴσω τειχῶν, πολλὰ προκαλουµένων τῶν πολεμίων 
ἐξελθεῖν xal περὶ τῶν ὅλων διαγωνίσασθαι, οὐχ 
ὑπήχουσεν, &À)' ἑκαρτέρει ὡς τάχα δειλιάσας, βλἐ- 
πων τοὺς ἀντιπάλους τὰ παρατυχόντα φἑροντάς τε 
xai ἄγοντας. Τοῦτο δὲ τὸ βούλευμα μεγάλην κατα- 
φρόνησιν ἐνεποίησε τοῖς βαρθάροις' οἵηθέντες γὰρ 
ὡς ταῖς ἀληθείαις sig συνεχόµενος ὁ Σκληρὸς 
συγχεκλειχὼς ἴχει τείχους ἕνδον τὰς 'Ῥωμαϊκὰς 
φάλαγγας, ἐπεξελθεῖν μὴ τολμῶν, ἁδεὼς τε ἔσχε- 
ϐάννυντο xai ἁμελῶς ἑστρατοπεδεύοντο xai τῆς 
πρεπούστγς ἡμέλουν φυλαχῆς, πότοις xai µέθαις καὶ 
αὐλοῖς xal κυµθάλοις καὶ ἀρχήσεσι βαρθαρικαϊς 
διανυκτερεύοντες καὶ μηδενὸς τῶν δεόντων ἔπιμε- 
λόμενοι. Καιροῦ τοίνυν ἐπιτηδείου λαθόµενος ὁ 
Βάρδας, καὶ ὅπως ἐπίθηταὶ τοῖς ἐχθροῖς sb µάλα 
διασχοπήσας, xai τὴν ημέραν xal τὴν ὥραν ὀρίσας, 
λόχους xal ἑνέδρας νυκτὸς ἐπί τινων εὐκαιροτάτων 
χωρίων στησάµενος Ἰωάννην πατρίκιον τὸν Αλα- 
κασέα µετά τινος ὀλίγης δυνάµεως ἐκπέμπει, προ- 
τρέχειν χελεόσας xai διασκοπεῖν τὸὺς ἐχθροὺς xal 
θαμὰ πρὸς αὐτὸν μηνύειν καὶ ὅπη πάρεισιν ἀναδι- 
δάσκειν, ἐπισκήψας δὲ καὶ συμμῖξαι τούτοις ἐγγίσασι 
καὶ ἅμα cj συμπλοκῇ δοῦναι τὰ νῶτα xai δόχησιν 


Β 


ρἰδίυ]ᾳ19 veris initio ipse quoque in bellum pro- 
flcisci.Sed Rossi eorumque ductor Sphendosthlabus 
audito Romanas copias trajecisse, conjunctis quos 
jam insuahabebant potestate Bulgaris,ascitis etiam 
ad belliconsortium Patzinacis,et qui in Pannonia ver- 
sus occasum habitabant Turcis, exercitu bellicogo 
congregato ad 308 virorum millia, /mum egressi 
universam Thraciam incendiis ac predationibus 
vastarunt; castrisque prope muros Arcadiopolis 
factis prelii occasionem prestolati sunt. At Bardas, 
qui se numero hostibus multo inferiorem sentiret, 
quippeduodecim omnino millium excercitu instruo- 
tus, artibus imperatoriis statuit barbaros 885 cir- 
cumvenire astuque et machinis tantam opprimere 
multitudinem.Neque eum is conatus frustratus fuit. 
Quippe se cum suis intra muros continens, Barba- 
risque crebro provocantibus ad certamen de summa 
rerumineundum non obtemperans,metumque simu- 
Jans, quantumvis suorum res ab hoste agi ferrique 
cerneret, tamen suum tenebant propositum. Hoc 
paeto magnum suicontemptum apud Barbaros exci- 
tavit: ii enim ratiomninoformidineductum bardam 
suoBmoanibusinclusos detinere,neque audere egredi 
libere porro vagari, castra negligenter metari, et 
excubias debitas posthabere, noctes potando per 
ebrietatem inter fistulas et cimbala et saltationes 
barbaricas ducere, denique nihil eorum que atti- 
nebat curare. Ergo Bardas occssionem naotus, ot 
quomodo hostes adoriretur accurate meditatus,die 
horaque ad hoc designatis, dispositis per opportu- 
nissima loca insidiis, Joannem patricium Alacasen- ' 
sem cum modica manu emittit, qui speculatum. 
hostes excurreret, ubique ii essent illico sibi renun- - 
tiaret, hostibus appropinquantibus manum conse- 
reret,subitoque terga dans speciem fuge exhiberet, 
non quidem ut effuse laxatis equorum habenis fu- 

gerent, sed paulatim et 886 composito agmine 
recederent, nonnunquam etiam equo loco conversi 
cum hoste pugnarent, doneo eum in insidias per- - 
traherent : tum vero effuse et nullo ordine fugam 
facerent. Erant barbari in tres divisi partes. In 
prima erant cum Rossis Bulgari, seorsim "Turci, 
seorsim etiam Patzinace. Fors ita tulit ut Joannes 
primo omnium in Patzinacas incideret. Cumque, 
uti mandatum ei fuisse demonstravimus, oblique 


φευγόντων παρεσχἠχέναι, μὴ ἀκρατῶς μέντοι ye D recedens fugam simularet, Patzinace turbatis suis 


Φεύχει, ὅλῳ ῥυτῆρι ἑνδόντας τοῖς ἵπποις τοὺς 
χαλινοὺς, ἀλλ ἠρέμα xal μετὰ τάζεως, ὅπη δὲ 
παρείχοι, xai ὑποστρέφοντας συῤῥήγνυσθαι τοῖς 
ἐχθροῖς, καὶ οὕτω ποιεῖν μέχρις ἂν slc τοὺς λόχους 
τούτους, καὶ εἷς τὰς ἑνέδρας ἐναπσχλείσωσι, τότε δὲ 
ἑχόσμως φεύγειν xal προτροπάδην. Tory δὲ τῶν 
βαρθάρων διαιρεθέντων (Βούλγαροι uiv γὲρ xol 
Pé τὴν πρώτην, ἀνεπλήρου μερίδα, Τοῦρχοι δὲ 
καθ’ ἑαυτοὺς ἦσαν μόνοι xal Πατζινάκαι ὡσαύτως), 
ἑρχόμενος οὖν ὁ Ἰωάννης συμπλέχεται τοῖς Πατζι- 
νάκαις κατὰ τύχην συνηντηκὼς, καὶ ὥσπερ ἦν αὐτῷ 


παρηγγελµένον, προσποιεῖται φυγὴν, σχολαίαν τὴν 


ordinibus instabant,spe fugientes subito omnes de- 
lendi. Romani modo agmine composito fugientes, 
modo hostibus sese obvertentes ac preliantes, ad 
insidias cursum tenebant ; in quas medias ubi ve- 
nerunt, laxatis habenis effuse fugerunt,ac Patzina- 
ce dissipatis ordinibus promiscue eos sunt insecuti 
Sed ubi Bardas subito cum toto exercitu apparuit, 
re improvisa consternati omissa persecutione non 
quidem fuga sed defensioni sese pararunt. Vehe- 
menti autem cum impetu Barde exercitu irruente, 
atque altera quoque'a tergo phalange compositis 
ordinibus ingruente,siatim fortissimi quique Scy 


119 GEORGII CEDRENI 120 


tharum ceciderunt; et corum phalange alte dissi- A ἀναχώρησιν ποιούµενος' ἐνέκειντο δ' οἱ MattQvdxat 
pata, cornibus Romanorum coeuntibus in medio τὰς ἑαυτῶν λύσαντες τάξεις, ὡς τάχα τοὺς φεύγον- 
deprehensi Patzinace atque in orbem circumventi τας ἀφανίσαιεν ἅρδην. Ἐκεῖνοι δὲ νῦν μὲν φεύγοντες 
non diu vim sustinuerunt, sed inclinata acie prope µμετὰ τάξεως, νῦν D! ὑποστρέφοντες xal ἀμυνόμενοι 
universi eunt ocoisi. ἔθεον πρὸς τοὺς Aóyouc. Ἐπεὶ δὲ xal ἐς μέσους 
ἐγένοντο τούτους, τότε δὴ ἀνέντς τοὺς Ὑαλινοὺυς ἀκρατῶς ἔφευγον, καὶ οἱ Πατζινάκρι ἐκχυθέντες 
ἁτάκτως ἑδίωχον. ᾿Ἐπιφανέντος δ' ἑξαίφνης τοῦ μµαγίστρου μετὰ παντὸς τοῦ στρατοῦ, τῷ ἁπροσδο- 
κήτῳ καταπλαγέντες τὴν μὲν δίωξιν ἐπέσχον [P. 608] οὐ µήν γε xal ἐς φυγὴΥ ἀπεῖδον, ἀλλ’ ἔμενον, 
ἥν τις ἐπίοι δεξόµενοι. Μετὰ σφοδρᾶς δὲ ῥύμης τῶν περὶ τὸν µάγιστρον συµπεσόντων αὐτοῖς, xal τῆς 
λοιπῆς φάλαγγος ὄπισθεν ἑρχομένης μετ εὐχοσμίας xal τάξεως, πίπτουσιν εὐθὺς οἱ ἀλχιμώτεροι τῶν 
Σκυθῶν. Καὶ κατὰ βάθος τῆς φάλαγγος σχισθείσης ἐς μέσους ἐμπίπτουσι τοὺς λόχους οἱ Πατζινάκαι, 
τῶν χεράτων συνελθόντων ἀλλήλοις καὶ χύχλωσιν ἀποτελεσάντων, Ἐπ) ὀλίγον οὖν ἀντισχόντες ἐνέχλιναν, καὶ 
πάντες σχεδὸν κατεχόπησαν. 


367 His hoo modo victis, Bardas cum ex capti- Ὦ Οὕτω δὲ τούτους τρεφάμενος ὁ Βάρδας, καὶ διὰ 


vis intellexisset reliquos adhuc integros instructa 
acie pugnam exspectare, recta in eos ducit. Ii vero 
tametsi recens acceptus de Patzinacarum clade 
nuntius animos eorum insperata calamitate,fractos 
dejecerat,tameu mutuo 8689 cohortati,ascitis etiam 
qui ex fuga confluebant, Romanis occurrunt, pre- 
missis equitibus 8ο subsequentibus eos pedilibus. 
Primo congressu equites & Romanis, quorum vis 
subsisti non posse videbatur, rejecti inque pedita- 
tum compulei sunt.lbi se recollegerunt et Romano- 
rum impetum suslinuerunt.Aliquandiu dubio Marte 
pugnatum est, donec Scytha quidam mole oorporis 
οἱ robore animi elatus, ante &lios progressus, in 
ipsum fertur Bardam, qui eques ordines obibat 
atque dictis animabat. Hujus cassidi Scytha oum 
gladium inflixisset, ictu delubente conatus irritus 
fuit. Dardas vero ense galeam Soythe feriit : et ob 
vim manus ao ferri prestantem tincturam iotui tanta 
fuit efficacitas ut medium Scytham dissecuerit.Sed 
οἱ Constantinus patricius, Burda frater, alium Scy- 

: tham, qui una cum priore ingruebat ac se ferocius 
gerebat, ut fratri opitularetur, caput ferire dum 
vult, declinante ictu barbaro, hujus equi cervicem 
gladiu tangit caputqueamputat; collapsumque Scy- 
tham, 888 ab equo descendens, manu mento ejus 
arrepto,jugulat. Hoc facinus Romanis animos auxit, 
Scythas autem metu implevit; itaque obliti mox 
virtutis terga dederunt, turpemque nullo ordine 
fugam fecerunt, quos insecuti Romani campum 
cadaveribus oppleverunt. Plures interfectis capti 
sunt, et superstites,paucis demptis, omnes fuerunt 
saucil. Quodnisi nox ingruens Romanos a perso- 
quendo hoste revocasset, nemo sane evasissel. De 
tot millitibus barbarorum perpauci superfuerunt : 
de Romanis in acie ceciderunt viri 25, vulnerati 
sunt universi. 


των αἰχμαλώτων μαθὼν ὡς καὶ οἳ λοιποὶ ἀχμῖτες 
ὄντες προσµένουσι συντεταγμένοι τὸν πόλεμον , 
τρέπεται τὴν ταχίστην πρὸς ἐκείνους, "Apr. δ᾽ 
ἐχεῖνοι τὸ τῶν Πατζινακῶν ἐγνωνότες ἀτύχημα 
κατεκλάσθησαν τὰς ἰψυχὰς τῷ ἁδοκήτῳ τῆς συµ- 
φορᾶς. Όμως παρακαλέσαντες ἑαυτοὺς καὶ τοὺς 
ix τῆς φυγῆς σκεδασθέντας ἀνακαλεσάμενοι προσ. 
θάλλουσι τοῖς Ῥωμαίοις, ol μὲν ἰππεῖς προδρα- 
µόντες, ol δὲ πεζοὶ κατόπιν ἑρχόμενοι. Ὡς δὲ xal 
κατὰ τὴν πρώτην προσθολὴν ἀνεκόπησαν ol ἴππεῖς 
τὰς ὁρμὰς ὑπὸ Ῥωμαίων ἀνυποστάτων φανέντων, 
ἐχκλίναντες εἰς τοὺς πεζοὺς συνηλάθησαν . Ἐκεῖσε 
δὶ πάλιν γενόµενοι ἀνελάμθανον ἑαυτοὺς, καὶ τοὺς 
Ῥωμαίους προσέµενον ἐπερχομένους. Καὶ ἦν μὲν 
ὄχρι τινὸς ἡ µάχη ἀγχώμαλος, ἕως οὗ Σκύθης τις 
µεγέθει σώματος καὶ ἀνδρίς φυχῆς ἐἑπαιρόμενος, 
τῶν ἄλλων ὑὀπερπηδήσας, ἐπ᾿ αὐτὸν τὸν μάγιστρον 
φέρεται παριππεύοντα καὶ τὰς ταξεις παραθαῤῥύ- 
νοντα, xal ξίφει malt χατὰ τοῦ κράνους. Tou δὲ 
ξίφους παρολισθήσαντος ἄπρακτος ἐγένετο ἡ βολή. 
Τοῦτον δὲ ὁ μάγιστρος ξίφει πα[ει κατὰ τοῦ χρά- 
νους" βάρει δὲ τῆς χειρὸς xal βραφῇῃ τοῦ σιδήρου 
οὕτω γέγονεν ἑνεργὸς ἡ πλῆξις ὡς δίχα ὅλον δια- 
τμηθῆναι τὸν Σχύθην. Καὶ Κωνσταντῖνος δὲ πατρί- 
κιος ὁ τοῦ µαγίστρου ἁδελφὸς, τῷ ἁδελφῷ βοηθῶν, 
ἕτερον Σχύθην συναιρόµενον τῷ ῥηθέντι xal ἱταμώ- 
τερον φερόµενον παῖσαι κατὰ τῆς χεφαλῆς ἐσπού- 
ὅασεν. ἐκείνου ὃ' ἐπὶ θάτερα κλίναντος ἑαυτὸν, 
διαµαρτήσας ὁ Κωνσταντῖνος χαταφἑρει τὸ ξίφος εἷς 
τὸν αὐχένα τοῦ ἵππου καὶ ἀποτέμνει τοῦ τραχήλου 
τὴν κεφαλήν. Πεσόντος δὲ τοῦ Σχύθου ἀπαθὰς τοῦ 
ἵππου καὶ τῇ χειρὶ τῆς γενειάδος ὁραξάµενος &mo- 
σφάττει τοῦτον. Τοῦτο τὸ ἔργον, Ῥωμαίους μὲν 
ἐπίῤῥωσε καὶ θαῤῥαλεωτέρους ἑποίησε, δειλίας δὲ 
καὶ φόθου τοὺς Σχύθας ἐνέπλησε xal ταχὺ ἔπιλε- 
λησμένοι ἁλκῆς τὰ νῶτα δεδώκασι, xal ἀσέμνως καὶ 


μετὰ πολλῆς ἔφευγον ἀχοσμίας. Εἴποντο δὲ Ῥωμαῖοι, καὶ ἅπαν τὸ πεδίον νεχρῶν ἐμπεπλήκασιν, ἥλωσαν δὲ καὶ 
ζωχρίαι τῶν πεσόντων πλείους. Ἐγένοντο δὲ xal πλὴν ὀλίγων πάντες οἱ περιλειφθέντες τραυµατίαι. Καὶ οὐδεὶς 
ἂν διέδρα τὸν κίνδυνον [P. 669] el μὴ νὺξ ἐπιγενομένη ἐπέσχε τῆς διώξεως τοὺς Ῥωμαίους. Kal τῶν μὲν βαρθά- 
βων ἐκ τοσούτων µυριάδων ὀλίγοι παντελῶς διεγένοντο. 'Ῥωμαῖοι δὲ ἔπεσον ἐν τῇ µάχῃ κε, τραυµατίαι ὃ ἐγέ- 
voy τοὺμοῦ τι σύµπαντες. 

Nondum oconfecto Scythico bello, cum quidem 
nondum cruorem istius prelii abluere Itomanis li- 
cuisset,litteris imperatoris Bardas Durus ad impe- 
ratorem evocatur. Qui ut eo venit, statim jubetur 


Οὕπω τέλος εἶχε τῷ Σκληρῷ τὰ τοῦ Σχυθικοῦ 
πολέμου, οὐδὲ προσεγένετο τοῖς 'Ῥωμαίοις τὸν ix 
τῆς μάχης ἀποπλύνασθαι λύθρον, καὶ γράμματα 
ἐφοίτα βασιλικὰ µετάχλητον ποιοῦντα εἷς βασιλέα 


121 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


433 


τὸν µάγιστρον * ὃν ἀφικόμενον lc. τὴν ᾽Ασίαν κε- A cum exereitu,quantus proposito certamini videretur 


χεύει περαιωθῆναι, τὰ πρὸς τὸν προχείµενον 
ἁρχοῦντα ἀγῶνα µεἱληφότα στρατεύματα, Ἔτυχε 
[ip Ἑάρδας ὁ Φωχᾶς ἀποδρὰς ἐξ ᾽Αμασείας, fv 
οἴκεῖν χατεχέχριτο, μετὰ συγγενῶν καὶ φίλων καὶ 
σνυήθων, μεθ ὧν ἀφανῶς φυνωμµόσατο τὴν ἐν 
Καππαδοχίᾳ καταλαθεῖν Καισάρειαν, χἀχεῖσε ἕται- 
ριχὸν ox ὀλίγον ἀθροίσας, ὤν σαν ἔξαρχοι oi τοῦ 
πατριχίου θιοδούλου παῖδες τοῦ Παρσακουτηνοῦ 
θιόδιωρος καὶ Νικηφόρος xal τις πατρίχιος ἄλλος 
Συμεών ὁ ᾽Αμπελᾶς, διάδηµα περιθεὶς ἑαυτῷ «αἱ 
τὰ λοιπὰ τῆς βασιλείας ἀνειληφὼς Ὑνωρίσματα 
ἁποστασίαν κατὰ τοῦ βασιλέως Χινῆσαι, τοῦ πατρὸς 
αὐτοῦ Αέοντος τοῦ χουροπαλάτου τοὺς μὲν ἀἁναπε[- 
ἄαντος δώροις εἷς τοῦτο, τοὺς δὲ ὑποσχάσεσιν ἀξιω- 
µάτων xal κτήσεων, ὑπηρέτῃ πρὸς τοῦτο χρησα- 
pívou τῷ τῆς ᾿Αθύδου ἐπισκόπῳ. ᾿Εθούλετο δὲ καὶ 
αὐτός ἐκ τῆς Λίσθου διαπερᾷν λάθρα σὺν τῷ υἱφ 
Νιχηφόρῳ elc τὰ ἐπὶ θρῆκην χωρία. Γνωσθέντος δὲ 
τούτου τῷ βασιλεῖ, ἐπεὶ xal ὁ ἐπίσχοπος συνειληµ- 
μένος xai τοὺς ἐλέγχους οὐχ olóc τε div διαδιδράσκε.ν 
πάντα ἐξοῖσεν εἷς τοὐὀμφανὲς, παρεδόθη τοῖς δικασταῖς 
ὁ κουροπαλάτης, καὶ ὁπὸ πάντων τούτων προστιμᾶ- 
ται τεθνάναι σὺν τῷ υἱῷ  ἐπιειχέστερον δὲ Χρησα- 
µένου τοῦ βασιλέως, ἀειφυγίᾳ xal τῶν ὀμμάτων 
πηρώσει xxl ἄμφω χαταδιχάζονται, λεληθότως, ὡς 
λέχεται, τοῦ βασιλέως παραγγείλαντος τοῖς δηµίοις 
μηδαμῶς τὰς Όὄψεις τούτων λωθήσασθαι, ἀλλὰ 
δοκησιν μῖν παρασχεῖν ἐκτυφλώσεως, ἔργῳ δ' 
ἑάσαι τούτους τὸ οἶκεῖον ἀποφέρεσθαι φῶς, ἆπο- 
κρύφαι δὲ xal ὅτι προστεταγμένον ἣν τοῦτο παρὰ 


τοῦ βασιλέως, ἑαυτοῖς δὲ τὸ ἔργον ἀναθίσθαι ὡς C 


τάχα φιλανθρωπευσαμένοις καὶ Χχαρισαμένοις τὸ 
βλέπειν αὐτοῖς. Καὶ τὰ μὲν τοῦ χουροπαλάτου εἰς 
τοῦτο ἑτελεύτα  διαθὰς δὲ ὁ Σκληρὸς εἷς τὴν 
᾿Ασίαν x&v τῷ Δορυλαίῳ ἨὙενόμενος πρῶτον μὲν 
ἀπεπειρᾶτο τοῦ Φωχᾶ xal τῶν cout συναιροµένων, 
εἴ πως συνηθείη αὐτὸς ἀγαθῶν ὑποσχέσεσιν ἀπο- 
στῆναι πεῖσαι τῶν βεθουλευμένων (καὶ γὰρ δὴ καὶ 
παραγγελίαν εἶχεν Ex. βασιλέως ὡς ἀνυστὸν ἀγων[- 
σασθαι ἐμφυλίου αἵματος πκαθαρὰς διατηρῆσαι 
τὰς ripae) ὣς δ᾽ ἀνηνύτοις ἕἔγνω ἐπιγειρῶν 
(ἐθρασύνοντο γὰρ μᾶλλον | ἐχαυνοῦντο ταῖς πρι- 
οθείαις οἱ ἁποστάται), ἴἔργου ἤδη ἅπτεσθαι ἔκρινε, 
[P. 670] καὶ τὸν στρατὸν ἀγείρας ἀπῄεί πρὸς τὴν 
Καισάρεια». Ὅπερ οἱ σὺν τῷ Φωχκᾷ ἑἐγνωχότες, 
καὶ τὸ ἐπ᾿ ἁδήλοις ἐλπίσιν ὀχεῖσθαι ἑάσαντες καί 
τὰ b» χεροὶ προτιµήσαντες, τὰς ix τοῦ βασιλέως 
διδοµένας αὐτοῖς δωρεὰς δεζάµενοι νυκτὸς ἔπιγενο- 
µένης σὐτομολοῦσι πρὸς τὸν Σχληρὸν, πρῶτος μὲν 
6 Διογένης ᾿Αδράλεστος, εἶτα καὶ ὁ ᾽Αμπελᾶς καὶ 
ol τοῦ Θεοδούλου παΐῖδες, οἱ xal τὸ πᾶν τῆς ἁποστα- 
αίας προκαταρτύσαντες, καὶ ἕἔφεξης τὸ λοιπὸν 
ἅπαν πλῆθος, ὡς µόνον ἀθρόον μετὰ τῶν ἑαυτοῦ 
Δεραπόντων περελειφθῆναι τὸν Φωκᾶν. Πάσης δὲ 
βοηθείας ἕἔρημος οὗτος ἄπολειφθεὶς, καὶ ἀνίᾳ 
βαπτισθεὶς xal λύπῃ κατά τῶν παρακινησάνιων, 


! Psal. xxxrv, 3. 


suflecturus,in Asiam trajicere.Etenim Bardas Pho- 
cas ex Ámasia profugus,in quam relegatus fuerat, 
facta occulte conspiratione curi cognatis,amicis et 
familiaribus suis, occupaverat Czeeaream Cappado- 
cim,ibique socios haud paucos collegerat, quorum 
principes erant filii patricii Theoduli Parsacuteni 
TheodorusetNicephorus,ac quidam patriciusSimeon 
Ampelas.His fretus 889 Bardas Phocas opibus, dia- 
demate reliquisque imperii insignibus assumptis, 
adversus imperatorem seditionem moverat. Ad eam 
defectionem pater ejus Leo curopalates alios mune- 
ribus, alios dignitatum et opum pollicitationibus 
permoverat,usus ad hoc ministerio episcopi Abyde- 
ni; atque ipse statuerat olanculum ex Lesbo in 
Thraciam unacum fllio suo Nicephoro trajicere. Hic 
curopalates re imperatori delecta (comprehensus 
enim episcopus Abydenus et conviotus rem totam 
patefecerat) judicibus traditus, ab iigque morte est 
cum filio damnatus. Sed imperator ita sententiam 
mitigavit ut uterque oculis orbatus perpetuum 
exsularet. Ferturque clam carnificibus mandasse 
ne oculis eos privarent, sed simulato eos se effo- 
disse visum incolumem ipsis relinquerent, neque 
mandato id se imperatoris, sed humanitate motos 
fecisse pre se ferrent. Is tum fuit exitus rerum 
curopalate. Ceterum Durus ut in Asiam ad Dory- 
laum pervenit, primo Phocam et ejus conspiratio- 
nis populares promissionibus splendidisa proposito 
deducere tentavit. Mandaverat enim ipsi imperator 
ut quoad ejus omnino fleri posset, manus civilis 
sanguinis puras servaret. Postquam vero id abs re 
seconari 890 vidit (quippe seditiosi legatis auditis 
potius efferebantur quam ut quidquam conocede- 
rent) rem gerere intendit, collectoque exeroitu 
Cesaream petiit. At socii Phoce eo coghito,' spes 
incertas repudiantes iisque in promptu sita preefe- 
rentes, seceptis que ab imperatore offerebantur 
muneribus, nocte facta ad Bardam transfugerunt, 
primus omnium Diogenes Adralestus, deinde et 
Ampelas et Theoduli fllii, qui auctores totius 
defectionis fuerant ; tum reliqua omnis multitudo, 
ita ut solus cum suis famulis Phocas manserit. 
Atque hio omni destitutus auxilio, egritudini 
animi atque indignationi adversus eos qui eum 
prius ad rebellionem incitarant atque tum prodi- 


D derant immersus, nocte jam ingruente sopitus 


est. Per somnum imaginatus est quiritari se ani- 
moque angi,et de iis qui injuria ipsum atffecerant, 
sic Deo conqueri : « Domine, ulciscere eos, qui mà 
infestarunt !. » Cumque reliquum psalmi addere 
vellet, vocem audire quse progredi vetaret, quod 
diceret reliquam carminis partem jam esse 8 Barda 
antecaptam. Surrexit ergo tremebundus, omnique 
se spe excidisse videns, ut erat instructus, cum 
suis equos conscendit, fügaque castellum "'Tyro- 
poum petiit. Bardas ubi de fuga ejus certior est 





GEORGII CBDRENI 


A24 


ftckas, expeditos equites mittit, qui celeriter ei A εἶτα προδεδωχδτων, κατηνίχθη πρὸς ὕπνον ἤδη 


occurrant et antequam oastellum intret compre- 
hendant. li oitatis 898 equis vecti Phocam in 
campo assequuntur jamiam imo monti in quo 
castellum erat situm subeuntem. Erat inter eos 
audacia et indole princeps Constantinus Charon. 
Is reliquis & tergo relictis Phocam citato cursu 
insecutus est, agmen suorum claudentem et ad 
atrenue defendendam vim paratum. Hunc Charon 
eminus conspectum cum agnasceret,turpia in eum 
jecit convitia, degenerem et timidum appellans, 
jubensque paulisper operi, dum premium defe- 
ctionis acciperet. Phocas contumelias inaudiens, 
neque ignorans qui eas jactaret, inhibito equo 
se Charonti obvertit, οἱ « Heus, inquit, oportebat 
te instabilitatem humane fortune considerantem 
non exprobrare, neque insultare homini ejus im- 
probitate in hane conjecto necessitatem, sed mi- 
serari potius meam calamitatem, nati patre curo- 
palata, avo Cesare, patruo imperetore; ejusque 
&deo, qui cum et dux fuisset et inter summos 
numeratus, nunc extremis calamitatibus atque in- 
fortuniis premor. — » Ad heo Charon, « Recte,íin- 
quit, pueris bec, sceleste, dicerentur, qui verbis 
ludi queant: me his nugis non deocipies. » Simul- 
que equo calcaribus stimulato ferocius invadit. 
Tum Phocas clavam, quam sub paludamento pen- 
dentem ferebat, arripit, obviumque se ferens, ictu 
in caput impacto, 89:8 leto dat Charontem, galea 
nihil adversus vim plage valonte; et equo frenis 
everso institutum iter prosequitur. Cum vero in- 
sequentium reliqui eo pervenissent, cadavere Cha- 
rontis conspecto,re improvisa consternati substite- 
runt, nemine eorum ultra progredi audente. Ita 
Phocas securitatem nactus in castellum pervenit. 
Mox eodem Bardas recessit, continenterque ad 
Phoeam missis internuntiis, interposito juramento 
confirmavit se ipsius eam eurem gerere quam 
affinis habere par esset (nam Sophia Phoca soror 
Constantino Duri fratri nupserat), suasitque ut 
imperatori se dederet, impetraturus ab eo rebel- 
lionis veniam. Itaque fide a jureto Duro accepta 
Phocas, nihil in se atrox statutum iri, huic se 
' suosque dedit. Contentusque hac pana fuit impe- 
rator ut eum clericum factum in Chium relegaret ; 
et Durum eum expeditis cohortibus jussit in Occi- 
dentem reverti. 


νυχτὸς ἐπιστάσης. Ἔδοξεν οὖν ὑπνώττων ἀγανα- 
κτεῖν καὶ ἀλύειν καὶ περὶ τῶν ἁδικησάντων διαλέ- 
γεσθαι τῷ θεῷ, « ἈΔίκασον, Κόριε λέγων, τοὺς 
ἀδικοῦντάς µε. » Ἐν d δὲ ἔμελλε τὰ ἑπόμενα εἰπεῖν 
τοῦ ψαλμοῦ, ἤχουσε γὰρ ὁ Σχληρὸς προειληφέναι τὸ 
ἐπίλοιπον τῆς ᾠδῆς. Διαναστὰς οὖν σύντροµος, ὡς 
ἔγνω πάσης ἑἐλπίδος ὠλισθηχὼς, ὡς εἶχεν ἑξιπ- 
πασάµενος μετὰ τῶν περὶ αὐτὸν πρὸς τὸ φρούριον 
ἔφευγε τὸν Τυροποιόν. Γνωάθέντος δὲ τοῦ δρανμοῦ 
τῷ μαγίστρῳ Βάρδφ τῷ Σχκληρῷ, ἰππεῖς ἀπεστέλ- 
λοντο εὔζωνοι καταταχῆσαι xal καταλαθεῖν αὐτὸν πρὸ 
τοῦ slc τοῦ φρούριον εἰσελθεῖν: οἵτινες συντόνῳ 
χρησάµενοι τῇ διώξει καταταλαμθάνουσιν αὐτὸν κατὰ 
τὸ πεδἰον xal μέλλοντα ὅσον οὐδέπω ταῖς τοῦ φρου- 


B Ρίου προσεγγίζειν ὑπωρείαις. Etc δὶ τούτων tolum 


προφέρων καὶ Ὑενναιότητι, τοὔνομα Κωνσταντῖνος, 
χάρων τὴν προσηγορίαν, τοὺς ἄλλους κατόπιν λιπὼν 
μετὰ συντονίας ἐπήρχετο τῷ Φωχᾷ, ὄπισθεν οὗρ- 
αγοῦντι οῶν ἑαυτοῦ, καὶ ἦν τις ἐπίῃ δέξασθαι προθύ- 
µως παρεσκευασμένῳ. Τοῦτον πόῤῥωθεν 15v. καὶ 
γνωρίσας ὁ Χάρων ὕθρεσιν ἀσέμνοις καὶ ἀπρεπίσιν 
ἔθαλλεν, ἁγιννη καὶ ἄνανδρον ἀποχαλῶν, xal προσ- 
µένειν κελεύων μικρὸν ὥστε τὰ γέρα τῆς ἀποστασίας 
λαθεῖν. Ὁ δὲ τῶν ὕδρεων ἐπακούων, xal ὅστις 6 λέ- 
γων μὴ ἀγνοήσας, ἐπισχών τὸν Ὑαλινὸν καὶ πρὸς 
ἐκεῖνον ἐπιστραφεὶς, α Ἔδει σε, ὦ ἄνθρωπε, ἔφη, 
τὸ ἀστάθμητον λογισάμενον τῆς τῶν ἀνθρώπων τύ- 
χης μὴ προσονειδίζειν, μηδ᾽ ἐπεμθαίνειν ἀνθρώπῳ 
ταῖς ἐξ αὐτῆς ἐπῃρείαις ἠναγκασμένῳ, ἀλλ᾽ οἶκτεί- 


 Ρειν μᾶλλον καὶ ἐλεεῖν τὸν δυστοχοῦντά µε πατέρα 


piv ἐσχηκότα χουροπαλάτην, πάππον δὲ Καΐσαρα, 
θεῖον βασιλέα, δοῦχα (24) δὲ xal αὐτὸν γεγονότα 
καὶ τοῖς ἀνωτέρω συναριθµηθέντα, νυνὶ δὲ ἑσχάτοις 
κακοῖς ὑποθεθλημένον καὶ [P. 674] ἀκληρήμασι. » 
Τοῦ δὲ, « Καλὰ ταῦτα, ὦ χαχκὴ κεφαλὴ, λέγεσθαι 
πρὸς παῖδας τοὺς δυναµένους ἀπατηθῆναι, εἰπόντος, 
£p δὲ οὐ φεναχίσεις τοῖς τοιούτοις σου λογυδρίοις, » 
καὶ τὸν ἵππον μµυωπίζοντος καὶ θρασύτερον mpoc- 
ιόντος, σπασάµενος ὁ Φωκᾶς τὴν ἐν τῇ ἐφεστρίδι (25) 
παργωρημένην κορύνην xai ὕπαντιάσας παίει τοῦ- 
τον xatà τοῦ κράνους, xal αὐτὸν μὲν ἀποδείχνυσι 
νεχρὸν παραυτίκα, ἐμποδίσαι μὴ δυνηθείσης τῆς 
χόρυβος τῇ Big τῆς πληγῆς, ἐκεῖνος δὲ ἁκοστρέψας 
τὸν χαλικὸν εἴχετο τῆς ὁδοῦ. Οἱ δὲ διώχοντες χατόπιν 
ἐρχόμενοι, καὶ ἔνθα ὁ Χάρων τεθνηκὠώς ἔχειτο γενό- 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 
(24) Nobilis est in historiis his Ducarum familia. Ὦ stragola veste, qua equus integeretur, positum 


Sed hic officii nomen esse non dubito. Nequeenim 
arbitror easdem fuisse Ducarum et Phocarum íami- 
liag.Etcum alibi,tum in principio Basilii Romani filii 
invenies hano vocem pro duce positam. Rursumque 
prefectum Thessalonice Theophylactum Botania- 
lem δοῦκα vocat,alias ἄρχοντα et στρατηγόν appella- 
tum. Sio et Antiochie et Iberim ὁπύκας in Con- 
stantini fratris imperio. θεῖος autem et hic et alibi 
' Bignifleoat patris fratrem : nam Leo curopalates (de 

ua voce alihi dictum) frater fuit Nicephori Phoca 
imperatoris fllius Barde Phoce,quem pater impe- 
rator factus Cesarem orearat. XYvr. 

(25) Ἔφεστρις hio ponitur, quod et supra pro 


videtur. Ego non multam proprietatem istarum 
vocum apud hunc scriptorem eprebendi, itaque 
verti liberius talia. Porro ocireoum hec loca aliquo- 
ties per Occidentem Cpolis et que ei in Europa 
adhue suberant, per Orientem Asians provincize 
sunt intelligende, ne quis imperitus Italiam hio 
somniet. Quod &utem "Theodora Zimisce uxor, 8 
Cedreno filia Constantini Leonis filii et. soror Ro- 
mani tertii & Nostro dicitur, idem est fers apud 
Zonaram. Panvinius, alios (puto) auctores gecutus, 
filljam Romani 3 ex Theophanone Anastasia facit, 
sororem scilicet Basilii et Constantini 10 Xvr, 





125 HISTORIARUM COMPENDIUM. 136 


µενοι, xal τῷ ἀνυποστάέτῳ τοῦ πτώματος ἐκπληττόμενοι πάντες ἵστων τὴν δίωξιν, μηδενὸς τολμῶντος 
προσωτέρω Ἰέναι. Καὶ οὕτως ἀδείας λαθόµενος ὁ Φωκᾶς ἄνεισιν εἷς τὸ φρούριον. Ἡαρεγένετο μετὰ ταῦτα καὶ à 
Σχληρὸς, συνεχῶς πρὸς ἐκεῖνον πέµμπων, xal χήδεσθαι μεθ) ὄρχων γράφων ὡς κηδεστοῦ (νύμφην γὰρ ἐπὶ τῷ 
ἀδελφῷ Κωνσταντίνῳ τὴν ἐκείνου εἶχεν ἀδελφὴν Σοφἰαν), xal συμθουλεύων προσχωρῆσαι τῷ βασιλεῖ xal τὴν 
ἑαυτοῦ διὰ τῆς αὐτομολίας συµπάθειαν ἐπισπάσασθαι. ὍὌρχους οὖν λαθὼν ὡς οὐδέν πι πείσεται φλαῦρον, παραδ[- 
δωσιν ἑαυτὸν τῷ Σκλἠρῷ σὺν τοῖς συνοῦσιν αὐτῷ. "Ov μηδὲν ἄλλο παθόντα κακὸν, µόνον δὲ γενόµενον κληρικὸν 
tv τῇ νήσῳ Χίῳ ὑπερορίζει ὁ βασιλεύς. Τὸν δὲ Σκληρὸν εὐζώνως μετὰ τῶν κούφων ταγμάτων διαθῆναι πάλιν 
κελεύει πρὸς τὴν Ἑσπέραν. 


"Αγεται δὲ ἑαυτῷ γυναῖκα ὁ Ἰωάννης Θεοδώραν À — Preterea imperator uxorem ducit Theodoram 


τὴν ἀἁδελφὴν '"Popavoo, θυγατέρα δὲ τοῦ Πορφυρο- 
γεννήτου Κωνσταντίνου" xai ταύτῃ τζ πράξει µεγάλως 
εὔφρανε τοὺς πολίτας ὡς τὸ τῆς βασιλείας κράτος 
περιφυλάττων τῷ γένει. 

Δευτέρῳ δὲ ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ μέλλων ἐχ- 
ατρατεύειν xatà τῶν "Poe τά τε στρατεύµατα Φιλο- 
τιµίαις ἀνελάμθανε, καὶ στρατηγοὺς ἐφίστα ἐπὶ συν- 
ἔσει καὶ ἐμπειρίᾳ στρατηγηµάτων βεθοηµένους, xal 
τῶν ἄλλων ἐπεμελεῖτο παρασκευῶν, ἵνα μηδενὸς σπα- 
νίζοι τὸ στράτευμα, ᾿Επεμελήθη δὲ xal τοῦ στόλου 
διὰ Αέοντος τοῦ μετὰ ταῦτα πρωτοθεστιαρίου, δρουγ- 
γαρίου τότε τῶν πλωΐμων τυγχάνοντος, τὰ μὲν 
παλαιὰ ἐπισκευάσας, κατασχευάσας δὲ xai ἄλλα καινὰ 
xai στόλον ἀξιόλογον καταστησάµενος. Ἐπεὶ δὲ 
πάντα καλῶς εἶχεν αὐτῷ ἔαρος ἐπιστάντος, τῷ θεῷφ 
τὰ ἐξιτήρια θύσας xal συνταξάµενος τοῖς πολίταις 
ἔξεισι τῆς βασιλίδος. Τενομένῳ ὃ) αὐτῷ κατὰ τὴν 
Ῥαιδεστὸν δύο συναντῶσι πρεσθευταὶ τῶν Σκυθῶν, 
τῷ Soxsiv μὲν πρεσθείαν ἀποπληροῦντες, ἔργῳ δὲ τὰ 
Ῥωμαίων ῥἑλθόντες κατασκοπῆσαι πράγματα" οὓς 
ὀνειδίζοντας καὶ ἄδικα πάσχειν ἐπιθοωμένους προσ. 
ἔταξεν ὁ βασιλεὺς περιελθεῖν ἅπαν τὸ στρατόπεδον 
καὶ θεωροὺς γενέσθαι τῶν τάξεων (οὐδὲ γὰρ ἠγνόησε 
τῆς ἀφίξεως τὴν αἰτίαν). [P. 672] περιελθόντας δὲ 
xai πάντα κατασκοπήσαντας ἁπαλλάττεσθαι παρ- 
εχελεύετο, καὶ τῷ σφῶν ἡγουμένῳ λέχειν ὡς μετὰ 
τοιαύτης εὐχκοσμίας xal πειθῃνίου λαοῦ ὁ Ῥωμαίων 
βασιλεὺς ἔρχεται ὠχυρωμένος πολεµήσων αὔτῳ. Καὶ 
τοὺς μὲν πρεσθευτὰς ὑποχωρῆσαι πεποίηχεν οὕτως, 
αὐτὸς δὲ κατόπιν εὐζώνους λαθὼν, πεζοὺς μὲν ἀμφὶ 
τὰς πέντε χιλιάδας Ἰππεῖς δὲ afe τετραχισχιλίους, 
τὸ δὲ λοιπὸν ἅπαν πλῆθος σχολαίως ἔπεσθαι κελεύσας 
μετὰ Βασιλείου τοῦ παρακοιµωμένου, τὸν Αἶμον δια- 
63, ἀπρόοπτος tlc τὴν πολεµίαν διαθαίνει val ἐσθάλ- 
λει, καὶ ἐγγὺς τῆς κόλεως τῆς μεγάλης Περσθλάθδας, 
ἥτις elys τὰ τῶν Βουλγάρων βασίλεια, τὴν στρατοπε- 
δείαν ἐπήξατο. Τοῦτο αἰφνιδίως γενόµενον τοὺς μὲν 
Σχόθας slc ἕκστασιν xal. ἁμηχανίαν ἑνίθαλε, Κάλόκυ- 
po« δὲ ὁ τῶν παρόντων χακῶν πρωτουργός τε καὶ al- 
τιος, μηδὲ τὴν τῆς σάλπιγγος ἡ χὴν ἑνωτίσασθαι xap- 
τερήσας (ἔτυχε γὰρ xal οὗτος ἐκεῖσε ἑνδιατρίθων), 
ἐπείπερ ἴσθετο τὸν βασιλέα παραγενέσθαι αὐτὸν 
αὐτουργὸν ἑσόμενον τοῦ πολέμου, λάθρα τοῦ ἅἄστεος 
ὑπεκδὺς πρὸς τὴν παρεμθολὴν ἀποδιδράσχει τῶν Ῥώς. 
"Ov ἱδόντες οὗτοι, xal τὴν τοῦ βασιλέως πυθδμενοι 


Romani sororem, filiam Constantini Porphyroge- 
niti. Que nuptiae pergrate fuerunt civibus, quod 
eum imperium isti familie conservare velle Judi- 
carent. 

Tzimisces anno secundo imperii sui in Rossos 
expeditionem suscepturus, cum animos militum 
liberalitate sua refecisset, duces iis prefecit. 898 
prudentia et artium imperatoriarum peritia nobiles; 
et reliquis omnibus apparandis eam impendit cu- 
ram, ne quid rerum necessariarum erercitibus de 
esset. Classem quoque curavit opera Leonis ejus 
qui tuno rei navalis drungarius, postea est, proto- 
vestiarius factus ; et cum veteres naves refecit tum 
novas fabricatus est, et c[assem justam constituit 
Omnibus probe adornatis, ineunte vere sacris Deo 
pro felici exitu operatus, et relictis ad cives man- 
datis, Cpoli exit. Cum ad Redestum venisset, duo 
illioceurrunta Seythis missi sub legationis pretextu 
exploratum res Romanas. Quos expostulantes et de 
injuriis Scythie genti facti querentes, cum non 
ignoraret oausam eorum adventus, per tota castra 
circuire, et omnes ordines contemplari, eoque 
facto domum redire, suoque principi dicere jubet 
Romanum sic ornato et dictis obsequente exercitu 
&d bellum contra ipsum gerendum venire. Hoo 
modo dimissis exploratoribus, ipse cum expeditis 
circiter 5000 peditibuset quatuor equitum millibus, 
mandato reliquis ut duce Basilio cubiculario oitra 
festinationem subsequerentur, superato /Emo in. 
hosticum nemine exspectante irrumpit, et prope 
urbem magnam Persthlabam,ubi regia erat Bulga- 
rorum,eastra ponit. Ea subita res Scythis terrorem 
stuporemque 894 incussit ; et Calocyrus presen- 
tium malorum auoctor,qui tum ea in urbe degebat, 
ne sonitum quidem tub: exaudire sustinens, 
cognito ipsum imperatorem ad rem gerendam ad- 
esse, furtim urbe elapsus in castra Rossorum 
venit. Eo viso Rossis, et de adventu imperatoris 
cerliores redditis,haud mediooris incidit trepidatio. 
Tamen Sphendosthlabo multis eos cohortato, et 
que presens rerum status requirebat conocionato, 
animis receptis ad urbem accedunt et castra Ro- 
manorum castris opponunt, Interim exercitus im- 
peratoris in planitiem, que erat ante urbem, se- 
conferens in hostes nihil prorsus tale sperantes 


ἄφιξιν, ἐς ταραχὴν οὗ µετρίαν ἐνέπιπτον, ἀναλαθόντες ]) subito incidit : ii erant 8 virorum millia et quin- 


$' ὅμως ἑαυτοὺς, τοῦ Σφενδοσθλάθου πολλὰ παραινε- 
τικὰ ῥήματα xal τῷ χαιρῷ δηµηγορήσαντος πρόσ- 
φορα, ἀφικνοῦνται καὶ παραστρατοπεδεύονται τοῖς 
Ῥωμαίοις. Ῥέως δὲ τὸ συνὸν τῷ βασιλεῖ στράτευµα 


genti, extra urbem in armis sese exercentes. Qui 
cum aliquantulum restitissent, mox defatigati fugam 
fecerunt, et partim ingloriam oppetierunt mortem, 
partim in urbem evaserunt. Dum hec geruntur 


121 


GEORGII CEDRENI 


1328 


Seythe qui intra menfa erant,sentientes Romanos A clc τὸ πρὸ τῆς πόλεως πεδίον παραγενόµενοι alg 


ex improviso irruiuse e& cum suis manum contu- 
lisse, subito ut quique casus armorum aliquid 
offerebat instructi, urbe se ad ferendum suis auxi- 
lium effundunt ; quibus incomposito venientibus 
agmine occurrentes Romani magnam edunt cedem 
et barbari ne aliquantulum quidem 8955 resistere 
valentes dant terga. Sed quia Romani equites 
citatis equis viam in urbem ducentem occuparant 
atque insederant, fuga per campos palantes atque 
deprehensi. occiduntur. Itaque et cadaveribus tota 
planities constrata est et. innumeri capti. Proinde 
Sphagellus, cujus post Sphendosthlabum summa 
erat inter Scythas auctoritas, Persthlabani exerci- 
tus prefectus, jam de ipsa urbe retinenda anxius 
portas claudit 8ο vectibus objectis munit, et de 
mur» omnis generis missilibus 8ο saxis subeuntes 
Romanos arcet, Nox oboría obsidionem solvit. 
. Postridie prima luce preses Basilius cum reliquis 
copiis adfuit, cujus adventus magnum gaudium 
imperatori attulit; et collem quamdam conscendit, 
ut Scythis esset conspicuus. Interim copie inter 
50 conjuncte urbem cingunt. Multis hortato bar- 
baros imperatore ut ab incepto desisterent neque 
sibi ipsis exitii causa essent, cum nihil proficere- 
tur, Romani justa incensi ira oppugnationem ag- 
gressi sagittis murorum defensores abigunt,scalas 
muris opponunt ; et quidam animosus miles dextra 
gladium tenens, levaque scutum ad oapitis defen- 
sionem elatum gestans, primus per scalam in 
murum evadit, scuto ictus amoliens et ense ob- 
stantes arcens, itaque per propugnacula ascendens, 
dissipatis qui ibi erant hostibus, suis tutum muri 
conscendendi looum 396 prebet. Huno alii post 
alios imitantur, cumque hoo modo complures 
rhnurum jam tenerent, cuneo facto Scythas pellunt, 
iique se de muris agunt precipites. Aliis quoque 
diversis locis multi priores imitati per scalas in 
murum succedunt. Et Scythis trepidantibus quidam 
Romani hoste non animadvertente ad portas nullo 
negotio perveniunt,iisque apertis totum immittunt 
exercitum. Hoo modo urbe capta, Scythe per 
angiporta diffugientes deprehensi interimuntur, 
mulieres et pueri captivi ducuntur. Capitur et cum 
conjuge et liberis Borises Bulgarorum rex, regni 
insignis adhuc gestans, et a&d imperatorem addu- 


C 


δίως μηδὲν προσδοκῶσι τοῖς πολεµίοις ἐμπίπτουσι, 
καταλαμθάνουσι δὲ ἔξω τειχῶν τὴν ἑνόπλιον παιδείαν 
γυμναζομένους ἄνδρας εἰς ὀκταχισχιλίους καὶ πιν- 
ταχοσίους ἀριθμουμένους, οἵτινες ἐπὶ χρόνον τινὰ 
ἀντισχόντες, εἶτα καταπονηθέντες ἔφευγον ' καὶ ol 
piv ἀκλεῶς ἀνῃρέθησαν, οἱ δὲ elc τὴν πόλιν διασώ- 
ζονται. Ἐν ᾧ δὲ ταῦτα ἑπράττετο, ol ἔνδον ὄντες τῆς 
πόλεως Σκύθαι, τὴν ἀπρόοκτον ἐπέλευσιν αἰσθόμενοι 
τῶν Ῥωμαίων xat τὴν πρὸς τοὺς σφετέρους συµ»- 
πλοχὴν, ἕκαστος ὡς ὁ καιρὸς ἑδίδου τὸ προστυχὸν 
λαμθάνοντες ὅπλον ἐξῄεσαν εἰς βοήθειαν. Οὓς συν- 
αντῶντες οἱ Ῥωμαῖοι, ἀσύντακτον καὶ διεσπασµί- 
νην τὴν πορείαν ποιοῦντας, ἕχτεινον, Διὸ un! ἀντι- 
σχεῖν καὶ ἐπὶ μικρὸν χρόνον δυνηθέντες χλίνουσιν 
εἷς φυγήν. Προδραμόντων δὲ τῶν ἱππέων τῆς "Por 
µαίων φάλαγγος xal τὴν ἐς τὴν πόλιν φέρουσαν ἐπι- 
τειχισάντων, ἀνὰ τὸ πεδίον ἐσκεδασμένοι φεύγοντες 
καὶ καταλαμθανόμενοι ἀνῃροῦντο, ὡς ἅπαντα τὰ 
ὁμαλὰ πληρωθῆναι νεκρῶν, ζωγρίας δὲ ἁλῶναι ἀρι- 
θμοῦ κρείττους. Σφάγελλος δὲ ὁ πάσης τῆς dv Περ- 
σθλάθᾳ στρατιᾶς ἐξηγούμενος (ἑτάττετο δὲ δεύτερος 
μετὰ τὸν Σφενδοσθλάδον ἐν Σχύθαις), καὶ πιρὶ αὐτῆς, 
ὡς εἰχὸς, δείσας τῆς πόλεως, τὰς πύλας ἀποχλείσας 
καὶ μοχλοῖς ἐξασφαλισάμενος ἄνεισιν εἷς τὸ τεῖ- 
χος, [P: 673] καὶ παντοίοις βέλεσι καὶ λίθοις τοὺς 
ἑπιόντας Ῥωμαίους ἡμόνετο. Νὺξ μὲν οὖν ἔπιγενο- 
plv, διέλυσε τὴν πολιορχίαν, ἕωθεν δὲ ὁ πρόεδρος 
Βασίλειος ἀνεφάνη μετὰ τοῦ κατόπιν παντὸς πλή- 
θους" καὶ ὁ βασιλεὺς τῇ τούτου ἐλεύσει περιχαρὴς 
γινόµενος ἄνεισιν ἐπί τινος γεωλόφου, ὡς εἴη τοῖς 
Σκύθαις καταφανὴς, τὰ δὲ πλήθη ἐς ταυτὸ συνελ- 
θόντα ἐκύχλουν τὴν πόλιν. Ὡς δὲ πολλὰ τοῦ βασιλέως 
παρακαλοῦντος ἑνδοῦναι τῆς ἑνστάσεως καὶ μὴ Ko- 
δην ἁπολωλέναι, oóx ἐπείθοντο κατιέναι τοῦ τείχους, 
θυμοῦ δικαίου πλησθέντες οἱ Ῥωμαῖοι εἴχοντο τῆς 
πολιορκίας, τόξοις τε τοὺς ἄνωθεν εἴργοντες καὶ κλί- 
µακας τοῖς τείχεσι προσερείδοντες. Kal τις στρατιώ- 
της Ὑεννάδας, ξίφος τῇ δεξιᾷ κατέχων καὶ τῇ λαιᾷ 
ἂνωθεν τῆς κεφαλῆς τὴν ἁσπίδα προθεθληµένος, 
πρῶτος διὰ μιᾶς τῶν κλιµάχων ἀναῤῥιχώμενος, καὶ 
τῇ μὲν ἀσπίδι τὰς βολὰς ἀποχρουόμενος, τῷ δὲ ξίφει 
τοὺς ἐπιόντας καὶ «ωλύοντας ἀμυνόμενος, ἄνεισι 


διὰ τῶν ἐπάλξεων, xal τοὺς ἐχκεῖσε (20) πάντας 


διασκεδάσας ἄδειαν ἀνόδου τοῖς κατόπιν παρἰσχετο' 
ὃν μιμησάµενος ἄλλος καὶ aS ἄλλος καὶ πολλοὶ 


citur. Cui se imperator admodum exhibuit huma- [) ἕτεροι ἀνῆλθον. Καὶ συνασπισμοῦ γενοµένου οἱ Σχύ- 


num, regem Bulgarorum appellans, omnesque 
captivos Bulgaros libere quo quisque abire vellet 


θαι κατισχυόµενοι ἑαυτοὺς ἀπὸ τῶν τειχῶν κατεκρή- 
µνιζον. Ι]ολλοὶ δὲ καὶ Ῥωμαῖοι κατὰ ζῆλον τῶν προ: 


XYLANDRI ET GOARI NOT &. 


(26) Librarius in margine heo ascripsit : θαυ- 
µάζω επερ οὐκ ἦν τότε τοῖς βαρθάροις δόρυ στιθα- 
ρὸν, δι΄ οὗ τὸν τοιοῦτον ἂν ἐκώλυσαν τῆς ἀναδά- 
eto. Quod videtur eo pertinere, quia sane dilute 
sunt he narrationes ; et tanta facinora diligentius 
per circumstantias desoribenda sunt, ne figmenta 
potius videantur et ineptis. Nam quin sepe unius 

ominis virtus contra multos hostes subsistat ac 
vindioat., non est dubium historica fide.Sed unum 
aliquem eo modo quo hio scribitur in murum eva- 
dere, multis desuper armatis hostibus videntibus, 


videtur τῶν ἀδυνάτων. Nerissimile est quod Zona- 
ram innuere apparet,eum loco aliquo defensoribus 
vacuo murum tenuisse, itemque alios; inde in 
propugnatores facto impetu,iis profligatis, reliquis 
ascendendi facultatem parasse. Non multo ertifl- 
ciosor est infra in Basilio de Ibatza excmecato nar- 
ratio, ubi tanti facinoris auctor hostis potuit mul- 
titudinem hostilem armatam et frementem manus 
motu sedare et oratione demitigare, que ne magi- 
stratum quidem semel concitata audire solet. 


XYL, 





129 HISTORIARUM COMPENDIUM. 430 


τέρων xal iv διαφόροις τόποις διὰ κλιµάχων ἀνέδαι- À permiitens, non ad subigendos sed ad liberandos 
vow εἷς τὸ τεῖχος. Καὶ τῶν Σκυθῶν θορυθουµένων — Bulgaros bellum se movisse dicens, solosque Ros- 
ἔλαθόν τινες ἁμογητὶ πρὸς τὰς πύλας dAOriv, καὶ 808 89 hostium habere numero. 

ταύτας ἀναπετάσαντες εἰσῆγον τὸ στράτευμα. Καὶ τοῦτον τὸν τρόπον τῆς πόλεως ἁλούσης ol μὲν Σκόθαι 
ἀνὰ τοὺς στενωποὺς φεύγοντες xal καταλάμθανόμενοι ἀνῃροῦντο, γυναῖκες δὲ xal παιδία ᾖχμαλωτίζοντο, 
Ἑάλω δὲ xal Βορίσης ὁ βασιλεὺς τῶν Βουλγάρων ἅμα γυναιχὶ καὶ τέχνοις, ἔτι τὰ παράσηµα φίρων τῆς 
βασιλείας, καὶ εἷς βασιλία ἀπήχθη. Τούτῳ δὲ 6 βασιλεὺς φιλανθρώπως ἐχρήσατο, αὐτόν τε βασιλία 
Βουλγάρων ἀποκαλῶν, καὶ πάντας τοὺς ἁλισκομένους Βουλγάρους ἀνέτους ἀφιεὶς καὶ ἐλευθέρους ὅπη 
καὶ βούλοιντο ἀπιέναι, οὐχ ἐπὶ δουλείᾳ φάσκων Βουλγάρων, ἀλλ’ ἐπ ἐλευθερίᾳ μᾶλλον ἀφίξεσθαι, Ρὼς 


δὲ µόνους γινώσκειν ἐχθροὺς xal τούτοις χρῆσθαι ὡς πολεµἰοις, 


Οἱ δὶ τῶν Σχυθῶν Ὑενναιότεροι ὀχύρωμά τι κατει- 
ληφότες ἐντὸς τῶν τῆς πόλεως βασιλείων, ὀκταχισ- 
χίλιοι τὸν ἀριθμὸν, ἐπί τινα χρόνον ἐλάνθανον, xal 
πολλοὺς τῶν καθ) Ἱστορίαν ἐκεῖσε γενοµένων fj σκύ- 
λων ἁρπαγὴν ἀσυμφανῶς κρατοῦντες ἀπέχτεινον. 
OS γνωσθέντος τῷ βασιλεῖ στρατὸς ἐπ᾽ αὐτοὺς ἑστέλ- 
λετο ἀξιόμαχος. ᾿Οχνηρῶς δὲ εἶχον ol πεµπόµενοι, 


Interim Scytharum animosiores ad octo millia 
locum in regia munitum occupant, ibique aliquan. 
diu latent, &c multos qui loci eontemplandi aut 
spoliorum causa eo accederent, occulte arreptos 
interficiunt. Imperator re coguita exercitum adver- 
Bu8 eos mittit. Qui cum animo langueret 897 et 
oppugnationem tentare non auderet, non hostium 


xal τῆς πολιορχίας ἐδειλίων ἀποπειρᾶσθαι, οὖκ p id metu, sed quod locus is munitus atque inexpu- 


ἔπειδλ τοὺς 'Püc ἐφοθοῦντο, dÀÀ' ἐπειδὴ 6 τόπος 
ὀχυρὸς ἦν xal ἀνάλωτος. [P. 674] Καὶ τοῦτο δὲ à 
βασιλεὺς εὐχερῶς διελύσατο, τὰ ὅπλὰ λαβὼν καὶ 
πεζὸς ἔμπροσθεν τῶν ἄλλων προπορευόµενος τοῦτο 
γὰρ ἰδόντες οἱ στρατιῶται ἀθρόοι τὰ ὅπλα λαδόντες 
ἔθεον, ἕκαστος τὸν βασιλέα προλαθεῖν ἐπειγόμενοι, 
xai μετὰ βοῆς xal ἀλαλαγμοῦ τῷ φρουρίῳ προσθἀλ- 
λουσιν' Ἐκθύμως δὲ τῶν Ῥὼς ὑπομενόντων τὴν πο- 
λιορχίαν, «Up slc πολλὰ µέρη ὑφάψαντες, οὕτω τοὺς 
ἀνθισταμένους κατηγωνίσαντο μὴ στέγοντες γὰρ 
τὴν τοῦ πυρὸς δύναμιν καὶ τὴν Ῥωμαϊκὴν χεῖρα, 
ἵχαστος ἑαυτὸν κρημνίζοντες ἀπεδίδρασκον. καὶ 
πολλοὶ μὲν ἀνήλωντο τῷ πυρὶ, πολλοὶ δὲ χρημνιζό- 
µενοι ἁἀπώλοντο, τοὺς δὲ λοιποὺς µάχαιρα καὶ 
αἰχμαλωσία διεδέξαντο. Kal ἡ μὲν πόλις τοῦτον ἑάλω 
τὸν τρόπον, «v δυσὶν ὅλαις ἡμέραις μὴ ἀντισχοῦσα' 
ταύτην ὃ’ ἀλοῦσαν ἀνακτησάμενος ὁ βασιλεὺς, καὶ 
φρουρὰν ἀξιόλογον ἐπιστήσας, xal τὰ πρὸς τὸ ζῇν 


gnabilis videbatur, imperator facile remedium ad- 
hibuit, ipse sumptis armis primus omnium pedes 
ad illum locum contendens. Id enim cum viderent 
milites, confertim arma rapiunt, et quivis impera- 
torem prevertere cupientes sublato clamore Rossos 
oppugnareaggrediuntur. Fortiteriisoppugnationem 
tolerantibus, multis locis ignem succendunt, itaque 
eos expugnant. Nam vim ignis non ferentes Rossi, 
neque Romanorum robori pares, per precipitia sese 
dejicientes quisque aufugiunt : multi eorum igni 
&bsumpti, multi precipiti casu exstincti, reliqui 
ferro occisi aut capti. Hoc modo intra biduum tota 
urbs capta. Refecit eam imperator, et 8 suo nomine 
Joannopolim denomipavit ; impositoque valido pre- 
sidio, rebus ad vitam necessariis abunde instruxit. 
Inde festo Dominice Resurrectionis die acto, po- 
stridie ad Dorostolum, cui et Dristra nomen, iter 
ingreditur. 


ἐπιτήδεια δαψιλῶς παρασκευασάµενος, xai τὴν τῆς ἁγίας ᾿Αναστασίας (27) τελέσας ἑορτὴν, καὶ ἐξ ἑαυτοῦ 
᾿Ιωαννούπολιν µετονοµάσας τὴν πόλιν, τῇ ἐπαύριον τῆς ἐπὶ τὸ Δορόστολον, ὃ καὶ Δρίστρα καλεῖται. εἴχετο, 


πορείας. 

'O δὶ Σφενδοσθλάθος τὴν τῆς Ἡερσθλάθδας πυθό- 
µενος ἅλωσιν sl; ταραχὴν ἐνέπεσεν, ὡς εἶχὸς, οὐ 
µήν γε xal τοῦ φρονήµατος καθυφῆκεν, ἁλλὰ παρα- 
θαῤῥόνας τοὺς περὶ αὐτὸν, καὶ νῦν μᾶλλον ἀγαθοὺς 
ἄνδρας ἀναφανῆναι παραχαλέσας, τἆλλά τε ὡς ἑνῆν 
χαταστησάµενος, καὶ πάντας οὓς εἶχεν dv ὑποψίᾳ 
τῶν Βουλγάρων ἀμφὶ τοὺς τριακοσίους ὄντας τὸν 


ἀριθμὸν ἀνελὼν, ἔξεισι κατὰ Ῥωμαίων. Ὁ δὲ βασι- p 


λεὺς τὰς bv τῇ παρόδῳ πόλεις ἑλὼν xal στρατηγοὺς 
αὐταῖς ἐπιστήσας, πολλά τε φρούρια xal πολίσµατα 
ἐκκορθήσας xal τοῖς στρατιώταις εἰς ἁρπαγὴν δεδω- 
κὠς, εἴχετο τῆς ὁδού. Tv δὲ σκοπῶν ἥχειν φρασάν- 
ὧν Σχύθας τινὰς, λαὸν ἐπίλεχτον ἐχπέμπει. θεόδω- 


At vero Sphendosthlabus, tametsi audita Persth- 
180 expugnatione perturbatus haud injuria esset, 
infracto tamen animo 8uos cohortatus ut porro jam 
tanto se fortius gerant, constitutis etiam ut res fe- 
rebant reliquis, et quos suspectos habebat Bulgaros 
omnibus (erant autem trecenti 898 circiter) in- 
terfectis, adveraum Romanos proficiscitur. Impera- 
tor institutum iter persequens urbes in eo sitas 
itinere capit, iisque prefectos constituit, et multis 
castellis atque oppidis evastatis ac preda militi 
concessa pergit. Ubi exploratores nuntiaverunt 
Scythas adventare, delectum exercitum premittit, 
duce Theodoro a Mistheia ; jubetque hostium mul- 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(27) Que vox non integra est scripta ; nota ta- 
men S ostendit non ἀναστασίας, non ἀναστασίαν, 
sed ἁναστάσεως legi debere. ltaque accepi de 
Christi à mortuis resurrectione, eo facilius quod 
paulo post festus D. Georgio dies commemoratur, 
qui fere non multum abesse post Pascha solet. De 


Anastasi et Anastasia Noster supra alicubi. Xvr.— 

᾿Αναστασίας templum ἁναστάσεως quoque miraculo 

famam acoepit : hinc promiscua vocis utriusque 

usurpatio : hio pro Christi resurrectione sumitur. 

tide auctorem in Valentiniano juniore p. 315. 
OAR. 


131 | GEORGII CEDRENI 132 
üitüdinem exquirere et sibi indicare, et si ita vi- À póv τε τὸν ix Μιαθείας αὐτῶν τῷ πλήθει ἀρχηγὸν 


deatur commodum, levi prelio eorum vires tentare. 
Ipse cum instructo universo exercitu pone sequitur. 
Theodorus cum suis ubi ad hostes pervenit, dat in 
eos impetum. Rossi insidias subesse veriti pro- 
gressu abstinent ; multisque suorum ictis, quibus- 
dam etiam dejectis, fuga in vicinos montes densos- 
que et amplos saltus se dispergunt, ac per montana 
ad Dristram perfugiunt. Rossi fuere numero septem 
millia, Romani vero qui eos fuderunt trecenti. 
Scythe autem Sphenrdosthlabo conjuncti auotores ei 
fuerunt ut cum omnibus copiis (numerabantur au- 
tem trecenta triginta virorum millia) duodecim 
ante Dorostolum milliaribus castra poneret, ibique 
imperatoris adventum intrepide exspectarunt. At 
Romanos receutibus victoriis elatos, et jamjam de 
summas rerum prelio decertatum iri sperantes, 
Bcientes insuper Deum se habere adjutorem, qui 
non 899 inferentibus sed passis injuriam opitu- 
lari soleret, non eos modo qui fortitudine aliis 
apteibant, sed jam et timidiores alacritas et auda- 
cía incessebat, ardentique pugne desiderio agita- 
bantur. Ubi in conspectum mutuo venere exercitus, 
utroque imperatore suos dictis qualia presenti rei 
&ccommodata erant animante atque instigante, ut 
clagsicum cecinit, magna cum vi parique alacritate 
concursum est. Primo conflictu Romani, vehementi 
facto impetu, multis dejectis hostium ordines la- 
befactant. Neque tamen cedunt hostes, neque Ro- 
manis eos persequendi datur facultas, Scythis sese 
confirmantibus rursumque sublato clamore in Ro- 


manos irruentibus. Pugnatur aliquantisper aquo C 


marte. Jam autem ad vesperam inclinante die Ro- 

mani sese cohortantes et veluti acuentes mutuis 
exhortationibus sinistrum Scytharum cornu pre- 
munt, et intolerabili vi ingruentes multos proster- 
nunt. Cumque ad afflictam partem Soythe coirent, 
suorum quosdam Romanus imperator suis auxilio 
mittit, ipseque subsequitur apertis cum imperii si- 
gnis, equo calcaribus incitato, et hastam infensam 
ferens, suosque verbis exstimulat. Acerrime tuno 
pugnatum, et variis vicibus prelio mutato (duode. 
cíes 406 enim fuerunt Inclinatas acies) vix tandem 
Rossi, desperata salute, inordinata fuga in campum 
Be effundunt ; eosque insecuti Romani multos per- 
imunt. De Rossis cecidere multi, capti etíam plu- 
res : reliqui Dorostolum fuga evaserunt, 


ἐπιστήσας προηγεῖσθαι ἐπέσκηψε τοῦ στρατοῦ, κατα- 
σκοπεῖν τε τὸ πλῆθος τῶν ἑναντίων xal αὐτῷ διδό- 
ναι γνῶσιν, el προχωροίη δὲ, καὶ διάπειραν τῆς αὖ- 
τῶν ἰσχύος ἀκροθολισάμενον εἰληφέναι' αὐτὸς δὲ 
κατόπιν εἶπετο συντεταγµένος µμετὰ πάσης τῆς 
στρατιᾶς. Ol σὺν τῷ θΘεοδώρῳ Ὑοῦν ἐπείπερ εἷς 
χεῖρας ἦλθον τοῖς πολεµίοις, ἐμπίπτουσι τούτοις 
ῥαγδαῖοι. Οἱ δὲ Ῥὼς ἐνέδραν εὐλαθηθέντες πρόσω 
μὲν οὐχέτι ἐχώρουν, πολλῶν δὲ πληγέντων xal τινων 
δὲ πεσόντων ἐκκλίναντες ἐς τὰ πλησίον σκεδάννυνται 
ὄρη καὶ τὰς ἐχεῖσε νάπας βαθείας καὶ ἀμφιλαφεῖς 
τυγχανούσας, xal διὰ τῆς ὁρεινῆς ἐπὶ τὴν Δρίσιραν 
ἐπανασώζονται. σαν δὲ τὸ πλῆθος οὗτοι ἑπταχισ- 
χίλιοι, οἱ δὲ τούτοις συμπλακέντες xal τρεψάμενοι 
Ῥωμαῖοι τὸν ἀριθμὸν τριακόσιοι, ᾿Ενωθέντες δ᾽ οἱ 
Σκύθαι τῷ Σφενδοσθλάθῳ, καὶ τοῦτον ἐκεῖθεν ἆνα- 
στήσαντες μετὰ παντὸς τοῦ στρατοῦ, πρὸ δώδεκα 
τοῦ Δοροστόλου μιλίων αὐλίζονται, ἐς τριαχοσίας καὶ 
τριάκοντα χιλιάδας ἀριθμούμενοι [Ρ. 675] καὶ τὸν 
βασιλέα ἐπιόντα ἐχθύμως xal ῥωμαλέως ἐχδεχόμε- 
vot, Οἱ δὲ Ῥωμαῖοι ταῖς ἐξ ὑπογύου νίκαις γαυ- 
ρούμενοι xal τὴν τὰ πάντα χρῖναι μέλλουσαν μάχην 
προσδεχόµενοι, εἰδότες ὃ᾽ ὅτι καὶ Θεὸν συλλήπτηρα 
ἔξουσιν, οὐ τοῖς ἀδίκων Ἠχειρῶν ἄρχουσι φιλοῦντα, 
ἀλλὰ τοῖς ἀδικουμένοις διᾶ παντὸς ἐπαρήγειν, οὗ 
μόνον οἱ εὐφυχότεροι, ἤδη δὲ καὶ ol καταπληχες xai 
μαλακοὶ τὰς ψυχὰς πρόθυμοι καὶ θαῤῥαλέοι ἐγίνοντο 
καὶ πρὸς τὴν συμπλοκὴν λίαν ἐσφάδαζον. Eig ὄψιν 
δὲ τῶν στρατευμάτων ἀλλήλοις γενοµένων, xai λό- 
γοις παρακλητικοῖς τοῦ τε βασιλέως καὶ τοῦ Σφεν- 
δοσθλάδου τοὺς οἴκείους ἐπιῤῥωσάντων xal τὰ τῷ 
καιρῷ πρόσφορα παραχελευσαµένων, ὡς al σάλπιγ- 
γες τὸ ἐνυάλιον ἤχησαν, συῤῥήγνυται ἀλλήλοις τὰ 
πλήθη τὴν αὐτὴν ἔχοντα προθυµίαν, Καὶ κατὰ μὲν 
τὴν πρώτην προσθολἠὴν oi 'Ῥωμαῖοι μετὰ ῥύμης 
ἐπενεχθέντες σφοδρᾶς καὶ πολλοὺς χαταλαθόντες τὰς 
βαρθαρικὰς τάξεις κατίσεισαν' οὗ μήν Ύε xal 
ὑπαγωγὴ τῶν ἐναντίων ἐγένετο οὔτε τῶν Ῥωμαίων 
λαμπρὸς διωγμὸς, ἀλλ᾽ ἐπιῤῥώσαντες πάλιν ἑαυτοὺς 
οἱ Σχύθαι αὖθις ἆἐπῆλθον μετ’ ἁλαλαγμοῦ τοῖς Ῥω- 
µαίοις. Καὶ μέχρι μὲν τινος ἰσοπαλὴς ἦν ὁ ἁγὼν, 
ἤδη δὲ περὶ δείλην ἀφίαν τῆς ἡμέρας οὔσης ol Ῥω- 
μαῖοι παρακαλέσαντες ἀλλήλους καὶ τρόπον τινὰ 
στομώσαντες ταῖς παραινέσεσιν ἐπέθρισαν τῷ εὖω- 
νύµῳ χέρατι τῶν Σχυβῶν, καὶ πολλοὺς τῷ ἀνυπο- 
στάτῳ κατέθαλον τῆς ὁρμῆς, Συνισταµένων δὲ τῶν 


"Poe ἐπὶ τὸ πεπονηκὸς, τῶν περὶ αὐτὸν ὁ βασιλεὺς εἷς ἐπικουρίαν ἐκπέμπει τινὰς, κατόπιν δὲ καὶ αὐτὸς 
εἴπετο ἀναχεκαλυμμίνοις τοῖς παρασήµοις τῆς βασιλείας, τὸ δόρυ διηγκωνισµένος, τὀν τε ἵππον κεν- 
τρίζων θαμὰ καὶ τῇ fof διεγείρων τοὺς στρατιώτας, ᾽Αγῶνος δὲ καρτεροῦ συστάντος καὶ πολλὰς μεταχλί- 
σεις δεξαµένής τῆς μάχης :(δυοκαίδεκα Ύάρ φησι τροπὰς δέξασθαι τὸν ἀγῶνα), μόλις οἱ Ῥὼς ἀπειρηχό - 
τες πρὸς τοὺς κινδύνους ἀχόσμῳ φυγῇ πρὸς τὸ πεδίον ἑσκίδναντο' οἷς ol Ῥωμαῖοι ἑπόμενοι τοὺς χαταλαµ.- 
θανοµένους ἀνήλισκον. Ἔπεσον οὖν πολλοὶ, καὶ πλείους ἑάλωσαν. Ὅσοι δὲ διαδρᾶναι τὸν χίνδυνον ἴσχυσαν, 


εἰς τὸ Δορόστολον διασώζονται. 


Imperator ob impetratam victoriam sacrificio ve- 
neratus gloriosum martyrem Georgium (nam die 
bujus memorie consecrato cum hoste conflictum 
fuit)postridie ad Dorostolum ducit, ibique castris 
communitis classem Romanam operitur : nam ante 


*O δὲ βασιλεὺς τὰ ἐπινικία θύσας t καλλινίκῳ 
µάρτυρι Γεωργίῳ (Tv γὰρ κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς 
αὐτοῦ µνήµης συῤῥάξας τοῖς πολεμµίοις) τῇ ἐπιούσῃ 
καὶ αὐτὸς τῆς πρὸς τὸ Δορόστολον ἦψατο, bxsick τε 
γενόμενος στρατοπεδείαν ἐπιήξατη ὀχυράν. Οὁὐ μέντο 


133 
χε καὶ πολιορχίας ἤψατο, δεδιὼς µή πως ἀφυλάκτου 


τοῦ κοταμοῦ τυγχάνοντος ἀποδρᾶσαι μετὰ τῶν νηῶν 
δυνηθεῖεν ol 'Póc* αὐλισάμενος δὲ προσέµενε τὸν 
Ῥωμαϊκὸν στόλον. Ἐν τῷ μεταξὺ δὲ ὁ Σφενδοσθλά- 
6ος οὓς κατεῖχε ζωγρίας Βουλγάρους, ἀμφὶ τὰς κ΄ χι- 
λιάδας ἀριθμουμένους , σιδηροπέδαις xal ἄλλοίς 
δεσμοῖς ἠσφαλίσατο, ἐπανάστασιν φοθηθεὶς, καὶ πρὸς 
ὑκοδοχὴν ηὐτρεπίζετο τῆς πολιορκίας. "δη δὲ καὶ 
τοῦ στόλου καταλαθόντος ἐπεχείρει τῇ τειχοµαχίᾳ 
ὁ βασιλεὺς, [P. 6760] xal πολλάκις ἐπεκδραμόντας 
τοὺς Σκύθας ἑἐτρέφατο. Mig δὲ τῶν ἡμερῶν σκεδα- 
σθεῖαι τοῖς Ῥωμαίοις εἲς ἄριστον περὶ δείλην ὀψίαν 
ol βάρδαροι, stc δύο διαιρεθέντες µέρη, ἰππεῖς καὶ 
πεζοὶ ix πυλίδων δόο τῆς πόλεως, τῆς τε κατὰ dva- 
τολὰς, ἣν φρουρεῖν ἁτέταχτο Πέτρος ὁ στρατοπεδάρχης 
μετὰ θρφιῶν καὶ Μακεδόνων, καὶ τῆς πρὸς δύσιν, 
ὅπου ΒῬάρδας ὁ Σκληρὸς μετὰ τῶν Ἑψων δυνάµεων 
τὴν φυλαχὴν ἐπετέτραπτο, ἐξῆλθον παραταζάμενοι» 
νότε πρῶτον φανέντες ἔφιπποι' τὰς γὰρ προηγησα- 
µένας µάχας πεζοὶ διηγωνίσαντο. Οὓς εὐρώστως οἱ 
Ῥωμαῖοι δεξάµενοι ἐχθύμως ἐμάχοντο": καὶ μέχρι 
κολλοῦ ἰσοτάλαντος ἦν ὁ dv. Τέλος δὲ τῇ σφετἐρᾳ 
ἀρετῃ Ῥωμαῖοι τρέπουσι τοὺς βαρθάρους καὶ πρὸς 
τεῖ(ος συγκλείουσι, πολλῶν xdv τῷ ἀγῶνι τῷδε πε- 
σόντων, καὶ μᾶλλον ἱππέων, μηδενὸς δὲ τῶν 'Pu- 
µπαίων τραυµατισθέντος, ἀλλ᾽ Tj µόνων ἵππων πεσόν- 
των τριῶν. Οὕτω δὲ θραυσθέντες ot βάρδαροι xal 
εἴσω τείχους συνελαθέντες νυχτὸς ἐπιγενομένης δι- 
ενοκτέρευον ἄγρυπνοι, xal τοὺς ἐν tj. µάχῃ πεσόντας 
ἁπωλοφύροντο ἁγρίοις xal «φρικώδισιν ὀδυρμοῖς, 
ὡς δοκεῖν τοὺς ἀκούοντας θηρίων εἶναι βρυχηθμοὺς 
καὶ ὠρυχὰς, ἀλλ᾽ οὗ θρήνους ἀνθρώπων xal οἱμωγάς. 
Ἡμέρας δὲ dori διαχελώσης πάντας τοὺς Év τισι 
φρουρίοις elc quAaxijy ἑσκεδασμένους ἀνεκαλοῦντο ἐς 
τὸ Δορόστολον, xal ταχέως ἦχον μετακληθίέντες. Καὶ 
6 βασιλεὺς δὲ ἀνειληφὼς ὅλην τὴν δύναμιν ἦλθεν elo 
τὸ πρὸ τῆς πόλεως πεδίον, καὶ πρὸς πόλεμον ἠρίέθιζε 
τοὺς βαρθάρους. Ἐπεὶ δὲ μὴ ἐξῄεσαν, εἰς τὸ στρατό- 
πεδον ὑποστρέψας ἡσυχίαν ἦγε. Καὶ προσῆλθον αὐτῷ 
πρέσθεις ἐκ Κωνσταντείας xal τῶν ἄλλων φρουρίων 
τῶν πέραν Ἱδρυμένων τοῦ Ἵστρου, ἀμνηστίαν κακῶν 
αἰτούμενοι καὶ ἑαυτοὺς ἐγχειρίζοντες σὺν τοῖς ὀχυ- 
βῥώμασιν' οὓς προσηνῶς δεξάµενος ἀπέστειλε τοὺς 
ταραληψομένους τὰ φρούρια xai στρατιὰν ἀποχρῶσαν 
elc τὴν αὐτῶν φυλαχήν. Ηδη δὲ ἑσπέρας καταλα- 
θούσης τὰς πάσας πόλας τῆς πόλεως ἀναπετάσαντες 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


484 : 
hujus adventum oppugnationem aggredi nolebat, 
ne amne oustodise vacuo navibus effugere Rossis 
liceret. Interim Sphendosthlabus Bulgaros quos 
captivos habebat, ad 20 millia numeratos cotnpe- 
dibus 8ο vinculis constringit, metuens ne ii sedi- 
tionem concitarent, et 8e ad tolerandam obsidionem 
parat. Imperator ubi classis appulit, oppugnare ur- 
bem incipit, et sepe erumpentes urbe barbaros 
profligat. Quadam die sub vesperam Romanis ad 
cenam dissipatis, barbari bipartito agmine equiteg 
et pedites (tum primum ii equites visi sunt, hacte- 
nus pedites tantum pugnaverant) duabus se urbig 
portis effundunt, quarum una versus orientem, 
quam custodire jussus erat Petrus castrorum prim- 
fectus cum Thracibus et Macedonibus ; 401 altera 
occidentalis, ad quam in excubiis locatus erat Barda 
Selerus oum Orientalibus copiis. Aeriter dimicatum 
est, Romanis fortiter eos subsistentibus. Et tametsi 
aliquandiu dubia stetit victoria, tamen ad extre- 
mum Romani sua virtute barbaros fundunt, mul- 
tisque occisis maxime de equitatu, in urbem re- 
liquoscompellunt. Romanorum sauciatus est nemo, 
neque nisi tres equi quidquam periit. Hoo [pacto 
fracti barbari et intra muros coacti noctem istam 
insomnemexegerunt,et eos qui in pugnaceciderant, 
feris atque tarribilibus ejulatibus deploraverunt, 
ut quicunque audirent, non hominum lamenta, 
sed ferarum rugitus et mugitus putaretse percipere. 
Sub auroram omnes qui hine inde per castella pre- 
sidii causa erant, ad se Dorostolum evocant, iique 
presto fuerunt. Imperator quoque totum exercitum 
in campum qui est ante urbem eduxit ; et barbaros 
cum frustra ad pugnam provocasset, in castra re- 
duxit, ac quievit. Ea die ad ipsum veniunt legati a 
Constantia, et aliis trans Istrum sitis castellis, ve- 

niam petentes et se 8ο munitiones dedentes. Qui- 

bus benigne acceptis mittit qui castella recipiant, 

simulque presidia, quibus ea asservari quirent. 

Vespere jam facto Rossi 403 omnibus urbis por- 

tis apertis, numero admodum aucti, in Romanos 

ob noctem nihil tale suspicantes irruunt. Et quidem 

primo conflictu victores videbantur, paulatim ta- 

men Romani superiores sunt facti. Nam ubi Spha- 
gellus fortissime pugnans cecidit, eo amisso animi 
barbarorum languere coperunt et remisit impetus. 
Per totam tamen noctem subsistunt, atque adeo 


oi Ῥὼς, πολλῷ τῶν προτέρων πλείονες ὄντες, ἐπι- Ὦ ad meridiem usque : tum demum animadvertentes 


πίπτουσι τοῖς Ῥωμαίοις ἀνελπίστως διὰ τὴν νύκτα 
διάγχουσι’ καὶ κατὰ μὲν τὴν πρώτην συμθολὴν ἔδοξαν 
προτερῆσαι, μετὰ μικρὸν δὲ ὑπερέσχον 'Ῥωμαῖοι, 
Ὡς γάρ συνίθη πεσεῖν τὸν Σφάγελλον ἠρωϊκῶς d 0- 
νιζόµενον, συνεχύθησαν τῇ τοῦ πεσόντος στερήσει 
καὶ τὰς ὁρμὰς ἐχαυνώθησαν. "ΟὍμὼς ἀνένδοτοι παρ) 
ὅλην τὴν νύκτα διέµειναν xal τὴν ἐπιοῦσαν ἡμέραν 
μέχρι σταθηρᾶς µεσηµθρίας, Τότε δὴ τοῦ βασιλέως 
δύναμιν πεποµφότος ἐφ᾽ ᾧ τοῖς βαρθάροις ἀποχλεῖ- 
σαι τὴν elc τὴν πόλιν εἴσοδον, γνόντες οἱ 'Ρὼς ἔκλι- 
ναν εἰς φυγὴν, xal τὰς πρὸς τὴν πύλιν εἰσόδους ἐπι- 
τετειχισµένας εὑρόντες ἔφευγον διὰ τοῦ πεδίου καὶ 


8Ώ imperatore missam esse exercitus partem qua 
Rossos aditu in urbem excluderet, fuge se dant, 
cumque vias in urbem ducentes invenirent obses. 
sas, per campum fuga dispersi, &b insequentibus 
multi occiduntur. Ka que subsecuta proxime est 
nox, Sphendosthlabus urbis muros fossa profunda 
circumdabat, ne facile Romani cum impetu possent 
eos oppugnatum accedere ; atque hoo modo urbe 
communita statuit obsidionem fortissime perferre. 
Qui& autem plerique militum ejus ob vulnera male 
habebant, et jam consumptis alimentis penuria im- 
minebat, cum importari aliunde quidquam Romani 


139 


GEORGII CEDRENI 


136 


non sinerent, observata nocte tenebrosa ac illuni, A καταλαμθανόμενοι ἀνῃροῦντο. Ὁ δὲ Σφενδοσθλάθος 


. inquam imbres magni, grando terribilis fulguraque 
et tonitrua horrenda inciderant, cum duobus viro- 
rum millibus lintres conecendit et ad quaerenda 
victui necessaria navigat. Cum collegissent prout 
quisque 408 nancisci poterat, frumentum, milium 
et aliagad vitam sustentandam facientes res, rursum 
adverso flumine Dorostolum vehuntur. Atque inter 
revehendum, cum in ripa fluminis viderent calones 
haud paucos, quorum alii equos potabant, alii 
herbam aut ligna colligebant, navibus egressi et per 
silvam absque strepitu incedentes, eos nihil tale 
cogitantes subito adoriuntur, multisque interfectis, 
reliquos palatim in proxima nemora se abdere 
cogunt. Ipsi, suis lintribus rursum conscensis, 66- 
cundo vento Dorostolum redeunt. Imperator, ut hoc 
percepit, molestissime tulit, et prefectos classis 
gravissime culpsvit, quod barbaros'Dorostolo avehi 
non sensissent, minatus etiam mortem, si quid pre- 
terea tale ipsis non observantibus fieret. Quo fa- 
ctum ut ii utramque fluminis ripam diligentissime 
posthao custodirent. Enimvero imperator cum 65 

continuos dies urbem oppugnasset, eam posthac 
obsidione et fame statuit tentare. Ideo vias omnes 
fossis actis et presidiis additis munit, ne quis ali- 
mentorum petendorum causa exire urbe posset; 
ipseque in obsidione interim otio fruitur. 


γυχτὸς ἐπιγενομένης διώρυγι βαθείᾳ τὸ τῆς πόλεως 
ἑστεφάνωσε τεῖχος, (P. 671] ἵνα μὴ εὐχερῶς ἔχοιεν 
ol Ῥωμαῖοι μεθ ὁρμῆς τῷ τῆς πόλεως τείχει προσ- 
πελάζειν. Καὶ οὕτω τὴν πόλιν ἀσφαλισάμενος ἔγνω 
δεῖν εὐψυχότατα τὴν πολιορκίαν προσδέχεσθαι. Ἐπεὶ 
δὶ τὸ πλέον τῆς στρατιᾶς διέκειγτο χαχῶς ἀπὸ τῶν 
τραυμάτων, συνεπελάµθανε δὲ καὶ λιμὸς ἤδη τῶν 
ἀναγκαίων δαπανηθέντων αὐτοῖς, χαι μηδ’ ἔξωθεν 
τὰ πρὸς χρείαν συνεχωροῦντο αὐτοῖς εἰσχομίζεσθαι 
παρὰ τῶν Ῥωμαίων, νύχτα βαθεῖαν xal ἀἁσέληνον 
ἐπιτηρήσας ὁ Σφενδοσθλάθος, καθ ἣν ὑετός τε 
ῥαγδαῖος ἐξ οὐρανοῦ κατηνέχθη xai χάλαζα φοθερὰ 
ἐπεῤῥάγη xal βρονταὶ xai ἀστραπαὶ φρικωδέσταται. 
μονοξύλοις (28) ἐμθὰς μετὰ δισχιλίων ἀνδρῶν ἔξεισιν 
εἷς ἐπισιτισμόν. Συλλεξάμενοι δὲ ὅθεν εὐπόρηκεν 
ἕκαστος σἴτον xal xíyypov xal εἴδη ἄλλα συνεκτικὰ 
τῆς ζωῆς, ἀνήγοντο διὰ τοῦ ποταμοῦ τοῖς μονοξὺ- 
Ἆοις εἷς τὸ Δορόστολον. Ἐν δὲ τῷ ἀναπλεῖν θεασά- 
µενοι κατὰ τὸ χείλος τοῦ ποταμοῦ θεράποντας οὐκ 
ὀλίγους τῶν στρατιωτών, τοὺς μὲν ἵππους ποτίζοντας, 
τοὺς δὲ Ὑορτολογοῦντας, ἄλλους δὲ καὶ ξυλεύοντας, 
ἀποθάντες τῶν πλοίων διὰ τῆς ὕλης ἀψοφητὶ βαδί- 
ζοντες ἁδοχήτως ἐκ τοῦ ἀφανοῦς ἐμπίπτουσιν αὖ- 
τοῖς, xal πολλοὺς μὲν τούτων ἀπέκτειναν, τοὺς δὲ 
λοιποὺς ἐπὶ τὰς πλησίον λόχμας σκελασθῆναι ἡἠνά- 
Υχασαν. Αὖθις δ’ εἰς τάς σχάφας ἐμθάντες καὶ οὗρίῳ 


φερόµενοι πνεύµατι πρὸς τὸ Δορόστολον φέρονται, Τοῦτο δὲ γνωσθὲν sic μεγάλην dvlav ἐμθάλλει τὸν βασιλέα, 
καὶ τοὺς ἀρχηγοὺς τοῦ στόλου iv αἰτίᾳ µεγάλῃ ἔσχεν, ὅτι μὴ ἐπῄσθοντο τοῦ ἐκ Δοροστόλου τῶν βαρθάρων 
ἁπόπλου' ἐπηπείλησε δὲ xal θάνατον αὐτοῖς, εἰ ἔτι ἅπαξ λάθῃ τοιοῦτόν τι γενέσθαι. Καὶ οἱ μὲν τὰς παρ᾽ ἑκάτερα 
ὄχθας τοῦ ποταμοῦ ἐτήρουν ἐπιμελῶς, ὁ δὲ βασιλεὺς ἐφ' ὅλας πέντε xal ἑξήκοντα ἡμέρας τῇ πολιορκίᾳ 
χρησάµενος, καὶ καθ’ ἑκάστην πολεμῶν καὶ μὴ ἀνιεὶς. δἑον ἑνόμισε διὰ προσεδρείας καὶ λιμοῦ ἀποπειρᾶσθαι τῆς 
πόλεως. Διὸ xal πάντοθεν τάρφοις τὰς ὁδοὺς ἀποχλείσας xai φύλακας ἐπιστήσας αὗταῖς, ὡς wf τις ἑξίοι τὰ 
ἐπιτήδεια χοµίσων, ἐκάθητο ἠρεμῶν. Καὶ τὰ μὲν iy Δοροστόλω ἐφέρετο τῇδε. 

Dum h&c ad Dorostolum geruntur, Leo curopo- (— Aiuv δὲ à κουροπαλάτης xal Νικηφόρος ὁ τούτου 


lates et Nicephorus ejus fllius, quos ante docuimus 
incolumibus oculis dimissos, tametsi 404 effodi 
eos sententia jussisset, rursus tyrannidem invadunt. 
Cumque multos urbis et regie custodes corrupis- 
sent, atque ex animi sententia viderentur sibi rem 
confecisse, conducta navi ex insula in quam re- 
legati fuerant, ad continentem urbi e regione loca- 
tam devehuntur, juxta suburbium cui Pelamydium 
nomen, atque inde sub primum galli cantum Cpo- 
lim accedunt. Sed Leo, rei navalis drungarius, 
cui una cum Basilio rectore palatii custodia com- 
mendata fuerat, ea de re a conscio consiliorum 
istorum quodam factus certior, manum mittit ad 
curopalatam et fllium ejus comprehondendos suf- 
ficientem ; qui, hoc animadverso, in Magnum 
Templum confugiunt : inde avulsi in Protam 
insulam relegantur, atque ibi oculi eis effudiun- 
tur. 


D 


παῖς, δοχήσει μὲν, ὡς εἴπομεν ἔμπροσθεν, πηρωθέν- 
τες, ἔτι δ) ἁσινεῖς τὰς ὁράσεις ἔχοντες, εἲς τυραννίδα 
καὶ αὖθις παρεσκευάζοντο, πολλοὺς τῶν ἐν τῇ πόλει 
καὶ τῶν lv τοῖς βασιλείοις φρουρῶν ὑποφθείραντες. 
Καὶ ἐπεὶ τὰ κατὰ γνώμην αὐτοῖς ἀπηρτίσθη, πλοῖον 
µισθωσάμενοι xal iv αὐτῷ ἐμθάντες ἁπαίρουσι τῆς 
νήσου fjv οἰχεῖν κατεχρ]θησαν, καὶ πρὸς τὴν dvci- 
πορθμον τῆς πόλεως ἤπειρον Ὑίνονται χατὰ τὸ προ- 
άστειον ὃ κατονοµάζουσι Πηλαμύδιον, ἐχεῖθεν δὲ περὶ 
πρώτας ἀλεχτρυόνων ᾠδὰς ἐπὶ τὸ Βυζάντιον ἔρχον- 
ται. Ἑνὸς δὲ τῶν συνιστόρων δῆλον θεµένου τὸ έργον 
Λέοντι τῷ δρουγγαρίῳ τοῦ στόλου, τὴν φυλαχὴν ἐπι- 
τετραμμένῳ τῶν βασιλείων σὺν Βασιλείψ τῷ ῥαί- 
Χτωρι, [P. 678] ὁ δὲ δύναμιν ἀξιόχρεων ἐπὶ xaza- 
σχίέσει τοῦ χουροπαλάτου xal τοῦ παιδὸς αὐτοῦ ἐκ- 
πέμπει. Ὅπερ οὗτοι µαθόντες εἷς τὴν Μεγάλην 
καταφεύγουσιν Ἐκκλησίαν * ἐχεῖθεν δὲ ἀποσπασθίν- 
τες εἷς τὴν Πρώτην νῆσον ἐξαπεστάλησαν, κἀχεῖσε 
τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐξωρύχθησαν. 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(28) Μονόξυλα lintres sunt, uno pinguioris arbo- 
ris trunco ercavati, ita leves ut etiam humeris 


transferantur. Περὶ τῶν ἀπὸ τῆς Ῥωσίας ἐρχομέ- 


voy 'Ῥῶς μετὰ τῶν µονοξύλων iv KII. Constantinus 
de Adm. imp. ο. 9 diffuse, GoAn. 


137 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


Ἐφάνη δὲ καὶ χατ᾽ ἐκεῖν xaipooó καὶ ἄλλο τι ὡς Α — Eodem iempore etiam alind quidpiam aocidit 


ολον ἄξιον εἶναι διηγήσεως. Ἠινάχιον ἐκ λίθου Προι- 
κοννησίας ἐπὶ παραδείσου τινὸς τῶν συγκλητικῶν 
εὐρέθη ἀμελῶς ἐῤῥιμμένον, εἰκονισμένας ἔχον δύο 
ἀνθρώπων μορφὰς ἐπὶ τῆς ἐπιφανείας, μίαν μὲν &v- 
δρὸς, ἕτέραν δὲ γυναικός ' ἐν δὲ τῷ µετώπῳ τῆς πι- 
ναχίδος Tj» γεγραμμένον ἐπίγραμμα 005 πη διεξιόν * 
Ἰωάννου xal Θεοδώρας τῶν φιλοχρίστων πολλὰ τὰ 


ἴτη. Ὅπερ τινὰς μὲν εἰς ἔκπληξιν ἦγεν, ὅπως τὰ ' 


ἱνεστῶτα µάλα προεδηλοῦτο σαφῶς * τινὲς δὶ μὴ 
ἀπηλλάχθαι τὸ πρᾶγμα σχευωρίας xal µαγγανείας 
ἐνόμιζον, τὸν τοῦ παραδείσου λεσπότην διὰ τῆσδε τῆς 
µηχανῆς τὴν βασιλικὴν πρὸς ἑαυτὸν ἐχκαλεῖτθαι 
οἱηθέντες προσπάθειαν. Ἑντε δὲ οὕτως ἔχει, εἴτε ἐχεί- 
νως 3, ἀλήθεια, φραζειν οὐκ ἔχω. 

Οἱ δὲ Σχύθαι ἔνδοθεν τῷ λιμῷ πιεζόµενοι, ἑκτὸς 
ὑπὸ νῶν τειχομαχικῶν ἀργάνων καχούµενοι, xal κατ’ 
ἐξα!ρετον iv ἐκείνῳ τῷ τόπῳ ὃν ὁ μάγιστρος Ιωάννης 
ὁ ΄Ῥωμανοῦ τοῦ Κουρχκούα υἱὸς φυλάττειν ἑτέτακτο 
(τὸ γὰρ ἐχεῖσε πετροθόλον ὄργανον οὐ μικρῶς τοὺς 
ἐντὸς ἐπημα[νετο), ἀποκρίναντές τινας τῶν ἀλκιμω- 
τέρων ὁπλίτας ψιλοῖς ἐπιμεμιγμένους ἐπὶ το τοιοῦ- 
τον ἑχπέμπουσιν, ὄργανον, εἴ πως δυνηθεῖε αὐτὸ 
χατεργάσασθαι. Τοῦτο γνοὺς 6 Κουρχούας, ὅτι xpd- 
τιστον Xv» περὶ αὐτὸν ἀναλαθόμενος, ἐθοήθει διὰ τα- 
χεων. Ἑς μέσους δὲ τοὺς Σκύθας γενόμενος ἀκοντίῳ 
βληθέντος αὐτοῦ ἵππου xai σὺν αὐτῷ πεπτωκό- 
τος ἀναιρεῖται κρεουργηθείς. Οἱ Ῥωμαῖοι δὲ ἔπιδρα- 
µόντες xal τοῖς 'Ῥὼς συμπλακέντες τό τε ὄργανον 
ἀθλαδὲς διετήρησαν xai τοὺσ Σχύθας ὠσάμενοι συν- 
ἐχλεισαν εἷς τὴν πόλιν. Ἰουλίου δὲ καταλαθόντος 


non indignum relatu. In pomario senatorii cujus- 
dam viri inventa est tabella ex Proconnesio la- 
pide, forte abjecta, in superficie expressas habens 
duas humanas figuras, unam maris, alteram fe- 
mine : in altera superficie scriptum erat : Diu 
vivant Joannes et Theodora Christi dediti. Fue- 
runt qui eam tabellam magnopere admirarentur, 
qua presens rerum conditio ita aperte explica- 
retur : alii non carere fuco et impostura puta- 
runt, atque 405 hoo commento voluisse domi- 
num pomarii se in gratiam imperatoris insinua- 
re. Utrum vero aui falso sit creditum, nihil 
affirmo. 


Interim Scythe intus fame pressi simul a machi- 
nis oppugnatoriis hostium non leviter ledebantur, 
precipue eo loco qui Joanni magistro, Romani Cur- 
cue filio, demandatus fuerat; nam saxa torquens 
instrumentum ibi collocatum obsessis multa damna 
dabat. Itaque gravis armature delectos milites νθ- 
litibus permistos emittunt, si qua ii ratione eam 
machinam pessumdare possent. Id ubi intellexit 
Curcuas, robustissimis suorum assumptis celeriter 
ad eam defendendam se confert; invectusque in 
medios Scythas ab equo missili icto ejicitur, atque 
a Scythis dilaniatus ferro interit. Reliqui Romani 
concursu facto et machinam integram conservant 
et Rossos in urbem compellunt. Die Julii mensis 
vicesima Rossi universi ad pugnam adversus Roma. 
nos exiverunt. Exhortabatur eos et ad fortitudinem 


µηνός, καὶ εἰκοστὴν ἡμέραν ἄγοντος, ἐξῆλθον οἱ C excitabat Icmor, vir post Sphagellum apud Scythas 


Ῥὼς παμπληθεῖς καὶ τοῖς Ῥωμαίοις συμπλαχέντες 
ἐμάχοντο, παβαθαῤῥύνοντα ἔχοντες xal πρὸς τοὺς 
ἀγῶνας ἀλείφοντα ἄνδρα τινὰ παρὰ Σχόθαις ἐπισημό- 
τατον, Ἴχμορα. μετὰ τοὔνομα Σφάγγελλον τὸν dvai- 
ρἐθέντα τιμώμενον, οὔτε κατὰ συγγένειαν τὴν ἐξ 
αἵματος lv. τοῖς μάλιστα ἀγύμενον παρ) αὐτοῖς οὔτε 
κατὰ αυµπάθειαν, ἀλλ ἐκ µόνης τῆς ἀρετῆς παρὰ 
xis: σεθόµενον. Τοῦτον ἰδὼν ᾿Ανεμᾶς ὁ τῶν Κρητῶν 
τοῦ βασιλέως (29) υἱὸς Κουρουπᾶ, εις ὢν τῶν βασι- 
λικῶν σωμµατοφυλάχων, αὐτὸν τε εὖψυχως ἀγωνιζό- 
µενον xal τοὺς λοιποὺς εἰς τοῦτο παρορμῶντα xal 
διεγείραντα καὶ τὰς τῶν 'Ρωμαίων τάξεις διαταράσ- 
ποντα, µήτε πρὸς τὸ μέγεθος καταπλάχεὶς τοῦ ἀνδρὸς 
μήτε τὴν ἀλκὴν δειλιάσας, [P. 670] ἀλλὰ περικαρ- 
δίφ θέρµῃ ληφθεὶς καὶ τὸν ἵππον τᾷδε χἀκεῖσε πα- 
ῥαχινήσας, µεβ ὁρμῆς ἀκατασχέτου τὸ mappupr ul- 
vov τῷ μηρῷ αὐτοῦ ξίφος σπασάµενος atat χατὰ 
τοῦ Σχύθου, xal πα[ει τοῦτον τῷ φασγάνῳ xarà τοῦ 
ἀριστεροῦ ὤμου περὶ τὴν κλεῖδα, xal ἀποτέμνει τὸν 
αὐχένα, ὡς συµθῆναι τὴν κεφαλὴν σὺν τῇ δεξιᾷ χειρὶ 
ἐκκοπεῖσαν πεσεῖν εἷς τὸ ἔδαφος.Καὶ ὁ μὲν Σκύθης 


primo loco, non quod vel familia ejus precipua es- 
set, vel favorem aliorum sibi aliunde conciliasset, 
ged solius virtutis ergo ab universis in honore ha- 
bitus. Hunc coiu missa pugna Anemas, Cretensium. 
amere Basilii Curupe filius, unus imperatoris sti- 
patorum, 406 cernens fortiter pugnam obire ac 
reliquos excitare et Romanorum ordines conturba- 
re, nihil vel vastitate corporis ejus vel robore deter- 
ritus, sanguine circa cor effervescenle equum hac 
illac torquens, stricto qui ad femur pendebat gladio 
impetum in eum dat vehementissimum, tantumque 
in sinistrum humerum juxta elavioulam imponit 
vulnus, ut et collum abscinderet et cum dextra 
manu ampulatum caput in solum decideret. Ipse 


D illesus ad suos rediit. Exclamatum ad hoc facinus 


promiscue, Romanis ob victoriam letum clamo- 
rem attollentibus, Scythis autem confusum ejulan- 
tibus et vigorem suum dimittentibus. Tandem Ro- 
manis prementibus Rossi fugam faciunt, eaque 
cum dedecore in urbem evadunt. Multi eo die per- 
ierunt, partim ob locorum angustiam a se invicem 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(29) Ant Basilii cognorren est Curupas, ei vox 
áprp& omissa. aut βασίλειος ameram denotat. 
Prius verum puto. Et postea ἀμηρᾶ de eodem ad- 
ditur, nomine omisso. σι. — Omissis Xylandri 
eonjeetarjs et oprrupiionibus hao verba sio inter- 


ParRoL. Ga. OXXII. 


pretor : Hunc cum vidisset. Anemas regia Crelum 
stirpe satus, Curupz filius, unus imperatoris satelli- 
ium. Quid clarius? nam paulo post Anemas hio, 
Cretensium amer, non Basilii filius enuntiabitur. 
GOAR, 


439 


GEORGII CEDHRENI 


140 


conoulcati, partim & Romanis assecutis eos in A ἔχειτο πεσὼν, ὁ Ó' ᾽Ανεμᾶς ἁσινὴς ἐπανῆκεν slc τὸ 


fuga cesi. Quod nisi nox ingruens Sphendosthla- 
bum eripuisset, utique et ipse vivus in Romano- 
rum venisset potestatem. Superstites a clade cum 
intra monia venissent, magno cum luctu ao 
planctu mortem Icmoris deploraverunt. Et Βο- 
mani cum barbaris occisis spolia deiraherent, 
inter cadavera etiam mulieres invenerunt virili 
habitu tectas, qua inter maritos in Romanos pu- 
guaverant. 


Goc αὐτὸς, εἰ μὴ νὺξ ἐπιγενομένη τοῦτον ἑἐῤῥύσατο, 


γενόµενοι, χκωκυτὸν ἐπὶ τῷ τοῦ Ἴκμορος θανάτῳ 
σχυλεύοντες ol “Ῥωμαὶοι εὗρον xal υὙυναῖκας ἐν 
μετὰ τῶν ἀνδρῶν πρὸς ᾿Ῥωμαίους ἀγωνισαμένας. 


40: Jam barbaris bello omnia erant adversa. 
Nam neque suppetiarum spes erat, cum et ipsorum 
gentiles procul abessent et finitime barbare gentes 
à Romanis sibi metuentes auxilia denegarent; et 
commeatus ipsos deficeret, quod Romana cl:sse 
ripas accuratissime custodiente nihil eis poterat 
importari; eademque res obstaret quo minus 
lembis suis aufugere possent, cum interim Roma- 
nis quotidie veluti ex perenni fonte omnia afflue- 
rent bona, et subinde equestres terrestresque copie 
&ccederent. Itaque concilium cogunt. Ibi alii noctu 
furtim aufugiendum censebant, alii Romanorum 
fidem pacemque implorandam, atque ita (aliter 
enim non licere) domum redeundum : aliis aliud 
pro re nata videbatur. Omnium tamen eo tendebant 
sententie, belli finem esse faciendum. At Sphendo- 
. Bthlabus hortari ut adhuc semel cum Romanis 
congredi vellent, et vel fortiter pugnando eos de- 
vincere, vel ei victoria potiri non daretur, gloriosam 
&tque felicem mortem turpissime atque infami 
vite preferre. Qui enim vitam toleraturi essent 
fuga servatam, contemnentibus ipsos porro vicinis 
populis, quibus antea terrori fuissent? Ea senten- 
tia placuit, assensique sunt omnes, et polliciti ex- 
itremum 408 se pro vita sua certamen summa vi 
obituros. Postridie ergo universi urbe exeunt, por- 
tasque claudunt, ne quis in urbem e fuga pervenire 
possit. Commisso prelio acriter pugnatur. Jam 
barbaris animose pugnantibus, Romani et gravis 
sua armature pondere et solis sereno meridie ar- 
dore ao siti languere incipiebant, cum imperator 
re animadversa succurrit cum suis, et hostium ve- 
hementis se objicit, utresque interim aqua et vino 
plenos afferri jubet. Inde quos sstus ac sitis afflixe- 
rat recreati violento impetu in Scythas irruunt; 


στρατοπεδον. Ἄρθη ἐπὶ τῷ ἔργφῳ φωνὴ παμμιγὴς, 
τῶν μὲν Ῥωμαίων ἁλαλαξάντων ἐπὶ τῇ νίκῃ, τῶν 
δὲ Σχκυθὼν ἀσήμως ὁλολυξάντων καὶ τῆς ἑαυτῶν 
ὑπενδόντων ἑνστάσεως. Ἐπιθρισάντων δὲ τῶν Ῥω- 
μαίὼν stc φυγὴν ἐγχεχλίκασι, καὶ ἀκλεῶς εἰς τὴν 
πόλιν ἔσωζοντο, Ἔπεσον δὲ πολλοὶ κατὰ τήνδε τὴν 
ἡμέραν, ὑπ᾿ ἀλλήλων τε συμπατούµενοι διὰ τὴν στε- 
νοχωρίαν καὶ ὑπὸ Ῥωμαίων σφαττόµενοι τῷ xaxa- 
λαμθάνεσθαχι. Μικροῦ δ’ ἄν ἑάλω καὶ ὁ Σφενδοσθλά- 
Οἱ δὲ τὸν κίνδυνον διαδράντες, ἐντὸς τοῦ περιδόλου 
µέγαν ἐχόψφαντο. Τοὺς δὲ πεσόντας τῶν βαρθάρων, 


τοῖς ἀνηρημένοις κειµένας ἀνδρικῶς ἑσταλμένας xal 


Ἐπεὶ δὲ τοῖς βαρθάροις κακῶς ἐφέριτο τὰ τοῦ 
πολέμου xai ξυμμαχίας ἦν ἑἐλπὶς οὐδαμοῦ (of τε γὰρ 
ὄμοφυλοι ἦσαν μαχρὰν, xal τὰ ὅμορα Βάρθαρα τῶν 
ἐθνῶν δείσαντα τοὺς Ῥωμαίους ἀπείπαντο τὴν βοή- 
θειαν * ἐπελελοίπει δ᾽ αὐτοὺς xal τὰ ἐπιπήδεια, καὶ 
οὐδαμόθεν εἰσχομίσασθαι δυνατὸν ἣν, τοῦ Ῥωμαὶϊκοῦ 
στόλου τὰς ὄχθας ἀκριθῶς τηροῦντος τοῦ ποταμοῦ- 
ἐπέῤῥει δὲ καὶ τοῖς 'Βωμαίοις ἑκάστης ἡμέρας ὡς 
Ex τινος ἀφθόνου πηγῆς πάντα τὰ ἀγαθὰ, καὶ ἵππι- 
καὶ καὶ πεζιχαὶ δυνάµεις διὰ παντὸς προσετίθεντο " 
καὶ οὐδὲ τοῖς κελητίοις ἑαυίῶν ἐμθάντας ἀποδρᾶναι 
ἦν δυνατὸν, τῶν διεξόδων, ὡς εἴπομεν, ἀχριθῶς φυ- 
λαττομένων), συμθουλὴν συστησάµενοι o? μὲν νυχτὸς 
συνεθούλευον χκλέψαι τὴν ἀναχώρησιν, ἄλλοι δὲ δε- 
ξιὰς καὶ πίστεις παρὰ Ῥωμαίων αἰτήσασθαι ofa μὴ 
ἄλλως δυνατῆς οὔσης τὴς ὑποχωρήσιως, καὶ οὕτω 
πρὸς τὰ o*xsia ἀπᾶραι. Καὶ ἄλλων ὥς πη ἑχάστῳ ὃ 
καιρὸς ἑἐδίδου συµθουλευσάντων. πάντων δὲ καθάπαξ 
καταθἐσθαι τὸν πόλεμον ἐπιθυμούντων, ὁ Σφενδο- 
σθλάδος παφῄνει μᾶλλον ἔτι ἅπαξ πολεμῆσαι Ῥω- 
µαίοις, καὶ ἤ καλῶς ἄγωνισαμένους ἐπικρατεῖς τῶν 
ἐναντίων γενέσθαι, ἤ ἡττηθέννας αἰσχίστης ζωῆς καὶ 
ἐπονειδίστου εὐκλεᾷ καὶ µακάριον προτιµήσασθαι 
θάνατον * ἀθίωτον γὰρ ἔσται αὐτοῖς δρασμῷ τὴν σω- 
τηρίαν πορισαμέέοις, εἴπερ μέλλοιεν εὐκαταρφρόνη- 
τοι ἔσεσθαι τοῖς γειτονοῦσιν ἔθνεσιν, ἃ τὸ προσθεν 
αὐτοὺς ἐδεδίεσαν αφοδρῶς. [Ῥ. 680] *Hosssv ἡ τοῦ 
Σφενδοσθλάθου βουλὴ, καὶ κατέθεντο πάντες τὸν 
ὑπὲρ ψυχῆς ἔσχατον ἀναδέχεσθαι κίνδυνον ταῖς ὅλαις 
δυνόµεσι. ΤΠ γοῦν ἐπιούσῃ ἐξελθόντες τοῦ ἄστεος 
πανδημεὶ, καὶ τὰς πύλας ἀποχλείσαντες, ὡς µή τινι 
δυνατὸν st τραπέντι διασώζεσθαι πρὸς τὴν πόλιν, 
συµθάλλουσι τοῖς Ῥωμαίοις. ᾿Αγῶνος δὲ καρτεροῦ 
συστάντος xal τῶν βαρθάρων εὐψύχως ἀγωνιζομέ- 
vov, τῷ ἡλίῳ καυσούµενοι ol 'Ῥωμαῖοι καὶ δίψει πο- 


iisque audacter subsistentibus, aliquandiu {2410 D νούµενοι ὡς πανοπλῖται (ἦν γὰρ καὶ σταθηρὰ µεσηµ- 


Marte pugnatum es!. Tandem imperator sentiens 
loci angustiam virtuti suorum obstare ac Scythis 
eo animos augeri, mandat ducibus ut retro in pla- 
nitiem procul ab urbe abducant, fugientiumque 
speciem non effuse sed sensim cedendo preboant, 
atque ubi hostem longe ab urbe avocarint, subito 
equis conversis aggrediantur. Jussa exsequuntur 
duces. Et Rossi cedentes Romanos fugere opinati, 
mutuo gese exhortati, magno cum fremitu eos 409 


θρία (ἵρξαντο ἑνδιδόναι. "Ὅπερ αἱσθόμενος 6 βασι- 
λεὺς διὰ ταχέων μετὰ τῶν περὶ αὐτὸν ἐθοήθει, καὶ 
αὐτὸς μὲν τὴν ἀκμὴν ὑπεδέξατο τοῦ πολέμου, τῷ δὲ 
πεπονηχκότι στρατεύµατι ὑπὸ ἡλίου καὶ δίψης ἀσκοὺς 
οἵνου καὶ ὕδατοα πλήρεις προσέταξε κοµίζειν. Οἷς 
χρησάµενοι xal τὴν δίψαν xai τὸν τοῦ ἡλίου καύσωνα 
ἀποκρουσάμενοι καὶ ἑαυτοὺς ἀναλαθόντες μιτὰ σφο- 
ὁρότητος xal ῥύμης τοῖς Σχύθαις ἐπέῤῥαξαν. 'Exsi- 
vov δὲ γενναίως ὑποδεξαμένων ἦν ἡ µάχη ἰσοπαλὴς, 


t 


1u 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


142 


μέχρις ἂν ὁ βασιλεὺς τὴν στενοχωρίαν opaodusvoc À insequuntur. Romani, ut ad prescriptum locum eat 


τοῦ τόπου, καὶ bx τούτου χατανοήσας τοῖς Σχύθαις 
ἐπιχίνεσθαι τὴν καρτερίαν τῷ τοὺς Ῥωμαίους ἐστε- 
νοχωρησθαι xai μὴ οἵους εἶναι ἔργα πρέποντα τῆς 
ἑαυτῶν ἀλχκᾶς ἐπιδείχνυσθαι, ἐπέσκηψε τοῖς στρατ- 
ηχοῖς εἴχειν elc τοὐπίσω πρὸς τὸ πεδίον, xai τῆς πό- 
λεως πόῤῥω ἀφίστασθαι δόχησιν φευγόντων παρέχον- 
τας, μὴ μέντοι γε προτροπάδην, ἀλλ᾽ ἡμέρα καὶ 
χατ᾽ ὀλίγον εἴκοντας, κἀπειδάν ἄποθεν τῆς πόλεως 
διώκοντας ἐκχαλέσωνται, αἰφνίδιον παρενεγχόντας 
τος χαλινοὺς ἐπιστρέφειν τοὺς ἵππους καὶ τούτοις 


συμπλέχεσθαι. Καὶ ol μὲν ἐποίουν τὸ κελευσθὲν, οἱ 


perventum, conversi fortiter hostem invadunt. Ibi 
prelio fervente, ductor Theodorus a Mistheia equo 
suo lancea confosso in terram cadit, et circa eum 
acre oritur cerlamen, Rossis interficere, Romanis 
servare satagentibus. Ipse ab equo collapsus Soy- 
tham quemdam cingulo arreptum hao illac peltse 
instar observans, eo conjectas in se hastas excutit, 
sensimque retro abiens ad suos revertitur, doneo 
Romani Scythis vi repulsis eum periculo eripiunt. 
Id prelium diremptum est, incerta etiamnum vio- 
toria. 


Bb Ῥὼς τὴν εἷς τοὐπίσω ὑποχώρησιν τῶν Ῥωμαίων quylv οἴηθέντες, ἀλλήλους παρακαλεσάµενοι εἶποντο 
σὺν ἀλαλαγμῷφ. Oc δὲ κατὰ τὸν ὡρισμένον ἐγένοντο τόπον oi Ῥωμαῖοι, ἐπιστραφέντες προσρήγνυνται 


τούτοις Ὑενναίως, ᾿Ενταῦθα µάχης ἰσχυρᾶς γενομένης συνἑθν στρατηγὸν Θεόδωρον τὸν ἐκ Μισβείας τοῦ 
Ίππου αὐτοῦ λογχευθέντος πεσεῖν κατὰ γῆς. Περὶ τοῦτον ἅμιλλα ἐγένετο πκαρτερὰ, τῶν piv Ρὼς áv- 


ελέσθαι, τῶν δὲ ΄Ῥωμαίων ὅπως μὴ ἁἀφαιρεθείη φιλρτιμουµένων, Οὗτος γὰρ ὁ Θεόδωρος τοῦ ἵππου πε- 
σὼν, ἕνα τινὰ τῶν Σχυθῶν τῆς ζώνης ὁραξάµενος xal τῖδε χἀχεῖσε τῷ χειρὸς σθένει χινῶν ὥς τι µι- 
χρὸν ἀσπιδίσκιον κοῦφον, τὰς κατ αὐτοῦ πεμποµένας αἰχμὰς ἀπεκρούετο, xal κατὰ μικρὸν πρὸς τοὺς 
Ῥωμαίους ὑπανεχώρει ὀπισθοκινήτῳ τῇ πορείφ. Τέλος ἐπιθρίσαντες οἱ Ῥωμαῖοι τούς τε Σκύθας ἀπώσαντο 
καὶ τὸν ἄνδρα τοῦ κινδύνου ἐῤῥύσαντο. Καὶ τὰ στρατεύματα διελύθησαν τελείως, μηδαμῶς ἔτι χρίσιν τοῦ πολέμου 
λαθόντος. 

'O βασιλεὺς δὲ εὐφυχότερον νῦν μᾶλλον fj πρότε Β At imperator animosius quam ante preliari Scy- 


pov ὁρῶν ἀγωνιζομένους τοὺς Σκύθας, καὶ τὴν τοῦ 
Ὑρόνου τριθὴν βαρούμενος, οἰχτείρων δὲ καὶ τοὺς 
Ῥωμαίους ταλαιπωρουμένους καὶ τῷ πολέμῳ χακῶς 
πάσχοντας, µονομαχίᾳ ᾠήθη χρῖναι τὰ πράγματα. 
Καὶ δὴ διαπρεσθεύεται πρὸς τὸν Σφενδοσθλάδον, 
προχαλοόµενος αὐτὸν εἷς povopay lav, δέον εἶναι λὲ- 
Ίων ἑνὸς ἀνδρὸς θανάτῳ κριθῆναι τὸ [P. 681] ἔργον 
 χατασφάττεσθαι xal κατὰ μικρὸν δαπανᾶσθαι τὰ 
ἔθνη, καὶ τὸν νιχήσαντα κύριον εἶναι τῶν ὅλων. Οὔ- 
τος δὲ τὴν πρόκλησιν μὲν ox ἐδέξατο, λόγους & 
ἱπαφῖῆχεν ὑπεροπτικοὺς, ὡς τὰ κατ αὐτὸν ἄμεινον 
αὐτὸς τοῦ ἐχθροῦ σκοπήσει ' αὐτὸς δὲ εἰ μὴ ζῇν 
ire σχολὴν, εἰσὶ µυρίαι ἄλλαι βχνάτου ὁδοί” τούτων 
ὑποίαν αἱρεῖται ἑλέσθω. Ταῦτα φρυαξάµενος τῆς 
πολεμικῆς εἶχετο παρασκευῆς προθυµότερον. 'O δὲ 
βασιλεὺς τὸν ἐκ προκλήσεως ἀπογνους ἀγῶνα, πᾶσι 
ερόποις ἐμηχανᾶτο τὴν εἰς τὴν πόλιν ἀποκλεῖσαι 
εἴτοδον τοῖς βαρθάροις, καὶ πρὸς τὸ ἔργον ἐκπέμπει 
Βάρδαν μάγιστρον τὸν Σκληρὸν μετὰ τῶν ταγμάτων 
ὧν αὐτὸς ἑστρατήγει' τὸν δὲ πατρίκιον Ῥωμανὸν (30) 


thas videns, tempusque teri egre ferens, θαοσυπι- 
que erumnas ejus belli miserans, singulari pugna 
decernendum censet. Itaque Sphendosthlabum per 
legatos provocat et ostendi! prestare unius hominis 
interitu rem deoidi quam paulatim totas gentes 
perimi, ut vietori in omnes paretur imperium. 
Barbarus conditionem oblatam repudiat, superbe- 
que respondet melius quid sibi ex re sit, se quam 
hostem intelligere. Si Romano imperatori non vacet 
vivere, infinitas esse mortis vias : deligeret quam 
vellet. 430 Ipse ad bellum omni studio se parat. 
Singularis pugne spe dimissa, imperator, omni 
modo id molitur, ut ingressu urbis barbaros arceat. 
At id negotii emittit Bardam Durum magistrum 
cum suis cohortibus. Romanum vero patricium, 
Constantini Cesaris filium Romani senioris N. et 
Pelrumexercitus prefectum cum suis copiis hostem 
invadere jussit; estque acerríme utrinque pugna- 
tum, et varie nunc ad hos nunc ad alteros inclinata 
victoria diu anceps fuit. Ibi rursum amere Creten- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 
(30) Hujus alii, quod sciam, non faciunt mentionem. In gratiam lectoris Constantinos et Romanos 


ordine hio exponam. | 
Leo Basilii Macedonis fllius 
imp. 1. 


| 
Halena Lacapeni AZ CN, Constant. Leonis fll. imp. 


2 et 4 


senioris Pd 


ejus collega et socer Romanus Laca- 
penus senior imp. 3 


ο σσ 


Theodora," Zimisces. Romanus 3.//«. Teophano ή Nicephorus Christifer Stephan. Constantin. 


Cedreno. 6. Phocas. 9. hoo Cesares voco, non imperatores. 
| 
Basilius. Constantinus. Theodore Zi- Romanus Romanus 
qui post Zimiscam impe- misce uxor. 2. patricius. 
rarunt, Panvinio. 
7. 8. . AYL. 


445 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


140 


ὁ βασιλεὺς, καὶ «à ἁδόμενον λόγιον ἐπειπὼν, ὡς À heo omnia imperator conürmavit, fatus illud 


ἔθος Ῥωμαίοις τοὺς πολεµίους πλέον εὐεργεσίαις fj 
ὅπλοις νικᾷν, πάντα τὰ αἴτούμενα ἐθεθαίωσε. Γενο- 
µένων δὲ τῶν ς«πονδῶν ὁ Σφενδοσθλάθος καὶ εἲς ὄψιν 
ἑλθεῖν καὶ ὁμιλίαν τῷ βασιλεῖ ἐδεήθη. Ἐπινεύσαντος 
δὲ καὶ πρὸς τοῦτο ἀφίκετο. Καὶ συµµίξαντες ἀλλή- 
lot, καὶ διαλεχθέντες περὶ ὧν ἂν ἐθούλοντο, ἀπηλ- 
λάγησαν. Ὁ δὲ βασιλεὺς αἰτήσαντος καὶ τοῦτο τοῦ 
Σφινδοσθλάδου, καὶ πρὸς Πατζινάχας διαπρεσθεύε- 
ται, sl. βούλονται, φίλους αὐτοὺς xal συμμάχους ἀξιῶν 
ἔχειν, καὶ μὴ διαπερᾳν. τὸν Ἴστρον xai τὰ Βουλγά- 
pev ληΐζεσθαι, παραχωρῆσαι δὲ xal τοῖς Ῥὼς κω- 
λύτως διελθεῖν τὴν αὐτῶν γῆν xal οἴχαδε ἀπελθεῖν. 
᾽Απεπλήρου δὲ τὴν πρισθείαν θεόφιλος ὁ τῶν EU- 
χαΐτων ἀρχιερεύς. Οἱ δὲ τὴν πρεσθείαν δεξάµενοι, 
τὴν διάθασιν µόνην ἀπαγορεύσαντες τῶν Ῥὼς, πρὸς 
τἆλλα σπονδὰς ἔθεντο. Τῶν δὲ 'Ρὼς ἀποπλευσάντων, 
τῶν παρὰ ταὶς ὄχθαις τοῦ ποταμοῦ φρουρίων xal 
πόλεων πρόνοιαν θέµενος Ó βασιλεὺς καὶ φρουρὰν 
καταλικὼν τὴν ἁρχοῦσαν ἐς Ἴθη τὰ Ῥωμαίων 
ἀνέζευξεν. "Ov ὁ τῆς πόλεως ἀρχιερεὺς μετὰ τῆς 
συνόδου καὶ πάντες οἱ ἐν τέλει μετὰ παιάνων καὶ 
ἐπινικίων εὐφημιῶν ὑπεδέξαντο στεφανηροῦντες, 
τἔθριππον ὄχημα λευκοπώλων ἔχοντες ἠτοιμασμέ- 
vov πάνυ διαπρεπῶς, xal τούτου ἐπιθάντα ἀξιοῦν- 
τες θριαμθεῦσαι τὸν βασιλέα. 'O δὲ μηδὲν σοθα- 
ρὸν ἐθέλων, ἀλλὰ µμµέτριον ἑαυτὸν ἐπιδειχνύμε- 
voc, τοὺς μὲν προσενεχθέντας ἀνειλήφει στεφάνους 
καὶ ἵππῳ λευχῷ τὸν θοίαµθον ἐξεπλήρωσεν, ἐν δὲ τῷ 
ἅρματι τὰς Βουλγαθιχὰς θεὶς τῶν βασιλέων στολὰς 
καὶ ἄνωθεν τούτων εἰκόνο τῆς θεοµήτορος ὡς πολιού» 
Χου, προπορεύεσθαι ἑαυτοῦ διετάξατο. Ἐν δὲ τῷ 
λεγομένῳ φόρῳφ Ὑενόμενος xat. ἀποχρώντως εὐφημη- 
θεὶς, xat τῇ θεοµήτορι καὶ τῷ ταύτης Υἱῷ τὰς ἐπινι- 
χίους εὐχαριστίας παρεσχηχὼς, τὰ παράσηµα τῆς 
Βουλγαρικῆς βασιλείας, ἐπ᾿ ὄψει τῶν πολιτῶν τὸν 
Βορίσην ἀποδι.δύσκει ' [P. 683] τὰ δὲ ἦν στέφανος ἐκ 
χρρσοῦ xai τιάρα υενησµένη ix βύσσου καὶ πέδιλα 
ἑρρθρά Ἐκεῖθεν sl; τὴν Μεγάλην φοιτήσας Ἐκκλη- 


C 


decantatum, Romani moris esse hostem benef(itio 
magis quam armis vincere. Paclis initis Sphen- 
dosthlabus etiam colloquium imperatoris petiit. 
Estque admissus, et collooutus de quibus volebat 
recessit. Ejus rogatu etiam imperator per legatos 
ἃ Patzinacis petil ut socii amicique Romanorum 
flant, neque Istrum populande Bulgarie causa 
transeant, utque Rossis per suam ditionem in pa- 
triam redeundi facultatem concedant. Obiit eam 
legationem Euchaitorum summus pontifex Theo- 
philus. Patzinace reliqua pacti omnia, tantum 
Rossis per sua transitum denegarunt. Cum Rossi 
navibus euis avecti domum versus essent, impera- 
tor castellis et urbibus que ad ripas fluminis 
sunt communitis Cpolin rediit. Excepit eum urbis 
patriarcha et pontificum ordo 80 senatus cum pea- 
nibus et letis victorie gratulationibus coronatum; 
et adduxerant quadrigas magnifice adornatas, 
quas quatuor albi equi traherent, 488 eoque in- 
vehi eum ac triumphare volebant. Sed imperator 
nihil insolens aut superbum admittens, moderate 
se gesgit; sertisque que offerebantur acceptis albo 
equo triumphum duxit, quadrigis Bulgaricas regum 
vestes imposuit, supraque has imaginem Deiparee, 
ut que tutelum urbis goreret, eamque se prescedere 
jussit. Ut in forum venit, gratulatoriarum jam sa- 
tur acclamationum, actis pro parta victoria Deiparae 
et ejus Filio gratiis, In conspectu populi insigni- 
bus Bulgarici regni Borisem exuit (ea erant corona 
aurea, tenia byssina et calcei rubei), indeque ad 
Μαρηυσι progressus Templum coronam Bulgari- 
cam Dco donarii loco suspendit. Borisen ad magistri 
dignationem evehit, atque ita in palatium reverti- 
tur. Ceterum Sphendosthlabus patriam repetens, 
dum per Patzinaoas transit, insidiis jam ante paratis 
et ipsum exspectantibus illapsus cum suis ad in- 
ternecionem ceditur : succensebant enim ei Patzi- 
nace ob ictum cum Romanis fedus. 


σίαν xal lv αὐτῃ τὸν Βουλγαρ.κὸν στέφανον ἀνάθημα τῷ Θεῷ διδωκὼς, ἀναγαγὼν δὲ καὶ τὸν Βορίσην slc 
τὸ τῶν µαγίστρων ἀξίωμα, ἐπορεύθη cel; τὰ βασίλεια. Ὁ δὲ Σφενδοσθλάθος εἲς τὰ obuia ἤθη ὑὁποστρέφων 
b τῷ διιέναι τὴν τῶν Ἡατζινάκῶν γῆν περιπίπτει ἐἑνέδραις ἤδη προευτρεπισθείσαις καὶ ὑποδεχομέναις 
αὐτὸν, καὶ ἄρδην αὐτός τε καὶ τὸ συνὸν αὐτῷ ἀπόλλυται πλῆθος, μηνιώντων abt τῶς Πατζινάκων διὰ 


τὰς slc τοὺς 'Ῥωμαίόυς σπονδάς. 


'O δὲ βασιλεὺς χαριστήρι« τῶν τροπαίων ἀποδι- D — Porro imperator ut gratias Christo Servatori re- 


δοὺς τῷ Σωτηρι Χριστῷ ναὸν ἄνωβεν τῆς ἀφψῖδος τῆς 
γαλκῆς ἀνφκοδόμησεν ix καινῆς, μηδενὸς φεισάµε- 
voc τῶν slc πολυτέλειαν συντεινόντων καὶ κόσμον. 
ἸΑφῆχε δὲ xal τοῖς ὑποφόροις πᾶσι τῶν δλῶν θεµᾶ- 
των τὸ λεγόµενον καπνικόν. Προσέταξε δὲ xal iv τῷ 
νοµίσµατι xal ἐν τῷ ὁθολῷ εἰχόνα ἐγγράφεσθαι τοῦ 
Σωτῆρος, μὴ πρότερον τούτον γινομένου. Ἐγρά- 
οοντο δὲ καὶ Ὑράµµατα ᾿Ῥωμαϊστὶ (32) iv θατέρῳ 
μέρει ὥδέ xv διεξιόντα ' « Ιησοῦς Χριστὸς Βασιλεὺς 


ferret, templum quod supra fornicem Chalces est, 
de novo ediflcavit, nulli sumptui parcens dum id 
quam ornatissimum faceret. Absolvit etiam subdi- 
tos universos fumario tributo. Et edixit ut cum 
in aureo nummo tum in 484 obolo Servatoris 
insculperetur imago, quod antehac non fuerat re- 
ceptum; et alteri parti inscribi jussit : « Jesus 
Christus rex regum. » Quod successores etiam 
observarunt. Basilio patriarche crimina quedam 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(32) Mihi nuper in Oriente degenti nnmisma hu- 
jusmodi sneum, in museum Thuanum deinde tran- 
slatum, incidit in manus, cujus dictio quidem 


Greca character autem Latinus, τὰ γράμματα "Po- 
αἴστί, hao figura cernuntur : Jesus Christus Ρα»: 
eus basileon. GoaR. 





441. 


GEORGII CEDRENI 


148 


ohjecta, isque in concilio propterea depositus Λ βασιλέων. » Τοῦτο δὲ καὶ ot καθεξῆς ἐτήρησαν βασι- 


cum esset, Antonio Studite patriarchatus manda- 
tus est. 


Augusto mense, indictione tertia, cometa exati- 
tit, quem & barbe forma pogoniam vocant; et visus 
est usque ad octavum mensem indictionis quarte. 
Is premonstrabat imperatoris obitum et calamita- 
tes immedicabiles, qu& propter civilia bella Roma- 
norum ditioni erant eventura. 

Secundum haec imperator expeditionem facit 
contra eas urbes que, uti docuimus, ab imperatore 
Nicephoro subacte bello et Romanis stipendiarite 
factae defecerant; et Damascum usque profectus 
nonnullas verbis, quasdam bello et vi recuperat, et 
omnibus rite constitutis, iter domum versus insti- 
tuit. Eo in itinere cum Anazarbam, Podandum et 
reliqua loca transiret, videretque obiter magnifica 
et fertilissima predia. quesivit ex lis qui aderant 
quinam horum essent domini. Cumque respondere- 
tur omnia ea esse Basilii cubicularii intimi, partim 
nuper 485 Romano imperio adjecta a Nicephoro 
imperatore, partim &b hoc, partim ab alio schola- 
rum domestico, quedam ab ipso Tzimisca, atque 
ea omnia Basilio donata, nihil memoratu dignum 
videns relictum rei public;e de tam multis ei ac- 
quisitis bonis, gravi correptus dolore et gemitu 
ex imo pectore ducto : « Proh indignam, ait, rem, 
oomites, publicas jinsumi pecunias, Romanos exer- 
citus &erumnas exantlare, imperatores extra sui 
imperii fines labores tolerare, et tamen quidquid 
tot laboribus atque molestiis conficitur, id omne in 
unius venire spadonis possessionem.» Hunc impe- 
ratoris sermonem quidam ad Basilium detulit. Quo 
ille irritatus ex eo tempore occasionem quzsivit 
imperatoris tollendi. Itaque eum qui minister a 
poculis imperatori erat, aliquando blanditiis et mu- 
neribus corrumpit, ejusque opera venenum non ve- 
hementissimi generis et quod statim necaret, sed 
quod sensim vires haurientis exstingueret, impera- 
tori propinat. Quo is epoto paulatim contabescens 
et viribus deficiens, tandem etiam carbunculis per 
humerosexortis, multo peroculoseffluente sanguine 
Cpolin reversus viveodi finem fecit, imperio Basi- 
lio et Constantino Romani filiis relicto. Imperavit 
annos 6 totidemque menses et paulo amplius. 


λεῖς. Βασιλείου δὲ τοῦ πατριαρχου ἐπ᾽ αἰτίαις δια- 
θληθέντος xal συνοδικῶς καθαιρεθέντος προεθλήθη 
πατριάρχης Αντώνιος ὁ Στουδίτης, 

Αὐγούστῳφ δὲ μηνὶ, ἱνδικτιῶνος Y', ἐφάνη xal xo- 
µήτης ὁ λεγόμενος πωγωνίας, xal ἐφαίνετο ἕως 
ἸὈχκτωθρίού μηνὸς τῆς τετάρτης ἱνδικτιῶνος. Προ- 
εµήνυε δ᾽ οὗτος τὸν τοῦ βασιλέως θάνατον καὶ τὰς 
μελλούσας κατασχεῖν viv Ρωμαίων γῆν ἐκ τῶν ἐμ- 
φυλίων πολέμων ἀπαραμυθήτους τύχας. 

Τῶν δ᾽ ὑπὸ τοῦ βασιλέως Νικηφόρου προσκτηθει- 
σῶν πόλεων xai τῶν ὑπόφόρων Ὑγενοµένων Ῥω- 
µαίοις, ὡς ἔμπροσθεν εἴρηται, ἁραμένων πτέρναν . 
καὶ τὴν Ῥωμαϊκὴν ἀποσεισαμίνων ἑξουσίαν, ἕξεισι 
xat' αὐτῶν ὁ βασιλεὺς xal ἄπεισιν ἄχρι Δαμασκοῦ. 
Καὶ τὰς μὲν πειθοῖ xal λόγῳ, τὰς δὲ πολέμῳ xat βίᾳ 
ἀνακτησάμενος, xal πάντα xavà τὸ πρέπον καταστη- 
αάµενος, ἀνέζευξε πρὸς τὴν βασιλίδα. Γενομενος δὲ 
κατὰ τὴν ᾿Ανάζαρθον, καὶ τὸν Ποδανδὸν καὶ τὰς λοι- 
πὰς παροδεύων χώρας, xal βλέπων τὰ dv ποσὶ, 
κτήσεις τε ὁρῶν πολυτελεῖς καὶ χωρία εὐφυῆ τε καὶ 
πάµφορα, διεπυνθάνετο τοὺς παρευρηµένους τίνος 
Bv καὶ εἶεν αὗται. Ως ὃ) ἐμάνθανε παρὰ τῶν ἑέρω- 
τωµένων ὄτιπερ τοῦ παρανοιµωμένου «tcl Βασιλείου 
πᾶσαι. αὕτη μὲν xal αὕτη Ῥωμαίοις προσκτηθεῖ- 
σαι ἔναγχος παρὰ Νικηφόρου τοῦ βασιλέως, αὕτη δὲ 
παρὰ τοῦδε τοῦ δοµεστίχου τῶν σχολῶν, καὶ αὕτη 
παρὰ τοῦ δεῖνος, καὶ αὕτη καὶ αὕτη παρὰ σοῦ, καὶ 
τῷ Βασιλείῳ δεδώρηνται, οὐδὲν δὲ ὅ τι καὶ λόγου 
ἄξιον εἶδεν ὑπολελειμμένον τῶν προσκτηθέντων τῷ 
δηµοσἰῳ, Ὑενόµενος περιαλγὴς χαὶ βύθιον ατινάξας, 
« Δεινὸν, ὦ παρόντες, ἔφη, εἰ τὰ δηµόσια κατανα- 
λίσκονται χρήματα καὶ τὰ "Popaixà ταλαιπωροῦν- 
ται [P. 684] στρατεύματα xal οἱ βασιλεῖς ὑπερορίους 
ἀναδέχονται κόπους, τὰ δὲ ix τοσούτων προσκτώµενα 
µόχθων καὶ xónav ἑνὸς εὐνούχου (38) γίνονται κτή- 
μα, » Kal ὁ μὲν βασιλεὺς ταῦτα, τῶν τις δὲ παρόν- 
των τῷ Βασιλείῳ τὸν τοῦ βασιλέως λόγον διαπορ- 
θμεύσας ἀνηρέθισ πρὸς ὁργήν, Καὶ ἕκτοτε εὐχαιρίαν 
ἑζήτει τὸν βασιλέα ἀἁποσκευάσασθαι. θωπείαις οὖν 
ὑπελθὼν ποτε xai δώροις ἐξαπατήσας τὸν ἐγχεῖν εἶω- 
θότα τὸν οἶνον τῷ βασιλεῖ, xal δηλητήριον xtpacá- 
µενος οὐ τῶν ὁραστιχωτάτων xal ταχὺν ἐπιφερόντων 
τὸν κίνδυνον, ἀλ)ὰ τῶν σχολαίως xal κατὰ μικρόν 
ἀναλισκόντων τὴν τοῦ πεπωκότος δύναμιν, κεράν- 
νυσι τῷ βασιλεῖ. Καὶ πιὼν xat κατ’ ὀλίγον γοσηλευό- 


µενος καὶ τῆς οἰχείας δυνάµεως ἀποπίππων, τελευταῖον δὲ καὶ τοὺς ὤμους ἀνθρακιάσας, αἵματος πολ- 
λοῦ ῥυέντος αὐτῷ διὰ τῶν ὀφθαλμῶν, εἰσελθὼν ἐν τῇ βασιλίδι κατέλυσε τὴν ζωὴν, βασιλεύσας τη ς τοσ- 
οὕτους τε μῆνας καὶ πρὸς, διαδόχους καταλιπὼν τῆς βασιλείας Βασίλειον καὶ Κωνσταντῖνον τοὺς παϊῖδας 


τοῦ Ῥωμανοῦ. 


416 Anno mundi 5484, indictione quarta, mense Ὦ  Tó piv οὖν Ἰωάννου τέλος τὸν εἴρημένον συνηνέ- 


Decembri, Basilius et Constantinus Romani filii 
imperium iniverunt. Annum etatis vicesimum 
Basilius tum agebat : triennio junior erat Constan- 
tinus. Atque hi quidem nomen et figuram impera. 
torum gerebant : omnium rerum penes Basilium 


χθη τρόπον, τὸ δὲ τῆς βασιλείας κράτος εἰς Βασίλειον 
µετήχθη καὶ Κωνσταντῖνον τοὺς υἱοὺς Ῥωμανοῦ, 
κατὰ τὸ «ςυπδ ἔτος, ἰνδικτιῶνος D, μηνὶ Δεχεμ- 
βρίῳ * ὧν ὁ μὲν Βασίλειος τὸν χ’ 3vos τῆς ἡλιχίας 
χρόνον, ἔτεσι δὲ τρισὶ τούτου νεώτερος ἣν ὁ Κων- 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΗ, 


(33) Παρακοιμωμένου, de more eunuchi. Go4B. 


149 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


150 


σταντῖνος,. Σχῆμα μὲν οὖκ καὶ ὄνομα µόνον τοῖς A presidem interim administratio erat, iis adhuc οί 


βασιλεὺσι περιετέθειτο, ἡ δὲ µεταχείρησις τῶν 
πραγμάτων παρὰ τοῦ προέδρου ἐνηργεῖτο Βασιλείου 
διὰ τὸ νεάζον τῆς ἡλιχίας τῶν βασιλέων xai ἁπαλὸν 
καὶ µήπω βεθηκὸς τοῦ φρονήµατος. "Oc ἅμα τε 
περιῆλθεν sl; τοὺς παῖδας τοῦ Ῥωμανοῦ τὸ κράτος, 
καὶ ἅμα ταχυδρόµους ἐχπέμψας ἄγει τὴν αὐτῶν 
μητέρα ἀπὸ τῆς ὑπερορίας εἰς τὰ βασίλεια. Δεδιὼς 
δὲ καὶ τὰς χατὰ τῆς βασιλείχς ἑπαναστάσεις, xal 
μᾶλλον τῶν ἄλλων Βάρδαν μάγιστρον τὸν Σχληρὸν, 
ἀεὶ τῃ βασιλείφ ἐφεδρεύοντα xai διὰ παντὸς τὴν 
ἀποστασίαν ὠδίνοντα (ἑάλω γὰρ xal ἐπὶ τοῦ βασι- 
λέως Ἰωάννου ἐπιθουλεύων, καὶ καταδικασθεὶς 
ἐξορυγθῆναι τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐξεῤῥύσθη παρ᾽ αὐτοῦ 
τῆς ποινΏς), τοῦτον µάλιστα δεδοικὼς πᾶσαν τηνι- 
καῦτα τὴν Ῥωμαϊκὴν δύναμιν ἐγχεχειρισμένον καὶ 
ὅπη xai βούλοιτο ῥᾳδίως ἄγοντα xal μετακυθεύοντα 
(ἦν γὰρ στρατηλάτης προθεθληµέρος πάσης 'Avato- 
Anc) συμφέρον εἶναι τῃ βασιλείᾳ καὶ ἀσφαλὲς ἑνόμισε 
τὸ πολὺ τῆς δυνάµεως ἀχρωτηριάσαι xul ἀσθενέστε- 
pov αὐτὸν ἀποφήνασθαι πρὸς τὴν ὑποπτευομένην 
ἀποστασίαν. Καὶ γοῦν καὶ παραλύει τοῦτον τῆς τοῦ 
στρατηλάτου ἀρχῆς, δοῦκα δὲ ἀποδείκνυσι τῶν ἐν 
τῇ Μεσοποταµίᾳ ταγμάτων, ἐπαγρυπνεῖν κχελεύσας 
τὰς ἑκδρομὰς τῶν Σαραχηνῶν φυλάττοντα. Τὸ δ᾽ 
αὐτὸ τοῦτο καὶ εἰς Μιχαὴλ τὸν Βούρτζην ὕποπτον 
ὄντα ἀμηχανήσατο, διαστῆσαι τοῦτον τῆς τοῦ Σχλη- 
poo ἑταιρείας σπουδάσας (αυνῆν γὰρ καὶ οὗτος αὐτῷ 
τἀγματός τινος χατάρχων στρατιωτικοῦ). ὄνπερ τῷ 
τῶν μαγίστρων τιµήσας ἀξιώματι [Ρ. 085] δοῦχκα 
τῆς παρὰ τῷ Ὀρόντῃ ᾿Αντιοχείας προθάλλεται. 
Ἔφορον δὲ καὶ ἐπιστάτην τῶν ἰῴων (34) ἀποδείχνυσι 
πάντων ταγμάτων τὸν πατρίκιον ΠἩέτρον τὸν τοῦ 
Φωχᾶ δοῦλον, στρατοπεδάρχην αὐτὸν ὀνομάσας, το- 
μίαν μὲν ἄνθρωπον, ὁραστήριον ὃ ἄλλως καὶ τὰ 
πολεμικὰ ἐμπειρότατον. Τοῦτο δὲ τὸν Σκληρὸν σφό- 
δρα ἐλύπησεν, ὡς μηδὲ παρ) ἑαυτῷ δυνηθῆναι συγ- 
χαλύφαι τὴν &vlav µεγαλοψβόχως, ἀλλ᾽ ἐπεγκαλέσαι 


Τούτων δὲ οὕτως οἰχονομηθέντων τῷ παρακοιµω- 
μένῳ ἀπάρας ὁ Βάρδας τῆς Λβασιλίδος σὺν τάχει 
πολλῷ τὴν ἐγχειρισθεῖσαν αὐτῷ καταλαμθάνει dp- 
χήν. Ἐν δὲ ταῖς προηγησαµέναις στρατηγίαις ἐμ- 
δριθὴς πολλάκις φανεὶς καὶ ὁραστήριος, καὶ ὑπὸ 


C 


eetate et prudentia minoribus. Is preeses, simul atque 
ad hos adolescentes summa rerum devoluta est, 
mairem olorum celoce ab exsilio revocat. Sollicitus 
porro ne quis alius imperium invaderet, ac maxime 
omnium Bardam Scelerum 487 metuens (namque 
is ei semper inhiaverat, et Tzimisca imperante 
tyrannidis attentat convictus oculis multatus 
fuisset, nisi eum ipse pone eripuisset); hunc ergo 
maxime suspectum habens, ut cui tuno universa 
copie commissae essent, facileque eas qua vellet im- 
pellere posset, utpote totius Orientis dux designa- 
tus, ex usu rei publice fore et ad imperium com- 
muniendum facturum judicavit, si ejus potentiam 
accideret ipsumque eo infirmiorem ad res novas 
tentandas redigeret. Itaque ei Orientis prefecturam 
adimit ducemque constituit Mesopotamie, ac man- 
dat ut diligenter adversus Saracenorum excursiones 
excubet. Kodem modo Michaelem quoque Burtzam 
Bibi suspectum tractat; quem ut α Duri (nam ei 
aderat cujusdam cohortis ductor) societate avelle- 
ret, ad magistri evectum dignitatem ducem Antio- 
chie ad Orontem site constituit. Inspectionem 
atque imperium in omnes oriertales copias Petro 
defert patricio, Phoce olim famulo, eumque exer- 
cítuum priefectum nominat; castratum quidem» 
sed strenuum ceteroqui et rei bellice peritissimum. 
Indigne autem id tulit Durus, adeo ut ne apud se 
quidem magno animo occultam retinere eam po- 
tuerit egritudinem, sed invectus 488 verbis in 
auctorem contumeliosis sit, qui ipsum pro rerum 
preclare gestarum victoriarumque partarum mer- 
cede ab equis (quod aiunt) ad asinos detruderet. 
Sed.preses ista vel parum vel nihil curavit, con- 
tentum eum esse jubens iis que dabantur neque 
ulterius quidquam tentare, nisi vellet amisso ma- 
gistratu privatus in domum suam concludi. 


καὶ προσονειδίσαι, et ἀντὶ τῶν ὑπ' αὐτοῦ γενοµένων 
ἀνδραγαθημάτων τε xal τροπαίων τοιαύτας ἀντιλαμθάνει τὰς ἁμοιθὰς, ἐπὶ τὸ χεῖρον προκόπτων , χἂν 
ὀλίχον ἢ οὐδὲν τῷ παρακοιμωμένῳ ἐμέλησεν, ἀγαπᾷτ εἰπόντι τοῖς δεδοµένοις καὶ p) ἐπέχεινα πολυπραγμονεῖν, 
εἶ µή που μέλλει ἀντὶ ἄρχοντος οἰκουρὸς ἔσεσθαι τῆς ἰδίας οἰκίας. 


His ita & preside constitutis Bardas Durus celer" 
rime in suam provinciam proflciscitur. Et cum su- 
perioribus temporibus gestis magistratibus gravi- 
tatem atque efficacitatem suam sepenumero decla- 
rasset, neque fere quisquam in exercitu eum non 


παντὸς, ὡς ἔπος εἶπεῖν, τοῦ στρατοῦ φιληθεὶς, xal [) amaret, ad hec jam ante haud paucis quibus fldebat 


πρὸς πολλοὺς οὓς ἐθάῤῥει τὸ τῆς μελέτης παρα- 
Ἰωμνώσας µυστήριον, xal μᾶλλον τῷ τάγµατι τῶν 
στρατηλατῶν (35), ἄρτι τε καιρὸν οἱηθεὶς ἐπιτή - 
δειον εἷς τὸ ἀναχαλύψαι τὸ σπουδαζόµενον, μετὰ 
τῶν ἐπιτηδείων σκεψάµενος, ἣν ἐκ μαχρῶν ὥδι- 
νεν ἀποτίκτει ἁποστασίαν, xal κατὰ τῶν βασι- 
λέων χαὶ τῶν ὁμοφύλων αἴρει τὰ ὅπλα. Εὐθὺς οὖν 


arcanum suum perambages ostendisset propositum, 
precipue ducibus militum, tuno se tempus ratus 
opportunum habere ejus vulgandi, re cum neces- 
sariis communicata, id quod diu parturierat imperii 
obtinendi studium tandem in lucem edit, armaque 
contra imperatores et populares suos capit. Illico 
Anthem, cognomine Alyatam, ministrorum suorum 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(31) Qualem magistrum officiorum Orientis de- — rie, generosis ao fortibus erat collectum, ut singuli 


scribit commentator Notilie imperii c. 62. GoaR. 


(35) Quorum agmen viris bellica laude tam cla- 


uique στρατηλάται, militum magistri censerentur. 
OAR. 


151 


GEORGII CEDRENI 


153 


maxime industrium, Cpolin mittit, qui fllium Bar- A "Avgzv τινὰ τοὔνομα, ᾽Αλυάτην civ προσηγορίαν, 


dam Romanum tunc in urbe degentem ad 8e, modo 


. id fieri posset, adduceret. Anthes cum eo venisset, 
omnia ne deprehenderetur commentus, sinistros 


e 


de Duro rumores spargendo omni se suspicione 
ejus quod moliebatur liberavit : itaque nemine ob- 
aervante Romanum suífuratus ex urbe ad patrem 
perduxit. Τυπο demum Durus in apertum 419 
protulit sua consilia, et diademate reliquisque im- 
perii signis sumptis ab omni guo exercitu est salu- 
tatus imperator, primoque omnium ab Armeniis. 
Exinde &d cogendam pecuniam (neque enim illud 
Demosthenis ignorabat, sine hac nihil recte geri 
posse, presertim vero cui de tanta re jacta esset 
alea) illico conversus, publicanos comprehendit, ab 
iisque pecuniam publicam extorsit; alios, qui di- 
vites putabantur, captos pecunia emunzit : quidam 
ultro, spe majora recipiendi, suas facultates ei 
obtulerunt. Ita exiguo temporis spatio ingentem 
vim pecunie coegit. Proinde in Mesopotamia ca- 
stellum validum oocupat, cui nomen Charpote; 
quod cum undique communivisset et prassidio suffi- 
cienti armasset, eo pecuniam congestam deponit ; 
quod ipsum etiam rebus adversis ipsi pro portu 
(quod aiunt) in querr se tuto reciperet, fore spe- 
rabat. Quin et cum vicinis Saracepis data accepta- 
que fide pacta iniit, eaque nuptiis contractis flirma- 
vit, nempe cum amera Amid (ipsi Emet vocant) 
Apolulpho et amera Martyropolis (ea ipsis Miepher- 
kin dicitur) Apotagle; ab iisque cum pecunie mul- 
tum tum Arabes equites trecentos auxiliares acoe- 


— pit. Fama hujus rei late dissipata confluxerunt ad C 


eum multi alii, qui rebus novis gaudebant. Jam 
estas appetierat, cum Bardas cum 420 omnibus 
suis copiis versus Cpolin iter instituit, plenus apci 
et tantum non in solio imperatoris sedere se existi- 
mane. Etenim animum illi addebat adque tantam 
rem moliendam audaciorem reddebat monachi cu- 
jusdam vite probe insomnium. Is per quietem 
visus Bibi fuerat videre viros igneos, qui Bardam 
arreptum in sublimem quamdam adducerent spe- 
culam : ibi eum convenire mulierem quamdam 
humana specie grandiorem, que ei imperatorium 
preberet flagellum. Id flagellum imperii signum 
Bardas interpretabatur : sed nimirum eo ira Dei 
in Romanos notabatur. 


τὰ μάλιστα ὄντα αὐτῷ τῶν ὁραστικωτάτων ὅπηρε- 
τῶν, ἐς τὴν βασιλίδα πέμπει, ὅπως, ct δύναιτο, 
Ῥωμανὸν τὸν ἑαυτοῦ κλέψας υἱὸν (ἔτυχε γὰρ ἑνδη- 
μῶν τῇ βασιλευούσῃ) πρὸς αὑτὸν ἀφίκηται. Ὁ δὲ 
γενόμενος iv τῇ πόλει, καὶ πάντα τρόπον λαθεῖν 
ἐπειγόμενος, φήµας οὐ καλὰς κατὰ τοῦ Σχληροῦ 
ἑνέσπειρε, δι’ ὦ λαθεῖν τε ἠδυνήθη ἀνύποπτος φα- 
velo καὶ τὸν Ῥωμανὸν ἀποχλέψας πρὸς τὸν Σχκληρὸν 
ἀγαγεῖν. Ὁ Βάρδας δὲ τὸ βουλευθὶν elc τούμφανὲς 
ἤδη ἐκρήξας διάδηµά τε περιθάλλεται καὶ τὰ λοιπὰ 
τῆς βασιλείας ἀναλαμθάνει παράσηµα , xal ὑπὸ 
παντὸς τοῦ συνόντος στρατοῦ Ῥωμαίων ἁἀναγορεύε- 
ται βασιλεὺς, τῶν ᾿)Αρμενίων καταρξάντων τής 
εὐφημίας. ᾿Επεὶ δὲ τῷ τοιοῦτον ἀναῤῥίψαντι χύθον 
χρημάτων δεῖν πολλῶν ἡπίστατο, ὧν ἄνευ οὐδὲν 
ἔστι γενέσθαι τῶν δεόντων, χαθά πού φησιν ὁ ῥήτωρ, 
πρὸς συλλογὴν τούτων παραχρῆμα ἑτρέπετο, τούς 
τε τῶν δηµοσίων πράκτορας φόρων κατέχων χαὶ τὰ 
κοινὰ εἰσπραττόμενος χρήματα, xal τοὺς ἄλλως 
ὑπόνοιαν παρέχοντας πλούτου συλλαμθάνων τε καὶ 


υπ, μωρῶν, ἑνίων δὲ καὶ αὐθαιρέτως προσαγόντων τὸν 


ἑαυτῶν βίον ἐλπίδι τοῦ ἀπολήψεσθαι μείζονα ' καὶ 
οὕτως iv οὐ μακρῷ τῷ ypówp πλῆθος χρημάτων 
συνάχει πολύ. [P. 686] «Φρούριόν τε κατασγὼν 
ἐρυμνὸν τὸ λεγόμενον Χάρποτε, ἐν Μεσοποταμίᾳ χεί- 
µενον, xal παντοίως ἀσφαλισάμενος xai φυλαχὴν 
ἐπιστήσας τὴν ἐξαρκοῦσαν, iv τούτῳ τὰ συναγόµενα 
ὀπετίθει χρήματα, καὶ ὁρμητήριον ἐξ ἀποτυχίας 
καὶ λιμένα σωτηρίας ἔχειν ἐταμιεύετο. Καὶ πρὸς 
τοὺς γειτονοῦντας Σαραχηνοὺς, τόν τε τῆς ᾽Αμίδης 
ἀμηρᾶν ᾿Αποτοὺλφ, fic Ἔμειτ καλεῖται, xal τὸν 
τῆς Μαρτυροπόλεως ᾿Αποτάγλε, Ίντινα  Miegtpxiv 
ὀνομάζουσι, πίστεες δοὺς καὶ λαθὼν, xal. μετ) αὐτῶν 
κηδεύσας xal διὰ τοῦ κήδους τὰ τῆς φιλίας ἀσφαλι- 
σάµενος, χρήματα τε λαμθάνει πολλὰ xal συµµα- 
χικὸν "Άραθας ἱππότας τ’ Tác φήμης δὲ πανταχοῦ 
διαδραμούσης συνέῤῥεον πρὸς αὐτὸν ὁπόσοι νεωτέ- 
pow χαίρουσι πράγµασιν. "δη δὲ τοῦ θέρους ἐπι- 
ενοµένου ἄρας παντὶ τῷ στρατῷ ἠπείγετο πρὸς 
τὴν βασιλεύουσαν, μεστὸς ἐλπίδων καὶ μονονοὺ τοῖς 
βασιλείοις καθῆσθαι δοχῶν, Καὶ γὰρ δὴ xal ἑἐθράσυ- 
νεν αὐτὸν καὶ τολμηρότερον ἐτίθει πρὸς τὸ ἐγχείρημα 
μοναχοῦ τινος ἀρετῆς ἀντιποιουμένου ὄψις νυχτε- 
ρινή. Ἐδόχει γὰρ οὗτος ἰδεῖν ἄνδρας πυρίνους , 
οἵτινες τὸν ἉΒάρδαν λαθόντες ἀνάγουσιν οἷς τινα 


ὑψηλοτάτην περιωπήν' ἐντυχεῖν δ’ ἐν αὐτῇ γυναικὶ ἀνθρωπίνης ὄψεως στεῤῥοτέρα, καὶ τὴν μάστιγα (36), 
αὐτῷ ἐπιδοῦναι βασιλικήν. Ταύτην τὴν μάστιγα ὁ μὲν Βάρδας σύμθολον ἐλογίζετο βασιλείας, ἦν δὲ ἄρα ἡ πρὸς 


Ῥωμαίους ὀργὴ τοῦ θεοῦ. 


Allatus autem hujus rei Cpolin nuntius cum im- D 


peratores in magnam conjecit sollicitudinem, tum 
optimum atque ecordatissimum quemque civium 


Αρτι δὶ τῆς φήμης καὶ τὴν βασιλίδα κατἀλαθού- 
σης, οἱ βασιλεῖς τε ἐν ἀγωνίᾳ καθἰσταντο, καὶ 
ἀθυμία κατέσχε τὸ νουνεχὶς τοῦ πολιτεύματος καὶ 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


(36) Ceu equisones flagellis imperatores instruit 
Xylander, Codinus duplici eceptro, cruce nimirum 
et ferula, c. 17, n. 35 : ΤΠ μὲν δεξιᾷ χειρὶ κατέχει 
τὸν σταυρὸν, «f$ δὲ ἁριστερᾶ κατέχει νάρθηκα. 
Utraque sceptru m est, et ut loquitur Lexicon ano- 
nymum bibl. Reg. 930; σκῆπτρον βασιλικὴ ῥάθδος: 
Symeon quidem Thessalonices metropolita crucem 


ferre si; δεῖγμα τῆς εὐσεθείας asserit, xal ἔτι 
ῥαῦδον λαμθάνει, subdit ille, οὐ βαρεῖάν τινα «καὶ 
σχληρὰν, ἀλλ᾽ ἐλαφρὰν xa! µαλαχήν. Διὰ τὸ παι- 
δευτ'κὸν ἐν πραότητι καὶ μὴ ὀργίλον καὶ φθαρτικὸν, 
μηδὲ συντρῖθον καὶ ἀφανίζον. Estque ilfa Bas od) 
μάστιξ Barde per somnum ostensa. ολα. 


153 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


1854 


ἀκέραιον, μόνους δὲ ηὕφρανε τοὺς ὅσοι ταῖς ἔναλλα- A gravi affecit ΠΙΦΓΟΤΟ : iis solis voluptati fuit qui 


γαῖς ἤδονται τῶν πραγμάτων xal χαίρουσι ταῖς λεη- 
λασίαις. Ταχύ τε οὖν γράμματα πρὸς τὸν στρατο- 
πεδάρχην ἐγένοντο Πέτρον, καὶ ταχὺ τὸ ὑγιαῖνον 
τοῦ στρατοῦ µέρος Ἰθροίζετο εἲς Καισάρειαν . Ἐν 
ὅσῳ δὲ ταῦτα ἑπράττετο, ὁ σύγκελλος (3T) Στέφανος 
καὶ τῆς Νικομηδείας πρόεδρος, ἀνὴρ ἑλλόγιμος καὶ 
ἐπὶ σοφία xzi ἀρετῇῃ διαθόητος xal πειθοῖ µαλάξαι 
Ἱκανὸς γνώμην σχληρὰν xal ἀτίθασσον, πρέσθυς εἷς 
τὸν Σκληρὸν ἀποστέλλεται, εἴ πῶς δυνηθῇ πεῖσαι 
τοῦτον ἀποθέσθαι τὰ ὅπλα, ᾽Αλλ᾽ οὗτος πρὸς Ev. ἔχων 
τὴν διάνοιαν τεταµένην, τὴν τῆς βασιλείας ὄρεξιν, 
ἑλθόντα πρὸς αὐτὸν καὶ πολλὰ εἰπόντα ἐπάγωγὰ καὶ 
θελχτήρια, λόγων μὲν πολλῶν οὖκ ἠξίωσεν, ἀνατείνας 
δὲ τὸν δεξιὸν πόδα καὶ τὸ χοκκοθαφὲς δείξας πὲδι- 
λον, « ᾿Αδύνατόν, ὦ ἄνθρωπε, ἔφη, τὸν τοῦτο ἅπαξ 
περιθαλόµενον bm? ὄψει πολλῶν ῥᾳδίως ἀποθαλεῖν. 
(P. 681] ἁράσον τοίνυν τοῖς ἁποστείλασιν ὡς fj 
ἐκοντί µε παραδέξονται βασιλέα, fj xat μὴ βουλομέ- 
νων πειράσοµαι λαθεῖν τὴν ἀρχήν. » Ταῦτα εἰπὼν 
xal Ἠπροθεσµίαν μέρας τεσσαράκοντα δεδωκὼς 
ἀπαλλάττεσθαι χελεύει. ᾿ΓΕπανχδραμόντος δὲ τοῦ 
συγκἀλλου καὶ την ἀπόχρισιν ἀποχομίσαντος τοῦ 
Σκληροῦ τοῖς βασιλεῦσι xal τῷ τλν βασιλείαν Ιθύ- 
νοντι Βασιλείῳ, γράμματα ἐφοίτων πρὸς τὸν στρα- 
τοπεδάρχην ἐμφυλίου μὲν μὴ κατάρχειν πολέμου, 
τὰς δὲ παρόδους τηρεῖν ἀσφαλῶς, καὶ ἣν τις nl 
πολεµήσων, ἀμόνεσθαι, Ὁ δὲ Σχληρβὸς ἀπιὼν πρὸς 
Καισάρειαν προδρόμους ἀπέστειλε xal κατόπτας, 
ἐφ᾽ ᾧ κατασκοπεῖν, xal ὅπηπέρ εἶσιν ol ἑναντίοι 
μηνύειν, καὶ προοµαλίζειν αὐτῷ τὴν ὁδόν. Ἔξαρχος 


δὲ τῶν πεμφθέντων προχέχριτο νθης ὁ ᾽Αλυάτης. C 


Οἵτινες καταντήσαντες ἕν τινι στενοχωρίᾳ (Βούχου 
λίθον τὸν τόπον κατονοµάζουσι) καὶ μέρει τῆς 
βασιλικῆς στρατιᾶς ἑντυχόντες ἄρχοντα ἐχούσης 
Κὐστάθιον µμάγιστρον τὸν Μαλεῖνον, ἀπεπειρῶντο 
τοῦ συναντήµατος xal ἀκροθολισμοὺς ῥἐποιοῦντο, 
Ἐπί τινα δὲ καιρὸν ἀκροθδολιζομένων ἀλλήλοις τῶν 
στρατευμἔτων, xal μηδενὸς νῶτα διδόντος, ὁ ᾿Αλυά- 


mutationibus rerum gaudent et rapto vivere amant. 
Illico ad Petrum exercituum praefectum ]liltera 
mittuntur; et exercitus, quidquid adhuc in flde 
permanserat, Ceesaream cogitur. Interim Stephanus 
&yncellus, Nicomedie presul, vir sapientia atque 
virtute prestans, el verbis emollire animum durum 
atque indomitum gnarus, ad Bardam legatur, co- 
naturus ei persuadere ut ab armis discedat. At enim | 
Durus unice imperii cupiditati animum intendens, 
eum ad se profectum et multa ad persuadendum 
4211 idonea locutum longo responso non dignatus, 
dextrum pedem proferens et coccinum ostendens 
calceum :« Fieri non potest, inquit, Stephane, ut 
hunc semel in conspectu multitudinis indutus faoile 
exuat. Significa ergo his qui te miserunt, vel sponte 
me imperatorem agnoscant, vel invitis ipsis impe- 
rium me mihi vindicare conaturum. » Hoc fatus, et 
quadraginta dierum terminum preacribens, eum 
abire jubet. Reverso gyncello, et imperatoribus 8ο 
qui imperium administrabat presidi Basilio Bard 
responsum eflfato, litteris missis Petro mandatur 
ne belli civilis initium ipse prebeat, sed itinera di- 
ligenter custodiat et vim inferenti vi resistat. Du- 
rus Ceesaream tendens speculatum quosdam premit- 
tit, qui sibi quo loco agerent hostes indicarent viam. 
que aperirent. Dux eorum Anthes Alyata. Hi in qui. 
busdam angustiis (Buculithus, id est Bucci saxum, 
ei loco nomen) incidunt in partem imperatorii exer- 
citus, quam ducebat Eustathius magister Maleinus; 
levique prelio commisso,cum aliquandiu pugnatum 
esset ac neutri terga darent, Alyata ardore animi 
victus ac se ipsum non continens, equo incitato in- 
considerate in adversos irruit, nullaque re memo- 
rabili gesta dejicitur. 433 Quos duxerat, ii in 
vicinos saltus disperguntur. Turcetiam indicatum 
fuit Duro sodalitatis prefectum statuisse ad impera- 

torios transfugere exercitus. Quem is ad se vocatum 
et objurgatum, nihilque preterea in eum statuens 


XYLANDRI ET GOARI NOTA. 


(37) Syncellum, sacerdotem, spiritus patrem, pa- 
trisrchee socium ao contubernalem primis tempo- 
ribus fuisse nota p. 1 manifestavit. Eüumdem deinde 
annorum processu non celle modo et habitationis 
consortem, sed et patriarche successorem desi- 
gnatum pradicant exempla plurium a syncelli di- 
gnitate ad patriarcharum sedem evectorum; ipse 
auctor perspicuis verbis testatur inferius p. 775. 
Jam cum hic Stephanus neo throni successor fue- 
rit, nec esset patriarche conoellaneus, ut qui Ni- 
comedis ceu presul pro solito reeideret, qui syn- 
celli nomen et dignitatem gerit? Honores immodice 
semper &mbierunt Greci, nec officii cujuspiam fun- 

entes ministerio, dignitatis nomen tribui sibi non 
infrequenter cupiebant; unde magistrorum apud 
eo8, decrescente imperio, integre cohortes, qui 
vigente in tot negotiorum turbis unus erat, et apud 
Codinum pluries repetita vox τὸ δέ γε ὀφφίχιον οὐκ 
ἐνερχεῖται. Cum. itaque vita functo. patriarcha sedis 
successionem plures expeterent, plures quoque 
syucelli titulo spem alere nitebantur aut saltem 
honoris vanam cupidinem. Hino egyncellorum exa- 
mina, ac remotis a patriarche domo presulibus, 
qui nusquam sedis heredes fuerunt, concessum 
syncelli nomen : qui cum ab impositi nominis 


exordio, in publicis Ecclesie conventibus, multos 
annos patriarche precari soleret, ac in missarum 
solemnitatibus ea verba sacris ex adytis pronun- 
tíare, quibus ad orandum pro patriarcha populus 
commonetur, is ideo et sacerdos esse et patriarche 
concelebrare tenebatur, ac ipse idem πρωτοσύγ- 
χελλος erait in Magna Ecolesia, qui hujusmodi mu- 
nus, velut syncellorum s&pectatissimus obiret, ac 
πατριαβχιχὸς σύγχελλος audiebat, relictis in syn- 
cellorum turba, eum nomen commune factum est, 
ceteris, qui privatis in ecclesiis id exsequerentur 
muneris. Addo et spirituales a confessionibus pa- 
tres imperatorem ubique comitantes, ac in palatio 
(cujus intimum et secretius cubiculum vocabatur 
κελλίον ex Codino) commorantes, ut ipsi concella- 
1608, syncellorum appellatione ornajos. Testis est 
Phranzes Joannis ad concilium Florentinum profi- 
ciscentis describens comitatum. Aderant ei, inquit, 
sacerdotes sui (a patriarchicis diversi) e£ spiritualis 
pater Gregorius, magnus prolosyncellus. Magnus bio, 
ut a patriarche protosyncello alio distinetus. His 
adde inferius legenda p. 723, ne plerisque syncelli 
tox ignota dubium ingerat ex dictis non evolutum. 
OAR. 


υπο. 
1 


155 GEORGII CEDRENI 156 


'limisit. Oeculte tamen Saracenis militibus merce- Α της μὴ περισχὼν ῥἑαυτὸν, περικαρδίῳ δὶ ζέσει 
nariis re detecta eum interfecit:namillum hitrans- ληφθεὶς, µυωπίσας τὸν ἵππον σὺν ἁἀλογίστῳ ῥύμῃ 
euntem medio die circumfusi gladiis conciderunt. τοῖς ἑναντίοις προσρήγνυται . Μηδὲν δὲ ὅ τι καὶ 
λόγου διαπραζάµενος ἄξιον, πἰπτει καιρίαν τυπεὶς, καὶ τὸ ἀμφ᾽ αὐτὸν ἅπαν elo τὰς ἔγγιστα νάπας καὶ λόχμας 
διεσκεδάσθη. Διεμηνύθη δὲ τότε καὶ ὁ τοῦ Βάρδα ἑταιρειᾶρχης ὡς μέλλων αὐτομολεῖν τῷ τοῦ βασιλέως στρατῷ' 
ὃν παραστησᾶμενος ὁ Σκλτρὸς καὶ προσονειδίσας, xal μηδὲν πλέον φανερῶς εἰς αὐτὸν δεδρακὼς, ἀπέλυσε, Aágpa 
δὲ τοῖς µισθοφόροις Σαρακηνοῖς (38) μηνύσας ἀνεῖλεν' οὗτοι γὰρ διιόντα τὸν ἄνδρα μεσούσης ἡμέρας περιχυθέν- 


τες ταῖς µαχαίραις κατέχοψαν. 

Ceterum ductores ἱιωρθγβίογίϊ exercitus cum 
jamjam adventurum Bardam putarent, opportuna 
itinerum occupant, universumque exercitum mo- 
ventes castra ei opponunt, preoccupatis quibus ei 
véniendum erat itineribus. Quo cognito, Durus pro- 
gredi non ausus, cunctando tempus lerens exitum 
rei prstolabatur. Ad eum transfugit dux quidam 


Sachacius nomine, Brachamius cogomento. Is eum p 


excitat et alacriorem reddit, hortatus ne tempus 
nullo fructu traheret, quod ea mora sui contem- 
ptum gigneret. Ejus consilium visum tempesti- 
vum, isque dux itineris designatus est. Et Durus 
cum exercitu tridui spatio Laparam pervenit. Ei 
loco ob pinguedinem et fertilitatem soli id nomen 
fuit; nunc Lycandum vocant : pars eet Cappadocie. 
Petrus ea re cognita, ne preverteretur a Duro, 
nocturno itinere eodem venit. Cum essent 438 
oastra castris opposita, aliquandiu uterque apertam 
pugnam detrectapns victoriam arte suffurari inten- 
derunt. Callide tamen Petrum Bardas elusit. Multas 
instruxit cenas, veluti exercitui epulum daturus; 
quo facto imperatorii decepti, eo die pugpam ini- 
turum minime opinantes, ipsi quoque convivia 
agitarunt. At Durus, qui suos ad pugnam instruxis- 
set, deprehenso quid apud hostes fieret, subito tuba 
 Bigno dato prandentes adoritur hostes. Qui et ipsi, 
inopinata re non perterriti, correptis, ut cuique ea 
fors offerebat, armis, fortiter aliquantisper repugna- 
runt:sed ubi Phocas extentis cornibus eos circum- 
venire capit, ita ut in periculo essent ne ab hosti- 
bus concluderentur, cum etiam a tergo mercenarios 
immitteret, magna suorum cede facta fuge se 
dant. Primus omnium pedem retulit Antiochiem 
dux Burtza, sive pre metu sive fraude: utrumque 
enim fertur, Castris etiatn impedimentisque potitus 
Barda immensas est ibi consecutus opes. Inde ad 
Tzamandum (urbs est Tzamandus sita in prerupto 
saxo, hominum divitiarumque abundans) pergit, 


Ot δὲ τῶν βασιλικῶν κατάρχοντες στρατευμάτων 
τὴν τοῦ Σκληροῦ ὅσον οὐδέπω ἐπέλευσιν προσδοκῶν- 
τες, τὰ καίρια τῆς ὁδοῦ κρἰνουσι προκαταλαθεῖν , 
καὶ ἅραντες παντὶ τῷ στρατεύµατι στρατοπεδεύου - 
σιν ἀπεναντίας ἐκείνῳ, προκαταλαθόντες ἃς ἕἔμελλε 
διοδεύειν ὁδούς. Ὅπερ μαθὼν ὁ Σκληρὸς νωθρὸς Tv 
καὶ ὤχνει τὴν εἷς τὸ πρόσω πορείαν, µελλήσει δὲ 
τρίθων τὸν χρόνον ἐκαραδόχει τὸ µέλλον. ᾿Ανερεθί- 
ζει δὲ τοῦτον καὶ προθυµότερον ἀποδείχνυσιν αὐτό- 
MoÀóq τις ἆλθὼν στρατηγὸς , Σαχάχιος τοὔνομα, 
Βραχάμιος τὴν προσηγορίαν' παρηγγύησε γὰρ 
ἐλθὼν μὴ τηνάλλως τρίθειν τὸν χρόνον’ χαταφρό- 
νησιν γὰρ ἔλεγεν ἐμποιεῖν τὴν τρἰθην. Δόξας δὲ 
λέγειν εὔχαιρα ἡγεμὼν καὶ ὁδηγὸς ἀποδείκνυται τῆς 
ὁδοῦ. Καὶ ὁ μὲν ἡγεῖνο, οὗτος δὲ εἴπετο. Καὶ διὰ 
τριῶν ἡμερῶν καταλαμθάνει τὴν Λάπαραν (39) 
τόπος δὲ οὗτος µέρος τῆς Καππαδοκίας , τὸ νῦν 
λεγόμενον Λυκανδὸν, διὰ τὸ λιπαρὸν καὶ πᾶμφορον 
οὕτω κατονοµασθείς. Τοῦτο μαθὼν ὁ στρατοπεδάρ- 
X", νυκτοπορἰᾳ χρησάµενος Ote. τοῦ μὴ ἀντιπαρ- 
ελθεῖν τὸν Σχληρὸν, ἀντιστρατοπεδεύειν τοῖς ἕναν- 
τίοις. Καὶ µέχρι μέν τινος ἀνεδύοντο, καὶ παρεῖλχον 
τὴν εἷς τοὐμφανὲς συμπλοχὴν, [P. 688] xal χλέψαι 
τὴν νίκην διηγωνίζοντο. Κατεστρατήγησε δὲ τοὺς 
ἑναντίους ὁ Ἀάρδας, δεῖπνα πολλὰ παρασκευασάµε- 
νος ὡς τάχα τὸν οἰκεῖον ἑστιάσων στρατὸν, xai οὕτω 
τοὺς πολεμίους ἑξαπατήσας, Ὑπολαθόντες γὰρ κατ’ 
ἐκείνην τὴν ἡμέραν μὴ κατάρξασθαι μάχης, αὐτὸν, 
καὶ αὐτοὶ πρὸς εὐωχίαν ἑτράποντο' ὁ δὲ Σκληρὸς 
ὡς ἔγνω τοῦτο (εἶχε γὰρ καὶ πρὸς πόλεμον παρ- 
εσκευασµένα τὰ στρατεύματα), αἰφνίδιον τῇ σάλ- 
πιγχι σηµήνας τὸ ἐνυάλιον ἐμπίπτει τοῖς πολεμἰοις 
ἁριστοποιουμένοις. Οἱ δὲ, ὡς ἔτυχεν ἕκαστος, τὸ 
παρατυχὸν ἀναλαμθάνοντες ὅπλον τοὺς προσιόντας 
ἐδέχουτο, μὴ τῷ αἰφνιδίῳ καταπλαγέντες. Καὶ ἐπὶ 
χρόνον μέν τινα εὐρώστως ἠἡμύνοντο: sica ὕπερχε- 
ρώσεις ποιησάµενος 6 Βάρδας xal ἔνδον ἤδη συναπο: 
λαμθάνειν τοὺς πολεμίους φοθῶν, ἐπαφεὶς DÀ καὶ 


eamque deditione capit, et haud parvas divitias [ κατὰ vira τοὺς μισθοφόρους, τρέπει τε slc φυγὴν 


colligit. Hc ejus victoria multos imperatori fidem 
servantes concussit, utque ad Durum transirent effe- 
cit, quorum princeps fuit Burtza, tum Andronicus 
patricius 43 4 ao dux, cognomine Lydus,cum filiis. 
Attaleenses quoque Michaelum Curticam classis im- 
peratoris prefectum in vincula conjecerunt, et Duro 
cum universa elasse accesserunt, jussique sunt illo 
ipso duce contra Cibyrreotas bellum gerere. 


καὶ πολὺν ἑργάζεται φόνον, τοῦ δουκὸς Αντιοχείας 
τοῦ Βούρτζη πρῶτον ἐχχλίναντος, εἴτε διὰ δειλίαν 
εἴτε διὰ κακουργίαν' ἐλέγετο γὰρ ἄμφδτερα. Kat- 
έσχε δὲ καὶ τὸ στρατόπεδον ἅπαν σὺν τῇ ἀποσκευῃ, 
καὶ πλοῦτον ἐντεῦθεν περιεθάλετο ἄπειρον. 'Exsigtv 
αὖθις ἐπὶ τὸ λεγόμενον ἔρχεται Έζαμανδόν. Ἠόλις 
δὶ à Τζαμανδὸς ἐν ἀποχρήμνῳ πέτρᾳ κειµένη, πο- 
λυάνθρωπος καὶ πλούτῳ περιθριθής. "ντινα παρ᾽ 


XYLANDRI ΕΤ GOARI ΝΟΤΑ. 


(38) Pace cum illis composita inter ἑταιρείας, de 
quibus auctor loquitur annumeratis. Goan. 

(39) Sic noster codex habet perspicue. Apud Zo- 
naram Lípara legitur, que vox multo est concin- 


nior, et cum etymo et cum lingua Greca magis 
consonat. Nisi forte Cappadoces dicebant Aaxapó», 
quod alii Greci λιπαρόν. Sed et Licandum per ὶῶτα 
scribitur ibi, hic per 9 ψιλόν. Xvr. 


431 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


1058 


ἱκόντων λαθὼν τῶν ἑντοπίων πλοῦτον συνέλεξεν οὖκ ὀλίγον. Αὕτη ἡ νίκη πολλοὺς τῶν τῷ βασιλεῖ προσκειµέ- 
voy κατέσεισε καὶ αὐτομολῆσαι πρὸς τὸν Σκληρὸν ἠνάγκασεν' ὅ τε γὰρ Βούρτζης πρῶτος αὐτομολεῖ τῷ Σκληρῷ 
χαὶ ὁ πατρίχιος ᾿Ανδρόνικος καὶ δοὺξ 6 Λυδὸς σὺν τοῖς ulia Καὶ ᾽Ατταλεϊῖς (40) δεσμὰ περιθέντες τῷ ναυάρχῳ 
τοῦ βασιλέως τῷ Κουρτίχῃ Μιχαὴἡλ προσχωροῦσι μετὰ παντὸς τοῦ στόλου, στρατηγεῖν παρὰ τοῦ Σκληροῦ πεμφ- 


θέντι τῶν Κιθυῤῥαιωτῶν (41). 


ὃν ἀγγελθέντων τῷ βασιλεῖ xal τῷ παραχοιµω- A — His imperatori et cubiculario nuntiatis, habito 


wb, βουλῆς προτεβείσης ἔδοξε τῶν τῷ βασιλεῖ 
φχειωμένων τινὰ ἰἱσοτύραννον εἴληφότα ἀρχὴν xal 
ἀνεύθυνον, καὶ ἐξουσίαν ἔχοντα τιμαῖς τε προθιθά- 
ζειν καὶ δώροις καταπλουτίζειν τοὺς προσχωροῦν- 
τας, χωρήσαι κατὰ τοῦ τυράννου. ρεσεν di γνώμη, 
καὶ πέμπεται Λέων ὁ τοῦ βασιλέως πρωτοθεστιά- 
ριος, σύμθουλον εἰληφὼς xai Ἰωάννην τινὰ πατρ[- 
κιον, ἄνδρα ἐπίσημον καὶ ἐπὶ λόγων ἕξει βεθοηµέ- 
vov, ἐξουσίαν ix βασιλέως δεξάµενος (42) πάντα 
ἁδιστάκτως ποιεῖν ὅσα ἕξεστι βασιλεῖ. Ἐξελθὼν οὖν 
καὶ κατὰ τὸ τῆς Φρυγίας γενόμενος Κοτυέειον «al 
τῷ στρατοπεδάρχῃ ἑνωθεὶς Πέτρῳ ἐκεῖσε τὴν πα- 
ρεμθολὴν ᾖἀπήξατο, κατεσκηνωµένου τοῦ Βάρδα 
τυγχάνωντος ἐν τῷ Διποτάμῳ (43): χωρίον δὲ βασι- 
λικὸν τὸ Διπόταμον, ὅ Μεσάναχτα κατονοµάζουσιν ol 
ἐχγώριοι, [Ῥ. 689] Λάθρα οὖν ὑποσχέσεσι δωρεῶν 
καὶ τιμῶν προθιθασμοῖς ἐπειρᾶτο διασύρειν τοὺς 
ἀποστάτας xal πρὸς ἑαυτὸν ἐπισπὰσθαι xal εὔνους 
τιθέναι τῷ βασιλεῖ, ἑλάνθανε δὲ μᾶλλον ἐπιῤῥωννὺς 
τὸ ἀντίπαλον , ἀσθενείας σημεῖον λογιζόµενον τὴν 
παράκλησιν. Ὅθεν καὶ ἀπογνοὺς, ἄρας ix Ko- 
τυαείου καὶ τὸν Σκληρὸν νυκτὸς παρελάσας ἐχώρει 
πρὸς τὴν ἀνατολήν. Τοῦτο τὸ ἔργον λίαν τοὺς περὶ 
τὸν Σκλτρὸν ἐδειμάτωσε, δεδιότας οὐ περὶ χρημάτων 
xz! χτηµάτων µόνον, ἀλλὰ καὶ περὶ τῶν τιµιωτά- 
των αὐτῶν. Πολλοὶ μὲν οὖν ἐξομνύμενοι τὴν ἆπο- 
στααίαν τῷ πρωτοθεστιαρίῳ πβροσέῤῥεον, ὡς κινδυ- 
νεύειν κονιορτοῦ δίκην διαλυθῆναι τὸ ἀποστατικόν, 
Ὅπερ ἵνα μὴ γέντται φοθηθεὶς ὁ Σκληρὸς τὸν µά- 
γιστρον Μιχαὴλ τὸν Βούρτζην, ἄρτι, ὡς εἴπομεν, 
προσκεχωρηκότα αὐτῷ, xai Ῥωμανὸν πατρίχιον τὸν 
Ταρωνίτην μετ εὐζώνου ἐκπέμπει στρατιᾶς , ἑμπι- 
δὼν ιστασθαι τῷ πρωτοθεστιαρἰῳ κελεύσας, ἔπιτι- 


θεµένους ἐξ ἐφόδου, καὶ τὰς ἑχδρομὰς χωλύειν ὡς 


δύναμις, συμπλοκῆς δὲ χαθολικῆς κατὰ τὸ ἑἐγχωροῦν 
φείδεσθαι. Ἡλησιάσαντες δὲ τῷ βασιλικῷ στρατεύ- 
ματι ol περὶ τὸν Βούρτζην ἠναγκάσθησαν xai ἄχον- 
τες πολεμῆσαι παρὰ τὴν τοῦ Σκληροῦ παραγγελίαν, 
ἀπὸ τοιαύτης αἶτίας. Σαραχηνοὶ ix τῆς πρὸς Ἐφαν 
Βεῤῥοίας τὰ ἐτήσια τέλη ᾿Ῥωμαίοις χοµίζοντες 
ἠγγέλλοντο πρὸς τὴν βασιλίδα ἀπιέναι, xal ὡς μέλ- 
λουσι χατά τινα ῥητὴν ἡμέραν διὰ µέσων ἰέναι τῶν 
στρατευμάτων. Καὶ ἐπειδὴ παρῆν ἡ χυρία xal ἔμελ- 
λον κατὰ τὸ λεγόμενον Ὀξύλιθον φρούριον οἱ Σαρα- 


6 


consilio decretum est ut quidam imperatoris fami- 
liarum, equata ejus cum imperatore potestate, 
cum pleno imperio, et cui permissum esset honori- 
bus ac muneribus ad se quos posset allicere, in 
tyrannum mitteretur. Mittitur ergo diclator Leo 
protovestiarius, addito ei consiliario Joanne quodam 
patricio, viro insigni et eloquentia nobilis, data ab. 
imperatore potestate omnia libere agendi que ex 
uBu imperatoris essent. Lco apud Cotyeium Phrygie 
cum Petro se conjunxit, ibique castra locat. Bardas 
eo tempore Dipotami commorabatur. Id est castrum 
imperatorium, Mesenacta ab incolis appellatum. 
Occulte autem Leo conatus munerum et honorum 
pollicitationibus perduelles a Barda avellere et sibi 
imperatorique eos conciliare, falaus est animi ma- 
gisque hostes confirmavit, qui has ejus sollicitatio- 
nes argumentum infirmitatie esse judicabant. Ita- 
que Leo ista ratione se quicquam consecuturum 
desperans, castris motis noctu Durum transit et ver- 
sus orientem contendit. Id factum in metum 425 
ingentem conjecit eos qui cum Duro erant, quod 
jam non de pecunia et bonis suis tantum, sed 
etiam de charissimis venirent in discrimen. Itaque 
multi ejurata perduellione ad protovestiarium se 
contulerunt; jamque in eo periculo Bardas erat 
ne ipsius copim pulveris instar dissiparentur. Id 
ergo ne fleret, Michaelum Burtzam magistrum, 
quem nuper ei accessisse docuimus, et Romanum 
patricium Taronitam cum expedito exercitu mit- 
tit, qui Leonis progressibus obstarent, eumque 
subitis incursionibus vexarent et pabulationibus 
pro virili arcerent, omnino autem quantum ejus 
fieri posset, justam pugnam vitarent. Burtzas et qui 
cum eoerant,cum jam appropinquassent impersato- 
rio exercitui, coacti sunt vel inviti contra Duri man- 
datum prelium inire. Nuntiabatur enim Saracenos 
annuum ab orientali Berrea tributum Romanis 
afferentes Cpolin ire, 8ο certo die per medios exer- 
citus iis transeundum fore. Ut ea dies appetiit, 88- 
racenis per castellum cui Oxylitho nomen transitu- 
ris utrinque instructe sunt acies, et magno impetu 
&nimorum ad pugnam educte, premii loco victori 
proposito, quod Sar&ceni ferebant, auro. Conlli- 
ctumque, et pulsus Burtzas, multis ab ejus parte 


ΧΥΙΑΝΡΗΙ ET GOARI NOTE. 


(40) Ab Attalia Pamphylise urbe, sicut et Cibyra 
minoris Asie, navali preclara. GoAn. 

(0) Hic locus est confusus et mancus, ut quidem 
judico. Hoc ex sequentibus didici, hunc ipsum 
Gurticem Duri classem duxisse, victumque ab im- 
peratoris duce Theodoro navali prolio foisse. Sed 
Gib an pro Duro steterint, an vero (quod pu- 
tavi) ab imperatoris classe, cum ea ad Durum 


transivisset, jusserit eos Durus oppugnari, non 
sum certus. AYL. 

(42) Soribit interpres δεζάµενος' retineo. δεξάµε- 
vov. Ad Joannem enim auctor ipse retulit τὸ δεξά- 
pevov, sicut et τὸ βεθοηµένον. GoaR. 

(43) Dipotamum videtur dictum, quod inter duo 
flumina, aut potius &d confluentes duorum am- 
nium, situm esset. ἅτι, 





469 GEORGII CEDRENI 160 


occisis, maxime Armenis : nam de his quoscunque A χηνοὶ διαθαινειν, καθοπλίσαντες ol περὶ τὸν Βούρ- 
comprehendere potuerunt Romani, 436 interfecere — ttv τοὺς ἀμφ) αὐτοὺς, τὸ δ᾽ αὐτὸ τοῦτο καὶ οἱ τοῦ 
absque ulla miseratione, quod ii primi omnium se πρωτοθεστιαρίου πεποιηκότε , µµάλα ὁρμητικῶς 
lyranno adjunxissent. πρὸς τὴν µάχην ἐχώρουν' προὔκειτο γὰρ ἑκατέροις 
ὥσπερ τις ἆθλος ὁ παρὰ τῶν Σαρακηνῶν χομιζόµενος χρυσός. Καὶ ἐπείπερ ἤγγισαν, συμπεσόντες ἐμάχοντο. 
Τρέπεται γοῦν ὁ Βούρτζης, xal πολλοὶ τῶν σὺν αὐτῷ ἀπώλοντο, xal μᾶλλον τῶν ᾽Αρμενίων' πάντας γὰρ τοὺς 
ἁλόντας τῶν ᾽Αρμενίων ἀπέσφαττον οἱ 'Ῥωμαῖοι, μὴ λαμθάνοντες οἶκτον διὰ τὸ πρώτους προσχωρῆσαι τῷ 


ἀποστάτῃ. 


Nuntio ejus eladis accepto, Bardaa nulla interpo- 
sita mora statim cum suo exercitu subsequitur, et 
cum ad locum cui Rageos nomen pervenisset, ibi 
castra facittempusque pugne commodum exspectat. 
Cunctantibus autem imperatoriis, et pugne oppor- 
tunitate extracta, multi a Barda ad Leonem defece- 
runt, jam clade superiori animis eorum nutantibus. 
Sed qui in exercitu Leonis erant rerum bellicarum 
imperitiores, ii animis recens parta victoria exsul- 
fantibus pugnam expetebant; natu grandioribus, 
et qui multis certaminibus exeroitati essent, de- 
trectantibus atque differentibus : cum Leo (verum 
enim illud tritum est : « Homines malis cito consi- 
liis assentiunt ») junioribus obtemperans suos ad 
pugnam instructos dato tuba signo educit. Du-us 
copiis suis in tres partes divisis medium agmen 
ipse ducit, dextrum cornu fratri suo Constantino, 
ginistrum Constantino Gabre committit. Ut concur- 
gum est et Bardo cornibus prefecti equitem hosti 
immiserunt, Leonis milítes impetum non sustinen- 


. tes fugam faciunt, eorumque magna editur caedes. 


Interficitur Joannes patricius et Petrus castrorum 


prefectus 4227 multique alii illustres viri. Leo pro- 


tovestiarius vivus una cum aliis magistratum geren- 
tibus viris in Duri potestatem venit. Atque huno 


quidem Durus in custodiam dedit. Theodoro autem ϱ 


et Nicete Hagiozacharitis germanis fratribus in 
conspectu totius exercitus effodi oculos jubet, quod 
ii nimirum violato jurejurando, quo se ipsi ob- 
strinxerant, ad Leonem transivissent. 

ὀφθαλμοὺς ὡς παραθάντων τάχα τοὺς ὄρχους οὕς 
ρησάντω». 

Hac victoria Barde rebus plurimum attulit in- 
orementi, omnesque ad eum magni parvique defl- 
oiebant; imperatoris rea una, eaque sacra anchora 
Buslinebantur, divino nimirum auxilio. At cubicu- 
larius preses, quanquum et terrestribus negotiis 
curam impenderet, multo magis tamen maritime 
rei erat intentus. Nam hostilis classis prefectug 
Michaelus Curtices, omnes insulas depopulatus, 
ja&m ipsam quoque in Hellesponto sitam Abydum 
videbatur oppugnaturus. Itaque classem probe in- 
struit, eamque contra Citrucam emittit, prefeoto 
Theodoro Caranteno patricio. Is Theodurus per 
fauces Hellesponti vectus apud Phoceam cum Cur- 
tica navalem conserit pugnam vehementem : ea 


victus Curtices classique ejus disjecta, et Caran- 


teno exinde mare obtinente res maritimae quiete 
fuerunt. Proinde terrestribus negotiis intentus 
preses Manuelum 438 Broticum, nobili genere 
ortum et virtute 8ο fortitudine clarum, emittit ad 





᾽Αγγιλθείσης δὲ τῆς ἵττης ὁ Βάρδας καιρὸν ἆνα- 
θολῆς μὴ δεδωκώς, ἀγείρας τοὺς ἀμφ᾽ αὐτὸν ὑπήντα 
διὰ ταχέων, καὶ κατά τινα τόπον Ῥαγέας ὀνομαζό- 
µενον Ὑενόμενος στρατοπεδεύεται, ἐπιτήδειον µάχης 
καιρὸν ἐχζητῶν. Χρονοτριθούντων δὲ τῶν βασιλικῶν 
ταγμάτων ὁ τῆς µάχης χαιβὸς παρετείνετο, καὶ πολ- 
λοὶ τῶν ἀποστατῶν «fj προηγησαμένῃ ἥττῃ σεσα- 
λευμένοι τῷ πρωτοθεστιαρἰῳ πβροσέτρεχον. "Όσον 
pv οὖν σφριγῶν ἦν ἐν τῇ στρατιᾷ τοῦ βασιλέως καὶ 
ἀπειροπόλεμον , τῇ ἐξ ὑπογύου γαυρούμενον vlxn 
ὤργα πρὸς συμπλοκὴν, ol γηραιότεροι δὲ xol χατ- 
ηθλημένοι τοῖς ἀγῶσιν ὤκνουν xat ἀνεδύοντο τη! µά- 
χην [P. 690] Αλλ) ἐπεὶ κατὰ τὸν εἰπόντα, « Τα- 
χεῖα πειθὼ τῶν χαχῶν ἀκολουθεῖ, » πείθεται τοῖς 
νεωτέροις καὶ à πρωτοθεστιάριος, xal τὸ ἐνυάλιον 
σηµήνας ἐξάγει τὰ στρατεύματα πρὸς τὴν µάχην. 
Καὶ ὁ Βάρδας δὲ τριχῆ διελὼν «0v οἰκεῖον στρατὸν 
τὸ μὲν μέσον εἶχεν αὐτός, τοῦ δεξιοῦ δὲ χέρως ζΚων- 
σταντῖνον τὸν ἀδελφὸν, τοῦ D' εὐωνύμου Κωνσταντῖ- 
vov τὸν Γαθρᾶν ἄρχέιν ἐπέστησε. Συμθολῆς δὲ γενο- 
µένης xal τῶν περὶ τὰ κέρατα στρατηγῶν τὴν ἵππον 
ἐπισεισάντων τοῖς ἑναντίοις, μὴ ἐνεγχόντες τὴν 
ῥύμην οἱ περὶ τὸν πρωτοβεστιάριον τρέπονται, xal 
γίνεται Φόνος πολύς. ᾿Ενταῦθα καὶ Ἰωάννης ἔπεσεν 
6 πατρἰχιος καὶ ὁ στρατοπεδάρχης Πέτρος καὶ ἄλλοι 
πολλοὶ τῶν διαφανῶν. Ἐάλω δὲ καὶ ὁ πρωτοθεστιά- 
proc μεθ) ἑτέρων ἀνδρῶν ἀρχικῶν. Τὸν μὲν οὖν 
πρωτοθεστιάριον φρουρεῖσθαι προσέταξε, θεοδώρου 
δὲ καὶ Νικήτα τῶν αὐταδέλφων τῶν ᾽Αγιοζαχαριτῶν 
ἐπ᾿ ὄψει παντὸς τοῦ στρατεύματος ἑξορύττει τοὺς 


πρὸς αὐτὸν ἔθεντο καὶ τῷ πρωτοθεστιαρίῳ προσχω- 


Ἐκ ταύτης τῆς νίκης τὰ μὲν τοῦ Βάρδα ὑψοῦτο 
καὶ ἐπὶ µέγα ἤρετο, πάντων, ὡς εἰπεῖν, μικρῶν καὶ 
μεγάλων προσρυϊσκομένων αὐτῷ, τὰ δὲ τοῦ βασιλέως 
ἐπὶ μιᾶς ἐσάλευεν, ἱερᾶς μέντοι ἀγχύρας, τῆς τοῦ 
θεοῦ βοηθείας. Ὁ δὲ παρακοιμώμενος ἑφρόντιζε μὲν 
καὶ τῶν κατὰ Ὑέρσον, πλέον δ᾽ ἐμερίμνα τῶν κατὰ 
θάλατταν * ἐλύπει γὰρ αὐτὸν Ó τοῦ ἑναντίου χατ- 
άρχων στόλου, Μιχαλλ ὁ Κουρτίχιος, πᾶσαν piv 
νῆσον πεπορθηχκὼς, ἤδη δ᾽ ἐπίδοξος Qv καὶ τὴν ἐν 
Ἑλλησπόντῳ πολιορχεῖν "Αθυδον. Οὐκοῦν καὶ στόλον 
ἐξαρτυσάμενος µάλα καλῶς ἐκπέμπει κατὰ τοῦ 
Κουρτικίου, ναύαρχον ἔχοντα θεόδωρον πατρίχιον 
τὸν Καραντηνόν. Οὗτος ὃ) ἐκπλεύσας xal τὰ στενὰ 
διαθὰς τοῦ Ελλησπόντου κατὰ Φώχαιαν τῷ Κουρτικίῳ 
προσρήγνυται, καὶ γενομένης χαρτερᾶς ναυμαχίας 
ol περὶ τὸν ζουρτίκιον τρέπονται καὶ σκεδάννυνται, 
καὶ λοιπὸν θαλασσοκρατήσαντος τοῦ Καραντηνοῦ τὴν 
ἐπεχειρίαν ἔσχε τὰ τῆς θαλάσσης. Ηδη δὲ τῶν κατὰ 
θάλατταν ἑχόντων χαλῶς ὁ παρακοιμώμενυς τῶν κατὰ 


164 HISTORIARUM COMPENDIUM. | 163 
τὴν ἥπειρον ἐτίθετο ἐπιμέλειαν. Καὶ δὴ Mavou?À À custodiendam Nioeam. Paulo post ad eam urbem 


πατρίχιον τὸν 'Epwtuxóv , ix Ὑὐένους τε ἄνδρα xal 
ix' ἀρετῇ διαθόητον καὶ ἀνδρίᾳ, φρουρεῖν ἐκπέμπει 
τὴν Νίκαιαν. Μετὰ μικρὸν δὲ καταλαμθάνει καὶ ὁ 
Σχληβὸς, xai τὰ πὲριξ τῆς Νικαίας πυρπολήσας χωρία 
τελευταῖον xai ἐπ᾿ αὐτὴν τὴν Νίχαιαν ἔρχεται, καὶ 
ἐλεπόλεσι καὶ μηχαναῖς ἐχπορθῆσαι Ἠπείγετο. l'ev- 
ναίως δὲ τοῦ Μανουὶλ ὑποδεξαμένου τὴν πολιορχίαν 
καὶ τὰς προσαγοµένας τῷ τείχει χλίμακας καὶ µη- 
χανὰς σκευαστῷ πυρὶ πυρπολήσαντος, τὴν ἐκ πολιορ- 
χίας ἅλωσιν ἀπογνοὺς ὁ Σκληρὸς ῥἐνδείφ τῶν 
ἀναγκαίων ἄλπιζεν αἱρῆσαι τὴν πόλιν, Ἀρόνου δὲ τῇ 
πολιορχίᾳ τριθέντος πολλοῦ καὶ τῶν ἔνδον πιεζοµέ- 
νων τῇ σιτοδείᾳ, [Ρ. 694 μὴ ἔχων ὅ τι xai δρά» 
σειεν ὁ λἔανουὴλ μηδ’ ὅθεν εἰσκομίσεται τὰ πρὸς τὸ 
Civ ἀναγκαῖα, ἐπιμελῶς τοῦ Σχληροῦ τὰς εἰσόδους 
τηροῦντος, ἀπάτῃ τὸν Σκληρὸν ἔγνω περιελθεῖν 
Αμέλει xal τοὺς τῆς Νικαίας σιτοθολῶνας ψάµμμµου 
λεληθότως πεπληρωκὼς, καὶ σίτῳ ἄνωθεν τὴν ἔπι» 
φάνειαν ἐπιχρώσας, ὡς Χλέπτισθαι τὰς ὄψεις τῶν 
θεωµένων, τινὰς τῶν ἠλωχότων ἀπὸ τῆς τῶν ivav- 
τίων μοίρας προσκαλεσάµενος ἐδείχνυ τὰ ταμιεῖα, 
καὶ πρὸς τὸν Σκληρὸν ἐπαφίησιν, εἰπεῖν ἐπισχήψας, 
ὅτικερ, Τὴν ix τοῦ λιμοῦ πολιορχίἰαν οὐ δέδοιχα (ἆπο- 
χρώσας γὰρ ἔχω τροφὰς xal ἐπὶ δυσὶν ὅλοις ἔτεσι), 
πολιορκίᾳ δὲ ἄλλως ἡ πόλις ἀνάλωτος' τὰ σὰ D ἐγὼ 
φρονῶν Ἱτοιμός εἶμι ὑπεχστῆναί σοι τῆς πόλεως, si 
ἐμοί τε xxl τοῖς ματ ἐμοῦ δι ὄρχων δοίης ἀπιέναι 


accedit Durus, et incendio evastata vicinia tandem 
ipsam quoque machinis adhibitis oppugnat. Et cum 
fortiter defenderet Manuelus, scalasque et machi- 
nas admotas igni artificioso cremaret, vi se urbem 
expugnare posse desperans Bardas, ob penuriam 
autem deditum iri tendem cogitans, diu obsidionem 
traxit. Oppidanis alimentorum defectu pressis, Ma- 
nuelus quo se verteret nescius, cum Duro aditus 
urbis accurate custodiente invehi nihil posset, dolo 
circumvenire eum statuit. Grenaria Nicsee clam 
&rena congesta implet, in superficie frumento con- 
strata, ut arena visum falleret. Tum quemdam de 
hostibus captum eo adducit, et illa demonstrat, et 
ad Durum emittit, oum his mandatis, se plane ab 
obsidione penuriie causa nihi] sibi metuere, instru- 
ctum etiam biennii integri alimentis : tum urbem 
ipsam vi nequaquam expugnari posse. Tamen 
quod ipsi bene vellet, urbe excedere paratum esse, 
Si hoo oblineat ut juramento confirmet Durus se 
ipsi et suis liberam quo vellent abeundi dare pote- 
statem. Libenter eam conditionem amplexo Duro, 
et fidem firmante, Manuelus cum Niceensibus et suo 
exercituomnibusque 429 impedimentis Cpolin abit. 
Hoc pacto Nicea potitus Durus, tametsi vaframentum 
illud de frumento deprehendens moleste ferret, va- 
lidum nihilominus urbi ei presidium imponit,duce 
quodam Pegasio, et ipse reliqua persequitur negotia 


ὅπη δὴ xal αἱρούμεθα. ᾽Ασμένως δὲ τοῦ Βάρδα δεξαµένου τὸν λόγον καὶ πίστεις πααεσχηκότας, τοὺς Nuxastq ὁ 
Μανουἡλ εἰληφὼς καὶ τὸν ἀμφ᾽ αὐτὸν στρατὺν μετὰ πάντων Ov εἶχον, εἴσεισιν sl; τὴν βοσιλεύουσαν. Τὴν Νἰ- 
χαιαν δὲ παρειληφὼς ὁ Σκληρὸς, καὶ τὸ περὶ τὸν σῖτον εὐρὼν ῥφδιούργημα ἠνιάθη μὲν ἐφ᾽ οἷς ἑξηπάτητο, 
φρουρὰν δ᾽ ὅμως ἀφεὶς ἀξιόμαχον bv αὐτῇ, καὶ στρατηγὸν Πηγάσιόν τινα ἐν αὐτοῖς ἐπιστήσας, αὐτὸς τῶν ἐφεξῆς 


εἴχετο ἔργων. 


*O δὲ παρακοιμώμενος τοῖς ὅλοις ἀπορηθεὶς (ἤδη (j Enimvero preses Basilius rebus tantum uon de- 


γὰρ ὁ Σκληρὸς ἐπλησιάζε τῇ βασιλ/δι) µίαν ἐγνώχει 
βοήθειαν ἀποχρῶσαν, Bápóxv τὸν Φωχᾶν μεταπὲμ- 
Ψασθαι τῆς ὑπερορίας, µόνον ἀξιόμαχον οἰηθεὶς 
τοῦτον ἀντίπαλον ἔσεσθαι τῷ Σκληρῷ. Λόγου δὲ θᾶτ- 
τον μεταπεμψάµενος xal ὄρχοις ἀσφαλισάμενος, xal 
πλοῦτον παρεσχηκὼς δαψιλῆ καὶ τῷ τῶν µαγίστφων 
ἀξιώματι τιµήσας, δοµάστικον προχειρίζεται τῶν 
σχολῶν xxi κατὰ τοῦ Σκληροῦ ἀφίησιν. Ὁ δὲ τὸν 
ὑπὶρ τῶν ὅλων ἁναδεξάμενος ἁγῶνα πρῶτον piv 
ἐπεχείρησεν ἀπὸ θρᾷχης περαιωθῆναι εἰς "Αθυδον" 
φολάττοντος δὲ τὰ ἐν ᾿Ελλησπόντῳ χωρία Ῥωμανοῦ 
τοῦ υἱοῦ τοῦ Σκληροῦ , ἁποκρουσθεὶς ἐχεῖθεν ἐπ- 
άνεισιν εἲς τὴν βασιλίδα, ἐχεῖθέν τε πλοίου ἐπιθὰς 
καὶ τοὺς ἑναντίους λαθὼν πρὸς τὴν ἀντίπορθμον 
γίνεται γῆν, καὶ νυκτοπορίαις χρησάµινος ἄπεισιν 
tic Καισάρειαν, ἐκεῖσέ τε Ἡὐσταθίῳ μαγίστρῳ τῷ 
Μαλείνῳ καὶ Μιχαὴλ μαχίστρῳ τῷ Βοόρτζῃ συµµίξας 
(ἔφθασε γὰρ καὶ αὐτὸς ἐκ µετανοίας τὰ τοῦ βασιλέως 
πάλιν ἑλέσθαι) μετ αὐτῶν πρὸς πόλεµον ἐξηρτύετο. 
Καὶ δὴ λαὸν ὡς ὁ καιρὸς ἐδίδου ἀθροίσας, καὶ τοὺς 
ἐκ τῆς φογῆς ἐσκεδασμένους ἀλίεας, πρὸς τὸ ᾽Αμώ- 
piov γίνεται, Καὶ ὁ Σκληρός δὲ τὴν τούτου ἔξοδον 
ἀκηκοὼς, xal νῦν πφῶτον οἱηθεὶό τὸν dyuwa ἔσεσθαι 
αὐτῆ πρὸς ἄνδρα, πολεμιστὴν καὶ φέρειν εἰδότα 
Ῥοναίως παὶ πονιλῶς τὰς πολοµίους σιροψὰς, καὶ 


speratis (cum jam ad ipsam urbem accederet Du- 
rus) unum hoo cogitavit presidium superesse, si 
Barda Phocas ab exsilio revocaretur,quem solum 
censebat Duro recte opponi posse. Eum ergo dicto 
citius evocat, jurejurando ei cavens atque amplis- 
simas conferens opes; ornatumque magistri digni- 
tate domesticum scholarum facit et contra Durum 
emittit. Phocas summa sibi rerum oredita primo e 
Thracia ad Abydum trajicere conatus est. Sed ea 
spe dejectus, quod Romanus Duri fllius Hellespon- 
tum teneret, Cpolin rediit. Inde navigio conscenso 
hostibus non animadvertentibus ad oppositam con- 
tluentem trajecit, noeturnieque itineribus Cesa- 
ream pervenit. lbi se cum magistro Eustathio Ma- 
leino et Michaelo Buriza (nam et is mutata volun- 
tate ad imperatoris partes redierat) conjunxit et 
belo gerendo paravit. Ergo coactis ut poterat mi- 
litibus, collectisque iis quos fuga disperserat, ad 
Amorium aocedit. Durus ubi Phocam ad 4930 bel- 
lum exiisse cognovit, nuno demum ratus sibi rem 
fore cum viro bellicoso et fortiter atque composite 
ferre vices belli gnaro, cum haotenus sibi objecti 


essent homunciones castrati, in thalamis versati et 


in umbra degere soliti, & Niemea exercitum ad. 
Àmoriani ducit. Ibi collatis sjgais pugaatum ; et 


-. 


163 


GEORGII CEDRENI 


164 


Phocs exercitus, qui superioribus preliis viclus A οὐχ ὡς τὸ πρότερον πρὸς ἀνδράρια ἕκτετμη μένα 


audaciam animique vigorem dimiserat, pedem re- 
tulit, &c victoria penes Durum fuit. Neque tamen 
turpiter .aut dissolutis ordinibus Phoce milites 
cesserunt, sed lente et composite, ita ut non pre 
metu sed jussu ducis cedere viderentur. Etenim 
Phocas militibus terga hosti dantibus et fugam 
parentibus, extremum claudens agmen irruenteg 
propulsabat, neque eos cum impetu irruere ceden- 
tibus suis sinebat. Ibi Constantino ferunt Gabre 
cum suis hostem insequenti conatum egregium 
animo incidisse, Phoce capiendi,quam rem sibi 
summe laudi fore speraret. Itaque equo calcaribus 
incitato acerrimo in hunc impetu invectum. Pho- 
cam eo conspecto et agnito leviter equum flexisse 
et se obvium tulisse; itaque clavam in galeam 
Constantini impegisse, ut is ob ictus intolerabilem 
vim statim animo delinquente ab eo decideret. 
' Quem dum sui omissa hostium persecutione attol- 
Junt atque curant, interim Phocam securiorem 
431 jam factum, sed non laxatis equo habenis 
lente progressum, evasisse. Sic Phocas cum suis 
elapsus, occupato Chareiano et osstris positis, de 
futuro cogitavit, interim multos ad se accedentes 
imperatoris nomine honoribus afficiens, suorum- 
que alucritatem beneficiis excitane. Eum subsecutus 
Durus, castris ad Thermas imperatorias (loci hoo 
momen est) locatis, cognoniinem suum (utrique 
enim Bards erat nomen) ad pugnam provocat. Quo 
alacriter assentiente rureum pugna committitur.Ao 
tametsi aliquandiu restitissent milites Phoce, ipso 


θαλαμευόμενα xal σκιατραφῆ, ἄρας ἀπὸ Mixalae 
πρὸς τὸ ᾽Αμώριον ἄπεισι [P. 699] καὶ συναντήσας 
συµπλέκεται τῷ Φωκῷᾷ. Οὐκ ὑποστάντων δὲ τῶν 
περὶ τὸν Φωχᾶν διὰ τὸ ταῖς προηγησαµέναις ἥτταις 
χαυνωθῆναι τὸν τῆς ἀνδρίας αὐτοῖς xal τόλµης 
τόνον, ἐπιχρατέστερος γίνεται ὁ Σκληρός. Οὖ μέντοι 
καὶ παντάπασιν ἐς ὑπαγωγὴν ἄκοσμον ἑσκέδαστο ἡ 
στρατιὰ τῷ Φωκῷ, ἀλλ' ὑποχλίνασα μὲν ἑνέδωχε, 
σχολαίαν δὲ ἐποιεῖτο τὴν ὑποχώρησιν ὡς μὴ ὑπὸ 
δειλίας δοχεῖν ἐλαύνεσθαι, ἀλλ' ἐξ ἐπιτάγματος 
ὑπείκειν στρατηγικοῦ μετ εὐχοσμίας x«l τάξεως. 
Καὶ Υὰὶρ δὴ καὶ νῶτα δόντας τοὺς στρατιώτας 
καὶ πρὸς φυγὴν ὠρμημένους , ὄπισθεν οὐραγῶν ὁ 
Φωκὰς τοὺς ἐπιόντας ἡμύνετο καὶ οὗ μετὰ σφοδρο- 
τάτης sla βίας καὶ ῥύμης προσφἑρεσβαι. Ἔνθα καὶ 
λέγεται Κωνσταντῖνον τὸν Γαθρᾶν μετὰ τῶν ἀμφ' 
αὐτὸν τὸ φεῦγον διώχοντα φιλοτιμίᾳ χρησάµενον 
ἀκαίρῳ, καὶ μεγάλην εὔκλειαν ἕξειν οἱηθέντα el 
αἰχμάλωτος ὑπ αὐτοῦ γένοιτο ὁ Φωχκᾶς, µυωπίσαντα 
τὸν ᾧ ἐπωχεῖτο ἵππον, μετὰ µεγίστης ὁρμῆς προσ- 
ενεχθῆναι τῷ Φωκῇ. "Ov οὗτος ἰδὼν xai ὅστις atq 
κατανοήσας, ἠρέμα τὸν ἵππον παρενεγχὼν καὶ 
ὑπαντιάσας malit χορύνῃ κατὰ τῆς χόρυθος, Καὶ ὁ 
μὲν λειποθυµήσας τῇ ἀνυποστάτῳ φορᾷ τῆς πληγῆς 
πίπτει παραυτίκα τοῦ ἵππου, ὁ δὲ Φωκᾶς ἀδείας 
μείζονος τυχὼν τῆς ἐπὶ τὰ πρόσω πορείας εἴχετο, 
σχολῇ xal βάδην Ἰών, ἀλλ οὐκ ἀνειμένος τοῖς 
χαλινοῖς οἱ γὰρ σὺν τῷ Γαθρᾷ τὸν οἰχεῖον πεπτω- 
χότα θεασάµενοι στρατηγὸν, καὶ ἐπιμέλειαν τούτου 
τιθέµενοι, ἀνῆχαν τὸν διωγµόν. Ὁ δὲ Φωκᾶς ἆμα 


undiquaque circumequitante et ferrea clava hos- (j τοῖς σὺν αὐτῷ τὸν λεγνόμενον Χαρσιανὸν κατειληφὼς 
tium dissipante ordines atque innumeras edente  x&xsi;e αὑλισάμενος ἑσκόπει τὸ µέλλον, τιμαῖς τε 
cedes, tamen fusi ad extremum fugam faciunt. ταῖς ix βασιλέως δεξιούµενος πολλοὺς προσφοιτῶν- 
τας, καὶ τῶν συνόντων εὐεργεσίαις παραθερµαἰνων τὰς προθυµίας. ᾿Βπόμενος δὲ τούτῳ καὶ ὁ Σχληρὸς, xal περί 
τινα τόπον Βασιλικὰ θέρµα καλούμενον κκτασκηνώσας, tic µάχην τὴν ὁμώνυμον ἐξεκαλεῖτο, ᾽᾿Ασπασίως δὲ καὶ 
τούτου δεξαµένου τὴν πρόκλησιν αὖθις ἑτέρα συνίσταται µάχη. Καὶ χρόνον μὲν τινα ἀντέσχον ol περὶ τὸν Φωκᾶν 
αὐτοῦ τούτου παριππεύοντος ἀπανταχοῦ xal τῇ σιδηρἐᾳ κορύνῃ τὰς τῶν ἐναντίων ῥηγνύντος φάλαγγας καὶ μύριον 


ἐργαζομένου φένον’ όμως δὲ καὶ πάλιν νῶτα δεδωκότες οἱ πδρὶ τοῦτον ἑτράπησαν. 


Ab hoc prelio Phocas quanta fleri poterat cele- 
ritate in lIberiam abit, et a Davido ejus regionis 
principe suppetias petit, et impetrat sane baud 
exiguas. Erat enim Phocas amioitia junctus Davido 
ex eo tempore quo Chaldis dux fuerat. Cum his et 
suis quos ex fuga collegerat, ad Pancaleam (campus 
est latus &c rei equestri aptus, proxime Alyn flu- 
men situs) ducit, ubi Duri oastra erant. Rursum 
omni vi pugnatum. 4384 Atque hio Phocas cernens 
suos paulatim succumbere atque ad fugam speciare, 
honestam mortem turpi atque infami vita prestare 
ratus, disjectis hostium ordinibus in ipsum vebe- 
menti impetu fertur Durum fortiter subsistentem, 
nemine militum opitulante, quod omnes certamine 
ducum decerni bellum cuperent. Et quidem pul- 
cherrimum videbatur spectaculum, magnamque 
admirationem spectatoribus excitaturum, singulare 
certamen iotueri duorum virorum audacia atque 
animi robore prestantissimorum. His ergo cominug 
duellum ineuntibus, Durus Phoce equi aurem 


Ἐκεῖθεν οὖν ὁ Φωχὰς, ὡς εἶχε, διὰ ταχέων ἄνεισιν 
εἰς τὴν Ἰθηρίαν, καὶ Δαθὶδ τῷ τῶν Ἰθήρων ἄρχοντι 
προσελθὼν εἰς ἐπικουρίαν first στρατόν' τοῦ δὲ μετὰ 
προθυµίας ὑπηρετοῦντος (ἐπεφιλίωτο γὰρ τῷ Φωκᾷ 
ἐξ οὗ δοὺξ ἦν ἐν Χαλδίφ), Aaóv ἐκεῖρεν εἰληφὼς οὖκ 
ὀλίγον, ἀθροίσας δὲ καὶ τοὺς μετ) αὐτοῦ ἐσχεδασμέ- 
νους ὄντας ἐκ τῆς xponfic, χάτεισιν sto Παγκάλειαν, 
ἔνθα στρατοπεδευσάµενος ἣν ὁ Σχληβός. Τόπος δὲ ἡ 
Παγκάλεια, πεδίον ἀναπεπταμένον τε καὶ Ἱππήλα- 
του, ἔγγιστά που τοῦ ποταμοῦ ”Αλυος χείµενον. Καὶ 
γίνεται πάλιν καρτερὸς ἁγών. ᾿ἘΕνταῦθα τὸν ἑαυτοῦ 
λαὸν θεασάµενος ὁ Φωκᾶς κατὰ μικρὸν ἐνδιδόντα καὶ 
πρὸς φυγὴν βλέποντα, [P. 603] βέλτιον εἶναι xplvaq 
τὸν εὐκλεῆ θάνατον τῆς dysvvoUc καὶ ἐπονειδίστου 
ζωῆς, τὰς τῶν ἑναντίων συγκόψας φάλαγγας πρὸς 
αὐτὸν μετὰ σφοδρότητος ἵεται τὸν XxÀnpóv. ΒΕὐρώ- 
στως δὲ κἀκείνου τὴν αὐτοῦ ὑποδεξαμένου ὁρμὴν, 
χαὶ μηδενὸς τῶν στρατιωτῶν ἐπιθοηθοῦντος, ἀλλὰ 
τῷ τῶν ἀρχηγῶν ἀγῶνι κριθῆναι τὰ πράγγατα 
βουλενομένων (καὶ γὰρ δὴ καὶ ἐφαίνετο πγκκλόν ει 


πο πο S ουν 


165 HISTORIARUM COMPENDIUM. 166 


θίαµα καὶ χαταπληξιν τοῖς ὁρῶσιν ἐπάγον ἀνδρῶν A dextram una cum freno ense amputat, Pho as ca- 


δύο μονομαχία im εὐτολμίᾳ xal ῥώμῃ ψυχῆς μέγα 
φρονοῦντων), ὑποστάντες ἀλλήλους συστάδην ἐμά- 
χοντο. Kal ὁ μὲν Σχλροὺς τοῦ ἵππου τοῦ Φωκᾶ τὸ 
διξιὸν οὓς αὖν τῷ Ὑχαλινῷ παίσας ἀποχόπτει τῷ 
Είφει . ὁ δὲ Φωκᾶς τῇ χορύνῃ πατάξας αὐτὸν γατὰ 
τῆς χεφαλῆς τοῦτον μὲν ἐπὶ τοῦ τραχήλου τοῦ ἵππου 
ἑίπτει τῷ βάρει τῆς πληγῆς κατενεχθέντα, αὐτὸς δὲ 
τὸν ἵππον χεντρίσας xai τὰς τῶν ἐναντίων διατεμὼν 
φάλαγγας ἔξεισι, καὶ πρός τινα λόφεν ἀνελθὼν τοὺς 
ἐκ τῆς τροπῆς ἀνεκαλεῖτο. Οἱ δὲ περὶ τὸν Σχληρὸν 
xxxü« ἔχοντα τοῦτον ἐκ τῆς πληγῆς θζασάµενοι 
καὶ ὥδη λεικοψυχοῦντα τῷ τραύματι ἐπί τινα πηγλν 
ἄχουσι τὸν λύθρον ἀπονιφόμενον * ὑπώπτευον γὰρ 
καὶ τὸν Φωσᾶν τελείῳ ἤδη παραδοθῆναι ἀφανισμῷ. 
Τοῦ ἵππου δὲ ἀποσκιρτήσαντος xal τὸν κατέχοντα 
ἁποδράντος καὶ διὰ τῶν στρατευμάτων ἐπιδάτου 
χωρὶς θέοντος ἀτάκτῳ ῥύμῃ, καὶ τῷ αἵματι πεφυρ”- 
µένου (Αἰγύπτιον τὸν ἵππον ἐκάλουν), καὶ καταµα- 
θόντες οὗτινος ὁ ἵππος, xal. νοµίσαννες τὸν ἑαυτῶν 
ἄρχοντα Ἠπεπτωχέναι, ἀκόσμως µτρέπονται πρὸς 
θυγὴν, κρημνοῖς xal ᾽Αλυϊ τῷ ποταμῷ ῥιπτοῦντες 
ἑαυτοὺς xai ἀχλεῶς ἀπολλύμενοι, μηδενὸς ὄντος 
τοῦ διώχοντος, Τοῦτο κατιδὼν ὁ Φωχᾶς ἀπὸ τοῦ 
λόφου, καὶ θεῖον ἔργον εἶναι τὸ πραγµα, ὥσπερ ἦν 
εἰχὸς, ὑποτοπάσας, Χάτεισι μετὰ τῶν συνόντων imi- 


put Duri clava ita ferit, ut is vi ictu prostratus collo 
equi incumberet : ipse ordinibus hostium perruptis 
citato equo evadit, et in tumulum quemdam eve- 
ctus suos e fuga colligit. Durum sui graviter ex ictu 
laborare jamque animo delinquere videntes, ad 
fontem quemdam adducunt cruoris eluendi causa : 
nam actum jam prorsus esse de Phoca putabant. 
Ibi cum equus Duri, ZEgyptius nomine, ab eo qui 
ipsum tenebat, se avelliaset, ac sine sessore por or- 
dines incerto impetu cruore oppletus discurreret, 
&agnito eo milites Durj, suum imperatorem occu- 
buisse rati, fugam inordinatam faciunt, per preci- 
pitia sese el in Alyn amaem dejicientes 488 ac 
turpiter pereuntes, nemine insequente. Quod ,de 
colle videns Phocas, Deique hoc fleri, ut sane fle- 
bat, nutu sentiens, cum suis descendit et fugienti- 
bus instat, sese invicem conculcantibus et omnis 
defensionis oblitis, eorumque alios interficit, alios 
capit. Durus cum paucis elapsus Martyropolim con- 
fugit. Inde fratrem suum Constantinum ad Chosroen 
Babylonis principem mittit societatem et auxilia 
petitum. Cumque is moras nectens neque annueret 
neque denegaret quod petebatur, ideoque Constan- 
tinus diutius abesset, coactus ipse quoque cum 
omnibus suis eodem abit. 


διώκων τοὺς φεύγοντας ὑπ ἀλλήλων συµπαλουµένους καὶ ἀλκῆς ὅλως μὴ µεμνηµένους, xal τοὺς μὲν dvat- 
ρῶν, τοὺς δὲ χειρούµενος. Ὁ δὲ Σχληρὸς pav! ἀλίγνν διασωθεὶς φευγει πρὸς Μαρτυρόπολιν' ἐκεῖθεν 85 πρεσδευ- 
τὴν ἐκπέμπει τὸν ἑαυτὸῦ ἀδελφὸν Κωνσταντῖνον πρὸς Χοσρόην τὸν τῆς Βαθυλῶνος ἄρχοντα,ἐπιχουρίαν καὶ συµ- 
µαχίαν αἰτῶν. Παρέλκοντος δ᾽ ἐχείνου xal µήτε τῇ δόσει συντιθεµένου μήτ' ἀπαναινομένου, καὶ τοῦ Κωνσταν- 
τίνου χροιοτριθοῦντος, ἠναγχάσθη καὶ αὐτὸς ὁ Σχληρὸς μετὰ τῶν συνόντων ἁπάντων πρὸς Χοσρόην φοιτῆσαι, 


Τῆς δὲ τοῦ Σκληροῦ τροπῆς ἀγγελθείσης τῷ βα- (] 


σιλεῖ διὰ γραμμάτων τοῦ Φωκᾶ, καὶ τῆς εἷς βαθυ- 
λῶνα ἀναχωρήσεως, τοῦτον μὲν ὁ βασιλεὺς ἀποδε- 
ἑάμενος ἀξίως ἐτίμησε, πρὸς δὲ Χοσρόην τὸν τῆς 
βαθυλῶνος ἁμερμουμνῆν πρισθευτὴν ἐκπέμπει τὸν 
Βέστην Νικηφόρον τὸν Οὐρανὸν, ἵκετεύων μηδεμιᾶς 
ἐπιστροφΏῆς ἀξιῶσαι τὸν ἀπορστάτην, μηδὲ θελῆσαι 
παράδειγµα Ὑινέσθαι τοῖς ὀψιγόνοις φαῦλον, ἀμε- 
λίσας μὲν βασιλέως ἁδικουμένου βασιλεὺς καὶ αὐτὸς 
ὧν, (P. 694] προσθέµενος δὲ τυράννῳ ἀδίχῳ xal &mo- 
στάτῃ. Ἐνεχείρισε δὲ xal γράμματα βασιλικὰ 
ἐνσεσημασμένα, δι’ (v συµπαθείας ἁπάσης κακῶν 
ἠξίου τὸν Σχληρὸν xal τοὺς συνόντας αὐτῷ, el µε- 
ταµαθόντες τὸ δέἑον τόν τε ἑαυτῶν ἐπιγνωσι δεσπο- 
την καὶ πρὸς τὰ οἰχεῖα ὑπονοστήσουσι. Διασωβέντος 
δὲ πρὸς Χοσρόην τοῦ Οὐρανοῦ καὶ τῶν βασιλικῶν 
φωραθέντων γραμμάτων, ὁ Χοσρόης καὶ τὸν πρε- 
σθευτὴν καὶ τὸν Σχληρὸν xal πάντας τοὺς σὺν αὔτφ 
Ῥωμαίους ὑπονοήσας φρουρᾷ παραδίδωσι. Καὶ τού- 
τους μὲν εἶχεν ἡ φρουρὰ, τῶν δὲ μὴ συνανελθόντων 
ἀποστατῶν τῷ Σχκληρῷ Αέων μὲν ὁ αἰχμάλωτος xal 
oi τοῦ δοῦκα ᾿Ανδρονίκου τοῦ Λυδου παῖδες Χριστο- 
όρος ὁ ᾿Επείκτης καὶ Βάρδας ὁ Μογγὸς (ἔφθη γὰρ 
ἐκεῖνος ἀποθανεῖν) τὸ ᾿Αρμακούριον xal τὴν Ώλα- 
τεῖαν πέτρα» xal ἄλλα τινὰ φρούρια ἐφυμνὰ dy τῷ 
θέµατι χείµενα τῶν θρφχησίων κατεσχητότες ἀντεῖ- 
χον ἕως ὀγδόης ᾖἹνδικτιῶνος, καὶ ἐπεκδρομὰς ἐκ 
τούτων ποιούμεγνοι τὰ βασιλέως ἐλύπουν * καὶ οὐ 


Imperator Phoce litteris de Duri clade et Baby- 
lonica profectione certior factus, dignis honoribus 
Phocam remuneratus ad Chosroen Babylonis amer- 
murmnam litteras mittit, legato ad eam rem Besta 
Nicephoro, cui Uranus (id est Colus) cognomen ; 
&b eoque contendit ne quam perduellis rationem 
habeat, neque posteris mali exempli auctor esse 
velit, rex ipse regi injurias factas negligens, ty- 
ranno autem injusto et perduelli opitulans. Dat le- 
gato etiam litteras ab imperatore consignatas, qui- 
bus Durum et quos secum is habebat omnium 
peccatorum venia dignabatur, siquidem resipisce- 
rent ac suum dominum agnoscerent et domum 
494 quisque suam se conferrent. Cum ad Chos- 
roen pervenisset Uranus littereque imperatoris in- 
notuissent, Chosroes sinistra suspicans et legatum 
et Durum omnesque qui cum ipso erant Romanos 
in custodiam tradidit. De perduellibus qui cum 
Duro eo non venerant, Leo captivus et Andronici 
Lydi duce, qui jam e vivis excesserat, filii, Christi- 
fer Epeicta el Bardas Moncus, Armacurium, Latum 
saxum et alia munita castella in Thracensi provin- 
cia occuparunt; indeque factis eruptionibus, di- 
tionem imperatoris infestando usque ad indietio- 
nem 8 perseverarunt, neque finem ante fecerunt 
latrociniorum quam promissa ipsis per Nicepho- 
rum patricium Parsacutinum impunitate ad impe: 
ratorem transiverunt. 


167 


xlou τοῦ Ἡαρσακουτῆνοῦ τῷ βασιλεῖ προσεχώρησαν. 


GEORGII CEDRENI 


πρὶν ἐπαύσαντο τὰς χώρας λεηλατοῦντες, πρὶν ἂν ἀμνηστίαν 


168 
εἰληφότες χαχῶν διὰ Νικηφόρου πατρι- 


Cseterum Antonius patriarcha cum sacerdotio re- A Τότε 57, xai Αντώνιος ὁ πατριάρχης κατὰ τὴν 


nuntiasset, Duro rebellionem movente, tum tempo- 
ris mortuus est; oreatusque patriarcha Nicolaus 
Chrysobergius, cum per 4 annos Ecclesia pastore 
caruisset. Sol etiam meridie defecit et stelle con- 
gpecte sunt. Simul atque diem extremum clausit 
Tzimiscas imperator, Bulgari defecerunt et impe- 
rium in 8e quatuor fratribus commiserunt, Davido, 
Mosi, Aaroni et Samuelo, filius unius cui erat magna 
inter Bulgaros potentia comitis, & qua& re et 
A35 Comitopuli appellabantur. Etenim de Petri 
gente reliquos mors abstulerat : Borises autem et 
Romanus hujus filii abducti, ut ante retulimus, in 
urbem ibi degebant, Borises magistri dignitate & 
Tzimisca ornatus, Romanus a Josepho cubiculario 
intimo castratus. Mortuo Tzimisca ex urbe profu- 
gerunt et in Balgariam contenderunt. Ao Borisen 
quidem Romano habitu indutum, dum per silvam 
quamdam transit, Bulgarus quidam Romanum esse 
ratus interfecit. Romanus incolumis mansit, et ali- 
quanto post in urbem rediit, ut suo loco dicetur. 
De quatuor autem istis fratribus Davidus quidem 
statim obiit, Moses autem Serras oppugnans saxo 
& muro ictus periit. Aaronem Romanis rebus, ut 
ferebatur, faventem frater Samuelus cum sobole in- 
terfecit, solo Bladosthlabo, qui etium Jounnes 
usurpatur, filio ejus erepto a Radomero Samueli 
filio, quem et Romanum vocant. Is Samuelus homo 
bellicosus ac quietis impatiens, nactus licentiam 
Romanis exercitibus bello adversus Durum occu- 
patis, 486 totum Occidentem incursionibus vexa- 


vit, non Thraciam modo et Macedoniam ac Tbes- C 


salonice propinqua, sed Thessaliam quoque, Gre- 
ciam et Peloponnesum. Ao multa oepit castella, 
quorum precipuum Larissa. Hujus incolas cum 
 tolis familiis in intimam transtulit Bulgariam et 
guorum militum tabulis inscripsit, eorumque opera 
contra Romanos usus est. Ávexit etiam reliquias 
sancti Achillei, qui sedem Lariesae tenuerat impe- 
rante Constantino Magno, et majori simul et prima 
aynodo adfuerat oum Hegino Scopelensi et Diodoro 
Triccensi, easque Prespe, ubi regiam habebat 
suam, deposuit. 

pav, οὐ µόνον θρῴχην x«l ἹἩΜακεδονίαν xal 


τοῦ Σκληροῦ ἀποταξάμενος ἀποστασίαν τῇ Ἱερατείᾳ, 
ἀπεθίω * καὶ χειροτονεῖται πατριαργης Νικόλαος ὁ 
τὴν ἐπωνυμίαν Ἀρυσοθέργιος, τῆς Ἐκκλησίας ἆποι- 
µάντου διατελεσάσης ἐπὶ ἔτη τέἐσσαρα πρὸς τῷ ἡμί- 
ctt, Ἐγένετο δὲ καὶ ἔχλειψις ἡλίου περὶ µέσην ἡμέ- 
pav, ὡς xal ἁστέρας φανῆναι. Τῶν δὲ Βουλγάρων 
ἅμα τῇ τελευτῃ τοῦ βασιλέως Ἰωάννου ἀποστατη- 
σάντων, ἄρχειν αὐτῶν πβροχειρίζονται τέσσαρες 
ἀξελφοὶ, Δαθὶδ, Μωύτῆς, ᾿Ααρὼν καὶ Σαμουὴἡλ, ἑνὸς 
τῶν παρὰ ἈΒουλγάροις μέγα δυνηθέντων χοµητος 
ὄντες παῖδες xal διὰ τοῦτο κοµητόπουλοι xacovopa- 
ζόμερ.. Τῶν γὰρ κατὰ Ὑένος προσηκόντων τῷ Πέ- 
iptp ol gt» ἄλλοι θανάτῳ διεκόπησαν, Βορίσης δὲ 
καὶ Ῥωμα»ὸς οἱ τοῦτου υἱοὶ εἲς τὴν πόλιν εἰσαχθέν- 
τες, ὡς iv. τοῖς ἔμπροσθεν εἴρηται, ἔμενον ἐν αὐτῇ, 
ὁ μὲνμά Ύιστρος παρὰ τοῦ βασιλέως τιμηθεὶς Ἰωάν- 
νου ὁ δὲ 'Ῥωμανὸς ἐκτμηθεὶς τὰ παιδουργὰ µόρια 
παρὰ τοῦ παρακοιμωμίνου πρότερον Ιωσήφ. Kal 
ἐπεὶ συνέθη τὸν βασιλέα Ιωάννην ἀποθανεῖν, ἐχεῖ- 
θεν ἁἀποδιδράσκουσι, καὶ τὴν Βουλγαρίαν φθάσαι 
ἠπείγοντο. Καὶ ὁ μὲν Βορίσης τόξῳ βληθεὶς ἐν τῷ 
διιέναι κατά τινα λόχμην παρά τινος Βουλγάρου νο- 
µίσαντος αὐτὸν 'Ῥωμαῖον εἶναι (ἐνεδέδυτο γὰρ στο- 
λὴν Ῥωμαϊκὴν) ἀπόλλυται, Ῥωμανὸς δὲ διασώζεται, 
καὶ χρόνῳ ὕστερον ἐπάνεισι πάλιν slo τὴν βασιλίδα, 
ὡς ἐν τῷ Ἱδίῳ τόπῳφ λελέξεται. Τούτων δὲ τῶν τεσ- 
σάρων ἁδελφῶν Δαθὶδ μὲν εὐθὺς ἀπεθίω ἀναιρεθεὶς 
μέσον Καστορίας καὶ Ἱρέσπας xal τὰς λεγομένας 
Καλὰς ὃρῦς παρά τινων Βλαχῶν ὁδιτῶν, Μωύσῆς 
δὲ τὰς Σέῤῥας πολιορκῶν λίθῳ ἀπὸ τοῦ τείχους 
βληθεὶς ἐτελεύτησε * καὶ τὸν ᾿Ααρὼν δὲ τὰ Ῥω- 
µαίων, ὡς λέγεται, φρονοῦντα ἢ τὴν ἀρχὴν elc 
ἑαυτὸν σφετεριζόµενον ἀνεῖλεν ὁ ἀδελφὸς Σαμουὴλ 
παγγενεὶ, κατὰ τὴν ιδ) τοῦ Ἰουλίου μηνὸς, ἐν τῇ 
τοποθεσίᾳ τῆς Ῥαμετανίτζας, [P. 695] µόνου ΈΒλα- 
δοσθλάθου τοῦ καὶ Ἰωάννου διασωβέντος, τοῦ υἱοῦ 
αὐτοῦ, παρὰ Ῥαδομηροῦ τοῦ καὶ ᾿Ρωμανοῦ, τοῦ 
υἱοῦ τοῦ Σαμουήλ. Καὶ καθίσταται µόναρχος Βουλ- 
Υαρίας ἁπάσης ὁ Σαμουήλ. Οὗτος πολεμιχὸς ἄνθρω- 
πος ὢν xal µηδέποτε εἰδὼς ἠρεμεῖν, τῶν Ῥωμαϊκῶν 
στρατευμάτων ταῖς πρὸς τὸν Σκληρὸν µάχαις ἆσχο- 
λουμένων ἁδείας τυχὼν κατέδραµε πᾶσαν τὴν Ἑσπέ- 


τὰ. τῇ θεσσαλονίκι πρόσχωρα, ἀλλὰ καὶ θετταλίαν καὶ 


Ἑλλάδα xal Πελοπόννησον καὶ πολλὰ φρούρια παρεστήσατο, Gv Tv τὸ κορυφαῖον ἡ Λάρισσα, ἧς τοὺς 
ἐποίκους µετῴκισεν εἷς τὰ τῆς Βουλγαρίας ἑνδότερα πανεστίους, καὶ τοῖς καταλόγοις τῶν ἑαυτοῦ κατα" 
τάξας στρατιωτῶν συµµαχοις ἐχρῆτο κατὰ Ῥωμαίων. Μετήγαχε δὲ καὶ τὸ λείψανον τοῦ ἁγίου ᾿᾽Αχιλ. 
λείου, ἐπισκόπου Λαρίσσης χρημµατίσαντος ἐπὶ Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου xàv τῆ µεγάλῃ xal πρώτῃ 
συνόδῳ παρόντος σὺν Ῥηγίνῳ Σκοπέλων καὶ Διοδώρῳ ὨΤρίκκης, καὶ sic Πρέσπαν ἀπίθετο, ἔνθα ἦσαν 


αὐτῷ τὰ βασίλεια. 


Proinde Basilius imperator, ut primum Duri ne- ῃ 


gotio se expediit, uloisci Samueli maleficia cupiens, 
collectis Romanis exercitibus, in Bulgariam ipse 
ducere statuit, ne communicata quidem re cum 
Barda Phoca, scholarum etiamnum domestico, et 
reliquis erientalibus. ducibus. Ergo per Rhodope 
&c Euro flumini regiones propinquas Bulgariam 


᾿Αμύνασθαι δὲ τοῦτον ὁ βασιλεὺς τῶν εἱργασμένων 
γλιχόμενος, ἐπεί[περ ἀπετινάξατο τὰς περὶ τοῦ Σχλη- 
ροῦ φροντίδας, τὰς Ῥωμαϊκὰς ὀθροίσας δυνάμεις 
αὐτὸς δι) ἑαυτοῦ εἰσθολὴν iv Βουλγαρίᾳ ἑδόχει ποιή- 
σασθαι, BápBay τὸν Φωνκᾶν ἔτι τῶν σχολῶν δομέ- 
στικον ὄντα xal τοὺς λοιποὺς ἔφους δυνάστας µηδ. 


ἀξιώσας λόχου. Εἰσερχόμενος δὲ ἓν Βουλγαρίᾳ δι 


' 


169 


. HISTORIARUM COMPENDIUM. 


170 


τῆς παρὰ τῇ Ῥοδόπῃ καὶ τῷ ποταμῷ Ἔθρῳ, τὸν A ingressus, magistrum Leonem Melissenum 8 tergo 


μάγιστρο» Λέοντα τὸν Μελισσηνὸν καζόπιν εἴασε, 
τὰς δυσχωρίας φυλάττειν προστάξας, αὐτὸς δὲ τὰ 
μεταξυ Τριαδίτζης, ἥτις πάλαι Σαρδικὴ ἐπωνόμαστο, 
στενὰ διελθὼν xal τὰς λόχμας, καὶ Ev τινι τόπῳ 
Στωπωνίῳ λεγομένῳ Ὑενόμενος, ἔθετο χάρακα, ἐκεῖσέ 
τε διενοεῖτο πῶς ἂν ἐπιχειρήσῃ τῇ πολιορχίᾳ τῆς 
Σαρδικῆς. Ἠκούετο δὲ xai 6 Σαμουὴλ τὰς κορυφὰς 
τῶν κύκλωθεν ὀρέων κατέχων (πρὸς φανερὰν γὰρ 
συμπλοχήν xai ἀγχέμαχον ἐδειλία) καὶ πάντοθεν 
ἐνεδρεύων, εἴ πως δυνηθείη βλάψαι τοὺς ἐναντίους. 
Ἐν ᾧ δὲ ταῦτα ἐγίνετο καὶ τοιοῦτος ἦν τῷ βασιλεῖ ὁ 
σχηπὸς, Στέφανος ὁ δοµέστικος τῶν σχολῶν τῆς 
Δύσεως, ὃν διὰ τὸ βραχὺ τῆς ἡλιχίας Κοντοστέφα- 
voy (44) ἐπωνόμαζον, ἀπεχθέστατος Gv Aiovt τῷ 
Μελισσηνῷ πρόσεισι νυκτὸς ἤδη καταλαθούσης τῷ 
βασιλεῖ, καὶ ἀναζευγνύειν ὡς τάχιστα παρεκάλει, τὰ 
ἄλλα λοχιζόµενον δεύτερα, καὶ τὴν βασιλίδα χατα- 
λαθεῖν, ὡς τοῦ Μελισσηνοῦ ἐποφθαλμιῶντος τῇ βασι- 
λείᾳ κἀκεῖσε ἀπιόντος ἄρτι αὺν τάχει πολλῷ. 'Eüpón- 
σεν ὁ λόγος τὸν βασιλέα, καὶ ἀναζυγὴν εὐθέως ἑκή- 
ρυξεν. "O δὲ Σαμουλλ τὴν ἀσύνταχτον ἀναχώρησιν 
φυγὴν, ὡς sixàc, εἶναι, ὑποτοπάσας, ἐπεισπεσὼν ἀθρό- 
ως μετ’ ἀλαλαγμοῦ xal forc τούς τε Ῥωμαίους xxt- 
ἔκληξε καὶ φυχεῖν ἠνάγκασε, xal τὸ στρατόπεδον 
κατέσχε, xal τῆς ἀποσκευῆς ἁπάσης ἐγένετο χύριος 
καὶ αὑτῆς τῆς βασι)ικῆς σκηνῆς καὶ τῶν βασιλικῶν 
παρασήµωνι Μόλις δὲ ὁ βασιλεὺς τὰ στενὰ διελθὼν 
εἷς Φιλιππούπολιν διασώζεται’ (P. 690] ἐν Tj γενό- 
µενος, xai τὸν Μελισσηνὸν ἀμετακίνητον εὐρὼν xai 
τὴν ἐμπιστευθεῖσαν αὐτῷ φυλαχὴν ἐπιμελῶς τη- 


reliquit, qui angustias custodiret ; ipse faucibus 
et silvis qui sunt ad Triaditzam (olim hec Sardioca 
dicebatur) peregratis, in loco cui Stoponio nomen, 
castra ponit, ibique de oppugnanda Ssrdica cogita- 
tiones instituit. Audiebatur etiam 437 Samuelum 
montes qui cireumjacent tenere, ab aperto prelio 
metu abhorrentem, et undique insidias hostis 1a- 
dendi causa tendentem. Dum his intentus est im- 
perator, Stephanus scholarum occidentalium dome- 
aticus, quem ob staturae humilitatem Contostepha- 
num appellabant, Leoni Melisseno inimicissimus, 
nocte se jam intendente imperatorem adit, horta- 
turque ut, omnibus rebus posthabitis, motis castris 
Cpolin recurrat : Melissenum enim inbiare imperio, 
et ad urbem summa celeritate proficisci. Hoc ser- 
mone conturbatus imperator statim castra moveri 
jubet. At Samuelus incompositum bostium disces- 
sum pro fuga, ut par erat, habens subito in 608 
cum clamore ac strepitu irruit, territosque in fu- 
gam conjicit, castris eorum potitur et impedimen- 
tis omnibus ipsisque adeo imperatoriis insignibus. 
Imperator cum egre per fauces Philippopolim per- 
venisset, inveniretque Melissenum in sua statione 
morantem, diligenter sibi demandatam obire custo- 
diam, exprobrat mendacium Contostephano, quod 
tanti mali causa fuisset. Eumque non ferentem 
placide objurgationem, sed ferociter responsantem 
et contendentem se recte 488 consuluisse, impu- 
denti hominis petulantia irritatus solio desilieng 
crinibus ac barba arripit et in terram prosternit. 


ροῦντα, τῷ Κοντοστεφάνῳ ἑλοιδορεῖτο ὡς ψευσαμένῳ καὶ παραιτίῳ γεγονότι τοσούτου χακοῦ. Οὗτος δὲ μὴ ἔνεγ- 
χὼν πράως τὴν ἐπιτίμησιν, ἀλλ᾽ ἔτι μᾶλλον τραχυνόµενος καὶ δίκαια συμθουλεῦσαι ἰσχυριζόμενος, ἠνάγκασε 
τὸν βασιλέα διὰ τὴν ἀναίσχυντον ἱταμότήτα ἀναπηδῆσαί τε τοῦ θρόνου, xal τῶν τριχῶν αὐτοῦ καὶ τῆς γενειάδος 


λαθόμενον κατασπάσαι εἰς γῆν. 


Ἰνδικτιῶνος δὲ ιε, ἔτους ςυῖδ, ᾿Οκτωθρίῳ μηνὶ C 


ἐγένετο χλόνος μέγας, καὶ κατέπεσον οἰχίαι πολλαὶ 
καὶ ναοὶ xai µέρος τῆς σφαίρος (45) τῆς τοῦ θεοῦ 
Μεγάλης Ἐκκλησίας ὅπερ πάλιν ὁ βασιλεὺς φιλο- 
τίµιως ἐπηνωρθώσατο, δαπανήσας εἲς µόνας τὰς µη- 
χανὰς τῆς ἀνόδου, δι’ Gv ol τεχνῖται ἱστάμενοι καὶ 
τὰς ὕλας ἀναγομένας δεχόµενοι ᾠχοδόμουν τὸ πεπτω- 
χὸς, χρυσίου χεντηνάρια δέχα. 

Οἱ δὲ τῶν Ῥωμαίων µμεγιστᾶνες μηνιῶντες τῷ 
βασιλεῖ, ὁ μὲν Φωκᾶς Βάρδας val τινες σὺν αὐτῷ 
ὃτικερ εἷς ἈΒουλγαρίαν ἐἑκστρατεύσας Όὑπερεῖδεν 
αὐτοὺς, μηδ᾽ iv Καρὸς λογισάμενος µοίρᾳ (46), 
ἄλλοι δὲ καὶ ἄλλοι δι’ ἄλλους προπηλαχισμούς τε xai 
παροινίας, ὁ δὲ μάγιστρος Εὐστάθιος ὁ Μαλεῖνος 
διὰ τό ἀτίμως ἀπὸ τῆς εἰρημένης ἑκστρατείας ἀπο- 
πεμφθῆναι, συναθροισθέντες ἐν τῷ Χαρσιανφ κατὰ 
τὸν οἶκον τοῦ ῥηθέντος Μαλεΐνου, t€! τοῦ Αὐγούστου 
μηνὸς, τῆς t&' ἱνδικτιῶνος, Βάρδαν τὸν Φωκᾶν ἀνεῖ- 


Indictione 15, anno mundi 6494, mense Octobri, 
terra vehementer concussa multe domus atque 
templa corruerunt et pars sphere Magne Dei sedis. 


" Quam imperator magniflce refecit, impensis in 80- 


las machinas quibus fabri insistentes materiam 
sursum atiractam excipiebant et operi adhibebant, 
centenariis auri decem. 


Interim Romani imperii proceres imperatori 
succensentes, Phocas Bardas et quidam cum ipso, 
quod Bulgaricam instituens expeditionem ipsos 
sprevisset nulloque numero habuisset, alii alias 
ob contumelias, Eus:athius magister Maleinus, 
quod ignominiose a dicta expeditione fuerat dimis- 
8ύ8, Charsiani in domo Maleini coeuntes die Au- 
gusti 15, indictione 15, Bardam Phocam imperato- 
rem designant diademateque et aliis imperii insig- 
nibus exornant. Simul nuntiabutur Durum e Syria 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(44) Κοντός enim Greecis parvum, modicum, bre- 
vem significat. GoaR. 

(45) Trulli. Goan. ] 

p In margine est esse hoc proverbium. Sio 
antem de Agamemnone apud Homerum Achilles, 


ΡΑΤΛΟΙ. Ga. CXXII. 


Τίω δὲ µιν v. καρὸς αἱσῃ. Ubi quidam ἐγκαρός le- 
unt ὑφέν, Sed varias ejus dicterii expositiones 
uc afferre non libet, cum possint ex scholiasta et 

Eustathio ac aliis repeti. XvL. 


111 


GEORGII CEDRENI 


119 


adventare. Is enim à Chosroe, uti exposuimus, in Α vov βασιλέα, διάδηµά τε περιθέντες αὐτῷ καὶ τὰ 


carcerem compactus Babylone in custodia vixerat, 
omni cura corporis destitutus, carcerisque incom- 
modis et oustodum contumeliis divexatus. Subito 
ei affuleit fortuna propitia, ipsumque cum suis 
carcere eduxit. Quo autem modo vinculis 439 
liberatus in Romanas provincias incolumis perve- 
uerit, jam nuno narrabimus. 


Aotnà τῆς βασιλείας γνωρίσματα. Τούτου δὲ ἀναγο- 
οευθέντος ἠγγέλλετο καὶ ὁ Σκληρὸς ἤκων ἀπὸ Συ- 
plac. Καθειρχθεὶς γὰρ, ὡς εἴπομεν, παρὰ τοῦ Xo- 
σρδου μετὰ τῶν περὶ αὐτὸν ἐν Βαθυλῶνι ἔμενε 
τηρούμενος iv τῇ φρουρᾷ, πάσης ἐπιμελείας ἔστε- 
ρηµένος καὶ τῇ ἐκ τῆς χαθείρξεως χακουχίᾳ καὶ 
ταῖς τῶν φυλαττόντων παροινίαις τετρυχωµένος 


ἐξαίφνης δ᾽ ἐπέλαμψεν αὐτῷ τύχη λαμπρὰ, xal τῆς φυλακῆς ἐχθάλλεται σὺν τοῖς ἀμφ᾽ αὐτὸν παραδόξως. 
Οἵῳ δὲ τρόπῳ τῶν δεσμῶν ἠλευθερώθη, καὶ ὅπως εἷς xà Ῥωμαίων ἤθη διεσώθη καὶ ἐπανῆλθεν, ἄπεισι λέξων ὁ 


λόγος. 

Persica gens regno 8 Β8γαοθηῖθ exuta nunquam 
non iis irascebatur, taciteque cogitabat et occasio- 
nem dispiciebat eos dejiciendi avitamque potentiam 
recuperandi. Erat inter eos quidam stirpe nobilis- 
sima ortus Inargus, et eloquentia et bellica re cla- 


Τὸ τῶν Περσῶν Ὑένος τὴν ἀρχὴν τῆς βασιλείας 
ἀφαιρεθὲν ὑπὸ τῶν Σαρακηνῶν dsl μὲν ἑνεχότει 
τούτοις xal ἐνεδομύχει, καὶ καιρὸν ἑζήτει καὶ µη- 
χανὴν ὅπως τοὺς τὸ κράτος ἔχοντας χατασπάσῃ καὶ 
τὴν πάτριον πάλιν ἄναλαθιῃ ἀρχήν, ἦν δὲ τις dv 


rus atque strenuus. Is Chosroen sentiens disso- B αὐτοὶς ἀνὴρ ἐξ εὐγενοῦς σειρᾶς καταγόμενος. "Ivap- 


lute atque inepte imperium gerere, jam nunc qua- 
sitam diu opportunitatem Persis adesse ratus, 
universam Achemenidarum gentem ad defectionem 
& Saracenis concitat, Turcarumque orientalium ad 
viginti millia mercede conducens, res Saracenorum 
agit atque fert, si quos cepisset, eos morte multans, 
8ο ne pueris quidem parcens. Cum hoc Chosroes 
Sepe ipse, sape per duces suos preliatus semper 
succubuit. Desperata jam re, 80 porro sentiens sé 
arma contra Persas ferre non posse, cum sepe con- 
cisi ipsius exercitus jam ne nomen quidem Persa- 
rum audire sustinerent, Romanorum, quos captivos 
detinebat,'recordatur. Subitque ei prudenter admo- 
dum ratiocinari, nisi Sclerus illustrium unus esset 
8ο summorum virorum et animi corporisque for- 
litudine prestans, nunquam eum profecto contra 
dominum suum insurrecturum, 440 eumque in 
tantas angustias compulsurum, neque deinde ex- 
suli et infelicem toleranti vitam tot tantosque viros 
imperatorium honorem habituros fuisse. Ergo re 


C 


oum suo senatu communicata Durum et comites. 


ejus e carcere educit omnique cura reficit, tandem- 
que ab eo petit ut sibi in Persis debellandis operam 
navet. Simulanter initio Durus id recusavit, cau- 
satus viros tanto tempore in custodia detentos 
carceriaque erumnis attritos non posse arma ferre. 
Chosroes autem magis magisque instabat, Dagita- 
batque ut pecuniam innumeram et exercitus nume- 
rosissimos splendideque instructos acciperet et 
bellum in Persas gereret, neque injariarum memi- 
nisset et carceris molestiarum, quas ipse in poste- 
rum amplissimis meritis esset aboliturus. Tandem 
ergo Durus annuit et belli administratione: in se 
recipit. Neque vero Arabes aut Saracenos aut alios 
Chosroi subditos populos ducere sustinet, sed Sy- 
riacarum urbium perlustrari jubet carceres, et qui 
in iis detinebantur captivi Romani educi atque 
armari, hoo et nullo alio exercitu se rem contra 
Persas gesturum affirmans. Placuit consilium 


ος τοὔνομα, λέγειν τε δεινὸς καὶ ἄλλως πολεμιχὸς 
καὶ δραστήριος ἄνθρωπος. Οὗτος τὸν βασιλέα Χο- 
σρόην κατανοήσας ἀνειμένως καὶ φαύλως ἄρχοντα, 
καὶ vov παρεῖναι ὅν ἐζήτουν ol Πέρσαι xatpàv οἵη- 
θεὶς, ἀνασείει τε τὸ Ὑίνος τῶν Αχαιμενιδῶν ἅπαν 
καὶ ἁπόστασιν κινεῖ κατὰ τῶν Σαρακηνῶν. Προσλα. 
θόµενος δὲ καὶ μισθοφορικὸν ἀπὸ τῶν ἑφων Τούρ- 
xov (47) ἀμφὶ τὰς εἴκοσι χιλιάδας ἐδῄου καὶ xat- 
έτρεχε τὰ Σαρακηνῶν, [P. 697] ἅρδην ἀναιρῶν τοὺς 
ἅλισκομένους καὶ μηδὲ παίδων φειδόµενος. Πρὸς 
τοῦτον ὁ Χοσρόης πολλάκις καὶ διὰ τῶν οἰκείων 
στρατηγῶν καὶ αὐτὸς δυ ἑαυτοῦ ἀντιπαραταξάμε- 
νος iv πάσαις ταῖς µάχαις ἠττήθη. ᾿Απογνοὺς οὖν 
λοιπὸν καὶ εἰδὼς μὴ Ov ἱκανὸς ὅπλα ἀπὸ τοῦδε κινῆ- 
σαι κατὰ Ἡερσῶν, τῶν αὐτοῦ στρατευμάτων πολλά- 
Xi, χαταχοπέντων xal μηδ᾽ ὄνομα στεγόντων ἀχοῦσαι 
Περσῶν, slc ἔννοιαν ἔρχεται τῶν lv τῇ φρουρᾷ Ῥω- 
µαίων, ἐπιλογισάμενος λίαν, ἑμφρόνως ὡς «t µή τις 
τῶν ἐπισήμων ἣν καὶ ἐμφανῶν ὁ χαθειργµένος xal 
κατὰ ψυχὴν καὶ σῶμα Ὑενναίως ἔχων, οὖκ ἂν τοῦ 
οἰκείου δεσπότου κατεξανέστη καὶ ἐς τόδε ἀνάγχης 
σανήλασε τοῦτον, xai μετὰ ταῦτα φυγὰς καὶ βίον 
διαντλῶν ἀτυχῆ ὑπὸ τοσούτων καὶ τηλικούτων ὡς — 
βασιλεὺς ἀνυμνεῖται. Κοιν)λογησάµενος μετὰ τῆς 
ἑαυτοῦ γερουσίας ἐκθάλλει τε τὸν ἄνδρα τοῦτον καὶ 
τοὺς σὺν αὐτῷ τῆς φυλακῆς καὶ πάσης ἐπιμελείας 
καταξιοῖ, καὶ τελευταῖον τὴν περὶ τοῦ πολέμου προσ. 
φέρει ἀξίωσιν. Θρυπτοµένου δὲ κατ ἀρχὰς τοῦ 
Σκληροῦ, καὶ pet! εἰρωνείας πῶς ἂν δυνηθεῖεν λές 
Ύοντος ὅπλα κινῆσαι ἄνδρες ἓν τοσούτῳ καιρῷ καθ- 
ειργμένοι καὶ καταχόρως µετασχόντες τῶν ἐκ τῆς 


“ϕρουρᾶς καχοπαθειῶν, ὁ Χοσρόης καὶ πάλιν ἑνέκειτο, 


καὶ χρήματα λαθεῖν αὐτὸν ἱκέτευεν ἀριθμοῦ διεχπἰί- 
πτοντα xai στρατεύματα πλήθει τε ἄπειρα val λαμ- 
πρὰ ταῖς παρασκευαῖς, καὶ στρατηγῆσαι τὸν πόλε- 
μον, καὶ μὴ μνησικακῆσαι τῆς καθείρξεως, ὡς ὃν- 
ναµένου xai αὐτοῦ τοῖς μετὰ ταῦτα χαλοῖς xai ταῖς 
Φιλοφροσύναις ἐπηλυγάσαι τὰ προφθάσαντα xaxà 
καὶ τὰς ἐκ τῆς φυλακῆς ἀηδίας. Ἠείθεται τὸ τελευ- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 
(47) Unde Turci redditi Orientales exponit auotor p. 768. Goan. 


113 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


111 


ταῖον à Σχληβὸς, καὶ ἐκτελέσειν ὑπέσχετο τὸ κεχε- A Chosroi, moxque aperti carceres, θἀποιί Romani, 


λευσμένον, Στρατεύµατα μέντοι λαθεῖν ᾿Αράθων f| 
Σαρακηνῶν Ἡ ἑτέρων ἐθνῶν τῶν τῷ Χοσρόῃ ὑποχει- 
µένων o08' ὅλως ἠνέσχετο, τὰς δὲ φυλακὰς τῶν ἐν 
Συρίᾳ πόλεων ἀναζστῆσαι ἠξίωσε, καὶ τοὺς ἐν αὐταῖς 
κρατουμένους Ῥωμαίους ἔξαχαγεῖν καὶ κατοπλίσαι, 
μενὰ τούτων καὶ οὖκ ἄλλως λέγων εἶναι δυνατὸν 


αὐτῷ τὸν πρὸς τοὺς Πέρσας ἀναδέξασθαι πόλεμµον, ' 


Ἐδίξατο ὁ Χοσρόης τὸν λόγον, καὶ αἱ φυλακαὶ ταχὺ 
ἀνεῴγνυντο, xal οἱ ἐν αὐταῖς ἠλευθεροῦντο ᾿Ρωμαῖοι, 
καὶ συνηθροίσθησαν ἀπὸ τούτων ἄνδρες ὁμοὸ τρισχί- 
λιοι * οὓς sic βαλανεῖα ἐχδοὺς xal τὸν ix τῆς καθ- 
εἴρξεως ῥύπον ἀποχαθάρας, ἐσθῆσί τε καὶ περιθο- 
λαῖς καιναῖς ἀμφιάσας, καὶ ἑκάστῷ τὴν προσήκου- 
σαν xal ἁρκοῦσαν δοὺς παντευχίαν, ὁδηγοὺς τῆς 
ὁξοῦ λαθὼν ἔξεισι pri αὐτῶν κατὰ τῶν Hepsov. 
Γενομένης δὲ ἀντιπαρατάξεως, xal μετὰ ῥύμης σφο- 
ὃρᾶς τῶν περὶ τὸν Σχληρὸν ἐπιθεμένων τοῖς Πέρ- 
σαις, ἐκεῖνοι τῷ ξένῳ τῆς χαθοπλἰσεως καὶ τῷ ἀήθει 
τῆς φωνῆς καὶ τῷ ἀγνώστῳ τῆς παρατάξεως, τὸ δὲ 
πλέον xal τῇ ῥαγδαίᾳ φορᾷ xai ῥύμῃ τῶν Ῥωμαίων 
καταπλαγἑντες τρέπονται κατὰ κράτος καὶ πίπτουσι 
πανσυδὶ, ὡς μηδ ἄγγελον (τοῦτο δὴ τὸ τοῦ λόγου) 
περιλειφθῆναι τῆς συμφορᾶς [P. 008] πεσόντος 
καὶ αὐτοῦ 'Ivdpyou κατὰ τὴν προςθολήν. Λείαν δ' 
ὅτι κολλὴν περιδαλόµενοι καὶ ἵππους συχνοὺς οὐκέθ 
ὑποστρέφαι πρὸς Χοσρόην ἔγνωσαν, ἀλλά τῆς imi 


atque hoc modo ad tria virorum millia collecta. 
Quod Durus in balnea misit, sordibusque et squa- 
lore in vinculis eontracto 444 ablutis novis vesti- 
bus induit, armatosque ut cujusque rationes postu- 
labant, ductoribusgitinerisadscitis, hunc exercitum 
in Persas ducit. Ubi adversis signis pugna inita 
est, tomani acrem impetum in Persas dant. Qui 
et ignoto armature genere et insueta voce ao non 
ante visa ordinum ac pugna ratione, precipue vero 
violentia incursus perterriti, fusi et ad unum 
omnes cesi sunt, ne nunlio quidem, ut est in 
proverbio, oladis relicto. Ipse etiam Inargus in 
prima acie cecidit. Romani ingentem predam et 
plurimos equos adepti nequaquam ad Chosroen 
revertendum sibi duxerunt, sed viam que in 
Romanam ducit dictionem ingressi magnis itineri- 
bus clam Saracenis effugerunt, inque eam pervene- 
runt. Alius fertur sermo, Homanos victis Persis ad 
Chosroen rediisse et humaniter fuisse exceptos. 
Eum paulo post vita exoedentem Chosroi filio et 
successori suo mandasse ut Romanos adhibito 
presidio in patriam deducat. Sive hoo sive illo 
modo, in Romanos quidem flnes pervenit Durus, 
cumque Bardam Phocam esse imperatorem desi- 


gnatum inveniret, ipse quoque α guis est salutatus 
imperator. 


Ῥωμαίους ἀγούσης ἀψάμενοι xal συντόνῳ Ὑχρησάμενοι cj ὁδοιπορίᾳ ἔλαθον διαδράντες xal si τὰ 
σφξτερα f/0n διασωθέντες, Ἔτερος δὲ λόγος ἔχει ὡς μετὰ τὴν κατὰ Περσῶν νίκην ἐπανελβόντας ἑδέξατα 
Φιλοφρόνως αὐτοὺς ὁ Χοσρόης, xal ἐπεὶ pev! ὀλίγον τὸ τῆς ζωῆς αὐτὸν ἔφθασε τέλος, ἐπέσχηψε τῷ υἱῷ 
καὶ ὁμωνύμῳ xal μετ αὐτὸν βασιλεῖ συμμαχίαν δοῦναι τοῖς 'Ῥωμαίοις xal οἴχαδε πέμψαι. Καὶ ὁ μὲν 
Σκλτρὸς lvi τῶν εἱρημένων τρόπων τῆν Ῥωμαίων κατχλαμθάνει γὴν, εὑρὼν Βάρδαν τὸν Φωκᾶν ὡς 
βασιλέα ἀνευφημούμενον, χαὶ αὐτὸς ὁμοίως παρὰ τῶν συνόντων ἀνευφημούμενος. 


Οὕτω δὲ τὰ πράγµατα εὀρηκὼς διακείµενα Did- C/— Cam autem in hunc rerum statum incidisset, in 


φορος Tj καὶ ποιχίλος ταῖς Ὑνώμαις * ἑαυτὸν μὲν γὰρ 
ἀσθενέστατον ἔκρινεν εἷς τὸ xa0' ἑαυτὸν µόνον συν» 
έχειν καὶ διακρατεῖν τὴν ἁποστασίαν * προσχωρῖσαι 
&à τῷ Φωκᾷ Ἡ τῷ βασιλεῖ λίαν ἁγεννὲς φήθη καὶ 
ἄνανδρον. Πολλὰ γοῦν γνωματεύσας μετὰ τῶν συνόν- 
των, τέλος τὸ μὲν µόνος ἀνευφημεῖσθαι ὡς βασιλεὺς 
παράδολον καὶ ἀλυσιτελὲς διὰ τὸ ἀδύνατον ἑλογίζετο, 
ἂνὲ δὲ προσφοιτῆσαι τῶν δυναστῶν xal τοῦ ἕτερου 
καταφρονῆσαι κατεγίνωσκε διὰ τὰ τοῦ μέλλοντος 
ἄδηλον. Ἔγνω οὖν κατὰ τὸ δυνατὸν καὶ ἄμφω προσ- 
κτήσασθαι τὰς ἀρχὰς, ἵν ἐξ ἀποτυχίας τὴν ἑτέραν 
£y βοηθὸν καὶ συλλήπτορα, Τράμματα μὲν οὖν 
αὐτὸς ἀκπέμπει πρὸς τὸν Φωχᾶν, xowonpaylav 
ἐξαιτῶν xal τῆς βασιλείας διανομὴν, sl καταγων[- 
σασθαι δυνηθεῖεν τὸν βασιλέα, Λάθρα δὲ 'Ρωμανὸν 
τὸν υἱὸν ἐκπέμπει πρὸς τὸν βασιλέα ὡς τάχα αὗτο- 
µολήσαντα, λίαν ἐντρεχῶς λογισάμενός τε καὶ κρί- 
vac, ἵν εἰ μὲν ὁ Φωχᾶς ὑπερέχῃ, αὐτὸς εἴη σωτὴρ 
τοῦ παιδὸς, εἰ δι ἐπικρατέστερα τὰ τοῦ βασιλέως 
ὁπάρξει, αὐτὸς BU ἐκείνου παραιτηθεὶς τοῦ κινδύ- 
νου ῥυσθείη. Καὶ à μὲν. 'Ῥωμανὸς δόχησιν φυγῆς 
παρασχὼν ἄπεισι πρὸς τὸν βασιλέα * ὃν οὗτος φιλο- 
epóvoc ἄγαν δεξάµενος καὶ περιχαοώς μάγιστρόν 
τε εὐθέως τίμησε καὶ συμθούλῳ διὰ παντὸς ἐν τοῖς 
πολέμοις ἰχρῆτο, Καὶ γὰρ δὴ μιτὰ τὴν εἲς Συρίαν 


varias admodum partes animum cogitationibus di- 
straxit. Nam sequidem solum ad obtinendum 4423 
imperium videbat nequaquam satis babere virium, 
et vel Phoce vel imperatori se adjungere indignum 
judicabat effeminatique hominis facinus. Re diu 
multumque delibersta cum $suis deorevit, si solus 
imperium sibi vindicaret, eum conatum,quia teneri 
propositum nullo modo posset, nimis temerarium 
inutilemque fore : tum rerum dubio exitu alteri ee 
eorum penes quos summa erat conjungere, altero 
spreto, esee periculosum. Itaque eibi, quantum ejus 
fleri posset, utrumque conciliandum, ut elterutro 
successu caronte apud alterum locum huberet et 
auxilium, Ergo litteris ad Phocam miesis soocieta- 


D tem cum eo imperatoris opprimendi imperiique 


partitionem secure inire significat. Occulte autem 
Romanum filium, simulato eum transfugisse, ad 
imperatorem mittit, callidissime hoc meditatus, ut 
give Phocas vicisset, filio ipse veniam impetraret, 
give imperatoris res prevaluissent,filii depreoatione 
periculum evitaret. Romanus ergo simulato perfu- 
gio ad imperatorem abit, &b eoque benignissime et 
cum gaudio acceptus, statim magisterii ad digni- 
tatem evectus, apud eum in summo deinceps ho- 
nore fuit babitusque in bellig consiliarius. Etenim 





1'1$ 


GEORGII CEDRENI 


116 


imperator Duro in Syriam profecto sollicitudine A ὑποχώρησιν τοῦ Σκληροῦ τῶν φροντίδων ὁ βασιλεὺς 


liberatus, cum rerum administrationi impensius 
gese daret, Basilium cubicularium, sentiens eum 
sua acta improbare et mussare atque haud dubie 
occasionem aliquando nactum facinus atrox contra 
se ausurum, aula dimoverat 4438 domique sue se 
continere jusserat. Rursum videns hominem non 
quiescere, sed semper mala consilia meditari ac de 
pristina potentia recuperanda cogitare, in Stenum 
relegarat, ademptis eliam plerisque facultatibus : 
nam sumptibus suppeditantibus grave aliquod mo- 
liri posset flagitium. Proinde hujus consiliis desti- 
tutus, amicisque opus habens quorum fidei tempo- 
ribus dubiis se crederet, vere tunc Romanum 
amplexus est, virum sciens esse versutum ac stre- 
nuum et bellica re prestantissimum. 

Bardas vero Phocas ubi de reditu Duri cognovit, 
litteras ad eum mittit, boo ipsum quod volebat 
Durus interposito etiam jurejurando offerentes. 
Promittebat autem,re ex animisententia confecta,se 
Duro Antiochie, Phonicis, Colesyrie, Palestine 
et Mesopotamim imperium cessurum, sibi Cpoli et 
reliquis gentibus servatis. Latus admodum has 
conditiones accepit Durus; jurejurandoque fidem 
adhibens, in Cappadociam ad Phocam abiit, ut 
quod de societate componenda reliquum erat poer- 
ficeret. Is cum eum in nassam illexisset, insignibus 
imperii exutum in castellum Tyropeum mittit, 
valida septum custodia. Inde partem exercitus 


Calocyro Delphine patricio tradit et ad Chrysopo- . 


lin, qua ab altera freti parte contra Cpolin sita esl, 
mittit : ipse 444 cum reliquo Abydum petit, &pe- 
rans hoo modo angustiis occupatis se Cpoiitanos 
rerum necessariarum inopiasubacturum. Imperator 
multis fruatra hortatus Delphinam ut a Chrysopoli 
decederet neque castra e regione urbis haberet, 
noctu navibus adornatis Rossos imponit (nam ab 
iis suppetias impelraverat, quod sororem suam 
Annam Bladimero eorum principi matrimonio con- 
junxisset) cumque his non sentiente hoste freto 
trajeoto, eos adortus nullo negotio opprimit. Del- 
phinam in palo suffigit eo ipso loco, ubi taberna- 
culum is deflxerat : fratrem Phoce Nicephorum 
ceoum in custodiam dat, et reliquis captivis suo 
arbitratu punitis Cpolin redit. 


νᾶν ἐπὶ ξύλου κρεμᾷ κατ ἐκεῖνον τὸν τόπον Évgamsp 


ἁπαλλαγεὶς καὶ τῶν δἰουκήσεων ἁπτόμενος ἀνδρικώ- 
τερον, ἐπεὶ ἔγνω τὸν παραχοιμώμενον.. μὴ ᾷἀρεσχό- 
µενον τοῖς δρωµένοις, ἀλλ) ὁποτονβορύζοντα καὶ 
δεινὰ δράσειν, εἰ καιροῦ λάδοιτο, ἐλπιζόμενον, τοῦ- 
τον μὲν κατάγει τῆς ἐξουσίας καὶ οἴκοι µένειν προσ- 


. τάττει, [P. 06990] αὖθις δὲ μὴ ἠρεμοῦντα ὁρῶν 


ἁλλ᾽ del μελετῶντα ἀλλόχοτα καὶ τὴν προτέραν 
ἀπειληφέναι σπεύδοντα ἐἑξουσίαν ὑπερόριον ἀνὰ τὸ 
Στενὸν τίθησιν, ἀφελόμενος xai τὰ πλείω τῆς ob- 
σίας αὐτοῦ, ὡς μὴ κεχορηγημένην ἔχων ὕλην φθασαι 
τι δρᾶσαι τῶν ἀνηκέστων * αὐτὸς δὲ τῆς ἐξ αὐτοῦ 
μονωθεὶς τυμθοῦλῆς, καὶ φίλων δεόµενος καὶ συνερ- 
γῶν ἐν ταῖς περιστάσεσι, τότε γνησίως τὸν Ῥωμα- 
νὸν προσεδέξατο, ἄνδρα εἰδὼς ἐντρεχὴ καὶ ὁραστή- 
prov xai τὰ πολεμικὰ ἱκανώτατον. 

Βάρδας δὲ ὁ Φωκᾶς ὡς τὴν τοῦ Σκληροῦ ἐπάνοδον 
προσαγγελθεῖσαν ἔπυβετο, γράμματά τε ἐκπέμπει 
αὐτὰ ἐχεῖνα δηλοῦντα τὰ ἐκείνῳ πρὸς τρόπου, καὶ 
ὄρκοις ἐπιστοῦτο τὰς ὑποσχέσεις, « El τῶν ἡλπι- 
σµένων τύχωμεν, λέγων, σὺ μὲν ἄρξεις ᾿Αντιοχείας 
καὶ Φοιγίκης καὶ Κοΐλης Συρίας καὶ Παλαιστίνης 
καὶ Μεσοποταμίας, ἐγὼ δὲ ἄρχων ἔσομαι τῆς βασι- 
λίδος αὐτῆς xal τῶν ὑπολοίπων ἐθνῶν. » Δεξάμενος 
δὲ περιχαρῶς ὁ Σκληρὸς τοὺς λόγους, καὶ τοῖς ὄρχοις 
θαῤῥήσας, ἄπεισιν ἐν Καππαδοκίᾳ πρὸς τὸν Φωκᾶν 
ὡς vaya πληρώσων τὴν κοινοπραγίαν. Ἐκεῖνος δὲ 
τοῦτον ἔνδον τῆς σαγήνης λαθὼν ἀπαμφιέννυσί τε τὰ 
τῆς βασιλείας παράσηµα xal εἲς τὸ φρούριον τὸ To- 
ῥροποιὸν ἐκπέμπει, φρουρὰν οὐκ ἁγεννῆ περιστήσας 
αὐτῷ, Αὐτὸς δὲ µέρος τοῦ στρατοῦ παρασχὼν Κα- 


C λοχυρῷ πατρικίῳ τῷ Δελφινᾷ ἐκπέμπει κατὰ τὴν 


ἀντίπορθμον τῇ βασϊῖλίδι Χρυσόπολιν. Τὸ δὲ λοιπὸν 
ἅπαν τῆς στρατιᾶς ἄγων µμεθ) ἑαυτοῦ κάτεισιν εἲς 
"A6u8ov, ἐλπίσας οὕτω κατεχοµένων τῶν στενῶν 
πεπιεσµένους ἑνδείφ παραστήσεσθαι τοὺς πολίτας. 
'O δὲ βασιλεὺς πολλὰ παρακαλέσας τὸν Δελφινᾶν 
ἀπαναστῆναι τῆς Χρυσοπόλεως καὶ μὴ ἀντιμέτω- 
mov τῇ βασιλίδι ποιεῖσθαι στρατοπεδείαν, ὡς οὖκ 
ἔπειθε, πλοῖα παρασκευάσας νυκτὸς καὶ τούτοις ἐμ- 
θιθάσας Ῥὼς (ἔτυχε γὰρ συμμαχίαν προσκαλεσά- 
µενος ἐξ αὐτῶν, xal χηδεστὴν ποιησάµενος τὸν ἄρ- 
χοντα τούτων Βλαδιμηρὸν ἐπὶ τῇ ἑαυτοῦ ἀδελφῇ 
”Αννῃ), περαιωθεὶς µετ αὐτῶν ἀνοήτως ἐπιτίθεται 
τοῖς ἐχθροῖς καὶ ῥᾷον χειροῦται. Τὸν μὲν οὖν Δελφι- 
εἶχε τὴν σκηνὴν πεπηγµένην, τὸν δὲ ἀδελφὸν τοῦ 


Φωκᾶ Νικηφόρον τὸν τυφλὸν φρουρᾷ παραδίδωσι, καὶ τοῖς λοιποῖς τοῖς ἁλοῦσι ποινὰς ἐπιθεὶς τὰς δο- 


καύσας ὑπέστριψεν etc τὴν βασιλίδα, 


Interim Phocas Abydum summa opera oppugna- [) 


bat, oppidanis fortiter se defendentibus : nam drun- 
garius rei navalis Cyriacus premissus erat, qui op- 
pidanorum animos confirmaret. Paulo post trajecit 
adAbydumConstantinusimperalor,et subsecutus est 
statim fraterejus Basilius.Hisitagestis,Phocas parte 
exercitus ad obsidionem Abydi relicta, cum reliqua 
parte imperatoribus occurrit. Jam ad pugnam con- 
serendam nihil preter classicum requirebatur, 
cum Phocas honeste potius oppetendam mortem 
quam turpiter vivendum ratus, cum videret impe- 


'O δὶ Φωκᾶς τὴν ”Αὔθυδον καταλαθὼν ἐπιμελῶς 
ἑπολιόρχει, ῥωμαλέως ὑφίσταμένων καὶ τῶν Évbov 
τὴν πολιορχίαν, τοῦ δρουγγαρίου τῶν πλωΐμων Ku- 
ριαχοῦ προεκπεμφθέντος παρὰ τοῦ βασιλέως καὶ 
τοὺς ἔνδον παραθαῤῥύνοντος, Μετὰ μιχρὸν δὲ ims 
ῥαιώθη καὶ Κωνσταντῖνος ὁ τοῦ βασιλέως ἀδελφὸς, 
κατόπιν δ᾽ ἀφίχετο xai αὐτὸς ὁ βασιλεύς ' dv πε- 
ῥαιωθέντων ὁ Φωκᾶς µέρος μὲν τῆς στρατιᾶς προσ- 
εδρεύειν ἐπέταξε τῃ τῆς ᾿Αθύδου πολιορχίᾳ, αὐτὸς 
δὲ τοῖς λοιποῖς τοῦ στρατοῦ ἀννιπαρατάττεται τοῖς 


βασιλεῦσι [Ῥ. 100] Καὶ µελλούσης δη ἆρχην λαµ- 


11] HISTORIARUM COMPENDIUM. 1168 
θάνεν τῆς µάχης Ó Φωκᾶς τοῦ (Qv ἁγινῶς τὸ Α ratorem eminus hino inde obequitantem ordines- 


Ἱωναίως ἀποθανεῖν εὐγενῶς προκρίνας, τὸν βασιλέα 
θιασάµενος πόῤῥωθεν τδε κἀχεῖσε καθιππαζόµενον 
καὶ τὰς τῶν οἴκείων διχκοσμοῦντα τάξεις χαὶ πα- 
ῥαθαῤῥύνοντα, xal πρὸς ἑαυτὸν λογισάμενος ὡς sl 
τούτου ἐπιτυχὴς γένηται, ῥᾷον ἂν καὶ τοὺς λοιποὺς 
χαταγωνιεῖται, τὸν Ίππον µυωπίσας ῥαγδαίως ἵκετο 
κατ αὐτοῦ, τὰς ἑναντίας φάλαγγας διακόπτων καὶ 
ἀνυκόστατος τοῖς πᾶσι Φφαινόµενος, Ἠδη δὲ τῷ βα- 
est προσεγγίζων εὖθὺς ὑποστρέφει xal εἷς τινα 
λόφον ἄνεισι, καὶ τοῦ ἵππου ἀποθὰς καὶ πρὸς γῆν 
ἱκτείνας ἑαυτὸν ἀπέλιπε τὴν ζωὴν, εἴτε παρά του 
τῶν στρατιωτῶν iv τῷ ἁτάχτως Φφίρεσθαι και- 
βίαν τυπεὶς, εἴτε xal ἄλλως ἀπὸ σωματικῆς ἆτα- 
ξίας χατεργασθείς πληγὴν μέντοι οὐδ' ὅλως εὐρέθη 
b τῷ σώματι ἔχων, xai διὰ τοῦτο ὁ λέγων λόγος δη- 
λητηρίφ αὐτὸν ἀναιρεθῆναι κρατεῖ. Φέρεται γὰρ ὅτι 
Συμεὼν ὁ πιστικώτατος τῶν θεραπόντων αὐτοῦ, δώ- 
po ὑπὸ βασιλέως ἀναπεισθεὶς, φαρμάκῳ τοῦτον 
ἀκέχτεινεν. Εἰώθει γὰρ ὁ Φωκᾶς ἐν τῷ πολέμφ 
ὑδάτος φυχροῦ πρὸ τῆς συμπλοκῆς ἀπογεύεσθαι ' 
ὃ xiv ταύτῃ tfj συμθολῇῃ ποιήσας ἔλαθε συγκα- 
ταπιὼν τῷ ὕδατι xal. τὸ δηλητήριον. Ἐπὶ πολὺν δὲ 
χρόνον ἐν τῷ λόφῳ κειµένου τοῦ Φωκᾶ ὤᾧοντο πάντες 
διά τινα σωματικὴν μαλακίαν ἀναπαύσει μικρᾷ ixo- 
τὸν ἐχδεδωχέναι' ὡς δὲ ἐχρόνιζε κείµενος xal προσ- 
ελθών τις νεχρὸν αὐτὸν εὗρε καὶ ἄναυδον, xal δι- 
εγνώσθη τοῖς πᾶσιν Ó τούτου θάνατος, οἱ μὲν ἀποστάται 
εὐθὺς εἲς φυγὴν ὥρμησαν, τὰ δὲ τοῦ βασιλέως ἐπε- 
ῥώσθη στρατεύματα, xal ἑδίωκον ἀμεταστρεπτὶ, καὶ 
ζωγροῦνται μὲν Λέων xal Θεόγνωστος ol Μελισσηνοὶ, 


que suorum instruentem 4435 et animos dictis 
roborantem, secum cogitans, siquidem huno deje- 
οἱββοί, se reliquis facile victoriam erepturum, cal- 
caribus adacto equo per adversos ordines tanto 
impetu in imperatorem fertur ut eum subsisti 
posse nemo putaret.Cum autem non procul jam ab 
imperatore abesset, suhito conversus in quemdam 
tumulum evadit, ibique ab equo descendit,et humi 
exporrectus exspirat.De morte ejus varia feruntur. 
Quidam, dum per hostes incomposito impetu ruit, 
letale vulnus accepisse putant, alii absque hoo ob 
Corpus negligentius curatum periisse.Certe nullum 
plage signum in cadavere ejus exstitit; quo fit ub 
veneno exetinctum fuisse fama obtinuerit. Aiunt 
enim Simeonem, cui omnium famulorum maxime 
fidebat,&b imperatore muneribus corruptum aquam 
poturo cum prelium iniret (omnibus enim prveeliis 
cunsuevisse Phocam ante conflictum frigidam bi- 
bere) venenum letale injecisse, idque ab eo simul 
cum aqua haustum. Cum aliquandiu in tumulo 
isto jacuisset Phocas, universi putabant eum ob 
corporis aliquem languorem quieti 66 aliquantu- 
lum dedisse. Sed cum diutius jaceret et aggressus 
quidam mortuum eum deprebendissetao de morte 
ejus rumor increbuisset, statim ejus milites fuge 
ge dederunt; et imperatoris copie animis aucte 
sunt. Inter captivos fuere Leo Theognostusque 
Melisseni, Theodosius Mesanyoctes, et alii mulli, 
quos Basilius imperator secum in 449 urbem ad- 
vectos per medium forum in triumpho duxit,asinis 


θιοδόσιος ὁ Μεσανύκτης xxi ἄλλοι πολλοἰ. Οὓς μεθ’ G impositos.Solum in hac re eximium habuit Leonem 


ἑαυτοῦ ὁ βασιλεὺς εἷς τὴν πόλιν εἰσαγαγὼν διὰ piene 
ἱδριάμθευσε τῆς ἀγορᾶς ὄνοις ἐφεζομένους, µόνου 
φεισάµενος Αέοντος τοῦ Μελισσηνοῦ. Λέγεται γὰρ 
οὗτος ἐπὶ τῆς παρατάξεως τῷ οἰχείῳ ἀδελφῷ ϐθεο- 
Tronto, ἐπιχλευάζοντι τοὺς βασιλεῖς καὶ ὕθρεις ἆπρε- 
πεῖς ἐς αὐτοὺς ἀποῤῥιπτοῦντι, ἐπιτιμῆσαί τε μετὰ 
ῥακρύων πολλὰ, καὶ παρακαλέσαι παύσασθαι τῆς 
ἀθυροστομίας καὶ μὴ ἀναιδῶς ἐἑνυθρίζειν εἲς τοὺς οἱ- 
χείους δεσπότας, ἐπεὶ Bb μὴ ἔπειθε, xal τὸν σειρο- 
µάστην (48) ἐκτείνας δοῦναι τούτῳ πολλὰς, ὥστε xal 
τὸν βασιλέα θεωρὸν ὄντα τῶν γινοµένων ἀνειπεῖν 
πρὸς τοὺς παρόντας, « Ἴδετε, ὦ οὗτοι, ἀφ᾿ ἑνὸς ξύ- 
λου καὶ σταυρὸν καὶ πτύον (40): » Διὰ ταύτην οὖν τὴν 
αἰτίαν λέγεται τῷ Λέοντι συγχωρηθῆναι τὸν θρίαµθον. 


Melissenum. 18 etenim fertur, cum jam acies ins- 
truerentur, Theognostum fratrem suum subsan- 
nantem et turpibus maledictis insectantem impe- 
ratores lacrymans graviter objurgasse, et lingus 
ista petulantia abstinere jussisse, neque ita impu- 
denter dominis suis conviciari; cumque is non 
obtemperaret, seiromasta intentato aliquot ei pla- 
gas imposuisse; atque ipsam imperatorem heo 
spectantem presentibus dixisse : « Videtisne ex 
eodem ligno crucem et ventilabrum? » Et hano 
fuisse causam cur Leonem in triumpho non duce- 
ret. 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 
(48) Σειρά est restis. Sed quid, sit σειροµάστης Ὦ quia et hec ex eodem quoque ligno fleri posse nulla 


nescio. Pene scuticam converteram. Ἁγι, — (Quid 
sil σειροµάστης, docent Hesychius : εἶδος λόγχης, 
Buidas : εἶδος &xovtlou, Tzetzes : ἀκόντιον. Legitur 
num. 25 Phinees Israelilam scortumque turpiter 
copulatos σειροµάστῃ confecisse; pro quo Aquila 

nit xovtóv. 8ymmachus δόρυ, Vulgata pugionem. 

xicon anonymum alibi jam citatum εἶδος àxov- 
τίου, λόγχης. GoaB. 

(49) Quod de cruce et ventilabro dicitur quasi 
adagio, hunc suspicor habere sensum, quod crux 
apud istos rerum pretiosissima adeoque sanctissima 
res haberetur, ventilabrum vulgaris et vilis. Huio 
ergo maledicum,illi modestum comparabat fratres, 


est religio, et nota vatis divina sententia. XvL. — 
Sensum quidem, non verba paremiw Xylander 
assecutus est. Quid enim in ventilabro vile, aut quid 
& cruce sio alienum, ut cum de pretio fit, sermo, 
extremum oppositum teneat? at tenebit certe, si 
germano in significatu pro ligneo batillo,quo terra, 
rudera,sordes exporturi vel moreri solent, sumatur. 
Sensum hunc jam ab antiquo habuisse testatur 
Euchologium in defunctorum officio, quo sacerdos 
terram injecturus cadaveri πτύον assumere et 

eam aspergere legitur. Πτυάριον et corruptius 
πτυάρι moderni pronuntiant. Ita Lexicon anony- 
mum bibl. Reg. πτύον, πτυάριον. GOAR. 


119 


GEORGII CEDRENI 


180 


Enimvero Phoca Aprill mense mortuo,Indictione Α — [P. 701] "Apr: δὶ τοῦ Φωχᾶ ἁποθανόντος κατὰ 


secunda ; anno ab origine rerum 6497, ejusque re- 
bellione compressa, Durus libertatem consecutus 
8e ipsum recollegit, et pristinum conatum perse- 
qui ccpit. Quod ubi rescivit imperator, per litteras 
eum hortatur ut tandem Christiani sanguinis fun- 
dendi flnem faciat homo et in judicio vite geste 
rationem redditurus:vel sero intelligat quid expe- 
diat,et magistratum sibi divinitus prelatum agno- 
scat. His litteris Durus emollitus, cum ei fide pu- 
blica de impunitate cautum esset 8ο securitate, et 
curopalate dignitas in ipsum collata, cum impera- 
tore in gratiam rediit. Non tamen dignatus eum 
Deus est ut oculis suis imperatorem intueretur : 
nam in 4474 itinere visus sensum amisit, omeus- 
que ad Basilium est introductus. Et is conspecto 
Duro dixisse fertur astantibus: « Quem ita metue- 
bam ut contremiscerem, is aliorum manibus de- 
ductus venit. » 


Civilium bellorum mole ac curis liberatus impe- 
rator de ulcis*endo Samuelo aliisque regulis con- 
silia iniit; qui ipso rebellionibus occupato licentiam 
nacti haud exigua damna Romano imperio intule- 
rant. Exit ergo in Thraciam et Macedoniam, et 
Thessalonicam descendit, gratias actum maguo 
martyri Demetrio. Tum magistrum Gregorium Ta- 
ronitam ibi cum valido presidio relinquit ad repri- 
mendas Samueli grassationes .Ipse Cpolin reversus 
inde in Iberiam profisciscitur : nam ejus regionis 
curopalates Davidus moriens imperatorem suarum 
possessionum heredem scripserat. Eo igitur pro- 
fectus, constituta hereditate,et Georgio Davidi fra- 
tre eo adducto ut is se interiore lberia contentum 
fore neque aliena invasurum promitteret, icto {- 
dere cum eo et accepto ejus filio obside, in Phre- 
niciam pergit, secnm ducens etiam sur Iberie ge- 
nere nobilissimos; quorum primari erant Pacu- 
rianus,Phebdatus et Pherses fratres germani, quos 
etiam patricio honore decoravit. Postquam 448 
in Pheniciam ventum est, Tripolis, Damasci, Tyri 
Berytique ameras (nam hi paulo ante ipso civili 
eontra Phocam bello detento, inito fcedere contra 
Antiocheam arma tulerant,et Damianum patricium 
ejus urbis prefectum pugna congressum interfece- 
rant, urbique haud exiguum periculum objicerant) 


τὸν ᾽Απρίλλιον µῆνα τῆς δευτἐρας ἱνδικτιῶνος τοῦ 
συἰζ ἔτους, xal τῆς κατ αὐτὸν ἁποστασίας διαλυ- 
θείσης, ἀδείας λαθόµενος ὁ Σκληρὸς πάλιν ἀνελάμ- 
θανεν ἑαυτὸν xal τὴν προτέραν ἐσωμάσκει ἆποστα- 
σίαν. Ὅπερ πυθόµενος ὁ βασιλεὺς γράµµασι παρῄνει 
πάρον λαθεῖν τῆς τῶν Χριστιανῶν χύσεως αἱμάτων, 
ἄνθρωπον xal αὐτὸν ὄντα καὶ θάνατον προσδεχόµενον 
καὶ κρίσιν, καὶ ὀψέ ποτε μεταμαθεῖν τὸ συμφέρον, 
xal τὸν ix Θεοῦ δεδομένον ἄρχοντα ἐπιγνῶναι. Τού- 
τοις δὲ τοῖς γράμμασι μαλαχθεὶς ἐκεῖνος, καὶ πί- 
στεις λαθὼν ὡς οὐδὲν ὁποστήσεται φλαῦρον, κατατί- 
θεται τὰ ὅπλα καὶ τῷ βασιλεῖ σπένδεται, χουροπα- 
λάτης τιµηθείς. Οὐ μέντοι γε xal ὀφθαλμοῖς τὸν βα- 
σιλέα θεάσασθαι ἠξιώθη” κατὰ γὰρ τὴν ὁδὸν ἆορα- 
σίᾳ πληγεὶς τὴν ὁρατικὴν ἀπέθαλεν αἴσθησιν καὶ 
τυφλὸς εἰσήχθη πρὸς βασιλέα. "Ov. Ἀχειραγωγούμενον 
ἐχεῖνος θεασάμενός Φησι πρὸς τοὺς παρόντας; 
« Ὃν ἐφοδούμην καὶ ἔτρεμον, χειραγωγούμενος ἕἔρ- 
χεται. » 

᾽Απολυβεὶς δὲ τῶν ἐμφυλίων πολέμων xal φρον- 
τίδων ὁ βασιλεὺς, πῶς ἂν διάθηται τὰ κατὰ τὸν 
Σαμουἡλ ἐσκόπει καὶ τοὺς λοιποὺς τοπάρχας, οἵτινες 
ταῖς ἀποστασίαις ἑνασχολουμένου (50) ἄδειαν εἴλη- 
Φότες οὗ μικρὰ τὰς τῶν 'Ῥωμαίων ἐπικρατείας 
ἑλύπησαν. Ἔξεισιν οὖν εἲς τἀπὶ θράκης καὶ Μακε- 
δονίας χωρία, καὶ κάτεισιν εἰς θεσσαλονίχην, ἆπο- 
δώσων τὰ εὐχαριστήρια τῷ μεγαλομάρτυρι ἁημη- 
τρίῳ' ἐχεῖσέ τε Τρηγόριον μάγιστρον τὸν Ταρωνί- 
την ἄρχειν λιπὼν, δοὺς αὐτῷ καὶ στρατὸν ἀξιόμα- 
χον ἐφ᾽ ᾧ εἵργειν καὶ ἀνακόπτειν τὰς ἐπιδρομλς τοῦ 
Σαμουὴλ, αὐτὸς ὑποστρίψας x&v τῇ βασιλίδι γενό- 
µενος ἄνεισιν εἲἷς "lónplav: ἤδη γὰρ καὶ ὁ χουροπα- 
λάτης ἐτεθνήχει Δαθὶδ, κληρονόμον τῶν αὐτῷ προσ- 
Ἠχόντων γράψας τὸν βασιλέα. ᾿Εχεῖσε δὲ γενόμενος, 
καὶ τὴν δοθεῖσαν αὐτῷ κληρονοµίαν καταστησάµενος, 
καὶ τὸν τοῦ κουροπαλάτου Δαθὶδ (51) Γεώργιον τὸν 
τῆς ἐνδοτέρω Ἰθηρίας ἄρχοντα τοῖς οἶχείοις ἀκρεῖ- 
σθαι πείσας καὶ μὴ ἐπιθαίνειν τοῖς ἀλλοτρίοις, σπει- 
σἀµενός τε αὐτῷ xai ὅμηρον εἰληφὼς τὸν τούτου 
υἱὸν, ἄπεισιν εἲς Φοινίκην, ἔχων μεθ) ἑαυτοῦ καὶ 
τοὺς ἐν τῇ κατ’ αὐτὸν θηρίᾳ κατὰ γένος πρωτεύον- 
τας, Ov ἦσαν κορυφαῖοι ὁ Πακουριάνος καὶ Φιθδά- 
τος κα) Φέρσης ol αὐτάδελφοι, οὓς καὶ εἰς τὸν τῶν 
πατρικίων ἀνεθίδασε θῶκον. . Ἐν Φοινίκῃ δὲ Ὑενό- 
µενος, xai τὸν Τριπόλεως ἁμηρᾶν καὶ τὸν Δαμασκοῦ 


coegit Romanis parere.Et quantum ejus fleri pote- J) καὶ Τύρου καὶ Βηρύτου (οὗτοι γὰρ πρὸ ὀλίγου ὅμο- 


rat rebus istia in tutum redactis, acceptis etism 
ubsidibus, redit Byzantium. 


νοήσαντες καὶ ὅπλα κατὰ τῆς 'Avttoyslac κχινήσαν- 
τες, τοῦ βασιλέως τῷ πρὸς τὸν duxav πολέμῳ σχο- 


λάζοντος, Δαμιανόν τε τὸν πατρἰκιον ὃς ἦρχεν ᾽Αντιοχείας πολέμῳ συµθαλόντα τούτοις ἀνεῖλον καὶ κἰνδυνον 
οὐ μικρὸν τῇ πόλει ἐπέσειον) |P. 70.( ὡς ἑνῆν ἀσφαλισάμενος µένειν τῇ δουλώσει Ῥωμαίων, xal ὅμηρα λαθὼν 


ἐπαναζευγνύει πρὸς τὸ Βυζάντιον. 
In reditu eum per Cappadociam iter facientem 


Διιόντα δὲ τοῦτον ix. Καππαδοκίας Ἑὐστάθιδς µά- 


XYLANDRI ET GOAR] ΝΟΤΑ. 


(50) Hec vox quantumlibet reclamante Xylandro 
retinenda, et versio hoc pacto corrigenda : qué re- 
bellionibus assueti et exercitati, data occasione, etc. 


OAR. 
(51) ᾿Αδελφόν deest : sed et sensus hoc sugge- 


rebat et habet Zonaras. Hoc ex loco apparet regu- 
los istos, seu regionum Romanis vicinarum domi- 
nos, vocari curopalatas, et supra quoque facta est 
alicubi Iberis curopalate mentio. Xrr. 


i8 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


188 


γιατρος ὁ Μαλεῖνος ἐν τοῖς οἰχείοις ὑπεδέξατο παν- À magister Eustathius Maleinus hospitio excepit cum 


ατρατὶ, πᾶσαν αὐτῷ τε καὶ τῷ στρατεύµατι ἀφθόνως 
παρεσχηχὼς Χχορηγίαν * ὃν ὡς τάχα ἀποδεξάμενος 
xal ἑπαινέσας xai μετ αὐτοῦ προσλαθόµενος slq τὴν 
βασιλίδα ἕκτοτε ὑποστρέψαι οὐ συνεχώρησεν, ἀλλὰ 
χορηγῶν αὐτῷ δαψιλῶς τὰ πρὸς τὴν χρείαν xal ὥσ- 
περ τι θηρίον τρέφων iv τινι σηχῷ κατεῖχεν, ἕως αὖ- 
τὸν xal τὸ πέρας τοῦ βίου κατέλαθε. Τούτου δὲ ἀἆπο- 
θανόντος ἡ χτῆσις αὐτοῦ πᾶσα δεδηµοσίευτο. Ἔγραψε 
δὲ xal νόµον ὁ βασιλεὺς εἴργοντα τοὺς δυνατοὺς ἐν 
ὁμάδι χωρίων αὐξάνεσθαίΥ (52). Τοῦτο δὲ καὶ πρὸ 


universo exercitu, omniaque abunde suppeditavit. 
Quod offlcic m se probare simulansimperator secum 
eum Cpolin abduxit, neque inde domum unquam 
reverli, passus est, in urbe omnia copiosissime 
suppeditans, veluti feram in cavea alens, ad mor- 
tem ejus usque detinuit.Mortui omnia bona publi- 
cata sunt. Lege etiam sanxit ne potentiores multi- 
plicandis prediis augescerent, quanquam eadem 
etiam ab avo ejus Constantino hujusque socero 
Βοπηδπο lata fuit. 


αὐτοῦ Κωνσταντῖνος ὁ πορφυρογέννητος, Ó πατροπάτωρ τοῦ βασιλέως, xal ᾿Ρωμανὸς ὁ ἐκείνου πενθερὸς 


ἐποιήσαντο. 


Νικολάου δὲ τοῦ Χρυσοθέργη ἐπὶ χρόνους ιβ καὶ B Nicolao Chrysobergio post administratum per 


μῆνας η΄ τὴν Ἐκκλησίαν ἰθύναντος καὶ καταλύσαντος 
τὴν ζωὴν, Ὑχειροτονεῖται Σισίνιος μάγιστρος, vip 
ἑλλόγιμος xat ἰατριχῆς τέχνης xov εἷς τὸ ἀχρό- 
τατον, ἐν ἔτει Quy, ἱνδικτιῶνος η" ὅστις xal τοὺς 
διακρινοµένους ἥνωσε διὰ τὴν τετραγαµίαν . Kal 
οὗτος ἐπὶ τρεῖς µόνους ἐνιαυτοὺς τὴν Ἐκκλησίαν 
ποιµάνας ἐξέστη τῆς ζωῆς, xat προεθλήθη Σέργιος 
ἡγούμενος Gv τῆς μονῆς τοῦ Μανουἡλ καὶ τὸ γένης 
ἀναφέρων πρὸς Φώτιον τὸν πατριάρχην. 

Too δὲ Σαμουὴλ ἑκστρατεύσαντος χατὰ θεσσαλον(- 
κης, xai τὸ μὲν ἄλλο πλῆθος elc λόχους καὶ ἑνέδρας 
διαµερίσαντος, ἀλίγους δὲ τινας εἷς ἑκδρομὴν ἄχρι 
Θεσσαλονίχης αὐτῆς πεποµφότος, ἐπιγνοὺς τὴν ἔφ- 
οδον ὁ δοὺξ Γρηγόριος τὸν μὲν οϊκεῖον υἱὸν ᾿Ασώτην 


ἔπιμφεν ἰδεῖν xal κατασκοπῆσαι τὸ πλήθος καὶ αὐτῷ C 


γνῶσιν δοῦναι, αὐτὸς δὲ ὄπισθεν εἴπετο. Ὁ δὲ ἐξελθὼν 
xal τοῖς προδρόµρις συμπλακεὶς xai τρεψάµενος ἐλα- 
θεν εἲς μέσους τοὺς λόχους περιληφθείς. Τοῦτο ὡς 
à Γρηγόριος ἔμαθεν, ἐθοήθει διὰ ταχέων τὸν παῖδα 
τῆς αἰχμαλωσίας γλιχόμενος ἐκλυτρώσασθαι"' ἀλλὰ 
καὶ αὐτὸς χυχλωθεὶς ὑπό τῶν Βουλγάρων καὶ γεν- 
ναίως καὶ ἠρωϊκῶς ἀγωνισάμενος ἔπεσεν. ΄ΑΥγελ- 
θείσης δὲ τῷ βασιλεῖ τῆς τοῦ δουκὸς ἀναιρέσεως 
πέμπεται πάσης Δύσεως ἄρχων ὁ μάγιστρος Νιχη- 
φόρος ὁ Οὐρανός ' ἔφθασε γὰρ xal οὗτος τὴν ἐκ 
Βαθυλῶνος φυγὴν ὠνησάμενος καὶ τὴν βασιλίδα κα- 
ταλαθών. "στις ἐν θιεσταλονίκῃ γενόμενος, ἐπεὶ 
ἔγνω τὸν Σαμουἡλ τῇ τοῦ δουχὸς Γρηγορίου τοῦ Τα- 
βωνίτου σφαγΏ xal τῇ ἁλώσει τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ ἐπσιρό- 
µενον, xal διὰ τοῦτο tá τε θετταλικά διαθάντα 
ΤΈέμπη xal τὸν Ι]ηνειὸν περαιωσάµενον ποταμὸν, 
θετταλίαν τε xal Βοιωτίαν xal ᾽Αττικὴν εἰσθαλόντα 
το καὶ iv Πελοποννήσῳ διὰ τοῦ ἐν Κορίνθῳ ἰσθμοῦ, 
καὶ πάντα ταῦτα ὁῃοῦντα καὶ ληϊζόμενον [P. 703] 


&nnos duodecim cum besse patriarchatum vita 
functo substituitur Sisinpnius magister,vir insignis 
449 et inedice artis peritissimus, anno mundi 
BUpra sexies millesimum 503, indictione octava. Is 
discidium propter quartas nuptias dudum ortum 
sustulit,concordia facta.Cumque tres tantum annos 
Ecclesie prefuisset, vitam cum morte commutavit. 
Et suífectus est Sergius Manuelici monasterii pre- 
sul, genus & Photio patriarcha ducens. 

Hoo maxime tempore Samuelus moto in Thessa- 
lonicam bello, cupiis suis in insidias distributis, 
paucos quosdam excursionem usque ad eam urbem 
facere jubet. Quod ut sensit prefectus Gregorius, 
Asoten fllium suum mittit, qui exploraret hostium 
mullitudinem et sibi indicaret.Is in emissarios eos 
incidens, fusos insecutus, imprudens in medias 
incidit insidias. Gregorius re cognita illico ad fe- 
rendum auxilium festinat,ut fllium hostium mani- 
bus eriperet. Sed et ipse a Bulgaris circumventus 
fortiter pugnans interficitur. Hac ducis clade intel- 
lecta mittitur totius Occidentis praefectus magister 
Nicephorus Uranus : nam et bic pretio dato Baby- 
lone Cpolin profugerat.Is ut Thessalonicam perve- 
nit,certior fli Samuelum animo elatum,quod ducem 
Gregorium Taronitam interfecisset filiumque ejus - 
cepisset, Thessalica jam Tempe trausgressum et 
Peneum amnem transmisisse, et in Thessaliam, 
Bootiam atque Atticam, 460 et per Isthmum Co. 
rinthiacum etiam in Pelo, onnesum grassari. Itaque 
et ipsi suis cum copiis ad radices Olympi facto. 
itinere Larissam venit; itaque impedimentis reli- 
ctis Thessaliam magnis itinoribus peragret, cam- 
pisque Pharsalie et Apidano amne transmissis in 
ripa Spercheii amnis castra ponit,in opposita ripa 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(52) Hune puto potius quam scio sensum esse 
legis,qua reprimeretur nimia privatorum potentia, 

ubliea quoque bona in suam rem redigentium. 

uod puto fuisse iv ὁμάδι χωρίων αὐξάνεσθαι, alia 
subinde aliis predia adjicere.Quod et hunc Malei- 
num fecisse videmus, et in Basilio preaide Tzimi- 
scas malo suo notaverat, Si quis quid rectius afferet, 
non herbam ei sed coronam prebebimus, non ut 
victori sed ut bene merito. Xvr. — Bene meriturus 
de Xylandro,gratiam siquidem pollicetur in adno- 
tationibus,hac lege dico sanxisse imperatorem,non, 
ut scribit ipse, privatorum potentia publica quxque 


bona in suam rem redigeret, dum αἰία subinde aliis 
praedia adjiciceret : verum ne publici magistratus, 
dum gererent oificium,privatorum bona etiam dato 
pretio sibi compararent atque exinde aliis alia 
predia facile coacervarent et conjungerent. Bla- 
Βἰ8Γ68 c. 4, τοῦ A στοιχείου ex politicis legibus hano 
refert περὶ ἀγορᾶς xai πράσεως' Ὁ χκρατῶν ὀφφί- 
χιον ἐν ἐπαρχίᾳ οὐ Ἀύναται κινητὸν Ἡ ἀχίνητον ἀγο- 
ράζειν ἐν αὐτῇῃ πρᾶγμα dj δι ἑαυτοῦ Ἡ δι’ ἑτέρου, 
t! μὲ παρὰ τοῦ δημοσίου. Καὶ γὰρ καὶ τοῦ πράγμα” 
τος ἐκπίπτει καὶ τὸ δοθὶν τίμημα οὐκ ἀναλαμδά- 
vtt. GOAR. 


183 


GEORGII CEDRENI 


184 


Samuelo sua castra habente. Ingentes imbres tum À ἄρας xal αὐτὸς μετὰ τῶν περὶ αὐτὸν στρατευμάτων 


deciderant, et fluvius alveo turgente stagnabat : 
itaque eo quidem tempore prelium nullum spera- 
batur. Sed Uranus sursum deorsumque tentato 
flumine vadum invenit ; eaque intelligere se exerci- 
tum in oppositam ripam traducere posse,noctu cum 
suis amnem transit, Bulgarosque secure dormien- 
ies adoritur, innumerosque interficit, nemine se 
defendere auso.Ipse quoque Samuelus et filius ejus 
Romanus profunda acceperunt vulnera; fuissent- 
que capti, nisi inter cadavera delituissent et nocte 
insequenti occulte in montes JEtolicos aufugissent, 
per quorum deinde cacumina ad Pindum montem 
atque hinc in Bulgariam evaserunt.Uranus interim 
Romanos captivos liberat,occiseos Bulgaros spoliat, 
castra eorum diripit, ingentique parta preda suos 
Thessalonicam reducit. 


καὶ τὰς ὑπωρείας διελθὼν τοῦ ᾿Ολύμπου xal ἐν Λα- 
ῥίσσγ Ὑενόµενος, χἀχεῖσε λιπὼν τὴν ἀποσκευὴν καὶ 
εὔζωνον λαθὼν τὸν στρατὸν, τὴν θετταλίαν ὁδοιπο- 
pig συντόνῳ διελθὼν καὶ τὸ τῆς Φαρσαλίας πιδίον 
καὶ τὸν ᾽Απιδανὸν διαθὰς ποταμὸν, κατὰ τὸ χεῖλος 
τοῦ Σπερχιιοῦ ποταμοῦ πήγνυσι τὴν στρατοπεδείαν, 
εἲς τὴν περαίαν xal αὐτοῦ τοῦ Σαμουλλ αὐλιζομέ- 
νου’ ὄμθρων γὰρ ἀπλέτων ὑσθέντων ἐξ οὐρανοῦ, καὶ 
τοῦ ποταμοῦ πλημμυροῦντος καὶ πελαγίζοντος, 
ἀπέγνωστο τὸ νῦν ἔχον ἡ συμπλοκή. ᾽Αλλ’ ὁ µάγι- 
στρος ἄνω καὶ κάτω τὸν ποταμὸν περισχοπήσας, xal 
τινα τόπον εὐρὼν δι’ οὗ φήθη δυνατὸν ἔσεσθαι costo 
περαιωθῆναι, ἁγείρας νυχτὸς τὸν στρατὸν περαιοῦ- 
ται τὸν ποταμὸν x«i τοῖς περὶ τὸν Σαμουὴλ ἁμερί- 
µνως καθεύδουσιν ἐπιτίθεται' καὶ σφάζονται μὲν 
ἀριθμοῦ κρείττους, μηδενὸς πρὸς ἀλκὴν ἀπιδεῖν 


τολµήσαντος, ἐπλήγη δὲ καὶ αὐτὸς ὁ Σαμουὴλ xai 6 τούτου υἱὸς ὁ Ῥωμανὸς βαθείαις πληγαϊῖς. Καὶ ἑάλωσαν ἂν, 
et μὴ τοῖς νεκροῖς συμμµίξαντες ἑαυτοὺς ἔκειντο ὡς τεθνεῶτες, καὶ νυχτὸς ἐπιχγενομένης ἔλαθον διαδράντες «tc τὰ 
ὄρη τῶν Αἰτωλῶν, κάκεῖθεν διὰ τῶν κορυφῶν τῶν τοιούτων ὀρέων διελθόντες τὸν Πίνδον διεσώθισαν ἐν Βουλ- 
γαρίᾳ. Ὁ δὲ μάγιστρος τοὺς αἰχμαλώτους 'Ῥωμαίους ἐλευθερώσας, σκυλεύσας δὲ καὶ τοὺς πεσόντας Βουλγάρους, 
διαρπάσας δὲ καὶ τὸ τῶν πολεμίων στρατόπεδον xal πλοῦτον ὅτι πλεῖστον περιθαλόµενος, σὺν τῇ στρατιᾷ ἐπανέ- 


ζευξεν efc θεσσαλον/(χην. 

451 Samuelus domum reversus flliam suam 
Asote Taronite fllio libertate reddita in matrimo- 
nium collocat : nam ejus amore puella correpta 
mortem 86 sibi conscituram minabatur,niai eo ma- 
rito potiretur. Nuptiis confectis generum cum fllia 
Dyrrachium mittit et regionis ejus custodis preti- 
eit. Verum Asotes eo profectus, uxore quoque in 


'O Σαμουηλ δὲ πρὸς τὰ obuia ἀνασωθεὶς γαμ- 
θρὸν ἄγεται ἐπὶ τῇ αὐτοῦ θυγατρὶ ᾿Ασώτην τὸν τοῦ 
Ταρωνίτου υἱὸν, τῶν δεσμῶν ἐλευθερώσας' πρὸς 
τοῦτον γὰρ ἡ παῖς ἑρωτικῶς διατεθεῖσα ἐξάξειν 
ἑαυτὴν πείλει, εἶ μὴ νομίμως αὐτῷ σνναφθείη. 
Ἐκτελίσας δὲ τοὺς Ὑάµους ἐκπέμπει μετ αὐτῆς 
τοῦτον tl; τὸ Δυῤῥάχιον, ἐπὶ φυλαχῃ τάχα τῆς 


suam sententiam traducta, eum ea in Bomanas ϱ χώρας ὁ δὲ ἐκεῖσε γενόμενος xai τῇ συζύγῳ xotvoÀo- 


triremes, que finium tuendorum causa littus illud 
legebant, confugit; iisque ad imperatorem perfer- 
tur,ab eoque magistri ipse, uxor zoste honore affi- 
eitur.Idem litteras imperatori attulit a Chryselio, 
uno eorum quorum summa erat Dyrrachii potentia: 
is pro mercede stipulatus sibi et duobus suis filiis 
patricios honores,promittebat imperatori se urbem 
eam traditurum. Cumque per litteras imperator 
confirmasset se promissa omnino prestiturum. 
Dyrrachium Eustathio patricio Daphnomele tradi- 
tum est, et Chryselii filii patriciutus horore deoo- 
rati sunt, illo morte prevento. 


Sub idem tempus Paulus magister Bobus, vir 
Thessalonicse primarius, et Malaceinus protospa- 
t haríus,prudentise ac facundie celebris,delati quod 
animis ad Bulgaros inclinarent, hic Byzantium, ille 
in Thracensem Pediadem translati sunt. Idem ne 
sibi eveniret veriti quidam illustres Adrianopoli, 


γησάμενος xal πείσας φεύγει μετ αὐτῆς εἷς τὰς ἐν 
τῷ τόπῳ φυλαχκῆς χάριν παραπλεούσας Ῥωμαϊκὰς 
τριήρεις, καὶ δι αὐτῶν slc τὸν βασιλέα ἀνασώζεται, 
τιμηθεὶς μάγιστρος xal ἃ τούτου σύζυγος ζωστή. 
Διεκόμισε δὲ οὗτος xal γράµµατα δυνάστου τινὸς, 
ἑνὸς τῶν ἐν τῇ Δυῤῥαχίψ, Χρυσηλίου τοὔνομα, 
ὑπισχνοομένου παραδοῦναι τὴν τοῦ Δυῤῥαχίου πόλιν 
τῷ βασιλεῖ, εἰ τιµηθείη αὐτός τε καὶ ol δύο υἱοὶ 


"αὐτοῦ πατοίκιοι. Γράµµασι δὲ τοῦ βασιλέως ἔπιτε- 


λεῖς τὰς ὑποσχέσεις ποιῆσαι βεθαιώσαντος, προεδόθη 
τὸ Δυῤῥάχιον Βὑσταθίῳ πατρικίἰῳ τῷ Δαφνομήλῃ, 
καὶ οἱ τοῦ Χρυσηλίου υἱοὶ τετίµηντο πατρἰχιοι, ἐκείνου 
φθάσαντος χαταστρέψαι τὴν ζωήν (53). 

Τούτῳ τῷ χρόνῳ Παῦλος μάγιστρος ὁ Βωθὸς (51), 
ἀνὴρ τῶν lv θεσσαλονίκῃ τὰ πρῶτα, [P. 104] καὶ 
Μαλακηνὸς πρωτοσπαθάριος ἐπὶ συνέσει καὶ λόγφ 
ἐμπρέπων, διαθληθέντες ὡς τὰ Βουλγάρων φρονοῦν- 
τες µετῳχίσθησαν, ὁ μὲν Παῦλος elc τὴν ἐν θρφχησίῳ 
πεδιάδα (5). ὁ δὲ Μαλακηνὸς εἰς Βυζάντιον. Τοῦτο 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(53) Non dubito quin hic locus sit mancus. Sen. 
tentiamque fuisse conjicio, non successisse istam 
Dyrrachii proditionem ob preproperam Chryselii 
mortem. Sed fuisse eo potitum Basilium, facile 
judicaveris ex sequentibus,ut cum Basilius dicitur 
defendendi 8 Joamne Dyrrachii causa instituisse 
profectionem, et de Joanni ibi cesi morte a patricio 
Pogonita factus certior, etc. Xvr. — Nihil hic man- 
cum aut mutilum Xylandro sensum percipienti ; 


Si modo paricits honoribus augeretur ,quam eamdem 
quoque dignitalem, eo vivis erepto, duo eius füiü 
consequercntur. Ilacque conditione Chryselius im- 
peratori Dyrrachium prodebat. Goan. — 

(54) Sic balbum et mutum vocant Greci. GoAR. 
(55) edias planitiem significat. Sed proprium 
suspicatus sum.'IAAouctplouc dicit qui virt illustres 
inclinato imperio solebant dici, sicut spectabiles, 
clarissimi, etc. Res est nota, et notationem vocis 


185 HISTORIARUM COMPENDIUM. 186 
παθεῖν φοθηθέντες xal τινες τῶν ἐκ τῆς ᾿Αδριανουπό- Α et qui gestis erant clari magistratibus,quod in 463 


λεως ἱλλούστριοι καὶ στρατηγικαῖς ἀρχαῖς διαπρέψαν- 
τες διὰ τὸ ὑποπτεύεσθαι τῷ Σαμουἡλ προσεῤῥύησαν, ὁ 
μὲν Βατάτζης πανοικὶ, µόνος δὲ Βασίλειος ὁ Τλαθᾶς' 
οὗ τὸν υἱὸν 6 βασιλεὺς καθεῖρξε xal ἐπὶ τρεῖς ὅλους 
ἐνιαυτοὺς κατεῖχεν, εἶτα ἀπέλυσε. Τότε καὶ τῷ ἄρ- 
χοντι Βενετίας γυναῖχα νόµιμον ἔδωχεν ὁ βασιλεὺς 
τὴν θυγατέρα τοῦ ᾿Αργυροῦ, ἀδελφὴν δὲ Ῥωμανοῦ 
τοῦ μετὰ ταῦτα βασιλεύσαντος, τὸ ἔθνος οὕτως ὑπο- 
ποιούµενος. Ἐποιήσατο δὲ xal εἰσθολὴν ἐν Βουλ- 
γαρίᾳ διὰ Φιλιππουπόλεως ὁ βασιλεὺς, ταύτην φρου- 
peiv τάξας τὸν πατρίχιον θεοδωροχάνον. Καὶ πολλὰ 
τῶν ἐν Τριαδίτζῃ «φρουρίων καταστρεφάμενος ἐἑπ- 
ανζλθεν slc Μοσυνόπολιν. 

TQ 5t con! ἔτει, ἰνδικτιῶνος v, δύναμιν βαρεῖαν 
ἐκπέμψας ὁ βασιλεὺς κατὰ τῶν πέραν τοῦ Αἶμου 
Βουλγαρικῶν κάστρων, ἀρχηγοὺς ἔχουσαν τὸν πατρί- 
χιον θεοδωροκάνον xal Νικηφόρον πρωτοσπαθάριον 
τὸν Ἐιφίαν, τήν τε μεγάλην εἷλε Περσθλάθαν καὶ τὴν 
μικρὰν καὶ τὴν Πλίσκοθαν, xal ἁσινἠς xal τροπαιοῦχος 
ἡ Ῥωμαϊκὴ ὑπενόστησε δύναµις. 

Tq ὃ) ἐπιόντι πάλιν ἔτει ἄπεισι κατὰ Βουλγάρων 
ὁ βασιλεὺς διὰ θεσσαλονίκης, xai προσεῤῥύη αὐτῷ 
Δοθρομηρὸς ὁ τῆς Βεῤῥοίας κατάρχων, παραδοὺς 
xai τὴν πόλιν τῷ βασιλεῖ xal ἀνθύπατος τιµηθείς. 
'O δὲ τὰ Σἑρθία φυλάττων Νικόλαος, ὃν Νικολιτζᾶν 
ὑποχοριζόμενοι διὰ τὸ βραχὺ τῆς ἡλικίας ἐκάλουν, 
ἐκθύμως ἀντεῖχε καὶ τὴν ἐπενηνεγμένην αὐτῷ γεγη- 
ῥὅτως ῥὄὀπέφερε πολιορχίαν. Φιλοτίμως δὲ τοῦ 
βασιλέως Χρησαμένου abcr ἱάλω τὸ φρούριον καὶ 
αὐτὸς ὁ Νιχολιτζᾶς * xal μετοικίσας ἐχεῖθεν τοὺς 
Βουλγάρους ὁ βασιλεὺς Ῥωμαίους φυλάττεν ἑπ- 
betae. Καὶ ταῦτα δράσας ἐπάνεισι πρὸς τὴν βασιλίδα, 
ἑκαγόμενος μεθ) ἑαυτοῦ xal τὸν Νιχολιτζᾶν, ὃν καὶ 
πατρικιότητι ὀἐτίμησεν. Αλλ' ἀθεθαίου Ἱνώµης 
οὗτος τυχὼν, ἐχεῖθεν ἀποδρὰς, ἔλαθεν ἀνασωθεὶς 
πρὸς τὸν Σαμουἡλ, xal μετ’ αὐτοῦ ἐλθὼν ἐπολιόρχει 
τὰ Σέρθια. ᾽Αλλὰ πάλιν ὁ βασιλεὺς ὀξὺς ἐπιφανεὶς 
τὴν τῆς πόλεως ἔλυσε πολιορχίαν, δρασμῷ Ὑχρησα- 
µένου τοῦ Νικολιτζᾶ σὺν τῷ Σαμουήλ. 'Αλλ᾽ οὐκ εἷς 
τέλος διέδρα ὁ ἄπιστος' λόχῳ γάρ τινι Ῥωμαϊχφ 
περιπεσὼν συγελήφθη, καὶ πρὸς τὸν βασιλέα δέσµιος 
ἀγχθεὶς cl, φυλακὴν ἐνεθλήθη ἐν Κωνσταντινουπόλει 
πεµφθείς. Ὁ δὲ βασιλεὺς ελθὼν εἰς θετταλίαν τὰ ἐν 
αὐτῇ φρούρια ἤδη παρὰ τοῦ Σαμουὴλ κατασκαφέντα 
ἀνωρθώσατο, καὶ τὰ παρὰ τῶν Βουλγάρων κατεχό- 


suspicionem οἱ ipsi venissent, ad Samuelum sese 
contulerunt, Batatzes cum tota familia, Basilius 
Glabas solus. Cujus filium imperator per integrum 
triennium in custodia detentum tandem dimisit. 
Tune etiam principi Venetis imperator nuptum 
tradidit filiam Argyri, sororem ejus Romani qui 
post imperio potitus est, hoo modo sibi gentem 
devinciens Venetam. Per Pbilippopolin quoque im- 
pressionem in Bulgariam fecit, custodia hujus urbis 
commissa patricio Theodorocano ; multisque Tria- 
ditz; eversis castellis Mosynopolin redit. 


Anno mundi 5508, indictione 13, gravem exeroci- 


p tum Basilius mittit adversus Bulgarica trans /Emum 


castra, ducibus patricio Theodorocano et Nicephoro 
protospathario, Xiphia. Capta ab his major minor- 
que Pershlaba atque Pliscobe, victorque domum 
rediit Romanus exercitus. 


Insequenti anno rureum imperatorin Bulgariam 
abit per Thessalonicam. Ibi se urbemque Berroam 
ejus princeps Dobromerus dedit, et proconsulis 
afficitur honore. At qui Servia presidio tenebat 
Nicolaus, quem diminutiva forma ob stature bre- 
vitatem Nicolitzam vocabant, oppugnato ab impe- 
ratorecastello fortiter ac alacriter registebant,donec 
A53 ab imperatore vi castello expugnato simul et 
ipse in ejus potestatem venil. Id castellum, trans- 
latis alio Bulgaris, imperator Romano munit pre- 


C sidio ; ac inde Cpolin redit,eo etiam Nicolitza abdu- 


cto ao patricii honore ornato. Verum Nicoliizas 
homo inconstans urbe profugit, furtimque ad Ba- 
muelum elapsus cum eo Servia oppugnat. Quam 
obsidionem celeriter superveniens imperatore facile 
discussit, Nicolao et Samuelo diffugientibus.Et Ni- - 
colitza a quodam Romanorum manipulo, in quem 
inoiderat, captus et in vinculis adductus, Cpolin 
missus in carcerem conjicitur. Inde in Thessaliam 
profectus imperator castella a Samuelo diruta refl- 
cit, que & Bulgaris tenebantur expugnat, Bulga- 
rosque Bolerum (loci hoc nomen) transfert,omnibus- 
que castellis presidio munitis ad Bodena pervenit. 
Bodena castellum est saxo prerupto impositum, 
per quod saxum aqua paludis Ostrobi occulte infra 


μενα ἐκπολιωρχήσας τοὺς μὲν [Ῥ. 705] Βουλγάρους ]) terram defluit, indeque rursum emergit. Cumque 


ἐς τὸν λεγόμενον µετῴκισε Βολερὸν, φρουρὰν δὲ iv 
πᾶσι καταλιπὠν ἀξιόμαχον ἐπανῆλθεν εἷς τὰ λεγό- 
µενα Βοδηνά ' φρούριον δὲ τὰ Βοδηνὰ ἐπὶ πέτρας 


deditio non fleret, vi expugnat, Bulgaricum preesi- 
dium Bolerum deportat, et castello presidio valido 
imposito Thessalonicam abit. 


ἀποτόμου χείµενον, δι ἧς καταῤῥε τὸ τῆς λίμνης τοῦ Οστροθοῦ ὕδωρ, ὑπὸ γῆς κάτωθεν ῥέον ἀφανῶς 
κἀχεῖσε πάλιν ὑποδυόμενον, Καὶ ἐπεὶ μὴ ἐκουσίως παρεδίδοσαν ἑαυτοὺς οἱ ἔνδον, πολιορχίφ τοῦτο κατέσχε. 
Καὶ τούτους ὁμοίως εἲς τὸν Βυλερὸν ἀποικίσας, φρουρᾷ δὲ τοῦτο ὀχυρωσάμενος ἀξιολόγῳ, ἐπάνεισιν εἷς 
θισσαλονίχην. 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


ipse Noster subjuuxit. Xvr. ---Ἰλλούστριοι nobiles 
hic interpretor. Favei auctor subdens, 86 στρατ- 
Ἠγικαῖς ἀρχαῖς διαπρέφαντας vocans hos illusires. 
Suffragantur Basilic. Glosse, que ἱλλούστριον ceu 


εὐγενῆ exponunt. Confirmat Blastares, o. 17 τοῦ 
A στοιχείου mulierem nobilem ιἱλλουστρίαν appel- 
lang : Ἡ δὲ ἱλλουστρία νοµίµους ἔχουσα παῖδας xal 
πορνογενεῖς. GoAR. 





481 


GEORGII CEDRENI 





Qui presfuerateicastello Draxamus,vir bellicosus, A — 'O δὲ τοῦ φρουρίου Χαταρχων Δραξάνος, dvàp 


&b imperatore 454 impetrat ut Thessalonicae sibi 
liceret degere; ibique uxorem ducit filiam primi 
peribatariorum edis martyris Demetrii. Cumque 
bis ea maritum patrem fecisset, ipse profugit. De- 
preheneus socero intercodente veniam impetravit. 
Et cum denuo profugisset, rursum est eodern modo 
dimissus. Aliis autem duobus liberis proocrealis, 
tertium ut profugit,captusinquepalum suffixusest. 


Interim Numeritee et Ataphite Arabes oum Co- 
lesyriam ipsamque etiam Africam graviter vexarent 
incursionibus,magistrum Nicephorum Uranum im- 
perator pretorem Antiochi: mittit, succedere eiln 
preturam Thessalonicesjusso patricio Davido Aria- 
nita.Et Philippopolis preturam ob gravem etatem 
resignante Theodoro cano, eam Nicephoro proto- 
«sphathario Xiphie mandat. Uranus ut Antiochiam 
venit duobus aut tribus preliis Cistrinitam Arabum 
ducem contudit, facileque persuasit ut is porro 
quiesceret, omniaque reddidit pacatissima. 


στρατηγῷ xal τρεφάµενος ἔπεισεν ἡσυχίαν ἄγειν, καὶ 


μετήγαγεν. 
Anno insequenti,indictione deoima quinta,Bidy- 


nam urbem obsidet, et octo menses oppugnatione 
tracta, eam vi capit. Dum heo agit imperator, Sa- 
muelus expeditos ducens Adrianopolitanos obiter 
adoritur, 455 die assumptioni Deipare festo, quo 
publicatum de more peragebatursolemnitas. Subito 
igitur irruens magna parta preda discedit. Impera- 
tor Bidyna diligentissime communita in urbem in- 
eolumis reditum instituit, obiter omnia Bulgarica 
castella vastans atque subigens.Bed cum ad urbem 
Seopias accederet, deprehendit trans Axium flumen 
(nunc Bardarius appellabatur) Samuelum aegligen- 
ter castra habere. llic enim fretus amnis abundan- 
tia, et eum ob aquarum insolentem affluxum tran- 
siri non posse ratus,securus erat. At imperator per 
vadum aquodam suorum inventum copias traducit. 
Itaque re insperata consternatus Samuelus ita 
effuse fugit cum suis, ut nemo eorum hosti pectus 
anquam ostenderet. Ipsius tabernaculum totaque 
castra capta. Sed et urbem Scopias imperatori tra- 
didit ei a Samuelo prefectus Romanus, Petri Bul- 
garorum regís fllius, Borise fr&ter, Simeon etiam 
avi nomine appellatus.Quem ejus officii causa im- 
perator patricium prespositumque designat, Aby- 
doque preficit. 


ToÀsuicz3c, ᾖτήσατο κατὰ τὴν θισσαλονίχην οἰκῆ- 
σαι. Ἐπινεύσαντος δὲ τοῦ βασιλέως ἁρμόσατο d 
ναῖκα τὴν θυγατέρα τοῦ πρώτου τῶν περιθατα- 
ρίων (50) τοῦ ναοῦ τοῦ ἀθλοφόρου Δημητρίου, xal 
παῖδας iv αὐτὴς ἔσχε δύο. Elta ἀποδρὰς ἑάλω, καὶ 
ἐντεύξει τοῦ χηδεστοῦ συνεχωρήθη, Καὶ δεύτερον 
ἀποδρὰς ὁμοίως ἀφείθη. Καὶ ἕτερα δὲ τέχνα δύο 
ποιήσας τὸ τρίτον ἀπέδρα, καὶ συλληφθεὶς ávtaxo- 
λοπίσθη. 

Τῶν δὲ Νουμεριτῶν και ᾽Αταφιτῶν ᾽Αράθδων δει- 
νῶς τήν τε Κοίλην Συρίαν καὶ αὐτὴν κατατρεχόν- 
των τὴν ᾿Αντιόχειαν, τὸν μάγιστρον Νιχηφόρον τὸν 
Οὐρανὸν ὁ βασιλεὺς ἄρχοντά ᾿Αντιοχείας (76) ἐκ- 
πίμπει, διάδοχον αὐτοῦ τῆς θεσσαλονίχης πεποιηκὼς 
τὸν πατρίκιον Δαθὶδ τὸν ᾽Αριανίτην. Ἐν δὲ Φιλιπ- 
πουπόλει τὴν πρωτοσπαθάριον Νικηφόρον τὸν ιφίαν 
στρατηγεὶν ἔταξε, τοῦ θΘεοδωροχάνου διὰ γῆρας 
παραιτησαμµένου. Ὁ δὲ μάγιστρος Νικηφόρος ὁ Οὐ- 
ρανὸς ἐν Αντιοχείᾳ γενόμενος xal δυσὶ xal τρισὶ 
µάχαις συμπλαχεὶς Κισιρινήτῃ τῷ τῶν ᾿Αράθων 
τὰ πράγµατα εἲς βαθεῖαν εἰρήνην καὶ γαληνιῶσαν 


Ὁ δὲ βασιλεὺς κατὰ τὸ ἐπιὸν ἔτος ἱνδικτιῶνος c 


(ἑχστρατεύει κατὰ Βιδύνης, καὶ ἐφ᾽ ὅλους ὁκιὼ μήνας 


ἐμφιλοχωρήσας τῇ προσεδρείᾳ αἱρεῖ χατὰ κράτος 
τὴν πόλιν, Ἐν ᾧ δὲ τῇ κολιορκίφ οὗτος προσήδρευεν, 
ὁ Σαμουὴλ εὐζώνῳ χρησάµενος ὁδοιπορίᾳ ἐπιτίθεται 
ἐξ ἐφόδου τῇ ᾿Αδριανουπόλει κατ’ αὐτὴν τὴν ἡμέραν 
τῆς χοιµήσεως τῆς ὑπεράγνου θεοτόκου (58), καὶ τήν 
τε πανήγυριν, ἥτις εἴώθει ἑτησίως τελεῖσθαι δηµοτε- 
Ac, αἱρεῖ ἑξαίφνης ἐπιπεσὼν, καὶ λείαν πολλὴν ὅπερ- 
ποιησάµενος ὑπέστρεψεν sic τὰ ἴδια. Ὁ δὲ βασιλεὺς 
τὴν Βιδύνην µάλα καλῶς ὀχυρωσάμενος ἐπανῆλθεν 
ἀσινὴς elo τὴν βασιλίδα, àv τῷ διιέναι πάντα τὰ dv 
ποσὶ Βουλγαρικὰ φρούρια ὁρῃῶν καὶ καταστριφόμε- 
voc. Τᾷ πόλει δὲ τῶν Σκοπίων ἐγγίσας εὗρε πέραν 
᾽Αξιοῦ τοῦ ποταμοῦ, ὃν νῦν Βαρδάριον ὀνομάζουσι, 
κατεσχηνωμένον ἁμερίμνως τὸν Σαμουήλ’ θαῤῥῶν 
γὰρ τῇ πλημμύρᾳ τοῦ ποταμοῦ, καὶ ὡς οὐ διαθατὸς 
τὸ νῦν ἔχον ἴἔσεται, ηὐλίζετο ἁμελῶς, [P. 706] Τι- 
νὃς δὶ τῶν στρατιωτῶν πόρον εὑρόντος xai δι’ αὐ- 
τοῦ τὸν βασιλέα διαθιθάσαντος, ὁ μὲν Σαμουὴλ τῷ 
αφνιδίῳ καταπλαγεὶς ἔφυγεν ἁμεταστρεπτὶ, ἐλήφθη 
$c d τούτου σκηνἡὴ καὶ τὸ ὅλον στρατόπεδον. 'Ev- 
εχείρισε δὲ καὶ τὴν πόλιν τῶν Exon!ov τῷ βασιλεῖ ὁ 
ταύτης ἄρχειν παρὰ τοῦ Σαμουλλ τεταγµένος Ῥω- 


D µανὸς, ὁ Πέτρου μὲν τοῦ βασιλέως τῶν Βουλγάρων 


υἷος, τοῦ δὲ Βορίσου ἁδελφὸς, Συμεὼν τῷ τοῦ πάππου ὀνόματι µετονοµααβείς' ὃν ὁ βασιλεὺς ἀποδεξάμενος τῆς 
προαιρέσεως πατρἰχιόν τε τιμᾷ καὶ πραιπόσιτον, καὶ στρατηγεῖν ἐχπέμπει ᾿Αθύδου. 


Indeimperator ad Pernicum ducit,quod tuebatur 


Ἐχεῖθεν ὁ βασιλεὺς διαθὰς ἔρχεται πρὸς τὸν Πέρ- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(56) Hoo quid sit, nondum didici. Quid si aliquid 
*bendiariorum, quos hodie vocant. simile fuit ? 

eque nescio b pro v poni solere, ut privatarum 
possis legere,quod tantundem mihi est notum.Xvr. 
-- Ut comitem privatarum rerum et peculiaris fisci 
imperator habebat, privati aerarii praefectum dein- 
ceps dictum, ita ei ecclesie suos curatores, defon- 
sores, ceconomos, et, ut auctor loquitur, πριδατα- 


louc, hylacii presides. GoAR. 
P 51) Drius δοῦχα vocaverat. GoAR. 

58) Κοίµησις τῆς θεοτόκου videtur esse Assum- 
ptio, nisi si quid aliud est : non enim habeo quod 
affürmem. Vide infra in Ibatzae historia, quod ad 
hunc locum intelligendum faciat. Es wur eiwas 
unsern kirchveyhinen nit unehalich. Xr. 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


νικον, οὗ φύλαξ ἦν ὁ Κραχρᾶς, ἀνὴρ ἄριστος τὰ πο- À Cracras, vir bello sptimus. Ibi oum haud parum 


λεμικά, Ἐν ᾧ χρόνον οὐχ ὀλίγον διατρίψας καὶ λαὸν 
iv τῇ πολιορχίᾳ οὐχ ὀλίγον ἀποθαλὼν, ὡς ἔγνω 
κρεῖττον ὑπάρχον πολιορχίας τὸ ἔρυμα, καὶ οὐδ' ὁ 
Κρακρᾶς θωπκείαις fj ἄλλαις ὑποσχέσιεσιν ἐμαλάσ- 
σετο καὶ ἐπαγγελίαις, µετέθη πρὸς Φιλιππούπολιν. 
Ἐκεῖθέν τε ἀἁπάρας ἄπεισιν εἷς Κωνσταντινούπολιν. 

Καὶ τῇ αὐτῇ ἐπινεμήσει δόγµα ἐξέθετο, τὰς τῶν 
ἁπολωλότών ταπεινῶν συντελείας τελεῖσθαι παρὰ τῶν 
δυνατῶν. Κατωνομάσθη δὲ ἡ τοιακύτη σύνταξις ἆλ- 
ληλέγγυον (60). Too πατριάρχου δὲ Σεργίου καὶ πολ- 
λῶν ἀρχιερέων χαὶ ἁσκητῶν ἀνδρῶν οὐκ ὀλίγων 
δεηθέντων ἔκκοπῆναι τὸ παράλογον ἄχθος τουτὶ, ὁ 
βασιλεὺς οὐχ ὑπήχουσεν. 

"Ox$óg δὲ ἱνδικτιῶνι, ἐν ἔτει coin, ὁ τῆς Αἰγύπτου 


lemporis trivisset et in oppugnatione multos ami- 
sigget, cum et castellum ipexpugnabile sentiret, et 
Cracram 456 neque blandiendo neque pollicitatio- 
nibus subigere posset, ad Philippopolin transit,ia- 
deque in urbem revertitur. 


Eadem indictione legem tulitut pensionem quam 
pauperes perditi debebant, divites persolverent. Id 
vocabatur Allelengyum. Et patriarche Sergio mul- 
tisque aliis poutificibus ae monachis deprecantibus 
ut absurdum hoc onus subditis demeret, non ob- 
temperavit. 


In dictione octava, anno mundi 6548, /Egypt 


κατάρχων ᾿Αζίζιος διὰ μιχρὰς ᾽αἰτίας xal μηδενὸς p princeps Azizius ob levem causam et offensas ne 


λόγου προσχρούµατα ἄξια τὰς πρὸς Ῥωμαίους λύ- 


σας σπονδὰς, τόν τε ἐν Ἱεροσολύμοις iv τῷ τάφῳ 


τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ ἀνεγηγερμένον πολυτελῶς θεῖον 
ναὸν χατεστρέφατο, καὶ τὰ εὐαγῆ ἑλυμήνατο µυναστή- 
ρια, καὶ τοὺς ἐν τούτοις ἀσκουμένους ἁπανταχοῦ γῆς 
ἀφυγάδευσε, 

Tp δ᾽ ἐπιόντι ἔτει γέγονε χειμὼν ἐπαχθέστατος, 
ὡς ἀποκροσταλλωβῆναι πάντα ποταμὸν xal λίμνην 
xai αὐτὴν τὴν θάλασσαν. Καὶ Ἰανουαρίφῳ μηνὶ τῆς 
αὐτῆς ἐπινεμήσεως Ὑέγονε σεισμὸς φρικωδέστατος, 
καὶ διεκράτησε κλονουμένη ἡ Υγῆ μέχρι τῆς ϐ’ τοῦ 
Μαρτίου µηνός d» ταύτῃ δὲ περὶ δεχάτην ὥραν τῆς 
ἡμέρας γέγονε βρασμὸς καὶ Χλόνος φριχτὸς χατά τε 
τὴν βασιλίδα ααἱ iv τοῖς θέµασι, καὶ πεπτώκασιν αἱ 
σφαῖραι τοῦ ναοῦ τῶν Αγίων Τεσσαράκοντα καὶ τῶν 
Ἁγίων Πάντων, ἃς ὁ βασιλεὺς εὖθὺς ἀνεχτήσατο. 
Ταῦτα δὲ προεµήνυε τὴν μετὰ ταῦτα γενομένην ἐν 
Ἰταλίᾳ στάσιν. Δυνάστης Ὑάρ τις τῶν ἐποίχων τῆς 
Βάρεως, τοὔνομα Μέλης, παραθήξας τὸν iv Λογγι- 
θαρδίᾳ λαὸν ὅπλα κατὰ Ῥωμαίων αἷρει. Καὶ ὁ βασι- 
λεὺς Βασίλειον ἐκπέμπει τὸν "Apyopóv στρατηγὸν 
ὄντα τῆς Σάµου, καὶ τὸν λεγόµενον Κοντολέοντα τῆς 
Κεφαληνίας στρατηγοῦντα, ἐπὶ τῷ καταστῆσαι Ῥω- 


relati quidem dignas fodere quod ei cum Romanis 
erat rupto,et templum Hierosolymis ad sepulorum 
Christi sumptuosissime conditum evertit,et religio- 
sa perdidit monasteria, et qui in iis pis vite exer- 
citationibus erant dediti, eos per omnes terras ex- 
torres egit. 

Anno insequenti hiems fuit gravissima, que om- 
nes fluvios paludes ipsumque mare in glaciem coe- 
git. Mense Januario ejusdem indictionis apprime 
horrendus fuit terre motus, qui duravit usque ad 
nonum Martii diem. Ejus enim diei hora decima 
fragor fuit et concussio terribilis et in urbe et ln 
provinciis ; ac corruerunt sphere templi Sanoto- 
rum 40 et templi Omnium Sanctorum.Quas impera- 
tor statim instauravit. Hec fuerunt Italici motus 
previa indicia. Quidam enim vir potens, unus de 
A457 iis qui Barin incolebant, nomine Meles, con- 
citatis Longibardis arma contra Romanos movit. 
Cumque imperator advereus huno misisset Basi- 
lium Argyrum Sami et Contoleonem Cephallenise 
prefectos, Meles illustri eos prmlio vicit, multis 
cesis, haud paucis captis,reliquis turpi fuga vitam 
tutatis. 


µαίοις τὰ πράγματα; [Ῥ. 707] ofc ἀντιπαραταξάμενος 6 Μέλης τρέπει λαμπρῶς, πολλῶν πεπτωκότων, οὐκ 
ὀλίγχων δὲ καὶ ζωγρηθέντων, τῶν δὲ λοιπῶν τὴν διὰ φυγῆς ἀσχήμονα προχρινάντων ζωήν, 


Ὁ δὲ βασιλεὺς οὐ διέλιπε καθ ἔχαστον ἐνιαυτὸν 
εἰσιὼν ἐν Βουλγαρίᾳ xal τὰ iv ποσὶ χείρων τε xal 
ὅμῶν. Ὁ Σαμουλλ δὲ μὴ δυνάµενος τῶν ὁπαίθρων 
ἀντιποιεῖσθαι μηδὲ πρὸς ἐμφανῆ µάχην ἀντιστῆναι 
τῷ βασιλεῖ, ἁλλὰ πάντοθεν θραυόµενος xai τὴν οἱ- 
Χείαν ἀκμήν ἀποθάλλων, ἔγνω τἆφροις καὶ θριγγοῖς 
ἐπιτειχίσαι τούτῳ τὴν εἷς τὴν Βουλγαρίαν εἴσοδον. 
Εϊδὼς οὖν ὡς ἔθος dti τῷ βασιλεῖ διὰ τοῦ λεγομένου 
Κίμθα Λόγγου καὶ τοῦ Κλειδίου ποιεῖσθαι τὰς δι- 
ελεόσεις, ταύτην ἔγνω τὴν δυσχωρίαν ἐπιτειχίσαι καὶ 
τῷ βασιλεῖ ἀποκλεῖσα. τὴν εἴσοδον. Φραγμὸν οὖν 
δομησάμενος εἷς εὖρος πολὺ, καὶ φόλακας ἐν αὐτῷ 


Porro Basiliusimperator quotannis in Bulgariam 
expeditionem faciebat et obvia quasque populabatur 
αο vastabat. Ideo Samuelus castra sub dio locare 
aut aperto prelio concurrere non audens, undique 
attritis viribus amissoque vigore suo, statuit fossis 


Ὦ ao septis factis eum ingressu Bulgarime exoludere. 


Et quia norat solere eum per Cimbam Longum et 
Cleidium intrare,angustias illas septo late producto 
munit atque intercipit, justoque firmat preesidio,et 
sic imperatorem operitur.Postquam eo venit impe- 
vator et intrare est conatus, fortiter eum arouere 
custodes, eos qui vi penetrareniterenturdesuperiore 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ, 


[59] In margine librarius à τῆς θαυμαστῆς ἑπι- 
νοίας] Quee si reete habent quod ad scripturam, 
mirari videtur exactionis tam subtilem rationem. 
qua etiam pro iis satisfleret qui paupertate extrema 
et rebus perditis impedirentur aut etiam ita mortui 
solvere nequirent. Sed Basilium hoc non invenisse, 


ex Justiniani historia liquet. Ne eo quidem lecto- 
rem defraudabo, quod adscribit mox, ubi depre- 
catores pontificis repulsam passi dicuntur : Αλλ’ 6 
ἐμὸς βασιλεὺς Ἰσαάκιος ὁ ἄγγελος μηδενὸς παρα- 
καλέσαντος πολλὰ τῶν παραλό]ων βαρῶν τῆς 'Pu- 
µαίων γῆς ἑξετίναξεν. Xv. 


191 


GEORGII CEDRENI 


193 


oco ferientes atque vqlnerantes. [bi de transitu À ἀξιοπρεπεῖς ἐπιστήσας , προσέµενε τὸν βασιλέα. 


desperantem jam itpperatorem Nicephorus Xiphias 
Philippopolis tum prefectus monet ut loco eo ma- 
neat, septumque illud oppugnare continenter per- 
gat : se alio abiturum, operamque 468 daturum 
utsalutare aliquid conficiat. Hoe modo re composita, 
cum suis montem ad meridiem claustris iis obje- 
ctum celeissimum, cui Balathiste nomen, magnis 
itineribus circuit ; et 29 die Julii, indictione 12, de 
superiore loco subito ingenti cum strepitu Bulgaros 
& tergo adorttur.Qui oum re insperata perterriti fu- 
gerent, imperator defensoribus vacuum septum 
diruit ac fugientes insequitur. Multi tum Bulgari 
occisi, multo plures capti. Ipse Samuelus Φρτθ 
evasit filii opera, irruentes fortiter repellente pa- 
tremque equo impositum in castellum Prilapum ab- 
ducente. Captivis Bulgaris, qui fuisse ad 15 millia 
feruntur,oculus imperator eruit,singulisque centu- 
πα unoculum preficit,atque his ductoribus eos ad 
Samuelum mittit.Quos Samuelus isto numero atque 
ordine venire videns animi ad calamitatem eam 
fortiter ferendam non habuit satis, sed oborta ver- 
tigine exanimatus in terram corruit. Aqua autem 
et unguentis a presentibus utcunque recreatus,cum 
sese aliquantulum collegisset, frigide haustum pe- 
tiit ; cumque bibisset, cardiagmo correptus biduo 
post obiit. Successit ei fllius Gabrielus, qui et 
Romanus dicebatur, patre robustior ille, sed pru- 
dentia longe inferior, patus captiva 459 quadam 
Larisss;a. Iniit decima quinta Septembris,indictione 
decima tertia.Cüumque nondum integrum imperas- 
sct annum, venatum exiens interficitur & Joanne, 
qui et Bladisthlabus, filio Aaronis, quem ipse neci 
aliquando subtraxerat. 


᾽Αφικομένου δὲ καὶ τούτου καὶ ἀποπειρασαμένου 
τῆς εἰσόδου, ἐπείπερ ἀντεῖχον γενναίως οἱ φυλάσ- 
σοντες καὶ τοὺς βιαζομένους ἐξ ὑπερδεξίων ἆνῃρουν 
βάλλοντες xal τιτρὠσκοντες, καὶ ἤδη ἀπέγνωστο τῷ 
βασιλεῖ ἡ διάθασις, Νικηφόρος 6 Ἐιφίας τῆς Φιλιπ- 
πουπόλεως τότε στρατηγῶν τῷ βασιλεῖ συνταξάµενος, 
xal αὐτὸν μὲν προσµένειν καὶ συνεχεῖς προσθολὰς 
τῷ δέµατι ποιεῖσθαι παρεγγυήσας, αὐτὸς δὲ ἀπιέναι 
φήσας, εἴ πως δυνηθείη λυσιτελές τι διαπράξασθαι 
καὶ σὠτήριον, τὸν περὶ αὐτὸν εἰληφὼς λαὸν ὑποστρέ- 
φει, xal περιοδεύσας τὸ πρὸς µεσηµθρίαν κείµενον 
τοῦ Κλειδίου ὑψηλότατον ὄρος, ὃ Βαλαβίσταν και- 
ονοµάζουσι, xal τραχυπορίαις καὶ ἀνοδίαις χρησάµε- 
voc, x0' τοῦ ᾿Ἰουλίου μηνὸς, ἐπινεμήσει ιβ’. ἄνωθεν 
ἐξαίφνης μετ ἁλαλαγμοῦ καὶ δούπου κατὰ νώτου 
γίνεται τῶν Βουλγάρων * οἱ δὲ τῷ ἀπροσδοχήτῳ 
καταπλαγέντες τρέπονται πρὸς φυγήν. Καὶ 6. βασι- 
λεὺς μονωθὲν διαῤῥήξας τὸ τεῖχος ἑδίωκεν. Ἔπεσον 
οὖν πολλοὶ, καὶ πολλῷ πλείους ἑάλωσαν, µόλις τοῦ 
Σαμουὴλ διαφυγεῖν δυγηθέντος τὸν κίνδυνον συνερ- 
γίᾳ τοῦ ἰδίου υἱοῦ Ὑενναίως τοὺς ἐπιόντας ὄποδεξα- 
µένου, καὶ ἵππῳ τοῦτον ἐπιθιθάσαντος xal stc τὸ 
λεγόμενον Ἡρίλαπον τὸ φρούριον ἁπαγαγόντος. Ὁ 
δὲ βασιλεὺς τοὺς ἑαλωκότας τῶν Βουλγάρων ἀμφὶ 
τὰς τε, ὥς φασι», ὄντας χιλιάδας ἀπετύφλωσε, καὶ 
ἑχάστην ἑκατοντάδα πεπηρωµένων Óo' ἑνὸς µον- 
οφθάλµου ὁδηγεῖσθαι κελεύσας εἷς τὸν Σαμουὴλ ἆπο- 
πέμπει. Οὓς ἐχεῖνος ἀφιχνουμένους κατ ἀριθμὸν καὶ 
τάξιν θεώµενος, καὶ τὸ πάθος οὐκ ἐνεγλὼν νεανικῶς 
καὶ εὐφύχως, λειποθυµίᾳ καὶ σκότῳ βάλλεται xai 
slc γῆν minec ὕδατι δὲ κάὶ µόροις οἱ παρόντες τὴν 
πνολν αὐτοῦ ἀναχαλεσάμενοι ἀνενεγχεῖν µμικρὸν 
πεποιήχασιν. ᾿Ανενεγκὼν δὲ ὕδωρ πιεῖν ἐπεζήτησε 


φυχρόν. Λαθὼν δὲ καὶ πιὼν ἐλήφθη καρδιαγμῷ, καὶ μετὰ δύο ἡμέρας θνήσχει. Παραλαμθάνει δὲ τὴν Βουλγάρων 
ἀρχὴν ὁ υἱὸς αὐτοῦ Γαθριὴλ ὁ καὶ Ῥωμανὸς, ῥώμῇ uiv xal ἰσχύί τοῦ πατρὸς ὑπερέχων, φρονήσει δὲ καὶ 
διανοἰᾳ πολλῷ λειπόμενος, τεχθεὶς τῷ Σαμουὴἡλ ἀπό τινος αἴχμαλώτιδος Λαρισσαίας. [Ῥ. 708] Ἔρξι δὲ κατὰ 
τὴν υ τοῦ Σεπτεµθρίου μηνὸς, ἐπινεμήσει ιΥ. Καὶ μηδ’ ὅλον ἀποπληρώσας ἑνιαυτὸν σφάττεται, εἲς 


κυνηγέσιον ἐξελθὼν, παρὰ "Imávvou τοῦ καὶ Βλαδισθλάθου τοῦ υἱοῦ 


θανάτου ἀπελυτρώσατο. 

Antequam hoc fieret, Theophylacto Botaneiata 
Thessalonice post Davidum Arianitam prefecto Sa- 
muelus Nestoritzam,unum de potentiseimis Bulga- 
ris, magno cum exercita ad eam urbem misit. 
Quem Theophylactus,filio suo Micbaelo comitatus, 


Ααρὼν, ὃν αὐτὸς θνήσχειν μέλλοντα τοῦ 


Πρὸ τοῦ δὲ ταῦτα Ὑενέσθαι, θεοφυλάκτου τοῦ 
Βοτανειάτου ἄρχειν θεσσαλονίκης μετὰ τὸν )Αριανί- 
την πεμφθέντος Δαθὶδ 6 Νεστορίτζης, elc τῶν παρὰ 
Βουλγάροις μέγα δυναµένων ὑπάρχων, μετὰ δυνά- 
µεως ἁδρᾶς κατὰ θεσσαλονίκης ἐκπέμπεται παρὰ 


pugna congressus fudit magnaque preda parta et ῃ τοῦ Σαμουήλ’ οἷς συναντήσας ὁ Θεοφύλακτος σὺν τῷ 


multis captis,cum his ad imperatorem tunc septum 
in angustiisapud Chlidium oppugnantem venit.Im- 
perator angustiis quo diximus modo superatis, ad 
Strumpitzam accedit ; et castello cui Matzucium 
nomen potitus, Strumpitze jam  propinquans, 
Theophylactum Botoneiatam Thessalonice ducem 
colles ad Strumpitzam sitos superare jubet et septa 
obvia incendere, Bibique hoo modoiter Thessaloni- 
cam ducens expedire. Proficiscentem presidiarii 


υἱῷ Μιχαἡλ xal συμπλακεὶς τρέπει τε κατὰ κράτος, 
καὶ λείαν πολλὴν καὶ αἰχμαλώτους συχνοὺς προσλα- 
θόμενος διακοµίζει τῷ βασιλεῖ πολιορχοῦντι τὸ ἐν 
τῇ κλεισούρᾳ τοῦ Κλειδίου δέµα (00). Τὸ bina δὲ, 
ὡς εἴρηται, διαθὰς ὁ βασιλεὺς χατὰ Στρούμπιτζαν 
γίνεται. Καὶ παρεστήσατο μὲν φρούριον τὸ καλού- 
µενον Ματζούκιον, τῇ Στρουμπίτζῃ δὲ προσεγγίζον, 
μετὰ δυνάµεως ὃ) ἐκπέμπει τὸν Βατανειάτην ϐΘεο- 
φύλακτον τὸν δοῦχα θεσσαλονίκης, ὑπερθῆναι κελεύ- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(60) Δέμα turris iv κλεισούρᾳ, in clusa sive muro inter duos montes usperos erecto, ad quam aditus hic 


passim dicitur κλειδίον. GoAR. 


193 


J. HISTORIARUM COMPENDIUM. 


494 


σας τοὺς iv Στρουμπίτζη βουνοὺς, καὶ τὰ iv ταῖς A nihil obstantes ire quo volebat passi sunt. Sed cum ^ 


κατ αὐτοὺς ὁδοῖς πυρπολῆσαι δέµατα, xal εὐπόρευ- 
τον αὐτῷ θεῖναι τὴν πβὸς θεσσαλονίκην ἄγουσαν 
ὁδόν. Ὁ δὲ ἀπελθὼν συνεχωρήθη piv ἐν τῷ εἰσιέναι 

τῶν τοποφυλακούντων Βουλγάρων ἀνεμπο- 
δίστως διελθεῖν, µέλλων δὲ πρὸς τὸν βασιλέα πάλιν 
ὑποστρέφειν μετὰ τὸ τὰ προστεταγµένα πληρῶσαι 
περιπίπτει λόχοις ἐπ αὐτῷ τούτῳ προσκαθηµένοις 
καὶ ἑνεδρεύουςιν Ev τινι ἐπιμήχει στενοχωρἰφᾳ’ ἐν 
X, εἰσελθὼν καὶ πἀντοθεν περιστοιχισθεὶς xal. ἄνωθεν 
ὑπὸ AlÜwv xai τόξων βαλλόμενος, μηδενὸς ἀμύνασθαι 
δυναμένου διὰ τὴν πύκνωσιν καὶ τὸ τῆς στενοχωρίἰας 
ἀδιεξόδευτον, αὐτός τε πίπτει, μηδὲ ταῖς οἰχείαις 
χερσϊ δυνηθεὶς χρήσασθαι, καὶ πολὺ µέρος σὺν αὐτῷ 
ἁπώλετο τοῦ στρατοὺ. "Anto μηνυθέντα τῷ Bassi 
πολλῆς αὐτὸν ἐνέπλησεν ἀθυμίας. "O0sv καὶ προσω- 
τέρω χωρεῖν οὐκ ἔκρινν, ἆλλ᾽ ὑποστρέψας ἆλθεν 
tl; τὰ Ζαγόρια, ἕἔνθα τὸ λίαν ὀχυρώτανον ἵδρυται 
φρούριον à Μειλένιχος, ἐπί τινος πέτρας ἴδρυμένον 
κρημνοῖς xal φάραγζι βἀθυτάταις πάντοθεν ἕστεφα- 
νωμένης ἐν ᾧ οἱ τῆς περιχώρου πἀντοθεν καταφυ- 
γόντες Βούλγαροι λιγα τῶν Ρωμαίων ἑφρόντιζον. 
Ἡρὸς οὕς ὁ βασιλεὺς Σέργιόν τινα ἐχτομίαν, ἕνα τῶν 
οἰχειοτάτων αὐτῷ θαλαμηπόλων, ἐκπέμπει, ἄνδρα 
φρενήρη τε καὶ δεινὸν εἰπεῖν, ἀποπειρώμενος τῆς 
γνώμης αὐτῶν. Οὗτος δ᾽ ἐκεῖσε γενόμενος καὶ πολ- 
λαίς χρησάµενος πιθανολογίαις µεταδιδάξαι ἴσχυσε 
τοὺς ἀνθρώπους τὸ δέον, καὶ τὰ ὅπλα χκαταθεµένους 
παραδοῦναι τῷ βασιλεῖ ἑαυτοὺς xal τὸ φρούριον. Οὕς 
ἀποδεξάμενος ὁ βασιλεὺς καὶ φιλοφρονησαμενος ἆξιο- 
πριπῶς, καὶ φρουρὰν τῷ φρουρίῳ τὴν ἀρχοῦσαν 


mandatis peractis ad imperatorem redire vellet, in 
insidias ad hoc ipsum collocatas in porreotie in lon- 
gum angustis incidit, 460 circunventusque et de- 
super saxis telisque petitus, omni se defendendi 
prerepta facultate ob compressos in artum ordines 
et loci angustiam omni exitu carentis, cum magna 
sui exervilus parte perit. Imperator ea clade nun- 
tiata maximum percepit dolorem, et progredi ulte- 
rius non ausus retro abiit ad Zagoria, ubi castellum 
erat Melenicuslonge munitissimum,saxo impositum 
et precipitiis vallibusque profundissimis cinctum. 
Eo ex vicinia passim confugerant Bulgari, Romano- 
rum admodum securi. Ad eos imperator mittit Ser- 
gium spadonem, unum ex intimis suis cubiculi mi- 
nistris, hominem cordatuin ac facundum, qui ip- 
sorum animos periclitaretur. 18 multa suadendo 
atque probabiliter disserendo eos eo adduxit,ut rem 
recta via reputantes positis armis se et castellum 
imperatori dederent. Quos imperator humanissims 
excepit; et castello preesidio suflicienti imposito 
Mosynopolin rediit. Ibi ei moranti nuntius de obitu 
Samueli affertur, vigesima quarta Octobris die. 
Exinde statim Mosynopoli Thessalonicam abit, 
atque hino ad Pelagoniam usque proficiscitur nullo 
cum maleflcio, nisi quod regiam Gabrieli Butelia- 
nam 461 incendit. Missis etiam militibus castella 
Prilapum; et Stypeium capit. Inde ad fluvium Tzer- 
nam venit, eumque ratibus et utribus inflatis tra- 
jicit, 8ο Budena redit; et inde nona Januarii die 
Thessalonicam venit. 


ἑγχατατάξας, µιτέθη πρὸς Μοσυνούπολιν» dv ᾖ διάγοντι τούτῳ xxl ὁ τοῦ Σαμουὴλ ἀγγέλλεται θάνατος 
κατὰ τὴν x$' τοῦ ᾿Ὀκτωθρίου µηνός, [P. 109] Καὶ εὐθὺς ὁ βασιλεὺς ἁπάρας ix Μοσυνουπόλεως κάτει- 
σιν εἷς Θεσσαλονίκην, κἀχεῖθεν ἄπεισιν εἲς Ἱελαγονίαν, μηδὲν λυμαινόμενος τῶν iv ποσὶν, ἀλλ' ἢ 
μόνα πυρπολήσας τὰ iv Βουτελίῳ βασίλεια τοῦ Υαθριήλ, Πέμφας δὲ καὶ στρατιὰν χειροῦται τὸ φρού- 
p:ov ἩΠριλάπου καὶ τοῦ Στυπείου. Ἐκεῖθεν καταλαμθάνει τὸν Τζερνᾶν λεγόμενον ποταμὸν, ὅν σχεδίαις καὶ 
θυλάκοις πεφυσηµένοις διαπεράσας ἐπάνεισιν εἲς τὰ Βοδηνὰ, xáxsigev τῇ 0 τοῦ Ιανουαρίου μηνὸς ἦλθεν εἷς 


θεσσαλονίχην. 


Ἔαρος ὃ) ἐπιστάντος ὑπέστρεψε πάλιν sic Βουλ- ( 


πρίαν, καὶ τῷ φρουρίῳ τῶν Βοδηνῶν προσίσχει’ 

γὰρ οὗτοι, τὴν πρός βασιλέα πίστιν ἅπαρ- 
νησάµενοι, ἄραι κατὰ Ῥωμαίων ὅπλα. Καρτερὰν 
οὖν ἑνστησάμενος πολιορχίαν ἠνάγκασε πίστεις λα- 
θόντας ἑαυτοὺς ἐγχειρίσαι τοὺς ἔνδον, οὕς πάλιν ἐν 
τῷ Βολερῷ µετοικίσας, xal ἕτερα φρούρια ἀνεγεί- 
ῥας δύο bv τῷ μέσῳ τῆς δυσχωρίας, ὧν τὸ pv 
Καρδίαν ὠνόμασε τὸ ὃ᾽ ἕτερον ἅγιον ᾿Ηλίαν, ὑπ- 
ἔστρεψεν slc θεσσαλονίκην. Ἐν d Ῥωμανὸς ὁ καὶ 
Γαδριὴλ διά τινος 'Ῥωμαίου Χειροτμήτου δούλωσων 
xai ὑποταγὴν ὀπισχνεῖται . Ὅ δὲ ὀποπτεύσας τὰ 
γράμματα, τὸν πατρίχιον Νικηφόρον τὸν Ἐιφίαν xal 
Κωνσταντῖνον τὸν Διογένην, μετὰ τὸν Βοτανειάτην 
στρατηγὸν Ὑεγονότα θεσσαλονίκης, μετὰ δυνάµεως 
ἐκπέμπει ἐν τῇ χώρᾳφ τῶν Μογλένων. "Qv τὴν πᾶ- 
σαν ληϊσαμένων ἐκείνην γῆν καὶ τὴν πόλιν πολιορ- 
κούντων ἔφθασε xal ὁ βασιλεὺς, καὶ τὸν παραῤῥέοντα 
τῇ πόλει µετοχετεύσας ποταμὸν, xal τὰ θεμέλια τῶν 
τειχῶν ὑπορύξας xai ξύλα xal εὔπρηστον ἄλλην ὕλην 


ὁποθαλὼν τοῖς ὀρύγμασι καὶ mop ἐμθαλὼν, τῆς ὕλης 


* 


Initio veris rursum in Bulgariam it, 8ο Budene 
eastellum (nam presidium fide violata arma contra 
Romanos ceperat! magna vi obsidens, fide publica 
accepta se dedere presidiarios cogit, eosque Bole- 
rum deportat. Tum in angustiarum medio duo ca- 
stella edificat, unum Cardie, alterum sancti Elie 
nomine, et Thessalonicam redit. Hic degenti Ga- 
brielus,qui et Romanus appellabatur,per quemdam 
Romanum Cheirotmetum (id nominis ab incisa 
manu est) promittit se ipsi servum atque subjectum 
fore. Sed imperator fallaces litteras esse gugpicans, 
Xiphiam et Constantinum Diogenem,qui Botaneiate 
in pretura Thessalonicensi successit, cum exercitu 
in regionem Moglenorum mittit ; qui cum eam de- 
populati urbem obsiderent,supervenitipse,et amnis, 
qui urbem alluebat, alveo adverso,suffossis murorum 
fundamentis, et interjecoto cavernis ligno aliaque 
ignis caface materia, incendio muros evertit. Quo 
viso oppidani miserabiliter supplices facti se et mu- 
nitionem 463 dediderunt. Captus est ibi Domi- 
tianus Caucanus, homo potens et Gabrieli oonsi- 


195 


GEORGII CEDRENI 


196 


liarius, et Moglenorum princeps Elitzes aliique pro- A καταπρησθείσης, κατέστρεψε τὸ τεῖχος. Ὅπερ ἴδόν- 


cerum multi et manus haud parva militum. Armis 
ferendis idoneos Aspracaniam deportat imperator : 
colluviem reliquam diripi jubet, et castellum, cui 


τες οἱ ἔνδον πρὸς ἰχεσίαν μετ ὁλοφυρμῶν ἑτρά- 
ποντο, xal ἑαυτοὺς παρεδίδουν σὺν τῷ epooplw. 
Ἐλήφθη μὲν οὖν Δομετιανὸς ὁ Καυχάνος, ἀνὴρ 
δυνάστης καὶ τῷ Γαθριὴλ συµπάρεδρος, xal Πλί- 


Notia nomen, incendi, Moglenis vicinum. 
τζης 6 ἄβχων Μογλένων, xal ἕτεροι δυνάσται πολλοὶ, καὶ λαὸς πολεμιστὴς οὐκ ὀλίγος. Τοὺς μὲν οὖν ὅπλα 


δυναµένους κινεῖν εἷς ᾽Ασπροκανίαν ἐκπέμπει ὁ βασιλεὺς, τὸν δὲ λοιπὸν συρφετώδη λαὸν διαρπαγῆναι 
προσέταξεν, ἐμπρησθῆναι δὲ xal τὸ φρούριον. Ἑάλω καὶ ἕτερον φρούριον ᾿Ενώτια κεκλημένον γειτονοῦν τοῖς 


Μογλένοις, 


. Quinta die Cheirotmetus Romanus venit, famulos 
secum adducens Joannis Bladisthlabi, Aaronis fllii, 
et litterag, quibus hic significabat se Gabrielo vitam 
eripuisse, nuncque ad 60 rediisse Bulgaricum impe- 
rium ; promittebatque se servum et subditum im- 
peratori fore, Iis perlectis imperator suam senten- 


Ἡμίρᾳ δὲ πέµπτῃ ἦκεν ὁ Χειρότμητος 'Ρωμαῖος, 
ἔχων καὶ θεράποντος Ἰωάννου τοῦ xal Βλαδισθλά- 
6ου, υἱοῦ ᾿Λαρὼν, ἐπαγόμενος xal γράμματα δη- 
λοῦντα φογευθῆναι ὑπ' αὐτοῦ τὸν Γαθριήλ ἐν τῷ 
Πετρισχῷῳ καὶ τὴν πᾶσαν ἐξουσίαν εἲς ἑαυτὸν µετ- 
ενεχθῆναι, ὑπισχνούμενά τε τὴν πρέπουσαν ύποτα- 


tiam aurea bulla consigaatam Joanni mittit. Pau- B y?» καὶ δούλωσιν ἑνδείξασθαι πρὸς τὸν βασιλία. 


cisque post diebus Romanus redit, litteras Joannis 
et principum Bulgaris afferens,quibus ii se subditos 
imperatori futebantur. Adjungit se etiam imperatori 
Caucanus, Domitiani apud Moglenos capti frater, 
estque ab eo honorifice babitus. Ceterum imperator 
certior factus Joannem dolo ac fallaciter ista scri- 
psisse ac contraria suis promissis rroliri, in Bul- 
gariam revertitur ; et Ostrobo Soscoque adjacente 
regione ac campestri Pelagonia depopulatis, quot- 
quot Bulgaros cepisset, eis oculoa effodit. Et usque 
ad urbem Achridem, regiam Bulgarie, accedit. Qua 
408 potitus, rebus omnibus recte constitutis, per- 
gere et ad Dyrrachium proflcisci intendit, quod et 
ejus loci res ipsius presentiam requirebant. Etenim 
quandiu Trymalia et viciniores Servis partes in 
potestate Bladimeri (gener is fuit Samueli) manse- 
rurt, hominis justi ac pacis et virtulis studiosi, 
pacatum fuerat Dyrrachium. At postquam Joannes 
Samuelum interfecit, deceptumque falsis juramen- 
tis Bladimerum et opera Davidi Bulgarorum archi- 
episcopi se dedentem paulo post perfide necavit, 
magnopere Dyrrachiana res concussa atque per- 
turbata est, quod Joannes urbem eam identidem 
per ductores suos, aliquando etiam presens oppu- 
gnaret. Sed imperatoris institutum res haud parva 
impediit. Etenim ad Achridem proflciscens post se 
reliquit cum manu militum Georgium Gonitziatem 
et Orestam protospatharium captivum, jubens eos 
in campestria Pelagonise grassari. Eos universos 
Bulgari duce Ibatza, viro nobilissimo et spectat 


Ὅπερ ἀναγνοὺς ὁ µβασιλεὺς, xal χρυσοθούλλοις 
γράµµασιν τὰ δοκοῦντα πιστωσάµενος, ἀπέστειλε 
πρὸς τὸν Ἰωάννην. Καὶ psv! ὀλίγας πᾶλιν ἡμέρας 
ἐπανῆκεν ὁ τετμηµένος τὴν χεῖρα Ῥωμαῖος, γραφὰς 
χοµίζων Ἰωάννου τε καὶ τῶν ἀρχόντων Βουλγαρίας 
ὑπηκόους ὁμολογούντων καὶ δούλους γενέσθαι τοῦ 
βασιλέως [Ῥ. 710] Ἡροσεῤῥόη δὲ τῷ βασιλεῖ xai 
Καυχάνος ὁ ἁδελφὸς Δομετιανοῦ τοῦ iv Μογλένοις 
ἁλόντος' ὃν φιλοτιμησάμενος διὰ τιμῆς ἦγεν. ᾿Επεὶ 
δὲ ἔγνω τὸν Ἰωάννην δόλῳ καὶ περινοίᾳ γράψαντα 
τὰ γραφέντα xal τἀναντὶα Qv ὀπισχνεῖτο διανοούµε- 
vov, ἐπανέστρεψε πάλιν πρὸς Βουλγαρίαν, καὶ λεη- 
λατήσας τὴν περίχωρον. ᾿Οστροθοῦ καὶ τοῦ Σωσκοῦ 
καὶ τὴν πεδιάδα Πελαγονίας τοὺς ἁλισκομένους πάν- 
τας ἀπετύφλου Βουλγάρους. "Απεισιν οὖν ἄχρι τῆς πό- 
λεως ᾿Αχρίδος, iv ᾗ τὰ βασίλεια τῶν βασιλέων ἵδρυντο 
Βουλγαρίας καὶ τὴν πόλιν παραλαθὼν xal πάντα 
καλῶς διαθεὶς ἔμελλε xal προσωτέρω βαδίζειν καὶ 
τῆς πρὸς τὸ Δυῤῥάχιον ἀάψασθαι. ἔδεῖτο γὰρ τῆς 
ἐπιδημίας αὐτοῦ τὰ ἐκεῖσ. "Ἔως μὲν γὰρ Ίρυμα- 
λιᾶς καὶ τῶν ἀγχοτάτω Σερδίας μερῶν ἦρχε Βλαδι- 
μηρὸς ὁ ἐπὶ θυγατρὶ τοῦ Σαμουὴλ κηδεστὴς, ἀνὴρ 
ἐπιεικὴς καὶ εἰρηνιχὸς xal ἀρετῆς ἀντεχόμενος, 
ἠρεμίαν εἶχε τὰ ἐν Δυῤῥαχίῳ:, ἐπειδὴ δὲ ὁ Γαθριὴλ 
παρὰ τοῦ Ἰωάννου ἁπώλετο, καὶ οὗτος παρασπον- 
δηθεὶς καὶ τοῖς ὄρχοις πιστεύσας παρὰ τοῦ Ἰωάννου 
δοθεῖσιν αὑτῷ διὰ Δαθὶδ τοῦ ἀρχιεπισκόπου Βουλ- 
γαρίας ἑαυτὸν ἐνεχείρισε καὶ μετὰ μικρὸν ἀπεσφά- 
Υη, πολὸν εἶχε τάραχον xal χλόνον τὰ ἐχεῖσε πράγ- 
pata, ἐγχειμένου χαθ᾽ ἑκάστην καὶ διὰ στρατηγῶν 


virtutis, in insidias attractos trucidarunt. Ejus cla- D πολλάκις τοῦ Ἱωάννου xal δι ἑαυτοῦ πάλιν ἔλεῖν 


dis dolore concitus imperator in Pelagoniam rever- 
titur, Ibatzamque persecutus Thessalonicam venit, 
indeqneMosynopolin,misso cum exercitu ad Strum- 
pitze oppugnationem Davido Arianita. 16 subito 
irruens castellum Thermitza cepit. Misit et alium 
exercitum in Triaditze 46.4 castella, duce Xiphia. 
Qui omnibus que sita erant in planitie subaotis, 
castellum oui Boion nomen expugnavit. 

δεδοκιµασμµένον, ἀναιροῦσι πάντας. 


"Qv τῇ λύπῃ 


τὴν πόλιν. Καὶ διὰ τοῦτο ἐθούλετο μὲν ὁ βασιλεὺς 
ἀπελθεῖν καὶ βοηθῆσχι, ἐκωλύθη δὲ Sv αἰτίαν οὖκ 
ἄλογον. ᾿Απερχόμενος γὰρ πρὸς ᾽Αχρίδα κατέλιπε 
κατόπιν μετὰ πλήθους στρατιωτῶν Γεώργιον στρατ- 
Ἠγὸν τὸν Γονιτζιάτην καὶ ᾿Ορέστην πρωτοσπαθά- 
piov τὸν αἰχμάλωτον, κατατρέχειν χελεύσας τὰ πε- 
ba Πελαγονίας' οὓς ἑλλοχήσαντες Βούλγαροι ἔχοντες 
στρατηγὸν τὸν ᾿δάτζην, φανερώτατοι ἄνδρα καὶ 
συγχυθεὶς 6 βασιλεὺς ἑπανέστρεφεν εἰς Πελαγονίαν, 


καὶ τὸν Ἰθάτζην καταδραμὼν καὶ διώξας ἀπῆλθεν ἐν θεσσαλονίκη. Κάκεῖθιν διέθη cc. Μοσυνοόπολιν, 
κατὰ Στρουμπίτζης λαὸν πεπομφὼς ἠγεμόνα ἔχοντα τὸν πατρἰχιον Δαθὶδ τὸν ᾿Αριανίτην, ὃς αἰφνιδίως 
ἐπιφανεὶς ee τὸ φρούριον ὅ θερµίτζα κατονοµάζεται,. Kal ἕτερον πάλιν λαὸν κατὰ τῶν dv. Τριαδίτζη 


191 


φρουρίων, ἔξαρχον ἔχοντα τὸν 
στοεφάμενος εἷλε πολιορκίᾳ τὸ ἔρυμα ὅ Βοιὼν καλεῖται. 


'O δὲ βασιλεὺς ἀπελθὼν dv Κωνσταντινουπόλει, Α 


κατὰ τὸν ᾿Ιανουάριον uva τοῦ ςφχδ ἔτους, στόλον 
εἰς Χαζαρίαν (01) ἐχπέμπει, ἔξαρχον ἔχοντα τὸν 
Μογγὸν, vióv ᾿Ανδρονίχου δουχὸς τοῦ Λυθοῦ, καὶ 
τῇ συνεργίᾳ Σφέγγου τοῦ ἀδελφηῦ Βλαδιμηροῦ, τοῦ 
ἀδελφοῦ (62) τοῦ βασιλέως, ὑπέταξε τὴν χώραν, 
τοῦ ἄρχοντος αὐτῆς Γεωργίου τοῦ Τζούλου ἐν τῇ 
πρώτῃ προσθολῇ συλληφθέντος. [P. 711) Τότε καὶ 
Σεναχηρεὶμ 6 τῆς dvo Μηδίας ἄρχων, fv ΄Ασπρα- 
χανίαν ὀγομάζουσι σήμερον, τῷ ᾖβασιλεῖ παγγενεὶ 
προσέδραµε, τὴν ὑπείχουσαν αὐτῷ παραδεδωκὼς 
ἅπασαν χώραν, πατρίχιος τιμηθεὶς καὶ στρατηγὸς 
Καππαδοχίας, καὶ κτήσεις ἀντιλαθὼν τάσδε τὰς 
πόλεις, τὴν Σεθάστειαν, τὴν Λάρισσαν, τὴν ᾿Αθα- 
ραν, xal ἄλλας Χτήσεις πολλάς. Στενοχωρούμενος 
qàp οὗτος ὑπὸ τῶν προσοίκων ᾿Αγαρηνῶν καὶ μὴ 
οἷος ὤν ἀντέχειν προσέδραµε τῷ βασιλεῖ, παραδοὺς 
τὴν ἑαυτοῦ χώραν. "H« ἄρχειν ἀποσταλεὶς Bacl- 
λειος πατρίχιος ὁ ᾿Αργυρὸς καὶ τοῖς ὅλοις πταίσας 
παραλόσται τῆς ἀρχῆς ^ xal διάδοχος αὐτοῦ 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 
Ἐιφίαν, ἐκπέμπει. 


πέµπεται 


198 


Καὶ οὗτος δὲ τὰ ἐν τοῖς ὁπαίθροις πάντα κατα- 
Imperator Cpolin reversus Januario mense, anno 
mundi 6524, classem in Chaizariam miltit, duee 
Mongo Andronici duce Lydi filio. Is adjuvante 
Sphengo fratre Bladimeri, ejus qui Basilii impera 
toris sororem in matrimonio habebat, regionem 
eam subegit, principe ejus Georgio Szulo in primo 
conflictu capto. Tuno etiam Senacherimus, supe- 
rioris Medie princeps, quam hodie Aspracaniam 
nominant, cum universa sua familia imperatori 
accessit, tradita ei sua ditione, quod vioinis Aga- 
renis ipsum prementibus ad resistendum non satis 
baberet virium ; estque factus patricius et Cappa- 
docis dux, recepitque sua ditionis loco Sebasteam, 
Larissam, Maram urbes aliaque multa predia. As- 
pracanie autem imperator prefecit Basilium pa- 
tricium Argyrum ; cui ob rem male gestam abro- 
gatum imperium, et successor missus Nicephorus 
Commenus protospatharius, qui provinciam qua 
verbis qua vi usus imperatori subjecit. 
Νικηφόρος πρωτοσπαθάριος ὁ Κομνηνὸς, ὃς 


κατὰ χώραν γενόμενος καὶ τὰ μὲν πειθοῖ τὰ δὲ βίᾳ χρώµενος ὑπήκοον τῷ βασιλεῖ τὴν χώραν ἑποίησε. 


Τψ δὲ, «φχδ’ ὄτει, ἱνλικτιῶνος ιδ’, ἁπάρας τῆς βασι- 
λίδος ὁ βασιλεὺς ἀπεισιν εἴς Τριαδίεζαν. Καὶ τὸ φρού; 
piov Πέρνικον περιχαθίσας ἐπολιόρχει, τῶν ἔνδον το 
καρτερῶς καὶ ἐχθύμως ἀγωνιζομένων, καὶ πολλῶν 
Ῥωμαίων πιπτόντων. 'Eo' ὅλας ὀγδοήκοντα xal η’ 
ἡμέρας προσλιπαρήσας τῇ πολιορχίᾳ, ὡς ἔγνω ἆδ»- 
νάτοις ἐπιχειρῶν, ἄπραχκτος ὑπεχώρησε καὶ εἷς Μο- 
συνούκολιν ἀπῆλθεν. 'Eu dj τὸν λαὸν διαναπαύσας 
ἔαρος ἐπιστάντος ἄρας ἓκ ἸΜοσυνουπόλεως εἴσεισιν 
εἲς Βουλγαρίαν, xal περικαθἰσας φρούριον τὸ λεγό- 
psvov Λογγὸν εἷλε πολιορχίφ. Δαθὶδ δὲ τὸν Αρια- 
νίτην xai Κωνσναντῖνον τὸν Διογένην εἲς τὰς κατὰ 
Πελαγονίαν πεδιάδας ἐκκίέμφψας ζώων πολλῶν καὶ 
σ[χμαλώτων ἐγένετο χύριος. Τὸ δὲ ληφθὲν φρούριον 
ἐμπρήσας ὁ βασιλεὺς, xal τριχῆ τοὺς ἁλόντας µερι» 
σάµενος, xxi μίαν μὲν μερίδα τοῖς συμμαχοῦσι παρ- 
εσχηχὼς Ῥώς, ἕτέραν δὲ Ῥωμαίοις, xal ἄλλην 
ἑαυτῷ παραχατασχὼν, ἐχώρει προσωτέρω. Καὶ μέ- 
Xp: Καστορίας ἑλθὼν xal τῆς πόλεως ἀποπειραθεὶς, 
ὡς ἴσθετο ἀνεπιχείρητον αὐτὴν οὖσαν, ὑπέστρεφεν * 
ἐδέξατο γὰρ καὶ γράµµα τοῦ στρατηγοῦντος ἐν τῷ 
Δοροστύλῳ Τζιτζικίου, τοῦ υἱοῦ τοῦ πατρικίου θευ- 
δάτη τοῦ Ἴθηρος, ὡς ὁ Κρακρᾶς λαὸν ὅτι πλεῖ- 
στον ἀθροίσας xal τῷ ᾿Ἰ]ωάννῃ ἑνωθεὶς, προσλαθό»- 
µενοι δὲ xai Πατζινάκας, µμέλλουσιν εἰσθολὴν κατὰ 


Eodem anno, indictione 44, imperator urbe egres- 
sus in Triaditzam A05 venit,et castellum Pernicum 
obsidione cinctum oppugnat. Dies autem octo cum 
ibi pereeverasset, presidiariis fortissime defenden- 
tibus multisque Romanis cadentibus, sentiens se 
quod conatus erat consequi non posse, re infecta 
discedit Mosynopolin. Ibi quiete refeotis copiis, 
appetente vere in Bulgariam intrat, et castellum 
Longum circumsessum expugnat; ao missis in 
campestria Pelagonie Davido Arianita ac Constau- 
tino Diogene multum pecoris atque hominum inde 
abigit. Incenso castello captivos in tres partes dis- 
iribuit, quarum unum Rossis auxiliariis, alteram 
Romanis, tertiam sibi assignat. Progressus inde ad 
Castoriaun usque, cum eam urbem tentasset ao in- 
expugnabilem sentiret, retro abduxit. Aeceperat 
enim litteras α Tzitzicio Dorostoli prefecto, Theu- 
date Iberi patricii fllio, quibus indicabatur Crucraem 
numerosissimo exercitu contraoto se cam Joanne 
conjunxisse, eosque adscitis in societatem Patzi- 
nacis in Romanorum ditionem irrupturos. His litte- 
ris perturbatus illico convertit iter, inque transitu 
Bosograda castellum capit atque incendit, Berreeam 
reficit; eversisque cireum Ostrobum et Molisoum 
sitis castollis subsistit, accepto nuntio Cracre et 


Ρωμαίων ποιήσασθαι, Τούτῳ τῷ γράμµατι 0opu67- D) Joannis impressionem, 466 quam moliti erant, 


θεὶς ἔπανῄει διὰ ταχέων. Ἐν τῷ παριέναι δὲ τό τε 
φρούριον εἷλε τὰ Βοσόγραδα καὶ ἑνέπρησε, καὶ τὴν 
Βέῤῥοιαν ἐπικτίσας, δῃώσας δὲ καὶ κατερειπώσας 
τὰ πέριξ ᾿Οστροθοῦ καὶ Μολισκοῦ, ἕστη τοῦ προ- 
σωτέρω Ἰέναι, ἀπηγγέλη γὰρ αὐτῷ ὡς f) µελετω- 
uív τῷ Κραωρᾷ xal τῷ Ἰωάννῃ κατὰ ᾿Ῥωμαίων 


impeditam esse, Patzinacis eos auxilio frustratis. 
In reditu castellum expugnat Setenam, ubi arcem 
Samuelus habebat ac plurirnum frumenti reposue- 
rat : frumentum milites diripere Jubet, ορίοτα 
omnia cremat. Secundum hsc adversus Joannem 
non procul a se dissitum emittit cohortes scholarum 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(o) Versus Álanos et Tanain sitam. Goan. 
(2) Vox, ἁδελφοῦ mire obseurtat locum. Ego ad 
historiam respiciens lucem adhibui. Loquitur de 


Bladimero Rossico frinetpe, qui, αἱ Cedrenus; su- 
ra ostendit, Basil imperatoris sororem uxorem 
abuit. XvL. 





199 


GEORGII CEDRENI 


200 


occidentalium et Thessalonicensium duce Constan- Α ἔφοδος ἐνεποδίσθη, τῶν Πατζινάχων μὴ δόντων συµ- 


tino Diogene. Iis profectis insidias cum tenderet 
Joannes, imperator de suorum sollicitus salute,equo 
ante suos profectus idque unum fatus : « 3i quis 
bellator est, me sequatur, » cursum contendit. Hoc 
' utcomperere Joannis exploratores, territi in sus ca- 
βίζα redierunt, nihil aliud vociferantes quam « Be- 
zeite, Teesar. » Omnibus cum ipso Joanne incom- 
posite fugientibus, Diogenes cum suis, animis re- 
coeptis, eos insecuti magnam cedem peragunt, 
capiunt ducentos gravis armature, et equos ao 
supellectilem Joannis et ejus patruelem. Imperator 
his rebus gestis ad Bodena redit, indeque omnibus 
constitutis Byzantium, die nono mensis Januarii, 
indictione decima quinta, anno mundi 6526. 

τοῦτο ἑνέπλησαν, μηδὲν ἄλλο βοῶντες 
ἀχόσμως σὺν τῷ Ἰωάννῃ, οἱ περὶ τὸν Διογένην 


πολλοὺς, συλλαμθάνουσι δὲ καὶ δισκοσίους πανοπλἰτας xal 


µαχίαν αὐτοῖς. Διὸ καὶ ὑποστρέψας πολιορχεῖ φρού- 
piov ἄλλο τὴν Σέταιναν, ἐᾶ dj βασίλεια ἦσαν τοῦ Σα- 
μουἡλ καὶ σῖτος ἀπέχειτο πολὺς, ὃν τῷ λαῷ διαρ- 
πάσαι κελεύσας τἆλλα πάντα κατέφλεξεν. [Ῥ. 712] 
Ἐξέπεμψε δὲ xal κατὰ Ιωάννου οὐ μαχρὰν ἀπέχον- 
τος τὸ τάγμα τῶν σχολῶν τῆς Δύσεως x«l τὸ τῆς 
θεσσαλονίκης, ἠγεμόνα ἔχοντα Κωνσταντῖνον τὸν 
Διογένην. Τούτοις ἀπιοῦσιν ἐνήδρευεν ὁ Ιωάννης. 
Μαθὼν δὲ τοῦτο ὁ βασιλεὺς καὶ µή τι πάθοιεν φοῦτ- 
θεὶς, παρὰ τοῦ λαοῦ ἐξιππασάμενος, xal μηδὲν ἄλλο 
εἰπὼν ἅλλ᾽ ἤ µόνον * « ὍΌστις πολεμιστὴς ἆχολου- 
θείτω pot, » ἀπήει κατὰ σπουδήν, Τοῦτο γνόντες ος 
τοῦ Ἰωάννου σκόποι μετὰ φόθου πρὸς τὸ τοῦ Ἰωάν- 
νου στρατόπεδον ἔρχονται, καὶ δειλίας xai ταραχΏῆς 


εἰ μὴ, « Βεζεῖτε (03), ὁ Τζαΐσαρ. » Ἡάντων οὖν φευγόντων 
ἄναθαῤῥήσαντες Χατόπιν ἑδίωκον. Καὶ κτείνουσι μὲν 


τούς ἵππους xai τὴν ἀποσκευὴν Ἰωάννου 


καὶ τὸ τούτου ἀνεψιόν, Ταῦτα δράσας ἐἑπάνεισι πρὸς τὰ Ἀοδηνὰ, xal πάντα τὰ ἐκεῖσε χαταστησάµενος 
ἐπαναζευγνύει πρὸς τὸ Βυζάντιον, κατὰ τὴν 9 τοῦ Ἰανουαρίου μηνὸς, τῆς τε’ ἐπινεμήσεως, ἔτους «φκς’. 
Joannes licentiam consecutus ad oppugnandum B ἍΛ᾿Αδείας δὲ λαθόµενος ὁ Ἰωάννης ἄπεισι πολιορχή- 


Dyrrachium barbarico cum fastu proficiscitur, et 
inito prelio sternitur, incertum & quo, 463 cum 
imperasset Bulgaris annos 2, menses 5. Imperator 
& prefecto Dyrrachii Nicephoro patricio Pegonita 
certior de morte Joannis factus statim expeditio- 
nem facit. Cumque ad Andrianopolin venisset, oo- 
currunt ei frater et filius famosi illius Cracre,letum 
ferentes nuntium, dedere se imperatori celebre illud 
Pernicum et alia 35 castella; quibus cum dignos 
habuisset honores et Cracram ad patriciam extu- 
lisset dignitatem, Mosynopolin venit. Eodem vene- 
runt et legati e Pelagonia et Morobisdo et Lipenio, 
urbes imperatori dedentes. [nde Serras proficisci- 
tur. Eodemque venit Cracras cum iis qui 35 ista 
dedita castella obtinuerant, suntque honoriflce ex- 
cepti. Accessit etiam Dragomuzus Strumpitzam 
dedene, estque patricio honore aífectus, secum 
adducens etiam Joannem Chaldise prefectum pa- 
triciumn, qui α Samuelo captus in custodia 22 annos 
detentus fuerat. Simulatque Strumpitze imperator 
appropinquavit, ed eum venit Davidus Bulgarie 
archiepiscopus cum litteris Marie morte Joannis 
vidue, promittentis se, modo certa quedam postu- 
lat& obtineret, Bulgaria ceseuram. Occurrit etiam 
Bogdenus interiorum castellorum dominus; atque 
ipse etiam patricio ornatur gradu, quod jampridem 
rebus iinperatoris favisset suumque socerum inter- 
fecisset. Inde Scopia abit, urbique relinquens pre- 
fectum Davidum patricium Arianitam, 468 per 
eastella Stypeium et Prosacum revertitur, compre- 
cationibus etgratulationibus eum venerantibus sub- 
ditis. [nde ad dextram partem inclinans Achridem 
ingreditur, ibique castra facit, omni populo cum 
peanibus, plausu et faustis acclamationibus occur- 


σων τὸ Δυῤῥάχιον μετὰ φρυάγµατος xal ὄγκου βαρ- 
βαρικοῦ. Ἔνθα πολιορχίας συστάσης καὶ συμπλοχῆς 
γενομένης πίπτει, μηδενὸς δήλου γενοιεένου τοῦ κα - 
ταθεθληκότος αὐτὸν.  ἄρξας Βουλγάρων ἐπ' ἐνιαυτοὺς 
β καὶ µῆνας €. ἸΜηνυθέντος δὲ τῷ βασιλεῖ τοῦ θα- 
vítou τοῦ Ἰωάννου διὰ τοῦ στρατηγοῦντος Δυῤῥα- 
χίου Νικήτα πατριχίου τοῦ Ἡηγωνίτου, ἂξεισι παρ- 
αυτίκα ὁ βασιλεύς. Γενομένῳ ὃ αὐτῷ κατὰ τὴν 
᾿Αδριανούπολιν ὑπαντῶσιν ὁ ἀδελφὸς τοῦ περιφήµου 
Κρακρὰ καὶ ὁ υἱὸς, προσχωρεῖν εὐαγγελιζόμενοι 
τό τε περίπυςτον φρούριον τὸν Πέρνικον καὶ ἕτερα 
πέντε ἐπὶ τριάκοντα. Οὕς τιµήσας ἄξίως καὶ τὸν 
Κραχρᾶν ἐς τὸν τῶν πατριχίων θρόνον ἀναθιθάσας 
ἆλθεν εἲς Μοσυνούπολιν. ᾿Ενταῦθα δὲ καὶ πρἰσθεις 
ἦκον ἐκ ἨἩελαγονίας καὶ ἹἩΜωροθίσδου καὶ Λιπενίου, 
παραδιδόντων τῷ βασιλεῖ τὰς πόλεις. Ἐκεῖθεν ἄρας 
ἦλθεν iv Σέῤῥαις, ἐν alc ἀφίκετο ὁ Κρακρᾶς μετὰ 
τῶν ἁρχόντων τῶν προσρυέντων λε κάστρων, καὶ 
καλῶς ὑπεδέχθη. Προσεῤῥόη δὲ καὶ Δραγομοῦζος, 
τὰ ἐν τῇ Στρουμπἰτζῃ παρεσχηκὼς καὶ πατρἰχιος 
τιμηθεὶς, ἄγων μεθ) ἑαυτοῦ καὶ τὸν πατρίχιον 
Ἰωάννην τὸν Χαλδίας, τότε τῆς χρονίας ἀπολυθέντα 
καθείρξεως  ἔτυχε γὰρ ἁλοὺς παρὰ τοῦ Σαμουὴλ 
καὶ ἐπὶ εἴκοσι καὶ δύο Ὑρόνους ὧν ἐν τῇ φυλακῇ. 
"Apt δὲ τῇ Στρουμπίτζῃ προσήγγισεν ὁ βασιλεὺς 
καὶ ἦκεν à ἄρχιεπίσχοπος Βουλγαρίας Δαθὶδ μετὰ 
γραμμάτων Μαρίας τῆς Ἰωάννου γυναικὸς, ὑπ- 
ισχνουµένης ἑκστῆναι Βουλγαρίας, εἰ τεύξεται τῶν 
κατὰ σχοπὀν, Ὑπήντησε δὲ καὶ Βογδάνος 6 τῶν ἔνδο- 
τέρω κάστρων τοπάρχης, καὶ τιμᾶται καὶ οὗτος 
πατρἰχιος ὡς xal πάλαι τὰ βασιλέως φρονῶν καὶ τὸν 
ἑαυτοῦ πενθερὸν ἀνελών [Ῥ. 749] 'Ἐκεῖθεν ἄπεισιν εἷς 
τὰ Σκόπια, καὶ στρατηγὸν αὐτοκράτορα λιπὼν ἐν τῇ 
πόλει Δαθὶδ πατρίκιον τὸν Αριανίτην ὑπίστρεψε 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(63) Id vocabuli 'eredo signiflcare, fugite. Quod 


cireumstantie arguunt aliquanto superius, Xvr. — 


Verbis Latinis, vel polius Italis, Fugite, o Caesar, 
pronuntiatione Italis eisdem propria. Goaa. 


201 


HISTORTARUM COMPENDIUM. 


903 


διὰ τῶν φρουρίων Στυπείου τε καὶ Προσάχου, μετὰ A rente. Urbs est Achris in sublimi posita colle, pro- 


λιτῶν xal ὕμνων εὐφημούμενος καὶ τιμώμενος. Ab. 
θις δὲ πάλιν πρὸς τὰ δεξιὰ νενευκὼς ἄπεισιν εἷς 
Αχρίδας, χἀχεῖσε σνρατοπεδείαν ἐπήξατο, τοῦ λαοῦ 
παντὸς μετὰ παιάνων καὶ χρότων καὶ εὐφιμιῶν 
προσυπαντῶντος αὐτῷ' πόλις δὲ dj ᾿Αχρὶς ἐπὶ λό” 
Φου χειµένη ὑψηλοῦ, ἔγγιστα λίμνης µεγίστης, ἐξ 
ὃς ποιεῖται τὰς ἐχθολὰς ὁ Δρϊνος ποταμὸς πρὸς ἄρ- 
xtov Ἰῶν, εἶτα νεύων πρὸς δύσιν καὶ εἴσθάλλων εἰς 
τὸ Ἰόνιον περὶ τὸν Εἱλισσὸν τὸ φρούριον, µητρόπολις 
οὖσα (O64) τῆς πάσης Βουλγαρίας, ἐν 7j καὶ τὰ βα- 
σίλεια τῶν βασιλέων ἵδρυντο Βουλγαρίας xal τὰ χρή- 
µατα ἀποτεθησαύριστο' ἅπερ ἀνοίξας ὁ βασιλεὺς 
εὗρε χρήματα πολλὰ καὶ στέµµατα ἐκ µαργάρων xal 
χρουσοὺφεῖς ἐσθῆνας xal χρυσοῦ ἐπισήμου xevtn- 
νάρια ἑκατὸν, ἄτινα πάντα εἷς ῥόγας ἑκένωσε τῆς 
περὶ αὐτὸν στρατιᾶς. Ἐπιστήσας οὖν ἄρχοντα τῆς 
πόλεως Ἑὐστάθιον πατρίχιον τὸν Δαφνομήλην, xal 
φρουρᾶὰν ἀξιόλογον αὐτῷ δοὺς, ἐξηλθεν εἰς τὴν παρ- 
εμθολὴν xal ἀχθεῖσαν ὡς αὐτὸν ἐδέξατο τὴν γυ- 
ναῖχα Ἰωάννου τοῦ xal ἉἩλαδισθλάθου, σὺν τρισὶν 
υἱοῖς xai θυγατράσιν EE ἐπαγομένην xal νοβογενῆ 
υἱὸν τοῦ Σαμουὴλ xal δύο θυγατέρας Ῥαδομηρου 
τοῦ υἱοῦ τοῦ Σαμουλλ xal πέντε υἱοὺς, dv ὁ εἷς πε- 
πήρωτο τοὺς ἀφθαλμοὺς παρὰ τοῦ Ἰωάννου λωδη- 
θεῖὶς, ὅτε τὸν '᾿Ῥαδομηρὸν τὸν υἱὸν Σαμουὴλ σὺν τῇ 
αὐτοῦ γυναικὶ xal Βλαδιμηρὸν τὸν τούτου γαμθρὸν 
ἀνεῖλεν. σαν δὲ καὶ ἕτεροι τρεῖς υἱοὶ τῇ Μαρίᾳ ἀπὸ 
τοῦ Ιωάννου τεχθέντες, ἀλλ᾽ ἔφθασαν ἀποδρᾶσαι 
tic τὸ ὄρος τὸν Τμῶρον, χορυφὴν ὑπάρχοντα τῶν 
Κεραυνίων ὁρῶν. "Hv ἠπίως δεξάµενος xal φιλοφρό- 
νως φυλάττεσθαι προσέταξε μετὰ τῶν ἄλλων. Προσ- 
Ἕλθον δὲ τῷ facri καὶ ἕτεροι μεγιστᾶνες τῶν 
Ἑουλγάρων, ὃ ἨΝεστορίτζης, ὁ Ζαρίτζης xai 6 νέος 
Δοθρομηβὸς, μετὰ τῶν οἰκείων ἕκαστος ταγμάτων" 
xa: ἔδίχθησαν εὐμενῶς xal βασιλικῶς ἐτιμήθησαν. 
Τότε xal Προυσιανὸς xal οἱ τούτου δύο ἀδελφοὶ. οἱ 
τοῦ Βλαδισθλάδου παῖδες οἱ εἲς τὸν Τμῶρον φυγόν- 
τες, ὡς ἔμπροσθεν εἴρηται, xal χρονίᾳ καχωθέν- 
τες πολιορχίᾳ (στρατιῶται γὰρ προσταχθὶν ἐκ a- 
σιλέως προσεδρεύοντες ἐτήρουν τὰς καθόδους τοῦ 
ὅρους), διακηρυκεύονται πρὸς τὸν βασιλέα πίστεις 
αἰτοῦντες καὶ ἑαυτοὺς ἐγχειρίσαι ἐπαγγελλόμενοι, 


xime lacum maximum, unde Drinus fluvius versus 
septentriones effluit. Deinde versus occidentem de- 
flectens in lonium intravit, apud Hissum castellum, 
qua urbs caput erat totius Bulgarie et regia regum 
Bulgarie, ibique eorum repositi thesauri, Quos im- 
perator aperuit, magnamque pecuni:e vim invenit, 
et coronas ex unionibus consertas, auroque intex- 
tas vestes, atque auri centenaria 100, quae is con- 
giariiloco in milites suos erogavit. Ubi prefecit 
Eustathium patricium Daphnomelum, adjuncto va- 
lidio presidio ; atque exiit in castra, excepitque ad 
se adductam Joannis Bladisthlabi viduam cum fi- 
liis tribus et sex flliabus: adducebat ea secum etiam 
spurium Samueli fllium et duas filias Radomeri, : 
filii Samueli, ac filios quinque, de quibus 469 
unus oculis erat orbatus ab Joanne,quo is tempore 
Radomerum Samueli filium ejusque uxorem et ge- 
nerum Bladimerum interfecit. Habebat Maria ex 
Joanne etiam alios tres filios : sed ii in montem 
Tmorum, qui unus est de verticibus Ceraunicorum 
montium, confugerant. Imperator eam benigne et 
comiter exceptam cum reliquis asservari jussit. Ad- 
junxerunt se imperatori praterea illi etiam Bulga- 
rici proceres, Neatoritzes, Zaritzes et junior Dobro- 
merus, quisque cum suis cohortibus, acceptique 
sunt comiter, et ab imperatore iis ut ipso dignum 
erat honos habitus. Quin et Prusianus Bladisthabi 
filius cum fratribus, quos in Tmorum effugisse do- 
cuimus, diuturna fracti obsidione (milites enim jus- 
su imperatoris insederant montium descensus) ab 
imperatore caveri sibi petunt et deditionem pro- 
mittunt; quibus is humaniter respondit. Achride 
porro ad lacum Pespam iter faciens duo condit ca- 
stella, unum in monte interjacente, quod Basilidem 
vocat, alterum in dicta palude. Prespa Diabolin pe- 
tit, ibique erecto tribunali Prusianum cum fratribus 
accipit, orationeque plena humanitatis consolatus, 
eum magistri, reliquos 479 patricia dignatur ex- 
cellentia. Adductus est etiam Ibatzes oculis spolia- 
ius. Quos quo pacto amiserit, referre opere pre- 
tium est, cum ea narratio jucundum habeat quip- 
piam et admirabile. 


Καὶ πρὸς piv τούτους ὁ βασιλεὺς φιλανθρώποὺύς ἔδωκεν ἀποκρίσεις, ἄρας δ ἐξ ᾽Αχρίδος ἔρχεται elc τὴν 
λίμνην τὴν λεγομένην Πρέσπαν, iy τῷ διιέναι τὸ μεταξὺ ὄρος φρούριον οἰκοδομήσας ἄνωθεν τούτου καὶ Βασιλίδα 
ἐπονομᾶσας, καὶ ἕτερον iv τῇ λεχθείσῃ λίμνῃ. Ἐκ δὲ Πρέσπης ἄπεισιν cio τὴν λεγομένην Διάθολιν, ἓν ᾗ βήματος 
ἀρθέντος ὑψηλοῦ εἰσιόντας ἐδέξατο τοὺς περὶ τὸν Προυσιανὸν [P. 714] ἀδελφοὺς, xal λόγοις ἐπιειχέσι καὶ φι- 
λανθρώποις παραμυθησᾶμενος τοῦτον μὲν μὰγιστρον, τοὺς δὲ λοιποὺς πατρικίους ἐτίμησεν. Ἴχθη δὲ καὶ ὁ 
Ἰθάτζης πεπηρωμένας ἔχων τὰς ὄψεις, ᾽Αλλ’ ἄξιον εἰπεῖν καὶ τὸν τρόπον τῆς ἐκτυφλώσεως' ἔχει γὰρ 450 τι καὶ 


θαυμαστὸν ἡ διήγησις 


XYLANDRI ET GOARÍI NOT. 


(61) Verba minime cohaerent, et vix dubito quin 
locus sit mutilus. Quod de urbe dicit, eam ego 
Strumpitzam fuisse conjicio. Ionium autem puto 
vocare eam regionem que Adriatico immineret 
mari, ob vicinitatem. Xvr. — Verba minime cohe- 
rent, inquit Xylander. Imo non coheret interpres 
auctori. Post heo itaque verba πόλις δὲ 'Ayplc 
subjiciatur parenthesis, cujus meta sit in his aliis 


PATROL. GR. CXXII. 


πιρὶ τὸ Εἱλισσὸν τὸ φρούριον' nihil tunc mutilum 
aut obscurum exstat, Πόλις δὲ ᾽Αχρὶς µητρόπολίς 
ἐστι τῆς πάσης Βουλγαρίας. Ipsa est nominatissi- 
ma illa Justiniana prima, Justiniani patria, qua 
ecclesiasticis qua politicis supra plurimas urbes 
evecta. De qua Gregoras l|. rn, ipse Justinianus 
Hovella 2, Cujacius ad eum, et Geographi omnes. 
OAR. 


1 


203 


GEORGII CEDRENI 


204 


Mortuo Bladisthlabo, cum uxor ab ea relicta, filii A ἍἨΜετὰ γὰρ τὸν τοῦ Βλαδισθλάδου τοῦ καὶ Ἰωάννου 


omnesque Bulgarie proceres imperatori deditionem 
fecissent, solus hic Ibatzes fugiens, occupato monte 
accessus habente difficillimos,arcem autem regiam 
perelegantem hortosque et alia oblectamenta pre- 
clara (Brochotum quidam, alii Pronistan vocant), 
solus Dei voluntati sese opponebat, copiasque pau- 
latim colligens rebellionem moliebatur, imperium 
Bulgaricum somnians. Haud exiguam id factum 
imperatori attulit molestiam : ideoque recto iti- 
nere omisso ad meridiem declinavit, Diabolinque 
se contulit, ut aut desistere ab armis seditiosum 
istum cogeret aut bello opprimeret. lbi ergo degens 
aliquandiu Ibatzen per litteras hortatus est ne 
Bulgaria subacta solus ipse rebellare vellet, neve ea 
Bibi polliceri vana spe qua adipisci nequiret : cogi- 
taret huno sibi conatum male cessurum. Ad eas 
litteras Ibatzes ita rescripsit ut omnis generis 
usus pretextibus rem extraheret, imperatorque 
&b eo lactatus quinquaginta quinque dies contra 
411 animi sententiam Diaboli heereret. At Achri- 
dis prefectus Daphnomelus certior factus imperato- 
rem de opprimendo Ibatza esse sollicitum, instituto 
suo cum duobus quorum ei perspeota erat fides 
. famulis communioato, opportunitatem venatus rem 
ita aggreditur. Solemne festum Assumptionis Marie 
Ibatzes publice celebrabat, vocabanturque ad con- 
vivium de more non vicini modo, Bed et peregrini. 
Ad eam festivitatem Eustathius ultro proflciscitur. 
Gumque incidisset in custodes viarum, nuntiare 
Ibatze jubet nominatim se adesse et cupere cum 
ipso animum exhilarere. Miratus est Ibaizes hostem 
sua sponte venire ac se hostium manibus credere, 
venire tamen jussit, admissumque letus excepit 
atque amplexus eet. Finito hymno matutino, omni- 
busque aliis in sua dilapsis diversoria, Ibatzen Eu- 
Stathius accedit, et quod haberet que seorsim cum 
ipso colloqueretur apprime necessaria aoc ipsi utilia, 
petit ut reliqui interim secedant. Ibatzes dolum 
non sentiens, sibique omnino persuadens Eusta 
thium cum ipso velle societatem rebellionis coire, 
dimotis aliquantisper famulis manu eum apprehen- 
sum in pomarium quoddam abducit opacum arbo- 
ribusque ita dense consitum ut ne vox quidem inde 
47194» exaudiri posset. Ibi solum Ibatzam nactus 
Eustathius, homo manu promptus, in terram illico 
prosternit, genuque peotori ejus innixus vocem ja- 
centis intercludit, duosque suos famulos celerrime 
Bubvenire jubet, qui, ut erat compositum, stantes 
et eventui intenti, simulatque domini vox auribus 
ipsorum allata est, accurrunt, Ibatize os veste inje- 
cta obturant, ne ad ejus clamorem confluente mul- 
titudine conatus fieret irritus ; et oculos ei exsoul- 
punt : oecatum in aufam projiciunt extra paradi- 
sum, ipsi in sublime domus conaculum evadunt, 
Strictisque gladiis exspectant hostium impetum. 
Cognito facinore ingens confluxit multitudo. Alii 
strictos manibus gladios tenentes, alii hastas, arcus 
alii, nonnulli lapides, quidam ligna, aliqui faces 


4 


θάνατον καὶ τῆς γυναιχὸς αὐτοῦ Μαρίας xal τῶν ταύ- 
της παίδων προσχώρησιν καὶ τὴν τῶν ἄλλων δυνα- 
στῶν ἀἁπάσης Βουλγαρἰας ὑπακοὴν ὁ Ἰθάτζης οὗτος 
φυγὼν καὶ Év τινι δυσθάτῳ γενόμενος ὄρει (Βρο- 
χωτὸς κλῆσις αὐτῷ) βασίλειά τε ἔχοντι περιχαλλῆ 
(Προνίσταν ταῦτα καλοῦσι) καὶ παραδείσους καὶ 
ἀπολαύσεις οὐκ ἀπρεπεῖς, ὑπεῖξαι τοῖς θελήμασιν 
οὐκ ἐθούλετο τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ δύναμιν ἐκ τοῦ κατὰ 
μικρὸν συνεγείρων ἀνεστάτου τὰ παρακείμενα 
καὶ ἀποστασίαν ἐμελέτα xal τὴν Βουλγαρικὴν ώνει- 
ροπόλει ἀρχήν. Τοῦτο οὗ μικρῶς ἐλύπει τὸν βα- 
σιλέα, xal διὰ τοῦτο τοῦ κατ εὐθεῖαν ἀφέμενος πο- 
ρεύεσθαι ἀπέχλινε πρὸς µεσηµθρίαν, καὶ κατὰ 
τὴν εἱρημένην ἐγένετο Διάθολιν, ὡς Ἡ χατανα- 
γχάσων πάντως τὸν ἁποστάτην καταθεῖναι τὰ ὅπλα 
ἢ πολέμῳ τοῦτον κατεργασόµενος. Καὶ ὁ μὲν βασι- 
λεὺς dv τῷ µῥηθέντιι τόπῳ Φφιλοχωρῶν γράμµασιν 
ἐνουθέτει τὸν ᾿ἸΙθάτζην, μὴ τῆς Βουλγαρίας πάσης 


"ὁποταγείσης µόνον ἀνταίρειν χεῖρας αὐτὸν μηδὲ φαν- 


τάζεσθοι τὰ ἀτέλεστα, γινώσκοντα ὡς οὐκ εἷς ὄνη- 
σιν αὐτῷ τὸ ἐγχείρημα τελευτήσει. Ὁ δὲ τὰ γράμ- 
µατα δεχόμενος καὶ ἑτέροις ἀμειθόμενος, καὶ παν- 
τοίας προτιθεὶς ἀφορμὰς, παρεῖλκε καὶ ἀνεδύετο, 
ὡς ἀναγχασθῆναι τὸν βασιλέα ἐπὶ πέντε καὶ πεντή- 
χοντα ἡμέρας ἐνδιατρῖψαι τῷ τόπῳ, ταῖς ὑποσχέ-- 
σεσι δελεαζόµενον. Ἐγνώσθη τὰ τοῦ πράγµατος τῷ 
τῆς ᾿Αχρίδος ἄρχοντι Εὐσταθίῳ τῷ Δαφνομήλῃ, ὃτι 
μέλει τῷ βασιλεῖ ἡ τοῦ Ἰθάτζη καθαίρεσις. Καὶ δῆτα 
καιρὸν ἐπιτήδειον εὑρηχὼς, καὶ δυσὶ θεράπουσι 
τῶν πιστικωτάτων κοινολογησάµενος καὶ τὸ βού- 


C λευμα φανερώσας, ἐγχειρεῖ τῇ πράξει Δημοτελὴς 


ἤγετο ἑορτὴ τῷ ᾿Ιθάτζη, ἡ χοίµησις τῆς παναγίου 
xxl Θεοµήτορος. Κατὰ ταύτην τὴν ἡμέραν εἴώθει 
συγκαλεῖν tiq εὐωχίαν οὗ τοὺς ἀγρογείτονας µόνον 
καὶ ἀγχιτέρμονας, ἀλλὰ καὶ τῶν ὡς ποῤῥωτάτω 
πολλούς, ᾿Απεισι γοῦν ὁ Εὐστάθιος αὐτόκλητος sic τὴν 
ἑορτὴν, καὶ τοῖς φυλάττουσιν ἐντυχὼν τὰς διόδους 
ἀπαγγέλλειν ἐκέλευεν ὅστις cin, xal ὅτι πάρεστι τῷ 
ἄρχοντι συνευφρανθησόµενος. ᾿Απαγγειλάντων δὲ 
τούτων, iv θαύματι ὁ ᾿Ἰθάτζης ἑτίθει «t δυσµε- 
yc ἄνθρωπος αὐθαίρετος ἥχει καὶ χεραὶν ἐχδίδω- 
σιν ἑαυτὸν πολεµίαις, Ὅμως ἀφιλέσθαι χελεύει, καὶ 
ἑλθόντα ἐδέξατό τε περιχαρῶς xal Ἱσπάσατο. "Apt 
δὲ τελεσθέντος τοῦ ἑωβινοῦ ὕμνου, xal παντων τῶν 
συνειλεγμένων εἰς τὰς ἰδίας σκεδασθέντων κχαταγω- 


D γὰς, ὁ Βὐστάθιος πρόσεισι τῷ Ἰθάτζῃ, καὶ ἀξιοῖ 


τοὺς ἄλλους πρὸς μικρὸν ἐἑκστῆναι ὡς τάχα µέλλων 
αὐτὸς διαλέξεσθαι κατ ἰδίαν περί τινος ἀναγκαίοτά- 
του καὶ λυσιτελοῦντος αὐτῷ. [P. 725] Ὁ δὶ τὸν δό- 
λον xal τὴν ἁπάτην μὴ κα-ανοήσας, ἀλλὰ τῷ ὄντι 
ὑπολαθὼν ὡς βούλεται xal αὐτὸς tic γενέσθαι τῶν 
συνιστώντων αὐτῷ τὴν ἀποστασίαν, τοὺς θεράποντας 
pixpóv ἀποστῆναι χελεύσας, τῆς χειρὸς ἐκείνου λα- 
θόµενος Ev τινι παραδείσῳ εἰσάγει σονηρεφεῖ δέν- 
δροις καὶ κοιλότητα ἔχοντι, ὡς μηδὲ φωνὴν ἐξμχεῖ- 
σθαι δύνασθαι διὰ τὴν συνδενδρίαν. Οὗ ἑντὸς γινό- 
µενος 6 Εὑστάθιος, καὶ µεμονωμένου λαοόµενος τοῦ 
θάτζου, εἷς γῆν τε αὐτὸν εὐθὺς καταθάλλει, καὶ 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


206 


t στήθει προσερείσας τὸ Ὑόνυ (Tv γὰρ κατὰ χεῖρα A ardentes, materiam alii ignis capacem, acourrebant 


γενναῖος) τοῦτον κατῆγχε, καὶ τοῖς δυσὶν ὑπηρέταις 
ἐνωκλεύσατο βοηθεῖν τὴν ταχίστην. Οἱ δὲ, χαθάπερ 
συντεθειµένον ἦν, ἱστάμενοι καὶ καραδοχοῦντες τὸ 
μέλλον, ὡς ἤχουσαν τῆς φωνῆς τοῦ χυρίου, ἕδραμόν 
τι εὐθέως, καὶ τὸν Ἰθάτζην περισχόντες καὶ τῷ 
χιτῶνι ἀποφράξαντες αὐτοῦ τὸ στόµα, ὡς μὴ βοή- 
σας περιστήσῃ πλῆθος αὐτοῖς xal ἄπραχτον ἁποτε- 
May τὸ ἔργον, ἀποτυφλοῦσι, τυφλωθέντα δὲ ἐκθάλ- 
λουσι τοῦ παραδείσου εἷς τὴν αὐλήν. Αὐτοὶ δὲ εἴς τι 
ὕπερφον οἴκημα ὑψηλὸν ἀναδραμόντες xai τὰ ξίφη 
ἑλκόσαντες ἐξεδέχοντο τοὺς µέλλοντας προσιέναι. 
Γνωσθέντος δὲ τοῦ ὁδράµατος συνέῤῥει πλῆθος ἁμύ- 
$ntov* οἱ μὲν γὰρ ξίφη κχατέχοντες ἓν χερσὶν, οἱ δὲ 
δόρατα, οἱ δὲ τόξα, οἱ δὲ λίθους, οἱ δὶ ξύλα, οἱ δὲ 
δαλοὺς καιοµένους, ἄλλοι δὲ ὕλην εὔπρηστον, ἔθεον Bon- 
δρομοῦντες καὶ χεκραγότες' « Σφαττέσθωσαν, καιέσθω- 
σαν, μεληδὸν κατατεµμνέσθωσαν, λίθοις καταχωννύ- 
σθωσαν ol παλαμναῖοι xal ἁλιτήριοι µή τις φειδὼ 
γενέσθω τῶν ἁλαστόρων. » Συνδρομὴν δὲ θεασάµενος 
ὁ Εὀστάθιος, καὶ τῆς ἑαυτοῦ ἀπεγνωκὼς σωτηρίας, 
καρεκάλει τέως τοὺς ἀμφ) αὐτὸν ἄνδρας ἀγαθοὺς 
γενέσθαι καὶ μλ µαλακισθηναι, μηδ ἑαυτοὺς προ- 
δοῦναι καὶ εἲς ἐξουσίαν πεσεῖν τῶν ζητούντων τὴν 
αὐτῶν ἀπώλειαν, xal παρ’ ἑκείνων τὴν σωτηρίαν 
ἑκδέχεσθαι 7| θάνατον οἰκτρὸν xal ἐπώδυνον. Πρὸς 
δὲ τὸ πλῆθος ἀπό τινος θυρίδος προκύψας val τῇ 
χειρὶ χατασιγάσας τὸν ὄχλον τοιῶνδε λόγων ἀπήρξατο’ 
« Ότι μὲν, ὦ ἄνδρες ol συνειλεγμένοι, οὐδεμία τις 
προαπέκειτό pot ἀπέχθεια πρὸς τὸν ὑμέτερον δυνά- 
στην, xai. ὑμεῖς αὐτοὶ πάντες ἐρεῖτε, ἀχριθῶς εἶδό- 


τες ὡς Βούλγαρος μὲν αὐτὸς, Ῥωμαῖος δ' Σγὼ, xal C 


Ῥωμαῖος οὐ τῶν ἐπὶ θρῴκης καὶ Μακεδονίας οἰκούν- 
των, ἆλλ) ix τῆς μικρᾶς ᾿Ασίας, fiic ὅσον ἀπέχει 
ὑμῶν, ἴσασιν ol γινώσκοντες. Ὅτι δὲ xal αὐτὸς τῷ 
totoótep ἐπεχείρησα ἔργῳ οὐκ six; καὶ µάτην, ἀλλά 
τις μὲ κατήπειξεν ἀνάγκη, λογιεῖσθε οἱ φρονιμώ- 
τεροι. Οὐ γὰρ ἂν οὕτω μανιωδῶς stc προῦπτον ἆμαυ- 
τὸν ἐνέῥῥιψα κχίνδυνον καὶ τῆς ἐμαυτοῦ ζωῆς κατ- 
εφρόνησα, et µή τις ἦν ἄλλη alza d βιασαμένη µε 
αρὸς τὴν πρᾶξιν ἐλθεῖν, Ἴστε οὖν ὡς τὸ γενόµενον 
ἔργον πρόσταγµα βασιλέως ἐστὶν, ᾧ πειθαρχῶν ἐγὼ 
ὡς ὄργανον διηκόνησα. (P. 710] Καὶ νῦν εἰ βούλε- 
σθάἁ µε διαχειρίσασθαι, ἰδοὺ ὀφ᾽ ὑμῶν ἐγὼ περιει- 


opitulatum, vociferantes :« Jugulantor, cremantor, 
membratim conciduntor, lapidibus obruuntor sce- 
lesti : nemo flagitiosis hisce parcat. » Concursum 
cernens Eustathius, tametsi de salute sua despera- 
rat, tamen suos hortabatur ut animo essent forti, 
neque emollirentur aut se ipsos hostibus proderent 
iisque dederent qui ipsorum mortem desiderarent, 
neve ab iis salutem potius se conseouturos quam 
misere interfectum iri putarent. Ipse per fenestram 
quamdam ad turbam prospiciens, manusque motu 
silentium 478 conficiens, ita eam est affatus : 
« Nullas mihi,o multitudo, cum vestro principe pri- 
vatim intercessisse inimicitias vel ipsi judicare 
potestis. Is enim Bulgarus est, ego Romanus, quod 
vobis est notissimum. Neque Romanus ego sum ϐ 
Thracia aut Macedonia oriundus, sed ex Asia mi- 
nore ; que quanto sit spatio a vestra patria dissita, 
periti norunt. Jam prudentiores id non difflculter 
judicabunt, non temere me aut frustra, sed neces- 
aitate aliqua compulsum hoo facinoris aggressum 
fuisse. Alioqui nunquam mein tam evidens pericu- 
lum tam dementer conjecturus fueram. Proinde 
sciatis jusau imperatoris, quidquid ejus est, fuisse 
factum, et eum mearum manuum usum ministe- 
rio. Ergo si me vultis occidere, sane cireumdatus 
in vestra sum potestate : neque tamen nullo nego- 
tio nos conficietis, neque armis depositis vestre 
nos tractandos committemus libidini, sed ad ex- 
tremum usque spiritum pro nostra vita propugna- . 
bimus. Quodsi interficiemur, quod fleri necesse 
est, cum tam pauci a tam multis circumolusi si- 
mus, mortem eam felicem deputabimus, eum ha- 
bituri sanguinis nostri ultorem, cui num diu pos- 
sitis reluctari vobiscum reputate. » Hoc sermone 
audito, colluvies ista imperatoris terrore perculsi 
paulatim alii alioreum dissipati diffluxere. Seniores 
ac 47 4 prudentia antecedentes, bene ominati im- 
peratori, obedientiam promiserunt. Ita Eustathius 
nemine impediente Ibatzen ad imperatorem addu- 
xit. Imperator Eustathium ob tam preclarum fa. 
cinus collaudatum Dyrrachii prefectum constituit, 
et omnia mobilia Ibatze bona ei dono dedit, Ibat- 
zam in custodiam tradidit. 


λημμένος. Βλὴν οὐκ εὐχόλως οὐδὲ ῥᾳδίως ἐγὼ ἀποθανοῦμαι, οὐδὲ καταθεὶς τὰ ὅπλα ἐμαυτὸν παραδώσω ὑμῖν 
ὣς βοόλεσθε χρῆσθαι, ἀλλ᾽ ἀγωνιοῦμαι περὶ τῆς οἰχείας ζωῆς, καὶ μέχρι θανάτου ἀμυνοῦμαι τοὺς ἐπιόντας ἅμα 
τοῖς σὺν ἐμο[. El δὲ xal θανούµεθα, ὅπερ ἀνάγκη παθεῖν τοὺς ὑπὸ πλειόνων περιστοιγισθέντας, εὐδαίμονα καὶ 
µακάριον τὸν θάνατον λογιζόμεθα, ἔχοντες καὶ τὸν μέλλοντα xal τὸ ἡμέτερον ἐκζητῆσαι xal ἐχδικῆσαι 
αἷμα, πρὸς ὃν βουλεύσασθε εἰ δυνατὸν ἄχρι πολλοῦ ἀνθίστασθαι. » Τούτων ἀχούσαντες οἱ συντθροισµένοι τῶν 
λόγων, καὶ τῷ ix βασιλέως Dis, χαταπλαγέντες, κατά μικρὸν ὑποῤῥέοντες ἄλλοι ἀλλαχῆ διεσκεδάσθησαν, 
οἱ Ὑηραιότεροι δὲ xal φρονιμώτεροι τὸν βασιλέα εὐφημήσαντες ὑπετάγησαν. Ὁ 0' Εὐστάβιος xarà πολλὴν 
ἄδειαν τὸν ᾿Ἰθάτζην εἱληφὼς τῷ βασιλεῖ διεκόµισεν. Ὃν οὗτος ἀποδεξάμενος τῆς ἀνδραγαθίας στρατηγόν 
τε εὀθὺς προὐθάλετο Δυῤῥαχίου καὶ τὴν ἅπασαν χινητήν ὕπαρξιν ἐδωρήσατο τοῦ Ἰθάτζου, τοῦτον δὲ παρέδωκεν 


φυλακῇ. 


Τότε καὶ Νικολιτζᾶς ὁ πολλάκις ληφθεὶς καὶ τοσαυ- pD Eodem tempore Nicolitzas etiam, toties captus 


τάχις ἀφιθεὶς, ἕν τισιν ὄρᾶσιν χρυπτόµενος, ὡς 
ἐπέμφθη δόναμις κατ αὐτοῦ καὶ τῶν ol συνόντων 
et μὲν προσεχώρησαν ἐθελοντὶ, οἱ δὲ ἡλίσκοντο, αὖ- 
τόµολος κάτεισι νυκτὸς εἷς τὸ στρατόπεδον, καὶ τῇ 


totiesque dimiesus, in montibus occultatus, cum 
adversus eum mitteretur cchors, et qui cum ipso 
erant partim ultro ad Romanos transirent, partim 
caperentur, noctu spontesua in castra Romanorum 





201 


GEORGII CEDHENI 


208 


venit, manuque pulsatis foribus se nominatim ad- Α χειρὶ κρούσας τὴν θύραν προσήγγειλεν ἑαυτὸν ὅστις 


esse indicavit, ac corpus suum in potestatem im- 
peratoris dedere. Sed eum imperator suo conspectu 
non dignatus Thessalonicam custodiendum misit. 
Ipse rebus Dyrrachii, Coloneie ac Dryinopolis suo 
arbitratu rectissime constitutis, et provinciis pre- 
sidio ducibusque munitis, permissoque ut captivi 
Romani, qui vellent, ibi manerent, reliqui ipsum 
sequerentur, Castoriam venit. Hio ad ipsum addu- 
ote: sunt due Samueli fllie. Que cum viderent 
Mariam Joannis quondam uxorem imperatori asta- 
re, impetum in eam fecerunt tanquam interfecture. 
Sed imperator earum ferociam sedavit, pollicitus 
amplissimas seipsis opeslargiturum. Mariam zostee 
munere ornatam cum filiis suis Cpolin misit. 
A185 Xiphie porro opera que erant in Serviis et 
Sosco castella omnia solo equat, et in castellum 
Btagus venit. Ibi se ipsi offert Elemagus Belegra- 
dorum princeps, servili habitu, cum collegis suis. 
Imperator inde Athenas proficiscens, in itinere 
Zetunium transiens, ossa Bulgarorum contemplatus 
occisorum quo tempore Samuelum Nicephorus 
praelio fudit, admiratus est, ac multo magis murum 
in Thermopylis exstructum (qui etiamnum Scelos 
vocatur) apud Rupenam ad deterrendos Bulgaros. 
Ut Athenas venit, Deiparse pro victoria gratias egit, 
templumque donariis splendidis ac magnificis ex- 
ornavit. Hinc Cpolin rediit, invectusque est trium- 
phans per magnas fores Aureme portt&, ornatus co- 
rona aurea superne cristata, preeuntibus Maria, 
Samueli filiabus et reliquis Bulgaris. Actum hoc 


indictione secunda, anno ab origine mundi 6527. C 


Atque hoc modo prosequentibus eum victorie gra- 
tulantibus acclamationibusMagnum templum iniit; 
cumque ibi carmine cantato Deo gratias pro tam 
felici successu egisset, in palatium abiit. Reversum 
victorem Sergius patriarcha prolixe oravit ut quod 
8e facturum bello Bulgarico feliciter confecto pro- 
miserat, Allelengyum aboleret : sed nihil obtinuit. 
Atque is Sergius, cum per annos 20 Ecclesiam Dei 
moderatus esset, indictione 476 secunda, mense 
Julio, anno mundi 6527 ad Dominum emigravit. 
Suffectus est ei Eustathius, palatine :edis presby- 
terorum princeps. 


εἴη καὶ ὅτι παραδίδωσιν ἑἐκουσίως τὸ σῶμα τῷ βασι- 
Jet, ᾽Αλλὰ τοῦτον μὲν ὁ βασιλεὺς οὐδὲ ἰδεῖν ἠνέσχετο, 
ἀλλ' εἰς θεσσαλονίκην͵ ἐξέπεμψε φρουρεῖσθαι κελεύσας. 
Λὐτὸς δὲ τὰ τοῦ Δυῤῥαχίου καὶ τῆς Κολωνείας καὶ 
Δρυύνουπόλεως, ὥς πη ἐδόχει αὐτῷ βέλτιστα, κατα- 
στησάµενος, xal φύλαχας τοῖς θέµασι καὶ στρατ- 
ηγοὺς ἐπιστήσας, καὶ τῶν αἰχμαλώτων ᾿Ῥωμαίων 
τοὺς βουλομένους κατὰ χώραν µένειν ideae, τοὺς δὲ 
λοιποὺς Έπεσβαι προστάξας, ᾖλθεν εἰς Καστορίαν. 
Ἔνθα προσήχθησαν αὐτῷ θυγατέρες δύο τοῦ Σα- 
μονἡλ, αἵτινες θεασάµεναι  Maplav τὴν ᾿Ιωάννου 
γυναῖκα παρισταµένην τῷ βασιλεῖ, ὥρμησαν κατ αὖ- 
τῆς ὡς διαχειρισόµεναι. ᾽Αλλὰ ταύταις μὲν ὁ βασι- 
λεὺς τὸν θυμὸν κατεκοίµισεν, ὑποσχόμενος τιµτσαι 
καὶ ὑπερπλουτίσαι αὐτὰς, τὴν δὲ Μαρίαν τῷ τῆς 
ζωστῆς ἀξιώματι τιµήσας εἷς τὴν βασιλίδα μετὰ 
τῶν υἱῶν ἐκπέμπει. Καθαιρεῖ δὲ καὶ τὰ lv Σερθίοις 
καὶ τῷ Συσκῷ φρούρια πάντα διὰ τοῦ Ἐιφίου, xal 
εἲς ἔδαφος καταστρέφει. Καὶ εἰς τὸ φρούριον Σταγοῦς 
ἔρχεται, ἔνθα κατέλαθεν ὁ τῶν Βελογράδων ἄρχων 
μετὰ δουλικοῦ τοῦ σχήματος Ἐλεμάγος, μετὰ τῶν 
συναρχόντων αὐτοῦ * ἐκεῖθεν ἄρας ἄπεισιν εἲς ᾽Αθή- 
νας. Ἐν δὲ τῷ διιέναι τὸ Ζητούνιον τὰ ὁστᾶ τῶν 
πεσόντων ἐχεῖσε Βουλγάρων, (P. 717] ὁπηνίκα ὁ 
μάγιστρος Νικηφόρος ὁ Οὐρανὸς τὸν Σαμουὴλ ἑτρέ- 
Ψατο, θεασάµενος ἐθαύμασεν. Ὑπερηγάσθη δὲ καὶ 
τὸ ἐν θερμοπύλαις Ὑενόμενον τεῖχος, ὃ Σχέλος ἄρτι 
χατονοµάζεται, εἲς ἀποτροπὴν τῶν Βουλγάρων πα- 
ρὰ τοῦ Ῥουπένη. Καὶ ἐν Αθήναις γενόμενος καὶ τὰ 
τῆς νίκης εὐχαριστήρια τῇ θεοτόχῳ δοὺς, καὶ ἆνα- 
θήµασι πολλοῖς λαμπροῖς xal πολυτελέσι χκοσµήσας 
τὸν ναὸν, ὑπίστρεψεν εἷς Κωνσταντινούπολιν. Καὶ 
διὰ τῶν µεγάλων πυλῶν τῆς Χρυσῆς πόρτης στεφάνῳψ 
χρυσῷ (05) λόφον ἐφύπερθεν ἔχοντι ἐθριάμθευσεν 
ἑστεφανωμένος, προηγουµένης Μαρίας τῆς τοῦ Βλα. 
δισθλάθου γυναικὸς καὶ τῶν τοῦ Σαμουἡὴλ θυγατέρων 
καὶ τῶν λοιπῶν Βουλγάρων. νδικτιὼν ἦν β’ ἔτος 
σφκζ. Καὶ οὕτω μετὰ τροπαίων xai νίκης ἐν τῇ 
Μεγάλῃ Ἐκκλησίᾳ εἰσελθὼν, καὶ τῷ θεῷ εὐχαριστι- 
ρίους σας ᾠδὰς, ἀπῆλθεν εἲς τὰ βασίλεια. Ὃν ὁ πα- 
τριάρχης Σέργιος μετὰ νίκης εἰσελθόντα πολλὰ κατ- 
ελιπάρει σθέσαι τὸ ἀλληλέγγυον (ἦν γὰρ ὑποσχόμενος 


ποιῆσαι τοῦτο, εἰ τῶν Βυυλγάρων ὑπερισχύσειεν), 


ἀλλ᾽ οὐκ ἔπεισεν. Ὃς ἐπὶ εἴχοσιν ὅλους ἐνιαυτοὺς τὴν τοῦ Θεοῦ ποιµάνας Ἐκκλησίαν Ἰουλίῳ μηνὶ, ἱνδικτιῶνος 
β’, ἐν ἔτει τῷ ςφκξ, πρὸς Κύριον ἐξεδήμησε. Καὶ προεθλήθη πατριάρχης Εὐστάθιος, πρῶτος Qv xà» πρεσθυτέ- 


puv τοῦ iv τοῖς βασιλείοις ναοῦ (66. 


Subacta Bulgaria, imperatori se dedidit etiam p Τῷ δὲ βασιλεῖ προσεῤῥόησαν, τῆς Βουλγαρίας 


contermina Chorbatorum gens et ejus principes, 
fratres. duo; quibus imperator honores ac opes 
amplas tribuit. Solus adhuc imperium detrectabat 
Sermo Sirmii dominus Nestongi frater. Ad hunc 
Constantinus Diogenes [finitime provincie prefe- 
ctus legatum mittit, interposito jurejurando affir- 
mans cupere se ipsum convenire ac de rebus ne- 


δουλωθείσης αὐτῷ, xal τὰ ὅμορα ἔθνη τῶν Χορθα- 
τῶν, ἄρχοντας ἔχοντες δύο ἁδελφοὺς, ὧν mposposv- 
των xai ἀξιώματα λαθόντων καὶ κτήσεις ἴκανὰς 
ὑπήχοα γέγονε καὶ τὰ ἔβνη. Μόνος δὲ ὁ τοῦ Σιρµίου 
κρατῶν ἀδελφὸς τοῦ Νεστόγγου Σέρµων πιθῆσαι 
οὐκ ἤθελε' πρὸς ὃν Κωνσταντῖνος ὁ Διογένης, τῶν 
ἐκεῖσε μερῶν ἄρχων, φιλίαν ὑποκρινόμενος πρεσθευ- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(65) Corona heo τροπαιουχία est Codini, judice 
Coresio Chiensi, t'iumphantium imperatorum or- 
namentum. Go4R. 


(66) Quem superius auctor πρωτοπαπᾶν τοῦ πα- 
λατίου vocavit; de quo jam abunde. GoAR. 


209 


HISTORJARUM COMPENDIUM. 


9 


210 


τὴν ἔκκεμπει, δηλῶν μεθ ὕρχων ἐπιθυμίαν ἔχειν Α cessariis colloqui. Quodsi ipse insidias vereretur 


ἑνωθῆναι αὐτῷ xal περὶ ἀναγκαίων κοινολογήσα- 
σθαι. El. δὶ τις αὐτὸν ὑποτρέχει Φφόδος, τρεῖς ὑπ- 
τρέτας εἰληφέναι μόνους, xai κατὰ τὸ μέσον τοῦ 
παραῤῥέοντος ποταμοῦ συμμῖξαι αὐτῷ μετὰ τριῶν 
ὑπηρετῶν ὁμοίως ἀφίξεαθαι µέλλοντι, Πεισθεὶς οὖν 
ἐκεῖνος ἔρχεται πρὸς τὸν ποταμὸν xal τῷ Διογένει 
ἱνοῦται. Ἐν ᾧ δὲ ἔμελλον διαλέγεσθαι, ὁ Διογένης 
ἐγχόλπιον φἔρων µάχαιραν καὶ ταύτην αἰφνιδίως 
ἑλχότας παίει τοῦτον xatà τῆς πλευρὰς καὶ εὐθὺς 
ἀναιρεῖ, Tov δὲ μετ αὐτοῦ quip χρησαµένων, τοὺς 
πλησιάζοντας ὁ Διογένης συναθροίσας ατρατοὺς 
μετὰ Χχειρὸς lxavnc ἔρχεται πρὸς τὸ Σίµµιον, καὶ 
tAv Ὑγυναῖκα τοῦ Ἠτεθνεῶτος καταπληξάµενος καὶ 


ὑποσχέσεσι µεγάλαις καταµαλάξας ἔπεισε προσχωρῆσαι 


subesse, tribus tantum famulis stipatum se ad ri- 
pam profluentis ibi amnis accessurum. Idem ipse 
quoque faceret. Obtemperat Sermo, atque hoo 
modo cum Diogene congreditur. Ibi cum jam col- 
locuturi essent, Diogenes pugionem, quem in sinu 
abditum gestabat, subito in latus Sermonis adigit, 
eumque interficit : famuli fuga elabuntur. Diogenes 
vicinis exercitibus contractis valida cum manu ad 
Sirmium proficiscitur, vidueque exlerrite magnis 
insuper pollicitationibus persuadet ut se Sirmium- 
que imperatori traderet. Ea Byzantium missa ibi 
primario cuidam civium matrimonio copulata est : 
Diogenes recens capte ditioni prefectus. 

xai τὸ Σίρμιον παραδοῦναι τῷ βασιλεῖ’ ἥτις 


καὶ sic τὸ Ἑυζάντιον ἀνεπέμφθη, καὶ ἀνδρὶ συνεζεύχθη dvi τῶν ἐν τῇ πόλει µεγιστάνων, καὶ ὁ Διο- 


γένης ἄρχειν ἐτάχθη τῆς νεοχτήτου χώρας. 


[P. 718] ᾽Ανεκαίνισε δὲ ὁ βασιλεὺς καὶ τὸν ἀγωγὸν Ὦ 4277 Aquieductum quoque Valentiniani impera-- 


Οὐαλεντινιανοῦ τοῦ βασιλέως, ὡς ἂν ἔχοιεν οἱ ἀστοὶ 
ἀφθονίαν ὕδατος. Γεωργίου δὲ τοῦ ἄρχοντος ΄Αθα- 
σγίας (67) τὰς πρὸς Ῥωμαίους ἀθετήσαντος συνθήχας 
καὶ τὰ ὅμορα κατατρέχοντος, ἔξεισι κατ αὐτοῦ ὁ 
βασιλεὺς πανστρατὶ, κατόπιν λιπὼν Νικηφόρον πα- 
τρίχιον (68) τὸν Ἐιφίαν καὶ Νικηφόρον πατρἰχιον 
τὸν υἱὸν Βάρδα τοῦ Φωκᾶ, Οἱ δὲ διὰ τὸ τῆς στρα- 
τείας ἀπολελεῖφθαι δεινοπαθήσαντε οὗ μικρῶς, 
λαὸν ὡς ἔτυχεν ἠθροικότες ἀπό τε Καππαδοκίας καὶ 
Ῥοδάντου xai τῶν πὲριξ χωρίων, ἀποστασίαν κινοῦ- 
σιν. Οὖπερ ἀγγελθέντος τῷ βασιλεῖ ταραχἡ κατεῖχε 
τὴν παρεμθολὴν καὶ ἀγωνία, δεδοικυῖαν µή πως ἐν 
μέσῳ ᾽Αθασγῶν τε xal τῶν ἀποστατῶν συνειλημμέ- 
vo: (διεδέδοτο γὰρ xal λόγος ὡς οἱ περὶ τὸν tola 
διεχκηρυχεύσαντο περὶ πτούτου πρὸς τὸν ἄρχοντα 
᾿Δθασγίας) ἀνήκεστόν τι πάθωσιν. Ὁ δὲ βασιλεὺς 
γράµµατα γράψας πρός τε τὸν 'Ἐιφίαν xal τὸν Φω- 
x&v ἐξέπεμψε, παραγχείλας τῷ λαθόντι σπουδάσαι 
πάντα τρόπον λαθεῖν xal ἑκάστῳ ἀσυγγνώστως δε- 
δωκέναι τὸ γράμμα. Τοῦ δὲ ὡς ἐκελεύσθη ποιήσαν- 
τος καὶ τὰς ἐπιστολὰς ἐγχειρίσαντος λεληθότως, ὁ 
μὲν Φωκᾶς εὐθὺς ἐπανέγνω vv» ἑαυτοῦ τῷ Ἐιφίᾳ, 
ἐκεῖνος δὲ τὴν ἑαυτου ἀποχρύψας καὶ γράμμα δέξα- 
σδαι ὅλως ἀπαρνησάμενος ἐν μιᾷ τῶν ἡμερῶν καλεῖ 
τοῦτον ἐπὶ χοινολογίαν, xal ἑλθόντα, λόχους ἔχων 
προευτρεπισµένους, ἀποκτίννυσι. Καὶ dj ἐπισύστα- 
C: τῶν ἀποστατῶν εὖθὺς διεσκεδάσθη. Too δὲ θανά- 
του τοῦ Φωχᾶ Ὑγνωσθέντος τῷ βασιλεῖ πέμπεται θεο- 
φυλακτος ὁ Δαμιανοῦ τοῦ Δαλασσηνοῦ υἱὸς, καὶ τὸν 
Ἐιφίαν συλλαθὼν ἐκπέμπει δέσµιον πρὸς τὴν βασιλίδα 
πρὸς Ἰωάννην τὸν προτονοτάριον (69), ὃς ἓν τῇ νήσῷ 
τοῦ Αντιγόνου (70) μοναχὸν αὐτὸν ἀποχείρει, Ὁ δὲ 
βασιλεὺς τοῦ τῶν ἀποστατῶν ἀπολυθεὶς δέους cup.- 
οάλλει τοῖς ᾿Αθασγοῖς, καὶ πολλοὶ πιπτουσι τῶν 
Ρωμαίων. Όμως διελύθησαν ἄμφω τὰ στρατεύµα- 


toris refecit Basilius, civibusque aque abundan- 
tiam paravit. Porro cum Georgius Abasgie dux 
violato quod ei cum Romanis erat fodere vicina 
incursionibus vexaret, exercitum contra eum educit 
Basilius, domi relictis Nicephoro patricio, fllio 
Barde Phoce. At ii indignissime ferentes non se 
quoque una ad id bellum jussos ire, contracto e 
Cappadocia Rodanto et aliis vicinis regionibus ut- 
cunque exercitu rebellionem concitant. Ejus rei 
nuntius imperatori allatus exercitui magnam incus- 
sit sollicitudinem. Metuebant enim ne in medio 
inter Abasgos et perduelles (quippe ferebatur ea de 
re Xiphias cum principe Ábasgorum per internun- 
tios egisse) inclusi extrema pati cogerentur. Impe- 
rator ergo litteras et ad Xiphiam et ad Phocam 
mittit, ei qui perferebat mandans ut quam maxime 
alteri, altero ignorante, eas reddere curaret. Quod 
cum is effecisset, Phocas statim Xiphie ad se 
Bcriptas recitavit, Xiphias autem omnino ad se 
quicquam scriptum negans Phocam die quadam ad 
colloquium vocat, venientemque preparatis ad hoo 
insidiis necat. Hoc modo statim dissipata ea conju- 
ratio. Et imperator de morte Phoce factus certior 
Theophylactum Damiani Dalaeseni fllium mittit, 
qui captum Xiphiam OCpolin in vinculis 448 By- 
zantium ad Joannem ablegat protonotarium. Is 
eum rasum in Antigoni insula monachum facit. 
Imperator proinde metu rebellium liberatus cum 
Abasgis pugnam committit ; et quamvis multi 
Romani occubuere,tamen incerta victoria discessum 


D est. Alterum deinde przelium initum die Septembris 


undecima, indictione sexta, anno &b origine mundi 
6531. In eo cadit Liparites, Georgii copiarum dux 
primarius,et cum eo validissima Abasgici exercitus 
pars. Georgius in montes Iberis interiores fuga 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(607) Provincie Socythicse Asiatice, vicinz Iberi- 
bus. Goan. 

(68) Deest aliquid, nempe Xiphia mentio, qui se 
socium perduellionis Phoce dedit ; quod sequentia 
docent. Alioquin o? δέ et cetera pluralia ad unum 
Phocam referri non possunt. Xvr. 


(69) Quem Notitia imperii primicerium notariorum 
vocat; de cujus officio, insignibus et privilegiis 
Pancirollus in Comm. Goan. 

G (70) Juxta Cpolim inter Proten et Platen sita. 

OAR. 


"T GEORGII CEDRENI 213 


elapsus paulo post missis legatis cum imperatore A τα, καὶ ἡ νίκη ἀμφίθολος Tiv. Μεαὰ δὲ ταῦτα δευτὲ- 
pacem componit, oedens ei sua, quantum ejus hoo pac συμπλοκῆς γενομένης, τῇ ια τοῦ Σεπτεμθρίου 
imperator volebat, ditione, flliumque suum Pan- µμηνὸς, ἰνδικτιῶνος «’, κατὰ τὸ, coÀa ἔτος, πίατει 
eratium dans obsidem.Quem imperator magistrum — uiv ὁ γιπαρίτης (οὗτος γὰρ fjv ἀρχιστράτηγος τῷ 
- ereavit, ac domum rediit. Qui se Xiphia ac Phooe  IswopTi) xal σὺν αὐτῷ πᾶν τὸ κρατιστεῦον ἕν 
geditionis socios preebuerant, eos bonis suis multa- — 'A6acvoic, φεύγει δὲ xal 6 Γεώρχιος εἲς τὰ ἓνδό- 
tos in carcerem abdidit: solum patricium Phersam — «epa ὄρη τῆς Ἰθηρίας. Mev' ὀλίγον δὲ διαπρεσθευ- 
interfecit, qui et primus omnium se perduellibus σάµενος, καὶ τῷ βασιλεῖ ἑχστὰς χώρας ὁπόσης ἐδού- 
adjunxerat, et quatuor curatores vicinorum prin- ἍΆλετο, σπίένδεται, ὅμηρον δοὺς τὸν υἱὸν αὐτοῦ Παγ- 
cipum 'necaverat, suaque manu spadoni cuidam Ἁκράτιον * ὃν µάγιστρον ποιήσας ὁ βασιλεὺς ὑπέστρεφε. 
imperatorio caput amputaverat. Est et cubicularius ἍΤοὺς μὲν οὖν ἄλλους τῶν τῷ Ἐιφίφ συναραµένων xal 
quidam imperatoris leonibus objectus, convictus τῷ Φωκᾷ τῶν ὑπαρχόντων γυµνώσας χκαθεῖρξε, µόνον 
quod imperatorem in Xiphie gretiam conatus esset δὲ τὸν πατρἰκιον Φέρσην ἀπέκτεινε, πρὸ πάντων τε 
veneno tollere. προσρυέντα τοῖς ἄποστάταις, xal τέσσαρας ἁρχόντων 
γειτόνων κουράτωρας ἀποκτείναντα, καὶ ἑκτομίαν τινὰ ᾖβασιλικὸν αὐτοχείρως [719] καρατοµήσαντα * 
ἐδόθη δὲ καὶ λέουσι βασιλικοῖς τις θαλαμηπόλος Βρῶμα, ἐλεγχθεὶς φαρµάχοις ἐπιθουλεύων τῷ βασιλεί 
διὰ τὸν Ἐιφίαν. 


Mortua Anna imperatoris sorore in Rossia, B Καὶ ννης δὲ τῆς τοῦ βασιλέως ἀδελφῆς lv 'Po- 
defuncto jam ante Bladimero marito, Chrysochir σίᾳ ἀποθανούτης, καὶ πρὸ αὐτῆς τοῦ ἀνδρὸς αὐτῆς 
quidam Bladimeri ccgnatus 800 viros adscivit, iis- Βλαδιμηροῦ, Χρυσόχειρ συγγενἠς τις Qv τοῦ τελευτή- 
que in naves impositis Cpolin venit, stipendia se σαντος, ἄνδρας ὀκτακοσίους προσεταιρισάµενος xai 
facore velle 439 simulans. Cum autem imperator Ἅπλοίοις ἐμθιδάσας, ᾖλθεν εἷς Κωνσταντινούπολιν 
eum positis armis peteresi quid velletjuberet,non ὡς τάχα µισθοφορήσων. Too δὲ βασιλέως καταθεῖ- 
obtemperans Propontidem trajecit ; cumque ad ναι τὰ ὅπλα χελεύοντος xal οὕτω πυιήσασθαι τὴν 
Abydum venisset, conserta navali pugna cum eo ῥἑντυχίαν. μὴ θελήσας διῆλθε τὴν ἩΗροποντίδα. Ἐν 
qui oram maritimam tuebatur, nullo negotio vicit ᾿Αθύδῳ δὲ γενόμενος καὶ τῷ στρατηγοῦντι ταύτης 
8ο Lemnum pervenit. Ibi Rossi & classe Cibyrreo- συῤῥάξας λπερμαχοῦντι τῶν παραλίων, xal τοῦτον 
tarum et Davido Achridensi Sami prefecto ao µῥᾳδίως καταστρεφάµενος, κατῆλθεν εἲς Δῆμνον. 
Nicephoro Cabasila duce Thessalonice per fraudem Ἅ᾿Εχεῖσε δὲ παρὰ τοῦ στόλου τοῦ Κιθυῤῥαιωτῶν, 


omnes sunt interfecti. καὶ Δαθὶδ τοῦ ἀπὸ ᾿Αχριδῶν στρατηγοῦντος Σάμου, 
καὶ Νικηφόρου τοῦ Καθάσιλα δουκὸς ὄντος θεσσαλονίκης (71) παρασπονδηθέντες ἅπαντες κατεσφάγησαν. 
Post hsec in Siciliam molitus expeditionem Basi- Βουλόμενος δὲ ὁ βασιλεὺς ἐκστρατεῦσαι xatd τῆς 


lius Orestam quemdam de fidissimis suis eunuchis ἉΣικελίας Ὀρέστην προέπεµψε μετὰ δυνάµεως ἂδρᾶς, 
premittit cum magnis copiis. Ipse fato interceptus C ἕνα ὄντα τῶν πιστοτάτων εὐνούχων, αὐτὸς δὲ ἔχω- 
subsequi non valuit. Nam mense Decembri, indic-  λύθη φθάσαντος τοῦ χρεών. Δεχεμλρίῳ γὰρ μηνὶ 
tione nona, anno 6534, subito correptus morbo τε’, ἱνδικτιῶνος 9, ἔτους, «ςφλδ’, αἰφνιδίῳ νόσῳ λη- 
decessit. Paucis ante mortem ejus diebus obit φθεὶς ἀπεθίω, πρό τινων ἡμερῶν τῆς αὐτοῦ τελευ- 
Eustathius patriaroba ; in cujus locum imperator τῆς xai Ἑὐσταθίου τοῦ πατριάρχου ἀποβανόντος, οὗ 
gubstituit Alexium monachum, Studiani collegii διάδοχον ὁ βασιλεὺς ἐποιήσατο ᾿Αλέξιον μοναχὸν 
magistrum, qui ad ipsum invisendi 4860 causa καὶ καθηγούµενον τῆς Movie τοῦ Στουδίου, εἲς ἐπί- 
venerat, afferens secum caput Joannis baptiste. σκεψιν αὐτοῦ πεφοιτηκότα μετὰ τῆς τιµίας χεφαλῆς 
Eum ergo cum per Joannem protonotarium, cujus τοῦ Προδρόμου. "Ov xai πέµψας ἑνθρονίζει διὰ τοῦ 
opera in administrandis publicis negotiis utebatur, πρωτονοταρίου 'Iodvvou, ᾧ συνεργῷ ἐχρῆτο πρὸς 
in solio patriarche oallocasset, vespere exspiravit. τὴν τῶν χοινῶν διοίκησιν. Καὶ τῇ ἑσπέρφ ἑτελεύτη- 
Vixit annos 70, quos omnes regnavit. Solus autem — cs, ζήσας μὲν ἔτη ο’, καὶ τὰ πάντα βασιλεύσας, Eni 
summum imperium gessit annos 50. Fratrem im- — ypóvouc δὲ v' τὴν αὐτοχράτορα διιθύνας ἀρχήν. Ta- 
perii successorem instituit, eique mandavit ut se «Φφῆναι δὲ παρεκάλεσε τὸν ἑαυτοῦ ἁἀδελφὸν, Bv καὶ 
in Joannis evangeliste ac theologi fano sepeliret, διάδοχον κατέλιπε τῆς ἀρχῆς, dv τῷ κατὰ τὸ Ἔδθδο- 


apud Hebdomum. (dque is est exsecutus. Mov ναῷ τοῦ εὐαγγελιστοῦ καὶ Osoloyou: ὃ δὴ καὶ 
D γέγονεν. 
Constantinus imperio potitus, nactusque licen- ᾿Αναζωσάμενος δὲ τὴν ἄπασαν δυναστείαν 6. Ko - 


tiam agendi que vellet, multa reipublice mala σταντῖνος, καὶ πράττειν ὅ τι καὶ βούληται ἑξουσίαν 
dedit. Quippe homo pravis studiis deditus, nihil λαθὼν, καὶ ταῖς ἐκδεδιμτημέναις χαίρων τῶν πρἀ- 
eorum quae officii erant vel agebat vel cogitabat, ἕξεων, πολλῶν κακῶν αἴτιος ὑπῆρξε τῷ πολιτεύµατι, 
ludis autem equestribus et mimis ac seurrisdelec- αὐτὸς μὲν πράττων οὐδὲν ἤ βουλευόµενος τῶν δεόν - 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 
(71) His temporibus ducem habuit Thossalonica, et deorescente imperio augebantur dignitates. GoAR. 


213 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


214 


των, Ἱπποδρομίαις δὲ χαίρων καὶ ulpow καὶ γελω- À tabatur, potendoque noctes trahebat. Civiles ac 


τοποιοῖς, xal xóÓot xal χοττάθοις ivvoxttptóov, 
ἄρχοντας καθιστὰς Ev τε πολιταρχίαις xal στρατ- 
Ἠἡγίαις οὐ τοὺς ἔργῳ καὶ λόγῳ τὸ δόκιμον ἑαυτῶν 
παρεχοµένους, ἀλλ᾽ οἰνόληπτα ἐκτετμημένα ἀνδρά- 
ποδα xal πάσηα µιαρίας καὶ βδελυρίας ἐμπεπλη- 
σμένα, ἀνάγων αὐτοὺς slc τὰς τῶν ἀξιωμάτων ὑψη- 
λοτάτας περιωπὰς, τοὺς δὲ γένει καὶ ἀρετῃ καὶ πεί- 
pg προέχοντας παρατρέχων, Νικόλαον γὰρ τὸν πρῶ- 
τον τῶν αὐτοῦ θαλαμηπόλων δοµέστιχον προεθάλετο 
τῶν σχολῶν καὶ παρακοιμώμενον, [P. 720] Νικηφό- 
pov δὲ τὸν μετ) ἐχεῖνον τὰ δευτερεῖα φέροντα πρω- 
τοθεστιάριον, Συμθὼν δὲ τὸν κατὰ τὴν τάξιν τρίτον 
δρουγγάριον τῆς βίγλας, προέδρους τοὺς πάντας 
τιµήσας, Ἑὐστάβιόο τε τὸν πολλοστὸν μετ’ ἐχείνους 
µέγαν ἑταιρειάρχην. Προεθάλετο δὲ καὶ δοῦκα 'Av- 
τιοχείας εὐνοῦχόν τινα Σπονδύλην λεγόµενον, καὶ 
"noia; Νικήταν τὸν ἐκ Πισσιδίας, καὶ ἄμφω ἐπιβ- 
ῥήτους ἀνθρώπους καὶ movnpoóc* οἵτινες ταρα- 
χῆς xai συγχύσεως τὰ πάντα πληρώσαντε µιν 
χροῦ τὴν βασιλείαν ἀνέτρεψαν ἤδη καλῶς ἀγομένη- 
ἀπό τε τῆς αὐτοχρατορίας Ῥωμανοῦ τοῦ τοῖν βασι- 
λέοιν πατρὸς. Νικηφόρου δὲ καὶ Ἰωάννου xal Βασι- 
λείου τῶν κατὰ διαδοχὰς δεξαµένων τὰ σχῆπτρα xai 
φοθερὰν καθισταμένην τοῖς πλησιάζουσιν ἔθνεσι. 
Καὶ οὗ µόνον ἁδιάφορον εἶχε τὴν γνώμην dv ταῖς 
τῶν ἀρχῶν προθολαῖς, ὡς ἔτυχευ αὐτὰς καθιστὰς, 
ἀλλὰ καὶ τοὺς ἀξιολογωτέρους xai δοχιμωτέ- 
ρους üBluxs διὰ παντὸς, τοῖς εὐδοχίμοις ἐπιδου- 
λεύων. ᾿Απιτύφλωσε μὶν yàp καὶ Κωνσταντῖ- 
vow πατρίχιον τὸν υἱὸν Μιχαὴλ µαγίστρου τοῦ 
Ἑούρτζη, προ τῆς αὐτοχκρατορίας αὐτοῦ προσκρού- 
οντα xal τὰς ἀκολάστους αὐτῷ πράξεις Βασιλείῳ τῷ 
βασιλεῖ µηνύοντα, xal ἄλλους o)x ὀλίγους ἄνδρας 
ἀγαθοὺς ἡφάνισεν, ὡς προϊὼν ἑξείπῃ ὁ λόγος. Καὶ 
τὰ μὲν προοίµια τῆς αὐτοχρατορίας αὐτοῦ ταῦτα 
καὶ τοιαῦτα. τὰ δὲ μετὰ ταῦτχ mola ἂν xal κατ 
ἀξίαν παραστήσειεν ἱστορία; Μόνων γὰρ, ὡς ἐἑῤῥέ- 
05, ἐξεχόμενος γελωτοποιῶν xal µίμων, xal περὶ 
τὰς ἱπποδρομίας εἴ περ τις ἄλλος καχηνὼς, ἔργον 
µόνον ἀναγκαῖον ταύτας ἡγεῖτο, τὰ λοιπὰ μηδενὸς 
ἀξιῶν λόγου, ἀλλὰ δεύτερα λογιζόµενος τῶν αὐτοῦ 
ἀκολάστων ἔργων. Νικηφόρον γὰρ τὸν Κομνηνὸν, 
ἄνδρα συνετὸν καὶ ἐπ᾽ ἀρετῇῃ καὶ ἀνδρίᾳ βεθοηµένον, 
Μηδίας ἄρχοντα τῆς καὶ ᾿Ασπρακανίας, τὸν xal τὰ 
πρόσχωρα ὑποτάξαντα ἔθνη, δι) αἰτίαν μὲν εὔλογον 


bellicos magistratus non iis qui facto aut dicto 
virtutem suam testatam fecissent mandavit : sed 
preteritis iis qui genere, virtute usuque rerum 
pollebant, ad summas dignitates extulit mancipia 
ebriosa atque evirata omnibusque polluta flagitiis. 
Etenim Nicolaum, famulorum cubiculi principem, 
scholarum domesticum et eccubitorem creavit, 
Nicephorum, ab eo proximum, protovestiarium, 
Simeonem, tertio loco habitum, drungarium vigi- 
lie; iisque omnibus honorem presidis tribuit. 
481 Eustathium, qui longo istos subsequebatur 
intervallo, magne soliditatis ducem constituit. 
Antiochie ducem fecit Spondylen quemdam eunu- 
chum, et Iberie Nicetam e Pisidia oriundum, 
utrumque malitie infamis. Hi tumultibus omnia et 
confusioneimplenteseverterunt propemodum impe- 
rium, quod jam inde &à Romano hujus patre, scep- 
trum ordine gerentibus Nicephoro, Tzimisoa et 
Basilio, floruerat ac terrori vicinis gentibus fuerat. 
Et vero Constantinus non modo absque indicio et 
temere magistratus legebat, sed et prestapntissimum 
quemque vexabat ac non cessabat illustribus viris 
insidiari. Hoc modo Constantinum patricium, ma- 
gistri Michaeli Burtze filium, oculis privavit, 
offensus ab eo ante initum imperium, fratri Basi- 
lio turpia ipsius facta indicante. Et alios baud pau- 
cos prestantes viros e medio sustulit, ut sue loco 
dicetur. Talia ergo fuerunt imperii hujus initia, 
Que subsecuta sunt, quenam possit digne explicare 
narratio ? Solis, uti monui, deditus scurris ac mi- 
mis et ludis, ut nemo unquam magis, equestribus 
captus, hos unice sibi curandos arbitrabatur, reli- 
quorum, quod ea suis ineptiis ac libinibus poste- 
rioraducebat,nullam habens rationem.Nicephorum 
Comnenum, virum prudentein 4842 ac virtute οἱ 
fortitudine inclytum, qui Aspracanie prefectus 
finitima subegerat, nullam ob justam causam, sed 
virtuti hominis invidens, majestatis reum fecit ac 
luminibus orbavit. Is enim Nicephorus ssepe cum 
vicinis in Media Saracenis congressus, cum videret 
suos milites hosti turpiter terga objicere, expro- 
brando eis mollitiern, hortandoque ne fuga turpi, 
sed fortiter pugnando se tuerentur, ad fortitudinem 
excitavit. Cumque ab iis etiam jurejurando aibi 
promitti posceret cum ipso ad mortem usque se in 


οὐδεμίαν, τῆς δὲ ἀρετῆς Φφθονήσας ἀπετύφλωσεν. D hostem pugnaturos, scripto libello ad hoc se obli- 


ἔγκλημα τούτῳ καθοσιώσεως ἐπενεγχών. Οὗτος γὰρ 
πολλάχις συμπλεχόμενος τοῖς ἨὙείτοσιν ἐν Μηδίᾳ 
Σαβακηνοῖς, xal τοὺς ἑαυτοῦυ στρατιώτας μµαλαχιζο- 
µένους ὁρῶν καὶ τὰ νῶτα στέφοντας ἀχόσμως καὶ 
φεύγοντας, xal τὰ μὲν ὀνειδίζων, τὰ δὲ xal παρα- 
καλῶν μὴ οὕτω φεύγειν αἱσχρῶς, ἀλλ᾽ ἵστασθαι κατὰ 
τῶν ἀντιπάλων ἨὙενναίως, ἔπεισε συγχαταθίσθαι. 
Ὡς δὲ καὶ ἐνωμότως τὴν χατάθεσιν βεθαιῶσαι οὗτος 
ἀπήτει, ὅτι σὺν αὐτῷ θανοῦνται μαχόμενοι πρὸς 
τοὺς πολεµίους, ἔγγραφον ἐχδεδώκασι γραμματεῖον, 
παλαμναιοτάταις dpa, καὶ φρικωδεστάτοις ὄρχοις 
ἐμπιδωσάμενοι στῆναι ῥωμαλίως dv τῇ παρατάξει 


gavere, in quo dirissimis sese devovebant impreca- 
tionibus, nisi fortiter in pugna starent et ad mortem 
ueque cum duce perseverarent. Hoc ubi rescivit 
Constantinus, illico magistratum Gomneno abrogat, 
reduetumque Cpolin injudicioconspirationis contra 
imperatorem accusat, damnatoque criminis oculos 
eruit. Barde etiam patricio, Barda magistro Phoca 
prognato, infensus ac nonnullis aliis, opera cujus- 
dam domesticorum suorum calumniatorum dolum 
nectit, accusatosque insidiarum imperatori strucia- 
rum statim oculis multat. Sub id tempus Naupacto 
preerat Georgius, quem ob animi inconstantiam 


215 GEOIGII CEDRENI | 216 


Merogeorgium,id estfatuumGeorgium,appellabant. A xat ἀποθανεῖν σὺν τῷ στρατηγῷ. Τοῦτο ὡς ἆλθεν 
Is cum oppidanos vexaret eosque ex 4838 actioni- εἰς dca τοῦ Κωνσταντίνου, παραλύεται μὲν εὖθὺς 
bus commentitiis ac continentibus attereret, sedi- τῆς ἀρχῆς ὁ Νιχηφόρος xal εἲς τὴν βασιλίδα εἴσ- 
tione adversus ipsum coortainterfectusest, οἱ bona Ἅἀγεται, χριτήριόν τε xxi βῆμα ovo, καὶ xa- 
ejus direpta. Imperator non auctores modo cedis Ἅµταδικάζεται ὡς συνοµμοσάµενος κατὰ τῆς βασι- 
crudeliter puniit, sed et ipsi summo pontifici ejus — Aelac, καὶ τὰς ὄψεις πηροῦται. (P. 721] "ETxottov 
urbis oculos effodit. Romani Duri filio, patricio δὲ καὶ Βάρδᾳ πατρικίῳ τῷ ἐκγόνῳ τοῦ μαγίστρου 
Basilio,adversus PrusianumBulgarorum magistrum Βάρδα τοῦ Φωχᾶ xal τισιν ἄλλοις, ῥάπτει διά τινος 
8ο bucellariorum prefectum incidit contentio, ven- τῶν Ππαρατρεφοµένων συκοφαντῶν τυραννίδος ἐπίθε- 
tumque est etiam ad pugnam. Qua eos discordia — ctv κατ αὐτοῦ. xal εὐθὺς ἀποτυφλοῖ τοῦτον xal τοὺς 
in imperii majestatem impudenter deliquisse judi- συνδιαθληθέντας αὐτῷ. Καὶ στάσεως δὲ Ὑενομένης 
cans, alterum in Oxeiam, id est acutam, insulam, ἐν τῇ Ναυπάχτῳ κατὰ Γεωργίου τοῦ στρατηγοῦντος 
alterum in Platam relegavit. Et paulo post Basilium αὐτῆς, ὃν xal Μωρογεώργιον ἑκάλουν διὰ τὸ ἄστα- 
delatum quod fugam esset meditatus, excecavit, — «ov τῆς γνώμης, ἀναιρεῖται μὲν ὁ στρατηγὸς, διαρ- 
Prusianum, cum is quoque in periculum de oculis µπάζουσι δὰ καὶ τὰ προσόντα πάντα αὐτῷ, κακὼς δια- 
guis venisset, missum fecit. Oculos eruit preterea ,, τιθέµενος περὶ τοὺς ἐγχωρίους xal εἰσπράξεσι σεπο- 
Romano Curcue, qui sororem Prusiani in matri- B φισμέναις καὶ συνεχέἑσι τούτους συντρίθων. Ὁ βασι- 
monio habebat, Bogdano, Glabe etGudeli. Linguam Ἅλεὺς δὲ οὗ µόνον τοὺς αἰτίους ἁπηνῶς ἐκόλασε τοῦ 
etiam precidit Zacharie Beste Theudati cognato, φόνου, ἀλλὰ καὶ αὐτὸν τὸν ἀρχιερέα τῆς Ναυπάκτου 
commentus eos sibi insidias struxisse. ἐτύφλωσεν. 'O δὲ τοῦ Σκληροῦ Ῥωμανοῦ υἱὸς Βα- 
σίλειος πατρἰχιος, προσκρούων τῷ µμαγἰστρῳ Ἡρουσιανῷ τῷ Βουλγάρῳ στρατηγοῦντι βουκελλαρίων (72), 
ἐς τοσοῦτον προήχθη τόλµης ὡς xal διὰ µάχης τούτῳ ἐλθεῖν. Τούτων τὴν διένεξιν Κωνσταντῖνος ὁ βασιλεὺς 
ἀναισχυντίαν κρίνων κατὰ τῆς βασ.λείας xai ἄμφω ὑπερορίζει, τὸν μὲν ἐν τῇ Ὀξείᾳ νήσῳ (73), τὸν δὲ ἐν τῇ 
Πλάτῃ. Μετὰ μικρὸν δὲ τὸν μὲν Βασίλειον, χατηγορηθέντα ὡς εἴη ἀπόδρασιν μελετῶν, ἀπετόφλωσε, τὸν δὲ 
Ἡρουσιανὸν μικροῦ δεῖν τοῦτο αὐτὸ πείσεσθαι κινδυνεύοντα ἠλευβέρωσεν. Ἠτύφλωσε δὲ καὶ Ῥωμανὸν τὸν 
Κουρχούαν, ἐπ᾽ ἀδελφῇῃ ὄντα γαμθρὸν τοῦ Προυσιανοῦ καὶ τὸν ΒἩογδάνον καὶ τὸν Γλαθᾶν καὶ τὸν Γουδέλην. 
Ἐγλωσσοτόμησε δὲ xai τὸν μοναχὸν Ζαχαρίαν (74) τὸν συγγενζ τοῦ Βέστου θευδάτου, συσκευάσασθαι τούτους 
πλασάμενος κατ᾿ αὐτοῦ. 

Hoc anno Patzinace irruperunt in Bulgariam, Toówp τῷ ἔτει καὶ Πατζινάναι εἰσθολὴν ἐἑποιή- 
et plurimos homines, duces ac cohortes occiderunt  σαντο κατὰ Βουλγαρίας, καὶ πλεϊῖστον λαὺν xal στρατ- 
ac ceperunt.Itaque Constantinus Sirmii Diogenem — you xal ταγματάρχας ἔσφαξαν καὶ ἐζώγρησαν * 
prefectum Bulgarie ducem creat; qui sepe cum ῥδιὸ ὁ βασιλευς Κωνσταντῖνος τὸν Διογένην ἄρχοντα 
.jis palantibus commissa pugna eos fudit, coegitque Σιρµίου ὑπάρχοντα καὶ δοῦχα τῆς Βουλγαρίας ἐποίη- 
trejecto Ιβίτο quiescere. Tota 4844 etiam imperii σεν, ὃς συμπλακεὶς πολλάκις αὐτοῖς διεσπαρµένοις 
ejus tempore maxima fuit siccitas, exarueruntque ἐτρέφατο xai ἠνάγκασε περαιωθέντας τὸν ᾿Ἴστρον 
etiam fontes perennes et flumina. Pauperibus Ἅἡσυχίαν ἄγειν. Ἐγένετο δὲ xal ἐφ᾽ ὅλους τοὺς τῆς 
parcens Basilius publicum tributum solitus erat , βασιλείας αὐτοῦ χρόνους μέγιστος αὐχμὸς, ὡς ἀἆπο- 
non ad diem dictum exigere, sed dilationem ali- ^ ξηρανθῆναι τὰς ἀεννάλυς πηγὰς xal τοὺς ποταμούς. 
quam concedere; quo factum uli eo morienle — Too βασιλέως δὲ Βασιλείου φειδοῖ τῶν πενήτων μὴ 
duorum annorum tributum deberetur. Nonid modo, ἐγχαίρως τὰς δηµοσἰας εἱσπραττομένου συντελείας, 
ged et trium insequentium (tot enim imperavit) ἀλλ ἀναχωχὴν xal ὑπερημερίαν διδόντος ταῖς ἆπαι- 
annorum iributum exegit Constantinus; qua re Ἅτήσεσιν, ἐκείνου τελευτήσαντος συνέθη δύο ἐνιαυτῶν 
non egeni tantum sed et opulenti atiriti sunt, φόρους ἔτι ἠρτῆσθαι ' οὓς ὁ Κωνσταντῖνον εὖθὺς 
triennio quinque annorum pendere coacti tributum- εἰσεπράξατο, Εἰσεπράξατο δὲ xal τῶν ἑτέρων τριῶν 
Ea tempestate classis Agarenorum Cyclades insu- ἐνιαυτῶν (ἐς τοσοῦτον γὰρ χρόνον d àpy? αὐτῷ ἐξ- 
las invasit. Eam Sami pretor Georgius Theodoro- ετάθη], xai συνετρίθησαν οὐχ οἱ πένητες µόνον xai 
canus 80 Periboes Chii prefeclus adorti profliga- ἄποροι, ἀλλὰ καὶ ol εὐπόρως ἔχοντες, ἐν τρισὶ χρό- 
runt, captis duodecim navibus cum ipsis vectori- — voi; πέντε παρασχόντες δασµοφορίας. ἘξΏλθεν αὖν 
bus, 8ο reliquis dissipalis. καὶ στόλος 'Aqaprvüv κατὰ τῶν Κυκλάδων νήσων" 
οἷς συμπλακεὶς ὁ στρατηγὸς Σάµου Γεώργιος ὁ θεοδωροχάνος, [P.722] ἅμα Βεριθόῃ τῷ στρατηγοῦντι τῆς Χίου, 
ἐτρίψατο, xal δώδεκα μὲν αὔτανδρα ee, τὰ δὲ λοιπὰ διεσκἑδασεν. 

ΧΥΠΑΝΡΗΙ ET GOARI NOTE. 


(72) Bucellariorum esse provinciam contendit (75) Parva Propontidis insula. Plate vero tertia 
Pancirollus in Not. imp. c. 47. Negat Rigaltius in est a CP. meridiem vereus in eadem Propontide. 
Tact. Lexico, et Bucellarum, annone clarius di-  GoaR. 
cam, c conomos, provisores portitoresque facit. Illi (74) Ante vocem Ζαχαρίαν est «a scriplum, et 
lubentius assentior : nam Galatas ac Gallogrecos — supernequippium littere X non absimile, cum gravi 
soliti fuerunt exercituum duces huicofficio manci- ^ accentu. Fortassis ἄρχοντα voluit exprimere libra- 

&re; unde factum ut annone ministri, Bucellarii rius ea nota, mihi sane non intellecta, ut sit Za- 


alat, videantur officii sui nomen patrie tribuis- — charie prefecto. Ego omisi in vertendo. Xvr. 
808. OAB. 


S11 


ἐν ἔτει σφλζ, αἴφνιδίῳ νόσῳ ληθεὶς ὁ Κωνσταντῖ- 
voc καὶ παρὰ τῶν lavpov ἀπαγορευβεὶς ἑἐσκέπτετο 
τίνα ἂν χαταλίποι διάδοχον τῆς βασιλείας. Ἔδοξεν 
οὖν αὐτῷ τὸν πατρίκιον Κωνσταντῖνον τὸν Δαλασ- 
σηνὸν µεταστείλασθάι, κατὰ τὸν )Αρμενιαχὸν (75) ἐν 
τῷ ἴδίῳ οἴκῳ σχολάζοντα, γαμῦρόν τε ποιῄσασθαι 
ἐπὶ qug τῶν θυγατέρων καὶ ἀναγορεῦσαι βασιλέα» 
Καὶ δὴ πέμπεται ἄξων αὐτὸν εὐνοῦχός τις τῶν πι- 
στικωτάτων, ὁ λεγόμενος Βργοδότης,. Σπουδῇ δὲ 
τοῦ Συμεὼν Φιλίως διαχειµένου πρὸς τὸν πατρίχιον 
Ῥωμανὸν τὸν ᾿Αργυρὸν αὕτη μὲν παρωράθη ἡ γνώ- 
µη, xal στέλλεταί τις τάχα ix βασιλέως ἐν τὸν Δα- 
λασσηνὸν, ἐκεῖσε προσμµένειν κελεύοντος αὐτόν ὅπη 
ἂν ἡ γραφὴ καταλήψηται, ἄγεται δὲ ὁ 'Ρωμανὸς πρὸς 
τὰ βασίλεια’ ᾿Αχθέντι δὲ δύο προτίθενται γνῶμαι, 
διαζυγῆναι τῆς νοµίµου Ὑυναικὸς τῇ βασιλέως τε 
θογατρὶ συναφθῆναι xai βασιλέα ἀναγορευθῆναι, ἤ 
πηρωθῆναι τοὺς ἀφθαλμούς. Τοῦ δὲ ἰλιγγιῶντος καὶ 
ἀναδυομένου πρὸς αὐτῶν ἑκάτερον, ἡ σύνοικος δεί- 
σασα περὶ τοῦ ἀνδρὸς, µή τι καὶ πάθῃ φλαῦρον, 
τὴν κοαμιχὴν ἑκουσίως ἀπέθετο τρίχα, xai τῷ συζό- 
γῳψ πρὸς τῇ ὄψει ἐχαρίσατο καὶ τὴν βασιλείαν. Οὐ- 
cy δὲ τῷ Κωνσταντίνῳ θυγατέρων τριῶν Ex τῆς 
θυγατρὸς τοῦ πατρικίου ᾿Αλυπιου, fj» ἔτι ζῶντος 
τοῦ Βασιλείου ἠἡρμόσατο, ἡ piv καθ ἡλικίαν πρω” 
τεύουσα Εὐδοχία ἀπεχείρατο, d τρίτη δὲ θεοδώρα 
απηνήνατο συζυγῆναι τῷ Ῥωμανῷ, ἤ διὰ τὸ συγ- 
γενὲς, ὥς φασιν, ἢ διὰ τὸ ἔτι τὴν ἐχείνου σύζυγον 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 
Ἐννάτῃ δὲ Νοεμθρίου μηνὸς, τῆς ιβ’ ἐπινεμήσεως, À 


"p 


. 918 


Nona Novembris die, indiotiore 13, anno mundi 
6537, subito morbo correptus Constantinus et a | 
medicis desperatus de instituendo imperii succes- 
Sore cogitavit. Placuitque accersere patricium 
Constantinum Dalassenum, qui tum domi sue in 
Armenia:o degebat, eique filiarum suarum unam 
nuptum dare, ac Cesarem designare. Mittitur ergo 
8ά euni adducendum Εγροἀοίθθ, eunuchorum fidis- 
simus. Sed opera Simeonis, qui Romano Argyro pa- 
tricio favebat, id consilii repudiatum fuit, moxque 
488 ab imperatore missus qui Dalassenum eo 
loco ubi litteras &accepissel subsistere juberet. Ro- 
manus in palatium adducitur, daturque ei optio, 
ut vel oculos sibi erui patietur. vel dimissa sua 
legitima uxore filiam imperatoris ducat ac Caesar 
designetur. Hasitante eo, uxor marito metuens, 
ultro comam poauit ac seculo renuntiavit, viroque 
et oculos servavit et imperium paravit. Erant Con- 
Btantino ex filia patricii tres filie; quarum natu 
maxima Eudocia monachatum fuit amplexa, mini- 
ma Theodora conjugium Romani aversata est, sive 
oh propinquitatem, ut ferebatur, generis, sive quod 
uxorem ejus sciret adhuc vivere. Media Zoe faoile 
eum sibi dari maritum passa est. Disputatione au- 
tem de cognatione mota, res a patriarcha et eccle- 
siasticis discussa, eL Romanus Ζο5 copulatus est, 
imperatorque declaratus. Triduo post Constantinus 
vivendi finem fecit, cum vixisset annos 70, trien- 
nium mense minus imperasset. 


ζᾷν. 'H δὲ τῷ χρόνῳ δευτέρα Ζωὴ τὸν περὶ τῆς συνοικίας λόγον συνενεσθέντα ἀσπασίως ἐδέξατο. - A9- 
γου δὲ περὶ τῆς συγγενείας κινηθέντος, καὶ τῆς Ἐκκλησίας σὺν τῷ πατριάρχῃ λυσάντων τὸ ὀμφίθο- 
λον, Ἱερολογεῖται (76) ὁ Ῥωμανὸς τῇ ζΖζωῇ xal αὐτοκράτωρ ἀναγορεύεται βασιλεύς, Καὶ μετὰ τρεῖς 
ἡμέρας Κωναταντῖνος ἀπίθανε, ζήσας μὲν τὸν ἅπαντα τῆς ζωῆς αὐτοῦ .χρόνον o' ἔτη, ἐπὶ τρεῖς δὲ ἑνὸς 
δέοντος μηνὸς βεβασιλευκώς (77). 

Οὗτω δὲ παρὰ πᾶσαν ἐλπίδα καὶ προσδοχίαν τὸν (| Romanus preter omnem spem atque exspoctatio- 


τῆς πηρώσεως κίνδυνον διαδρὰς ὁ 'Ρωμανὸς τὸ τῆς 
βασιλείας περιζώννυται κράτος, xal βασιλεὺς αὐτο- 
κράτωρ ἅμα Ζωῇ τῇ τοῦ Κωνσταντίνου ἀναγορεύεται 
θυγατρί. Άμα τε οὖν ἐπὶ «àv. βασίλειον ἐκάθισε θρό- 
voy, καὶ ἅμα προοιµίοις ἀγαθοῖς xai ἐπιοατηρίοις 
ἐπαινετοῖς ἐδεξιοῦτο τοὺς ὑπὸ χεῖρα, ἀπὸ τῆς εὖσε- 
θείας πρότερον ἀρξάμενος ἀγαθοεργεῖν. ᾿Ενδέουσαν 
γὰρ τὴν πρόσοδον τῆς Μεγάλης εἰδὼς Ἐκκλησίας, ἅτε 
οικονόµος ταύτης γενόμενος ἐν τοῖς ἔμπροσθεν Χρό- 
vote, καὶ τῶν ἄλλων ὁπόσαις ὑπηρετεῖσθαι ἔθος παρὰ 
τοῦ ταύτης κλήρου, ὀγδοήχοντα χρυσίου λίτρας ἀνὰ 
πὰν ἔτος χορηγεῖσθαι τούτοις τετύπωκεν ἀπὸ τοῦ βα- 
σιλικοῦ ταµιείου εἷς προσθήχην. ᾿Ἐζέχοψε δὲ xal 
τέλεον ἀπεῤῥίζωσε τὸ ἀλληλέγγυον, [Ρ. 7923] ὅπερ 
ἐμελέτα μὲν ὁ Κωνσταντῖνος ποιῆσαι, οὐκ ἔφθασε δὲ. 
Ἐκένωσε δὲ xai τὰς φυλαχὰς τῶν ἐγκαθειργμένων 
διά τινας εὐθύνας, τὰ μὲν δηµόσια χρία χαριζόµε- 
voc, ἀποτιννὺς δὲ τὰ ἴδιωτικά. ᾿Απελυτρώσατο δὲ xal 


nem oculorum &amittendorum periculo evitato, 
imperator cum Zoe Augusta factus, initio imperii 
bonis ac laudabilibus orsis subditos demeritus est. 
Principium fecit beneflcia in religionem. Cum enim 
sciret Magne Ecolesie reditus 486 non sufficere, 
ut qui superioribus temporibus dispensator fuisset 
ejus, et aliarum quibus hujus clerus de more in- 
serviebat, 80 auri libras quotannis ex erario im- 
peratorio ei pendi jussit, decreto ea de re condito. 
Abolevit etiam Allelengyum, quod Constantinus 
erat sublaturus, nisi mors eum antevertisset. Car- 
ceres quoque captivis ob certa crimina evacuavit ; 
publica debita dimisit, privafa persolvit. Redemit . 
captivos ex Patzinacia. Fecit eliam tres syn- 
cellos meliropolitas, Cyriacum — Ephesi, utpote 
consanguinem patriarche, Demetrium  Cyzici, 
quem etiam antequam fleret imperator admodum 
dilexerat, et Michaelum Euchaitarum, ut genere 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(75) Zonaras iv τῷ τῶν ᾽Αρμενιαχῶν θέµατι,, in 
provincia Armeniaca, id est, in Armenia, qua Ho- 
manis parebat. Atque sic etiam infra ᾽Αρμενιακόν 
pro Armenia provincia ponitur, de peste, in Ro- 

YL. 


mano Árgyro. 


70) Sacra nuptiali benedic ione consociatur. GoAR. 

77) De morte Constantini librarius non absurde 
ascripsit, ES ἐποίησας, Κωνσταντῖνε, τάχιστα ἐς 
ἀνθρώπων γενόμενος: nam qui sio vivunt, nonnisi 
summa dant reipublice mala. Xr. 





310 


GEORGII CEDRENI 


huic propinquum, quod & Radenis stirpom ducebat. Α τοὺς κατεχοµένους αἰχμαλώτους dv Πατζινακίφ. 


Joannem, qui Basilii imperatoris fuerat protonota- 
rius jamque religionis causa caput raserat, evocavit 
eayncellumque fecit, et conjugis sue sororis Theo- 
dore custodie praefecit. Multos porro Dei famulos 
ad extremam redactos pauperiem sublevavit, et 
alioquin adversis rebus pressos refocillavit. Pro 
salute anime soceri sui immensam pecunie vim 
impendit. 487 Et quos ille male tractaverat, alios 
honoribus alios opibus aut pecunia consolatus est. 
Romanum Sélerum, cui a Constantino erutos ocu- 
los demonstravimus, sororis suse maritum, ad 
splendorem magisterii extulit. Et a diuturno exsilio 
revocavit Nicephorum Xiphiam, qui sponte sua in 
Studiano collegio est monachus factus. 


κρεῖττον ὑπὲρ σωτηρίας ψυχῆς τοῦ ἑαυτοῦ πενθεροῦ. 


Ἐτίμησε δὲ καὶ συγκέλλους µητροπολίτας τρεῖς, τὸν 
Ἐφίσου Κυριαχὸν ὡς τοῦ πατριάρχου ὅμαίμονα (78), 
Δημήτοιον τὸν Κυζίκου ὡς λίαν αὐτῷ καὶ πρὸ τῆς 
βασιλείας πεφιλημένον, xal Μιχαἡλ τὸν τῶν Βὐχαϊ- 
τῶν κἀθ᾽ αἷμα τούτῳ ἑἐγγίζοντα διὰ τὸ ἀναφέρειν τὸ 
γένος εἲς τοὺς λεγομένους 'Ῥαδηνούς. Ἰωάννην δὲ 
τὸν τοῦ Βασιλείου τοῦ βασιλέως πρωτονοτάριον, ἤδη 
τὴν κοσμικὴν κειράµενον τρίχα, μεταπεμψάμενος 
καὶ σύγκελλον τιµήσας τῇ τῆς ἑαυτοῦ συζύγου ἀδελ- 
qf θεοδώρᾳ φρουρὸν κατέστησε. Πολλρὺς δὲ καὶ τῶν 
λειτουργῶν τοῦ Θεοῦ ἐκ τῶν ὀλληλεγγύων εἷς ἐσχά- 
την ἑλθόντας πενίαν ἀνεχτήσατο, καὶ τοὺς ἄλλους 
δυσφαροῦντας καὶ πιεζοµένους ἄποριαις παραµυθίας 
ἠξίωσε. Ἡαρέσχε δὲ καὶ χρημάτων πλῆθος ἀριθμοῦ 
Ἠξίωσε δὲ παραπλησίως καὶ τοὺς ὅσοι κακῶς ἔπα- 


ϐθον ὑπ αὐτοῦ. τοὺς μὲν εἰς ἀξιώματα προθιθάσας, τοὺς δὲ ἐν κτήµασι xal ἄλλους ἐν Χρήμασι παρα- 
. µυθησάµενος, Ανήγαγε δὲ καὶ εἲς τὸ λαμπρὸν τῶν μµαγίστρων ἀξίωμα τὸν ἐπ ἀδελφῃ Ἰαμθρὸν αὐτοῦ 
Ῥωμανὸν τὸν Σκληρὸν, Üv à Κωνσταντῖνος, ὡς εἴπομεν, : ἀπετύφλωσεν. ᾿Ανεκαλέσατο δὲ καὶ τῆς Χρονίας 
ὑπερορίας Νιχηφόρον τὸν Ἐιφίαν, ὃς ἐθελοντὴς dv τῇ μονῇ τῶν Στουδίου τὸ τῶν μοναχῶν ἠμφιέσατο 


σχῆμα. 


Eo tempore pluvias commodas dedit Deus, fruo- B — K«xà τοῦτον τὸν χρόνον ὗσεν ὁ θεὸς δετὸν σύμ” 


ectusque large provenerunt, maxime olew. Die 
Pentecoste sacro tumultuatum est ob sessionem 
in sacro officio, metropolitis non ferentibus supe- 
riore loco ipsis sedere syncellos. 


Eo tempore Prusianus Bulgarus megister delatus 
ut qui conspiratione cum "Theodora August» 
sorore inita imperium afectaret, in Manueli mo- 
nasterium in custodiam datur; et ingravescente 
crimine oculis privatur, et mater ejus zoste urbe 
ejicitur. Et Constantinus Diogenes, cujus uxor 
frat-e imperatoris nata erat, Sirmii prefectus, 
inde transfertur ac Thessalonice dux constituitur; 
accusatusque &b Oresta, qui Basilii imperatoris 
fuerat minister,quod defectionem moliretur, praetor 
ad Thracenses mittitur ac comperto crimine vin- 
ctus in urbem adducitur, inque turrim conjicitur. 
Socii conjurationis, Joannes syncellus, Eusta- 
thius patricius, 8ο dux Daphnomelus, Michaelus 
Theognostus et 488 Samuelus, magistri Mi- 
chaeli Burtze filii, Georgiusque et Barasbatze, qui 
in monte Atho Iberorum monasterium condidit, 
patrueles patricii Theudati, graviter verberati et 
per viam publieam producii deportantur. Theo- 
dora etiam pulsa palatio in Petrium relegatur. 


µετρον, καὶ εὐφορία bove τῶν καρπῶν, xat' ἐξαί- 
βετον δὲ τῆς ἐλαίας. ᾿Ἐγένετο δὲ κατὰ τὴν ἡμέραν 
τῆς ἁγίας Ηεντηχοστῆς ταραχἡ διὰ τὴν καθέδραν ἐν 
τῇ λειτουργία, μὴ καταδεξαµένων τῶν µητροπολι- 
τῶν προκαθίσαι αὐτῶν τοὺς συγκέλλονς ἐν τῷ συν- 
θρόνψ (79). 

Κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον διαθληθεὶς ὁ μάγιστρος 
Προυσιανὸς ὁ Βούλγαρος κχοινοπραγεῖν θεοδώρᾳ τῇ 
τῆς βασιλίδος ἁἀδελφῇ καὶ τῆς βασιλείας σὺν αὐτῇ 
ἀντιποιεῖσθαι elc τὸ τοῦ Μανουἡλ µοναστήριοο φρου- 
ρεῖται. ᾿Ἐπικρατησάσης δὲ τῆς κατηγορίας αὑτὸς 
μὲν ἀποτυφλοῦται, ἡ δὲ µήτηρ αὐτοῦ f ζωστὴ της 
πόλεως ἐκθάλλεται. Καὶ Κωνσταντῖνος ὁ Διογένης, 
γαμθρὸς ὤν τοῦ βασιλέως ἐπὶ θυγατρὶ τοῦ ἀδελφοῦ 
αὐτοῦ, ἀπὸ Σιρµίου μετατεθεὶς εἰς θεσσαλονίκην 
γίνεται δούόξ, κατηγορηθεὶς δὲ παρὰ ᾿Ὀρέστου τοῦ 
θεράποντος τοῦ Βασιλείου τοῦ βασιλέως, ὡς μελετῶν 
ἁποστασίαν, σρατηγὸς εἴς θΘρφκησίους στέλλεται. 
Φανερᾶς δὲ τῆς κατηγορίας γενομένης ἄγεται δέσµιος 
ἐν τῇ βασιλίδι καὶ dv πύργῳ βάλλεται. Οἱ δὲ τούοου 
συνωµόται, ὁ πρωτονοτάριος Ἰωάννης καὶ σύγκελλος, 
ὁ πατρίκιος Εὐστάθιος xal στρατηγὸς ὁ Δαφνομήλης, 
(724) Μιχαἡλ Θεόγνωστος καὶ Σαμουὴλ οἱ τοῦ µα- 
γίστρου Μιχαὴλ τοῦ Βούριζη ἔχγονοι, Γεώργιός τε 
καὶ Ἡαρασθατζὲ ὁ iv τῷ Opec τῷ "Aq (80) τὴν τῶν 
Ἰθήρων μονὴν συστησάµενος, οἱ τοῦ πατριχίου θευ- 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 
(78) Solet poni hoo vocabulum ab his scriptoribus [) (velut et quidam ἔκχριτοι diaconi, Ecclesie Magne 


pro fratre, quomodo et Virgilius dixit : Et consan- 

uíneus leti sopor. cum sit apud Homerum ἔνθ᾽ ὕπνψ 
ύμθλητο χασιγνήτῳ θανάτοιο, Pro ἐχαίνησε autem 
legi ἐκίνησε, sententiam secutus. Zostica an pro- 
prium sit nomen, an vero (quod puto) Zoste offi- 
cium notet, ambiguum est XyL. 

(79) Σύνθρονος sedes est ad murum in gyrum 
altaris, et ei velis, sedilium in choro series, qua 
cum presbyteris episcopus vel cum pontiflcibus 
patriarcha considet; unde Euchologium consessum 
Vocat et throní ejusdem consortium. In eo syncelli 


clerici sive officiales, de quibus abunde Jus Greco- 
romanum) non consessum modo, sed et preecessum 
(ut Romanos cardinales episcopis, quoad hoc hono- 
ri8 προνόµιον, praelatos imitarentur) votis omnibus, 
vi, gratia pre reliquis sacerdotibus ao pontificibus 
occupare sunt conati. Videatur memoratum Juris 
Grec. volumen. De ohartopbylace, et in Alexii 
Comneni Novellis. GoAR. 

(80) Ex monachorum et monasteriorum stupendo 
numero ἁγίου ὄρους posterioribus emoulis nomen 


adepto. GoAR. 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


δάτου ἀνεφιοὶ, δεινῶς τυφθέντες καὶ διὰ µέσης τῆς λεωφόρου παραπεμφθἑντες ἑξορίᾳ παρεπέμφθησαν.Κατηνέχθη 
δὲ xal θεοδώρα τῶν ἀνακτόρων, xal slc τὸ λεγόμενον περιωρίσθη Πετρίον (81). 
Ὀκτωθρίου δὲ μηνὸς λα) χύσις ἀστέρος, ἐγένετο, Α — Ultima Octobris die stella ab occasu versus 


ix δυσμῶν πρὸς ἀνατολὴν τὴν πορείαν ποιοῦντος. 
Καὶ xav' αὐτὴν τὴν ἡμέραν πτῶσις οὐ μιχρὰ γέγονε 
τοῦ Ῥωμαϊκοῦ στρατοῦ ἐν Συρίᾳ στρατηγοῦντος της 
μεγάλης ᾿Αντιοχείας Μιχαὴἡλ τοῦ Σπονδύλη. Ἐγένετο 
δὲ xal ὄμθρων ἐπίχλυσις , ἐπικρατήσασα ἕως τοῦ 
Μαρτίου μηνὸς, τῶν ποταμῶν ὑπερχυθέντων καὶ τῶν 
χοίλων πελαγισάντων, ὡς ἀποπνιγῆναι σχεδὸν πάντα 
τὰ ζῶα xal τοὺς καταθληθέντας καρποὺς τῇ γῆ, xal 
διὰ τοῦτο λιμὸν κατὰ τὸν ἐπιόντα χρόνον ἑπακολουθῆ 
σαι δεινόν. ἨῬουλόμενος δὲ ὁ βασιλεὺς τὸ γεγονὸς ἐν 
Zop!g ἁτώχημα ἐξιάσασθαι, ὥρμητο κατὰ τῆς Βεῤ- 
ῥοίας ἐκστρατεῦσαι . Ἐκπέμπει γοῦν μετ εὐζώνου 
δυνάµεως Κωνσταντῖνον πατρίχιον τὸν Καραντηνὸν 
vàv ἐπ ἀδελφῇῃ τούτου γαμθρὸν, ἀπελθεῖν ἐπισκή- 
duc xal χατασχοπῇσαι τὰς εἴσόδους καὶ κατὰ τὸ δυ- 
νατὸν πημµαίνεσθαι τοὺς ἐχθροὺς, παρατάξεως δὲ 
καθολικῆς ἀπέχεσθαι μέχρι τῆς αὐτοῦ παρουσίας. Ἐν 
Paw δὲ ὁ στρατὸς αὐτῷ συνηθροίζετο, ὁ μὲν τῆς 
Ἰλθασγίας ὄρχων Γεώργιος νόσῳ τελευτᾷ, ἡ δὲ τού- 
του σύνοικος πρέσθεις εἷς βασιλέα στείλασα μετὰ 
δώρων σπονδάς τε εἰρηνινὰς ἐζήτει καὶ τῷ ταύτης 


ortum trajicere visa est. Eademque die classisg 
Romana haud exiguam est passa cladem, Antio- 
obie pretore Michaelo Spondila. Imbres quoque 
ingentes usque ad Martium mensem obtinuerunt, 
et amnium 80 lacuum exundatione fere omnia ani- 
malia necta sunt, ac semina terre commis8a8 pe- 
rierunt ; ideoque insequenti anno 'gravi est labo- 
ratum penuria. Ceterum imperator ut acceptam in 
Syria cladem exsarciret, expeditionem ad Berreeam 
instituit ; mittitque sororis sue maritum Constan- 
tinum patricium Carantenum, cum levis armature 
exercitu, speculari eum aditus et quantum fleri 
posset hostes infestare, prelio tamen usque ad 
suum adventum abstinere jubens. Dum autem mi- 
lites coegit, interim Abasgiae princeps Georgius ex 
morbo decedit. Uxor ejus legatis ad imperstorem ΄ 
donisque 489 missis foederis renovationem et filio 
suo Panoratio conjugem petit. Cui assensus impe- 
rator fedus firmat, Helenamque aui fratris filiam 
in Abasgiam nuptum mittit, et Pancratium curo- 
palate honore insignit. 


vip Παγκρατίῳ τὴν συνοικήσουσαν. "Hc τὴν πρεσθείαν ἀποδεξᾶμενος ὁ βασιλεὺς τᾶς τε σπονδὰς ἑκύρωσε, καὶ 
Ἑλένην τὴν ἑαυτοῦ ἀνεψιὰν, τὴν θυγατέρα τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ βασιλείου, νύμφην clc 'Αθασγίαν ἀπέστειλε, τὸν 


νομφίον Παγχρᾶτιον ἐς τῶν χουροπαλἄτων ἀναθιθάσας τὸ ὕψος. 


Κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον γέγονέ τι τεράστιον ἐν τῷ 
θέµατι τῶν θρφχησίων παρᾷδοξον, περὶ τὰς ὅπ- 
ωρείας τοῦ ὅρους τοῦ Κουζηνᾶ, iv d πηγή ἐστι χαλ- 
λίστου xai διειδοῦς ὕδατος. Φωνή τις ἐξηκούετο 
οἰκτρὰ μετὰ ὀδυρμοῦ xal οὐαὶ xai θρήνων παρεµ- 


Hoc tempore in Thracensi provincia prodigiosum 
quippiam accidit, apud radices montis Cuzenee, ubi 
fons est aque limpidissime. Vox enim ibi quedam 
exaudita est miserabilis, ejulatibus et lamentis per- 
mixta, quasi gemebundz mulieris; neque hoc semel 


φερὴς ὁλοφυρμῷ Ἰυναιχός. Καὶ οὐχ ἅπαξ 1j Bic τοῦτο. C aut iterum, sed noctes diesque continuo a mense 


ἀλλ ἀπὸ Μαρτίου μηνὸς ἄχρις Ἰουνίου αὐτοῦ καθ’ 
ἡμέραν xai νύκτα. ᾽Απιόντων δὲ τινων ἐπὶ τῷ κατα- 
σκοπῆσαι τὸν τόπον ἔνθα jj φωνὴ ἐξηχεῖτο, ἀλλαχοῦ 
µετέπιπτεν ἡ ὁλολυγή. Τοῦτο δὲ, ὡς lows, προεµή- 
vus τὴν φθάσασαν ῥηθῆναι ἀτυχίαν τῶν Ῥωμαίων ἐν 
τῇ Kon Συρἰφ. Too γὰρ βασιλέως Νιχηφόρου τὰς 
πλείστας Συρίας καὶ Φοινίκης πόλεις παραστησαμέ- 
νου, καὶ τοῦ μετ αὐτὸν Ἰωάννου τὰ ἑαλωχότα xoa- 
τοναµένου καὶ µέχρι Δαμασκοῦ τὴν ἐπικράτειαν 
παρατείναντος, ἐπείπερ ὁ μετ αὐτοὺς Βασίλειος 
πρότερον μὲν ὑπὸ τῶν ἐμφυλίων ἀσχολούμενος πο- 
λέμων, ὕστερον δὲ καὶ τοῖς κατὰ τοῦ Σαμουἡλ εργοις 
προσλιπαρῶν [Ρ. 725] οὐκ ἔσχεν εὐχαιρίαν καλῶς καὶ 
ὡς ἐνεδέχετο τὰ lv τῇ "Ex κατασφαλίσασθαι, ἀλλ' 
ὅσον iv φαντασίἰᾳ γενόμενος ἐχεῖσε, xal ὡς ὁ καιρὸς 
ἀπύτει ταῦτα χαταστησάµενος, εἶθ ὑποστρέψας καὶ 
ἀσχολίαν ἔμμονον ἔχων καὶ φροντίδα τὸ τῶν Βωυλγά- 
pev ὑποτάξαι Ὑένος, ἀφορμὴ γέγονε τοῦ τὸν ζυγὸν 
ἀποῤῥίφαι τὰς δυνἀτωτέρας τῶν πόλεων καὶ τὴν 
ἑαυτῶν ἀναζητῆσαι ἐλευθερίαν. ᾽Αλλ’ ἕως μὲν οὗτος 
περιῆν, ἐμελετᾶτο μὲν ἡ ἁπόστασις, χκρύθδην δὲ καὶ 
οὐ φανερῶς. Τούτου δὲ τὸ χρεὼν ἀποτίσαντος, xal 
τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ Κωνσταντίνου ἁμελῶς βασιλεύον- 


D 


Martio usque adJunium. Cumquenonnulliaccessis- | 
sent speculatum locum unde vox edebatur, alio eju - 
Jatus isti transiverunt. Premonstrabat autem, opi- 
nor, hoc portentum cladem Romanorum in Colesy- 
ria acceptam. Etenim Nicephorus imperator urbes : 
Syrie ac Phonnicis plerasque ceperat et ab eo par- 
ta Tzimiscas successor confirmarat, imperiumque 
&d Damascum usque protulerat. Basilius autem, 
qui post hos imperavit, civilibus primum bellis oc- 
cupatus, deinde totus bello Samuelioo intentus, non 
habuerat opportunitatem Orientis res constituendi, 
sed quasi per imaginationem eo interdum animum 
trajecerat, οἱ utcunque 490 curatis iis totum se 
Bulgaricz genti subigende dederat. Ea fuit occasio 
urbibus potentioribus Orientis jugum Romanum 
exoutiendi suamque recuperandi libertatem. Sed 
em cum vivente adhuc Basilio defectionem occulte 
tantum molirentur, eo sublato et Constantino fratre 
imperium negligenter gerente, iisque modo quas 
ostendimus rebus dedito omnium aliorum secure 
repudiata cura, Saraceni licentiam adepti presidia 
urbium expugnaverunt atque interfecerunt. Pra 
reliquis rem gessit Chalepi (ea est Berrhosa) pre- 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(84) Monasterium. Goan. 


$23 


GEORGII GEDRENI 


224 


fectus, qui continentibus incursionibus Antiochiam A τος καὶ ῥᾳθυμῶς, καὶ ἐπ᾽ ἐκείνοις ἔχοντος τὸν σκο- 


αρ vicina Romanis subdita vexabat. Adversus huno 
Spondyles Antiochie dux vivente adhuc Constantino 
expeditionem fecit, preclarum nimirum aliquod 
editurus facinus ; pugnaque commissa, magna cum 
suorum clade superatus, turpiter Antiochiam per- 
fugit. Decepit arte hunc Spondylam etiam Arabs 
quidam Musaraphus nomine, in bello a Potho 
Argyro captus ac Antiochie in vinculis detentus. 
Is Spondylam ei urbi praefectum animadvertens 
hominem esse mobilem, se magniflce commodatu- 
rum pollicitus est Romanis, si vinculis liberaretur, 
omniaque eorum oonsilia expediturum, et Arabibus 
plurimum damni daturum. 491 Locum quoque 
monstravit, in quo 8i castellum exstrueretur sibi- 


que committeretur, rem Romanam haud leviter B 


es88et adjuturus. Spondy:;es ejus fallacia non intel- 
lecta vinculis hominem solvit, castellumque . uti 
suaserat condidit, οἱ mille Romanis presidii loco 
impositis Musaraphum οἱ prefecit. Musaraphus 
consecutus quod volebat, occulte cum amera Tri- 
polis et Tusbero suramo /Egyptii principis duce re 
composita, missum ab iis exercitum in castellum 
admisit, Romanoque presidio cceso ipsis tradidit. 
Exinde semper Saracenorum res potior Romana 
fuit, neque ullam fecere in Syriacam Romanorum 
ditionem grassandi intercapedinem. 


πὸν &mep ὁ λόγος φθάσας ἑστηλογράφησε, τῶν δ᾽ 
ἄλλων ἀλιγωρίαν χατασκεδάσαντος o0 τὴν τοχοῦσαν. 
ἀδείας ol Σαρακηνοὶ λαθόµενοι τὰς το ἐν ταῖς πὄλεσι 
φρουρὰς ἐζεπόρθησαν, ἀνελόντες καὶ τοὺς φρουροὺς, 
κατ ἐξαίρετον δὲ ὁ τῆς Βεῤῥοίας ἀρχηγὸς, fj καὶ 
Χάλεπ καλοῦσιν' ἐχδρομάς τε γὰρ ἐποίει συνεχεῖς, 
καὶ τὴν ᾿Αντιόχειαν iváxou xal τὰ ὁμοροῦντα ἔθνη 
καὶ πρόσοιχα τὰ τοῖς Ῥωμαίοις ὑπήκοα. Πρὸς ὃν ὁ 
Σπονδύλης τῆς ᾿Αντιοχείας, ὡς εἴρηται, κατάρχων 
ἑκστρατεύει ἔτι περιόντος τοῦ Κωνσταντίνου, βου- 
λόμενος τάχα νεανικόν τι xal γενναῖον ἑνδείξασθαι. 
Καὶ συμθαλὼν τῷ τῆς Βεῤῥοίας ἐξηγουμένῳ ἠττᾶται, 
καὶ πολὺς piv γίνεται τῶν σὺν αὐτῷ φθόρος, αὐτὸς 
δὲ αἴσχιστα εἷς ᾽Αντιόχειαν διασώζεται. Κατεστρατ- 
ἤγησε δ᾽ αὐτὸν xal τις "Άραψ, ἹΜουσάραφ τὴν 
προσηγορίαν, τρόπῳ τοιῷδε. Οὗτος γὰρ ὁ Μουσάραφ 
δορυάλωτος κατεχόµενος ἐν ᾿Αντιοχείᾳ (ἦν γὰρ κα- 
τασχεθεὶς ὑπὸ Πόθου τοῦ ᾽Αργυροῦ), ἐπείπερ αἱ τῆς 
ἡγεμονίας ἡνίαι εἰς τὸν Σπονδύλην µετάπεσον, χατα- 
νενοηκὼς τὺν ἄνθρωπον εὐὑρίπιστον, ὑπέσχεοο μεγάλα 
χρησιμεῦσαι Ῥωμαίοις, εἰ ἀνεθείη τῶν δεσμῶν, καὶ 
πάντα ἐπιτελέσειν τὰ χατὰ σκοπόν' τά τε γὰρ ὁμό- 
φαλα κακῶσαι χατεπηγγέλλετο, xal τόπον ἐπιδεικνὺς, 
εἰ φρούριον ἐν αὐτῷ δοµηθείη καὶ αὑτῷ παραδοθείη, 
οὐ μικρὸν ὄφελος ἔσεσθαι 'Ῥωμαίοις. O5 τὰς ῥᾳ» 
διουργἰας μὴ συνεὶς ὁ Σπονδύλης τῶν τε χλοιῶν ἆφ- 


fixe αὐτὸν, xal τὸ φρούριον ὡς ἐκέλευσεν ἐδομήσατο, καὶ αὐτῷ τὴν φυλακὴν ἐπετρέψατο, χιλίους φρουροὺς ἑγ- 
Χχταστήσας 5v τούτῳ 'Ῥωμαίους. Ὁ δὲ Μουσᾶραφ τυχὼν οὗπερ ηῦχετο καιροῦ, λᾶθρα τῷ Τριπόλεως ἁμηρᾷῇ καὶ 
Τούσθερ τῷ ἀρχιστρατήγῳ τοῦ Αἴγυπτίου προσδιαλεχθεὶς λαὸν b^ αὐτῶν πεµφβέντα δεξᾶμενος τούς τε χιλίους 
ἀναιρεῖ καὶ τὸ φρούριον αὐτοῖς παραδίδωσι. Καὶ οὐ διέλιπον ἐξ ἐκείνου ἐξ ὑπερδεξίων φερόμενοι οἱ Σαρακηνοὶ 
διαφθείρειν τὰ ἐν δυρίᾳ 'Ῥωμαίοις ὑπήχοα καὶ λυμµαίνεσθαι, 


Romanus ergo Spondyle loco moto euccessorem { 


miltit Constantinum  Carantenum, sororis sus 
maritum; et ipee eum sequitur, adque bellum 
Saracenis inferendum sese comparat. Jam ad Phi- 
lomilium pervenerat Romanus, cum legati a Ber- 
rhea occurrunt cum muneribus, veniam petentes, 
οἱ se pristinam servitutem servituros ac annuum 
iributum eum bona gratia persoluturos promitten- 
tes. Erant in exercitu Romani multi bello clari viri, 
interque hos Joannes Chaldas patricius, qui impe- 
ratori suadebant ut conditionem acciperet, neve 
&Btate in Syriam duceret, quo tempore iis in locis 
aqua deficit et Arabes subsisti nequeunt, quippe 
4972 assueti earum regionum calorem cstumque 
et ardorem solis tolerare, Romanis, utpote gravi 
armatura ulentibus, intolerabilem. Sed Romanus 
nihil eorum consilia moratus, priorum imperato- 
rum memoria recolens res preclare gestas, cupien- 
sque ipse etiam forte aliquod edere facinus, in 
Syriam abiit; ao castra posuit ad Azazium castel- 
lum, bidui itinere a Berrhea dissitum. Exinde rei 
gerende intentus, Leonem Choerosphaoctam patri- 
cium, excubitorum ducem, cum sua cohorte mittit 
speculatum, numnam Arabes accederent, et quor- 
sum transferre castra conduceret. Verum is ἱπεί- 
diis Arabum interjectas planities custodientium 
&tque ipsum capto tempore subito adorientium 


᾽Αλλλὰ τοῦτον μὲν ὁ Ῥωμανὸς µεθίστητι τῆς dp- 
χῆς, διάδοχον αὐτῷ πέµψας τὸν ἐπ᾽ ἀδελφῇ γαμθρὺν 
αὐτοῦ Κωνσταντῖνον τὸν Καραντηνὸὺν τὐτρεπίζετο 
δὲ xal αὐτὸς κατόπιν ἀπελθεν τῶν Σαρακηνῶν. 
[P. 726] "δη δὲ τὸ Φιλομίλιον καταλαθόντος αὐτοῦ 
ἦλθον πρέσθεις ἐκ Βεῤῥοίας μετὰ δώρων ὅτι πολλῶν, 
παραχαλοῦντες συµπαθείας τυχεῖν καὶ τὴν πρὶν δου- 
λείαν ἐπαναδέξασθαι xal τοὺς ἑτησίους εὐγνωμόνως 
προσφἑρειν φόρους. Πολλῶν δὲ κἀγαθῶν στρατιωτῶν 
συστρατευοµένων αὐτῷ παρακαλούντων τὴν πρόκλη- 
ctv δέξασθαι, ὧν εἷς ἦν καὶ ὁ πατρίκιος Ἰωάννης ὁ 
Χάλδας, καὶ μὴ ἐκστρατεῦσαι χατὰ Συρίας ἐν χαιρῷ 
θέρους, ὁπότε τό τε ὕδωρ ἐν αὗτῃ σπανίζει xal τὸ 
μὲν ᾿Αράθων ἔθνος ἀνυπόστατόν ἐστιν ola. ἐνειθισμέ- 
vov φέρειν γενναίως τὰ ἐγχώρια θάλπη val τοὺς φλο- 
γμοὺς καὶ τοὺς καύσωνας, οἱ δὲ Ῥωμαῖοι πανοπλῖται 
τυγχάνοντες bà τληπαθῶς ἔχουσι πρὸς τὴν ὥραν, 
μηδενὸς ἐπιστροφὴν ποιησᾶμενος, ἀλλ) ἐξ ὁπογύου 
τὰ τῶν πρὸ ἑαυτοῦ βασιλέων ἔχων ἀνδραγαθήματα. 
καὶ σπεύδων xal αὐτὸς ἀνδρῶᾶ τινα ἐπιδείξασθαι, 
ἄπεισιν ἓν Συρίφ. Καὶ 'στρατοπεδείαν πηξᾶμενος Év 
τινι φρουρίῳ δύο ἡμερῶν ὁδὸν Βεῤῥοίας ἀπέχοντι 
(Αζάτιον ὄνομα τῷ φρουρἰφ) ἐσκόπει τὸ μέλλον. Ἐν 
ᾧ κατεσκγνωμένος τὸν τῶ. ἐξκουθίτων ἄρχοντα τὸν 
πατρἰκιον Αέοντα τὸν Χοιροσφἄκτην μετὰ τοῦ οἱ - 
xtlou τἄγμαιος ἐπὶ χατασκοπῃ στέλλει, εἴ τινές τε 
ἐπίοιεν κατοψόμενον, ΄Άρκθες, καὶ ὅαη δὴ Ava; telle 


225 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


226. 


μεταθεῖναι τὴν στρατοπεδείαν. ᾽Αλλὰ τοῦτον ol iv- A interceptus, cohorsque ejus 'dissipata est. Quin eo 


εδρεύοντες καὶ τὰ iv τῷ μεταξὺ πεδία φυλάσσοντες 
Ἄραθες καιροσκοπήσαντες xal αἰφνίδιον ἐπιθέμενοι 
χατέσχον, τὸν δὲ μετ) αὐτοῦ λαὸν διεσκέδασαν. Ἐς 
τοσοῦτον δὲ προῆλθον τόλµης xal ἀναιδείας ὡς ἆνα- 
φχνδὸν ἐπικόπτειν Ῥωμαίοις τὴν Ὑορτολογίαν καὶ 
τὴν τῶν ἄλλων ἀναγχαίων συλλογήν. Πλέον δ’ αὐτοὺς 
ἐχάγουν ἓν τοῖς ὕδασι' πιεζόµενοι γὰρ ol Ῥωμαῖοὶ 
καὶ οἱ τούτων ἵπποι xal τὰ ὑποζύχια, ὑπὸ τῆς ἀνά- 
κης τοῦ δίψους εἲς προφανῆ ἑαυτοὺς συνώβουν τὸν 
κίνδυνον, xal oi ἁλισκόμενοι προσαπώλοντο. Τότε 
δὴ xal Κωνσταντῖνος πατρίχιος ὁ Δαλασσηνὸς ἐχπεμ- 
φθεὶς ἀνακόψαι τοὺς ἐπεμθαίνοντας "Apaóae καὶ 
ἀνδρικόν τι καὶ Ὑγενναῖον διαπράξασθαι, xal τούτοις 
συμπλακεὶς xal ἀχόσμως φυγὼν, μεγάλης ταραχῆς 
καὶ συγχύσεως τὰ Ῥωμαίων ἐνάπλησε καὶ τὸν βασι- 
λέα αὐτόν" ἐπανελθόντος γὰρ αὐτοῦ τεθορυθηµένου 
χαὶ τὸ στρατόπεδον ἅπαν ταραχῆς ἐμφορύσαντος xai 
ἀκοσμίας, οὐχέτι τοῦ λοιποῦ μάχης λόγος ἐτόγχανεν, 
ἁλλ᾽ ἕκαστος, ὥς πη δυνατὸν «ἦν, τὴν ἑαυτου σωτη- 
ῥίαν ἐπραγματεύετο. Βουλῆς οὖν προτεθείσης ἔδοξεν 
ἕωθεν διαλύσαντας τὴν τἆφρον ἐἑπαναζευγνύειν εἲς 
Αντιόχειαν. Καὶ δὴ κατὰ τὴν δεχκάτην τοῦ Αὐγού- 
στου μηνὸς, ἱνδιχτιῶνος iy, ἔτους «σφλη’, κατὰ τὰ 
βεθουλευμένα τὰς τῆς στρατοπεδείας ἀνοίξαντες πύ- 
λας ἁπανταχῆ τῆς Ur ᾿Αντιόχειαν εἴχοντο, ol πλείους 
piv χοιλιακῷ κατειργασμένοι νοσήµατι, οἱ πλείους 
δὲ xai ὑπὸ τῆς ἀνάγκης τοῦ δίψους κατειργασμένοι, 
Οἷς ἐξελθοῦσι τῆς παρεµθολῆς μετὰ ῥύμης ol "Apa- 
θες ἐπιτίθενται. (P. 727] Tov δὲ μηδ᾽ ὅλως ὑποστάν- 
των τὴν ὁρμὴν γίνεται τροπὴ φρικωδεστάτη, καὶ οἱ 


eliam audacis atque petulantie progressi sunt 
Ara&bes, ut palam pabulationibus Romanos arcerent 
aliarumque rerum necessariarum comportatione ; 
ac maxime eos aquatum egredientes infestabant. 
Nam siti vexsti Romani et equi eorum 80 jumenta 
aque parande causa se in apertum dabant pericu- 
lum, deprehensique interficiebantur. Quo tempore 
etiam Constantinus patricius Dalassenus missus 
ad reprimendum ingruentes Arabes 8ο fortiter rem 
gerendam,commissa pugna turpiter fugiens et cum 
trepidatione in castra reversus, tantum tumultum 
498 ac confusionem excitavit, ut jam nulla pugna 
mentio fieret, sed quivis de salute sibi quocunque 
modo paranda cogitaret. Et concilio advocato pla- 
cuit posiridie castra movere atque Anliochiam 
abire. Ergo decima die Augusti, indictione decima 
terlia, anno mundi 6538, sicuti fuerat decretum, 
omnibus portis castrorum apertis Romani iter 
Antiochiam versus ingrediuntur, plerique celiaco 
morbo vexati, pluresque siti confecli. In eos castris 
egresso8 Arabes impetum faciunt; quem nemo 
sustinuit, sed fugam facere periculosissimam, aliis 
captis, aliisa se invicem obtritis atque conculcatis. 
Accidit ibi quippiam non indignum relatu. Etenim 
ducibus, qui fortitudinis fama magnum habebant 
nomen, militibusque subsistere non audentibus, 
sed turpiter diffugientibus, eunuchus quidam de 
regis cubiculi ministris impedimenta servosque 
8u08 diripi videns, idque non ferens mediocriter, 
equo hac illac circeumacto magno cum impetu in 


μὲν ὁπ᾿ ἀλλήλων ἐπατοῦντο καὶ διεφθείροντο, οἱ δὲ C hostes fertur, arcumque tendens unum eorum 


ζωγρίαι ἡλίσκοντο. Ἔνθα τι καὶ συνέθη χάριεν vs- 
νέσθαι * τῶν γὰρ στρατηγῶν, oi, ἐπ ἀνδρίᾳ μέγα 
ὄνομα ἦν, καὶ τῶν στρατιωτῶν μηδενὸς ὑποστῆναι 
τολμώντων τὸν κίνδυνον, ἀλλ᾽ ἀγεννῶς ἀποδιδρασκόν- 
των, εὐνοῦχός τις τῶν βασιλικῶν θαλαμηπόλων τὴν 


dejicit, reliquos in fugam, vertit, receptisque suis 
rebus letus revertitur. Imperator egre Antiocham 
pervenit; fuissetque ab hoste captus, nisi impe- 
ratorii sodales strenue pugnando se ipsumque eri- 
puissent. 


ἑαυτοῦ φερομένην ἰδὼν ἀποσκευὴν xal τοὺς ὑπηρέτας, καὶ pj ἐνεγχὼν μετρίως τὸ πάθος, τὸν ἵππον τῇδὲ 
κἀχεῖσε συνταράξας ἔπεισι μετὰ σφοδρᾶς ὁρμῆς κατὰ τῶν Σαραχηνῶν, xal τόξον ἐντείνας βάλλει μὲν ἕνα, 
τρέπει δὲ τοὺς ἄλλους, καὶ τὰ ἑαυτοῦ ἑλὼν ὑπέστρεψε γεγηθώς. Ὁ δὲ βασιλεὺς ἐγγὺς ἐλθὼν τοῦ ἁλῶναι 
περισώζεται εἰς ᾽Αντιόχειαν, ἐκθύμως ἀγωγισαμένων τῶν βασιλικῶν ἑεαίρων καὶ διασωσάντων ἑαυτούς τε καὶ τὸν 


βασιλέα. 
Τότε δὴ Γεωργίου τοῦ Μανιάκη τοῦ θέματος στρατ- 
Ἠγοῦντος Γελοὺχ, "Άραθες ὀκταχόσιοι μετὰ γαύρου 


494 Sub id tempus provincie Teluche ργθροταί 
Georgius Maniaces. Ad eum Arabes octingenti 


τοῦ φρονήµατος ὑποστρέψαντες ἀπὸ τῆς τροπῆς καὶ D fugatis Romanis revertentes accesserunt, superbe 


πρὸς αὐτὸν παραγενόµενοι sixetv. τὴν ταχίστην  bd- 
λευον xal τὴν πόλιν καταλιπεῖν τοῦ βασιλέως ἐα- 
λωχότος καὶ παντὸς τοῦ Ῥωμαίϊκοῦ στρατεύματος 
ἅρδην ἁπολωλότος, xai μὴ ἑαυτὸν προφανεῖ κχινδύνῳ 
ἐκδεδωκέναι' ἡμέρας γὰρ διαλαμπούσης οἰχτρῶς αὖ- 
τός τε xal οἱ σὺν αὐτῷ ἀπολοῦνται περιστοιχισθὲν- 
τες. Ὁ δὲ δέγεσθαι τάχα τὴν παραἰνεσιν δόξας καὶ 
πο.ήσειν τὸ χελευόµενον ὑποπτευθεὶς, σῖτά τε xal 
ποτὰ τούτοις ἀποχρώντως ῥἐκπέμψας διαναπαύειν 
ἐκέλευεν ἑχυτοὺς, ὡς ἅμ᾽ ἡμέρᾳ αὐτὸς μὲν σὺν τοῖς 
συνοῦσιν αὐτῷ ἁπαλλαγήσεται, αὐτοὺς δὲ κυρίους 
καταστήσει τῆς πύλεως Τελοὺχ (82) καὶ πάντων τῶν 


ferocientes; jusseruntquo eum, quando captus 
imperator et delet: Homanorum jam essent copia, 
statim urbe abire neque 8e in certissimum discri- 
men dare : alioqui eum prima luce cireumdatum 
cum euis misere occisumiri. Georgius obtemperare 
ge eis simulans, ut opinionem eam in barbarorum 
animis confirmaret, cibi potusque abunde eis ex 
urbe misit, quiete se eos jubens reficere, et signi- 
(cans mane se cum suis discessurum, ipsisque 
urbem Telucham et omnia Romanorum bona tra- 
diturum. Eis verbis ac facto Arabes decepti pota- 
tioni se et ebrietati dederunt, noctemque eam 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 
(82) Regio et urbs cirea Taurum montem. Ortelius ex Curopalete. Go4R, 


221 


GEORGII CEDRENI 


seouri absque omni cura exegerunt, certo sibi per- A 'Pepacxóov χρημάτων. Οἱ δὲ τοῖς τε λόγοις καὶ τοῖς 


suadentes postridie se omnibus potituros. Media 
nocte ebrios barbaros et secure dormientes adori- 
tur Manacies et internecione delet ; camelis etiam 
potitur 280, onustis omnis generis opum Romana- 
rum ; naresque et, aures occisorum amputans ad 
imperatorem adfert, qui jam a fuga in Cappadocia 
Phoos domum venerat ibique morabatur. Ejus 
facinoris causa imperator (ieorgium inferioris 
Medis» ducem fecit. 


ἔργοις φενακισθέντες, καὶ ὡς αὕριον τάχα ἀπολήψε- 
σθαι τὰ πάντα ὑπειληφότες, πρὸς πότους xal µέφας 
ἑτράπησαν xal ἐν πάσῃ ἁδείᾳ καὶ ἁμεριμνίᾳ διενυ- 
κτέρευον. 'O δὲ περὶ µέσας νύκτας οἰνωμένοις αὖ- 
τοῖς καὶ ἀφροντίστως κοιµωμένοις ἐπιτίθεται, καὶ 
τούτους μὲν πάντας ἀπίσφαξεν, ὑφείλετο δὲ καὶ δια- 
κοσίας ὀγδοήχοντα Χκαµήλους πεφορτωμµένας καὶ 
πλήρεις ἀγαθῶν παντοίων Ῥωμαὶϊχῶν. Τὰς δὲ pivac 
καὶ τὰ (ta τῶν πεσόντων ἀποτεμὼν διεχόµισιν dv 


Καππαδοχίᾳ τῷ βασιλεῖ, ἤδη ἀπὸ τῆς φυγῆς κατειληφότι τὸν τοῦ dux οἶκον xal ἐν αὐτῷ διατρἰθοντι. "Ov à 
βασιλεὺς τοῦ ἔργου ἀποδεξάμενος χατεπάνω τῆς κάτω Μηδίας ἀποδείχνυσιν. 


495 Discedens autem Syria Simeonem soceri sui 
Constantini ministrum creatssholarum domesticum, 
Antiochie Nicetam α Mistheia preflcit ; atque his 
mandat ul in recipiendo Menico castello, quod & 
Musarapho erat conditum, omne studium collocent, 


'Analpuv δὲ τῆς Συρίας δοµέστικον μὲν τῶν σχο- 
λῶν ἀποδείκνυσι Συμεὼν τὸν τοῦ πενθεροῦ αὐτοῦ 
Κωνσταντίνου θεράποντα, ἡγεμόνα δὶ ᾿Αντιοχείας 
Νικήταν τὸν ἐκ Μισθείας (83). Τούτοις ἐνετείλατο 
κατὰ τὸ δυνατὸν ἀἁποπειρᾶσθαι τοῦ παρὰ τοῦ Μου- 


itaque incursionibus Syriam liberent. Sed eos D σάραφ κτισθέντος φρουρίου, [P 728] ᾧ Μενῖκος ὄνο- 


. oppugnare id castellum inscite aggressos Musara- 
phus noctu eruptione facta turpiter inde repulit, 
machinis etiam crematis. Quam rei indignitatem 
non ferensimperator Theoctistum protospatharium, 
unum suorum fidelissimorum ministrorum mag- 
numque tunc sodalitstis ducem, in Syriam cum 
magno ex Romanis aliisque gentibus collecto exer- 
citu dictatorem mittit, jubetque eum se conjungere 
cum Pinzaracho Tripolis amera. Isenim Pinzarachus 
paulo ante ab /Egyptio amermumna desciverat, et 
adversus eum arma ceperat. Cumque contra se ab 
AEgyptio cum justo exercitu missum Turcum Tus- 
berum copiarum ejus prefectum, seque imparem 
esse videret pugne, ad imperatorem Romanum 69 
reoipiebat et societatem belli cum eo coire cupie- 
bat. Ejus petitionem minime contemnandam ratus 
[Romanus Theoctistum amplis cum copiis mittit, 
qui et cum Pinzaracho se conjungeret et obiter 
Menicum 496 castellum tentaret. Idque Theoctis- 
tus alacriter est exsecutus. Ac Tusber quidem 
subito ejus adventu ac tnultitudine perterritus 
domum rediit. Sed οἱ Masaraphus hostium im- 
pressionem non sustinens Menico deserto fugit, ac 
deprehensus in montibus apud Tripolin occisus 
est. Menicum α filio fratris Musaraphi deditum 
Theoctistus recipit, aliudque etiam castellum in 
prerupto situm saxo, nomine Argyrocastrum. 
His ita constitutis in urbem rediit, secum ducens 
Arachum Pinzarachi filium, quem imperator patri- 
cio honore ornavit. Subsecutus est etiam ipse 
Pinzarachus, deducente ac stipante eum prefecto 
Aotiochie Niceta a Mistheia. Quem imperator 
benignissime exceptum donis et beneficiis haud 
vulgaribus demeritus, letum domum dimisit. 


pa, εἴ πως δυνηθεῖεν ἁπαλλάξαι Συρίαν τῶν ix τοῦ 
Μουσάραφ ἐπιδρομῶν. ᾽Αφυῶς δὲ τούτων xal ἆμα- 
θῶς ἐπιχειρησάντων τῇ πολιορχίαι νυχτὸς ὁ Μουσά- 
pap ὑπεκδραμὼν τοῦ «φρουρίου τάς τε ἑλεπόλεις 
ἐνέπρησε xal τούτους ἐχεῖθεν αἰσχρῶς ἀπιδίωξεν. 
Ὅπερ πυθόµενος ὁ βασιλεὺς, καὶ μὴ φέρων τὴν 
ὕθριν, θεόκτιστον πρωτοσπαθάριον, ἕνα τῶν πιστι- 
κωτάτων αὐτῷ ὑπάρχοντα δἰαχόνων καὶ µέγαν ἑται- 
ῥειάρχην τῷ τότε χρηµατίζοντα, μετὰ δυνάµεως 
ἀδρᾶς 'Ῥωμαίων τε xal ἐθνικῶν κατὰ Συρίας ix- 
πέμπει, στρατηγὸν αὐτοχράτορα (84) τοῦτον προχει- 
ῥισάµενος, xal ἐπισκήψας cp Τριπόλεως συμμῖξαι 
ἀμηρᾷ Πινζαρὰχ καὶ μετ’ αὐτοῦ τὰ τῶν ᾿Λράθων λυ- 
µαίνεσθαι' ἔτυχε γὰρ οὗτος 6 Πινζαρὰχ διά τι 


{ἱ πρόσκρουµα πρὸ μικροῦ ἀποστατήσαι τοῦ Αἰγυπτίων 


ἁμερμουμνῆ καὶ ὅπλα κχινῆσαι' κατ' αὐτοῦ. Καὶ τοῦ 
Αἰγυπτίου τὸν Τοῦρχον Τοῦσπερ, ἄρχοντα τυγχά- 
νοντα τῶν αὐτοῦ ταγμάτων, μετὰ χειρὸς ἀξιολόγου 
ἐπὶ καθαιρέσει τοῦ Πινζαρὰχ πεποµφότος, ὡς οὗτος 
ἤσθετο μὴ ἀξιόμαχος εἶναι αὐτὸς καθ ἑαυτὸν τῇ τῶν 
Αἰγυπτίων συμπλακῆναι δυνάµει, τῷ βασιλεῖ Ῥω- 
µαίων προσρύεται καὶ ὁμαιχμίαν αἰτεῖι. Οὗ τὴν αἵ- 
τησιν μὴ παριδὼν ὁ 'Ῥωμανὸς τὸν θεόχτιστον μετὰ 
πλήθους ἀξιολόγου ἐξέπεμψε, συμμαχίαν τε παρᾶ- 
σχεῖν τῷ Πινζαρὰχ κελεύσας, καὶ ix παρόδου τοῦ 
Φρουρίου ἨΜενίκου ἀντιποιεῖσθαι' ὃς ἀπελθὼν καὶ 
συµµίξας τῷ Πινζαρὰχ ἔργου εἴχετο. Καὶ ὁ μὲν Αἰ- 
γυπτίων ἀρχιστράτηγος Τοῦσπερ τῷ αἰφνιδίῳ τῆς 
ἐφόδου xal τῷ πλήθει καταπλαγεὶς οἴκαδε ὑπενόστη- 
σεν’ οὐδὲ ἤνεγχε δὲ οὐδ' ὁ Μουσάραφ τὴν ἐπέλευσιν 
τῶν πολεµίων, ἀλλὰ τὸν Μενῖκον ἀφεὶς ἔφυγε καὶ 
περὶ τὰ ὅρια Τριπόλεως συσχεθεὶς ἀνῃρέθη. Παρει- 
λήφασι δὲ οἱ περὶ τὸν Θεόχτιστον αὐτό τε τὸ φρού. 
piov. τὸν Μενῖκον, παραδοθὶν αὐτοῖς ὑπὸ ἀδελφόπαι- 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


83) Galatie urbe. Goan. 

84) Exercitus imperatorem el summum ducem. 
Synesius Orat. de Regno : Αυτοκράτορες εἶναι ποιεῖ- 

€ 'O 9& αὐτοκράτωρ ὄνομα στρατηχίας ὑστὶ 


πάντα ποιεῖν ὑποστάσης, Καὶ Ἰφικράτης xai Περι- 
A ς ἔπλιον /’Αθήνηθεν olira στρατηγοί, 
AB. 


239 HISTORIARUM COMPENDIUM. | 330 


δος τοῦ Μουσάραφ, xal ἕτερον φρούριον ἐπὶ τινος A Liberavit etiam Chowosphactum et suis red- 
ἁποτόμου κχείμενον πέτρας, τὸ λεγόμενον 'Appopó- didit. 

χαστρον. Ταῦτα δὲ οὕτω καταστησάµενος ὁ Θεόκτιστος εἰσῆλθεν εἷς τὴν βασιλίδα, ἐπαγόμενος µευ- 
ἑαυτοῦ xal ᾽Αλὰχ τὸν τοῦ ἨΠινζαρὰλχ υἱὸν, ὃν xal πατρ.χιότητος ὁ αὐτοκράτωρ ἠξίωσε. Κατόπιν δὲ ἦλθε . 
καὶ 6 Πινζαρὰχ, προπεµπόµενος xal δορυφορούµενος παρὰ τοῦ χρημµατίσαντος ἄρχοντος ᾽᾿Αντιοχείας Ni- 
χήτα τοῦ ix λΜισθείας * ὃν ὁ βασιλεὺς Φφιλοφρόνως ἀποδεξάμενος xal δώροις xai εὐεργεσίαις δεξιωσά- 
µενος οὗ μικραῖς οἴκαδε χαίροντα ἐξαπέστειλεν. ὈἙλυτρώσατο δὲ καὶ ix τῆς αἰχμαλωσίας τὸν Χοιρο- 
σφάκτην vai τοῖς οἶχείοις ἀπέδωνε. 

Τοῦ πρωτοσπαβαρίου δὲ Ὀρέστνυ, ὃν ὑπὸ Βασιλείου At in Sicilia Orestes protospatharius, quem eo 
τοῦ βασιλέως iv Σικελίᾳ πεμφθῆναι ὁ λόγος ἐδήλω- — premissum fuisse a Basilio diximus, rei bellice 
σεν ἄνωθεν, ἀπείρως ἔχοντος περὶ τὰ πολεμικὰ xal — imperitus, cum negotium inepte esset aggressus, 
ἀτέχνως ἐπιχειροῦντος τοῖς πράγµασιν, ol ix Σιχε- Saraceni capto tempore Romanos subito adorti, 
λείας Σαρακηνοὶ χαιροφυχακήσαντες καὶ αἰφνίδιον — qui plerique luxuria coliacum morbum contra- 
ἐπιθέμενοι τοῖς Ῥωμαίοις, ἤδη καὶ χοιλιαχῷ νοσή- Β xerant, haud exigua eos clade affecerunt. 497 . 
partt ἀπὸ τρυφῆς κατασχεθεῖσιν, ὄλεθρον οὐκ ὀλίγο Quam ut exsarciret imperator, ex Grecia et 
εἱργάσαντο, ᾿Αναχτώμενος δὲ τὸ γεγονὸς ἀτύχημα ὁ — Macedonia collectum egregium exercitum in Ita- 
βασιλεὺς δύναμιν ἀξιόμαχον [P. 729] ἔκ τε Ἑλλάδος — liam misit; qui tamen ipse quoque nibil po- 
καὶ Ἀακεδονίας ἀθροίσας iv Ἰταλίᾳ ἐκπέμπει, κἄν — tuit preclaruin efficere ob ducis inscitiam atque 
οὐδὲν τι γενναῖον δρᾶσαι ἴσχυσεν ἀφελείᾳ xai xaxó- — malitiam. 
τητι τοῦ στρατηγοῦ. 

Τούτφῳ τῷ ἔτει «φλθ΄ τυγχάνοντι, ἱνδικτιῶνος ιδ, Hoc ipso 8Ώπο mundi 6539, indictione 14, Pru- 
καὶ ó Ἡρουσιανὸς ἐἑκουσίως  &moxsipitat μοναχὸς,  sBi&nus pro monscho raditur, ejusque mater a 
καὶ à µήτηρ αὐτοῦ ix Μαντινείου της ἐν Βουχελλα- — Mantineo Bucellarii monasterio in Thraciam trans- 
plp μονῆς sic θρᾳχησίους µεταθιθάζεται, καὶ Kov- — fertur, et Constantinus patricius Diogenes, turri 
σταντῖνος πατρἰχιος ὁ Διογένης ἐκθληθεῖς τοῦ πύρ- — eductus monachi habitu in Studianum collegium 
ου ἐν τῇ μονῇ τῶν Στουδἰου ἀποκείρεται µοναχός. — detruditur. Romanus porro domum Triacontophylli 
Ὁ δὲ βασιλιὺς Ῥωμανὸς τὸν οἶκον τοῦ Τριακοντα- — emptam in monasterium convertit a Deipara de- 
φύλλου ὀξωνησάμενος slc µοναστήριον µετεσκεύα- — nominatum, nullis parcens sumptibus, quanquam 
σεν ἐπ) ὀνόματι τῆς Δεσποίνης ἡμῶν θεοτόχου, µη- (1 ejus ediflcationis pretextu subditos haud medio- 
δεμιᾶς πολυτελείας Φφεισάµενος, συντρίφας μέντοι — criter gravavit lapidum ac relique materie conge- 
τῇ προφάσει ταύτῃ οὗ μικρῶς τὸ ὑπήκοον xalxa- rende molestiis. Exornavit etiam capita columna- 
χώσας tv τε ταῖς τῶν λίθων xal τῶν ἄλλων εἰδῶν rum Magni Templi et Blachernensis auro atque 
διακομιδαῖς. Καταλαμπρύνει δὲ καὶ τὰ κιονόκρανα — argento.Cumque aram Blachernensis fani reficere 
τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας xal τῆς ὑπεραγίας Θεοτο- — vellet, veterem imaginem suspensam invenit eam- 
xoo τῶν Βλαχερνῶν ἀργόρῳ καὶ χρυσῷ. Μέλλων δὲ — que renovari jussit. Cumque videret muri inorus- 
καὶ τὸ θυσιαστήριον ἐπιποιεῖσθαι τῶν Βλαχερνῶν — lationem argento tectam, jussit adimi et novam 
εὗρε χρεμαμένην εἰχόνα παλαιὰν, ἣν ἀναχαινισθῆ- fieri. Tectorio opere amoto, inventa est imago, 
ναι προσέταξεν. ᾿Ἐξαργυρωμένον δὲ τὸ τοῦ τοίχο in tabeila coloribus depicta, Deipare Christum 
χρίσμα (85) ἰδών καθαιρεθῆναι προσέναξε xa? viov — ad pectus applicatum tenentis; que 8 Copronymo 
γενέσθαι. Καθαιρεθέντος δὲ τοῦ χρίσµατος εὐρίθη in istum usque diem per annos trecentos duraverat 
εἴκὼν ὁλογραφιχὴ, σανίδιον ἐπιστήθιον κρατούσης — integra. 
τῆς θεοτόχου τὸν Κύριον xal θεὸν ἡμῶν, ἀμόλυντος διαµείνασα ἀπὸ τῶν ἡμερῶν τοῦ Κοπρωνύμού ἕως 
τῆσδε τῆς ἡμέρας, ἑτῶν διελθόντων τριακοσίων. 

TQ δὲ, cop ἔτει, ἱνδικτιῶνος τε, μηνὶ Σεπτεμ- 498 Anno mundi 6540, indictione 15, menae 
Opi, ἦλθε πρὸς τὸν βασιλέα Ῥωμανὸν μετὰ δώρων P Septembri, ad imperatorem Romanum multis cum 
πολλῶν ὁ τοῦ Χαλεπίχου υἱὸς "Αμερ, ἐξαιτῶν dva- — donis venit Amer, Chalepi prefeocti filius, feedus 
νεῶσαι τὴν εἰρήνην xal τοὺς προσθεν παρέχειν φό- — pristinum renovari petens et antiquum tributum 
ρους. Kal δὴ στέλλεται Θεοφύλακτος προτοσπαθἀ- se persoluturum promittens. Ad eam rem confi- 
proc ὁ Αθηναῖος, xal τάς τε σπονδὰς ἐθεθαίωσε καὶ — ciendam missus Theophylactus protospatharius 
κοινοπραγίαν μετὰ τῶν Χαλεπιτῶν ἔθετο, Zw?) δὲ Atheniensis fodus sanxit, et cum Chelepensibus 
ἡ βασιλις μετὰ τὴν ὕψωσιν τοῦ τιµίου σταυροῦ — Bocietatem composuit. Ceterum Zoe Augusta post 
αἰφνίδιογ ἀπελθοῦσα εἰς τὸ Πετρίον τὴν ἑαυτῆς — exaltationem orucis subito in Petrium ivit, soro- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(85) Capita columnarum, Locus est non summi --- Τὸ τοῦ τοίχου χρίσμα interpretor muri faciem 
momenti, et obscurus. Κιονόκρανα sic verti, capita — bracteolis argenteis pictorio more linitam, χρίσμα 
columnarum, χρίσμα incrustationem seu tecto- siquidem pictorum est, non argentariorum ; nec 
rium opus, ὑλογραφικόν coloribus pictum. Neque vel quisquam argenteis laminis Blachernense templum 
nimis anxie sectatus sum vocum proprietatem, vel  circumvestitum memorat. Go4n. 
contendere velim me omnia esse assecutum. Xy. 


231 


GEORGII CEDHENI 


232 


remque suam '"Theodoram rasam in monacharum Α ἁδελφὴν θεοδώραν ἀπέχειρ μοναχὴν, ἀδύνατο, 


ordinem redegit, causnta aliter finem insidiis et 
offensis non posse imponi. Suam quoque ex fratre 
neptem Romanus magna cum dole Armenie ma- 
gne regulo nuptum dedit. Secundum hec iterum 
in Syriam ducturus Mesanacta venit. Ibi eo com- 
morante, Zoe Auguste Theophanes Thessalonice 
episcopus indicat Constantinum Diogenem et 
Theodoram re inter se composita instituisse in 
Illyricum aufugere, conscio roi metropolita Dyr- 
rachji et episcopo Peritheorio. Illico igitur arri- 
piuntur et episcopi et Diogenes. Hic, cum in eum 
questio exerceretur in palatio a Josnne preposito, 
qui deinde pupillis alendis est prefectus, et fratre 
Michaeli ejus, qui deinde imperator fuit, se ipsum 
de muro prccipitem dedit, confractaque cervice eo 
&abjectus est quo solebant qui sibi ipsis mortem 
499 conscivissent. Episcopi ad imperatorem Me- 
sanacta missi ab eoque dimissi sunt. 


Julii mensis 28 die, quae fuit septimane sexta, 
hora noctis secunda, stella trajecit α meridie ver- 
sus septentrionem, que terram totam fulgore, 
illustraret. Pauloque post tristes nuntii de rebus 
Romanis allati sunt, Arabes in Mesopotamiam 
usque ad Moelitenam grassari, Patzinacas Istro 
transmisso Mysiam infestare, Saracenos grassa- 
tionibus et incendiis ora Illyrici vexanda usque ad 
Corcyram perrexisse. Ac reliqui sane hostes illesi 
domum redierunt : Saraceni a Ragusinis et Nice- 


phoro patricio Nauplii prefecto, Caranteni filio, C 


. male sunt multati, prelio victi; et majorem na- 
vium partem cum amisissent, domum redeuntes 
naufragio in Siculo mari perierunt. 


ἄλλως εἶναι φήσασα παυθῆναι τὰς ἐπιθουλὰς xai τὰ 
σκάνδαλα. Δέδωκε δὲ xal τὴν οἰκείαν ἀνεψιὰν ὁ βα- 
σιλεὺς ᾿Ρωμανὸς μετὰ πολλῶν ἕδνων slc εὐνὴν τῷ 
τῆς μεγάλης ᾽Αρμενίας ἐξουσιάρχῃ. Μέλλων δὲ δε»- 
τέραν εἰσθολὴν τάχα ποιήσασθαι 6 βασιλεὺς κατὰ 
Συρίας ἐξῆλθεν εἲς τὰ Μεσάναχκτα, Ἐκεῖσε δὲ τού- 
του ἑνδιατρίθοντος µηνύεται τῇ βασιλίδι Ζωῇ διὰ 
Θεοφάνους τοῦ θεσσαλονίκης ὡς Κωνσταντῖνος ὁ 
Διογενης κοινολογησάµενος τῇ ταύτης ἀἆδελφῇ θεο- 
δώρᾳ ἀπόδρασιν πρὸς τὸ Ἰλλυρικὸν μελετᾷ, εἰδήσει 
τοῦ µητροπολίτου Δυῤῥαχίου καὶ τοῦ ἐπισχόπου Πε- 
ριθεωρίου (80). Καὶ εὐθὺς ἀνάρπαστοι ol τε ἐπίσκο- 
mot καὶ ὁ Διογένης Ὑίνονται. [Ῥ. 790] Kal ὁ μὲν 
Κωνσταντῖνος ἑταζόμενος ἐν τῷ παλατίῳ τῶν Βλα- 
χερνῶν διὰ Ιωάννου τοῦ πβραιποσίτου, τοῦ μετὰ 
ταῦτα ὀρφανοτρόφου xal ἀδελφοῦ τοῦ βεβασιλευκό- 
τος Μιχαὴἡλ (87), ἑαυτὸν ἄποχρημνίσας τοῦ τείχους 
καὶ ἐκτραχηλισθεὶς ἀπέθάνε ῥιφεὶς μετὰ τῶν αὖτο- 
φόνων (88), οἱ δὲ ἐπίσκοπο: ὡς τὸν βασιλέα πρὸς τὰ 
Μεσάναχτα ἐξεπέμφθησαν κἀκεῖθεν ἠλευθερώβρησαν. 
Εἰκάδι δὲ η΄ Ἰουλίου μηνὸς, ἡμέραςᾳ «', ὥρᾳ β’ 
τῆς νυκτὸς, ἀἁστάρος ἐγένετο χύσις ἐκ µεσήμθρίας 
πρὸς üpxtov, πᾶσαν περιαστράψαντος τὴν γῆν. Καὶ 
μετὰ μικρὸν ἀγγέλλονται τὰ χατασχόντα τὴν Ῥω- 
µαίων ἀτυχήματα, "Αραδθες μὲν ληϊσάμενοι Μεσο- 
ποταμίαν ἄχρι Μελιτηνῆς, Πατζινάκαι δὲ τὸν "Ic- 
«pov διαθάντες καὶ τὴν Μυσίαν κακῶς δ,αθέμενοι, 
Σαραχηνοὶ δὲ τὴν παράλιον καταδραµόντες τοῦ Ἰλ- 
λυρικοῦ μέχρι Κερχύρας καὶ αὐτὴν πυρπολήσαντες. 
Αλλ’ ot μὲν ἄλλοι ἀπήμονες χαχῶν οἴκαδε ὑπενό- 
στησαν, Σαρακηνοὶ δὲ ὑπό τε 'Ῥαουσαίων καὶ τοῦ 
στρατηγοῦντος ἐν Ναυπλίῳ ΔΝικηφόρου πατρικίου 
τοῦ υἱοῦ τοῦ Καραντηνοῦ χακῶς ἔπαβον, χαταπο- 
λεμηθέντες καὶ τὰ πλείω ἁποθαλόντες τῶν σκαφῶν. 


Οἱ δὲ περισωθἐτες, oUc εἶχον Ῥωμαίους αἰχμαλώτους ἀποκτείναντες, ἐν τῷ οἴκαδε ὑποστρέφειν ναυ- 
αγιῳ περιπεσόντες περὶ τὸ Σ!κελικὸν πέλαγος διεφθάρησαν. 


Hoc ipso anno fames simul ac pestis Cappado- 
ciam, Paplagoniam, Ármeniam et Honoriadem ita 
affüxerunt, ut incole patriis relictis aliaa sibi 
quarerent sedes. Quibus imperator a Mesanactis 
in urbem rediens cum occurreret, neque ignoraret 
migrationis causam, coegit eos domum redire, pe- 
cunia et aliis ad vitam necessariis rebus eos con- 
solatus. Sed $00 et Michaelus Ancyre tum epí- 
Scopus offleium fecit, nihil eorum omittens quae 
ad remedium faciendum famis pestilentieque ma- 
lis pertinerent. 


Die Augusti 13, qui fuit Dominicus, hora prima 
noctis, anno mundi 6540, magnus fuit terre motus, 
Et imperator urbem ingressus nomine sua prioris 


Τούτῳ τῷ ἔτε, xal λιμὸς καὶ λοιμὸς ἐπέδραμε 
Καππαδοχία», Παφλαγονίαν, ᾽Αρμενιαχὸν καὶ Όνω- 
ριάδα (89), ὡς καὶ αὐτοὺς τοὺς τῶν θεµάσων ἐποί- 
κους κχαταλιπόντας τὰς πατρἰδας µετοιχίαν ζητεῖν * 
οἷς ὁ βασιλεὺς ἐν τῷ ἀπὸ τῶν Μεσανάχτων εἰσιέναι 
πρὸς τὴν βασιλίδα συνητηκὠς, xal τὴν αἱτίαν τῆς 
ἁπαναστάσεως μὴ ἀγνοήσας, ὑποστρέφειν οἴκαδε 
κατηνάγκαζε, χρυσίῳ ἀναλαμθάνων καὶ τοῖς ἄλλοις 


D τοῖς πρὸς τὸ (v ἀναγχαίοις. Καὶ Μιγαὶλ δὲ ὁ τῆς 


᾿Αγκύρας τότε τὲν Ἐκκλησίαν πηδαλιουχῶν ἔργα 
ἀρετῆς ἐπεδείξατο ἄξια, μηδενὸς φεισάμενος τῶν 
τεινόντων εἴς σωτηρίαν τῶν τοῦ λιμοῦ xal λοιμοῦ 
τραυμάτων. 

Tc: δὲ τοῦ Αὐγούστου μηνὸς, ἡμέρᾳ Κυριαχῇ, 
ὥρᾳ α΄ τῆς νυκτὸς, ἐν ἔτει τῷ eo, γέγονε σεισμὸς 
μέγας. Ε-σῆλθε δὲ καὶ ὁ βασιλεὺς ἐν τῇ βασιλίδι, xat 


XYLANDRI ET GOARI NOT. 


(80) Ambiguum est locine sit nomen an hominis 
ea vox. XvL. — Urbis, non viri nomen, ex Ortelio. 
Vertendum itaque Peritheorit episcopo. Goan. 

(87) Illud de fratre Michaeli imperatoris non 
immerito est, suspectum. Neque video quid aliud 
colligam quam fratrem eum fuisse Michaeli Pa- 


phlagonis, qui post hunc Romanum imperio potitus 
est ; ut βεθασιλευκότος intelligas respectu auctoris, 
non Romani, quod et expressi. ZvL. 

(89) Ἐν τῷ xov Yl. (Suidas). GoaR. 
. (89) Aliam Asiaticam regionem in Ponto. (Orte- 
lius.) GoaR. 





233 HISTORIARUM COMPENDIUM. 234 


τῆς προτέρας αὐτοῦ γυναικὸς Ἑλένης ἀποθανούσης A uxoris Helene recens mortue magnam elargitus 


µεγάλας διαδόσεις ὑπὲρ αὐτῆς ἑποιήσατο. Τούτῳ τῷ 
ἔτει κατὰ τὴν xv» τοῦ Φεθρουαρίου μηνὸς xal ἀστὴρ 
ὃ,ἤξεν ἀπὸ βοῤῥᾷ πρὸς µεσηµθρίαν μετ ἤχου καὶ 
Ὑτύπου. ἐφαίνεο δὲ ἄχρι τῆς iw Μαρτίου, τόξον 
Ὅπερθεν ἔχων. ἥΜαρτίῳ δὲ qc, ἡμέρᾳ Y', Ὑέγονε 
σεισμός. 

Ἐγένετο δὲ χατὰ τοῦτον τὸν χρόνον καὶ ἑχδρομὴ 
΄Ἄφρων -Σαρακηνῶν, πλοίων Χχιλίων, πολεμιστὰς 
ἔγοντα µυρίους, οἵτινες πολλὰ τὰς νήσους xal παρ- 
αλίους ἐκάχωσαν. "Qv μέρει τινὶ βυμπλαχεὶς Νιχη- 
φόρος à Καραντηνὸς ἑτρέψατο [Ρ. 731] καὶ πεντα- 
κοσίους πεπεδηµένους Σαραχηνοὺς τῷ Βασιλεῖ ἑξ- 
απξστειλςε. Toócp τῷ ἔτει καὶ Γεώργιος προτοσπα- 
θᾷριος 6 Μανιάχης, ὁ Γουδελίου τοῦ Μανιάκη υἱὸς, 
τῶν παρευφρατιδίων στρατηγῶν πόλεων xal iv Σα- 
µφαᾶτοις τὰς οἰχήσεις ἔχων τῆς παρὰ τῇ ᾿Οσροηνῇ 
πλλει ἀπεπειράθη ἸἘΕδέστης' ταύτης Υὰρ τὴν im 
στασίαν Σαλαμάνης ἴχων  Ó Toopxoc, παρὰ τοῦ 
ἀμηρᾶ ἹἩΜαρτυρουπόλεως "rot Μιεφερκεὶμ ἔπιτε- 
τ:αμμένθς αὐτῷ, καὶ δώροις xal ὑποσχέσεσι καὶ 
τ'μαῖς διαφθαρεὶς παραδίδωσι τῷ Μανιάχῃ, dupl 
τῶν νυκτῶν, ὃς τρεῖς πύργους λίαν ἀχυρωτάτους 
χατασχὼν εὐψύγως τοὺς πολιορχοῦντας ἡμύνετο, 
θοήθειαν ἔξωθεν ἐπικαλούμενος. ᾿Απομερμάνης δὲ 
ὁ τῶν Μιεφερχεὶμ ἀμηρᾶς, τὴν ἅλωσιν μαθὼν xal 
ἀξὺς ἐπιφανεὶς μετὰ δυνάµεως οὐκ ὀλίγης ἐπεχεί- 
pros μὲν τῇ πολιορχίᾳ τῶν πύργων, Ὑενναίως δὲ 
ὑποστάντος τοῦ Γεωργίου ἀποκρουσθεὶς xal μὴ ἔχων 
6 τι xa) δράσειεν, ἀποχείρας τὰ κάλλιστα τῶν οἴκη- 
αάτων καὶ διαφθείρας τὸν τῆς πόλεως χόσμον καὶ 


αὐτῆς τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, καὶ καμµήλοις ἐπιθεὶς C 


τὰ κάλλιστα, καὶ τὰ περίλοιπα τῆς πόλεως mpl 
παραδοὺς, ὑπεχώθησεν εἷς Μαρτυρούπολιν. ᾿Λδείας 
ἐὲ τυχὼν ὁ Μανιάκης, τὸν iv µέσῳ τῆς πόλεως χεί- 
µενον φρούριον ἓν λοφώδει πέτρᾳ χατασχὼν, δύ- 


est pecuniam. Eodem anno, die Februarii 28, stella 
& septentrione versus meridiem trajecit cum sonitu 
ἂο fragore ; ei visa est usque ad decimum 
quintum Martii, superne habens arcum. Mar- 
tii die 9, que leria fuit tertia, terre motus 
exstitit. 

Per idem tempus Afri Saraceni cum mille na- 
vibus et innumeris olassiariis insulas orasque ma- 
ritimas multas infestaverunt. Cum eorum parte 
congressus prelio Nicephorus Carantenus eos fu- 
dit, 8ο quingentos in compedibus ad imperatorem 
misit. Eodem anno Georgius protospatharius Ma- 
niaces, Gudelii Maniace fllius, prefectus urbium 
ad Euphratem sitarum, Samosatis degens, Edessam 
Osruene urbem tentavit, cui a Martyropolis (que 
et Miepherkim) amera prefectus erat Salamanes 
Turcus. Atque hic donis ac pollicitationibus hono- 
rum corruptus Maniacs intempesta nocte tres ur- 
bis ejus munitissimas turres tradidit ; $01 quibus 
ille oceoupatis oppugnationem oppidanorum fortiter 
Bustinuit et exterorum auxilia imploravit. Sed Apo« 
mermanes Martyropolis ameras re cognita illico 
cum haud parvo exercitu adfuit, turreeque a Ma- 
niaco occupatas oppugnavit : fortiter autem re- 
pulsus, cum nihil se efficere sentiret, pulcherrima 
queque edificia diripuit, omnemque Edesse orna- 
tum ipsiusque etiam Magni templi perdidit; ao 


pretiosissimis quibusque rebus in camelos impositis ' 


et igni in reliqua urbis injecto Martyropolin re- 
duxit. Liberatus oppugnatore Maniaces arcem in 
medio urbis sitam in edita rupe occupavit, 
et ascitis aliunde auxiliis urbem totam tenuit. 
Inventam quoque manu Christi epistolam ad 
Augarum scriptam imperatori Byzantium trans- 
mieit. 


viuív τε ἔξωβεν προσκαλεσάµενος, ἀσφαλῶς τὴν πόλιν κατέσχεν. Βὺρὼν δὲ καὶ τὴν ἰδιόγραφον ἐπιστολὴν 
"η Δεσπότου καὶ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τὴν πρὸς ΑΛὔγαρον πεμφθεῖσαν, τῷ βασιλεῖ ἐν Βυζαντίῳ 


ἀπέστειλεν. 


ἸΑζίου δὲ τοῦ Αἱγυπτίου µμανέντος xai πολλὰ 
xzxl εἷς Χριστιανοὺς ἑνδειξαμένου, χαταστρέψαντος 
0$ καὶ τὸν iv Ἱεροσολύμοις ναὸν τοῦ Kuploo xai 
Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, εἶτα xai αὐτοῦ 
αἴσγιστα καταλύσαντος τὴν ζωὴν, ὁ υἱὸς αὐτοῦ, 
ἀπὸ τινος Ῥωμαίας Ὑυναιχὸς αἰχμαλώτου τεχθεὶς 
αὐτῷ, ἐπέτρεψε τοῖς βουλομένοις οἰκοδομεῖν τὸν ναὸν, 


Vita turpiter defuncto Azio /Egyptio, qui in 
Christianos smvierat templumque Christo Hiero- 
solymis dedicatum everterat, filius ejus natus ex 
quadam Romana, captiva ejus, insteurationem 
liberam fecit. Ad eam rem suas misit imperator : 
Bed eo morte prevento successor Michaelus opus 
absolvit. 


ὃν ἀποστείλας ὁ βασιλεὺς φιλοτίµως οἰκοδομῆσαι ἠπείγετο. ᾽Αλλὰ φθάσαν τὸ χρεὼν ἐνεπόδισε, καὶ ὁ μετ αὐτὸν 


Μιχαὴλ ἐκπληρωτὴς τοῦ ἔργου ἐγένετο. 

Καὶ ὁ μάγιστρος δὲ Βασίλειος, ὁ ἐπ᾽ ἀδελφῇ γαμθρὸς 
τοῦ βασιλέως, 6 Σκληβὸς, παρὰ Κωνσταντίνου ixtu- 
φλωθεὶς, ἄστατον γνώμην ἔχων xal. ἀλλοπρόσαλλον, 
εἰ καὶ μάγιστρος ἐτετίμητο xal πολλῶν εὐεργεσιῶν 
ἠξίωτο παρὰ τοῦ 'Ῥωμανοῦ, ὅμως ἐπιθουλὴν μελετᾷ 
καν αὐτοῦ. ᾽Αλλὰ φωραθεὶς τῆς πόλεως ἐχθάλλεται 
σὺν τῇ γυναικί" 

Ἰλπέστειλε δὲ καὶ ἐξ Ἡδέσσης 6 Μανιάκης τῷ 
βασιλεῖ ἐνιαύσιον φόρον, λίτρας πεντήκοντα. Καὶ ὁ 
τῆς Τριπόλεως ὃὲ ἁμηρᾶς ὁ Πινζαρὰχ, κατισχυό- 
prog παρὰ τῶν Αἱγυπτίων, φυγὰς τὴν βασιλίδα 


Ῥλτηοι. GB. CXXII. 


Porro Basilius Durus, sororis imperatoris mari- 
tus, α Constantino 509 oculis privatus, quanquam 
et magistri honore et multis a Romano affectus be- 
neficiis, tamen homo inconstanti animo insidias 
imperatori struxit; quibus deprehensais urbe est 
cum uxore ejectus. 


Ab Edessa Maniaces imperatori pro annuo tri- 
buto misit quinquaginta libras. Et Pinzaraechus 
Tripolis ameras, /Ezyptiorum vim non perferene, 
Cpolin profugit. Quem imperator oum marimo 





239 


GEORGH CEDRENI 


236 


exercitu, addito sodalitatis duce Theoctieto, in Sy-  κατέλαθεν' ὅν ὁ βασιλεὺς πάλιν μετὰ πλειστης δυ- 


riam misit. Emisit etiam Abydo cum classe pro- 
tospatharium "'Tecneam in /Egyptum, Nili ostia 
ipsamque Alexandriam per occasionem infestare 
jussum. Qui eum tenuisset cursum et ad ipsam 
Alexandriam delatus esset, plurimis hostium na- 
. vibus predaque maxima potitus domum incolumis 
rediit. Castellum quoque, cui nomen Percrin, Ba- 
byloni proximum, Alimus Saracenus ei profectus 
Romano imperatori dedit, filiumque suum ad eum 
misit, sperans se phntriciam dignitatem aliaque 
premia reportaturum. Ao castellum quidem illud 
in suam potestatem accepit patricius Nicolaus Dul- 
garus, cognomento Chryselius. Sed Alimi fllius 
cum venisset Byzantium nullaque ejus habita 
esset ratio, imperatore tunc invaletudine detento, 
iratus domum rediit, patrique ut suum castellum 
recuperare niteretur persuasit. $08 Ergo Alimus 
re cum vicinis Persis occulte composita noctu cas- 
tellum oocupavit,et sex millia Romanorum militum 
interfecit; quod accidit culpa atque incuria Chry- 
selii, presidii principis. Sed paulo post eo praetor 
missus patricius Niceta Pegonites cum Rossico et 
Romano exercitu castellum illud obsidione cinxit, 
constanterque oppugnando cepit, Alimumque et 
ejus filium necavit. 


νάµεως σὺν τῷ ἑταιρειάρχῃ θεοχτίστῳ εἷς Συρίαν 
ἐχπέπομφεν . Ἐξέπεμφε δὲ xal μετὰ στόλου τὸν 
πρωτοσπαθάριον Τεχνέαν τὸν ἐξ ᾿λθύδου εἷς Αἴγυ- 
πτον, [P. 732] τὰ τοῦ Νείλου στόµατα, Om» παρε[- 
xot, καχώσοντα, xal αὐτὴν ᾿Αλεξάνδρειαν' ὃς εὖθυ - 


“πλοήσας xal μέχρις αὐτῆς ἑλάσας ᾿Αλεξανδρείας 


πλοῖά τε πάµπλειστα ἐχειρώσατο καὶ λείαν ὅτι πολ- 
λὴν περιθαλόμενος ὑπέστρεφεν ἁσινής. Παρέδωκε 
δὲ xai τὸ φρούριον τὸ λεγόμενον Περχρὶν ὁ κατέχων 
αὐτὸ Σαρακηνὸς ᾿Λλλεὶμ, ἔγγιστα Βαθυλῶνος διαχεί- 
µενον, τῷ βασιλε Ῥωμαίων, ἐλπίσας πατρικιότη- 
τός τε xal πλείστων ἄλλων ἀμο:θῶν ἀξιωθῆναι, διὰ 
τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ τὴν πρὸς τὸν βασιλέα ποιησάµενος 
ἕντευξιν. Καὶ τὸ φρούριον μὲν παρειλήφει ὁ πατρί- 
χιος Νικόλαος ὁ Βούλγαρος, ᾧ Χρυσήλιος τὸ ἐπώνυ- 
μον, ὁ δὲ τοῦ Σαρακηνοῦ υἱὸς εἰσελθὼν iv τῷ Βυ- 
ζαντίῳ καὶ διὰ τὸ τὸν βασιλέα συνέχεσθαι ἀῤῥωστή- 
µατι μηδεμιᾶς τυχὼν ἐπ:στροφῆς xxl μιτὰ θυμοῦ 
ὑποστρέψας ἀνέπεισε τὸν γεννήσαντα ἀντιλαθέσθαι 
τοῦ o'xtlou φρουρίου, ὃστις λάθρα τοῖς ὁμόροις Πὲρ- 
σαις κοινοπραγήσας νυκτός τε τὸ φρούριον ἀπέχλεψε 
καὶ ἐξακισχιλίους ἄνδρας Ρωμαίους πολεμιστὰς 
ἀπέχτεινε ῥᾳστώνῃ καὶ ἀμελείφ τοῦ κατέχοντος 
τοῦ Ἀρυσηλίου, ᾽Αλλὰ μετὰ μικρὸν ὁ πατρἰχιος 
Νικήτας ὁ Ἱηγονίτης (90) ἄρχειν ἐκεῖσε πεμφθεῖς 


κηὶ ἐπιμόνῳ χρησάµενος πολιορκίᾳ μετὸ Ῥὼς xai λοιπῆς ἄλλης Ῥωμαϊκῆς δυνάµεως, τό τε φρούριον κατὰ 
κράτος εἶλε πολιορκίᾳ καὶ τὸν ᾽Αλεὶμ σὺν τῷ uy ἀπέκτεινε. 


Sub idem tempus Alda, Georgii Abasgorum 16: 
guli quondam uxor, gente Alana, imperatori 89 ad- 
junxit; tradiditque Anacuphen arcem munitissi- 
mam. Cujus fllium Demetrium magistri dignitate 
ornavit imperator. Aliud quoque de Saracenis tro- 
peum statuit Carantenus predatum egressis, vin- 
ctosque 600 ad imperatorem misit. 


Hoc ipso mundi 6542 anno, die decima septima 
Februarii, terremotus Syriae urbes afflixit. Oreste 
porro abrogatum imperium pedestribusque prefe- 
ctus copiis Leo Opus,et in Italiam missus; classem 
ducere jussus Joannes, unus de cubiculariis Basilii 
imperatoris. Cum locuste aliquandiu Orientales es. 
gent depaste provincias, coacti sunt incole liberos 
suos divendere et in Thraciam migrare; quibus 
imperator terna in singulos nomismata largitus est, 
et domum redire jussit. 504 Interim locustas 
ventus vehemens corripuit inque Hellespontum ab- 
jecit, ubi in littus ejecte arenam operuerunt. ftefi- 
cit hic imperator etiam aqueductus, quibus in 
urbem aqua deducitur, et iis imposita castella, item 
alendis egrotis et pupillis destinatas domos, et 
quidquid terremotu lesum fuerat. [In summa, om. 
nibus bonis operibus incubuit. Interim morbo lento 
correptus est, capitis et barbe pilis defluentibus, 


Τότε δὴ xai ᾽Αλδὴ d Γεωργίου τοῦ )Αθασχοῦ 
qovi, τοῦ Ὑένους οὖσα τῶν ᾽Αλανῶν, προσεῤῥύη τῷ 
βασιλεῖ, παραδοῦσα καὶ τὸ ὀχυρώτατον φρούριον τὴν 
᾽Ανακουφήν) Ὡς τὸν υἱὸν Δημήτριον ὁ βασιλεὺς τῷ 
τῶν μαγίστρων τετίµηκεν ἀξιώματι. ἜἝστησε δὲ 
πάλιν κατὰ τῶν Σαραχηνῶν τρόπαιον ὁ Καραντη- 
νὸς, ἐξελθόντων ἐπὶ λεηλασίᾳ, καὶ δεσµίους ἐξακοσίους 
τῷ βασιλεῖ πέποµφε. 

Τούτῳ τῷ «gu B" ἔτει, ιζ Φεθρουαρίου μηνὸς, 
σεισμοῦ Ὑεγονότος xax ἔπαθον αἱ ἐν Συρίᾳ πό- 
λεις. Καὶ τοῦ ᾿Ορέστου δὲ παραλυθέντος τῆς ἀρχῆς 
Λέων μὲν ὁ λεγόμενος Ὥπος τοῦ πεζικοῦ στρατοῦ 
κατάρχειν ἐκπέμπεααι ἐν ᾿Ιταλίᾳ, τοῦ δὲ πλωίμου 
Ἰωάννης, εἷς ὢν τῶν θαλαμηπόλων Βασιλείου τοῦ 
βασιλέως. Τῆς δὲ ἀχρίδος ἐπὶ πολὺν χρόνον τὰ Ἐῷα 
διαφθειρούσης θέµατα ἠναγκάσθησαν οἱ ἔποικοι 
τούτων καὶ τὰ τέχνα πωλῄῆσαι καὶ ἐν Opjxn ἀποι- 
κισθΏναι' otc ἀνὰ τρἰα νοµίσµατα διδοὺς ἅπασιν ὁ 
βασιλεὺς ὑποστρέφειν οἴκαδε παρεσχεύασεν, ἕως ἡ 
ἀχρὶς ἀνέμῳ ἀρθεῖσα βιαίῳ εἰς τὸ τῆς Ἑλλησπόντου 
πεσοῦσα διεφθάρη πέλαγος xal ἐἑκθρασθεῖσα πρὸς 
τὸν αἰγιαλὸν τὴν παράλιον ψάμμον ἐκάλυψεν. 'O δὲ 
βασιλευς τούς τε τῶν ὑδάτων ὀλκοὺς (91) ἐπεμοιή- 
gato τοὺς τὸ ὕδωρ τῇ πόλει εἰσάγοντας, καὶ τὰς 
δεχοµένας τοῦτο καστέλλους (P. 733] καὶ τὸ λωθο- 
τροφεῖον (02) καὶ τὸ ὀρφανοτροφεῖον xai πάντας 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


90) Cujus mentum latius. GoAn. 

91) Ὁλκούς canales et aquarum longius deducta- 
rum subterraneos vel etiam erectos in aquaducti- 
bus iubos interpretor, καστέλλους ipsos aqusductum 


arcus et pontes, quibus superlabitur. GoAR. 

. (92) Forte que vooamus leprosaria aut lazareta, 
in quibus leprosi aluntur : solet enim λώθην pro 
lepra usurpare xas' ἐξοχήν, ut alias monui. Xrr. 


231 


τοὺς χαχῶς παθόντσς — [tv νας 
xi ἁπλῶς πάντων ἐπεμελεῖτο τῶν ἀγαθῶν ἔργων. 
Κόσῳ δὲ ypovig βάλλεται καὶ τριχοῤῥοςϊ Ὑένυν τε 
xi τὴν κόµην, κατεργασθεὶς, ὥς φασιν, ὑπὸ Ἰωάν 

vj) τοῦ μετὰ ταῦτα ὀρφα,οτρόφου. Οὗτος γὰρ à 
Ἰωάννης καὶ πρὸ τῆς βατι) zac ὑπηρετῶν τῷ "Po- 
μανῷ, ἄρτι τοῦ κράτους ἐπιθάντος αὐτοῦ μεγάλην 
ὀύναμιν ἔσχεν, σαν δὲ aoi καὶ ἕτεροι ἀδελφοὶν 
Μιχαήλ, Νικήτας, Κωνσταντινός τε xai Γεώργιος. 
λλλ’ οὔτος μὲν ὁ Ἰωάννης καὶ Κωνσταντῖνος καὶ 
Γεώργιος ὑπῆρχον εὐνοῦχοι, ἀγυρτικὴν µετιόντες 
τέχνην (93), ὁ δὲ Νικήτας εἶχε μὲν τὰ παιδογόνα και 
τὸν πρῶτον ἤδη ἐπήνβει ἴουλον, ὁ δὲ Μιχαἡλ τῆς 
ἀνδριχῆς ὥδη ἡλικίας ἁπτόμενος εὐπρεπέστατος ἦν 
τὴν ὄψιν. ἼἈμϕω δὲ τὴν ἀργυραμοιθικὴν µετῄεσαν 
ἐπιστήμην χαὶ τὰ ἀργύρια ἐκιθδήλευον. Τούτους 
οἰχειωθέντας ἅπαντας τῷ βασιλεῖ διὰ τοῦ Ἰωάννου 
ἡ τύχη, τὴν μέλλουσαν καταλήψεσθαι δυναστείαν 
αὐτοὺς ὑποδηλοῦσα, ἐπὶ μέγα διὰ παντὸς ἑξηρε 
ὀυνάμεως' ol τε γὰρ ἄλλοι ἐν διαφόροις ἀρχαῖς ἐξ- 
Ἱτάζοντο, xal ὁ Μιχαὴλ ὑπὸ τοῦ βασιλέως ἄρχων 
προὐθέθλητο τοῦ πανθέου (94). Πρὸς τοῦτον ἡ βα- 
σιλὶς ἔρωτα δαιμονιώδη σχοῦσα καὶ μανικὸν, xal 
κρυφίους ἐντυχίας ποιησαµένη, σκοτίως ἐπεμίγνυτο. 
Διὸ καὶ, φασὶ, χρονίοις φαρµάχοις κατεργασθεὶς ὁ 
βασιλεὺς θυμαλγέσι νόσοις ἐσφαχελίζετο, καιρὸν 
ἐπιζητούστης τῆς ᾖβασιλίδος τοῦ τὸν βασιλέα μὲν 
ἀποσκευάσασθχι ἀνοπονοήτως, τὸν Μιχαὴἡλ δὲ εἰς τὸν 
Βασίλειον θρόνον ἀναγαγεῖν. "Ogsv καὶ φαρµάκοις, 
ὡς εἴρηται, οὐκ ὠκυμήροις, ἁλλὰ σχολαιότατον καὶ 
βᾳαδὺν ἐπάγουσι θάνατον χαταπραχθεὶς οἰκτρὸν xal 
ἐπώδυνον διήντλει τὸν βίον, κλινοπετὴς ὧν καὶ ὅλῃ 
Qoyü τὸν θάνατον ἐκκαλούμενος, Διήρχεσεν οὖν 
ἄχρι τῆς t& τοῦ ᾽Απριλλίου μηνὸς, τῆς β΄ ἱνδικτιῶ- 
νος, τοῦ cop ἔτους, Τότε δὲ xarà τὴν ἡμέραν τῆς 
ἁγίας μεγάλης πέμπτης τὴν διχνομὴν (95) τῆς τῶν 
συχχλἠτικῶν ποιησάµενος ῥόγας, καὶ ἐπιθυμήσας 
ληύσασθαι κατὰ τὸ ἐν τῷ µεγάλῳ παλατίῳ βαλανεῖον 
καὶ εἰσελθὼν οἰκτρῶς ἀποπνίγεται ὑπὸ τῶν περὶ τὸν 
Μ.χαλλ bv τῷ κολυµθήθρᾳ τοῦ λοετροῦ, βασιλεύσας 
ἐπ ἔτη € καὶ μῆνας « (90). Kal ταύτῃ τῇ νυκτὶ 
τῶν ἁγίων παθῶν φαλλομένων μηνύεται ὁ πατριὰρ- 
yns Αλέξιος ὑπὸ τοῦ βασιλέως ᾿Ρωμανοῦ τάχα 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


ἀπὸ τοῦ σεισμοῦ, À veneno, ut aiunt, ei ab Joanne 'propinato, qui 


238 


deinde pupillorum alumnus factus fuit, Is Joannes, 
cum etiam antequam imperator fieret Romano in- 
serviisset, rerum eo potito plurimum nactus fuerat 
potentie. Erant ei fratres Michaelus, Niceta, Con- 
stantinus et Georgius. Joannes, Constantinus 8ο 
Georgius spadones erant et circulatoriam exerce- 
bant artem. Nicete integro jam prima succresce- 
bat lanugo, Michaelus virilem attigerat etatem, 
formosissimus homo: uterque argentariam faciebat, 
et argentum adulterabant. Hi omnes in familiarita- 
tem imperatoris opera Joannis pervenerant ; eosque 
fortuna, ut de imperio quod in ipsos erat transla- 
tura premoneret, ad magnam evexerat potentium. 
Nam et reliqui diversos gessere magistratus, et Mi- 
chaelum imperator Partheo praefecit. Hujus Michaeli 
diro atque insano amoreimperatrix correpta arcanis 
colloquiis in 8055 adulterii cum eo consuetudinem 
pervenerat; utque huno, Romanum absque ulla fla- 
gitii suspicione amolita, imperatorem crearet, ma- 
3tum venenis, non iis celerem adferentibus interi- 
tum, sed lentissimis, ita confecit ut is durissimis 
excarnifloatus morbis miserandam toleraret atque 
traheret vitam, decumbens in lecto, nihilque aliud 
quam mortem optaret. Duravit usque ad 15 diem 
Aprilis indictionis secunde, anni 6542, quo die 
sancte magne quinte feris erat solemnitas. Ibi 
Romanus cum senatoribus dona (rogam vocant) di- 
stribuisset, et se lavandi causa in magnum palatii 
balneum contulisset, misere suffooatus est in solio 
balnei & Michaelo et ejus sociis, cum imperasset 
annos 5, menses 6. Eadem nocte, cum sacra passio 
caneretur, patriarcha Alexius quasi jubente Roma- 
no in palatium vocatur. Quo cum venisset, mortuum 
Romanum invenit. Et Zoe auro triclinio exornato 
in suggesto sedens Michaelum producit et a patri- 
archa contendit ut huno sibi maritum sacra com- 
precatione copulet. Attonito et voce oppressa hae- 
renti Joannes ac Zoe 50 aurilibras, totidemque 
clero largiuntur. Ita patriarche persuasum ut ma- 
trimonium hoc consecraret. Hoo modo interfectus 
Romanus, in monasterio $606 spectatissime a se 
condito sepelitur, ipso magne Parasceves die. 


ἀνελθεῖν ἓν τοῖς ἆνακτοροις καὶ ἀνελθὼν εὑρίσχει μὲν νεκρὸν τὸν ἄναντα “Ῥωμανὸν, τοῦ χρυσοτρικλί- 

νου δὲ χοσμηθέντος ἐπὶ βήματος καθίσασα ἡ Ζωὴ ἐξάγει τὸν Μιχαὴλ, καὶ τὸν πατριάρχην καταναγχά- 

ζει ἱερολογῆσαι τοῦτον αὗτῃ. Ὁ δὲ τῷ λόγῳ ἐκθαμθηθεὶς ἵστατο ἐννεὸς καὶ πρὸς τὴν ἱερολογίαν ἐν- 
XYLANDRI ET GOARI NOTE. 

93) Non sane hoc intelligo. Nam Joannes hic [) apparatu, Palmarum pervigilio peractam describit 


cubieularius fuit, nisi ante fortassis circumfora- 
neum questum fecit. Χγι,. — Circulatores vel cir- 
cumitores medici, περιοδευταί, huc. illuc curaturi, 
eireumcursantes, serpentes et venena circumferen- 
tes, quibus omni morborum generi remedia, gar- 
rulo verborum examine, se allaturos promittunt ; 
a quibus imperatoris τριχόῤῥοια, GoAR. ] 

(94) Quod fuerit officium Panthei prefeoto,nescio. 
Templi alicujus custodia videtur. χι. — Πανθεῶ- 
ται militie ministri, buccinatoribus juncti circa 
imperatoris mensam. Ἰάνθεον eorum turma apud 
anonymum Rigaltii et Meursii. GoAR. — — 

(95) Hanc donativi geu stipendii distributionem 
ge presente, propria imperatoris opera, solemni 


Luitprandus l. vi. Balaamon de illa se nihil prome- 
ritum conqueritur opusculo l vi Juris Grecoro- 
mani reperiendo. GoAn. 

(96) Ad Romani mortem adnotavit librarius, Ση- 
μειῶσαι δὲ ἐνταύθα xal τὸ τοῦ Θεολόγου λέχοντος, 
Πῶς γὰρ σώσει ἡ ἀλλοτρία, ὃν ἡ ἰδία ἀπώλε- 
σεν ; quod quo ipse retulerit aut quid huo faciat, 
non video. Nam Helena quidem extra culpam est, 
uxor Árgyri ; que quantum in ipsa fuit, maritum 
ultro solvens conjugium servavit, oculosque et im- 
perium is ei debebat. Sed in hoc Romano apparet 
quam Deo improbetur, cum ipsius constitutiones 
quocumque etiam pretextu necessitatis violantur. 

Yl. — 


239 GEORGII CIEÉDRENI 240 


εδοίαζεν. ᾽Αλλ) ὁ Ἰωάννης σὺν tfj Zo πεντήκοντα μὲν wpocioo λίτρας τῷ πατριάρχη, πεντήκοντα δὲ τῷ 
κληρῳ δοὺς ἔπεισεν ἱεροτελεστίας καταξιῶσαι αὐτούς. [Ῥ. 734] Τὸν ῥηθέντα δὲ τρόπον ἀναιρεθεὶς Ῥωμανὸς ὁ 
βασιλεὺς θάπτεται ἐν τῇ παρ) αὐτοῦ νεουργηθείσῄ τῆς περιθλέπτου (97) jov, κατ’ αὐτὴν τὴν ἁγίαν καὶ μεγάλην 


παρασχευήν. 


At vero Zoe cum in imperatorio solio Michaelum A 


collocasset, sperabat se loco viri et imperatoris 
mancipium ac famulum habituram, ideoque pater- 
nis eunuchis in aulam adscitis rem graviter aggre- 
diebatur. Sed perspicue ei omnia secus evenerunt. 
Etenim ,Joannes imperatoris frater, homo indu- 
strius atque efficax, simulatque in aulam venit, 
fratri suo metuens (movebatur enim Romani exem- 
plo) et eunuchos Auguste palatio ejecit et fidissi- 
mas ejus ancillas amovit, mulieres sibi genere pro- 
pinquas custodie Zoes adhibuit, ut jam neque agere 
quidquam ea vel magnum vel parvum ipsius injussu 
posset et omnes ejus conatus impedirentur, ac ne 
in balneum quidem nisi ipsius permissu venire 
posset ; omnique prorsus oblectatione spoliata fuit, 
Sio rebus in aula constitutis litteras per omnem im- 
perii ditionem emittit, omnibusque significat Ro- 
manum debitum nature persolvisse, Michaelum 
imperatorem designatum illo adhuc vivente ac per- 
mittente, et Zoe matrimonio junctum. Ad hoc om- 
nes sese inolinarunt, faustisque ominibus novo 
imperatori sunt gratulati. Solus patricius Constan- 
tinus Dalassenus domi degens $07 non tulit me- 
diocriter huno nuntium, sed abominatus est, atque 
&adeo miratus qua tandem ralione plebeius iste ac 
triobolaris homo omnibus aliis esset prelatus, cum 
exstarentplurimi prestantissimi ac familiis summis 
nali viri, ac dominus etimperator designatus, quod 
ut rescivit Joannes, tametsi, uti par erat, vehemen. 
ler perturbabatur, tamen quomodo istum in suam 
alliceret nassam cogitavit. Mittitur ergo ad Dalas- 
senum Ergodotes eunuchus, ad hujusmodi ministe- 
ria aptissimus, qui prestito acceptoque jurejurando 
eum ad imperatorem adduceret. Interea Joannes et 
senatum, primarios eorum ad sublimiores evehendo 
dignitates, suum facit, et muneribus ac largitioni- 
bus multitudinis benevolentiam captat, itaque om- 
nes subditos sibi conciliat. Displicuisse autem hec 
facta Deo satis ipsa exordia aperte docuerunt. Et- 
enim undecima hora sancte et magne Dominice 
grando impetu intolerabili delata non frugiferas 
modo sterilesque arbores confregit,sed etiam domos 
dejecit et templa ac segetes vitesque solo allisit. 
Itaque eo anno summa fui* sterilitas. Stella etiam 
Dominico qui Pascha insequitur die, hora nootis 
tertia, trajecit, fulgore suo luminibus omnium alia- 


'H Ζωὴ δὲ τὸν Μιχαὴλ ἐπὶ τὸν βασίλειον ἑνιδρύ- 
caca θρόνον φήφη μὲν ἀντὶ ἀνδρὸς καὶ βασιλέως 
δοῦλον xal διάκονον ἕξειν, καὶ ἤδη τοὺς πατρῴους 
εὐνούχους εἰσαγαγοῦσα εἷς τὰ ἀνάκτορα Ὑενναιότε- 
pov ἵπτετο τῶν πραγμάτων * ἀλλ) ἀπίθη πάντα 
ταύτῃ εἷς τοὐναντίον λαμπρῶς. Ὁ γὰρ τοῦ βασιλέως 
ἀδελφὸς Ἰωάννης, πρακτικὸς ἄνθρωπος Gv καὶ δρα- 
στήριος, dpa τε ἐπέθη τῶν βασιλείων, xal δεδιὼς 
περὶ τοῦ ἀδελφοῦ (δώρα γὰρ εἰς παράδειγµα τοῦ 
Ῥωμανοῦ) µή τι xal πάθῃ δεινὸν, τοὺς μὲν εὐνού- 
χους τῆς βασιλίδος καταθιθάζει τοῦ παλατίου xal 
τὰς Ἠπιστικωτάτας τῶν θεραπαινίδων αὖτῇ dmo- 
σχευάζεται, γυναίκας δὲ τῶν κατὰ γένος αὑτῷ προσ- 
Ἠκόντων φρουροὺς ἐφίστησι τῇ βασιλίδι καὶ φύλαχας. 
Καὶ οὐδὲν μικρὸν ἣ µέγα ἣν ὃ μὴ μετὰ Tuum αὖ- 
τοῦ διεπράττετο' περιπάτων τε γὰρ ἐκωλύετο xai 
βαλανείων οὐ μετεῖχε μὴ αὐτου ἐπιτρέψαντος, καὶ 
ὅλως περιῄρητο αὐτῇῃ πᾶσα ψυχαγωγία. Πάντα δὲ τὰ 
ἔνδον καταστησάµενος γράμματα κατὰ πάσης ἐκ- 
πέμπει τῆς οἰκουμένης, γνωρίζοντα τοῖς πᾶσιν ὡς 
c?» μὲν Ῥωμανὸς ὁ βασιλεὺς τὸ φυσικὸν ἀποδεδωχὼς 
χρέος, ἀνηγόρευται δὲ ὁ Μιχαἡλ βασιλεὺς ἔτι ζώντος 
ἐκείνου xal ἐπιτρέποντος, xai τῇ βασιλίδι συζεύ- 
Ίνυται. Πρὸς ἅπερ πάντες μὲν ὑπεχλίνοντο ol ἄλλοι, 
καὶ BV εὐφήμου φωνῆς τὸν νεὸν ἐμεγάλυνον βασιλέα" 
μόνος δὲ Κωνσταντῖνος πατρἰχιος ὁ Δαλασσηνὸς, 
οἴκαδε διατρίθων, οὐκ ἤνεγκε πράως τὴν ἀκοὴν, 
ἀλλὰ xal απεδυσπέτησε πρὸς τὰ φημιζόµενα, καὶ 
διὰ θαύματος ἦγε, πῶς πλείστων κἀγαθῶν ὅντων ἂν- 
δρῶν ἐξ οἴκων λαμπρῶν καὶ ἐπισήμου Ὑένους, χυ- 
δαῖος καὶ τριωθολιµαῖος ἄνθρωπος τῶν ἄλλων προ- 
τετίµητο πάντων xal δεσπότης xal βασιλεὺς ἀνηγό- 
ρευτο. Τοῦτο δὲ πυθόµενος ὁ Ἰωάννης ἐπλήσθη 
μὲν, ὡς εἰκὸς, θορύθου καὶ ταραχῆς, ἐμελέτα δὲ 
καὶ ἐσχέπτετο πῶς ἂν καὶ τόνδε τὸν ἄνδρα ὑπὸ τὴν 
ἑαυτοῦ θεῖτο σαγήνην. Καὶ δὴ στέλλεται πρὸς αὐτὸν 
εἴς τῶν εὐνούχων ὁ λεγόμενος Ἐργοδότης, ἐπιτή- 
δειος ὑπηρετεῖ, εἲς τὰ τοιαῦτα, ἐφ᾽ ᾧ ὄρχους δοῦναί 
τε xai λαθεῖν καὶ ἀγαγεῖν τὸν ἄνδρα ἐς βασιλέα. 
Καὶ à μὲν ἄπεισιν ἐς τὸν Δαλασσηνὸν, ὁ Ἰωάννης δὲ 
τήν τε σύγκλητον ὑπεποιεῖτο καὶ τὸ κοινὸν, καὶ τὴν 
τῶν πολλῶν ἐπεσπᾶτο εὔνοιαν, βαθμοῖς μὲν αὖ τοὺς 
τῆς συγκλήτου προὔχοντας ἀξιωμάτων ὑψῶν, δω- 
psv δὲ διανομαϊς καὶ χάρισι µειλισσόμενος τὸ χοινὸ», 
καὶ καθάπαξ οἰκειούμενος τὸ ὑπήκοον. Ὅτι δὲ μὴ 
ἀρεστὰ τὰ γεγονότα ἣν τῷ Osip, διεδείγθη τρανῶς 


rum stellarum officiens, ita ut multi opinarentur J) ix προοιµίων αὐτῶν [P. 735] κατὰ γὰρ τὴν ια 


solem oriri. Malus etiam daemon imperatorem 608 
invasit, neque ante finem vite missum fecit. Qui 
specioso nomine malum id volebant velare, insa- 


ὥραν τῆς ἁγίας xai μεγάλης Κυριακῆς γάλαζα κατ- 
ηνέχθη ἀφόρητος καὶ ῥαγδαία. ὡς συντριθῆναι μὴ 
µόνον τὰ δένδρα κάρπιµά τε καὶ ἄκαρπα, ἀλλὰ δῆτα 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(97) Id vocabulum nisi est, quod non puto, pro- 
prium, deest nomen dive in cujus honorem mona- 
sterium condiderit. Sed et infra in Calaphata est τῇ» 
περιθλεπτου µονῆς, non procul a Sigmate. Ceterum 
Michaelus hio imperator Paphlago tuit ; et in mer- 


gine habet epitheta ἀργυροπράτου, quod significat 
argento venditum, et δαιμονίῳ κατόχου, qui a malo 
esset occupatus genio, ut postea Cedrenus narrat. 


XYL. 


211 HISTOHIARUM COMPENDIUM. 242 


xai olxlac καταπεσεῖν καὶ ναοὺς xal τὰ λήϊα xal τὰς À nium animi appellabant : sane neque humanum . 
ἀμπέλους μέχρις ἑδάφους, ὡς ἐπισυμθῆναι κατὰ τοῦ- — neque divinum auxilium miserabilibus eum istis 
τον τὸν χρόνον παντοίων καρπῶν ἀφορίαν γενέσθαι. — cruciatibus 8ο torturis eripuit. 

Γέγονε δὲ xai χύσις ἁστέρος κατὰ τὴν Κυριακὴν τὴν μετὰ τὸ Πάσχα, περὶ ὥραν τρίτην τῆς νυκτὸς, τῇ : 
μαρμαρυγΏ τῆς λαμπρότητος τοὺς ἁστέρας πάντας κχαλύψαντος, ὡς xal δόχησιν παρασχεῖν τοῖς πολλοῖς 
ἡλίου ἀνατολῆς. Ἐλήφθη δὲ xal ὁ βασιλεὺς δαιμονίῳ' ὃ σεμνολογοῦντες οἱ περὶ τοῦτον μανικὸν ἀπεκάλουν 
νόσηµα, xal παρέμεινεν ἄχρι τέλους τῆς αὐτοῦ βιοτῆς, μήθ᾽ ὑπὸ θείας δτνάμεως μήθ᾽ ὑπὸ ἰατρῶν θεραπείαν 
λαθὼν, ἀλλ᾽ ἐλεεινῶς χατατεινόµενος καὶ βασανιζόµενος. 


"Aptt δὲ τοῦ ᾿Βργοδότου πρὸς τὸν Δαλασσηνὸν 
ἀφικομένου, πιστεῦσαι μὲν οὗτος τοῖς ὄρχοις xai σὺν 
αὐτῷ ἀπελθεῖν οὐκ ἠθέλησεν ἐν τῷ Βυζαντίῳ, τῶν 
τινα δὲ πἰμψας πιστοτάτων αὐτῷ ὄρκους τε ἀπήττσε 
µείζονας τοῦ µή τι παθεῖν χαλεπὸν, xal ἀπελθεῖν 
ἐπηγγείλατο. Ηέμπεται τοίνυν Κωνσταντῖνος ὁ Φα- 
γἶτζης εὐνοῦχος, ἄνθρωπος Παφλαγὼν xal συνήθης 
τῷ βασιλεῖ, τά τε τίµια ἐπαγόμενος ξύλα xai τὸ 


ἅγιον ἐκμαγεῖον καὶ τὴν πρὸς Αὔγσρον ἴδιόγραφον Β 


ἐπιστολὴν τοῦ Κυρίου xal Θεοῦ xal Σωτῆρος ἡμῶν 
Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ εἰχόνα τῆς ὑπεραγίας θεοτόχου" 
ὃς ἀπελθὼν, xal ὄρκους τῷ Κωνσταντίνῳ δοὺς καὶ 
λαδὼν, ἔρχεται μετ αὐτοῦ εἲς τὸ Βυζάντιον. Ἐλ- 
θόντα δὲ τοῦτον φιλοφρόνως ὁ βασιλεὺς ὐπεδέξατο, 
xai ἀνθύπατον τιµήσας καὶ δώροις µεγίστοις δεξιω- 
σάµενος ἀνέτως καὶ ἀδεῶς προσέταξε διάγειν ἐν τῷ 
ὄντι xatà τὰ Κύρου οἴκῳ αὐτοῦ, 


Τούτῳ τῷ χρόνῳ xai ἄλλο τι συνέθη ἀξιαφήγητον. 


Τῶν sl; παραχειμασίαν ἓν τῷ θέµατι τῶν Opqxnolov: 


διεσπαρµένων Βαράγγων (08) γυναῖκά τις ἐγχωρίαν 
εὑρὼν ἐπ᾽ ἐρημίας ἀπεπειρᾶτο τῆς σωφροσύνης αὖ- 
τῖς: ὡς δὲ οὐκ ἔπειθε, xal βίαν ἤδη ἐπῆγεν, ἡ δὲ τὸν 
ἀχινάχην (09) σπασαµένη τἀνδρὸς malti κατὰ xap- 
δίας τὸν βάρδαρον xal εὐθὺς ἀναιρεῖ. Τοῦ δὶ ἔργου 


Ceterum Dalassenus, Ergodata ad se veniente: 
credere ejus jurejurando et una Byzantium venire 
noluit : sed quemdam suorum fidelissimum misit, 
per quem sanclioribus sibi juramentis caveri pete- 
bat, eoque facto venturum se promittebat. Mittitur 
igitur ad Dalassenum Constantinus Phagitzes eu- 


' nuchus Paphlago, familiaris imperatoris, seoum 


ferens veneranda crucis ligna, et linteum Christi 
imaginem habens expressam, ac epistolam Serva- 
toris manu ad Augarum scriptam, ac imaginem 
Deipare. Is data acceptaque fide Dalassenum Cpo- 
lin secum perducit. Venientem imperator amice 
excepit, proconsulis honore dignatus est, ac donis 
amplissimis affecit, jussitque libere et absque me- 
tu in domo ipsius, que erat ad Cyri, degere. 


Accidit eo tempore aliud quidpiam memoratu 
dignum. Barangorum per provinciam Thracensium 
in hiberna dispersorum quidam mulierem indige- 
nam solam nactus de stupro appellavit, ac recusanti 
vim inferre aggressus est. Ea barbarum correpto 
viri acinace in cor ferit ac statim $09 necat. Quod 
factum cum per viciniam innotuisset, coivere caeteri 


διαδοθέντος ἐν τῇ περιχώρῳ συναθροισθέντες οἱ Bá- C Barangi, et mulierem coronavere, omnibus etiam 


payyo: τὴν τε γυναῖκα στεφανοῦσι, διδόντες αὐτῇ 
xai τὴν ἅπασαν οὐσίαν τοῦ β;αστοῦ, κἀκεῖνον ἄταφον 
ῥίπτουσι κατὰ τὸν τῶν βιοθανάτων vópov (1). Τὰ δὲ 
τῆς ἀχρίδος στρατόπεδα, ὡς ἤδη φθάσαντες εἴπομεν, 
χατὰ τὴν dv Ἑλλησπόντῳ αἰγιαλῖτιν ψάμμον δια- 
φθαρέντα αὖθις ἀνεφύη αὐτομάτως xal τὴν παράλιον 
τῆς Ἑλλησπόντου πάλιν κατέµαρπτε, xal ἐπὶ τρι- 
ετίαν ὅλην διετέλεσε χεραΐζοντα τὸ θέµα τῶν Opq- 
χησίων, xxi iv Περγάμῳ Ὑενόμενα διεφθάρη, θεασα- 
pívoo δὲ τινος πρότερον τῶν [P. 796] ὑὁπηρετουμένων 
τῷ ἐπισκόπῳ θέαµα οὐκ ὄὕναρ ἀλλ᾽ ὕπαρ (2). Ἑδόχει 
γὰρ ὁρᾷν εὐνοῦχόν τινα λευχείµονα, ἐξαστράπτοντα 
τὴν µορφήν. Καὶ ὃς τριῶν παραχειµένων ἔμπροσθεν 
αὐτοῦ σάχκων λῦσαι προσετάχθη τὸν ἕνα καὶ κχε- 
νῶσαι, εἶτα τὸν δεύτερον καὶ ἐφεξῆς τὸν τρίτον. Too 
δὲ ὡς ἐκελεύσθη ποιήσαντος, ὁ μὲν πρῶτος ὄφεις xal 
ἐχίξνας xai σχορπἰους ἐξέθρασεν, à δὲ δεύτερος φρύ- 
νους xai ἁἀσπίδας καὶ βασιλίσκους xal κεράστας καὶ 
ἕτερα ἰοθόλα, ὁ δὲ τρίτος κανθάρους καὶ σκνῖπας xal 


bonis ejus qui ipsam voluerat violare donatam : 
ipsum autem insepultum abjecerunt, ut lex jubet 
eos qui sibi mortem consciverunt. Interim examina 
locustarum que per Hellesponti arenam in littore 
sitam dispersa periisse docuimus, sponte sua re- 
vixerunt et omnia Hellesponti infestarunt ; cumque 
provinciam Thracensem per integrum triennium 
populata essent, apud Pergamum perierunt. Ante- 
quam id fleret, cuidam de ministris episcopi in- 
somnium. oblatum fuerat, prorsus rem ipsam re- 
presentans. Visus erat sibi videre eunuchum 
quemdam albis vestibus amictum, forma effulgente, 
qui tribus ipsi appositis saccis ordine eos juberetur 
aperire ac evacuare. Cumque id faceret, e primo 


[) vim serpentum, viperarum et scorpionum erupisse, 


ex altero rubetas, aspides,basiliscos, cerastas et a- 
lius venenatas bestias, ex tertio cantharides, culices, 
vespas aliaque aculeata animalia. Sibi cum ad spe- 
ctaculum obmutuisset, splendidum istum virum 


XYLANDRI ET GOARI NOT/E. 


(98) Ex Choniata apparet hos fuisse satellites seu 
stipatores imperatoris in bello, bipenniferos. Unde 
et qui fuerint nescire se aut saltem explicari velle 
librarius ostendit initio Stratiotici, ubi eorum fuit 
mentio. Xvr. 

(99) Suine mariti an Baraungi ? Xvr. 


(1) Verti, qui mortem sibi consciscunt, quod non 
puto omnibus violenta morte exstinctis hanc fuisse 
conditionem impositam ; sed ille sibi exitium asci- 
verat. Xvr. 

(2) Ex Homeri Odyss. T, 549. X vr. 


943 GEORGII CEDRENI : 9244 


proxime adstitisse, ao dixisse : « Heo vobis acci- À σφῆκας χαΐ «wa ἄλλα τῶν ὀπισθοχέντρων ζώων' 


dere et evenient ob violata Dei mandata et impium 
facinus in imperatorem Romanum ejusque conju- 
gem perpetratum. » 


Καὶ ὁ μὲν ἐπὶ τῷ θεάµατι ἵστατο ἐννεὸς, ὁ δὲ gui- 
δρὸς ἐκεῖνος ἀνὴρ ἔγγιστα παραστησάµενος αὐτὸν, 
«Ταῦτα, ἔφη, ἐπῆλθέ τε καὶ ἐλεύσεται ἓφ᾽ ὑμᾶς δ.ὰ 


τὴν παράθασιν τῶν τοῦ θεοῦ ἐντολῶν καὶ τὸ γενόµενον ἀνόσιον ἔργον εἴς τε τὸν βασιλέα Ῥωμανὸν καὶ εἰς τὴν 


αὐτοῦ χοίτην. » Καὶ ταῦτα μὲν συνηνέχθη τῇδε. 

δ10 Ceterum Michaelo et a malo demone infe- 
stato et alioquin ignavo nomen et figura imperatoris 
aderant, rerum civilium bellicarumque administra- 
tio omnis in manu erat Joannis. Πο statim Nicetam 
- fratrem suum ,Antiochie ducem designat; quem 
ad se venientem Antiocheni non admiserunt in ur- 
bem, metuentes ne is in ipsos gravius aliquid sta- 
tueret, quod paulo ante Salibas quidam tributum 
exigere ab ipsis jussus cum asperius homines tra- 
ctaret, & populo fuerat interfectus. Veniam tamen 
ejus facti impunitatemque jurejurando addito pro- 
mittenti portas aperuerunt. Nicetas admissus et 
urbe potitus, nihil aut parum datam curans fidem, 
viros circiter centum capitibus truncavit et in pa- 
los suffixit ; undecim porro viros primarios et opu- 
lentissimos ac genere illustres, quorum princeps 
Elpidius patricius, bonis eorum publicatis vinctos 
Byzantium misit ; scripsitque Joanni fratri non 
ob cedem Salibse, sed ob benevolentiam in Dalas- 
senum, urbis ingressu se fuisse prohibitum. Hoc 
jam ante conceptam de Dalasseno suspicionem veluti 
scintillam quamdamsopitam exoitavitignemque uc- 
cendit.Illicoigitur Dalassenusad imperatorem addu- 
citur, et tertiadieAugusti, indictione 5 «$1 secunda, 


in Platam insulam relegatur; et gener ejüs Cons- C 


tantinus Ducas in turrim quamdam conjicitur, quod 
vociferaretur injuste hec fieri et violari jusjurandum 
ostenderet Deumque testaretur. Propter eumdem 
etiam Gudelis Baiani, et Probate, virorum nobi- 
liom ao divitum, in Asia minori natorum, bona 
publicata et Constantino imperatoris fratri addicta 
sunt. Quin et Simeon protovestiarius, unus de mi- 
nistris Constantini imperatoris, quod ista non pro- 
baret injuriamque fleri Dalasseno et infringi jura- 
mentum clamaret, aula et urbe ejectus, cum ad 
Olympum venisset, in monasterio 8 se condito 
monachus est factus. 


Μιχαλλ δὲ ὁ βασιλεὺς ὑπό τε τῆς δαιμονίας νόσου 
εἰργόμενος, xai ἄλλως πρὸς µεταχείρησιν πραγµά- 
των νωθρός τις ὢν καὶ ἀμολὺς, σχῆμα uiv εἶχε της 
βασιλείας καὶ ὄνομα, f$ δὲ τῶν πραγμάτων ἑνέργεια 
ἅπασα πολιτικῶν τε xal στρατιωτικῶν ἐν ταῖς χερσ'ὶν 
ἦν τοῦ Ἰωάννου. Εὐθὺς οὖν προχειρίζεται τὸν αὐτοῦ 
ἀδελφὸν Νιχκήταν δοῦχα Αντιοχείας, ὃν ἀπελθόντα 
εἰσελθεῖν ἐν τῇ πόλει οὐ συνεχώρησαν οἱ ᾽Αντιοχεῖς: 
πρὸ μικροῦ γὰρ φορολόγος τις, Σαλίθας τὴν προσ- 
ηγορίαν, τὰ κατ’ αὐτοὺς ἐπιτετραμμένος xal βαρέως 
τοῖς ἀνθρώποις προσενηνεγµένος κτείνεται παρὰ τοῦ 
δήµου τῶν Αντιοχέων. Διὰ γοῦν τὸν τούτου φόνον, 
ἵνα µή τι xal ἀνήκεστον πάθωσαιν, οἱ ᾿Αντιοχεῖς δε- 
διότες ἀπέχλεισαν τῷ Νιχήτᾳ τὴν εἴσοδον. Ὄρχοις 
δὲ τούτου πιστωσαµένου ὡς ἀμνηστία χακῶν αὐτοῖς 
ἔσεται xal οὐδὲν οὐδεὶς πείσεται ἄχαρι διὰ τὸν τοῦ 
Σαλίθα φόνον, συγχωροῦσι τὴν εἴσοδον. Ὁ δὲ τῆς 
πόλεως ἐπειλημμένος xai Χύριος τῶν πραγμάτων 
γενόμενος, ὀλίγα ἢ οὐδὲν τῶν ὄρχων φροντίσας, ἀμφὶ 
μὲν τοὺς ἄνδρας p' ἀπέκτεινεν ἀποτεμών τε xal 
ἀνασκολοπίσας, ἔνδεχα δὲ τοὺς προῦὔχοντας ζαπλού- 
τους ἄνδρας καὶ Ὑένει περιφανεῖς δηµεύσας, ὧν 
κορυφαῖος ἣν ὁ πατρίκιος Ἐλπίδιος, δεσµίους ἐκπέμ- 
πει πρὸς τὸ Βυζάντιον, γράψας τῷ ἀδελφῷ Ἰωάννῃ 
μὴ διὰ τὸν τοῦ Σαλίθα qóvov κωλυθῆναι αὐτῷ τὴν 
εἲς τὴν πόλιν εἴσοδον, ἀλλὰ διὰ τὴν εἷς τὸν Δαλασ- 
σηνὸν εὔνοιαν. Τοῦτο τῆς προαποκειµένης ὑπονοίας 
κατὰ τοῦ Δαλασσηνοῦ τῷ Ἰωάννῃ ζώπυρον ἐγεγόνει 
καὶ εἷς πυρσὸν ἀνήπτετο. Καὶ εὐθὺς ἄγεται εἷς τὸν 
βασιλέα, καὶ κατὰ τὴν τρίτην τοῦ Λὑγούστου μηνὶς 
τῆς δευτέρας ἰνδικτιῶνος ἐν τῇ νήσῳ Πλάτῃ περ!- 
ορίζεται. Βάλλεται δὲ xai ἕν τινι πύργῳ ὁ ἐπὶ θυγατ2ὶ 
γαμθρὸς αὐτοῦ Κωνσταντῖνος ὁ Δοῦκας, ὅτιπερ Ex- 
εθοᾶτο τὴν ἁδιχίαν xal τὴν παράθασιν τῶν ὄρχων 
ἐξήλεγχε καὶ τὸν Θεὸν ἐμαρτύρετο. "Emagov δὲ 5: 
αὐτὸν καὶ ἄνδρες τρεῖς [Ρ' 797] τῶν ἐκ τῆς μικρᾶς 
᾿Ασίας εὐγενεῖς καὶ πλούσιοι, ὁ Γουδέλης, ὁ Βαϊανὸς 


καὶ ὁ λεγόμενος Προθατᾶς, δηµευθείσης τῆς oüclac αὐτῶν καὶ Κωνσταντίνῳ τῷ τοῦ βασιλέως ἀφορισθείσης 
ἁδελφῷ. Τότε xal Συμεὼν πρωτοθεστιάριος, ὁ τῶν θεραπόντων τοῦ βασιλέως εἷς Κωνσταντίνου, ὅτι μὴ 
ἠρέσκετο τοῖς δρωμένοις, ἀλλὰ τὴν εἰς τὸν Δαλασσηνὸν ἀδικίαν ἐπεθοᾶτο καὶ τὴν τῶν ὄρχων ἀθέτησιν τῶν βασι- 
λείων, διώκεται καὶ τῆς πόλεως, xày τῷ ᾿Ολύμπῳ γενόμενος τὴν κοσμικὴν ἀπίθετο τρίχα, καρεὶς iv τῷ παρ᾽ 


αὐτοῦ νεουργηθέντι µοναστηρίῳ, 


Eoderr anno per quadraginta dies terra conoussa [) Tip δ᾽ αὐτῷ ἔτει xal σεισμοῦ Ὑενοµένου χακῶς 


multi homines Hierosolymis perierunt, fanorum 
86 edium ruinis oppressi. Anno ab origine mundi 
6543, indiotione tertia, mense Septembri, ignea 
columna apparuit versus ortum, vertice ad meri- 
diem inclinante. Per eos ipsos dies et Saraceni 
Myra ceperunt, et Berroenses Chalepite' prefe- 
ctum ipsis ab imperatore missum expulPrunt ;, et 
Paneratius ÁAbasgus Romani imperatoris nimirum 
patrui uxoris sus, ulciscendi causa, pacem cum 
512? Romanis factam rescidit, arcesque et castella 


ἔπαθον τὰ Ἱεροσόλυμα, τεθνηκότων ἀνθρῶπων πολ- 
Ad ἐν τοῖς τῶν ἐκκλησιῶν καὶ τῶν οἰκιῶν συµπτώ- 
pao σειοµένης τῆς γῆς ἄχρι τεσσαράκοντα ἡμερῶν. 
Τῷ δὲ Σεπτεµθρίῳ μηνὶ τοῦ «σςφμΥ ἔτους , ἴνδι- 
κτιῶνος Υ’, στῦλος πυρὸς ἐφαίνετο κατὰ τὴν φαν, 
τὴν κορυφὴν χεχλιµένην φαίνων πρὸς µεσηµθρίαν. 
Καθ ἃς ἡμέρας xai ol Zapaxnvoi Ἴραν τὰ Μύρα. 
Ἐξεδίωξαν δὲ καὶ oi Βεῤῥοιαῖοι oi καὶ Χαλεπῖται 
τὸν παρὰ τοῦ βασιλέως πεμφςέντα αὐτοῖς ἁρμοστήν. 
Καὶ Παγχράτιος δὲ 6 ᾿Αθασγὸς, Ῥωμανὸν τὸν βα- 


249 


IlISTORIARUM COMPENDIUM. 


346 


σιλέία δῆθεν ἐχδιχῶν dq θεῖον τῆς γυναικὸς αὐτοῦ A pridemiisconcessarecuperavil; et Patzinace Istrum 


τήν τε πρὸς Ῥωμαίους εἱρήνην ἀπείπατο xal τὰ 
πρώην δοθέντα κάστρα (3) καὶ «φρούρια ἄἅπαντα 
ἀνεκτήσατο. Περαιωθέντες δὰ καὶ τὸν "Ίστρον οἱ 
Ηατζινάχκαι πᾶσαν ἑληΐσαντο τὴν Μυσίαν ἄχρι θὲεσ- 
σαλονίκης, καὶ τὰ τῶν "Αφρων πλοῖα τὰς Κυκλάδας 
οὐ μικρῶς ἐλυμήναντο. "Qv οὐδεμία φροντὶς ἦν τῷ 
Ἰωάννῃ, µόνην δ᾽ ἔμμονον ἀσχολίαν εἶχεν ὅπως ἂν ὁ 
Δαλασσηνὸς dag αλῶς ττροῖτο xal μὴ τὰς αὐτοῦ λαθοι 
διαδρὰς πλεκτάνας. Καὶ δῆτα μεταγαγὼν ἀπὰ τῆς 
νήσου Πλάτης αὐτὸν πόργῳ καθείργνυσιν ἀσφαλεῖ, 
ἐπιστήσας αὐτῷ φρουροὺς οὐκ ἀγεννεῖς. Μεταστὲλ- 
λεται δ᾽ ἐξ Ἔδεσσης καὶ Γεώργιον πατρίκιον τὸν 
Μανιάκην, καὶ τοὸτον μὲν ἄρχειν ἐκπέμπει τῆς ἄνω 
Μηδίας xal τῆς ᾿Λσπρακανίας (4), iv Ἐδέσσῃ δὲ 
πέμπει Αεοντα τὸν Λεπενδρηνόν, Ἕλκους δὲ διανεµο- 
piívoo τὸ τοῦ ὀρφανοτρόφου στόµα xal πάσης ἴατρι- 
κῆς τέχνης ἀπειρηχυίας, ὄναρ αὐτῷ ἐπιστὰς ὁ µἐγές 
lv θαύμασι Νιχόλαος ἤκειν ἐν Μύροις τὴ, ταχίστην 


transgressiuniversam Mysiam usqueThessalonicam 
populati sunt ; et Afrorum naves Cycladibus insu- 
lis non levia damnaintulerunt. Nihilhorum omnium 
cure Joanni fuit, in id unum intento ut Dalasse- 
num accurate custodiret, ne is se ipsius cassibus 
explicans subduceret. [taque eum ab insula in 
turrim transfert, custodibusque strenuis asservan- 
dum mandat. Georgium quoque Maniacen avocat 
Edessa, et praeficit Medie superiori, que et Áspra- 
cauia dicitur, misso Edessam Leone Lependreno. 
Cum autem ulcus orphanotrophi os depasceretur 
et medici de ope ferenda desBperassent, per insom- 
nium ei visus magnus miraculorum effector 
Nicolaus monuit ut quamprimum Myra iret, ibi 
sanitatem recepturus. Celerriine igitur eo profeotus, 
Nicolai clericos unguentis aliisque sumptuosia re- 
bue demeritus, metropolin Myra muro validissimo 
cinxit, morboque solutus rediit. 


ἔκέλευεν ὡς ἐχεῖσε τευξόµενον θεραπείας. 'O δὲ θᾶττον ἤ λόγος ixtict φοιτήσας, καὶ μύροις καὶ ἅλ- 
λαις πολυτελείαις τὸν τοῦ μεγάλου θεῖον δεξιωσάµενος vov, καὶ τείχει περικλείσας ὀχυρωτάτῳ τὴν τῶν 


Μ.ρέων µητρόπολιν, θεραπείας τυχὼν ἐπάνεισιν ὑγιής. 

Νικήτα δὲ τοῦ στρατηγοῦντος ἐν ᾿Αντιοχείᾳ τῆς 
Συρίας καταστρέψαντος τὴν Σωὴν. ἅτερος τῶν ἆδελ- 
φῶν Ó Κωνσταντῖνος καθίσταται τούτου διάδοχος, 
καὶ Γεώργιος ὁ λοιπὸς πρωτοθεστιάριος γίνεται. τοῦ 
Συμεὼν, ὡς εἴπομεν, τὸ μοναδιχὸν ἐνδυσαμένου 
σχηµα. ἸἘλευθεροῖ δὲ xal τοὺς καθειργµένους 'Av- 
τιοχεῖς τῆς χρονίας καθείρξεως ὁ [P. 738] βασιλεὺς, 
ἀναγαγὼν καὶ πρὸς τὸ τοῦ Καΐσαρος περίοπτον ὕψος 
Μιχαἡλ τὸν τῆς ἑαυτοῦ ἁδελφΏῆς Μαρίας υἱόν. Ἅπο- 
χλαιόμενος δὲ xai τὴν sl; τὸν βασιλέα ᾿Ρωμανὸν 
ἄγρι τέλους διετέλεσεν ἁμαρτάδα, τὸν θεὸν ἱλασχό- 
µενος διὰ ἀγαθοεργιῶν xai τῶν εἷς τοὺς πένητας 
µεταδόσεων, µοναστήριἁ τε ἐκ καινῆς ἀνεχείρων 
xai μοναχοὺς ἐγκατοικίζων, καὶ ἄλλας πράξεις ἐπι- 
τελῶν οὗ µεµπτάς. Λὗται ὃ) ἂνῆσαν ἀνύσιμοι, si 
τήν τε βασιλείαν ἀπέῤῥιψε δι ἣν τὰ τοσαῦτα καχὰ 
xx! τὴν μµοιχαλίδα ἁπώσατο, xal xa0' ἑαυτὸν ἀπ. 
εχλαίετο τὴν ἁμαρτίαν. Τούτων δὲ μηδὲν πεπραχὼς, 
ἀλλ' ἐχείνᾳ τε συνὼν xal τῆς βασιλείας ὁλοσχερῶς 
ἀντεχόμενος χἀκ τῶν δηµοσίων καὶ xowüv τὰς δο- 


Mortuo Niceta Antioohice in Syria prefecto, fra- 
ter Constantinus sufficitur, et fratrum reliquus 
Georgius fit prolovestiarius, Simeone, ut diximus, 
monasticam vitam ingresso. Diuturnis etiam carce- 
ribusimperator $1 8 Antochenosemittit. Et Michae- 
lum Marie sororis sue fllium ad Cesaris culmen ex- 
tollit. Ad finem usque vite deflevit peccatum in Ho- 
mano uecato suum, bonis operibus et liberalitate 
in pauperes, Deum placans, et monasteria nova 
condendo et monachos in ea imponendo aliisque 
factis laudabilibus. Et profuissent ea utique, si et 
imperium deposuisset, ob que in ista prolapsus 
erat peccata, et adulteram repudiasset, ao priva- 
tus suum scelus deplorasset. Nuno ille nihil horum 
agens, sed et Zoes utens consuetudine, et impe- 
rium mordicus retinens, 8ο de publicis bonis ista 
qua videbantur beneficia largiens, hocque modo 
tamen se veniam consecuturum sperans, stultum 
et injustum esse putavit Deum, ut qui aliena pe- 
cunia poenitentiam redimi sineret. 


χούσας εὐποιίας ἀποπληρῶν, eig! ὑπολαμδάνων τυχεῖν συγχωρήσεως, ἀνόητον ἑλογίζετο τὸ θΘεῖον xal ἄδι- 


xov, ἀλλοτρίοις χρήµασιν ὠνούμενον τὴν µετάνοιχν. 


Tp δὲ copy ἔτει, ἰνδικτιῶνος y', Maly μηνὶ, Ὦ Eo quem diximus &nno, mense Maio, Afri et 


"Αφροι xal Σικελοὶ Χαταδραµόντε τὰς Κυκλάδας 
xal τὰ τοῦ θρᾳχησίου παράλια τελευταῖον χΧατεπολε- 
μήθησαν ὑπὸ τῶν ἐχεῖσε φυλαττόντων, xal πεντα- 
κόσιοι μὲν ζῶντες ὡς βασιλέα ἤχθησαν, οἱ δὲ λοιποὶ 
πάντις ἀνεσκολοπίσθησαν ἐν τῇ παραλίᾳ ἀπὸ 'Azpa- 
povíoo x«l µέχρι Στροθίλου. Πέμπει δὲ xal πρε- 
σθευτὴν ἐς Σικελίαν Ἰωάννης Γεώργιον τὸν Ηροθατᾶν, 
περὶ εἰρήνης διαλεξόµενον τῷ ταύτης ἀμηρεύοντι * 


Siculi Cyelades oramque Thracie incursionibus 
vexantes, ab eorum locorum prefectis devicti 
Bunt, et 500 vivi ad imperatorem perducti, reli- 
quis ad palos suffixis ab Atramytio usque ad Stro- 
belum. Misit etiam Joannes legatum Gregorium 
Probatam in Siciliaun ad ejus insule ameram, de 
pace tractaturum. Qui dextre confeoto negotio 
amere filium ad imperatorem 8'«$4 adduxit. Eo- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(3) Interpres arces; aptius urbes : urbes enim 
auctor frequentissime vocat xác:pa. Sic Beneven- 
tum, Capoam, Barium in superioribus. GoAn. 

,(A) Sic supra aliquoties. Nam hio Ῥαασπρακα- 
vía legitur, Baaspracania, mendose nimirum alte- 


rum. Certe in Monomacho et apud nostrum Bas- 
pracam, et apud Zonaram. a geminato, Baaspracan 
Media nominatur; et sic eliam in Cedreno deinceps 
legitur, ac Baaspracania. Orphanotrophus est Joan- 
nes imperatoris frater, sio et supra appellatus. XvL. 


241 


GEURGII CEDRENI 


218 


dem tempore hiatus in Bucellariis terre motum A ὃς ἀπελθὼν xal δεξιῶς διαλεχθεὶς, εἰληφὼς τὸν τοῦ 


gubsecutus est, et quinque integra absorpsit oppi- 
dula, parumque abfuit quin eo etiam periret Nice- 
phorus preses, eunuchus Constantini imperatoris, 
ibi tum degens. Is preter spem evitato periculo 
monachus factus est in Studiuno monasterio. 


Apolaphar Muchumetus Sicilie prefectus, fcedere 
cum imperatore icto, magisterio honoratur. Gum- 
que cum froter Apochapsus bello premeret, ad im- 
peratoris auxilium confugit. Mittitur ergo Geor- 
gius Maniaces patricius oum exercitu imperator in 
Longibardiam, atque una classis prefectus Bte- 
phanus patricius, maritus sororis imperatoris. 
Cum antcin Saraceni Afri et Siculi multis navigiis 
insulas oramque infestarent, Cibyrreotarum dux 
Coustantinus Chages classem eorum locorum in 
eos duxit ac fudit eos : 500 ad imperatorem capti- 
vis missis, reliquos in mare deimersait. Orto deinde 
intolerabili gelu et Istro glacie durato, Patzinace 
eum transgressi Mysiam et Thraciam usque ad Ma- 
cedoniam non leviter vexarunt. Locuste quoque 
Thracie frugibus nocuerunt. 


ἀμπρᾶ vlov ἤγαγεν εἲς τὸν βασιλέα. Κατὰ τοῦτον τὸν 
χρόνον χάσµατα γέγονεν ἐν Βουχελλαρίοις σεισμοῦ 
γεγονότος, xai κατεπόβησαν ὀλόχληρα χωρία πέντε. 
Ἔνθα συνέθη καὶ Νικηφόρον πρόεδρον τὸν Κωνστον- 
τίνου τοῦ βασιλέως εὐνοῦχον διατρίθοντα μικροῦ δεῖν 
κινδυνεῦσαι, διαφυγόντα δὲ παρ) ἐλπίδα «vv κίνδυνον 
ἀποχκαρῆναι μοναχὸν ἐν τῇ μονῷ τῶν Στουδίου. 
᾽Απολάφαρ δὲ Μουχούμετ ὁ Σικελίας ἄρχων, ἁμαι- 
χμίαν μετὰ τοῦ βασιλέως θέµενος, ἐτιμήθη µάγι- 
στρος. Too δὲ ἀδελφοῦ αὐτοῦ ᾽Απόχαψ ἀντάραντος 
αὐτῷ µκατισχυόµενος εἷς τὴν ᾖβσσιλέως βοήθειαν 
καταφεύγει. Καὶ δὴ στέλλεται μετὰ δυνάµεως ἐν 
Λογγιθαρδίᾳ Γεώργιος πατρίχιος ὁ Μανιάχης στρατ- 
ηγὸς αὐτοχράτωρ, σὺν αὐσῷ δὲ καὶ ἄρχων τοῦ στό- 
λου Στέφανος ὁ πατρίκιος ὁ ἐπ᾽ ἀἁδελφῃ γαμθρὸς 
τοῦ βασιλέως. Σαρακηνῶν δὲ "Αφρων καὶ Σιχελῶν 
μετὰ σκαφῶν οὖκ ὀλίγων ἐπιδραμόντων τὰς νήσους 
καὶ τὴν παράλιον, ὁ Κιθυῤῥαιωτῶν στρατηγὸς Κων- 
σταντῖνος 6 Xayà συμπλαχεὶς αὐτοῖς μετὰ τοῦ ἐγχω- 
plou στόλου ἐτρέψατο κατὰ κράτος, xai πενταχο- 
clou; μὲν αἰχμαλώτους πέμπει τῷ βασιλεῖ, τοὺς δὲ 
Ἀοιποὺς χατεπόντισεν, ᾿᾽Αφερήτου δὲ παγετοῦ evo- 
µένου xal τοῦ "Ιστρου κρυσταλλωθέντος ol Πατζι- 


νάχαι περαιωθέντες οὐ μικρῶς τὴν Μυσίαν καὶ θρῴκην μέχρι Μαχεδονίας ἑκάχωσαν, Ἔπηλθε δὲ πάλ.ν 
ἀχρὶς τοῖς θρᾳχησίοις, [P. 739] xal κακῶς διέβετο τοὺς καρποὺς. 


Anno ab origine mundi 6544, indictione quarta, 
verno tempore Paizinace ter impressionem fece- 
runt in Romanam ditionem, obviis $5188 omnibus 
excisis, et quoscunque cepissent,nullius habita eta- 
tis ratione, interfectis, ineffabilibus cruciatibus in 
captivos debacchati. Vivos quoque cepere quinque 
ductores, Joannem Dermocaitam, Bardam Petzem, 
Leonem Chalcobubam, Constantinum Pterotum et 
Michaelum Strabotricarem. Mortui sunt etiam Ros- 
sorum principes Nosisthlabus et Hierosthlabus. Et 
Serbia, que morte Romani imperatoris jugum ex- 
cusseral, rursus imperio conjuncta est. Amere /Egy- 
pti amermumna mortuo, uxor ejus Christiane re- 
ligioni dedita cum filio legatos de pace ad impera- 
lorem mittit. Cujus is petitioni assentiens 30 an- 
norum pacem composuit. 


Indictione decima, mensis Decembris decimu 
octava die, hora noctis quarta, anno mundi 6545, 
terra motus tres exstiterunt, exigui duo, unus ve- 
hemens. Cum, ut diximus, Maniace successor 
Lependrenus Edessam tueretur, Arabes qui per 
Mesopotamiam erant, inita societate urbem eum 
adorti oppugnaverunt ; et vero cepissent, nisi Con- 
stantinus imperatoris frater, misso ab Antiochia 
satis valido auxilio, eam preter spem servasset. 
Quem imperator ob hoc facinus domesticum soho- 
larum $16 Orientis creavit. Idem imperator Anto- 
nium quoque Pachen eunuchum sibi genere propin- 
quum Nicomedie episcopum fecit, plane nihil 
episcopatu dignum halentem, et bovem(quod aiunt) 

.infantie in lingua gestantem. Cum autem siccitas 


Ti epp. ἔτει, ἰνδικτιῶνος ιδ”, διὰ τοῦ ἔαρος τρεῖ: 
εἰσθολὰς ποιησάµενοι ol Πατζινάκαι κατὰ Ῥωμαίων 
ἄρδην τὰ παρατυχόντα ἠφάνισαν, ἡθηδὸν τοὺς ἆλισκο- 
µένους ἀναιροῦντες καὶ τιµωρἰαις τοὺς αἰχμαλώτ,ως 
ὑποθάλλοντες ἀνεκδιηγήτοις. ElÀov δὲ xol στρατ- 
ηγοὺς πέντε ζωγρίας, Ἰωάννην τὸν Δερμοκαίτη», 
Βάρδαν τὸν Πέτξην, Λέοντα τὸν Χαλκοτούθην, Κω»- 
σταντῖνον τὸν ΗἩτερωτὸν καὶ τὸν Στραθοτριχάρτν 
Μιχαήλ. Ἐτελεύτησαν δὲ xai οἱ τῶν Ῥὼς ἄρχοντες, 
Νοσισθλάθος xal εροσθλάθος, καὶ ἄρχειν προεκρ:0η 
τῶν Ῥὼς συγγενἠὴς τῶν τελευτησάντων Ζινιαθλάθος. 
Καὶ ἡ Σερθία Ῥωμαίων ἀφηνιάσασα μετὰ θάνατον 
Ῥωμανοῦ τοῦ βασιλέως αὖθις ἑσπείσατο. "Apsp 9t 
τὸῦ τῆς Αἰγύπτου ἁμερμουμνῆ ᾖτελευτήσαντος. 7, 
γυνὴἡ αὐτοῦ Χριστιανὴ οὖσα διαπρεσθεύεται ἅμα τῷ 
Ol πρὸς βασιλέα περὶ εἰρήνης * ἧς ἀποδεζάμενος τὸν 
προαίρεσι ὁ µβασιλεὺς σπονδὰς τριακοντούτεις 
ἔθετο πετ’ αὐτῆς. 

Δεκεμθρίῳ δὲ μηνὶ, ἱνδικτιῶνος τε’ ἔτους epus 
κατὰ τὴν t τοῦ μηνὸς, περὶ τετάρτην (pav c, 
νυκτὸς, Ὑἰγόνασι σεισμοὶ τρεῖό, δύο μικροὶ καὶ εἶ 
µέγας. Γεωργίου δὲ πατρικίου τοῦ Mavidxm ἐξ 
Εδέσσης, ὡς εἴπομεν, µετατεθέντος xal τοῦ Λεπεν- 
δρηνοῦ ἐν αὐτζ ἄρχειν ταχθέντος, οἱ κατοικοῦντες 
τὴν ἹΜεσοποταμίαν "Άραθες κοινοπραγίαν θέμενοι 
ἐπῆλθον τῇ Ἐδέσσῃ καὶ ἐπολιόρχουν τὴν πόλιν. Kal 
μικροῦ δεῖν Ed) co, εἰ μὴ Κωνσταντῖνος ὁ τοῦ βασιλέως 
ἀδελφὸς βοήθειαν ἀποχρῶσαν εξ Αντιοχείας πεποµ.- 
φὼς ταύτην παρ᾽ ἐλπίδας ἑῤῥύσατο * ὃν ὁ βασιλεὺς 
τοῦ ἔργου ἀποδεξάμενος δοµέστικον προθάλλεται τῶν 
σχολῶν τῆς ᾿Ανατολῆς. Προχειρίςεται δὲ καὶ Νικομτ- 
δείας ἐπίσκοπος ᾿Αντώνιος ὁ Πάχης εὐνοῦχος, κατὰ 
γένος προσήχων τῷ βασιλεῖ, μηδὲν ἄξιον ἔχων ἐπι- 


l4] 4*5. ο 


ν 


249 HISTORIARUM COMPENDIUM. 250 


σχόπου. ἀλλὰ βοῦν ἀφωνίας ἐπὶ «5, γλώσσῃ φέρων. À fuisset magna et totis sex mensibus non potvisset, 
Λὐχμοῦ δὲ γενοµένου ὡς ἐπ µῆνας ὅλους YE μὴ  supplicatumesta fratribus imperatoris, gestantibus 
χαταῤῥαγῆναι ὑετὸν, λιτανείαν ἐποιήσαντο οἱ τοῦ — Joanne sucrum mandylium sive linteum, magno 
βασιλέως ἀδελφοὶ, ὁ μὲν Ἰωάννης βαστάζων τὸ &yvtov— domestico epistolam Christi ad Augarum, protove- 
μανδύλιον (5), ὁ μέγας δοµέστικος (6) τὴν πρὸς Αὔ- — stiario Georgio sacras cunarum fascias; peditesque 
αρον ἐπιστολὴν (7) τοῦ Χριστοῦ xal ὁ πρωτοθεστιά- — processerunt a magno palatio usque ad fanum Dei- 
ooc τὰ ἅγια σπάργανα" xal πεζῃ ὁδεύσαντε ἀπὸ — parse Blachernense. Aliud quoque supplicium a pa- 
τοῦ u&qáÀou παλατίου ἀφίκοντο ἄχρι τοῦ ναοῦ τῆς  triarcha peractum et clero. Sed non tantum non 
ὑπεραγίας Θεοτόκου τῶν Βλαχερνῶν. Ἐποίησε δὲ — pluit, verum et grando ingens delata arbores com- 
xal ἑτέραν λιτὴν (8) 6 πατριάρχης σὺν τῷ κλήρῳ. — minuit et tegulas domorum urbis. Cum autem in 
O5 µόνον δὲ οὐχ ἕθρεξεν, ἀλλὰ καὶ χάλαζα παµµιε- — urbe fame laboraretur, Joannes suis dimissis c 
qí0n« καταῤῥαγεῖσα συνέτριψε τὰ δένδρα xal τους — Peloponneso et Grecia modiorum frumenti 100000 
χεράµους τῆς πόλεως. Σιτοδείας δὲ χατασχούσης τὴν — coemit, iisque miserie civium opem tulit. 

πόλιν ἀποστείλας ὁ Ἰωάννης ἐξωνήσατο ἀπὸ Πελοποννήσου καὶ Ἑλλάδος σίτου χιλιάδας p', καὶ δι αὐτῶν τοὺς 
πολίτας παρεµυβήσατο. 

[P. 740] Ἐν δὲ Σ'κελίᾳ τῶν δύο ἀδελφῶν, ὡς ε- Β In Sicilia duobus, uti dictum est, fratribus dissi- 
pntat, στασιαζόντων καὶ τοῦ ᾿Απολάφαρ ὑπερισχύον- — dentibus, Apolapharo superante, alter Africte ame- 
τος, ἕτερος τῶν ἀἁδελφῶν τὸν τῆς Αφρικῆς ἅμερα — cam Umerum in auxilium vocat, quod is promisit ea 
Οὔμερ εἷς συνεργίαν xaÀst xal ὃς ὑπισχνεῖται συµ- — conditione ut sibi aliqua in Sicilia assignaretur 
µαχήσειν, εἰ χκατάσχεσιν dv τῇ νήσῳ λάθῃ τινά. — possessio. Atque hac conditione probata venit, et 
Πρόθύμως δὲ τοῦ Σικελοῦ xaraveócavioq εἷς τοῦτο — prelio vicit Apolapharum, quod nondum venerat 
ἀφιχνεῖται, xal συμπλακεὶς τῷ ᾿Απολάφαρ ἔτι δυ- — eo cum auxiliaribus copiis Maniaces. Victus ad 
νάµεως τῆς μετὰ τοῦ πατρικίου Γεωργίου ὑστερού- — $127 Leonem Opum Longibardie presidem confu- 
σης τοῦ Μανιάκη τῆς εἷς συμμµαχίαν τούτου πεµ- — git, ab eoque auxilium petit. Leo copiis suis, quan- 
Φθείσης, τρέπεται τοῦτον κατὰ κράτος. 'O δὲ πρὸς — tum presens tempus ferebat, contractis in Siciliam 
τὸν ἄρχοντα Λογγιθαρδίας καταφυγὼν Λέοντα τὸν — trajecit, ao sepius cum Afro duce inita pugna supe- 
Ὥπον fet βοήθειαν' xal ὅς fjv εἶχε δύναμιν ἐκ τοῦ rior discessit, ejusque vehementes retudit impetus. 
ππαρείκοντος συναθροίσας περαιοῦται εἲς Σικελίαν, — Posteacognito fratres pacem componere et insidiari 
xal πολλάχις συμθαλὼν τῷ τῶν "Αφρων ἀρχηγῷ xal — Romanis, rursusin Italiam trajecit, abductis secum 
ὑπερτερήσας ἀνέκοψε τοῦτον τῆς ἀσχέτου ὁρμῆς.  15millibus Romanorumoaptivis,qui deinde domum 
Εἶτα μαθὼν ὥς ol ἀδελφοὶ σπἑνδονται xai µάλλουσιν , liberi redierunt. Carthaginensis Umerus metu ho- 
ἐνωθέντες ἐπιθέσθαι "Ῥωπαίοις, διαπεραιοῦται πάλιν C stium liberatus, Siciliam secure ac summam per 
εἰς Ἰταλίαν, αἰχμαλώτων Ρωμαίων ἐμφὶ τὰς w' licentiam vexavit. 
χιλιάδας ἐν τοῖς πλοίοις συνεισελθόντων αὐτῷ καὶ ἀπελθόντων elc ᾿Ιταλίαν καὶ αὖθις οἶκαδς διαπερασάντων. 
Αδείας οὖν δραξάµενος ὁ Καρχηδόνιος ἐπέχειτο τῇ Σιχελίᾳ καὶ κατὰ πολλὴν ἄδειαν αὐτὴν ixspdite, Καὶ τὰ μὲν 
κατὰ Σιχελίαν εἶχεν οὕτως. 

Ἐκτόπως δὲ τοῦ Ἰωάννου τοῦ θρόνου τοῦ Κων- Interim cum patriarchatus Cpolitani amor absur- 
σταντινουπόλεως ἑἐρῶντος, χοινοπραγήσαντές ὁ τῆς — dus Joannem imperatoris fratrem cepisset, re com- 
Κυζίχου Δημήτριος, Αντώνιος ὁ Νἰχομηδείς, ó — municata episcopi, Demetrius Cyzici, Antonius 
τῆς Σίδης xal 'Ayxópac ol αὐτάδελφοι σὺν ἄλλοις — Nicomedite, Side et Ancyre fratres germani, cum 
µητροπολίταις ἐθουλεύσαντο τοῦ θρόνου καταγαχεῖν — aliis metropolitis consultaruntdeAlexio deturbando 
τὸν Αλέξιον xal ἀντ αὐτοῦ τὸν ᾿Ἰωάννην τῷ θρόνψ — eique sufficiendo Joanne. Ad eos Alexius et reliqua 
ἐγκαταστῆσαι . Πρὸς οὖὔν Αλέξιος ὁ πατριάρχης — ecclesie pars litteras dant, hoc signiflcantes : 
μετὰ τοῦ λοιποῦ μέρους τῆς Ἐκκλησίας µηνόματα p « Quando, ut vos dicitis, non suffragiis pontificum, 
ἐκπέμπει, δηλοῦντα « Ἐπειδὴ, ὥς φατε, οὐ ψήφῳ — sed jussu Basilii imperatoris ego hoo solium contra 
ἐρχιερέων, ἀλλὰ προστάξει Βασιλείου τοῦ βασιλέως — canones conscendi, agedum quos ego constitui 
ἱπέθην τοῦ θρόνου ἀκανονίστως, καθαιρεβήτωσαν — metropolitas Jam per 14 annos ac anni semissum 
οὕς ἐχειροτόνησα µητροπολίτας ἐπὶ ἔνδεχα πρὸς τῷ — Ecclesiam gubernans. deponantur ; anathema quo- 
ἡμίσει χρόνους τὴν ᾿Εκκλησίαν Ἰθύνας, ἀναθεματι- — que obuuntietur tribus imperatoribus quibus ego 
σθήτωσαν δὲ καὶ οὕς ἕστεψα τρεῖς βασιλεῖς, xal coronas imperii imposui. His factis cedo solium οἱ 
ἑξίσταμαι τῷ βουλομένῳψ τοῦ θρόνου. » Ταύτην Detá- — qui 888 vult succedere. » Hoc accepto nuntio, 
µενοι τὴν ἀγγελίαν ol περὶ τὸν Δημήτριον, xal — Demetrius cum sociis metu pudoreque confusi, 
αἰσχύνης καὶ δέους πλησθέντες (ἦσαν qàp οἱ πλείους — quod plerique ab ipso erant creati, nihil antiquius 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(5) Μανδύλιον, vulgo sudarium mantile. Άγιον Ὀδηί et alii τῶν ᾽Ανατολικῶν, τῶν Δυτικῶν xal τῶν 
ἐχραγεῖονυ vocavit nuper auctor, p. 735. Lexicon θρᾳχησἰίων. GoAR. - 
anonymum bibl. Reg. : μανδύλιον χειρόµακτρον, (7) Ἰδιόγραφον. Auctor ibid. Goan. - 
* (8) Xylander heretice et ambigue supplicium : 
(0) Primo hic in auctorelegitur, sub quo milita- plane et catholice processionem. Goan. 


251 


GEORGII CEDRENI 


silentio et quiete habuerunt; et ipse Joannes cu- À ὑπ' αὗτοῦ χειροτονηθέντες), ἡσπάσαντο σιωπὴν, καὶ 


piditatem soli patriarchae in posterum dimisit. 


Anno munni 6546, iudiclione 6, die Novembris 2, 
terremotus fuit cirea horam diei decimam, dura- 
vitque usque ad Januarium mensem. Fame etiam 
laboratum est per Thraciam, Macedoniam, Strymo- 
nem, Thessalonicam, et usque Thessaliam. Conque- 
rentibus autem Thessalonice clericis de Theophane 
metropolita, quod frumentum iis quod debebat non 
persolveret, imperator tum Thessalonice commo- 
rans hortatus episcopum est ne clericos iis que eis 
legitime debebantur defraudaret. Cumque is obs- 
treperel neque obtemperare vellet, statuit impera- 
tor cum íraude circumvenire et avaritiam ejus 
compescere. MitLit igitur quemdam suorum mini- 
Slrorum, mutuo sibi dari petens unum cente- 
narium donec sibi aurum Byzantio afferretur. In- 
terposito jurejur&ndo negavit episcopus habere 8e 
ultra triginta libras. Eo submoto imperator thesau- 
ros ipsius excussit, invenitque auri centenaria tri- 
ginta tria. De his persolvit clericis que α primo 
Theophanis arcbiepiscopatus anno in eum στο 
usque diem debebantur omnia, reliqua inter pau- 
percs dividit, et TLeophanem ecclesia abactum in 
quoddam predium deportat : episcopatum Prome- 
theo committit, mandatque ut Theophani alimenta 
prebeat isque privatus vivat. 


B 


λοιπὸν ὁ Ἰωάννης ἐπέσχε viv ἐπὶ τῇ κατασχέσει τοῦ 
θρόνου ὄρεξιν. 


Tp δὲ ςφμς ἔτει, ἱνδικτιῶνος ς’, ἡμέρᾳ Νοειμ- 
6ploo B', έγονε σεισμὸς περὶ ὥραν v τῆς ἡμέρας, 
xai διετέλεσεν ἡ YT, σειομένη ἄχρις ὅλου τοῦ 'Ja- 
νουαρίου μηνός. Γέγονε δὲ xai λιμὸς κατά τε θρή- 
xvn. xai Μακεδονίαν, Στρυμόνα xal θεσσαλονίκην, 
καὶ μέχρι θετταλίας, Ἱαταθοησάντων δὲ τῶν κλη- 
ριχῶν Θεσσαλονίκης Θεοφάνους τοῦ μητροπολίτου 
ὡς ἀποκρατοῦντος τὰς συνήθεις σιτήσεις αὐτῶν, ὁ 
βασιλεὺς τῇ θεσσαλονἰχτ ἑνδιατρίθων λόγοις παραι- 
νετικοῖς ἐκέχρητο πρὸς αὐτὸν, καὶ παρῄνει μὴ ἀπο- 
στερεῖν τὸν τῆς ἐκκλησίας λαὸν τῶν ἀπὸ νόµου σι- 
τηρεσίων . [Ῥ. 741) Toà Ok τραχυνοµένου καὶ μὴ 
ὑπείκοντος, ἔγνω δεῖν ὁ βασιλεὺς ἁπάτῃ περιελθεῖν 
αὐτὸν xal χολάσαι τὴν ἁπληστίαν αὐτοῦ. Πέμπε. 
οὖν τινα τῶν ὑπηρετούντων αὐτῷ, ἐξαιτῶν ἐκδανεῖ- 
cal οἱ κεντηνάριον iv, μέχρις ἂν ix Βυζαντίου χρυ- 
σίον διανοµισθείη. Ὅ δὲ ἐνωμότως ἀπηρνήσατο μὴ 
ἔχειν πλὴν τριάχοντα λιτρῶν. Καὶ τοῦτον μὲν ἔχπο, 
δὼν µεθίστησιν ὁ βασιλεὺς, ἀποστείλας δὲ xal τὰ 
ταμιεῖα αὐτοῦ διερευνησάµενος εὖὗρε Χχρυσίου κεν- 
τηνάρια τριάκοντα καὶ, τρία" ἐξ ὤν δίδωσι piv τοῖς 
χληρικοῖς τὰ ὀφειλόμενα ἀπὸ πρώτου ἔτους τῆς 
ἀρχιερωσύνης τοῦ Θεοφάνους ἕως τῆς ἐνεστώσης 
ὥρας, τὰ δὲ λοιπὰ πένησι διανέμει, καὶ τὸν µητρο- 
πολίτην ἑξωθεῖ τῆς ἐχχλησίας καὶ ἕν τινι xt pert 


περιορίζει. Ἐφίστησι δὲ Προμηθέα τῇ µητροπόλει, παρ’ οὗ καὶ οὗτος σιτηρέσια λαμθάνειν τετύπωτο καὶ καθ’ 


ἑαυτὸν διάχειν. 


Cum autem Pancratius Abasgie dominus vehe-  ἍἩαγκρατίου δὲ τοῦ ἐξουσιαστοῦ ᾿Αθασγίας σφο- 


menter urgeret Jasitam superiori Iberie principem, 
Joannes contra eum emittit Constantinum dome- 
sticum scholarum, fratrem suum, cum omnibus 
: orientalibus copiis, pollicitus ei missurum se Da- 
lassenum consiliarium ac collegam belli gerendi. 
Quod cum non fleret, re infecta domesticus dis- 
cessiL. 


Cum autem purgans medicamentum accepturus 
esset Joannes, Zoe Augusta oertior facta fldelissimi 
suorum eunuchorum Sguritze opera medicum non 
exiguis muneribus corrumpit, pollicita se eum ad 
vite summum splendorem et amplissimas divitias 
elaturam, si medicamento admisceat lethale vene- 


δρῶς ἐπικειμένου τῷ κατεπάνω "Ionplac τῷ Ἰασ[- 
τῃ, ὁ Ἰωάννης μετὰ τῶν ταγμάτων τῆς "Eu πάντων 
τὸν δοµέστικον Κωνσταντῖνον τῶν σχολῶν, τὸν αὖ- 
τοῦ ἀδελφὸν, ἐκπέμπει, καθυποσχόµενος συνεκπέµ.- 
qat. τούτῳ καὶ τὸν Δαλασσηνὸν, ὡς ἂν ἔχῃ τοῦτον 
σύμθουλον xal παραστάτην ἐν τοῖς πολέµοις. Τοῦτο 
δὲ οὐχ ἐποίησε, Χαι λοιπὸν ἄπρακτος ὁ δομέστικος 
ὑπενόστησε. 


Μέλλοντος δὲ τοῦ Ἰωάννου καθαρσίου μετασχεῖν 
φαρμάκου, Ὑνοῦσα τοῦτο Zu!) ἡ βασιλὶς διἁ τινος 
τῶν οἰχειοτάτων αὐτῃ εὐνούχων τοῦ λεγομένου 
Σγουρίτζη, δώροις ὀποφθείρει τὸν ζατρὸν οὐκ ὀλίγοις, 
ὑποσχομένη ἐς βίου τε περιφάνειαν ἄξειν αὐτὸν καὶ 
πλοότου ὑπεροχὴν, εἰ κχεράσει τῷ φαρμάχκῳ καὶ 


num. Sed puer quidam medici famulus Joanni in- D δηλητήριον. Ἡαιδαρίου δὲ τινος τῶν ὑπηρετουμένων 


sidias detexit ; iisque demonstratis medicus Antio- 
ohiam, que ei fuerat patria, relegatur, Constanti- 
nus Mucupela protospatharius, qui venenum mi- 
Bcuerat, urbe ejicitur, et de Augusta eo deteriores 
auctae suspiciones. 


6830 Ut in Siciliam appulit Georgius Maniaces, 
qui eam tenebant fratres, pace facta inter se co- 
nati sunt eum insula pellere adscito ex Africa au- 
xilio virorum 50000. Conflictum ad locum cui Re- 
mata nomen, et victi Carthaginenses, eorumque 
tanta edita strages ut sanguine amnem preeterfluen- 


E. 
«. 





τῷ ἰἱατρῷ μηνύσαντος τὸ σχευώρηµα τῷ Ἰωάννῃ, καὶ 
τῆς ἐπιθουλῆς ἐλεγχθείσης, ὁ μὲν ἱατρὸς slc. ᾽Αντιό- 
χειαν τὴν αὐτοῦ πατρίδα ἐξορίζεται,ὁ δὲ τὸ δηλητήριον 
συσκευασάµενος Κωνσταντῖνος πρωτοσπαθάριος ὁ Μου- 
κουπέλης ἐξωθεῖται τῆς πόλεως, xal ἡ βασιλὶς lv. ὅπο- 
ψίαις ἔχειτο µείζοσιν. 

"Aptt δὶ xal Γεωργίου πατριχίου τοῦ Mavidxa 
τὴν Σικελίαν χαταλαθόντος, ol ταύτης ἄρ.οντες καὶ 
αὐτάδελφοι σπεισάµενοι πρὸς ἀλλήλους ἔσπευδον 
ἀπελάσχι τοῦτον τῆς νήσου. Διὸ xal συμμαχίαν ἐξ 
Ἄφρικῆης µμετεπέμψαντο γιλιάδας πεντήχοντα  ἃς 
ἐλθούσης γίνεται συμθολὴ κραταιὰ κατὰ τὰ λεγό- 


233 


BISTORIARUM COMPENDIUM. 


254 


µενα Ῥήματα, καὶ τρέπεται χατὰ κράτος τοὺς À tem inundaret. Post base urbes Sicilie 13 cepit Geor- 


Καρχηδονίους ὁ Μανιάκης, τοσούτου γενοµένου φό- 


gius,paulatimque procedens totam insulam subegit. 


νου ὡς τὸν παραῤῥέοντα ποταμὸν πλημμυρῆσαι τῷ αἵματι, Μετὰ δὲ ταῦτα εἷλε πόλεις Σιχελικὰς t, καὶ χατὰ 


μιχρὸν προϊὼν πᾶσαν ἐχειρώσατο τὴν νῇσον. 

Tp δὲ «pue ἔτει, ἱνδικτιῶνος c, γέγονεν έπι- 
θουλὴ κατὰ τῆς πόλεως Ἐδίσσης, καὶ μικροῦ δεῖν 
ἑάλω, εἶ μὴ θεὸς διεσώσατο. Στρατηγοῦντος γὰρ 
ἓν αὐτῇ τοῦ πρωτοσπαθαρίου Βαρασθατζὲ τοῦ Ἴδη- 
ρος, [Ῥ. 742] ἄρχοντε τῶν ᾿Αράθων |1', ἱππεῖς 
ἔχοντες 9' καὶ χαµήλους φ’, χιθώτια φερούσας χίλια 
ἔνδοθεν ἔχοντα δισχιλίους ὁπλίτας, τὴν Ἔδεσσαν 
χατειλήφασι, Φάσχοντες ὡς βασιλέα ἀπιέναι δῶρα 
κοµίζοντες. "Hv δὲ αὗτοῖς ἡ ὁρμὴ ἔνδον τῆς πόλεως 
εἰσαγαγεῖν τὰ Χιθώτια xal νύκτωρ τοὺς ὁπλίτας 
ἐχθαλεῖν xal χατασχεῖν τὴν πδλιν. Ὁ δὲ στραττγὸς 
τοὺς μὲν ἄρχοντας φιλοφρόνως ἐδέξατο καὶ εἱστία, 


Eodem anno, indictione sexta, parum abfuit ne 
Edessa dolo caperetur, Deo ne id fieret impediente. 
Preerat urbi ei Barasbatzes lberus protospatha- 
rius. Accedunt ad eum Arabes primarii viri 12 cum 
equitibus 500 et totidem camelis arcas portantibus, 
in quibus duo armatorum millia latebant, seque ad 
imperatorem munerum offerendorum causa ire 
aiunt. Statuerant vero arcis in urbem illatis noctu 
milites promere et urbem occupare. Barasbatzes 
principes comiter accipit et convivium prebet, 
equites tamen et impedimenta in urbem non ad- 
mittit. Forte quidam Armenius mendicus cum ac- 


τοὺς δὲ Ἱππεῖς xal τὴν ἀποσχευὴν ἕξωθεν διαιτᾶσθαϊ Ὦ cessisset ubi Saraceni commorabantur, quemdam 


ἐκέλευσε. Πένης δὲ τις )Αρμένιος μεταιτῶν, ἔνθα 
πὑλίζοντο οἱ Σαραχηνοὶ Ὑενόμενος, Ἠκουσέ τινος 
τῶν ἐν τοῖς χιθωτίοις (δει γὰρ xal τὴν τῶν Σαρα- 
κηνῶν διάλεκτον) διερωτῶντός τινος ὅποι πάρεισι, 
καὶ ὁδραμὼν ἀπήγγειλε τῷ στρατηγῷ. Ὁ δὲ τοὺς 
ἄρχοντας ἐσθ[ειν ἑάσας ἐξῆλθε μεθ) ὁπλιτῶν, καὶ 
διαῤῥήξας τὰ κιθώτια καὶ τοὺς ὁπλίτας ἕνδον εὑρὼν 
ἅπαντας ἄρδην ἀπέσφαξε σὺν τοῖς ἱππεῦσι καὶ τοῖς 
χαμηλοχόμοις  εἶτα πρὸς τὴν πόλιν ὑποστρέψας 


eorum qui in arcis latebant audit ubinam essent 
quaerentem (nam eorum linguam norat), statimque 
ad urbis praefectum accurrens ὅ 33 id nuntiat. Is 
in copvivio relictis principibus cum suis armatis 
exit, direptisque arcis inventos Saracenos milites 
&ad unum omnes una cum equitibus et agasonibus 
occidit. Inde in urbem reversusde principibus unum 
precipuum,reliquis interfectis, manibus, auribus ac 
naso mutila,domumque reigestenuntium eum oaittit 


τοὺς μὲν ἔνδεχα τῶν ἁρχόντων ἀπέκτεινεν, ἕνα δὲ τὸν χρείττονα ἄγγελον τῶν γεγονότων ἐπ᾽ οἴκου ἀπέστειλεν, 


ἀποτεμὼν χεῖρας αὐτῷ xal ὧτα xal ῥῖνα. 

Tp δὲ cout ἔτει, ἱνδικτιῶνος C, ἐπιτείνων τὸ 
πρὸς τὸν Δαλασσηνὸν ἔχθος ὁ Ἰωάννης ὑπερορίζει 
xal θεοφάνην πατρἰχιον τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ, καὶ τὸν 
ἵτερον ἁδελφὸν αὐτοῦ τὸν πατρίχιον Ῥωμανὸν, καὶ 
᾿Αδριανὸν τὸν ἀνεψιὸν αὐτοῦ xal τοὺς λοιποὺς τοὺς 
κατὰ Ὑένος αὐτῷ ἑγγίζοντας, ἔσπευδε γὰρ ἄρδην 
ἀφανίσαι τὸ γένος αὐτοῦ. Μοριμώτατος δὲ ὢν πρὸς 
ἣν ἄν τις εἴποι xaxlav, πᾶσαν ἐφεῦρεν ὁδὸν ἀδι” 
xíac, προαβεὶς ἐπέχεινα τῶν δηµοσίων τελεσμάτων 
διδόναι ἕκαστον τῶν χωρίων ὑπὶρ ἀερικοῦ (0) κατὰ 
τὴν ποιότητα xai ἰσχὺν αὐτῶν, τῷ piv νομίσματα 
τέσσαρα, τῷ δὲ ἓξ ἄχρι τῶν εἴχοσι, καὶ ἄλλους πὀ- 
ρους αἰσχροὺς τοῦ κερδαλέου χάριν, οὓς καὶ κατα- 
λέγειν αἰσχόνη. Ὁ δὲ βασιλεὺς κατατεινόµενος ὑπὸ 
τοῦ δαίµονος xai μὴ εὑρίσχων ἐἑλευθερίαν, ἔπεμψεν 
ἐν πᾶπι τοῖς θέµασι καὶ dv ταῖς νήσοις τοῖς μὲν 
πρεσθυτέροις ἀνὰ νομίσματα δύο, τοῖς δὲ μοναχοῖς 
ἀνὰ γόµισµα ἵν. Ἐθάπτιζε (10) δὲ καὶ παϊΐδας 
ἀρτιχενεῖς, διδοὺς ἀνὰ νόμισμα fv καὶ µιλιαρίσια 
τέσσαρα. Λλλ᾽ οὐδὲν τούτων ὤνησεν αὐτόν μᾶλλον 
vip ἐπετείνετο τὸ καχὸν, συνεπιλαθοµένης xal νόσου 
ῥόρωπικῆς. Katà τοῦτον τὸν Ὑρόνον xal σεισμοὶ 


Ὑεγόνασι συνεχεῖς χαὶ ὄμθρων ἐπίκλυσις σφοδρά. 


Anno mondi 6547, indictione 7, Joannes aucto in 
Dalassenum odio Theophanem quoque patricium, 
fratrem ejus, et alterum ejus fratrem patricium, 
Romanum, et patruelem Adrianum reliquosque 
propinquos ejus relegat, totum ejus genus cupiense 


C medio tollere. Ut autem erat ad omnem nequitiam 


callidissimus, ita injustas conquirende pecunie 
multas inveniebat rationes. Nam ultra priora tri- 
buta, de quovis predio erarii loco dari jussit pro 
ratione babitus 4 aut 6 et usque ad 20 nomismata, 
aliosque turpes questus reperit, indignos relatu. 
Interim imperator a demone tortus, cum non in- 
veniret laxationem, in omnes provincias atque 
insulas misit presbyteriis singulis duo nomismata, 
monachis unum. Quin et recens natos isfantes 
baptizabat, in singulos dans nummum unum et 
quatuor miliarisia, Sed nihil horum ei profuit ; 
magisque intendebat se malum, accedente etiam 
hydrope. Eodem tempore ὤ 33 terra motus fuere 
continui el vehementes imbrium inundationes. Et 
in quibusdam provinciis obtinuit angire canine 
morbus, ita ut vivi mortuis efferendis non sgufflcc- 
rent. 


Ἐπεχράτησε δὲ xal Év τισι τῶν θεμάτων τὸ τῆς χυνάγχης νόσηµα, ὡς ἀδυνατεῖν τοὺς ζῶντας ἐκφέρειν τοὺς 


τεθνεώτας. 


ΧΥΙΑΝΡΗΕΒΙ ET GOARI NOTA. 


(9) Quid sit ἀερικόν, quod erarium, verbom de 
verbo, expressi, non assequor, et quid ponderis aut 
nomismatis hoo signum « denotet. Xvr. 

40) Non, puto, baptizabat, sed de sacro fonte 
sosoipiebat, quod pietatis non postremum opus 
Judicabet, eoque se & Deo sanitatem redempturum. 


Id obiter notandum duxi, in hoc et sequenti valde 
multa esse non satis consentientia apud nostrum et 
Zonaram. 9δ4 quia uterque jam in manibus erit 
hominum, nostrum non eat ea in has chartas ingo- 
rere. XvL. 


“ 


958 


GEORGII CEDRENI 


256 


Anro 6548, indictione 8, mensis Februarii 2, A «Φεθρουαρίου δὲ μηνὸς β’, ἱνδικτιῶνος η’, ἔτους 


terribilis fuit terremotus, et cum alia loca urbes- 
que afflixit, tum Smyrna fuit miserabile speocta- 
culum, collapsis pulcherrimis ejus ediflciis, mul- 
tis inhabitantium oppressis ruina. 


Ceterum dux Carthaginensis resumptis viribus, 
exercituque multo quam ante majore contraoto, 
rursum Siciliam petit et Maniacem expellere co- 
natur ; castrisque in supina quadam et aperta posi- 
tis planitie, cui nomen Dragine, de opportunita- 
tibus rei gerende cogitat. Hoc cognito Maniaces 
suos ei obviam ducit, mandato prius Stephano 
patrioio, sororis imperatoris marilo et classis, uf 
diximus, prefecto, ut diligenter oram maritimam 
custodiat,ne commissa pugna fugatus Carthaginen- 
gis furtim domum possit perfugere. Commissa pu- 
gna, ingens facta Carthaginensium strages, cesique 
ultra 50000. Dux ipse e prelio elapsus ad littus 
pervenit, conscensoque lembo custodibus Stephani 
non animadvertentibus domum evasit. /Egerrime 
hoc tulit Maniaces, Stephanumque 8223 ad se ve- 
nientem conviciis insectaius est, et seiromasta 
sublato aliquot in caput ejus plagas imposuit, 
socordem eum appellans et effeminatum 80 impe- 
ratoris commodorum proditorem. At Stephanus 
contumeliam hano non coneoquens mox ad Orpha- 
notrophon litteras dat, significans Maniacem res 
novas moliri adversus imperatorem. Itaque Mania- 
ces statim captivus adducitur Byzantium, et in 
carcerem conjicitur cum Basilio patricio Theo- 
dorocano. Totum autem rei gerende imperium 
Stephano mandatur, eique collega mittitur eunu- 
chus quidam Basilius prepositus Pediadites. Hi exi- 
guo temporis spatio rem totam pessumdederunt, 
per rapacitatem, ignaviam atque incuriam amissa 
Sicilia. Etenim Maniaces cum urbes Sicilie caperet, 
arces in iis condiderat easque justis presidiis mu- 
nierat, ne oppidani eas per insidias recipere pos- 
Bent. Eo autem in vinculis, ut docuimus, Byzan- 
tium abducto, Siculi incurie ducum Romanorum 
insultantes, ascilo a Carthaginensibus exercitu, 
expugnatis pr'esidiis arces ceperunt urbesqueomnes 
excepta Messana recuperarunt. Messanse preerat 
Catacalo, cognomine Ambustus, protospatharius 
et dux Armeniace legionis, Secum habens 300 
equites et 500 pedites. Siculi proinde cupientes ne 
scintillam quidem Romanorum 5224 in ea insula 
relinquere delitescentem, omnibus qui arma ferre 
possent collectis, et auxiliis Carthaginensium haud 
exiguis, Messanam obsident. Per triduum portas 
olausas tenuit Cataealo, neque ullum suorum 
egredi passus est : eoque timiditatis opinionem de 
se in snimis hostium excitavit. Ergo Saraceni se- 
cure palabant, 8ο dies noctesque vino, fistulis et 
cymbalis vacabant, itidem proxime insequente die 


se potituros urbe sperantes. Quarta die, qua de 


more Pentecoste celebratur, Ambustus securitatem 
et socordiam Saracenorum considerans, utque ii 


ςφµη’, Ὑέγονε σεισμὸς φριχκώδης, καὶ ἔπαθον μὲν 
καὶ ἄλλοι τόποι καὶ πόλεις, ἐγένετο δὲ ἡ Epópva 
ἐλεεινὸν θέαμα, χαταπεσόντων τῶν καλλίστων οἶχο- 
δοµηµάτων αὐτῆς xal πολλοὺς τῶν οἰκητόρων ἆνα- 
λωσάντων, 


[P. 743] Ἐν δὲ Σικελἰφ ἀναλαθὼν πάλιν ἑαυτὸν 
6 Καρχηδόνιος, καὶ δύναμιν πολλῷ µείζονα τῖς 
προτἐρας ἀθροίσας, ἔρχεται πρὸς Σικελίαν τὸν Μα- 
νιάχην ἐκχεῖθεν ἐξωθήσων. Καὶ στρατοπεδευσάµενες 
Ev τινι πεδιάδι ὑπτίᾳ καὶ ἀναπεπταμένῃ (Δραγῖνα: 
ἡ πεδιὰς ἐκαλεῖτο) ἑκαιροσκόπει τὸν πόλεμον. Τοῦτο 
δὲ μαθὼν ὁ Μανιάχης, ἄρας τὰς περὶ αὐτὸν δυναᾶ- 
μεις, ὑπαντιάζει, ἐπισχήψας πρότερον τῷ πατρι- 
xi Στεφάνῳ τῷ τοῦ βασιλέως γαμθρῷ, τοῦ στόλου, 
ὡς εἴπομεν, ἄρχοντι, ἀσφαλῶς τηρεῖν τὴν παράλιον, 
µή πως πολέμου κροτηθέντος τραπεὶς ὁ Καρχηδόνιος 
λάθῃ διαδρὰς xai οἴκαδε παλινοστήσῃ. Καὶ δὴ συµ- 
θαλὼν τρέπεται τοῦτον ἀνὰ κράτος. Καὶ πίπτει piv 
τῶν Αφρων πλῆθος ὑπὲρ τὰς ν΄ χιλιάδας, αὐτὸς δὲ 
ὁ τούτων ἄρχων διαδρὰς τὸν χίνδυνον ἔρχεται ἐν τῷ 
αἰγιαλῷ xai χελητίῳ ἐπιθὰς καὶ τὰς τοῦ Στεφάνου 
λαθὼν φυλαχὰς ἀπέδρασε πρὸς τὴν ἰδίαν χώραν. 
Ὅπερ μαθὼν ὁ Μανιάκης By. δεινῷ τε ἐποιεῖτο, xoi 
τὸν Στέφανον συμμἰξαντα τούτφ ὕθρεσίΥ τε ἀτόποις 
κατέχλυσε xai τὸν σειροµάστην ἀνατείνας ἔπαισεν 
αὐτὸν κατὰ τῆς κεφαλῆς οὖκ ὀλίγας, ῥάθυμον ἁπο- 
καλῶν καὶ ἄνανδρον xal τῶν τοῦ βασιλέως προδότιν 
πραγμάτων. 'O δὲ μὴ ἐνεγχὼν μετρίως τὸν προ 
πηλαχισμὸν καὶ τὴν ὕθριν γράµµατα πέµπει cayo 
πρὸς τὸν ὀρφανοτρόφον, μηνύοντα ὡς ἁπόστασιν εἴη 
μελετῶν ὁ Μανιάχης κατὰ τοῦ βασιλέως. Kal 6 
piv εὐθὺς δέσµιος elc τὴν βασιλίδα εἰσάγεται καὶ 
καθείργνυται σὺν Βασιλείῳ πατριχκίῳ τῷ θεοδωρο- 
χάνῳ, ἡ δὲ πᾶσα τῆς ἀρχῆς ἑξουσία ἐς τὸν Στέφανον 
μετατίθεται, συνεκπεμφθέντος αὐτῷ xal τινος εὖ - 
νούχου Βασιλείου πραιποσίτου τοῦ Πεδιαδίτου" οἵτινες 
οὐκ ἐν βραχεῖ τὰ πράγµατα διεφθάρκασιν, αἶσχρο- 
κερδείᾳ xai δειλίφ καὶ µῥᾳστώνῃ καταπροδόντες 
τὴν Σικελίαν. 'O γὰρ Μανιάκης αἱρῶν τὰς τῖς νή- 
σου πόλεις ἀχροπόλεις ἐν αὑταῖς ᾠκοδόμει καὶ φρου- 
ροὺς ἐφίστα τοὺς Ἰκανοὺς, ἵνα μὴ οἱ ἐγχώριοι δύ- 
ναιντ ἂν ἐξ ἐπιθουλῆς ἀνακτᾶσθαι τὰς πόλεις τού- 
του δὲ δεσµίου, ὡς εἴρηται, εἷς τὸ Βυζάντιον dv- 
αχθέντος, τῆς ὁλιγωρίας καὶ ῥᾳθομίας τῶν ἀρχόντων 
καταδραµόντες οἱ ἐγχώριοι, καὶ δύναμιν Καρχτδο- 
νίων προσειληφότες, ἐπιτίθενται ταῖς πόλεσι, καὶ 
τάς τε ἄχρας κχατέσχαψαν τὼν φρουρῶν κρατήσαν- 
τες, χαὶ τὰς πόλεις πάσας ἐπανεσώσαντο πλὴν Με- 
σήνης, ταύτην Ὑὰρ ἔλαχε φρουρεῖν ὁ πρωτοσπαθά - 
Ριος 6 καὶ τοῦ τάγματος ἄρχων τῶν )Αρμενιακῶν, 
Καταχαλὼν ὁ τὴν ἐπωνυμίαν Κεχαυμένος, τριακο- 
σίους ἱππότας ἔχων μεθ) ἑαυτοῦ καὶ πενταχοσίους 
πεζούς. Σπεύδοντες οὖν οἱ νησιῶται μηδὶ ζώπυρον 
ὑπολειφθῆναι Ῥωμαϊκῆς δυνάµεως ἐμφωλεῦον τῇ 
νήσῳ, Πάντα τὸν ὅπλον κινῆσαι δυνάµενον ἀθροί- 
σαντες χαὶ συμμαχιχὸν οὐκ ὀλίγον Καρχησονίων, 
ἀπελθόντες ἓν Μεσήνῃ τὴν πόλιν περιεστοἰχισαν. 
Τοῦ δὲ κλείσαντος τὰς πύλας ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας καὶ 


231 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


258 


μηδένἁ προπηδᾶν ἑῶντος τῆς τάφρο», [741] ἀλλὰ A nullam eorum quos obsederant rationem ducerent, 


ὀόχμσιν δειλίας παρεσχηχότος, καταφρονήσαντὲς ol 
Σαρακηνοὶ ἁἀδεῶς τε ἐσκεδάννυντο xal νύχτωρ καὶ 
μεθ) ἡμέραν iv πὀτοις καὶ αὐλοῖς xal χυµθάλοις 
ἦσαν, ὡς τάχα τῆς πόλεως ἐς τὴν αὔριον µελλούσης 
ἁλώσεσθαι. 'Hpiíog δὲ τετάρτῃ, καθ ἤν εἰώθαμεν 
ἐκτελεῖν τὴν Πεντηκοστὴν, χατανοήσας ὁ Ksxaupi- 
voc τὴν ἀμέλειαν xai ῥᾳθυμίαν τῶν Σαρακηνῶν, καὶ 
ὅτι ἓν πολλῇ ἁἀμεριμνίᾳ διάγουσιν οὐδένα λόγον τῶν 
ἐντὸς του τείχους ποιούµενοι, τὸν ἑαυτοῦ παραθαῤ- 
339vaq λαὸν xal τὴν ἀναίμακτον τοῖς ἱερεῦσιν ἔπιτε- 
λέσαι χελεύσας θυσίαν, καὶ τῶν θείων ἅμα πᾶσι µετ- 
εσχηκὼς μυστηρίων, περὶ ὥραν ἁρίστου τὰς τῆς 
πόλεως πύλας ἀναπετάσας προσρήγνυται μετὰ µι- 
ΐίστης ῥύμης τοῖς ἐναντίοις µεθύουσι xai xapr6a- 
ῥοῦσιν, αὐτὸς πρῶτος μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ ἐπὶ τὴν 
σκηνην ἐξιππασάμενος ᾿Απολάφαρ τοῦ τῆς νήσου 
ἁρχοντος. Kal οὗτος μὲν εὐθὺς ἀναιρεῖται, axpo- 
αφαλἠὴς ὑπὸ µίέθης ὑπάρχων, διαῤῥήγνυται δὲ καὶ 
i αὐτοῦ σκηνή * ἔπιπτον δὲ καὶ οἱ ἄλλοι τῶν Σαρα- 
χηνῶν κατὰ τὰς σωρείας ὑπὸ µέθης σφαλλόμενοι, 
χαὶ τῷ ἁπροσδοχήτῳ τῆς ἐπιβέσεως μηδ ὅλως 
πρὸς ἀλκὴν ἀποθλίψαι ἴσχύσαντες. Γίνεται οὖν 
τροπὴ ὅλου τοῦ στρατοπέδου, τῶν Σαραχηνῶν ὑπ) 
ἀλλήλων συµπατουµένων καὶ ἀναρουμένων, ὡς 


Buorum animos oratione confirmavit. Mandaloque 
Sacerdotibus ut rem sacram facerent, postquam 
ipse cum universis impertitus est sacrosanctis 
mysteriis, cirea horam prandii apertis urbis portis 
in hostes summo cum impetu irruit, ebrios et 
orapulà gravatos. Ipse Ambustus princeps cum 
suis eques ad tentorium Apolapharis insule pre- 
fecti tendit, eumque vino captum statim interfi- 
ciunt tentoriumque diripiunt. Sed et cumulatim ca- 
dunt reliqui Saraceni, et ob ebrietatem titubantes 
et ob improvisam rem de defensione nihil cogitan- 
tes. Igitur totis castris fugitur, ducibus Saraceno- 
rum se invicem obterenlibus atque inter(icientibus, 
ei campus cadaveribus obtegitur, $225 ac propin- 
qua convalles ac flumina replentur. Denique de tam 
multis millibus paucissimi Panormum fuga perve- 
niunt. Capta sunt castra auro et argento unio- 
nibusque et gemmis refertissima, quas dimensos 
esse modiis milites ferunt. ItaSicilia brevi tempore 
& Maniace in Romanorum potestatem redacta, 
exiguo spatio ob ignaviam et incuriam ducum ad 
Saracenos rediit, sola Messana, quomodo diximus, 
Romanis servata. Ceterum Stephanus et Pediadi- 
tes ex insula in Longibardiam profugerunt. 


πληρωθῆναι γεχρῶν c) πεδίον καὶ τὰς ἔγγιστα φάγαγγας καὶ τοὺς ποταμοὺς, ὡς ix τοσούτων μυριά- 
jw» ὀλίχους πάνυ iv Πανόρμῳ διασωθῆναι. Ἐλήφθη δὲ καὶ τὸ στρατόπεδον παν, χρυσοῦ καὶ ἀργόρου 
καὶ μαργάρων Ὑένον καὶ πολυτελῶν λίθων, οὓς, ὡς λέγεται, µεδίµνοις οἱ στρατιῶται διεµοιράσαντο. 
Καὶ οὕτω μὲν ἡ πᾶσα Σιχελία δ) ὀλίγου χειρωθεῖσα παρὰ τοῦ Μανιάχη, ἐν βραχεῖ χρόνφ ἀμελείᾳ καὶ 
Ἀαχότητι στρατηγῶν Ὑέγονε πάλιν ὑπὸ Σαρακηνοὺς, µόνης τῆς Μεσήνης πιριλειφθείσης xa0' ὃν τρόπον 
εἰρήκαµεν, τοῦ Στεφάνου καὶ τοῦ Πεδιαδίτου φυγόντων iv Λογγιδαρδίφ. Καὶ τὰ μὲν iv Σικελίᾳἐφέρετο 


ταύτῃ. 


'0O δὲ βασ.λεὺς Μιχαἠλ τῇ θεσσαλονίκῃ ὡς τὰ { 


πολλὰ διέτριδε, προσλιπαρῶν τῷ τάφῳ τοῦ καλλι- 
νίκου μάρτυρος Δημητρίου xdi ἁπαλλαγὴν εὐρέσθαι 
τῆς νόσου γλιχόμενος, Kal ἥπτετο μὲν τῶν πραγµά- 
των οὐδ ὁπωστιοῦν, ὅτι μὴ πᾶσα ἀνάγκη, ἐφέ- 
ρετο δὲ ἡ διοίκησις καὶ τῶν κοινῶν µεταχείρισις 
ὑπὸ Ἰωάννου * καὶ οὐδὲν εἶδος βέθηλον καὶ παράνο- 
μον ἐπινοίας παρεθείσθη ὃ μὴ ἐξεῦρεν sl; συντριµ- 
μὸν xai χάκωσιν τῶν ὑπὸ χεῖρα. Καταλέγειν δὲ 
ἕκαστον τούτων ἆθλος Ἡράκλειος. Kal διέχειντο 
πάντες ἄνθρωποι ὑπὸ τῆς βαρείας ταύτης τυραννί- 
δος ἀγόμενοι ἐπὶ πολὺ θεοκλυτοῦντες xal ἁπαλλα- 
qi» ἐξαιτούμενοι. Ἔσειε δὲ καὶ συνεχῶς ὁ θεὸς, 
xal δείµατα xai φόθητρα κατεῖχε τὴν οἰχουμένην, 
ἐν οὐρανῷ κομητῶν ἐπιτολαὶ, iv dip: ἄνεμοι καὶ 
ὄμθροι ῥαγδαῖοι, iv γῇ δὲ βρασμοὶ xal κλόνοι. 
Ἱαῦτα δὲ προεµήνυον, οἶμαι, τὴν μέλλουσαν ὅσον 
οὐδέπω γενέσθαι χαταστροφὴν τῶν τυράννων, 

[P. 745] Μαΐῳ δὲ μηνὶ τοῦ oum ἔτους, ἴνδι- 
Χτιῶνος η’, 1 ἁδιλφῆ τοῦ βασιλέως Μαρία, µήτηρ δὲ 
τοῦ Καΐσαρος, ἄπεισιν bv ᾿Εφέσῳ εἰς προσκύνησιν τοῦ 
ἠγακημένου. Καὶ ἐν τῷ διιεναι πολλὰ τῶν παραλόγως 
πραττομένων μαθοῦσα, ὑποστρέφασα εἷς τὸ βυζάν- 
τιον ἀπήγγειλε πάντα τῷ ἀδελφῷ Ἰωάννῃ, καὶ παρε- 
χάλει ἀναστολήν τινα γενέσθαι τῆς πονηρἰας * à δὲ μετὰ 
Ἱέλωτος αὐτὴν ἀπιπέμψατο, Ὑτναικεῖα φρονεῖν εἷ- 
Twv, καὶ ἀγνοεῖν ὅσων ἡ πολιτεία δεῖται 'Ῥωμαίων, 


Interim Michaelus imperator plerumque Thessa- 
lonice degebat, ad Demetrii Martyris sepulcrum 
commorans, ab eoque morbi profligationem pe- 
tens ; neque ulliue negotii, nisi summa compulsus 
necessitate, curam suscipiebat, omnium et totius 
rei publiceadministrationein Joannem incumbente. 
Nihil improbarum 8ο pessimarum fuit artium quod 
hic homo non excogitaret atque adbiberet ad pre- 
mendos vexandosque subditos. Et quidem omnia 
ejus flagitia referre Herculea fuerit erumna. Per 
longum tempus attriti hac tyrannide homines au- 
xilium Dei identidem et sublevationem poscebant. 
Sed et divinitus continentes terre concussiones 
edebantur, ac terribilium ostentorum plenus erat 
mundus, in ccelo cometis, in aere ventis atque ve- 
hementissimis imbribus, in ἄ 96 terra fragoribus 
8ο tremoribus exsistentibus. Que, ut judico, por- 
tendebant stalim tyrannos perituros. 


Hoc ipso anno, indictione 8, mense Maio, soror 
imperatoris Maria, Cessaris mater, Ephesum abiit 
adorandi Jounnis evangeliste causa, et cum in 
itinere multa vidisset improbe geri, reversa de iis 
omnibus ad fratrem Joannem retulit, hortataque 
est ut istas nequitias coerceret, quam ille irrisam 
dimisit, muliebriter sentire aiens, et nescire quam 
mulia ad rempublicam Romanam requirerentur, 
Idem cum sd imperatorem Thessalonice,utdixzimus, 


GEORGII CEDRENI 


260 


degentem auri centenaria decem mitteret, navis A Ἐν θεσσαλονίκῃ δὲ, ὡς εἴπομεν, τῷ βασιλεῖ διατρι- 


turbine venti correpta Illyricis allisa est littoribus 
et periit : aurum princeps Serborum Stephanus, 
qui οἱ Boisthlabus, abstulit. Is paulo ante ex urbe 
profugerat, et Serbiam occuparat pulso inde Theo- 
philo Erotico. Αἱ enim Joannes magistratus vena- 
les prostituens, ac omni injustitie frena laxans, 
innumeris calamitatibus orbem terrarum imple- 
vit, prefectis impune subditos expilantibus, et 
nemine prorsus in ea qua agebantur, animad- 
vertente. 


Imperator autem Thessalonice de amisso auro 
certior factus, Stephanum per litteras monet ut 
sibi suum mittat neque ultro belli causam 527 
prebeat. Ποο cum pro nihilo putaret Stephanus, 
Georgium Probatam spadonem cum exercitu ad- 
versus eum mittit imperator. Qui in Servia illapsus 
inconsiderate in locorum difflcultates et invias con- 
valles, toto exercitu amisso segre evasit. 


Hoc ipso anno et Bulgari defecerunt hac occa- 
sione: Petrus quidam Bulgarus, cognomento Delea- 
nus, servus cujusdam Cpolite, profugus ex urbe 
Bulgariam pervagando usque ad Morabum et Bele. 
grados pervenit, que sunt castella Pannonie trans 
Istrum sita, Turcice vicina ditioni; et filium se 
Romani, nepotem Samueli jactando gentem Bulga- 
ricam concitavit, que non ita pridem cervices jugo 


ϐοντι χρυσίου ὁ Ἰωάννης ἔπεμψε χεντηνάρια δέκα, 
ὑπὸ στροθίλων δὲ πνευμάτων ἁρπασθὲν τὸ πλοῖον 
τοῖς ]λλυρ,κοῖς προσεβῥάγη αἰγιαλοῖς xxt συνετρίθη * 
τὸ δὲ χρυσίον ἀφείλετο Στέφανος ὁ xal Βοϊσθλάδος, 
ὁ τῶν Σέρθων ἄρχων, πρὸ μικροῦ τῆς πόλεως ἄπο- 
δρὰς xa! τὸν τόπον τῶν Σέρθων χατεσχτκὼς, θεό- 
φιλον ἐκεῖθεν τὸν Ἔρωτιχον ἀπελάσας. Ὁ δ’ ωάν- 
νης ὤνιον προτιθέµενος τὰς ἀργὰς, καὶ πᾶσι χαλι- 
νὸν ἑνδιδοὺς ἁδικίας, µυρίων συμφορῶν ἐνέπλησε 
τὴν οἰκουμένην, ἀδεῶς τῶν κριτῶν φορολογούντων 
τοὺς ἐγχωρίους, καὶ μηδενὸς ἐπιστροφὴν ὅλως τι- 
θεµένου τῶν γινοµένων. | 

'O δὲ βασιλεὺς ἐν θεσσαλον/κῃ μαθὼν τὴν τοῦ 
χρυσίου ἀπώλειαν, Ὑράφει τῷ Στεφάνῳ ἐχπεμψαι 
πρὸς αὐτὸν τὸ ἴδιον xal μὴ θελῆσαι αὐθαίρετον 
ἀνελέσθχι πόλεμον. Too δὲ µηδεµίαν ποιησαµένου 
ἐπιστροφὴν, στρατὸν ὁ µβασιλεὺς ἐκπέμπει κατ 
αὐτοῦ, ἄρχοντα ὀἐκτομίαν Γεώρχιον ἔχοντα τὸν 
Ηροθατᾶν. Ὁ δὲ τὸν τόπον καταλαθὼν, καὶ δυσχω- 
plac καὶ φάραγξι καὶ δυσθάτοοις ἀπερισχέπτως 
ἐμπεσὼν τόποις, τὸ τε στράτευμα ὅλον ἀπώλεσε 
καὶ αὐτὸς δυσχερῶς διεσώθη. 

Τούτῳ τῷ ἔτει καὶ dj, ἀποστασία γέγονε Βουλγαρίας 
τοῦτον τὸν τρόπον Ἠξτρος τις Βούλγαρος, Δελεάνος 
τὴν προσηγορίαν, δοῦλος Βυζαντίου τινὸς ἀνδρός, 
ἀποδρὰς ix τῆς πόλεως ἐπλανᾶτο iv Ῥουλγαριᾳ, καὶ 
κατήντησεν ἄχρι Μωράθου καὶ Βελεγράδων (φρούρια 
δὲ ταῦτα τῆς Ἡαννονίας κατὰ τὴν περαἰαν τοῦ Ἵστρου 
διακείµενα καὶ γειτονοῦντα τῷ κρἆλῃ (11) Τουρκίας). 
καὶ υἱὸν ἑαυτὸν ἑφήμιζε Ῥωμανοῦ τοὺ υἱοῦ τοῦ 


subdiderat ac libertatem magnopere appetebat. Quo Ώ Σαμουἡλ, καὶ τὸ γένος ἀνέσειε τῶν Βουλγάρων, πρὸ 


factum ut fidem homini haberent, cumque regem 
Bulgarie designarent, et per Naissum ao Scupias 
primariam Bulgarie urbem eum circumducerent, 
faustis acclamationibus regem celebrantes, et Πο- 
manos in quos incidissent crudeliter interficientes. 
Id ubicomperit Basilius Synademus Dyrrachii pra- 
fectus, celeriter ejus loci copias in Deleanum du- 
xit, occurrendum ratus priusquam vires hoc incen- 
dium sumeret. Cum autem ad locum cui Debra 
nomen pervenisset, et dissensio ei quedam cum 
uno tribunorum militam Michaelo Dermocaita orta 
esset, apud imperatorem falso crimine alfectato 
5728 tyrannidis accusatur, privatusque magistratu 
Thessalonicam ducitur et in custodiam datur. Der- 
raocaites (hic enim ei succedere jussus fuit) impe- 
rite ac male gerens magistratum exiguo tempore 
omnia vertit. Expilati enim ab eo injuste, suisque 
equis et curribus spoliati aliisque rebus quas caras 
habebant, omnibus, contra eum insurgunt. Alqueis 
insidias sentiens sibi parari noctu effugit. Ipsi ergo 
ibi ab irato imperatore metuentes defleiunt palam, 
el quemdam de militibus prudentie ac fortitudinis 
note, Teichomerum nomine, imperatorem Bulga- 
rie constituunt. Due jam erant Bulgarorum factio- 


ὀλίγου τὸν τράχηλον ὑποθαλὸν τῇ δουλείᾳ καὶ λίαν 
ὁριγνώμενον ἐλευθερίας, Διὸ καὶ πιστεύσαντες τοῖς 
παρ᾽ αὐτοῦ λεγομένοις Βασιλέα τε αὐτὸν ἀναγορεύουσι 
Βουλγαρίας, καὶ ἄραντες bxeigev διά τε Ναϊσσου xai 
τῶν Σκχουπίων, τῆς µητροπόλεως Βουλγαρίας, ἵεντο 
ἀνακηρύττοντες καὶ ἀνευφημοῦντε τοῦτον, καὶ 
πάντα τὸν πχρευρεθέντα Ῥωμαῖον ἀνηλεῶς καὶ 
ἀπανθρώπως ἀναιροῦντες. "Omep μαθὼν Βασίλειος 
ὁ Συναδηνὸς, στρατηγὸς Δυῤῥαχίου τυγχάνιν, ἄρας 
τὰς ἐγχωρίους δυνάμεις ἔσπευδεν ἀπαντῆσαι τῷ 
Δελεάνῳ πρὶν ἤ ἐπὶ µέγα ἀρθῆναι τὸ καχὸν xai 
πυρχαϊὰν ἀναφθῆναι. Γενόµενος δὲ κατὰ τὴν λεγο- 
µένην Δέρθην, καὶ προσκρούσας νατά τι µετά 
τινος τῶν ὑποστρατήγων ἨΜιχαλλ τοῦ Δερμοκαίτου, 


D [746] διαθάλλεται ἐς βασιλέα ὡς μελετῶν τυραν- 


νίδα. Καὶ ὁ μὲν εὐθὺς παραλύεται τὴς ἀρχῆς καὶ ἓν 
θεσσαλονἰκτι ἀχθεὶς ἐν φυλαχῇ Βάλλεται, στρατηγεῖν 
δ) ἀντ᾽ αὐτοῦ προχειρίζεται ὁ Δερμοχαῖτης, ὃς 
ἀπείρως xal φαύλως διοικῶν τὴν ἀρχὴν ἐν βραχει 
Xpóvp τὰ πάντα ἀνξτρεψε. Πλεονεκτοὺμενοι γὰρ ol 
ὑπ αὐτὸν xal ἀδικούμενοι, xal τοὺς. ἑαυτῶς ἵππους 
καὶ τὰ ἅρματα (12) ἁθαιρούμενοι καὶ ἄλλο πᾶν ὅπερ 
ἦν αὐτοῖς άξιον λόγου, κατεξανίστανται τοῦ στρατη- 
γου. Αλλ’ ὁ μὲν, ὡς ᾖσθετο ἐπιθουλευόμενσς, νυχτὸς 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(11) Xylander ditioni ; verius regí : crales Bulga- 
rica lingua rez. Goan. 


(12) Arma jam significat, nom currus. Gon. 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


202 


διαλαθὼν ἔφυγεν oi δὲ τῷ ix βασιλέως δέει βαλ- A nes, altera Deleanum, Teichomerum altera regem 


λόμενοι ἀποστασίαν τε μελετῶσι xal τινα τῶν συν- 
όντων αὐὗτοῖς στρατιωτῶν, Τειχομηρὸν τοὔνομα, ἐπ᾽ 
ἀνδρίᾳ xal συνέσει µεμαρτυρημµένον, βασιλέα προ: 
χειρίζονται Βουλγαρίας . Καὶ λοιπὸν Ὑγεγόνασι δύο 
στάσεις Βορλγάρων, Ἡ μὲν τὸν Δελεάνον ἀνευφη - 
μοῦσα, θατέρα δὲ τὸν Τειχομµηρόν. ᾽Αλλ’ ὁ Αελεάνος 
γράμματα φιλικὰ πρὸς τὸν Τειχομηρβὸν γράψας καὶ 
ἐπὶ κοινοπραγίαν καλέσας, ἔπεισεν ἐλθεῖν, Ἐπεὶ δὲ 
ἠνώθη τὰ δύο συστήµατα τῶν Βουλγάρων, συγκα- 
λεσάμενος ἅπαντας ὁ Δελεάνος παρεκάλει, εἰ μὲν 
κεπληροφόρηνται ἀπὸ τοῦ Σαμουλλ ἕλχειν αὐτὸν τὴν 
σειρὰν καὶ ὑπ αὐτοῦ αἱροῦνται βασιλεύεσθαι, ἔχπο- 
ἑὼν ποιήσασθαι τὸν Τειχομηρὸν, εἰ ὃ) ἀπότροπον 
αὐτοῖς τοῦτο, αὐτὸν μὲν ἁποσχευᾶάσασθαι, ἄρχεσθαι 
δὶ ὑπὸ τοῦ Τειχομηροῦ. « Δύο γὰρ, φησὶν, ἐριθακοὺς 
µία λόχμη οὐ τρίφει, οὔτε µία χώρα εὐοδωθήσεται 
ὑπὸ δύο κυθερνωµένη ἀρχηγῶν. » Ταῦτα δὲ εἰπόντος 
αὐτοῦ θόρυδός τε Ίρθη πολὺς, καὶ µόνον αὐτὸν 
Βούλονται ἔχειν ἔφασαν αὐτοχράτορα ἀρχηγόν. Καὶ 
ἅια τῃ βουλῇῃ λίθους ἄραντες λιθολευστοῦσι τὸν 
ἆθλιον Τειχομηρόν. Καὶ ὁ μὲν ὡς dv ὀνείρῳ δόξας 


salutans. Ibi Delesnus Teichomerum, per litteras 
ad societatem invitatum ad se perirahit ; cumque 
in unum coiisssent copie, in concionem universis 
advocatis postulat ut. siquidem 86 a Samuelo pro- 
gnatum certo crederent ac 80 regem habere vellent, 
Teichomerum amoveant : sin id non videretur, se 
abdicare et regnum Teichomero permittere : ut 
enim duos erithacos unum orbustum non alit, sic 
unum regnum feliciter a duobus principibus admi- 
nistrari non posse. Hic eo fato grandis exoritur 
tumultus ; vociferatique se soli Deleano regnum de- 
ferre, illico lapidibus miserum illum et regno quasi 
perinsomnium $2399 potitumTeichomerumobruunt, 
Deleanus solus omnem nactus potestatem suas co- 
pias ud Thessalonicam contra imperatorem ducit. 
Sed hic incomposito agmine Byzantium abiit, om- 
nibus impediientis, ac quidquid erat auri, argenti 
8ο vestium, relictis. Atque ea Manuclus Ibaiza im- 
peratoris domesticus secum auferre et sequi jussus, 
acceptia iis, cum Cetonita quodam eunucho cubi- 
culario ad Deleanum transiit. 


ἄγξαι σὺν τῇ dpyi καταστρέφει xal τὴν ζωὴν, πᾶσα δὲ fj ἐξουσία µεθίσταται eq τὸν Δελεάνον. Οὗτος ὃ 


τὰς δυνάµεις ἄρας ἁπάσας ἀπῄει πρὸς 


θεσσαλονίχην 


κατὰ τοῦ βασιλέως. Ὅπερ μαθὼν ἐχεῖνος 


ἀσυντάκτως ὤχετο sic τὸ Βυζάντιον, χαταλιπὼν πᾶσαν τὴν ἀποσχκευὴν xal τὴν σχηνὴν xai ὅσον χρυ- 
σον ἦν xai ἄργυρος καὶ ὑφάσματα, ἅπερ λΜθνουὴλ ὁ Ἰθάτζης, φχειωμένος Qv τῷ βασιλεῖ, προσταχθεὶς 
ἀφελέσθαι καὶ ἑκαχολουθεῖν, ἀναλαθόμενος προσεχώρησε τῷ Δελεάνῳ μετὰ xal τινος Κοιτωνίτον, ἑνὸς τῶν 


θχλαμπόλων εὖν ούχων. 

Γέγονε δὲ καὶ αὐ (μὸς χατὰ τοῦτον τὸν χρόνον, ὡς 
σ/εδὸν ἀποξηρανθῆναι τὰς ἀφθόνους πηγὰς καὶ τοὺς 
ἀεννάλυος ποταμούς. ᾿Εγένετο δὲ xat ἐμπρησμὸς ἐν 
τῇ ᾿Εξαρτήσει, κατὰ τὴν ς τοῦ Αὐγούστου μηνὸς, 
καὶ ἐνεκρήσθηςαν al ἐκεῖσε Ἱστάμεναι πᾶσαι τριήρεις 
μετὰ τῆς ἑαυτῶν παρασκευῆς. 

'O δὲ Δελεάνος ἀποσκευασάμενος, ὡς εἴπομεν, τὸν 
Τειχομηβὸν xai πάντων τῶν πραγμάτων — x9ptoq 
χαταστὰς Ὑενναίως (evo τῶν ἔργων. Καὶ πρὀό- 
τερον μὲν ἀἁπλστείλας πλῆθος στρατηχὸν ἔχον τὸν 
λεγόμενον  Kxuxávov εἷλε τὸ Δυῤῥάχιον . "'Ami- 
στειλε δὲ καὶ στρατιὰν ἑτέραν ἐν “Ελλάδι, στρατη- 
Ῥυμένην ὑπ ᾿Ανθίμου' ᾖτινι ὑπαντιάσας ὁ 'AÀ- 
λακασσεὺς xal συµµίξας ἐν θΘήδαις τρέπεται, 
xai ἀναιρεῖται πλῆθος τῶν On6alov [Ρ. 747] πολύ. 
Τότε δὴ xal τὸ θέµα τῶν Νικοπολιτῶν, πλὴν Ναυ- 
πάκτου, προσεῤῥύη Βουλγάροις ὃν αἰτίαν τὴν ῥηθή- 
σεσθαι μέλλουσαν. Βυζάντιος γάρ τις ἄνθρωπος 
Ἰωάννης τοὔνομα, Κουτζομύτης (13) τὴν ἐπωνυμίαν, 
πράχτωρ τῶν ἐχεῖσε δηµοσίων φόρων πεμφθεὶς xai 
Βαρίως προσενηνεγµένος τοῖς ἐγχωρίοις ἑαυτῷ τε 
δλεθρον προεξένησε xal ἁποστάσεως αἴτιος Ὑέγονε 
τοῖς Νικοπολίταις μὴ «Φφέροντες γὰρ τὴν αὐτοῦ 
πλεονεξίαν ἀποστατοῦσι, xxi αὐτὸν μὲν εἲς µέρη καὶ 
μέλη κατέτεμον, αὐτοὶ δὲ τὸν βασιλέα δυσρηµή- 
σαντες Ῥωμαίων τοῖς Βουλγάροις προσέθεντο. O3 
τοσοῦτον δὲ διὰ τὸ πρὸς τὸν Δελεάνον φίλτρον áo- 
Ἠνίασαν xal τὸν 'Ρωμαϊχκὸν Quyóv ἀπέῤῥιψαν ὅσον διὰ 


Tanta etiam siccitas eo tempore fuit ut juges 
fontes ao perennes fluvii ferme exaruerint. Puit 
etiam incendium in Exartesi 6 die Augusti, omnes- 
que ibi stantes triremes cum suis armamenlis 
conflagrarunt. 


C Ceterum Deleanus gnaviter rem gessit, missoque 


exercitu duce Caucano Dyrrachium cepit. Aliasque 
in Greeciam copias misit ductore Anthimo, cui apud 
Thebas obviam factus Allacasseus multis Thebanis 
occisis pellitur. Tuac etiam provincia Niocopolitana, 
sola excepta Naupaoto, ad Bulgaros doscivit. Kt 
enim Byzantinusquidam Joannes Cutzomytes, $360 
missus ad exigendum publicum tributum, cum ini- 
quius tractaret incolas, sibi ipsi exitium paravit et 
ipsis deficiendi occasionem prebuit. Est enim ab 
ipsis ob intolerabilam avaritiam in frusta concisus ; 
et Romanorum imperatorem deteetantes, ejus jugo 
excusso, Bulgaris se conjunxerunt, non tam 
studio Deleani impulsi, quam odio orpbanotrophi 
ob insaturabilem ejus in exaclionibus avaritiam. 
Nam Dasilius quidem imperator, quo témpore sub- 
egit Bulgaros, nihil prorsus immutaverat, sed omnia 
pristina conditione manere permiserat, neque & 
Samueli exactione aliam instituit. Ea autem fuerat 
ut quicunque Bulgarus jugum boum possidebat, is 
in publicum conferret unum frumenti, unum milii 
modium et vini urnam. Orphanotrophus ea in pe- 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(13) Κουτζομότης simus. GoAR. 


- 903 GEORGII CEDRENI 264 


cuniam mutarat. Quod moleste ferentes Nicopolite, A τὴν τοῦ ὀρφανοτρόφου * ἀπληστίαν καὶ πρὸς τὰς 
oblata occasione Deleani motu, Romano imperio εἰσπράξεις ὑπερθολήν. Βασιλείου γὰρ τοῦ βασιλέως, 
rejecto ad suos gentiles redierunt. ὁπηνίκα Βουλγάρους ἐχειρώσατο, μὴ νεοχμῶσαι θε- 
λήσαντος ὅλως μηδὲ τὰ πράγµατα µετακινῆσαι, ἀλλ᾽ ἐπὶ τῆς αὐτῆς µένειαν καταστάσεως καὶ οὕτω διεξ- 
άγχεσθαι καθώς που ὁ Σαμουλλ διωρίσατο, καὶ διδόναι τὸν ζεῦγος βοῶν ἔχοντα Βούλγαρον εἷς τὸ κοι- 
νὸν αίτου µόδιον ἕνα καὶ κέγχρου τοσοῦτον καὶ o'vou στάµνον ἕνα, ὁ ὀρφανοτρόφος ἀντὶ τῶν εἰδῶν νοµί- 
σµατα δίδοσθαι διωρίσαατο, Ὅπερ μὴ εὐφόρως οἱ ἐγχώριοι φέροντες, εὑρόντες δὲ καὶ καιρὸν εὔχαιρον 
τὴν τοῦ Δελεάνου ἐπιφάνειαν, τὴν “Ρωμαϊκὴν ἀπεσείσαντο ἡγεμονίαν καὶ πρὸς τὸ ἀρχαῖον ἐπανέδρα- 


μον ἔθος. 

Hoc tempore adversus imperatorem conspiratum 
est, principibus facinoris Michaelo Cerulario οἱ 
Joanne Macrempolita aliisque civium haud paucis. 
Hi relegati, bona eorum publicata. Sed et conira 
Constantinum magnum domesticum res nove Me- 
sanaotig tentat. Indicio 83811 rei delato, Michaelus 
Gabras, Theodosius Mesanictes multique alii cen- 
Luriones excecati, Gregorius autem patricius Taro- 
nita, qui auctor facinoris ferebatur, cruda pelle 
bovis totum corpus obductus, ut soli spiritui exitus 
et oculi aperti essent, ad orphanotrophum est 
missus. 


Ἐγένετο δὲ κατὰ τοῦτον τὸν καιρὸν μελέτη τυ- 
ῥαννίδος κατὰ τοῦ βασιλέως, ἔξαρχον ἔχουσα Μιχαὴλ 
τὸν λεγόμενον Κηρουλάριον καὶ Ἰωάννην τὸν Ma- 
χρεµθολίτην xai ἄλλους οὖκ ὀλίχους τῶν πολιτῶν, 
oi xal δηµευθέντες ἐξωρίσθησαν. Καὶ ἑτέρα δέ τις 
ἐπισύστασις γέγονε κατὰ Κωνσταντίνου τοῦ μεγάλου 
δοµεστίκου iv Μεσανάχτοις ἧς µηνυθείσης αὐτῷ 
Μιχαὴλ piv ὁ Γαθρᾶς xal Θεοδόσιος 6 Μεσανύχτης 
καὶ ἄλλοι πολλοὶ τῶν ταγματικῶν ἀρχόντων ἔκπη- 
pouvtat τοὺς ὀφθαλμοὺς, Γρηγόριον δὲ πατρίκιον τὸν 
Ταρωνίτην ἔξαρχον, ὡς ἐλέγετο, καὶ πρωτουργὸν τῆς 
ουστάσεως ὄντα ὠμῇ βύρσῃ βοὸς διὰ παντὸς τοῦ σώ- 


µατος κολύψας ὁ Κωνσταντῖνος, καὶ µόνης τῆς ἀναπνοῆς ἔξοδον ἀφεὶς καὶ τῆς ὄψεως, πρὸς τὸν ὀρφανοτρόφον 


ἀπέστειλε. 


Anno mundi 6549, indictione nona, mense Se- 
ptembri, Alusianus patricius et Theodosiopolis 
prefectus, secundus Aaronis filius, subito ex urbe 
profugus ad Deleanum sge contulit. Cum enim inju- 
stili:e accusatus esset, priusquam de causa cogno- 
sceretur, Joannes ab eo exegerat auri libras οὐ, 
ademeratque predium quod &ynodis patrimouio 
in Chareiano habebat. Cumque multis apud impe- 
ratorem precibus non obtinuisset ut sui haberetur 
ratio,desperatis suis rebus Armenio habitu sumpto, 
simulansque se Basilii Theodorocani famulum esse 
utque Thessalonicam θά imperatorem ire, clam 
omnibus aufugit, Ostrobumque pervenit, ubi tum 
cum omni exercitu castra Deleanus habebat. Magna 
hunc cum letitia accepit Deleanus, metuens ne ad 
ipsum potius inclinarent Bulgari αἱ regio sanguine 
natum : 5899 consortem, ut pre se ferebat, imperii 
uscivit, ac cum exercitu quadraginta millium ad 
oppugnandam Thessalonicam misit, cui tuno pre- 
erat Constantinus patricius, patruelis imperatoris. 
Eo profectus Alusianus urbem vallo cingit, ac ma- 
chinis admotis summa industriaoppugnat. Sed cum 
per sex dies frustra oppugnasset, undique repul- 
8sus,8pe expugnands abjecta, obsidione eam capere 
Blatuit. Oppidani quadam die ad sepulchrum mar- 
tyris Demetrii accesserunt, supplicationeque per 
totam noctem tracta, usique unguento quod ex eo 
sepulchro scaturit, uno impetu apertis portis in 
Bulgaros se emiserunt, habentes secum legionem 
Magnanimorum ; hostemque improvisaimpressione 
perterritum in fugam conjecerunt, nemine subsiste- 
re aut se defendere auso.Ductor Homane aciei 
fuit martyr, iterque complanavit ; quod Bulgari 
captivi juramento confirmarunt, dicentes vidisse se 
juvenem equitem, qui Romana phalangi preiret, ex 
quo ignis exsilieng adversos cremaret hostes, Ceci- 


Σεπτεµθρίῳ δὲ μηνὶ, ἱνδικτιῶνος 6 τοῦ «σφμθ 
ἔτους, ᾿Αλουσιάνος πατρίχιος καὶ στρατηγὸς θεοδο- 
σιουπόλεως, ὁ τοῦ ᾽᾿Ααρὼν δεύτερος υἱὸς, ἄφνω τῆς 
πόλεως ἀποδρὰς τῷ Δελεάνῳ προσέρχεται ἐξ αἰτίας 
τοιαύτης ᾽ Ἐν θεοδοσιουπόλει xal γὰρ στρατηγῶν 
οὗτος xal ὡς ἄδικος χατηγορηθεὶ, πρὶν fj ἐξετάσει 
δοθῆναι «à χατ’ αὐτοῦ λεγόμενα, ἀπῃτήθη παρὰ τοῦ 
Ἰωάννου Χρυσίου λίτρας v', προσαφῃρέθη δὲ καὶ 


C Ὑυναικεῖον χωρίον, ὅπερ εἶχεν ἐν τῷ Χαρσιανῷ 


κάλλιστον, Δεηθεὶς δὲ περὶ τούτου τοῦ βασιλέως 
πολλὰ καὶ μὴ τυχὼν ἐπιστροφῆς, πάντοθεν ἆπο- 
γνοὺς, στολἠν λαθὼν ᾽Αρμενίων καὶ ὡς τάχα θερἠ- 
πων τοῦ θεοδωροχάνου Ἡασιλείου ἐς τὸν βασιλέα ἐς 
θεσσαλονίκην ἀπιὼν, λαθὼν ἅπαντας ἔφυγε xai ἐν 
Ὀστροθῷ διασώζεται, (P. 748] ἐκεῖσε πανσνδὶ τοῦ 
Δελεάνου ἑστρατοπεδευμένου τυγχάνοντος. Τοῦτον 
περιχαρῶς δεξάµενος ὁ Δελεάνος (ἐδεδοίκει γὰρ µή 
πως προστεθῶσιν αὐτῷ μᾶλλον οἱ Βούλγαροι ὡς εἰς 
βασιλικὸν alga τὴν ἀναφορὰν ἔχοντι) καὶ κοινωνὸν 
ὡς ἐδόχκει τῆς Ἀασιλείας παρειληφὼς, στρατιὰν αὐτῷ 
δίδωσι ἈΧιλιάδας τεσσαράκοντα, ἀπελθεῖν κχελεύσας 
καὶ ἐκπολιαρκῆσαι θεσσαλονἰχην' ἦρχε δὲ τόεε τῆς 
πόλεως θεσσαλονίχης ὁ τοῦ βασιλέως ἀνεψιὸς 
Κωνσταντῖνος πατρίχιος. "Oc ἀπελθὼλ xal τάφρον 
περιθαλόµενος ἐπιμελῶς εἴχετο τῆς πολιορκίας. 


'Eri ἓξ δὲ ἁμέρας ἀποπειρασάμενος τῆς πόλεως 


ἑλεπόλεσι καὶ μηχαναῖς xal 'τάντοθεν ἀποκρουσθεὶς 
καὶ τοῖς πᾶσὶν ἀπειρηχκὼς διὰ προσεδρείας ἑδόκει 
ἀνύσαι τὸ σπουδαζόµενον, Μιᾷ δὺ τῶν ἡμερῶν τῷ 
τάφῳ τοῦ μεγάλου μάρτυρος Δημητρίου προσελθόντες 
οἱ ἐπιχώριοι, καὶ πάννυχον ἐπιτελέσαντες δέησιν καὶ 
τῷ μύρῳ τῷ ix τοῦ θείου τάφου βλύζοντι χρησάµε- 
vot, ὡς ἐκ μιᾶς ὁρμῆς ἀναπετάσαντες τὰς πύλας 
ἐξέρχονται κατὰ τῶν Βουλγάρων. Συνην δὲ τοῖς 
θεσσαλονικεῦσι τὸ τάγµα τῶν Μεγαθύμων. Ἐξελ- 
θόντες δὲ καὶ τῷ ἁπροσδοκήτῳ καταπληξάµενοι 


e65 . HISTORTARUM COMPENDIUM. 266 


τρέπονσι τοὺς Βουλγάρους μηδ’ ὅλως πρὸς ἄμυναν fj A dere amplius 15 millibus Bulgarorum, captique 
ἑλκὴν στήναι βουληθέντας, τοῦ μάρτυρος npownrz- ^ haud pauciores; reliqui turpissima fuga cum Alu- 
σαµένου τῆς ᾿Ρωμαϊκῆς στρατιᾶς καὶ τὴν πορείαν — siano ad Deleanum evaserunt. 

προοµαλίζοντος, παθὼς ἐνωμότως διεθεθαίουν οἱ αἰχμαλωτισθέντες Βούλγαροι, λέγοντες νεανίαν ἔφιππον ὁρᾷν 
προηγούμενων τῆς Ῥωμαὶκῆς φάλαγγος, ἐξ οὗ πῦρ ἐξχλλόμενον ἐπυρπόλει τοὺς ἑναντίους. Ἔπεσον οὖν πλείω 
τῶν τε’ χιλιάδων δοριάλωτοι δὲ ἐλήφθησαν οὐκ ἐλάττους τούτων. Οἱ δὲ λοιποὶ αἴσχίστως σὺν τῷ ᾽Αλουσιάνῳ alc 


τὸν Δελεάνον διασώζονται, 

Τούτῳ τῷ ἔτει, ἐπινεμήσει 0, Ιουνίου v, spl ὥραν 
τῆς ἡμέρας xB', γέγονε σεισμός. 

Μετὰ δὲ τὴν τροπὴν ἑνωθέντες ὃ τε Δελεάνος καὶ 
à ᾽Αλρυσιάνος ὑπενοοῦντο ἀλλήλους, ὁ μὲν διὰ τὴν 
ἵτταν αἰσχυνόμενος, 6 δὲ προδοσίαν ὑποπτεύων, καὶ 
ἐπεθούλευον ἀλλήλοις καιβοφυλακοῦντες. Σχευασά- 
µενος οὖν B ᾿Αλουσιάνος µετά τινων οἶκείων αὐτοῦ 
x89! ἄλιατον ποιήσας καὶ εἷς εὐωχίαν καλέσας τῶν 
Διλεάνον, χραιπαλοῦντα x«l µεθύοντα κατασχὼν 
ἀπετόφλωσεν, ὡς μηδ ασθησιν ὅλως τοῖς Βουλγά- 
oot; δοθῆναι τοῦ γεγονότος καὶ φυγὼν ἔρχεται iv 
Μοσυνοπόλει πρὸς τὸν βασιλέα. Καὶ τοῦτον μὲν ὁ 
βασ.λεὺς εἲς τὸ Βυζάντιον πρὸς τὸν ὀρφανοτρόφον 
ἐκπέμπει, ἐς τὸ τῶν μαγίστρων ὕφος ἀναθιθάσας, 
αὐτὸς δὲ ἄρας ix Μοσυνοπόλεως ἄπεισιν ἐν θεσσαλο- 
vx». Ἐκεῖθεν δὲ διαθὰς εἴσεισιν àv. Βουλγαρίᾳ, xai 
τὰν Δελεάνον χατασχὼν ἔπεμψεν dv. θεσσαλονίχῃ, 
αὐτὸς δὲ πρὸς τὰ ἑνδότερα Ὑενόμενος (ἔτι γὰρ 
Mavooi ὁ Ἰθάτζης δέµα Κξύλινον κατασχευάσας 
xatà τὸν Πρίλαπον ᾧετο ἀπεῖρξαι προσωτέρω γχω- 
ρεῖν τὴν βασιλικὴν στρατιὰν χαὶ τὰ ἔνδον κατέχειν) 
ἀλλ᾽ ὁ βασιλεὺς ἐκεῖσε γενόμενος λόγου θᾶττον τό τε 
£oÀtvov τείχος διέῥῥηξε καὶ τὸ σύστηµα τῶν Βουλγά- 
βων ἑφκίδασε xai τὸν [Ρ. 149] Ἰθάτζην νατέσχε. 
Καὶ καταστησάµενος πάντα τὰ iv Βουλγαρία, καὶ 
ατρατηγοὺς iv» τοῖς θἔμασι τάξας, εἴσεισιν ἐν τῇ 
βασιλίδι, ἐπαγόμενος μεθ) ἑαυτοῦ τὀν τε Δελεάνον 
καὶ τὸν Ἰθδατζην. Tg δὲ κατεχούσῃ τοῦτον νόσῳ 
ἐντρυχωθεὶς, xai πάντοθεν τῆς οἴἶχείας ἀπογνοὺς 
σωτηρίας, ἀποκείρεται μοναχὸς παρὰ τοῦ μοναχοῦ 
KospX τοῦ ὨἸζιντζουλούχη, Oc διὰ παντὸς συνῆν 
αὐτῷ καὶ ἐνουθέτει τὰ δέοντα. Δεχεμθρίου δὲ δεκάτῃ 
τοῦ σφν΄ ἔτους, [νδικτιῶνος, v, θνήσκει ἓν µετανοίχ 


Hoc ipso anno, die 10, hora diei 12, terre motus 
fuit. 

Accepta autem clade conjuncti Deleanus et Alu- 
sianus, alter do altero $88 sinistra suspicari co- 
perunt, hic ob rem mnle gestam pudore affectus, 
ille proditionem opinans intervenisse. Itaque insi- 
dias invicem struebant et occasiones quemrebant. 


p Tandem Alusianus re cum familiaribus quibusdam 


euis communicata Deleanum ad convivium invitat, 
ibique erapula et ebrietate capto oculos eruit, ne- 
mine prorsus Bulgarorum id sentiente. Ipse Mosy- 
nopolin nd imperatorem profugit. Hunc imperator 
ad magistri dignitatem evectum Cpolin ad orpbano- 
trophum amandat. Ipse per Thessalonicam in Bul- 
gariam venit, comprehensumque Deleanum Tbessa- 
lonicam mittit. Inde ad interiora pergens septum 
ligneum, quod Manuelus lbatza apud Prilapum 
fecerat, ut copias imperatoris progressu arceret et 
ipse interiora obtineret, celerrime perrupit, ac Bul- 
garorum dissipata coitione Ibatzem cepit. Rebus 
deinde Bulgarie constitutis, ac provincie dato pre- 
side, urbem ingressus est, secum ducens Delenanum ΄ 
et Ibatzam. Post morbo suo prorsus confectus, 
salute corporis omnino desperata, raditur et fit 
monachus opera Cosme Tzintzuluce monachi, qui 
semper cum eo fuit et quantum opus erat preceptis 
instruxit. Decembris 10 die, indictione 10, anno 
mundi 6550. vita excessit, ponitentia acta et pec- 
enta sua pie »onfegsus, ac lacrymis suum 584 in 
Romanum imperatorem scelus prosecutus. Impera- 
vil annos 7, menses 8, vir οδίθγα bonus ac probe 
vite, absque illud flagitium fuisset; quod tamen 
ipsum multí orphanotropho imputant. 


καὶ ἐξομολογήσει, τὴν εἰς τὸν βασιλέα Ῥωμανὸν ἁμαρτάδα ἀποκλαιόμενος, βασιλεύσας ἐπὶ ἔτη ζ καὶ ui,vac v, 
kvip τἆλλα μὲν ἐπιεικὴς καὶ χρηστὸς καὶ εὐλαθῶς δύξας βιοῦν, πλὴν τοῦ s'q τὸν βασιλέα Ῥωμανὸν ἁμαρτήμα- 
τος. ᾿Αλλὰ xal τοῦτο οἱ πολλοὶ τῷ ἁρφανοτρόφῳ προσάπτους,. 


Τοιούτῳ δὲ τέλει χρησαµένου τοῦ Μιχαὴλ τὸ πᾶν } — Proinde Michaeli obitu summa rerum rediit ad 


χρᾶτος περιέστη ὡς εἷς κληρονόμον τὴν Βασιλίδα 
ζωήν. Τοιγαροῦν καὶ νεανικώτερον ἤπτετο τῶν πρα- 
Υμάτων, συνεργοὺς ἔχουσα καὶ συλλήπτορας τοὺς τοῦ 
πατρὺς εὐνούχους, οὓς ἄνωθεν 5 λόχος πολλάκις 
ἀπηριθμήσατο. LAT οὐ παρέµεινεν ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ 
ερονήµατος, dÀ)' ἀποθλέψασα πρὸς τὸν ὄγκον τῆς 
βασιλείας, καὶ διαγνοῦσα ὡς οὐκ dv ποτε χαθ᾽ iav. 
τὴν αὐτὴ δυνηθείη ὀρθῶς τὰ κοινὰ διεξάγειν, xal 
ἀλυσιτελὲς νοµἰσασα τὸ ἀδασίλευτον καὶ ἄναρχον τὴν 
τηλικαύτην εἶναι ἀρχὴν, καὶ δἑον εἶναι κρίνασα προ- 
χειρίσασθαι βασιλέα τὸν δυνάµενον ἀντιλαμθάνεσθαι 
τῶν πραγμάτων iv ταῖς συµθαινούσαις περιστάσεσι͵ 
xz! ix! τρεῖς ὅλας ἡμέρας περὶ τούτου διασκοπή- 
vasa, τὸν τοῦ βασιλέως ἀνεψιὸν καὶ ὁμώνυμον, τὸν 
uiów τοῦ Στεφάνου τοῦ ἐν Σικελίᾳ τὰ πράγματα 


PATROL. Ga. CXXII. 


Zuen quasi jure hareditario. Quapropter ea initio 
acrius aliquando rebus se gubernandis dedit, adju- 
toribus usa paternis eunuchis, quos supra aliquoties 
commemoravimus. Neque tamen ad institutum 
tenuiL: sed molem imperii considerans et intelli- 
gens se tantis rebus recte tractandis imparem, tum 
damposum fore sentiens si absque imperatore tan- 
tum relinqueret imperium, simul videns alicui 
imperium esse committendum, qui dubiis ac peri« 
culosis rebus tutari rempublicam posset, integro 
triduo in eam deliberationem insumpto, tandem in 
filium adoptat et Romanorum imperstorem desi- 
gnat Michaelum imperatoris jam defuncti sororis 
filium, et Stephani ejus qui in Sicilia rem perdidit, 
jam tum Cesarem, et opinione hominum indu- 


261 


αξομµαι CEDHENI 


268 


sirium atque dexteritate aliqua preditum, neque A διαφθείραντος. Καΐσχρα ὄντα καὶ ὁραστήριον ὃο- 


tamen antequam is se diris ipsum devovisset, nisi 
eam ad mortem usque pro domina et matre agno- 
sceret, et pro sua voluntate qua fieri vellet aut ju- 
beret 8ο sineret. Hoc pacto illa adopticium filium 
diademate ὅ 36 imperatorio redimivit, prius tamen 
submoto orphanotropho et in monasterium Mono- 
batarum relegato. Constantinum quoque domesti- 
cum scholarum magistratu privavit, et in abaide, 
qua ejus erat in Opsicio possessio, cum se continere 
jussit; eodemque inodo Georgium quoque protove- 
Btiarium in sua bona,que in Paphlagonia is possi- 
debat, inclusit. Qua bora Michaelus diademate egt 
ornatus, oborta vertigine et tenebris parum abfuit 
quin concideret, vixque est refectus unguentis, aro- 
matibus aliisque rebus odoratis. Sed et toto tem- 
pore quo 18 imperium tenuit (fuit hoo mensium 4) 
terre motus durarunt. Enimvero coronatus a pa- 
triarcha, et imperator designatus, honorum colla- 
tione senatum ac largitionibus populum demeruit, 
et apud dominam deprecando obtinuit ut Constan- 
tinum eibi domesticum liceret ab exsilio revocare; 
quem et nobilissimi honore decoravit ac secum 
habuit. Cum autem videretur in tuto stare, subito 
corruit. Nam litteris orphanotrophi et consiliis 
domestici corruptus, hortantium ne Auguste ni- 
"mium flderet, eed caveret ne avunculi Michaeli 
imperatoris et Romani modo traciaretur, quos illa 
veneficiis sustulisset, suadentiumque ut eam qua- 
cunque ratione e medio tolleret, daretque operam 
ne anteverteret ipsa, $86 continuis eorum de 


eadem hac re exhortationibus eo tundem adactus C 


eet ut insidias matri Zoe pararel. Statuit primo 
civium animos tentare, ut si eos sibi favere intelli- 
geret ac constanter in 8e esse propensos, rem ag- 
grederetur, si Becus eveniret, omitterel consilium. 
Ergo ad diem qui a Paschate proximus est Do:ni- 
nicus, populo publicum processum in Apostolorum 
sedem imperat, hoc modo civium in se animos ex- 
ploraturus. Venit ergo coronatus cum senatu om- 
nibus urbanis ad id spectaculum accurentihus, et 
iis qui ad viam regiam habitabant, auream et ar- 
genleam supellectilem ex edibus demittentibus 8ο 
peplos et auro intextas vestes, inque faustis acclama- 
tionibus certatim ipsum etiam animorum suorum 
sensum effundere cupientibus. Jis miser iste ine- 


κοῦντα καὶ περὶ τὰ πράγµατα δεξιὸν, ὄρχοις πρότε- 
pov φρικωδεστάτοις καταλαθοῦσα ὡς χυρίαν αὐτὴν 
ἒξει διὰ βίου καὶ δἑσποιναν xa! μητέρα, πράττουσαν 
ἅττα δὴ καὶ κελεύει ποιεῖν, εἰσποιητὸν προσλαµθά- 
νει υἱὸν καὶ βασιλέα 'Ῥωμαίων ἀναγορεύει, τῷ βα- 
σιλικῷ ᾖταινιώσασα διαδήµατι, πρότερον ἐκποδὼν 
ποιησαμένη τὸν ὀρφανοτρόφον καὶ ἐς τὸ µοναστήριον 
τῶν Μονοθατῶν ἐξορίσασα, παραπλησίως καὶ Κων- 
σταντῖνον τὸν δομέστιχον τῶν σχολῶν τῆς ἀρχῆς πχ- 
ῥαλύσασα xal ἐν τοῖς τοῦ ᾿Οψικίου κτήµασιν αὐτοῦ 
τῆς ἀψῖδος τοῦτον περιορίσασα, ὡσαύτως καὶ Γεώρ- 
γιον τὸν πρωτοθεστιάριον ἐν τοῖς κατὰ Παφλαχονίαν 
αὐτοῦ κτήµασι στείλασα. Κατ αὐτὴν Ób τὴν ὥραν 
καθ᾽ £v ἀνεδεῖτο τῷ διαδήµατι ὁ Μιχαὴλ, σκοτώσει 
καὶ ἱλίγγῳ ληφθεὶς ἐγγὺς ἦλθε τοῦ πεσεῖν. Μόλις 
δ᾽ οὖν ἀνεκαλέσαντο τοῦτον μύροις xal ἀρώμασι καὶ 
λοιποῖς ἄλλοις εὐώδεσιν εἴδεσιν. "ExAoveito δὲ xai ἡ 
ΥΠ παβ᾽ ὅλους τοὺς τέσσαρας μῆνας τῆς βασιλείας 
αὑτοῦ. [P. 750] Τέως δὲ στεφθεὶς παρὰ τοῦ πα- 
τριάρχου xal βασιλεὺς καταστὰς τιμαῖς καὶ ἀξιώμασι 
τὴν σύγκλητον καὶ δωρεῶν διανομαῖς τὸ κοινὸν ἄν- 
ελάμθανεν. Ἐντεύξει δὲ τῇ πρὸς τὴν δέσποιναν xai 
Κωνσταντῖνον τὸν δοµέστιχον µεταχαλεσάµενος τῆς 
ὑπερορίας καὶ νοθελίσσιµον (44) τιµήσας εἴχε μεθ 
ἑαυτοῦ. Δόξας δὲ ἐν βεθαίῳ ἑστάναι αἰφνίδιον ἔπεσε. 
Γράµµασι Ὑὰρ τοῦ ὀρφανοτρόφου xal συµθουλίαις 
τοῦ δοµεστίκου διαφθαρεὶς, λεγόντων μὴ πολλάκις 
πιστεύειν τῇ δεσποίνῃ, ἀλλὰ φυλάττεσθαι ταύτην, 
ἵνα μὴ παραπλήσια πάθῃ τῷ τε θείῳ αὐτοῦ καὶ 
βασιλεῖ Μιχαλλ καὶ τῷ πρὸ αὐτοῦ Ῥωμανῷ, γοη- 
τείαις , ὡς ἔφασχον , Χατεργασθέντι, καὶ συμθου- 
λευόντων , εἴ οἷόν τε ἐκχποδὼν θέσθαι αὐτὴν καὶ 
σπεῦσαι μὴ προληφθῆναι, καὶ συνεχεῖς τὰς προσ- 
θολὰς περὶ τοῦ αὐτοῦ ποιούµενοι πράγματος dva- 
πεῖσαι ἴσχυσαν ἐπιθουλὴν κατ αὐτῆς μελετῆσαι. 
Ἔδοξεν οὖν ἀποπειραθΏναι τῶν πολιτῶν πρότερον, 
οἵαν ἔχουσι περὶ αὐτοῦ, γνώµην, xal st μὲν χρηστὴν 
διάθεσιν φανῶσι φυλάττοντες εἰς αὐτὸν xal φιλίαν 
ὀρθὴν, τότε δὴ xal ἐγχειρῆσαι τῇ µελέτῃ, εἰ δὲ τού- 
ναντίον, ἠσυχίαν ἄγειν. Τῷ Κυριακῇ οὖν τὴ μετὰ τὸ 
ἅγιον Πάσχα προέλευσιν δηµασίαν χηρύξας ἐν τῷ 
τῶν Αγίων ᾿Αποστόλων ναῷ, xxi δι’ αὐτῆς ἀποπει- 
ραθῆναι χρίνας τῆς γνώμης τῶν πολιτῶν, ἀπῆλθεν 
ἑστεφανωμένος μετὰ τῆς συγκλήτου, πάσης τῆς πό- 
λεως ἀθροισθείσης εἷς τὴν θέαν, σκεύη χρύσεα καὶ 


acatus, atque omnia a summa proficisci benevolentia [) ἀργύρεα τῶν τήν λεωφόρον κατοικούντων ἀποκρε- 


putans,ut primum in magnum estreversus palatium, 
patriarcham in monasterium ipsius,quod erat iu Ste- 
no, abire jubet, seque ibi in crastinum exspectare, 
donatum auri libris 4, quod nimirum ei brevi esset 
guccessorem constituturus. Noctu ÀÁugustam solio 
deturbat etin Principum relegat, iis qui abducebant 
mandato ut eam raderent atque ipsi crines affer- 


μαννύντων xal πέπλους καὶ ἄλλα Ὀφάσματα χρυσο- 
ὑφῆ, κάν ταῖς εὐφημίαις προτεθυμηµένων καὶ abc, 
εἰ olov τε, ἐκκενῶσαι τὰς ψυχάς. Οἷς δελεασθεὶς ὁ 
δείλαιος τῷ ἐξ εὐνοίας ὑπολαθεῖν ταῦτα Ὑίνεσθαι, 
ὑποστρέψας dv τῷ µεγάλῳ παλατίῳ τῷ μὲν πατρι- 
ἀρχῃ μηνύει ἀπελθεῖν εἰς τὴν ἐν τῷ Στενῷ μονὴν 
αὐτοῦ xal προσδέχεσθαι αὐτὸν τῇ ἑπαύριον, δοὺς 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(14) Tres Constantini Magni tempore tituli fuere 
recipui, Augusti, Cesaris, Nobiliasimi. Augustus 
imperator, Cisar imperii successor, Nobilissimus 
Cssarei nominis quandoque potiundi spe foveba- 


lur; unde nonnisi ultimi impp. filii vel affines pra- 

cipui eo titulo leguntur imperio florente ornati. 

Piura de Nobilissimo Trivorius Observ. Apol. c. 16. 
ΟΛΗ. 


26) 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


270 


αὐτῷ xat χρυσίου λίτρας τέσσαρας διὰ τὴν µέλλουσαν A rent. Die facta relationem perscripsit, eamque ur- 


εἰς αὐτὸν γενέσθαι τάχα ὑποδοχήν' νυκτὸς δὲ τὴν 
βασιλίδα κατασπᾷ τοῦ θρόνου xai περιορίζει cle 
Πρίγκιπον, ἀποχεῖραι τοῖς ἄγουσι κχελεύσας αὐτὴν 
xz! διακοµίσαι τούτῳ τὰς τρίχας αὐτῆς. Καὶ οἱ μὲν 
πεμφθέντες ἐποίησαν ὡς ἐκελεύσθησαν, ἕωθεν δ᾽ 
οὗτος ἀναφορὰν (15) γράψας καὶ τῷ της πόλεως ἐπάρχῳ 
ἑους ἀναγνῶναι ἐν τῷ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου 
φόρῳ τοῖς πολίταις ἔκέλευσεν ' ἐδήλου δὲ dj ἀνα- 
φορὰ, ὅτιπερ « Κχκόνους ἡ Zw, περὶ τὴν βασιλείαν 
µου φανεῖσα ἐξώρισται παρ᾽ ἐμοῦ, συμφρονῶν δὲ 
ταύτῃ καὶ ὁ Αλέξιος ἐξεθλήθη τῆς ἐκκλησίας. 
Ὑμεῖς δὲ, ὁ ἐμὸς λαὸς, el τὴν ἐμὴν εὔνοιαν διατη- 
ponte πρὸς ἐμὲ, μεγάλων τιμῶν xal ἀγαθῶν 
τεύζεσθε xai ζωὴν ἄλυπον xal καθαρὰν ζήσεσθε. » 
᾽Αναγνόντος οὖν τοῦ ἐπάρχου τὴν ἀναφορὰν εἷς 
ἰτόκωον τοῦ λαοῦ, φωνή τις ἐξηχρύσθη, μηδενὸς 
εὐρεθέντος τοῦ χεχραγότος, ὡς « Ἡμεῖς σταυροπά- 
την (16) (P. 751] καλαφάτην βασιλέα οὐ θέλομεν, 
ἀλλα τὴν ἀρχέγονον xal χληρηνόμον xal ἡμετέραν 
μητέρα ζωήν. » Καὶ εὐθὺς ὡς ἐκ μιᾶς φωνῆς ἅπας 6 
λαὺς ἐδόων ' « ᾿Ανασκαφείη τὰ ὁστᾶ (17) τοῦ xa- 
λαφάτου. » Kai ἀναλαθόντε ἕχαστος λίθους καὶ 
βαθρα xai τὰ παρατοχόντα ξύλα τὸν μὲν ἔπαρχον 
(Z» δὲ ᾿Αναστάσιος πατρἰχκιως ὁ τῷ πατρὶ τῆς Ζωῆς 
ὑπηρετησάμενος) μικροῦ δεῖν καὶ ἀπέχτειναν, εἰ μὴ 
quy γρησάμενος ἐἑπορίσατο τὴν ἑαυτοῦ σωτηρίαν' 
αὐτοὶ δὲ εἷς τὴν Μεγάλην ὁραµόντες ᾿ἘΕκκλησίαν 
(ἔτυχε γὰρ xal ὁ πατριάρχης τὴν αὐτοῦ ὑποστροφὶν 
ὠνησάμενος, καὶ τὸν μὲν βασιλέα ἐδυσφήμει, τὴν δὲ 
τὶς βασιλίσσης ἐἑζήτει ἀναχομιδήν) ' προσέδραμον 
τοίνυν Πάντες οἱ τοῦ πατρὸς αὐτῆς εὐνοῦχοι καὶ 
Κωνσταντῖνος πατρίκιος ὁ Καθάσιλας xal τὸ λοιπὸν 
ἅπαν πλῆθος τῆς συγκλήτου, καὶ χοινῃ συμθουλᾷ 
πέμψαντες ἄγουσι τὴν θεοδώραν ἀπὸ τεῦ Πετρίου 
εἰς τὴν Μεγάλην Ἐκκλησίαν, xai. ἐνδύσαντες αὐτὴν 
ἁλουργίδα βασιλικὴν ἄνασσαν εὐφημοῦσι σὺν Zt 
τῇ ταύτης ἀδελφῃ. Καὶ ὁρμήσαντες πρὸς τὸ παλά- 
τιον χκαταγαχεῖν Ἠἠπείγοντο τῶν ἀναχτόρων τὸν 
Νιχαήλ. Ὁ δὲ πρὸς τὴν ὀργὴν τοῦ λαοῦ καὶ τὴν 
χίνησιν ἀποδειλιάσας, εὐθὺς ἀποστείλας ἤγαγε τὶν 
ζωὴν t» τῷ παλατίῳ, καὶ ἀποδύσας αὐτὴν τὰ po- 
ναχιχκὰ µετηµφίασε βασιλικοῖς περιθλήμασι. Προ- 
χύψας οὖν ἀπὸ τοῦ ἐν τῷ ἱπποδρομίῳ καθίσµατος, 
καὶ δη μηγορῆσαι πειραθεὶς πρὸς τὸν λαὸν ὅτι τε ἡ 
(ule ἤχθη καὶ ὅτι πάντα χκαλῶς ἔχει αὐτοῖς τὰ 
χατὰ σκοπὸν, o0 συνεχωρήθη, ὕθρεσί τε πανταχόθεν 


bis prefecto publice populo recitandam in Constan- 
tini Magni foro mandavit. Scripta fuit in henc 887 
sententiam : « Zoen, quam meo imperio malignam 
esse deprehenderam, relegavi. Alexium cum ea sen- 
tientem ecclesia amovi. Vos autem, subditi mei, si 
benevolentia erga me perstiteritis,- magnos hono- 
res atque beneficia consequemini. vitamque tutam 
et placidam degetis. » Cum audiente populo reci- 
tasset hec prefectus, vox quedam exstitit incerto 
auctore : « Nolumus stauropatam calaphatam im- 
peratorem habere, sed parere Zoe, cui 8 majoribus 
imperium debetur jure hereditario, matri no- 
eire.» Statim quasi una voce ab omnibus acola- 
malum est : « Elfodiantur ossa calaphate. » Ei ur- 
reptis ut cuique sors offerebat lapidibus, subselliis 
atque lignis, prefectum u-bis (erat hic Anasta- 
sius patricius, quondam Zoes patris minister) in- 


terfecisseut, nisi is fuga sibi salutem paravisset. 
Concursum fecere ad Magnum Templum, quo et 


patriarcha mercatus aufugiendi licentiam se con- 


tulerat et detestabatur imperatorem, restituique 
Augustam cupiebat. Eodem &accurrerunt omnes 
Zoe paterni eunuchi el Constantinus patricius 


Cabasilas, reliquaque senatorum multitudo; una- 
nimoque consensu miserunt qui Theodoram a Pe- 


trio in Magnum Teinplum adducerent. ]bi eam pur- 


pura Augustali indutam Augustam salutarunt cum 


Zoe sorore; impetuque ad palatium dato, Michaelum 
538 inde pellere aggressi eunt. Hic fremitu po- 
puli οἱ motu perterritus, illico misit qui Zoen in 


palstium adducerent, eique monacbe habitu dem- 
pto imperatorias vestes induit. Tum α cathedra 


qua in circo est prospiciens, conatusque ad popu- 
lum loqui et significare Zoen jam esse restitutam 
et se ipsorum postulatis assensurum, non obti- 


nuit, omnibus in ipsum convicia lapidesque etiam 


de inferiori loco et sagittas conjicientibus. Itaque, 
re desperata, statuit in Studianum monasterium 
abire et ibi monachua fieri. Sod scholarum do- 


mesticus id non permisit, non ita facile dicens 


esse imperio decedendum, sed aut fortiter vincen- 


dum in eo defendendo, aut magno animo et uy, 
imperatore dignum est occumbendum. Quse sen- 
tentia cum staret, omnes qui erant in palatio, 
ipse quantum ejus tempus ferebat, armavit, c 
nobilissimus omnes suos armatos domo avooavit. 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


f15) Relationem reddit interpres, quia dirigitur 
&i populuro. Dicerem quoque dec etum, ab impe- 
ratore editum. Aptius redditur ltber apologeticus et 
[αεί probata defensio. GoAR. 

(16) Unde ei hoc nominis fuerit, non assequor. 
Sonat quasi crucis conculcatorem. Sed an impius 
etam habitus hic sit, non constat mihi. ἅτι. — 
Verbis fidem publice facturus τὰ τίμια ξύλα, cru- 
cem venerandam, tangit, privatim crucem aliquam 
nstentat, vel transversis indieibus eam efformat, et 
per eam jurans exosculatur. Scriptis quoque quid- 
piam firmans vel polliciturus, in charte vertice, ceu 
sacramenti symbolum, eam apponit; de quo in su- 


perioribus. Hinc perjurus quivis, fldem exarata vel 
facta cruce oppignorans, non fidem sed crucem pro- 
culcare, temnere, conspuere, ocu σταυροπάτης cen- 
setur. Leo Grammaticus : Ἐξουθένωσεν τοὺς ἑἐπιόρ- 
xou xal σταυροπάτας. GOoAR. 

(17) Sepe alias hec imprecatio usurpata est de 
mortuis. Viventi enim qui effodiantur ossa? Sed ni- 
mirum abierat in usum ista imprecatio, ut de vivis 
quoque usurparetur; quo modo fatui nostrates multi 
ferramenta et instrumenta, alia re non succedente, 
aut l:esi utcunque diris devovent imprecationibus, 
quae in ea non msgis competunt, quam paupertag 
in saxum aut damnatio in fenum. Xrr. 


911 


GEORGII CEDRENI 


2'12 


Kt venerat forte tum nuper e Sicilia Catacalo Am- A πλυνόµενος xal λίθοις κάτωθεν xal τόξοις βαλλό- 


bustus, rei ad Massenam feliciter geste nuntium 
&ífferens. Hoo imporator fretus presidio fortiter 
rem gerere intendit. Cum autem populus in tres 
partes divisus esset, quorum pars e circo ingrue- 
bat, altera ad Excubita, tertia ad Tzycanisterium, 
imperatorii quoque tripartito vim distribuerunt, 
multique civium occisi sunt, utpote qui nudi et 
inermes 589 lapidibus, lignis atque aliis id ge- 
nus rebus correptis contra armatos depugnarent. 
Et aiunt ad tria virorum millia eo die (is fuit ter- 
tius antipaschatis dies) occisa fuisse. Tandem mul- 
titudine imperatorios urbani vicerunt, ac perruptis 
portis palatium ingressi aurum et quidquid in Secto 
erat rerum diripuerunt, publicas quoque tributo- 
rum tabulas consciderunt, ipsumque imperato- 
rem comprehendere conati sunt. Qui ut se supe- 
ratum vidit, imperatoria celoce cum Nobilissimo 
conscensa aliisque intimis, relicta in palatio Zoa, 
quarta feria, summo mane, in Studii monasterium 
perfugit, et cum ípse tum Nobilissimus, monachi 
habitu se induit. 


ενος. Καὶ λοιπὸν ἀπογνοὺς ἐγνώκει εἷς τὸ µονα- 
στήριον ἀπελθεῖν τῶν Στουδίου xal ἀποκείρασθαι. 
"AAA οὐκ ἀφῆκεν αὐτὸν ὁ δοµέστιχος τῶν σχολῶν, 
εἰπὼν μὴ οὕτω ῥᾳδίως καταλιπεῖν τὴν ἀρχὴν xal 
ὑποχωρῆσαι, ἀλλὰ γενναίως ἀντιστῆναι xal fj πάντως 
ὑπερισχῦσαι ἢ µεγαλοψύχως καὶ βασιλιυιῶς ὡς πρί- 
πον ἐστὶν ἀποβανεῖν βασιλέα. Ταύτης δὲ τῆς 
γνώμης ἐπιχρατησάσης, τοὺς iv. τῶ παλατίῳ πάντας 
ὡς ὁ καιρὸς ἐδίδου καθοπλίσας αὐτὸς, καὶ ὁ νωθελίσ- 
σιµος δὲ πάντά τὸν ἑαυτοῦ λαὸν ἀπὸ τοῦ ἰδίου οἴκου 
μεταπεμψάμενος ἔνοπλον (ἔτυχε δὲ ἐκ Σικελίας αρτι 
ἐλθὼν καὶ ὁ στρατηγὸς Καταχαλὼν ὁ Κεχαυμµένος, 
τὰ ix Μεσήνης εὐαγγέλια κοµίσας) Ὑενναίως &vx- 
είχετο τῶν πραγμάτων. Τοῦ δὲ δήµου τριχῆ διαιρε- 
θέντος, x«l µέρους μὲν ἐν τῷ ἱππικῷ προσθαλόντος, 
ἑτέρου δὲ χατὰ τὰ ἐξκούθιτα (18), τοῦ δὲ λοιποῦ 
κατὰ τὸ τζυχανιστήριον, xal οἱ περὶ τὸν βασιλέα 
tlc. τρία τὴν ἑαυτῶν διελόντες δύναμιν ἡμήύνοντο 
κραταιῶς, Καὶ γίνεται φόνος πολὺς τῶν πολιτῶν 
ola γυμνῶν xal ἁόπλων πρὸς ἐνόπλους ἀγωνιζομένων 
μετὰ ξύλων xal λίθων xai τῶν παρατυχόντων εἰδῶν - 


φασὶ γὰρ ὡς ἀπώλοντο χατὰ ταύτην τὴν ἡμέραν (Tv δὲ d τρίτη τοῦ ἀντίπασχα) ἄνδρες ἀμφὶ τὰς τρεῖς 
χιλιάδας. Τέλος ἴσχυσαν ol πολῖται τῷ πλήθει ὑπερτεροῦντες ἀἐπικρατέστερι τῶν τοῦ βασιλέως 
γενέσθαι. Καὶ διαῤῥῥήξαντες (P. 752] τὰς πύλας τοῦ πχλατίου xal εἴπσω Ὑενόμενοι τό τε ἐναποκείμενον 
ἐν τῷ Σέκτῳ διαρπάζουσι χρουσίον καὶ τὰ λοιπὰ sión, διαῤῥήσσουσι δὲ καὶ τὰς δηµοσίας ἀπογραφὰς, 
καὶ τὸν βασιλέα συλλαθεῖν ἔσπευδον. 'O δὲ ἐπείπερ ἔγνω κατισχυόµενος, τῷ βασιλικῷ ἐπιθὰς δρόµωνι 
μετὰ τοῦ νωθελισσίµου xal τινων οἰκειοτάτων αὐτῷ, καταλιπὼν lv τῷ παλατίῳ τὴν Ζωλν, ᾧὤχετο φυγὰς 
εἷς τὴν μονὴν τῶν Στουδίου τῇ τετράδι πρωΐας, καὶ εὖθὺυς ἡμφιάσατο τὸ τῶν μοναχῶν σχῆμα συνάµα τῷ 


θείῳ αὐτοῦ. 

Hoc modo pugna. que hora secunda secunde Án- 
tipaschatis diei cceperat, nocte finita est tertie diei, 
At vero Zoe rursus imperium adepta, de sorore 
Theodora submovenda cum cogitaret, multitudinis 
voluntati concessit, que hane imperii consortem 


volebat eese. Itaque etiam Theodora a Magno Tem- C 


plo in palatium venit. Senatu etiam convocato, Zoe 
pro concione ad senatum primum, deinde ad popu- 
lum quoque e loco conspicuo locuta, gratias, ut 
par erat, eis egit pro su& in ipsam benevolentia, 80 
bene est precata : tum quid deimperatore fleri $40 
vellent percontata esi. Ibi vero omnes una voce 
exclamare : « Tollatur scelerosus, auferatur e me- 
dio flagitiosus, in palum suffigatur, in. crucem 
agatur, excecetur. » Ac Zoe qui quidem a supplicio 
abhorrebat et infelicem miserabatur ; sed Theodora 
ire plena, tuncque licentiam nacta, recens creato 
prefecto urbis (erat is Campanares) mandat ut 
statim eat Michaelo et Nobilissimo oculos effos- 
sum. Hunc ad Studianum monasterium euntem 


Καὶ ὁ μὲν πόλεμος, ἀρξάμενος ἀπὸ δευτέρας ὥρας 
τῆς δευτέρας ἡμέρας τοῦ ᾿Αντίπασχα (19), ἕληξε 
νυχτὸς τῆς τρίτης ἡμέρας: ἡ δὲ Zu) πάλιν ἐγ- 
χρατὴς γενοµένη τῆς βασιλείας ἐθοόλετο μὲν τὴν 
αὐτῆς ἁἀδελφὴν θεοδώραν παρώσασθαι, ἐχυλύθη δὲ 
παρὰ τοῦ πλήθους συµθασιλεύειν αὐτῃῇ xal ταύτην 
αἰτησαμένου. Ἔρχεται οὖν xal ἡ Θεοδώρα ἀπὸ τῆς 
Μεγάλης ἐξελθοῦσα Ἐκκλησίας εἲς τὸ παλάτιον. Συν- 
αθροισθείσης δὲ καὶ τῆς συγκλήτου, δηµηγορήσασα 
3| Ζωὴ πρότερον μὲν πρὸς τὴν σύγκλητον, sita xai 
ἔχ τινος περ ωπῆς πρὸς τὸ πλῆθος, αὐτοῖς μὲν 
εὐχαριστίας, ὡς εἶκὸς, ἀπέδοτο xai εὐχὰς τῆς εἷς 
αὐτὴν εὐνοίας, τὴν περὶ τοῦ βασιλέως δὲ γνώμµην 
ἑἐζήτει, τί δεῖ Ὑενέσθαι αὐτόν. Καὶ πάντες ὁμο- 
φώνως ἀνέκραγον) « Alps. τὸν παλαμναῖον, ποίησον 
ἐκ μέσου τὸν ἁλιτήριον ' ἀνασκολοπισθήτω, σταυ- 
ρωθήτω, τυφλωθήτω. » Ἡ δὲ ὤχνει πρὸς τὴν τι- 
µωρίαν καὶ συμµπαθὴς τῷ δυστυχοῦντι ἐγίνετο. 
᾽Αλλ’ dj θεοδώρα ὀργῆς ὑποπλησθεῖσα καὶ παῤῥη- 
σίας τῷ νεωστὶ προθληθέντι ἐπάρχῳ (7v δὲ 6 Καμ- 


universa multitudo est comitata. Eorum adventu [) πανάρης) Χελεύει μετὰ σπουδῆς ἀπελθεῖν καὶ ἕξ- 


cognito bi in penetrale fani Joannis Baptiste confu- 
giunt. Sed populus ira etiamnum ardens ob cives 


ορύξαι αὐτοῦ τε xal τοῦ θείου αὐτοῦ ὀφθαλμούς' ὃς 
ἐξελθὼν συνεποµένου αὐτῷ xai τοῦ δήµου παντὸς 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(18) Locum et stationem palatit excubitorum. Co- 
dinus de Orig. CP.: Ἔκτισε τὰ παλάτια τῆς Χαλκῆς 
καὶ τῶν ἐξχουθίτων. Alibi tamen ipsas ezcubías 
τοῦ παλατίου, τὴν παλατίου παραφυλαχὴν καὶ τάγμα 
«ῶν ἐξκουθίτων, ut Ruffus οἱ Constantinus sori- 


bunt, significat; de quo nulla difficultas. GoaR. 

(19) Oppositus Pasche dies et octavusAntispascba 
est, qui Κυριαχὴ τοῦ θωμᾶ, a lecto Bvangelio, nobis 
Dominica in 3lbis. 'H τρίτη qui fequitur, Mertis 
dies. GoAR. 


313 HISTORIARUM COMPENDIUM. 214 
ἀπζλθεν εἲς τὰ Στουδίου. Ὁ δὲ Μιχαὴλ καὶ ὁ τούτου À interfectos vi eo. irrumpit, indeque eos abreptos 


θεῖος, dic σθοντο τὴν τοῦ λαοῦ παρουσίαν, ἐχ τοῖς 
ἁδύτοις τοῦ ναοῦ τοῦ Ἡροδρόµου κατέφυγον. ᾽Αλλὰ 
Φλεγμαίνων ἔτι τῷ θυμῷ διὰ τοὺς ἀναιρεθέντας ὁ 
Ünuoz εἴσεισι πρὸς Blav εἲς τὸν θεῖον ναὸν, καὶ ἆφαρ- 
πάσαντις ἐκχεῖθεν αὐτοὺς εἷἶλκον διὰ τῆς ἀγορᾶς 
ἀπὸ τῶν ποδῶν, καὶ ἄνωθεν τῆς Περιθλέπτου μονῆς 
ἐν τῷ τόπῳ τῷ καλουμένῳ Σίγµατι ἀγαγόντες ἆπο- 
Ὀφλοῦσι xal ἄμφω, τοῦ Μιχαὴλ πολλὰ καθικετεύ- 
σαντος πρότερον τὸν ἑαυτοῦ τυφλωθῆναι θεῖον, ὡς 
πάντων τῶν Ὑγενοµένων xaxov xal πρωτουργὸν καὶ 


per forum pedibus trahunt usque ad locum cui 
Signa nomen, supra Periblepti situm monasterium, 
ibique utrique oculos eruunt, Michaelo multis pre- 
cibus deposcente nt de avunculo priore loco sume- 
re'ur supplicium, ut qui auctor causaquo omnium 
istorum fuisset malorum ; quod et impetravit. 
Oculis amissis relegati sunt, Michaelus in mona- 
Bterium Elegmorum, 21 die Aprilis, indictione 10 
anni supra indicati. Imperavit menses 1 dies 5. 
Cognati ejus omnes alii alio dispersi sunt. 


xiov* xal ἐγένετο. Τυφλωβέντες οὖν ἐξορίζονται, ὁ pv. Μιχαἡλ slc τὸ µοναστήριον τῶν Ἐλεγμῶν εἰκάδι 
πρώτῃ μηνὸς ᾿Απριλλίου, Ἰνδικτιῶνος ι’ τοῦ eov ἔτους, βασιλεύσας ἐπὶ μῆνας 0 καὶ ἡμέρας €, οἳ δὲ συγγενεῖς 


αὐτοῦ πάντες ἄλλος ἀλλαχῇ διεσπάρησαν. 


Πάλι δὲ τῆς doy, εἲς τὴν ζωὴν µεταχυλισθείσης, B 


συμθασιλεύουσαν ἔχουσαν, ὡς εἴπομεν, οὐχ ἑχοῦσαν 
καὶ τὴν ἀδελφὴν θεοδώραν, τ'μῶν μὲν ἡ σύγκλητος 
προθιθασμοῖς ἐγεραίρετο καὶ δωρεῶν διανομαῖς τὸ 
χοινὸν, [P. 753] xol τὰ πρἆγματα προµηθείας τῆς 
ἑνδεχομένης ἐτύγχανε, γραμμάτων ἁπανταχοῦ καὶ 
διαταγμάτων ἐκπεμπομένων, ἀπριάτην τε τὰς dp- 
X3« Ὑίνεσθαι xal μὴ ὠνίους ὡς πρότερον ὑπισχνου- 


µένων, xal πάσαν ἁδικίαν ix μέσου διοριζοµένων — 


ἐλαύνεσθαι. Τούτων δὲ χαταστάντων ὡς τοῖς xpa- 
τοῦσιν ἑδόχει, ἤχθη xal ὁ νωθελίσσιµος Κωνσταν- 
τος ἀπὸ τῆς ὑπερορίας, καὶ περὶ τῶν δημοσίων 
ἀναχρινόμενος χρημάτων, τὰς ἀπειλὰς πτοηθεϊς, 
ὀπέδειξεν ἐν τῷ κατὰ τοὺς Αγίους Αποστόλους οἴχῳ 
αὐτοῦ χεκρυμμένα Év τισι κινστέρνη Ὑρυσίου κεντη- 
άρια v' ἐπὶ τρισί. Καὶ ταῦτα μὲν διεκοµίσθη τῇ 
βασιλίδι, ἐκεῖνον δ᾽ αὖθις Ἡ ὑπερορία ἐδίξατο. 
Ηροχειρίζεται δὲ ἡ βασιλὶς δομέστικον τῶν σχολῶν 
τῆς ᾿Λνατολῆς Νικόλαον, πρόεδρον τὸν εὐνοῦχον τοῦ 
ἰδίου πατρὸς, καὶ δοῦκά τῆς Δύσεως Εωνσταντῖνον 
πατρίχιον τὸν Καθασίλαν. τὸν δὲ πατρίκιον Γεώρ- 
(9v τὸν ΠΜανιάκην, ἤδη παρὰ τοῦ Μιχαὴλ φθά- 
σχντα τῆς φρουρᾶς ἀπολυθῆναι, μάγιστρον τιµήσασα 
στρατηγὸν αὐτοχράτορα τῶν iv Ἰταλίᾳ ταγμάτων 
ἐκπέμπει. Καὶ ταῦτα μὲν Ὑγέγονεν οὕτως, Βουλῆς 
δὲ προτεθείσης περὶ βασιλέως, καὶ δόξαν τοῖς πᾶσι 
βασιλέα προχειρισθῆναι xal τῇ Ζωῇ νοµίµως συν- 
αςθῆναι, ἔσπευδε μὲν αὐτλὶ Κωνσταντῖνον ἁγαγέσθαι 
τὸν χατεπάνω (20), bv δὴ xal ᾿Αργοκλίνην, ἀφ᾿ ἧς 
ὑπηρισίας µετεχειρἰσατο, ἀπεκχάλουν ^ ἦν γὰρ ὁ 
ἀνὴρ εὑπρεπὴς τὴν ὥραν, ἑλέγετο δὲ καὶ λάθρα τῇ 
Ζωῇ πλησιάζει. ᾽Αλλὰ τοῦτον µμὶν dj σύνοιχος 
φαρμάκοις ἐξάγει τοῦ βίου, οὐκ ἐπειδὴ ἁποστόργως 
εἶχε κρὸς αὐτὸν, ἀλλ' ἐπειδὴ ἔμελλε τούτου ἔτι ζῶσα 
στερίσκεσθχι. Καὶ λοιπὸν ἀστοχήσασα dj βασιλὶς τοῦ 
exoxoU, μεταπέµπεται ἀπὸ cc ἑξορίας Κωνστάν- 
tiov τὸν Μονομµάχον, παρὰ τοῦ ὀρφανοτρόφου τὴν 
νησον Μιτολήνην κατακριθέντα οἴκεῖν διὰ τὸ παρὰ 


πάντων φημίζεσθαι ὡς μέλλει χρατῆσαι τῆς βασι- 


Imperio Ζο8 restituto, que sororem Theodoram» 
quamtumevis invita, consortemn habebat, statim ct 
honorum gradibus senatorio ordini $41 et largi- 
tionibus et multitudini gratie sunt acte, ac rei 
publice quanta omnino poterat cura gesta. Nam 
in omnes imperii partes littere et edicta dimitte- 
bantur, que et magistratus vendi, quod ante erat 
factitatum, prohiberent, et omnia injustitie genera 
exterminari juberent. His ita ex Augustarum sen- 
tentia constitutis, adductus etiam Nobilissimus ab 
exsilio. Cumque de publicisinterrogaretur pecuniis, 
minis perterritus demonstravit domi sute, que erat 
prope fanum Apostolorum, abscondita auri centc- 
naria quinquaginta tria in cisterna quadam. Ea 
pecunia Augustabus reddita Nobilissimus in exsi- 
lium remissus. Deinde Augusta creavit domesti- 
cum scholarum Orientis Nicolaum presidem, eu- 
uuchum aui patris, et ducem Occideptis Constau- 
tinum patricium Cabasilam. Patricium autem Geor- 
gium Maniacem, quem jam ante Michaelus e cu- 
stodia dimiserat, magistri honore ornavit et cum 
pleno imperio imperatorem exercitui in Italiam 
misit, Secundum hec de imperatore creando cogi- 
tatum, placuitque omnibus ut imperator designa- 
retur ac Zo» legitimo conjugio copularetur. Ac 
cupiebat sane ipsa maritum habere Constantinuin 
Catepano, quem et ab officio quod gesserat Argo- 
clinam vocabant, quod et formosus erat ei cum 
Zoa occulte rem habere $49? dicebatur. Sed eum 
uxor veneno necavit, non quod ei infensa essct, 
sed quod se vivam eo privatum iri intelligebat. Zoe 
hoc consilio ad irritum relapso Constantinum Mo- 
monachum ab czxailio revocat,quem orphanotrophus 
Mitylenam deportari jusserat, quod omnium rumo- 
re perhiberetur imperio potiturus, Hunc Zoe, duin 
adbuc de altero illo Constantino ad imperii cul- 
men evebendo cogitaret, pretorem Grecorum 
designarat. Verum ut is veneno fuit sublatus, quod 
hic idem nomen gerebat, Auguste commodus 


XYLANDR( ET GOARI NOTAE. 


(20) Buperiorem aut supra haeo vox significat ; 
apparetque eum alicui rei aut provincie fuisse pre. 
fectum. Sed quid fuerit,in obscuro est. Ut et Argo- 
clines, quale sit ofücii genus : altum lectum in voce 
invento, sed rem non assequor. Quid si fuit quod- 
dam, ut aureum, ita argenteum triclinium, cujua 


ille curator fuerit, ἀργυροχλίνης ; Xvt. — Tori mi- 
niater, sive tardius in lecto decubituro principi 
ministrans adductisque et expansis circumquaque 
atrati cortinis eum obvelans, ἀργοχλίνης est, παρὰ 
τοῦ ἀργεῖν ἀμφὶ τὴν κλίνην. Goan. 


215 GEORGII CEDRENI 216 


visus. Ergo adductus est ad templum principis A λείας. Τοῦτον γὰρ, ὁπηνίκα τὸν ἕτερον ἐδουλεύετο 


exercituum, quod in Damocranea est Athyro pro- 
ximum ; missusque Stephanus Pergamenus, unus 
de cubiculariis Auguslarum eunuchis, qui eum 
privato habitu exutum imperatoria amiciret pur- 
pura et celoci impositum in palatium adduceret. 
Adducto Augusta Zoe nupsit, consecrante matri- 
monium primo Nove Roma presbytero, cui Stypes 
erat nomen, die Junii undecima anni ejus quern 
supra indicavimus. Postridie coronatus est a patri- 
archa. 


Κωνσταντῖνον slc τὸν βασίλειον θρόνον ἀναγαγεῖν, 
ὃ,καστὴν Ελλήνων (21) πβροεχειρίσατο: ἐπειδὴ δὲ 
κἀκεῖνος, ὡς εἴπομεν , Χατειργάσθη Φφαρμαχῳ, o 
ῥηθεὶς ἨΜονομάχος xai τῷ θανόντι ὁμώνυμος πρὸς 
τρόπου ἐνολίσθη τῇ βασιλἰδι. Ἠχθη οὖν πρὸς τὸν 
ἄγχιστα τοῦ ᾿Αθύρος διακείµενον ναὸν τοῦ ἀρχιστρατ- 
$you τὸν ἐν Δχμοάρανείᾳ καὶ πεμφθεὶς Στέφανος 
ci, Qv τῶν θαλαμηπόλῶν εὐνούχων τὴς βασιλίδος à 
Περγαμηνὸς ἀποδιδύσκει μὲν αὐτὸν τὴν ἰδιωτικὴν 
στολὴν, ἀμφιέννυσι δὲ πορφυρίδα βασιλικὴν, καὶ 


ὁρόµωνι ἐμθιθάσας ἄγει πρὸς τὰ βασίλεια. Ὥτινι ἀχθέντι συνάπτεται εἰς κοινωνίαν γάμου dj βασιλὶς, τῆς 
ἱερολογίας γενομένης παρὰ τοῦ πρώτου τῶν πρεσθυτέρων τῆς Νέας (22), ὃς Στυπῆς ὠνομάζετο, ια τότε τοῦ 
Ιουνίου μηνὸς ἄγοντος, τοῦ ςφν ἔτους. Στέφεται δὲ τῇ ἐπαύριον παρὰ τοῦ πατριάρχου. 


Monomachus accepto imperio,et senatorios viros, B 


prout cujusque dignitas ferebat, ad sublimiores 
evexit honores, et pecunie distributione suam in 
populum liberalitatem declaravit. Emisit etiam 
decreta per omnes provincias, quas et ipsum esse 
imperatorem factum indicareut, $48 et promitte- 
rent forte ut sub ipso omnia honesta vigerent om- 
niaque flagitia exscinderentur. Joannem quoque 
orphanotrophum cum omnibus que "ipsius erant, 
& Monobatarum monasterio in Lesbum, et Michae- 
lum racens imperio privatum in Chium, Constan- 
tinumque nobilissimum in 885mum deportavit. Hoc 
usus exordio Monomachus indictione 10. Sexta 
porro Octobris die, indictione 11,&nno mundi 6551, 
cometa apparuit, ab oriente ad occasum profiri- 
scens, totoque illo mense fulsit. Is portendebat 
calamitates mundo eventuras. Cum enim Stepha- 
nus, qui et Boisthlabus, fuga, ut ante docuiinua. 
ex urbe elapsus lilyricos occupasset montes, ac 
Triballos et Servos indeque viciniam Romanis sub- 
ditam populationibus vexaret, Monomachus earum 
grassationum impatiens Michaelo patricio Anastasii 
logothete filio, tum Dyrrachii prefecto, mandat 
per litteras ut collectis et suis et aliis militibus, 
quotquot in vicinis ao Romanis subditis provinciis 
dispositi erant, una cum ordinum ductoribus in 
Triballos profloiscatur οἱ Stephanum debellet. Is 
vero Michaelus rei bellice ignarissimus (quippe in 
umbra et inter delicias educatus) inepte et inscite 
rem aggressus magnam rei Romane ὅ 44 calamita- 
tem invexit. Contractis enim, ut jussus erat, copiis 


[P. 754] Καὶ ἤδη τῶν σκήπτρων µΥενόµενος 
ἐγκρατὶς πάντας μὶν τοὺς συγκλητ'κους βαθμοῖς 
ἀξιωμάτων κατὰ τὴν ἑκάστου προεθίθασεν ἀξίαν, 
καὶ χρυσίου δὲ διανομαῖς τὸ πλῆθος ἐφιλοτιμήσατο. 
Ἐξαπέστειλε δὲ καὶ ἀναφορὰς iv πᾶσι τοῖς θέµασ:, 
τήν τε ἀνάῤῥησιν αὐτοῦ δηλούσας, καὶ ὑπισχνου- 
µένας παντὸς μὲν ἀγαθοῦ βλύσιν καὶ παῤῥησίαν, 
πάσης Ob καχίας ἀποτομήν. Μετεθίθασε δὲ xal 
Ἰωάννην τὸν ὀρφανοτρόφον μετὰ πάντων (v εἶχεν 
ἀπὸ τῆς μονῆς τῶν Μονοθατῶν εἲς τὴν νῆσον Δέ- 
σθον, καὶ Μιχαὴλ τὸν πρὸ τοῦ βασιλέα εἰς Xlov, 
καὶ Κωνσταντῖνον τὸν νωθελίσσιµμον εἷς Σάµον. Καὶ 
ταῦτα μὲν ἐπράχθη iv προοιµίοις τῷ ἩΜονομάχῳ, 
χατὰ τὴν  ἱνδικτιῶνα" κατὰ δὲ τὴν ς’ το 'Oxtu- 
ξρίου μηνὸς, τῆς ια ἰνδικτιῶνος, τοῦ uva ἔτους, 
ἐφάνη κομήτης ἀπὸ τῆς ἕω πρὸς τὴν δύσιν ποιού- 
µενος τὴν πορείαν, καὶ ὡρᾶτο λάμπων παρ ὅλον 
τοῦτον τὺν va. Προεμήνυε Ó' οὗτος τὰς μελλού- 
σας ἐπισυμθήσεσθαι κοσμικὰς συµφοράς. Στεφάνου 
γὰρ τοῦ xal Ποϊσθλάδου, ὥσπερ ἔμπροσθεν ἐῤῥήθη, 
ἀποδράντος ἀπὸ τοῦ Βυζαντίου καὶ τὰ ᾿λλυρικὰ 
κατασχόντος ὄρη, xal Τριθαλλοὺς x«i Σέρθους xai 
τὰ πρόσοικα γένη x«i Ῥωμαίοις ὑπήχοα κατατρέ- 
χοντος καὶ ληϊζομένου, μὴ φέρων ὁ Μονομά/ος τὰς 
ἐχείνου καταδρομὰς τῷ τότε ἄρχοντι τοῦ δυῤῥαχίου 
(ἦν δὶ Μιχαὴλ πατρίκιος, ὁ ᾿Αναστασίου τοῦ λο- 
γοθέτου υἱὸς) Ὑράµµασιν ἐγκελεύεται τὸν ὑπ 
αὐτὸν ἀθροῖσαι τοῦ Δυῤῥαχίου λαὸν στρατιωτικὸν, 
ἔτι δὲ καὶ τὰς στρατιὰς τῶν ἐγγιζόντων τούτῳ ϐε- 
µάτων xai αὐιῷ µὑποχειμένων, καὶ συνάµα τοῖς 
ὑποστρατήγοις εἰς Ἰριθαλλοὺς ἀπελθεῖν καὶ xa- 


(ad sexaginta millia militum ee continebant) in D ταπολεμῆσαι τὸν Στέφανον. 'O δὲ πολεμικῆς ἐπι- 


Triballos duxit itineribus acclivibus, asperis, sale- 
brosis ac ita augustis ut ne bini quidem simul ire 
equites possent, Servis, ut fertur, dedita opera 
cedentibus ao intrare eum sinentibus, neque de 
reditu sollicitum neque justo presidio angustias 
occupantem.Ita ingressus campestria direptionibus 


στήµης ἀπέχων μακρὰ», ola. σχιατραφὴς ἄνθρωπος 
καὶ εὐπαθείαις ἐντεθραμμένος, ἀφυῶς καὶ ἀτέχνως 
ἐπιχειρήσας τῷ ἔργῳ μεγάλης αἵτιος ἀτυχίας τῷ 
Ῥωμαίων ἐγένετο πολιτεύματι. ᾿Αθροίσας γὰρ ἃς 
προσετέτακτο δυνάμεις, οὔσας πιρὶ τὰς ἑξήκοντα 
χιλιάδας, εἴσεισιν sl; Τριθαλλοῦς, διοδεύσας ὁδοὺς 


XYLANDRI ET GOARI NOT/E. 


(21) Qui lites ortas inter Sarracenos aliosque 
septentrionales infideles judicaret, et de illis 
ex dequo et bono decerneret, in hoc a judice ca- 
Blrensi discretus, quod hic Christianis imperatori 
militantibus, ille cunctis a Christi fide alienis jus 
diceret. Auctor unum memorat, alium Codinus, 
nempe quinquagesimum secundum inter officiales 


recenset. GoaR. 

(22) Xylander ridicule, et ut libet, ex capite sibi 
fingit in Nova Roma presbyteros. Sanctius itaque et 
verius : Peracta nuptialis benediclinis solemnitate 
ab Ecclesi: Nova archipresbylero. Erat autem t$, Νέα 
Ecclesia in palatio a Basilio imperatore constructa, 
de qua auctor p. 588. Goan. 


211 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


218 


ἀνάντεις xai τραχείας καὶ ἀποχρήμνους xal στενο- Α incendiisque vastabat. At Servi fauces itinerum ac 


χώρους ὡς μὴ ἐν ταυτῷ δύνασθαι δύο ἱππότας 
βαδίζειν, ἑνδόντος ἐξεπίτηδες, ὥς qaot, xal τῶν 
Σέρθων καὶ συγχωρησάντων τὴν εἴσοδον, µήτε τῆς 
ὑποστροφῆς Φροντίσας µήτε φυλαχὴν ἐπιστήσας 
ἀζξιόμαχον ταῖς στενοχωρίαις. Ἐκεῖνος μὲν οὖν εἶσ- 
ελθὼν ἐδῄου τὰς πεδιάδας καὶ ἐπυρπόλει, οἱ δὲ 
Σέρθοι καταλαθόντες ἐφύλαττον τὰ στενὰ καὶ ἀπό- 
κρηµνα τῆς τρίδου, καὶ προσέµενον τὴν ὑποστρο- 
viv. Ὡς δὲ ἅλις τῷ Μιχαἡὴλ ἑδόχει τὰ τῆς λεηλα- 
σίας, xal λείαν πολλὴν καὶ αἱἰχμαλωσίαν περιεθά- 
λετο, καὶ χαιρὸς ἐφάνη ἀναζυγῆς, x&v ταῖς στενο- 
χωρίαις ὁδοιποροῦντες ἐγένοντο, τύτε By, ἀφ᾿ ὕψους 
οἱ πολέμιοι χέρµασί τε βάλλοντες καὶ τόξοις καὶ 
παντοίοις ἐκηθόλοις ὀργάνοις καὶ λίθους ὑπερμεγέ- 
θεις κυλίοντες ἀνῄρουν, τῶν περὶ τὸν Μιχαἠλ µήτε 
Χερσὶ µήθ᾽ ὅπλοις χρήσασθαι δυναµένων, μµήτ' àáps- 
τῆς ὅλως ἐπιδείξασθαι ἔργον. [P. 755] Καὶ οἱ μὲν 


prerupta insidere et reditum ejus prestolari. Mi- 
chaelus ut satis prede captivorumque partum 
tempusque domum reducendi putavit, et in reditu 
in angustias pervenit, ibi vero Servi de sublimio- 
ribus locis Romanos saxis, lapidibus, sagittis, om- 
nisque generis missilibus impetere, neque armis 
neque manibus uti valentes, &ut. ullo modo rem 
gerere. Ita alii missilibus prosterni, alii per pre- 
cipitia devolvi, miserabili clade, adeo ut adjacentes 
convalles atque cavitates cadaveribus impleta 
persequentibus pervie essent. Perierunt ad 40 mil- 
lia et 7 duces : reliqui per saltus ac silvas mon- 
tium dissipati et conspectui hostium subduoti in 
cacumina evaserunt, 545 noctuque ad sua 
pervenerunt, miserandum ac lacrymabile spectacu- 
lum.Inter hos fuit etiam ipae Michaelus simili usus 
fortuna. 


αὐτόθι βαλλόμενοι ἔπιπτον, ol δὲ κατεχρη μνίζοντο καὶ ἐλεεινῶς ἀνηλίσκοντο, ὡς πληρωβῆναι νεκρῶν τὰς πχρα- 
χειµένας φάραγγας καὶ τοὺς ῥύακας καὶ βατὰς γενέσθαι τοῖς διώκουσιν. Ἔπεσον οὖν περἰ που τὰς μ’ χλιάδας, 
ἀγῃρέθησαν δὲ xal στρατηγοὶ ἑπτά. Οἱ δὲ λοιποὶ iv ταῖς λόχμαις xal ταῖς νάπαις καὶ ταῖς συναγκείαις κρυθέντες 
τῶν ὀρέων, xai τοὺς τῶν ἑναντίων διχδράντες ὀφθαλμοὺς, xal διὰ τῶν χορυφῶν τούτων ἀναβῥιχώμενοι, νυχτὸς 
διεσώθησαν πεζοὶ xal γυμνοὶ καὶ τοῖς ὁρῶσι θέαμα ἐλεεινὸν καὶ θρήνων ἄξιον. Διεσώθη δὲ μετ) αὐτῶν καὶ ὁ Mi- 


χαὴλ, τὴν ἴσην καὶ αὐτὸς περικείµενος τύχην. 
Γεώργιος δὲ μάγιστρος ὁ Μανιάχης ἐν Ἰταλίᾳ, 
ὡς εἴρηται, παρὰ Ζωῆς τῆς βασιλίδος πεμφθεὶς ἐφ᾽ 
ᾧ καταστήσασθαι τὰ bui (ἑνόσει γὰρ τὰ πάντα καὶ 
χαχῶς ἐἑφέρετο ἐπειρίᾳ καὶ φαυλότητι ἀρχηγών), 
πρὸς ἀποστασίαν ἀπεῖδεν. "Άξιον δὲ εἰπεῖν ἐπιδοα. 
µόντας καὶ τὰς αἰτίας εἲς ἀκριθῆ γνῶτσιν τῶν τῷ 
βιθλίῳ ἐἑντνγχανόντων. "Ott γὰρ οὗτος πρῶτον tiq 
Ἰταλίαν ἐπέμφθη παρὰ τοῦ βασιλέως Μιχαὴλ συµ- 
µαχήσων ᾿Απολάφαρ ἥΜαχοῦμετ τῷ τῆς Σικελίας 
ἄρχοντι πελεμουμένῳ παρὰ τοῦ οἰχείου ἀδελφοῦ καὶ 
τῶν Άφοων, ἔτυχε προσεταιρισάµενος καὶ Φράγ- 
ους πεντακοσίους ἀπὸ τῶν πέραν τῶν "Άλπεων 
Γαλλιῶν µεταπεμφθέντας κα) dpymyóv ἔχοντας 
᾿Αρδουϊῖνον (23) τὴν κλῆσιν, χώρας τινὸς ἄρχοντα 
χαὶ ὑπὸ μηδενὸς ἀγόμενον, μεθ’ ὦν τὰ τῶν Σαρακχη- 
νῶν εἱργάσατο τρόπαια. Ἐπεὶ δὲ οὗτος συχηφαντη- 
θες παρελύθη τῆς ἀργῆς καὶ εἲς τὴν πόλιν εἶσ- 
αχθεὶς καθείρχθη, καὶ ἄρχειν ἀντ᾽ αὐτοῦ τῆς Ἰταλίας 
ἱπέμφθη Μιχαλλ πρωτοσπαθάριος ὁ Δοχειανὸς, &v- 
επιτήδειος ἄνθρωπος xal πρὸς µεταχείρησιν πρα- 
Ὑμάτων οὐκ εὐφυὴς, οὐκ ἐδεήθη χρόνου συογκέαι xol 
διαφθεῖραι τὰ ιμάντα. M3 παρέχων γὰρ κατὰ xatpóv 
τοῖς Φράγγοις τὸ αὐτοῖς παρεχόµενον ἐφ᾽ ἕκαστον 
μῆνα σιτηρἑσιον, μᾶλλον δὲ, ὥς φάσι, καὶ τὸν Άγε- 
Μόνα τούτων, ἀφιγμένον ὡς αὐτῶν ἐφ᾽ d παραχαλέ- 
ext ἠπίως χρῆσθαι τοῖς στρατιώταις καὶ μὴ ἆπο- 
στερεῖν τούτους του τῶν πόνων μισθοῦ, ὑθρίσας καὶ 
μαστιγώσας ἁἀτίμως , Ἰνάγκασε τοὺς ἀνθρώπους 
ἀποστατῆσαι, "Qv ὅπλα χεχινηκότων δίον τὰς "Po- 
μαϊκὰς ἁπάσας ἀθροῖσαι δυνάµεις καὶ τούτοις προσ- 
ga, ὁ δὶ τοῦτο οὐκ ἐποίησεν, ἀλλ᾽ Ev εἰληφὼς 
τάγμα τὸ τοῦ ᾿Ὀψιχίου καὶ µέρος τῶν θρφκησίων, 


At in Ital'am, ut demonstravimus, missus a Zoa 
Georgius Maniaces magistes, ut res ibi ducum 
iynavia labefactatas constitueret, tyrannidem afle- 
ctavit. Estque opere pretium hujus facinoris cau- 
sas persetringere. Quo tempore ab imperatore Mi- 
chaelo in Italiam missus fuerat Maniaces, ut 
Apolapbari Muchumeto Bicilie principi a fratre 
suo et Afris oppugnato auxilium ferret, socios 
sibi asciverat 500 Francos, e Gallia transalpina 
evocatos, duce Arduino, cujusdam regionis domino 
nemini subdito. His sociis sua de Saracenis statue- 
rat tropa. Postquam vero Maniaces per calum- 
niam imperio privatus ac Byzantium in carcerem 
abductus fuit, missusque ei successor Michaelus 
protcspatharius Doceanus, homo ineptus, nulla 
mora interposita periit res Romana. Nam hic cuin 
Francis non prebuisset menstrua que accipere so- 
lebant stipendia, eorumque insuper ducem, qui ad 
ipsum venerat hortabaturque ut benigne milites 
tractaret neque eos mercede laborum fraudaret, 
546 per contumeliam flagris (ita enim fertur) 
cecidissel, coegit Francos & se deciscere. Cum- 
que ii arma ιπον]θθοπί, et ipse cum omnibus Ro- 
manis copiis eos deberet adoriri, unica Opsiciana 
legione et parte Tbracensium stipatus, cum iis 
apud Cannas prope Aufidum fluvium,quo loco quon- 
dam permulta Romunorum millia occidit Annibal, 
conflixit, victusque amissa majore exercitus parte 
Cannas turpiter evasit. Hac accepta clade, ne ictus 
quidem, quod est de piscatore proverbium, sapuit, 
neque omnibus copiis munitus hostem petiit, sed 
temeritate nimirum ductus eos ipsos qui victi fue- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 
(23) Arduino Longobardo duce Normanni Apulia potiti sunt, eaque inter se divisa Grecorum amiei 


nonnumquam effecti. Leo Ostiensis, i1, 68. Goan. 








219 


GEORGII CEDRENI 


rant collegit; adjunotisque Pisidis et Lycaonibus Α καὶ συμθαλὼν αὗτοῖς iv Κάνναις περὶ τὸν "Αμϕι- 


qui ftederatorum legionem implent. Francos, qui- 
bus alia haud exigua auxilia ab Italis cirza Padum 
flumen et ad Alpium radices babitautibus acces- 
serant, apud Horas (id loci nomen est) adortus 
magaa rursum pugna victus est. Michaelus impe- 
rator his cognitis iinperium Doceano ubrogat, mit- 
titque pro eo in Italiam Bojoaunnem, qui strenuus 
el bello egregius videbatur, et &b eo Bojoanne du- 
cebat genus qui & Basilio imperatore in Italium 
missus totam Italiam ad Romam usquein potesta- 
tem ejus redegerat. Verum is quoque cum eo ve- 
nisset, et novum exercitum non haberet, sed jam 
aate victos cogeretur in hostem $47 ducere, qui 
regionem eam obtinebat ac ut propriam tutabatur, 
victusapud Monopolim in potestatem hostium vivus 
pervenit, iis quos ferrum non absumpserat, alio 
alias dissipatis in castella que Romanis adhuc fa- 
vebant. Exinde Franci Italiam ut bello partam sibi 
vindicavere, incolis qua ultro se dedentibus qua vi 
subactis. Quatuor tsntum urbes in Romanorum 
flde permanserunt, Brundusium, Hidrus, Tarentum 
et Baris. Miohaelo imperatore mortuo et Calaphata 
ejus successore óxturbato missus in Italiam, ut di- 
ximus, Maniaces, quanquam non esset satis justis 
copiis instructus, artibus tamen imperatori.s tan- 
tum confecit, ut et l'rancos Italia pelleret apud 
Capuam, Beneventum ac Neapolin, et res mediocri 
in quiete ac securitate constitueret. Habebat hic 
Maniaces in provinciis Orientalibus possessiones, 
et vicinum Romanum Durum, cum quo exercuerat 


inimicitias : et eum aliquoties, nisi fuga sibi cavis- C 


86t, interfecturus fuerat. Postquam vero imperio 
Romano potitus est Monomachus, Durus quoque 
&d summam eveotus fortunam (nam ab imperatore, 
qui sorore ejus pro pellice utebatur, magister et 
protostrator factus erat) injuriarum Muniacis mc- 
mor, abusus sua potentia $48 et Maniacis absen- 
lia, ditioni ejus multa intulit damna et thalamum 
ejus licenter polluit. De quibus Maniaces in Italia 
factus certior, magnas animo molestias irasque 
agitabat. Cumque opera Romani insuper factum 
esset ut magistratus ipsi abrogaretur, deploratis 
prorsus rebus (intelligebat enim reditum in urbem 
non bene sibi cessurum;, concitatis atque corruptis 
Italicis copiis, cum Jam desiderio in patriam re- 


$ov  wotapóv, ἔνθα xai κατὰ τοὺς πάλαι χρόνους 
᾽Αννίθας τὰς πολλὰς τῶν ᾿Ρωμαϊκῶν στρατευµέάτων 
χατέκοψε µυριάδας, ἠττήθη καὶ τὸ πλέον ἀπίδαλε 
τῆς στρατιᾶς, αἰσχίστως xai αὐτὸν iv Κάνναις δια- 
σωθείς, Οὕτω δὲ πλιγεὶς οὐδὲ μετὰ τὴν πληγὴν, κατὰ 
τὸν iv παροιµίαις ἁλιέα, νοῦν ἔσχεν, οὐδ' ὀχυρώσας 
ἑαυτὸν πάσῃ τῇ στρατιᾷ προσέθαλε τοῖς ἐχθροίς, 
ἀλλ’ ὑπὸ θράσους. ὡς ἔοινε, στρατηγούµενος αὐτούς 
τε τοὺς ἠἱττηθέντας πάλιν ἀναλαθὼν xai Πισσίδας 
καὶ Λυχκάονας, οἵπορ ἀναπληροῦσι τὸ τάγµα τῶν 
φοιδεράτων (24), περὶ τὰς λεγομένας "Opec προσ- 
ρήγνυται τοῖς ἐγχθροῖς καὶ τ.ἔπεται αὖθις χατὰ 
κράτος, προσεταιρισαµένων τῶν Φράγγων xal ἄλλο 
πλῆθος [P. 156] οὐκ ὀλίγον ἀπὸ τῶν Ἱταλῶν τῶν 
περὶ τὸν ]]άδον τὸν ποταμὸν xai τὰς ὑπωρείας οἱ - 
κούντων τῶν "Άλπεων. Τοῦτο δὲ πυθόµενος ὁ Bas:- 
Asoc Μιχαὴλ, τοῦτον μὲν µετέστησε τῆς ἀρχῆς, 
ἔπεμψε δὲ τὸν Βοϊωάννην, δοχοῦντα πρακτικὸν ἄνδρα 
εἶναι καὶ iv πολέμοις εὐδόχιμον, καὶ εἰς ἐκεῖνον 
ἀναφέροντα τὴν τοῦ Ὑένους ἀναφορὰν τὸν ἐπὶ Bagi- 
λείου τοῦ βασιλέως ἐν ᾿Ιταλίᾳ πεμφθέντα Βοϊωάν- 
νην, ὃς πᾶσαν τὴν Ἰταλίαν μέχρι Ῥώμης τότε τῷ 
βασιλεῖ παρεστήσατο . )Λλλὰ καὶ οὗτος ἀπελθὼν 

τὰ χώραν xal νεαλῆ καὶ ἀκμαίαν δύναμιν μὴ 
λαθὼν, ἀλλ᾽ ἀναγκασθεὶς μετὰ τῶν προηττημένῳν 
συμθαλεῖν τοῖς ἐχθροῖς κατὰ τὴν Μονόπολω ὅδη 
χραταιωβθεῖσι xal τῆς χώρας ὡς ἴδίας ἀντεχομένοις, 
ἠττηθεὶς ἑάλω, xai ὁ σὺν αὐτῷ στρατὺς, ὅσοι μὴ 
σιδήρου Ὑεγόνασι παρανάλωμα, άλλος ἀλλαχοῦ δι- 
εσκεδάσθησαν, διασωθέντες ἓν τοῖς ἔτι τὰ Ῥωμαίων 
φρονοῦσι φρουρίοις. Καὶ λοιπὸν ol Φράγγοι τῆς 
Ιταλίας ὡς δορυκτήτου ἀντεποιοῦντιο κτήματος, 
τῶν ἐγχωρίων ὧν μὲν ἑκουσίως, ὦν δὲ βίᾳ καὶ ἀνάγκῃ 
προσχωρούντων αὐτοῖς, πλὴν Βρεντησίου καὶ Ἱδροῦν- 
τος xai Τάραντός τε xal Βάρεως ' αὗται γὰρ αἱ 
τίσσαρες πόλεις παρέμειναν πίστιν ᾿Ῥωμαίοις φυ- 
λάττουσαι. Μιχαἡλ δὲ τοῦ βασιλέως ἀποθανόντος καὶ 
τοῦ µετ᾽ αὐτὸν ἐξωσθέντος τῆς βασιλείας, ὁ Μανιά- 
χης, ὡς ἄνωθεν ἑῤῥέθη, πεμφθεὶς εἲς ᾿ταλίαν παρὰ 
τῆς ζωῆς, εἰ καὶ μὴ δύναμιν ἀξιόχρεων εἶχεν, ὅμως 
μετὰ τῆς παρούσης στρατηγικαῖς μηχαναῖς χρησά- 
µενος ἐχδιῶξαι ἴσχυσε τοὺς Φράγγους τῆς Ἰταλίας 
περὶ Καπύην καὶ Βενεθενδὺὸν καὶ Νεάπολιν, καὶ 
µετρίαν κατάστασιν καὶ γαλήνην παρέσχε τοῖς πρά- 
γµασι. Οὗτος ὁ Μανιάκης κατὰ τὸ θέµα τῶν 'Ava- 


deundi milites arderent, arma conira imperatorem [) τολικῶν τὰς οἰκήσεις ἔχων καὶ Ῥωμανῷ τῷ Σχληρῷ 


movet. Missum ergo sibi successorem Pardum pro- 
tospatharium, hominem Byzantium, neque ullam 
ob prestantiau, sed quia nctus erat imperatori, 
tante provincie prefectum, interfecit. Ipse diade- 
mate et reliquis imperii sumptis insignibus impe- 
rator salutatur, exercituque in nuves imposito in 
Bulgarium trajicit, Imperator postquam de hoo 
resoivit, non leviter perturbatus, litteras ad eum 
mittit, in quibus ipsi et quos secum habebat impu- 


γειτονῶν, διαφερόµενος πρὸς αὑτὸν πολλάκις ἑπ- 
εχείρησεν ἀνελεῖν τοῦτον, εἶ μὴ φυγῇ τὴν ἑαυτοῦ éxo- 
ῥίσατο σωτηρίαν. Ἐπεὶ δὲ τὰ ᾿Ῥωμαίων σκῆπτρα 
ἐς Κωνσταντῖνον ἦλθε τὸν Μονομάχον xai ὁ Σκληρὸς 
ἐπὶ µέγα τύχης ἧρτο (ἐπαλλακεύετο γὰρ τῷ Ἀλέονο- 
µάχῳ 4$ τοῦ Σκληροῦ ἁδελφ]) μάγιστρος τιμηθεὶς 
καὶ πρωτοστράτωρ, τῶν sl; αὐτὸν μεμνημένος τοῦ 
Γεωργίου καταδρομῶν , καταχρώµενος τῇ ἐἔξουσίᾳ 
καὶ τὴν ἀπουσίαν πατατρέχων τοῦ Μανιάχη, τά το 


XYLANDRI ET GOABI NOTAE. 


.. (34) Error tollendus, quo feberati et ícderati 
lidem censentur. Hi ex omni extra natione, illi ex 


subditis Pisidis et Lycaonibus, ut hio auctor enar- 
rat, 


(10AR. 





281 HISTORIARUM COMPENDIUM. 333 


ἀνήκοντα αὐτῷ ἐδῄου καὶ ἔχειρε χωρία xal εἷς τὴν A nitatem et multa benefleia pollicetur. Cum autem 
τούτου κοίτην ἀνέδην ἐξύθρισεν. "Απερ ἐχεῖνος ἐν a proposito ille non diinoveretur, ipse quoque 
Ἰταλίφ πυνθανόµενος ἤσχαλλε καὶ διεπρίευ τῷ — suas copias contrahit, et duce eas Stephano Seba- 
θομῷ. "Apr: δὲ καὶ σπουδῃ τοῦ Ῥωμανοῦ παραλυ- —stophoro (id est Auguetifero), qui ipsi nd Damo- 
θεὶς τῆς áp4Tc xai τοῖς πᾶσιν ἀπεγνωχὼς (δει γὰρ — craneam letum delati imperii nuntium attulerat, 
ὡς οὐκ εἰς χρηστὸν αὐτῷ τέλος ἡ εἲς τὸ Βυζαντιον — contra perduellem mittit. Concurrerunt adversi 
ἄφιξις τελευτήσει) τὰς ἐν ᾿Ιταλίᾳ δυνάμεις ἆνα- exercitus apud Osirobum in Marmario, fuseque 
σείσας καὶ διαφθείρας, διψώντων τῶν στρατιωτῶν — Stephani ὤ40 copie sunt, ipso Maniace primos 
τὰς οἰκείας ἰδεῖν πατρίδας, ὅπλα κατὰ τοῦ βασιλέως — ducente et hostium ordinesdisjiciente.Jamque uni- 
κινεῖ, Καὶ τὸν μὲν πεμφθέντα διάδοχον αὐτοῦ (ἡν τυθγθὶ eum imperatorem faustis ominibus saluta- 
δὲ ὁ πρωτοσκαθάριος Ἰ]άρδος, (P. 757) ἀνὴρ Βυζάν- —bant,cum subito equo delapsus exspirat, non exs- 
τιος, xai c ἄλλο μὲν οὐδὲν ἀγαθὸν, ὅτι δὲ Ὑνώριµος — tante vulneris auctore, quod in pectore letale acce- 
ἦν τῷ βασιλεῖ, τηλικαύτης χώρας ἄρχειν πεμφθεὶς) — perat. Quod simululque innotuit imperatoriis, ca- 
ἀναιρεῖ, αὐτὸς δὲ αὐτῷ διάδηµα περιθεὶς καὶ τὰ τῆς — put Manieci ainputatur τοι qui ab ipsius partibus 
βασιλείας παράσηµα ἀναλαθὼν ἀγαγορεύεται βασι- — steterant, amisso duce, abjectis armis deditionem 
λεὺς, xal πλοίοις ἐμθιδάσας τὰς δυνάµεις περαιοῦ- , fecerunt. Confestim ad imperatorem nuntius vic- 
1xt ἐν Βουλγαρίᾳ. Τοῦτο μαθὼν ὁ βασιλεὺς εἷς ταρα- B toris$ mittitur. Aliquot diebus post Stephanus in 
χὴν οὐ τὴν τυχοῦσαν ἔνέπεσε' καὶ Ὑράμματα μὲν — urbem redit, afferens caput Maniaci et bello victos, 
πρὸς αὐτόν ἐκπέμπει παντὸς ἀπολύοντα φόθου τοῦ — quos in triumpho duxit per mediam plateam, asi- 
τον xal τοὺς σὺν αὐτῷ, παρακαλοῦντά τε ἀποθέσθαι — nis insidentes, prelato in basta capite Mania- 
tà ὅπλα, xal ὑπισχνούμενος πᾶσαν εὐεργεσίαν' — cis ; et ipso albo equo vehens pompam est subse- 
ἐπεὶ δὲ ἐχεῖνος ἄτεγχτος ἦν xai οὐ µεθίετο τοῦ cxo- — culus. 

X09, ἀγηοχὼς καὶ αὐτὸς Gc εἶχε δυνάµεις, xal στρατηγὸν αὐταῖς ἐπιστήσας αὐτοκράτορα τὸν Σεθαστο- 
φόρον (265) Στίφανον τὸν ἓν Δαμοκρανείά τὰ τῆς βασιλείας εὐαγγέλια τούτῳ διακοµίσαντα, ἐκπέμπει 
xztà τοῦ ἁποστάτου. Καὶ συναντῶσι τὰ στρατεύματα κατὰ τὸν λεγόμενον ᾿Ὀστροθὸν dv τῷ Μαρμαρίψ, 
καὶ συμπλοκῆς ἩὙενομένης Ἱτρέπονται οἱ περὶ τὸν Στέφανον, αὐτοῦ τοῦ Μανιάκη προηγουμένου καὶ 
τὰς φάλαγγας διακόπτοντος. Καὶ αὐτὸν ὡς βασιλέα εὐφήμουν. 'Ev ὅσῳ δὲ ταῦτα ἐγίνετο, αἰφνιδίως ἐκ 
τοῦ ἵππου πεσὼν οὗτος ἀπίθανε, μηδενὸς φανέντος τοῦ τοῦτον τρώσαντος' εὑρέθη γὰρ ἔχων κατὰ τοῦ 
στήθους καιρίαν πληγήν. Τούτου δὶ Ὑνωσθέντος τῷ ἑναντίῳ στρατεύµατι, ἀποτέμνεται μὲν dq κεφαλὴ 
τοῦ Γεωργίου, συλλαμθάνονται δὲ xal πάντες οἱ αὐτῷ συναράµενοι, ἅμα τῇ πτώσει τοῦ ἀρχηγοῦ τὰ 
ὅπλα ῥίψαντες xal ἑαυτοὺς ἐγγειρίσαντες. Καὶ τῷ μὲν βασιλεῖ ἄγγελος ἐπέμφθη κοµίζων τὰ εὐαγγέλια τῆς 
νίκης, εἴσεισι δὲ μεθ) ἡμέρας τινὰς καὶ ὁ Στέφανος τὴν χεφαλὴν ἄγων τοῦ Μανιάκη καὶ τοὺς κρατηθέντας ἐν τῷ 
πολέμψ: καὶ δ.ὰ µέσης τῆς πλατείας θριαµθεύσας προηγουµένης τῆς κεφαλῆς ἄνωθεν δόρατος, καὶ τῶν 
ἀποστατῶν ὄνοις ἐποχουμένων, αὐτὸς ὄπισθεν εἴπετο, ἵππῳ λευκῷ ἐφιζόμενος, Καὶ τὰ μὶν περὶ τὸν Μανιάκην 
τοι»ὔτον εἴληφε τέλος. 

Γέγονε δὲ τις xal ἄλλη ἀποστασία ἐν Κύπρῳ καὶ C. Sub idem tempus "Theophilus Eroticus Cypri 
τοῦτον τὸν χρόνον, πρωτουργὸν ἔχουσα θεόφιλον τὸν — pretor, homo semper novandarum reruin cupidus, 
Ἐρωτικόν" οὗτος γὰρ τῆς νήσου στρατηγῶν καὶ νεω- — cognito Calaphatis exitu et reruimn confusione, op- 
τέρων dei πραγμάτων ἐφιέμενος, ἐπείπερ ἐπύθετο τὴν portunum se tempus nactum ratus aui instituti 
τοῦ Καλαφάτου καταστροφὶν καὶ τὴν κατασχουσαν — conficiendi totum Cyprium populum concitat,insti- 
τὰ πράγµατα σύγχυσιν, χαιρὸν εὔθετον εὑρεῖν oln-  gatque ad necem "Theophylaeti protospatharii ju- 
θεὶς πρὸς τὸ απουδαζόμενον, τότε xà ἔθνος ἆπαν — dicis ac publici tributi exactoris, sub pretextu ni- 
τῶν Κυπρίων ἀνάπτει, καὶ τὸν δικαστὴν καὶ mpdxropa — mii ab eo in exigendo adhibitirigoris. Ad hunc op- 
τῶν δπημοαίων φόρων τὸν πρωτοσπαθάριον Otogó- —primendum nihil opus foit Monomacho 559 lon- 
λακτον ὀνελεῖν παρασκευάζει, ἔγχκλημα τούτῳ ἔπενε ᾖµβἱοΓθ mora. Nam classis ductor Constantinus Cha- 
Ἱκὼν ὡς βαρείας τὰς τῶν συντελειῶν ποιουµένῳ — ges patricius Cypriis universis subactis eum cepit, 
εἰσπράξεις. ᾽Αλλὰ πρὰς τοῦτον οὐκ ἑδέησε τῷ Movo-  etad imperatorem adduxit. Adductum imperator 
pf/« µαχροτέρας τριθῆς ' χειροῦται Ὑὰρ αὐτὸν — stola muliebri induit, et ludis equestribus in 
ἐκκεμφθεὶς 8 [τε] τοῦ στόλου κατάρχων Κωνσταντῖ- — Circo in triumpho duxit, spoliatumque suis facul- 
vog πατρίχιος ὁ Xayb, τὸ ἴθνος ἅπαν τῶν Κυπρίων tatibus dimisit. 
ὑποποιησάμενος, xal sic βασιλέα ἄγει. ᾽Αχθίντα δὲ θῆλυν ὁ βασιλεὺς ἐνδύσας στολὴν καὶ ἐν τῷ ἱππικῷ 
ἱπκοδρομίας ἀγομένης θριαµθεύσας καὶ τῶν ὑπαρχόντων ψιλώσας ἀπέλυσε. 

[P. 758] ΤΠ δὲ χ΄ τοῦ Φεθρουαρίου μηνὸς, τῆς ια [)— Vicesima die Februarii, indictione 11, Alexius 
ἱνδικτιῶνος, κατέλυσε τὴν ζωὴν ᾽Αλέξιος ὁ πατριάρ — patriarcha rebus humanis excedit. Ei sufflcitur die 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(25) Imperii sibi delati nuntium σεθαστοφόρου tionis causam indicat eo quod τὰ τῆς βασιλείας εὖ- 
nomine remunerabant Greci imperatores,quasiqui αγγέλια τούτῳ διεχοµίσατο Zonaras eo quod im- 
Augustini dignitatem obtulisset.Moris usum in8te- — perii insignibus illum ornasset, Goan. 
phano manifestat auetor, ot Σεθαστοφόρου appella- 


283 


GEORGII CEDHENI 


284 


Annuntiationis festo Michaelus  Cerularius, qui A χης, xai ἀνάγεται εἲς τὸν αὐτοῦ θρόνον Μιχαὴλ ὁ 


vixerat monachus ex quo eum orphanotrophus ob 
paratas insidias relegaverat. Indicatur etiam im- 
peratori thesaurus auri reconditus in Alexii man- 
sione, quem missis famulis recepit, ad centenaria 
viginti quinque. Eadem iadictione,postridie Kalen- 
das Maias,oculi effodiuntur orphanotropho in loco 
cui nomen Marycatis.Aliiid inscio imperatoreaiunt 
fuisse factum jussu Theodore: plerique omnes 
ipsius monachi mandato, ei ob relegationem irato. 
Mortuus est decima tertia die ejusdem inensis. 
Julio mense Stephanus Sebastophorus delatus est» 
quod insidiatus esset imperatori volueritque impe- 
rium in Leonem patricium transferre et Melitene 
prefectum constituere filium Lampri. Ac Stepha- 
nus quidem opibus suis multatus et monasticam 
vivere jussus et relegatus est. Lamprus, crudeliter 
tortus et per forum ludibrii causa in pompa ductus 
atque oculis orbatus, paulo post vita excessit. 


5651 Hac ipsa indictione, mense Junio, Rossica 
gens contra Romanum imperium insurrexit.Hacte- 
nus pacem amicitiamque cum RomanisRossi colue- 
rant,liberaque invicem fuerant commercia, et mer- 
calores ultro citroque commearant. Tunc vero in 
urbe orta rixa cum quibusdam Scythis negotiatori- 
bus,res ad manus venit, et est quidam de nobilio- 
ribus Scythisinterfectus.Proindeejusgentis regulus 
Bladimerus,homo iracundus atqueanimo inquieto, 


casum hunosibi annuntiatum egerrime lerens, ϱ 


nullainterposita mora,ad arma vocatis subditis quot. 
quot bello habiles erant,copiisque auxiliaribus asci- 
ti3 haud exiguis anationibus qua Oceani insulasgse- 
ptentrionales inbabitabant,collecta ad hominum,ut 
ferunt.100000 multitudine, eam usitatis apud ipsos 
navigiis (lintres nos vocamus, unica arbore cavata 
factos) imponit, et adversus urbem tendit. Impera- 
tor, ejus conatuintellecto,legatis missis petit ut ab 
armis discedat,pollicitusse quidquid peccatum esset 
compensaturum,modo ne ipselevi de causa tot jam 
per annos coalitam pacem rumperet gentesque bello 
committeret.Cum autem barbarus litteris acceptis 
legatos ignominiose proturbarel,responsis superbis 
datis,imperator,desperata pace,ipse quoque se pro 
viribus bello parat. Scythicos negotiatores in urbe 
5657? degentes, nec non qui ut socii aderant, 
per provincias in custodiam dividit, ne que ab 
ipsis domi essent metuenda insidie. Tum ador- 
natis, quantum ejus preceps occasio rei ferebat, 
imperatoriis triremibus aliisque levibus navigiis, 
et impositis in eas qui e militibus ea tempestate 
Byzantii agentibus legi poterant classiariis, ipse 
quoque conscensa celoce sua Barbaris occurrit in 
faucibus maris ad Pharum stationem habentibus, 
juxta per continentem comitante equitatu haud 
exiguo. Instructa utrinque ad pugnam classe neu- 
ira pars prelium incipiebat, Scythis intra occu- 
patum portum se continentibus, et Romanis eo- 


Κηρουλάριος, χατὰ τὴν Άμέραν τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, 
μονα κοὺς Qv ἐξ οὗπερ ὁ ὀρφανοτρόφος αὐτὸν διὰ τὴν 
ἐπιθουλὴν ἐξώρισε. Προσαγγέλλεται δὲ τῷ βασιλεῖ 
καὶ χρυσίον ἀποτεθησαυρισμένον ἐν τῇ τοῦ ᾽Αλεξίου 
μονη, val πέµψας ἀναλαμθάνεται τοῦτο, εἷς κεντη- 
νάρια ποσούµενον χε’. Μαΐου δὲ δευτέρας, τῆς αὐτῆς 
ἱνδικτιῶνος, ἐκτυφλοῦται καὶ ὁ ὀρφανοτρόφος ἐν τῷ 
λεγομένῳ χωρίῳ τῶν Μαρυκάτου, ὡς μὲν «wq 
Φασιν, ὑπὸ θεοδώρας, ἄκοντος τοῦ βασιλέως, ὡς δὲ o 
τῶν πολλῶν κρατεῖ λόγος, παρ᾽ αὐτοῦ τούτου ἔγνο- 
τῶντος αὐτῷ διὰ τὰς ὑπερορίας, καὶ τῇ ιΥ τοῦ αὖ- 
τοῦ μηνὸς ἀποθνήσκει. Ἰουλίῳ δὲ μηνὶ τῆς αὐτῆς 
ἱνδικτιῶνος κατηγορήθη καὶ Στέφανος ὁ Σεθαστο- 
Φόρος ὡς ἐπιθουλεύων τῷ βασιλεῖ καὶ βασιλέα βου- 
λόμενος ποιῆσαι Λέοντα πατρίκιον καὶ .στρατηγὸν 
Μελιτηνης, τὸν ὐἱὸν τοῦ Λαμπροῦ' καὶ ὁ μὲν Στέ- 
qavoq τῶν ὑπαρχόντων γυμνωθεὶς xat μοναχὸς ἀπο- 
καρεὶς ἐξωρίσθη ' ὁ δὲ Aaumpóc, ἀπηνῶς ἐἑτασθεὶς 
καὶ τὰς ὄψεις πηρωθεὶς xal διὰ τῆς ἀγορᾶς ποµ- 
πευθεὶς, μετὰ μιχρὸν ἀπέθανεν. 


ἕνετο δὺ xal κατὰ τὸν ᾽Ιούνιον µῖῆνα τῆς αὐτῆς 
ἐπινεμήσεως val 4 τοῦ ἔθνους τῶν 'Ῥὼς Χχίνησις 
κατὰ τῆς βασιλίδος. Οὗτοι γὰρ κοινοπραγοῦντες μέ» 
χρι τοῦδε 'Ῥωμαίοις καὶ εἰρηνεύοντες μετ αὐτῶν, 
ἀδεῶς τε ἀλλήλοις ἐπεμίγνυντο xxi ἑἐμπόρους ἐς 
ἀλλήλους ἔπεμπον. Κατὰ δὲ τοῦτον τὸν χρόνον φιλονει- 
κίας Ὑενομένης ἓν Βυζαντίῳ µετά τινῶν ἐμπόρων 
Σχυθῶν, συμπληγάδος τε ἐξ αὐτοῦ ἐπακολουθησάσης 
καὶ τινος Σκύθου φονευθέντος ἐπιφανοῦς, ὁ τότε 
κατάρχων τοῦ Ὑένοτς τούτων Βλαδιμηρὸς, ἀνὴρ ὁρ- 
µητίας καὶ τὰ πολλὰ τῷ θυμῷ χαριζόµενος, πυθό- 
µενος τὸ συμθὰν καὶ δεινοπαθήσας καὶ μὴ δοὺς 
ἀναθολὴν Ἡ καιρὸν τῷ κινήµατι, τῶν ὑπ αὐτὸν 
ἀγείρας ὅσον µάχιµον, προσεταιρισάµενος δὲ καὶ 
συμμαχιχὸν οὐκ ὀλίγον ἀπὸ τῶν κατοικούντων dv 
ταῖς προσαρχτίοις τοῦ Ὠκεανοῦ νήσοις ἐθνῶν, xal 
πλῆθος ἀθροίσας, ὥς φασι. περὶ τὰς ἑχατὸν ἈἸιλιάδας, 
καὶ πλοίοις ἐγχωρίοις τοῖς λεγομένοις μονοξύλοις 
ἐμθαλὼν κατὰ τῆς πόλεως ἑξορμᾷ. Τοῦτο μαθὼν ὁ 
βασιλεὺς πέμπει μὲν πρεσθευτὰς, ἐξαιτῶν καταθέ- 
agat τὰ ὅπλα xal ὑπισχνούμενος ἐξιάσασθαι εἴ τι δὴ 
καὶ γέγονεν ἄτοπον, xal μὴ διὰ μικρὸν ἐθελῆσαι 
πρᾶγμα τὴν Lx μαχροῦ παγιωθεῖσαν διαλῦσαι ερή- 
νην καὶ τὰ ἕθνη κατ’ ἀλλήλων ἀνάψαι' ἐπεὶ δὲ δε- 
ξάμενος αὐτὸς τὰ γράµµατα τούς τε πρέσθεις ἀτί- 
µως ἐδίωξε καὶ ὑπερηφάνους καὶ σοθαρὰς ἀπέδωκεν 
ἀπολογίας, ἀπεγνωχὼς ὁ βασιλεὺς τὴν εἰρήνην καὶ 
αὐτὸς ὡς vt» ἀντιπαρετάττιτο. [Ῥ. 750] Καὶ τοὺς 
μὲν ἐνδημοῦντας τῇ βασιλίδι ἑμπόρους τῶν Σκυθών, 
ἔτι Ob καὶ τοὺς κατὰ cup pay lav παρόντας διασχορ- 
πίσας iv τοῖς θέµασι, xal ἀσφαλισάμενος ἵνα μὴ 
καὶ ἀπὸ τῶν ἕνδον ἐπιθουλή τις ἀνεγερθῇ, ὡς 6 
καιρὸς ἑδίδου xai τὸ τοῦ ἔργου ὀξύῤῥοπον, τάς τε 
βασιλικὰς ἐξαρτύσας τριήρεις καὶ ἄλλας οὐκ ὀλίγας 
ἀπὸ τῶν εὐσταλῶν καὶ κούφων, καὶ λαοῦ πληρώσας 
ἀπὸ τῶν παρατυχόντων lv Βυζαντίῳ τότε στρατιω- 
τῶν, καὶ αὐτὴς οὗτος τῷ βασιλικῷ ἐπιθὰς δρόµωνι 
ἔξεισι καὶ τοῖς Σχύθαις ἅπαντιάζει κατὰ τὸ τοῦ 


985 BISTORIARUM COMPENDIUM. 988 


Ἡάντου στόµα iv τῷ λεγομένῳ ναυλοχοῦσι $dop, À rum motum exspectantibus. Cum tempus tereretur 


παβεπΊμένην ἔχων διὰ τῆς ξηρᾶς xal ἰππικὴν στρα- 
τιὰν οὐκ ὀλίγην. "Enti δὲ ἀντιμέτωποι ἔστισαν αἱ 
δυνάµεις, ἔργου μὲν οὐδέτερον µέρος ἥπτετο' οἵ τε 
yip Σχύθαι ἐπὶ τοῦ λιμένος ἔνθα προσώρμουν 
ἐστῶτες ἡσυχίαν Tov, καὶ ὁ βασιλεὺς τὴν ἐκείνων 
προσµένων µκίνησιν ἑκαρτέρει. ᾿Επεὶ δὲ ὁ καιρὸς 
ἑτρίδθετο καὶ ἡ ὥρα ἦν πρὸς ὀψὲ, πρέσθεις ὁ βασι- 
λιὺς πάλιν ἐχπέμπει περὶ εἰρήνης, καὶ πάλιν ἀτί- 
µως ἀποπέμπει τούτους ὁ βάρθαρος, μηνύσας, s* 
βούλεται τῷ βασιλεῖ χαταθέσθαι τὰ ὅπλα, δοῦναι 
παντὶ τῷ ἐπομένῳ αὐτῷ στρατῷ ἀνὰ χρυσίου λίτρας 
τρεῖς. ᾽Αμηχάνω δὲ φανείσις τῆς ἀπυκρίσεως ἔγνω 
δεῖν ἔργου ἔχεσθαι. "ως δ᾽ ἐκεῖνι ἀτρέμας εἴχον, 
µεταστειλάμενος ὁ βασιλεὺς τὸν µάγιστρον Βασίλειον 
τὸν θερδωροκάνον τρεῖς εἰκηφέναι προστάττει τρι- 
ήρεις δροµάδας καὶ ἀπελβεῖν καὶ ἀποπειράσχσθαι τῶν 
Σκυθῶν, εἶπερ δυνηθείη ἀκροθολιζόµενος πρὸς πό- 
λεμον αὐτοὺς σπισπάσασθαι. 'O δὲ τὰς τριήρεις εἰἷ- 
ληφὼς καὶ πρὸς τοὺς Σκύθας γενόμενος οὐ δι’ άχρο- 
δολισμοῦ τῆς αὐτῶν ἀπεπειρᾶτο γνώμης, ἀλλ᾽ εἰς 
µέσους ἑαυτὸν ὠθήσας ἑπτὰ piv σχάφη τῷ σκευα- 
στῷ καταφλέχει πυρὶ, τρία δὲ αὑτανδρα χαταποντί(- 
ζει. Χειροῦται δὶ καὶ &v αὐιὸς εἰσπηδήσας εἰς αὐτὸ, 
καὶ τῶν ἔνδον οὓς μὲν ἀποσφάξας, οὓς δὲ καὶ τρο- 
πωσάμενος, τὴν τόλμην καταπλαγέντας αὐτοῦ. Οἱ 
δὲ Σκύθαι, καὶ τὸν βασιλέα ἤδη ὁρῶντες ἑρχόμενον 
d9v παντὶ τῷ στόλῳ, xal λογισάµενοι, ὅπερ ἣν εἰκὸς, 
eb τοιαῦτα πεπόνθασι τρισὶ τριήρεσιν ἀντιστάντες 
πολεμούσαις , τί ἂν πάθ»ιεν βιαζόμενοι παντὶ τῷ 
ατόλῳ συµπλέχεσθαι, ἀπέθλεψαν πρὸς φυγὴν, xal 
ες τόπον ἀποῤῥιφέντες σκοπέλους ἔχοντα καὶ πί- 
τρας ὑφάλους tà πλείω τῶν σκαφῶν ἀπεθάλοντο, 
ἐπιτιθεμένων τούτοις ἀπὸ τῆς ξηρᾶς καὶ τῶν παρα- 
πορευοµένων στρατιωτῶν καὶ ἀπολλύντων αὐτοὺς, 
ὡς εὑρεθηναι μετὰ ταῦτα νεκροὺς ἑῤῥιμμένους ἐν 
τοῖς αἰγιαλοῖς ἀμφὶ τὰς c χιλιάδας. Ὁ μὲν οὖν βα- 
σιλεὺς μετὰ τὴν τῶν Σχκυθῶν ἦτταν ἐφ᾽ ὅλας δύο 
προσµείνας ἡμέρας, κατὰ τὴν τρἰτην ὐπέστρεψεν 
εἰς τὴν βασιλίδα, δύο τάγµατα καταλιπὼν καὶ τὰς 
λεχομένας ἑταιρείας, óq' ἡγεμόνι ταττόµενα Nixo- 
λάφ τῷ παραχοιμωμένῷ [P. 760] καὶ Βασιλείῳ µα- 
Ἱίστρῳ τῷ ᾿θεοδωροκάνῳ, ἐφ᾽ ᾧ τοὺς αἰγιαλοὺς 
ἐπισκοπεῖν καὶ παρατρέχειν καὶ φυλάττεσθαι, µή 
τις ἀπόθασις Ὑένηται τῶν Βαρθάρων, τὸν δὲ πάντα 
στόλον κατὰ τὸν Φάρον προσμένειν κελεύσας. Καὶ ὁ 


et ad vesperam dies inclinaret, rursum legatos 
de pace mittit imperator, eosquerursum contume- 
liose barbarus rejicit, non aliter se arma deposi- 
turum significans quam acceptis in singula suorum 
clussiariorum capita tribus uuri libris. Quod re- 
sponsum cuin videret summe absurdum, impera- 
tor pugna decernendum statuit. Barbarisque etiam- 
num quiescentibus, vocalu ad se magistro Basilio 
Theodorocano mandat ut cum tribus velocibus 
triremibus levi pugna Scythas tentet atque ad 
prelium provocet. Basil;us acceptis triremibus non 
levi prelio eorut anitnos exploral, sed in me- 
dios 553$ hostes invoctus septem naves arlifl- 
cioso igne cremat, tres cum ipsis vectoribus de- 


B mergit, unaque potitur, in eam insiliens et olas- 


siarios partim cedens, partim audacia ipsius 
perterritos fugaus. Scythe cum universa classe 
accedere imperatoreui videntes, atque id quod res 
erat cogitantes, cum ne trium quidem triremium 
sustinuissent impetum, quid eventurum esset si 
cum tota classe confligendum foret, fugam faciunt, 
et se in locum immittentes saxa ac scopulos sub 
mari delitescentes habentem plerasque naves 
perdunt. Sed et milites e continenti eos invadunt, 
magnamque stragem edunt. Sane cadaverum ho- 
stilium in littore inventa sunt postmodo quindecim 
circiter millia. Superatis hoc pacto Scythis, impe- 
rator totum biduum ibi locorum commoratus 
lertio die Byzantium rediit, duabus legionibus et 
quam vocant sodalitates relictis, ducibus Nicolao 
cubiculario et magistro Basilio T*eodorocano 
mandalo ut oram maritimam custodirent, neque 
exscensionem facere Barbaros paterentur, utque 
tota classis apud Pharum in statione esset. Hi 
littora, ut jussi erant, cireumeuntes, qua cadavera 
Barbarorum estus ejecerat, ingenti µΓΦύ8 ac spo- 
liis potiti sunt. Verum viginti quatuor triremes 
Romane, 554 avulse ab reliqua claese, fugientes 
Barbaros insecnte eosque praetervectee. sunt, cum 
ii in quemdam portum naves subduxissent.Scythe 
ergo paucitate hostilium navium cognita, oomper- 
toque non plures esse quam viee erant, a pro- 
montoriis ab utraque parte sitis cornua exten- 
derunt, et contenta usi remigatione circumvenire 
eas coperunt. Romani priore labore remigendi 


μὲν βασιλεὺς ταῦτα διαπραξάµενος εἰσῆλθεν εἰς τὸ D insequendique defatigati, et multitudine hostilium 


Βυζάντιον, ol περὶ τὸν παρακοιμώμενον δὲ καὶ τὸν 
θιοδωροκάνον τοὺς αἰγιαλοὺς περιιόντες, ἔνθα μετὰ 
τὴν τροπὴν ἐξεθράσθη τὰ σώματα τῶν Βαρθάρων, 
πολλῆς λείας xal σχύλων ἐγένοντο χύριοι. Καὶ 
τριήρεις δὲ τέσσαρας ἐπὶ εἴκοσι τοῦ λοιποῦ διαιρε- 
θεῖσαι στόλου εἴποντο Φεύγουσι τοῖς Βαρθάροις' iv 
τινι δὲ κόλπῳ ναυλοχούντων αὐτῶν παρῆλθον αὗται 
ξιώχουσαι. Καὶ γνόντες οἱ Σχύθαι τὴν ὁλιγότητα, xal 
ἀχριθῶς καταλαθόντες ὡς οὐ πλείους τῶν φαινομέ- 
γων εἰσὶν, ὑπερχερώσεις ποιησάµενοι ἀπὸ τοῦ ἔνθεν 
κάκεῖθιν ἀκρωτηρίου xal συντόνῳ τῇ εἰρεσίᾳ χρώ- 
pivot ἔσπευδον ἐγκολπώσασβαι τοὺς ἐναντίους. Οἱ δὲ 


navium perterri&, &d fugam inclinarunt. Cum 
autem barbariov naves fauces sinus circumdedis- 
sent et in altum exire non daretur, Constantinus 
patricius Caballurius Cibyrreotarum dux, cum eua 
et aliis decem triremibus fortiter in hostem pu- 
gnans, concisus est. Capta α Barbaris quatuor 
triremes cum ipsis vectoribus, ipsaqueetiam prze- 
toria navis. Homines in iis omnes interfecti. Re. 
lique Romanorum naves in brevia, littora incom- 
moda et saxa ejecie& 8ο contrite sunt. Classiarii 
alii in aqua perierunt, alii a Barbaris vel trucidati 
vel captivi abducti sunt. Superstites nudi, pedites- 


281 GEORGII CEDRENI 288 
que ad suorum stationem redierunt. Scythe, oum A ᾿Ρωμαῖοι ἐκ τῆς προτέρας κωπηλασίας καὶ τοῦ 


preter spem ipsis institutum cecidisset, domum 
vereus iter instituerunt. Cum non mari modo, sed 
terra etiam redirent (neque enim tante multitu- 
dinisatis erat navium, cum prelio multe essent 
demerse, $585 multe capte, multe nautragio 
periissent),in Catacalonem Bestam Ambhustum tuno 
Istro vicine regioni prefectum inciderunt in ora 
maris apud Barnam, fusique sunt et magna clade 
alífacti. Octingentos eorum vivos in compedibus ad 
imperatorem misit. I& Ambustus, et cum primum 
Bcythe ad Constantinopolin tenderent inque ipsius 
provinciam egressi pabularentur, militibus suis 
collectis fortiter invaserat, pulsosque ad eua contu- 
gere navigia coegerat. Et tunc iterum oram sus 
provincie maritimam custodiens, exituique inten- 
tus, hoc facinus edidit. 


διωγμοῦ κατάκοποι ὄντες, xal πρὸς τὸ πλῆθος τῶν 
βαρθαρικῶν σκαφῶν ἁποδειλιάσαντες, ἔχλιναν πρὸς 
φυγήν. Ἐπεὶ δὲ ἔφθασαν τὰ τῶν Βαρθάρων σκάφη 
στεφανώσαντα τὸ στόµα κατασχεῖν τοῦ κόλπου καὶ 
ἄπορος ἣν ἡ πρὸς τὸ πέλαγος διέξοδος, Κωνσταντῖ- 
vov μὲν πατρἰκιος 6 Ἠαθαλλούριος, στρατηγὸς Gv 
τῶν Κιθυῤῥαιωτῶν , γενναίως ἕστη πρὸς πόλεμον 
μετὰ τῆς ἑαυτοῦ τριήρους xxi λοιπῶν δέκα, xal 
εὐρώστως μαχόμενος κχατεχόπη, ἐλήφθησαν δὲ xoi 
τέσσαρες τριήρεις αὕτανδροι σὺν τῇ ναυαρχίδι, χαὶ 
πάντες οἱ iv αὐταῖς ἀπεσφάγησαν , τὰ δὲ λοιπὰ 
Ῥωμαϊκὰ πλοῖα ἐν βράχεσι καὶ ἀκταῖς καὶ σκοπὲ- 
λοις ἀπεῤῥίφησαν, ὧν συντριθέντων οἱ μὲν τῶν ἐν 
αὐταῖς ὑποθρύχιοι Ὑγεγόνασι τῇ θαλάσσῃ, ἄλλοι δὲ 
ἑάλωσαν ὑπὸ τῶν Βαρθάρων xal μµαχαίρᾳ παρεδό- 
θησαν xal δουλεία, οἱ δὲ διασωθέντες πεζοὶ καὶ qo- 


μνοὶ εἲς τὸ οἰκεῖον στρατόπεδον ἀνεσώθησαν. Οἱ δὲ Σχύθαι ὡς οὐκ εἰς ἔργον ἐχώρει αὐτοῖς τὰ τῶν ἑλ- 
πίδων, τῆς ἐπ᾿ οἴχου πορείας ἐμνήσθησαν. Ὑποστρέφουσι δὲ τούτοις διά τε γῆς καὶ θαλάσσης (οὐδὲ 
γὰρ ἐξήρκουν τοῖς πᾶσι τὰ σκάφη, τὰ piv ὑπὸ τῆς προηγησαµένης ναυαρχίας καταποντισθέντα τε καὶ 
ληφθίντα, τὰ δὲ ὑπὸ κλύδωνος xal τρικυµίας θλασθέντα, καὶ διά τοῦτο ol πλείους πεζῃ τὴν ὅδοιπο- 
ῥίαν ἐποιοῦντο) συναντήσας Καταχαλὼν Βέστης ὁ Κεχαυμένος ἄρχων (v τῶν περὶ τὸν ᾿Ιστρον πόλεων 
καὶ χωρίων, κατὰ τὸν αἰχιαλὸν τῆς λεγομένης ἈῬάρνας, καὶ συμθαλὼν ἐτρίφατο, xai ἀπέχτεινε μὲν 
πολλοὺς, ὀχταχοσίους δὲ ζωγρίας λαθὼν πεπεδηµένους ἐκπέμπε τῷ βασιλεῖ, Οὗτος γὰρ ὁ ἀνὴρ καὶ 
ὅτε πρώτως τῶν οἰκείων ἠθῶν ἀπαναστάντες οἱ Σχύθαι πρὸς τὴν βασιλίδα ἠπείγοντιο καὶ ἐς τὴν 
λαχοῦσαν αὐτὸν ἀρχὴν ἀποδάντις προνομὰς ἐποιοῦντο, τὸν ἀμφ' αὐτὸν ἀθροίσας λαὸν προσέῤῥαξε τούτοις, 
vai γενναίως ἀγωνισάμενος ἐτρέψατό τε vacà χράτος καὶ elc τὰ οἴκεῖα σκάφη φυγεῖν ἠνάγκασε' (P. 761] καὶ πάλιν 
δὲ τὰ ἀγχίαλα τῆς ὑπ' αὐτὸν ἀρχῆς φυλάττων χωρία, καὶ προσµένων, τὸ τέλος, ὑποστρέφοντας δεξάµενος καὶ 


καοτερῶς ὑποστὰς εἰργάσατο τὰ εἰρημένα. 

Ànno mundi 6552, indictione 12, mense Septem- 
bri, vehemens flavit ventus, quo fructus vinearum 
pene perierunt. Eo ipso anno, nona die Martii, 
que festa est memorie divorum Quadraginta Mar- 
tyrum, $56 imperator ut iis supplicaret publice 
processurus, seditione populi interceptus est. Cum 
enim pedes magno satellitum cum comitatu et 
faustis acclamationibus & palatio usque ad fanum 
Servatoris in Chalce processisset, inde equo ad 
martyrum edem vehi vellet, subito vox e medio 
multitudinis exaudita est: « Nolumus Sclerenam 
(sic Romani Duri soror vocabatur, Monomachi 
concubina) esse imperatricem, neque propter eam 
dominas nostras porphyrogennetas Zoen ac Theo- 
dor&m mori. » Atque illico omnia confusionis ac 
tumultus plena, et imperatorem turba ad necem 
deposcit. Quod nisi celeriter Auguste de sublimi 
prospicientes multitudinem placassent, plurimi 
haud dubie atque ipse forsitan imperator perituri 
fuerant. Sedato autem motu imperator, omissa ad 
martyres processione, in palatium 8e recepit. 


Indictione 13 bellum de Anio copit. Sed expo- 
nendum est cur et qua ratione Anii principi quie- 
scenti, nullaque ab eo orta injuria, imperator bel- 
lum intulerit. Georgius Abasgorum princeps bel- 
lum adversus $8 Romanos movens socium ejus 


Σεπτεµθρίῳφ δὲ μηνὶ, ἱνδωιτιῶνος (', ἔτους cov 
ἔπνευσεν ἄνεμος σφοδρὸς, ὡς διαφθαρῆναι σχεδὸν 


τοὺς τῶν ἀμπέλων καρπούς. Κατὰ τοῦτον τὸν χρό- 


vov ἑορτῆς ἀγομένης τῶν ἁγίων μ’ Μαρτύρων, ἐν τῇ 
ϐ' τοῦ Μαρτίου μηνὸς, µέλλων ὁ βασιλεὺς εἲς προσ- 
κύνησιν ἀπελθεῖν τῶν ἁγίων δηµοσίφ προόδῳ κατ- 
εστασιᾶσθη παρὰ τοῦ δήµου. Ἐξελθόντος γὰρ τούτου 
πεζῃ μετὰ πολλῆς δορυφορἰας ἀπὸ τοῦ παλατίου καὶ 
εὐφημίας, καὶ τὸν iv τῇ Χαλχκῇ καταλαθόντος ναὸν 
τοῦ Σωτῆρος, καὶ μέλλοντος ἐκεῖθεν ἐξιππάσασθαι 
καὶ πρὸς τὸν τῶν Μαρτύρων ἀφικέσθαι σικὸν, ἑξαί- 
φνης ἐξηχήθη φωνὴ ἀπὸ µέσου τοῦ πλήθους" « Ἠμεῖς 
τὴν Σκλήραιναν βασιλίσσαν οὐ θέλοµεν, οὐδὶ δι’ αὖ- 
τὴν αἱ µάνναι (26) ἡμῶν αἱ πορφυρογέννητοι Ζωή 
τε καὶ θεοδώρα θανοῦνται. » Καὶ εὐθὺς συνεχύθη τὰ 
πάντα, xal ταραχὴ κατέσχε τὸ πλῆθος, xai ἐζήτυυν 
τὸν βασιλέα διαχειρἰσασθαι. Καὶ ct μὴ τάχιον αἱ 
βασιλίδες προχύψασαι ἄνωθεν Ἁκατεστόρεσαν τὸ 
πλήθος, ἀπολώλεισαν ἂν οὐχ ὀλίγοι, Ίσως δὲ καὶ αὖ- 
τὸς ὁ βασιλεύς . Κατευνσσθείσης δὲ τῆς ταραχῆς 
ὑπέστρεψεν εἷς τὰ βασίλεια, τὴν εἰς τοὺς μάρτυρας 
ἄφιξιν παραιτησάµενος. 

Ἰνδικτιῶνος δὲ «γ΄ ὁ κατὰ τοῦ ᾿Ανίου ἀρχὴν ἐλὰμ- 
θανε πόλεμος. ᾽Αλλὰ ῥητέον ἄνωθεν πῶς xal διὰ 
τίνα τρόπον ἠσυχίαν ἄγοντι τῷ τοῦ ᾿Ανίου τοπάρχῇ 
καὶ μηδὲν ἁπαίσιον διαπραττοµένω Κωνσταντῖνος ὁ 
βασιλεὺς πολεμεῖν ἐπεχείρησεν . "Occ Γεώργιος ὁ 


XYLANDRI ET GOARI NOT/E. 


(26) Nen dominx, sed matres. Goan. 





289 


HISTORIARUM GOMPENDIUM. 


290 


᾽Αθασγῶν ἀρχηγὸς ὅπλα κατὰ Ῥωμαίων ἐχίνησε, A habuerat Jobanesioam Anii dominum. Verum ubi 


συμμαχῶν Tv αὐτῷ καὶ Ἰωθανεσίχης 6 τῆς τοῦ 
'Aviou κυριεύων χώρας. Ἐπεὶ δὲ, ὡς ἐν τοῖς Ép- 
προσθεν εἴρηται, Βασίλειος ὁ βασιλεὺς ἀνελθὼν ἐν 
θηρία παρατάξεσιν ἠἡγωνίσατο κατὰ τοῦ Γεωργίου 
xai τοῦτον ἐτρέψατο καὶ συνέτριψε, φοθηθεὶς ὁ Ἰω- 
θανεσίκης µή πως ὁ βασιλεὺς μηνιῶν διὰ τὴν συµ- 
μαγίαν ἀνήκεστόν τι ἐς αὐτὸν διαπράξηται, τὰς xq 
τῆς πόλεως εἰληφὼς αὀτομολεῖ πρὸς τὸν βασιλέα καὶ 
ἑαυτὸν ἐγχειρίζει ἐθελοντὴς καὶ τὰς xci παραδ(- 
δωσιν. Ὁ δὲ τῆς συνέσεως τοῦτον ἀποδεξάμενος 
μάγιστρόν τε τιμᾷ xal ἄρχοντα διὰ βίου τοῦ ᾿Ανίου 
καὶ τῆς λεγομένης μεγάλης ᾽Αρμενίας προθάλλεται, 
ἔγγραφον ἀπαιτήσας ἀπ αὐτοῦ γραμματεῖον ὡς 
μετὰ τὴν αὐτοῦ τελευτὴν ἐπανήξει πᾶσα ἡ τοιαύτη 
ἀρχὴ eic τὸ δίκαιον αὐτοῦ καὶ µέρος ἔσεται τῆς 
Ῥωμαϊκῆς. Ἐγένετο ταῦτα. Καὶ θνήσχει μὲν à βα- 
σ.λεὺς, θνήακει δὲ μετὰ χρόνους Ἰκανοὺς xai ὁ Ἰω- 
θανισίκτς καὶ θανόντος αὐτοῦ Καχίχιος ὁ τούτου 
υἱὸς διαδεξάµενος τὴν ἀρχὴν εἰρήνην µεν διετήρει 
πρὸς Ῥωμαίους καὶ ὁμσιχμίαν, xavstys μέντοι τὴν 
πατρφαν ἀρχὴν, [P. 702] xai ἀποδοῦναι ᾿Ῥώμαίοις 
οὐκ ἤθελεν, ὡς τὸ πατρικὸν ἐθούλειο γραμματεῖον. 
Εὐρὼν οὖν ἐν τοῖς ἀναχτόροις τὸ Ὑραμματεῖον ὁ 
Μονοµάχως ἀπῄτει καὶ τὸ ᾽Ανίον xal τὴν πᾶσαν µε- 
γάλην ᾽Αρμενίαν ὡς Βασιλείου τοῦ βασιλέως διάδο- 
χος. Tou δὲ δοῦλον μὲν ἑαυτὸν ἀνομολογοῦντος Ῥω- 
µαίων, ἁποστῆναι δὲ τῆς πατρφας ἀρχῆς μὴ ἐθέ- 
λοντος (27), πολεμητίον ἑδόχει τῷ βασιλεῖ. Καὶ δὴ 
ατρατὸν ἁἀγείρας xal Μιχαὴλ Βέστῃ (28) τῷ Ἰασίτῃ 
ἐγχειρίσας, ἄρχοντι φθάσαντι προθληθῆναι τῆς 
Ἰθηρίας, πολεμεῖν ἐπεσκόπει τῷ Κακικίψ' ὁ δὶ ἆπ- 
ελθὼν, καθ’ ὅσον οἷόν τ’ ἦν, ἔσπευδεν ἐκπληροῦν τὰ 
προστεταγµένα. "Onso Ἱνοὺς ὁ Καχίχιος, xal ὅτι 
ἀντὶ φίλου xai συμμάχου πολέμιος χέχριται, xai 
αὐτὸς τὰς αὐτοῦ δυνάµεις ἀγηοχὼς xarà τὸ ἐγχω- 
po9v σὐτῷ τοὺς ἐπιόντας ἡμύνετο, Κακῶς δὲ «φεοο- 
µένων τῶν πραγμάτων τῷ Ἰασίτῃ, πέμπεται καὶ ὁ 
Νικόλαος πρόεδρος ὁ δοµέστικος τῶν σχολῶν, ὁ τοῦ 
βασιλέως Κωνσταντίνου Ἠπαρακοιμώμενος, μετὰ 
βαρείας χειρὸς, ὥστε τῷ πλήθει καὶ τῇ δυνάµει 
κατεγωνίσασθαι τὸν Καχίκιον Στέλλονται δὲ γράµ- 
µατα τοῦ βασιλέως πρὸς Απλησφάρην τὸν ἄρχοντα 
τοῦ Τιθίου καὶ τῆς περὶ τὸν ᾿Αράξην ποταμὸν Περσ- 
αὐμενίας, παρακαλοῦντα τοῦτον κατὰ τὸ δυνατὸν 
διοῦν την μεγάλην ᾽Αρμενίαν xal τὴν΄ ὑποχειμένην 


Basilius imperator in Iberiam cuin exercitu pro 
fectus Georgium prelio íregit, Jobanesices me- 
tuens ne ob belli societatem iratus imperator du- 
rius de se statueret, cum clavibus urbia ad eum 
transfugerat, seque et claves ei ultro dediderat. 
Quam ejus calliditatem approbans Basilius, magi- 
stri honore ornatum Anii et Armenie que Magna 
dicitur prefectum eum usque a4 vite ejus exitum 
constituerat, scripta cautione professum, mortuo 
ipso eam prafecturam ad suum dominum reditu- 
ram partemque Romane ditionis futuram. Mortuo 
Basilio atque multis post annis Jobanesica, fllius 
hujue Cacicius occupata prefectura pacem  socie- 
tatemque cum Romanis servavit,paternam interim 
ditionem retinens Romanis,quod scriptum jubebat, 
nequaquam reddidit.Monomachus pacti formula iu 
archivo reperta, Ánium universamque magnam 
Armeniam,ut Basilii heres reposcit. Cumque Caci- 
cius servum quidem se profiteretur, prefecturam 
vero quam & patre acceperat restituere recusaret, 
bello suas res repetere imperator statuit. Proinde 
collectum exercitum Michaelo Beste Jasite,qui jam 
tum prefectus Iberis $58 erat designatus,tradit, 
mandatque ut Cacicio bellum faciat. Atque is in 
in provinciam profeclus mandata imperatoris pro vi- 
rili exsequitur. Cacicius se pro amico et socio Ro- 
manorum hostem judicatum sentiens, ipse etiam 
suis contractis copiis, se quantum res ferebant 
tueri iutendit. Cum autem res Jasite male sucoc- 
derent, mittitur etiam Nicoiaus praeses scholarum 
domesticus, aceubitor quondam Constantini impe- 
ratoris, cum grandi exercitu, ut vel multitudine 
opprimeretur Cacicius. Mittit etiam litteras impe- 
rator ad Aplespharium Tibii et qua circa Araxen 
fluvium est Perearmenise prefectum, *ortaturque 
eum ut, quantum possit, Magnam Armeniam et 
ditionem Caoiocii infestet, Nicolaus ubi in provin- 
ciam pervenit, stalim se rei gerende dat, litterag- 
que imperetoris ad Aplespharium mittit, ipse una 
scribeng,eumque donis et pollicitationibus ineti- 
gans ut imperatoris voluntati morem gerat. Re- 
scribit iseaconditione se id facturum, si imperator 
litteris ad se missis pacisostur se ipsi omnium 
quecunque ipse Caciciobellijure eripuisset firmam 
possessionem 8ο dominium concedere. Hano con- 


χώραν τῷ Κακικίφ. ᾽Απελθὼν οὖν à Νικόλαος ἐκεῖ- D ditionem imperator probavit, aureaque bulla id 
XYLANDR] ET GOARI NOTAE 


(27) Sententia videtur mutilata. Hec autem fuit, 
Cacicium non detreotasse Romanis subditum esse, 
sed tamen paterna ditione sibi relicta id voluisse 
facere ἅχι.. — Mutilus hio Xylandri, non littere 
sensus. Hujusmodi vero est: At quamvis se. subdi- 
fum(vasallum) profüeretur, cum eotamen bello de- 
cernendum sibi statuit imperator. Clarius legeret 
alius: Tip δὲ δούλῳ μὲν ἀνομολογοῦντι πολεμητέον 
ἐδόχει τῷ βασιλεῖ, et quantumvis se subdítum pro- 
fitenti bellum indicendum censuit imperator. GoaR. 

(28) Bestes postea βεστάρχης dicitur, Bestarcha, 
ut epitheton sit fortassis ab aliquo offlcio ductum: 
nam Catacolo quoque Ambostus infra in bello Me- 


dico Bestes vocatur. ἅγι, — Existimavi diutius, 
quod etaliis cum Meursio placuit, vestiariorum 
precipuum βεστάρχην vocari. At cum isidem Iasi- 
tes nuper sitdictus βέστης et ἄρχων τῆς Ἱδηρίας 
προθεθληµένος, ac infra p. 771, τῆς χώρας, id est, 
Baaspraocanias, ἄρχων  'Aaoov Bos « et con- 
festim βέσσης Καταχαλὼν τοῦ ᾽Ανίου xai τῆς Ίδη-᾽ 
βίας Χατάρχων legatur, relicta priore sententia, 
berorum dialecto et more religionis principem βέ- 
στην nuncupari censui, prout legimus Dulgaros 
chaganum, Saracenos ameram, Triballos cralem 
regulos suos vocitare. GoAn. 


201 


GEORGII CEDRENI 


292 


postulatum Aplespharii ratum se habere testatus À voc μὲν ἔργου εἶχετο, τὰ δὲ γράμματα πέμπει πρὸς 


- est. Qua accepia Aplespharius statim rem aggres- 
aus multas $59 Cacicii arcesjac munitiones expu- 
gnatas occupavit Cacicius α Romanis oppugnatus 
copiis el a Tibiano prefecto infes'atus, rebus des- 
peratis, cum Nicolao pacem facit, per eumque 80 
et urbem linperatori dedit. Ad quem pro:ectus , ab 
eoqu^ magisterii dignitate decoratus amplissimis- 
quein Cappadocia ad Charsianumque et Lican- 
drum prediis donatus, vitam exinde pacatam «uo 
tranquillam egit. Monomarchus capta a[Tibii pree- 
fecto castella et oppida ut partem Aniaxee ditionis 
reposcens, cum ea Aplesphares sponte non dimit- 
teret, sed aurea bulla niteretur, Nicolao precipit 
ut cum Roinano et Iberico exercitu et copiis Ar- 
menie Magne, que Cacicius duxerat, bellum οἱ 
faciat. Nicolaus contractis omnibus copiis Bestar- 
cham Jasitam iis preflcit et suum servum Constan- 
tinum magistrum Alanum, eosque ad oppugnaun- 
dum Tibium mittit. Erat Aplesphares homo, ut 
quisquam alius, bellicarum artium peritissimus, 
gnarus rei gerende et consilia hostium eludere 
callidus. Is cum se pugne cum Romanis cop.is 
committende imparem sentiret, intra muros se 
continet, amnemque  a&alluentem avertit, ita ut 
omnem urbi vicinam planitiem is inundaret stagno- 
que et cono paludis morem $60 oppleret; et in 
vineis que circum urbem in orbem erant site, sa- 
gittarios peditesabdit; et exspectare signum quod 
ipse tuba daturus esset jubet: ita instructus ad- 
ventum hostium operitur. Romanorum autem du- 
otores pre metu ao desperatione rerum urbi se 
inclusisse et campum aquaopplevisse Aplespharem 
opinati, promiscue et nullo ordine, alii equites alii 
ab equis digressi, ut cuique placebat,ad urbem oc- 
curruut, primo scilicet aggressu eam captari. Ubi 
in vias pervenere qua per medias ducebant vineas, 
jamque urbi subiverunt,classicum Aplesphares ca- 
nit. Bt pedites ex insidiis coorti alii saxis Roma- 
nos impetunt, alii desuper de septis vinearum 
vulnerent, cum quidem Romanis sui defendendi 
omnis esset erepta facultas.Ingens tum clades ac 

cepta, et Romanorum innumerabilis casa mulli- 
tudo, cum equi fugere non possent limo et lacunis 
impediti. /Egre elapsi Jasites et Constantinus 
Ànium pervenerunt, Nicolaoque calamitatis nuntii 
fuerunt. De qua clade certior factus imperator Ni- 
colao et Jasite abrogat magistratum, loco Jasite 
ducem Iberiz» facit Ambustum, pro Nicolao impe- 
ratorem exercitum creat Constantiuum magne soda- 


τὸν ᾽Απλησφάριν, γράψας καὶ αὐτὸς καὶ παροτρύνας 
καὶ δώροις xal ὑποσχέσεσιν ἐρεθίσας ἐνεργοὺ, θὲ- 
σθαι τὰς βουλήσεις τοῦ βασιλέως. Ὁ δὲ τὰ γράμματα 
δεξάµενος ἀμείθεται ἐπ.τελῆ ποιῖσαι τὰ xextÀtu- 
σμένα, el γράμμα πεµφθείη τούτῳ βασιλικὸν ἆσφά- 
λειαν παρέχον αὐτῷ πάντα ἔχειν ἓν βεθαίῳ δεσπο- 
τικῶς τὰ φρούρια καὶ χωρία ( 9) ὅσαπερ Ἰϊσχύσειε 
vdptp πολέμου κτήσασθαι ἀπὸ τῶν δ.αφερόντων τῷ 
Καχιχίῳ. Ἑδέξατο τὸν λόγον ὁ βασιλεὺς, καὶ χρυσο- 
θούλλοις γραφαῖς ἐπιθεθαιοῖ ὅσα ὁ ᾽Απλησφάρης 
ἠτήσατο ' καὶ δεξάµενος οὗτος τὸ γράμμα ἔργου 
ἅπτετο, καὶ πολλὰ τῶν τοῦ Κακικίου ἐκπολιορκήσας 
κατέσχεν ὀχυρώματα xal χωρία. Ὁ δὲ Καχίκιος 
ὑπό τε τῆς 'Ῥωμαϊκῆς δυνάµεως πολεμούμενος ὑπό 
τε τοῦ ἄρχοντος toU Τιθίου λετλατούμενος, xxl τοῖς 
πᾶσιν ἀπεγνωχὼς, σπένδεται πρὸς τὸν παραχοιμώ- 
µενον xal προσχωρεῖ τῷ βασιλεῖ δι αὐτοῦ, παραδοὺς 
τὴν πόλιν. Καὶ ὁ piv ἐς τὸν βασιλέα ἐλθὼν xal µά- 
γιστρος τιμηθεὶς, καὶ χωρία πολυπρότοδα κατά τε 
Καππαδοκίαν καὶ τὸν Χαρσιανὸν καὶ τὸν Λικανδρὸν 
εἰληφὼς, ερηνικὸν xai ἁτάραχον τὸν ἀπὸ τοῦ t 
ἔζησε βίον" ὁ δὲ Μονομάχος τὰ ἐκπολιορχηθέντα 
φρούρια παρὰ τοῦ Τιθιώτου val χωρία ὡς µέρη τοῦ 
᾽Ανίου ἐπιζητῶν, [P- 763] ἐπεὶ κών γε ἐχεῖνος οὗ 
µεθίετο τούτων, ἀλλ' ἀντείχετο τῆς χρυσοθούλλαυ 
γραφῆς, ἀναιρεῖται πόλεμον πρὸς αὐτὸν, xai πάλιν 
προστάττει τῷ παραχοιμωμένῳ µετά γε τῆς Ῥω- 
μαϊκῆς χειρὸς τοῦ τε Ἰθηρικοῦ στρατοῦ καὶ τῆς dv 
τῇ µεγάλῃ ᾿Αρμενίᾳ δυνάµεως, ἧς κατῆρχεν ὁ 
Ανιώτης, τῷ ᾽Απλησφάρῃ πλλεμεῖν. Πάσας οὖν οὐὔ- 
τος Ἰθροικὼς τὰς δυνάμεις, xal ἄρχοντα αὐταῖς 
ἐπιστήσας Μιχαὴλ τὸν βεστάρχην τὸν Ἰασίτην καὶ 
τὸν ἑαυτοῦ δοῦλον (30) Κωνσταντῖνον μάγιστρον τὸν 
᾽Αλανὸν, κατὰ τοῦ Τιθδίου ἐκπέμπει. Ὁ 5b ᾽Απλι- 
σράρης, στρατηγικώτατος ἄνθρωπος ὧν, εἴπερ τις 
ἄλλος, καὶ ἔργα πολεμικὰ καὶ βουλὰς ἐχθρῶν δια- 
σκεδάσαι δυνάµενος, πρὸς μὲν τὴν «Ῥωμαϊκὴν δύ- 
ναµιν εἰδὼς ἑαυτὸν μὴ ἀξιόχρεων οὖκ ἀντιπαρετᾶ- 
ἔατο, ε-σω δὲ τειχῶν συγχλείσας ἑαυτὸν καὶ τὸν 
πχραῤῥέοντα µμενοχετεύσας ποτσμὸν , xal πᾶσαν 
ἐπικλύσας τὴν πεδιάδα καὶ ἀποτελματώσας πηλώδη 
τε οὖσαν καὶ τεναγώδη, προσέµενε τὴν ἐπέλευσιν 
τῶν ἑναντίων, παρασπείρας ἐν τοῖς χκύκλωθεν τῆς 
πόλευς οὖσιν ἀμπελῶσι τοξότας πεζοὺς, xal xpj- 
πτεσθαι xzl προαμένειν κελεύσας, ἄχρις ἂν αὐτὸς 
τῇ σάλπιγγι ἐπιτημήνηται τὸ ἐνυάλιον. Οἱ δὲ τῶν 
Ῥωμαίων ἄρχοντες τόν τε εἲς τὴν πόλιν συγκλει- 
σμὸν καὶ τὴν τῆς πεδιάδος ἐπίκλυσιν δειλίας ἔργον 
καὶ ἀπογνώσεως κΧρίναντες, ἄτακτοι καὶ σποράδην 


ΧΥΙ,ΑΝΡΗΙ ET GOAHI NOTE. 


29) Pagos. Χωρίον moderna lingua pagus. Goan. 

. (30; Servos fuisse magistros non credo. Legerem 
aliquid pro δοῦλον, fortasse ἀδελφόν aut tale quip- 
fam : vero enim propius est fratrem quam servum 
icolai magistrum fuisse. XvrL.— Auctoris ceu sana 
retenta lectione, monendus Xylander.eumdem qui 
magister est, esse posse servum. Annon dux in 
aliqua provincia regis suhditus est et, ut aiunt, 
vasallug ? Vox enim δοῦλος non inhonorarii sub- 


diti significatu hic jacet. Ad rem nostram,Cacicius 
sese nuper imperatoris servum, id est. subditum, 
fuit professus, at non alio proposito nisi ut in 
Anium Iberiamque perpetuum sibi vindicaret prin- 
cipatum. Isque Constantinus pariter, magistri di- 
gnitatein aula CP. provectus, simul potuit Alanis 
portionis ab imperatore renuntiari dominus, ac ut 
subditus seu vasallus sub eodem in bellis toereri. 
OAR. 





293 


HISTORTARUM COMPENDIUM. 


294 


ἄλλοι μὲν τοὺς ἵππους ἀποθάντες, ἄλλοι δὲ καὶ ἔφ- A litatisprincipem, eunuchum,aSaracenisoriundum, 


ἱπποι, ὥς πη ἕκαστος ἑθοόλετο, πρὸς τὴν πόλιν 
ἔτρείον ὡς αὐτοθοεὶ ταύτην αἱρήσοντες. 'Emei δὲ 
ἔνδον ἐγένοντο τῶν iv µέσω τῶν ἀμπελώνων ὁδῶν 
καὶ ἄχοι τῆς πόλεως ἔφθασαν, τότε 07, τῇ σάλπιγγι 
σηµήνας ὁ ᾽Απλησφάρης ἔργου ἐκέλερσεν ἔχεσθαι, 
xxi ἐξαναστάντες ἀπὸ τῶν λόχων οἱ πεζοὶ ol μὲν 
τόξοις οἱ δὲ λίθοις ἔθαλλον, ἄλλοι δὲ ἑτίτρωσκον 
ἀπὸ τῶν θρ.γῶν, τῶν Ῥωμαίων χωλυομµένων ὑπὸ 
τούτων τοὺς πθλεμίους ἀμύνασθαι. Γίνεται οὖν 
τροπὴ µεγάλη, καὶ σφὰζεται Ῥωμαίων ἀπείρων 
πλῆθος, φυγχεῖν μὴ δυναµένων τῶν ἵππων, ἀλλ᾽ 
ἐμπιπτόντων εἲς τὸν πηλὸν καὶ τὰ τέλµατα. Μόλις 
οὖν σωθεὶς à ἸἹασίτης σὺν τῷ Κωνσταντίνω ἐν τῷ 
λΑνίω αὐτάγγελοι τῆς συμφορᾶς τῷ Νικολἀφ γεγό- 
νασιν. ᾿Αγγελθέντος δὲ τοῦ συµθάντος ἀτυχήματος 


τῷ βασιλεῖ, ὃ μὲν Νικόλαος και ὁ Ἰ]ασίτης ἀφαι- B 


pojv:at τὰς ἀρχὰς, προχειρίζονται δὲ ἀντὶ μὲν τοῦ 
ασίτου δοὺξ Ἱθηρίας 6 Κεχαυμένος, ἀντὶ δὲ τοῦ 
Ν.κολάου στρατηγὸς αὐτοχράτωρ Κωνσταντῖνος ὃ 
τῆς μεγάλης ἑταιρείας ἄρχων, εὐνοῦχος ἄνθρωπος, 
ἐκ Σαρακηνῶν ἕλχων τὸ γένος καὶ τῷ βασιλεῖ ὑπ- 
πρετήσας πρὸ τῆς βασιλείας καὶ πίστιν τηρῶν ἐς 
αὐτόν ol δὴ xal κατὰ χώραν Ὑενόμενοι xal τὰς ὃδυ- 
νάμεις συνηθροικότες ἔργου εἴχοντο. Kal τῇ μὶν 
πόλει τοῦ Τιθίου, ἥτις ἦν τοῦ παντὸς ἔθνους µητρό- 
πολις, προσθαλεῖν οὐκ ἠθέλησαν, ἀποπειρῶνται δὲ 
[P. 764] τῶν λοιπῶν φρουρίων τῶν ὅσα τῷ ᾿Ανίω 
ὑπόκειται. Καὶ αἱροῦσι μὲν τὴν ᾽Αγίαν Μαρίαν καὶ 
τὸ λεγόμενον ᾽Αμπίερ xai τὸν Άγιον Γρηγόριον, λίαν 
ἐρυμνὰ xai ἀπόκρημνα ὀχυρώματι, τοῦ ᾽Απλησφάρη 
πολλάκις ἐπιχειρήσαντος βοηθησαι αὐτοῖς πολιορ- 
χουµένοις, xai τοσαυτάχις ἠττηθέντος. Ἔρχονται δὲ 
καὶ ixi τὸ φρούριον τὸ καλούμενον Χελιδόνιον, ἐπὶ 
Δουνοῦ τε ἀποκρήμνου Ἱἱδρυμένον xai οὐ πόῤῥω 
χείµενον τοῦ Τιθίου' καὶ χυκλωσάμενοι τοῦτο τά- 
φροις vai χάραξι διὰ προσεδρείας Ἠπείγοντο παρα- 
στήσασθαι καὶ γὰρ δὴ xai ἑσπάνιζον τῶν ἀναγκαίων 
oi εἴσω τοῦ τείχους, μὴ φθάσαντες εἰσχομίσασθαι 
τὰ ἐπιτήδεια διὰ τὸ τῆς ποοσθολῆς ὀξύῥῥοπον. Καὶ 
ππρεστήσαντο ἂν καὶ τοῦτο, si μή αἰφνιδίως fj τοῦ 
πατρικίου Λέοντος τοῦ Τορνικίου ἐξ ἑσπέρας ἀνήφθη 
ἀποστατία . Οὗτος γὰρ στρατηγῶν ἐν Ἰθηρίᾳ καὶ 
διαθληθε]ς ὡς τυραννιῶν τῆς τε ἀρχῆς παραστέλλε- 
ται καὶ μοναχὸς ἀποχείρεται καὶ εἷς τὴν πόλιν 
αχθεὶς οἶχοι µένειν Ev ᾽Αδριανουπόλει προστάττεται. 


sibi fidum hominem, et cujus opera etiam ante- 
quam $61 nd imperium eveheretur usus fuerat. 
Hi autem provinciam ingressi collectisque exer- 
citibus ad rem gerendum conversi, urbem Tibium 
que erat ejus gentis ,metropolis, oppugnare 
incommodum rati, reliqua ad  Anium perti- 
mentia castella tentant, capiuntque Sanctam Ma- 
riam, Ampierum, Sanotum Gregorium, admodum 
munitas et preruptis impositas saxis arces, Aple- 
sphario sape opem iis dum oppugnarentur ferre 
counato, semperque victo. Inde ad castellum Cheli- 
donium veniunt, situm in precipiti colle haud 
longe a Tibio. [d cum vallo fossaque circumvenis- 
Bent,obsidione capere intendunt, quod jam pre- 
sidiarios res ad victum necessarie destituebant, 
subita obsidione preventos ne earum copiam im- 
portarent. Fuissentque eo potiti, nisi in Occidente 
repente patricii Leonis Tornicii exarsisset defectio, 
Is Leo cum Iberiam gubernaret affectate tyranni- 
dem accusatus, magistratu spoliatus rasusque 
vitam monasticam agere jussus erat. Non medio- 
criter autem ferens conLumeliam, occulte 8ο pau- 
latim duces qui Adrianopnli erant corrupit, qui et 
ipsi contemptim ab imperatore habiti otio torpe- 
bant. Horum deinde et suorum necessariorum 
opera milites quoque sibi conciliat, qui otiosi 869 
degebant, et quotquot predis ac direptionibus de- 
lectabantur.Contractaque magna manu, imperator 
salutatus cum omnibus euis copiis actutum ad 
urbein proficiscitur. Imperator, qui neque ad re- 
sislendum satis habebat in promptu militum, nc- 
que civium erga se fldei ac benevolentia 89 com- 
mittere audebat, in Iberiam nuntium equis dispo- 
sitis mittit ad Constantinum,omissis qua in mani- 
bus erant, celerrime ad Cpolin cum exercilu venire 
jubens. Is acceptis litteris, quanquam jamjam 
potiturus Chelidonio videbatur, soluta obsidione 
cum Aplespharo pacem fedusque coinponit,jurato 
et diria etiam ni pro:nissa impleret imprecationi- 
bus se devovente, se in fide imperatoris perman- 
surum neque quidquamcontra RomaLos moliturum. 
His ità actis, ad urbem cum emxerctliu festinat. 
Hoc modo Chelidonium liberatum.Ipse cum Orien- 
tales legiones totumque exercitum — aldduxisset, 
jussu imperatoris urbem intravit, exercitus parte 


Mij ἐνεγκὼν δὲ εὐφόρως τὰ elc αὐτὸν γεγονότα ἁνια- [) in Thraciam transportata, ad Chrysopolin, que 


;X, λάθρα xa! κατὰ μικρὸν τοὺς dv ᾿Αδριανουπό)ει 
πρότερον ὑποποιεῖται στρατηγοὺυς, ὁπόσοι ἔτυχον 
ὄντες παρεωρα.ιένοι καὶ ἄπρακτοι * διὰ δὲ τούτων 
καὶ τῶν αὐτοῦ συγγενῶν ὑποφθείρας xal τοὺς oco! 
τῶν ἨΜακεδονικῶν Ίρχον ταγμάτων καὶ θραχικῶν, 
xal τοὺς ὅσοι ἐσχόλαζον στρατιώτας xal τοὺς ὅσοι 
ταῖς λεηλασίαις xai ταῖς διαρπαγαῖς ἔχαιρον, xal 
χεῖρα ἱκανὴν συστησάµενος, ἀναγορεύεται βασιλεὺς, 
καὶ ἅπαντα τὸν ὑπ αὐτὸν ἁγείρας λαὸν ὀξὺς ἐπι- 
φαίνεται τῇ βασιλίδι, τοῦ βασιλέως µήτε ἱκανόν λχὸν 
ἔχοντος πρὸς ἀντιπαράταξιν µήτε πιστεύοντος τοῖς 
πολίταις ὡς εὔνοιαν καὶ πίστιν φυλάξουσιν ἐς αὐτόν. 


mari interflnente Cpoli opposita est, alia ad Aby- 
dum qua in Hellesponto. Verum hsc postea tem- 
poris acta. Tornicius ante Constantini adventum 
mense Septerrbri, indictione prima, imperator, ut 
diximus,salutatus 5638 dicto citius Cpolin obsidet, 
sperans se etatim ea potiturum, quod sciebat 
imperatorem militibus destitui. Iyitur castris pro- 
xime monasterium Anargyrorum e regione Bla- 
chernsrum fixis, primum verbis ac pollicitationi- 
bus animos civium tentat,deinde, nemine audiente 
ipsum,vim parat.Sed et imperator cives populum- 
que armat, iisque murorum defensionem oormmit- 


395 


GEORGII CEDRENI 


290 


tit; et milites qui tum aderant aliosque ipsius A Ka! διὰ τοῦτο ἄγγελος ἐς τὸν Κωνσταντῖνον ἐν 


jussu a princiribussenatus armalos,qui ultra mille 
non erant, per portam Blachernensem educit 
atque adversos hosti constituit, vallo tantummodo 
interposito,quod impetum irruentium hostium re- 
moraretur. Atqui intra portas se continere et de 
muris repellere adorientes praestabat ; et magister 
Argyrus Italus vehementer quiritabatur, ac impe- 
ratorem hortabatur ne se extra portas emitteret, 
neve cum favente multitudine et bellicis laboribus 
" assueta congrederelur,ipse stipatus exigua manu 
tironum bellique imperitorum hominura. Ne quid 
tamen obtineret, Constantinus Leichudes effecit, 
auctor alterius consilii el in summa apud impera- 
lorem auctoritate. [Imperatore cum suis sub ves- 
perem egresso, perduellis suos armat et in impe- 
ratorios magno cum impetu irruit, oculique 564 
momento perrumpens vallum eos pellit.Horum alii 
capti sunt, alii fugientes in fossam urbi circum- 
datam inciderunt et misere perierunt.Sed el cives 
de muris precipiti fuga se proripueruot.Profugere 
etiam port;rum Blacherneneium custodes,non ob- 
jeotis portarum valvis. Quod nisi Tornicius fato 
fuisset impeditus, potuerat absque ullo labore in 
urbem pene!rare ac imperium occupare. Nunc ille 
cum usquead fossam muro coniiguam pervenisset, 
ab insequendo destitit. [1ου animum  imperatoriis 
reddidit.ut et portas occuparent et murorum de- 
fensionem susciperent. Haud dnbie tun» Deus im- 
peratorem servavit, ne sagitta interficeretur, que 
in ipsum emissa in rotundum cujusdam famuli ca- 
pitis tegmen est delata, quod et huic et imperatori 
salutare fuit. Ad hunc ergo modum urbs proxima 
periculo, ab hoste taméa capta non est. Tornicius 
cum per aliquot dies in castris hesisset, et ab ipso 
paulatim ad imperatorem deflceretur, veritus ne 
vel universi ab ipeo transirent vel etiam compre- 
bensum imperatori traderent, castris motis Arca- 
diopolin retro abiit, ibique cum Joanne Batatza 
castra posuit, Tbeodoro Strabomyta, Polye Maria- 
noque Brana, Occidentalium legionum ducibus et 
sibi sanguine propinquis, ad Redestum  oppu- 
gnandam missis; que 565 urbs cum relique 
omnes Mucedonice atque Thracice urbes Tornicio 
accessissent, fidem una servabat opera episcopi et 
cujusdam in ea urbe summa potentia praediti Da- 


C 


θηρίᾳ πίμπεται δτμοσίοις ἔποχος ἴπποις μετὰ 
γραμμάτων ᾖµβασιλιχῶν κελευόντων τῶν ἐν Ὑεραὶν 
ἀφέμινον ἔργων ἀφικέσθαι ὡς τάχος μετὰ τῶν δυ- 
νάµεων ἐς τὴν βασιλίδα. Δεξάμενος δ' οὗτος τὰ 
ράμματα, καίτοι ἓν χερσὶν ἔχων τὸ φρούριον, λύει 
μὲν τὴν πολιορκίαν, σπένδεται δὲ τῷ ᾽Απλησφάρῃ, 
ἀσφαλισάμενος αὐτὸν ἀραῖς καὶ ὄρχοις ὡς εὔνοιαν 
διαφυλάξει τῷ βασιλεῖ καὶ οὐδέποτε μελετήσει φαῦ- 
ov κατὰ Ῥωμαίων. Οὕτω δὲ πράξας καὶ τὰς δυνά- 
μεις ἀναλαθὼν σπουδαίως ἠπείγετο πρὸς τὴν βασι- 
λιδα. Καὶ τὸ μὲν Χελιδόνιον τοῦτον τὸν τρόπον δια- 
δ.δράσκει τὴν ἅλωσιν' ὁ δὲ Κωνσταντῖνος μετὰ τῶν 
ἔφων ταγμάτων xal παντὸς τοῦ στρατοῦ χατελβὼν 
αὐτὸς μὲν εἴσεισιν εἲς τὴν βασιλίδα, τὸ δὲ πλῆθος 
ἅπαν περαιοῦται προστάξει τοῦ βασιλέως slc θράχτν͵ 
τὸ μὲν κατὰ τὴν ἁνιίπορθμον τῇ βασιλίδι Χρυσό- 
πολιν (31), τὸ δὲ κατὰ τὴν ἐν τῷ Ἑλλησπόντῳ 
"Αθυδον. ᾽Αλλὰ τοῦτο μὶν ὕστερον' πρὶν fj δὲ τὰς 
δυνάµεις ἐλθεῖν, ὁ Τορνίκιος κατὰ τὸν Σεπτέµῆριον 
μῆνα, της α΄ ἐπινεμήσεως, βασιλεὺς, ὡς ἐλέχθη, 
ἀναῤῥηθεὶς θᾶττον f| λόγος τὴν βασιλίδα καταλαμ- 
θάνει, |P. 705] ελπίζων αὐτοθοεὶ ταύτην αἱρήσειν 
διὰ τὸ μὴ εὐπορεῖν τὸν βάσιλἐα δυνάµεων. Καὶ χά- 
[2x4 πηξάµενος καταντικχρὺ τῶν ἉΒλαχερνῶν, ἔγι- 
στα τῆς µονης τῶν Αγίων Αναργύρων (32), πρῶτον 
λόγοις καὶ ὑποσχέσεσιν ἀπεπειρᾶτο τῶν πολιτῶν, 
μηδενὸς δὲ προσέχοντος αὐτῷ ἤδη καὶ ἔργου ἅπτετο. 
Καὶ αὐτὸς δὲ ὁ βασιλεὺς διά τε τῶν πολιτῶν καὶ τῶν 
παρευρεθέντων κατὰ τύχην στρατιωτῶν ἀντιπαρε- 
τάττετο, τοὺς μὲν πολίτας xal τὸν δῆμον τάξας ἐπὶ 
τοῦ τείχους, τοὺς δὲ παρατυχόντας, στρατιώτας καὶ 
ἄλλους τινὰς ὅσους οἱ τῆς συγκλήτου ἄρχοντες χε- 
λεύσει τούτου καθώπλισαν, μὴ πλέον τῶν χιλίων ὄν- 
τας, ἐξαγαγὼν τοῦ τείχους διὰ τῶν ἐν Βλαχέρναις 
πυλῶν ἀντιμετώπους ἕστησε τῷ τυράννῳ , τάφρον 
τινὰ προστησάµενος slo χώλυμα τῶν ἐπιόντων, δέον 
σω πυ)ῶν ἐπέχειν καὶ ἀπὸ τῶν τειχῶν τοὺς im- 
όντας ἀμύνεσθαι, πολλὰ τοῦ µαγίστρου ᾿Αργυροῦ τοῦ 
᾿Ιταλοῦ ποτνιωµένου xal παρακαλοῦντος εἴσω μένειν 
καὶ μὴ ἐξάλλεσθαι, xa) μὴ θέλειν λαῷ συμπλέκεσθαι 
μαινομένῳ καὶ ὀργῶντι καὶ στρατιωτικαῖς µελέταις 
ἐνηθλημίνῳ μετὰ στρατιωτῶν ὁὀλιγοστῶν xai λχοῦ 
νεαλοῦς xai ἀπειροπολέμου. ᾽Αλλὰ ταῦτα λέγων οὖκ 
ἔπειθεν ἀντέχειτο γὰρ Κωνσταντῖνος ὁ τὴν ἐπ- 
ὠνυμίαν Λειχούδης, τὰ πρῶτα τότε παρὰ βἀσιλέως 


tatzz, qui el ipse cunsanguineus erat Tornicii. Hi Ἡ φέρων καὶ μέγα παρὰ τούτῳ δυνάµενος καὶ τῆς 


cum nihil eflicerent aliquanto iu ejus oppidi oppu- 
gnatione tracto tempore,ipse etiam Tornicius eo 
cunctas suaa ducit copias. Cumque omni oppu- 
guasset conatu et machinarum omne genus adhi- 
buisset, oppidanis fortiter defendentibus, profliga- 
tus, soluto obsidio Arcadiopolin rediit. Interim 
Monomachus Orientales exercitus, qui jam & Chry- 
80poli et Abydo in Thraciam trajecerant, duce iis 
prefecto Michaelo Iacita magistro emiltit in re- 


βουλῆς ταύτης ὑπάρχων πατήρ. 'Efti0óvtov δὲ 
τούτων περὶ δείλην ὀψίαν, ὡς ἔγνω ὁ τύραννος, τὰς 
ἀμφ᾽ αὐτὸν καθοπλίσας δυνάµεις ἔπεισι μετὰ ῥύμης 
μεγάλης, xal θᾶττον dj λόγος τὴν τάφρον διατεμὼν 
τρέπεται τοὺς ἔνδον, ὦν οἱ μὲν ἁλίσχονται, οἱ δὲ 
φεῦγοντες εἲς τὴν τῆς πόλεως τάφρον κατέπιπτον 
καὶ οἰκτρῶς ἀπώλοντο. Ἔφευγον δὲ καὶ ἀπὸ τοῦ 
τείχους κρημνιζόµενοι οἱ πολῖται, παραπλγσίως καὶ 
οἱ πυλωροὶ τῶν iv Ηλαχέρναις τειχῶν τὰς πύλας 


ΧΥΙΑΝΡΗΙ ET GOARI NOTAE. 


(31) Turcis nuno Sculari.Male a quibusdam cum 
Ghalcedone inferius sita confunditur. Goan. 


(32) Cosme et Damiani nulla spe mercedis medi- 
cam artem ex charitateobeuntium. GoAB. 





997 HISTORIARUM COMPENDIUM. 298 


ἀναπετάσχντες. Καὶ εἶ po) τύχη τις ἔσφηλε τῷ Τορ- Α belles. Hic contractis omnibus in unum copiis 
wxip τὰ πράγματα, εἰσῆλθεν ἂν ἆ κογητὶ xal xj- — castra hostibus opponit, pugnaque abstinens ope- 
ριος τῶν ἁπάντων ἐγένετο. "Apt: δὲ διώξας ἄχρι ram dat ne eorum predia maleficium patiantur, 
τῆς παρὰ tip τείχει τάφρου imi έσχε τὸν διωγμὸν, captosque humaniter tractat, reliquis per litteras 
καὶ πάλιν ἀναθαδῥήσαντες οἱ περὶ rà) βασιλέα τάς — occulte missas veniam delicti et omnium bonorum 
τε mÓÀac xatisyov xai τῆς φυλακῆς ἐτεμελήθησαν — copiam promiltens. Jam et hiems appetebat, et 
τῶν τειχῶν. Τότε δὲ xal ὁ βασιλεὺς μικροῦ ἂν ἁπ- µῥρογἀυε[]θθ, cum et ipsi eorum jumenta alimen- 
ολώλει διὰ τόξου βληθεὶς, sl μὴ θεὸς προφανῶς διεσώ- — tis destituereptur, quia frigus, famem hostemque 
σατο, τοῦ icto) ἐνεχθέντος εἷς τινος θεράποντος — simul sustinere non polerant, paulatim ad magi- 
κάλυμμα στροθιλοειδὲς κεφαλῆς, ὅπερ καὶ τὸν — Btrum desciveront. Tornicius vero, quamdiu αὐ- 
ἔχοντα xal τὸν βασιλέα διεσώσατο. Τοῦτον δὲ τὸν — scuri tantum deficiebant, utcunque duravit et spem 
τρόπον ἐγγὺς τοῦ ἀλῶναι ἡ πόλις ἑλθοῦσα διεσώθη. — fovit. Cum autem Marianus Branas, Polys, Theo- 
'O δὲ ἁποστάτης ἐπί τινας ἡμέρας προσμµείνας ἐν dorus Strabomyta 5666 et Glabana familia aliique 
τῷ στρατοπἑδψ, ἐπειδὴ οἱ περὶ αὐτὸν κατὰ μικρὸν — illustres ipso deserto confertim ad Jasitam tranei- 
ὑποῤῥυέντες πηὐτομόλουν τῷ βασιλεῖ, πτοηθεὶς µή — verunt,fugam ipsecum Joanne Batatza,qui ab eo in- 
πως οἱ πάντες καταλιπόντες αὐτὸν οἰχήσονται fj καὶ ,, ter rebelles erat dignatione proximus,paravit. Cum- 
κατασχόντες παραδῶσι τῷ βασιλεῖ, ἀναστὰς ἐκεῖθεν " que evadendi non suppeteret facultas, in templum 
ὑπέστρεφεν dv ᾿Αρκαδιουπόλει. [P. 166] Καὶ αὐτὸς — quoddam se recepere.Sic agmen perduellium est dis- 
μὲν σὺν Ἰωάννῃ τῷ Βατάτζῃ παρεμθολὴν πηξάµενος — Bipatum. Jusita eos missis famulis cepit et vinotos 
ἐκεῖσε προσέµενε, θεόδωρον δὲ τὸν τὴν ἐπωνυμίαν — ad imperatorem abduxit : milites jussu imperato- 
Στραθομύτην (33) καὶ τὸν λεγόμενον Πολὺν καὶ Ma- risin suam quisque patriam discesserunt.Tornicio 
2ιχνὸν τὸν Βρανᾶν, ταγμάτων — Rpyovvac δυτικῶν, οἱ Batatzam oculi eífossi pridie natalitiorum Chri- 
καθ αἵματος Χοινωνίαν αὐτῷ ἑγγίζοντας, πολιοοκῆ- sli. Eorum qui in benevolentia perduellis perstite- 
σα. ἐκπέμπει τὴν 'Ραιδεστόν ' ἔτυγαν γὰρ el piv — rant bona publicata, prius ignominiose per forum 
ἄλλαι Μαχεδονικαὶ xal θρακικαὶ πόλεις προσχωρή-  circüumduciorum ac deinde relegatorum . Hunc 
σασαι τούτῳ, αὕτη δὲ µόνη εὔνοιαν ἐτήρει τῷ βασιλεῖ — finem ille habuit motus. Jam quas a& Turcis 8006- 
σπουδῇ τοῦ ταύτης ἀρχιερέως xal τινος ἐγχωρίου δυ- — perimus calamitates referam, si prius quinam 
νάστου τοῦ λεγομένου Βατάτζη, συγγενοῦς ὄντος τοῦ — fuerint Turci, et qua occasione bellum contra Ro- 
Τορνικίου. Ὡς 8 ἀπελθόντες ἐχεῖνοι καὶ χρονοτριθοῦν-. — manos gerere coeperint, expedivero. 

τες οὐδὲν ἤνυον, ἄρας καὶ αὐτὸς ἄπεισιν ἐχεῖσε μετὰ παντὸς τοῦ στρατοῦ, xal πᾶσαν προσθολὴν καὶ µηχα- 
vie ἐπαγαγὼν τῇ πόλει καὶ πάντοθεν ἀποχρουσθεὶς εὐψύχως τῶν ἔνδον ἀποκρονομένων τὰς μηχανὰς ὑπ- 
ἑστρεψε πάλιν iv ᾿Αρχκαδιουπόλει, λύσας τὴν πολιορκἰαν. ᾿Αρτι δὲ καὶ τῶν Ἑψφων στρατευμάτων διαπεραιωθέν- 
των £x τε Χρυσουπόλεως καὶ )Αθύδου πρὸς θράχην, στρατηγὸν ἐπιστήσας αὐτοῖς ὁ βασιλεὺς Μ'χαἡλ µάγιστρον 
τὸν Ἰασίτην πέμπε:. χατὰ τῶν ἀποστατῶν. ᾿Αβροίσας δ᾽ οὗτος ὑφ᾽ ἓν τὰς δυνάμεις xal παραστρατοπεδεύσας 
ταῖς ἁπηστάταις µά (ης piv οὐκ ἦρχεν, ἀκήδετο δὲ μᾶλλον τῶν ἀνηκόντων χωρίων τοῖς ἀποστάταις, καὶ τοῖς ἁλι. 
σχφµένοις φιλανθρώπως ἐφέρετο, xai γράµµατα λαθραίως ἔπεμπε πρὸς αὐιοὺς ἀμνηστίαν ἐπαγγελλό- 
uzvoc κακῶν καὶ ἀγαθῶν δαψίλειαν. Ἐπεὶ δὲ καὶ ὁ γειμὼν ἐπέστη καὶ τῶν ἀναγκαίων ἑαπάνιζον αὐτοί 
τε ο) ἀποστάται καὶ τὰ ὑποζύγια καὶ ol Ίπποι, μὴ δυνάµενοι πρὀς τε τὸ φῦχος xal τὸν λιμὸν xal τοὺς 
ἐναντίους ἀντικαθίστασθαι , xarà µμικρὸν προσεῤῥυίσκοντο τῷ μαγἰστρῳ. Καὶ μέχρι μὲν τῶν ἀφα- 
"ῶν ἦν αὐτομολία καὶ οὐκ ἐπισήμων, ἑκαρτέρει xai ταῖς ἐλπίσιν ἑτρέφετο' ἐπεὶ δὲ Μαριανὸς ὁ Ἡρανᾶς 
^11 Πολὺς καὶ θεόδωρος ὁ Στραθομύτης καὶ οἱ ix τοῦ γένους τοῦ Γλαθᾶ καί τινες ἄλλοι τῶν ἐπισήμων 
αθρόοι καταλιπόντε αὐτὸν προσεῤῥύησαν τῷ Ἰασίτῃ, φυγὼν μετὰ Ἰωάννου τοῦ Βατάτζη, ὃς δὴ 
μετ) αὐτὸν dv τῷ στρατωπέδῳ τῶν ἀποστατῶν ἑτάττετο, ἐπείπερ ἄφυκτα ἦν, bv τινι κατέφυγεν ἐκκλη- 
σίᾳ, xai dj ἐπισύστασις τῶν ἁἀποστατῶν ἐσκεδάσθη. Κα) τούτους μὲν ὁ Ἰασίτης πέµψας κατέσχε γαὶ 
πρὸς τὸν βασιλέα πεπεδηµένους εἰσάχει, τοῦ δὲ στρατοῦ ἕκαστος εἲς τὴν ἑαυτοῦ ἐπανῆλθε πατρίδα 
πελεύσει τοῦ βασιλέως. Καὶ ὁ piv Τορνίκιος καὶ ὁ Βατάτζης ἀποτυφλοῦνται κατὰ τὴν ἑσπέραν τῆς ἑορ- 
τες τῆς τοῦ Χριστοῦ γεννήσεως, δηµεΌονται δὲ καὶ ὁπόσοι παρέμειναν ἕως τέλους εὖνοι τῷ τυραννή- 
σαντιε͵ ἀτίμως πρότερον περιαχθέντες διὰ τῆς ἀγορᾶς καὶ ἑξορίᾳ παραπειφθἑντες. Καὶ dj μὲν ἁποστασία 
τοιοῦτον Eos τὸ τέλος, ἄρχεται δὲ λοιπὸν τὰ ἀπὸ τῶν Τούρκων xaxd. Τίνες δὲ ol Τοῦρχοι, καὶ τίνα τρόπον 

ἴρξαντο πολεμεῖν Ῥωμαίοις, ἄνωθεν ἀναλαθὼν διηγήσοµαι. 

P. Ἴ67.] Τὸ τῶν Τούρχων ἔθνος Ὑένος μέν ἐστι Turcorum gene Unnica fuit, habitans ad Caucasi 
(vvv, ofxei δὲ τὰ προσάρχτια τῶν Κάυκασίων — montis partes septentrionales, populosissima et 
^2ww πολυάνθρωπόν τε ὃν xa! αὐτόνομον xai ὑπ' libera nulliusque unquam nationis dominium ex- 
ιδενὸς ἔθνους ποτὲ δουλωθἑν. Τῆς δὲ τῶν Περσῶν — perta. Postquam Saraceni Persarum regno everso 
Ζ2χῆς εἷς Σαρακηνοὺς διαλυθείσης, καὶ τῆς τῶν — non Persidem modo, Mediam, Babylonem et Assy- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(33) Obtorto naso. Facilin Grecis ex corporum defectibus cognomina. GoaR. 
Ρατλοι. Gn. CXXII. 10 


η p n ε.α... -- 
EE LS Los Am e m A - ib. - D——— --α -- 


209 


riam, sed et /Egyptum et Libyam et Europe non A Σαραχηνῶν ἐπιχρατείας μὴ 


exiguam partem seubegerunt,ipsi inler se coeperunt 
diversis temporibus varie dissentire. Ita unicum 
Saracenorum idque maximum imperium in multas 
est divisum partes, ut alius Hispanie jam, $67 
alius Afric, alius /Egypti, alius Babylonis, alius 
Persidis esset princeps. Tantum vero abfuit his ut 
inter se conveniret, ut inter vicinos etium bella 
fuerint intestina. Proinde Persidis, Chorasmiorum, 
Oretanorum et Medis princeps Muchumetus, Im- 
braeli fllius, Basilio imperii Romani clavum te- 
nente, cum in bello quod adversus Indos atque 
Babylonios gerebat, rebus uteretur adversis, ex 
usu fore judicavit, si missis ad Turcorum princi- 
pem legatis auxilium peteret. Mittit ergo ad eum 
legatos cum donis pretiosis, postulatque sibi auxi- 
lio mitti tria virorum millia. Turcus et allata dona 
gratissima habuit, et legati admodum comprobata 
petitione mittit αἆ Muchumetum tria, ut petiverat 
millia, duce Tragolipace Mucaleto, Miceeli filio. 
Enimvero hoc sperabat, si reprimere sui potuissent 
eos & quibus Saraceni invadebantar, facillime eos 
effecturos ut pons quo constratus Aruxes erat, et 
qui ab utroque latere turribus excitatis ac presi- 
diis impositis munitus Turcis inaccessam Persidem 
faciebat, presidiariis pulsis pervius Turcis post- 
modo fieret, itaque Persidis occupande sibi occa- 
sio daretur. Turcis mercenariis Muchumetus ac- 
ceptis, iisque cum suo exercitu conjunctis, cum 
Arabum principe Pisasirio confligit, eumque nullo 
negotio superat, sagittarum conjectum non feren- 


tibus Arabibus. Domum a victoria reversus, $68 C 


eosdem Turcos voluit etiam in pugnam contra In- 
dos, a quibus oppugnabatur, sibi adesse. Cumque 
petentibus ut domum sibi redire liceret et presi- 
dium ab Araxis ponte abduceretur, vim eliam in- 
tentaret, Turci veriti majora pericula ab eo defe- 
cerunt,et in Carbonitidem solitudinem (neque enim 
tam pauci advorsus tam multa depugnare aude- 
bant millia) se subduxerunt, indeque identidem 
erumpentes Saracenorum ditionem populati sunt. 
Iniquissime id ferens Muchurmetus, ad 20 hominum 
millia adversum Turcos mittit, decem nobilissiinos 
noteque fortitudinis ac prudentie duces Saracenos 
exercitui preficiens. Hi ad bellum profecti,intrare 
in desertum ob aque et alimentorum inopiam ju- 
dicantesincommoduin,proxime addilum solitudinis 
Turcorum dux de adventu Saracenorum facetus 
certior, re cum suis communicata, subito adoriri 
Saracenos ac Persas statuit ; biduoque magnis 
confectis spatiis, tertia nocte: eos secure in tento- 
riis agentes nihilque mali exspectantes invadit 
atque illico proBigat. Ibi curribus, equis, pecunia- 
que plurima potitus, non jam ut fugitivus lutrocinia 
exercere, sed palam exinde in $69 aperto castra 
habere. Bt confluebant ad eum qui ob maleficia sup- 


GEORGII GEDRENI 


D σας 


900 
µόνον ἨΠερσίδος — xa: 
Μηδίας, Βαθυλωνος καὶ ᾿Δσσυρίων κυριευούστς, 


ἥδη δὲ xai Αἰγύπτου καὶ Λιθύης xal µέρους οὐχ 
ὀλίγου τῆς Εὐρώπης, ἐπείπερ ἔτυχον ἐν δια- 
Φόροις χαιροῖς ἀλλήλων καταστασιάσαντες xai jd 
µία xat μεγίστη ἀρχὴ αὕτη εἷς πολλὰ διπρέθη 
µέρη, καὶ ἄλλον μὲν ἀρχηγὸν εἶχεν d Ἰσπανία, 
ἄλλον Ob ἡ Αιθύη, ἄλλον δὲ ἡ Αἴγυπτος, ἄλλον δὲ 3, 
Βαθυλὼν, ἕτερον δὲ ἡ Περσὶς, καὶ πρὸς ἀλλήλους 
μὲν οὐχ ὠμονόουν, μᾶλλον μὲν οὖν xai προσεπολέ- 
µουν οἱ Ὑειτονοῦντες, ἀρχιγὸς Περσίδος xai Χω- 
ῥασµίων καὶ ᾿Ωωρήτανῶν καὶ ἨΜηδία ὑπάρχων 
Μουχοῦμετ κατὰ τοὺς χρόνους Βασιλείου τοῦ βασι- 
έἑως, ὁ τοῦ Ἰμθραὴλ, καὶ πολεμῶν Ἰνδοῖς καὶ Βα- 
θυλωνίοις καὶ κακῶς iv τῷ πολέμῳ φερόµενος, ἔγνω 
δεῖν πρὸς τὸν ἄρχοντα Τουρκίας πρεσθεύσασθαι καὶ 
συμμαχίαν ἐκεῖθεν αἴτήσασθαι. Πέμπει γοῦν πρέ- 
σθεις πρὸς αὐτὸν καὶ δῶρα πολυτελῆ, καὶ πεµφθῇ- 
val oi ἐξαιτεῖ συµµαχους τὸν ἀριθμὸν τρισχιλίους. 
'O δὲ δεξάµενος ἀσμενέστατα τὴν πρεσθείαν xai 
τοῖς πεμφθεῖσι δώροις ἡσθεὶς ἐκπέμπει πρὸς αὐτὸν 
τοὺς τρισχιλίους, ἀρχηγὸν ἔχοντας Τραγολιπάχην 
Μουκάλετ τὸν υἱὸν Μικεὴλ, ἅμα καὶ ἐλπίσας o 
εἴπερ οὗτοι δυνηθεῖεν ἀποκρούσασθαι τοὺς ἐπεμθαί- 
νοντας τοῖς Σαρακηνοῖς, ῥᾷστά τε τὴν τοῦ ᾿Αράξιδος 
ποταμοῦ γέφυραν τὴν χωλύουσαν Τούρχους ἐς Περ 
σίδα tiva. ἅτε πεπυργωµένην οὖσαν ἔνθεν κἀκεῖθεν 
καὶ φρουροῖς πάντοθεν φυλαττομένην βατὴν θήσουσι 
περιελόντες τὰς «φρουρὰς, καὶ ὑποχείρον αὐτῷ 
ποιήσουσι τὴν τῶν ἨἩερσῶν χώραν. ᾿Αφικομένων 
το!νυν τῶν μισθοφόρων, αὐτοὺς τε ἀναλαθόμενος ὁ 
Μουχοῦμετ καὶ τὰς ἑαυτοῦ δυνάµεις προσθάλλει τῷ 
τῶν ᾿Αράθων ἄρχοντι Πισασιρίῳ, καὶ ῥᾷον αὐτὸν 
τρέπεται, μὴ ὑποστάντων τὰς τῶν τόξων βολὰς τῶν 
᾿Αράθων. Ὑποστρέγας δὲ εἲς τὴν ἑαυτοῦ ἠπείγετο 
xai πρὸς τοὺς πολεμοῦντας ἸΙνδοὺς διαγωνίσασθαι 
pst αὐτῶν. Ἐκχείνων δὲ ἐξαιτουμένων εἲς τὴν 
ἑαυτῶν ὑποστρίψαι συγχωρηθῖῆναι, ἀνεθείσης αὖ- 
τοῖς τῆς dv τῇ Ὑεφύρᾳ φυλακης τοῦ ᾿Αράξιδος, 
ἐπείπερ ἐχεῖνος ἐνέκειτο xal βίαν ἐπενεγχεῖν ἐθού- 
λετο, δείσαντες οὗτοι μὴ καὶ πάθωσί τι δεινὸν, ἀπο- 
στστοῦσι. Καὶ τὴν Καρθωνῖτιν ὑποδύντες ἔρημον 
ὁ.ὰ τὸ μὴ θαῤῥεῖν ὀλίγους πρὸς τοσαύτας ἀντιπα- 
ρατάξασθχι µυριάδας, ἐκεῖθεν ἐκδρομὰς ποιούµενοι 
ἐδῄουν xal ἔφερον τὰ Σαρακηνῶν. Δυσανασχετήσας 
οὖν ὁ Μουχοῦμετ ἐπὶ τοῖς γινομένοις, στρατὸν ἀθροί- 
ἀμφὶ τὰς X χιλιάδας ἐκπέμπει κατὰ τῶν 
Toó.xov, (P. 708] ἐπιστήσας αὐτοῖς δέκα στρας- 
ηγοὺς ἀπὸ τῶν εὐγενεστάτων xai συνετωτάτων καὶ 
ἐπ ἀνλδρίᾳ μεμαρτυρημὲνῶν δαρακηνῶν. . Αραντὲς 
οὖν οὗτοι ἀπήρ'οντο πρὸς τὸν πόλεμο». Kal εἶσελ- 
θεῖν μὲν εἲς τὴν ἔριμον διὰ νὴν τοῦ ὕδατος xai 
τῶν τροφῶν ἔνδειαν ἀλυσιτελὲς ἐλογίζοντο, ἔγγιστα 
δὲ τοῦ στόματος τῆς ἐρήμου στρατοπεδεύσαντες δι- 
εσκοτοῦντο τὸ ποιητέον. 'O δὲ 1αγγρολίπηξ (34) ἐς 
τὸ βάθος αὐλιζόμενος τὴς ἐρήμου, ἐπείπερ ἔμαθε 


XYLANDRI ET GOARI NOTA. 
(34) Tragolipaces dicitur. Sed hoc non est inusitatum in hoc codice, idem vocabulum diverse 


scribi aliquanto inferius. XvL. 


X 


304 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


9023 


τὴν κατ αὐτοῦ ἑκστρατείαν, ὁ τῶν Τούρχων ἀρχ- A plicium metuebant, servi atque alii rapto vivere 


ηγὸς, κοινολογησάµενος τοῖς μετ αὐτοῦ xal ἐπιθέ- 
σθα: νυχτὸς τοῖς Σαρακηνοῖς xai ἰ]έρσαις συμφέρον 
εἶναι νοµίσας, ταχυπορίᾳ χρηαάµενος ἓν δυσὶν ἡμέ- 
pz ἐπιτίθεται τῃ τρἰτῃ νυχτὸς αὐτοῖς ἀμερίμνως 
σχηνουμένοις xal μηδὲν προσδεχοµένοις κακόν. Καὶ 
τούτους μὲν θᾶττον τρέπεται λόγου, αὐτὸς δὲ ἁρμά- 
των xal ἵππων καὶ χρημάτων χωριεύσας πολλῶν 
οὐχέτι λοιπὸν ὡς φυγὰς xal Anat χρυφίους ἐποιεῖ- 
το τὰς ἐπιθέσεις, ἁλλὰ «φανερῶς ἀντεποιεῖτο τῶν 
ὑπαίθρων, προσρυϊσχοµένων αὐτῷ xal τῶν ὅσοι διὰ 
καχουργίας τότε ἐλεδίεσαν θάνατον, καὶ δούλων καὶ 
τῶν Ὑαιρόντων ταῖς ἁρπαγαῖς, ὡς iv βραχεῖ τῷ 
χρόνῳ δύναμιν περὶ αὐτὸν ἁἀθροισθῆναι µεγίστην, 
περί που τὰς ν΄ χ.λιαδας. Καὶ τὰ μὲν xav! ἐκεῖνον 
ἐφέρετο τῇδε" ὁ δὲ Μουχοῦμετ μὴ ἐνεγκὼν μετρίως 
τὴν γενομένην τροπὴν, ἀλλὰ βαρυθυµήσας τοὺς μὲν 
δέχα στρατηγοὺς ἀπετύφλωσε, τοὺς δὲ διαφυγόντας 
στᾳατιώτας τὸν κχίνδυνον θριαμθεύσειν ἠπείλησε 
Υηναικείους περιθεθληµένους στολὰς, αὐτὸς δὲ πρὸς 
ἀντιπαράταξιν χαθωπλίζετο. Οἱ δὲ προτττηθέντες 
στρατιῶται µαθόντες τὰς ἀπειλὰς προσχω: οὔτι τῷ 
Τογγρολίπηκι. Τοσαύτης οὖν προσγενοµένης αὐτῷ 
καὶ τηλικαύτης δυνάµεως, ἀγείρας ἅπαντα τὸν στρα- 
τὸν ἠπείγετο πρὸς τὸν Μουχοῦμετ, καθολικῇ udym 
σπεύδων xpivat τὰ πράγματα. ᾽Αλλὰ καὶ ἐκεῖνος καὶ 
Σαρακηνοὺς καθοπλίσας xal Πέρσας καὶ Καθείρους 
καὶ ΄Αραθας, xxi στρατὸν συστησάµενος περί που 
τὰς πενταχοσίας Κιλιάδας xal ἐλέφαντας ποργοφό: 
pooc ἑκατὸν, καὶ πάντας τούτους ἀναλαθὼν, ὑπαντι- 


gaudentes. Denique brevi tempore copie ipsius 
u:que ud 50000 excreverunt. At Mucbumetus ob 
cladem acceptam iratus decem istos ductores lumi- 
nibus orbat, et qui evaserant milites, eos 8e mu- 
liebri indulos vestitu in triumpho duoturum mi- 
natur. Ipse ad bellum gerendum accingitur.Milites 
autem qui antea victi a Turcis fuerant, minis per- 
ceptis, ad Tangrolipacem transeunt. Is tanta ac- 
cessione auctus cum omnibus suis copiis in Mu- 
chumetum it, ut collatis siguis justo prelio rein 
decernat. EL Muchumetus aruiatis Saracenis. Per- 
sis, Caberis et Arabibus, exercitu quingentorum 
circiter millium contracto ac centum turrigeris ele- 
phantis, hosti apud locum cui Aspachan nomen oo- 
currit. Ibi atroci conserta pugna multisque utrin- 
que cadentibus, ipse etiam Muchumetus,dum hinc 
inde incautius obequitat suosque verbis animat, 
equo collapso, cervices frangit ac moritur. Mortuo - 
ipso, exercitus cum Turcis conspirat, et omniura 
voluntate Tansgolipaces Persis rex declaratur. 
Regno accepto statim Turcis aditum in $4 0 Persi- 
dem aperit ; atque hi confertim eo se contulerunt, 
exceptis quos patrie amor detinebat, oppressisque 
Persis ac Suracenis suam fecerunt Persidem, 8ο 
Tangrolipaci nomen sultani imposuerunt, qua voce 
summus im,erator ao rex regum notatur. Is om- 
nes magistratus ab incolis in suos transtulit, in- 
lerque hos universam divisit Persidem, prorsus 
conculcatis indigenis. 


άζει κατὰ τὸ λεγόµενον ᾿Ασπαχᾶν. Καὶ γενομένης μάχης φοθερωτάτης ἔπεσον μὲν ἐξ ἀμφοτέρων πολλοι. . 
τίπτει δὲ καὶ αὐτὸς ὁ Μλυχοῦμετ ἑξ.ππαζόµενος γὰρ ἀἁτάχτως ἔνθεν xaxtigev xal τὸν οἴκεῖον παραθαῤῥύνων 
λαὸν, τοῦ ἵππου συιαπεσόντος αὐτῷ ἐκτραχηλισθεὶς ἀπίθανε. Τούτου δὲ πεσόντος τὸ σὺν αὑτῷ πλῆθος ὤμο- 
νόησε τοῖς ἐναντίοις, καὶ ὁ Ταγγρολίπηξ ὑπὸ πάντων ἀναγορεύεται βασιλεὺς τῆς Ιερσίδος. ᾿Αναῤῥηθεὶς δὲ 
πέμψας χαθαιρεῖ τὴν ἐν τῇ γεφύρᾳ τοῦ ᾿Αράξίιδος φυλακὴν, καὶ ἄνετον δίδωσι τῷ βουλομένῳ τῶν Τούρχων 
τὴν ἐς ci,» Περσίδα πορείαν. ᾽Απολωθέντες δὲ οὗτοι εἰσέδραμον παμπληθεὶ, πλὴν τῶν ὅσοι τῆς ἑαυτῶν ἀντε- 
ποιοῦντη πατρίδος, καὶ χαθελόντες Πέρσας xa! Σαραχηνοὺς αὑτοί Χύριοι τῆς Περσίδος ἐγένοντο, τὸν Ταγγρο- 
λίπηχα σηουλτάνον ἀνομάσαντες, τουτὲστι παντοκράτορα xa: βασιλέα βασιλέων ὃς πάσας τὰς ἀρχὰς τοὺς 
ἐγχωρίους ἀφελόμενος cic Τούρχους µετήνεγχε [P. 109/| καὶ τὴν Περαίδα πᾶσαν πρὸς αὐτοὺς διένειµεν, ἐς τὸ 
παντελὲς κατασπάσας καὶ ταπεινώσας τοὺς ἐγχωρίους, 

Ὡς δὲ χαλῶς ἔχειν ἑδόκει τούτῳ τὰ πράγµατα, ϱ Secundum hec sultanus regno, ut videbatur, 


π;ότερον μὲν τοῖς οµόροις δυνάσταις Ίὥρξατο πολε- 
μεῖν, καὶ πρὸς μὲν τὸν Πισσασίριον τῆς Βαθυλῶνος 
ἄλγοντα αὐτὸς Ov ἑαυτοῦ παρετάξατο, καὶ διαφόροις 
μάχαις τοὸτον ἠττήσχς xal ἀνελὼν κύριος xai τῆς 
Βαθυλωνίων χώρας ἐγένετο, πρὸς δὲ Καρθίσιον τὸν 
τν ᾿Αράδθων ἀρχηγὸν Κουτλουμυῦς ἐκπέμπει, υἱὸν 
ὄντα τοῦ ἀδελφο» τοῦ οἰκείου πατρὸς, χεῖρα βαρεῖαν 
δηὺς aj-i ὃς ἀπελθὼν xai τοῖς "Apuy: συμθαλὼν 
Ἱττήθτ xai αἴσχιστα ἔφυγεν. Ὑποστρέφων δὲ ἀπὸ 
τῆς τροπῆς, καὶ μέλλων διοδεύειν ἀπὸ τῆς Μηδίας 
fro: τοῦ Βαασπρακὰν (ἦρχε δὲ τότε τῆς τοιαύτης 
ώρας lx βασ,λέως πεμγθεὶς Στέφανος πατρἰχιος ὁ 
Κωνσταντίνου τοῦ παραδυναστεύοντος (35) τῷ βασι- 
Aat τῆς Λειχυυδίας (36) υἱὸς) στέλλει πρὸς αὐτὸν 


preclare constituto, bello petere finitimos regulos 
instituit. Factaque in Pissasirium Babylonis ducem 
expeditione, diversis preliis eum vincit atque in- 
terlicit, et hoc modo Babylonica ditione potitur. 
lude adversus Carbesium Arabum principem emit- 
tii magno cum exercitu Cutlumusum, patris sui 
[rare natum. Is, commisso cum Arabibus prelio, 
superatus turpiter fugit. Cu.unque in reditu essel 
per Mediain (hodie Baaspracan appellatur) iter 
facturus, ad ejus prefectum (is erat ab imperatore 
Romauorum eo missus, Stephanus patricius, Con- 
stautiul, qui una cuui) imperalore administrabat 
rempublicam Leichudis filius) missis legatis libe- 
rum sibi transituir. permitti petit, jurejurando gra- 


XYLANDRI ET GOARI NOTA. 


. (85) Dignitatis seu magistratus est nomen, quasi 
imperatoris vicarium designans ct collegam, qui 
et rector dicebatur. Xvr. 


(36) Paulo supra Constantini Leichude facta 
mentio, in Turnicii dofectione : nunc cur τῆς arti- 
culus femininus sil additus nescio, nisi quod con- 


303 


GEORGII CEDRENI ' 


304 


vissimo interposito, pollicitus se 5$41«8 suosque A πρεσθευτὰς, ἀξιῶν συγχωρηθῆναι διελθεῖν ἀκωλύ- 


absque maleficio iransituros. At Stephanus eam 
petitionem a timiditate profectam opinuwtus,exercitu 
suse provincie collecto, in Turcos tanquam hostes 
ducit. Gravissimum ea res dolorem Cutlumuso 
attulit, quippe cujus exercitus omnis, utpote ab 
adverso prelio rediens, pedester inermisque esset. 
Coactus tamen conflixit, victoriamque obtinuit, 
capto cum multis aliis etiam ipeo Stephano : quem 
et in reditu apud Tabrezium loci ejus domino ven- 
didit. C&eterum ad sultanum reversus Cutlumusus 
de accepta clade se purgat, culpa in alios collata, 
polliceturque si rursum cum copiis adversus Car- 
besium mittatur, facile se Arabiam subacturum. 
Obiter etiam de Baaspracania refert, regionem 
esse fertilissimam et & mulieribus teneri, sic obli- 
que notans milites, cum quibus dimicarat. Verum 
sultanus ei ob dedecus amissem victorie iratus de 
comprehendendo occidendoque homine cogitabat ; 
adversus autem Romanos arma movere formidabat, 
ipso nomine rerum preclare a tribus imperatori- 
bus Nicephoro, Tzimisca et Basilio gestarum per- 
territus, suspicansque eamdem esse etiamnum 
virtutem Romanorum atque potentiam. Dubitabat 
tamen incertusque animi deliberabat quid agen- 
dum 5498 foret. Sed Cutlumusus insidias sen- 
tiens cum suis fugit; urbemque in Chorasmiis si- 
tam, cui Pasar nomen, munitissimam occupans 
sultano adversatur. Sultanus in presentia eo omis- 
so cum omnibus suie copiis contra Arabes profl- 
ciscitur, et ab iis ipse quoque profligatur. Reversus 
domum, dedecorisque et opprobriorum Cutlumusi 
impatiene, maxima cum parte exercitus Pasarem 
obsidet, ac diu sane patruelem suum oppugnat, 
fretum loci munitione et sspe eruptione facta 
sultano haud levia damna dantem. Alium, autem 
exercitum emiltit, circiter viginti miliuin contra 
Romanos, duce fratris sui filio Asane cognomine 
Surdo, mandatque ei ut celerrime pergat et rebus 
succedentibus Mediam subigat. Hec ita tum in 
Perside acta. 


C 


τως , ὑπισγνούμενος μεθ) ὄρχων «φρικωδεστάτων 
ἄψαυστον καὶ ἀἁσινη διατηρΏσαι τὴν χώραν. Ὁ δὲ 
τοὺς πρἑσθεις δεξάµενος καὶ τὴν παράκλησιν δειλίαν 
εἶναι ὑποτοπάσας, τὸν ἐγχώριον ἀθροίσας στρατὸν ὣς 
εἲς πόλεμον ὑπαντιάζει τοῖς Τούρχοις. 'O δὰ Κου- 
τλουμοῦς περιαλγὴς μὲν ἐπὶ τοῖς πραττοµένοις ἐγέ- 
veto (Zv γὰρ ὁ κατ’ αὐτὸν λαος ἅπας, ὡς ἐκ τροπῆς 
ἑπανήχκων, πεζὸς xal ἄοπλος), ὅμως δὲ xel ἄχων 
ἠναγκάσθη ἀντιπαρατάξασβαι. Καὶ συµμθολῆς γενο- 
µένης τρέπονται οἱ περὶ τὸν Στέφανον, ἁλίσκεται δὲ 
καὶ αὐτὸς αἰχμάλωτος σὺν ἄλλοις πολλοῖς, Καὶ τοῦ- 
τον μὲν διερχόμενος κατὰ τὸ Ταθρέζιον ἀπεμπολεῖ 
τῷ τοπάρχῃ τῆς χώρας, αὗτὸς δὲ πρὸς τὸν σουλτά- 
vov ἐπανελθὼν καὶ περὶ τῆς τροπῆς ἀπολογούμενος 
µετετίθει τὰς αἰτίας εἴς ἄλλους, καὶ ἐπηγγέλλετο, 
εἰ αὖθις δύναμιν λαθὼν ἐκστρατεύσει κατὰ τοῦ 
Καρθεσίου, ῥᾷον αὐτῷ παραστήσειν τὴν ᾿Αραδίαν. 
Ὡς ἐν παρόδῳ δὲ ἀφηγεῖτο καὶ περὶ τοῦ Βαασπρα- 
xiv, ὡς εἴη μὲν χώρα πάµφορος, κατέχεται δὲ ὑπὸ 
γυνα,κῶν, τοὺς πεπολεμηχότας πρὸς αὐτὸν στρα- 
τιώτας ὑὐπαινιττόμενος. ᾽Αλλ᾽ ἐχεῖνον piv ὁ σουλ- 
τάνος κατασχεῖν ἐμελέτα, διὰ τὸ αἶσχος µηνίσας τῆς 
ἅττης, καὶ ἀποχτεῖναι, πρὸς δὲ Ῥωμαίους ὅπλα χι- 
νῆσαι ἀπεδειλία, δεδιὼς καὶ φρίττων ἐκ µόνης τῆς 
φήμης τὰ τῶν προηγησαµένων τριῶν βασιλέων ἆνδρ- 
αγαθήµατα , Νιχηφόρου , Ιωάννου καὶ Ἡπχσιλείου , 
καὶ ὑποπτεύων τὴν αὐτὴν ἀρετὴν ἔτι καὶ δύναμιν 
προσεῖναι Ῥωμαίοις "Όμως ὀμφίβόοπος ἦν καὶ δι- 
χογνώµων, καὶ ἐμελέτα τὸ ποιητέον. Κουτλουμοῦς 
δὲ γνοὺς τὴν ἐπιθουλὴν φεύγει μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ, 
καὶ πόλιν ὀχυρωτάτην κατασχὼν ἐν Χωρασμίοις xst- 
µένην, τις Πάσαρ ὠνόμασται, ἀντίπαλος Ὑίνεται 
τῷ σουλτάνῳ. 'O δὲ τὸ νῦν ἔχον πρὸς τοῦτον μὲν 
διαπολεμεῖν οὐκ ἑδοχίμασε, [P. 770) πάσας δὲ τὰς 
ἑαυτοῦ δυνάµεις ἀθροίσας ἄπεισι κατὰ τῶν ᾽Αράθδων, 
καὶ μάχης γενομένης πάλιν τρέπεται καὶ αὐτός. 
Ἐπανελθὼν δὲ ἀπὸ τῆς τροπῆς, xal μὴ φέρων τὴν 
αἱσχύνην καὶ τὸ ἀπὸ τοῦ Κουτλουμοῦς ὄνειδος, αὐτὸς 
μὲν τὸ πλεῖστον πλῖῆθος ἀναλαθὼν ἄπεισιν εἰς τὸ 
li4cap, καὶ διετέλεσε προσπολεμῶν μέγρι πολλοῦ 


τῷ οἰκείῳ ἀνεψιῷ, và ὀχυρότητι τῆς πόλεως θαῤῥοῦντι καὶ πολλάκις ἀναπεταννύντι τὰς πύλας καὶ 


ἐξερχομένῳ καὶ οὐ μικρῶς τοὺς περὶ τὸν 


ἑτέραν, ἀμφὶ τὰς κ΄ χιλιάδας, στρατηγὸν ἐπιστήσας αὐτῇ 


σουλ- vOv p). 1zx:oytt, Κατὰ 


δὲ '"Popaiov δύναμιν ἐκπέμπει 
ἀδελφόπα:δα ᾿Ασὰν τὸν λεγόμενον κωφὸν, 


ἐπισχήψας τὴν ταχίστην ἀφικέσθαι xal t? προχωροίη προσκτήσασθαι αὐτῷ τὴν Μηδίαν. Καὶ ταῦτα μὲν 


* ἐπράττετο ἐν Περσίδι. 

Pancratius porro Iberie τορυ]υ8.Ώοιηο impudicus, 
uxorem Liparite violavit. Erat is Liparites Horatii 
Liparite filius, ejus qui bello Basilii imperatoris in 
Georgium Abasgoru:i. ducem occisus fuit homo for- 
titudine et prudentia nobilis, magnaque post Pan- 
cratium inter Iberos potentie.Hic ergo injuries atro- 
citate concitatus arma contra Pancratium sumit,vi- 
ctumque prelio ad Caucasum et interiorem Abas- 


Παγκράτιος δὲ ὁ τῆς Ἰθηρίας ἀρχτγὸς, ἀκόλαστος 
ἄνθρωπος. ἐς τοῦ Λιπαρίτου τὴν κοίτην ἐξυθρίσχς 
(T» δὲ à Λιπαρίτης υἱὸς τοῦ ἐπὶ τοῦ βασιλέως Bas:- 
λείου lv τῷ πρὸς τὸν Γεώργιον πολἐμῳ ἀἄνα' ρεθέντης 
Ὁρατίου τοῦ Λιπαρίτου, ἐπὶ συνέσει τε καὶ ἀνδρίᾳ 
βεθοτ µένος xal µεγάλη μετὰ τὸν Παγκράτιον δυνά- 
µενος ἐν τοῖς Ἴδηρσιν) ἠνάγκασε τοῦτον ἐπὶ τῷ γε- 
γονότι δεινοπαθήσαντα ὅπλα κατ αὐτοῦ κχινῆσαι" 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


jicio & predio aliquo aut ditione sua id eum cogno- 
minis potuisse habere. Xvr. — Non a ditione vel 
predio, sed & matre, ex qua quandoque, 8i specta- 
tior sit et nominatior, Greci filios appellant, Ste- 


hanus hic dicitur Απιχουδίας υἷἱός' alias, juxta 
ylandrum, predii vel ditionis filius est asseren- 


dus. Goan. 





305 HISTORIARUM COMPENDIUM. | 306 
Καὶ πολέμῳ τοῦτον τριεφάµενος εἰς xà Καυκάσια A giam 5818,compellit.Ipse regia occupata dominam 


xai τὴν ἔνδοων ἀπελαύνει "AGacyixv, ἓν τοῖς βασι- 
λείοις τε γενόμενος τῇ ἑαυτοῦ µίγνυται πρὸς βίαν 
δεσποίνῃ, τῇ μητρὶ τοῦ Παγκρατίου, καὶ τῶν ὅλων 
τῆς ᾿Ἱθηρίας πραγμάτων Χύριος Ὑίνεται. Γράμματά 
τε sl; τὸν βασιλάα πέμψας φίλος xai σύμμαχος 
ἐξαιτεῖ γενέσθαι Ῥωμαίων' o3 τὴν πρεαθείαν δεξά- 
µενος οὗτος χοινοποαγεῖται μετ αὐτοῦ. ἡΜετὰ δὲ 
τινα χρόνον xai ὁ Ἡαγχράτιος διὰ τοῦ Φάσιδος ποτα- 
μοῦ καὶ Σουάνων καὶ Κόλχων ὁδοιπορήσας ἔρχεται 
εἰς Τραπεζούντα, κἀχεῖθεν ἀγγέλους ἐκπέμπει πρὸς 
βασιλέα, δηλῶν ὡς ἔφεσιν ἔχει εἰσελθεῖν ἐν τῇ 
βασιλίδι καὶ αὐτῷ ἐντυχαῖν. Προσταχθεὶς οὖν εἴσεισι, 
καὶ τῷ βασιλεῖ ἐντυχὼν πρῶτον μὲν ὀνειδίζει πολλὰ 
ὄτιπερ, βασιλεὺς Qv καὶ πρὸς ἀβχηγὸν οὐ μικρᾶς 
χώρας τῆς ᾿Αθασγίας σπονδὰς ἔχων, ταύτας μὲν 
ἠθέτησε, προσέθετο δὲ ἀνδρὶ ἴδιώτῃ καὶ δούλο ἆπο- 
στάτι, ἔπειτα καὶ καταλλάξαι ἀλλήλους παρακαλεῖ. 
Ὅ δὴ xai γέχονε τῇ σπουδῇ τοῦ βασιλέως, σπεισα- 
µένων ἀλλήλοις ὥστε τὸν μὲν Παγκράτιον χύριον 


suam Pancratii matrem vi θἰωργαί, totaque Iberia 
potitur. Inde missis ad imperatorem litteris in ami- 
ciliam societatemque Romanorum recipi postulat ; 
idque ab imperatore impetrat, Aliquanto post Pan- 
cratius per Phasidem fluvium, Suanos et Colchos 
iter faciens Trapezuntem pervenit, indeque missis 
nuntiis imperatori significat cupere se Byzantium 
ire et cum ipso colloqui. Quod ubi permissum fuit, 
congressus cum imperatore multis ei verbis expro- 
brat, quod sceptrum ipse gerens fodus, quod ei 
cum Abasgie ditionis haud exiguae regulo fuerat, 
violasset, et cum privato ac servo perduelli coivis- 
set societatem.Simul petit ut inter se et Liparitam 
transigat. Atque hoc imperator confecit, pactum- 
que est ut Pancratius omnem lIberiam atque Abas- 
giam obtineat, Liparita autem parti Meschie per 
omnem vitam pr&esit ac Pancratium dominum re- 
gemque suum agnoscat. Hune quidem exitum res 
Abasgica habuit. 


εἶναι καὶ ἀρχηγὸν πάσης τῆς Ἰθηρίας καὶ ᾿Αθασγίας, αὐτὸν δὲ µέρους ἄρχοντα τῆς ἨΜεσχίας διὰ βίου κύρ:ον 
ἐχεῖνον ἔχειν καὶ βασιλέα. Καὶ τὰ μὲν κατὰ τὴν ᾿Αθασγίαν κατήντησεν «tc τοῦτο. 


Ἄσὰν δὲ ὁ κατὰ 'Ῥωμαίων πεμφθεὶς παρὰ το 
σηυλτάνου, παρελθὼν τὸ Ταθρέζιον xal τὸ λεγόμε- 
vov Τεφλὶς ἆλθεν cl; Βαασπραχανίαν, πάντα κείρων 
καὶ πυρπολῶν xai τοὺς προσπίπτοντας ἀνπιρῶν, καὶ 
μηδὲ τῆς πχιδικῆς φειδόµενος ἡλικίας. [P. 771] Ὁ 
δὲ τῆς χώρας ἄρχων ᾿Ααρὼν Βέἐστης, ὁ τοῦ Βλαδι- 
σθλάδου υἱὸς καὶ τοῦ Προυειάνου ἀδελφὸς, μὴ ἀξιό- 


µαχον εἰδὼς ἑαυτὸν μηδὲ δυνάµενον ἀντιστῆναι πρὸς (C 


τωσαύτη, Τούρχων πληθὺν, γράμματα ἐκπέμπει 
πρὸς τὸν Βάέστην κατακαλῶν τὸν Κεκαυμένον τὸν 
Ανίου καὶ τῆς Ἰθηρίας κατάρχοντα, xal ὁπόση δύ- 
"24:6 παρακαλεῖ βοηθεῖν. 'O δὲ τὰ γράµµατα ὃς- 
ξάμενος, xai θἄττον fj λόγος τὸν ἀμφ) αὐτὸν ἀγείρας 
λαόν, ἄπεισι διὰ ταχέων καὶ ἐνοῦται τῷ ᾽Λαρών, Καὶ 
σομθουλῆς προτεθείσης πότερον νυκτοµαχίᾳ χρη- 
στίον Ἡ φανερὰν µάχην ἀναδεκτέον, πρὸς οὖὐδέ- 
τερν ὁ Κεχαυμένος κατένευεν, ἐγνώχει δὲ τρό- 
πον ἄλλον καταστρατηγῆσαι τοὺς ἐχθρούς. Συν- 
εθούλευε γὰρ τὴν µπαρεμθολὴν καταλιπόντας 
ὡς εἶχε μετὰ τῶν σκηνῶν καὶ των ὑποζυ- 
ων καὶ τῆς ἄλλης ἀποσκευῆς, λόχους νυκτὸς 
ἐν ἐπικαιροτάτοις αστῆσχι χωρίοις, κἀπειδὰν, οἱ 
Τοῦρχοι ἀφίκονται xal ἔρημον ἀνδρῶν εὑρόντες τὸν 
χάραχα πρὸς διαρπαγὰς τῶν ἔνδον χωρήσωσι, τότε 
δὴ τῆς ἑνέδρας ἀπαναστάντας ἐπιθέσθαι αὐτοῖς. Kal 
q* οὗ διεψεύσθη τοῦ σκοποῦ. "Euw0sv γὰρ ὁ ᾿Ασὰν 
évegti; ἐχ τῆς οἰκείας παρεμθολῆς κατὰ τὸν 
Στράγνα κειµένης ποταμὸν ἄπεισιν ὡς πρὸς πόλε- 
pow ὡς δὲ οὐδεὶς ὑπήντα, ἐπλησίασε δὲ καὶ τῷ χά- 
pax: τῶν Ῥωμαίων, καὶ οὔτε φυλακὴν εἶχεν οὔτε 
qv ἐξηκούετο, ἀλλὰ κενὸς ἣν πάσης δυνάµεως, 
Ἰότε δὲ φυγεῖν ὑπονοήσας τοὺς Ῥωμαίους ῥήγνυσί 
τε διὰ πολλῶν τόπων τὴν παρεμθολὴν xai διαρπα- 
Tiv ποιεῖσθαι τῶν λαφύρων κελεύει. Οἱ δὲ Ῥωμαῖοι 
περὶ δείλην ὀψίαν ἀναστάντες τῶν λόχων, ἀσυντά- 
Ἄτοις συντεταγµένοι προσρήγνυνται τοῖς Τούρχοις, καὶ 


Asan vero a sultano adversus Romanos missus, 
ultra Tabrezium et Tephlidem profectus in Baaspra- 
caniam venit, proxima queque populando atque 
incendio vastans, et obvios trucidans, ne puerili 
quidem parcens etati. Preerat tum |Baaspracanim 
Aaron Besta Bladisthlabi 5$ 4 filius, Prusiani fra- 
ter. Qui cum sibi non satis essead tantam Turcorum 
multitudinem sustinendam virium sentiret,Cataca- 
lonem Bestam Ambustum Anii atque Iberis prefe- 
ctum litteris missis hortatur ut sibi suppetias 
quamprimum ferat.Ambustus litteris acceptis,dicto 
citius suos excitat, cumque iis ad Anronem se 
confert.Conjunctis copiis cum deliberaretur noctur- 
none an aperto prelio cum Turcis esset pugnan- 
dum, neutrum Catacaloni probatum cst, sed alia 
arte hostes circumvepiendos duxit. Castra, inque 
iis tentoria, ut erant, ac jumenta et impedimenta 
omnia relinqui voluit, et insidias per noctem oppor- 
tunissimis locis poni: tum Turcis advenientibus, 
et castrorum hominibus vacuorum direptioni in- 
tentis ,prorumpendum exinsidiiseLineosfaciendum 
impetum. Neque id eum consilium fefellit. Mane 
enim Asan e castris suis secundum Stragnam flu- 
vium tanquam ad pugnam proficiscitur, cumque 
occurreret nemo,ubi ad castra Romanorum perve- 
nit,ibique neque vox ulla audita [est neque custoa 
ullus visus, sed omnia in sua esse potestate putavit 
Romanosque fugisse credidit, multis locis (castra 
perrumpit diripique predam jubet. At Romani sub 
vesperam ex insidiis progressi composito agmine, 
dissipatos Turcos adoriuntur, primoque congressu 
tundunt, 825 vehementiam sui impetus non sus- 
tinentes. Cadit inter primos pugnans Asan, et 
quidquid in eo exercitu forte fuit obtruncatur. 
Reliqui, pauci admodnm ii atque nudi, per montes 
in Perearmenia urbes evadunt. 


παραχρῆμα τρέπουσι τὸ ἀνυπόστατον μὴ ἑνεγκόντας τῆς ᾿Ρωμαϊκῆς ὁρμῆς. Πίπτει μὲν οὖν πρῶτος à ᾿Ασὰν iv 








| 801 


GEORGII CEDRENI 


308 


τοῖς πρώτοις ἀγωνιζόμενος, πίπτε: δὲ καὶ ὅσον ἄλκιμον τοῦ στρατοῦ. Οἱ δὲ περισωθέντες λίαν ὀλίγοι καὶ γυμνοὶ 
διὰ τῶν δρέων ἐς τὰς τῶν Περσαρμενίων δ.ασώζονται πόλεις. 


Ab his de αὐοθρία clade edoctus sultanus in A 


magnam devenit sollicitudinem. Ut autem hanc 
calamitatem resarciret, e Turcis, Caberis et Liuini- 
tis delectum exercitum ad 100000 conducit, cumque 
duce Abramio Alimo, fratre ex altero parente suo, 
contra Romanos mittit. Nuntiato barbarorum ad- 
ventu, Aaron et Ambusius unitis rursum ezxerciti- 
bus quid agendum sit consultant. Sententia Cata- 
calonis erat cum presentibus occurrendum Turcis 
esse extra Romanos fines,ibique decertandum,cum 
adhuc major hostium pars equis careret,et reliqui 
etiam longo itinere essent defatigati, soleisque 
ferreis Turci carerent quibus ungule armantur, 
Romani autem recenti victoria elati alacres essont, 
pugnamque expeterent. Contra Aaron pronuntiabut 
continendum exercitum, urbesque et castella mu- 
niendum atque omnia muris includendum: de re 
ad 576 imperatorem referendum, neque ejus 
injussu contra tantam multitudinem tain parvis 
copiis dimicandum. Hec sententia vicit. Et profe- 
cli in Iberiam, in planitie quadam, que incolarum 
sermone Osurtru dicitur, castris sub dio positis 
quieverunt, omni prius agresti turba mulieribus, 
pueris 8ο que pretiosa babereot, in munitiones 
inclusis. Et imperatorem cursori traditis litteris de 
adventu hostium certiorem fecerunt. Imperator lit- 
teris lectis, ducibusistis mandat uti se contineant, 
donec Liparites cum Ibericis copiis ad ipsos perve- 
niat. Et Lipariten per litteras hortatur ut siquidem 
gociussitamicusque Romanorum, absque ulla mora 
-oum omnibus suis copiis se ducibus Romanis 
&djungat. Duces acceptis litteris quieverunt, uti 
erant jussi, et Lipariten exspectarunt. Atque is, 
imperatoris mandato percepto, suos per otium col- 
Jegit atque armavit. Dum id fit &c tempus teritur, 
interim Abramius in Baaspracaniam venit ; cogni- 
toque Romanos, qui ibi fuerant collecti, suo ad- 
ventu intellecto in Iberiam recessisse, pre metu id 
&b its factum, quod erat probabile, ratus, postha- 
bitis direplionibus eos est insecutus,cupiens prelio 
congredi $4 7? priusquam alie couducerenturcopia. 
Gerliores hao de re facti duces imperatoris,ac veriti 
ne vel inviti cogerentur ante Liparite adventum 
pugnare, subduxeruat se in locum quemdam aditu 
difficilem, precipitiis undique et convallibuscinc- 
tum, atque ibi quieverunt, et ad Lipariten scripse- 
runt ut absque cunctatione veniat. Abramius Βο- 
manum exercitum non assecutus ad Arlze venit. 
Pagus eratis ingens 8ο multorum millium capezx, 
magneque eo continebantur divitia. lHabitabant 
enim ibi cum indigena imnercatores, tum Syrorum 
Armeniorum et aliis ex nationibus multitudo haud 


'O δὲ σουλτάνος διὰ τῶν ἀποδράντων μεμαθηκὼς 
τὸ συμθὰν ἀτύχημα clc μεγάλην ἐνέπεσεν ἀγωνίαν, 
x3! ἐν σπουδῃ ἐποιβῖτο ὅπως ἂν τὴν γενομένην ἐπ- 
ανορθώσηται ἀχληρίαν. Καὶ δὴ λαὸν ἐπίλεχτον συστη- 
σάµενος EX τε Τούρκων καὶ Καθείρων xai Λιμνιτῶν 
περὶ τὰς p^ χιλιάδας, καὶ ᾿Αθραμίφ ᾿Αλεὶμ τῷ ἔτε- 
Ροθαλεῖ ἀδελφῷ αὐτοῦ (37) παραδοὺς, ταύτας κατὰ 
Ῥωμαίων ἐκπέμπει . ᾿Αγγελθείσης δὲ τῆς ἐφόδου, 
ἑνωθέντες πάλιν ol ἄνωθεν ῥηθέντες ἄρχοντες τῶν 
στρατευμάτων βουλὴν προετίθεσαν καὶ διεσκοποῦντο 
τὸ πρακτέον. Kal τῷ μὲν Κεκαυμένῳ ἐδόχει μετὰ 
τῆς παρούσης δυνάµεως ὑπαντῆσαι τοῖς Τούρκοις 
ἔξωθεν τῶν Ῥωμαϊκῶν ὄρων, κἀκεῖσε διαγωνἰσασθαι, 
ἔτι τῶν πλειόνων ἀντιπδλιν ἀνίππων ὄντων xal τῆς 
ἄλλης δυνάµεως κεχµηχυίας ἀπὸ τῆς χλείστης ὁδοι- 


p Ἱορίας, ἐπιλελοιπότων δὲ καὶ σιδηρίων τοῖς Τούρχοις, 


οἷς τὰς χηλὰς τῶν ζώων εἰώθασι (P. 772) περιστέλλειν 
ἐπηρμένων δὲ xai τῶν Ῥωμαίων καὶ θαῤῥαλέων 
ὄντων ἀπὸ τῆς προηγησαµένης νίκης, xai προθυµου- 
µένων συμμῖξαι τοῖς πολεµίοις. Τοὐναντίον δὲ ὁ 
᾿Ααρὼν ἀπεφαίνετο, ἐπέχων τὰς δυνάµεις, λέγων 
ὀχυρῶσαί τε τὰς πόλεις καὶ τὰ φρούρια καὶ εἴσω 
τειχῶν συγκλεῖται τὰ πάντα, μηνῦσαί τε τῷ βασιλεῖ 
καὶ μὴ ἄνευ γνώμης ἐχείνου μετὰ δυνάµεως μικρᾶς 
πρὸς τοσοῦτον πλῆθος πολεμῆσαι βαρθάρων. Οὕτω 
δὲ τῶν στρατηγῶν ἀποφηναμένων ἐνίκησεν dj τοῦ 
᾽Ααρὼν γνώµη. Καὶ αὐτοὶ μὲν μετὰ τῆς στρατιᾶς 
ἀπελθόντες dv Ἰθηρίᾳ κατά τινα πεδιάδα ἐγχωρίως 
Ὡσούρτρου λεγομένην ἔμενον ἡσυχάζοντες ἐν τοῖς 
ὑπαίθροις, πάντα πρότερον τὸν ἀγρότην λαὸν καὶ 
γυναῖχας xai παῖδας xai πᾶν ὅ τι τίµιον cu x) είσαν- 
τες ἐν τοῖς ὁκυρώμασιν' ἔγραψαν δὲ xal τῷ βασιλεῖ 
διὰ ταχυδρόµου, δηλοποιήῄσαντες τὴν τῶν ἐναντίων 
ἐπέλευσιν. Δεξάμενος οὖν οὗτος τὰ γράμματα ἑχεί- 
νοις μὲν ἐπέγειν ἐκέλευεν, ἕως ἂν ὁ Λιπαρίτης µετα 
τῆς τῶν ᾿Ιθήρων δυνάµεως ἐλθὼν τοῖς Ῥωμαϊκοῖς 
ἐνωθῇ σνρατεύµασι’ πέμπει δὲ πρὸς ἐκεῖνον γράµ. 
pato διοριζόµενα τὴν ταχίστην, εἴπερ σύμμαγον 
ἑαυτὸν καὶ φίλον κρίνει Ῥωμαίων, ἀνειληφότα πάντα 
τὸν περὶ αὐτὸν λαὸν ἀφικέσθαι καὶ συμμῖξαι τοῖς 
στρατηγοῖς τῶν Ῥωμαίων xai μετ αὐτῶν διαπο- 
λεμῆσαι πρὸς τοὺς βαρθάρους. Οἱ μὲν οὖν στρατηγοὶ 
τὰ γράμματα δεξάµενοι Πρέμουν ὡς ἐκελεύσθησαν, 
καὶ τὴν τοῦ Λιπαρίτου προσέµενον ἄφιξιν, ἐκεῖνος 
δὶ τὸ βασιλικὸν δεξάµενος πρόσταγμα τὸ» ἑαυτοῦ 
μετὰ σχολῆς ἤθροισε καὶ χαθώπλιζε λαόν. Ἐν ὅσῳ 


D δὲ οὗτος τὰς οἰκείας συνεχρότει δυνάμεις καὶ ὁ χρόνος 


ἐτρίθετο, ὁ ᾿Αθράμιος τὴν Βαασπραχανίαν χηταλα- 
δὼν, xal μαθὼν ὅὄτιπερ οἱ Ῥωμαῖοι ἐνταῦθα συνε:- 
λεγμένοι ὄντες xal τὴν αὐτοῦ µαθόντες ἐπέλευσιν 
ὑπενόστησαν εἰς Ἰθηρίαν, δειλἰαν ὅπερ ἦν εἶκὸς, τὸ 
πρᾶγμα ὑπονοήσας, παρ) οὐδὲν θέµενος καὶ λείαν χαὶ 


XYLANDRI ET GOARI NOT/E 


(37) Incertum, uterinone an alia matre nato, 
qu^si qui aliunde germinaseet frater non germanus. 


Boc enim) sonat. vos ἑτεροθαλὴς. Et tales flusculi 


in horum scriptorum pratis non sunt insolentes. 
estque eadem vox apud Zonaram, et infra rursus 
de Alimi fratre. Xv. 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


3810 


λαφυραγωγίαν, ἐδίωκεν ὄπισθιν αὐτων, ἐπειγόμενος À modica. Atque ii numero freti intra muros se reci- 


συῤῥάξα, τοῖς παροῦσι πρὸ τοῦ γαὶ ἕτέραν cuv- 
αθροισθηνα: δύναμιν. ὌὍπερ µαβόντες οἱ στρατηγοὶ 
τῶν Ῥωμαίων, καὶ πτοηθέντες µή πως ἀναγκασθωσι 
xai ἄκοντες πολεμῆσαι πρὸ τοῦ τὸν Λιπαρίτην χατα- 
λαθεῖν ὑποδὂντες τινὰ δυχωρίαν ἀπόκρημνον καὶ 
ςάραγξι πάντοθεν κυκλουμένην ἠσύχαζον, γράψαντες 
πρὸς τὸν Λιπαρίτην fev xat μὴ βραδύνειν,. 'O δὲ 
᾽Αθράμιος τῆς Ῥωμαϊκῆς ἡστοχηκὼς στρατιᾷς ἔρχε- 
ται εἷς τὸ λεΓόµενον "ρτζε, Κωμόπολις δὲ τὸ "Apte 
μυρίανδρος καὶ πολὺν πλοῦτον ἔκουσα" ᾧκουν γὰρ iv 
αὐτῇ ἰθαγενεῖς τε ἔμποροι καὶ Σύρων καὶ ᾽Αρμενίων 
χαὶ ἄλλων ἔθνῶν πληθὺς οὐκ ὀλίγη: οἵτινες τῇ vixelq 
θαῤοῦντες πληθύί οὐ κατεδέξαντο εἶσω τείχους γε- 
νέσθαι, xai ταῦτα τῆς θεοδοσιουπόλεως ἐκ γειτόνων 
κειµένης µεγίστης πόλεως xal τεῖχος ἐχοάσης ἴσχυ- 
póv καὶ ἀνάλωτον, πολλὰ τοῦ Κεχαυμένου διὰ γραµ- 
µάτων καὶ ἀπειλήσαντος xai παρακαλέσαντος. Κα- 
ταλαθόντων οὖν τῶν Τούρκων καὶ ἁπτομένων Épyou, 
o ἐν τῷ "δρτζε τὰς διόδους συγκλείσαντες καὶ ἐπὶ 
τῶν δωµάτων ἀναθάντες [P. 773] λίθοις xal ξύλοις 
καὶ τόξοις τοὺς ἐπιόντας ἠμύνοντο. Καὶ διετέλεσαν 
μαχόμενοι ἐφ᾽ lac ἡμέρας UE. ᾽Αγγελθέντο δὲ τού- 
του τοῖς στρατηγοῖς, ὁ Κεκαυμένος πολὺς ἦν ἐγκεί- 
µενος xal παρακαλῶν ἀπελθεῖν καὶ συμθαλεῖν τοῖς 
Τούρχοις τὸν νοῦν ἔχουσι πρὸς τῇ πολιορχίᾳ, καὶ μὴ 
καθῆσθαι τηνάλλως xal τρίθειν τὸν χρόνον, τὴν 
συκίνην πρβοσμένοντας ἐπικουρίαν τὸν Αιπαρίτην, 
καὶ τὸν ἐπιτήδειον παρατρέχοντα βλέπειν καιρὸν, οὔ 
τυχεῖν πάλιν οὐ ῥᾷδιον. ᾿Αντιπίπτοντος δὲ τοῦ 'Aa- 
po», καὶ µηδἐν τι διαπράξασθαι λέγοντος παρὰ τὸ 


pere noluerunt, cum quidem proxima esset Theo- 
dusiopolis urbs magna et muro cincta inexpugnabili 
Turcis eum pagum aggressis, Artzeni occlusis viis 
tecta conscenderunt, deque iis saxa,ligna et jacula 
in oppugnantes torserunt. Ita Lotos sex dies pugna- 
ium est. Kei nuntio ad Romanos allato, Ambustus 
multus erat in urgendo alque exhortando ut iretur 
&a» cum Turcis oppugnationi intentis manus conse- 
reretur,neque tempus inutiliter tereretur desidendo 
et ficulnum illud presidium Lipariten exspectando, 
eamque occasionem negligendo interim, qualem 
deinde haud facile esaent adepturi. Repugnante 
tamen Aarone,nihilque se preter imperatoris man- 
datum aclurum affirmante, ipse etiam quievit. 
$18 Abramius non ex animi sententia succedente 
negotio,cum vicum expugnare non posset, opibus 
predaque spretis ignem domibus injici jubet. 
Statim Turci faces materiamque ignis capacem in 
domos conjiciunt : et coorto undique incendio, 
Artzeni cum igni simul et hostibus resistere non 
possent,ad fugam inclinant. Ferunt periisse ibi 
hominum ad centum quadraginta millia, partim 
ferro cesorum,partim iguiabsumptorum.Cum enim 
capto vico de salute-desperarent, multi se, uxores 
liberosque suos in ignem conjecerunt. Artze ad 
hunc modum potitus Alimus auri plurimum et 
aliqua utilia ferramenta invenit,qua ignis non cor- 
ruperat.Equos item multos et alia jumenta adeptus 
est ; armatoque ut par erat suo exercitu, abduxit 
inde, Romanum querens exercitum. 








βασιλικὸν βούλημα, ἡσυχίαν xal αὐτὸς Toyev. ᾽Αθράμιος δὲ μὴ κατὰ σχοπὸν χωρούντων αὐτῷ τῶν πραγ- 
µάτων, μὴ δυνάµενος πολιορχίᾳ τὴν χωμµόπολιν παραστήσασθαι, ὑπεριδὼν xai πλούτου καὶ λείας, πρ 
ἐνεῖναι τοῖς δώμασιν ἐγχελεύεται, καὶ εὐθὺυς οἱ Τοῦρχοι δαλοὺς αἵροντες xal ὕλην εὔπρηστον ἑξάπτοντες 
ἑῤῥίπτουν dv τοῖς δώμασιν' ἀναφθέντος δὲ τοῦ πυρὸς πανταχόθεν καὶ πυρχαϊᾶς µεγίστης ἀνεγερθείσης, 
οἱ ᾿Αρτζηνοὶ πρός τε τὸ πῦρ πρός τε τὰς ἐκ τῶν τόξων βολὰς μὴ δυνηθέντες ἀντέχειν ἐνέκλιναν tic 
φυγήν. Καὶ λέγεται ἀπολέσθαι περὶ τὰς pv' χιλιάδας ἀνδρῶν, τῶν μὲν µαχαίρας τῶν δὲ πυρὸς παρανάλωµα Υεγο” 
νότων᾽ οὗτοι γὰρ ἐπεὶ κατισχυµένοι ἔγνωσαν ἀποσφάττεσθαι, γυναϊκάς τε xal τέχνα ἑαυτῶν εἲς τὸ πῦρ ἀπεῤῥίπ- 
τουν. Οὗτω τοῦ "Αρτζε ληφθέντος, πολὺ χρυαίον εὑρὼν ὁ ᾿Αθράμιος καὶ ὅπλα καὶ ἄλλα τινὰ χρειώδη, ὁπόσα μὴ 
τῷ πυρὶ κατέστησαν ἄχρηστα, περιθαλόµενος δὲ καὶ ἵππον οὐκ ὀλίγην καὶ ὑποζύγια, xai τὸν ἑαυτοῦ λαὸν χαθο- 


πλίσας ὡς ἔδει, ὑπέστρεψεν ἀναζητῶν τὴν ᾿Ρωμαϊκὴν δύναμιν. 
Αὕτη δὲ καταλαθόντος ἤδη καὶ τοῦ Λιπαρίτου xa- (] 


ταθᾶσα ἀπὸ τοῦ ῥηθέντος ὀχυρώματος ἔχειτο ἐν τῇ 
πεδιάδι χατὰ τοὺς πρόποδας τοῦ βουνοῦ ἔνθαπερ 
ἵδρυται τὸ Καπετροῦ φρούριον, Ἠρχομένων οὖν τῶν 
Τούρχων σποράδην συνεθούλευε πάλιν ὁ Κεχαυμέ- 
νος συμθαλεῖν αὗτοῖς διεσπαρµένοις οὖσι καὶ ἆσυν- 
τάχτοις ἔτι. ᾽Αλλ) 6 Αιπαρίτης oóx ἤθελε διὰ τὴν 
ἡμέραν, ἦν γὰρ σἀθθατον, m ἄγοντος τοῦ Σεπτεµ- 
6ρίου, μηνὸς, τῆς β΄ ἐπινειιήσεως (38), iv ταῖς ἀπο- 
φρᾶσι δὲ τὼν ἡμερῶν cip Λιπαρίτῃ τὸ σάθθατον 
ἐνομίζετο, ὅπερ ἀποτροπιαζόμε,ος ἀνεδύετο πολεμεῖν. 
Καὶ τὰ μὲν τῶν Ῥωμαίων ἓν τούτοις, ὁ δὲ ᾽Αθράμιος 


Romani autem, cum jam Liparites ad eos venis- 
Bet, a dicta munitione descenderant in planitiem, 
ad radicescollis cui Capetrum castellum est imposi- 
tum.Adventantibus ergo Turois disgipato agmine, 
rursum consuluit Ambustus ut in dispersos et nul- 
lis adhuc ordinibus instructis vagantes fleret 
impetus ; sed Liparites a pugna abhorrebat, 
quod sabbatum inter dies atros atque infaustos 
baberet. Erst autem tum Sabbatum dies decima 
octava Septembris indictione secunda. Sed Abra- 
mius $49 ex precursoribus intelligens quo loco 
Romani castra haberent utque quiescerent, com- 


XYLANDRI ET GOARI NOT/E 


(33) Auno scilicet mundi 6557,siquidem indictio 
seenndum annos mutatur, et quindecim annorum 
circuitu ad eumdem reditur numerum.Connstat au- 
tem indictionem undecimam fuisse annum,etoc.,54, 
et duodecimam annum 22, ex superioribus,et que 


de Theodore imperio infra dicuntur, aliisque 
multis. Ita Tornicii defectio, que in primam 1π- 
dictionem dicta est incidisse, fuit anno 6556 se- 
cundum nostrum. Hoc rudiorum causa volui anno- 
tare. XYL. 





311 


GEORGII CEDRENI 


312 


posito ad pugnam agmine ad eos accessit. Quod A διὰ τῶν προδρόµων μαθὼν ὅποι τε οἱ Ῥωμαῖνι ηὐλί- 


Romani videntes ipsi quoque inviti ordines instru- 
xerunt. Dextro cornui Ainbustus, lavo Aaron pre- 
fectus: Liparites mediam ducebat uciem.Ambusto 
oppositus erat Abramius, Aaron: alter ducum Tur- 
cicorum Chorosanites, Liparite Aspam Selarius, 
Abramii ex altero duntaxat purentum Í[rater, 
Prelium initum est solis jam imminente occasu; 
οἱ cum Ambustus tum Aaron uterque sibi oppositoa 
hostes fuderunt, atque usque ad galli cantum 
persecuti sunt. Liparites aulem patruelem suum 
occubuisse egre ferens, dum impetum vehemen- 
tiorem dat, equo suo occiso capitur. Romani & 
perseoutione reversi ab equis descendunt, unaque 
voce Deo pro victoria agunt gratias, et cantant: 
« Quis Deus ita magnus atque Deus noster ? » 
Liparitamque ,exspectant, quem et ipsum putant 
insequendis hostibus se dedisse. Cum autem nullus 
compareret, sollicitudo eos incessit, incertos 
quidnam ei eveniaset.Harentibus eis venit quidam 
qui sub Liparita tum militaverat, eumque victum 
et captum 580 nuntiat, utque Abramius & fuga 
reversus et cum s8uo conjunctus fratre germano 
(nam Ásan in pugna ceciderat) accelerato itinere, 
abducto secum Liparita et captivis Iberis,redierint 
Castrocomium. Duces Βοιιαπὶ ad eum obstupue- 
runt nuntium, nocteque ea insomni exacta, orta 
luce consultarunt quid potissimum agerent; pla- 
euitque domum reverti. itaque Aaron cum suo 
exercitu ibanem rediit, que est Baaspracanie 
metropolis : Catacalon suos Anium reduxit. Cete- 


rum Abramiusa Liparita capto contentus, οἱ hujus C 


successus causa hominum sese felicissimum depu- 
tans,omnibus aliis curis omissis, magnis itineribus 
ad Re quinque dierum spatio pervenit ; atque inde 
discedens rei feliciter gestae nuntios ad sultunum 
mittit, Liparitam captum indicantes. Sultanus 
simulata letitia ob captum tantum virum, interim 
tantam fratri rei gerendm felicitatem  invidens, 
assidue de eo tollendo cogitavit ansamque cap- 
tavit. 


ζοντο καὶ ὅτι ἠρεμοῦσι, συντάξας τὰς ἑαυτοῦ δυνά- 
µεις Ίρχετο συντεταγµένος πρὸς µάχην. Τοῦτο δὲ 
καὶ | ἀντίπαλος δύναμις ἰδοῦσα ἀκουσίως xai αὐτὴ 
ἀντιπαρετάττετο, τὸ μὲν δεξιὸν ἔχοντος χέρας τοῦ 
Κεκαυμένου, τοῦ δὲ ᾿Λαρὼν τὸ εὐώνυμον, ἐν τοῖς 
µέσοις δὲ ὁ Λιπαρίτης ἑτάττετο, "Hv. δὲ καὶ À ὥρα 
περὶ βουλυτον. Ti μὲν οὖν Κεκαυμένῳ ἀντιμέτωπος 
ἦν ὁ ᾿Αθράμιος, τῷ δ ᾿ΔΑαρὼν Χωροσανίτης ἅτερος 
στρατηγὸς, καταντικρὺ δὲ τοῦ Διπαρίτου ᾿Ασπὰμ 
Σελάρίος 6 τοῦ ᾿Αόραμίου ἑτεροθαλὶς ἁδελφός. 
[P. 774] Συμπλοκῆς δὲ γενομένης ὁ μὲν Κεχαυμένος 
καὶ ὁ ᾿Λαρὼν τὰ κατ’ αὐτοὺς. ἐτρέψαντο κέρατα καὶ 
μεχρι φωνῆς ἀλεκτρυόνων ἐδίωκον, 6 δὲ Αιπαρίτης, 
πεσόντος αὐτῷ τοῦ ἀνεψιοῦ δεινοπαθήσας xai μεθ᾽ 
ὁρμῆς βιαίας ἑλάσας, τοῦ ἵππου αὐτοῦ τρωθέντος 
καὶ πεσόντος ἁλίσκετάι. Καὶ 6 μὲν ἦν ἐν τούτοις, ol 
δὲ Ῥωμαῖοι παυθέντες ἐκ τῆς διώξεως xal τῶν 
ἵππων ἀποθάντες καὶ τῷ θεῷ δόντες ὕμνους ἔπινι- 
Κίους, iv μιᾷ φωνῇ βοήσαντες τὸ, « Τίς θεὸς μέγας 
ὡς ὁ θεὸς ἡμῶν; » προσάμενον τὸν Λιπαρίτην, ἐχπί- 
ζοντες καὶ αὐτὸν διώκειν ὄπισθεν τῶν ἐχθρῶν. Ἐπεὶ 
δὲ ἀφαίνετο οὐδαμοῦ, ἐν ἁμηχανίᾳ ἦσαν, διαποροῦν- 
τες ὃ τι καὶ γένοιτο. θὕτω δὲ διαπορουµμἐνοις αὐτοῖς 
ἔρχεταί τις στρατιώτης τῶν ὑπ᾿ ἐκείνῳ ταττομένων. κχὶ 
μηνζεί τοῖς στρατηγοῖς τὴ» ἐκείνου τροπὴν καὶ τὲν 
ἄλωσιν, καὶ ὅπως ὁ ᾿Αθράμιος iv τῆς φυγῆς ἐπ- 
ανελθὼν καὶ τῷ οἴχείῳ ἑνωθεὶς ἀδελφῷ (ὁ γὰρ 'Aaxv 
ἔπεσε, ἐν τῷ πολέμφ) ἀναλαθόντες τὸν : Λιπαρίτην 
καὶ τοὺς ἁλόντας τῶν Ἰθήρων ὑπενόστησαν εἲς τὸ 
λεγόμενον Καστροκώμιον, σπουδαίαν τὴν ὁδοιπορίαν 
ποιούµενοι. ᾿᾽Απεπάγησαν πρὸς τὴν ἀχοὴν οἱ ἄρχοντες 
τοῦ στρατοῦ. "Όμως διανυκτερεήύσαντες ἄγρυπνοι, 
ἐπείπερ ἡμέρα ἐπέλαμψε καὶ βουλὴ προετέβη xai 
τοῖς πᾶσι συμφέρον ἐνομίσθη ἕκαστυν οἼχαδε ἀπελ- 
θεῖν, ὁ μὲν ᾿Λαρὼν τὸν οἰχεῖον ἀνειλγφὼς λαὸν 
ἄπεισιν cc τὸ Ἴδαν (μητρόπολις δὲ αὕτη τοῦ Baz- 
σπρακὰν), ὁ δὲ Κεκαυμένος μετὰ τῶν ἰδίων ἐπανζλθεν 
εἰς τὸ 'Avlov. 'O δὲ ᾿Αθράμιος τῇ τοῦ Λιπαρίτου 
ἀρκεσθεὶς ἁλώσει, xal ὁὀλθιώτερον ἑαυτὸν κχρἰνας 
παντὸς ἀνθρώπου διὰ τὸ παρὸν εὐτύχημα, μιτδὲν ἔτε- 


pov πολυπραγµονήσας, ἀλλ᾽ ἐπιτείνας τὴν ὁδοιπορίαν, διὰ πέντε ἡμερῶν παραγίνεται εἲς τὸ λεγόμενον 
Ῥὶ, καχεῖθεν ἄπεισιν εἲς τὸν σουλτάνον προπέµψας τὰ εὐαγγέλιά καὶ τὴν τοῦ Λιπαρίτου μηνύσας χατά- 
σχεσιν. 'O δὲ τῷ δοκεῖν μὲν ηὐφράνθη xal ἡγαλλιάσατο ἐπὶ τῇ ἁλώσει τοῦ Λιπαρίτου, ἐφθόνγσε δὲ τῷ ἀδελφῷ 
τοιούτου καταξιωθέντι τοῦ εὐτυχήματος, καὶ διὰ παντὸς ἐμελέτα καὶ πρόφασιν ἐζήτει τοῦτον ποιῄσασθαι ix- 


φοδών. 


Imperator Liparitam captum esse audiens totus Ώ ἍΤὸν μὲν οὖν Λιπαρίτην, ὡς ἐπύθετο τὴν τούτου 


in hoc fuit ut eum liberaret. Misso itaque ad sul- 
tanum Georgio Droso, scriba Aaronis, cum mune- 
ribus pro redimendo eo pretiosis, simul et huno 
sibi reddi εἰ pacem componi postulat. Sultanus 
acceptis legatis, ut magnificus $818 videretur 
potius rex quam qui bellum cauponaretur, pro 
dono imperatori mittit Lipuritam ; et qua cjus 
redimendi causa imperator miserat,accipit quidem 
sed on.nibus iis Liparitam donat, hortatus ut ejus 
in posterum diei memoriam coleret, neque contra 
Turcas porro arma sumeret. Legatus sultani fuit 
&d imperatorem is quem ipsi Seriphum vocant; 


χατάσχεσιν ὁ βασιλεὺς, ὅλος ἐγένετο ἀναῤῥύσασθαι, 
καὶ δῶρα πολυτελῆ xai λύτρα πέµψας τῷ σουλτάνῳ 
διὰ Γεωργίου τοῦ λεγομένου Δρόσου (ὑπογραμματεὺς 
δὲ ἦν ὁ Δρόσος τοῦ ᾽Ααρὼν) ἐξαιτεῖται τὴν ἐλευθε- 
pixv καὶ σπονδὰς εἰρήνης. 'O δὲ σουλτάνος τὰς πρε- 
σθείας δεξάµενος, καὶ μεγαλοπρεπὴς θέλων εἶναι 
βατιλεὺς μᾶλλον Tj κάπηλος ἀνελεύθερος, ἀποδίδωσ», 
τοῦτον δῶρον τῷ βασιλεῖ, λαθὼν μὲν τὰ λύτρα, πάντα 
δὲ τῷ Αιπαρίτῃ παρεσχηχὼς, x«l µεμνῆσθαι τῆς 
πχρούσης ἁμέρας διὰ παντὸς παχρεγγυτσάµενος, καὶ 
µηδέποτε ὅπλα θελῆσαι τὸ ἀπὸ τοῦδε χινῆσαι χατὰ 
τῶν Τούρκων, [P. 775] ᾿Ανεπλήρωσε δ’ αὐτῷ τὴν 





313 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


814 


πρὸς τὸν βασιλέα πρεσθείαν 6 λεγόμενος παῤ᾽ αὐτοῖς À cujus ea est ad ipsorum Chalipham ratio, que 


τέριφος θύναται δὲ τοῦτο τὸ ὄνομα πρὸς τὸν παρ᾽ 
αὑτοῖς χαλυφᾶν, ὅπερ ὁ παρ᾽ ἡμῖν σύγκελλος πρὸς 
τὸν πατριάρχην πάλαι ἐθύνατο' ἐχείνου γὰρ ἀποθα- 
νόντος αὐτὸς εὐθὺς etc τὸν τούτου θρόνον ἐγκαθίδρυ- 
ται. Οὗτος τοίνυν ὁ σέριφος εἰσελθὼν ἐν τῇ βασιλίδι 
xai ἐς πρόσωπον ἀλθὼν τῷ βασιλεϊ καὶ ὁμιλίαν, πολλά 
τε µεγαλαυχήσας καὶ φρυαξάµενος, καὶ τελευταῖον 
ὑπόφορον θέἐσῇχι σπεύσας τὴν Ῥωμπαίων τῷ ἑαυτοῦ 
σουλτάνῳ, ἐπεὶ μὴ εὗρε τὸν βασιλέα ἐπιχλινῆ, ἄπρα- 
τος ὑπεχώρησε ποὸς τὸν πέμψαντα. Καὶ ὁ βασιλεὺς 
τὸ ἀπ᾿ ἐκείνου ἐκδεχόμενος πόλεμον ἀπλ τοῦ σουλτά- 
νου, καθ᾽ ὅσον oióv τε ἦν, τὰ ὁμοροῦντα τῇ Μερσῶν 


antiquitus syncelli ad patriarcham : huic enim 
mortuo ille statim succedebat. Is ergo Seriphus 
Byzantium profectus et ad colloquium imperatoris 
admissus, cum multa alia superbe ac jactanter 
dixit, tum id quoque postulavit ut Romani se sti- 
pendiarios sultano facerent. Et cum videret impe- 
ratorem eo nequaquam inclinare, re infecta domum 
rediit. Exinde a sultano bellum exspectans Mono- 
machus operam dedit ut que finitima erant Persa- 
rum regno communiret. Interea temporis Patzi- 
naca etiam se commoverunt. Ea res hoc modo 
acta. 


fü πέµψας χατησφαλίσατο. Ἐν ᾧ δὲ ταῦτα ἐγίνετο, καὶ ἡ τῶν Πατζινάχων ἐπισυνέθη χίνησις' πῶς δὲ καὶ τίνα 


, , 
τρόπον, λεκτέον. 


Τὸ ἔθνος τῶν Πατζινάχκων Σκυθιχὸν ὑπάρχον, ἀπὸ B  Patzinicarum gens Scythica est, eorum Scy- 


τῶν λεγομένων βασιλείων Σχυθων. µέγα t£ ἐστι xal 
πολυάνθρωπον, πρὸς ὃ οὐδὲ ἓν αὐτὸ καθ) ἑαυτὸ Σχυ- 
θικὸν γένος ἀντιστῆναι δύναται. Διῄρηται δὺ εἷς 
τρισκαίδεκα γενεὰς, αἵτινες καλοῦνται μὲν πᾶσαι τῷ 
χοινῷ ὀνόματι, ἔχουσι δὲ ἑκάστη xai ἴξιον ἀπὸ τοῦ 
αὐτῆς προγόνου καὶ ἀρχηγοῦ τὴν προσηγορίαν κλη- 
ῥωσαμένη. Νέμονται δὲ τὰς πέραν Ίστρου ἀπὸ τοῦ 
Βορρσθένους ποτα.ιοῦ καὶ μῖχρι Παννονίας ἡπλωμέ- 
νας πεδιάδας, νομάδες τε ὄντες καὶ τὸν σκηνίτην διὰ 
παντὸς ἁσπαζόμενοι βίον. Τούτου τοῦ γένους ἀρ (ηγὸς 
ἣν τῷ τότε Τυρὰχ ὁ τοῦ Κιλτὲρ οἱὸς, εὐγενείας κων 
ἐς τὸ ἀχρότατον, ἀμθλὺς δὲ ἄλλως καὶ τὴν ἡσυχίαν 
Φιλῶν. "Hv δὲ xal ἄλλος τις ἐν τῷ ἔθνει τὴν κλῆσιν 
Κεγένης, υἱὸς τοῦ Βαλτζὰρ, τὸ μὲν γένος ἄσημος xai 
σχεδὸν ἀνώνυμος, περὶ δὲ τὰ πολεμικὰ καὶ τὰς στρατ- 
ἡγίας χάρτα ὁραστηριώτατος, ὃς καὶ πολλάκις ἐπιόν- 
τας κατὰ τῶν Πατζινάκων τοὺς Οὔζους (γένος δὲ 
Οὐννικὸν οἱ Οὔζοι) ὑποστὰς ἐτρέφατο xal ἁπώσατο, 
τοῦ Topiy οὐχ ὅπως ἀντεπεξελθεῖν μὴ θαῤῥήσαντος, 
ἀλλὰ xai καταδύντος εἲς τὰ παρὰ τῷ Ἵστρῳ ἕἔλη καὶ 
τὰς λίμνας. Τὸν μὲν οὖν Τυρὰχ οἱ Βατζινάχαι ἐἑτί- 
µων Ot. τὸ γένος, τὸν δὲ Κεγένη ἠσπάζοντο διαφε- 
ῥόντως διὰ τὸ τῆς ἁἀνδρίας ὑπερθάλλον xal τὴν dv 
τοῖς πολάᾶμοις δεινότητα. "Απερ ἀχούων καὶ βλέπων 
ὁ Τυρὰχ ἐδάκνετο τὴν duy 7v, δεδιὼς περὶ τῆς ἀρχῆς, 
xai τρόπον ἐζήτει ὅπως ἂν τὸν Κεγένην ἀποσκευά- 
σηται. Ἠφίστησιν οὖν αὐτῷ λόχους πολλάκις, ἐγί- 
vovto δὲ πάντες ἀργο[. Ἐπεὶ δὲ πολλάκις ἐπιχειρή- 
σας κρυφίως ἠστόχησεν, ἴγνω δεῖν μὴ διαμέλλειν, ἀλλ᾽ 
ἐπιχειρεῖν φανερῶς. Ai καὶ πλῆθος πέμψας xata- 
λαθεῖν ἆἐκέλευσε τὸν ἄνδρα καὶ ἀνελεῖν. Ὁ Bà 
προγνοὺς τὴν ἐπιθουλὴν φυγὰς πρὸς τὰ V» γίνε- 
ται τοῦ Ἰνυρυσθένους, xal οὕτω διαφυγγάνει τὸν 
ὄλεθρον. [5. 776] Ἐκεῖθεν δὲ κρυπτόµενος xal 
λάθρα πέμπων μηνύματα πρός τε τοὺς auto 
σογγενεῖς xal hv φυλὴν, ἠδυνήθη τήν τε ἰδίαν 
“ενεὰν ἀποστῆσαι τῆς τοῦ βασιλέως εὐνοίας (ήν δὲ 
3 Βελεμαρν]ς) καὶ πρὸς ταύτῃ καὶ ἄλλην τὴν 
Παγουμανίδα * καὶ δύναμιν προσλαθόµενος ἁντιπα- 
ῥᾳτάττεται μετὰ τῶν δύο γενεῶν πρὸς τὸν Τυρὰχ 
τὰς τα ἔχοντα. Καὶ ἐπὶ πολλὰς μὲν ἀντισχὼν ὥρας, 
ὅμως ὑπὸ τοῦ πλήθους Χαταπονηθεὶς τρέπεται, 
Περιπλανώμενος δὲ dv τοῖς ἔλισι καὶ σωτηρίαν 


C 


D 


tharum qui regii dicuntur, magna et populosa, et 
cui nulla alia gens Scytbica resistere sola possit. 
Dividitur autem in tredeoim tribus, que ui unie 
veree cominune l'atzinacarum nomen usurpant, 
ita quaevis a suo generis principe $8? atque 
auctore peculiarem sortita est appellationem. 
Incolunt trans Istrum planities a Borysthene fluvio 
ad Pannoniam usque porrectas, incertis errantes 
sedibus semperque in tabernaculis degentes. Huic 
genti tunc. preerat Tyrachus Kilteri fllius, homo 
nobilissimus, ceteroqui segnis et quietis amans. 
Erat in eadem gente etiam alius quidam Kegenes 
nomine, Baltzaris filius genere obscurissimo nul- 
lisque natalibus, sed bello ducendisque cohortibus 
longe prestantissimus : nam sepius Uzos (gens 
ea Unica est) irruentes subsistens profligarat, 
Tyracho non modo contra eos exire non aus$o, sed 
etiam in lacus ac paludes Istro vicinas se subdu- 
cente. liaque Tyrachum quidem Patzinace ob 
generis nobilitatem venerabanlur, Kegenem tamen 
mirifice amplectebantur ob fortitudinem insignem 
inque gerendis bellis satrenuitatem. Hec vero 
Tyrachi videntis ista atque inaudientis animum 
mordebant, de imperio suo solliciti, ita sane ut de 
tollendo Κεροπο cogitaret. Cui cum sepe occultas 
tendens insidias nihil proficeret, tandem aperte 
eum adoriri statuit, missaque turba hominem 
corripi interficique jubet. Sed Kegenes insidiis 
precognitis ad paludes Borystheniecas profugit, 
itaque exitium evitavit. $88 Ibi occultatus, clam 
ad cognatos tribumque missis internuntiis, effecit 
ut et hiec a rege descisceret (vocabatur Belemarnis 
tribus) et alia etiam nomine Pagumanis. Exinde 
contractis copiis cum duabus tribubus adversus 
Tyrachum, cui 11 tribus aderant, pugnam init. 
Cumque per aliquot horas durasset, tandem mul- 
titudine oppressus fugatur. Vagans inde circum 
paludes, ac salutem querens aibi suisque, unam 
hanc invenit rationcm, si ad Homanum imperato : 
rem transfugeret. Itaque profectus Dorostolum, quo 
tutus ab insidiis esset, se et suos, qui erant ad 
20 millia, in insulam quamdam fluvii exiguam 
includit, regionisque prefecto (is erat Michaelus 


315 


GEORGII GEDRENI 


316 


Anastasii filius) signifloat quis esset et qua fortuna A ζητῶν µίαν ἔγνω ἑαυτοῦ τε xal τῶν σὺν αὐτῷ, τὴν 


actus huoc venisset ; et se cupere in fldem impera- 
Xoris concedere, receptumque 80 rebus hujus 
magnopere commodaturum pollicetur. Pryfectus 
eum extemplo rem ad imperatorem detulieset, ab 
eo jubelur statim Kegenem cum suo comitatu 
&ccipere, atque huio quidem necessaria prebere, 
ipsum autem Kegenem honorifice Byzantium mit- 
tere. Qui ut eo venit, benigne est splendideque 
exceptus, ac cum imperatore collocutus, sesanctum 
baptismum admissurum popularibusque idem ut 
faciant persuasurum promittens, ab imperatore 
patricio honore $844 ornatur; eique tres arces 
ussignantur de iis que ad ripam eunt Istri, mul- 
taque agri jugera ; atque adeo in numerum amico- 
rum sociorumque PR ascribitur, eam precipue ob 
causam quod, uti pollicitus fuerat, et ipse bapti- 
zari voluit et qui cum ipso erant. Eaque in re usi 
sunt religiosi cujusdam monachi Eutbymii opera, 
ad ipsos missi, qui ad Istrum amnem ejus sacra- 
menti ceremonias administravit universosque bap- 
tizavit. 


εἲς τὸν βασιλέα τῶν Ῥωμαίων χαταφυγήν. Διὸ καὶ 
πρὸς τὸ Δορόστολον ἀφιχόμενος, zai ἓν τινι ποταµί: 
νησίἰδι περικλείσας ἑαυτὸν διὰ τὸ ἀνεπιθούλευτον 
μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ (ἦσαν δὲ ἀμφὶ τὰς κ΄ χ.λιάδας), 
διαμηνύεται τῷ τῆς χώρας ἄρχοντι (ἦν δὲ Moya ὁ 
τοῦ ᾿Αναστασίου υἱὸς), καὶ γνωρίζει ὅστις τε εἴη καὶ 
οἵας διαδιδράσκων τύχας ἀφῖνται, καὶ ὅτι αὐτόμολος 
βούλεται γενέσθαι τῷ βασιλεῖ, ὐπισχνούμενος δὲ καὶ 
εἰ προσδεχθείη, εἷς μεγάλην ὄνησιν ἔσεσθαι τοῖς 
τούτου πράγµασιν. Ὁ δὲ τὰ μηνύματα λόγου θᾶτ- 
τον πρὸς τὸν βασιλέα διαπορθµεύσας διὰ ταχέων 
κελεύεται τὸν ἄνδρα μετὰ τῶν συνόντων αὐτῷ 
προσδἰἐξασθαι, x«l τούτοις piv τὰ ἐπιτήδεια χορ- 
ηγεῖν, αὐτὸν δὲ ἑνδόξως ἐς τὸ Βυζάντιον πεπομφέναι. 
Καὶ ὁ μὲν ὡς ἐκελεύσθη διεπράξατο, ὁ δὲ Κεγένης 
εἰς tiv βασιλίδα φοιτήσας καὶ ἐς λόγους ἐλθὼν τῷ 
βασιλεῖ φιλοφρόνως τε xal μεγαλοπρεπῶς ὑπε- 
δέχθη, καὶ ὑποσχόμενος αὐτός τε τὸ Gov δέξασθαι 
βάπτισμα, παραπεῖσαι δὲ καὶ τοὺς συνόντας αὐτῷ 
τοῦτο ποιῆσαι, εἷς πατριχιότητά τε ἀνήχθη, καὶ 
φρούρια τρία ἀπὸ τῶν iv. ταῖς ὄχθχις ἱδρυμένων τοῦ 


στρου εἰλήφει καὶ γῆς πολλὰ στάδια, καὶ τοῦ λοιποῦ τοῖς φίλοις ἐνεγράφη καὶ συμµάχοις Ῥωμαίων. Τὸ 
πλέον 9 ὅτι καὶ ὡς ὑπέσχετο ἀνεδέξατο τὸ ἅγιον βάπτισμα αὐτός τε καὶ ol σὺν αὐτῷ, Εὐθυμίου τινὸς εὐλαθοῦς 
μοναχοῦ πεµθέντος, τοῦ τὰ τοῦ θείου λουτροῦ παρὰ τῷ Ἱστρῳ ποταμῷ ἐκτελέσαντος xal πᾶσι µεταδόντος τοῦ 


ἁγίου βαπτίσματος. 


Rebus in tuto constitutis Kegenes, cum jam 
contra subitos hostium impetus se muunivisset, ad 
uleiscendum hostem se confert, Ietroque trans- 
misso nunc cum millibus, alias cum duobus milli- 


bus, et aliquando pluribus aliquando paucioribus C 


ductis, impressionibus  subitaneis Patzinacas 
Tyrachios graviter afflixit, viros, in. quos inoidis- 
8et, occidens, mulieres autem et pueros in servi- 
tutem abducens ao Romanis vendens. Tyrachus 
clandestinas has Kegenis impressiones non ferens 
ad imperatorem mittit legatos, qui hec propone- 
rent : Imperatorem Romanum, cui cum gente 
Paizinacarum fedus esset, omnino non debuisse 
recipere eum qui ab ipsis descivisset ; aut saltem 
recepto interdicere, ne Istro trajecto amicos PR 
lederet. Proinde aut Kegenis compesceret excur- 
siones, aut auxilium ei non pre&beat. Si secus face- 
ret, sciret se $855 gravissimum contra se ac suos 
bellum concitare. Auditis imperator his postulatis 
cachinnum sustulit, quod ludibrium putaret, si ob 


Patzinacte minas proderecogeretur eum qui in fidem D 


ipsius confugisset, aut eum ab ulciscenda injuria 
abstinere; legatosque re infecta dimittit. Simul 
litteras ad Michaelum dat, urbium Istro adjacen- 
tium prefectum, et ad Kegenum ; iisque injungit 


ut ripas Tetri accurate custodiant, ac si quis gravis " 


exercitus appetat, id sibi per litteras indicent, ut 
de Occidentalibus etiam legionibus mittere possit 
qui ipsis conjuncti Patzinacas transitu Istri prohi- 
beant. Mittit etiam triremes centum, que [atri 
ripas legant et Patzinacas trajectu arceant. Cum 
legati irrita spe rediissent, Tyrachus indignabatur 
ac fremebat, hiemisque adventum exoptabat. Sub 


Γενόμενος δὲ dv τῷ ἀσφαλεῖ, xxi τὰς αἰφνιδίους 
ἐφόδους ἀσφαλισάμενος, πρὸς ἄμυναν ἐἑτράπετο τοῦ 
ἐχθροῦ, καὶ περαιούµενος τὸν Ἴστρον νῦν μὲν σὺν 
χιλίοις, εἶτα σὺν δισχιλἰοις καὶ αὖ σὺν πλείοσιν f, 
ἐλάττοσι, xal ἐξ ἐφόδου προσπίπτων, τὰ μέγιστα 
ἱχάκου καὶ ἐλυμαίνετο τοὺς περὶ τὸν Τυρὰχ Πατζι- 
νάκας, ἄνδρας μὲν τοὺς προσπίπτοντας ἀναιρῶν, 
γύναια δὲ καὶ παῖδας ἀνδραποδιζόμενος καὶ πωλῶν 
τοῖς 'Ῥωμαίοις. Ταύτας δὲ τὰς λαθραίας ἐπιθέσεις 
τοῦ Κεγένους μὴ φέρων ὁ Τυράχ διαπρεσθεύετα: 
πρὸς τὸν βασιλέα, μηνύσας ὡς ἴδει τὸν μέγαν 
βασιλέα, σπονδὰς ἕχοντα μετὰ τοῦ Ὑένους τῶν 
Πατζινάκων, [Ῥ. 777] μηδὲ προσδέξασθαι ὅλως τὸν 
ἀποστάτην αὐτῶν, ἐπεὶ δὲ προσεδέξατο, κωλύειν μὲ 
διαπερᾷν καὶ τοὺς ὑποσπόνδους λυµαίνεσθαι' fj οὖν 
χωλυθήτω ὁ ἀνὴρ τὰ τοιαῦτα πράττειν, Jj μηδεμιᾶς 
τυχέτω συµµαχίας, f| ἨὙΥινωσκέτω ὁ βασιλεὺς ὡς 
καθ ἑαυτοῦ τε xal τῆς ἑαυτοῦ χώρας ἐφέλκεται 
βαρύτατον πόλεμον. Καὶ ταῦτα μὲν τὰ μηνύματα 
τοῦ Τυρὰχ, ὁ δὲ βασιλεὺς τὰς ἀγγελίας δεξάµενος 
πρὸς ταύτας piv xai ἐπεκάγχασεν, εἰ διὰ Πατζινά- 
xou ἀπειλὰς προδότης γένοιτο τοῦ εἲς αὐτὸν προσφυ- 
όντος, καὶ κωλύειν τοῦ μὴ κακοῦν τοὺς καχώσαν - 
τας, τοὺς δὲ πρεσθευτὰς ἀπράκτους ἑξέπεμψε. 
Γράµµατα δὲ πρός τε Μιχαὴλ τὸν ἄρχοντα τῶν 
παριστρίἰων πόλεων, ἔτι δὲ καὶ πρὸς αὐτὸν τὸν 
Κεγένην ἐκπέμπει, φυλᾶττειν ἀκριθῶς τὰς ὄχθας 
τοῦ ποταμοῦ" sl δὲ τις ἐπίῃ βαρεῖία δύναμις, 
γράμμµασι μηνύειν, ἵνα καὶ ἀπὸ τῶν Δυτιχῶν ταγµάἆ- 
των ἐκπεμπόμενά τινα σὺν αὐτοῖς εἴργωσι τοῖς 
Πατζινᾶκαις τὴν τοῦ ποταμοῦ διάθασιν. Ἔπεμψε δὲ 
καὶ τριήρεις  ixavóv , ἐπισκήψας παραπ)εῖν τὸν 
στρον καὶ πειρωμµένους διακωλύειν τοὺς Πατζινά- 


311 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


318 


κας περᾷν. Ἑπανηκόντων ὃ) ἀπράκτων τῶν αὐτοῦ Α linem autumni, ac hieme ineunte, cum jam sol ad 


πρέσθεων, ὁ Τυρὰχ ἐχαλέπαινε xal ὠργίζετο καὶ 
θᾶττον ηὔχετο καταλαθεῖν τὸν χειμῶνα. δη δὲ 
τῆς φθινοπωρινῆς ληγούσης ὥρας καὶ τοῦ χειμῶνος 
ἐπιστάντος, τοῦ ἁἡλίου ὄντος ἐπὶ τὸν Αἰγοχέρωτα, 
ἄνεμος ἔπνευσεν ἀπαρκτίας πολὺς, ὡς ἀποχρυσταλ- 
λιυθῆναι μέχρι πεντεκαίδεκα πήχεων ἐς βάθος τὸν 
πγταμόν. Πάσης οὖν φυλακῆς σχολασάσης, ὃδραξά- 
µενος ἀδείας ἧς ἐπιτυχεῖν ηὔχετο ὁ Τυρὰχ διαπερᾷ 
τὸν Ἴστρον μετὰ πάντων τῶν Πατζινάκων, ὄντων, 
ὡς ἑλέγετο, χιλιάδων ὀχτακοσίων, xal ἐς τὴν περαίαν 
ἱδρύετο, Χείρων xai ἀφανίζων τὰ παραπίπτοντα. 
Γράμματα δὲ πρὸς τὸν βασιλέα ἑστέλλετο βοηθεῖν 
θεόμενα τὴν ταχίστην. 'O δὶ μηδ’ ὅλα τὰ γράµµατα 
ἀναγνοὺς τῷ δουχὶ ᾿Αδριανουπόλεως γράφει (Tv δὲ 
Κωνσταντῖνος μάγιστρος ὁ )Αριανίτης) τὰς Μακε- 
δονικὰς εἰληφότι δυνάμεις, ἔτι δὲ xal πρὸς Βασίλειον 
Μοναχὸν τὸν -ἡγεμόνα τῆς Βουλγαρίας τὴν Βουλ- 
Υπρικήν εἱληφότα χεῖρα ἀφιχέσθαι καὶ ἑνωθῆναι τῷ 
Μιχαήλ xai τῷ Κεγένῃ καὶ μετ αὐτῶν πρὸς τοὺς 
Πατζινάχας διαγωνίσασθαι, "Qv κατὰ τὸ βασιλικὸν 
ποιησάντων ἐπίταγμα καὶ πάντων Óg' tv Ἠενομέ- 
νων, ἀναλαθὼν ὁ Κεγίνης τὰς ᾿Ρωμαϊκὰς φάλαγγας 
ἐν τοῖς ὑπαίθροις στρατοπεδεύεται, καὶ καθ) ἑχάστην 
ἐπιὼν ἐξ ἐφόδου οὐ μιχρὰ τοὺς Πατζινάχας ἐλύπει. 
Τούτοις γὰρ ἅμα τῇ τοῦ ποταμοῦ διαθάσει ἀφθονίαν 
ζώων εὐροῦσι πολλὴν καὶ οἴνου xal τῶν ἐκ μέλιτος 
κατασκευαζοµένων ποµάτων, dv οὐδὲ ἀκοὴν ἔσχον 
πώποτε, καὶ ἀνέδην τῶν τοιούτων ἐμφορουμένοις 
νόσος ἐσπίπτει κοιλιακὴν διάθεσιν ἔχουσα, καὶ 
ἀπώλλυντο ἑκάατης ἡμέρας ἀναρίθμητα πλήθη. 
[P. 778] Ὅπερ πυθόµενος ὁ Κεγένης διά τινος 
αὐτομόλου, xal καιρὸν ἐπιτήδειον Χρίνας τοῦτον 
εἶναι τοῖς ἐχθροῖς ἐπιθήσεσθαι, ὁπότε xal χειμῶνι 
καὶ νόσῳ πιέζονται, ἀναπείσας καὶ τοὺς 'Ῥωμαίους 
ὀκνοῦντας καὶ δεδιότας πρὸς τοσαύτας ἀντιπαρατάτ- 
τεσθα: µυριάδας, προσρήγνυται τοῖς ἐχθροῖς. Οἱ δὲ 
τὴν ὀξεῖαν ἔλευσιν ἐκπλαγένες καὶ πρὸς τὸν 
πόλεμον ἀποδειλιάσαντες, ῥίψαντες τὰ ὅπλα αὐτός 
τε ὁ Τυρὰχ καὶ πάντες οἱ ἄρχοντες καὶ τὸ λοιπὸν 
πληθος ἑαυτοὺς ἐγχειρίζουσιν. 'O μὲν οὖν Κεγένης 
συνεθούλευε xai διεµαρτύρατο πάντας ἡθηδὸν ἀπο- 
σφάξαι, ἔλεγε δὲ καὶ παροιµίαν βάρθαρον μὲν, νοῦν 
δὲ πολὺν ἔχουσαν, ὡς "Ext χειμῶνος ὄντος δεῖ τὸν 
ὄφιν ἀποκτεῖναι, ὁπηνίκα τὴν κέρχον κχινεῖν οὐ 
δύναται ' ὑπὸ ἡλίου γὰρ θαλφθεὶς κόπους ἡμῖν 
πχρίξει καὶ πράγματα. Τοῦτο δὲ τοῖς ἄρχουσιν oóx 
ἐδόχει Ῥωμαίων, ἀλλὰ βαρθαρικὸν τὸ ἔργον καὶ 
ἀνόσιον ἑνομίζετο xal 'Ῥωμαϊκῆς ἀνάξιον ἡμερότη- 
τος. MaÀAov μὲν οὖν συμφέρον ἑνόμιζον διασκεδάσαι 
τούτους ἐν ταῖς ἐρήμοις τῆς Βουλγαρίας πεδιάσι καὶ 
ἄλλους ἄλλαχοῦ ἐγκατοιχίσαι καὶ φόρους αὐτοῖς imi- 
θεῖναι. ἔσεσθαι γὰρ οὐκ εὐαρίθμητον τὸν ἀπὸ τῶν 
τοιούτων δασµόν ' εἰ δεήσει δὲ τῷ βασιλεῖ xal 
στρατοῦ πρός τε τοὺς Τούρχους καὶ πρὸς ἄλλα 
ἱτερόφυλα γένη, καθοπλίζειν ἀπ᾿ αὐτῶν. Πολλῶν οὖν 
λόγων ῥηθέντων ἐνίχησεν fj τῶν 'Ῥωμαίων γνώµη’ 
καὶ ὁ μὲν Κεγένης ὅσους ἔλαδε ζωγρίας, πλὴν ὧν 


Capricornuun appulisset, ventus aparelias copiosus 
flavit Isterque in glaciem quindecim cubitos altam 
congelavit. Otiosa itaque omni custodia optatam 
Tyrachus nactus licentiam, Istrum cum omnibus 
Patzinacia, quorum multitudo octingentorum cen- 
sebatur millium, transgressus, in ulleriorem se 
effudit ditionem, diripiens atque delens in quae 
incidebat omnia. Mittuntur ergo ad imperatorem 
littere, quibus ad ferendam quamprimum opem 
incitabatur. Is vixdum perlectis litteris ad Adriano- 
polis $86 ducem Constantinum magistrum Aria- 
nitam scribit, ut Macedonicis cum copiis, et ad 
Baeilium Mouachum Bulgarie ducem, ut cum Bul- 
garico exercitu Michaelo ac Kegeni see conjungant 


ἢ et contra Patzinacas depugnent. lique jussa statim 


sunt exsecuti. Conjunctis omnibus Romanorum 
copiis Kegenes eas eduxit, castrisque sub dio po- 
sitis, quotidianis incursionibus Patzinacas baud 
leviter vexavit. li, amne trajecto, in pecudum, vini 
et potus e melle ooufecti maximam inciderant 
copiam, ne auditu quidem antea ipsis noti. Qui- 
bus cum aífatim fruerentur, morbus eos coliacus 
invasit, et quotidie moriebantur innumeri. De quo 
certior a transfuga quodam factus Kegenes, idque 
invadendi hostis opportunum tempus ratuse, quo et 
hieme et morbo premebantur, pertractis in suam 
sententiam etiam Romanis, tergiversantibus non- 
nihil et oontra tantam multitudinem pugnare me- 
tuentibus, in Patzinacas impetum dat. Qui celeri- 
tate irruentium hostium perterriti et pugnam 
reformidantes abjectis armis sese Romanis dedunt, 
cum Tyrachus ipse et osleri principes, tum 
reliqua etiam turba. Consulebat Kegenes, atque 
etiam obtestabatur uti ad unum omnes occideren- 
tur hostes. Et adagium afferebat, barbarum qui- 
dem, sed valde argutum : anguem hieme esse 
necandum, $87 cum non potest caudam movere, 
ne solis calore refectus molestiam laboremque 
ipsis creet. Romanis ductoribus id non probabatur, 
facinus boc barbaricum fore et impium ac a Ro- 
mana clementia alienum cenaentibus. Potius 608 
per desertas Bulgarie planities dispergendos, 
atque hino inde disgsipatis tributum imponendum, 
Hoo modo et ingentem ab iis reditum rei Romane 
accessurum, etcum imperator militibus opus esset 


1) habiturus adversus Turcos aut alios barbaros, 


tunc eos armari posse. Re diu disputata vicit 
tandem Romanorum sententia. Sed Kegenes occi- 
sis quotquot ceperat Patzinacis, nisi quos vendidit, 
domum est reversus. Ceteram eorum multitudi- 
nem Bulgarie praefectus Basilius Monachus per 
campestri& Sardice, Naisi et Eutzapeli distribuit, 
omnibus ademptis armis, ne quid moliri possent. 
Tyrachus et cum eo centum quadraginta viri ad 
imperatorem abducti sunt; atque ab hoo benigne 
&accepti, baptizati maximisque honoribus affecti, 
vitam ibi jucundam egerunt. 


ἀπημπόληχε, τοὺς πάντας ἀποσφάξας ὑπενόστησεν οἴκαδε, τὰς δὲ τῶν Πατζινάχων µυριάδας ὁ τῆς 


319 


. GEORGII CEDRENI 


320 


Βουλγαρίας παραλαθὼν ἄρχων Βασίλειος ó Μοναχὸς ἐγκαθιδρύει dvd τε τὰς πιδιάδας τῆς Σαρδικῆς. 


- .ο - 4 
τῆς ὙΝαἱσοῦ xai 


οὔτος ἀποδεξάμενος καὶ βαπτίσας καὶ 


φρόνως 
εἴχεν. 


Βὐτζαπέλου διασπείρας πάντας xal πᾶν ὅπλον ἀφελόμενος διὰ τὸ ἀνεπιθούλευτον. 
'O δὲ Τυρὰχ xai σὺν αὐτῷ ἄνδρες ἑκατὸν καὶ τεσσαράκοντα ἄγονται εἰς τὸν 
μεγίστοις 


βασιλέα * οὓς Φφιλο- 


ἀξιώμασιν ἐἑπάρας ἐν εὐπαθείαις κατ- 


At vero sultanus ob irritam legationem iratus, A — 'O δὲ σουλτάνος τὴν τῶν αὐτοῦ πρἐσθεω, ἄπρα- 


contractis e Perside et Babylonia copiis, bellum in 
Romanos movet. Id cum auditu percepisset Mono- 
macbus, cum suas copias opponere hosti statuit 
tum $88 quindecim millia Patzinacarum armat ; 
iisque duces quatuor de Patzinscis Byzantii degen- 
tibus preficit, Sultzumum, Selzten, Caraman et 
Cataleimum, donatosque haud vulgariter et armis 
pulcherrimis ornatos Chrysopolin transmittit, 
&addito qui eos in lberiara duceret Constantino 
patricio Adrobalano. Mari trajecto Patzinace cum 
equos conscendissent et iter in Orientem in- 
gressi usque ad Melitenam pervenissent, ubi ad 
Damatryn appropinquavere, subsistunt et delibe- 
rationem (ipsi commentum vocant) instituunt. 
Erant qui procedendum putarent neque mandatis 
imperatoris in ipsius ditione repugnandum, cum et 
avulsi a euis essent, neque soli Romanorum pos- 
sent resistere viribus, neque haberent arcem in 
.quam 8e, si quid preter institutum forte eveniret, 
reciperent. Aliis videbatur occupandos esse aliquos 
Bithynie montes in iisque manendum, οἱ si quis 
adoriretur, defendendum : non autem intrendum 
ia Iberiam, regionem remotam atque «^lienam, 
atque ubi non hostes modo Romanorum, sed ipsos 
eliam Momanos hostes essent habituri. Solus 
, Catalimussuasit revertendum esse etse cum popu- 
laribus conjungendum. Et quodam percontante 
quanam ratione mare transiri posset, nihil aliud 
dixit quam quod se jussit sequi. Ergo Adrobalanum 
589 interficere frustra conati (effugit enim in quod- 
dam apud Damatryn palatiorum solarium tribus fa- 
stigiis tectum) Catalimum sequuntur ad mare, non 
quidem sperantes eum navigia habere parata qui- 
bus mare írajicerent, sed hesitantes ao videre 
cupientes quasnam esset futura trajiciendi ratio. 
Ut ad littus ventum est,Catalimus hoc unum fatus : 
« Qui se ipsum et universos Patzinacas vult esse 
salvos,mesequatur, » equo calcaribus incitato mare 
est ingressus. Quod alius rursumque alius imita- 
tus, et tandem omnia Patzinacarum multitudo se- 
cuta est, quidam ut erant arimati, alii abjeotis ar- 
mis. Mare ergo tranant, et ad Sanctum Tarasium 
in oppositum litus evadunt, et magnis itineribus 
ad guos apud Triaditzam perveniunt, nemine ob- 
stare aut eos prohibere auso, cum gubitus adventus 


xtov ὑποστροφὴν μὴ φέρων, τὰς iv Περσίδι πάσας 
δυνάµεις καὶ τὰς Βαθυλωνίους ὑφ' tv ἀθροίσας 
εἰσθολὴν ποιεῖται χατὰ Ῥωμαίων. Τοῦτο δὲ mpo- 
σκηχκοὼς ὁ Movoudyoc ἔσπευδε μὲν καὶ διὰ τῶν 
οἰχείων δυνάµεων ἀντιπαράταξιν στῆσαι τῷ πολε- 
µίῳ, ὤπλισε δὲ καὶ ἀπὸ τῶν [Πατζινάχων χιλιάδας 
t. Καὶ ἡγεμόνας τέσσαρας ἀπὸ τῶν iv Κωνσταν- 
τινουπόλει Ἡατζινάχων αὐτοῖς ἐπιστήσας, τὸν Σουλ- 
τζοῦν, τὸν Σελτὲ, τὸν Καραμᾶν καὶ τὸν Καταλεὶμ, 
δώροις τε φιλοτιμησάμενος οὐ μικροῖς, καὶ ἅρματα 
κάλλιστα δοὺς καὶ ἵτππους διαπρεπεῖς, περαιοῖ ἐν 
Χρυσουπόλει, δοὺς αὐτοῖς ὁδηγὸν τὸν ἀπάξαι μέλ- 
λοντα τούτους εἷς Ἰθηρίαν Κωνσταντῖνον ^ τὸν 
πατρἰκιον, [P. 779] «p ᾿Αδροθάλανος τὸ ἐπώνυμον. 
Περαιωθέντες δὲ οὗτοι xal τοὺς ἵππους ἀναθάντες 
καὶ της πρὸς ᾽Ανατολὴν «φερούσης ἀψάμενοι xa: 
προελθόντες ἄχρι μιλίων τινῶν καὶ τῷ λεγομένῳ 
Δαματρύϊ προσεγγίσαντες ἐπέσχον τὴν πορείαν, xai 
στάντες ἐπὶ τῆς ὁδοῦ συμθουλὴν προετίθεσα», fcis 
παρ) αὐτοῖς χομέντον ὠνόμασται. Τισὶ μὲν οὖν 
ἐδόχει πορευτέα εἶναι καὶ μὴ ἀντιθαίνεν ἐπὶ τῆς 
χώρας τοῦ βασιλέως τοῖς βασιλικοῖς προστάγµασ', 
τοῦ τε λοιποῦ ἔθνους χεχωρισμµένοις xai µήτε xa 
ἑαυτοὺς ὑποστῆναι δυναµένοις τὴν Ῥωμαϊχὴν 
δύναμιν µήτε ὁρμητήριον ἔχουσι πρὸς τὰ τῆς τύχτς 
ἀθούλητα * ἄλλοις πάλιν ἐδόχει, κατασχοῦσιν ὄρη 
τινὰ τῆς Βιθυνίας, iv. τούτοις παραμένειν καὶ τοὺς 
ἐπιόντας ἀμύνασθαι , ἀνελθεῖν δὲ μηδαμῶς cic 
Ἰθηρίαν, ἐς Χχώραν μακρὰν καὶ ἀλλόχοτον, ἔνθα 
μέλλουσιν ἕξειν πολεµίους οὐ µόνον τοὺς ἐχθροὺς 
Ῥωμαίων, ἀλλὰ καὶ αὐτοὺς τοὺς Ῥωμαίους. 'O 
Καταλεὶμ δὲ µόνος γνώµην ἐδίδοο ὑποστρίψαι xal 
ἑνωθῆναι τοῖς συγγενέσιν. Ἠἱπόντος δὲ τινος * 
« Καὶ πῶς ἂν ἔσεται περατὴ dj θάλασσα; » μηδὲν 
πλίον εἰπὼν ἴπεσθαίΥ οἱ κελεύει.. Τὸν μὲν οὖν 
Αδροθάλανον ὁρμήσαντες ἀποκτεῖοαι οὐκ ἴσχυσαν 
(φυγὼν γὰρ διεσώθη Ev. τινι τριωρόφῳ ὑπερῴφ τῶν 
ἐν τῷ Δαματρύϊ παλατίων), τῷ Καταλεὶμ δὲ ἐπό- 
µενοι κατήρχοντο πρὸς τὴν θάλασσαν, οὐκ ἐλπί- 
ζοντες τάχα πλοῖα ἔχειν αὐτὸν ηὐτρεπισμένα τὰ 
ῥᾳδίαν τούτοις μἕλλοντα ποιῆσαι viv τῆς θαλάσστς 
περαίωσιν, ἀλλὰ διαποροῦντες xal μαθεῖν ἐθέλοντες 
τίς ὁ τρόπος τῆς διαθάσεως. ᾿Επεὶ δὲ ἐν τῷ αἴγιαλῷ 
ἐγένοντο, μηδὲν πλέον εἰπὼν ὁ Καταλεὶμ ἀλλ᾽ fj 
µόνον, « Ἐπέσθω ὁ βουλόμενος αὐτόν τε περιεῖναι 


ipsis transitum expediret. Conjuncti cum Patzina- [) καὶ πάντας τοὺς Πατζινάκας. » τὸν ἵππον μµυωπίσας 


cis qui apud Triaditzam agebant, eos quosque qui 
aliis in regionibus morabantur sollicant. Postquam 
universi in unum sunt collecti, correp'is securibus 
ruralibus falcibusque et aliis ferramentis rusticis 
se armant, Philippopolinque profecti οἱ /;Emum 
Lransgressi ad flumen Osmum in oampis Istro pro- 
pinquis castra ponunt : solus Seltes in Lobitzo 


εἴσεισιν εἷς τὴν θάλασσαν. Τοῦτο xal ἄλλος ἰδὼν 
ἐποίησε, xal ἐπ᾿ ἐκείνῳ ἄλλος, καὶ εὐθὺς τὸ πλῖθος 
ἅπαν ' καὶ διανηξάµενοι περαιοῦνται κατὰ τὸν 
"Άγιον Ταράσον, oi μὲν αὐτοῖς ἅρμασιν, oi δὲ 
πρότερον τὰ ἅρματα ἀποῤῥίψαντες Καὶ περαιω- 
θέντες xal τὴν µπορείαν ἐπιτείναντς ἴσχυσαν 
διασωθῆναι πρὸς τοὺς οἰκείους κατὰ τὴν Τριαδίτζαν, 


321 


HISTORIARUM COMPENDIUM. - 


822 


μηδενὸς ἀντιστῆναι dj χωλῦσαι τολµήσαντος * τὸ Α substiterat. 890 Interim Arianita Macedonicis 


122 αιφνίδιον τῆς ἐφόδου εὔχολον αὐτοῖς τὴν πορείαν 
εἰργάσατο. Ἐνωθέντες οὖν τοῖς ἐν Τριαδίτζῃ (39) 
Πατζινάκοις διακηρυκεύονται καὶ πρὸς τοὺς ἐν 


exercitibus contractis,eos 8 tergo insequitur, cum- 


que Seltes Lobitzo aufugisset, castris ejus potitus - 
domum revertitur. 


παῖς ἄλλαις χώραις καθιδρυµάνους. Γενόμενοι οὖν οἱ πάντες ἄθβροισμα ἕν, xal ἀνθ᾽ ὅπλων ἀξίνας 
(Cop uie καὶ δρέπανα καὶ ἄλλα σιδήρια λαμθάνοντες ἀπὸ τῶν ἀγρῶν καθοπλίζονται, καὶ dv 
Φιλιππρυπόλει Ὑενόμενοι xai τὸν Αἶμον διαθάντες τὸ μὲν πλῆθος ἅπαν περὶ τὸν λεγόμενον "Ocuov 
ποταμὸν κατεσχήνωσεν iv τῇ παριστρἰῳ πεδιάδι, µόνος δὲ 6 Σελτὶ ἐν τῷ Λυθιτζῷ προσµείνας διαν- 
επχύετο. ]P: 780] "Αρτι δὲ καὶ τὰς Μακεδονικὰς ἀθροίσας δυνάµεις ὁ ᾿Αριανίτης καταδιώχει ὄπισθεν 
αὐτῶν. Καὶ καταλαθὼν ἐν τῷ Λοθιτζῷ τὸν Σελτὲ κατεσχηνωµένον. τοῦτον μὲν κρατῆσαι οὐκ ἴσχυσεν (ἔφθασε γὰρ 





διαδρὰς), τὴν δὲ πᾶσαν αὐτοῦ στρατοπεδείαν κατασχὼν ἑπέστρεψε. Καὶ τὰ μὲν τῆς Ἑσπέρας τοῦτον ἔσχε τὸν 


τρόπον. 

'Q δὲ σουλτάνος, ὡς εἴπομεν, βαρυθυµήσας διὰ 
τὴν τῶν αὐτοῦ καταφρόνησιν πρἐσθεων καὶ τὴν τῶν 
εληµάτων ἀστοχίαν, ἄρας μετὰ πάσης αὐτοῦ τῆς 
ἔωνάμεως ἕξεισι χατὰ τῆς ὑπηχκόου Ῥωμαίοις xai 
χατελθὼν ἄχοι τοῦ λεγομένου Κωμιοῦ, καὶ μηδὲν 
ὅ τι καὶ λόγου ἄξιον διαπράξασθαι δυνηθεὶς (ἔφθασαν 
yxp οἱ τῆς χώρας προασφαλίσασθαι ἑαυτούς τε καὶ 
τὰ αὐτοῖς ἀναγχαιότατα ἐν τοῖς φρουρίοις' γέμει δὲ 
ἡ θηρία φρουρίων ἐρυμνοτάτων) , προσωτέρω δὲ 
προθῆνα: μὴ θαῤῥήσας τῷ πυθέσθαι τὰς Ῥωμαϊκὰς 
ἐν Καισαρείᾳ δυνάμεις ἀθροίζεσθαι, ὑπέστρεψε τῷ 
θμῷ φλεγµαίνων καὶ μέγα τι ζητῶν κατεργάζε- 
σθα.. Γενόµενος δὲ κατὰ τὸ Βαασπρακὰν, καὶ 
παραπλησίως κἀκεῖ τὰ πάντα τειχήρη εὑρὼν, Em. 
έβαλε ταῖς πολιορχίαις, xal ἀπεπειῤάσατο πρότερον 
τοῦ λεγομένου Μαντζικίερτε" πόλις δὲ τὸ Μαντζι- 
κίερτε iv YT ὁμαλῃ μὲν κχειµένη, τείχεσι δὲ τρισὶ 
στεφανουμένη καὶ ὕδασι πολλοῖς ἔνδον κατάῤῥυτος 
πηγιµαίοις᾽ τότε δὲ καὶ ἔτυχεν ἀφθόνως εἶσκομί- 
σασα τὰ ἀναγκαῖα. Ταύὐτην οἰηθεὶς ὁ σουλτάνος 
ῥᾳδίως ἐκπολιορκῆσαι τῷ ἐν εὐεπιθουλεύτῳ ἱδρύσθαι 
τόπῳ, χάραχα πηξάµενος ἔγγιστα ἐπεχείρε πολι- 
ooxziv, καὶ διέἔµεινεν ἐπὶ τριάκοντα ἡμέρπς ταύτην 
ἀνενδότως πολιορκῶν, ποικἰλαις ἐλεπόλεσι χρώμενος 
καὶ παντοίοις εἶδ.σι μηχανημάτων . ΒΕὐρώστως δὲ 
τῶν ἔνδον ἀποχκρουομένων τὰς προσθολὰς ἐμπειρίᾳ 
xai συνἑσει τοῦ στρατηχοῦ (74v δὲ Βασίλειος πατρί- 
κος ὁ ἀπὸ Κάπης), ἐπείπερ ἔγνω ἀδυνάτοις ἐπι- 
γειρῶν, ἐθουλεύσατο λῦσαι τὴν πολιορχίαν καὶ 
ὑποστρέφαι. 'Avixojs δὲ τῆς ὁρμῆς αὐτὸν )Αλκὰν 
ὁ τῶν Χωρασμίων ἡγεμὼν, ατησάμενος μίαν ἔτι 
πλοσμεῖναι ἡμέραν καὶ αὐτῷ ἐπιτρέψαι τὸν κατὰ τῆς 
πόλεως πόλεμον. ᾿Ἰσθεὶς δὲ τῷ αἰτήματι ἐπέσχε τὴν 
ἀναζογήν. ἜἝωθεν οὖν ὁ ᾽Αλκὰν τὸν ἀμφ) αὐτὸν 
ἀθροίσας ἅπαντα λαὸν, xal θεωρὼ» ἐπί τινος γεω- 
λήφου κατὰ τὴν ἑῴαν στήσας πύλην τὸν σουλτάνον 
αὐτὸν xil τοὺς ὅσοι τῶν Τούρκων ἦσαν ἐπισημότα- 
Tet, τὰς ἐλεπόλεις λαθὼν ἄπεισιν εἷς τὴν εἰρημένην 
zt» ἐχεῖσε γὰρ ἐδόχει τὰ τείχη τῆς πόλεως 
τατ.εινότερά τε xal ἀσθενέστερα, xal ὁ τόπος ἀνά- 
στηµα ἔχων καὶ τῇ πολιορκίᾳ προσθοτθῶν, ἄνωθεν 
ὁ.δοὺς βάλλεσθαι τοὺς εἴσω τοῦ τείχους ὑπὸ τῶν 
ἔξω. Διελὼν οὖν Duy τὴν δύναμιν, καὶ τὴν μὲν 
στήσας ἐπὶ τοῦ ἁταστήματος ἐπιμόνφ χρῆσθαι 


Dum hec in Occidente geruntur, sultanus ob 
contemptos suos legatos et consiliorum adversos 
eventus fremens cum omnibus suis copiis in Ro- 
manam ditionem intrat. Cum vero usque ad Co- 
mium pervenisset, nihilque memorabile agere po- 


B tuisset, quod incole se et res necessarias castellis, 


qualia per Iberiam et plurima sunt et runitissi- 
ma,mature incluserant, ulterius progredi non au- 
sus,quia Romanas copias audiebat Cesarem colli- 
gi,rediit ira flagrans magnumque aliquod facinus 
edere cupiens. Postquam in Baaspracaniam venit 
atque ibi etiam omnia muris defendi vidit, ani- 
mun: ad oppugnationes appellit, ac primo omnium 
Mantzikierte aggreditur. Urbs est Mantzikierte in 
planitie posita, triplici muro circumdata multisque 
intus fontibus irrigua : tum quoque rerum neces- 
sariarum invexerant oppidani copiam. Hane ur- 
bem se,quod locus eau adortu facilem faceret,non 
magno expugnaturum ratus negotio aultanus, val- 
lo proxime defixo omnis generis machinis tentat, 


C 8ο 5891 per triginta dies absque ulla intermissione 


oppugnat. Praerat et urbi Basilius patricius a 
Capa, homo prudens ac peritus. Ejus industria 
factum ut qui in urbe erant, oppugnantes fortiter 
repellerent. Jam de re quam frustra sibi videbatur 
conatus omittenda el obsidione solvenda cogitan- 
tem sul'anum Alcan Chorasmiorum dux rogat, ut 
adhuc unum diem perseveret sibique oppugnatio- 
nem mandet. Quod perlibenter concessit sultanus.: 
Prima 1198, Alcan oranibus suis collectis sultanum 
οἱ illustrissimos Turcarum in tumulo quodam juxta 
portar orientalem spectandi causa collocat, atque 
ipse ad eam portam cum machinis subit. Videbatur 
enim eo loco murus urbis humilior ac infirmior, 
locusque oppositus aliquantoeditior oppugnationem 
adjuvare, quia intra muros qui essent, desuper 
telis impeti ab oppugnantibus possent. Ergo in 
duas partes exercitum suum dividit, quarum una 
ediLiore illo loco staret continenterque sagitas eja- 
cularetur: alteram ligonibus, bidentibus aliisque 
rusticis instrumentis armatam lesas (labernaculi 
genus est lesa, ex viminibus contextum 80 superne 
corio bubulo inductum, quod a columnis sustine- 
tur, quarum basibus rote sunt subjecte) subire, 


XYLANDRI ET GOARI NOTA. 


(39) Olim Sardicen. GoaR. 





- 


323 GEORGII GEDRENI 324 


^p 


easque paulatim impellere, muroque sub iis succe- A χελεύει τῇ τοξείφ, αὐτὸς δὲ σκηνὰς ἐκ λύγων ἔχων 
dere et tutos isto tegmine fundamenta 683 omni πεπλιγμένας, βοείαις βύρσαις ἄνωθεν ἐσκεπασμέ- 
vi subruere jubet, animi certus ob sagittarum — vac xal τροχοὺς ἐχούσας ὑπὸ τὰς τῶν βασταζόντων 
nimbum neminem ausurum de muro prospicere,  xtóvov βάσεις (λέσσας τὰς τοιαύτας κατονοµάζουσι 
atque ita se urbem expugnaturum somnians. Hec  [P. 781) μηχανὰς), λαοῦ πλήσας δικέλλας φέροντος 
de muro cernens Basilius iis quibus murorum καὶ σκαπάνας xal ἄλλα Ὑεωργικὰ ὄργανα, dro 
defendendorum munus incumbebat, mandat ut se — xatà μιχρὸν ὑπωθεῖν τὰς σκηνὰς καὶ τοῖς τείχεσι 
contineant, neque quisquam se exserat, sed in Ἠπροσαρµόσαι καὶ οὕτως ὑπορύττειν ἀνέτως xal ἀδεῶς 
promptu habeant grandia saxa, sagittas aliaque — tà θεμέλια, πιστεύσας ὡς οὐδεὶς προχύψαι τοῦ 
missilia,et exspectent signum, quo dato (eratautem — «elyooc συγχωρηθήσεται ὑπὸ τοῦ πλήθους τῶν 
tessara : Christe, juva) rem gerant. Et habebat ud βελῶν " καὶ τοῦτο) ἐφαντάζετο τὸν τρόπον παρα- 
rem hano paratas trabes maximas inferne auctas, Ἅλήψεσθαι τὴν πόλιν Ταῦτα δὲ βλέπων ἀπὸ τοῦ 
Interim Alcan,cum Turci grandinis in morem emis- τείχους ὁ ᾽Αποχάπης τοῖς μὲν τειχοφυλακοῦσιν άτρε- 
sis sagittis propugnatores viderentur &abegisse, μεῖν xai µηδένα προκύπτειν διτκελεύετο, µόνον δὲ 
paulatim lesas muro admovet. Cua cum ita acceg- λίθους Χειροπληθεῖς ἔχειν πηὐτρεπισμένους xai τόξα 
sissent ut jam retro abire nullo modo posse vide- pj, καὶ ἄλλα ἐχηδόλα ὄργανα, xal προσμένειν τὸ ἐξ 
rentur, subito dato a Basilio signo ii quibus nego« αὐτοῦ σύνθημα (7v δὲ τὸ, Χριστὲ, βοήθει), οὗ 
tium erat commissum trabes lesis injiciunt, alii  δοθέντος ἔργου Éysoüat* εἶχε δὲ map! ἑαυτῷ καὶ 
missilibus et lapidibus impetunt. (taque lesa qua δοχοὺς µεγίστας, χατὰ τὴν βάσιν ὀξείας Καὶ 6 μὲν 
ipse Alcan tegebatur, pondere impactorum sub- διετάττετο (0c, ὁ δὶ ᾽Αλκὰν τῶν ἐχτὸς Τούρχων 
versa tectos nudavit ; qui undique lapidibus et χαλαζηδὸν ἐχπεμπόντων τὰ βέλη val τοὺς εἴσω 
sagittis impetiti, cum opem ferre nemo posset, τείχους ἀναχκόπτειν δοκούντων, xav ὀλίγον ὑπωρῶν 
omnes perierunt. Alcanem splendore armorum  «àc λέσσας προσήρειδε τῷ τεί χει. Ἐπεὶ δὲ ἔφθασαν 
agnitum fortes duo juvenes porta urbis exsilienteg αἱ σκηναὶ προσεγγίσαι xai ἐδόχει ἀδύνατος αὐταῖς 
crinibus comprehensum in urbem pertraxerunt; vac ἡ εἰς τοὐπίσω ἀναστροφὴ, αἰφνίδιον τοῦ ᾿Απο- 
593 cui statim caput amputavit Basilius, idque Χχάπη τὸ σύνθηµα δόντος ol τε ἐπὶ τῶν δοκῶν 
in Turcos est jaculatus. Sultanus gravissimo do- µτεταγμένοι τὰς δοχοὺς ἠφίεσαν κατὰ τῶν σκηνῶν 
lore ob eam cladem percepto castra movet, fingens — xai οἱ λοιποὶ τόξοις καὶ λίθοις ἕθαλλον. Τότε δὴ 
se necessariis quibusdam rebus urgentibus domum οὖν ἡ τὸν ᾽Αλκὰν ἔχουσα σκηνἡ πολλαϊῖς περιπαρεῖσα 
a&vocari, minatusque insequenti vere se majoribus κατὰ τὴν στέγην δοκοῖς ἀνετράπη ὁπὸ τοῦ βάρους 
cm oopiis in Romanos expeditionem facturum. τοότων περιτραπεῖσα᾽ Ἱς περιτραπε ίσης οἱ ἔνδον 
ταύτης ἀπογυμνωθέντες ἐθάλλοντο πάντοθεν λίθοις καὶ τόξοις, μηδεδὸς ἐπαμῦναι τούτοις ἰσχύοντος. Καὶ ol μὲν 
ἄλλοι πάντες ἔπεσον ἐλεῖση, ἐλήφθη δὲ 6 ᾽Αλκὰν ζωγρίας, γνώριµος ἀπὸ τῆς λαμπρότητος τῶν ὅπλων ὑπάρχων' 
δύο γάρ τινες καλοὶ κἀγαθοὶ νεανίαι προπηδήσαντες τῶν πυλῶν τῆς πόλεως xa? τῶν τριχῶν τούτου ὁραξάµενοι 
αὖροντες εἰσήγαγον εἰς τὴν πόλιν, Καὶ τούτου μὲν εὐθὺς τὴν κεφαλὴν ἀποτεμὼν ὁ Βασίλειος ἀχοντίζει τοῖς Τούρ- 
χοις, ὁ δὲ σουλτάνος περιαλγήσας τῷ πάθει λύει τὴν πολιορκίαν καὶ ἀναζεύγνυσι, πλασάμενος ἀναγκαῖά τινα 
πράγματα κατιπείγειν αὐτὸν οἴκαδε ὑποστρέφειν, ἀπειλῶν εἷς τοὐπιὸν Éxo μετὰ μείζονος xaxà τῶν Ῥωμαίων 
ἐπιστρατεῦσαι δυνάµεως. 


Qua de re imperator sollicitus,simul et deAples- (| µΠερὶ ἧς φροντίζων 6 Μονωμάχος, ἔτι δὲ καὶ τὸν 
phare, qui violato quod cum Constantino pepigerat ᾿᾽Απλησφάρην τὸν τοῦ Τιθίου ἄρχοντα τὰς ἐπὶ 
federe Romanam ditionem infestabat, ulciscendo Κωνσταντίνου σπονδὰς διαλύσαντα xal tà τῶν Ῥω- 
cogitans, omnes in unum contrahit Orientales µχίων καλοῦντα ἀμυνόμενος, τὸ "Eja τάγματα 
copias, iisque praeficit Nicephorum quemdam en- πάντα ἀθροίσας xal ἡγεμονεύειν τάξας αὐτῶν 
nuchum, qui aliquando sacerdos Monomacho ad- —N'xzgópov τινὰ εὐνοῦχον, Ἱερία piv τυγχάνοντα 
huc privato inservierat et splendoris ac glorie πβότερον xal τῷ βαᾳσιλεῖ ὑπηρετοῦντα ἴδιωτεύοντι, 
profane studio sacerdotium ejuraverat. Hunc ergo διὰ κοσμικὴν δὲ περιφάνειαν καὶ δόξαν ἁπωσάμενον 
rectoris titulo decoratum et castrorum prefecti in — «zv ἱερωσύνην, ῥαΐκτωρα τοῦτον τιµήσας xai στρα- 
Orientera mittit, non quod is homo strenuus esset τοπεδάρχην ὀνωμάσας εἷς τὴν 'Eqav ἐκπέμπει, οὐκ 
&ut bellica re industrius, sed quia imperatori erat ἐπειδὴ δραστήριος Y» καὶ ἑνεργὸς τὰ πολεμικ}, 
fidelis. Is Nicephorus cum exercitu usque ad pontes ἀλλ᾽ ἐπειδὴ εὔνοιαν ἐτήρει τῷ βασιλεῖ, Οὗτος ἀνελ- 
Ferreos (loci hoc nomen) et Cantzacium progressus θὼν μετὰ τοῦ στρατοῦ ἄχρι τῆς [P. 782] λεγαμέντς 
in Turcos quidem non incidit : hi enim in planitie Σιδῆρας γεφύρας xai τοῦ Καντζακίου Τούρχοις piv 
Persarmenis castra metati, duce Abimelecho Cut- οὐκ ἐνέτυχεν (ἐν cf, πεδ.ἀδ. γὰρ τῆς Περααρμενίας 
lumusi fratre, cum de Romanorum gravi expedi- D στρατοπεδεύοντες μετὰ ᾿Λθιμέλεχ τινὸς στρατηγοῦ, 
tione nuntium accepissent,non arsi eorum adven- ^ ἀλελφοῦ τοῦ Κουτλουμοὺς, xal πυθόµενοι τὴν τῶν 
tum exspectare domum abierant. Aplesphare autem ὙῬωμαίων βαρεῖαν ἔφοδον, μὴ στέρξαι τὴν ἐπέλευσιν 
intra muros compulso viciniam depopulatur, adi- τολμµήσαντες ὑπεοόστησαν οἴκαδε), ὁ δὲ Ῥωμαϊκὸς 
gitque eum ut vel invitus fedus renovet, $04 στρατης τὸν ᾽Απλησφάρτν εἴσω τοῦ τείχους συγχλεί- 
obsidemque det Artasyram filium Phatlumi fratris σαντες, xai τὴν περίχωρον πᾶσαν ληϊσάμενοι, ἔπει- 


339 


HISTORIARUM COMPENDIUM. - 


Ν 


326 


σαν xal ἅἄκοντα ἀνανεώσασθαι τὰς σπονδὰς xal ὅμη- Α sui, Cantzacene regionis principis. Cum hoo Nice- 


55v δοῦναι ᾽Αρτασύραν τὸν υἱὸν Φατλοὺμ τοῦ olxsloo 
ἀλελφοῦ τοῦ τῆς Καντζακηνῶν κατάρχοντος γῆς" 
ὃν εἰληφὼς ὁ Νικηφόρος ἐπάνεισι πρὸς τὴν πόλιν. 


Oi Ηατζινάκαι δὲ τὸν Αἶμον, ὡς εἴπομεν, διαθάν. 


τες, καὶ τὴν μεταξὺ τούτου καὶ τοῦ Ίστρου κατα- 
σ'οπήσχντες πεδιάδα τὴν διήχουσαν μέχρι θαλάσσης, 
γαὶ τόπον εὑρόντες νάπας xai ἄλση ἔχοντα καὶ 
λόχμας παντοδαπὰς xai ὕδωρ καὶ νομὰς (Εκατὸν 
βουνοὺς τὸν τόπον ὀνομάζουσιν ol ἐγχώριοι), ἐχεῖσε 
ἐχκαθιδρύονται, καὶ ἐκδρομὰς αὐτόθεν ποιούµενοι οὐ 
μιχρὰ τὴν ὑπὸ Ῥωμαίους ἐλύπουν, Ὁ δὲ. βασιλεὺς 
μεταπέμπεται τὸν Κεγένην ἐπὶ συμθουλῇ εἰς τὰν 
βασιλίδα" καὶ ὡς εἴσεισιν εὐθὺς μετὰ παντὸς τοῦ 
οἰχείου στρατοῦ, καὶ xatacxnvot χατὰ τὴν ἀφωρι- 


phorus in urbem rediit. 


Patzinace autem Haemo, ut ostendimus, seupe- 
rato, planitiem qua inter hunc et Istrum interjacet 
&d mare usque porrecta speculati, cum invenissent ' 
locum ibi saltus et Jucos omnisque generis silvas 
et aquam ac pascua habentem (incole locum Cen- 
tum colles appellabant), in eo consederunt, atque 
inde factis excursioribus subditos Romanorum non 
leviter vexarunt. Ergo Kegenes consultandi causa 
&b imperatore evocatus cum omnibus suis copiis 
ad urbem accedit, et castra facit in campo Byzan- 
tiis designato, cui loco Maitas nomen est. Nondum 


cu£vr» πεδιάδα Βυζαντίρις εἲς πεδίαν (Μαΐτας 5 B autem cum imperatore cougressus,neque cur esset 


τόπος κατονοµάζεται) σὺν ἅπαντι τῷ στρατῷ. Μήπω 
(b ἐντυχὼν τῷ βασιλεῖ, μηδ' ὅτου µετεχλήθη χάριν 
μαθὼν, ἐπιθουλεύεται ταύτῃ τῇ νυκτὶ ὑπὸ Πατζινάκων 
τριῶν μετὰ ξιφῶν ἐπελθόντων κοιμωμένῳ χαὶ πλη- 
Ἱὰς ἐπενεγχόντων αὐτῷ, μὴ μέντοι καιρίας γνω- 
σθέντες γὰρ εὐθὺς ὑπὸ τῶν σωματοφυλακούντων τάς 
τε πληγὰς ἀσθενεῖς ἐπιφέρουσι, xal πρὸς φυγὴν 
ὁρμήσαντες βοηδροµήσαντος τοῦ πλήθους μιτὰ Βαλ- 
τκὰρ υἱοῦ τοῦ Κεγένους ἁλίσκονται. Ἔωθεν οὖν ὁ 
Ραλτζὰρ ἐφ᾽ ἁμάξης τετρατρόχου τὸν ἑαυτοῦ πατέρα 
θες, καὶ τοὺς ἐπιθουλεύσαντας ὄπισθεν τῆς ἁμάξης 
λκων πεπεδηµένους (οὐδὲν γὰρ εἷς αὐτοὺς διαπρά- 
ζασθαι πλέον ἱτόλμησεν ἐπιθοωμένους τὸν βασιλέα), 
ἅμα παντὶ ἐφίππῳ τῷ στρατῷ, αὐτὸς πεζὸς σὺν τῷ 
ἀδελφῷ Γουλίνῳ ἑπόμενος τῇ ἁμάξῃ ὑπὸ δυοῖν ἔλκο- 
μένῃ ἵππων, ἔρχεται πρὸς τὸν βασιλέα. Καὶ κατὰ τὸ 
ἱπποδρόμιον γενόμενος ταύτην μὲν ἵστησιν ἐχεῖσς, 
αὐτὸς δὲ εἴσεισι πρὸς τὸν βασιλέα, τῆς φήμης προ- 
δραµούσης καὶ προοδοποιησάσης αὐτῷ τὴν εἴσαδον. 
"Ov εἰσα(θέντα ὁ βασιλεὺς ἐπήρετο διὰ τί μὴ εὐθὺς 
τιµωρὸς ἐγένετο τῶν τοῦ πατρὸς φονέων᾽ τοῦ δὲ 
φάσαντος, Ὅτιπερ τὸ σὸ, ἐπεκαλοῦντο συνεχῶς ὄνομα, 
tic ὑποψίας ἁτόπους ἐνέπεσεν ὁ βασιλεὺς, καὶ λόγου 
ῥᾶττον ἐκπέμψφας ἄγει τοὺς δεσµίους πρὸς ἑαυτὸν, 
xai tz» αἰτίαν ἐπυνθάνετο Ov ἦνπερ ἐπεχείρησαν τὸν 
πατρίκιον ἀνελεῖν. [Ρ. 783] Τῶν δὲ φησάντων, Ὅτιπερ 
καχόνους ἦν τῇ βασιλείᾳ σου καὶ τῇ πόλει, ὄρθρου 
μελετῶν εἰσελθεῖν καὶ πάντας μὲν κατασφάζαι τοὺς 
ἔνδον, λαφυραγωγῆσαι δὲ καὶ τὴν πόλιν xal πρὸς 
τοὺς Πατζινάκας ἐπαναδραμεῖν, δὲον ἐξετάσαι τὰ 
λεχθέντα xal εὑρεῖν τὴν ἀλήθειαν, ὁ δὲ τοῦτο μὲν 
οὐκ ἐποίησεν, ἀλλ᾽ ἀδεσπότοις πιστεύσας συχοφαν- 
τίχις καὶ ἀσυστάτοις, τὸν μὲν Κεγένην ἄγει πρός τὰ 
ΑἹαΐλεια καὶ ἐν προσχήµατι τάχα θεραπείας καὶ 
ἑατρείας ἐν τῇ ἐλεφαντίνῃ καθείργνυσι, τοὺς δὲ τού- 
του υἱοὺς ἐν ἑτέρῳ xai ἑτέρῳ τόπῳ διίστησιν ἀπ᾿ 
αὐτοῦ, Τὸ δὲ πλζθος τῶν Πατζινάχων βρώμασι καὶ 
πόµασι παντοίοις πρὸς τὸ δοκεῖν εὐνοεῖν ἀνελάμθανε, 
σπεόδων, εἰ οἷόν τε, τῶν ἁρμάτων τούτους ἀπογυ- 
μνώσαι xai τῶν ἵππων καὶ κατασχεῖν καὶ φρουρῆσαι, 
τοὺς ἐπιθεμένους τῷ φόνῳ ἀνέτως καὶ ἐλευθερίως, 
ὅπη καὶ ὡς βούλονται, διάχειν κελεύσας. Καὶ ἑδόχει 
μὲν ταῦτα διαπραξάµενος λανθάνειν, ἀλλὰ τὸν δῆμον 


vocatus sciens, hacipsa nocteinsidiis Patzinacarum 
trium petitur, qui strictis ensibus irruentes dort- 
mienti vulnera imponunt,non tamen lethalia.Nam - 
& satellitibus statim cogniti ictus languidiores in- 
ferunt: οἱ fuge se dantes accurrente opitulatum 
multitudine cum Balzaro Kegenis filio capiuntur. 
Mane Baltzar currui quatuor habenti rotas imponit 
patrem, et percussores post eum vinotos, trahit 
(nihil enim amplius statuere de eis audebat, quod 
imperatorem appellassent), et omni guo cum exer- 
citu equestri pedes 595 ipse cum fratre Gulino 
currum a duobus tractum equis sequens urbem 
intrat ; cumque ad Circum pervenisset,currum ibi 
eislens ad imperatorem se confert, quo jam ante 
fuma precurrerat ipsisque aditum fecerat. Admis- 
sum imperator percontatur cur non illico patris 
percussores supplicio effecerit. Respondet, Quia te 
identidem nominatim invocabant. Hiac absurde 
obortz: Monomacho suspiciones, ac dieto citius 
missi qui vinclos istos adducerent, causamque 
exquirit qua ad necem Kegenis patricii fuerint im- 
pulsi. Illi hanc proferunt inidum imperio Roma- 
noluisse Kegenem atque urbi, et in animo ha- 
buisse prima luce urbem ingredi, trucidatisque 
omnibus qui intus essent,eam diripere, atque ad 
Patziaacas reverti. llic imperator cum inquirere in 
dicta el veritatem perscrutari debebat, omissa ea 
cura fidem incertis et male coherentibus calumniis 
deferens, Kegenem in pulatium introductum sub 
curationis ac medicine speciein Elephantina inclu- 


D dit, filios ejus 8 se invicem divuleos diversis locis 


collocat, simulataque benevolentia, multitudinem 
Patzicarum recreans cibi ac potus omni genere, 
id quarit ut si qua fleri possit rutione, armis eos ΄ 
equisque nudatos in custodiam dedat. Percussori- 
bus, ubicunque vellent libere degendi facultatem 
concedit. $96 EL putabat sane non animadverti 
quid ageret : sed Patzinacas tamen minime fefellit. 
Nam nihil boni significari eo judicabant quod 
ducem ipsorum detinebat ac quod filios ejus dis- 
junxerat ; et libertatem percussoribus permissam 
pro aperto malevolentie signo habebant. Itaque 
θ8 que mittebántur ab imperatore actis gratiis et 





321 


GEORGII CEDRENT 


328 


fausta ei precantes accipiebant, prorsusque pre se À οὐχ ἔλαθε τῶν Π]ατζινάκων. Τήν τε γὰρ τοῦ αὐτῶν 


ferebant omnia sibi probari. Sed nocte facta, ne- 
mine suspicante, e castris discesserunt, ac conti- 
nenter per totam noctem facto itinere, tertio die 
Hemum transgressi reliquis se conjunxerunt Patzi- 
nacis. Cuin omnes in unum coivissent, jamque 
etiam armorum satis magnam parassent copiam, 
Hemum transeunt, castrisque ad Aulam (id est, 
castellum in processu montis Hemi, haud longe 
Adrianopoli situm) factis predis agendis se- 
dant. 


καθηγεµόνος κατάσχεσιν xal τὴν τῶν ἐχείνου vlov 
διάζευξιν οὗ χρηστὸν οἰωνὸν ἑλογίζοντο, xai στμεῖον 
καχονοίας προφανὶς ἑνόμιζεν τὴν τῶν ἐπιθούλων 
ἐλευθερίαν. Διὸ καὶ τὰ μὲν πεμφθέντα ἐδέξαντο 
μετ εὐχαριστίας, καὶ τὸν βασιλέα εὐφήμτσαν, xai 
δι’ ὧν ἐποίουν ἀποδεχομένοις ἑῴκεσαν τὰ πραχθέντα: 
νυκτὸς δὲ ἀἐπιγενομένης , μηδενὸς ὑποτοπάσαντος 
ἄραντες ἐκ τῆς παρεμθολῆς καὶ συντόνῳ δι’ ὅλης 
γυχτὸς χρησάµενοι τῇ ὁδοιπορίᾳ, τριταῖοι τὸν Αἴμον 
διαθάντες ἐνοῦνται val αὐτοὶ τῷ πλίθει τῶν Πα- 


τζινάκων. Γενόμενοι Ὑγοῦν ἅπαντες ὑφ᾽ ἓν, ἤδη δὲ καὶ ὅπλων ἀποχρώντως πὐπορηχνότες διαπερῶσι τὸ- 
Alpoy , xal παρεμθολὴν μὲν πηγνύουσι κατὰ τὴν Αὐλὴν (φρούριον Bb d Αὐλὴ κατὰ τὰς ὑπωρείας 
[κειμένη] τοῦ Αἴμου καὶ οὗ πάνυ πόῤῥω κχείµενον ᾿Αδριανουπόλεως) καὶ πρὸς λεηλασίαν καὶ λείαν τρέ- 


πονται. 


Quod ubi cognovit dux Occidentis Constaniinus B 


magister Arianites, ipse quoque instructum exerci- 
tum Adrianopoli contra eos educil; et primo qui- 
dem in quosdam palantes incidens rem feliciter 
gerit, sed ad castellum deinde Dampolim occurrens 
multitudini hostium vincitur, multis Macedonibus 
8ο Thracibus amissis. Ceciderunt etiam Theodorus 
59^ Sirabomyta et Polys, illustri loco nati et ob 
violatam Tornicio fidem illustres. Magister Adria- 
nopolim reversus per litteras imperatorem de κο- 
cepta clade docet, monetque novo esse opus exer- 
" citu; nam cum presentibus copiis adversus tam 
numerosum hostium exercitum, cui ee jam terga 
obvertissent, nullo modo rem geri posse. Jam an- 
tequam litteras acciperet imperator, de jactura ea 


reeciverat. Is Tyrachum et reliquos Patzinacarum C 


principes, qui in urbe detinebantur, donis ac be- 
neficiis suos facit, juratosque se gentem suam 
placaturos emittit. Litteris porro missi« omnes 
Orientales evocat legiones. Qui cum ab Abydo et 
Chrysopoli trajecissent, imperatorem eis prefecit 
Nicephorum rectoreni, et contra Patzinacas emittit, 
simulque Catacalonem Orientis ducem designatum 
οἱ Erbebium Francopullum, popularium tunc suo- 
rum ducem, adesse eos rectori ejusque obtempe- 
rare sententie et mandatis jubens. Is exercitum 
trans Hemum perlocum cui Ferrea nomen traducit, 


pergensque adversus Palzinacas, in loco quodam : 


non procul a Centum Collibus aito (Diacene is ap- 
pellabatur) castra facit valloque munit. Cogitabat 
autem postridie relictis ibi impedimentis, οἱ que- 
cumque in exercitu erant supervacanea, cum expe- 
dito exercitu ad hostem $98 accedere et pugnam 
conserere. Stulte enim aibi persuaserat primo eos 
impetu et profligatum iri ; eaque cura ipsum ange- 
bat, ne quis fuga evaderet. Neque ipse lantum, 
sed etiam universus exercitus : afferebant enim 
gecum et funes et lora,quibus captos devincirent. 
Hoc ipsis suspicionem movit,et quod initio factum 


Ὅπερ μαθὼν ὁ τῖς Δύσεως ἄρχων Κωνσταντῖνος 
μάγιστρος ὁ ᾿Αριανίτης, καὶ αὐτὸς παρεσκευασμέ- 
νας ἔχων τὰς ἀμφ᾽ αὐτὸν δυνάµεις, ἄρας ἐξ Αδρις- 
νουπόλεως ἔρχεται κατ' αὐτῶν. Καὶ αποράσι piv 
τιν d, τῷ ἀπιέναι metto, Ov εὐτύχησεν' εἶτα καὶ 
παρὰ τὸ λεγόμενον Δάμπολιν φρούρ!ον συναντήσας 
τῷ πλήθει καὶ προσθαλὼν ἑττᾶται, πεσόντων ἐν τῷ 
πολέμῳ Μακεδόνων καὶ θρᾳχῶν οὐκ ὀλίγων, &vat- 
ρεθέντων δὲ καὶ θεοδώρου τοῦ Στραθοµύτου xal τοῦ 
Πολῦ, ἁ,δρῶν ἐκ γένους λαμπροῦ καὶ ἐπ'σήμων γε- 
νομένων ἐκ τῆς εἲς τὸν Τορνίκιον ἀπιστίας. Ὅ μὲν 
οὖν μάγιστρος ὑπέστρεψεν ἓν ᾿Αδριανουπόλει, τῷ 
βασιλεῖ δὲ διὰ γραμμάτων ἄγγελος τοῦ ἀτυχήματος 
γίνεται, δηλοῖ δὲ xal ὡς δεῖ στρατοῦ νεαλοῦς μετὰ 
Υὰρ τῶν παρόντων ἀδύνατον ἀντιπαρατάξασθαι πρὸς 
τοσαύτην πληθὺν ἤδη τὰ νῶτα τρεφάντων. (P. 784] 
'O δὲ βασιλεὺς χαὶ πρὸ τῶν ἐκείνου γραμμάτων τὸ 
συμθὰν μὴ ἀγνοήσας, τὸν μὲν Τυρὰχ καὶ τοὺς ἐν τῇ 
πόλει κατεχοµένους ἄρχοντας τῶν Πατζινάκων δω- 
peat; καὶ Ὑάρισιν ὑποποιησάμενος ὑποσχομένους 
μεθ) ὄρχων ἐξημερῶσαι τὸ γένος ἐκπέμπει, γράµ- 
gag: δὲ αὐτὸς τὰ Eia ἅπαντα μεταπέµπεται τά- 
γµατα. "Qv ἑλθόντων xal διὰ τῆς ᾽Αθύδου περαιω- 
θίντων καὶ Χρυσουπόλεως στατηγὸν αὐτοκράτορα 
χειροτονήσας τὸν ῥαΐκτωρα ἨΝικηφόρον ἐκπέμπει 
χατὰ τῶν Ἡατζινάκων. Συνεξέπεμψε δὲ αὐτῷ καὶ 
Κατακαλὼν τὸν Κεκαυμένον, στρατηλάτην τῆς 'Áva- 
τολῆς προθαλόµενος, καὶ ᾿Βρθέθιον τὸν Φραγγόπω- 
λον (40), ἄρχοντα τῷ τότε τῶν ὁμοεβνῶν, χελεύσας 
συνεῖναι τῷ ῥαΐκτωρι καὶ τῆς αὐτοῦ γνώμης ^ ἔχεσθαι 
xai τοῖς ἐκείνου πρρστάγµασι xal θελήμασι, ἴἔπε- 


D αθαι. "Oc ἀναλαθὼν τὰς δυνάµεις καὶ τὸν Αἶμον 


διαπεραιωθεὶς διὰ τῆς λεγομένης Σιδηρᾶς ἀπῄει 
κατὰ τῶν Πατζινάκων’ ἐλθὼν δὲ χατεσκήνωσεν Év 
ttt χώρῳ οὗ μακρὰν ἀπέχοντι τῶν ᾿Εκατὸν βουνῶν, 
τῷ λεγομένῳ Διαχενέ. Κάχεῖσε ydpaxa πηξάµενος 
ὀχυρὸν τῇ ἐἑπαύριον ἐμελίτα τὴν μὶν ἀποσχευὴν 
ἐχεῖσε λιπεῖν καὶ τὰ περιττὰ τοῦ στρατοῦ, αὐτὸς δὲ eb- 
ζωνος ἀπελθεῖν καὶ συμμῖξαι τοῖς ἑναντίοις. "Qro γὰρ 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(40) Sicut ante Bulgari comitopuli dicebantur, 
ita hune ego a Francis oriundum fuisse colligo, 
Francigenam,qui fortassis cum turma aliqua Fran- 
corum equitum stipendia sub Monomacho fecerit, 


ut supra Árduenus sub Michaelo. Et sane infra 

Franci dicuntur in Iberia militasse; et in Stratio- 

tico diserte ostenditur quis fuerit iste Erbebius. 
YL. 


339 HISTORIARUM COMPENDIUM. | 330 


αὐτοθοεὶ ἀφρόνως τούτους αἱρήσειν, καὶ ἐδεδίει xal A fuit erga se, et Kegonis casus. Ad extremum cum - 


οροντίδα ἑτίθετο µή τις λαθὼν διαδράσεις (41), καὶ 
oux αὐτὸς μόνος, ἀλλὰ καὶ ὁ σύμπας στρατός, ἐπ- 
soípovto γὰρ xai καλώδια xal λώρους πρὸς τὸ δε- 
αμεῖν τοὺς ἁλισκομένους. Τοῦτο δὲ ἐδίδου τούτοις 
ὑπονοεῖν τὸ xzt' ἀρχὰς ἐπιγενόμενον εἰς αὐτοὺς ἐπὶ 
τοῦ Κεγένους πτῶμα. "Aute καὶ συναίσθησιν 
λαθδόντων τῶν Πατζινάχων τῆς ἐπιλεύσεως τῶν Ῥω- 
µαίων (ἤδη γὰρ καὶ ὁ Τυρὰχ καὶ oi σὺν αὐτῷ τῆς 
πόλεως ἀπολυθέντες ἄρχοντες ἐνωθέντες ἦσαν αὐτοῖς 
καὶ τὰ συμφέροντα τούτοις ἐσπούδαζον, μακρὰ γαίρειν 
εἰπόντες ταῖς πρὸς τὸν Μονομάχον ὑποσχέσεσι) καὶ 
προδραµόντων τῶν ἀλκιμωτέρων, xai τοῦ Κεκαυμέὲ- 
νου μέγιστον ἀναθοῶντος xal παραχχλοῦντος νῦν εἶναι 
χαιρὸν συμπλοχῆς, ὁπηνίχα σποράδες εἰσὶ καὶ δι- 


εσπαρµένοι, xal μὴ περιµένειν τὸ ἅπαν ἄθροισμα, Β 


οὐκ ἐπῄνει μὲν xal τὸ λοιπὸν πλῆθος τῶν Ῥωμαίων 
τοὺς ἐχείνου λόγους, ὁ δὲ ῥαίκτωρ xai προφανῶς 
κατεγέλα, « ΠἩαῦσαι, λέγων, ὦ στρατηλάτα, xal 
ἐμοῦ στρατηγοῦντος αὐτὸς μὶλ παραστρατήχει' οὗ 
χρὴ γὰρ διεσπαρµένοις ἐπιθήσεσθαι τοῖς Ηατζινά- 
χοις, µή πως πτυρέντε ὑποδύσωνται τὰς λόχμας. 
Ἐμοὶ δὲ ἀκολουθοῦντες, ὦ τᾶν, o) παρέπονται θηρα- 
τικο) χύνες, οἵτινες ῥινηλατοῦντες ἐξάξουσιν αὐτοὺς 
τῶν χαταφυγῶν. » Καὶ τὰ piv xwv Ῥωμαίων σαν 
£v τούτοις, οἱ δὲ πρόδρομοι τῶν Πατζιν Ίχων πληεσίον 
“Ενόμενοι τῆς παρεμθολῆς τῶν Ῥωμαίων, μικρὸν 
ἐχκλίναντες. στρατοπεδεύουσι xal αὐτοὶ, καὶ τοῖς 
ὄπισθεν δηλοῦσιν ἥχειν τὴν ταχἰστιν. [P. 785] Πάν- 
των δ᾽ ἑλθόντων xai ἐνωθέντων, τῇ ἐπαύριον ἐξ- 
αγαγύνιος τοῦ ῥοίκτωρος τὰς ᾿Ρωμαϊκὰς δυνάμεις 
αντιπαρατάττωνται καὶ αὐτοὶ, καὶ τοῖς ὄπισθεν ἔτι 
δητλοῦσιν ἴχειν τὴν ταχἰστην. Ἡάντων δ᾽ ἑλθόντων 
καὶ ἑνωθέντων, ὡς ἔφαμεν, ἐξαγαγόντος τοῦ ῥα[- 
κτωρος τὰς Ῥωμαϊκὰς δυνάµεις, εἶχε μὲν τῆς 
Ῥωιαϊκῆς φάλαγγος αὐτὸς τὸ μέσον ὁ ῥαίκτωρ, τοῦ 
2εξιοῦ δὲ κέρατος Ίρχεν ὁ Κεκαυμένος, θατέρου δὲ 
5? Φραγγόπωλος. Συµθολῆς δὲ γενομένης οὐκ ἔμενον 
;i 'Pousmiot, τῶν στραττγῶν πρώτων ἐκχλινάντων 
ὡς τὴν φυγήν. Αὐτοὶ μὲν γὰρ μηδὲ τὸν χτύπον, 
Ὡς φασιν, τῶν ποδῶν τῶν ἵππων ἐνεγκόντες ἑτρά- 
τησαν, µόνος δὲ ὁ Κεκαυμένος μετὰ τῶν ἑαυτοῦ 
στὰς θεραπόντων xal τινων συγγενῶν ὁλιγοστῶν, xai 
᾿οωϊκῶς ἀγωνισάμενος ἔπεσε μετὰ πάντων τῶν σὺν 
αὐτῷ. Τοῦτον μὲν οὖν οὐχ ἑτόλμησαν διῶξαι ot 
πτοτθέντες, xal παρὰ τοῦτο 


- 
BJ 


ἱτατζινάχκλι ἑνέδρας 


persensiseentPatzinaceadventum Romanorum(jam 
enim et Tyrach, et qui cum ipso erant principes, 
ab urbe dimissi eum ipsis sese conjunxerant, et 
quidquid eis expediret studiose curabant), omissis 
iis que Monomacho polliciti fuerant, et confluenti- 
bus fortioribus quibusque, se optime instruxerant; 
et Combusto clara voce exclamante οἱ admonente 
nunc pugne tempus esse, cum ipsi dispersi ac 
dissipati sunt, neque exspectandum quoad omnes 
simul cogerentur, laudabat reliqua Romanorura 
multitudo ejus consilium. At rector aperte irride- 
bat. Desine, inquit, o ductor exercitus, et me 
exercitui imperante ne contra imperes : non enim 
dispersi Patzinacie sunt invadendi, ne forte per- 
turbati sylvas subeant. Me autem sequentes, o 
amice, non adsunt venatici canes, qui indagantes 
ipsos e locis, quo confugerint, educant. Et res Ro- 
manorum ita 8e habebant. Antesignani autem Patzi- 
nacaruim $99 cum castris appropinquassent Ro- 
manorum, paulum deflectentes ipsi quoque castra 
locant, et sequentibus signiflcant quam celerrime 
accedendum. Cumque omnes venissent et conjun- 
cti essent, ac postridie rector momanas copias 
eduxisset, ipsi quoque contra instructi in aciem 
procedunt. Obtinebat Romane phalangis medium 
rector ipse, dextro cornu preerat Combustus, sini- 
atro Francopulus, commissaque pugna profligan- 
tur Romani, cum primum duces ipsi in fugam versi 
essent. Qui ne pedum quidem equorum sonitum, 
ut aiunt, sustinentes fusi sunt et fugati : solus au- 


C tem Combustus cum suis ministris et quibusdam 


paucis cognatis strenue decertans cum omnibus 
guis in prelio occubuit. Alios persequi non ausi 
sunl Patzinace, iusidias veriti ; et idcirco Romani 
servari potuerunt incolumes. Interim autem eos qui 
ceciderant predati, armisque multis potiti et Ro- 
manorum impedimentis, tabernacula ponunt sub 
Romanorum vallum. Et quidam Patzinacus, Cali- 
nos nomine, qui noverat qualis esset Combustus ex 
quo ille prefuit oppidis ad Istrum sitis et gentes 
inter se libero commercio miscebantur, cum repe- 
risset eum inter cadavera jacentem ao spoliaret, 
ubi conversum ipsum a facie agnovit et adhuc 
spirantem deprehendit, in equum imposuit : 600 
jacebat enim mutus, quod lethales plagas acce- 


᾿ασωθΏναι ἴσχυσαν ἀσινεῖς ol “Ῥωμαῖοι ' τέως δὲ [) pisset, alterum in ea parte capitis que calvaria 


-.og πεσήντας σχυλεύσαντες, xxl πολλῶν ἁρμάτων 
* νόµενοι κύριοι xal αὐτῆς τῆς ᾿Ρωμαϊκῆς παρεµ- 
2 λῆς σὺν τῇ ἀποσκευῃ, Χατασχηνοῦσιν ὑπὸ τὴν 
᾽ρωμαϊκὴν τάφρον. Kal τις δὲ Πατζινάχος τὴν 
αλ 4s Γαλῖνος, εἶδὼς τὸν Ksxaouívov οἷός ἑστιν 
iD ὅτουπερ ἠρχςε τῶν παρὰ τῷ "Ίστρῳφ φρουρίων καὶ 


dicitur, nudu (quippe ejus galea deciderat), per- 
tinentem a vertice ad supercilia ; alteram in collo, 
ubilingua radicem habet, usque ad os penetrantem: 
exsanguemque illum in suum tabernaculum ad- 
duxit. Quem cum diligenter et accurate curari stu- 
duisset, ita servavit ut superesset. Et Patzinace 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(41) Hic in codice fere integra pagina erat vacua. 
Deest, ut conjicio, descriptio adverse in Patzinacas 
pugnis Nicepbori rectoris, et impressionis deinde 
Patzinacarum alicujus et ad ipsum usque Byzan- 
liom excursionis, nec non qua ratione Kegenes 


PATROL. G8. CXXII. 


urbe emissus fuerit. Sed hic Zonaras nos juvare 

non potest, ut certi aliquid sciamus, cum vix atti- 
erit hauc tai longam et variam historiam Xyr. — 
acunam supplevimus ex Soylitza (ολα. 


11 


331 


GEORGII C: ΡΗΕΝΙ 


339 


qui ita facile invadentem exercitum propulsarent, À ἀνεμίγνυνιο ἀλλήλοις τὰ γένη, εὑρὼν αὐτὸν ἐν τοῖς 


libere deinde ac sine metu Romanorum regionem 
predabantur. Imperatorautem pereos qui fugerant 
de accepta clade certior factus, doluit ut par est. 
Sed rursus alias copiaa cogebat, et eas que super- 
fuerant, studebatque insequenti anno acceptam 
cladem resarcire. 'Tertia autem indictione anni 6558 
heteriarcham Constantinum ducem cum summo 
imperio declaratum imperator in Patzinacas mittit. 
AsBumptis copiis illis que nuper ex Oriente tra- 
jecte fuerant, et coactis iis qua ad Occidentem 
hiemabant, ad Adrianopolin proficiscitur; ibique 
constructo profundo vallo commorabatur cum op- 
timatibus considerans et explorans unde ult.rius 
progredi posset. Dum vero hec iile, cogitaret, re- 
pente octava Junii mensis Patzinace superato He- 
mo ad Adrianopolin aecedunt. Quorum adventu 
per exploratores Constantino renuntialo, proposita 
est consultatio, utrum cum ipsis dimicandum 601 
esset necne. Sed corsultantibus optimatibus iu 
tabernaculo heteriarche, Samuel patricius Burtzes, 
vir superbus et audax, qui tunc pedestribus copiis 
preerat, cuique comrmissa erat omnis valli cura, 
haud exspectato ducis signo, ordine relicto ac 
dissoluto vallo cum peditibus egressus in Patzina- 
cas erumpit; qui cum violentam impressionem 
feoissent, laborare pedites ceperunt, et idcirco 
crebro mittens &d heteriarcham Samuel petebat 
auxilium, ita ut coactus fuerit vel invitus dare 
belli sigaum. Igi:ur egresso omni exercitu ad eum 


B 


locum qui Regis scaturigo dicitur, et universa (q 


corflata pugna, cum propter repentinum casum, et 
quod incomposaite essent acies Romanorum et ante 
victi pedites, confirmati aaimo essent Palzinace, 


Romani funduntur ac profligantur. Non tamen 
multa facta est ipsorum cedes, sed turpissime in 
vallum conclusi eunt ; ceciditque Michael patricius 
Doceianus, et lethali plaga in visceribus accepta 
magister Constantinus Arianites tertia die mortuus 
est. Cecidere etiam alii quidam iguobiles, paucj 
tamen : sed reliquus omnis exercitus in vallum 
iuJecore conciusus obside: atur a Patzinacis, fos- 
gam lapidibus et ramis obruentibus, et vi valli.ni 
capere conaniibus. Quod cito factum fuisset, et 
funditus omnis periisset exercitus Homanoruin 


nisi sagitta a catupulta missa percussus Sulizus D 


oum 604 equo simul trajectus fuisset, et muxime 
id conspicatos obstupefecisset Patzinacas. Erupit 


etium ex Adrianopoli Glabas Nicetas protospatha- 


rius, legatus legionis scholarum, auxilio. Quei 
videntes, et opinati syncellum Basilium cum 
Bulgaricis copiis venturum (etenim ipse exspectu- 
batur) et veriti Palzinace dispersi alius alio fu- 
gicntes recesserunt. 


Π[επτώχασι δὲ xai ἄλλοι τινς τῶν ἀσήμων 


νεκροῖς κείµενον καὶ σχυλεύων, ἐπεὶ περιστρέψας 
αὐτὸν ἐς τὸ ὕπτιον ἀπὸ τοῦ προσώπου ἐγνώρισ: 
καὶ Χατέλαθεν ἔτι ἐμπνέοντα, ἐπιθεὶς εἷς ἵππον 
(ἔκειτο γὰρ ἄφωνος διὰ τὸ καιρίας Aa6siv πληὰς, 
γομνοῦ τοῦ κρανίου, πεσόντος τοῦ 
κράνους αὐτοῦ, διήκουσαν ἀπὸ κοροφῆς ἄχρι τῶν 
ὀφρύων, ἑτέραν δὲ ἀπὸ τοῦ τραχήλου, ἔνθατερ 
3| γλὠσσα ἐῤῥίζωται, καὶ διατεμοῦσαν τὸν τράχηλον 
xal εἰς τὸ στόµα πεσοῦσαν, xai ἔξαιμος γενέσθαι) 
ἀπήγαγεν εἷς τὴν ἑαυτοῦ σκηνὴν, xal ἐπιμελείας 
καὶ φροντίδος ἀξιώσας Ἠπεριεποίησε. Καὶ ol μὲν 
[Πατζινάχοι οὕτω ῥᾳδίως τὴν ἐπελθοῦσαν ἀἆποσχερα- 
σάµενοι ὀύναμιν, ἀδεῶς τὸ ἀπὸ τοῦδε τὴν Ῥωμαίων 
q^» ἐληῖλοντο" 6 δὲ βασιλεὺς διὰ τῶν φυγόντων 
μαθὼν τὸ ἀτύχημα Έλγησε μὲν, ὡς εἰκὸς, ἤθροιζε 
δὲ πάλιν δυνάµεις, ἀνελάμθανε δὲ xal τὰς πεσούσας, 
καὶ εἰς τὸ ἐπιὸν ἔτος τὴν γενοµένην ἧτταν ἔπανορ- 
θώσασθαι ἔσπευδε. Τῆς δὲ τρίτης ἵνδ.κτιῶνος im 
στάσης τοῦ ,qgvr ἔτους, τὸν ἑταιρειάρχην Κων- 
σταντῖνον στρατηγὸν αὐτοκράτορα προχειρισάµενος 
6 βασιλεὺς ἐκπέμπει κατὰ τῶν ᾖ[Ιατζινάχων. Καὶ 
ὃς, τάς τε νεωστὶ περαιωθείσας ἐξ Ἑῴας δυνάµε:ς 
ἀνειλτφὼς xal τὰς ἐν «fj Ἑστέρᾳ παραχειμαζούσας 
ἀθροίσας, iv )Αδριανουπόλει Ὑίνεται, [P. 786] xa- 
κεῖσε χάραχα πηξάµενος βαθὺν ἔκειτο διασκοπού- 
µενος μετὰ τῶν ἀρίστων πύθεν ἂν ποιήσηται τὴν 
elc τὸ πρόσω πορεαίν. Ev ᾧ δὲ οὗτος διενοεῖτο, 
αἰφνίδιων κατὰ τὴν ὀγδήην τοῦ Ιουνίου μηνὸς oi 
Πατζινάκοι τὸν  Alpov διαθάντες ἐπ'φαίνονται τῇ 
᾿Αδριανουπόλει. Καὶ διὰ τῶν σκοτῶν µηνυθείσητς τῷ 
ἑωνσταντίνῳ τῆς τούτων ἐφόδου, βουλὴ πβροετέθη 
εἰ πολεμχγτέον αὐτοῖς εἴτε μή. ᾽Αλλὰ τῶν ἀρίστων 
ἐν τῇ σκηνῃ τοῦ ἑταιρειάρχου περὶ τῶν πρακτέων 
βουλευομένων, Σαμουὴλ πατρίχιος ὁ Βούρτζης, ἀνὴρ 
αὐθάδης καὶ θρασὺς, ἄρχων τότε oiv πεζικῶν ὁπ- 
άρχων δυνάµεων xal τὴν τοῦ χάρακος ἐπιστασίαν 
πᾶσαν ἐπιτετραμμένος, μὴ προσδεξάµενος τὸ τοῦ 
ἄρχοντος σύνθηµα, τὴν τάξιν λιπὼν καὶ διαλύσας 
τὸν χάρακα ἔξεισι μετὰ τῶν πεζῶν xxi τοῖς lLla- 
τζινάκοις προσρήγνυται. "Qv ᾖῥαγδαίως ἐπιθρισάν- 
των ἴρξαντο κάμνειν οἱ πεζο[. Διὸ καὶ θαμὰ πέμ- 
τω πιὸς τὸν ἑταιρειάρχην ὁ Σαμουὴλ βδὀνήθειαν 
ἐζήτει, ὡς ἐπαν χγκασθέντα τοῦτον καὶ ἀχκουσίως 
δοῦναι τὸ σύνθηµσ τοῦ πολέμο». ᾿Εξελθόντος οὖν 
παντὸς τοῦ στρατοῦ κατὰ τὴν λεγομένην βασ'λικην A: 
630a, καὶ καθρλικῆς συμπλοκῆς κροτηθείσης, διὰ τὸ 
αἰφν]διον καὶ ἀσύντακτον καὶ τὸ προηττῖσθ»: τοὺς 
π.ζοὺς, ἀναθαρσῆσαι δὲ τοὺς Ἡατζινακους, Ύ.νεται 
τροπὴ τῶν Ρωμαίων, καὶ qvos ἔγένετο οὐ πιολὺς 
αὐτῶν, σονεκλείσθησαν δὲ αἰσχίστως εἲς τὸν χάραχα, 
ἔπεσέ τε Μιχαἡλ πατρίκιος ὁ Δοχειανὸς, ἔλαθε 
δὲ καιρίαν κατὰ τῶν σπλάγχνων καὶ ὁ μάγιστρος 
Κωνσταντῖνος ὁ ᾿Αριανίτης, xai τριταῖος ἀπέθανε. 


µίαν μὲν χατὰ 


ὀλιγοσιοί. Τὸ δὲ λοιπὸν ἅπαν στράτευμα συγκλεισθὲν 


ἁγεννῶς εἰς τὸν Ὑάραχκα ἐπολιορκεῖτο παρὰ τῶν Πατζινάκων, χωννύντων τὴν τάφρον λίθοις καὶ 
κλάδοις, καὶ πρὸς lav ἐλεῖν ἐπειγομένων τὸν ἸὙάραχα, Καὶ τάἆγα ἂν ἐγένετο τοῦτο,εὶ μὴ κατα- 


πελτικῷ βέλει βληθες ὁ Σουλτζοῦς διεπεραιώθη σὺν τῷ "mp καὶ 


τις 


τοὺς θεασαµένους: Πατζινάκους. Ἐξηλθε δὲ καὶ 


εἰς ἔκπληξιν µεγάλην ἔγαγε 


Αδριανουπόλεως Ν'κήτας πρωτοσπαθάριος ὁ 





333 HISTORIARUM COMPENDIUM. 334 - 


Γλαθᾶς, τοποτηρητὴς dv τοῦ τάγματος τῶν σχολῶν, εἰς βοήθειαν' καὶ ἱδόντες τοῦτον, καὶ προσδοκήσαντες 
τὸν σύγχελλον Βασίλειον μετὰ τῶν Βαυλγαρικῶν ἀφικέσθαι δυνάµεων (προσεδοκᾶτο γὰρ xal οὗτος ἐλθεῖν) καὶ 
δειλιάσαντες οἱ Π]ατζινάκοι σποράδες ἄλλις ἄλλαχοῦ φεύγοντες ὑπεχώρησαν, [καὶ πανσυδι ἂν ἀπολώλει ὁ τῶν 
Ῥωμαίων στρατός (α)]. 

Ἐγάνετο δὲ κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον καὶ τυραν- Α Ηου item tempore affectate tyrannidis accusati 





νίδος διαθολὴ χατά τινων ἀρχόντων πολιτών, ὦν 
ἔξαρχοι ἐτύγχανον Νιχηφόρος καὶ Μιχαλλ οἱ παῖδες 
τοῦ Βὐθυμίου, καὶ ἄλλοι τινὲς τῶν εἰς τὸ αὐτὸ Ὑΐνος 
ἀναφερόντων. ᾽Αλλ) οἱ μὲν ἄλλο: πάντες διεσώθησαν 
μόνος δὲ ὁ Νικηφόρος ἀνεξερευνήτως χαταχριθεὶς 
ἐξωρίσθη, τῆς οὐσίας αὐτοῦ πρότερον δηµευθείσης. 
(P. 787] Ὅπως δὶ τῶν Πατζινάκων ἐπιχρατέ- 
στερα Ὑένηται τὰ Ῥωμαίων ὁ βασιλεὺς φροντίζων, 
τὸν Κεγένην ἐξάχει τῆς φυλακῆς x») ἐς Πατζινά- 
κους ἀχπέμπει, ὑποσχόμενον διασχίσαι τούτους xai 
εὖνους θεῖναι τῷ βασιλεῖι. Καὶ τὰ συμμαχιχκὰ πάντα 
συναθροίσας ὑφ Ev, Φράγγους φημὶ val Βαράγγους, 
μεταπεμφάμενος δὲ καὶ Ἱπποτοξότας ἀπό τε τῆς 
Τελοὺχ xal τοῦ Μαύρου ὄρους καὶ τοῦ Καρχάρου, 
περὶ τὰς εἴκοσι «ιλιάδας, xai ἀνδράσιν ἐπισήμοις 
τῶν γινῶν ἕκαστον ἀναθεὶς, xal ἐπὶ πᾶσιν ἡγεμόνα 
χαταστήσας τὸν πατρίχιον Νικηφόρον τὸν Βρυέννιον 
καὶ ἐθνάρχην τοῦτον χατονο-άσας, τὰς ἐχδρομὰς 
ἐκπέμπει κωλύειν χαὶ ἐπέχειν τῶν Πατζινάκων ; 
οὗτοι γὰρ μετὰ τὴν ἐν ᾿Αδριανουπόλει µάχην xa- 
ταορονήσαντες ὁλοσχερῶς τῶν Ῥωμαίων ἀδεῶς τὴν 
τε Μακεδονίαν xai θράκην ἐδίουν xal ἐπυρπόλουν, 
ἀναιροῦντες ἀνοίκτως καὶ αὐτὰ τὰ θτλάζοντα νήπια, 
ὡς xai µίαν αὐτῶν μοῖραν ἄχρι τῶν Κατασύρτων 
Ἔγγ:στα ὃν) οἱ Κατασύρται τῆς βασιλίδος) ἐλθεῖν. 
᾽Αλλὰ τούτων μὲν ἡ καταστροφὴ ταχυτάτη ἐγένετο. 
Aaóv γὰρ ὁ βασιλεὺς ὁπλίσας ἀπό τε τῶν ἐν τῇ αὐλῇ 
φυλασσόντων καὶ τινων ἄλλων ἐκ τοῦ παρείχοντος 
εὑρεθέντων, xai Ἰωάννῃ πατρικίῳ ἑνὶ τῶν θαλαµη- 
πόλων εὐνούχων τῆς βασιλίδο» Ζωῆς, ᾧ Φιλόσοφος 


sunt quidain cives, quorum principes erant Nice- 
phorue et Michael, Euthymii filii, et alii quidam 
ad idem genus referentes originem. Sed alii om- 
nes servati sunt, solus autem Nicephorus indicta 
causa condemnatus in exsilium missus est, prius 
tamen ejus bonis publicatis. 

Imperator autem id unum studens ut res Roma- 
norum superiores essent, Kegenem e carcere edu- 
ctum ad Patzinacas mittit, pollicitum eos ad im- 
peratoris benevolentiam se traducturum ; coactis- 
que in unum sociis omnibus, Francis, inquam, et 
Barangis, accersitis autem et equitibus a Teluch 
et Mauro monte et Carcaro, cum prefecisset viris 
illustribus ex singulis gentibus unum, omnibus 
autem ducem patriccum 608 Nicephorum Bryen- 
nium, quem ethnarcham, id est gentium princi- 
pem, appellavit, ad prohibendas et comprimendas 
excursiones Patzinacurum mittit. Hi enim post 
Adrianopolis pugnam omnino aspernati Romanos 
libere ac sine metu Macedoniam et Thraciam diri- 
pere, incendere, infantes, vel etiam lac sugentes, 
interficere, nulla misericordia moti, ita ut etiam 
pars ipsorum usque ad Catasyrtas qui proxime 
urbem sunt, venerit. Verum hicelerrime perierunt. 
Manu enim imperator hominum armata, collecta 
ex aulicis custodibus aliisque forte oblatis, et pre- 
ficit Joannem patricium, cognomine Philosophum, 
unum de eunuchis cubiculariis Zoe Auguste : qui 
noctu eos ebrios omnes ac sopites nactus nullo ne- 


- gotio interfecit, et. capita eorum curribus rusticis 


τὸ ἐπώνυμον , ἐγχειρίσας, κατειργάσατο ῥᾳδίως * C imposita ad imperatorem advexit. 
γυχτὸς γὰρ οὗτος ἐπελθὼν xal µεθύοντας καὶ κοιµωμµένους πάντας εὑρὼν ἀπέσφαξε, καὶ τὰς χεφαλὰς αὐτῶν ἁμά- 


ξαις γεωργιχαῖς ἐπ͵θεὶς κοµίζει τῷ βασιλεῖ, 

'O μὲν οὖν Κεγένης ἐξελθὼν διαπρεσθεύεται τοῖς 
Πατζινάχοις, καὶ τούτων ὑποσγομένων μεθ ὄρχου 
ποιήσειν τὸ αὐτοῦ θέλημα, πιστεύσας τοῖς ὄρχοις 
καὶ ἀπελθὼν εὐθὺς ἀναιρεῖτι, κατατμηθεὶς εἷς 
κικρὰ µέρη καὶ µόρια. 'O δὲ Βρυέννιος τὰς ἐμπι- 
στευθείσας αὐτῷ παραλαθὼν δυνάμεις καὶ ἐν ᾿Αδρια- 
"ουπόλει γενόμενος ἐφρόντιζε τῆς φυλακῆς τῶν χω- 
2'ww. Στέλλεται δὲ xal τοῦ παντὸς ἡγεμὼν στρατοῦ 
Μιχαὴλ πατρίχιος ὁ ᾿Αχόλουθος (42), προσταχθεὶς 
2b xal αὐτὸς χαθολικῆς μὲν μάχης μὴ ἅπτεσθαι, 
:Ὅγειν δὲ xal ἀνχκόπτειν τὰς ἐχδρομάς, 'Oc ἐξελ- 
εν xxi τῷ Βρυεννίῳ ἑνωθεὶς ἔργου ἵπτετο, καὶ 
π2ότερον μὲν iv Γολόῃ μιᾷ µοίρᾳ τῶν Πατζινάκω, 
z22:t0yGv καὶ ταύτην τρεψάμενος Ἰφάνισεν, εἶτα 
τᾶλιν Ev τῷ Ῥοπλιτζῷ (φρούριον δὲ οὗτος παρὰ τὸν 
Ἔδθρον κείµενον) ἕτέραν ἀπησπάδα μοῖραν τῶν Ila- 


Kegenesergoegressuslegatosad Patzinacas mittit; 
qui cum jurejurando confirmassent se ipsius vo- 
luntati satisfacturum, credens juramento ad eos 
se confert, statimque interflcitur, in multa minuta 
con isus frusta. Bryeunius porro copias eibi com- 
missas accipiens, ut Adrianopolin venit, custodien- 
dis locis curam impendit. Mittitur etam universi 
dux exercitus, Michaelus patricius Acoluthus ; cui 
et ipsi mandatum fuit ut justo prelio 604 abstinens 
excursiones hostium reprimeret. Is cum Bryennio 
se conjunxisset, rem gerere incipit. Ac primum 
apud Goloam in cohortem Patzinacarum incidens 


D e^: delet. Deinde rursum ad Toplitzum, quod est 


castellum ad Hebrum situm, aliam cohortem Pat - 
zinacarum a reliquis avulsam nactus interflcit. Ex- 
inde Patzinace ab his copiis sibi caventes populari 


XYLANDRI ET GOARI NOTA. 


(42) Codinus de Offic. c. 5: 'O ἀχόλουθος εὑρί- 


zz£tüt μὶν ἔνοχος τῶν Βαράγγων, ἀχολουθεῖ δὲ τῷ 


βασιλεῖ ἔμπροσθεν αὐτῶν. Διά τοι τοῦτο xal ἀκόλουθος 
λέγεται, GoaR. 


(a) Qus uncipis inelusimus, loco suo mota esse videntur, retrehendaqoe superius ante sex lineas, nempe poet 


hsee verba xai τάχα ἄν ἐγένετο τοῦτο... Edit. Patrol. 





335 


GEORGII CEDRENI 


336 


regionem ad radices Himi sitam cassaverunt, omni A τζινάκων εὕρων ἀπώλεσεν. Ὃθεν εὐλαθηθέντες τὰς 


impetu in Macedonia converso : in cujus ugros 
grassabantur delecto robustissimoru n exercitu, pa- 
rati hostes ingruentes defendere. Bryennius et 
Michaelus his animadversis, noctu motis castris, 
ita ut nemo sentiret quorsum tenderent, magnis 
itineribus Chariopolin veniunt ; eoque cum exercitu 
ingressi opportunitatem rei gerende exspectant. 
Patzina2e predis ex agris et suburbiis actis sub 
vesperam reversi proxime Cbariopolin, nesoii pror- 
sus in urbe hostilem esse exercitum, in castra sua 
se conferunt, secure inter flatulas οἱ cymbala co- 
messantes. Intendentibus se tenebris, Bryennius et 
Michaelus egressi eos sopitos stertentesque inve- 
niunt et occidione delent. Hec clades Patzinacas 
repressit, timoremque incussit, ut jam non effuse, 
ut ante, sed parcius predas agerent, indictionibus 
quarta et quinta. 


τοιαύτας oi [ατζινάκαι δυνάµεις τὰ μὲν παρὰ τὰς 
ὑπωρείας τοῦ Αἴμου κείµενα χωρία ληΐζεσθαι ἁπ- 
ἐσχοντο, πᾶσαν δὲ τὴν ὁρμὴν ἐποιήσαντο χατὰ 
Μακεδονίας. Κάὶ ωᾶν ὅσον ἦν ἀλκιμον διακριθέντες 
κατέτρεχον τὰ ἐν Μακεδονίᾳ χωρία, xai fjv τις ἐπίῃ 
πόλεμος, εὑρώστως αὐτὸν προσδέξασθαι ἐμελίτων. 
Ὄπερ µαθόντες ὁ Βρυέννιος xai ὁ Μιχαἡλ, [P. 788] 
ἄραντες νυχτὸς ὡς μµηδένα συναίσθησιν λαθεῖν ὅποι 
ἀπίασι, καὶ συντόνῳ χρησάµενοι οδοιπορίᾳ ἔρχονται 
εἲς Χαριούπολιν, καὶ ἐν αὐτζ εἰσελθόντες μετὰ τοῦ 
στρατοῦ ἐξεδέχουτο τὸν καιρόν. Οἱ δὲ ΠΗατζινάχαι 
τοὺς ἀγροὺς καὶ τὰ προάστεια ληϊσάμενοι πάντα , 
καὶ περὶ βουλυτὸν ὑποστρέψφαντες ἔγγιστα Χαριου- 
πόλεως, προστίθενται τῇ παρεµθολῇ, ἀγνοοῦντες ὅτι- 
περ ἐπιχωριάζει στράτευµα ὅλως ἐν αὐτῇ' διὸ καὶ 
ἀδεῶς ἔχειντο ἐν αὐλοῖς xal κυµθάλοις κωµάζοντες. 
Νυκτὸς δ᾽ ἐπιγενομένης οἱ περὶ τὸν Βρυέννιον xai 


«τὸν Μιχαἡλ ἐξελθόντες xal κοιµωμµένους xal ῥέγχοντας εὑρόντες ἀναιροῦσι σαύμπαντας. Τοῦτο δὲ τὸ ἀτύχημα 
αυστολὴν καὶ δειλίαν ἐνέθηχε τοῖς Πατζινάχοις. Διὸ καὶ τὰς ἐχδρομὰς οὐκ ἀνέτως ὡς τὸ πρότερον, ἀλλὰ μετὰ 


φειδοῦς ἐποιοῦντο, κατά τε τὴν δ΄ καὶ e ἱνδικτιῶνα. 


606 Per hoc ipsum tempus Romanus Boilas su- 
bito est ad summum evectus. Is cum in sodalitatibus 
mereret, homo lingua proinptus ac pro urbano et 
faceto habitus, cum semel in conspectum impera . 
toris venisset, elegantissimus ex colloquio judica- 
tus, nunquam ab eo deinde dimissus est, sed cum 
Monomachus et consiliarium porro e! quavis in re 
ministrum habuit: paulatimqueeo evexit ut primum 
in aula locum obtineret. Is ut erat homo versutus 
atque varius, diuturna impecii cupiditate laborans, 
quotquot senatorum apud imperatorem in indigna- 
tione erant, eorum arcano suo exposito animos 
tentabat. Ac quibusinsidia probabantur, eos sensim 
ac placide sibi conjungebat juramentisque devin- 
ciebat : qui autem primo etiam auditu ab ea re ab- 
horrebant, eorum probare se atque adeo mirari 
fidem erga imperatorem seimulabat, seque tantum 
experiendi eorum animos causa ista locutum dice- 
bat, jurabatque se eorum integritatem imperatori 
laudaturum. Cum multos civium corrupisset, jam- 
que insidiaretur imperatori, res detecta est. Ao 
socii quidem conspirationis quaslione agitata m3lo 
gunt accepti, facultatibus suis spoliati et in exsi- 
lium acti : Romanusimpunisevasit. Nam cum eum 
imperator paululum modo aversatus fuisset, mox 
in pristinum restituit locum. 


Katà τοῦτον τὸν ypóvov κα) à Ῥωμανοῦ τοῦ λεγο- 
µένου Βοΐλα αἰφνίδιος γέγονεν αὔξησις. Οὗτος yàp 
iv ταῖς ἕταιρείχις κατατεταγµένος καί τὴν γλῶτταν 
ὑγρὸς Ov, xal δοχκῶν κατὰ τοῦτο ἀστεῖος xai εὐτρά- 
πελος, ἐπεί ποτε εἷς ὄψιν Ίλθε τῷ βασιλεῖ καὶ 
ὁμιλήσας χαριέστατος ἔδοξε, τὸ ἀπὸ τοῦδε ἀχώρι- 
στος ἦν αὐτοῦ διὰ παντὸς, καὶ τούτῳ ἐχρῆτο καὶ 
συμθούλῳ καὶ διαχόνῳ xal ὑπουργῷ πρὸς πᾶσαν 
ὑπηρεσίαν' ὃν κατὰ μικρὸν ταῖς τιμαῖς προθιθάζων 
tic µέγα ἑξῆρε xal ὕψωσεν, ὡς τὰ πρῶτα φέρειν ἐν 
βασιλείοις. Οὗτος ὁ ἀνὴρ εὐμήχανος Gv καὶ ποικίλος, 
καὶ τῆς βασιλείας ἐρῶν dsl ποτε, ἀπεπείρᾶτο τῶν 


(! ὅσοι τῶν συγχλητικῶν προκεχρουχότες Ἴσαν τῷ 


βασιλεῖ, xal τὸ μυττήριον ἀνεχάλυψε. Καὶ τούτων 
ὁπόσοι μὲν ἔτυχον προσδεχόµενοι τοὺς λόγους τῆς 
ἐπιθουλῆς, ἡμέρα καὶ προσηνῶς ἀνελάμδανε xal 
ὄρχοις ἐξησφαλίζετο' τοὺς ὅσοι δὲ καὶ πρὸς µόνην 
ἀπεδυσπέτουν τὴν ἀκοὴν, ἀποδέχεσθαι προσεποιεῖτο 
καὶ θαυμάζειν τῆς εἰς τὸν βασιλέα εὐνοίας, καὶ τὰ 
λεχθέντα δοκιµασίας ἔλεγε ῥηθῆναι χάριν, καὶ 
ὑπερλαλῆσαι τούτων ἐς τὸν βασιλέα ἐπώμνυτο, Τε- 
à:ozaiow δὲ πολλοὺς ὃ.αφθείρας τῶν πολιτῶν καὶ ἐπι- 
δουλὴν ἑξαρτύων ἐφωράθη. Καὶ οἱ μὲν ἄλλοι πάντες ol 
αὑτῷ συνοµόσαντες κακῶς ἔπαθον ἐἑτασθέντες xal τῶν 
οἵκείων ὑπάρζεων γυμνωβέντες xai ὑπερορίαις παρα- 
πεμφθέντες, ὁ δὲ Ῥωμανὸς, οὐδὲν πέπονβε φαῦλον» 


κατὰ μικρὸν γὰρ ἀποοτραφέντος αὐτὸν τοῦ βασιλέως, πάλιν συνξχ΄υρήθη xl τὴν προτέραν εἶχε κατάστασιν. 


606 Porro sultanus cuin, ut diximus, fratri suo [) 


Abramio succenseret, ossiduas ejus vita deinceps 
struxitinsidias Quod sentiengAbramius adCutlamu- 
sum aufugit, suum consobrinum, et illo adjuvante 
bellum sultano facit, qui cum iis congressus prelio 
apud Pasar victor Abramiui comprehensum neca- 
vit. Cutlumusus fugiens cum sex millibus et Mele- 
cho Abramii filio per legatos petit ab imperulore 
recipi in fldem societatemqueTRomanorum;profectu- 
squeinPersarmeniam adCarse responsum legatorum 
exspectat. [nterimque Carse oppugnans, dempta 


Ὅ δὲ σουλτάνος ἐγκοτῶν, ὡς ἑῤῥέθη, ᾿Αθραμίῳ 
τῷ ἀδελφῷ καὶ δ.ὰ παντὸς ἐπιθουλεύων τῇ τούτο» 
ζωῇ, ἐμελέτα διηνεκῶς ἀνελεῖν αὐτόν. Ὅπερ προγνοὺς 
ἐκεῖνος ἀπέδρα πρὸς Κουτλουμοῦς τὸν ἐἑχυτοῦ 
ἀνεψιὸν, καὶ ἅμα ἐκείνῳ τὸν κατὰ τοῦ σουλτάνου 
ἀναβάχεται πόλεμον [P. 789] Ol; συμθαλὼν κατὰ τὸ 
xtyóptvov Πάσαρ ἐχεῖνος τρέπεται, καὶ τὸν μὲν 
᾽Αθράμιον ἀναιρεῖ χατασχεθέντα" ὁ δὲ Κουτλουμοῦς 
φυγὼν μετὰ χιλιάδων ς xai Μέλεχ τοῦ υἱοῦ τοῦ 
᾿Αθραμίου διαπρεσθεύεται πρὸς ᾖασιλέα, ἱκετεύων 
προσδεχθῆναι xal σύωμαχος καὶ φίλος γενέσθαι 


331 


BISTORIARUM COMPENDIUM. 


338 


Ῥωμαίων. Καὶ ἐλθὼν πρὸς τὴν Περσαρμενίαν xai A arce, capit. Hunc a tergo insequens sultanus cum . 


τὸ λεγόμενον. Κάρσε προσέμενε τὰς τῆς πρεσθείας 
ἀποκρίσεις ἐν τῷ μεταξὺ δὲ πολιορχήσας τὸ Κάρσε, 
πλην τῆς ἀχκροπόλεως, παρειλήφει τὴν πόλιν. Κατ- 
ἀπιν δὲ τούτου διώχων ὁ σουλτάνος ἦλθε μετὰ τῶν 
αὐτοῦ δυνάµεων ἐν Ἰθηρίᾳ' ὅπερ μαθὼν ὁ Κουτλου- 
μοῦς ἔφυγς πρὸς τὰ Σαθᾶ καὶ τὴν Βὐδαίμονα 'Apa- 
θίαν. 'O δὲ σουλτάνος ἐν Ἱθτρίᾳ γενόμενος ἑληῖζετο 
τὰ παρατυζόντα καὶ ἐπορπόλει. Διὸ καὶ κατὰ σπου- 
δὲν ὁ βασιλεὺς τὸν ᾽Αχύλουθον Μιχαὴλ µεταπεμψά- 
µενος ἐκ τῆς Ἑσπέρας ἐς ᾿Ἰθηρίαν ἐκπέμπει' ὃς ἐκεῖ 
γενόμενος καὶ τοὺς διεσπαρµένους Ev τε Χαλδίᾳ xal 
Ἰθηρίᾳ Φράγγους καὶ Βαράγγους ἀγηοχὼς, χωλύευ 
ἠπείγετο τὸν ἑνόντα τρόπον τὰς ἐκδρομὰς τοῦ σουλ- 
τάνου. λλλ᾽ ἐκεῖνος τὴν ὀξεῖαν ἔφοδον τούτου µα- 


suis copiis in Iberiam venit; ideoque Cultumusus 
&d Sabam οἱ Felicem Arabiam fugit. Sultanus in 
Iberia obvia queque populando atque incendiis 
vastat. [taque celeriter imperator Michaelum Aco- 
luthum ex Occidente revocatum in lberiam mittit. 
Qui cum eo venisset, collectis per Cbhaldiam ac 
Iberiam dispersis Francis ac Barangis compescore 
quocunque modo grassationes sultani copatur. Sul- 
tanus celeri hujus adveutu cognito, sentiensque 
velle illum exercitu collecto secum pugna congredi, 
reputans id quod res erat, utrumque sibi ignomi- 
niosum fore, sive vinceret imperatoris ministrum, 
sive ab eo vinceretur, castris motis omni cum 607 
exercitu suo ad Tabrezium abit. 


θὼν, καὶ ὅτι λαὸν ἀθροίσας σπεύδει το΄τῳ συμπλέκεσθαι, λογισάµενος ὅπερ ἦν εἰκὸς, τὸ ἑκατέρωθεν τοῦ πράγ- ΄ 
µατος ἄδοξον, καὶ ὅτι νικήσας μὲν δοῦλον ἔσται βασιλέως νενικηκὼς, νικηθεὶς δὲ οὐ μικρὰν αἰσχύνην ἀποίσεται, 


ἄρας παντὶ τῷ στρατῷ ἐνέζευξε πρὸς τὸ Ταθρέζιον. 


Τότε à? καὶ Μιγαηλᾶς ὁ τοῦ Στεφάνου υἱὸς, καὶ Β Hoo ipso tempore Michaelas Stephani filius, qui 


Τριθαλλῶν καὶ Σέρθων μετὰ τὸν πατέρα χαταστὰς 
ἀρχηγὸς, σπένδεται τῷ βασιλεῖ, καὶ τοῖς συμµάγοις 
καὶ Φφίλοις τῶν Ῥωμαίων ἐγγράφεται, πρωτοσπα- 
θάριος τιµηθείς. Ἐπέμφθη δὲ τῷ facri χαὶ ἐξ 
Α]γύπτου' παρὰ τοῦ ταύτης ἀρχηγοῦ, ζῶον ἑλέφας 
καὶ καµηλοπάρδαλις. Βουλόμενος δὲ ὁ βασιλεὺς 
τελέως ἀπώσασθαι τοὺς Πατζινάχας, τὰς ὀθενδήποτε 
δυνάμεις ἀθροίσας ἐκ τῆς 'Eqac καὶ τῆς 'Βαπέρας 
καὶ Μιγαὶλ παραδοὺς τῷ ᾿Ακολούθῳ, καὶ τὸν σύγ- 
κελλον δὲ Βασίλειον τὰ Βουλγαριχὰ στρατεύματα 
ἀνειληφέναι κελεύσας, καὶ ἄμφω κατὰ τῶν Ηατζι- 
νάχων ἐκπέμπει. "Όπερ ἐκεῖνο πυθόµενοι χάραχα 
ἐπήξαντο χατὰ τὴν μεγάλην Περισθλάδαν, τάφρφ 
βαθείᾳ xai σταυρώμασι ταύτην κατοχυρώσαντες. 
Αφικομένων οὖν τῶν Ῥωμαίων ᾽ 
ἑαυτοὺς ἔνδον τῆς τάφρου ἐπολιορκοῦντο. 'Emsi 2ὲ 
τοῖς Ῥωμαίοις τηνάλλως ὁ χκαιρὸς ἐτρίθετο, μηδὲν ὅ 
τι xal λόγου ἄξιον διαπράττουσι, κατέσχε δὲ αὐτοὺς 
xai σπάνες τῶν ἀναγκχίων, βουλὴν προύτίθεσαν περὶ 
τοῦ πραχτέου, xal δόξαν ἅπασιν ὑποστρέψαι, ἁωρὶ 
τῶν νυκτῶν σιγὴν παραγγείλαντες xai τὰς πύλας 
ἀναπετάσαντες τῆς παρεμθολῆς ἐπεχώρουν.  Toüto 
δε οὐκ ἔλαθε τὸν Τυράχ' ἀλλὰ μαθὼν ὡς βούλονται 
φεύγειν, λαὸν ὅτι πλεῖστον τοῦ χάραχος ἐξαγαγὼν 
ἐν ταῖς διόδοις ἐκπέμπει, [P. 700] ὅὄπουπερ ἔμελ- 
Àov oi Ῥωμαῖοι διέρχεσθαι’ αὐτὸς δὲ ἐξελθοῦσιν εὖ- 
(oc ἐπιτίθεται. Καὶ ἨὙίνεαι τροπὴ τῶν ΄᾿Ῥωμαίων 
φρικτὴ, xal οἱ μὲν ὑπὸ τῶν κατόπιν χαταλαμλανό- 
µενοι ἀπεσφάττοντο, οἱ δὲ ὑπὸ τῶν προκατειληφότων 
τὰς δυσχωρίας εἱργόμενοι ἀνηλίσκοντο. "πεσε, οὖν 


πληθος πολὺ, πίπτει δὲ καὶ αὐτὸς ὁ σύγκελλος, οἱ δὲ D 


λοιποὶ cu; τῷ Μιχαὴλ ἐν ᾿Αδριανουπόλει διασώζον- 
ται. Περιαλγὴς οὖν ὁ βασιλεὺς γενόμενος ἐπὶ τῷ 
ἀτυγἡματι τούς τε ἐκ τῆς τροπῆς διασωθέντας 
ἀνελάμδανε καὶ λαὸν ἵτερον ἑστρατολόγει καὶ µισθο- 
φόρους συνέλεχε, καὶ ἁἀθίωτον ᾖγεῖτο τὸν βίον, cl 


συγκλείσαντες C 


post patris mortem Triballorum ac Sez-borum prin- 
cipatum tenebat, cum imperatore fedus icit, pro- 
tospathariique decoratus honore in album sociorum 
ac amicorum imperii Romani ascribitur. Mitlitur 
eliam Monomacho ab /Egypti principe elephas et 
cam«lopardalis. Secundum hec imperator Patzi- 
nacas prorsus amoliri cupiens, omnes undique ex 
Oriente et Occidente copias eonducit, iisque Mi- 
chaelum Acoluthum praeficit : Basilium quoque syn- 
cellum Bulgaricos exercitus jubet excitare,et utrum- 
que conira Patzinacas proficisci. Nuntiata iis hac 
re, Patzinace ud magnam Peristhlabam castra lo- 
cant, eaque vallo ac fussa comrauniunt profunda, 
et Romanis advenientibus in ea se includunt, obsi- 
dionemque perferunt.Romani,cum tempus ipn obsi- 
dione nullo fructu tereretur jamque etiam penuria 
laborare inciperent,consultant quidnam esset agen - 
dum. Placuit obsidionem solvere. Itaque imperato 
silentio intempesta nocte portis castrorum apertis 
discedunt. Neque hoc Tyrachum latuit, sed fugam 
eos moliri certior factus magnam multitudinem 
castris emissam vias insidere jubet qua Romani 
eran! transituri,atque ipse egredientes statim adori- 
tur. 608 Atrox ibi Romanorum fuit clades, cum alii 
hostes a tergo insecuti necarent,alii ab iis qui vius 
occupaverant occiderentur. Cecidit magna multi- 
tudo, atque ipse etiam syncellus : reliqui cum Mi- 
chaelo Adriaenopolin pervenerunt. Monomacbus ex 
bac calamitate ingentem cepit dolorem ; et collectis 
qui evaserant militibus, novisque scriptis cohorti- 
bus,conductis etiam mercenariis,bellum reparavit, 
quod, nisi excidisset Patzinacas, vitam sibi acer- 
bam ducebat. Patzinace e perfuga quodam eo de 
instituto facti certiores, missis legatis pacem ab 
imperatore petierunt. Quibus assensit, οἱ inducias 
triennales pepigit. 


μῖ, ἄρδην ἀφανίσει τὸ γένος τῶν Πατζινακων. 'AX' ἐχεῖνοι δι’ αὐτομόλου τοῦτη πυθόµενοι διαπρεσθεύονται πρὸς 
τὸν βασιλέα, εἰρήνην αἰτοῦντες. Καὶ προσδεξάµενος οὗτος τὴν πρεσθείαν σπένδεται pev! αὐτῶν τριακοντούτεις 


σπονδἁὰς θάμενος. 


Ἀζοναστήριον δὲ οἰκοδομῶν ὁ βασιλεὺς κατὰ τὰ 


Ceterum Monomachus monasterium condens in 


339 GEORGII CEDRENI 340 


Manganis, que vocantur, denominandum a martyre À λεγόμενα Μάγγανα ἐπ᾿ ὀνόματι τοῖ ἁγίου μεγάλου 


Georgio, productis modo &edificundo modo diruendo 
iis que erant in erario omnibus. ad magnain pe- 
cunis indigentiam decidit. Ideoque varia admodum 
cauponandi genera reperit et absurdas commen- 
titiasque exactiones. Nain publicos instituit procu- 
ratores, nefarios homines, quorum opera injustis 
rationibus pecuniam conficeret ; et lbericum exer- 
citum, qui erat ad 5000, per Leonem &Serblium di- 
misit, ac pro militibus reditus multos iis ex regioni- 
bus recepit, multasquealiasinjustaset memoratu in- 
dignasexactionesexcogitavit. 609 Id quidem tacere 
non possum, hujus imperatoris luxuria ac libidine 
factum esse ut res Romana decresceret atque inde 
paulatim contabescens ad extremar; deducta sitim- 
becillitatem. Nam dum inepte studet esse liberalis, 
ad extremum prodigalitatia est. prolapsus. Neque 
iamen prorsus nihil boni fecit, sed feruntur qua- 
dam ipsiusopera digna que in historiam referantur. 

Num id quod dixi monasterium, et que in eo sunt 
" 8d senes, peregrinos mendicosque alendos edificia, 
nonunullam merentur laudem.Ad id teinpus tantum 
insignioribus solemnitatibusin magno Dei templo et 
in Sabbatis ac Dominicis diebus incruentum sacri- 
ficium peragebatur ; reliquis diebus nequaquam: 
omittebatur enim ob redituum defectum. Hunc Mo- 
nomachus liberaliter supplevit, ut quotidie Missa 
celebraretur eo in templo ; laudabili sane instituto, 
quod hodieque obtinet. Quin et vasa ad hoc perti- 
nentia sacramentum ei templo dedicavit, aurea. 
pretiosisque ornata unionibus et gemmis, que ma- 
gnitudine,pretioacpulchritudinealiis antecellerent; 
multisque aliis donariis istud templum exornavit. 


μάρτυρος Γεωργίηυ καὶ ἀφειδῶς τὰ δηµόσια χατ- 
αναλίσκων ἐν ταῖς οκοδομαῖς χρήµχτα, vOv μὲν 
οἰκοδομῶν, νῦν δὲ καταστρέφων, slc μεγάλην ἤλασεν 
ἔνδειαν, ὡς τᾶσιν ἐπινοῆσαι διὰ τοῦτο χαπηλείαν 
καὶ ἁτόπους xai σεσοφισµένας εἰσπράξεις ἐφευρηχέ- 
ναι’ δηµοσίους τε Ὑὰρ προεχειρίζετο φροντιστὰς 
ἀσεθεῖς καὶ ἁλάστορας, xal δι’ αὐτῶν χρήματα ἐξ 
ἀδίκων πόρων συνήθροιζε. Κατέλυσε δὲ καὶ τὸν 
Ιθηρικὸν στρατὸν ἀμφὶ τὰς πεντήχοντα χιλιάδας 
ἀριθμούμενον διὰ Λέοντος τοῦ Σερθλίου, xal ἀντὶ 
στρατιωτῶν φόρους πολλοὺς ἐπορίζετο ἀπὸ τῶν χω- 
ρίων ῥἐχείνων καὶ ἄλλας πλείους εἰσπράξεις ἐπ- 
ενοήσατο πονηρὰς καὶ ἀθέσμους, Bc καὶ καταλέχειν 
αἰσχύνη. "O δὲ εἰπεῖν ἐστιν ἀναγκαῖον, τοῦτο δὴ 
λέω, Ότιπερ ἐξ ἐχείνου τοῦ βασιλέως καὶ τῆς ἐκεί- 
νου ἀσωτίας x«i σαλακωνίας τὰ Ῥωμαίων Ίὕρξατο 
Φθίνειν πράγματα, καὶ ἕκτοτε καὶ μέχρι τῆς δεῦρο 
κατὰ μικρὸν εἷς τὸ κατόπιν χωροῦντα ἐς παντελῆ 
κατήντησε τὴν ἀσθένειαν' τὸ γὰρ ἐλευβέριον ἀτέχνως 
διώχων εἰς ἄχραν ἑἐληλάχει τὴν ἀσωτίαν. Οὐ μήν γε 
καὶ παντάπασι πράξεων ἀγαθῶν ἑστέρητ», ἀλλὰ gi- 
povtat xal τινα ἔργα αὐτοῦ ἱστορικῆς µνήµης ἐπάξια. 
Τό τε γὰρ ῥηθὲν µοναστήριον xxi τὰ ἓν αὐτῷ γηρὼ- 
τροφεῖα καὶ ol ξενῶνες xal τὰ πτωχοτροφεῖα imai- 
νων οὐκ ἁμοιροῦσι, xal τὸ Ὑενόμενον ἔργον εἷς τὴν 
τοῦ θεοῦ Μεγάλην ᾿Εκκλησίαν ἐγχωμίων οὐκ ἀπολεί - 
πετχι. Ἔως ἐκείνου γὰρ iv µόναις ταῖς ἐπισήμοις 
ἑορταῖς ἐν ταύτῃ, ἔτι δὲ xal τοῖς Σάθδασι καὶ ταῖς 
Κυριακαῖς ἡμέραις ἡ ἀναίμαχτος τῷ θιφ ἐπετελεῖτο 
Ἱερουργία, iv δὲ ταῖς λοιπαῖς οὐδαμῶς ἡμέραις. 
Τοῦτο δὲ ἐγίνετο διὰ προσόδου ἔνδειαν, ἣν οὗτος δα- 
ψιλῶς ἀφορίσας [701]. xal ἀποχρώντως καθ ἑκάστην 


τελεῖσθαι τὴν Ἱερὰν παρεσχεύασε λειτουργίαν΄ ὅ καὶ κρατεῖ γινόµενον μέχρις ἡμῶν. Καὶ σκεύη δὲ τὰ τῇ ἱερᾷ 
ἀνειμένα σπονδείᾳ τῇ τοιαύνῃ ἀνέθετο ἐχκλησίᾳ, ἐκ χρυσοῦ καὶ πολυτίµων µαργάρων καὶ λίθων κατεσχευασμένα 
μανρῷ παρελάσαντα τὰ λοιπὰ µεγέθει καὶ κάλλει καὶ τιμαῖς. Καὶ λοιποῖς ἄλλοις χειµηλίοις οὐκ ὀλίγοις ταύτην 


ἑφαίδρυνε, Kal τὰ μὲν ἐχείνου ταῦτα. 

Indictionibus septima et octava tanta fuit in urbe 
pestis ut mortuis efferendis viri non sufficerent. 
Et septima indictionis estate magna vis grandinis 
610 delata, multa animalia atque etiam homines 
interfecit. At imperator consueto podagre morbo 
afflictus, cum decumberet in Maganorum mona- 
Blerio 8 se recens condito, ac preterea aliud ma- 
lum accessisset, jamque mors instare videretur, 
de successore ejus deliberatum est inter aule 
proceres. Hi erant Joannes logotheta, quem de- 
truso Leichuda rerum administrandarum socium 
asciverat imperator, protonotarius dromi Con- 
stantinus, Basilius caniclei praefectus, et reliqui 
ejus necessarii. Omnibus visus est aptiasimus 
Nicephorus Protenon (quasi primatem diceres), 
mittiturque ad eum cursor in Bulgariam, cui tum 
preerat provincie, qu! ad urbem eum evocaret. 


Ἐνέσκηψε δὲ καὶ λοιμικὴ νόσος τῇ βασ.λίἰδι χατὰ 
τε τὴν ἕ καὶ η) ἰἱνδιχτιῶνα, ὡς μὴ ἐξισχύειν τοὺς 
ζῶντας ἐκφέρειν τοὺς τεθνεῶτας. ᾿Ηνέχθη δὲ κατὰ 
τὸ θέρος τῆς ζ ἱνδικτιῶνος μέγιστόν τε χρῆμα χαλα- 
Unc καὶ πολλὰ ὑπ) αὐτοῦ οὐ ζῶα µόνον, ἆλλὰ xai 
ἄνθρωποι διεφθάρησαν. 'O δὲ βασιλεὺς χατεχόµενος 
ὑπὸ τῆς συνήθους νόσου τῆς ποδάγρας ἔκειτο ἐν τῇ 
παρ) αὐτοῦ νεουργηθείσῃ μονῇ τῶν Μαγγάνων. Ἐπεὶ 
δὲ καὶ ἕτερον ἐπηκολούθησε σύμπτωμα xal δη ὁ 
θάνατος ἄγγιζεν, ἐσκέπτοντο οἱ τὰ πρῶτα dv βασι- 


D λείοις φέροντες, ὁ λογοθέτης Ἰωάννης, Uv ὁ βασιλεὺς 


παραδυναστεύοντα εἶχε, παρωσάµενος τὸν Λειχούδην, 
ὁ πρωτονοτάριος τοῦ Soóuou ὁ Κωνσταντῖνος, ὁ ἐπὶ 
τοῦ κανικλείου Βασίλειος, καὶ ol λοιποὶ ol ἄλλως 
αὐτῷ προσῳχειωµένοι, τίνα δὴ ἐς τὸν βασίλειον 
καθιδρύσουσι 8póvov. Ἔδοξεν οὖν ἅπασιν ἐπιτήδειος 
εἲς τοῦτο Νικηφόρος ὁ Πρωτεύων (43). Καὶ δὲ πέµ- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(43) Qui οἱ µέγας ἄρχων. Inter ἄρχοντας enim et 
Κατάρχοντας, presides rectoresque provinciarum, 
unus quispiam honoris gratia πρωτεύων seu μέγας 


ἄρχων ab im peratore designatus salutabatur. Core- 
81u8. GoAR. 


341 


HiSTOHIARUM COMPENDIUM. 


342 


πεται ταχυδρόικος dv Βυλγαρίᾳ, ἄξων αὐτὸν ἐχεῖ- A Quod ibi compererunt Auguste Theodore (nam 


Q:v- ἔτνχε γὰρ τύτε τὴν τῆς Βρολγαρίας περ'εζω- 
σµένος ἀρχήν. ᾽Αλλὰ τοῦτο Ὑνόντες οἱ τῇ θεοδώρᾳ 
τῇ βασιλίδι ὑπτρετούμενοι (ἡ Ζωλ γὰρ ἤδη προχατ- 
ἔστρεγε tAv ζωὶν), 6 τε Νιχήτας ὁ Ἐυλινίτης, θεό- 
δωρος καὶ Μανουὴλ, δρόµωνι αὐτὴν ἐμθιθάσαντες 
άγουσιν εἷς τὰ τοῦ μεγάλου παλατίου ἀνάκτορα xa! 
χὐτοκράτορα ἀναγλρεύουσ,. Καὶ ὁ μὲν βασιλευς 
ἀποθανὼν κατὰ trn» (a τοῦ Ἰανουαρίου μηνὸς, τῆς 


Zoe jam tum obierat) ad ministri Nicelas Xyliniota, 
"Theodorus et Manuelus, celoci eam impositam in 
magni palatii regiam deducunt et. Augustam de- 
clarant. Monomachus ergo cum diem suum obiis- 
get, in Mangsnis magnifice sepultus est. Augusta 
autem misit qui Protenontem Thbessalonice deti- 
nerent: inde in monasterium Cuzeni eum abdu- 
cunt in Thracensi, atque eo relegant. 


v; ἰνδικτιῶνος, τοῦ eot]! ἴτους, lv τοῖς Ἰ[αγγάνοις ταφῆς ἔτωχε τῆς τυχούσης, οἱ δὲ περὶ τὴν βασιλίδα 
πέμψαντες ἐπέσχον τὸν Πρωτεύοντα ἐν θεσσαλονίκῃ, κἀχεῖθεν ἀπάγουσιν elc τὸ θρᾳχήσιον ἐν τῇ μοντ τοῦ 


Κουζηνοῦ, κἀχεῖσε περιορίζουσι. 

Τὴν προγονικὴν δὲ παραλαθοῦσα βασαιλείαν dj θεο- 
δώρα εὖθὺς μὲν µέτεισι τοὺς ὅσοι βασιλεῦσαι τὸν 
Βρωτεύοντα ἐθουλεύσαντο, τῶν ὑπαρχόντων ψιλώ- 
σασα xal ὑπερορίσασα. Προθιθάζει δὲ καὶ τοὺς εὖὐ- 
νού-ους αὐτῆς ἅπαντας tiq τὰς µεγίστας ἀρχὰς, 
Ρομέστιχον μὲν τῶν σχολῶν τῆς ᾽ΑνατολῖΏς τὸν θεό- 
δωρον προθαλοµένη, καὶ εἷς τὴν 'Eqav ἐχπέμψασα 
ἐφ᾽ ᾧ τὰς ἐχδρομὰς τῶν Γούρχων κωλύειν, τὸν µά- 
Υιστρον ᾿Ισαάκιον τὸν Κομνηνὸν µετακινήσασα τῆς 
στρατοπεδαρχίας. Ἔτυχε yàp ὁ ἩΜονομάχος διαπε- 
βαιωσάµενος πάσας ἐν Ἑφᾳ τὰς Μακεδονικὰς δυνά- 
µεις, ἀρχηγοὺς ἐχούσας ἅπαντας Μακεδόνας, ὧν 
εἷς ἦν καὶ ὁ Ἠρυέννιος' ἐφέρετο γὰρ ἐν Τούρχοις 
λόγος ὡς εἴη πεπρωμένον καταστραφῆναι τὸ Τούρ- 
xwv Ὑένος ὑπὸ τοιαύτης δυνάµεως ὁποίαν ὁ Μακεδὼν 
᾽Αλέξανδρος ἔχων κατεστρέψατο Πέρσας. Ηροεθάλετο 
δὲ xai λογοθέτην τοῦ δρόµου τὸν Νικήταν, καὶ 
ὁρουγγάριον τῆς βίγλας τὸν Μανουήλ. [P. 792] 
Ηροσελάθετο δὲ διὰ πολυπειρίαν εἲς τὸ τὰ κοινὰ διοι- 
κεῖν τὸν σύγκελλον Λέοντα τὸν λεγόμενον Στραθο. 
σπόνδωλον, τὸν πάλαι τῷ βασιλεῖ Μιχαλλ ὑπουργή- 
σαντα. Καὶ τὰ μὲν τῆς πόλεως ἐφέρετο τῇδε, ὁ δὲ 
Βρυέννιος τὸν τοῦ βασιλέως ἐνωτισθεὶς θάνατον, 
ἄρας μετὰ τῶν Μακεδόνων, κχάτεισιν ἐν Χρυσουπό- 
λει. Καὶ τοῦτον μὲν dj βασιλὶς, ὅτι ἀσυντάχτως ὑπ- 
εχώρησε, κατασχοῦσα δηµεύει xal el; ἑξορίαν ix- 


Theodora avito imperio potila statim eos ulci- 
scitur qui imperium in 681 Nicephorum volue- 
rant transferre, fortunis eos suis multans et re- 


B legans. Eunuchis autem suis precipuos magiatratus 


commendat. Domesticum Orientis scholarum creat 
Theodorum, et in Orientem ad grassationes Tur- 
corum cohibendas mittit, prefectura castrorum 
adempta magistro Isaacio Comneno. Etenim Mo- 
nomachus omnes Macedonicas legiones in Orientem 
trajecerat, ducibus omnibus Macedonibus, e qui- 
bus fuit etiam  Bryennius: nam inler Turcos 
ferebatur rumor esse in fatis, ut gens Turcica 
Α tali oporimatur exercitu quali usus Alexander 
Macedo Persas subegit. Eadem dromi logothetam 
fecit Nicelam, et drungarium vigilie Manuelum. 
Bt ob rei republice administrandee peritiam ascivit 
Leonem Sirabospondylum, qui olim Micbaelo im- 
peratori ininister fuerat. At Bryennius Monomachi 
mortis nuntio accepto, cum Macedonibus Cbryso- 
polin profectus est. Quem Augusta, quod injussu 
ipsius discessisset, captum facultatibus suis spo- 
liavit et relegavit: milites, uude venerant, redire 
jussit. Cum ergo totam indictionem nonam, id est 
annum mundi 6564 vixisset 633 Theodora, sub' 
exitum Augusti mensis ejusdem anni tenuis in- 
testini morbo necata est. 


πέµπει, τὸν δὲ λαὸν ὑποστρέψαι tl; τοὐπίσω παρασκευάζει Ὅλην οὖν τὴν ϐ ἱνδικτιῶνα τοῦ coto 
ἔτους βιώσασα ἡ βασιλὶς, καὶ περὶ τὰ τέλη τοῦ Αὐγούστου μηνὸς τῆς αὐτῆς ἱνδιχτιῶνος εἰλεῷ νοσήµατι 


περιπεσοῦσα ἀπέθανεν. 

Oi δὲ ταύτης εὑνοῦχοι σὺν τῷ συγχόλλῳ Λέοντι 
ἀναθιθάζουσιν εἷς τὸν τῆς βασιλίδος θρόνον, ἔτι Ψυ- 
χοῤῥαγούσης ἐκείνης. Μιχαὴλ πατρίκιον τὸν Στρα- 
τιωτικὸν, άνθρωπον ἐκ Βυζαντίου μὲν ὁρμώμενον, 
ἀφελῆ δὲ xal ἀποίκιλον καὶ µόνοις τοῖς στρατιωτι- 


Eunuchi autem ipsius et Leo synzellus impera- 
torem declarant, ipsa etiamnum animam agente, 
Michaelum Stratioticum,hominem Byzantii natum, 
simplicem atque innocuum, et a puero in bellis 
tantum veraatum, nulliusque preterea rei gnarum, 


κοῖς ἐκ παίδων ἀπασχοληθέντα xal πλέον ἄλλο εἱδότα D jamque setate ad senectam provecta, cui otium 


μηδὲν, xal ἤδη παρηθηχότα xal τῆς πρεσθυτιχῆς 
ἀφάμενον ἡλικίας, Πτινι συμφἑρειν τὴν ἀπραγμο- 
σύνην ᾽Αρχίλοχος ὁ ποιητὴς ἀπεφήνατο. Τοῦτο δὲ 
πεποιήχασιν, ἵνα σχΏμα µόνον xal ὄνομα αὐτὸς Éym 
τῆς βασιλείας, αὐτοὶ δὲ διεξάγωσιν ὡς βούλονται τὰ 
κοινὰ καὶ πάντων τυγχάνωσι κύριοι, ἐπομοσαμένου 
πρότερον καὶ αὐτοῦ μηδέν τι πρᾶξαί ποτε τῆς ἑκεί- 
vtuv δίχα γνώμης τε καὶ θελήσεως. 

᾿Αναῤῥηθέντος δὲ τοῦ Μιχαἡλ αὐτοκράτορος κατὰ 
τὴν λα ἡμέραν τοῦ Αὐγούστου μηνὸς, τῆς ϐ ἔπινε- 
µήσεως, θεοδόσιος πρόεδρος ὁ τοῦ πατραδέλφου τοῦ 
βασιλέως Κωνσιαντίνου τοῦ Movouáyou υἱὸς, πυθό- 


optime congruere Archilocus pronuntiavit. Id 
autem eo consilio fecerunt, ut illo nomen et spc- 
ciem imperii gerente ipse suo arbitratu rem pu- 
blicam administrarent omniumque potestatem pe- 
nes se haberent, jurato prius isto nihil se ipsis 
nesciis aut nolentibus acturum. 


Declaratus est Michaelus imperator ultima Au- 
gusti die, indictione nona. Quod ubi comperit 
Theodosius preses, patruo Monomachi natus, 
egerrime tulit. Et non considerats rei quam 


343 ». GEORGII CEDRENI 344 


aggrediebatur difficultate, et in quantum se ipsum A µενος τὴν ἀνάῤῥησιν καὶ δεινοπαθήσας, καὶ μὴ βου” 
discrimen adduceret, collectis vernis suis et Servis — Aeucdptvog μηδὲ λογισάµενος τὴν τοῦ ἔργου δυσχέ- 
alque ministris, multisque etiam vicinorum et Ἆῥρειαν καὶ ἀπότευξιν, μηδ᾽ otov χύθον μέλλει ἀναῤ- 
familiarium, qui animo erant leviori, vespertino ῥιπτεϊν, ἀνειληφὼς τοὺς οἰκογενεῖς καὶ δηύλους xai 
erepusculo ab edibus suis (ee erant 618 ad τοὺς ἄλλως ὑπηρετουμένους αὐτῷ, πολλοὺς δὲ xal 
Leomacelliuin, quod populi macellum licet inter- τῶν γειτόνων xal τινας τῶν αυνήθων, ὅσοι περ ἦσαν 
pretari) per plateas palatium versus processit, τὰς Φφρένας κουφότεροι, ἄρας περὶ δείλην ὀψίαν ἐν 
vociferans extremam sibi injuriam fleri, deque τῆς οἰκίας (κεῖται δὲ αὕτη περὶ τὸ λεγόμενον Λεω- 
ea obviis quibusdum conquestus, quod sibi san- µαχέλλιον) προῄει διὰ τῆς πλατείας ὡς εἰς τὸ παλά- 
guine defunctum imperatorem proxime aitingenti — ttov, ἀγανακτῶν καὶ δυσχεραίνων, xal τὴν ἀδικίαν 
imperium hereditatis jure ad se devolutum eripe- ὡς ἂν τὰ ἔσχατα ἡδικημένος πρὸς τοὺς παρατυχόν- 
retur. Cum ad praetorium pervenisset, custodiae τας ἐπιθοώμενος, xal τὴν βασιλείαν ἀνακαλούμενος 
perruptis portis captivos emisit, sperans nimirum ὡς κληρονομιαῖον τάχα κτῆμα xai αὐτῷ προσῆχον 
eorum auxilio se aliquid preclari effecturum.Idem- ὡς μᾶλλον τῶν ἄλλων ἐγγύτατα ἔχοντι αἵματος πρὸς 
que in Chalce fecit. Eunuchi in palutio seditione τὸν ἀπελθόντα βασιλέα. Ὡς δὲ ἐγένετο χατὰ τὸ 
annuntiata celeriter palatii custodes milites cum ,, πραιτώριον, διαῤῥήξας τὰς πύλας τῆς φυλακῆς Ede 
Romanos tum Barangos mercenarios armant. " τοὺς καθειργµένους, ἐλπίσας οἶμαι Ou αὐτῶν pia 
Mox etiam triremium imperatoriarum ministri in- τι διαπράξασθαι καὶ γενναῖον. Τὸ δὲ αὐτὸ τοῦτο xai 
struuntur, colligiturque ita agmen haud exiguum, ἐν Χαλκῇ φθάσας ἐποίει. ᾽Αλλὰ τῆς ἐἑπαναστάσεως 
quod contra Theodosium mitteretur. I8 ubi hoo τοῖς ἐν τοῖς βασιλείοις γνωσθείσης εὐνούχοις, tay 
percepit, omissa ad palatium via ad Magnum Dei μὲν ol φυλάσσοντε ἐν τῷ παλατίῳ στρατιῶται 
Templum deflectit, sperans se eo ingressum a pa- ΡῬωμαῖοί τε xai Βάραγγοι (γένος δὲ Κελτικὸν oi 
triarcha et clero acceptum iri,plurimosque concur- Βάραγγοι μισθοφοροῦντες Ῥωμαίοις) κασοπλίζονται, 
suros qui ipsum imperatorem salutarent. Verum µταχὺ δὲ καὶ ol ἐν ταῖς βασιλικαῖς ὑπηρετοῦντες 
ei plane diversum evenit: nam venienti patriarcha — «pupsatw ἡγείροντο. Καὶ ysip ἱκανὴ (P. 703] συν- 
et clerus templi fores obdiderunt: neque aderant ὠηθροίσθη xai κατὰ τοῦ OsoÓoclou ἔμελλε πέμπεσθαι. 
uspiam ii qui ad tales res utpote ipsis gratas con- — 'O δὲ τοῦτο πυθόµενος, ὀκκλίνας τοῦ πρὸς τὸ παλά- 
eurrere solebant; et qui ipsuin eo usque co- «ov ἀπιέναι, ὑποστρέφει πρὸς τὴν τοῦ θεοῦ Μεγά- 
mitati 63 4 fuerant, missum, contra iri exercitum — Avv Ἐκκλησίαν' ἤλπισε γὰρ ὡς εἰσελθόντα τοῦτον ἐν 
audientes, paulatim dilapsi sunt. Tandem ab om- αὐτῃ ὁ πατριάρχης τε xai ὁ χλῆρος προσδέξεται, 
nibus desertus, miserabilis supplex cum filio ad καὶ λαὸς ἀθροισθήσεται πλεῖστος, καὶ βασιλέα ἀναγο- 
templum consedit, statimque ex eo abreptus Per-  ρεύσουσι. Ταῦτα δὲ πάντα αὐτῷ εἷς τοὐναντίον 
gamum soli vertendi causa coactus est ire. Eodem ἀπέθη. "O τε γὰρ πατριάρχτς xai ὁ τῆς ἐχκλησίας 
modo puniti etiam prestantiores alii, qui se ipsi κ«κλῆρος ἐρχομένῳ τὰς ταύτης ἀποκλείουσι πύλας, 
&adjunzxerant. καὶ οἱ συνήθως ἐν τοῖς τοιούτοις Ἠχαΐροντες xai συν- 
τρέχονττς ἦσαν οὐδαμοῦ, xoi oi παρεπόµενοι τουτῳ μέχρις ἐχείνου τοῦ τόπου, µαθόντες τὴν µέλλουσαν 
πέµπεσθαι δύναμιν κατ αὐτῶν, χατὰ µμικρὸν ὑποῤῥέοντε ἐσκεδάσθησαν, καὶ λοιπὸν ἔρημος πάντων 
καταλειφθεὶς ἱκέτης ἐλεεινὸς μετὰ τοῦ παιδὸς πρὸς τὴν ἐκχλησίαν καθίζει' ὃν εὐθὺς ἀποστείλαντες 
ξαγουσι τῆς ἐκκλησίας xai ἐξορίζουσιν ὃν Περγάμῳ. Τὸ δ’ αὐτὸ τοῦτο καὶ εἷς τοὺς ἐμφανεστέρους τῶν 
αὐτῷ συναπαχθέντων ἐποίησαν. Καὶ τὸ ἀπὸ τούτου ὁ Μιχαὴλ ἐναμφισθητήτως ἀνηγορεύετο αὐτοχκρά- 
τωρ. | 

Stratioticus nemine repugnante jam imperio po- Παραλαθὼν δὲ τὰς ἡνίας τῆς βασιλείας πάντας 
titus delectos senatores, quemque ad majorem ex- μὲν τοὺς λογάδας τῆς συγκλήτου εἷς βαθμοὺς ἀξιω- 
tollendo dignitatem, populum beneficiorum pollici- µάτων ὑψηλοτέρους ἀνήγαγε, καὶ τὸν δῆμον ὑποσχέ- 
tationibus, demeruit. Cum autem esset admodum σεσιν ὑπεποιεῖτο πολλῶν ἀγαθῶν' ὡς ὢν δὲ κάρτα 
senex multaque antiqua recordaretur, multas ve- p) γέρων xal πολλῶν μεμνηµένος ἀρχαίων, ἐπεθάλλετο 
terum consuetudinum reducere intendit, nihil vel — xai πολλὰ τῶν παλαιῶν σχολάσαντα ἐθίμων ixava- 
imperio vel rei publics profuturas. Quorum fuit, κτήσασθαι, μηδὲν πρὸς λυσιτέλειαν συντελοῦντα t 
quod praetorium expurgari jussit, quod factum jo- µβασιλείας 7j τοῦ xotvob. Τό τε γὰρ λεγόµενον στρατ- 
cose subsannantes cives dicebant querere eum — [tov (44) ἀνακαθαίρεσθαι ἐχέλευσε, πρὸς ὅπερ 
taxillum suum quem aliquando ludens ibi perdide- ἁποσκώπτοντες ol πολῖται ἔφασκον ὡς τὸν οἶκεῖον 
rat, ideoque averrere pulverem ; quod civium ca- ἀστράγαλον ἀναζητῶν, ὃν ἀκεῖσε παίζων ἀπώλεσεν. 
pita non litteris, ut nuno, sed byssinis pileis, ma- ἐκκαθαίρει τὸν χοῦν' καὶ τὰς τῶν πολιτῶν κεφαλὰς 
gnis lineis purpureis intertextis, tegi voluit; quod  σχέπεσθαι μὴ δι ἀγραμμάτων (4), ὡς νῦν, ἀλλὰ 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(44) Locus est. in quinta urbis regione. Censet (45) Hunc locum non intelligo etiamnnm, neque 
Pancirollus esse casira pretoriana, in quibus quia — eo interpretando vel me verum attigisse vel quem- 
luscrat forsan Michael, ad illud alluserunt cives. uam falsum nolo. Xvr. — Γράμμα capitis tegimen, 


Go4n. ormam pilei vel galeri una. ratione caput obum - 





349 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


346 


διὰ μεχαλογράµµων ὀθονίων ix βυσσοῦ πορφυρᾶς À procuratores publicos non ex senatu delegit, scd 


ἐξυφασμένων * καὶ δηµτσίους φροννιστὰς οὐ συγκλη- 
τικοὺς προεθάλλετο, ἀλλά τινας τῶν dv ἑκάστῳ dp- 
(5p ἑναξηθέντων ταχυγράφων (40). Καὶ ἄλλα πολλὰ 
τιαντα, ὧν τὸ καθ) ἔχαστον κατολέγειν θελήσας 
προσκορὴς Ὑενήσομαι τοῖς ἀχροαταῖς, ᾿Επεὶ δὲ ὁ 
χαιρὸς ἐπέστη τῆς βασιλικῇῃς Φφιλοτιµίας, ἦν διχνέµειν 
ἑτησίως χατὰ τὸν καιρὸν τοῦ Πάσχα (47) πρὸς τὴν 
σύγκλητον εἰώθασιν ol βασιλεῖς, καὶ πάντες εἰτῆλθον 
οἱ τοῦ στρατοῦ ἡγούμενοι καὶ γένει xai ἀνδρίᾳ dvo- 
µμασμένοι. -- ἦσαν δὶ ὅ τε µάχιστρος Ἰσαάκιος 6 
ἕρμνηνος καὶ ὁ μάγιστρος Κατακαλὼν ὁ Κεκαυμένος 
(δοὺξ δὲ οὗτος ἦν ᾿Αντιοχείας, καὶ παραλυθέντα τοῦ- 
τον τῆς ἀρχῆς διεδέξατο Μιχαηλ 6 τοῦ βασιλέως 
ἀνεγιὸς ὃν ἅμα τῇ ἀναῤ/ήσει Οὐρανὸν (48) κατονο- 
µᾶσας ὡς δῇθεν εἰς τὸν παλαιὸν Οὐρανὸν ἀναφέροντα 
τὸ γένος, καὶ μάγιστρον Αντιοχείας, ὥσπερ ἦν ἐκεῖ- 
νος, Τιµήσας διάδοχον ἐκπέμπει τῷ Κεχαυμένφ). 
Μιχαήλ τε βεστάρχης ὁ Βούρτζης, Κωνσταντῖνος καὶ 
Ἰωάννης ol &x τοῦ γένους τῶν Ἐφων τοῦ δουκὸς 
χαταγόµενοι, xai ol λοιποὶ λογάδες τῶν ἀρχόντων ' 
[P. 794] συνέδραµον δὲ πάντες, ἵνα καὶ τὸν véov βα- 
cia θεάσωνται xal τῶν ἀπ᾿ αὐτοῦ τύχωσι Φφιλοτι- 
μιῶν * διεδοθη γὰρ πρὸς ἅπαντας τὸ προετικὸν ἐχεί- 
νου καὶ πρὸς τὰς εὐεργεσίας μεγαλοπρεπές τε καὶ 
ἱλευθέριον * ἐς λόγους δ᾽ ἐλθὼν. ὁ βασιλεὺς τῷ Κο- 
μνηνῷ xai τῷ Κεκαυμµένῳ, καὶ ἔπαινέσας piv αὖὐ- 
τοὺς xai ατρατηγοὺς Ὑενναίους καὶ ἀγαθοὺς ὀνομά- 
σας, καὶ μᾶλλον τὸν Κεχαυμένον ὡς μἡ ἐκ πατέρων 
μηδ £x προσπαθείας τινὸς, ἀλλ᾽ ἐξ οἰκείων ἀνδρ- 
αγαθημάτων πρὸς ἤν ἑκέκτητο του ἀξιώματος ἀν- 


&lios scribarum e numero velocium, in Αἱπρυ]ία 
archivis educatorum. Que ai omnia velim recitare, 
Batietatem auditoribus uttulero. Postquam tempus 
appetiit imperatoris largitionis, quam exercere 
in senatum imperatores quotannis 618 festo Pas- 
ohatis tempore cousueverant, ingressi suntad eum 
omnes exercituum duces, generis oobilitate et 
fortitudine illustres. Hi erant magister Isaacius 
Comnenus,magister Catacalo Ambustus (huic cum 
esset dux Antiochise, magistratum abrogarat stra- 
lioticus,et Michaelum patruelem suum in ejus lo- 
cum au(fecerat ; quem, ut primum imperator fac- 
tus fuit, Urennm denominaverat veluti ab antiquo 
illo Ureno genua ducentem), Michaelus Bestar- 
ches Buriza, Constantinus et Joannes, genus a 
duce orientalium trahentes, aliique multi ducum 
lectissimi. Omnes autem concurrebant, ut novum 
viderent imperatorem et ejus beneflcentia frueren- 
tur: nam ejus liberalitas atque magnificentia pas- 
sim fuerat celebrata. Imperator cum Comneno et 
Ambusto colloquens eos laudavit, bonos fortesque 
duces appellans, maxime Ambustum, qui non pa- 
rentum nobilitate aut favure adjutus aliquo, sed 
suis preeclaris factis ad tantam dignitatem con- 
scendisset. Eodem modo alios quoque nobiles tra- 
ctavit, nullius interim voluntati morem gerens, 
neque preeidum petentes dignitatem Comnenum 
ao Ambustum voti compotes, sed omnium petitio- 
nes 616 irritas reddens, et eo ipso adversum se 
irritans eorum animos .Atque hoc modo orientales 


αχθέντα καθέδραν, τὸ αὐτὸ Ob καὶ πρὸς τοὺς ἄλλους C ductores tractavit. 

τῶν εὐγενῶν ποιήσας, μηδενὸς δὲ θελήσας ἐκπληρῶσαι βούλησιν, μηδ’ εἰς τὸ τῶν προέδρων ἄξιωμα τὸν 
Κομνηνὸν xal τὸν Κεκανμένον, ὡς ἠᾖτοῦντο, ἀναγαγεῖν κατανεύσας, ἀλλὰ καὶ πάντων τὰς δεήσἒις ἀπράκτους 
ἀποπεμψάμενος, ἅπαντας ἢρέθισε κατ᾽ αὐτοῦ. Καὶ πρὸς μὲν τοὺς ἑῴους στρατηγοὺς διετέθη οὕτως, 


Τὸν δὲ Βρυέννιον τῆς ὑπερορίας μεταπεμψάµενος 
καὶ ἄρχειν τάξας Καππαδοκῶν στρατηγὸν αὐτοκρὰ- 


Bryennium autem ab exsilio revocavit ac Cap- 
padocibus profecit, plenoque cum imperio 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


brantem habuisse nonsuspicor,quin potius fasciam 
vel tzniam fuisse pro uniuscujuaque libito contor- 
tam, ad 'urcicitegminis instar: linea enim fuit, 
ut auctor suggerit,et quia variis coloribusdepicta, 
γράμματος obtinuit nomen ; que vero bysso, lineis 
purpureis varia texebatur, µεγαλόγραμμον, impe- 
ratoris jussu, vocata fuit. Vestium porro γράμ- 
µατα dicunt Greci quamlibet in eia colorum flo- 
rum, stellarum et figurarum varietatem. Lexicon 


loculis scriptis retinebat. lugrediebantur — denique 
ad imperatorem non confuse, sed ordinatimsecundum 
vocantis vocem, qua scripta virorum nomina secun- 
dum o[ficii digntlalem recitabat. Quorum primus vo- 
catus ext rector domus, cui non in. manibus, sed ín 
humeris posita sunt. numismala cum  scaramangis 
(tunicis) quatuor. Post quem (domesticus scholarum 
et λογαριαστὴς τῆς  mÀolag (τῶν πλωΐμων) sunt 
vocait, quorum alter militibus, al,er navigantibus 


anonymum eepiusJaudatum ν.Τριθωνοφόρος" 'O φο- D) praeral. Hi itaque paris numeri, quia dignitas. par 


pev στολὶν ἔχουσαν σημεῖα ὡς γράμματα. (iOAR. 
--Μαργελλόγραμμον legit Salmasius ad Vopiscum 
p. 406 col. 2 post Meursium in Glossar. in g4p- 
Ἱελλον. FAnitOTUS. 

(40) Scrib:s velocibus puto respondere nostros 
librarios Xvr. 

. (47)A describendis Luitprandi l.vi,calamum con- 
tinere nequeo:/n ea, inquit, qux esL anie Batogópov, 
quod nos Palmarum ramos dicimus, hebdomade, tam 
in militibus quam in diversis constitulis officiis numi- 
smalum aureorum erogationum (unde nomen ῥόγα), 
prout cujusque meretur officium, imperator facit ; cui 
trogationi quia me interesse voluit, mevenire praecepit. 
Erat apposita decem cubitorum longitudinis ac qua- 
{κου latitudinis mensa que? numismata loculis congre- 
gala, prout euique dabajur, wumeris. extrinsecus in 


eral, numismala el scaramanga suscipientes prse 
multitudine non jam in humeris portaverunt, sed 
adjuvantlibus aliis post se cum labore traxerunt. Post 
hos admissi sunt. magistri numero 24, quibus erogatz 
sunt numismalum aureorum librae unicuique secun- 
dum eumdem numerum 24, viginti quatuor cum sca- 
ramangis. Patriciorum deinde ordo hos pome est 
secutus, eo 19 numismatum libris cum scuramanga 
una donatus, Turba posl hos immensa vocatur proto- 
spathariorum, candidatorum et id genus clientum. 
De accipiendo annuo donativo scribit Romanorum 
more Theodoricus rex apud Cassiodorum Var. 5, 
Ep. 26 et 27. Antiquatum suo tempore deplorat 
Balsamon Juris Grecor. l. vit, p. 471. GoaR. 

(48) Urani cognomen etiam supra habitum. Avr. 





341 


Macedonicis legionibus prepositum 
emisit. Etenim Turcusquidam, Samuchus nomine, 
obscuris natalibus, sed bello egregius, sub sultano 
militans cum is alternamin Romanosimpressionem 
fecit, eo !n Persidem reverso cum tribus millibus 
locum tenuit, atque hinc inde vagans iu planis 
atque humilibus mejoris Ármenie locis subitis in- 
cursionibus ditionem Romanam vexabat. Sed hu- 
jus quidem animum non placavit homo blandiendi 
ac comitate demulcendi eos qui atrocibus affeoti 
injuriis occultam in animo iram gerunt ignarissi- 
mus. Magnopere enim obsecrante Byrennio ut 
bona etiam sibi sua; quae ipsi Theodora eripuerat, 
redderentur, non assensit; ac urgentem vebhemen- 
tius, vulgare illud et protritum fastus, confecto 
opere demum esse exigendam mercedem, dimisit. 
Bryennius hoc modo spretus discessit animo ex- 
asperato, vindicta occasionem exspectaturua. 


GEORGII CEDRENI 


in Turcos Α τορα προχειρίζεται τῶν Μακεδονικῶν ταγµάτῳν xot 


348 


κατὰ Toóoxov ἐκπέμπει ^ Τοῦρχης γάρ τις τὴν κλῖ- 
σιν Σαμοὺχ, τὸ γένος οὐκ ἐπίστμος, πρὸς δὲ τὰ πολε- 
μικὰ Ὑγενναῖος καὶ ἐνεργὸς, τῷ σουλτάνῳ σωστρα- 
τευσάµενος ὀπηνίκα τὴν δευτέραν εἰσθολὴν κατὰ 
Ῥωμαίων ἐἑποιήσατο, ῥἐκείνου ὑποστρέψαντος ἐν 
Περσίι αὐτὸς τῷ τοπῳφ παρέμεινε μετὰ τρισχιλίων 
ἀνδρῶν, καὶ περιπλανώμενος iv ταῖς πεδιάσι xoi 
τοῖς ὑπτίοις τόποις tfc μεγάλης ᾽Αρμενίας, xal αἱ - 
φνιδίους ποιούµενος ἐκδρομὰς, χαχῶς διετίθει τὰ 
Ῥωμαίων καὶ ἐληίζετο. ᾽Αλλ᾽ οὐδὲ τοῦτον θεραπεὺ- 
σα: ἴσγωσεν ὁ βασιλεύς ' ἦν γὰρ ἀφυωέστατος εἷς τὸ 
θωπεῦσαι καὶ χκαταδημαγωγῆσαι ἀνθρώπους πξρι- 
υθρισθέντας xai λανθάνοντα κότον ἐν τῇ ψυχῇ περ'- 
φέροντας ToU γὰρ Βρυεννίου λιπαρῶς ἴχετεύοντος 
ἀποδοθζναί oi καὶ τὰ χρήματα ὁπὸσα ἀφείλετο ἀπ᾿ 
αὐτοῦ θεοδώρα ἡ βασιλὶς, οὐκ ἐπήκουσεν, ἀλλ᾽ ἔχτε- 
νῶς δυσωποῦντα περὶ τούτου καὶ Ἱκετεύοντα, τὸ δη - 


μῶδες τοῦτο καὶ κατὴμαξευμένον εἰπὼν µόνον, « Δεικνύων ἔργα ἀπαίτει μισθοὺς,» ἀπεπέμψατο, Οὕτω 
δὲ παροραθεὶς καὶ ὁ Βρυέννιος ἀπῄει δεινὰ στρέφων ἐν ἑαυτῇ καὶ καιρὸν ζητῶν ἐκδικήσεως, 


Eumdem se imperator gessit erga Erbebium 
Francopullum, qui vir in Sicilia Maniace in bello 
socius fuerat, uc preclara statuerat tropea, 617 
et exinde in eum usque diem rei Romane stu- 
duerat. Παπο enim precibus a 89 contendentem ut 
magisterii honore ornaretur, non modo non est 
dignatus assensu, sed etiam subsannatum varie 
nasoque suspensum dimisit:adeo inhumanus erat 
et in congressibus difficilis. Erbebius, quippe bar- 
barus et ire impolens, non moderate tulit eam 
contumeliam ; ignarusque eorum qua Romani ma- 
chinabantur, de vindicta cogitavit; comieatuque 
domum abeundi ab imperatore impetrato in Orien- 
tem transiit, ac domum suam Dabaramam in Ar- 
meniaca sitam provincia se contulit; et re cum 
quibusdam Francis communicata, ibi in hiberna 
divisis, 300 eorum corruptis in Mediam abiit iis 
comitatus, et cuin Samucho tuno ibidem degente 
belli in Romanos gerendi societatem coiit. Ea so- 
cietas cum aliquandiu durasset,offense inter Fran- 
cos et Turcos inciderunt, ac nationes invicem sibi 
insidiari ceperunt. Ac Samuchus quidem pactis 
se stare eimulabat, Erbebius vero semper in sus- 
picionibus erat, subitumque Turcorum aliquem 
in se impetum exspectabat; ideoque suos horta- 


Παραπλησίως δὲ διετέθη καὶ πρὸς Ἐρθέθιον τὸν 
Φραγγόπωλον, ἄνδρα συστρατευσάμενόν τε vp Ma- 
νιάκῃ ἐν Σιχελίᾳ xai μεγάλα τρόπαια στήσαντα xa: 
ἀπ᾿ ἐκείτου xal ἕως τούτου Ῥωμαίοις εὔνουν qatvc- 
pevov. Παβαχαλοῦντα γὰρ καὶ αὐτὸν καὶ Ἱχετεύοντα 
τῖς τῶν µαγίστρων τ'μῆς τυχεῖν οὐ µόνον οὐκ ἠξίωσς 
λόγου, ἀλλὰ καὶ πολλὰ χλευάσας καὶ μυχτηρίσᾳ- 
ἀπεπέμφατο. Καὶ οὕτως ἦν ἀφυὴς καὶ δυσπρΌσοδος 
περὶ τὰς ἐντεύξεις. Ὁ δὲ Ερθέθδιος, ofa Βάρθαρος καὶ 
τὴν ὀργὴν ἀκατάσχέτος, οὐ μετρίως ἐνεγχὼν τὴ» 
ὕθριν, ἀγνοῶν δὲ καὶ τὴν µελετωμένην παρὰ τῶν 
[P. 795] Ῥωμαίων συσκερὴν, οὐκ ἑκαρτέρησεν. 
ἀλλὰ σπουδάζων ἀμύνασθαι τὸν ὑθριστὴν, ἐξαιτησά- 
µενος ἐπ᾽ οἴκου πορευθῆναι καὶ ἀφεθεὶς, τῷ βασιλεῖ 
προσειπὼν τὰ ἑξιτήρια, ἐξῆλθεν εὐθὺς, καὶ πρὸς tiv 
Ἕψαν περαιωθεὶς ἀνῆλθεν ἐν τῇ κατὰ τὸν ᾽Αρμε- 
νιακὸν οἶχίᾳ αὐτοῦ, τῇ Δαθαράμῃ. Καὶ χοινολογτ: 
σάµενός τισι τῶν Φράγγων ἐχεῖσε τότε διεσπαρµέ- 
vote οὔσιν εἰς παραχειµασία», καὶ τριακοσίους ἄνδρας 
ἐκ τούτων ὑποφθείρας, ἁπῆρεν ἐκεῖθεν, καὶ ἀνελθὼ» 
ἐν Μηδίᾳ κοινοπραγεῖ τῷ Σαμοὺχ, ἐκεῖσε ἑνδιατρί- 
θοντι, ὥστε πολεμεῖν ᾿Ρωμαίοις. Καὶ χρόνον piv 
τινα ἀσάλευτος ἔμεινεν ἡ ὁμολογία * προσκρούσµατος 
δὲ τινος μεταξὺ τῶν Φράγγων Ὑἐνομένου καὶ Τούρ- 
κων, καὶ ἐκ τούτου ἐπιθουλευόντων ἀλλήλοις τῶν 


batur ne secure, sed armati semper dormirent. Ὦ γενῶν. ὁ μὲν Σαμοὺχ προσεποιεῖτο τηρεῖν τὰ συν - 


Interim tamen Samucho nullum praebebat sua- 
rum cogitationum indicium. 688 Tandem Samu- 
ohi insidie eruperupt,Et quadam die omnibus suis 
Turcis armatis prandentes F'rancos adoritür ; quo- 
rum hi adventum sentientes,statim in equos, quos 
ducia jussu semper paratos hnbebant, insiliunt, et 
Turcis occurrunt; prelioque aeri facto, Turci cum 
aliquandiu —restitissent,  pelluntur,  majorque 
eorum pars occisa, reliqui pedites nudique in ur- 
bem Chleat fuga evadunt. Erbebius α persecu- 
tione hostium revertens cum suis suadebat ut in 
castra s^ reciperent.Veruin ii urgebant ut in eam- 
dem urbem (uam cum ejus amera societas 80 pa- 





τεθειµένα, 6 δὲ Ἐρθέδιος διὰ παντὸς Tiv ἐν ὑπονοίαις 
xal αἰφνίδιον πρεσεδόκα ἐπίθεσιν, καὶ τοὺς Φράγ- 
ους παρεκάλει μῆ ἀνέτως, ἀλλ᾽ ἐπὶ τῶν ὅπλων καῦ- 
εὐδειν. Τοῦτο δὲ ἐποίει κρυφίως, µηδεµίαν συναίσθτ - 
σιν διδοὺς τῷ Σαμοὺχ, ἕως ἐκεῖνος λανθάνειν οἱηθεὶς 
ἀναχαλύπτει τὸ βούλευμα, καὶ περὶ µίαν ἡμέραν 
ἑξοπλίσας πάντας οὓς εἶχε Τούρκους ἐπιτίθετα: 
ἀριστοποιουμένοις τοῖς Φράγγοις. Οἱ ὃδὶ κατὰ τὸ 
παράγγελµα τοῦ στρατηγοῦ τοὺς ἵππους ἐν τοῖς χᾳ- 
λινοῖς ἔχοντες, ὡς ἄσθοντο τὴν ἔπελευσιν τῶν Τούρ- 
κων, ταχεῖς τε ἔποχοι γίνονται καὶ ἐρμομένοις τοῦ- 
τοις προσυπαντῶσι. Καὶ Ὑίνεται μάχη καρτερὰ, καὶ 
πρὸς μικρὸν ἀντισχόντες οἱ Τοῦρχοι τρέπονται. Καὶ 


ν 





349 


f 


*& 9 


πρὸς τὸ Χλέατ πεζοὶ καὶ Ἠγυµνοί, Ὁ δὲ ᾿Ερθί- 
διος ὑποστρέψας ἀπὸ τοῦ διωγμοῦ μετὰ τῶν Φράγγων 
χατασκηνῶσαι ἐν τῷ παρεμθολῇ συνεθούλευεν. Ἐν- 
ἔκε:ντο δὲ οἱ Φράγγοι ἀναγκάζοντες εἰσελθεῖν ἐν τῇ 
πόλει τοῦ Ἀλέατ, κοινοπραγίαν ἔχοντες xai ὄρχους 
μετὰ τοῦ αμηρεύοντος ἐν αὐτῇ, εὐπαθείας tÉ τινος 
xii λουτροῦ μετασχεῖν καὶ τὸν ix τοῦ πολέμου ἀπο- 
πλύνασθαι λύθρον. 'O δὲ πολὺς ἦν ἐγκείμενος xai 
καθικετεύων τὸν τοιοῦτον ἀποτινάξασθαι Λλογισμὸν 
καὶ μὴ, πάνυ τι πιστεύειν ὄρχῳ ἀλλοπίστων xai ἄλλο- 
φύλων ἀνθρώπων, καὶ εὐσεθεῖν ἀναπεπεισμένων cl 
ανατου πολλοῖς Χριστιανοῖς αἴτιοι γένοιντο. Ὡς δὲ 
λέγων οὐδένα τὸν προσέχοντα εἶχεν, ἀλλὰ πάντες 
μ.ᾶς Ὑενόμενοι γνώμης ἁπαραίτητον τὴν εἴσοδον 
ἑλογίζοντο, ἄρας xal αὐτὸς εἶσεισι σὺν αὐτοῖς, πολλὰ 
πρότερον θεοχλυτήσας καὶ διαμαρτυράµενος καὶ 
παραγγείλας διὰ παντὸς προσέχειν καὶ ἐν Κεροῖν 
κατέχειν τὰ ὅπλα. Εἰσελθόντες οὖν ol Φράγγοι, xai 
τῶν τοῦ στρατηγοῦ παραγγελµάτων καταφρονήσαν- 
τες, ἓν λουτροῖς καὶ πότωις καὶ εὐωχίαις Ἴσαν. 'O δὲ 
αμηρᾶς ᾿Απονάσαρ ἅμα tq Σαμοὺχ καὶ τοῖς ἐν τῇ 
πόλε; Σαρακηνοῖς βουλευσάμενος, xal παραγγείλας 
τοῖς ξενοδόχοις, ὅτε τὸ σύνθγμα δοθῇ, κατέχειν τοὺς 
ἐπ'ξενωθέντας xal δεσμεῖν fj, τούτου φαινομένου ἆδυ- 
νάτου, ἀποσφάττειν, τέως μὲν ἠρέμει' ἐπεὶ δὲ ἆλις 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


πίπτουσι μὲν ol πλείους, οἱ δὲ λοιποὶ διεσώθησαν Α ctum ipsis intercedebal) intrarent,in qua recreare 


350 


se in balneo cruorem belli abluere possent. : 
Vehementer instabat contra Erbebius, atque obse- 
crabat ut hanc cupiditatem deponerent, neve ni- 
mium fiderent jurijurando hominum diverse reli- 
gionis ac nalionis,et quibus persuasum essel se 
piissime agere si multos Christiauos interimerent. 
Sed cum, omnibus in eadem sententia manentibus, 
surdo fabulam narraret,tandem cum ipsis in urbem 
ingreditur,multis eos obtestatus ut Bibi nunquam 
non eaverent semperque arma ad manus haberent. 
Sed Franci Chleat ingressi, posthabitis Erbebii 
monitis ad lavacra,pocula et convivia se contulere. 
Interim urbis ameras Aponaear, re cum Samu- 
cho et Saracenis ibi degentibus 6189 communi- 
cata, hospitibus peregrinorum mandat ut dato 
Bigno hospites suos comprehendant ac vinciant, 
aut si id fieri non possit, occidant. (Postquam 
Franci deliciarum saturi somno se dederunt, ei- 
gnum datur, et eorum alii statim occiduntur alii 
capiuntur, quidam etiam de muris foras desilientes 
evaserunt, Erbebius captus est et in vinculis as- 
servatus. llis ita actis, ameras imperatori per 
internuntios signiflcat se ei favere, οἱ qui ipsius 
rebus insidiati fuissent, eos se perdidisse, ducem- 
que borum captum detinere. 


εἶχε τοῖς Φράγγοις Ἡ ἑδυπάθεια [P. 706] καὶ πρὸς ὕπνους ἐτράπησαν, δοὺς τὸ σύνθηµα ἐπιτίθεται. Καὶ 
oi μὲν τῶν Φράγγων εὖθὺς ἀποσφάττονται, οἱ δὲ κατεσχἰίθησαν, τινὰς δὲ xal ἀπὸ τοῦ τείχους ῥιπτοῖν- 
τες ἑαυτοὺς ἔξω διασωθῆναι ἴσχυσαν. Ἐάλω δὲ xal ὁ Ἐρθέθιος καὶ πεδηθεὶς ἐφυλάττετο. 'O δὶ ἁἀμηρᾶς 
ὁιαπρᾳξάμενος ταῦτα διακτρυκεύεται πρὸς τὸν βασιλέα ὡς τάχα εὔνους [Ov] αὐτῷ καθεστὼς καὶ τοὺς 
ἐπιδουλεύοντας τοῖς αὐτοῦ πράγµασι διαφθείρας xai τὸν τούτων ἀρχηγὸν χκατασχών. Kal τὰ μὲν περὶ τὸν 


Φραγγόπωλον συνηνέχθη ὧδε. 


Οἱ δὶ τῆς Ἕψφας στρατηγοὶ ἀποπεμφθέντε, ὡς — CaterumOrientis duces hoc quo docuimus modo 


ἔμπροσθεν εἴρηται, παρὰ τοῦ βασιλέως δευτέραν 
ἔγνωσαν πεῖραν προσαγαχεῖ», xal δὴ τῷ πρωτοσυγ- 
γέλλῳ Λέοντι τῷ Στραθοσπονδύλῳ προσελθόντες τὰ 
xotvà ὃδ.οικοῦντι τῷ τότε µεσἰτήν ἐς τὸν βασ.λἑα 
τοῦτον προὐθάλλοντο, χαὶ μὴ παρὰ τοὺς ἄλλους 
περιοφθῆναι ἱκέτευον μηδ᾽ ἀτίμως ἀποῤῥιφῆναι, xal 
ἄλλα προθαλλόµενοι δίκαια, τελευταῖον δὲ ἐπαγαγόν- 
τες μτδ᾽ ἄξιον εἶναι τοὺς μὲν πολίτας τῶν βασιλι- 
x&v εὐμοιρῆσαι τιμῶν, µήτε map! ἔπαλξιν στάντας 
µήτε πρὸς πολεµίους διαγωνισαµένους ποτὲ, αὐτοὺς 
δὲ τοὺς ἐκ παίδων προπολεμοῦντας xal ἀγρυπνοῦντας, 
tv' ἀδεῶς οὗτοι καθεύδοιεν, παροραθῆναι xal τῆς 
βασιλικῆς Φφιλοτιµμίας διεκπεσεῖν. "AX οὗτος, στρυ- 
φνὸς ὧν xai δυσπρόσιτος, οὗ µόνον οὐκ. ἐδέξατο ἡπίως 
τὴν προσαγομένην Ἰκεσίαν, ἀλλὰ καὶ μεθ) ὕθρεων 
ἀπεπέμφατο τοὺς Ἱχέτας, ἐχφαυλίσας οὐκ ὀλίγα καὶ 
ἐς ἕκαστον τῶν ἀνδρῶν. Οἱ δὲ καὶ δεύτερον Ίδη 
παρῳνημένοι, πᾶσαν ἑλπίδα ἀποσεισάμενοι ἐσφάδα- 
ζον καὶ διεπρἰοντο τῷ θυμῷ. Καὶ κατ ἀρχὰς uiv, 
to, πη ἕχαστος ἔτυχεν, liv ταῖς ὁμιλίαις ὑποτονθορύ- 
ζοντες ἑλοιδοροῦντο τῷ βασιλεῖ, καὶ μὴ πράως ἐνεγ- 
κεῖν ἕχαστον παρεκάλουν ἑκάστην παροινίαν, ἀλλὰ 
διαναστῆναι παρώρμουν πρὸς δικαίὰν ἐκδίκησιν. 
Ἔπειτα xal ὑφ᾽ ἓν ἐν τῇ Μεγάλῃ γενόµενοι Ἐκκλησίφᾳ, 
xii ὄρχους δόντες καὶ λαθόντες μλ σιωπῆσαι μηδ᾽ 
ἐνασχίσθαι, ἀλλὰ τοὺς ἐἑνυθρίσαντας τιµωρήσασθαι, 


dimissi ab imperatore denuo tentandam rem sta- 
tuerunt.ltaque 8e ad primarium syncellum Leonem 
Strabospondylum conferunt, tunc reipublice gu- 
bernatorem, eoque apud imperatorem intercessore 
uluntur, atque orant ne ipsos ita neglectos atque 
ignominiose abjectos imperator velit. Multieque 
adductis argumentis, id quoque ad extremum pro- 
ponunt, indignum videri cives ab imperatore ho- 
nores consequi, cum ii neque propugnacula tutati 
neque cum hoste congressi unquam sint, se vero, 
qui ab ineunte etate pro ipsis propugnaverint el 
excubarint, ut secure alii dormire possent, pre- 
teriri neque ex imperatoris benignitate ullum per- 
cipere fructum. Verum imperalor, roorosus homo 
adituque difficilis, 6290 non modo non audit be- 
nigne eam deprecationem, sed supplices etiam 
contumeliose dimisit, singulos verbis insectatus. 
At rero hi denuo ignominiis superbe affecti, omni 
excussa spe fremere animoque excandescere. Αο 
principio quidem pro se quisque susurris itnpera- 
tori conviciari,alterque alterum hortari ne contu- 
meliam istam leviter ferat,sedad justam vindictam 
8686 paret. Ροβί in unum collecti cotum in Magno 
Templo, dictis ultro citroque sacramentis non si- 
lentio et otiose tantam perferre indiguitatern, 
sed injurias ulcisci aversati, sunt, adamanti- 








351 


GEORGII CEDRENI 


352 


nisque, quod aiunt, vinculis conspirationem ro- Α δεσμοῖς, 8 Φφασιν, ἁδαμαντίνος Ἰσφαλίσαντυ τὴν 


borarunt. Ambusti sententia erat Bryennium 
quoque in societatem asciscendum, qui ad hoc 
institutum plurimum afferre momenti posset, nu- 
ineroso prefectus exercitui Macedonico. Atque is 
tentatus facillime assensit. Proinde in deliberatio- 
nem venit cui imperium, re ex animi sententia 
guccedente, deferretur.Idem prorsus ot nibus con- 
juratis visum, Ambusto id deberi,etate,fortitudine 
et peritia czeteris prestanti. Verum hic onus illud 
excutere cupiens, compendio verborum multitudi- 
nem sustulit.Surgens enim illico Romanorum im- 
peratorem designavit magistrum Isaacium Comne- 
num, auctorque reliquis fuit idem ut facerent.Hoc 
modo cum se mutuo devinxissent, ac quantum res 
ferebat institutum 64238 roborassent, accepto ab 
imperatore commeatu domum quivis suam, ut 
putabatur, discesserunt. 


jam et Bryennius rebus suis ex arbitrio impera- 
toris constitutis in Orientem abibat. Comitabatur 
euin patricius Joannes Opsaras,missus ab impera- 
tore cum auro,ut militibus stipendia 'numeraret. 
Cum pervenissent in supinam quamdam planitiem 
in Orientali provincia, Cappadocibus Bryennius 
peadere coepit que ex liberalitate imperatoris debe- 
baptur. Ibi cum plura dari juberet quam impera- 
tor mandaverat,adversarium habuit Opsaram, non 
audere se dicentem quidquam addere injussu impe- 
ratoris. Cumque DBryennius eum quiescere οἱ omis- 
sis verbis suum mandatum exsequi juberet, 8ο 
Opsaras ferocius repugnaret, ira infllammatus 
Bryennius a sella prosiluit et Opsaram pugnis ceci- 
dit, tandemque crinibus et barba correptum humi 
prostravit, et vinculis injectia in suo tentorio as- 
servavit. Ipse aurum imperatorium accepit ac ati- 
pendia distribuit, augens ea pro suo arbitrio. In 
propinquo castra tum forte habebat Lycanthes pa- 
tricius,Lycaonibus et Pisidis prefectus.Is de male 
tractato Opsara nuntio accepto, suspicatus,id quod 
probabile eret, rem eam ad tyrannidis affectatio- 
nem spectare, ignarus quippe consilii a ducibus 
orientalibus initi, duas orientales legiones 633 ar- 
mat, Michaelumque imperatorem celebrans tento- 
rium Bryennii capit, Bryennium vincit, eumque in 
potestatem Opsare vinculis soluto dedit. Hic eam 


nactus licentiam Bryennio statim occulos effodit,et D 


vinctum ad imperatorem mittit, defectionem ab eo 
tentatam simul exponens.Ipse eo loci commoratur, 
scilicet ut reliquam distributionem conficeret. Has 
sue temeritatis ac pertinacie, ne dicam stolidita- 
tis, poenas dedit Bryennius. At principes viri qui 
in orientali provincia habitabant,preses Romanus 
Durus (nam et is conjurationis erat socius). Burtza, 
Botaneiates,Basilii Argyri filii, et reliqui, cum ha- 
ctenus se continuissent et defectionis initium ali- 
unde exspeciassent, postquam inaudiverunt in 
quam se sua vecordia conjecisset calamitatem 
Bryennius, callide ruputantes eum questione ad- 


ἐπιδουλήν. Τῷ δὲ Κεχαυμένῳ ἐδόκει καὶ τὸν Bpotv- 
viov προσλαθέσθαι συνωµότην, λαοῦ τε πολλοῦ ap- 
χειν τεταγμένον τῶν Μακεδονικῶν ταγμάτων xai 
μέγα µέρος ἔσεσθαι μέλλοντα τοῦ σπουδάσµατος. 
Ὡς δὲ καὶ οὗτος, πείρας αὐτῷ προσενεχθείσης, τα- 
χέως ὑπήκουσε, Λοιπὸν τίνα διεσκοποῦντο εἰς ἔργον 
προχωροῦντος αὐτῶν τοῦ βουλεύματος ἀνειπεῖν βα- 
σιλέα. Καὶ πᾶσιν ἁπλῶς ἐφαίνετο τοῖς συνωµόταις 
ὡς xai γήρᾳ xai ἀνδρίᾳ xai ἐμπειρίᾳ τῶν ἄλλων 
προύχων ὁ Κεκαυμένος ἄξιος εἷς τοῦτο. Ὁ δὲ ἀφ᾿ 
ἑαυτοῦ τὸ βάρος ἀπησείσασθαι σπεύδων συντόμῳφ 
λόγῳ διέλυσε τὰς πολυλογίας" ἀναστὰς γὰρ εὐθέως 
βασιλέα Ῥωμαίων ἀνεῖπε τὸν µάγιστρον Ἰσαάκιον 
τὸν Κομνηνὸν, [P. 797] τοῦτο δὲ αὐτὸ ποιῆσαι καὶ 
τοὺς λοιποὺς παρεσχεύασεν. Οὕτω δὲ καταδεσµή- 
σαντες ἀλλήλους, καὶ τὴν βουλὴν ὡς iv» ἀσφαλισά- 
µενοι, καὶ τῷ ᾖβασιλεῖ προσειπόντες τὰ ἑξιτήρια, 
ἕχαστος οἴχαδε τῷ δοκεῖν ἀπεφοίτησεν. 


"Apt: δὲ καὶ ὁ Βρυέννιος τῶν πραγμάτων αὐτῷ 
καθισταµένων ὥς πη ἐδόχει τῷ βασιλεῖ, διαπερᾷ 
πρὸς τὴν "Ec, ἔχων μεθ ἑαυτοῦ xai τὸν πατρίχιον 
Ἰωάννην τὸν ᾿Οψαρᾶν, ἀπεσταλμένον ἐκ βασιλέως 
μετὰ χρυσίου ig' ᾧ τοῖς στρατιώταις διανεμτθῆναι 
τὸ σιτηρέσιον. Γενόµενος δὲ χατά τινα τόπον ἔπλω- 
μένον xal ὕπτιον ἐν τῷ θέµατι τῶν ᾽Ανατολιχῶν τοῖς 
Καππαλόχαις διένειµε τὴν φιλοφροσύνην, Ἐπαύξων 
δὲ τὰς δόσεις, xal πλείω τῶν τεταγµένων παρέχειν 
χελεύων, ἀντιπίπτοντα εἶχε τὸν Ὀψαρᾶν καὶ μὴ 
ὑπαχούοντα΄ ἔφασκε γὰρ οὗτος μὴ τολμᾷν προσθήκας 
διδόναι τοῖς στρατιώταις, μηδὲν τοῦ βασιλέως περὶ 
τούτου προστάξαντος. "Too δὲ Ἀρυεννίου ἀτρέμας 
ἔχειν εἰπόντος καὶ ποιεῖν σιωπῇ τὸ χεχελευσμένον 
παρεγγυήσαντος, ἀντιτείνοντος δὲ τοῦ ᾿ὈΟψαρᾶ xai 
θρασυνοµένου, ἀναφθεὶς ἐχεῖνος τῷ θυμῷ τοῦ θρόνου 
τε ἁνίσταται xal χονδύλους τούτῳ προστρίθει" τε- 
λευταῖον δὲ καὶ τῶν τριχῶν καὶ τῆς Ὑενειάδος ἀψά- 
µανος καταθάλλει τοῦτον e'c γῆν, xal δεσμὰ περιθεὶς 
ἐν τῇ ἴδίᾳ ἐφρούρει σκηνῇ, αὐτὸς δὶ τὸ βασιλικὸν 
χρυσίον ἀνειληφὼς ἐποεεῖτο τὴν διανομὴν ὡς ἠθού- 
λετο μεθ’ ὑπεροχῶν. "τυχε δὲ τότε παραστρατο- 
πεδύων ἐγγὺς ὁ πατρἰκιος Λυκάνθης, xal τῶν Πι- 
σ,δῶν καὶ Λυκαόνων ἡγούμενος. Οὗτος τὰ ες τὸν 
Ὀψαρᾶν συµθεθηκότα ἀκουτισθεὶς, καὶ τυραννίδος 
ἐπίθεσιν, ὥσπερ ἦν εἰκὸς, τὴν πρᾶξιν ὑπολαθὼν 
(iv γὰρ τῶν τοῖς bore ἄρχουσι βεθουλευµένων ἁμύη- 
τος), καθοπλίσας τὰ δύο τῶν ᾽Ανατολιχῶν τάγµατα 
ἐπιτίθεται τῇ exzviü τοῦ Ἡροεννίου, αὐτοχράτορα τὸν 
Μιχαἡλ εὐφημῶν. Καὶ τοῦτον μὲν δεσμεῖ κατασχὼν, 
ἀπολύει δὲ καὶ τὸν ᾿Οψαρᾶν τῶν δεσμῶν, καὶ τὸν 
Βρυέννιο» αὐτῷ παραδοὺς οὕτως ὡς εἶχε κλοιῶν, 
χρῆσθαι τούτῳ κελεύει ὡς βούλεται. Ὁ δὲ ἀνεθεὶς 
τῆς πίδης xal πράττειν ὃ θέλει χύριος γεγονὼς τοῦ 
μὲν Βρυεννίου εὐθέως ἐξορύττει τοὺς ὀψθαλμοὺς xai 
ἐς βασιλέα τοῦτον δεσμώτην ἐκπέμπει, μηνύσας xai 
τὴν τολμηθεῖσαν ἁποστασίαν * ὁ δὲ προσέµενε τῷ 
τόπῳφ ὡς τάχα τὴν εἲς τὸν λοιπὸν λαὸν διενεργήσων 
διανοµήν. Καὶ à μὲν Βρυέννιος τοιαύτας ἀπέδωχε 
δίχας τῆς ἑαυτοῦ προπετείας καὶ αὐθαδείας, ἵνα μὴ 





353 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


3954 


λέγωμεν dvolac* ot δὲ κατὰ τὸ θέµα τῶν ᾿Ανατολικῶν À hibita conspirationem indicaturum et rem ejus so. 


τὰς ο᾿χήσεις ἔχοντες ἄρχοντες, ὁ πρόοδρος ᾿Ῥωμανὸς 
ὁ Σκληρὸς (ἦν γὰρ οὐδ᾽ αὐτὸς ἔξω τῶν ὁμωμοκότων), 
$ Βούρτζης, ὁ Βοτανειάτης, οἱ Βασιλείου τοῦ ᾿Αργυ- 
209 παῖδες καὶ ὁ λοιπὸς ὅμιλος, τέως μὲν ἦσαν fjps- 
αηῶντες xal ἀρχὴν ἀποστασίας ἀλλαχόθεν προσμέ- 
νουτες ἐπεὶ δὲ ἐπύθοντο τὰ κατὰ τὸν Βρυεννιον, 
,P. 798] xai οἷαις ἑαυτὸν οὔτος φρενοθλαθῶς καθ- 
βπέθαλε τύχαις, ἐντρεχῶς λνγισάµενοι ὡς ἑταζόμενος 
οὖτος ἀποφήνειε τὴν συνωµοσίαν καὶ οὐκ εἰς χαλὸν 
τοῖς συνωµόταις τὸ τέλος ἐπενεχθήσεται, ἄραντες 


ciis male cessuram,' universi in Paphlagoniam Ca- 
stamonem(sio appellabatur domus Isaacvii Comneni) 
se conferunt ; cumque ipsum quoque adhuc quie- 
scentem deprehenderent, excitant vel invitum, ac 
cum eo veniunt ad Gunaria, qui est locus planus 
atque amplus. Eo convocatis qui in vicinia erant 
623 militibus,etiam sponte eua multis eo cognito 
res novas agitari confluentibus, omnium consensu 
Isaacium Comnenum imperatorem salutant, die 8 
Judii mensis, indictione 10, anno mundi 6565. 


ἅπαντες ἀπέρχονται ἐν Παφλαγονίᾳ κατὰ τὴν Κασταμόνα’ οἴχος δὲ ἡ Κασταμὼν τοῦ σαακίου µαγίστρου τοῦ 
Κομνηνοῦ. Καταλαθόντες δὲ καὶ αὐτὸν ἠρεμοῦντα ἔτι ἀνιστῶσι xal ἄκοντα, xal ἔρχονται μετ) αὐτοῦ κατά τινα 
τόπον ὁμαλὸν xal πλάτος ἱκανὸν ἔχοντα Γουνάρια ὁ τόπος χατονομάζεῖαι. Κάχεῖσε τοὺς πλησιοχώρους ἀθροί- 
σαντες στρατιώτας, καὶ τοὺς ὅσοι πυθόµενοε τὴν Χίνησιν ἐθελονταὶ παρεγένοντο, μετὰ πάντων αὐτῶν ἀναγορεύ- 
ουσι τοῦτον αὐτοκράτορα βασιλέα Ῥωμαίων, ὀγδόην ἄγοντος τότό τοῦ ᾿Ιουνίου μηνὸς, τῆς v ἰνδικτιῶνος τοῦ 


σοξε ἔτους. 


᾿Αναγορευθεὶς δὲ βασιλεὺς, στρατοπεδοίαν ὀχυρὰν DB 


πηξάµενος, προσέµενε τῷ τόπῳ, ἐκδεχόμενος ἀθροι- 
σθῆναι χαὶ τοὺς λοιποὺς, ὁπόσοι µετεσχήχασι τῆς 
συνωμοσίας. Πλέον δὲ αὐτὸν χχρτερεῖν ἀνέπειθε xal 
μὲ προεξάλλεσθαι ἡ τοῦ Κεκχυµένου βραδύτης' 
ὁ,ασκοπουμένῳ γὰρ αὐτῷ xal τὸ αἵτιον ζητοῦντι 
τῆς βραδυτῆτος ἄγγελός τις ἐκ τῆς Ἐψφας ἐλθὼν 
ἀπήγγειλεν ὡς μεταμεληθεὶς ἐκεῖνος τῶν τε δοθέντων 
ὄρχων ἠλόγησε καὶ τὰ βασιλέως φρονεῖ xal λαὸν 
ἄθροιζει ἐφ᾽ ᾧ τοῖς ἀνταίρουςιν ἐπιθήσεσθαι, Λύτη 
δὲ d, ἀγγελία οὐκ εις μικρὰν ἀγωνίαν xal ταραχὴν 
ἐέδαλε τοὺς περὶ τὸν Κομνηνὸν, el μέλλοιεν ἕξειν 
τοιαῦτον ἐχθρὸν κατὰ νώτων' διὸ xal ἑκαρτέρουν 
ἐν τῷ χάρακι μαβεῖν τὴν ἀλήθειαν ὁριγνώμενοι. 
Ἁλλ' ol μὲν ἦσαν ἐν τούτοις, ὁ δὲ Κεχαυμένος ἔμεινε 
τὴν οἰκείαν Ὑνώμην Φφυλάττων τοῖς συνωµύόταις 
ἐπεῖχε Ok ἑαυτὸν xai ἑθράδυνε διὰ τοικύτην αἰτίαν. 
Ὅτε τῆς βασιλίδος ἐξελθὼν ἀπενόστει ἐπ᾽ οἴκου, 
Ἱτνόμενος ἐν Νιχοµηδείᾳ καὶ ταχυδρόµῳ συναντήσας 
βασιλικῷ µηνύει δι’ αὐτοῦ τῷ λογοθέτῃ τοῦ δρόµου 
Νικήτᾳ τῷ Ἑυλινίτῃ, δι ἀφελῶν xal στρατιωτικῶν 
ῥημάτων « Ὡς οἶδα, ὦ ἀδελφὲ, ὁ σὸς χύριος καὶ 
βασιλεὺς παρ) οὐδὲν λογισάμενος τὸν Κομνηνὸν xal 
iub, καὶ τὰς δεήσεις ἡμῶν ἀποπεμψάμενος, ἀτίμως 
im" o"xoo ἀπέπεμφεν. "AXI ἴσθι ὅτι ἡμεῖς ἄπιμεν, 
Ὁ δὲ ἅμα co, et ἀπαρέσκεσθε τῇ ἡμετέρᾳ ὑποχω- 
βήσει, ὑποστρέφαι xal Xxovtac εἲς τοὐπίσω παρα- 
σκευάσατε, ἀποστείλαντες δύναμιν . Καὶ ταῦτα μὲν 
εἰπὼν τῷ ταγυδρόμῳ τῆς πορείας συντονώτερον 
εἴχετο" ἐπειδὴ δὲ ο”χαδε γένοιτο καὶ ὁ Κομνηνὸς 
ἠρέμει ὡς τάχα μηδὲν µετέχων τοῦ ἔργου , εἲς 
ὑῤῥωδίαν ἐνέπιπτε, καὶ δείµατα αὐτὸν ἑτάραττε 
δεδιότα µή πως ὁ Κομνηνὸς καὶ ol. τής συνωμοσίας 
ἔτηχοι ἑτέρου Ὑενόµενοι σκοποῦ σιγῇ βουληθῶσι 
κχλόψαι τὴν ἐπιθουλὴν, καὶ μόνος αὐτὸς εὐθύνας 
χομίσηται τῆς ἀποστασίας ὡς ἤδη καταφανῆ ἑαυτὸν 
θες διὰ τοῦ μηνύματος, Καὶ ἐσκέπτετο xal ἐμελέτα 
πῶς xai τίνα τρόπον ἑαυτῷ περιποιήσεται τὴν 
ἀσφάλειαν' [Ῥ. 799] οὔτε γὰρ δύναμιν προηυτρε- 
π'αμένην εἶχεν, οὔτε dj προσοῦσα ἱκανὴ ἑδόχει ἀντι- 
παρατάττεσθαι βασιλεῖ 'Ῥωμαίων, τὸ πλέον δ᾽ ὃτι 
μηδὲ χοινολογησάµενος τοῖς ἐπιχωρίοις στρατεύµα. 


Imperator creatus castris communitis eo loco 
permansit, reliquorum etiam conjurationis popu- 
larium exspectans adventum.Ne autem citius pro- 
Biliret, sed moram perferret, maxime eum tarditas 
Ambusti movit. Cujus de causa cum secum dispu- 
taret, venit quidam ex Oriente nuntius, indicans 
eum mutata sententia et jurejurandu spreto, atra- 
tiotici rebus studere, exercitumque contrahere ad 
detellandum adversarios. Hec res non levem  sol- 
licitudinem atque perturbationem attulit Comneno, 
talem hostem a tergo habere intelligenti fore peri- 
culosissimum. Itaque se castris contiauit, dum 
certi aliquid cognosceret. Ceterum Ambusto,tam- 
elsi in eadem sententia perstabat, causa cunctandi 
heec fuit Quo tempore Byzantio domum proficisce- 


C batur, Nicomedis in cursorem imperatorium inci- 


derai, atque hunc Nicete Xylinite dromi logo- 
thetz simplicibus ac militaribus verbis hec jusse- 
rat indicare: « Quantum video, frater, dominus 
tuus imperator Comnenum et me pro nihilo puta- 
vit, 624 nostrisque petitionibus contumeliose 
rejectis domum nos dimisit. Scito ergo nos abire. 
Ille autem et tu, si improbatis nostrum discessum, 
nos missis copiis vel invitos retrahite. » Hiec cum 
dixisset tabellario, iter institutum intentius est 
prosecutus. Postquam domum venit et Comnenum 
quiescere sensit, perinde ac si nihil ei cum hoo 
negotio rei esset, haud leviter vereri ao metuere 
ccpit ne Comnenus et reliqui mutata sententia 
silentio supprimere vellent conjurationem, itaque 
ipse solus defectionis poenas lueret,ut qui seipsum 
jam isto ad logothetam mandato prodidisset. Ita- 
que circumspiciebat 8ο meditabaturquonam modo 
se ipsum tutum redderet. Nau neque paratum ha- 
bebat exercitum ; et quos secum habebat, non vi- 
debanLur eufflcere ad bellum conira imperatorem 
gerendum, maxime quod cuui exercitibus istarum 
regionum nondum collocutus fuerat,neque consta- 
bat utrum ei-se illi essent daturi. Eapropter ces- 
gabat, et iia qui non satis consilia ipsius asseque- 
bantur, tergiversari videbatur. Et erant iis locis 
in hibernis due Francice legiones ac una Ros- 





955 - 


GEURGII CEDRENI 


356 


Bica :de quibus magna eum tenebat sollicitudo,ne A σιν ἦν, μηδὲ πληροφορίαν ἐσχηκὼς sl προσδεχθήσε- 


iis conjuratio suboleret ab iisque comprehensus 
imperatori mitteretur. Hec ergo omnia Ambustus 
meíuens, tantisper dum se in tulo collocasset, 
6*5 rem differebat.Jam autem negolium aggres- 
surus primo omnium conspirati»nem famulis co- 
gnatisque suis detegit ; et jam agnime virorum οἱς- 
citer mille stipatus, exinde etiam eorura animos 
quihus minus certo fidebat tentavit, 'singulatim 
principio nobiliores ejus loci periclitans, deinde 
paulatim fortiores ac bellicosiores. Quibus in 
suam sententiam pertractis, postea ,multitudinem 
quoque sibi conciliare aggressus est. Etenim litte- 
ras finxit quibus ab imperatore juberetur, acceptis 
tribus sociorum et duabus [Coloniensium ac Chal- 
dorum legionibus, advecsus Samuchum proficisci. 
Has quinque legiones in campum ad Nicopolin 
convenire jussit, atque hac est usus in iis sibi ob- 
stringendis arte. Singulis diebus adnumium fin- 
. gens summo mane eques exibat ; ac procul ab aliis 
subsistens primo ducem ad se vocabat, eique suo 
instituto exposito ostendebat aut. moriendum aut 
&ssentiendum esse, deinde singulatim ordines eo- 
dem modo 80 conditione ; atque hoc pacto oiunes 
etiam invitos ad sacramentum dicendum sibi ad- 
egit. Primo Romanas legiones duas, deinde dome- 
Slicas, postea etiam peregrinas tentavit. Quibus 
ipsis quoque facile perculsis juramentoque obstri- 
ctis, jam metu vacuus, collectis 6226 Sebastenis, 
Melitenis,Tephricanisreliquisque Armeniis ducibus 
&c militibus, iter est ingressus, nuntio ad Comne- 
num premisso, sua se recte composuisse, jamque 
cum validis co»iis adventare. His auditis Comne- 
nue, qui hactenus timidus fuerat atque pavidus, 
animum recepit boc viso estque factus audacior: 
&dventum tamen Ambusti exspectavit.Is in itinere 
Armeniacam etiam legionem,quamquam nolentem, 
gui juris fecit, provincie principibus partim ultro 
se ei adjungentibus,partim hoc ut facerent coactis. 
Atque itineribus magais ad Comnenum venit. 
Comnenus omnia jam sua extra periculum esse 
arbitrans, uxorem et theeaurum Joanni fratri suo 
germano tradit, Pemolissamque amandat, quod est 
rupi insitum castellum ad ripam Halis Fuvii. !pse 
cum universo exercitu Sangarium amnem trans- 
gressus, faustis acclamationibus et gratulationibus 


ται. Kal διὰ τοῦτο Ίργει, καὶ ἀναδύεσθαι ἐλόχει 
τοῖς μὴ καλῶς ἐσοοχασμένοις τῶν κατ’ αὐτόν'. "Exo - 
χον γὰρ τῷ τότε καιρῷ δύο τάγµατα Φραγγικὰ χα) 
Ῥωσικὸν ἓν ἐπιχωριάζοντα τῷ t^m. πρὸς παβαχει- 
μασίαν περὶ Gv πλέον ἐφρόντιζεν, Ίνα μὴ συναι- 
σθήσεως γενομένης συλλἠφθεὶς ὑπ αὐτῶν ἐκπεμφθειτ, 
τῷ βασιλεϊ. Ταῦτα πάντα δεδοικὼς ἐπεῖχεν αὐτὸν 
μέχρις ἂν ἀσφάλειαν περιποιήσηται ἑαυτῷ. δη δὲ 
μέλλων ἐπιχειρεῖν τῷ ἕργῳ, καὶ ἑαυτοῦ θερά- 
πουσι xal συγγενέσι πρότερον τὶν ἐπιθουλὲν dva 
καλύψαςς xai δη χεῖρα περὶ αὐτὸν συστησάµενος 
ἀνλρῶν χιλίων, λοιπὸν καὶ τῶν οὗ ivo βεθαίων 
ἀποπε.ρᾶσθαι ἤρχετο, καθ ἕνα μὲν πρότερον τῶν 
ἐπισημοτέρων τοῦ τόπου ἁπτόμενος, εἶτα καὶ κατὰ 
μικρὸν τῶν γενναιοτέρων καὶ τῶν στρατιωτιχωτέρων 
ἀποπειρώμενος. Ἐπεὶ δὲ ἠδυνήθη τέως τοὺς ἔπιση - 
µοτέρους πρὸς ἑαυτὸν ἐπισπάσασθαι, λοιπὸν ἔρξατο 
xai τοῖς πλήθεσι παρέχειν πεῖραν γράμματα γὰρ 
πλασάμενος βασιλικὰ ὡς εἴη προστεταγμένον αὐτῷ 
ἀνειληφότι τὰ τῶν συμμάχων vola τάγματα καὶ τοὺς 
δύο τῶν τε Κο) ωνειατῶν καὶ τῶν Χαλδίων ἀνελθεῖν 
κατὰ τοῦ Σαμοὺχ, xal τὰ πέντε ταῦτα xarà τὴν 
πεδιάδα τῆς Νικηπόλεως ἀθροισθῆναι χελεύσας, οὕτω 
την πεῖραν προσήγαγεν ἐφ᾽ ἑκάστῃ γὰρ ἡμέρᾳ 
ἀδνούμιον (49) πλαττόμενος, πρωΐθεν ἐξιππαζόμενος 
καὶ πόῤῥω τῶν ἄλλων ἀφιστῶν, πρῶτον μὲν ἐκάλει 
τὸ» ἡγεμόνα xai τὴν βουλὴν ἀνεκάλυπτεν, ὡς ἀνάγκη 
τοῖν δυοῖν θάτερον πρᾶξαι, fj συνθέσθαι τοῖς παρ᾽ 
αὐτοῦ λεγομένοις Ἡ τῆς κεφαλῆς ἀφαίρεσιν ὑποστή- 
σεσθαι, εἶτα τάξιν µίαν ἐκάλει xal πάλιν ἄλλην, καὶ 
τὸν Ίσον τρόπον ποιῶν πάντας xal ἄκοντας ὥρκισε. 
Καὶ πρῶτον μὲὶν ὑπηγάχεο τὰ δύο Ρωμαϊκὰ 
τάγµατα , μετ ἐχεῖνα δὲ καὶ τοὺς οἴκείους (50), 
ἔπειτα καὶ τοῖς ἐξ ἐθνῶν προσήγαγε τὰς προσθολάς. 
'Ῥᾳδίως δὲ τούτους καταπληξάμενος καὶ ὄρχῳ ἆμπε- 
δωσάµενος xai ἤδη ἐ, τῷ ἀφόδῳ γενόμενος, τοὺς 
Σεθαστηνοὺς καὶ tobc Μελιτηνοὺς καὶ τοὺς ix τῆς 
Τεφρικῆς xal τῶν λοιπῶν )Αρμενίων ἄρχοντας xai 
στρατιώτας συναθροίσας Έψατο τῆς πορείας, προάγ- 
γελον στείλας πρὸς τὸν Kopvnvóv, ὡς εἶη τε τὰ 
κατ αὐτὸν εὖ διαθεὶς, xai ὡς ἤδη κάτεισι μετὰ 
βαρείας δυνάµεως' Abra: δὲ αἱ ἀγγελίαι θυµηδίας 
τε καὶ λήματος ἐμπιπλῶσι τὸν Κομνηνὸν, καὶ ἕως 
ἐκείνου ἀτολμότατος καὶ κατεπτηχὼς ὑπάρχων 
τολµηρότερος ἀπ᾿ ἐκείνου xal θαῤῥαλεώτερος γίνε- 


celebratus, lento incessu ad Niceeam tendit. Nove- D ται. Ὅμως προσέµενε τὴν ἐκείνου παρουσίαν. 'O 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(49) Quid hoe vocabuli sit, quidve rei signiíücet, 
nondnmdidici. Xvt.' Αδνούμιον descriptio militum 8 
tribunis, exercitus duce,vel quandoque ab ipso im- 
peratore facienda :illi vero exoflicto attendebat ὁ µέ- 
γας ἀδνουμιαστής, magnus adnumerator, cujua 
per se vices hic exsequitur imperator. Goan. 

(50) Forte qui ex ea provincia scripti milita- 
bant. Peregrinas autem intelligo Gallicas duas et 
Rossicam; ipse ἐξ ἐθνῶν vocat. Quod paulo est 
sequitur, antequam Comneniani cum imperatoriis 
pugnarent,mutua inter 608 fuisse agitata colloquia 
et alteros ab alteris vicissim ad defectionem solli- 
citatos, non absurde adnotavit librarius, alienum 


esse hoo a congressibus militum.Verba ejua sunt: 
ἸΑνοίκεια ταῦτα ταῖς τῶν στρατιωτῶν συντυ- 
pes Et sane videntur multo justius talia repre- 

endi quam Glauci cum Diomede colloquium illud. 
Sed nos hic adnotandi finem facimus. Cetera ex 
lectione et comparatione aliorum scriptorum 
repelat lector : nos enim neque voluimus neque 
potuimus omnia persequi. Et qu& preterea de re- 
bus imperii Cpolitani habemus, suo tempore (Deo 
volente) evulgabimus, ut doctiuribus simul atque 
indoctioribus laborem ist& conquirendi scrutaudi- 
que minuamus, ac nonnulla eliam que adhuc nos 
fugerunt venati proponamus. Xvr. 


391 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


358 


δὲ ἐν τῷ χατιέναι καὶ τὸ τάγμα τῶν ᾽Αρμενιαχῶν À rat enim, si hac urbe potiretur, se ad incerta for- 


xxi axov ὑπαγαγόμενος xai τοὺς τοῦ θέματος χορυ- 
οχίους, οὓς μὲν ἑχόντας οὕς δὲ ἄκοντας, καὶ τὴν 
τορείαν Επιτείνας, ἐλθὼν ἑνοῦται τῷ Κομνηνῷ. 
Τότε οὖν ἐχεῖνος ἐν τῷ ἀσφαλεῖ τὰ κατ αὐτὸν εἶναι 
νλαΐσας, [P. 800] τὴν μὲν γυναῖκα xai ὃν εἶχε 
τοῦτον Ἰωάννῃ τῷ αὐταδέλφῳ παραδοὺς ἐκπέμπει 
πρὺς τὸ φβρούριον τὴν Ἡημόλισσαν (πέτρα δὲ $ 1in- 
µόλισσα παρὰ τὸ χεῖλος χειµένη τοῦ "Άλυος ποτα- 
193), αὐτὸς δὲ ἄρας μετὰ παντὸς τοῦ στρατοῦ, xai 
τὸν Σαγγάριον περαιωθεὶς ποταμὸν, ἀπήρχετο σχολῇ 
καὶ βάδην πρὸς Νίχαιαν, ὑμνούμενός τε καὶ ἀνευ- 
οτµούμενος ^ ἐγνώκει γὰρ ταύτην παραστησάµενος 


tune ea pro receptaculo uti posse ; et tempus con- 
cedebat exercitibus ac ducibus imperatori adhuc 
fidem servantibus ea urbe excedendi. Etenim co- 
gnito adventu Comneni, qui Nicee 697 erant 
duces atque milites, urbe relicta, milites dilapsi 
domum quisquis suam se receperunt, do uxoribus, 
liberis aliisque charissimis rebus solliciti : duceg 
&ad imperatorem discesserunt, nuptium ei de ad- - 
venlu Comneni aífferentes. Hi erant Lychantes 
orientalium dux copiarum, Theophylactus Mania- 
ces et Phyemius lberus, Charsianitarum phalangis 
duces, multique alii non admodum illustres. 


ὀρμητήριον ἔχειν πρὸς τὰ εῆς τύχης ἀθούλητα καὶ οὕτως ἐπὶ τὰ πρόσω χωρεῖν. ᾿Βδίδου δὲ καὶ καιρὸν ἀναχιυρή- 
σεως τοῖς στρατεύµασι xal τοῖς στρατηγοῖς τοῖς ὅσοι πίστιν ἐτήρουν τῷ βασιλεῖ. Καὶ γὰρ δἡ καὶ µαθόντες οὗτοι 
τὶν πρὸς Νίχαιαν ἔλευσιν αὐτοῦ ὑπεχώρου ἑρέμα xal διελύοντο, ol μὲν στοατιῶται οἴκαδε ἕκαστος ἀπιὼν ola 
περὶ γυναικός καὶ παίδων καὶ τῶν ἄλλων δεδιὼς ἀναγκαιοτάτων" οἱ δὲ στρατηγοὶ ἀπῄεσαν πρὸς βασιλέα, ἄγγελοι 
τῆς ἀφίξεως τοῦ Κομνηνοῦ τούτῳ γινόµενοι. σαν δὲ Λυχκάνθης τε Ó τῶν ᾿᾽Ανατολικῶν κατάρχων ταγμάτων, 
θεοφύλακτος ὁ Μανιάκης xai Ηνυέμιος ἳ Ἴθδηρ τῆς φάλαγγος τῶν Χαρσιανιτῶν ἡγεμονεύοντες, καὶ ἄλλοι πολλοὶ 


οὗ λίαν ἔχοντες τὸ ἐπίσημον. 


Ἠδη δὲ xal ὁ βασιλεὺς γνωσθείσης αὐτῷ τῆς &ro- B 


στασίας , «αἱ ὅτιπερ dj πᾶσα ἕψα “ΡῬωμαὶκὴ χεὶρ 
πλὴν ὀλίγων κεκίνηται κατ᾿ αὐτοῦ, πρέσθεις μὲν 
περὶ εἰρήνης οὖκ ἐδοχίμαζε πέµπειν, ἀρχὴν δὲ τῆς 
ἀποατασίας ἔτι ἐχούσης xal φλεγμονὴν τῶν πρα- 
Ἱμάτων πηὐτρεπίζετο xal αὐτὸς, xal πρὸς ἁντιπα- 
ράταξιν τὸν ἑνόντα τρόπον ὠπλίζετο, Μεταστειλά- 
µενος γὰρ τὰς δυτικὰς ἁπάσας δυνάµεις, καὶ ἄρχειν 
τούτων ἀπὸ τῷν Μαχεδόνων τάξας τοὺς ἐκ γένους 
λαμπροῦ καὶ ix προηγησαµένων ἁἀριστευμάτων 
εὐδοχίμους φανέντας, ἀξιώμασί τε καὶ δώροις καὶ 
ῥιανομαῖς ὙΧρηµάτων Ἀἀφθόνως φιλοφρονησάμενος 
x2: τοὺς ἡγεμόνας xai τοὺς στρατιώτας, τὰ παρα- 
πλήσια δὲ ποιήσας καὶ πρὸς τὰ μὴ συναπχχθἑντα 
tpa τἆγματα τῷ Κομνηνῷ ἤτοι τοὺς ἀνατολικοὺς 
καὶ τοὺς ἐκ τοῦ Χαρσιανοῦ, xal στρατηγὸν αὐτοχρά- 
τα xal ἄρχοντα αὐτῷ πρρθαλοµενος τὸν δοµέστιχον 
τῆς ᾽Ανατολῆς θ.όδωρον,τὸν τῆς βασιλίσσης θεοδώρας 
εὐνοῦχον, παραδοὺς αὐτῷ καὶ συνάρχοντα xal σύμ- 
092Àov, ὡς ἂν ἐν πολλοῖς ἀγωνίσμασι κατηθλη μένον 
ἄνδρα καὶ ἀδελφὸν ὑπᾶρχοντα τῆς γυναικὸς τοῦ 
Κομνηνοῦ, τὸν µμάγιστρον ᾿Ααρὼν, xal Δούκαν, 


Imperator, ut de ea defectione rescivit ac contra 
se fere omnes Romanorum copias coortas audivit, 
legatos de pace mittere noluit, initio rerum nova- : 
rum adhuc omnibus flagrantibus. Itaque ut res in 
presentia ferebant, ipse quoque ad bellum se pa- 
rat. On.nes occidentales copias evocat, iisque Ma- 
cedones duces preficit, genere et rebus gestis il- 
lustres ; et cum duces, tum milites honoribus ac 
largitionibus et congiario demeretur. Eodem modo 
tractat etiam orientales exercitus, qui ad Comne- 
num non defecerant, et Charsianos; iisque impe- 
ratorem preficit domesticum Orientis Theodorum, 
Theodore Auguste eunuchum, 638 adjuncto ei 
collega ac consiliario Aarone Duca magistro, fratre 
uxoris Comneni, viro multis certaminibus exercita- 
to. Hos ergo duos cum copiis mittit adversus Com- 
nenum, iique & Chrysopoli trajeceruntf et Nicome- 
diam venerunt, inde missis qui Sangarii pontem 
dejiciant, ne facile accedere posset Comnenus, sod 
circuitu uti coactus non falleret. Hinc ad Sopho- 
nem montem progrediuntur, 8o positis ibi munitis- 
que castris bello se parant. 


ἐχπέμπει πρὸς ἀντιπαράταξιν τῷ Κομνηνῷ. ᾿Αναλαθόντες οὖν οὗτοι οἱ δύο τὰς ἐἱρημένας δυνάµεις, xal διὰ τῆς 
ἀντιπόρθμου τῇ πόλει Χρυσουπόλεως περαιωθέντες, ἀπῆλθον iv Νικομηδεία. ᾿Εκεῖσέ τε γενόµενοι πέµψαντες xa- 
θαιροῦαι τὴν τοῦ Σαγγάρεως ποταμοῦ γέφυραν, ὅπως μὴ εὔχολος εἴη τῷ Κομνηνῷ ἡ εἷς αὐτοὺς ἔφοδος, ἀλλὰ 
tà περιὃδου γινοµένη μὴ λανθάνῃ. Ἐκεῖθέν τε ἀπαναστάντες ἀνΏλθον sl τὸ ὄρος τὸν Σόφωνα, κἀχεῖσε τρατο- 
πεδείαν πηξάμενοι ὀχυρὰν τὰ ἐς τὸν πόλεμον ἐξηρτύοντο. 


Καὶ ὁ Κομνηνὸς δὲ ἀπανταχοῦ σκοποὺς ἐκπέμπων 
x2! κατοπτῆρας, [Ρ. 801] ὥστε μηδὲν τῶν γινοµέ- 
v'ow ἀγνοηθῆναι αὐτῷ, ἐπείπερ ἔμαθε τὰς ἀκρωρείας 
1^) Σόφωνος ἤδη κατασχεῖν τοὺς περὶ τὸν δοµέστι- 
x9» καὶ αὐτὸς ταχυπορήσας καταλαμθάνει τὴν 
Νίκαιαν. Καὶ ταύτης ἐξ ἐφόδου κύριος γεγονὼς, καὶ 
ὅσαπερ slye χρήματα iv αὐτῇῃ ἀποθεὶς καὶ τὰ πε- 
(tà τῆς ἀποσχευῆς, xal ἀσφαλισάμενος, πήγνυται 
παρεμβολὴν κατὰ τὸ ἀρκτῷον µέρος τῆς πόλεῶς 
Νικαίας. 6507 ἀπό σταδίων δώδεχα, χἀκεῖσε αὐλίζε- 
vr. Εξερχόμενοι οὖν ἀφ᾿ ἕκατερων τῶν στρατοπέ- 
ὃν ἐπ) γορτολογίαν ol τε τοῦ Κομνηνοῦ στρατιῶται 


Comnenus autem, qui in omnes partes dimis- 
sis exploratoribus nihil eorum quee flebant igno- 
rabat, cum renuntiaretur domesticum cum suis 
jam radices Sophonis occupasse, celeriter profe- 
ctus Niceam primo aditu occupat, ibique depo- 


D sitis opibus suis atque superfluis impedimentis, 


urbe ea presidio munita, castra metatus est ad 
septentrionalem Nices partem, 12 fere ab urbe 
stadiis. Cum ab utraque parte milites e castris 
pabulatum processissent alterique in alteros inci- 
dissent, ut erant gentiles cognati amicique inter 
se, hortati sunt imperatorii (Οοπιποπίο ut ad 


359 


GEORGII CEDRENI 


360 


6430 imperatorem & Comneno deflcerent tyranno À καὶ οἱ τοῦ ἀντιθέτου µέρους, καὶ ἀλλήλους ἐπιμιγνύ- 


ac perduelle, neque ob unius hominis cupiditatem 
eo 89 darent uhi paulo post exauctorati ac fortu- 
nis eversi, etiam de amittendis oculis essent peri- 
clitaturi. Contra Commenii imperatoriis suadebant 
ut ab eo qui nomen solum imperatoris gereret, 
homo alioqui putidus et delirus senex atque inuti- 
lis, et qui & spadonibus regeretur, transirent ad 
Comnenum, virum bello clarum et gestis imperiis 
illustrem; ob que universa Romanorum vis in 
ipsum, veluti a cireulo ad unum punctum omnes 
linee unanimi et constanti voluntate confluxissent. 
Neutri tathen alteros permoverunt. Atque fiebat 
hoc dedita opera utrinque ducibus eos mittentibus 
qui ad talia cclloquia tractanda erant idonei, ut 
oratione ad se alteros attraherent. Tentatis alii 
quandiu utrinque animis, et nemine assentiente, 
Comnenus interim suos quam parcissime lignatum 
pabulatumque ire jubet,neque procul a castris dis- 
cedere. Hoc domesticus et precipue Macedones 
pre metu fleri opinati prelio decernendum sta- 
tuunt.Quibus cum reliqui vel inviti obtemperarent, 
castra imperatorii transferunt ad Petroam, qui lo- 
cus a 640 castris hostium aberat 15 fere stadiis. 
Cum adversi exercitus ita iu propinquo essent et 
a ducibus pugoandi facultatem poscerent, Comne- 
nus suis obsequens educit aciemque instruit, et 
sinistro cornui ÁAmbustum, dextro Romanum Du- 
rum preficit, ipse medium tuens. Domesticus quo- 
que et Aaron passi sunt pereuaderi sibi ut ad 
pugnam prodirent aciemque aoiei hostium oppo- 
nerent. Dextrum cornu tenuit Basilius Tracha- 
niota, Occidentis tum ductor, omniumque Macedo- 
num genere, prudentia ac peritia excellentissimus, 
auctoritateque primus. Sin:strum Aaroni manda- 
tum fuit, ducibus Lycantha Pnyemio et Randul- 
pho patricio Franco. Commissum est prelium in 
loco qui Ades, id est orcus, nominatur ab incolis. 
Ibi Aaron dextrum cornu hostium pellit, fusosque 
ad castra usque persequitur, capto Romano Duro. 
Quod nisi eum nimia cautio & diripiendis castris 
hostium abstinuisset, utique integra fuisset potius 
victoria, jam Comneno etiam concusso et fuga 
Niceam petere cogitante. At Ambustus tusis qui 
ipsi erant oppositi, ab insequendo 681 nequaquam 
destitit, sed ad oastra hostilia usque delatus per- 
rupto vallo penetravit, tentoria direptu gladiis dis- 
cidit, et in terram dejecit. Id eminus conspectum 
(erant enim castra loco edito) Comnenum cum suis 
audacia implevit,et qui ab Aarone stabant, metu.lta- 
que et illi clamorem sustulerunt alacres et hi fugam 
fecerunt. Cecidit in pugna & parte imperatoris ma- 
gna multitudo, Macedonum presertim, non milites 
modo sed duces etiam, Maurocatacalo, Phyemius 
Catzamuntes aliique non pauci. Capti multo plures. 


D 


µενοι ofa. ὀμόφυλοι xal συγγενεῖς καὶ φίλοι, προ- 
ετρέποντ, ἀλλήλους, οἱ μὲν τὰ βασιλέως φρονοῦντες 
τὸν Κομνηνὸν καταλιπεῖν παρακαλοῦντες, τΌραννον 
ἄνδρα καὶ ἁἀποστάτην, xai τῷ βασιλεῖ προσχωρᾶσα:, 
xai μὴ δι ἐπιθυμίαν καὶ ὄρεξιν ἑνὸς ἀνδρὸς ἐς το- 
σοῦτον κίνδυνον ἐλθεῖν ὥστε μετὰ μικρὸν μὴ µόνον 
ἔκπτωσιν στρατιᾶς καὶ περιουσίας ὑποστῆναι, ἀλλὰ 
xai αὐτὸ τὸ γλυκύτατον ἀποθαλεῖν κινδυνεῦσαι τῶν 
ὁμμάτων φέγγος, ἐκείνων δὲ πάλιν καταλιπεῖν παρ- 
αινούντων τὸν βασιλέα, ὄνομα µόνον ἔχοντα βασι- 
λέως, τἆλλα ἄνδρα σαπρὸν καὶ κρονόλτρον (51) xai 
ἀχρεῖον, ὑπὸ εὐνούχων ἀρχόμενον, xal προσρυῆναι 
τῷ Kopvrvip, ἀ,δρὶ κατὰ χεῖρα γενναίῳ xai λαμπρῷ 
καὶ διαφανεῖ τοῖς προηγησαµένοις στρατηγήµασιν, 
ἐφ d πᾶσα dj τῶν Ῥωμαίων ἰσχὺς ὥσπερ ἐκ χύχλου 
γραμμαὶ πρὸς αὐτὸν ὡς εἲς τι σημεῖον νενεύχασιν 
ἐν ἴσῳ καὶ ἀπαραλλάκτῳ βουλήματι, ᾽Αλλὰ ταῦτα 
λέγοντες οὐκ ἔπειθον ἀλλήλους. Τοῦτο δὲ ἐγίνετο 
ἐξεπίτηδες, τῶν ἀρχηγῶν ἑκατέρων τῶν στρατευµά- 
των πεµπόντων τινὰς τῶν ἐπιτηδείων εἷς τὸ προ- 
διαλέγεσθαι τοῖς τοῦ ἀντιπάλου στρατεύματος στρα- 
τιώταις καὶ καθόσον οἷον τε τοὺς πειθοµένους ἐφέλ- 
χκεσθαι. Ὡς δὲ ἐπὶ χρόνον τινὰ τὴν διάπειραν ἐποιοῦντο 
καὶ οὐδεὶς προσεῖχε τοῖς λεγομένοις τὸν νοῦν, μετὰ 
πλείστης δὲ φειδοῦς καὶ ὁ Κομνηνὸς τὰς ξυλείας καὶ 
τὰς χορτολογίας ποιεῖσθαι παρτγγύα xal μὴ ποῤῥω 
τῆς στρατοπεδείας ἀφίστασθαι, τότε δὴ οἱ περὶ τὸν 
δοµέστικον, καὶ μᾶλλον οἱ Μακεδόνες, ὑπόπτωσιν 
καὶ δειλίαν εἶναι τὴν ὑποστολὴν οἱηθέντες πολεµι- 
vlov εἶναι ἐδόκουν. Οἷς xal ἄχοντες πεισθέντες 
στρατοπεδεύονται χατὰ τὸν λεγόµενον Πετρόην, οὐ 
πἀνυ πόῤῥω κείµενον τῆς ἑναντίας παρεμθολῆς, 
ἀλλ) ὅσον ἀπὸ σταδίων πεντεκαίδεχα. Οὕτω δὲ τῶν 
δυνάµεων ἔγγιστα γενοµένων ἀλλήλαις, καὶ τοὺς 
στρατηγοὺς Λβιαζοµένων ἐξάγειν καὶ μὴ κωλύειν, 
ἀναπείθεται μὲν ὁ Κομνηνὸς καὶ τὰς οἴχείας ἐκθάλλει 
φάλαγγας καὶ πρὸς παράταξιν ἵστησι, τοῦ μὲν 
εὐωνύμου κἐρατος κατάρχειν προχειρίσας τὸν Κε- 
καυµένον, τὸ δεξιὸν ἔχοντος 'Ῥωμανοῦ τοῦ Σκληροῦ, 
αὐτὸς δὲ dv µέσοις ἑτάττετο, ἀναπείβεται δὲ καὶ ὁ 
δοµέστικος σὺν τῷ ᾿Δαρὼν, xai τὸν οἰκεῖον ἐξαγχ- 
γὼν λαὸν ἀντιμέτωπον ἴστησι τοῖς ἑναντίοις. Toà 
piv οὖν δεξιοῦ χέρως ἄρχων ἦν Βασίλειος ὁ Tapya- 
νιώτης, στρατηλάτης τότε τυγχάνων τῆς Δύσεως καὶ 
πᾶντων τῶν Μακεδόνων ὧν ἐξοχώτατος ὡς xai γένει 
καὶ φρονήσει καὶ ἐμπείρίᾳ [Ῥ. 802] διαπρεπέστατος' 
τὸ δὲ εὐώνυμον ἐγκεχείριστο ὁ μάγιστρος ᾽Ααρὼν, 
ἔχων στρατηγοὺς τὸν Λυκάνθην καὶ τὸν Πνυέμιον 
xai 'Ῥανδοῦλφον πατρίκον τὸν Φράγγον. Τοῦτον δὲ 
τὸν τρόπον Ὑενομένης τῆς παρατάξεως κατά τινα 
τόπον "Αδην παρὰ τῶν ἐγχωρίων ὀνομαζόμενον, ὡς 
ἐδόθη τὸ τοῦ πολέμου σύνθημα καὶ προσέῤῥαξαν 
ἀλλήλαις αἱ δυνάµεις, τρέπεται μὲν ὁ ᾿Λαρὼν τὸ 
δεξιὸν µέρος καὶ μέχρις αὐτοῦ διώκει τοῦ χάρακος, 


κατασχὼν ζωγρίαν καὶ Ῥωμανὸν τὸν ExAnpóv: xal τάχα ἂν ἀπηνέγκατο καθαρὰν τὴν νίκην, tl μὴ λίαν 


XYLANDRI ET GOAR! NOTA. 
(51) Κρανόληρον, delirum, quasi diceres cerebro vel rutione delira senem. Τὸν κρονόληρον ad Xylon- 


drum remitto. — GoAR. 





361 HISTORIARUM COMPENDIUM. 363 


ἐγένετο εὐλαθὴς καὶ τοῦ σχυλεῦσαι ἀπέσχετο τὴν παρεμθολὴν, ἤδη καὶ τοῦ Κομνηνοῦ κατασεισθέντος xal φυγεῖν 
tl; Νίκαιαν ἀποθλέποντος. 'O δὲ Κεκαυμένος τὸ κατ αὐτὸν τρεψάµενος ἀχριθῶς οὐκ ἐπέσχε τὴν δίωξιν, ἀλλ. 
ἄγρις αὐτοῦ τοῦ χάρακος φθάσας αὐτόν τε ῥήγνυσι, καὶ εσω γενόμενος xai τὰς σχηνὰς διαρπάσας xai τοῖς 
ξίφεσι ταύτας κατατεμὼν εἷς γῆν ἕῤῥιψεν, Ὅπερ θεαθὲν τοῖς πόῤῥω (ἔχειτο γὰρ ἡ παρεµμθολὴ ἐπὶ τόπου 
δία-µα ἔγοντος) θάραος μὲν ἐνέθαλε τοῖς ἀμφὶ τὸν Κομνηνὸν, δειλίαν δὲ τοῖς περὶ τὸν "Aapdv* σεσυλη µένον 
γὰρ ἰδόντες τὸν χάραχα οἱ μὲν ἀνηλάλαξαν, οἱ δὲ πρὸς φυγὴν ὥρμησαν. Καὶ πίπτει μὲν ἀπὸ τοῦ μέρους 
τοῦ βασιλέως λαὸς πολὺς, κατ’ ἐξαίρετον δὲ Μακεδόνες, οὐ µόνον ἀπὸ τοῦ στρατιωτῶν, ἀλλὰ xal στρατηγοὶ 
πολλαὶ, ὁ Μαυροκατακαλὼν, ὁ Πνυέμιος, 6 Κατζαμούντης xat ἄλλοι οὐκ ὀλίγοι, ἑάλωσαν δὲ καὶ πολλῷ πλείους 
τῶν ἀναιρεθέντων. 

Ἐν ταύτῃ τῇ µάχῃ φασὶν, ὅτι τῶν περὶ τὸν βασι- Α In hoo prelio ferunt, pulsis imperatoriis, Ran- 
Ma τραπέντων ᾿Ρανδοῦλφος 6 Φράγγος ἐς µέσους  dulphum Francum inter medios fugientes perse- 
περικλανώμενος τούς τε φεύγοντας xal τοὺς δι-  quentesque oberrantem cum celebri aliquo cupi- 
ώκοντας ἐζήτει συμπλσκῆναίΥ τινι τῶν ὀνομαστῶν. visse congredi. Atque ubi sentiret Nicephorum 
'Ext δὲ µάθοι ὡς Νικηφόρος δίεισιν ὁ Ἡοτανειάτης, — Botaniatem ea transire, reliquis omissis in illum 
τοὺς ἄλλους χαταλιπὼν ἀπῄει πρὸς ἐχεῖνον, πόῤῥω- — contendisse, eminus vociferantem utque maneret 
δεν κράζων καὶ µένειν παρεγγυώµενος, δηλῶν xal — hortantem, et quis ipse esset nominatim expri- 
τοὔνομα ὅστις εἴη xal ἐφ d προσκαλεῖται. Ὅπερ — mentem, et ad quam rem provocaret. Quod Bota- 
γνοὺς ὁ Βοτανειάτης Ἱστησι τὸν δρόµον, xal évy(- — niatem animadvertentem inhibito cursu cum Ran- 


σαντι τῷ Ῥανδούλφῳ προσµίγνυται, xai male. μὲν — dulphomanum conseruiase, secutumque ejus gladio: 


ἐχεῖνος τῷ Εξίφει τὴν ἀσπίδα τοῦ 'Ῥανδούλφου xal  dissecuisse ; Randulphum ensem in Botaniat ga- 
τέμνει διχῆ, παἰει δὲ ὁ ᾿Ρανδοῦλφος αὐτὸν κατὰ τῆς — leam impegisse, ictuque eum 6849 delapsum irrito. 
χόρυθος, διολισθῆσαν δὲ τὸ ξίφος οὐχ ἕθλαψε" δι Atque ita factum ut alii ad Botaniatem aoccurrerent, 
καὶ συνδραµόντες πρὸς τὸν Βοτανειάτην ἕτεροι χει- captumque Randulphurg ad Comnenum abduce- 
βροῦνται ζωγρίαν τὸν ἄνδρα καὶ ἐς τὸν Κομνηνὸν — rent. A Comneno unus occubuit ductor Leo Antio- 
ἀπάγουσιν. Ἔπεσον δὲ xal τῶν ἐκ τοῦ Κομνηνοῦ Β chus, et milites aliquot. 

στραεηγὸς εἷς, Λέων ὁ 'Avtloyoc, καὶ στρατιῶταί 

τινες. 

Γενομένης δὲ τῆς ἵττης καὶ τῶν ἓκ τῆς τροπῆς Accepta hac οαάθ, et iis qui ex adverso prelio 
xal τοῦ πολέμου διασωθέντων ic τὸν βασιλέα ἑἐλθόν- — evaserant ad imperatorem reversis oum domestico 
των ἅμα τῷ Üonsotoup xal τῷ 'Aapov, αὐτὸς μὲν οἱ Aarone, imperator de summa rerum despera- 
ἀπεγνώχει τὰ πράγµατα καὶ ἤδη προσδόχιµος Tv — vit; paratusque erat refugium aliquod et. salutem 
τῶν πάντων ἀφέμενος καταφυγὴν xal σωτηρίαν ζη- — querere, imperio dimisso, si familiares hoo passi 
τεῖν &))' ol περὶ αὐτὸν οὐ συνεχώρησαν τοῦτο — essent. Qui hortati sunt ut perduraret, ac si ita 
morngat, &ÀÀà µένειν παρεκάλουν καὶ τελευτῶν — ferret casus, propugnans pro imperio generose 
εὐγενῶς, εἲ δεήσει, περὶ τῆς βασιλείας. H220vv. μὲν potius moreretur. Enimvero novos cormtrahere 
οὖν στρατολογεῖν καὶ πρὸς δευτέρας ἀντιπαρατάξεις — exercitus ac denuo pugne aleam tentare videbatur 
χωρεῖν ὀχληρὸν καὶ ἀσύμφορον [P. 803] ἐνομίζετο, — molestum ac inutile. Superaturum se sperabat im- 
qexo δὲ περιέσεσθαι, εἰ τὴν τῶο πολιτῶν εὔνοιαν — perator, si civium benevolentiam sibi parasset. 
ἐκισπάσοι' ὅθεν xal τούτους περιεῖπε xal δώροις Itaque modo hos modo illos demerebatur donis 
συνεῖχε καὶ Φιλοτιμήμασιν. Ὁ δὲ Κομνηνὸς τὰ atque muneribus. Comnenus autem, fractis dissi- 
ἑναντία θραύσας στρατεύματα καὶ διασκεδάσας, ^ patisque hostium viribus, & Nicea movit, tertioque 
ἀπαναστὰς iv Νικαίας τριταῖος εἲς ἨΝικοµήδειαν die Nicomediam venit. Ibi ei occurrerunt legati 
ἔρχεται. ᾿Εχεῖσε δὲ αὐτῷ ἍὙενομένῳ «φθάνουσι xal — imperatoris, preses Constantinus Leichudes, pre- 
πρεσθευταὶ βασιλέως, ὁ πρόεδρος Κωνσταντῖνος ὁ — ses Thidorus Alopus, Conetantinus Psellus philo- 
Λειχούδης, 6 πρόεδρος θεόδωρος ὁ ᾽Αλωπὸς, Κωνσταν- — sophorum princeps. Etenim hi tres viri sapientia 
tivo, ὁ Ψελλὸς ὁ τῶν φιλοσόφων ὕπατος (52). Οὗτοι οἱ facundia omnium qui tuno vivebant primi 
[Xp oi τρεῖς ἄνδρες ἐπὶ σοφίᾳ xal λόγου δυνάµει — habiti, et. quidem extra comparationis sortem 
τῶν κατὰ τὴν ἡμέραν ἐχείνη, ἀνθρώπων διαφἑρειν — Psellus, ad eam legationem fuerant delecti, quod 
δοχοῦντες, καὶ ἀσυγκρίτως 6 Ψελλὸς, ἐξελέγησαν εἰς — imperator eorum eloquentia et 683 gratia se 
τὸ πρεσθεῦσαι΄ xal προσεδόκησεν ὁ βασιλεὺς μεγάλα — maxima consecuturum sperabat. Legati promitte- 
χαταπράξασθαι διὰ τῆς ἐχείνων εὐστομίας καὶ χά: — bant Comnenum, si ab armis discessisset, adopta- 
poc. Ὑπισχνεῖτο δὲ 4j πρεσθεία καταθέµενον τὰ — tum ab imperatore &o Cesarem designatum iri ; 
Üxla τὺν Κομνηνὸν αὐτὸν μὲν υἱοθετηθῆναι παρὰ — etomnibus qui ipsius secuti essent partes, impu- 
τοῦ βασιλέως xai Καΐσαρα ἀναῤῥηθῆναι, πᾶσι δὲ — nitatem oblivionemque injuriarum promittebant 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(52; Non ex merito solum, sed ex officio tam esimum 1960 inter palatina enumeratum 1l. 2 
erquisitum Pselli nomen, quo τῶν φιλοσόφων Turis Grecoromani. Gessit etiam illud Theodo- 
ὕπατος, hoc est ὑπέρτατος, dicitur; quanquam non- rus patriarcha CP., de quo ad ejusdem libri cal- 
nisi ex merito tribueretur officium, nono supra vi- — cem. Goa4R. 


PaTROR.Q Ga. CXXII. 19 


363 


imperatorem rursus cum aliis mandatis mittuntur, 
inciduntque in Comnenum apud Reas.Hujus lega- 
tionis sententia erat esse adoptatum jam ac Cesa- 
rem declaratum Comnenum, et imperatoriis litteris 
omnibus qui cum ipso fuissent dignitates, quas 
essent adepti, confirmari. Eas Comnenus conditio- 
nes, et qui cum eo eraut duces, collaudarunt, θ88- 
que aurea bulla confirmari postularunt, solo Am- 
busto improbante omnia. Hic enim senem imperio 
prorsus spoliari volebat ; indignumque fore facinus 
affirmabat, si, cui interpositia sanctissimis jura- 
mentis imperium abrogassent, eum rursus id oecu- 
pare paterentur, Deique iram ob hoc. perjurium 
adversus ipsos exareurum. Jam id ex usu minime 
fore, ut ab armis discedant : mox enim et Comne- 
num veneno necatum et sociis conspirationis ocu- 
los effossum iri. Àc proditum est memorie, ipsos 
eliam legatos pravaricatos fuisse, et modo hunc 
modo 634 illum diversis temporibus Ambusto 
guasisse ut oppugnaret acriter oblatas conditiones 
neque quidquam concederet. Et quidem hoo eos 
egisse, pro certo perhibent ii quibus ista optime 
sunt nota, et à mendacii suspicione sunt immu- 
nes ; aiuntque eos, interposito jurejurando, affir- 
masse Comneno ardenter eum ab urbana multitu- 
dine diligi, ac 8i tantum accessisset ad urbem, 
fore ut ipsum ea, sene exturbato, cum gratulatoriis 
victoris et imperii carminibus excipiat. Hec in ca- 
stris acta feruntur. 


GEORGII. CEDRENI 


Neminem ferunt tuno iis assensum. Reversi ad A τοῖς 


3646 
συναπαχθεῖσιν αὐτῷ ἀμνηστίαν — xaxov καὶ 
ἄφεσιν τῶν πεπλημμελημένων. Ὡς δὲ λέγουσιν, 


οὐδεὶς προσέσχεν αὐτοῖς, ἐπανελθόντες δ᾽ ὡς βασιλία 
καὶ ἑτέραν πρεσθείαν εἱληφότες ἐπανέρχονται, xai 
καταλαμθάνουσιν ἐρχόμενον τὸν Κομνηνὸν εἰς τὸ 
χωρίον τὰς “Ρέας. ᾿Εδήλου δὲ ἡ πρεσθεία ἀναγυ- 
ρευθῆναι μὲν τὸν Κομνηνὸν βασιλέα υἱοθετηθέντα, 
πᾶσι δὲ τοῖς συστρατεωσαµένοις αὐτῷ βεθαιωθῆναι 
τὰς παρὰ τοῦ Κομνηνοῦ τιμὰς γράµµασι βασιλικοῖς. 
᾽Αγγελθείσης δὲ τῆς dx. βασιλέως ὑποσχέσεως αὐτὸς 
μὲν ὁ Κομνηνὸς xal πάντες οἱ σὺν αὐτῷ ἄρχοντες 
ἐπευφήμησαν, xal τὰς ὑποσχέσες Χχρυσοθδουλλείῳ 
γραφῇ βεθαιωθῆναι ἠξίουν, µόνος δὲ ὁ Κεκαυμένος 
ἀπηρέσκετο πρὸς πάντα καὶ καταλιπεῖν ἐνέκειτο τὸν 
γέροντα τὴν βασιλείαν xal ὑποχωρῆσαι, μὴ εἶναι 
ἄξιον λέγων τοῦτον μὲν ἤδη καθαιρεθέντα xal ἀπο- 
κηρυχβθέντα ὄρχοις φρικωδεστάτοις αὖθις συγγχωρη- 
θῆναι βασιλεύει Ῥωμαίων τοῦτο γὰρ καὶ θεοῦ 
ὀργὴν ἔλεγε χινήσειν διὰ τὴν ἐπιορχίαν, καὶ οὐδὲ 
αὐτοῖς ἔσεσθαι συμφέρουσαν τὴν τῶν ὅπλων κχατά- 
θεσιν΄ αὐτός τε γὰρ υἱοθετηθεὶς «Φαρμάκοις χατ- 
εργασθεὶς οἰχήσεται θᾶττον, καὶ ἕἵκαστς τῶν 
συµπραξάντων αὐτῷ tà ὀφθαλμὼ ἆ διορυγήσεται. 
Αέγεται δὲ ὅτι καὶ ol πρεσθενταὶ παραπρεσθεύσαν- 
τες, ἄλλοτε ἄλλος λάθρα τῷ Κεκαυμένῳ προσιόντες, 
παρεκάλουν ἔχεσθαι τῆς ἑνστάσεως καὶ μηδ ὅλως 
ἐνδοῦναι. Τοῦτο δὲ αὐτὸν ποιῆσαι xal ol χαλῶς 
εἰδότες ἐπληροφδρουν, ἄνδρες οὐχ olol τε ψεύδεσθαι, 
καὶ εἲς αὐτὸν τὸν Κομνηνὸν πληροφοροῦντες ἐνωμότως 
ὡς ἅπαν τὸ ἁἀστικὸν πλῆθος περικαῶς εἷς αὐτὸν 


ἔχει, καὶ ὡς st µόνον ἐγγίσει τῇ πόλει, τὸν γέροντα ἐξωθήσαντες μετ’ ἐπινικίων καὶ ὕμνων αὐτὸν προσδέξονται. 


Kal ταῦτα μὲν γενέσθαι λέγεται ἐπὶ στρατοπέδου. 


Interim senex imperator civium: erga se benevo- ϐ 


lentiam, donis,muneribus,honoribus et aliis quibus 
favor populi paratur ao retinetur confirmabat ; 
utque arctiore eam vinculo constringeret, promul- 
gato decreto saeramentis maximis et dirissimis 
imprecationibus obligabat Byzantios, nunquam se 
Comnenum imperatorem aut dominum salutaturos, 
aut imperatori debitum honorem delaturos ; eique 
singulos senatores subscribere et ratum id habere 
coegit. Quod ii fecerunt potentie cedentes, Comneno 
adhuc procul ab urbe versante. Verum ubi is ad 
Almeas accessit, et postridie erat in palatio Dama- 
tryos pernoctaturus, jam aurora appetente, subito 
Magnum Dei templum circumsteterunt magister 
Michaelus Anastasii filius, patricius Theodorus 
Chryselius, patricius Christophorus 6355 Pyrrhus, 
omnes sodalitatum duces, nonnulliquo alii obscu- 
riores, magna voce descendere patriarcham ad se 
jubentes : de maximis rebus consulendum. Patriar- 
cha id facere cum recusaret, suasque obderet fores 
et januam cochlee que in superiora templi concla- 
via educit, ac Nicephorum tantummodo et Constan- 
tinum fratres, patrueles suos, mitteret ac per eos se 
consuli mandaret, ii qui eo convenerant magna jam 
tur^a aucti (nam fama didita undiquaque concur- 
rebant non ii modo qui novis gaudebant rebus, sed 
et prudentiorum haud pauci et multi senatores non 





[P. 804] 'O δὲ γέρων συνέσφιγγε μὲν εἲς αὐτὸν τῶν 
πολιτῶν εὔνοιαν καὶ δωρεαῖς καὶ χρήµασι xai ἀξιωμά- 
των ὑπεροχαῖς καὶ τοῖς τοιούτοις ole θέλγεται xal κα- 
ταδηµαγωγεῖται τὸ πλῆθος, καὶ πρὸς εὔνοιαν δεσμεῖται 
καὶ πἰστιν' µείζονα δὲ καὶ ἀῤῥηχτότερον τὸν δεσμὸν 
τῆς εὐνοίας ποιῆσαι βουλόμενος, xal γραμματεῖον 
ἐκθέμενος ὅρχοις φριχτοῖς καὶ ἀραῖς παλαμναιοτάτχις 
κατησφαλισµένον, ὡς οὐδέποτε βασιλέα fj δεσπότην 
τὸν Κομνηνὸν ὀνομάσουσιν Jj τὴν βασιλεῖ πρέπουσαν 
τιμὴν αὐτῷ προσοίσουσιν, ἕκαστον τῶν συγχλητικῶν 
ἠνάγκαζεν ὑπογράφειν ἐν αὐτῷ xal τὰ γεγραμμένα 
χυροῦν. Καὶ πάντες piv τῇ ἑξουσίᾳ πειθαρχοῦντες 
ἔτι πόῤῥω τοῦ Κομνηνοῦ διάγοντος ὑπέγραψαν' ὡς 
δὲ ἐχεῖνος ἤγγισεν εἴς τι χωρίον ᾽Αλμέας λεγόµενον 
ἔμελλε δὲ τῇ ἑπαύριον ἐν τοῖς παλατίοις αὐλίζε- 
σθαι τοῦ Δαματρύος, αἰφνίδιον περιστάντες περὶ 
τὸ περίορθρον τῇ τοῦ θεοῦ Μεγάλῃ ἐκχλησίᾳ ὁ pá- 
γιστρος [ καὶ ] Μιχαὴλ ὁ τοῦ ᾿Λνααστασίου υἱὸς, à 
πατρίχιος Θεόδωρος ὁ Χρυσήλιος, ὁ πατρἰχιος 
Χριστοφόρος ὁ Πυῤῥὸς, οἱ τῶν ἑταιρειῶν πάντες 
ἄρχοντες, xal τινες ἄλλοι τῶν ἀφανεστέρων, κάτω- 
θεν ἔκραζον κατελθεῖν πρὸς αὐτοὺς τὸν πατριάρχην 
ὡς μέλλοντες περὶ ἀναγκαίων αὐτῷ πεύσεις προσ- 
ενεγχεῖν, Τοῦ δὲ μὴ καταθῆναι πεισθέντος, ἀλλ' 
ἀποχλείσαντος τὰς ἑχυτοῦ θύρας χαὶ τὴν εἴσοδον τοῦ 
ἀνάγοντος εἰς τὰ ὑπερῷα τὴς ἐκχλησίας λαθυρίνθον, 
πεποµφότος δὲ πρὸς τούτους Νικηφόρον καὶ Κων- 





HISTORIARUM COMPENDIUM 


506 


σταντῖνον τοὺς αὐταδέλφους καὶ ἰδίους ἀνεψιοὺς, καὶ A bene α Stratiotico ἰραοία!ί) palrueles patriarche 


δι’ αὐτῶν τὰς πευσεις προσενεχθῆναί οἱ κχελεύοντος, 
οἱ σονελθόντες καὶ ἄλλο πλῆθος προσλαθόµενυι οὐκ 
ὀλίγον (ἤδη γὰρ τῆς φήμης διαδοθείσης συνέτρεχον 
πανσυδὺ, οὗ µόνον ol τοῖς νεωτερισμοῖς ἐπιχαίρον- 
τες, ἀλλὰ καὶ τῶν συνετωτέρων οὐκ ὀλίγοι καὶ τῶν 
συγχκλητικῶν πλῆθος, ὅσοι μὴ ἱχανῶς παρὰ τοῦ βασι- 
λίως ἐθεραπεύθῃσαν) περισχόντες τοὺς τοῦ πατριάρ- 
χου ἀνεψιοὺς ἀπάγξειν ἠπείλουν, εἰ μὴ τάχιον αὐτὸς 
χαταθαίη πρὸς τούτους. 'O δὲ εἴτε ἄκων, οὐκ οἶδα, 
εἴθ) ἑκὼν, ὡς 6 τῶν πλειόνων εἶχε λόγος, τὴν Ἱερα- 
tuj» περιθέµενος διπλοΐδα (53) καὶ τὰ λοιπὰ 
παράσηµα τῆς ἀρχιερωσύνης ἀναλαθὼν κάτεισιν 
ἀχχιζόμενος καὶ δεινὰ πάσχοντι ἑυικώς σαν δὲ 
ταῦτα πάντα σκηνὴ, ὡς τὰ πράγματα ἴδέιξαν. Κατ- 
ελθόντα γὰρ  buivov εὐθέως οἱ ἀνάπται τοῦ 
πλήθους παρειληφότες, καὶ θρόνον ἐνεγκόντες, ἐπὶ 
τοῦ δεξιοῦ µέρους καθίζουσι τοῦ ἁγίου βήματος. 
Καὶ πρῶτον μὲν, ὡς ἐν προσχήµατι τάχα, πρισθευ- 
τὴν αὐτὸν παρεκάλουν ὡς βασιλέα Ὑενέσθαι, ὅπως 
ἀποδοθείη αὐτοῖς τὸ ὑπογραφὲν παρ’ αὐτῶν ἔγγρα- 
φον, ὡς ἤδη τοῦ βασιλέως σπεισαµένου τῷ Κομνηνῳ 
xui βασιλέα ἀνειπόντος αὐτόν. Τοῦ γὰρ ἐγγράφου 
σωζοµένου ἁδιαῤῥήκτου, δυοῖν ἀτόποιν θάτερον 
ἴφασκον ἐξ ἀνάγχης ἔψεσθαι' ἢ γὰρ εὐφημήσαντες 
αὐτὸν ὡς βασιλέα ἐπιορκήσουσιν, ἤ ὡς ἑνυθρίσαν- 
τες εἷς βασιλέα κολασθήσονταίἰ. 'O δὲ πρῶτον μὲν 
ἀνελάμθανεν αὐτοὺς, καὶ πληρώσειν τὸ. αἴτημα 
τούτων Χχατεπηγγέλλετο. Εἶτα μικροῦ διαλιπόντος 
χαιροῦ πάντων ἀφέμενοι αὐτοχράτορα βασιλέα áva- 
γορεύουσι τὸν Κομνηνὸν, καὶ τοὺς ὅσοι μὴ τοῦτο 
βούλονται ἐχθροὺς Ῥωμαίων καὶ ἀποστάτας ὠνό- 
µαζον, xai διαρπάζεσθαι τὰς οἰἶκίας αὐτῶν ὑπὸ 
τοῦ πλήθους ἐδοκίμαζον, αὐτοῦ τοῦ πατριάργου 
πρὠτοῦ διὰ τοῦ τῆς ἐκκλησίας δευτερεύοντος (54) 
Στεφάνου συµπαρόντος xai συνευδοχκοῦντος, xai 8to- 
δώρου τοῦ [805] ᾿Αντιοχείας πατριάρχου τὴν ἀνάρ- 
ῥησιν τῆς εὐφημίας βοησαντος, xal τοὺς οἴχους τῶν 
ἓν ὑπεροχαῖς, ὅσοι μὴ ἠρέσκοντο τοῖς γινοµένοις, 
ἀνασκάπτειν xal διαρπάζειτ προτρέποντος. Καὶ ταῦτα 
μὲν ἔπραττεν ἔσωθεν τοῦ θείου καὶ περιωνύμου 
ναοῦ * ἄγγελον δὲ πρὸς τὸν Κομνηνὸν πέμψας, καὶ 
πρὸς τὸν γέροντα ἄλλους, ἐκείνῳ μὲν μηνύει σπεύ- 
δειν xai μὴ βραδύνειν, καὶ μισθὸν ἀπῄτει τῆς 
συνεργἰας ὡς ἤδη τέλος ἐχούσης τῆς αὐτοῦ ἐφέσεως, 
τούτῳ δὲ κατιέναι τῶν ἀνακτύρων κατ οὐδὲν αὐτῷ 
προσηχόντων. Κἀκ τούτου τοῖς πᾶσιν ἀπροφάσιστος 
ἑφάνη ἆ πατριάρχης μὴ µόνον μέτοχος ὧν ἀλλὰ xai 
πρωταίτιος τῆς ἀποστασίας. Too δὲ τοὺς πεμφθέν- 
τας sl; αὐτὸν µητροπολίτας ἐρωτύσαντος * Καὶ «l 
μοι ἁἀντὶ τῆς βασιλείας ὁ πατριάρχης παρέχεται ; 
ἐκείνων δὲ ἀποκριναμένων * Τὴν οὐράνιον βασιλείαν, 
ἄγα τῷ λόγῳ τὴν πορφύραν ἀποθαλὼν καὶ τὰ xox- 
κοθαφἢ πέλιδα, καὶ ἴδιωτικὴν ἔσθῆτα ἀμφιασάμενος, 
πάτεισι. Τοῦτο δὲ πάντως ἐγένετο ἂν ὡς ἐχεῖνός τε 


Β 


corripuere, strangulaturos minati, nisi statim ipse 
descenderet. ltaque patriarcha, sive invitus (non 
enim pronuntio) sive, quod plurimorum sermone 
oeseritur, volens ac sponte sua, veste pontificia 
reliquoque habitu et insignibus summi sacerdotii 
ornatus descendit, simulans se gravi injuria affe- 
etum indignari. Res ipsa docuit hec omnia, ut in 
scena, per simulationem acta. Mox eum populi 
concitatores arripuerunt, ailatoque solio ad dextram 
partem sacre sellm collocarunt. Áo primum, eed 
8ub pretextu, hortantur eum ut pro ipsis legatus 
imperatorem adeat, reposcatque decretum 636 ab 
ipsis Bubscriptum, quandoquidem jam ipse cum 
Comneno facta pace eum imperii successorem de- 
signasset. Nam nisi ea charta discerperetur, neces- 
sario alterum fore, ut aut Comnenum ipsi imperato- 
rem salutando perfidis se obligarent, vel honorem 
ei debitum non deferendo ponas darent. Patriarcha 
principio eoe bono animo esse jussit, seque eorum 
postulata impleturum promisit. Paulo post autem 
illi, omnibus aliis rebus omissis, imperatorem Au- 
gustum proclamant Comnenum, et dissentientes 
pro hostibus Romani imperii haberiac perduellibus, 
et eorum domos a multitudine diripi jubent. Prin- 
ceps patriarcha per Stephanum, qui proximum ab 
ipso in ecclesia dignitatis locum obtineba!, presen- 
tem hoe approbat, ac Theodorum Antiochez patri- 
archam, proclamantem hanc designationem, et 
permittentem ut summorum virorum qui hec im- 
probarent xdes diruantur atque diripiantur. Atque 


C hec agebat patriarcha intra sacram istam atque 


D 


celebrem sedem. Mox idem nuntios et ad Comnenum 
mittit et ad Stratioticum, illum mora omni repu- 
diata accelerare jubens, premiumque opere presti- 
tee utpote re jam confecta postulans, hunc pulatio 
nimirum nihil ad ipsum 631 pertinenté discedere 
mandans. Unde omnibus patuit patriarcham nihil ' 
posse pretexere, quominus non socius modo sed 
auctor precipuaque causa hujus fuisse defectionis 
crederetur. Missos autem ad se metropolitas cum 
interrogaret Stratioticus, ecquid sibi pro imperio 
patriarcha redderet, regnum colleste redditurum 
dixere. Atque is extemplo purpuram ac coccinos 
calceos abjecit, privatiqne indutus habitu discessit. 
Enimvero quod volebat et metropolite promitte- 
bant, haud dubie consecutus fuisset, si ad primum 
motum defectionis regiam deseruisset. Nunc ad 
bellum usque in ea moratus, cum sustinuisset tot 
civium videre bello intestino cladem, postea rebus 
fractis et subditis opprimentibus imperio invitus 
se abdicans, haud &cio an compensationis loco pro 
caduco eternum sit consecuturus imperium. Sed in 
hac re fiet quod Deo placebit. Stratiotico in suam, 
qua erat in arce, domum digresso, feria quarta, 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


(53) Φελώνιον, id est sacerdotalem casulam 
undequaque totum corpus sacerdotis ambientem. 


54) Του πρωτοπαπᾶ nimirum, qui secundas in 
omnibus post patriarcham obtinet. Codinus et Κι- 
chologium. Goan. 


361 . JOANNIS SCYLITZJE | 368 


ultima die Augusti mensis, indictione decima, A ἐθούλετο καὶ ol μητροπολῖται ὑπέσχοντο si ἅμα 
Ambustus curopalates a Comneno missus cum Ἅµτῇ ἀποστασίᾳ ὤχετο λιπὼν τὰ βασίλεια * ἐγχαρτε- 
haud paucis illustri loco natis,feria quinta summo µῥήσας δὲ ἄχρι πολέμου, καὶ ἀνασχόμενος τοσαύτην 
mane celoce ad palatium appellit idque intrat. Sub πτῶσι ἰδεῖν ἀνδρῶν ὁμοφύλων, εἶτα θραυσθεὶς xai 
vesperam venit etiam Comnenus, et palatium in- κατασεισθεὶς ὑπὸ τῶν πολιτῶν xai ἄχῶν τῆς βασι- 
greditur. Postridie, quod fuit kalendis Septembris, —Asíac ὑπεξερχόμενος, οὐκ οἶδα st ἀντιμισθίαν xo- 
indictionis undecime, anni ab origine mundi 688 µμιεῖται τῆς ἐπιγείου βρσιλείας [806] τὴν ἐπουράνιον. 
" 6560, publica processione in magnum templum Ἅ᾿)Αλλὰ τοῦτο μὲν, ὅπῃ τῷ θεῷ φίλον, γενήσεται. "Too 
ivit, atque ibi supra sugwestum patriarche manu δὲ χατὰ τὴν iv τῇ ἀχροπόλει οἰκίαν αὐτοῦ γενομέ- 
redimitus imperatorio diademate, Romanorum im- νου ἡμέρᾳ τετράδι, τριακοστὴν πρώτην ἄγοντος τοῦ 
perator pronuntiatur. Αὐγούστου μηνὸς, τῆς δεκάτης ἐπινεμήσεως, εἰσέρ- 
χεται ὁ Κεκαυμένος Χουροπαλάτης ὑπὸ τοῦ Κομνηνοῦ τιμηθεὶς µετά τινων οὐκ ὀλίγων εὐπατριδῶν τῇ 
e' πρωΐας διὰ δρόµωνος, xal εἰσελθὼν κρατεῖ τὰ ἀνάκτορα. Ἔρχεται δὲ περὶ δείλην ὀψίαν καὶ ὁ 
Κομνηνὸς, καὶ εἴσεισιν ἐν αὐτοῖς, xal τῇ ἐπαύριον, πρώνην ἄγοντος τοῦ Σεπτεµθρίου μηνὸς, τῆς ια 
ἐπινεμήσεως, τοῦ «σφξς ἔτους. δηµοσίαν ποιησάµενος πρόοδον ἄπεισιν εἰς τὴν Μεγάλην Ἐχκλησίαν, 
κἀκεῖσε ἄνωθεν τοῦ ἄμθωνος (55) διὰ τῶν χειρῶν τοῦ πατριάρχου τῷ βασιλικῷ ταινιοῦται διαδήµατι 
xal βασιλεὺς αὐτοκράτωρ (50) Ῥωμαίων ἀναγορεόεται, 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(55 De quo legendus Codinus toto c. 17. obtinens diversus est ab eo qui στρατηγὸς αὐτο- 
OAR. . κράτωρ, ut princeps a subdito, rex ab exercitus 
(50) βασιλεὺς αὐτοκράτωρ, imperator supremas duce. 5oA4R. 


Ne de injuste proscripta Xylandri memoria, si ejus rescissse fuissent annotationes vel ex integro 
emendata interpretatio, nonnulli causarentur, in eo cum Cedreno edendo et recudendo, vir clarissime 
Fabrote, tuam a me probatam sententiam laudavi, ac ut jam laudate subscribo. Labores quoscunque 
boni publici gratia licet infelici eventu susceptos sua laude privari nolunt, qui laborosius bono publico 
insudant; ac velut, ne sensus humani pietas violetur, fetus monstris pene similes res publica patitur, 
ita ne quospiam nocturnarum vigiliarum fructus alioquin insipidos velut delicatuli fastidientes respuant, 
illos si non ut suaves, saltem ut quibusdam jucundos futuros, ipsi bono publico nati ceteris asservant, 
depromunt, apponunt, Quantumvis acerbos arte nostra jusserunt dulcescere ; industria tua jam sunt ex 
potiori parte emolliti, decocti, suaves non minus quam jucundi redditi. Ut operi suscepto opem tulisset 
gloriarer, opera mea lumen exhibui. GoaR. 








MONITUM EDITORUM. 


Compendio Historiarum Cedreni subjicimus historiam Joannis Scylitze curopalate quia prima 
pars historie Joannis ad litteram exscripta est a Cedreno; decet igitur ut secunda pars imme- 
diate eidem adjungalur. Notandum est, Cedrenum sistere in anno 1067, dum Joannes Scylitza 
narrationem suam prosequitgr usque ad annum 1030, quo Michael Botaniata e throno dejectus 
est et Alexius Comnenus regnare incepit. 


EXCERPTA 
EX BREVIARIO HISTORICO 


JOANNIS SCYLITZ/E 
CUROPALAT.JE 


EXCIPIENTIA UBI GEDRENUS DESINIT. 


640-1 Ad hunc modum quem diximus,Comnenus [P. 807) Τὸν piv οὖν τρόπον ὃν εἴρηται τὴν 
adeptus imperium, qui et virtutis opinionem de se βασιλείαν ὁ Κομνηνὸς ἀἁναζωσάμενος, δόξαν τε 
prebuerat et specimen preestantie in rebus bellicis, παρεσχηκὼς ἀνδρίας καὶ πεῖραν πολεμιχῆς γεν- 


HISTORIA. 


310 


ναιότητος, αὐτίχα τῷ βασιλικφ νοµίσµατι σπαθη- À slatim regio numismate districto ense insculpitur, 


φόρος διαχαράττεται, p, τῷ θτῷ τὸ πᾶν ἐπιγράφων, 
ἀλλὰ τῇ ἰδίᾳ ἰσχύέ καὶ τῃ περὶ πολέμους ἐμπειρίᾳ, 
xii οἷα αὐτοχράτωρ τῶν τῆς βασιλείας ἀπάρχεται 
πράξεων, φιλοτίμοις πρότερον τοὺς συναραμένους 
αὐτῷ πρὰς τὸ σπούδασµα χοσµήσας τιμαῖς. Τό γε 
δημοτικὸν τῆς προσηχούσης ἀξιώσας προνοίας, καὶ 
φροντιατὰς πολλοὺς τῶν δηµυσίων συλλόγων ἀν- 
ἔδειξε. Tr, τε Μεγάλῃ ἐχκλησίᾳ τὸ οἰκηνομεῖσθαέ δι) 
ἑαυτῆς τὰ πράγµατα ἀφιεροῖ, ἀλλοτριώσας τούτου 
παντάπασι τὴν βασιλείαν (1), ὥστε μήτ᾽ ἐπὶ τῆς o'xo- 
νοµίας, µήτ᾽ ἐπὶ τῆς τῶν ἱερῶν κειμηλίων προνοίας 
xai προστασίας τινὰ παρὰ βασιλέως προχειρίζε- 
30m, ἀλλὰ τῆς τοῦ πατριάρχου ἐξουσίας ἠρτῆσθαι 
τὸ πᾶν, καὶ τὴν τῶν προσώπων προχείρισιν xal 
τὴν τῶν πραγμάτων διοἰχησιν. ᾿Αγαγόμενος δὲ καὶ 
ti» γυναῖκα ἀπὸ τοῦ φρουρίου Ηημολίσσης Αὐγοῦ- 
σταν ἀναγορεύει σεθαστήν' Ιωάννην δὲ τὸν ἀδελφὸν 
val Κατακαλὼν τὸν Κεκαυμένον κουροπαλάτας, xal 
ἀμφοτέρους τιμᾷ, μέγαν δοµέστικον τὸν ἑαυτοῦ 
ἀδελφὸν προθαλλόµενος. Σχοπήσας bk τὸ τῶν χρη- 
µάτων ἀναγκαῖον, Ov οὐδὲν ἄνευ κατὰ τὸν ῥήτορα 
περαίνεται, διὰ τὸ τὰ στρατιωτικὰ ἡἠσθινηχέναι 
καὶ τέλεον τεταπεινῶσθαι ἐκ τῆς κχατεχούσης ἐἑνδείας 
τὴν βασιλείαν. (P. 808] xai τὸ πανταχόθεν τῶν 
Ῥωμαίων πάντας κατεπαίρεσθαι, ὃ πρὸς ἀδοξίαν 
αὐτῷ ἦν xal πάντων βαρύτερον ἑλογίζετ, βαρὺς 
ἐχρημάτισε φορολόγος τοῖς Ὑχρεωστοῦσι δηµοσίοις" 
x20 τὰς τῶν ὀφφικίων δὲ δόσεις αὐτὸς πρῶτος πε- 
βιέτεµεν. Ἐμέλησε δ᾽ αὐτῷ καὶ φειδωλίας xai τοῦ 
προσθύχην ἀγρῶν τῇ βασιλείᾳ περιποιήσασθαι. AO 
xai πολλὰ μὲν ἰδιωτικὰ πρόσωπα πολλῶν ἀπεστέρησε 
κτήσεων, τὰς χρυσοθούλλους αὐτῶν γραφὰς παριδὼν, 
ἐἑέσκητφς δὲ xal τισι τῶν φροντιστηρίων, καὶ πολ- 
λὰς αὐτῶν κτήσεις ἀφελόμενος διὰ λογοποιίχς τὸ 
ἀρχοῦν τοῖς µονάζουςι, τῷ δηµοσίῳ τὸ περισσὸν 
προσαφώρισε, πρᾶγμα piv τοῖς ἀκρίτως Ἅσκο- 
ποῦσιν ἐκ τοῦ προχείρου ἀσεθείας καὶ παρανοµίας 
ἐς ἄγαν πρὸς Ἱεροσυλίαν φερόµενον, ἀποτέλεσμα δὲ µη- 
δὲν ατοπον φέρον τοῖς ἐμθριθῶς σχοποῦσι xal πνευ- 
ματικῶς, ἅτε εἷς ἀντημοσύνην ἀπάγον τοὺς ταύτην 
ἐπαγγειλαμένους, xai τὴν Συθαριτικὴν xal χλιδῶσαν 
περικόπτον τρυφὴν, xal μηδὲ τῶν πρὸς χρείαν imi 
τηδείων xai ἀναγκαίων ἀποστεροῦν, καὶ: τοὺς ἆγρο- 


C 


non omnia accepta Deo referens, sed proprie vir- 
tuti et rei militaris peritie ; ac veluti cum summa 
potestate imperator, que ad imperium pertinerent, 
aggreditur, maximis prius honoribus iis qui sibi ad 
incepta perficienda operam navarant ornatis. Et 
populi habita, quam par erat, ratione, multos 
publicorum collegiorum curatores creavit. Et Ma- 
gne ecclesie permittit sacras suasres administrare, 
interdicta prorsus administratione imperio, ita ut 
neque ab ebeunda sacra munera neque ad haben- 
dam 643 sacri thesauri rationem aliquis ab im- 
peratore delectus preesset, verum 8 patriarche 
potestate omnia penderent, et personarum delectus 
et rerum administratio. Evocans item uxorem ex 
oppido Pemolissa Augustum declarat, et Joannem 
fratrem et Catacalon Combustum curopalatas creat, 
etambos honoribus decorat ; fratrem suum magnum 
domesticum creat. Consideraens autem pecunie 
necessitatem, sine qua nihil secundum oratorem 
perlicitur, eo quod res militares male se haberent, 
in angustissimum redacte ob imperii inopiam, et. 
undique omnes contra Romanos incitati, quod ei 
ignominie esse et omnium gravissimum videbatur, 
acerbus vectigalium exactor fuit iis qui rei pu- 
blice debebant, et ipse primus officiorum donatio- 
nes amputavit. Parcimonia quoque ei cure fuit, 
nec non ut imperio agros adderet; et idcirco 
multos privatos homines possessionibus spoliavit, 
neglectis ipsorum aureis bullia. Quibusdam etiam 
monasteriis multas possessiones ademit, et relictis 
monachis idoneis sumptibus ad victum, quos 
computari jusserat, id quod supererat publico vin- 
dicavit. Quod quidem iis qui inconsiderate et te- 
mere judiearent, ab impietate et iniquitate ad sa- 
crilegium tendere videri queat: sed tamen nihil 
absurdi eo molimine perflciebat, ut iis videbatur 
qui rem graviter atque spiritaliter considerabant. 
Nempe eo pacto ad paupertatem eos qui ipsam pro- 
fessi essent adducebat, et molles Sybariticasque 
643 delicias auferebat, neque tamen iis que ad 
usum necessaria esaent privabat; et (Initimos, id 
est qui propinquos agros haberent, a monachorum 
molestia et avaritia liberabat. Quod utinam ad exi- 


JACOBI GOARI ΝΟΤΑ. 
(1) Religionem an Ecolesie sibi arrogatam ab [) mine cruceque signatos promovebant, thus in altari 


imperatoribus Grecis laudabo potestatem, et ex 
ecclesia quosdam in palatium inductos ritus me- 
morabo? Sacco et mandya vestiebantur, quoruin 
ille supremorum pontificum est in sacris ha- 
bendis ornamentum, bic lectorum, ut ex scriptis 
Symeonis Thessalonicensis liquet, insigne preci- 

uum. Crux sceptrum erat, regium penetrale κελ- 

tov cellula postremis seculis audiebat, ac ἐν ἆχα- 
xÍ3, sacculo terra repleto jugiter manu gestato, per- 
petuum cum monachis leti quasi praesentis sibi 
fingebant spectaculum. Sacra dora cum sacerdo- 
προς et diaconis, quasi choro lectorum asciti, de- 
ducebant ad altare; ao ut ecclesiasticos canones 
ab eis sancitos taceam, episcopatus in metropoles 
eorum edictis mutatos scribunt Jus Grecoromanum 
Codinus et auctor versus historie calcem. Patriar- 
chas insuper sanctissime Trinitatis invocato no- 


adolebant, ex eodem altari tricipiti cereo golig 
ontificibus concesso solemniter populo benedice- 
bant pontificum more, ut auctor esl Balsamon in 
Can. 69, Trullane synodi. Prorogata quoque in 
aulicos ac πολιτικοὺς ἄρχοντας civilis turbe viros 
hujusmodijurelegumGrecor. 1.4.Pothum quemdam 
protospatharium simu] ecclesia Magne «cono- 
mum, Theodosium pariter alium protospatharium 
summam bonorum monasteriis addictorum cu- 
ram gessisse leges, quam hic auctor τῆς olxovo- 
µίας xai τῆς τῶν Ἱερῶν κειμηλίων προνοίας καὶ 
πρὸστασίας nomine intelligit. A qua tandem dein- 
ceps secularibus tradenda potestate Comnenum 
abstinuisse refert, belle siquidem scripsit Synesius 
Epist. 57 : πολιτικὴν ἀρετὴν ἱερωσύνῃ συνάπτειν τὸ 
χλώθειν ἐστὶ τὰ ἀσύγχωστα. 


3714 


nasteriis sed in omnibus rebus ad Ecclesiam 
omnino spectantibus. Ita igitur res ab imperatore 
administrate sunt, et regia urbs in hoc statu erat. 
Patriarcha autem inexplebili benevolentia fretus 
imperatoris contra ipsum elatus est, non petitioni- 
bus modo et admonitionibus utens, si quando ali- 
cujus rei et pro aliquo indigeret, verum sepe mi- 
nime voti compos propter frequentes et odiosas 
petitiones, minas et absurdas increpationes adhibe- 
bat, ac nisi pareret,imperii amissionem minabatur, 
vulgare et. tritum hoc dictum proferens : Ego te 
condidi, furne, ergo et te dejiciam. Aggressus est 
etiam cooco lincta induere calceamenta, antiqui 
sacerdotii morem hunc asserens, et oportere his 
uti novum quoque archiepiscopum : nam inter 
sacerdotium et regnum nihil interesse vel admo- 
dum parui, et in rebus pretiosioribus amplius 
fortasse ei magis colendum sacerdotium. Hec au- 
diens imperator illum mussitantem studuit potius 
aliquid ipse perpetrare quam pati. Quare cum ar- 
. ehangelorum dies festus advenisset, egreditur pa- 
triarcha ad suburbaaa loca, ut ibi studiose ac so- 
lenni ritu que ad diem festum pertinerent perage- 
ret. Imperator autem ut lucro sibi oblata occasione 
arrepta, veritus ne quis tumultus aut perturbatio 
fieret, turmam 644 militum misit, qui communi 
lingua appellantur Barangi; qui ipsum non sine 
ignominia a throno correptum 8ο mulo impositum 
usque ad littus quod est in Blachernis impellentes 
deduxerunt, et ipsum et patrueles ejus, atque inde 


lembo impositum ad Proconnesum, ut exsularet, € 


perducendum curant. [pse cum aliquibus metropo- 
litis collocutus et de ipso abdicando, spectatissi- 
mis ipsorum electis eorutn opera nuntiat ut archi- 
episcopatum deponat, priusquam ipsum cum de- 
decore amittat, iis qus contra ipsum decreta 
erant expositis et propalatis synodis et concilio. 
Sed cum ipsis visus esset ejusmodi qui expugnari 
et deprimi non posset, quantum ad ipsum atti- 
nebat, deperata fuit depositio sacerdotii; de qua 
imperatore assidue cogitante, interea vitam cum 
morte patriarcha tranquille commutat. Cujus 
corpus imperator, quod ipsum jam ponituerat, 
honorifice importandum et in suo monasterio re- 
ponendum curat, perculsus eo miraculo quod ac- 


JOANNIS SCYLITZJE 


ium ipse feliciter perduxisset, non solum in mo- A γείτονας τῆς dx τῶν 


313 


μοναχῶν κακότητος xat 
πλεονεξίας ἐλευθεροῦν. Ὁ καὶ εἴθε εἷς τέλος αὐτῷ 
κατώρθωτο, οὐκ ἐπὶ τοῖς σεµνείοις µόνοις, ἀλλ’ ἐπὶ 
τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς πᾶσιν ἁπλῶς. Οὕτως μὲν οὖν 
ταῦτα τῷ βασιλεῖ ᾠχονόμηται, καὶ ἡ βασιλὶς τοῦ- 
τον εἶχε τῶν πόλεων. 'O δὲ πατριάρχης τῇ τοῦ 
βασιλέως ἀἁπλήστῳ εἄνοίᾳ θαῤῥήσας ἐφρονηματίσατο 
xat' αὐτοῦ, οὐκ αἰτήτεσι καὶ παραινέσεσι χρώμε- 
voc, εἴ ποτὲ τινος δέοιτο καὶ ὑπέρ τινος, ἀλλὰ 
πολλάκις ἀποτυγχάνων διὰ τὸ τῶν αἴτήσεων συνεχὲς 
καὶ φορτιχὸν ἀπειλαῖς ἐχρῆτο καὶ ἐπιτιμίοις ἀτόποις, 
καὶ εἶγε μὴ πείθοιτο, καὶ τῆς βασιλείας ἕκπτωσιν 
ἀπειλούμενος, τὸ δημῶδες τοῦτο xai καθηµαξευμέ- 
vov ἐπιλέγων, « ᾿Εῶ σε ἔχτισα (2), φοῦρνς ' tà) 
ἵνα σε χαλάσω. » Ἐπεθάλετο δὲ καὶ κοκκοδαφῆ 


B περιθαλεῖν πέδιλα, τῆς παλαιᾶς ἱερωσύνης φάσχων 


εἶναι τὸ τοιοῦτον ἔθος, καὶ δεῖν τούτοις κἀν τῇ νίφ 
κεχρῆσθαι τὸν ἀρχιερία ' ἱερωσύνης γὰρ καὶ 
βασιλείας τὸ διᾶφορον οὐδὲν fj καὶ ὀλίγον εἶναι ἔλε- 
γεν, lv δὲ γε τοῖς τιµιωτέροις καὶ τὸ πλέον τάχα 
καὶ ἑἐρίτιμον. Ταῦτα δὲ 6 βασιλεὺς ἑνωτιζόμενος 
ὑπ ὁδόντα λαλούμενα ἕσπευσε μᾶλλον ὁρᾶσαι f) 
παθεῖν. "Όθεν τῆς τῶν ἀρχαγγέλων ῥἐφισταμένης 
ἑορτῆς ἕξεισι μὲν ὁ πατριάρχης sic τὸ πρὸ τῆς 
πόλεως φιλοτίµως τὰ τῆς ἑορτῆς ἐκτελίσαι σπου- 
δάζων ὁ δὲ βασιλεὺς τὸν καιρὸν ὡς ἕρμαιον áp- 
πάσας, ἵνα μὴ θόρυθος καὶ τάραχος Ὑένητα: ὑπει- 
δόμενος, στῖφος στρατιωτικὸν ἁποστείλας (Βαράγ- 
ους (3) αὐτοὺς ἡ xow3) ὀνομάζει διάλεκτος) ἀνάρ- 
παστον ix τοῦ θρόνου ἀτίμως [P. 809] ἐἑπαίρουσι, 
καὶ ἡμιόνῳ καθίσαντες συνήλαυνον ἄχρι τῆς dv 
Βλαχέρναις ἀκτῆς αὐτόν τε καὶ τοὺς ἀνεψιοὺς αὐτοῦ, 
ἐχεῖθεν τε λίμθφῳ ἐμθληθένα εἷς ἩΠροικόννησον 
περιορίζουσι. Κοινολογηαάµενος δὲ τισι τῶν µη- 
τροπολιτῶν xal περὶ τῆς αὐτοῦ καθαιρέσεως συνδια- 
σκεψάµενος, τοὺς λογιωτέρους αὐτῶν ἐπιλεξάμενος 
δηλοῖ δι’ αὐτῶν ἀποθέσθαι τὴν ἀρχιερωσύνην, πρὶν 
ἂν ἀτίμως αὐτὴν ἀποθάληται συνόδῳ καὶ συλλόγφ 
τῶν κατ αὐτοῦ δηµοσιευθέντων. ᾿Ανάλωτος δὲ 
τούτοις ὀφθεὶς καὶ ἀταπείνωτος, tá γε ἐπ αὐτῷ 
ἀπέγνωστο αὐτῷ dj καθαίρεσις. Φροντίζοντος δὲ τοῦ 
βασιλέως περὶ ταύττς διηνεκῶς, iv. τῷ μίσῳ µετ- 
αλλάττει τὸν βίον ὁ πατριάρχης εἰρηνιγῶς. Ὦ δὲ 
βασιλεὺς µετανοίᾳ βληθεὶς τὸ σῶμα αὐτοῦ εἰσάγει 
ἐντίμως καὶ τῇ novi αὐτοῦ ἀποτίθεται, ἐχκπλαγεῖς 
ἐπὶ τῷ συµθαντι θαύματι αὗτός τε xal ol σὺν αὐτῷ * 


ciderat, non ipse modo sed omnes qui cum ipso D^ vào xep ἡ διξιὰ τοῦ πατριάρχου σταυροειδῶς 


erant. Nam dextra patriarche manus in crucis fl- 


σχηματισθεῖσα (4), ᾗ ἔθος εὐλοχεῖν 


ἐπ ίφων οὔῦντι 


JACOBI GOARI ΝΟΤΑ. 


(2) Abundat loquendi Grecorum usus prover- 
biis, quos μύθους vocant. In hoc particulam £o 
depravatam censeo, cum, nonnisi qui ore eunt 
bleso, τὸ ἐγώ etiam rustici pronuntient integerri- 
me. Particule ἵνα vel νά quandoque, ut hic, futuri 
nota est, Verbum χαλῶ perdo, corrumpo, desiruo, 
dejicio communiter significat. 

(3) Βάραγγοι quasi dicas Φράγγοι, scribit Gret- 
serus in Codinum. At quasi dU inat Gretserus, 
qui Anglos, Grecorum auxiliarios et imperatoris 
satellitium vel virtute promeritos vel ad illud 
missa legatione  advocalos, άγχους quaai 
Φράγγους vocatos censet. Án non ocoidentalis 


quilibet, Gallus, Italus, Germanus Grecis Φράγ- 
re? cur Βαράγγος Anglus quasi φΦράγγος Ες 

atthei Paris Anglorum historici lexico edoceo. 
Baranagium, ait, sive. barnagium, quod et barona- 
gium, procerum regni senatus est et ortus, vulgo 
varlamentum, a cujus nobilitate stipendiarii Gree- 
corum Angli, vanam titulorum libidinem Greeca- 
nico more seotati, nomen sibi βαράγγων in Curia 
CP. finxerunt et adaptarunt. Barangos porro foisse 
Anglos non dissimulat Codinus, qui etiam eos 'Iy- 
γλυιστί loquentes inducit. Vide p. 723. 

(4) Conformatur in orucem pontifleis vel sacer- 
dotis manus, cum police medie digito superposito 


313 


HISTORIA. 


374 


τῷ λαῷ τὴν εἰρήνην (5), µεμένηκεν ἄτρεπτος, μὴ A guram conformata, ut mos est benedicendi populo 


συναλλοιωθεῖσα τῇ νεκρώσει τοῦ σώματος. Προ- 
χειρίζεται δὲ ἀντ) αὐτοῦ πατριάρχης Κωνσταντῖνος 
πρόεδρος καὶ πρωτοθεστιάριος ὁ Λειχούδης, πρότε- 
pov ψήφου προθάσης ἐπ αὐτῷ παρὰ τῶν µητροπο- 
λιτων xal τοῦ κλήρου xai τοῦ λαοῦ παντὸς, àvip 
µέγιστον διαλάµψας τοῖς βασιλικοῖς πράγµχσιν 
ἀπὸ τε τοῦ ἩΜονομάχου xai μέχρι τοῦ καιροῦ, 
καὶ μέγα κχλέος imi τῷ μεσασμῷ τῆς τῶν ὅλων 
διοικήσεως ἀπενεγκάμειος x«l τῆς τῶν Μαγγάνων 
προνοίας, xal τῶν δικαιωμάτων φύλαξ (6) παρὰ 
τοῦ εἰρημένου βασιλέως καταλειφθείς. Ei καὶ προ- 
θέθλητο γοῦν, οὐχ ἀνενδοιάσιμον τὴν ἀρχιερωσύνην 
καὶ τὴν πατριαρχίαν ἐκέκτητο καὶ ἀναμφήριτον, 
ἀλλ 6 βασιλεὺς φροντίζων ὅπως τῶν τοιούτων διχαι- 
ὠμάτων ἑἐγκρατὴς Ὑένηται, τοῦτον καιρὸν ἐπιτήδειον 
οἰπθεὶς , πρεσθύτερον ἨἈειροτονηθέντα ἐπέσχε τὴν 
bes, «(ρίσιν τῆς ἀρχιερωσύνης. ἄχρις ἂν, φησὶ, 
τὰ ὑποτονθορυζόμενα κατὰ σοῦ σχοπηθῇ συνοδικῶς 
τε καὶ χανονικῶς. Ὁ δὲ Κωνσταντῖνος μὴ ἀγνοήσας 
δι ὃν ταῦτα τρόπον τυρεύεται κατ αὐτοῦ, τὸ τῆς 
αἰσχύνης ἁδόχητον Ἀλογισάμενος, φέρων τὰ ζητού- 
µενα τῷ βασιλεῖ ἐπιδίδωσι. Καὶ ἕκτοτε ἀδιστάκτως 
xai δίχα τινὸς προφάσεως πάντα τελεῖται ἐπ αὐτῷ 
ὅσα ἔθος τελεῖν ἐπὶ τοῖς χειροτονουµένοις. Γέγονε 


δὲ δωρημµατικὸς xai προνοητιχὸς, οὐ τῶν τῆς Ἐκ-. 


Χλησίας µόνον, ἀλλὰ καὶ πάντων ἁπλῶς, ὡς μηδένα 
ὑπολειφθΏῆναι τῆς αὐτοῦ προνοίας ἀμέτοχον, τὸν μὴ 
τῆς αὐτοῦ χειρὸς ἀπολαύσαντα. 

Tov Οὐγάρων τὴν πρὸς Ῥωμαίους εἰρηνην δια- 
λυσάντων [P. 810] καὶ τῶν Πατζινάκων δὲ ἔξερπυ- 
σάντων τῶν φωλεῶν οἷς ἐνεκρύθησαν καὶ τὴν παρα- 
χειμέἔνην χώραν σινόντων, τὰ πρὸς τὴν ἐκστρατείαν 
ἐξαρτύσας ὁ βασιλεὺς ἔξεισι πασίῤῥωμος εἲς Τριά- 
διτζαν . ᾿Εχεῖσέ τε πρέσθεις πρὸς τῶν Οὐγγάρων 
δεξάµενος, τὴν μετ αὐτῶν εἰρήνην χυρώσας ὡς 
vr», ἐπὶ τοὺς Πατζινάκους ἐξώρμησε. Διῃρημένων 
δὲ αὐτῶν κατὰ γενεὰς xal φατρίας, οἱ μὲν λοιποὶ 
ἡγεμόνες τῷ βασιλεῖ ὑποχλιθέντες εἰρηνικά τε xal 
φίλια ἑἐφρόνησαν, μόνος δὲ ὁ Σελτὲ χεῖρα δούναι τῷ 
βασιλεῖ οὐκ ἠθέλησε, τοῖς ἔλεσι τοῦ Ἴστρου, otc 
συνέφυγε, xal τῇ ἐχεῖσε ἀποκρήμνῳ πέτρᾳ ἐπερεί- 
δόµενος  οἷς καὶ θαῤῥήσας sl; τὸ πεδίου ἐξήλθε, 
συῤῥάξαι τῷ βασιλεῖ προθυμούµενος. Οὐκ tiq µα- 
xoàv δὲ τῆς οἰχείας ἀπονοίας ἐκομίσατο τὰ ἐπίχει- 
ρα βραχείας γὰρ µερίδος τῶν βασιλιχῶν ἁντιτα- 
Ἰθείσης αὐτῷ φυγὰς ὤχετο, καὶ κρησφύγετον αὐτοῦ 
ληφθὲν κατεριζώθη ἐκ βάθρων αὐτῶν. Ὁ δὲ βασι- 
λευς μετὰ τὸ τοῦτον τροπώσασθαι xal ἀφανίσαι 
ἅρδην ἀναζεύξας ἐσκήνωσεν dv τῷ Λοθιτζῷ περὶ 
τος αὐτοὺς πρόποδας. Ῥαγδαῖος δὲ ὅμθρὸς τῇ 
παρεμθολᾷ ἐπικαταῤῥαχεὶς καὶ µνιφετὸς ἔξωρος 


&acclamanti pacem, ita firma permansit, neque cum 
mortuo corpore est immutata. S"ufficitur in ejus 
locum patriarcha Constantinus Lichudes preses 
et protovestiarius, qui prius metropolitanorum et 
oleri totiusque populi suffragiis delectus fuerat, 
vir ob regia atque civilia munera clarissimus a Mo- 
nomacho usque ad illud tempus ; quique magnam 
gloriam ob rei publice administrationem reporta- 
verat 645 et Manganorum procurationem, ac 
juris custos &b eo imperatore quem diximus reli- 
ctus fuerat. Et quamvis delectus fuisset, non 
sine contentione archiepiscopatum et patriarcha- 
tum, neque sine controversia adeptus est. Verum 
imperator studens talia sibi jura vindicare, hoo 
ipsi tempus idoneum ratus,presbyterum ordinatum 
vetuit ne archiepiscopatus unctionem perfectam 
acciperet, quoad, inquit, ea qua contra te jactan- 
tur per synodum canonice examinentur. Constanti- 
nus autem non ignorans heo quomodo contra 89 
inquirerentur, inopinatum dedecus secum repu- 
tans, que quarebantur tradidit imperatori. Ex eo 
tempore sine controversia et sine excusatione om- 
nia ab ipso perficiebantur, quiecunque in initian- 
dis pontificibus consuevere. Fuit etiam muniflcus, 
et rationem babuit non Ecclesie tantum sed 
etiam omnium omnino, ita ut cure illius nemo 
expers esset, qui ejus liberalitatem non perce- 
pisset. 

Cum vero Ungari pacem violassent erga Roma- 
nos, et Patzinace e lustris, in quibus delituerant, 
erupissent, laderentque firitimam regionem, im- 
perator paratis iis que ad perfectionem exercitus 
usui essent, cum omnibus viribus se Triaditzam 
confert, ibique ab Ungaris accepta legatione, cum 
pacem confirmasset ac pro viribus stabilisset, in 
Patzinacas profectus est. Quibus divisis secundum 
gentes et tribus, reliqui 646 duces imperatori 
se submittentes pacem et amicitiam amplexi sunt: 
solus Selte manum, dare imperatori noluit, lstri 
paludibus quo confugerat, et prerupta que illic 
erat pelra nixus. Quibus etiam fretus in planitiem 
erupit, prompto animo cupiens cum imperatore 
manum conserere. Sed brevi tempore suse demen- 
tie premia tulit, siquidem cum exigua imperato- 
ris militum manus ipsis restitisset, fugit, et ejus 


D refugium captum ab ipsis fundamentis est dirutum. 


Imperator autem post ipsum profligatum atque 
deletum funditus inde profectus ad Lobitzum ta- 
bernacula posuit, κά montis radi"es. Vehemens 
autem imber in castra delatus et nix intempesliva 
(erat enim Septembris dies vicesima quarta, qua 


JACOBI GOARI NOTE. 


ex utroque crux componitur : reliqui porro digiti 
manent extensi, cunctique simul vocum harum 
Ἰησοῦς Ἆριστὸς νικᾷ litteras primordiales demons. 
trant, auricularis videlicet rectus τὸ I, medius et 
pollex in crucem acti τὸ X, medius et index parum 
dissiti τὸ N. Hec Thessalonicensis et Malaxus, de 
quo alibi. 


(5) Pace nimirum a pontifice vocibus his εἰρήνη 
ὑμῖν coelitus invocata, benedictionem poscenti. 

(6) Roma jure cuipiam obvenientia, nón modo 
jus ipsum et legem vocant moderni δικαιώµστα : 
ac ideo δικαιωμάτων φύλάξ apud eosdem est qui 
nobis regiorum jurium defensor, qui et regius pro- 
curator. 


318 


JOANNIS SCYLITZJE 


816 


protomsrtyris Thecle memoriam celebrant Chri- A (Σεπτέμθριος γὰρ ἣν ἡμέραν ἄγων x5, καθ’ fjv ἡ 


Stiani) multum detrimenti et calamitatis militibus 
attulit. Nam omnis fere equitatus, et eorum qui 
aderant plurimi, frigore et imbre, cum nudi essent 
et imparati, interierunt, ac preter omnem spem 
&d victum necessaria defecerunt, relictis tantum 
qua fluminum impetu superfuerant et imbri. Cum 
autem mediocriter pluvia remisisset nivesque ces- 
Bassent, ingressus imperator, et plurimis in flumine 
amissis, sub umbram cujusdam arboris cum pau- 
cis quibusdam primoribus se recepit ; ac paulo post 
edito a quercu sono parum progreditur imperator, 
fere quantum arboris ipsius longitudo contingeret, 
qua radicitus evulsa supina in terram decidit. 
Obmutuit imperator, 647 considerans qualis mor- 
lis periculum vix evaserit. Neque hoc erat bonum 
augurium, quod acciderat, sed initium calamitatis 
quam mox esset accepturus, et eorum que jam 
commisisset poenarum exactio. Verum pro eo casu 
gratias agens Deo templum in palatio Blucherna- 
rum protomartyri Thecle dedicatum pulcherrimum 
construxit, et exercitum perducens cito se ad re- 
giam urbem recipere festinabat, cogitans de re- 
bellione quam audiverat in Oriente. Qua falsa 
comperta, sese venationibus oblectare coepit et aliis 
que animi relaxandi gratia flunt, per fretum, quod 
est ante regiam urbem ascendens. Hora vero 
prandii fulmen in ea loca quibus Neapolis nomen 
est irruit; et porcus nescio unde apparens, in se 
provocavit imperatorem, quem usque ad mare 
persecutus imperator expulit. Ubi vero mare 
subiens porcus haud amplius apparuit, fulgore 
quodam instar fulguris perstrictus imperator de 
equo dejectus est, οἱ humi spumam ex ore edens de- 
volvebatur. In parvum autem navigium impositus 
ad regiam defertur. Attonitus tamen et ob afflatum 
se ipsum minime sentiens, morbaque dies aliquot 
detentus mortem exspectabat, et idcirco ad placan- 
dum sibi Deum poenitentiam amplectitur, et impe- 
rutoriam potestatem, quam sibi injuria vindicarat, 
libens deponit, hoc certe recte faciens, et monasti- 
ce se vite dedicat, priorem fastum ao delicias 
voluntario contemptuet molestia corrigens. Et quod 
646 magis ostendit illum vere totoque ex animo 
pornituisse eorum que patrarat, imperatorem de- 
legit non Joannem sibi sanguine conjunctum, non 
nepotem ex sorore Theodorum Docejanum, non 
filie maritum, neque alium aliquem sibi consan- 
guinitate proximum, sed presidem Constantinum, 
cui jam inde a suis majoribus Ducas cognomen 
erat, tanquam peritum et conscium et adjutorem, 
quique optime nosset rationes parande copiose 
pecunie ad imperii conservationem. Comnenus 
autem monasticas vestes indutus, cum parumper 
exspectasset sei qua ratione & morbo liberaretur, 

ubi novit se insanabili morbo captum, adhuc ipso 

vexatus Studii monasterium ingreditur, multum 

JEcaterina Augusta ejus consilium adjuvante, et 

pro terrerum imperii amissione, colestis gaudii 


C 


τῆς ἁγίας πρωτοµάρτυρος θέκλας ἑορτὴ τελεῖται 
Χριστιανοῖς) πολλῆς καχώσεως xai Aun ἐνέπλησε τὸ 
στρατιωτικόν' fj τε γὰρ ἵππος σχεδὸν ἆπασα xai τῶν 
παρόντων ol πλείους τῷ χρύει καὶ τῷ ὄμθρῳ, γυμνοὶ 
καὶ ἁπαράσχευοι τυγχάνοντες , τὸ (nv ἀπέῤῥηξαν,. 
Ἐπιλελοίπασι δὲ παρὰ πᾶσαν τὴν ἑλπίδα καὶ τὰ ἐπι- 
τήδεια, ποταµίων ῥευμάτων φορᾶς καὶ τοῦ χειμῶνος 
γενόμενα πάρεργον . ᾽Αναστολῆς δὲ µετρίας γενομέ- 
νης καὶ τῶν νιφετῶν ἀνακωχὴν λαθόντων iie ὁ 
βασιλεὺς, πλείστους δὲ τῷ ποταμῷ ἀποθαλὼν ὑπὸ 
σκιὰν ἔστη δένδρου τινὸς ἅμα τῶν ὑπερεχόντων cial. 
Μετ) ὀλίγον δὲ ἡχῆς γενομένης ἐκ τῆς δρυὸς πρόεισι 
μικρὸν ὁ βασιλεὺς, ὅσον μὴ τῷ µήκει αὐτῆς καταλαµ- 
θάνεσθαι περ ῥιζόθιν ἀνασπασθεῖσα ὑπτίκ τῇ 
Υᾷ προσήρισε. Γέγονε δὲ ἐννεὸς ὁ βασιλεὺς λογισά- 
µενος οἷας τελευτῆς ἐπωδύνου παρὰ μικρὸν τυχεῖν 
ἔμελλεν. "Hv δὲ οὐκ ἀγαθὸς oluvàc τὸ συμθὰν, ἀλλὰ 
προοἰµιον τῆς μελλούσης αὐτὸν καταλαθεῖν τύχης 
καὶ τῶν ἤδη ἨὙενοµένων εἴσπραξις καὶ τιμωρία. 
Εὐχαριστῶν δ᾽ ἐπὶ τῷ συµθεθηκότι τῷ θεῷ, ναὸν 
ἐν τῷ παλατίῳ τῶν Βλαχερνῶν ἐπὶ τῷ ὀνόματι τῆς 
πρωτοµάρτυρος θέκλας ἀνήγειρε κάλλιστον. Ἡρο- 
θιθάζων δὲ τὸν στρατὸν ἀπῄει ταχέως ἐπὶ τὴν βασι- 
λεύουσαν λογοποιούµενος, ἁποστασίαν ἐν τῇ 'Ava- 
τολῇ ἑνωτιζόμενος. Καταλαθὼν δὲ xal πάντα ψευδῆ 
εὑρηκὼς κυνηγεσίοις ἑαυτὸν ἑφυχαγώγησε καὶ τῇ 
ἆλλῃ victi, κατὰ τὸν τῇ βασιλίδι προχείµενον 
πορθμὸν ἀνιών. [P. 811] Περὶ δὲ ὥραν ἁρίστου 
φῶς ἁστραπήθολον τοῖς τόποις ἐχείνοις ἐνέσκηψα 
(Νεάπολις τούτοις τὸ Ὑνώρισμα), χοῖρός tb ποθεν 
ἐπιφανεῖς ἐφ᾽ ἑαυτὸν τὸν βασιλέα ἐξεχαλίσατο, ὃν 
ἐπιδιώκων ὁ βασιλεὺς ἄχρι καὶ θαλάσσης ἐξήλασεν. 
ως δὲ ὁ χοῖρος τὴν θάλασσαν εἶἰσδὺς ἀφανὴὺς ἐγέ- 
vtto, ὁ βασιλεὺς ἐξαίφνης πληγεὶς 0p ἀστραπηδόλῳ 
φωτὶ τοῦ ἵππου τε ἀπεσφαιρίσθη καί πρὸς τὴν 
γῆν ἀφρίζων ἐκυλίετο. ᾽Ακατίῳ δὲ ἐμθληθεὶς πρὸς 
τὰ βασίλεια διασώζεται παρακεχομµένος «αἱ ixo- 
τοῦ μηδ) ὅλως ἐπαιασθανόμενος. Νοσημαχήσας δὲ 
ἐφ᾽ ἡμέρας τινὰς τὸν µόρον ἐἑκαραδόχει καὶ διὰ 
τοῦτο πρὸς ἐξιλέωσιν τοῦ θείου ἁσπάζεται τὴν µε- 
τάνοιαν, καὶ τὴν βασιλικὴν ἐξουσίαν, Ti παρανό- 
poc ἑδράξατο, ἑκοντὶ µεθίησι, τοῦτό γε καλῶς ποιη- 
σάµενος, xai τὸν μοναξικὸν ἀσπάζεται βίον, τὴν 
πρὶν εὐδοξίαν xal τρυφὴν ἀποπτώσει ἐχουσία καὶ 
µετριότητι διορθούµενος. Ὁ δὲ μᾶλλον δείχνυσιν 


D ὡς εἰλικρινῶς καὶ Ψυχῆς ἐξ ὅλης µεταμεμέληται 


ἐφ᾽ oi; ἔπραξε, βασιλέα προχειρίζεται οὐ τὸν ópal- 
µονα αὐτοῦ ᾿Ἰωάννην, οὐ τὸν ἀδελφιδοῦν ἑαυτοῦ 
θεόδωρον τὸν Δοκειανὸν, οὐκ ἄνδρα προσζεύξας 
τῇ θυγατρὶ, οὔτ ἄλλον τινὰ τῶν καθ᾽ αἷμα φχειω- 
µένων αὐτῷ, ἀλλὰ τὸν πρόεδρον Κωνσταντῖνον, d 
Δοῦκας τὸ πατρωνυμικὸν ἀνέκαθεν ἦν, ὡς συνίστορα 
καὶ συναγωνιστὴν xal τῶν Ὑρηµάτων ποριστὴν 
ἀφθονώτατον εἷς τὴν τῆς βασιλείας κατάσχεσιν. Ὅ 
δὲ Κομνηνὸς axo μοναχικὰ περιθαλόμενος, ἐπ᾽ 
ἀλίγον τε γνωσιµαχήσας, ti πῶς ἀνεθείῃ τῆς νόσου, 
ἐπείπερ ἔγνω κατ ἄκρας ταύτῃ ἁλοὺς, ἔτι τῇ νόσῳψ 
τρυχόµενος τὴν τοῦ Στουδίου καταλαμθάνει μονὴν, 


JT? 


HISTORIA. 


918 


πολλὰ καὶ τῆς Αὐγούστης Αἰκατερίνης συµθαλλομµέ- A fructum ipsi promittente, cum annos duos ao 


νης αὐτῷ πρὸς τὸ προκείµενον, xal τῇ τῆς ἐπι- 
Ἱείου βασιλείας ἀποθολῇ τὴν ἐν οὐρανοῖς ἁπόλαυσιν 
ἐπαγγελλομένης αὐτῷ, βασιλεύσας uiv ἔτη δύο καὶ 
μῆνας τρεῖς, ἐπιζήσας δὲ τούτων ἑλάττω τῷ µονα- 
χικφ σχήµατι, πᾶσαν ὑπακοὴν πρὸς τὸν ἐν τῇ 
µονῃ Ἁγεμονεύοντα ἐπιδεχνύμενος, ὡς xai θυρω- 
βὸς Ὑενέσθαι xal ταῖς ἄλλαις ὑπηρετῆσαι διακονίαις 
διὰ πολλὴν ἐπιείκειαν καὶ μετριοφροσύνην καταδε- 
ζαμενος. Σωφρονέστατος δὲ εἶσάγαν γενέσθαι λέ- 
Ἱεται. Στρατοπεδάρχῳ γὰρ ὄντι αὐτῷ νόσον ἔνσκῆψαι 
νεφριτικήν Φφασιν, ὥστε ἀπογνῶναι αὐτῆς τῆς ζωῆς 
διὰ τὸ παρέσει παντελεῖ xai ἀκινησίᾳ χατασχεθῆ- 
ναι. Τῶν δὲ ἰατρῶν, μετὰ τὸ τοῖς ἄλλοις ἅπασι 
χρήσασθαι καὶ ἀνηνύτοις ἐλεγχθῆναι ῥἐπιχειρεῖν, 
συµθουλευόντων µιγῆναι Ὑυναικὶ, αὐτὸς οὐχ ὑπ- 
ήχουσεν, Εἰπόντων δὲ, εἰ μὴ τοῦτ ἐπιχειρήσειεν, ἐξ 
ἀνάγκης ἔχειν καυτῆρι Ὑχρήσασθαι, ἐκ τούτου δὲ 
ἀπαιδίᾳ κατασχεθῆναι δεινῃ καὶ [P. 812] ἁγονίᾳ, 
αὐτὸς, e 'ApxoUcl µοι' ἔφη, ὁ Μανουἡλ καὶ ἡ Μαρία, 
οἱ ἤδη µοι χάριτι θεοῦ παῖδες γενόµενοι ' τούτων 
μὲν γὰρ ἄνευ ἕνεστι τυχεῖν τῆς βασιλείας τῶν 
οὐρανῶν, σωφροσύνης δὲ χωρὶς οὐδεὶς τὸν Κύριον 
ὄψεται. » ᾽Αλλὰ xal ἡ βασίλεια Αἰκατερῖνα xal ἡ ταύ- 


menses tres imperasset, et in habitu monastico 
pauciores his supervixisset omnem preestans mo- 
nasterii praefecto obedientiam, ita ut et janitor ϱ8- 
set et alia ministeria obiret, propter multam 
animi &quitatem et modestiam. Castissimus autem 
fuisse dicitur, et supra quam credi possit conti- 
nens. Nam cum stratopedarches esset, nephritico 
tDorbo tentatum dicunt ita ut vitam desperaret, eo 
quod totius corporis languore et nervorum resolu- 
tione detineretur. Medicis aulem, postquam aliis 
omnibus adhibitis remediis, ea que omnino fieri 
non possent tentare se cognoverunt, ut cum mu- 
liere quadam coiret suadentibus, noluit obtempe- 
rare. Cumque dixissent illi 649 nisi hoc tentaret, 
neoessario cauterium adhibendum, ex quo pro- 
oreande sobolis facultate privaretur : « Satis, ipse 
inquit, mihi sunt Manuel et Maria mihi jam Dei 
beneficio nati liberi : nam sine his licet consequi 
regnum oolorum, sine continentia vero Deum 
nemo videbit. » Quin etiam Augusta J/Ecalerina 
ejusque filia Maria detonsis capillis degebant in 
palatiis Myrelei, omnia monastica munera ob- 
euntes. 


της θυγάτηρ Μαρία τὴν τρίχα χειράµεναι διῆγον ἐν νοῖς παλατίοις τοῦ Μυρελαίου, πᾶσα» ἄσκησιν μοναδικὴν 


μετερχόµεναι. 
Τελευτήσαντος δὲ τοῦ βασιλέως ὑγρότητος usa) 


θεαθεῖσα Ά τοῦτον κατέχουσα σορὸς ὑπόνοιαν παρέ- 
σχε πολλοῖς τιµωρίαν εἶναι τὸ γεγονὸς καὶ χολάσεως 
ἔνδειγμα τοῦ ἐμφυλίου πολέμου καὶ τῆς σφαγῆς xal 
τῶν μετὰ τὸ βασιλεῦσαι πεπραγμένων αὐτῷ εἷς τε 


Vita autem functo imperatore, conspecta sepul- 
tura ejus humoris plena suspicionem multis dedit 
esse illam rem ultionem et indicium supplicii, quo 
&fficeretur ob intestinum bellum ac cedem et ea 
que post usurpatum imperium oommiserat in 


τὰς τῆς συγκλήτου στερήσεις [χαὶ] τῶν ἔχπαλαι C privando senatu iis bonis que ei antiquitus con- 


διδοµένων abt, καὶ τὴν τῶν θείων ναων xal τῶν 
upev σεµνείων ἀποστέρησιν, ἣν, ὡς ἔφημεν, ἐποιή- 
σατο, τὸ ἀπέριττον μὲν καὶ τὴν αὐτάρχειαν αὐτῶν 
προνοούµενος, τῷ δηµοσίἰῳ δὲ εἰσφέρων µετρίαν 


παράχλησιν. "Αλλοι δὲ τὸ ῥεῦσαν ἁγιωσύνης ἔργον' 


ἐτίθεντο, ὡς χαθαρῶς καὶ ἀδιστάκτως µεταγνόντος 
αὐτοῦ ἐφ᾽ οἷς ἔπραξε μὴ γὰρ εἶναι ἁμαρτίαν τὴν 
νικώσαν τὴν φιλανθρωπίαν τοῦ θεοῦ. ᾽Αμϕοτέρων δὲ 
τὴν γγώμην ἐπαινῶ xal ἀποδέχομαι τῷ τὴν uiv 
χωλυτικὴν εἶναι τῶν µέλλόντων χαχῶν, τὴν δὲ προ- 
τρεπτιχὴν ἀπὸ τοῦ χείρονος πρὸς τὸ βέλτιον. 


Tac δὲ βασιλίσσης Αἰχατερίνης (7), dv τῷ µονα- 
yxp Ἑλένης µετονοµασθείσης, ἐπετείως τελούσης 


τὰ τοῦ βασιλέως µνηµόσυνα, συγχαλούσης τε ἄλλους ῃ 


τινὰς μοναχοὺς xal δὴ καὶ τοὺς lv τῇ Στουδίου 
μονῇᾗ ἀσκουμένους σύμπαντας, ἐπειδὴ ἔμελλε τελευ- 
τῶν, ἑτέλει μὲν συνήθως xal κατὰ τὸ ἔθος τὰ τοῦ 


cessa fuerant, et adimendis sacris templis et delu- 
bris facultatibus quas diximus, id curans ut nihil 
ipsis superesset, sed ea tantummodo haberent que 
&d victum satis essent, mediocrem adhibens rei 
publice consolationem. Alii autem fluentem humo- 
rem sanctitatis interpretabantur indicium, quod 
pure ac sine ulla controversia eum factorum pe- 
nituissel : neque enim peccatum ullum 6896, quod 
divinam superet erga homines charitatem. Utro- 
rumque ego sententiam laudo et &pprobo, quod 
altera mala futura prohibeat, altera vero & dete- 
rioribus ad meliora adhortetur ac revocet. 

650 Cum autem JEcaterina Augusta in mona- 
sterio mutato nomine Helena appellata quotannis 
imperatoris memoriam anniversariis sacris coleret, 
invitatis aliis quibusdam monachis et omnibus iis 
qui se in Studiensi monasterio exercerent; cumque 
diem suum esset obitura, solenni more annua 


JACOBI GOARI ΝΟΤΑ. 


(T) Habent Greoci preeter familiarum et patrie τῆς 
τιμῆς, τῆς εὐσεθείας καὶ τῆς τύχην ὀνόματα, Illa 
quibusvis in baptismo imponuntur, hec ex fortuito 
casu excogitantur, qualia sunt apud Cedrenum Kov- 
τοστέφανος Στραθομύτης, ᾿Αργυροῦς, & corporis bre- 
vitate, nasi curvitate, morum candore indita. Me- 
dia tandem usui sunt in monasteriis, neo fortuito 
tamen aut mere pro libito, sed pietatis simul et 
honoris observata lege fiunt monachis propria, tum 
& sanctitatem redoleant, tum si oum baptisma- 


- 


libus saltem primordialibus in litteris conveniant. 
Unde disces cur Andronicus senior factus mona- 
chus dictus sit Antonius apud Gregoram |. ix, 
Joannes Cantacuzenus apud ipsummet Jossaph 
nomen acceperit, Georgius Phraunzes cur audierit 
Gregorius et Klena ejus uxor Eupraxia, et tandem 
cur ZEcaterina imperatrix vocata sit Elena, si non 
ex primordialis littere, saltem ex pronuntiationis 
consensu. 


319 


cia ea quee dari consueverant persolvi jussit : 
antistite autem dubitante et sensim accedente &c 
duplicationis rationem qusrente : « Quia non novi, 
inquit, o maxime venerande, an insequenti anno 
vobiscum futura eim, Deo fortasse aliter res nostras 
pro sua voluntate moderante. » Quod etiam accidit]: 
illa enim ante illud tempus vita defuncta est, 
voluitque cum fratribus in coemeterio monasterii 
Studii sepeliri. Ornarunt autem «uterque, et ipsa 
et imperator, augustissimum Precursoris templum 
iis qua connumerare ac sigillatim recensere 
Herculeus labor esset. 


Fuit imperator moribus constans, equus animo, 
mente acutus, manu strenuus, intelligeontia promp- 
tus, in rebus bellicis peritissimus, hostibus terri- 
bilis, suis re benevolus, verbis infestus. Cum 
tamen a principio moribus his haudquaquam pre- 
ditus esset, aiebat oportere imperatorem externis 
esse terribilem, suis facilem. Rursus aiebat eos 
qui tyrannidem affectarent, libertos imperatorum 
fleri velle. Cumque accusaretur quod tyrannidem 
invasisset contra Michaelem : « Pigebat me, inquit, 
9511 conservo servire, neque justa consequi. » Et 
oavillo etiam uxorem est prosecutus, siquidem 
dicebat illam prius servam, nunc a se in liberta- 
tem vindicatam  Aiebat item cognatos aliis esse 
erucem, tyranno utilitatem. /Ecaterina autem 
Augusta nihil novi sibi accidisse affirmabat, quippe 
qua regnum cum regno commutasset. 

Post Comnenum autem Constantinus Ducas 
preses sine sanguine et rerum perturbatione 
potitus imperio, ad senatum et omnem civitatis 
populum concionem habuit equitatis plenam, et 
deinde rerum administrationem aggressus est, 
nulla in rea molestia et zquitate recedens; et 
honoribus senatores et plebeios multos ornavit, 
&ique eos qui imperante Comneno propriis hono- 
ribus exeiderant in pristinum statum vindicavit. 
Multos enim ille ex illustribus abscuros, ex glo- 
riosis ignobiles fecit. Cum enim sancti magni 
martyris Georgii dies festus advenisset, quo ejus 
memoria colitur, de more se confert imperator ad 
Mangana ob cultum martyris. Peracta autem cele- 
britate quidam maligni et improbi malum consi- 


JOANNIS SCYLITZJE. 
sacra peregit imperatoris, et ipsis omnibus dupli- Α 


380 
βασιλέως ἑτήσια, διπλᾶ δὲ τούτοις πάντα τα ἐκ τύ- 
που διδόµενα παραθέσθαι προσέταξε. Too δὲ καθη- 
γουμµένου (8) διαπορήσαντος, xal τὸν λόγον τοῦ διπχα- 
σιασμοῦ Ἰσυχζ προσελθόντος καὶ ἀπαιτήσαντος, 
€ "Occ τὸ, ἔφη, ὦ τιµιώτατε, οὐκ οἶδα, et. καὶ κατὰ 
τὸ bmw ἔτος ὑμῖν συνέσοµαι, τοῦ Θεοῦ τὰ xag 
ἡμᾶς ἴσως ἄλλως καὶ ὡς αὐτῷ βουλητὸν, olxovo- 
µήσαντος. » Ὅ δὴ καὶ Ὑγέγονεν: ἑτετελευτήκει 
γὰρ iw τῷ µέσῳψ, ἀξιώσασα ταφῆναι σὺν τοῖς 
ἀδελφοῖς iv τῷ κοιμητηρίῳ τῆς Στουδίου μονῆς. 
Κατεχόσμησαν δὲ xal ἀμφότεροι, αὐτή τε xal ὁ Ba- 
σιλεὺς, τὸν πάνσεπτον τοῦ προδρόµου ναὸν, ἃ δὴ 
xal καταλέχειν καὶ κατὰ λεπτὸν διεξιέναι ἆθλος 
Ἡράκλειος. 

"Hv δὲ ὁ βασιλεὺς τὸ ἦθος στάσιµος, τὴν joy iv 
ἐπιεικὴς, τὴν γνώμην ὀξὺς, τὴν χεῖρα δραστήριος, 
tiv σύνεσιν ἔτοιμος, στρατηγικώτατος τὰ 'πολέμια 
καὶ τοῖς ἐχθροῖς φοθερὸς, τοῖς περὶ αὐτὸν εὐμενὴς, 
λόγοις προσκείμενος, καὶ ταῦτα μὴ τοῦτο ἐξ ἀρχῆς 
ἔθος ἔχων. [P. 813] Έλεγε δὲ δεῖν τὸν βασιλέα 
φοθερὸν μὲν εἶναι τοῖς Efe, εὐπρόσιτον δὲ τοῖς 
ἰδίοις. Ἡάλιν ἔλεγε τοὺς τυραννιῶντας τῶν βασι- 
λέων ἀπελευθέρους εἶναι σπεύδει. Αἰτιώμενος δὲ 
ὅτι τετυράννηχε κατὰ τοῦ Μιχαὴλλ, « Ὥκνουν, ἔλεγὲ, 
τῷ συνδούλῳ δουλεύειν καὶ τῶν εἰχότων μὴ τυγχά- 
νειν. » ᾿Ἐπισκώπτων δὲ τῇ γυναικὶ ἔλεγε δοόλην 
μὲν εἶναι πρότερον, νῦν δὲ ἠλευθερῶσθαι ὑπ) αὐτοῦ. 
Πάλιν ἔλεγε τοὺς συγγενεῖς τοῖς μὲν ἄλλοις τυγχά- 
νειν σκόλοπας, τῷ δὲ τυραννοῦντι ὠφέλειαν. Ἔλεγε 
δὲ καὶ ἡ βασιλὶς Αἰκατερῖνα μηδὲν ζῶον ἐπ) abcr 
γεγενῆσθαι βασιλείας βασιλείαν ἀλλαξαμένῃ. 

Μετὰ δὲ τὸν Κομνηνὸν Κωνσταντῖνος πρόεδρος ὁ 
Δούκας τῶν σκήπτρων ἐπιλαθόμενος ἀναιμωτὶ καὶ 
δίχα πραγμάτων ταραχῆς, λόγους ἐπιεικείας γέμον- 
τας ἑδημηγόρτσε πρὸς τὴν σύγχλητον καὶ πρὸς ἅπαν 
τὸ δηµοτιχόν (0) τε τῆς πόλεως xai χοινόν. Καὶ 
ἀπ᾿ ἐχείνου τῆς τῶν πραγμάτων ἐνήρξατο ἀντιλή- 
Ψεως, τοῦ ἐπιεικοῦς xai μετρίου κατ’ οὐδὲν ἀφιστᾶ- 
μενος, ἀλλὰ πᾶσι τρόποις αὐτοῦ ἐξεχόμενος. Ἐτί- 
µησε δὲ τῶν τε τῆς συγκλήτου καὶ τοῦ δήµου πολ- 
λούς. ᾽Ανώρθωσε δὲ xal τοὺς ἤδη ἐπὶ Κομνηνοῦ 
ἐχπεπτωχότας τῶν οἰχειωτικῶν  πολλοὺς γὰρ 
ἐχεῖνος ἀδόξους ἐξ ἑνδόξων καὶ ἀτίμους ἐκ τιµίων 
ἀπίδειξεν. ᾿ΕἘπιστάσης γὰρ τῆς τοῦ ἁγίου μεγαλο: 
µάρτυρος Γεωργίου µνήµης (40) κατὰ τὸ ἔθος 
ἄπεισιν ὁ βασιλεὺς εἰς τὰ Μᾶγγανα αἶδοῖ τοῦ µάρτυ- 


lium meditati insidias imperatori etruxere. Nibil Ὦ poc, μετὰ δὲ τὸ τελεσθῆναι τὴν ἑορτὴν, τινὲς τῶν 


vero perfecerunt, Deo cotum illam impium et 
pravum commentum dissolvente : hoc enim aibi 
proposuerun* faciendum, ot in profundum ille cum 
omnibus suis demergeretur, utpote per mare ad 
palatium navigaturue. Habita autem questione et 
accurata inquisitione plures optimates, in quibus 
652 ipse quoque eparchus, convicti eunt insidia- 


κακοήθων xal δολερῶν βουλὴν πονηρὰν ἐξαρτύσαν- 
τες τῷ βασιλεῖ ἐπεθούλευσαν μὲν, ἤνυσαν δὲ οὐδὲν, 
θεοῦ τὸν σύλλογον καὶ τὸ πονηρὸν καὶ ἄθεον δια- 
λυσαμµίνου σκαιώρηµα" 7v» yàp αὐτοῖ γνώµη τῷ 
βυθῷ παραδοθῆναι αὐτὸν παγγενεὶ ἅτε διὰ θαλάσ- 
σης πρὸς τὸ παλάτιον ἀποπλεῖν μέλλοντα. Ζητήσεως 
δὲ καὶ ἐρεύνης περὶ τοῦ συµθάντος γενομένης πολ- 


JACOBI GOARI NOTE. 


(8) Ἡγούμενος est quicunque monasterii prefec- 
tus, καθηγούµενος qui simul sacris ordinibus est 
ornatus, προηγούμενος qui exprefectus. — 

(9) Aumotixóv inter et xowóv illud est discriminis, 


quod inter collegia factionesve et confusam plebem 
observatur. 

(ης qua, et imperatorum erga sanctum fidu- 
οἷα Codinus ο. xv, n. 9 οἱ σ. 17, n. 50. 





381 BISTORIA. | 389 


λῆς πολλοὶ τῶν µεγιατάνων xal αὐτὸς ὁ τηνικαῦτα À rum et 98 majestatio rei effecti, οἱ idcirco pos- 


ἔπαρχος εάλωσαν ὡς ἐπίδουλοι xal καθοσιώσεως 
αἰτίᾳ ὀπέπεσον, τῶν οἰκείων στερηθέντες κτήσεων 
xal πάσης τῆς περιουσίας αὐτῶν. Ἐπόθησε δὲ καὶ 
ἠγάπησε διαφερόντως τῶν ἄλλων ἁπάντων ὁ βασι- 
λεὺς τήν τε τῶν δημοσίων πραγμάτων ἔπαύξησιν 
xai τῶν ἰδιωτικῶν δικῶν τὴν ἀχρόασιν, x&v τούτοις 
τὴν μείζονα φροντίδα χατεχένου τῆς βασιλείας, τῶν 
ἄλλων ἧττον ἐχόμενος, στρατηγικῶν φηµι πλεονε- 
κτημάτων xal στρατιωτικῶν ἄνδραγαθηματων. 
Διὰ δὴ ταῦτα χαὶ συκοφαντικαῖς ἐπηρείαις xad 
σοφιστικαῖς µεθόδοι καὶ δικανικῶν προθλη- 
µάτων ἐσμῷ xal σεχρετικῶν ζητημάτων ἐπιπλοκαῖς 
τὸ Ῥωμαῖκὸν ἐκλονεῖτο καὶ [Ῥ. 814] ἐχραδαίνετο, 
ὡς καὶ αὐτοὺς τοὺς στρατευοµένους τὰ ὅπλα καὶ, 
τὴν στρατείαν µεθέντας συνηγόρους καὶ νομικῶν 
ζητημάτων καὶ προθληµάτων ἉΥενέσθαι ἑραστὰς- 
μακρὰ χαίρειν εἰπόντας ἐνυαλίῳ τε ἠχῇ χαὶ πο. 
λεμικῇ ὀρχήσει καὶ Ἠπεριδινήσει ἀγχιστβφόῳ, 
Κὐσεθὴς δὲ ὤν c"mep τις ἕτερος, xal φιλοµόναχος 
φιλόπτωχός τε καὶ περὶ τὸ σῶμα ἵττον χολαστι- 
κὸς (44), πρὸς ἄλλο τι ἀμθλὺς ἐτύγχανε καὶ νωβρὸς 
φειδωλὸς ὅ εἰσάγαν xal ποριστικὸς καὶ τῶν δηµο- 
σίων χρημάτων αὐξητικός. Ἐξουσίαζε δὲ xai ταῖς 
χρίσεσι, καὶ πολλάκις αὐτὰς διὰ τὴν τῶν προσώπων 
ποιότητα ὑπκήλλαττε, βαρὺς δεικνὺμενος τοῖς δυνα- 
τοῖς xal ἀφδρητος. Προσχειμένου δὲ αὐτοῦ τοῖς 
τοιοότοις διηνεκῶς, τῶν δὲ στρατιωτικῶν ἡμεληκχό- 
τος χαὶ ῥᾳθυμήσαντος, τὰ τῆς ᾿Ανατολῆς, xal μᾶλ. 
λον τὰ ἐν τοῖς τέρμασι τῶν μερῶν τῶν Ῥωμαϊκῶν, ὑπὸ 
τῶν πολεμίων ἐφέροντό τε xai ἤγοντο, xal ἑληίζοντο 
καὶ διεφθείροντο ἅπαντα τῇ τε τῶν Τούρκων ἐπιδρομῇ 
καὶ κατισχύσει wal τῇ βιαίφ ὑποχωρήσει καὶ δειµα- 
τώσει τῶν ἡμελημένων στρατιωτῶν * συνεχεῖς γὰρ 
ὑπῆρχον ἑκδρομαὶ xal λεηλασίαι συχναὶ, ἆφανιζο- 
µένου τοῦ προστυχόντος παντός. Διὸ καὶ ἡ εὐδαίμων 
χώρα τῆς "lónpiac ἠρίπωτο παντελῶς καὶ ἡφάνισεο, 
ἆδη προκατειργασµένη xal ἠσθενηχυῖα καὶ κατὰ 
μικρὸν ἐπιλείπουσά τε xal φθίνουσα, συµµεταλαμµ- 
δανοµένου δὲ τοῦ δεινοῦ xal ὅσαι ταύτῃ παρέχειν- 
το, Ἰξεσοποταμία τε xai Χαλδαία, πρὸς δὲ Μελιτηνη 
καὶ Κολώνεια καὶ τὰ τῷ Εὐφράτ συγχείµενα 
ποταμῷ, ἀλλὰ μὴν τό τε ᾽Αρμενιακὸν xai τὰ Baa- 
σπρακὰν, xai sl μὴ πολλάκις ατρατεύµασιν, ἑνίοτε 
δὲ καὶ φήμαις µόναις' δυνάµεων ἀνείργοντο τὰ τῶν 
Βαρθάρων. Kal τινες ἀρχηχοὶ τούτων, Χωροσαλά- 


sesBionibus et suis omnibus bonis privati. Concu- 


. pivit autem et pre ceteris omnibus maxime amavit 


imperator publicarum rerum incrementum, et 
precipuo studio privatas causas audiendi teneba- 
tur, in quibus majorem quam in imperio admini- 
Strando curam exhauriebat, aliis rebus minus 
vacans, ducum inquam amplificande dignitati, et 
iis quee militibus prospere ao strenue gesta essent. 
Et propterea in calumniatorum conviciis et sophi- 
&ticis commentis ac judicialium questionum exa- 
mine Romana res publica vereans occupabatur, 
ita ut ipsi milites armis depositis advocati et 
patroni questionum ad leges spectantium et cau- 
sarum flerent, omisso Martio sono et bellicis 
exercitationibus et equorum agitatione. Pius vero 
cum esset ut si quis alius, et monachorum et 
pauperum studiosus, el in iis que ad cultum 
corporis pertinent non admodum occupatus, in 
aliis quoque hebes ac segnis erat : at in augendis 
publicis pecuniis admodum parcus et civilis. Nimis 
sibi arrogabal in judiciis, et ea subinde propter 
personarum qualitatem mutabat, gravem se poten- 
tibus ostendens, et ejusmodi cui non possent 
resistere. Cum iis rebus ille totus incumberet, re 
milltari neglecta, ac nimium se otio dedisset, res 
Orientis, precipue loca in finibus Romanorum, ab 
hostibus agi ferri ac diripi, et omnia vastari et 
658 Turcorum excursionibus et oppressione ac 
violenta fuga et terrore neglectorum militum : con- 
tinentes enim flebant incursiones, crebre dire- 
ptiones et quecunque occurrebant hostibus, ever- 
tebantur, et idcirco felix Iberie regio omnino de- 
solata fuit et prorsus deleta, jam ante confecta 
et imbecillis, ac sensim deserta et corrupta. Atque 
hujus mali participes erant Mesopotamia et Chal- 
dea et insuper Melitene et Colonia et loca ad 
fluvium Euphratem sita, quin etiam Armenía et 
Baaspracania. Ác nisi sepe exercitu et interdum 
sola fama copiarum compress! fuissent Barbari, et 
quidam ipsorum duces Chorosalarius et Samuoh 
bona quedam fortuna commisso prelio cladem 
gortiti essent, etiam usque ad Galatiam et Onoria- 
dem atque ipsam Phrygiam adversarii exourris- 
sent : mittebatur enim exercitus male instructus 
et inermis, quod semper preestantiores abdicaren- 


poc καὶ Σαμοὺχ, sb μὴ ἀγαθῇ τινι τύχῃ τὴν ὕττω [) tur prefectura majorum stipendiorum et honorum 


συµβαλόντες ἐκληρώσαντο, κἂν µέχρι Γαλατίας 
καὶ ᾿Ονωριάδος xal αὐτῆς Φρυγίας τὸ ἀντίπαλον 
περιέδραµεν. Ἔστελλετο μὲν γὰρ τὸ στρατιωτικὸν, 
Ψιλὸν δὲ xal ἄοπλον xal γυμνὸν, τῶν κρειττόνων 
ἀπελαυνομένων ἑκάστοτε τὴς στρατηγίας τοῦ πλή- 
θους τῶν ὀψωνίων ἕνεκεν καὶ τῶν µειζόνων βαθμῶν. 
"A καὶ καταγνώσεως ἐκτὸς οὐκ Tv, μηδενὸς γεν- 
valóo xal ἀξιολόγου πραττοµένου διὰ τοῦτο. Συνέ- 
θαινε δὲ ἐκ τούτων τοὺς μὲν 'Popaleuc ταπεινοῦ- 


causa ; que quidem culpa minime vacabant, cum 
nihil strenuum aut memorabile hac de causa 
gereretur. Quibus rebus effectum est ut Romani 
imbecilliores redditi terrore complerentur, Barbari 
vero inflati animo efferrentur et. multa confidentia 
irruptiones facerent ; cum etiam ad Anium missus 
fuerit dux Armenius quidam, nomine Panoratius, 
pollicitus resad exercitum quiibiaderat spectantes 
86 pro virili parte administraturum. Cum vero 


JACOBI GOARI NOTAE. 
(11) Corpus edomare ei austeritatibus eubigare asuetue, eivca quodcunque aliud seqnis ac hebes. 


383 


JOANNIS SCYLITZJ£ 


384 


sultanus illac iter faceret, 654 neque tamen À σθαι καὶ κατεπτηχέναι, τοὺς Βαρθάρους δὲ φυσᾶσθαι 


Romanorum regionem vexaret, quidam ex iis qui 
cum Panoratio erant, erumpentes extremum agmen 
sultanici exercitus ledebant et cedebant. Quibus 
de causis sultanus graviter indignatus ulterius 
progredi desistens ad Anium reversus est, et pau- 
cis diebus tum ipsum Anium, tum finitima omnia 
loca in suam potestatem redacta et presidio 
imposito munita ac ducibus idoneis tradita Roma- 
norum exemit imperio. Hec igitur in hoc statu 
erant, et tanta vexationi obnoxia erant Romano- 
rum loca in Asia et in omni Orientis regione : in 
Occidente vero cirea tertiam indictionem, cum 
preessent oppidis ad Istrum fluvium siti& magister 
Basilius Apocapes et magister Nicephorus Bota- 
niates. Uzorum natio (hi etiam sunt genere 
Soeythe, et Patzinacis nobiliores et multitudine 
super:ores) cum tota gente et propriis impedimen- 
tis transmisso Istro longis navibus et lembis e 
caudice cavato factis et utribus, milites transitum 
prohibentes, Bulgaros inquam et Romanos et qui 
eum ipsis erant, statim debellarunt, ac duces 
ipsorum Basilium Apocapem et Nicephorum Bota- 
niatem captivos abduxere, omnemque ad Istrum 
planitiem complerunt. Excreverat enim natio, ut 
ii qui viderant confirmabant, ad sexcenta bellico- 
sorum virorum millia. Et quedam haud 655 mi- 
nima pars ipsorum divisa usque ad Thessalonicam 
et ipsam Greciam irrupit, et obvia omnia vexavit 
diripuitque, infinita abacta preda. Sed cum in 
vehementem hiemen incidisset, quando ad suos 
redibat, non solum aliena sed etiam sua fere omnia 
amisit, et infortunio accepto in castra reversa est. 
Imperator autem de eorum multitudine certior fa- 
ctus cruciabatur animo et egre ferebat, exercitum 
tamen cogere et idoneas copias contra ipsos mit- 
tere cunctabatur, ao seguis erat, ut quidam 
aiebant, sumptibus parcens : erat enim, ut dixi- 
mus, avarus, et nummum omnibus rebus antepo- 
nebat : ut vero alii, quod non confideret adversus 
tanlas vires posse acie decertare : omnes enim 
asserebant adversariorum multitudinem inexpug- 
nabilem,omnibusqueimpossibilis redemptio ducum 
videbatur, et de migratione jam plures cogitabant. 
Imperator autem missis legatis ad principes na- 
tionis tentabat, si factu possibile esset, ipsos ab- 


νας αὐτῶν τόν τε ᾽Αποχάπην 


καὶ ἐπαίρεσθαι καὶ μετὰ πολλῆς προσρήγνυσθαι 
πεποιθήσεως ' ὅτε ὃλ καὶ ἐς τὸ "Avtov ἀποστέλλεται 
δοὺξ ᾽Λρμένιός τις Παγκράτιος τοὔνομα, ἐκ τῶν 
ἔνόντων ὑποσχόμενος τὰ ἔχεῖσε στρατεύματα διοι- 
x&iv. Toà δὲ σουλτάνου (12) παριόντος, μὴ μέντοι 
γε πηµαινολένου τὴν χώραν τὴν Ῥωμαϊκὴν, τῶν 
περὶ τὸν Παγχράτιον ἐξιόντες τινὲς τὴν οὐραγίαν 
τοῦ σουλτανιχοῦ στρατοπέδου ἑσίνοντο καὶ κατέ- 
καινον. [815] Ἐφ᾽ ol; xai δυσθυµήσας ὁ σουλτά- 
voc ἐφίησι τοῦ πρόσω ἰέναι. Πρὸς τὸ "Ανιον δὲ ἀνθ- 
υπέστρεψε, καὶ δι᾽ ὀλίγων “ἡμερῶν αὐτό τε τὸ "Ανιον 
καὶ τὰ περὶ αὐτὸ πάντα περιποιησάµενος στρατῷφ 
τε ὀχυρώσας, xal τρατηγοῖς ἀξιολόγοις τὰ ἐχεῖσε 
παραδοὺς, τῆς τῶν Ῥωμαίων ἐπικρατείας αὐτό τε 
καὶ τὴν αὐτὸ χώραν ἀπεστέρησεν. Elys μὲν οὖν 
οὕτω ταῦτα, xai sig τοσ»ῦτον σκυλμὸν (13) τὰ 
Ῥωμαϊχὰ περιηγοντο xatd τε τὴν ᾿Ασίαν καὶ τὴν 
ἄλλην πᾶσαν Ανατολήν. Ἐν δὲ τῇ Δύσει xatd τὴν 
τρίτην ἴνδικτιῶνα, ἀρχόντων τῶν περὶ τὸν Ἴστρον 
ποταμὸν τοῦ µαγίσορου Ἀασιλείου τοῦ ᾿Απικάπου 
xxi τοῦ µαγίστρου Νικηφόρου τοῦ Βοτανειάτου, τὸ 
τῶν Οὔζων ἔθνος (γένος δὲ καὶ οὗτοι Σχυθικὸν xal 
τῶν Πατζινάχων εὐγενέστερόν τε καὶ πολυπληθέστε- 
pov) παγγενεὶ μετὰ τῆς οἶἰκεας ἀποσκευῆς τὸν 
“Ἵστρον περαιωθὲν ξόλοις μακοοῖς καὶ λέμθοις ab- 
τοπρέµνοις (44) καὶ βύρσαις, τοὺς διακωλύοντας 
τῆν αὐτῶν περαίωσιν στρατιώτας, Βουλγάρους τά 
φημι καὶ Ῥωμαίους καὶ λοιπούς τοὺς ὄντας eov 
αὐτοῖς, κατηγωνίσαντο αἰφνιδίως, καὶ τοὺς ἡγεμό- 
Βασίλειον χαὶ τὸν 
αἰχμαλώτους ἀπήγαγον, 


Βοτανειάτην ΧΝικηφόρον 


καὶ τὴν περὶ τὸν Ἴστρον πᾶσαν ἐἑπλήρωσαν ὕπαιθρον - 


συνεποσοῦτο Ὑὰρ τὸ ἔθνος, ὡς ol εἶδότες διεθε- 
θαιοῦντο, slc ἑξήκοντα µυριάδας μαχίμῶν ἀνδρῶν 
καὶ πολεμιστῷν. Μοῖρα δὲ τις αὐτῶν οὐκ ἑλαχίστη 
τούτων ἀποτμηθεῖσα ἄχρι Θεσσαλονίκης καὶ αὐτῆς 
Ἑλλάδος εἰσήῤῥησε, καὶ πᾶν τὸ προσουχὸν κχατελυ- 
µήνατο xal ἑχεράϊΐσε, καὶ λείαν ἤλασεν οὐκ ἀριθμη- 
τήν. Χειμῶνι δὲ περιπεπτωχυια πολλῷ, ὅτε πρὸς 
τοὺς σφετέρους ὑπέστρεφεν, οὗ µόνον τὰ ἀλλότρια, 
ἀλλὰ καὶ τὰ ἑαυτῆς σχεδὸν ἀπέδαλεν ἅπαντα, καὶ 
δαστυχἠς slc τὴν παρεμθολὶν ἐπανέζευξεν. Ὁ δὲ 
βασιλεὺς πυνθανόµενος περὶ τοῦ πληθυσμοῦ ἤσχαλλε 
μὲν καὶ ἠδημόνει, στρατιὰν δὲ ἀθροῖσαι xai δυνάµεις 
ἀξιομάχους ἀφεῖναι xat' αὐτῶν ὀκνηρότερος ἦν, ὡς 


ducere et sibi conciliare, multis missis muneri- Ὦ μέν τινες ἔλεγον, τῶν ἀναλωμάτων φειδοῖ (T9 γὰρ, 


bus, quibus delinirentur, atque adeo aliquos ex 
ipsis crebris beneficiis exceperat. Bed natio maxima, 
et idcircu quotidie irruptionem faciens, ul stipen- 
dium illud haberet, in multas Bulgarie partes, 
jam ipsam quoque Thraciam et Macedoniam oppri- 
mebat. Non ferens autem convicia imperator, quod 
&b omnibus palam ut avarus atque sordidus 


ὡς ἔφαμεν, φιλοχρήματος xal τὸν ὁθολὸν παντὸς 
προτιμῶν), ὡς δ᾽ ἔνιοι, μὴ ἀπσθαῤῥῶν πρὸς τοσαύ- 
την ἰσχὺν ἀντιπαρατάξασθαι " ἅπαντες γὰρ ἀπρόσμα- 
χον τὸ τῶν ἑναντίων πλῆθος διισχυρίζοντο, καὶ 
ἁμήχανος ἑἐδόκει mai dj λύτρωσις, xal µετοικίαν 
ἤδη οἱ πλείους ἐθουλεύοντο. Ὁ δὲ βασιλεὺς πρεσδείαν 
πρὸς τοὺς ἀθνάρχας αὐτῶν ἑστάλκὼς ἐπειρᾶτο ὡς 


JACOBI GOARI ΝΟΤΑ. 


(412) Sultani vocabulum Cedrenus significare 
dicit παντοκράτορα καὶ βασιλέα βασιλέων, hoo est 
imperatorem et regem regum. Α Turcis jam vulgo 
pro domino usurpatur; et nomen hoc princeps 
eorum habet κατ ἑξοχὴν ceu solus et meximus 





dominus. Ita Leunclavius. 
(13) Lego κατακλυσµόν, qua voce moderni nogo- 
tiorum ingentem procellam solent interpretari. 
14) Cedrenus et Constantinus de Adm. Imp. µο- 
γόξνλα vocant. 








HISTORIA. 


386 


οἷόν τε παρενεγκεῖν αὐτοὺς xal χαταστεῖλαι, πολλὰ Α incessebatur et aocusabatur, regia urbe egressus 


τούτοις ἀἁποστείλας ἐπαγωγὰ καὶ θελκτήρια * χαρί- 
σµασι γὰρ ἑνίους αὐτῶν ἀδροῖς ἐδεξιώσατο. Μέγιστον 
Ob ἔθνος ὃν, xal διὰ τοῦτο πρὸς πορισμὸν ὁσημέρας 
ἐπίῤῥη γνύμενον, iv πολλοῖς µέρεσι τὴν Βουλγαρίαν, 
(P. 546] ὥδη δὲ τήν τε θράχην xal τὴν Μακεδονίαν 
σνέθλιθε. Mà φέρων δὲ 6 βασιλεὺς τὰ λεγόμενα 
(ἀνέδην γὰρ παρὰ πάντων ὡς φειδωλὸς καὶ γλίσχρος 
ὀιεσφρετό τε xal διεθάλλετο) ἔξεισι τῆς βασιλίδος, 
καὶ περὶ τὸν τόπον ὃς Χοιροθάκχοι καλεῖται τὴν 
σκηνὴν πήγνυσιν, οὗ πλείους τῶν ἑκατὸν πεντή- 
χοντα ατρατιωτῶν ἐπαγόμενος μεθ’ ἑαυτοῦ: ὅθεν 
καὶ πολλοῖς θαυμάζειν ἐπῄει ὅπως μετὰ τοσούτων 
ἀνδραρίων πρὸς τοσαύτην πληθὺν ἀπεδειλίασεν. Ἐν 
τοιχύττ δὲ παρασκευῃ ὄντος αὐτοῦ xal περὶ συνα- 
Ἰωχῆς βουλευομένου στρατοῦ, δροµαίως προσελθόν- 
τες τινὰς ἐδήλουν τῷ βασιλεῖ τήν τε τῶν ἡγεμόνων 
λύτρωσιν καὶ τοῦ vou; παντὸς τὴν ἀπώλειαν, 
φράζοντες ὡς ol μὲν ἡγεμόνες αὐτῶν ἑἐμθάντες σκά- 
e«t. τὸν Ίστρον διαβεθήκασι, τὸ δὲ περιλειφθὲν 
πλῆθος λιμῷ τε xal λοιμῷ τοῖς τε παρακειµένοις 
Βουλγάροις καὶ ἩΠατζινάκοις καταπολεμηθέντες 
ἄρδτν ἀπώλοντο, θεοῦ τὸ πᾶν ἐργασαμένου. Λέγεται 
[i0 ὡς ἀπογνοὺς ὁ βασιλεὺς ἐκ πᾶντων, νηστείαν 
παραγχείλας τῷ τε πλήθει καὶ ἑαυτῷ, λιτανείαν 
ἐχτενζξ ἐποιήσατο, αὐτὸς πεζὸς συμπορευήµενος 
μετὰ δακρύων xai συντετριμμένης καρδίας, καθ᾽ 
f» ἡμέραν ἐφάνη τοῖς iv τῷ Τζουρολῷ ἐσκηνωμέ- 
νοις τῶν Οὔζων πλῆθος στρατιωτικὸν ἐπιστὰν 
ἑναέριον, διᾶτττον σὺν σπουδῃ, βέλη κατ αὐτῶν 
ἀφ.έναι συνεχΏ, ὥστε μηδένα ἓξ αὐτῶν ἀπομεῖναι 


ἄτρωτον. Ὁ δὲ βασιλεὺς τῷ θεῷ θύσας τὰ χαριστή- C 


pix εὐθὺ τῆς βασιλίδος πεπόρευτο. Βὖρε δὲ καὶ 
ταύτην ἔκπλήξεως γέµουσαν καὶ τὰ σῶστρα τῷ θιῷ 
ἐπιθύουσαν. ᾽Αλλὰ πάντες ἁπλῶς θεοσηµίαν τὸ γε- 
γονὸς ἑλογίζοντο xal τῇ τοῦ βασιλέως περὶ τὸ θεῖον 
εὐσεθείφ τὸ πᾶν ἀνετίθεσαν, ἀρετῃ μὴ xaxíq καὶ 
τῇ ἄρχοντος ῥοπῇ καὶ περὶ τὸ θεῖον εὐλαδείᾳ τὸ θεῖον 


ἐπ.κλινόμενον. Προσῆλθον δὲ τούτων τινὲς μετὰ τὸν 


ad locum qui Cherobachi vocatur 656 castra 
ponit, haud plures centum et quinquagenta mili- 
tibus secum adducens, ex quo plures admirari 
quomodo cum hisce homunculis adversus tantam 
multitudinem congredi auderet. Verum cum ille 
in hujuscemodi apparatu versaretur ac de cogendo 
exercitu consuleret, quidam ad ipsum accurentes 
8ccessere, atque duces redemptos nuniiarunt et 
totius nationis interitum, asserentes duces ipsorum 
conscepsis navigiis Istrum transmisisgse, reliquam 
vero multitudinem (ame ac peste et a finitimis 
Bulgaris et Patzinacis debellatam funditus inter- 
iisse, Deo omne illud opus procurante. Fertur enim 
imperator, desperatis rebus, indixisse jejunium et 
sibi et populo, et assiduas supplicationes adhi- 
buisse, ipse pedes simul cum lacrymis incedens et 
contrito corde. Qua die conspecta est in Tzurolo 
ab Uzis in tabernaculis commorantibus militum 
multitudo in acie emicare et cum summa festina- 
tione crebra contra ipsos tela jacere, ita ut ex ipsis 
nemo illesus remanserit, quin vulnus acceperit. 
Imperator autem Deo sacrifleio cum gratiarum 
&ctione peracto, recta ad regiam urbem se contu- 
lit, quam reperit admirationis ac stuporis plenam 
votaque Deo pro accepta salute persolventem. 
Verum omnes quod factum erat divinum miracu- 
lum censentes, imperatoris erga Deum pietati 
ascribebant, quod virtute et non vitio aut potentia 
imperatoris, sed religione Deus ipse flexus esset. 
Post hujuscemodi cladem quidam ex 684 ipsis ad 
imperatorem se contulere, & quo acceptis agris 
publicis Macedonie Romanis steterunt, et socii 
ipsorum atque eis obedientes hactenus fuere, 
honoribus senatoriis atque illustribus dignati. 
Agebatur autem tunc sextus annus imperanti 
Duce, indictione tertia, anno 6573 ab orbe con- 
dito. 

τοιοῦτον ὄλεθρον τῷ βασιλεῖ, καὶ χώραν λαθόντες 


δηµοσίαν ἀπὸ τῆς Μακχεδονικῆς τὸ Ῥωμαίων ἐφρόνησαν, καὶ σύμμαχοι xal ὑπήκοοι τούτων μέχρι τῆς δεῦρο 
εγόνασι, καὶ ἀξιωμάτων συγχλητικῶν val λαμπρῶν ἠξιώθησαν. ν δὲ τὸ τηνικαῦτα ἔτος μὲν ἕκτον βασιλεύοντι 
τῷ Δουκὶ, ἱνδικτιὼν γ΄, ἔτος «φογ τῆς χοσμικῆς κτίσεως. 


Ηρὸ δὲ τούτου τοῦ ἔτους κατὰ τὸν Σεπτέµθριον 
uva, τῆς δευτέρας ἐπινεμήσεως, κΥ ἄγοντος τοῦ 
αὐτοῦ μηνὸς, περὶ δευτέραν φυλαχὴν τῆς νυκτὸς, 
σεισμὸς ἐξαίσιος γέχονε τῶν πώποτε γενοµένων ἐκ" 


Anno vero superiore cirea mensem Septembrem 


indictione secunda, vicesima tertia die mensis, 


circa secundam noctis vigiliam, terre motus ingens 
factus et omnium qui unquam fuere maxime terri- 


πληκτικώτερος, ix τῶν Ἑσπερίων μερῶν ápfáusvoc. p bilis, αὉ Occidentis partibus incipiens, atque adeo 


Τοσοῦτος δὲ ἦν τὸ μέγεθος ὡς καὶ οἰχίας ἀνατρέψαι 
πολλὰς καὶ ναοὺς xxi κχίονας. Τὰ ὅμοια δὲ τοῖς 
εἰρημένοις πεπόνθασι 'Ῥαϊδεστός τε καὶ Πάνιον καὶ 
τὸ λέυριόφυτον, ὡς καὶ µέρη τειχῶν [P. 817] ἀνα- 
τραπῖναι ἄχρις ὑποθάθρας καὶ πλείστας otxlac, xal 
φόνον γενέσθαι πυλύν. ᾽Αλλὰ μὴν καὶ ἡ Κύζικος, 
ὑπότε xal τὸ iv aó:j Ἑλληνιχὸν ἱερὸν κατεσείσθη 
καὶ τῷ πλείστῳ μέρει κατέπεσε, µέγιστον ὃν χρῆμα 
πρὸς iav δι’ ὀχυρότητα xal λίθου τοῦ καλλίστου τε 
καὶ μεγίστου ἁρμονίαν καὶ ἀνοικοδομὴν xal ὕψους 
καὶ µεχέθους διάρχειαν. Καὶ µέχρι δὲ δύο ἐνιαυτῶν 
ἕκτοτε φοράδην ἐπεφοίτων σεισμοὶ μηδαμῆ τυῖς 


vehemens ut οἱ domos multas everterit et templa 
et columnas. Et similia iis que jam diximus aoci- 
dere Redesto et Panio atque Myriophyto, ita ut 
murorum partes usque ad ipsum fundamentum 
dirute sint et domus plurime, et multa cedes 
facta. Quinetiam Cyzicus haud expers damni fuit, 
siquidem templum Grecorum, quod in ipsa erat, 
commotum est ita ut maxima illius pars deciderit, 
cum es8et maximum spectaculum, tum quod muni- 
tissimum erat, tum quod ex pulcherrimo lapide et 
maximo admirabilem structure ordinem habebat, 
ium vero quod edificium videretur et altitudine 





881 


JOANNIS SCYLPTZE 


et magnitudine idonea in perpetuum permansurum. A ἐξωροτέροις μνημονευόµενοι. Τὰ αὐτὰ δὲ xal ἡ NI- 


Et usque ad duos annos ez eo tempore frequentes 
terree motus flebant adeo ingentes ut ejusmodi 
majores natu minime meminissent. Esdem damna 
perpessa est Micea, in qua templum sancte So- 
phie dicatum et sanctorum Patrum 658 «des 
conquassata sunt, et muri cum civium domibus 
collapsi sunt, et loca quoque Dromi penitus cor- 
ruerunt. Erant hec peccatorum exacta supplicia et 
prorsus ita divina, et innuebant modo dictae na- 
tionis adventum et interitum : in divinis enim 
portentis non presens tantum sed etiam futurum 
previdetur et presignificatur. 

Maio quoque mense, quarta decima indictione, 
apparuit orinita stella post solem occidentem, 


χαια πίπονθε xavtgeloüy yàp xal ταύτῃ ὅ τε ἐπ᾿ 
ὀνόματι τῆς ἁγίας Σοφίας ναδς xal ὁ λεγόμενος των 
ἁγίων Πατέρων σηχὸς, καὶ τὰ τείχη δὲ σὺν τοῖς πο- 
λιτικοῖς οἰκήμασι καταπεπτώχασιν, ὅτε δὴ xal τὰ 
τοῦ τρόµου κατέληξε τέλεον. "Hoav δὲ ταύτα καὶ 
εἴσπραξις μὲν ἁμαγτημάτων καὶ χόλος θεῖος ἐξ 
ἅπαντος, ᾖνίττολτο δὲ καὶ τὴν τοῦ ῥηθέντος ἔθνους 
ἀπέλευσιν xai κατάλυσιν' iv γὰρ ταῖς θεοσηµίαις οὗ 
τὸ ἐνεστὼς µόνον, ἀλλὰ xal τὸ μέλλον πρωτεθεώρηται 
xai προσηµαίνεται. 


Καὶ Mat δὲ μηνὶ τῆς ιδ ἴνδικτιῶνος ἐφάνη κο- 
µήτης Χατόπιν τοῦ ἡλίδυ δύνοντος, τὸ μέγεθος σε- 


lune magnitudine, quando ipsa plena est lumine: p ληναῖον φέρων, ὅτε fÓm πλησιφαὴς Ὑένηται. Καὶ 


quie eo tempore fumum emittere et nebulam vide- 
batur, et insequenti die ccpit crines ostendere, 
qui quantum protendebantur, tantum stelle ma- 
gnitudo deficiebat; immisit autem radios ad Orien- 
tem, et ad eam partem progredi quadraginta die- 
bus perseveravit. 

Mortuo vero patriarcha Constantino, Joannes 
monachus, cognomento Xiphilinus deligitur, Tra- 
pezunte natus, vir sapiens et eruditissimus et in 
rebus politicis spectatus et virtutem sedulo secta- 
tus, adeo ut in principio florentis etatis monasti- 
cam administrationem susceperit et vitam solita- 
riam degere instituerit tempore haud exiguo in 
Olympo monte : quare nemo preter ipsum dignus 
habebatur qui ad altum patriarche gradum per- 
duceretur, tametei recusans ac fugiens ad eura 
honorem compulsus est. Quin etiam vita functo 
Theodulo Bulgarie archiepiscopo 6859 delegit 
imperator Joannem quemdsm, monachum Lam- 
pensem, qui idem monasterium cum Xiphilino 
coluerat. 


A mense autem Octobri morbus gravis imperato- 
rem invasit, qui eum graviter affligebat usque ad 
insequentem mensem Maium, quo ipsum profliga- 
vit et vita privavit. Ejus vero exsequie non ubi 
exspectabat celebrate sunt, sed per mare ductus 
in monasterio sancti Nicolai, quod Molibotum vo- 
catur, situs est. Vixit in imperio annos septem, 
menses sex. Fuere ipsi liberi ex Eudocia Augusta, 
quam adhuc privatus duxerat uxorem, ma-es tres, 
Michael, Andronicus et Constantinus. Horum por- 
phyrogenitus erat Constantinus, omnesque impe- 
ratores declaravit. Femine sutem tres, Anna, 
Theodora et Zoe. Et cum Cesarem suum fratrem 
Joannem delegisset, socium arcanorum consilio- 
rum et deliberationum ascivit. Cum diem suum 
obiturus esset, ab omnibus syngrapham petiit, in 
quo pollicerentur nunquam se preter ipsius liberos 
alium imperatorem suscepturos : et omnes subscri- 
psere. Quin etiam imperatrix Eudocia nunquam 
&d alterum conjugium se transituram promisit. 
Perfectsmmque ipsam syngrapham patriarche ser- 


ἑῴχει μὲν τηνικαῦτα ἑλπέμπειν καπνὸν xai ὀμίχλην, 
ἐν δὲ τῇ ἐπιούσῃ ἤρξατο παραδεικνύειν βοστρύχους 
τινὰς, καὶ ὅσον οὗτοι προετάννυντο, τὸ μέγεθος τοῦ 
ἀστέρος ὑπέληγεν. ᾽Απέτεινε δὲ τὰς ἀκτῖνας ὡς πρὸς 
Ἐφαν, xal πρὸς ἐχείνην προήχατο, xal ἦν ἐπικρατῶν 
ἄχρις ἡμερῶν ω. 

Κωνσταντίνου δὲ τοῦ πατριάρχου θανόντος Ἰωάν- 
νης μοναχὸς ὁ ἐπίκλην Ἐιφιλῖνος προχειρίζεται, ἐκ 
Τραπεζοῦντος μὲν ὁρμώμενος, ἀνὴρ δὲ σοφὸς xai 
πρὸς ἄκρον παιδεύσεως ἐληλακὼς κἀν τοῖς πολιτικοῖς 
περίθλεπτος Ὑεγονὼς xal ἀρετῆς εὐφρόνως ἐπιμε- 
λούμενος, ὥστε dv ápym τῆς εὐημερίας xal τῆς ἡλι- 
χίας τὴν μοναχικὴν πολιτείαν ἀσπάσασθαι καὶ τῶν 
ἀναχωρητικὸν ἑλέσθαι βίον χρόνον οὐκ ἐπὶ μιχρὸν 
παρὰ τὸ τοῦ Ὀλύμπου ὀρος, Ὅθεν xal οὐδεὶς ξιος 
πλὴν αὐτοῦ ἑνομίζετο πρὸς τὸν ὑψηλὸν τοῦ πα- 
τριάρχου βαθμὸν, sl xal ἀἁπαναιόμενος καὶ φεύγων 
ἐδιώχθη πρὸς τῆς τιµῆς. ᾽Αλλὰ μὴν καὶ θεοδούλου 
τοῦ Βουλγαρίας ἀρχιερέως κοιμηθέντος προχειρίζεται 
ὁ βασιλιὼς Ἰωάννην τινὰ μοναχὸν ἐκ τῆς Δάμπης 
μὲν ὠρμημένον, συνασκητὴν δὲ xal σύμπονον τοῦ 
Ἐιφιλίνου. 

᾽Απὸ δὲ μηνὸς Ὀχτωθρίου νόσος ἐνσκήψασα τῷ 
βασιλεῖ κατέτρεχεν αὐτὸν δεινῶς ἄχρι τοῦ ἐπιόντος 
Μαΐου µηνός dv αὐτῷ δὲ τοῦτον κατειργάσατο xai 
τῆς ἐντεῦθεν ζωῆς ἀπήγαγεν. Ἡ δὶ ὁσία τούτου οὖκ 
ἔνθα προσεδόχησε γέγονεν, [P. 818] ἀλλὰ διαπόντιος 
ἀγχθεὶς iv τῇ μονῇ τοῦ ἁγίου Νικολάου ἐναπετέθη, f, 
καλεῖται Μολιθωτόν Ἔζησε δὲ ἐν τῇ βασιλίδι χρό- 
νους ζ καὶ μῆνας WE. σαν δὲ αὐτῷ παῖδες ἐξ Εὺ - 


D δοχίας τῆς βασιλίδος, ἣν ἔτι ἰδιωτεύων ἡ γάγετο ἀῤ - 


ῥενις μὲν τρεῖς, Μιχαἡλ, ᾿Ανδρόνικος xai Κωνσταν- 
τῖνος (τούτων πορφυρογέννητος ἦν ὁ Κωοσναντῖνος, 
πάντας δὲ βασιλεῖς ἀνηγόρευσε)' θήλειαι δὲ τρεῖς, 
"Avva τε καὶ θεοδώρα, xal Ζωή. Καΐσαρα δὲ τὸν aj 
τοῦ ἀδελφὸν Ἰωάννην προχειρισάμενὸς χοινωνὸν βου- 
λευμᾶτων µμυστηριωδῶν καὶ σκεμµάτων ῥἐτίθετο. 
ἩΜέλλων δε τελευτᾷν ἔγγραφον ἀπήτησεν ἐκ πάντων 
ὡς οὐκ ἄν ποτε παρὰ ιοὺς αὐτοῦ παῖδας βασιλέα 
ἕτερον δέξαιντο ἓν ᾧ Ἀκαθυπέγραφαν ἄἅπανυες, 
ἅμα μὴν καὶ ἡ βασιλὶς Εύδοχ]α ὡς οὖκ ἂν οὐδὲ αὐτὴ 
πρὸς δεύτερον ἐλεύσηται συνοικέσιον, xal ἀπαρτι- 


σθὶν τῷ πατριᾶρχῃ φυλάττειν δεδώκχασιν. Ὅθεν καὶ 





389 


HISTORIA. 


890 


περὰ τῇ γυναικὶ xai βασιλίδι τὰ πάντα πεποίηκε, À vandam tradidere. Quare et dum uxor et dum 


σωφρονεστάτη τε νομιζομένῃ τἀνδρὶ καὶ παιδοτρι- 
θῆναι ἀκριθεστάτῃ xal πρὸς τὸ τὰ xowà διοικεῖ- 
ἑκανωτάτῃ. Τελευτᾷ δὲ καὶ ὁ βασιλεὺς ἐτῶν ὢν ἑξήν 
χοντα xal μικρόν τι πρὀς. Εϊθιστο δὲ λέγειν περὶ 
τῶν ἀπιθουλευόντων αὐτῷ ὡς τιμῆς μὲν καὶ χρημᾶ- 
των οὐκ ἀποστερήσει τούτους, ἄντ ἐλευθέρων δὲ ὡς 
αργυρωνήτων ἐχρήσατο' « ᾿Αφειλόμην δὲ οὐκ ἐγὼ 
τὴν ἐλευθερίαν αὐτοὺς, ἀλλ᾽ ol νόμοι ἐκπτώτους 
τῆς πολιτείας ποιήσαντες. » Toig δὲ λόγοις ἐξόχως 
προσκείµενος, «΄Ὄφελον, ἔλεχεν, ἐκ τούτων T τῆς βα- 
σιλείας ἐγνωριζόμην, » Γενναῖος δὲ ὧν τὴν ψυχὴν 
πρὀς τινα εἱρηκότα ὡς αὐτὸς ἂν ἠδέως μαχόμενος 
ἐκείνου τὸ ἴδιον σῶμα προθάλοιτο, « Εὐφήμει, εἶπε, 
καὶ sl βούλοιό qc πεσόντι ἐπίνεγχαι πληγὴν καὶ 
αὐτός. » Πρὸς δὲ τὸν τοὺς νόµους ἐξακριθούμενον ἐπὶ 
τῷ βούλεσθαι ἀδικεῖν, « Οὗτοι, ἔφησεν, οἱ νόµοι ἡμᾶς 
ἀπολωλέκασι » 


Κατίσχον δὶ τὰ σκηπτρα τῆς βασιλείας ἤ τε σύ- 
ζυγος αὐτοῦ καὶ ol παῖδες. Οἱ δὲ τὴν Ἑῴαν χατα- 
τρέχοντες Τοῦρχοι πάλιν τοῖς περὶ τὴν Μεσοποτα- 
μίαν ἐφήδρευον, καὶ μάλιστα τοῖς περὶ Μελιτηνὴν 
ἑστρατοπεδευμένοις Ῥωμαὺκοῖς στρατεύµασιν, οἴπερ 
τοῦ ὀψωνισμοῦ ἑνδεήσαντες καὶ τῶν συνήθως παρ- 
εχομένων αὐτοῖς σιτηρισίων στερούµενοι ἐνδεῶς εἶχον 
καὶ ταπεινῶς, πρὸς τούτοις δὲ καὶ ὀργίλως διὰ τὴν 
ἔνδειαν, καὶ μὴ τοῖς ἰθαγενέσι σρατιώταις βούλε- 
σθαι συνελθεῖν καὶ τὸν Εὐφράτην σὺν αὑτοῖς περαιώ- 
σασθαι. Ἐπερχομένων οὖν τῶν Τούρκων, μόνοι ol 
Μελετηνοὶ ἀντιστάντες ἅτερ αὐτῶν εὐμαρῶς ὑπὸ τῶν 
Βαρθάρων ὡς ἐκηδόλων ἑλυμαίνοντο καὶ κατετι- 
τρώσκοντο, ἀπαθῶν αὐτῶν διαµενόντων, ἕως ἀναγ- 
κασθάέντες [Ῥ. 819] εἰς τὸν ποταµόν τε ἔφυγον καὶ 
πρὸς µάχην καὶ ἄκοντες ἕστησαν xai νῶτα δοῦναι 
παρεθιάσθησαν * xal τροπῆς γενομένης ἔπεσον συχνοὶ 
ἐξ αὐτῶν, τινὲς δὲ καὶ ζωγρίαι ὑπὸ τῶν Βαρθάρων 
ἑλήφθησαν. Οἱ δὲ λοιποὶ τῷ ἄστει της Μελιτηνῆς 
ἀνεδύθηκαν. ἹΠεριφρονήσαντες Ob τούτους οἱ Βαρ- 
Capo: ὡς ἤδη καταστραφέντας καὶ ἀσθενεῖς ἐκτρέ- 
χουσιν ἄχρι Καισαρείας, καταληϊζομενοι πάντα καὶ 
καταστρέφοντες καὶ πὺρ αὐτοῖς ὑπανάπτοντες, Καὶ 
«ῷ σηκῷ τοῦ µεχάλου καὶ περιωνύµου Βασιλείου 
εἰσπηδέσαντες ὃμοῦσι μὶν ἅπαντα xal τὰ Ἱερὰ καθ- 
αρπάζαυσι, προαραγέντες δὲ xai τῃ τοῦ ἁγίου σορῷ 


Augusta fuit, omnia ita fecit ut et viro castissima 
et in instituendis liberis diligentissima et in ad- 
ministranda republica maxime idonea haberetur. 
Moritur imperator annos 660 natus sexaginta et 
paulo amplius. Consueverat autem dicere de iis 
qui sibi insidiarentur, se honore et pecuniis haud- 
quaquam eos privaturum, sed ut captivis argento 
emptis usurum, non autem eos ut liberos homines 
habiturum : « Ademi autem, aiebat, non ego ipsis 
libertatem, sed leges, quz jure civitatis ipsos ex- 
cidere fecerunt. » Disciplinis eximie deditus, aie- 
bat, « Utinam; ex iis potius quam ex imperio cog- 
noscerer. » Cumque alto animo esset, cuidam qui 
sibi dixerat se libenter pugnantem proprium oor- 
pus pro illo oblaturum, « Meliora, inquit, loquere, 
ao ei me lapsum videris, ipsemet mihi plagam in- 
fer. » Ad eum qui studiose leges inquirebat prop- 
terea quod peccare cuperet, dixit, « Iste nos leges 
perdidere. » 


Obtinuere autem imperii sceptra et conjux ipsius 
et liberi. Turci vero Orientis regionem percurren- 
tes rursus eas Romanorum copias que ad Mesopo- 
tamiam erant, sed maxime eas que ai Melitenem 
castra posuerant, obsidebant; que commeatus 
indigentes, et iis cibis qui sibi frequenter suppe- 
ditari consueverant privati, inopia conflictabantur - 
806 misere degebant. Ad heo irati ob rerum ino- 
piam cum indigenis militibus conjungi ac fluvium 
Euphratem cum ipsis transire nolebant. Advenien- 
tibus igitur Turcis, cum soli Meliteni restitissent 
sine ipsis, facile a Barbaris procul jaculantibus 
ledebantur et vulnera acoipiebant, 661 cum illi 
nihil detrimenti acciperent, quoad coacti ad flu- 
vium fugerunt, et ad pugnandum constitere vel 
inviti, et terga dare vi compulsi sunt. Cumque 
superati essent, multi ex ipsis cecidere, quidam 8 
Barbaris vivi capti, reliqui in urbem Melitenem 
se incolumes receperunt; quos Barbari contem- 
nentes veluti debellatos et imbecillcs, percurrunt 
usque ad Cesaream omnia diripientes et evertentes 
atque igne succenso cremantes. Impetu quoque 
facto in magni ac celeberrimi Basilii templum om- 
nia incendunt et sacra diripiunt; et irrumpentes 
ipsius sanoti sepulchrum sanctis ejus reliquiis 
nihil detrimenti inferre potuerunt : erat enim di- 


τῷ ἁγίῳ αὐτοῦ λειφάνῳ ὁρᾶσαί τι πονηρὸν οὐδαμῶς D) ligenter praamunitum, et circum structa quedam 


$8ow8nszy * προκατησφάλιστο γὰρ καὶ περιεδεδό- 
µητο κτίσµασιν ὀχυροῖς [οὐ] χρόνου δεοµένοις πολ- 
λοῦ πρὸς καθαίρεσιν. Τὰ δὲ τὰς ὁπὰς περιστέλλοντα 
θυρίδ.α χρυσῷ καὶ µαργάροις ἐξειργασμένα καὶ λί- 
θοις ἐζαίρουσι, καὶ τὸν ὅλον χόσμον ὁμοῦ συµφορή- 
σαντες αἴρουσιν ἐκεῖθεν, πχραδόντες πολλοὺς τῶν 
Καισαρέων σφαγῇ καὶ τὸν ναὸν καταχραναντες. 
Κάκεῖθεν ὑποστρέφαντες διέρχονται τοὺς εἲς Κιλι- 
κίαν Άγοντας στενωποὺς, μηδενὸς προγνόντος τὴν 
τοότων ἔφοδον, καὶ τοῖς Κίλιξιν ἐπιφανέντες ἐκπλή- 
κτως ἐμφόδους εἰργάσαντο, φόνον πολὺν ποιοῦντες 
τῶν Ἱπαρεμπιπτόνιων αὐτοῖς. Χρονίσαντες δὶ τῇ 


ediücia ita corroborata, ut ad demoliendem diu- 
turno tempore indigerent. Ostia vero quo forami- 
nibus apposita fuerant, auro et margaritis elaborata 
pretiosisque lapidibus, adimunt; omnibusque su- 
blatis ornamentis, inde proficiscuntur, multis in- 
terfeotis Gesariensibus temploque polluto. Et in- 
de reverai transeunt per angustas vias ad Cili- 
ciam ducentes, ita ut. nemo presenoserit ipsorum 
&dventum. Cumque repente comparentes Cilicas 
multo terrore complessent, multam eorum qui sib 
occurrerent cedem fecerunt. Diutiusque in ipsa 
provincia commorati oum eam vexassent; spoliis 








994 JOANNIS SCYLITZ/E 399 
ac preda et captivis multis potiti ad Chalep se À χώρᾳ καὶ ταύτην λυμηνάμενοι, καὶ λαφύρων ἑαυ- 


recepere, a quodam transfuga Amertice nomine eo 
perducti, qui Romanis infestus 66e erat οἱ impe- 
rante sene Michaele ad eum t1ansfugerat, magna- 
que dona et honores ac premia consecutus fuerat. 
Bed apud imperatorem Constantinum Ducam aoc- 
cusatus quod ipsum gladio iutecfecturus esset, hac 
de oausa perpetuo fuerat exsilio condemnatus. 
Verum cum rursus revocatus adversus Turcos 
missus esset, tunc ob rerum que ad victum neces- 
sarie sunt inopiam sese Tuccis adjunxerat, οἱ 
regionem pessime vexabat. Conjuncti igitur Turci 
et Chalepite, inita inter se societate, Antiocheam 
Syrie ejusque finitima loca male vexarunt, ceden- 
tea, comburentes,diripientes,depredantes, captivos 
abducentes, et pessima queque perpetrantes. Nam 
et adversus ipsos coacti fuerant idonei exercitus 
Nicephoro Botaniate duce : sed avaritia et segnities 
rursus eíffecere ut omnis labor irritus esset, neque 
enim integer commeatus, sed mediocris quedam 
pars illis tradita militibus torporis causa fuit ; qui 
accepto quod sibi datum fuerat, in suam quisque 
patriam dissipati sunt. Ac rursus Barbari regionem 
incendere et sine metu percurrere. Exiguas vero 
juvenum copias, qui modo e suis domibus, ubi 
educati fuerant, prodierant, parvis ep minimis 
sumptibus coactas Antiochie duci tradiderunt ; 
qui aliquod quidem facinus perpetrare cupiebant, 
juvenili audacia militantes, sed belli imperiti et 
sine equitatu ac fere inermes et nudi, cum ne 
quotidianum quidem victum haberent, intolerabilia 


multa 608 passi in patriam suam sine gloria re- C 


versi sunt ; quos dux Botaniates cum suis prote- 
ctoribus et quibusdam externis copiis facile potuit 
repellere. Verum cum ille abdicatus esset magi- 
stratu, Barbari longe &audaciores sunt effecti, 
commeatus inopia plurimum civitates oppri- 
mente, et aliarum rerum que ad victum usui sunt 
indigentia. 


Sed oum necessario res ipse indigerent impe- 
ratore, qui eas posset constituere et in equum 
Statum adeo adversis temporibus redigere, cense- 
batur maxime idoneus Botan:ates et alii που] : 
attamen divinum vicit consilium, et idcirco ad heec 
perducitur bestarches, Romanus Constantinus Dio- 
genis fllius. Quo autem modo perductus fuerit, mox 
dicam. Erat creatus dux Sardices Diogenes. Cum 
autem patricius easet, petiit ab imperatore Con- 
stantino Duoa hoc honore affici ut esset bestar- 
ches. Imperator autem respondens, « Ostendens 
opera reposce mercedem,» inanem ipsum re in- 
fecta dimisit, ejus petitioni minime consentiens. 
Egressus igitur Diogenes, cum ad Sardicem perve- 
nisset incidissetque in Patzinacas, qui eruperant 
et regionem diripiebant, de ipsis tropea erexit, et 
ex captis vivos quamplurimos, interfectorum vero 
capita imperatori misit. Et idcirco bestarches ab 


τοὺς ἐμπλήσαντες xal λείας καὶ αἰχμαλωσίας πολ- 
λῆς, ἀπίασι πρὸς τὸ Χάλεπ, παρἆ τινος αὐτομόλου 
᾽Αμερτικῇ λεγοµένου ὁδηγηθέντες ἐκεῖσε, δυσμενῶς 
τοῖς Ῥωμαίοις διαχειµένου «ἐπὶ τοῦ Ὑέροντος μὲν 
Μιχαἡλ αὐτομολήσαντος xal τυχόντος μεγάλων δω- 
prov καὶ τιμῶν καὶ ἀξιώσεων, κατηγορηθέντος δὲ 
παρὰ τῷ βασιλεῖ Κωνσταντίνῳ τῷ Aoóxg ὡς μὲλ- 
λοντος αὐτὸν µαχαίρᾳ διαχειρίσασθαι, καὶ διὰ τοῦτο 
κατακριθέντος ἀῑδίῳ φυγῇ, πάλιν δέ γε τυχόντος 
ἀνακλήσεως καὶ ἀποστάντος κατὰ τῶν Τούρκων, 
τηνικαῦτα δὲ διὰ σπάνιν τῶν ἀναγκαίων προσθεµένου 
τε τοῖς Τούρχοις xai τὴν χώραν διατιθέντος xá- 
κιστα. Γενόμενοι γοῦν ἓν ol τε Toópxot xai ot Χαλε- 
πῖται, καὶ ὁμολογίαν δόντες ἀλλήλοις, τὴν dv. Συρίᾳ 
᾿Αντιόχειαν καὶ τὰ περὶ αὐτὴν καχῶς διετίθεσαν͵ 
σφάζοντες, πυρπολοῦντες, ἀνδραποδίζοντες, λεηλα- 
τοῦντες, αἰχμαλωτίζοντες καὶ πᾶν εἴ τι χείριστον 
διαπραττόµενοι. Συνηθροίσθησαν γὰρ στρατεύματα 
ἐπ᾽ αὐτοῖς ἀξιόλογα, Νικηφόρου ὄντος τοῦ Βοτανειά- 
του iv ταύτῃ δουχὸς, ἡ δὲ φειδωλία xal ἡ γλισχρό- 
της ἄπραχτα πάλιν τᾶ πάντα ἀπέδειξεν. Οὐ γὰρ ὁλό- 
xÀnpov τὸ ὀψώνιον, ἀλλὰ μερικὸν αὐτοῖς xai µέτριον 
δοθὲν ναρχῆσαι τοὺς στρατιώτας ἐποίησε ' λαθόντες 
γὰρ τὸ δοθὲν alc τὰ οἰχεῖα διεσκεδάσθησαν, καὶ πά- 
Alv ἶσαν οἱ βάρθαροι τὴν χώραν δῃούµενοι καὶ ἀδεῶς 
κατατρέχοντες. [Ῥ. 820] Νεολαίαν δὲ τινα βραχεῖαν 
ἄρτι τῶν οἴκημάτων, οἷς ἐνετρέφοντο, ἔκπεπηδη - 
χυῖαν μικροῖς καὶ ἑλαχίστοις ἀθροίσαντες ἀναλώμασι 
τῷ τῆς Αντιοχείας ἡγδμόνι ἐνεχείρισαν ' oi ὁωρᾶσαι 
μέν τι προεθυμοῦντο ἀπὸ νεωτερικῆς θρασύτητος 
στρατηγούμενοι, ἀπειροπόλεμοι δὲ ὄντες χαὶ ἄφιπ- 
Tot, σχεδὸν xal ἄοπλοι καὶ γυμνοὶ xal μηδὲ τὸν 
ἡμερήσιον ἄρτον ἔχοντες, πολλὰ παθόντες ἀνήκεστα 
elc τὴν σφῶν ἀχλεῶς ἐπανέστρεψαν γῆν, τοῦ δουκὸς 
Βοτανειάτου μετὸ τῶν οἰχείων ὑπασπιστῶν χαί τινων 
ξενικῶν δυνάμεων µετρίως αὐτοὺς ἀποσοθῆσαι 
ἰσχύσαντος. ΠἩαραλυθέντσς δὲ ἐκείνου τὰ τῶν Bap- 
θάρων ἐπὶ πλέον ἐθρασύνβη, αιτοδείας ἐπὶ πλέον 
πιεζούσης τὰς πόλεις xal τῶν ἄλλων ἐπιτιδείων 
ἑνδείας. 


'AXM ἐπειδήπερ ἐξ ἀνάγκης βασιλέως ἐδεήθη τὰ 
πράγµατα δυναµένου αὐτὰ ποσῶς καταστῆσαί τε 
καὶ ὁμαλίσαι dv οὕτως ἑναντίοις καὶ καιροῖς, ἔπεφη- 
φἰίζετο μὲν ἀξιολογώτατος ὁ Ἀοτανειάτης καὶ ἄλλοι 
πολλοὶ, «xg δὲ ὅμως ἡ θεία βουλἡ, διὸ xal. ἀνάγεται 


D ἐπὶ ταῦτα ὁ βιστάρχης, Ῥωμανὸς ὁ Κωνσταντῖνος, 


τοῦ Δοιγένους υἱός. "Ov δὲ τρόπον ἀνήχθη, ἔνθεν 
ἐρῶ. "IIv μὲν προθεθλημένος δοὺξ Σαρδικῆς à Διο- 
γένης ΄ πατρίκιος δὲ τυγχάνων ἐζήτησε τὸν βασιλέα 
Κωνσταντινον τὸν Δούκαν τιµηθῆναι βεατάρχης. Ὁ 
δὲ βασιλεὺς ὑπειπὼν αὐτῷ * « Δειχνύων ἔργα ἀπαίτει 
μισθοὺς » κΧενὸν αὐτὸν καὶ ἄπραχτον ἀπεπέμψατο, 
μὴ προσέχων τῇ αἰτήσει αὐτοῦ. Ἐξελθὼν οὖν ὁ 
Διογένης xal τὴν Σαρδικὴν καταλαθὼν, περιτυχὼν 
Πατζινάκοις ἐξελθοῦσι xai λεηλατοῦσι τὴν χώραν, 
τρόπαιον ἑστήσατο κατ αὐτῶν, καὶ τῶν ἑαλωκότων 
ζῶντας μὲν πολλοὺς, x φαλὰς δὲ τῶν ἀνῃρημένων 
τῷ βασιλεῖ πεπομφὼς ἐτιμήθη βεστάρχης, γράφαν. 


393 


HISTORIA. 


394 


τὸς αὐτῷ τοῦ βασιλέως ὡς «Οὐὖκ ἐμὸν δῶρον,ὤ Διόγε- A imperatore creatus est; qui quidem ei scripsit ; 


νες,τοῦτο, ἀλλὰ τῆς otxslac ἀρετῆς καὶ ἀνδραγαθίας. » 
Διατρίθων δὲ ἐκεῖσε ἠθουλήθη μὲν ἀντᾶραι τῷ βα- 
σιλεῖ, ἀλλὰ τὸ μελετώμενον tic qui ἀγαγεῖν δεδιὼς 
ἦν. Ὅμως ἐπειδὴ ὁ βασιλεὺς ἁπῆν καὶ τὰ τῆς βασι- 
λείας ἐχήρευον, κοινολογεῖταί τινι τῶν πιστικωτάτων 
τὸ πρᾶγμα, καὶ δι’ αὐτοῦ τοῖς παρακειµένοις ἔθνεσιν 
ὁμιλήσας περὶ ταυτοῦ πράγµατός, φιλίως αὐτῷ δια- 
χειμένοις, Ίρξεν ἡμερῶν τινων, τῆς αὐτοῦ γενναιό- 
τητος πεῖραν ἔχουσι δαψιλῆ. Καὶ μηνύεται παρά 
τινος ᾽Αρμενίου τὸ γένος, καὶ 57 συλληφθεὶς δεσµώ- 
της πρὸς τὴν βασιλίδα ἁπαγεται. Ἐλεγχθεὶς δὲ καὶ 
χαταβέµενος xai διὰ τοῦτο καταχριθεὶς θανάτου ὡς 
ἐπίθουλος ὑπερορίζεται xal τῆς πόλεως ἐχθάλλεται, 
πᾶσιν ἁγίαν ἐνθέμενος ὅσοι τῆς αὐτοῦ γενναιότητος 
xai ἀνδρίας iv πεἰρᾳ καθἰσταντο. [P. 821] Οἱ δ' 
ἆγνοοῦντες ἐκ τῶν εἰδότων ταῦτα παβραλαμθάνοντες 
ὑπῆρχον ἐξ ἀνάγχης ἑρασταί. Καὶ διὰ τοῦτο δι εὖ- 
χῆς ἦν τοῖς ὅλοις ἀνώτερον τὸν ἄνδρα γενέσθαι xo- 
λαστηρίων xai Ὑχαρισθῆναι τῇ ᾿Ῥωμαίων τοῦτον 
ἀρχῃ. Exsi δὲ ὁ σχκοπὸς ζήλου θείου ἦν xai οὗ φιλ- 
αυτίας, περιαλγῶς τῆς τῶν Χριστιανῶν πληθύος 
πασχούσης xal καχῶς κεραϊζομένης ὁσημέραι πρὸς 
τῶν ᾽Αγαρηνῶν, ἐνηργήθη λοιπὸν τοῖς εὐχομένοις τὰ 
τῆς εὐχῆς. Παραστάνιος γὰρ αὖθις αὐτοῦ τῷ βασι- 
λικῷ βήµατι περιέσχεν ἔλεος ἄσχετον τὴν Αὐγοῦσταν 
Εὐδοχίσν' ἦν γὰρ ὁ ἀνὴρ μετὰ τῶν τῶν ἄλλων καὶ θεα- 
θῆναι ἀγαθὸς, ἐπιμήκης τε τὴν ἡλικίαν ὢν καὶ στὲρ- 
νων xal νώτων iv. χαλῷ ναθορώμενος, εὐόφθαλμός 
τε, εἴπερ τις ἄλλος, xal τοῦ πάθους αὐτόθεν παρά- 


χλησιν ἐχκαλούμενος, poc" ἀκριθὲς τὸ λευκὸν µήτε 


τὸ μέλαν ἀποσώζων, ἀλλ᾽ olov συγκεκραµένα κατ C 


(zov ἀμφότερα. Ὡς οὖν xal ἡ παρεστῶσα γερουσία 
συνάπαθεν, εὐθὺς ἐπηχολούθησεν ἡ συµπάρεια, xal 
περισωθεὶς τοῦ κινδύνου παρὰ πᾶσαν ἑλπίδα καὶ 
προσδοχἰαν βασιλικῆς ἀξιώσεως ἔτυχε. Διὸ καὶ ἆπο- 
λυθεὶς παρὰ πάντων Ἱσπάζετο. ᾿Ἐξιὼν οὖν εἷς τὴν 
Καπκπαδοκῶν , ἐξ ἧς καὶ γέννησιν ἔσχηκε, πάλιν 
μεταπεμφθεὶς εἷς τὴν βασιλεύουσαν εἰσελήλυθε, xal 
τοῖς Ὑινεβλίοις τοῦ Σωτῆρος (15) Χριστοῦ μάγιστρος 
τιμᾶται xal στρατηλάτης προθέθληται παρὰ τῆς 
βασιλίδος προελθούσης βασιλικῶς μετὰ των ἰδίων παί- 
δων εἲς τὸν µέχιστον xal περἰπυστον τῆς τοῦ θεοῦ 
Σοφίας σηκὀν. Δεδοικυίας δὲ τῆς βασιλίδος τήν τε σύγ- 
χλητον xal τὸν πατριάρχην καὶ τοὺς ὑπογράψαντας 
καὶ ὁμόσαντας, xal διὰ τοῦτο μὴ τολμώσης συζευ- 


« Non meum donum, o Diogenes, hoc, sed tue vir- 
tutis et fortitudinis. » Ibi autem commorans voluit 
contra imperatorem 66.4 insurgere. Sed inceptum 
in lucem proferre verebatur. Attamen postquam 
&bfuit imperator et imperium orbum erat, rem 
cum suo quodam fidelissimo communicat, et per 
ipsum oum quibusdam finitimis gentibus, quibus 
esset ipsius explorata virtus, collocutus quibusdam 
partibus imperavit. Indicatur autem a quodam 
Armenio, et comprehensus ad urbem regiam per- 
ducitur, convictusque et capitis damnatus ut pro- 
ditor in exsilium mittitur, urbe expellitur, non si- 
ne maximo dolore eorum omnium apud quos sud 
virtutis 8ο strenuitatis specimen dederat. Qui vero 
ipsum ignorabant, famam ab aliis percipientes 
statim ipsius amore capiebantur. Et idcirco omnes 
optabant virum supplicio liberari et Romanorum 
imperio donari. Et quia divini zeli propositum, non 
autem proprii amoris erat, quippe cum Christia- 
norum turba quotidie ab Agarenis miserabiliter 
vexata cruciaretur, deinceps optata eorum qui vota 
faciebant ad exitum perducta sunt. Cum enim rur- 
sus ad regium suggestum adductus fuisset, Augu- 
δία Eudocia immensa misericordia commota est : 
erat enim vir preter alia spectatu quoque dignus, 
statura proceru8, pectore et humeris pulcherri- 
mus, et pulchritudine oculorum ut si quis alius 
prestans, his omnibus levamen calamitatis effla- 
gitans, neque prorsus album neque prorsus nigrum 
sed ex utroque equaliter 663 mistum colorem 
conservans. Ut igitur etiam presens senatus com- 
motus est,statim misericordia judicium subsecuta 
est. Et & periculo servatus preter omnem spem 
atque exspectationem regiam dignationem est con- 
secutus; et idcirco absolutum omnes amplecte- 
bantur. Egressus igitur in Cappadociam, unde 
oriundus erat, rursus ad regiam urbem accersitus 
sese recepit die natali Salvatoris Christi, et ma- 
gistri bonore dec2ratus dux exercitus ab Augusta 
creatur, que imperatoris more cum suis filiis pro- 
cesserat ad maximum et celeberrirnum Sophie 
templum. Cum autem vereretur Augusta et sena- 
tum et patriarcham et eos qui jurati subscripse- 
rant, et idcirco non auderet cum illustriore aliquo 
matrimonio copulari ipsumque imperatorem de- 


y97val τινι τῶν ἐπιφανῶν καὶ βασιλέα ἀναγορεῦσαι [) clarare, statuit supra muliebrem animum nil sibi 


αὐτὸν, ἔγνω δεῖν ὑπὲρ γυναῖκα μὴ φρονῆσαι, παν- 
ουργίᾳ δὲ xal δόλῳ τὸν πατριάρχην ὑπελθεῖν καὶ 
οὕτως αὐτῇ τὸ ἐφετὸν καταπράξασθαι xal τὴν τῶν 
ἐθνῶν ποσῶς ἀναχαιτίσαι ὁρμήν. Κοινοῦται γοῦν 
τὸ πρᾶγμά τινι τῶν ἐκ τής γυναικωνίτιδος ὡς ἐπι- 
τηδείῳ πρὸς τοῦτο. Ὁ δὲ ὑπισχνεῖται Ex παντὸς τρό- 
που συμπράξειν αὖτῃ πρὸς τὸ σκουδαζόµενον, ξυρὸς 
tlc ἁχόνην, τὸ τοῦ λόγου, Qv εἷς τὰ τοιαῦτα. ᾿Αδελ- 
θὸς ἦν τῷ πατριάρχη Βάρδας ὄνομα, λαγνίστατός τε 


aggrediendum, sed potius dolo ac fraude circum- 
veniendum patriarcham ; et ita se voti compotem 
futuram ei gentium impetum repressuram, quam 
tum in se esset, existimabat. Communicat igitur 
rem quodam cum eunucho ex gynaceo ut ad id 
idoneo, qui omnino se ei rem e sententia confe- 
cturum pollicetur, utpote qui novacula ad cotem 
esset, ut dici solet, ad heo negotia : frater erat 
patriarche, Bardas nomine, maxime lascivus vir, 


JACOBI GOARI NOTAE. 


(15) Quo die sese cuncti apud Grecos muneribus excipiunt. 


ParROL. Ga. CXXII. 


993 


JOANNIS SCYLITZJE 


3v6 


:et voluptatibus ita addiotus ut omnia in omni vil& A καὶ πρὸς ἡδονὰς ἑπτοημένος xal μηδὲν ἄλλο διὰ βίου 


eis posthaberet. Aocedit exsectus ille ad patriar- 
cham, eique arcano factum aperit, denuntiatque, 
αἱ velit, imo 666 si tantum annuat, nihil pericli 
metuendum ex horribili illo chirographo : ejus fra- 
4rem germanum cum imperatrice copulatum statim 
imperatorem declaratum iri. Utque totum habuit 
sibi patriarcham veluti inescatum, jamque studiose 
matrimonium tantum non procurantem, consuluit 
ut hac ipsa de re senatus quoque sententiau: per- 
cunctetur. Singulis igitur ad se accersitis patriarcha 
rei necessitatem confirmabat, scriptum illud accu- 
gans et iniquum et minus legitimum, ab unius 
viri zelotypia profectum, cui communis utilitas 
minus proposita foisset; « Cui prorsus, inquit, 
consuletur si cum generoso et forti viro copuletur 
regina Augusta : rursus enim res Romanorum efflo- 
rescent, qui jam eo redacte sunt ut atteri et peni- 
tus exstingui cito posse metus impendeat. » Ut vero 
illi omnes consensere, alii suagu et adulatione, alii 
pecunie largitione et crebris muneribus, neque 
metus ullus suberat transigende rei, adducitur 
Diogenes noctu in regiam armatus, et cum Au- 
gusía conjunyitur, statimque imperator declaratur 
Januarii mensis prima die, indictione sexta, anno 
6570, clam omnibus Auguate filiis. Ac repente 8 
Barangis exoritor multa perturbatio, quod non 
pustinerent id vulgari praeter omnium sententiam. 
Verum cum Michael ipsius Auguste fllius cum 
fratribus advenisset, de sua sententia factum id 
esse dixerunt, ac subito conversi magno et elato 


clamore ipsi quoque eum imperatorem deolara- (j 


runt. Ut igitur re comprobatum est, haud temere 
complures propter 667 ipsum bene sperarunt. 
Itaque Augusta cum filiis suis menses septem et 
paulo amplius imperavit. 


Romanus autem Diogenes ita adeptus imperium 
haud minorem presentium rerum rationem habuit 
quam militaris rei bene componende atque con- 
Btituende, etiam si quam maxime consiliarios ha- 
buit privignos, imo ut verius dicam, insidiatores, 
et Joannem Cesarem superioris imperatoris fra- 
trem, qui ei semper ad finem fuere impedimento 
et Romanorum res in pessimum statum deduxere, 
qui nuno cernitur. Co»pit. autem et digniores am- 
plecti, et cum prudentioribus ac peritioribus collo- 


ἔχων προτέρηµα. Πρόσεισι τῷ πατριάρχῃ ὁ τοµίας, 
ἀπαγγέλλει αὐτῷ μυστικῶς τὰ τοῦ πράγματος, xal 
ὡς &i θελήσειε, μᾶλλον δὲ ἐπινεύσειε µόνον uova 
κίνδυνον ὑφορᾶσθαι ἐκ τῆς φρικτῆς ἐκείνης χειρο- 
γραφίας, ζευχθήσεται μὲν τῇ βασιλίδι ὁ τούτου αὐτ- 
άδελφος , παραυτίκα δὲ βασιλεὺς ἀναγορευθήσεται. 
[P. 822] Ὡς δὲ ἔσχεν ὅλον τὸν πατριάρχην χοτα- 
πιόντα τὸ δέλεαρ xal ἤδη µόνον οὐχὶ τὴν συναρµο- 
γὴν ἐπισπεύδοντα, βουλεύεται πυθἑσθαι περὶ τούτου 
καὶ τὴν σύγκλητον. "Eva x20' ἕνα γοῦν ὁ πατριάρχης 
παρ) ἑαυτὸν προσκαλεσάµενος τὸ ἀναγκαῖον τοῦ 
πράγµατος κατεσκεύαζε, διασύρων τὸ ἔγγραφον ὡς 
ἔχνομόν τὰ καὶ ἄθεσμον καὶ διὰ ζηλοτυπίαν ἑνὸς 
ἀνδρὸς γεγονὸς καὶ μὴ πρὸς κοινὴν λυσιτέλειαν dp- 
ορῶν. Ὅπερ ἔσται πάντως, εἰ ζευχθήσεται ἡ βασιλὶς 
ἀνδρὶ γενναίῳ τε καὶ θυμοειδεῖ. ἀναθηλήσουσι γὰρ 
τὰ Ῥωμαίων ἐσαῦθις, ἤδη µαρανθῆναι xal ἀποσθε- 
σθηναι ἐλπιζόμενα. Ὡς δὲ ἔσχε πάντας συµψήφους, 
τοὺς μὲν πειθοῖ καὶ κολακείᾳ, τοὺς δὲ καὶ χρημάτων 
παροχῇ καὶ µειλίγµασιν ἀἁδροτέροις, καὶ τῷ παρα- 
χθησομένῳ δέος οὐχ ὑπῆν, ἄγεται μὲν ὁ Διογένης 
νυκτὸς εἲς τὰ βασίλεια ἕνοπλος xal τῇ βασιλίδι προσ- 
ζιύγνυται, ἀναγορεύεται δὲ παρευθὺς βασιλεὺς κατὰ 
τὴν πρώτην τοῦ Ιανουαρίου μηνὸς, τῆς c' ἐπινεμή- 
σεως, Έτους qoc, λαθὼν πάντας τοὺς τῆς βασιλί(- 
δρς υἱούς. Γίνεται δὲ παραυτίκα τάραχος παρὰ τῶν 
Βαράγγων πολὺς, μὴ ἀνεχομένων αὐτὸν φηµίσαι 
παρὰ τὰ xoti δόξαντα. Ἐπιφανεὶς δὲ ὁ ταύτης υἱὸς 
Μιχαὴλ σὺν τοῖς ἀδελφοῖς γνώμῃ αὐτῶν τὸ γεγονῦς 
ἀπαγγέλλουσι ἨὙενέσθαι, καὶ αὐτίκα μετατραπέντες 
µεγάλαις xal διατόροις φωναῖς αὐτὸν καὶ αὐτοὶ ἀν- 
αγορεύουσιν. Ὡς δ) οὖν ἐφάνη ix τούτου , ὡς οὐ 
µάτην ἠλπίκασιν ἐπ᾿ αὐτῷ οἱ πολλοί. Ἐχράτει γοῦν 
à βασιλὶς σὺν τοῖς υἱέσι μῆνας ἑπτὰ xal μικρόν τι 
πρός. 


Ῥωμανὸς δὲ à Διογένης οὕτω τῶν σκήπτρων ἐπι- 
τυχὼν οὐκ ἔλαττον τῶν dv ποσὶ πραγμάτων τῆς 
στρατιωτικῆς xal εὐταξίας ἑφρόντισε xal συστάσεως, 
κἂν ὅτι µάλιστχ συνέδρους εἶχε τοὺς προγονοὺς, 
ἐφέδρους δὲ μᾶλλον εἰπεῖν ἀληθέστερον, καὶ τὸν τοῦ 
προθεθασιλευκότος ἀδελφὸν Ἰωάννην τὸν Καίσαρα, 
oi καὶ ἐμποδὼν αὐτῷ ἀπ᾿ ἀρχῆς ἄχρι τέλους γε- 
όνασι, καὶ τὰ Ῥωμαϊκὰ κακῶς διέθεσαν πράγματα 
καὶ εἷς 0 νῦν ὁρᾶται ἔχοντα. ρξατο γὰρ τούς τε 
ἁλογωτέρους δεξιοῦσθαι xal τοῖς ἐχέφροσι καὶ πε- 


qui, et belli munera suscipere, et legatos parare, Ὦ πειραµένοις ὁμιλεῖν τῶν στρατιωτῶν, καὶ πολεµι- 


atque undique hostibus aditum intercludere. His 
de causis duobus exactis mensibus, Orientis cura 
ipsum cepit, et ultionis justitieque zelus delicias 
et animi mollitiem, que in urbe regia inerat, vicit; 
quod quidem omnes perculit, celer videlicet ap- 
paratus et ordo, quem maxime necessario require- 
bant res Ántiochie et Cilicie excursionibus, quas 
superius diximus, defatigate et in extrema ad- 
ducte discrimina. Ad partes autem magis Borere 
gubjectas ipse sultanus cum omni exercitu irrupit 
graves secum copias et quibus resisti nequire, 
adducens. Et ad fines Romanorum autumno acces- 


κῶν ἔργων ἀντέχεσθαι, πρεσθευτάς τε ἐἑτοιμάζειν , 
καὶ πανταχόθεν τοῖς ἑναντίοις ἔἐπιτειχίζειν τὴν 
πάροδον. Διὰ ταῦτά τοι διὰ δύο μηνῶν παρολκην ἡ 
τῆς Έψφας αὐτὸν δέχεται Προποντὶς, καὶ ὁ ζῆλος τῆς 
ἐκδικίας ἑνίχησε τὴν dv τῇ βασιλίδι τρυφήν τε xai 
θυµηδίαν. Ὁ καὶ πάντας κατέπληξεν, ἡ ταχεῖα δτη-- 
λαδλ ἐἑτοιμασία καὶ διάταξις καὶ παβασκεὴ πρὸς 
ἀνάγκης αὐτῷ Ὑενοµένη πολλῆς. (P. 823]. Τὰ μὲν 
κατὰ τὴν ᾿Αντιόχειαν καὶ Κιλικίαν ταῖς προειρημέξ- 
ναις ἐκδρομαῖς ἀπειρηκότα ἐν ἐσχάτοις κινδύνοις" &v 
δὲ τοῖς βορειοτέροις αὐτὸς ὁ σουλτάνος πανατρατιᾷ 
ἐξελήλυθε, δυνάµεις ἄγων ἀνυποίστους καὶ Bapstac, 


LI 





391 


HISTORIA. 


398 


καὶ τοῖς ὁρίοις τῶν Ῥωμαίων τῷ κχαιρῷ τοῦ φθιν- A serat, ut ibi hiemaret, et ineunte vere ut 668 ex 


οπώρου προσήῄνωτο, βουλόμενος παραχειµάσαι ἐχεῖσε 
καὶ ἀρχομένου τοῦ ἔαρος προσεχῶς προσθαλεῖν καὶ 
ἄρδην ἀνκτρίφαι τὴν ᾿Ῥωμαίων καὶ καθελεῖν. Ὁ δὲ 
βασιλεὺς σιρατὸν ἑπαγόμενος οὐχ olov εἰχὸς τὸν fa 
σιλία Ῥωμαίων, ἀλλ᾽ oiov παρεῖχεν ὁ καιρὸς ix c, 
Ἱαχεδόνων καὶ Βουλγάρων xai Καππαδοκῶν καὶ 
Οὔζων καὶ τῶν ἄλλων παρατυχόντων ἐθνικῶν, πρὸς 
δὲ xai Φράγγων xai Βαράγγων, τῆς ὁδοῦ σπουδαίως 
ἐφήφατο. Kal συνήχθησαν δὲ ol πάντες κελεύματ' 
βασιλωιφ iv τῇ Φρυγίᾳ ἤτοι τῷ θέµατι τῶν ᾿Ανατο᾽ 
λικῶν, ἔνθα xal ἦν ἰδεῖν τὸ παράδοξον, τοὺς διαθοή. 
τους προµάχους τῶν Ῥωμαίων τῶν πᾶσαν τὴν 'Eqav 
x«i τὴν Ἑσπέραν καταδουλωσαμένων ἐξ ὀλίγων συγ- 
κειµένους ἀνδρῶν, xai τούτων συγχεχυφότων τῇ 
πενίᾳ xal καχουχίᾳ καὶ πανοπλίας ἑστερημένων, 
ἀντὶ μαχαιρῶν καὶ ἄλλων ὀργάνων πολεμικῶν , τὸ 
τῆς Γραφῆς ipsiv, ζιθύνας xal δρέπανα οὐκ lv καιρῷ 
εἰρήνης ἐπαγομένους, ἵππου τε πολεμικοῦ καὶ τῆς 
ἄλλης παρασκευῆς ἑνδεῶς ἔχοντας, ἅτε μὴ στρα- 
τευσαµένου βασιλέως ἐκ πολλοῦ, xal διὰ τοῦτο ὡς 
ἐχρήετων καὶ ἀσυντελῶν καὶ τὸν ὀφωνικὸν αὐτῶν 
παραιρεθέντων καὶ τὸ ἀνέκαθεν σιτηρέσιον ([δειλοὶ 
γὰρ καὶ ἀνάλχιδες καὶ πρὸς οὐδὲν γενναῖον χρησι- 
µεύοντες κατεφαἰνοντο) xal αὐτὰς τὰς σηµαίας σιω- 
πηρῶς ἀποφθέγγεσθαι πιναρὰς ὁρωμένας ὥσπερ 
ἀπὸ λιγνόος ἐζοφωμένας καπνοῦ, xal ὁπαδοὺς εχούσας 
εὐαριθμήτους xal πενιχρούς. Ταῦτα τοῖς παροῦσιν 
ὁρώμενα πολλῆν ἀθυμίαν προσῆγον καὶ ἐνεποίουν, 
ἀναλογιζομένοις ἐξ olov moi κατηντήχασι τὰ Ῥω- 
µπέων στρατόπεδα, καὶ αὖθις τίνα τρόπον x&x ποἰων 
χρηµάτω, xal διὰ πόσου τοῦ χρόνου sic τὸ dpyatov 
ἐπανελεύσονται, τῶν μὲν γηραιοτέρων xat πεπειρα» 
gives ἀφίππων ὄντων καὶ ψιλῶν, τῆς δὲ νεαλοῦς 
στρατιᾶς ἀπειροπολέμου καθεστηχυίας xal τῶν πο- 
λεμικῶν οὐχ ἔθαδος ἀγώνων. Καὶ αὖθις τὸ τῶν ἀν- 
τιτεταγµένων φιλοχινδυνότατον ἐν πολέµοις, ἑπίμο- 
vow xat ἔμπειρον καὶ ἐπιτήδειον, Πάντοθεν οὖν ὁ 
βασιλεὺς ἐξαπορούμενος ὅμως διὰ τὴν κοινὴν λυσι- 
τέλειαν ἔχρινεν ὡς ἑνῆν τοῖς ἐχθροῖς ἀντιπαρατάξα- 
σθαι καὶ τῆς πολλῆς αὐτοὺς ποσῶς ἀναχαιτίσαι καὶ 
ἀναστεῖλαι ὅρμῆς. Τοὺς yàp ἑναντίους ἁγνοοῦντας 
τὰ οἶκοι τὸν βασιλέα πιέζοντά τε [P. 824] καὶ θλί- 
ϐοντα ἡ ἀθρόα τούτου ὁρμή τε καὶ ἔφοδος μᾶλλον 
ἐξέπληζξεν, οἰήθέντας, ὥσπερ xal ὕστερον µεµαθή- 
καµεν, ὅτι κινδύνων οὗτος ὁ ἄνθρωπος οὐδένα λόγον 


propinquo posset invadere et penitus Romanorum 
res evertere πο demoliri. Imperator autem addu- 
cens exercitum, non qualem decebat Romanorum 
imperatorem, sed qualem presens occasio prebuit 
ex Macedonibus et Bulgaris et Cappadocibus et 
Uzis et aliis, ut fors tulerat, nationibus, insuperque 
e Francis et Barangis, atudiose itec arripuit, et co- 
&acti sunt imperatoris jussu omnes qui erant in 
Phrygia seu provincia Orientalium. Ubi cernere 
poterat nescio quid inoredibile, celebres illos ante- 
signanos Romanorum, qui omnem et Orientem et 
Occidentem in servitutem redegerant, ex paucis 
viris collectos, iisque paupertate et vexatione de- 
missis atque omni armorum genere spoliatis, pro 
gladiis et aliis bellicis armis, ut Scriptura dicit, 
jacula et faloes non tempore pacis adducentibus, 
et bellico equitatu alioque indigentibus appa- 
ratu, quippe cum imperator illuc cum exercitu 
jampridem profectus non esset, et hac de causa 
illis tanquam inutilibus adempta essent cibaria et 
qui preberi consueverat commeatus : timidi enim 
et imbecilles et ad nullam rem strenuam usui 
censebantur; ita ut etiam ipsa signa silentio 
responderent, sordida conspecta, tanquam ab 
extincto lumine obscurato fumo, et paucos ha- 
bentia ministros eosque pauperes. Hec iis qui 
aderant cernentibus causa erant ut multum 
desponderent animum et metuerent, cogitantes 
ex quo statu in quem redacti sint Romanorum 
669 exercitus, et rursus quanam ratione et qui- 
bus opibus et quanto tempore in antiquum sta- 
tum vindicari possint, cum majores natu et vete- 
rani milites et periti carerent equitatu et inermes 
essent, tirones autem imperiti neque bellicis cer- 
taminibus assueti. Ad hoo adversarios quoque 
maxime strenuos el audaces ab subeunda belli 
pericula, et stabiles αίᾳαθ peritos et idoneos no- 
rant. Ex omni igitur parte anceps et sollicitus 
imperator tamen comirunis utilitatis causa, sta- 
tuit, quantum in se erst, contra hostes instrui, 
eorumque ex aliqua parte ingentem impetum 
comprimere. Et adversarios quidem, ignaros qui- 
bus malis domi vexaretur ac premeretur imperator, 
repentinus ipsius conalus et adventus magis per- 
terruit, ratos, ut postea didicimus, hominem hunc 


πεποίηται, ἀλλ᾽ ἔαρος ὢν φοιτητὴς καινοποιήσει καὶ [) periculorum nullam rationem habiturum, sed verno 


ἀνηθήσει τὰ ᾿ΡῬωμαίων πράγµατα xal ἀντισηχώσει 
τοῖς ἐχθροῖς τὰ ἐπίχειρα. [Διὰ] ταῦτά τοι ὁ μὲν σουλ- 
τανος ὀπισθόρμητος Ὑέγονε, μοῖραν δὲ τινα μεγάλην 
ἀποτεμόμενος, καὶ ταύτην διχηδιελὼν, τὴν μὲν stc τὴν 
᾽Ασίαν τὴν ἄνω νοτιωτέραν ἐκπίμπει, τὴν δὲ βο- 
ῥειοτέραν παραγγέλλει γενέσθαι. Ὁ δὲ βασιλεὺς ὡς 
ἑνῆν τοὺς σὺν αὐτῷ ἐπιῤῥώσας ὅλῃ χειρὶ, καὶ ἀξιώ- 
µασι xal δώροις ἀναθαβῥῆσαι πεποιηχὼς, xal λοχ- 
αγοὺς καὶ ταξιάρχας ἁρίστους ἑκάσιῳ τάγµατι 
ἐπιμελῶς προστησάµενος, iv ὀλίγῳ χρόνῳ στρατιὰν 
ἀξιόλογον κατεστήσατο, xal μετ αὐτῆς ἐπὶ Πέρσας 
προθομµότερον ἤλαυνεν. Ὡς δὲ τὸ βόρειον στρατόπε- 


4 


tempore &dventurum, auctoremque fore ut rursus 
Romana res efflorescat et paria hostibus rependat. 
Quibus de causis sultanus recessit. Verum divisa 
haud exigua exercitus manu in duas partes, alte- 
ram in Asiam superiorem ad Istrum magis sitam 
emittit, alleram ad partes magis aquilonares. Im- 
perator autem suis, quantum licuit, confirmatis 
omni potestate et dignitate ac muneribus, et bono 
animo esse jussis, manipulorumque duotoribus et 
optimis prefectis unicuique legioni diligenter attri- 
butis, brevi tempore idoneum contraxit exercitum, 
et oum ipso in Persas alaorius profloiscebatur. Ut 


399 


JOANNIS SCYLITZA. 


400 


vero Borealis exercitus imperatoris successibus A 9ov tàc τοῦ βασιλέως προόδους παρίσχετο, ἔγνω 


6310 favit, statuit deinceps Diogenes in partes 
&ustrales eos invadere qui Colesyriam et Ciliciam 
ipsamque Antiochiam predabantur; relictaque via 
que recta ducit Coloniam et Sebastiam, ad Lycandi 
regionem accessit, wstivo tempore : autumno enim 
cogitabat in Syriam invadere, ne forto estu vexa- 
ius exercitus parum prospere res gereret et detri- 
mento haud mediocri afficeretur. Interea Turci 
Neucesaream ex improviso adorti evertunt, et 
multorum virorum opumque potili sunt, abducta 
maxime ingenti epoliorum praeda; quod cum ad 
aures imperatoris accidisset, multam illi casus hic 
&nimi sollicitudinem attulit, quod quamvis cum 
exercitu prodiisset, nihilominus hostes regionem 
suam se inspectante vexarent. Tandem copias per 
semitas accessu difficiles veluti habenis a tergo 
retractis reduxit; cumque Sebastie appropinquas- 
Bet, militaria impedimenta et omnes pedites ibi 
reliquit cum privigno suo Andronico, qui secum 
aderat, quem delectum imperatorem ut pignus 
ipse habebat vel collegam, ut si quis repentinus 
casus exigeret, is res administraret. Ipse vero cum 
expeditioribus ἃ tergo persequebatur hostes per 
multos et celsissimos colles, et per Tephricem et 
Argaum in ipsos invadere ex obliquo festinabat. 
Quare cum nec opinantes adortus esset, suique 
adventus fama omnes deterruisset, statim causa 
fuit ut 671 illi in fugam versi terga darent. 
Quorum cedes haud multa facta est, quippe cum 
ante defatigati essent milites imperatoris locis in- 


B 


λοιπὸν ὁ Διογένης τοῖς νοτἰοις ἐπεισπεσεῖν, oi τὰ 
περὶ Κοίλην Συρίαν xai Κιλιχίαν xal αὐτὴν ᾽Αντιό- 
χειαν καταληΐζοντες ἦσαν. Καὶ καταλιπὼν τὸ εὐθὺ 
Κολωνείας καὶ Σεθαστείας φίρεσθαι, τῷ τοῦ Λυκαν- 
δοῦ ἐπεχώρησε θέµατι κατὰ τὸν χαιρὸν τοῦ θέρους: 
ἐν γὰρ τῷ φθινπώρῳφ τοῖς Συριακοῖς παραθαλεῖν 
ἐμελέτα µέρεσιν, ὡς ἂν μὴ τῷ καύσωνι κακουχηθὲν 
τὸ στρατόπεδον δυσπραγήσῃ καὶ διαλωθηθῃ. 'Ev 
τοςούτῳ δὲ οἱ Τοῦρχοι τὴν Νεοχαισάρειαν ἐξ ἀπρο- 
όπτου ἐπελθόντες καταστρέφουσι, καὶ πολλῶν σωµά- 
των xal χρημάτων ἐγένοντο κύριοι, βάρος ἐπαγόμε- 
vot λαφυραγωγίας οὐκ ἐλάχιστον. Ὅ xal εἰς ὤτα 
τοῦ βασιλέως πεσὸν πολλὴν αὐτῷ τὴν ἀνίαν ἐνέσταξε 
τὸ συμθὰν, ὅτι καἰτοι ἐχστρατευομένου οὐδὲν ἧττον 
oi πολέμιοι τὴν χώραν αὐτοῦ ἐνώπιον αὐτοῦ κατ« 
εσθίουσιν. ᾽Αμέλει τοι xal τὰς δυνάμεις ἀνειληφὼς 
δι’ ἀτραπῶν δυσθάτων ἀπὸ ῥυτῆρος κατόπιν ζλαυνε. 
Πλησιάσας δὲ τῇ Σεθαστείᾳ τὴν μὲν στρατιωτικὴν 
ἀποσκευὴν καὶ τὸ πεζὸν ἅπαν αὐτοῦ που ἀφίησι 
μετὰ τοῦ ἴδίου προγονοῦ ᾽Ανδρονίκου συνόντος αὐτῷ, 
ὃν αὐτὸς βασιλέα χειροτονήσας ὡς ἐνάχυρον εἶχεν fj 
συστράτηγον, e? πη πολλάκις παρήκων ἐκ τοῦ αἶφνι- 
δίου πολυτρόπως τῷ χρεὼν λειτουργήσειεν' αὐτὸς 
δὶ μετ εὐζωνοτέρων ἐδίωνεν ὄπισθεν τῶν ἐχθρῶν 
διὰ πολλῶν xal ὑψηλοτάτων βουνῶν νῆς τε Τεφρικῆς 
xal τῆς 'Apydoo , xal τοῖς ἐχθροῖς ἐπιτεθῆναι ἐκ 
τοῦ ἐγκαρσίου ἠπείγετο, Ὅθεν καὶ ἀδόκητος αὐτοῖς 
ἐπεισπεσὼν καὶ τῇ qup τῆς αὐτοῦ παρουσίας αὐτοῖς 
τας ἐκδειματώσας αὐτίχα vira δεδωκέναι ποιεῖ καὶ 
πρὸς τὴν φυγὴν ὀρμῆσαι. Φόνος μὲν οὖν αὐτῶν οὖκ 


viis : sed vivi capti sunt multi, quibus tamen vita ἐγένετο πολὺς, προκατειργασµένων τῶν τοῦ βασι - 


minime profuit, quod gladio confecti sunt. Omnis 
vero etas ab homine usque ad jumenta in liberta- 
tem vindicta imperatorem uno ore celebrarunt, 
siquidem ipsis quoque hostibus factum illud admi- 
ratione dignum videbatur, quomodo Romanorum 
imperator contra se profectus esset ita ut impediri 
non potuerit, instar expediti et bellica virtute pre- 
Btantis militis. Cum vero tribus tantum diebus Se- 
basticee exercitum quietis causa continuisset, iter 
arripuit ea qua ad Syriam pergitur via; et per 
Cucusi angustias in Germaniciam profectus in re- 
gionem nomine Teluch invadit, divisa prius haud 
mediocri phalange cum legionis prefecto,quam ad 
Melitenem cum duce misit,ut Orientem custodiret 


λέως ταῖς ἀνοδίαις, ζωγρίαι δὲ [P. 825] πολλοὶ 
ἑάλωσαν. Τῆς δὲ ἰδίας ζωῆς οὐκ ἀπώναντο, µαχαί- 
pa« ἔργον Ὑενόμενοι. "lua μέντοι πᾶσα ἀπὸ ἀν- 
θρώπου ἕως κτήνους ἐλευθερωθεῖσα τὸν βασιλέα καὶ 
γλώσσῃ καὶ στόµατι ἐπεφήμισαν " θαυμαστὸν γὰρ 
καὶ αὐτοῖς τοῖς ἑναντίοις τὸ πραχθὲν κατεφαίνετο, 
πῶς ὁ µβασιλεύς "Ῥωμαίων ἀκρατῶς κατ αὐτῶν 
fast τρόπον εὐζώνου καὶ μονοζώνου στρατιώτου. 
Τρισὶ δὲ µόναις ἡμέραις iv Σεθαστείᾳ διαναπαύσας 
τὸ στράτευµα τῆς πρὸς Συρία ἀγούσης ἵφατο, xal 
διὰ τῶν τῆς Κουκουσοῦ αὐλώνων slc Γερμανίχειαν 
καταστὰς εἰς τὸ θέµα τὸ καλούμενον εἰσθάλλει Τε- 
λοὺχ, πρότερον ἀποτεμόμενος φάλαγγα οὖκ ὀλίγην 
μετὰ συνταγµατάρχου, καὶ εἷς Μελιτηνὴν ἐχπέμψας 


et invasionibus commorantium ibi hostium resi- D ἐπὶ φυλαχκῇ τῆς Ἑφας xal ἀντιπτώσει τῶν ἐχεῖσε 


Bteret, quibus preerat vergutus et bellicosus vir no- 
mine Hapsinalius. Idcirco imperator duci ipsi pra- 
Btantissimos quosque exercitus tribuit, et Francos 
ipsos, homines cade gaudentes ac bellicosos. Verum 
cum dux haud fortiter rebus usus esset metu ne 
vinceretur (erat enim prudentissimus et cautus et 
valde cavens futurum), fere duplex bellum invase^ 
rat imperatorem talibus copiis privatum. Sepe 
enim provoocantibus hostibus ut e Melitene egressi 
pugnarent, 622? ubi ne sensisse quidem ipsos no- 
verunt, sed quieti et somno deditos, per obscura lo- 
ca progressi elam imperatoris exercitum audacter 


προσεδρευόντων ἐχθρῶν, ὦν Tpysv ἀνὴρ πανοῦργος 
xai µάχιµος ἀνόματι ᾿Αψϕινάλιος. Διὰ τοῦτο καὶ ὁ 
βασιλεὺς τοὺς κρείττονας τοῦ οἴχείου στρατοῦ του- 
vui παραδέδωχε, καὶ Φράγγους αὐτοὺς, ἄνδρας ai- 
μοχαρεῖς xal πολεμικούς. Μὴ Ἱρησαµένου δὲ τοῦ 
προάγοντος φιλοτίµως τοῖς πράγµασι δέει τῆς ἀπο- 
τυχίας (7» γὰρ διαφέρων φρονήσει xat εὐλαθῶς ἔχων 
περὶ τοῦ μέλλοντος) μικροῦ διπλοῦς ὁ πόλεμος τῷ 
βασιλεῖ ἐπεγίνετο, στερισκομένῳ τοιαύτης δυνάµεως. 
Πολλάχις γὰρ προκαλουµένων τῶν ἐχθρῶν iva: 
του τῶν Μελιτηνῶν ἅἄστεος, ὡς εἶδον μηδ’ ἔπαισθα- 
νοµένων αὐτῶν, ἀλλ᾽ ἠρεμούντων xal olov ὑπνωττόν- 





401 


HISTORIA. 


402 


των, διὰ τόπων ἀδήλων βαδίσαντες ἀσυμφανῶς τοῦ À adoriuntur, et occurrentes maxime exigua parti ad 


βασιλικοῦ κατατολμῶσι στρατεύματος. ἘἈντυχόντες 
δὲ μµοίρᾳ τινὶ ἐλαχίστῃ, δι) ἀγορὰν σιτῶν ἐξιούσῃ, 
ὥρμησαν κατ αὐτῆς. Ἐκεῖνοι δὲ μὴ ὑποστάντες 
ἔφυγοων ἀμεταστρεπτί. Καὶ τάχα ἂν ἀπώλετο µέρος 
στρατιωτῶν οὐκ ἐλάχιστον οὐδ᾽ εὐκαταφρόνητον, si 
μὴ ταχὺς αὐτοῖς ἐπεθοήθησεν ὁ βασιλεὺς ἐπιφανεὶς. 
xal τῆς αὐτῶν ἐφόδου ἐξείλετο. EU τις τοίνυν τοῖς 
στρατηγοῖς ἐπιγράφει ὡς ἐπίπαν τὰ τῶν ἐχθάσεων, 
€x ἐπὶ τὸ κρεῖττον εἴτ' ἐπὶ τὸ χεῖρον συνάγοιντο 
οὐ διαµάρτοι τοῦ ὀρθοῦ xai τῆς ἀληθοῦς διαγνώ- 
gto xal χαλῶς τοῖς παλαιοῖς ἐγνωμολόγηται, βέλ- 
ttov. λέοντα ἄρχειν ἐλάφων ἅπερ λεόντων ἔλαφον. 
᾽Αλλ’ 6 μὲν βασιλεὺς οὕτω διασωθεὶς καὶ διασώσας 
τὸ στρατόπεδον πρὸ τῆς τοῦ Χαλεπ χώρας πανστρα- 
τιᾷ κατεσκήνωσε. Πρὸ τοῦ καταθῆναι δὲ τοῦ ἵππου 
τούς tt Σχύθας xal τῶν Ῥωμαίων οὐκ ὀλίγους 
tic προνομὴν τῆς χώρας ἀφίησιν. Ὅ δὴ καὶ γὲ- 
γονε, xai Ζχθη πλῆθος ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν xal 
ζώων πολλῶν. ἸἘκχεῖθεν δὲ διὰ τῆς πολεµίας lov 
τριταῖος ἀφιχνεῖται elc Ἱεράπολιν. [Ρ. 820] Δόκησιν 
δὲ παρασχὸν ἐπιθεάσασθαι τὸ ἐχεῖσε στρατιωτιχὸν 
clc Ἠχεῖρας ἐλθεῖν Ῥωμαίων οὐκ ἐθάρσησεν, ἀχκρο- 
θολεσμοῖς δέ τισι xal προπηδήσεσι τὸν πόλεμον 
ἀφωμοιώσαντο (46), ol τε ἼΑραθες δηλαδὴ val οἱ 
Τοῦρχοι xal ὁ τούτωο ἔξαρχος ᾽Αμερτικὴῆς, slc γένος 
βασιλικὸν iv. τῇ Ἱερσίδι ἑαυτὸν ἀνάγων. Κατασχὼν 
μὲν τὴν Ἱεράπολιν χώμασι xal τειχοµαχίαις xal 
ατρατιωτικαῖς ἐπεξελεύσεσι, τὸ ἐπείσαχτοο δὲ τῶν 
στρατιωτικῶν δυνάµεων ἐπὶ συμφώνοις Ὑγυμνοὺς 
xai ἁόπλους διαφείς, µεσάζοντος ἐν mast τοῦ µαγί- 
στρου Πέτρου τοῦ Λιθελλισίου, ἀνδρὸς τήν τε "Aacu- 
ῥίων xal Ἑλλήνων παιδείαν ἄκρως ἐξησκημένου, 
θρέμματος xal ὠὙεννήµατος ὄντος τῆς ᾿Αντιοχείας 
πόλεως, xai τῶν τὰ πρῶτα διενεγκόντων ἑνός. 'O 
δὲ ἆμηρᾶς τοῦ Χάλεπ ἤτοι Βεῤῥοίας, συνάψας τοῖς 
τε ᾿Αραψι καὶ τοῖς Τούρχοις xal δύναμιν ἀνδρὰν 
συστησάµενος, εἷς ripae ἑλθεῖν τῷ βασιλεῖ xal 
µαχέσασθαι διεσκἐφατο. Too δὲ βαφιλέως ἔνδον ὄντος 
τῆς ἑαλωκυίας πόλεως, πυργομαχοῦντος δὲ ἔτι ἐν 
µέρει χατὰ τὸ ὑπόλοιπον λείψανον τῆς TopYoxpa- 
τείας, ταρατάξεις δύο διατειχίζουσαι τοὺς ἐἑναντίους 
εἷς φυλαχκὴν χατετάχθησαν. Εἱαὶ δὲ περὶ τὴν Ἱερά- 
πολιν Ἱππήλατα πεδία µέγιστα, ἐν οἷς τινες τῶν 
Σαρακηνῶν διεφάνησαν ἱππαζόμενοι, xai πλὴν γη- 
λόφων οὐδέν ἐστι τὸ ὑπερανεστηκὸς cic ὄρος μέγα. 


emenda cibaria egresse. in ipsam irruerunt. llli 
aulem non sustinentes impetum, ita fugerunt ut 
nunquam sese converterent. Et fortasse periisset 
haud mediocris militum pars neque contemnenda, 
nisi celeriter ipsis imperator, qui advenerat, tulis- 
sel opem et hostium impetum repressisset. Si quis 
igitur ducibus ascribit rerum eive prosperos sive 
adversos eventus, is mihi et recta et vera sententia 
non videtur aberrare, et recte ab antiquis pronun- 
tiatum est melius leonem cervis imperare quam 
leonibus cervum. Sed imperator ita servatus, ser- 
vato quoque exercitu, ad Chalep regionem cum 
omni exercitu castra posuit; et antequam de equo 
descenderet, et Scythas et Romanorum haud pau- 
cos predatum agros misit. Quod factum est, et 
adducti sunt viri multi et mulieres multaque ju- 
menta. Inde per hostilem terram progressus tertia 
die Hierapolin pervenit, cumque ostendisset volle 
se aggredi exercitum qui ibi morabatur, non ausi 
illi sunt cum Romanis congredi, sed levibus qui- 
busdam preliiset irruptionibusbellum repudiarunt 
et Arabes et Turci ipsorumque prefectus Amertices 
&d genusregium Persarumoriginem suam referens. 
618 Obsidens igitur Hierapolin aggeribus, et e 
muro propugnationibus multaque eruptione, ad- 
ventitias exercitus copias nudas atque inermes di- 
misit ad fedus pereutiendum, interponente se in 
omnibus magistro Petro Libellisio,viro Assyriorum 
et Grecorum doctrine peritissimo, civitatis Antio- 
chie alumno et filio, et inter suos principatum 
obtinente. Ameras vero Chalep, id est, Berree, 
cum Arabibus Turcieque conjunctus, manus cum 
imperatore conserere 8ο dimicare statuit ; cumque 
intra urbem captam esset imperator, et adhuc pro 
reliqua turris parte expugnanda dimiocaret, adver- 
sus instructe bine acies, qua ocoercerent adver- 
sarios, ad custodiam disposite sunt. Sunt autem 
circum Hierapolin planities maxime, equorum 
cursui idonee, in quibus apparuerunt quidam 
Sar&eceni adequitantes, et preter colles nihil est 
quod ad mentis altitudinem assurgat. Est autem 
locus estuosus et aqua tepida eris inflammatiovis 
et estus particeps. Hostes autem, qui paulatim 
constitutis aciebus appropinquabant, rursus reces- 
serunt : nam Maohmutius ameras aberat .Verum 


Καυσώδης δὲ ὁ τόπος, καὶ τὸ ὕδωρ Χχλιαρὸν, µετα- [) levibus quibusdsm preliis coegerunt aliquos ex 


λαμθά,ον τῆς τοῦ ἀέρος φλεγμονῆς τε xal καύσεως. 
Ot δὲ πολέμιοι κατὰ μικρὸν ταῖς Ἱσταμέναις πλη- 
σιάζοντες παρατάξεσιν αὖθις ἀνθυπέστρεφον ' ἀπῆν 
γὰρ ἔτι ὁ ἀμηρᾶς Μαχμούτιος. ᾿Ακροθολιαμοὺς δὲ 
ποιησάµενοι παρελάσαι μῖν τινας τῶν Ῥωμαίων 
χατηνάγκασαν, xal δὶς τοῦτο xal τρὶς πεποιήκασιν. 
Ἐν ἑτέρᾳ δὲ συμθολῇ οὐχέτι τοὺς Ῥωμαίους μικρὸν 
ἐπεδίωξαν καὶ ἕστησαν, ἀλλὰ παρελάσαντες αὐτοὺς 
τῷ τάγµατι τῶν στρατηλατῶν cl; χεῖρας συνεῤῥά- 


Romanis cedere, quod bis terque ab ipsis factum 
est. Altero vero congressu non amplius Romanos 
parum sunt persecuti aut sistere fecerunt, sed im- 
pressione facta in legionem ducum manus conse- 
ruerunt, et scholarum legionem  pretereuntes, 
multis occisis, reliquos turpiter fugere 67 4 coege- 
runt, & dextro ipso scholarum agmine relicto, 
quod cladem Romanorum videns nequaquam de 
statu suo recessit, imo quasi nihil novi accidisset, 


JACOBI GOARI NOTE. 
(16) Levibus preliis bellum reprasentarunt. Vel άφωσιῳσαντο delibaverunt tantum. et. auspicati. fue- 


403 


JOANNIS SCYLITZ/ E 


404 


ita immotum stabat, quasi vereretur ne illio stare Α γησαν, καὶ παρελθόντες τὸ τῶν σχολῶν τάγµα (17) 


deprehenderetur, et daret operam ut omnino late- 
ret. Sed hostes reversi cito hos quoque debella- 
runt, et multis interfectis, reliquis in oastris οοι- 
olusis, et signa illis militaria ademerunt, et pluri- 
morum militum abscissa capita miserunt Chalepitis 
ostentationis causa. Et illud maxima dignum est 
admiratione, quod hac accepta a Romanis olade 
nullus alius manipulus aut prefectus ad repellen- 
doshostes fuerint impulsi. Verum omnes sedentes, 
quasi in amica regione commorarentur, privatis 
commodis. studebant ; nullaque ipsorum animis 
aut sollicitudo aut alacritas prorsus ineraet. Sed 
imperator qui in urbe erat, audito casu ,haud me- 
diocri dolore affectus est, statimque cum Cappado- 
cibus quos secum habebat reversus offensionem 
acceptam resarcire conabatur, illa siquidem nocte 
omnes de spe bona desiderant, quod etiam pedita- 
tus Armenius ad vallum pernoctans de rebellione 
cogitavit. Nondumque dies advenerat, et hostes 
vallum cinxere. Chalep enim princeps cognito casu 
cum omnibus suis copiis accessit, ut illico impera- 
torem capturus. Imperator autem intra tabernacu- 
lum ea quibus ad bellum opus foret describens 
tertia circiter hora noctis cum conferto equitatu 
erupit. Agebstur tunc vicesima 63 ὅ dies Novem- 
bris meneis, indictione geptima, buccinarum aut 
tubarum nullo edito aperto signo. Verum elatis 
vexillis, e& composito procedente exercitu, hostes 
in unam partem cogi coperunt, quo Romanos 
equitantes viderent, et certamen ac rei eventus 
quodammodo animo jam conceptus erat: nam cum 
ii qui in fronte erant clamorem sustulissent, plures 
&dversarios Romani debellarunt et occiderunt, 
cumque reliqua quoque multitudo irruisset, ingens 
ipsorum fuga facta est. Et qui a tergo eos inse- 
quebantur, multis occisis haud sane paucos vivos 
cepere. Verum cum multum baud persecuti fuis- 
sont, ingenti ac prospero rerum successu defrau- 
d&ti sunt Romani, pulcherrimaque victoria et 
maxima gloria privati : cum enim Arabici equi 
celeriter currentes haud possent bono animo esse 
aut cureum tolerare, noluerunt Romani illorum 
imbecillitatem suum proprium robur efficere, sed 
imperatoris jussu retentis frenis imperfectam sibi 
vietoriam compararunt, contenti sola hostium 
fuga, magnam felicitatem reputante imperatore, 
quod tuno imbelles convaluissent et mortui, ut 
ita dixerim, revixissent. Imperator autem in val- 
lum reversus, post expulsos hostes, statuit srcem 
Hierapolis construendam. Prefecto igitur Phares- 
mane illo Beste Apocape 626 ex Iberis genus 
ducente, spatium dedit hostibus et damni resar- 
ciendi et victoria de adversariis reportande. Et 
quoad Romanorum exercitus instructus ibi os- 


πολλοὺς μὲν ἀνεῖλον, τοὺς δὲ λοιποὺς φυγεῖν αἰσχρῶς 
κατηνάγκασαν, iy δεξιᾷ καταλιπόντες τὸ τῶν σχολῶν 
σύνταγμα. Ὅπερ τὴν τῶν Ῥωμαίων ἧτταν ὁρῶν 
οὐδ) ὅλως µετεχινήθη τῆς στάσεως, ἀλλ’ ὡς μηδενὸς 
καινοῦ γεγονότος ἀτρεμοῦν ἵστατο, ὡς ἂν εἰ ἐδεδοί- 
κει μὴ φωραθείη ἐκεῖσε ἱστάμενον, xal παντὶ τρό- 
TQ λαθεῖν μηχανώμενον. Ὑποστρέψαντες δὲ οἱ πο- 
λέμιοι ταχὺ καὶ τοῦτο κατηγωνίσαντο, ἀνῃρηκότες 
μὲν πολλοὺς, τοὺς δὲ λοιποὺς εἲς τὴν παρεμθολὴν 
καταχλείσαντες, καὶ τὰ σημεῖα τούτων ατρατηγικῶς 
ἀφελόμενοι. Πολλοὺς δὲ καὶ τῶν στρατιωτῶν τρα- 
χηλοκοπήσαντες εἲς ἕνδειγμα τοῖς Χαλεπίταις ἁπ- 
έστειλαν. θαυμάζειν δὲ ἄξιον ἦν ὅτι καταφορᾶς καὶ 
ftne γεγενηµένης ᾿Ρωμαϊχῆς [P. 827] οὐδεὶς τῶν 


B λοιπῶν λόχων τε καὶ λοχαγῶν εἲς ἄμυναν διηρἑθι- 


D 


στο, ἀλλὰ πάντες ἔνδον καθήµενοι, ὡς διὰ φιλίας γῆς 
ἐνσκηνούμενοι, ἴδιοτροπεῖν ἐσπούδαζον, xal κίνησις 
ψυχῆς καὶ προθυµἰα καὶ ἀγωνία τούτοις τὸ παράπαν 
οὐδεμία ἦν. ᾽Αλλ’ ὁ βασιλεὺς ἔνδον ὢν τῆς πόλεως, 
τοῦτο πυθόµενος ἠνιάθη μὲν οὐ μετρίως, ἐπανελθὼν 
δὲ συντόµως μετὰ τῶν συνόντων Καππαδοχῶν ἴασιν 
εὑρεῖν τῷ πταίσµατι ἐμηχανᾶτο. Ἡ γὰρ νὺξ ἐκείνη 
πάντας εἶχεν ἐν ἐλπίσιν οὐκ ἀγαθαῖς, καθότι καὶ τὸ 
ἐξ ᾽Αρμενίων πεζὸν περὶ τὴν τάφρον διανυκτερεῦον 
ἀποστασίαν ἐμελέτησεν. Οὕπω δ᾽ ἡμέρα προῄει, καὶ 
ol πολέµιοι τὸν χάοακα περιέζωσαν. Τὸ γὰρ συμθὰν 
6 τοῦ Χάλεπ ἄρχων ἀναμαθὼν μεθ ὅλης Tov τῆς 
ἑαυτοῦ δυνάµεως ὡς αὐτοθοεὶ αἱρήσων τὸν βασιλέα. 
'O δὲ βασιλεὺς ἔνδον τῆς σκηνῆς διαγράφων τὸν πό- 
λεμον περὶ τρίτην ὥραν ἀθρόον ἐξελήλυθεν ἔφιππος. 
Εἰκοστὴν ἥνυε τηνικαῦτα ὁ Νοέμθριος μὴν, τῆς Q 
ἱνδικτιῶνος. Βουκκίνων T] σαλπἰγγων fj ἄλλου τινὸς 
σημείου μὴ δοθέντος τρανῶς, τῶν δὲ σημαιῶν τοῦ 
στρατοῦ ἐξαρθεισῶν xal τῆς στρατιᾶς ἐξιούσης συν- 
τεταγµένης, ἤρξαντο οἱ παρὰ µέρος ἓν ἀθροίζεσθαι, 
οὗ τοὺς Ρωμαίους εἶδον ἐπελαύνοντας, xai à ἀγὼν 
ὅσος, καὶ ἡ τοῦ μέλλοντος ἔκθασις oia, ταῖς φυχαῖς 
ἑναπέσταχκτο. Τῶν δὲ κατὰ µέτωπον τὸ ἐνυάλιον ἆλα- 
λαξάντων πολλοὺς τῶν ἑναντίων οἱ Ῥωμαῖοι κατ- 
ηγωγίσαντο καὶ διεχειρἰσαντο. Ἐξορμήσαντος δὲ καὶ 
τοῦ λοιποῦ πλήθους quy?) τούτων ἀνυπόστατος γίνε- 
ται. Οἱ δὲ κατόπιν τούτων ἐλαύνοντες πολλοὺς μὲν 
ἀνεῖλον, οὐκ ὀλίγους δὲ ζωγρήσαντες ἔλαθον. Τῆς δὲ 
διώξεως μὴ γινοµένης µέχρι πολλοῦ, μεγάλης εὖχλη- 
plac οἱ Ῥωμαῖοι διήµαρτον καὶ νίκης καλλίστης 
ἐξεστερήθησαν καὶ αὐχήματος μεγίστου ἐξηστόχησαν. 
Τῶν γὰρ ᾿Αραθικῶν ἵππων ταχυδροµούντων μὲν, μὴ 
εὐφυχούντων δὲ μηδ) ἐγχαρτερούντων τῷ δὁρὀμψ, οὐκ 
ἠθέλησαν ol Ῥωμαῖοι τὴν ἐκείνων ἁτονίαν οἰκείαν εὖτο- 
νίαν ποιήσασθαι, ἐπιστρέψαντες δὲ τοὺς ῥυτῆρας ἐξ 
ἐπιτάγματος βασιλικοῦ ἀμθλεῖαν ἑαυτοῖς τὴν ν/κην 
ἀπειργάσαντο, κορεσθέντες µόνῃ t$ τῶν ἐἑναντίων 
ἀποτροπῇ, μεγάλην εὐτυχίαν καὶ τοῦτο τοῦ βασιλέως 


JACOBI GOARI NOTE. 


(17) Satellitum — indigenarum, quorum varia 
turme quondam sohole nunoupabantur, legionem 
intelligo ; in qua federsti, ceu qui distinctam inter 


pretorianos componerent militiam. non censentur 


inclusi. 


406 


HISTORIA. 


406 


λοχιζοµένου, ὅτι τέως ol ἀνάλκιδες ἀνεῤῥώσθησαν A tendebatur, Arabes quiescebant : ubi vero coacto 


καὶ οἱ νεχροὶ ὡς εἰπεῖν ἀνεζώσθησαν. 'O δὲ βασι- 
λεὺς ἐπανελθὼν sl; τὸν χάρακα μετὰ τὴν τῶν 
ἐχθρῶν ἀποσόθησιν ἔγνω τὴν ἀκρόπολιν τῆς Ἱερα- 
πόλεως ἐνοικῆσαι. Καοαστήσας οὖν τὸν Φαρεσμά- 
vr» ixstvov Βέστην τὸν ᾽Αποχάπης, ἐξ ᾿Ιθήρων τὸ 
γένος ἔλκχοντα, χώραν δέδωχε τοῖς ἐναντίοις ἆναχα- 
λἐσασθαίΥ τε τὴν Ίἦτταν xal ἀντίπαλον φέρεσθαι. 
Καὶ ἕως μὲν ἑστρατοπεδευμένος ὁ τῶν Ῥωμαίων 
στρατὸς διεδείκνυτο, κατὰ Χώραν ἑδόχουν µένειν o! 
Αραδες * [P. 828] ὡς δ’ ἀναστήσας viv αρατιὰν 
εὐθὺ τοῦ φρουρίου τοῦ Αζᾶς ἤλαυνεν, ὕρξαντο 
σποράδην ix διασνήµατος χατὰ τὸ εἴθισμένον αὖ- 
τοῖς ἐπιφαίνεσθαι, χαὶ περὶ τὴν οὐραγίαν πολλάκις 
ἐπιτιῤάμενοι, τοὺς τὰ αιτία µεταχκοµἰίζοντας κακοῦν- 
τες, ἐλύπουν τοὺς Ῥωμαίους ὡς ἂν ἐξ ἐπιδρομῆς 
xai λόχου τὰς ἐπιθέσεις ἐν τῷ λεληθότι ποιούµενοι. 
Κατασραξάµενος δὲ ἐν τοῖς ἐχηθόλοις καὶ πελτα- 
σταῖς ὁ βασιλεὺς τὸ στρατόπεδον, τεθωραχισμνος 
τῷ φρουρίῳ προσθάλλει ”Αζας μεθ) ὅλης τῆς στρα- 
τιᾶς, εἲς ὑποδοχὴν μαθὼν εἶναι τὸν τόπον ἐπιτή- 
δειον. Ὡς δὲ προσεγγίσας αὐτῷ ἐρυμνότατον εἶλε 
xal ὀχυρώτατον, ἐπ ἀκρωρείας λόφου Ἱστάμενον, 
τείχεσι διπλοῖς περιεζωσμένον καὶ πέτραις ὥσπερ 
γεγομφωμένον, λιθίνην τὴν ἄνοδον πρὸς τὴν πύλην 
ἀποφερόμενον, μικρόν τε ὕδωρ ἀποῤῥέον xal μὴ 
ἐξαρκοῦν πρὸς ὑποδοχὴν τοσούτου στρατοῦ, ἀναζεύ- 
ξας εἷς τόπον ἐπήξατο τὴν παρεμθολὴν ἔνθα τὸ 
ὕδωρ ἀφθονώτερον ἔῥῥεεν. ᾿Αναστὰς δὲ ἐκεῖθεν ὥρ- 
µησε πρὸς τὰ τῆς Αὐσονίτιδος ὅρια, καὶ πυρπολή- 
σας χωρίον µέχιστον Κάτμα λεγόµενον, τῷ ἀμηρᾷ 
τοῦ Χάλιπ ὀφωρισμένον ἐκ παλαιοῦ, εἷς ἕτερον 
χωρίον κατέλυσε Ταρχωλὰ κατονομαζόµενον, Ko- 
πτοµένου δὲ τοῦ χάρακος, xal τοῦ βασιλέως ἱσταμέ- 
νου κατὰ τὸ δεξιὀν µέρος, "Αραθες δύο λαθόντες 
κατόπιν τῆς ἀχρωρείας, xal τοὺς ἵππους ἄπὸ ῥυτή- 
pev ἑλάσαντες, δύο τῶν πεζῶν ταῖς λογχαις avai- 
ροῦσιν. Ὅ βασιλεὺς δὲ τούτους θεασάµενος πρῶ- 
τος διατέστησε πρώτως τοὺς στρατιώτας εἰς δίωξιν. 
Oi δὲ φθάσαντες ἐξαισίῳ δρόµῳ τῶν ἵππων εἰς τὸ 
οἶχεῖον στρατόπεδον διεσώθησαν. . . . κατεῖχον δὲ 
τοῦτο Σαρακηνοὶ τὸν ἑαυτῶν στρατηγὸν ἐξελάσαν- 
τες. Πλὴν ἀλλὰ καὶ πάλιν φεύγουσιν οἱ τοῦτο φυ- 
λάσσοντες, xai τῷ βασιλει τὸ οἰχκεῖον ἀνασώζεται 
πόλισµα. Φρουρὰν οὖν iv αὐτῷ βαλὼν καὶ σιτήσεις 
ἀποχρώσας ἐναποθέμενος, πάντα τὰ τῷ χαιρῷ πρόσ- 


C 


exercitu cepit recta ad oppidum AÁze contendere, 
ceperunt sparsi ex intervallo, suo more in ipsos 
invadere,et exiremum agmen sepe adorli cominea- 
tus deferentes vexare, et ledere Romanos, quasi 
ex insidiis clam irruptionem facientes. Constipato 
autem sagittariis et scutatis exercitu, imperator 
armatus oum toto exercitu ad oppidum Aze ac- 
cedit, ratus locum ad se recipiendum idoneum. 
Sed ubi ipsi appropinquans tutissimum vidit ao 
munitissimum in summo colle cons:stens, duplici- 
que muro cinctum, et lapidibus quas clavis qui- 
busdam coampactum,accensum ad portam referens, 
et parum aque inde effluens, que non esset ad 
tantum accipiendum exercitum idonea, inde pro- 
fectus,ubi copiosior aqua flueret, castra posuit. Et 
inde quoque discedens invasit Ausonitides fines, 
inoensoque agro maximo, nomine Catma, anti- 
quitus principi Chalep assignato, in alium locum 
se recepit, Tarchola inomine. Perruptoque vallo, 
et imperatore ad dextram partem incumbente, 
Arabes duo, qui latebant & tergo montis, concita- 
tis equis, pedites duos hastis 627 interficiunt; 
quos conspicatus imperator primus statim milites 
ad persequendos eos incitavit. Verum illi occupan- 
tes velocissimo equorum cureu in sua castra in- 
columes se recepere, (et illinc profecti recta ad 
Artach contenderunt) quod oppidum expulso pro- 
prio duce oblinebant Saraceni. Verumtamen rur- 
sum fugiunt qui illud tutabantur, et imperatori 
guum reservatur oppidulum, in quo presidio 
imposito, et idoneo commeatu omnia tempori 
opportuna disposuit. Ipso igitur imperante ccpe- 
runt Romani audacter hostes intueri et virtutis 
memores esse ac strenuitatis rationem babere et 
adversis consistere, quandoquidem superioribus 
imperatoribus, qui proxime regnaverent, una 
excepta ostentatione et coacta multitudine, nulla 
in re fortes se ad pugnam prebuerant; ita ut 
perspicuum sit ducis ipsius esse ut plurimum 
prosperum rerum successum. Cum vero inde non 
potuisset imperator Antiochiam reverti (confecta 
enim erat fame multaque vexatione), superatis 
saltibus et quibusdam locorum angustiis minime 
perviis ad Urbem Cilicie Alexandronam nomine se 
recipit, ibique vallum constituit, et montem Ται- 


φορα διετάξατο. Ἐπ᾽ αὐτοῦ τοίνυν τοῦ βασιλέως D rum transgressus cum omni exercitu in Romano- 


βρξαντο ᾿Ῥωμαῖοι ἀντοφθαλμίζειν xxl πρὸς τὸ Ίεν- 
ναιότατον ἀναφέρειν λόγον καὶ συνίστασθαι πρὸς 
ἀντίθεσιν, ἐπεὶ τά γε κατὰ τοὺς προσεχῶς βασιλεύ- 
σαντας, πλὴν ἐπιδείξεως µόνης xai πλήθους συν- 
αγωγῆς, iv οὐδενὶ καρτερῶς πρὸς µάχην συνέῤῥα- 
ξαν, ὡς εἶναι δῆλον ὅτι τοῦ ἠγεμόνος ἐστὶν ὡς ἐπί- 
παν τὸ χατορθούµενον iv πᾶσι τοῖς πράγµασαι. Κά- 
χεῖθεν ui, δυνηθεὶς ὁ µῥβασιλεὺς εἰς Αντιόχειαν 
ἀπελθεῖν (προκατείργαστο γὰρ λιμῷ τε καὶ κακώσει 
πολλῷβ), ὑπερθὰς αὐλῶνας xal κλεισούρας τινὰς 
ἀδιεξοδεύτους εἰς πόλιν τῆς Κιλιχίας λεγομένην 
᾽Αλεξανδρῶνα καταντᾷ, κἀκεῖσε τὸν χάρακα πήγνυ. 


rum regionem invadit. Cumque conferti in loca 
(rigida devenissent ex admodum tepidis et calidis, 
ingentem sensere mutationem, et idcirco homines 
plures interibant, et complura animantia frigore 
confecta sunt.Cum veru egressus essel imperator 
ad quemdam locum angustiarum Podandi, nomine 
Gytarium, 678 audivit Amorium direptum homi- 
numque infinitam cedem. Positis autem castris ad 
Chalci diversorium, qui in Melitene duxerat exer- 
citum, nequaquam ad ipsum voluit accedere, pre- 
sertim cum in oppido Tzamando coactum haberet 
execcitum. Quibus de causis dolore affectus, quod 








401 


JOANNIS SCYLITZJE 


408 


rebus succurrere et opitulari nequiret, que ad Α σι, καὶ τὸν Ταῦρον τὸ ὄρος ὑπερθὰς πανστρατιᾷ εἶσ- 


exercitum pertinerent, recle compositis, quantum 
sibi licuit, et maxima parte in hiberna missa, ipse 
Byzantium contendit ad mensis Januarii finem. 
Ubi quoddam tempus commoratus, cum civitatis 
Statum pro viribus administrasset, honoribus ac 
muneribus senatores quosdam prosccutus, distri- 
butis annuis donis neque exspectatis Paschalibus 
diebus ad Eriorum domum e regione urbis sitam 
navigavit.Evenit enim nescio quid aliud, quod ne- 
cessario ipsum ad profectionem cum exercitu pro- 
vocavit. Vir quidam Latinus, Crispinus nomine, 
ex Italia cum ad imperatorem accessisset, ad 
Orientis partes, ut ibi hiemaret, missus est. Qui 
ratus se non eo honore affectum pro dignitate 
quem speraverat, ad rebellionem spectavit, sta- 
limque occurrentes sibi tributorum exactores et 
reliquos spoliat ac diripit; Romanorum vero 
neminem interfecit, multique cum ipso prelio 
congressi victi sunt. Sed in Armeniorum re- 
gione hibernans bestarches Samuel Aluisianus 
Bulgarus, imperatoris uxoris frater, quam pri- 
vatus adhuc degens duxerat, cum quinque Oc- 
cidentis legionibus repente 649 Crispinum in- 
vadit ipsa die Resurrectionis, Pascha inquam. 
Quod cum persensissent Franci, fugiunt Romani, 
ipsorumque fit multa cedes, ac vivi capiuntur 
nnmero inflniti. Attamen omnes humane tracta- 
los dimisit, imo vero vulneratos curari permisit. 
Cum imperator ad  Doryleum pervenisset, a 
Crispino legationem accepit, qua deditionem fa- 
tebatur, et de defectione se ipsum excusabat, et 
omnino malorum que sive volens, sive invitus 
perpetrasset oblivionem petebat. Quibus postu- 
latis annuit imperator, et ompia que ille petierat 
perfecit, viri nobilitatem et in bello gloriam 
veritus : etenim defectionis tempore, cum in- 
cidisset in maximam Turcorum manum, ingen- 
tia manu sua facinora ediderat. Et progredien- 
ti imperatori instar serviobviam (it. Subitoque 
ut &micus 80 benevolus sequebatur, paucis secum 
quibusdam militibus adductis : alios enim in op- 
pido Maurocastri reliquerat, quod  occuparat 
in Armenia, in alto colle positum. Sed paulo 
post, cum in suspicionem venisset, nescio 
quid crudele in propriam tribum perpetraturus, 


θάλλει τῇ 'Ῥωμαίων. [P. 829] Ἑντυχόντες à' ἀθρόοι 
τόποις ψυχροῖς ἐξ ἀγαν ἀλεεινὼν καὶ θερμῶν πολλῖς 
µεταθολῆς ᾖσθοντο  διὸ xal ἄνθρωποι πολλοὶ ἁπ- 
έθανον καὶ ζῶα πολλὰ ἐναπέψυξαν. ᾿Ἐξιόντος δὲ τοῦ 
βασιλέως εἷς τι χωρίον τῆς Ποδανδοῦ χλεισούρας, 
Γυτάριον κατονομαζόμενον, ἤχουσεν ὁ βασιλεὺς τήν 
τε τοῦ 'Apolpou λαφυραγωγίαν xal φόνον ἀνδρῶν 
ἀμύθητον, Κατεστηκηκυίας δὲ τῆς παρεμθολῆς ἐν τῷ 
τοῦ Χαλχέως σταθμῷ ὁ iv Μελιτηνῃ κρατῶν τοῦ 
στρατοῦ οὐδ' ὅλως αὐτῷ προσθαλεῖν ἠθέλησεν, ἔχων 
xal ταῦτα τὴν στρατιὰν bv τῷ τοῦ Τζαμανδοῦ συν- 
ηθροισμένην πολίσματι. 'Eo' ol; ἀνίαθεῖς, μὴ δυνη- 
θεὶς δὲ βοηθῆσαι τῷ πράγματι, τὰ κατὰ τὸν στρα- 
τὸν ὡς ἑνῆν δεξιως διαθέµενος, εἰς παραχειµασίαν 
τὸ πλεῖον αὐτῶν ἀποστείλας αὐτὸς ἐπὶ τὸ Βυζάντιον 
ἵετο, πρὸς τῷ τέλει τού Ἰανουαρίου μηνὸς καταλαθὼν 
ἐν αὐτῷ. Διαγαγὼν τοίνυν ἐν αὐτῷ χρόνον, καὶ τὰς 
πολιτικὰς διοικήσεις ὡς δυνατὸν διοικησάµενος, xal 
τιμὰς καὶ δεξιώσεις εἷς τινας τῶν συγκλητικῶν 
ποιησάµενος, xal τὰς ἑτησίους δωρεὰς διανειµάμε- 
voc, καὶ οὐδὲ τὰς πασχαλἰους ἡμέρας περιµείνας, 
εἴς τὸν ἀντιπέραν τῆς πόλεως οἶκον τῶν ἨἩρίων 
ἀπίπλευσεν. Ἐπισυνέθη γάρ τι xal ἕτερον πρὸς ἑἐκ- 
στρατείαν ἀναγχαίως χαλοῦν αὐτόν. 'Avip γὰρ τις 
Λατῖνος, Κρισπῖνος τὴν κ) ῆσιν, ἐξ Ιταλίας τῷ βα- 
σιλεῖ προσελθὼν πρὸς τὴν Ἑφαν ἀπεστάλη, χει- 
µάσων ἐχεῖθεν. Δόξας δὲ μὴ τιµηθηναι ἀξίως ὧν 
Ἅλπιζεν ἁἀποστασίαν ἑσκόπησε, xai αὐτίχα τοὺς 
συναντῶντας Φφορολόγους τε καὶ λοιποὺς σκυλεύει 
καὶ διαρπάζει, φόνον δὲ Ῥωμαίων οὐδένα stpyácaco. 
Πολλοὶ δὲ τούτῳ πρὸς dy mv συστάντες ἠττήθησαν. "Ev 
δὲ τῷ θέµατι τῶν ᾽Αρμενιακῶν παραχειµάζων ὁ βε- 
σιάρχης Σαμουἡλ ὁ ᾽Αλουϊσιανὸς ὁ Βούλγαρος, ἀδελφὸς 
Qv τῆς τοῦ βασιλέως γυναικὸς, ἥν ἔτι ἰδιωτεύων ἠγάγε- 
το, μετὰ τῶν ᾿Εσπερίων πέντε ταγμάτων προσθάλλει 
τῷ Ερισπίνῳ ἐξ ἐφόδου κατ αὐτὴν τὴν ἡμέραν 
τῆς ἀναστάσεως, τοῦ Ηάσχα φημἰ. Συναισθήτεως δὲ 
γενομένης τοῖς Φράγγοις φεύγουσιν οἱ 'Ῥωμαῖοι, xai 
φόνος τούτων γίνεται πολὺς xal ζωγρεία ἀμύθητος. 
ἜὌμως δὴ οὖν φιλανθρώπως αὐτοῖς διατεθεὶς πάντας 
ἀφῆχε, μᾶλλον μὲν οὖν xal τοὺς πληγέντας νοσο- 
χομεῖσθαι παρέδωκεν. Ἐν τῷ Δορυλαίῳ δὲ γενόμενος 
5 βασιλεὺς πρεσθείαν τοῦ Ερισπίνου ἑδίξατο, όμο- 
λογίαν τε τῆς δουλώσεως xal τὴν ἀπολογίαν τῆς ἀντι- 
στασίας φέρουσαν, xal ἁπλῶς ἁμνηστίαν κακῶν τῶν 


quod suse voluntati non obsequeretur (etenim D παρ αὐτοῦ πεπραγμένων εἴτε ἑκόντος εἴτε ἄχοντος. 


perfidum et inexplebile Francorum genus est, 
imo etiam ingratum, et multis offensionibus ma- 
gua crimina exaeuscitat οἱ perturbationes aoc 
seditiones, quibus tanquam delictis oblectatur), 
exercitus imperio abdicatus fuit, non sincere 
convictus, sed tantum a quodam Nemizzo illustri 
accusatus. Sodales 686 vero ipsius iniquo animo 
id passi ex oppido profecti in Mesopotemiam 
se recipiunt, multaque damna ibi commorantibus 
intulere.Ubi vero imperator cum exercitu ad Cresa- 
ream porvenit, cognovitque ingentem Turcorum 
ILanum regionem depredari, quamdam exercitus 


Olc ὑπήκουσε xai ὁ βασιλεὺς, xal. πάντα ὅσα ἑξιτή- 
cato κατεπράξατο, τὸ τοῦ ἀνδρὸς Ὑενναῖον καὶ πρὸς 
τοὺς πολέμους περίδοξον καταιδούµενος * xal γὰρ iv 
τῷ τῆς ἀποστασίας καιρῶ Τούρχων ἐντυχὼν πληθύϊ 
πολλῇ µεγάλας ἀνδραγαθίας ἐκ χειρὸς ἀπειργάσατο. 
[P. 830] Καὶ προϊόντι τῷ amet δουλοπρεπὼς 
ἄπαντᾷ, xal αὖθις ὡς εὔνους συνείπετο, ὀλίγους 
τινὰς στρατιώτας ἐπαγόμενος * εἴασε γὰρ τοὺς ἆλ- 
λους iv τῷ τοῦ Μαυροκάστρου πολίσµατι, οὗ τὴν 
κατάσχεσιν ἐποιήσατο ἐν τῷ ᾽Αρμενιακῷ, ἐπὶ λόφου 
χειμένῳ ὑψηλοῦ. Μετ ὀλίγηων δὲ ὑπονοηθεὶς ὠμόν τι 
διαπράξασθχι εἷς τὴν οἰκείαν φυλὴν μὴ συναιρομέ- 


409 


HISTORIA. 


M0 


vm» αὐτῷ iv τοῖς βουλομένοις (xal γὰρ xai ἄπιστον À partem adversus ipsos misit ; quam infecta re fu- 


καὶ ἄπληστον το γένος τῶν Φράγγων, μᾶλλον δὲ καὶ 
ἀχάριστον, καὶ πολλοῖς πταίσμασι µεγάλας atclac 
ἐπεγεῖρον xal ταραχὰς xal ἀποστασίας, al; ivtpu- 
φήματι Ὑάννυται) ἀπιπέμφθη τοῦ στρατοπέδου, μὴ 
κχαθαρῶς μὲν ἐλεγχθεὶς, ἀλλ᾽ fj µόνον παρὰ Νεμίτζου 
τινὸς ἐπισήμου κατηχορηθείς. Οἱ δὲ ἑταῖροι τούτου 
ἐπὶ τῷ Ὑεγονότι δεινοπαθήσαντες, ἄραντες ἐκ τοῦ 
Φρουρίου, τὴν ᾗΜεσοποταµίαν χαταλαμθάνουσι xal 
πολλὰ καχὰ τοῖς ixtiss εἱργάσαν-ο. ᾿Επεὶ δ᾽ ὁ βα- 
σιλευς μετὰ πλήθους ἦκεν sl; Καισάρειαν, Τούρχων 
πλῆθος πολὺ μαθὼν τὴν χώραν λεηλατοῦν, ἀπέ- 
στειλε µέρος τι τῆς στρατιᾶς κατ) αὐτῶν. Μηδὲν 
ἀνόσας, ἀλλὰ φεῦγον ὑποδεξάμενος , συντεταµένως 
της πρόσω φορᾶς εἴχετο. Μήπω δὲ µήτε τάφρου 


gientem excipiens, continenti itinere ulterius pro- 
gredi aggressus est. Cum nondum neque vallum 
neque tabernaculum constructum esset, hostes 
apparuere, qui tutissima loca occupabant et tumu- 
los. Edito autem clamore cum imperator sese quieti 
minime dedidisset, verum classicum cecinissaet, 
processere ordine phalanges, sublatisque signis 
processere adversariorum plures.Sed cum legiones 
occupassent, una Lycaonum tunc appellata, altera 
Occidentalium copiarum solito audacior, adversue 
hostes irruere, eos ad fugam stalim spectare coe- 
gerunt. Et cum imperator reliquum exercitum ante 
produceret,reliquam quoque hostium multitudinem 
cum aliis fugientibus simul fugere compulit. Àcce- 


μήτε σκηνώσεως γενομένης, ἐφάνησαν ol πολέμιοι B dontibus autem militibus et Scytharum mercena- 


τὰ ἐρυμνότατα τῶν τόπων κατέχοντες xai τὰς Ào- 
φιάς. Bor; δὲ γενομένης, μὴ ἐχδεδωχότος τοῦ βασι- 
Λέως ἑαυτὸν ἀναπαύσει, ἀλλὰ τὸ ἐνυάλιον σαλπίσαν- 
τος, προῄέσαν xatà τάξιν αἱ φάλαγγες. ᾿Αρθεισῶν 

τῶν σημαιῶν προέχοψαν μὲν τῶν ἑναντίων πολ- 
Àol- προλαθόντων δὲ τῶν ταγμάτων, tv μὲν τῶν 
Λυχαόνων λεγόµενον , ἕτερον δὲ τῶν Ἑσπερίων 
ἀριθμῶν, καὶ τοῦ συνήθους θρασύτερον xaxd τῶν 
ἑναντίων ἑλάσαντα πρὸς φυγὴν εὐθὺς ἀπιδεῖν κατ- 
ηνάγκασαν . Ἡροθιθάζοντος δὲ τοῦ βασιλέως τὴν 
λοιπὴν στρατιὰν, xal τὸ λοιπὸν πλῆθος τῶν πολε- 
µίων toig φεύγουσι συνδιέφυγε. Παριόντων δὲ τῶν 
στρατιωτῶν καὶ τοῦ μισβοφορικοῦ τῶν Σκυθῶν, 
τῶν Οὕζων φημὶ, λόχος Τουρχιχὸς οὐκ ὀλίγος τοῖς 
Ῥωμαίοις προσέπεσεν οὓς δεξάµενοι οἱ περιλει- 
φθέντες εἷς φυλακὴν στρατιῶται, πρὸ πάντων δ' 
oí Φράγγοι, xai ἀγχεμάχως συμπλακέντες xal ixa- 
νῶς ἀνθαμιλληθέντες ἐτρέψαντο, μηδενὸς τῶν ἱστα- 
μένων ταγμάτων Ῥωμαϊκῶν τοῖς Φράγγοις μέχρι 
καὶ ἁπλῆς ὁρμῆς παραθοηθήσαντος. Ἐν τούτῳ ὃ᾽ 
ὑπίστρεψε xai ὁ βασιλεὺς τῆς διώξεως πρὸς ἐσπέ- 
pxv περὶ δεί[λην γὰρ συνέστη ὁ πόλεμος. TQ δ᾽ 
ἑπαύριον δηµοσίᾳ χαθίσας τοὺς ἑαλωχότας τῶν πο- 
λεμίων τῇ τελευταίᾳ ψήφῳ παρέδωκε, μηδειὸς τὸ 
παράπαν φεισάµενος, μηδ) αὐτοῦ τοῦ ἡγεμόνος αὖ- 
τῶν, tl καὶ πολλῶν λύτρων ὤνιον ἑαυτὸν ποιήσασθαι 
ἀπηγγέλλετο. [P. 831] Τριηµερεύσας δὲ ὁ βασιλεὺς 
ἐν τῇ παρεμθολῇ, τῷ προτερήµατι τούτῳ κόρον λα- 
θὼν, πολλοῖς ἄδειαν δέδωκε τῶν ἑναντίων ἀποφυγῆς, 
ὡς μηδὲ τῆς λείας ἀποσχίσθαι. Καὶ ἀναστὰς ἐκεῖ- 
θεν χατόπιν αὐτῶν ἐθάδιζε. Στρατοπιεδευσάµενος δὲ 
ὥς ἀπὸ διαστήµατος ἡμερῶν δύο τῆς Μελιτηνῆς, 
ἐθουλεύετο. μοῖράν τινα τοῦ στρατοῦ μερισάµενος 
ἀφεῖναι τοῖς ἑναντίοις ἐπιτείχισμα, αὐτὸς δὲ ἅμα 
παντὶ τῷ στρατῷ ὑποστρίψαι πρὸς τὰ βασίλεια. 
᾿Αγεννοῦς δὲ τῇς βουλῆς δοξάσης καὶ ἀσυμφόρου 
µεταθέµενος εὐθὺ τοῦ Εὐφράτου ἐθάδισεν' ἦσαν 
γὰρ παρὰ τὰς ὄχθας αὐτοῦ ἐσκηνωμένοι οἱ πολέμιοι, 
ot χαὶ αὐτίκα πυθόµενοι τὴν τοῦ βασιλέως κατ᾽ 
αὐτῶν χίνησιν ἀνεχώρησαν . 'O δὲ βασιλεὺς εὐθὺ 
Ρωμανοπόλεως ἐλαύνων , κχἀκεῖθεν πρὸς τὸ Χλέατ 
Φιαγενέσθχι βουλόμενος, ἓν «ivt τόπῳ κατασχηνοϊ, 
καὶ τὸν Φιλάρστον (T,» δὲ τοῦ τῶν Βραχαμίων γένους) 


riis, Uzis inquam, haud exigua Turcorum cohors 
in Romanos invasit; quos excipientes relicti ad 
custodiam milites, et ante omnes Franci, comi- , 
nusque congressi et abunde preliati fuderunt,nulla 
ex Romanis legionibus, que ibi posite erant, Fran- 
cis vel simplici impetu opem ferente. [nterea quo- 
que & persequendo redierat imperator 681 ad 
vesperam : nam orepusculo noctia conflatum fue- 
rat prelium. Postridie vero publice pro tribunali 
sedens captos hostes extrema sententia damnavit, 
nemini prorsus parcens, ao ne ipsi quidem ipso- 
rum duci, tametsi multo pretio se redempturum 
pollicebatur. Triduum vero in castris moratus im- 
perator, hoc prospero suocessu satiatus, pluribus 
hostibus aufugiendi liberam prebuit occasionem, 
ita ut ne &a praeda quidem sese abstinuerint. Et 
inde profectus & tergo ipsorum incedebat, et bidui 
spatio α Melitene castris positis statuebat partem 
quamdam exercitus divisam relinquere, ut esaet 
hostibus propugnaculum.Quod consilium cum mi- 
nime generosum visum esset et inutile, mutata 
sontentia, recta ad Euphratem contendit Ad cujus 
ripas tabernacula hostes posuerant, qui statim 
&udito imperatoris contra se motu recesserunt. Im- 
perator autem recta ad Romanopolim contendens, 
et inde ad Chleat proflcisoi studens, quodam in 
loco castra ponit; et Philaretum (erat hic genere 
Brachamius) ducem cum summa potestate decla- 
rat : diviso enim bifariam exercitu fortiorem ipsi 
partem attribuit, homini militarem prudentiam 
gloriose profitenti, sed turpis ac dissolute vite, 
turpissimeque vitam suam transigerti, quique cum 
Turcis varie pugnarat, sed in maximi momenti 
rebus debellatus fuerat, et ideo contemptui habe- 
batur ; non tamen ab iis se continebat, sed impe- 
rium militare ob 683 avaritiam et peregrine 
militie stipendia exspectabat. Imperator vero ad 
partes magis Boree subjeotas accessit, ut ibi nives 
et quam frigidam, a quibus, quod esset corpore 
admodum calidus, sibi temperare nequibat, inve- 
niret. Progressusque per aspera quedam et d:ffi- 
cilia loca ad locum quemdam Anthias nomine 
pervenit, herbarum et tritici fertilitate prestan- 


A4 


JOANNIS SCYLITZE 


A43 


tem, quique haud mediocrem suppeditaret ibi Α στρατηγὸν ἀναδείχνυσι διελὼν γὰρ διχῆ τὸν στρατὸν 


commorantibus oblectationem, quippe cum illius 
terre umbilicus esset. Inde Taurum montem, in- 
digenarum lingua Munzarum appellatum trans- 
gressus in regionem nomine Celzenem se contulit, 
iterum transmisso Euphrate fluvio preterfluente 
8ο dividente, tanquam confinio, montem ipsum 
et Celzenem. Milites vero cum Philareto relicti ob 
adventum hostium terrore completi animoque per- 
culsi pone imperatorem locis relictis sequebantur, 
quorum ipsis custodia fuerat commissa, quoad ad 
ea loca que diximus Anthias vocari pervenerunt; 
ubi cum hostes quoque a tergo apparuissent,turpi 
se fuge vel ante certamen commisere, et ad impe- 
ratorem in Celzenem se e vestigio oontulere. Ipso- 
rumque impedimentis potiti sunt adversarii. Hec 
ita renuntiata admodum perturbarunt imperato- 
rem,quitum suorum cladem tum hostium victoriam 
haud sequo ferebat animo ; quos nisi impera- 
toris ipsius fama terrore complesset ipsorumque 
impetum aliqua ex parte compressisset, nihil ob- 
stitisset 688 quominus universam terram illam 
depopulati funditus evertissent. Recedentes igitur 
recta in regionem Cappadocum solito more vehe- 
menter contendebant, ex itinere in quecunque 
inciderant predantes, et cum omni exercitu in 
lconii rempublicam invadentes, que et virorum 
multitudine et domorum atque aliarum rerum, 
quee usui sunt, copia prestabat. Imperator autem 
in Celzene, cum eos qui dissipati fugerant exce- 
pisset, ne ab Armeniis, quod deserti essent, peri- 
rent, pone hostes redibat. Cumque judicium inter 
ducem et milites constituisset, nulli parti litem 
adjudicavit, cum hoc solum exploratum haberet, 
excepto imperatore nihil esse aliud quod Romanis 
conflare bellum possit, quod maxima pars exerci- 
tus ante defatigata, sit, et quod duces velint vel ob 
exiguos prosperos successus inaximos sibi οἱ suis 
honores et premia spondere, tum etíam quod alii 
minus alacres ad strenua et virilia facinora pa- 
tranda reddantur; quod quidem presente impera- 
tore fieri nequit, cum ipse rebus presens omnia- 
que quotidie conspiciens laborantes pro rata 
laborum parte remuneraretur. Imperator autem 
per coloniam et Armeniorum regionem usque ad 
Sebastem cum exercitu profectus est; ubi oum 
cognovisset Turcos ad Pisidiam et Lycaoniam ad- 
ventare eo consilio ut Iconium peterent, ipse quo- 
que extremum agmen eorum insecutus usque ad 
Herculis Comopolim, ita dictam, pervenit. 684 
Ubi cum didicisset ipsos everso Iconio proficisci, 
veritos ne se ille persequeretur, partem quamdam 
legionum in Ciliciam misit, que cum Cataturio 
Antiochise duce conjungeretur. viro generoso, qui- 
que virtutis prius multa documenta dederat, ut 
ea accepta primo quoque tempore ad Mopsuestiam 


τὸ ἰσχυρότερον αὐτῷ ἐπιδίδωσιν, ἀνδρὶ στρατηγικὴν 
μὲν αὐχοῦντι περιωπὴν, αἰσχροῦ δὲ βίου καὶ ἐπιῤ- 
ῥήτου τυγχάνοντι, xal αἰσχίστως τὴν ἑαυτοῦ βιοτὴν 
διανύοντι, καὶ μαχεσαμένῳ μὲν τοῖς Τούρκοις δια- 
φόρως, ἐν τοῖς µεγίστοις δὲ καταπολεμηθέντι xai 
διὰ τοῦτο καταφρονηθέντι, οὐ μὴν δ᾽ ἀπεχομένῳ 
τούτου, ἀλλ᾽ ἐπιτρέχοντι τῇ ἡγεμονίᾳ διὰ φιλοχερ- 
δείας καὶ φιλοξενίας ὑπόθεσιν. Τῶν δὲ βορειοτέρων 
μερών ὁ βασιλεὺς ἐπελάθετο δι εὕρεσιν χιόνος καὶ 
ὑδάτων φυχρῶν' ἀκρατῶς γὰρ εἶχε τούτων, τὸ σῶμα 
κατὰ πολὺ διαθερµαινόµενος, Διελθὼν δὺ διὰ τρα- 
χέων xai δυσθάτων τόπων εἷς τινα τόπον λεγόµε- 
vov ᾿Ανθίας κατήντησε' ποηφόρος δὲ ὁ τόπος καὶ 
σιτοφόρος, xai ψυχαγωγία οὐ μικρὰ τοῖς iv τούτῳ 
καταἰρουσι, xai olov ὀμφαλὸς ἐκείνης τῆς γῆς. 
Εχεῖθεν δὲ τὸν Ταῦρον τὸ ὄρος, τὸν ἐπιχωρίως 
καλούμενον Μούνζαρον, ὑπερθὰς sic τὴν Κελτζηνήν 
λεγομένην χώραν κατήντησε, τὸ δεύτερον διαθὰς 
τὸν Εὐφράτην ποταμὸν παραῤῥέοντα xal διχιροῦντα 
τό τε ὄρος xai τὴν Κελτζηνὴν ὥσπερ µεθόριον. Οἱ 
δὲ μετὰ τοῦ Φιλαρέτου καταλειφθέντες στρατιῶται, 
ἐξ ἐπιφανείας τῶν ἐναντίων πτοίας πλησθέντες xal 
τὰς φυχὰς κατασεισθέντες , χΧαιόπιν τοῦ βασιλέως 
ἐθάδιζον , τοὺς τόπους ἀφέντες Ov τὴν φυλαχὴν 
ἐπετράπησαν, ἕως εἰς τοὺς εἰρημένους ᾿Ανθίας κατ- 
ήντησαν. Κάνταῦθα δὲ τῶν πολεμίων φανέντων ἐξ 
οὐραγίας αἰσχρῶς civ φυγ]ν καὶ πρὸ τοῦ ἀγωνί- 
σµατος εἵλοντο, xai πρὸς τὸν βασιλέα sic τὴν Κελ- 
τζηνὴν κατέλαθον ἐκ ποδός Τῆς 06 γε τούτων ἁπο- 
σκευτς οἱ ἑναντίοι Ὑεγόνασι χύριοι. Ταῦθ) οὕτως 
ἀγγελθέντα πολὺν ἑνῆκε τῷ βασιλεῖ τὸν ἐναγώνιον 
θόρυθον, ἐπί τε τῇ τῶν οἰχείων ἥττῃ xal τῇ τῶν 
ἐναντίων νίκῃ οὐ φορητῶς [P. 832] σχυθρωπάσαντι. 
Καὶ εἰ μὴ ἡ τοῦ βασιλέως φήμη αὐτοὺς περιδεεῖς 
κατειργάζετο xal τὴν ὁρμὴν αὐτῶν ποσῶς διεχκώ- 
λυεν, οὐδὲν ἦν τὸ κωλύον σύµπασαν αὐτοὺς τὴν γῆν 
ἐχείνην καταληΐἴσασθαι xai ἐξολοθρεῦσαι, ᾿Οπισθόρ- 
µητοι δὲ γενόµενοι εὐθυ τοῦ θέματος τῶν Καππαδο- 
κῶν κατὰ τὸ εἰθισμένον ἀκρατῶς ἤλουνον, καταληῖ- 
ζόμενοι μὲν τὸ πςοστυχὸν ἐξ ἐφόδου, ἐφορμῶντες δὲ 
πανστρατιᾷ κατὰ τῆς τοῦ Ἰκονίου πολιτείας' Tv γὰρ 
πλήθει τε ἀνδρῶν καὶ οἰκιῶν καὶ τῶν ἄλλων χρηστῶν 
καὶ ζηλωτῶν διαφέρουσα. 'O δὲ βασιλεὺς ἐν Κελτζηνῇ 
τοὺς ἀποφυγόντας σποράδην ὑποδεξάμενος, ὣς ἂν μὴ 
ὑπὸ τῶν ᾽Αρμενίων ἐξ ἐρημίας ἀπόλωνται, κατόπιν 


D τῶν ἑναντίων ὑποστρέφων ἐγένετο. Καὶ χρίσιν (18) 


δὲ μεταξὺ τοῦ τε ἡγεμόνος xai τῶν σὺν αὐτῷ καθί- 
σας οὐδενὶ µέρει τὴν νικῶσαν ἀπέδοτο, διαγνωσθέν- 
τος τούτου µόνου ἀκριθῶς, ὅτι πλὴν τοῦ βασιλέως 
οὐδὲν ἐστι τὸ συνιστῶν τοῖς Ῥωμαίοις τὸν πόλεμον 
διά τε τὸ προκατειργάσθαι τὸ πλεῖον τοῦ στρατοῦ, 
καὶ διὰ τὸ τοὺς ἡγεμόνας ἐθέλειν καὶ ἐπὶ μικραῖς καὶ 
ταῖς τυχούσαις οὐτυχίαις ἰἱαυτοῖς καὶ συγγενέσι 
μνᾶσθαι τὰ μέγιστα τῶν ἀξιωμάτων xal φιλοτιμιῶν, 
δι) B xai τοὺς ἄλλους ἀπροθύμους εἶναι πρὸς τὸ 


JACOBI GOARI NOT/E 
(18) Obit imperator munus oui exsequendo κριτὴς τοῦ φοσσάτου legitur institutus apud Codinum 


c. ΣΥ, D. 72. 


413 HISTORIA. A4 


quevvaióv τι καὶ ἀἁνδρικὸν διαπράξασθαι Ὁ παρόντος À occurreret, quo Turoi adventuri existimabantur, 


τοῦ βασιλέως οὖκ ἂν ἔχοι χώραν γενέσθαι, αὐτοῦ 
δι ἑαυτοῦ ἐπιστατοῦντος τοῖς γινοµένοις, καὶ πάντα 
καθορῶντος ὁσημέραι, καὶ τοὺς πονοῦντας ἀναλόγως 
ἀμειθομένου τῶν καµάτων. 'O δὲ βασιλεὺς διά τα 
Κολωνείας xal τῶν ᾽Αρμενιαχῶν θεμάτων µέχρι 
Σεθαστείας σὺν τῷ στρατεύµατι διελήλυθεν. ᾿Ἐκεῖσε 
δὲ μαθὼν ὡς ol Τοῦρκοι ἐπὶ Πισιδίαν καὶ Λυκαονίαν 
ἐλαύνοντες ὡς εἷς σκοπὸν ἀποτείνουσι τὸ "[xóvtov; 
ὥρμησε xal αὐτὸς κατ’ οὐρὰν αὐτῶν ἐλαύνειν μέχρι 
τῆς λεγομένης Ἡραχλέους κωµοπόλεως, ἐν jj καὶ 
μαθὼν δη καταστρεψαµένους αὐτοὺς τὸ ᾿Ικόνιον 
ἁκᾶραι, δεδιότας τὴν αὐτοῦ ἐπιδίωξιν, ἁπόμοιραν 
psv τινα τῶν ταγμάτων ἐπὶ Κιλικίαν ἐξέπεμψεν 
ἑνωθησομένην Κατατουρίἰῳ τῷ τῆς ᾿Αντιοχείας 


δουκὶ, ἀνδρὶ γενναίῳ xal πολλὰ ἐπιδειξαμίνῳ τὰ Β 


τῆς ἀρετῆς προτερήματα πρότερον, δεξαµένῳ τε 
εἲς Ἀϊόφου ἑστίαν ἁπαντῆσαι τὸ τάχος (ἐχεῖσε γὰρ 
προσεδοκῶντο οἱ Τοῦρχοι διελθεῖν) κἀκεῖ προσµένειν 
αὐτοὺς xxl παντὶ τρόπῳ λυμµήνασθαι. Διελθόντες 
τοίνυν διὰ τῶν τῆς Σελευχκείας ὀρέων εἷς τὴν τῆς 
Ταρσοῦ πεδιάδα κχατηκαντἰσθησαν, ἔνθα παρὰ τῶν 
Αρμενίων συγχυρηθέντες πᾶσαν σχεδὸν τὴν λείαν 
ἀπέδαλον. Οἱ δὲ πολέµιοι µαθόντες τὴν τῶν Ῥω- 
µαίων iv Μόψου ἑστίᾳ παρεμθολὴν, μηδὲ μικρὸν 
χρονίσαντες, διαναπαύσαντες δὲ ἑαυτοὺς ἐν τῇ Βαλ- 
τολιθάδι ὡς ἑνὸν, ᾧχοντο διὰ τῆς νυκτὸς, ὑπερθάν- 
τες τε τὸ Ἔαρθαδιχὸν ὄρος xal tiq τὰ τοῦ Χάλεπ 
σὺν σπουδῇ ἐπελάσαντες ὅρια, xal τὸν κίνδυνον 
μόλις ὑπαλύξαντες. [P. 833] ᾽Ανία δὲ κατίσχε τὸν 
βασιλέα ἀπρακτησάντων τῶν ἐν Μόψου ἑστίᾳ' κατα- 
στὰς γὰρ καὶ αὐτὸς εὐθὺ τῆς ἐν Σελευχείφ Κλαυ- 
διουκόλεως, ἐπεὶ περὶ τῆς τούτων ἐμεμαθήχει φυ- 
γῆς, ἀπογνοὺς ὀπισθόρμητος Ὑέγονεν ἐπὶ τὸ Butav- 
τιον, ἐπειγόμενος ὡς ἤδη λοιπὸν xal τοῦ µετοπώρου 
ἐπιστάντος, χαταλιπὼν ἕτερον λαὸν ὄπισθεν διὰ τὸ 
καὶ ἑτέρους Τούρχους καταληΐζεσθαι τὴν Ῥωμαϊκὴν 
γῆν, Κατὰ φατρίας xai μοίρας διαιρουµένους xal 
κατατρέχοντας λωποδυτῶν τρόπον xal κλεπτῶν, καὶ 
τὸ προστυχὸν ἆπαν ἀφανίζοντας καὶ ληΐζοντας. Δι 
& xai δυσχερὶς ἦν dà τούτων χώλυσις, πάσαις ταῖς 
ὁδοῖς ἐφεδρευόντων, τῶν στρατευμάτων αὐτῶν καθ’ 
αὐτὰ μεμονωμένων, μὴ δυναµένων ἀντιστῆναι αὖ- 
τοῖς, τοῦ δὲ βασιλέως αὖθις μὴ οἶου τε ὄντος µερί- 
ζεσθαι, ἁλλ᾽ ixl. παρόντος tóm. Εἱσιόντος δὲ αὐτοῦ 
etc τὴν βασιλίδα, ἐπ᾽ οἴκου xal τὸ λοιπὸν στράτευμα 


ibique eos exspectans omnibus modis offenderet. 
Pretereuntes igitur per Seleucie montes ad Tarsi 
planitium jaculis confecti sunt; ubi ab Armeniis 
comprehensi omnem fere predam amisere. At 
hostescognitis Romanorum castris ad Mopsuestiam 
ne parum quidem commorati, cum se ipsos in 
Baltolibade pro viribus refecissent, noctu ebie- 
runt, et superato Sarbadico monte ad fines Chalep 
eummo studio vix evitato periculo concessere. 
Molestia afficiebatur imperator, quod ii qui Mop- 
suestia erant otiosi degerent. Cumque recta Clau- 
diopolim in Seleuciam profectus ibi de ipsorum 
fuga didicisset, desperatis rebus reversus est By- 
zantium, adhibita celeritate, quod jam autumnus 
appetere, relicto altero exercitu, eo quod alii quoque 
Turci per tribuset curias divisi Romanorum terram 
excursionibus depopularentur latronum ao predo- 
num more,omniaque in quecunque inciderent de- 
molirentur; quibus de 685 causis difficulter pro- 
hiberi poterant, si quidem omnibus viis insidia- 
bantur, et exercitus ipsorum per se soli relicti 
non poterant resistere. Imperatoris vero exercitus 
dividi nequibat, sed uni loco tantum intererat. 
Cum vero regiam urbem ipse ingressus esset, re- 
liquus quoque exercitus domum se recepit, indi- 
otione octava, anno 6578, quando etiam maximum 
Blachernarum templum incensum est usque ad 
solum. Übi vero ver appetiit, decrevit imperator 
ad regiam urbem accedere,delectumque Manuelem 
primum prefeotum Comnenum, et eo honore de- 


C coratum ut curopalates esset, ducem et principem 


totius exercitus declarat. Que deinceps oonse- 
quuntur,molesta ac difficilia et laboriosa Romano» 
rum imperio accidere. Egressus igitur is qui ad 
hoc munus delectus fuerat, etiamei setate juvenis 
esset, attamen nullum facinus in quo erraverit aut 
quod juvenili eetati condenaretur patravit, imo 
multa habita eorum que decerent ratione coactis 
copiis totis viribus ad Cesaream profectus est, non 
equitatem tantum, sed etiam populum curans de- 
center, et peccantes milites debitis afficiens ponis ; 
cumque in quedam prelia incidissent, victor eva- 
sit. Jamque suam gloriam dilatare contendebat. 
Qus cum audiret imperator, letari quidem vide- 
batur, sed invidiam diseimulabat. Attamen ut Hie- 


qéovev, tvBoctivoo ὀγδόης ἑνισταμένης τοῦ ͵σφοη΄ D rapolis obsidionem cito solveret ei. commeatus 


ἔτους, ὅτε καὶ τὸ µέγιστον ἱερὸν ἐπυρπολήθη τῶν 
Βλαχερνῶν ἕως ἑδάφους. Ἐπεὶ δὲ τὸ ἕαρ ὑποφαίνε- 
aga: ἤρξατο, ἐσχέφατο παρεῖναι τῇ βασιλίδι ὁ βασι- 
λεύς. Προχρίνας δὲ Μανουὴλ πρωτοπρόεδρον τὸν 
Κομνηνὸν, καὶ τοῦτον τιµήσας τῷ τοῦ χουροπαλάτου 
ἀξιώματι, στρατηγὸν καὶ ἀρχηγὸν τοῦ στρατεύματος 
ἀποδείχνυσι. Τὸ δ᾽ ἐντεῦθεν τὰ προσάντη xal ὃυσ- 
χερὴ καὶ λυπηρὰ τῇ βασιλείᾳ Ῥωμαίων προσεκύ- 
ρησεν. Ἐξιὼν οὖν ὁ προθεθληµένος εἰς τοῦτο, εἰ 
xal νέος τὴν ἡλικίαν ἐτύγχανεν, ἀλλά γε πεπλανη- 
µένον οὐδὶν fj μειρακιῶδες ἐἑνεργῶν κατεφαίνετο, 
πολὺν δὲ τῶν εἰκότων νλόγον ποιούµενος' τὰς γὰρ 


inopim  succurreret, non minimam exercitus 
partem 686 in Syriam jussit gbire. Hac ratione 
ducem ea potentia que iude proficiscebatur de- 
fraudavit; que cum profectus esset cum relictis 
Sibi copiis et ad urbem castra locasset, quedam 
Turcorum manus, adversus quos egressus fuerat 
curopalates, accessit, cumque fuge ex composito 
gpeciem prebuigsent hostes, ubi dissipati Romani 
eos persequebantur, repente conversi sibi vioto- 
riam compararunt, et idcirco multis captis plures 
quoque gladio confecti eunt. Et cum aliis captus 
est οἱ curopalates,et castra omnia expugnata,capta 





* 


415 


JOANNIS SCYLITZ/£ 


A6 


ac direpta.Ac nisi propinqua urbs plures servasset, À δυνάµεις συνηθροικὼς πασίῤῥωμος τῇ Καισαρείᾳ 


funditus interiisset omnis Romana etas, que ad 
hoc bellum concurrerat. Haec fama cum pervenis- 
set ad imperatorem, ingenti eum dolore affecit ; 
qua vix audita, altera quoque velocior et multo 
magis penetrans perlata est, que nuntiaret Turcos 
rempublicam Chonensem et ipsum celeberrimum 
inter miracula et dona principis militie templum 
armis occupasse,atque omnia illic cede et cruore 
completa,multasque contumelias a debacchandibus 
templo ilatas, ipsumque maxime venerandum 
templum equorum stabulum effectum, et quod in- 
dignissimum erat, neque hiatus cloacas, ubi pree- 
terfluentes fluvii eo derivati per principis exerci- 
tus antiquum adventum et divinum miraculum, 
tanquam per praeceps fluxum habent ejusmodi qui 
consistere nequit, 687 quique admodum celeri- 
ter occurrit, non potuisse eos qui illuc contuge- 
rant servare evitato periculo: imo, quod nunquam 
ante acciderat, ita abundasse aquam, et veluti 
&bsorptis fluminibus omnes penitus qui eo confu- 
gerant diluvio et inundatione oppressisse et sub 
terra demersisse. Heo igitur ad alia nuntiata in- 
gentem nobis animi dolorem et cruciatum attulere, 
reputantibus quod acciderat esse divinum porten- 
tum et iram atque indignationem Dei, cum non 
hostes modo, sed ipsa quoque elementa nobis repu- 
gnarent. Prius enim tot nationum concursus et 
concitatio, et eorum qui sub Romanis degebant 
defectio, ira divina quidem evenere, sed contra 
hereticos, qui Iberigm et Mesopotamiam usque 
&d Licandum et Melitenem et finitimam incolunt 
Armeniam, Judaicamque Nestorii et Acephalorum 
colunt heresim. Etenim plene sunt he regiones 
hujuscemodi prave opinionis. Sed ubi orthodoxos 
quoque invasit calamitas, omnes qui Romanorum 
cultui addicti essent quo se verterent nesciebant, 
reputantes et ipsorum mensuram perinde atque 
olimAmorrheorum impletam esse, et tunc credentes 
non tantum rectam fidem requiri sed et vitam fidei 
respondentem ; quare utrique, et in fide videlicet 
errantes et in vita offendentes atque claudicantes 
pari supplicio affecti sunt; qui enim fecit et docuit, 
hic beatus censetur. His auditis imperator summo 


ἐπεδήμησεν, οὐ τῆς εὐνομίας µόνον ἀλλὰ καὶ τοῦ 
στρατοῦ φροντίζων προσηκόντως, xai τοὺς ἀδιχοῦν- 
τας τῶν στρατιωτῶν ἐκτίσεων προστίµοις χατάγχων. 
Πολέμοις δὲ τισιν ἐντυχὼν νικητὴς κατεφάνη, xal 
τὴν περὶ αὐτοῦ εὐδοξίαν ἤδη πλατύνειν διηγωνίζετο. 
Πυνθανόμενος δὲ «auxi ὁ κρατῶν εὐθυμεῖν μὲν 
ἑῴκει, χρύψας iv. ἑαυτῷ τὸν φθόνον' ὅμως δ᾽ οὗν Ἵνα 
τὴν τῆς ἹἹεραπόλεως τάχα λύσῃ πολιορχίαν καὶ 
τὴν σιτοδείαν παραµαθήσηται, μοῖραν οὐκ ἐλαχίστην 
ἀποτεμόμενος τοῦ στρατοῦ χατὰ Συρίαν ἀπελθεῖν 
διωρίσατο, xai τοῦτον τὸν τρόπον τῆς x τούτων 
ἰσχύος τὸν στρατηγὸν διεστέρησεν, El; δὲ Σεθά- 
στειχν παραγενοµένου μετὰ τῶν ὑπολε)ειμμένων 
δυνάμεων καὶ περὶ τὸ dero στρατοπεδεύσαντος, 


Β ἐπῆλθέ τις πληθὺς Τουρκική. Ἐξγει (00v κατ 


αὐτῶν ὁ κουροπαλάτης. Φαντασίαν δὲ φυγῆς παρ- 
εσχηµένων τῶν πολεμίων ἐκ συνθήµατος, ἐπεὶ δια- 
σκεδασθέντες ol "Popaiot ἐδίωκον, ἐπιστροφὴν at- 
φνίδιον ποιησάµενοι παλίντροπον τὴν νίκην εἰργά- 
σαντο' διὸ καὶ πολλοὶ μὲν ἑάλωσαν, [P. 834] πλείους 
δὲ xal µαχαίρας ἔργον γεγόνασι. Συναλίσκεται δὲ 
καὶ αὐτὸς τοῖς ἄλλοις ὁ κουροπαλάτης, xal τῆς παρ- 
εμθολῆς ἁπάσης παράστασις καὶ ἁρπαγὴ καὶ δια- 
σκύλευσις Ὑέγονε. Καὶ εἰ μὴ τὸ ἄστυ πλησίον ὃν 
τοὺς πλείους διέσωσεν, ἐχινδύνευσεν ἂν πανστρατιᾷ 
à τῶν Ῥωμαίων ἡλικία, ὅση πρὸς τὴν ἐνταῦθα 
ἐχστρατείαν συνέδραµε. Τῆς φήμης δὲ καταλαθούσης 
τὸν βασιλέα πολλή τις ἁνία κατέσχεν αὐτόν. Μήπω 
δὲ σχεδὸν ταύτης ἡχουσμένης ἱτέρα ἐπῆλθεν ὀξυτέρα 
καὶ τοµωτέρα φήμη πολλῷ, τοὺς Τούρχους ἀπαγγέλ- 
λουσα τὴν iv Χώναις πολιτείαον xai αὐτὸν τὸν περι- 
θόητον ἐν θαύμασι καὶ ἀναθήμασι τοῦ ἀρχιστρατή- 
Ύου ναὸν κχαταλαθεῖν iv µαχαίρᾳ, καὶ φόνου μὲν 
ἅπαντα τὰ ἐκεῖσε πληρῶσαι καὶ λύθρου, πολλὰς δὲ 
ὕδρεις τῷ ἱερῷ ἐμπαροινισθῆναι, ἱππῶνα τὸν πάν- 
σεπτον ἐργασαμένους ναὸν, καὶ τὸ δλ σχετλιώτερον, 
μηδὲ τὰς τοῦ χάσµατος σήραγγας (19), ἐν dep ot 
παραῤῥέοντες ποταμοὶ ἐκεῖσε χωνευόμενοι διὰ τῆς 
τοῦ ἀρχιστρατήγου παλαιᾶς ἐπιδημίας καὶ θεοση- 
µίας ὡς διὰ πρανοῦς ἀστατοῦν τὸ ῥεῦμα xal λίαν 
εὐδρομοῦν ἔχουσι, τοὺς καταπεφευγότας διατηρῆσαι 
καὶ ὑπαλύξαι τὸν χινδυνον ἰσχῦσαι, ἀλλ ὅπερ οὐ 
γἐγονέ ποτε, πλημμυρῆσαι τὸ ὕδωρ καὶ otov ἀναῤ- 


JACOBI GOARI NOTE. 
(19) Fidem Apocryphis nec erogo nec emendico. Ὦ ecclesiam agunt effunduntque : jamque aquarum 


Quod Greci narrant sermone 18 Thesauri, lectio- 
narii nimirum in eorum ecclesiis publice lecti, ne 
obscurus et inexplicatus maneat auctoris textus, 
breviter refero. Chonis, inquiunt, urbe Phrygie 
asservabatur aqua manu votisque Joannis &postoli 
benedicta,qua irrorata miraculis edendis nunquam 
coelestis et angelica virtus deerat. Frequentia si- 
gnorum Archippus quidam Hierapolitanus motus 
ad aquam condit ecclesiam Michaelis supere 
militie principis nomine dicatam, quam gentiles 
religion! nominique Christiano infensi traducto 
per eam Chryso fluvio dejicere eunt aggressi.Deluait 
eorum conatum et exspectationem cosica potentia 
et in adversam partein cursum egit fluvii. Illi 
spreto miraculo coptis (obstinatius insistunt, οἱ 
Cuphum Lycocamque fluvios aliunde deduotos in 





diluvio corruisset illa, ni celestium agminum dux 
Michael lancea, qua instructus apparuit, percussa 
petra ingentem in ea voraginem tania aquarum 
moli absorbende capacem excavasset.Subeunt ita- 
que subterraneas specus, τὰς τοῦ χάσµατος σήραγ- 
γας, preoipites et humiles fluviorum vortices, et 
ecclesie fundamentis longe acoliviores, quasi loci 
religione territre,in vicinos deinde agros dato alveo 
emerguat,et innoffenso cursu mare versus illabun- 
tur. ᾿Απὸ αὑτὸ τὸ θαῦμα, goribunt illi, ὠνομάσθη ὁ 
τόπος Χῶναι, ἁμὴ πρῶτα ὠνομάζετο Κωλασσαί" 
miraculum Chonarum (quasi dicas infundibuli)oco, 
Colasse prius vocato, nomen indidii. Monasterium 
voragini superstructum adhuc exstare, et urbi M:- 

αἡλ Χώναις nomen ab eo impositum docent, qui 
vjsn utrumque lustraverunt. 


411 


HISTORIA. 


418 


ῥοιθδῆσαι καὶ ἀνεῤλίξασθαι καὶ πάντας ἄρδην τοὺς A studio et animi alacritate quamprimum egredi 


καταπεφευγότας καταχλύσαι καὶ διὰ ξηρᾶς ὑποθρυ- 
χίους ποιήσασθαι. Ταῦτα τοιγαροῦ» ἐπιδιήγηθέντα 
πολλὴν ivzxav τὴν ἀθυμίαν ἡμῖν , λογίζομένοις 
θεοσηµίαν εἶναι τὸ γεγονὸς καὶ μῆνιν καὶ χόλον θεοῦ, 
ὡς μὴ µόνον τῶν πολεμίων ἀλλὰ [καὶ] τῶν στοιχείων 
ἀντιμαχομένων ἡμῖν. Dpócspov γὰρ jj τοσαύτη τῶν 
ἐθνῶν ὁρμὴ καὶ ἔπαρσις xal τῶν ὑπὸ Ῥωμαίους 
τελούντων κατακοπὴ ὀργὴ μὲν τοῦ θεοῦ, κατὰ τῶν 
αἱρετικῶν δὲ , oi τὴν Ἰθηρίαν xal Μεσοποταμίαν 
μέχρι Λυκανδοῦ xal Μελιτηνῆς xal τὴν παραχειμέ- 
νην οἰκοῦσιν ᾽Αρμενίαν, xai oi τὴν Ἰουδαϊκὴν τοῦ 
Νεστορίου καὶ τῶν ᾿Ακεφάλων θρησκεύουσιν aps - 
σιν xal γάρ πλήθουσιν αἶδε αἱ χῶραι τῆς τοιαύτης 
χαχκοδοξίας. ᾿Επὰν δὲ καὶ τῶν ὀρθοδόξων ἤψατο τὸ 
δεινὸν, ἐν ἀμηχάνοις ἦσαν πάντες οἱ τὰ Ῥωμαίων 
θρησκεύοντες, πεπληρῶσθαι xai τὸ αὑτῶν μµέτρον 
ola καὶ τὸ τῶν ᾽Αμοῤῥαίων λογιζόµενοι, xai πι- 
στεύοντες τηνικαῦτα ὦς ἄρα οὗ µόνον πίστις ἁπαι- 
τεῖται ὀρθὴ, ἁλλὰ xai βίος τᾷ πίστει ἀνβιστάμενος. 
Διὸ καὶ ἀμφότεροι, ὅ τε περὶ τὴν πίστιν σφαλλόμε- 
voc ὁπλαδὴ χαὶ ὁ περὶ τὸν βίον ὑποσκάζων καὶ χω- 
λεύων, ἐν ἴσῃ τιµωρίᾳ καθίστανται ὁ γὰρ ποιήσας 
xai διδᾶξας ἐπαινεῖται xai µακαρίζεται. Ταῦτα ἕνω- 
τισάµενος ὁ βασιλεὺς προθυµίαν μλα εἶχεν ὥστε 
αὐτίκα ἐξορμῆσαι καὶ τῇ ἑαυτοῦ χώρᾳ βοηθῆσαι , 
ἀπείργετο δὲ τοῖς τε αυμθούλοις xal τῇ ἀγνοίᾳ τοῦ 
πλήθους τῶν ἐναντίων, σαν δὲ ὅ τε Παλαιολόγος 
Νικηφόρος ὁ ὑπέρτιμος, καὶ τῶν φιλοσόφων ὕπατος 
Κωνσταντῖνος ὁ Ψελλός, [P. 835] xal ἐπὶ πᾶσιν ὁ 
Καῖσαρ ὁ τοῦ προθεθασιλευχότος σύναιμος' oi ὅσον 
μὲν ix' αὐτοῖς, οὐδὲ ζῷν ἠροῦντο αὐτὸν (βαρὺς γὰρ 
ἦν αὐτοῖς xai βλεπόμενος λίαν αὐτῷ ἀπεχθανομένοις 
ὡς ἀνδρὶ γενναίῳ xal θυμοειδεῖ, καὶ τοὺς ἐφέδρους 
τῆς βασιλείας ἔχοντι, τοὺς παϊδάς φημµι τοῦ Δουχὸς), 
ὅμως δ᾽ οὖν ἐκ τοῦ προφανοῦς ᾖδοῦντο συµθου - 
λεύειν αὐτῷ τὰ ἀσύμφορα. M:0' ἡμέρας δὲ τινας 
Έλθε xai 6 ἈΧκουροπαλάτης Μανουὴλ , ἐπαγόμενος 
ps0 ἑαυτοῦ τὸν κατασχόντα αὐτὸν Τοῦρχον οὐκ 
ἄκοντα, ἀλλ᾽ ἑκόντα τὴν ὑπὸ τὸν βασιλέα δουλείαν 
αἱρετισάμενον. Δυσμενῶς δ ἔχοντος τοῦ σουλτάνου 
πρὸς αὐτὸν διά τινα συµθάντα αἰτιάματα, στρατιὰν 
κατ αὐτοῦ µετά τινος στρατάρχου ἐξαπέστειλε, 
παντὶ τρόπῳ ἐλεῖν αὐτὸν μηχανώμενος, οὗ τῷ φόθῳφ 
κατασεισθεὶς τῷ βασιλεῖ καταπέφευγε, καὶ πρόεδρος 
παραυτίχα τετίµηται . ἣν δὲ τὸ μὲν φαινόμενον 


et 688 sux regioni opem ferre cupiebat. Sed a 
consiliariis et ignoratione multitudinis hostium 
prohibebatur. Hi erant Nicephorus Paleologus, 
vir honestissimo loco natus, et philosophorum 
princeps Constantinus Psellus, atque in primis 
Cesar illius qui antea imperavorat cognatus, 
qui quantum in ipsis erat,ne vivere quidem eum 
cupiebant, quod sibi gravis esset, et valde eum 
oderant ut virum generosum ac fortem, quique 
regni assessores haberet ducis filios; attamen 
aperte verebantur ipsi inutilia consulere. Aliquot 
post diebus venit item Manuel curopalates, secum 
adducens Tureum illum a quo detentus fuerat, non 
invitum, sed sponte se in servitutem imperatoris 
dedicantem. Nam cum sultapus erga ipsum inimico 
animo esset ob quasdam causas, exercitum adver- 
sus eum cum quodam duce miserat, id moliens ut 
eum quovis modo caperet; cujus metu ille com- 
motus ad imperatorem confugit. Statimque eo 
honore affectus est ut preses esset. Erat autem 
specie juvenis, statura vero fere pygmaus et facie 
Scytha et ingratus. Deligit autem ipsum impera- 
tor, sperans fore ut cum "Turcis et adversario 
exercitu ille pugnaret. llabitoque delectu mili- 
tum, appetente vere trajiciens exercitum ad Erio- 
rum palatia perducitur ipsa die orthodoxis, cum 
pridie exercitui et senatui largitionem annuam 
fecisset, non eam totam auro, sed 689 quod 
'deesset, sericis velis supplevit. Cum vero ipse 
trajiceret, columba quadam non admodum alba, 
sed maxima ex parte nigra, alicunde volans, οἱτ- 
cum itriremem que vehebat imperatorem, voli- 
tabat quoad ad ipsum illum deveniens in ejus 
manus defluxit; quam ille imperatrici misit in 
palatium preter morem commoranti ob quasdam 
muliebres delicias et simulationes.|Et visa eet 
igitur columba symbolum baud boni eventus tum 
ipsi qui ceperat, tum illi ad quam missa fuit. 
Verum Augusta cum preter modum 89 deliciis 
satiasset, tandem poenitentia ducta ad imperatorem 
venit, ut precibus adhibitis eum ad exercitum edu- 
cendum premitteret. Illinc igitur profectus im- 
perator non Neocomi neque in locis quibusdam 
regiig classem in statione habuit, sed Elenopoli, 
quam indigens rustice Eleinopolim appellant, quod 


νέος, πυγμαῖος δὲ σχεδὸν «iv ἡλικίαν, xal τὴν ὄψιν D ipsum quoque augurium haud optimum visum est. 


Σκύθης xal ἄχαρις. Διεῖπε δὲ αὐτὸν ὁ βασιλεὺς, συµ- 
θαλίσθαι αὐτῷ κατὰ τῶν Τούρχων ἐλπίζων, καὶ τῇ 
προκειμένῃ στρατιᾷ. Κατάλογον δὲ τῶν στρατιω- 
τῶν ποιησάµενος, ἄρτι τοῦ ἔχρος ὑπανοίγοντος 
διακεραιωθεὶς εἷς τὰ τῶν 'Holov παλάτια xaxd - 
Ὕεται περὶ αὐτὴν τὴν ἡμέραν τῆς ὀρθοδοξίας, 
τῷ πρὸ αὐτῆς ἡμέρᾳ τὴν ἐτησίαν χώραν τῷ 
τε στραῷ καὶ τῇ συγκλήτῳ διανειµάµενος, οὐ 
διὰ χρυσίου πᾶσαν, ἀλλὰ τὸ ἐνδέον σηριχοῖς ὑφά- 
σµασιν ἀναπληρωσάμενος. Αιαπεραιουµένου δ’ αὐτοῦ 
περιστερά τις οὗ πάνυ λευκὴ, πρὸς τὸ μέλαν δὲ 
πλεῖστον αὐτῆς ὑποφαίνουσα, ποθὲν Ἱπταμένη τὴν 


Accidit etiam nescio quid aliud : nam maxima 
navis, qua continebat regium tabernaculum, con- 
fracta statim illud corruere fecit. Verumtamen ne 
ad unum quidem horum hominum stultitia et, ut 
ita dixerim, depravatio animi et importuna atque 
inutilis non credendi pertinacia respicere voluit, 
fato impediente et ei sensum omnem auferente in 
quem ea omnia deventura erant. Progressus est 
igitur imperator, et ulterius in Orientis regionem 
procedebat, quoad in prefecturam Orientis perve- 
nit, in omnes, preter id quod par erat, 690 
mire parcus; intelligensque, ut verisimile est, 


419 


JOANNIS SCYLITZJE 


420 


crebra illa premonstrata signa ad se pertinere, Α e£pousav τὸν βασιλέα τριήρη περιεποτᾶτο, ἕως εἷς 


non in tabernaculo neque in planis locis, sed in 
tumulis et domunculis habitabat, ubi etiam aliud 
quoddam nen minus infortunium portendens ac- 
cidit prodigium. Ignis enim nescio unde delatus 
domos in quibuscommorabaturimperatorincendit : 
ubi combusti fuere equi et regie vestes equorum, 
.et frena aliis longe prestantia prorsus ab igne 
consumpta sunt. Equi vero semicombusti ab exer- 
citu conspecti miserandum spectaculum prebuere. 
Cum vero Sangarium, ubi hec accidere, per pon- 
tem qui Zompi dicitur transiisset, suas copias in 
unum cogere copit, ob Barbarorum irruptionem 
dissipatas. Cum igitur ex iis quantum voluit coe- 
gisset, reliquos milites ac duces manipulorum 
dimisit, miiites quidem ut superioribus cladibus 
confectos, manipulorum vero ductores secum ad- 
ducere veritus ut parti insidiatorum adherentes, 
Utinamque idem in omnes fecisset, et si divinug 
terminus transiri non poterat, et commistum po- 
culum evitari, nam ita sut incolumitati consulere 
visus fuisset. Verum Nicephoro  Botaeniata et 
hujuscemodi quibusdam viris ejectis, eos qui om- 
nibus dolis et pravis moribus instructi essent se- 
cum adducere festinabat, ut insequens declarabit 
oratio. Ipse autem sic pergens, neque imminentia 
sibi mala presentiens, Halym fluvium transiit, 
quamvis commoratus in quodam oppido 691 
nuper constructo, cujus ediflcia ab ipso curata 
gunt, ibi tabernaculum posuit. Deinde cum tra- 
jecisset, divisionem propriarum possessionum de- 


scripsit, el Cesaream pretergressus ad fontem € 


nomine Cryam pervenit, qui quidem locus ad ex- 
cipiendum exercitum idoneus erat, omnibus abun- 
dans que usui essent, oppidanis et paganis, quia 
frequenter eo ventitabant, notus. Cum autem ve- 
xaretur regio et a militibus desolaretur, infestio- 
rem se prebuit quibusdam ex legione Nemitzo- 
rum, qui reprebensi et lesi rebellant. Hac re 
cognita, cum equum conscendisset imperator et 
milites convocasset, proprios bospites delerruit 
rursusque impositis conditionibus vel invitos sibi 
subegit hanc unam ponam definiens, ut in ex- 
trema parte exercitus ponerentur, qui erant in 
prima et proximi corporis oustodes. Illino ad 
Sebastiam proflciscitur, contendens in Iberiam 


αὐτὸν ἐκεῖνον καθεσθεῖσα χερσὶ ταῖς αὐτοῦ προσερ” 
ῥύη. Κάκεῖνος ταύτην τῇ ᾖβασιλἰδι ἀνέπεμφεν ἐν 
τοῖς ἀνακτόροις παρὰ τὸ εἰωθὸς ἀπομεινάσῃ διά τι- 
νας θρύψεις γυναικείας xal ἀκκισμούς. Ἔδοξεν οὖν 
à περιστερὰ σύμθολον οὐ χρηστῆς ἀποθάσεως αὐτῷ 
τε τῷ λαθόντι xal πρὸς ἣν ἕσταλτο. Αλλ) ἐχείνη 
περιττῶς σχοῦσα τῆς θρύψεως, μεταμεληθεῖσα πρὸς 
τὸν βασιλέα ἀφίχετο, τὸν συνταχτήριον ἀποδώσου- 
σα (20) xal αὐτὸν ἐπὶ τὴν ἑχστρατείαν προπέµφουσα. 
Ἐχεῖθεν οὖν ἀπάρας ὁ βασιλεὺς οὐκ div Νεαχώμου 
οὐδὲ ἐν ὑπατίας χωρίοις τισὶ βασιλικοῖς προσωρµί- 
σατο, ἀλλ᾽ ἓν ᾿Ελενουπόλει, ἣν οἱ ἐγχώριοι ἀγροικι- 
χώτερον κικλήσκουσιν ᾿Ελεεινούπολιν * ὃ xai αὐτό 
οἰωνὸς οὐ Ὑρηστὸς ἔδοξε. Συνέδη δὲ καί τι ἕτερον' 


p 7? γὰρ συνέχον τὴν βασιλικήν σκηνὴν μέγιστον ξύ- 


jov κατεαγὲν πεσεῖν αὑτὴν αἱφνηδὸν παρεσχεύασεν. 
Όμως δ᾽ οὖν οὐδὲ πρὸς ἓν τούτων ἡ τῶν ἀνθρώπων 
ἀθελτηρία καὶ, ὡς olov εἰπεῖν, καχεξία xai τὸ iv τῇ 
δοκούσῃ πίστει ἄπιστον καὶ ἀσόμθλητον διαθλέψαι 
ἠθέλησε, τοῦ χρεὼν ἐμποδίζοντος πανταχοῦ , καὶ 
μηδ᾽ abt παρεχοµένου συναίσθησιν πρὸς 8v ἀπο- 
σκήπτειν ἔμελλον. ἩΠροῄει τοίνυν ὁ βασιλεὺς, (P. 836) 
xal τῆς Ἑφας προσωτέρω προήρχετο, ἕως τῇ τῶν 
᾿Ανατολικῶν ἐπαρχίᾳ προσέθαλε, φειδωλίᾳ παρὰ τὸ 
εἰκὸς πρὸς πάντας συνεχόµενος. Συνεὶς δὲ, ὡς ἔοιχε, 
τὸ συνεχὲς τῶν προγεγονότων σηµείων εἷς αὑτὸν 
ἀποσκῆψον, oóx iv σκηνΏ οὐδὲ ἐν πεδίοις, ἀλλ dv 
γηλόφοις καὶ δωµατίοις ἐποιεῖτο τὴν κατασχήνωσιν. 
Ἔνθα δή τι xal συνέθη οὐκ ἕλαττον ες χαχοδαιµο- 
νίας οἰώνισμα" πῦρ γάρ πρθεν ἐνεχθὲν τοὺς δόµους 
ἐν ot; ὁ βασιλεὺς ἐσκήνωτο χατενεµήσατο, bv ot; 
συγκατεκαύθησαν ἵπποι τε χαὶ ἐφεστρίδες βασιλικαὶ 
καὶ χαλινὰ (21) τῶν ἄλλων πολὺ διαφέροντα, καὶ 
τοῦ πυρὸς διόλου γεγόνασι παρανάλωμα. Οἱ 8 ἵπποι 
ἡμίφλεκτοι καθορώμενοι τῷ στρατοπέδῳ ἑλεεινὸν 
διεφαίνοντο θέαμα. Τὸν δὲ Σαγγάριον διαπεραιω- 
θεῖς, παρ) d ταῦτα viyovs, διὰ τῆς Ζόμπου λεγοµέ- 
νης Ὑεφύρας (22) τὰς οἰχείας δυνάμεις ἀθροίζειν 
ἤρξατο, σκεδασθεἰσας διὰ τὴν τῶν Βαρθάρων ἐπί- 
θεσιν. Καταλέξας δ’ οὖν ἐκ τούτων ὅσον ἠθούλετο, 
τὸ λοιπὸν ἀπεπέμψατο στρατιωτῶν τε xai λοχαγῶν, 
τοὺς μὲν, τοὺς στρατιώτας, ὡς προκατειργααµένους 
ταῖς προθεθηκχυἰαις ἥτταις, τοὺς δὲ λοχαγοὺς αὑτὸς 
δειλιῶν ἀπαγεαθαι σὺν αὐτῷ ὡς τῷ μέρει τῶν ἐφ- 
έδρων προσανέχοντας. Εἴθε μὲν οὖν αὑτὸ εἲς πάντας 


pervenire, ubi eliam eorum qui cum Manuele [ ἐπέπρακτο, καὶ εἴ μὴ δυνατὸν ἂν τὸν θεῖον ὅρον 


Curopalate Comneno ceciderant speclator fuit. 
Et inde sensim ac paulatim progressus ad Theo- 
dosiopolim se confert, ante quidem neglectam, 
ged ex quo expugnatum fuit Artze, instauratam 
et communitam. Inde jussit singulos duorum 


παρελθεῖν xal τὸ κεκραμένον ποτήριον ἐχφυγεῖν' 
τέως δ᾽ οὖν ἀσφαλῶς πραξας ἐφάνη ἄν. Τὸν B«ta- 
νειάτην δὲ Νικηφόρον xai τοιούτους τινὰς ὡς ὑπ- 
ὅπτους διωσάµενος, τοὺς δόλου xal καχοηθείας µε- 
στοὺς συνεπήγετο, ὡς προϊὼν ὁ λόγος δηλώσει, Ab. 


JACOBI GOARI NOT/E. 


(20) Lego ἁποτίσουσα, et expono votum pro com- 
meatu persolutura, vel. ultimo ante discessum collo- 
quio ezceptura. Recolenda περὶ συνταχτηρίου supe- 
rius scripta. 

(24. Utraque purpura sunt, hec aureo etiam 
limbo pretexta,ac ideoireliquis longe nobiliora.Co- 
dinus, Cedrenus in Basilio Macedone, Gregoras 1.1x. 


(22) Pons iste est & Justiniano constructus, 
Πενταγέφυρος alias dictus apud Cedrenum. Vul- 
gus Ζόμπον vocavit appellativo potius quam pro- 
prio nomine Ζόμπος enim  gibbosum significat, 
neo ineptum pontis valde convexi censetur epi- 
thetum. De Sagari fluvio in Cedrenum memini- 
Inus. 


421 


HISTORIA. 


422 


τὸς δὲ οὕτως iov τῶν καταληψόντων αὐτὸν xaxov A mensium cibaria secum [erre, tanquam per in- 


ἀνεπαίσθητος, ἐἑπεραιώθη τὸν ΄Αλυν λεγόμενον πο- 
ταμὸν, εἰ καὶ αὐτὸς ὑπομείνας εἷς τι νεοπαγὲς φρού- 
prov, πρὸς αὐτοῦ τὸν οἰχοδομίαν λαχὸν, ἑσκηνώσατο. 
Μετὰ ταῦτα δὲ περαιωθεὶς τὴν διαίρεσιν sic οἰκείας 
κτήσεις συνδιεγράφατο. Tiv δὲ Καισάρειαν παρελ- 
θὼν sl; τὴν λεγομένην χατήντησε Κρύαν πηγήν (23) * 
ἦν vXp ὁ τόπος πρὸς ὑποδοχὴν στρατοῦ εὔθετος 
πᾶσι βρίθων τοῖς χρησίµοις, ἁστυχώμαις καὶ ἄγρο- 
πόλεσι, διὰ τῆς συμμιγοῦς ποριµότητος γνωριζό- 
psvoc, Κειρομένης δὲ τῆς χώρας καὶ ἑρημουμένης 


παρὰ τῶν στρατιωτῶν ἀπηνέστερον προσηνέχθη τισὶ - 


τῶν ἐκ τοῦ τάγµατος τῶν Νεμίτζων. ᾽Αλλ’ ot γε 
δηχθέντες ἁποστατοῦσι. Γνωσθέντος δὲ τούτου, ἵπ- 
που ἐπιθὰς ὁ βασιλεὺς καὶ στρατιωτικὸν συγκαλεσά- 


µενος τοὺς ἰδιοξένους κατέπληξε xal αὖθίς ὑπο- Β 


σπόνδους καὶ μὴ βουλυµένους κατέστηοεν, ἐν τούτοις 
µόνοις τὸ πρόστιµον ὁρίσας, iv τῷ ἐσχάτους τετά- 
χθαι ἀντὶ τῆς πρώτης ἐγγύτητος xal σωµατοφυλα- 
xlac. (P. 837] 'Exeigev /wpsi slg Σεθάστειαν, τὴν 
Ἰθηρίαν καταλαθεῖν ἐπειγόμενος, ὅτε καὶ τῶν σὺν 
τῷ κουροπαλάτῃ Μανουὴλ τῷ Κομνηνῷ πεσόντων 
θεατὶς τῶν πτωμάτων ἐγένετο. Κάκεῖθεν σχολῇ καὶ 
βάδην ἰὼν καταλαμθάνει τὴν θεοδοσιούπολιν, πρώην 
μὲν Ἰἁμεληθεῖσαν ἐξ ὅτου δὲ ἐπολιορχήθη τὸ ᾿Αρτζε, 
ἀνοιχοδομηθεῖσαν καὶ κατοχυρωθεῖσαν , ἐντεῦθεν 
διμήνου τροφὴν ἑκάστῳ φέρειν ἐπικηρυχευσάμενος 
ὡς 6v ἀοικήτου xal ἠρημωμένης χώρας βαδίζειν 
µέλλουσι. Πάντων δὲ τὸ προσταγὲν ποιησαµένων, 
τὸ μισθοφορικὸν τῶν Οὕὔζων καὶ τοὺς Φράγγους σὺν 
Ῥουσελίῳ ἀνδρὶ ὙενναίἌῳ καὶ πολεμικῷ διαφίησι 


cultam et solitariam regionam iter habituros. 
Cum omnes imperata fecissent, mercenarios Uzos 
et Francos cum Ruselio, viro forti ac bellicoso, 
ad Chliat. predatum misit, quod prius etiam fe- 
cerat. llle α tergo 683 insequens ad Matziciert 
pervenit, urbem Homanam, eed & sultano sub- 
actam et ante α Turcis obsessam. Aspernatus au- 
tem hos ut paucos, aliam manum haud exiguam 
80 exercitu abscissam Josepho magistro Tarcha- 
niotae tradit, addita eliam haud contemnenda 
cohorte peditum, imo etiam equitum selectorum, 
qui maxime bellicosi erant et inter hostes sem- 
per principes pericula adibant primique pugna- 
bant. Profectus autem  Tarchaniotes ad Chliat 
opem laturus Uzia et Francis et omni mercenario 
exercitui. Audierat enim imperator multitudinem 
numero infinitam adversus ipsos venire, et di- 
viserat exercitum, sperans se statim Matziciert 
in su&m potestatem redacturum, quod etiam 40- 
cidit, et ad eos qui erani in Chliat adventurum 
Quod si que necessitas urgeret, confestim ipsos 
revocaturum, cum exercitus prope castra posuis- 
sent. Audiebunt enim sultanum studiose adver- 
sus se contendere. Et quidem certe non carebat 
ratione rerum divisio et consiliorum, neque aliena 
erat & peritissimo duce, nisi fatum, imo vero 
divina ira seu ratio a nobis maxime remota- 
eventum rerum in conirariam partem perver, 
tisset, et ad exitum rei et conjunctionem exer- 
citus eadem die etiam sultanum sine precone 


κατὰ τοῦ Χλίατ sl; προνοµήν. Τοῦτο δὲ xal πρότε- C Turcis adjunxisset, et prohibuisset decreta ad 


pov ἐποιήσατο. ἸΕχεῖνος δὲ κατόπιν ἑλαύνων εἲς τὸ 
Μανζικιλρτ παρεγένετο, πόλιν ᾿ΡῬωμαϊκὴν μὲν, χει- 
βωθεῖσαν δὲ τῷ σουλτάνῳ προτοῦ xal Τούρκους 
ἐγκαθημένους ἔχουσαν. Καταφρονήσας δὲ τούτων 
ὡς ὁλιγοστῶν, ἑτέραν μοῖραν οὐκ ἐλαχίστην ἆποτε- 
pópsvoc τοῦ στρατοῦ ᾿Ιωσὴφ µαγίστῳ τῷ Tapya- 
νειώτῷ παραδίδωσι, προσεπιδοὺς καὶ στῖφος πεζῶν 
οὐκ εὐκαταφρόνητον, μᾶλλον δὲ τῶν ἱπποτῶν τὸ Ex- 
xpitóv τε καὶ μαχιμώτατον κάν τοῖς πολεμίοις προ- 
χινδυνεῦον ἀεὶ καὶ προµαχόµενον. "Apac δὲ 6 Ταρ- 
χανειώτης ἄπεισιν εἲς τὸ Χλίατ, βοηθήσων τοῖς 
Οὗὔζοις xal τοῖς Φράγγοις xal παντὶ τῷ μισθοφορικῷ * 
ἠχηχόει γὰρ ὁ βασιλεὺς πλῆθος μυρίανδρον κατ 
αὐτῶν φέρεσθαι. Διεῖλε δὲ ὁ βασιλεὺς τὸν στρατὸν, 


exitum perduci. Nam cum occupasset imperator 
Maltziciert perculsis Turcis ejusque veritis adven- 
tum, iique lidem quam petierant accepissent, 
ubi 693 etiam accidit ut quidam Romanus ju- 
risjurandi gratia naribus privaretur, quod jura- 


verat ipsis imperator, quod ille asellum Turcicum 


rapuerat, Dei Genitricem et Christum et omnes 
sanclos intercessores invocans. In quibus dum 
imperator occupatur, in milites Romanos, qui 
predatum egressi fuerant, Turcica manus invadit. 
Ratus igitur imperator ducem sultani cum quibus- 
dam copiis advenisse, ut dispersos regii exercitus 
coerceret, adversus ipsum misit cum idonea manu 
magistrum Nicephorum Bryennium, qui cum ipso 


ἐλπίζων αὐτὸς ταχὺ τὸ Ματζικιὲρτ παραστήσεσθαι, J) congressus baud cessit : verum multi cum ipso 


ὃ δὴ xai γέγονε, xai ἐπιδημῆσαι τοῖς ἐν τῷ Χλιότ * 
et δὲ τις ἀνάγκη κατεπείζει, ταχέως αὐτοὺς παρα- 
χαλέσασθαι, πλησίον ἑσκηνωμένων τῶν στρατευµά- 
των * ἤχουε γὰρ τὸν σουλτανὸν ἐπείγεσθαι κατ αὖ- 
τοῦ. Kal γε ἦν obx ἀνεύλογος ἡ διαιρεσις τῶν στρα- 
τευµάτων, καὶ λογισμῶν οὐκ ἀποστρατηγικωτάτων, 
εἰ μὴ πεπρωµένη, μᾶλλον δῖ θεῖος χόλος fj λόγος ἡμῖν 
ἀποῤῥητότερος τὴ» ἔχθασιν εἴς τούναντίον περιέτρεψε, 
καὶ πρὸς τῷ τέλει τοῦ ἔργου xai τῇ αὐθημερινῇ 


vulnerati sunt, et haud pauci ex ipsis occiderunt. 
Et cum validius ex incursu paulo ante assueti 
pugnarent, audacius incumbentes armis, cominus 
resistebant. Quare metu commotus copias ab 
imperatore petiit. Ille autem condemnata illius 
timiditate (ignorabat enim rei veritatem) coaota 
concione babuit orationem de iis que ad bellum 
pertinebant. [n media quoque oratione gravioribus 
verbis uti exorsus est, et interea sacerdos lectio- 


JACOBI GOARI NOTE. 
(£3) Gelidioris et frigidioris aque fontes κρύας πηγάς moderni vocant, diversosque hoo nomine tum 


Chii tum Teni novimus. 





423 


JOANNIS SCYLITZ/E 


424 


nem Evangelii exclamavit, que ita se habebat, A τῶν στρατευμάτων ἑνώσει καὶ τὸν σουλτάνον αχη- 


ut alia omittam : « Si me persecuti sunt, et vos 
persequentur; si verbum meum servaverunt, et 
vestrum servabunt, » usque ad illud, « arbitra- 
bitur obsequium se prestare Deo. » Quod cum 
etiam prudentiores adnotassent, existimarunt hoo 
verbum oraculum. Fervente autem bello 69.4 mi- 
sit imperator etiam Nicephorum magistrum et 
Ducam Theodosiopolis Basilacium cum indigenis 
militibus, quo Bryennio adjuneto usque ad quod- 
dam leve pr»lium equalis et ancepe pugna fuit. 
Cum autem milites, imperatores ac duces sequi 
Btatuissent, primas partes pugne sustinere polli- 
citus est, statimque impetu facto hostes, qui terga 
dederant, persequebatur. Cum vero Bryennius 
suis frena detinere jussisset, solus Basilacius ρου» 
sequens ignoratione facti, ubi ad vallum hostium 
accessit, confixo ipsius equo ad terram decidit, 
armorum pondere oppressus, et idcirco circeumfusi 
hostes ipsum vivum capiunt, vinctumque ad sul- 
tanum abducunt. In cujus conspectum adductus, 
neque ut servus jam effectus neque ut captivus 
&bductus, sultano se subjecit. Sed neque sultanus 
ipso ut servo aut captivo usus est, sed crebro ac- 
cersens de imperatore eum percoutabatur, suam- 
que ipsi potentiam ostentabat, ut ei metum terro- 
remque injiceret; qui omnia ipsius laudans et 
extollens, preliari adversus Romanorum impera- 
torem ipsi inutile consulebat. Sed hic quidem in 
his versabatur. 'mperator autem coactus cum re- 
liquo exercitu egressus est ad rerum spectacu- 
lum; et usque ad vesperam in quibusdam tumulis 
consistens, ubi qui resisteret et sese opponeret, 
neminem vidit, in castra reversus est. Statim- 
que circumftusi Turci arcuum sagittis οἱ equitatu 
haud mediocrem exercitui terrorem injecere, 
695 intra vallum impellentes. Nox erat illunis 
cum hsc gerebantur, neque fugientes et persequen 
tes utrum externi 8η noti essent et amici discerni 
poterant, verum tota nocte obscuris ululatibus cir- 
cumsonabat exercitus, ita ut omnes apertis ac vi- 
gilantibus oculis pernoctarent. Cumque jam illuxis 
set, pars quedam Uzorum duce quodam nomine 
Tame, et exercitus cui Tornicius Cotertzes preerat, 
ad hostes confluxit; quod haud mediocrem solli- 
citudinem Romanis attulit, suspicantibus reliquas 


nationes sibi inimicas. Quidem vero pedites egressi D) πρὸς τὸν σουλτάνον ἀπάγουσι δέσµιον * 


Turcos occidere telis que eminus jaciuntur, et 
armis quibus cominus pugnatur, et coegerunL e 
castris exire. Imperator autem missis ad Chiliat 
antecursoribus, duces qui illic erant ad se accersivit 
cum copiis quas habebant, statim cupiens de sum- 
ma& rerum prelio decertare; quorum exspectans 
auxilium frustra tempus conterebat : erant enim ii 
qui Pyrrichium saltationem maxime meditati fue- 
rant. Ut vero de eorum auxilio desperavit, suspica- 
tus aliqua re eos impediri, cum familiaribus statue- 
bat postridie manum conserere. Ignorabat videlicet 
Tarchaniotem quoque sibi adjuncto Ruselio, qui ad 


ρυκτὶ τοῖς Τούρχοις ἐπέστησε xal «à δοκηθέντα 
τελεσθῆναι διακεκώλυχε. Παραλαθὼν γὰρ à βασιλεὺς 
τὸ Ματζικιὲρτ καταπλαγέντων καὶ ὀῤῥωδησάντων 
τῶν Τούρκων τὴν αὐτοῦ ἐπέλευσιν, καὶ πίατιν αἴτη- 
σαµένων xai λαθόντων, οὗ καὶ συνέθη ῥινοτμηβῆναι 
Ῥωμαῖόν τινα ὀνάριον Τουρχικὸν ὑφελόμενον, εὖορ- 
κίας χάριν Tic ὁμωμόκει τούτοις ὁ βασιλεὺς, τὴν 
θεοτόχον xai τὸν Χριστὸν xal τοὺς ἁγίους πάντας 
µεσίτας προθαλόµενος. Ἐν ὅσῳ δὲ ταυτὶ τῷ βασιλεῖ 
διετάττετο, τοῖς εἰς τὴν χρείαν ἐξιοῦσι στρατιώταις 
Ῥωμάίοις πληθὺς Τουρχικὴ [P. 838] ἐπιτίθεται. 
Οἱηθεὶς οὖν ὁ βασιλεὺς ἠγεμόνα τοῦ σουλτάνου µετά 
τινος ἀφῖχθαι δυνάµεως xal διακλονεῖν τοὺς σπορα- 
δας τοῦ βασιλικοῦ στρατοῦ, ἀπέστειλεν ἐπ᾿᾽ αὐτὸν 
Νικηφόρον µάγιστρον τὸν Βρυέννιον μετὰ τῆς dp- 
χούσης δυνάµεως, ὃς καὶ συμθαλὼν αὐτῷ οὐκ iv- 
έδωκε μὲν, ἐτρατματίσθησαν δὲ πολλοὶ τῶν σὺν αὐτῷ, 
οὐκ ὀλίγοι δὲ τούτων καὶ ἔπεσον, ῥωμαλεωτέρων 
δὲ φανέντων ἐκ τῆς αυγκρούσεως τῶν πρώην ἐθᾶ- 


«v. Θρασύτερον γὰρ προσρηγνύμενοι ἀγχεμάχοις 


ὅπλοις ἀντικαθίσταντο. "Όθεν καὶ φόδφ κατασει- 
σθεὶς δύναμιν ἐζήτει παρὰ τοῦ βασιλέως, Ὁ δὲ xaxa- 
γνοὺς αὐτοῦ δειλίαν (ἠγνόει γὰρ τὸ ἀληθὲς) ἐκχλησίαν 
συστησάµενος ἐδημηγόρησε τὰ περὶ πολέμου, ἐν δὲ 
τῷ µἐσῳ καὶ τραχυτέρων Ίψατο λόγων. Καὶ ἐν το- 
σούτῳ ὁ ἱερεὺς ἐπεφώνησε τὴν τοῦ Εὐαγγελίου ἀνά- 
γνωσιν. Εἶχε δὲ τὸ Εὐαγγέλιον, ἵνα τἆλλα παρ, 
« Et ἐμὲ ἐδίωξαν, καὶ ὑμᾶς διώξουσιν * ll τὸν λόγον 
µου ἐτήρησαν, xal ὑμέτέρον τηβήσουσι, » ἕως τοῦ 
« δόξει λατρείαν προσφἑρειν τῷ θεῷ' » 6 καὶ ἔπιση- 
μηνάµενλι οἱ συνετώτεροι ἔδοξαν ἀψευδὲς τοῦτο καὶ 
θεοπρόπιον, Ζέοντος δὲ τοῦ πολέμου ἀπέστεινεν ὁ βασι- 
λεὺς καὶ Νικηφόρον μάγιστρον καὶ δοῦκα θεοδοσιουπό- 
λεως τὸν Βασιλάκιον μετὰ τῶν ἰθαγενῶν στρατιωτῶν. 
Ἡροστεθέντος οὖν τῷ Βρυεννίῳ μέχρι τινὸς áxpobo- 
λισμοῦ ἱσοπαλὴς xal ἀμφήριστος ἦν ἡ μάχη. Συν- 
θεµένων δὲ τῶν στρατιωτῶν ἀχολουβεῖν ὄπισθεν τῶν 
στρατηγῶν πρωταγωνιστεῖν καθυπέσχετο, xai εὖθὺς 
ἐξορμήσας νωτα δεδωκότων τῶν ἑναντίων ἐδίωκε. 
Τοῦ δὲ Βρυεννίου τοὺς ῥυτῆρας ἀνασχεῖν τοῖς περὶ 
αὐτὸν ἐγκελευσαμένου, µόνος διώκων ὁ Βασιλάχιος 
ἀνοίᾳ σοῦ πραχθέντος, ἐπεὶ τῷ Ὑχάρακι τῶν ἑναντίων 
προσέµιξε, περιπαρέντος αὐτῷ τοῦ ἵππου προσέσχε 
τῇ ΥΠ, βάρος τῶν ὅπλων ἐπιφερόμενος. Διὸ xai περι- 
χυθέντες ol πολέμιοι αἱροῦσιν αὐτὸν ζωγρίαν, xal 
ᾧ καὶ εἷς 
ὄψιν παραστὰς οὔτε ὡς δοῦλος ἤδη γεγονὼς, οὔτε ὣς 
αἰχμάλωτος ἀπαχθεὶς τῷ σουλτάνῳ καθυπιτάγη. 
Αλλ) οὔτε ὁ σουλτάνος εἴτε ὡς δούλῳ etse ὡς αἰχμ- 
αλώτῳ προσηνέχθη αὗτῳ, συνεχῶς δὲ παριστῶν περὶ 
τοὺ βασιλέως τε ἐπηρώτα καὶ τὴν ἑαυτοῦ ἰσχὺν ἕν- 
απεδεἰχνυε xai εἷς ἄῤῥωδίαν καὶ πτοίαν ἐνέθαλλεν. *O 
δὲ πάντα ἐπαινῶν xal µεγαλύνων τὰ αὑτοῦ, τὸ &v- 
τιπαρατάξασθαι βασιλεῖ Ῥωμαίων ἀσύμφορον αὐτῷ 
συνεθούλευεν. ᾽Αλλ᾽ οὕτω μὲν obtoc * 6 δὲ βασιλεὺς 
ἀναγκασθεὶς ἐξῄει μετὰ τῆς λοιπῆς πληθύος slo τὴν 
τῶν πραγμάτων θίαν. Μέχρι δ᾽ ἑσπέρας ἐπί τινων 
λόφων ἑστὼς, ἐπείπερ οὐκ [ἦν] τὰ ἀντικαθιστάμενον, 





425 


HISTORIA. 


426 


ὑπέατρεψεν εἷς τὴν παρεµθολήν. Καὶ αὐτίκά περι” À imperatorem se alecri animo conferebat, cognito 


χυθέντες ol Τοῦρκοι τόξων βολαῖς [P. 839] καὶ παρ- 
ιππεύσεσι φόθον οὗ μικρὸν τῇ στρατιᾷ ἐνεποίησαν, 
ἐντὸς τοῦ Ὑχάρακος βιαζόμενοι. Νὺξ ἦν ἁσέληνος ὅτε 
ταῦτα ἐγίνετο, καὶ διάχρισις ὀθνείων xal. γνωστων, 
φευγόντων xal διωκόντων οὐκ ἦν. Διὰ πάσης δὲ νυ- 
κτὸς περιηχοῦντες ἦσαν ὑλαγμοῖς ἀσήμοις τὸ στρατό- 
πιδον, ὡς ἅπαντας διανυκτερεῦσαι ἠνευγμένοις καὶ 
ἀγρόπνοις τοῖς ὄμμασι. Πρωίας δὲ γενομένης μοῖρά 
τις Οὐζικὴ, ἔξαρχον ἔχουσα ΤαμΏν τινα οὕτως Óvo- 
μαζόµενον ὑπὸ Τορρικίῳ τῷ Κοτὲριζῇ ταττόµενον, 
τοῖς ἐναντίοις προσιῤῥόη * ὅπερ οὐκ εἷς μικρὰν 
ἀγωνίαν τοὺς Ῥωμαίους ἐνέθαλεν, ὑποπτεύοντας 
καὶ τὸ λοιπὸν ἔθνος ὡς πολέμιον. Τινὰς δὲ τῶν 
πεζῶν ἐξιόντες Τούρκων ἀνεῖλον πολλοὺς βέλεσιν 
ἐκηδθόλοις xal ἀγχεμάχοις ἀμυντῆρίοις ὅπλοις, καὶ 
τῆς παρεμθολῆς ἑκστῆναι παρέπεισαν. 'O δὲ βασι- 
λεὺς ταχυδρόµους ἀποστείλας εἲς τὸ Χλίατ τοὺς 
ἐκεῖσε ἠγεμόνας ἐκάλει μετὰ τῶν ὑπ αὐτοὺς δυνά- 
µεων, πχραυτίχα θέλων ἀγχεμάχῳ πολέμφ διακρῖ- 
ναι τὰ πράγματα. Καὶ ἀναμένων τὴν db αὐτῶν 
βοήθειαν τὸν καιρὸν τηνάλλως ἔτριθεν' ἦσαν γὰρ ol 
τῶν ἄλλων] µάλιστα τὴν πυῤῥίχιον ἐκμεμελετηχότες 
ὄρχησιν. "8c 9 ἀπεγνώχει τὴν ἀπὸ τούτων βοήθειαν, 
κώλυμά τι εἶναι ὑποπτεύσας ἑσκέπτετο μετὰ τῶν 
συνόντων εἷς τὴν ὑστεραίαν διαγωνίσασθαι. ᾿Ἠγνόει 
bi ἄρα ὡς ὁ Ταρχανειώτης παραπείσας καὶ τὸν Ῥου- 
σέλιον συνελθεῖν τῷ βασιλεῖ πρὀθυμούμενον, μαθὼν 
τὴν τοῦ σουλτάνου ἄφιξιν καὶ τὴν αὐτοῦ κατὰ τοῦ 
βασιλέως ἐπέλευσιν, ἄρας τοὺς ἀμφ᾽ αὐτὸν ἅπαντας 
διὰ τῆς Μεσοποταμίας φυγὰς ἁγεννῶς εἷς τὰ Ῥω- 
µαίων ἐνέδαλε, µηδένα λόγον τοῦ δεασπότου, µήτε 
μὴν τοῦ εἰκύτος ὁ δείλαιος ποιησάµενος. Ὅ γοῦν βα- 
σιλεὺς χατὰ τὸ συγκείµενον, τὴν εἰς τὸν πόλεμον 
παρασκευὴν ἐς τὸν αὕριον ἑξαρτύσας τὰ κατ αὖ - 
τὸν διετάττετο, ἔτι τῆς βασιλείου σκηνῆς ἑντὸς καθ- 
ιστάµενος, ὁπότε xal τὸ ἐκ τῶν συνόντων Σκυθῶν, 
τῶν Οὔζων, φτ μὶ, δέος ἀφαιρούμενος ὄρχῳ συνήθει 
τῆς αὐτῆς θρησκείας αὐτὸν κατησφαλίσατο. Ἐν ὅσῳ 
δὲ τὰ τοιαῦτα ἑπράττετο καὶ ol στρατιῶται xatà 
ταξεις xai λόχους ἐπὶ τῶν ἵππων ἐφίσταντο ἔνοπλοι, 
πρέσθεις Ίκον ἐκ τοῦ σουλτάνου τὴν εἰρήνην ἆμφο- 
τέροις ἐπικηρυκευόμενοι, 'O δὲ βασιλεὺς ἐδέξατο 
pkv αὐτοὺς καὶ λόγων αὐτοῖς καὶ νόμων τῶν πρε- 
σθυτέρων µετίδωχεν, οὗ πάνυ δὲ τούτους φιλανθρώ- 
πως ἑδίξατο. Ὅμως δ᾽ οὖν συνεπινεύσας xal σταυρὸν 


C 


Sultani adversus imperatorem adventu cum omni- 
bus suis per Mesopotamiam haud gloriosefugientem 
in Romanorum regionem invasisse, nulla neque 
domini sui neque honesti habita ratione. Imperator 
igitur, ut constituerat, 696 instructo ad prelium 
in posterum diem exercitu, suas res componebat, 
adhucintraregiur tabernaculum consistens,quando 
8 Scythis, Uzis inquam, qui cum ipso erant, metu 
liberatus, consueto jurejurando ipsum confirmavit. 
Interea dum hec flerent et milites et ordines ao 
manipuli armati in equis consisterent, a Sultano 
legati venere, qui pacem utrisque annuntíarent ; 
quos quidem imperator excepit,et colloquium ipsis 
secundum legationie jus impertitus est, non tamen 
eos benigné et humane tractavit. Verumtamen cum 
consensisgsent, crucem illis tradidit, qua ostendeu- 
da reverterentur incolumes et illesi, a Sultano 
responsa referentes. Speravit enim insperato nuntio 
elatus, fore ut Sultanus relicto proprio castrorum 
loco ulterius progressus castra poneret, et ipse eo- 
dem in loco ubi prius Sultanus fuisset vallum 
construeret, el tunc ad consentiendum sibi et pacis 
foedus percutiendum accederet ; neque animadver- 
tit se pre animi elatione victoriam hostibus conce- 
dere, quemadmodum ii qui talia accurate exami- 
nant conjicere consuevere, cum misisset ipsi telum 
quod maxime ad victoriam pertinet et illius est 
symbolum,crucem videlicet. Nondum finem habuit, 
neque legatorum exspectatus fuerat adventus, et 
quidam ex iis qui maxime familiares erant impe- 
ratori,ei persuadent ut pacem negligat, quasi rem 
qua mendacii haud expers deceptura sit potius 
quam utilitatis aliquid 897 allatura : timere enim 
suspicabantur Sultanum, quod non idoneas copias 
haberet, sed exspectare eos qui 8 tergo insequeren- 
tur,et oblentu pacis tempus differre. Illi igitur qui 
cum Sullano erant per se reversis legatis de pace 
colloquebantur,eamque omnino integram fieri stu- 
debant. Imperator autem non indicto per preconem 
bello, cum classicum cecinisset, temere clamorem 
sustulit. Que fama cum ad hostes pervenisset, eos 
maxime perculit. Illi igitur instructa et armata 
inutili multitudine ulterius progrediebantur.A tergo 
vero aciei ad prelium instructe speciem prebebant. 
Sed magis illi ad fugicndum concitabantur, quod 


αὐτοῖς ἐπιδέξωχεν (74), ἵνα τῇ ἐπιδείξει ἀθλαθλεῖς p) viderent Romanorum phalanges instructas ad pre- 


πρὸς αὐτὸν ὑποστρέψωσι, κοµίζοντες ἀγγελίας ἃς 
ἂν ix τοῦ σουλτάνου πύθοιντο. Δεδήλωχε γὰρ τῷ 
ἀνελπίστῳ τοῦ μηνύματος ἐπαρθεὶς, ἵν ὁ σουλτάνος 
καταλιπὼν τὸν τόπον τῆς lólac πχρεμθολῆς πόῤῥω- 
τέρω στρατοπεδεύσηται, ὁ δὲ βασιλεὺς ἐν ἐχείνῳ τῷ 
τόπῳψ ὃς τὸν σουλτάνον εἶχε πρότερον ἐπικαταπήξῃ 
τὸν χάρακα, [P. 840] τηνικαῦτα πρὸς συµθιθάσεις 
αὐτῷ χωρήσας. Ἔλαθε δὲ τὴν νίκην ὑπὸ ὄψηλοφρο- 


σύνης τοῖς ἑναντίοις καταπροέµενος, καθὼς οἱ περὶ 


lium ordine progredi. Et illi quidem retro proces- 
serunt.Imperator autem cum omni exercitu a tergo 
ipsos persecutus est, quoad noctis crepusculum 
advenit. Cum imperator adversarios non habuisset, 
neque qui sibi oppositi repugnarent, offendissetque 
vacua a militibus castra et α custodibus, quod ido- 
neo numero minus abundaret, ut posset ibi presi- 
dia relinquere, statuit haud amplius esse perse- 
quendum, ne ge incompositum Turce aggrederen- 


JACOBI GOARI NOTE. 
(24) Qualiter crux in charta depicta sit fidei date pignus et jurisjurandi symbolum, nota ad Cedreni 


edisserui. 
PaTROL. GR. CXXII. 


P- 


14 


42] 


JOANNIS SCYLITZJE 


423 


tur, simul considerans, si amplius eunctaretur, À τὰ τοιαῦτα διακριθοῦντες συµθάλλουσι, τὸ νικητι- 


sibi superventuram noctem, et tunc Turcos eminus 
jacientes e fuga redituros. His de causis, converso 
regio signo, precepit milites redire. Verum ii qui 
procul 698 phalanges habebant, conspicati signa 
retro conversa cladem ab imperatore acceptam 
Suspicati sunt.Imo vero quidam exiis quiei aderant, 
Andronicus Cesaris filius imperatoris patruelis, 
ante meditatus insidias, ipse per se talem famam 
disseminavit, et cum militibus quos habebat cito ad 
castra se contulit ; quem reliqui quoque imitati ad 
unum omnes fugere. Imperator autem conspicatus 
id quod temere fleret, suorum fugam, ut mos est, 
608 revocans, gistebat : verum nemo obediens erat. 
Adversarii vero in tumulis consistentes, cum vidis- 
sent id quod nulle ratione fieret, repente Romano- 
rum infortunium Sultano studiose renuntiant : et 
&d redeundum concitant, quippe jam et ipse fugiens 
ἃ Bui8 castris procul aberat. Statim igitur cum im- 
peratore acre prelium initur. Cumque suos jussis- 
set minime cedere neque molliter aliquid facere, 
Bed strenuos et fortes viros se prebere, aliquandiu 
forliter restitit. Sed cum interim alii extra vallum 
fugereut,explorata fama minus audiebatur, quippe 
cum alii aliud nuntiarent, hi cladem, illi victoriam, 
et obscura atque incerta dissererent ; quod etiam 
ex Cappadocibus aliqui per tribus et curias abire 
coperunt,et multi ex regiis equisonibus cum ipsis 
equis revertebantur, ne viderent imperatorem con- 
tendentes.Eratque veluti motus et luctus metusque 
incredibilis, Turcis undique 699 confluentibus. 
Quare singuli perinde ac poterant sibi salutem 
qusrebant.Persequentes vero hostes alios occidere, 
alios vivos capere, alios pedibus conculcare. Erat- 
que res admodum miseratione digna, omneraque 
lamentationem exauperans atque omuem dolorem. 
Cum veroimperatorem circumatetissent hostes, non 
etatim ipsum cepere, quippe qui rei militari peri- 
tusacbellicosus multaque pericula expertus strenue 
se defendebat, multisque ocoisis ad extremum ipse 
in manu gladio percussus est, et equo jaculo trans- 
fixo pedes pugnabat. Verumtamen defatigatus ad 
vesperam capitur,et captus,o incredibilem calami- 
tatem, clarissimus Romanorum imperator nocte 
illa, eque atque multi alii, humi jacens, sine ullo 
honore, multa cum miseratione dormivit, infinitis 


χώτατον σύμθολον (23) ἀποστείλας αὐτῷ τὸν σταυ- 
póv. Οὕπω τέλος ἔσχεν οὐδ' ἀναμονὴν ἡ τῶν mpt- 
σθεων ἄφιξις, καὶ τινες τῶν ἐγγυτάτων τῷ βασιλεῖ 
πείθουσιν αὐτὸν ἀποθαλέσθαι τὴν εἰρήνην ὡς φευ- 
δοµένην τὸ ἔργον καὶ ἁπατῶσαν μᾶλλον ἢ τὸ συµ- 
φἐρον ἐθέλουσαν' δεδιέναι γὰρ ὑπέλαθον τὸν σουλ- 
τάνον διὰ τὸ μὴ ἀξιόλογον ἔχειν δύναμιν, περιµένειν 
δὲ τοὺς κατόπιν ἀφικομένους καὶ τῷ προσχήµατι 
τῆς εἰρήνης µετεωρίζειν τὸν χρόνον. Οἱ μὲν οὖν 
περὶ τὸν σουλτάνον, κατὰ σφᾶς αὐτοὺς ἐπανελθόν - 
των τῶν πρέσθεων, τὰ περὶ τῆς εἰρήνης ὠμίλουν 
καὶ ταύτην ὁλοσχερῶς ἐπραγματεόοντο' ὁ δὲ βασι- 
λεὺς ἀκηρυκτὶ σχλπίἰσας τὸ ἐνυάλιον τὸν μῶθον πα- 
ραλόγως ἐκρότηαρ. Καταλαθοῦσα δ᾽ à φήμη τοὺς 
ἑναντίους ἐξέπλιξε. Τέως δ᾽ οὖν καθοπλισάµενοι 
καὶ αὐτοὶ τὸ ἄχρηστον πλῖθος sl; τοὐπίσω προσ- 
ἤλαυνον, αὐτοὶ δὲ κατόπιν ἐδίδουν φαντασίαν πολε- 
μικῆς παρατάξεως, τὸ δὲ πλεῖον φυγή τις χατεῖχεν 
αὐτοὺς συντεταγµένας Ἱδόντας τῶν Ῥωμαίων τὰς 
φάλαγγας ἐν τάξει καὶ κόσμῳ πολεμικῖς παρατᾶ- 
ξεως. Καὶ ol μὲν προῄεσαν el; τοὐπίσω, 6 δὲ βασι- 
λεὺς πανστρατιᾷ κατόπιν αὐτῶν ἐπεδίωχεν, ἕως ἄρα 
καιρὸς δείλης ὀψίας κατἐλαθον. Επεὶ δ᾽ ὁ βασιλεὺς 
τοὺς ἀντιτεταγμένους οὐχ εἶχε xal ἀντ'πολεμοῦντας, 
τὴν δὲ παρεμθολὴν ἐφιλωμίένην στρατιωτῶν καὶ 
πεζοφυλάκων ἐγίνωσχε διὰ τὸ pn εὐπορεῖν κανοῦ 
πλήθους ὥστε xai παρατάξεις ἐν ταύτῃ καταλιπεῖν, 
ἤδη προεξαντληθέντων, ὡς προδιείληπται, ἔγνω μὴ 
ἐπὶ πλεῖον ἐπιτεῖναι τὴν δίωξιν, ἵνα μὴ ταύτῃ ἀφυ- 
λάκτως ol Τοῦρκοι ἐπίθωνται, καὶ ἅμα διασκοπῶν, 
εἰ ἐπὶ πλέον ἐκμακρυνθείη, χαταλήψεται αὐτὸν d 
νὺξ, καὶ τηνικαῦτα οἱ Τοῦρχοι παλίντροπον θήσουσι 
τὴν φυγὴν ἐκηθόλοι τυγχάνοντες. Διὰ δὴ ταῦτα καὶ 
τὴν βασιλικὴν σηµαίαν ἐπισφτρέψας νόστου ἔπιμνη- 
σθῆναι παρήγγειλεν. Οἱ δὲ πὀῤῥω τὰς φάλαγγας 
ἔχοντες στρατιῶται, τὰς σημαίας ἱδόντες ὀπισθυρ- 
µήτους, ἧτταν εἶναι τὸ πρᾶγμα βασιλικὴν ὑπετό- 
πασαν. Μᾶλλον δὲ τις τῶν ἐφεδρευόντων αὐτῷ, 'Av- 
δρόνικος Ó τοῦ Καίσαρος μὲν υἱὸς, τῶν δὲ βασιλέων 
ἐξάδελφος, προθεδουλευµένην ἔχων τὴν ἐπιθουλὴν 
αὐτὸς δι’ ἑαυτοῦ τὸν τοιοῦτον λόγον διέσπειρε, καὶ 
τοὺς περὶ αὐτὸν στρατιώτας ἀναλαθὼν ταχὺς τῇ 
παρεμθολᾷ ἐφοίτησεν. "O xal οἱ λοιποὶ μιμησάμµε- 
vot elc καθεὶς ἁμαγητὶ τὴν quii,» [P.841] ἠσπάραντο. 
*O δὲ βασιλεὺς ἰδὼν τὸ παράλογον ἕστη τὴν τῶν οἰκείων 


oppressus infortuniorum fluctibus. Postridie vero [) φυγἠν, ὡς ἔθος, ἀνακαλούμενος. "Hv δὲ ὁ ἐπακούων 


cum Sultano renuntiatus fuisset captus imperator, 
inexplebili quadam letitia perfusus est, neque ad- 
duci poterat ut crederet factum, rem secum per- 
pendens quanta esset, post victum talem ac tantum 
exercitum ipsum quoque imperatorem captivum et 
Sibi subjectum accipere. Humane tamen factum 
reputans, victoriamque equo animo ferens, et pro- 
sperum successum potius occasionem ad sese col- 


οὐδείς. Τῶν δ᾽ ἐναντίων ol ἐπὶ λόφων ἱστάμενοι, τὸ 
παράλογον ἱδόντες ἐξαίφνης τῶν Ῥωμαίων ἀτύχημα, 
τῷ σουλτάνῳ σπουδῇῃ ἀπαγγέλλουσι τὸ ὁρώμενον xal 
τὴν ἐπιστροφὴν αὐτοῦ κατεπείγουσι, φεύγοντι καὶ 
αὐτῷ ἤδη καὶ μανρὰν τῆς οἰχείας γενομένῳ ἑπαύ- 
λεως. Εὐθὺς οὖν ἐπανελθόντι αὐτῷ μάχη τις ἀθρόα 
τῷ βασιλεῖ προσρήγνυται. Ἠελεύσας δὲ τοὺς ἀμφ' 
αὐτὸν μὴ ἐνδοῦναι μηδὲ µαλακόν τι παθεῖν, ἀλλ’ 


JACOBI GOARI NOTE. 


(35) Nil minus telo ad victoriam pertinente auctor 
intelligit, sed crucem, de qua illi sermo est, cujus 


symbolun, post Constantinum vocibus his Ἐν 
τούὐτῶ νίκα circumdatam olim eam intuitum, im- 


virtute cunoti debellantur hostes,quam ut victoriz ^ peratores in signis erigere consueverunt, 





429 HISTORIA. 430 


ἄνδρας Φφανῆναι ἀγαθοὺς, ἠμύνατο μὲν ἑῤῥῥωμένως A ligendum et boni animi indicium ac morum omni 


μέχρι πολλοῦ. Ἐν τούτῳ δὲ τῆς τῶν ἄλλων φυγῆς 
περιαντλἠσάσης ἔξω τὸν χάρακα λόγος capi οὐκ 
ἠκούετο, ἄλλοτε ἄλλων ἄλλα ἀφηγουμένων, τῶν μὲν 
τροπὴν τῶν δὲ νίκην ἀπαγγελόντων, καὶ χαταλε- 
Ὑόντων ἄσημά τε καὶ ἁδιάγνωστα, ἕως καὶ τῶν 
Καππαδοχῶν ἤρξαντό τινες xal αὐτοὶ αὐτοῦ ἀποφοι- 
τᾷν κατὰ φατρίας xai συµµορίας. Ηολλοὶ δὲ καὶ τῶν 
βασιλιχῶν Ἱπποχόμων σὺν αὐτοῖς ἵπποις ὑπέστρεφον, 
μὴ ἰδεῖν τὸν βασιλέα διενιστάµενοι. Καὶ ἦν σεισμὸς 
otov καὶ ὀδυρμὸς xal φόθος ἀχίχητος, xal ol Τοῦρκοι 
πανταχόνεν ἐπιῤῥέοντες. Ὅθεν καὶ ἔἕκαστος ὡς 
εἶχεν ὁρμῆς, ἑαυτῷ τὴν σωτηρίαν ἐπραγματεύετο. 
Ἐπιδιώκοντες δὲ οἱ ἐναντίοι οὕς μὲν ἀνῄρουν οὓς δὲ 
ζωγρίας εἶλον, ἑτέρους δὲ συνεπάτουν. Καὶ ἦν τὸ 
πρᾶγμα λίαν ἐπώδυνον καὶ πάντα θρῆνον ὑπερθάλ- 
λον xal κοπετόν. Τὸν δὲ βασιλέα περιστοιχίσαντες 
οἱ πολέμιοι οὐκ εὐχείρωτον εἶχον αὐτὸν εὐθὺς, ἀλλ᾽ 
ἅτε στρατιωτικῶν xal πολεμικῶν εἰδήμων xal κινδύ- 
νοις προσοµιλήσας πολλοῖς χαρτερῶς ἠμύνατο, καὶ 
πολλοὺς ἀνελὼν τέλος ἐπλήγη φασγάνῳ τὴν χεῖρα, 
τοῦ τε ἵππου κατακοντισθέντος ἐκ ποδὸς Ἱστάμενος 
διεµάχετο. Καμὼν δ᾽ ὅμως πρὸς ἑσπέραν ἁλώσιμος 
(Φεῦ τοῦ πάθους |) x«l αἰχμάλωτος ὁ περιώνυµος 
βασιλεὺς Ῥωμαίων µΥίνεαι, Καὶ τῇ μὶν νυκτὶ 
ἐχείνῃ ἐπ᾽ ἴσης τοῖς πολλοῖς ἐπὶ γῆς ἀτίμως xal 
περιωδύνως κατέδραθε, µυρίοις περιχλυζόµενος λυπη- 
ρῶν χύµασι. Tq δ᾽ ἐπαύριον ἀγγελθείσης τῷ σουλτάνῳ 
καὶ τῆς τοῦ βασιλέως ἁλώσεως, χαρά τις ἄπληστος 
καὶ ἀπιστία κατέσχεν αὐτὸν, οἱόμενον, ὥσπερ καὶ 
Y», μετὰ νίκην τοσούτου xal τηλικούτου στρατοῦ xal 
αὐτὸν τὸν βασιλέα ἁλώσιμον λαθεῖν καὶ ὑποχείριον * 
ἀνθρωπίνως δὲ ὅμως τὸ Ὑγεγονὸς λογισάμενος καὶ τὴν 
vixav µετριοφρόνως ἐνεγχὼν. καὶ τὸ γεγονὸς εὐτύχημα 
συατολὴν μᾶλλον xal ψυχῆς ἀγαθῆς ἔνδειξιν καὶ 
τρόπων καλοκαγαθίας μεστῶν θέµενος, θεῷ τὸ πᾶν 
ἀνετίθει ὡς μεῖζον ἤ κατὰ τὴν ἑαυτοῦ σχὺν ἆποτε- 
λίέσας τὸ τρόπαιον. Διὰ τοῦτο καὶ προσαχθέντος τῷ 
σουλτάνῳ ἀξάντου βασιλέως Ῥωμαίων iv εὐτελεῖ καὶ 
στρατιωτικῇ ἀμπεχόνῃ, [P. 842] διαπορῶν ἦν καὶ 
περὶ τούτου µαρτυρίαν ζητῶν. Ὡς 8' ἐπληροφορήθη 
παρὰ τῶν πρἐσθεων xal τοῦ Βασιλακίου πεσόντος 
μὲν παρὰ τῶν ποδῶν αὐτοῦ, οἰκτρὸν δέ τι καὶ γοε- 
ρὸν ἀνοιμώξαντος, εὖθὺς ὥσπερ ἑμμανὴς ἀν- 
έθορε τοῦ θρόνου xal ὀρθὸς ἔἕστη. Ἱ[εσόντα γοῦν 
ὅμως πρὸ τῶν ποδῶν αὐτοῦ πατήσας ὥσπερ ἔθος (26), 


probitate preditorum ratus, Deo id totum accep- 
tum referebat, quod majus quam pro suis viribus 
tropeum erexisset. Idcirco perducto ad Asan Sul- 
tanum 700 Romanorum imperatore, vili ac mili- 
tari veste induto,de ipso dubitabat testimoniumque 
exigebat. Ut autem certiora legutis factus est et & 
Basilacio, qui ad ejus pedes acciderat miserabiliter 
flens, statim quasi furore correptus de throno de- 
siliit,rectusque stans ipsum ad pedes suos lapsum 
secundum morem conculcavit. Cumque exsurgere 
jussum complexus esset,Ne timeas, ait, imperator, 
sed bona spe sis ante omnia, quia nullum corporis 
periculum sustinebise, verum pro imperii dignitate 
apud me in honore eris : ille enim mihi imprudens 
videtur, qui non e contrario adverse fortune ra- 
tiocinetur ac provideat incommoda ac vereatur. 
Cum igitur jussisset ipsi constitui tabernaculum, 
imperassetque curari diligenter, ut par erot, suum 
commensalem ac socium tunc esse voluit, non 
deorsum eum sedere jubens, sed ad eamdem men- 
sam ut eximii ordinis collegam, et pari honore 
afficieng. Bis diecum ipso congrediens οἱ colloquens 
et hortatu suo recreans, usque ad octo dies eadem 
verba et sal cum ipso communicabat, in nullo qui- 
dem vel minimo verbo ei insultans, sed de qui- 
busdam erroribus, qui sibi ab eo in ducendo exer- 
citu commissi viderentur, admonens. Cum vero die 
quadam Sultanus interrogasset imperatorem : Quid 
mihi fecisses, si me in tua potestate habuisses 2 
simpliciter ac sine adulatione respondit impe- 
rator : Scito quod multis plagis tuum corpus 
confecissem. Át ego, inquit Sultanus, tuam se- 
veritatem aut crudelitatem non imitabor. Verum- 
tamen 701 audio vestrum vobis Christum pacem 
precipere et oblivionem malorum, superbisque 
resistentem humilibus gratiam dare. Deinde igi- 
iur inito fodere, et facta pace perpetua, habita- 
que filiorum ratione et eorum que ad utriusque 
imperii jura spectarent, pristina federa confirma- 
runt, ut mutua esset amicitia, neque amplius ab 
ullo Turcorum res imperii Romani diripi permitte- 
retur, verum omnes quicunque adversus Romanos 
missi fuerant reverlerentur, et omnes captivi, 
maxime principes et eximii Romanorum, libera- 
rentur, promittente Sultano se benigue imperato- 


καὶ ἀναστήσας καὶ περιπτυξάμενος, M3 i510, ῃ rem semper tractaturum. Interfecti sunt eo tempore 


ἔφησεν, ὦ βασιλεῦ, ἀλλ᾽ εὔελπις ἔσο πρὸ πάντων, 
ὡς οὐδενὶ προσοµιλήσεις χινδύνῳ σωματικῷ, τιµη- 
θήσῃ 9' ἀξίως τῆς τοῦ κράτους ὐπεροχῆς. "Agpuv 
Υὰρ ἐχεῖνος ἐμοὶ λογίζεται ὁ μλ τὰς προόπτους 


Leo, qui supplicibus preerat libellis, et magister 
Eustathius et primus a secretis. Captus est item 
Basilius protovestiarius Maleses. Postquam hec 
ita gesta sunt et ita inter eos convenit, dimisit 


JACOBI GOARI NOTE. . 


(26) Persis, ex quibus sultanus hic, devictos 
hostes pedibus proterere familiare fuit, ex quo Ba- 
por eorum rex Valeriunum imperestorem ad id ne- 
cessitatis malum conjecit ut serviliter incurvatus 
illi equum incensuro gradum sua cervice faceret. 
Crelius Antiq. Leot. 18, 18. Justinianus II, Persas 
imitatus Leontium et. Apsimeum, priusquam ejus 
jussu capite plecterentur, ferino ductus ultionis 


&rdore non modico temporis spatio pedibus con- 
culcavit. Cedrenus in ejus Vita. His provinciis et 
feritate quam tempore vicinior Tamerlanes quoties 
equum conscenderet, prostrati ad pedes Bajazetis 
cervicibus ceu scabello utebatur. Dubravius l.xxv. 
Victos hostes ephippio instrato α Francis Norman- 
nisque quondam calcatos referunt Normannorum 
chronica in Roberto primo, 





421 


JOANNIS SCYLITZ/£ 


433 


Sultanus imperatorem multum amplexatua, mul- A τύχας ἐξ ἀντεπιφορᾶς λογιζόµενός τε χαὶ εὐλαθού- 


toque cum honore jubensa suis legatis eum deduci. 
Tenebatur autem Matizicier & Romanis. Ut autem 
imperator dimissus alia via reversus est, illi relicto 
oppido noctu effugerunt, cumque in hostes inci- 
dissent, adiere pericula. Imperator autem, ubi ad 
Theodosiopolim pervenit cum Turcirca Sultanica 
veste, liberaliter exceptus fuit. Ibique dies aliquot 
commoratus est,dum manum curaret seque ipsum 
pro viribus reflciens melius haberet. Indeque pro- 
fectus peragrabat 703 Iberios vicos una cum Sul- 
tani, qui secum aderant, legatis, et inde usque ad 
ipsam Coloniam processit. Cumque ad Melissope- 
trium pervenisset, Paulus preses superioris Edes- 
se noctu ipso relicto ad Cpolim fugit, perceptis 
iis que ibi composita fuerant. Nam Joannes Cesar 
et ejus filii, et ex senatoribus quicunque ejus par- 
tes sequebantur, reginam ἵπ exsilium mittunt in 
monasterium ab ipsaconditum Piperudum nomine, 
vel invitam tondentes, et Michaele declarato impe- 
ratore ín omnes partes scripsere, reversum impe- 
ratorem non esse excipiendum neque ut imperato- 
rem colendum. Princeps et auctor fuit declaratio- 
nis philosophorum eximius Psellus,quemadmodum 
ipse quoque in quodam scripto gloriatur. Fertur 
item regina ejusdem particeps consilii fuisse, ne 
reversum Diogenem reciperet. Sed immatura oele- 
ritate his cognitis Diogenes et certior factus commu- 
niter se per preeconem imperio abdicatum, occupavit 
quoddam oppidum nomine Doceam,ibiquecastra po- 
suit.Cesar autem ut sibi videbatur imperio optime 


ενος. ᾿Επιτάξας οὖν αὐτῷ σκηνὴν ἀποταχθῆναι 
καὶ θεραπείαν ἁρμόζουσαν, συνδειπνον αὐτὸν τηνι- 
καῦτα xal ὁμοδίαιτον ἀπειργάσατο, μὴ παρὰ µέρος 
καθίσας, ἀλλὰ σύνθρονον iv εὐθύτητι τῆς ἑχκρίτου 
τάξεως καὶ ὁὀμόδοξον κατὰ ctv ποιησάµενος, Bi 
τῆς ἡμέρας συνερχόµενος αὐτῷ καὶ συλλαλῶν καὶ 
παραχκλήσεσιν ἀνακτώμενος, μέχρις ἡμερῶν (27) 
ὀχτὼ τῶν ὁμοίων ἑχοινώνει αὐτῷ λόγων x«l. ἁλῶν, 
μηδ᾽ ἄχρι καὶ βραχυτάτου λόγου πρὸς τοῦτον πεπαρ- 
ωνηκὼς, περἰΥ τινων δὲ δοκούντων σφαλμάτων ἐν cf 
ἐλάσει τῆς στρατιᾶς ὑπομνήσας. Διερωτήσαντος δὲ 
μιᾷ τῶν ἡμερῶν τοῦ σουλτάνου τὸν βασιλέα. Τί ἂν 
ἕδρασας, st ἔσχες ἐμὲ ὑποχείριον ; ἀνυποκρίτως καὶ 
ἀθωπεύτως ὁ βασιλεὺς ἀπεκρίνατο, ὅτι α Πολλαϊῖς ταῖς 


p πληγαϊῖς κατεδαπάνησα &v σου τὸ σῶμα, vlvwoxs, » 


λλλ’ ἐγὼ, φησὶν ὁ σουλτάνος, οὐ µιµήσοµαί σου 
τὸ αὐστηρὸν καὶ ἀπότομον. Πλὴν ἀκούω ὅτι καὶ ὁ 
ὑμέτεροε Χριστὸς εἰρήνην ὑμῖν νομοθετεῖ xal ἄμνη- 
στίαν κακῶν, καὶ τοῖς ὑπερηφάνοις ἀντικαβίσταται, 
ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν. Μετὰ τοῦτο γοῦν σπον- 
δὰς ποιησάµενοι καὶ συνθήκας εἰρηνικὰς διηνεκεῖς, 
καὶ χῆδος ἐπὶ τοῖς παισὶ συστησάµενοι, xai τὰ δί- 
χαια ἑχάστης ἐἑπικρατείας ἃ dw ἐξ ἀρχῆς θέµενοι, 
Φιλίως τε ἀλλήλους προσµίγνυσθαι, unxit δὲ λεη- 
λασίαν τῆς Ῥωμαίων ἐπιχρατείας map! οὐτινοσοῦν 
τῶν Τούρκων Ὑίνεσθαι, ὑποστραφῆναί τε πάντας 
τους ὅσοι ποτὸ κατὰ τῆς Ῥωμαίων ἑστάλησαν, καὶ 
τὴν αἰχμαλωσίαν ἄπασαν, καὶ μάλιστα τὸ προέχον 
τῶν 'Poualuv καὶ ἔκκριτον, δεξίωσιν ἀδρὰν τοῦ 
βασιλέως προσομολογήσαντος τῷ σουλτάνψ. "Ecpdyz- 


potitus,presidem Constantinum filiorum natu mini- C σαν δὲ τηνικαῦτα Λέων ὁ ἐπὶ τῶν δεήσεων (28) καὶ 


mum cum frequentibus copiis adversus Diogenem 
immittit ; quietiam conjunctus cumipsoDocee bel- 
Jum metuebat. At Diogenes superiorem se Constan- 
tinocernens profectusinde pervenitin Cappadociam. 
Interea multitudo Francorum ad Constantinum con- 
fluit, et Crispinus ipse cum cognatis, quem rever- 
gus 703 Diogenes prius in Abydum relegarat. 
Theodorum igitur Alyatem, virum generosum et 
illustrem,magnitudine ac specie maxime admirabi- 
lem, adversus ipsos mittit. Cumqve fortiter se. in 
acie opposuissent ii qui cum Constantino erant, 
vincuntur milites Alyatis, et ipse capitur,captoque 
oculi effodiuntur ferro quo tentoria deflguntur. 
Diogenes autem ob ea qua acciderant summopere 


6 μάγιστρος Εὐστάβιος xal πρωτασηκρΏτις, ἑάλω 
δὶ καὶ ὁ πρωτοθεστιάριος Βασίλειος ὁ Μαλέσης. 
Μιτὰ δὲ τὸ ταῦτα οὕτω πραχθῖναί τε xai συµφωνη- 
θῆναι ἀπέλυσεν ὁ σουλτάνος τὸν βασιλέα σὺν πολλῇ 
περιπλοκῇ καὶ συντακτηρίῳ τιµῇ, προσεπιδοὺς καὶ 
τῶν οἰκείων πρέσθεις. Κατείχετο δὲ τὰ Ματζικίερ 
ὑπὸ Ῥωμαίων. (P. 843] Ὡς ὃδ’ 6 βασιλεὺς ἀπολυθεὶς 
ἐπανῆλθε δι’ ἄλλης ὁδοῦ, ἀφέντες ἐκεῖνοι νυκτὸς 
ἔφυγον, περιτυχόντες δὲ πολεµίοις ἐκινδύνευσαν. Ὁ 
δὲ βασιλεὺς κατηντηκὼς εἰς θεοδοσιούπολιν μετὰ 
Τουρχκικῆς σουλτανικῆς στολῆς (20) ὑπεδέχθη φιλο- 
τίµως. ᾿ἨἩμέρας δὲ τινας διεκαρτέρησε την χεῖρα 
θεραπευόµενος καὶ ἑαυτὸν ἀνακτώμενος, καὶ πάλιν 
μεθραρμύζων πρὸς Ῥωμαϊκώτερον, ὡς dvfv, ἑαυ- 


dolens in Cappadociam ingressus est, undique ῃ τόν. "Apac 8' ἐχεῖθεν Brei τὰς Ἰθηρικὰς χώμας * 


&ccersens exercitum. Ipse vero commorabatur in 
Tyropoo. Erat hoc oppidum admodum munitum 
et valde preruptum. Igitur Constantinus aocersi- 


(27) Adagium μέχρις λόγων καὶ àÀov secretorum 
convictusque societatem amico concessam denotat. 
Sale tenus et cumino dixerat olim Plutarchus in 
Sympos. Consortium salis etiam hodie Turce lau- 
dant. 

(28) De quo Codinus c. v, n. 65: Δέχεται τὰς 
τῶν αἰτούντων καὶ ἀδικουμένων ἀναφορὰς, καθαλλα- 
Ρίου διερχοµένου τοῦ βασιλέως. Referendarium hoc 
munere fungentem vocat Cassiodorus Var. v1, 17, 
qua ejus officia quam lotissime exponit. Procopius 


συνῆσαν δ᾽ αὐτῷ xal ol ἐκ τοῦ σουλτάνου πρέσδεις. 
Κἀκεὶθεν προσελαύνι µμέχρι Κολωνείς αὐτῆς. 
Γενομένου δὲ iv τῷ Μελισσοπετρίῳ, Παῦλος πρόεδρος 


JACOBI GOARI NOTE. 


pauciseum esse ait qui supplicantium preces principi 
explicat, et ejus responetont us praest. Regendarium 
eumdem vult dici Pancirollus in Not. Imp. c. xvin. 
At longe est hujus de quo Cassiodorus quoque 
Var. |. x1, ab altero, ceu militaris & civili, propo- 
situm. 

(20) Quos affectu vel honore prosequuntur ornant 
Mahumetani, si capitis velamen excipias, suis ve- 
stibus. Ilino imperator sultanica, id est regia et 
Saracenica, veste conspicuus ad suos revertitur. 





433 


HISTORIA. 


434 


ὁ τῆς ᾿Κδίσσης κατεπάνω νύχτῳ αὐτὸν καταλιπὼν À tum Antiochie ducem Chachaturium adversus. 


εἲς Κωνσταντινούπολιν ἀπέδρασε, προμαθὼν τὰ 
ἐκεῖσε καττυόµενα" "Ιωάννης γὰρ ὁ Καΐσαρ καὶ ol 
τούτου υἱεῖς, καὶ τῆς συγκλήτου ὅσοι τὰ αὐτοῦ ἑφρό- 
νουν, τὴν μὲν βασιλίδα ὑπερόριον τίθενται εἰς τὸ 
παρ) αὗτης συστὰν φροντιστήριον, Πιπεροὺς οὕτω 
χαλούμενον, ἀποκείραντες καὶ μὴ βουλομένην, τὸν 
δὲ Μιχαὴλ µόναρχον ἀναγορεύσαντες αὐτοκράτορα 
ἔγραψαν ἀπανταχοῦ ἑπανιόντα τὸν βασιλέα μὴ ὑπο- 
δέξασθαι ute dc βασιλέα τιµῆσαι. "ρξατο δὲ τῆς 
ἀποκηρύξεως πρῶτος ὁ τῶν φιλοσόφων ὕπατος ὁ 
Ψιελλὸς, χαθὼς καὶ αὐτὸς Ev τινι τῶν ἰδίων συγγραµ- 
μάτων μεγαλαυχεῖ. Κέγεται δὲ ὅτι καὶ ἡ βασιλὶς 
αὐτὴ τοῦ αὐτοῦ σκοποῦ ἦν, ὥστε μὴ προσδέξασθαι τὸν 
Διογένην ἑπανιόντα. ᾽Απτέρῳ δὲ τάχει μαθὼν τοῦτο 
καὶ ὁ Διογένης, xal πληροφορηθεὶς ὅτι κοινῶς 
ἀποχεκήρυχται , φρούριόν τι κατασχὼν Δόκειαν 
ὀνομαζόμενον ἐκεῖσε ἑστρατοπεδεύσατο. Ὁ δὲ Μαΐσαρ 
τὰ τῆς βασιλείας, ὡς ἑδόχει, ἄριστκ κρατυ,άμενος, 
τὸν πρόεδρον Κωνσταντῖνον τὸν βραχύτερον τῶν 
υἱέων μετὰ δυνάμεως ἁδρᾶς χατὰ τοῦ Διογένους 
ἀφίτσιν, ὃς xal ἐνωθεὶς αὐτῷ ἐν τῇ Δοχκείᾳ ἀπεδς'λ΄« 
τὸν πόλεμον. Ὁρῶν δὲ ὁ Διογένης ὑπερτεροῦντα τοῦ 
Κωνσταντίνου ἑαυτὸν , ἄρας ἐκεῖθεν ἀφιχνεῖται εἰς 
Καππαδοκίαν. Ἐν τοσούτφῳ δὲ πλῖθος Φράγγων τῷ 
Κωνσταντίνῳ προσγίνεται , καὶ Κρισπῖνος αὐτὸς 
μετὰ τῶν ὁ ιογενῶν, ὃν ἀνιὼν ὁ Διογένης ἐν ᾿Αθύδφ 
περιώρισε πρότερον. θεόδωρον οὖν τὸν ᾽Αλυάτην 
ἄνδρα Ὑγενναῖον καὶ ἐπιφανῆ , µεγέθει τε καὶ θέᾳ 
θαυμασιώτατον, στέλλει xav! αὐτῶν. ᾿Εῤῥωμένως δ᾽ 
ἀντιπαρασαξαμένων τῶν περὶ Κωνσταντῖνον, ἡττῶν- 
ται ol περὶ τὸν ᾽Αλυάτη», ἀλίσχεται δὲ καὶ αὐτὸς, 
καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐξορύττεται σκηνιχοῖς σιδηρἰοις. 
Περιώδυνος δὲ 6 Διογίνης ἐπὶ τοῖς συμθεθηκόσι veyo- 
νὼς εἲς τὴν Καππαδοκῶν ἑνέθαλε, πανταχόθεν τὸ 
ατράτευµα πβοσκαλούμενος. Αὐτὸς δὲ διῆγεν dv τῷ 
Τυροποιῷ' φρούριον δὲ οὕτως καλούμενον ὀχυρὸν 
λίαν καὶ ἀπόκρημνον. Προσκαλεσάμενος οὖν ὁ Κων- 
σταντῖνος (P. 844) καὶ τὸν ᾽Αντιοχείας δοῦχα τὸν Λα- 
χατούριον σόµµαχον κατὰ τοῦ Διογίνους οὐκ ἔσχεν 
ὑπακούοντα" προσέθετο γὰρ τῷ Διογένι. Καὶ τοῦ- 
τον παραλαθὼν παραχίνεται sie Κιλικίαν, ἔνθα καὶ 
προσεχαρτέρει τὴν ἀπὸ τοῦ σουλτάνου ἀναμένων 
βοήθειαν, ὁμοῦ μὲν xal διὰ τὸν χειμῶνα διάγων 

ἴσε, ἀλλ’ ἀλεεινοτέραν τὴν Κιλικίαν ἐπιστάμενος, 
καὶ πάλιν πρὸς συλλογὴν στρατοῦ ἑαυτὸν ἀπησχόλει. 
'O δὲ γε Κωνσταντῖνος μετὰ τὸ τὸν Διογένην ὑπο- 
χωρῆσαι ὑπέστρεψεν εἰς τὸ Βυζάντιον. Αντ ἐκείνου 
δὶ στέλλεται κατὰ τοῦ Διογένους ὁ πρόεδρος ᾽Ανλδρό- 
νικος ὁ τοῦ Kalscapoc υἱός. Διανείμας δὲ τοῖς στρα- 
τιώταις σιτηρέσια διὰ τῆς κλεισούρας τοῦ Ποδανδοῦ 
ἀφικνεῖται εἴς Κιλικίαν, ἔνθα συναντᾷ αὐτῷ ὁ Aa- 
χατούριος, ὃν καὶ πρὸς βραχὺ μαχεσάμµενον αἱροῦσιν 
ol τοῦ ᾿Ανδρονίχου, Τῶν δὶ ἄλλων συμφυγόντων εἷς 
ἼΑδαναν, ἔνθα καὶ ὁ Διογένης διέτριθε, πολιορχἰᾳ τὴν 
πόλιν διέλαθεν ὁ ᾿Ανδρόνιχος. Συνθηκῶν δὲ γενομέ- 
vov ἐφ' ᾧ τὸν Διογένην ἀποθέσθαι μὲν τὴν βασιλείαν, 
τὴν τρίχα δὲ καρέντα διάχειν ἰδιωτικῶς, ἕἔξεισι τοῦ 
Κάστρου μελανειμονῶν καὶ τὰ χαθ᾽ ἑαυτὸν ἀποχλαι- 


Diogenem sibi socium haud obedientem dicto ha- 
buit,quod ad Diogenem ge contulerat, quo secum ille 
ducto in Ciliciam proficiscitur. Ubi etiam auxilium 
ἃ Sultano exspectans commorabatur, simul et pro- 
pter hiemem ibi degens, tepidiorem noscens Cili- 
ciam ; et ruraeus in cogendo exercitu occupabatur. 
At Constantinus, postquam Diogenes recessit, Βν- 
zantium reversus est. In ejus locum mittitur ad- 
versus Diogenem presses Andronicus Cesaris filius. 
Diviso autem militibus commeatu per clausuram 
Podandi pervenit in Ciliciam, ubi ipsi ocourrit 
Chachaturius, quem, cum brevi pugnasset, occidunt 
milites Andronici; cumque alii in Adanam fuga se 
recepissent, ubi etiam Diogenes morabatur, obsi- 


B dione urbem 204 expugnavit Andronicus. Percus- 


Eoque fcdore, ut Diogenes, doposito imperio ca- 
pilisque detonsis, privatus degeret, e castro exit 
nigra veste indutus suasque deflens calamitates. 
Statim autem reditus mentionem faeit Andronicus, 
et secum attrahens Diogenem pullatum vilique 
mulo vectum per illos vicos iter habebat et regiones, 
α quibus prius ut Deo equalis vir cognitus fuerat. 
Cum vero usque ad Colyeum iter luctuose fecisset 
(laborabat enim ventris morbo ex cicuta, que ipsi 
per insidias prius propinata fuerat), ibi detentus 
est, quoad ab imperatore definiretur quidnam ipsi 
faciendum esset. Red paucis post diebus venit sen- 
ientia imperatoris contra eum, qui Írustra miser 
erat, quse quidem ipsi oculos effodiendos censebat ; 
statimque ei oculi effossi sunt, cum nihil ei opis 
ettulissent archiepiscopi, qui missi fuerant ad 
rellendam rationem cur nihil ei esset patiendum. 
Erant hi Chalcedonis archiepiscopus et Heraclee, 
et Colonie Theophilus, quibus etiam in memoriam 

redegit jusjurandum et justam Dei indignationem. 

Ipai vero quamvis opitulari instituigsent, egre id 

facere et cum difflcultate haud poterant, cum cru- 

deles et impii homines ipsi correpto oculos sine 
ulla commiseratione effodissent ac sine ulla huma- 
nitate. PerductuB autem vili jumento usque ad 
Propontidem, veluti putridum cadaver, cui oculi 


essent effossi, caput et os inflatum, vermibus plenum 


et feetore, cum paucis diebus supervixisset, mise- 
rabiliter et ante obitum male olens excessit e vita, 
in 705 Prota insula cinerem deponens; ubi novum 
ille monasterium s&dificarat, ab uxore sua et Au- 
gusta snmptuose curatus ao sepultus, reliota mise- 
riarum et calamitatum, quas sustinuit, et infortu- 
niorum exeuperantium omnia quecunque απίθα 
audita fuerint memoria. In talibus autem ao tot 
malis nullum maledictum protulit, neque aliquid 
nefarii locutus est, sed Deo gratias agere perseve- 
rabat et casus equo animo ferre. Dicuntur autem 
que contra ipsum facta sunt insciente et invito im- 
peratore Michaele facta, ut postea ipse jurejurando 
adhibito asseverabat, Cesare hec clam et occulte 
administrante ac 'perficiente. Hio imperator epis- 
copatum Nazianzi ad jura metropolitana perduxit. 


435 JOANNIS SCYLITZ/E 436 


Imperavit usque ad id tempus quo captus est, À ópevoc. Νόστου δὲ εὖθὺς µιµνήσκεται ὁ ᾽Ανδρόνικος, 
annos tres, menses octo. καὶ τὸν Διογένην μεθ) ἑαυτοῦ ἐφελκόμενος µελανει- 
μονοῦντα, ἐν ευτελεῖ ὑποζυγίῳ ὀχούμενον, δι ἑχείνων τῶν κωμῶν καὶ τῶν χωρῶν (30) αἷς τὸ πρὶν 
Ἰσόθεος ἐγνωρίζετο. Μέχρι δὲ τοῦ Κοτυαείου τὴν ὁδοιπορίαν ὁδυνηρῶς ποιηςάμενος (ἦν γὰρ νοσηλευ- 
όµενος ἀπὸ κοιλιακῆς διαθέσεως ἐκ κωνείου προποθέντος αὑτῷ ἐξ ἐπιθουλῆς ἐπιγενομένης) ἐκεῖσε δὲ 
κατεσχέθη, ἄχρις ἂν ἐκ βασιλέως τὸ ποιητέον αὐτῷ ὁρισθῇῃ. ᾽Αλλ᾽ ἦκεν ἡμέραις ὕστερν dj κατὰ τοῦ 
µάτην δυστυχοῦντος ἀπόφασις διοριζοµένη τοὺς ὀφθαλμοὺς αὑτοῦ διορυγῆναι. Οὓς καὶ παραυτίκα 
ἐξορύττετχι, τῶν ἀρχιερέων (31) τῶν ἐπὶ τῷ δοῦναι λόγον ἀπαθείας ἑσταλμένων μηδ’ ὅλως ἑπαρηξάρτων 
αὑτῷ: οἵτινες σαν 8 τε Χαλχηδόνος, ὁ Ἡρακλείας καὶ ὁ Κολωνείας θεόφιλος, οὓς xai τῶν ὄρχων ὑπ- 
εμίµνησχε xal τῶν ix τοῦ θείου νεµέσεων. Οἱ δὲ καΐπερ βοηθῆσαι προαιρούμενοι ἀσθενῶς εἶχον καὶ 
ἀδυνάτως, ἀνδρῶν ὡὠμηστῶν καὶ ἁπηνῶν ἀναρπασάντων αὑτὸν , καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς αὑτοῦ ἑξορυξάντων 
ἀνηλεῶς καὶ ἀφιλανθρώπως' ἩΠροαχθεὶς àv εὐτελεῖ τῷ ὁποζυγίῳ μέχρι τῆς Προποντίδος ὥσπερ πτῶμα 
σεσηπὸς, xal τοὺς ὀφθαλμοὺς ἔχων ἐξορωρυγμένους, τὴν δὲ χεφαλὴν καὶ τὸ πρόσωπον ἐξῳδηχὸς, σκωλήκων 
βρύον καὶ δυσωδίας, ἡμέρας ὀλίγας ἐπιθιοὺς ἐπώδύνως , καὶ πρὸ τῆς τελευτῆς ὁδωδὼς ἀπολείπει τὸν 
βίον, τῇ νήσῳ Πρώτῃ τὸν χοῦν ἀποθέμενος, (P. 845] ἔνθα viov ἐκεῖνος ἐδείματο φροντιστήριον, κηδευθεὶς 
πολυτελῶς παρὰ τῆς ὁμευνέτιδος καὶ βασιλίδος Ἑὐδοχίας, μνήμην καταλιπὼν πειρασμῶν καὶ δυστυχη- 
µάτων ὑπερθαινόντων ἀχρόασιν. "Eni δὲ τοῖς τοσούτοις καὶ τηλικούτοις καχοῖς οὐδὲν βλάσφημον fj ἀπόφη- 
μον (32) ἐφθέγξατο: εὐχαριστῶν δὲ διετέλει, φίρων εὐμαρῶς τὰ προσπίπτοντα. Αέγεται δὲ τὰ κατ’ αὐτοῦ 
πραχθέντα Ἰνώμης ἅτερ Ὑενέσθαι τοῦ βασιλέως Μιχαὴλ, ὡς ὕστερον αὐτός ἑνωμότως διισχυρίζετο, 
τοῦ Καΐσαρος ὑπὸ σχότῳ xal ἀφανείᾳ ταῦτα τελεσιουργοῦντος xal διαπραττοµένου. Οὗτος à βασιλεὺς 
καὶ τὴν ἐπισκοπὴν Ναζιανζοῦ εἰς μητροπολικὸν διιθίθασε δίκαιον. Εθασίλευσε δὲ ἄχρι τῆς αἰχμαλωσίας 


αὐτοῦ ἔτη τρία καὶ μῆνας ὀκτώ. 


Michael autem hao ratione adeptus imperium,et Ὦ Διαδεξάμενος δὲ τὴν βασιλείαν τοῦτον τὸν τρόπον 


moderatus vir videbatur et senex inter juvenes 
propter imbecillitatem et demissionem aoc. molli- 
tiem, et idcirco adjunxerat sibi Joannem Side me- 
tropolitam ad rem publicam gubernandam, eunu- 
chum natura, sed strennum et solertem, primum 
presidem protosyncellorum, virum omnibus bonis 
ornatum; ex quo imperatoris vitium, quod disso- 
lute vite attribuebatur et mollitiei, ut ita dixerim, 
muliebri ad güubernandam rem publicam,et inertiam 
hujus mores et ad hec dexteritas et studium ador- 
nabat et corrigebat. Verum cum hoc tritico etiam 
zizanium mistum fuerat. Erat 706 enim eunuchus 
quidam nomine Nicephorus, quem diminuentes 
Nicephoritzem appellabant, a Bucellariis oriundus, 
peritus et doctus in excogitandis perturbationibus 
et consuendis dolis atque excitandis tempestatibus 
et procellis tranquillo tempore ; qui cum patri Mi- 
chaelis minister fuisset a secretis, ubi compertus 
est manifesto seditiosus et calumniator et malorum 
egregius commentator, quique imperatori adversus 
imperatricem adullerii crimen insusurraverat, in- 
vidia simul ei opitulante, dux autem Antiochie de- 


6 Moya ἐπιεικής τε ἑδόκει καὶ γέρων ἓν νέοις διὰ 
τὸ παρειμένον καὶ ἀναπεπτωχὸς xal ἁπαλόν. Προσ- 
ελάθετο δὲ διὰ τοῦτο Ἰωάννην τὸν Σίδης µητροπο- 
λίτην εἷς τὸ τὰ κοινὰ διοικεῖν, εὐνοῦχον μὲν τὴν 
φύσιν, δραστήριον δὲ καὶ ἀμφιδέξιον, πρωτοπρόεδρον 
τῶν πρωτοσυγχέλλων τυγχάνοντα, ἄνδρα πᾶσι τοῖς 
ἀγαθοῖς σεμνυνόµενον’ ὅθεν τὸ τοῦ βασιλέως ἔκλυ- 
τον καὶ περὶ τὸ διοικεῖν τὰ κοινὰ, ὡς εἶπεῖν, θζλυ καὶ 
ἀναπεπτωχὸς καὶ ἀδέξιον ὁ τούτου τρόπος xai ἡ περὶ 
ταῦτα ἐντρέχεια καὶ απουδὴ ἐπεχόσμει τε καὶ κατ- 
Μρτυε. Παρεμίγη δὲ τῷ σίτῳ τούτῳ καὶ ζιζάνιον. "Hv 
γάρ τις εὔνουγος Νικηφόρος ὄνομα, ὃν ὑποχορίζοντες 
Νικηφ»ρίτζην (33) ὠνόμαζον, ἐκ Βουχελλαρίων ἕλκων 
τὸ γένος, δεινὸς ἐπινοῆσαι συγγύσεις καὶ ῥάψαι πρᾶ- 
Ύματα xal τρικυµίας ἐγεῖραι ἐν γαλήντι καὶ ἆχατα- 
στασίας iv καταστάσει ἐπενεγχεῖν, ὡς εἷς τάξιν σε- 
κρεταρίου (34) τῷ πατρὶ τοῦ Μιχαἡλ ὑπηρετησάμενος, 
ἐπεὶ σκαιὸς καὶ διαθολεὺς ἐφάνη καὶ σοφιστὴς τῶν 
κακῶν κερδαλέος, xal τῷ βασιλεῖ κατὰ τῆς βασιλἰδος 
µοιχείας ἔγκλημα ὑποψιθυρίσας, φθόνῳ τοῦ σννεξ- 
υπηρετουµένου. Δοὺξ δὲ ᾽Αντιοχείας ἀναδειχθεὶς καὶ 
ἅπαξ καὶ δεύτερον µυρίων ὀχλήσεων καὶ ταραχῶν 


JACOBI GOARI NOTE. 


(30) Expono per illos vicos et urbes iter habebat. 
Χώρα enim modernis dicitur urbs. 

(31) Mihi verba sonant : Nihil opitulantibus, qui 
ad salutis incolumitatisque ejus pollicitum obtinen- 
dum missi fuerant, pontificibus. 

(32) Summa deploratis in rebus infortunati prin- 
cipis laus, quod tragicis querelis repudiatis et ele- 
giaco sermone 8 Grecis adversa sorte jactatis fre- 
quenter usurpato, ad divine Providentia decreta, 
non dicam laudanda, sed excipienda se converterit, 
Τὸ εὐχαριστεῖν enim contentum esse dicunt moderni, 
sicut et εὐχαριστημένον cui. abunde satisfactum est ; 
quamvis qui calamitatibus oppressus Deum in 
animum revocat, frequenter ad eum vocibus his 
suspiret, δόξα σοι, ὁ θεός ac proinde εὐχαριστεῖν 
manifeste percipiatur. 


(33) Diminutivorum genus unum est apud mo- 
dernos quale cernitur in bac voce Νιχηφορίτζης 
vice Νιχηφόρος Cedrenus similes habet θεοφιλίτζην, 
Διακονίτζην, etc. aliud terminatur in αχιος : sic 
ille Βασιλάχιος cujus nomen Βασίλειος. Tertium ex 
voce πῶλος el quacunque altera componitur : sic 
Κομητόπωλον sive Κομητόπουλον scripsit Cedrenus, 
et auctor seq. p. 852 Λογγιθαρδόπουλον Lombordi 
filium, seu etiam ita dicam, Lombardulum. 

(34) Quem Meursius eumdem vult ac τὸν ἆση- 
κρητις, qui judex frequentius censetur. At. cum 
hic τῷ πατρὶ τοῦ Μιχαὴλ ὑπηρετησάμενος descri- 
batur, principis potius minister g secretis, quam 
judex cujus opera populo impenditur, renuntian- 

us est. 





AST 


HISTORIA. 


438 


τῇ Συρίᾳ γέγονεν αἴτιος. Ὅμως 9 ov. κατηγορηθεὶς, Α claratus semel atque iterum infinitarum perturba- 


συλληφθεὶς ἐχεῖσε, τῃ τοῦ θέματος φρουρᾷ παραδί- 
δοται' καὶ ἦν ἔμφρουρος ἐπὶ χρόνον τινὰ ὁ πρὶν 
περίδοξος Ὑνωριζόµενος. ᾽Αναῤῥυσθεις δὲ τῇ τοῦ 
Διογένους ἀναγορεύσει xal εἷς νῆσόν τινα ἑξορισθεὶς, 
ὑποσχέσει χρημάτων δικαστὴς Ἑλλάδος καὶ Ἓλλησ- 
πόντοο προθέθληται, καὶ τὰ κατ ἐχείνην ἣν διοικῶν. 
Τοῦτον ἐπὶ xaxip τῶν Ῥωμαίων ὁ βασιλεὺς Μιχαὴλ 
µεταπεμφάμενος εἰς τὴν τῶν χοινῶν διοίκησιν κατ- 
εστήσατο, [P. 846] λογοθέτην αὐτὸν προθαλόµενος, 
Καὶ γίνεται ὁ βασιλεὺς ἁλώσιμος ταῖς αὐτοῦ τερα- 
τείαις xal µαγγανείαις οἷα μὴ εὐμοιρῶν φρονήµα- 
τος ἀνδρείου καὶ σταθηροῦ " διὸ xai ἐξωθεῖται μὲν 
ὁ Σίδης, πάντα δὲ αὐτὸς εἲς ἑαυτὸν ἀναδέχεται, 
ἀθύρμασι τοῦ Μιχαὴλ xai παιδιαῖς παιδαριώδεσι 
προσκειµένου, τοῦ ὑπάτου τῶν φιλοσόφων Κωνσταν- 
τίνου τοῦ Ψελλοῦ πρὸς ἆπαν ἔργον ἀδέξιον αὐτὸν καὶ 
ἄπρακτον ἀπεργασαμένου. Ἡαραγχωνίζεται δὲ καὶ 
τὸν τοῦ βασιλεύοντος θεῖον Ἰωάννην τὸν Καΐσαρα, καὶ 
τῷ ἀνεφιῷ καὶ βασιλεῖ ὕποπτον ἀπεργάζετχι. Καὶ πάν» 
τας ἁπλῶς τοὺς οἰκειοτάτους ὡς πολεμιωτάτους συκο- 
φαντεῖ, xai πάντων ἀποξενοῖ τὴν τοῦ βασιλέως e4- 
θεσιν, ὅλον τε τὸν µειραχίσκον ὑποποιεῖται ἄναχτα. 
Κάκεῖνο πᾶσι βασιλικὸν ἐνομίζετο πρόσταγμα, ὃ τῷ 
μτχανοῤῥάφῳ τούτῳ ἑδόχει. Ἐντεῦθεν κατηγορίαι 
xal ἀπαιτήτεις ἀθώων καὶ ἁκατακρίτων ἀνδρῶν xal 
τίσες ἀχρεωστήτων, καὶ Χρίσις τῷ δηµοσίῳ τὸ 
πλέον, οὗ τῷ δικαίψ βραθεύουσα, ἀφ᾽ ὧν δηµεύσεις 
χαθολικα[ τε xal μερικαὶ κατηγορίαι συχναὶ καὶ mi- 
στις εὐθὺς ἀπαραλόγιστος, καὶ τῶν πασχόντων 6pn- 
voc ἐλεεινὸς, καὶ τῶν γυμνουµένων χωκυτὸς ἀφόρη- 
τος καὶ πολύδακρυς. ᾽Αλλὰ τούτων οὕτω γυμνουμέ- 
voy θεήλατός τις ὀργὴ τὴν Ἔψαν κατείληφε. Tov 
Υὰρ πρὸς Διογένην εἱἰρηνικῶν συμφώνων ἀργῶν 
μεινάντων καὶ ἁπράκτων, θυμῷ συνεχόµενοι οἱ Τοῦρ- 
xot ἐφ᾽ οἷς, ὃν αὐτοὶ ὡς ἐχθρὸν εληφότες καὶ ὑπο- 
χείριον πάσης χομιδῆς καὶ τιμῆς ἠξιώκασι καὶ τῇ 
ἰδίᾳ ἐπικρατείᾳ αὖθις ἀποκατέστησαν, οἱ οἶχεῖοι 
μανιωδῶς ὡς ἐχθρῷ προσενεχθέντες ἀσπόνδῳ, ἃ παρ᾽ 
αὐτοῖς ἐχρῆν αὐτὸν παθεῖν, ol γνωστοὶ καὶ συγγενεῖς 
xai τοῖς τῆς εἰρήνης νόµοις ἀγόμενοι διαπεπράχασι 
καὶ οἰχτίστῳ xai ἐπωδύνῳ θανάτῳ παραδεδώκασιν 
(ὀπήλγουν γὰρ αὐτῷ καὶ οἱ ἀἁλλότριοι διὰ τὸ m) foc 
τῶν δεινῶν καὶ τὸ τῆς συμφορᾶς ἀπαρηγόρητον); 
ἅραντες ἐκ Περσίδος παμπληθὲς, ὡς μηδενὸς ὄντος 
τοῦ χωλύοντος, τοῖς ᾿Ρωμαϊκοῖς ἐπιστρατεύουσι 


θέµασι, καὶ ταῦτα κατελυµήναντο, οὗ σποράδες D 


ἐπιφοιτῶντες ὡς τὸ πρὶν, καὶ φυγάδες αὐτόχρημα, 
μᾶλλον δὲ ὡς δεσπόται τῶν προστυχόντων κατακυ- 
ριεύοντες. Ταῦτα διενωτιζόµενος ὁ βασιλεύων, συν- 
αγείρων στρατόπεδον Ἱκανὸν στρατηγὸν αὐτοῦ ἐφ- 
ἰστησι τὸν Κομνηνὸν ᾿]σαάκιον. Συνίστησι δ᾽ αὐτῷ 
καὶ Ῥουσέλιον τὸν Λατῖνον μετὰ Φραγγιχοῦ συντά- 
γµατος, εἷς τετρακοσίους Φράγγους ἀναθαίνοντος. 
Ἐν τῷ Ικονίῳ δὲ τοῦ στρατοπέδου γενοµένου παντὸς, 
φιλονεικίας συµθάσης τινὸς ἀποστατεῖ τηνικαῦτα ὁ 
Ῥουσέλιος προφανῶς, καὶ τοὺς Φράγγους παρχλαθὼν 
ἑτέραν ἑτράπετο, καὶ τὰ καθ᾽ ἑαυτὸν τῷ ἴδίῳ ἐπιτρέπει 


θελήματι, [P. 817] ᾽Ανελθὼν δὲ εἲς Μελιτηνὴν, Τούρ- 


tionum et seditionum Syria auctor fuerat; attamen 
accusatus et comprehensus illic in custodiam tra- 
ditus fuerat, ubi aliquandiu detinebatur, prius ibi 
illustris cognitus. Effugiens vero quo tempore Dio- 
genes fuit declaratus, et in quamdam insulam re- 
legatus, pecuniarum pollicitatione judex Grecie et 
Peloponnesi delectus est, et res ad eam pertinentes 
moderabatur. Hunc Romanorum malo Michael ac- 
cersitum rei publice administrationi prefecit, lo- 
gothetam ipsum declarans. Capiturque imperator 
illius prestigiis et machinationibus, utpote qui vi- 
rilis mentis et stabilis expers esset. Et idcirco 
expellitur Side prefectus, omniaque ipse ad se 
unum revocat, Michaele interim nugis et ludis pue- 
rilibus perpetuo vacante, cum philosophorum pre- 
stantissimus Constantinus Psellus ipsum impera- 
torem ad omne opus inutilem et minus idoneum 
101 reddidisset. Sed et imperatoris patruum Joan- 
nem Cesarem submovit et fratris fllio ipsique 
imperatori suspectum effecit. Et omnes prorsus 
maxime familiares ut inimicissimos calumniatur, 
omnesque imperatoris benevolentia privat, ao totum 
&adolescentulum sibi regem subjicit. Atque illud 
omnibus pro imperatoris edicto habebatur quod- 
cunque huic machinatori videretur. Hinc accusa- 
tiones et frequentes delationes eorum qui indicta 
causa damnarentur, et pone minime debite, et 
judicium sepius ad voluntatem vulgi quam juste 
prolatum. Unde bonorum publicationes tum uni- 
versorum, tum singulorum, erebre accusationes et 
fides statim temeraria, eorum qui patiebantur mi- 
serabilis lamentatio, et spoliatorum luctus intolera- 
bilis et multae lacryme. Verum his ita spoliatis di- 
vinitus quedam immissa ira Orientem invasit. Nam 
cum pacis foedus erga Diogenem violaretur atque 
irritum esset, ira perciti Turci, propterea quod 
quem ipsi ut inimicum captum et in suam pote- 
statem redactum orani cura. et honore dignati fue- 
rant propriumque ei imperium restituerant, sui er- 
ga ipsum furiose ut inimicum minime conciliatum 
se gesserant, et que ab ipsis illum pati oportuerat, 
amici et cognati in pace presertim degentes in illum 
perpetraverant et miserabili ac luctuosa morte 
affecerant (nam externi quoque ob multitudinem 
calamitatum ipsius et infortunium vix consolabile 
summopere dolebant), e Perside 408 cum omni- 
bus copiis profecti nullo obvio impedimento in 
Romanas regiones invadunt, easque vexarunt, non 
dispersi accedentes ut prius, et exsules statim, sed 
potius ut domini eorum in que inciderant. Heo 
audiens imperator coacto idoneo exercitu ducem 
ei preficit Is&acium Comnenum, eique collegam 
tradit Ruselium Latinum cum Francica legione 
quadringentorum Francorum numero. Cumque 
Iconium pervenisset omnis exercitus, exorta qua- 
dam contentione, Ruselius aperte rebellans, secum 
Francos abducens, in aliam partem iter arripuit, 
data suis veniu quo vellent abeundi. Cum vero ad 








f 


439 


JOANNIS SCYLITZ/£ 


410 


Melitenem pervenisset, in Turcos repente invadens A xotc περιτυχὼν ἀριστεύει, dE ἐφόδου τούτοις ἔπεισπε- 


superior evadit, et reliquam exercitus partem ad 
Cesaream appellit. Comnenus quoque mediatus 
in hostes repente impetum facere progrediebatur 
nocte, quasi imparatos ipsos aggressurus: sed 
aliter atque opinatus fuerat ei accidit. Incidit enim 
in ipsos compositos et paratos, et invitus cum 
ipsis congressus superatur et illico capitur. Omnia 
quoque qua intra vallum erant, corripiuntur, mul. 
tis interfectis Romanis, vivis quibusdam captis : 
plures autem sibi fuga salutem quesivere. Cum- 
que fama ad imperatorem pervenisset, visus 
est tristior et dolore affectus. Non tamen omnino 
ab inferenda civibus injuria neque a nefariis re- 
bus sese abstinuit, quod Nicephori monitis pare- 
ret. 709 Cum enim eo esset ingenia ut discer- 
nere non posset facile, neque ea mente esset υἱ 
vigilaret, omne quod imperabatur & Nicephoro 
faciebat quasi mancipium. Ex eo tempore igitur 
licentiam nacti Agareni Orientis regionem percur- 
rentes non desistebant eam vexare atque vastare. 
Cum autem Isaacius multis sese pecuniis redemis- 
set et pleno marsupio, statim summus dux Joannes 
Cesar declaratur; qui cum transisset usque ad 
Doryleum, profectus inde ulterius progressus est, 
et usque ad Zompi pontem pervenit. Sed antequam 
Sangarium transiret, advenit Resulius ex Armenia- 
co multo studio, et ibi castra locat. Cumque misis- 
Bet Cesar legatos tanquam ad eum qui offendisset 
atque peccasset, si mutato consilio se proprium 
dominum agnosceret, veniam et malorum oblivio- 
nem promisit. Fremente vero barbaro veluti eo 
qui propriis manibus et bello fidebat et suorum 
multitudine nitebatur, legatio re infecta et inanis 
rediit. Idcirco prelio de summa rerum decertan- 
dum statuit. Igitur Cesar cum fluvium transisset, 
et collega ipsius Nicephorus Botaniates cum reliquo 
exercitu, statim prelio cum Ruselio congressus 
est. Non sustinentibus autem Romanis Francorum 
impetum, omnis exercitus in fugam vertitur, et a 
Ruselio Cesar capitur aliique multi ; solia Botania- 
tes cum paucis quibusdem fugit. Ex eo tempore 
710 magnus Ruselius et celebris evasit prosperi 
successus magnitudine, rectaque Byzantium con- 
tendens Cesarem vinctum habebat, multis affli- 
ctum malis et fluctibus calamitatum subinde suc- 


σών. Τὸ δὲ λοιπὸν στράτευµα τῇ Καισαρέων παραδάλ- 
λει. Σχεψάµενος δὲ καὶ ὁ Κομντνὸς τοῖς ἑναντίοις προσ- 
δαλεῖν ἐξ ἐφόδου, προῄει μὲν [ώς] διὰ τῆς νυκτὸς, 
ὡς ἀπαρασκεύοις ἂν ἐπιπέσοι αὐτοῖς, τὸ δ' ἐναντίον 
πάσχει τῆς οἴκείας βουλῆς" ἀμπαρασκεύοις γὰρ καὶ 
ἠτοιμχσμένοις ἐντυγχᾶνει αὐτοῖς Συῤῥήγνυσι δὲ 
τούτοις xal μὴ βουλόμενος, καὶ ἡττᾶται εὐθὺς, καὶ 
αὐτίκα αἰχμάλωτος γίνεται. ᾽Αλίσκεται δὲ καὶ τὰ ἐν 
τῷ χάρακι ἅπαντα, πολλῶν μὲν Ῥωμαίων πεσόντων, 
ζωγρίᾳ δὲ ληφθέντων τινῶγ. πλειόνων δὲ τὴν σω- 
τηρίαν εὐραμένων φυγῇ. Τῆς δὲ φήμης τὸν βασιλέα 
καταλαθούσης ἴδοξε μὲν τι σκυθρωπὸν παθεῖν, 
o) μὴν Bb παντάπασι τῶν πολιτικῶν ἁδικημάτων 
καὶ τῶν κοσμικῶν ἀπίσχετο ταῖς τοῦ Νικηφό- 
pou ὑποθημοσύναις * μὴ ἔχων yàp φύσιν διαγνω- 
στικὴν καὶ ἕξιν διακριτικὴν καὶ ἐγρηγορυῖαν, πᾶν 
τὸ προσταττόµενον παρὰ τοῦ ἉΝικηφόρυ ῥἐποίει 
ὥσπερ ἀνδράποδον. Ἔκτοτε οὖν ἀδείας λαθόµενοι ol 
τὴν Ἑῴαν κατατρέχοντες ᾿Αγαρηνοὶ οὐκ ἐπαύοντο 
xa0' ἑχάστην κεραΐζοντες καὶ ταύτην καταλυµαι- 
νόµενοι. ᾿Αλλαξαμένου δὲ τοῦ "Icaaxlou τὴν alyu- 
ἁλωσίαν γρηµάτων πολλῶν xai βαλαντίου ἁδροῦ, 
αὖθις στρατηγὸς αὐτοχράτωρ ὁ Καΐσαρ Ἰωάννης 
προχειρίζεται, ὃς διαπεραιωθοὶς καὶ μέχρι τοῦ 
Δορυλαίου προϊὼν ü&pac ἐκεῖθεν ποῤῥωτέρω πεπό- 
ρευται, καὶ μέχρι zc Ὑεφύρας τοῦ ἆόμπου κατ- 
ἐλαθε. Πρὸ δὲ τοῦ περαιωθΏῆναι τὸν Σαγγάριον àe- 
ιχνεῖται ὁ Ῥουσέλης ix τοῦ ᾿᾽Αρμενιακοῦ σπουδῇ 
πολλᾷ καὶ στρατοπεδείαν ἐχεῖσε πήγνυσι. Ηέμψας 
b' à Καΐσαρ ὡς καθὰ προσκρούσαντι xai ἑξαμαρ- 
τόντι, εἰ γνωσιμαχήσοι καὶ τὸν οἰκεῖον ἐπιγνοίη 
Σεσπότην, συµπάθειαν καὶ ἀμνηστίαν κακῶν ἐπηγ- 
γέλλετο. Φρυαξαμένου δὲ τοῦ Βαρθάρου eia ἐπὶ ταῖς 
ἰδίαις χεραὶ val τῷ πολέμῳ θαῤῥοῦντος καὶ τῷ 
πλήθει τῶν σὺν αὐτῷ ἐρειδομένου, ἄπραχκτος d 
πρευθεία ἐδείχθη xai κενή’ διὸ καὶ πολέµῳ κρι- 
θζναι τὸ πᾶν ἔδοξε Διαδὰς οὖν τὸν ποταμὸν 6 
Καΐσαρ καὶ ὁ συστράτηγος αὐτοῦ  Nunmeopoc à 
Βοτανειάτης μετὰ τῆς λοιπῆς πληθύος αὐτίχα πρὸς 
πόλεμον τῷ Ῥουσελίῳ προσέθαλε Μὴ ἐνεγκόντων 
δὲ τῶν "Ρωμαίων τὴν τῶν Φράγγων ἐπίθεσιν, φυγὴ 
γίνεται παντὸς τοῦ στρατοῦ, xai ἁλώσιμος ὁ Καϊσαρ 
τῷ Ῥουσελίῳ καθίσταται καὶ ἄλλοι πολλοὶ, τοῦ 
Ἠοτανειάτου μόνου φυγόντος σὺν ὀλίγοις τισίν. Ἐγε- 
Ὑόνει τοίνυν ὁ Ῥουσέλιος ix τούτου μέγας καὶ δια- 


cedentium exagitatum. Ubi autem hoc quoque do- D θόητος τῷ µεγίέθει τοῦ κατορθώµατος. Χωρῶν δὲ 


mesticum infortunium imperatori nuntiatum fuit 
et Franci adventus omnes deterruit, ingens solli- 
citudo et cura animos omnium occupavit et ipsius 
imperatoris. Ruselius igitur inde profectus, secum 
adductis Cesare et Basilio Malese, qui nuper a 
captivitate cum Diogene liberatus fuerat, in Chry- 
sopoli tabernaculum collocat, et edificia quee illic 
erant igne incendit. Quo facto ingentem exvitavit 
clamorem et luctum indigenarum. Imperator au- 
tem mollire studens barbari audaciam, pollicetur 
ei curopalate honorem, et insuper ad eum mittit 
uxorem et liberos. Sed clam contra ipsum Turcos 


κατευθὺ τοῦ Βυζαντίου τὸν Kalsapa εἶχε σιδηρόδε- 
τον καὶ πολλοῖς ἀνιαροῖς ἐπαντλοόμενον καὶ λυπη- 
ρῶν κύμασιν ἀλλεπαλλήλοις [P. 848) βαλλόµενον - 
Ὡς δὲ προσηγγέλθη καὶ τοῦτο τὸ οἰκειαχὸν ἀτόχημα 
τῷ βασιλεῖ καὶ ἡ τοῦ Φράγγου ἐπιδημία τοὺς 
πάντας ἐξέπληξε, πολλή τις ἀθυμία καὶ μέριμνα 
κατεῖχεν αὐτόν τε xai τοὺς λοιποὺς ἅπαντας. TÀv 
ἐξ ἐκείνου οὖν ὁδοιπορίαν διηνεκῶς 6 Ρουσέλιος 
ἐπαγόμενος μεθ ἑαυτοῦ τόν τε Καίσαρα καὶ τὸν 
Μαλίσην ἉἩασίλειον, dott τῆς σὺν τῷ Διογένει 
αἰχμαλωσίας ἀπολυθέντα, κατασκηνοῖ ἐν Xpuco- 
πόλει, καὶ ταῖς ἐχεῖσε οἰκίαις ἑνῆχε τὸ πῦρ, και 





Aa 


HISTORIA. 


413 


πολλὴν ἀνήγειρε τοῖς ἑποίχοις τὴν βοὴν καὶ τὸν A anocersit, multis pollicitationibus persuadens nt 


xoxutóv. Καταµμαλάξαι δὲ σπεύδων ὁ βασιλεὺς τὴν 
τοῦ ΒἩαρθάρου θρασύτητα ἀξίωμά τε ὑπισχνεῖται 
δοῦναι αὐτῷ κχουροπαλᾶτου, προσεπιπέµπει Db καὶ 
τὴν γυναῖκα xai τὰ τέχνα, Μιταπέμπεται δὲ καὶ 
Τούρχους χατ᾽ αὐτοῦ λαθραίως, πολλαῖς ὑποσχίσεσι 
πείθων τὸν ΄Ῥουσέλιον καταγωνίσασθαι. Ὁρῶν δὲ 
οὗτος ἑαυτὸν ἁσθενῆ πρὸς τοσαύτην πληθὺν, ἀπολύ- 
σας τῶν δεσμῶν τὸν Καίσαρα ἀναγορεύει βασιλέα, 
εὐφημίαις μµεγαλοπρεπἰσι καὶ διατόροις τὸ κράτος 
αὐτῷ αυγχαταστησάµενος. Μήπω δὶ τῆς φήμης 
ἁπλωβείσητς μηδὲ Ἠπλατυνθείσης τῆς τοῦ Καΐσαρος 
ἀναῤῥήσεως, καὶ διὰ τοῦτο µήτε στρατιωτῶν προσ- 
χωρησάντων , ἑξαίφνης περὶ τὸ ὄρος τὸν Σόφωνα 
πληθὺς Τουρχικὴ παραφαΐνεται, πέντε fj καὶ ἓξ 
χιλιάσιν εἰκαζομένη. Καὶ αὑτίκα ὁ Ῥουσέλιος ἑξήρ- 
tut τὰ πρὸς πόλεμον. ᾽Ανέστελλον δὲ «i» ὁρμὴν 
αὐτοῦ ὅ τε Καΐσαρ xal τινες τῶν ἐξοχωτέρων, ὡς 
ἂν διαγνοῖεν πρότερον τὴν πληθὺν ὁπόση τις εἴη τῶν 
φανέντων. Mh ἐνεγχκὼν, ἀλλ᾽ ἁδοξίαν ἄκραν ἡγού- 
ενος «t. πρὸς p fj δέκα χιλιάδας ἀμφιγνωμονεῖ ὁ 
Ῥουσέλιος, σὺν πολλῇ ῥύμῃ τοῖς ἐναντίοι» ἐπῆλθε 
μετὴὰ τῶν «Φράγγων. Ἔπισον οὖν τῶν Τούρκων 
πολλοὶ, μηδενὸς τῶν Φράγγων κενὸν τὸ δόρυ ἐσχη- 
xótoc, οἱ δὲ λοιπο) πρὸς φυγὴν ὥρμησαν. Τῆς διώ- 
ξεως δὲ ἐπὶ πολὺ γενομένης παρὰ τὸ εἰθισμένον 
αὐτοῦ, χαὶ ταῦτα δι’ ὀρέων ἁθάτων καὶ δυσδιεξιτή- 
ttov, ἔλαθε τοὺς πλείους τῶν σὺν αὐτῷ ἀπολιπὼν 
ἀπίσω, αὐτὸς δὲ μετὰ βραχέων τινῶν ὑπολειφθεὶς 
καὶ τοῦ Καΐσαρος iv Ίπποις κεκµηκόσι τῷ συνεχεῖ 
ττε διώξεως καὶ ἐπιτεταμίνῳ. Οὕτω δὲ ᾖἔχοντι 
ανεφάνη πλῆθος ἕτερον Τούρχων ἄπειρον, εἷς ἑκατὸν 
Χιλιάδας ποτοῦσθαι στοχαζόµενον. Περιστοιχ:σθεὶς 
οὖν πάντοθεν xal ἄχων αὐτοῖς προσρήγνυται μετ 
ὀλίγων Távo τῶν περὶ αὐτὸν. ᾽Αντέσχον μὲν οὗν οἱ 
Τοῦρκοι, ἔπεσον µέντοι xal τότε πολλοί. Ὅμως 
χυκλωβέντες ὑπὸ τοσούτου πλήθους ἐχηθόλοις τοῖς 
βέλεσιν, ἀποθαλόντες τοὺς ἵππους καὶ πεζοὶ ὑπο- 
λειφθέντες αύμπαντε οὕτως ἑνέδωκαν. Πίπτουσι 
δ ὅμως πολλοὶ, xxl Τοῦρκοι δὲ δεχάχις τοσοῦτοι. 
Αλίσκεται δὲ ὅ τε Καΐσαρ καὶ ὁ Ῥουσέλιος xal ol 
σὺν αὐτῷ. [P. 849] Οἱ δὲ τῶν Φράγγων ὀπολει- 
θθέντες sic τὸ τῆς Μεταθολῆς φρούριον συμφυγόν- 
τες μετὰ τῆς τοῦ Ῥουσελίου γυναιχὸς δι’ ἐπιμελείας 
ἁποιοῦντο τὴν τούτου φυλαχὴν xal συντήρησιν. Οἱ 
δὶ Τοῦρχοι τὸν μὲν Ῥουσέλιον ποδοκάκῃ ἀσφαλισά- 
µενοι, τὸν Καΐσαρα ἄνετον εἶχον καὶ ἐν τῇ ἴδίᾳ ἦγον 
Tt. Τοῦ δὲ τιμήματος τῶν ἑαλωκότων ἔπιζητου- 
µένου ἔσπευδε μὲν ὠνήσασθαι τοῦτον ὁ βασιλεύς" 
ἐπικατέλαθε γὰρ καὶ 6 Μαλίσης pw ἀπολυθεὶς 
παρὰ τοῦ Καΐσαρος, xai αὐτίκα εἷς ὑπερορίαν 
στέλλεται δηµεύσει τε χαθυποθάλλεται, αἰχμαλωσίαν 
αἰχμαλωσίας τῆς σὺν τῷ Διογένει τὴν τοῦ Ῥουσε- 
λίου καὶ δήµευσιν καὶ ἑξορίαν τούτων ἀνταλλαξάμε- 
voc, ἆλλ᾽ ἡ τοῦ 'Ῥουσελίου vov) , σπουδῃ πολλῇ 
τοῦτον ἑλυιρώσατο. "O8tv oi παρὰ τοῦ βασιλέως 
σταλέντες τὸν Καΐσαρα µόνον λυτρωσάμενοι' ἀνθ- 
υπέστρεφαν. Ἐν δὲ τῇ Ἡροποντίδι γενόμενος, εὖλα- 
θηθεὶς µή ποτε ὣς ἁποστάτης καὶ ὕποπτος νοµι- 


Ruselium debellent. Videns autem iste se imbecil- 
lem adversus ejusmodi multitudinem. Cesarem 
e vinenlis liberatum imperatorem declarat, laudi- 
bus magniflcis et claris celebrans, eique imperium 
iribuit. Nondum autem divulgata fama neque 
dilatata Cesaris declaratione, et idcirco neque mi- 
lites concurrerent, statim ad montem Sophonem 
manus Turcica apparet, que videbatur quinque 
aut sex millium. Atque e vestigio Ruselius ee ad 
prelium comparavit. Verum illius impetum coer- 
cebant et Cesar et quidam ex prestantioribus, 
711 ut prius dignoscerent quanta esset hostium 
vis. Sed ille haud sustinens, quin potius loco 
summe ignominie ducens, si adversus sex aut 


p decem millia pugnam Ruselius cunotaretur, multo 


impetu in hostes cum Francis invasit. Cecidere 
igitur ex Turcis plures, cum Francorum nemo 
hasta inani usus esset. Reliqui in fugam oconjeoti 
sunt. Cum vero diutius persequeretur, preter id 
quod consueverat, prsesertim per inaocessos atque 
invios montes, non animadvertit a tergo se suo- 
rum plures reliquisse. Ipse autem cum paucis qui- 
busdam relictus, et Cesare inter equites defatigato 
continua et longa hostium insectatione, incidit in 
eam calamitatem quam mox dicemus. Nam in 
ipsum ita laborantem altera Tureorum ínfinita. 
manus, fere centum mille, quantum conjectura 
assequi poterant, invasit. Undique igitur circum- 
ventus vel invitus cum hostibus congreditur, cum 
paucis admodum quos cireum habebat. Igitur 
restitere Turci, et tamen multi tuno quoque ex 
ipsiscecidere. Verum enimvero circumventi a tanta 
multitudine telis, que longe jaciebantur, amissis 
equina, pedites omnes relicti ita cesserunt. Attamen 
multi cadunt, et Turci decuplo plures. Capiuntur 
Cesar et Ruselius et qui cum ipso erant. Ex Fran- 
cis autem qui relicti fuerant fuga ad Metaboles op- 
pidum se recepere, una cum Ruselii uxore, quod 
summo studio servabant, Turci vero Ruselium 
compedibus vinetum 48 3 asservantes, Cessrem 
autem solutum ín honore habebant.Cumque exige- 
retur captivorum pretium,studebst imperator eum 
redimere : nam paulo ante Maleses quoque absolu- 
tus a Cesare statim in exsilium míssus est. publi- 
catis bonis, Ruselii captivitatem cum captivitate 


D Diogenis et publicationem et exsilium commutans. 


Verum Ruselii uxor ipsum redemerat.Quere missi 
ab imperatore Cesare solum redempto rediere. 
Cum vero ad Propontidem pervenisset, veritus ne 
forte ut rebellis et suspectus aliquid mali et ejus- 
cemodi cui remedium adhiberi non posset sustl- 
neret, deposita veste usitata capillisque detonsís, 
monachorum habitum induit, et ita vili indumento 
ad regiam se recepit; exquibus omnibus sane 
mentis homines divinam irem ratiocinabantur, et 
quemadmodum Deus ipsis inimicus effectus fuerat 
propter divinorum mandatorum a6 preceptorum 
violationem et contemptum, quorum sibi conscii 





443 


JOANNIS SCYLITZ/E 


A4 


ad ingentia bella et pericula non prius placato Α σθεὶς πάθῃ τι φαῦλον xal ἀνήκεστον, tiv χοσμιχὴν 


divino nomine Romanas copias adducunt, et cum 
male afficiantur semperque vincantur, non tamen 
ullum divine indignationis percipiunt sensum. 
Antiqui vero Romani non ita facientes immensas 
illas et prosperas pugnas edebant,sed virtutem et 
justitiam et charitatem et veritatem profltentes, et 
omnino omnia hunesta et bona pro viribus trac- 
tantes; quare etiam divinum numen illis aderat,et 
omnibus modis hostes debellabant. 


ἁποθαλόμενος ἐσθῆτα τὴν τρἰχα κείρεται xal τὰ 
μοναχῶν ἀμφιέννυται, καὶ οὕτως ἐν εὐτελεῖ τῷ 
σχήµατι τοῖς βασιλείοις παρέθαλεν. Ἐξ v ἀπάντων 
οἱ εὖ φρονοῦντες τὴν θεοµηνία, συνελογἰζοντο, καὶ 
ὅπως αὐτοῖς τὸ θεῖον ἐκπεπολέμωται διὰ τὴν τῶν 
θείων ἐντολῶν καὶ ἐνταλμάτων παρόρασιν καὶ 
ἀθίτησιν, ἃς καΐπερ ἑαυτοῖς συνεπιστάµενοι εἰς 
πολέμους μεγάλους xal κινδύνους, μὴ πρότερον τὸν 
θεὸν Ἱἱλεωσάμενοι, τὰς Ῥωμαϊκὰς δυνάμεις εἶσ- 


ἀγουσι, καὶ πάσχοντες χαχῶς καὶ ἠττώμενοι ἀφειδῶς αἴσθησιν οὗ λαμθάνουσι τῆς τοῦ θείου νεµέσεως. 


Οἱ δὲ πάλαι Ῥωμαῖοι οὐχ οὕτω ποιοῦντες τὰς φοθερὰς ἐκείνας καὶ 
θουν, ἀρετῆς δὲ καὶ δικαιοσύνης xal ἀγάπης xal ἁἀληθείας ἀντιποιούμενοι, 
ἀγαθὸν ὡς δυνατὸν μµετερχόμενοι’ διὸ xai τὸ θεῖον συμπαρῆν αὐτοῖς, xa! 


κατηγωνίζοντο. 


338 Ingresso autem Cesare, visus est qui B µἈΕἰσελθόντος δὲ τοῦ 


imperabat omnia perfecisse. Sed cruciabatur quod 
Ruselii consilium non successerat. Nam oognato- 
rum exitium, amissionem imperii, Christianos 
occidi, vicos comburi et regiones everti posteriora 
ducebat. Ruselius autem ex oppido Metaboles 
profectus cum ita Francis militibus qui relicti 
fuerant, et uxore ac liberis et bonis suis per 
mediam regionem sine metu ibat ; cumque ad ΑΓ: 
meniacorum regionem pervenisset, ad sua priora 
castra se recepit, et inde adversus Turcos excur- 
«iones faciens coercuit ipsos ne amplius in eam 
regionem irrumperent. Audiens hec imperator 
prestare exstimabat Turcos obtinere loca Roma- 
norum quam Ruselium aliquo in loco permittere, 


&d hoo a Nicephoro instigatus 4ο stimulatus. (? 


Mittit igitur quemdam ος nobilibus civibus etate 
juvenem, sed alioqui strenuum atque prudentem, 
presidem Alexium Comnenum, qui cum pervenis- 
set Amasiam, ibi rei oxitum exspectabat. Ruselius 
autem, inita societate et amicitias cum Turcorum 
principe, congressus est cum ipso sine militibus, 
ut consueverat. Verum quadam die cum ipsis 
cenans capitur et devincitur : fallere enim Roma- 
nos etiam jucejurando interposito, apud Turcos 
solemne est, venia dignum censetur : neo est 
quod quis perjurium accusetl. Hunc multo pretio 
emptum preses Alexius ad imperatorem vinctum 
perducit, quem traditum tortoribus bovinis nervis 
oedendum | 44 ut fugitivum aliquem servum 
flagris intolerabilibus cruciavit, et in obscurissi- 
mam turrim inclusum contemptui habebat catenis 
vinctum. 


Logotheta autem plurimum potens, ut dictum 
est, apud imperatorem, omnia pro arbitrio mode- 
rans, Hebdomi monasterium sibi donari petens, 
omnes possessiones θἱ omnem fere quantam sol 
cernit regionem studuit sibi vindicare et copiosis 
proventibus dilatare, cogitans improbitate sibi 
amicum imperatorem facere, et maxima lucrari ob 
ejus simplicitatem, ac nomine monasterii ingentes 
divitias adipisci. Et cum esset maxime idoneus ob 
versutiam, si quise alius, ad lucrandum, et questus 


ἀδομένας στρατηγίας χατώρ” 
καὶ ἁπλως πᾶν καλὸν καὶ 
παντὶ τρόπῳ τοὺς ἑναντίους 


Καίσαρος ἔδοξε μὲν ὁ κρατῶν 
ἠνυχέναι τὸ πᾶν , ἠνιᾶτο δὲ τῇ τοῦ Ῥουσελίου 
ἀστοχίᾳ τὴν γὰρ τῶν ὁμογενῶν ἀπώλειαν xal τὴν 
ὑφαίρεσιν τῆς ἀρχῆς xal τὸ σφάττεσθαι τοὺς Χρι- 
στιανοὺς καὶ δουλοῦσθαι τὰς χώµας xal τὰς χώρας 
ἀφανίζεσθαι iv δευτέρῳ ῥἑτίθετο. Ο δέ γε ᾿Ρουσέ- 
λιος ἄρας ix τοῦ τῆς Μεταθολῆς φρουρίου μετὰ τῶν 
ὑπολελειμμένων Φράγγων στρατιωτῶν xal τῆς συν- 
tjvou xal τῶν παίδων καὶ τῶν ὑπαρχόντων αὐτῷ 
διὰ µέσης τῆς χώρας ἀτρέπτως ἐθάδιζε, καὶ τὸ 
θέµα τῶν ᾿Αρμενιακῶν καταλαθὼν τοῖς προτέροις 
αὐτοῦ κάστροις ἀποχατέστη , κἀκεῖθεν ἐἑκδρομὰς 
κατὰ τῶν Τούρκων ποιούµενος ἀπεῖρξεν αὐτοὺς 
τῶν xatà τοῦ τοιούτονυ θέµατος ἐφόδων. Ὁ δὲ βασι- 
λεὺς ἑνωτιζόμενος ταῦτα μᾶλλον ἑνόμιζε συμφέρον 
τοὺς Τούρχους ἔχειν τὰ Ῥωμαίων τὸν Ῥουσέλιον 
χωρεῖσθαι ἐν τόπῳ ivl, παρὰ τοῦ Νικηφόρου πρὸς 
τοῦτο νυττόµονος xal διεγειρόµενος. [P. R50] Ext - 
λει τοίνυν τινὰ τῶν εὐπατριδῶν, τὴν μὲν ἡλικίαν 
νέον, ὁραστήριον δὲ ἄλλως καὶ ἐγέφρονα, τὸν πρό- 
εδρον ᾽Αλέξιον τὸν Κομνηνὸν, ὃς ἐν τῷ ἅἄστει τῖς 
᾽᾿Αμασείας γενόμενος ἐκαραδόχει τὸ μέλλον. Ὁ δὲ 
Ῥουσέλιος συνθήκας καὶ φιλίας μετὰ τοῦ τῶν Τούρ- 
xwv ἐξάρχοντος θέµενος συνῆλθε «oot ἐψιλωμένος 
στρατιωτῶ, ὡς ἤδη συνήθης καὶ ἐθάς. Ἐν pug δὲ 
συνδειπνῶν αὐτοῖς ἁλίσχεται xal δεσμώτης ἀποδεί- 
χνυται * ἁπατᾷν vào Ῥωμαίους ἐἑνωμότως παρὰ 
τοῖς Τούρχοις ὄρος καὶ λόγος ἑνδόσιμος xal ἆλογο- 
θέτητος. Τοῦυτον ὤὥνιον πολλῶν ὁ πρόεδρος ᾽Αλέξιος 
ὠνησάμενος ἐς βασιλέα ἁἀπάγει δέσµιον. Παραδοὺς 
οὖν ὁ βασιλεὺς τοῖς βασανισταῖς ξεσμοῖς ἀνηκέστοις 
διὰ βουνεύρων ὥς τινα δοῦλον ὁραπέτην ᾖκίσατο, 
καὶ εἰς ἕνα τῶν ζοφωδεστάτων ἐγκλείσας πύργων 
ἀτημέλητον εἶχεν ἁλύσεσι δέσµιον., 

'O δὲ Λογοθέτης µέχα δυνάµενος, ὣς εἴρηται, 
παρὰ βασιλεῖ, ἄγων τε καὶ φέρων πάντα ᾖπερ 
ἐθούλετο, τὴν τοῦ Ἑθδόμου μονὴν διὰ δωρεᾶς ἔξαι- 
τησάµενος, πάντα χτήµατα xal πᾶσαν σχεδὸν ὅσην 
ἥλιος ἐφορᾷ ἔσπευδε προσκυρῶσαί αὐτῃῇ xal προσ- 
όδοις ἀφθόνοις ἐμπλατῦναι, σκεπτόμενος ἐκ µοχθη- 
plac οἰχειοῦσθαί τε τὸν βασιλέα καὶ παρακερδαίνειν 
τὰ μέγιστα τῆς ἀθελτηρίας αὐτοῦ xal τῷ ὀνόματι 
τῆς μονῆς πλοῦτον ἐπικτᾶσθαι ὑπερφυΠ. Ποριμώ- 
τατος δὲ ὧν εἷς κακίαν, εἴπερ τις ἕτερος, καὶ τοῦ 


us HISTORIA. | 440 
χερδαλέου χάριν μηδενὸς δυσφήµου ὀνόματος ἀπεχό- À gratia nulli parcens infamis, officinam in Rhe- 


µενος, oóvbuxa (35) ἐν τῇ 'Ῥαιδεστῷ xal µονοπω- 
λεῖον συνεστήσχτο , χωλύσας καὶ ἀπείρξας τοὺς 
πωλοῦντας ἅπαντας, τὸ βασιλικὸν δὲ µόνον πρατή- 
ριον ἐμηχανήσατο' παρὸ καὶ λιμὸν ἐπραγματεύσατο 
μέγιστον καὶ τῶν πώποτε μνημονευοµένων ἆπαν- 
θρωπότατον , de καὶ τῷ βασιλεῖ ἀντ ἐπωνυμίας 
γενέσθαι αὐτὸν, xal ἀπὸ τούτου μᾶλλον fj τοῦ προ- 
ονιχοῦ Ὑινώσκεσθαι τοῖς μετέπειτα: Μιχαὴλ Ὑάρ 
τις εἰκὼν, ch μὴ προσθείη xal τὸν Παραπινάκιον, 
οὐκ ἂν γένοιτο συντόμως γνωριµώτερος, διὰ τὸ τηνι- 
χαῦτα τόν µόδιον παρὰ πινάχιον τῷ νομίσματι πιπράσ- 
χεσθαι. 

Tp δὲ πρώτῳ ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ, ἰνδικτιῶ- 
voc τα”, τὸ τῶν Σέρθων Éüvoc, οὕς δἠ xal Χροθάτας 
καλοῦσι, τὴν Βουλγαρίαν ἐξῆλθε χαταδουλωσόµενον. 
Τὸν δὲ τρόπον ἄνωθεν ἀναλαθὼν διηγήσοµαι. Bact- 
λείο» γὰρ τοῦ βασιλέως, ὁπηνίκα τὴν Βουλγαρίαν 
ὑπηγάγετο, μὴ θελήσαντός τι νεοχμῆσαι τῶν ἐθι- 
µων αὐτοῦ, ἀλλ᾽ ὑπὸ τοῖς σφετέροις ἄρχουσί τε xai 
ἦθεσι τὰ καθ ἑαυτοὺς ὁρίσαντος διεξάγεσθαι, χαθ- 
ὡς που xai ἐπὶ τοῦ Σαμουλλ, ὃς αὐτῶν ἀρχηγὸς 
ἐγένετο ἤδη μὲν οὖν καὶ πρότερον τὸν ἔθνος τετά- 
βακτο, [P. 851] τὶν ἀπληστίαν μὴ φέρον τοῦ 
ὀρφανοτρόφου, ὅτε τὸν Δολεάνον ἑαυτῶν βασιλέα 
ἐκευφήμησαν, περὶ ὧν κατὰ µέρος δεδήλωται 
ἄνωθεν, ἀπέθλεψε δὲ καὶ νῦν πρὸς ἀποστασίαν. 
Τὴν γὰρ τοῦ Νικηφόρου qi, eipev ἀἁπληστίαν καὶ à 
κατὰ πάντων αὐτῷ µεμηχάνητο, οὐδενὸς ἐπιστρεφο- 
μένου τοῦ βασιλέως, ταῖς παιδαριώδεσι δὲ παιδιαῖς 
µόνον πβροσανέχοντος, οἱ κατὰ τὴν Βουλγαρίαν 


προέχοντες ἀξιοῦσι τὸν Μιχαηλᾶν ἀρχηγὸν ὄντα C 


ἐπαρῆξαι αὐτοῖς καὶ συνεργῆσαι, δοῦναί τε αὐτοῖς 
τὸν υἱὸν αὐτοῦ, ὡς ἂν αὐτὸν βασιλέα Βουλγαρίας 
ἀναχηρύξωσι xal τῆς ix τῶν Ῥιωμαίων ἔλευθερω- 
θεῖεν χαταδυναστείας xal βαρύτητος. Ὁ δὲ ἀσμένως 
ὑπαχαύει αὐτῶν, τριακοσίους τε τῶν ἑαυτοῦ ἀπολε- 
ξάμενος καὶ τῷ οἰκείῳ υἱῷ Κωνσταντίνῳ τῷ καὶ 
Βοδίνῳ ὀνομαζομένῳ παραδοὺς εἲς Βουλγαρίαν ἐξ - 
αποστέλλει. ἝἜξεισιν οὖν cl; τὰ Πρισδίανα, ἔνθα 
συναθροιαθέντες οἱ ἐν τοῖς Σκοπἰοις προέχοντες, οἷς 
ἔξαρχος ἦν Γεώργιος ὁ Βοϊτάχος, τοῦ τῶν Κομχάνων 
Ὑάνους καταγόμενος, βασιλέα Βουλγάρων αὐτὸν 
ἀνεκήρυξαν, Ἠέτρον ἀντὶ Κωνσταντίνου µετονοµά- 
σαντες. Ὅπερ ἀχούσας ὁ iv Σκοπἰοις διέπων τὴν 
ἀρχὴν τοῦ δουκὸς Νικηφόρος ὁ Καραντηνὸς, τοὺς 
ὀφ᾽ αὐτὸν στρατηγοὺς παραλαθὼν ἄπεισιν εἰς τὰ 
Ἡρισδίανα μετὰ τῶν Βουλγαριχῶν δυνάµεων. Ἐν 
ὅσῳ Σὲ οὗτος τὰ πρὸς τὸν πόλεμον ἐξήρτυεν, ἐπι- 
κατέλαθε διάδοχος αὐτοῦ Δαμιανὸς ὁ Δαλασσηνός. 
Ἐνωθεὶς τοίνυν μετὰ τοῦ Καραντηνοῦ , πολλά τι 
κερτοµήσας αὐτὸν, xal ἐς ἕκαστον δὲ τῶν σὺν αὐτῷ 
στρατηγῶν ἐμπαροινήσας οὐκ ὀλίγα xal ὡς ἀνάν- 
6pouc µυκτηρίσας αὐτοὺς , συνταξάµενος συµθάλλει 
τοῖς Σέρδοις εὐθέως, Καὶ Ὑίνεται µάχη φρικτή καὶ 
tpoKi, τῶν ΄Ῥωμαίων φρικωδεστέρα πίπτουσι γὰρ 


desto et monopolium instituit, prohibens et coer- 
cens omnes vendentes; solumque imperatoris 
forum venale machinatus est. Ex quo maxime 
famis auctor fuit, et quarum unquam memine- 


rint homines crudelissime, ita ut inde imperator . 


cognomentum invenerit, 8 quo magis quam ἃ 
majorum suorum nomine posteris est cognitus : 
nam si quis dicat Michael, neque addat Parapina- 
cius, haud statim cognosoitur, eo quod tunc mo- 
dius numismate venderetur, sed pinacio minus, 
qui medimni quadrans est. 


Primo autem imperii ipsius anno, indictione 
undecima. Servorum gens, quos etiam Chrobatas 
vocant, exiit ut Bulgariam in servitutem 715 re- 
daotura : quomodo vero, altius ipse repetens 
enarrabo. Nam cum Basilius imperator, eo tem- 
pore quo Bulgariam subegit, nollet aliquid inno- 
vare eorum que ipsi usitata erant, verum prefi- 
nisset ut a suis principibus regeretur suisque 
moribus degeret, quemadmodum item imperante 
Samuele, qui dux ipsorum fuit..... jam igitur et 
prius natio perturbata fuerat, quod non ferret or- 
phanotrophi avaritiam, quando Doleanum suum 
regem declararunt, que gigillatim superius de- 
monstrata sunt. Et nuno quoque ad rebellionem 
spectavit : neque enim ferebat Nicephori avaritiam, 
et qua contra omnes ipse machinatus fuerit, nihil 
curante imperatore,sed solis puerilibus ludis occu. 
pato. Bulgarie principes Michaelem suum prefe- 
ctum petunt sibi opem ferre et opitulari, sibique 
tradere filium,ut ipsum Bulgarie regem declarent, 
et a Romanorum imperio et crudelitate eum vindi- 
cent. Ille autem libenter ipsis obtemperabat, dele- 
ctisque e suis trecentis, et suo fllio Constantino, 
cui Bodino cognomen erat, traditis, in Bulgariam 
eum mittit. Exit igitur ad Prisdiana, ubi coacti 
proceres qui in Scopiis erant,quorum princeps erat 
Georgius Boitachus, a Comchanis originem ducens, 
Bulgarorum regem ipsum declararunt, Petrum pro 
Constantino mutato nomine vocantes.Quod quidem 
audiens is qui Scopiis ducis imperium administre- 
bat, Nicephorus Carantenus, cum suis ducibus 
quos habebat, ad Prisdiana 4116 se confert cum 
Bulgaricis copiis. Interea vero dum hic ad bellum 


D se comparabat, supervenit successor ipsius Da- 


mianus Dalassenus; qui cum eo conjunctus cum 
multis eum conviciis affecisset et haud mediooriter 
in ejus milites debacchatus fuisse!, tanquam im- 
belles eos irridens,instructa acie cum Servis statim 
prelium committit. Fitque 'horribilis pugna, sed 
multo horribilior Romanorum clades: cadunt enim 
multi ex Romanis et Bulgaris, οἱ vivi plurimi ca- 
piuntur,in quibus ipse quoque dux Damianus Da- 
lassenus, et qui dicebatur Probatas, οἱ Longibar- 


JACOBI GOARI NOTE, 


&. (359) Mensam sive negotialem argentariam, offici- 
παπι usurarium, ab ltelis fundaco ἀπὸ τοῦ φούν- 


80», a fundo, id est, summa pecuniaria, voce Grecis 


Jureconsultis nota dictam. 


A" 


JOANNIS SCYLITZ/ E 


A48 


dopulus et alii frequentes cum ipsis. Capta sunt À πολλοὶ ἔκ τε Ῥωμαίων καὶ Βουλγάρων, ζωγροῦνται 


item omnia castra, et omnia qui in ipsis erant 
direpta.'Hino aperte Bulgari Rodinum regem de- 
 elarant, ut dictum est, mutato nomine Petrum 
appellantes. Et in duas partes divisi, alii cum Bo- 
dino ad Nisum se contulere. alii Petrilum quem- 
dam, cui prime apud Bodinum partes defereban- 
tur, secuti adversus Romanos, qui in Castoria 
erant, profecti sunt : illico enim muro muniendam 
urbem curaverant, Romanis faventes, ut dictum 
est, et Achridis preter Marianus et patricius Dia- 
boleos et proconsul Theognostus Burtzes, et cum 
ipso Castorie prefectus,quibuscum Borises David 
et alii multi, qui veriti indigenarum Bulgarorum 
minas in Castoriam tanquam ad asylum confugere. 
Cum igitur Petrilus ad Castoriam pervenisset cum 
innumerabili Bulgarorum manu, qua ad bellum 
pertinerent 37 comparabat. Romani vero etiam 
ipsi instructi adversus erupere, et ingenti impetu 
cum ipsis congressi fundunt Petrilum,et in fugam 
conjectum cogunt per invios montes ad suum do- 
minum Michaelem pervenire, et Bulgarorum plu- 
rimos occidunt,capiuntque eum qui post Petrilum 
in Chrobatis secundum ordinem ducebat,et ad impe- 
ratorem vinctum perducunt. Bodinus autem cum 
ad Nisum pervenisset, ut jam imperatorem a Bul- 
garica provincia coerceret, omnia obvia predaba- 
tur, eos a quibus non exciperetur quique recusa- 
rent ejus imperium,vexans et offendens.Quod cum 
audisset imperator, cladem videlicet dncis et. ejus 
declarationem, Saronitem adversus eum mittit, 
antequam malum accenderetur et in magnam 
flammam evaderet, exstinguere festinans; et cum 
ipso idoneum quoque misit exercitum,ex Macedo- 
nibus et Romanis Francisque coactum. Verum hio 
ad Scopiorum urbem profectus, nullam eorum qui 
Nisi erant rationem habebat. Profectus igitur, et 
Georgio Boitacho, cui urba commissa erat, data 
fide nihil eum detrimenti passurum, Scopiorum 
urbem expugnat, ibique castra locat, et quid fa- 
ciendum de iis qui Nisi erant consultabat ac me- 
ditabatur.Verum Boitachus, quem jam ponituerat 
tam diu bonum fuisse et Romanos secutum esse, 
clam iis qui Nisi degebant indicavit ut ad se quam 
celerrime venirent, et eos qui 138 cum Saro- 
nite erant ignuvius degentes ac aegnius, eine ulla 
miseration^ crudeliter omnes ad unum interfice- 
rent. Qui, accepto nuntio, profecti Niso Scopia 
petebant, cooperta terra nive : hiems enim erat, 
Decembri mense. Quod cum persensissent ii qui 
cum Saronite erant, adversus ipsos cum omni- 
bus copiis irrumpunt, et in itinere deprehen- 
sos ad quemdam locum nomine Taonium, fere 
omnes interficiunt. Capitur etiam Bodinus. Longi- 
bardopulus vero, ut dictum est,ad Michaelem per- 
ductus, data acceptaque fide, ejus filiam uxorem 
ducit. Eique ingens committitur exercitus, e Lon- 
gibardis et Servis conflatus; quocum ad auxilium 
Bodini missus rursus Romanis repugnat.Saronites 


δὶ πλεῖστοι καὶ αὐτὸς 6 δοὺξ Δαμιανὸς ὁ Δαλασσηνὸς 
U τε λεγόμεςος Προθατᾶς καὶ ὁ Λογγιθαρδόπουλος 
καὶ ἕτεροι συχνοὶ σὺν αὐτοῖς. Ἐλήφθη δὲ καὶ 
παρεμθολὴ ἆπασα, καὶ τῶν iv αὐτῃ πάντων διασκύ- 
λευσις γίνεται. ᾿Ἐντεῦθεν ἀναίδην ol Βούλγαροι τὸν 
Βοδίνον βασιλέα ἀναγορεύουσιν, ὡς εἴρηται, Πέτρον 
µετονοµάσαντες, Διχή τε διαιρεθέντες ol μὲν μετὰ 
τοῦ Βοδίνου sl; τὸν Νίσον ἀπῄεσαν, οἱ δὲ Ηετρίλον 
τινὰ τὰ πρῶτα παρὰ τῷ Βοδίνῳ φέροντα παραλα- 
θόντες κατὰ τῶν dv Καστορίᾳ Ῥωμαίων ἀπίασιν ᾿ 
ἐκεῖσε γὰρ διατετειχίσθαι τὴν πόλιν οἱ τὰ Ῥωμαίων 
φρονοῦντες, ὡς εἴρηται, ὃ τε τῆς ᾽Αχρίδος στρατ- 
ηγὸς Μαριανὸς καὶ ὁ τῆς Διαθόλεως ὁ πατρίκιος καὶ 
ἀνθύπατος θεόγνωστος ὁ Βούρτζης, σὺν αὐτῷ δὲ καὶ 


B ὁ ἐν Καστορίᾳ στρατηγῶν. Mig! ὧν καὶ ὁ Βορίσης 


Δαθὶὸ xal ἄλλοι πολλοὶ, οἵτινες δεδιότες τὴν ἐκ τῶν 
ἰθαγενῶν Βουλγάρων ἀπειλὴν ὡς εἷς κρησφύγχετον 
τὴν Καστορίαν συνέφυγον. Καταλαθὼν οὖν à Ηετρί- 
λος τὴν Καστορίαν μετὰ πλήθους Βουλγάρων ἆμυ- 
θήτου τὰ πρὸς τὸν πόλεμον [P. 862] συνεσκευάζετο, 
Oi δὶ Ῥωμαῖοι xal oi αυνταξάµενοι ἐξῃλθον κατ’ 
αὐτῶν, xal μετὰ ῥύμης σφοδρᾶς συµθαλόντες αὐτοῖς 
τρέπουσι τὸν Πετρίλον, xai φυγεῖν χαταναγκάζουσι 
δι΄ ὁρέων ἁθάτων πρὸς τὸν ἑαυτοῦ χύριον τὸν 
Μιχαηλᾶν ἀφικόμενον. Κτείνουσι δὲ καὶ τῶν Βουλ- 
γάρων πολλούς" αἱροῦσι δὲ καὶ τὸν μετὰ τὸν Πετρί- 
λον lv Χροθάτοις τεταγµένον, καὶ πρὸς τὸν βασιλέα 
δεσμώτην ἀπάγουσιν.. Ὅ δὲ Βοδίνος τὸν Νίσον 
καταλαθὼν ὡς ἤδη βασιλεὺς τῶν Βουλγαρικῶν πρα- 
μάτων ἀντείχετο, πᾶν τὸ προστυχὸν ληϊζόμενος, 
καὶ τοὺς μὴ δεχοµένους μηδὲ δουλουµένους αὐτῷ 
κεραΐζων καὶ λυμαινόµενος. Ὅπερ ἀκηκοὼς ὁ βασι- 
λεὺς, τήν τε τοῦ δουκὸς ἧτταν δηλαδὴ xal τὴν αὐτοῦ 
ἀναγόρευσιν, τὸν Σαρωνίτην κατ αὐτοῦ ἑξαπ- 
έστειλε, πρὶν ἐξαφθῃ τὸ καχὸν καὶ εἲς μεγάλην 
ἐξαρθῇ Φλόγα, κατασθέσαι τοῦτο χατεπειγόµενος. 
Συνεξαπέστειλε δὲ αὐτῷ καὶ στράτευµα ἀξιόλογον 
συγκείµενον ἔκ τε Μακεδόνων καὶ ᾿θωμαίων xai 
Φράγγων. Αλλ᾽ οὗτος μὲν πρὸς τὴν τῶν Σκοπίων 
πόλιν τὴν ὁρμὴν πο!ιούµενος τῶν ἐν τῷ Νίσψ οὖδε- 
µίαν φροντίδα ἐτίθετο. Παραγενόμενος οὖν, xai τῷ 
πιστευομένῳ ταύτην Τεωργίῳ τῷ Βοϊτάχῳ λόγον 
δεδωκὼς ὡς οὐδὲν φλαῦρον ὑποστήσεται, τὴν πόλιν 
τῶν Σκοπἰων αἱρεῖ, κἀν ταύτῃ τὴν στρατοπεδείαν 
πήγνυσι, καὶ περὶ τῶν ἐν τῷ Νίσῳ τὸ ποιητέον 
ἑσκόπει καὶ ἐμελέτα. ᾽Αλλ’ à. Βοϊτάχος μεταμεληθεὶς 
ὅτι δλ ποσῶς ἀγαθὸς Ὑέγονε xal τὰ Ῥωμαίων 
ἐφρόνησε, λαθραίως τοῖς iv τῷ Νίσῳ ἐδήλου ἀφ- 
ικνεῖσθαι μὲν ἐν τάχει πρὸς αὑτὸν, xal τοὺς περὶ 
τὸν Σαρωνίτην µῥᾳθυμότερον διάχοντας καὶ ἀμελᾶ- 
στερον ἀνοίχτως xal ὠμῶς ἠθηδὸν ἀποσφάξαι. Οἵ 
δὴ τὴν ἀγγελίαν δεξάµενοι, ἄρανοες ἐκ τοῦ Νίσου, 
πρὸς τὰ Σκόπια Ίεντο, χιόνι κεχαλυμμµένης οὔσης 
τῆς γῆς" χειμὼν γὰρ ἣν, Δεχεμθριου ἱσταμένου 
µηνός. Συναισθήσεως δὲ τοῖς περὶ τὸν Σαρωνίτην 
γενομένης ἕξεισι κατ’ αὐτῶν παμπληθεὶ, καὶ κατα- 
λαθὼν αὐτοὺς κατὰ τὴν ὁδὸν ἓν τινι τόπῳ λεχομένω 
Ταωνίῳ ἀναιρεῖ σχεδὸν τοὺς σύµπαντας, ἁλίσκετα! 





449 


HISTORIA. 


490 


δὲ xal ὁ Βοδίνος. 'O δὲ Λογγιθαρδόπουλος, ὡς À autem Bodinum misit imperatori vinctum. Rele- 


εἴρηται, ἀρθεὶς πρὸς τὸν Μιχαηλᾶν xal λόγον δοὺς 
vai λαθὼν, ζεύγνυτκι τῇ τούτου θυγατρὶ xal λαὸν 
ὅτι πλεῖστον πιστεύεται ἀπὸ ΛΑογγιθάρδων καὶ 
Σέρθων συγχείµενον, μεθ) οὗ καὶ πρὸς βοήθειαν τοῦ 
Βοδίνο» ἁποσταλεὶς αὖθις τοῖς Ῥωμαίοις &roxa0- 
ἱσταται. Ὁ δὲ Σαρωνίτης τὸν Βοδίνον ἐξαπέστειλε 
πρὸς τὸν βασιλέα δέσµιον. Περιορισθεὶς δὲ ἐν τῇ 
τοῦ Αγίου Σεργίου µονῇ, μετὰ βραχὺ παραδοθεὶς 
τῷ Κομνηνῷ Ἰσααχίῳ ἤδη προθεθλημένῳ -Αντιο- 
χεία δουκὶ ἀπήχθη εἷς ᾽Αντιόχειαν. Ὅπερ ἀχούσας 
ὁ τούτου πατὴρ ὁ Μιχαηλᾶς. [P. 853] µισθωσάμενος 
Βενετίχους τινὰς βαλαντίου ἀδροῦ, οἷς ἔργον θαλατ- 
τοπορεῖν, ἀπίχλεψε τοῦτον ἐχεῖθεν καὶ τῇ ἰδίᾳ ἀρχᾷ 
ἀποκατέστῃσεν * ὃς καὶ μετὰ θάνατον τοῦ πατρὸς 
τὴν ἀρχὴν κἀν τοῖς ἡμετέροις χρόνοις διήνυσεν. Ὁ 
δὲ Βοϊτάχος ἐτασθεὶς σφοδρῶς iv τῷ ἀπιέναι πρὸς 
τὸν βασιλέα τελευτᾷ , μὴ ἐξαρκέσας ταῖς dx τῶν 
πληγῶν ὀδύναις. Ot γε μὴν ᾽Αλαμάνοι καὶ Φράγγοι 
(Ἱένη δὲ οὗτοι δυτικἀ) κατὰ τῆς χώρας ἀφεθέντες 
χαθαιροῦσι μὲν τὰ ἐν tp Πρέσπᾳ τῶν Βουλγάρων 
ὑπολελειμμένα µβασίλεια , σκυλεύουσι δὲ καὶ τὸν 
ἐχεῖσε ναὸν , ὃς ἐπ ὀνόματι τοῦ ἁγίου ᾿Αχιλλίου 
Ίδρυται, μηδενὸς τῶν ἐν ἐκείνῳ φεισάµενοι ἱερῶν, 
ὦν τινὰ μὲν αὖθις ἀνεσώθτσαν, τὰ δὲ λοιπὰ ὁ 
στρατὸς διανειµάµενος sio χρῆσιν ἰδίαν μετεσκεύαχ- 
σαν. Τὶς οὖν τῶν στρατιωτῶν τῆς Μακεδονικῆς 
φάλαγγος ὤν, ἀξιούμενος ἀποδοῦναι ὅπερ εἱλήφει 
Ἱερὸν, ἐπεὶ μὴ ἐπείσθη, ἀνθρακιάσας τοὺς ὤμους, 
τελευτᾷ, τῆς δίκης μὴ ἀνασχομίνης ὡς ἔθος, ἀλλὰ 
µετελθούσης αὐτὸν εἷς ὑπόδειγμα τοῖς ὀψιγόνοις. 
Ἐν δὲ ταῖς παρακειµέναις τῇ ὄχθῃ τοῦ Ἴστρου 
πόλεσι τῶν στρατιωτῶν ἡμελημένων οἷα δὴ μηδὲν 
εἰς διοίκησιν λαμθανόντων, στἐλλεται ὁ βεστάρχου 
Νέστωρ, δοῦλος γεγονὼς τοῦ πατρὸς τοῦ βασιλέως, 
δοὺξ τῶν Παριστρίων ὀνομασθεὶς, καὶ συµφωνήσας 
τῷ Τάτους ὡς ὁμογνώμονι , Πχατζινάκοις πλείοσιν 
ὁπλισθέντες εἲς τὴν Λβασιλεύουσαν παρεγίένοντο . 
Καταθεῖναι δὲ τὰ ὅπλα ἐγκελευόμενος μὴ ἂν ἄλλως 
ποιῆσαι τοῦτο ἔλεγεν, εἰ μὴ τὸν λογοθέτην Νικηφό- 
pev &x µίσου ποιήσειεν ὡς κοινὸν ἐχθρὸν καὶ 
πολέμιον χοσμικὸν, καὶ αὐτὸν οὐκ ὀλίγα λυπήσαντα 
καὶ τὴν αὐτοῦ περ.ουσἰαν δηµεύσαντα ᾿Αλλ’ ὁ βασι- 
λεὺς οὐκ ἔπείθετο, ἅπαξ ἑαυτὸν ταῖς αὐτοῦ γοη- 
τείαις καὶ ἁπάταις ἐκδεδωκώς. Ὁ δὲ Νέστωρ ἐπι- 
θουλευθεὶς ὑπὸ τῶν οἰκείων ἀπανίσταται μὲν ἐχεῖ- 


gatus Sautem in sancli Sergii monasterium paulo 
post Isaacio Comneno traditur Jam Antiochim duoi 
decl&rato. Et perductus est in Antiochiam. Quod 
oum audisset ipsius Pater Michael, pretio ingenti 
conductis Venetis quibusdam, quorum opus erat 
per mare navigare, eum inde furatus in propriam 
patriam reduxil, eique restitnit imperium. Atque 
hio post patris obitum nostraque tempestate re- 
gnavit. Boitachus autem vehementer tortus, dum 
rediret ad imperatorem, non sustinens verberum 
cruciatus moritur. Alamanni tamen et Franoi 
(sunt he nationes Occidentis) per regionem im- 
missi relictam Bulgarorum regiam in Prespa de- 
struunt, templumque illic sancto Aochillio cona- 
tructum 4309 ac dedicatum exspoliant, a nulla re 
sacra abstinentes earum que ibi erant; ex qui- 
bus quedam rursus servata sunt, reliqua divisa 
exercitus in proprios usus convertit. Quidam igl- . 
tur ex milibus Macedonice phalangis, cum ab eo 
repeleretur sacr& res, neque adduci posset ul id 
faceret, humeris anthrace depastis obit, justitia 
haud differente, ut mos est, supplicium, sed ad 
exemplum posterorum ipsum puniente. ln urbibus 
autem maritimis, neglectis militibus utpote qui 
nihil acciperent ex preda, mittitur hestarches 
Nestor, qui fuerat servus palris imperatoris, dux 
eorum populorum qui secundum Istrum degunt 
vocatus. Inita cum "Tato societate, ut cum viro 
ejusdem sententie, cum pluribus Patzinacis ins- 
tructi ad regiam urbem profecti sunt. Jusgsus autem 
arma deponere non aliter se facturum hoc dicebat, 
nisi logothetam Nicephorum e medio tollerent 
ut communem inimicum et hostem capitalem, 
quique in se haud pauca commisisset suaque bona 
publicasset. Verum imperator haud paruit, cum 
semel ge ipsum ejus prestigiis et dolis dedisset. 
Nestor autem, cui a suis parate insidie fuerant, 
inde proficiscitur, Thraciamque depredatur et 
Macedoniam et Bulgarie finitima, et ad Patzina- 
corum regionem secedit. Pars autem Macedonum 
militum defraudata accessit ad imperatorem, id 
factum deflens. Jussu igitur imperatoris pulsati 
et contumolia affecti repulsi sunt, nulla ipsorum 
habita ratione. 220 Verum illi in patriam reversi, 
haud mediocri dolore affecti, non amplius in eadem 


θεν, Anita: δὲ τήν τε Μακεδονίαν καὶ θράχην xal [) sententia manere voluerunt, sed omnibus modis 
τὰ παραχείµενα τῆς Βουλγαρίας, xai εἷς τὴν τῶν — cogitabant hostes ulcisci. 
Πατζινάχων ὑποχωρεῖ. Μοῖρα δὲ στρατιωτῶν Μακεδονικῶν στερουµένη προσῆλθε τῷ βασιλεῖ, τὴν στἰ- 
ρησιν ἀποκλαιομένη. ἩΠροστάξει οὖν βασιλικῇ τυφθέντες καὶ ὑδρισθένες ἑδιώχβησαν , μηδεμιᾶς 
ἐπιστροφῆς αὐτῶν γενομένης. 'AAX ol y& πρὸς τὰ οἰκεῖα λύπης οὐ μικρᾶς ἐπιστραφέντες ἀνάμεστοι 
οὐκ Ίθελον µένειν ἔτι ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ φρονήµατος, ἀλλὰ τοὺς πολεµίους πᾶσι τρόποις ἀμύνασθαι 
διεσχέπτοντο. 

᾽Αποστείλας δὲ πρὸς τὸν τὴν Δογγιθαρδίαν xac- Cum autem misisset ad eum qui Longobardiam 
έχοντα Φράγγον Ῥουμπέρτον (380) καλούμενον τὴν — obtinebat Francum, Robertum nomine, ejus filiam 


JACOBI GOARI NOTE. 


(36) Robertum Guiscardum intelligit, celebrem. Italorum tyrannide in libertatem asseruit, de quo 
Normannorum ducem, qui Campaniam, Calabriam, — fuse Pandulphus Collenutius, Leo Ostiensis, Fazel- 
Apuliam et Siciliam a Sarecenorum, Grecorum et — lus et Normannorum Annales. 


"m JOANNIS SCYLITZJ£ 452 


suo filio Constantino uxorem adduxit, quam, mu- À αὐτοῦ θυγατέρα τῷ uli Κωνσταντίνῳ Ύυναιχα fyà- 


tato nomine, Helenam vocavit. Occupata autem fuit 
Longobardia & Roberto in huno modum. Georgius 
Maniaces ab Augusta Zoe ad componendas res in 
Italia missus, magistri honore decoratus, ooncilia- 
verat sibi Francos multos, et in dies eos qui & 
Doociano vexati erant effecit in Italie finibus quies- 
cere : verebantur enim ipsum, quodfejus virtu- 
tis in preliis periculum fecerant. Cum vero se 
opposuisset Monomaoho et debellatus fuisset, qui 
cum ipso erant trajeoti et in servitutem Impera- 
toris redacti, Maniacate appellati gunt et in urbe 
Romanorum permansere, reliqui in Italia relicti 
Bunt. Erat autem quidam in ipsis Robertus no- 
mine fratris filius Ardoini, qui & Dociano flagris 


casus fuerat, gravis el iracundus et tyrannios p 


mente preditus. Qui aperte Romanos expellere 
meditabatur, attamen provinciam aggredi metue- 
bat differebatque, se ipsum imbeoillem cernens, 
verebaturque contra imperatoris potentiam se op- 
ponere. Cum vero uxor illius, quam & Francia du- 
xerat, Gaita nomine, fllia prinoipis cui haud me- 
diocris regio subjecta 733 erat, secum esset, ad 
eas urbes migravit, que uxori sue serviebant,qua- 
rum prima et maxima Salernus nominatur. Illino 
igitur veluti fur erumpens loca Romanorum im- 
perio subjecta predabatur, partim Calabriam man- 
eipans, partim Itsliam redigens in servitutem. 
Eorum vero captivorum quos ceperat aliis manus 
amputare, aliis extremas partes pedum incidere, 
aliie utrasque, quosdam etiam ingenti pecunia ven- 
dere, metuens, si non proderent urbes et sese ipsi 
dederent, ne non solum heo, sed etiam his dete- 
riore paterentur. Cum vero res privata imperii in 
regia laboraret, nulla habebatur eorum que in 
Italia fierent ratio. Nam vita paulo post functo 
Monomacho, cum Theodora circiter annum unum 
obtinuisset imperium, et Micbael deolaratus esset, 
atque adversus ipsum Comnenus incitatus, et 
exercitus essept intestinis bellis occupati, 80 nemo 
Roberti conatus prohiberet, magnus ex hoc et 
illustris evasit; idoneum enim coegit exercitum 
et equorum atque pecunia et armorum potitus est" 
cum ii qui ab imperatore duces urbibus presfeotj 
erant, non possent contra erumpere ob paucitatem 
suorum et modicam virtutem. Comneno autem 


Ύετο, Ἑλένην µετονοµάσας αὐτήν. Κατεσχέθη δὲ ἡ 
Αογγιθαρδία (3) πρὸς τοῦ 'Ῥουμπέρτου τοῦτον τὸν 
τρόπον Γεώργιος ὁ Μανιάκης ἐπὶ καταστάσει τῶν 
ἐν Ἱταλίᾳ πραγμάτων ἁποσταλεὶς προσηταιρίσατο 
μὲν Φράγγους πολλοὺς, καθ ἡμέραν δὲ xal τοὺς 
παρὰ τοῦ Δοκειανοῦ κακωθέντας καὶ ἡσυχίαν ἄγειν 
ἓν cut τέρμασι τῆς Ἰταλίας παρεσκεύασεν - 
[P. 854] ἰδιδίισαν γὰρ αὐτὸν, πεῖραν τῆς αὐτοῦ 
ἐν πολέµοις γενναιότητος ἴἔχοντες. ᾽Αντάραντος δὲ 
τῷ Movoudyu καὶ κατηγωνισµένου, ol μὲν σὺν αὐτῷ 
περαιωβέντες τῷ βασιλεῖ δουλωθέντες Μανιακάτοι τε 
ἐπωνομάσθησαν x«l τῇ Ρωμαίων πδλει ἐναπέμει- 
ναν, οἱ δὲ λοιποὶ ἐν Ἰταλίᾳ ὑπελείφθησαν. "Hv δέ 
τις ἐν αὐτοῖς Ῥουμπέρτος τοὔνομα, ἀνεφιὸς ᾿Αρδοί- 
νου τοῦ ὑπὸ Δοχειανοῦ μαστιχβέντος, δεινὸς καὶ 
θυµοειδὴς, τυραννικὸν ἔχων τὸ φρόνημα , ὅστις 
φανερῶς μὲν ἐξελάσαι τῆς Ἰταλίας τοὺς Ῥωμαίους 
ἐμελέτα, ὤχνει δὲ ὅμως τὴν ἐγχείρησιν καὶ ἀνεθάλ- 
λετο, ἁσθενῆ ἑαυτὸν ὁρῶν, καὶ πρὸς τὴν τοῦ βασι- 
λέως ἰσχὺν ὠῤῥώδει ἑαυτὸν ἀντεξαγαγεῖν. Τῆς δὲ 
γυναικὸς αὐτοῦ, ἣν ἀπὸ Φραγγίας ἠγάγετο, τελευ- 
τη σάσης ἕτέραν ἄγεται, Γαΐταν μὲν καλουμένην , 
θυγατέρα δὶ οὖσαν πρίγκιπος χώραν οὐκ ὀλίγην ὑφ᾽ 
ἑαυτὸν ἔχοντος. ᾽Αγαγόμενος οὖν ταύτην χατῴχησεν 
ἐν ταῖς πόλεσι ταῖς διαφερούσαις τῇ αὐτοῦ γυναικὶ. 
ὧν ἡ πρώτη μὲν xal μεγίστη Σαλερὸς ὀνομάζεται. 
Ἐκεῖθεν οὖν olia χλέπτης xal λῃστὴς ἐξιὼν τὰ τῇ 
Ῥωμανίᾳ ὑποκείμενα ἑληῖζετο, τοῦτο μὶν Καλα - 
6olav αἰχμαλωτίζων, τοῦτο δὲ τὴν Ἰταλίαν δουλού- 
µενος. Τῶν ὃδ᾽ ἁλισκομένων αἰχμαλώτων ὤὦν μὲν 
χεῖρας ἀφβρει, dv. δὲ πόδας ἡκρωτηρίαζεν, ἄλλων δὲ 
ἀπέκοπτε xal ἀμφότερα , τινὰς δὲ καὶ ἀπημπόλει 
χρημάτων πολλῶν, δεδιττόµενος ὡς st μὴ προδοῖεν 
τὰς πόλεις κοὶ ὀποκλιθεῖε αὐτῷ, οὗ ταῦτα μόνα, 
ἀλλὰ xai Ὑείρονα πείσονται. Νοσούντων δὲ dv τοῖς 
βοσιλείοις τῶν οἰκείων, οὐδεμία τῶν γινοµένων ἓν 
Ἰταλίᾳ ἐγίνετο ἐπιστροφή . Too γὰρ Μονομάχουν 
μετὰ βραχὺ τελευτήσαντος, θεοδώρας δὲ τῆς AÓ- 
γούστης ἐφ᾽ ἕνα ypóvov τὴν βασιλείαν κατασχούσης, 
τοῦ τε Μιχαἠλ ἀναιρεθέντος xal τοῦ Κομνηνοῦ ἐκ- 
αναστάντος αὐτῷ, καὶ τῶν στρατευμάτων ἀσχολουμὲ- 
vtov τοῖς ἐμφυλίοις πολέµοις, μηδενός τε ὄντος τοῦ 
τὴν ὁρμὴν τοῦ ᾿Ρουμπέρτου χωλύσοντος, μέγας ἐκ 
τούτου xal περιθόητος γέγονε' στρατὸν γὰρ ἀξιόλο- 
γον συνεστήσατο xai ἵππων καὶ χρημάτων xal ἁρμά- 


adepto imperium, Turcorum natio Orientem pre- D των ἐγένετο κύριος, τῶν ἐν τεῖς πόλεσι στρατηγεῖν 


mere, Ραἰσϊἰηπβοὶ vero Occidentem. Cedit igitur 
Thrymbus Calabria, qui illic dux erat exercitus, 
aperte contra Soribonas facinus ausus : cum 222 
enim indigenis minime placere cerneret quod {8- 
ctum esset, exsul ad imperatorem proficiscitur. 
Mittitur igitur dux Italie Abulchar. Robertus au- 
tem eum propter Scribonarum cedem Calabros 
exasperatos videret, hac quoque de causa rebellio: 
rem meditatus, non ut amplius reversurus egre- 


τεταγµένων πρὸς βασιλέα μὴ δυναµένων ἀντεξιέναι 
ὁλιγανδρίᾳ xal κακότητι τῶν σὺν αὐτοῖς . Too δὲ 
Κομνηνοῦ τῆς βασιλείας ἐγκρατοῦς Ὑενομένου τὰ 
μὲν τῶν Τούρκων τὴν ᾿Ανατολὴν ἔθλιθεν, οἱ Ηατζι- 
νάχοι δὲ τὴν Δύσιν ἐπίεζον. Ὑποχωρεῖ γοῦν τῆς 
Καλαθρίας ὁ θρυμθὸς, ὃς ἐχεῖσε στρατηγῶν ἑτόγ- 
χανε, τὸ κατὰ τοὺς Σκρίθωνας ἄγος ἀνέδην τετολ- 
µηκώς μὴ ἀρέσκον Ὑὰρ τοῖς ἐγχωρίοις ὁρῶν τὸ 
πεπραγµένον, φυγὰς ὡς βασιλέα γίνεται, Στέλλεται 


JACOBI GOAR([ ΝΟΤΑΡ. 
GH est Apulia et adjacentes provincie, quibus ultimo Greci imperaverunt. Recolenda nota in 
p. 977. ' 


453 


HISTORIA. 


A84 


γοῦν δοὺξ {ταλίας ὁ ᾿Αθουλχαρὲ. 'O δὲ 'Ρουμπέτρος Α ditur, adhibitaque celeritate Rhegium capit urbem 


τῇ τῶν Σκριθώνω» ἆναιρεσι δεινοπαθοῦν τὸ γένος 
ἁρῶν τῶν Καλαθρῶν ἅμα χἀκ τῆς αἰτίας ταύτης 
ἁπόστασιν μελετῶν, [P. 855] οὐχέτι piv ὡς ὑπο- 
στρέφων ἔξεισι, σπουὸδῃ δὲ ἑλάσας αἱρεῖ τὸ '᾿Ρήγιον 
πόλιν μεγάλην καὶ ἐπίφανη, ἓν qp συνήθως ὁ δοὺξ 
Ἰταλίας διέτριθεν : ἦσαν γὰρ ἐν τούτῳ οἴκήματά τε 
διαπρεπῆ xai τῶν ἐπιτηδείων ἀφθονίκ πολλή. 'O δ᾽ 
᾽᾿Αθουλχαρὲ τὸ Δυῤῥάχιον χαταλαθὼν ἐξ ἐκείνου τε 
el; τὴν Βάριν περαιωθεὶς, πυθόµενος ὅτι τὸ ᾿Ῥήγιον 
ἑάλω, ἔμεινεν αὐτὸν ἐν τῇ Βάρει, κἀκεῖθεν ὡς Tv 
δυνατὸν τῶν ἔτι τὰ Ῥωμαίων φρονουσῶν ἀντείχετο 
πόλεων, στρατηχοὺς ἐφιστῶν xal στρατὸν ἐπιπίμ- 
πων εἲς φυλακήν * ἔτι γὰρ ἑφρόνουν τὰ Ῥωμαίων tj 
τε Βάρις, ἡ Ὑδροῦς, ἡ Καλλίπολις, ὁ Τάρας, τὸ 
Βρενδίσιον καὶ ai Ὥραι καὶ ἄλλα πολίχνια Ἱκανὰ xal 
«isa ἡ χώρα ἁπλῶς. Ἐν τῷ μεταξὺ δὲ προεθλήθη 
δοὺξ τῆς Ἰταλίας ὁ Ἱερηνός. M? δυνηθεὶς δὲ εἲς 
Λογγιθαρδίαν περαιωθῆναι διὰ τὴν τοῦ ᾿Ῥουμπίρ- 
του καταδυναστείαν ἔμεινεν lv. Δυῤῥαχίῳ, ὀνομασθεὶς 
τοῦ Δυῤῥαχίου δούξ. Νικηφόρος δὲ ὁ Καραντηνὸς 
ἐχδρομὰς ποιτυµένου τοῦ “Ῥουμπέτρου xai χακώσεσι 
µυρίαις τοὺς ἹἸταλοὺς κατατρύχοντος ἑδειλία μὲν, 
ἔμενε ὃ) ὅμως τὴν ἐκ βασιλέως ἀναμένων ἔπικου- 
ῥίαν. Πᾶσαι οὖν αἱ Ἱταλικαὶ πόλεις προσεχώρησαν 
xal φρουρὰν παρεδέξαντο * τινὰς δὲ xal φρουρὰν μὴ 
καταδεξάµεναι ὑποφόρους κατἐστησαν. Τούτων δὲ 
οὕτω τελουµένων φυγεῖν μὲν ἔγνω xal ὁ Καραντη- 
νὸς, αὐξανομένους τοὺς «Φράγγους καθ) ἑκάστην 
ὁρῶν * τὸ δὲ τῆς αἰσχύνης ἄδοξον λογιζόµενος ἐπὶ 
χώρας ἔμενεν, τὸ Βρενδίσιον συντηρῶν ἐν τῇ πρὸς 
τὸν βασιλέα πίστει τε καὶ δουλώσει. ᾽Απάτῃ δὲ xal 
δόλῳ τοὺς προσοίκους Φράγγους ὑπέρχεται. Λα- 
θραίως οὖν αὐτοῖς ἐντυχὼν, καὶ περὶ τοῦ προδοῦναι 
τὴν πόλιν λόγους καὶ δοὺς xai λαθὼν, ἤνοντας τοὺς 
Φράγγοὺς ἐδέξατο ἀνιόντας διὰ xAlpaxoc. "Eva καθ 
ἕνα γοῦν τῶν ἀνιόντων ἁποσφάξας εἷς ἑχατὸν ἀρι- 
θµουµένους, xal τὰς χεφαλὰς αὐτῶν πλοίῳ ἐμθαλὼν, 
περχιοῦται εἷς τὸ Δυῤῥαχιον, ἐκεῖθέν τε εἰς βασιλέα 
τῶν συµθεθηκότων ἄπεισιν ἄγγελος. Ὁ piv οὖν 
Περηνὸς ἐν Δυῤῥαχίῳ ἔμεινε, τὴν δὲ βασιλείαν τὰ 
οἴχοι ἀνιαρὰ ἆἔθλιθε, xal τὴν ᾿Λνατολὴν τὰ ix τῶν 
Τούρχων δεινὰ ἐπίεζον, αὐξανόμενα καθ ἑκάστην 
καὶ µιηδεµίαν λαμθάνοντα ἄνεσιν καὶ ἀνάγκην. 
Τελευτήσαντος δὲ τοῦ δουκὸς Κωνσταντίνου τοῦ βα- 


σιλέως, τῆς δὲ βασιλίδος Ἑῤδοχίας πρὸς βραχὺ τὴν 


maguam οἱ illustrem, ubi consueverat dux Italie 
commorari, quod ibi essent et megniflce domus 
et eorum que ad victum neoessaria sunt copia 
multa. Abulchare autem cum Dyrrachium perve- 
nisset inde Barium transmisit, cumque Rhegium 
captum cognovisset, cum Bari exspectabat, et inde 
quantum poterat, urbes adhuo amicas Romanis in 
officio ac fide continebat, prefloiens duces, et exer- 
citum mittens ad locorum custodiam : adhuo 
enim a Romanis erant Baris, Idrus, Callipolis, Τα- 
rentum,Bruadusium et Hore et alia oppidula multa 
et omnino tota regio. Interea vero declaratus dux 
Italie Perenus fuit. Cum vero non potuisset in 
Longobardiam copiaa trajicere propter Roberti po- 
tentiam, Dyrrachii mansit, dux Dyrrachii appella- 
tus. Nicephorus autem Carantenus excursiones fa- 
ciente Roberto et infinitis malis Italiam vexante 
timeb atquidem, verumtamen ab imperatore auxi- 
lium exspectabat. Omnes igitur ltalice urbes 
&d eum se applicuerunt, et presidia accepe- 
runt; quedam vero presidia recusantes stipen- 
diarias se fecere. His autem ita perfectis fugere de- 
crevit 228 etiam Carantenus, videns quotidie 
Franoos augeri. Sed secum reputans ignominiam, 
in provincia mansit, Brundusium in fide erga im- 
peratorem et in servitute continens, fraude vero 
&c dolo finitimos Francos aggreditur. Clam igitur 
cum ipsis collocutus, et de prodenda ipsis urbe 
mentione ultro citroque habita, venientes Francos 
excepit, et per scalam ascendentes singulos inter- 
fecit, centum circiter numero, quorum capita in 
navigium imposita ad Dyrrachium transmittit, et 
inde ad imperatorem eorum qua acciderant nun- 
tius proficiscitur. Perenus igitur Dyrraohii mansit, 
imperium vero intestina mala opprimebant, et 
Orientem Turci vexabant iig malis que quotidie 
aucta nulla ex parte remittebantur. Mortuo autem 
duce Constantino imperatore, cum imperatrix Eu- 
docia ad breve tempus imperium obtinuisset, ubi 
ad Diogenem sceptra pervenere, Roberto et iis qui 
cum ipso erant haud vulgaris metus injectus est, 
ne etiam e suis sedibus pellerentur privarenturque 
suis, experti ejus virtutem. Ab iis autem locis et 
oppidis que ad Romanorum spectabant imperium, 
omnibus modia sese subducebant. Verum cum ipse 


βασιλείαν ἀντισχούσης ἐπεὶ εἷς Διογένην τὰ σκῆπτρα ]) quoque occuparetur in expeditionibus adversus 


τῆς βασιλείας περιῆλθε, τῷ μὲν 'Ῥουμπέριῳ καὶ 
τοῖς περὶ αὐτὸν δἐος οὐ τὸ τυχὸν ἦν, μὴ καὶ τῶν 
οἰχείων ἑχπέσωσι xal στερηθῶσι πεῖραν τῆς αὐτοῦ 
Ὑενναιότητος ἔχοντες, τῶν δὲ γε τῇ Ῥωμανίᾳ διαφε- 
ρουσῶν χωρῶν τε καὶ πόλεων πᾶσι τρόποις ἀνῆγον 
ἑαυτοὺς xai ὑπέστελλον. [P. 856) Ταῖς δὲ κατὰ τῶν 
Τούρχων ἑχστρατείαις προσέχοντος καὶ αὐτοῦ, xal 
τῷ πλίον θλίθοντι τὴν πᾶσαν σπουδὴν νέµοντος, 
οὐχέτι μὲν ὡς δεσπόται, τρόπον δὲ κλεπτῶν καὶ 
λῃστῶν ἐπιόντες ὕποφορα ἑαυτοῖς τὰ τῆς Ἰταλίας 
ἐποιήσαντο. Tow δὲ κατὰ τὸν Διογένην, περ &vw- 
τέρω διεζληπται, οἰχονομηθέντων τε καὶ πραχθέντων, 


Turcos, et omne studium poneret in eo quod ma- 
gis urgeret, non amplius ut domini, sed 714 pre- 
donum ac piratarum instar Italie loca in suam pote- 
statem redigebant. Cum vero Diogene imperante, ut 
superius demonstratum est, res administrate &o 
geste fuissent, sub Michaele vero imperium negli 

genter ac pueriliter administraretur, ut stabiles 
domini a mari usque ad mare et Longobardiam et 
Calabriam sibi subegere,eaque distributa et oppidis 
divisis 80 comites, Robertum vero ducam appel- 
larunt. Michael autem non solum non retinuit re- 
gionem que ad se perlinebat, ut dictum est, sed 


435 


JUANNIS SCYLITZJE 


436 


ut ipsos Turcos ex Oriente expelleret, existimavit A xal τοῦ Moret) τὴν βασιλείαν ἁμελῶς καὶ παιδα- 


Bibi faciendum esse ut cum ipsis fadus percute- 
ret, et ipsorum ope 80 sooietate Turcorum teme- 
rarium in Romanorum regionem insultum coerce- 
ret.Quare etiam affinitatem cum Roberto contraxit, 
ejusque filiam Helenam  despondet suo fllio 
Constantino. Volebat hao ratione imperator finem 
&aliquem rebus imponi, sed a Deo prohibitus est, 
qui jam pridem decreverat Orientis perniciem et 
evergionem. 

ἀποσοθῆσαι αὐτῶν τὴν ἄλογον κατὰ τῆς ᾿Ῥωμανίας 
ποιεῖται, xal τὴν αὐτοῦ θυγατέρα Ἑλένην 


κατεγγυᾶται 


βριωδῶς διιθύνονκος, ὡς δεσπόται βέθαιοι ἀπὸ θᾳλάτ- 
της ἕως θαλάττης τήν τε Λογγιθαρδίαν καὶ τὴν Ka- 
λαθρίαν ἑαυτοῖς ὑπεποιήσαντο, xal ταύτην διανει- 
μάμενοι καὶ τὰ κάστρα διαμερισάμενοι ἑαυτοὺς μὲν 
κόµητας, τὸν δὲ 'Ῥουμπέρτον δοῦκα προσωνοµάκα- 
σιν. Ὁ δὲ Μιχαὴλ οὗ μονὸν οὐχ ἀντεποιήσατο τῆς 
διαφερούσης ἑαυτῷ χώρας, ὡς εἴρηται, &ÀÀ' ὡς ἂν 
τοὺς Τούρχους τῆς ᾿Ανατολῆς ἐξελάσειε, δὲον ἑνόμισε 
σπείσασθαι αὐτοῖς καὶ δι αὐτῶν καὶ σὺν αὐτοῖς 
ἐπέλευσιν. Ὄθεν xal χῆδος πρὸς τὸν Ῥουμπέρτον 
τῷ ἑαυτοῦ vp Κωνσταντίνφ. ᾿Ηθούλετο μὲν 


ταυτὶ ὁ βασιλεὺς, πέρατι δὲ δοθῆναι παρὰ Θεοῦ κεχώλυται, πάλαι ψηφισαµένου τῆς ᾿Ανατολῆς πὰν- 


ωλεθρίαν καὶ ἀνάστασιν. 


Hoo imperante Cpoli orta est tripes avis, et puer B 


habens in fronte oculum unum et pedes bircinos ; 
et duo ex immortalibus militibus fulmine percussi 
sunt. Puer autem monstruosus in publico ingressu 
Diaconisse fletum emittebat lugubri similem. Pre- 
terea crinite quoque stelle plurime et crebro 
apparuere. Ubi vero barbari res Orientis predaban- 
tur, et multitudo partim cedebatur partim fugiens 
Cpolin confugiebat, 4 2ὅ indigebat tempus mente 
senili et excelsa ad res gubernandas, ipse vero 
tam erat avarus ac vilis ut ne obolum quidem vel- 
let effundere, neque preberet alicui quidpiam, 
quicunque is esset, aut providere fructus, qui na- 
vigiis veherentur, ad victum necessarios importan- 
dos: verum inani et inutili eloquentie studio et 
iambis atque anapestis componendis continenter 
vacans, quamvis ne in cute quidem artem gustas- 
get, & philosophorum eximio deceptus et illusus 
totum, ut ita dixerim, mundum perdidit. Oritur 
enim ingens fames, quam consecuta est pestis et 
mors, qua simul nutriuntur et cognate sunt ad 
hominum perniciem et coneanguinesm,moriebantur- 
que quotidie frequentes, ita ut ne vivi quidem 
mortuos efferre possent, et in iis que dicuntur 
Septa, neglecti jacerent et simul deferrentur multi 
in uno lectulo, oum sepe quinque aut sex ibi 
cadavera posita essent, et undique calamitates 
confluerent, omnique moestitia urbs regia comple- 
retur. Atque injuriarum quse quotidie fierent, et 
iniquorum judiciorum et vexationum remissio 
nulla ab iis qui imperabant excogitabatur. Verum 


quasi nullo alienigenarum omnino Romanis mole- D 


stiam exhibente bello, vel divina ira, vel homines 
affligente inopia et vi ad victum pertinente, ita sine 
metu perpetrabant ea que odio divino digna essent 
et tyrannica, et omne imperatoris consilium alque 
institutum ad offendendos et injuria afficiendos 
Bubditos et decipiendos, et venandas ipsorum 
vitas, et occasionem 929 insidiandi ipsis captan- 
dam referebatur, ita ut etiam usque ad sacra mo- 


Ἐπὶ τούτου ἐτέχθη iv. Κωνσταντινουπολει τρίπους 
ὄρνις καὶ παιδίον ἔχον κατὰ τὸ µέτωπον ἕνα ὀφθαλ - 
μὸν, τραγοσκελὲς δὲ τοὺς πόδας. Δύο δὲ τῶν ἀθανά- 
των στρατιωτῶν Ὑεγόνασι κεραυνόθλητοι. Τὸ δὲ τε- 
ρατῶδες παιδίον ἐν τῇ τῶν Διακονίσσης δηµονιᾳ παρ- 
όδῳψ κλαυθμὸν Joli παιδικῷ προσεοικότα. Οὐ μὴν 
δὲ ἀλλὰ καὶ κομῆται παρετείνοντο πλεῖστοι xal 
συχνοί. ᾿Επεὶ δὲ xal oi Βάρδαροι τὰ τῆς ᾿Εφας 
ἑληίζοντο καὶ τὸ πλῆθος τὸ μὲν ἀνιρεῖτο τὸ δὲ φεῦ- 
γον τῇ Κωνσταντίνου προσέφευγεν, ἑἐδεῖτο μὲν ὁ και- 
ρῦς οἰχονομικῆς καὶ πρεσθυτικῆς xal µεγαλοψύχου 
φρενὸς, ὁ δὲ τοσοῦτον qv φειδωλὸς καὶ µικρολόγας 
ὥστε μηδ᾽ ὀθολὸν προέσθαι θέλειν μηδὲ παρέχειν 
τινὶ τὸ olovoüv, Ἡ πρόνοιαν γοῦν τροφῶν διαχοµιδῆς 
γεννηµάτων (38) διὰ σιτηγῶν πλοίων ποιήσασθαι, 
ἀλλὰ τῇ µαταίᾳ xal ἀνηνύτῳ περὶ λόγους σπουδᾷ 
καὶ τῷ ἰαμθίζειν καὶ ἀναπαίστους συντιθέναι προσ- 
έχων διηνεχκῶς, καΐτοι μηδ Ev. χρῷ τῆς τἔχνης 
γευσάµενος, ἀλλ᾽ ὑπὸ τοῦ τῶν φιλοσόφων ὑπάτου i£- 
απατώµενος καὶ ἀποθουκολούμενος, τὸν χόσµον ὅλον 
διέφθειρεν, ὡς εἰπεῖν. Γίνεται γὰρ )ιμὸς ἰσχυρὸς, ᾧ 
δὴ καὶ λοιμὸς ἐπακολουθεῖ xal θάνατος, τὰ σύντροφα 
ταῦτα καὶ πρὸς ὄλεθρον ἀνθρώπων ἀδελφὰ xai ὁμό- 
τιµα. Καὶ ἔθνησκον καθ ἑχάστην συχνοὶ, ὥστε μηδὲ 
δύνασθαι τοὺς ζῶντας ἔκφερειν τοὺς νεχροὺς, καὶ 
τοῖς [P. 857] λεγομένοις ἐμθόλοις κεῖσθαι ἆτημε- 
λήτους, καὶ φοράδην κοµίζεσθαι πολλοὺς, πολλάκις 
ἐν μιᾷ κλινῃ πέντε καὶ Ep τιθεµένων νεκρῶν, xal 
πάντοβεν ἐπισυῤῥέειν τὰ σκυθρωπὰ, xal πάσης xa- 
τηφείας πληροῦσηαι τὴν βασιλεύουσαν. Τῶν δὲ καθ- 
ημερινῶν ἁδικημάτων καὶ τῶν παρανόμων χριµά- 
των καὶ εἴςπράξεων οὐδεμία τις ἀναστολὴ τοῖς κρα- 
τοῦσιν ἐπενοεῖτο. ᾽Αλλ’ ὥσπερ μηδενὸς τὸ παράκαν 
ἑνοχλοῦντος τοῖς Ῥωμαίοις ἀλλοφόλου πολέμου d 
θείας ὀργῆς ἤ τοὺς ἀνθρώπους κχατατρυχούσης iv- 
δείας καὶ βίας βιωτικῆς, οὕτως ἁδεῶς ἔπραττον τὰ 
θεομισῆ xal τυραννικἀ. Καὶ πᾶν προθούλευμα βα- 
σιλικὸν xal ἑννόημα εἰς τὸ τοὺς οἰκείους ἀδικεῖν καὶ 
κατασοφίζεσθαι xal θηρεύειν τοὺς βίους (39) αὐτῶν 
καὶ τὴν ἀφορμὴν τῆς ζωῆς κατεγίνετο, ὡς καὶ ἄχρι 


JACOBI GOARI NOTE. 


(38) Legumina maxime et quecunque seruntur, 
γεννήµατα vooant Euchologium et Jus Gr. 
(39) Βίον non vitam modo, sed et opes, artem, fa- 


cultates, quibus vivitur, recentiores interpretantur, 
easdemque hic, damnata imperatoris avaritia, in- 
telligi manifestum est. 





A91 


HISTORIA. 


A58 


τῶν θείων σηκῶν ἐπεκταθῆναι τὴν πλεονεξίαν αὐτοῦ, À numenta ejus avaritia pertineret, et sacri ipsorum 


χαὶ τὰ ἱερὰ τούτων κειμήλια xal ἔπιπλα ἀφελέσθαι. 
Οὕτω δὲ τῶν πραγμάτων διοικουµένων, καὶ οὕτω 
τῶν τε ἐχτὸς xal τῶν ἐντὸς λεηλατουμένων xal κε- 
ραϊζομένων δυσδουλἰᾳ καὶ κακότητι τῶν κρατούν- 
των, ol. ἐν τῇ Ανατολῇ προέχοντες, ᾽Αλέξανδρός τε 
καὶ ὁ Καθασιλᾶς οἱ Συναδηνοὶ, ὁ Γουδέλιος, ὁ Στρα- 
θορωμανὸς καὶ ol λοιποὶ τῶν συγχλητικῶν ἀρχόντων 
λογὰς, Vj» ἐκ πολλοῦ ἀποστασίαν ὠδίνησαν, εἰς ἔργον 
ἰξάγουαι νῦν, καὶ τὸν κουροπαλάτην Νικηφόρον τὸν 
Βοτανειάτην συνελθόντες βασιλἐα ἀναγορεύουσιν , 
Ὀκτωθρίου μηνὸς ἱσταμένου, τῆς πρώτης ἔπινε- 
µήσεως. "Orso elc ὥτα τῷ βασιλεῖ πεσθν οὐ μετρίως 
αὐτὸν διετάραξεν ἦν γὰρ καὶ ὑπὸ πολλῶν προλε- 
Ἱόμενον ὡς ἔσται ποτὲ ὅτε ὑπερτερήσει τὸ Ν τοῦ M. 
Kai αὐτίκα τοῖς Τούρχοις ὡς οἰκείοις καὶ γνησίοις 
ἔγραψεν, ὑπισχνούμενος xal δῶρα δοῦναι, tl µόνον 
συλλαθόντες αὐτόν τε καὶ τοὺς περὶ αὐτὸν πρὸς 
αὐτὸν ἐξαποστέλλουσιν. Ἰ1ν δὲ ὁ Βοτανειάτης τῶν 
εὐπατριδῶν, ἐκ τοῦ Φωχᾶ τὸ γένος πολυπλόχως plv 
ἀλλ᾽ ὅμως κατάχων, καὶ τῶν περιωνύµων Φαθίων, 
oi τὸ γένος ἐκ τῆς περιδόξου xal πρεσθυτέρας 'Ῥώ. 
unc κατῆγον, καθὰ ἡ ἀνέκαθεν παράδοσις κρατεῖ 
περὶ αὐτῶν. Τρίτην δὲ ἄγοντος τοῦ ᾿Οχτωθρίου µη- 
νὸς, μέλλοντος ἤδη τὴν βασιλικὴν πήξασθαι σχηνἃν, 
φῶς ἀθρόον περὶ τὸν ἀέρα διεφάνη περὶ πρώτας 
νυκτὸς φυλακὰς μέχρι Χαλκηδόνος xal. ΧἈρυσουπόλεως 
xai τῶν i» Βλαχέρναις ἀνακτόρων  ὅ xal οἰωνὸς 
πᾶτιν ἀγαθὸς ἔδοξεν, ὡς xai ἐπιφοιθάζειν τινὰς ἀπὸ 
λάμπής λαμπτῆρα φωσφόρον ἐπιδημῆσαι τοῖς βασι- 
λείοις. Ωρμημένου δὲ ἤδη πρὸς τὸ Βυζάντιον, ἀπο- 


στατικἡ ἱτέρα κακόνοια τὴν δύσιν περιεχλόνησε, C 


Νικηφόρος γὰρ πρόεδρος ὁ Βρυέννιος τὴν τοῦ Δυῤ- 
ῥαχίου δουχικὴν διέπων ἀρχὴν [P. 858] καὶ ταύτης 
παραλωθεὶς βασιλέως ἑαυτῷ περιέθηκεν ὄνομα, καὶ 
τοῖς ἐκεῖσε στρατιώταις ὁπαδοῖς καὶ συνεργοῖς χρη- 
σάµενος -ἔξεισι μὲν ἐκεῖθεν, ἐπείγειαι δὲ πρὸς 
᾿Αδριανούπολιν. Ὁ γὰρ αὐτάδελφος αὐτοῦ τινὰς τῶν 
Ἑσπερίων δυνάµεων tiq τὴν προσδοχωμένην ἔπι- 
θουλὴν χαταρτύσας, μετὰ Βαράγγων xal Φράγγων 
πλήθους πολλοῦ τῷ ἀδελφῷ συνθέσθαι παρεσκεύασε. 
Σὺν αὐτῷ δὲ καὶ τὸν κατεπάνω τῆς αὐτῆς πόλεως 
συγγενέα τούτου τυγχάνοντα, καὶ πρὸ τοῦ χαταλα- 
θεῖν δὲ sl; ᾽Αδριανούπολιν τὴν εὐφημίαν αὐτοῦ καὶ 
τὴν ἀναῤῥησιν τῆς βασιλείας προδιεγράψατο. Ὁ δὲ 
βασιλεὺς µαλακώτερον πρὸς τὰ πράγµατα διαχείµε- 
voc tl μὴ γὰρ ἦν τοῦτο, εὐκόλως ἂν τὸν Βρυέννιον 
κατηγωνίσατο, στρατόν τε ἰδιαίτατον ἔχων, οὓς ὀνο- 
µάζουσιν ἀθανάτους (40), καὶ ἕτερον οὐκ ἁγεννῆ 
ἀπὸ συγκλύδων ἀνδρῶν συγχείµενον. Καὶ διὰ πάν- 
των εὐχερῶς εἶχεν ἐπιθέσθαι τοῖς ἐν ᾿Λδριανουπόλει 
μὲν πρότερον, εἶτα δὲ καὶ τῷ Βρυεννίῳ αὐτῷ. ᾽Αλλ’, 
ὡς εἴρηται, ῥφθὸμοτέρως ἔχων ἐκεῖνόν τε ὕψωσε xai 
ix μικροῦ µέγχαν ἐποίησε, καὶ ἑαυτῷ παρέσχε πρά- 


thesauri et suppellectilia auferrentur. 

Cum vero ita res administrarentur, itaque οἱ 
interna et externa rapinis ac preda laborarent 
pessimo consilio et ignavia imperantium, principes 
in Oriente Alexander et Cabasilas Synadeni, Gude- 
lius, Sfraboramus et reliqui senatorii ordinis 
principes delecti, quam pridem rebellionem con- 
ceperant ad opus perducunt; et curopalatem Ni- 
cephorum Botaniatem convenientes imperatorem 
declarant, Octobri mense, indictione prima. Quod 
cum ad imperatoris aures accidisset, haud medio- 
criler ipsum perturbavit; erat enim a multis quo- 
que predictum forte ut olim N superaret M. Et 
statim Turcis tanquam cognatis et propinquis scri- 


B psit, pollicens dona se daturum, si illum solum 


comprehensum, et qui cum ipso essent ad se mit- 
tant, Erat autem Botaniates ex nobilibus α Phoca 
oriundus, variis quidem modis tamen ab illustri- 
bus l'abiis genus ducens, qui ex illustri et antiqua 
Roma originem ducebant, quemadmodum antiqua 
de ipsis traditur fama. Tertia vero Octobris imen- 
gis die, cum jam figendum esset imperatoris taber- 
naculum, densum lumen in aere apparuit circiter 
primam noctis vigiliam, usque ad Chalcedonem 
4 $41 et Chrysopolim et regia palatia in Blachernis : 
quod optimum omnibusvisum est augurium, ita ut 
vaticinarentur quidam a splendore Luciferi facem 
ad regiam accessisse.Cum autem Byzantium profici- 
gceretur, altera quedum male cogitata rebellio 
Occidentem exagitavit. Nicephorus enim Bryen- 
nius preses administrens Dyrrachii ducatum, ipso 
abdicatus, sibi imperatoris nomen vindicavit. Et 
militibus quiibi erant, ministris atque adjutori- 
bus usus inde egreditur, et ad Adrianopolim fe- 
stinabat ; nam germanus ejus frater instructas 
quasdam Occidentis copias ad speratas insidias cum 
Barangorum et Frapcorum haud mediori multitu- 
dine adduxit, ut cum fratre conspirarent, et secum 
ejusdem quoque urbis prefectum , cognatione 
conjunctum; ct antequam ad Adrianopolim per- 
veniret, celebratum et declaratum ipsum impera- 
torem prius scripsit. Imperator vero mollius ac 
segnius rebus gerendis intentus (nisi enim hoo 
fuisset, facile ipsum Bryennium debellasset) et 
proprium exercitum habens eorum quos nominant 


D immortales, et alterum haud ignobilem e collecti- 


ciis viris coactum, facile potuisset cum omnibus 
suis prius eos invadere qui erant Adrianopoli, 
deinde etiam Bryennium ipsum. Verum, ut dictum 
est, segniorem se prebens et illum extulit et ex 
parvo magnum fecit, et sibi negotia conflavit. Ni- 
cephorus enim preses regius et. successor missus 
'Thessalonice cum ipso congressus, si decenter 


JACOBI GOARI ΝΟΤΑ. 


(40) Ut ex antiquis legionibus hec Victrix, illa 
Pia, alia Fulminatrix, alia item Feliz, vel τῶν ps- 
γαθύμων, ex aliquo jam preterito eventu, de quo 


PATROL. Gn. GXXII. 


Imperii Notitia, dicebatur, hec senescente et ad 
lethum fere vergenteimperio immortalitatem in pre- 
liis vane sibimet ominatur. 


15 


439 


JOANNIS SCYLITZA 


460 


rebus 7?8 usus esset, facile ipsum in principio A γµατα. Kai ἨΝιχηφόρος Ὑὰρ πρόεδρος ὁ βασιλικὸς 


defectionis debellaset : cum vero ad Trajanopo- 
lim pervenisset, ibi cum fratre Joanne et Francis, 
qui Adrianopoli erant, et Macedonibus et reliquo 
exercitu secum conspirante congressus est. Ubi 
etiam regia induitur insignia, omnibusque jureju- 
rando et borribili feedere confirmatis itá celebra- 
tur laudibus multis, multoque satellitio etipatus 
imperatoris modo se gerit, et Adrianopolim multo 
cum honore se recepit et observantia, obviam illi 
prodeuntibus suis tribubus eo quod ipaum ex ani- 
mo colerent el observarent.Egressus autem contra 
quosdam Bryennii preses Constantinus Theodoro- 
canus capitur et ad ipsum captivus ducitur, vir 
clarus et genere nobilissimus, viteeque splendore 
illustris. Sed neglectus fuit ut quidam ignobilis 
et obscuro loco natus, neque ullum corpore sup- 
plicium subivit, quamvis existimaretur id passu- 
rus propter superiores inimicitias et pugnas capi- 
tales. Verum missus in exsilium in quamdam Ma- 
cedonicam urbem haud multo post nature debitum 
persolvit. Quod vero regia insignia in Trajanopoli 
indutus fueritBryennius,ibique declarari et celebrari 
se permiserit, haud bonum augurium prudentiores 
existimabant. Hec enim Trajanopolis non Trajani 
imperatoris nomine condita fuit, sed nomine cujua- 
damex primatibus Trajani vocati, generosi eo tem- 
pore 74229 viri tum manu tum animo, quem Cesar 
Trajanus ob nescio quam offensionem: luminibus 
privavit. Et in Persas proficiscens hic eum primus 
conspexit, quo spectaculo admodum dolens, recor- 
datus expeditionum et virtutis illius, eodem in 
.Joco urbem construi jussit ad indelebilem viri me- 
moriam.Hac igitur de causa prudentes viri factum 
haud bonum augurium censebant. Atiamen Bryen- 
nius ignorans decretum (cecus est enim futurorum 
eventus) res agressus est. Reedestus quoque eadem 
cogitavit, opitulante sibi cognata urbe Batatzene: 
nam Redestini adversus Panium profecti coege- 
runt ipsum quoque Bryennium celebrare. Cum vero 
suum fratrem eo honore affecissel ut esset curo- 
palates, et alios omnes habita ratione proprise 
ipsorum dignitatis, existimavit se formidabilem ad 
urbem regiam propter missum [ratrem adventu- 
rum. Cui cum tradidisset haud mediocrem exer- 
citum, sperabat fore ut quando cives imperatorem 


διάδοχος αὐτῷ σταλεὶς iv θεσσαλονίκῃ συναντήσας 
αὐτῷ, εἴγε δεξιῶς ἐχρήσατο τοῖς πράγµασιν, εὐχό - 
λως ἂν αὐτὸν ἐν ἀρχῇ τῆς ἀποστασίας χατηγωνί- 
cavo. Καταλαθὼν δὲ εἰς Τραϊανούπολιν, ἐκεῖσε τῷ 
τε ἀδελφῷ Ἰωάννη καὶ τοῖς ἐν ᾿Αδριανουπόλει σων- 
ἤντησε Φράγγοις τε καὶ Μαχεδόσι καὶ τῷ λοικῷ τὰ 
αὐτοῦ φρονοῦντι στρατεύµατι, ἔνθα xai τὰ βασιλιχὰ 
παράσημα µπεριθάλλεται. Κατασφαλισάµενός τε 
πάντα ὄρχοις xal αυνθήχαις φρικταῖς, οὕτω τὴν 
εὐφημίαν ἀπειλήφει μετ εὐφημίας xal δορυφορίας 
πολλῆς, καὶ ὅσα βασιλεὺς τῶν πραγμάτων ἀπάρχε- 
ται, καὶ τῆς ᾽᾿Λδριανουπόλεως ἐπιθαίνει, σὺν πολλί, 
τιμῇ xai σεθάσµατι ἐξαισίῳ ὑπάντησιν ποιησαµένων 
αὐτῷ τῶν φυλετῶν διὰ τὸ οἰκείως ἔχειν πρὸς αὐτὸν 
καὶ θεραπευτικῶς. ᾽Αντεπεξελθὼν δὲ ΄τισιν ὃ προ- 
εδρος Κωνσταντῖνος ὁ θεοδωροχάνος τῶν τοῦ Βρυεν- 
νίου ἁλίσχεται καὶ πρὸς αὐτὸν αἰχμάλωτος γίνεται, 
ἀνῆρ ἔνδοξος καὶ γένους ἐπισημότητι καὶ βίου λαμ- 
πρότητι καταφανὴς Ὑινωσκόμενος. Παρωράθη δὲ 
ὡς εἷς τῶν ἀτίμων xal ἁγεννῶν, Οὐ μὴν δὲ σωµα- 
τικὴν τιµωρίαν ὑπέστη, χαίΐτοι γε ἐπίδοξος ἦν ταύ- 
την παθεῖν διὰ προηγησαµένας ἔχθρας καὶ µάχας 
κεφαλικάς. Φυγαδευθεὶς δὲ πρός τινα τῶν Μακεδο- 
νικῶν πόλεων μετ οὗ πολὺ τῷ χρεὼν ἐλειτούργησε. 
Τὸ δὲ τὰ βασιλικὰ παράσηµα iv Τραϊανουπόλει πε- 
ῥιθαλέσθαι τὸν Βρυέννιον καὶ τὴν εὐφημίαν καὶ 
τὴν ἀνάῤῥησιν δέξασθαι οὐκ ἀγαθὸν οἰωνὸν ol συν- 
ετώτεροι xai ἐχέφρονες ἑλογίζοντο. [P. 859] 'Η γὰρ 
Τραϊανούπολις αὕτη οὐκ ἐπὶ τῷ ὀνόματι τοῦ βασι- 
λέως τοῦ Tpatx ϱοῦ ᾠκοδόμηται, ἐπ ὀνόματι δὲ τῶν 
µεγιστάνων ᾖτινὸς ἹΤραϊανοῦ καλουμµένου, γενναίου 
τὸ τηνικαῦτα xatd τε χεῖρα xal κατὰ ψυχὴν, ὃν ὁ 
Καΐσαρ Τραϊανὸς διά τι πταῖσμα τῶν ὀφθαλμῶν 
ἑστέρησεν. 'Emi Πέρσας δὲ διιὼν ἐνταῦθα τοῦτον 
ἐθεάσατο πβώτως. Περιώδυνος δὲ τῇ θέᾳ γενόμενος, 
τῶν στρατηγηµάτων xal τῆς ἀνδρίας ἀναμνησθεὶς, 
ἐν αὐτῷ τῷ τόπῳ πόλιν ἐκέλευσε πολἰσαι εἷς µνήμτν 
ἄληστον τοῦ ἀνδρός. Διὰ ταῦτα Ύοὺυν οὐκ ἀγαθὸν 
οἰωνὸν οἱ ἐχέφρονες τὸ γεγονὸς ἑλογίζοντο. Ὅμως 8' 
οὖν τὸ ἀποτέλεσμα ὁ Βρυέννιος ἀγνοῶν (τυφλὸν γὰρ 
τὸ μέλλον) τῶν πραγμάτων ἀντείχετο, ᾿Εφόνησε δὲ 
τὰ αὐτὰ ᾿Ῥαιδεστὸς συνεργἰᾳ τῆς συγγενοῦς αὐτοῦ 
τῆς Βατατζαίνης: ol γὰρ ᾿Ραιδεστηνοὶ καὶ κατὰ τοῦ 
Πανίου ἐξωρμηκότες ἰΟιάσαντο αὐτὸ ἀναγορεῦσπι 
τὸν Βρυέννιον. Τιµήσας δὲ τὸν ἑαυτοῦ ἀδελφὸν κχου- 


et logothetam ita oderant ut adversus ipsos strenue [) ροπαλάτην καὶ τοὺς ἄλλους ἅπαντας ἀναλόγως καὶ 


se gererent, sibi ipsi consentirent, et intra urbem 
ge cum aliqua conditione reciperent, et ita sine 
metu ad ipsos cum apparatu regio adventaret. 
Verum multum a proposito consilio aberravit: nam 
tametei Heracleam incenderat, et plures ex iis qui 
ibi erant interfecerat (quod paulo ante secesserat 
preses Alexius Comnenus, qui in Selymbria com- 
morabatur), verumtamen regiam urbem incolen- 
tes nequaquam Bryennii adventu deterriti sunt : 
accedentes enim ad murum Blachernarum 730 
levia prelia quaedam fecere, et repulsi transiere 
suncti Panteleemonis pontem, et que ibi erant 


ἀξίως τῆς οἰκείας καταστάσεως, φοθερὸν πρὸς τὴν 
βασιλίδα δι ἀποστόλου τοῦ ἴδίου ἀδελφοῦ φανῆναι 
ἑνόμισε,. Παραδοὺς γὰρ αὐτῷ στρατὸν οὐκ ὀλίγον ἐν 
ἐλπίσιν ἦν ὡς, ἐπείπερ οἱ πολῖται τὸν λογοθέτην δι’ 
ὀργῆς καὶ μίσους οὐκ ἁγεννῶς ἔχουσι, προσεξ[ουσί 
τε αὐτῷ καὶ προσδέξονται σὺν ὁμολογίαις ἐντὸς, καὶ 
οὕτως ἀδεῶς ἐπιφοιτησει καὶ αὐτὸς ἐν ἑτοιμασίᾳ 
βασιλικῇ. ᾽Αλλὰ πολὺ διήµαρτε τοῦ σκοποῦ. El. γὰρ 
καὶ τὴν Ἡράκλειαν ἐδῄωσε καὶ πολλοὺς ἀνεῖλε τῶν 
ἐν αὐτῇ, ὑποχωρήσαντος ἔναγχος τοῦ προέδρου 
Αλεξίου τοῦ Κομνηνοῦ, ὃς ἐν Σηλυθρἰᾳ ἐφήδρευσεν, 
ἀλλ᾽ ὅμως οἱ τὴν βασι) ίδα οἰκοῦντες οὐδαμῶς πρὸς 





461 


HISTORIA. 


462 


τὴν ἐπιφοίτησιν τῆς τοῦ Βρυεννίου στρατιᾶς κατ- À omnia igni combussere. Cumque nihil memoratu 


επλάγησαν παραχενόµενοι γὰρ ἠκροθολίσαντο κατὰ 
τὸ τείχος τῶν βλαχερνῶν, καὶ ἀποκρουσθέντες ἐπε- 
ῥαιώρησαν τὴν τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος Ὑέφυραν, 
χαὶ τὰ ἐχεῖσς πάντα πυρὶ κατελυµήναντο, καὶ οὐδὲν 
ἄξιον λόγου πεπραχότες ὑπέστρεψαν ἐχεῖθεν. Αὐτὸς 
μὲν δύο τάγµατα λαθὼν τῷ ᾿Αθύρᾳ ἐπιφοιτῇ, τὴν δὲ 
λο:πὴν στρατιὰν sl; παραχειµασίαν ἀπέστειλεν. Ἐν 
τοσούτῳ δὲ κακῶν Ὑενόμενος ὁ βασιλεὺς μόλις εἰς 
µνήµην ἦκε τοῦ Ῥουσελίου φυλακῇ xal δεσμοῖς ἔτι 
σνεχοµένου xal τῷ Βοτανειάτῃ αὐτομρλῆσαι ἔπιχει- 
βήσαντος. Ἐξαγαγὼν οὖν αὐτὸν τῆς φυλαχῆς xal 
πάσης ἀξιώσας ctun καὶ ἀνέσεως , καὶ πολλοῖς 
ἐπαγωγοῖς xal θελκτηρίοις χρησάµενος ῥήμασιν, εἰς 
τὴν χατὰ τοῦ Βρυεννίου παράταξιν ἐξηρέθισεν xal 
ἀπὸ τῶν τειχῶν τοῖς σὺν τῷ Βρυενίῳ Φράγγοις 
διαλεχθῆναι πχρέπεισεν. Ὡς δ᾽ οὖκ ἔπεισεν, ἐπιστρα- 
τεύει τῷ ἀδελφῷ τοῦ Βρυεννίου ἐν τῷ ᾿Αθύρᾳ διατρί- 
δοντι, [P. 860] στρατηγοῦντος τοῦ προέδρου Αλεξίου 
τοῦ Κομνηνοῦ μετὰ τῶν ἐν τῇῃ βασιλίδι ατρατιωτῶν, 
ὄρχοις ἀσφαλέσι πρότερον τὰ πιστὰ δεδωχὼς, συν- 
αποσταλέντων διὰ θαλάσσης xal ᾿Ῥωσικῶν πλοίων 
κατ αὐτῶν, αὐτῶν δὲ πεζῃ κατεπειξάντων εἲς τὸν 
Ἀθύραν. ᾿Αλλ’ ἔφθασαν προγνόντες διαφυγεῖν. 
Ἐπιδιῶξαι δὲ οἱ περὶ τὸν Ῥουσέλιον xai τὸν Ko- 
μνηνὸν βουλόμενοι καὶ τῶν ἑναντίων σφῆλαι πολλοὺς, 
οὐκ ἔσχον πειβοµένους τοὺς στρατιώτας, δεδιότας τὸ 
ἐκθησόμενον . Ἔπεσον δὲ τῶν Μακεδόνων πολλοὶ, 
x1 ζῶνιες οὐχ ὀλίγοι ἑάλωσαν, καὶ λαφυραγωγία 
ἐλήφθη πολλὴ χαὶ τὰ πράσινα τοῦ χουροπαλάτου 
ὀχήματα. Ὃς xal φεύγων ἀφιχνεῖται εἷς 'Ραιδεστόν, 
Ot δὲ Πατζινάκοι μετὰ πλήθους οὐκ ἑλαχίστου τῇ 
᾿Λδριανουπόλει ἐπεφάνησαν , xal ταύτην περιχαθ- 
ἴδαντες τινὰς χατὰ τῆς χώρας ἀπέστειλαν καὶ τὰ 
ταύτης, κάλλιστα ἑλωθήσαντο, φόνον μὲν ἀνδρῶν 
π͵ιησάµενοι, ζώων δὲ ἀγέλας ἀπείρους ἑλάσαντες, 
«11 οὐδὲ ἓν εἶδος παραλιπόντες καχώσεως. 'O δὲ 
Βρυέννιος ἐπὶ συνθήχαις καὶ χρυσοῦ δόσει καὶ ὑφ- 
ασµάτων ὑποχωρῆσαι παρασχευάσας αὐτοὺς ἠργυρο- 
λόγχει τοὺς ἰδίους, παντὶ τρόπῳ τοῦ χατὰ σκοπὸν μὴ 


dignum gessissent, inde reversi sunt Ipse cum 
duabus legionibus ad Athyram se confert,reliquum 
exercitum in hiberna distribuit. In tantis autem 
malis vergans imperator vix recordatus est Ruselii, 
qui adhuc in carcere vinctus detinebatur et ad 
Botaniatem transfugere conatus erat. Igitur educ- 
tum ipsum e custodia omnique honore affectum, 
multa remissione ac blandis erga illum usus ver- 
bis, &d prelium contra Bryennium incitavit, et 
persuasit ut a muris cum iis Francis qui cum 
Bryennio essent colloqueretur. Sed ubi non Ῥες- 
suasit, ad Bryennii fratrem in Athyra commoran- 
tem cum exercitu proficiscitur, duce exercitus 
preside Alexio Commeno, cum iis militibus qui in 
regia urbe ersni, jurejurando sacrosancto prius 
fide data, et simul per mare missis adversus ipsos 
Roxolanoruin navigiis, ipsisque peditibus ad Athy- 
ram festinantibus. Verum occupant illi re cognita 
fugere, cumque vellent persequi ii qui cum Ruselio 
erant et Comneno, et hostium plures occidere, non 
habuerunt milites sibi dicto obedientes, eventum 
rei pertimescentes. Cecidere autem ex Macedoni- 
bus plures, et vivi haud pauzi capti sunt, et 
preda miulta capta, et vehicalum prasini coloris 
quod curopalate erat; qui etiam fugiens Rhedes- 
tum pervenit. Patzinaci autem 23818 cum haud 
exigua manu Ádrianopolin invasere, quam circum- 
sidentes quosdam per regionem misere,qui optima 
queque ipsius loca vastarunt, virorum cedem 
facientes et animantium abigentes infinitos gre- 


C ges, neque illius generis vexationem ullam preter- 


mittentes. Bryenuius autem federibus et auri lar- 
gitione et. stragulorum efficere studens ut ipsi 
secederent, ἃ suis argentum exigebat, omnino 
cupiens a proposito consilio non aberrare. Missus- 
que frater ipsius Joannes ad Cyzici Cherronesum 
conabatur indigenas ad se &dducere : sed incidens 
in ipsum Ruselius per vim eos fugavit, prinoipio 
Martii mensis, indictione.prima. 


διαμαρτεῖν προθυμούµενος. ᾿Αποσταλεὶς δὲ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ Ιωάννης εἷς τὴν τῆς Κυζίκου χεῤῥόνησον ἐπειρᾶτο 
τοὺς ἐγχωρίους ὑπαγαγέσθαι. Ἐντυχὼν δὲ αὐτῷ ὁ ᾿Ρουσέλιος κατὰ κράτος αὐτοὺς ἑτραπώσατο, ἐνισταμένου Μαρ: 


τίου, μηνὸς, τῆς αἲ ἰνδικτιῶνος. 

Too δὲ πατριάρχου Ἰωάννου τοῦ Ἐιφιλίνου xoi- 
μηθέντος καὶ πρὸς τὴν ἁγήρω λῆξιν µεταθεµένου, 
ὁ βασιλεὺς ἕτερον προυχειρίσατο, ob τῶν τῆς συγ- 
xÀ/too, οὐ τῶν τῆς Ἐκκλησίας, oóx ἄλλον οὐδένα 
τῶν Ἠωζαντίων τῶν Ex τε λόγου καὶ πράξεως ὀνο- 
μαστῶν καὶ περιωνύµων, Κοσμᾶν δέ τινα μοναχὸν 
της ἁγίας μὲν πόλεως ἀφικόμενον, µμεγίστι δὲ 
tuu παρὰ βασιλέως τιμώμενον διὰ τὴν ἐπιπρέπου- 
σαν αὐτῷ ἀρετήν' εἰ γὰρ καὶ της ἔξωθεν σοφίας ἄγευσ- 
τος T$» καὶ ἀμύητος, ἁλλ᾽ ἀρεταῖς ποικἰίλαις ἐνωραί- 
(exo. Διὸ xal πάντων ὑπεριδὼν αὐτὸν καθίζει ἐπὶ τῶν 
οἴάκων τῆς ᾿Ἐχχλητίας. 

Ὁ δὲ Βοτανειάτης τὰ καθ’ ἑαυτὸν εὖ διατιθέµε- 
voc, xal πρὸς τὸ προχείµενον ἔργον ὅ ἀνεῤῥίψατο 
ἑτοιμαζόμενος , πάντας ὅσοι ποτὸ στρατείας µετ- 
εποιήσαντο προσκαλεσάµενος, τάγματα ix τούτων 


D 


Sepulto &utem patriarcha Joanne Xiphilino et 
ad domos sternas translato imperator alium de- 
legit, non ex senatorio ordine neque ex Ecolesia, 
neque ullum alium Byzantiorum sive eloquentia 
sive rebus gestis clarorum et celebrium, sed Cos- 
mam quemdam monachum, qui a sancta civitate 
venerat, et in maximo honore apud imperatorem 
habebatur propter virtutem qua preditus erat. 
Nam tametsi externe sapientie expers erat et illius 
mysteria minime gustarat, attamen variis virtuti- 
bus efflorescebat ; quapropter omnibus aliis ne- 
glectis ipsum ad Ecclesie gubernacula collocat. 


Botaniates vero bene compositis suis rebus, et ad 
propositum opus, quod distulerat, paratus, omni- 
bus quicunque unquam militiam professi 782 
fuerant ad se aocersitis, legiones ex iis coegit. 


463 


JOANNIS SCYLITZJE 


464 


Quibus et pecunias et dignitatum insignia elar- A συνεστήσατο, oic xai χρημάτων διανομῇ xat ἀξιω- 


gitus, etiam negligentes ad propositum opus 
promptos reddidit atque alacres. Quibus auditis 
illi etiam qui ab imperatore missi fuerant ut Ni- 
ceam ocustodirent, cum omnibus copiis ad ipsum 
transfugere et urbem sine pugna dediderunt. Coe- 
git item Turcicum exercitum idoneum, 2ujus dux 
erat Cutlumus ille celebris cum filiis quinque. Hos 
sibi conciliavit qui sultano cognatione conjuncti 
erant et. studebant sibi vindicare omne Persicum 
imperium. Sed haud poterant adversus illum pu- 
gnare, et idcirco &d Romanorum regionem advene- 
rant, ut parem ad illi resistendum potentiam nan- 
ciscerentur. Magis vero, si vera dicere opor- 
tet, pugna adversus sultanum commissa de 
toto imperio contendentium in loco qui Rheas 
vocatur jamque confílicturis exercitibus, ad aures 
accidit calipha factum, qui apud ipsos eodem 
equali honore quo Deus celebratur : et ille statim 
spreto omni fastu et more (non enim concedebatur 
ipsi extra proprium hospitium egredi)celeriterRheas 
perveniens divertit, etacies jam congressuras in me- 
dio stans ad pacem hortatus est pro utilitate quidem 
Persarum et ipsorum imperii, malo vero imperii et 
potentie Romanorum : variis enim sermonibus 
ultro citroque habitis, ad extremum vicit id quod 
ei comiter utile visum est, ut sultanus Perside 
potiretur, cujus etiam pater dominus fuerat, ii 
7 88 vero qui cum Cutlumo erant, acceptts copiis 
et auxiliis α 8ultano in suam potestatem Romano- 
rum regionem redigerent, et haberent in propriam 


µάτων περιωπῃ τὸ ἀμέριμνον καὶ πρὸς τὸ mpoxel- 
µενον ἐπέῤῥωσε πρόθυµον. "Qv ἀκούσαντες xal οἱ 
τὴν Νίκαιαν τηρεῖν πρὸς βασιλέως ἐσταλμένοι παµ- 
πληθεὶ [P.801] αὐτῷ Ἠπροσεφοίτησαν αὐτόμολοι 
καὶ τὴν πόλιν ἁμαχητὶ προδεδώκασι,. Συνεστήσατο 
δὲ xai Τουρχκικὸν στρατὸν ἀξιόλογον, οὗ καθηγεῖτο 
Κουτλουμοῦς ἐκεῖνος ὁ περιθόητος σὺν υἱέσι πέντε, 
τούτους προσεταιρισάµενος προσγενεῖς μὲν τῷ σουλ- 
τάτῳ τυγχάνοντας καὶ ἀντιποιουμένους μὲν τῆς Περ- 
σικῆς ἀπᾶσης ἐπικρατείας, ἀδυνατήσαντας δὲ πρὸς 
ἐκεῖνον µάχεσθαι, xai διὰ τοῦτο τῇ Ῥωμανίᾳ ἐπι- 
δηµήσαντας ὥστε κράτος ἐκείνῳ ἀντίθετον κτήσα- 
σθαι, μᾶλλον δὲ, εἰ δεῖ τἀληθὲς εἰπεῖν, µάχτν συ- 
στησαµένους πρὸς τὸν σουλτάνον λαὶ περὶ τῆς ὅλης 
ζυγομαχοῦντας ἀρχῆς xatà τὸν τόπον ὅς καλεῖται 
Ῥέας . Καὶ ἤδη συῤῥήγνυσθαι µελλόντων τῶν 
στρατευμάτων, tic Gra πίπτει τὸ πρᾶγμα τῷ ya- 
λιφᾷ, ὃς map' αὐτοῖς iv ἰσοθέῳ τιμᾶται ctp. Κά- 
κεῖνος αὐτίχα Ἀχταφρονήσας παντὸς ὄγκου καὶ 
ἔθους (οὐ γὰρ ἐφεῖτο αὐτῷ προθαίνειν τῆς ἰδίας 
καταγωγῖς ἐκτὸς) ταχὺς ἑλάσας εἷς τὸ “Ῥὲ παραγί- 
νεται, καὶ πρὸς παρατάξεις δη µελλούσας συῤ- 
ῥήγνυσθαι µέσος στὰς τὰ πρὸς εἱρήνην αὐταῖς δι- 
ᾖτησεν, ἐπὶ συμφέροντι μὲν τῶν Περσῶν xal τῆς 
αὐτῶν ἀρχῆς, ἐπὶ καχῷ δὶ τῆς τῶν Ῥωμαίων 
Ἐπικρατείας καὶ ἐξουσία. Λόγον yàp διαφόρων 
κινηθίντων καὶ λεχθέντων τελευταῖον κρατεῖ τὸ 
δόξαν αὐτῷ κοινῇ λυσιτελὲς, ὥστε τὸν μὲν σουλτάνον 
ἄρχειν τῆς Περαίδος ᾖπερ καὶ ὁ πατὴρ αὐτοῦ, τοὺς 
δὲ περὶ τὸν Κουτλουμοῦς λαθόντας δύναμιν παρὰ τοῦ 


regionem potestatem et imperium, ita ut nullo se C σουλτάνου xal συγχἑρειαν τὴν τῶν Ῥωμαίων χώραν 


mutuo convicio afficiant. Tali admonitione ac suasu 
caliphe dirimitur pugna, et cedit exercitus, 
omnisque contentio propulsatur, et Romanorum 
loca sibi in servitutem subjacere cceperunt. Hos 
igitur cum sibi ascivisset, cum idoneo exercitu 
pro inito secum fodere festinabat, et inito itinere 
ad Niceam contendebat. [Ingens autem numerus 
ex Megalopoli ad ipsum quotidie confluere. 
Et quod dictu est incredibile, ne "Turci qui- 
dem ipsi impedimento fuere, imo potius cum 
reverentia quadam et observantia comitaban- 
tur, et regina urbium, et omnes ipsius principes, 
quique magistratus gererent, quique in subur- 
banis et vicis erant. Quin etiam Ecclesie proceres 


ἑαυτοῖς περιποιήσασθαι καὶ ἔχειν εἷς ἱδίαν χώραν 
καὶ ἐξουσίαν xai βασιλείαν, ὣστε μηδὲν ἐπηρεάζειν 
ἀλλήλοις. Καὶ ἐπὶ τῇ τοιαύτη ὑποθήχη καὶ διαιτήσει 
τοῦ χαλιφᾶ (41) διαλύεται μὲν ἡ μάχη xal ὁ στρα- 
τὸς ὑποχωρεῖ καὶ πᾶσα ἡ ἔρις ἀποδιοπομπεῖται, 
καὶ τὰ τῶν Ῥωμαίων καταδουλοῦν ἑσυτοῖς ἀπήρ- 
ξαντο. Τούτους οὖν προσεταιρισάµενος μετὰ στρα- 
τιᾶς ἀξιολόγου καὶ ἐπὶ συνθήχαις ῥηταῖς μεθ) ἔαυ- 
τοῦ συνεπήγετο, xal τῆς ὁδοῦ ἀρξάμενος ἐχώρει ἐπὶ 
τὸν Νίχαιαν. Πολὺ δὲ πλῆθος τῆς µεγαλοπόλεως 
ἑκάστοτε συνἑῤῥέον πρὸς αὐτόν. Καὶ τὸ δὴ παράδο- 
ξον, ὅτι οὐδὲ οἱ Τοῦρχοι ἐμποδὼν αὐτῷ καθίσταντο, 
προέπεµπον δὲ μᾶλλον σὺν αἶδοί καὶ σεθάσµατι. 
Καὶ ἡ βασιλὶς δὲ τῶν πόλεων καὶ πᾶν τὸ ἐν αὐτῇ 


in unum convenientes ad celeberrimum Dei ῃ ἐξαίρετον, ὅσον τε ἐν ἄρχουσι χαὶ ὅσον ἓν ἁστικοῖς 


Verbi Sophie templum, nuper imminentibus epi- 
bateriis Anruntiationis beate Marie, declarant im- 
peratorem Botaniatem, preeunte his patriarcha 
divine urbis magne Antiochie, nomine /Emiliano, 


xal δη μοτικοῖς (42), ἀλλὰ μὴν xal τὸ τῆς Εκκλησίας 
ἔχκριτον, xoti συνελθόντες elc τὸν περίπυστον τῆς 
τοῦ θεοῦ Λόγου Σοφίας νεὼν, ἄρτι τῶν τοῦ Εὐαγ- 
γελισμοῦ τῆς Θεοµήτερος ἐπιθατηρίων (A3) ἐφιστα- 


JACOBI GOARI ΝΟΤΑ. 


(44) Cedrenus in Monomacho p. 775 seriphum 
vocat secundum & calipha, ceu dignitatis ejus 
Buccessorem : ipsum vero calipham sive halife 
Leunclaviue in Onomastico vicarium interpretatur, 
locum tenentem, haredem et. successorem. Halife 
Lullahe, inquit, vicarius Dei, vices Dei gerens in ter- 
ris. Halife Muhamedum, heres Muhamelis, successor 
Muhametis. Ita prisci Agarenorum reges se vocabant. 


lta Scachus Ismail affectabat dici. Eodem denique 
titulo se Turcorum principes ornant. 

(42) Expono : Quique ex promiscua plebe vel ex 
regionum, collegiorum ortiumque pizcipuis conflu- 
zerunt, eos siquidem δημοτικούς significare dictum 
est in Cedrenum. 

(43) Prima cepta, operis inauguratio, actionis 
encznía, tnitía, necnon felicia auspicia dicuntur ἔπι- 





465 HISTORIA. 


468 


µένων, ἀναγορεύουσι τὸν Βοτανειάτην αὐτοκράτορα, A, et metropolita lconii ; ipsisque omnis clerus con- 


προεξάρχοντος τούτων τοῦ Tatpidoyou θεουπόλεως 
μεγάλης ᾿Αντιοχείας, τοῦ ὀνομαζομένου Αἱμιλιανοῦ, 
καὶ τοῦ µητροπολίεου ᾿νονίου. Συννεύει τε πᾶς ὁ 
κλῆρος αὐτοῖς καὶ dj σύγχελητος xal d πόλις σχεδὸν 
ἅπασα. |P. 862] Καὶ διαιρεθέντες κατὰ φατρίας οἱ τῆς 
πολιτείας ἑἐπώνυμοι συνταγματάρχας τε προθάλλον- 
ται καὶ λόχους ἐπιφανεῖς συνεστήσαντο. Κυριεύουσι 
δὲ καὶ τῶν ἀνακτόρων ἐξ ἐφόδου καὶ στρατιώτας 
ἰοιστῶσι, τοὺς τοῦ βασικέως Μίχαὴλ ἐκδιώξαντες, 
πολέμῳ τὸ µμισβοφοριχὸν κοταγωνισάµενοι, Καθαι- 
ροῦσι δὲ xal τὸν βασιλεύοντα Μιχαὴλ φυγόντα tiq 
τὰ ἐν Βλαχέρναις ἀνάκτορα σὺν τῇῃ Αὐγούστῃ Μαρία 
vj ἐξ )Αλάνων xal τῷ τούτου παιδὶ Κωνσταννινφ 
τῷ Ἡορφυρογεννήτῳ, xal πρὸς τὸν μονήρη µεταλ- 
λάττουσι βίον, τῇ τοῦ Στουδίου μετ εὐτελοὺς τοῦ 
ὑποζυγίου παραπέµψαντες µμονῇ, 


sensit, et senatus et omnis fere civitas. Et divisi 
per tribus, qui erant in republica illustres, et le- 
gionum prefectos declarant, el ordines insignes 
constituunt, et palatiis derepente potiuntur, mili- 
tesque disponunt qui imperatoris Michaelis milites 
expellant,prelio ? 8.4 mercenarios debellentes.Ca- 
piunt autem imperatorem Michaelem,qui ad pala- 
tia in Blschernis fuerat cum Augusta Maria ex 
Alanis suoque filio Constantino Porphyrogenito,.et 
ad monaslicam vitam traducunt ad Studii monas- 
terium, cum vili jumento transmissum,cum annos 
sex imperasset, eodem Sabbato quo a fidelibus 
miraculum Lazari celebratur. Et constituunt pre- 
fectos qui continenti imperepnt, quin etiam drun- 
garium classis creant.: | 


µοναρχήσαντα  ypóvouc Et, iv αὐτῷ τῷ Σαθθάτῳ (44) ᾧ ἡ ἐπ- 


Δαζάρῳ θαυματουργία παρὰ τῶν πιστῶν ἑορτάζεται (40) χαὶ προϊστῶσιν ἀρχὰς τάς τε ἐπὶ ξηρᾶς, 
ἀλλὰ μὴν καὶ τῆς θαλάσσης δρουγγάριον τοῦ στόλου προθαλλόµενοι. 


Ou: δὲ τῶν κατὰ τὴν πόλιν πραγμάτων φερο- 
µένων παρὰ πᾶσαν Ἠπροσδοχίαν τοῦ τε βασιλέως 
χαθχιρεθέντος, ó Βοτανειάτης πεποιθώς ἐχώρει π:ὃς 
τὸ Βυζάντιον, ἀναίμαχκτον ὥσπερ ἀπολάμθάνων τὴν 
&pyTv tfj» αὐτοχράτορα, εἰ xal αὐτὸς πρὸς µάχας 
καὶ πολέμους διεσκευάζετο xai τὸ ὑπ αὐτὸν συν- 
ειρότει στρατιωτικόν. Ὁ δὲ λογοθέτης Νικηφόρος καὶ 
ὁ τούτου ὁμοιότροπος Δαθὶδ πρὸς ἑσπέραν ἐξώρμησαν, 
καὶ καταλαμθάνουσι Ῥουσέλιον ἐν Ἡραχλείᾳ αὐλι- 
ζόμενον xai τὰ τῆς τῶν ἀντιπάλων νίκης τῷ Οεῷ 
Χχαριστήρια θύοντα. Οἱ δὲ τῆς πόλεως ἐπὶ τρισὶν 
ἡμέραις τὰ ἀνάκτορα ἆτερ βασιλέως συντηρήσαντες 
γράμμασι τὸν Βοτανειάτην διαναστῆναι καὶ ἐλθεῖν τα- 
χινώτερον ἔσπευδον. Σπουὸζ δὲ εἰς Πραίνετον ἀφιχό- 
µενος, ἕνα τῶν σὺν αὐτῷ ἄνδρα γενναῖον xal δραστή- 
piov ἀποστείλας Ῥορίλον τὸν ἑαυτοῦ δοῦλον, κρατεῖ τὰ 
ἀχάχτορα. Μετ ὀλίγον δὲ xai αὐτὸς εἴσεισι κατ᾽ αὐ- 
τὴν τὴν μεγάλην τρίτην (46), xai ταῖς τοῦ πα- 
τριάρχου χερσὶ τῷ βασιλικῷ ταινιοῦται διαδήµατι. 
Φιλοτιμησάμενος δὲ πάντας τοὺς σὺν αὐτῷ Ev τε 
δώροις xai χτήµασι xal ἀξιώμασι, xal τοὺς Τούρ. 
xou; δὲ ἐσκηνωμένους κατὰ τὴν Χρυσόπολιν φιλο- 
φρονησάµενος, τῶν ἄλλων πραγμάτων τῆς βασιλείας 
ἐφήψατο. Ἡάσας δὲ τὰς δημοσιακὰς ὀφειλὰς ῥιζόθεν 
ἀπέτεμεν, οὗ μειὰ προσδιορισμοῦ, ἀλλὰ συλλήθδην 
πάντων τῶν χρόνων ὁμοῦ, Qc μηδ᾽ ὄνομα τούτων ἤ 


Cum in hoc statu preter omnem exspoctalionem- 
versareniur res urbis et imperator abdicatus esset 
imperio, Botaniates fiducia plenus Byzantium con- 
lendebat,quasi sine sanguine accepturus summum 
imperium, tametsi ipse ad pugnas et prelia para- 
tus erat, et milites quos babebat cohortabatur ut 
prompti ao parati essent. Nicephorus autem logo- 
theta,et ejus morum studiosus David,ad vesperam 
erupere,et ad Huselium in Heraclea commorantem 
perveniunt,et Deo sacrificia in quibus gratias age- 
ret de hostium victoria peragentem. Cives vero 
cum tribus diebus palatia sine imperatore servas- 
sent, litteris Botaniatem ut quam celerrime veni- 
ret urgebant ; qui cum adhibita celeritate Prene- 
tum pervenisset, unum ex iis qui cum ipso erant, 
virum generosum et strenuum in rebus gerendis, 
misit, Borilum suum familiarem, qui palatia occu- 
pavit, ac paulo post ipse quoque ingreditur eadem 
magna tertia 285 die, et patriarche manibus 
imperatoria diademate coronatur. Omnesque suos 
donis et possessionibus prosecutus atque hono- 
ribus, et Turcos item ad Chrysopolim commo- 
rantes benigne amplexus, alias res ad imperium 
pertinentes aggressus est, omneque publicum «es 
alienum sustulit radicitus, non prescripto aliquo 
tempore, sed comprehensis simul omnibus tem- 


μνήμην εὐρίσκεσθαι ἤ μµνηµονεύεσθαι. ᾿Επεὶ δὲ 6 D poribus, ita ut neque noraen ipsius aut. memoria 


Βρυέννιος ἑκτὸς ὤν τὰ τῆς ΕΒσπερίας ἑχύχα καὶ 
συνεκλόνει, στέλλεται πρὸς αὐτὸν πρεαθεία βασιλικὴ 
ἀπαγγέλλουσα µεθέσθαι μὲν τὴν ἄλογον ὁρμὴν, τὴν 
δὲ τοῦ Καίσαρος λαθόντα τύχην στῆναι τὴν ὄρεξιν. 


reperiretur. Sed cum Bryennius foris res Occi- 
dentis perturbaret et commoveret, mittitur ad 
ipsum ab imperatore legatio, qua denuntiaret ut 
& temerario incepto desisteret et accepta Cesaris 


JACOBI GOARI NOTE. 


θατήρια. Cedrenus ἐπιθατήριον εὐχήν orationem 
inauguratum primo imperatorem [elicibus votis pro- 
sequentem scripsit. Synesius quoque Epist. Lvir : 
Οὕτω πινροῖς ἡμᾶς ἡ πόλις ἐπιθατηρίοις ἑξένισεν. 
Hic τοῦ ο γγελισμοῦ ἐπιθατήρια sunt sacra festi 
Annuntlialionis initia el auspicia. 

(44) Sabbatum illud apud Grecos festi Palma- 
rum pervigiliam est. 


(45) Inter Δεσποτικὰς ἑορτάς Christi Domini festa 
numerat Ecolesia orientalis Lazari & mortuis exgu- 
&citationem, vulgo Λαζάρου τὴν ἡμέραν. 

(46) Tertia sanct hebdomados feria : illius enim 
ferie cuncte Grecis µεγάλαι dicuntur. Zonaras in 
Constantino Leonis Sapientis filio : Κατὰ τὴν ἱερὰν 
τῆς μεγάλης πέμπτης ἡμέραν. 


461 


JOANNIS SCYLITZ/E 


468 


dignitate cupiditatem comprimeret, et eorum qui À Ἐπεχόρου δὲ xai τάς τιμὰς τοῖς σὺν αὑτῷ ἁποστατή- 


cum ipso defecerant honores ratos esse compro- 
baret. Sed ubi adduci non potuit, et in proposito 
permanebat, atque superbus imperio minime cede- 
bat, neque principatu, cujus minime compos erat, 
mittitur item altera legatio, que itidem re infecta 
rediit.Postquam etiam tertia advenit legatio,misso 
Romano primo preside et magno heteriarcha 
Btraboromano, neque illam admittit, sed potius 
hominem ignominiose accipit, non tanquam ab 
imperatore sed quasi a ducis alicujus legato mis- 
sum, quamvis sacrosanctum corpus legati habetur 
vel apud infideles ipsos quasi pacis proxeneta et 
pugnantium conociliator bellicarumque seditionum 
depulsor. Tunc etiam fortuito cecidit Bryennii ta- 
bernaculum, tecto ipsius a manibus que videri 
nequibant 72386 eversa.Accidit item lune defectio, 
qu& ad ipsum respexit, siquidem hec consuevere 
utplurimumtyrannorumeversiones presigniflcare, 
quemadmodum ii qui in astrorum nugaci vanitate 
versantur declarant et vaticinantur. Reverso igitur 
Straboromano re infecta, bellica munia aggressus 
est imperator, et adversus ipsum instruxit exer- 
citum, ac fiducie plenus illius demolitionem pre- 
dicavit. Celebratum enim elementom N simplex 
tantum et non duplex a vatibus spectabatur. Atque 
etiam ducem preficiens unum ex illustribus, nobi- 
lissimum Alexium Comnenum,magnum ipsum do- 
. mesticum declazans, qui Ruselium ingeniose prius 
subegerat, adversus Bryennium mittit, prudentia 
et mentis stabilitate venerandum et ad pericula 


bellica firmum et intrepidum; qui cum suis copiis C 


adversus Bryennium profectus, et in loco quodam 
Calabrya nomine quiescere jusso exercitu, didicit 
&ab exploratoribus Bryennium a Mesene profectum 
cum omni exercitu appropinquare. Statimque no- 
bilissimus Turcos & se delectos jussit usque ad 
Bryennium pervenire, ac tantum ubi se ostendis- 
sent, ad se reverti. Ipse autem opportunis in locis 
collocatis insidiis, instructoque ut sibi optime 
videbatur exercitu, Bryenni morabatur adventum. 
Cum vero signa apparuissent utriusque exercitus, 
et classicum clamore sublato utrique cecinissent, 
initum est 484? acre prelium. Cumque cerneret 
Bryennius suarum legionum cladem et perturbatio- 
nem atque periculum, assumptis secum optimis 
copiis ipse per se certamen de summa rerum susti- 
nebat, et strenue munus obibat; cujus conatum 
imperatoris milites propulearunt. Cum vero de 
victoria utrique ambitiose contenderent, horribilis 


σασιν. [P. 863] Ὁ δὲ ἄτεγχτος ἦν, xai ἁτεράμων, xot 
ὑπερήφανος, xai τῆς βασιλείας μὴ ἐξιστάμενος µτδε 
τῶν πρωτείων παραχωρῶν ὧν οὐκ ἦν κύριος, Στέλ- 
λεται καὶ δευτέρα πρεσθεία πρὸς αὐτὸν, xal γέγονεν 
ἄπρακτος, Ἐπὶ ταύτῃ δὲ καὶ τρίτη πρεσθεία φοιτᾷ. 
σταλέντος Ῥωμανοῦ πρωτοπροέδρου xai μεγάλου 
ἑταιρειάρχου Στραθορωμανοῦ. Οὐδ' ᾖἐχείνην οὖν 
δέχεται, μᾶλλον μὲν οὖν καὶ τὸν ἄνδρα ἀτίμως δέ- 
χεται, καὶ οὐδ' ὡς ix βασιλέως ἀλλ᾽ ὑποστρατήγου 
τινὸς ἀποσταλέντα * Χαιτοι ἱερὸν εἶναι σῶμα ὁ πρὲ- 
σθυς λελόγισται xal παρὰ τοῖς ἀπίστοις αὐτοῖς ὡς 
εἰρήνης μεσίτης καὶ διαλλάχτης τῶν μαχομένων 
καὶ πολεμικὰς περιστάσεις ἀποσοθῶν. Ἔπεσε δὲ 
τηνιχαῦτα ἀπὸ ταυτοµάτου καὶ Ἡ τοῦ Βρυεννίου 
σκηνὴ, τοῦ ὀρόφου ταύτης παραλυθέντος ἀἁοράτοις 
χερσἰ. Γέγονε δὲ καὶ ἔχλειψις τῆς σελήνης, ἥτις alc 
αὐτὸν ἐπέσκηψεν, ἐπεὶ καὶ πεφύχασιν ὡς ἐπίπαν τὰ 
τοιαῦτα τυραννούντων καθαιρέσεις δηλοῦν, καθὼς ol 
περὶ τὴν τῶν ἁστέρων ἀδόλεσχον µαταιότητα χατα- 
γινόµενοι ἠπτερατεύονται. ᾿Επανελθόντος οὖν τοῦ 
Στραθορωμονοῦ καὶ τῆς πρεσδείας ἀπράκτου µεινά- 
σης, ἔργων πολεμικῶν ὁ βασιλεὺς εἴχετο καὶ ἐπ᾽ aó- 
τὸν συνέταττε τὸ στράτευμα, xal θαῤῥῶν τὴν αὐτοῦ 
κατάλυσιν προηγδρευσε * τὸ yàp ἀδόμενον στοι- 
χεῖον (47) τοῦ Ν ἁπλοῦν µόνον καὶ οὐ διπλοῦν τοῖς 
ταῦτα φοιθάζουσιν ἐσνοπεῖτο. Καὶ δὲ καὶ σερατη γὸν 
ἐπιστήσας ἕνα τῶν εὑπατριδῶν τὸν νωθελίσσιµον 
Αλεξιον τὸν Κομνηνὸν, μέγαν αὐτὸν δοµέστιχον 
προθαλόµενος, ὃς τὸν Ῥουσέλιον εὐμηχάνως τὸ πρὶν 
ἐχειρώσατο, κατὰ τοῦ Βρυεννίου ἀφίησι, φρονήσει 
καὶ δίανοίας σταθηρότητι Ὑερανὸν xal πρὸς κινδύ- 
νους πολεμιχοὺς ἑδραῖὸν τε καὶ ἀπερικτύπητον * ὃς δὴ 
τὰς δυνάμεις ἀνειλτφὼς κατὰ τοῦ Βρυεννίου ἐθάδιζε, 
καὶ πρὸς τόπον Καλαθρύην ἐπονομαζόμενον διανα- 
παύων τὸν στρατὸν ἔμαθε παρὰ τῶν σκοπῶν ὡς ὃ 
Βριέννιος ἐγγίζει πανστρατιᾷ τῆς Μεσύνης ἆπανα- 
στάς. Καὶ αὐτίκα ὁ νωθελίσσιµος Τούρχους τοὺς 
ἑαυτοῦ ἀπολεξάμενος ἀφικέσθαι μὲν ἄχρι τοῦ Βρυεν- 
νίου ἐκέλευσεν, ἐπίδειξιν δὲ ποιησάμένους µόνην 
πάλιν ἑπαναστρέφαι πρὸς αὐτόν * αὐτὸς δὲ λόχους 
ἐν ἐπικαίροις θέµενος, καὶ τὰ xarà τὸν στρατὸν ὡς 
ἄριστον ἑδόχει διαταξάµενος, ἔμενε τὴν τοῦ Bpusv- 
νίου ἐπέλευσιν. Φανέντων Ob τῶν σηµείων τῶν στρα- 
τευµάτων ἀμφοῖν, καὶ ἀλαλαξάντων ἑκατέρων τὸ 
ἐνυάλιον, πόλεμος συνέστη κρατερός. Ὡς δὲ ἑώρο 
6 Βρυέννιος τῶν ἑαυτοῦ ταγμάτων τὴν Ίτταν xat τὸ 
τιθορυθηµένον xai σφαλερὸν, τὰς κρατίστας t&v σὺν 
αὐτῷ δυνάµεων συνηλικὼς αὐτὸς δι ἑαυτοῦ τὸν 
ὑπὲρ τῶν ὅλων ἀγῶνα ῥἐκρότησεν ᾿Απειρούσαντο 


JACOBI GOARI NOTAE. 


(57) Vox ambigua,quam non elementum modo vel 
literam, sed potius fatum, sortem, vaticinium, 
enium, portendendi vim et omen referre non uno 
060 notatum est in Cedrenum. Auctore vero nus- 
quam soribente τὸ v στοιχεῖον, verum στοιχεῖον 
τοῦ v,in secundo potius quam in primo significatu 
sumendum conjicio; ejusque mens est hac. Α su- 
perstitiose nominum Nicephori et Bryennii de im- 
perio decertantium litteras primordiales N et B ob- 


servantibus, quod fatale est et portentum in N as- 
sgri prevalere fatu τοῦ B, eo quod genius, sors et 
latum τῷ V alligatum, ut elementi ipsius lines, 
rectum sit,B vero ob duos gibbos in rectam lineam 
returtos infelicis ominis. Mirum porro quantum 
superstiosis vaticiniis imperio labente Greci at- 
tenderint, ut nec imperatores et optimates ab eis 
sibi duxerint temporaadum ; de quibus Cedrenus, 
Nicetas et Gregoras frequentius. 








469 


ἐὲ ἀλλήλων περὶ τῆς νίχης καταπληκτική τις d 
μάχη xal φόθου ect) γέγονεν, [P. 864] 'O 5i 
Κομντνὸς σύνθηµα δοὺς τοῖς ἐν τοῖς λόχοις διανα- 
στΏναι xal τοῖς ἐναντίοις μεθ) ὁρμῆς βιαίας εἶσθα- 
λεῖν, τροπὴν τοῦ Βρυεννίου εἰργάσατο καρτεράν. 
Κάλω μὲν οὖν ὁ Βρυέννιος ζῶν, ἔπεσον δὲ καὶ 
συχνοὶ τών αὐτοῦ, ἑάλωσαν δὲ οὐχ ἵττονες, xal 
μᾶλλον ol τῶν ἄλλων προέχοντες. Ὁ δὲ Βρυέννιος 
ληφθεὶς τῆς τοσαύτης ἀπονοίας πρόστιµον τὴν τῶν 
ὀφθαλμῶν ὑφίσταται πήρωσιν, πολλὰ μετακλαυσά- 
µενος τῆς δυσθουλἰας ἑαυτόν. 'O δὲ βασιλεὺς τὴν 
εὐχαριστίας ἀνέβετο. 

᾿Αναιρεῖται δὲ xai 5 ἀδελφὸς αὐτοῦ ἐν Βυζαντίῳ 
παρὰ τῶν Βαράγγων. Τοῦ γὰρ Βρυεννίου ἀποστατή- 
σαντος xal τῶν ἐχτὸς Βαράγγων ὁμοφρονησάντων 
αὐτὸ οἱ év τῷ παλατίῳ Ἡάραγγοι ἕνα τινὰ ἑαυτῶν 
ἐπιλεξάμινοι πρὸς τοὺς ὁμοεθνεῖς ἀποστέλλουσιν, 
ἀξιοΌντες ἀφεῖναι μὲν τὸν ἀποστάτην, φρονῆσαι δὲ τὰ 
βασιλέως. Γνωσθεὶς δὲ xai κρατηθεὶς ἑτασθείς τε 
σφοδρῶς πᾶσαν ἀνεκάλυψε τῶς µηνυθέντων τὴν 
δήλωσιν, στερεῖται δὲ xal τῆς ῥινὸς, παρὰ τοῦ Ἰωάν- 
νου ταύτην λωθηθείς. "Ogev καὶ μὴ πράως ἐνεγκὼν 
τὴν ὕθριν ἦν πἐπονθεν ὁ BdpOapoc ἀναιρεῖται τὸν 
Ἰωάννην ἐξιόντα τοῦ παλατίου, µαχαίραις ἐθνικαῖς 
χαταχύψας αὐὗτόν. Ἑπανέστησαν δὲ xai τῷ βασιλεῖ 
οἱ Ἡάραγγοι, xal διχχειρίσασθαι αὐτὸν ἔἕσπευδο». 
Αντιταξαμένων δὲ τούτοις τῶν τοῦ βασιλέως t 
ἐχετείας ἑτράποντο, καὶ τὸν βασιλέα ἐξιλεωσάμενοι 
συγγνώµης ἔτυχον, 

Ὁ δὶ βασιλεὺς τῆς γυναικὸς αὐτοῦ τελευτησάστς 
τῆς 
καὶ αὐτῆς, ἕτέραν ἡγάγετο. Ηολλαὶ μὲν γὰρ αὐτῷ 
ἐμνηστεύοντο * ζωή τε γὰρ dj τοῦ βασιλέως τοῦ 
Δούκα θυγάτηρ, παρθένος οὔσα καὶ τῷ εἴδει εὐπρε- 
πὴς, ἀλλὰ xal τῶν συγκλητικῶν θυγατέρες πολλαὶ, 
ὥραν ἔχουσαι γάμου, ὁ δὲ µίαν ἠρεῖτο τῶν δύο, fj 
τὴν τοῦ Δούχα σύζυγον xal αὖθις τοῦ Διογένους 
Εὐδοκίαν, fj τοῦ ἔναγχος βασιλεύοντος Μιχαἡλ Μαρίαν 
τὴν ἐξ ᾽Αλανῶν. Στέλλει γοῦν ληψόμενος τὴν Εὐδοχίαν' 
i| δὲ ἠχολούθει περιχαρῶς. Ὅπερ γνοὺς ὁ τηνικαῦτα 
ἐπ᾿ ἀρετῃ διαθεθοηµένος μοναχὸς, ὃν δὴ xal παν- 
άγιον (48) ἀντ᾽ ἄλλου παντὸς ἐκάλουν ὀνόματος, παντὶ 
τρόπερ διαχωλύειν ἐσπούδασε τὸ ἁτόπημα, πολλῶν 
ὑπομνήσας αὐτὴν τῶν δυναµένων κωλῦσαι τῆς mpo- 
θυµίας. ᾿"Άγεται τοίνυν τὴν Μαρίαν ἀπηρυθρια- 
σµένως ὁ βασιλεὺς, xal ἱερολογεῖται αὐτῇ, καὶ παρ- 
αυτίκα κχαθαιρεῖται ὁ Ἱερεὺς ὡς προφανοῦς µοιχείας 
τετελεσμένης, 'O δὲ Μιχαὴλ τὴν τρίχα κειράµενος 
ψήφῳ τοῦ κατριάρχου xal τῶν μητροπολιτῶν χει- 
ῥοτονεῖται Ἐφίέσου ἀρχιερεύς. "Amat μέντοι µόνον 
ἐν ἐκείνῃ ἐφοίτησε, καὶ ὑποστρίψας ἔμεινεν ἐν τῇ 
τοῦ Μανουὴλ μονῇ, χεραὶν ἰδίαις ἐργαζόμενος. Ἐτι- 
µήθη δὲ διαφερόντως ὑπὸ τοῦ μετὰ ταῦτα βασιλεύ- 
σαντος ᾿Αλεξίου τοῦ Κομνηνοῦ, [P. 865] ἐφ᾽ ob δὴ 


HISTORIA. ^ 
δὲ τὴν τούτου ὁρμὴν ol τοῦ βασιλέως. Φιλοτιμουμένων Α 


410 


quaedam pugna et metus plena conflata est, Co- 
mnenus autem signo dato iis qui in insidiis erant 
ut erumpentes in hostes violento impetu invaderent, 
auctor fuit ut Bryennius profligaretur. Captus est 
igitur Bryennius vivus, plures ex ipsius militibus 
occubuere, et haud pauciores capti, et qui ,aliis 
prestabant. Bryennius autem captus tante demen- 
tie penas sustinuitoculorum amissionem, multum 
secum lugens ac conquerens de suo pessimo con- 
silio. Qua de re certior factus imperator Deo atque 
ejus Matri gratiarum actiones persolvit. 


ἀγγελίαν δεξάµενος τῷ Os xai τῇ αὐτοῦ μητρὶ τὰς 


Occiditur etiam frater ipsius Byzantii a Baran- 
gis : nam cum Bryennius defecisset etl cum eo Ba- 
rangi qui exira erant conspiraesent, Barangi in 
palatio delectum unum ex suis ad suos gentiles 
mittunt, petentes ut relicto perduelli ad impera- 
torem accederent Sed cognitus et detentus gravi- 
terque examinatus omnia que sibi indicata fue- 
rant aperuit. Cui Joannes ob hoc offensus nares 
amputat. Quare haud &equo animo contumeliam 
hane ferens Barbarus Joannem e palatio exeun- 
tem occidit, 488 gentili gladio ipsum percu- 
tiens. In imperatorem quoque Barangi insurere- 
runt, eumque occidere studebant. Verum cum (60 
illis opposuissent imperatoris milites, ad preces 
conversi placato imperatore veniam consecuti 
gunt. ] 


Imperator autem, vita functa ejus uxore Ber- 


Βερδηνῆς ἅμα τῇ ἀναῤῥήσει ἀναγορευθείσης C dena, que una cum ipso regina declarata fuerat, 


aliam duxit : multe enim ipsi despondebantur,Zoe 
imperatoris Duce filia, virgo et forma decora, et 
senatorum filie multe etate jam nubiles. Sed ille 
unam e duabus petebat, vel uxorem ducis ac rur- 
eus Diogenis Eudociam, vel Michaelis, qui nuper 
regnaverat, Mariam ex Alanis. Mittit igitur qui 
sibi adducerentEudociam, qua cum summa vo- 
luptate sequebatur. Quo cognito monachus, qui 
tunc summa cum virtute vixerat, quemque pro 
alio quovis nomine sanctissimum vocabant,omni- 
bus modis studuit impedire absurdum hoc faci- 
nus, multa et in memoriam redigens que ipsam 
ab hac cupiditate reprimere possent. Ducit igitur 
Mariam, omni pudore remoto, imperator, et cum 
ipsa sacrilegio conjungitur, statimque sacerdos 
abdicatur ut aperto commisso adulterio. Michael. 
uutem detonsis capiliis sententia patriarche et me- 
tropolitarum Ephesi archiepiscopus deligitur.Semel 
iamen ad ipsam urbem accessit, et reversus in 
Manuelis monasterium ibi mansit, suis manibus 
elaborans. Egregie vero cultus est ab Alexio 289 
Comneno, qui postmodum imperavit, sub cujus 
etiam imperio diem suum obiit,suam uxorem Ma- 


JACOBI GOARI NOT.£. 


(48) ᾿Αγίους, ut Latini fratres, se mutuo vocitant 
Greci monachi : hune itaque ceu precipua sancti- 


tate fulgentem πανάγιον compellabant. Haec apud 
Graecos honoris monstra. 


111 ^ 


JOANNIS SCYLITZJAR 


413 


riam, post Botaniate abdicationem monacbam A xal ἐκοιμήθη, τὴν ἑαυτοῦ σύζυγον Μαρίάν μετὰ 


factam, venia eorum qua in 8e admiserat in ipsa 
morte dignetus. 


Nicephorus autem Baesilacius primus preeses, 
cum Dyrrachium pervenisset, exercitum ex omni- 
bus illis locis coegit. Accersivit etiam Francos ex 
Italia per episcopum Diabole Theodosium muneri- 
bus 8ο donis adversus Bryennium conciliatos. 
Coacto autem idoneo exercitu ex Francis et Bulga- 
ris Romanisque et Arbanitis, profectus inde ad 
Thessalonicam contendebat; cumque pervenisset 
Achridas, cupiebat ibi declarari, sed diligentia 
&c Biudio illius qui ibi archiepiscopus erat prohi- 


τὴν τοῦ Βοτανειάτου χαθαίρεσιν μοναχὴν vevopávrv 
συµπαθείας τῶν sic αὐτὴν ἐπταισμένων ἀξιώσας iv 
τῇ τελευτῇ. 


Ὁ δὲ πρωτοπρόεδρος Νικηφόρος € Ἡασιλάχιος τὸ 
Δυῤῥάχιον καταλαθὼν στρατὸν ἤθροιζεν ἐκ πασῶν 
τῶν ἐκεῖσς χωρῶν, µετεπέµψατο δὲ καὶ Φράγγους 
ἐξ Ἰταλίας διὰ τοῦ ἐπισκύπου Διαθολέως θεοδο- 
σίου, φιλοτίµοις ταῖς ἀξιώσεσι κατὰ τοῦ Βρυεννίου 
συσκευαζόµενος, Συναγηοχὼς δὲ στρατιὰν ἀξιόλογον 
ἐκ τε Φράγγων καὶ Βουλγάρων ᾿Ῥωμαίων τε xai 
᾿λρθανιτῶν, ἄρας ἐκεῖθεν πρὸς θεσσαλονίκην ἠπεί- 
γετο. ᾽Αφιγμένος δὲ εἷς ᾿Αχρίδας ἠθούλετο μὲν ἐκεῖσε 


ἀναγορευθῆναι, σπουδᾷ δὲ τοῦ ἐχεῖκε ἀρχιερατεύον- 


bitus fuit. Thessalonice autem certior factus est B τος ἐχωλύθη. Ἐν δὲ θεσσαλονίκῃ Ὑενόμενος ἔπλη- 


de Botaniate declaratione, et litteras quidem ad 
ipsum misit, quibus se ei subjectum declarabat. 
Verum clam contra eum nescio quid moliebatur, 
&djutore sibi ad hoo ascito quodam nomine Gymno 
et Gregorio Mesemero et Tessaracontapechy; 80. 
cersivit item sibi Patzinacas in societatem.Impera- 
tor vero ubi ejus consilium cognovit et institutum, 
scripto aureo diplomate,quo ipsum ab hoc incepto 
averteret, quemdam ex familiaribus ad ipsum mi- 
sit, qui omni eurn metu liberans nobilissimi quo- 
que dignitatem polliceretur. llle autem beneficia 
qu& sibi in prompto erant aspernatus, postea de- 
flevit incassum. Et adversus ipsum mittitur nobi- 
lissimus Alexius, eo honore 4 40 affectus ut esset 
Augustus, cum idoneo exercitu. Cum igitur presi- 
dium Basilacii esse Peritheorii comperisset, cui 
prefectus erat Gymnus, prelio id ipsi eripuit, tra- 
jiciensque exercitum Thessalonicam omnium ma- 
lorum expers ibi se recepit, et ex quodam inter- 
vallo constructo vallo trans fluvium nomine Bar- 
darium ibi exercitum et castra locare decreverat, 
Bed Basilacius victoriam preripere contendens, 
cogitavit noclu por insidias in ipsum invadere et 
vi captum cum omni exercitu perdere atque om- 
nino delere. Verum cum insidias Gemistus indi- 
casset Augusto,eas evitavit tum ipse tum qui cum 
eo erant.Profectus igitur Baeilacius per totam noc- 
tem improvisus et incognitus, quantum sibi vide- 
batur, in difficile prelium incidit. Igitur omnino 
victus, et pluribus ex suis amissis, presertim ex 


ῥροφορήθη τὴν τοῦ  Bovavetérou ἀναγόρευσιν, καὶ 
δουλικὰ πρὸς αὐτὸν ἀπέστειλε γράμματα, ἐν τῷ 
λεληθότι τὰ τῆς ἀνταρσίας διεπράττετο, . συνεργὸν 
ἔχων πρὸς τοῦτο τόν τε λεγόμενον Γυμνὸν, καὶ Τρη- 
όριον τὸν Μεσήμαρ, καὶ τὸν Τεσσαρακοντάπηχυν. 
Ἱ[ροσεχαλεῖτο δὲ xai τοὺς Πατζινάχους εἷς συµµα- 
χίαν. Ὁ βασιλεὺς 8 ὡς ἔγνω τὸν τούτου σκοπὸν καὶ 
τὴν προαίρεσιν, χρυσοθούλλῃ γραφῇ τὸ ἀμέριμνον 
αὐτῷ περιποιησἀμενός τινα τῶν οἰκείων πρὸς αὐτὸν 
ἐξαπέστειλε, παντὸς μὲν ἀπολύων δέους αὐτὸν xal 
νωθελισσίµου βραθεύων ἀξίωμα. Ὁ δὲ τὰς. ἐν χερ- 
civ εὐεργεσίας περιφρονήσας ἀνόνητα μενεκλαύσατο 
ὕστερον. Διὸ καὶ στέλλεται κατ αὐτοῦ ὁ νωθελίσσι- 
poc Αλέξιος τιμηθεὶς σεθαστὸς μετὰ στρατιᾶς ἄξιο- 
λόγου xal Ἱκανῆς. Φρουρὰν οὖν ἐν τῷ περιθεωρίφ 
τοῦ Ἡασιλακίου καταλαθὼν στρατηγὸν ἔχουσαν τὸν 
Γυμνὸν, πολέμῳ τοῦτον ἀνήρπασε. Προθιθάζων δὲ 
τὴν στρατιὰν ἄχρι θεσσαλονίκης ἀπαθὴς διεσώθη 
xxxv, Ἔκ τινος δὲ διαστήµατος τὸν χάρακα θεὶς 
πέραν τοῦ ποταμοῦ τοῦ λεγομένου Βαρδαρίου, ἐκεῖσε 
τὸν στρατὸν διαναπαῦύσαι ἰἑσκόπησεν. Ὁ δὲ Βασι- 
λάχιος τὴν νίχην χλέψαι ἀγωνιζόμενος, ἐσκέψα- 
to νυχκτίληχος ἐπιπεσεῖν αὐτῷ xal τοῦτον κατὰ 
κράτος ἀἐλεῖν xal ἁἀπωλείᾳ παραδοῦνα', παντελεῖ. 
Τοῦ δὲ Γεμιστοῦ τὴν ἐπιθουλὴν καταμηνύσαντος τῷ 
Σεθαστῷ, ἐφυλάξατο ταύτην αὐτός τε xal ol περὶ 
αὐτόν. 'EAdsac τοίνυν 6 Ἡασιλάκιος δι ὅλης τῆς 
νυχτὸς, ἁπροόπτως τῷ δοχεῖν καὶ ἀἁδιαγνώστως, 
πολέμῳ χαλεπῷ περιέπεσε. Κατὰ κράτος οὖν ἧττη- 
θεὶς καὶ τῶν οἰκείων πλείστους ἀποθαλὼν, καὶ 


Francia, et cum domestieo preliatus et ab ipso B μᾶλλον τῶν Φράγγων, καὶ αὐτὸς δὲ τῷ δομεστίκῳ 


debellatus in Thessalonice arcem confugit, exiati- 
mans loci munitione se prohibiturum Augusti im- 
petum. Augustus autem nihil curans expugnatio- 
nem oppidi, suos hortatus est ut quam primum 
impetum facerent. Qui crebro et efficaci impetu 
facto Thessalonicensibus sibi consentientibus sta- 
tim hostes superarunt ; et Augustus arce potitus 
est. Capitur autem ipse Basilacius, et in ferrea 
vincula conjectus ad imperatorem vinctus mittitur. 
Hu;usrei nuntio ad imperatorem perlato,ipsiusjussu 
et oculi effodiuntur, proxime Chrysopolim, οἱ ex 
eo tempore 7.48 locus ille appellatus est Fremitusg 


ἀντιταχθεὶς καὶ παρ᾽ αὐτοῦ καταπονηθεὶς εἲς τὴν τῆς 
θεσσαλονίκης ἀκρόπολιν καταπέφευχεν, οἱόμενος τῷ 
ὀγυρώματι ἀποσοθῆσαι τὴν τοῦ Σεθαστοῦ ἐπέλευσιν. 
[P. 866] 'O δὲ Σεθαστὸς μτδὲν µελλήσας τὴν ἅλωσιν 
τοῦ φρουρίου τοῖς ἀμφ᾽ αὐτὸν προετρέψατο διὰ τά- 
χους ποιήσασθαι * oi καὶ ἐνεργες τὰς προσθολὰς 
ποιησάµενοι͵ τῶν θΘεσσαλονικέων συµφρονησάντων 
αὐτοῖς, ταχὺ τούτου περιγίνεται xai τῆς ἀχροπόλεως 
ἐχυρίευσεν. ᾽Αλίσκεται 5t καὶ αὐτὸς, σιδηροῖς ἐμ- 
θάλλεται δεσμοῖς, καὶ τῷ βασιλεῖ ἀποστέλλεται δέ- 
σµιος. Τῆς δὲ ἀγγελίας κηταλαθούσηςἩτὸν» βασιλέα 
προστάξει αὐτοῦ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἑξορύττεται ἔγ- 





413 HISTORIA. A14 


γιστα τῆς Χρυσουπόλεως' καὶ ἕκτοτε ὁ τόπος ὠνομα- À Basilacii; quo facto perductus est in eurru onus 


etai βρύσις (49) τοῦ Βασιλακίου. Τούτου γενοµένου 
39» ἐφ᾽ ἁμάξης φόρτος ἐλεεινὸς καὶ δυστυχὲς κατα- 
γὠχιον. 

Ἐν ὅσῳ δὲ τὰ στρατεύματα εἷς τὴν περὶ τὸν Βασι- 
λάχιον ἠσχολοῦντο ἑκστρατείαν, Πατζινάκοι ἀναμὶξ 
Κομάνοις τᾷ Αδριανουπόλει ἐπῆλθον, ὀργιζόμενοι 
διὰ τὸ παρὰ τοῦ Βρυεννίου ἀναιρεθῆναί τινας αὐτῶν. 
Πυρὰν οὖν ὑφάψαντες πολλὰ τῶν ἐκεῖσε οἶκημάτων 
κατέπρησαν, καὶ μηδὲν ἄξιον λόγου πεπραχότες 
ὑπέστρεφαν. 

Ὡμολόγησε δὲ τούτῳ τῷ ἔτει xal Φιλάρετος xou, 
ῥροπαλάτης ὁ Βραχάμιος πίστιν τῷ βασιλεῖ xal 
δούλωσιν. "Ev τισι yàp τόποις ὀχυροῖς τείχεσι xal 
ξυναγκείαις περιειλημμµένοις τὴν οἴκησιν ποιούµενος, 
᾽Αρμενίων τε πληθὺν xal συγκλύδων ἀνδρῶν συλ- 
λεξάμενος , tip μὲν προθεθασιλευκότι ἡΜιχαὴλ 
ἁκαταδούλωτος Ἱν, xal τὴν βασιλικὴν ἐπικράτειαν 
ἑαυτῷ οἰχειούμενος, τοῦ δὲ Ἡοτανειάτου περιζωσαμέ- 
νου τὴν ἀρχὴν τὴν αὐτοχράτορα δοῦλος αὐτεπάγγελτος 
γέγονε. 

Λέχας δὲ τις ἀπὸ Παυλιχιάνων Φιλιππουπόλεως 
ὠρμημένος ἐξ Ἐπιγαμθρίας ηὐτομόλησε τοῖς lla- 
τζινάχοις, καὶ τούτοις συμφρονῶν τῇ Ῥωμαίων 
Ἀπείλει τὰ φοθερώτατα" ἀλλὰ xal Δοθρομηρός τις 
kv Μισημθρίᾳ διακυκῶν. Καὶ τῷ βασιλεῖ ἀντᾶραι 
μελετῶντες, δείσαντες καὶ τοῖς τῶν ἄλλων σωφρο- 
νισθέντες κακοῖς, πρὸ τῆς πείρας δουλικῷ ζυγῷ τοὺς 
αὐχίνας ὑπέκλιναν xal προσῆλθον ἵἹχκέται αὐτόμολοι. 
Τότε δὴ ὁ Λέκας τὸν ἐπίσκοπον Ζαρδικῆς Μιχαὴλ 
τὰ τοῦ βασιλέως «φρονοῦντα καὶ τὴν πόλιν αὐτὸ 
τοῦτο ποιεῖν παραινοῦντα ἀνεῖλε, τὴν θείαν xal lepa- 
τικὴν στολὴν ἀμπεχόμενον. ᾿Ἠξίωσε δὲ à βασιλεὺς 
καὶ τὴν πρὸ τοῦ Αὐγοῦσταν Εὐδοκίαν προνοίας 
μεγάλης. Ἶρτι δὲ τῶν Τούρχων τὴν Ἐφαν κατα- 
τρεχόντων, ατρατὸν ἀξιόχρεων συνηλικὼς στρατ- 
πιγὸν αὐτοῦ ἑφίστησι Κωνσταντῖνον τὸν υἱὸν Κων- 
σταντίνου τοῦ Δούκα. Καὶ αὐτίχα δ.απεράσας νεω- 
τερίζει χατὰ τοῦ βασιλέως, xai βασιλεὺς αὐτίχα 
ἀναγορεύεται παρὰ τοῦ 4v Χρυσοπόλει συνόντος 
αὐτῷ στρατιωτικοῦ Ἀπλήθους. ᾿Αξιώσας δὲ περὶ 
τούτου ὃ βασιλεὺς καὶ μὴ εἰσαγουσθεὶς, τοὺς μὲν 
δώροις xai ἀξιώμασι µειλιξάµενος, ἄλλους δὲ ἄλλον 
τρόπον μεταχειρισάµενος, λαμθάνει τοῦτον ἀναι- 
μωτὶ, [P . 869] αὐτῶν τῶν ἀναγορευσάντων προ- 
δεδωκότων αὗτόν. ᾽Αποχείρει γοῦν αὖτον μηναχὸν xal 


εἲς τινα νῆσον περιορίζει. Λέγεται δὲ ὅτι καὶ slc πρεσ- ἢ 


θυτέρου ἀνήχθη βαθµόν. 

Ὠχτωθρίῳ δὲ μηνὶ, ἴνδικτιῶνος ιΥ, κεραυνὸς 
ἐνσκήψας ἓν τῷ τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου χίονι͵ 
οὗ ἄνωθεν d στήλη αὑτοῦ (50) ἵστατο. Απόλλωνος 
οὔσα ἀφίδρυμα πρότερον, εἷς ὄνομα δὲ µετονοµα- 
σθεῖσα, µέρος τε τούτου διέτεμε, καὶ ζωστῆρας 
τρεῖς, σιδηροῦς μὲν τὰ ἔνδον, τὰ δὲ ἕξω χαλκοῦς, 
κατέκαυσε. Τοῦ δὲ ἀρχιερως τῆς Βουλγαρίας 


miserabile et infelix ludus. 


Interea vero dum exercitus in expeditione ad- 
versus Basilacium occupatur, Patzinaci cum Co- 
manis conjuncti Adrianopolim invasere, irati 
quod 8 Bryennio quidam ex ipsis interfecti fue- 
rant. Succensa igitur pyra multas ibi domos com- 
bussere, nullaque re memoratu digna gesta re- 
versi sunt. 

Professus est hoc anno etiam Philaretus curopa- 
lates Brachamius fidem et servitutem imperatori : 
in quibusdam enim locis muris munitis et con- 
vallibus comprehensis habitans coacta Armenio- 
rum et advenarum multitudine, nunquam Micha- 
eli, qui antea imperaverat, subjici voluit, et sibi 
regiam potestatem vindicaverat. Verum cum Bota- 


niates adeptus esset imperium, servus ultro ad . 


eum accessit. 


Lecas autem quidam a Paulicianis ex Philippo- 
poli profectus, Epigambria ad Paltzinacas transfu- 
git, et cum his consentiens Romanis formidabilia 
minabatur; quin etiam Dobromiris quidam in 
Mesembria res perturbans. Et uterque meditantes 
imperatori resistere, veriti et aliorum malis edo- 
cli, ante conatum servili Jugo cervices submisere, 
et ad eum ultro supplices accesserunt. Tunc Lecas 
episcopum  Sardices imperatoris studiosum, et 
civitatem ut hoc ipsum faceret adhortantem, oc- 
cidit 1 48 sacram et sacerdotalem vestem indu- 
tum. Magnam quoque curam gessit imperator 
Eudocise illius que ante se fuerat Augusta. Cum 
vero nuper Turci Orientem percurrerent, coacto 
idoneo exercitii ducem praefecit Constantinum 
Constantini Duce filium ; qui statim trajecto ex- 
ercitu adversus imperatorem res innovat, et e 
vestigio imperator ab en militari multitudine que 
cum ipso erat Chrysopoli salutatur. Cumque de 
ipso imperator voluisset nescio quid statuere, non 
exauditus, alios donis atque honorum pollicitatio- 
nibus deliniens, alios alia ratione ab incepto ab- 
ducens, ipsum sine sanguine accipit, proditum 
Bibi ab iis qui eum imperatorem declaraverant. 
Detondet igitur illum monachum, et in quamdam 
insulam relegat. Fertur etiam ad presbyteri gra- 
dum perductus. 

Octobri autem mense, indictione decima tertia, 
fulmen magni Constantini columnam percussit, 
supra quam stabat ipsius columna, que prius erat 
sedes Apollinis, deinde nomine ipsius appellata ; et 
partem ejus discidit, triaque vincula intus ferrea, 
extra erea combussit. Vita autem functo Joanne 
Bulgarie archiepiscopo in transitu Basilacii, alium 


JACOBI GOARI NOTE. 


(49) Fontem βρύσιν vel βρύσην hodie vulgo Greci 
nuacopant. Βασιλακίου itaque βρύσις locus ubi ex 


effossis ejus oculis eanguis erupit est dictus. 
(50) Ejus statua. 





4TS 


JOANNIS SCYLITZ.E 


416 


in ejuslocum imperator declaravit, Joannem itidem Α Ἰωάννου τελευτήσαντος dv τῇ τοῦ Βασιλακίου διόδῳ, 


nomine, qui Aoinus, id est αὐβίεπιίυς, vocabatur, 
quod nunquam vinum gustaret. Similiter mortuo 
Antiochis patriarchadeclaravitimperator quemdam 
Nicephorum Maurum $ 48 cognomento.Scopiorum 
autem dux delectus est Alexander Cabasilas. Leo 
vero Diabatenus in Mezembrium missus res illic 
moderabatur, et cum Patzinacie et Comanis percus- 
80 federe consensit. Dedit item sororis sue filiam 
Synadenen, Theodulo Synadeno genitam, crali 
Ungarie uxorem, quo etiam mortuo rursus est 
Byzantium reversa. Et alii multi metropolite et 
sacri viri ipso imperante delecti sunt ; qui omni 
reprehensione caruerunt. Imperator autem frugali- 
lati et simplicitati assuetus nulla ex parte 8 suis 
moribus declinavit. Erat autem maxime promptus 
ad largiendum et liberalissimus et ad omnes pro- 
penseus. Erantipsei duo servi Dorilus et Germanus, 
qui non ei ut servi obediebant, sed quecunque ipsis 
liberent, sine controversia peragebant; propter 
quos ille odiosus erat senatus principibus, qui egre 
ferebant illorum in omnes facinora. Ubi vero, ut 
superius declaretum est, logotheta ad Ruselium 
confugit et apud ipsum commoratus est, detonsus- 
que &b ipso servabatur,Rueselium veneno interficit. 
Sod a propinquis Ruselii ad Botuniatem perductus 
in Prota insula asservatur. Cumque ii qui cum 
ipso erant optime nossent,si solum ipsum videret, 
fore ut veniam consequerctur, utpote qui multarum 
rerum usu preditus esset,et imperator ipse ad res 
gerendas esset hebetior, qui cum imperatore erant 


ἕτερον ἀντ᾽ αὐτοῦ ὁ βασιλεὺς προεθάλετο, Ἰωάννην 
xai αὐτὸν καλούµενον, "Aotvoy δὲ ὀνομαζόμενον διὰ 
τὸ μηδ ὅλως µετέχειν αὐτοῦ. Ὡσαύτως δὲ καὶ τοῦ 
᾽Αντιοχείας µπατριάρχου κοιμηθέντος προεθάλετο 
ὁ βασιλεύς τινα Νικηφόρον , Μαῦρον τὴν ἔπωνυ- 
µίαν φέροντα. Σκοπίων δὲ δοὺξ προεθλήθη ὁ Ka- 
θασίλας ᾿Αλέξανδρος . Λέων δὲ ὁ Διαθατηνὸς clc 
Μεσημθρίαν ἀποσταλεὶς τὰ ἐχεῖσε ἦν διοικῶν καὶ 
μετὰ τῶν Ηατζινάχων καὶ τῶν Kopdvov συµθιθά- 
σεις καὶ σπονδὰς τιθέµενος . Δέλωχκε δὲ xal τὴν 
ἀνεψιὰν αὐτοῦ ὁ βασιλεὺς τὴν Συναδηνὰν, θυγατέρα 
οὖσαν θΘεοδούλου τοῦ Συναδηνοῦ, τῷ κράλῃ Οὖὗγγα- 
plac εἷς γυναῖκα, οὗ καὶ τελευτήσαντος αὖθις εἰς 
τὸ Βυζάντιον ὑπέστρεψε. Καὶ χειροτονίας δὲ πολλὰς 
μητροπολιτῶν τε xal τῶν ἄλλως ἱερωμένων γεγόνα- 
σιν ἐπὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ, μὴ ἔχουσαι τὸ ἀνεπίλη- 
πτον. 'O δὲ βασιλεὺς λιτότητι xal ἁπλότητι συνει- 
θισµένος κατ᾿ οὐδὲν τοῦ οἰκείου ἐξέστη τρόπου. Φιλο- 
δωρότατος δὲ ἦν xai προετιχὸς καὶ πᾶσιν ἑτοίμως 
ἐπικλινόμενος. σαν δὲ τούτῳ δοῦλοι 555, Βορίλος 
τε καὶ Γερμανὸς, οὗ κατὸ δούλους αὐτοῦ ὑπακούον- 
τες, ἀλλὰ πᾶν τὸ αὐτοῖς βουλιτὸν διαπραττόµενοι 
ἀνενδοιάστος' δι’ οὓς xal φορτικὸς τοῖς ἐξοχωτέροις 
τῆς συγκλήτου ἐνομίζετο, δακνοµένοις iy οἴς cic 
πάντας ἐπεδείχνυντο. Ἐπεὶ δὲ, ὡς 6 λόγος φθασας 
Ἱστόρησεν, ὁ λογοθέτης τῷ '᾿Ῥουσελίῳ προσέδραµε 
xai παρὰ τούτῳ διῆγε χατασχεθείς τε πρὸς αὐτοῦ 
ἑτηρεῖτο, τὸ μὲν ᾿Ρουσέλιον φαρµάχῳ ἀναιρεῖ, 
παρὰ δὲ τῶν ἐπιτηδείων τοῦ ᾿Ῥουσελίου τῷ Βοτα- 
νειάτι προσαχθεὶς φρουρεῖται dv τῇ νήσῳ lipoty. 


haud conducere sibi existimantes (fore enim sibi C Tà» δὲ περὶ αὐτῶν εἱδότων ἀχριθῶς ὡς sl µόνον 


impedimento ό44 suspicabantur) misso magno 
heteriarcha Straboromano eum interflciunt ; cui 
tamen ab imperatore id unum mandatum fuerat, ut 
de iis pecuniis qua ad regiam urbem pertinerent 
eum modo interrogaret, neque ulterius in rebus 
ei molestiam exhiberet. Ille autem simul atque ad 
eum pervenit, vinciri jubet et acerbe torqueri, adeo 
ut in ipsis tormentis animam efflarit, quamvis pro- 
mitteret, αἱ non torqueretur, se et confessurum et 
redditurum ipsas pecunias. Verum, ut dixi, non 
tantum ipsis cure erant regii thesauri, quantum 
efficere ut e medio tolleretur, priusque in conspec- 
tum venions imperatoris cum eo colloqueretur. Et 
qua ad eedem logothete pertinent huno exitum 
habuere. 


ἴδῃ αὐτὸν, συµπαθείας τε τεύξεται xal εἰς τὸ τὰ 
χοινὰ διοικεῖν προσληφθήσεται ὡς πολύπειρος, 
ἁμθλύτερον πρὸς ταῦτα τοῦ βασιλέως ἔχοντος, ὅπερ 
μὴ συμφέρον αὐτῷ οἱ περὶ τὸν βασιλέα λογιζόµενοι 
(ἔσεσθαι γὰρ αὐτὸν σκόλοπα ἑαυτοῖς ὑπελάμθανον) 
ἁποστείλαντες τὸν µέγαν ἑταιρειάρχην τὸν Στραθο- 
βωμανὸν ἀναιροῦσιν αὐτὸν, παρὰ piv τοῦ βασιλέως 
προστεταγμένον ὃν περὶ τῶν τῇ βασιλίδι διαφερόν- 
των χρημάτων (51) πυθέσθαι µόνον αὐτοῦ καὶ μὴ 
περαιτέρω τούτῳ ἐνοχλῆσαι. {Α. 852] Ὁ δὲ ἅμα τῷ 
ἀφικέσθαι δεσμεῖ τε αὐτὸν xal ἑτάζει σφοδρῶς, ὃς 
δὴ καὶ ἐν τῷ ἐτάζεσθαι ἀφῆχε, τὴν ψυχήν. Καίΐτοι 
γε ὑπισχνεῖτο, et μὴ ἑτασθείη, ὁμολογῆσαι ταῦτα καὶ 
ἀναδοῦναι ἀλλ’, ὥσπερ ἔφην, οὗ τοσοῦτον ἔμελεν 
αὐτοῖς τῶν βασιλικῶν θησαυρῶν, ὅσον ποιῆσαι αὐτὸν 


ἐχποδὼν πρὸ τοῦ εἰς ὄψιν ἐλθεῖν καὶ ὁμιλίαν τῷ βασιλεῖ. Καὶ τὰ μὲν κατὰ τὴν ἀναίρεσιν τοῦ λογοθέτου τοιοῦτον 


ἔσχε τέλος. 


JACOBI GOARI NOT. 
(91) Hec logothetam srarii prefectum esse si non convincunt, 80i alter meridie serenoque οσ]ο desi- 


derandus est. 








ANNO DOMINI MLXXII 


MICHAEL PSELLUS 


LEONIS ALLATII 


DE PSELLIS ET EORUM SCRIPTIS 
DIATRIBA. 


Distribam hane post editionem Romanam anni 1634 recudit Fabricius in Bibliothece Grece tomo V. Integram 
damus, quia, cum, de ipso Michaele P»ello nostro agens (inde α 6 XXD,:-a&d alios smepenumere, de 
quibus jam egit aut acturus est, provocet auctor, 6t ut seriptores ab eo recensiti nexu quodam inter se jun- 
gantur. 


— 


SYLLABUS PSELLORUM 
De quibus in hac Diairiba disserit Allatius. 


I. Michael Psellus sive Τραυλὸς imperator, ab A. C. 820 ad 829. Seet. 1. 

o e, Michael Feeltus, Leonis Byzantini, cognomento Philosophi, preceptor, Photii discipulus, clarus circa A, 
μη 0. ect. - ο 

lil. Michael Psellue, Michaelis Ducte imp. preceptor, elatus cirea Α. C. 1050. Sect. 21-33. Ejus scripta edita. 
Sect. 34, 52 et 78 ; inedita, sect. 53-77. — Hujus etiam eunt capita illa de ownifaria doctrina, que hic primum 
cum Allatio edidi. 

Michael Ephesius a Psello diversus. Sect. 31. Forte ipse Michael Ducas imp. Pselli discipulus. Sect. 32. 

IV. Michael Psellus, medicus, sub Constantino Perphyrogenneta. Sect. 11. 


V. Michael Psellus, vir militaris, snb Theodoro Lascari. 


VI. Joadnes Psellus. Sect. 49, 56, 80. 
VII. Constantinus Psellus. Sect. 50 et 80. 


I. Michael Psellus, sive Τραυλὸς imp. 


[4] I. Primus omnium (a) sit Michael Amoria- 
nus (0), post Leonem Armenium imperator Cone- 
tantinopolitanus, quem alii Τραυλὸν, Balbum 
dixere. nos Ψελλὸν (idem enim erit, quidquid alii 
dicant) vocabimus. Suidas, Ψελλὸς ἀσήμως, ἀνάρ- 
ϐρως λαλῶν, Τραυλὸς, Psellus, obscure, inarticulate 
loquens, Balbus. Sed ne cognomina, summa etiam 
religione conservanda, in alias ejusdem significa- 
tionis voces immutare, etsi non novo exemplo, 
videamur, en testem omni exceptione majorem, ea 
prope tempora scribentem, Nicetam, qui et David 
dicebatur, Paphlagonem, in Vita sancti Ignatii 
patriarche, qui dictum imperatorem non alio 
quam Pselli cognomine insignit. Mya? γὰρ, ὃν 
καὶ Ψελλόν act, δοµέστικος τῶν ἐξκουθίτων ὢν τό- 
τε, xal ὡς τυραννίδα μελετῶν διαθληθεὶς xal χκατα- 
κλεισθεὶς διὰ τῶν αὐτοῦ συνωμοτῶν. Εἰδπίπι Mi- 
chael, quem Psellum nominant, ezcubitorum tunc 
domesticus, de affeclato regno delatus, et ἐπ custo- 
díam dalus a commilítonibus suis, el sociis conju- 


ect. 19. 


À rationis, eic. Hic tamen in posterioribus historicis 


sub Τραυλοῦ, Balbi, nomine innotescit : in Chris- 
liane fldei dogmata, res ecclesiaeticas, et preci- 
pue in adorationem sacrarum imaginum, voce 
et opere vere ψελλὸς, bizsus, vere τραυλὸς, bal- 
bus. 
II. Michael Psellus, Photii discipulus, circa 
A. 6. 810. 


[2] II. Alter Michael Psellus in Antro insula, do- 
ctus vir, in cognoscendis atque tradendis optimis 
artibus ac disciplinis studium omne suum posue- 
rat; multis ipse nominibus commendatus, sed eo 
precipue, quod solus,czteris omnibus in deplora- 
tissima Grecia, somno ac luxu marcescentibus, 
emortuas Musas omnes non intermisit, sed accu- 
ratius pertractavit, volentibusque philosophis 
fontes aperuit. Ab hoo Leo Byzantius, Joannis 
patriarche Constantinopolitani nepos, slirpe Mo- 
rocharzaniorum, cognomento Philosophus, post 
studia puerilia liberalium disciplinarum elementa 
hausit, ut refert Joannes Soylitza in Historia Orien- 
lali et ex Scylitza Cedrenus in Synopsi, Τὰ μὲν 


NOTAE. 


(a) Non omittendus erat omnibus ab Allatio me- 
moratis antiquior Simon Psellus, Flavii Josephi 
πρόπαππος sive atavus, cujus ipse meminit in li- 
mine Vite sue. 


(b) Amorium Phrygie oppidum, quo oriundus 
Michael Balbus obiit A. C. 829, mense Octobri, 
com imperasset annos viii, menses 9 οἱ dies toti- 

em. 


419 


ναι κατὰ τὴν Βασιλίδα, ῥητορικὴν δὲ, καὶ φιλοσο- 
φίαν, xai ἀριθμῶν ἀναλήψεις, καὶ τὰς τῶν λοιπῶν 
ἐπιστημῶν ἐφόδους κατὰ τὴν νῆσον "Avtpov γενόµε- 
νος ἐχεῖσε γὰρ σπουδαίῳ τινὶ ἐντυχὼν ἀνδρὶ Μι- 
χαλλ τῷ Ψελλῷ, καὶ τὰς ἀρχὰς µόνον, xxl τινας λό- 
ους, καὶ ἀφορμὰς λαθὼν παρ᾽ αὐτοῦ, ἐπεὶ μὴ ὅσον 
ἐθούλετο εὗρισχε, περιενόστει τὰ μοναστήρια, καὶ 
τὰς iv αὐτοῖς ἀποκειμένας βίθλους ἀνερευνῷν τε 
καὶ ποριζόµενος, xai σπουδαίως ἐμμελετῶν πρὸς 
τὸ τῆς τοσαύτης Ὑνώσεως ὕψος ἀνεθιθάσθη. Id est, 
Litteris εἰ poetis Leo, ut ipse ferebat, initiatus fuit 
Byzantii. Rhetoricam, philosophiam, arithmeticam, 
εἰ reliquas scientias 1n. Aniro. insula. didicit, ibi 
versatus cum Michaele Psello, praslante viro, ab 
eoque principiis tanlum el quibusdum  przceptis, 
'eccasionibus discendi — insiructus, neque tantum, 
quantum desiderabat adeptus, monasteria, pervagatus 
est, librosque in iis repositos perquirens, atque scru- 
lans, studioseque medilans ad. taniz doctrine fasti- 
gium evasit. Leonem primis litteris initiatum, 
.Musisque litasse Byzantii vides. 

III. Profanis tamen studiis Gentiliumque disci- 
plinis addictissimus, rem Christianam omnino 
neglexerat, adeo ut multis aliis, et presertim 
Constantino discipulo, visus sit, repudiata Chris- 
tianorum fide, in gentilismum οἱ futiles anti- 
quorum Grecorum τελετὰς animum applicasse, 
eultur.que exosculatum, deos improbe adorasse. 
Viri ingenium conviciis Constantinus acriter ver- 
beravit, et carmine elegiaco insectatus est, quod 
ita clausit : 


Ταῦτα δὲ Κωνσταντῖνος 6 σῆς γάλα Καλλιοπείης, 

Καλὸν ἀμελξάμενος, φησὶν ἐπισταμένως, 
"Oc ῥα τεῆς κραδίης μυστήρια λεπτολογήσας, 

"Ok µόγις καχίην κευθομένην ἐδάην. 
Id est : [95] Hzc vero Constantinus, qui tug luc 
Calliopes pulchrum ebibit, experius dicit : Qui tui 
cordis arcana intime expendens, tandem aliquando 
iniquitatem occultam percepi. Discipuli calumniam 
Psellus egre tulit, et carmine iambico, eoque pro- 
lixo, quo 8e Christi asseclam, et. gentium hostem 
palam fatetur, injuriam propulsavit. Carmen ele- 
gantissimum, sicut et alia ejusdem inedita apud 
me sunt; et tibi non invidissem, sed brevitatis 
studio in alia magis necessaria ducor. Ut tamen 
: melius res Christianas pertractaret, Photio patriar- 
cha post Ignatii restitutionem, ad mysteria nostre 
fidei addiscenda, totum se tradidit, a quo divina 
doctrina instruclus, prioribus studiis valedixit, 
quod ipse elegiaco illo carmine refert : 


9 


"Epit pou à τριτάλαινα Πολύμνια. "Ἔβῥετε, Μοῦ- 
[σαι 
Λὐταρ ἐγὼν ἀπὸ νῦν ῥηκορικῆς ἕραμαι, 
Φώτιον ἀρχιερῖα γεροντοδι άσκαλον εὐρὼν, 
"Oc µε γάλακτ’ ἔθρεψεν θείων ναµάτων. 


Id est : Vale πιλίο ter miseranda Polymnia. Valete, 


LEONIS ALLATII 
οὖν 'γράμματα ἔλεγεν ὁ Λέων, xal ποιητὰς μυπθῆ- À Musae. Ipse enim nunc demum rhetorices desiderio 


480 


teneor, cum Photium summum praesidem senem πια” 
gistrum adinvenerim, qui me lacte enutrivit divina- 
rum scaturiginum. Vocat Photium γεροντοδιδάσκα- 
λον, vel quod senex, vel quod senem erudiret ; 
ambo quippe erant setate provectiore. Idque com- 
modius Leoni successit, inter aule primates non 
postremo. Nam Photius dignitate spollatus in regia 
Basilii Macedonis vitam agens, Leonem ac Cons- 
tantinum, csterosque Basilii filios ad humanita- 
tem, eloquentiam et alias disciplinas informabat. 
Hincetiam aditus Leoniad diviniora studia capes- 
senda datus est. Id habeo ex Constantino Porphy- 
rogenneta (ο) de vita et rebus gestis Basilii Mace- 
donis : Οὐ μὲν οὐδὲ πρὸ τούτου διέλιπε φιλοφρονού- 
µενος αὐτὸν, Φώτιον, xai τιμῶν διὰ τὴν bv αὐτῷ 
παντοδαπὴν σοφίαν τε xai ἀρετήν . Αλλὰ xàv si 
τῆς καθέδρας µετέστησεν, οὐδὲν τοῦ δικαίου θέλων 
ἄγειν ἐπίπροσθεν, ὅμως τῶν clc παραμυθίαν οὐδὲν 
ἐνέλιπε παρεχόµενος. "Όθεν x&v τοῖς βασιλείοις δια- 
τριθὴν αὐτῷ δοὺς τῶν οἰχείων παίδων ἀπέδειξε παι- 
δευτὴν xal διδάσκαλον. Id : est. Neque vero antea 
humanitatis in eum, Photium, studia pretermiserat : 
quinimo propler omnimodam in eo sapientiam ac 
viriulem honoribus auxit. EL licet α patriarchalé 
sede dimovisset, justitia primas concedens, altamen 
omnia in eum, quibus solari posset, officia contulit. 
Unde et in regíam evocatum propriorum filiorum 
informatorem ac magistrum constituit. 


[4] IV. Leo itaque, sive tradende philosophie 


C munere, sive prestantia, qua et ipse in philoso- 


phicis alios superabat, philosophi sibi cognomen 
vindicavit. Id cum ecclesiastice parens histories 
in Annalibus annotasset, anno Domini 850 Mi- 
chaelem Pséllum floruisse, non incongrue affirma 
vit. Eo namque tempore Michael Psellus non il- 
laudatus vir in philosophandi scientia probabatur, 
& Michaele altero Psello sub Constantino et Mi- 
chaele Ducis, diversus, quos parum caute plerique 
confundentes, misere historie ordinem ao tem- 
pora perturbarunt, adeo ut non nemo in paucissi- 
mis verbis quam plurima mendacia et nugas legen- 
tibus obtrudat. Ne nimius sim,en Gregorii Gyraldi 
verba De poet. histor., Dialogo 5 : Fuit quidem non 
incelebris Leo ille, qui Basilii filius, Philosophus 
cognominalus est, qui circiter annum 887 a Verbo 
Dei corporato, Byxanlii et. Orientis annis 25 impe- 
rium lenuit, cujus filius Constantinus Ducas fuit, 
qui et de Christiana religione probe sensit, et. opti- 
mis artibus εἰ disciplinis operam naviler impendi. 
Hujus Constantini liber ille celebratus est, quem 
moriens Romano filio reliquit, in quo summam totius 
imperii, sociorum fzdera, hoslium vires, quz» e 
quant& essent, aliaque omnia, ad imperium spectan- 
tia complexus est : quem librum hodie Venetorum 
respublica in sua peculiari bibliotheca diligentissime 


NOTE. 


(c? In Allatii Symmictis, p. 83. 








A81 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


482 


custodire facit. Hujus quoque Constantini lempore, À tino Duca forle verum fuerit. Verum quanam 


vir cum in omni liberulium artium scientia, sed et 
peregrinarum floruit. Ν. Psellus, cujus inumera- 
les pene libri curiosorum ei studiosorum manibus 
Leruntur. Ád hunc certe Constantinum | Pselli de vi- 
cius ratione, hoc. est, de ἀῑδία el de auro conficien- 
do, hoc est, Chrysopzia libri exstant, quos quidam 
non sane indoctus Constantino magno dalos perpe- 
ram eliam scriplo credidit : ul Commeniaria mitlam, 
qua in Zoroastris Chaldaica symbola leguntur, et 
Canones astronomicos, etc. ; et paucis interjectis : 
Fuit et hujus Constantii Duc. filius, et M. Pselli 
discipulus, Michael Ducas imperator Constuntinopo- 
litanus, qui a fume οἱ penuria, qux in exordio 
ejus principatus Constantinopolilanam urbem invase- 
rat, Parapinaceus cognominalus fuit. Hic quidem 
Michael cxlera ignarus ac socors nisi quod bonis 
arlibus sub Psel:o profecit, atque umprimis in. facti- 
tandis versibus, qua in re Grzca illum imperatorem 
commendat historia. 

V. Miror hominem sane menlis tam inconside- 
rate locutum. Leo Philosophus, Leo illi est impe- 
rator, Basilii filius. Error. Certum est Leonem 
imperatorem humanioribus, philosophicis sacris. 
que studiis addiclissimum plurima, que etiam 
exstant, laudabiliter in disciplinarum omni genere 
conscripsisse: ideoque σοφὸν, sapientem [5] scilicet 
cognominatum, at nunquam illi philosophi nomen 
attributum ab eruditioribus est. Ex Leone itaque 
non Philosopho, altero Sapiente unum facit Leo- 
nem, eumque filium Basilii. Imperitius lapsus est 
auctor Theatri vil? humanz, vol. XXI, lib. i1, pag. 
3199. Litteris Leo Philosophus imperator initiatus 
fuit Byzantii, rethoricam, philosophiam, arithme- 
ticam et reliquas scientias in. Antro insula. didicit, 
ibi versatus cum Michaele Psello. Cedrenus. Ingens 
sane imperatoris et ardens studium, licet auctori- 
tas et fucultates nulle, qui relicta domo negle- 
ctisque summi fastigii opibus, in iosulam Antrum 
pro capessendis disciplinis ad magistrum Psellum 
pererraverit. Nonne multo facillius, premio, quod 
poterat, maximo proposito, Psellus vocatus acces- 
sisset ? Faleum etiam est id asserere Cedrenum, 
qui Philosophum Leonem 8 Leone Sapiente et im- 
peratore diversum novit. Et Cedrini verba de 
Leone Philosopho sunt, que supra adduximus. 


VI.Pergit Gyraldus : Cujus, Leonis scilicet, filius [) fert, satis male antiquitatem accipit 


Constantinus Ducas fuit. Quis id dixit? Constan- 
tinus Ducas longe ab his temporibus vixit. Neque 
Constantinus Leonis filius Duce sibi cognomen 
unquam ascivit, sed Porphyrogennete, quo maxi- 
me gaudet et gestit. Duce cognomen post centum 
sexaginta ad minus annos in imperio cepit. Qui 
et de Christiana religione probe sensit. De Constan- 


ratione Constantinus Leonis filius schismatis pro- 
pugnator de Christiana religione probe sentire 
potuit, judicent aiii. Conatus illius in vindicando 
ab injuriis Photio, vel solo Unionis tomo, a Leun- 
clavio in Jure Greco-Romano lib. n edito, satis. 
superque liquet. Hujus Constantini liber ille cele- 
bratus est, quem moriens Romano filio reliquit. 
Eum ex codice bibliothece Palatin:s, qui Baptist» 
Ignatii olim fuisse perhibebatur,descriptum,Grece 
et Latine edidit Joannes Meursius, cum aliis ejus- 
dem Constantini opusculis, Lugduni Batavorum 
apud Elzevirum 1627, in-8*. Veram is non Duce, 
sed Porphyrogennete fuit. Hujus quoque Con- 
slantini tempore floruit Michael Psellus. Si de 
Psello, cujus innumerabiles, ut ipse ait, libri 
circumferuntur, sermo est, fallit. llle etenim non 
eo tempore vixit. Si de preceptore Leonis Philo- 
gophi, licet non fallat, ille tamén innumerabilium 
librorum editione non celebratur. De quo, an ali- 
quid (4) scripserit, adhuc dubitamus.Ad hunc certe 
Constantium Pselli de viclus ratione, hoc est, de 
ἀῑσεία. Hoc [6] quoque falsum est. Nam Psellus 
qui De victus ratione conscripsit, Constantino 
Duca (e), vel &i placet, Constantino Monomacho 
librum nuncupavit. Et de auro conficiendo. Nihil 
minus. Libellum etenim illum ad patriarcham 
Michaelem Cerularium, cujus hortatu illum con- 
scripserat, misit. Quos quidam non sane indoctus. 
Optime hic aliorum ineptias abdicat, et nonnulla 
Pselli commentaria, non tamen Leonis Philosophi 
magistri, recenset. Subdit, Fuit et hujus Constan- 
tini Duce filius, et Michaelis Fselli discipulus Mi- 
chael Ducas imperator Constantinopolitanus, qui a 
[ame et penuria Parapinaceus (f) cognominatus fuit. 
Nuge, Constantini, Leonis filii, nullus fuit filius 
Michael, sed Romanus, cui librum, ut Gyraldus 
supra dixerat, moriens, De administrando imperio 
reliquit. Et Michael iste sub Psello preceptore 
Constantinum Ducam patrem cognoscit Annon 
bene tractat historiam Gyraldus? Annon bene de 
Psello atque his imperatoribus meritus, quos 
fedissime commiscendo confundit, et loco suo 
ejectos ad alia tempora conjicit? 

VII. Possevinus item, dum scripta recentioris 
Pselli ad veterem illum Leonis preceptorem trans- 
: Michael 
Psellus, qui Leonis, cognomento Philosophi, fertur 
[uisse praeceptor, pleraque scripsit, tum αά theo- 
logiam, tum ad philosophiam atque ad alias discipli- 
nas, sive mechanicas, sive medicas speclantia ; si 
tamen omnia, qua ascribunlur, legitima sunt. il- 
lius opera. Nec plus sapit Franciscus Bosquetus, 
prefat. ad lectorem in Michaelis Pselli de legibus 


NOTAE. 


e) Aliter tamen ipse Allatius infra 8 11. 


4 Preeter carmina, ut illa de quibus supra S 3. 
) Quod πινάχιον sive quarta pars modii eo 


tempore ementibus subtrabheretur. Vide Cangium 
in Htwdxtov, 


A83 


LEONIS ALLATII 


484 


Syntagma : Michaelem Psellum, qui preter propter Λ non uni ascribentur parenti, et qui junioris Pselli 


annum Chrisli 850 Leonis Philosophi imperato- 
ris, etc. 

VIlI. Et sane parum caute Andreas Schotius 
Praefat. ad Psellum in Cantica canticorum, et Gor- 
hardus "Vossius de Historicis Grocis lib. 1, 
cap. 26, Cesari Baronio et Bellarmino imponunt, 
sibi et aliis persuasisse conati, floruisse Psellum 
Christi anno 859, quo Constantinopoli imperator 
Leo Philosophus fuit, quem et Psellus litteris in- 
formavit. Licet enim de Psello verum sit, nec in 
eo Baronius fallitur; fuit enim vere eo tempore 
Psellus ;quidum, litteratura insignis; nunquam 
tamen Baronius eum Psellum Leonem imperato- 
rem litterie imbuisse afürmavit,sed Leonem Philo- 
sophum longe ab imperatore Leone diversum. Ba- 
ronius, dicunt, a Psello, non Leonis zquali, sed 
mullo recentiore, Simeonem Melaphrastam oratione 
panegyrica celebrujum narrat, lta est. Scd non 
dixerat unicum tantum Psellum exstitisse. Et nos 
ad [7] quemnam Psellum oratio referri debeat,certo 
affirmare non possumus. Conjectura tamen, eaque 
levissima ducimur, huno recentiorem esse illius 
auctorem ; quod et plura scripserit in omni disci- 
plina et scriptorum gloria celeberrimus fuerit. An 
vero senior ille aliquid scripto tradiderit, certo 
non constat. 

IX. Ego vero nullus dubito, si verum fateri ve- 
limus, Psellum illum sub Basilio Macedone, multa 
philosophica scripto consignasse, eaque nuno 
&fünitate nominis indistineta sub recentioris Pselli 


non erunt, &d antiquiorum esse referenda plane 
judico. Precipua illa erunt, que Aristotelis libros 
pleroeque per modum paraphrasis,non ineleganter 
exponunt, Semperque de Dialogo illo, in quo ope- 
rationes demonum asseruntur, deque ejus auc:ore 
subdubitavi. Stylus florido solidior, res extra Peri- 
pateticorum scholas, cum Platonis et Zoroastre 
sententiis affinis, et magica illa nugamenta aite- 
rum & Psello recentiore Psellum indicant. Hic in 
Dialogo Marcus in Chersone insula commorans 
peregrino magie arcana exponit; Leo Philosophus 
philosophica ao reliquas scientias in Απίτο insula 
& Michaele Psello edocetur. Video Leonis histo- 
riam sub alienis nominibus quasi personatum [8] 
in theatrum educi. lllud etiam, [quod se dicit 
Timotheus & paterno avo audisse de Euchaitarum 
pessimis moribus, annon magis senioris Pselli 
etati, tuno cum Massalianorum heresis, ut de 
haeresibus narrat, Joannes Damascenus, crudelis- 
sime in Ecclesiam Dei grassabatur, que tempore 
junioris prope exstincta languebat, videtur conve- 
nire? Adde Dialogo tractatum (g) de Dzmonibus, 
nondum editum Grece, quod sciam, ex Grecorum 
sententia, uterinum dixeris ac germanum fetum, 
et Leonem Philosophum ao Joannem ejus con- 
sanguineum magie insimulatos et accusatos 
tradunt historici, quam verisimile est non ab alio 
quam a Michaele illo Psello didicisse. 

X. Libellus etiam Pselli De lapidibus & Maus- 
saco editus, vel huic senior: Psello, si me con- 


nomine circumferri. Scripta namque omnia, que C jectura non fallit, tribuendus est, vel certe nulli. 


Psellum patrem indigitant,cum et tractandi ratione, 
et inveniendi acumine, nec eadem dicendi forma, 
nec figurarum coloribus gestiant, sed alia incom- 
ptam illam,et Grecam philosophiam,non barbaram 
scilicet,ged virilem, et que suo splendore nitescat, 
pre se ferant; slia cum Musis ludant, et (iratiis, 
et verborum flosculis, et compto periodorum in- 
structu hilariter subsiliant; diversos sibi parentes 
pro genii diversitate reposcunt. Et licet magni 
viri aliquando rerura excelearum parturitione do- 
fatigati videantur destitui, et in alias atque 
alias 96 dicendi formas convertere, semper tamen 
in illis vis quedam nature, & semetipsa nunquam 
degenerans, inclarescit, qua nasuta ingenia et 


Audi quid ipse dicat, dum in fine auctores, qui de 
lapidum virtutibus causas reddidere, enumerat, 
post omnes subdit : Τῶν δὲ οὐ πολὺ πρὸ ἡμῶν ὁ ἐκ 
τῆς ᾿Αφροδισίας ᾿Αλέξανδρος, ἄνθρωπος πιρὶ πάν- 
των ἁπλῶς εἰπεῖν, xal τῶν ἀποῤῥήτων τῆς φύσεως 
προχειρότατος. Id est : Ex his autem, qui paulo 
ante nos vixerunt Alexander Aphrodisiensis, ad 
omnia eliam malurae occultiora. enucleanda, ut 
plura paucis complectar promplissimus. Anne paulo 
ante tempora Pselli, qui sub Constentino et Mi- 
chaele Ducis florebat, Alexander Aphrodiensis, qui 
sub Antonino et Severo soribebat,vixisse dicendus 
est? Si oclingentorum et quinquaginta annorum 
spatium modicum temporis intervallum Psello 


acres operum judices verum auctorem expiscan- ῃ eat, quod erit longum? Ergo vel hio libellus Psello 


tur. Quamvis deturpata facie et pedibus distortis 
Ganymedes claudicet, non ita in alium virum mi- 
grare poterit, ut Ganymedes esse non cognoscatur; 
adhuc lineamenta illa,et pessime exceptas pulchri- 
tudinis scintillag, et latentes in membris radios, 
8i fungus omnino non es, prompte dignoscas.Sepe- 
que in confracto, exeso ac partibus mutilato 
marmore colum Praxitelis deprehendi. Cum ita- 
que in hisce operibus longe diversa sint omnia, 


huic seniori vindicandus est, vel si sexcenti etiam 
et plures anni diuturniora tempora sunt, ideo- 
que nec seniori tribuendus, alius nobis opusculi 
&uctor querendus est sedulo, ne Peellum, dum 
hec scriberet, dormitasse nugacissime fateri coga- 
mur. 

XI. Liber etiam Medicus et Therapeuticus Pselli, 
quem Constantino Porphyrogennete, niei nos lu- 
dit inscriptio, nuncupavit, forte Pseello seniori 


NOT4&. 
(y) De hoc infra 8 39. Laudat et Allatius diss. de Engastrimytho ο. 2 et 46. 


495 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


486 


tribuendus est, si vitam eo usque protraxit; certe À firmant, huic Nicetz:e Davidi tribuunt. Habent enim 


recentiori tempora negant. 

XII. Verisimile itaque est, Psellum hunc plura 
in Philosophicis Rhetoricis composuisse. Δί non 
scripsit, inquies, quidquid de aliis sit, in Simeo- 
nem Metaphrastem panegyricum , ut Baronius 
somniat, (9) cum illum Psellus recentior scripserit. 
Quare Baronius falsus est, et in Psello, quem in 
aliud tempus amandat, et in Metaphraste, quen ob 
imaginarium Psellum annis ferre ducentis, ante- 
quam esset, suam Ecclesie operam contuluisse in 
enarrandis sanctorum vitis contendit. Neo feliciori 
eventa Bellarminus de Scriptoribus Ecclesiasticis, 
seculo ix, anno 850 ; Jacobus Gaulterus in tabula 
Chronologica, seculo 1x, pag. 508; Jacobus Gretse- 
rus De imaginibus manu non factis c. 10, et alii, Ba- 
ronium secuti sunt. 

XIII. Hic historix» ecclesiastice hostes, et Simeo- 
nis Metaphraste acerrimi defensorisoppugnatores, 
tantorum virorum lapsu triumphare sibi videntur. 
Sed nulla id evidenti ratione conantur, ni me 
mea fallit opinio. Pselli tempora Baronius non 
distinxit; aL quonam ipsi modo distinguunt? Ipsi 
Panegyrim illam in Metaphrastem Juniori Psello, 
sed quonam argumento adjudicant? Prorsus nullo. 
Auctorem illius orationis Psellum alterum es8e, 
non Leonis Philosophi magistrum nunquam evin- 
cent. Seripsit ille plurima, ut versimile est ; quare 
non et hanc orationem scribere potuit? Et scripsisse 
argumunto hoc ad probandum flrmissimo, ni me 
codices manuscripti fallunt, ni ipsi, qui contrarium 


satis evidenter, Νικήτα φιλοσόφου τοῦ Παφλαγο- 
νίας [10] ἘἙρμηνεία εἷς τὰ ἔπη τοῦ Θεολόγου. Et, 
Νικήτα τοῦ καὶ Δαυ]δ᾽, ᾿Ηξήγησις elc τὰ αὐτά. Νίοεια 
Philosophi Paphlagonize Expositio in Carmina Theo- 
logi, et Nicele, qui el. David, expositio in eadem. 
Neque ab his diversi sunt codices mss. Augu- 
Btani; conflrmatque editio Veneta sub anno 1503. 
Ut hine videas una tot. manuscriptorum codicum 
conspiratione, non unius exscriptoris? oscitantia 
illarum expositionum immutatum* sed continuata 
serie pluribus comprobatum, auctorem Nicetam 
fuisse, qui et David et Paphalgo Philosophusdice- 
batur. Serron itaque Nicetas οἱ David auctoritate 
horum codicum unus est et idem auctor. Ea pre, 
sequere, mi Gaffarelle. Nicetas, preter expositiones 
in Gregorii orationes, et alia ingenii sui in omni 
genere doctrinarum, erudita sane et docta monu- 
menta, in divi Luce Evangelium, quatuor libris 
distinctam, satis uberem et luculentam Catenam 
ex pluribus Patribus et scriptoribus ecclesiasticis 
venuste admodum concinnavit; inter eos non in- 
(imi sunt Simeon Metaphrates et Psacllus. Fateri 
possumus ergo, Psellum hunc, qui sub Constan- 
tino Duca floruit, esse? Apage. Mere nuge. Ante 
Nicet:» tempora obiisse eum certo constat, Eum 
de novo post Nicetam revixisse probent ipsi, si po- 
terunt. 

XIV. Argumentum hoc sane effloar, roihi in pre- 
sentia, ut verum fateor, non satisfacit. Nec flde 
manuscriptorum codicum, quos supra recensui, 


astruunt, lapides sunt, demonstrubo. Concedant C Nicetam Davidem eumdem esse cum Niceta Ser- 


et concedere debent orationis parentem cogno- 
mento Psellum fuisse, vixisseque non diu post 
Metaphraste tempora. En illius verba (A): Ἔδειξε 
Υὰρ κἀν τῷ τέλει ὁποῖος αὐτῷ ὁ διεσπουδασµένος 
βίος ἐτύγχανεν ὤν. Οὐ γὰρ ὥσπερ τετιµμῆσθαι αὖ- 
τὸν οἱ συνεωραχότες φασὶν, οὐδὲ διῃρῆσθαι, ἀλλ᾽ 
ἐδύκει ὥσπερ τινὸς δέσµης ἐλευθερούμενος, xal 
εὐμαρῶς πρὸς τοὺς ἄγοντας ἀγγέλους ἀνατεινόμενος 
νεύματι. ld est: Nam vel in fine ostendit, qualem 
vitum egerat. Non enim eum veluti abscissum, aut 
divisum fuisse dicunt li,qui viderunt : sed videbatur 
veluti a quodam vinculo liberari, et. hilari nutu se 
extendere ad ducenles angelos. Neque negare pote- 
runt, Nicetum qui, et David dicebatur, Paphalgo- 


rone, Catens in Lucam compilatore probatum satis 
puto: longum enim temporis intervallum inter 
utrumque intercessisse existimo. Nam Nicetas 
Serron, diaconus primum Magne Ecclesie, et ma- 
gister, seu doctor. Catene in Lucam, Mattheum 
et alios auctor, et Heracleensis postea archiepisco- 
pus, iisdem cum Thephylacto archiepiscopo Bul- 
garise temporibus floruit, ad quem nonam Theo- 
phylacti epistolam inter impressas a Meursio, legi. 
Sed de his alius erit inquirendi locus. 

XV. Quod si novatorum doctrinis ineistere vel- 
lem, Metaphrastes in ultima Christiane Ecclesise 
antiquitate ipsis etiam apostolorum discipulis eóv- 
χρονος fuit, tantum abest ut recentissimus sit. Νο: 


nem divo Ignatio Constantinopolitano, equalem, p dus quem nescio, an unquam expedient adversarii. 


iisdem cum senioris Michaelis Pselli temporibus, 
scriptis editis celeberrimum, vixisse. Ipse hoc de 
se,in principio Vite Ignatii a se conscripte. tradit. 
Nicetam hunc eumdem cum Niceta Serrone faciunt 
plerique codices Vaticani. Expositionem siquidem 
in Carmina Gregorii Nazianzeni, ejusdem, qui et 
in alia Gregorii commentatus est Niceta, Serronis 
scilicet, quod et plurimi codices manuscripti con- 


Gesnerus, et ejus Epitomator suspicantur, Hippo- 
lytum Thebanum,Chronici Ecclesiastici scriptorem, 
cujus fragmentum Canisius in Antiquit. tom. IIT, 
nobis Greceet Latine exhibuit, illum esse, cujus 
Hieronymus meminit in libro De viris illustrilus, 
Portuensem duntaxat, nec incongrue ; ccm οἱ Ni- 
cephorus Callistus Histor. Eccles. lib. τι, c. 3, 
Glycas, (? et [11] Theodorus Metochita in 4n- 


NOT/E 


(9 Apud Allatium de Simeonibus p. 335. Quem 
vide etiam p. 48 seq. 
(6) Glyce iam sunt quos sub Metochits nomine 


annales Meursius edidit. Hippolytus vero Chronici 
auctor floruit seculo XI. 





481 


LEONIS ALLATII 


488 


nalibus, 98, que sunt Hippolyti Thebani, tribuant 4 locutum familiarissime, sueque legationis finem 


Hippolyto, Portuensi episcopo, eubstituantque pro 
Thebanu Poriuensem. Verum Portuensis sub Ale- 
xandro imperatore, anno scilicet Christi 229, mar- 
tyrium passus est. Estergo Metaphrastes antiquior, 
cum Metaphraste Bimeonisin Chronico mentio fiat, 
et suspicione ipsorum una cum discipulis apostolo- 
rum floruit. Plures jam hic Metaphrastas partu- 
rient, omnium tamen recentissimum Vitas sanclo- 
rum scripsisse dicent. Nuge et somnia. 

XVI. Metaphrastes Simeon unicus esto, Theba-. 
nus a Portuensi, uti est Hippolytus diversus exi- 
slimetur; et nos perquam obscura illius tempora 
et vite institutum aliunde quam a tempore Pselli, 
et, si fieri potest, ab eodem etiazm Metaphraste in- 
quiramus.Auctor Vite sancte Theoctiste Lesbie, 
Lippomano et Surio, (j) aliisque sine ulla hesita- 
tione, quamvis nescio quid adincertum auctorem 
transmittat, Metaphrastes hic est. Comprobatur- 
que certissimo ipsius Pselli testimonio. Peellus 
namque, dum in Metaphrastem canone, commen- 
tationes Metaphraste insinuat, scribit illum consi- 
lio atque monitu Parii anachorete munus aggres- 
sum scribendi, primum omnium colloquium illud 
composuisse,et Theoctiate virginis vitam graphice 
admodum oelebrasse, Ode 6. Τὸ πρῶτόν σου σύγ- 
Ίραμμα ἐκ Ἡρονοίας Orte , καὶ ὁμιλίας γέγονε 
τοῦ Ἱεροῦ πρεσθύτου xal μοναστοῦ, Συμεὼν θεσπέσιε, 
ὃν iv Πάρῳ τῇ νήσῳ τεθεώρηκας. Et, ᾿Αξίως ἐξύμνη- 
σας τῆς Λεσθίας τὰ λαμπρὰ καὶ θεῖα ἀγωνίσματα 
θεοντίστης τῆς ὄντως ἀγγελικὸν, μικροῦ xal ἀσώματον 


fortunatum, ob eamque munera ab imperatore rc- 
portapnda, presagiente divino illo sene, audisse : 
post absolutam navigationem, scribendo ea, que 
viderat οἱ audierat, precepta senis adimplesse. 
Illa ergo tempestate vivebat, cum Arabes J/Egel 
insulas, et oras Grecie maritimas non infelici 
eventu, misera tamen Grecie calamitate ac clade 
afflixerunt. Sed tunc potissimum, cum in Arabas 
classe ac ferro Himerius, ipse verbo ac muneri- 
bus expugnandos mittitur, tunc cum nondum ad 
scriptionem animum adjecisset. Sed ista evenere 
temporibus Leonis Sapientis, Basilii Macedonis 
filii, αἱ Cedreno, Curopalate, Zonare aliisque 
historicis Grecis fides habenda est. Ergo tunc 
Simeon iste Metaphrastes,Vitarum sceriptor,floruit, 
muneribus ac dignitatibus auctus. Et si quid oon- 
jectura augurari licet, Simeon ille & secretis sub 
hoc Leone,quiauruma Rhodophyllorelictuam Leoni 
Tripolite infami apostate obtulerat, ut eum ab ex- 
cidio Thessalonicensi averteret, ideoque ab impera- 
tore patricii et secretarii primarii dignitatibus con- 
decoratas, nullusalius est,quam Simeoniste noster 
Metaphrastes, qui Logothete nomine & Psello, ut 
dicemus inferius, et ab aliis insignitur. 

XVII. Metaphrastes ergo Simeon scriptionem 
exorsus est sub Leone, et sub Constantino Porphy- 
rogenneta, Leonis fllio, et nepote Romano, aetate 
etiam ipse provectiore assiduis laboribus absolve- 
bat; ut ex illius oratione de exportatione manus 
dexire Joannis Baptiste apud Lippomanum et 


τελεσάσης πανσόφως τὸ πολίτευμα. Id est: Prima (; Surium (K) colligi poterit. Ait enim ea etate sub 


tua commentatio ez divina Providentia el colloquio 
facta esi sacri. senis. et. anachorete, Simeon admi- 
rabilis, quem in. Paro insula conspexisti. Et, Pro 
dignitate laudati Lesbiz illustria εί divina cerla- 
mina, vere Theoctis!:e, a Deo fabricate, qua ange- 
licam et tantum non. incorpoream absolvit sapienter 
vitz? rationem. In hac autem scriplione, et collo- 
quium senis in Paro, et adhortamenta, et vita 
Theoctistes pro humani ingenii tenuitate exponun- 
tur. A ratione ergo alienus esset, quicunque scri- 
ptum hoc Metaphraste esse genuinum denegaret. 
At in hoo vite institutum ejusdem, et etatis tem- 
pora plane et sine ullis ambagibus proponuntur. 
Frustra itaque ex alio, nec ab ipso Simeone, de 
Simeone, testimonium querimius. Discamus vero & 
Simeone, eum non '& ducenda uxore abhorruisse, 
sed ex illa liberos etiam procreasse, civilibusque 
muneribus functum, tuno demum cum Πἰπιοτίο, 
ducendarum copiarum peritissimo,legatum (12] ad 
Arabas, qui Cretam invaserant, missum fuisse : 
et,cum non liceret per ventos ulterius, Parum 
adnavigasse, οἱ cum sene illó anachoreta cogno- 
mine, & quo et res gestas Theoctites ea condi- 
tione, ut omnia scriptis mandaret, perceperat, col- 


Constantino et Romano imperatoribus & Jobo dia- 
cono manum Antiochia Byzantium delatam fuisse. 
Id autem sub dictis imperatoribus evenisse confir- 
mant Cedrenus et Zonaras in Constantino Por- 
phyrogenneta. 

XVIII. Errat ergo Gerardus Vossius, et alii, qui 
putant Simeonem Moetaphrastem sub Constantino 
Duca, vel saltem circa ea tempora floruisse : errasse- 
que Baronium et Bellarminuin, cum Simeon, ut 
Vossius ipse putat, ducentis annis posterior vixe- 
rit, quam illi existimarunt. 

XIX. Quantum preterea immaniter hallucinatus 
Bit Hospinianus, dum Metaphrastas θἱ Psellos pro 
arbitratu, ut ita dicam discerpsit, [13]abunde satis 
ostendit Jacobus Gretserus De imaginibus manu 
non factis, c. 19. Conferam et ex meo nonnulla, 
preter jam dicta, ad messem tam uberem,ut veri- 
tas clarius elucescat. Fuit Metaphrastes non (I) 
trivialis Constantinopoli ludimagister, sed genere 
clarus illustri familia natus, divitiis abundans, in 
aula imperatoria celebris, a secretis et consiliis 
intimis, et post mortem etiam miraculis illustris. 
Psellus in eumdem : Kai τόγε θαυμασιώτερον, ὅτι 
καὶ γένους εὖ ἔχων, xxi τὰ τῆς εὐκλείας οἴκοθεν 


NOT/E 


|) Ad 10 Novembr. 
h) Ad 29 Augusti. 


(D) Confer Allatium de Nilis p. 29 edit. nosire. 








489 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


490 


κεκτηµένος, Bast τε πλούτῳ κομῶν, καὶ οἷς ἄν τις À Simeone conscriptis aliquas a junioribus esse 


πρὸς παίδευσιν ἀποχνήσειεν. Et quod esi. admira- 
bilius, e£ propler quod illum quispiam magis fuerit 
admiralus, cum essel. genere clarus, εἰ ex illustri 
[amiliu natus, ek abundaret divitiis, εἰ iis qua se- 
gniorem e[Jecerini quempiam ad dtsciplinas,etc. Hino 
idem Psellus ejusdem Oflicium composuit,quod ab 
ecclesiatticis in ejus solemnitate, sicuti fleri amat 
in aliis Sanctis, decantaretur, in eo Oda 3 scribit, 
Ἐνδιαπρέψας ἐν ἀρχαῖς ταῖς τῆς χάτω συγκλήτου 
ὡς ἀνὴρ βρυληφόρος τὸ παλίτευµα τὸ σὸν ἐκτήσω 
iv οὐρανοῖς, xal τὴν ἄνω σύγκλητον ἐκόσμησας. 
Cum terreni senalus dignilalibus condecoralus [μν- 
ses, veluti vir consiliarius, vite ducendz? rationem 
in celis acquieras, et supernum senatum decorasti. 
Sepeque Logothetam nominat. OJe prima : Μέλος 
μοι εὕρυθμον δίδου, Λόγε θεοῦ, εὐφημεῖν ὁρμήσαντι 
τὸν θεράποντα τὸν σὺν Συμεῶνα τὸν Μεταφραστὴν 
τὸν χρίως λογοθέτην ἀξιάγαστων. Melos mihi con- 
cinnum Verbum Dei, cum celebrare inceperim servum 
iuum Simeona Melaphrastem, proprie Logothetam 
admirabilem, Et alibi : Ἑὐφημήσωμεν πάντες in- 
αξίοις ᾠαῖς τὸν  uíyav Oto) θεράποντα Συμεῶνα 
τὸν ἅγιον λογοθέτην. Celebremus omnes  condignis 
canlibus magnum Dei servum  Simeona sanctum 
Logothetam. Fuit ergo Logothelis officio conspi- 
cuus, quod quidnam fuerit, pluribus alii exponere 
conal eunt : eos, qui plura desiderat, videre po- 
terit. Satis mihi erit pro hac re stabilienda ele- 
gantissimi item, ac prudentissimi, licet sequioris 
saeculi scriptoris, Joannis Cinnami testimonium ; 


in quo vertendo, illuslrandoque diu me exerceo, C 


(m) speroque laborem huno meum, propter pul- 
cherrimam bhistoriam,ad hunc diem cum vetustate 
luctantem, meis vigiliis, et amicorum opera, et 
scopulo in tranquillum illatam, historice veritatis 
studiosis non ingratum futurum. Is itaque Histor. 
Romana ib. 1v derebus gestis Manuelis Comneni, 
de Richardo Antri domino verba faciens, scribit : 
Ὡς 6b τῶν πυλῶν ἁλογιστήσαντες Γιθενάτζιὀν τε 
αὐτὸ ὁμολογία ἔσχεν, καὶ περὶ τῶν λοιπῶν προσιόν- 
τες ἐσκέπτοντο. ΚόμησίΥ τε ἄλλοις, xal δὴ καὶ τῷ 
Γυλιέλμου Καντοηλαρίῳ συγγεγονώς, ὃν λογοθέτην 
εἴποι ἂν τις ἑλληνίζων ἀνὴρ, ἐπὶ Τράνιν σὺν αὐτοῖς 
ἆλθεν, ὡς αὐτοθοεὶ τὴν πόλιν ἀναρπασόμενος. 
[44] Cum vero pore urbis parum caule. custodiren- 


adjectas observarunt Baronius, οἱ Bellarminus, et 
alii, cum viri illi post Simeonis tempora vixerint. 
At eas a Psello, recentiore nempe, annexas in lu- 
cem vulgatas opinatur Andreas Schottus, prefa- 
tione ad lectorem, in Cantica canticorum. Unde id 
habuerit Schottus non liquet, etsi verum sit Psel- 
lum, sive Simeonis emulatione, sive religione in 
sanctos, perplures sanctorum Vitas non ineleganti 
Stylo accuratissime descripsisse,utinam,puerilibus 
argumentis neglectis,in quibus nonnunquam totus 
esse videtur, in istis seriis pertractandis plures. 
quam fecit, horas insumpsisset! Illius in sanctos 
conatus in Catalogo operum infra recensebimus. 
MM ΥΠ. Michael Psellus, Michaelis Ducz imp. prz- 
ceptor, clarus circa an. — 1050. Alit. 

XXI. Tertius fuit Michael Psellus, Michaelis 
Duce preceptor,qui maxime omnium de republica ^ 
litteraria meritus, honorificam sui apud posteros 
memoriam oonsecravit, ita ut reliquos alios ejus 
cognomines acumine ingenii, erudilionis copia, 
profunditate soientiarum,urgumentorum varietate, 
multitudine scriptorum et splendore glorie obrue- 
rit; quare, aliorum exstincta, et, ut ita dicam, 
obliterata memoria, ipse solus nomen illud me- 
ruisse videtur. Sic poetam et oratorem cum dici- 
mus, Homerus nobis atque Demosthenes, de Gre- 
cis loquor, statim sese ufferunt, mentisque oculis 
repreesentant. 

XXII. Fuit patria Constantinopolitanus, e con- 
sulum ac patriciorum prosapia, quamvis non tam 
felici fortuna.Ipse id ait de se in Epitaphio matris: 
Τῷ τοίνυν ἐμῷ πατρὶ τὸ μὲν ἄνωθεν γένος ἐς ὑπά- 
τους ἀνῆκτο καὶ πατρικίους * τὰ δὲ κατ ἐκεῖνον 
πράγματα οὐχ οὕτω δεξιῶς εἶχεν. Patris igitur mei 
genus antiquum ad consules et patricios re[erebatur, 
res vero ipsius non nimis prospere se habebant. Post 
duas femellas tertio ipse partu, multis matris 
suspiriis, et ad Deum precibus effusis, in lucem 
editur. Mirum est, quod in ejus ortu narratur, 
nullas eum lacrymas profudisse,neque usquan po- 
stea in maxiinis etiam necessitatibus plorasse, sed 
[15] semper state illa tenella letos ac puniceos 
oculos habuisse : tantum parentis, nullisque aliis 
quam maternis, ad qua vel usu vel sententia fere- 
batur, uberibus inhiasse. Quinquennis preceptori 


£ur, Juvenalium ipsum in ejusdem fidem se dedidit Ὁ traditur, adeoque robuste studiorum pondus exce. 


Hinc pro occupandis celeris cum comilibus aliis, nec 
non Guilielmi Cancellario, quem Logothetam Grzca 
quis língua expresseril, consilium ἐπίδαί, et Tranim 
usque tum illis processi, quasi primo impetu Urbem 
direpturus fuisset. Alium hujus vocis significatum, 
antequam majestas illa imperii statis veterum offi- 
ciorum formis abrogatis, exteris Barbarorum mo- 
ribus, nova omnia approbando,cessisset, lege apud 
Procopium in Historia Arcana. 

XX. Vitis, ut hoc etiam hic obiter notem, a 


pit, ut ludicra omnia, preter litterarum studium, 
quo summopere delectabatur, sordescerent. E: 
illius affectum ejusdemmet verbia expressum : 'Ev- 
τεῦθεν οὖν ἡ µήτηρ πρὸς τὰ κρείττω Ἠχειραγωγου- 
piv] εἲς πέμπτον ἔτος τελέσαντα διδασκάλῳ ἐδ- 
ἱστησι. Καὶ ἦν µοι τὸ µάθηµα οὐ μόνον τὸ εὐχερὲς, 
ἀλλὰ καὶ ἡδὺ ἀντ ἄλλης τινὸς παιδιὰς. ᾿Πνιώμτν 
γοῦν, £l μὲ µοι διὰ πάσης ἡμέρας διδοίη τὰ παιδικα. 
Καὶ ἦν qot παιδιὰ μὲν ἡ σπουδὴ δὲ παιδιὰ, 
οὐχ ὡς ταῦτα παίζαντι, ἐκεῖνα δὲ σπουδάζοντι, etc. 


NOTE. 
(σι) Cinnamus Allalii nunquam prodiit. Exstant editiones Corn. Tollii et Cangii. 


Ῥατβοι. G&R. CXXII. 


16 


491 


LEONIS ALLATII 


492 


Id est : Hínc igitur materad melíora manuducens A animum Deus sospitet, sed amore discendi pleraque 


quinto statis anno magistro commendat. Et erat 
mihi discipliua non tantum facilis, sed dulcis prz 
quolibet ulio ludo. /Egre itaque ferebam, si mihi per 
totum diem delicias non suggereret. Eratgue mihi 
ludus studíum, studium ludus, non quod hoc ludi- 
brio haberem, illi vero incumberem. /Etate gran- 
diore, dum inter parentes non convenit, cuinam 
studiorum generi esset addicendus, Joannes Chry- 
Bostomus et apostoli, matri in somniis visi, decer- 
nunt. Hinc disciplinarum quam voluptatum cupi- 
dior, equalibus in studio superatis, non longo in- 
tervallo ad suprema queque doctrinarum culmina 
gradum fecit, onibusque innotuit. Hac ipse pro- 
lixe nimis, oratione In matrem, prosequitur, et ex 
eo Aunpa Comnena Αἰοχίαᾶος lib. v, brevissime 
concinnavit, dum de Italo verba faceret : Kai Μι- 
χαὴλ ἐκείνω τῷ Ψελλῷ dv ὑστέρῳ προσωμίλησεν, 
ὃς καὶ πάνυ τοι παρὰ διδασχάλοις σοφοῖς ἐφοίτησε. 
Διὰ φύσεως δὲ δεξιότητα, καὶ νοὺς εὐθύτητα, τυχὼν 
μέντοι καὶ Θεοῦ ἀρωγοῦ. Πρὸς τούτοις διὰ τὴν θερ- 
μοτάτην ἰχεσίαν τῆς μητρὸς αὐτοῦ ἔπαγρυπνούσης 
συχνῶς τῷ iv τῷ ναῷ τοῦ Κυρίου τῆς θεοτόχου 
σεπτῷ εἰκονίσματι, καὶ θερμοῖς τοῖς δάχρυσιν ὑπὲρ 
τοῦ παιδὸς ἐχκαλ ουµένης, εἰς ἄχρον σοφίας ἁπάσης 
ἐληλαχὼς, καὶ τὰ Ἑλλήνων καὶ Χαλδαίων ἀκριθω- 
σάµενος, Ὑέγονε τοῖς τότε Ὑρόνοις περιθόητος iv 
ςοφἰᾳ. Id est : Tandemque in Michaelis Pselli con- 
suetudinem venit, qui praceptores, sapientes oppido, 
nactus, nature  dexleritate et tmtelleclus acumine, 
Deo quoque illi coadjuvante, adhuc et matris inten- 
sissimis precibus, smpius in lemplo Domini ante 
Deipara venerandam imaginem invigilantis, spissis- 
que pro filio lacrymis exorantis, ad universe sapien- 
tie culmen pervenit, εἰ Grecorum ac Chaldzorum 
decretis accuratissime | conquisitis, ea tempestafe 
celebre sapientiz nomen consecutus ει. Subdit 
deinde inter Italum et Psellum dissidia exorta. 
Medicine quoque operam dedit, ut ipse de se Ora- 
tione in Matrem, sepius laudata, affirmat, dum de 
patre moribundo loquitur. Ὡς δὲ x«i τοῖς [16] δα- 
Χτύλοις τὰς τῆς ἀρτηρίας Χινήσεις ἐτεχμηράμην. 
Ἐσπουδάζετο γάρ µοι μµακρόθιν Ἡ περὶ τούτου 
τέχνη. Ut vero εἰ digitis arleri? motus observavi : 
jam enim diu aliquid in eam artem studii, 
el opere contuleram. Studium in capessen- 


ez disciplinis collegi. Namque nafura cujuscunque 
siudii avida, nunquam scientiis poluit saturarít. 
Nullamque vellem esse, quod mei notitiam fugeret ; 
nec molestum mihi forel, etiam si sub l(erranea, 
noscerem. Neque ut plurimi, in hoc tantum incumbo, 
tllud vero negligo, sed εί pravorum etiam, εἰ abo- 
minandorum mihi notitiam comparo, ul inde hu- 
beam, quod ea usurpantibus opponam. Plura de hoc, 
Orat. de matre, in qua singula queque ad fasti- 
dium usque enumerat. Ea lector, ne ipse fastidio 
sim, videat. 


XXIII. Interea satis etatis ac prudentia habens 
in aula imperatoribus innotuit, qui in maximis 
negotiis proficuam illius operam experti sunt.Nam 


B Michael Stratioticus inter selectos ex patribus con- 


scriptis viros, quos Comneno Isaacio ad rebelles in 
concordiam redigendos misit, Psellum quoque no- 
strum legavit, non contemnendo elogio celebratum 
8 Zonara tomo 1 : Στέλλονται τοίνυν πρὸς τὸν 
Κομνηνὸν πρεσθεύσοντες ἄνδρες τῶν ἐχκρίτων τῆς 
συγκλήτου βουλῆς' ol δ᾽ ἦσαν ὁ πρόεδρος Kwv - 
σταντῖνος ὁ Λειχούδης, ὁ πρόεδρος Λέων ὁ ᾽Αλω- 
πὸς, καὶ Μιχαὴλ ὁ σοφώτατος Ψελλὸς τῶν φιλο- 
σόφων ὧν ὕπατος. Legantiur igilur ad Comnenum 
selecli viri ez pairibus conscriptis, Constantinus 
Lichudes przeses, Leo Alopus przses et Michael 
Psellus, sapientissimus princeps tunc philosophorum. 
Et Cedrenus in Synopsi : Ἐκεῖ δὲ αὐτῷ ysvopivep 
φθάνουσι xal πρεσθευταὶ βασιλέως ὁ πρόεδρος Κων- 
σταντῖνος ὁ Λειχούδης, θεόδωρος ὁ ᾽Αλωπὸς, Κων- 
σταντῖνος ὁ Ψελλὸς, ὁ τῶν φιλοσόφων ὕπατος. Οὗτοι 
γὰρ οἱ τρεῖς ἄνδρες ἐπὶ σοφίᾳ, καὶ λόγου δυνάμει 
τῶν κατὰ τὴν ἡμέραν ἀνθρώπων διαφἑρειν δοκοῦντες, 
xxl ἀσυγκρίτως ὁ Ψελλὸς ἐξελέγησαν «lc τὸ Άπρε- 
σθεῦσαι, καὶ προσεδόκησεν ὁ βασιλεὺς µεγάλα xata- 
πράξασθαι διὰ τῆς ἐἑχείνων [17] εὐστομίας, καὶ 
χάριτος. Ibi ei occurrerunt legati imperatoris praeses 
Constantinus | Lichudes, prases Theodorus Alopus, 
Constantinus Psellus, philosophorum princeps.Etenim 
hi tres viri suptenlia, et facundia, omnium qui tunc 
vivebant, primi habiti,et quidem exira comparationis 
sorlem Psellus, ad eam legationem fuerant delecti ; 
quod imperator eorum eloquentia εἰ gratia se mazi- 
ma conseculurum sperabat, Ubi exscriptoris incuria, 
pro Michaele, Constantinus irrepsit. Et in eo falsas 


dia disciplinis, et omnibus addiscendis ardens ac D legationis accusatur ab eodem inferius : Λέγεται δὲ 


pertinax, ipse libello De admirabilibus lectionibus 
in fine explicat. 'Eyó δὲ οὗ περὶ ἐργασίας ἕνεκα, 
νὴ τὴν ἱεράν σου quy», ἀλλὰ φιλομαθείας τὰ πλείω 
τῶν µάθηµάτων συνελεξάµην. ᾿ἘΕγένετο γάρ µοι ἡ 
φύσις ἀκόρεστος πρὸς ὁτιοῦν σπούδασµα, καὶ οὐδὲν 
ἄν µε βουλοίµην διαλαθεῖν. ᾿Αλλ᾽ ἀγαπφην ἂν, εἰ 
καὶ τὰ νέρθεν εἶδείην τῆς γῆς. Καὶ οὐχ ὥσπερ ol 
πολλοὶ περὶ τοῦτο μὲν ἐσπούδαχα, ἐχεῖνο δὲ ἄπω- 
σάµην, ἀλλὰ xal τῶν φαύλων, dj ἄλλως ἀποτρο- 
παίων ἐπιγνῶναι τὰς μεθόδους ἐσπούδακα, "y! ἔχω 
ἐντεῦθεν ἀντιλέγειν τοῖς χρωμένοις αὐτοῖς. Id est : 
Ego vero, non curiosilatis ergo, ila sacrum tuum 


ὅτι xal ol πρεσθευταὶ παραπρεσθεύσαντες ἄλλο τε 
ἄλλως λάθρα τῷ Κεκαυμένῳ προσιόντες παρεκάλουν 
ἔχεαθαι τῆς ἑνστάσεως, xai µηδόλως ἑνδοῦναι. Τοῦτο 
δὲ αὐτους ποιῆσαι, xal ol καλῶς εἰδότες ἐπληροφό- 
ρουν ἄνδρες οὐχ οἵοίτε ψεύδεσθαι, καὶ εἷς αὐτὸν τὸν 
Κομνηνὸν πληροφοροῦντες ἐνώμότως, ὡς ἅπαν τὸ 
ἀστυκὸν πλῆθος περικακῶς εἷς αὐτὸν ἔχει. Καὶ ὡς st 
µόνον ἐγγίσει τῃ πόλει, τὸν γέροντα ἐξωθήσαντες, 
μετ ἐπινιχίων, καὶ ὕμνων αὐτὸν προσδέξονται. Ac pro- 
ditum est. memoria, ipsos etiam legatos pr:xvaricatos 
fuisse, et modo hunc, modo iltum diversis temporibus 
Cecaumeno suasisse, ut oppugnaret acriter. oblatas 





493 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


494 


condiliones, neque quidquam concederet. Et quidem À complexus, loco in illo uberrimo ao feracissimo, 


hoc eos egisse pro cerlo perhibent ii, quibus ista op- 
time sunt nola, et a mendacii suspicione sunt immu- 
nés, aiuatque eos, interposito jurejurando, affirmasse 
Comneno, ardenter eum ab urbana multitudine dili- 
gi; ac, si tantum accessisset ad urbem, fore ut ipsam 
ea, sene exturbato, cum gratulatoriis vicloriz, et 
imperii carminibus excipiat. 

XXIV. Isaacius Comnenus, cum Michaelem Ceru- 
larium, patriarcham Constantinopolitanum abdi- 
care niteretur, aliorum, et Paseli precipue opera, 
qui, in eum Oratione conscripta, multorum ac 
variorum facinorum reum fecit, usus est Zona- 
ras ibidem : Εἶτα xai καθαιρέσει ὑποθαλεῖν αὐτὸν 
διὰ φροντίδος ἐτίθετο, xal τισι τῶν ἀρχιερέων συνερ- 
γοῖς πρὸς τοῦτο ἐχέχρητο, καὶ τῷ Ψελλῷ αἰτιαμά- 
των πολλῶν, καὶ ἀλλοχότων συναγωγεῖ, à ἐν τῷ 
χατ᾽ ἐχείνου λόγῳ συνήθροισἑ τε, xal συνεγράψατο, 
δηλοῖ τε διά τινων τῷ ἀνδρὶ ἀπείπασθαι τὴν πυιµαν- 
τικὴν, t^ ἐχὼν δοκεῖ παρχιτεῖσθαι, ὡς εἰ μὴ τοῦτο, 
xai ἄχων αὐτὴν ἀφχιρεθήσεται, εἷς μέσον κατ 
αὐτοῦ προτιθεµένων αἰτιαμάτων. Deinde de abregando 
illi patriarchatu cogitans, opere quorumdam episco - 
porum αἱ, et Pselli, variarum et absurdarum cri- 
minatfionum coacervalorís, quas in. Oratione contra 
illum scripla congressil, εἰ per quosdam viro signi- 
ficat ut simulet se ullro pontificatu cedere quem alio- 
quin invilus cum publica infamia sit amissurus. 

[18] XXV. Diogeni imperatori infensus, primus 
ipse inter senatores,et Joannes Cesar,et filii, Eudo- 
ciam imperatricem in monasterium trudunt; Micha- 
elem Ducam imperatorem denuntiant ; Diogenem 
jam revertentem imperio abdicant,auctore et adju- 
tore consiliorum eodem Psello.Zonaras,in Romano 
Diogene :'O oov Καΐσαρ Ἰωάννης xai oi ἐκείνου 
υἱοὶ dsi, ὡς siortat, ἐγκοτοῦντες τῷ Διογένει ἁρπά- 
ζουσι τὸν καιρὸν, xal προσλαθόµενοι τῶν τῆς συγκλή- 
του ἑνίους, ὅσοι ὡμοφρόνουν αὑτοῖςιώῶν ἐξῆρχεν ὁ 
ὑπέρτιμος ΒΨελλὸς, ύσνους xal αὐτὸς τῷ Διογένει 
τυγχάνων, τὴν Ἑχσίλισσαν Ἑὐδνκίαν εἰς τὴν παρ᾽ 
αὐτῆς δομηθεῖσαν μονὴν κατὰ (v τὸν ἐν τῇ Προπον- 
τίδι πορθμὸν περιορίζουσιν, τὸν δὲ Μιχαὴλ ἀἆνακη- 
βύττουσιν αὐτοχράτορα, eto, Joannes igitur Cesar, 
ejusque filii, Diogeni semper, ul diclum | est, infesti, 
arrepta, occasione, quibusdam etiam ez senatu sui fa- 
εἰπογίε, quorum Psellus vir honoralissimus princeps 
erat, el ipse Diogenis inimicus, adhibitis, imperatrice 
Eudocia in monasterio, quod ipsa circa frelum Pro- 
pontidis siruxerat, relegata, Miehaelem imperatorem 
appellat. 

XXVI. A puero itaque liberaliter educatus, ani- 
mo circa artes doctrinasque gestiente, fructus, 
quos ab eis expetebat, decerpsit, non breves at- 
que incertos, sed uberes et tempestivos. Eloquen- 
tiam enim, horridam tunc et incultam, excoluit, 
nec ad perniciem et pestem oonvertit, sed ad sa- 
lutem. Tandem philosophandi rationem omnem 


(n) Non adeo reprehendendum Zonare judicium, 
si studiorum deliciis ita fuit edoctus indulgere 


C 


frugiferam sibi, et. aliis diligentiam expertus, ex- 
traxit malorum radices ; de natura et rebus occultis 
optime planeque disseruit, quod verum et quod 
falsum est in oratione, aperuit, summisque impe- 
ratoribus fuit et vivendi preceptor, et dicendi. Ad 
labores impiger, diu noctuque aut aliquid conscri- 


Ῥεπάο, aut legendo, tempus insumebat : nec vires 


consenuerant, neo defecerat animus. Zt cum mu- 
nua optimum fructuosissimumque quod possit 
afferri principibus, illud esse exsitimaret,si docean- 
tur atque erudiantur, summa ope nitebatur,ut Mi- 
cbaelem Ducam instrueret bonisque moribus in- 
formaret. Quo quis potest in vita humana, vol 
desiderare melius, vel optare prestantius? Coor- 
cenda est principum libido, refrenandusque furor, 
neque alia via id consequipossumusquam doctrina 
et eruditione. Hominis decus est ingenium, ingenii 
lumen eloquentia, eloquentie candor philosophia, 
philosophie rectrix ac magistra pietas, que nisi 
preceptorum monitis fulciatur, in ignorantisw te- 
nebras prolapsa, ruinam facit. 

XXVII. Non potuit tamen effugere calumniam 
Zonare lib. 1t. Annal. : Καὶ ἦν τῶν ἀνθρώπων 05y- 
τριµµα, xal. ταλαιπωρία, [19] xat ὁ τούτων ἐπιστρε- 
φόμενος οὑδαμοῦ. Ὁ γὰρ βασιλεὺς παιδαριώδεσιν 
ἐσχόλαζε πράξεσι τοῦ ὑπάτου τῶν φιλοσόφων xal 
ὑπεοτίμου Μιχαἡλ τοῦ Ψελλοῦ, λόγοις τῷ δοχεῖν 
αὐτὸν ἐμθιθάζοντος, xxl διδάσκοντος, νῦν μὲν τὴν 
γραμματικὴν τέχνη», xai µέτρα, καὶ διαλέκτους, νῦν 
8' ἵνα κατὰ ῥύτορας διαλέγοιτο, νῦν ὃ᾽ ἱστορίαις αὐτὸν 
προσεθίζοντος. "Άλλοτε δὲ φιλοσόφων θεωρτµάτων 
ἀκροᾶσθαι παρασκευάζοντος. 'O δὲ πρὸς οὐδὲν ἐπ- 
εφύχει. Τούτοις οὖν ὁ 'Ῥωμαίων αὐτοχράτωρ προσ- 
τετηκὼς, ὑφ) ἕτερον καὶ τοῦτον ἕνα τὸν τῶν και- 
νῶν κυθέρνησιν ἐποιήῄσατο, καὶ νόμος ἣν τὸ τῷ Ao- 
γοθέτῃ δοκοῦν. Ποπιίπές atterebantur, εἰ &erumnis 
premebantur : eb nemo erat, cui illa curz essent.Nam 
imperator puerilibus rebus occupatus, α principe 
philosophorum, el. honoratissimo Michaele Psello ad 
litterarum studia deduci videbatur ; ac modo in arte 
grammalica versibus, in. linguarum differentiis eru- 
diebatur, modo declamationibus rethoricis, modo hi- 
sloriis assuefiebatl, modo ad audienda philosophica 
precepta parabatur, quamvis ad hzc omnia ineplus. 
Hllujusmodi igitur studiis Romanorum | émperalor 


D affizus, rerum administrationem alteri, eique uni 


commisil, ut. legis auctoritatem haberet, quod Logo - 
thetz visum esset. Et inferius : Μήτινος δὲ προνοου- 
µένου τῶν κοινῇ συµφερόντων, ὁ γὰρ βασιλεὺς περὶ 
λόγους ἠσχόλητο, xxi Ἰάμδους συντιθέναι πρὸς τοῦ 
Ψελλοὺ ἐδιδάσκετο, σιτοδεία τοὺς ἐν πόλει ἐπίεζεν. 
Nenime autem Lonum publicum curanie, παπι impe- 
rator sludiis vacans, iambos scribere α Psello doce- 
hatur, urbanos annong penuria premere capit. Ita 
nil tam sanctum (n) est, quod calumniatentare non 
&udeat, et quod laude dignum est, ex improviso, 


rinceps, ut illis intentus imperii curam allis re- 
inqueret. 











493 


LEONIS ALLATI!I | , 


496 


fraudulenterque irrepens nescio quis criminose A co : et Zonoras locis supra adductis, et in Teaacio 


dilacerat. Et hominum turba ceca veluti oraculo 
plaudit, misera sane, duraque prudentissimorum 
hominum conditione. Sub aliis item imperatoribus 
Grecorum imperio jam seuescente, doctri nisque 
omnibus in barbariem commutatis, cum, proh do- 
lor! inertia pro sapientia erat vitam ipse fama cla- 
rissimus transegit, jucundus amicis, egentibus 
ulilis, omnibus denique charus. 

XXVIII. Illiustamem fidei causam, defensionem- 
quo non susceperim, si, qua de eo Josephus Metho- 
nensis episcopus apologia contraMarcum Ephesium 
tradit, vera sunt. Illum enim &annumeret schisma 
ticis Photio, Cabasile, Palam:, Camatero, Phurnio, 
Moschambari, Bulgarie, Nicolao Methonensi, et Pa- 
nareto, qui dicto et scripto Lainam Ecclesiam inse- 
ctati Bunt. Kai σὺ μὲν συνήφθης, ὡς φὰς, τοῖς ἁγίοις 
σου Πατράσιν, καὶ διδασκάλοις Φωτίῳ τῷ πρώτῳ 
σχισματικῷ, μᾶλλον δὲ αὐτουργῷ, [20] καὶ δη μιουργῷ 
τοῦ σχίσματος, καὶ τῆς διαιρέσεως, Καθασίλᾳ, IaAa- 
pd, Καματηρῷ, Φουρνῇ, Ψελλῷ, Μοσχάµπαρι , 
Βουλγαρίᾳ, Νικολάῳ Μεθώνης, Παναρέτῳ, xal τοῖς 
λοιποῖς τοῖς μετὰ τὸ σχίσμα, καὶ τὴν πολλὴν ἔριν 
κατὰ τῆς Ῥωμαϊχκῆης Ἐκκλησίας εἶποῦσι, Et iu 
quidem, ul ais, sanclis tuis Patribus ac doctoribus 
te adjunzisti, Photio schismaticorum principi, imo 
vero auctori, el opifici schismatis, et dissidii : Caba- 
silo, Camatero, Phurnio, Psello, Moschambari, Bul- 
gariz, Nicolao Methonensi, Panareto, et. ccetlerls qui 
post schisma, ct multam. contentionem in. Romanam 
invecli sunt Ecclesiam. Sane Photii, Cabasile, Pala- 
ma, Nicolai Methonensis, aliorumque in Ecclesiam 
Latinam commentationes nugacissimas non sine 
tieedio ac stomacho legi. Pselli eimilem disputatio- 
nem ad hunc diem non offendi, et fortasse nec ille 
conscripsit. Verumtamen eat in Ezposilione fidei 
ad Michaelem Ducam, dum de processione Spiritus 
sancti verba facit, eum affirmare ex solo Patre 
procedere, quo vel solo nomine illius in recentio- 
rum Graecorun placitis propugnantis pertinaoia,et 
ad pervicaciora queque audendum, si occasio se 
tulisset, animus innotesoit. 

XXIX. Tandem jam senex exauctorato Michaele 
Duca, ipse quoque a Botaniata Nicephoro dignita- 
tibus spoliatus, monachum induens, solum vertere 
coactus est ; nec multo post, sive senio, sivo etiam 


Comneno, Πολὺς τὴν γλῶτταν ὁ σοφώτατος ὕΨελ- 
λός. Vim dictionis cum non intellexisset interpres, 
πολὺ, τὴν γλῶτταν, verbosum reddidit. Apage sa- 
pientissimum istum, si verbosus est, Greci cum 
admirandum aliquem, nec cum vulgaribus compa- 
randum innuunt, dictione illa πολὺς utuntur. Hinc 
aptissime diceres, et ad Attice eloquentie normam, 
Πολὺς τὰ θεῖα Γρηγόριος, eximie sanctus (ο) Gregorius 
Ηολὺς τὴν θείαν Γραφὴν Michael Ghislerius, Disci- 
ρίίπα reruin divinarum eruditissimus,et ingenio,pru- 
dentiiaque in sacris Lilleris exponendis acculissimus. 
Ηολὺς τὴν φιλοσοφίαν Fortunius Licetus. Illis, qui 
ad philosophiam spectant, quam maxime potens : 
pauci ut sini qui tantis (21] philosophize dotibus prz- 
diti sint. Πολὺς τὰ μαθηματικὰ Petrus Gassendus, in 
rebus mathematicis tractandis éngeniosus, eorumque 
difficultatibus enodandis consullissimus. Πολὺς τὰ 
ἰατρικὰ Gabriel Naudeus, rebus medicis nimium 
pollens, mullum versalus, supra plerosquealios exer- 
cilalus, nimio jam imbutus usu liberaliter institutus. 
Πολὺς τὴν παιδείαν Nicolaus Villanus. Ργαείαγα 
erudilione atque doctrina ornatus : eruditione et flo- 
rentibus studiis nunquam non satis instrucius, magnus. 
Ηολὺς τὴν ἐπιστήμην, Renatus Moreau, in perfectis- 
sima disciplina probatissimus, el. incredibili quadam 
ingenii magnitudine ad quascunque disciplinas in- 
sructissimus. Πολύς τὴν Ἱστορίαν Jacobus Philippus 
Thomasinus, ad scribendas historias mazime illu- 
stris : in illustranda antiquitate sedulo studio appri- 
me clarus, singularis. Ἡολὺς τὸν νοῦν Joannes Bour- 
delotius. Pleno peclore sapiens : sapientia munitam 
meniem egregie gerens ; considerate omnia perficiens. 
Πολὺς τὴν ποίησιν Joannes Rhodius, im poeticis 
studiis mirifice versatus; admirabili quodam ad poe- 
sim studio concilatus, praestantissime cum omnibus 
Musis rationem habuit. ολὺς τὴν ἀρετὴν, καὶ τὴν 
φρόνησιν. Dominicus Molinus, virtute ipsa excelten- 
tissimus An non Ciceronianum illud infert? Talis 
est vir, ut nulla res tanta sit, ac tam difficilis, quam 
ille non et consilio regere, et integritate tueri, et 
virlute conficere possit : et similia.Sic Psellus di- 
ctus est, πολὺς τὴν γλῶτταν, quasi diceres magnus, 
mulius, admirandus eloquio, eloquentia. singulari. 
Σοφώτατος etiam passim audit, sapientissimus, et a 
Glyca in Annalibus, et a Metochita in Historia. Et 


moarore vitam posuit : idque conjicio ex verbisAn- [) illius sententiis, qui eum secuti sunt, scriptores 


η Comnene Hist. lib. v. Sed iis precipue : Ἔνθα 
xai τοῦ Ψελλοῦ µεταχωρήσαντος Βυζαντόθεν μετὰ 
τὴν ἀπόχρασιν, (lego ἀπόκαρσιν,) αὐτὸς φιλοσοφίας 
ἁπάσης πρόεστι διδάσκαλος. Ubi et Psello post comam 
detonsam Byzantio secedente ipse Italus universa phi- 
losophis magister creatus est. 

XXX. Quidquid tamen sit, maximis eum laudi- 
bus exornarunt,preter Annam Comnenam,Joannes 
Scylitza, et Cedrenus in prooemio Historie, ὑπέρτι- 
poc Ψελλός, honoratissimus Psellus, ei in Stratioti- 


sua Commentaria non minus quam aliorum Patrum 
testimoniis illustrarunt. Inter alios precipui sunt 
Niceta Serron, Catena absolutissima in Evangelium 
Luce ; Macarius Chrysocephalus in Magno Alpha- 
beto, ubi ex diversorum Patrum dictis Evangelia 
perfectissime interpretatur; et Joannes Diaconus 
Magne Eoclesie Tract. Τίς ó σκορὸς τῷ θεῳ της 
πρώτης τοῦ ἀνθρώπου πλάσεως, καὶ τῆς δευτέρας 
ἀναπλάσεως διὰ τοῦ θεοῦ. 

XXXI. Illud interim animadvertere debemus, 


NOTAE. 


(o) Malim rerum divinarum apprime peritus. 





491 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


498 


Gesnerum in Bibliotheca ridicule satis argutari, Α Tf Υαμετῇ τοῦ Μιχαὴλ ζεύγνυται νόμῳ γάμου, 


eumdem esse Michaelem Ephesium, et Michuelem 
Psellum. Mihi quidem a/iquando conjectura occurrit 
eumdem ezitimandi Michaelem | Ephesium, εἰ Mi- 
chaelem Pselium. Nam praler commune pranomen, 
utrumque constat. recentiorem fuisse, Christianum, 
Peripateticum, Aristolelis paraphrastem. Multi alii 
ejusdem prenominis reeentiores, Christiani, et 
Peripatetici, Aristotelis paraphraste, nova hacce 
argumentandi ratione Pselli erunt, inepte. Verum 
est utrumqne recentiorem esse, Christianum, an 
eque Peripatetici, dubium ; [22] certum omnino 
paraphrastes non esso : ni scholia, et expositiones 
textus brevissimas, una cum Paraphrasi confun- 
dere velimus. Conferantur utriusque in Aristote- 
lem commentationes, quamvis sententia in multis 
conveniant, in modo, &c methodo exponendi Ari- 
stotelem longe diversi sunt.Psellus continua textus 
paraphrasi sententiam aperit, Ephesius non niei 
difficilioribus operam dat, clara, apertaque, uti 
cuique obvia, negligit. 

XXXII. At quisnam sit iste Ephesius Michael, 
qui ir enodando Aristotele tantopere etiam elucu- 
brationibus editis, insudavit, quesiere multi. Sed 
frustra operam contriverunt. Ubi nullum rei vesati- 
gium apparet, si venatori res non succedit,laudem 
ille pro conatu, non, quod non invenerit, repre- 
heasionem promeretur.Verum dum ego etiam om- 
nia pervestigo, si quid subodoratus sum, in me- 
dium afferam, donec meliora ab aliis producantur. 
Sensuum, ao enarrationum similitudo hos duos 


Καὶ ταῦτα γέρων τρυφερᾷ, πέµπελλος νεαζούση. 
Αὐτὸν δὲ βαρυνόμενον, καὶ δυσανασχετοῦντα 
Τῆς Ἐφεσίων πόλεως ποιμένα καθιστάνει. 
Antecessoris Michaelis conjugem sibi matrimonio 
copulat, senex mulierem Leneram el dedicatam,capu- 
laris, el. funeri destinatus vegelam, alque juvenem 
Quemque sorlem suam agre, molesteque ferentem, 
ac deplorantem, Ephesinze urbis pastorem imperator 
constituit. Et Ephrem in Chronico : 

23] 'O Μιχαὴλ δὲ γίνεται µελαμφόρο 

ik ἀρχιθότης, xai πρόεδρος "Eo σου. 
Michael vero nigris vestimentis indulus sacrificio- 
rum princeps, presulque Ephesi fi. In eo otio, 
si gregem Cbristi pascere otium est, multa in va- 
rias disciplinas, nec dubito, conscripsit, que no- 
mine Michaelis Ephesii, quietis polius amans, 
memor turbarum, non imperatoris, exemplo etiam 
aliorum imperatorum, voluit, ut hominibus inno- 
tescerent. Non plaect ? dictum indictum esto. 
'"Erxavicw πρός µε τὸν τεκόντα τὸ ἀποχύημα. Redeat 
ad me auctorem [atus hic meus. 

XXXIII. Hic ergo Psellus, ut doctrina prestan- 
tissimus, ita omnium πολυγραφώτατος fuit. Ausim 
dicere neminem. ea, vel subsequente etate, Grece 
vel invenisse acrius, vel ordinasse aptius, vel lo- 
cutum eloquentius,vel profundius res pertractasse. 
Nulla fuit scientia, quam ipse vel notis non illu- 
straverit, vel compendio non tentaverit, vel optima 
methodo non expedierit. Eorum, qua scripsitque- 
que &d notitiam meam pervenere, quedam edita 


auctores unum ab alio adjutum fuisse satisindicat, C sunt, quaedam adhuc inedita : de editis primum 


vel utrumque ab alio, et ex uno fonte utriusque 
monumenta corrivari. Cumque & quo Pseellus sua 
hauserit non habeam, utique Ephesium ex Pselli, 
sive ore, sive monumentis, quamuis verosimilius 
ex ore, sua habuisse, esseque Michaelem Du- 
cam Parapinaceum dictum, Pselli discipulum, si 
conjectura aliquid valeo, existimo. Hic enim, dum 
summam imperii teneret, a Psello edoctus, illo 
amisso, in Ephesum delatus, illius Ecclesie anti- 
stes consecratur. Zonaras in Botaniata. 'O μέν τοι 
προθασιλευκὼς Μιχχὴλ, ὡς εἴρηται, τὴν τρίχα xa- 
ρεῖς, xal ψήφῳ συνοδικῖ Μητροπολίτης Ἐφέσου 
κεχειροτόνητο, xal ἅπαξ φοιτήσας ἐχεῖ ἐπανῆλθε, 
καὶ i» τῇ τοῦ Μανουὴλ μονῇ ἐποιεῖτο τῆν Batav. 


sermonem instituam. Edita sunt : 

XXXIV. Pselli De victus ratione, deque facullati- 
bus, et succi. qualitate, elementorum, libri duo ad 
Constantinum (p) imperatorem, Latine, Georgio 
Valla interprete, una cum Rhaze de pestilentia 
libro, et Joannis Manardi Ferrariensis in Artem 
Galeni expositione. Basilee, apud Andream Cra- 
tandrum, anno 1529, in 8. 

XXXV. Ejusdem íambos in vilia et virlutes.Item, 
Anagogas in Tantalum, Allegoriam dc Sphinge, Ána- 
gogam in Circem, quz volebat Ulyssem transformare, 
Arsenius Monembasiz episcopus Rome (4) primus 
vulgarat. Deinde pluribus locis restituta, atque 
interpolata,a Conrado Gesnero,Basilee ediditJoan- 


Michael vero, pridem. imperator, tonsa coma, ut dí- [) nes Oporinus (r) anno 1544,in 8, una cum Herecli- 


ctum esi, concilii suffragiis Ephesi — Metropolíta 
crealur. Et cum semel eo. venisset, reversus, in Ma- 
nuelis monasterio vitam egit. Constantinus Manas- 
9ος : 


dis Pontici Allegoriis in Homeri fabulas de [24 | diis 
de quibus vide infra in Joanne Peello $ 49, 56, 80. 
Obiter et hic animadvertendum est, carmina illa, 
que Federicus Morellus Lutetie anno 14608, in 8, 


NOTE. 


(») Ducam vel Monomaochum, ut Allatius notavit 
supra $ 6, non Porphyrogennetam, ut Gyral- 
dus p. 282. de Poetis. Prodierunt etiam hi libelli 
de victu bumano una cum aliis variorum scriptis 
ab eodem G. Valla versis Venet. 1498, fol., ut edi- 
tiones Colon. 1526. 8, οἱ Basil. 4457 in 8 omittam 
In libellis istis imperatoris jussu collectis nullum 
scriptorem laudat Psellus preter p. 8, Galenum. 
De eodem argumento sed plane diversus liber 8i- 


meonis Sethi exstat ad Michaelem Ducam imp. 
cui valde simile scriptum aliud Psello tributum de 
quo Allatius infra 8 51. 

(4) Grece 1n 8, ad calcem Apophthegmatum, 
Leoni X inscriptorum. 

(r) Grece tantum, non Grece et Latine, ut a cla- 
rissimo Caveo in Hist. litleraria scriptorum eccles. 
proditum, licet Heracliti Allegoriis Latina illarum 
Gesneri versio subjuncta. 


409 


LEONIS ALLATII 


$00 


una cum Theodori Prodromi dissertatione de Sa- À anno 1557, edendum curavit, postrema ejus parte, 


pientia Grece edidit esse excerpta, nonnullis tan- 
tum verbis immulatis, ex his Pselli lambis. Ea 
sub ᾿Ανωνύμου nomine Ἰάμθους ἠθοποιϊχοὺς Mo- 
rellus vulgaverat. Nihil minus. Phronesi tantum 
excepta, reliqua sunt de philosophia, rhetorica, 
et grammatica, que, quantum spectent ad mores, 
judicent alii. 

XXXVI. Ejusdem Paraphrasin in Arislotelis li- 
brum Περὶ ἑρμηνείας, De interpretriione, edidit 
Grece Aldus, Venetiis, cum Ammonio, et Magen- 
tino 1503, in fol.; eamdem latinitate donatam (5), 
cum ejusdem Pselli compendio in quinque voces 
Porphyrii, εἰ Arístotelis pradicamenta Basilea ex- 
cudit Robertus Winter 1542, 8. Que ultima prius 
anno 1540 Grece Parisiis edita fuerunt, una cum 
ejusdem Introduclione in sex Philosophizm modos; 
et anno 1541, 12. [bidem per Jacobum Foscarenum 
Michaelis fllium latinitate donata. In alio codice 
manuscripto Paraphrasis titulus íta habetur, Πα- 
βάφρασις τοῦ Περὶ ἑρμηνείας, ἀπὸ φωνῆς τοῦ κυρίου 
Ῥεστάρχου καὶ ὑπάτου τῶν φιλοσόφων τοῦ Ψελλοῦ, 
Paraphrasis in librum De interpretatione, ez ore 
domini Bestarchz et yríncipis philosophorum Pselli. 
Hino virum Vestarchatus etiam dignitate, unde 
postea Vestarches nobilissimw familie nomen ir- 
repsit, insignitum fuisse colligimus. 

XXXVII. Ejusdem liber, (! de quatuor mathe- 
maticis scientiis, arithmetica, musica, geometria, 
Grece et Latine editus cum aliis auctoribus, Wit- 
temberge 1560, nec non Basilee per Joannem 
Oporinum 1550, 8, Guilielmo Xylandro Augustano 
interprete, cum nonnullia ejusdem Xylandri an- 
notationibus in eumdem. Quibus accessit Xylandri 
de philosophia, et ejus partibus carmen, et non- 
nulla alia carmina diversi argumenti. Opus hoc 
primus Rome Grece imprimendum curavit Arse- 
nius Monerabasis episcopus, in qua editione scri- 
pserat, incertum esse, Peelli ne an Euthymii 
cujusdam [25] opus esset, plerisque tamen Pselli 
videri. Kal ταῦτα τῷ ταύτης πατρὶ, εἴτε Ψελλὸς 
Tv, ὡς τοῖς πλείοσι δοκεῖ, εἴς ᾿Εὐθύμιος, χαριζόµενος, 
Impressus quoque est (u) Parisiis Grece 
anno 4545, 12, per Jacobum Bogardum. Non 
multo post Elias Vinetus, quod nullus ante 
eum, &nno 1553, primus Latinum fecit,Parisiisque 


quie est de astrologia, omissa, tum quod antiquis 
illis egeret Grecorum tabulis,quarum rationes suis 
temporibus non satis congruebant, tum quod esset 
mendosa preter alias, et ex ea se haud dum, ut 
ipse prefatur, ex sententia explicare potuerit, 
cujus loco Procli spheram substituit. Editum 
hoc idem Opus ex Vineti interpretatione Tur- 
noni apud Claudium Michaelem, anno 1592. 
Post Vinetum Xylander suam interpretationem ag- 
gressus est. 

XXXVIII. Ejusdem tractans Περὶ Ίρυσο- 
ποιίας, De auri conficiendi ratione, ad Michaelem 
Cerularium patriarcham — Constantinopolitanum, 
Dominico Pizimentio Vibonensi interprete,eunacum 


p Democrito Abderita, Synesio. Pelagio et Stephano 


Alexandrino, de magna et sacra arte, editus est 
Patavii apud Simonem Galignanum 41572, in 8. 
Dicti auctores cum plerisque aliis de eadem arte, 
inter quos precipui erunt Zosimus, Olympiodorus 
Christianus: et carmine Hellodorus, Hierotheus, 
Theophrastus, Archelaus, et alii non contemnendi 
lingua Latina, Grece et Latine unum nostrum 
variorum antiquorum volumen, cum nostris de 
eadem re tractatulis, ni meis studiis semper Muss 
adverse fuerint, chymice artis deditis non inju- 
cundum, conflabunt. Animadvertendum etiam, a 
Pizimentio male epistolam Pselli ad Xiphilinum 
directam, (v) qui Joannes dicebatur, non Michael, 
nisi velimus dicere Psellum eumdem tractatum 
mutato solo nomine amicis pluribus divenditasse, 
quod aliis etiam solemne fuit. Et ne alios recen- 
gendo, tempus conteram, satis mihi erit unum 
[26] tantum in medium afferre,quod ob dignitatem 
auctoris, mirum nonnullis videbitur. Quis enim 
credet Isocratem, oratorum illud ac rhetorum 
numen, quasi rerum argumentis destitutum, ino- 
piaque artis adeo rudem, unam eamdemque 
orationem, ejus nomine solum immutato,ad quem 
direxerat, paucisque aliis, pluribus, raro exemplo, 
inscripsisse, quod licet sileant libri rhetorum in 
hunc diem editi, forte tanti magistri reverentia, 
non tacuit tamen auctor illi σύγχρονος epistola ad 
Philippum regem. Looum eo libentius hic ascribo 
quia pulcherrimus est, et rarus, (4) et a nullo, 
quod sciam, observatus. Ὁμοίως δὲ xai Ἰσοκράτης 


NOTE. 


(s) Latina versio paraphraseos Pselli in lib. 
Περὶ ἑρμηνείας, studio quorumdam amicorum Nic. 
Martimbosii prodiit Paris. 1339, 4. Editiones quo- 
que Venetam 1541. fol. et Basileensem a. 1542. 
memorat Labbeus. Exstat et Pselli introductio in 
sex philosophie modos et compendium quinque 
vocum Porphyrii et de decem categoriis, Venet, 
1532, cum versione Jacobi Foscareni. 

(t Hunc librum (in quo multa e Theone deli- 
bata) Psellus testatur se scripsisse anno Graeco- 
rum 6546, h. e. Christi 4008. 

(wu) Venetiis quoque anno 1532, 8, que editio 
Greca occurrit Rome in bibl. Barberina. Latina 
vero Xylandri interpretatio recusa Lugd. Bat. 
4047, in 8. Libellum Pselli de Musica,ex hoo Tetra- 


biblo Lampertus Alardus cum latina sua interpre- 
tatione subjecit libro suo de veterum Musica, 
Schleusinge 136, 12. 

(v) Etiam in Greco codice regio Paris. cujus 
apographum beneficio illustris viri Pauli Vindingii 
possideo, nomen Xiphilini exstat : Too µακαρίτου 
καὶ πανσόφου Ψελλοῦ ἐπιστολὴ πρὸς τὸν ἁγιώτατον 
πατριάρι ην Ἐιφιλῖνον πε χρυσοποιίας. At in 
codice Vindobonensi ad Michaelem (Cerularium) 
dirigitur, τοῦ λογωτάτου καὶ πανσόφου ὑπερτίμου 
χυροῦ Μιχαἡλ τοῦ Ψελλοῦ περὶ χρυσοποιίας πρὸς τὸν 
πατριάρχην κρύριον Μιχαήλ. 

j 


rh In epistolis Socraticorum ab Allatio editis 
p. 66. 





$01 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


503 


ἐπειδὴ νέος μὲν dv stc τὸν δῆμον μετὰ Τιμοθέου A operatione damonum liber é Greco in Lati- 


καθ) ὑμῶν ἐπιστολὰς αἰσχρὰς ἔγραφεν, vovi δὲ 
πρεσθύτης wv, ὥσπερ ixàv, f| φθονῶν τὰ πλεϊῖστά 
τῶν ὑμῖν ὁπαρχόντων ἀγαθῶν παραλέλοιπεν . 
Απέσταλκε δὲ σοι Αόγον, ὃν τὸ μὲν πρῶτον ἔγραψεν 
᾿Αγησιλάῳψ, μιχρὰ διασκευάσας ὕστερον ἐπώλει τῷ 
Σικελίας τυράννῳ Διονυσίῳ. Τὸ δὲ τρίτον τὰ μὶν 
ἀφελὼν, τὰ δὲ προσθεὶς ἐμνήστευσεν ᾿᾽Αλεξάνδρῳ τῷ 
θετταλῷ, τὸ δὲ τελευταῖον νῦν πρὸς σὲ γλίσχρως αὖὐ- 
τὸν ἀπηκόντισεν. Id est : Similiter εἰ Isocrates 
juvenis adhuc, una cum Timotheo, contra vos epi- 
stolas probris plenas ad populum scriptitabat; nunc 
senex, sive volens, sive invidentia percitus, res ves- 
tras quam plurimas, easque bonas silentio prater- 
iu. Misuque ad te orationem, quam primum Agesi- 
lao inscripserat, εἰ paucis immutatís — Dionysio 
Sicilie tyranno venalem exhibuit, tertium, multis 
addilis mullisque detractis, Alexandro  Thessalo 
despondit, nunc tandem ad te illiberaliter, ut ita 
dicam. ejaculavit. Elegantissimam hanc, οἱ reliquas 
Bocratis et aliorum Socraticorum epistolas Latinas 
jam antea a me factas, antiquitalis vestigaloribus 
quam primum commaunicabo. Sed ad rem. Lilius 
Gyraldus Dialogismo 8 narrat,libellum hbune,quem 
vocat aureolum, inter pervetustos codices Grecos 
repertum, manuque sua exscriptum Pico Miran- 
dule se tradidisse, exornasseque hoo epigram- 
mate : 


Si velut Esonides Nepheleia vellera quaris, 
Non per Cyaneas illa petenda petras. 

δὲ qua lantaleis latuerunt edibus Atrei, 
Non ea Tantalea fraude paranda tibi. 

Hesperidum si mala cupis servala Dracone, 
Non opus Herculeo, Pice labore tibi. 

Si quidquid nigris auri deferlur ab Indis, 
Non est cum irucibus pugna futura feris. 

27] Si quidquid Lydis vel Iberis volvitur undis, 
Non tibi per gentes longa terenda vía est. 

Omnes ecce tibi ignotos quacunque parandos, 
Thesauros, parvo codice Psellus habet. 


Hinc frequens illius mentio, et dictorum examen 
apud Joannem Franciscum Picum in libris de 
Auro, sed precipue cap. 2 lib. i, Democritice 
sectz εἰ Abderiticae inter — Aristotelis interpretes 
Michael Psellus non solum meminit, sed a se reve- 
lata, scribit ejus arcana. Hic enim post Rhetorica, 


B 


ca 


num (y) conversus est a Petro Morello (2) Turo- 
nensi, editusque Latine cum Praefatione Francisci 
Feuardentii Parisiis apud Gulielmum Chaudiere 
4911, 8, et anno 1615. Lutetie Parisiorum notis & 
se illustratum primus Grece (ex duobus manu- 
scriptis suo et Morelli) edidit Gilbertus Gaulminus, 
cum interpretatione Latina ejusdem Morelli. Plura 
item ex eodem Dialogo excerpta, Latina facta 
Joanni Medici, una cum aliis ex Jamblicho,Proclo, 
Porphyrio, Marsilius Ficinus nuncupaverat. Ges- 
nerus scriptum reliquit, Psellum duos de Demo- 
nibus libros scripsisse, quos Diegus Hurtadus 
Venetiis possidebat, excusique erant Latine in 
officina Aldi. De Hurtado nihil dico. De officina 
Aldi falsum est ibi hos duos libros de demonibus 
esse impressos, cum in illa editione nihil aliud 
contineatur, quam excerpta illa  Ficiniana, 
sepius (a) multis in locis edita, eodem ordine, uc 
distinctione. Gaulminus conjectat ex verbis ipsius 
Pselli in fine dialogi de demonibus, libros duos 
scripsisse. quod latuisse interpretes Morellum, 
et Ficinum, ideo maxime quod in excerptis e Psello 
qua icum excerptis pariter (28] ex Jamblicho, 
Proclo, et Porphyrio edita sunt, aliqua ultimo 
capite afferat, quie desumpta ex secundo illo, si 
quis est, libro videri possunt. Optima conjectura, 
et veritati consentiens; que enim in eo capite 
continentur, cum, ut manifestum legenti esse 
potest, in hoc Dialogo non habeantur, ex alio libro 
desumpta esse necesse est. Sunt autem, ne diutius 
te delineam, lector, ex tractatu ejusdem Pselli in 
hano eamdem rem sub hoc titulo, Τίνα περὶ 
δαιμόνων δοξάζουσιν Ἕλληνες, Quanam sint de dz- 
monibus opiniones Graecorum:cujus principium tale 
esi, 'O piv ἡμέτερος λόγος προαιρέσεις xal τοῖς 
ἀγγέλοις διδούς. Qui an unus sit cum secundo 
Hurtadiano non ausim affirmare : et presertim in 
hoo scriptore, cui non defuere vires eloquentisz, 
nec argumentorum copia,quibus eamdem rem non 
eemel, sed pluries pertractaret; ut videre est in 
aliis ab eo conscriptis. Porro hos duos de Demo- 
nibus libros alii tribuunt Michaeli Ephesio, ut 
Bcribit Possevinus in Apparatu.Eorum in Latinum 
versio incerti legitur in Cod. 3122, manuscripto 
Vaticano : et de Demonibus excerpta ex Psello 


Historica, Poetica, Mathematica, scripsit et Chymica, [) per Joannem Jacobum Bartholotum Parmensem 


sec nom el Medica, quz  Conslantino imperatori 
dicavit. 
XXXIX. Ejusdem Περί 


ἑνεργείας δαιμόνων de 


physicum, codice 5376. Vide que nos etiam 
supra (0) diximus. 
XL. Ejusdem In Oracula Ghaldaica expositio (c) 


NOT/E 


(y) In Bibl. Gallica Crucimanii p. 405. Gallica 
etiam versio hujus libri a Morello edita memora- 
tur, Paris., apud Guil. Chaudiere, 1575, additis 
capitibus 33, et 30, libri quarti Nicete de Colossis 
Asiz. Librum Pselli accepit Morellus e Bibliotheca 
Jacobi S. Anadreani, canonici S. Mari: Paris. 

(x) Morelli versio latina exstat etiam in Bibl. 
Patrum edit. Lugd. T. xvi. p. 569. Hinc Grece 
et Latine cum Gaulmini notis hunc librum minus 
emendato recudi curavit B. Dan. Hasenmullerus, 
kilon. 1688, 12. Vide et si placet Cardanum c. 93. 


De rerum varietate, T. III, opp. p. 919 sq. Jo. 
Clericum Bibl. Universal. T. XV, p. 118, sq. et 
Vignolium Marvillum s. mn, miscell. litterar. p. 
300. Dialogi titulus Τιμόθεος fj περὶ ἑνεργείας 
δαιμόνων. Vide Fulvium Ὀτβίηυπ jn Lyrieor. 
fragmentis p. 179. et Lambec. lib. vir, p. 138. 

(a) Confer lib. 1. Bibl. Grece, o. 7, S 4. 

(b) Supra & 9. 

(c) Inscribitur etiam in codice quem babeo me., 
Tou σοφωτάτου WsAÀoo ἐξήγησις εἰς τὰ λόγια 
Ζωροαάστρου. 


501 


LEONIS ALLATII 


$08 


Colonie Agrippine 1006, industria Severini Binii ; A bus significavit. De eadem, scribit, ferme re et fa- 


et Grece sub Joannis Pselli nomine, cum Theodori 
Prodromi et Nicephori Callisti versibus, Basile» 
apud Joannem Bebelium 1536, [33] in 8. Quem 
Joanni (Φ) etiam tribuit Joannes Tilius Engolis- 
mensis, in apostolorum et sanctorum conciliorum 
Decretis, impressis Parisiis per Conradum'Neoba- 
rium 1510. In hunc ipsum Tractatum scripsit 
Franciscus Feuardentius; et Bellarminus tradit, 
Psellum in eodem hallucinatum, in tempore, quo 
celebrata est prima Constantinopolitana synodus, 
que fuit secunda ex quatuor primis; in Ephesina, 
que fuit tertia, tom. I, Controvers. 4, de Conciliis 
cap. 5. 

L. Ejusdem de Nomocanone carmina Grece edi- 
dit cum superioribus Bosquetus, que cum laxiora 
sint, alterius esse multum. dubitavi : nec fefellit 
me animus, nam in alio manuscripto codice Con- 
stantino Psello tribuuntur. Κωνσταντίνου προέδρου, 
καὶ ὑπάτου τῶν φιλοσόφων τοῦ Ψελλοῦ tlc τὴν No- 
µοκανόνού ὑπόθεσιν. In bibliotheca etiam Antonii 
Augustini cod. 154 et 175, eidem Constantino 
Psello tribuuntur. Sed cujusnam opus sit non vi- 
detur tanti, ut in ejus auctore inquirendo diutius 
immoremur. 

LI. Sub ejusdem nomine circumfertur Syn- 
tagma ἐχλελεγμένον ἀπὸ τῶν Ἰατρικῶν βιθλίων, 
περὶ δυνάµεως τροφῶν, καὶ ὠφελείας, καὶ βλάδης, 
de Cibarlorum facultate, utilitate, εἰ ποσα, ex. Me- 
dicis libris collectum, ad Constantinum Monoma- 
chum per litterarum ordinem, cujus illud est prin- 


cipium, Πολλῶ καὶ λογίων, ὦ µέγιστε. Hlud Simeoni C 


Setho (2) magistro Antiocheno tributum, et a Gy- 
raldo Latine redditum Crece et Latine Isingrinius 
Basilee excudit in 8, 1538. Cum vero non tantum 
sententie, sed verba etiam ipsa in utroque repe- 
riantur, existimo, Collectaneis Pselli nonnulla 8i- 
meonem a se, inter legendum animadversa, addi- 
disse, vel quempiam tertium ab utroque confecisse, 
quod ex indice manuscripto (s) colligi poterit : 
Σύνταγμα περὶ τροφῶν δυνάµεων τοῦ Ψελλοῦ, καὶ 
Συμεὼν τοῦ Μαγίστρου. Syntagma de alimentorum 
viribus Pselli, et Simeonis Magistri. Neque enim 
adduci possum, ut credam, Psellum [34] sua α 
Setho, eruditiorem eloquentioremque & minus cru- 
dito et eloquente mutuatum. Aliorum siquidem ]8- 


cullate ad Constantinum, hujus, ut. puto, Michaels 
Ducz parentem, Michael Psellus Libellum ante scri- 
pserat, cujus est. ezemplum apud. Melelium, Grz- 
cum lotius medicinz scriptorem, non eodem modo 
argumento, sed iisdem inlerdum pene verbis. Hunc 
ego Symeonem, multis licet in locis depravatum e! 
mancum, cum Laline quoque modo verlissem; adjutus 
imprimis ipsius Pselli libello, tum. ejusdem altero a 
Georgio Valla in Latinum pessime conversum, tibi 
in omni mediceg facullatis, etc. Recte omnia, si illud 
excipias, Constantinum Monomachum parentem 
Michaelis Duce fuisse, quippe qui diversus omnino 
sit a Constantino Duca Michaelis parente. 

LII. Eidem Psello librum Περὶ ποδάγρας, De 
podagra, & nonnullis codicibus tribui video, cujus 
illud est initium : Ἐπεὶ ὥρισε πρός µε ὁ χράτιστος, 
καὶ ἅγιος, capitibus quadraginta sex concinnatum; 
qui, cum ad Paleologos, quorum jussu fuerat con- 
scriptus, directus sit, nisi Psellum alium fingere, 
cui tribui possit, velimus, certe Pselli non est. 
Auctor tempore Michaelis Paleologi vivebat, cui a 
valetcdinis cura erat, ut ipse fatetur : Ἐπεὶ τοί- 
νυν ἐκέλευσέ µε ὁ θειότατος βασιλεὺς, εἰμὶ ὃ᾽ αὐτὸς 
ἀπὸ τῶν ἱατρῶν αὐτοῦ, xal τὴν αὐτοῦ φύσιν, καὶ 
τὴν κράσιν, xal ἰδιότητα χατὰ τὸ δυνατὸν εἰδὼς, διὰ 
τὸ μὴ πρὸς ὀλίγον xatpóv συνεῖναι αὐτῷ, τὰ πρὸς 
ἐμὴν ἀνήχοντα δύναμιν κατὰ τοῦτο τῷ ὁρισμῷ τού- 
του πειθόµενος ἤδη γράφω. Quandoquidem igitur 
hoc mihi imperavit sanctissimus rex, e cujus medicis 
sum unus, ideoque naluram ejus, temperamenium- 
que novi, przsertim cum diu cum eo versalus fue- 
rim, pro ea, qua mihi est scienlia, de hoc morbo, 
ut ejus obediam mandato, tractare incipio. Et, si 
res in eo pertractatas, nodum et formam dicendi 
consideras, aliaque : a dicendi tractandique ratio- 
ne Peelliana longe absunt. Vidi postea editum La- 
tine sub nomine Incerti &b Henrico Stephano (t), 
inter auctores medicos, tom. II, ex versione Marci 
Musuri ad Scaram Trivultium, cujus de eo hoo est 
judicium : Quod. sicut auctor, quisquis hec ediderit, 
infans et elinguis erat, ut qui nesciret, si quid vel 
arle didicisset, vel usu compertum habuisset, expri- 
mere, etc. Et ante aliquot anuos, Grece editum 
Parisiis in 8, 1558. Apud Guilielmum Morelium, 
Demetrio Pepagomeno vindicatum ; et [35] seorsim 


boribus meliores, non deteriores evadere conamur. [) Latine ex interpretatione doctissimi cujusdam viri, 


Et Psellus Sethianis illis, veluti aliena pluma 
amictus, candidissima sua deturpasset. Viderat id 
quoque Gyraldus, epistolaque nuncupatoria omni- 


quem ipse non nominat. Cum vero in multis Psello 
tribuatur, licet illius non sit, inter alia Pselli mo- 
numenta edita locum habeat. 


NOTE. 


(g) lu ms. Cesareo Michaelis Pselli esse perhi- 
betur : Τοῦ Ψελλοῦ χυρίου Μιχαἡλ περὶ τῶν ἁγίων 
καὶ οἴκουμενικ üv ἑπτὰ συνόδων πρὺς τὸν βασιλέα 
τὸν Μονομάχον. 

(5) Simeoni huic vindicat, et ex duobus mss. 
Jac. Mentelii integriorem hujus libri editionem 
cum versione et notis dedit Martinus Bogdanus, 
Paris. 1058, 8. Vide et Allatium de Simeonibus 
p. 181. Pselli librum una cum Simeonis libro ad 


ms$. codices recensito edere voluit Georgius Hie- 
ron. Welschius. Vide ejus epistolam 1X. 

(s) Sio etiam codex Cesareus de quo Lambe- 
cius VI, E 161. Idem memorat Pselli περὶ Biattzc 
&d imp. Constantinum Monomachum. Incipit : Kai 
τοῦτο τῆς σῆς ἔργον mpovolac xal μεγαλοφυοῦς 
ἐπινοίας καὶ φιλανθρωπότητος ἐπίταγμα, Kwvavav- 
τῖνε θειότατε xal Eytoc αὐτοκράτορ, x. τ. À. 

(f) Paris, A. 1567, fol. 





909 


DIATRIBA DE PSELLIS. - 


510 


LIII. Et beo Pselli opera (u) edita sunt que A . LV. Quastiones theologicz cum responsionibus, ad 


mihi videre contigit. An alia item sint nondum 
novi. Illud scias, lector, alias item esse nonnullo- 
rum ex hiece operibus editiones, quas libens vo- 
lensque omisi. Satis sit precipuarum commemi- 
nisse. Utinam et alia, que | jum latent, eamdem 
cum istis fortunam experirentur! Sed quando pes- 
simorum hominum nequitia id fleri nequit, en 
aliquorum adhuc ineditorum catalogum hio at- 
texam, quorum mihi memoria suppetit, et quo 
dicuntur esse in loco aperiam, ut, si detuz ali- 
quando facultas, tibi possis tantos thesauros com- 
parare. Laudaboque auctores, ut unde id habeam, 
tibi compertum sit, et si qua fraus deprehendetur, 
habeas tu etiam, in quas crimen referus. De quibus 


Micbaelem Ducam, quibus et ad physiologiam 
pertinentia continentur, fol., in bibliotheca Augu- 
$tana, in armario Vl. Index ÀÁugustanus ms: infra 
etiam idem index hec habet : Pselli ad Michaelem 
Commenum varia capita theologica : Περὶ ἐνυποστά- 
του, de anima, de virtutibus, et physica de sensibus; 
de similitudine. et dissimilitudine liberorum cum 
parentibus; de embryone; de somniis; de circulis 
ca.lestibus; de meleoriís; de luna eclipsi: de solis ca- 
lore; de stellis; de Dioscuris; de pluvia, grandine, 
nive, pruina, rore; de typhone, εἰ ecnephia ventis, 
de fulmine; de partibus mundi; de lerrz motibus; 
de tempestatibus; de salsedine maris; de imbribus; 
de fluminibus; de stellarum luce; quid necessitas, 


exactum tibi judicium, certamque narrationem p conlingens, tempus, maleria, forma, elementum? 


non promitto, cum ea pre manibus non fuerint. 
Illud certum est, ex his nonnulla esse bis, terve 
repelita, quedam etiam typis excusa. Quia tamen 
ex sola tituli notitia, eaque varia, de toto tractatu 
non possumus sententiam ferre, e& unum ab alio 
distinguere, quemadmodum in aliis invenimus, ita 
tibi damus, que certo edita sunt omnino preter- 
euntes, sit ergo : 

LIV. Pselli liber Contra Eunomium, Rome in 
Vaticana servatur : Gesnerus in Bibliotheca, Gil- 
bertus Gaulminus notis in eumdem Περὶ ἐνεργείας 
Δαιμόνων, et. Franciscus Feuardentius prefatione 
iu Petri Morelli interpretationem ejusdem libelli 
De dxmonibus. 

Scholia ejusdem in diclum quoddam Basilii, Rome ; 
Gesnerus ibidem. 

Epitome librorum Moysis in 4 Ms. in bibliotheca 
imperatoris Vienne : Gesnerus. 

Dioptra, id est Perspectiva, continens quatuor 
sermones in quibus animus et corpus disputant, in 
bibliotheca Augustana : Gesnerus [96] et index 
Augustanus : Plut. 6, num. 12. Hec an eadem sit 
cum Philippi solitarii Dioptra, jam edita Latine, 
non possum divinare, et forte Indicis auctor, Pselli 
prefantia (ν) nomine deceptus, totum Dioptire 
opus, a vero scriptore Philippo avulsum, Peello 
imprudenter nimis supposuit. Philippi tamen essge 
apparet, cum eam, ex bibliotheca Augnstana de- 
promptam, cum Cabasila, Philotheo, Joanne Car- 
pathio, et Glyca Latinam vu!gaverit Jacobus Pon- 


e 


Quid encyclopedia? de litterarum inventoribus; de 
Amazonibus ; de nominibus mensurarum ; de eirculo- 
rum iniliis; quae habeant celum, mare, sol; de ortu 
solis triplici, deque igne caelitus ad philosophi preces 
delapso; de Potidea, Arcadia; ac Aristotele, Clean- 
ihe, Anaxagora; de Eubma, Sicilia. Gesnerus item, 
ejusdem de fide ad Michaelem Ducam, juncia ejus- 
dem Epitome philosophiz Aristotelicz, id est. phy- 
sica, de generalione el corruptione, de meleoris, 
cum supplemento Gregorii Niceni ad Petrum [Τα- 
trem ín 4, ms. bibliothoca imp. Viennz. Idem habet 
Ierael Spachius in Nomenclatore scriptorum phi- 
losophicorum et philologicorum. Item Rome ín 
bibliotheca Sancto-Silvestrina in monte Quirinali 
est ejusdem hic liber ms. Grece, quem ego vidi; 
titulus erat : Ψελλοῦ πρὸς τὸν βασιλέα κύριον Μι- 
χαἡλ τὸν Δοῦκαν (x). Pselli ad imperatorem domi- 
num Michaelem Ducam; capita erant. a'. Ὁμολογία 
τῆς πίστεως. D'. Περὶ ὀνομάτων τινῶν λεγομένων 
ἐν τῷ τῶν Χριστιανῶν δόγµατι. Υ. Περὶ ἐνυποστά- 
των. ὃ. Περὶ Ὁμοουσίου. t'. Περὶ Ὁμούποστάτου 
€. Περὶ οὐσιώδους ἑνώσεως, καὶ διαφορᾶς. C. Περὶ 
ὑποστατικῆς ἑνώσεως, xxl διαφορᾶς. η. Περὶ σχι- 
τικῆς ἑνώσεως. θ’. Περὶ τῆς ἁγίας Τριάδος. c Περὶ 
[37] τρόπου τῆς ἀντιδόσεως. ια. Περὶ θείας ἑνώ- 
esu ιβ. Περὶ φύσεως. 1. Professio fidei. 2. De qui- 
busdam nominibus in Christianorum dogmate usur- 
patis. 3. De (y) enyposlasibus. 4. De Homousio. 
5. De Homohypostato. 6. De essentiali unione, et 
differentia. 7. De hypostatica unione, et differentia. 


tanus Ingoletadii, ex typographis Adami Sertorii, Ὦ 8. De relativa unione. 9. De sancta Triade. 10. De 


1604, in 4. 


modo (x) retributionis. 11. De divina unione, 12. De 


NOTE. 


(a) Adde his ab Allatio recensitis 1. Σύνοψιν εἲς 
τὴν ᾿Αριστοτέίλους Λογικήν quam Grece et Latine 
edidit E:as Ehingerus Augusie Vindel. 1597, 8, 
observans Petri Hispani summulam, magna parte 
ex hoc Pselli opusculo petitam eese. 2.) Μονφδίαν 
io templum Sopbis Cpol. terre motu quassatam, 
quam edidit Allatius notis ad Georgium Acropoli- 
tam, p. 281 seq. 3.) Breve carmen iambicum in 
depositionem Jo. Chrysostomi, vulgatum Grece ab 
Allatio in excerptis Grecor. sophistarum ac rhe- 
torum, p. 400. Hom. 1648, 8. Idem ex Oratione 
inedita ad Constantinum Monomachum producit 


nonnulla, p. 102, De recentiorum Graxcorum tem- 
lis. 

(v) Etiam hoo ipsum ex temporum ratione in 
dubium vocat, neque persuadere sibi potest Alla- 
tius, Mich. Psellum in Philippi qui A. C. 4405 
scripsit Dioptram prefatum fuisse. Vide infra, 
cap. antepenuit. 

P Hoc scriptum habes infra ad calcem presen. 
tis Lege : l 

(y) Lege : enypostatis. 

(2) Vertendum erat: de modo communicationis 
tdiomatum. 








$11 


LEONIS ALLATII 


^ 


$12 


natura. Que omnia an unum opus sint, vel diver- Α — Expositio in Metaphysica Aristolelis, in Italia, 


ρα, judicabunt, qui legent. Ego existimo unum 
esge, attamen in uno codice abundantius contineri ; 
ex omnibus tamen unum posse confloi perfectum 
et omnibus partibus absolutum. Que provincia non 
esaet omnino eruditis viria contemnenda. Consule 
etiam, que nos de hoc eodem$opere inferius dice- 
mus : obiter tamen hic animadvertam titulum se- 
cundi Augustani non carere nota falsitatis, qui no- 
bis pro Michaele Duca, Michaelem Commenum 
obtrudit, cujus auctoritate doceptus Weogelinus in 
Bua editione retinuit, et in notis, Constantini Duca 
fllium Michaelem inter Comnenos, mira ἀνιστορησίᾳ 
refert oum omnino esset immutandus, reclamanti- 
bus ceteris codicibus, qui omnes uno ore Michae. 
lem Ducam proponunt, cui capita illa nuncupavit. 
Marquardus Freherus in Chronologia imperii utrius- 
que : Ad Michaelem Ducam scripsit Michael Psellus 
ea c&late in jure et philosophia scientissimus et πο- 
λυγραφώτατος, Synopsim legum versibus polilicis; 
exstat ms. in. bibliolheca Palatina εἰ Conslantino- 
polilana. Ejusdem Pselli ad hunc Ducam responsto- 
nes ad diversas qussliones theologicas et doctrina 
omnifaria, 194 capitibus comprehense in biblio- 
theca Palatina. Codices hi, sicut et reliqui Greci 
et Latini manuscripti decantatissim:e illius biblio- 
thece, meis la^oribus (a), vigiliis integri, incolu- 
mesque in Vaticana asservantur. Quod certe omni 
admiratione dignum est, Deique summi muner 
ascribendum, in tam vasto itinere, sevissimo tem- 
pore, tempestate hiberna, ao pluvia, rerum om- 
nium penuria, per oppida ac ditiones hostium, 
tantum librorum numerum sartum tectum Romam 
importatum, ita ut ne schedula quidem perierit. 
Sed ad Psellum. 

LVI. Opuscula quedam In Passionem et sepultu- 
rum Christi; Libellus dictus Antichristus; De Para- 
diso; In Natalem Christi, in-4. biblioth. imperatoris 
Vienne, Gesnerus, Possevinus. 

[38] Εἰς τὴν σταύρωσιν τοῦ Κυρίου. In crucifizio- 
nem Domini, in bibliotheca cardinalis Columna, 
Grelserus notis in orationem Macarii Chrysoce- 
phali de exaltatione sanote Crucis tom. II, de 
Cruce. Non constat, an de hac intelligat ampli- 
fleator Gesnerianm bibliothece, Georgii Nicome- 
dim archiepiscopi De Cruce, quam [also quidam 


Gesnerus. 

Commentarius in. Aristotelis verba, Ars artium et 
ecientia scientiarum, et, Quomodo omnia a philoso- 
phía dependeant, in Italia, Gesnerus. 

In Psychogoniam Platonis, in Italia, Gesnerus : 
in bibliotheca Augustana fol. in armario v, index 
Augustanus ms. in bibliotheca imper. Vienne in-Á, 
Israel Spachius. 

Exzpositione varie in varios Plalonis locos, in bi- 
bliotheca Bavarica cod. 165. Index Bavaricus. 

Συνοπτικὸν σύνταγμα τῆς φιλοσοφίας, in bibliotheca 
Joannis Sambuci, Gesnerus. 

Faria philosophica, Rome in Vaticana. Gesnerus. 
Physica, astronomica, musica, arilhmetica, geome- 
trica, junctis opinionibus de anima, in-4, biblioth. 
imperat. Vienne. Gesnerus. ! 

Interpretationes dubiorum naturalium, bibliothecae 
imperat. Vienne, in-Á, Gesnerus, et Israel Spa- 
chius : Solutio unius atque alterius quxstionis as- 
irologicz, biblioth. Augustana, in-Á, in armario, 
index Augustanus ms. 

LVII. l]nter libros quos bibliothece Lugduno 
Batave Josephus Scaliger legavit, in indice Greeco- 
rum manuscriptorum in-fol. legitur cum Heronis 
geometrica, Pselli quedam astrologica. Àn eadem, 
vel diversa cum superioribus, non possumus di- 
vinare. ΑΠ etiam illa sunt, que sub illo libello de 
quatuor scientiis mathematicis continentur? Sed 
guspendo judicium. 

Expositio  malhematices in ΤέπιΦο Platonis, de 
anima generalione, sive essentía, in fol. bibliotheca 
Augustana, Index August. ms. An eadem cum 
Psychogonia ? 

[39] Opus Graecum ez libris medicinalibus, ordine 
alphabeti, Rome in Vaticana. Gesnerus, Paschalis 
Gallus, et Joannes Georgius Schenckius in biblio- 
theca Medica. 

Ecloga utilis ex libro Parallelorum. Ibidem. Ges- 
nerus et Spachius. 

Encomia diversa. Ibidem, Gesnerus. 

Monodia, Rome, in Vaticana Gesnerus. 

Explicatio in librum Dioscoridis, in bibliotheca 
Manuelis Eugenici, et Joannis Suzii. Antonius 
Verderius in Supplemento, et Schenckius in bi- 
bliotheca Medica. 


Psello ascripsere Grace ms. in. 4, Biblioth. imper. p -4Enigmata, in biblioth. Bavarica, cod. 38. 


Vienna. 

Compendiosa expositio in Aristotelis libros De 
naturali auscullatione, exstat in bibliotheca Didaci 
Hurtadi. Gesnerus. In bibliotheca Bavarica cod. 
145. Index Bavaricus, et in bibliotheca imperat. 
Vienne, Israel] Spachius. 

Synopsis Logicae Aristotelis, in-À, in bibliotheca 
Augustana, in armario num. 5. Index Augustanus. 


LVIII. Meursius Historiarum opus Psellum seri- 
psisse autumat, illudque laudari a Zonara t. III. 
In Isaacio Comneno, et in Romano Diogene, item 
& Theodoro Metochita Histor. sacrz ]. 11. Cedreno, 
Joanne Curopalata in Hiatorie sue initio, Michaele 
Glyca in Annalibus semel atque iterum. Erat etiam 
in catalogo exhibito à grammatico, apud Antoni- 
num Verderium in supplemento. 


NOT.&. 


(ua) De Palatinis codicibus quos pontifici Gre- 
Corio XV donavit imperator Ferdinandus ll, in 
aticanam bibl. A. 1623 translatis, gloriatur Alla- 


tius passim, uti ad Eustathium Antiochenum in 
per οἱ in notis p. 151, atque in animadversioni- 
us ad Antiquitates Etruacas, p. 58. 


$13 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


614 


Gaulminus de Pselli scriptis hec habet: Alia A unusquisque debet: quod si nescirem, in sola 


illius in. regía pariter et Vaticana exstare certum 
65: ut φυχογονίαν Platonis, ἐπιτομὴν τῆς ἱατρι- 
χης, Comment. in Aristotelis Categorias, Metaphys. 
lib. περὶ ἑρμηνείας, Porphyrii quinque voces, con- 
tra Eunomium librum unum, de legibus duos, µον- 
ᾠφδίαν, ἐγχώμια diversa. Epistolas item elegantes 
laudat in adagio ἄκαπνα θύειν Casaubonus in. Athe- 
"zum. 

LIX. Plura etiam enumerat Antonius Verderius 
in Supplemento bibliothece Gesnerians, ex biblio- 
thecis Constantinopolitanis. Nara inter alia apud 
Joanem Suzium erant, Michaelis Pselli Explicatio 
ἐπ psalterium Davidis. In Gregorium Nasianzenum. 
In catalago 8 grammatico exhibito, Medicinale Μί- 
chaelis Pselli. Liber philosophicus. ]n philosophica 
Aristolelis. Astronomicum. Explicatio in. mysticam 
philosophiam. ln quinque voces Porphyrii. In lopo- 
graphica Sirabonis, et Plolemai. In arithmetica. [n 
Galeni explicationem in quatuor libros resolutionis 
Hippocratis. Menandri Comedue XXIII, o Theenu- 
ros! explicate a Michaele Psello. In bibliotheca 
Regis  Chritianissimi. In Elenchos sophistarum. 
Scholia in definitiones. De molu temporis. De circulo 
solis et lunae, De inventione diei Paschatis. De an- 
gels et daemonibus. De novis morborum appellatio- 
nibus. De nolis spirituum. De divisione animalium. 
In Salutationem ongelicam. [n Physica Aristolelis : 
preter alia multa,quorum supra meminimus.Infre 
quoque nonnulla alia recensebimus. Et in biblio. 
theca Ansonii Augustini, Pselti Apopthegmala, 
cod. 227. Explicatio  malhematica — speculationis 
in Platonis (40) Timxum. Absoluta enarratio de Lem- 
male. Ezplicalio de Platonica aurigalione animorum, 
εἰ de militia deorum, in Phaedrum. Explicatio nodi 
difficilis, quo paclo ex quinque secuplum est, et. quod 
circa quinque figuras alia figura non statuatur con- 
tenta snb xquilateribus et rectangulis inler se :equa- 
libus, cod. 191. ) 

LX. Hec sunt, lector, Pselli monumenta, que 
hactenus, ut mihi videtur, in istis bibliothecis 
reposita latent, qui non solum videre, sed etiam 
queas ut. ita dieam usurpare : usurpabis enim, 
dum conferendi, interpretandi, edendique copia 
data, ipse tantum scriptorem studium et tempus 
insumes. Seriptioni mee fidem hic imponere per- 
opportunum videbatur; habes enim, ni fallor, 
exactam Pselli scriptorum enumeratiorem; tamen, 
ne rempublicam litterariam fraudare videar, de 
qua bene mereri semper sollicitus sum,on tertium 
hic ascribam cataloguim librorum Pselli, quos, dum 
semper aliquid novi avidus capto, mihi legisse con- 
tigit. Mirum enim est, ut animus ad res novas 
semper gestiat, nullis laboribus, nullis succum- 
bens vigiliis. Scio aliam hominibus beatitatem 
paratam, ad quam totis conatibus contendere 


optimorum sriptorum lectionem coliocandam esse 
existimarem : et in illis conservandis occupatum 
summam ducerem felicitatem. In quibus omnem 
nostram diligentiam indulgentiamque consumi 
jucundissimum ao dignissimum est Mihi sane 
lumen solis, dies, vitaque ipsa erunt ingrata et 
amara, 8i, que legam, non habeam : si monumenta 
clarissimorum vivorum defecerint; pre illorum 
namque dignitate, et suavitate, divitiae, voluptates, 
et quidquid apud homines in pretio est, sor- 
des sunt et nugae. Hao itaque sitis, sive furor 
(liceat propensi ad litteras animi cupiditatem, que 
nesciat modum, ita appellare) dum mihi assidue 
novos auctores investigandi studium ingerit, sem- 


p Pér novum quid ingenio objicit : quod postquam 


didici, angor et doleo, me illo, tanto tempore fru- 
stratum fuisse. inc magis ac magis impellor con- 
citatioribus stimulis. Dabo igitur tibi, lector, sine 
futo et fallaciis numerum librorum manuscripto- 
rum Paelli, qui jam latent in bibliothecis, nec lu- 
cem viderunt, et eorum simul principia, ut rerum 
harum tibi notitiam habeas dilucidiorem. Ad Rho- 
dum ipsam et saltum. 

LXI. Visi igitur, aut lecti Pselli a me libri sunt : 
Στίχοι πολιτικόὶ, περὶ γραμματικής πρὸς κύριν 
Κωνσταντῖνον τὸν Μονομάχον. De grammatica ad 
Constantinum Monomachum , carmína politica. P. 
Μελέτω σοι γραμματικῆς, xal τῆς ὀρθογραφίας. 

[41] Πρὸς τὸν αὐτὸν, περὶ ᾽Αντιστοίχων. Ad eum- 
dem, de Auatistechis. P. ἄγγαρος γὰρ ὁ ἄγγελος, 
ἀγῆλαι τὸ σεµνύναι. Hsc duo a plerisque in unum 
veluti corpus digeri, et sub grammatices nomine 
laudari, novi; codex tamen Vallicellanus in duo 
dividit, secundo primum, aliis etiam aliorum inter- 
jectis, primo secundum tribuens locum; et argu- 
mentum utriusque diversam etiam poscit tracta- 
tionem. Nec in unum grammatice regula, et dio- 
tionum expositiones, nisi confundas omnia, coale- 
scunt. Meminit Casaubonus in Atheneum lib. 11, 
c. 26. Psellus in versibus politicis, quibus obscurio- 
765 voces exposuit. Auctorem horum esse Psellum 
Michaelem nullus du*ito. Meursius (b) tamen 
Joannem, cui de virtutibus ac vitiis iambos tri- 
buit, horum auctorem insinuat; cum existimet 
Joannem esse quem in ἡγήτορες laudat Suidas, 


D Λέγει δὲ καὶ ὁ Ψελλὸς, ἡγητοοία πέφυχε τῶν σύχων 


ἡ παλάθη. Eumdem Psollum sepius a Suida lau- 
datum inveni, in Δέρτρον. Δέρτρον, τοῦ ἑντέρου 
τὸ λεπτὺν λέγει ὁ Ἱπποχράτης. Φησὶ καὶ ὁ Ψελλὸς, 
τοῦ δὲ ἑντέρου τὸ λεπτὸν χατονοµάζει δέρτρον. Et 
Γηώρας, Γηώρας à ἀλλότριος, τοῦ Ψελλοῦ, Γηώρας 
ὁ ἀλλότριος, xal γέρδης ὁ ὑφάντης. Que cum in his 
de grammatica, et antistechis legantur, non alium 
horum, quam Joannem auctorem Meursius nobis 
intrudit. 


NOTAE. 
(b) Meursius ad Psellum in Canticum canticor., p. 177. 








515 LEONIS ALLATII 016 
Ti ἐστὶ Βαθουτζικάριος. Quid εἰ Babutsicarius. A ostendendi ingenii causa, el eloquentia divitias, 


P. Ὁ μέντοι Βαθουτζικάριος ἐξ. 

Περὶ τῆς Γιλλοῦς, de Gillo P. Ἡ δὲ Γιλλὼ τοῦτο 
δὴ τὸ ἀρχαῖον. Και. 

Πόθεν τὸ τοῦ Κερατᾶ ὄνομα. Unde nomen Cornuti 
originem habuerit. P. Τέτριπται dv συνηθείᾳ τοῦ 
βίου τὸ τοῦ Κερατᾶ ὄνομα. 

Ti σηµαίνει τὸ Καΐσαρος ὄνομα. Quid sibi velit 
Cesaris nomen. P. Τὸ τοῦ Καΐσαοος ὄνομα, 

Εἰς τὸ, €" τι ἔφθασεν. [π illud, si quid advenit. 
P. Ἔφθασέ τις εἰπὼν, ὃτι ἔφθασεν. 

Ἐξήγησις εἷς τὸ, Alyte βιὸς, νευρὴ δὲ μεγάλ᾽ 
Ίαχεν. In illud, Stridit arcus, nervus aulem valde 
sonuit. Homeri lliad. 5', v. 125. P. Ἔστι μὲν οὐδ) 
ὅπερ εἰρήχειν εὐθὺς ἐρωτηβείς, 

Εὶς τὴν ἐν Νικομηδείᾳ λεγομένην ἀκοήν. In ἐπέε[- 
lectionem sic diclam, qu» Nicomediz est. P. θαυμά- 
ζουσιν οἱ πολλοὶ ἐν Νικομηδείᾳ ἡχεῖον. 

Τίς ἡ διάκρισις τῶν συγγραμμάτων, dv τῷ μὲν 
$ Χαρίχλεια, τῷ δὲ ἡ Λευκίππη ὑπόθεσις καθεστή- 
κατον. (παπι sit. scriplionum differentia, quarum 
aller Chariclea, alteri Lencippe argumento sunt. 
P. Πολλοὺς οἶδα καὶ τῶν ἄγαν' 

LXII. Περὶ παραδόξων ἀκουσμάτων. De mirabilibus 
auditionibus. [42] P. Μηδὲ καινῶν ἀναγνωσμάτων 
εἴης. Libellum Schediasmate (c) illustravimus. 

Ἐγκώμιον εἷς τοὺς κόβῥεις. Laus. cimicum P. Οἱ 
6b πολλοὶ τοὺς Κόῤῥεις xaxltouatv. 

Ἐγκώμιον εἲς τὴν φθεῖρα. Laus. pediculi. P. αλλ’ 
6 φθεὶρ ἴσως τῇ ψύλλῃ. 

Ἐγκώμιον εἲς τὴν ψύλλαν Laus pulicis. P. Τὸν 


Κώνωπά Φφασιν ὡς ᾿ἘἙλέφαντα, καὶ ἵνα γε καθ C 


ὁδόν. Hujus meminit Joannes Tzetzes chiliad. 1l, 
Histor. 185. 
'O Μιχαὴλ μὲν ὁ Ψελλὸς ψύλλας ἐγχωμιάζει. 
ἨἩμῶν πρὸ χρόνων ἑκατὸν ἀχμάζων ἐν τῷ Blu. 
Michacl quidem Psellus pulices loudat, 
Annis ante nos cenium [lorens 1n vita. 

Ηρὸς τὸν μαθητὴν αὐτυῦ Σέργιον, εἰπόντα µήποτε 
δηχθῆναι ὑπὸ ψύλλης. In discipulum Sergium, pui 
dixerat, nunquam se morsum a pulice. P. Καὶ ὡς 
ἀληθῶς ἄπορον, εἶ πάντων. 

Πρὺς τὸν αὐτοῦ Ἡαπᾶν. Ad suum Papam. P. Καὶ 
ποταπὸς Ηαπᾶς ὁ Ιαπᾶς. 

Ἐγκώμιον εἲς τὸν οἶνον. Laus vini. P. οὐκ οἴδα 
πότερον ὡς ἀνθοσμίαν. 


et vim, qua res auget laudando, vituperandoque 
rursus affligit: et quod spectabilius est, parva pro 
magnis approbat, itemque magna attenuat, et ad 
minima deducit. Licuit semper, el antiquis, et 
subsecutis deinceps temporibus eloquentissimo 
cuique, et nunc licet. Argumenta similia, infames 
materias, vel inopinabiles nuncupabant. Flagitiosa 
siquidem si commendarent, ἄοξα καὶ ἄτοπα * si 
preter hominum opinionem, παράδοξα aggredi di- 
cebantur. Ranarum pugnam Homerus ; unus e sa- 
pientibus Grecie Pittiacus molam laudavit : Dio 
Prusseus exornavit psittacum, Polycrates mures, 
teredinem Clitarchus, museam Lucianus, Themi- 
son plantaginem, Marcio raphanum, KErasistra- 
tus lysimachiam, Pbhythagoras bulbos, Diocles ra- 
pam, Phanias urlicam, Cato brassicam, mortem 
Alcidamas, Aristophanes paupertatem , febrem 
quartanam Phavorinus, Synesius cavitium, [43] 
alii salem, quod ridet Plato in Convivio, alii votni- 
tum, ollas, insecta, et. que sunt hujus generis, 
αυ Plutarchus et Isocrates, et nostra tempestate 
alii magnifica ac diserta oratione laudibus prose- 
cuti sunt; hic quidam ovum, ille asinum, alius 
ebrietatem, alius stultitiam, alius mendacium, et 
quid non? que in unum volumen sub theatri 
Joco-Serii nomine congessit Gaspar Dornanpus, (d) 
et publicavit non sine Appendice. Et quod magis 
mirere, Wittembergas Bruno qnidam Nolanus im- 
pie preconium diaboli recitasse dicitur; et qui- 
dam alius, quem nominaré pretermitto, lictoris 
publici : verum pro tanto in Acherontis ministros 
beneflcio, reliqui Italie lictores, ne ingraii esse 
viderentur, datis ad laudatorem litteris, gratiam 
referre conati sunt, officia sua polliciti, cum tem- 
pus adfuerit, bene, et benigne sese illi pretituros. 
Non mirum itaque si Psellus etiam noster, sui 
experiendi gratia, in contemptissimis istis stylum 
exercuit. Memini me fuse admodum in Rhetoricis 
dubitasse, difflociliusne sit ideoque prestantius, 
et admirabilius res viles, minimas, vel etiam 
malas dicendo exornare, an que his contraria, ut 
virtutem, sapientiam, et viros his ipsis celebres 
et illustres. Nunc, ut lectorem, lectione operum 
Pselli defessum, sublevemus, pauca ex multis illis 
adducemus pro utraque parte ex ingenio afferenda, 


Πρὸς τινα Κάπηλον µεγάλαυχον, καὶ φιλοσοφοῦντα [) Isocrates similes conatus verbisetiam acezbissimis, 


διάκενα. In. Cauponem quemdam superbum, et frusira 
philosophantem. P. ᾽Αλλὰ ποίας ταῦτα φιλοσοφίας, 
λογιώτατε ἀδελφά. 

El; τινα Κάπηλον, γενόμενον νοµικόν. In. Caupo- 
nem leges pertractantem. P. Εἶτα εἰ σὲ τις δικάζειν 
ἐπιτετραμμένον, 

LXIII. Levissima ista sunt, οἱ minus seria ; at 


pluribus in locis insectatur; Plato deridet in Con- 
vivio; Synesius in Epistolis improbat; eoque 
precipue, ei que totis viribus consectamur, im- 
proba decacitate vituperentur; ut de Carneade 
vituperante justitiam traditur. Adde : sicut longe 
prestabilius esset de rebus utilibus mediocres 
opiniones habere, quam supervacanearum exqui- 


NOTAE. 


(c) Neque libellus Pselli, neque Allatii schedia- 
sma hoc vidit lucem. 

(d) Hanovie 1619, fol. Dornaviano operi licebit 
addere dissertationum ludicrarum et amoeniorüm 


scriptores varios Lug. Bat. 1644, 12, et admiranda 


rerum admirabilium encomia. Noviomagi Batavor. 








$11 DIATRIBA DE PSELLIS. 518 


sitam cognitionem ; οἱ paululam eminere in ma- Α apicularum opera stupemus, quam immensa corpora 


gnis, quam in parvis, presertim iiis, que vitam 
nihi! juvant, excellere; it& et in. dicendo philoso- 
phandum est. Et quis nescit gravitatem scurrili- 
tati, res serias ludis et jocis esse laboriosiores? 
idque ex eo intelligitur, ut dicebat Isocrates in 
llelenze laudatione, quod neminem unquam illo- 
rum verba defecerint, cum hi universi longe te- 
nuius dixerint, quam argumenti magnitudo postu- 
lat, adeo de rebus luculentis difficile est aliquid 
afferre in medium, quod nemo ante usurparit; de 
rebus autem contemptis et humillibus,quidquid in 
buccam venerit, omne [44] proprium fuerit, Vide- 
tur tamen magis egregium primum : primi enim 
eloqueatia magistri, qui sibi laudem comparare, 


et omnes in sui admirationem trahere studuerunt, 


similia argumenta usurparunt, Homerus, Gorgias, 
Protagoras, aliique non pauci, et post hos multo 
plures. Atque has materias veteres adorti sunt, 
non sophisLe solum, sed philosophi quoque, ut 
probat A. Gellius lib. xvir, c. 12, et Philostratus in 
Vitis sophistarum. Nec dicendum est, tot. eruditos 
homines in hac re fuisse deceptos : eorum apud 
omnes estimatio singularis id negat. Et, dum ma- 
terie difficultate magis exercentur ingenia, magis 
etiam lucent : etenim ubi deficit materia propter 
improbitatem, aut tenuitatem, ibi eloquentie lu- 
mina et vires magis infensse vehementiora spicula 
in audientium animos contorquent, suique copia 
in maxima inopia ingerunt admirationem. Magis 


enim facundise opes in rebus laude careutibus C 


ostentantur. Hinc omnibus sibique isti scripto- 
res persuadent, Ὡς «t περὶ πονηρῶν πραγμά- 
των ἔχουσί τι λέχεν, περὶ τῶν καλῶν xal 
ἀγαθῶν ῥᾳδίως εὐπορήσουσι. Se, cum de rebus 
adeo improbatis verba suppelant, ad res prze- 
claras exponendas luculenta oratione facile abun- 
daturos. Nec male Sidonius Apollinaris : Nam 
moris εί eloguenlibus viris ingeniorum  facul- 
tatem negotiorum probare difficultatibus ; eL illic 
stylum peritum, quasi. quemdam fecundi pectoris 
vomerem figere, ubi malerig sterilis argumentum, 
velut arida cespitis macri gleba jejunat. Neo minute 
bestiole minus necessarie existimantur. Nam em 
quoque in suo genere pulchre sunt, et aliquid 
decoris universitati rerum, tanquam in commu- 
nem rempublicam, pro sua portione, conferunt; ut 
preter alios adimadvertit Aristoteles 1 De partibus 
animal; cap. 5. Divinus quippe Artifex ita magnus 
est in magnis rebus, ut minor non sit in parvis. 
Becteque α Plinio lib. i1 Natur. Histor. cap. 2. 
scriptum est : In magnis corporibus, aut certe ma- 
joribus, facilem officinam seqnaci maleria esse : in 
parvis, atque sua ezilitate nullis, mullam ralionem, 
immensam vim, inextricabilem perfectionem ; et re- 
rum naturam nunquam magis, quam in minimis to- 
tam esse. Eoque spectat illud D. Augustini lib. xxn 
de Civil. Dei, cap. 24 : Ea plus habent admirationis, 
qux molis minimum. Plus enim formicularum et 


balznarum. 

LXIV. Sed de parvis pauca heo etiam satis. 
Geetera Pselli persequamur. 

Εἲς τὸν αὐτοῦ ἔγγονον ἔτι νήπιον ὄντα. In. suum 
nepotem adhuc infantem. P. Οὐκ ὄψομαίΥ σε ἴσως, 
φἰλτατόν uot βρεφύλλιον. 

[45] Ἐγκώμιον εἷς τινὰ Νικόλαον μοναχὸν, γε- 
νόµενον καθηγούµενον τῆς ἐν Ὀλύμπῳ µμονῆς. 
Laus cujusdum monachi Nicolai, quí in. Olympi 
monasterio prases fuerat. P. Ὑψηλότεροι piv τῆς 
ἀπὸ τῶν. 

Ἐγχώμιον εἲς τόν μοναχὸν Ιωάννην τὸν Κρου- 
στουλᾶν τὸν ἀναγνόντα ἐν τῇ ᾽Αγίᾳ Σορῷ. Joannis 
Crustulz monachi. (aus, quí in S. Urna legerat. 
P. Τί τοῦτο, εὐθὺς γὰρ slc δεδυκότα µε τὸν ναόν. 

Ἔπαινος τοῦ Ἰταλοῦ, Laus Πα P. Ὡς «0 τῷ 
Ἰταλῷ. El δὲ βούλοιτο. 

Πρὸς τοὺς μαθητὰς, περὶ τῆς αὐτῆς ὑποβέσιως. 
Ad discipulos, de codem argumento. P. Οὐδεὶς παρ᾽ 
ἡμῖν οὔτ᾽ αἰχμητὴς, οὔτ ἀχοντιστής. 

Πρὸς τοὺς βασκαίνοντας αὐτῷ, Contra sui obtrecta- 
tores P. Ὑμεῖς uiv οὕτως, λέγω δὲ τούς. 

Ηρὸς τοὺς αὐτούς. In eosdem. P. O00' ὑμῖν βα- 
σχανίας περιλελείψεται ἀφορμή. 

Κατά τινος λοιδορήσαντος αὐτὸν ἀφανῶς. Contra 
quemdam, qui illi clanculum maledixerat. P. Πρὸς 
τὴν λοιδορίαν ὁ λόγος. 

Πρὸς τοὺς μαθητὰς ἀπολειφθέντας τῆς ἑρμηνείας, 
τοῦ Περὶ ἑρμηνείας. Ad discipulos, qui interpretationi 
libri Aristotelis de Interpretatione non interfuerunt. 
P. Πρὸς τοὺς ἀπολειφθέντας ὁ λόγος. 

Ὅτε ἑθράδυναν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ τῇ τῆς σχολῆς 
ξυνελεύσει. Cum. discipuli tarde ad conventum scho- 
lastíicum processissent. P. Οὐδὲν καιγὸν ποιεῖτε olcs 
δοκοῦντες ὑμῖν φιλόσοφοι. 

LXV. Μονφδία ἐπὶ 'Popavip Ῥαιφερενδαρίῳ, ín 
Romanum  Re[erendarium, ΚΜοποᾶία. P. Πολλοὺς 
ἐγὼ τῶν φίλων τεθνηκότας. ' 

Μονφδία εἰς τὸν πρόεδρον κύριν Μιχαὴἡλ τὸν 'Pa- 
δηνόν, ἐπ aniistitem dominum Michaelem Radenum, 
Monodia, P. Τοῖς μὲν ἄλλοις τῷ. 

Μονῳδία εἲς τὴν τοῦ ἀκτουαρίου Ἰωάννου ἀἆδελ- 
φήν, in actuarii. Joannis sororem, Monodia. P. Ὦ 
ποίας ὁ Δαίμων ἀφορμὰς λόγων. 

Μονῳδία εἷς Ἰωάννην τὸν Πατρίκιον ὁμιλητὴν 


D αὐτοῦ ὄντα, in. Joannem Patricium discipulum, Mo- 


nodia, P. Κωφὸν ἡμῖν τὸ ἀκροατήριον. 

Ἰωάννῃ Βούρτζῃ Βεστάρχῃ, τελευτήσαντος τοῦ 
ἀδελφοῦ αὐτοῦ, ad Joannem Burizem Bestarcham, 
ob obitum illius fratris. P. Οὐκ οἶδα τίνα σοι. 

Ἐπιτάφιος εἴς τινα olÀov αὐτοῦ, xal συµµαθη- 
τήν, in quemdam amicum εἰ condiscipulum, Oratio 
funebris. P. Ἐγὼ μὲν ὤμην ἀναχωχήν. 

Ἐπιτάφιος εἷς τὴν θυγατέρα Στυλιανὴν πρὸ ὥρας 
τοῦ γάμου τελευτήσασαν, in filiam Stylianam, qux 
ante nuptiarum tempus morlem obiil. P. θυγατέρα 
τῷ λόγῳτιμῶν. 

[46] Ἐπιτάφιος εἲς τὴν ἑάυτοῦ μητέρα, in ma- 
trem, Oratio funebris. P. Τὸ ἐγχώμιον, ἁλλ᾽ οὐχ ὡς, 


PII -- «αι κα POMPE WD | AAA... 





.. - -- -—- ... - Άλι 





519 


LEONIS ALLATII 


520 


Επιτάφιος εἰς Εἱρήνην Καισάρισσαν. In Irenem À Auxeniii. P. ᾿Αρχὴ piv ἡμῖν τῆς πρὸς τὸ ἀγαθὸν ἐκ 


Czesarissam, Oratio funebris. P. Ἐγκωμιάζειν κατὰ 


ταὐτὸ, xai θρηνεῖν ἐπιτάφια. 

LXVI. Ἐγκώμιον εἷς τὴν Δέσποιναν. Lans (e) im- 
peratoris. P. Ἔδει ποτὲ τὸν εὐδαίμονα ταύτην. 

Εἰς τὸν βασιλέα τὸν Διογένην ὡς ἐκ προσώπου 
τινὸς τοῦ πολίτου. ]n Diogenem ἱπιρεγαίογεπε; lo- 
"quitur unus e civibus.[P. Nov πρῶτον ὀπλίτην βασι- 
λέα τεθἐάμαι. 

Βρὸς βασιλέα τὸν Δούκαν, in Ducam imperatorem. 
P. Δἐσποτά µου ἆγιε, ἀνεθεώρησα. 

Δημηγορία εἰς τὸν βασιλέα τὸν Δούχκαν. [n Ducam 
imperatorem, Concio. P. E: καὶ πρὸ τοῦ μεγάλου 
τούτου τροπα[ο». 

Ὡς ἀπὸ προσώπου τοῦ βασιλέως. Tanquam ez im- 


peratoris persona. P. Ἡαντοδαπόν τι ypr ua, καὶ πο- B 


λυέραστον βασιλεύς. 

Ηροσφωνηματικὸς πρὸς τὸν κύριον Μιχαὴλ τὸν 
Δουκᾶν. [n dominum Michaelem Ducam Prosphone- 
maticus. P. Λέλυταί µοι τῆς ἀφωνίας. 

Σελέντιον δημηγορικὸν παρὰ βασιλέως Μιχαὴλ 
τοῦ Δούκα. Silentium pro concione dictum ab impe- 
ratore Michaele Duca. P. El xai πολλοῖς τῶν βασι- 
λέων Egoc ἐστὶν ἐξ ὑψηλοτέρου. 

Σελέντιον ἐχφωνηθὲν ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τῆς Βασιλἰσ- 
σης χυρίας θεοδώρας. Silentium dictum sub imperio 
doming Theodorz. P. H. Τῶν ἀρετῶν Βασιλὶς μετὰ 
τῆς τῶν ὡρῶν Βασιλίδος. 

Χρυσόθουλον, Aurea Bulla. P. O5 θαυμαστὺν cet 
τις τὸν μέγαν θεώμµενος ἥλιον ἀπείρφ φωτ[. 

Λόγος ὑποθήκην φιλίας εἰσηγούμενος τοῖς ἀἆνε- 
ψιοῖς τοῦ πατριάρχου χυροῦ Μιχαήλ. Oralio, ργᾶ- 
cepta amicitiae tradens nepotibus patriarche domini 
Michaelis. P. Πολλάκις ἀἐθαύμασα ὅτι µε τῶν ἆλ- 
λων. 

Πρὸς τὸν οἰκεῖον Γραμματικόν. In proprium Gram- 
malicum. P, | πὲρ σοῦ πρὸς τοὺς χατὰ σοῦ τὸν λόγον 
πεπο[ηµαι. 

ΙΙΧΝΙ. Λόγος sl; τὴν ἀνακομιδὴν τοῦ τιµίου 
λειψάνου ἁγίου πρωτοµάρτυρος Στεφάνου. Ἐκδοθεὶς 
αὐτοσχέδιος. Oratio ἐπ translationem venerandarum 
reliquiarum sancti. protomartyris Stephani ; dicta 
ex improviso, P. Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ 
Πατὴρ πάντων τῶν ἐλπιζομένων, 

Λόγος ἐπὶ τῷ iv Βλαχέρναις γεγονότι θαύματι. 
In miraculum in. Blachernis patratum, Oratio D. 05 
πολιτικὸν τοῦ πολιτικοῦ ζητήματος τό. 

[47] El; τὰ θαύματα τοῦ ἀρχιστρατήγου Μιχάήλ. 
In miracula militize principis Michaelis. P. Σκοπὸς 
μὲν xal τέλος ἐναγομένοις ἡμῖν πρός. 

El; τὴν μεγάλην Κυριακὴν, ἑορτὴν τῆς ἁγίας 
᾿Αγάθης, xai εἲς τὰς µαθητρίας αὑτῆς. In. magnam 
Dominicam, diem festum S5. Agathe; in discipulas 
illius. P. Οὐ τὰ απουδαῖα µόνον αἱρεῖται. 

Bloc τοῦ ὁσίου Ιατρὸς Αὐξεντίου Vita S. Patris 


C 


τοῦ παλαιοῦ πτώματος. 

Πρὸς τὸν Ηρωτοσύγκελλον, περὶ τοῦ ἁγίου Γρηγο- 
píou τοῦ Θαυματουργοῦ. Ad Proisyncellum, de S. 
Gregorio Thaumaturgo. P. Μὴ θαυμάσῃς ὁ ἐμὸς 
µουσηγέτης, t! τορόν τι xal λαμπρὸν φθέγξομαι . 
In Protosyncellum hec etiam carmina Pselli le- 
guntur : 

Σύγγελος ὡς σύνοίκος, ἀλλά τοῦ Λόγου. 

Καὶ πρῶτος ὡς Πρόεδρος. ἀλλὰ τοῦ Πόλου, 

Πᾶς οὖν τις αὐτὸν Πρωτοσύγγελον λέγε, 

Ὡς Οὐρανοῦ Πρόεδρον, ὡς θεοῦ Φίλον. 

LXVIII. Λόγος ἔγχωμιαστικὸς εἲς Συμεῶνα τὸν 
Μεταφράστην [n Simeonem Melaphrastem, (f) Ora- 
tio panegyrica. P. Tóv µέγαν iv fiy, καὶ λόγψ 
Συμεὼν ἐπαινεῖν προελόµενος, In quem et Officium, 
die ipsi sacro in ecclesia decantandum, concinna- 
vit. Troparia in Laudibus et Vesperis conscripsit, 
P. Γέρας và λαμπρὸν, τὸ περίθλεπτον ὕψος, et Ca- 
nonem pro Matutinis horis confecit, cujus ea fuit 
acrostichis, Μέλπω σε τὸν γράψαντα τὰς Μετα- 
Φράσεις. P. Μέλος puo: εὔρυθμον δίδου, Simeonis 
vero memoria celebratur iv Kal. Decembris, eo- 
dem ipso die, quo Stephanus vitam martyrio finiit, 
ut canitur Ode 9. Εἱρηνικῶς, τρισµανάριε, ἐξεδήμη- 
σας κατ αὗτὴν τὴν ἡμέραν, xag' ἣν ὁ χλεινὸς Στὲ- 
φανος τελειοῦται) ὁ ὁσιομάρτυς. Quiete, ter beate, tran- 
migrasli eo ípso die, quo inclylus Stephanus mar- 
tyrio Deo consecratur. Loquitur tamen non de Ste- 
phano protomartyre, sed de juniore alio, qui sub 
Constantino Copronymo pro eanclarum imaginum 
cultu cum aliis vario suppliciorum genere vitam 
effudit. 

Αἰνίγματα πρὸς Μιχαἡλ τὺν Δουκᾶν Ad Michaelem 
Ducam /Enigmata, versibus politicis οἱ iambicis 
composita, apud me sunt num. XLI, nescio an 
omnia, P. Ἔστι τι ζῶον λογικὸν, δέσποτα στεφη- 
φόρε. 

[48] Ἐπιστολαί, Epíisiolr, circiter 33, quarum 
prima incipit : 'O πτωγὸς οὗτος ἠγαπημένε, pot, 
ἀνεψιὲ, Eas sequuntur nonnulli iambi, cum aliis 
Btyli exercitandi gratia conscriptis. Pselli Epistolas 
in bibliotheca Bavarica asservari Ced. 165 disei- 
mus ex ejus indice, θἱ apud Joannem Suzium, et 
Manuelem Eugenicum, ex Antonio Verderio in 
Supplem. Erant et apud Antonium Augustinum 
Cod. 191, quarum quinque priores ad Cesarem, 
ad /Emilianum patriarcham Antiochiae tres; ad 
Leonem primum sacellarium unica; et ad Xiphili- 
num unica. Eas pereruditas appellavit Casaubonus 
Animadvers. in. Athenzum lib, 1. cap. 8, et tempo- 
re etiam ipsius Pselli, Magnus Drungarius megni 
estimabat, si Psello ipsi credimus, epistola ad 
eumdem : Πάλαι ovk. ἀπέτεχον ἐγὼ ἄγαλμα σοφίας 
ἐπήρατον, ὡραίας Ἐπιστολὰς, αἷς δὴ σὺ περιτυγχά- 


NOTE. 


Grece et Latine edita ab Allatio ad calcem disser- 


r Augusta. 
tationis de Simeonibus, Paris 4664, 4. 


f) Hec oratio una cum Officio in Simeonem 





521 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


vtov πολλαχις, εἶτα δὴ καὶ θαυµάζων ἴσως τῆς χά- A quam dilucida doctrinz libri, de Interpretatione. P. 


ριτος, οἴει τοιαύτας, µε καὶ αὖθις ἀποτεχεὲν δύνα- 
σθαι. Aix τοῦτο σὺ μὲν ἑρᾷς τῶν ἐμῶν ὠδίνων. 
Εγὼ δὲ σοι ἐχφῆναι τὸν τόχον οὐ βούλομαι. Id est: 
Multo abhinc tempore δαρεπίία specimen amabile, 
pulchras epistolas genui, quas ipse cum sepius acce- 
pisses, forle earum gralias admiratus, similes me, εἰ 
rursum edere posse existimas. Propterea tu quidem 
[etus meos. exoplas ; ego vero tibi partum excludere 
renuo. 

LXIX. Λόγος σχεδιασθεὶς πρὸς Πόθον Βεστάρχην 
ἀξιώσσντα τοῦτον Ὑγράψαι περὶ τοῦ βεολογικοῦ 
χαρακτῆρος. Oratio ex tempore ad Polhum Vestar- 
cham, qui Psellum rogaral, ut de theologico chara- 
ctere scriberet. P. M?, θαυμᾶσῃς, Πόθε pot φίλτατε 
s? τῶν. Due de hac materia ad Pothum orationes 
indicantur in Bibliotheca Antonii Augustini cod. 
191. An hzc una in duasdivisa sit ; vel vere binas 
scripserit, mihi non liquet. 

Paraphrasis in Homeri lliada, soluto (g h) sermone 
P. Tiv εἰπὲ μηνὶν, ὦ θεὰ, τοῦ υἱοῦ τοῦ Πηλέως. 
[ία tamen, ut singull versus seorsim redditi sint. 
Eam habuisse etiam Joannem Oporinum Basileen- 
eem, tradit Gesnerus: 

Εξήγησις t4 τὰς € φωνὰς τοῦ Πορφυρίου. Ezxpo- 
silio in quinque voces Porphyrii P. Διατ[ ἀπροσδιο- 
ρίστως. 

Εξήγησις εἷς τὰς Κατηγορίας τοῦ ᾿Αριστοτέλους, 
Expositio in Przdicamenia Aristotelis. P. Τῶν πρα- 
γμᾶτων, τὰ μὲν xotvtovet, 

Διδασκαλία σύντομος καὶ σαφεστάτη περὶ τῶν 
δέκα Κατηγοριῶν, xal τῶν Ἡροτέσεων, xal τῶν 
Συλλογισμῶν, περὶ dw τις προδιδαχθεὶς εἰς πᾶσαν 
μὲν xai ἄλλην ἐπιστήμην καὶ τέἔχνην , ἐξαιρέτως 
δὲ εἲς τὴν ῥητορίαν [49] εὐκλεῶς ἐμπορεύσεται, 
Doctrina compendiosa , et quam mazime dilucida, 
de decem | Przdicamentis, Propositionibus et Syllo- 
gismis, quorum notitia, prius habita, in quamlibel 
scientiam et artem, sed rhetorum potissimum, facili 
negotio cuique aditus patebit. Ρ. Ἐπειδή τισ.ν οὐκ 
οἵδ) ὄθεν εἰπεῖν τὴν τῆς διαλεκτικῆς. 

Ei; τὴν Ἱορφυρίου Εἰϊσαγωγὴν, xal τινα τῶν 
Αριστοτέλους Κατηγοριῶν. In. [ntroductionem  Por- 
phyrii, et Praedicamenta A; istolelis. Ῥ. Πολλοὶ μὲν 
πολλαχῶς τῶν ἀρχαίων. 

Ἐξήγησις εἲς τὸ 


περὶ ἘἨρμηνείας ᾿Αριστοτέ- 


Διαλαμθάνει περὶ Προτάσεων. 

Εἰς τὸ περὶ Ἑρμηνείας ἔκδοσις ἐπίτομος. Libri 
de Interpretatione, compendiosa evpositio. P. Τὰ εἴδη 
τοῦ λόγου πέντε τὸν ἀριθμόν. 

Ψελλοῦ xal ἄλλων Σχόλια, xal ᾿Αποσημειώσεις 
εἷς τὸ πρῶτον τῶν προτέρων ᾿Αναλυτικῶν τοῦ 'Api- 
στοτέλους. Pselli et aliorum Scholia et Annotationes 
ín primum priorum Analyticorum Aristotelis. P. Καὶ 
τὸ δέχατον πρόθληµα. 

Ἐξήγησις sl. τὸ πρῶτον καὶ δεύτερον τῶν προ- 
τέρων ᾿Αναλυτικῶν τοῦ ᾿Αριστοτέλους. Expositio, 
in primum et secundum priorum Analylicorum Ari- 
stotelis. P. Ἐν τῷ πρώτῳ εἰπεῖν. 

Ἐξήγησις εἷς τὸ πρῶτον τῶν ὑστέρων ᾽Αναλυτικων. 
Expositio in primum posleriorum Analyticorum. P. 
Σκοπός ἐστιν ἐνταῦθα τῷ ᾿Αριστοτέλει. 
"Προλεγόμενα εἷς τοὺς σοφιστικοὺς Ἐλέγχους τοῦ 
Αριστοτέλους. In sophisticos Εἰεπελος Aristotelis 
Prologomena. Ὅτι μὲν à περὶ ᾽Αποδείξεωως λόγος. 
In alio vero exemplari ista Michaeli Ephesio tri- 
buuntur. 

LXX. Τίνα περὶ δαιμόνων δοξάζουσιν Ἓλληνες. 
Que de Εαπιοπίδις Grzci opinentur. P. 'O μὲν 
ἡμέτερος λόγος Ἠπροαιρέσεις καὶ τοῖς ἀγγέλοις 
διδούς. Et hunc puto esse alterum (i) librum de 
Denmonibus, ex quo Marsilius excerpsit ea, que 
leguntur ultimo capite apud ipsum, eoque magis 
ducor in hanc sententiam, quod in meo codice 
statim post hunc Tractatum sequitur Dialogus de 
demonibus, in quo interloquuntur Timotheus et 
Thrax, de quo superius in libris editis Pselli 
egimus. 

Εὶς τὴν Ψυχογονίαν τοῦ Πλάτωνος. De animi ge- 
neratione apud. Platonem. P. Τὸ μὲν λεγόμενον ἐστιν, 
ὅτι οὐ µάτην. 

[50] Locus ex Phyeicis, de anima et mente P. 
Νοὺς ἐστιν ἕξις ψυχῆς. 

Περὶ ψυχῆς. Varim quastiones de anima. P. 
Νοερὰ μὲν οὖν ἡ ψυχἠ, νοερὸς. 

Περὶ τῶν πέντε δυνάκεων τῆς doyzc. De quinque 
facultatibus anima. P. Νοῦς μὲν ἐστιν ὁ θεόθεν κατὰ 
φύσιν κινούμενος. 

Περὶ τῆς χώρας τῆς vc. De situ terrm, figura, 
et magnitudine. P. 'H (7j, τὴν µέσην τοῦ παντὸς 
ἴλαχε χώραν. Non me latet tamen, in alio ma- 


κους [n Aristotelis librum, de Inlerprelalione, expo- [) nuscripto opusculum hoc Nicephoro Blemmide 


silio, P- 'O σκοπὸς τοῦ περὶ Ἑρμηνείας ἐστὶ διαλαθεῖν 
περὶ Προτάσεων, diversa ab edita, quemadmodum 
et sequentes. 

᾿Εξήγησις εἰς τὸ περὶ Ἐρμηνείας ᾿Αριστοτέλους. In 
Arislolelis librum de lInterpretalione, expositio. P. 
θέσθαι vov ἀντὶ τοῦ óplaacgat. 

ἑύνοψις xal μετᾶφρασις σαφεστάνη τῆς διδασκα- 
λίας τοῦ περὶ Ἑρμηνείας, Synopsis εἰ Metaphrasis 


tribui. 

Πότε ἐχλείπει ὁ fioc, καὶ πότε d σελήνη, 
καὶ πῶς cj» ἐκλειφιν ἀμφοτέρων συµθαίνει γίνε- 
σθαι, Quando deficit sol, et quando luna, et quomodo 
utriusqae defectus contingat. P. El μὲν τοὺς τρόπους 
ἐρωτᾷς τῶν ἐκλείψεων. 

Περὶ Θυτικης. De sacrificandi ratione. P. Περὶ τῆς 
θυτικῆς ἐπιστήμης ἠξίωσας. 


ΝΟΤΑ 


(g-^) Versibus politicis. 
PaTRoL. Gh. CXXII. 


(i) Vide supra, 8 39, p. 28. 
11 








523 


LEONIS ALLATII 


524 


Περὶ pucomotlac πρὸς τὸν πατριάρχην αῦριν À mentis celebrem, artisque exercitio eruditum in- 


Μιχαήλ. De auri. conficiendi ratione; ad D. Michae- 
lem patriarcham. P. 'Opgc, ὁ kp3« δεσπότης, ὃ µε 
ποιεῖς, ἡ τῆς ἐμῆς ψυχῆς τυραννίς. Vide supra in 
editis, S 38. 

Περὶ Σφυγμῶν. De Pulsibus. P. "Hxo δή σοι καὶ 
τὸ περὶ Σφυγμῶν. . 

Αποσημείωσις Πυρεττώντων, Nola de Febrientibus. 
P, El κατεχλίθη 6 νοσῶν lv ἀρχῃ. 

LXXI. '[azpixóv πρὸς Κωνσταντῖνον τὸν Πορφυ- 
ῥογέννητον.  Medicinale ad. Consluntinum Porphyro- 
gennetam. P. Τὰς προσταγθείσας ἐπιτομὰς παρὰ 
τῆς σῆς θειότητος, Tractatus procmii mihi copiam 
fecit, vir τετράγωνος Melchior Inchofer, Messana 
delati ; ipsum,quia adhuc ineditum est,ut modum 


nuit), traciatum illum conscripsit, jam Psellum 
ultra centum et quadraginta annos vixisse, ad 
hunc diem inauditum, dicendum est. Quare vel hic 
Psellus alius est a Michaelis Duce praeceptore, vel 
Psellus omnino non est. 

LXXII. Διδασκαλία παντοδαπὴ (j), καὶ πάντως 
ἀναγκχιοτάτη ἐν ἑχατὸν ἐνενήκοντα πρὸς τοῖς τὲσ- 
capot κεφχλαίοις θεωρουµένη , γωρὶς τῶν σχεδια- 
σθέντων ἑτέρων διαφόρων λόγων καὶ στίχων πρὺς 
διαφόρους ὑποθέσεις, ἐκτεθεῖσα πρὸς τὸν εὐσεθί- 
στατον καὶ ἀοίδιμον βασιλέα κχύριν Μιχαὴλ τὸν 
Δοῦκαν αὐτοκράτορα Ὑεγονότα, Docirina omnifaria, 
el omnino necessaria cenlum nonaginia qualuor ca- 
pilibus comprehensa, prater alios varios discursus, 


eliam tractionis habeas, hic. apponam : Τὰς προσ- p €t carmina ex tempore dictata ad argumenta varia ; 


ταχθείσας ἐπιτομὰς παρὰ τῆς σῆς θειότητος, ἐκ 
θεοῦ αὐτοκράτωρ, περὶ τῆς τῶν ἰατρικῶν θεωρη- 
µάτων συναγωγῆς ἔσπευσα κατὰ τὸ δυνατὸν διὰ 
συντοµίας ὁμοῦ xal σαφηνείας πᾶσαν τὴν ἰατρικὴν 
ἐπελθεῖν, μηδὲν κατὰ δύναμιν τῶν ἀναγχαίων ὑπερ- 
ο2ᾷν, ἕκαστον ἐκθέμενος τῶν παθηµάτων, πρῶτον 
μὲν τὰς αἰτίας ὑπαγορεύων σαφῶς, δεύτερον τὰς 
σημειώσεις δι Qv ῥᾳδίως γνωσβήσονται, ci ἑξῆς 
τὴν θεραπείαν, Dv ἣν πάντα κατὰ τέχνην θεραπεύ- 
σοµεν, πρότερον ἀπὸ κεφαλῆς ἀρξάμενοι, διὰ τὸ 
ἐχεῖσε ἱδρύεσθαι τὸ Ἱερὸν τῆς λογικῆς ψυγῆς. Jussu 
tuo mihi, divinissime imperator, compendia de Medi- 
talionum medicarum collectione demandula, pro vi- 
rium mearum modulo, compendiose atque perspicue, 


ad piissimum et celebrem imperatorem dominum 
Michaelem Ducum. P. Πιστεύω εἷς Eva. Πατέρα τῶν 
πάντων ἀρχήν. Capita, que in ea continentur, eunt 
sequentia: «'. Περὶ ὀνομάτων τινῶν λεγομένων ἐν 
τῷ τῶν Χριατιανῶν δόγµατι. β’. Περὶ οὐσίας καὶ 
φύσεως * Y' . Περὶ ἐνυποστάτων. ὃ. Περὶ όμοου- 
σίου. ε’. Περὶ ὁμούποστάτου. q'. llspi ἐνυποστά- 
σεων. ζ. Περὶ οὐσιώδους ἑνώσεως καὶ διαφορᾶς. 
η. 0. Περὶ ὑποστατικῆς ἐνώσεως xal διαφορᾶς. 
v, τα’. Περὶ τῆς ἁγίας Τριάδος. ιβ’ Περὶ τοῦ τρόπου 
τῆς ἀντιδόσεως. ιγ’.. Περὶ τῆς θείας ἑνώσεως. ιὸ’. Περὶ 
φύσεως ἀπαθοῦς. ιε. Τίς ὁ θεός. ις. El ἄπειρον τὰ 
θεῖον καὶ πῶς ἄπειρον. ιζ. Πῶς οἶδεν ὁ θεὸς τὰ µετα- 
βαλλόμενα πράγματα. (m ᾽Απὸ moloo πρώτου ατοι- 


omnem medicinz facullatem percurrens, nullumque ,, χείου ἤρξατο τὸν κόσμον ποιεῖν ὁ θεός. ιθ’. Ιόθεν ἔν- 


ex necessariis negligens, sed universos morbos ez- 
ponens, absolvere nisus sum. Primum enim causas 
aperte enuntio ; secundo,per quas non di[ficuller digno- 
scentur, notas; tandem media, per qux [51] omnia 
artificiose curabimus. Prius a capite, quod in eo 
sacra pars animz rationalis inhzreat, exordiamur. 
Ex ungue leonem, eti ex hoo disce cetera. Liber 
tamen contemnendus non est, sed sepe sua brevi- 
late expeditug,et remediis a probatissimis scripto- 
rebus delectis transcriptisque et populari loquendi 
forma proficuus. Pselli tamen utcunque non est. 
Neque enim in dicendo acrimoniam, nec in re ex- 
pedienda solertiam Psellianam pre se fert. Nec 
patitur id imperator, cvi tractatus inscribitur. 
Sive enim Constantinum Porphyrogennetam pri- 


νοιαν ἔσχον θεοῦ [52] ἄνθρωποι. κ’. Πότεροι πλείους 
οἱ ἄγγελοι, 7, ol ἄνθρωποι. χα, XB, κΥ, XO, κε, XS, 
xt, κη’, x9'. Περὶ νοῦ. A', λα’, λβ’, λΥ, λδ, λε, Aq, 
AC, λη’, XQ, u^, μα”, μβ’, py, μδ» pe, µς, pU. Περὶ 
ψυχΏς. µη’, El µεταθάλλοι joy?) εἲς ἄγγδλον. Αθ’. El 
ἄναρχος ἡ ψυχή. v. ᾿Ακριθέστερον περὶ ψυχικῶν 
δυνάμεων. να. Βῶς ὁ Πλάτων γεννητὴν ὁμοῦ τὴν 
ψυχὴν καὶ ἀθάνατον ἀποφαίνεται. νβ. Τίς ἡ llAa- 
τωνικὴ ψυχογονία. vy'. Διατί ἡ doy?) µέση τῶν µε- 
ριστῶν καὶ ἀμερίστων λέγεται. νδ. Ποίαν oy» ὁ 
Πλάτων ἐν Tig. γεννᾷ. νε. Tic ἡ τῆς ψυκῖς 
δύναμις. ve . Ποῖαι αἱ τῆς ψυχῆς δυνάµεις, καὶ 
τίνες. vU. Τί ἐστι φύσις' νη. Τίς d δ.αίρεσις τῶν 
χοινῶν ἐνεργειῶν τῆς φυχῆς πρὸς τὸ σωμα. νθ’. Πότε 
ἡ oy, τῷ κυουμένῳ ἐνοῦται σώματι. E. Hog. ἐνοῦ - 


mum, sive secundum, qui cum Basilio imperio D ται τῷ σώματι ἡ ψυχή. ξα. Περὶ τῇς ἀλόγου ugs. 


prefuit, intelligas, Psellus auctor esse non potuit, 
quem sub imperio Alexii Commeni vivum adhuc 
deprehendimus, nisi tunc primum, et natum, et 
libros componentem dicerc velimus ; et tunc etiam 
vitam ejus ullra centesimum annum productam 
fateri cogemur. Quod si triginta annos natus et 
amplius ad minus, ut verisimile est (auctorem 
enim, allatum exordium etate provectum, experi- 


ES'. Τίς ἡ βούλησις, καὶ τίς ὁ πραχτικὸς λοχισμύς. 
ΕΥ’. Περὶ προαιρέσξως καὶ προσοχῆς. {δ'. Πότερον 
d qo) λύεται ἀπὸ τοῦ σώματος, fj τὸ cua ἀπὸ τῆς 
ψυχῆς. Ex. Ηῶς σωνέχεται dj pog? iv τῷ σώματι. 
Ec, ἔζ, ἔπ', ζθ' ο', οα’, of, ο}, οὃ og, ος’, ος or, 
o0', π’, πα. Περὶ ἀρετῶν. πβ'. Tiv διαφἑρει ἀρχὴ 
καὶ στοιχεῖα, vy". Περὶ τῶν ἀρχῶν, τί slot πδ’. Περὶ 
ἰδεῶν πε. Περὶ δαιμόνων, καὶ ἡρώων. πς’. Περὶ ὕλτς. 


ΝΟΤΑΡ 


Ü) Hujus prima aliquot capita Grrece οἱ Latine 
vulgavit Wosgelinus, ut diclum est supra & 46, et 


integram communicabo cum lectore infra ad hujus 
Diatribe calcem. 





5235 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


$26 


rZ. Περὶ αἰτιῶν. πη. Περὶ σχημάτων. «0. Περὶ À τῶν τῆς γῆς μερῶν. ptO. Περὶ σεισμῶν. pz. Περὶ 


χρωμάτων, L'. Περὶ µίξεως καὶ κράσεως. μα’. Περὶ 
γενέσεως καὶ φθορᾶς. L8'. Περὶ σωμάτων. ΕΥ. Περὶ 
ἐλαχίστων. LES. Περὶ διαφορᾶς γνώσεων. Ls. Πῶς 
οὐκ dsl µετέχοµμεν τοῦ θεοῦ, ἀεὶ ἑνεργοῦντος 
αὐτοῦ. Lg. Aul ὅλως ἑστὶ τὸ κακόν. Εζ. Τε- 
λεώτερον περὶ τοῦ χαχοῦ. η’. El ἐστι τι ἐν ἆγ- 
γέλοις κακόν. L0'. El ἐν τόπῳ τὸ ἀσώματον. p'. El 
χαχὸν ἡ ὕλη. ρα’. Περὶ τῆς πρὸς τὸ θεῖον τῶν ὄντων 
ἐπισατροφῆς. pp. Περὶ χρόνου. ϱΥ. Περὶ κινήσεως. 
p9. Περὶ ἀνάγκης. pe. Περὶ εἱμαρμένης. ϱρς. Περὶ 
τύχης, καὶ αὐτομάτου. ϱζ. Περὶ αἰῶνος, καὶ χρόνου. 
ρη’. Περὶ τῶν ε’ αἰσθήσεων. p9. Et ἀληθὲς τὸ xaza- 
ῥᾳασκαίνεσθαί τινας ὑπὸ τῶν ὀρώντων. pv. Ho ἐχλεί- 
ψεις γίνονται. ρια’. Πῶς ἄῤῥενα καὶ θήλεα γίνεται. 
o:B'. Διατί γν.ἡ πολλάχις συνουσιάζουσα οὐ cuÀ- 
λαμθάνει, ριγ. Διατί δίδυµα καὶ τρίδυµα γίνεται. 
ριδ’. IlóQev γίνονται τῶν γονέων αἱ ὁμοιώσεις, καὶ αἱ 
πρὸς τούτους ἀνομριότητες. ριε. Bb. xai τὸ ἔμθρυον 
ζῶον, καὶ πῶς τρέφεται τοῦτο. ptg. Πῶς οἱ ὄνειροι 
γίνονται, ριζ. Περι ὑγείας, καὶ νόσου, xal γήρως. 
ptr. Διατί οἱ νηστεύοντες διψῶσι μᾶλλον, fj πεινῶσι. 
ριθ’. Διατί πεινῶντες, ἐὰν πίνωσι, διψῶντες δὲ, ἐὰν 
φάγωαιν, ἐπιτείνονται. px, El ἔστι τι ἐκτὸς τοῦ οὐ- 
ῥανοῦ. pxa'. Περὶ τῆς τοῦ ἀνθρώπου οὐσίας. ϱχβ’.. Εἰς 
πόσους χύκλους διαιρεῖται ὁ οὐρανός. pxy'. Περὶ τοῦ 
φαινομένου ἐν τῷ οὐρανῷ Ὑαλαχτοειδοῦς κύκλου, xal 
λεγομένου Γαλαξίου. ϱκδ’. Περὶ τῶν φαινομένων ἐν 
τῷ οὐρανῷ διαφόρων πυρίνων φασµάτων. pxs. Παρὶ 
τῶν φαινομένων ἐν τῷ οὐρανῷ χρωμάτων αἱματω- 
δῶν, καὶ χασµάτων. pxc. Περὶ τῆς οὐσίας flou, 
xai εἰ πολλοί εἶσιν ἥλιοι. pxt/. Περὶ μεγέθους ἡλίου, 
xal σελήνης, xai γῆς. pxn. Περὶ ἐκλειψεως ἡλίου. 
px9 . Περὶ ἐκλείψεως σελήνης. ϱλ’. E: θερμὸς ὁ ἥλιος. 
ρλα’. 'l'ic ἡ οὐσία τῶν ἀστέρων. ϱλβ’. Περὶ τῆς τῶν 
ἀστέρων φορᾶς xal κινήσεως. ϱλΥ. Ποταπὰ τῶν 
ἁστέρων τὰ σχήματα. ϱλδ’. Περὶ τάξεως ἀστέρων, 
pÀs'. Πόθεν φωτίζονται ol ἀστέρες. ϱρλς’. Περὶ ἐπι- 
σ;µασίας ἀστέρων, xai πῶς γίνεται χειμὼν, καὶ θὲ- 
ρος. ϱλζ. Πόσος ἑχάστῳ τῶν πλανητῶν [53] ὁ χρόνος 
της περιόδου, ϱλη’. Περὶ τῶν ἀἁστέρων τῶν καλου- 
µένων Διοσκούρων. ρλθ’. Περὶ κοµήτου. ϱµ’. Περὶ 
ὑετοῦ, καὶ χαλάζης, xal χιονος, πάχνης καὶ δρόσου. 
ppua'. Περὶ δρόσου αὖθις xal πάχνης. ρµβ. Περὶ 
ἴριδος. puy'. Περὶ τῆς ἅλω. ϱρµδ’.. Περὶ ῥάθδων. 
puz'. Περὶ παραλλήλων. ῥρµς. ἩΠερὶ ἀνέμων. 
pul. Περὶ τυφῶνος. pp». Περὶ ἐχνεφίου. ρµθ’. Ηερὶ 
κεραυνῶν. pv. Περὶ πρηστῆρος. ρνα. Πῶς συν- 
ἔστη ὁ χόσμος. pv. El ἓν τὸ πᾶν. ϱνΥ’.. Περὶ κε- 
νοῦ. ϱνδ. Περὶ τόπου. pvs'. Περὶ χώρας. ϱνς’. E! 
ἔμψυχος ὁ xósuoc. ϱνζ. El γενητὸς ὁ xóopoc xal 
ἄρθαρτος. pvm. El τρέφεται ὁ κόσμος, pv9. Περὶ 
τάξεως κόσμου. pL. Τίς d αἴτία τοῦ τὸν κόσμον 
δλον ἐγχλιθῆναι. ρξα’. Hógev ἄν τις γνοίη Ἑλληνιχαῖς 
ἀποδείξεσι τὴν xócpou συντέλειαν. pbB'. Τίνα δεξιὰ 
τοῦ κόσμου, tiva ἀριστερά. pEY'. Περὶ μεταθολῆς 


τοῦ μεγάλου χειμῶνος. ρξς’. Διατί ἁλμυρὸν τὸ τῆς 
θαλάσσης ὕδωρ ἐστί. ptt. Τίς ἡ αἰτία τοῦ ἐν τῇ 
θαλάσσῃ γλυκὺ ὕδωρ εὑρίσκεσθαι. ptm. Διατί τὸ θα- 
λάττιον ὕδωρ οὐ τρέφει τὰ δένδρα. ρζθ'. Διατί τῆς 
θαλάσσης ἑλαίῳ καταῤῥαινομένης, Ὑίνεαι καταφά- 
νεια xal γαλήνη. po. Τίς ἡ αἰτία δι’ ἣν ὅταν εἷς 
τὴν θάλασσαν ἐμπέσῃ κεραυνὸς, ἅγες ἑξωθοῦσιν, 
poa. Ηερὶ τῆς ἐν Εὐθοίᾳ πολιῤῥοίας. ροβ’. Διατί ὑπὸ 
τῶν ὑετίων ὑδάτων μᾶλλον, T] τῶν ἐπιῤῥύτων τὰ δὲν- 
δρα, καὶ τὰ σπέρµατα πέφυκε τρέφεσθχι. poy'. Διατί 
τῶν ὁμθρίων ὑδάτων εὐωδέστερα τοῖς σπέρμασι τὰ 
μετὰ βροντῶν καὶ ἀστραπῶν ὕδατα. ροδ’. Περί τινων 
λιμνῶν. pos'. Περὶ ποταμῶν. pog. Περὶ Νείλου ἀνα- 
θάσεως, ροζ’. Διατί µόνος ποταμῶν ὁ Νεῖλος αὕρας 
οὐκ ἀναδίδωσιν, por. Περὶ τῶν µεγίστων βασιλειῶν, 
ροθ’. Περὶ χυμῶν. ρπ’. Διατἰ παραθάλλουσιν ἅλας οἱ 
νομεῖς τοῖς θρέµµασιν. ρπα’. Διατί τὴν χροιὰν ὁ πο- 
λύπους ἐξαλλάττει, ai ἂν πέτραις προσομιλήσῃ. 
prf. Διατί τῆς ἄρχτου ἡ παλάμη τῆς χειρὸς φαγεῖν 
γλυχυτάτη. ϱπΥ’. Διατί Δωριεῖς εὔχονται χαχὴν χόρ- 
του συγκοµιδήν, ρπδ’. Διατί dj ἄρκτος οὐκ ἐσθίει τὰ 
δίκτυα, ὅταν ἁλίσχηται. pme'. Διατί dj τευθὶς φαινο- 
μένη στμεῖον χειμῶνός ἐστι ρπς'. Διατί τὸν μὲν 
σῖτον ἐν πηλώδει φυτεύοµεν qq, τὴν δὲ κριθὴν ἐν 
καταζήρῳφ. ρπζ. Διατί d$ ἄμπελος οἴἵνῳ ῥαινομένη 
μάλιστα τῷ ἐξ αὐτῆς ἀναξηραίνεται. ρπη’. Διατί τὰ 
ῥόδα μᾶλλον ἀνθεῖ δυσωδῶν τινων παραφυτευοµένων 
αὐτοῖς. ῥρπθ’. Διὰ τίνα αἰτίαν τὸ τῶν ἀγρίων συῶν 
δάχρυον ἡδὺ, τὸ δὲ τῶν ἐλάφων ἀλμυρόν. pL'. Διὰ 
τίνα αἰτίαν αἱ χάληκες, καὶ αἱ µολυθδίδες ἐμθαλλό- 
µεναι ψυχρότερον τὸ ὕδωρ ποιοῦσιν, pha'. Διὰ τίνα 
αἰτίαν ἀχύροις καὶ ἱματίοις ἡ χιὼν διαφυλάττεται. 
ph P. Τί ἐστιν ὁ βούλιμος. ply. Τίς αἰτία δι ἣν εὔ- 
θρυπτα γίνεται τὰ ἐν τῇ συχῇ κρεμαννύμενα κρέατα, 
Id est. 1. De nonnullis nominibus, qug in Christiano- 
rum dogmate usurpantur. 2. De essentia, et natura. 
3. De enhypostatis. 4. De consubslantiali. 5. De ho- 
moypostato. 6. De enypostasibus. 7. De essentiali 
unione et differentia. 8, 9. De relativa unione et 
differentia. 10, 11. De sancta Triade. 12. De modo 
reiributionis. (k) 43. De divina unione.14. De natura, 
qug pali nequit. 15. Quis sit Deus. 16. Si infini- 
tum est Numen, el. qua ralione. infinitum. 17. Quo- 
molo [54] Deus cognoscal res qua mutantur. 18. 
A quo pr:mo elemento Deus exorsus est mundum 


D conficere. 19. Unde sententiam de Deo homines ac- 


ceperint. 20. Quinam  numerosiores, angeline an 
homines? 21, 22, 23, 24, 25, 20, 27, 28, 29. De 
menle, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 30, 37, 38, 39, 40, 
A1, 42, 43, 44, 45, 46, 47. De anima. 48. Si muta- 
tur anima in angelum. 49. Si sine principio anima 
est. 50. Accuralius de facultatibus anima. 51. Quo- 
modo Plato genilum simul et immortalem animum 
decernat. 52. Qua sit. Platonica ànimorum genera. 
tio. 55. Quare anima media partibilium εἰ impar- 


NOTE. 


(k) Vide supra $ 55, p. 37. 


521 


tibilium dicitur. 54. Q 
neral in Timazo.5b. Qum sit anima facultas. 56. Qua- 
les sint animi facultates, et qua. 57. Qua sit. divisio 
communium operationum animi ad corpus. 59. 
Quando animus generando unitur corpori. 60. Quo- 
modo corpori animus uniatur. 61. De anima ralio- 
nis experte. 62. Qua sit. voluntas, el quie operaliva 
cogitatio. 63. De ele-tione et attentione. 64. Ulrum 
animus a corpore, anm corpus ab animo dissolva- 
itur. 65. Quomodo continealur animus im corpore. 
60, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 78, 74, Τό, 76, 11, 18, 
79, 80, 81. De virtutibus, 82. [n quo differat prin- 
cipium ab elementis. 83. De principiis, quid sint, 
84. De ideis. 85. De daemonibus εί heroibus. 86. De 
maleria. 81. De causis. 88. De figuris. 89. De colo- 


ribus. 90. De mistione εἰ temperamento. 91. De ϱ6- p 


neratione et corruptione. 92. De corporibus. 93. De 
minimis. 94. De differentiis cognitionum. 95. Quo- 
modo ποπ semper Deum participamus, cum ille 
semper operetur. 96. Quare omnino malum sit. 97. 
Absolutius de malo. 98. Si est in angelis aliquod 
malum. 99. Si in loco incorporeum sit. 100. Si 
malum materia. 101. De rerum ad Deum conver- 
sione. 102. De tempore. 103. De motu. 104. De ne- 
cessitate, 105. De fato. 102. De fortuna εἰ casu. 
107. De szculo εἰ tempore. 108. De quinque sen- 
sibus. 109. An verum sit nonnullos fascinari a 
videntibus. 440. Quomodo eclipses fiant. 111. Quo- 
modo mares el [επιίπα generentur. 112. Quare. mu- 
lier sepius virum ezperla non concipit. 113. Quare 
gemini et tergemini. nascuntur. 114. Unde parentum 
simililudines εἰ dissimilitudines fiant. 115. An 
embryum animal sit, et qua ratione nutrialur. 116. 
Quomodo somnia fiunt. 117. De sanitate, et. morbo, 
οἱ senectute. 118. Quare qui jejunant, sitiunt. po- 
tius quam esuriunt. 119. Quare qui esuriunt, si. bi- 
bant, at qui sitiunt, si comedant, distenduntur. 120. 
An sit aliquid extra. celum. 121. De hominis essen- 
Lia. 122. In quot circulos czlum dividatur. 123. De 
apparente in celo lacti. simili circulo, Galaxia di- 
clo. 424. De apparentibus in calo diversis igneis 
spectris. 125. De apparentibus in celo coloribus 
sanguineis, et voraginibus. 126. De essenlia solis, et 
[55] an plures soles. 127. De magnitudine solis, et 
lunz, et terre. 128 De eclipsi so.ari. 129. De eclipsi 
lunari. 430. An sol calídus sit. 191. Qua sil essen- 


LEONIS ALLATII 
uémnam animum Plato ge- À loco. 155. De terra. 156. Απ mundus animatus. 


928 


457. An mundus factus sil, et incorruptibilis. 158. An 
mundus nutriatur. 159. De ordíne mundi. 160. Qua 
causa mundus universus inclinatus sit. 161. Unde- 
nam gentilium demonsirationibus mundi finis ha- 
beatur. 169. Quz dexira mundi, el qug sinüstra.. 
463. De transmutatione terrz partium. 164. De ter- 
γα molibus. 165. De magua hyeme. 166. Quarc aqua 
marina est salsa. 407. Qua causa in mari aqua dulcis 
inveniatur. 168. Quare aqua marina arbores non 
nutriat. 469. Quare ín mare oleo effuso, mare dilu- 
cidum fiat οἱ quietum. A70. Qua. causa, cum in 
mare fulmen ceciderit, sal emergat. A71. De fluxu 
οἱ refluzu  Euboico. 172. Quare aquis pluvialibus 
magis quam currentibus arbores et. semina. nutrian- 
tur. 173. Quare ez aquis pluvialibus, quz cum toni- 
iru οἱ fulgore deculunt, magis. semina irrorant. 
474. De nonnullis lacubus. 475. De fluminibus. 
4716. De Nili incremento. 177. Quare inter flumina 
Nilus solus ventos non e[flat. 178. De maximis re- 
gnis. 179. De humoribus. 180 Quare pastores recen; 
nalis animantibus sal inspergant. A84. Quare poly- 
pus colorem saxorum, quibus sese applicaverit, in- 
ἆμαι. 182. Quare palma urse ad comedendum 
suavissima est. 183. Quare Dorienses precantur 
malum herbarum proventum. 184. Quare ursa capta, 
rele non. comedit. 18^. Quare lotigo visa (empe- 
slatem prasagit. 186. Quare triticum in utosa, 
hordeum in arida lerra seminamus. 187. Quare 
vilis vino, et prxcipue si suo, aspergatur, exsiccatur. 
188. Quare ros magis efflorescunt, si male olentia una 
cum ipsis inseminentur. 189. Quare porcorum agre- 
stium lacrymz dulces,cervorum salsz sunt. 100. Quare 
lapilli plumbique laminz injectz frigidiorem aquam 
efficiunt. 494. Quare paleis et. indumentis nix con- 
servatur. 192. Quid sit. bulimos. 195. Quare carnes 
in ficu appensa Leneriores [απί. Ex hisce, CLXII 
capita in linguam versa Latinam a nescio quo osten- 
dit mihi acerrimi ingenti vir Jo. Jacobus Buccardus. 


[56] LXXIII. ᾿Ἐπιλύσεις σύντοµοι φυσικῶν ζηττ μᾶ- 
των πρὸς Μιχαὶλ τὸν Δοῦχαν ἐν β:θλίοις Duct. Solu- 
tiones compendiose naturalium. quastionum ad. Mi- 
chaelem Ducam libris duobus. P. 'O μὲν Πλούταρχος 
µέγιστε καὶ θειότατε βασιλεῦ. Capita lib. I. Ἠερ 
τοῦ σφα.ρυειδὴ εἶναι τὴν γῆν. Περὶ τοῦ κεῖσθαι αὖ- 
τὴν ἐν µέσῳ τοῦ παντός. Περὶ μεγέθους τῆς γῆς. 


3 
* 
t 


tía stellarum. 132. De stellarum latione et, motu. D 'Op!tovroc καταγραφή. Capita secundi. Περὶ τῶν 


133. Quales sint. stellarum configurationes. 134. De 
ordine stellarum. 135. Unde lumen habeant. stella. 
136. De significatione stellarum, e quomodo fiat 
hiems et aestas. 137. Quantum οί cujuscunque 
planetz circuitus tempus. 138. De stellis Dioscurts 
nuncupatis. 139. De comete. 140. De imbre, οἱ gran- 
dine, nive, pruina et rore. 141. De rore rursum, et 
pruina. 142. De iride. 143. De area. 144. De ba- 
culis. 145. De parallelis. 146. De ventis. 147. De 
typhone, 148. De ecnephia. 149. De fulminibus. 
150. De prestere. 151. Quomodo mundus coaluit, 
452. Απ unum universum. 153. De vacuo. 154. De 


μεταξὺ τῆς γῆς καὶ τοῦ οὐρανοῦ στοιχείων, καὶ 
τῶν περὶ ταῦτα παθῶν. Περὶ ἀξρος, xai πυρὸς, 
καὶ νεφῶν, val δετῶν, χαὶ ἀστραπῶν, xal βροντῶ». 
Περὶ σεισμῶν. Περὶ χοµήτων ἀστέρων. Περὶ ávi- 
µων. Περὶ ἴριδος. Περὶ ἅλω. Περὶ σχήματος οὖρα- 
vou, Περὶ κόσμου, εἰ ἔμψυχος ὁ κόσμος, καὶ προνοίᾳ 
διοικούµενος. Περὶ τάξεως πόσμον. Περὶ τῆς τοῦ 
κόσμου ἐγκλίσεως. Περὶ τοῦ, εἰ ἔστι χενὸν ἓκτὸς τοῦ 
χόσµου. El ἄφθαριος, ὁ Χόσμος. Τίνα δεξιὰ κόσμον, 
καὶ τίνα τὰ ἀριστερά. Τίς dj τοῦ οὐρανοῦ οὐσία. 
Περὶ τῶν iv ουρανῷ νοουµένων κύκλων. Περὶ οὐσίας 
ἀστέρων. Περὶ σχήματος ἀστέρων. Περὶ τῆς τῶν ἀστέ- 





631 


LEONIS ALLATII 


532 


Ψαλμα, In. inscriptiones Psalmorum, εἰ Diapsalma, A pariter iambicos feliciter transtulit, uno tantum 


carmine politico. P. Οὐκ ἔστι τὸ Ψαλτήριον, δέσπο- 
τά µου, βιθλίον. 

LXXVI. Στίκοι διάφοροι, carmina varia, vario 
metro, sed iambica acutissime et felicissime. Non- 
nulla hic ex pluribus veluti in gustum describam. 

Εἰς τὸν ᾖβασιλέα xüpwv 'Popgavàs τὸν vipovta 
στίχοι, ἐν ταῖς ἀρχαῖς τῶν λέξεων δηλοῦντες τὸ 
ὄνομα, In imperatorem dominum Romanum senio- 
rem carmina, qua: tin principiis dicllonum nomen 
manifestant. 

Ῥοδοκρινοπρόσωπος, Ὡραϊῖος, Μέδων 
᾽Αχτίσι Νίκης Οὐρανοῖ Σκηπτουχίαν. 

Εἰς τὸν βασιλέα χΌριν Βασίλειον ὅμοιοι, In impera- 
lorem dominum Basilium similia. 

[59] Βέθαιον "Αστρον, Σεμνὸν Ἴλασμα λίαν. 

Ελαμψεν ᾿Ισχεῖν Οἴαχας Σκηπτουχίας. 

Eiq τὸ φλάμουλον τοῦ Μονομάχου ἔχον ἱστορισμᾶ- 
νους τὸν ἅγιόν Γεώργιον, τὸν βασιλέα ἔφιππον 
φέροντα λόγγην, καὶ τοὺς Βαρθάρους διώκοντα. In 
Monomachi flammulum, ín quo eramt depicti san- 
ctus Georgius, et imperator equo insidens, lanceam 
gestans, et Barbaros fugans. 

Μάρτυς, ΒἩασιλεῦ, Ἴππε, Λόγχη, Βάρθαροι, 

Σύμπνει, δίωχε, σπεῦδε, πλῆττε, πἰπτετε. 

Ilud etiam zn Ulyssis certamina : 

Φυγὼν ᾿Οδυσσεὺς, τόν μαχησμὸν Ἰλίου, 

Πληθος, δόλους τε Λωτοφάγων Κιχόνων, 

Κύκλωπος δεινὸν ὄμμα τοῦ Βροτοκτόνου, 

Τὴν Λαιστρυγόνων ὠμότητα, xal Κίρχης 

Τρόπους ἀδήλους, xat μεμηχανευμένους, 

“"Αδην τὸν φρικτὸν, xal τῶν Σειρήνων φθόγγον 

Πέτρας τε πλαγκτὰς, καὶ Χαρύόδεως στόμα, 

Σκύλλης τὸ δεινὸν, καὶ βίαιον, ὡς ἔφην, 

Yo) χερσὶ τέθνηχεν ἐν τῇ πατρίδι. 

Πρὸς ἀναίσθητον Λοίδαρον. In. maledicum insensa- 
tum. 

Καὶ βάτραχοι φωνοῦσιν. ἀλλ᾽ ἐκ τελµάτων, 

Καὶ χυνες ὑλακτοῦσιν, ἀλλὰ µακρόθεν, 

Καὶ κάνθαροι παίζουσιν, ἀλλ᾽ £v κοπρίαις, 

Οὐκοῦν, τί καινὸν, tl λαλοῦσιο οἱ λίθοι. 

Μικρὸν παραλλάττοντες ἁδρῶν βατράχων, 

Hos vir omnium calculo doctissimns, ac disertis- 
simus Gaspar de Rimeonibus e Graeco in Latinos 


versu auctiores; et sane meliores omnino fecit ; 
dum Psellus ipse, in sentenlia sese implicans, 
comparationem equat parum quidem apte, ut 
docto et ingenuo cuiqne, qui Grecos cum Latinis 
conferat, patere potest. Ii autem sunt: 


Turpis coaxal rana, sed cano cubans ; 
Latrat moleslus voce, sed procul, canis ; 
Scarabaus ater ludit, at fimo latens : 
Pulenti el absens ore dum jacis jocos, 
His unus impar haud eras tribus, fores, 
Majore monstro. stolide ni loquax lapis. 


[60] Περὶ σεληνιασμοῦ. De seleniasmo.P. Σεληνιασ- 
μὸς φυσικόν τι τυγχάνει’ 

Πρὸς τὸν μοναχὸν Σαθθαΐτην Σχωπτικοί. [n mo- 
nachum Sabbaitam Scoptici. P. Πρὸς τὸν Σατάν σε 
τὴν ἔχιδναν τοῦ βίου. 

Ἡαράφρασις διὰ στίχων ἵαμθικφν εἷς τὸν Κα- 
νόνα τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Κοσμᾶ, τοῦ Matoo- 
μᾶ ἐπισκόπου, 6v ἐκ»ῖνος συντέθειχε φάλλεσθαι τῇ 
ἁγίᾳ καὶ µεγάλῃ πέμπτῃ. Paraphrasis carmine 
iambico in canonem S. P. noslri Cosmr, Majumz 
episcopi, quem ille composuit, ut sancta εἰ magna 
[eria quinta caneretlur. P. Πόντος µέλας πρὶν τέτ- 
µηται, τετμηµένη. 

LXXVII. Multa sunt, ut vides, hujus aucto- 
ris heo, que vides, scripta. Non tamen explent 
sitim, sed adhuc (I) anxius sortem meam accuso, 
quod non habuerim omnia. Relatum namque mihi 
est ab homine [64] fide digno, et chirographo οἱ- 
gnificatum,in bibliotheca quadam hic Rome multa 
hujus auctoris manusoripta neglecta jacere. For- 
san aliquando, id enim totis viribus conabor, 
dabitur potestas visendi, legendi ac demum confe- 
rendi cum aliis. Quod οἱ flet, polliceor tibi idem 
meam, mi Gaffarelle, me de omnibus te sincere 
commonefscturum. Interim his fruere. 

LXXVIII. Michael etiam Psellus prefatur in 
Philippi solitarii Dioptram , que jum edita est 
Latina, ex interpretatione Jacobi Pontani, Ingol- 
Blodii in-Á, Quod tamen vel ex scriptorum incuria, 
vel alicujus, qui verba Pselli in tractatum illum 


NOT/E 


(!) Post diatribam de Psellis 4 se editam Alla- 
tius De Symeonibus p. 69 testatur se nactum co- 
dicem satis antiquum, licet madore infirmatum, 
Pselli orationum quarumdam, quarum initia ibi 
apponit. Prima! principium tribus στίχοις mutilum 


est, διδοάσι γὰρ ὑποψίαν i» MA τὸ  ixdotov. 


ejus veluti lumen accendisse,privata industria,non 
ab alio edoctum. "Όσον ἐγὼ μὲν πρὸς τὴν τέχνχν 
τῶν λόγων xal τὴν φιλοσοφίαν ἐπένευσα, καὶ µα- 
θηµάτων ἠψάμην, οὐ παρ ἄλλου λαθών ἔαδεστο 
vie αὐτοῖς ὁ πυρσός. 'AÀA ἐγὼ αὖθις toutov ἀνάψας 
καὶ τοῖς ποθοῦσι διαπυρσεύσας. Hac Allatius ibidem 


Secunda: Ἔδει ποτὲ, θειότατε βασιλεῦ, τὴν πάντα D ex Oratione funebri edita Pselli in Joannem Xi- 


κρίνουσαν φιλοσοφίαν . Tertie : "Q asso ἥλιε, 
καὶ τίς ἂν µε Χαταιτιάσαιτο ταύτην σοι προσφυῶς 
τὴν χλῆσιν. Quartz: Ὢ βασιλεῦ προσβήχης ἅτερ 
καὶ συναφῆς, xai µόνε τῶν ὄντων ἀπαράμιλλε. 
Quinle : Mà, θαυµάσης, ὦ βασιλεῦ, sb πλείστων 
λογίων ἀκροασάμενος, «64 : Μέγιστε βασιλεῦ, 
τὸν ὁρατὸν τοῦτον κόσμον, τὸ µέγα τοῦ θεοῦ δη- 
μούργημα . Septimz : Ὡς ἐκ τοῦ βασιλέως τοῦ 

ονοµάχου πρός τινα σοφὸν κατηχούµενον, incipit : 
᾽Ανέγνων τὸ γράμμα σου, λογιώτατε καὶ σοφώτατε, 
xai τῷ ἀμυθήτῳ κάλλει. Ex illis orationibus patere 
notat Allatius Psellum sub Constantino Monomacho 
dicendi gloria et varia disciplinarum scientia cla - 
rum floruisse, atque ut ipsius de se Pselli verbis 
utar, τὴν μὲν φιλοσοφίαν σθεθεῖσαν αὐτὸν ἀνῆφψαι 
exstinctam antea philosophiam restituisse ac novum 


philinum patriarcham. Plura Pselli monumenta 
manu exarata superesse in codice Mazariniano 
testatur Combefisius quem vide pag. 293 Maniputi 
originum rerumque Constantinopolitanarum . Non 

auca etiam servat thesaurus librarius Cesareus 

indobonensis, atque in his librum παραδόξων 
ἀχουσμάτων ad Michaelem Cerularium,patriarcham 
Constantinopolitanum,e quo prolixum locum affert 
Lambecius VII. pag. 222-224, tum libellum de di- 
vinatione ex ossibus humerariis mactatarom ovium 
vel agnorum, et de auspicio, Περὶ ὠμοπλατοσκοτίας 
xai οἰωνοσκοπίας' Incipit : Ὁ Σωκράτης ἐχεῖνος ὁ 
Σωφρονίσκου, τοῖς Πλατωνικοῖς ἐντυχὼν διαλόγοις. 
Οὗτος μὲν, φησὶν, ὁ νεανίας, περὶ Πλάτωνος ἄγει ἔνθα 
καὶ βούλεται, κ. τ. λ. 





x 


033 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


$34 


accommodare voluit, contigit. Mihi certe non Α. Theodorus rex, iis cognitis, in Orientem protinus 


videtur Michael Psellus, qui sub Monomacho et 

Ducis floruit, eo usque vitam protraxisse, ut post 

Philippi obitum, de quo non tantum tunc recens 

exstincto loquitur, in ejusdem Dioptram, licet etiam 

μακροθιώτατον fecerimus, prewfari potuerit. Phi- 

lippus enim anno 1105 scribebat, ut ipse fatetur. 

'[203 γὰρ ἀπὸ τοῦ Χριστοῦ d; | xxl τῆς δεῦ 

Πεπλ T^ rat τὰ Dus, πρὸς αι ἑκατόν, sujpo 

Καὶ πέντε ἐπὶ τούτοις γε, ἕως xal τοῦ νῦν, ἔτη, 

"Av δ᾽ ἀριθμῆᾷς ἐκ τῆς ταφῆς τῆς τούτου, x«l τοῦ 
[πάθους 

Πεφύκασί γε χίλια ἑδδομήκοντα 85. 

Ecce enim α Christo usque in. przsentem diem 
completi sunt. mille et. centum, εί insuper ad hzc 
tempora anni quinque. Si vero computas a sepultura 
εἰ passione illius, sunt mille septuaginta duo. Anno 
videlicet 16 Alexii, ut idem ait inferius, 
μον τε ἔτη γίνονται ἀπὸ Χριστοῦ τὸ πάθος 
Χιλία ἑδδομήκοντα, xal δύο δὲ πρὸς τούτοις, 

Τοῦ "Avaxtos ἑχκαίδεκα ᾽Αλεξίου ἁρτίως. 

Simul anni fiunt a Christi passione mille septua- 
ginta duo, imperaloris Alexii sexdecim completi. 
Nec potuit illo eodem anno Philippus ingentis 
sludii ac laboris opus absolvisse. At absolverit, 
statimne ad manus omnium potuit pervenire 
adornarique prefatione etiam  Pselli? Quod si 
momento eodem factum id esse affirmabimus, 
Psellus certe plus annis centum natus scribebat, 
et verisimilius est alium ab hoc Paello fuisse. De 
nolis sive scholiis, quz ex Psello in Dioptra in- 
seruntur, non [02] morer; vel enim a prefante 
Psello, ex antiquiori Psello, ut affinis gloriam 
propagaret ; vel & scribente, vel legente adnexa 
snnt ; ni eumdemmet,cujus illa prefatiuzcula est, 
eorumdem scholiorum auctorem agnoscere veli- 
mus. Illud etiam mihi nec satis planum, neo cer- 
tum est, annum 1105, cum Dioptra scribebatur an- 
num Alexii sextum decimum fuisse, cum, si recte 
annorum series computetur, fuerit annus illius 
imperii 25; rerum enim potitur anno 1081. [dque 
pro tractatuli hujusce brevitate innuiese sat fuit. 

LXXIX. Meursius, notis in carmina Pselli in 
Cantica canticorum notat post hunc Psellum, 
alium etiam fuisse Michaelum Psellum , vi- 
rum militarem, sub Theodoro Lascari, cujus 
meminerit Georgius Logothetes in illis verbis : ἢ 
0 δὲ βασιλεὺς Θεόδωρος, ἐπεὶ περὶ τῶν Ίεγενη- 
µένων ἐπύθετο, ἔσπευσε πρὸς civ "Ew παλινοστῆ- 
σαι. Καὶ ἀφεὶς ἐν θεσσαλονίκη καὶ τοῖς κατὰ Δυ- 
Tui» µέρεσιν eq φύλαξιν τὸν πατρόπαππον θεῖον 
αὐτοῦ Λάσκαριν καὶ ἸΜιχαλλ τὸν Ψελλὸν μετὰ 
μΙχροῦ στρατεύματος, ὅσον εἷς τριακοσίους ἠριθμη- 
µένους, τοῦ τε Πριλάπου, καὶ τὰ ipi, ἀφῆκε 
θιόδωρον Καλαμπάχην, ὃν xai Τατᾶν τῆς αὐλῆς 
Χατωνόµαζον * τὸν δὲ Κωνσταντῖνον τὸν Χαθαρᾶν εἲς 
ἡγεμονίαν τοῦ ᾽Αλθάνου, ἐμὲ δὲ πάντων προΐστασθαι: 


redire malurat, Lascare patris avunculo, et Mi- 
chaele Psello cum exiguis copiis, utpote trecentis, in 
Occidentis presidium relictis Perilapo, el vicino 
tractui Theodoro Calampaci, quem Tatam Aul co- 
gnominabant, Constantino Chabara? Albani prafec- 
turam demandavil ; mihi autem supremum in omnes 
imperium tradidit. 


Sed, ut verum fatear, mendum in hoc loco inesse 
suspicabar. Cum enim reliquorum omnium, quibus 
exercitum demandaverat imperator, nomina et 
cognomina apponantur, Lascaris solum nomen, 
non ex more 8uo, tacuisse videbam. Deinde, cum 
&lia, nec minoris considerationis, unius tantum 
cure demandasset, nulla videbatur ratio duos in 
minimo negotio prefecisse, et ridiculum sane 
est, tam exiguas copias, trecentos scilicet, viris 
duobus commendasse. Imo alia ejusdem auctoris, 
de eodem argumento editio, Lascaris nomen nobis 
inserit, nec Psellum comminiscitur;et cum sepius 
in rei geste narratione horum omnium notitia 
eti cognomina, ad fastidium usque, repetat, Psel- 
lun istum nunquam nominat. Duas siquidem 
ejusdem historie ἐχδόσεις, editiones, conscripsit, 
alteram, quam Theodorus Dousa Grece et La- 
tine publicavit, brevem, concisam, non  nar- 
rantem, sed tantum digito rem monstrantem, 
[63] ideoque  perobscuram , et decurtatum, 
quam si alterius compendium dixeris, non errabis 
& scopo: alteram diffusam, non precipua solum, 
sed minima quaque, oratorio quandoque inore, 
exponentem, et quasi commentario, obscura οἱ 
ardua illustrantem. Hane,que Psellum non habet, 
cui elucidande nonnullas horas impendi, diutius 
&apud me,maximo reipublice litterarie damno, im- 
morari non patiar, sed, cum primum per vires 
licebit, usui publico excudetur. Libentissime hioc 
plura auctoris ascriberem, ut quid inler utram- 
que editionem intersit, facta collatione agnosce- 
res, sed nimis longa oratione prosequitur, et iter 
suum ad Prilapum, spatio trium mensium per- 
actum ; et Prilapi expugnalionem ; tandem infeli- 
eem hujus expeditionis finem ; de quibus in editis 
nec verbum quidem est. Pauca tamen pro jam 
ascripto loco, (m) veluti in guetum dabo. 'O piv 
οὖν βααιλεὺς Θεόδωρος, ἐπεὶ τῶν Ὑγεγενηµένων ἐν 
«jj τῶν Μουσουλμάνων ἐπύθετο χώρᾳ, οὐ περὶ τού- 
των μἆλλον ἔχων φροντίδα, fj περὶ τῶν αὐτοῦ, (κίν- 
δυνον γὰρ οὗ μικρὸν ἐπισυμθαίνειν τοῖς Ῥωμαῖϊκοῖς 
ὑπετόπασε Ὑγώροις), ἔσπευσε πρὸς τὴν "Eco παλινο- 
στῆσαι. Καὶ δὴ πᾶσαν τὴν Ῥωμαϊκὴν στρατιὰν 
μεθ) ἑαυτοῦ προσλαθὼν, τῆς πρὸς τὴν Ἔω φερού- 
σης ἐφήπτετο, καταλελοίπει δὲ ἔν τε τῇ θεσσαλο- 
νίκῃ καὶ τοῖς χατὰ Δυσμὴν µέρεσιν, ὡς πρὸς φύλα- 
ξιν ὅπθεν τῆς χώρας τὸν πρὸς πάππου θεῖον αὐτοῦ 
τὸν Λάσκαριν Μιχαὴλ, μικρόν τι καὶ εὐσύνοπτον 


NOTE. 
(m) Georg. Acropolita p. 76 seq. Allatii. Paris. 1615, fol. 


535 


ix Παφλαγόνων στράτευµα ἐπιδοὺς αὐτῷ, 
Σχυθικοῦ, ὅσον εἷς τριακοσίους ἠριθμημένον * τοῦ 
δὲ Πριλάπου, xal τῶν περὶ αὐτὸν στρατευμάτων, 
τὸν Ov εἶχε Σκουτέριον Ἑυλέαν ὠνομασμένον, φερω- 
νόµως τὴν χλῆσιν, vij τῆν θέµιν, ἔχοντα * εἲς δὲ τὸν 
Ῥέλεσον, καὶ τὰ περὶ αὐτὸν τὸν Καλαμπάκην θεύ- 
ὅωρον, ὃν καὶ Τατᾶν τῆς αὐλῆς κατωνόµαζον * τὸν 
δὶ Χαθάρωνα Κωνσταντῖνον εἷς ἡγεμονίαν τοῦ Αλ: 
θάνου κατέστησεν. 'Epà δὲ πραίτωρα χειροτονήσας 
πάντων αὐτῶν ἀφῆκεν προΐστωσθαι. Τοῦτο δὲ, ὡς 
οἶμαι, πεποίηχεν, ἵνα τῇῃ ἐξ αὐτοῦ μακροτέρᾳ άπο- 
δηµίᾳ εἲς λήθην dv ἐπεπόνθειν γενοίµην. Οὐδὲ γὰρ 
εἶδξ µέ ποτε μετὰ τὰς πλτγὰς ἐλευθεριάσαντα, xal 
λόγοις χαβοπωτέροις, ὡς εἰώθειν, πρὸς αὐτὸν χρή- 
σασθαι, "Ίνα Ὑοῦν τῇ χρονίφ ταύτῃ διατριθᾷ τῆς 


LEONIS ALLATII DIATR. DE PSELLIS. 


036 


x&x τοῦ Α Ἰλλυριῶν δὲ Χαθάρον επιστατην. 


Πρὸς τοῖσδε Γεώρχιον ᾽Ακροπολίτην, 
Ἄρχοντα πάντων, xal πρόεδρον δεικνύει, 
Ἡρόσθεν τιµήσας τῇ πραΐτωρος ἀξίᾳ. 

Nihilominus rebus occiduis bene compositis im- 
perator cum exercitu in Ortentem convolat, ducibus 
reliciis Thessalonice Michaele Lascari υἱγο strenuo, 
Prilapi Scuterio Xylea, cognomine suo equidem non 
dissimili ; Belessi, εἰ locís vicinis custode Theodoro 
Calampace ; lliyricorum vero Chabarone prafecto. 
lasuper Acropolitem Georgium omnium praesidem ; ac 
primatem constituit, prius [65] praetoris dignitate insi- 
gnitum. Tandem, preter omnem suspicionem, aperte 
evicit locum illum depravatum esse, et mancum, 
codex perantiquus Vaticanus, in quo editio Dousiana 
continetur ; qui Psellum hunc nec de nomine qui- 


ψυχῆς ἡ σκυθρωπότης διαλυθείη µοι, πέπραχε τοῦτο. p aem novit, Locum hio exscribam, ut antea editum 


Τάχα δὲ καὶ ὡς δυσχεραίνων ἣν, τὴν ξυναυλίαν µου 
βαρυνόµενος * προσέκρουον γὰρ αὐτῷ πολλάκις, bp 
ot; ᾖδειν οὗ κατὰ τὸν δίχαιον λόγον διαπράττεσθαι 
θέλοντα. 'O μὲν οὖν βασιλεὺς πρὸς τὴν "Eo ἀπῄςι * 
ἐγὼ δὲ χατελείμµην τοῖς ἐν Δυσμῇ, etc. Imperator 
ilaque Theodorus de rebus a Musulmanis in eorum 
ditione gestis certior factus, magis suis quam illis 
animum adverlens, ingens inde Romanis regionibus 
imminere periculum suspicatus in. Orientem quam 
celerrime pedem retulit, cum universis Romanorum 
[64] copiis iter ad ea loca ingressus. Thessalonicz 
vero, εἰ in aliis Occidenlis partibus in custodiam 
dunlaxzal avunculum Michaelem Lascarim, consignata 
ilia exigua, nec ampla Paphlagonum manu, et ex 
Scythis non ullra trecentis, reliquil. Prilapi, εἰ vici- 
norum exercituum Sculerium, Xyleam dictum, digno, 
&depol, cognomine ; Belessi, tractusque circa ipsum, 
Calampacem Theodorum, quem Tatam Aul: nuncu- 
pabant ; Constantinum Chabaronem Albano pra/fecit ; 
me pralorem creatum omnibus hisce praesse jus- 
sit non alio, ni fallor, scopo, quam ut longiori ab 
eo discessu  preteritorum malorum  obliciscerer. 
namque post plagas acceptas, nunquam me liberius 
dicere, qua sentirem, nunquam verbis hilarioribus 
more meo uli conspexerat. Ut. ergo longa ista mora 
mzarorem e peclore demerem, id egerat; fortasse 
etiam mei contubernii quod fasdidiebat, tedio. Saepe 
enim in iis, qua ille conlra jus fusque intentabat, 
ipse adversabar. Imperator itaque in Orientem pro- 
cessil ; ego in occiduis partibus remansi. Suspicio- 


&Dousa(») mutilum,et hiuleum,ope emendatissimi 
codicis integres, ac. impleas. Ὁ δὲ βασιλεὺς 6«ó- 
δωρος, ἐπεὶ περὶ τῶν Ἠυεγενηµένων ἐπύθετο, 
ἔσπευσε πρὸς τὴν "Eo παλινοστῆσαι, xal ἀφεὶς ἐν 
τῇ θεσσαλονἰκῃ xal τοῖς κατὰ Δυσμὴν µέρεσιν tiq. φυ- 
λακὴν τόν πρὸς πάππου θεῖον αὐτοῦ τὸν Λάσκαριν Μι- 
χαὴλ μετὰ μικροῦ στρατεύματος ὅσον slc τριχχο- 
σίους ἠριθμημένον * τοῦ δὲ Ηριλάπου, xai τῶν περὶ 
αὐτὸν στρα-ευμάτων, τὸν ὃν εἶχε Σκουτέριον Ἔυλέαν 
ὠνομασμένον * εἷς δὲ τὸν Βελεσσὸν, καὶ τὰ περὶ αὖ- 
τὸν, Καλαμπάχην θεόδωρον 9v xal Τατᾶν τῆς αὐλῆς 
κατωνόµαζον * τὸν δὲ Χαθάρωνα Κωνσταντῖνον εἲς 
ἡγεμονίαν τοῦ ᾿Αλθάνου, ἐμὲ δὲ πάντων προΐστα- 
σθαι, etc. Hec autem non ideo & me dicta sunt, 
ut Psellum istum eo tempore fuisse negem; potuit 
enim esse, et forte fuit; sed ut ostendam ex hisce 
Georgii verbis certo id affirmari non posse. 

LXXX. Fuere et alii Pselli : inter eos precipuus 
Joannes Psellus. Meursius hujus putat esse iambos, 
quos cum HeraclidePontico vulgavit olimGesnerus; 
errasseque eum,cum Michaeli tribuit. Sed Michaeli 
tribuit etiam Andreas Schottus, Prefatione in 

lant. cantic. Cerie iambicis de virtutibus et vitiis 
gnomas composuit, qud cum Heraclidi Ponlici al- 
legoriis Homericis hodie leguntur. Non tque bene. 

Ejusdem etiam edita sunt carmina, Ki« τοὺς τρεῖς 
Ἱεράρχας, Βασίλειον, Γρηγόριον, xal Ἰωάννην τὸν 
Χρυσόστομον. Item Εἰς τὰς ἁγίας ἑπτὰ συνόδους, 
cum Theodori Prodromi carminibus, et Xantho- 
puli. Basilee apud Bebelium 1530, in-8. Verum 


nem auxit Ephremius in Chronico, qui, cum non D opusculum, de septem synodis, esse Michaelis 


sententiam tantum, sed verba etiam Acropolite car- 
mine exprimat, licet alios accuratissime enumeret, 
de Michaele hoo Psello verbum nullum facit : 


Ηλὴν διαθεὶς εὖ τὰ κατὰ τὴν Ἑσπέραν "Ava. 
Μετὰ στρατιᾶς ἐκτρέχει πρὸς τὴν Ἔω, 
Λιπὼν στρατηγοὺς κατὰ θεσσαλονίκην 
Μιχαλλ Λασκάριον ἄνδρα γεννάδα, 

Ἐν δὲ Πριλάπῳ Σκουτέριον υλέαν, 
Ἐπωνυμίαν ἀτρεκὴ κεκτηµένον. 

Ἐν δ) αὖ Βελεσσῷ τοῖς περικύκλῳ τόποις 
Φύλαχα θεόδωρον τὸν Κωλαμπάκην. 


Pselli antea indicavimus. 

Item Constantinus Psellus, cujus Lexicum in 
evangelistas, sive brevem expositionem  diffcilium 
in (is locorum, ait exstare ms. Grece in Bibl. im- 
perat. Vienne in 4. Gesnerus, et Possevinus. Legi 
etiam ipsius. 

Ἔκθεσιν πίστεως, Excpositionem Fidei, que in- 
oipit, Πιστεύω slc Πατέρα, καὶ rióv, xal Ἠνεῦμα τὸ 
ἅγιον, que etiam in bibliotheca Antonii Augustini 
cod. 166, manuscripta habebatur. 


NOTAE. 
(n) P. 48 edit. Theodori Douse, Lugd. Bat. 1614, 8. 








MICHAELIS 


LEELTZTTELRAWRAMÓÁAAXWM— 


PSELLI 


OPERUM PARS PRIMA 


COMPLECTENS 


OPERA THEOLOGICA. 


EPMHNEIA ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΦΡΑΣΙΝ 
TOY AXMATOX ΤΩΝ ΑΣΜΑΤΩΝ 


ZTAAETOYZA ΑΠΟ TE TON EIZ ΤΟΥΤΟ ΕΡΜΗΝΕΙΩΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΓΙΟΥ ΝΥΣΣΗΣ, TOY ATIOY 
ΝΕΙΛΟΥ, ΚΑΙ TOY ΑΓΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ. 


EXPOSITIO CANTICI CANTICORUM 


PER PARAPHRASIM 


COLLECTA EX SANCTI GREGORII NYSS/E PONTIFICIS, ET SANCTI NILI ET SANCTI MAXIMI 
COMMENTARIIS M 


Ἐπειδὴ καὶ τὰς ΒΠαροιμίας, xxl τὸν Ἔκχλησια- A — Qoniam et Proverbia et Ecclesiasten cecinit Sa- 


στὴν Σολομῶν (otv iv μὲν ταῖς Ἡαροιμίαις, ἆπο- 
τρεπόµενος μὲν ἀπὸ τοῦ χακοῦ" προτρεπόµενος δὲ 
πρὸς τὸν ἀγαθὸν, xai παιδαγωγῶν ἠθικῶς' ἐν δὲ τῷ 
Ἐκκλησιαστῇ ἀποδεικνύων τῶν παρόντων τὸ µάταιον, 
καὶ τούτων πείθων ὑπερφρονεῖν, καὶ ἐκπαιδεύων 
φυσικῶς, ἐξ dv ἡ πρὸς θεὸν ἀγάπη ὑφίσταται οἷα 
χινούγτων πρὸς τὸ ὄντως ἀγαθὸν ἀπὸ τοῦ νοµιζοµένου 
τὸν πόθον ἡμῶν, καὶ τὰ λοιπά. 


lomon, in Proverbiis quidem deterrens a vitiis et 
ad virtutes cohortans atque moraliter instituens : 
in Ecclesiaste autem declarans, rerum presentium 
vanitatem, easque despiciendas suadens ac natura- 
liter docens ex quibus charitas in Deum profleis- 
catur, que nimirum ab eo quod bonum videtur, 
&d id quod vere bonum est, animos nostros inci- 
tet atque inflammet, et reliqua. 


539 





MICHAELIS PSELLI 


540 





ETEPA EZHIHZXZIX 
ΕΙΣ TO AZMA TON ΑΣΜΑΤΩΝ 


ΒΞΗΓΗΘΕΝ 


HAPA TOY WEAAOY ΔΙΑ ΣΤΙΧΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ. 


ALIA EXPOSITIO 


IN CANTICUM CANTICORUM 
A PSELLO VERSIBUS CIVILIBUS EXPLICATUM. 


Cum animus tuus discendi cupidus, o diade- A ὠἘπειδήπερ τὸ φιλομαθὲς τὸ σὸν, ὦ στεφηφόρε, 


mate redimite, eo desiderio teneatur, cantico- 
rum Canticum nova et varia explanationis atque 
intelligentie ratione declaretur, en voluntati ac 
studio tuo obsequimur, imperator; atque Do- 
mini universorum auxilio freti, totam  Cantico- 
rum expositionem simplici οἱ vulgari oratione 
concinnatam afferimus. Sapientissimus ille pro- 
pheta Salomon, Davidis filius ex ea que fuit 
Urie, tria quedam in vita volumina conscri- 
psit. Unum prudenter ab omnibus Proverbiorum 
nomine nuncupatur, quod morum continet di- 
sciplinam, perturbationum animi emendationem, 
recteque vivendi rationem ac divina precepta : 
alterum  Ecclesiasles ab hominibus appellatur, 
quod vite presentis aperit vanitatem : ter- 
tium, domine, quod continenter sequitur, 
est ipsum Canticum canticorum, quod quidem 
tibi eleganter admodum, et sub specie 8ο figura 
quadam nuptiarum tradit humane anime per- 
fectionem. Sapienter enim proponit Christum 
sponsum, sSponsaque itidem, animam sponsi 
amore languentem atque inflammatam, et ad ilius 
gratias et munera velociter pervolantem. Continet 
eliam dicta quedam Ecclesie congruentia. Sed 
jam, adjuvante Deo verba incipiamus interpre- 
tari. 


Ez tribus sanctis Patribus. 


À Salomone inscriptum est cantioorum Canticum 
in quo sponsae Ecclesie in Christum ipsius sponsum 
amor ostenditur. Nam post Proverbiorum ad vir- 
tutes cohortationem, et dehortationem a vitiis, et 
post rerum humanarum atque mortalium contem- 
ptum quem ab Ecclesiaste didicerat, canit ipsi 
Sponso Christo pacifico, quod et nobisa Deo factus 
est pax, et per seipsum nos Patri suo reconciliavit. 
Qua quidem charitate fidelium Ecclesiam despon- 
dit sibi divina ratione ac lege spiritali, et revela- 
tione mysteriorum que de ipso tradita eunt eru- 


Ἐρμηνευθῆναι γλίχεται τὴν ξένην xal ποιχίλην 

Toà τῶν ἀσμάτων "Ασματος ἐξήγησιν xat γνῶσιν, 

Ιδού σου τῷ θεσπἰσµατι πεισθέντες, αὐτοχράτωρ, ] 

Καὶ τὰς ἐλπίδας θέμενοι πρὸς τὸν Δεσπότην πᾶν- 
των, 

Αγλοῦμες τὴν ἐξήγησιν πᾶσάν σοι τῶν ᾿Ασμάτων, 

Ἐν ἀπλουστέραις λέξεσιν xal χατηµαξευμέναις. 

Ὁ γὰρ προφήτης Σολομῶν, ὁ πανσοφος ἐκεῖνος, 

Ὁ παῖς τυγχανων τοῦ Δαθὶδ, ἀλλ᾽ ἐκ τῆς τοῦ Οὐ- 
[ρίου, 

Τρεῖς συνεγράψατὀ τινας ἐν βίῳ πραγµατείας) 

Ἡ μὲν χαλεῖται νουνεχῶς τοῖς πᾶσι Παροιμίαι, 

Ἔχουσα παίδευσιν ἡθῶν, παθών ἐπανορθώσεις, 

Καὶ τῶν πρακτέων συνεχῶς xai θείας ὑποθήχας. 

Ἡ δὲ πως ἸἘκκλησιαστὴς χέκληται τοῖς ἀνθρώποις, 

Τὸ µάταιον διδάσκουσα τὸ τοῦ παρόντος βίου 

Ἡ δὲ γε τρίτη συνεχῶς ἐκείνου πραγματεία 

(Αὕτη τυγχάνει, δέσποτα, τὸ "Άσμα τῶν ἀσμάτων), 

Τὸν τρόπον καταγγελεῖ σοι ποικιλοτρόπως ἄγαν 

Tc τελειώσεως αὐτῆς ψυχῶν τῶν ἀνθρωπίνων, 

Αλλ’ ὡς ἐν agp ual τινι σεμνονυµφοστολίας. 

Σοφῶς γὰρ ὑποτίθησι τὸν μὲν Χριστὸν νυμφίον, 

Νύμφην δὲ πάλιν τὴν duy jv ἐρῶσαν τοῦ νυµφίου, 

Καὶ πεπυρωμένην ἔρωτι δῇθεν τῷ τοῦ νυµφίον, 

Kai πρὸς ἐκείνου χάριτας ἀνιπταμένην τάχα. 

Ἔχει δὲ φράσεις xal τινας περὶ τῆς Ἐκκληαίας. 

Αλλ’ ἀπαρξώμεθα λοιπὸν σύν γε θεῷ τῷ Λόγφ. 

Ἐκ τῶν τριῶν ἁγίων Πατέρων. 

"Ασμα ἀσμάτων τῷ Σολομῶνι ἀναγέγραπται, τὸ 
δηλοῦν τὴν πρὸς τὸν νυµφίον Χριστὸν ἀγάπην τῆς 
νύμφης αὐτοῦ Ἐκκλησίας ὡς ἐκ τῆς διὰ τῶν HMa- 
ροιμιῶν προτροπῆς xai ἀποτροπῆς, καὶ τῆς διὰ τοῦ 
Εχκλησιαστοῦ τῶν προσκαίρων χαταγνώσεως ἆδο- 
µένης αὐτῷ τῷ νυμφίῳ Χριστῷ τῷ εἰρηνιχῷ. "Oc: 
τε ἡμῖν εἰρήνη ἀπὸ Θεοῦ γέγονεν, xal ἡμᾶς δι 
ἑαυτοῦ χατήλλαξε τῷ ἰδίῳ Πατρί. Καθ) ἣν ἀγάπην 
νυμφεύει ἑαυτῷ τὴν τῶν πιστῶν ᾿Ἐκκλησίαν, µυστ- 
αγωγῶν αὐτὴν θεολογικῶς νόµμφ πνευματικῷ ἐν 
τῇ ἀποχαλύψει τῶν περὶ αὐτοῦ μυστηρίων, ἣν πρόὀ- 


94t 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


543 


τερον ἔνυμφοστολησε διὰ τῶν Παροιμιῶν, xai τοῦ A diensillam, quam prius per Proverbia et Ecclesia- 


Ἐκκλησιαστοῦ παιθαγωγήσας xai ἐχπαιδεύσας ᾖθι- 
x τε xal φυσικῶς. 'H οὖν προμνηστευθεῖσα τῷ 
Χριστῷ Εκκλησία, διά τε τοῦ Ὑραπτοῦ νόµου καὶ 
τοῦ φυσιχοῦ, Ov τὰς δυνάµεις Σολομῶν ἕν τε ταῖς 
Παροιμίαις καὶ τῷ ᾿Εκχκλησιαστῇ σε, xai διὰ τῶν 
ἐν πἀάσῃ τῇ Γραφῇ xxi τῇ χτίσει συµθόλων εἶσαγω- 
γικῶς παιδευθεῖσα τοὺς περὶ προνοίας καὶ κΧτίσεως 
λόγους, κἀκ τούτων διδαχθεῖσα τὰ πρὸς αὐτὴν τοῦ 
νυμφίου φίλτρα, βούλεται λοιπὸν τελεώτερον τού- 
τους παρ᾽ αὐτοῦ τοῦ θεοῦ Λόγου κατὰ τὴν ἔνσαρχον 
τούτου οἰκονομίαν νόμῳ πνευματικῷ διδαχθῆναι, 
ἆμέσως δι ἀγάπης αὐτῷ κολληθεῖσα, καὶ πνεῦμα 
£v γενοµένη ἐν τῷ νύμφη αὐτοῦ χρηµατίσαι. Φέρε 
τοίνυν ἐπ᾽ αὐτὴν ἔλθωμεν λοιπὸν τῶν ῥημάτων τὴν 
ἑρμιηνείαν. 

«Φιλησάτω µε ἀπὸ φιληµάτων στόματος αὐτοῦ. 

Τῶν Υ Πατέρων, 

"γουν, Αὐτὸς δ᾽ ἑαυτοῦ τὴν περὶ ἐμοῦ ὑπεράγα- 
θον αὐτοῦ βουλὴν διδαξάτω µε, λόγοις καὶ τρόποις τὸ 
συνοῖσον ὑποδσιχνόων uot. 

᾿Αγαθοὶ µαστοί σου ὑπὲρ οἶνον, καὶ óc) µύρων σου 
ὑπὲρ πάντα τὰ ἀρώματα. 

Τριῶν Πατέρων. 

ἩΜαστοὺς δὲ πάλιν ἐνταῦθα καλεῖ τὰ δοχεῖα τοῦ 
γάλακτος, ὃ τοῖς ἀτελέσιν ἔτι καὶ νηπίοις προσφὲ- 
pere οἶδεν ὁ µακάριος Παῦλος. Γάλα γὰρ, φησὶν, 
ὑμᾶς ἑπότισα, οὗ βρῶμα' οὕπω γὰρ ἐδύόνασθε. 
O3 διὰ τοῦτο δὲ µόνον εἰχότως τῶν μαστῶν ἔμνη- 
µόνευσεν ἡ νύμφη ' ἀλλ ἐπεδὴ xal τῇ καρδίᾳ 
πλησιάζουσιν, ἐν Jj τὸ ἡγεμονικὸν ἵδρυται, ἀφ᾿ οὗ 
προχέονται οἱ τῆς διδασκαλίας κρουνοί. θαυμάζει 
τοίνυν τοῦ νυµφίου τοὺς μαστοὺς, ὡς τῶν ἀγαθῶν 
τυγχάνοντασ κρουνοὺς, xai προσφόρως τούς τε νη- 
πίους ἔτι τούς τε τελείους διατρέφοντας xal λέγει 
αὐτοὺς ἀγαβοὺς ὑπὲρ οἶνον, ὃς εὐφραίνει καρδίαν 
ἀνθρώπου, χατὰ τὴν θείαν Γραφήν. Τροπικῶς γὰρ 
τὸν οἶμον εὐφροσύνην ὠνόμασεν, δεῖξαι βουλόμενος 
ὅτι πάσης ὑμοῦ τῆς iv ἀνθρώποις εὐφροσύνης µεί- 
ζων ἡ παρὰ τῶν αὐτοῦ δωρεῶν ἐγγινομένη θυµηγδα 
τοῖς εὐσεθέσιν, E! δὲ βούλει καὶ μυστικῶς νοήσαι 
τῆς νύμφης τὰ ῥήματα, νόησον τοὺς ὑπὲρ οἶνον 
θαυμαζομένους μαστοὺς, τοὺς ἀῤῥήτους τοῦ θυσιατ- 
τηρίου κρουνοὺς, δι’ (v ἅπαντες ol τῆς εὐσεθείας 
τρεφόµεθα τρόφιμοι.  Eica τὴν αἰτίαν λέγει τοῦ 
πολλοῦ πόθου, καὶ τῆς πρὸς αὐτὸν ἀγάπης τῶν μὴ 
ἡττηβεισῶν τῇ τῶν προσκαίρων σχέσει φυχῶν, 
φάσκουσα, ὅτι ᾿Αγαθοὶ µαστοἰ σου ὑπὲρ olvov, καὶ 
ὀσμὴ µύρων σου ὑπὲρ πάντα τὰ ἀρώματα. 

Mpov ἐκχενωθὲν ὄνομά σου διὰ τοῦτο νεάνιδες 
ἡγάπησάν σε. 

Εἴτουν ᾿Αγαθαί εἶσιν ἡ φύσις τῶν ὅλων xal d Tpa- 
q7, λαμθανόμεναι ὡς τῆς ἀληθείας σύμθολα, καὶ 
οἷα μὲν μµαζοί σου χορηγοῦσαι ἡμῖν ἁπλῆν τροφὴν, 
τὴν τῆς εἷς σὲ πίστεως, ola δὲ τισ ὀσμὴ µύρων cou 
μηνύουσαι τὰ πνευματικῶς ἡμᾶς εὐωδιάζοντα παν- 
dai coo θελήµατα, καθ) ἃ τὰ πάντα γεγόνασιν. 


1 10ος. ui, 2. 


D 


sten moraliter et naturaliter exornatam institue- 
rat. Ecclesia igitur Christo desponsata, que per 
legem tum scriptam tum naturalem, quarum vires 
in Proverbiis et Ecclesiaste Salomon expresserat, 
perque totius scripture et oreature notas, quasi 
tirocinio et rudimentis quibusdan ea didicit, que 
ad providentiam et creationem pertinent, atque ex 
iis inoredibilem sponsi erga se &morem intellexit ; 
vult insuper ut perfectus hec ab ipsoDei Verbo per 
hujus in carne dispensationem spiritali lege doce- 
atur, sine ullo medio per charitatem ipsi conjun- 
cta, unusque facta spiritus per hoc, quod sponsa 
ejus vocetur. Age igitur ad ipsam porro veniamus 
verborum interpretationem. 


Osculetur me osculis oris sui. 

Ez tribus Patribus. 

Hoc est : Ipse per se optimam «uam erga me vo- 
luntatem doceat, verbisque,et rationibus, quid 
expediat, ostendat. 

Meliora sunt ubera, tua víno, et odor unguentorum 
tuorum super omnia aromata. 


Trium Patrum. 

Übera rursum hic vocat lactis receptacula : quod 
imperfeotis adhuc et infantibus praebere novit bea- 
tus Paulus : Lac vobis, inquiens, potum dedi, non 
cibum : nondum enim poleratis*. Neque vero hac 
solum de causa uberum sponsa mentionem fecit, 
sed eliam quia propinqua sunt cordi, in quo 


C precipua mentis est sedes, unde doctrine fontes 


emanant. Sponsi igitur ubera uti bonorum fontes 
admiratur, ex quibus commode tum infantes 
adhuc, tum etiam perfecti nutriuntur. Eaque dicit 
ease meliora vino, quod, divine Scripture testimo- 
nio cor hominis exhilarat. Figurate enim vinum 
letitiam appellavit, ut eunctis humanis voluptati- 
bus prestare declararet leiitiam illam, que ex 
ipsius donis ad pios proficiscitur. Quod si ubera 
mystice etiam vis intelligere, per ubera illa 
admiranda et vino prestantiora, cogita ineffabiles 
illos altaris fontes, et quibus omnes nos pietatis 
alumni nutrimur. Tum ingentis desiderii sui et 
dilectionis erga ipsum animarum, que rerum 
flnxarum cupiditati non succubuerunt, causam 
exponit dicens : Quoniam ubera (ua meliora sunt 
vino : οἱ odor unguentorum tuorum super omnia 
aromata. 


Unguentum effusum nomen tuum : idco adolescen- 
tulz dilexerunt te. 

Id est : Bone sunt natura rerum et scriptura, si 
quidem accipiantur veluti veritatis symbola, et 
qua instar uberum quidem suggerant nobis sim- 
plicem cibum, ejus videlicet qua in te est, fidei ; 
atque instar odoris cujusdam unguentorum tuorum 
doceant optimas voluntates tuas, que nos fragran- 


043 


MICHAELIS PSELLI 


644 


ies optimo odore efficiant, per quas exstiterunt Α ὑπὲρ τοῦ καθ ἑαυτὰς λαμθάνεσθαι, xal δίκην μὲν 


universa. Si enim secundum 89 iste accipiantur, 
instar quidem vini mentem &movent a lide in te 
quasi vero aromata quedam, que videntur habere 
natura sua suavem odorem, ad se ipsas trahunt, 
quo frui libeat rebus carnalibus et mundanis. Sic 
natura, inquam, et scriptura, veluti unguentorum 
odor, tuas declarant voluntates. Nam bonitas tua, 
iustar unguenti effusi, in omnes creaturas, per 
participationem ex vi sparsa demonstrat te rerum 
omnium auctorem, ex nominibus indicans ea quse 
communicas universis, cujusmodi sunt, ens, vita, 
Bapientia, et similia.Cum igitur natura et scriptura, 
8i hoc modo accipiantur, bone sint, ideo anime 
dolum et fraudem, que ex rerum visibilium specie, 
et ex littere sono provenit, evitantes, diabolo ct 
perturbationibus superatis, ex quo et adolescentu- 
1 sunt appellata,dilexerunt te.Te autem diligen- 
tes, quem ex lege tum scripta tunc naturali esse 
sponsum Christum intellexerant, e palerno sinu 
traxerunt te, qui propter illos qui salutem sunt 
adepturi, in carne venisti. Deinceys inquit : In odo- 
rem unguenlorum luorum curremus, id est seque- 
mur te, morem atque institutum imitantes, quo 
nos ad sensum optime voluntalis tuse perduxisti, 
id est, ut animam ponamus pro salute multorum. 
quod perfecte charitatis indicium, omnia divina 
mandata compleotis. 
Et odor, inquit, tuus super omnia aromata. 


Trium Paírum. 


otvou ἐξιστῆν τῆς εἲς σὲ πίστεως. "Ὥσπερ Db τινα 
ἀρώματα δοκοῦντα φύσει τὸ εὐῶδες ἔχειν. παρ᾽ 
ἑαυτοῖς πρὸς ἀπόλαυτιν τῶν ἐν σαρχὶ χαὶ κόσμῳφ 
ἐφέλκεται ' οὕτως ἡ Χτίσις xal ἡ Τραφὴ οἱονεὶ 
µύρων ὀσμὴ τὰ cà μηνύουσι θελήματα. Tic γὰρ 
ἀγαθότητός σου, ola µύρου ἐχχενωθέντος χεθείσης 
tl; πάντα τὰ ὄντα κατὰ µετάδοσιν, ἐκ τῆς ἑνεργείας 
ὡς τῶν ὅλων αἴτιος καταφάσχει τοῖς ὀνόμασι τῶν 
μετοχῶν' ἅπερ εἶσὶ τὸ ὃν, ἡ ζωὴ, d σοφία, καὶ τὰ 
ὅμοια. Ὅτι δ) οὕτω λαμθανόμεναι ἡ χτίσις καὶ $ 
Γραφὴ ἀγαθαί εἶσιν, διὰ τοῦτο αἱ τὴν ix τῆς ἐπι- 
φανείας τῶν ὁρατῶν xal τοῦ γράμματος ἁπάτην 
φυγοῦσαι ψυχαὶ , κἀντεῦθεν τὸν πονηρὸν νιχήσασαι 
αὖν τοῖς πάθεσιν διὸ xal νεάνιδες χόκληνται χαὶ 
ἠγάπησάν σε, ἀγαπήσασαι δὲ σε ὃν Ex τε τοῦ γρα- 
πτοῦ καὶ τοῦ φυσικοῦ νόµου ἐμυήθησαν νυμφίον 
Χριστὸν , ἕλχυσάν σε ix τῶν πατρικῶν κόλπων , 
διὰ τοὺς μέλλοντας τυχεῖν σωτηρίας ἐν σαρχὶ ἆλη- 
λυθότα . Λοιπόν φησιν ^ ᾿Ὀπίσω σου tiq ὀσμὴν 
µύρων σου δραμούμεθα. Ἠγοτν. ᾿Ακολουθήσομέν σου 
τὸν τρόπον µιμµησάμεναι, καθ) ὃν ἡμᾶς εἷς αἴσθησιν 
τῶν παναγάθων σου θεληµάτων ἤγαγες ὃς ἐστι πάν - 
τως τὸ τὴν duy τιθέναι ὑπὲρ τῆς τῶν πολλῶν σω- 
τηρίας, ὡς ἐχφαντικὸς τῆς περιληπτικῆς πασῶν τῶν 
θείων ἐντολῶν τελείας ἀγάπης. 


Καὶ ὀσμή σου ὑπὲρ πάντα τὰ ἀρώματα. 
Τῶν γ΄ Πατέρων. 


Anima ex Christi Ecclesia per vitam perfectam { µΛΑοιπὸν ἡ ix τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας διὰ βίου 


ipsi desponsata, et docendi munus assecuta, atque 
ideojam idonea que animas imperfectiores ad per- 
fectionem adducat, sic eas alloquitur : Introduxit 
me rez in cubiculum suum. Sua nimirum divina at- 
que arcana mysteria retexit mibi : id quod et ma- 
gno contingit Paulo, qui usque ad tertium colum 
sublatus, id est, moralem et naturalem philoso- 
phiam pretergressus,ad theologiam usque perve- 
nit, et audivit arcana verba, qu& non licet, homini 
loqui*. 


Trium Patrum. 


Respondentes igitur, ut dictum est anime que 
ducebantur, sponse ducenti, Quoniam, inquiunt, 
ut ipsa ais, inroduxit te rex in cubiculum suum : 
In quo thesauri sapientie sunt. absconditi, et hujus 
divitias ostendit tibi, exsultabimus οἱ L»tabimur in 
te*. Quo modo diligemus ubera tua? Super vi- 
num, id est, plus quam naturam vini a veritate 
mentem avertentis, plus quam rerum visibilium 
gpeciem,plus quam legis litteram;diligemus ea quee 
8 te in Ecclesia traduntur rudimenta, quibus, ut 
lacte discipline, potas infantes in Christo, et nu- 
iris ad pietatem. Quid ita ? Quia rectitudo, qui est 
Christus, dilexit te. Ipse enim, ut est veritas, sic 
etiam est rectitudo. Diligens autem te, aperuit 


1 [I Cor, xit, 4. ? Coloss. i1, 3. 


τελείου σὐτοῦ νυμφεωθεῖσα quy, καὶ τοῦ διδασκαλι- 
κοῦ τυχοῦσα ἀξιώματος, κἀντεῦθεν ἑνάγειν δυναµένη 
πρὸς τελειότητα τὰς ἀτελεστέρας ψυχὰς, πρὸς ταύ- 
τας φησίν' Βϊσήγαγέ µε ὁ βασιλεὺς εἷς τὸ ταμεῖον 
αὐτοῦ: τοι ᾿Απεχάλυψέ por τὰ περὶ ἑαυτοῦ θεῖά τε 
xal ἀπόκρυφα μυστήρια,δὅπερ xal ἐν τῷ µεγάλῳ γέγονε 
Παύλῳ ἄχρι τρίτου οὐρανοῦ ἀρθέντι, ἦγουν τήν τε 
ἠθιχὴν xal φυσικὴν φιλοσοφίαν περάσαντι, καὶ ἄχρι 
τῆς θεολογικῆς φθάσαντι, καὶ ἀχούσαντι ἄῤῥητα ῥή- 
pata, ἃ οὐκ ἐξὸν ἀνθρώπῳ λαλῆσαι. 
Tov Υ Πατέρων. 

᾽Αποχρινόμεναι δὲ πάλιν, ὡς εἴρηται, αἱ ἀνατό- 
µεναι ψυχαὶ πρὸς τὴν ἐνάγουσάν φασιν Ἐπειδὴ, ὡς 
αὐτὴ ἔφης, εἰσήγαγέ σε ὁ βασιλεὺς εἲς τὸ ταμεῖον 
αὐτοῦ, Ἐν d οἱ ἀπόχρυφοι θησαυροὶ τῆς σοφίας 
εἶσὶ, καὶ τὸν ταύτης σοι πλοῦτον ὑπέδειξεν, ἀγαλ- 
λιασώμεθα καὶ εὐφρανθῶμεν iv col. Τίνι τρόπῳ 
ἀγαπήσομεν μαστούς σου; Ὑπὲρ οἶνον, γουν ὑπὲρ 
τὴν δίκην οἴνου, τῆς ἀληθείας τὸν νοῦν ἐξιστῶσαν, 
ἐπιφάνειάν τε ὁρατῶγ xal τὸ τοῦ νόµου γράµµα , 
ἀγαπήσομεν τὰ παρὰ σοῦ ἐν τῇ ᾿Εχκλησία τελούµενα 
σύµθολα. Δι Ov τὴν εἰσαγωγικὴν διδασκαλίαν ὣς 
γάλα ποτίζεις τοὺς ἐν Χριστῷ νηπίους, καὶ τρέφεις 
πρὸς θεοσέθειαν. Δι’ ἣν αἰτίαν ; "Oct εὐθύτης ἠγάπτισέ 
σε, ἥτις ἑστὶ Χριστός, αὐτὸς γὰρ εὐθύτης ἐστὶν ὦ- 


$43 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


540 


ἀλήθεια. ᾽Αγαπήσασα δὲ σε τὰ ἑαυτῆς σοι ἀπεχάλυψε A tibi mysteria sua, unde sine errore nos ducis ad 


μυστήρια. Κάντεῦθεν ἁπλανῶς ἐνάγεις ἡμᾶς πρὸς τὴν 
ἀλήθειαν, διὰ τῶν παρὰ goo τελουμένων ἐν τῇ Ἐκκλη- 
eig συµθόλων. Διὸ δὴ ταῦτα ὑπὲρ τὰ ἐξιστῶντα τῆς 
ἀληθείας, τὸ γράμμα τε xal τὴν τῶν ὁρατῶν ἐπιφά- 
νειαν, ἀγαπῆσαι ὑπισχνούμεθα. 

Τῶν Υ Πατέρων. 

Ἡ νύμφη οὖν τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία ἐπειδὴ ἐξ 
ἐθνῶν xal ἐξ Ἰουδαίων συνετέθη, καὶ οἱ μὲν ἐξ ἐθ- 
νῶν παντελῶς πρώην ὑπῆρχον ἀφώτιστοι, ὡς μὴ 
ταῖς τῆς ἀληθείας αὐγαῖς διὰ νόµου xal προφητῶν 
ἐλλαμπόμενοι : οἱ δὲ ἐξ Ισραὴλ, ὡς οὕτω, ταύταις 
ἐναυγαζόμενοι, οὐ πάντη τοῦ χαλοῦ ὑπῆρχον ἀμέτο- 
yo ἀμφοτέρων λοιπὸν τουτωνὶ τῶν λαῶν τῶν καὶ 
ταύτης μερῶν cà ποτε ἐκ προαιρέσεως ἴδια παρ- 
ἰστσι, xal φησιν * Μέλαινά εἶμι καὶ καλὴ, θυγατέ- 
ρες Ἱερουσαλήμ ᾽ καὶ µέλαινα μὶν διὰ τοὺς ἐξ ἐθ- 
νῶν, ὡς παντελῶς ὀὄφωτίστους, καὶ τὸ τῆς εὐσεθείας 
σχότος περιχειµένους * xaÀ7, δὲ διὰ τοὺς ἐξ Ἰσραὴλ, 
ὡς διὰ νόµου xal προφητῶν τῷ τῆς θεοσεθείας κάλ- 
Àst προωραϊσθέντας. Λὖβις δὲ ὡς ἐν παραδείγµατι 
τὴν µελανότητα παραδεικνύουσα καὶ τὴν καλλονὴν, 
φάσχει, Ὡς σκηνώματα Κηδὰρ, ὡς δἑρεις Σολομών. 
χουν, µέλαινα μὲν εἶμι διὰ τοὺς ἐξ εθνῶν, ὥσπερ 
o'xz cota σκότους * σχοτασμὸς γὰρ τὸ Κηδὰρ ἑρμη- 
νεύεται * χαλὴ δὲ διὰ τοὺς ἐξ Ἱσρχὴλ, καθάπερ σκηνὴ 
ερηνικοῦ βασιλέως. ᾿Ἐπειδήπερ τὴν σκηνὴν μὲν jd 
δἐδἑις, τὸν δὲ εἰρηνικὸν ὁ Σολομὼν παριστᾷ. E!pn- 
νικὸς δὲ πάντως ἐστὶν ὁ βασιλεύων τῶν Ισραηλιτῶν 
νομικὸς xal προφητικὸς λόγος, Tj διὰ τὸ ἀπχιτεῖν 


veritatem preceptis illis que tradis in Ecclesia. 
Quamobrem ea nos magis quam litteram, rerum- 
que visibilium speciem que avocant u veritate, di- 
ligere profitemur. 


Trium Paírum. 


Quoniam igitur sponsa Christi Ecclesia ex gen- 
tibus οἱ Judsmis conflata est, ac gentes quidem 
prius omnino erant obscure, quippe que veritatis 
splendore per legem et prophetas non erant illus- 
trate : Judaei vero utpote his illuminati, haud ita 
prorsus erant pulchritudinis expertes : idcirco 
proprias utriusque populi partes innuens ait : 
Nigra sum el formosa, filie Jerusalem : 8ο nigra 
quidem propler populos ex gentibus congregatos, 
qui plane erant obscuri, atque impielatis tenebris 
circumfusi : pulchra autem ob eos qui ex Ierael 
advenerani per legem et prophetas divine pietatis 
pulchritudine decorati. Ao rursum similitudine 
quadam nigredinem declarans et pulchritudinem, 
dicit : Sicul. tabernacula Cedar, sicut pelles Salo- 
monis. Nigra sum, inquam, propter electos ex 
gentibus, ut habitacula tenebrarum : (obscurita- 
tem enim Cedar interpretamur :) pulchra vero, 
propter eos qui sunt ex Israel, quale tabernacu- 
lum est paciflci regis. Nam tabernaculum, pellis : 
pacificum vero significat Salomon. Pacifleus au- 
tem plane est legis et prophetarum sermo, qui 
regit lsraelitas, quia requirit ab eis in Deum et 


τούτους τὴν εἷς τὸν Θεὸν καὶ τὸν πλησίον ἀγάπην. (| proximum dilectionem. Porro illud : Filtz Jerusa- 


T5 δὲ, θυγατέρες Ιερουσαλὴμ, εἰ xai πρὸ τῶν πα- 
ῥᾳδειγµάτων τῆς µελανότητος xal τῆς καλλονῆς ἑξ- 
εδόθη, ἀλλ’ οὖν ὑπερθατόν ἐστιν ὡς συνηρτημένον κατὰ 
τὴν ἔννοιαν, τῷ, M3, βλέψητὲ µε, ὃτι ἐγώ εἶμι µεμµε- 
λανωμένη. Φησὶ γὰρ ταῦτα τὸ tv µέρος τῆς Ἐκκλη- 
σίας πρὸς τὸ ἕτερον, οἱ ἐξ ἔθνῶν δηλαδἡ πρὸς τοὺς 
ἐξ Ἱσραήλ. θυγατέρες Ὑάρ εἶσιν Ἱερουσαλὴμ οἱ ἐξ 
σραὴλ πιστεύσαντες, oi τοὺς ἐξ ἐθνῶν οὐκ ἐδέχοντο, 
ὅπερ xov' ἀρχὰς ἐπὶ τοῖς ἀποστόλοις συµθέθηκε 
αχανδαλιζοµένοις εἷς Mécpov τὸν κορυφαῖον, ὃτι τὸν 
Κορνήλιον ἐλέξατο * μέχρις ἂν οὗτοι παρ᾽ αὐτοῦ τὴν 
ἀποκάλυψιν τῆς ὀθόνης µαθόντες, τοῦ σκανδάλου 
ἀπηλλάγησαν. Παρορᾶσθαι γὰρ παρὰ τῶν ᾿σραηλι- 
τῶν ἡ i£ ἐθνῶν ᾿Εχκχλησία τὴν ἑαυτῆς µελανότητα 


βουλομένη, καὶ μὴ διὰ ταύτην ἀπ᾿ αὐτῶν διακρίνε- D 


αθαι, τὰ εἰρημένα πρὸς τούτους φησὶν, μετὰ δὲ ταῦτα 
xai τὴν αἰτίαν αὐτοῖς ἀπαγγελεῖ δι’ ἣν µεμελάνωτο 
λέγουσα, "Ort Παρέθλεψέ µε ὁ ἥλιος * ἤγουν, µεμε- 
λανωμένη ἐγώ εἶἰμι, ὅτι παρεθλέψατό µε ὁ τῆς δι- 
χαιοσύνης λιος, νέφους περικαλύψαντός µε ἀθείας, 
xai ταῖς τῆζ θεογνωσίας ἀχτῖσιν οὐκ ἑάσαντός µε xa- 
ταλάμπεσθαι, καθάπερ αὐτοὶ νόµῳ καὶ προφήταις πρὸς 
θεογνωσίαν παιδαγωγούµενοι. 


Τοῦ ὑπερτίμου Ψελλοῦ. 


Φησὶν ἡ νύμφη παρευθὺς πρὸς τοὺς ἀγγέλους τάδε, 
Οὓς θυγατέρας τῆς Σιὼν ἐκάλεσεν ὁ λόγος. 
Μέλαινὰ εἶμι καὶ καλὴ, θυγατέρες Ἱερουσαλὴμ, 


lem ; licet ante nigredinis et pulchritudinis exem- 
pla dictum sit, tamen superlatio est, et solum 
8ά illa verba : Ne aspiciatis me, quod nigra sim : 
secundum intelligentiam referendum. Hec enim 
verba una Ecclesie pars dicit ad alteram : ea 
nimirum que ex gentibus constat, ad illam que 
ex Israel. Nam filie Jerusalem accipiuntur pro 
iis qui ex Israel crediderunt, qui gentes non ad- 
mittebant : quod quidem initio contigit inter 
apostolos, qui adversus Peirum principem scan- 
dalizati sunt, quod Cornelium suscepisset, doneo 
ab ipso Petro lintei declarationem intelligentes, 
a scandalo destiterunt. Despici enim se ab Iarae- 
litis collecta ex gentibus Ecclesia propter nigre- 
dinem volens, et non ob illam, ab ipsis separari, 
ad illos, ea que dicta sunt, loquitur. Deinde 
causam exponit quamobrem evaserit nigra : Me 
$0l, inquiens, despexit. Nigrefacta sum utique, 
quoniam despexit me Sol justitie, impietatis te- 
nebris me contegentibus, ut divinse cognitionis 
radiis illustrarer, quemadmodum Israelitm per le- 
gem et prophetas, ad Dei cogitationem sunt insg- 
tituti. 


Praclari Pselli. 


Hec statim ad angelos sponsa loquitur, qui per 
fille Sion intelliguntur : Nigra sum et pulchra, 
filiz Jerusalem, sicut tabernacula Cedar, sicut pelles 








541 MICHAELIS PSELLI - 549 


Salomonis. His verbis angelos sponsa primum allo- Α Ὡς σχηνώµατα Κηδὰρ, ὡς δέῤῥεις Σολομών. 


quitur. Oporiet enim ipsa verba sponse prepo- 
nere, et neutiquam implicare versibus, et commu- 
tare. Audite vocem meam, inquit, o filize illius 
superne Jerusalem maxime venerabilis : pariter 
ego sane pulchra, et nigra sum. Nigra quidem, 
ut Cedar tabernaculum, apparens, nempe ex tran- 
sgressione precepli illius primi. Cedar enim ob- 
ecurus tenebrosusque dicitur. Pulchra nunc rur- 
sus exsisto per poenitentiam cum Christo summe 
pacifico mortificata. Pacificus enim quisque merito 
dicitur Salomon. Tu vero ne mireris, quod sponsa 
pariter se et nigram et pulchram nuncupet. Omnis 
enim anima quz proficit in virtutis studio, sio 
ad lucem ex tenebris progreditur, ut non repente 
tota illustris et pura fiat; sed quo propius ad 
virtutem accedit, eo longius recedat a fraudis 
obscuritate, atque ita splendidior et clarior evadat. 
: Deinde filias ipsas eponsa alloquitur ad hunc mo- 
dum : Nolile aspicere me, quod ego sim denigrata, 
quia despexit mc sol. Ne, inquit, existimetis, me 
ita fuscam et obscuram et nigram fuisse pro- 
creatam. Tota enim lucida a Creatore meo for- 
mala sum. Sed ardens sol, tentationum «stus 
me vehementer excussit ac denigravit. Deinde 
quo modo a justitie Sole despecta sit, expli- 
cat. 


Filii matrís mex pugnaverunt in me. 


A matre igitur, ut rerum est omnium causa, sa- 
pientia cum defecissent, eorum que sunt rationes. 
ad eam me non reduxerunt : visibilium enim aspe. 
ctu decepta sum : sed dum mihi videntur contra- 
rie, me in opiniones innumerabiles distraxerunt. 
Atque hoc quidem pacto me custodem in vineis 
consliluerunt, ut in ipsis perstans opinionibus, ab 
θὰ et & veritate penitus dissiderem. Que quidem 
mihi propterea contigere, quia vineam meam non 
custodivi, qui est. ille qui dixit : Ego sum vitis et 
vos palmiles*, unigenitus Dei Filius et Verbum, 
cujus ad imaginem facta natura humana, simu] 
quae in universo sunt omnes obtinuit rationes, 
quippe mistas in se quodammodo creaturas uni- 
versas continet et comprehendit. Vero cum unam 
proprie nature rationem non servasset, sed in va- 
rias distracta opiniones, deos multiplices coleret, 
propriam vineam non custodivit. Neque enim recta 
per mundum veluti per imaginem ad ejus arche- 
typum respexit : hoc est ex rebus procreatis ad 
earum contendit auctorem. 


Filii matris mez pugnaverunt in me. 


Me enim oppugnaverunt, inquit sponsa, ac de- 
fectricem reddiderunt demones desertores. Hos 


* Joan. xv, 4. 


Ταῦθ) ὁμιλεῖ τὸ πρώτιστον ἡ νύμφη τοῖς ἀγγέλοις. 
Xp? γὰρ αὐτὰ τὰ ῥήματα τῆς νύμφης προτιθέναι, 
Καὶ μηδαμῶς στιχοπλοχεῖν ταῦτα καὶ µεταλλάττειν. 
᾿Αχούσατέ uo) τῆς φωνῆς, φησὶν, ὦ θυγατέρες 
Ti ἄνω “Ἱερουσαλὴμ τῆς σεθασµιωτάτης. 
Ὁμοῦ γὰρ ἔγωγε xa), xal µέλαινα τυγχάνω. 
Μέλαινα μὲν ὣς τοῦ Κηδὰρ σκήνωµα προφανεῖσα, 
Φη μὶ δ᾽ £x παραθάσεως τῆς ἐντολῆς τῆς πρώτης 
('O γὰρ Κηδὰρ 6 ζοφερὸς λέγεται καὶ σχοτώδης) * 
Καλὴἡ δὲ πάλιν πἔφυκα νυνὶ τῇ µετανοίᾳ, 
Συννεκρωθεῖσα Χριστῷ tà εἰρηνικωτάτῳ, 
Εἱρηνικὸς γὰρ λέγεται πᾶς Σολομὼν ἀξίως, 
Eb δὲ μηδ’ ὅλως ἐκπλαγῇς ἅπερ ἡ νύμφη λέχει, 
Ὡς, Ἐν ταυτῷ καὶ µέλαινα xal xaJ) νῦν τυγχάνω. 
Ι]ᾶσα γὰρ μἕλλουσα ψυχἠ πρὸς ἀρετὰς προχόπτειν͵, 
Καὶ πρὸς τὸ φῶς ἀνάγεσθαι, καὶ φεύγειν ἐκ τοῦ σκό- 
[τους, 

O3 παρευθὺς ὁλόφωτος καὶ χαθαρὰ τυγχάνει. 
᾽Αλλ) ὅσον πρὸς τὴν ἀρετὴν προχόπτει μετὰ πόνου, 
Τοσοῦτον ἁπαλλάττεται τοῦ σχότους ἁπάτης, 
Καὶ λαμπροτέρα γίνεται πάντως καὶ φαιδροτἑρα. 
Εἶτά φησι πρὸς τὰς αὐτὰς ἡ νύμφη θυγατέρας * 
M7, βλέψετέ µε, ὅτι ἐγώ elpa μεμαλανωμένη, 
"Ott παρέἐθλεψέ µε ὁ ἥλιος, 
M?) γοῦν νοµίσητε, φησὶν, οὕτως ἐμὲ πλασθῆναε, 
Ζοφερὰν xal σκοτεινὴν καὶ μεμελανωμένην. 
Ἐπλάσθην γὰρ ὁλόφωτος παρὰ τοῦ πλαστουργοῦ uo». 
᾽Αλλ’ 6 φλογώδης ἥλιος, τῶν πειρασμῶν ἡ ζέσις, 
Δεινῶς με παρεθλέψατο xal μεμελάνωκε με, 

Εἶτα καὶ τὸν τρόπον καθ) ov παροράθη ὑπὸ τοῦ τῖς 


C δικαιοσύνης Ἡλίου φησίν. 


Yioi μητρός µου ἐμαχέσαντο ἐν pot. 

"Hyovv, Ot ἀποταχθὲ ντες τῇ μητρὶ τῶν ὅλων ὥς 
αἰτίᾳ σοφίας τῶν ὄντων, οὗ πρὸς ταύτην µε ἀνήγα- 
2v, ἐπείπερ ἠπατήθην διὰ τῆς ἐπιφανείας τῶν ὁρα- 
τῶν, ἀλλ᾽ ἐναντιοφανεῖς µοι δόξαντες εἷς µυρίας δό- 
ξας κατέτεµον. Κάντεῦθεν, "Εθεντό µε φυλάχισσαν 
ἐν ἀμπελὼσι ' ταῖς εἱρημέναις δόξαις ἐμμένειν, 
καὶ πρὸς ἑαυτὴν xai τὴν ἀλήθειαν ἀσύμθατον μὲ- 
νειν παρασκευάσαντες. Ταῦτα δὲ pot. ἐπισυνέθησαν, 
ἐπειδὴ ἀμπελῶνα ἐμὸν οὐκ ἐφύλαξα, ὃς ἐστιν ὁ 
εἰρηκὼς, ὅτι Ἐγώ epi 5$, ἄμπελος, bust τὰ κλί- 
µατα, Ó μονογενὴς τοῦ θΘτοῦ }ὶὸς καὶ Λόγος, οὗ 
κατ᾽ sixóva Χτισθεῖσα Ἡ ἀνθρωπεία φύσις, ἐνοειδῶς 
τοὺς ἐν τῷ παντὶ ἔσχε λόγους ὡς μίγμα πᾶσης 


D κτίσεως * pi, τηρήσασα δὲ τὸν ἕνα λόγον τῆς ἰδίας 


φύσεως, ἀλλ᾽ εἷς πολλὰς δόξας νατατμτθεῖσχ, καὶ 
πολυθείᾳ δουλεύσασᾳ, τὸν ἴδιον ἀμπελῶνα οὖκ ἐφύ- 
λαξεν * οὐδὲ γὰρ ἰθωτενῶς διὰ τοῦ παντὸς ὡς δι’ 
εἰκόνος ἑώρα πρὸς τὸ ἀρχέτυπον, ἦγουν, διὰ τῶν 
αἰτιατῶν πρὸς το αἴτιον. 


Yiol µητρός µου ἐμαχέσαντο ἐν ἐμοί. 
Ἐμὲ γὰρ ἐπολέμησαν, φησὶν ἡ νύμφη πάλιν, καὶ 
παβαθάτην ἔδειξαν δαίμονες ἀποστάται. Τούτους 





549 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


050 


4àp εἴληχεν, υἱοὺς μητρὸς αὐτῆς fuyyivü, ὡς δὴ A enim matris sus filios dicit, quippe qui cum reli 


καὶ τούτους ἐκ θεοῦ χτισθέντας μετὰ πάντων. Ἐπεί- 
περ ὅσα κτίσματα τυγγάνοµεν ἐν Bip, κἂν ἄγγελοι, 
κἂν ἆνθρωποι, xav δαίμονες, xav λίθοι, dc ἀδελφοὶ 
τυγχάνοµεν εἷς λόγους πλαστουργίας" σύμπαντες 
γὰρ ἐπλάσθημεν ἐκ θεοῦ παντεργάτου" Εἶτα καὶ 
λέγει πρὸς αὐτὰς τὸν τρόπον τοῦ πολέμου. "Εθεντό 
µε Φφυλάχισσαν ἐν ἀμπελῶνι' ἀμπελῶνα ἐμὸν 
οὖκ ἀφύλαξα. Ἐν παραδείσῳ γὰρ, φησὶ, πλασθεῖσα, 
καὶ τεθεῖσα, ὥστε φυλάσσειν ἐντολὴν τοῦ μὴ φαγεῖν 
ἀκαίρως, τὸν νόµον οὐκ ἐφύλαξα, τὴν ἐντολὴν παρ- 
έθην. Καὶ ταύτα μὲν ὠδύρετο πρὸς τοὺς ἀγγέλους 
δῆθεν. 
Τῶν Υ Πατέρων. 


Άοιπὸν ὁ αὐτὸς ἐμὸς ἀμπελὼν οὗ µε πρότερον 
δῴσττηκχεν d πολύθεος πλάνη, xal εἷς ὃν νῦν ἐφυτεύθην 
τῇ πίστει. ᾿Απάγγειλον got, ὃν ἠγάπησεν d quy) 
µου, ἐν τῷ τὴν ἐπιφάνειαν τῶν αἴσθητων ὑπερχύ- 
Vat, καὶ sl; τοὺς λόγους τῶν νοητῶν παραχύψει, ol 
καλῶς θεωρούμενοι πρὸς τὴν ἀλήθεια), φέρουσι. 
ποῦ πο:µαίνεις ἐκτρέφων κατ ἀρετὴν καὶ ποτίζων 
κατὰ γνῶσιν ὕδωρ ζῶν ἐκ τῆς ἀεννάου πηγᾶς τὰ Ào- 
γικὰ πρόδατα ^ καὶ γὰρ οὐ µόνον ἡ ἄμπελος, ἀλλὰ 
xai ὁ καλὸς πο:μὴν, ὁ τιθεὶς τὴν ψΨυχην ὑπὶρ τῶν 
προβάτων, αὐτὸς εἶ , χαθὼς iv Εὐαγγελίοις ἔφης' 
καὶ ποῦ ποιτάζεις ἐν µεσημµθρίᾳ, τοῦ πολλοῦ χαµάτου 
ἀναπαύων ἐν τῷ ἀσκίῳ πάτης ψευδοῦς ὑπολήψεως 
Φφωτὶ τῆς ἐπιγνώσεώς σου, τοῦ τῆς δικαιοσύνης 
Ἡλίου, τοὺς ἀπυπλανηθέντας τῆς ὁδοῦ τῆς ἀληθείας, 
καὶ εἲς κρημνοὺς xal βάραθρα, τὰς ἑναντίας φημὶ 
ῥόξας, χατασυρέντας. Εἶτα θέλουσα τὴν αἰτίαν ἆνα- 
διδάξαι, δι ἦν ζητεῖ μαβεῖν τὸν τόπον ἐν ᾧ motpalvet 
τε xal χοιτάζει, ὡς εἴρηται, ὁ καλὸς ποιμὴν, φησί: My 
ποτε γένωµαι ὡς περιθαλλομένη ἐπ᾽ ἀγέλαις ἑταίρων 
σου, ἤγουν, Μήποτε ἐν τῷ τῆς σῆς διδασκαλίας ἆμοι- 
ρῆσαι, γένωμαι ὡς φεῦδος ἑνδεδυμένη ἐπ᾽ ἀλλοτρίαις 
τοῦ σοῦ ποιμνίου ἀγέλαις, τῆς ἁγνοίας τῆς ἀληθείας 
συναγελασάσης µε. 

Τοῦ Ψελλοῦ. 

Ἡ νύμφη γοῦν, προκόψασα μικρὸν ἐν µετανοιφ, 
φωνεῖ μεγάλα, καὶ ζητεῖ τὸν Λόγον xal νυμφίον. 
Φησὶ γὰρ οὕτω πρὸς αὐτὸν, ὥσπερ ἐρῶσα τοῦτον" 
᾽Απάγγειλόν µοι ὃν ἠγάπησεν dj ψυχή µου, ποῦ 
ποιµαίνεις, ποῦ Χοιτάζεις iv. µεσηµθρίᾳ; Φησίν' 
Ἐν τάχει Abve µοι, ποῦ ποιµαίνεις, ποὺ χοιτάζεις, ὁ 
Λόγος ὃν ἠγάπησα ψυχῆς αὐτῆς ἐκ µέσης. Ἐν µε- 
σημθρἰᾷ pj ποτε κοιτάζεις, ὦ vopple ; Πέπεισμαι 
qip καθαρῶς iv µεσηµθρἰᾳ µένειν, ovv εἰς qux 
ἀπρόσιτον μηλ᾽ ὅλως σκιὰν ἔχον. Ἔνθα τὰ πρόθατα 
τὰ σὰ ποιµαίνεις, θιοῦ Λόγε, xal κατατάττεις ἆλη- 
θῶς qti τοῦ coU προσώπου ἂν iv ἐχείνῳ φθάσωσιν 
ταῦτά σοι καθυπνοῦντι. Elta τὴν πλάνην τρέµουσα 
τῆς πρὸς ἐκεῖνον τρίθου, φησὶ τοῦτο πρὸς αὐτὸν, 
τουτέστι τὸν νυμφίον Μή ποτε γένωµαι ὡς περι- 
πλανωμένη ἐπ᾿ ἀγέλαις ἑταίρων σου. Τὴν τῶν 
προθάτων σου νομὴν, φησὶν, ἀπάγγειλον µοι. Δέροιχα 


5 Joan. xi, 14. 


C 


quis rebus & Deo sint procreati. Quandoquidem 
omnes quae sumus in mundo, creature, sive an- 
geli, sivo homines, sive demones, sive lapides, 
ratione creationis tanquam íratres sumus ; omnes 
enim rerum omnium opifex Deus fecit et condidit. 
Deinde belli rationem declarat his verbis ; Posue- 
runt me custodem in vineis: vineam meam non 
custodivi. In paradiso inquit, formata et collocata, 
ut observarem mandatum illud, ne comederem 
intempestive, legem non custodivi, mandato non 
obtemperavi. Et hiec quidem cum angelis ita con- 
querebatur. 


Irium Paírum. 


Jam vinea mea, a qua me divulsit, multiplex 
deorum cultus, et in qua rursus insita sum per 
fidem, Nuntia mihi quem amere complexa est anima, 
mea dum ex rerum que sensu percipiuntur, aspe- 
ctu, ad earumque mente et cogitatione recte com- 
prehense ad veritatem ducunt, intelligentiam tol- 
litur; ubi pascas virtutis cibum ovibus ratione 
preditis suggerens, et aque vive potum ex pe- 
renni fonte prebens. Tu enim (quemadmodum in 
Evangeliis profiteris) non solum vitis es, sed 
etiam bonus ille pastor*, qui ponis animam tuam 
pro ovibus tuis. Ubinam pasceis in meridie, dum 
omni faleitatis umbra discussa, tu qui es justitiae 
Sol, oves de veritatis via declinantes, precipitesque 
in opinionum perniciosarum barathrum ruentes, 
cognitionis tux luce perfundis, et a labore nimio 
recreag ? Tum, ut causam doceat, quamobrem 
percontetur, quo in loco pascat, et cubet, ut dic- 
tum est, bonus pastor : Ne quando, inquit, veluti 
circumvenla deprehendar ínter greges sodalium tuo- 
rum, hoc est. Ne quando procul a doctrina tua 
remota, mendaciis circumscribar inter greges ab 
ovili sejunctos tuo, veritatis inscitia me ad illos 
aggregante. 


Pselli. 


Sponsa igitur, cum paulum in penitentia pro- 
gressa sit, magna loquitur, et Verbum ac Sponsum 
querit. Sic enim ipsum, tanquam amore in eum 
incitata, compellat : Indica mihi, quem dilexit ani- 
ma mea, ubi pascas, ubi cubes ἐπ meridie. Actutum 
die, inquit, mihi, ubi pascis, ubi cubas, Verbum, 
quod ex intima anima dilexi mea. Numquid in 
meridie quiescis, sponse mi? Persuasum enim ha- 
beo, te puriter meridiari, in luce nimirum inac- 
cessa, ab omni prorsus umbra remota. Ubi oves 
tuas pascis, Dei Verbum, ac vere illustras lumine 
persone tus, si in illo ad te quiescentem accesae- 
rint. Postea pertimescens, ne aberret a semita que 
ad sponsum ducit, haec item ad illum verba pro- 
nunliat : Ne quando oberrans in sodalium tuorum 
greges incurram, ovium tuarum pascuum demons- 
tra mihi. Vereor enim, ne cursus errore provecta 











551 


MICHAELIS PSELUI 


. $39 


preter epem in greges et pascua forsitan haedorum A Y3p μὴ πλανηθῷ ὁραμοῦσα παρ) ἐλπίδα πρὸς τὰς 


ferar; alque ita lengius divellar ab ovibus tuis, et 
sinistras hedorum partes obtineam, cum tanquam 
humani generis judex sederis. Hec anima pudica 
et Christo desponsata a&d Sponsum locuta est, com- 
mori celeriter cum ipso cupiens. Tu autem mihi 
sponsam cogita, ut in argumento, castam animam 
illam, cum magno Paulo ad tertium colum, ar- 
cana ratione sublatam, superne Jerusalem, id est 
. angelos. Sed videamus, quid dicant etiam amici 
Sponsi, quos initio diximus esse filias : et quomodo 
sponsi cubile demonstrent. His enim verbis puram 
virginem alloquuntur : 


ἀγέλας καὶ νομὰς ἴσως τὰς τῶν Eplouv* χἀντεῦθεν 
ἐλαθήσωμαι μακρὰν τῶν σῶν προθάτων, xal τῶν 
ἐρίφων κερδανῶ τὰς εὐωνύμους µοίρας, ὅταν καθίσῃς 
ὡς κριτὴς τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων. Ταῦτα μὲν 
οὖν ἐφθέγξατο πάντως πρὸς τὸν νυμφίον dj παρθε- 
νεύουσα (uy?) xal νυμφοστολισθεῖσα, καὶ βουλομένη 
τῷ Χριστῷ τάχα συννεχρωθῆναι. Eb δὲ pot νύμφην 
νόησον ὥσπερ iv ὑποθέσει τὴν παρθενεύουσαν duy, 
viv τοῦ μεγάλου Παύλου τοῦ πρὸς τοὺς τρίτους οὐ- 
ρανοὺς ἀρθέντος ἀποῤῥήτως τῆς ἄνω Ἱερουσαλὴμ, 
τουτέστι τοὺς ἀγγέλους, ᾽Αλλ’ ἴδωμεν xal τί φασιν 
oi φίλοι τοῦ νυµφίου, xai md διδάσκουσιν αὐτὴν 


τὴν κοίτην τοῦ νυµφίου, οὕς χατ᾽ ἀρχὰς ε᾿ρήχαμεν τοῦ Λόγου θυγατέρας. Φασὶ γὰρ οὕτω πρὸς αὐτὴν τὴν καθα- 


ρὰν παρθένον. 


Si ignoras te ipsam, o pulchra inter mulieres, y 


egredere tu in vestigiis gregum luorum, et pasce hz- 
dos tuos in tabernaculis pastorum. 


' O casta, inquiunt, anima ao veneranda, si ad 
ovium greges cupis pervenire, nosce te ipsam, 
qualis facta sis, cum antea nihil omnino fueris, 
quomodo Domini imagine sis decorata. Omnem 
mundi fraudem declina, et vestigia gregum sic 
explora, ut que ad viam amplam latamque du- 
cunt, despicias atque oderis : sunt enim hedo- 
rum. Que vero ad callem angustum atque aspe- 
rum tendunt, diligas et complectaris : ovium 
enim sunt. Proinde cave, ne hedorum vestigiis 
decipiare. 
Ex tribus Patribus. 

Respondens igitur ad hano ex gentibus collectam 
Ecclesiam Pastor bonus, ei Sponsus ipsius : Si fe 
ipsam, inquit, non nosti: si ignoras te ipsam, in 
qua ego qui cireumscribi nequeo, descriptus sum, 
et sicut in imagine archetypum, cernor : et a ra- 
tione alienos sensus tuos corrigo : eL comminalione 
quasi virga, promissisque tanquam fistula ad eeter- 
nas te caulas duco, in quibus secundo adventu meo 
te faciam conquiescere, cum propter incorruptio- 
nem atque immortalitatem nulla te umbra pertur- 
bationum occupabit. 0 pulchra inter mulieres, ac 
speciosa propter fidem et charitatem erga me, in 
omni gente infidelitatis morbo laborante, et carnis 
voluptatibus involuta, egredere tu. Tu, inquam, sj 
tibi es incognita, si mysterium tuum intellectu non 


complecteris, ex parte mentis interiore ad sensum D 


progredere, tu, que ratione prorsus es ornata. Nam 
8i ubi ego pascam, omnino vis discere, ne in hac 
quidem egressione oportet te α ratione penitus in 
contrarium converti. Egredere autem in vestigiis 
gregum, nempe in diversarum naturarum re ipsa 
expressis vestigiis, per que eigillatim indagando 
progrediens ratio definitur. Greges dicuntur rerum 
nature quoniam earum singula facte sunt digne, 
quas providentia sua auctor omnium Deus quasi 
pastor gubernet, moderetur ao regat. Et pasce ha- 
dos ος: turbidos scilicet animi motus, ut ainistre 
partia retinentes locum. In tabernaculis pastorum : 


Ἐὰν μὴ Ὑνῶς σεαυτὴν, ἡ καλὴ ἐν γυναιξὶν, 
ἔξελθε τὺ dv πτέρναις τῶν ποιµνίων σου, καὶ 
ποίµαινε τοὺς ἑἐρίφους σου ἐπὶ σκηνώμασί τῶν 
ποιμένων. 

Ὦ παρθενεύουσα (oy, φασὶ, καὶ σεθασµία, εἴπερ 


 ποθεῖς καταλαθεῖν ἁγίλας τῶν προθάτων, γνῶθι 


σαυτὴν τίς πέφυχας, τὸ πρὶν οὐδ' ὅλως οὖσα, καὶ 
πῶς εἰκὼν τετίµησαι τυγχάνειν τοῦ Δεσκότου, καὶ 
πάσης μετανάστευσον τῆς κοασμιχκῆς ἁπάτης, καὶ 
δεῦρο κατασκόπευσον ἴχνη τὰ τῶν ποιμένων, καὶ τὰ 
μὲν ὄντα πρὸς ὁδὸν μεγάλην καὶ πλατεῖαν,βδελύχθητι 
καὶ µίσησον’ εἰσὶ γὰρ τῶν ἐρίφων τὰ δὲ πρὸς τρίθον 
κείµενα στενὴν xal τεθλιμμένην ἀγάπησον καὶ κράτη- 
σον’ εἰσὶ γὰρ τῶν προθάτων. χρόσεχε οὖν μὴ πλανη- 
θῇς ἐν πτέρναις τῶν ἐρίφων, 
Τῶν γ΄ Πατέρων. 

᾽Αποκρινόμενος οὖν πρὸς ταύτην, τὴν ἐξ ἐθνῶν 
δηλαδὴ Ἐκχκλησίαν, 6 καλὸς ποιμὴν xal νυµφίος 
αὐτῆς, φησίν. Et μὴ ἔγνως σεαυτήν ' τοι, ἸΕὰν 
ἀγνοᾷς σεαυτὴν dv dj ἀπερίγραπτος περιγράφοµαι , 
καὶ ὁρῶμαι ὡς lv εἰκόνι ἀρχέτυπον, xal τὰς ἀλόγους 
αἰσθήσεις σᾶν ῥυθμίςω, xa? διά τε τῶν ἀπειλῶν ὣς 
διὰ ῥάθδων, xal τῶν ἐπαγγελιῶν ὡς σύριγγος πρὸς 
τὰς αωνίους σε ἄγω µάνδρας' ἐν alc σε ἀναπαύσω 
iv τῇ δευτέρᾳ µου παρουσἰᾳ' ὅταν οὐδ' ὑπό τινος 
συσχιάζη πάθους διά τὸ ἄφθαρτόν τε xal ἀναμάρ- 
τητον. Ἡ καλὴ ἐν γυναιξίν "I pala διὰ τὴν εἲς 
pk πίστιν τε xal ἀγάπην, dv παντὶ ἔθνει ἀπιστίαν 
νοσοῦντι xal ταῖς τῆς σαρχὸς ἡδοναῖς ἐἔκθηλυνο- 
piwp: ἕἔξελθε σύ ἤγουν, ἐπειδὴ σὺ μὴ ἔγνως τὸ 
περὶ ck µυστήριον νοερῶς, ἔξελθε ἁπὸ της xaxà 
νοῦν ἑνδότητος πρὸς τὴν αἴσθησιν, σὺ ἡ λογικὴ πᾶν- 
τως. El γὰρ ποῦ ποιµαίνω βούλει ὅλως μαθεῖν, oà- 
δὲν τῇ τοιᾷδε ἐξελεύσει δεῖσε πρὸς ἁλογίαν τραπῆναι. 
Ἔξελθε δὲ ἐν πτέρναις τῶν ποιµνίων, fito ἐν ταῖς 
κατ ἐἑνέργειαν βάσεσι τῶν διαφόρων φύσεων ' δι’ 
Qv ἑκάστην τούτων ἀἁἀγιχνεύων ὁ λόγος ὁρίζεται. 
Ἱ[οίμνια 9' αἱ τῶν ὄντων εἴρηται Φφύσεις, διὰ τὸ 
ἀξιοῦσθαι xai τὰ ὑφ ἑκάστην τούτων μερικὰ προ- 
νοίας, ὡς παρὰ ποιµένος τοῦ τῶν ὅλων προνοητοῦ 
καὶ Θεοῦ. Καὶ ποίµχινε τοὺς ἑρίφους σου τὰ 
πάθη πάντως, ὡς τῆς ἀριστερᾶς µοίρας ὑπάρχοντα. 
Ἐπὶ σκηνώμασιν τῶν ποιμνίων' ἐπὶ ταῖς ἕἔξεσι 
δηλαδἡ τῶν φύσεων' ὡς µεταθάλλουσα προαιρετικῶς, 


553 .. COMMENT. 1N CANTICUM CANTIC. 554 


τὴν μὲν αἰτίαν πάντων τῶν καχῶν ῥᾳθυμίαν, πρὸς À exemplis utique rerum naturalium,sponte desidiam 


τὴν xag' ἕξιν φυσικὴν ἑνυπᾶρχουσαν τῇ µύρμηκι καὶ 
τῇ µελίσσῃ ἐπιμέλειαν, ἑτοιμάζουσα xal αὐτὴ κατὰ 
τὸ παρὸν τὴν τῶν µελλόντων ἁπόλαυσιν, ὥσπερ 
x&xsivat ἔαρος ὥοφᾳ καὶ θέρους τὴν τοῦ χειμῶνος 
τροφὴν (διὰ γὰρ τῆς ἐπιμελείας τρυγᾶται ἐχ τοῦ 
τῆς ψυχῆς τριμεροῦς d) δικαιοσύνη, ἥτις ἑτοιμασία 
τῆς τῶν µελλόντων ἐστὶν ἀπολαύσεως), τὴν δὲ ἀφρο- 
σύνην, ἥτις ἐκ τοῦ κατὰ φύσιν πρὸς τὸ παρὰ φύ- 
mw, τροπὴ τῆς λογιχκῆς ὑπάρχει δυνάµεῳς, πρὸς τὴν 
ὁμοίως ἐνοῦσαν τῷ ὄφει φρόνησιν ὅλην ἑαυτὴν προ- 
διδοῦσα, ὑπὲρ τοῦ φυλάξαι τὸν λόγον τῆς πίστεως, 
ὥσπερ χἀχεῖνος ὅλον προδίδωσιν ἑαυτὸν, ὑπὲρ τοῦ 
φυλάξαι τὴν ἑαυτοῦ κεφαλήν ' τὴν δὲ μῆνιν, ἥτις τῆς 
θυμιχκῆς δυνάµεώς ἐστιν ἐχτροπὴ, πρὸς τὴν ὡσαύ- 
τως ἐνυπάρχουσαν ἀκεραιότητα τῇ περιστεσᾷ, μὴ 
ἀφιπταμένη κατὰ διάθεσιν τῶν πολεμούντων, ὥσπερ 
δὲ κἀκαίνη, κἂν µυρία ἐπιθουλεύηται. κἂν τὰ voccla 
αὐτῆς ἀπόλλυσιν, οὗ μακρὰν τῶν ἐπιθουλευόντων 
ἐφίσταται' καὶ τὴν ἀκολασίαν, ἥτις τῆς ἐπιτυμη- 
τικῆς δυνάµεώς ἐστιν ἐκτροπὴ, πρὸς τὴν ὁμοίως 
ἑνυπάρχουσαν τῇ τρυγόνι σωφροσύνην  ἐγκρατῶς, 
ἔνθα ἄναγχχία χρεία κατεπείγχει, χρωμένη τῇ ἡδονῇῃ * 
ὥσπερ δὴ κἀκείνη διὰ  qovotoxíav μονοζυγοῦσα. 
λλλ) ἀχουσώμετα λοιπὸν καὶ τοῦ xao) νυµφίου. 
δη γὰρ πρώτως ὁμιλεῖ τῇ νύμφῃ λέγων τάδε * 


T5 ἵππῳ µου εν ἅρμασι Φαραὼ ὠμοίωσά σε, ἡ 

πλησίον µου. 
Ψελλοῦ. 

Βλέπων αὐτὴν σφαδἄζουσαν ἐξ ἐρωτοληψίας, 

Καὶ πρὸς ἐκεῖνον σπεύδουσαν ὁδραμεῖν καὶ καταπε- 
[ρᾶσαι, 
ππῳ παρείκασεν αὐτὴν αἰθεροπτηνοδρόμῳ. 
Οὔτως γὰρ θραύσεις τοὺς ἐχθροὺς, φησὶ πρὸς τὴν 
[παρθένον, 

ὝὭσπερ κατέθραυσέ ποτε xal Φαραωνίτας 
'H δόναμις τῆς ἵππου µου τῆς ἀνατεταγμένης, 
Τουτέστι τῆς ἀγγελιχκῆς ταγµατοστραταρχίας. 
Τίνος δὲ χάριν’ ἐρωτᾷς, τὴν τῶν ἀγγέλων τᾶξιν 
Ἴππῳ παρείκασεν ἁπλῶς ὁ Λόγος xai νυµφίος ; 
Πᾶς τις τοξότης πόλεμον συνάπτων ἀντιπάλῳ, 
Τόξον λαμθάνει xal νευρὰν καὶ χράνος τε xal δόρυ * 
Πεζὸς πεζῷ γὰρ πολεμεῖ, ῥαθδοῦχὸς τε ῥαθδούχῳ. 
Ἐπεὶ γοῦν ἡ παράταξις τότε τῶν Αἰγυπτίων, 
Τὸ χράτιστον ἐκέκτητο τῆσ µάχης bx τῶν ἵππων, 
Τούτου 93 χάριν εἴρηχεν ἵππου ἐξ ἴσου λόγος, 
T3» ἀντιστᾶσαν δύναμιν ἀγγελικὴν, ἐκείνοις, 
Ίνα μὴ δοξῃς δὲ λοιπὸν ὑθρίζεσθαι τὴν νύμφην, 
Ἐξισουμένην ἐμφανῶς Ἱππῷ παρὰ τοῦ λόγου, 
΄Αχουσον τί φησιν ἑξῆς πρὸς ταύτην ὁ νυµφίος * 

Tl ὠραιώθησαν αιαγόνες σου ὡς τρυγόνος. 
τράχηλοἰ σου ὡς ὀρμίσχοι ; 

Καὶ ἵππῳ σε παρείκασα, φησὶ, δροµικωτάτῳ. 
Αλλ’ οὕχουν χρῄζεις χαλινοὺς ἐν σιαγόνι φἑρείν. 
Al σαὶ γὰρ ὡραιώθησαν ἐξόχως σιαγόνες, 
Τὴν ἔμφυτον ὡς χαλινὸν ἔχουσαι σωφροσύνην, 
Δίκην τρυγόνος σώφρονος, τρυγόνος φιλερήμου. 


PATROL. GB. GXXII. 


malorum omnium causam, in diligentiam, que vi 
naturali formiose atque api inesse cernitur, con- 
vertens,ac parans ipea quoque in presenti tempore, 
quo in futuro perfruaris : quemadmodum et ille, 
vere atque estate cibum comparantes, hiemi consu- 
lunt, (Per diligentiam enim ex tribus anima par- 
tibus justitie vindemia, que est rerum olim fruen- 
darum comparatio, colligitur.) Imprudentiam au- 
tem, que est rationis recte ex natura constitute in 
statum nature repugnantem aversio,ad prudentiam 
exemplo serpentis ita redigens, ut, sicut ille, pro ca- 
pitis defensione, totum corpus offerre non dubitat, 
eic tu pro fidei conservatione te ipsam totam peri- 
culis omnibus objicias. Iracundism, iram, que est 
animi commotio rationi minime obtemperans, co- 
lumbs exemplo revocans ad simplicitatem, ut eos 
qui te injuriis afficiunt atque oppugnant, minime 
persequaris, quando ne columba quidem propter 
insidias aut pullorum suorum direptionem,ab insi- 
diantibus ac diripientibus recedit. Intemperantiam 
denique, qua est animi appetitus rationi contra- 
rius, ad temperantiam ita traducens turturis imita- 
tione, ut, cum opus est, a rebus sensui jucundis 
abstineas, quemadmodum et illa, amisso conjuge, 
vidua vitam transigit. Verum et sponsum jam au- 
diamus, sponsam nunc primum alloquentem his 
verbis : 

Eque mec i curribus Pharaonis assimilavi te, 
propinqua mea. 

Pselii. 

Cum sponsam amoris stimulo percitam, et ad se 
currere festinantem cerneret, eque aeripedi eimi- 
lem dixit esse. Sio enim tu, virgo, inquit, hostes 
profligabis, ut olim equitatus mei instructi, hoo 
est, angelici agminis virtus, Pharaonis copias dissi- 
pavit. Quod si queras eur equitatui sponsus ange- 
lorum ordinem comparet, facilis erit responsio. Qui 
bellum gerit, si cum sagittario pugnandum est, ar- 
cum et sagittas parat : si pedes eum pedite, galeam 
atque hastam sumit : eques cum equite, imperator 
cum imperatore congreditur. Quando igitur robur 
exercitus Pharaonis in equitatu potissimum con- 
sistebat, idcirco equitatui ejus ex sdverso instru- 
ctam opponit aciem angelorum. Αο ne forte spon- 
sam affici putes contumelia, quod perspicue similis 


D eque dicatur, audi quid ad eam deinceps sponsus 


dicat : 


Quid pulchre [acte sunt gens tue, ul turturis ? 
collum tuum sicut monilia? 
Cum equo te similem dixerim velocissimo ; in 
maxilla tua non indiges freno : gene enim tue sunt 
ornatissime, et freni loco, naturali pudore sunt 
predite, instar pudice turturis ; turturis, inquam, 
amantie,solitudinem. Collum tuum admirabile, au- 


18 





σοι 


MICHAELIS PSELLI 


. $32 


preter epem in greges et pascua forsitan hredorum A yip μὴ πλανηθῷφ ὁραμοῦσα Tap! ἐλπίδα πρὸς τὰς 


ferar; atque ita lengius divellar ab ovibus tuis, et 
sinistras hedorum partes obtineam,cum tanquam 
humani generis judex sederis. Heo anima pudica 
et Christo desponsata ad Sponsum locuta est, com- 
mori celeriter cum ipso cupiens. Tu autem mihi 
sponsam cogita, ut in argumento, castam animam 
illam, cum magno Paulo ad tertium colum, ar- 
cana ratione sublatam, supernae Jerusalem, id est 
. angelos. Sed videamus, quid dicant etiam amici 
sponsi, quos initio diximus esse filias : et quomodo 
sponsi cubile demonstrent. His enim verbis puram 
virginem alloquuntur : 


ἀγέλας x«l νομὰς ἴσως τὰς τῶν ἑρίφων ' χἀντεῦθεν 
ἐλαθήσωμαι μακρὰν τῶν civ προθάτων, xal τῶν 
ἐρίφων χερδανῶ τὰς εὐωνύμους μοίρας, ὅταν xaglonc 
ὡς κριτὴς τοῦ Ὑένους τῶν ἀνθρώπων. Ταῦτα piv 
οὖν ἐφθέγξατο πάντως πρὸς τὸν νυµφίον ἡ παρθε- 
νεύουσα (uy?) καὶ νυμφοστολιαθεῖσα, xai βουλομένη 
τῷ Χριστῷ τάχα συννεκρωθῆναι. Σὺ δὲ µοι νύμφην 
νόησον ὥσπερ ἐν ὑποθέσει τὴν παρθενεύουσαν duy, 
τὸν τοῦ μεγάλου Παύλου τοῦ πρὸς τοὺς τρίτους οὐ- 
ρανοὺς ἀρθέντος ἀποῤῥήτως τῆς ἄνω Ἱερουσαλὴμ, 
τουτέατι τοὺς ἀγγέλους, 'AX)' ἴδωμεν xal τί φασιν 
oi Φίλοι τοῦ νυµφί»», καὶ πῶς διδάσκουσιν αὐτὴν 


τὴν κοἰτην τοῦ νυµφίου, οὓς κατ’ ἀρχὰς ερήχαμεν τοῦ Λόγου θυγατέρας. Φασὶ γὰρ οὕτω πρὸς αὐτὴν τὴν καθα- 


ρὰν παρθένον. 


Si ignoras te ipsam, o pulchra inter mulieres, p 


egredere tu in vestigiis gregum luorum, et pasce ha- 
dos tuos in. Labernaculis pastorum. 


' O casta, inquiunt, anima 80 veneranda, si ad 
ovium greges cupis pervenire, nosce te ipsam, 
qualis facta sis, cum antea nihil omnino fueris, 
quomodo Domini imagine sis decorata. Omnem 
mundi fraudem declina, et vestigia gregum sic 
explora, ut que ad viam amplam latamque du- 
cunt, despicias atque oderis : sunt enim hedo- 
rum. Que vero ad callem angustum atque aspe- 
rum tendunt, diligas et complectaris : ovium 
enim sunt. Proinde cave, ne hedorum vestigiis 
decipiare. 
Ez tribus Patribus. 

Respondens igitur ad hanc ex gentibus collectam 
Ecolesiam Pastor bonus, et Sponsus ipsius : Si fe 
ipsam, inquit, non nosii: si ignoras te ipsam, in 
qua ego qui cireumscribi nequeo, descriptus sum, 
et sicut in imagine archetypum, cernor : et a ra- 
tione alienos sensus tuos corrigo : et comminalione 
quasi virga, promissiaque tanquam flstula ad eter- 
nas te caulas duco, in quibus secundo adventu meo 
te faciam conquiescere, cum propter incorruptio- 
nem atque immortalitatem nulla te umbra pertur- 
bationum occupabit. O pulchra inier mulieres, ao 
speciosa propter fidem et charitatem erga me, in 
omni gente infidelitatis morbo laborante, et carnis 
voluptatibus involuta, egredere tu. Tu, inquam, sj 
tibi ea incognita, si myeterium tuum intellectu non 


complecteris, ex parte mentis interiore ad sensum D 


progredere, tu, que ratione prorsus es ornata. Nam 
si ubi ego pascam, omnino vis discere, ne in hac 
quidem egressione oportet te & ratione penitus in 
contrarium converti. Egredere autem ín vestigiis 
gregum, nempe in diversarum naturarum re ipsa 
expressis vestigiis, per que sigillatim indagando 
progrediens ratio definitur. Greges dicuntur rerum 
nature quoniam earum singule facte sunt digne, 
quas providentia sua auctor omnium Deus quasi 
pastor gubernet, moderetur ao regat. Et pasce hz- 
dos (κος: turbidos scilicet animi motus, ut sinistre 
partia retinentes locum. In fabernaculis pastorum : 


Ἐὰν μὴ Ὑνῶς σεαυτὴν, dj χαλὴ dv γυναιεὶν, 
ἔξελθε τὺ ἐν πτέρναις τῶν ποιµνίων σου, καὶ 
ποίµαινε τοὺς ἑἐρίφους σου ἐπὶ σχηνώμασῖ τῶν 
ποιμένων. 

Ὦ παρθινεύουσα ψυχὴ, φασὶ, καὶ σεθασµία, εἴπερ 
ποθεῖς καταλαθεῖν ἀγέλας τῶν προθάτων, γνῶθι 
σαυτὴν τίς πέφυχας, τὸ πρὶν o56' ὅλως οὖσα, καὶ 
πῶς εἰκὼν τετίµησαι τυγχάνειν τοῦ Δεσπότου, xai 
πάσης µετανάστευσον τῆς κχοσμικῆς ἁπάτης, καὶ 
δεῦρο χατασκόπευσον ἴχνη τὰ τῶν ποιμένων, καὶ τὰ 
μὲν ὄντα πρὸς ὁδὸν μεγάλην καὶ πλατεῖαν,βδελύχθητι 
καὶ µίσησον’ εἰσὶ γὰρ τῶν ἐρίφων" τὰ δὲ πρὸς τρίθον 
κειµενα στενὴν καὶ τεθλιμμένην ἀγάπησον καὶ κράτη- 
σον’ εἰσὶ γὰρ τῶν προθάτων. χρόσεχε οὖν μὴ πλανη- 
θῇς ἐν πτέρναις τῶν ἐρίφων. 

Τῶν Υ΄ Πατέρων. 

᾽Αποκρινόμενος οὖν πρὸς ταύτην, τὴν ἐξ ἐθνῶν 
δηλαδὴ ᾿Ἐκκλησίαν, ὁ καλὸς ποιμὴν καὶ νυµφίος 
αὐτῆς, φησίν» Et μὴ ἔγνως σεαυτήν c τοι, Βὰν 
ἀγνοῖς σεαυτὴν dv ᾗ ἀπερίγραπτος περιγράφοµαι , 
καὶ ὁρῶμαι ὡς ἐν εἰκόνι ἀρχέτυπον, xal τὰς ἀλόγους 
αἰσθήσεις axo ῥυθμίςω, xai διά τε τῶν ἀπειλῶν dx 
διὰ ῥάθδων, καὶ τῶν ἐπαγγελιῶν ὡς σύριγγος πρὸς 
τὰς αἰωνίους σε ἄγω µάνδρας' iv αἷς σε ἀναπαύσω 
ἐν τῇ δευτέρᾳ µου παρουσἰᾳ ὅταν οὐδ' ὑπό τινος 
συσκιάζη πάθους διά τὸ ἄφθαρτόν τε xal ἀναμάρ- 
τητον. Ἡ καλὴ ἐν γυναιξίν "II ὡραία διὰ τὴν εἲς 
μὲ πίστιν τε xal ἀγάπην, ἐν παντὶ ἔθνει ἀπιστίαν 
νοσοῦντι xal ταῖς τῆς σαρχὸς ἡδοναῖς ἐἔκθηλυνο- 
uiv: ἔξελθε σύ’ ἤγουν, ἐπειδὴ σὺ μὴ ἔγνως τὸ 
περὶ cb µυστήριον νοερῶς, ἔξελθε ἀπὸ τῆς κατὰ 
νοῦν ἑνδότττος πρὸς τὴν αἴσθησιν, σὺ d λογικὴ πᾶν- 
τως. El γὰρ ποῦ ποιµαίνω βούλει ὅλως μαθεῖν, οὐ- 
δὲν τῇ τοιᾷδε ἐξελεύσει δεῖσε πρὸς ἁλογίαν τραπῆναι. 
Ἔξελθε δὲ ἐν πτέρναις τῶν ποιµνίων, τοι dv. ταῖς 
κατ ἑνέργειαν βάσεσι τῶν διαφόρων Φφύσεων * δι 
Qv ἑκάστην τούτων ἀἁἀγιχνεύων 6 λόγος ὁρίζεται. 
Ποίμνια δ᾽ αἱ τῶν ὄντων εἴρηται φύσεις, διὰ τὸ 
ἀξιοῦσθαι xai τὰ ὑφ ἑκάστην τούτων μερικὰ προ- 
νοίας, ὡς παρὰ ποιµένος τοῦ τῶν ὅλων προνοητοῦ 
καὶ Θεοῦ. Καὶ ποίµαινε τοὺς ἑἐρίφους σου τὰ 
πάθη πάντως, ὡς τῆς ἀριστερᾶς µοίρας ὑπάρχοντα. 
Ἐπὶ σχηνώµασιν τῶν ποιμνίων' ἐπὶ ταῖς ἕἔξεσι 
δηλαδἠ τῶν φύσεων' ὡς µεταθάλλουσα προαιρετικῶς, 





$33 COMMENT. 1N CANTICUM CANTIC. 954 


τὴν μὲν αἰτίαν πάντων τῶν καχῶν ῥᾳθυμίαν, πρὸς A exemplis utique rerum naturalium,sponte desidiam 


τὴν καθ᾽ ἕξιν φυσικὴν ἑνυπᾶρχουσαν τῇ µύρμηκι καὶ 
τῇ µελίσσρ ἐπιμέλειαν, ἑτοιμάζουσα xal αὐτὴ κατὰ 
τὸ παρὸν τὴν τῶν µελλόντων ἁπόλαυσιν, ὥσπερ 
κἀκεῖναι ἔαρος ὥοφᾳ καὶ θέρους τὴν τοῦ χειμῶνος 
τροφὴν [διὰ γὰρ τῆς ἐπιμελείας τρυγᾶται ἐκ τοῦ 
τῆς quy τριμεροῦς d δικαιοσύνη, ἥτις ἑτοιμασία 
τῆς τῶν µελλόντων ἐστὶν ἀπολαύσεως), τὴν δὲ ἀφρο- 
σύνην, duc ix τοῦ κατὰ φύσιν πρὸς τὸ παρὰ φύ- 
σιν, τροπὴ τῆς λογικῆς ὑπάρχει δυνάµεῳς, πρὸς τὴν 
ὁμοίως ἐνοῦσαν τῷ ὄφει φρόνησιν ὅλην ἑαυτὴν προ- 
διδοῦσα, ὑπὲρ τοῦ φυλάξαι τὸν λόγον τῆς πίστεως, 
ὥσπερ χἀκεῖνος ὅλον προδίδωσιν ἑαυτὸν, ὑπὲρ τοῦ 
φυλάξαι τὴν ἑαυτοῦ κεφαλήν ' τὴν δὲ μῆνιν, ἥτις τῆς 
θυμικῆς δυνάμεώς ἐστιν ἑκτροπὴ, πρὸς τὴν ὡσαύ- 
τως ἐνυκάρχουσαν ἀκεραιότητα τῇ περιστεσᾷ, μὴ 
ἀφιπταμένη χατὰ διάθεσιν τῶν πολεμούντων, ὥσπερ 
δὴ κἀχείνη, κἂν µυρία ἐπιθουλεύηται. x&v τὰ νοσσἰα 
αὐτῆς ἀπόλλυσιν, οὗ μαχρὰν τῶν ἐπιθουλευόντων 
ἀφίσταται" χαὶ τὴν ἀκολασίαν, ἥτις τῆς ἐπιτυμη- 
τικῆς δυνάµεώς dar ἐκτροπὴ, πρὸς τὴν ὁμοίως 
ἓν πάρχουσαν «fj τρυγόνι σωφροσύνην ' ἐγκρατῶς, 
ἔνθς ἀναγκαία χρεία κατεπείχει, χρωμένη τῇ ἡδονῃ * 
ὥσπερ δὴ κἀχείνη διὰ Ὑονοτοκίαν μονοζυγοῦσα. 
'AXA' ἀχουσώμετα λοιπὸν xal τοῦ καλοῦ νυµφίου. 
δη γὰρ πρώτως ὁμιλεῖ τῇ νύµφῃ λέγων τάδε * 


Tf ἵππῳ µου εν ἅρμασι Φαραὼ ὠμοίωσά cs, ἡ 

πλησίον µου. 
Ψελλοῦ. 

Βλέπων αὐτὴν σφαδᾶζουσαν ἐξ ἑρωτοληψίας, 

Καὶ πρὸς ἐκεῖνον σπεύδουσαν ὁραμεῖν καὶ καταπε- 
[ρᾶσαι, 
ππῳ παρείκασεν αὐτὴν αἰθεροπτηνοδρόμῳ. 
Οὕτως γὰρ θραύσεις τοὺς ἐχθροὺς, φησὶ πρὸς τὴν 
[παρθένον, 

"Qaxso κατέθραυσέ ποτε καὶ Φαραωνίτας 
"B. δύόναμις τῆς ἵππου µου τῆς ἀνατεταγμένης, 
Τουτέστι τῆς ἀγγελικῆς ταγµατοστραταρχίας. 
Τίνος δὲ χάριν’ ἑρωτᾷς, τὴν τῶν ἀγγέλων τᾶξιν 
"xw παρείκασεν ἁπλῶς ὁ Λόγος xai νυμφίος ; 
Πᾶς τις τοξότης πόλεµον συνάπτων ἀντιπάλῳ, 
Τόξον λαμθάνει καὶ νευρὰν καὶ χράνος τε καὶ δόρυ * 
Πεζὸς πιζῷ γὰρ πολεμεῖ, ῥαθδοῦχὸς τε ῥαθδούχῳ. 
Ἐπεὶ γοῦν ἡ παράταξις τότε τών Δἰγυπτίων, 
Τὸ κράτιστον ἐκέκτητο τῇσ μάχης bx τῶν ἵππων, 
Τούτου 03, χάριν εἴρηκεν ἵππου ἐξ looo λόγος, 
Τὴν ἀντιστᾶσαν δύναμιν ἀγγελιχὴν, ἐχείνοις, 
Ίνα μὴ Se£nc δὲ λοιπὸν ὑθδρίζεσθαι τὴν νόµφην, 
Ἐξισουμένην ἐμφανῶς Ἱππῷ παρὰ τοῦ λόγου, 
΄Αχουσον τί φησιν ἑξῆς πρὸς ταύτην ὁ νυµφίος * 

Ti ὠραιώθησαν σιαγόνς σου ὡς τρυγόνος: 
τράχηλοί σου ὡς ὀρμίσκοι ; 

Καὶ ἵππῳ σε παρείκασα, φησὶ, ὁροµικωτάτῳ. 
Αλλ’ οὕχουν χρῄήζεις χαλινοὺς lv σιαγόνι φἑρείν. 
Al σαὶ γὰρ ὡραιώθησαν ἐζόχως σιαγόνες, 
T3,v ἔμφυτον ὡς χαλινὸν ἔχουσαι σωφροσύνην, 
Δίκην τρυγόνος σώφρονος, τρυγόνος φιλερήμου. 


PATROL. GB. GXXII. 


malorum omnium causam, in diligentiam, que vi 
naturali formice atque api inesse cernitur, con- 
vertens,ac parans ipea quoque in presenti tempore, 
quo in futuro perfruaris : quemadmodum et ille, 
vere atque estate cibum comparantes, hiemi consu- 
lunt, (Per diligentiam enim ex tribus anime par- 
tibus justitie vindemia, que est rerum olim fruen- 
darum comparatio, colligitur.) Imprudentiam au- 
tem, quas est rationis recte ex natura constitute in 
statum nature repugnantem aversio,ad prudentiam 
exemplo serpentis ita redigens, ut, sicut ille, pro ca- 
pitis defensione, totum corpus offerre non dubitat, 
8ic tu pro fidei conservatione te ipsam totam peri- 
culis omnibus objicias. Iracundism, iram, qui est 
animi commotio rationi minime obtemperans, co- 
lumbe exemplo revocans ad simplicitatem, ut eos 
qui te injuriis afficiunt atque oppugnant, minime 
persequaris, quando ne columba quidem propter 
insidias aut pullorum suorum direptionem,ab insi- 
diantibus ac diripientibus recedit. Intemperantiam 
denique, qua est animi appelitus rationi contra- 
rius, ad temperantiam ita traducens turturis imita- 
tione, ut, cum opus est, a rebus &ensui jucundis 
abstineas, quemadmodum et illa, amisso conjuge, 
vidua vitam transigit. Verum et sponsum jam &u- 
diamus, sponsam nunc primum alloquentem his 
verbis : 

Eque mec in curribus Pharaonis assimilavi te, 
propinqua mea. 

Pselli. 

Cum sponsam amoris stimulo percitam, et ad se 
currere festinantem cerneret, eque aeripedi simi- 
lem dixit esse. Sio enim tu, virgo, inquit, hostes 
profligabis, ut olim equitatus mei instructi, hoc 
est, angelici agminis virtus, Pharaonis copias dissi- 
pavit. Quod 8i queras cur equitatui sponsus ange- 
lorum ordinem comparet, facilis erit responsio. Qui 
bellum gerit, si cum sagittario pugnandum est, ar- 
cum et sagittas parat : si pedes eum pedite, galeam 
atque hastam sumit : eques cum equite, imperator 
cum imperatore congreditur. Quando igitur robur 
exercitus Pharaonis in equitatu potissimum con- 
Bistebat, idcirco equitatui ejus ex sdverso instru- 
ctam opponit aciem angelorum. Ac ne forte spon- 
sam affici putes contumelia, quod perspicue similis 


D eque dicatur, audi quid ad eam deinceps sponsus 


dicat : 


Quid pulchre [acte sunt genz tug, ul trurturis ! 
collum tuum sicut monilia 7 
Cum equo te similem dixerim velocissimo ; in 
maxilla tua non indiges freno : gene enim tue sunt 
ornatissime, et freni loco, naturali pudore sunt 
predite, instar pudice turturis ; turturis, inquam, 
amantie,solitudinem. Collum tuum admirabile, au- 


18 





ων ο mo ca nn D. — 5 


555 


MICHAELIS PSELLI 


536 


reum gestans monile Proverbiorum. Torquem enim A Ot τράχηλοίἰ σου θαυμαστοὶ καὶ κεκαλλωπισμένοι, 


mihi cogita, monile, quod dixi. 


Trium Patrum. 

Cum igitur sponsus Ecclesiam ex gentibus colle- 
ctam in qua pascit, allegorice demonstraverit ex 
illa responsione, Si non nosti te ipsam, nuno idem 
apertius indicat, Eque, inquiens, mez ín curribus 
Pharaonis assimilavi te, propinqua mea. Que qui- 
dem verba ut fiant magis perspicua, sic ordinanda 
sunt : Eque mez assimilavi te, propinqua mea, in 
curribus Pharaonis : hoo est apostolis meis, in quos 
celeriter ad Evangelium divu)lgandum currentesego 
conscendens, omnea orbis terrarum terminos sum 
pervagatus, te virtute similem dixi. Quia sicut in 
illis pascere visus sum, eic et in te, que mihi per 
fidem tuam in me, mihi propinqua es et unecessi- 
tudine conjuncta. In curribus Pharaonis, id est, in 
gentibus,quibus insidens Pharao intelligibilis vehe- 
batur. Equus enim plurali numero significat eque- 
Sires copias. Sunt autem sancti apostoli, juxta il- 
lud : Ascendens super equos luos, εἰ quadrigg tu 
salvatio*. Currus autem mystici Pharaonis sunt gen- 
tium catus, ab improbissima ipsius voluntate de- 
pendentes. Quibus in cotibus Ecclesia predicatio- 
nem apostolorum audiens, et credens in Christum 
qui ab ipsis predicabatur, atque ipsius effecta pro- 
pinqua : quandoquidem fides credentis,et illius qui 
creditur, est immediata conjunctio : apostolis assi- 
milata est &b ipso Christo,cum illius mandatis obe- 
diret, et apostolicam vitam imituretur. 


Jam quo modo ipsam apostolis assimilarit, vi- 
deamus. Quid, inquis, pulchra facte sunt genz tua, 
sicut turturis ? Mirum in modum profecto pulchre 
facte aunt gene tuse, qua ad similitudinem turtu- 
ris verecundiam eti continentiam amplecteris, et 
apostolorum consuetudinem imitaris, nec gentium 
more, immoderato genarum motu uteris in dispu- 
tationibus et nugis et orationibus, ac edacitate in 
cibis unde reliqua omnis nascitur intemperantia : 
sed ejusmodi potius moderatione, ut conciso com- 
positoque sermone sgupervacaneam Grecorum sa- 
pientiam viceris : in orationibus autem regnum Dei 
et justitiam ejus tantummodo quazras': cibis vero 
non exquisitis et jucundis vescaris, sed necessariis 
contenta sis. Ex quo flt, ut omnibus in rebus tem- 
peranter vivas, neque vero hec referas ad gloriam 
et ostentationem : quin etiam, quod ad forlitadinem 
et patientiam spectat, tam leni animo feras in dex- 
tera gena te percuti*, ut percutienli etiam alteram 
prebeas, ad Christi imitationem equo animo alapas 
sustinentis, et mandatum servari posse re ipsa 
comprobantis; atque instar turturis volucris solita- 
rie, secedentis in solitudinem, ibique jejunantis, 
atque ita docentis ostentationem atque humanas 
laudes esse fugiendas. Atque hoo quidem pacto de- 


* Habao. rir, 8. ' Matth, vr, 33. * Matth, v, 39. 


Τὸν χρύσεον βαστάζοντες χλοιὸν τὴς Παροιμίας. 


Ὁρμίσκον γὰρ µοι νόησον ὃν ἔφην κλοιόν γε. 
Τῶν Υ Ἡατέρων. 

'O γοῦν νυµφιος τῆς d£ ἐθνῶν Ἐκκλησίας αἰνιζά- 
µενος ταύτῃ, ὅτι ἐν αὐτᾷ ποιµαίνει, διὰ τοῦ ἀπο- 
κριθῆναι ταύτῃ τὸ, El μὴ ἔγνως σεαυτὴν, νῦν ὃ 
Ἱνίξατο ἀποδεικνύων φησἰ ' ΤΠ ἵππῳ µου ἐν ἅρμα- 
σιν Φαραὼ ὠμοίωσά σε, 1j πλησίον µου. Ταῦτα 
δὲ (va cae? Ὑένοιτο, οὕτω συντακτέον * Tg ἵππῳ 
µου ὁμοίωσά σε, ἡ πλησίο µου, ἐν ἅρμασι 
Φαραὼ, ij ouv τοῖς ἀποστόλοις µου ἐφ᾽ οὓς ἐπιθὰς 
τὴν ἱππασίαν ἐἑποιησάμεν, ἐπὶ πάντα τῆς οἶχου- 
µένης τὰ πέρατα ὀξέως ὁραμόντας εἰς τὸ ἐμὸν 
κήρυγμα. ἐοικυῖαν κατ ἀρετήν σε ἀπίδειξα. Διὸ 
ὥσπερ iv ἐχείνοις ποἰίµαίνων δέδειγµαι, καὶ ἐν co! 
τῇ διὰ τὴν εἷς ἐμὲ πίστιν ἐγγός µου. Ἐν τοῖς χρι- 
µατίσασιν ἅρμασι τοῦ νοητοῦ Φαραὼ, ἔθνεσιν, ὡς 
φέρουσι τοῦτον ἐν ἑαυτοῖς ἐποχούμενον. Καὶ Yap 
ἵππος μὲν πληθωντιχῶς καλεῖτοι ἡ Ἱππικὴ δύναμις * 
ἥτις ἐστὶν οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι κατὰ τὸ, Ἐπιθήσῃ 
ἐπὶ τοὺς ἵππους σου. Καὶ dj ἱππασία σου σω- 
τῃρία. "Άρματα δὲ τοῦ νοητοῦ Φαραὼ τὰ τῶν ἐθνῶν 
συστήµατα, ὡς ἐξητρτημένα τοῦ πονηροτάτου βου- 
λήματος αὐτοῦ. Ἐν οἷς συστήµασιν ἡ τοῦ κηρύγµα- 
τος τῶν ἀποστόλων ἀχούσασα ᾿Εκχλησία, καὶ πι- 
στεύσασα εἰς τὸν ὑπ᾿ αὐτῶν «ηρυττόµενον Χριστὸν 
xai τούτου πλησίον Ὑενομένη, ᾿Ἐπειδήπερ ἡ πίστις 
τοῦ πιστεύοντος xal τοῦ πιατευομένου ἄμεσός ἔστιν 
ἔνωσις. Τοῖς ἀποστόλοις ὠμοίωται παρ) αὐτοῦ 
Χριστοῦ πεισθεῖσα ταῖς αὐτοῦ ἐντολαῖς, καὶ τὸν 


C ἀποστολικὸν βίον µιµησαμένη. 


D 


Λοιπὸν ὅπως ὠμοίωσεν αὐτὴν τοῖς ἀποστόλοις, 
φησί ' Tl ὠραιώθησαν σιαγόνες σου ὡς τρυγόνος ; 
Ἠτοι, θαυμασίῳς αἱ σιαγόνες σου ὡραϊσμέναι εἶσί- 
μιμησαμένης τὴν δίκην τρυγόνος ἑνδειξαμένην ἐν 
ἐγκρατείφ τὸ σῶφρον, τῶν ἀποστόλων ὁμήγοριν. 
τις οὐ κατὰ τὰ ἔθνη ἀχολάστῳ τῇ τῶν σιαγόνων 
κινήσει ἐχρήσατο, πρὀς τε ἀδολεσχίας iv. διαλέξες:, 
xxi βαττολογίας ἐν προσευχαῖς xal ἀδηφαγίας iv 
βρώμασιν, ἐξ Zo xxi ἡ λοιπὴ πᾶσα ἀχολασία ὑο- 
ίσταται * ἀλλὰ μᾶλλον σώφρονι τοσοῦτον, ὥστε τῷ 
συντετμημένῳ piv xai συντετελεσμένῳ λόγῳ tiv 
χαταργουμένην τῶν Ἑλλήνων νικῆσαι σοφίαν ' ταῖς 
δὲ προσευχαῖς τὴν βασιλείαν τοῦ θεοῦ καὶ civ 
δικαιοσύνην αὐτοῦ µόνον ζητεῖν * καὶ βρώμασον 
οὐ τοῖς περιττοῖς xal ἡδέσι Ὑχρῆσθαι, ἀλλὰ τοῖς 
ἀναγκαίοις ἀρχεῖσθαι * κἂν ἐντεῦθεν ἓν πᾶσι Ct 
ἐγκρατῶς, καὶ μηδὲ πρὸς ἐπίδειξιν ταῦτα ποιεῖν C 
μᾶλλον δὲ καὶ τὸ ἀνδρεῖον τοσοῦτον ἑνδείκνυσθαι, ὡς 
οὕτως ἐπιεικῶς φέρειν τὸ dv τῇ δεξιᾷ σιαγόνι ῥᾳά- 
πισµα, ὥστε στρέφειν τῷ ῥαπίζοντι xal τὴν ἆἄλλην, 
κατὰ µίμησιν Χριστοῦ Φφέροντος ἀνεξιχάχως ῥαπί- 
σµατα, καὶ τὸ δυνατὸ/ τῆς ἑντολῆς τῇ πράξει i- 
θαιοῦντος, xal κατὰ τὸ φιλέρημον ὄρνεον τὴν τρν- 
γόνα ἀναχωρήσαντος εἲς τὴν ἔρημον, κἀκεῖσε 
νηστεύσαντος, καὶ οὕτως διδάξαντος τὸ ἀνεπίδεικτον. 


551 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 558 


Καὶ οὕτω μὲν 6xopacloc ὡραιώθησαν σιαγόνες σου Α core facie sunt gens tue quasi turturis, dum te 


ὡς τρυγόνος, τὴν σωφροσύνην κατ ἐπιθυμίαν ἐν 
ἐγχρατείᾳ, xai τὴν ἀνδρείαν κατὰ θυμὸν ἐν ὑπο- 
pev ἐπιδεικνυμένης σου. 'Ὁμοίως δὲ τούτοις συν- 
ωραιώβη τρἀχηλός σου ὡς ὁὀρμίσχκοι' οὗ γὰρ 
αιδηροῦς σου ὁ τράχηλος, ὡς διὰ τὴν ὑπερηφανίαν 
δόσκαµπτος' ἀλλὰ χἐκαµπται διὰ μετριοφροσύνην, 
ὡς ὁρμίσκοι el χατεσχευασμένοι εἰσὶν ἐκ χρυσοῦ» 
eo τὸ δόκιµμον κἀὶ καθαρὸν διὰ τὸ ἀνυπόχριτον µι- 
μαῖταί σου τὸ ταπεινὸν φρόνημα. El δὲ ἀνυπόκριτον 
ταπεινοφροσύνην ὁ ὁρμίσκος σηµαίνει, ὡς εἴρηται, ὁ 
τς νύμφης Χριστοῦ τράχηλος ὡς ὀρμίσκοι ἐπαινού- 
µενος, xai πλῆθος ἐμφαίνει ἀρετῶν, xal τὴν ἐφ' 
ixdctn ταπεινοφροσύνην . Ὡς Ὑὰρ ὁ ὁρμίσκος ἐν 
ἐρθῷ τῷ σχήµατι χαλκευθεὶς, ὕστερον κάµπτεται τῇ 
χρείφᾳ συσχηματιζόµενος, οὕτως ὁ τὴν ἀρετὴν τέλειος 
ταπεινοῦται διὰ συγχατάθασιν, ὀρθῶς ὢν τῷ ly 
καὶ τὴ μετριοφροσύνῃ χαµπτόµενος. Τράχηλος δὲ 
περιθεθληµένος τὴν ταπεινοφροσύνην., τὸ λογιχόν 
ἐστι τῆς φυχῆς' 0 δίκην τραχήλου συνάπτοντος τὴν 
χεφαλὴν τῷ λοιπῷ σώματι, συνάπτει τὸν νοῦν τῇ 
αἰσθήσει, τοὺς μὶν χατὰ νοῦν λόγους τῶν ἀρετῶν, 
κατὰ touc τοὐτῶν τρόπους κατάγον πρὸς τὴν αἴσθη- 
c, τοὺς δὲ τρόπους πάλιν αὐτῶν κατὰ τοὺς τού” 
των λόγους ἀνάγον πρὸς νοῦν. "O xai κάµπτεται 
διὰ ταπεινοφροσύνην, μὴ διὰ τὴν dla) ἑπαιρόμενον, 
ἀλλὰ διὰ τὸν χοῦν αυστελλόµενον, Καὶ οὕτω τὴν ἐξ 
ἐθνῶν Ἐχκλησίαν, τῇ ἐξ Ἱσραὴλ 'ὁμηγύρει τῶν 
ἁποστόλων ὠμοίωσε διὰ τῆς εἷς αὐτὸν πίστεως ὁ 
υυµφίος ταύτης Χριστός" τὸ τριµερὶς τῆς ψυχῆς 
δὺ ἐγκρατείας καὶ ὑπομονῆς καὶ ταπεινοφροσύνης 
bx τοῦ παρὰ φύσιν πρὸς τὸ κατὰ φύσιν ἔπαν- 
αγαχὼν, xxl ἁπαλλάξας τῆς διὰ τὴν ἀπιστίαν µε- 
λανότητος. 
Τῶν Υ Πατέρων. 

Οἱ δὶ τοῦ νυµφίου φίλοι (εἶεν δὲ πάντως οὗτοι 
ol ἅγιοι ἄγγελοι, ὡς τὸ αὐτοῦ ποιοῦντες πανάγιον 
θέλημα) τὰ ἑξῆς ὁπισχνοῦνται τῇ νύμφῃ, λέγοντες" 
Ὁμοιώματα Ὑχρυσίου ποιήσωμέν σοι μετὰ στιγµά- 
των τοῦ ἀργυρίου, ἕως οὗ ὁ βασιλεὺς dv ἀναχλί- 
σει αὐτοῦ. 'Ηγοῦν, Επειδὴ τῆς διὰ τὴν εἰδωλολα- 
τρείαν µελανότητος ἀπηλλάγης, xal τοῖς ἁποστόλοις 
κατ) ἀρετὴν ὠμοιώθης, καὶ τῆς ἁληθείας χατὰ γνῶ- 
σιν ἐρᾷς, τὴν μὲν θείαν φύσιν αὐτὴν τὴν ἀσυγκρίτως 
πάσης φύσεως ὑπερέχουσαν, χαθάπερ τῶν λοιπῶν 
ὕλων 6 ἨὙχρυσὸς, Ππαραστῆσαί σοι οὗ δυνάµεθα’ 


G 


et in cohibendis per abstinentiam cupiditatibus 
temperantem, et in iracundia per patientiam mode- 
randa fortem 8ο strenuam prebes. Collum itidem 
pulchrum effectum est, sicut monilia. Neque enim 
tibi ferreum est collum, ut propter superbiam flecti 
nequeat: sed propter modestiam facile verti possit, 
ut monilia ex auro elaborata : cujus quidem auri 
probitatem ac puritatem humilitas tua simplicitate 
non ficta imitatur. Quod si minime simulatam hu- 
militatem monile significat, ut dictum est, sponse 
Christi collum tanquam monilia commendatum, et 
virtutum indicat multitudinem, et implicitam in 
singulis virtutibus humilitatem. Quemadmodum 
enim monile recta figura prius ab artifice conflatur, 
deinde in circulum accommodate ad usum circum- 


flectitur : sic homo virtute perfectus, cum absoluta - 


vite moderatione rectus sit, ceteris compatiendo 
per humilitatem flectitur atque demittitur. At col- 
lum humilitate cireumdatum, est animi ratio que, 
ut collum reliquo corpori caput conjungit, sio ipsa 
mentem cum sensibus conneeotit : dum ex virtutum 
habitu mentem per actiones sensibus applicat : 
sensusque rursum ex virtutum prescripto ad men- 
tem reducit. Flectitur item per humilitatem, dum 
non ex propria extollitur dignitate : sed ex pulveris 
8ο materie abjectione demittitur. His rationibus 
Ecclesiam ex gentibus coactam per fidem in se 
sponsus ipsius Christus, apostolorum osmtui ex 
Israel assimilavit : triplicem animi partem per 
continentiam et patientiam et humilitatem, ex statu 
naturse contrario ad habitum nature congruentem 
redigens, et nigredinem ipsius abluens contractam 
ex infidelitate. 


Trium Patrum. 
Amici autem sponsi (sint autem hi omnino sancti 
angeli, quippe qui sanctissime illius obtemperant 


voluntati) ea que sequuntur, sponse pollicentur : - 


Similitudines auri faciemus tibi cum distinctio- 
nibus argenli, quousque rez in accubitu [ueril suo. 
Quasi dicant : quoniam a nigredine ex idolorum 
cultu contracta liberata es, et apostolis per virtu- 
tem similis reddita, et cognoscendo veritatis stu- 
diosa : nos naturam quidem divinam, que, vt 
&urum alia cum materia nulla, sic ipsa nullis cum 
aliis naturis comparari potest, tradere minime va- 


ἀθίατος γάρ ἐστι πᾶσι xal ἁρατάληπτος. Βἰχάσματα [) lemus : cum ea. neo oculis cerni, nec mente com- 


δὲ τινα ταύτης dx τῆς τῶν ὄντων θεωρίας, δηλαδὴ 
τοὺς δίκην στιγµάτων ἁργυρίου τηλαυχεῖς καὶ µεμε- 
ρισµένους ἓν τῷ παντὶ λόγους, ὑποδείξομέν σοι, ἕως 
οὗ ὁ τῶν ὃλῶν Δεσπότης αὐτὴ ἡ ἀλήθεια, ἐν ἆπανα- 
παύσει αὐτοῦ τῇ iv col, οἰκεῖον ἑκσφράγισμα σεαυ- 
τὴν ἀποδείξῃ, κἀντεῦθεν Ὑγνῷς ἑαυτὴν μὲν εἰκόνα αὐ- 
τοῦ καὶ ὁμοίωμα, αὐτὸν δὲ ἐν σοὶ ποιµαίνοντα, καὶ 
ὥσπερ τινι σφραγῖδι iv. τῷ ἴδίῳ ἐκτυπώματι κχοιτα- 
ζόμενον. 


Ψελλοῦ. 
Οἱ µίντοι φίλοι βλέποντες τούτων τὰς ὁμιλίας, 


prehendi queat : simulacra tamen ipsius quedam 
ex rerum naturalium aspectu et contemplatione, 
argento quasi distincta 8ο vermiculata faciemus 
tibi, eorum qu& in mundo sunt, rationes ostenden- 
tes, quoad rerum omnium Dominus, qui est ipsa 
veritas, in.te veluti in accubitu et requie sua con- 
quiescens, propriam similitudinem suam te ipsam 
ostendat, ut tutemet ipsius imaginem agnoscas, 
eumque in te pascentem et tanquam sigillum in 
proprio signo expressum recubantem. 


Pselli. 
Amici igitur sponsi, ex iis que dicta sunt, tum 


—- -— wp— 


— ——-— 


ο παν νυν 


950 MICHAELIS PSELLI . 560 


ingentem sponse erga sponsum amoris flam- Α Καὶ τὸ τῆς νύμφης ζώπυρον πολὺ πρὸς τὸν νυμφίον, 


mam, tum propensam hujus erga sponsam) vo- 
luntatem considerantes, aique inde rei finem 
prospicientes, quod ad eam procul dubio sponsug 
esset desceneurus, ac regio more in illa conquie- 
turüs, sponsam jam instruunt atque auro exor- 
nant, et cum rex voluerit advenire, eam ad quie- 
Bcendum aptissimam  reperiat. Itaque sic allo- 
quntur : 

Similitudines auri faciemus tibi cum distinctionibu, 
argenti, quousque rez sit ín accubitu suo. 


Quando, inquiunt, futurum est ut rex in te, 
qua ipsum puriter amas et queris, requiescat; 
age, sine te a nobis instrui atque exornari. Quam- 
vis enim non ut aurum, o sponsa, virtutibus ful- 
geas, sed adhuo ut argentum splendeas prs ni- 
gredine; te ad auri tamen similitudinem deco- 
rabimus, similemque reddemus cherubico et flam- 
meo ac venerando solio, in quo rex descendens 
se reclinet et acquiescat. Superior omnis appara- 
tus, meo quidem judicio, mirabilem eponse et 
virginis ex argento in aurum mutationem, ab 
amicis Verbi et sponsi accurate conquisitam, id 
est, decorem el gratiam sponse ab angelis Dei 
&dhibitam significat. Hic enim Domini &micorum 
est mos atque institutum, ut cum animam ali- 
quam virginem ad Christum studiose festinan- 
tem nacti sint, undique tanquam custodes illam 
cirerumdent atque adjuvent, et &d rectas et cum 
virtute conjunctas vivendi rationes incitent, quoad 
illam Domino aptam gratamque reddant. Sed 
jam interpretando longius progrediamur, et que 
Sponsa, amicorum studio ao diligentia exornata, 
ad amicos ipsos, id est angelos, dicat, audia- 
mus .: 


Nardus mea dedit odorem ejus. 


Anime virtatis studiose progressionis fructum 
perspicis. Cum enim in recta vite ratione virgo 
profecerit, atque ita ad Verbum et sponeum opta- 
tum appropinquarit, sponsi pulchritudinem se dicit 
agnovisse, Sed per sensum quemdam solum : nempe 
odoratum. Cur autem, inquies, nullum aliud un- 


guentum, sed nardum duntaxat Dominum ait redo- D 


lere? An quia inter unguenta nardus obtinet prin- 
cipatum? An potius divinius aliquid vult innuere? 
Si quis enim homo ex presenti vita, licet omnes 
labore et industria acquirens virtutes, recte vivat, 
nisi Christum divino baptismate induerit, nil revera 
vite eterne hisce virtutibus consequetur. Arcanum 
hos quod animo complecteris, unguentariorum 
exemplo fit manifestum. Cum enim nardinum vo- 
lunt conficere, licet alia multa in unum conjiciant, 
nisi nardum, que quidem est herba, simul adbi- 
buerint, frustra operam sumunt. Preterea Christus, 
qui idem et sponsus est, ad conam Simonis leprosi 


Πρὸς δὲ, τὴν συγκατάθασιν ἐκείνου πρὸς τὴν νύμφη», 
Káx τούτων ἐπιγνώσαντες τοῦ πράγματος τὸ τέλος, 
Ὡς ἄρα καταθήσεται πρὸς ταύτην ὁ νυµφίος, 
Ἐπανακλιθησόμενος βασιλικῶς ἓν ταύτῃ, 

Τὴν νύμφην εὐτρεπίζουσι δῆθεν καταχρυσοῦντες. 
"[v', ἐπειδὰν ὁ βασιλεὺς ἐπιδημῆσαι θέλῃ, 

Εὐρήσῃ πρὸς ἀνάπαυσιν αὐτὴν ἑτοιμητάτην. 

Φασὶ γὰρ οὕτω πρὸς αὐτὴν ol φίλοι τοῦ νυμφίου; 


Ὁμοιώματα χρυσίου ποιήσωμέν σοι μετὰ στιγµάτων 
τοῦ ἀργυρίου, ἕως οὗ ὁ βασιλιὺς dv ἀναχλίσει αὖ- 
τοῦ. 

Επεὶ, φασὶν, ὁ βασιλεὺς ἀνακλιθῆναι μέλλει 
Ἐν σοὶ, τῇ τοῦτον καθαρῶς φιλούσῃ καὶ ζητούσῃ, 
Δεῦρο λοιπὸν xai παρ᾽ ἡμῶν καλῶς ἄτοιμασθεῖσα. 


B K3v γὰρ οὗ λάµπεις ὡς Ὑχρυσὸς ταῖς ἀρεταῖς νύμφη 


(Ακμὴν γὰρ ἀργυρολαμπεῖς ἀπὸ τῆς σκοτοµήνης), 

Αλλ’ ὅμως χρυσαυγήσοµεν καὶ παρεικάσομέν σε 

Χερυυθικῷ καὶ φλογερῷ καὶ σεδασμἰῳ θρόνφῳ. 

'O βασιλεὺς γὰρ κατελθὼν ἀνακλιθήσεταί σοι. 

Τὴν γὰρ ῥηθεῖσαν ἅπασαν is ὁραματουργίαν. 

Τὴν θαυμαστὴν ἀλλοίωσιν τῆς νύμφης xal παρθένου, 

Τὴν ἐξ ἀργύρου πρὸς χρυσόν Φηµι γεγενηµένῃν, 

Ηαρὰ τῶν φίλων δηλαδὴ τοῦ Λόγου xal νυµφίου, 

Ὡς ἀρωγήν μοι νόησον, xal χάριν πρὸς τὴν νόµφην, 

Ἐκ τῶν ἀγγέλων τοῦ θεοῦ δοθεῖσαν ἐπαξίως: 

Τοῦτο γὰρ ἔθος πέφυκε τοῖς φίλοις τοῦ Δεσπότου, 

Ot ἐπειδὰν ἀθρήσωσι ψυχήν τινα παρθένον, 

Ἐπειγομένην πρὸς Χριστὸν χαλῶς ἐπαναλύσαι, 

Κυκλόθεν παρεµθάλλουσιν ὡς φύλακες ἐκείνης, 

᾿Αρήγοντες, ἐγείροντες πρὸς ἑναρέτους τρόπους, 

Μέχρις ἂν δείξωσιν αὑτὴν δεξιὰν τῷ Δεσπότη. 

Αλλ' δη προχωρήσωµεν τῷ λόγῳ περαιτέρω. 

Καὶ προκόψασαν duy jv ταῖς χάρισι τῶν φίλων 

Ἴδωμεν, τί φησιν εὐθὺς αὕτη ὡς πρὸς τοὺς φίλους. 

Φησὶ ὃ’ αὗταῖς ταῖς λέξεσιν οὕτως πρὸς τοὺς dyyi- 
[Aouc 


Νάρδος µου ἔδωχεν ὀσμὴν αὐτοῦ. 


Βλέπεις καρπὸν τῆς προκοπῆς ψυχῆς τῆς ἐναρέτου: 
Ἰδοὺ γὰρ ἡ προχκόψασα πρὸς ἀρετὰς παρθἑνος, 
ὝὭσπερ xai προεγγίσασα τῷ ποθουμένῳ Λόγῳ, 
Ἐπεγνωχέναι μὲν ἐρεῖ τὸ κάλλος τοῦ νυµφίου, 
Ελὴν δι αἰσθήσεώς τινος ἀσφραντικῆς xal µόνης. 
Τίνος δὲ χάριν, ἐρωτᾷς, οὗ λέγει µύρον ἄλλο, 
Αλλὰ τοῦ νάρδου μέμνηιαι µυρίζειν τὸν Δεσπότην c 
Τὸ μὲν, ὅτι καὶ πρώτιστόν ἐστι τῶν ἄλλων µύρων: 
Τὸ δ᾽ ab, ὅτι xal πέφυκεν ἐμφάσεις ἔχον θείας: 
Ὥσπερ εἴ τις ἄνθρωπος ἐκ τοῦ παρόντος βίου, 

KBv πάσας φέρων xatopgoi τὰς ἀρετὰς ἐμπόνως, 

"Av μὴ Χριστὸν ἑνδεδυται βαπτίσµατι τῷ gelu, 
Οὐδὲν οὗτος ὀνίνησι ταῖς ἀρεταῖς ἁπάσαις' 

Τοῦτον τὸν τρόπον ἵδῃ τις ἀῤῥήτως ἐν καρδἰᾳ, 

Παρά τινος τῶν μυρεψῶν κατασκευαζοµένου 

Οἱ γὰρ βουλόμενοί ποτε κατασκευάσαι νάρδον, 

Κἂν εἴδη βάλλωσι πολλὰ μυρεψικὰ πρὸς τοῦτο, 

El μὴ καὶ νάρδον βάλλωσιν, ἥτις ἐστὶ βοτάνη, 

Βὶς µάτην πεπονήκασιν ὄντως οἱ ναρδεργάται. 





$61 


COMMENT. !N CANTICUM CANTIC. 


503 


άλλως τε δὲ καὶ à προσχκληθεὶς Χριστὸς ὁ καὶ νυµφίος, A vocatus, hoo unotus est unguento a peocatrice. 


Εἰς δεῖπνον Σίμωνος λεπροῦ καταπεπονηµένου, 

Τοῦτο τὸ µύρον ἥλειπται παρὰ τῆς µοιχαλίδος. 

Ὁ λόγος τοίνυν µέμνηται τοῦ νάρδου προσηκόντως. 
Τῶν γ΄ Πατέρων. 

Ἐντεῦθεν οὖν ἡ νύμφη τοῖς τῶν ἀρετῶν διαφόροις 
κατὰ πρᾶξιν μὲν τρόποις, κατὰ θεωρίαν δὲ λόγοις 
καθαρβεῖσα, εἶτα εἰς τελειότητα ἐναγομένη, πρὸς 
τοὺς τὰ προειρηµένα πρὸς αὐτὴν φήσαντας φίλους 
τοῦ νοµφίου, ἀποχρινομένη φησί: Νάρδος µου ἔδω- 
xv ὀσμὴν αὐτοῦ' ἤγουν, Ἡ ἐκ τῶν διαφόρων κατὰ 
πρᾶξιν τρόπων xal χατὰ θεωρίαν λόγων, δίκην τῆς 
ix διαφόρων ἀρωμάτων συγχειμένης νᾶρδου, xpa- 
τηθεῖσά pot ἔμπραχτος Ὑνῶσις, παρέσχεν ἔμφασιν 
αὐτοῦ, τοῦ χατ᾽ οὖὐσίαν ἀπροσίτου νυµφίου, οὗ τὸν 


Merito igitur nardi mentio facta est. 


Trium Patrum. 

Sponsa deinceps, variis virtutum cum in agendo, 
tum in contemplando expolita dotibus atque illu- 
Btrata, et ad perfectionem progrediens, et ad ea que 
sibi ab amicis sponsi dicta fuerant, respondet : 
Nardus, inquiens, mea dedit suavilalem ejus - id est, 
efficax ex diversis agendi speculandique rationibus 
cognitio conquisita, instar nardi ex variis aroma- 
tibus condite prebuit specimen ejus; sponsi ni- 
mirum, per naturam inaccessi, cujus ego speciem 
8ο notam gero, ut imago ipsius 8ο similitudo. Cum 


Xapaxtnoz gipe, ὡς εἰκὼν αὐτοῦ xal ὁμοίωμα. p enim  mistio quedam sit eorum quae in mundo 


Μίγμα γὰρ αὕτη τῶν ἐν τῷ παντὶ μετοχῶν τοῦ ἑνὸς 
τῶν ὅλων αἰτίου ὑπάρχουσα' ὡς χρᾶμα κατὰ φύσιν 
οὖσα ν,ητῆς καὶ αἰσθητῆς Χτίσεως, val κατὰ γνώµην 
τοὺς ἐν τῷ παντὶ λόγους xai τρόπους ἐν ἑαυτῇ κε- 
ῥάσασα. Κάντεῦθεν ἀποδοῦσα τῷ xav! εἰχόνα λόγψ 
τὸν καθ’ ὁμοίωσιν τρόπον, ἐν ἑαυτῇ τοῦτον δεικν”-, 
ὡς ἐν εἰχόνι ἀρχέτυπον. 'Ensi 9, ὡς εἴρηκεν, ἐν αἰσθή- 
σει γέγονεν τοῦ νυµφίου, τί ταύτῃ; Οδτός ἐστι, 
φησὶν, ἀπόδεσμος στακτῆς ἀδελφιδός µου ἐμοί. 
Ἔτοι, Συνοχή ἐστιν ἐμοὶ xal συντήρησις τῆς µεταδο- 
τικῆς σταγόνος τῆς θείας χάριτος, ὁ κατὰ τὴν τοῦ 
Συµµαχου ἑρμηνείαν ἀγαπητός µου. ᾿Επείπερ αὐτὸς 
πιστευόµενος τὰ πνευματικὰ συντηρεῖ τῇ Ἐκκλησίφ 
χαρίσματα, καὶ ἱστᾷ τοὺς πιστοὺς τοῦ μὴ ἀπὸ τῆς 
ἀληθείας τρέπεσθχι. Ela ὅπου iv αὐτῇ περιπολεύ- 
σας τὴν ἀτρεψίαν ταύτην ἈΧαρίσεται, φάσκει' ᾽Ανὰ 
μέσον τῶν μαστῶν µου αὐλισθήσεται. Τούτων δὲ 
μέσον ἡ καρδία ἐστὶν, ἐξ T& τῷ λοιπῷ σώματι τὸ 
ζωτικὸν διαδίδοται πνεῦμα ' Ἶτις ὑπεμφαίνει τὸν 
ἡγεμόνα νοῦν' bv. ᾧ περιπολεύσει ὁ Kópioc, ὅταν d 
νύμφη αὐτοῦ διὰ τελειότητα αὐτῷ χολληθεῖσα πνεῦμα 
γένηται ἓν ' εἰσοικιζομένη τὴν VE τῆς ἀρετῆς διὰ 
τῆς τοῦ παναγίου Πνεύματος ivepyslac. Ac Xo ἡ dv 
Χριστῷ κχεχρυμμένη ζωὴ, εἰς πάσας τὰς τῆς ψυχῆς 
δονάµεις ὡς ταύτης µέλη διοδεύσασα, ἀτρεφίαν αὖ- 
ταῖς ἐμποιήσει. Καὶ οὕτω μὲν ὁ νυµφίος τῇ νύμφῃ 
ἔσεται τῶν καλῶν ἀτριφία, ὅταν τελεία ἀναδειχθῇ. 
Ψελλοῦ. 

λλλ’ ἀκουσώμεβα λοιπὸν xal τῶν ἑξῆς λογίων. 
Ἡ νύμφη γὰρ ταῖς προκοπαῖς ὡς ἔνθους γινοµένη, 
"Et: συνείρειν ἀγαπᾷ τὸν λόγον πρὸς τοὺς φίλους. 
Φησὶ (09€ τάδε πρὸς αὐτοὺς μετὰ τὸν νάρδου 

[λόγον" 

)Απόδεσμος σταχτῆς ὃ ἁδελφιδός µου — dpol, 
ἀνὰ µμµάσον τῶν μαστῶν µου αὐλισθήσεται. 

Ἔθος ἐἑστὶν, ὣς λέγουσιν, χόραις ταῖς φιλοχό- 

[σμοις, 

Μὴ µόνον ἔξωθεν αὐτὰς ἑἐξόχως χαλλωπίζειν, 
Ὡς ἐφελχύσωσιν αὐτῶν τὸν ἐραστὴν ἐν τάχει, 
᾽Αλλὰ xai μᾶλλον ἔσωθεν αὐτῶν τῶν ἱματίων, 
Κατασκευὰς τιθέασιν ἀπὸ τῶν μυριπνόὠν. 


* Coloss. 11, 9. 


unam illam rerum omnium causam participant : 
quippe que ex intelligibili et sensibili creatura 
naturaliter constet, ecientiaque rationes rerum 80 
modos id se complectatur : propterea moribus si- 
militudinem referens, eum in se tanquam in ima- 
gine exeniplar representat. Verum, quia sensu, ut 
dixit, sponsum agnovit, quid ipso sensu eit, expli- 
cat, dicens : Fasciculus myrrh: nepos meus mihi. 
Nexus est et conservatio stille divine gratie que 
mihi communicata est, dilectus meus : ut Symma- 
chus interpretatur. Per fidem enim acceptus, spi- 
ritalia tuetur atque conservat Ecclesie munera, 
fidelesque confirmat et corroborat, ne a veritate 
desciscant. Tum, ubi sponsus in ipsa manens, 
conBtantiam hanc largiatur, exponit, In medio, in- 
quiens, uberum meorum commorabilur. Überum 
medium obtinet cor, unde vitalis spiritus in reli- 
quum corpus diffunditur. Prestantem vero animi 
partem mentem innuit, in qua Dominus habitat, 
cum ejus sponsa perfectione sibi copulata, unus 
Spiritus efficitur, virtutis habitum adipiscens per 
sancti Spiritus operationem, unde vila in Christo 
abszondita* in omnes anima potentias, tanquam 
in hujus membra, influens, stabilem ipsis firmita- 
tem ac robur instillat. Atque ita sponsus erit spon- 
Β8, cum ad perfectionem venerit, virtutum immo- 
bile firmamentum. 


Pselli. 

Sed jam et ea que deinde sequuntur, audiamus. 
Sponsa enim progressu quasi afflatu institutum 
cum amicis sermonem studiose persequitur, et 
post nardi mentionem, sio ait : 


Fasciculus stactes filius sororis mee mihl, in me- 


' dio uberum meorum commorabitur. 


Elegantium virginum mos est, ut non solum 
exteriori ornatu se decorent, quo celeriter ama- 
tores suos alliciant, verum etiam suavia in vesti- 
mentis unguenta gerant. Quoniam igitur Canti- 
corum verbis anima ut pulchra virgo est exornata, 
et hominum more sponsalibus decora vestimentis 


$63 


MICHAELIS PSELLI 


564 


ad nuptias adducta , consentaneum est ut verba À Ἐπεὶ γοῦν γεγυναίκισται τῷ λόγῳ τῶν ᾿Ασμᾶτων 


quaedam muliebri loquatur, licet interius arca- 
num sensum contineant. Aperte igitur quasi deli- 
cias faciens. Quamvis, inquit, mulieres quedam 
ad amorem excitandum alia gestent unguenta in 
vestimentis; ego iamen cujusvis fragrantissimi 
odoris loco pulcherrimum sponsum, uti suavissi- 
mum unguentorum fasciculum collo suspendens, 
retinebo. Vel potius hoo significat : Quamvis alie 
anime mundi curis et negotiis implicentur; ego 
sponsi mei percipiens voluptatem, eum insculpam 
in tabulis cordis mei. Überum enim medium cor- 
dis est sedes. 


Trium Patrum. 

Botrus Cypri sororis mez filius mihi in vineis 
Engaddi. 

Qualis est uva adhuc florens, que vinum cordi 
letitiam afferens pollicetur : talis est mihi propter 
imperfectionem meam dilectus meus in vineis, hoc 
est in variis rerum naturis, que perspicue sunt 
oculo tentationis (id enim est Gaddi) oculo nimi- 
rum rationis naturas rerum ac veritatem in om- 
nibus explorantis. Hec enim eas indagans tan- 
quam florentem uvam, ex ipsis colligit veritatem ; 
que veluti vinum quoddam & figuris mentem di- 


movebit, cum diversas, que in mundo sunt, ra- C 


tiones in se ipsa coactas amplectetur. 


Pselli. 
Ex sponss verbis quedam supersunt, que qui- 
dem nunc pro viribus sunt explicanda : sic enim 
ipsos angelos alloquitur : 


Bolirus Cypri sororis mex filius mihi in vineis 
Engaddi. | 

O preclaram progressionis sponse mutationem! 
Que enim perspicue paulo ante similis equa dicta 
fuerat, nunc amicorum obsequio plane proficiens, 
se ipsam ut vitem fructiferam agnoscit. Omnis 
enim anima pura, Domini succensa desiderio, ope- 
rum progressu fit omnia. Nunc quidem sedes Che- 
rubim, nunc sedes Regis, nunc autem vitis fructi- 
fera in aula Domini. Quod igitur puriter sponsa 
dicit, hoc est : Sic agnovi sororis mee filium, id 
est sponsum, sicut botrum, qui nobis diatillavit 
mustum eternitatis. Baud omnibus virtutes capes- 
sentibus animabus est. maturus, sed pro virtutum 
mensura jucunrditatem suam subinde mutat. Aliis 
namque floret, in aliis nigrescit, in aliis maturus 
est, in aliis plane coctus ac dulcis est. Sponsa igi- 
tur, dum florentem botrum se ferre dicit, ostendit 
se nondum ad perfectionem pervenisse. Aut tan- 
quam florentis pulchritudinem exaggerans, ita, 
inquit, mihi floret Christus et sponsus, ut odoriferi 


Ἡ παρθενεύουσα quy xal τρόποις ἀῤῥενόφρων, 
Καὶ νυμφικῶς συνέσταλται πρὸς γάµους ἐπηγμένη, 
Λόγους τινὰς γυναικὸς εἰκός ἐστι καὶ λέγειν, 
Κἂν ἴσχωσιν ἀπόῤῥητον τὸν λογισμὸν ἐν βάθει. 
Τοῦτο γοῦν λέγει προφανῶς ὥσπερ ἀχχιζομένη, 
"Οτι Κἂν φἐρωσίν τινες γυναῖχες ἄλλα μύρα 
Πρὸς ἔρωτα θερµότερον ἔνδον τῶν ἱματίων, 
AX! ἔγωδε µυρίσµατος ἀντὶ παντὸς εὐώδους, 
Αὐτὸν ἐκεῖνον κτήσοµαι τὸν κάλλιστον νυµφίον, 
΄ὝὭσπερ ἀπόδεσμόν τινα µύρων εὐωδεστάτων, 
Καλῶς ἀἁπαιωρήσασα περὶ τὸν τρἀχηλόν µου. 
Μᾶλλον δὲ τοῦτο καθαρῶς αἱνίσσεται τῷ λόγφῳ, 
Ὅτι Κὰν ἄλλαι τῶν ψυχῶν τῷ βίῳ πεφυρµέναι, 
Αλλας «φροντίδας ἔχωσιν τῶν κοσμικῶν πραγ- 
[μάτων, 
Εγὼ δ᾽ ἄλλην τὴν ἡδονὴν γνοῦσά µου τοῦ νυμµφίου, 
Αὐτὸν χαράξω ταῖς πλαξὶ τῆς ἐμῆς καρδίας - 
ἩΜαστῶν γὰρ μέσον πέφυχεν ὁ τόπος τῆς καρδίας. 
Τῶν Υ Πατέρων. 

Βότρυς τῆς Κύπρου ἀδελφιδός µου ἐμοὶ ἐν àp- 
πελῶσιν Ἐγγαδδί. 

τοι, δίκην σταφυλῆς ἔτι ἀνθούσης, xai τὸν εὖ - 
φραντικὸν τῆς καρδίας οἶνον ἀπαγγελλομένης, ὁ ἀγα- 
πητός µου καρποφορεῖταίΥ µοι διὰ τὴν ἐμῆν ἀτέ- 
λειαν, ὡς iv ἀμπελῶσι ταῖς διαφόροις τῶν ὄντων 
φύσεσιν, al εἶσιν διοραταὶ τῷ ὀφθαλμῷ τοῦ πειρα- 
τηρίου. Ὅπερ ἑρμηνεύεται τὸ Γαδδί: δηλονότι τῇ 
ὄψει τοῦ βασανίζοντος τὰς φύσεις, καὶ τὴν iv ὅλοις 
ἀλήθειαν ἐρευνῶντος λόγου. Οὕτως γὰρ ταύτας δι- 
ερευνώμενος ὡς ἀνθοῦντα βότρυν τοῖς τούτων λόγοις 
καρποφορεῖ τὴν ἀλήθειαν, ἥτις ὥσπερ τις olvoq τὸν 
νοῦν ἑκστήσει τῶν τύπων, ὀπηνίκα τοὺς ἐν τῷ παντὶ 
διαφόρους λόγους περὶ ἑαυτὴν συνάψει ἑνοειδῶς. 

Ψελλοῦ. 

"Εχομέν γέ τι λείψανον τῶν ἐκ τῆς νύμφης λόγων, 
Ὅπερ ὡς ἔστιν ἐφικτὸν τὸ νῦν ἑρμηνευτέον. 
λέγει γὰρ οὕτω πρὸς αὐτοὺς ἡ νύμφη τοὺς ἀγγέλους : 


Βότρυς τῆς Κύπρου ἀδελφιδός µου ἐμοὶ ἐν ἆμ- 
πελῶσιν Ἐγγαδδί. 

"Q τῆς καλλῆς ἐναλλαγῆς τῆς προχοπῆς τῆς νύμ- 

ίφης 1 

Ἡ πρὸ μικροῦ γὰρ ἐμφανῶς ἵππῳ παρεικασθεῖσα, 
"Aptt λαμπρῶς προχόψασα ταῖς χάρισι τῶν φίλων, 
Ὡς βοτρυφόρον ἄμπελον αὐτὴν ἐπιγινώσκει. 
Voyi γὰρ πᾶσα καθαρὰ ποθοῦσα τὸν Δεσπότην, 


D Πάντοτε πάντα γίνεται τῇ προχοπῇι τῶν ἔργων 


Νῦν piv θρόνοι Χερουθὶμ, xat θρόνος Βασιλέως, 

Νῦν 8' ἄμπελος κατάκαρπος lv ταῖς αὐλαῖς Κυρίου. 

Ὅπερ οὖν λέγει καθαρῶς ἡ νόµφη, τοῦτο λέγει’ 

Ὡς ἔγνων τὸν ἀδελφιδοῦν, τουτέστι τὸν νυµφίον, 

Ὅστις ἀπέσταξεν ἡμῖν γλεῦχος ἀθανασίας * 

Οὐκ ἔστι πάσαις ὥριμος ψυχαῖς ταῖς ἐναρέταις, 

Αλλ’ ἐξαλλάσσει τὸ τερπνὸν εἶδος αὐτοῦ πολλκκις, 

Κατὰ τὸ µέτρον δηλαδὴ τῶν ἀρετῶν ἑκάστου, 

Ανθεῖ γὰς ἄλλαις τῶν ψυχῶν, ἐν ἄλλαις δὲ κυ- 
[πρίζει, 

Ἐν ἄλλαις δ᾽ ὥριμός ἐστιν, ἐν ἄλλαις δὲ περχάζει. 

Ἡ νύμφη τοίνυν φέρουσα κυπρίζοντα τὸν βότρυν, 








965 COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 566 


Δείχνυσιν ὅτι προκοπὴν οὐκ ἔφθασε τελείαν. 

Εθ᾽ ὥσπερ ὑπαυξάνουσα τοῦ κυπρισμοῦ τὸ κάλλος, 
Οὕτως, φταὶ, χυπρίζει pot Χριστὸς ὁ xal νυµφίος, 
Ὥσπερ χυπρίζουσι τερπνῶς ἐν τῷ Γαδδὶ τῷ τόπῳφ 
Οἱ τῶν ἀμπέλων βότρυες εὐώδεις πεφυκότες * 

Γη γὰρ, ὥς φασι, τοῦ Γαδδὶ ἁμπελοτρόφος οὖσα, 
It» πᾶσαν ὑπερήλασεν εἰς τὴν ἡδυθοτρύαν. 

Τῆς γοῦν ἁγνῆς xai καθαρᾶς ψυχής εἰπούσης τάδε, 
'O λόγὸς ἀποχρίνεται λέγων ταῦτα" 

Ἰδοὺ εἶ καλὴ, ἡ πλησίον µου, ἰδοὺ καλή: οἱ 
ὀφθαλμοί σου, περιστερα(. 

ὝὭσπερ οἱ χρυσογνώµονες, οὕς φασι χρυσοχόους, 
"Av τὸν χρυσὸν θελήσωσι τὸν χεχιθδηλωμένον, 
Δαμπρότερον ἐργάσασθαι xai χαθαρὸν ἐξόχως, 
Πολλάκις βάλλουσιν αὐτὸν ἐν τοῖς χωνευτηρίοις 


Τοῦτον τὸν τρόπον ὀείκνυσι τὴν νύμφην νῦν ὁ λόγος, B 


'O τῶν ψυχῶν θεραπευτὴς τῶν µεμελανωμένων * 
Ἴππῳ γὰρ ταύτην πρότερον τῷ λόγῳ παρεικάσας, 
Καὶ δείξας ἔτι χαμερπῆ τυγχάνειν τὴν παρθένον, 
Πρὸς ἀρετὴν ἠρίθισε ταύτην ὑψηλοτέραν. 
Ἡ δὲ προκόψασα τρανῶς ταῖς χάρισι τῶν φίλων, 
Γίνεται θρόνος πύρινος τοῦ πάντων Βασιλέως. 
'AXÀ' ἔτι πάλιν φθάνουσα ταῖς ἀρεταῖς εἷς ὕψος, 
Καὶ πάλιν προσεγγίσασα τῷ χαθαρῷ νυµφίῳ, 
Λαμπρῶς ἐγκωμιάζεται xol παρὰ τοῦ νυµφίου. 
Ἰδου γὰρ ti καλὴ, φησὶν, ἡ πλησίον µου, 
Aa διπλοῦς τὸν ἔπαινον τοῦ κάλλους ἐπιφέρων 
[πάλιν, 

Ἰδοὺῦ, φἠσὶ, χαλὴ τυγχάνεις, ὢ παρθἑνε. 
Ἔχεις γὰρ ὄμματα τερπνὰ περιστερᾶς παρθἐνου, 
Ὁπόταν σου τοὺς ὀφθαλμοὺς ἀπέστρεψας τῆς πλάνης, 
Καὶ πρὸς ἐμὲ τὸν πλαστουργὸν τὸν σὸν ἐνατενίζεις, 
Βεριστερᾶς 0t µέμνηται vov ὀφθαλμοὺς à λόγος, 
Τὸ καθαρὸν τοῦ βλέμματος σηµαίνων τῆς παρθένου. 
Καὶ γὰρ τοσοῦτον καθαρὸν ἔσχεν ἑκείνη βλέμμα, 
Ὥστε κατεῖδς καθαρῶς τὸν κάλλιστον νυμφίον. 

Τῶν Υ Πατέρων. 

Όὔτω τοίνυν τὴν νύμφην ὁ νυµφίος ὁρῶν κατὰ 
πρᾶξιν μὲν καθαρὰν, χατὰ θεωρίαν δὲ πεφωτισμέ- 
v2», φησὶ πρὸς αὐτήν' ]δοὺ st καλὴ, ἡ πλησίον µου, 
ἰδοὺ el καλή ὀφθαλμοί σου, περιστεραἰ. Ἴγουν, 
'I5o5 ὑπάργεις ὠραία κατὰ μετοχὴν τῆς ἐμῆς ὡραιό- 
τητος, ὡς τὸ διὰ τὴν πρώττν ἀπιστίαν αἶσχος ἀπο- 
δαλομένη, xal ἐγγίσασά µοι κατ ἀρετὴν ἐν τῷ 
µιµήσασθαι τοὺς ἐμοὺς μιμητὰς ἀποστόλους. Ἰδοὺ 
ὑπάρχεις ὡραία ὡς παρὰ τῶν ἀγγέλων µου τὰς ἐν 


À botri jucunde florent in Gaddi : que quidem regio 


vitibus abundans uvis suavitate ceteris omnibus 
antecellit. Hec anima casta et pura cum dixisset, 
Sponsus respondet ita sponsam alloquens : 


Ecce pulchra es, propinqua mea, ecce pulchra es : 
oculi tui, columba. 

Quemadmodum qui aurum tractant et elaborant, 
quos aurifices appellamus, si aurum adulteratum 
velint expurgare, et purius atque splendidius red- 
dere, sepius illud in fornaces conjiciunt : sio ani- 
mas que nigredinem contraxerunt,curat expolitque 
Deus. Cum enim prius sponsam eque comparasset, 
ostendissetque eam adhuc humi repere, virginem 
ad hanc sublimiorem virtutem incitavit : illa autem 
amicorum officiis vere proficiens, fit ignea sedes 
Regis universorum.Deinde virtutibus rursum altius 
provecta, atque iterum ad purum sponsum appro- 
pinquans, ab eo preclare commendatur Ecce enim, 
inquit, pulchra es, propinqua mea ; et pulchritudinis 
laudem ingeminans, ecce, inquit, pulchra es, o 
virgo. Jucundi enim es oculis predita columbe 
virginis, cum oculos tuos ab errore averteris, et 
eos in me Creatorem tuum intenderis. Columbe 
autem oculos memorat, ut purum virginis obtutem 
significet. Tam mundos enim oculos habet, ut pu- 
riter pulcherrimum sponsum aspiciat. 


Trium Patrum. 

Sic igitur sponsam actionis puritate prestantem, 
et contemplationis luce splendentem sponsus aspi- 
ciens alloquitur : Ecce pulchra es, propinqua mea : 
ecce pulchra es : oculi tui, columbz. En formosa 
exsistis; quia particeps es pulehritudinis mee: 
quoniam pristine incredulitatis turpitudinem ab- 
jecisti, et, imitatores meos apostolos imitando, ad 
mo per virtutem appropinquasti. Ecce decora es, 
quippe que ab angelis meis species tuas que in 


τῷ παντὶ διδαχθεῖσα ἐμφάσεις µου, κἀντεῦθεν Ὦ mundo sunt, didicisti, atque ita cognitione etiam 


ὡραῖσθεῖσα καὶ κατὰ γνῶσιν, ἐπειδήπερ ol νοεροὶ 
ὀφθαλμοί σου πνευματικοὶ, ly τῷ μὴ ἀπατᾶσθαι τοῖς 
ἐν αἰσθήσεσι τερπνοῖς, ἀλλ) ὡς Ev. ἐσόπτροις τούτοις 
τὰ κεχρυμμµένα διορᾷν νοητὰ κάλλη. 

Tov v' Πατέρων. 

Πρὸς ταῦτα δὲ ἡ νύμφη, ἐπειδὴ παρὰ τοῦ νυμφίου 
μεμαρτύρηται πνευματικοὺς ἔχειν ἀφθαλμοὺς, κἀν- 
τεῦθεν μὴ ἁπατωμένους ' ἀλλὰ τὸ χυρίως καλὸν, 
ὅθεν ἡ ὡραιότης αὐτῇ Ὑέγονε xaxà μετοχὴν, γνωρί- 
ζοντας, τάδε φησίν' Ἰδοὺ el καλὸς. ἀδελφιδοῦς µου 
ηλονότι, Σὺ µόνος ἂν δικαίως λέγοιο καλὸς ὁ ἀγα- 
πχγτός µου, οὗ κατὰ μετοχὴν καλὰ τὰ καλά * καίγε 


et scientia es exornata. Mentis enim oculi tui spi- 
ritales rebus sensui jucundis minime decipiuntur, 
sed in iis tanquam in speculo reconditas pulchritu- 
dines intelligibiles contemplautur. 


Trium Patrum. 

Ad heo sponsa, cum testimonio sponsi spiritales 
habeat oculos qui decipi nequeant, sed quod vere 
pulchrum est, unde ipsa quoque fit pulchritudinis 
particeps, conspiciant : Ecce; inquit, es pulcher, 
sponse mi. Tu solus videlicet, jure pulcher dici 
potes, dilecte mi, eujus partipatione pulchra sunt 
pulchra. Pulcher, inquam, inaccessa nature pul- 


- — —- 0. ο - -- 


5671 


umbrosus, in natura nostra nimirum, in qua" tan- 
quam in lecto quiescens tu Dei et Patris lucidis- 
simus et sine umbra radius, per umbram aspice- 
ris, tanquam in imagine exemplar. Quoniam et 
domus tua nos, Ecclesia nimirum que in te credit, 
sumus Tigna mostra, cedri : hoc est, pietatis et 
religionis dogmata que tanquam tigna domum, hoo 
est, fidelium Ecclesiam continent, et quasi cedri, 
fortiter constituta solida in Christum flde innitun- 
tur:neque Ecclesiam assiduis htresum et tenta- 
tionum motibus, veluti variis vehementium im- 
brium atque ventorum incursibus oppugnatam 
labefactari ac ruere patiuntur. Laquearia nostra, 
cupressi, Laquearia variam recti continent pulohri- 
tudinem, que constat ex concinna et fabrefacta 
contignatione tabularum ; que quidem si ex cu- 
presso confecte sint, tum bene olent, tum putre- 
dinem non admittunt. His virtutes sunt similes, 
quibus perturbationum et vitiorum corruptionis 
expertibus exornatur Ecclesia : earumque fra- 
grantia spiritali consperguntur qui amims sensus 
habent exercitatos !?. 
Pselli. 

Sponsam purus sponsus laudavit ; quem nuno 
vicissim sponsa commendat, 

Ecce, inquiens, pulcher es, nepos meus ; natura, 
inquam, es puloher: Ecce formosus es ac plane 
decorus eb tu, sponse mi. 

Ác quemadmodum gemina ille laude sponsam ex- 
tulit : sic illa duplici laude sponsum effert. Pulcher, 
inquiens,es,sponse,atque formosus.Nepotem autem 
sponsa Dominum appellat, eam innuens parlem 
ipsius per quam illi propinqua est que pertinet 
ad humanitutem, quam quidem infra planius ex- 
plicabit : sponsum enim sponsa vicissim laudans, 


sic ad eum statim dicit : Ad lectum nostrum um- 
brosus. 


Ad infimum, inquit, lectum nostrum sic ac- 
cessieti, ut dedita opera divinitatis fulgorem 
obumbrares. Nisi eam tu iis rationibus que tibi 
soli cognitae sunt, abscondisses, divino splendore 
forte consumpti essemus. Quod quidem totum, 
Verbo divinitatem celante, factum est. Cum enim 


j MICHAELIS PSELLTI 
ehritudine. Sic igitur pulcher, ad lectum nostrum À ὡραῖος τῷ ἁπροσίτῳ κἀάλλει τῆς οὐσίας. Ὁ γοῦν oU 


$68 


τως ὡραῖος πρὸς χλίνην ἡμῶν σύσκιος, ἦτοι ἐν τῇ 
ἡμετέρᾳ φύσει, ἐφ᾽ ᾖᾗ ὡς ἐπὶ κλίνῃ ἀναπαύῃ d τοῦ 
θεοῦ καὶ Ηατρὸς ὁλολαμπὴς xal ἄσκιος ἀχτὶς, σχιω- 
δῶς ὁρᾷ ὡς ἐν εἰκόνι ἀργέτυπον. Ἐπεὶ δὲ xal ο-κη- 
τήριόν σου ἡμεῖς, ἡ πιστεύσασα εἷς σὲ ᾿Ἐκκλησία, 
ἐσμὲν, Aoxol ἡμῶν κέδροι ἤγουν, τὰ τῆς εὐσεθείας 
δόγµατα, ἃ δίκην δοχκῶν συνεχουσῶν οἰκίαν, τὴν τῶν 
πιστῶν Ἐκκλησίαν συνέχουσιν, καὶ οἶάπερ κἐδροι 
ἑδραίως ἑβῥιζωμένοι τῇ εἲς Χρισιὸν στεῤῥᾷ πίστει 
ἠδραίωνται' xal ταῖς προσθαλλούσαις τῇ ᾿Ἐκκλησίᾳ 
δίκην σφοδρῶν ὑετῶν καὶ ἀνέμων συχναῖς ἐπαγω- 
γαῖς τῶν διαφόρων αἱρέσεών τε xal πειρασμῶν, 
οὐκ ἑῶσι ταύτην αΧαταπεσεῖν. Φατνώματα ἡμῶν 
χυπάρισσοι ' φατνώµατα δὲ slot διαποικίλλουσά τις 
τὸ τῆς ὀροφῆς κάλλος ἐναρμόνιος καὶ γλυφώδης πᾶξις 
σανίδων' αἵπερ ἐὰν ὧσιν Ex κυπαρίσσων, τὸ εὔπνουν 
ἔχουσι, xal σηπεδόνος σχεδόν εἴσιν ἁπαράδεχτοι. "Qv 
δίκην αἱ ἀρεταὶ τὴν Ἐκκλησίαν καθωραίζουσι, xai 
τῆς τῶ, παθῶν σηπεδόνος εἰσὶν ἁπαράδεχτοι * 
καὶ εὐωδίαν πνευματικὴν ἀφιᾶσι τοῖς γεγυµνασμί- 
νοις τὰ τῆς ψυχῆς αἰσθητήρια. 


Ψελλοῦ. 

Τὴν νύμφην ἐἑπαινέσαντος τοῦ καθαροῦ νυµφίου 
᾽Ανταποκρίνεται λοιπὸν κἀχείνη τὸν νυμφίἰον, 

Ἰδοὺ καλὸς xal ys ὡραῖος ἀδελφιδός µου” φημὶ 
δὲ φύσει ὡραῖος. Ἰδοὺ καλὸς xai σὺ τυγχάνεις, ὦ 
νυµφ[ε. 

"Ωσπερ δ᾽ ἐκεῖνος εἴρηκε διπλοῦς αὐτῇ ἑπαίνους, 
Οὕτω διπλοῦς ἀντείρηκεν ἐχείνη τοὺς ἐπαίνους, 

Καλὸς, εἰποῦσα, πέφυκας, à νυµφίε, καὶ ὡραῖος. 
᾽Αδελφιδοῦν δ’ ὠνύμασεν ἡ νύμφη τὸν Δεσπότην, 
Tijv ἀπὸ τῆς σαρχώσεως αὐτοῦ πρὸς τοὺς ἀνθρώ- 
[πους 
Αἰνιττομένη προφανῶς συγγενιχὴν μερίδα - 
*Hv μάλιστα πλατύτερον χάτωθεν διδαχθήσῃ. 
ἸΑντεπαινέσασα καὶ γὰρ ἡ νύμφη τὸν νυμφίον, 
φησὶ, καὶ ταῦτα παρευθὺς πρὸς τὸν αὐτὸν νυμφίον 
Πρὸς κλίνην ἡμῶν σύσκιος. 
ἌἨλθες, omoi, πρὸς τὴν ἡμῶν ἀσθενεστάτην κλί- 
[νην, 
Tv ἀστραπὴν τὴν θεϊκὴν ἐντέχνως συσκιάσας. 
Et i, γὰρ ἔχρυψας αὐτὴν olc οἶδας τρόποις μόνος, 
Táy' ἂν κατηναλώθηµεν ἐξ ἀστραπῆς τῆς θείας ' 
ὍΌλον δὲ τοῦτο πέφυκε τοῦ Λόγου τὸ κρυψίνουν. 


amici qui sponsam deducebant, ut supra declara- D Ἐπεὶ γὰρ οἱ νυμφαγωχοὶ xal φίλοι τοῦ νυµφίου, 


vimus, ex argentea auream reddidissent, et tan- 
quam lectulum regivm purpura ornatum instruxig- 
sent; in eo Rex accubuit. Itaque sponsa admira- 
bunda sic eum alloquitur : Ad lectum nostrum, 
umbrosus, ut libuit, accessisti. Verum, quie dein- 
ceps in Canticis sequuntur, audiamus.Pergit enim 
adhuc sponsa sponsum alloqui, Tigna, inquiens, 
nostra, cedri : laquearia, cupressi. Quando nunc 
ad nos, o sponse, venisti, nullos amplius horren- 
dos imbres, nullos torrentium impetus, nullos 


19 Hebr. v, 14. 


Ὡς ἄνωθεν εἰρήκαμεν τὸν λόγον περὶ τούτου, 
Ὑπαργυρίζουσαν αὐτὴν ἐχρύσωσαν τοῖς τρόποις, 
Καὶ κλίνην ἀπειργάσαντο βασιλικὴν πορφύραν" 
Ἐπανεκλίθη τοιγαροῦν ὁ Βασιλεὺς ἐν ταύτῃ. 
Λοιπὸν ἡ νύμφη πρὸς αὐτὸν ἐχθαμθουμένη λέγει" 
Πρὸς κλίνην ἦλθες σύσχιος ἡμῖν ὡς ἠθουλήθης. 
λλλ’ ἀχουσώμεβα λοιπὸν καὶ τῶν ἑξῆς ᾿Ασμάτων. 
Φησὶ γὰρ ἔτι πρὸς αὐτὸν ἡ νύμφη τὸν νυμφίον᾽ 
Δοκοὶ ἡμῶν χἐδροι, φατνώµατα ἡμῶν κυπάρισσοι. 


Ἐπεὶ, φησὶν, ἐλήλυθας νῦν πρὸς ἡμᾶς, νυµφίε, 





969 COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 510 


Οὐχάτι δεδιστόµεθα Bpoy dc τινας ῥαγδαίας, 

Οὔτε κινήσεις ποταμῶν τῶν πονηρῶν ῥευμάτων, 
ΣΑλλ’ οὐδὲ πνεύσεις τοῦ βοῤῥᾶ πνεύματος ἑναντίου. 
Ἐμὶ γὰρ fv εὐδόχησας εἶναί σου κατοικ[αν, 
Καλῶς ἐπφχοξδόμησας àv σεαυτῷ, νυµφίε, 

Ὁ λίθος ὄντως ὁ τερπνὸς καὶ τῆς ζωῆς dj πἰτρα. 
Ὅθδεν δοχῶμεν τοὺς δοχοὺς ἡμῶν κεδρίνους εἶναι, 
Καὶ πάλιν τὰ φατνώµατα δένδρων ἐκ χυπαρίσσων. 
Ἐπεὶ γοῦν ἐμνημόνευσεν ἐνθάδε κατοικίας, 

Καὶ φατνωμὰτων xal δοκῶν οὐκ εἶασε μνησθῆναι * 
Σὺ δέ µοι τὰ φατνώµατα xal τοὺς δοχοὺς ἀχούων, 
Καὶ ἀρετὰς ἐννόησον τυγχάνειν ταῦτα πάντα * 

Ἐν atc ἐλθὼν ἑστέγασεν αὐτὴν ὁ θεῖος Λόγος, 
Καὶ πειρασμῶν ἀνένδεκτον εἰργάσατο τελείως. 
᾽λνέμους τοίνυν vai βροχὰς ἤ ποταμοὺς ἀκούων, 
Δαιμόνων ταῦτα πειρασμοὺς γίνωσκε πεφυχέναι. 


Ἐγὼ ἄνθος τοῦ πεδίου. xplvov κοιλωµάτων. 
Τῶν «' Πατέρων. 


Ἠτοι, "Evo ἡ ἐξ Ἱσραὴλ xai ἐξ ἐθνῶν Ἐχκλησία, 
xarà μὲν τοὺς ἐξ ᾿σραὴλ, ὡς νὸμῳ xal προφήταις 
ἀπιστίας xal — xaxlac προκαθαρθέντας, κἀντεῦθεν 
δίκην πεδίου προοµαλιαθέντας, καὶ οὖκ ἐπὶ πολὺ 
τοῦ καλοῦ ἀφεστηκότας. ἤνθησα τῇ ἀρετῇ, τὸν ὅμ- 
6ρον γνωστικῶς δεξαµένη τὸν ἐπουράνιον * κατὰ δὲ 
τοὺς ἐξ ἐθνῶν, ὡς διὰ τὴν πρώτην ἀπιστίαν τῆς 
φυσικῆς ὁμαλότητος στερηθέντας, καὶ τῷ χειμῶνι 
τῶν παθῶν κοιλανθέντας, οἴάπερ κρίνον ἀπὸ τοῦ 
κοίλου πρὸς τὸ ὑψηλὸν ἀναθάλλον, xal ἐφ᾽ ἱκανὸν ix 
τἲς ῥίζης καλαμοειδῶς ἀνατρέχον, ὡς ἂν μὴ xpó- 
πτοιτο τοῖς χοιλώµασιν, ἀλλὰ τὸ κάλλος τούτου ἐν 
μετεώρφ ὀρῶῷτο, τῇ sic Χριστὸν πίστει ἑῤῥίζωμαι, 
xai διὰ καθάρσεως, τῆς τῶν παθῶν ὑπεξανέστην συγ- 
χύσεως, xal ἐπὶ τῷ ὄψει τῆς γνωςτικῆης θεωρίας τῷ 
πάλλει τῆς ἀρετῆς καθωράΐσμαι. 


Ψελλοῦ. 


Καιρὸς λοιπὸν καὶ τῶν ἑξῆς ἀκοῦσαι ταύτης λόγων. 
Φησὶ γὰρ οὕτω πρὸς αὐτὸν ὥσπερ ἐγχανχωμένη ' 


Ἐγὼ δὲ ἄνβος τοῦ πεδίου, χρίνον τῶν κοιλάδων. 

Ὑπέρευγε τῆς προχοπῆς τῆς καθαρᾶς παρθίνου | 
᾿Ιδοὺ γὰρ. ἔγνω ἑαυτὴν τοῦ ξόμπαντος πεδίου 
Tüc ἀνθρωπίνης φύσεως ἄνθος ἐχλελεγμένον, 

Etica xal xplvov καθεξΏς Ux των χοιλάδων θεῖον * 
Μυρίζει γὰρ ὡς ἁληθῶς πᾶσα ψυχἠ τοῖς τρόποις, 
Taic ἀρεταῖς ἀνθήσασα καὶ καθωραϊσθεῖσα. 

Καὶ μὴ µερίµναις χοσμικαῖς ὅλως ἀποπνιγεῖσα. 

Καὶ µάρτυς τούτου πέφυκε Χριστὸς ὁ καὶ νυµφίος, 
Ἡροσμαρτυρὼν ὡς ἀληθῶς τῷ λόγώ τῷ τῆς νύμφης. 
Φησὶ γὰρ οὕτω πρὸς αὐτὴν, ὡς καθ) εἱρμὸν εὑρήσεις * 

Ὡς κρίνον iv ule. τῶν ἀκανθῶν, οὕτω ἡ κλησίον 
Μου ἐν µέσῳ τῶν θυγατέρων. 

Ὀρθῶς, φησὶ, λελάληκας περι σαυτῆς, ὦ νύμφη * 
Οὕτως γὰρ μέσον τῶν φυχῶν τῶν δῆθεν θυγατέρων, 
Τῶν ἐν µερίµναις πάντοτε συγκαταπνιγοµένων, 

Σὺ µόνη νῦν ἐξήνθησας ὥσπερ ἠδύπνουν ῥόδον 
Καλεῖ δὲ ταύτην ἀδελοὴν ὁ Λόγος καὶ νυμφίος, 


A furentis Boree flatus ertimescimus. Me enim 


quam tibi domicilium esse voluisti, preoclare in 
te, Bponse, exeedifloasti, qui vere lapis es puloher 
et vite petra. Codrina sunt tigna nostra, cupres- 
sina laquearia. Quoniam hio domus est facta 
mentio, de tignis etiam et laquearibus loquitur. 
Qui quidem omnia tu pro virtutibus accipe, qui- 
bus eam Verbum adveniens, adversus ventos et 
imbres et flumina, id est, contra lentationes com- 
munivit. 


Ego flos campi, lilium convallium. 


Trium Patrum. 


Ego quidem Ecclesia ex Ieraelitis et ex gentibus 
congregata; quantum pertinet ad Israelitas, qui 
per legem et prophetas ab incredulitate οἱ ma- 
litia ante purgati, atque instar campi exmquati, 
haud ita multum ab honesto distabant, pluvia co- 
lestis cognitionis irrigata, virtutibus florui : quan- 
tum autem attinet ad gentes, qui per infidelitatem 
naturali sequalitate privati, et vitiorum turbine 
depressi erant : veluti lilium ex imo in sublime 
consurgens, et ab radice ad idoneam magnitudi- 
nem per calamum ascendens, ne vallium profun- 
ditate abscondatur, sed excelsam pulchritudinem 
suam preferat, fide in Chrietum innitor, et per 
purgationem ex confusione vitiorum emersi, atque 
in contemplationis fastigio, virtutum decore sum 
exornata. | 


Psellt. 


Tempus jam est, ut que deinceps sponss dicit, 
audiamus. Sio enim dioit ad eum velut gloria- 
bunda : 

Ego autem flos campi : lilium convallium. 

O preclaram pure Virginis progressionem ! Eoc- 
ce enim te ipsam cum eximium totius cam- 
pi, nature, humane florem, tum divinum conval- 
lium lilium agnovieti. Omnis enim profecto anima 
vitm probitate ac virtutibus florens atque excel- 
lens, neo mundi sollicitudinibus ullo modo asuffo- 
cata, redolet. Cujus quidem rei testis est Christus 
ac sponsus; qui sponse sermonem, ut ordine in- 
venies, ita confirmat : 


Sicut liltum in medio spinarum, sic propinqua mea 
ἐπ medio filiarum. 

Recte, inquit, de te locuta es, sponsa. Sic enim 
inter animas, que curarum et sollicitudinum spi- 
nia suffocantur, ut odorifera rosa floruisti. Hano 
autem sororem Verbum ao sponsus vocat,quoniam 
divine obtemperat voluntati. Eos enim in Evange- 








511 


 MIOHAELIS PSELLI 


512 


liis, fratres οἱ propinquos et amicos appellat, qui A Ὡς ἐκπληρώσασαν καλῶς τὸ θέλημα τὸ θεῖον. 


Patris sui voluntati parent. 


Trium Patrum. 


Itaque sponsus lilio sponsam similem dicit, ut 
qus vite spinis non suffocetur: 

Sicut lilium, inquit, inter spinas, ita propinqua 
mea inter filias. Et hano quidem lilio comparat, 
quoniam eorum qua ad victum pertinent, nulla 
premitur sollicitudine, sed rebus obviis satisfacit 
corporis necessitati. Quod etiam in Evangeliis do- 
cens : De vestimento, inquit, quid solliciti estis? 
considerate lilia agri, quo modo crescunt ; non 
laborant, neqne nent *!. Ostendit, eos qui tranquil- 


O λέγων γὰρ αὐτός ἐστιν ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις. 
ἘΕχείνους ἔχειν ἀδελφοὺς καὶ συγγενεῖς καὶ φίλους, 
Τοὺς πληρωτὰς τῶν Πατρικῶν Exclvou χελευσµάτων. 
Tóv Υ Πατέρων, 

"Ogev ὁ νυµφίος κρίνῳ παρειχάζων τὴν νόμφην, 
ὡς μὴ συμπνιγοµένην ταῖς τοῦ βίου ἀχάνθαις, φησἰ. 

Ὡς κρίνον iv µέσῳ τῶν ἀχανθῶν, οὕτως Ἡ 
πλησιον µου iv µέσῳ τῶν θυγατέρων. Καὶ ταύ- 
την μὲν κρίνῳ παρομοιοῖ, διὰ τὸ μηδ’ ὅλως ποτὶ τὴν 
ὑπὶρ τῶν βιωτικῶν µόριµναν ἀναδέχεσθαι, ἀλλ᾽ 
ὀφροντίστως τοῖς παρατυχοῦσιν ἐκπληροῦν τὴν του 
σώματος Ὑρείαν. Ὅπερ καὶ iv Εὐαγγελίοις διδά- 
σχων λέχει ' Περὶ ἑνδύματος τί μεριμνᾶτε; xa- 
ταµάθετε τὰ κρίνα τοῦ ἀγροῦ πῶς αὐξάνει΄ οὗ 


lam et frugalem vivendi rationem propter regnum p χοπιᾷ οὐδὲ νήθει * δεικνὺς, ὅτι οἱ τὴν ἀταλαίπωρον 


oclorum complectuntur, liliis esse similes, que 
naturalis glorie nitore Salomonis purpuram supe- 
rant. Animas vero carnis voluptatibus effeminatas, 
8ο propterea diaboli fillias,ut in Evangeliis rursum 
declarat (Vos, inquiens, ez patre diabolo estis 1), 
spinis assimilat, quia omnem curare et sollicitudi- 
nem in eas conferunt res que ad vitam hano ape- 
ctant, ut undique voluptatum materiam aucupen- 
tur. Cum enim omnem suam spem, non in eo qui 
sapientia sua cuncta moderatur et rebus omnibus 
consulit, sed in se ipsis sitam habeant, terrenis 
sollicitudinibus suffocantur,neo perfectum fructum 
ferunt. 
Trium sanctorum Patrum. 


Quoniam per totum hoc drama sponsus et sponsa 
mutuis cantibus se vicissim celebrant, assiduis 
amoris signiflcationibus ostendentes, alterum alte- 
rius ardere desiderio : ita rursus sponss sponsum 
alloquitur : Sicut pomum inter ligna silvz, sic nepos 
meus inter filios. Certe sicut pomum, tum specie 
decora,tum odore suavi,tum gustu dulci, ac prop- 
terea hominibus ad edendum utili, ter arbores 
hujus qualitatis expertes excellit, in silva que ne- 
morosa est, et fructum ad vescendum non homini- 
bus, sed bestiis idoneum suppeditat ; sic dilectus 
meus inter hominum filios prestat. Pulohritudine 
enim speciosus esl inter filios hominum 15 non &eolum 
ut Dei Filius unigenitus et Verbum, verum etiam 
ut inter homines solus sine peccato. Odore autem 
jucundo fragrans propter spiritalia gratiarum mu- 


καὶ αὐτοσχέδιον διαγωγὴν διὰ τὴν βασιλείαν τῶν 
οὐρανῶν ἑλόμενοι, παραπλήσιοίἰ siot χρίνεις ἆμφιεν- 
νυµένοις ἀπόνως τὴν τῆς ἁλουργίδος τοῦ Σολομῶν - 
τος ἑνδοξοτέραν φυσικἠν δόξαν * τὰς δὲ ἐχθηλυνομέ- 
vac ψυχὰς ταῖς σαρχιχαῖς ἠἡδοναῖς, καὶ διὰ τοῦτο 
θυγατέρας τοῦ διαθόλου (ὡς πάλιν φησὶν ἐν Εὔαγγε- 
λίοις, ὅτι Ὑμεῖς ix τοῦ πατρὸς ὑμῶν τοῦ διαδόλου 
ἐστὲ), ἀκάνθαις παρεικάζει, διὰ τὸ πᾶσαν τὴν μὲ- 
ριµναν περὶ τὰ .βιωτικὰ ἡσχοληκέναι, iv' εὐπορῶσι 
tie ὕλης τῶν ἡδονῶν * al οὐχὶ τῷ τῶν ὅλων προνοη- 
τῇ πισοτεύουσιν ξαυτᾶς, ἀλλὰ τὸ T&v ἑαυταῖς * καὶ 
διὰ τοῦτο ταῖς τῶν προσκαίρων Φφβοντίσι συµπν/γον- 
ται, καὶ οὐ τελεσφοροῦσιν. 
Σῶν ἁγίων Υ Πατέρων. 

Έπεὶ δὲ διὰ παντὸς τοῦ δράματος, ὥσπερ ἕναν - 
τιοφθόγγοις µελῳδίαις ὁ νυμµφίος τε xad ἡ νύμφη 
ἀντευφημοῦσιν ἀλλήλους, ἐνδειχνύμενοι ταῖς συν- 
εχέσι φιλοφροσόναις τὸν πρὸς ἀλλήλους πόθον * τάδε 
πάλιν ὀντιφθέγγεται πρὸς τὸν νυμφίον ἡ νύμφη ᾿ 
Ὡς μῆλον iv τοῖς ξύλοις τοῦ δρυμοῦ, οὕτως 
ἀδελφιδός µου ἀνὰ μέσον τῶν υἱῶν. Ἠτοι, Καθά- 
περ μῆλον τὴν ὥραν μὲν εὐπρεπὲς, εὐῶδες δὲ τὴν 
ὀσμὴν xal τὴν γεὺσιν γλυχὺ, χἀντεῦθεν χρήσιμον 
πρὸς ἐδωδὴν λογικοῖς, ἐν τοῖς τούτου ἑστερημένοις 
ξύλοις τοῦ δρυμοῦ, ὃς ὑλώδης cb ἐστι καὶ καρπὸν 
φέρει ἁλόγοις πρὸς βρῶσιν καὶ οὐ λογικοῖς ἐπιτή- 
δειον *. οὕοως ὁ ἀγαπητ ός µου ἐν τοῖς τῶν ἀνθρώπων 
υἱοῖς, Κάλλει μὲν γὰρ ὡραίος παρὰ τοὺς υἱοὺς τῶν 
ἀνθρώπων, οὐ µόνον ὡς Θεοῦ μονογενὴς Τἱὸς καὶ 
Αόγος, ἀλλὰ καὶ ὡς dv ἀνθρώποις ἀναμάρτητος µό- 


nera qu& in se credentibus dilargitur, ex quibus p νος. Εὐώδης δὲ ταῖς πρὸς τοὺς εἰς αὐτὸν πιστεύοντας 


sensum ipsius peroipimus. Gustu vero suavis est : 
Gustate, enim, inquit,et videte, quoniam suavis. est 
Dominus 10. Nam mellis dulcedo illis solum qui 
gustaverunt, cognita est. Quamobrem et hominum 
cibus est, qui vitam eis tribuit spiritalem. At ceteri 
hominum filli, quia omnes peccaverunt et divina 
gloria privati sunt, ad silve similitudinem luxu- 
riant, et belluinis voluptatibus nutriuntur. Idcirco, 
in umbra, inquit, ejus cupivi et sedi. Umbra omnino 
Christi, est Christiana respublica,in qua qui desi- 


3 Metth. νι, 26. !? Joan. vin, 44. 


!3 Psal]. Χαν, 3. 


µεταδόσεσι τῶν χαρισµάτων τοῦ Πνεύματος, δύ ὧν 
τούτου iv αἰσθήσει γινόµεθα. Tiv δὲ γεῦσιν γλυχύς - 
Γεύσασθε γὰρ, φησὶ, καὶ ἴδετε ὅτι χρηστὸς ὁ Ηύριος. 
Ἐπειδὴ γλυχύτης μέλιτος οὐ τοῖς μὴ γευσαµένοις, ἀλλὰ 
τοῖς γιωσαµένοις γνωστή. "Ogsv καὶ τροφή ἐστι λογι- 
xiv, ζωὴν πνευματικὴν τούτοις διδούς. Οἱ δὲ λοιποὶ τῶν 
ἀνθρώπων υἱοὶ, ἐπειδὴ πάντες ἥμαρτον xal τῆς θείας 
δόξης ἑστέρηνται, δίκην δρυμοῦ «τῇ σχέσει τῶν παρόν- 
των ὑλομανοῦσι * xal διὰ τῶν παθῶν τῶν ἁλόγων ἑαυ- 
τοὺς ἐκτρέφουσιν. Διό φησιν. Ἐν τῇ σκιᾷ αὐτοῦ ἐπε- 


16 Pgal, xxxiu, 9. 


$13 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


914 


θόµησα xal ἐχάθισα’ σκιὰ δὶ πάντως Χριστοῦ ἡ Xpi- A derio est confirmatus, cupidinum estu non combu- 


στοειδὴς πολιτεία, ἐφ᾽ ἧς 6 διὰ πόθου ἱδρυνθεὶς τῷ 
Χχύσωνι τῶν παθῶν xb συγκαίεται, ἀλλ' ὑπ αὑτῆς 
σκέπετα.. Καὶ ὁ  xapmóc αὑτοῦ Ὑλυκὺς ἐν τῷ 
λάρυγγί µου’ χαρπὸς δὲ τούτου ἐστὶν ὁ καρπὸς 
τοῦ πνεύματος. "Oc ἐστι κατὰ τὸν µέγαν ἀπόστολον 
llaóÀov, Χαρὰ, εἰρήνη, µαχροθυµία, χρηστότης, 
καὶ τὰ λοιπά οὗ τῆς γλυκύτητος ἐν αἰσθήσει ὑπαρ- 
άοῦσι ol χατὰ πεῖραν τούτου τρεφόµενοι. Οὐδὲν γὰρ 
49234 πνευματικῆς ἀπαθείας τε xal ἀγάπης γλυκύ- 
τερον. Δάρυγξ δὲ τῆς γλυχύτητος τοῦ πνευματικοῦ 


ritur, sed sub ea protegitur. Et fructus ejus dulcis 
guliuri meo. Fructus autem ipsius, est fructus 
spiritus, qui est, ut magnus inquit Paulus, gau- 
dium, paz, longanimitas, bonitas 13, οἱ cetera. Cu- 
jus dulcedinem sentiunt illi qui experiuntur : ni- 
hil enim gaudio spiritali et tranquillitate et cha- 
ritate dulcius. At guttur quod fructus spiritalis 
dulcedine fruitur, est vis anime ratione predita, 
sine qua Verbum non admovetur : quemadmodum 
neo cibus sine gutture. 


καρποῦ αἰσθανόμενος, atn ἂν ἡ λογικὴ δύναμις τῆς ψυχῆς' ἐπειδήπερ ταύτης χωρὶς οὗ προφέρεται λόγος’ ὥσπερ 


οὔτε βρώματα λάρυγγος ἄνευ. 
Ψελλοῦ. 


Ῥούτων ὡς δ᾽ ἤχουσε λοιπὸν ἡ νύμφη τῶν ἑπαίνων, 

Αντιτεχνάζεταί τινας ἐπαίνους τῷ voulu. 

Λέγει γὰρ λέξεσιν αὗταῖς τάδε πρὸς τὸν Δεσπότην' 

Ως μῆλον ἐν τοῖς ξόλοις τοῦ δρυμοῦ, 

Οὕτως ἀδελφιδός µου ἀνὰ μέσον τῶν υἱῶν. 

ἝὭσπερ, ἐν ταῖς φυχαῖς ἁπάσαις τῶν ἀνθρώπων, 

"Ας θυγατερας εἴρηχας, à Λόγε καὶ νυµφίε, 

Ἔγωχγε μόνη πέφυχα xplvov ὥσπερ lv φύει' 

Οὕτω xal qb τοὺς οὑρανοὺς ἀῤῥητοτύπως xAlvac, 

Καὶ χατελθὼν ἐπὶ τῆς γῆς eic ὑλώδη βίον, 

Καὶ σαρχωβεὶς τὸ καθ’ ἡμᾶς ἐν τῷδε τῷ δρυμῶνι, 

Ὄψφθης iv µέσῳ τῶν υἱῶν τοῦ τῇδε τῶν ἀνθρώπων, 

Ὡς μΏλον εὐωδέστατον καὶ γεῦσιν καθηδύνον, 

Tívoc δὲ χάριν, ἐρωτᾷς, τὸν Λόγον λέγει μῆλον ; 

Ὅτι xal χάριτας πολλὰς ἔχει καρπὸς τὸ μῆλον. 

Καὶ γὰρ ἀποθλιθόμενον παρά τινος, ὡς θέµις, 

Τὴν γὰρ ῥύσιν αἱματόμιχτον τὴν ὑδαρώδη vium. 

Κάντεῦθεν ὑπαινίττεται κρουνοὺς τοὺς αωτηρίους, 

Τοὺς πρὶν πνευρόθεν βλύσαντας τοῦ Λόγου καὶ Σω- 
[τῆρος. 

Ὡς ἄγαμαι τὴν φρόνησιν τῆς καβᾶρας παρθένου ! 

Σοφῶς γὰρ εἴρηκεν αὑτὸν τυγχάνειν ὄντως μῆλον. 

Πασα μὲν γὰρ ὡς ἀληθῶς quy) ἡ ἀνθρωπίντ, 

Κἂν ἀρεταῖς ὑπεραρθῇ, κἂν πρὸς ἀγγέλους φθάσῃ, 

Ἄνθος xai µόνον κρίνεται xal xplvov ἐκ χοιλάδων, 

Tóv γεωργὸν οὗ τρέφουσα (βοτάνη γὰρ οὗ τρέφει), 

Αλλ” ἑαυτὴν λαμπρύνουσα τῷ κάλλει τῆς ἰδέας. 

Οὐδὲ γὰρ χρήζει παρ’ ἡμῶν à γεωργὸς κερδαίνειν, 

ὋὩς πού Φησιν ὁ Ψαλμφδὺς πρὸς τὸν αὑτὸν νυμφίον’ 

Ὡς ἀγαθῶν σὺ τῶν ἐμῶν οὐδ' ὅλως χρείαν ἔχεις. 

᾽Αλλ᾽ ὁ Χριστὸς ὁ γεωργὸς ἡμῶν ὁ καὶ νυµφίος, 

'O μῆλον ὄντως γεγονὼς ἀπὸ τοῦ σαρχωβῆναι, 

Tác τρεῖς καὶ πρώτας ἐν ἡμῖν αἰσθήσεις ἐπευφραίνει, 

Τὴν ὅρασιν, τὴν ὄσφρησιν, xal μάλιστα τὴν γεῦσιν' 

Ὡραῖος γὰρ εἰς ὄρασιν ὡς ἀληθῶς τυγχάνει, 

Ὁ πάντων ὡραιότατος τῶν γηγενῶν Δεσπότης, 

Καὶ τοὺς ὁρῶντας εἷς αὑτὸν ἐργάζεται φωστῆρας. 

Ἡδύς τε πρὸς τὴν ὄσφρησιν ὑπάρχων µύρου πλέον 

Τὸ μέχρι γὰρ τοῦ πώγιννος πρὶν καταθαϊνον uópov 

Τοῦ ᾿Λαρὼν, αὗτός ἐστιν ὁ καθαρὸς 6 νυµφίος. 


15 Gal. v, 22, 23. 


35 Βρα]. xvii, 10. 
vi, 9b. 


!! Psal. xv, 2. 


Pselli. 


Has laudes sponsa cum audivisset, quibusdam 
ipsa quoque sponsum laudibus extollit. Dominum 


B enim hisce verbis alloquitur : Sicut pomum inter 


ligna silvz : sic nepos meus inter filios. Quemad- 
modum,inquit, interomneshominumanima8s,quas, 
o Verbum et sponse, filias appellasti, ego sola sum 
tanquam lilium in germine : sic etiam tu arcana ra- 
tione celos inclinans, et descendens 15 super terram 
in hanc vitam mortalem, et carnem nostram assu- 
mens, in hao silva te inter filios hominum conspi- 
cuum prebuisti, tanquam pomum suavissimum et 
gustu jucundissimum. Cur autem Verbum appellat 
pomum ? Quia multiplici gratia hio fructus est pree- 
ditus, Etenim si forte a quopiam comprimatur, li- 
quorem sanguineum et aqueum emittit, et proinde 
innuit fontes illos salutares, qui ex latere Verbi 
et Salvatoris emanarunt. O pure Virginis pruden- 
tiam admirabilem ! sapienter enim ipsum vere po- 
mum dixit esse. Nam omnis profecto anima hu- 
mana, licet virtutum praestantia ad angelos accedat, 
flos tantummodo et lilium convallium judieatur; . 
(non alens agricolam, neque enim herba alit), sed 
se ipsam speciei pulchritudine exornans. Etenim 
lucrum ex nobis non querit agricola, ut quodam 
in loco sponsum ipsum alloquens, ostendit David : 
Deus inquit, meus es iu, quia bonorum meorum non 
eges !'. At Christus agricola sponsusque noeter, 
cum carnem humanam induens, vere pomum 
evaserit, tres nostros eosque ργφοίραοβ sensus 
oblectat, visum, odoratum atque in primis gustum. 
Aspectu enim sane quam decorus est : quippe cum 
sit omnium qui in terra nati sunt !5,speciosissimus, 
respicientesque se clarissimos reddat. Olfactu au- 


D tem porjucuodus : est enim unguento plenus : imo 


unguentum ipsum quod descendit in barbam 
Aaron !?, Gustatu vero quam suavissimus : ϱυβ- 
tantibus enim se vitam tribuit immortalem. Nam 
qui digne manducat corpus ejus, ipse ait, vitam 
vere eternam possidebit 39. Ao de proposito hujus 
carmini hactenus. Ad reliqua Canticorum expli- 
30 Joan. 


1$ Psal. xt:v, 3. !? Psal. cxxxr, 2. 


515 


MICHAELIS PSELLI 


576 


canda& pergamus. Sponsa, de Verbo divino. Im Α Γλυκύτατος γὰρ miouxs xat μάλιστα πρὸς γεῦσιν, 


umbra, inquit, ejus desideravi et sedi ; εἰ frucius 
dulcis gutturi meo. Hujus, inquit, admirabilis vita- 
lisque pomi sepenumero umbram aspicere con- 
ocupivi, cum ardor tentationum me vehementer 
exureret. At ecce in ea jam confidens oblector et 
gaudeo, atque ardorem tentationum declino : 
quandoquidem me in omnibus mandatis Domini 
meditantem, Verbum ao sponsus meus dulcissimus 
divinis suis obumbrars alis, procul avertit tenta- 
tionum faces. Hac cum veluti letabunda protu- 
lisset, ad amicos sponsi convertit sermonem suum, 
hortaturqueillos,ut progrediantur, et ad formosum 
sponsum accurrant. Sed verba ipsius mihi sunt 
expendenda : 


Introducite me in cellam vinarlam : ordínate in 
me charitatem. Fulcite me unguentis : slipate me ín 
pomis, quoniam ego amore sum vulnerata. 


Siti urgeor, inquit, ad sponasum meum. ad vite 
botrum illum maturum atque divinum, per cru- 
cis mortem dulcedine fluentem. Quamobrem ín 
hujus celiam me quoque introducite, ut, pure 
sponsi pulchritudinem conspicata, amoris ignem 
erga illum &daugeam. Adhuo autem et supplico 
ut majora consequar: Heo enim ad angelos lo- 
quitur : 


Fuleite me unguentis : stipate me ín pomis. 


Quando, inquit, dilexit me abjeotam admírandus 
illeetmetuendusatque pulcherrimus sponsus,ad ejus 


me charitatem,vos qui Verbi et sponsi amici estis, - 


incitate: qui prius mihi adhibuistisaurum,nuno au- 
tem adhibete unguenta,que omnem arceant fetorem 
pecoati, ne amplius aberrem aut rursus e via decli- 
nem.T'u vero per amicorum unguenta virtutes intel- 
lige. Sed pomis preterea flagitat ut constipetur. 


Ὡς τὴν ζωὴν τὸν ἄληκτον διδοὺς τοῖς γευσαµένοις" 
'O τρώγων γὰρ, φησὶν αὐτὸς, σῶμα τοὐμὸν ἀξίως, 
λὐτὸς κερδήσει τὴν ζωὴν τὴν ὄντως αἰωγίαν. 
᾿Αρχοῦσι ταῦτα τῷ σκοπῷ καὶ λόγῳ τῷ τοῦ μέλους, 
Τὸ τῶν ᾿Ασμάτων δὲ λοιπὸν καλῶς ἑρμηνευτέον, 
Φησὶν ἡ νύμφη καθβεξῆς περὶ τοῦ θείου Λόγου" 

'Ev τῇ σκιᾷ αὐτοῦ ἐπεθύμησα καὶ ἐκάθισα. 

Καὶ à καρπὸς αὐτοῦ γλυχὺς ἐν τῷ λάρυγγί µου. 
Τούτου φησὶ τοῦ θαυμαστοῦ xal ζωηφόρου µήλου 
Πολλάχις ἐπεθόμησά που τὴν σκιὰν προσθλέφαι, 
Ὅταν 3, φλὸξ τῶν πειρασμῶν σφόδρα κατέφλεξέ µε. 
Αλλ' ἰδοὺ νῦν ἑκάθισα, καὶ τέρπομαι, καὶ χαίρω 
Καὶ τὸν φλογμὸν ἐξέφυγον τὸν τῶν πειρατηρίων, 
Καὶ μελετῶ τὰς ἐντολὰς ἁπάσας τοῦ Κυρίου, 
Ὁπόταν ὁ γλυχύτατος ὁ Λόγος καὶ νυµψίος, 
Κατασκιάσῃ καὶ αὐτὴν ταῖς πτέρυξι ταῖς θείαις͵ 
᾽λποτειχίσῃ δὲ μακρὰν τοῦ πειρασμοῦ τὴν φλόγα. 
Ταῦτα μὲν οὕτως εἴρηκιν ὥσπερ ἐγκαυχωμένη. 
Παρακαλεῖ δὲ καθεξῆς τοὺς φίλους τοῦ νυμµφίου, 
"Ext προχόψαι καὶ δραμεῖν πρὸς τὸν καλὸν νυμφίον. 
Φησὶ γὰρ οὕτω πρὸς αὗτούς. ᾽Αλλά pot σκοπητέον’ 


Εἰσαγάγετὲ µε elc οἶκον τοῦ olvoo, τἆξατε ἐπ ἐμὲ 
ἀγάπην, στηρἰξατέ µε ἐν µύροις, στιθάσατέ µε ἐν µή- 
λοις, ὅτι τετρωμένη ἀγάπης ἐγώ. 


Φησί΄ ΔΙψῶ τὴν προκοπὴν τὴν ὡς πρὸς τὸν νυµφίον, 

Τὸν βότρυν λέγω τῆς ζωῆς, τὸν πέπειρον, τὸν θεῖον, 

Τὸν γλεῦὔχος ἀποστάζοντα τῷ σταυρικῷ θανάτφ. 

Καὶ τοίνυν εἴσαγάγετε κἀμὲ πρὸς οἶκον τούτου, 

Ὡς ἂν ἰδοῦσα χαθαρῶς τὸ κάλλος τοῦ νυμφίου, 

Τὸ ζώπυρον αὐξήσω µου τῆς πρὸς αὐτὸν ἀγάπης. 

Ἔτι δὲ πάλιν δυσωπῶ τυχεῖν τῶν µειζοτέρων. 

Τάδε γὰρ λέγει πρὸς αὐτοὺς, τουτίστι τοὺς ἁγγί- 
[Aouc" 


Στηρίξατέ µε dv µύροις, στιδάσατέὲ µε ἐν µή- 
λοις, 
Ἐπεὶ, φηαῖν, ἠγάπησεν ἐμὲ τὴν ἁπωσμίνην 
'O θαυμαστὸς, ὁ φοθερὸς, ὁ κάλλιστος νοµφίος, 
Στἠρἰξατέ µε τὸ λοιπὸν ὑμεῖς οἱ τούτου φίλοι, 
Πρὸς τὴν ἀγάπην τὴν αὐτοῦ τοῦ Λόγου καὶ νυμφίου 
ὝὭσπερ µοι πρότερον χρυσὸν ἀντιδιδόντες μύρα, 
Τὰ πάσης ἀποτρεπτικὰ δυσώδους ἁμαρτίας, 
Ὡς ἂν µηκέτι πλανηθῶ καὶ παρεκκλίνω πάλιν. 
Eb δ᾽ ἀρετὰς ἐννοήσον τὰ μύρα τὰ τῶν φίλων. 


Amicos enim alloquitur anims, modo ut sponsa et D ᾽Αλλ’ c πάλιν λιπαρεϊ τοῖς µήλοις στιθασθῆναι. 


virgo nuptialibus vestimentis exornata : modo ut 
lectus auro spendidus ; modo utdivinum solium.In 
una enim profecto eademque anima purissima Chri- 
stus et sponsus nunc quiescit,nuno ambulat, et se- 
det s:epissime.Quequidem omnia indicat pomorum 
constipatio. Prorsus autem flagrat sponsa 8ο plane 
ardet desiderio sponsi, qui dicitnr pomum e silva, 
cupitque illum semper hec sibi esse omnia, cibum 
deliciasque, et umbram,et stipationem, et tectum : 
quemadmodum et ipsa erga illum hec est universa: 
sponsa nimirum, et sedes, et cubile, et domus. 
Tum assidue flagitationis sue causam angelis ex- 


Ποτὲ μὲν γὰρ προσομιλεῖ τοῖς φίλοις, ὥσπερ νύμφη, 
Ἡ παρθινεύουσα duy) καὶ νυμφοστολουμένη. 

Ποτὲ δ’ ὡς κλίνη χρυσαυγὰς, ποτὲ ὃ᾽ ὡς θεῖος θρόνος. 
Καὶ γὰρ ὡς ὄντως ἐν μιᾷ ψυχῇᾷ καθαρωτάτῃ, 

Νυνὶ μὲν ἀνακλίνεται Χριστὸς ὁ καὶ νυμφίος᾽ 

Νυνὶ δὲ περιπατεῖ, καὶ κάθηται πολλάκις. 

λπαν δὲ τοῦτο πέφυκεν ὁ στιθασμὸς τῶν μήλων. 
Ποθεῖ καὶ φλέγεται καλῶς d νύμφη τῷ νυμφίψ’ 
στις καὶ μῆλον λέγεται φανὶν ἐκ τοῦ δρυμῶνος, 

Καὶ θέλει τοῦτον γενέσθαι πάντοτε ταῦτα πάντα, 


Tpoedv τρυφήν τε καὶ σκιὰν xal στιθασμὸν τῆς 


[στέγης" 


5T77 COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 578 


Ὥσπερ κάχείνη γίνεται ξύμπαντα πρὸς ἐχεῖνον, 
Νύμφη, xal θρόνος, xai στρωμνὴ, xal πάλιν κατοικία. 
Εϊτά φησι πρὸς τοὺς αὐτοὺς ἀγγέλους τὴν αἰτίαν, 
Τῆς παρακλήσεως αὐτῆς τῆς σοιεχοῦς πρὸς τούτους, 
Ὅτι τετρωµένη ἀγάπης ἐγώ. ᾿Εγὼ φησὶν ἐκδυσωπῶ 
[τὴν ὑμετέραν χάριν, 
Τὴν στέγην ὅλην µου καλῶς iv µήλοις στιθασθῆναι, 
Ὅτι τῷ βέλει τέτρωµαι τῷ τῆς ἀγάπης τούτου. 
᾽Αγάπην τοίνυν νόησον τὸν ἄναρχον Πατέρα, 
Καὶ βέλος ὄντως ἐκ) εκτὸν τὸν Λόγον xal νυμφίου' 
Τοῦτον γὰρ πέμπειν ε-ωβεν ἐπὶ τοὺς σωζοµένους. 
Tov Υ Βατέρων 

Οὕτω μὲν ἡ νύμφη τοῦ νυµφίου τὸ κάλλος, τὴν 
εὐωδίαν, τὴν σχέπην, τὴν γλυκύτητα καταμαβθοῦσα, 
ἀνακηρύττει τάδε εἲς διακονίαν ἁἀποστελλόμενα. 


Α Dlicans : Ego enim, inquit, amore sum sauciata. 


Ego vestram opem imploro. Totam domum meum 
pomis constipari cupio: quoniam sagitta amoris 
istius confiza sum. Per amorem intellige Patrem, 
qui nullum habet principium ; per sagittam vero 
electam, Verbum et sponsum. Huno enim in eos 
qui salvantur, conjicere consuevit. 


Trium Patrum. 
Ita quidem sponsa cognitam sponsi pulchritudi- 
nem, suavitatem, domum, dulcedinem predicat. 
Ministros autem spiritus, in ministerium missos 


Διὰ τοὺς μέλλοντας κληρονομεϊν σωτηρίαν, Άλειτουρ- B propter eos qui salutis hereditatem sunt ade- 


ΥΙΚΑ πνεύματα προσκαλουμένη συνεργεῖν πρὸς δι- 
πηνεκΏ αὐτοῦ ἁπόλαυσιν, φησίἰν' Εἰσαγάγετέ µε slc 
οἶκον τοῦ olvou: Ἠγουν, Διδάξατέ µε τοὺς θείους 
περὶ σαρχώσεως λόγους. Olvov Ὑάρ Φησι τὸν εὖ- 
φραΐνοντα τὰς φυχὰς τῶν τούτου µεταλαμθανόντων, 
χαὶ πρὸς) θέωσιν ἐξιστῶντα Θεὸν Λόγον. OD οἶκοας 
ἡ προσληφθεῖσχ παρ) αὐτοῦ σάρξ ' eic ὃν olxov 
εἰσάχεται ἡ Ἐχκλήσία µία σὰρξ μετὰ Χριστοῦ 
ἑσομένη, ὥς φησιν ὁ ᾿Απόστολος περὶ τοῦ, Ἔσονται 
οἱ δύο εἷς σάρχα µίαν ' ὅτι ᾿Βγὼ δὲ λέγω clo 
Χρ.στὸν xal εἷς τὴν ᾿Ἐκκλησίαν. Σαρχὸς γὰρ 
καὶ αἵματος Χριστοῦ d τῶν πιστῶν Ἐκκλησία µε. 
ταλαμθάνουσα, xal σύσσωµος αὐτῷ γινοµένη, καὶ 
χατὰ γνῶσιν τοὺς περὶ σαρκώσεως λόγους δι’ ἆγ- 
γέλων µανθάνουσα , xal κατ ἀρετὴν τοὺς τούτων 
τρόπους ἐχφαίνουσα, εἲς οἶκον τοῦ olvou εἰσέρχεται, 
οἰκητήριον Θεοῦ ἀποτελουμένη ἐν ἁγίῳ Πνεύματι, 
Οὕτω δὲ εἰς οἶκον τοῦ olvou εἰσαγαγόντες µε τάξατε 
ἐπ ἐμὲ ἀγάπην ἦτοι Τὴν χατὰ Χάριν θείαν 
χοινωνίαν , Ti πρῶτοι αὐτοὶ χατὰ τάξιν µεταλαμ- 
θάνετε τάξατε xal ἐπ᾿ ἐμὲ, ἀναλόγως ἕκαστον τῶν 
πιστῶν µμυσταγωχοῦντες τὰ Oria. Στηρἰξατέ µε 
ἓν µύροις δηλαδὴ, '᾿Ρόσατέ µε dv τοῖς δίκην µόρων 
εὁωδιάζουσιν τὰς ψυχὰς τῶν πιστῶν τοῦ παναγίου 
Πνεύματος ἸΧαρίσματι, xal πρὸς θεοσέθειαν ἐν- 
ισχύσατε τὴν διὰ τὴν σωματικὴν ἀσθένειαν ἔχλυο- 
µένην. Στιθάσατὲ µε ἓν µήλοις ἤγυυν, Βληρώσατέ 
µε γνώσεως θείας ἐν τοῖς δίχην μήλων τὸν λάρυγγα 
γλυκαίνουσι θείοις λογίοις ταῦτα δὲ αἰτῶ παρ' 
ὑμῶν, "Ότι τετρωµίνη ἀγάπης ἐγώ. "Hzot, Ἐπειδὴ 
νοττοµένη οὐχ ὑπὸ φόδου. ἀλλ᾽ ὑπὲ ἀγάπης (ἔξω 
γὰρ αὐτὴ βάλλει τὸν φόθον) εἴμὶ ἐγὼ ἡ vop- 
φευθεῖσα τῷ Χριστῷ διὰ πίστεως. Ὡς γὰρ πρότερον 
αὕτη τῷ φόθῳ μὲν τῶν κχολάσεων καθαρθεῖσα, εἶτα 
δὲ xal τῇ ἐλπίδι τῶν µελλόντων ἀγαθῶν φωτισθεῖσα, 
νῦν σπεύδει διὰ τῆς ἀγάπης εἲς τελειότητα dv. 
αχθῆναι παρὰ τῶν ἁγίων ἀγγέλων. "O0tv. φησιν : 
ἨΕὐώνυμος αὑτοῦ ὑπὸ τὴν κεφαλὴν µου, καὶ ἡ 
δεξιὰ αὐτοῦ περιλήφεταίγΥ µε. Δηλονότι, Al τῶν 
χολάσεων, ὡς ὑποδεχομένων τοὺς ἐξ εὐωνύμων, 


ἀπειλαὶ, ὑπὸ τὸ δίκην κεφαλής ἀρχικὸν τῆς ψυχῆς 


pturi 11, rogat ut sibi presto sint, &d perennem 
ejus fruitionem assequendam : Introducite, in- 
quiens, me in cellam vini, hoc est, docete me di- 
vinas incarnationis rationes. Deum enim Verbum 
appellatvinum,quodanimas gustantium letitia affi- 
cit ad divinitatemque perducil. Hujue cella caro est 
&b ipso assumpta : quam quidem in cellam Ecolesia 
introducitur,una earo cum Christo futura. Sic enim 
Apostolus locum illum, Et erunt duo ín carne una ?*t 
interpretatur : Ego autem, inquit, dico in Christo 
et in. Ecclesia **. Fidelium enim Ecclesia, dum car- 
nis et sanguinis Christi particeps, stque unum cum 
ipso corpus efficitur, incarnationisque rationes ab 
angelis discit atque eas moribus comprobat,in vini 
cellam ingreditur, et habitaculum Dei efflcitur in 
Spiritu sancto.Cum itia me in cellam vini introdu- 
xerit, ordinate charitalem, illam scilicet divine 
gratie communionem, qua vos ordine fruimini : 
In me quoque fideles singulos pro cujusque ratione 
divinis mysteriis instituentes, ordinate. Fulcite me 
unguentis : sanctissimi Spiritus donis, unguento- 
rum instar fidelium animas odoris suavitate con- 
spergentibus me corroborate, et corporis imbecilli- 
tate labantem in divina pietate confirmate. Stipate 
me in pomis : implete me Dei cognitione in divinis 
sermonibus, qui pomorum instar gutturi meo dul- 
cedinem afferunt. Heo autem a vobis peto, quía 
vulnerata sum charitate. Quia scilicet non timore, 


Sed amore incitata (charitas enim foras mittit timo- 


rem 19), cum Christi per fidem conjuncta sum. 


D Nam ut ante penarum formidine purgata, deinde 


futurorum bonorum spe illustrata, ita nunc cha- 
ritate commota festinat per sanctos angelos ad 
perfectionem &dduci, Quamobrem ait : Lava ejus 
sub capite meo : et dextera illius amplexabilur mé. 
Comminatio suppliciorum que a sinistris con- 
etitutos manent, sub capite meo, sub ea videlicet 
parte, que ut caput in corpore, sic ipsa in anima 
principatum obtinet, mente nimirum sensus ipsi 
snbjiciente. Itaque dextera illius, ut spero, jam 


amplexabitur me. Promissio scilicet bonorum ques . 


3! Hebr. 1, 14. ** Gen. 11, 24. ** Ephes. v, 32. ** I Joan. rv, 18. 


579 | MICHAELIS PSELLI $80 


a dextris collocati suscipient ; regnum utique Dei µου πάντως τὸ νοερὸν ὑποτάσσουσαι αὐτῷ τὸ alc 
in seculo futura,me complectetur : quod eum nec — *ixóv: διὰ τοῦτο λοιπὸν dv ἐλπίσιν εἰμὶ, ὅτι xad 
temporis initium nec finem habeat, mihi tamen οἳ f, δεξιὰ αὐτοῦ περιλήψεταί µε’ oi, Τὰ dv ixay- 
principium et finis invenitur, quippe que et ortus — vsÀle:; ἀγαθὰ ὡς τοὺς ἐκ δεξιῶν ὑποδεχόμενα, ἡ 
initium nacta sim, ut regni oclestis cernam here- βασιλεία δηλαδὴ τοῦ θεοῦ κατὰ τὸν μέλλοντα alive 
. ditatem, et in eo tandem propter humenitatem il- περικυκλώσει µε, ὡς μὴ ἀρχὴν χρονιχὴν µήτε τέλος 
lius, tanquam fine ac termino cireumsoripta, pro- — Eyousa: ἐμοὶ δὲ xal &py καὶ τέλος εὑρισχομένη. 
cul ab omni mutatione conquiescam. Δι’ αὐτὴν γὰρ ὡς ἂν ταύτην χληρονοµήσω τὸ ἐξ 
ἀρχῆς γέγονα *. καὶ εἲς ταύτην πάλιν διὰ φιλανθρωπίαν καταντῶ, πανοµένη πάσης Χινήσεως, καὶ δπ’ 
αὐτῆς ὁριζομένη. 
Pselli. Ψελλοῦ. 

His rursus sponsa& subjicit qusedam verba, 'AXÀà προστίθησἰ τινας 4 νύμφη πάλιν λόγους 
quemadmodum ordine reperies. Sunt autem heo: — Aiyousa τάδε πρὸς αὐτοὺς, ὡς καθ) εἰρμὸν εὖ- 
Lava ejus sub capite meo : et dextera illius ample- — pati. ΤἸαῦτα δὲ εἴσιν' Εὐώνυμνος αὐτοῦ ὑπὸ τὴν 
zabitur me. κεφαλήν µου, xai 7, δεξιὰ αὐτοῦ περιλήψεταί µε. 

Horum canticorum vis de more procedit. Ecce Ὦ 'H τῶν ἀσμάτων δύναμις τούτων καταθεµίζει. 
enim [que paulo ante mirabili sagitta saucia erat, — 'Idoo γὰρ βέλος γίνεται χερσὶ ταῖς τοῦ τοξότου, 


. . nnnc sagitta fit manibus jaculantis. Id quod ani-  'H πρὸ μικροῦ τῷ θαυμαστῷ χατατρωβεῖσα βέλει, 


mee contigit Pauli vulnerate. Siquidem et ille ex — 'Qc ἡ τοῦ IlaóAou πέπονθε quy, καλῶς τρωβθεῖσα. 
infideli factus fidelis α Christo Verbo et Salvatore, µΚάκχεῖνος γὰρ Ὑενόμενος πιστὸς, ἐξ ἀπιστίας ζωγρευ- 
confestim veluti sagitta missus est a divino Spi- [θεὶς, 
ritu in gentes remotas atque in errore demersas;ut — Kai παρὰ Χριστοῦ τοῦ Λόγου xai Σωτῆρος, 
predicationis et doctrine verbo animas aberrantes Εὐθὺς πρὸς ἔθνη τὰ μακρὰν καὶ πλάνῃ βεθυσμένα 
in viam vite reduceret. Hec, mea quidem senten-  Ilapi τοῦ θείου Ηνεύματος οὗτος ἐξαπεστάλη, 
tia, diademate redimite, ita se habent. Te vero Ki τὸ ζωγρεύειν τὰς ψυχὰς τὰς ἐκπεπλανημένας, 
minime moveat, quod cujus sinistra sub capile — Ti Λόγῳ τοῦ κηρύγματος καὶ τῆς διδασκαλίας. 
sponse sit, ut ipsa ait, ejus dextera illam comple- Ταῦτα μὲν οὕτως ἔχουσιν, ὡς οἶμαι, στεφηφόρε’ 
ctatur : quandoquidem ad similitudinem volantis — Zi δὲ μηδ’ ὅλως ἐκπλαγῆῇς ἅπερ ἡ νύμφη λέχει. 
sagitie emissa fuisse dicta est. Ὡς dpa χεὶρ εὐώνυμος αὐτοῦ τῇ χεφαλᾗ µου, 

Ἡ τούτου δ᾽ αὖθις δεξιὰ xal πἐριλήψεταί µε. 

6 Ἱρόπον γὰρ βέλους κοσμικοῦ xal πετοµένου λέγω, 
Ὁ λόγος ἐσχημάτισεν αὐτὴν ἐξαποστεῖλαι. 
Trium Patrum. Tov Υ Πατέρων. 

Magistra anima,ad rudes qus instituuntur,Adju- Ἡ διδάσκαλος φυχἠ πρὸς τὰς μαθητευοµένας 
ravi vos, inquit, filie Jerusalem. Quo autem pacto φησίν * Ὥρχισα ὑμᾶς , θυγατέρες Ἱερουσαλήμ . 
adjaravi? sponsi minas et promissiones,que audi-  "Opxica δὲ mi; Τὰς τοῦ νυµφίου ἀπειλὰς xai 
tores cogendi,non secus ac jusjurandum, vim ha- τὰς meyysMlac, τὰς δίχην ὄρχου ἀναγκαζοῦσας 
bent,vobis proponens ut ipsius sponsi tantum metu τοὺς ἀκούοντας αὐτῷ µόνῳ τὸν φόδον καὶ τὸν πό- 
ac desiderio teneamini. Doceo autem omnino vos; ον τηρεῖν. ᾿Αναδιδάξασα πάντας ὑμᾶς τὰς dv ἁγίῳ 
quas genui in Spiritu sancto, qui est visio pacis, ἀποτεχθείσας µοι Πνεύματι, ὅπερ δρασίς ἐστιν si- 
utpote qui nos ducit in omnem veritatem, que µῥρήνης, ὡς ὁδηγοῦν ἡμᾶς εἲς πᾶσάν τὴν ἀλήθειαν - 
Verbum est, Filius unigenitus; & quo Patri recon- — fjt«« ἐστὶν ὁ χαταλλάξας ἡμᾶς τῷ Ἰδίῳ Dato! uo- 
ciliati sumus 15. Jerusalem enim idem est, quod νογενὴς αὐτοῦ AÓvec ὅρασις γὰρ εἰρήνης τὸ 'Ispou- 
pacis visio. Per patentias et forlitudines agri, u£ σαλὴμ ἑρμηνεύεται. Ἐν ταῖς δυνάµεσι xal ἐν ταῖς 
suscitetis et excilelis charitatem, dum ipse voluerit. — loyóctet τοῦ ἀγροῦ, ἐὰν ἐγείρητε καὶ ἐξεγείρητε 
Hoc igitur pacto vos adjuravi, ut per animi po- τὴν ἀγάπην, ἕως ἂν θελήαῃ. "Ηγουν, Τοιουτοτρό- 
tentias et corporis sensus (anime enim potentis D πως ὥρχισα ὑμᾶς, ἐὰν ἐν ταῖς ψυχικαῖς δυνάµεσι 
in mundo, tanquam in agro, per sensus agunt) xai ταῖς σωματιχαῖς αἰσθήσεσι (δι ὤν al τοιαῦται 
in vobis ipsis per virtutem suscitetis, et magis &o ῥδυνάµεις ἐνεργεῖν ἰσχύουσιν ὡς ἐν ἀγρῷ τῷ κόσμφ) 
magis per contemplationem exocitetis charitatem ; ῥἐγείρητε κατ ἀρετὴν iv ἑαυταῖς xal ἐπὶ πλεῖον 
que quidem est ille qui pro salute nostra mor- ῥἐξεγεέρητε κατὰ γνῶσιν τὴν ἀγάπην, fj ἔστιν ὁ 
tem oppetiit, unigenitus Dei Filius et Verbum: ὑπὲρ τῆς ἡμῶν σωτηρίας καταδεξάµενος θάνατον 
donec ipsi placuerit visione sua nos dignos reddere, µμονογενὴς τοῦ Θεοῦ Υἱὸς xal Λόγος, ἵως ἂν θελήσῃ 
et per gratiam provehere ad divinitatem.Nisienim ἀξιῶσαι ἡμᾶς τῆς αὐτοῦ ἐμφανείας διὰ τῆς κατὰ 
charitate sic affecte fueritis, frustra vobis sponsi χάριν θεώσεως. El γὰρ μὴ οὕτω διατεθῆτε περὶ 
minas et promissa proposuero, cum per illa t&an- τὴν ἀγάπην, εἲς µάτην λοιπὸν ἀνεδίδαξα ὑμᾶς τὰς 
quam per jusjurandum, timorem et desiderium — «oo νυµφίου ἀπειλὰς, καὶ ἐπαγγελίας, μὴ βεθαιώσας 
ejus in vobis non exocitarim, quoad ipse qui διὰ τούτων ὥσπερ δι’ ὄρχου τὸν πρὸς αὐτὸν ὑμέ- 


35 Joan. xvi, 19. 








$81 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


082 


τερον φόθον xal πόθον, ἕως ἂν αὐτὸς ἡ ἀγάπη, À charitas est 36, qux nunquam excidit *!, adventu 


ἥτις οὐδέ ποτε ἐχπίπτει, ἐπιφανεὶς ἡμῖν τὴν στρεψἰαν 
χαρίσηται. 


Ψελλοὺ. 


᾽Αλλὰ χαιρὸς xai τῶν ἑξῆς ᾽᾿Ασμάτων ἐπαχοῦσαι. 
᾽Αντιθολεῖ γὰρ καθεξῆς καὶ πάλιν τοὺς ἀγγέλους" 


"Qoxica ὑμᾶς, θυγατέρε Ἱερουσαλὴμ. ἐν ταῖς 
δυνάµεσι κἀὶ ἐν ταῖς Ἰἰσχύσεσι τοῦ ἀγροῦ, ἐὰν 
ἐγείρητε xai ἐξεγείρητε τὴν ἀγαπην, ἕως ἂν ϐε- 
λήσῃ. 

᾿Αγρὸν τὸν χόσµον νόησον * ἰσχὺν δὲ τούτου πάλιν, 
Τὴν τοῦ Δεσπότου δύναμιν τοῦ Λόγου καὶ νυµφίου. 
Φησὶ γὰρ, Ὦ νυμφαγωγοὶ καὶ φ[λοι τοῦ νυµφίον, 
᾿Εκείνας καταλείψασα τὰς συνεχεῖς αἰτήσεις, 

Μεθ᾽ ὄρκου φέρω δέησιν ὑμῖν ἀπὸ καρδίας, 

Μηδέποτε παυθήσεσθαι λαμπρύνοντές µε πλέον, 

Καὶ τὴν ἐμὴν αὐξάνοντες ἀγάπην πρὸς τὸν Λόγον. 

Μίέχρις ἂν ὅλην µε χαλὴν ἑργάσησθε τοῖς τρόποις, 

Καὶ μέχρις ἂν ἐκπληρωθῇ θέλημα τοῦ νυµφἰου. 

Τοῦτο δ᾽ ἐστὶ τὸ θέληµα xal µόνον τοῦ νυµφίον, 

Τοῦ θέλοντος τὸ σώζεσθαι πάντας ἀνθρώπους ὄντως, 

Τὸ xagapdv µε παντελῶς xai θεαυγῆ φανῆναι. 

᾽Αλλ” αὖθις θεωρήσωµεν τὰ καθ’ εἰρμὸν τοῦ λόγου, 
Φωνὴ τοῦ ἀδελφιδοῦ µου. 


Τοσοῦτον ἁκατάληπτον ὄντως ἐστὶ τὸ θεῖον, 
"Ox: xliv πάσας ἀρετάς τις κατορθώσῃ πόνοις, 
Κἂν ὑψωθῇ πρὸς οὐρανοὺς τοῖς ἐναρέτοις τρόποις, 
Κάντεῦθεν σύνεγγυς θεοῦ νοµίσῃ χαθεστάναι, 
"Iavo τυγχάνειν πόῤῥωθεν τῆς θείκῆς οὐσίας. 
"Ióoo γὰρ ἡ προχόψασα xal φθάσασα πρὸς ὄὕψος, 
Καὶ προσδοκῶσα σύνεγγυς ἑστάναι τοῦ νυµφίου, 
Οὐσίαν τῆς θεότητος o09' ὅλως ἐπεγνώκει. 
Φωνὴν δὲ τούτου νόησον τῶν προφητῶν τὰς ῥήσεις, 
Τὰς τὴν τοῦ Λόγου σάρκωσιν ἀῤῥήτως προδηλούσας. 
Εἶτα καὶ τί φησιν ἑξῆς, ἐχεῖνο σκοπητἑον. 


Ἰδοὺ οὔτος ἥκει πηδῶν ἐπὶ τὰ ὄρη, διαλλόμενος 
ἐπὶ τοὺς βουνούς, 

Εἰποῦσα πρῶτον τῆς φωνῆς ἀκοῦσαι τοῦ νυµφίου, 
O3coc, ool, νῦν ἔρχεται πηδῶν ἐπὶ τὰ pn. 
Καλῶς ἐφιλοσόφησεν ἡ καθαρὰ παρθένος, 
Ὅ γάρ τοι Λόγος τοῦ θεοῦ πρὸ τῆς εἰς γην καθόδου, 
Προφήτας ἐξαπέστειλε προλέγχειν τὴν ἐχείνου 
Τὴν πρὸς ἀνθρώπους κάθοδον, xal σάρχωσιν τὴν θείαν. 
Μιτὰ δὲ τούτους ἔφθασε κἀκεῖνος οὐρανόθεν. 
0 δὲ παρὼν αἱνίττεται λόγος 6 τῶν ᾿Ασμάτων, 
Τὸ της ἐνανθρωπήσεως τοῦ θεανθρώπου Λόγου. 
Δι’ ἧς εἰλκύσατο ψυγὰς ἐν σχότει χαθημένας, 
Δαίμονας ὅλους καθελὼν xal µόνῃ κελεύσει. 
Τούτους γὰρ ὄρη κέχληκε καὶ πάλιν βουνοὺς λέγει. 
Θαυματουργῶν Ὑὰρ ὁ Χριστὸς, καὶ δαίµονας ἐκ- 

Ιθάλλων 

Τῳ λόγῳ µόνψ, ξύμπαντας ἐπίσης ἑταρτάρου, 
Ἓλαττονας xal µείζονας καὶ μᾶλλον λεγεῶνας. 
"Esta τί φησιν εὐθὺς ἡ νύμφη, σκοπητέον" 


3 [Joan. 1v, 10. 3 1 005. xiu, 8. 38 I Tim. u, 4. 


8uo nobis immutabilitatem. largiatur. 


Pselli. 


Verum tempus est, ut qua sequuntur in Canti- 
cis audiamus. Rursus enim angelos obsecrat et 
obtestatur : 

Adjuravi vos, filie Jerusalem, per potentias et 
fortitudines agri, ut suscitetis eL exciletis charitatem, 
donec voluerit. 


Ager tibi sit mundus : hujus fortitudo, potestas 
Domini Verbi ac sponsi. Vos, inquit, qui sponsi 
nuptiarum ministri estis atque amici,assiduis fla- 
gitationibus omissis, jurejurando precor ex animo 
atque obtestor, ne prius me decorare desistalis, 
quam partibus ac numeris omnibus ornatum at- 
que expolitam moribus reddideritis, et sponsi vo- 
luntas expleta fuerit, cujus quidem heo est volun- 
tas unica *,ut homines pervelit omnes salvos fleri, 
meque plane mundam ac divino splendore illus- 
trem esse. Sed orationis seriem contemplari per- 
gamus. 


Voz consobrini mei. 


Tantum abest ut divinitas comprehendi queat : 
ut,licet virtutibus sit quispiam omnibus exornatus, 
rectisque vivendi rationibus sublimis tollatur in 
cclum,ac propterea se proxime ad Deum putet ac- 
cedere, ab ejus tamen natura is distare se sciat 
quam longissime. Ecce enim sponsa, que profi- 
ciendo ad eam sublimitatem progressa est,ut proxi- 
me ad sponsum videretur acoessisse, divinitatis 
essentiam haud percepit omnino. Tu per vocem 
sponsi oracula prophetarum accipe, que arcanam 
Verbi incarnationem prodiderunt. Quid autem 
deinceps dicat, est attendendum. 

Ecce híc veniL saliens im montibus, transiliens 
colles. 

Cum antea sponsi vocem audire se dixisset,jam, 
inquit, hic venit saliens super montes. Scite pura 
Virgo philosophatur. Nam Verbum Dei, antequam 
descenderet in terram,premisit prophetas qui ad- 
ventum suum et divinam incarnationem prenun- 
tiarent. Mox et ipse de colo profeotus est. Heo 
igitur verba Canticorum innuunt divini Verbi in- 
carnationem, per quam animas in tenebris consi- 
dentes liberavit, jussu solo fugatis demonibus 
universis, quos montes appellat ac deinde colles 
vocat. Christus enim edens miracula, atque inte- 
gras demonum legiones ejiciens verbo solo, cun- 
ctos simul tum majores tum minores in tartarum 
detrusit. Quid statim sponsa dicere pergat, expen- 
damus. 








98J 


Similis est. consobrimus meus oapree hinnulove A 


cervorum ín montibus Bethel. 

Hsc prope simile quiddam significant iis que 
dicta sunt. Declarant enim, Verbum et sponsum 
expulisse demones, atque in tartarum detrusisse. 
Bponsum autem hinnulo cervorum comparat Virgo, 
ita demones profligantem, ut hinnulus destruit. 
Hinnulus bio in montibus foveas habet.Mons enim 
Bethel coleste indicat domicilium. Caprea vero 
allegorice (videntem) significat. Nam ipse omnium 
corda intuetur. 


Trium Patrum. 


Hoo autem pacto oum discentes animas magi- 
stra sponsa docuisset, ut tum pone formidine 


MICHAELIS PSELLI 


584 


"Ojotóc ἔστιν ἁδελφιδός µου τῇῃ δορκάδι 7j ἐλάφῳ 
ἐπὶ τὰ ὄρη Βαιθήλ. 

Σχεδὸν ταυτόν τι πέφυκε τοῦτο τοῖς προῤῥηθεῖσι, 
Κάντεῦθεν γὰρ δεδήλωχε τὸν Λόγον xal νυµφίον, 
Τοὺς δαίµονας ἐλαύνοντα καὶ καταταρταροῦντα. 
Νεθρῷ δ’ αὖτὸν παρείκασεν ἑλάφων 1) Παρθένος, 

Ὡς δπθεν ἀναλίσκοντα τὴν φύσιν τῶν δαιμόνων, 
ἝὭσπερ τοὺς ὄφεις ἡ νεθρός. ᾽Αλλ’ ἡ νεθρὸς ἐκείνη, 
τις ἐπ᾽ ὅρους τοῦ Βαιθὴλ ἔχει τὴν ἄνω κατοιχίαν. 
Ὄρωυς δὲ γίνωσκε Βαιθὴλ τὴν Evo κατοικίαν. 

Ἡ δὲ δορχάς σοι τροπικῶς τὸν βλέποντα σηµαίνει. 
Ovtoc γὰρ βλέπων πίφυκεν ἁπάντων τὰς καρδίας. 


Τῶν Υ Πατέρων. 
Οὕτω διδάξασα τὰς μαθητευοµένας φυχὰς ἡ διδά- 


σκαλος, διά τε τοῦ φόθου τῶν κολάσεων xal τῆς ἑλ- 


tam promissorum spe virtutem excolentes, in se D πίδος τῶν ἐπαγγελιῶν ἐγείρειν xav! ἀρετὴν, καὶ &- 


charitatem accenderent eamque per contemplatio- 
nem inflammarent; donec sponso placeret ad 
. ipsas advenire, atque eas in statu immutabili 
constituere : ne forte, sponsi adventum tardius 
futurum existimantes, excolendz virtutis laborem 
detrectarent, illas confirmat, Voz, inquiens, nepo- 
tis mei. Nam dilecti vox Precursor est, ille peni- 
tentie promulgator, divinas instruens vias ao diri- 
gens semitas. Voces sunt, mine et promissiones, 
qua partim auditores ad poenitentiam impellunt : 
partim vias Domini ex virtute constituunt, et re- 
ctas per cognitionem in ipsis faciunt semitas ejus. 
Ecce hic venit. Venit profecto, eoce jam adest, si, 
comminationes illius atque promissa exaudientes, 


εγείρειν κατὰ γνῶσιν ἐν ἑαυταῖς τὴν ἀγάπην, μέχρις 
ἂν θελήσῃ ὁ νυµφίος ἐμφανισθῆναι αὐταῖς, καὶ στη- 
βίξαι εἰς ἀτρεφίαν * λοιπὸν ἵνα μὴ αὗται βραδύνειν 
τὴν τοῦ νυµφίου ἐπιδημίαν δόξασαι, ἀἁπαγορεύωσι 
διὰ τὸ τῆς ἀρετῆς ἐπίμονον, παραμυθουμένη ταύ- 
τας, φησί: Φωνλ τοῦ ἀδελφιδοῦμου: ἐπειδὴ φωνὴ 
τοῦ ἀγαπητοῦ ὁ Πρόδρομος, ὡς χήρυξ τῆς µετανοίας 
καὶ ἑτοιμαστὴς τῶν θείων ὁδῶν καὶ τρίθων * φωναί 
εἶσιν al τε ἀπειλαὶ xal αἱ ἐπαγγελίαι ὡς αἱ μὲν 
ἐφελκόμεναι τοὺς ἀκούοντας πρὸς µετάνοιαν, al δὲ 
ἑτοιμάζουσαι κατ’ ἀρετὴν τὰς ὁδοὺς τοῦ Κυρίου, καὶ 
εὐθείας ποιοῦσαι κατὰ Ἱνῶσιν ἐν τούτοις τὰς «pl- 
θους αὐτοῦ, ᾿Ιδοὺ οὗτος ἥκει' ἤτοι, Ἰδοὺ οὗτος ἔρ- 
χεται’ et τῶν ἀπειλῶν αὐτοῦ καὶ τῶν ἐπαγγελιῶν 


& prioribus pecoatis per poenitentiam recedamus et C ἀκούσαντες καθαρθῶμεν τῶν προτέρων πλημµελη- 


per spem futurorum bonorum illustremur. Venit 
autem ad nos, ut dictum est, preparatos : saliens 
super excelsa videlicet decreta divinitatis sue, 
sublimis, que verticis montium instar obtinent. 
Ex affirmativa enim ipsum theologia comprehen- 
dere conantes, in qua constitutus ex actu precel- 
BUS ostenditur, ex hac eum aspicimus in negativa 
theologia, quatenus essentia prestantior est tran- 
siliens colles. Verum colles item, ut eminentes 
sunt, dispensationis extendunt instituta, que ipsa 
quoque nequeunt comprehendi. Super colles au- 
tem, quantum ad cognitionem nostram attinet, 
sponsus transilit, dum ex eo quod Deus, vide- 
tur ut homo. Et saliens in id quod homo est, 
cognoscitur ut Deus. Quod autem de sponso dixit, 


µάτων διὰ µετανοίας͵ xal τῇ ἐλπίδι τῶν µελλόντων 
ἀγαθῶν φωτισθῶμεν. Ἔρχεται δὶ ἐφ᾽ ἡμᾶς ἐτοιμα- 
σθέντας, ὡς εἴρηται, πηδῶν ἐπὶ τὰ ὅὄρη: ἤγουν, 
ὑψούμενος ἐπὶ τὰ δίκην ὑπερκειμένης χκορυφῆς 
ἡμῶν ὑπερφυῆ δόγµατα τῆς αὐτοῦ θεότητος. Ἐκ γὰρ 
τῆς καταφατίκῆς θεολογίας καταλαθέσθαι αὐτὸν 
ἐπιχειροῦντες, ἐν Y, βαίνων xav' ἐνέρχειαν δείκνυται 
ὑπεραιρόμενος, ἐκ ταύτης τοῦτον ὁρῶμεν ἐν τῇῃ &xo- 
φατικῇ θεολογίᾳ κατὰ τὸ ὑπερούσιον διαλλόμενον 
ἐπι τοὺς βουνούς, 'Oc δὲ ὑπερανεστηχότες, καὶ ol 
Bouvol τὰ τῆς οἰκονομίας δηλοῦσι δόγµατα, ὄντά καὶ 
ταῦτα ὑπὲρ κατάληψιν. Ἐφ' ἃ χατὰ τὴν ἡμετέραν 
γνῶσιν ὁ νυµφίος διάλλεται ἀπὸ τοῦ θεὸς Gv ὁρᾶ- 
σθαι ὡς ἄνθρωπος) καὶ καταπηδῶν sic τὸ ἄνθρωπος 
ὢν γινώσκεσθαι ὡς θεός. Ὅτι δὲ εἴοηχε περὶ τοῦ 


salire super montes, et colles transilire : salire et D νυµφίου, πηδᾷν ἐπὶ τὰ ὄρη xal διάλλεσθαι ἐπὶ τοὺς 


transilire capree et cervi lascivientis est proprium ; 
quibus deinceps assimilans sponsum : Similis est, 
inquit, nepos meus caprez hinnuloque cervoeum in 
montibus Bethel. Bethel autem significat domum 
Dei, quee est fidelium Ecclesie. Cujus montes in- 
telliguntur propter excellentiam sanctissima Uni- 
- geniti divinitatis atque humanitatis instituta, super 
que hic sponse dilectissimus saliens, ut supra 
diximus, atque transiliens more animalium pre- 
dictorum, spiritales feras, que veluti venenum 
opiniones veritati contrarias adversus Ecclesiam 
jaculantur, &b 68 procul repellit. Natura enim 


βουνοὺς, τὸ δὲ πηδᾷν xai διάλλεσθαι δορχάδος ἴδιον 
xai ἐλάφου νεάζοντος, τούτοις λοιπὸν παρειχάζων 
αὐτὸν, φησὶν, "Ὁμοιός ἐστιν ἀδελφιδός µου δορ- 
χάδι Ἡ νεθρῷ ἐλάφων ἐπὶ τὰ Up» Βαιθήλ. Βαιθὴλ 
δὲ ἑρμηνεύεται οἶκος θεοῦ, οὗ ἐστιν d) τῶν πιστῶν 
Ἐκκλησία, ἧς ὑπάρχουσιν ὄρη διὰ τὸ ὕψος, τὰ περὶ 
τῆς θεότητος καὶ ἀνθρωπότητος τοῦ Μονογ.νοῦς 
εὐσεθέστατα δόγματα" ἐφ᾽ ἃ οὗτος ὁ τῆς νύμφης 
ἀγαπητὸς πηδῶν, ὡς προείρηται, xal διαλλόμενος, 
ὁμοίως τοῖς εἱρημένοις ζώοις τὰ νοητὰ θηρία τὰ 
εἰσπνέοντα δίχην loü τὰ ἐναντία τῆς ἀληθείας δό- 
γµατα κατὰ τῆς Εκκλησίας, ἀπελαύνει ταύτης µα- 








685 


- COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


586 


κράν * ἐπειδὴ πεφύκασι φυγαδεύειν τὰ Ἰοθόλα θηρία A caprem ac cervo ingitum est, ut venenosas bestias 


1, δορχὰς xai ἡ ἔλαφος. 
Των Υ΄ Πατέρων. 

δοὺ οὗτος ἕστηχεν ῥὀπίσω τοῦ τοίχου ἡμῶν, 
παρακύπτων διὰ τῶν θυρίδων, ἐκκύπτων διὰ 
τῶν δικτύων. 

Ἐπειδὴ πεφύχασι φυγαδεύειν τὰ ἰοδόλα θηρία ἡ 
δορχὰς καὶ d ἔλαφος ' ᾿Ιδοὺ οὗτος ἕστηχεν ὀπίσω 
τοῦ τοίχου ἡμῶν. Τοΐῖχος δὲ ἡμῶν ἐστι τὸ κτιατὸν, 
οὗ ὀπίσω ἕστηκεν ὁ ἄχτιστος xal πάντων δημιουρ- 
q9« θεὸς λόγος, ὡς ἀρχλ τῶν ἔχόντων πρὸς τέλος 
τὴν χίνησιν. El γάρ ἐστι xal ἔμπροσθεν ὁ αὐτὸς ὡς 
τῶν ὅλων ἀρχὴ καὶ τέλος ἀλλ᾽ ἐπειδήπερ µήπω 
αὐτὸν εὑρήχαμεν ἐκ τοῦ τέλους ' οὕπω γὰρ ἐν αὐτῷ 
τὴν πᾶσαν ἀνεπχύσαμεν  xivnoiv. ὅσπερ τὸ τέλος 
ἐστίν " ὀπίσω ἑστηχέναι λέγεται, παρακύπτων διὰ 
τῶν θυρίδων. Θυρίδες δὲ τῆς κτιστῆς φύσεως αἱ 
μἐτοχοί εἶσι τοῦ ἀκτίστου * δι Ov οὔτος ἐπ᾽ αὐτὴν 
παραχύπτει ἐπιθλέπων τὰ κατ αὐτὴν κηδεμονικῶς 
(sl µή ταύτας αὐτῷ ἀποχλείωμεν ταῖς παρα φύσιν 
κινήσεσιν). Ἐκκύπτων διά τῶν δικτύων ' ἄγουν, 
ἐποπτεύων ἡμᾶς διὰ τῆς ἀλληλουχίας τῶν ἀρετῶν. 
Ei γὰρ ἔχομεν τὰς εἰρημένας θυρίδας, ἀναπεπτα- 
µένας μὲν, πεφυλαγμένας δὲ τῇ τῶν ἀρετῶν κατὰ 
λόγον ἀλληλουχίᾳ * καθώς slow αὗται δίκην δικτύων 
περιπεπλεγµέναι ἀλλήλαις * ἵνα µήτι τῶν πετεινῶν 
πάντως, τῶν ἑναερίων πνευμάτων, λαθὸν εἰσέλθῃ, 
καὶ τὸν ἐναποχείμενον ἡμῖν σπόρον τῆς θείας διδα- 
σχαλίας λυμήνηται * ἐκκύπτει ἐφ᾽ ἡμᾶς διὰ τῶν 
τοιούτων δικτύων dj αὐτῶν τῶν ἀρετῶν οὐσία * δη- 
labi ἆ γενηθεὶς ἡμῖν ἀπὸ Oso) σοφία, δικαιοσύνη 
τε καὶ ἁγιασμὸς καὶ ἀπολύτρωαις, μονογενὴς αὖ- 
τοῦ Ylóc xai Λόγος. 


δοὺ οὗτος ἕστηχεν ὀπίσωτοῦ τοίχου ἡμῶν ma- 
ῥακύπτων διὰ τῶν Βυρίδων, ἐχκκύπτων διὰ τῶν 
δικτόων. 

Ψελλοῦ. 

"I8nob, φσὶν, ἐλήλυθεν ὁ Λόγος xa? νυµφίος, 
Ὁ κατοιχῶν ἀπὸ Βαιθὴλ τῆς ἄνω κατοικίας, 
Οὐδέπω ὃ᾽ εἰσελήλυθεν ἐντὸς τοῦ περιδόλου. 
Αλλ ἔξωθεν ἱστάμενος ἐξόπισθεν τοῦ τοίχου, 
Διὰ θυρίδων ἔσωθεν ἐθέλει παρακύπτειν. 
Σὺ δέ uot τοῖχον γίνωσχε τὸν νόμον τὸν ἀρχαῖον, 
Τὸν ἐμποιοῦντα τὴν σκιὰν καὶ πλάνην τῶν ἀνθρώπων ' 
θυρίδας δὲ χαὶ δίκτυα, τῶν προφητῶν τοῦς λόγους. 


inseotentur. 
Trium Patrum. 
En ipse stelit. post parietem nostrum, prospiciens 
per fenestras, despiciens e retibus. 


Quando caprec et cervo naturalis ea vis est, ut 
pestiferas bestias fugent : Ecce, inquit, ípse stetit 
post parielem nostrum. Paries noster est natura 
creata, post quam stetit qui creatus non est, sed 
creator est omnium Deus Verbum, ut rerum prin- 
cipium que motum habent ad finem. Quanquam 
enim et priua est ipse, utpote initium et finis uni- 
versorum; tamen quoniam ipsum ex flne nondum 
invenimus : nondum enim in eo qui flnis est, et 
ab omni motu conquievimus : post stare dicitur, 
prospiciens per fenesiras. Fenestre autem eunt ea 
que nature create ab increato communicata 
Sunt; per quae ipse ad eam prospicit, dum pro- 
videntia sua cuncta moderatur, nobisque (nisi 
fenestras has adversus eum motionibus animi na- 
ture contrariis concludamus) prospicit. Respiciens 
per retia, hoo est, inspiciens per mutuam virtu- 
tum connexionem. Nam si fenestras que dicte 
sunt, habuerimus apertas illas quidem, sed tamen 
ita rautuo virtutum, retium instar, recte compli- 
catarum contextu communitas, ut. nulla ex volu- 
cribus, ex aereis nimirum spiritibus, nullus furtim 
ingrediatur, atque reconditum in nobis divina di- 
scipline semen corrumpat : respicit in nos per heo 
retia, ipsarum virtutum essentia, ipse videlicet quí 
factus est nobis a Deo sapientia el justitia εί sanctif- 
catio et redemptio *, unigenitus ejus Filius et 
Verbum. 

Ecce hic stetit post. parielem nostrum, respiciens 
per fenestras, prospiciens per retía. 


Pselli. 

Ecce, inquit, Verbum et sponsus venit, demi- 
grans ex Bethel, e superna domo : nondum autem 
sub tectum introivit : sed foris stans post parie- 
tem, per fenestras vult inlrospicere. Τα autem 
mihi per parietem legem antiquam intellige, um- 
bram et errores hominibus injicientem : per fene- 
stras vero et retia, oracula prophetarum. Nam ante 
divini Verbi incarnationem multifariam multisque 


Καὶ γὰρ πρὸ τῆς σαρχώσεως τοῦ θεανθρώπου Λόγου, [) modis locutus est. Sed quid sponsa dicat, consi- 


Βολυμερῶς ἐλάλησε καὶ πάνυ πολυτρόπως. 

Ἁλλ” ὅπερ λέγει καθ’ εἰρμὸν ἡ νύμφη σκοπητέον. 
᾽Απαχρίνεται ὁ ἀδελφιδός µου, λέγει µοι * 

Ανάστα, ἐλθὲ, ἡ πλησίον µου, καλή µου, ἡ πε- 

Ρριστερά µου.] 

Ἐπεὶ, φησὶν, ἐλήλυθεν 6 Λόγος xal νυµφίος, 

Ὁ ταῖς προφήτχις χρώµενος ὥσπερ τισὶ θ2ρίσι, 

Τοῦτο τὸ πρῶτον εἱρηχεν ἔσωθεν παβακύπτων * 

Ανάστηθι τοῦ πτώματος τῆς πλάνης xal τοῦ σχόπους, 

Καὶ πρόσελθέ µοι καθαρῶς. xal γίνου µοι πλησίον. 

Εἶτα, φησὶν, ἐξεῖπέ pot καὶ τάδε πρὸς τοῖς ἄλλοις - 


Ἀ [ Cor. 1, 390. 3 Hebr. 1, 1. 
PaTROL. Gn. CXXII. 


remus. 


Respondet consobrinus meus, et dicit. mihi : Sur- 
ge, veni, propinqua mea, formosa ea, columba 
meá. 

Quoniam, inquil, venit Verbum et sponsus, qui 
prophetis tanquam fenestris quibusdam usus est; 
hoc primum dixit introspiciens : Surge de lapsu 
erroris et tenebris; et ad me puriter accede, et 
mihi propinqua efficere. Deinde hec, inquit, pre- 
ter alia mihi dixit : 


19 


587 


Ecce Mems transiit, imber abiil, recessit. sibi » ΛΑ 


flores apparuerunt in. terra : tempus. putationis ad- 
venit. 

Quoniam, inquit. naturam demonum α quibus 
humana natura congelatur, et pigra atque iners 
prorsus ad recte agendum redditur, profligavit : 
&tque ideo hiems charitatis abscessit, et gravis 
imber omnis abiit ao defluxit : et jucundum veri- 
tatis exortum est ver : florere ccpit tellus, natura 
nempe humana. Tempus pulationis jam venit : 
legendi sunt flores, si vis corollas ex floribus 
contexere. Hominum enim natura quam terram 
appellavit, idolis et fraudi cervicem inclinans, 
nullam virtutum speciem prebuit (id enim flos 
significat), acerbissima ac vehementissima hieme 


deceptionis ia glaciem redacta ao propemodum B 


perdita. Quis enim se in tantie errorum tenebris, 
pietatis professionem tueri, modestiam servare, 
temperantiam amplecti, osculari justitiam unquam 
sperasset ? At jam flores apparuerunt in terra 
nosira. Surge igitur, et coronas tibi ex virtutibus 
texe. Ac florum testis minime rejiciendus est ille 
precursor gratie, Penitenliam, inquiens, agile ?! : 
qui multos ex Hebreis baptizavit, cum videret eos 
florentes in confessione. Huc enim spectant ea 
verba Canticorum : | 


Vos turiuris audita est in terra nostra. 

Vox enim clamantis fuit precursor iste, qui 
passeri, turturi, dextere comparatur. 

Ficus protulit grossos suos : vine. florent : dede- C 
runt odorem. 

Eumdem hec forte sensum habent cum supe- 
rioribus. Ficum enim rursus intellige naturam hu- 
manam : grossos, inferiores virtutes : vites (lo- 
rentes, animas que in recta vivendi ratione ac via 
progredi jam ceperunt. 

Surge, veni, propingua mea, formosa, mea, colum- 
ba, mea. 

Trium Patrum. 


Cum igitur magistra anima ita se in erudiendis 
adolescentibus exercuisset, jam que ipsa a sponso 
didicerit, narrat: Respondet, inquiens, nepos meus, 
qui sermonem videlicet meum ad discipulas pro- 
fert : respondet dilectus meus, et dicit mihi : Surge, 


vent, propinqua mea : docere desine que a me per ἢὮ 


naturalem scriptamque legem mysteria ad me per. 
tinentia antea dedicisti. Ab iis consurgens, tu qua 
propter perfectionem es propinqua mea, ad ea 
tradenda te confer qus ex lege constant spiritali, 
et his longe sunt excellentiora. Ego enim qui sum 
natura immensus et infinitus, nullis unquam re- 
rum ex materia constantium terminis comprehen- 
dar. Itaque te semper oportet ad ulteriora conten- 
dere. Formosa mea, columba mea. Formosa quidem 
mea, quatenus operibus et preceptis exsequendis 


*! Matth. ni, 2. 


MICHAELIS PSELLI 


988 


Ἰδοὺ ὁ χειμὼν παρήλθεν, ὁ ὑετὺς ἀπῆλθεν, 
ἐπὀρεύθη ἑαυτῷ ta ἄνθη ὤθθη ἐν τῇ Υγῇ, 6 χαι- 
ρὸς τῆς τομῆς ἔφθασεν. 

"Oct, φησὶ, κατήργησε τὴν φύσιν τῶν δαιμόνων, 

Τὴν ἀποκρυσταλλώσασαν τὴν φύσιν τῶν ἀνθρώπων, 

Καὶ δείξασαν ἀναίσθητον πρὸς τὸ καλὸν τελείως, 

Κάντευθεν ἀπελήλαται χειμὼν ὁ τῆς ἁπάτης, 

Καὶ πᾶς δεινός τις ὑετὸς ἀπῆλθεν, ἀπιῤῥύη, 

Καὶ τὸ τερπνὸν ἀνέτειλε τῆς ἀληθείας ἔαρ - 

Ἡ γῆ δ᾽ ἀνθεῖν ἀπήρξατο, φύσις d) τῶν ἀνθρώπων, 

Καιρὸς δὶ πίφθακε λοιπὸν τομῆς τῆς τῶν áv- 
θέων,] 

E! βούλῃ. κατασκεύασον στεφάνους ἐξ ἀνθέων. 

Ἡ τῶν ἀνθρώπων φύσις γὰρ ἦν γῆν ὁ λόγος εἶπεν, 

Εἰδώλοις ὑποκλίνασα καὶ πλάνῃ τὸν αὐχένα, 

Εἶδος οὐκ εἶχεν ἀρετῶν (τοῦτο γὰρ ἄνθος νόει), 

Ἰῷ δριμυτάτῳ καὶ σφοδρῷ χειμῶνι τῷ τῆς πλάνης 

Κρυσταλλωβεῖσα xai σχεδὸν ἐναπολλυβεῖσα. 

Τίς γὰρ ἡλπίσατό ποτε τῆς πλάνης σκοτιζούσης, 

Τηρεῖν ἐξομολίγησιν, φυλάττειν σωφροσύνην, 

Ἐγκράτειαν ἀσπάζεσθαι, φιλεῖν δικαιοσύνην 

'AXX ἤδη πάντως ἤνθηκεν d) v. Λοιπὸν ἀνάστα, 

Καὶ σπούδασον ἐξ ἀρετῶν στεφάνους σοι πλαχῆναι. 

Καὶ µάρτυς ἀπαράγραπτος ὑπάρχει τῶν ἀνθέων 

Ὅ πρόδρομος τῆς χάριτος, λέγων * Μετανρεῖτε * 

Ὅστις πολλοὺς ἐθάπτισε τοῦ γένους τῶν Ἐθραίων, 

Ιδὼν αὐτοὺς ἀνθήσαντας ἐν ἐξομολογήσει. 

Τούτου γὰρ χάριν εἴρηκεν 6 λόγος τῶν ᾽Ασμάτων * 

Φωνὴ τῆς τρυγόνος ἡκούσθη ἐν τῇ γῇ ἡμῶν. 

Φωνὴ βοῶντος πέφυκεν ὁ πρόὀροµος γὰρ οὗτος, 
Στρουθῷ, τρυγόνι, δεξιῷ παρεικασθεὶς τῷ λόγψ. 

Ἡ συκῆ ἐξήνεγχε τοὺς ὀλύνθους αὐτῆς. Al 
ἅρπελοι κυπρίζουσιν, ἔδωχαν ὀσμήν. 

Τοῦτο ταυτόν τι πεφυχε τάχα τοῖς προῤῥηθεῖσι. 
Συκῆν yàp αὖθις νόησον τὴν φύσιν τῶν ἀνθρώπων, 
ἸὈλύνθους δὲ τῶν ἀρετῶν τὰς ὐποδεεστέρας. 
Αμπέλους πάλιν γίνωσκε, δέσποτα, κυπριζούσας, 
Ψυχὰς προχόπτειν elc καλὸν ἐναρζαμένας ἤδη. 

ἸΑνάστα, ἐλθὶ, ἡ πλησίον µου, χαλή µου, πε- 
Ριστερά µου. 

Τῶν Υ΄ Πατέρων, 

Οὕτω τοίνυν ἡ διδάσκαλος quy?) ἀπασχολήσασα 
ἑαυτὴν τῇ δισδασκαλίᾳ τῶν μαθπητευομένων, λοιπὸν 
ἅπερ αὐτὴ µανθάνει παρὰ τοῦ νυμµφίου φησίν * Απο 
κρίνεται ὁ ἀδελφιδός μον» fou ἔμου πρὸς τὰς µα- 
θητευοµένας ποιο»µένης τὸν λόγον, ἀποχρίνεται ὁ 
ἀγαπητός µου, καὶ λέγει µοι΄’ ᾿Ανάστα, ἐλθὲ, d 
πλησίον µου. Δηλαδὴ ἀνάνευσον ἀπὸ τοῦ διδάσκειν 
τὰ παρ᾽ ἐμοῦ διά τε τοῦ φυσικοῦ καὶ τοῦ γραπποῦ 
νόµου προδιδαχθέντα σοι περὶ ἐμοῦ μυστήρια. Kdx 
τούτων ἐγερθεῖσα, ἐλθὲ πάλιν εἷς τὸ διδάσκεσθαι διὰ 
τοῦ πνευματικοῦ νόµου τὰ ἔτι τούτων ὑπερκείμενα, 
ἡ διὰ τολειότητα ἐγγύς µου. Οὐ περιγραφήσομαι 
γάρ ποτέ τιαι µετουσίαις ἤ τέρμασι, κάτ᾽ οὐσίαν ὑπάρ- 
χων ἄπειρος καὶ ἀόριστος. Καὶ διὰ τοῦτο iov σε 
τοῖς ἕμπροσθεν διηνεκῶς ἐπεχτείνέσθαι. Καλή µον, 
περιστερά µου, Καλή µου μὲν ὡς κεχαθαρμένη καὶ 








589 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


590 


ὡραϊσμένη τῇ πράξει τῶν ἐντολῶν' περιστερά µου Α mundata es et decorata : columba vero, quatenus 


δὲ ὡς πεφωτισμένη τοῖς τοῦ Παναγίου Πνεύματος 
Χαρίσμασιν, ᾿Ανάστα δὲ, οησὶ, καὶ ἐλθέ; ὅτι ἴδοὺ ὁ 
γειμὼν παρΏλθςεν, "Hyouv, διὰ τοῦτό σοι ἐγκελεύο- 
μαι ἐγείρέσθαι ἀεὶ ἀπὸ ὑψηλῶν θεωρηµάτων tlc 
ὑψηλότερα, πρὸς µετουσίαν τοῦ ὑπερχειμένου κάλ- 
λους cs ἐφελχόμενος, ὅτι τὰ Χχειμαζόµενα πάθη 
τὴν Φφυχἠν , xal πρὸς τὴν πνευματιχὶν πορείαν 
χωλύοντα, Ὑεγόνασιν ἐκποδών. Ὁ ὑετὸς ἁπῆλ- 
θεν, ἐπορεύθη ἑαυτῷ. Δηλονότι d σφοδρὰ κατ- 
αιγὶς τῶν αἱρέσεων, ὑφ᾿ ἧς καὶ ἀπησχόλησαι μὴ 
παρασυρῖναι, ἀπέστη tj ὑφ ἑαυτῶν διαλλήλῳ φθα- 
ρεῖσα φθορᾷ. Τὰ ἄνθη ὤφθη iv τῇ ΥΠ. Αἱ ἀρεταὶ 
πάντως, ai δίνην πολυειδῶν τε xal εὐειδὼν ἀνθέων 
τὴν ψυχὲν ὡραίζουσιν, ἀνέθηλαν ἐν σαρχὶ κατ ἑνέρ- 
γειαν ταῦτα δὲ γεγχόνασιν, ἐπειδήπερ καιρὸς τῆς 
τομῆς ἔφθακεν, ὃς τῆς τοῦ Χριστοῦ iv σαρχὶ ἐπι- 
ὁημίας ἐστί. Φησὶ γὰρ ἐν Βὐαγγελίοις αὐτός' Οὐκ 
ἆλθον ᾖβαλεῖν εἰρήνην, ἀλλὰ µμµάχαιραν. Ἵ[λθον 
Ὑὰρ διχάσαι ἄνθρωπον κατὰ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, 
καὶ θυγατέρα xatà τῆς μητρὸς αὐτῆς, καὶ vóp- 
φην ὙΧατὰ τῆς πενθερᾶς αὐτῆς. Ἠέμνονται γὰρ 
διὰ πίστιν καὶ ἀριτὴν οὗτοι ol χαινοὶ τῷ καινοποιῷ 
Ηνεύματι, ἀπὸ τῶν πεπαλαιωµένων τῃ ἀπιστίᾳ xai 
τῇ καχίφᾳ. Ὅθεν καὶ τῆς ἑαυτοῦ ἐν σαρχὶ ἐπιδημίας 
ἐπάχων τὴν µαρτυρίαν, φησί Φωνὴ τῆς τρυγόνος 
ἠχούσθη ἐν τῇ Υ ἡμῶν. Τρυγόνα γὰρ χαλεῖ τὸν 
τῆς ἑαυτοῦ παρουσίας προφήτην xal πρόδροµον, ὡς 
ἐρημικόν τε xai σώφρονα. OO dj φωνὴ τὸ τῆς µετα- 
νοίας ἐστὶ χήρυγµα, ὅπερ Év τισι τῶν σαρχικῶν xal 
φρονούντων τὰ γήϊνα ἠκούσθη, ὡς πεισθεῖσι τῷ κη- 
ρύγματι τούτῳ, καὶ µετανοίας βαπτισθεῖι βά- 
πτισμα. Διὸ καΐ φησιν. Ἡ συκῆ ἐξήνθησεν ὀλυνθους 
αὐτῆς. Συχῆν γὰρ τὴν μετὰ ταῦτα ὃ:᾽ ἀκαρπίαν καθ- 
ηραμένην παρὰ Χριστοῦ συναγωγὴν λέγει τῶν 
Ιουδαίων" fw ὀίκην ὀλύνθων προανισχόντων τοῦ 
τελείου καρποῦ, x«i ταχέως πιπτόντων, τοὺς τὸ τοῦ 
Ἰωάννου βάπτισμα Λβαπτισθέντας ἀνέθηλεν. Οὔτοι 
μὲν γὰρ τὸν Χαρπὸν προεδείχνυον, προτυποῦντες διὰ 
τοῦ ἐν ὕδατι µόνῳ βαπτίσματος τὸ ἐν ἁγίῳ Πνεύματι 
καὶ πυρὶ βάπτισμα. Αὐτοὶ δὲ sl; τοῦτο οὐκ ἔφθασαν, 
ἀλλ’ ὡς τῇ περὶ Χριστοῦ μαρτυρίᾳ τοῦ Ἰωάννου μὴ 
πιστεύσαντες τῆς εἲς αὐτὸν Χριστὸν ἐξέπεσον πί- 
στεως. Αἱ ἄμπελοι ἡμῶν κυπρίζουσιν, ἔδωκαν 
ὀσμήν. ᾽Αμπέλους καλεῖ τάς ἐν τοῖς ἔθνεσι φυτευθεί- 
σας τῷ κηρβύγµατι τοῦ Χριστοῦ ἐχκλησίας τῶν πι- 
στερσάντων αὐτῷ' ὦν ἐχκλησιῶν ἄνθη προδεικτικὰ 
τοῦ xzt' ἀρετὴν καρπίµου αὐτῶν, ol προσενεγχόν- 
τες Χριστῷ Sopa ἐξ ᾿Ανατολῶν μάγοι, ol προσ- 
εγαγόντες αὐτῷ ὡς βασιλεῖ χαὶ θεῷ, καὶ δὺ ἡμᾶς 
νεκρῷ, χρυσὸν, καὶ λίδανον, xal σµύρναν, παρέχον- 
τες τοῖς ὑπὸ τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐνεργουμένοις τὸ 
τῆς Ὑνώσεως χάρισμα, εὐώδη ὀσμὴν τῆς εἰς αὐτὸν 
Χριστὸν, πίστεως τῶν ἐθνῶν. Διὰ ταῦτα γοῦν φησιν’ 
᾿Ανάστα, ἐλθὰ, dh πλησίον µου, Καλή µου, περι- 
στερά µου. Δηλαδὴ ἔγειρε ἀπὸ τοῦ διδάσκειν διὰ 
τῶν Év τε τῇ φύσει καὶ τῷ γράμματι τύπων καὶ 


illustrata es donis Spiritus sancti. Surge autem, 
inquit, et veni : quoniam ecce hiems transiit. Quare 
irahens te sd summe pulchritudinis communio- 
nem, precipio tibi ut surgas, et α sublimibus con- 
tenplationibus ad sublimiores exoiteris : quando- 
quidem perturbationes, que tanquam hiemis 
tempestates animam affligunt et ab itinere prohi- 
bent spiritali, sublatee sunt. Imber abiit, recessit 
sibi. Ve':emens heresum, a quibus vexabaris, pro. 
cella desiit, cum mutuo inter se conflictu oppresse 
conciderint. Visi sunt flores in terra. Virtutes qua 
tanquam varii atque odorati flores animam exor- 
nant, in carne, dum rectis actionibus et operibus 
excoluntur, floruerunt. Hec autem [acta sunt, 


B quoniam tempus pututionis advenit : quod quidem 


tempus est Christi adventus in carne. Non enim, 
inquit ipse in Evangeliis, veni mitlere pacem, sed 
gladium : veni enim. separare hominem adversus pa- 
trem suum, et filiam adversus malrem suam, et spon. 
sam adversus socrum suam ?*, Amputantur enim per 
fldem οἱ virtutem isti novi, & Spiritu renovante, 
ab iis qui in iufidelitate et malitia inveterati sunt. 
Quamobrem adventus sui in carne testimonium 
afferens : Voz, inquit, lurturis audila est in. terra 
nostra. Turturem nominat adventus sui prophetam 
et precursorem, utpote solitarium et pudicum : 
cujus vox est ponitentie preedicatio, que in qui- 
busdam eorurm qui carnales sunt et terrena sa- 
piunt 2, audita est, cum illi predicationi paruerint, 
et baptismate penitentie baptizati sint. Itaque 


C Ficus, inquit, protulit grossos suos. Ficum illam in- 


teliigit, cui postea Christus, propter infecundita- 
tem, maledixit **. nempe synagogam Judeorum : 
qua quidem tanquam grossos qui ante fructum 
perfectum nascuntur, sed celeriter decidunt, eos 
protulit qui Joannis baptismate baptizati sunt. Hi 
namque fructum pre se tulerunt, per baptisma in 
&qua sola, figuram baptismatis in Spiritu sancto 
et igne premonstrantes : ad quod tamen ipsi non 
pervonerunt: quippe qui Joannis testimonio de 
Christo non credentes, a fide in Christum οχοὶ- 
derunt. Vines nostrz florent, dederunt odorem. Vi- 
neas vocat ecclesias credentium Christo, quie per 
ipsius predicationem in gentibus plantate sunt : 
quarum ecclesiarum flores, fructum ex ipsis per 


J) virtutem futurum prenuntiantes exstiterunt Magi, 


qui munera Christo ab orientis partibus advehentes, 
ei ut Regi et Deo, et propter nos mortali, aurum, 
et thus, et myrrham obtulerunt : suavem gentium 
fidei in ipsum Christum odorem exhibentes iis, qui 
α Spiritu sancto scientia donum sunt consecuti, 
Propterea dicit : Surge veni, propinqua mea, formo- 
sa mea, columba mea. Recede videlicet ab ea do- 
cendi ratione, que in figuris et umbris tum nature 
tum littere continetur, et veni ad ea docenda qua» 
spiritus sunt, propter luam ad me propinquitatem 


33 Malth, x, 34. 3 Philipp. n, 19. ?* Marc. xi, 13, 21. 


691 


MICHAELIS PSELLI 


592 


Spiritus sanoti muneribus decorata. A me enim Α. σχιῶν. Καὶ ἐλθὲ εἰς τὸ διδάσκεσθαι τὰ τοῦ πνεύµα- 


longius quodammodo recedis, dum in figuris des- 
cendis ad discipulas erudiendas, eisque nondum 
ea que spiritus sunt percipientibus, seasu pulchra 
videris, non spiritu. Deinde exposita causa, cur 
ei, ut ad se veniret, precepisset : advenisse enim 
tempus adventus sui in carne : quamobrem dicebat 
etiam discipulis suis : Surgite, eamus hinc ** : quanta 
cum fiducia venire &d se debeat, non declaravit. 
Quocirca nunc etiam illud exponit : E£ veni, colum- 
ba mea in tegmine Ρε. Quando te discipule non 
sequuntur, per res sensibiles docentem ea que 
spiritus sunt; veni,tu spirilalis, mea, qui sum 
immutabilis, evangelica doctrina servata : sic ut 
non abhorreat a preceptorum legis scripte obser- 
vatione. Lex enim scripta instar propugnaculi ab 
actionum vitiis premuniebat, et figuras duntaxat 
veritatis ostendebat : quibus ordine ad perfectio- 
nem ita tendebatur, ut actionis quidem vitiorum 
purgationem, ipsarum etiam cogitationum impro- 
barum ablutio, figurarum autem contemplationem 
spiritalis ad veritatem proveotio sequeretur. Que 
quidem docet lex spiritus : Evangelium videlicet in 
quo tegimur a spiritali petra, qui, ut divus ait Apo- 
Btolus 26 Christus est. Sic igitur sponsam vocans, 
quid deinceps velit, ostendit : nimirum ut umbre 
doctrine relicta in spiritu et veritate ad se veniat. 


τος διὰ τὴν πρὸς ἐμὲ ἐγγύτητα ὁραϊσμένη pot τοῖς 
τοῦ παναγίου Πνεύματος ἐνεργήμασιν. Ἐν οἷς γὰρ 
τρόπον τινὰ μαχρύνῃ ἀπ᾿ ἐμοῦ τοῖς τύποις, διὰ 
τὰς μαθητευοµένας συγκαταθαίνουσα , iv αἱσθήσει 
καλὴ xal οὐ πνεύματι, ταύταις δοχεῖς, ὡς μὴ χω- 
ρούσαις τὰ τοῦ πνεύματος. Εἶτα ἐπειδὴ τὴν μὲν αἰτίαν 
ὑπέδειξε δι’ ἣν ἀπῄτησεν αὐτὴν τὴν πρὸς αὐτὸν ἔπαν- 
ἐλευσιν, διδάξας ἐφθακένχι τὸν χαιρὸν τῆς iv. σαρχὶ 
ἐπιδημίας αὐτοῦ, καθ) ἣν καὶ πρὸς τοὺς οἰκείους µα- 
θητὰς ἔλεγε τό ᾿Ἐγείρεσθε, ἄγωμεν ἐντεῦθεν τὸ 
0b, iv ποίᾳ ἀσφαλείᾳ δεῖ πρὸς αὐτὸν ταύτην ἑλ- 
θεῖν, οὐκ ἑδήλωσε, νῦν xal ταύτην διδάσκων, 
φησίν Καὶ ἐλθὲ σὺ, περιστρά µου, ἐν σκέπῃ 
τῆς πέτρας . Ἐχόμινα τοῦ προτει(ίσµατος ^ tot, 
ἐπειδή σοι μὴ ἐπακολουθοῦσιν αἱ διδασκόµεναι, δι- 
δασκούσῃ ταύτας διὰ τῶν ἐν αἱσθήσει τὰ τοῦ πνεύ- 
µατος, ἐλθὲ σὸ, ἡ πνευματιχὴ, τῇ ἐμῇ τοῦ ἀτρέπτου 
εὐαγγελιχῇῃ παιδαγωχίᾳ φυλαττομένῃ ἀχολούθως τῇ 
κατὰ τὰς ἐνταολὰς τοῦ γραπτοῦ νόμηυ προφυλακῇ. Ὁ 
γὰρ γραπτὸς νόµος πβροτειχ΄ίσµατος δίκην ἀπὸ τῶν 
κατ ἐνέργειαν παθῶν προεφύλαττε, xal τοὺς τύπους 
µόνον τῆς ἀληθείας ἐδείχνυειν, οἷς ἀκόλουθον πρὸς τε- 
λειότητα, τῇ μὲν καθάρσει τῶν κατ’ ἐνέργειαν πα- 
θῶν, ἡ καὶ αὐτῶν τῶν ἑναντίων ἐπιθυμιῶν ἔκπλυσις' 
τῇ δὲ θεωρίφ τῶν τύπων, ἡ ἐν πνεύµατι ἀναγωγὴ 
πρὸς αὐτὴν τὴν ἀλήθειαν' ἅπερ ὁ πνευματικὸς 


διδάσκει νόµος, πάντως τὸ Ἐὐαγγέλιον, ἐν ᾧ σχεπόµεθα παρὰ Χριστοῦ τῆς πνευματικῆς πέτρας, xaxd τὸν θεῖον 
ἀπόστολον. Οὕτως οὖν χαλέσας αὐτὴν, τί βούλεται λοιπὸν, τὸ ταύτην χκαταλιπεῖν τὸ διδάσκειν τὰ τῆς σκιᾶς, καὶ 


πνεύµατι καὶ ἀληθείᾳ ἐλθεῖν πρὸς αὐτὸν, φησίν. 
Ostende mihi faciem tuam. 


Tuam illam, secundum imaginem meam et simi- C 


litudinem, retege faciem ac formam spiritalem ; 
quam ut rudes discipule possent aspicere, figuris 
veritatis et velia contexisti. 

Sonet voz tua in auribus meis. 

Dum mecum spiritaliter versaris. Vocem enim 
magistre anime spiritus quidem ducit ad aures 
Domini : verba autem et litteram quibus simplex 
in spiritu sermo concrescit compositus, perfert ad 
aures discentium. 


Vos enim (ua dulcis. 
Dulcis profecto, cum ea pronuntiet que ad spi- 
ritum pertinent. 
Et facies tua decora. 


Quippe qua Domini formam servat, et manibus ῃ 


Spiritus est exornata. 

Surge, veni,propinqua mea, formosa mea, columba 
mea. 

Pselli. 

Hujusce sermonis significationes sepe diximus : 
verba que deinceps sequuntur, interpretemur. 
O virgo, inquit, anima purissima, surge de lapsu, 
et huc veni, alacriter tamen, et nulla coacta 
necessitate, sed volens ac lubens. Non invita, 
inquam, sed ultro veni. 8ic enim omnino ad me 


35 Joan. xiv, 51. ** I Cor. x, 4. 


Δεϊξόν µοι τὴν ὄψιν σου. 

χουν, ἀναχάλυψόν pot τὸν κατ slxóva ἐμὴν καὶ 
ὁμοίωσιν πνευματικόν σου χαρακτῆρα, ὃν διὰ τὸ 
θεατὸν ταῖς μαθητευοµέναις Ὑενέσθαι, τύποις τῆς 
ἁληθείας καὶ συµθόλοις συνεχάλυψας. 

Καὶ ἀκούτισόν µε τὴν φωνήν σου. 

Ἐν τῷ πνευματικῶς ἐντυγχάνειν µοι. Τὴν Ὑγὰρ 
φωνὴν τῆς διδασκάλου ψυχῆς τὸ piv πνεῦμα ἀνά- 
ει πρὸς τὰ Ota Κυρίου. τὰ Ob ῥήματα καὶ τὸ 
γράμμα, οἷς ὃ ἁπλοὺς lv πνεύµατι λόγος may vacat 
συντιθέµενος, κατάγει πρὸς τὰ ὥτα τῶν µαθητευοµέ- 
νων. 

"Ox dj φωνή σου ἡδεῖα, 
Δηλαδὴ γλσκεῖα ὡς τὰ τοῦ πνεύματος φθεγγυμένη. 


Καὶ ἡ ὄψις σου ὡραία. 

Ὡς τὸν Δεσποτικὸν σώζουσα yapaxtnow, καὶ ταῖς 
χερσὶ καθωραϊσμένη τοῦ Πνεύματος. 

᾿Ανάστα, ἐλθὲ, ἡ πλησίον µου, καλή µου, περιστερά 
μου, 

Ψελλοῦ. 

Τούτου πολλάκις εἴπομεν τοῦ λόγου τὰς ἐμφάσεις' 
Λόγους λοιπὸν τοὺς ἐφεξῆς προσεφερμηνευτέον, 
Ὦ παρθενεύουσα, φησὶν, ψυχἡ καθαρωτάτη, 
᾿Ανάστηθι τοῦ πτώματος, xal δεῦρο, πλὴν προθύµως, 
Οὐκ ἐξ ἀνάγχης δὲ τινος, ἀλλ᾽ ἑχουσίᾳ γνώμῃ. 
Φημὶ γὰρ δεῦρο, τουτέστιν ἑχουσίως. 





503 


Οὕτω δὲ πάντως πρὸς 
[φθάσεις, 
Ἴγουν τὴν πέτραν τὸν Χριστὸν ζωῆς τῆς αἰωνίου, 
'Axb τοῦ προτειχίσµατος τοῦ παλαιτάτου νόµου, 
Τοῦ σόνεγγυς τυγχάνοντος τῆς πέτρας μεταθᾶσα. 
Ἔρχεται γὰρ ὡς ἀληθῶς, τουτέστι προσεγγίζει 
Ῥῆς πίτρας τὸ προτείχισµα, xal μάθε καὶ τὸν 
[τρόπον : 
Προτείχισμα δὲ λέγεται δῆθεν ὁ πάλαι νόμος. 
Πέτρα δὲ πάλιν ἀῤῥαγὴς ἡ vla διαθήκη. 
K3v δοχῶσ:ν ἔξωθεν ἀλλήλων ἀφεστάναι, 
Ὁ νόµος 6 Μωσαϊκὸς καὶ ὁ τῶν Εὐαγγελίων, 
αλλ’ ὅμως κατὰ δύναμιν ἀλλήλοις συνεργοῦνται. 
TU γάρ ἐστιν ἐγγύτερον τῶνδε τῶν κελευσµάτων ; 
Ὁ παλαιὸς νομοθετεῖ νόµος τὸ μὴ µοιχεύειν, 
λλλ’ ὁ παρὼν καὶ καθ᾽ ἡμᾶς ὁ τῶν Εὐαγγελίων, 
Καὶ πάλιν ἐγχελεύεται τέμνειν ἐπιθυμίαν. 
Εκεῖνος δ᾽ αὖ ἀπέχειν σε νομοθετεῖ τοῦ φόνου, 
'Q δὲ μηδ’ ὅλως πρὸς ὀργὴν κινεῖσθαι δογµατίζει, 
El δὲ ζητεῖς καὶ πρόθατα καὶ Σάθδατα καὶ Ηάσχα, 
Τὰς φανερὰς xal σαρχικὰς ἐκείνου διατάξεις, 
Καὶ ταῦβ) εὑρήσεις ἐν αὐτῷ πνευματικῶς ἐγκύπτων. 
'H πέτρα γὰρ πνευματικὴ x' οὐ χοϊχὸς ὁ τοῖχος, 
᾽λλλ’ ἀκουσώμεθα λοιπὸν τῶν ἐφεξῆς ῥημάτων, 
᾽Απόχρισιν γὰρ δίδωσιν ἡ νύμφη τῷ νυμφίφ. 
Δεζόν µοι τὴν ὕὄψιν σου, xal ἀκούτισόν µε 
τὴν φωνήν σου, ὅτι ἡ φωνή σου ἡδεῖα xal ἡ 
[ὄψις σου ὡραία. 
Μηκέτι µοι προσομιλῇς, φησὶ καλὲ νυμφ[ε, 
Διά τινων προφητικῶν καὶ νομικῶν βιθλἰων, 


λλλ” ὡς Etóv µοι βλίψαι σε, καὶ σῆς φωνῆς ἀκοῦσει, C 


᾽Ακούτισόν µε τὴν φωνὴν, x«l δεῖξόν pot τὴν 
[θείαν. 

E: γὰρ ἡδεῖα πέφυκεν οὕτω καὶ γλυκυτάτη 

'H σὴ φωνὴ προφητικῶς ἡμῖν ἣν ἠχουμένη, 

Κάντεῦθεν ἦν σου βλέπομεν ὄψιν ὡς ἐν κατόπτρῳ, 

Ὡραιοτάτη πέφυκε xal πανευειδεστάτη, 

"D ποταπὸν καθέστηχεν τὸ χάλλος τῆς σῆς θέας, 

Καὶ τῆς φωνῆς ὁ γλυκασμὸς ἀμέσως δεδεγµένος | 

Ἔκουσε τὴν παράχλησιν τῆς νύμφης ὁ νυµψ[ος, 

Ὁς μᾶλλον ὥσπερ ἑαυτὸν εἰς τοὐμφανὲς δεικνύων, 

Πρῶτον εἰς ἄγραν παρορμᾷ τοὺς θηρευτὰς, xai. λέγει - 


Πιάσατε ἡμῖν ἁλώπεχας 
ἀμπελῶνας, καὶ αἱ ἄμπελοι 


μικροὺς ἀφανίζοντας 
ἡμῶν κυπρίζουσιν. 
Ὢ τῆς φρικτῆς xal φοθερᾶς τοῦ Λόγου δυναστείας | 
"Q παναλχοῦς δυνάµεως | ὢ κράτους ἀποῤῥήτου | 
Κελεύει γὰρ τοῖς θηρευταῖς, τουτέστι τοῖς ἀγγέλοις, 
ὍὭσπερ ἁλώπεκάς τινας μικρὰς δυστηνοτάτας 
TÀv πᾶσαν ἀποστατικὴν δύναμιν τῶν δχιµόνων, 
θηρεῦσιι xal συναγαγεῖν, χρατῆσαι, xal δεσμεῦσαι, 
Τὸν δράκοντα τὸν μέγιστον τὸν ἁποστάτην quas, 
Ὃς ἑνεδρεύει καθ ἡμῶν, ὡς λέων «lc ποίµνας µαί- 
γεται͵ 
Too κοσµοχράτορος Σατᾶν, τοῦ σκότους τὸν προ- 
[στάτην, 
Τὸν ᾧδην τὸν πλατύνοντα τὸ στόµα τὸ ζοφῶδες, 
Τὸν ἔχοντα xal φέροντα τὸ χράτος τοῦ θανάτου, 


Τὸν ἁγκαυχώμενον λαθεῖν ὡς νοσσιὰν στρουβίου, 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 
ἐμὶ τὴν πέτραν , φησὶ , A accedes,petram utique Christum vite sempiterne: 


594 


& propugnaculo, 8 veteri lege, que petre con- 
juncta est, transcendens. Venit enim vere : hoc 
est, appropinquat ad petre propugnaculum. Et 
disce etiam modum. Propugnaculum autem sane 
dicitur antiqua lex : petra vero solida, novum tes- 
tamentum. Ac quamvis videantur inter se distare 
lex Mosaica, et Evangelium ; virtute tamen con- 
sonant atque inter se congruunt. Quid enim bis 
preceptis potest esse conjunctius? Antiqua lex 
vetat adulterium : Evangelium amputat cupidita- 
tem. Illa, ut à cede abstineas, jubet : hoc prohi- 
bet, ne prorsus irascaris. Quod si queris et oves, 
et Sabbata,et Pascha,que illico secundum carnem ; 
hic secundum spiritum, si attenderis, invenies. 
Lapis enim spiritalis, non autem terrenus, est 
paries. Sed, que sequuntur verba, jam audiamus. 
Sponsa enim respondet sponso. 


Ostende mihi faciem tuam : sonel vox tua in 
auribus meis ; vox enim (ua du!cis, et facies tua de- 
cora. 

Ne mecum amplius,o sponse formose, per libros 
quosdam propheticos et legales colloquare : sed 


mihi videre te liceat, et vocem tuam audire; 


sonet voz tua in auribus meis, ostende mihi [a- 
ciem (tuam. Nam 8i vox tua nobis jucundissima 
fuit atque dulcissima ; si vultus tuus pulcherrimus 
visus est el maxime decorus, oum vox tua per 
prophetas iusonaret, et formam tuam tanquam in 
speculo cerneremus : quantanam erit presentis 
tue pulcritudo ! quanta vocis ipsius dulcedo, que 
sine ullo medio exaudietur 2 Sponse preces audivit 
SponsuB,qui ut se ipsum coram magis conspicuum 
prebeat, venatores ad predam excitat, dicens : 


Capite nobis vulpes parvulas, que demoliuntur 
vineas : et vineg nostra florent. 

O imperium Verbi terribile ac formidandum ! O 
virtutem | omnipotentem | O robur incredibile! 
Venatoribus enim precepit, id est angelis, ut 
vulpeculas quasdam parvulas captu difficillimas 
pervestigent, comprehendant, superent, vinociant : 
totam nimirum desertricem denonum potestatem : 
draconem illum maximum : illum rebellem natura, 
qui non aliter in nos quam leo in greges desemvit, 
mundi principis Satan ; principem tenebrarum, 
infernum tenebrosas fauces suss aperientem, 
habentem ac ferentem mortis imperium ; qui se 
passeris nidum,orbem scilicet universum,tanquam 
ova putrida atque abjecta cepisse et diripuisse 
gloriatur : qui terre montes et mareeversurum,et 





D99 


MICHAELIS PSELLI 


$96 


in nubibus sedem collocaturum se jactitat 9! : A Τὴν οἰκουμένην σύµπασαν, καὶ ταύτην ἀφαρπάσαι, 


cujus quidem latera eunt enea,et dorsum ferreum, 
viscera autem smyriles lupis : serpentem ipsum 
&ravem ; illum senem, ingentem illum, oinnemque 
aliam virtutem ejus hostilem : virtus sane potentie 
tanquam vulpeculas parvas et natura fraudulentas 
appellat. Comprehendite, inquit, mihi parvas vul- 
pes, que animas humanss demoliuntur. Has enim 
solas vineas vocat. 


Trium Patrum. 
Cum autemadsponsi mandatum magistra anima 


Ὡς ὠὰ τὰ σαθρότατα καταπεφρονηµένα, 

Τὸν ἐξαλείφειν φάσκο»τα γῆς ὄρους καὶ θαλάττης, 

Τὸν ἐν νεφέλῃ λέγοντα τὸν θρόνον καθιδρύσαι, 

Οὔπερ χαλκαϊῖ μὲν αἱ πλευραὶ xai σ,δηρᾶ 0 d, ῥάχις, 
"Eyxaxa 9, ὥς φασιν, αὐτοῦ σμυρίτης λίθος 

Αὐτὸν τὸν ὄφιν, τὸν δεινὸν, τὸν γέροντα, τὸν µέχγαν, 
Καὶ πᾶσαν ἄλλην δύναμιν αὐτοῦ τὴν ἑναντίαν, 

Ἡ δύναµις ὠνόμασε τῆς ὄντως δυναστείας͵ 

Ὡς ἁλωπέχια μικρὰ vat δολερὰ τῇ φύσει. 

Τοὺς γοῦν μικροὺς ἀλώπεχας, φησὶ, χρατήσατέ pot, 
Ὡς βλαπτικοὺς τυγχάνοντας φυχῶν τῶν ἀνθρωπίνων. 
᾽Αμπέλους γὰρ ὡς ἀληθῶς ταύτας ἐννόει µόνας. 


Τῶν Υ Πατέρων. 


Ἐπεὶ δὲ xaxà χέλευσιν τοῦ νυµφίου παραστᾶσαι 


ipsi presto essent, et cum eo ex doctrina ipsius D τούτῳ αἱ διδάσκαλοι ψυχαὶ, ὑπὶρ τῶν διδασκοµένων 


versarentur, ad eas hac verba facit : Capite nobis 
vulpes parvulas : observantia preceptorum, simul 
eum vitiorum motionibus astutissimos ipsorum 
auctores spiritus cohibete : qui parvuli videntur 
adhuc, cum ipse motiones nondum in actum pro- 
cesserint, Nobis autem dixit capite propter finem 
propositum, qui in illis erudiendis expletur. Quz 
demoliuntur vineas, id cst, animas evertunt, quae 
per fidem in me sunt plautate. Et vinee nostre 
florent. Anime diligenter & nobis ad salutem insti- 
tutae jam florent secundum virtutem,lallacissimis, 
ut dictum est, spiritibus profligatis. 


Pselli. 


Sed videamus quid dicat etiam sponsa et virgo. C 


Nepos meus mihi, et ego illi. 

Verum morose deinceps sponso loquitur : 

Qui pascit inter litia, donec aspiret dies, εἰ íncli- 
nentur umbrz, revertere : similis esto tu, nepos 
mi, capro hinnulove cervorum super monles con- 
vallium. 

O pulcherrime pastor ovium, que menle sunt 
predite, inquit sponsa ad ipsum Verbum et spon- 
sum, qui oves Luas virtutibus, ut liliis pascis, 
rursus te capree aut oervorum hinnulo similem 
praebe, ut paulo ante super vallium montes salie- 
bas : atquo omnem potentiam adversantem everte, 
et colles nimis elatos exieequa. Sic enim cursibus 
tuis omnis vallis implebitur : et omnis malitie 


αὐτῷ ῥἐἑντυγχάνουσι, πρὸς ταύτας οὕτως  Qroiv' 
Πιάσατε ἡμῖν ἁλώπεχας μικρὰς, ἤγουν κχατάσχετε 
διὰ τῶν ἐντολῶν ἅμα ταῖς κινήσεσι τῶν παθῶν τὰ 
τούτων αἴτια δολερώτατα πνεύματα ἔτι δοκοῦντα 
νεᾶζειν, e* µήπω al τῶν παθῶν ovi atto προχόψον- 
αν εἲς ἑνέργειαν. Ἡμῖν δὲ φησι κατάσχετε, διὰ τὸ 


πέρας δξξασθαι τὸ xarà σκοπὸν ἡμῖν ἐπὶ ταῖς 
μαθητευοµέναις Ἅ᾿Αφανίζοντας ἀμπελῶνας ' ὅτ- 


λαδη, ἀπολλύντας ψυχὰς τῇ εἷς ἐμὲ πίστει πεφυ- 
τευµένας. Καὶ αἱ ἄμπελοι ἡμῶν χυπρίζουσιν’ £101, 
αἱ παρ) ἡμῶν πρὸς σωτηρίαν ἐπιμελούμεναι ψυχαὶ 
ἤδη ἀνθοῦσι xav' ἀρετὴν, τῶν δολερωτάτων πνευμᾶ- 
των κατασχεθέντων, ὡς εἴρηται. 

Ψελλοῦ. 

Αλλ’ ἴδωμεν xal τί φησιν d νύμφη καὶ παρθένος. 
᾿Αδελφιδός µου ἐμοὶ, κἀγὼ αὐτῷ. 
αλλ’ ἐφεξῆς ἐκδυσωπεῖ λέγουσα τῷ νυμφίῳ; 

'O ποιµαίνων ἐν τοῖς χρίνοις, ἕως οὗ διαπνεύσῃ 
4 ἡμέρα καὶ κινηθῶσιν αἱ σκιαὶ, ἁπόστρεφον, 
ὁμοιώθητι σὺ, ἀδελφιδέ µου, τῷ δόρχωνι fj, νεδρῷ 
ἐλάφων ἐπὶ τὰ ὄρη κοιλωµάτων. 

*Q κκλλιστότατε ποιμὴν τῶν λογικῶν προθάτων, 
Φησὶν ἡ νύμφη πρὸς αὐτὸν τὸν Λόγον καὶ νυμφίον, 
Ὃς τρέφεις σου τὰ πρόδατα ταῖς ἀρεταῖς ὡς χρἰνοις, 
Καὶ πάλιν φάνηθι δορχκὰς fj xal νεθρὸς ἐλάφων, 

Καὶ πάλιν ἀναζήτησον ὥσπερ ἀνθυποστρέψας, 

"Amtp ἐπήδας πρὸ μικροῦ τῶν κριλωμµάτων ὄρη, 

Καὶ πᾶσαν ἐξαφάνισον δύναμιν ἑναντίανι 

Καὶ καθομἆλισον βουνοὺς τοὺς ἄγαν ἐπηρμένους. 


collis humiliabitur : et omnes impietatis umbre J) Οὕτω γὰρ πληρωθήσεται σοῖς δρόµοις πᾶσα φάραγξ, 


discutientur 
vabit. 


: et dies salutis mortalibus aspi- 
Trium Patrum. 


Revertere, assimilare tu, nepos mi, caprez hin- 
nulorc cervorum super montes convallium. 


Spiritales feras, animarum  corruptrices qua 
contra nos seviunt, et serpentium more, vitiorum 
virus in nos effundunt, repelle. Et propterea tu, 


11 [ga xiv, 14. 


Καὶ πᾶς ταπεινωθήσεται βουνὸς ὁ τῆς κακίας, 
Καὶ πᾶσχι χινηθήσονται axial τῆς ἀθείας, 
Καὶ διαπνεύσει βροτοῖς ἡμέρα σωτηρίας. 
Τῶν γ' Πατέρων. 

᾿Απόστρεψον, ὁμοιώβητι co, ἀἁδελφιδέ µου, τῷ 
δόρχωνι, Jj νεθρῷ ἐλάφων ἐπὶ τὰ ὄρη τῶν κχοι- 
λωμάτων, 

᾿Απόστριψον δὲ τὰ xag! ἡμῶν µαινόµενα ψυ- 
Ὑοφθόρα νοητὰ θηρία, τὰ δίκην ὄφεων τὸν ἰὸν τῶν 
παθῶν iv ἡμῖν ἐκχέοντα" κἀντεῦθεν ὁμοιώθητι σὺ 








599 


MICHAELIS PSELLI 


600 


Cumque rursus illum vocassem, non respondit A Οὐχ εὗρον τοῦτον οὐδαμῶς Exsios πεφηνότα. 


mihi. Quam vere sponsa sollicitudinem exaggerat 
suam! Nulla enim anima, licet ad angelorum 
perfectionem accedat, et ad rerum penitus arca- 
narum cognitionem perveniat, se divinam essen- 
tiam inspecturam speret. Quando igitur eponsum 
quem quaesiverat,non invenit, audiamus,quid ipsa 
velit. Sic enim ait : 

Surgam jam, et circuibo in civilate, in foris el 
in plateis : el quzram quem diligit anima mea.Quz- 
sivi illum, et non inveni, Vocavi eum, et non audi- 
vit me. 


Exsurgam, inquit, et perquiram illum.Naturam, 
qu» mundo continetur, universam pervestigabo. 
Hanc enim civitatem appellat hoc loco : quemad- 
modum et per plateas intelligit cetus angelorum. 
Ad illius igitur,inquit, investigationem me contuli. 
Atque hoc proposito et consilio naturas angelorum 
omnes magno labore exploravi, sperans, me illum 
in angelis assecuturam. Verum cum ipsum inter 
angelos perscrutater, ut quia qualisque esset, unde 
principium haberet, et quo fine concluderetur, 
intelligerem, custodes superne civitatis Sion me 
pervagantem atque inquirentem conspexerunt. Sio 
enim narrationem persequitur suam : 


Invenerunt me custodes, qui obeunt civitatem. 


Tum, inquit, percontata sum illos : 

Num, quem diligit anima mea, vidistis? 

Sperabam enim profecto Verbum et eponsum 
meum in angelis ealtem intelligi et comprehendi 
posse. Verum, cum et hos animadverterem nihil 
Bcire, ab eis hesitans, inquit, recessi. ΑΌ angelis 
autem haud it& procul conoesseram, cum inveni 
quem diligit anima mea. Ut paululum, inquit, ab 
angelis pertransii, per fldem intelligens, Christum 
omnipotentem et Verbum Deum atque hominem 
nulla ratione comprehendi posse, inveni ipsum in 
iis que ingenii rationisque vim atque intelligen- 
tiam omnem superant.Divina enim Verbi ac sponsi 
natura eo tantum, quo non posse comprehendi 
cognoscitur, fit comprehensibilis. ; 

Tenui eum, nec dimisi. donec introduxerim illum 
in domum maíris mez, et in cubiculum, illius, quae 
me concepit. 

Quoniam incomprehensum, inquit, illum inveni, 
intus eum tenui, et medio cordis, Patrique 
cosmternum esse oognovi. Nos enim domus, et 
templa, et cubicula sumus Spiritus sancti, ut 
Paulus ait **, qui et genuit nos et nutrit, quemad- 
modum ipse novit. 


Pselli. 


Sed prestantiorem sponsa progressum assecuta, 
rursus amicos urget his verbis : 
Adjuravi vos, Aliz Jerusalem, per virtutes εἰ for- 


5] Cor. i11, 16; vi, 19, II Cor. vi, 16. 


Καὶ πάλιν τοῦτον χέχληχα, πλὴν οὐχ ὑπήκουσέ pov. 
Ὡς ἀληθῶς ἐχτραγῳδεῖ τοὺς λόγους ἡ παρθένος. 
Ψυχἡ γὰρ πᾶσα καθαρὰ, κἂν πρὸς ἀγγέλουε φθάσῃι, 
Καὶ τῶν ἀδύτων ἔσωθεν εἰσέλθῃ τῶν ἀῤῥήτῶν, 
M?) νοµιζέτω κατιδεῖν τὴν θειχὴν οὐσίαν. 
Ἐπεὶ γοῦν ὡς ἐζήτησεν οὐχ εὗρε τὸν νυμφίον, 
᾿Αχούσωμεν τί βούλεται. Φησὶ γὰρ οὕτω πάλιν’ 
᾽Αναστήσομαι δὴ, καὶ κυκλώσω iv τῇ πόλει, 
ἐν ἀγοραῖς, καὶ 4v ταῖς πλατείαις, χαὶ ζητήσω 
ὃν ἠγάπησεν d Ψυχή µου ' ἐζήτησα αὐτὸν, καὶ 
οὐχ εὗρον, ἐκάλεσα αὐτὸν, xai οὐχ ὑπήκουσέ 
μου, 
Ἐξανασιήσομαι, φησὶ, καὶ Ψηλαφήσω τοῦτον, 
Καὶ πᾶσαν ὑπερκόσμιον περικυχλώσω φύσιν, 
*Hv πόλιν ἐπωνόμασεν ὁ λόγος τῶν )Ασμάτων, 
Καθώς περ εἶπεν ἀγορὰς τὰς ἄνω πανηγύρεις. 
Ὡς γοῦν ἀνέστην δἡ, φησὶ, πρὸς ζήτησιν ἐκείνου. 
Καὶ τῷ σκοπῳ xal λογισμῷ τὰς τῶν ἀγγέλων φύσεις, 
Απάσας ἐξηρεύνησα μετὰ πολλοῦ τοῦ πόνου, 
Ἐλπίζουσα καταλαθεῖν αὐτὸν ἐν τοῖς ἀγγέλοις. 
Ὡς ἐψηλάφουν τοιγαροῦν αὐτὸν ἐν τοῖς ἀγγέλοις, 
Ὅπως ἂν µάθω τίς ἐστι καὶ ποταπὸς τυγχάνει, 
Καὶ πόθεν ἔχει τὴν ἀρχὴν, καὶ τίνι καταλήγει, 
Οἱ φύλαχες τῆς πόλεως Σιὼν τῆς ἀνωτάτης, 
Περινοστοῦσαν εἶδόν µε τὴν πόλιν, xal ζητοῦσαν. 
Φησὶ γὰρ οὕτω καθεξῆς ὥσπερ ἀφηγουμένη : 
Ἐὔροσαν µε οἱ τηροῦντες, ol κυχλοῦντες ἐν τῇ 
πόλει. 
Εἶτα, φησὶν, ἠρώτησα πρὸς τοὺς ἀγγέλους τάδε; 
Μὴ ὃν ἠγάπησεν ἡ ψυχή µου, ἴδετε; 
Ἠλπιζον γὰρ ὡς ἀληθῶς, κάν τοῖς ἀγγέλοις εἶναι 
Καταληπτὸν καὶ προσιτὸν τὸν Λόγον xal νυµφίον. 
Ἐπεὶ δὲ τούτους ἔγνωχα μηδὲν ἐπισταμένους, 
Παρῆλθον αὖθις ἀπ᾿ αὐτῶν, φησὶν, ἑξαποροῦσα. 
Καὶ ὡς μικρὸν ὅτε παρῆλθον ἀπ᾿ αὐτῶν, ἕως οὗ 
[εῦρον ὃν ἠγάπησεν ἡ ψυχή µου. 
Ώς γοῦν παρῆλθον γὰρ, φησὶ, μικρὸν ἐκ τῶν ἁγγί- 
[λων, 
Πιστεύσασα τῷ λογισμῷ τὴν ἀχαταληψίαν 
Τοῦ ααντοκρᾶτορος Χριστοῦ καὶ θεανθρώπου Λόχου, 
Eópov αὐτὸν ὡς ἀληθῶς ἐν τοῖς ἀκαταλήπτοις. 
Ἡ φύσις γὰρ ἡ θεϊκὴ τοῦ Λόγου xai νυµφίου, 
Τῷ μὴ καταλαμθάνεσθαι χαταληπτὴ τυγχάνει. 
Ἐκράτησα αὐτὸν καὶ οὐκ ἀφῆκα αὐτὸν, ἕως 
οὗ εἰσήγαγον αὐτὸν εἷς τὸν οἶκον τῆς μητρός 


D µου, xai εἷς τὸ ταμιεῖον τῆς συλλαθούσης µε. 


Ἐπείπερ ἀχατάληπτον αὐτὸν, φησὶν, ἐφεῦρον, 
Ἔνδον αὐτὸν ἐκράτησα καὶ μέσον τῆς καρδίας, 
Καὶ τῷ Πατρὶ συνάναρχον ἐγνώρισα τυγχάνειν, 
Ἡμεῖς γὰρ οἶκοι καὶ ναοὶ καὶ μᾶλιστα ταμεῖα 
ToS Ηνεύματος τυγχάνοµεν, κατὰ τὸν μέγαν Παῦλον, 
Τοῦ καὶ γεννήσαντος ἡμᾶς καὶ τρέφοντος, ὡς οἵδε. 
Ψελλοῦ. 
᾽Αλλὰ τὴν κρείτω προκοπήν ἡ νύμφη ψΨηλαφῶσας 
πάλιν τοὺς φίλους δυσωπεῖ. Φησὶ γὰρ τούτοις τάδε’ 
"Qoxuwa ὑμᾶς, θυγατέρες Ἱερουσαλὴμ, ἐν ταῖς 





601 

δυνάµεσι καὶ 
ἐχείρητε xal ἐξεγείρητε τὴν 
λήσῃ. 

Toà λόγου τούτου φθάσαντες εἴπομεν τὰς ἐμφάσεις * 
λόγους λοιπὸν τοὺς ἐφεξῆς, ὡς δυνατὸν, σκεπτέον. 

Τίς αὕτη d ἀναθαίνυσα ἀπὸ τῆς ἐρήμου, ὡς 
στελέχη καπτοῦ, τετυµιαµένη σμύρναν καὶ λί- 
6avov ἀπὸ πάντων κονιορτῶν μυρεψοῦ ; 

Ταῦτα τοιγάρτοι λέγουσιν οἱ φίλοι πρὸς ἀλλήλους * 
Ὁ τῶν ῥημάτων δὲ σχοπὸς οὔτός ἐστιν, ὡς οἴμαι, 
Ἡ νύμφη γὰρ xai πρότερον ταῖς ἀρεταῖς ὑψώθη, 

Ty πίστει, τῇ πραότητι καὶ τῇ δικαιοσύνῃ, 

Ἐπεὶ δὲ καὶ πρὸς ἀρετῆς ἄλλο µετέδη σχῆμα, 
Νηστείας ἀγρυπνίας τε καὶ προσευχῆς παννύχο», 

Καὶ τὴν μορφὴν ἡἠλλάξατο ταῖς ἄγαν χαμευνίαις, 

Οἱ φίλοι χατεπλάγησαν τὴν προχοπὴν τῆς νύμφης, 
Καί πως ὑποκρινόμενοι δῆθεν τὸν ἀγνοοῦντα, 

Περὶ τῆς νύμφης θέλουσιν ἑπερωτᾷ» ἀλλήλους * 

Tis αὕτη, λέγοντες, ἐστὶν, ἥτις ἐκ τῆς ἐρήμου 

Πρὸς οὐρανοὺς ἀνέδραμεν, ὥσπερ κάπνου στελέχη 
Σμύρνης ὀσμλν ἐκπέμπουσα xai θαυμαστοῦ λιθάνου ; 
Voys, γὰρ πᾶσα θελουσα λίθανον τελεσθῆναι, 

Ἔγουν τερπνὸν θυµίαµα τῷ βασιλεῖ τῶν ὅλων, 

Ἂν μὴ νεκρώσῃ πρότερον πάντα τὰ µέλη ταύτης, 
Καὶ σµύρνα δῆθεν γένηται Χριστῷ συννεκρωβεῖσα, 
Οὐκ ἄλλως γίνεταί ποτε λίθανον τῷ Κυρίψ. 


ἀγάπην ἕως οὗ θε- 


Τῶν v Πατέρων. 
Ἱαύτας γοῦν τὰς προτελειοτάτας ἐκηγησαμένη 
ἀναβάσεις µου, Ὥρχισα ὑμᾶς, θυγατέρες Ἱερουσα- 
Mu, ἐν ταὶς δυνάµεαι καὶ dy ταῖς ἰσχύσεσι τοῦ 


ἀγροῦ, ἐὰν ἐγείρητε καὶ ἐξεγείρητε τὴν ἀγάπην, C 


ἕως ἂν θελήσῃ: δηλαδὴ ὥσπερ ὤρχισα ὑμᾶς διὰ 
τῶν ἀπειλῶν καὶ των ἐπαγγελιῶν, κατὰ τὴν αὐτὴν 
ἔννοιαν ὤρχισα πάλιν ὁμᾶς διὰ τῆς κατ ἐμὲ ἑξηγή- 
stc. Δίκην ὄρκου τῷ κατ ἐμὲ παραδείγματι 
βεθαιώσασα καὶ στηρίξασα πρὸς τὸν κατὰ θεὸν δρό- 
μον * μέχρις ἂν f, θεία ἐμφάνεια τὴν ἀτρεφίαν ὑμῖν 
χαρίσηται. Ai Bb θάµθους πληρωθεῖσαι, καὶ καθ 
ἑαυτὰς περὶ τῆς ἑἐξηγησαμένης διαπορούµεναί que: ' 
Tic αὕτῃ 3j ἀναθαίνουσα ἀπὸ τῆς ἐρήμου ὡς στε- 
λέχη καπνοῦ ; ἥτοι, mola ἑστὶν aov, d$ ἀπὸ τῶν 
παθῶν ἑστερημένης ἔξεως πρὸς θΘεὸν ὐψουμένη κατ’ 
ἀρετὴν xa! γνῶσιν, οἵα κλῶνες καπνοῦ, ὃς ὑπὸ τοῦ 
νεμομένου ὕλην µπυρὸς, ὡς κοῦφος ἀναπέμπεται 
πρὸς ἀέρα ; Ούτω γὰρ xal πᾶσα quy) τῷ πνεύµατι 
ζέουσα, κατὰ πρᾶξιν μὶν τὴν τῆς σαρχὸς παχύτητα, 
κατὰ θεωρίαν δὲ τὴν τῆς τῶν ὄντων φύσεως ἐπιφά. 
Ὑειαν λεπτύνασα, xatà τοὺς ἀγαθοὺς τρόπους xai 
λόγους κούφη πρὸς θΘεὸν ἀταφέρεται, μὴ χατασπω- 
µένη τῇ γηΐνῳ παχύτητι. Οὕτω δὲ πρὸς τὸν οὑράνιον 
vopslov ἀναφέρεται τεθυμιαμένη σμύρναν xal λίδα- 
voy ἀπὸ πάντων Χονιορτῶν μυρεψοῦ. Ἴγουν, µεμυ- 
βισµένη, οἷα μὲν αµύρνῃ, τῇ ἀρετῇ, ὡς τὸ σαρχικὸν 
"εχρώσασα σρόνηµα * οἷα δὲ λιθάνῳ, τῇ γνώσει, ὡς 
τοῖς χαρακτῆρσι τῆς ἀἁληθείας θεῖον ἄγαλμα ἑαυτὴν 
ἀποδείξασα. Τοιουτοτρόπως δὲ εὐωδίασττι διεξερχο- 
µένη τὰς τῶν ὅλων Φύσεις, xai πρὸς τὸν τούτων 
αἴτιον φεροµένη * do" ὦν δίκην χονιορτῶν οἱ τοῦτων 
λόγοι xal τρόποι ἐγείρονται αὐτῇ, λεπτύνοντες ταύ- 


COMMENT. ΙΝ CANTICUM CANTIC. 
ἐν ταῖς ἴσχυσεσι τοῦ ἀγροῦ, ἐὰν A filudiues agri, si. suscitelis δἱ excitatis charitateu:, 


603 


donec voluerit. 


Hec jam explanavimus ; quare pergamus ad re- 
liqua. 

Quz est ista,qua ascendit de deserto sicut. virgula 
fumi, redolens myrrham et thus ex universis pulve- 
ribus unguentarii ? 

Hwc amici inter 8e colloquuntur : que quidem 
eo spectant, quod cum antea sponsa virtutibus 
his, nempe fide, mansuetudine, justitia, decorata 
fuerit; mox autem ad alios virtutum habitus 
ascenderit, jejunii nimirum, vigilie, orationis 
perpetue, atque aspere humi dormitionis 
sponse profectum stupentes amici, et tanquam 
ignari de illa inter se conquirentes : Quenam 
est, inquiunt, ista, que de solitudine in colos 
ascendit, veluti virgula fumi, odorem redo- 
lens myrrhe et thuris eximii ? Omnis enim anima 
quee studet esse thus et jucundus odor Regi uni- 
versorum, necesse est ut prius mortificet omnia 
membra sua, atque ita myrrha fiat cum Christo 
commortua, alioqui thus Domino fieri nunquam 
poterit. 


Trium Ρα um. 


Cum igitur has meas ascensiones perfectissimas 
explicarim : Adjuro vos, filie Jerusalem, per vir- 
tutes el forlitudines agri, si suscitetis atque. excüietis 
charilatem, donec velit. Quasi dicat : Quemadmo- 
dum adjuravi vos per minas et promissiones : eo- 
dem modo vos rursum adjuro per eorum: que ad 
me pertinent, expositionem, exemplo meo tanquum 


jurejurando vos obstringens atque confirmans, ut 


perpetuo cursu &d Deum contendatis,quoad divina 
presentia sua vobis immutabilitatem largiatur.; At 
ipse admiratione plene, atque inter se de sponsa 
que disseruerat colloquentes : Quanam est, in- 
quiunt, ésta qux» ascendit de deserto, sicul virgula 
fumi? Id est, quenam est ista que ex habitu 8 
perturbationibus remoto, per virtutem et scientiam 
ad Deum sublata conscendit, velut surculus fumi, 
qui ab igne silvam depascente levis in sera tolli- 
tur? Sic enim omnis quoque anima spiritu suc- 
censa, per actionem quidem, carnis crassitudi- 
nem: per contemplationem autem, rerum species 
extenuans : probis tum moribus, tum sermonibus 
levis ad Deum fertur, nec terreno pondere depri- 
mitur.Hao ratione myrrham et thus ex aromatibus 
atque universo pulvere pigmentarii redolens, ad 
colestem sponsum provehitur. Virtute igitur quasi 
myrrha,cum carnris sensum mortificaverit, fragrat: 
scentia vero quasi thure, tanquam veritatis notis, 
se ipsam divinam imaginem ostendit. Ita rerum 
naturas pertransiens suaviter olet, ad earumque 
tendit auctorem : ex quibus instar pulveris earum 
rationes et modi excitantur ei, attenuantes his 
veritatis semitis exploratricibus, accurato ser- 


603 


MICHAELIS PSELLI 


604 


mone,qui totum hoc tanquam in igne gpiritus exe À ταις ταῖς βασανιστικαῖς τῆς ἀληθείας τριθαῖς τοῦ 


coquit. 


En lectulum Salomonis sexaginta forles ambiunt 
ex fortissimis lsrael, omnes tenentes gladios, et ad 
bella doctissisni. Uniuscujusque ensis super femur 
suum a timore in noclibus. 


Pselli. 

Hec amici ad virginem dicunt, lectuli sponsi 
pulchritudinem explicantes, quo magis succen- 
dant sponse desiderium. Tu vero mihi ad horum 
expositionem diligenter attende. Lectulus Salo- 
monis est eorum qui salvantur, locus. Sexaginta 
&ucem fortes qui illum a&mbiunt, sunt illi ipsi 
profecto, qui salvati sunt. Sexaginta vero dicun- 
iur quicumque divina gratia vere prestantes, 
demonum qui per noctes homines oppugnant, 
agmina formidine repleverunt. Quemadmodum 
gladio vir scoinctus, imbelles homines et in 
preliis minus  exercitatos  perterrefacit . Illi 
enim signo crucis tanquam gladio ancipiti 
armati, adversus principatus et conira mundi 
et tenebrarum principem Satan constiterunt. 
Bec quidem a nobis pro viribus dicta sunt, 
Quod si orationis series haud ita continua videa- 
tur, ne admireris, o princeps, neve commovea- 


ris : sic enim pleraque sunt scripta prophe- 
tica. 


Trium Patrum. 

Discipule igitur, qua de magistra sua dubitave- 
rant, quanam esset, nuno de ipsa dicuntur : Ecce 
lectulum Salomonis, in quo quidem Christus Rex 
pacificus conquiesocit, qui nos tum aibi, tum inter 
nos, tum Patri suc reconciliavit. Sezaginta fortes 
ambiunt : cogitationes nimirum efficaces, que di- 
vina virlute undique tuentur animam ad Dei quie- 
tem preparatam, adversus fallacias spirituum im- 
proborum.Ratio enim qua quinque sensibus praeest, 
simul cum ipsis sensibus accepta senarium confi- 
ciat numerum. At cum divina precepta que sunt 
decem numero, is qui sensibus ratione imperat, 
perficit, numerum absolvit sexagenarium, et vir- 


B 


ἐν τῷ πυρὶ τοῦ πνεύματος τόδε τὸ πᾶν οἱονεὶ ἔψον- 
τος ἐξεταστικοῦ λόγου, 

Ἰδοὺ ἡ κλίντ τοῦ Σολομὼν, ἐξήχοντα δυνατοὶ 
κύχλῳ αὐτῆς ἀπὸ τῶν δυνατῶν ἸἹσραὴλ, πάντες 
κατέχοντες ῥομφαίας δεδιδαγµένοι πόλεμον * ανἡρ, 
ῥομφαία αὐτοῦ ἐπὶ τὸν μηρὸν αὐτοῦ ἀπὸ θάμ- 
θους ἐν νυξιν. 

Ψελλοῦ. 

Οἱ φίλοι ταῦτα λεγουσι ὃἤθεν πρὸς τὴν παρθένον, 

Τὸ κάλλος ἀφηγούμενοι τῆς κλίνης τοῦ νυµφίου, 
'Qc μᾶλλον ὑπανάψωσι τὸν πόνον τὸν τῆς νύμφης * 
Σὺ δὲ µοι σφόδρα πρόσεχε τῇ τούτων ἑξηγήσει * 
Ελίνη τον χάνδι Σολομῶν ὁ τῶν σωθέντων τόπος. 
Ἑξήκοντα δὲ δυνατοὶ περιχυκλοῦντες ταύτην, 
Όντως αὐτοὶ πεφύκασιν ol πάνυ σεσωσμµἐἑνοι. 
Ἑξήχοντα δὲ λέγονται τῷ λόγῳ τῶν ᾿Ασμάτων, 
Οἵτινες οὕτως δυνατοὶ τῇ χάριτι τῇ θείᾳ, 
θάµθους ἐνέπλησαν πολλοῦ τὰ στίχη τῶν δαιμόνων, 
Τῶν ἐν νυξὶ τὸν πόλεμον ἐχόντων κατ ἀνθρώπων * 
ὝὭσπερ ἐκπλήττει τις ἀνὴρ ῥομφαίαν ἐπὶ τὸν μηρὸν 
Φέρων, τοὺς μὲ πρὸς πολεμον χαλῶς ἐκδεδοχιμασμέ- 
νους. 
Ἐκεῖνοι γὰρ σπασάµενοι τὸ τοῦ σταυροῦ σηµεῖον, 
"Qonsp ῥομφαίαν δίστοµον ἠκονημένην λίαν, 
Ηρὸς τὰς ἀρχὰς ἀντέστησαν xai πρὸς τὰς ἑξουσίας, 
Τοῦ κοσµμοκράτορος Σατὰν τοῦ σχύτους τοῦ προ- 
[στάτου. 
Ταῦτα piv οὕτω παρ᾽ ἡμῶν ὡς δυνατὸν ἐλέχθη. 
El δ᾽ Ίσως κατὰ σύνταξιν ὁ λόγος οὐ προθαίἰνει, 
M3, τὸ θαυμάζῃς, δέσποτα, μὴ τὸ δυσαρεστήστις * 
Οὕτω γὰρ ἔχει τὰ πυλλὰ τῶν προφητικωτέρων. 
Tov Y Πατέρων. 
Δϊαπορήσασαι τοίνυν περὶ τῆς διδασκάλου at µα- 
θήτριαι, ὅτι τίς ἐστιν αὕτη, νῦν 9ασι περὶ αὐτῆς τό * 
Ἰδοὺ ἡ κλίνη τοῦ Σολομών ' ἐφ᾽ ἧς πάντως ἔπανα- 
παύεται ὁ πρὸς ἑαυτὸν xal πρὸς ἀλλήλους xat πρὸς 
τὸν ἴδιον Πατέρα καταλλάττων ἡμᾶς Χριστὸς, ὁ 
εἰρηνικὸς βασιλεύς. Ἑξήκοντα δυνατοὶ κύκλῳ αὐτῆς, 
οἵπερ εἰσὶν οἱ θξίᾳ δυνάµει πανταχόθεν περιφυλάτ- 
τοντες τὴν εἷς ἀνάπαυσιν θεοῦ ἑτοιμασθεῖσαν Quy v 
ἀπὸ τῶν ἐπιθουλευόντων πνευμάτων τῆς πονηρίας 
ἐνεργητικοὶ λογισμοί’ τοῦ γὰρ ταῖς πέντε πἰσθησεσιν 
ἐπιστατοῦντος λόγου ἅμα ταύταις τὸν Eb ἀποτελοῦν- 
τος ἀριθμόν * τῶν δὲ θείων ἐντολῶν ἐκπληρουσῶν 
τὸν δέκα, ὅταν ὁ λόγῳ ἐπιστατῶν ταῖς αἰσθήσεσι τὰς 


tute vivens, ut dictum est. Ez fortissimis Israel. D θείας ποιῇ ἐντολὰς, ἑξαπλασιάζει τὴν ὲεχάδα τῶν 


Hi sunt omnino vore mentis Deum videntis no- 
tiones, ex quibus constant efficaces ille cogitatio- 
nes ad bonum peragendum.Ambiuntautem animam 
in qua Deus requiescit, omnes tenentes gladios et 
ad bella doctissimi. Cogitationes enim que dicte 
sunt, ex contemrlationis quidem habitu gladios 
habent ancipites, quibus ea que sunt contraria, 
dijudicent : ex actionis autem vi usum atque ex- 
perientiam obtinent, quomodo possint adversari; 
potestates profligari. Uniuscujusque ensis super 
[femur suum, a timore in noclibus. Siaogule ille 
que diximus, cogitationes, gladium spiritur quo 


ἐντολῶν, xal τὸν ἑξήχοντα ἀποτελεῖ ἀριθμὸν, τὸ &ya- 
θον, ὡς Ἐἰρηται, ἐργαζόμενος. ᾿Απὸ δυνατῶν Ἱσραήλ 
Οὗτοι δὲ πάντως αἱ ἀληθεῖς τοῦ ὁρῶντος θεοῦ νοῦ 
εἶσιν ἔννοιαι. ἀφ᾿ div ὑφιστάμενοι οἱ τοῦ ἀγαθοῦ 
ἐνεργητικοὶ λογισμοὶ, περιφυλάττουσι τὴν ἐν ἑαυτῇ 
ἐπαναπαύσασαν τὸν εἱρηνικὸν βασιλέα φυχὴν, πάντες 
κατέχοντες ῥομφαίας, δεδιδαγµένοι πόλεμον. Ἠάντες 
δὲ ot εἰρημένοι λογισμοὶ, καθ ἕξιν μὲν θεωρητικήν, 
οἷα ρομφαίας διστόµους τὰς διαχρἰσεις τῶν ἐναντίων 
κατέχουσι * κατ ἐνέργειαν δὲ πρακτικὲὶν πεπείραν- 
ται τοῦ πῶς δεῖ ταῖς ἑναντίαις δυνάµεαι µάχεσθαι. 
Ανῆρ ῥομφαία αὐτοῦ ἐπὶ τὸν μηρὰν αὐτοῦ ἀπὸ 








603 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


606 


θάµθους iv νυξίν' ἤγουν , ἕκαστος τῶν εἱρημένων A vitia conciduntur,adversus concupiscentem anime 


λογισμῶν τήν ἀναιρετικὴν τῶν παθῶν µάχαιραν τοῦ 
πνεύματος xatà τῆς ἐπιθυμητικῆς δυνάµεως τῆς 
ψυχῆς ἐπιφέρεται, διὰ φόθον τῶν ἐπιθουλευόντων 
αὐτῇ ἐν νυξὶ τῆς dyvolac, κατὰ τάς ἀλόγους τῆς ἐπι- 
θυµίας ὁρμῆς πονηροτάτων δαιμόνων, 

Φορεῖο, ἐποίησαν ἑαοτῷ ὁ βᾳσιλεὺς Σολομὼν ἀπὸ 
ξύλων τοῦ Λιθάνου. Στύλους αὐτοῦ ἐποίησεν ἀργύριον, 
καὶ ἀνάκλιτον αὐτοῦ χρύσεον᾽ ἐπίθασις αὐτοῦ πορφυρᾶ, 
ἐντὸς αὐτοῦ λιθόστρωτον, ἀγαπην ἀπὸ θυγατέρων Ἰε- 
ρουσαλήμμ. 

Ψελλοῦ. 

Φορεῖον ἐποίησεν ἑαυτῷ ὁ βασιλεὺς Σολομών, 
'O λόγος ὁ προχείµενος τοῦ µέλους τῶν Ασμάτων 
Τὴν ἐξ ἐθνῶν αἰνίττεται πανσόφως Ἐκκλησίαν. 
Ὅ βασιλεὺς γὰρ Σολομῶν, τουτέστιν ὁ νυµφίος, 
"Oc ἐστιν τῶν ἐθνῶν τῶν ἀπωσμένων πάλαι. 
Ἔστι μὲν γὰρ καὶ Λίθανος σεπτὸς, ἡγιασμένος, 
Οὗτινος µέμνηται Δαδὶδ ὁ ψαλμιγράφος, λέγων" 
"Oc φοῖνιξ ἐξανθήσει δίχαιος iv Κυρίῳ, 
Καὶ πληθυνθήσεται καλῶς ὡς κέδρος ἐν Λιθόνῳ. 
Ἔστι δὲ πἆλιν Λίθανος ἀπόθλητος ἐν πᾶσιν, 
Orso ἐπεύχεται Δαθὶδ τὰς κέδρους συντριθῆναι. 
Στύλους δὲ o5 µοι νότσον xal βάσεις τοῦ φορείου, 
Τοὺς ἀποστόλους ἀλτθῶς καὶ τοὺς προφήτας ὅλους, 
Οἴτινες ὑπεστήριξαν Ἀριστοῦ τὴν Ἐκχκλησίαν, 
Kai τὴν ἀγάπην ηὔξησαν, ἤγουν τὴν σωτηρίαν. 
Τῶν ἀνθρωπίνων δηλαδὴ ψυχῶν τῶν ἀπωσμένων. 
Ταῦτα μὲν οὖν λελάληκεν ὑπὲρ αὐτῆς dj νύμφη. 

Τῶν Υ Πατέρων. 

Ἐκ τούτων γὰρ τῶν ἐκ τῆς πονηρᾶς ταύτης ἔχχο- 
πέντων ῥίζης, xai ἐπὶ Χριστῷ τῷ θεµελίῳ τῆς πί- 
στεως ἐποικοδομηθέντων, φορεῖο, ἑαυτῷ πεποίηκεν, 
αὖτος Χρισιὸς ὁ εἱρηνιχὸς βασιλεύς ' ἐπὶ τούτων 
ἐφθαχότων εἰς τελειότητα ὥσπερ ὀχούμενος, xai 
πρὸς τοὺς διδασκοµένους µεταφερόµενος. Κατὰ µέρος 
δὲ τὴν τοῦ φορείου κατασκευὴν ἐξηγούμενοί zov 
Στύλους αὐτοῦ ἐποίησεν ἀργύριον, οἵπερ εἶσὶ τὰ 
λόγια Κυρίου, ἃ φησιν ὁ Δαθὶδ, λόγια ἀγνὰ, ἀργύ- 
pov πεπυρωμµένον. Ἐφ) οἷς ὥσπερ τισὶ στόλοις, 
ὕψωσς πρὸς γνῶσιν ἑχυτοῦ ὁ νυµφίος τὴν νύμφην, 
οἰκεῖον ταύτην ποιησάμενος Όχημα, φέρουσαν ἐν 
ἑαυτῇ τὴν ἑνωτικὴν τουτωνὶ τῶν λογίων ἀλήθειαν. 
Καὶ ἀνάκλιτον αὐτοῦ Ἀχρυσίον, Ίἤγουν κατάπαυσιν 
τῆς κατὰ νοῦν κινήσεως αὐτῆς πεποίηχε τὸ αὐτοῦ 
ὑπερούσιον. Ὅπερ σηµαίνει ὁ χρυσὸς ὡς τῶν λοιπῶν 


potestatem intentant, propter terrorem quam ne- 
quissimi demones dolis suis anime objiciunt in 
noctibus ignorantie,per impetus cupiditatis rationi 
repugnantes. 


Ferculum fecit sibi rez Salomon de l1gnis Libant : 
colummas ejus fecit argenteas, εἰ reclinalorium 
ejus aureum, ascensum ejus purpureum, medium 
ejus lapidibus constratum, charitulem a filiabus 
Jerusalem. 

Pselli. 

Ferculum fecit sibi rez Salomon. 

Sermo rropositus Cantici canticorum sapientis- 
sime Ecclesiam ex gentibus collectam innuit. Rex 


B enim Salomon, id est, sponsus, qui est gentium 


olim rejectarum. Libanus etiam est venerandus et 
sanctus, de quo Psalmorum conditor David memi- 
nit : Justus, inquiens, u£ palma florebit : sicut ce- 
drus Libant multiylicabilur 39. Est autem rursum 
Libanus repudistus in omnibus, cujus quidem 
optat David cedros confringi. Per columnas et 
bases tu mihi apostolos et prophetas intellige,'qui 
Christi Ecclesiam sustinuerunt, et charitatem au- 
xerunt, humanarumque animarum que rejecte 
erant, salutis fuerunt studiosissimi. Hec igitur 
sponsa de se ipsa locuta est. 


Trium Patrum. 

Ex his enim qui ex improba ista radice excisi 
fuerant, et s&uper Christum fidei fundamentum 
ediflcati, ferculum sibi fecit ipse Christus Rex ille 
pacificus : cum super his ad perfectionem addu- 
ciis, tanquam in curru, ad erudiendos homines 
veheretur. Sigillatim autem ferculi apparatum 
enarrantes, Columnas ejus, inquiunt, fecil argen- 
teas, αυ quidem sunt eloquia Domini : de quibus 
David : Eloquiía, inquit, casta : argentum igne exa- 
minatum **. Super quibus tanquam columnis qui- 
busdam sponsus sublatam sponsam ad se traxit, 
proprium ipsam vehiculum constituens, qua in se 
ipsa ferret veram horum eloquiorum conjunctio- 
nem. Et reclinatorium ejus aureum : id est, mentis 
ipsius tranquillitatem pracipuam sibi ubi quie- 
βοογοἰ sedem constituit: id enim per aurum osten- 


πασῶν ὑλῶν τιµιώτερος. ᾿Ἐπίθασις αὐτοῦ πορφύρα, D dit, quod rebus omnibus ex materia copstantibus 


δώλονότι βασιλεία θεοῦ. Ei γὰρ εἰρηνικὸς ὁ Σολομῶν 
ἑρμηνεύεται, xal δηλοῖ τὸν εἰρηνεύσαντα ἐν ἑαυτῷ 
τὰ πάντα Χριστόν ἡ δὲ εἰρήνη ἀνενόχλητος εὔφρο- 
σύνη ἐστὶν, ἡ δ᾽ ἀνενόχλητος εὐφροσύνη, ἀστασίαστος 
θιοῦ βασιλεία ὑπάρχει βασιλείας apa θτοῦ ἡ ἐπί- 
ὄααις τῆς ὑὐποδεχομένης ψυχῆς δίκην φορείου τὸν 
εἰρηνικὸν βασιλέα ἐστίν, ᾿Ἐντὸς αὐτοῦ λιθόστρωτον 
ἀγάπην ἀπὸ θυγατέρων Ἱερουσαλήμ ' ἤτοι ἐν τῇ 
κεχριμόνῃ διαθέσει τῆς τούτου χρηµατισάσης qo- 
peiov ψυχῆς ἐποίησεν ὁ ἀχρογωνιαῖος λίθος ταῖς bau- 


3? Pgal. οι, (3. '5 Peal. χι, 7. 


antecellit. Ascensum ejus aureum : regiam ni- 
mirum Dei. Nam si Salomon significat paciflcum, 
et Christum indicat qui in se cuncta pacificavit : 
pax autem est animi letitia ab omni turbatione 
remota : hec vero letitia east Dei regia ab omni 
seditione aliena : regia utique Dei est ascensus 
anime, que ferculi instar suscipit Regem pacifi- 
eum. Medium ejus lapidibus strutum, charitatem a 
filiabus Jerusalem : iu affectione videlicet. animes, 
quz ferculum ejus declarata est: lapis angularis 


607 MICHAELIS PSELLI 608 


diving doctrina sua atque exemplis charitatem Α τοῦ θείχις διδασκαλίαις, wel τοῖς ὑποδείγμασιν ἑστρω- 


coustravit, a buccinatricibus suis apostolicis ani- 
mabus (qua filie quoque Jerusalem dict: sunt, 
quoniam quantum ad carnem attinet, inde origi- 
nem trahunt) incipiens : cum apostoli primi ad 
Christi imitationem, animas suas pro salute mul- 
torum posuerint, preceperintque ut idem effice- 
rent, quicunque ad perfectionem in Christo cupe- 
rent pervenire.Quamobrem magnus Apostolus: /mi- 
tatores, inquit, mei estote, sicul εἰ ego Chrisli *. 
Pselli. 

Deinde omnes hominum animas adhortatur, ut 
& mundi secandalis et perturbationibus discedant, 
et spongum cum ipsis conjunctum spectent. Sio 
enim sponsa pre letitia illas alloquitur : Egredi- 
mini, e£ videte, ο filie Sion, inquit sponsa, quo- 
niam ego, que prius invisa fueram, nuno facta 
gum jucundissimum sponsi ferculum ; cupio vos 
item universas ex hac vita fugere, et puris oculis 
sponsum diademate ex pretiosis lapidibus contexto 
redimitum contemplari, qui a matre sua ita coro- 
natus, me sibi hodie desponsavit. Mater vero illius 
Patris charitas fuit. 


Tríum Pairum. 

Quia magistra animadvertit discipulas hesita- 
bundas propter se atque admiratione plenas, ea 
qua ad se pertinerent,explicare:in sponso Christo 
vult eas deinceps salutis nostre modum contueri, 
et merito dubitare atque admirari, quomodo ipse 


galutiferis cruciatibus ac morte sua tranquillitatem C 


nobis et vitam largitus sit. Proiade : Egredimini, 


- inquit, et videte, filiz Sion : omittite, que ad me 


ancillam attinent considerare,ei in Domino pacifioo 
mentis aciem deflgite, contemplantes, quomodo 
salutem hic nobis acquisiverit. Fitie epecule, ut 
spiritaliter per fidem genite : Sion enim speculam 
significat. Specula autem, ex qua quis facile potest 
gpiritualiter despicere,spiritalis est generatio,quam 
qui consecutus non est, cecus est et manu viam 
tentat in veritatis fulgore. Spectate autem, inquit, 
dispensationis rationem in diademate quo corona- 
vit eum maler sua in die desponsationis ipsius : in 
spinea nimirum corona,quam Christi capiti impo- 
suit Judeorum synagoga,ex qua ipse est secundum 
carnem, in die salutifere mortis ejus, in qua pro- 
prio sanguine Ecclesiam sibi desponpsavit. Ef ín 
die {ία cordis ejus : qua quidem salutarem pro 
nobis morlem oppetens, nos ab hostis servitute 
liberavit : atque ita Patris obtemperans voluntati, 
Jetatus eet spiritu, licet carnis cruciatibus vexa- 
retur. His sponsa discipulas est allocuta, diligens 
id quod demonstrari non potest, et humanam glo- 
riam fugiens, cupiensque, ut sponsum suum tan- 
tummodo omnes admirentur. 


μένην ἀγάπην, ἀπὸ τῶν χηούνων αὐτοῦ ἀποστολικῶν 
ψυχῶν (al xxi θυγατέρες Ἱερουσαλὴμ ἐχλήθησαν , 
ὡς ἐκ ταύτης τὸ χατὰ σάρκα τυγχάιουσαι) ἀρξαμε- 
νος ὡς πρώτων τῶν ἀποστόλων κατὰ µίµησιν Χρι- 
στοῦ τὰς ἑαυτῶν ψυ΄(ὰς τιθεµένων ὑπὲρ τῆς τῶν 
πολλῶν σωτηρίας" κἀντεῦθε) τὰ ὅμοια πράττειν ἐγχε- 
λευομένων τοῖς ἐφιεμένοις τῆς dv Χριστῷ τελειότη- 
τος. Διό φησιν ὁ μέγας ᾿Απόστολος"' Μιµηταί µου γί- 
νεσθς, xag χἀγὼ Χριστοῦ. 
Ψελλοῦ. 

Elea προτρέπεται ψυχαῖς ἁπάσαις τῶν ἀνθρώπων 
Ὑπεξελθεῖν τῶν κοσμιχκῶν σκανδάλων xai θορύθων, 
Καὶ τὸν νυμφίον κατιδεῖν αὐταῖς συνηνωμένον. 
doi γὰρ ούτω πρὸς αὐτὰς ὑφ᾽ ἡδονὴς ἡ νόμφη' 
Ἐξέλθετε καὶ ἴδετε, ὦ θυγατέρες τῆς Σιὼν, φησὶν, ἡ 

[νόμφη πάλιν, 
Ἐπείπερ ἔγωγι τὸ πρὶν οὖσα µεμισηµένη, 
Γέγονα νῦν τερπνότατον φορεῖον τοῦ νυμφίου. 
θέλω καὶ πάσας ἐκφυγεῖν ὑμᾶς ἀπὸ τοῦ βίου, 
Καὶ καθαροῖς ἐν ὄμμασι προσθλέπειν τὸν νυμφίον 
Περιχείµενον στέφανον ἐκ λίθων σεθασµίων, 
Ἐν ᾧπερ ἑστεφάνωσεν αὐτὸν ἡ µήτηρ τούτου, 
Σήµερον μνηστευόμµενον ἐμὲ τὴν ᾿Εκκλησίαν. 
Μήτηρ δὲ τούτου πέφυκεν ἡ τοῦ Πατρὸς ἀγάπη. 

Τῶν Υ Πατέρων. 

Ἐπεὶ δὲ τὰς μαθητευοµένας ἡ διδάσκαλος εἶδεν 
διαπορουµένας, xal θάμθους πληρβουμµένας, xal τὰ 
κατ᾽ αὐτὴν ἐξηγουμένας, ἐν τῷ νυμφίῳ Χριστῷ, βού- 
λεται λοιπὸν αὐτὰς θεωρῆσαι τὸν τρόπον τῆς σωτη- 
pixc ἡμῶν, καὶ ἀξίως ἀπορῆσαί τε xai θαυμάσαι, 
ὅπως αὐτὸς iv τοῖς σωτηρἰοις αὐτοῦ παθήµασι καὶ 
τῷ θανάτῳ τὴν ἀπάθειαν καὶ τὴν ζωὴν ἡμῖν ἑδωρή- 
cato. Διό φησιν’ Ἐξέλθετε καὶ ἴδετε, θυγατέρες Σιὼν 
ἐν τῷ βασιλεῖ Σολομῶν' ᾖγουν, κατακείψατε τὸ τοῖς 
χατ ἐμὲ τὴν δούλην ἀσχολεῖσθαι τὸν νοῦν, καὶ ἐν τῷ 
εἰρηνικῷ δεσπότῃ θεάσασθε, ὅπως ἡμῖν οὗτος τὴν 
σωτηρίαν ἐπραγματεύσατο,  Téíxva σκοπευτηρίου; 
ὡς Ὑενηθεῖσαι πνευματικῶς διὰ πἰστεως. Σιὼν γὰρ 
σκοπευτήριον ἑρμηνεύεται. Σκοπευτήριον δὲ ἐξ ob 
δύναταί τις κατὰ νοῦν ὁρᾷν ἀχριθώς, ἡ πνευματικὴ 
ἐστι γέννησις, ἧς ὁ μὴ τυχὼν τυφλός ἐστι, µυωπά- 
ζων περὶ τὰς τῆς ἀληθείας αὐγάς. Θιάσασθε δὲ τὸν 
εἰρημένον , φησὶ, τῆς οἴκονομίας τρόπον , iv τῷ 
στεφάνῳ ᾧ ῥἑστεφάνωσεν αὐτὸν ἡ µήτηρ αὐτοῦ, 
ἐν ἡμέρᾳ νυμφεύσεως αὐτοῦ. δηλονότι ἐν τῷ ἆκαν- 


D θίνῳ στεφάνῳ, ᾧ ἑστεφάνωσε τὸν Χριστὸν dj τῶν 


Ἰουδαίων συναγωγὴ, ἐξ ἧς οὗτος τὸ κατὰ σάρχα, ἐν 
ἡμέρα τοῦ σωτηρίου πάθους αὐτοῦ ἐν fj τῷ ἰδίῳ αἵ- 
µατι τὴν Ἐκκλησίαν ἑαυτῷ ἐνυμφεύσατο. Καὶ iv 
ἡμέρα εὐφροσύνης χαρδίας αὐτοῦ, καθ᾽ ἣν πάντως 
παθὼν ὑπὲρ ἡμῶν τὸ σωτήριον πάθος ἀπήλλαξεν 
ἡμᾶς τῆς τοῦ ἐχθροῦ τυραννίδος, xal ὡς ἐντεῦθεν 
πληρώσας τὸ τοῦ Πατρὸς βούλημα, ηὐφράνθη πνεύ- 
ματι, εἰ xai τοῖς παθήµασι ὡδυνήθη capxi. Ταῦτα ἡ 
νύμφη πρὸς τὰς μαθητευοµένας εἴρηχεν, ἀγαπωσα 


τὸ ἀνεπίδειχτον, καὶ τὴν παρ ἀνθρώπῳ φεύγουσα δόξαν, xal βουλομένη µόνον τὸν ἑαυτῆς νυμφίον παρὰ πάντων 


θαυμάζεσθαι. 
^ I Cor. χι, 1. 








611 


MICHAELIS PSELLI 


612 


cuntur. Sicut funiculus coccineus labia (ua, ét elo- A Ὡς καὶ ψυχῆς καὶ σώματος καλῶς χαθηγνισμένους 


quium (uum decorum. Sponse labia rursus com- 
mondat. Tu vero per funiculum, silentii dotem 
accipe : per eloquium vero decorum, divinam 
praedicationem. Tum gratia taciturnitatis sic, in- 
quit, excellis, ut nihil superfluum, nihi] absurdum 
excidat e labiis tuis. Si quid enim aliquando vis 
loqui quz: ad fidei promulgationem doctrinamque 
pertinent, loqueris. Ecce pulchra es, propinqua 
mea, ecce pulchra es. Geminam hic quoque pro- 
tulit laudem pulchritudinis. Genis enim vultus 
ejus a purpureo modestia decore collaudatis, ani- 
ma quoque commendat pulchritudinem, Ut ta- 
ceam, inquiens, silentii decus animo tue. Hec 
enim extrinsecus quidem jucundum spectaculum 


prebent, intus autem prestantiam continent sin- . 


gularem. 


Comz Lum sicut. greges caprarum, que rcvelatz 
sunt ex Galaad. 
Trium Patrum. 


Cogitationes scilicet tuse, que ad actionem ; 
quique in spiritu αἆ contemplationem pertinent 
sermones, et rerum divinarum qua cognitionem 
superant, studia ex mente tua (ut ex capite come) 
spiritaliter omnia nascuntur: et ad ea que in 
carne mundoque sunt, sensu carent, uti florentes 
caprarum pili, qua revelute sunt ex monte invisi- 
bili Galuad ; quae nimirum retectae sunt ex tenebris 
malitie et ignorantie et impietatis, ex quibus ad 
veritatem et &cientiam et pietatem quasi demigra- 
runt, per Evangelium quod fidelibus futurum ju- 
dicium attestatur. Galaad enim si interpreteris, 
testimonii significat migrationem. 

Dentes tui sicul greges tonsarum, que ascenderunt 
de (salaad, omnes gemellis fetibus, et sterilis non est 
infer eas. 

Meditationes tue quibus tanquam dentibus qui- 
busdam corporea legis tum soripte tum natu- 
ralis crassitudo in veros sensus extenuatur, et 
ad esum spiritalem idonea redditur, caprarum 
tonsarum instar, falsis omnibus opinionibus um- 
putatis rejectisque, circa veritatem solam immo- 
rantur: et quasi lavacro purgate, a terrenis isti 
atque carnalibus sublimes ad spiritalia atque ο- 
lestia conscenderunt. Omnesqcve per supradictas 


χείλη σου, xal 4$ λαλιά 

[που ὡραία. 
Ἐν τυύτοις πάλιν ἐπαινεῖ τὰ χείλη μὲν τῆς νύμφης. 
Σὺ δὲ σπαρτίον γίνωσκε τῆς σιωπήσεως τὸ µέρος, 
Τὴν δ᾽ ab ὡραίαν λαλιὰν τὸ χήρυγµα τὸ θεῖον. 
Qoi γαρ' Zo κατώρθωσας τῆς σιωπῆς τὴν χάριν, 
Mtv λαλοῦσα περιττὸν, μηδὲ πεπλανηµένον’ 
El γὰρ θελήσεις πώποτε λαλῆσαι xal φωνᾶσαι, 
Τὸ χήρυγµα τῆς πίστεως κηρύττεις καὶ διδάσκεις. 
ἸΙδοὺ et καλὴ, ἡ πλησίον µου, Bob εἴ καλή. 
Διπλοῦν κἀνταῦθα δέδωχε τὸν ἔπαινον τοῦ κάλλους, 
Τὸ τοῦ προσώπου γὰρ αὐτῆς νῦν ἐπαινέσας µζλον, 
Ὡς πλῆρες ἐρυθήματος xai σωφροσύντς γέμον, 
Ἐπήινεσε xai τῆς ψυχῆς τὸ χάλλος, λέγων οὕτως" 
Ἐκτὸς τῆς σιωπήσεως τοῦ κάλλους τῆς ψυχῆς σου. 
Ταῦτα μὲν οὖν ἐρωτικὴν ἔξωβεν ἔχει θέαν, 
Αλλ” ἔνδον μεγαλοπρεπεῖς τὰς ἀναθάσεις ἔχει. 

Τρἰχωμµάσου, ὡς ἀγέλαι τῶν αἰγῶν, oi ἀπεχα- 
λύφθησαν ἀπὸ τοῦ Γαλαάδ. | 
Τῶν Υ΄ Πατέρων. 


Ὡς σπαρτίον χόκχινον 


ἘἨτοι, ol πραχτικοί σου λογισμοὶ, καὶ ol θεωρτ- 
vixol ἐν πνεύµατι λόγοι, καὶ θεολογιναὶ τῶν ὑπὲρ 
νόησιν ἀγνώστων δογμάτων ἐπιθολαὶ, ἅπαντα ἐκ τοῦ 
νοός σου (οἷα δὴ κεφαλῆς χοµώσης θρὶξ) πνευµατι- 
κῶς φύονται’ καὶ πρὸς τὰ dv σαρκὶ καὶ κόσμῳ ἀναι- 
σθητοῦσι δίκην εὐθαλοῦς τρ'χώµατος αἰγῶν, ἀποκα- 
λυπτομένων ἐξ ὄρους ἀπόπτου Γαλαὰδ καλουµένου, 
xal ἀποχεχαλυμμένα εἶσὶν ἀπὸ σκότους κακίας xal 
ἀγνοίας καὶ ἀθείας, ὡς ix τούτων tiq ἀρετὴν xai 
γνῶσιν καὶ θεοσέθειαν µμετοικισθέντα παρὰ τοῦ 
µαρτυρουµένου τοῖς πιστοῖς τὰ μέλλοντα διχαιωτήρια 
Εὐαγγελίου, ὅπερ δηλοῖ τὸ Γαλαὰδ, µετοίχία µαρτυ- 
plac ἑρμηνευόμενου. 

Ὀδόντες σου ώς ἀγέλαι τῶν κεκαρµένων, ai 
ἀνέθησαν ἀπὸ τοῦ λουτροῦ, αἱ πᾶσαι διδ»µεύου-- 
σαι, xai ἀτεχνοῦσα οὖκ ἔστιν ἐν αὐταῖς. 

"Hxyouv, αἱ διανοήσεις σου, δι ὧν ὥσπερ Tte 
ὁδόντων τὸ σωματικὸν πάχος τοῦ γραπτοῦ νόµου καὶ 
τοῦ φυσικοῦ λεπτύνεται εἲς ἀληθῆ νοήµατα, καὶ πρὸς 
βρῶσιν πνευματικὴν ἐπισήδειον Ἠίνεται, δίχην κε- 
καρµένων ἀγελῶν πᾶσαν ἔννοιαν ψευδῆ περιῄρηνται, 
περὶ µόνην συναγελαζόμεναι τὴν ἀλήθειαν. Al καὶ 
ἀνέθησαν ὑψωβεῖσαι πρὸς τὰ πνευματικὰ καὶ οὖρά- 
νια ἐκ τῶν Ὑπῖίνων xal σαρχικῶν τούτων, ὡς ἀπὸ 
λουτροῦ καθαρεύουσαι ' καὶ πᾶσαι διὰ τῶν εἰρημέ- 


leges geminos virtutum fetus tum dictis tum factis D νων νόµων διδυμοτοχοῦσαι τοὺς λόγους, καὶ τοὺς 


edunt. Et sterilis at,ue inutilis cogitatio non est 
in eis. e 

Sicut funiculus coccineus labia tua, et. eloquium 
iuum decorum. 

Verum sermonem, instar funiculi dimensi atque 
coccini, promunt labra tua. Quamobrem eloquium 
tuum omnino decorum est. 

Sicut corlez mali punicí gens» (uz, extra. silen- 
tium tuum. 

Cortici scilicet mali punici similes sunt gene 
tus, ut severitatis amantes atque ab omni disso- 
lutione remote, quando etiam non taces. Licet enim 


τρόπους τῶν ἀρετῶν "Axapmoc xai ἀνωφελὴς ἔννοια 
οὐκ ἔστιν ἐν αὐταῖς. 

Ὡς σπαρτίον κόκκινον χείλη cou, xal ἡ λαλιά 
σου ὡραία. 

Απηλονότι ola μὲν σπαρτίον μεμετρημένον, οἵα δὲ 
xóxxivov ἀληθῃ τὸν λόγον προφέροντα, οὗ 3, λαλιὰ 
πάντως 7) προφορὰ διὰ ταῦτα ὠράίσται. 

Ὡς λέπυρον ῥοᾶς μΏλόν σου ἐχτὸς τῆς σιωκή- 
σεώς σου. 

Δηλαδὴ οἷα λέπυρον ῥοᾶς στύφουσα] εἶσιν al πα- 
ρειαί σου’ διὰ τὸ στυγνόν τε xal ἀδιάχυτον, xal ὅτε 
pÀ σιωπᾷς, El γὰρ καὶ ταῖς ὁμιλίαις εἴωθε πολλά- 








613 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


614 


κις τὸ χαρίεν ἔπιγινεσθαι, ἀλλὰ σὺ διὰ τὸ καὶ iv A in congressibus mutuisque sermonibus jucunditas 


ταύταις συνεσταλµένον, τὸ διακεχυμἑένον χράζεις, 


Ὡς πύργος Δαθὶδ “ράχηλός σου. 
Ψελλοῦ. 

Καὶ ταῦτα γυναικοπρεπῶς προσομιλεὶ τῇ νύμφῃ ' 
θέλων γάρ ταύτης ἐπαινεῖν τὸν τράχηλον ἐξόχως, 
11ὀργῳφ παρείκασεν αὐτὸν ὑψηλοτάτῳ πάνυ, 

Tip δομηθέντι προτέρον παρὰ Δαθὶδ τοῦ θείου 

Ἐν Θαλφειὼθ πρὸς τήρησιν ἁπάντων τῶν ἁρμάτων * 

Tiv τροπουµένων παρ᾽ αὐτοῦ πολέμων ἀλλοφύλων. 

Σὺ δὲ poi τράχηλον αὐτῆς τῆς θείας Ἐκκλησίας, 

Τὸν µέγαν Παῦλον γίνωσκε, δέσποτα στεφηφόρε, 

Τὸν Χριστὸν βαστάσαντα τὴν χεφαλὴν τῶν ὅλων, 

Καὶ κατ’ ἐκεῖνον sl τινας ἑτέρους διδαχθήσῃ. 

Τούτων καὶ γὰρ ἑξήρτηνται τάξεις τῶν ἀσωμάτων, 

"Ασπερ 6 λόγος θυρεοὺς ἀχάλεσε χιλίους. 

Μὴ μέντοι λόγον ἀπαιτῇς, δέσποτα, τῶν χιλίων. 

Ἔθος γὰρ ἐστι τῇ Γραφῇ τοῦτο πολλάκις λέγειν. 

Ὥσπερ φησίν * Ὁ νόμος σου τοῦ στόματος τυγχάνει 
[ὁπὲρ 

᾿Αργύρου xai χρυσοῦ, Δέαποτα, χιλιάδας * 

Καὶ χιλιάδας ἀλλαχοῦ τῶν εὐθυνούνυων λέχει, 

Ὡς πύργος Δαθὶδ τράἀχηλός σου. ὁ ᾠχοδοµἠ- 
μένος ἐν θαλφειώθ. 

Τῶν Υ Πατέρων. 

Ἔτοι, oix πύργος Δαθὶδ ὁ τοῦ πρακτικωτάτου 
καὶ θεωρητιχωτάτου νοός σου ἔνδιάθετος λόγος ταῖς 
θείαις ἐντολαῖς ᾠκοδόμηται μὲν κατ ἀρετὴν, ofa 
ἑπάνω ἐπάλξεων τῶν τοῦ ἀντικειμένου πειρατηρίων * 


inesse soleat, tu tamen propter tuam in illis quo- 
que temperantiam, quod profusum ac dissolutum 
est, reprimis. 

Sicut turris David collum tuum. 

Pselli. 

Et hao muliebri more cum sponsa loquitur. 
Cum enim vellet collum ejus vehementer laudare, 
turri illud celsissim» comparavit, que a divino 
Davide in Thalphioth fuerat ex:zedificata ad cur- 
ruum omnium defensionem, cum externis bellis 
finem imposuissel. Tu vero mihi, princeps ete- 
phephore, sancte Ecclesie collum, magnum Pau- 
lum intellige, qui caput omnium Christum gesia- 
vit, eL si quos alios illi similes didicisti. Ex his 
enim suspensi sunt ordines corporis expertium, 
quos hic mille clypeos vocat. Neque vero cur mille 
dixerit, queras. Solet enim Scriptura eo vocabulo 
frequenter uti. Sicut inquit: Lez oris iui super 
millia auri et argen!i *. Et alibi : Millia, inquit 
lztantium 43. 


Sicul turris David collum tuum; qua xdificata est 
in Thalphiolh. 

Trium Patrum. 

Sicut turris David, est interior mentis tue tum 
actione tum contemplatione maxime prestantis 
ratio, quee per virtutem divinis mandatis zdificata 
est super propugnacula, id est, super adversarii 


αἴρεται δὲ χατὰ qdwüoiy slg ὕψη πνευματικῆς Qio- C tentaliones : tollitur autem per scientiam in atti- 


pias * καὶ γὰρ ὁ μὲν (Δαθὶδ) lxavüc χειρὶ, ἰσχυρὸς 
ὁράσει ἑρμηνεύεται * ὁ δὲ (τράχηλος) τὸ λογικόν ἐστιν. 
ὡς προδεδήλωται. Τὸ δὲ , ᾠκοδομημένος εἰς θαλ- 
φειώθ, ὁ μὲν ᾽Ακύλας ἠρμήνευεν ἑπάνω ἐπάλξεων, 
ὁ δὲ Σόµµαχος, ες ὕψος. Όθεν καὶ δεδήλωκε διὰ 
τῶν εἰρημένων, ὅτι τὸ λογιχκὸν τῆς νύμφης ὑπερ- 
ανέστηχε μὲν κατὰ πρᾶξιν τῶν ἐπιθουλιῶν τοῦ ἁντι- 
κειµένου * ἤρθη δὲ κατὰ θεωρίαν εἷς ὕψος ἆλη- 
θοῦς γνώμης. Διὸ xai φησιν * Χίλιδι θυρεοὶ κρέµανται 
ἐπ αὐτὸν * ἦγουν, αἱ δεκαπλασιάζουσαι τὰς δέκα 
θείας ἐντολὰς τούοωο ἑνέργειαι * καὶ δεκαπλασιαζό- 
µεναι πάλιν κατὰ τὸν φυσιχὸν vópov, ὡς δεκαδικὸν, 
καὶ οὕτω πληροὺσαι τὸν χιλιοστὸν ἀριθμὸν, old τι- 
γες θυρεοὶ πρὸς τὸ Φφυλάττειν σε ἀπὸ τῶν τοῦ ἐχθροῦ 


tulinein spiritalis contemplationis. David cnim 
signiíicat rmanu strenuus οἱ acer visu. Collum au- 
tem est ratio, ut dictum est. Nam illud : Qus xdi- 
ficata est in Thalphioth, Aquila quidem vertit, Super 
propugnacula ; Symmachus autem, In altitudinem. 
Unde ex iis que dicta sunt, patet sponse ratio- 
nem aclione quidem hostis consilia superare; 
contemplatione vero tolli ad vere cognitionis su- 
blimitatem. Mille clypei pendeat super eam. Horum 
videlicet acliones decies divina precepta multipli- 
cantes; que rursus per legem naturalem decies 
multiplicate numerum explent millenarium ; et 
tanquam clypei quibus ab hostis sagittis invulne- 
rabilis conserveris, ab ea parte que in te est ra- 


βελῶν ἄτρωπον, ὀπῃώρηνται, ὡς τραχήλου τοῦ σοῦ ῃ lione priedita tanquam e collo dependent: per 


λογικού. Ἐν τούτῳ γὰρ ἡ νύμφη ζητεῖ τὸ ἀγαθὸν 
τοῦ 8:53 θέλημα, xal πείθει τὸ μὲν ἐπιθυμητικὸν 
πορεῖν τοῦτο, τὸ δὲ θυμικὸν ἄπερχγωνίζεσθαι αὐτοῦ * 
καὶ διὶ τοῦ αὐτοῦ λογικού κεχρηται ταῖς μὲν αἲ- 
σθήσεσι πρὸς τὴν τοῦ ἀγαθοῦ διάκρισιν, xal τῷ φωνη’ 
τιχῷ πρὸς τὴν τούτου ἔχφασιν, xal τῇ Ὑονιµότητι 
πρὸς αὔξησιν αὐτοῦ * xal διὰ τούτων τῶν δέκα δυνά- 
µεων, τοῦ τε λογιχοῦ rut, καὶ τοῦ ἐπιθυμητικοῦ, 
xxi τοῦ θυμικοῦ, καὶ τῶν πέντε αἰσθήσεων, καὶ 
τὴς φωνητικὴς ἐνεργείας, xai τὴς φυσικὴς vovit: 
τος ὁ φυσικὸς νόμος συνίσταται, xal ὑπὸ τῶν δέκα 
θείων ἐντολῶν πρὸς ἐἑνέργειαν τοῦ ἀγαθοῦ βοηθεῖται, 
*5 Psal. cxviit, 72. * Pgal. 1xvn, 18. 


hanc enim aninmia querit bonam Dei voluntatem : 
8ο parti quidem concupiscenti persuadet, ut eam 
desideret; irascenli vero, ut pro illa depugnet, et 
ex ea rationis prescripto ad bonum dijudicandum 
utalur : loquendi &autem facultatem adhibeat, ad 
ipsum promulgandum, gignendi vero vim ad idem 
&adaugenduium. Ex decem his facultatibus, nempe 
rationabili, concupiscibili, irascibili, quinque sen- 
Bibus, pronunliandi, gignendique vi constat lex 
naturalis, que ad bonum peragendum decem di- 
vinis preceptis id illi suggerentibus adjuvatur. 
Atque heo quidem decem precepta que lege 





615 


exsequitur, decies multiplicans lex naturalis, 
numerum centenarium absolvit actionesque ite- 
rum per subjectas ipsis decem facultates decies 
multiplicando, millenarium implet. Et hoc modo, 
ut dictum est, mille pendentes clypei signifi- 
cant legem tum scriptam tum naturalem, que 
sibi mutuo sunt ornamento, dum ex ea sponse 
parte que rationis est compos, tanquam ex collo 
ipsius dependent. eamque ab omnibus hostium 
insidiis protegunt. Neque vero clypei tantum 
pendent super eam, verum etiam omnia fortium 
jacula; que quidem sunt discipline a sanctis et 
coelestibus virtutibus sponse per contemplationem 
subministrate, que contra spiritus nequitie tan- 
quam jacula conjiciuntur ad eorum machinas ad- 
versus sponsam instructas evertendasg. Sed quia 
rationis questionibus a sanctis angelis edocta est, 
quo modo in insidiantes sibi debeat jaculari ; ideo 
he discipline, tanquam ex collo, ex ratione ipsius 
dicuntur dependere. . 

Duo ubera (ua, sicul duo hinnuli gemelli capreg, 
qui pascuntur in liliis : donec aspirel. dies, εἰ incli- 
nentur umbra. 

Pseili. 


Et hoc convenienter ad mulieris decorem ex- 
sitrinsecus dictum est: intrinsecus venerabilem 
continet expositionem et gratiam. Gemina enim 
divina Eclesie ubera intellige sanguinem et aquam 
illam sanctam Verbi et Salvatoris ex quibus aniinee 
fidelium ealutem hauriunt. 

Donec aspiret. dies, et moveantur umbra, vadam 
mihi ipsi ad montem myrrhz et ad collem thuris. 


In his innuit cruciatus et mortem Salvatoris. 
Hos enim tu per myrrhe montem intellige. At 
per collem thuris intellige gloriam ipsius, qua 
Paler desuper eum et solum illustravit. Totum 
hoo igitur, quod loquitur virgini, significat 
Age tu mecum qui cruci affixus sum, crucifigere, 
ut magna item a Patre gloria mecum afficiare. 
Sponte enim volo ego sane mortem oppetere, ut 
fidelibus diem salutis aspirem, et umbras discu- 
tiam impietatis. Mihi, inquam, ipsi vadam, hoc 
est, volens ac libens. Verum quia scit ipsam se- 
cum esse crucifixam, et omnibus preceptis suis 
obtemperasgse, rursus eam commendat his ver- 
bis : 


Tota pulchra es, propinqua mea, tota pulchra, et - 


macula non est in Le. 
Trium Patrum. 


Ac tale quidem est collum tuum. Duo vero ubera 
tua sicut duo hinuuli capreg gemelli : moralis vi- 
delicet et naturalis doctrina, ex quibus veluti 
uberibus lac infantulis adhuc suggerens, eos alis 
et nutris ad perfectionem, ex te simul fluunt: 
utpote que neo mores sine ratione doces, nec 
rationem sine moribus. Quamobrem capree as- 


MICHAELIS PSELLI 


βοτὶρία comprehenduntur, dum ea ipsa factis À ὡς τοῦτο ὑποτιθεμένων αὐτῷ. Kal ταύτας μὶν τὰς 


616 


τῷ γραπτῷ νόμῳ περιξιλημµένας δέκα ἐντολὰς δε- 
καπλασιάζων ὁ φυσιχὸς νόμος, χατὰ τὰς τούτων 
ἐνεργείας ποιεῖ τὴν ἑκατοντάδα. Τὰς δ’ ἐνεργείας 
πάλιν δεκαπλασιάζων, κατὰ τὰς ὑφεστώσας αὐτῶν 
δέκα δυνάµεις τὴν χιλιάδα πληοοϊ. Καὶ οὕτως ol, 
ὡς εἴρηται, χρεµάµενοι χίλιοι θυρεοὶ δῆλοῦσι τόν τε 
γραπτὸν καὶ τὸν φυσικὸν νόµον, ἀλλήλοις συμπρέ- 
ποντας, iv τῷ ἁἀπαιωρεῖσβαι τοῦ λογιοῦ τῆς νύμµ- 
φης ola τραχήλου αὐτῆς, xal τὴν ταύτης ποιεῖσθαι 
φυλακὴν ἀπὸ πάντων τῶν ἐπιθουλευόντων αὐτῇ, Οὐ 
µόνον δὲ θυρεοὶ χρέµανται im' αὐτὴν, φησὶν, ἀλλὰ 
καὶ πᾶσαι βολίθες τῶν δυνατῶν, αἴπερ εἶφιν αἱ παρὰ 
τῶν ἁγίων καὶ οὐρανίων δυνάµεων τῇ νύμφῇ κατὰ 
θεωρίαν ὑποτιβέμεναι διδασκαλίαι, καὶ κατὰ τῶν 
πνευμάτων τῆς πονηρίας, ὥσπερ βολίδες βαλλόμεναι 
πρὸς ἀναίρεσιν τῶν κατ αὐτῆς αὐτῶν μηχανῶν. Ὡς 
δὲ ταῖς xarà λόγον ζητήσεσι διδασκοµένης αὐτῆς 
παρὰ τῶν ἁγίων ἀγγέλων τὰ δέοντα βάλλεσθχι κατὰ 
τῶν ἐπιθουλευόντων αὐτῇ, xal αἱ διδασκαλίαι αὗται 
τοῦ ταύτης λογικοῦ ἀπμώρηνται. 

Δύο µαστοί σου ὡς δύο νεθροὶ δίδυµοιι δορκά- 
δος, οἱ νεµόμενοι ἐν τοῖς χρίνοις, ἕως ob. 





Ψελλοῦ. 


Καὶ τοῦτο γυναικοπρεπῶς ἔξωθεν λελεγμένον, 
"Ἔσωθεν ἔχει φοθερὰν ἐκήγησιν καὶ χάριν, 
Μαστοὺς vp γίνωσκε διττοὺς xe θείας Ἐκκλησίας, 
Alpa καὶ ὕδωρ τὸ σεπτὸν τοῦ Λόγου καὶ Σωτῆρος, 
Δι’ ὧν ἀρδεύονται ψυχαὶ πιστῶν τὴν σωτηρίαν. 


Ἕως οὗ διαπνεύσῃ ἡ ἡμέρα xal κιηθῶσιν ai 
σκιαὶ, πορεύσοµαι ἐμαυτῷ πρὸς τὸ ὄρος τῆς σµύρ- 
νης, xal πρὸς τὸν βουνόν τοῦ λιθάνου. 

Ἐν τούτοις ὑπαινίττεται τὸ πάθος τοῦ Σωτῆρος. 
Σμύρνης àp ὄρος γίνωσκε τὰ πάθη τοῦ Σωτῆρος. 
Βουνὸν λιθάνου πάλιν δὲ γνῶθι τὴν τούτου δόξαν, 

"Hv ἄνωθεν ἑδόξασε Πατὴρ αὐτὸν καὶ µόνον. 
Τοῦτο γοῦν πεφυχεν ὃ λέγει τῇ παρθένῳ : 
Δεῦρο, μοὶ συσταυρώθητι τὸ πάθος ἐπειγμένῳ, 
Ἵνα µεγάλως σὺν ἐμοὶ πατρόθεν δοξασθήσῃ. 
Αὐτομολεϊν γὰρ ἔγωγε βούλομαι πρὸς τὸ πάθος, 
"Ortu αὐγάσω τοῖς πιστοῖς ἡμέραν σωτηρίας, 
Καὶ κινηθῶσιν αἱ σχιαὶ πᾶσαι τῆς ἀθεῖας, 

Ηλῆν ἐμαυτῷ πορεύσοµαι, τουτέστιν ἐχουσίως. 
Ταῦτα μὲν οὖν λελάληχεν 6 κάλλιστος νυμφίος. 
Ἐπεὶ δὲ ταύτην ἔγνωχεν αὐτῷ συνσταυρωθεῖσαν, 
Καὶ πᾶσαν ἐκπληρώσασαν τὴν ἐντολὴν ἐκείνου, 
Πάλιν ἐπῄνεσεν αὐτήν. Φησὶ γὰρ οὗτος τάδε * 

Ὅλη καλλ cd, ἡ πλησίον µου, ὅλη καλἡ, καὶ 
μῶμος oóx ἔστιν ἐν col. 

Τῶν γ) Πατέρων. 

Καὶ οὕτω μὲν τρἀχηλός cov. Οἱ δὲ δύο µαστοί 
σου, ὡς δύο νεθροὶ δίδυµοι δορχάδος, δηλονότι ἡ 
ἠθικὴ καὶ φυσικὴ διδασκαλία σου, δι dv ola µα- 
στῶν Ὑάλα ποτίζεις τοὺς ἔτι xatà τὴν πίστιν νη- 
πίους πρὸς τελειότητα τρέφουσα, ἅμα ix coo προία- 
σιν, ὡς µήτε τὸ ἦθος ἔτι δεικνυµένης ἁλόγως, µήτε 
τὸν λόγων ἤθους προσφερούσης χωρίς. Ὅθεν δορκάδι 





611 COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


618 


παρείκασας, ὡς κατὰ μὲν θεωρίαν ὀξυδερκὴς, κατὰ A similata es tum propter acumen in contemplando, 


à πρᾶξιν ὀξύδρομος. Νεθροὶ δὲ, φησὶν, o! νεµό- 
µενοι ἂν αχρίνοις ἕως διαπνεύσει ἡ ἡμέρα, καὶ 
χινηθῶσιν ai cxi: ἤγουν, ai τρεφόµεναι ἐν ταῖς 
πάσης μερίμνης βιωτικῆς ἀπηλλαγμέναις ψυχαῖς δι- 
δασκαλίαι, ἡ ἠθικὴ καὶ ἡ φυσικὴ ὡς κατὰ µετάδο- 
σι ἐπιδιδοῦσαι εἲς αὔξησιν, μέχρις ὃν imt d 
ὀλολαμπὴς κατὰ τὸ μέλλον ἡμέρα, καὶ τὰ σκιώδη 
πάντα παρέλθωσιν. Ἐπεὶ δὲ ἐλθὼν iv σαρχὶ οὕτω 
χαλί σε 6 σὸς νυµφίος ἀπέδειξα, λοιπὸν πορεύσο- 
μαι ἐμαυτῷ πρὸς ὄρος τῆς σµύρνης, xal πρὸς τὸν 
βουνὸν τοῦ λιθάνο»' ῆτοι, πορεύσοµαι ἐχουσίως πρὸς 
τὸ, δίκην ὄρους σµύρνης, Doc τοῦ θανάτου, ὅπερ 
ἐστιν ὃ σταυρός. Ὁ γὰρ ἐχούσιος διὰ σταυροῦ θάνα- 
τος πολλοῦ ὑπερανέστη τοῦ ἀχουσίου καὶ φυσιχοῦ, 
τοῦ xal τοῖς ἀλόγοις ζώοις κοινοῦ’ Καὶ πάλιν πορεύ- 
σοµαι εἲς ἐμαυτὸν. ἀπερχόμενος πρὸς τὸν, παρ᾽ οὗ 
ἰζῆλθον xai εἲς τὸν κόσμον ἑἐλήλυθα, Πατέρα. οὗ 
ἐμφαντιχὸς ὁ βουνὸς τοῦ λιθάνου, ὡς τῇ αἰτίᾳ μεί- 
ζονος τῶν ὁμοουσίων αὐτῷ, ἐμοῦ τε τοῦ Μονογινοῦς 
xii τοῦ παναγίου Πνεύματος. Καὶ γὰρ ἐπείπερ 
νεχρώσεως μὲν ἐστι σύµθολον d σµήύρνα, θεότττος 
δὶ ὁ λίόανος, τὸ, ΠἩορεύσομαι ἐμαυτῷ, πηὸς μὲν τὸν 
διὰ σταυροῦ θάνατον, δηλοῖ τὸ ἐκούσιον' πρὸς δὲ τὸ 
τῖς θεότητος Uoc, τὸ εἰς ἑαυτὸν τὸν Θεὸν Λόγον 
ἐπανέρχεσθαι ἀπὸ τῶν xag ἡμᾶς ταπεινῶν, ἐν τῷ 
πρὸς τὸν Ἡατέρα πορεύεσθαι. Οὕτω δὲ, φησὶ, πορεύ- 
σοµαι, ὃτι τὸ ἔργον τοῦ Πατρὸς ἐπὶ col τετελείωκᾳ. 


Καὶ γάρ" 


"OX, καλὴ εἶ, ἡ πλησίον µου, καὶ μῶμος οὖκ ἔστιν 
ἓν σοι. 

Δηλαδὴ vip καὶ joy καὶ σαρκὶ ὑπάρχεις ὡραία' 
καὶ σαρχὶ μὲν ὡς τῶν κατ ἐἑνέργειαν καθαρθεῖσα 
παντοίων παθῶν, xal τοῖς τρόὀποις χοσμηθεῖσα τῶν 
ἀρετῶν' duy δὲ, ὡς πάσης φαύλης ἁπαλλαγεῖσα 
ἐπιθυμίας, καὶ τοῖς λόγοις ὡραϊσθεῖσα τῶν ἐντολῶν' 
vip δὲ, ὡς xal τῶν ψιλῶν ἐννοιῶν ἐλευθερωθεῖσα, καὶ 
λαμπορυνομµένη ἐν ἁγίῳ Πνεύματι τῇ χκχτὰ χάριν 
θειώσει. Καὶ διὰ τοῦτο ψόγος τις οὐκ ἐστιν ἐν aoi tf 
ἑγγός µου γενομένῃ διὰ τελειότητα. 

Ψελλοῦ. 

Εἶτα πρὸς μείζονα xaÀei ταύτην ἀρθῆναι δόξαν. 
Δεῦρο ἀπὸ Λιθάνου, νύμφη. Δεῦρυ ἀπὸ Λιθάνου ἐλεύ- 
cy. Ἐπεὶ, φησὶν, ἑλήλυθας εἷς τὸ τῆς σµύρνης ὄρος, 
καὶ συνανέθης µοι βουνὸν αὐτὸν τὸν τοῦ λιθάνου: 


tum propter cursus celeritatem in peragendo. 
Hinnuli, inquit, qui pascuniur inler lilia, quousque 
dies aspirel, et inclinentur umbrz. Discipline vide- 
licet moralis et naturalis, que in animabus ab 
omni vite sollicitudine remotis, dum impertiun- 
tur, coalescunt et. incrementum accipiunt, donec : 
clarissimus ille futuri temporis dies illucescat, et 
omnia que umbris sunt involuta, pertranseant. 
Verum, quoniam in carne veniens ego sponsus 
tuus te ita formosam reddidi, jam vadam mihi ip- 
8i ad montem myrrhe et ad collem thuris : id est, 
sponte mea ad mortis, tanquam ad montis myr- 
rhe sublimitatem, quie quidem eat crux, proficis- 
car. Voluntaria enim per crucem mortis susceptio 
communerm omnibus animalibus ab ea abhorrentis 
nature inflrmitatem superavit. Et rursum va- 
dam ad me ipsum, ad Patrem rediens, ϐ 
quo exivi, et in mundum veni *. Qui sane Pater 
per collem thuris intelligitur; quoniam ut causa, 
major est me Unigenito et Spiritu sancto, qui 
sumus illi consubstantiales. Mortalitatis enim 
symbolum est myrrha, thus autem divinitatis. 
Quare illud : Vadam mihi ipsi: tum voluntarium 
per crucem ad mortem aditum significat; tum 
divinitatis celsitudinem, per reditum ab humilitate 
nostra suscepta ad se ipsum Deum Verbum, dum 
ad Patrem vadit. Sio autem, inquit, vadam, quo- 
niam opus Patris quod ad te pertinet, perfeoi. 
Etenim: 

Tota pulchra es, propinqua mea, et. ma:ula non 
est in te. 

Mente nimirum et anima et carne pulchra es: 
carne quidem, ut per actionem α variis pertur- 
bationibus purgata, et virtutum moribus excel- 
lens : anima autem, ut ob omniimproba cupiditate - 
sejuncta, et sermonibus decorata mandatorum; 
mente vero, ut ab exilibus etiam cogitationibus 
liberata, ac splendida et per gratiam in Spiritu 
sancto divina effecta. Et propterea macula non est 
in te, que mihi ob perfectionem propinqua es. 

Pselli. 


Tum θά majorem hanc gloriam invitat. Veni in 
Libano, sponsa. Age, de Libano venies. Quando, 
inquit, venisti ad myrrfie montem, et ad collem 
thuris mecum conscendisti : hoc est, mecum 


ἔγουν, ἐμοὶ συνέπαθες, djtot, συνεδοξάσθης' δεῦρο D passa og, et simul gloriam accepisti ; age, de Li- 


λοιπὸν ἀνάδηθι τάχος ἐκ τοῦ Λιθάνου πρὸς ὑψηλό- 
tipi τινα τῆς προχοπῆς χωρία, xal μὴ παυθήσῃ 
πώποτε συναναθαἰνουσά µοι, xal φεύγουσα παρδά- 
λεων µάνδρας xal τῶν λεόντων. Ἐπεὶ 9' ὁ λόγος γέ- 
Ίονεν ἔργον ἐκ τῶν πραγμάτων, xal συνυψώθη τῷ 
Χριστῷ τῷ καθαρῷ νυµφίῳ, ol φίλοι κατεπλάγησαν 
τὴν προχοπὴν τῆς νύμφης, xal πρὸς αὐτὴν ἀσματικῶς 
ἐξεῖπον τὴν παρθένον᾿ | 

Ἐκαρδίωσας ἡμᾶς, ἁδελφλ ἡμῶν νύμφη. 

Ἐδίδαξας ἡμᾶς, φασὶ, περὶ θεοῦ τι πλέον, ὁρῶν- 


** Joan. xvi, 28. 
PATROL. Ga. CXXII. 


bano ac sublimiora quadam perfectionis loca ce- 
leriter ascende. Nec mecum desinas progredi lon- 
gius, declinatis pardorum leonumque cubilibus. 
Hoc autem re ipsa et factis cum esset expletum, 
et sponsa cum Christo puro sponso simul exaltata 
essel, amici progressione virginis obstupefacti, 
Sic eam canentes sunt allocuti : 


Vulnerasti cor nostrum, soror nostra sponsa. 
De Deo nos quiddam amplius docuisti, dum ocu- 








619 


M CHAELIS PSELUI 


620 


lum anime tum, o sponsa, ardenter in Verbo et À τάς σου τὸν ὀφθαλμὸν xàv τῆς uy 7c, ὦ νύμφη, θερ- 


sponso defixum, dumque anims tua oculum levi 
Christi jugo subditum contuemur. Vere cor nos- 
trum, inquiunt, excitasti, postea quam ex te didi- 
vimus Verbi incarnationem. Atque ad huno qui- 
dem modum amici Virginem collaudarunt. 


Trium Patrum. 


Sed quoniam tota es adeo pulchra, veni de Li- 
bano, sponsa, veni de Libano. Ad me qui compre- 
hendi nequeo, progredere semper ex fide, (que 
quidem Deo non aliter ac thus, id autem est liba- 
nus, Offertur) per spem proficiens ad charitatem, 
propter quam ego factus sum homo, et tu efficeris 
Deus. Etenim venies, atque pervenies ab initio 
fidei, a capite Sanir et Aermon. Et venies quidem 
ad me cum omni charitate ; pervenies autem vehe- 
menti cum impetu per fornacem variarum tum 
carnis tum mundi tentationum, spe confirmata. Sic 
autem venies, et pervenies; quoniam ad me, non 
per incredulitatem, ut primus homo, qui spe divi- 
nitatis deceptus est, iter facere coepisti, sed perfi- 
dem : qua quidem fides, ut caput, principium est 
&d virtutem ducentis vie, quam indicat Sanir, cu- 
jus interpretatio est, lucerne via: et per spem, ut 
subleverisetrecreeris ab onere atque estu gravium 
laborum et molestiarum : quod per Aermon intel- 
ligitur, quam quidem vocem rorem interpretamur, 
Atque ita cubilia leonum, pardorumque montes in- 
eolumis evitabis: consensum videlicet carnalium 
voluptatum, qua leonum instar magno impetu in 
te, ut a virtute deflcias, ruunt: et tentationes illas 
qua ex virtutis prestantia, tanquam ex altis mon- 
tibus, ut arrogantia efferaris, tibi struunt insidias 
fraudulenter; quod quidem pardorum varietas in- 
dicat. Venies, et pervenies, et servaberis,ut dictum 
est. Quoniam vulnerasti cor nostrum, soror mea, 
sponsa. Quia scilicet in amorem et desiderium tui 
concitasti tres unius divinitatis personas,cui mente, 
ratione et spiritu placuisti, o que mihi inter car- 
nis conjunctionem es soror; propter voluntarium 
autem charitatis vinculum atque unionem spiritus, 
desponsata es mihi (qui sum una ex tribus perso- 
nis) unigenito nimirum Patris Filio. Etenim cum 
sancta Soriptura plurali utitur numero loquens de- 
Deo, sanctissimas illas indicat tres personas, mys- 
tice significans modum substantie eacrosanctae 
illius initioque carentis unitatis. Quia unitas in tri- 
nitate, et trinitas in unitate Deus est. Et rursus: 
Vulnerasti cor nostrum : hoc est in tui desiderium 
inflammasti, tum ia uno oculorum fuorum, mente 
acilicet tua, qua res intuens intelligibiles, me ve- 
ritatem, atque omnium intelligibilium finem co- 
gnitione perpetua contemplaris : tum ín uno torque 
colli tui, ratione videlicet tua, qua tu veluti orna- 
mento colli decorata in cunotis actionibus, me 
summum bonum et finem omnium sequeris, et re 
ipsa benignitatem meam experiris. Sponsus enim 
Christus est ipsa veritas, et summum bonum. Λο 


μῶς ἔἑνατενίζοντα τῷ Λόγῳ xal νυµφίῳ, xal τῆς qo- 
χῆς τὸν τράχηλον τῆς σῆς ὑποχλιθέντα val τοῦ Χρια- 
τοῦ τὸν ἐλαφρὸν ζωγὸν ἀναλαθόντα. Ὡς ὄντως ἐκαρδίω- 
σας ἡμᾶς, φασὶν, dj νύμφη ὡς ἀπὸ σοῦ γὰρ ἔγνωμεν 
τὴν σάρχωσιν τνὺ Λόγου. Οὕτω μὲν οὖν ἐπῄνεσαν ol 
φίλοι τὴν παρθίνον. 

Τῶν Υ Πατέρων. 

Ἐπὰν δὲ οὕτως ὅλη ὑπάρχεις καλὴ, Δεῦρο ἀπὸ 
Λιθάνου νύμφη, δεῦρο ἀπὸ Λιθάνου. ἤγουν, Πρός 
µε ἀπερίγραπτον del ποιοῦ τὴν πορείαν ἀπὸ πίστεως, 
ἥτις θεῷ προσφἑρεται οἷα λίθανος, δι ἐαπίδος εἷς 
τὴν ἀγάπην προχόπτουσα: Ov jv ἐγὼ Ὑίνομχι ἄν- 
θρωπος, xxi σὺ Ὑίνῃ θεύς. Καὶ γὰρ ἐλεύσῃ καὶ 
διελεύσῃ ἀπ᾿ ἀρχῆς πἰστεως ἀπὸ χεφαλῆς Σανὶρ 


D καὶ ᾿Αερμὼν, xai ἐἆλευσῃ μὲν πρός µε τῇ ὁλικῇ 


ἀγάπῃ διελεύσῃ δὲ ἀκατασχέτῳ τῷ φρονήµατι τὴν 
κάμινον τῶν ἐν σαρκὶ xal νόσμῳ παντοίων πειρα- 
τηρίων τῇ ἐλπίδι στηριζοµένη. Οὕτω δὲ ἐλεύσῃ καὶ 
διελεύσῃ ἐπειδήπερ ἀπὸ πίστεως τὴν πρός µε 
πορείαν Tou ποιεῖσθαι, καὶ οὐκ ἐξ ἀπιστίας κατὰ 
τὸν πρωτόπλαστον δελεασθέντα ἐλπίδι θεότητος 


jue πίστις ola χεφαλὴ, ἀρχή ἐστι τῆς τε κατ᾽ dps- 


τὴν πεφωτιαμένης ὁδοῦ (ὅπιρ τὸ Σανὴρ παριστᾷ, 
ὁδὸς λύχνου ἑρμηνευόμενον), χαὶ τῆς δι ἐλπίδα 
ἀναψυχῆς τοῦ βάρους xai τοῦ χχύσωνος τῆς τῶν 
ἀχουσίων πόνων ἐπαγωγῆς' ὅπερ δηλοῖ τὸ ΄Αερ- 
pv, δρόσος ἑρμηνευόμενον, xal οὕτω φυλαχθήσῃ 
ἀπὸ μανδρῶν λεόντων, ἀπὸ ὀρέων παρδάλεων' τοι, 
ἀπὸ τῆς δίκην µάνδρας ἑνωτικῆς κατὰ σοῦ ὁμονοίας 
τῶν κατ ἔλλειψιν τῆς ἀρετῆς σαρχιχῶν ἡδυπαθειῶν, 
τυραννιχῶς ola λεόντων ποιουµένων κατὰ σοῦ τὰς 
ὁρμὰς, xal ἀπὸ τῶν xa0' ὑπερθολὴν τῆς ἀρετῆς ma- 
Qv, ἀφ᾿ ὕψους τὰς ἐφόδους κατὰ co) ποιουµένων 
δολίως, Όπερ τὸ ποιχίλον τῶν παρδάλεων πχριατᾶ. 
ἐλεύσῃ δὲ xai διελεύσῃ xal φυλαχθήσῃ, ὡς εἶρηται, 
Ἐπειδήπερ ἑκαρδίωσας ἡμᾶς, ἁδελφή µου νύμφη: 
δηλονότι, El πόθον σου ἦγαγες τὰς τρεῖς ὑποστάσεις 
τῆς μιᾶς θεότητος, ὡς ταύτῃ εὐαρεστήσασα vip καὶ 
λόγῳ καὶ πνεύµατι, ἡ διὰ μὲν τὴν κατὰ σάρκα 
ὁμοφυΐαν ἀδελφή µου, διὰ δὲ τὸ ἐκ προαιρέσεως 
κηλληθῆναί µοι δι’ ἀγάπης, καὶ dv πνεύμα Ὑενὲ- 
σθαι, νυμφιυθεῖσά µοι τῷ ivt τῶν εἰρημένων τριῶν 
ὑποστάσεων, δηλαδὴ τῷ μουογενεῖ τοῦ Πατρὸς Yi. 
Καὶ γὰρ ὁπόταν dj ἁγία ΓΤραφὴ τῷ πληθυντικῷ περὶ 
θεοῦ κέγρηται λόγῳ, τὴν δήλωσιν ποιεῖται τῶν 
παναγίων τριῶν ὑποστάσεων  μυστικῶς τὸν τρό- 
voy τῆς παναγίας καὶ ἀνάρχου µονάδος σημαἰνουσα” 
τι μονὰς ἐν τριάδι, καὶ ἐν µονάδι τριάς ἐστιν ὁ 
θεὸς ἡμῶν. Καὶ αὖθις, Ἐκαρδίωσας ἡμᾶς: ὅτοι, 
Καὶ πάλιν ἐς πόθον σου ἤγαγες, τὸ μὲν ἐν dy 
ἀπὸ ὀφθαλμῶν σου, τῷ ἀντιλαμθανομένῳ πάντως 
τῶν νοητῶν vol σου, ἑωραχότι µε γνώσει ἁλήστῳ, 
τὸ πέρας πάντων τῶν γνωστῶν τὴν ἀλήθειαν: τὸ 
δὶ ἐν dvi ἐνθέματι τραχήλου σου, ὃΌσπερ ὡς 
τέλος πάντων τῶν πρακτῶν εἶμι τὸ ἀγαθὸν τῷ 
λογικῷ σου, ὡς πρακτικῷ, οἷά τις κόσμος περιδέ- 
ραιος ἐντιθέμενον κατὰ πρᾶξιω πειραθένι µου τῆς 
χρηστότητος. Καὶ γὰρ αὑτός ἐστιν ἡ ἀλίθεια καὶ τὸ 


[4 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


621 


622 


áyafióv* τὸ μὲν ὅταν ix τῆς οὐσίας ὡς ἄτρεπτος, τὸ Α veritas quidem esse intelligitur, quatenus per 


δ ὅταν &x τῆς ἐνεργείας ὡς εὐεργετιχὸς δοχεῖ ση- 
μαίνεσθαι. 


| Ψελλοῦ. 

Τί ἑκαλλιώθησαν µαστοἱ σου, ἁδελφή µου 
νύμφη Τί ἐκαλλιώθησαν µμαστοἰ σου ἀπὸ οἵ- 
νου ! 

Ἐνταῦθᾳ πάλιν ἐπαινεῖ cz θείας Εκκλησίας 
TZ» τῶν μαστῶν ἐπίδοσιν, ἦτοι, τῶν διδαγµάτων. 
Αὐξήσασα τὰ τέχνα γὰρ ὥσπερ γυνὴ φιλόπαις, 

Τὸν ἐξ ἐθνῶν ort λαὸν, xai τοῦτον καθορῶσα, 
Πρὸς µέτρον φθάσαντα στεῤῥὸν τῆς θείας ἡλικίας, 
Kai μὴ ψελλίζοντα ποσῶς εἰς τὴν ἁγίαν πίστιν, 
Olvoy ἀντὶ τοῦ γάλακτος προ-έει καθ’ ἡμέραν, 
Τουτέστιν ὑψηλότερα δόγµατα τούτοις νέµει. 

Τὸ πρὶν μὲν γὰρ ἐδίδασκε τούτους ὡς νεωτέρους, 
Πατέρα σέθειν xa? Υ]ὸν καὶ Πνεῦμα, θεὸν Eva, 
Ὅπερ ὡς γάλα πέφυχε δῆθεν διδασκαλίας * 

Này δὲ διδάσκει σωφρονεῖν, φυλάττειν παρθενίαν, 
Ἐγκράτειαν ἀσπάζεσθαι, φιλεῖν δικαιοσύνην ᾿ 
περ ὡς οἴνος λέλεκται διδασκαλίας εἶναι. 

Καὶ ὀσμὴ ἱματίων σου ὑπὲρ πάντα τὰ ἀρώματα. 


"Hv ὃ’ ἀπὸ σοῦ περιθολἠν τῶν Ἱματίων φέρω, 
Ἐκ τῶν προσαγοµένων σοι, engl, θυμιαµάτων, 
Κρείττονα πάντων ἦγημαι τῶν ἀρωμάτων µόνην 


Κηρίον ἀποστάζουσι τὰ χείλη σου, νύμφη. 
"Hv γὰρ, φησὶ, τοῖς τέχνοις σου vigere διδασκαλἰαν. 
Ὑπὲρ xnpíov πέφυχε γλυκάζουσα xai μέλι. 
Μέλι καὶ γάλα ὑπὸ τὴν γλῶσσάν cov. 
0ὁ γὰρ, φτραὶ, μονοειδῶς τὸν λόγον νέµεις πᾶσιν, 
᾽λλλὰ κατάλληλον παντὶ καὶ πᾶσι κατ’ ἀξίαν. 
Too; μὲν γὰρ Ἱαλακτοτροφεῖς, τούς γε νηπιεστέ- 
[peus : 
Τοὺς δ᾽ αὖ γε μελιτοτροφεῖς, τουτέστι τοὺς τελείους. 
Ὀσμὴ ἱματίων σου ὡς ὀσμὴἡ λιθάνου. 
Κῑν ὑπερτέρα, ἄνωθεν πάντων τῶν ἀρωμάτων, 
Τῶν ἱματίων τὴν ὀσμὴν εἶπε τῆς Εκκλησίας, 
Αλλ’ ἴσην ἀπεφήνατο νῦν ἤδη τῷ λιθάνφ' 
Εἴγε ἁπάντων χρείττων ἦν τῶν ἀρωμάτων οὗτος. 
Τῶν Υ Πατέρων. 
Τί ἀἹκαλλιώθησαν µμµαστοἰ σου, 
νύμφη] 
τοι, Θαυμασίως τὸ Οεῖον κάλλος περιεθάλοντο 
τό τε θεωρητικὸν xal πρακτικόν σου, δι dv ὥσπερ 
μαζῶν οὐ rapi φύσιν, οὐδὲ ὑπὲρ φύσιν, ἀλλὰ φυσι- 
κῶς τρέφεις λόγοις καὶ τρόποις πρὸς βεοσέθειαν τὰς 
πρὸς ταῦτα, οἷα νηπἰους, ἐναγομένας ψυγάς. 


ἀδελφή µου 


T6 ἐκαλλιώθησαν pacco! σου ἀπὸ οἴνου | 

Δηλονότι ταῦτα οὕτω θαυμασίως ὡραίσθησαν ἀπὸ 
τῆς ὀίκην otvou ἐξιστώσης αὐτὰ κατά τε ἄληστον 
Τνῶσιν τῆς ἀληθείας καὶ βεθαίαν ἐνεργὸν πίστιν 
τοῦ ἀγαθοῦ Ὑάριτι, θέσει θεώσεως. Ἐντεῦθεν δὲ ἐστι 
xai ὀσμὴ Ἱματίων ὑπὲρ πάντα τὰ ἀρώματα" ἱμάτια 
δὲ τῆς νύμφης ἅπερ ὁ µέγας ἁτόστολος Παῦλος τοῖς 


essentiáàm est immutabilis: summum autem Ὦο- 
num, quatenus ex operibus beneflcus demonstra- 
tur. 

Pselli. 


Quam pulchre factze sunt mamma (uz, soror mea, 
sponsa. Quam pulchra facta sunt. ubera tua a 
vino ! 

Hic rursum laudat divine Ecclesie uberum, hoc 
est, disciplinarum incrementum. Cum enim ut 
mater liberorum amantissima, eos, populum scili- 
cet ex genlibus enutritum, ad divine etatis men- 
suram videat pervenisse, nec amplius in sancta 
fide balbutire aut hesitare : pro lacte vinum 
effundit quotidie, altiora illis suggerens instituta. 


] Prius enim, ut rudiores, docebat eos, ut Patrem 


et Filium et Spiritum sanctum Deum unum adora- 
rent. Quod quidem erat veluti doctrinm lac. 
Nunc autem monet, ut modestiam, castitatem, 
temperantiam amplectantur, ut justitiam  dili- 
gant. Que quidem sunt veluti doctrine vi- 
num. 

Et odor vestimentorum tuorum super omnia αγυ- 
mata. 

Quem enim ex te vestimentorum amictum 
gero, ex iis, inquam, sacrificiis que mihi abs 
te offeruntur, illud arbitror omnibus aromatibus 
prestare. 

Favum distillant labia lua, sponso. 

Doctrina enim qua nutris fllios tuos favo et melle 
dulcior est. 

Mel et lac sub lingua tua. 

Neque enim eadem omnes ratione alis, sed 
pro sua quemque natura atque etate. Nam 
imbecilliores lacte pascis, melle autem perfectio- 
res. 


Odor vestimentorum tuorum, sicut odor thuris. 
Cum Ecclesie vestimentorum odorem superius 
cunctis aromatibus anteposuerit, nunc thuri simi- 
lem et parem esse pronuntiat. Thus autem est 
omnium aromatum prestantissimum. 
Trium Patrem. 
Quam pulchre facte suni mamma tus, soror mea 


sponsa | 
Mirum in modum profecto divina sunt pulchri- 


D tudine decorate, speculatio nimirum et actio, 


quibus tanquam mammis non preter naturam, 
nec super naturam, sed secundum naturam ver- 
bis et moribus, tanquam infantes, animas ad 
pietatem alis, quas in his instituendas susce- 
pisti. 

Quam pulchra fucta sunt ubera lua a vino! 

Hec quippe tam mirifice effecta sunt pulchra ex 
divinitate tibi gratis concessa, a qua tanquam a 
vino efferuntur ipsa tum per assiduam veritatis 
cognitionem, tum per firmam boni effectricem Β- 
dem. Hinc etiam diffunditur odor vestimentorum 
tuorum super omnia aromata. Vestimenta autem 





623 


MICHAELIS PSELLI 


624 


sponse, que quidem magnus apostolus Paulus A ἐκλεχτοῖς τοῦ Θεοῦ, ἁγίοις ἐνδύσασθαι ἐγκελεύεται, 


electis Dei sanctis, ut induant precipit, eunt beni- 
gnilas et humilitas * : que primo quoque homini 
divinum mandatum assignavit,quo illi prescriptum 
fuit ut bonum ageret, idque per humilitatem cus- 
iodiret. Hujus autem transgressio exuit illum spe 
divinitatis allectum, etl naturam contra se ipsam 
efferavit. Hanc vero Deus Verbum rursus induit 
exemplo suo. Humilitatis enim normam ostendit 
nobis ; nam cum in forma Dei esset, semelipsum 
exinanivil, formam servi accipiens 5: Benignitatis 
autem, quia pro salute nostra qui sontes eramus, 
innocens ipse mortem subiit. Quamobrem et odor 
vestimentorum in illis, qui hoc animo sunt induti, 
utpote qui benignitatem et immutabilitatem Dei 
pre se ferant et propterea divini sint, quod ejus- 
modi amicti sint indumentis, est super omnia aro- 
mata. Nihil enim comparari potest fragrantie di- 
vinitatis, quam Deo desponsata non per naturam 
obtinet, sed per gratiam adipiscitur. Αο vestimenta 
quidem tua talem emittunt suavitatem. Cetera vero 
quid ? 

Favum díslillant lubia tua, sponsa : mel et lac sub 
lingua tua. 


Docendi rationem ac modum servant labia tua. 


gic instructum, ut ab apicula favum confectum 
cernimus.Nequeenim unica ratione cunctis audien- 
tibus affert utilitatem : sed pro cujusque modulo te 
singulis accommodas,ut et perfectioribus et rudio- 
ribus salisfacias. Ac mentem quidem eorum qui 
sunt perfecti, divinioribus verbis, tanquam melle, 
dulcissimam reddis. Qui vero rudes tironesque 
gunt, eorum animos tanquam lacte naturalibus 
exples institutis.Duplex hec igitur,nempe divinior 
et humanior docendi ratio, ita viget sub lingua 
tua, ut eas haud intempestive promas, sed oppor- 
tune atque accommodate ad eorum, qui instituun- 
tur, utilitatem. 

Et odor vestimentorum tuorum sicut odor thuris. 
Fragrantia scilicet operum tuorum, quibus tum 
viris naturaliter promis, tum in agendo ex mentis 
prescripto mores quasi vestimenta quedam indue- 
ris, divine providentie que cunctis in rebus cer- 
nitur, suavitati similis est: cum ad imitationem 
Dei, salutis multorum curam geras. Propria enim 
ratione quadam thus ad honorem Dei refertur. Ac 


$ χρηστότης ἐστὶ xal ἡ ταπεινοφροσύνη, ἃ καὶ τῷ 
πρωτοπλάστῳ ἡ μὲν θείχ ἐντολὴ περιεποιεῖτο, ἑργά- 
ζεσθαι τὸ ἀγαθὸν, καὶ φυλάσσειν τοῦτο διὰ ταπεινο- 
φροσύνης προτρέπουσα,. Ἡ δὲ παράθασις ταύτης 
ἐξέδυσεν, ἐλπίδι θεότητος δελεάσασα, xal καθ) tav- 
τῆς τὴν φύσιν ἐκθηριώσασα" ταύτην δὲ πάλιν αὖ- 
τὸς ὁ θεὸς Λόγος ἑνέδυσε τῷ καθ᾽ ἑαυτὸν ὑποδείγματι. 
ῶρόπον γὰρ ταπεινοφροσύνης μὲν ὑπέδειξεν ἡμῖν, 
ὅτι ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων ἑαυτὸν ἑκένωσε, µορ- 
φὴν δούλου λαθών ' χρηστότητος δὲ, ὅτι ὑπὲρ τῆς 
σωτηρίας τῶν ὑπευθύνων ἡμῶν, xal θανεῖν ἀνευθύ- 
γως ἠνέσχετο. “θεν καὶ ἡ ἐν τοῖς κατὰ γνώµην ταῦ- 
τα ἐνδυσαμένοις εὐωδία τούτων, ὡς ἐμφαντικῶν τῆς 
ἀγαθότητος τοῦ θεοῦ xal τῆς ἀτρεφίας, κἀντεῦθεν 
θεωτικῶν τῶν ἐνδεδυμένων αὐτὰ, ὑπὲρ πάντα ἑστὶ 
τὰ ἀρώματα. Οὐδὲν γὰρ παρισοῦται τῇ εὐωδίᾳ τῆς 
θεότητος, ἣν $ νυμφευθεῖσα τῷ Oti οὐ φύσει κἐ- 
κτηται, ἀλλὰ χάριτι περιθἀάλλετχι. Καὶ τοιαύτην μὲν, 
φησὶ, τὰ ἵμάτιά σου εὐωδίαν ἐκπέμπουσι ' τὰ δὲ λοι- 
πὰ τί; | 


Κηρίον ἀποστάζουσι τὰ χείλη σου, νύμφη, μέλι xal 
γάλα ὑπὸ τὴν γλῶσσάν σου. 

Ἠγουν. Λόγον διδασχκαλικὸν προφέρουσι τὰ χείλη 
σου κατεσχευασµένον, ὥσπερ ὑπὸ µελίσσης κηρίον, 
ἐν τῷ μὴ ἐπιδείκνυσθα:ι µονοειδῆ τοῖς ἀκούουσι τὴν 
ὠφέλειαν, ἀλλὰ καταλλήλως πρὸς τὴν τῶν δεχομέ- 
νων ἁρμόττεσθαι δύναμιν, ὡς καὶ τοῖς τελειοτέροις 
καὶ τοῖς νηπιωδεστἑροις οἰχείως ἔχειν τῶν μὲν τὸν 
νοῦν τελειωτικῶς θειοτέροις ὡς μµέλιτι γλυκαίνοντα 
ῥήμασι, τῶν δὲ τὴν διάνοιαν εἰσαγωγικῶς τοῖς φυσι- 
χοῖς ὡς γάλαχτι τρέφοντα, Αὔται οὖν αἱ διδασκα- 
λίαι, ἤ τε θειοτέρα καὶ dj ἀνθρωπικωτέρα, ὑπὸ τὴν 
γλῶσσάν σου, ὡς μὴ ἁκαίρως ταύτας προφἑρῃς, 
ἀλλὰ κατὰ καιρὸν τὸν ἁρμόδιον καὶ χρείαν ἑκάστου 
διδασκοµένων. 


Καὶ ὁσμὴ Ἱματίων σου ὡς ὀσμὴ λιθάνου. 

Ἔγουν, Ἡ εὐωδία τῶν ἔργων σου, ὤν el καὶ τὰς 
δυνάµεις φυσικῶς ἐπιφέρῃ ' ἀλλὰ τοὺς ἐνεργητιχοὺς 
τρόπους κατὰ γνώμτν ὡς ἱμάτια περιθάλλῃ, τῇ εὖ- 
ωδ[ίᾳ τῆς περὶ πάντα τοῦ Θεοῦ προνοίας παρείκασται" 
χατὰ µίμησιν θεοῦ, κηδοµένης σου τῆς τῶν πολλῶν 
σωτηρίας. ᾿Ιδιαζόντως γὰρ Ἱατά τινα λόγον εἲς τὴν 
τοῦ θεοῦ τιμὴν ὁ λίθανος ἀποτέταχται. Καὶ xai- 


quemadmodum thus ex proprio odore,sic Deus, ex D περ οὖτος ἐκ τῆς ἴδίας ὁσμῆς, οὕτω xat τὸ Θεῖον ix 


rerum omnium providentia ; et singulorum animi 
affectio, ex operibus indicatur.Sed cum paulo ante 
odorem vestimentorum sponse super omnia aro- 
mata ease dixisset, nec quomodo id esset, decla- 
rasset ; hic illud ostendit, dum odorem illum thu- 
ris odori similem dicit esse.Nam sicut thus accen- 
ditur ad gloriam Dei: Deus autem sine ulla com- 
paratione est rerum omnium prestantissimus; sic 
opera que ad divine fiunt bonitatis imitationem, 
reliquis omnibus antecedunt. 


*5 Coloss. xim, 12. *5 Philipp. r1, 6, 7. 


τῆς περὶ τὰ πάντα προνοίας, xai ἡ ἑχάστου διάθε- 
σις ἐκ τῶν ἔργων γνωρίζεται. Μικρὸν δὲ ἄνωθεν 
εἰρηχὼς, ὅτι ἡ ὀσμὴ τῶν Ἱματίων τῆς νύμφης ὑπὲρ 
πάντα ἐστὶ τὰ ἀρώματα, καὶ τὸ πῶς μὴ δηλοῦται, 
ἐνταῦθα τοῦτο δηλοῖ, τῇ ὀσμῇ τοῦ Λιθάνου παρεικά- 
ζων αὐτὴν, διὰ τὸ τοῦτον εἷς τιμὴν τοῦ θείου Aag- 
θάνεσθαι. Καὶ ἐπεὶ τὸ Osiov ἀσυγχρίτως ὑπὲρ πάντα 
icti, xal τὰ κατὰ µίμησιν τῆς αὐτοῦ ἀγαθότττος 


ἔργα, 











628 COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 626 


Κῆπος χεχλεισμένος, ἀδελφή µου νύμφη * κῆ- A  Horlus conclusus, soror mea sponsa: hortus con- 
πος Ὑάρ πεφυκας, Φησὶν, ὦ νύμφη, Χεχλε- — clusus, fons signatus. 


μένος. 
Ψελλοῦ. Pselli. 

Ἔχουσα πᾶντων τῶν καλῶν lv σεαυτῇ τὴν ωραν, Variis sponsam laudibus sponsus extollit.Hortus 
Ἐλαίαν τὴν κατακαρπον, συκῆν τε τὴν γλυχεῖαν., enim es, inquit, ο sponsa, conclusus, arborum 
H»y, δὲ πάλιν πέφυκας, or,olv, ἐσφραγισμένη, omnium in te ipsa continens decus, et oleam 
Καθ’ ὅσον µάτην οὐδαμῶς τὸ νᾶμά σου προχέεις, fructiferam, et dulcem ficum. Fons item, inquit, 
᾽Αλλὰ ποτίζεις τοὺς πιστοὺς διψῶντας σωτηρίαν. 68 signatus. Neque enim aquas temere profundis 

'AxoctoÀa! σου παράδεισος ῥοῶν μετὰ κκρποῦ — tuas, sed fideles salutis sitientes potas. 
ἀχροδρύων. Emissiones tux paradisus malorum punicorum cum 

Ἐν τούτοις ὑπαινίττεται ξύμπαντα ὁ νυµφίος, fructibus nucum. 

Τοῦ δόγµατος τῆς πίστεως ἡμῶν τῆς ἁμωμήτου, His verbis ea sponsus complectitur'omnia, que 
Τὸ φοθερὸν xal κάλλιστον εὐῶδές τε xal θεῖον, ad fidei nostre integerrime doctrinam spectant, 
Ὥσπερ πρεσθεύει πάντοτε στόµα τῆς Ἐκκλησίας. cujus timorem, decorem, fragrantiam, divinitatem 
Αποστολαί σου yàp, φησὶν fiyouv, «i διδαχαί σου, os Ecclesie nunquam non predicat. Emissiones 
Παράδεισος πεφύχασι ῥοῶν ἡγλαϊσμένων, B enim, inquit, tue paradisus existunt malorum 
Καὶ πάσης χάριτος μεσταὶ τυγχάνουσιν, ὦ νύμφη. punicorum, et omni gratia sunt plene.Fons horto- 

Πηγἡ κήπων. rum: nam latices tuos haud frustra spargis; sed 

O6 γὰρ slc µέτην σου, φησὶν, τὰ νάµατα περιχέεις, divinas plantas, fideles nimirum, rigas. 
'AAÀÀ ποτίζεις τοὺς πιστοὺς, ἤγουν, φυτὰ τά θεῖα. 
Φρίαρ ὕδατος τος. τοῦ ῥοιζοῦντος ἀπὸ A:- — Pulteusaque viventis,quz fluit cum strepitude Libano. 
άνου. 

Τοσοῦτον γὰρ, qol, καλῶς πρὸς ἀρετὰς ὑψώθης, Adeo,inquit, virtutibus insignis effecta es, ut 
Ως xai τῆς χλήσεως αὐτῆς ἔμοιγε συµµετέχειν. idem,quod 6Ρ9,οΟΡΏΟΠΙΘΠΙ sis consecuta. Ego enim 
Ἐγὼ γὰρ ζῶντος ὕδατος ὄντως τυγγάνω φρέαρ, omnino viventis 84119 sum puteus, qui de colo 
Ὁ κατελθὼν ἐξ οὐρανοῦ ὡς ὐετὸς slc πόκον, sicut pluvia in vellus, tanquam ex alto et mirabili 
Ὥσπερ ἐξ ὄρους ὀὑψηλοῦ τοῦ θαυμαστοῦ Λιθάνου. monte Libano descendi. 

T&v v Πατέρων. Trium Patrum. 

Καὶ τοιαῦτα μὲν σου τὰ µέλη xai τὰ ἱμάτια. Σὺ Ac talia quidem sunt membra et vestimenta tua. 
V ἐντεῦθεν ὁποία ; Tu vero qualis ? 

Κῆπος κεκλεισµένος, ἁδελφή µου νύμφη, κῆ- C Hortus conclusus,soror mea, sponsa: hortws con- 
πος χεχλεισµένος, v7) ἑσφραγισμένή. clusus, fons siguatus. 

χουν, Ota μὲν διττὸς κῆπος κατά τε ψυχὲν τοῖς Qualis nimirum duplex hortus consitus ; [tum 


τῶν ἀρετῶν λόγοις, xai κατὰ σάρχα τοῖς τούτων — virtutum disciplinis, quantum ad animam pertinet; 
τρόποις ὑπάρχεις κατάφυτος, xal ὡς φραγμῷ τινι — tum earum moribus,quantum ad carnem : et mu- 
ταῖς ἐντολαῖς µου κατησφαλισµένος ' oia δὲ πηγἠ nitus quodam veluti mandatorum vallo. Quantum 
χατὰ νοῦν βρύε:ς τὰ περὶ ἐμὶ εὐσεθῇ καὶ θεῖα νοή- ^ gutem ad mentem spectat,qualis fons piaserga me 
ματα, καὶ τῷ ἐμῷ χαρακτῆρι, ὡς εἰκών µου, ἐσφρά- ^ ac divinas fundis cogitationes, et βἱρπο meo, ut 
qum, ἵνα μὴ 4 ἑρχόμενος οὐ µόνον χλέψαι, ἀλλὰ imago mea,es obsignata,ne inimicus adveniens te 
καὶ θύσαι xal ἀπολέσαι ἐχθρὸς, λαθραίως εἰσελθὼν — non solum diripiat, sed etiam occidat ac 'perdat, 
τόν τε xat' ἀρετήν σου συλήσῃ καρπὸν, xii τὸ κατὰ — virtutisque tum fructus asportet, et cognita verita- 
qveetv τῆς ἀληθείας ὕδωρ σου Ψευδέσιν ἐννοίαις — tis aquam falsis opinionibus contaminet. Neque 
χαταμολύνῃ. Οὐ µόνον δ᾽ αὐτὴ τοιοῦτος xizo»c0nio- ^ vero tu ipsa tantum es hortus, sed emissiones tue 
χεις, ἀλλὰ καὶ, ᾽Αποστολαί σου παράδεισος Dow — paradisus cum fructibus nucum : hoo est,discipline 
μετὰ καρποῦ ἀκροδρύων * πάντως ol ἐχπεμπόμε- — tum quibus animas instituis,propter fldei plantas 
vot διδασχαλικοὶ λόγοι σου πρὸς τὰς µαθητευοµένας D quas in illis inseris,sunt tanquam paradisus malis 
σοι ψυχὰς, διὰ τὸ ἓν ταύταις κατὰ πίστιν φυτευθῆ- — punicisconsita,super radices insertis quercuum, 
ναι, οἷά mp τις παράδεισος συνηρεφὴς δένδροις ῥοῶν — et propterea proprium fructum tanquam earum 
ἐπὶ ῥιζῶν ἐγκεχεντρισμένοις δρυῶν, κἀντεῦθεν τὸν — fructum ferentibus. Quarum quidem malorum pu- 
ἴδιον καρπὸν, ὡς ἀκροδρύων καρπὸν ἐπιφερομέννις. — nicarum radices baud facile divelluntur : cortex 
"Qv ῥοῶν αἱ μὲν ῥίζαι δυσαπόσπαστοι, τὸ δὲ mpoxá- — autem ipsius fructus austerus est, et qus intus 
λυμμα τοῦ καρποῦ αὐστηρὸν, xai τοῦ ἐντὸςψυλα- — gunt, tuetur. Fructus vero, posteaquam ad matu- 
χτικόν. Αὐτὸς δὲ ὁ xapmüc μετὰ τὸ memavüzvat, — ritatem pervenit,confracto corticis integumento,'se 
περιῤῥαγέντος τοῦ προχαλύμματας, διαφαίνεται — tum gustu dulcem, tum aspectu jucundum osten- 
τὴν plv γεῦσιν γλυκὺς, τὴν δὲ ὄψιν εὐειδὴς. Kal — tat. Eodem paotosponsemetiam discipline,tanquam 
Υὰρ xal αὐτοὶ οἱ τῆς νύμφης διδασκαλικοὶ λόγοι, xà — arboris radicibus,itafidei innixe firmitate, di[fi- 
μὲν πίστει ἠδραίωνται, xal δυσαποσπάστως ἔχουσι — cile ex animabus credentibus avellantur. Quippe 
τῶν πιστευσασῶν τούτοις ψυχῶν, ola ῥίζαι δρυός' — quae tum incussa suppliciorum formidine,tanguam 





621 


MICHAELIS PSELLI 


028 


mali punici cortice, discipulas animas cohibentes. Α. τῷ δὲ φόθῳ τῶν ἠπειλημένων κολάσεων ὡς λέπυρον 


gpiritus fructum in ipsis ab omnibus perturbatio- 
nibus integrum conservant: tum promissionum 
radiis justitie solus eas ad futurorum bonorum de- 
eiderium inflammantes,timore quem charitas ex- 
pellit ",tanquam cortice disrupto; quemadmodum 
tructus malorum punicarum gustum οὐ]εοίαί, sio 
mentis ipsarum guttur dulcedine perfundunt, gu- 
stantíium et videntium **, suavem esse Dominum. 
He doctrine igitur, dum a discipulis re ipsa tra- 
etantur et excoluntur, tum penarum metu a vitiis 
purgant, tum spe premiorum incendunt illas ad 
justitie opera complectenda. Cypri cum nardo. 
Diversarum videlicet virtutum florens et mixture: 
hoc est,initia et commixtiones. Ut initia namque 
subsistunt in animabus, que 
comminaltionum metu vel desiderio promissionum; 
varia secundum virtutem genera in Doum et proxi- 
mum charitatis. Ut commistiones autem, persua- 
dent illis ut dum propter suam erga Deum charita- 
tem carne patiuntur,mala sustineant ob charitatem 
qua proximum amplectuntur,letitiamque percipiant 
ex futura remuneratione, Dum autem propter suam 
in proximum charitatem mala sustinent,charitatem 
pre se ferant qua Deum prosequuntur, ejus man- 
datum servantes, quo nobis precipitur qut. proxi- 
mum diligamus. Sic igitur Bponse doctrina sit in 
discipulis nardus et crocus, fistula et. cinnamomum 
cum universis lignis Libani: id est, quatuor virtu- 
tes precipue, cum illis omnibus que ipsis subje- 
cie sunt, plantateque in sublimitate fldei erga 
Deum,tanquam in monte Libani.Per nardum enim 
in qua aromata varia commiscentur, prudentiam 
intelligimus, in qua virtutum omnium rationes 
gummatim continentur. Per crocum autem qui 
mediam inter frigiditatem et caliditatem obtinet 
vim, et vtriusque excludit extrema, justitiam 
&accipimus,que defectus et exceseus in virtutibus 
fugit. Per dulcem vero calami fistulam que levis 
est et in sublime facile tollitur, temperantia signi - 
ficatur: que mentem gravi corporesm cupiditatis 
onere sublevat, eamque ad spiritalia et coelestia 
sublimem tollit, eorumque replet suavitate. At per 
cinnamomum cujus natura est calida atque jucun- 
da, fortitudinis divino zelo adversus impietatem 
atque militiam ardentis robur indicatur. Neo vero 


gponse doctrine in discipulis hec fiunt, sed myr- ῃ 


rlha quoque et aloe cum omnibus primis unguentis : 
hoc est, carnalis sensus earum mortificatio cum 
omnibus primis Spiritus sancti muneribus, animas 
unguentorum instar recreantibus.Nisi enim anima 
sapiat ea que sunt spiritus, et sanctissima illius 
dona suscipiat, timoris, inquam, fortitudinis, et 
consilii, et scientie, et cognitionis, et intellectus, 
et sapientie ; carnalis sensus morlificationem,que 
per myrrham et aloem,quibus aromatibus mortuo- 
rum corpora condiuntur, intelligitur, non asse- 


' Joan, 1v, 18. ** Psal. xxzir, 9. 


instituuntur vel B 


C 


ῥοᾶς στύφροντες τὰς μαθητευοµένας ψυχὰς, φυλάτ- 
τουσι τὸν ἐν αὐταῖς χαρπὸν τοῦ πνεύματος ἁλώθτ- 
τον ἀπὸ πάντων τῶν παραλόγων παθῶν ' ταῖς δὲ 
ἀχτῖσι τῶν ἐπαγγελιῶν τοῦ τῆς δικαιοσύνης Ἡλίου 
εἷς πόθον τῶν µελλόντων ἀγαθῶν ταύτας χαταθερ- 
µαίνοντες, τὸν φόθων, ὡς προκάλυµµα διαῤότγνύου 

σιν, ἔξω τοῦτον τῖς ἀγάπης βαλλούσης' καὶ κατα- 
Ὑλυκαίνουσιν τὸν γοητὸν αὐτὸν φάρυγγα γευσαµένων 
καὶ θεασαµένων, ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος. καθάπερ 
καὶ τὸν αἰσθητὸν ὁ καρπὸς τῶν ῥοῶν. ᾿Εντεῦθεν δ᾽ 
οὗτοι οἱ διδασκολικοὶ λόγοι ὡς ταῖς μαθητευομέναις 
πραγμµατευόµενοι, τῷ φόθῳ τῶν ἠπειλημένων κολά- 
σεων παθῶν κάθαρσις, ταῖς ὃ᾽ ἐπαγγελίαις τῶν µελ- 
λόντων ἀγαθῶν, ἔργων δικαιοσύνης φωτιαμὸς γίνον- 
ται ταύταις. Κύπροι μετὰ νάρδων * ἦτοι, παντοίων 
ἀρετῶν ἄνθη xal κράµατα, ἀρχαὶ δηλονότι καὶ µί- 
ξεις, Καὶ ὣς μὲν ἀρχαὶ ὑφιστῶσιν ἐν ταῖς διδασκο- 
μέναις ψυχαῖς, τῷ τε φόθῳ τῶν ἀπειλῶν xal τῷ πό- 
θῳ τῶν ἐπαγγελιῶν, τὰ διάφορα κατ’ ἀρετὴν ε-δτι τῆς 
tl; τὸν θεὸν xal τὸν πλησίον ἀγαπης' ὡς δὲ µίξεις 
πείθουσιν αὐτὰς dv τῷ πάσχειν σαρκὶ, διὰ τὴν elc 
θεῦν ἀγάπην, ἀνεξικακεῖν διὰ τὴν πρὸς τὸν πλτσίον 
ἀγάπην, xal εὐφραίνεσθαι διὰ τὴν μέλλουσαν µισθ- 
απόδοσιν * iv δὲ τῷ ἀνεξικαχεῖν διὰ τὴν εἷς τοῦ- 
τον ἀγάπην, τὴν εἲς θεὸν ἀγάπην ἐνδείχνυσθαι, διὰ 
τὴν τήρησιν τῆς αὐτοῦ ἐντολῆς, ἥτις ἐστὶ τὸν ἆγατῖν 
τὸν πλησίον. Κάντεῦθεν οἱ elompivot διδασκαλικοὶ 
λόγοι γίνονται ταῖς διδασκοµένάις νάρβδος καὶ κρό- 
χος, χΧάλαμος καὶ Χιννάμωμον μετὰ πάντων ELj- 
λων τοῦ Λιθάνου * ἤγουν, τεσσαρες γινικαὶ ἀρεταὶ 
μετὰ πασῶν τῶν ὑπ αὐτὰς μερικῶν τῶν φυοµένων 
ἐν τῷ ὄψει cz; tlc θεὸν πἰστεως, ola. Opec Αιθάνου. 
Καὶ γὰρ νάρδον μὲν φησι, τὴν ὣς διαφόρων ἀρωμά- 
των μίγματα ἑνοειδῶς φέρουσαν πασῶν τῶν ἀρετῶν 
τοὺς λόγ2υς φβονησιν * xpóxov Di, ὡς µίσως ἔχοντα 
ψύξεώς τε καὶ θερµότητος, καὶ τὴν ἐφ ἑκάτερα 
ἀμετρίαν ἐκρεύγοντα, τὴν τὰς ἑλλείψει καὶ τὰς 
ὑπερθολὰς τῶν ἀρετῶν διαδιδράσκουσαν δικχαιο- 
σύνην * χάλαμον δὲ, Ὑλυκεῖαν, ὡς κχούφην, xal 
εἰς ὕψος ἱκανῶς ἀνατρέχουσαν τὶν σωφροσύνην * 
ἥτις σαρχκικοῦ βάρους tv ἐπιθυμίαν κουφίζει, 
xai ὑψοῖ πρὸς τὰ πνευματιχὰ καὶ οὑράνια. καὶ 
τῆς τοῦτων γλυκύτητος τὸν υοῦν ἐμφορεῖσθαι 
ποιεῖ * καὶ χινάµωμµον, ὡς θερμὸν καὶ ὴδὺ, τὴν θείφ 
ζήλῳ πυΓ;ογμένην κατὰ ἁσεθείας καὶ xaxlac ἀνδρεί- 
av: ἤ καὶ ἡδεῖια ἐστι διὰ τοῦ παντὸς χαλοῦ ὑπερ- 
αγωνίζεσθαι. Οὐ µόκον δὲ ταῦτα ταῖς διδασκομέναις 
οἱ διδασκαλικοὶ λόγοι τῆς νύμφης Ὑίνονται. ἀλλὰ 
σµύρνα καὶ ἁλόη µμετὰ πάντων τῶν πρώτων ' 
ἴτοι, νέκρωσις τοῦ σαρκικοῦ τούτων φρονήµατος 
μετὰ πάντων τῶν πρώτων τῶν ψυχαγωγούντων δίχτν 
µύρων Χαρισµάτων τοῦ Πνεύματος. El μὴ γὰρ opo- 
νήσῃ πάντως Ἡ Ψψυχὴ τὰ τοῦ Πνεύματος, χαὶ τὰ 
πανάγια τούτου δέξηται χαρίσματα, τὸ τοῦ φόθου 
φημὶ xxi τὸ τῆς ἰσχύος, xal τὸ τῆς βουλῆς, καὶ τὸ 
τῆς ῥἐπιστήμης, καὶ τὸ τῆς Ὑνώσως, καὶ τὸ 


629 COMMENT. 
τὶς sovlesoQ , xal τὸ τῆς 
σαρχικοῦ φρονήµατος οὐκ ἐνεργεῖτι d νέχρω- 


cw ^. ἧς δι λωτικὰ dj σµύρνα καὶ dj ἀλόη, ὡς 
νεκρῶν σωμάτων ἁρωματίσματα. Οὗτοι δὲ οἱ λόγοι 
ταῖς διδασκομέναις εἲσὶ καὶ πηγἡ κήπων, ὡς προ- 
χίοντες τὴν ἁρδεύουσαν, γνῶσιν, τὰς old τινα φυτὰ 
πεφυτευµένας iv αὐταῖς πολυειδεῖς ἀρετάς. Καὶ 
φρίαρ ὕδατος ζῶντος, καὶ ῥοιζοῦντος ἀπὸ τοῦ 
Λιθάνου” ἤγουν, βάθος θείας xal ἀειζώου σοφίας 
ἠχούσης ὃ:δασκαλικῶς τὰ τοῖς πολλοῖς ἀδιεξίτητα 
(ia μυστήρια, ὥσπερ ἀπὸ Αιθάνου τοῦ ὕψους τῆς 
tq θεὸν πἰστεως. Ἐπεὶ δὲ παράδεισον τοὺς τῆς 
νύμφης διδασχαλικοὺς λόγους ὁ νυµφίος εἴρηχεν, ὡς 
δεδήλωτα:' χῆπος δὲ ἐστιν ὁ παράδεισος, ὡς παν- 
τοίων φωτῶν χωρίον κῆπος ἄρα τῆς νύμφης αἱ 
πιφυτευμέναι εἶσὶ ψυχαὶ τοῖς διδασκαλικοῖς ταύτης 
λέσαι" 


Ἐξιγέρθητι, βοῤῥᾶ, xai τὰ ἑξῆς. 


Ψελλοῦ. 

Ἐπείπερ ἐπελάθετο πάντως τῆς ἑξουσίας, 
Ἠ Ἐκχκλησία τοῦ θεοῦ χῆπος ὀνομασθεῖσα, 
Ἔχων ἁπάντων τῶν φυτῶν lv ἑαυτῇ τὴν ὥραν, 
Τοῦ μὲν βοῤῥᾶ τὴν χάχιστον ἔμπνευσιν ἀφορίσαι, 
Ti,» ἀποχρυσταλλῶσαν τὸ κάλλος τῶν ἀνθέων ' 
Τὸν νότον δὲ τὸν κάλλιστον προσαιτεῖ πνεῦσαι' 
"Oc ἐπιπνεύσας ἐν Σιὼν τοῖς ἀποστόλοις πάλαι, 
Ῥιόματα λόγων δέδωκε τοῖς ἀποστόλοις χέειν. 
Ἐκεῖνο τὸ πανάγιον τοίνυν ἡ νύμφη Πνεῦμα 
Καλεῖ πρὸς κΊπον ἑαυτῆς πνεῦσαι τὴν σωτηρίαν, 
Ὡς ἂν κχρποφορήσωσιν πάντα τὰ τέχνα ταύτης, 


Καὶ τὸν Χριστὸν εὐφράνωσι τὸν Λόγον xal νυμφίον. C 


Ἐπεὶ γοῦν ὁ χεχέλευκεν, εἲς ἔργον ἐγεγόνει, 
Καὶ τὸν βοῤῥᾶν σιγήσαντα κατεῖδεν d παρθένος, 
Καὶ πνεύσαντα τὸν κάλλιστον Όντως καὶ θεῖον νότον, 
Καὶ χαρποφόρα δείξαντα πάντα τὰ τέχνα ταύτης, 
Ἐπεόχεται τοῦ χατελθεῖν τὸν θαυμαστὸν νυμφίον 
Eie τὸν χαρποφορήσαντα χῆπον αὐτῆς ἐν τάχει, 
Ὡς Bv τρυγήσἡ τοὺς καρποὺς αὐτοῦ τῶν ἀκροδρύων, 
Τουτέστιν, ὅπως εὐφρανθῇ τοῖς χαρποφόροις τέχνοις. 
E! μὴ γὰρ οὕτω πρὸς ἡμᾶς τοὺς ταπεινοὺς χατέλθῃ, 
᾽Αναλαθὼν καὶ τοὺς πραεῖς, xaxà τὸν ἵἄαλμο- 
[γράφον, 
Οὁκ ἔστιν ἄλλως πως ἡμᾶς εἰς οὐρανοὺς ἀρθῆναι. 
Ταῦτα μὲν λελιπάρηχεν ἡ νύμφη τῷ νυμφἰψ. 
Ὁ δὲ πληρῶν τὰ σύµπαντα καὶ πανταχοῦ τυγχάνων, 
Ὁ λέγων, δοὺ πάρειµι, τοῖς ἐπικαλουμένοις, 
Πρὶν πληρωθῆναι τὴν 
[ακούσας, 
Elc χῆπον χατελήλυθεν αὐτῆς, ὡς ἠθουλήθη, 
Καὶ τοὺς καρποὺς ἐτρύγησε ταύτης τῶν ἀχροδρύων. 
Φισὶ γὰρ οὕτω πρὸς αὐτὴν, ὡς καθ’ εἱρμὸν εὑρήσεις : 
Εϊσήηλθον εἰς χῆπόν µου, ἀδελφή µου νύμφη * 
Ἐτρύγησα σµύρναν µου μετὰ ἀρωμάτων µου; 
Ἐφαγον ἄρτον µου μετὰ μέλιτός µου; 
Ἔπιον ofvóv µου μετὰ γάλαχτός µου. 


9 Psal. cxLvi, V Iga. στ, 9. 


IN CANTICUM CANTIC. 


εὐχὴν, τῆς νύμφης in- D 


630 


σοφίας, ἄλλως τοῦ A quetur.Hec sponse instituta et discipline in ani- 


mabus illasexcolentibus flunt etiam fons hortorum: 
inde enim cognitio defluit, qua varie in illis tan- 
quam plante, insite virtutes irrigantur. E! pu- 
teusaqwu viventis, el cum strepitu de Libano decur- 
renlís: id est,ex profunditate divinse ac sempiterne 
sapientie resonantis, et. docentium more divina 
mysteria vulgo inexplicabilia,tanquam de Libano, 
de sublimitate in Deum fidei depromentis,Quoniam . 
&utem sponse sermones atque precepta sponsus 
hortum, ut declaratum est, nuncupavit ; hortus 
vero est paradisus, tanquam diversarum plantarum 
locus ; hortus sponse profecto sunt anime disci- 
plinis ejus conaite atque erudite, per quas eaque 
dicta sunt, studet perficere. 

λόγοις, δι ὦν σπεύδουσα «à ἑξῆς εἶρη μένα ἁποτι- 


B Surge aquilo, et veni auster : perfla hortum meum, 


el. fluant aromata mea. Descendat nepos meus in 
hortum meum,et comedat fructum nucum ejus. 
Pselli. 

Postea quam Ecclesia Dei potestatem accepit 
omnino,ut hortus illius nominata, plantarum om- 
nium decus in se continens, pessimum aquilonis 
flatum,glacieflorum pulchritudinem exstinguentem 
expelleret: austrum autem saluberrimum acciret: 
qui spiran in Sion apostolis olim;verborum ἤυχυε 
instillavit: sonctissimum illum Spiritum vocat,qui 
in hortum suum salutis auras infundat, ut omnes 
filii sui fructum ferant, et Christum "Verbum 'et 
sponsum letitie afficiant. Cum igitur quod jusse- 
rat, re ipea perfectum esset,aquilonemque silentem 
virgo perspiceret posuisse, pulcherrimumque om- 
nino ac divinum austrum perflare,filios suos omnes 
fructiferos ostendentem ; admirabilem sponsum 
suum obsecrat,utin horlum suum fertilem celeri- 
ter descendat, arborumque suorum fructus carpat: 
hoe est,ut bonis filiorum euorum operibus oble- 
ctetur. Nisi enim ad nos humiles et abjectos ita 
descendat, mansuetos suscipiens 5, ut, inquit Da- 
vid, fleri nullo modo potest,ut nos in celum con- 
gcendamus. His sponsa precibus sponsum advoca- 
vit.Atille quiimplet universa, quique adest ubi- 
que, et dicit, Ecce adsum V invocantibus,antequam 
sponsa supplicationem expleret illam exaudiens, 
descendit in hortum ejus, ut ipsa voluit, et fru- 
ctus arborum ipsius decerpsit. Sic enim sponsam 
alloquitur: 


Veni in hortum meum, soror mea, sponsa, mes- 
sui myrrham meam cum aromalibus meis: comedi 
panem meum cum melle meo : bibi vinum meum cum 
lacte meo. 


631 


MICHAELIS PSELLI 


632 


Descendi ergo quidem, inquit, in hortum tuum, À Κατῆλθον ἔγωγε, φησὶ, πρὸς χἠπόν coo, παρθἑνε, 


virgo, et pulchris fructibus tuis cupiditatem meam 
prorsus explevi,atque ex ardenti filiorum tuorum 
fide ac ponitentia magnam lxtitiam percepi. To- 
tum autem hoc factum est, messis myrrhe, esus 
mellis et lactis potus. Haec cum dixisset Christus 
idem et sponsus, ut pro mellito convivio quasi 
gratiam aliquam referret, ipsis virginis filiis dat 
corpus suum. Sic enim illos, sed dignos tantum, 
quos et propinquos suos ita esse dixit, alloquitur: 


Comedite, propinqui mei, εἰ bibite, e. inebriamint, 
fratres mei. 

Quicunque estis, inquit, operibus Ííratres mei, 
corpus meum comedite,et sanguinem bibite meum. 
Deinde inebriamini, inquit, pre letitia, et propter 
inebrietatem stupore perculsi, omnino mundi solli- 
citudinum obliviscimini. 


Trium Patrum. 


Surge, aquilo, et veni, auster. Faoesse spiritus 
improbissime, qui animas quem & me instituuntur, 
perturbationibus,quasi aquilonis ftatibus affligis.Et 
veni,sanotissime spiritus,qui eas gratie tue donis 
tanquam auris austri salutaribus calefacis. 


Per[la horlum meum, et fluant aromata mea. 


Animas perfla, quas ego doctrina preceptisque 
meis tanquam hortum instruxi. Et in has per com- 
municationem divine munera tua infundantur,qui- 
bus ego quasi quibusdam aromatibus perfusa sum. 
Ac tum descendat nepos meus in horium suum: in 
animas nimirum illas quas ego institui,et tanquam 
hortum divinis mandatis informavi. Propterea in 
animabus quas dixi, inhabitat atque inambulat 
dilectus meus *!, Et comedat fructum nucum ejus.Sa- 
tiet se harum animarum salute, quam ipse suum 
esse cibum asseruit: Meus, inquiens, cibus est, ul 
faciam voluntatem Patris mei? ; cujus omnino vo- 
luntas est, ut homines salvi fiant. Fructus autem 
sponsi nucum est hominum salus, ut finis bone 
ipsius voluntatis, que sanctis ejus mandatis conti- 
netur, que quidem mandata per actionem iníixa 
sunt in animabus super fide erga illum, tanquam 
super quercu radicatis. 


Veni in hortum meum, soror mea, sponsa : tessui 
myrrham meam cum aromalibus meis : comedi panem 
meum cum melle meo : bibi vinum meum cum lacte 
meo : comedite,propinqui mei,el bibite,et inebriamini 
[ratres. 

Trium Patrum. 
Spons; preces sponsus exaudivit, juxta illud: 
Adhuc loquente te, dicet: Ecce adsum. Talis enim 


8 II Cor. vi, 16. ** Joan. 1v, 34. 


Καὶ τῶν xaÀüv ἀπήλχυσα τῶν σῶν xapmüv εἷς 
[κόρον, 

Καὶ τῇ 0624 τῶν τέχνων σου πίστει καὶ µετανοίᾳ, 

Μεγάλην ἔσχηκα χαρὰν, μεγάλην εὐφροσύνην. 

Ὅλον δὲ τοῦτο πέφυχεν ὁ τρυγητὴς τῆς σµύρνης, 

Ἡ βρῶσίς τε τοῦ μέλιτος, καὶ γάλακτος ἡ πόσις. 

Ταῦτα τῇ νόμφ]ῃ προσειπὼν Χριστὸς ὃ καὶ νυµφίος, 

Ὥσπερ ἀντ/ χαρίν τινα τῆς µελιτοτροφίας, 

Τὸ σῶμα δίδωσιν αὐτοῦ τοῖς τέχνοις τῆς παρθένου. 

d'uso! γὰρ οὕτω πρὸς αὐτοὺς, πλὴν μόνους τοὺς 

[ἀξίους, 

Οὓς καὶ πλησίον εἴρηχεν οὗτος αὐτοῦ τυγχάνειν * 

Φάγετε, οἱ πλησίον µου, xal πίετε, καὶ μεθύ- 
σθττε, ἀδελφοί µου. 

"Όσοι πεφύκατε, φησὶ, τοῖς ἔργοις, ἀδελφοί po», 

Τὸ σῶμα μὲν µου φάγετε, τὸ δ᾽ αἷμα mitti µου. 
Elta µεθύσθητε, φησὶν, ἀπὸ τῆς εὐφροσύντς, 
Καὶ πάντων λήθην λάθετε τῶν κοσμικῶν φροντίδων, 
Ὡς ἐν ἑκστάσει δήπουθεν γενόµενοι τῇ µέθῃ. 
Tóv Υ Πατέρων. 

Ἐξεγέρθητι, βοῤῥᾶ, καὶ ἔρχου, νόὀτε. Δηλονότι, 
᾽Αναχώρησον. τὸ τὰς διδασκοµένας pot ψυχὰς τοῖς 
πάθεσι χειμάζον δίκην ἀνέμου βοῤῥᾶ ποντρότατον 
πνεῦμα' καὶ ἔρχου dil, τὸ ταῖς οἴχείαις χάρισι ταύ- 
τας διαθερμαΐνον, ὥσπερ ἀνέμου νότου πνοὴ, παν- 
dytov Π]νεῦμα. 

ἀρώ- 


Διάπνευσον κῆπόν 
pata µου, 

τοι, Πνεῦσον slc dq αὐτὴ ψυχὰς τοῖς διδασκα- 
λικοῖς λόγοις οἷά τινα χατεφύτευσα xov, καὶ Ἅχε- 
θύτωσαν ἐπὶ ταύτας κατὰ µετάδοσιν τὰ θεῖά σου 
χαρίσματα". oic αὐτὴ χΧαθάπερ tiiv ἀρώμασι xá- 
γρισµαι, RKévzeügev. Καταθήτω ἀδελφιδός poo sic 
κῆπον αὐτοῦ ' πάντως τὰς µαθητευοµένας φυχὰς 
παρ᾽ ἁμοῦ, ἃς αὐτὴ διδασκαλικῶς ταῖς θείαις ἔντο- 
λαῖς, ὡς θεῖον κατεφύτευσα κῆπον. Διὰ τοῦτο ἑνοικῶν 
xii! ἐμπεριπατῶν ἐν ταῖς εἱἰρημέναις ψυχαῖς ὁ ἀγχ- 
πητὀς µου. Καὶ φαγέτω xapmüv ἀκροδρύων αὑτοῦ. 
Ἔχγουν, Εὐωχηθήτω τὴν τούτων τῶν φυχὼν σωτη- 
píav, ἣν αὐτὸς οἰκεῖον ἔφησε βρῶμα, εἰπὼν, ὅτι 
'Euóv βρῶμά ἐστιν, ἵνα ποιῶ τὸ θέληµα τοῦ Ἡατρός 
µου * ὅπερ ἑστὶ κατρ γνώμην οἰκείαν σωθῆναι τὸν 
ἄνθρωπον. Καρπὸς δὲ τῶν τοῦ νυµφἰου ἀχροδρύων 
1 τῶν ἀνθρώπων ὑπάρχει σωτηρία, ὡς ἀποτέλεσμα 
τῶν παναγάθων αὐτοῦ θεληµάτων ᾽ ἅπερ εἰσὶν ol 
ἅγιαι αὐτοῦ ἐντολαὶ, αἱ κατὰ πρᾶξιν ἐγχεχεντρισμέ- 
ναι ἐπὶ ταῖς δίκην δρυῶν ἑδραίως ἑῥῥιζωμέναις τῇ 
εἰς αὐτὸν πίστει ψυχαῖς. 

Εἰσῆλβον εἰς χηπόν µου, ἀδελφή µου νύμφη ' 
ἐτρύγησα σμύρναν µου, μετὰ ἀρωμάτων µου" 
ἔφαγον ἄρτον µου, μετὰ μἐλιτός µου; ἔπιον οἶνόν 
pov, μετὰ γάλακτός μου’ φάγετε, οἱ πλησίοι, xai 
πίετε, xai µεθύσβητε, ἁδελφο[. 

Tov γ΄ Πατέρων. 

"Hxousty ὁ νυμφίος τῆς Ππαραχλήσεως τῆς νύμφης 

κατὰ τὸ, "Ert λαλοῦντός σου, ἑρεῖ' Ἰδοὺ πάρειµι. 


µου, xal µῥευσάτωσαν 


633 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


6034 


Τοιαύτη γὰρ Tj» d παρακαλέσασα, ὡς μὴ παρακου- A erat, qus» precabatur, ut despici non deberet, 


σθῆναι. "Όθεν ποιούµενος πρὸς αὐτὴν τὴν ἀπόκρισιν, 


φμσίν Elerigov εἷς χῆπόν µου, ἀλελφή µου νύµ- - 


qr. Δηλαδὴ, "Ov αὐτὴ χατεφύτευσας διδασκαλικῶς ταῖς 
ἐμαῖς ἐντολαῖς δ’ Gv ἐδιώχθη μὲν ὁ χειμὼν τῶν 
παθῶν, ἔπνευςε δὲ µου τὸ πανάγιον Πνεῦμα, xal τὰ 
ἐν τῷ τοιούτῳ κήπῳ φυτὰ ἤνεγχεν, ola µύρα παν- 
τοῖα τοὺς τῶν ἀρετῶν λόγους" καθ) οὕς xal αὐτὸς 
εἰσῆλθον ἐν τούτῳ τῷ ví mp, ἐν ᾧ τὰ ἐμὰ θελήµατα, 
αἱ ἁγιαί µου ἐντολαί ἐφυτεύθησαν' δρεψάµενος m&v- 
τως τὸν τούτου χαρπὸν, ὃς ἐστιν dj τῶν εἱρημένων 
ἐντολῶν ποίησις. ᾽Αδελφή µου, τοῦ κατὰ φύσιν Υἱοῦ 
τοῦ θεοῦ xal Πατρὸς, ὣς ποιοῦσα τὸ θέλημα τούτου 
καὶ υἱοθεττθεῖσα αὐτῷ χατὰ χάριν καὶ νύμφη μου, 
ὡς χολληθεῖσά pot Bi ἀγάπης καὶ πνεῦμα ἕν γε- 
γοµένη. Εἰσεκθὼν δὲ ἐν τῷ εἰρημένῳ κήπῳ µου, 
Ετρύγησα σμρναν μετὰ ἀρωμάτων µου. ἤτοι, τὴν 
τοῦ σαρκικοῦ φρονήµατος τῶν μαθητευομένων σοι 
νέκρωσιν μετὰ τῶν ἐπομένων ταύτη ἀρετῶν. Οἱ γὰρ 
σαρχὶ xal χόσμῳ νεκρώσαντες τὸ φρόνημα, Πνεύ- 
µατι τοῦτο ζητοῦσι, xai προσφέρουσι θεῷ οἵά τινα 
καρπὸν ἀρωμάτων, ἐντολῶν αὐτοῦ ποίησιν' περὶ Tf; 
φησιν Ἔφαγον ἄρτον µου μετὰ µέλιτός µου’ ἔπιον 
οἵνόν µου μετὰ γἀάλακτός µου. Kai ἄρτος uiv αὐτοῦ 
ἶστιν ὃν, ὡς προλέλεκται, αὐτὸς δεδήλωκεν iv. Εὐαγ- 
Ἱελίοις εἰπὼν, ὅτι Ἐμὸν βρῶμά ἐστι τὸ ποιεῖν τὸ 
θέλημα τοῦ Πατρός µου" μέλι Bk, τὰ γλυκαίνοντα 
τὸν ταῦτα προφέροντα λάρυγγα, θεῖχ τούτου λόγια" 
οἶνος δὲ, d ἑκστατικὴ τῆς κατὰ φύσιν θεώσεως χά- 
βις, xal γάλα ἡ ἄδηλος ἁπλότης. Λοιπὺν ἐν αἷς οὗτος 
διὰ τῶν ἁγίων αὐτοῦ ἐντολῶν εἰσέρχεται ψυχαῖς, 
xai τρέφει μὲν ταύτας, ὡς ἄρτῳ μετὰ μέλιτος, τῇ 
ἀρετῇ μετὰ γνώσεως' ποτίζει δὲ ola οἶνον μετὰ γά- 
λακτος, τὴν κατὰ χάριν θέωσιν, μετὰ τῆς ἁδόλου 
ἁπλότητος, τὴν τούτων σωτηρίαν αὐτὸς οἴονεί τινα 
ἄρτον μετὰ μέλιτος ἐσθίε , xal οἶονεί τινα οἶνον 
μετὰ γάλακτος πίνει, "O8tv πρὸς οὕς εἰσῆλθεν, ὡς 
εἴρηται, καὶ οἰκητήρια τούτους ἐν ἁγίῳ Πνεύματι 
ἑαυτοῦ ἐποίησε, φησί: Φάγετ, οἱ πλησίον µου, 
καὶ πίετε, xai µεθύσθητε, ἀδελφοί µου. Ἴγουν, 
Στραφέντες μὲν ol ἁπαλλαγέντες παθῶν, καὶ ἐγγί- 
σαντές µοι διὰ καθαρωτάτης μεταγνώσεως τῇ ἀρετῇῃ" 
πίετε δὲ τὸν ἐκστατικὸν τῆς θεώσεως οἶνον μετὰ 
τῆς πρός µε ἁδόλου πίστεως. xal ἀπὸ τῶν κατὰ φύ- 
σιν πρὸς τὰ brio φύσιν µετάστητε, οὕς κατὰ χάριν 
ἐν ἁγίῳ Πνεύματι υἱοθέτησα τῷ ἰδίῳ Havpl* Ταῦτα 


C 


Quamobrem illi respondens : eni, inquit, ín 
horlum meum, soror mea, sponsa. Quem tu nimirum 
mandatorum meorum doctrina consevisti, quibus 
perturbationum procella discussa est. Flavit autem 
ganctus Spiritus meus,et plante istius horti veluti 
unguenta varia, virtutum rationes protulerunt, 
perquas ego quoque in hunc hortum ingressus 
sum, in quo voluntates mee, sancta precepta 
mea plantata sunt. Hujus ego fructum omnino 
decerpsi. Qui sane frucius ipsorum est prece- 
ptorum observatio. Soror mea, qui natura sum 
Filius Dei et Patris, quippe que ejus obtemperans 
voluntati, et ei per gratiam pro filia es adoptata. 
Sponsa mea, utpote mihi per charitatem con- 
juncta, atque unus effecta spiritus. Ingressus au-. 
tem in horlom | meum, messui myrrham | cum 
aromatiqus meis ; nempe carnalis sensus diecipu- 
larum tuarum mortificationem cum virtutibus 
que illam consequuntur. Qui enim carni et mundo 
sensum mortificaverunt, eum Spiritui dicant,Deo- 
que veluti quemdam aromatum fÍructum, precep- 
torum offerunt observationem : de qua, comedi, 
inquit, panem menm cum melle meo : bibi vinum 
meum cum lacte meo. Ac panis quidem ejus est 
illeequem, ut antea dictum est, ipse deolaravit : 
Meus, inquiens in Evangelicis, cibus est, ui faciam 
voluntatem Patris πιεί 5. Mel, autem sunt divina 
ejus eloquia, que linguam a qua pronuntiantur, 
dulcedine perfundunt. Vinum vero est gratia divi- 
nitatis elargitriz, que id quod naturale est, supra 
naturam extollit.Lac autem est doli expers simpli- 
citas. Sponsus igitur in quas per sancta mandata 
sua, animas ingreditur, eas tum nutrit quasi pane 
quodam cum melle, virtute cum cognitione: tum 
potat, quasi vino cum lacte, concessa per gratiam 
divinitate, cum remota α dolo simplicitate. Horum 
vero salutem tanquam panem quemdam cum melle 
ipse comedit, ac veluti vinum quoddam oum lacte 
bibit. Itaque ad quos, ut diximus, ingressus est, 
quosque domicilia sua in Spiritu sanoto constituit, 
ipsos invitat ad huno modum : Comedite, propingui 
mei, εἰ bibite, οἱ inebriamini, fratres mei: qui 
videlicet conversi estis, et vitia repulistis, et ad 
me, virtutem cum pura cognitione colentes, ac- 
cessistis. Bibite autem obstupefaciens divinitatis 


γοῦν δ.ὰ τὰς παρακλήσεις τῆς νύμφης πρὸς τὰς µα- β vinum cum doli experte erga me fide: et. ab illis 


θητευοµένας εἱρηκότος τοῦ νυµφίου, αὕτη ταύταις 
ἑαυτὴν ποιουµένη παράδειγµα τοῦ πῶς ἀκούσονται 
τῆς φωνῆς τοῦ νυµφίου αὐτῆς, xal εἰσοιχίσονται 
τοῦτον, φησίν’ ᾿Εγὼ καθεύδω, φησὶ, xal ἡ καρδία 
µου ἀγρυπνεῖ, φωνὴ ἀδελφιδοῦ μου κρούει, ἐπὶ 
τὴν θύραν. Καὶ καθεύδω μὲν πρὸς τὰ ἡδέα τῶν 
παρόντων, ἐπὶ τούτοις τῇ ἀργίᾳ ὥσπερ ὑπνουσῶν 
µου τῶν αἰσθήσεων. Γρηγορεϊ δὲ µου ὁ νοῦς, ἵνα μὲ 
ὁ ὑπὶρ λόγον Λόγος ἐλθὼν εδρήσῃ αὐτὸν ῥᾳθυμοῦντα' 


Ἐν οἷς δὲ γρτγορεῖ, ἀχούει τῖς αὐτοῦ τοῦ ἀγαπη- 


8 Joan. 1ν. 34. 


quie naturalia sunt, ad ea que nature praestant, 
transferimini. Quos ergo per gratiam in sancto 
Spiritu fllios adoptavi Patri meo. Heo igitur 
sponsus cum per sponse adhortationes ad ejus 
discipulas dixisset,ipsa seillis exemplum prebens, 
quo modo audire debeant vocem sponsi sui, eum- 
que in domum introducere: Ego, inquit, dormio, 
et cor meum vigilat, vox nepotis mei pulsat. ad 
ostium. Et dormio quidem ad ea que in hao vita 
jucunda videntur, cum sensus mei quasi per con- 


635 


MICHAELIS PSELLI 


636 


temptum ipsorum sopiti sint. Vigilat autem mens A τοῦ µου φωνῆς κρούοντος ἐπ᾿ αὐτάν. Δι οὗ ὡς διά 


mea, ne sponsus meus Verbum, verbis inexplica- 


τινος θύρας οὗτος εἰσέρχεται elo τὴν ψυχήν. 
bile, veniens, inveniat eam dormitantem. In quibus autem mens vigilat, audit vocem dilecti 


mei 


Pulsantis ad eam, per quam tanquam per januam quamdam in animam ingreditur, 


Pselii. 

Sed sponsm Cantica rursum audiamus. Voz 
consobrini mei pulsat ad. oslium. Aperi mihi, soror 
mea, inquit sponsus meus media de nocte ve- 
niens. Cordis ostium mihi, inquit, patefacito, ut 
in te mansionem faciam eum Patre meo *" : 
virtutibus enim profecto mihi propinqua facta. 
es. Quod si aperueris mihi, dabo tibi munus 
magnum, rorem capilis mei, el cincinnarum gultas: 
hoc est largiar tibi curandorum hominum facul- 
tatem. Ros enim meus est hominum medicina. 


Trium Pairum. 

Talis autem est. ad me voz sponsi mei : Aperi 
mihi, soror mea, propinqua mea, columba mea, 
perfecta mea. 

Aperi mihi mentem tuam, ut ego qui compre- 
hendi nequeo, per illam in te comprehendar,Soror 
mea, quatenus facis voluntatem Patris mei : Pro- 
pinqua mea, jam facta propter mentis tranquilli- 
tatem : Columba mea, utpote que sancti Spiritus 
mei munera acceperis, quibus tanquam aiis per 
affectionem ab omnibus terrenis rebns avolasti, 
atque in me αὉ omni materia remoto atque ineffa- 
bili et mentis captum excedente couquievisti. At- 
que ita perfecía mea, uti per actionem purgata 


et per contemplationem in spiritu illuminata, et ( 


numeris omnibus per divinitatis gratiam expolita. 
Aperi autem mihi, quoniam, ut dictum esl, caput 
meum est plenum rore, et cincinnt mei guttis noctis. 
Et oaput quidem ipsius, quod per excellentiam 
mystice declaratum est Verbum,Mens illa ineffabi- 
lis que Verbum genuit, queque a rebus omnibus 
omni ratione inflnite distat. Impletur autem, dum 
tanquam rore perfectam animam implet cognitione 
sue divinitatis per terminos abnegantes;cujusmodi 
gunt, supersubstantiale,sine principio,immensum, 
infinitum et alii ejusdem generis. Hujus autem 
cincinni, ex eo capite sunt bone Patris voluntates, 
in Spiritu sancto ab ipso Unigenito ad finem perdu- 
cte. Que quidem tanquam guttis nocturnis, plene 
sunt judiciis divinis, quod comprehendi nequeant, 
impervestigabilibus.Ex quo noctís guttze nuncupan- 
tur, quasi minuti quidam vapores cognitionis in- 
comprehenss atque inaccesse divinitatis.Per quas 
quidem guttulas cognitionis mens anime Deo Verbo 
desponsate patefacta et aperta ipsum introducit in 
domum suam.Quapropter et tanquam causa illius: 
Aperi mihi:dictum est: Quia caput meum plenum est 
rore ; et que sequuntur.Ceterum, o discipulie,quia 
Bic vocem sponsi mei audivi,et intelligibilem januam 
meam patefeoi, stque incolam possedi ipsum qui 


^ Jeoan, XIV, 23. 


Ψελλοῦ. 

᾽Αλλ) αὖθις ἀκουσώμεθα τῆς νύμφης τῶν ᾽Ασμάτων' 

Φωνὴ τοῦ ἀδελφιδοῦ μοῦ κρούει ἐπὶ τὴν θύραν” 
"Ανοιξόν µοι, ἀδελφή µου. 

Φησὶν iv µέσῳ τῆς νυχκτὸς ὡς ἦλθεν ὁ νυµφἰος, 

Ῥὴν θύραν ἀναπέτασον, εἶπε, μοὶ τῆς καρδίας, 

Ὡς ἂν ἐν aol ποιήσωµχι μονὴν σὺν τῷ Πατρί µου. 

Ταΐς ἀρεταῖς γὰρ πέφυχας ὄντως ἐμοῦ πλησἰον. 

El γοῦν ἀνοίξεις µοι, φησὶν, δώσω σοι δῶρον μέγα ’ 

Tiv δρόσον uoo τῆς κεφαλῆς ψεκάδας τε βοσ- 
[τρύχων. 

"Hxyovv, Ἰάσεις, ἐχτελεῖν δώσω σοι πρὸς ἀνθρώπους: 

αμα γὰρ ἡ δρόσος µου τυγχάνει τοῖς ἀνθρώποις. 

Τῶν Υ Πατέρων. 

Τοιαύτη δὲ ἐστιν dj πρός µε τοῦ νυμφίου φωνή’ 
Ανοιξόν µοι, ἁδελφή µου, ἡ πλησίον µου, περιστερά 
µου, τελεία µου. 

"Avotkov BE pot τὸν νοῦν, ἵνα χωρητός σοι διὰ 
µέσου αὐτοῦ ὁ ἀχώρητος γένωµαι. ᾽Αδελφή μόν' ὡς 
ποιοῦσα τὸ θέλημα τοῦ Ἱατρός µου, Ἡ πλησίον 
µου ἤδη Ὑενομένη δι ἀπάθειαν. Περιστερά µου, 
ὡς τὰ Ὑαρίσµατα τοῦ παναχίου µου Πνεύματος λα- 
θοῦσα, ola πτέρυγας ᾿περιστερᾶς ' καὶ πετασθεῖσα 
κατὰ διάθεσιν ἀπὸ πάντων τῶν γηΐνων, καὶ dx! ἐμοὶ 
τῷ ἀύλφ, ἁῤῥήτῳ τε καὶ ὑπὲρ νοῦν καταπαύσασα 
λόγφ' χἀντεῦθεν τελεία µου, ὡς καθαρθεῖσα διὰ πρά- 
ξεως καὶ φωτισθεῖσα διὰ τῆς ἐν πνεύµατι θεωρίας, 
xal τελειωθεῖσα διὰ τῆς κατὰ ὙΧάριν θεώσεως. 
Ἄνοιξον δέ pot, ὡς εἴρηται, ὅτι ἡ κεφαλή µου 
ἐπλήσθη δρόσου, καὶ oi βόστρυχοί µου ψεχάδων 
νυχτός. Καὶ κεφαλ] μὲν ἐστι τοῦ καθ ὑπεροχὴν 
μυστικῶς ἀποπεφασμένου Λόγου, ὁ τοῦτον κατ’ οὐ- 
σίαν γεννῶν, xxi πάντων κατὰ πάντα τρόπον ἀπεί- 
poc ἐξῳχισμένος ἀπόῤῥητος Noüc ὃς πληροῦται τῷ 
πληροῦν τὴν τελείαν ψυχἠν, ota δρόσου τῆς ἄποφα- 
τικής θεολογίας τῶν περὶ αὑτόν' ἅπερ «iol τὸ ὑπερ- 
οὖσιον, τὸ ἄναρχον, τὸ ἄπειρον, τὸ ἀόριστον, καὶ 
τὰ ὅμοια βόστρυχοι δὲ τούτου ἐκ τῆς εἰρημένης 
φυόµενοι κχεφαλῆς, αἱ dv &ylp Πνεύματι ὑπ αὐτοῦ 
τοῦ Μονογενοῦς εἰς πέρας ἀγόμενχι τοῦ ΠΜατρὸς 
εὐδοχίαι. "Άπερ oia Φεχάδων νυκτὸς, τῶν δι’ 
ἁκαταληψίαν ἀνεξερευνήτων πληροῦνται θείων xpt- 
µάτων. "Ὅθεν ταῦτα xal νυκτὸς ψεχάδες ἑλέχθη- 
σαν, ὡς νοτίδες τινὲς γνώσεως τῆς περὶ θεὸν ἆκα- 
ταληψίας καθ Bc γνώσεως νοτίδας à νοὺς τῆς 
νυµφευθείσης τῷ θεῷ Λόγῳ φυχῆς ἀνοιγόμενος, αὖ- 
τὸν εἰσοικίζεται. Διόπερ καὶ ὡς αἰτία τοῦ, ᾿Ανοιξόν 
μοι, τὸ, Ὅτι ἡ κεφαλή µου ἐπλήσθη ὁρόσου, καὶ 
τὰ ἑξῆς, εἴρηται. Ἐπεὶ 9', ὦ µαθήτριαι, οὕτωτῆς 
φωνῆς τοῦ νυµφίου µου ἤχουσα, xal τὴν ἑαυτῆς 
νοητὴν πύλην ἠνέφψξα, καὶ ἔνοιχον ἐχτησάμην αὐτὸν, 
ὃς ἀναμαρτησίας ἡἑστὶν ἕνδυμα, πρότερον πάντων 
ἐξεδυσάμην τῶν χιτῶνά µου τὸν παλαιὸν, τὸν τῆς 


Ld 


639 


MICHAELIS PSELLI 


640 


circumeunt civilatem : percusserunt. me, vulnerave- À θήσεται xal κρατηθήσεταί που ὅστις οὐδέν τι πί- 


runt me. O pulcherrimam virginis progressionem ! 
Ecce enim ad angelos usque progressa est. Hi 
namque sunt coelestis civitatis custodes.Invenerunt 
enim me Verbum inquirentem, et verbis deter- 
ruerunt ao vulnerarunt. Dixerunt enim id nulla 
prorsus ratione fleri posse, ut incomprehensi com- 
prehensio reperiatur. Abstulerunt pallium | mihi. cu- 
slodes murorum. Velum, inquit, abstulerunt ab 
oculis meis, ut clarius sponsum intuerer,qui ne ab 
angelis quidem potest omnibus comprehendi. 
Quamobrem incertior discedens omnino, custo- 
des, id est, angelos etiam aversatur, quod ne ab 
illis quidem ingens sponsi desiderium queat immi- 
nui. 


φυχεν Ex τῶν γινωσκομένῶν, οὐκ εἶδος, οὐ σχηµα- 
τισμὸς, οὐ τόπος, οὐ ποσότης; EUposáv µε ol 
φύλαχες, οἱ µἉκυκλαῦντε Ἠπόλιν, ἐἑπάταξάν µε, 
ἑτραυμάτισάν µε. "Q τῆς καλλίστης προκοπῆς τῆς 
νύμφης καὶ παρθένου | ᾿Ιδοὺ γὰρ ἀνελήλυθε μέχρι 
καὶ τῶν ἀγγέλων, Οὗτοι γὰρ φύλακές εἶσι τῆς πό- 
λεως τῆς ἄνω. Εὔροσαν tolvov µε, φησὶ, τὸν Λόγον 
ψΨηλαφῶσα., καὶ λόγοις ἑτραυμάτισαν καὶ κατ- 
επλήγωσάν µε. Τοῦτο xai γὰρ ἐξεῖπόν uot τῶν ἄγαν 
ἀδυνάτων, τὸ τὴν κατάληψιν ζητεϊῖν τῆς ἀχαταληφίας. 
Ὥραν τὸ θἐριστρον ἀπ' ἐμοῦ οἱ φύλαχες τῶν τει- 
χέων. "Hoav τὸ περιχάλυµµα, φησὶν, τῶν ὀφθαλμῶν 
µου, ὥστε µε πχαθλρώτερον Ὑνωρίσαι τὸν νυµφίον 
τοῖς πᾶσιν ἀκατάληπτον vta xal τοῖς ἀγγέλοις 


Ὅθεν ἑπαπορήσασα πάντοθεν ἡ παρθένος τοὺς φύλακας ἐχδυσωπεῖ, τουτέστι τοὺς ἀγγέλους, τὸν πόθον ταύτης 


τὸν πολὺν μηνύσαι τῷ νυμφιῳ. 
Trium Patrum. 


Quomodo autem, inquit sponsa ad discipulas 
suas sordidam peccati tunicam deposuerim, atque 
purissima evaserim, audite. Nepos meus demisit 
manum suam per foramen, eL. venter meus intremuti 
ad tactum ejus.Dilectus meus demisit & Patre pro- 
cedentem sb eo Spiritum ipsi consubstantialem, 
cujus tanquam manu peragit divina gratiarum mu- 
nera per mentem meam veluti perforamen aliquod: 
et patiente me initium sapientis, timorem dilecti 
mei tenquam judicis, gule ventrisque corripitur 
vitium, unde genus omne nascitur intemperantie. 
Et statim surrexi ego, ut. aperirem nepoti meo: per 
efficacem contemplationem ab habitus dispositione 
sum excitata ut mentis januam patefacerem dilecto 


Τῶν Υ Πατέρων. 

Φησὶ γοῦν ἔτι d νύμφη πρὸς τὰς μαθητευομᾶένας - 
Ὅπως δὲ τὸν ῥυπαρὸν τῆς ἁμορτίας ἐξεδυσάμην 
χιτῶνα, xal ἄχρως ἐκαθάρθην, ἀχκούσατε * ᾿Αδελφι- 
δός µου ἀπέστειλε χεῖρα αὐτοῦ ἀπὸ τῆς ὁπῆς. 
καὶ à Χοιλία poo ἐθροήθη ἐπ αὐτόν. τοι, 'O 
ἀγαπητός µου ἔπεμψε παρὰ τοῦ Πατρὸς τὸ ἐχεῖθεν 
ἑχπορευόμενον ὁμοούσιον αὐτῷ Ηνεῦμα, iv. ᾧ ὥσπερ 
Ev τινι χειρὶ ἐνεργεῖ τὰ θεῖα χαρίσματα διὰ μέσου 
τοῦ νυός µου ὡς διά τινος ὁπῆς' καὶ ὠδινησάσης µου 
τὴν ἀρχὴν τῆς σοφίας τὸν φόθον τοῦ ἀγαπητοῦ µου, 
ὡς κριτοῦ, τὸ τῆς pot γαστριµαργίας συνέσταλται 
πόθος µου, ἐξ οὗ πᾶν εἶδος ἀκολασίας ὑφίσταται. 
Καὶ εὐθὺς ἀνέστην ἐγὼ ἀνοῖξαι τῷ ἀδελοιδῷ 
µου’ ἤγουν, ᾿Ηγέρθην χατ᾽ ἔμπρακτον θεωρίαν ἀπὸ 


meo. Manus mez slillaverunt myrrham, Active ni- (1 τῆς ἐμπαθοῦς σχέσεως ἀναπετάσαι τὴν νοητήν µου 


mirum potentie meme mens et ratio per electionem 
fuderunt sermones, et mores carnalem sensum 
mortiGcantea.Digili mei myrrham plenam in manus 
pessuli. Passive scilicet potentie mem, (sensus, 
concupiscentia et iracundia) qui menti et rationi, 
ut manibus digiti cooperantur propriam per cogni- 
tionem et virtutem,mortificationem probatissimam 
distillaverunt in affectionum opers,que instar pes- 
suli excludunt aditum incredulitatis, tanquam et 
hujus operibus qua per translationem manus pes- 
suli vocata sunt, mortificatis una cum passivis 
potentiis quas memoravimus. Quoniam autem ope- 
rum incredulitatis mortificatio est perfectio fldei : 
(ides autem corruptio infidelitatis ; hec & me, uti 
pessulus,quemadmodum diximus,corrupta est. Ape- 
rui nepoli meo ego : mentis mee januem dilecto 
meo per fidei affectionem patefeci. Nepos meus de- 
clinaverat atque transierat. Quippe qui menti per 
essentiam non subjacet, cum per illam sit incom- 
prehensibilis. Anima mea egressa est in sermone 
ejus. Exivit ab interiori cogitatione ad sensum per 
naturalem contemplationem,ut inveniret sponsum 
suum, In sermone ejus : eo nimirum, quo illam est 
allocutus, cum diceret: Egredere in vestigiis gre- 
gum; ut indicarel ei, ubi ipse pasceret. Atque ita 
quasivi eum, et non inveni. In rebus enim creatis, 


πύλην τῷ ἀγαπητῷ µου. Χεῖρές µου — Éotatav 
σµύρναν. Πάντως αἱ ἐνεργητικαί µου δυνάµεις, ὁ 
νοῦς καὶ ὁ λόγος, ix προαιρέσεως ἔχεαν τοὺς 
νεκρωτικοὺς τοῦ σαρκικοῦ φρονήµατος λόγους xai 
τρόπους- Δάκτυλοί µου σμύρναν πλήρη ἐπὶ χεῖρας 
τοῦ xÀsígpou. ἀπηλονότι, Al τῷ và καὶ τῷ Aóvo 
συμπεριφερόµεναι, ola χεραὶ δάκτυλοε, ποθητιχαἰί 
µου δυνάµεις, ὥστε αἰσθήσεις xai d ἐπιθυμία καὶ 
6 θυμὸς τὴν διὰ γνώσεως καὶ ἀρετης οἶἴκείαν νέχρω- 
σιν τελείαν ἕσταξαν ἐπὶ τὰ ἐμπαθῆ ἔργα, τῆς δίκην 
κλείθρου ἀποκχλειούσητς τῷ Otlp λόγῳ τὴν εἴσοδον 
ἀπιστίας' ὡς xal τῶν ταύτης ἕργων, à τροπικῶς 
χεῖρες κΧλείθρου ἐκλήθησαν, συννεκρωθέντων ταῖς 
εἰρημίναις παθητικαῖς δυνάµεσιν.. "Ow δὲ 
ἕἔργων τῆς ἀπιστίας dj νέκρωσις ἀποτέλεσμά ἐατι 
πίστεως, αὕτη δὲ φθορὰ τῆς ἀπιστίας ioci ^ ταύτης 
παρ᾽ ἐμοῦ οἷα Χλείθρου Φφθαρείσης, ὡς εἴρτται | 
Ἠνοιξα τῷ ἀδελφιδῷ µου ἐγὼ, τὴν ἑαυτῆς νοητην 
πύλην τῷ ἀγαπητῷ µου ἀναπετάσασα κατὰ διάθεσιν 
διὰ πίστεως. ᾿Αδελφιδός µου παρῆλθεν. Ἐπειδή- 
περ vip xav' oóclav οὐχ ὑποπίπτει ὡς κατ αὐτὴν 
ἀκατάληπτος. Ψυχή µου ἐξῆλθεν dv λόγῳ αὐτοῦ. 
Ἐξῆλθε δὲ τῆς νοερᾶς ἑνδότητος πρὸς α-σθησιν διὰ 
τῆς φυαικῆς θεωρίας εὑρεῖν ποθοῦσα τὸν νυμφίον 
αὐτῆς. Ἐν Λόγῳ αὐτοῦ ' τῷ, ὅτι Ἔξελθε ἐν πτέρ: 
ναις τῶν ποιµνίων πρὸς αὐτὴν εἱἰρημίνφ. Ἐν ᾧ 


τῶν 


641 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


642 


βούλεται ταύτην μαθεῖν ὅπου οὗτος ποιµαίνει. Καὶ À qui est increatus non invenitur. Focavi illum, et 


οὕτως, Ἐζήτησα αὐτὸν, xai οὐχ εὗρον αὐτόν Ἐν 
Υὰρ τοῖς χτιστοῖς Ó ἄκτιστος οὐχ εὑρίσκεται. ᾿Εκά- 
λεσα αὐτὸν, xai οὐχ ὑπήκουσέ µου. Ὄντα λεγού- 
σης τὸν ὑπὲρ ὄντα, xal οὐσίαν τὸν ὑπερούσιον, καὶ 
ζωήν τὸν ὑπέρζωον, καὶ πάντων ποιητὴν, οὐχ 
ὑπακούει καλούμενος à μὴ κατ οὐσίαν ἐστι. Kai 
αὐτὴ μὲν τὸν ἀγαπητόν µου, ὡς ἔφην, οὐκ ἠδυνήθην 
tópsiv: οἱ δὲ ἅγιοι ἄγγελοι εὕροσάν µε, ol φύλαχες 
ol κυκλρῦντες τὴν πόλιν" εὕροσᾶν µε δὲ τὴν δι’ 
ἄγνοιαν ἀπολωλυῖάν ποτε µαθήτριαν αὐτῶν, φωτί- 
ζοντες περὶ τὴν θεωρίαν τῶν ὄντων ἀσχολουμένην, 
oi πᾶσαν τὴν κτίσιν οἷά τινα πόλιν κατὰ τὴν γνῶσιν 
τῶν ταύτην λόγων περικοκλοῦντε. Ὅροι Ὑάρ εἶσι 
τῶν ὄντων ol τούτων λόγοι, καθ οὓς καὶ γεγόνασιν 
ὡς τὰς φόσεις αὐτῶν περιγράφοντες. "Ogsv ol τού- 
τους Ὑινώσκοντες ἄγγελοι, ὡς ἐν ὅροις τὴν χτίσιν 
περιπολοῦσιν. Οὕτω δὲ οὗτοι ἐντυχόντες µοι, Ἐπά- 
ταξἀν µε, ἐτραυμάτισάν µε, pav τὸ θἐέριστρόν 
µου ἂπ᾿ ἐμοῦ". ἤγουν Ἐταπείνωσαν διδάξαντές µε 
τὸ, µήπω ὡς δεῖ κατειληφέναι θεόν. Ἑλέγξαντες δὲ 
ἐπληξάν µου τὸ συνειδὸς, ὡς οἱομένης κατειληφέναι 
τὸ ἄχτιστον, iv τῷ τοῖς ὀνόμασι τῶν χτιστῶν κατα» 
φάσκειν αὐτόν. Ἐν ὃδξ τῷ δ:δάζαι µε ὑπὲρ πασῶν 
ωῶσιν εἶναι τὸ θεῖον, ἀφείλοντο ἀπ᾿ ἐμοῦ τὸ δίκην 
θερίστρου συγχοµίζονταος στᾶχυας, τὴν Ἰγνῶσιν τῶν 
ὄντων συλλέγυν λογιστικόν µου, παύσαντες τοῦτο 
τοῦ μὴ ἀκατάληπτον θείαν φύσιν ἄγειν ὑπὸ κατάλη- 
Qv, Ταῦτα δὲ εἰργάσαντο iv ἐμοὶ φύλαγες τῶν τει- 
χέων, fiot τηρηταὶ ἀπαράθατοι τῶν θείων θεληµά- 
των, ἃ δίχην τειχῶν τὰς τῶν ὄντων φύσεις φυλάτ- 
τουσιν Ὡς ἨἸὙεγόνασι ταῦτα αὐτὰ διηγησαμένη 
| νύμφη ταῖς νεάνισι, πάλιν αὐτὰς ὀρχίζει λέ- 
γουσα’ 


ὌὭρχισα ὑμᾶς, καὶ τὰ ἑξῆς. 


Τῶν Υ Πατέρων. 

Ταύτας γοῦν τὰς πρὸς τελελειότητα ἀναθάσεις µου 
ἑξηγῆσαμένη, ὍὌρκισα ὑμᾶς, θυγατέρες "'Iepouca- 
ji» iv ταῖς δυνάµεσι, xal ἐν ταῖς ἰσχύσεσι τοῦ 
ἀγροῦ ἐὰν εὔοητε τὸν ἀδελφιδοῦν µου, cl 
ἀπαγγείλητε αὐτῷ; "Ότι τετρωμένη ἁγάπης εἰμί. 
γουν, Δίκην ὄρχου τῷ κατ ἐμὲ παραδείγματι 
ἐθεθαίωσα xal ἑστήοιξα ὑμᾶς, µαθήτριαί µου, τὰς 
b τῇ ἀπαθείᾳ τὴν εἰρήνην ὁρώσας, ἐὰν iv ταῖς 
θεωρητικαῖς δυνάµεσι καὶ ταῖς πρακτικαῖς ἰσχύ- 
σεσι, ταῖς dv τῷ παρόντι κόσµῳ τὴν γνῶσιν καὶ τὴν 
ἀρετὴν ἐνεργεῖν δυναµέναις εὕρητε ὡς ἀλήθειαν 
χαὶ ἀγαθόν µου, τί ὑπόσχησθε αὐτῷ; Τὸ μηκέτι 
πάντως τὸν µμεμολυσμένον Χιτῶνα τῆς ἁμαρτίας 
ἐνδύσασθαι, ἢ ὅλως ἴχνος μολυσμοῦ δἐξασθαι. 
Οὕτω δ᾽ ὁμᾶς ὥρχισα, ὅτι τέτρωμµαι τῇ ἀγάπῃ τῇ 
πρὸς ὑμᾶς, xal ἐρῶ τῆς σωτηρίας ὑμῶν. Ἐντεῦθεν 


V Exod. m, 14. 


non respondit mihi.Eum qui est *5appellavi illum, 
cum ea qus sunt,numeris omnibus antecellat.Ap- 
pellavi substantiam,eum qui est supersubstantialis. 
Appellavi illum vitam, qui auctor est vite et re- 
rum effector universarum. Non respondit mihi, 
oum ea vocaretur qua ipse per essentium et natu- 
ram suam non est. Dilectuin igitur meum reperire 
quidem ipsa non potui.At sancti angeli qui custodes 
gunt et civitatem circumeunt,invonerunt me disci- 
pulam quondam ipsorum per ignorantiarm oberran- 
tem,vacantemque rerum naturalium speculationi 
illustrarunt,qui cunctam naturarm veluti civitatem 
quamdam per cognitionem rationum ejus circum- 
eunt. Termini enim rerum sunt earum rationes 


B quibus factee sunt, queque naturas ipsarum cir- 


cumscribunt. Unde angeli qui illas intellignnt, 
tanquam in terminis creaturam circumeunt. Sio 
igitur hi me consecuti, percusserunt, me, vulnera- 
verunt. me, abstulerunt pallium meum mihi. Depres- 
serunt me : indicantes mihi, me nondum,ut opor- 
tet,Deum comprehendiese, Reprehendentes autem, 
perculserunt conscientiam meam,que se increatum 
comprehendisse arbitrabatur; dum eum rerum 
qua create sunt, nominibus vocat. At dum osten- 
dunt divinum numen omni esse cognitione pre- 
stantius,abstulerunt mihi pallium,id est, rationem 
meam, quanta rerum cognhitiu colligitur, ut pallio 
gpice comportantur : deterrueruntque, ne divinam 
naturam incomprehensibilem redigere conarer sub 
comprehensionein. llec egerunt in me murorum 
custodes, hoc est observatores perpetui divinarum 
voluntatum, quibus tanquam muris rerum nature 
conservantur. Quo modo haec essent gesta, cum 
discipulas suas sponsa docuisset, rursus eas jure- 
jurando obtestatur : 

Adjuro, inquiens, vos, filie Jerusalem, per po- 
tentias εἰ fortitudines agri, si inveneritis nepo- 
tem meum, nuntiate illi me charitate esse vulnera- 
tam. 


Trium Patrum. 


Proinde cum hos meos ad perfectionem gradus 
explicaverim : Adjuro vos, filie Jerusalem, per po- 
tenlias εἰ fortitudines agri, si. inveneritis nepotem 
meum. Quid? nuntiiate illi, me charitate esse. vulne- 
ratam. Exemplo meo tanquam jurejurando corro- 
boravi confirmavique vos, discipule me:, qua in 
mentis tranquillitate pacem cernitis,ut si per spe- 
culativas et activas potentias que in hac vita 
scientiam atque virtutem assequi valent, dilectum 
meum ut veritatem et bonum deprehenderitis,pro- 
mittatis ei, vos nullo prorsus modo sordidam peo- 
cati tunicam amplius induturas, aut inquinationis 
vestigia secuturas. Sic aulem jurejurando vos 
obstringo, qua charitate erga vos sum saucia, et 
salutem vestram exopto. His sponse verbis ad 
conquirendum sponsum ipsius incitate, verentur 


643 


MICHAELIS PSELLI 


644 


tamen ne forie speculando agendove decepte pro Α. δ᾽ αἱ ταύτης µαθήτριαι εἲς ἀναζήτησιν τοῦ νυμφίου 


luce tenebras amplectantur : itaque magistram 
interrogant huno in modum : Qualis est nepos tuus 
ex nepote, o pulchra inter mulieres? qualis est nepos 
tuus ex nepote, quia sic adjurasti nos? Quibus in- 
diciis dignoscitur in contemplando?ne loco ipsius, 
eum qui se lucem simulat 95, cum sit tenebre, pro 
. veritate mendacium amplexa suscipiamus : o spe- 
ciosa inler eas que illi sunt desponsate, ulpote 
perfecta et magistra omnium. Et quibus item 
signis in agendo distinguitur? ne perturbationibus 
per virtutis excessum decepte, et rebus secundis 
pellecte, pro bono malum complectamur. Hec ex 
.ie quaerimus, quia nos jurejurando devinciens, 
amoris flammam in nobis erga illum suscitasti, 


αὐτῆς διεγερθεῖσαι, καὶ δεδοικυῖαι µήπως κατὰ 
θεωρίαν .«Ἀ κατὰ πρᾶξιν ἁπχτηθεῖσαι, σκότος ἀντὶ 
φωτὸς ὑποδέξωνται, τοιαύτας ποιοῦνται τὰς ἀπο- 
Χρίσεις πρὸς τὴν διδάσκαλον. Τί ἀδελφιδός σηυ 
ἀπὸ ἀδελφιδοῦ ἡ καλὴ ἐν γυναιξί; TI ἀδελφ.δός 
σου ἀπὸ ἀδελφιδοῦ, ὅτι ὤὥρκισας ἡμᾶς: Δηλαθδὴ, 
᾿Λνάγγειλον ἡμῖν, τίνα εἰσὶν τὰ κατὰ θεωρίαν 
γνωρίσματα τοῦ ἀγαπητοῦ σου’ Ίνα μὴ τοῦτον πα- 
Ραγνωρίσασαι, τὸν σκότος ὄντα καὶ φῶς ὑποκρινό- 
µενον ὑποδεξώμεθα ἀντ αὐτοῦ, ἀντὶ τῆς ἀληθείας 
τῷ ψεύδει παρατυχοῦσαι ἡ ὠραιοτάτη ταῖς νυµ- 
φευομέναις αὐτοῦ ὡς τελεία va! τούτων διδάσκαλος. 
Καὶ τίνα πάλιν εἰσὶ τὰ τοῦτον κατὰ πρᾶξιν ya- 
ῥακτηρἰζοντα; Όπως μὴ διὰ τῶν καθ ὑπερθολὴν 


coegistique, ut eum sedulo conquirentes invenire- p τῆς ἀρετῆς παθῶν τοῦτον παραγνωρίσασαι, ὡς 


Πυδ. 


ἀγαθῷ τῷ πονηρῷ περιπέσωμεν, Χλαπεῖσαι ἀπὸ 


τῶν δεξιῶν. Ταῦτα δὲ παρὰ σοῦ ζητοῦμεν μαθεῖν, ὅτι τὸ πρὸς αὐτὸν φ/λτρον ἑνέθου ἡμῖν, δίκην ὄρχου ἀπαναγ- 
κάζον ἡμᾶς τοῦτον ἀναζητεῖν, καὶ σπεύδειν τούτου ἐπιτοχεῖν. 


Adjuro vos, filie Jerusalem, per polenlias εἰ for- 
Litudines agri, si ivenerilis nepotem meum, nuntiaute 
tlli, me charitate esse vulderatam. 


Pselli, 

Adjuro, inquit, vos per agri potentiam, hoo est, 
per divine charitatis vim, ut sponso desiderium 
meum indicetis. His quidem verbis sponsa ange- 
los obtestatur.At de sponsi inventione desperantes 
etiam angelorum chori : Cujusmodi est, inquiunt, 
nepos tuus? Quibus tibi insignitur notis? Ut igna- 
ros, doce nos omnia diligenter. 


Trium Patrum. 

Incipit magistra sponsi sui notas atque insignia 
declarare. Ac primum quidem ea generatim enu- 
merat : Nepos, inquiens, meus,candidus et rubicun- 
dus, electus ex decem millibus. Dilectus meus (quod 
ad naturam divinam pertinet) est candidus ut lux 
inaccessa : rubicundus instar auri,quod creteris ex 
materia constantibus antecellit, ut supersubstan- 
tialis: electus ex decem millibus, ut solus ex 
patre genitus.Quantum autem spectat ad humani- 
tatem, candidus est, ut purus atque integer ab 
omni peccato : rubicundus, ut qui proprium san- 
guinem in cruce pro nobis effudit: electus ex decem 


"Qoxiox ὑμᾶς, θυγατέρες Ἱερουσαλὴμ, ἐν ταῖς 
δυνάµεσι καὶ ἐν ταῖς ἰσχύσεσι τοῦ ἀγροῦ, ἐὰν εὕρητε 
τὸν ἀδελφιδοῦν µου,ἐπαγγείλατε ὅτι τετρωμένη ἀγάπης 
ἐγώ, 

Ψελλοῦ. 

Ὀρκίζω δὴ, φταὶν, ὑμᾶς ἐν τῇ τοῦ ἀγροῦ δυνάµει, 
Ἐν τῇ χάριτι τῆς θείας δυναστείας, 
Ἵνα τὸν πόθον τὸν ἐμὸν εἴπητε τῷ vuelo, 
Ταῦτα μὲν λελιπάρηκεν ἡ νύμφη τοὺς ἀγγέλους. 
᾽Αμηχανοῦντες δὲ λοιπὸν cv εὗρεσιν ἐκείνου 
Καὶ τῶν ἀγγέλων οἱ γοροὶ, φασὶ πρὸς τὴν παρθἑνον᾿ 
 ποταπός τις πέφυχε, φασὶν, ἀδελφιδός σοι; 
Ἐν τίσι γὰρ σχημχτισμοῖς Ἱκαρακτηρίζεται σοι ; 
Δίδαξον ἅπαντας καλῶς ἡμᾶς ὡς ἀγνοοῦντας. 

Τῶν Υ Πατέρων, 

Απάρχεται λοιπὸν ἡ διδάσχαλος ἀπαγγέλλειν τοῦ 
νυµφίου αὐτῆς τὰ γνωρίσματα. Καὶ πρῶτον μὲν 
καθολικῷ λόγῳ ταῦτα διεξιοῦσα, φηαίν’ ᾿Αδελφιδός 
µου Λλευχὸς καὶ πυῤῥὸς, ἐκλελογισμένς ἀπὸ 
μυριάδων. "Hrot 'O ἀγαπητός µου, κατὰ μὲν τὴν 
θείαν φύσιν λευχὸς μὲν ὡς ἀπρόσιτον φῶς' πυῤῥὸς 
δὲ οἷα χρυσὸς τῶν λοιπῶν ὑλῶν τιµιώτερος, ὡς 
ὑπερούσιος' xal ἐκλελογισμένος ἀπὸ µυριάδων , ὡς 
µόνος ἐκ πατρὸς ἀχρόνως τεχθείς. Κατὰ δὶ τὴν 
ἀνθρωπίνην, λευχὸς μὲν ὡς καθαρὸς διὰ τὸ ἀναμάρ- 
τητον’ πυὀῥὸς δὲ, ὡς τὸ οἰκεῖον αἷμα dv τῷ σταυρῷ 
ἐχχέας ὑπὶρ ἡμῶν καὶ ἐκλελογισμένος ἀπὸ µυριά- 


millibus,ut solusipse ex omnibus sine semine natus [) δων, ὡς µόνος αὐτὸς ἀπὸ πάντων ἀσπόρως ix παρ- 


ex virgine. Átque ad huno quidem modum in spi- 
ritu hunc contemplamur. Rebus autem et factis 
candidum experiuntur,qui ab omnibus peccatorum 
purgati sunt sordibus : rubicundum, qui in varias 
incidentes tentationes, ex illis per patientiam, ut 
igneus auri fulgor ex fornace, probati resplendent: 
electum ex decem millibus,qui per abstinentiam et 
toleran iam mundati nullum in se ipsis humanum 
continent vitium, neque tameu propterea excidunt 
ab humilitate. Deinde sigillatim etiam sponsi sui 


9 TI Cor. xi, 14. 


θένου τεχθείς. Καὶ οὕτω μὲν θεωρεῖται οὗτος ἐν 
πνεύµατι. "Ev πείρᾳ δὲ τοὔτου κατὰ πρᾶξιν Ὑίνον- 
ται, ὡς μὲν λευκοῦ, οἱ ἀπὸ παντὸς χαθαρθέντες 
ῥύπου ἁμαρτημάτων' ὡς δὲ πυῤῥοῦ, οἱ ποιχίλοις 
πειρασμοῖς περιπεσόντες, xal τῷ ἐντεῦθεν τῆς ὑπο- 
μονῆς δοκιµίῳ, ὡς χρυσοῦ ἐκ χωνευτηρίου πυῤῥότης, 
ἀναλάμψαντες' καὶ ὡς ἐκλελογισμένου ἀπὸ μυριά- 
δων, οἱ ἐν τῇ δι ἐγχρατείας καθάρσει xal τῃ ὑπο- 
μονῇ ptt καταδεξάµενοι πάθος ἐν ἑαυτοῖς µεσάσαι 
ἀνθρώπινον, καὶ διὰ τοῦτο τῆς ταπεινοφὀοσύνης μὴ 





645 


ἐκπεπτωχότες. Εἶτα xal 
τῶν γνωρισμάτων τοῦ νυµφίου αὐτῆς ποιουµένη 
ἐξήγησιν, φάσκει * Κεφαλὴ αὐτοῦ ἈΧρυσίον ὀφάτζ. 
"yoow, ὁ τοῦτον κατ’ οὐσίαν Ὑγεννῶν ἀπόῤῥητος 
Νοῦς (πρὸς ὃν ὡς κεφαλὴν ὁ ἄῤῥητος αὐτοῦ Λόγος 
τοῦ συμφυοῦς κατ οὐσίαν Ἠνεύματος, ἀνάχει τὸν 
ἑπόμενον νῦν οἷα χρυσίον καθαρώτατον τῶν λοιπῶν 
ὑλῶν ὑπερκείμενον), πάντων κατὰ πάντα τρόπον 
ἀπείρως ἐξῴκισται. Κεφαλὴ γάρ ἐστι τοῦ Χριστοῦ, 
χατὰ τὸν θᾳῖου ᾿Απόστολον, ὡς Osóq xai Πατήρ. 
Τούτων δ᾽ οὕτως πάντων ὑπερηρεισμένων θεωριῶν, 
καὶ κατὰ τὸ ἐγχωροῦν ἐν πείρᾳ αὐτεῦ γίνεται, ὁ 
μηδὸν τῶν ὄντων ὑπερανατιβεὶς τοῦ ταῖς ἀναποδε[- 
χτοις µυσταγωγίχις ἀγνώστως νοουµένου Ἡ γινω- 
σκοµένου ὑπὲρ νόχσιν λόγου τῆς πίστεως, καὶ ὑπὲρ 
τοῦ τηρῆσαι τοῦτον, ὅλον ἑαυτὸν τοῖς πειρασμοῖς 
προδιδοὺς, κἀντεῦθεν ὡς ἐν Χχαμίνῳ πκαθαρώτατον 
χρυσίον φυλάττων τὴν πίστιν ἀμείωτον. Βύστρυχοι 
αὐτοῦ ἑλάται, µέλανες ὡς κόραξ. "Ἠτοι, αἱ dv 
ἁγίῳ Πνεύματι ὑπὸ τοῦ Μονογενοῦς ἐκπλτρούμεναι 
τοῦ ΗΒατρὸς εὐδοχίαι, τὸ Ov, ἡ ζωὴ, ἡ σοφία, καὶ τὰ 
ὅμοια. "ATsp καταχαλύπτουσι ταῖς κατὰ φύσιν, οἷά 
ινα χεφαλὴν τρίχες, τὴν µίαν ἀρχὴν xai αἰτίαν 
τῶν ὅλων ὑπὸ κατάληψ:ν ποιεῖς δοκοῦντα τὸν dxa- 
τἆληπτον. Ἐλάται μὲν εἶσιν ὑψηλά τε xal οὗρανο- 
µήχη δένδρὰ, ὡς τοὺς τούτων κατὰ γνώμην ἀντεχο- 
µένους ἐν τῷ προνοεῖσβαι δι ἀγάπης τῶν ἐχομένων 
ἀνάγουσαι xarà πρᾶξιν μ' μητικῶς πρὸς τὸ ὕψος τῆς 
θείας µαχαριότητος ' µέλανες δ) οἷἴα κόραξ, ὡς τῷ 
ἀνεξερευνήτῳ τῶν χριµάτων τῶν θείων συστέλλου- 
ext χατὰ θεωρίαν τὸν νοερὸν ὀφθαλμόν. Καὶ γὰρ 
ὥσπερ τὸ λευκὸν χρῶμα ὑφαπλοῖ τὴν ὄψιν, οὕτω τὸ 
μέλαν αυστέλλει. Οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡς περιστε- 
ραὶ ἐπὶ πληρώματά ὑδάτων' χουν, ai τοῦ παν- 
αγίου Πνεύματος ἑνέργειαι (ὀφθαλμοὶ Κυρίου mpoc- 
αγορξυόµεναι, ὅτι δι αὐτῶν πέφυχεν ἐπισκοπεϊν 
τοὺς ἐπὶ γῆς ὁ θεὸς), ὥς τινες περιστεραὶ ἐπὶ πλή- 
pet; ὑδάτων δεξαμενὰς ὤὥρμηνται. ἐπὶ τὰς ἀρετὰς 
οὔσας πλιρώματα τῶν ὡς ὑδάτων οὐρανόβεν κατερ- 
Χομίνων θείων ἐντολῶν, διὰ τὸ τοὺς τούτων λόγους 
τῇ τράξει πληροῦσθαι τῶν ἐντολῶν. Ὁρμᾶν δ᾽ al 
τοιαῦται ἐἑνέργειαι ἐπὶ τὰς ἀρετὰς εἴρηνται, ὅτι ἐὰν 
μὴ Κύριος 94 αὐτῶν οἴκοδομήσῃ κατ ἀρετὴν ὥς 
τινα οἶκον αὐτοῦ, τὴν τὸ ἀγαθὸν προαιρουμένην 
ψυχἠν, ti; µάτην ἐκοπίασεν ὁ οἰκοδομῶν. Ὡς πε. 
ῥιστεραὶ δὲ, φησὶ, λελουμέναι ἓν γάλακτι, xa0- 
μαναι ἐπὶ πληρώματα ὑδάτων ' δηλαδὴ καθαραὶ 
φύσει, Ela! γὰρ παντελῶς ἀμόλωντοι αἱ τοῦ Πνεύ- 
µατος ἑνέργειαι, ἐἑπαναπχυόμεναι ταῖς τούτων κατὰ 
χάριν πεπλτρωµέίναις ψυχαῖς, ὡς καθαρφείσαις, καὶ 
φωτισθείσαις, [xal] τελειωθείσαις. Οἱ μὲν ὀφθαλμοὶ 
τοῦ νυμφίου τοιοῦτοι, Αἱ δὲ σιαγόνες αὐτοῦ ὡς φιάλαι 
τοῦ ἀρώματος Φφύουσαι µυρεψικἀ. Ἐ-τουν τῆς 
περὶ πάντα τοῦ θεοῦ προνοίας ol λόγοι (αἵπερ ὣς 
τινες σιχγόνες ταῖς ἑνεργείαις οἱονεὶ κινοῦνται, xal 
τοὺς σωτηρίους τῶν ἀρετῶν τρόπους δ,δάσκουσιν͵ 
καὶ διὰ τούτων πνευματικῶς τρέφουσι, λεαἰνοντές 


5 1 Cor. x1, 3. 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


κατὰ µέρος ἡ νύμφη τὴν À notas et signa persequitur : Caput, inquiens, ejus, 


048 


aurum ophalz. Meus illa nimirum ineffabilis, (ad 
quam ut ad caput, iaeffabile Verbum ipsius sub- 
stantiam connaturalem Spiritum, refert sequentem 
mentem, tanquam aurum purissimum reliquas 
materias antecedens) a rebus omnibus omni ra- 
tione distat infinite. Caput enim Christi, ut divus 
inquit Apostolus "', est Deus et Pater. His omnibus 
contemplationibus ila constitutis,ad ejus experien- 
tiam, quantum capit humana natura, pervenil is 
qui fidei rationi quam mysteriis indemonstrabilibus 
ineffabili cognitione intellectam aut cognitam habet 
super omnem cogitationem, nihil preponit omni- 
no : et pro ea tuenda conservandaque totum 89 
ipsum tentationibus ac periculis tormentisque ob- 
jicit : atque ita tanquam in fornace aurum puris- 
simum fldem retinet immaculatam. Coma ejus 
sicut elate palmarum : nigrz quasi corvus. Bone 
scilicet Patris voluntates, ab unigenito Filio in 
Spiritu sancto explete; mens, vita sapientia et 
his similia; qua quidem naturaliter, ut capilli 
caput aliquod tegunt, unum principium et causam 
rerum universarum, eumque qui comprehendi 
non potest, videntur redigere sub comprehensio- 
nem. Elate quidem sunt arbores celsissime ad 
colum usque tendentes; queniam eos qui hec 
animo amplectuntur, dum prospiciunt ea qus per 
charitatem possidentur, operis autem imitatione, 
perducunl ad divine beatitudinis sublimitatem. 
Nigra autem quasi corvus : quia impervestigabili 
divinorum judiciorum ratione, mentis oculos in 


C conteniplatione corroborant. Nam ut color albus 


visum disgregat, ita niger confirmat. Oculi ejus 
sicul columba super plenttudines aquarum. Sanctis- : 
gimi Spiritus affectationes oculi Doraini vocantur : 
quoniam per ipsos Deus mortales inspicere consue- 
vit. Ut columbe quadam ad plenos aquarum alveos 
inocitantur, nempe ad virtutes, qua aquarum, id 
est, divinorum mandatorum descendentium sunt 
conceptacula : quia sermones earum operibus 
implentur mandatorum. Incitare autein alfectiones 
he ad virtutes dicte sunt; quia nisi Dominus per 
ipsas animam bonum eligentem tanquam domum 
aliquam suam «edificaverit, incassum laborat qui 
edificat. Sicut columba, inquit, que in lacte sunt 
lotz, et resident juxia fluenía plenissima. Pure 


D scilicet ac penitus munde spiritus affectiones quee 


resident in animabus,que ipse ut purgatas et illu- 
stratas atque perfectas per gratiam repleverunt.Ac 
sponsi quidem oculi sunt ejusmodi.Genz illius sicut 
phíalz aromatis ferentes pigmentaría. Divine vide- 
licet providentie cuncta moderantis ratione (que 
tanquam gene actionibus, ut ita dicam,moventur, 
et salutiferos virtutum mores docent, et per hos 
spiritaliter autriunt, mollientes quodammodo id 
quod in Deo secundum essentiam intelligi non 
potest, dum horum actione ipsum explanant) 





641. 


MICHAELIS PSELLI 


. 648 


sanoto implete sunt Spiritu quasi odorifere que- Α πως τὸ κατ οὐσίαν ἀκατανόητον τοῦ θεοῦ ὡς ca- 


dam phiale, variorum unguentorum varios illos 
quos diximus spiritales mores ferentes. Verbum 
enim Dei et Patris quo reguntur et gubernantur 
universa, in sancio Spiritu ut consubstantiali, 
providentia sua cuncta disponit et moderatur. 
Atque ita quidem se habent gone. Lubia ejus lilia 
distillantia myrrham plenam : hoc est, divini 
judicii rationes, (per quas Verbum Dei tri- 
buens quod unicuique nature mentique congruit, 
quasi quibusdam labris, in singulis per com- 
munionem implicatur) sunt splendore perspicue, 
Sicut lilia, dum rerum naturas pro sua quamque 
proprietate firrmas et sine confusione conservant, 
modumque docent totius mortificationis omnium 
motionura, per electionem a natura discrepan- 
tium. Munus illius tornatiles, aurez, plenz Tharsis. 
Universales videlicet rerum effectrices instaura- 
tricesque rationes (quae ad creationem et provi- 
dentiam et judicium pertinent,quibus Dei Verbum 
cuncta fecit οἱ regit et sine confusione conservat) 
tornaliles sunt, et varia ipsius sapientia expolite 
purgateque, ut aurum sincerum ab omni falsi- 
tate;et tanquam "Tharsis, quod gaudii contem- 
plationem significat, plene vera cognitione bonita- 
tis ejus qua omnia letantur. Bonitas enim Grece 
videlur dici ex eo, quod valde sit, aut sit posita, 
aut currat Rerum enim essentia declarat Deum 
essentie prestare; positio autem, propter immu- 
tabiles earum rationes, naturam ipsius prorsus 
immobilem : cursus vero per mutuas illarum suc- 


B 


φηνίζοντες αὐτὸ κατὰ τὴν τούτων ἐνέργειαν) πεπλή- 
ρωνται τοῦ εὐωδιάζοντος ταῖς οἰκείαις ἕἑνεργείαις 
τὰς τῶν π.στῶν ψυχὰς παναγίου ἴνεῦματος» oti 
τινες ἀρωματοφόροι φιάλαι, προφέροντες ὡς παντοῖα 
μυρεψικὰ ἤδη τοὺς εἱρημένους πολυειδεῖς πνευµατι- 
κοὺς τρόπους, Καὶ γὰρ ὁ πάντων mpovortic τοῦ 
θεοῦ καὶ Πατρὸς Λόγος ἐν ἁγίῳ Ἠνεύματι ὡς ópoov- 
cip, τὴν περὶ πάντα ἐπιτελεῖ πρόνοιαν. Kal οὕτω 
μὲν αἱ σιαγόνες. Τὰ δὲ χείλη αὐτοῦ κρίνα, στά- 
ζοντα σμύρναν πλήρη. "Ἠτοι, τῆς περὶ πάντα 
θείας κρίσεως ol λόγοι, καθ οὓς ὁ τοῦ Oso Λόγος 
διανέµων ἑκάστῃ φύσει καὶ γνώμῃ τὰ πεόσφορα, ὥς 
τισι χείλεσι τούτοις ἑκάστην αὐτῶν οἱονεὶ κατά µετ- 
οχὴν Ἠπεριπτύσσετχι, ὐπάρχουσι τῇῃ λαμπρότττι 
διαφανεῖς ὡς κρίνα, τηροῦντε τὰς καθ ἕκαστα 
φύσεις κατὰ τοὺς ἰδίους αὐτῶν λόγους ἀτρέπτους 
καὶ ἀσυγχύτους, καὶ διδάσκοντες τοὺς τρόπους τῆς 
παντελοῦς νεκρώσεως πασῶν τῶν κατὰ προαίρεσιν 
παρὰ φύσιν κινήσεων. Χεῖρε αὐτοῦ τορευτα), 
χρυσαϊ, πεπληρωμέναι θαρσίς. "Hyouv, ol καθόλου 
ποιητικοί xal ἀνανεωτικοὶ τῶν ὄντων λόγοι, οἱ τῆς ὃτ- 
µιουργίας, eri, xal τῆς προνοίας, xai τῆς κρίσεως, 
καθ᾽ οὖν τὰ πάντα Ó τοῦ Θεοῦ Λόγος πεποιηκέ τε 
καὶ διεξάγει, καὶ ἄφυοτα συντηρεῖ, τετορνευμένοι 
tí cimi τῇ ποικίλῃ αὐτοῦ σοφἰᾳ, xal χαθαρεύοντες 
μὲν οἷα χρυσὸς ἀκίθδήλος πάσης ivvolac ψευδοῦς, ὡς 
δὲ τοῦ Θαρσὶς (ἐπισκοπῆς Χαρᾶς ἑρμηνευομένου), 
πεπληρωμένοι ἀληθοῦς κατανοήσεως, της τὰ πάντα 
εὐφραινούσης ἀγαθότητος αὐτοῦ, ἑτυμολογουμένης 
παρὰ τὸ ἄγαν εἶναι, f| τεθεῖσθαι, fj. θἐειν. Τὸ μὲν 


cessiones, motum ejus actu seinpiternum. Venter C, γὰρ εἶναι τῶν ὄντων, τὸ ὑπερεῖναι τοῦ Θεοῦ ὀπλοϊ - 


ejus pixis exigua, eburnea, super lapide sapphiro. 
Ejus nimirum sapientia que in se ipsa quatenus 
causa gerit rationes rerum subvectum habet per 
essentiam ea qua& visibilia sunt, ut lapidem sap- 
phirum propter firmitatem atque immobilifatem 
coloremque carcleum. Per actionem autem 
descripta est in rebus procreatis, per quas uti 
liber quidam eburneus, politus et purus divinam 
tum gloriam tum magnificentiam vere perepicueque 
representat. Invisibilia enim ipsius acreatura mun- 
di per ea quz facta sunt, intellecta conspiciuntur "5, 
ut magnus ait Apostolus. Atque hoc quidem modo 
mensex iis quee de Deo per ejus opera compre- 
henduntur, cernit id quod per essentiam ejus non 
potest comprehendi. In eo autem quod per essen- 
tiam non comprehenditur, α labore quem in cursu 
speculandi percipit, requiescit : (Qui enim addit 
scientiam, addit dolorem ὃν) confirmaturque ruraus 
ad rerum contemplationem. Quemadmodum albo 
colore corporis oculo videndivis frangitur, eadem- 
qua rursum per eum nigro permistum reficitur et 
recreatur. Ac venter quidem est talis. Crura autem 
illius columna: marmorea, quz fundalz sunt. super 
bases aureas. Duo vedelicet, summa et que reliqua 
complectuntur, illius mandata, ut eum et prozi- 


5 Rom. 1, 20, ** Ecole. 1, 18. 


D 


τὸ δὲ τεθεῖσθαι, πάντωε δι ἀτρέπτους τοὺς τούτων 
λόγους εἶναι τὸ τούτου xat' οὐσίαν πάἆμπαν ἀκχίνητον" 
τὸ δὲ θέειν Oz Aa) ταῖς ἐξ ἀλλήλων κινεῖσθαι διαδο- 
χαῖς τὸ κατ ἐνέργειαν αὐτοῦ ἀειχίνητον. Κοιλία 
αὐτοῦ πυξίον, ἐλεφάντινον ἐπὶ λίθου σαπφεί- 
ρου’ ὃηλονότι ἡ φέρουσα ἐν ἑαυτῇ κατ αἰτίαν τοὺς 
τῶν ὄντων λόγους τούτου σοφία, ὑποκείμενον μὲν 
ἔχει κατ᾿ οὐσίαν τὰ ἀόρατα αὐτοῦ, ola. λίθον σάπφει- 
pov διά τε τὸ στεῤῥὸν καὶ ἀχίνητον, καὶ τὸ τοῦ χρώ- 
µατος Χυανόν. Ἐγγέγραπται δὲ κατ ἑνέρχειαν τῇ 
κτίσει, xa0' ἣν οἵά τις βίθλος ἐλεφαντίνη λεία καὶ 
καθαρὰ τὴν θείαν δόξαν τε xai µεγαλοπρέπειαν ἆλη- 
θῶς τε xal ἀριδήλως παρίστησι. Τὰ yàp ἀόρατα 
αὐτοῦ ἀπὸ «κτίσεως χόσµου τοῖς ποιήµασι  iv- 
νοούµενα καθορᾶται, κατὰ τὸν μµέγαν ᾽Απόστολον * 
καὶ τοιουτοτρόπως Ó νοῦς iv μὲν τῷ κατ΄ ἐνέργειαν 
τοῦ θείου καταληπτῷ, ὁρᾷ τὸ xat' οὐσίαν αὐτοῦ &xa- 
τάληπτον' bv. δὲ τῷ κατ οὐσίαν ἀχαταλήπτῳ éva- 
παθεται μὲν τοῦ dv τῷ κατὰ θεωρίαν δρόμῳ ἄλγους 
(O γὰρ προστιθεὶς γνῶσιν, προστίθησυ ἄλγημα), 
ἐνδυναμοῦται δὲ πως πάλιν πρὸς θεωρίαν τῶν ὄντων. 
ἝὭσπερ xai 6 αἰσθητὸς ὀφθαλμὸς ἀτονήσας τὴν ὄψιν, 
διαχυθεῖσαν τῷ λευκῷ χρώματι, αὖθις ἀναχαινίζεται 
κατ αὐτὴν, συστελλοµένην τῇ παραµιξίᾳ τοῦ μἔλα- 
νος. Καὶ ἡ μὲν χοιλία τοιαύτη. Λἱ δὲ κνῆμαι αὐτοῦ 








COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


150 


στόλοι µαρµάρινοι τεθεµελιωµένοι ἐπὶ βάσεις A mum diligamus (quibus ipsum Dei Verbum tan- 


χρυσᾶς, ouv, al καθόλου καὶ τῶν ἄλλων πασῶν 
περιληπτικαὶ 050 ἐντολαί. ἡ εἲς αὐτὸν δηλαδη ἀγάπη 
καὶ εἷς τὸν πλησίον (oi; αὐτὸς ὁ τοῦ θεοῦ Λόγος 
oix τισι xvi paie, ἐν ταῖς πισταῖς βαίνει ψυχαῖς, καὶ 
τὸν δρόµον ἐν ταύταις ποιεῖται κατὰ γνῶσιν xal 
ἀρετὴν), oli τινες στύλοι µαρμάρινοι τῇ ἀῤῥαγεῖ 
πίστει, καὶ τῷ λαμπρῷ Bp ὑπερανέχουσαι αὐτὸν 
τὸν πιστευόµενον Λόγον ὥστε μὴ δι ἡμᾶς τὸ ὄνο- 
µα αὐτοῦ καταπίπτειν εἷς τὸ βλασφτμεῖσθαι τοῖς 
ἴθνεσιν, ἠδραιωμέναι εἰσὶν ὡς ἐπί τισι χρυσαῖς 
βάσεσι τῇ ἀληθείφ τε καὶ ἀγαθῷ, οἷς διὰ τὸ κατ’ 
οὐσίαν ἄτρεπτον xal τὸ κατ ἑνέργειαν ἑνεργητιχὸν 
τὸ θεῖον δηλοῦται, ὃ πάσης ὑπέρκειται φύσεως. 
Μετὰ γοῦν τὴν κατὰ µέρος τοῦ νυµφίου ἐξήγησυ, 
καθολιχᾶις πάλιν dj νύμφη τὰ περὶ αὐτοῦ ἀπαγγέλ- 
λουσα ταῖς µαθητευοµέναις, φησίν' Ἐϊδος αὐτοῦ ὡς 
Λίθανος, ἐκλεκτὸς ὡς κέδρος. "Hrot, ἡ ἐνέργεια 
αὑτοῦ καθ T» αὐτὸς, ἡ τοῦ θεοῦ xal Πατρὸς ἐν- 
υπόστατος δύναμις χαρακτηρίζεται, πᾶσ[ν ἐστι δια- 
φανὴς καὶ κατάδηλος, ὡς τὸ ὄρος ὁ Λίδανος, διὰ τὸ 
ὑπερχεῖσθχι τῶν αὐτῶν παραχειµένων ὁρῶν. Τὸ γὰρ 
ἀγαθὸν ὅ τὴν θείαν σηµαίνει ἑνέρχειαν, φύσει παρὰ 
πᾶσίν ἐστιν αἱρετὸν, ὅτι τούτου τὰ πάντα ἐφίεται. 
Διόπερ κατὰ τὴν εἱρημένην ἑνέργειαν ἐχλεκτὸς ὁ 
νυµφίος ἐστὶν ἀπὸ τοῦ σχότους ὄντος xal φῶς ὑπο- 
κρινοµένου. ὥσπερ οἱ χέδροις παρειχαζόµενοι δί- 
χαιοι, ἀπὸ τῶν ἀδίχων καὶ πονηρῶν, Λάρυγξ αὐτοῦ 
γλυκασμὸς, καὶ ὅλος ἐπιθυμία. "Hyoow, ἡ Καινὴ 
Διαθήκη δι Tic ὡς διά τινος φάρυγγος βρῶμα ποιεῖ- 
ta: τὴν τῶν ἀνθρώπων σωτηρίαν, γλυκεῖά ἐστι τῷ λά- 
Ρυγγι ἡμῶν, ὡς τοὺς ἠδεῖς καὶ ποτίµους λόγους τῶν 
ἀρετῶν βλύζουσα. Ὅθεν καὶ ὅλος ἐπιθυμία ἐστὶν, 
ὡς ἔσχατον ὀρεχτόν. Οὗτος ὁ ἀδελφιδός µου, καὶ 
οὗτος ὁ πλησίον µου, θυγατέρες Ἱερουσαλήμ. 
Εἴτουν, Οὗτος ὑπάρχει ὁ ἀγαπητός µου, οὗ κατὰ 
µέρος τε xal καθόλου ἐξηγησάμην ὑμῖν τὰ γνωρί- 
σµατα. Καὶ οὗτός ἐστιν ὁ χρηµατίσας πλησίον µου, 


quam binis cruribus in animabus fidelibus incedit, 
et per scientiam atque virtutem cursum oonficit) 
veluti columnae quedam marmorem, firma fide 
et vita splendida sustinent ipsum Verbum ; quod 
creditur: ne propter nos nomen ejus eo decidat, 
ut inter gentes blasphemetur 5. Fundate sunt su- 
per bases aureas, verum et bonum, quibus tum 
propter nature immutabilitatem, tum propter pro- 
merendi benignitatem declaratur Deus, qui nature 
prestat universe. Postquam igitur sponsa singulas 
sponsi partes expressit summatim, iterum illud 
discipulis describens, Speoies, inquit, ejus, per 
quem Dei et Patris consubstantialis potentia ex- 
primitur, omnibus est illustris atque conspicua, 
uti mons Libanus, qui inter vicinos montes eminet. 
Bonum enim quod vim divinam significat, ab om- 
nibus eligitur, quoniam illud expetunt universa. 
Quamobrem, per actum, ut diximus, electus est 
8D0ns8us8, et a tenebris que lucem se esse simulant, 
gecornitur : ut cedris assimilati justi, ab injustis 
et improbis. Gultur illius dulcedo, et totus deside- 
rium. Novum quippe Testamentum, per quod 
tanquam per guttur, cibum constituit salutem 
hominum, dulce est gutturi nostro. Ex eo namque 
dulcis manat de virtutibus sermonis potus. Itaque 
totus etiam est desiderium, utpote rerum optabi- 
lium atque expetendarum extremum. Hic nepos est 
meus, el hic propinquus meus, filie Jerusalem. Hio 
utique dilectus est meus, cujus ego singulatim 
atque in universum notas et signa vobis exposui. 


C Hic est declaratus propinquus meus, que sad ip- 


sum, ut veritatem per scientiam, ut ad bonum, 
per efficacem fidem appropinquavi. Fili» Jerusa- 
lem, discipule mem, que ab omni perturbatione 
et vilio separata divinam pacem video, et letitiam 
ab omni perturbatione remotam, Dei nimirum in- 
ira nos regnum. 


ἐγγισάσης, τούτῳ, ὡς μὲν ἀληθείᾳ κατὰ ἄληστον γνῶσιν, ὡς δ' ἀγαθῷ xav! ἔμπρακτον πίστιν. Μαθήτριαί µου, 
τῆς ὁρώσης ἐν τῇ παντὸς πάθους ἀπαλλαγῇ τὴν θείαν εἰρήνην, καὶ ἀνενόχλητον εὐφροσύνην, πἄντως τὴν ἐντὸς 


ἡμῶν τοῦ θιοῦ βασιλείαν. 
Ψελλοῦ, 
ἐκλελογισμένος ἀπὸ µμυριά- 
[δων, 
Ἐκχεῖνος époux, φησὶν, ὄντως ἀδελφιδοῦς µου, 
Ὃς ἐν σταυρῷ τὴν ἄχραντον πλευρὰν λελογχευμένος, 
Λίμα καὶ ὕδωρ ἔθλυσεν ἀνθρώποις παραδόξως. 
Ὃς ἀπὸ πάντων τῶν βροτῶν μόνος ἐκ τῆς Παρθένου, 
"Aveo λοχείας προελθὼν ἄνθρωπος ἑλογίσθη. 
Κεφαλὴ δὲ αὐτοῦ ὡς χρυσίον Κεφἀτζ, 
στις τυγχάνει καθαρὸς, φησὶν, ἐξ ἁμαρτίας. 
Βόστρυχοι αὐτοῦ ἐλαταὶ, µέλανες ὡσεὶ χόρακος. 
Οὗτος πέφυκε, φησὶ, χόσµος Πέτρος xat Παῦλος οἱ τὸ 
[πρὶν ὄντες ἐζοφωμένοι. 
Καὶ xa, ἐξ ἔθνους βαπτισθεὶς καὶ προελθὼν ἐκείνῳ. 
Oi ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡς περιστεραὶ ἐπὶ πληρώματος 
[ὁδάτων λελουμέναι, 


Λευχὸς xal πυῤῥὸς 


. Ioa Li, 5. 'i'Luo. xvi, 24. 
PATROL, Ga. CXXII. 


Pselli. 

Candidus et rubicundus, electus ex decem milli- 
bus. Ille est, inquit, vere consobrinus meus, qui 
in cruce ex immaculato latere hasta vulnerato 
hominibus sanguinem et aquam mirabiliter effudit. 


D Qui solus inter omnes ex virgine sine dolore natus 


est homo. Caput ejus sicut aurum Cephatz. Qui ab 
omni, inquit, integer ac purus est peccati labe. 
Coma ejus sicut elatze, nigra quasi corvi. Ornatus, 
inquit, comarum ejus sunt Petrus et Paulus, qui 
antea nigri tenebrosique fuerant, et quisquis ex 
gentibus baptizatus est et ad illum accessit. Oculi 
ejus sicul columbz super plenitudines aquarum lota. 
Illius oculi sunt prophete prudentia simplices, 
et moribus admirandi. Super plenitudines, in- 
quit, aquarum lote: id est, omnibus virtutibus 








65 n MICHAELIS PSELLI | . 669 


exornati. In lace considentes super plenitudines Α. Οὗτινος πάλιν ἀφθαλμοὶ τυγχάνουσι προφῆται, 


aquarum. Non gloriose virtutem ostentantes, sed 
admodum tranquille eam excolentes. Gene iliius 
sicul phialze aromalis [erentes pigmentariía. Labía 
ejus lilia distillantia myrrham — plenam. "Totum 
&ureum indicant hec verba Chrysostomum οἱ 
reliquos doctores illius equales, maximum Basi- 
lium, eximium Gregorium, quorum e labris doc- 
trine sermones melle dulciores emanarunt: quos 
qui degustant, multa implentur myrrha, id est, 
laboribus mortificant membra sua super terram, 
et simul cum Christo crucifiguntur atque ezaltan- 
tur. 


Manus illius tornatiles, plenz tharsis. Venter 
ejus pizxis exigua, eburnea, super lapide sapphiro. 
Crura illius column marmorez, fundat2 super 
bases aureas. 


Hec virgo pura et sponsa, custodibus, hoc 
est, angelis, sponsi sui pulohritudinem signifi- 
cans, enarravit. Tu autem mihi omnia dicta 
per translationem intellige. Quoniam enim Chri- 
stus solus caput est omnium, 
ipsius divina est Ecclesia, membra autem corpo- 
ris sanctos esse dicimus, alium quidem collum, 
alium autem pedes: per manus ejus tornatiles 
venerandos apostolos accipe, divinos sacerdotum 
principes, fideles divine gratie dispensatores, qui 
8e ipsos, omnem malitiam amputantes expolive- 
runt. Quamobrem spe bonorum repleti sunt. Ejus 
item ventrem ac pyxidem agnosce omnium virtute 
prestantium animas et corda, in quibus Dei Ver- 
bum insculptum est, qui mentes sensusque suos 
ad celorum Regem erectos habent: id enim sap- 
phirus eigniflcat, qui solus lapis cceli speciem et 
colorem obtinet. Per hujus crura Petrum intellige 
apostolorum principem. In hoc enim Dominus in 
Evangeliis se Ecclesiam suam edificaturum pro- 
misit. 


Species ejus αἱ Libanus electus. Sponsi spe- 
ciem vere maximam, et terribilem admirandamque, 
8ο divinam ex pulchra Libani altitudine conjicito. 
Guttur illius dulcedo, et totus desiderabilis. Guttur 
ejus divus ille Precursor fuit, qui Verbi et sponsi 
vox dicitur. 


corpus autem ( 


᾿Αχέραιοι τὴν φρόνησιν xai θαυμαστοὶ τοῖς τρόποις. 

"Eni πληρώματος, φησαὶν, ὑδάτων λελουμένοι, 

χουν ἐν πάσαις ἀρεταῖς ὄντες ἠγλαϊσμένοι, 

Ἑν γάλαχτι καθήµενοι πλήρωμα γαληνῶς τῶν ὑδά- 

[των 

Οὐκ ἐπιδεικτικῶξ, ool, τὴν ἀρετῆν αὐχοῦντες, 

Αλλά καὶ mávo γἀληνῶς αὐτὴν ἐπιτελοῦντες. 

Σιαγόνες αὐτοῦ ὡς φιάλαι, τοῦ ἀρώματος φύουσαι, 

Μυρεψιχὰ Ἀείλη αὐτοῦ «κρίνα στάζοντα σμύρναν 
[πλήρη. 

Τὸν πάγχρυδον αἰνίττεται Χρυσόστομον ὁ λόγος, 

Καὶ τοὺς αὐτῷ τυγχάνοντὰς ἴσους καὶ διδασκάλους, 

Τὸν μέγιστον Βασίλειον, Τρηγόριὀν τὸν πάνυ, 

Τοὺς ἐκ χειλέων, στάζοντας λόγους διδασκαλίας, 


p Καὶ μέλιτος ἠἡδύτερον, οὗπερ ol γεγευμένοι, 


Σμύρνης ἀμπίπλανται πολλῆς τοῦ λόγου τῇ δυνάµεε, 
γουν νεκροῦσι τὰ τῆς γῆς αὐτῶν iv πόνοις µέλη, 
Καὶ συσταυροῦνται τῷ Χριστῷ καὶ συνυφοῦνται 
[τούτφ. 
πεπληρωμέναι 
[θαρσὶς, 
Κοιλία αὐτοῦ πυξίον ἐλεφάντινον ἐπὶ λίθου σαπφεἰ- 
[pov, 
Κνῆμαι αὐτοῦ στύλοι μαρμἀρινοι τεθεμελιωμένοι ἐπὶ 
| Ἡρνόφ. 
Ταῦτα μὲν οὖν ἡ καθαρὰ παρθένος τε καὶ νόµφη, 
Τοῖς φύλαξιν ὠμίλησε, τουτέστι τοῖς ἀγγέλοις' 
Τὸ κάλλος ὑπεμφαίνου δῇθιν τὸ τοῦ νυµφίου. 
Σὺ δὲ µοι πάσας τροπικῶς τὰς ἐξηγήσεις δέχου. 
ἸΕπεὶ γὰρ πάντων χεφαλὴ Χριστὸς τυγχάνει uóvoc, 
Σῶμα δὲ τούτου πἐφυκέν ἡ θεία Εκκλησία, 
Καὶ µέλη τούτου λέγοµεν xal µέρος τοὺς ἁγίους, 
Tóv μὲν ἐκείνου τράχηλον, τὸν δ' αὖ ἐκείνου πόδα, 
Λοιπὸν καὶ χεῖρας γίνωσκε τούτου τότορνευμένας, 
Τοὺς ἀποστόλους τοὺς σεπτοὺς καὶ θείους Ἱεράρχας, 
Τοὺς οἰκονόμους τοὺς πιστοὺς τῆς χάριτος τὴς θείας͵ 
Οἵτινες χατετόρνευσαν αὐτοὺς εὐεπιθόλως, 
"Απασαν ἀποξύσαντες ἀφ᾿ ἑαυτῶν κακίαν, 
Ὄθεν ἐλπίδος ἀγαθῶν slav ἐμπεπλησμίνοι. 
Τούτου δὲ πάλιν γίνωσκε χοιλίαν καὶ πυξίον, 
Τῶν ἑναρέτων τὰς ψυχὰς πάντων καὶ τὰς καρδίας, 
Ἐν αἷς ὁ Λόγος τοῦ θεοῦ ἐστιν ἐγγεγραμμένος. 
Οἵτινες ἔχουσιν αὐτῶν τὸν νοῦν xal τὰς αἰσθήσεις 
Τῷ βασιλεῖ τῶν οὐρανῶν ἐπαναπεμπομένας, 
'Ó) λίβος γὰρ ὁ σάπφειρος τοῦτο σηµαίνειν θέλει, 
Ἔστι γὰρ οὐρανοειδὴς ὁ λίθος οὗτος μόνος. 
Ἐνήμας δὲ τούτου γίνωσκε Πέτρον τὸν κορυφαῖον, 
Ἐν τούτῳ γὰρ ὁ Κύριος αὐτοῦ τὴν Ἐκκλησίαν 
Οἰκοδομεῖν ὑπέσχετο κάν τοῖς Εὐαγγελίοις, 
Εἶδος αὐτοῦ ὡς Λίθανος ἐχλεχτός. 
Εἶδος αὐτοῦ δὲ γίνωσκε, τουτέστι τοῦ νυµφίου. 
Μέγιστον Όντως, καὶ φρικτὸν, καὶ θαυμαστὸν, καὶ 


ε[θεῖον, 


Χεῖρις αὐτοῦ τορευταὶ, 


χρυσαϊ, 


Ταῦτα γὰρ εἶδος ἀληθῶς σημαίνει τοῦ νυμφίου. 
Φάρυγξ αὐτοῦ γλυκασμὸς καὶ ὅλος ἐπιθυμία. 
Φάρυγξ δὲ τούτου πέφυχεν ὁ Ηρόδρομος ὁ θεῖος' 
Φωνὴ γὰρ ὄντως λέγεται τοῦ Λόγου καὶ νυµφίου, 








653 . 
τῶν Υ Πατέρων. 

Ἐπεὶ 8' ai µαθήτριαι παρὰ τῆς διδασκάλου τίς 
ἐστιν ὁ ταύτης νυµφίος διὰ τῶν αὑτοῦ χαρισµάτων 
ἀνεδ.δάχθηοαν, βουλόμεναι λοιπὸν μαθεῖν xal ὅπου 
οὗτος ἦχει, paci πρὸς αὐτήν * Hou ἀπῆλθεν à ἁἀδελ- 
φιδός σου, d καλὴ ἐν γυκαιξί; Δηλαδὴ ἀνάγγειλον 
ἡμῖν ἔνθα ἑνδημεῖ ὀγαπητός σου, ἡ iv ταῖς ἄπολε- 
σάσαις ψυχαῖς, διὰ τὴν τῆς1θείας] ἐντολῆς παράθα- 
σιν τὸ κάλλος τοῦ κατ εἰκόνα xal τοῦ καθ ὁμοίω- 
vw, ἀπολαθοῦσα τοῦτο πάλιν dv τῷ νυμφεύθῆναι τῷ 
λόγῳ τοῦ θεοῦ. "Eme! δι’ ὧν ἀχηκόαμεν γνωρισµά- 
των αὐτοῦ οὕπω ὁρῶμεν αὐτὸν dv ἡμῖν, ποῦ ἁπ- 
ἰθλεψεν ὁ ἀδελφιδός σου; xal ζητήσομεν αὐτὸν 
μετὰ σοῦ. Δπηλονότι ποῦ ἀγαπητός σου ἀἁόρατος ὢν 
ὁρᾶσθαι καὶ Ἠθέλησε, καὶ ἅμα σοι ὁδηγῶμεν πρὸς 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


054 
Trium Patrum. 


Cum discipule ex magistra, quis esset sponsus 
ejus, per signa et notas ipsius didicissent, scire 
autem cuperent, quonam abisset, sio illam com- 
pellant: Quo abiit nepos tuu;, o pulchra nter 
mulieres? O que inter animas, imaginis et simi- 
litudinis pulchritudinem mandati transgressione 
perditam ideo recuperasti, quia Dei Verbo es des: 
ponsata: quando ex signis ao notis ejus abs te 
enumeratis, nondum ipsum in nobis conspicimus, 
quonam respexit nepos tuus? et quaremus eum 
tecum. Übi dilectus tuus qui est invisibilis, aspici 
voluit? [Indica nobis, ut te duce ad prestantiora 
contendentes, eum tum agendo tum contemplando 
pervestigemus et assequamur. His sponsa respon. 


τὰ κρείττονα, φηλαφήσομεν αὐτὸν χατὰ πρᾶξιν xal p det: Nepos, inquiens, meus descendit in hortum 


βεωρίαν. Ἡ δὲ ἀποκρινομένη πρὸς αὐτὰς * Άδελφι- 
δός µου κατέθη εἷς χῆπον αὐτοῦ sl; φιάλας τοῦ 
ὁρώματος. "Ἠτοι, ὁ ἁόρατος χατὰ τὸ ὕψος τῆς 
λωτοῦ οὐσίας, ἀγαπητός µου, κατίθη κατ ἑνέρ- 
yeav ὡς sic χΏπον αὐνοῦ τὴν τοῖς θείοις αὐτοῦ ϐθε- 
λήμασι πεφυτευμένην χτίσιν, xal ὡς εἰς φιάλας τοῦ 
ἀρώματος τὰς χατὰ τὴν εἲς θεὸν πίστιν δετικὰς 
ψυχὰς τῆς εὐωδιαζούσης αὐτὰς τοῦ παναγίου Πνεύ- 
µατος χάριτος, ἥτις ἀναμορφοῖ ταύταις κατά τε 
θεωρίαν xai πρᾶξιν τὸ κατ εἰκόνα καὶ τὸ xap' 
ὑμοίωσιν, iv atc ὡς ἰδίῳ ἐκτυπώματι ὁ νυµφίος 
ὁρᾶται * κατέθη δὲ, ὡς εἴρηται, ποιµαινειν By τοῖς 
χηποις καὶ συλλέγειν κρίνα, ἄγουν διέπειν τὰ }ο- 
Υιχὰ πρόδατα xal ἑκτρέφειν χαδὰ γνῶσιν καὶ ἀρε- 
τὴν Ev τε τῇ νοητῃ καὶ τῇ αἱσθητῇ χτίσει * ἐν αἷς ol 
λόγοι καὶ ol τρόποι τῶν ἀρετῶν ὥς τισι χήτοις πε- 
φυτεύμένοι εἶἰσί * x«l ἐκλέγεσθαι ὡς ἀπὸ ἀχανθῶν 
κρίνα, τῶν συμπνιγοµένων δηλαδὴ ψΨυχῶν τῇ σωµα- 
τιχῇ µερίµνῃ, τὰς ταύτην παντελῶς ἀναθεμένας 
8t. ἐπομάένας αὐτῷ ἐν Εὐαγγελίοις φάσκοντι * Κα- 
ταµάθετε τὰ κρίνα τοῦ ἀγροῦ, ὅτι οὐ χοπιᾷ, οὐδὲ 
Υήθει, "Qv καὶ φησιν ἑχάστη ' ᾿Εγὼ τῷ ἀδελφιδῷ 
µου, καὶ ὁ ἁδελφιδός µου ἐμοὶ, ὁ ποιµαίνων ἐν 
τοῖς χρίνοις ' εἴτουν, Ἐγὼ τῷ θεῷ ζῶ, νεκρὰ γενο- 
µένη τῷ κόσµῳ, καὶ ἐν ἐμοὶ μόνος Ἀριστὸς Qi, ὁ 
διζάγων τὴν κατὰ γνώμην τούτῷ ἑπομένην ψυχὴν, 
χαὶ ἑκτρέφων ὡς ἐν Χρίνοις ταῖς λαμπρότησι τῶν 
ἀρετῶν. 
Ψελλοῦ, 

Ταῦτα μὲν οὖν λελάληκεν τοῖς φύλαξιν ἡ νύμφη. 
Ἐχεῖνοι 8 ἀκριθέστερον αὖθις ἐπερωτῶσι * 

Ποῦ ἀπῆλθεν ὁ ἁδελφιδός σου, ἡ καλὴ iv 
Ἰωναιξ[; loo ἀπῆλθε, ποῦ ἀπέθλεψεν ὁ ἀἁδελοι- 
δός σου ; καὶ ζητήσομεν αὐτὸν μετὰ σοῦ. | 

'O ποταπὸς ἦν πρότερον οὗτος, µεμµαθηκότες, 

Nov ἐκζητοῦσιν xal μαθεῖν xal ποῦ ποτε µετέδη * 
Ὀὐδέπω γὰρ ἐπέγνωσαν τὴν σάρχωσιν τοῦ Λόγου, 
"Bv κατελθὼν ἐπὶ τῆς γῆς ἀῤῥήτως ἐσαρκώθη. 
Ὅτι 8" οὗ πᾶσιν ἔγνωστο, δέσποτα, τοῖς ἀγγέλοις, 
Τὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως μυστήρϊἰον τοῦ Λόγου, 
Μίχρι τῆς ἀναλήψεως αὐτοῦ πρὸς τὸν Ἡατέρα, 


*! Matth. νι, 28. 


suum ad phialas aromatis. 

Dilectus meus qui substantie sue celsitudine 
est invisibilis, reipsa tanquam in hortum suum 
descendit in creaturam, quam divinis voluntatibus 
suis ipse plantavit, et tanquam ad phialas aroma- 
tis, ad animas sibi per fidem in Deum gratas, sua- 
vissimo gratie sancti Spiritus odore perfusas. 
Qui quidem gratia per contemplationem et actio - 
nem, imaginis et similitudinis decus in eis sic 
instaurat, ut sponsus in illis tanquam exemplar 
in signo proprio perspiciatur expressum. Descendit 
autem, ut dictum est, ut pascat in hortis Jet colli- 
gat lilia: hoe est, ut oves ratione preditas tegat 
et nutrial per scientiam atque virtutem, in natura 
tum intelligibili tum sensibili : in quibus virtutum 
rationes ac modi tanquam in hortis quibusdam 
consiti sunt; et colligat veluti lilia de spinis, 
nempe ex animabus que corporeis sollicitudinibus 
suffocantur, animas illas que rejectis ejusmodi 
spinis Deo parent ipsi, in Evangeliis dicenti : Con- 
siderate lilia. agri, non laborant, neque nent *! : 
Quarum etiam singula dicit: Ego nepoti meo, et 
nepos meus mihi, qui pascit inter lilia. Ego quippe 
Deo vivo, mortua mundo, et in me solus Christus 
vivit, qui regit animam que ipsum sequitur, et 
pascit in liliis, in splendoribus virtutum. 


Pselli. 


Hec custodibus sponsa cum respondisset, illi 
rursus eam interrogant accuratius : 

Quo abiit nepos tuus, o pulchra ínter mulieres? 
Quo respexit nepos tuus? et gugremus eum tecum. 


Qualis iste sit, jam intelleximus. Nunc avemus 
illud etiam scire, quo descenderit: nondum enim 
cognitam habent Verbi incarnationem, quam 
ineffabili ratione in terram descendens induit. 
Cujus quidem incarnationis myeterium ne angelis 
quidem, ante Verbi ascensionem ad Patrem fuisse 
exploratum, ex summo prophetarum Davide cogno- 





655. 


MICHAELIS PSELLI 


656 


8ces. Cum enim angelorum Christo ministranlium A "Axoucov τι φησι Δαθὶδ τῶν προφητῶν ἀχρότης. 


ordines, quando assumptus est, valde supplica- 
rent ao dicerent : Tollite porlas, principes, vestras 
οἱ introibit Christus Πεν gloriz2 *: illi dispensa- 
tionis, inquit, arcanum non intelligentes, ut 
hesitantes responderunt: Quis est 1e Rex glo- 
ri» **? Ao sponse quidem custodes ita dixerunt. 
Illa vero respondet angelis ipsis : 


Nepos, inquiens, meus descendit in. horium suum 
ad phíalas aromatis, ut pascat in. horlis, εἰ colligat 
lilia. 

Arcana, inquit, ille ratione descendit, sicut 
imber super lanam, sicut ros in vellus, in uterum 
pure atque immaculate virginis, utin aromatum 
divinorum phialam mundam. Unde sine semine 
progrediens, eo quidem modo quo illi soli est co- 
gnitus, in animas hominum puras influxit. Has 
enim tu, rex, phialas aromatum intellige ; horlum 
autem agnosce hunc mundum in quom descendit 
Christus, ut fldeles sanctis pasceret eloquiis: 
divina enim eloquia vocantur lilia. 


Ego nepoti meo, et nepos meus mihí, 

Verum, quo planius, inquit vos doceam, ille 
mihi prorsus est similis. Ad similitudinem enim 
suam me prius ipse formavit. Post autem graviter 
collisam renovavit, formam meam ex virgine 
suscipiens. Sic igitur angelos sponsa est allo- 
cuta. 


Trium Patrum. 

Virtutum decus in his adolescentualis, id eet, in 
animabus sponsus ipse considerans veluti sponsam 
alloquitur ad hunc modum : Pulchra es, propinqua 
mea, sicut. bona voluntas. Bona es, propinqua 
mea, ex divine sapientie et bonitatis participa- 
tione, utpote que voluntati mese per quam ex 
nihilo facta es, minime repugnes, sed ex ea teta 
pendeas, dum imaginis et similitudinis decus 
conservas. Quamobrem decora etiam es, sicut 
Jerusalem. Formosa nimirum, dum notam meam 
atque habitum ab omni perturbatione remotissi- 
mum defendis, in te ipsa me pacem Patris contem- 
plaris qui te illi éonciliavi. Nam Jerusalem, ut 
docuimus, pacis est visio. Quapropter es etiam 
terror, ut acies ordinata. Tota videlicet stupor, 
dum in contemplatione nature mee incomprehen- 
sibilis obstupescis, quemadmodum et divini atque 
angelici ordines admiratione stupidi, inaccesse 
pulchritudinis mee reverentia οἱ formidine contre- 
miscunt. Proinde averte oculos tuos α me, quoniam 
ipsi me avolare fecerunt. Id est, ne coneris me qui 
substantiam supero, ex substantia comprehendere. 
Quanto enim magis in me comprehendendo labo- 
raveris, tanto longius & mentis tue oculis incom- 
prehensus avolabo. Sed eos a substantia mea que 


65 Psal, xxii, 7, 9, δὲ ibid. 8, 10. 


Τῶν λειτουργούντῶν τότε γὰρ ταγμάτων τῷ Σωτῆρι, 
Πρὸς τὴν ἀνάληψιν αὐτοῦ μεγάλ᾽ ἵκετευοντων * 
"Apazs πύλας, ἄρατε, ταγμάτων ἀρχηγέται, 

Ὡς εἰσελεύσεται Χριστὸς ὁ Βασιλεὺς τῆς δόξης. 

Αἱ μὴ γινώσκοντες, enel, τᾶ τῆς οἴκονομίας, 
᾿Αντιχεκράγασιν αὐτοῖς ὥσπερ ἐπαποροῦντες * 

Τίς ἐστιν οὗτος λέγοντες, ὁ Βασιλεὺς τῆς δόξης ; 
᾽Αλλ’ οὕτω μὲν εἰρήκασιν οἱ φύλακες τῇ νύµφῃ, 

Ἡ δ᾽ ἀπεκρίθη πρὸς αὐτοὺς λέγουσα τοὺς ἀγγέλους' 

Αδελφιδός µου κατέθη εἲς πῆσον αὐτοῦ elo 
φιάλας τοῦ ἀρώματος, τοῦ ποιµαἰνειν ἐν χήποις, 
καὶ συλλέγειν κρίνα. 

Ἐκεῖνος κατελήλυθε, φησὶν, ἀῤῥητοτρόπως, 

Ὡς ἐπὶ πόκον ὑετὸς, ὡς ἐπὶ χλόην δρόσος, 

Ἐν τῇ γαστρὶ τῆς καθαρᾶς καὶ πανχμώμου κόρης, 

Καὶ εἰς φιάλην καθαρὰν τῶν θείων ἀρωμάτων, 

'E£ ἧς ἀσπόρως προελθὼν µόνος αὐτὸς ὡς οἵδεν, 

Εἰς τὰς ψυχὰς τῶν χαθαρῶν ἀνθρώπων µετεῤῥόη. 
Ταύτας γὰρ ἴσθι, δέσποτα, φιάλας ἀρωμάτων, 

"Ὥσπερ xal κῆπον Ὑίνωσκε τοῦτον τὸν χόσµον, ἄναξ - 
Ἐν ᾧ κατῆλθιν ὁ Χριστὸς, καὶ τοὺς πεπισκευχότας 
᾿Εποίμανεν ὡς ἁληθῶς τοῖς σεθασµίοις λόγοις. 

Κρίνα γὰρ ταῦτα λέγεται τὰ λόγια τὰ θεῖα. 

Ἐγὼ τῷ ἀδελφιδῷ µου», καὶ ἁδελφιδός µου ἐμοί. 

Αλλ’ ἵνα τι, φησὶν, ὑμᾶς σαφέστερον διδάξω, 
Ἐκεῖνος ὅμοιος ἐμοὶ τυγχάνει κατὰ πάντα * 
Έπλασε γάρ µε πρότερον ἐχείνου κατ εἰχόνα, . 
Καὶ πάλιν ἀνεκαίνισε δεινῶς µε συντριθεῖσαν, 

Ὡς τὴν ἐμὴν ἀνειληφὼς μορφὴν ἐκ τῆς παρθένου. 
Ταῦτα μὲν οὖν λελάληχεν ἡ νύμφη τοῖς ἀγγέλοις. 
Τῶν Υ΄ Πατέρων. 

Αὐτὸς ὁ νυµφίος τὴν ὥραν τῶν κατορθωµάτων 
ταῖς τοιαύταις ψυχαῖς ἐπικρίων, ἤγουν, τῶν νεανί- 
δων, οἱονεί φησι πρὸς αὐτήν * Καλὴ εἶ, ἡ πλησίον 
μου, ὡς εὐδοχία. Δηλονότι, ᾿Αγαθὴ ὑπάρχεις, ἡ ἐγγύς 
poo, κατὰ τὴν τῆς θείας σοφίας xai ἀγαθότητος µετ- 
οχήν * ώς vip θελήματί µου * xa0' ὃ ἐκ τοῦ μὴ ὄν- 
τος παρήχθης, μὴ κατὰ τι ἀντικειμένη, ἁλλ᾽ ὅλη 
τούτου ἐξηρητημένη, καὶ ἐν τῷ τηρεῖν τὸ κατ᾽ εἰκόνα 
τε xal τὸ χαθ᾽ ὁμοίωσιν * ἐντεῦθιν δὲ xai, Ὡραία 
ὡς Ἱερουσαλήμ. Δηλαδὴ, Καλὴ, ὡς dv ἑαυτᾷ σώ- 
ζουσα τὸν ἐμὸν χαρακτῆρα, καὶ τὴν ἀπαθεστάτην 
ἕξιν ἁλώδθητον, ἐμὲ τὴν εἰρήνην τοῦ Hatpóc ὁρῶσα, 
ὃς σε τούτφ κατήλλαξα. Ὅρασις γὰρ εἰρήνης, ὡς 
προείρητο, Ἰεοουσαλὴμ ἑρμηνεύεται. Ὅθεν al καὶ 


D θάµθος, ὡς τεταγµέναι: ἤτοι, Ἔκπληξις ὅλη ἐπὶ τῇ 


θεωρίᾳ ἐκπληττομένη ἐμοῦ τοῦ κατ οὐτίαν ἆκατα- 
λήπτου * ὥσπερ καὶ αἱ Οεῖαί τε καὶ ἀγγελικαι τά- 
ξεις θάμδους πληρούμεναι τῷ φόθῳ τοῦ ἀπροσίτου 
µου Χάλλους κατακαλύπτονται. Διόπερ ᾿Απόστρεφον 
ὀφθαλμούς σου ἀπέναντί uoo, ὅταν αὐτοὶ  &v- 
επτέρωσάν µε; ἦγουν, Mi) ζήτει κατ οὐσίαν «ατα- 
λαθεῖν µε τὸν ὑπερουσιον, ὅτι ὅσν ἂν σπεύδῃς xa- 
ταλαθεῖν µε, τοσοῦτόν σου τοὺς νοεροὺς ἀφθαλμοὺς 
τῇ ἀκαταληψίᾳ ὑπερίπταμα.. ᾽Λλλὰ στρέφον τού- 
τους ἀπὸ τοῦ κατ οὐσίαν ἀθεωρήτου, εἷς τὸ θεωρη- 


631 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


658 


τόν µου xav' ἐνέργειαν κάλλος. Καὶ ὄψτῃ µε ἔνεργη- Α spectari non potest, ad pulchritudinem que ex 


τικόν τε xal παντοδόναµον. Πνευματιχοὶ γὰρ εἶσιν 
ol ὀφθαλμοί σου. Τὸ δὲ, Τρίχωμά σου, ὡς ἀγέλαι 
τῶν αἰγῶν, ai ἀνεφάνησαν διὰ τοῦ Γαλαάδ , εἴ- 
τουν Οἱ ἐκ τοῦ νοός σου, ofa δὴ χεφαλῆς χομώσης 
Oplt, πνευματιχκῶς — quóutvot xal ἀναισθητοῦντες 
πρὸς τὰ παρόντα, πρακτικοί τε xal θεωρητικοὶ καὶ 
διολογικοὶ δίχην εὐθαλοῦς τριχώµατος αἰγῶν dva- 
δειχνυµένων διά τινος ἀπόπτου ὄρους Γαλαὰδ xa- 
λουμένου, ἀναχεκαλυμμένοι ἀπὸ σχότους κακίας 
καὶ ἀγνοίας xal ἀθείας εἰσίν: ὅτι ἐκ τούτων µετ- 
Ψχίσθησαν εἲς ἀρετὴν καὶ γνῶσιν xal θεοσέθειαν 
παρὰ τοῦ μαρτυροῦντος τοῖς πιστοῖς τὰ μέλλοντα 
δικαιωτήρια Ἐδαγγελίου. Μετοιχία γὰρ µαρτυρίας 
τὸ Γαλαὰδ ἑρμηνεύεται. Καὶ οὕτω μὲν Τρἰχωμά 
σου. — Οἱ δὲ ὁδόντες σου, ὡς ἀγέλαι τῶν χεχαρµέ- 
vuv, adi ἀνέθησαν ἀπὸ τοῦ λουτροῦ, αἱ πᾶσαι δι» 
δυμεύουσαι, καὶ ἀτεκνοῦσα οὐκ ἔστιν ἐν αὐταῖς. 
Δηλαδή, At ἔννοιαίΥ σου, δι’ ὧν τὸ σωματικὸν τοῦ 
νόµου πάχος εἷς ἀληθῃη λεπτύνεται νοήματα, xal 
πρὸς βρῶσιν πνευματιχὴν ἐπιτήδειον γίνεται, δίκην 
χεχαρμένων ἀγελῶν πᾶσαν φευδῆ ὑπόληψιν περι- 
ἔρηνται, περὶ µόνην συναγελαζόµεναι τὴν ἀλήθειαν. 
Αἵπερ ὡς ἀπὸ λουτροῦ καθαρεύσασαι τῶν ψευδῶν 
ὑπολήψεων, ὑψώθησαν ἀπὸ τῶν γηΐνων xal σαρκι- 
Xi πρὸς τὰ πνευματικὰ καὶ οὑράνια, διδυµοτο- 
χοῦσαι τοὺς λόγουν τῶν dpstüv* καὶ ἄκαρπος καὶ 
ἐνωφελὴς ἐνθύμησις οὐκ ἔστιν dv. αὐταῖς. Ὡς σπαρ- 
τον χόκχινον χείλη σου, xal ἡ λαλιά σου ὡὠραία. 
Δηλονότι, οἷα μὲν σπαρτίον µεμετρημένον, ola δὲ 
κόχχινον ἀἁληθῆ τὸν λόγον προφέροντα. "Oftv xat 


χαλὴ ἡ τούτου προφορά. Ὡς λέπυρον ῥοᾶς u£AÀóv C 


σου ἀκτὸς τῆς σιωπήσεώς σου” ἤτοι, Ola λέπυρον 
ῥοᾶς στύφουσαίἰ εἶσιν al παρειαί σου, διὰ τὸ στυγνόν 
τε χαὶ ἁδιάχυτον, xal ὅτε μὴ σιωπᾷς, τῷ συν- 
εσταλμένῳ ἨἈκολαζούαης σου τὴν ἐν ταῖς ὁμιλίαις 
διάχυσιν, 

Ψελλοῦ. 


Ταῦτα μὲν οὖν λελάληκεν ἡ νύμφη τοῖς ἀγγέλοις. 
λλλ’ ὁ φιλανθρωπότατος Δεσπότης καὶ νυµφίος, 
Ἰδὼν βαύζουσαν αὐτὴν xai κατατρυχωμµένην, 
Καὶ μεριμνῶσαν περιττῶς, καὶ φηλαφῶσαν τοῦτο, 
Ηάλιν ἐπῄνεσεν αὐτὴν φωνήσας ἀοράτως * 
Ka, εἶ, πλησίον µου, ὡς εὐδοχία, ὡραία ὡς 
Ἱερουσαλὴμ, θάµθος ὡς τεταγμέναι. 
Καλὴ, φησὶ, γεγένησαι, xai μῶμον οὕκουν ἔχεις, 
Τῇ 158ox/q τῇ ἐμῇ χαλῶς ὁμοιωθεῖσα. 
Καὶ σὺ γὰρ θέλεις ἅπαντας σωθῆναι τοὺς ἀνθρώπους. 
Καὶ πάλιν Ἱερουσαλὴμ χαλῶς ἐξωμοιώθης, 
Ἐν περ ἀναπέπαυμαι μετὰ καὶ τοῦ Πατρός µου. 
Ὅθιν καὶ θάµμθος χέκτησαι, καὶ φοθερὰ τυγχάνεις 
Ὥσπερ at τεταγμέναι µου δυνάμεις τῶν ἀγγέλων. 
Ἐμοὶ, φησὶ, λελάληκεν, ἐμοὶ σεπτὸς νυµφ[ος. 
Λοιπὸν δὲ Ἡρόσχες ἐπ᾽ ἐμοὶ τοὺς ὀφθαλμούς cov, 

[λέχει. 

Τὸ φῶς γὰρ ἀνεπτέρωσεν ἐμὲ τῶν ὀφθαλμῶν σου, 
Καὶ πάντων κατεφρόνησα τῶν κοσμικῶν πραγμάτων. 


operihus perspicitur, contemplandam converte. Et 
cernes me beneflcum et omnipotentem. Spiritales 
enim sunt oculi tui. Capilli vero sicut greges 
caprarum, qua apparuerunt ex Galaad. Cogitatio- 
nes videlicet, que ut ex capite core, sicut ex 
mente proveniunt tua spiritualiter, nullum rerum 
hujus vite sensum habentes, sed in agendo et 
contemplando οἱ divinis rebus pervestigandis 
occupate, similes sunt florentibus caprarum pilis, 
qua per altum quemdam et obscurum montem qui 
dicitur Galaad, conspicue apparuerunt. Siquidem 
ex malitie et ignorantie atque impietatis tenebris, 
ed virtutis et scientie pietatisque lucem commi- 
grarunt per Evangelium, quod fidelibus judici 

futuri testimonium reddit. Galaad enim signiflcat, 
Migrationem testimonii. Ac de capillis quidem 

hactenus. Denies tui sicut. greges tonsarum, que 
ascenderunt de lavacro, omnes gemellis fetibus, et 
sterilis non esl inter eas. Cogitationes tue quibus 
corpoream legis crassitudinem in veros sensus 
extenuas, et ad spiritualem cibum idoneum redi- 
gis, instar caprarum qus tonse sunt, veritate 
tantum conservata, falsas omnes rejiciunt opinio- 
nes : et tanquam in lavacro a falsis opinionibus 
ablutee, geminos virtutum edentes fructus, a rebua 
terrenie atque carnalibus ad spiritales et crelestes 
eonscenderunt; neque ulla inter eas inutilis est 
aut infructuosa. Sicut funiculus coccineus labia 
tua, et eloquium tuum. decorum"... Ut. funiculum 
dimensum atque coccineum, sermonem proferunt 
verum : unde preclara quoque est ejus pronuntia- 
tio. Sicut cortez mali punici gen: tue, prater 
silentium tuum. Propter constrictam ac minime 
fusam orationis vim,gene tue sunt similes cortici 
mali punici. Et quando non taces, brevitate oorri- 
gis in concionibus dissolutionem. 


Pselli. 


Hac cum angelis sponsa loquebatur, cum huma- 
nissimus Dominus et sponsus eam clamantem et 
anxiam ac vehementius sollicitam,in se indagando 
conspicatus, rursum ad laudes ejus sese convertit 
invisibiliter : Pulchra es, inquiens, propinqua mea, 
sicut bona voluntas, decora. sicut Jerusalem, ter- 
ror sicut acies ordinatz. Pulchra, inquit, facta 
es, et macula non est in te, merito bone volun- 


D tati mes comparata. Nam tu quoque vis omnes 


homines salvos fleri. Preclare eliam assimilata 
es ipsi Jerusalem in qua cum Patre meo re- 
quievi **. Quamobrem et terrorem obtines, et for- 
midahilis es,ut angelorum meorum acies ordinate. 
Mihi,inquit,locutus est venerandus sponsus meus. 
Averte oculos tuos a me. Jam conjice in me oculos 
tuos. Luz enim oculorum tuorum avolare me fecit, 
et omnia mundi negotia despexi. Sed qui volunta- 
tem diligenlium se facit ', confestim divinos ocu- 
los suos in sponsam conjecit; vidensque eam vir- 


* Cant. iv, 3. *  Ecoll. xxiv, 45. *' Psal. cxriv, 19. 


659 


MIGHAELIS PSELLI 


660 


tutibus exornatam, ecpit illam his verbis collau- A λλλ’ 6 πληρῶν τὸ θέλημα τῶν αὐτὸν ἀγαπωντων, 


dare : 


Capilli tui sicut. greges caprarum, qug apparue- 
runt de Galaad. Dentes (ui sicut greges tlonsarum quz 
ascenderunt de lavacro, omnes gemellis fetibus, et 
sterilis non est in eis. Sicul funiculus coccineus labia 
tua, et eloquium. tuum decorum. Sicut cortex mali 
punici geng iux, prater silentium tuum **. 


Hie sponsam laudibus ad mulierum mores et 
nuptiarum amores aptissimis eponsus extulit. Sed 
harum tu laudum omnium explanationem,stephoe- 
phore, superius 8 nobis accepisti. Quare jam Can- 
ticoruum finem audiamus. 


Sexaginta sunt reginz, el octoginta concubina, el 
adolescentulze quarum non est numerus. Una est 
columba mea, per[ecia mea, una est matri sua, ele- 
cta est genitrici suz. Viderunt illam filia, beaidissi- 
mam pradicabunt eam. Regine et concubine lauda- 
bunt eam. 

Sapientissimus ille Salomon, mirabilis ille 
propheta tanquam in speculo propheticis oculis, 
animarum que salutem assequuntur mores et 
virtutes, imo, ut vere dicam, ordines et gradus 
aspexit. Tres enim, ut. mihi persuasi, aunt ordi- 
nes eorum qui salvantur. Aut enim sunt filii, aut 
meroenarii, aut servi. Qui enim 8 teneris οπρυ]- 
oulis ex toto corde Deum rerum omnium aucto- 
rem optimurm diligunt, et amore ipsius, mundum 
et qua in mundo sunt, contemnentes, Chrieto 
Verbo et sponso conjunguhtur, divina gratia filio- 
rum ordinem obtinent. Qui autem regni colestis 
cupiditate adducti ut eo potiantur, Christodiligen- 
ter inserviunt,in mercenariorumlococonstituuntur. 
At qui peccatis omnibus obruti,ut ego infelix, cru- 
ciatuum et suppliciorum formidine resipiscunt, 
et penitentiam agunt (quorum in numero utinam 
ipse quoqué sim per gratiam tuam, o Christe Ver- 
bum Salvator !) in servorum qui tamen salvi fiunt 
ordine collocantur. Has classes atque hos ordines 
Salomon ille prospiciens,et divino afflatus Spiritu, 
tanto ante cernens Verbi sponsi purissimi incar- 
nationem, et que ipsum sine semine genuit, san- 
clissimam Dei Genitricem Mariam illam immacu- 
latissimam, quam omnibus omnes omnium homi- 
num generationes vocibus nunquam cessantibus, 
beatissimam predicant, quia totius mundi peperit 
Salvatorem, hoe in sponsi persona Canticum 
cecinit. Tu vero, princeps stephephore, cum 
sexaginta reginas audis,eos intellige qui sexagena- 
rium sibi traditum numerum talentorum decies 
bonis operibus multiplicantes, divina gratia filio- 


60 Cant. 1v, 3. 


Εὐθὺς ἐπέδαλεν αὐτῇ τοὺς ὀφθαλμοὺς τοὺς θείους, 

δὼν δὲ ταύτην ἀρεταῖς κατακεκοσμηµένην, 

"Ἠρζατο ταύτην ἐπαινεῖν' Quoi γὰρ οὕτω xoc 
Τρίχωμά cuo ὡς ἀγίλαι τῶν αἰγῶν, ai ἀνέδη- 

σαν ἀπὸ τοῦ Γαλαάδ, Ὀδόντε σου, ὡς ἀγέλαι 


τῶν — xsxapuévuy , ai ἀναθαίνουσαι ἀπὸ τοῦ 
λουτροῦ. Al πᾶσαι διδυµεύουσαι, καὶ — &xte- 
νοῦσα οὐκ ἔστι ἐν αὐταῖς. Ὡς σπαρτίον 


κόκχινον ἨἈἆείλη σου, ἡ λαλιά σου pala. Ὡς 
λέπυρον ῥοᾶς µμῆλόν σου, ἐχτὸς τῆς σιωπήσεώς 
σου, 
Οὕτως μὲν οὖν ἐπῄνεσε τὴν νύμφην ὁ νυµφἰος, 
Γυναικικῶς, ἐρωτικῶς καὶ νυµφοπρεπεστάτως. 
Σὺ δ ἀλλὰ τούτους ξύμπαντας τῆς νύμφης τοὺς 
[ἐκαΐνους, 
Ὡς ἑρμηνεύθης ἄνωθεν, γίνωσχα, στεφηφόρε. 
Ταὐτήν τὴν ῥῆσιν γὰρ ἡμεϊῖς ἄνωθεν eópuxócec, 
Ἐντεῦθιν ἡρμηνεύσαμέν, ὣς δυνατὸν ἦν ὅλως. 
Αλλ’ ἀχουσώμεθα λοιπὸν τοῦ τέλοτς τῶν ᾽Λομάτων. 
Ἐξήχονιά εἶσι Λβασίλισσαι καὶ ὀγδοήχοντα 
παλλακαὶ , καὶ νεάνιδες ὦν οὐκ ὅστιν ἀριθμός. 
Μία ἑστὶ Ππεριστερά µου, τελεία pou * µία deti 
τῇ μητρὶ αὐτῆς, ἐκλεχτή ἐστι τῇ τεχούσῃ αὐτήν. 
Ἐϊδοσαν πᾶσαι θυγατέρες, xal μακἀριοῦσιν αὐτήν' 
βασίλισσαι καὶ παλλακαὶ αἰνέσουσιν αὐτήν. 
Ὁ Σολομὼν ὁ πάνσοφος, ὁ θαιμαστὸς προφήτης, 
Προφητικοῖς ἐν ὄμμασιν οἴδεν, ὡς ἐν κατόπτρῳ, 
Τοὺς τρόπους xai τὰς ἀρετὰς ψυχῶν τῶν σεαωσµένων, 
Μᾶλλον δ’ εἰπεῖν ὡς ἀληθῶς τὰς τάξεις xal τὰς βάσεις. 
Ίρεῖς Ὑάρ εἶσιν, ὡς πίπεισμαι, τάξεις τῶν σεσω. 
[σμένων" 
Υἱότης, µισθαρνότης te, xal μετ αὐτὴν δουλότης. 
Οἱ μὲν γὰρ ἀγαπήσαντες ἐξ ὅλης τῆς καρδίας 
Τὸν εὐεργέτην τοῦ παντὸς ἐξ ἁπαλῶν ὀνόχων, 
Καὶ τῆς ἀγάπης ἵἕνεκα τούτου xal τῆς φιλίας, 
Τὸν κόσμον βδελυξάµενοι xai τὰ περὶ τὸν χόσµσον, 
Προσνολληθέντες τῷ Χριστῷ τῷ Λόγῳ καὶ νυµφίῳ, 
Εἰς τάξιν ἔφθασαν υἱῶν τῇ χάριτι τῇ θείᾳ. 
Ot δὲ γλιχόµενοι τὠχεῖν τῆς ἄνω βασιλείας, 
Καὶ ταύτης χάριν ἔσπευσαν Χριστῷ δεδουλευχότες, 
Elc τάξιν ἔφθασαν αὐτοὶ x«l τόπον τῶν µισθίων. 
Οἱ δὲ γε πλημμµελήσαντες, ὥσπερ ἐγὼ ὁ τάλας 
Καὶ πᾶσαν ἐκτελέσαντες ἄτοπον ἁμαρτίαν, 
Καὶ φοθηθέντες τὰς πικρὰς βασάνους xai χολάσεις, 
Καὶ τούτου χάριν φθάσαντες slc τόπον µετανοίας 


D (Ὡς εἴθε τούτους φθάσαιµι κἄγωγε, Χριστέ µου 


[Αόγτ), 


Εἰς τάξιν ἐληλύθασιν δούλων, πλὴν σεσωαµένων. 
Ταύτας τὰς τάξεις κατιδὼν ὁ Σολομὼν ἐχεῖνος, 
Ἡροκατιδὼν δὲ μάλιστα τῷ Πνεύματι τῷ θείῳ 

Καὶ τὴν τοῦ Λόγου σάρκώῶσιν τοῦ καθαροῦ νυμφίου, 
Καὶ τὴν γεννήσασαν αὐτὸν ἀσπόρως Geosóxov, 

Τὴν ὄντως παναμώμητον, τὴν καθαρὰν Μαρίαν, 
ὝἜντινα µακαρίἰζουσι φωναῖς ἁχαταπαύστοις 

AT γινεαὶ τῶν γενεῶν ἁπάντων τῶν ἀνθρώπων, 

"Ott Σωτῆρα τέτοχε τῆς ὅλης οἰχουμένης * 

Ῥαύτην ἐξεῖπε τὴν ᾠδὴν προσώπῳ toi νυμφίου. 


661 


Σὺ δὲ µοι τὰς ἐξήχοντα βασιλίἰσσας ἀχούων, 
Ἐχείνους εἶναι γίνωσκε, δέσποτα στεφηφόρε, 
Τοὺς δεκαπλασιάσαντας lv ἀγαθοεργίαις 

Tz,» δεδοµένην πρὸς αὐτοὺς ἑξάδα τῶν ταλᾶντων, 
Καὶ τόπον φθάσαντας υἱῶν τῇ χάριτι τῇ θείᾳ. 
Καὶ παλλαχὰς ὡς ἀληθῶς ἐκείνους εἶναι νόει͵ 
Τοὺς ὁκτοπλασιάσαντας iy χόποις σωτηρἰας 

Τὸ δεδοµένον τάλαντον αὐτοῖς ἐκ τοῦ Δεσπότου, 
Καὶ γεγονότας μισθωτοὺς τοῦ Λόγου καὶ νυµφίου. 
ῬΑχηύων δὲ νεάνιδας πολλὰς ἀναριθμήτους, — 
Γίνωσκε ταύτας ἁληθῶς ἁμαρτωλοὺς ἀνθρώπους, 
Οἵτινες τὸ μὲν τάλαντον λαθόντες τοῦ Δεσπότου, 
Βἰς γῆν αὐτὸ κατέχωσαν lE ἄκρας ῥφθυμίας' 

Καὶ δοῦλοι μὲν γεγόνασιν, ἀλλ᾽ ὅμως σεαωσμένοι. 
Twv σεσωσµένων οὖν τοσούτων πεφηνότων, 
᾽Απάντων ὑπερέχουσα τῶν ἐπὶ γῆς ἀνθρώπων, 
Ὡς ἐχλεκτὴ περιστερὰ τυγχάνει µία µόνη, 

Ἡ τὸν Χριστὸν γεννήσασα Παρθενομήτωρ, 

Ἠ Χερουθὶµ xal. Σεραφὶμ ὄντως καθαρωτέρα. 


Ἐπίλογος, 


Ἔχεις τὸ σὸν ἐπίταγμα πεπληρωμένον, ἄναξ. 
Ἰδοὺ γὰρ τέλας εἶληφε τὸ τῶν ἀσμάτων ΄Ασμα, 
Αλλ' ἐρωτᾷς, ὦ χρᾶτιστε, xal πλέον φιλολόγε, 

Καὶ τί τὸ συναγόµενον ἐν χαθαρᾷ τυγχάνει, 

Ἐκ ταύτης τῆς προφητικῆς ἆσματογρσφου βίθλου. 

΄Απαν τὸ συναγόµενον τοῦτο τυγχάνει µόνον, 

"Oct τὴν φύσιν τῶν βροτῶν τὴν ἐχπεσοῦσαν πάλαι 

'O Λόγος ἀνεζήτησεν ὁ ταύτην πλαστουργήσας. 

Ἑὐρὼν δὲ ταύτην, καὶ λαθὼν ἐπ᾿ ὤμων ὁ Δεσπότης, 

Βὶς οὐρανοὺς ἀνήγαγε, xai τῷ Πατρὶ παρέσχε, 

Καὶ τῶν ἀγγόλων ἔδειξε ταύτην ὑψηλοτέραν. 

Ὅπερ προγνοὺς Σολομὼν πνεύματι προφητείας, 

Ποικίλως συνεγράφατο καὶ πολυπλόχως τάδε. 

Ημεῖς δὲ τὸ ἐπίταγμα τὸ σὸν, ὦ στεφηφόρε 

᾽Αποπληρῶσαι θέλοντες, ὡς δοῦλοι τοῦ σοῦ χράτους, 

Ηολιτικοῖς ἐφράσαμεν ὡς δυνατὸν ἐν στίχοις 

Τὸν τῶν ᾿Λσμάτων δύναμιν, ἐξήγησιν xal γνῶσιν. 

Et δ’ Ίσως παρεσφάλημεν καί τι τῆς ἀληθείας, 

Οὐ ξίνον, οὔτε θαυμαστὸν, οὐδὲ καινὸν τυγχάνει. 

Ἐχρῆν μὲν γὰρ μηδ’ ὁπωσοῦν ἐπιχειρῆσαι τούνου, 

Τὴν βίθλον τὴν πνευματικὴν ὅλως ἐφερμηνεῦσαι' 

Τοῦτο γὰρ τοῖς πνευματικοῖς εἶκός ἐστι καὶ µόνοις, 

Τὸ τὰ τοῦ Ἠνεόματος λαλεῖν καὶ φράζειν καὶ διδά- 

ἴσκειν. 

Εκιὶ δὲ τοῦτο γέγονε xal παρ᾽ ἡμῶν ἐκ τόλµης, 

O παντοκράτωρ µου Χριστὸς ἴγεως γένοιτό uoi. 
Tov Υ Πατέρων. 

Ἑξήχοντά εἶσι µΛβασίλισαι καὶ ὀγδοήκοντα 
παλλαχαὶ xal υεάνιδες ὧν οὐκ ἔστι ἀριθμός 
ἤχουν, at τε μὴ φόθῳ τῶν ἠπειλημένων κολάσεων, 
ἀλλὰ πόθῳ τοῦ κληρονομῆσαι τὴν ἐπηγγελμένην τοῦ 
θιοῦ βασιλείαν ἑξαπλασιάζουσαι ψυχαὶ τὰς δέκα 
ἐντολὰς, κατὰ λόγον ἐπιστατοῦντα ταῖς πέντε αἰσθή- 
σεσιν, xal ἅμα ταύταις πληροῦντα τὸν EE ἀριθμόν' 
καὶ αἱ κατ’ ἐπιθυμίαν μὲν τῷ πονηρῷ συμπλεχόμµε- 
ναι, χατὰ φόθον δὲ των ἠπειλημένων κολάσεων, ἀκί- 
νητοι κατ’ ἐνέργειαν πρὸς τὰ πάθη µένουσαι. Ὁ γὰρ 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


662 


À rum locum sunt assecuti. Conoubinas autem eog 


9889 cogita, qui talentum sibi aDomino assignatum 
laboribus salutiferis octogies multiplicantes, Verbi 
et sponsi facti sunt mercenarii. Innumerasbjles 
vero adolescentulas agnosce peocatores illos qui 
pre nimia inertia talentum aDomino acceptum in 
terra defoderunt illi quidem, sed tamen salutem 
oblinuerunt.Inter tot animas omnium hominum qui 
salvantur, ut electa columba est una illa sola, que 
Christum genuit Virgo Mater puella Maria, que 


puritate profecto Cherubim et Seraphim autecel- 
lit. 


Peroratio. 


Mandata tua, rex, explicavimus.Ecce enim can- 
ticorum Canticum ad umbilicum pervenit. Quod si, 
princeps optime idemque sapientissime, quaeras 
quidnam in summa ex hujus prophetici voluminis 
puritate colligatur ; Mortalium naturam olim pro- 
lapsam et errabundam, Verbum & quo fuerat 
condita, perquisivit, inventamque atque humeris 
suis impositam Dominus in colum sustulit, Pa- 
trique obtulit, atque angelis sublimiorem decla- 
ravit. Quod spiritu prophetico prospiciens Salomon, 
rem vario et multiplici carmine est persecutus. 
Nos vero jussa tua, stephephore, capessere ο” 
pientes,ut imperio subjecti tuo, idem argumentum 
pro virili nostra civilibus versibus exposuimue. 
Quod αἱ forte & veritatis tramite alicubi deflexeri- 
mus, id mirum aut novum memini videri debet. 
Nostrum enim erat provinciam hano non attingere. 
Cum enim hic liber spiritu totus refertus sit, 
non debet nisi ab iis qui eodem pleni sunt 
spiritu, tractari, Verum, quando id ausi 
sumus, Deus omnipotens Christus mihi det ve- 
niam. ΄ 


Trium Patrum. 


Sexaginta sunt reginz, el ocloginta concubine 
et adolescentule quarum non. est. numerus. Anime 
scilicet, que non suppliciorum metu, sed promis- 
gum Dei regnum assequendi desiderio, per ratio- 
nem quinque sensibus imperantem, atque una 
cum illis senarium numerum confloientem, sexies 
duplicant decem precepta. Aniine item ille, que 
cupiditate quidem ad malum inclinant, sed poena- 
rum comminationibus territe ad vitia operibus 
implenda immote manent. Nam ooctogenarius 


605 


MICHAELIS PSELLT! 


664 


numerus immobilitatem,si per seipsum spectetur, A ὁγδοήκοντα ἀριθμὸς ἀχινησίαν καθ ἑαυτὸν θεωρού- 


ostendit ; septuagenarii autem numeri qni impar 
est, motum amplectitur ; et anime postremo, que 
adhuo in fide sunt rudes et adolescunt,sed ad men- 
suram alatis plenitudinis Christi **, nondum justi- 
tie operibus mundate atque illustrate pervene- 
runt: et quia mortuam adhuc in se fldem gerunt, 
nondum ad earum qua salvantur ordines ascribun- 
tur. Ex omnibus autem ordinibus quos commemo- 
ravimus, una est columba perfecta matri sus, 
electa genitrici sue. Que nimirum postquam Deo 
credidit,et penarum formidine purgata est, et spe 
promissionumillustrata,charitatisaffectionebonum 
colit ; et nulla alia de causa, sed ipsum propter 
se, ut natura bonum complectitur : hec enim una 
profecto est, utpote per divinitatem uni et soli 
Deo conjuncta, et apud ipsum immobilis manens ; 
columba autem, ut spiritalis atque perfecta, cum 
omnium effectrice sapientia per amplum virtutum 
cultum conjuncta ; atque in ipsa per singularum 
virtutum fructus progrediens.Qua quidem sapien- 
tia ab ancillis et mercenariis eximitur,et in filiam 
&adoptata atque electa divinitatem per gratiam 
adipiscitur. Viderunt illam filim, et beatissimam 
predicabunt eam ; regine et concubing laudabunt 
eam. Recta et preclara illius facta fideles tantum 
ejus discipula quas in lavacro regenerationis ipsa 
genuit, experte sunt, et solo verbo divinam ipsam 
predicabunt ; que autem justitie operibus illumi- 
nate regnum Dei consequuntur, queque suppli- 
ciorum limore a variis peccatis abstinent, ipsam 
etiam operibus collaudabunt. 


Trium Paíirum. 


Quandoquidem gloria  magistre est discipu- 
larum illuminatio et purgatio, de qua etiam di- 
eunt: 

Qua est isla quse progreditur quasi aurora consur- 
gens, pulchra ut (una, electa ut sol,terribilis ut acies 
ordinata ? 

Vere admiranda est magistra nostra. Nam disci- 
pulis suis qu: per purgationem & tenebrarumope- 
ribus recesserunt,sed per cognitionis illustrationem 
nondum ad justitie opera pervenerunt, ut docendi 
ratio requirit, sese accommodat, 8ο prebet quasi 
lucem matutinam,ea celans mysteria que nondum 
valent. comprehendere ; atque illa tradens quibus 
percipiendis sunt idonee, futurarumque ponarum 
minis eas ad finem atque obedientiam adducens. 
Illis vero quecum veritatis crediderint preedicationi, 
& malitie tamen operibus tenebrarum nondum 
Bunt purgate, ita 86 exhibet bonam, ut ponitentie 
disciplina quasi lune quamdam]lucem suppeditans, 
ignorantiae noctem abeisrepellat. At cum animabus 
illis que virtute predite tanquam in die decore 
ambulant, se electam gerit (qualis est sol, qui 
tum amplitudine tum splendore ceteris coli lu- 
minibus antecellit), et vere cognitionis lucem sub- 


: 8 Ephes. iv, 13. 


µενος δηλοῖ, περιγράφων τοῦ ἑθδομήκοντα ἀριθμοῦ 
περιττοῦ ὄντος τὴν κχίνησιν΄ καὶ αἱ κατὰ τὴν πίστιν 
ἔτι νεάζουσαι καὶ μὴ εἰς µέτρον ἡλικίας τοῦ πλη- 
Ρρώματος τοῦ Χριστοῦ διὰ χαθαρότητός τε — xai 
φωτισμοῦ ἔργων δικαιοσύνης φθάσασα:, xal διὰ τὸ 
νεκρὰν ἔτι τὴν πίστιν iv ἑαυταῖς περιφἑρειν, ταῖς 
σωζοµέναις τάξεσι μτχέτι συναριθµούμεναι. Ἐχ 
πασῶν δὲ τῶν λεχθεισῶν τάξεων µία ἐστὶ περιστερὰ 
τελεία τῃ μιτρὶ αὐτῆς, ἐκλεχκτή ἔστι τῇ τεχούσῃ 
αὐτήν: ἤγουν, fj μετὰ τὸ πιστεῦσαι Oti, καὶ φόδφ 
μὲν τῶν ἀπειλῶν καθαρθῆναι, ἐλπίδι δὲ τῶν ἔπαγ- 
γελιῶν φωτισθῆναι, ἁγαπητιχκῶς διατεθεῖσα περὶ τὸ 
ἀγαθὸν, καὶ p) δι ἕτερόν τι ποιοῦσα αὐτὸ, ἀλλὰ δι’ 
αὐτὸ, ὡς φύσει χαλόν' Αὕτη γὰρ µία μέν ἐστιν, ὡς 
κατὰ θέωσιν ἑνωθεῖσα τῷ ἑνὶ καὶ µόνῳ θιῷ, xai. 
παρ᾽ αὐτῷ ἀκίνητος µένουσα. Περιστερὸ δὲ, ὡς. 
πνευματικὴἡ καὶ τελεία τῃ πανταιτίᾳ σοφίᾳ, ὡς πρὸς, 
ταύτην ἀνατατικῶς δι’ ἑκάστις ἀρετῆς συναχθεῖσα, 
καὶ τὴν iv αὐτῇῃ ποιουµένη πρόοδον, xatà τὴν 
ἑκάστης ἀρετῆς Ὑένεσιν. τινι σοφἰᾳ καὶ ἔκλελεγ- 
µένη ἐστὶν ἀπὸ τῶν δουλίδων xai μισθωτῶν, ὡς 
υἱοθετισαμένη ταύτην xaxà τὴν dv χάριτι θέωσιν. 
Εἴδοσαν αὐτὶν θυγατέρες, καὶ µμακαριοῦσιν αὖ- 
τήν * βασίλισσα, καὶ παλλακαὶ alvisoostw αὖ- 
τήν. Δηλονότι iv πείρᾳ τῶν κατορθυµάτων αὗτῆς 
γεγόνασιν, αἱ µόνον πισταὶ ταύτης µαθήτριαι’ Rc iv 
τῷ λουτρῷ τῆς παλιγγενεσίας ἀπέτεχε, καὶ μόνῳ 
λόγῳ αὑτὴν ἐκβειάσουσιν. Αἱ δὲ διὰ φωτισμοῦ ἔργων 
δικαιοτύντης τῖς τοῦ Oto) βασιλείας ἀντιποιούμενται, 
καὶ αἱ διὰ φόθον τῶν κολάσεων παντοίων xaxov ἆπε- 
χόμεναι, καὶ δι’ ἔργων ἐπαινέσουσιν αὐτήν. 
Tov Υγ Πατέρων. 

Επειδήπερ δόξα τῆς διδασκάλου ἑστὶ τῶν µαθη- 
τριῶν ὁ Φφωτισμὸς xal dj xágapew, περὶ ἧς xai 
ἑροῦσι; 

Τίς αὕτη ἡ ἐκκύπτουσκ ὡσεὶ ὄρθρος, χαλὴ ὡς 
σελήνη, ἐκλεκτὴ ὡς ἥλιος, θάµμθος ὡς τεταγμέ- 
vat; 

Δηλαδὴ θαυµασία τίς ἐστιν ἡ διδάσκαλος ἡμῶν, 
ὡς ταῖς μὲν ἀποστάσαις τῶν ἔργων τοῦ σκότους διὰ 
χαθάρσεως, µήπω δὲ τὰ ἔργα τῆς δικαιοσύνης κατα- 
λαδούσαις, διὰ φωτισμὸν γνώσεως συγκαταθαίνουσα 
ἀιδασκαλικῶς ἔτι ἑωθινὸν φῶς, ἐν τῷ τὰ μὲν τέως 
ἀχώρητα ταύταις μυστήρια κρύπτειν, παραδηλοῦν 
δὲ τὰ χωρητὰ, καὶ ταῖς ἀπειλαῖς τῶν μελλουσῶν 
κολάσεων πρὸς ὑπαχοὴν ἐπιστρέφειν' ταῖς δὲ πι- 
στευσάσαις μὲν τῷ τῆς ἀληθείας χηρύγµματι, µήπω 
δὲ χαθαρθείσαις τῶν τοῦ σκότους τῆς Καχίας ἔργων, 
ἀγαθή ἐστιν, ὡς ταῖς πρὸς µετάνοιαν διδασκαλίαις 
καθάπερ τι σεληνιακὸν φῶς τὴν νύκτα τῆς ἀγνοίας 
τούτων καταφαιδρύνουσα’ vai  Ó' ὡς iv ἡμέρᾳ εὖ- 
σχηµόνως περιπατούσαις ἐναρέτοις ψοχαῖς ἐκχελεγ- 
piv ἐστὶν (οἶάπερ τις ἥλιος τῶν λοιπῶν κατ’ οὗ- 
pavàv φώτων αἴγλῃ τε καὶ µεγίθει διαφανέστερος), 
ὡς ἀνατέλλουσα ταύταις φῶς ἀληθοῦς γνώσεως, κάν- 
τεῦθεν ἐκπλήττουσα τὰς ὀρώσας αὐτὴν καθάπερ 








COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


666 


ἐκιφάνειά τις ἀγγελιχῶν τάξεων. Καὶ ταῦτα μὲν al A ministrat; atque ita stupore ac terrore afficit sein- 


µαθήτρισι περὶ τῆς διδασκάλου εἰρήκασι. 


Τῶν Υ’ Βατέρων. 

Ταῦτα μὲν αἱ µαθήτριαι πορὶ τῆς διδασκάλου 
εἰρήχασι, τὰ δ᾽ αὕτη περὶ τούτων πρὸς τὸν νυμφίον 
φησίν  Ἑΐς xov καρύας κατέθην ἰδεῖν ἐν γεννή- 
pac: τοῦ χειμάὀῥου᾽ ἰδεῖν εἰ ἤνθησεν d$, ἄμπελος, 
εἰ ἤνθησαν αἱ ῥοαί[. τοι, συγκατέθην ἐκ τοῦ ὕψους 
τῆς μυστικῆς θεωρίας ταῖς γεωργούσαις φυχαῖς οἱονεὶ 
χάρυα, κατὰ μὲν τὸ ἐκτὸς λέπυρον πιχρὰ, xarà OE 
τὸ ἐντὸς σχληρὰ, xat' αὐτὸν δὲ τὸν ἔνδον τῶν τοιού- 
των λεπύρων καρπὸν ἡδία' τὴν τῇ πικρίφ τῶν ἆχου- 
σίων πειρασμῶν καὶ τῇ σκληρότητι τῶν ἐκουσίων 


tuentes, ut inetructa atque ordinata agmina ange- 
lorum. Ac de magistra quidem discipuls ita locu- 
te sunt. 


Trium Patrum. 


Hec $quidem discipule de magistra dixerunt. 
Ipsa vero de discipulis ad sponsum ita loquitur : 
In horlum nucis descendi, ul viderem in germinibus 
torrentis : ul viderem, an floruisset. vinea, an flo- 
ruissent mala punica. De mystice comtemplationis 
sublimitate descendi ad animas virtutia excultri- 
ces, tanquam ad nuces, quarum cortex exterior 
alter quidem amarus, alter autem durus est : nu- 
cleu8 autem qui his corticibus includitur, jucun- 
dus : dulcedo nimirum virtutum, que tum amari- 


πιφυλαγμένην γλυκύτητα τῶν ἀρετῶν, ἀπό τε τῶν D tudine gravium tentationum, tam asperitate labo- 


xxv Ὀλλειψιν αὐτῶν xai τῶν καθ ὑπερθολὴν παθῶν " 
ὥστε θεάσασθαι ἐν τῇ ὑπομονῃ αὐτῶν, xoa 
οὔσῃ τῆς ῥεούσης θλίψεως ἐκ τοῦ χειμῶνος τῶν πει- 
βασμῶν (ἡ θλίψφ.ς γὰρ ὑπομονὴν κατεργάζεται) εἴτε 
εὐχαριστίᾳ, εἴτε δυσφηµίᾳ Ἠπροσάγεταί σοι τῷ 
ἰατρικῶς, ἀλλ᾽ οὗ τιμωρητικῶς ποιδεύοντι» θεάσα- 
σθαι δὲ πάλιν ἑάν τε αὐτὸς ὁ ἐν Εὐαγγελίοις εἴρη- 
χὼς, ὅτι Ἐγώ εἰμι ἡ ἄμπελος, ἐν τῇ ὕπομο,ῇ ταύτῃ 
προδείκνυται, ὡς &vgoc βότρυος ποιοῦντος οἶνον τῆς 
εύσεως ἐκστατικὸν χατὰ τὴν θεώσεως χάριν. 'O γὰρ 
bv ὑπομονῇ χαὶ αὐτῆς τῆς ἰδίας φύσεως ὑπερορῶν, 
τὴν ὑπὲρ φύσιν τῆς θεότητος δέχεται χάριν * καὶ ἐὰν 
αἱ δίκην ῥοιῶν τῷ μὲν φαινομένῳ λεπύρῳ στυφουσῶν, 
τῷ ὃ) ἐντὸς τούτου κεκρυμμένῳ καρπῷ τοὺς Ὑευομέ- 
νους γλυκαινοῦσῶν, πεφυλαγµέναι μὲν τῷ τοῦ φόθου 
σου στυπτικῶς, εὐφραίνουσαι δὲ τοὺς γευσαµένους 
τῇ τῆς εἷς ck ἐλπίδος γλυκύτητι ἀρεταί' δηλαδὴ ἡ 
φρόνησις καὶ ἡ ἀχεραιότης δίκην ἀνθοῦντος χκαρποῦ 
ἰδείχθησαν ἐν τῇ óropoviy ἡ μὲν φρόνησις, τὴν si 
σὲ πίστιν, ὥς τινα κεφαλἠν ἀπὸ τοῦ ἐχθροῦ φυλᾶτ- 
τουσα ἄτρωτον ἡ δ᾽ ἀκερχιότης, τὴν εἷς τὸν πλησίον 
ἀγάπην ἀσάλευτον ἐν ταῖς τῶν πειρασμῶν ποικίλαις 
ἐπαγωγαῖς χαθὼς αὐτὸς ἐν Εὐαγγελίοις εἴρηχας * 
Ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω ὑμᾶς, ὡς πρόθατα [iv] μέσῳ 
λύχων. Τίνεσθε οὖν φρόνιµοι ὡς οἱ ὄφεις, καὶ ἀχέ- 
ῥπιοι ὡς al περιστεραίἰ. — "Exai δώσω τοὺς μαστούς 
μού σοι. Πάντως ἐν τῷ εἰρημένῳ κήπῳ τῶν ἀρετῶν, 
ὃς ἐστιν al ἐν ταύταις πεφυτευµέναι µαθήτριαι, τὴν 
tl; αὐτὰς ἠθικὴν καὶ φυσικὴν διδασκαλίαν µου, at 
οἵάπερ γάλακτι φυσικῃ καὶ χαταλλήλῳ τροφῇ ταύτας 
τρέφουσα. προστάξω σοι τῷ νυµφίῳ, ὡς ἐντεῦθεν τὸ 
σόν τε ποιοῦσα θέλημα χαὶ σοὶ τὰς μαθητευοµένας 
Mot προσάγουσα. Ἠΐτα στρέφουσα τὸν λόγον πρὸς 
τὰς μαθητευομένας οἵονεί φησι πρὸς αὐτὰς, ὅτι, El 
καὶ συγκατέθην ὑμῖν ἐκ τοῦ μυστικώτερον ὁρᾷν dv 
ἑαυτῇ τὸν νυμφίον µου, εἰς τὸ θεάσασθαι αὐτὸν καὶ 
ἐν ὑμῖν, ὡς εἴρηκα. ᾽Αλλὰ οὖκ ἔγνω ἡ ψυχή µου. 
Δηλαδὴ οὕπω ἐθεασάμην αὐτὸν ἐν ὑμῖν, ὡς μὴ τε- 
λειωθείσας ἔτι κατὰ Χριστόν ' οὔτος δ᾽ ἐντεῦθεν 
ἔθιτό µε ἅρματα ᾽Αμιναδά6 * εἴτουν, πεποίηχέἑ µε 
ὀχήματα ἑαυτοῦ, ὡς ταῖς διδασχαλίαις φέρουσαν αὐ- 


19 Joan. xv, 9. Ἡ Matth. x, 16. * Cant. vri, 2. 


C 


rum sponte suceptorum, a pertubationibus et vitiis 
in defectu atquo excessu consistentibus in medio 
conservantur : υἱ viderem in patientia ipsarum, 
que veluti partus quidam ex tribulatione tanquam 
ex torrente tentationum (tribulatio enim patien- 
tiam operatur) vel per gratiarum actionem, vel 
per lamentationem offertur tibi non acerbe, sed 
medici more castigantis; ut viderem rursus, 8η is 
qui in Evangeliis dixit : Ego sum vitis, in hac 
patientia appareat sicut flos botri vinum natu- 
ram obstupefaciens per divinitutis gratiam pro- 
ducentis. Qui enim ipsam quoque naturam pro- 
priam per patientiam despicit, divinitatis gratiam 
natura prestantiorem adipiscitur. An flloruissenl 
mala punica. Λη (que instar malorum punicorum, 
quibus cortex quidem extrinsecus adest astringendi 
vim habens, intrinsecus autem inest fruotus gus- 
tantibus dulcedinem aíferens) virtutes ille timoris 
tui austeritate conservate, gustantium autem ani- 
mos spei in te dulcedine delectantes, nempe prn- 
dentia et simplicitas ad similitudinem fructus flo- 
rescentis exstarent in patientia : prudentia quidem 
fidem erga te ab hostis ictibus, veluti caput 
quoddam integrum servans : simplicitas autem 
dilectionem erga proximum in variis tentationum 
invasionibus. Quemadmodum in Evangeliis ipse 
dixisti : Ecce millo vos sicut oves inter lupos. 
Estole ergo prudentes sicut. serpentes, εἰ simplices 
sicut columba "!. — Illic dabo tibi ubera meat. 
In eo nimirum virtutum horto quem dixit, que 
sunt discipule in ipsis plantate, naturalem et 
moralem doctrinam meam,quarum quasi mutuo ac 
naturali quodam lactis cibo ipsas nutrio, prebebo 
Bibi sponso, ea ratione obtemperans voluntati tue, 
atque illas tibi a me institutas adducens. Tum 
&ad discipulas convertens sermonem : Descendi, 
inquit, ad vos ab illa magis arcana specula- 
tione qua sponsum meum in me ipsa contem- 
plor,ut viderem ipsum in vobis, quemadmodum 
dixi. Sed non novit anima mea. Nondum pro- 
fecto illum in vobis perspexi, que quidem adhuc 


661 


MICHAELIS PSELLI 


perfecte non estis éeoundum Christum. Hio A τὸν ἐφ᾽ ἑαυτῆς πρὸς ἁμᾶς διαφόρως καὶ πατολλήλως 


&utem  idciroo posuit me currus Aminadab, 
hoe est, currus me euo8 constituit, que disci- 


ὑμῖν. ᾽Αμιναδὰθ γὰρ, ἄἔρχων λαοῦ, ἑρμηνεύνται * ὃς 
ἐστι Χριστὸς ὁ ἀρχηγὸς τῆς σωτηρίας ἡμῶν. 


plinis, eum in me ipsa ad vos, habita cujusque vestrum ratione, perferrem. Aminadab enim interpreta- 
mur, Princeps populi, qui Christus est nostre salutis auctor. 


Trium Patrum. 

Discipule dicunt &d sponsam : 

Revertere, revertere Sulamitis : raverlere, rever- 
tcre : αἱ intuebimur ín te. 

Ab arcane contemplationis sublimitate ad mo- 
lem quatuor generalium virtutum doctrinam des- 
cende, atque ex quadruplici earum ratione, nos 
ques pertubationibus adhuc commovemur, rege at- 
que institue, o Sulamitis,o que ab omnibus pertur- 
bationis libera tranquillitatis e& pacis nomen ha- 
bes ; et ea apeotabimus in te, que propter nostram 
imperfeclionem adhuc in nobis non vidimus. Que- 
rit autem & discipulis sponsa, Ecquid in Sulamitide 
qus venil sicut chori castrorum!*, sint conspecture? 
Quidnam conspicietis in me pacifica (ut quee nan 
amplius per actionem, in hostili certamine, animi 
affectionem per corpus ostendo, sed ratione et 
Scientia propter perfectionem veris in bonis per- 
maneo) que ex perturbstionum bello multiplex 
redeo, sicut chori quidam ex prelio revertentium 
victoria preconium celebrantes ? Cum enim stre- 
nue vos in certamine adversus vitia,virtutum insti- 
tutis et moribus gesseritis, borum rationes uti vic. 
toris laudes scite concinitis. 


Irium Patrum. 

Discipule autem sponsam sio incipiunt collauda- 
re : (uam pulchri facti sunl gressus tui in calceamen- 
Hs, filia NadabIMirabilem ostendunt pulchritudinem 
gressus tui, quibuste nobis per virtutum actiones 
&86commodas, quo in earum moribus tanquam in 
calceamentis incedens, per corpus eas nobis im- 
perfectis demonstres, ut ad virtutem informemur 
exemplo tuo filia Dei: quippe que, ut patris, 
audis sermones ejus, qui omnibus, etiamsi nolint, 
tibi, autem volens dominatur. Nadabenim est prin- 
ceps, sive dux, qui sponte imperat. Sic autem per 
virtutem pulchri sunt gressus tui,quia concinnztates 
[emorum tuorum sunt sicut monilia, quz fabricata 
suni manu arlificis. Recte videlicet rationeque 
compositi motus potentiarum in generatione ao 
corrupiione consistentium (cupidatem atque ira- 
cundiam dieo) quasi ab artifice ratione, ab iis quee 
generantur et corrumpuntur, αἆ superiora inflezi, 
similes sunt monilibus artificum fabrefaotis et figura 
flexis. Quamobrem et umbilicus (uus crater tornati- 
lis, non indigens poculo. Omnino vis sensitiva tua 
(per quam, ut per umbilicum infans in utero rerum 
sensibilium speculatione, tu ab omnium matre sa- 
pientia comprehensa et malitia parvula '* naturali- 
ter nutriris) receptaculum est naturalis rerum visi- 
bilium cognitionis, recte gladio Spiritus exsectum 


"! Gant. vi, 1... '* I Cor. xiv, 20. 


T&v Υ Πατέρων. 

Al δὲ µαθήτριαἰ φασι πρὸς τὴν νύμφην; 

Ἐπίστρεφε, ἐπίστρεφε, d Σουλαμῖτις, ἐπίστρεφε, 
ἐπίστρεφε, καὶ ὀψόμεθα Ly aot. 

Ἔτοι, συγκατάθαινε ἀπὸ τοῦ ὕψους τῆς μυ- 
στικῆς θεωρίας πρὸς τὴν διὰ τῶν τεσσάρων γενικῶν 
ἀρετῶν ἠθικὴν διδασκαλίαν ἡμῶν. Συµµετριάζουσα 
κατὰ τὰς εἱρημένας ἀρετὰς τετραχῶς ταῖς ἔτι ὑπὸ 
παθῶν ὀχλουμέναις ἡμῖν, ἡ δι’ ἀπάθειαν ἑρμηνεύ- 
ouga* ἡ Σουλαμῖτις γὰρ, εἰρηνεύουσα, ἑρμηνεύεται ' 
καὶ θεασόµεθα ἓν col à µήπω dv ἑαυταῖς ἑωράκα- 
μεν διὰ τὴν ἡμετέραν ἀτέλειαν. Ἐρωτῷ ὃ αὕτη 
αὐτάς * Ti ὕψεσθε ἐν τῇ Σουλαμίτιδι, 54 ipyo- 
µένη ὡς Ὑχοροὶ τῶν παρεμθολῶν, ἄγουν, Τί lv 
ἐμοὶ θεάσεσρε τῖ εἱρηνευούσῃ; ὡς μηχέτι «πολε- 
μικῶς καὶ ἀγωνιστικῶς κατὰ πρᾶξιν τὴν κεχρυµ- 
µένην µου διάθεσιν φανερούαῃ διὰ τοῦ σώματος ᾿ 
ἀλλὰ λογικῶς καὶ γνωστικῶς τοῖς ἀληθῶς ἀγαθοῖς 
ἐμμενούσῃ διὰ τελειότητα, ἡ ix τοῦ τῶν παθών 
πολέμου ἐπανερχομένη πληθύς' ὥσπερ τινὲς ἐπι- 
νικίους ἄδοντες ὕμνους χοροὶ τῶν ἐκ πολέμου ἔπαν- 
ερχοµένων. Ῥενγαίως yàp ἐν τῷ κατὰ. τῶν παθῶν 
πολέμῳ ῥἀγωνισᾶμεναι κατὰ τοὺς τρόπους τῶν 
ἀρετῶν, ὡς ἐπινικίους ὕμνους τοὺς τούτων λόγους 
ἄδετε γνωστικῶς. 

Τῶν Υ Πατέρων. 

Αἱ δὲ µαθήτριαι τὸν τῆς νύμφης ἔπαινον ποιεῖ- 
eat ἀπαρχόμεναι, φασί * Tl. ῥραιώθησαν διαθήµατά 
του iv ὑποδήματι, θύγατερ ΝαδάθΙ δηλονότι, θαυ- 
µάσιον κάλλος ῥἑνδείκνυνται αἱ κατὰ τὰς ἀρετὰς 
συγκαταθατικαὶ πρὺς ἡμᾶς πορεῖαί σου idw τοῖς 
τούτων κατὰ πρᾶξιν τρόποις, οὓς οάπερ ὑποδήματα 
ὑποδέδενται, ἵνα διὰ σώματος δειχθῶσι ταῖς ἆτε- 
λέσιν ἡμῖν, καὶ τυπωθῶμεν πρὸς ἀρετὴν τῷ κατὰ ci 
παραδείγματι. θύγατερ Θεοῦ * ὡς ἀχούουσα τῶν 
λόγων αὐτοῦ, ola πατρὸς, ὃς πάντων μὲν κἂν μὴ 
θέλωσιν ἄρχει' σοῦ δὲ xal ἐκουσίως. Ναδὰθ γὰρ 
ἄρχων — fj ἡγιμὼν ῥἐκουσιαζόμενος ἑρμηνεύειαι * 
οὕτω δ᾽ εἰσὶν αἱ κατ’ ἀρετὴν πορεῖαί σου ὡραῖαι ᾿ ὅτι 
Ῥυθμοὶ μηρῶν σου ὅμοιοι ὁρμίσκοις, ἔργα χειρῶν 
τεχνίτου. Δηλαδὴ αἱ κατὰ λόγον εὔταχτοι χινήσεις 
τῶν περὶ τὸ iv Ὑενέσει καὶ φθορᾷ καταγινοµένων 
πρακτικών σου δυνάµεων ^ τῆς ἐπιθυμίας, λέγω, 
xai τοῦ θυμοῦ, ὡς ὑπὸ τεχνίτου τοῦ λόγου ἀπὸ 
τῶν γινητῶν καὶ φθαρτῶν πρὸς τὰ ὑπὲρ ταῦτα 
καμπτόµεναι, παρεικάζονται ὁὀρμίσχοις εἰργαζομέ- 
νοις ὑπὸ χειρῶν τεχνίτου, καμπτοῖς τῷ σχήµατι, 
"Ogsv καὶ 'O ὀμφαλός σου κρατὴρ τορετὸς, μὴ 
ὑστερούμενος χκρᾶμα. Πάντως τὸ αἴσθητικόν σου 
(8i o6 ὡς δι ὀμφαλοῦ τὸ ἐν µήτρᾳ βρέφος τρέφῃ, 
φυσικῶς τῇ κατ’ αἴσθησιν θεωρίφ τῶν ὄντων, συλ- 
ληφθεῖσα ὑπὸ τῆς πάντων μητρὸς σοφίας, xai τῇ 








COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


670 


καχίῃ νηκιάζουσα) δοχεῖόν ἐστι της φυσικῆς τῶν À et ab omni fraude sejunctum, 8ο propterea haud 


ὁρατῶν Ἱνώσεως, καλῶς τῇ µαχαίρᾳ τοῦ Πνεύματος 
ἐξεσμένον xal τῆς ἁπάτης ἀπηλλαγμένον ' χάν- 
τεῦθεν ὡς μὴ ἁλόγως τῶν αἰσθητῶν ἀντιλαμθανό- 
µενον, οὐ ψιλὰς τὰς ἐπιφανείας τῶν ἀρετῶν ἐπι- 
Φέρεται, ἀλλὰ πάσας τοῖς πνευματικοῖς τούτων 
λόγοις πἈεκερασμένας. Ἡ δὲ xol σου θηµονία 
σίτου πεφραγµένη bv χρίνοις' ἤτοι, Τὸ Φφανταστι- 
xóv σου, ὅπερ, ola χοιλία σὺν τοῖς περιιτώµασι τοὺς 
ix τῶν βρωµάτων χυμοὺς ἀδιακρίτους τούτων ἔπι- 
φερομένη) ἅμα ταῖς ἐπιφανείαις τῶν ὁρατῶν τοὺς 
τούτων ἐπιφέρεται λόγους, ἀπόθεσίς ἐστι καὶ δια- 
pov?) (ὅπερ τὸ θηµονία δηλοῖ) τοῦ ἔνδοθεν τῶν φαν- 
θεισῶν ἐπιφανειῶν, ὡς ὑπὸ ἀσταχύων σίἰτου περι- 
καλυπτοµένου τῆς liv ὅλοις ἀληθείας λόγου, ἄχρις 
ἂν Mes ἐπιστήμης διαχρίνασα ἀφελχύσηται αὐτὸν 
ἡ διάνοια, xal Ὑγυμνὸν παντὸς ἐπικαλύμματος καὶ 
προθλήματος, παραπέμψῃ τῷ vi, Πεφυλαγμένη δέ 
ἐστιν ἡ ἀπόθεσις αὕτη d διὰ τῶν χρίνων τοῦ ἀγροῦ 
παραδειγματιζοµένη ἐν Εὐαγγελίοις, ἀμεριμνίᾳ, ἵνα 
μὴ ὑπὸ τῶν τοῦ βίου διαφθαρῇ μεριμνῶν, καὶ τοῦ 
ἐν ταύτῃ πνευματικοῦ καρποῦ ὁ καλὸς Ὑεωργὸς 
νοῦς στερηθΠ. Καὶ οὕτω μὲν ἡ κοιλία σον. Οἱ δὲ 
δύο µαστοί σου, ὡς δύο νεθροὶ δίδυμοι δορχκά- 
Soc * ἤγουν, Ἡ φυσικὴ x«l ἡ ἠθιχὴ διδασκαλία σου * 
δι dv τὰς ἀτελεῖς τρέφεις ἡμᾶς, οἶάπερ Ὑάλακτι 
τοῖς φυσιχοῖς λόγοις xal τρόποις πρὸς τὴν ἐν Χριστῷ 
τελειότητα ^ ἅμα ἐκ σοῦ κγτὰ μὲν θεωρίαν ὀξυδερ- 
χῶς, χατὰ δὲ πρᾶξιν ὀξυδρόμως προΐασιν * ὣς µήτε 
τὸν λόγον ümpaxsov, µήτε τὴν πρᾶξιν ἄλογον ἐπι- 
δειχνυµένης. Πρὸς τούτοις δὲ, Τράχηλός σου, ὡς 
πύργος ἑλεφάντινος, Eltoov, Τὸ συνάπτον τῷ vip 
εν αἴσθησιν λογικόν σου, χαθάπερ τράχηλος τῇ 
χεφαλῃ τὸ λοιπὸν σῶμα, οἷα μὲν πύργος αἴρεται 
χαν᾽ ἀριτὴν ἀπὸ τῶν σαρχικῶν πρὸς τὰ πνευματιχὰ 
xal οὔράνια ' ola δ᾽ ἑλεφάντινος λεῖον ὑπάρχει καὶ 
χαθαρὸν διὰ τὸ ἀπηλλάχθαι τῆς κατ’ ἔλλειψιν ἀρετῆς, 
xni ὑπερθολὴν μολυντικῆς τῶν ψυχῶν ἀνισότητος, 
Καὶ ὀφθαλμοί σου, ὡς λίμναι dv ᾿Εσσεθὼν ἐν 
πύλαις θυχαθρὸς πολλὼν. Δηλαδὴ, Al θεωρητικαὶ 
τῆς φυχῆς σου δυνάµεις, οἴάπερ λίμναι συναγωχοὶ 
τῶν ἐν αὐταῖς εἱσρεόντων ὕδάτων συνάγουσι ἔν τῇ 
αὐξήσει τῆς xav' ἀρετὴν θείας καρποφορίας (ὅπερ 
τὸ ᾿Εσσεθὼν ἑρμηνεύεται) διὰ μέσῶν τῶν αἴσθή- 
στων, δι ὦν ὥς τινων πυλῶν εἷς νοερὰν φυχὴν ἡ 
τῶν ὅλων γνῶσις εἰσιέναι πέφυχε, τὴν τικτομένην 


temere, que sub sensum cadunt, peroipiens, non 
simplices virtutum species affert, sed omnes spiri- 
talibus earum rationibus temperatas.Venter autem 
tuus sicul acervus. (rilici vallatus liliis. Vis nimi- 
rum imaginativa, que quidem (utventer simul cum 
rebus superfluis ciborum succos ab illis indisoretos 
continet) una cum rerun: visibilium speciebus ea- 
rum rationes gerit, est repositio et conservatio 
(quod quidem acervus indicat) rationis rerum om- 
nium veritatis, qua inter species, ut inter spicas 
triticum, circumtecta includitur, donec per scien- 
tiam cogitatio ipsam distinguens attraxerit,nudam- 
que ab omni integumento ac dubitatione ad men- 
tem tranamiserit.Cireoumvallata autem custoditaest 
haec repositio tranquillitate, que agri liliorum ex- 
emplo in Evangeliis declaratur 5, ne istius vitm 
sollicidinibus mens quasi bonus agrieola spiritali 
ipsius fructu privetur. Atque ita quidem se venter 
habet. Duo autem ubera tua, sicut duo hinnuli 
gemelli capreg. Naturalis et moralis docírina qua 
nos imperfectos tanquam lacte, tum rationibus na- 
turalibus, tuum moribus ad eam qus in Christo est 
perfectionem nutrit: pariter ex te tum acute per 
contemplationem, tam per actionem celeriter fluit : 
cum neque rationem sine actione, neque actionem 
Sine ratione doceas esse conplectendam. Ad hec 
collum tuum sicul turris eburnea. Rationis vis, que 


'ut collum capiti corpus reliquum, ita menti sen- 


gum connectit. turris quidem instar per virtutem 
8 rebus carnalibus ad spiritales 8ο ccelestes extolli- 
tur; levis est autem et pura que est ebur, quoniam 
&b inceequalitate que in excessu defeetuque virtutis 
inest et animas inquinat, est remotissima. Et oculi 
tui sicul piscing in. Essebon. in. portis filie multo- 
rum. Animo tua potentie speculative, tanquem 
piscine aquas que in se influunt, colligentes, in 
divine ubertatis (id enim significat Essebon) per 
virtutum inerementa, sensuum opera per quos 
quasi per quasdam portas in animamintellectivam 
eognilio rerum ingreditur, ex varia rerum natura 
coligunt cognitionem, qua ex contemplutione 
comparatur. Preterea nasus (uus sicut turris Li- 
bant, qua respicit faciem Damasci. Nempe vis dis- 
cernendi (quae ut suavitatem a feditate, sie ea 
que suggerunt ministri spiritus in. ministerium 


κατὰ θεωρίαν γνῶσιν, ἐκ τῆς διαφόρου φύσεως τῶν [) missi propler eos qui salutis haereditatem consequen- 


ὄντων. Πρὸς δὲ τούτοις. Μυχτήρ σου ὡς πύργος τοῦ 
Λιθάνου, σκοπεύων Ἠπρόσωπον Δαμασκοῦ. Δηλον- 
ότι, Τό (οἶάπερ εὐωδίαν ἀπὸ δυσωδίας, χωρίζον τὰς 
ὑπυθήχας τῶν εἲς διακονίαν ἀποστελλομένων, 
διὰ τοὺς µμάλλοντας Χχληρονομεῖν σωτηρίαν, λει- 
τουργικῶν πνεύµατων, ἀπὸ τῶν ὀπερθολῶν τῶν τῆς 
πονηρίας πνευµατων) διακριτικὀν σου, οἱονεὶ πύργος 
ὑψηλότατος χατὰ τὸν Δίθανον ὄρος, ἀποθλέπον κατὰ 
τὸ πρόσωπον τῆς πόλεως Δαμασκοῦ, xai τὰς ἐκεῖθεν 
τῶν ἐχθρῶν ἑφόδους τῷ Ἰσραὴλ μηνύον * ἐξ ὀψηλο- 


T$ Matt. νι, 18. '* Hebr. 1, 14. 


tur^*, ab iis que a nequitie spiritibus suggerun- 
tursdijudic«t) est veluti celsiesima turris super 
montem Libanum οἷία que respicit faciem urbis 
Damasci, atque inde hostium adventum indicat 
Israeli:spirituumimmundorum impetus et insidias 
respicit et discernit, ipsorumque dolos menti tue 
Deum, quoad licet, intuenti denuntians, te ab eo- 
rum fraudibus et injuriis integram conservat. Talis 
autem est vis tua discernendi ao judicandi, quo- 
niam caput tuum ut Carmelus super te (Christus 


671 


MICHAELIS PSELLI 


612 


utique sponsus tuus, vivens atque efficaz Verbum Α τάτης Ὑνώσεως τὰς ἐπελεύσεις τε καὶ ἑνέδρας «àv 


pertingens usque ad divisionem animz ac spiritus 11] 
cognitio est circumcisionis, qus in teest (sic enim 
Carmelum interpretamur) amputans α te quod ab 
ortu habes vitiorum integumentum,gladio Spiritus. 
Ex quod fit ut mentis tus oculus intelligibilium ho- 
stium aslutias facile perspicere valeat, nulla per- 
turbatione tenebras offundente. Quamobrem et 
coma capitis tui sicut purpura : Christi doctrina 
videlicet rationum et morum nexu contexta, tan- 
quam regis indumentum est animi tui amictus, in 
quo ille pertubationibus dominstur, et est rex 
vinctus in transcursibus : hoo. est nulli subjectus 
perturbationi, sed divine illius quam diximus, 
doctrine funiculo ligatus in transcursibus presen- 


ἀκαθάρπων πνευμάτων ἀποθλέπει καὶ διακρίνει, xal 
τοὺς δόλους αὐτῶν τῷ κατὰ τὸ δυνατὸν Θεὸν ὁρῶντι 
voi σου μηνύον, ἀνέπαφον σε τῆς παρ αὐτῶν βλάδης 
διατηρεῖ, Τοιοῦτον δέ σού ἐστι τὸ διαχριτικόν * ὅτι 
Κεφαλή σου ἐπὶ ck, ὡς 6 Κάρμηλος. Πάντως, 
'O Χριστὸς ὁ νυµφίος σου, 6 ζῶν καὶ ἑνεργὴς Αόγος, 
καὶ διικνούµενος ἄχρι μερισμοῦ ψυχῆς καὶ πνεύ- 
µατος, ἐπίγνωσίς ἔατιν τῆς ἐν σοὶ περιτομῆς (ὅπερ 
ὁ Κάρµηλος ἑρμηνεύεται), περιελών σου τὸ ἀπὸ 
ενίσεως τῶν παθῶν κάλυμμα τῇ μαχαίρᾳ τοῦ 
Πνεύματος ' κχἀντεῦθεν τὸ ὄμμα τῆς διανοίας σου 
καθαρῶς ὁρᾷν δύναται τὰς μηχανὰς τῶν νοητῶν 
ἐχθοῶν, µή voc πάθους ἐπισκοτοῦντος αὐτῷ. 
Διόπερ, καὶ Ἡλόκιον κεφαλῆς σου ὡς πορφύρα 





tis vite, ne rerum sensibilium et caducarum lu- p ἦτοι, Ἡ διὰ λόγων καὶ τρόπων πλεχθεῖσά σοι διδα» 
brioo prolabatur. σκαλία αὐτοῦ Χριστοῦ, ola βασιλέως ἔνδυμά ἐστι 
τοῦ νοός σου περιθολὴ, ἐν fj οὗτος παθῶν Ὑίνεται αὐτοκράτωο, καὶ ὑπάρχει βασιλεὺς δεδεµένος iv 
παραδρομαῖς * fjyouv, µή τινι ὀποχείμενος, πάθει’ ἀλλὰ τῇ σχοἰνῳ τῆς εἰρημένης θείας διδασκαλίας 
δεδεσμηµένος dv παρόδοις τῆς παρούσης βιοτῆς, ἵνα μὴ καταπέσῃ τῷ κατ αἴσθησιν τῶν προσκαίρων 


ὁλισθηρῶν. 


Trium Patrum. 

Qua decora, et quam jucunda facta es. Admira- 
bili cireum data est pulchritudine,ea nimirum que 
pervenit ad te ex similitudine et exemplari: et 
Sponso conjuncta atque illo fruens, referta es in- 
credibili jucunditate spirituali. Etnim charitas in 
deliciis tuis, que quidem ex virtute proficiscuntur. 
Cum enim gustaveris atque perspexeris Christum 
esse Dominum, non amplius in timore illo bono 
versaris, sed tota ex ipsius pendes charitate que 
timorem expellit. Unde magnatudno tua palms simi- 
lis facta est. Tua videlicet ex virtute sublimitas 


assimilata est palme, qui radice haud ita in pro- (! 


fundum tendit, sed vertice sublimis admodum ex- 
tollitur. Tu item de rebus terrenis leviter cogitans, 
quantum corporis necessitag urget mentis altitu- 
dine celos attingis, cum ad mensuram xtatis ple- 
nitudinis Christi? perveneris. Et ubera (ua sicul 
botri. Übera nimirum doctrine tue tum moralis 
tum naturalis, quibus nos adhuc infantes ad pieta- 
tem erudiens aluisti, nunc similia facta sunt palme 
botrís,dum nos ad perfectionem progredientes di- 
viniore doctrina pasois, quasi melita botrorum 
palme dulcedine. Itaque magnitudo doctrine tue 
palms comparata, est discipularum abs te institu- 
tarum multitudo. Dizi, Ascendam in palmam, ap- 
prehendam altitudines ejus : et erunt ubera tua sicut 
botri vinez.Mecum ipsa deliberans dixi, Ascendam 
per virtutis imitationem ad perfectionem doctrine 
tum : et per contemplationem apprehendam ejus 
sublimitatem. Et discipline tuse, ubera que me 
naturilater nutriunt,erunt omnino sicut botri vere 
vitis qui Christus est : prebentes mihi gratiam di- 
vinitatis, que vini more a natura mentem dimovet 
et supr& naturam transfert. Unde odor etiam narís 
(us sicut poma. Gratia scilicet sancti Spiritus men- 


"' Hebr. tv, 12. Τὸ Ephes. iv, 13. 


Τῶν Υ Πατέρων. 

Ti ὡραιώθης xal τί ἠδύνθης { εἴτουν, Θαυμά- 
σιον περιεθάλου κάλλος, δηλαδὴ τὸ καθ᾽ ὁμοίωσιν 
τοῦ ἀρχετύπου. Καθὸ τῷ νυμφίῳ συγγινοµένη καὶ 
ἀπολαύουσα τούτου ἐπλήσθης πνευματικὴς ἀφροά- 
στου ἡδονῆς. Kal γὰρ, ᾽Αγαπη ἐν τρυφαῖς σου, 
δηλονότι ταῖς κατ ἀρετήν. Τευσαμένη γὰρ καὶ 
θιασαµένη, ὅτι Χριστὸς ὁ Κύριος, οὐχέτι φόδφ 
τῷ ἀγαθῷ ἐντρυφᾷς * ἀλλ’ ὅλη τῆς ἀγάπης τούτου 
ἑξήρτησαι, f ἔξω βάλλει τὸν φόδον. Ὄθεν, Τὸ 
μἐγεθός σου ὡὠμοιώθη τῷ φοίνιχι. Βάντως, Τὸ κατ' 
ἀρετὴν ὕψος σου παρείχασται τῷ τῇ μὲν vf οὗκ 
εἲς βάθος ἑῥῥιζωμένῳ, clc. ὕψος δ' ἰκανῶς ἀνατρέ- 
χοντι φοίνικι. Καὶ γὰρ καὶ αὕτη τῶν γηΐνων διὰ τὴν 
ἀνάγκην τοῦ σώματος, ἄκροις τοῖς λογισμοῖς ἔπι- 
ψαύουσα, αὑτῶν mtm τῶν οὁρανίων stc µέἔτρον 
ἡλιχίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ φθάσασα * 
Kai ol µαστοἰ σου, τοῖς βότρυσιν. yovv, Ἡ 
ἠθικὴ καὶ f, φυσικὴ διδασκαλία σου δι’ dv ἡμᾶς ἔτι 
νηπίἰας οὔσας γάλα ἑπότισας εἰσαγωγικῶς πρὸς θεο- 
σέθειαν ἐκπαιδεύουσα, νὺν ὠμοίωνται τοῖς τοῦ φοί- 
νιχος βότρυσιν, ἓν τῷ ἑστιῶν ἡμᾶς προσκοψάσας sic 
τελειότητα τὴν θειοτέραν διδασκαλίαν. ὣς µελιτώδη 
γλυκύτητα τῶν βοτρύων τοῦ φοῖνικος. T^ γοῦν μέγεθός 
σου τῆς διδασκαλίας τῷ φοίνιχι παρειχάσασα ἡ µα- 
θητευοµένη σοι πληθύς. Etna ' ᾿Αναθήσομαι ἐπὶ τῷ 
Φοίνιχι, κρατήσω τῶν ὕψεων αὑτοῦ * xal ἴσον- 
τσι δὴ µαστοί σου, ὡς Λβότρυς τῆς ἀμπίλου. 
Δηλαδὴ, Ἐν ἐμαυτῇ βουλευτικῶς ἔφην ' ᾽Ανελεύσομαι 
μιμητικῶς ἐπὶ, τὴν κατ ἀρετὴν τῆς διδασκαλίας 
σου τελειότητα, x«i τὰ κατὰ γνῶσιν ὑψηλότατα 
αὐτῆς καταλήψομαι θεωρήματα. Al φυσικῶς ota 
μαστοὶ τρέφουσαί µε διδασκαλίἰαι σου ὑπάρξουσι πάν- 
τως ὡς βότρυες τῆς ἀληθινῆς ἀμπέλου Χριστοῦ,χορη- 
γοῦσαί pot τὴν κατὰ χάριν θέωσιν, ἥτις δίκην οἵνου 
φύσεως τὸν νοῦν ἐξιστῷ, καὶ πρὸς τὸ ὑπὶρ φύσιν 











613 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


614 


µεθίστησιν. Ἐντεῦθεν δὲ καὶ ὀσμὴ ῥιός σου, A tem implens suavitate, quas tua sponao susceptam 


ὡς μῆλα" εἴτον, Ἡ πληροῦσα νοητῆς εὐωδίας τοῦ 
παναχίου Πνεύματος Ίρις, ἣν αὐτὴ μὲν. εἰσέπνευ- 
σας ἀπὸ τοῦ νυμφίου ταύτης μεταλαθοῦσα, ἐμοὶ δὲ 
ταύτην ἐνέπνευσας µμεταδοῦσά | uot αὐτῆς: οάπερ 
μήλα τὴν ὥραν μὲν εὑπρεπῆ, εὐώδη δὲ τὴν ὀσμὴν, 
xa! τὴν sóc ἡδέα» εὐπρεπὴς μὲν κατὰ τοὺς 
τρόπους τῶν ἀρετῶν, εὔπνους δὲ κατά τοὺς λόγους 
αὐτῶν, καὶ γλυκεῖα κατὰ τὴν πεῖράν got ἔσεται. 
Καὶ ὁ λάρυγξ σου, ὡς olvog ἀγαθὸς πορευόµενος 
τῷ ἁδελφιδῷ µου εἷς εὐθύτητας, Ἱκανούμενος 
χείλεσί µου καὶ ὁδοῦσιν' τοι, Ὁ διδασκαλικὸς 
λόγος σου οἶάπερ οἴνος Κάλλιστος, καρδίας εὖφραν- 
τικὸς ὑπάρξει pot, προφερόµενος ἐν τῷ αγαπητῷ 
σου οὗ pot αὐτὴ πόθον ἑνέσταξας εἲς ἁπλανεῖς 
κατ) ἀρετὴν ὁδούς' liv τῷ ἔχεσθαι τούτου, ὡς ἆλη- 
θείας. xal μὴ συγχωρεῖν µε, εἷς τὰ κατ ἕλλειψιν 
thc ἀρεθῆς πάθη, 7| τὰ χαθ ὑπερθολὴν πλησιάζειν" 
πρὸς δὲ xal ἀρκῶν ταῖς τε ὁρεχτικαῖς µου δυνά- 
µεσι, δι ὦν οἷα χειλέων πᾶν ἀσπάζω μὲν τὸ κατὰ 
βούλησιν, xal ταῖς διανοητικαῖς δι’ du ὥς τινων 
ὁδόντων πρὸς βρῶσιν πνευματικὴν τὸ δυσχερὲς τῶν 
νοηµατων καταλεαίνω. Τῆς γοῦν πληθύος τῶν µα- 
θητευομένων ἀπαιτησάσης τὴν διδάσκαλον ἐπιστρέ- 
ψαι ἀπὸ τοῦ ὕψους τῆς μυστικῆς θεωρίας, xal συγ- 
καταθῆναι  xavà τὴν Ἰθικὴν φιλοσοφίαν αὐταῖς, 
ὥστε θεάσασθαι iv αὐτῃ τὰ εἰρημένα ταύτης πνευ- 
ματικὰ κάλλη, καὶ συναναθῆναι ταύτῃ διὰ µιµήσεως' 
πρὸς ταύτας αὑτή rov Εγὼ τῷ ἀδελφιδφ µου, 
καὶ ἐπ ἐμὶ d ἐπιστρφὴ αὐτοῦ. Δηλαδὴ, Αὐτὴ τῷ 
ἀγαπητῳ µου ὅλην ἐμαυτὴν ἀνεθέμην, xal χωρὶς 


αὐτοῦ οὐδὲν ποιεῖν βούλομαι" xal ἐπ ἐμὶ τὴν οὕτω C 


φρονοῦσαν ἢ αὐτοῦ αυγχατάθασις γίνεται, ἐπιστρέ- 
φοντος ἀπὸ τῆς ἰδίκς περιωπῆς, ὅπως ὁ ἁόρατος 


in nos offundis : sicut poma eunttum aspectu pul- 
chra, tum odoratu suavia, tum gustatu dulcia ; sio 
ipsa nobis erit et virtutum moribus decora, et odo- 
rifera sermonum venustate, et dulcis experientis 
jucunditate. Et gu/tur tuum sicul vinum bonum, va- 
dens nepoti mco in reclitudines, sufficiens labris meis . 
el dentibus. Institutionis tue sermo qui ut. vinum 
optimum corda afficit letitia, erit nobis, dum pro- 
nuntiatur in dilecto tuo cujus nobis desiderium 
instillasti, in vias rectas : ut eum tanquam verita- 
tem amplectamur, nec per defectum aut excessum 
& virtutis rectitudine deflectamus : et sufficiens no- 
stri appetendi potentiis, quibus tanquam labris 
osculamur quod placuit voluntati : οἱ intelligendi 
facultatibus, quibus tanquam dentibus, que dura 
sunt et ad cognoscendum difficilia, ad esum et ci- 
bum spiritalem frangimus et mollimus. Cum igitur 
discipularum multitudo a magistra flagitasset, ut 
ab arcana contemplationis altitudine sese illis per 
moralem philosophiam demittens et accommodans, 
ita converteret, ut spiritales ejus pulchritudines 
qu& dicte sunt, in illa possent intueri, et cum ipsa 
simul per imitstionem conscenderet, ad eas ita 
respondet: Ego nepoti meo, et ad me conversio 
ejus. Ego me totam dilecto meo dedicavi: et sine 
ipso nihil facere constitui. Quapropter ipse quo- 
que ad me aic affectam se demittit, a propria glo- 
ria ita 8e convertens ; ut cum invisibilis sit, ab iis 
qui videre illum cupiunt videatur. Verum non 
patior, ut ipsa sola fruar ipsius conjunctione ; 
ged cupio, ut etiam illi qui sunt adbuc imperfe- 
eti, salutem ab eo consequantur. Proinde clamo, et 
dicto : 


ὀρῴτη τοῖς βουλομένοις τοῦτον ὁρᾷν, ᾽Αλλ’ οὐκ ἀνέχομαι µόνον τῆς Ἱερᾶς αὐτοῦ ἀπολαύειν κοινωνίας' βούλομαι 
δὶ καὶ τοὺς ἀτελεῖς ἔτι, παρ᾽ αὐτοῦ σωτηρίας τυχεῖν. Διὸ Boo καὶ λέγω. 


Ἐλθὲ, ἀδελφιδέ µου, xal τὰ ἑξῆς. 


Τῶν Υ΄ Πατέρων. 

Λέχει οὖν ἡ νύμφη πρὸς τὰς μαθητευοµένας' ΆΛοι- 
πὸν τῷ νυμφίφ µου xai τὴν αἴτησιν ὑμῶν ἀναφί- 
poocí φημι' Ἐλθὲ, ἀδελφιδὲ µου, ἐξέλθωμεν εἰς 
ἀγρόν Ἐΐτουν, Δεῦρο, ἀγαπητέ µου, ἐξέλθωμεν ἐγώ 
τε ἡ μυστικῶς θεωροῦσά σε, καὶ αὐτὸς ὁ οὕτως µοι 
θεωρούµενος, πρὸς τὸν χορὸν τῶν μαθητευοµένων 
μοι, ὃν ὥσπερ &ypóv τινα τριθόλων xal ἀκανθῶν τῶν 
συμπνιγουσῶν αὐτὸν, τοῦ βιου μεριμνῶν xal λογι- 
σμῶν ἐμπαθῶν, ἐξεχάθηρα' ἐξέλθωμεν δὲ φανερώ- 
σαντες αὐτῷ τὴν πνευματικὴν συνἆφειαν ἡμῶν tv 
τοῖς κατὰ πρᾶξιν τρόποις τῶν ἀρετῶν. Ἐξιόντες 5’, 
ὡς εἴρηται , αὐλισθῶμεν ἐν κώμαις' ἤγουν, κατα. 
σκηδώσωµεν ἐν φυχαῖς, τῷ ὀνόματί σου πάσας τὰς 
«θεωρητικᾶς, καὶ τὰς ὀρεχτικὰς δυνάµεις αὐτῶν, καὶ 
τὰς αἰσθήσεις ἐπὶ τὸ αὐτὸ συναθροιζούσαις, οἵᾶπερ 
χῶμαι τοὺς οἰκοῦντας αὐτάς. Αὐτὸς μὲν οἴκητήριόν 


Veni, nepos mi, egrediamur in agrum, commoremur 
in villis, mane surgamus ad uineas, videamus an vilis 
floruerit, an floruerit germen, an floruertnt. mala 
punica. lllic dabo tibi ubera mea. Mandragorz de- 
derunt odorem, et in porlis nostris omnes nuces 
novas super veteres quas dedil mihi maler mea,nepos 
mt, servavi tibi. 


Trium Palrum. 


Sponsa igitur ad discipulas dicit: Jam sponso 
meo preces vestras exponens dico : Veni, nepos mi, 
egrediamur in agrum. Age, dilecte mi, exeamus, et 
ego qua te mystice contemplor, et tu qui sic a me 
spectaris, ad cEorum discipularum mearum : quem 
ut agrum a tribulis et spinis, a vite sollicitudinibus 
et pravis cogitationibus ipsum suffocantibus, pur- 
gavi. Egrediamur autem ostendentes illi spiritalem 
conjunotionem nostram in virtutum moribus per 
actionem expressis. Egredientes vero, ut dictum 
est, commoremur in villis, in animabus que no- 
mini tuo, ut villa incolas euos, cunctas intelligen- 
di appetendique potentias et sensus in unum cogaen- 
tes dedicarunt. Has tu domicilium tibi in Spiritu 
eancto constitues. Ego autem illis me ipsam, quo 
tibi placeant, exemplum prestabo. Mane surgamus 





676 


MIGHAELIS PSELLI 


616 


ad víneas : tu qui es justitie sol, cognitionis lucem A σου ἐν ἁγίῳ Ἠνεύματι ταύτας ποιούμενος, ἐγὼ δὲ 


emittens in animas, laborum frectum ferentes pa- 
tientiam, que quasi botrus quidam per multas 
tribulationes, vinum isxtificans cor hominis ?? stillat, 
propter spem future remunerstionis : ego autem 
secundum ipsum solis ortum patienties mores illos 
ostendens exemplo meo. Ita porro surgentes videa- 
mus, an florueril vinea, an germen florueril, απ fte- 
ruerint mala punica : conspiciamus tum ipse qui in 
abscondito vides, tum ego que in manifesto, utrum 
discipularum a me institatarum fides (qua ut vitis 
in palmites, sic ipsa in varias virtutes diffunditur) 
floruerit intus quidem per habitum ex rationibus 
virtutum, foris autem per actionem ex moribus 
atque institutis ipsarum. Nam anime flos ex virtu- 
tum rationibus germinat per mores .ipsarum in 
c&rne : cujus fidei flos tum arcanus, tum manifestus, 
est flos malorum punicorum, que intrinsecus 
quidem dulcem fructum continent, extrinsecus 
&utem austerum corticem preferunt. Etenim fidei 
quoque fructus in occulta quidem anime affectione 
propter futuri premii spem, letitie affert; in 
exteriore autem'carnis sensu propter virtutis labo- 
res prebet acerbitatem. lllic dabo ubera mea tili. 
In agro videlicet illo quem dixi, discipularum 
mearum, proferam tibi sponso meo, quam insti- 
tuendis illis adhibeo doctrinam moralem et natu- 
ralem, ut per hanc ducens eas ad disciplinam ar- 
canam, ostendam rerum naturam tesuum auctorem 
indicare per notas quasdam ut veritatem, non au- 
tem ut juxta prudentium Grecorum stultitiam, 
naturali rerum cognitione sic eas imbuam, ut pro- 
cula te veritate discedant. Etenim mandragorz 
dederunt odorem.Rerum quippe sensibilium species, 
etipsiusscripture note quasi mandragore quedam 
faciunt, ut mens per sensum illis inherens, non 
autem pereas ad veritatem vigilanter ascendens, 
obdormiscat, et torpore veluti stolida teneatur. 
Prebuerunt odorem rationum veritatis in rebus 
omnibus exhibentis, si spiritaliter considerentur. 
Quamobrem ef in portis nostris omnes nuces. Hoo 
est in sensibus meis (qui veluti porte quedam 
educuntquidem mead te ut rerumomnium causam, 
per naturalem ipsarum in spiritu contemplationem, 
inquirendum : introducunt autem te ad me per 
mentis cognitionem) prompte sunt omnes in rebus 


ἐμαυτὴν παριστῶσα ταύταις παράδειγµα πρὸς Gv 
εὐαρέστησιν. ᾿Όρθρίσωμεν εἷς ἀμπελῶνας αὐτὸς 
μὲν ὁ Ἡλιος τῆς δικαιοσύνης, ἀνατέλλων φῶς γνώ- 
σεως ταῖς καρποφορούσαις ψυχαῖς τὴν τῶν πόνων 
ὑπομονήν' Ἶτις ὥς τις βότρυς διὰ πολλῶν θλίψεων 
ἀποστάζει τὸν δι} τὴν ἑλπίδα τῆς μελλούσης µισθ- 
αποδοσίας εὐφραντικὸν τῆς καρδίας olvov, ἐγὼ δὲ 
xatà τὴν εἱρηνένην ἀνατολὴν, τοὺς τρόπους τῆς 
ὑπομονῆς ταύταις ὑποδειχνύουσα τῷ κατ ipi πα- 
ραδείγµατι. Οὕτως δὲ ὀρθρίσαντες, Ἴδωμεν el ἤνθη- 
σεν ἡ ἄμπελος, ᾖἤνηθῦσεν ὁ Χχυπρισμὸς, ἤνθησαν 
αἱ ῥοαί: τοι, θεασώµεθα có τε ὁ ἐν τῷ κρυπτῷ 
βλέπων, κἀγὼ ἡ dv τῷ φανερῷ, ἐὰν ἡ slc. σὲ τῶν 
μαθητευοµένων quot πίστις, ἥτις εἷς τὰς ὃ,αφόρους 
ἀριτὰς, ὡς «lc κλήματα ἄμπελος διαιρεῖτοι, ἤνθη- 
σεν ἑττός τε καθ) ἕξιν τοῖς λόγοις τῶν ἀρετῶν, καὶ 
ἐχτὸς κατ ἐνέργειαν τοῖς τρόποις αὐτῶν. 'O γὰρ 
κατὰ τοὺς λόγους τῶν ἀρετῶν ἀνθισμὸς τῆς ψυχῆς 
χυπρίζει κατὰ τοὺς τρόπους αὐτῶν iw σαρκἰ. ”ς 
πίστεως τὸ δῆθεν μυστικὸν καὶ φανερὸν ἄνθος, ῥοῶν 
ἐστιν ἄνθος, αἵπερ ἑἐντὸς μὲν τὸ γλυκὺ τοῦ καρποῦ 
περιφἑρουσιν, ἐκτὸς δὲ τὸ τοῦ λεπύρου πιχρόν. Καὶ 
γὰρ xal ὁ τῆς πἰστεως καρπὸς κατὰ μὲν χεχρυµ- 
µένην τῆς ψυχῆς διάθεσιν, εὐφραντικός ἐστι, διὰ 
τὴν τῆς μελλούσης µισθαποδοσίας ἐλπίδα' κατὰ δὲ 
τὴν ἑχκτὸς τῆς σαρκὸς ὁδυνηρὸς, 013 τὸ τῆς ἀρετῆς 
ἐπίπονον. Ἐκεῖ δώσω τοὺς μαστούς µου gol. Δη- 
λονότι, Ἐν τῷ εἰρημένφῳ ἀγρῷ τῶν μαθητευοµένων 
μοι προσάξω σοι τῷ vulp µου τὴν πρὸς ταύτας 
ἠθικὴν xal φυσιχὴν διδασκαλίαν' µου, ὡς διὰ τούτων 
αὐτὰς πρὸς τὴν µυσταγωγίαν ἀνάξασα dv τῷ ἆπο- 
δεῖξαι τὴν τῶν ὅλων φύσιν σε τὸν ταύτης αἴτιον 
αἱνιττομένην συμθολικῶς ὡς ἀλήθειαν καὶ οὐχὶ 
xatà τοὺς µαταιόφρονας ἝἛλληνας, παρασχευάζειν 
ταύτας ταῖς φυσικαῖς ἐννοίαις μακράν σου τῆς ἆλτ- 
θείας ἀπάγεσθαι. Καὶ yàp, Al μµανδραγόραι ἔδωχαν 
ὁσμήν. Πάντως αἱ τῶν αἰσθητῶν ἐπιφάνειαι καὶ τὰ 
τῆς Γραφῆς σύμθολα, ἅπερ τὸν τούτοις κατ᾽ αἴσθη- 
ew ἐναπομένοντα νοῦν, καὶ μὴ δι αὐτῶν πρὸς τὴν 
ἀλήθειαν ἐγρηγορότως διοθαίνοντα vapxgv xai ἡλι- 
θιᾷν, ὥς τινες µανδραγόραι, παρασκευάζουσι. Iap- 
ἐσχον εὐωδίαν τῶν τῆς lv ὅλοις ἀληθείας λόγων 
πνευματικῶς θεωρουµένων, Ἐντεῦθεν δὲ, Καὶ ἐπὶ 
θύραις ἡμῶν πάντα τὰ ἀκρόδρνα, εἴτονν, Ἐπὶ. ταῖς 
αἰσθήσεσί µου (αἵπερ, ὡς θύραι τινὲς, ἐξάγουσι μὲν 


prooreatis insite veritatis rationes, que tanquam Ὦ ἐμὲ πρὸς ἀναζήτησίν σου, ὡς πάντων αἰτίου, διὰ 


nuces tum per scripture notas, tum per rerum 
sensibilium species Judeorum Grecorumque stulti- 
tiam nutriebant.Undenovassuper veteres, nepos mi, 
servavi. Hoo eset, recentes evangelicas rationes 
(gratia Spiritus renovante) cum antiquis Grrecorum 
Judeorumque ignorantie tum naturalibus tum 
scriptis rationibus coacervatasservavi tibi : quoniam 
et.per scriptas illas purgata sum ac moribus inati- 
tuta, et per naturales illuminata, ut per eorum que 
facta sunt,contemplationem, te Conditorem omnium 


'* Pea. σι, 15. 


τῆς τούτων φυσικῆς ἓν πνεύματι θεωραίς' εἲσ- 
άγουσι δέ σε xaxà γνῶσιν πρός µε διὰ µέσου νοός) 
πρόχειροἰ εἶσι πάντες οἱ τοῖς τε συµθόλοις τῆς Υρα- 
φῆς, καὶ ταῖς ἐπιφανείαις τῶν αἰσθητῶν, περ, ὡς 
δρύες τινὲς, ἁλογίαν Ἰουδαϊκὴν καὶ ᾿Ελλτνικὴν 
Έτρεφον, ἐγγεκεντρισμένοι τῆς iv ὅλοις ἀληθείας 
λόγοι. Ὄθεν, Νέα πρὸς παλαιὰ, ἀδελφιδέ µου, ἑτή- 
ρησά σοι. Δηλαδὴ, Τοὺς νεάζοντας (τῇ χαινοποιῷ 
ποῦ Πνεύματος ὙἹάριτι) εὐαγγελικοὺς λόγους πρὸς 
τοῖς παλαιωθεῖσιν ὑπὸ τῆς "Ελληνικῆς καὶ Ἰοοδαν- 


v 


677 


COMMBNT. IN CANTICUM CANTIC. 


618 


χῆς ἁγνοίας φυσικοῖς καὶ Ὑραπτοῖς µου ἑφύλαξά A auctoremquecognoscerem ; et spiritales perfecte 


σοι" τοῖς μὲν γραπτοῖς καθαρθεῖσα καὶ ἠθικῶς παι- 
Δευθεῖσα, τοῖς δὲ φυσικοῖς φωτισθεῖσα, καὶ τοῦ παν- 


&tque absoluta, ut te cum Patre et Spiritu consub- 
Btantialem intelligerem, et predicarem. 


τὸς αἰτιόν σε διὰ τῆς τῶν γεγονότων θεωρίας κατιδοῦσα, καὶ τοῖς πνευματικοῖς τελειωθεῖσα καὶ θεολογοῦσά σου 


[τὸ] μετὰ Πατρὸς καὶ Πνεύματος ὁμοούσιον. 
Τῶν Υ Πατέφων. 

Τίς δφη σε, ἀδελφιδέ µου, θηλἄᾶζοντα μαστοὺς 
μητρός µου; γουν, Ἐπειδήπερ µε dj πρώτη σου 
παρουσία πρὸς τὸ ἀπολαῦσαί coo ἠτοίμασται, τίς 
pov κατὰ τὴν δευτέραν σου παρουσία) παράσχτῃ σε 
τὸν ἀγαπητόν µου μεθ’ ἡμῶν ἐν τῇ τοῦ Ηατρὺς βα- 
σιλείᾳ (ftc ἐστὶν ἡ µήτηρ ἡμῶν τῶν πιστῶν ἄνω 
Ἱερουσαλὴμ) Ἠπίνοντα τὸ καινὸν πόμµα, ῥέον ἐξ 
αὐτῆς εἷς ἡμᾶς κατὰ χάριν ἀμέσως, ὡς τὸ ἀπὸ µα- 
ζῶν μητρὸς Ὑάλα εἲς τὰ ἔχγονα ταύτης, κἀντεῦθεν 
τρίφον τὴν τῶν ψυχῶν ἡμῶν σωτηρίαν, τὸ τέλος 
τῆς πίστεως τῶν ὑπὶρ φύσιν τὴν µέθεξιν τὴν θείαν 
xxl ἀνεννόητον ἡδονὴν, ἣν αὐτὸς ἐμποιεῖν πέφυκε 
φύσει κατὰ χάριν τοῖς ἀξίοις ἐνούμενος; Οὕτω γὰρ, 
Εὐροῦσά σε Sto φιλήσω σε, xal ἤε οὐκ ἔξουδε- 
νώσουσί µε)" ἴτοι, Ἐπιγνοῦσά σε οὐχ ὥσπερ νῦν 
χατὰ πίστιν, ἀλλὰ χατ’ εἶδος, ἐν τῇ EQ τῆς θεϊνῆς 
wo οὔσίας ἡμετέρᾳ οὐσίᾳ τὴν ἀφθαρσίαν ἡμῖν, καὶ 
τὴν ἀτρεφίαν ἐπὶ τῆς κοινῆς δωρούµενον ἀναστά- 
σεως, ἁπολαύσω σου, χἂν νῦν παρὰ τῶν τὰ τοῦ κό: 
σµου φρονούντων ἐξευτελίζωμαι, ὡς διά τὴν περὶ 
và χατάθεσιν πάντα περιφρονοῦσα τὰ πρόσκαιρα. 
Τίς 8 à τρόπος τῆς ἀπολαύσεως ἔσται µοι; Καὶ γὰρ 
παραλήψομαί σε, εἰσάξω σε εἷς οἶκον µητρός 
µου, καὶ εἲς ταμιεῖον τῆς συλλαθούσης µε. |io- 
τιῶ σε ἀπὸ οἵνου τοῦ 
Pow µου. Δηλονότι, Σοῦ χαριζοµένου uot τὴν θέωσιν 
λάδω σε, ποθοῦσά σου τὴν λαμπρότητά, xal ἐν τῷ 
ταύτην θεάσασθαι εἰσαγάγω σε εἷς νοῦν, ὃς οἶκος 
piv ἐστι τῆς διὰ τοῦ βαπτίσματος κούσης µε, ola 
Κητρὸς, τοῦ παναχίου Πνεύματος χάριτος, ὡς ταύ- 
της διὰ τὸ καθ ὁμοίωσιν χωρητικός. Ταμιεῖον δὲ 
πάλιν αὐτῆς, d τοὺς ἀποκρύφους ταύτης θησαυ- 
ροὺς διὰ τὸ κατ’ εἰκόνα ἔχων ἁποθέτους iv ἑαυτῷ. 
Ἔτις µε χάρις συνέλαθε διὰ πίστεως. Πρὸς τούτοις 
δὶ κροσάξω σοι τῷ διφῶντι τὴν σωτηρίαν µου, ὥς 
τι πόµα, τήν τε ἀπὸ τῆς υνθέόεως τῶν ἐν πάσῃ τῇ 
κείσει καὶ τῇ Γραφῇ διαφόρων λόγων ἠρτημένην µοι 
ἄληστόν σου ὡς ἀληθείας γνῶσιν ' ἥτις οἴάπέρ 
εὐώδης οἶνος ἱλαρόνων Χκρδίαν εὐφραίνει τὰς µετα- 


λαμθανούσας ταύτης ψυχὰς, xal τὴν ἀεννάως po: D 


βλόζοοσαν ἀγάπησίν σου, ὡς ἀγαθοῦ, τῆς τοῦ φόδου 
σου ὑπεροχῆς xal τοῦ πόθου τῆς µετοχῆς σου, τῶν 
ὀίκήην ῥοιῶν τῷ μὲν στυπτικῷ στηριζόντων µε, τῷ 
δὲ γλυκαίνοντι εὑφραινόντων µε, 

Τῶν Υ Πατέρων. 

Era πρὸς τὰς μαθητευοµένας αὐτῇῃ στρέφουσα 
πάλιν τὸν λόγον διδάσκει τῶν παρ᾽ αὐτῆς πρὸς τὸν 
vouoloy εἱρημένων, φάσκουσα” 

Εὐώνυμος αὐτοῦ ὑπὸ τὴν κεφαλήν µου. 

χουν, ἔπειδήπερ αἱ τῶν ὑποδεχομένων κολάσεων 
τοὺς ἐξ εὐωνύμου τοῦ νυµφίου ἀπειλαὶ, νῦν ὑπὸ τὸ 


"Galat. fv, 26. 


Trium Patrum. 

Quis det te, consobrine mi, sugenlem ubera mairis 
me ? Quoniam prior adventus tuus me ad {9 per- 
fruendum preparavit, ecquis tribuet mihi secundo 
adventu tuo dilectum meum nobisoum in Patris 
regia (quz? fidelium est mater, superna Jerusalem**) 
novum bibentem poculum, quod ex ipsa in nos per 
gratiam sine medio quasilac ex matris uberibus in 
filios ipsius fluat,atque ita salutem animarum Π0Β- 
irarum nutriat, finemque fldei prebeat, nempe 
bonorum que supranaturam sunt communionem, 
et divinam illam atque incredibilem voluptatem, 
quam ipse naturaliter obtinens, dighis conjunc- 
tus per gratiam impertitur? Sio enim finveniens 
le [oris suaviabor : el nemo sane me contemnet. Ita 
cognoBcens te, non ut nuno per fidem, sed per 
aspectum, foris extra divinam substantiam tuam in 
nostra substantia incorruptionem nobis atqueim- 
mutabilitatem in communi dilargientem resurrec- 
tione, perfruamur te: et nemo quidem despiciet 
me. licet nunc a mundi sapientibus spernar, quod 
propter amorem taum caduca contemnam. Quis 
autem erit mihi fruendi modus? Apprehendam te, 
íniroducam te in domum matris meg et in cubiculum 
ejus qua concepit me. Dabo tibi poculum de vino 


μυρεφικοῦ, ἀπὸ νάµατος (I condito, de latice malorum punicorum meorum. 


Capium te qui mihi divinitatem elargiris, cupida 
Bplendoris tui, in eoque contemplando introducam 
tein mentem que domus est gratie Spiritus sanoti, 
& qua ut a matre perbeptisma genita sum, et prop- 
ter similitudinem illius est capax. Cubiculom 
autem rursum est ipsius, quoniam propter imagi- 
nem thesaurosejus in se reconditos habet. Que 
quidem gratia concepit me per fidem. Ad hec tibi 
sitienti salutem meam, quasi poculum quoddam 
offeram perpetuam tui qui veritas es, cognitionem, 
ex compositione diversarum rationum quie in om- 
nibus creaturis Seripturaque sunt, instruetam 
et concinnatam. Hec enim, tanquam vinum odora- 
tum letifleans cor letitia conspergit animas, a 
quibus percipitur, perennemque mihi tui, ut sam- 
mi boni, amorem infundit, ex prestantia timoris 
tui et desiderii te perfruendi: quorum quidem 
tanquam malorum punicorum alter acerbitate sua 
me comprimit, alterum dulcedine oblectat. 


Trium Patrum. 

Deinde ad discipulas suas sermonem convertens, 
causam exponit, quamobrem ea dixerit ad spon- 
gum suum : 

Leva ejus sub capite meo. 

Quia sponsi communicationessuppliciorum quie & 
sinistra ejus collocandis impendent,nuncsub capito 


019 


MICHAELIS PSELLI 


680 


meo, sub mente videlicet que anime mes pars est  δίχην κεφαλῆς ἀρχιὸν τῆς φυχης µου πάντως τὸ 


precipua, sensus Bubjiciunt : idcirco futurum spe- 
ro ut ejus dextera (promissa nimirum regni coles- 
tis bona qus a dexteris collocandos manent) me 
8it complexura, id est, comprehensura me totam 
in futuro seculo, infinitam anim: et corpori le- 
titiam prebens. Universa igilur qu» exposita sunt 
cum veluti magistra dixisset, subintulit : 

Adjuravi vos, ilia Jerusalem, per polentias et for- 
Litudines agri, si. suscitetis εἰ exciletis charitatem, 
donec voluerit. 


Divinorum mysteriorum exposilione tanquam 
jurejurando vos confirmavi, discipule mes,que in 
sancto Spiritu video eum qui nos Patri suo reoon- 
oiliavit : dum causam ostendi,qus per intellectivas 
aotlivasque polentias, perque fortitudines in hoc 
mundo valentes, virtute excitetis et scientia gus- 
citetis eam in vobis (nam dormire videtur, dum 
ignoratur quod rectum bonumque est, neo re ipsa 
perficitur) qui dilexit nos et se ipsum,uL nos redi- 
meret, obtulit , donec secundo adventu suo volue- 
rit, quie sua per naturam sunt propria, ea in no- 
bis per gratiam acoipientibus exsequi. Diecipule 
&adiniratione ac stupore plene de magistra : 


Qus esl, inquiunt, ista, quae ascendil dealbata, 
innixa super nepolem suum? 

Quenam est hec, que tam perite docens, a re- 
bus arcanis ad magis arcanas reconditasque pro- 


greditur?abomni peccatorum macula purgata,atquen, 
8 


innixa nepoti suo ? Sponsus igitur animadverten 
sponse in discipulis instituendis diligentiam, am- 
plectensque illius ad bonum sedulitatem,commonet 
eam prioris. vite ut submisse de se sentiat, nec 
laudibus elata insidat in arrogantiam : 


Sub pomo, inquiens, ezcitavi te. 

Id est, sub rebus istis procreatis que suavis pomi 
instar sensus omnes oblectant,te desidia ad bonum 
amplectendum inertem et rerum caducarum studio 
consopitam, exoitavi, providentie judiciique ratio- 
nibus et sermonibus impellens ad desiderium mei, 
etenim 

Illic peperit te mater tua. Illic peperit te genitrix 
tua. 


νοερὸν ὑποτάσσουσι τὸ αἰσθητικὸν, διὰ τοῦτυ dv 
ἐλπίσιν εἰμὶ, ὅτι καὶ dj δεξιὰ αὐτοῦ περιλήψεταί µε. 
Βίτουν, Τὰ ὑποδεχόμενα τοὺς ἐκ δεξιῶν ἐπηγγελ- 
μένα ἀγαθὰ τῆς τοῦ θεοῦ βασιλείας, ὅλην µε κατὰ 
τὸν μέλλοντα αἰῶνα περιέξουσι Ψυχῃ καὶ σαρχὶ τὴν 
ἀπέραντον εὐφροσύνην παρέχοντα. Πάντα δὲ τὰ 
εἰρημένα διδασκαλικῶς εἰποῦσα ἐπάγει᾽ 

Ὥρχισα ὑμᾶς, θυγατέρες ᾿Ἱερουσαλὴμ, ἐν ταῖς 
δυνάµεσι xal iv ταῖς Ἰσχύσεσι τοῦ ἀγροῦ, ἐὰν 
ἐγείρητε καὶ ἐὰν ἐξεγείρήτε τὴν ἀγάπην, ἕως ἂν 
θελήσῃ. 

ἜἨτοι, Κατησφαλισάµην ὑμᾶς, ὡς δὺ ὄρχου, τῆς 
τῶν θείων μυστηρίων ἐξηγίσεως, µαθήτριαί µου, τῆς 
ἐν ἁγίφῳ Πνεύματι ὁρώσης τὸν καταλλάξαντα ἡμᾶς 
τῷ ἰδίφῳ Πατρί. ἀναδιδάξασα τὴν αἰτίαν, δι $v ἐν 
ταῖς θεωρητικαῖς καὶ ταῖς πρακτικαῖς δυνάµεσι 
καὶ ἰσχύσεσι, ταῖς ἓν τῷ παρόντι κόσµμῳ δυναμέναις, 
ἐγείρητε κατ’ ἀρετὴν καὶ ἐξεγείρητε χατὰ γνῶσιν ἐν 


᾽ὑμῖν, καθεύδειν δοχοῦντα, ὅταν ἀγνοῆται τὸ εὐθὲς, 


καὶ μὴ πράττηται τὸ καλὸν, τὸν ἀγαπήσαντα ἡμᾶς, 
καὶ δόντα ἑαυτὸν λύτρον ὑπὲρ ἡμῶν: ἕως ἂν εὖδο- 
χήσῃ κατὰ τὴν δευτέραν αὐτοῦ παρουσίαν αὐτὸς τὰ 
κατὰ φύσιν οἶἰκεία ὃδρᾷν ἐν ἡμῖν πάσχουσι κατὰ 
χάριν αὐτά' αἱ δὲ θάµθους πληρωθεῖσαι περὶ τῆς 
διδασκάλου φασί; 

Τίς αὕτη ἡ ἀναθαίνουσα λελευκανθισμένη, ἐπιστηρι- 
ζομένη ἐπὶ τὸν ἀδελφιδόν αὐτῆς ; 

Δηλαδὴ, Ὁποία ὑπάρχει αὕτη ἡ διδασκαλικῶς ἀπὸ 
μυστηρίων εἲἴς μυστηριωδέστιρα ἀναθαίνουσα, xsxa- 
θαρμένη παντὸς ῥύπου ἁμαρτημάτων, καὶ ἔπερει- 
δοµένη ἐπὶ τὸν ἀδελφιδὸν αὐτῆς; Ὁ γοῦν νυµφίος 
τὴν ἐπὶ ταῖς μαθητευομέναις τῆς νύμφης ὁρῶν ἐπι- 
μέλειαν, xal ἀποδεχόμενος τὴν ταύτης slc. τὸ ἀγαθὸν 
διέχερσιν. ἀναμιμνήσκει αὐτὴν τοῦ προτέρου ou: 
ὥστε μετριοφρονεῖν, xal μὴ διὰ τῶν ἐπαίνων τῷ τῆς 
οἱήσεως πάβει περιπεσεῖν. Kal φησι πρὸς αὐτύν' 

Ὑπὸ μῆλον ἐξήγειρά os. 

Ἔγουν, Ὑπὸ τὴν, δίκην µήλου τέρποντος, τὰς 
πλείους τῶν αἰσθήσεων ἁπάσας ταύτας εὐφραίνου- 
σαν αἰσθητὴν κΧτίσνν καθευδούσης σοῦ, τῇ πρὸς τὰ 
xaÀà ῥᾳθυμίᾳ διὰ τὴν πρὸς τὰ ὑλικὰ σχέσιν, δι- 
ἡγειρά σου τὸ φρόνηµα πρὸς πόθον ἐμὸν λόγοις προ- 
νοίας xal κρίσεως, xai γὰρ. 

Ἐκεῖ ὠδίνησέ σε µήτηρ σου. Ὠδίνησί σε ἡ 
τεχοῦσά σε. 


In affectione scilicet rerum fluxarum coacepit te D  ἍµΑηλονότι, Ἐν τῇ σχέσει τῶν ὑλικῶν συνελάθετό σε 


prima mater tua ἕνα generans cum voluptate, et 
pariens cum dolore. Quibus aifectionibus, rerum 
fragilium desiderio laborabas, voluptatem sequens 
doloremque fugiens, ad voluptatis finem ita con- 
tendens, ut a dolore velles separari : quod quidem 
.lieri nullo modo potest. Proinde si cupis ab istis 
perturbationibus esse libera. Pone me ut signaculum 
super cor tuum, ut signaculum super brachium t uum. 
in me nimirum exemplari permanelo, principe 
quidein tui parte mente servans imaginem per ve- 
ram contemplationem et desiderium mei : vi autem 
qua ad agendum vales, similitudinem servans per 


ἡ προµήτωρ cou Eja, vj καθ) ἡδονὴν γενίέσει, xai 
ἀπέτεχέ σε τῇ κατ ὀδύνην γεννήσει. "To! ὦν συνεί- 
χου τῇ προσπαθείᾳ τῶν αἴοθητῶν, τὴν μὲν δι’ ἠδο- 
νὴν διώκουσα, τὴν [δὲ] δυ ὀδύνην φεύγουσα ᾿ κἀντεῦθεν 
φιλονεικοῦσα τῆς ἡδονῆς τὸ τέλος, τὴν ὀδύνην φημὶ, 
ταύτης ἀποχωρίσαι, ὅπερ ἀμήγανον. El οὖν βούλῃ 
διαµένειν τῆς τοιαύτης σχἔσεως ἐλευθέρα, Olc µε 
ὡς σφραγῖδα ἐπὶ τὴν «καρδίαν σου, ὡς σφραγῖδα 
ἐπὶ τὸν βραχίονά σου" εἴτουν, 'Ev ἐμοὶ τῷ ἀρχε- 
τύπῳ µμεῖνον, τηροῦσα τῷ μὲν ἡγεμόνι σου vip τὸ 
κατ᾽ sixóva xav' ἁπλανῆ ᾿θεωρίαν καὶ διάθεσιν ἐμοῦ : 


vj δ᾽ ἐνεργητικῇ σου δυνάµει, τὸ καθ ὁμοίωσιν, 


681 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


682 


κατὰ πρᾶξιν ἀνυπόκριτον καὶ διάπυρον ἀποτροπὴν À actionem minime simulatam,ardentemque declina- 


τοῦ κακοῦ' κἀντεῦθεν μενῶ xal αὐτὸς ἐν coi, φυ- 
λάττων ὥς τις σφραγὶς τοῦ διανοητικοῦ σου τὴν ἕξιν 
xit τὴν ἐνέργειαν ἀσύλους τζ σχέσει τῶν ὑὐλικῶνι, 
Ut κραταιὰ, ὡς θάνατος ἀγάπη, σκληβὸς, ὡς 
gin, ζῆλος. "τοι, ἐὰν ἐν τῇ ἐμῇ ἀγάπῃ, καὶ τῷ 
ὃν αὐτὴν ζήλῳ μενεῖς, pavo καὶ αὐτὸς ἐν σοί' καὶ 
ρυλαχθήσῃ, ὡς εἴρηται. Ἠπειδήπερ ἡ μὲν ὁλικὴ εἰς 
ἐμὲ ἀγάπη ἰσχυρά ἐστιν, ὡς πᾶσαν ἐπὶ χακὸν ὁρμήν 
τε καὶ χίνησιν καταπαύουσα, δίκην θᾳνάτου. 'O δὲ 
G' ἐμὶ ζῆλος ἀνένδοτος τῷ καχῷ, ὡς ἀλόγους ὁρμὰς 
ἐεσµεύων, καὶ ἀπροίΐτους κατέχων οἷά περ ἄδης. 
Καὶ γὰρ περίπτερα αὐτῆς, περίπτερα πυρὸς, ἂν- 
θραχες πυρὺς φλόγες αὐτῆς. Δηλαδλ τὰ ἔργα τὶς 
πρὸς pk ἐμπύρου ἀγάπης ἀναπτέρωσις ταύτης ἐστίν' 
Δὐγαζούσης ἐν τῷ φωτὶ τῆς ἁληθείας κατὰ θεωρίαν 
τὸν νοῦν, xai ἀφανιζούσης τὴν ἄγνοιαν' κἀντεῦθεν 
δᾳχπανώσης κατὰ πρᾶξιν τῶν ἐντολῶν πᾶσαν xaxlav, 
(of2 περ εὔπρηστον ὕλην φλόγες) καὶ ἐπιδιδοῦσιις 
ες αὔξησιν. Αιόπερ ὕδωρ πολὺ οὐ δυνήσεται σθέσαι 
tiv ἀγάπην, καὶ ποταμοὶ οὐ συγκλύσουσιν αὖ- 
τήν. "Hyoov αἱ ῥεουστι ὡς πλῆθος ὑδάτων ἐκ τοῦ χει- 
μῶνος τῶν ἀκουσίων πειρασμῶν πολλαὶ θλίψεις, καὶ 
αἱ τούτων ἀλλυπάλληλοι ὡς ποτάμια ῥεύματα ἐπ- 
αγωγαὶ, ἐν aic τὰ τῆς πονηρίας πνεύματα τὴν εἰς 
lui ἀγάπην σπεύδουσιν Tj, ἐκριζῶσαι τέλεον διὰ µι- 
σοθείας, f| καταλύψαι διὰ µισανθρωπίας, οὐ δυνή- 
σονται οὔτε πάντη σθέσαι αὐτὴν διὰ βλασφημίας, 
οὓτε κατακλύσαι xal ἀφανίσαι δι ἀπραξίας τῶν 
ἐντολῶν µου’ αἵπερ ἀποδεικνύουσι μὲν τὴν εἷς ἐμὶ 
ἀγάπην, συοµφέρονται δὲ εἰς τὸν πλησίον. Πλὴν ἐὰν 
ὄῴη ἀνὴρ τὸν πάντα βίον αὐτοῦ ἐν τῇ ἀγαπῃ, ἐξ- 
ο22ερώσε. ἑξουδενώσουσιν αὐτόν * ὀπλονότι, ἐὰν ὁ 
μὴ τῇ τῶν προσκαίρων ἀπάτῃ ἐκθηλυνόμενος, παράσχη 
τοῖς δεοµένοις πάντα τὰ ὑπάρχοντα αὐτῳ διὰ τὴν 
πρός µε ἀγάπιην, εὐτελισμῷ εὐτελίσουσιν αὐτὸν αἱ 
ἀντιχείμεναι δυνάµεις" πάντως ᾧ τὸν 'I66 μετὰ τὴν 
ἀφχίρεσιν παντὸς τοῦ αἰσῃιιτοῦ πλούτου αὐτοῦ ἐξηυ- 
τέλ.σαν, ἐξαιτούμεναι τοῦτον ἀπ᾿ ἔμοῦ εἷς δοκίµιον 
τῶν διὰ σαρκὸς ὀδυνῶν, xal τοὺς φίλους αὐτοῦ εἲς 
τούτου ὀνειδισμὸν ἐπεγείρουσαι. Ταῦτα τοίνυν coti, 
εἰδοῖα, ὅταν πάσας µου τὰς ἐντολὰς τηρῇς, καὶ 
22v] σοι ἐπέλθῃ σαρχὸς κατὰ συγχώρπσιν iu, 
γίνωσκε τὸ τοιοῦτον ἐπ',συμθαίνειν σοι, ἵνα σου ἡ πρὸς 
ἐμὲ ἀγάπη πᾶσι χαταδηλος γένηται, μὴ ἑνδιδούσης τοῖς 
πειρασμοῖς, xai οὑχὶ διὰ τὸ μὴ εἶναι πρόνοιαν Emi 
παντα διήχορσαν. | 


᾿Αδελφὴ ἡμῶν μικρὰ, καὶ μαστοὺς οὐκ ἔχει. 
Τί ποιήσωμεν τῇ ἀδελφῃ ἡμῶν ἐν ἡμέρᾳ d ἂν 
λαληθζ i» αὐτῇ; El τεϊχός ἐστιν, οἰκοδομήσομεν 
ἱπ᾽ αὐτὴν ἑπάλξεις ἀργυρᾶς: xai et θύρα ἐστὶ, διαγρά- 
ὕομεν ἐπ᾽ αὐτὴν σανίδα κεδρίνην. 

Tov Υ΄ Πατέρων. 

Ἡ δὲ νύμφη τοῦ Χοιστοῦ Ἐκκλησία 70» μὲν τὴν 
ἑαυτῆς παρ) αὐτοῦ λαθοῦσα ἀσφάλεια», ποθοῦσα δὲ 
καὶ τὴν διὰ βαπτίσματος κατὰ γνῶσιν καὶ ἀρετὴν 
τελείωσιν τῆς τῶν χατηχουµένων αὐτῇ Ἰουδαίων τε 
καὶ Ἑλλήνων ὁμηγύρεως, περὶ ταύτης φησὶ πρὸς 


ParROL. GR. GXXII. 


tionem a malo.Sic enim ipse quoquein te manebo- 
tuasque utsignaculum,tum intelligendi tum agendi 
potentias ut rerum fragilium et caducarum αῇθ- 
ctionibus integras conservabo. Quia fortis est, ut 
mors, dilectio ; dura sicul injernus, aemulatio. Hoc 
esl, 8i in charitate mea permanseris, et ego in te 
permanebo, et conservaberis, ut dictum est. Nam 
integra atque perfecta erga me charitas tam fortis 
est, ul, moriis instar, omnes ad malum motiones 
atque impelus sedet : emulatio autem propter me 
malo non cedit, sed tanquam infernus rationi re- 
pugnantes motus vincit, vinetosque, ne progredi 
possint, coercet. Ale enim ejus ale ignis: prune 
ignis, flamme ejus. Opera quippe ardentis erga me 
cbaritatis sunt hujus ale, que illustrat in luce 
veritatis mentem per contemplationem, atque 
ignorantia tenebras discutit,et per actionem atque 
opera mandatorum malitiam omnem (ut flamme 
materiam accensu facilem) absumit, et. incremen- 
tum suggerit. Quamobrem aqua multa non poterit 
ezstinguere charitatem, el. flumina ποπ obruent 
ipsam. l'luentes nimirum, ut aquarum copie ex 
molestarum hieme tentationum multe tribulatio- 
nes, et alii super alios tanquam fluviales fluctus 
ingruentes earum impetus,quibus nequitia spiritus 
charitatem erga me conantur aut radicitus per 
impietatem in Deum evellere, aut per odium ;in 
proximum obruere;nec potuerunt exstinguereipsatn 
per blasphemiam, nec obruere atque abolere per 
contemptum mandatorum, qua charitatem tum 
erga me declarant,tum perficiunt erga proximum, 
Attamen οἱ dederit homo omnem vitam suum in cha- 
ritate, despectione despicient eum. Si quis rerum 
istarum fragilium blanditiis minime effeminatus aut 
deceptus, propter suam in me charitatem omnia 
bona sua pauperibus distribuerit, adverssrie po- 
testates cum aspernabuntur, eo nimirum contem- 
ptu quo Job, omnibus illi divitiis ademptis, ita 
despexerunt, ut eum a me per carnis dolores ex- 
plorandum flagitantea,etiam amicos ejus ad ipsum 
contumeliis vexandum incitarint. Hec tiu perspi- 
ciens,cum omnia mandata mea custodieris, et per- 
missu meo te carnis dolor invaserit, cogita id tibi 
coniingere, non quod providentia non sit que 
cuncta gubernet ac moderetur, sed ut tua tentatio- 
nibua minime sguccumbentis erga me charitas fiat 
omnibus manifesta. 

Soror nostra parvu, et ubera non habet. Quid 
faciemus sorori nostra in die in quu verbum | [uclum 
fuerit in ea ?* Si murus est, zdificabimus super 
eam propugnacula argentea : sí ostium | est, descri- 
bemus super eam tabulam cedrinam. 

Trium Patrum 

Spo:sa Christi Ecclesia, cum jam suam ipsius 
&b eo securitatem esset assecuta, cuperetque tum 
Judeorum tum gentium a se initiatorum multitu- 
dinem per baptisma ex scientia et virtute ad per- 
fectionem pervenire,hec de illa ad sponsum verba 


22 


---———— - 


683 MICHAELIS PSELLI 68A 


facit: Soror nostra parva, et ubera non. habel. Que Α αὐτόν: Ἡ ἀδελφὴ ἡμῶν μικρὰ xal μαστοὺς οὐκ 


nature similitudine soror est nostra, multitudo, 
parv& adhuc est propter infidelitatem ; et ideo 
rationes et mores qui a te sponso lanquam ubera 
exhibentur, ut salutem suam ex illis sugat, non 
habet. Et quid faciemus sorori ποσίτᾶ in. die in qua 
verbum faclum fueril in ea? Quid de hac qua no- 
Sir& soror dicitur, eo iempore agemus, cum per 
fidem accipiet praedicationem tuam? Si murus. est, 
&dificabimus super eam propugnacula argentea : et 
sí ostium est, describemus super illam tabulam ce- 
drinam. Si legalium preceptorum observatione 
tanquam murus exstructa est, imponemus super 
eam veluti propugnacula argentea, fulgentes in 
legali littera mysteriorum rationes.Quod si naturali 
contemplatione per sensum aperta est, tanquam 
porta cognilionis aditum patefaciens, formemus 
in ea quasi tabulam cedrinam,mentem que sensus 
contrahat imperfectos, queque fidem ex operibus 
perfectam habeat, et gladio spirilus amputet tum 
{8]β88 omnes opiniones, tum virtutis defectus 
atque excessus ; quibus ex rebus perfectionem in 
te huic, quam dixi, multitudini. tu quidem largie- 
ris : ego autem ministrabo. 


Trium Patrum. 


Multitudo ex Judaeis ad fidem vocata, cum de 
ge verba illa (Ubera non habeat, et : Sé murus est) 
a magistra sponsa dici animadvertisset, ad utrum- 
que respondens jactabunda quodammodo, Ego, 
inquit, murus; εἰ ubera mea sicut turres. Murus 
sum ego plane ex Israelitis conflata multitudo, 
utpole exedificata legalium mandatorum disci- 
plina ; quale est illud : Non moechaberis *!, οἱ reli- 
qua. Turribus autem videntur similes figure 
et note ille legalis littere, que mihi tuberum ins- 
tar cibum infantibus et rudibus nutriendis atque 
imbuendis idoneum subministrant: meque gen- 
tium moribus inexpugnabilem custodiunt. Et 
enim ego fui tn oculis ejus, quasi reperiens pacem. 
Ego profecto visitatione divina digna quondam 
fui. Ac tametsi veram pacem nos proprio patri 
reconciliantem non agnovi, eam tamen per figuras 
in prophetis didiceram.Ad hanc sponsa, uti magi- 
Btra : Quid, inquit, vmihi vetera "proponis ? Vinea 
fuit Salomoni in Beelamon : spiritalis scilicet plan- 
tatio fidelium Ecclesia facta est pacifico regi tn 
multitudine gentium : id enim signiflcat Beelamon. 
Tradidit vineam custodibus: id est, commisit Ec- 
clesiam apostolis et doctoribus qui vigilanter cus- 
todiunt eam,ne varie adversus illam haereses in- 
surgentes eam vastent, atque unitatem ipsius in 
diversas secent opiniones. Vir afferel pro fructu 
ejus mille argenteos. 19 nimirum qui ex numero 
perfectorum, destructis quae erant parvuli in affe- 
rendo his : ab initiatoribus spiritali Ecclesie fruc- 
ctu, purgatione scilicet et perfectione, fert tanquam 


*! Exod. xx. 


ἔχει: εἴτουν, ἡ διὰ τὴν ὁμοφυΐαν ἀδελδὴ ἡμῶν χρη- 
µατίζουσα πληθὺς ἁἀτελὴς ἔτι διὰ τὴν ἀπιστίαν 
ἐστί. καὶ διὰ τοῦτο λόγους καὶ τρόπους ἀρετῶν 
προσφεροµένους σοι τῷ νυμφίῳ oia μαστοὺς, iv' ἐν 
τούτοις ἀπολαύσῃ τῆς σωτηρίας αὐτῆς, οὐ κέχτητα'. 
Καὶ ti ποιήσωµεν τῇ ἀδελφῃ ἡμῶν ἐν ἡμίρᾳ jj 
ἂν λαληθῇ ἐν αὖτῇῃς Δηλαδὴ τί διαπραξώµεβα ἐπὶ 
τῇ εἰρημένῃ ἀδελφῃ ἡμῶν ἐν d xatpip τὸ σὸν κατὰ 
πίστιν παραδέξεται κήρυγμα: Εἶ τεϊχός ἔστιν, 
οἰκοδομήσομεν ἐπ᾿᾽ αὐτῇ ἑπάλξει ἀργυρᾶς, καὶ 
εἰ θύρα ἐστὶ, διαγράψοµεν ὑπ αὐτὴν σανίδα 
κεδρίνην. τοι, ἐὰν μὲν τῇ πράξει τῶν νομικῶν 
ἐντολῶν ὠκηδόμηται, δίκην τείχους, ἐπιβήσομεν 
ἐπ᾽ αὐτὴν ὥσπερ ἑπάλξεις ἀργυρᾶς τοὺς τηλαυχεῖς 
κατὰ γνῶσιν λόγους τῶν ἐν τῷ νομικῷ γράµµατι 
συµθόλων. "Eày δὲ τῇ κατ αἴσθησιν φυσικῇ θεωρία 
ἤνοιχται' οἷα εἰσαγωγὸς γνώσεως θύρα, διαμορφῶ- 
μεν ἐν αὐτῇ οἱονεὶ σανίδα κεδρίνην, τὴν τὰς µερι- 
ζούσας τὸν νοῦν αἰσθήσεις συσφίγγουσαν, xxi ἐξ 
ἔργων τὴν βεθαίωσιν ἔχουσαν πίστιν ἀποθαλλομένην 
τῇ μαχαίρᾳ τοῦ πνεύματος, πᾶσαν τε δόξαν ψευδῖ 
καὶ ἀρετῆς ἕλλειψιν xal ὑπερθολήν. Κάντεῦθεν τὴν iv 
gol τελειότητα αὐτὸς μὲν τῇ εἰρημένῃ πληθύϊ δωρήσῃ’ 
ἐγὼ δ᾽ ὑπουργήσω. 
Τῶν Υ Πατέρων. , 

Ἐπεὶ δὲ ἤκουσε τῶν τῆς διδασκάλου νύμφης ἑτ- 
µάτων ἢἡ ἐξ Ιουδαίων εἰς πίστιν προσκαλουμένη 
ὁμήγυρις, ὅτι τε Μαστοὺς οὐκ ἔχει, xal τὸ, El 
τεϊχός ἐστι, περὶ αὐτῆς εἱρημένον, πρὸς ἀμφότερα 
ταῦτα τὴν ἀπόκρισιν ποιουµένη, φησὶν, ὧὡσανεὶ 
ε,κτικῶς' ᾿Εγὼ τεῖχος, καὶ µαστοί µου ὡς πύργοι 
πάντως ἡ ἐξ Ἰσραὴλ τεῖχος μέν εἶμι ὡς qixoboun- 
µένη τῇ διδασκαλίᾳ τῶν νομικῶν ἐντολῶν, τῶν, Οὐ 
μοιχεύσεις' καὶ τὰ ἑξῆης. Ηύργοις δὲ ἑοίχασι τὰ 
δίκην μαστῶν νηπιώδη τροφὴν καὶ εἰσαγωγικέν uot 
κοµίζοντα σύμθολα τοῦ νομικοῦ γράμματος: ὡς 
ἄπορθητόν µε παραφυλάττοντα τοῖς ἐθνικοῖς ἔθεσι. 
Kai γὰρ ἐγὼ ἤμην iv ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ ὡς εὑρί- 
cxouca εἰρήνην. Ἠγουν, αὐτή ποτε ὑπῆρχον ἐπ'- 
σκοπῆς θείας ἀξιουένη, καὶ κἂν μὴ τότε ἐγνώκειν 
τὸν καταλλάξαντα ἡμᾶς τῷ ἰδίῳ πατρὶ τὴν ἀλτθ:- 
viv ε’ρήνην, ἀλλ᾽ ὅμως ταύτην κατὰ τους τύπους 
ἐν τοῖς προφήταις ἐγνωκυῖα ἐτύγχανον, Πρὸς τα”- 
την δὲ διδασκαλικῶς 7) νύμφη quai, Τί µοι προθάλλι 
τὰ παλαιά; ᾽Αμπελὼν ἐγενήθη τῷ Σολομών ἐν Βες- 


D λαμών' δηλαδὴ πνευματικὴ φυτεία τῆς τῶν πιστῶν 


Ἐκκλησίας Ὑέγονε τῷ εἰρηνικῷ βασιλεῖ iv πλγ- 
θει ἐθνῶν' ὅπερ τὸ ΕΒιελαμὼν παριστᾷ. Ἔδωχε 
τὸν ἀμπελῶνα τοῖς τηροῦσιν. Ἐΐϊτουν, παρέσχε 
τὴν Ἐκκλησίαν ἀποστόλοις καὶ διδασκάλοις, τοῖς 
ἐγρηγόρως φυλάττουσιν αὐτὴν, ἵνα μὴ αἱ κἀτ’ αὐτῆς 
ἐπεγειρόμεναι πολυειδεῖς αἱρέσεις ταύτην καταλν- 
µήνωνται' τὴν ἑνότητα αὐτῆς εἰς ἄλλας δόξας xaza- 
µερίσασαι. ᾿Ανὴρ οἴσει ἐν χκαρπῷ αὐτοῦ χιλίους 
ἀργυρίους. Δηλονότι ὃς τῶν τελουμένων καττρ... 
τὰ τοῦ νηπἰου ἐν τῷ προφερομένῳ τούτοις παρὰ τῶν 





* 


685 COMMENT. ]N CANTICUM CANTIC. 


τελεστῶν πνευματικῷ τῆς Ἐκκλησίας καρπῷ, τῇ À mille 


χαθάρσει φημὶ καὶ τῇ τελειώσει, χοµίζεται ola περ 
χιλίους ἀργυρίους τὴν διὰ καθαρότητος καὶ Φωτι- 
αμοῦ τελειότητα, ᾿Αχούσας ób ὁ νυµφίος τῆς vog 
snc, περὶ αὐτοῦ πρὸς τὰς μαθητευοµένας αὐτῷ 
λεγούσης, ὅτι ἔδωκε τὸν ἀμπελῶνα τοῖς τηροῦσιν, 
ἵνα μὴ δόξωσιν ol ἀχούοντες ἀφεστηκέναι τοῦτον τῆς 
τοῦ ἀμπελῶνος ἐπιμελείας, φησὶ πρὸς αὐτήν * "Ap- 
πιλός µου ἐμὸς ἐνώπιόν µου. "Hiouv, κἂν τινας 
φύλακας τῆς Ἐκκλησίας κατέστησα, ἀλλὰ Δεσπότης 
ταύτης ἐγὼ καὶ Νυμφίος, καὶ ἡ τούτων σπουδὴ ἐν τῇ 
iur ἐπισκοπῇ ἰσχύει * εἰ μὴ γὰρ ἐγὼ φυλάσσω, εἷς 
µάτην ἠγρύπνησεν 6 φυλάσσων. Ἡ δὲ Νύμφη ἀντ- 
αποχρινοµένη πρὸς τὸν Νυμφίον, φησίν’ (Οἱ χἰλιοί σοι, 
Σολομὼν, xai ol διακόσιοι τοις τηροῦσι τὸν xap- 
πὸν αὐτοῦ * τοι, ἡ μὲν τελειότης σου τοῦ τελειω- 
τοῦ δῶρόν ἐστιν, ε᾽ρηνικὸέ τε καὶ εἰρηνοποιδ,. Ἡ δ᾽ 
εἰς tau)» τῆς φύσεως ἡμῶν ἀποκατάστασις, διὰ 
τῆς τῶν σῶν ἐντολῶν ἐργασίας, f mep ἐστὶν ἡμῶν 
τῖς Ἐκκλησίας καρπὸς τῆς πρὸς Νυμφίον.) 

Καὶ 6 καθήµενος iv Χήποις (ἑταῖροι προσέχον- 
τες) τῆς φωνῆς σου ἀκούτισόν µε. dye, ἀδελφιδέ 
μου, xal ὁμοιώθητι τῇ δορκάδι ἤ τῷ νεθρῷ τῶν 
ἐλάφων ἐπὶ dp?) ἀρωμάτων. 

TQ vopoüp καὶ ταῦτα προσδιαλέχεται, καὶ λέγει 
αὐτὸν ἓν κήποις καθῆσθαι. Κῆποι δὲ εἶσιν οἱ θεῖοι 
ναοὶ, οἱ τῶν μαρτύρων σηκοὶ, τῶν τὸν μονήρη βίον 
ἐπανῃρημένων τὰ συστήµατα. Ἐν τούτοις, λέγει, 
πρὸς χιλίους ἀποτελοῦσιν, καὶ παραχαλεῖ αὐτὸν μὴ 
µόνον ταῖς ἀγγελικαὶς δυνάµεσι προσδιαλέγεσθαι, 
ἀλλὰ καὶ αὐτὴν τῆς ἡδίστης αὐτοῦ φωνῆς ἀζιῶσαι * 
xii μὴ περιιεῖν ποθοῦσαν καὶ διψῶσαν ἐντρυ- 
φῆσαι αὐτοῦ τοὶς λόγχοις. Ἡαράκελεύεται δὲ αὐτῷ 
ουγεῖν * φυγεῖν δὲ τίνας, ἤ τὰς πννηρὰς τῶ, alpt- 
τικῶν συµµορίας, xai τὰς Ἠκονημένας κατὰ τῆς 
εὐσεθείας γλώσσας. ᾿Εκείνας αὐρὸν παραχκαλεῖ φ)- 
Ἱόντα καὶ βδελυξάμενον, ἁμοιωθῆναι δορκάδι 7| 
γεθρῷ ἑλάφων, καὶ διαθῆναι ἐπὶ τὰ ὄρη τῶν dpu- 
µάτων, xal διαφθεῖραι μὲν ἑλάφῳ παραπλησίως τὰ 
πνευματικὰἁ τῆς πονηρίας θηρία" προϊδεῖν δὲ τῶν 
ἀδικίαν εἲς τὸ ὕψὸς λαλούντων τὴν ἀσέθειαν, 
ἐλθεῖν δὲ ἐπὶ τὰ ὄρη τῶν ἀρωμάτων, τοῦ ὑψηλοὺς 
μὲν τὴν διάνοιαν, καὶ δίκην ὁρῶν ὑπερέχοντας τὰ 
χοῖλα, φύοντας δὲ καρποὺς ἀρωμάτων εὑοσμίαν 
ἀθιέντας. Ὡς δυναµένους λέγειν κατὰ τὸν μµακάριον 
lixóÀow, Χριστοῦ εὐωδία ἐσμέν, Γένοιτο δὲ καὶ 
ἡμᾶς χαὶ ἀρωμάτων dor Ὑενέσθαι, ἵνα τοῦ νυμφίου 
δεξώμεθα τὰ πηδήµατα, καὶ τὸν μακαρισμὸν ἐκεῖνον 
δρεψώμεθα. Μακάριος ἀνὴρ οὗ ἐστιν ἀντίληψις 
αὐτῷ παρὰ σοῦ, al ἀναθάσεις σου ἐν τῇ καρδίἰᾳ 
αὐτοῦ. 


686 


argenteos purgationis atque illumina- 
tionis perfectionem . Audiens vero Sponsus 
Sponsam de se discipulabus suis dicentem, quod 
tradidisset vineam custodibus; ne forte putarent 
qui audiebant, deseruisse illum vinee curam, ait 
&ad eam : Vínea mea mihi coram me. Id est, tametsi 
quosdam custodes Ecclesie adhibui, attamen Do- 
minus ejus ipse sum atque Sponsus; et horum 
sollicitudo per meam viget tulelam : nisi enim 
ego custodiero, frustra vigilat qui custodit **. At 
i3ponsa vicissim respondens ad Sponsum ait : Mille 
Lui, Salomon; et ducenti iis qui custodiunt fruclum 
ejus. Videlicet : perfectio quidem munus est tuum 
qui perfectos efficis, o pacifice ac pacis concilia- 
tor: revocatio autem nostre nature ad statum 
suum flt per mandatorum tuorum adimplemen- 
tum, quod ipsum nimirum est fructus Ecclesie 
nostre, qua ad Sponsum pertinet. 


Qui sedes in hortis (amici attendenles) vocem 
tuam audire me fucito. Fuge, dilecle mi, assimi- 
lare caprez hinnulove cervorum super montem aro- 
matum. 

Ad Sponsum heo item loquitur, quem in hortis 
sedere dicit. Horti autem divina sunt templa, 
martyrum monumenta, eorum qui solitariam 
amplexi sunt vitamin, conventus. In his mille ar- 
genteos pro fructu vinee afferentibus, Sponsum 
asserit habitare : atque illum obsecrat, ut non 
solum cum angelicis virtutibus colloquatur, sed 
seipsam quoque voce sua dignam efficiat, neve 
contemnat se que desiderio sitique ardet fruendi 
sermonibus ipsius. Orat ipsum preterea, ut fu- 
giat. Quos autem fugiat, nisi pravos haereticorum 
cotus, et acutas adversus pietatem linguas? His 
declinatis et spretis, hortatur ut capree aut hin- 
nulo cervorum similis, fugiat atque in montes 
aromatum ;ascendat, et hinnuli more spiritales 
nequitie feras absumat. Prospiciat autem impie- 
tatem eorum qui in sublime loquuntur iniquita- 
tem**, et ad montes aromatum veniat. Ad eos 
nimirum qui tum excelsa mente sunt prediti, ac 
veluti montes inter valles excellunt : tum fructus 
ferunt aromatum fragrantiam redolentes ; ut cum 
beato Paulo possint dicere : Christi bonus odor 


p sumus **. Faxit autem Deus, ut nos item simus 


montes aromatum, qui Sponsi saltus suscipiamus, 
et beatitudinem illam assequamur. 4Zeatus vir, 
cujus est. auxilium abs le : ascensiones Lux in corde 
ejus 55. 


51 Psal. cxxvi, {. 3 Psal. rxxir, 8. 55 II Cor. 1, 19. *5,Psal, rxxxim.6, 


087 








MICHAELIS PSELLI 


688 





TOY ΠΑΝΣΟΦΩΤΑΤΟΥ ΚΑΙ TIMIOTATOY 


MIXAHA TOY TYEAAOY 


AIAAXKAAIA IIANTOAAIIH. 


SAPIENTISSIMI ET CELEBERRIMI 


MICHAELIS 


PSELLI 


DE OMNIFARIA DOCTRINA 
CAPITA ET QUAESTIONES AC RESPONSIONES CXCIII. 
AD MICHAELEM DUCAM, IMPERATOREM CPOL. 


Ex Apographo Lindenbrogiano, quod exstat Hamburgi in Bibl. 3. Joannis, Grece primus edidit 
et Latine verlit JoAN. ALBERTUS FABRICUS. 


1. Credo in unum Patrem, principium omnium 
et causam, ex nullo factum et solum cause exper- 
tem atque ingenitum : natura Patrem unigeniti 
Filii sui, Spiritus sancti emissorem. Et in unum 
Filium unigenitum, Dominum nostrum Jesum 
Christum. Et in Spiritum sanctum non natum ex 
Patre, sed ex essentia ejus procedentem, dictum 
Advocatum utpote qui voces precesque omnium 
excipit, per omnia similem Patri et Filio, qui ex 
Patre quidem procedit, sed per Filium datur, et 
ab omni creatura (1) accipitur. Harum trium per- 
sonarum Patris, Filii, et Spiritus sancti unum 
principium, una est natura, una divinitas, una 
forma, una essentia et potentia. 


usurpari solitis. 

Essentia et natura in sancla et consubstantiali 
Trinitate unum idemque denotat, ambo enim com- 
munia sunt et universalia, et de tribus personis 
dicuntur, quarum una natura et una substantia, 
una forma, una divinitas, una gratia, una paritas 
et smqualitas, una gloria, una confessio et una 
potentia. 

Hypostasis et persona similiter unum et idem 
signiflcant ; nam ita Pater, v. g., hypostasis et per- 
sona est, hypostasis et persona Filius, hypostasis 
el persona Spiritus sanctus. Gloriflca igitur tres 
personas sive hypostases, unam vero naturam 
earumdem atque essentiam. Sancti quippe Patres 
pro uno eodemque ponunt vocabula essentie et 


Α 


a, Ἡιστεύω εἰς ἕνα Πατέρα τὴν πάντων ἀρχὴν καὶ 
αἴτίαν, οὐκ Ex τινος γεννηθέντα, ἀναίτιον καὶ ἀγέν- 
νητον µόνον, ὑπάρχοντα Πατέρα φυσει τοῦ µονογι- 
νοῦς Υἱοῦ αὐτοῦ, καὶ προθολέα τοῦ ἁγίου Ηνεύμα- 
τος. Καὶ stc ἕνα Υἱὸν τὸν μονογενῆ, τὸν Κύριον ἡμῶν 
Ἰησοῦν Χριστὸν. Καὶ εἰς Ηνεῦμα ἅγιον, οὐ γεννώµε- 
νυν ἐκ τοῦ Ηατρὸς, dAÀ' ἐκ τῆς οὐσίας αὐτοῦ ἔχπο- 
ρευύμενον, Παράχλητον ὀνομαζόμενον ὡς τὰς τῶν 
ὅλων παραχκλήαεις δεχόµενον, κατὰ παντὸς ὅμοιον τῷ 
Ηατρὶ καὶ Ylp, ἐκ τοῦ Πατρὸς μὲν ἐκπορευόμενον, 
δι’ Υἱοῦ δὲ µεταδιδόµενον καὶ µεταλαμθανόμενον ὑπὸ 
πάσης κτἰσέως. Τοῦτων δὲ τῶν τριῶν ὑποστάσεων, 
Πατρὸς Yiou καὶ ἁγίου Ηνεύματος, µία ἀρχὴ, µία 
φύσις, µία θεύτης, µία μορφὴ, µία οὐσία καὶ δύ- 


/ vaut. 
2. De vocabulis quibusdam in Christianorum dogmate B β' Περὶ ὀνομάτων τινῶν λεγομένων dv. τῷ τῶν 


Χριστιανῶν δόγµατι. 

Οὐσία καὶ φυσις ἐπὶ τῆς ἁγίας καὶ ὁμοοπσίου Τριά- 
δος τὸ αὐτὸ, ἀἁμφότερα γὰρ xowà xal καθολικὰ, καὶ 
κατὰ τριῶν ὑποστάσεων λεγόμενα. Τούτων µία φύσις͵ 
καὶ οὐσία µία, καὶ µία ἐχτύπωσις, µία θεότης, µία 
χάρις, µία ἰσότης, µία δόξα, µίά ὁμολογία, καὶ µία 
δύναµις. 


Ὑπόστασις πάλιν xai πρόσωπον τὸ αὐτό: olov 
ὑπόστασις xal πρόσωπον 6 [ατὴρ, ὑπόστασις καὶ 
πρόσωπον ὁ Yloc, ὑπόστασις καὶ προσωπον τὸ Πνεῦμα 
τὸ &qtov. Δόξαζε οὖν τρία πρόσωπα. Ίτοι τρεῖς ὕπο- 
στάσεις, µίαν δὲ φύσιν τῶν αὐτῶν καὶ οὐσίαν. Οἱ 
οὖν ἅγιοι Πατέρες ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ τάττουσι ὐὸ τῆς 
οὐσίας καὶ φύσεως καὶ μορφῆς ὄνομα, Καὶ πάλιν ἐπὶ 


NOTE. 
(1) Hominibus puta, ut Marc. xvi, 15 : Κηρύξατε τὸ Εὐαγγέλιον πάσῃ τῇ κτίσει. 











689 


γαρακτῆρα. Μία οὖν θεότης, µία φύσις, µία οὐσία, 
µία µορφή. Καὶ πάλιν τρία πρόσωπα, τρεῖς ὑποστά- 
σεις, καὶ τρεῖς χαρακτῆρες, τρεῖς ἰδιότητες. Ἔστι 
δὶ ἰδιότης ἐπὶ μὲν τοῦ Πατρὸς, ἡ ἀγεννησία, ἐπὶ δὲ 
τοῦ 1οῦ, ἡ γέννητις, ἐπὶ δὲ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, 
3, ἐχπόρευσις. 

Υ.. Περὶ ἑνυποστάτων. 


Πρόσεχε τῷ ὄνόματι τούτῳ. δἑσποτά µου, πολυσή- 
μαντον γάρ ἐστι, τὸ δὲ χυρίως αὐτὸ σηµαινόµενον, 
Ἰυσκολώτατον. Λέγεται οὖν ἐνυπήστατα, πᾶσα ὕπαρ- 
Ue cte. σωματικὴ εἴτε ἀσωματικὴ, καθ ὃ ὑφέστη. 
xtv, ὥστε κατὰ τοῦτον τὸν λόγον εἴποις ἀνθρώπου xal 
τὸ γοῶὤμα x1! τὴν οὐσίαν ἑνυπόστατον, κυρίως δὲ τὸ 
μὲν χρῶντα ἑτερούπόστοτον. Οὖὐκ ἔχει γὰο ἰδίαν ὕπ- 
ατξιν, ἀλλ) ἓν σώµατι ὕφέστηκεν Ἡ δὲ οὐσία κυρίως 
ὑπήστασις, ἀλλ᾽ οὐκ ἑνυπόστατος.Αλλ᾽ ὅμως καταχρη- 
στιχῶς λέγονται καὶ ταῦτα ἐνυπόστατα. Π[άλιν λέγεται 
ἑωπόστατον ὁ xag! ὅλου ἄνβρωπος, ὅπερ ὀνομάζουσιν 
t ἔξω φιλήσοφοι εἰδικώτατον. Ἐνυπόστατος δὲ λέγε- 
τα. ὁ καθ) ὅλου ἄνθρωπος, ὡς iv τοῖς ὑποστάσεσι 
θεω2ο2μενος, olov, ἐν τῷ Πέτρῳ xal τῷ Παύλῳ xal 
τοῖς λοιποῖς μεριχοῖς ἀνθρώποις. Τρία οὖν ταῦτα τοῦ 
ἱνυποστάτου λεγόμενα σηµα!.νόµενα οὐ πάνυ δύσκολα 
E κατἆληψιν. Περὶ τοῦ τετάρτου τοῦ δυσχηλωτέρου 
ltr ἐροῦμεν. 


δ’. Περὶ ἑνυπρστάτου, 

Ἐνυπόστατόν ἐστι τὸ ἄλλῳ διαφόρῳ κατὰὸ τὴν 
οὐσ[ᾳν εἲς ἓνὸς σὐστασιὸ πΏλσώπου xal μιᾶς γένεσιν 
ὑπηστασεως συγκείµενον καὶ συνυφιστάµινον, μὴ 
µέντηιχε καὶ καθ ἑαυτὸ Ὑγνωριζόµενον. Ἡρόσεχε, 
ἐξτποτά poo. τῷ ὁρισμῷ τοῦ ἑνυποστάτου, Ἡ ἁγία 
χαθολ!κῖ ᾿κκλτσία ἐπὶ τῆς οἰκονομίας µίαν ὑπό- 
στασιν Οογµατίζει xai δύο φύσει. Ὑπήστασιν τὸν 
σ,ρχυθέντα Υ]ὸν, φύτεις δὲ θεότητα καὶ ἀνθρωπό- 
τητ1. Τὸ 95v copa τὸ ἔμψυχον καὶ ἔννουν, ὃ προσ- 
tato ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χ2ιστὸς, οὗ καλεῖ 
ὑπόστασιν, ἵνα μὴ εὑρεθῇ λέγουσα δύο ὑποστάσεις, 
ὅπερ ἐφλυάρει Νοστόριας ὁ αἱρετιχὸς, ἀλλ᾽ ὀνομάζει 
ἐνυπόστατον, ὡς bv. τῇ τοῦ Υἱοῦ ὑποστᾶσει τὸ εἶναι 
x1 τὸ ὑποστῆναι λαθὸν καὶ μηδ' ὡς dv ἐιπῇ ὀφθαλ- 
RÀ προὐποστάν. Αὐτὸς γὰρ ὁ Χριστὸς µία ὢν ὑπό- 
σασις, μᾶλλον δὲ, ἵνα σαφέστερον επω, αὐτὸς ὁ 
YU τοῦ θεοῦ µία ὢν ὑπόστασις τῆς ἁγίας Τριάδος, 
(t[o»* xal τῷ σώματι, ᾧ προσελάθετο, ὑπόστασις, 
ὥστε τὸ σῶμα τοῦ Κωρίου ἐνυπόστατον μὲν, οὐχ 
ὑπόστασις δὲ. 


t'. ep! ὁμοουσίου. 

Ὁμοούσια λέγεται ὅσα ταῖς μὲν ὑποστάσεσι δι- 
ἔρηνται ἀπ᾿ ἀλλήλων, τῇ δὲ οὖσίᾳ ἥνωνται. Οἴον ἐγὼ 
xi σὺ x3! πάντες ol κατὰ µέρος ἄνθρωποι, ὑποστά- 
σεις ἐσμὶν λιῃρημέναι ἀπ᾿ ἀλλήλων, ὑπὸ δὲ µίαν οὗ- 
7:29 ἀναγόμενοι κατὰ τὸν χοινὸν λόγον τῆς ἀνθρωπό- 
tato: xatd γοῦν τὸν λόγον τοῦτόν ἔσμεν ὁμοούσιοι. 
0 Ἡατὴρ οὖν καὶ ὁ Υἱὸς xal τὸ ἅγιον Ηνεῦμα, κατὰ 
μὲν τὰς ὑποστάσεις διήρηνται’ ἄλλος γὰρ ὁ Πατὴρ, 

ὁ Υἱὸς, καὶ ἄλλος τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον 


ΡΕ ΟΜΝΙΕΑΒΙΑ ΡΟΟΤΗΙΝΑ. 


τοῦ αὐτοῦ τὸ πρόσωπον xa! τὴν ὑπόστασιν xal τὸν A nature οἱ [ογιπο : 


600 


ac vicissim idem illis est 
persons, character et hypostasis. Una itaque est 
Divinita:, una natura : una essentia, una forma. 
Nec minus trcs sunt persone, tres hypostases, tres 
proprietates. Est. autem proprietas Patris quidem 
quod sit ingenitus, Filii quod genitus est a Patro, 
Rpiritus sancti quod procedit. 


3 De enhypostatis sive quce personz sive hypostasi 
insunt . 


Attende, domine mi, huio vocabulo ἑνυποστάτου: 
plura enim eignificat, et quid proprie denotet, non 
adeo dictu facile est. Dicuntur enim inesse hypo- 
stasi quecunque res &ive corporales sive incorpo- 
rales respectu ejus in quo sunt, quo sensu hominis 
et color et essentia inesso hypostasi dicitur, pro- 


D prie tamen color ab altero habet quod subsistit, 


non enim gaudet ipse subsistentia propria, sed 
subsistit in corpore : essentia vero proprie ipsa est 
hypostasis, non vero inest hypostasi. Attamen et 
hec subsistentibus inesse dicuntur. Vicissim dici- 
tur etiam inesse subsistentibus homo universe 
consideratus, quem philosophi externi speciem 
epecialissimam vocitant. Inesse autem subsistenti- 
bus sive individuis dicitur, quod in illis observa- 
tur, v. g. in Petro, Paulo et aliis singulis homini- 
bus. Tria hec significata τοῦ ἑνυποστάτου non adeo 
difficilia comprehensu sunt, de quarto difficiliore 
jam sum dicturus. 
4. De Enhypostato, sive personaliter unico. 

Enhypostatum illud sive personaliter unitum est, 

quod nature alteri essentia differenti in persone 


C unius sive hypostaseos constitutionem et composi- 


tionem additum est et coexistit, nec per se sive 
seorsim subsistere cognoscitur. Attende, domine 
mi, definitioni enhypostati. Sancta Ecclesia catho- 
lica in incarnatione Christi unam personam et duas 
naturas docet. Personam, Filium incarnatum, na- 
turas vero, divinitatem et humauitatem. Corpus 
igitur anima et. mente preditum quod Dominus 
noster Jesus Christus assumpsit, non vocat perso- 
nam,ne inveniatur duas ponere personas, ut here- 
ticus Nestorius nugatus est, sed vocat enhyposta- 
tum, sive unitum personali ratione, utpote quod in 
Filii persona et ut sit, et ut subsistat accepit, nec 
per momentum antea substitit. Sive potius ut per- 
spicue magis dicam, Filius ipse Dei cum esset una 


D ex personis sanctissime "Trinitatis, etiam corpus 


quod assumpsit in personam suam suscepit, ut 
corpus Domini persone quidem unitum esset, at 
persona non esset. 
5. De consubstantiali. 

Consubstantialia dicuntur,quecunque subsisten- 
tiam quidem habent separatam. subsistentia vero 
communi junguntur. Sie ego et tu et singuli ho- 
mines, persone invicem distincte sumus, sed sub 
una substantia et communi humanitatis notione 
comprehendimur; eoque respectu sumus consub- 
stantiales. Eumdem in modum Pater, Filius et Spi- 
ritus sanctus personis quidem distincti sunt, alius 
enim est Pater, alius Filius, et alius Spiritus san- 


691 


MICHAELIS PSELLI 


692 


ctus, essentia vero junguntur. Essentia nempe Α κατὰ δὲ τὴν οὐσίαν ἥνωνται. Οὖὐσία δὲ ἐστιν 6 κγινὸς 


communis est personis ratio, una divinitas, una 
natura, una forma. Consubstantiales igitur sunt 
Pater, Filius et Spiritus sanctus tanquam qui unius 
ejusdemque sunt essentic. Distinguuntur perso- 
nis, ut dictum est, sed nnum sunt essentia et na- 
tura. Ideo consubstantiales atque ejusdem nature 
appellari consueverunt. 


6. De simul personam constituentibus. 


Simul personam constituentia? differunt quidém 
essentia, sed in unam eamdemque personam coalue- 
runt, ut iu, Michael imperator; compositus es ex 
anima et corpore. Ha vero partes, anima et corpus, 
essentia inter se differunt : alia eonim animi, alia 
corporis essentia est. Ex Christianorum vero senten- 
tia simul personam hec constituunt, neque anima 
antiquior est corpore, neque corpus anima vetustius, 
sed simul anima corpusque, ut que differunt essen- 
lie ratione, contemporanea tamen sunt et mutuo 
subsistunt, simulque personam constituentia et 
sunt et appellantur. Non vero simul personam 
constituentes sunt Pater, Filius et Spiritus sanctus, 
licet nullus horum antiquior est vel junior, siqui- 
dem essentis ratione non differunt. Consubstan- 
tiales autem et sunt et nominantur. 


7. De essentiali unitate et differentia. 


Essentialis unilas est, qua multae hypostases in 
unam essentiam colliguntur, ut singuli homines 
personis distincti, sed uniti essentia sive commu- 
nis humaaitatis ratione. Hec igitur hypostaseon 
unitio in unam essentiam dicitur unitas essentia- 
lis. Essentialis vero differentia est, quando juncte 
et unite in unum hypostasin nature inconfuse et 
haud iinminvio manent, ut dua nature in Chri- 
βίο, divinitas et humanitas in unam conjuncta 
personam non confuse neque imminuta sunt, sed 
essentiali differentia distinguuntur. Singule enim 
harum naturarum inconfuse et impermiste sunt 
ratione essentis, differunt autem invicem non 
quoad personam, una enim utrisque hypostasis, 
eed essentiali differentia. 


8. De personali unione el differentia. 


Personalis unio est, que diversas essentias et [) 


naturas in unam personam et unam eamdemque 
hypostasin colligens ac constringens, ut in incarna- 
tione Domini nostri Jesu Christi unio intercessit 
personalis. Dus: enim nature in ipso in unam eam 
demque personam inconfuse sunt unite. Persona- 
lis vero differentia est, quando sub una et communi 
easentia comprehense persons invicem numero 
distinguuntur, et proprietatibus tanquam certis no- 
tis plures constituunt, quemadmodum tu el ego 
&tque quivis alii homines proprietatibus οἱ characte- 
ribus distincti ab invicem sumus, el personaliter 
differimus. Sic verbi gratia ego sum paulo proce- 
rior, fusco colore, et subalbus. Tibi statura medio. 


λόγος τῶν ὑποστάσεων, ῆτοι ἡ µία θεότης, ἡ µία 
φύσις, Ἡ ula µορφή. Ὁμοούσια οὖν ὁ Πατὴρ, ὁ ΥΤὸς, 
καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἁἆγιον, ὡς τῆς αὐτῆς καὶ pias 
τυγχάνονται οὐσίας. Διῄρηνται μὲν οὖν, ὡς εἴρτται, 
κατὰ τὰς ὑποστάσεις, ἥνωνται δὲ κατὰ τὴν οὐσίαν 
ἦτοι φύσιν. Διὰ τοῦτο οὖν λέγονται ὁμοούσια, κατὰ 


ὁμοφνῇ. 
ς’. Περὶ ὁμούποστατων. 

Ὁμοὐπόστατα λέγονταε, ὅσα διαφἑρει μὲν ἁλλήλων 
κατὰ τὴν οὐσίαν, εἷς µίαν δὲ καὶ τὴν αὐτὴν ὑπόστα- 
civ ἀλλήλοις συντίθεται, otov σὺ, ὁ βασιλεὺς Μιγαὴλ, 
ix quyZc καὶ σώματος. Ἑαῦτα δὲ τὰ µέρη, 7 oy) 
καὶ τὸ σῶμα, διάφορά εἶσι κατὰ τὴν οὐσίαν. "Αλλη γὰρ 
εὐσία Φυχῖς, καὶ ἄλλη σώματος. Ὁμούπόστατα Ót 
κατὰ τὴν Χριστιανικὴν δόξαν' οὔτε γὰρ ἡ ψυχη προ- 
γενεστέρα τοῦ σώματος, οὔτε τὸ σῶμα πρεσθύτερον 
της Quis, ἀλλ᾽ ὁμοῦ quy) καὶ σῶμα, ὥστε ὅσα δια- 
φέρει κατὰ τὴν οὐσίαν, ὁμόχρονα δὲ xal συνάλλτλα 
ὑφέστηχεν, ὁμούπόστατα xxi ἔστι καὶ ὀνομάζεται. 
Οὐκ εἶσιν οὖν ὁμοὐπόστατα ὁ Πατὴρ, ὁ Ylóg xai τὸ 
Πνεῦμα τὸ ἅγιον, εἰ καὶ μηδὲν τούτων πρεσθύτερον 
xal νεώτερον, ἐπεὶ οὐ διαφέρουσι κατὰ τὴν οὐσίαν. 
Ὁμοούσια δὲ καὶ εἶσι xai ὀνομάζονται. 


C". Περὶ οὐσιώδους ἓν ὥὧσεως καὶ διαφορᾶς. 


Οὐσιώδης ἕνωσίς ἐστιν ἡ τὰς πολλὰς ὑποστᾶσεις 
tl; µίαν οὐσίαν συνάγουσα, olov ol κατὰ µέρος πάν- 
τες ἄνθρωποι διῃρηµένοι εἰσὶ κατὰ τὰς ὑποστασεις, 
ἠνωμένοι δὲ κατὰ τὴν οὐσίαν, ἦτοι τὸν λόγον τῆς ἀν- 
θρωπότητος. Αὕτη οὖν dj ἕνωσις τῶν ὑποστάσεων 
κατὰ tiv µίαν οὐσίαν λέγεται οὐσιώδης Ένωσις. Οὐ- 
σιώδης δὲ ἐστι διαφορὰ, ὅταν αἱ ἑνωβεῖσαι φύσεις 
εἰς µίαν ὑπόστασιν ἀσύγχυτοι καὶ ἀμείωτο; µένωσιν. 
Otov αἱ δύο φύσεις τοῦ Χριστοῦ, ἤτοι dj θεότης val i, 
ἀνθοωπότης, εἰς μίαν συγελθοῦσαι ὑπόστασιν οὐ cov- 
εχύθησαν οὐδὲ ἐμειώβησαν, ἀλλ᾽ ἔχουσιν οὐσιώξτ 
τὴν διαφοράν. Ἑκάστη γὰρ τῶν δύο φύσεων ἀφυρτός 
ἐστι xal ἀτύγχυτος κατὰ τὸν τῆς οὐσίας λόγον, xx: 
διαφέἑρουσιν ἀλλήλων, οὐ κατὰ τὴν ὑπόστασιν ' µία 
γὰρ ἀμφοῖν dj ὑπόστασις' ἀλλὰ κατὰ τὴν οὐσιώδη 


διαφοράν. 
η’, Περὶ ὑποστατιγῆς ἓν ώσεως xal διαφορᾶς. 


Ὑποστατικὴ ἕνωσίς ἔστιν ἡ τὰς διαφόρους οὖσίας 
καὶ φύσεις εἲς ἓν πρόσωπον χαὶ µίαν τὴν αὐτὴν ὑπό- 
στασιν συνάγουσά τε xal συνδέουσα, olov ἐπὶ τῆς 
οἰκονομίας τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿[ησοῦ Χριστοῦ ὕποστα- 
τικὴ ἐγένετο ἕνωσις. Al γὰρ δύο φύσεις αὐτῷ εἷς μίαν 
καὶ τὴν αὐτὴν ὑπόστασιν ἀσυγχύτως ἠνώθησαν. 
ἹὙποστατικὴ δὲ ἐστι δ.αφορὰ, ὅταν αἱ ὑπὸ τὴν μίαν 
οὐσίαν ὑποστάσεις διῄρηνται ἀπ᾿ ἀλλήλων εἷς ἁρι- 
θμὸν καὶ πλῆθος ἐπὶ τοῖς χαρακτηρικοῖς ἰδιώμασιν, 
οἷον σὺ καὶ ἐγὼ καὶ πάντες οἱ κατὰ µέρος ἄνθρωποι 
τοῖς χαραχτηρικοῖς ἰδιώμασι διαφέροµεν ἀλλήλων 
κατὰ τάς ὑποστάσεις. Ὡς φέρε εἶπεν ἐγὼ μὲν εἰμὶ 
μαχρὸς, µελάγχρους, ὑποψελλὸς, σὺ δὲ µεστλιξ, 
λευχὸς, τὸν προφορικὸν λόγον ὑγιής. Ὡσκύτως καὶ 








| UM €.» ^" "7"  — 


693 


ΡΕ OMNIFARIA DOCTRINA. 


694 


oi λοιποὶ κατὰ µέρος ἄνθρωποι τοῖς τοιούτοις ἰδιώ- Α cris, cutis candida, nihil in lingue usu et elocu- 


9, ^ 
µασιν ὑποστατικὴν διαφορὰν ἔχουσιν. 


ϐ’. Περὶ σχετικῆς ἑνώσεως καὶ διαφορᾶς» 

Σχετικἡ ἕνωσίς ἐστ' φιλικὴ διάθεσις, 7j, θεληµάτων 
ὁμονοητικὴ ὀμόνοια. Οἱ γοὺν φιλίαν πρὸς ἀλλήλους 
ἔχοντες, κατὰ τὸ εἶδος τῆς φιλίας λέγονται ἔχει» 
σχετικὴν ἕνωσιν. Ὁ γοῦν βεήλατος Νεστόριος ὁ αἱρε- 
τιχὸς μὴ δεχόµενος τὸ ἐκκλησιαστικὸν δόγµα, ὅτι 
εὐτὸς ὁ θεὸς ἐγένετο ἄνθρωπος xal ἠνώθη τῇ ἡμε- 
tíoq φήσει, τὴν μὲν καθ) ὑπόστασιν ἀπηρνεῖτο, 
ἐφλυάρει δὲ ὅτι d) ἁγία Μαρία ἐγέννησεν ἄνθρωπον 
ψιλὸν, πρὸς ὃν εἶχεν ὁ θεὸς ἐξ αὐτῆς τῆς γεννήσεως 
φιλικὴν διάθεσιν, καὶ ὡμολόγει μὲν ἔνωσιν, οὐχ 
ὑποστατιχὴν δὲ, ἀλλὰ σχετικἠν, ὅθεν οὐ ulav ὑπόστα- 
vw ὁ δείλαιος ἐδογμάτιζεν, ἀλλὰ δύο, διῃρηµένας 
μὲν ἀλλήλων xai κατὰ τὴν οὐσίαν xal κατὰ τὴν ὑπό- 
στασιν, ἡνωμένας δὲ ἀλλήλαις κατὰ φιλίαν, ἢ ταῦτα 
βουλίαν, 3j γνωμιχὴν διαθεσιν, T] ὅσα τοιαῦτα ἐληρώ- 
θε, ἐκεῖνος. 

c. Περὶ τῆς ἁγίας Τριάδος, 

'H ἁγία xal καθολικἡ Ἐκκλησία τὸν Πατέρα δο- 
Ἱματίζει ἀπέννητον, τὸν δὲ Υ]ὸν γεννητὸν ἐν τοῦ 
Πατρὸς, καὶ τὸ Ηνεῦμα ἐκπορευτὸν ἐκ µόνου τοῦ 
Πατρὸς, ἀλλ᾽ οὐχὶ καὶ bx τοῦ Υἱοῦ. Ὀνομάζε, δὲ τὸν 
àv Aüvov τοῦ llatpü; καὶ ἀπαύγασμα, διὰ τὸ 
deo συνδυασμοῦ ἀπαθῶς, ἀχρόνως, ἀβῥεύστως, καὶ 
αχωρίστως γεγεννῆσθαι ἐκ τοῦ Πατρός, Υἱὸν δὲ κα 
χαρακτῆηρα τῆς πατριχῆς ὑποστάσεως, διὰ τὸ τέλει. 
ον xai ἐνυπόστατον xal χατὰ πάντα ὅμοιον τῷ Πατρὶ 
εἶναι πλὴν τῆς ἀἁγεννησίας. Μονργενῆη 52, ὅτι μόνος 
ἐκ τοῦ Ηατρὸς ἐγεννήθη. El γὰρ καὶ τὸ ΙΠνεῦ-α τὸ 
ἆγιον ix µόνου τοῦ Πατρὸς ἐκπορεύεται, ἀλλ᾽ οὐ γεν- 
γητῶς, ἀλλ᾽ ἐκπορευτῶς. "Άλλος δὲ τρόπος ὀπάρξεως 
οὗτος. Ἡ δὲ γέννησις καὶ dj ἐκπόρευσις, ὡς δὲ καὶ 4 
αγεννησία οὐ σηµα!νε' οὐσίας διαφορὰν, οὐδὲ ἀξίωμα, 
ἀλλὰ τρόπον ὑπάρξεως, 

ια. Περὶ τῆς ἁγίας Τριάδος. 

O μὲν Πατὶρ ἄρτιος καὶ ἀγέννητος, οὐ γὰρ ἔκ 
τος, ἀλλ᾽ ἐξ ἑαυτοῦ τὸ εἶναι ἔχει. Ὁ δὲ Υἱὸς ἐκ τοῦ 
Πατρὸς γεννητῶς. Τὸ δὲ ΠΗνεῦμα τὸ ἅγιυν, xal αὐτὸ 
μὲν ἐκ τοῦ Πατρὸς μόνου, ἀλλ᾽ ἐκπορευτῶς. "Apa 
δὲ καὶ à τοῦ Υἱοῦ ix τοῦ Πατρὸς γέννησις, xal ἡ τοῦ 
frío) Ἠγεύματος ἐκπόρευσις. Τίς δὲ ὁ τρόπος δια- 
φορᾶς γεννήσεως xai ἐκπορεύσεως, οὐκ οἶδεν οὐδείς, 


6 


tione vitii. Similem in modum et singuli alii ho- 
mines proprietatibus ejusmodi, velut personal 
difforentia distinguuntur. 

9. De relativa unione et difJerentia. 

Relativa unio et amica et consentiens animorum 
voluntatumque conspiratio. Qui igitur amicitiam 
invicem colunt, ratione hujus amicitie, relativa 
unione juncti esse dicuntur. Nestorius itaque he- 
reticus & furiis agitatus cuim respueret ecclesiasti- 
cum dogma quod affirmat Deum ipsum faclum 
esse hominem et nature nosire unitum, illam 
unionem personalem neguvit, et nugatus est ho- 
minem nudum natum esse e sancta Maria, quem 
ab ipsa usque nativitate Deus amore esset prose- 
cutus : adeoque confessus quidem est unionem, 
non personalem autem, sed relativam, unde non 
unam personam miser ille docuit, sed duas, es- 
sentia et persona invicem distinctas, junctas vero 
amore et eadem volendo ac sentiendo, et que plu- 
ra hujuscemodi ille deliravit. ' 

40. De sanctissima Trinitate. 

Sancta et catholica Ecclesia Patrem docet inge- 
nitum, Filium genitum ex Patre, et Spiritum ex 
solo procedentem Patre, non ex Filio, quem vocat 
Verbum Patris εἰ splendorem, quia sine coitione, 
impassibiliter, nec in tempore, εἰ sine defluxu ac 
separatione notus est ex Patre, Filium vero οἱ 
characterem. personz Palris, quia perfectus est et 
propriam personam habet,et per omnia similis est 
Patri, nisi quod ille est ingenitus, Unigenitum 
eliam, quod solus ex Patre nalus est. Nam licet 
Spiritus sanctus quoque ex solo Patre procedit, at 
non per generationem sed per processionem, que 
alia est exsistendi ratio. Generatio autem et pro- 
cessio quemadmodum etiam (ut ita dicam)ingene- 
rabilitas non essentie denotat differentiam aut 
dignitatem, sed modum exsistendi. 

11. De sanctissima Trinitate. 

Pater quidem perfectus οί ingenitus, aon enim 
ex alio sed ex seipso habet quod est. Filius autem 
a Patre per generationem, et Spirilus sanctus ipse 
eliam ex solo Patre, sed per processionem. Simul 
vero et pariter ex Patre et genitus est Filius et 
Spiritus sanctus processit. Que porro sit diffe- 
rentis inter generationem ac processionem ratio, 


Διαφίρουσιν οὖν αἱ ὑποστάσεις µόναις ταῖς ὑποστα- [) nemo unus novit. Diderunt igitur persone solis 


τικαῖς ἰδιότησιν, ἥτοι vf, ἀγεννησίᾳ xal τῇ γεννήσει 
χαὶ τῇ ἐκπορεύσει, ἁδιαιρέτως καὶ ταῦτα διαιρούµε- 
νι. Ἕχαστον δὲ τῶν τριῶν προσώπων τελείαν ἔχει 
ὑπόστασιν. Ἐν γὰρ τρισὶ τελείαις ὑποστάσεσι µία 
ἁπλῆ οὐσία ὑπερτέλειος xal προτέλειος, Παράχλητον 
2 Xiicó Πνεῦμα xal τὸν Υἱὸν ὀνομάζομεν, ὡς τὰς 
τῶν ὅλων παρακλήσεις δεχόµενον. Τὸ μέντοι ΙΠνεῦμα 
ἐκ τοῦ Πατρός φαµεν ἐχπορεύεσθαι, δι’ Υἱοῦ δὲ µετα- 
ὀϊόοσθαι (9). 


personalibus proprietatibus,ingenerabilitate, gene- 
ratione et. processione, atque indistincte invicem 
ita a se distinguuntur.Qualibet autem trium perso- 
narum perfectam hypostasin sive subsistentiam 
habet: hisque tribus perfectis hypostasibus unà 
simplex essentia,omnem supergrediens atqueante- 
cellens perfectionem, constat. Paracletum denique 
vocamus et Filium et Spiritum sanctum quia uter- 
que omnium precationes excipit. Et Spiritum ex 
Patre affirmamus procedere, a Filio autem dari. 


^g. i NOTE. 
(2) Huc usque editio Joh. Wegelini, Auguste Vindelicorum A. 1611, in 8 vo. Que sequuntur, nuno 


primum prodeunt. 


605 


12. De ratione communicationis idiomalum. 

Attende, domine mi, vocabulis ; valde enim diffi- 
cilia res est et necessaria : quamobrem et pluribus 
a me tibi quantum fas erit exponetur Scire opor- 
tet,imperator augustissime, quod quando dicimus 
divinitatem et humanitatem, totam (3) naturam 
signiflcamus divinitatis et totam naturam humani- 
tatis. Quando autem dicimus Deum et hominem, 
non semper integras denotamus naturas, sed quan- 
doque etiam hypostasin et personam. Si igitursim- 
pliciter dicam, Credo in Deum, nec quidquam aliud 
addam,totam significavi deitatem.Cum autem dico: 
Deus hoino factus est, non deitatem totam significo, 
sed tantum Filium. Aoc vicissim si dicam, Deus ho. 
minis causa carnem induit, totum eigniflcavi genus 
humanum. Cum aütem dico : Homo erat 1n regione 
Ausitile, solum Jobum innuo. Diligenter attende 
huie doctrine capiti. Quandoquidem igitur Dornini 
nostri Jesu Christi duas confitemur naturas, divini. 
tatem ethumanitatem,unam agnoscimus personam 
ex utrisque compositam. Cum porro ipsas naturas 
congideramus,divinitatem ethumanitatem dicimus. 
Cum vero compositam ex naturis hypostasin, ab 
utraque Christum vocamus Deum et hominematque 
Deum carneindutum.Aliquando autem Deum modo 
et Filium hominis appellamus, et nec Deum modo 
cum dicimus, sejungimus ab homine, nec quando 
Filium vocamushominis eum a Deoseparamusa:idem 
enim et Deus integer et integer homo esl. At cum 
dicimus deitatem,non una nominamus humanitatis 
proprietates : neque enim affirmamus deitatem esse 
passibilem vel creatam. Uti nec vicissim quando 
dicimus humanitatem,sub ea intelligimus proprie- 
tates divinitatis, nequeenim humanitatem atfirma- 
Inus esse increatam. Bed circa persone unitatem 
aliter res se habet. Audacter siquidem separatim 
confitemur Christum leum,iterum separatim homi- 
nem, nec minus contitemur utrumque. Nam et 
Deum quando dicimus, hominem subintelligimus, 
et quando dicimus hominem, confitemur Deum. Et 
eumdem dicimus Deum passibilem,quatenus homo 
c8t, et puerum antesecularein et principii exper- 
lem quatenus est Deus. Atque hec fert communi- 
cationis idiomatum ratio, quavis natura cum al- 
tera proprietates suas communicante propter per- 
sone identitatem, etillarum mutuam inter 8e ut ita 


MICHAELIS PSELLI 


696 


(β’. Περὶ τοῦ τρόπου τῆς ἀντιδόσεως, 

Πρόσεχς, δεσποτά µου, τῷ ὀνόματι, λίαν γάρ ἔστι 
καὶ δυσκολώτατον καὶ ἀναγκαιότατον, ὅθεν καὶ διὰ 
πλειόνων τοι κατὰ βατὸν ῥηθήσεται. Οφείλει εἰδέναι, 
θειότατε βασιλεῦ, ὅτι ὅταν μὲν λέγωμεν θεότητα xal 
ἀνθρωπότητα, ὅλην τὴν φύσιν δηλοῦμεν τῆς θεότη- 
τος, καὶ ὅλην τὴν φύσιν τις ἀνθρωπότητος. Ὅταν 5b 
λέγωμεν θεὸν καὶ ἄνθρωπον, οὐ πάντοτε τὰς ὁλότη- 
τας δηλοῦμεν τῶν φύσεων, ἀλλ᾽ ἔστι ὅτε καὶ τὰς 
ὑποστάσεις καὶ τὰ πρόσωπα "Όταν μὶν οὖν εἴπω 
ἀπ) ὣς οὕτώς, Πιστεύω εἷς Θεὸν, μηδὲν ἄλλο προσ- 
θεὶς. ὅλην ἑδήλωσα τὴν θεότητα, "ταν δὲ εἴπω, 'O 
θεὸς ἐγένετ» ἄνθρωπος, 05 τὴν θεότητα ἐσήμανα. 
ἀλλὰ µόνον τὸ τοῦ Υ]οῦ ὄνομα. Καὶ πάλιν, εἰ μὲν 
εἴπω, 'O Θεὸς διὰ τὸν άνβρωπον ἐσαρχώβη, ὅλην 
ἐδήλωσα τὴν ἀνθρωπότητα, 'E3v δὲ εἴπω, Ανθρωπος 
ἦν ἐν τῇ γώρᾳ τῇ Αδσίτιδι, µόνον τὸν ᾿Ιὼθ ἐδήλωσα. 
Ηρόσεχε τῷ δόγµατι ἀκριθῶς. Ἐπεὶ οὖν τοῦ Κυρίου 
ησοῦ Χριστοῦ δύο μὲν τὰς φύσεις ὁμολογοῦμεν, 
θεότητα xal ἀνθρωπότητα, μίαν bb ὑπόστασιν, σύν- 
θετον ἐξ ἁμφοτέρων. "Όταν μὲν οὖν αὐτὰς τὰς φύσεις 
ἀναθρῶμεν , θεύτητα καὶ ἀνθλωπότητα λέγομεν. 
ταν δὲ Ex τῶν cst» συντεθεῖσαν ὑπόστσσιν ἐκ 
τοῦ συναµφοτέρηυ, Χριστὸν ὀνομάζομεν, xai θΘεὸν 
καὶ ἄνθρωπον, καὶ Θεὸν σεσαοχωµένον, ποτὲ δὲ Θεὸν 
µόνον καὶ Υἱὸν ἀνθρώπου. Καὶ οὔτε Θεὸν µόνον λέ- 
οντες χωρίζοµεν αὐτὸν τοῦ ἀνθρώπου, οὔτε ἀνθοώ- 
που Υἱὸν κατονοµαζοντες χωρίζομεν τοῦ θεοῦ - ὁ αὖ- 
τὸς γάρ ἐστιν ὅλος θεὸς καὶ ὅλος ἄνβρωπος. θεέτητα 
μὲν γὰρ λέγοντες, οὐ κατονοµάζοµεν αὐτῇ τὰ tfc av- 
θρωπότητος ἰδιώματα. Oo γάρ φαμεν θεότητα παθη- 
τὴν ἢ κτιστήν. 0ὐδὲ πάλιν λέγοντες ἀνθρωπότητα, 
νοοῦμεν ἐπ) αὐτῆς τὰ τῆς θεότητος ἰδιώματα. Οὐ γάρ 
φαµεν ἀνθρωπότητα ἄχτιστον. Ἐπὶ δὲ τῆς μιᾶς ὑπο- 
στάσεως οὐχ οὕτως. ᾽Αλλὰ θαῤῥούντως ὁμολογοῦμεν 
xai µόνως θεὸν καὶ µόνως ἄνθρωπον, xal τὸ συναµ- 
φότερον Χριστόν. ᾽Αλλὰ καὶ θεὸν λέγοντες καὶ ἄν- 
θρωπον νοοῦμεν, καὶ ἄνθρωπον Ἀλέγοντε xal Θεὸν 
ὁμολογοῦμεν, xxi τὸν αὐτὸν λέγομεν καὶ τὸν Θεὸν 
παθητὸν, καθ ὃ ἄνθρωπος, καὶ παιδίον προαιώνιν 
καὶ ἄναργον, xa0' à θεός. Καὶ οὗτός ἐστιν ὁ τρόπος 
ἀντιδόσεως ἑκατέρας φύσεως ἀντιδιδούσης τῇ ἑτέρᾳ 
τὰ ἴδια διὰ τὴν τῆς ὑποστάσεως ταυτότητα, καὶ civ 
εἰς ἄλληλα αὐτῶν περιχώρησιν. Τοῦτο, δέσποτἀ µου, 
πλάνην ἐμποιεῖ πολλὴν τοῖς αἱρετικοῖς, μὴ δυναµέ- 
νοις διαγνῶναι τὸ βάθος τῆς οἰκονομίας. 


dicam permeationem. [η hoo, mi domine, multa errant heretici, dutn economia in Christo profundita- 


tem dignoscere nequeunt. 


13. De divina unione. 

Nosse debes, domine mi atque imperator, quod 
natura divina integra est in qualibet persona deita- 
iis, integra in Patre, in Filio integra, et integra in 
Spiritu sancto.Cum itaque incarnatus est ex sancta 
Trinitate,Filius nempe Dei, integram ac perfectam 
docemus naturam deitatis in unam personam uni- 
tam esse cum integra natura humana : neutiquam 
vero dicimus tres personas sancte deitctis omnibus 


^. Περὶ τῆς θείας ἐνώσεως. 

ὈΟφείλεις εἰδέναι, δἑσποτά µου βασιλεῦ, ὡς d τῆς 
θεότητος φύτις πᾶσα τελείως ἐστὶν iv ἑχάστῃ τῶν 
αὐτῆς ὑποσιάσεων, πᾶσα iv Ηατρὶ, πᾶσα ἐν Ὠῷ, 
πᾶσα ἐν ἁγίῳ Πνεύματι. Καὶ ἐν τᾷ ἑνανθρωπίσει οὖν 
τοῦ ἑνὸς τῆς ἁγίας Τριάδος Υἱοῦ τοῦ θεοῦ, πᾶσαν 
καὶ τελείαν δογµατίζοµτν τὴν φύσιν τῆς θεότητος ἓν 
pig τῶν αὐτῖς ὑποστάσεων ἑνωθῆναι πάσῃ τῇῃ ὁν- 
θρωπίνῃ φύσει. Οὐ μὴν Λλέγοµεν, ὅτι al τρεῖς ὑπο- 


NOTAE. 
(3) i. e. Deum universe, tribus constantem personis, et totum genus humanum. 





0691 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


698 


στάσεις τῆς ἁγίας θεότητος πάσχις ταῖς τῆς ἀνθρω- A personis humanis unitas esse personaliter, integre 


πύτητος ὑποστάπεσι χαθ᾽ ὑπόστασιν ἠνώθησαν. Πάσῃ 
δὲ τῇ ἀνθρωπίνῃ φύσει φαμὲν ἑνωβῆνα, πᾶσαν τὴν 
τῆς θεότητος οὐσίαν. Κατ οὐδένα γὰρ λήύγον xtxo:- 
νώνηχεν ὁ Πατὴρ καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον τῇ σαρκώ- 
s τοῦ θεοῦ Δόγου, sl μὴ κατ εὐδοχίαν xal Boo), 
cw. Hase οὖν dj φύσις οὗ κατὰ μερῶν ἐν τῇ τοῦ 
Χριστοῦ ὑποστάσει συνερχεῖται τῷ θε. 

εδ’, Περὶ φύσεως ἀπαθείας. 

Ὀφείλεις ὁμολογεῖν ὅτι dj φύσις τοῦ Λόγου ἐσαρ- 
κώθη τοι ἠνώθη capxl. Οὐ μὴ ὅτι d) φύσις του AÓ- 
yo» ἔπαθε σαρκὶ, ἀλλ’ ὅτι ὁ Χριστὸς ἔπαθε σαρκ[’ ὅτι 
μὲν γὰρ ὁ θεὸς ἄνθρωπος (έγονε, καὶ ἄνβρωπος ὁ 
0:5; ὁμολογοῦμεν. Καὶ ὅτι d, θεότης Τνώθη τῇ &v- 
Δρωπότητι ἐν μιᾷ τῶν αὐτῆς ὑποστάσεων, µεμαθή- 
καµεν, ὅτι δὲ ἡ θεότης ἄνθρωπος γέγονεν, ἢ ἔνην - 
θ]ώπησεν, οὐδαμῶς ἀχηκέαμεν. Ἐπεὶ δὲ οὖν δύο 
φ”σεις τοῦ . Χριστοῦ, δύο αὐτοῦ xal τὰ θελήματα 
πάντως τὰ φυσικὰ, καὶ θελητικός ἐστιν ὁ αὐτὸς κατ᾽ 
ἄμφω τῶν αὑτοῦ φύσεων. ἣν γὰρ φυσικῶς ἑνυπάρ- 
χωσαν αμῖν θελητικὴν δύναµ.ν ἀνέλαθε. Δύο οὖν καὶ 
τὰς ἐνεργείας αὐτοῦ φαμεν’ εἶχε μὲν γὰρ, ὡς μὲν θεος 
χαὶ τῷ Πατρὶ ὁμπούσιος, τὴν θείαν ἐνέργειαν, xal ὡς 
ἄνθρωπος γενόμενος καὶ ἡμῖν ὁμοούσιος, τῆς ἀνθρω- 
πίνης φύσεως τὴν ἐνέργειαν. 


ιε’. Τίς ὁ θεός. 

Οὔτε ὁ οὐρανὸς θεὸς, οὔτε à ἥλιος, οὔτε ἆλλο τι τῶν 
ὁρωμένων, ἀλλ’ οὐδὲ ὁ πολυτίµητος xai πολυθρύλλη- 
τος νοῦς' οὐδὲ ἴδέχ τις χατὰ Πλάτωνα χωριστή σω- 
µάτων, ἀλλ' οὐδὲ disi ὅλως ἐγκόσμιος, ἀλλ᾽ οὐδὲ 
ζωὴ, οὐδὲ φῶς, οὖχ ἀσωματότης, οὐκ ἁὐλία, οὔτε 
αἰσβήσει θεατὸς οὗτε vip ληπτός' ἀλλά τις icipa 
φύσις ἀνεξερεύνητος, «al αὐτοῦ δύναµις, Tj τὲ φρου: 
puto, fj τε ζωογόνος, fj τε ἀναγωγικὴ, καὶ ἁπλῶς 
πᾶσαι αἱ δυνάμεις αὐτοῦ ἄπειροί εἶσι καὶ ἀνέ- 
χληπτοι, va! αὐτὸς ἄπειρος xal κατὰ ἄρχὴν xai κατὰ 
τέλος. Καὶ τὸ μὲν ἄνω αὐτοῦ ἄναρχον ὀνομάζεται, 
τὸ δὲ κάτω ἀτελεύτητον, τὸ δὲ ἔ”μπαν αἰώνιον. "Απει- 
poc o2v τὴν δύναμιν ὁ θεὸς, ἄναρχός τε καὶ ἀτελεύση- 
τος xai αἰώνιος. Τοῦτο δὲ καὶ ὁ θεολόγος Γρηγόριος 
τῷ ὄντι θεολογικῶς διορίζεται, 


tg, lli οἶδε Θθεὸς τὰ µεταθαλλόμενα πράγματα. 


Οὐχ ὡς ἔχει τὰ πράγµατα γινὠώσχκει ὁ θεὸὺς ταῦτα, 
ἑλλ ὡς ἔστιν αὐτὸς κατ οὐσίαν. Otóv slot τὰ πρά- 
ἵματα μεριστὰ, ὁ δὲ θεὸς ἀμέριστος' ἁμερίστως 
οὖν οἶδε τὰ µεριστά. Καὶ πάλιν τὰ πράγµατα ἀἄλλοι- 

τὰ καὶ μεταθλητὰ, ὁ δὲ θεὸς ἀναλλοίωτος xal ἅμε- 
τάθλητος ἀναλλοίωτος οὖν ο-δε τὰ ἀλλοιωτὰ, καὶ τὰ 
μεταθλητὰ ἀμεταθλήτως. Οὕτως καὶ τὰ ὑπὸ χρόνον 
αἰωνίως οἶδε, καὶ τὰ ἑνδεχόμενα ἀνχγκαίως, xal τὰ 
σωματιχὰ ἀσωμάτως' Αλλ᾽ οὐκ ἐπειδὴ γινώσχει ὁ 
θεὸς ἀσωμάτως τὸ σῶμα, ἡλλοιώθη ἐκεῖνο xai ἀσώ- 
µατον γέγονεν, λλλ’ dj μὲν τοῦ θεοῦ γνῶσις κατὰ 
τὴν ἰδίαν ὕπαρξιν γινώσκει τὰ πράγματα. ᾿Βκείνων 
δὶ ἕκαστον μένει ὅπερ ἐστί. Πρὸς γοῦν τοὺς ἀποροῦν- 
τας xal λέγοντας sl δει ὁ θεὸς τὸν ᾿Αδὰμ. τὰ ἔντε- 


vero nature humaneintegram Deitatis substantium 
unitam esse uffirmamus. Nulla enim ratione Pater 
et Spiritus sanctus cum incarnatione Verbi com- 
municavit, nisi coinplacendo et volendo. Integra 
igitur natura, nec pars ejus tantum in Christi per- 
$0na operatur divina operalione. 


14. De naturse diving impassibilitate. 


Fateberis utique naturam Verbi incarnafam sive 
carni unitam essc. Non ideo natura Verbi passa est 
in carne, sed Christus in carne passus est : Deura 
enin hominem et hominem Deum [faclum esse 
confitemur.Didicimus quoque divinitatem esse uni- 
tum humanitati in una persona humana : deita- 


B tem &utem hominem esse factam, vel incarnatam, 


aut humana indutam natura neutiquam audivi- 
minus. Cum vero dua sint Christi nature,etiai dua 
sunt ejus naturales voluntates, et ipse voluntate 
gaudet secundum utramque naturam, siquidem et 
facultatem volendi, que nobis naturaliter inest, 
assumpsit, Duplices igitur et operationes ipsius 
esse ufürmamus. Ut Deus enim et consubstantialis 
Patri divina gaudet operatione,sed tanquam homo 
factus et consubstantialia nobis, humane operatio- 
nis non est expers. 
45. Quis Deus. 

Neque colum Deus, nec 80l, neque aliud quid- 
quam eorum quse cernuntur, sed neque honoratis- 
sima ac celebratissima hominum vocibus mens, 
neque idea a corporibus, ut. docet Plato, separata 
ac sejuncta, neque natura mundi, neque vita aut 
lumen,neque incorporalitas,ut ita dicam,et imrma- 
terialitas. Neque sensu visibilis neque mente per- 
ceptibilis est, sed alia imperscrutabilis natura, et 
potentia ejus, conservatrix datrixque vite et pro- 
ductrix, et semel ut dicam, omnes ipsius faculta- 
tes infinite sunt et principii ratione el finis. Atque 
illius quidem respectu sine principio esse dicitur, 
ratione hujus vero sine fine, hoo est omnino eter- 
nus. Infinita igitur potestate Deus, et principii 
flnisque expers et. eternus est : quod et Gregorius 
Theologus vere theologice docuit. 

16. Quomodo prazscit Deus res mutationibus 
obnozxias ? 

Non quales gunt res tali cognitione cognoscit eas 


D Deus ; sed quali ipae est essentia. Sic, v. g., res sunt 


partibus divisibiles ; Deus partium et divisionis ex- 
pers : res itaque partibus divisibiles impartibili ra- 
tione cognoscit.Porro res sunt alterationi et muta- 
tioni obnoxiz ; Deus inalterabilis et haud mutabi- 
lis : mutabilia igitur et alterabilia cognoscit inal- 
terabiliter et immutabiliter. lta etiam res tempo- 
rarias eterna cognoscit ratione ; corpora item 
raiione incorporali. Non autem ideo quia Deus 
corpora incorporali ratione cognoscit, ideo corpus 
mutatur, fitque incorporale. Sed Deus quidem 
φοἱθηίίᾳ sua res pro divine essentie ratione cognos- 
cit; illarum autem quelibet quod est manet. Ad 


e 


699 


MICHAELIS PSELLI 


100 


hos igitur qui movent dubium, queruntque si Deus À ταλµένα παραθῆναι, πῶς εἶκος T ἐκεῖνον Ἰενέσθα᾽ 


presciveritÀAdamum mandata esse transgressurum, 
quomodo fieri potuerit ut Adamus non peccaret ? 
Quod enim Deus prescivit, id protoplastus quomo- 
do potuit evitare ?,Ad hoo dubium in promptu tibi 
sit respondere, quod propria Deus virtute novit et 
qua sunt et qua futura sunt, nec mutantur tamen 
res, etsi ille perfectiore illas ratione scit. Quando- 
quidem igitur sciebat Adamum fuisse prolapsurum 
in peccatum, ejus cognitio non fuit homini causa 
peccandi. Non enim eripuit ei equilibritatem ad 
opinandum, et boni si vellet eligendi facultatem : 
sed Deus quidetn sciebatquid futurum esset, Adamo 
autem non erepta erat animi ad bonum inclinandi 
. potentia. Et Adamus quidem ad contraria indefinito 
modo se habebat : Deus autem indefinitum definita 
cognoscebat ratione. Sicut enim corpus incorpora- 
liter, sic et indefinitum definite novit. 
17. Quodnam primum elementum, a quo mundum 
condere cepit Deus? 

Moyses quidem, qui Deum vidit, celo simul et 
terre primum locum assignat in mundi originibus. 
Inter Grecorum vero sapientes alii aliud opinati 
sunt. Nonnulli enira. terram preeferunt tanquam 
centrum circuli coelestis, quod ctiam in plano cen- 
trum sit circulo prius et antiquius. Alii universum 
mundum distinguunt in quatuor elementa,et quin- 
tum ethereum genus corporia : quatuorque illa sub 
&lhere disposita, pulcherrimum vero etheresm na- 
tur» colum primum omnium factum esse affir- 
mant. Qui vero faetum mundum haud obscure ne- 
gant, universum simul exsistens congruenter pro- 
prie opinioni statuunt. Eas autem potius existi- 
mare primo loco factum colum, utpote corpus 
prestantius, et quod cetera complectitur atque 
comprehendit. 


18. Unde homines notionem Dei acceperint ? 

Notionem Dei hauserunt homines ex ordine 
rerum,ex nature equalibus legibus, ex providentia 
ad omnia pertingente. Magnorum enim luminum 
orlus et occasus iisdem temporibus eodem semper 
se babens modo, et cursus siderum eamdem ser- 
vantes rationem, et circumrotatio coli circuluris 
omnuia colligens ac constringens, aliaque que in 
aliis corporibus consimiliter se hubent, predicant 
esse quemdam qui universi curam gerit eique pro- 
videt. Si enim forte et casu mundus coaluisset, 
parles ejus sine ordine et ratione ferrentur : nunc 
vero motus universi certo numero et ordine cons- 
titutus, et quod nihil sine ratione vel movetur vel 
quiescit, sed omnia facile ac commode regi se 
patiuntur, Deum nobis universi factorem condito- 
remque demonstrant. 


19. Pluresne sint angeli an homines ? 
Pauciores multitudine sunt angeliquam homines. 
Vide enim quomodo numeri omnes quo propriores 
sunt unario, eo minores sunt numeris longius ab 
illo distantibus.Uti binarius, ternarius et quaterne- 
rius minores sunt vicenario et iricenario. Sicut 


ἀναμάρτητον ; "O γὰρ ἐγίνωσκεν ὁ θεὸς, πῶς ὁ πρωτό- 
πλαστος ὑπερθῆναι ἠδύνατο . Πρὸς γοῦν τοὺς τοῦτο 
ἀποροῦντας ἀποκρίνου εὐθὺς, ὅτι ὁ θεὸς κατὰ τὴν 
ἰδίαν Ιδιότητα οἶδε καὶ τὰ γενόµενα xai τὰ γενησό- 
μενα. Καὶ πάλιν οὐκ ἀλλοιοῦται τὰ πράγµατα, el 
ἐκεῖνος χκρειττύνως αὐτὰ ἐπίσταται' ᾿Επειδὴ τοίνυν 
ἡπίστατο ὅτι πεσεῖτι ὑπὸ τὴν ἁμαρτίαν ὁ ᾿Αδὰμ 
οὐχ 4 γνῶσις αὐτοῦ αἰτία της ἁμαρτίας τῷ ἀνθρώπῳ 
ἐγένετο. Οὐ γὰρ ἀφείλετο αὐτοῦ τὴν ἰσοῤῥοπίαν τῆς 
γνώμης xal τὴν τοῦ καλοῦ αἴρεσιν, εἴπερ ἐθούλετο, 
ἀλλ᾽ ὁ μὲν θεὸς ἠπίστατο τὸ ἐσόμενον, τῷ δὲ ᾿Αδὰμ 
οὐκ ἀφῃρέθη ἡ ἐπὶ τὸ καλὸν ὁρμή. Καὶ ὁ μὲν ΄Αδὰμ 
ἀόριστον εἶχε τὴν ἐπὶ τὰ ἑναντία ῥοπὴν, ὁ δὲ θεός 
ὡὠρισμένως ἐγίνωσκε τὸ ἀόριστον. Ὡς Υὰρ τὸ σῶμα 
ἀσωμάτως οἶδεν, οὕτω μὲν xai τὸ ἀόριστον ώρισ- 
μένως. 


uz. ᾿Απὸ ποίου πρώτου στοιχείου ἤρξατο τὸν κόσμον 
ποιεῖν ὁ θεός. 

Μωυσῆς μὲν ὁ θεόπτης οὐρανῷ ἅμα xal (5$ τὰ 
πρεσθεῖα δίδωσι τῆς τοῦ χόσµου Ὑενέσεως. Tov δὲ 
παρ) Ἕλλησι σοφῶν ἄλλοι ἄλλῶς φήθησαν. Οἱ μὲν γὰρ 
τὴν γῆν πρῶτον παράγουσιν ὡς κέντρον τοῦ οὔρα- 
νίου κύκλου, ἐπεὶ xai τοῦ ἐπιπέδου κύκλου τν κὲν- 
τρον πρεσθύτερον. Ἕτεροι δὲ cl; τὰ τέσσαρα στοι- 
χεῖα καὶ τὸ πέµπτον σῶμα τὸ αἴθέριον τὸν σύµπαντα 
διαιροῦντες Χόσμον καὶ τὸ τετράστοιχον ὑπὸ τοῦ 
αἰθέρος διοικεῖσθαι νοµίζοντες. Τὸ κάλλιστον δὲ τοῦ 
αἱθέρος ὁ οὐρανὸς, ὃν πρῶτον τούτων  YtT[tvr- 
σθαἰ φασιν. "Όσοι δὲ ἀγέννητον τὸν xócuov σαφῶς 
ἀπεφήναντο ὁμοῦ τὸ πᾶν εἶναι ἀκολοῦθως ἑαυτοῖς 
λέγουσι. Ast δὲ μᾶλλον οἵεσθαι τὸν οὐρανὸν πρῶτον 
γεγενῆσθαι, ὡς καὶ κρεῖττον σῶμα καὶ τῶν ἄλλων 
περιληπτικόν. 


v Πόθεν ἔννοιαν ἔσχον θεοῦ ἄνθρωπο: ; 

ἝἜννοιαν ἔσγε θεοῦ ἄνβρωπος ἀπὸ τῆς τῶν ὄντων 
τάξεως, ἀπὸ τῆς ἰσονομίας τῶν φύσεων. ἀπὸ τῆς εἷς 
τὰ πάντα διοικούσης προνοίας. Ἡ τε γὰρ τῶν µεγά- 
λων φωστήρων ἀνατολὴ καὶ δύσις ἐν τοῖς αὐτοῖς xa:- 
pote ἀεὶ ὁμοίως ἔχουσα, καὶ οἱ τῶν ἀστέρων ὀρόµαι 
τὴν ταυτότητα σώζοντες, xxi j| τοῦ οὐρανοῦ περι- 
φορὰ καὶ περίοδος χυκλοτερὴς πάντα σφίγγουσα καὶ 
συνδέο»σα, xal τ᾽ ἄλλα ὡσαύτως ἔχοντα ἐν ἀλλήλοις 
σώμασι, προνοητήν τινα τοῦ παντὸς εἶναι ἀναχκηρύτ- 


D τουσιν. Et γὰρ τυχαία xal αὑτόματος Tv ἡ τοῦ xóc- 


µου σύµπλεξις, ἦν ἂν καὶ τὰ µέρη τοῦ κόσμου ἁτά- 
Χτως xxl ἁλόγως φερόµενα. Nüv δὲ ἡ εὖρυθμος τοῦ 
παντὸς κΧίνησις, καὶ τὸ μηδὲν ἁλόγως Tj τὴν κίνησιν 
ἔχειν f| τὴν ἠσυχίαν, ἀλλὰ πάντα εὐαγώγως ἡνιοχεῖ- 
σθαι, τὸν θεὸν ἡμῖν ἀναδείχνυσι ποιητὴν τοῦ παντὸς. 


(θ’, Ἡότερον πλείους οἱ ἄγγελοι fj οἱ ἄνθρωποι. 

ἘΕλάττους τῶν ἀνθρώπων κατὰ τὸ πλῆθος οἱ ἀγγε- 
λοι. Σκόπει γὰρ, ὅτι πάντες οἱ ἀριθμοὶ ot πλησιᾶ- 
ζοντες τῇ µονάδι, ἑλάττους slot κατὰ τὸ ποσὸν τῶν 
ποῤῥωτέρων ἀριθμῶν. Olov ἡ δυὰς, ἡ τριὰς καὶ 3) τε- 
τρὰς ἑλαττότεραί slot τῶν εἴκοσι καὶ εριάχοντα. "Ὢσ- 





101 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


103 


περ οὖν οἳ ἐγγύτεροι τῆς ἑνάδος ἀριθμοὶ ἑλάττους A igitur propiores unario rumeri sunt minores, 


εἰσὶν, ol δὲ ποὀῥωτέρω, πλείους, οὕτως οἱ ἐγγύτεροι 
τοῦ ἑνὸς xai µόνου Θεοῦ, ἔλαττον ἔχουσι τὸ ποσὸν 
οἱ δὲ ποῤῥωτερω, πλέον, ᾿Ἐγγύτεροι δὲ τοῦ θεοῦ ἁγ- 
Ίελοι, ἀρχάγγελοι, καὶ ai περικείµεναι δυνάμεις, 
πῤῥωτέρω δὲ οἱ ἄνθρωποι. Ὥστε πλείους tici τῶν 
ἄγγέλων οἳ ἄνθρωποι, ὅθεν καὶ ol μὲν ἄγγελοι ἤδη 
κατὰ τὸν ἀριθμὸν ἐπερατώθησαν, τοῖς δὲ ἀνθρώποις 
εἰς τὸ ἄπειρον προχεῖται dj Ὑεννησις. Σταθήσεται δὲ 
αὐτὴ κατὰ τὸν τῆς συντελείας καιρόν. 


x', Περὶ νοῦ. 

Οὐ πᾶς νοῦς µετέχεται ὑπὸ πάσης ψυγῆς. Ὁ δὲ 
πρῶτος νοὺς ὑπ) οὐδεμιᾶς ψυχῆς μεθεκτός ἐστιν. Ὁ 
γὰρ ὑπὲρ πὰντα τὰ ὄντα νοῦς xai πάντων Δημιουρ- 
Ἱὸς, πῶς ἂν ὑπὸ ψυχῖς µετασχεθείη τινός ; Ἡασιης 
Υὰρ νοερᾶς πληθύος xal τοῦ πλήθους τῶν νοῶν ἡγεῖ- 
ταί τις νοῦς. Kel ἀἆμεβεκτος xal πρῶτος μὲν νοὺς 
οὗτος ἔστι καὶ ἀνομάζεται. Μετὰ δὲ τὸν ἀμέθεκτον 
νοῦν, ὁ μεθεχτὸς μὲν, οὐχ ὁ ἐγκόσμ.ος δὲ, ἀλλ᾽ ὁ 
ὑπερχόσμιος καὶ χωριστὸς τοῦ κόσμου, εἶτα ὁ ἐγκό- 
αµιος, ᾿Επεὶ κατὰ τοὺς τῶν Ελλήνων λόγους καὶ αὖ- 
τὸς ὁ χόσµος ἔμψυχος ἅμα καὶ ἕννους ἐστί. Καὶ j, 
ἐγχόσμιος ψυχἠ οὐκ εὐθὺς μετέχει τοῦ ὑπερκοσμίου 
νοὺς, ἀλλὰ πρώτως τοῦ ἐγκοσμίου, Ἔστιν οὖν ἡ τάξις 
καὶ ὁ ἀριθμὸς καὶ τὰ ὀνόματα οὕτως. 'O ἀμέβεχτος 
νοῦς, ὁ ὑπερχόσμιος, καὶ ὁ ἐγχόσμιος, 


κα’. Ἔτι περὶ νοῦ. 

lla; νοῦς ἑαυτὸν νοεῖ. ᾽Αλλ' ὁ πρῶτος νοῦς καὶ 
ἀμέβεκτος ἑαυτὸν µόνον. Οὐδὲ γὰρ ἔχει τι πρὸ αὖ- 
του, ἵνα ἐχεῖνο νοήσῃ. Τὰ δὲ μετ αὐτὸν οὐκ ἂν 
νοήσειε. Αλλ᾽ ἔχει τούτων τὴν νοήσιν ἀνοησίᾳ 
κρείττονι νοήσεως, Kal ἔστιν, ὅτι οὗτος νοῦς, voUq 
ἅμα xal νοητόν. Νοῦς μὲν ὡς νοῶν ἑαυτὸν, νοητὸν 
δὲ, ὡς νοούµενον ὑφ᾽ ἑαυτοῦ. 'O δὲ μετὰ τὸν ἀμέ- 
θεχτον μεθεκτὸς νοῦς ἑαυτόν τε ἅμα νοεῖ, xal τὸν 
πρὸ αὐτοῦ νοῦν. Πᾶς γὰρ νοῦς ἤ ἑαυτὸν vost, ij τὸ 
ὑπὲρ ἑαυτὸν, ἤ τὸ μεθ ἑαυτόν. 'AAXÀ' si μὲν τὸ μεθ) 
ἑαυτὸν voti, κατὰ τὸ χεῖρον ἐπιστρέφει. E! δὲ τὸ 
ὑπὲρ ἑαυτὸν voti, sl μὲν διὰ τῆς ἐαυτοῦ γνώσεως, 
ἑαυτὸν ἅμα κἀκεῖνο γνώσεται, El δὲ ἐκεῖνο µόνον 
ἑαυτὸν ἀγνοήσει νοῦς Qv. “Αλλὰ τὸ πρὸ ἑαυτοῦ γι- 
νώσχων, γνώσεται xal ἑαυτόν, Ἔστιν ἄρα καὶ ἐν τῷ 
vip νοητὸν, xai iv τῷ νοητῷ vo3c, καὶ ὁ μὲν ὀλικώτε- 
poc, ὁ δὲ µεριχώτερος. 


longius vero remoti majores et numerosiores, sic 
quie uni et soli Deo propiora sunt, eadem pauciora 
quoque sunt ; que vero longius distant, plura sunt 
numero. Propiores autem Deo sunt angeli, archan- 
geli, et his proximae protestates. Longius ab illo 
absunt homines. Igitur plures sunt homines quam 
angeli, unde et angelorum numerus jam est finitus 
et cireumscriptus, hominum vero generatio in in- 
finitum effunditur, qua tamen et ipsa sistetur in 
seculorum consummatione. 
20. De mente. 

Non qualibet mens ab anima quacunque partici- 
patur. Principalis mens a nulla unima participari 
potest. Que enim omnibus rebus mens praestantior 


B est, et omnium opifex, quomodo ab anima ulla par- 


ticipetur ? Omnis enim intelligibilis multitudinis et 
multitudinis mentium princeps est mens quedam 
nullius anime particeps. Atque hec prima mens est 
et nominatur. Post hanc nullius participem anima 
succedit mensnon r.undana quidem,sed supramun- 
dana et a mundo separabilis. Deinde mundana, 
nam, secundum Grecorum sententiam, ipse etiam 
mundus anima ac mente preditus est. Et anima 
mundi non statim continet supramundanam men- 
tem, sed primo mundanam. Ordo igitur οἱ numerus 
atque nomina sic se habent : mens cujus nulla ani- 
ma compos et particeps fieri potest, tum mens au. 
pramundana ac denique mundana. 

21. Iterum de mente. 

Omnis mens seipsam intelligit. Sed prima mens 
qua a nullo participatur, se intelligit solam. Neque 
enim habet aliquid se prius, quod intelligat. Que 
vero post sunt, non quidem intellexerit, sed habet 
eorum cognitionem sine intelligentia, per genus 
perceptionis quod intelligendi actu est prestantius. 
Ac mens talis intellectus simul est et intelligibile. 
Intellectus quidem, quatenus se ipseintelligi!,intel- 
ligibile vero, quatenus a seipso intelligitur. Que 
hinc post imparticipabilem mentem mens participa- 
bilis succedit,seipsam simul intelligit et illam prio- 
rem se ipsa mentem. Omnis enim mens vel intel- 
ligit seipsam, vel quod supra se, vel quod infra ac 
post se est. At quando hoc quod infra se est intel- 
ligit, ad deterius se convertit. Quando autem intel- 
ligit id quod supra se est,atque per suiipsius cogni- 
tionem, seipsam pariter et illud cognoscet : si vero 


illud solum, seipsam ignorabit -nentem esse. Sed utique dum id quod se prius est cognoscit, cognos- 
cet etiam se ipsam. Est :gitur et in mente intelligibile, et in intelligibili mens sive intellectus alius uni- 


versalior, particularior alius. 
κβ’, "Ext περὶ νοῦ. 

Πᾶς νοῦς καὶ τῆν οὐσίαν καὶ τὴν δύναμιν xal τὴν 
ἐνέργειαν, αἰώτια ἔχει. Ὅλη γε ἅμα ἐστὶν ἡ οὐσία 
τοῦ νοῦ καὶ οὔτε αὔξεται οὔτε µεγεθύνεται, οὐδὲ ὃ 
σήμερον ἔστι χθὲς οὐκ ἦν. Καὶ dj νόησις δὲ αὐτοῦ 


Sola ἐστὶ τῇ οὐσίᾳ. Ηληρεστάτη γὰρ καὶ ὅλη, καὶ ᾿ 


ὁμοῦ πάντα νοεῖ, καὶ οὔτε τὸ παρεληλυθὸς ὁρᾷ, οὔτε 
τὸ μᾶλλον ὡς ἑσόμενον οἵδεν, ἆλλ᾽ iv τῷ ἐνεστῶτι 
πάντα οἵδεν, οὐ κινούμενος, οὐ συλλογιζόµενος, οὐχ 


22. Iterum de menie. 

Mens essentiam, potentiam etoperationem eeterna 
habet. Essentia mentis simul tota est, neque auge- 
tur neque in majorem magnitudinem crescit,neque 
quod hodie est heri non erat, et intellectio ejus es- 
sentia est similis. Plenissima enim et tota intelligit 
et omnes res simul, et nec preterita tanquam pre- 
terita, neque futura tanquam futura cognoscit, sed 
omnia intelligit tanquam presentia : non movetur 





703 


MICHAELIS PSELL! 104 


neque unum ex alio eolligit neque ut anima ponit A ὥσπερ ἡ joy, προτάσεις τιθεὶς xoi ἐπάγων συµπε- 


premissss ex quibus inducat conclusiones, sed si- 
mul scit omnia. Cum enim immobilis sit, neca tem- 
pore mensuratur, neque quoad essentiam neque 
quoad operationes. Quod si igitur essentia ejus 
reterna et eterna est operatio, etiam media inter 
hae potentia eternam subsistentiam sortita est. 


23. De mente. 


Omnis mens est substantia partes nullas habens. 
Quod enim caret magnitudine, neque est corpus, 
noc movetur, omuino etiam in partea dividi nequit. 
Quidquid enim ia partes dividitur, dividitur vel 
magnitudinis vel multitudinis ratiune. Quoniam 
vero mens omni modo sempiterna, el corporibus 
sublimior est, parles etiam nullas habet. Unde ve- 
ro constat mentem non esse corpus ? Quoniam se 
ipsa intelligit, atque in seipsan reflectitur. Corpus 
enim seipauimn intelligit nullum. Unde porro constat 
eternam esse mentem ? Quoniam intelligentia ejus 
non partibusdivisa est, aeu quemudmodum essentia 
in perenni identitate manet.Oinia porro eubsisiere 
facit inens, non qualiscunque quidein, sed illa ini- 
participabilis et effectrix mundi. Facit autem sub- 
Bislere in primis quidem propriu et mutationi nulli 
obnoxia, deinde etiam mutabilia et temporaria, 


ράσματα, ἀλλ᾽ iv τῷ ἑνὶ πάντα ἐπιστάμενος. ᾿Λκί- 
νΏτος γὰρ ὢν, οὐκ ἂν ὑπὸ χρόνου μετρεῖτο, οὔτε 
κατὰ «T» οὐσίαν, οὔτε κατὰ τὴν ἐνεργειαν. El οὖν 
καὶ ἡ οὐσία τούτου αἰώνιος xai dj ἑνέργεια, καὶ d) 
µέση τηύτων οὖσα δύναµις αἰωνίαν τὴν ὑπόστασιν 
ἐκληρώσχατο, 

xy'. Περὶ νοῦ. 

Ηᾶς νοῦς οὐσὶα ἐστὶν ἀμέριστος. Τὸ γὰρ μὴ ἔχει 
μέγεθος, τὸ μὴ ὃν σῶμα, τὸ μὴ κινούµενον πάντως 
καὶ ἀμέριστον. [law γὰρ τὸ μεριζύμενον ἤ κατὰ τὸ 
μέγεθος µερίζεται, ἤ κατὰ τὸ πλῆθος. Et δὲ ὁ vooq 
κατὰ πάντα αἰώνιος καὶ ἐφπέχεινα σωμάτων, ἁμέρι- 
στος doa ἐστί. Ἰ]όθεν δέ; ὅτι ἀσώματος ὁ νοὺς, ὅτι 
ἑαυτὸν νοεῖ, καὶ πρὸς ἑαυτὸν ἐπιστρέφει, copa Υὰρ 


D αὐτὸν οὐδὲν vost. Πόθεν δὲ δῆλον, ὅτι αἰώνιον ; "Ott οὐ 


µερίζεται dj νόησις αὐτοῦ, ἀλλ’ ἐν ταυτότητί ἐστι 
διτνεχεῖ, ὥσπερ ἡ οὐσία. Ἔστι δὲ πάντων ὑποστάτης, 
οὐχὶ πᾶς νοῦς, ἁλλ᾽ ὁ ἀμέθεκτος καὶ δημιουργὸς 
κόσμου. Ὑφίστησι δὲ προσεχῶς piv τὰ ἴδια καὶ 
ἀμετάθλητα, εἶτα δὴ xal τὰ μεταθλητὰ, xal ἔγχροναᾳ, 
οὐχ ὅτι τὰ uiv πρῶτα Totti, τὰ δὲ ὕστερα. ἀλλ᾽ iv 
pi ῥοπῇ  ἅπαντα. Εκεῖνα δὲ κατὰ τὴν ἑαυτῶν τάξιν 
καὶ ἰδιότητα Ἀρόεισι, τὸ μὲν κατὰ τὴν νοςερᾶν 
ἰδιότητα, τὰ δὲ κατὰ τὴν φυσικὴν κίνησιν, 


non tamen ita ut illa prius faciat, hec posterius : omnia enim uno facit momento. Suo porro ordine et 
secundum proprietatem suam illa procedunt, alia proprietatem intelligibilem, alia naturelem motum 


servantes. 


24. De eodem argumento. 


Mens participabilis que est post illam impartici- 
pabilem, habet in se (4) primam mentem intelligi- 
bilem, et omnium inferiorum intelligibilem cogni- 
tionem sortita est. Nam pro mensura proprie es. 
gentie et prima habet et semet inferiora. Unde 
impartioipabilem quoque illam mentem intelligibi- 
liter cognoscit : licet enim illa sit imparticipabilis, 
tameu inferioribus dat quasdam existentie sue 
perspicuas significationes.Sed et animam hec intel- 
ligibiliter cognoscit,et res naturales, siquidem non 
cognoscit res quas intelligit secundum naturam 
qua ille sunt predite, neque deterius meliora, sed 
utraque intelligibiliter. Neque rebus quas intelligit 
86 conformat, prestantiori enim non potest, et de- 
teriori non vult. Pro sua igitur quam ipsa babet 
natura et superiora se et inferiora intelligit, neque 
ista in se, sed istorum habet causas, atque ut in- 
telligibilia intelligibiliter sic et gensibilia intelli- 
gibililer in se habet. 


25. De mente. 


Omnes species intelligibiles, ut anime, mentes, 
angeli, archanxeli, potestates el que sunt ejus ge- 
noris alia, tum in aliis invicem sunt, tum quodlibet 
est per se, neque quod in aliis invicem sunt confu- 
sionem affert, neque quod per se sunt singula, di- 


κδ’. Περὶ vov. 

"Ort ὁ μετὰ τὸν ἀμέβεχτον νοῦς, ἥτοι ὁ μεθεκτὸς 
καὶ τὸν πρῶτον νοῦν votpüv ἔχει ἐν λαυτῷ, καὶ τῶν 
μετ αὐτὸν πάνσων νοερὰν τὴν εἴδησιν ἐχληρώσατο. 
Κατὰ γὰρ τὸ µέτρον τῖς ἰδίας οὐσίας xal τὰ πρῶτα 
Eje καὶ τὰ ὕστερα ἑαυτῷ. Ὅθεν καὶ τὸν ἀμέθεχτον 
νοῦν νοερῶς vost, Et γὰρ xal ἀμέθεχτος, ἀλλ᾽ ἐμφά- 
σεις τινὰς δίδωσι τοῖς μετ) αὐτὸν τῆς ἰδίας ὑπάρξεως. 
Καὶ τὴν quy,» δὲ καὶ τὰ φυσιχὰ ola δὴ νοερῶς οἵδεν. 
Οὐ γὰρ ὡς ἔχουσι φύσεως τὰ νοούµενα, οὕτως vost. 
Οὔτε γὰρ κρειττόνως οἶδε τὰ χείρονα, οὔτε yttpóvroc 
τὰ κρείττονα, ἀλλ᾽ ἀμφότερα νοερῶς. Οὐδὲ γὰρ 
συμμεταθάλλει τοῖς νοφυµἐένοις. Πρὸς μὲν γὰρ τὸ 
κρεῖττον οὐ δύναται, πρὸς δὲ τὸ χεῖρον οὐ βούλεται. 
Ὡς οὖν ἔχει φύσεως, οὕτω xa! τὰ ὑπὲρ αὐτὸν νοεῖ, 
καὶ τὰ μετ αὐτόν. Οὐ μὲν bua ἔχει ἓν ἑαυτῷ, 
ἀλλὰ τὰς ἐχείνων αἰτίας. Καὶ ὡς τὰ νοητὰ νοερῶς 
ἔχει, οὕτω καὶ τὰ αἱσθητὰ νοερῶς. 


κε. Περὶ νοῦ, 

Πάντα τὰ νοερὰ εἴδη, olov ψυχαὶ, νόες, ἀγγελοι, 
ἀρχάγγελοι, δυνάµεις, καὶ ὅσα τοιαῦτα, xai ἐν 
ἀλλήλοις stai, καὶ καθ ἑαυτὸ ἔχαστον. Καὶ οὔτε 
τὸ ἐν ἀλλήλοις αύγχυσιν ἔχει, οὖτε τῷ καθ) ἑαυτὸ 
elvat. ἕκαστον µμερισμὸν λαμθάνουσι. Φοιτᾷ γοῦν 


NOTAE. 


(4) Hoo est, cognoscit atque intelligit illam pro suo modulo. 


TUS 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


106 


vita διὰ πάντων, xal ἐν ἑαυτῷ ἐστιν ἕκασταν. Τα À visionem. Omnia igitur per omnia permeant, neo 


piv σώματα, καθ ἑαυτά dott ἕκαστον, xal οὐ δι 
ἀλλήλων φοιτᾷν δύναται διὰ τὴν παγωµέρειαν. Τὰ 
(t ἀσώματα xa! νοερὰ εἴθη ἑκτὸς παχύτητος ὄντα 
καὶ μεγέθους, QV ἀλλήλων φοιτῶσι. Καὶ αὖθις 
ἀσόνχυτα µένουσιν. Ἐν ἀλλήλοις γοῦν clot πάντα 
τὰ νοερὰ εἴδη ἠνωμένως, καὶ χωρὶς ἕκαστον διακε- 
κριµµένως, ὥσπερ δὴ xal τὰ θεωρήματα ἐν pu 
vox t. 
xg. Ηερὶ νοῦ. 

Πᾶς νοῦς πλήρης icti τῶν θείων εἰδῶν, olov, ἆγα- 
θότητος, ὁσιότητης, δικαιοσύνης, ταυτότητος, ὁμοιό- 
τητος xal τῶν λοιπῶν, ἀλλ᾽ ὁ μὲν θειότερος νοῦς 
ὁλικωτέρων ἐστὶ περιεκτικὸς εἶἰδῶν, ὁ δὲ ταπεινό- 
τελος µερικωτέρων * οἱ μὲν γὰρ ἀνωτέρω θείαις δυ- 


minus unuinquodque est per 86. At enim corporum 
quodlibet per se est, nec per alia potest ob cras- 
sitiem permoare. E contrario incorporalia et intel- 
ligibilia utpoto crassitiei ct mnagnitudinis expertia, 
invicem 89 permeant,ac nihilominus inconfusa per 
manent.Omnes igitur species intelligibiles sibi in- 
vicem insunt atque unita sunt,nec minus separata 
sunt ac disjuncta, sicut in anima cogitationes. 
26. Adhuc de mente. 

Omnis mens divinis plena est ideis,ut bonitatis, 
sanctitatis, justitia, identitatis, similitudinis cete- 
risque : at divinior mens integriores ideas coati- 
net, vicissim quo inferior est, eo minores illarum 
partes. Superiores enim majoribus divinis faculta- 


νάμεσι χρῶνται µείζοσιν, ol δὲ κατώτεροι πληθυνό- B tibus utuntur, inferiores vero mentes dum mullti- 


µενοι, μᾶλλον ἑλαττοῦσι τὰς δννάµεις, aq ἔχουσι. 
Τὰ γὰρ τῷ tvi συγγινέστερα ἐλαττότερα μὲν clot 
τῷ πλήθει, τῶν 0o' ἑαυτὰ, τι δυνάμει δὲ ὑπεραίρει. 
Τὰ δὲ τοῦ ἑνὸς ποῤῥωτέρω, ἔμπαλιν τῷ μὲν ποσῷ 
πληθυντικώτερά εἴσι, τῇ δὲ δυνάµει ἑλαττότερα. 
Πᾶν uiv γὰρ τὸ πληθυνόμενον ἑλαττοῦται κατὰ τὴν 
δύναμιν, πᾶν δὲ τὸ ἐνούμενον τῇ μὲν δυνάµει µεγα- 
λύνεται, ἑλαττοῦται δὲ xatà τὴν ποσότητα" dj piv 
γὰρ Ένωσις δυναμικωτέρα, ἡ δὲ διαίρεσις πληθυντι- 
χωτέρα. Kai ἡ µην Ένωσις ἑλάττων χατὰ τὴν ποσό- 
τητα, di δὲ διαίρεσις ἀσθενέστερα κατὰ τὴν δύνα- 
μιν, 
| κζ’ Περὶ ψυχῆς. 
Τρίτον ἐστὶ τὸ παθος τῆς ψυχῆς. Καὶ τὸ μὲν áxpó- 


τατον αὐτῆς, τὸ τοῖς νοητοῖς Ἠνωμένον, νόησις ὠνό, C 


µασται. Τὸ δὲ ἔσχατον τὸ τῶν αἰσθητῶν Ὑγνωστικὸν, 
δια μέσης tho κοινῆς αἰσθήσεως δόξα λέγεται. Τὸ 
6: µέτον τὸ ἀνιέναι καὶ κατιέναι πεφυχὸς, διάνοια. 
Καὶ µέχρι μὲν τούτων, ὁ ἄνθρωπος, τοι νοὺς, 
διάνοια, δόξα, μετὰ δὲ ταῦτα εἶναι τὸ ζῶον. Ἡ μὲν 
yàp πολυποίχιλος φύσις, ἡ δὲ τῆς θείας μοίρας ὑπάρ- 
χουσα, ἡ μέν γε ἐπ.θυμία πολυχέφαλον θηρίον, ὁ δὲ 
θυμὸς λεοντώδης, ὁ δὲ λόγος ὁ ἀληθὴς ἄνθρωπος. 
Ἐστὶ δὲ τούτου xal ἄλλος θειότερος ἄνθρωπος καὶ 
ἀλτθέστερος, ὁ νοερὸς, ὃν αὐτάνθρωπον πβροσαγο- 
prjoostw oi τῶν εδῶν φιλοθεάμονες. Τρίτον οὖν ὁ 
ἄνθρωπος, ὁ μὲν νοερὸς καὶ μονοειδὰς, ὁ δὲ λογικὸς 
χαὶ τ,ιµερὴς καὶ τριδύναμος, ὁ δὲ αἰσθητικὸς καὶ 
κλλνειδὲς καὶ παντοδαπός. Τὸ δὲ λογιζόµενον xai τὸ 
θεωροῦν ἡμεῖς ἐσμεν' ἡμεῖς γὰρ xai Quy) ταυτόν, 


xr. Περὶ ψυχῆς. 

Τῶν παρ᾽ Ἕλλησι σοφῶν τὴν ψυχὴν, Πλάτων μὲν 
Xi! Αριστοτέλης, ὡς ὀργάνῳ aoi χοῖῆσθαι τῷ 
σώµατι. Ast γὰρ, φησὶν ᾿Λριστοτέλης, τὴν — piv 
τέχνην χρῆσθαι τοῖς ὀργάνοι, τὴν δὲ ψυχὶὴν 
τῷ σώµατι. Οἱ δὶ ix Περιπάτου φιλόσοφοι ὡς 
ἔνυλον εἶδος µιγνύουσιν αὐτὴν τῷ σώματι καὶ δια- 
πλίκουσιν. Οἱ δὲ περὶ Κλεάνθην xal σῶμα ταύτην 
ἀποφαίνονται, δυναμένην μέντοι γὲ ποτε xal τοῦ 
φαινομένου χωρίζεσθαι σώματος. Πλωτῖνος δέ φησι 
μὴ ἀναγχκάζεσθαι δέχεσθαι τὴν doy» τὰ πάθη τοῦ 


plicantur, facultatibus quas habent utuntur imbe- 
cillioribus. Qua enim unitati proxima sunt,multi- 
tudine quidem ab inferioribus vincuntur, potentia 
aulem prestant. Vicissim que ab unitate longius 
recedunt, numero plura,sed potentia minora sunt. 
Quidquid eniu in multitudinem abit, potentia 
minuitur, sed quod unitur, potentia augetur ao 
crescit, licet numero minuatur.Unitio enim valen- 
tior est, divisio multitudinis procreatrix. Unitio 
minor numero, divisio potentia infirmior. 


21. De anima. 

Tres sunt anime passiones. Priin& quidem et 
summa qua intelligibilibus conjungitur, intelligen- 
tia appellatur. Infima qua res sensiles per sensum 
communem cognoscimus, dicitur opinio. Media, 
qua ascendendo et descendendo colligere apla nata 
eat. Atquehoino quidem hactenus, mena,ratiocinatio, 
opinio : quod superest animal est, natura varia ao 
multiplex, pars divine sortis particeps, pars con- 
cupiscentia multiceps bestia, et ira qualis est leo- 
num : Sed verus homo ratio est. Exsistit porro et 
alius homo divinior veriorque, intelligibilis, quem 
αὐτάνθρωπον ipshominem aive ideam hominis vo- 
cant qui idearum ac specierum contemplatione ob- 
lectantur. Triplex igitur homo dutur, unus intelli- 
gibilis,iste et unicus ac simplex ; alter rationabilis, 
tribus facultatibus ac veluti partibus constans : 
ierlius sensibilis et multiplex variusque. Sumus 


D autem id quod ratione et consideratione utitur : 


anima enim cujusque is est quisque. 
28. De anima. 

Inter Grecis sapientes Plato et Aristoteles aiunt 
animam corpore uti tanquam instrumento. Ars 
enim, inquit Aristoteles, instrumentis ,anima corpore 
indigel. AV Peripatetici philosophi animam, velut 
formam materie, inberentem corpori implicant ac 
permiscent. Cleanthes et animam statuit corpus 
esse, ulpote que possit a corpore quod oculis cer- 
nitur separari ac secedere. Plotinus negat necesse 
esse ut anima corporis passionibus afficiatur, nam 
nec artificem ea qua instrumentis suis contingunt 


101 


MICHAELIS PSELLI 


108 


unquam persentiscere.Necessario autem uti sensi- À σώματος, ἐπε) μηδὲ τεχνίτης τὰ πάθη τῶν ὀργάνων 


bus animam.Nam ut per corpus operetur, sensum 
habere auxiliatorem, ut per illum externa cogno- 
scat. Quandoquidem igitur incorporalis anima est, 
passiones corporis ad eam non pertingent ; quod si 
pertingant, non essentiam ejus afficient, verum fa- 
cultates et operationes. 


20. De anima. 

Que miscentur, vel ita miscentur inter se, ut 
confundantur, quemadmodum humores, vel ut 
modo implicentur mutuo ac permeent, uti aer et 
lux; si quia que singula consideret, illa quad es- 
gentiam distincta, operationibus permista depre- 
hendet. Hinc Aristoteles duplicem ponit animam 
aliam separatam,aliam que in corpore subsistit. Al 
non sentit anima se corpori esse permistam, sed 
corpus animatum. Corpus enim anime beneficio 
habet quod sentit appetitque, atque aliarum est 
alfectionum particeps. Itaque Plato statuit ipsi ani- 
ms esse veram propriamque substantiam : que 
enim in alio subsistit forma, ab eodem qualitas 
essentialis, non substantia appellatur. 

30. Adhuc de anima. 

Aliter physicus, alitor dialectious animam defi- 
niunt. Physicus anime substantiam considerat 
quatenus non est a corpore separata : nature siqui- 
dem scientiam professus, spectabit animam haud 
sejunctam a corpore,et quatenus haud sejunctajest. 
Dialecticus vero etiam rationes essentie illius in se 
Spectatas expendit; et mathematious abstracta a 
corpore contemplatur : sed primus philosophus de 
separabilitate vitze ab anima est sollicitus.Quierere 
nimirum oportet num substantia sit anima necne, 
el potentiane an actu substantia sit? Atque utrum 
corpus sit,an incorporalis,an utrumque ? Quodam- 
modo etiam ex iis que anime adsunt substantiam 
ejus intelligere fas cst. Ceterum vita nostra ratio- 
nabilis, quam mentem Aristoteles appellat,pro sua 
ad corpus inclinatione et separabilis est et insepu- 
rabilis. 

31. De anima. 

Anima que seipsam cognoscit οἱ quod divina 
gaudet prerogativa,longe distat & natura corporum, 
omnibusque prestat seminibus. Multo etiam ante 
hzc ab omnibus corporibus distincta est, atque in 


propria sede supra omnes naturales ac seminales [) 


rationes,dixerim etiam ipsius universi collocata.Ne- 
que enim ex defluxione siderum in corpora venit, 
neque naturali sive corporali more generatur, 
neque seminales rationes eam in corpus ejaculant 
sed a Deo desuper descendit. Quse vero seipsam 
ignorat,neque scit ceeleste suum genus esse ac no- 
bile,liberaque conditione se conditam ac constitu- 
tam, illa mancipii in morem corpori inservit,liber- 
tatemque perdit : οἱ magnus ipsius oculus α natu- 
rali velamine obruitur aut exstinguitur. 


32. Num anima tn angelum mutetur. 
Quee diversis per essentiam generibus vite pre- 


ὑποδεξαιτ’ ἂν ποτε, Αἰσθήσει δὲ χρῆσθαί φησιν ἀναγ- 
παῖον, τὸ Υὰρ διὰ σώματος ἐνεργοῦν, ἔχει τὴν 
αἴσθησιν, ἵνα δι) αὐτῆς γινώσκηῃ τὰ ἔξωβεν. El οὖν d 
Quy ἀσώματος, τὰ πάθη τοῦ σώματος οὐ διαθί- 
σεται ém αὐτήν. E! δὲ xol ἔρχεται, οὐκ εἷς τὴν οὐ- 
σίαν αὐτῆς ἔρχεται, ἀλλ᾽ eic τὰς δυνάµεις καὶ τὰς 
ἐνεργείας. 
κθ. Περὶ ψυχῆς. 

Μίγνυται τὰ µμιγνύµενα dj κιριάµενα ἀλλήλοις 
ὥσπερ τὰ ὑγρὰ, Ἡ διαπλεκόµενα ὥσπερ ὃ τε dip xai 
τὸ φῶς. El δὲ ἐφάπτοι τὸ µόνον, τῇ μὲν οὐσίᾳ χε- 
χώρισται, ταῖς δὲ ἐνεργείαις μέμικτσι. Καὶ ᾿Αριστο- 
τέλης διὰ τοῦτο τὴν ψυχὴν ποιεῖ διττὴν, τὴν μὲν 
κεχωρισμένην, τὴν δὲ iv σώματι τὴν ὑπόστασιν 
ἔχουσαν. Πλὴν οὐκ ἡ ψυχἠ αἴσθάνεται $ ἐν τῷ σώματι 
οὖσα εἶπερ κέκραται τῷ σώματι, ἀλλὰ τὸ ἔμψυχον 
σῶμα. Τὸ γὰρ σῶμα διὰ τὴν ψυχὴν αἰσθητικὸν γέ- 
Ύονε, καὶ ὁρεχτικὸν καὶ τῶν ἄλλων παθῶν δεχτικόν. 
Πλάτων δὲ τὴν ἀληθινὴν oóclav τῆς ψυχῆς ἑαυτῆς 
φησιν εἶναι. Τὸ γὰρ ἐν ἄλλῳ τὴν ὑπόστασιν ἔχον 
εἶδος, ποιότητα οὐσιώδη χκαλεῖ. ἀλλ᾽ οὐκ οὐσίαν. 


λ’. Περὶ ψυχῆς. 

Διαφόρως ὀρίζεται τὴν ψυχλν ὁ φυσιχὸς καὶ δια- 
λεκτικός * ὁ μὲν γὰρ φυσικὸς ἀντιλαμθάνεται τῆς 
ψυχικῆς οὐσίας, καθόσον ἐστὶ σωμάτων ἀχώριστος. 
O γοῦν φυσιολόγος ἐπιστημονιχὸς ὧν, καὶ γὰρ 
ἀχώριστον εἴσεται καὶ ὅπως ἀχώριστον. 'O δὲ δια- 
λεκτικὸς καὶ τοὺς οὐσιώδεις Αόγους καθ) ἑαυτοὺς 
ὄντας ἐπινοεί. Ὅ δὲ µμαθηματικὸς ἐξ ἀφαιρέσεως 
τούτων ἐπισχέπτεται’ ὁ δὲ πρῶτος φιλόσοφος περὶ 
τῆς χωριστικῆς ζωῆς τῆς ψυχῆς πραγματεύεται. 
Asi δὲ ζητεῖν πότερον οὐσία ἡ quy?) fj οὔ. Καὶ 7 
οὐσία ὄνναμει, fj ἐνεργείᾳ. Καὶ σῶμα fj ἀσώματος, 
Ἡ ἄμφω τρόπον τινὰ, καὶ ἐκ τῶν ὑπαρχόντων τῷ oy 
τὴν οὐσίαν αὐτῆς ἐννοεῖν. Ἡ δὲ λογικὴ ἑμῶν ζωὴ 
ἣν προσαγορεύει νοῦν Αριστοτέλης, ἐν τῇ πρὸς τὸ 
σῶμα νεύσει χωριστή τε ἅμα ἑστὶ xal ἀχώριστος. 


λα’. Περὶ voy. 

Ψυχἠ ἑαυτὴν γνοῦσα, καὶ ὅτι θεῖον ἔχει ἀξίωμα, 
πόβῥω μὲν τῆς φύσεως ἵσταται. Πάντων Ob τῶν 
σπερµάτων προέχει. [Πολὺ δὲ τι τούτων πρότερον 
πάντων σωμάτων κεχώρισται, καὶ io! ἑαυτῇῃ ἕδρᾳ 
ἄνω που καθηµένη τῶν φυσικῶν λόγων xal τῶν 
σπερματικῶν, εἰπεῖν δὲ xal αὐτοῦ τοῦ παντός. O3 
γὰρ ἀπὸ τῆς τῶν ἄστρων ἀποῤῥοίας τῷ σώμµατι παρα- 
γίνεται, οὔτε ἀπὸ «φύσεως εἷς Ὑένεσιν ἔρχεται, 
οὔτε σωματικοὶ λόγοι ταύτην εἰς τὸ σῶμα ἐξαχκον- 
τίζουσιν, àÀÀ' ἄνωθεν ἀπὸ θεοῦ κάτεισιν. ᾽Αγνοή- 
caca δὲ ἑαυτὴν, καὶ ὅτι τῆς ἄνωθεν εὐγενείας ἑἐστὶ 
καὶ ἐλευθέρα καθέστηχεν, δουλοπρεπῶς θητεύει τῷ 
σώματι, καὶ τὴν ἐλευθερίαν ἀπόλλυσιν. Καὶ ὁ μέγας 
αὐτῆς ὀφθαλμὸς ὑπὸ τοῦ φυσικοῦ χαλύμματος νατα- 
χώννυται, Tj ἀποσθέννυται. 


Ag. El µεταθάλλει quy elc ἄγγελον. 
Οὐ μεταθάλλει τὰ xav οὐσίαν ἕτερα εἴδη τῆς 








109 


DÉ OMNIFARIA DOCTRINA. 


110) 


ζωῆς εἲς ἄλληλα. Οὐ γάρ ἐστιν ὅμοια τὰ γεννητὰ Α dita sunt non inter se invicem permutantur,neque 


χαὶ μεταθλητὰ τοῖς ἀμεταθόλοις. Αλλὰ doy ἄγγε- 
λος μὲν f| ἀρχάγγελος Ὑενέσθαι οὐ δύναται, μιμεῖ- 
ται 6b ὅσον εἰκὸς τὰς ἐνεργείας αὐτῶν. Καὶ πρὸς 
τὰ ὑπερέχουτα γένη ἀπεικονίζεται, ἐπεὶ xai κατ εἰ- 
χόνα θεοῦ γεγένηται, ἡ δὲ εἰκὼν ὁμοίωσιν ἔχει τὸ 
παράδειγµα. Ei δὲ ὁμοιοῦται θεῷ, πολλῷ μᾶλλον ταῖς 
ὑποδεστέραις δωνάµεσιν. Kal πᾶσα μὲν doy? κατ 
εἰκόνα πεποίηται θεοῦ, οὐ πᾶσα δὲ ἔχει τὸ καθ 
ὁμαίωσιν. Τὸ μὲν γὰρ κατ’ εἰχόνα, δύναµίς ἔστι πρὸς 
τὴν τῶν γαλῶν ἐργασίαν, xal οἵον ἀρχή τις, ἀφορμὴ 
τῶν ἀγαθῶν πράξεων, καὶ olov σχιαγραφία τῶν 
ἀρετῶν. Τὸ δὲ καθ ὁμοίωσιν ἑνεργείᾳ ἐστὶν αὐτὸ 
τέλος xal ἀπηρτισμένη εἰκών. OG πάντες δὲ ὁμοίως 
τὸ x38 ὁμοίωσιν ἔχομεν, ἀλλ οἱ μὲν μᾶλλον, οἱ δὲ 
ἔλαττον. 


enim mutabiliu, quaeque generantur, sunt similia 
illis que nullam mutationem recipiunt.Anima vero 
angelus quidem vel archangelus fieri nequit,quan- 
tum tamen fas est, eorum imitatur actiones, atque 
prestantioribus generibus se assimilat,siquidem et 
facta est ad imaginem Dei : imago porro ad simili- 
tudinem exemplum sibi habet propositum.Quod si 
Deo assimilatur, multo magis iis que infra Deum 
sunt potestatibus.Et omnis quidem anima ad ima- 
ginem faota est, ut vero similitudinem etiam refe- 
rat, non habet omnis anima. Ad imaginem enim 
factam esse, significat facultatem pulchra et hone- 
sta facta edendi, et principium atque ansam bona- 
rum actionum quamdamque vero,effectum ipsum, 
virtutis. Ad similitudinem vero, effectum ipsum, 


εἰ inem atque imaginem perfectam et absolutam. Neque vero omnes cqualiter illud ad similitudinem 


habemus, sed alii magis, alii miuns. 
Àv'. El &vapy oc ἡ ψυχή. 

Q3x ἔστιν ἀρχὴ καθ’ ἑχυτὴν ἡ ψυχἠ, οὐδὲ ἀγέννη- 
τος οὖτε ὡς ἄνευ ἑτέρας αἰτίας αὕτη πρὸ τῶν ἅλ- 
lev ὑπάρχουσα. Τίς δὲ ἡ αἰτία; do' ἧς πρώτης εἴ- 
ρηται, παντί Ύε τοῦτο σαφὲς, ὡς 4 δημιουρχγιχὴ, 
ἀργὴ γὰρ αὕτη πάσης τῆς τῶν ὄντων ἀπογεννήσεως. 
Τίς δὲ ἡ πρόοδος αὐτῆς; Καὶ πῶς προῇῆλθεν; "Hus 
μὶν οὐσιοποιοῦμεν αὐτὴν ἀπὸ τοῦ ἐμφυσήματος ᾧ 
ἑνερύσησεν εἷς τὸν πρῶτον ἄνθρωπον ὁ θεός. Ἕλλη- 
νες δὲ ποιχιλώτερον περὶ τούτου διεξίασιν, ὥσπερ 
δὴ καὶ περὶ τῶν ἄλλων, ὅτι διὰ µόνην τὴν τελειότητα 
ἀπογεννᾷ τὰ παραγόμενα ὁ θεός, Καὶ ἵνα τὸ ξύμπαν 
τέλειον ἀποδείξ, ὁμοῦ μὲν πάντα παράγει. "Exa- 
στον δὲ κατὰ τὴν ἰδίαν τάξιν πρόεισιν. Τὸ ὃν ἀφ᾽ ἔαυ- 
τοῦ, ἡ ζωὴ, ἀπὸ τοῦ ὄντος, ὁ νοῦς ἀπὸ τῆς ζωῆς, d 


joy] ἀπὸ τοῦ δημιουργοῦ νοῦ. "Ett οὖν, φασὶν, ἡ σ 


Ψυχὴ νοῦ γέννημα, ἄχρονος ἐξ αὐτοῦ προϊοῦσα, 


λδ’. ᾽Ακριθέστερον περὶ ψυχικῶν δυνάµεω». 

Οἱ μὲν πολλοὶ τῶν φιλοσόφων ἁπλῶς οὔτε δυνάµεις 
Ψυχᾶς ὀνομάζουσι. Χρὴ δὲ οὕτως διαιρεῖν, ὡς εἶσι 
ν,εραὶ δυνάµεις τῆς Ψψυγῆς, αἱ μὲν νοεραὶ, καὶ εἰς 
τῶν κρείττονα ἀναγόμεναι τῆς ψυχΏς τὸν ἄνλον νοῦν" 
αἱ δὶ πληρούµεναι αὐτοῦ τοῦ νοῦ τὴν ψυχὴν, ὅστις 
ἐξ ἀἴδίου αὐτῃ συνυπάρχει αἱ δὲ ὁὀρίζουσαι τὰς δυ- 
ναµεις τῆς ψυχΏς ὅλως καὶ διατάττουσαι κατὰ τὴν 
νοεραν νόησιν, al δὲ διαθεσμοθετοῦσαι ὥσπερ νόμοι 
tok, ἔμψυχοι τὰ δεότερα τῆς ζωῆς εἴδη μετὰ τὸν 
νοῦν καὶ αἱ μὲν ἀγαθοειδεῖς' αἱ δὲ τῷ xad ἀπο- 
σεμνυνόµεναι. ᾿Ι]άμθλιχος δὲ ὁ φιλόσοφος περ!ττό- 
τερος τοῦ δέοντος (vw, κατάγει τὴν λογικὴν ψυχὴν 
ἀπὸ τοῦ θεοῦ ἄχρι τῆς γῆς, καὶ ἐν ἑκάστῃ µερίδι 
τοῦ παντὸς ἀλλάττει τὰς δυνάµεις αὐτῆς, xal ἄλλας 
μὲν αὐτῆς ἐν οὐρανῷ τίθεται, ἄλλας δὲ ἐν τοῖς 
στοιχείοις, ἄλλας δὲ ἐν τῷ παχεῖ σώματι. 

λε. lle ὁ Πλάτων γεννητὴν ὁμοῦ τὴν doy 
xai ἀθάνατον ἀποφαίνεται. 

Αγέννητον μὲν τὴν ψυχὲν ὁ Πλάτων οἴἵεται BU ἓν ἔχει 
οὐσίαν xai ζωήν, οὗ γὰρ ὑπὸ χρόνον, οὐδὲ μὴ οὖσα, 
9751, γεγένηται. Ἐπεὶ δὲ οὐκ ἔχει ἄπειρον τοῦ εἶναι 
ὀύναμιν, ἀλλ᾽ del δέχεται ταύτην ἀπὸ τῶν ύπερχει« 


33. Num principii expers sit anima. 

Non est ipsa sibi principium anima neque inge- 
nita,neque citra aliam causam pre aliis exsistens. 
Que porro prima ejus causa sit, nemini non est 
perspicuum, creatrix nempe illa que omnium 
rerum generationis est principium. Quis vero ejus 
progressus, et quomodo processit? Nos quidem 
substantiam ejus repetimus ab insufflatione, qua 
Deus in primum hominem illam inspiravit.Ethnici 
autem varia subtilitate hac de re uti etiam de aliis 
disputant, aiuntque per solam perfectionem suam 
Deum omnia que producuntur procreare, atque ut 
universum perfectum absolvat, omnia procreare 
simul,ita ut unumquodque secundum proprium 
ordinem procedat: ens a seipso, vita ab ente, a 
vita mens,a demiurgo sive procreatrice mente ani- 
ma. Aiunt igitur animam esse progeniem mentis 
sine tempore ex illa profectam. 


34. Accuralius de anima facultatibus. 

Multi philosophorumeimpliciter ne quidem facul- 
tates anime appellant.Fus vero est ita distinguere, 
quod mentales anime facultates sunt, sive que 
utpote mentales mentem anime immaterialem ad- 
ducunt ad prestantiora, sive que animam mente 
quai ab esterno illi coexsistit replent, sive quz de- 
terminant anime facultates integras et secundum 
mentalem intellectum disponunt,sive tanquam legos 
quedam animate dirigunt secundas vite post men- 
tem species,atque boni honestive studio sunt exor- 
nate. Jamblichus voro philosophus, modum quo- 
dammodo excedens, animam rationalem α Deo 
usque deducit in terram, et in qualibet parte uni- 
versi alias ei facultates tribuit. Alias igitur οἱ as- 
cribit in calo, in elementis alias, alias denique in 
crassis corporibus. 

35. Quomodo Plato simul docet animam et genitam 
esse cl immortalem ? 

Ingenitam equidemPlato animam opinatur ratione 
essentize qua gaudet et vite ; non enim in tempore 
et postquam non exstitisset factam esse affirmat. 
Quatenus autem non habet infinitam essendi fa- 


44 


MICHAELIS PSELLI 


712 


cultatem, sed eam semper a superioribus essentiis A µένων οὐσιῶν, κατὰ τοῦτο γενητὴν δογµατίζει. Τὸ 


accipit, bao ratione docet eam genitam esse. Quod 
enim est (5),ingenitum est; quidquid vero fit,est go- 
nitum.Animaigitur sempiterna est ratione essentiae 
viteque, et juxta hane conditionem eterna : fit 
autem, quatenus inflnitarn essentiam non capit, 
aed desuper habet ut infinita sit, et destinatam 
tenet immortalitatem.Non enim corpora solum ge- 
nerantur, sed etiam anime&,prout el ipse temporis 
partieipes sunt. Omuis siquidem motus et mutatio 
tempus sibi habet adjunctum. Nam et Plato ante 
animam ponit adhue mentes intramundanas, et a 
corpore abstractaa, et divinam illarum seriem. 
36. Qualis animarum generatio secundum Plato- 
nem ! 

Anime alia esseutia, alia est facultag, alia ope- 
ratio. Tres igitur he species ac tria veluti capita 
generationis. Alia itidem ejus est substantia, alia 
harmonia,et alia denique species qui ex his resul- 
tat ac perficitur. Nam et ignisalia essentia est qua 
est, alia facultas, effectus alius quo hec quidem 
rationem essendi ejus determinat, harmonia vero 
essentialem ejus coaptat multitudinem, species vero 
ex duobus illis sit emergitque.Prima igitur est ani- 
me substantia, altera harmonia, tertia idea,quarta 
facultas, quinta operatio, sexta denique et ultima 
quie ex his resultat forma ac species. 


37. Quare anima media sit inter partibilia atque 
impartibilia. 

Intelligibilium rerum proprietates hujuscemodi 
sunt ; ut sit vere ens, eternum, perfectum atque 
alia consimilia. At sensibilium alie varie sunt 
proprietates, veluti quod secundum essentiam suam 
Sint in tempore, partibilia et alterius indigentia 
et plura hujus generis. His succedit quod non vere 
ens est, sed essentia quidem est eternum, opera- 
tionum vero respectu habet ut sit in tempore, et 
que his sunt consentanea. Atque ita anima neque 
vere ens esl, neque vere non ens; ideo mediam 
illam esse dicimus inter eterna et sensibilia,utpote 
non pure exsistentem eternam, nec omnino sensi- 
bilem, sed ex utrisque mistam ac veluti ex duobus 
extremis temperatam. Quod si vere ens esset, im- 
partibilis esset; si contra vero essct non ens, esset 
partibilis. Quandoquidem autem non vere ens, 
media est inter impartibilem partibilemqne. 

38. De eujus anima ffgnerutione agit in Timeo 
lato? 

De generatione anime universi Plato in Timeo 
tractat, ut videtur philosopho Proclo : illa enim 
habet ut et indivisibilis sit et divisibilis, media 
nempe exsistens inter mentem mundi et divisibilerr 
per corpora substantiam.Quemadmodum enim nos 
apostolico sermoni habentes fidem, principatus 
quosdam 80 potestates, et dominationes, et alia 


μὲν γὰρ ὃν ἀγένῃτον. Πᾶν δὲ τὸ γινόµενον γενητόν. 
"Aet μὲν οὖν ἐστιν ἡ ψυχὲ κατὰ τὴν οὐσίαν καὶ την 
ζωὴν, xai δ.ὰ ταύτην τὴν ὑπόθεσιν αἰώνιος" γινομένι, 
δὲ ὡς μὴ δυναµένη δέξασθαι τὴν ἀπειρίαν τοῦ εἶναι, 
ἀλλ ἄνωθεν ἀπειροουμένη, καὶ ἐπινοουμένην αὑτῇ 
τὴν ἀθανασίαν ἔχουσα. Οὐ γὰρ ἐπὶ σωμάτων µόνων 
Ἡ γένεσις, ἀλλὰ xai ἐπὶ ψυχῶν, καθόσον αὐταὶ χρό- 
νου µετέχουσι. Πᾶσα γὰρ μεταθατικὴ Χίντσις συν- 
εζευγμένον ἔχει τὸν χρόνον. Ὁ γάρ τοι Πλάτων πρὸ 
τῆς ψυχΏς τοὺς νοῦς ἔτι τοὺς ἐγκοσμίους καὶ τοὺς 
ἀσχέτους, xai τὸν θεῖον θιάκοσµον τίθησιν. 


Ac. Tic ἡ Πλατωνικὴ ψυχογονἰία. 


Της ψυχῆς ἄλλὴ μὲν ἡ οὐσία, ἄλλη δὲ ἡ δύναμις, 
ἄλλη δὲ ἡ ἑνέργεια. Της οὖν Ψψυχογονίας τρία 
πρόσωπα ταῦτα καὶ κεφάλαια. Καὶ ἄλλη μὲν αὐτῇ ἡ 
ὕπαρξις, ἄλλη δὲ ἡ ἁρμονία, ἄλλο δὲ τὸ εἶδος τὸ ἐκ 
τούτων ἀποτελούμενον. Καὶ γὰρ τοῦ πυρὸς ἄλλη 
μὲν ἡ οὐσία, καθ) ἓν ἔστιν, ἄλλη δὲ ἡ δύναµις, ἄλλη 
δὲ ἡ ἐνέργεια καθ ἣν τὰ μὲν ξηραΐνει, τὰ δὲ θερ- 
μαίνει. Καὶ ἡ μὲν ὕπαρξις τὸ εἶναι αὐτῆ ἀφορίζεται, 
ἡ δὲ ἁρμονία τὸ οὐσιῶδες αὐτῆς πλῆθος ἁρμόζει. Εἶδος 
δὲ ἐστι τὸ ἐχ τούτοιν τοῖν δυοῖν ἁποτελούμενυν. Πρώτη 
μὲν οὖν αὐτῆς Όπαρξις. Δευτέρα dj ἁρμονία. Τρίτη ἑ 
ἰδία. Τετάρτη d δύναμις. Πέμπτη 3, ἐνέρχεια, ἕκτον 
καὶ τελευταῖον τὸ ix τούτων εἶδος. 
λζ. Διὰ τί ἡ ψυχἠ µέση τῶν μεριστῶν καὶ ἁμερίστων 

λέγεται; 

Τῶν μὲν νοητῶν ἱδιώματα ταῦτα, τὸ ὄντως ὃν, 
τὸ αἰώνιον, τὸ τέλειον, καὶ ἕτερα τοιουτότροπᾳ. Τῶν 2E 
αἱσθητῶν ἕτερα ἅττα τὰ ἰδιώματα. Τὸ ἔγχρονον χατὰ 
τὴν οὐσίαν, τὸ μεριστὸν, τὸ ἄλλου προσδεὲς, καὶ 
ὅσα το'αῦτα. Μετὰ δὲ τούτων ἐστὶ τὸ οὐκ ὄντως ὃν, 
τὸ κατ οὐσίαν μὲν α ώνιον, κατὰ δὲ τὰς ἐἑνεργ:ΐος 
ἐν χρόνῳ, καὶ τὰ τούτοις ἀκύλουθα. Ἡ οὖν quy, 
οὔτε ὄντως ὂν ἐστιν, οὔτὲ ὄντως μὴ ὃν, διὰ ταῦτα 
μέσην τὴν ψυχήν φαμεν τῶν τε οἰωνίων xai τῶν 
αἰσθητῶν, οὔτε καθαρῶς αἱἰωνίαν οὖσαν οὔτε uiv 
ἐναργῶς αἰσθητὴν, ἀλλ᾽ ἐξ ἀμφοτέρων μικτὴν. καὶ 
olov ἐκ τῶν ἀχροτήτων κεραννυμένην. Kai si μὲν 
ἦν ὄντως, ὃν, T» ἂν ἁἀμέριστος, εἴ δὲ ὄντως μὴ ὃν, 
Y» ἂν µεριστή. Ἐπεὶ δ᾽ pi, ὄντως ὂν ἐστι, μέση 
ἐστὶν ἀμερίστου καὶ μεριστοῦ. 


An. Ποίαν doy» ὁ Πλάτων dv Ῥιμαίῳ γεννᾷ; 


Τὴν τοῦ παντὸς ψυχὴν ὁ Πλάτων κατὰ τὸν φιλό- 
σοφον Πρόχλον iv τῇ τοῦ Τιμαίου βίθλῳ γευνΣ, καὶ 
αὕτη γὰρ τὸ ἀμέριστον ἔχει καὶ τὸ µεριστόν. Καὶ 
μέση ἐστ τοῦ τε ἐγχοσμίου νοῦ, καὶ τῆς περὶ τοῖς 
σώμασι μεριστῖς οὖσίας. "Ὥσπερ γὰρ ἡμεῖς oY τῷ 
ἀπυστολικῷ λόγῳ ἑπόμενοι ἀργάς τινας χαὶ δυνἆµεις, 
καὶ κυριότητας καὶ ἄλλα τοιαῦτα f; µείζονα f; ἐλάττουα 


NOTA. 


(5) Tanquam τὸ αὐτοὸν vel όντως ov, quod est per 80 ac semper. 


113 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


743 


μέσον ἡμῶν xal θιοῦ τιθέαµεν, οὕτώ δὴ xal τῶν Α ejusmodi sive minora, Deum inter et nosmet poni- 


ἑλλήνων οἱ 57,02 σοφώτεροι ἑνάδα τινὰ ἐξῃρημένην 
ἱδογμάτισαν, xal μετὰ ταῦτα ὄντα, xal ζῶντα xal 
νοοῦντά τινα, εἶτα ὑπερχοσμίους νοῦς, xai αὖθις ἔγχο- 
σµίους" καὶ μετὰ τούτους τὴν ὅλην ψυχὴν, καὶ μετὰ 
ταύτην τὴν τοῦ παντός xal τέλος τὰς µερικάς. Καὶ 
τὸν ψυχικὸν ἐν ταύτῃ συμπληροῦσι διάκοσµον. 


λθ’. Πόσαι αἱ τῆς ψυχῆς δυνάµεις καὶ τίνες ; 

Σῆς φυχῆς ἡ μὲν ἀντιλεπτική τίς ἐστι δύναμις 
καθ ἣν τῶν ὄντων ἀντιλαμθάνεται ἡ δὲ παθητικἡ, 
καθ ἣν διατίθεται οἰκείως xal ἀλλοτρίως' d δὲ 
πρακτικὴ, καθ) Ty» πρὸς τὰς πράξεις ἑκουσίως ὁρμᾶ. 
Καὶ τῶν δυνάµεων τούτων ἄλλαι μὲ, ἀπόλυτοί ε-σι 
καὶ µόνης τῆς ψυχῆς, ἄλλαι δὲ τῆς ψυχῆς xal αὐγο- 
ειδέσιν ἐποχοῦνται σώμασι, τινὲς δὲ πνεύματι ἑνύλῳ 
συνυφεστήκασιν, al δὲ τελευταῖαι εἷς τὸ ὁστρεῶδες 
σώμα ἀποτελευτῶσιν. 'H δὲ φανταστικὴ δύναµις, 
πρὸς πάσας τὰς δυνάµεις τῆς ψυχῆς παραπέφυκε 
καὶ olov ἑκμάττεται ταύτην, καὶ ταῖς piv κρείττοσι 
τὰς ὑποδεεστέρας ἀποτυποῖ, ταῖς δὲ ὑποδεεστέραις 
τὰς κρείττονας. ᾽Αποτυπουμένη γὰρ τὰς νοερὰς δυνά- 
μεις τῇ διανοίᾳ ταύτας ἐπισφραγίζεται, xal αὖθις ἀπο- 
ματτοµένη τὰ διανοήµατα, τῷ vi ταῦτα ἐγκατατίθεται. 

μ’. Τί ἐστι φύσις; 

Φύσις ieri δύναµις, ὀφθαλμοῖς piv ἀθέατος , vip 
δὲ θεωρητὴ, τοῖς σώμασιν ἐγκατεσπαρμένη παρὰ 
6:00, doy!) κινήσεως καὶ ἠρεμίας, Αὐτὴ γὰρ ἐστιν 
ἡ χινοῦσα τὰ φυσικὰ σώματα, καὶ αὖθις ἠρεμεῖν 
ποιοῦσα. Πάντα γὰρ τὰ σώματα, oiov τὰ στοιχεῖα 
καὶ τὰ ix τούτων συγχείµενα, εἰ xai. ὑπὸ θεοῦ xxi 
tj» χίνησιν χαὶ τὴν ἠσυχίαν ἔχει, ἀλλὰ προσεχῶς 
ὑπὸ φύσεως κινεῖται. Πολλὰ μὲν γάρ slot τὰ κινοῦν. 
τα τὰ σώματα, πρῶτον Ó θεὸς, εἶτα ὁ νοῦς, εἶτα d) 
φυχή. ᾽Αλλὰ τελευταῖον ἡ Φφύσις, olov ὄργανόν ἐστι 
τοῦ θεοῦ. Τὸν μὲν γὰρ ἄνθρωπον καὶ τὰ ἄλογα ζῶα 
κιεῖ καὶ ἡ duy?) καὶ ἡ φύσις. Τὰ δὲ σώματα xai τὰ 
ἁπλᾶ xal τὰ σύνθετα, µόνη ἡ φύσις χινεῖ, καὶ πάλιν 
ἴατησι τῆς κινήσεως. 
μα, Τίς ἡ διαίρεσις τῶν κοινῶν ἐνεργειῶν τῆς ψυχῆς 

πρὸς τὸ σῶμα; 

Τῶν ἐνεργειῶν al piv ἄρχονται ἀπὸ ψυχῆς ὥσπερ 
αἱ χρείττους καὶ προέχουσαι, αἱ δὲ ἀπὸ τοῦ τώµατος 
ἀνεγείρονται, ὅταν διψΨῇῖ μὲν Tj πεινᾷ fj ῥιγῇ, Ἡ τινος 
ἄλλου τοιούτου δέηται ἡ (oy, δὲ τὸ ἐντεῦθεν πορί- 
ζοι τὰ ἑλλείποντα τῷ αώματι. Πάλιν τοίνων τὰ μὲν 
τοῦ σώματός στι παθήµατα δι’ αὐτὴν, ὥσπερ τὸ 
ἐρυθριᾷν, διότι ἡ ψυχἠ αἰσχβόν τι ἔχρινε. Τὰ δὲ τῆς 
φυχῆς διὰ τὸ σῶμα, ὥσπερ αἱ ἡδοναὶ xal al λύπαι 
διὰ τὴν τοῦ σώματος Ὑένεσιν περὶ τὴν ψυχὴν διαθαί- 
νουσιν. Τὰ δὲ ὀπεὶ κοινωνεῖ ἐξ ἴσου, ὥσπερ δὴ καὶ 
τὸ φέρεσθαι κατὰ τόπον. Τὸ μὲν γὰρ διαµείθειν τό- 
πον ἰδιόν ἐστι σώματος τὸ δὲ κινεῖν κατὰ τὴν φορὰν, 
ψυχῆς ὑπάργει ἐνέργεια. 

pp. Πότε ἡ oy, τῷ κυουμένῳ ἑνοῦται σώματι; 

'O piv τὴν θεολογίαν μέγας Ἱρηγόριος ἀσαφής 


ἐτι περὶ τοῦτο τὸ µέρος, xal οὐκ ἂν ῥᾳδίως αὐτὸν 


εὗροις ταύττ fj ἐκείνῃ προσκείµενον τῶν δοξῶν. Ὁ 
6 θείος Γρηγόριος ὁ Νυσσεὺς xal à πολὺς τὴν 


ParRoL. Ga. CXXII. 


mus, sic et sapientissimi quique Grecorum unita- 
lem eximiam quamdam statuerunt, postque hanc 
entia, et viventia atque intelligentia nonnulla, 
deinde supramundanas et intramundanas mentes, 
et post has animam omnimodam, atque deinceps 
animam universi, et denique particulares animas. 
Sic ordo et geries animarum illis completur. 


39. Quot et quznam sint anima facultates? 

Anima alia facultas est perceptrix, per quam res . 
percipit; alia passiva, qua vel congruenter nature 
sua vel injucundo modo aflicitur; alia activa, qua 
sponte ferlur ad actiones. Harum facultatum alie 
sunt absolute et ad solam pertinent animam, alie 
etiam anime lucidis insunt corporibus, alis pariter 
in spiritu materiuli existunt, postrema pertingunt 
ad ipsam Lestam usque crassi corporis. Omnibus 
autem anime facultatibus superaddita est facultas 
imaginatrix, que veluti exprimit illas ac consignat, 
et prestantioribus deteriores et deterioribus prm- 
stantiores delineat ac describit. Intelligibiles enim 
facultates cuin effingit, cogitationi illas imprimit, 
et vicissitn cum elformat cogitationes, imponit eas 
menti. 

40. Quid est natura? 

Natura esl facultas non oculorum conspicienda 
acie, sed mente contemplanda, corporibus insemi- 
nata a Deo, motus quietisque priucipium. Natura 
quippe est que corpora naturalia movet, iterum- 
que' facit quiescere. Corpora enim qualibet, ut 
elementa et quae ex his composita sunt, licet a Deo 
motum et quietem habent, tamen proxime a natura 
moventur. Plura enim sunt que corpus movent : 
Deus primum, tum mens, deinde anima, denique 
nalura tanquam Dei instrumentum. Hominem 
etenim et brutas animantes anima et natura movet. 
Corpora tum simplicia tum composita a sola mo- 
ventur natura, que iterum quoque motum eorum- 
dem sistit. 

41. Quomodo distinguunlur communes | operationes 
anima et corporis ! 

Operationum alie principium habent al; anima 
ut potiores οἱ prestantiores : alie a corpore exci- 
tantur, quando sitit, vel esurit aut friget, aut alia 
ejusmodi re indiget, unde anima ipsi desiderata 
suppeditat. Vicissim corpus passiones sentit animse 


D causa, ut erubescit, quando anima aliquid turpe 


judicavit. Anima itidem afficilur propter corpus, 
itaque voluptales ac dolores ex corporis conditione 
in animam penetrant. De aliis operationibus ex 
sequo participant utraque, ul quando de loco in 
locum homo movetur. Nam mutare locum, corpori 
proprium est, sed movere et impellere, aniniz est 
operatio. 


42. Quando anima nascenti corpori unitur? 
Magnus Theologus Gregorius hac in parte ob- 
scurus est, nec facile eum deprehendas huic ve] 
illi opinioni adhaerere. At enim divinus Gregorius 
Nyssenus, ct. Maximus insignis ille confessor ao 


23 





"45 | | MICHAELIS PSELLI 716 


philosophus animam nec antiquiorem corpore, nec À ὁμολογίαν xal τὴν φιλοσοφίαν Μάξιμος οὔτε πρεσθυ- 


postgenitam statuunt, sed simul cum dejectione 
seminis ad animam suscipiendam apti, eamdem 
subsistere affirmant. Ethnicorum autem eximii post 
perfectum naturale instrumentum sive corpus pro- 
gnatumque, animam illi aiunt ingenerari. Et quam- 
diu uteri quidem adhuc radicibus embryo affixus 
haeret, naturalem illi animam tribuunt, egredienti 
autem rationalem, et procedente tempore intelli- 
gentem. 
43. Quomodo anima unitur corpori ? 

Insinuat se corpori anima sicut sol oriens mo- 
mento omnia luce complet: nam sic et anima 
corpus statim accendit ad vitam et vivificat, quo 
ipso et illud indiget, ut cum ea uniri possit. Sicut 
porro nervi, longius etiamsi absunt, una moven- 
tur, et sicut Naphta quam vocant transilientis 
ignis vim concipit, medio aere noa inflammato, 
sic et corpus ab anima totum statim illuminatur, 
neque oportet indivisibilis vit: et facultatis divisas 
illuminationes vel participationes comminisci. Con- 
ferri autem hec potest cum participatione (6) entis 
que in re fluxa observatur. Quemadmodum rei 
fluxe enim ens adest sine tempore, sic et anima 
sine tempore adest corpori. 

44. De anima irrationabilt. 

Quatuor hisce Grecorum philosophi animam 
irrationabilem definiunt : appetitu, quo voluptatis 
sumus ac doloris participes; opinione qua medias 
designat rationes inter species sensiles, et puras 
atque & materia abstractas rationes : gentiendi fa- 
cultate, que externis speciebus assimilatur, ac 
presentii externa, salutariane sint an exitiosa : 
natura denique, qu& proprie est causa generatio- 
nis et proxime corporibus adheret, generatque 
illa et facit ut crescant, gubernatque aoc dirigit. 
His quatuor rebus nonnulli philosophorum es- 
sentiam anime irralionabilis consistere statuunt, 
ac veluti insititiam esse rationali anime corpo- 
rique simul inductam : huic quoque irrationa- 
bili anime injungunt munus administrandi cor- 
poris. 

45. Quid voluntas el rutiocinium practicum ? 


Voluntas ad ratiocinatoriam anime partem per- 
tinet, movet enim appetitum in rem desiderabi- 
lem, quam quia non sine ratiocinio deligimus, 
hec actio impetus voluntatis appellatur, qui a 
ratiocinio ipso est diversus. Eat autem ratiocinium 
practicum, post appetitum rei desiderabilis cum 
r&tione suscepta actio et operatio. Noris porro 
anime corpore solute et corpori adhue conjuncte 
non unum idemque ratiocinium. Quibusvis enim 
prestantioribus anima se assimilat, Deo archan- 
gelis, angelis et ceteris potentatibus, unde et 
opera ejus jam divina, jam humana, jam contra- 


B Ub ἔνωσιν ταύτης. 


τέραν τὴν ψυχἡν τοῦ σώματος, οὔτε μετα Γενεστέραν 
τιθέασιν, ἀλλ) ὁμοῦ τῇ καταθολῇ τοῦ σπέρματος 
ἐπιτηδείου πρὸς ὑποδοχὴν ψυχῆς τυγχάνοντος, τα - 
την ὑφιστάνουσι. Τῶν δὲ Ἑλλήνων oi πρόκριτοι, 
μετὰ τὴν τελείωσιν τοῦ φυσικοῦ ὀργάνου καὶ civ 
ἀποχύησιν τούτου, ἑνσπείρουσι ταύτην τῷ σώματι, 
πλὴν ὅτε μὲν ἔσωθεν f, κατεῤῥιζωμένον τὸ ἔμθρυον, 
τὴν φυσικὴν ψυχὴν τούτῳ διδόασιν, ἐξελθόντι δὲ τὴν 
λογιχὴν, καὶ προϊόντι τὴν νοεράν: 
. y. Mig ἐνοῦται τῷ σώματι ἡ ψυχή; 

Βἰσκρίνεται τῷ σώματι ἡ Quy?) ὥσπερ Tj ἀνατολὴ 
τοῦ ἡλίου πάντα ἀνθρόως ἐμπίμπλησι τοῦ φωτός. 
Καὶ γὰρ καὶ αὐτὴ ἀθρόως ἐξάπτει τὸ ὀῶμα slc τὴν 
ζωὴν, xal ζωοποιεῖ, τοῦτο ἐπιτηδείως ἔχον πρὸς 
Ὥσπερ οὖν ai νευραὶ al σονηρ- 
µοσμέναι καὶ cl. πόῤθόω τύχοιεν οὔσαι, συγχινοῦνται" 
καὶ ὁ καλούμενος φθὰς δέχεται τοῦ πυρὸς τὴν δύνα- 
Mtv τοῦ μεταξὺ ἀέρος μὴ πυρουµένου, οὕτω δὴ καὶ τὸ 
σῶμα ἀθρόως ἑλλάμπεται ὑπὸ τῆς ψυχῖς, xai οὗ 
δεῖ τῆς ἁμερίστου ζωῆς xal δυνάµεως διῃ2η ένας 
ἐπινοεῖν τὰς ἑλλάμψεις, fj τὰς µετοχάς. Απεικαστέον δὲ 
αὐτὴν τῇ τοῦ ὄντος µετοχῇ εἰς τὸ γινόµενον. "Osrep 
γὰρ τὸ ὃν ἀχρόνως τῷ γινοµμξ.ῳ πάρεστιν, οὕτως καὶ 
αὐτὴ ἀχρόνως πάρεστι τῷ σώματι. : 

μδ’. Περὶ ἀλόγου ψυχῆς. 

Ἐν τἐσσαρσι τούτοις map! Ἕλλησιν oi Φιλοτοφί- 
σαντες τὴν ἄλογον ψυχὴἠν ἀφορίζουσιν' ἐν τῇ δρεχ- 
τικῃ, καθ) fv ἡδονῆς καὶ λύπης μετέχομεν᾽ ἐν τῇ 
δοξαστικῇ, ἥτις τοὺς µέσους λόγους xal μεταξὺ τῶν 
αἰσθητῶν εἰδῶν καὶ τῶν ἄθλων xal καθαρῶν λόγων 
ἀφώρισται' ἐν τῇ αἰσθητικῇ, τις πρὸς τὰ ἑχτὸς 
εἴδη ὠμοίωται, καὶ προαισθάνεται τὰ ἔξσωθεν σωτή- 
px καὶ ὀλέθρι«: dv τῇ φυσικῇ, vu ἔστι χυρίως 
γενεσιουργὸς, xal συμπλέχεται προσεγῶς τοῖς σώ- 
µασι, Υεννᾶται αὐτὰ xal αὖξει καὶ διοικεῖ καὶ 
κατευθύνει. Ἐκ τούτων δὴ τῶν τεσσάρων τὴν ἄλογον 
ψυχὴν ἔνίοι τῶν Φφιλοσόφων οὐσιώσαντες ἔγχεν- 
τρίζουσιν olov. τῇ λογικῇ Ψυχῃ, καὶ τῷ τώµατι συν- 
εισάγουσι . Τὴν δὲ ἄλωγον οἰκονομεῖν τὰ σώματα 
ἐπιτρέπουσιν. 


us. Τίς ἡ βούλησις καὶ τίς ὁ πραχτικὸς λογισμός; 
΄Ἡ βούλησις περὶ τὸ λογιστικὸν µόριον ἐστὶ τῆς 
ψυχῆς. Κινεῖ μὲν γὰρ τὴν ὄρεξιν πρὸς τὸ ἐφετὸν 
ἐπεὶ δὲ τούτου οὐκ ἄνευ λογισμοῦ προαιρούµε θα, ἡ 
κατ᾿ αὐτὸ ἐνέργεια βσυλευτικὴ ὁρμὴ ὠνομᾶσθη, 
ἑτέρα οὖσα τοῦ λογισμοῦ. Ηρακτικὸς δὲ ἐστι λογι- 
αμὸς, ἡ μετὰ τὴν ὄρεξιν τοῦ ἐφετοῦ μετὰ λογισμοῦ 
πρᾶξίς τε καὶ ivi γεια. Τοῦτο δό σοι ἔστω, ὅτι ψυ- 
χῆς ἀπολυθείσης σώματος xal ἔτι παρούσης ἐν τῷ 
σώματι οὐχ αὐτός ἐστι λογισμός. ᾿Επεὶδὲ πᾶσι τοῖς 
κρείττοσιν ἀφοιοῦται ἡ Ψψυχὰ, θιῷ, ἀρχαγγέλοις, 
ἀγγέλοις καὶ ταῖς λοιπαῖς δυνάµεσι, διὰ τοῦτο καὶ 
τὰ ἔργα αὐτοῦ, τὰ μὲν θεῖα, τὰ δὲ ἀνθρώπυνα, τὰ δὲ 


NOTE. 


(6; Intellige ut supra τὸ ὄντως bv, ens eternum 
86 stabile : cui opponitur τό γινόμενον quod fit et 


nascitur, ac mutationibus est obnoxium, alque 
adeo Platoni negatur esse verum ens. 








111 


ΡΕ OMNIFAHÍA DOCTRINA. 


748 


ἱναντία, ἵνα μὴ τὰ ὀνόματα λέγω" µεταλαµ- À ria, αἱ nominibus abstineam. Quibus enim assí- 


θάνει γὰρ τὰς ἐνεργείας, πρὸς ἃ λαμθάνει xal τὴν 
ὁμοίωσιν. 
uc. Περὶ προαιρέσεως x«i προσοχῆς. 

Mica: δυναµεις εἰσὶ τῆς φυχῆς προσοχἡ καὶ mpo- 
αἴρεσις. "AAA! dj μὲν προαίρεσις ἡγεῖται τῶν πρά- 
ξεων, ἔχει δὲ xal λόγον dv d χρίνει τὰ καλὰ, καὶ 
ὄρεξιν τὴν ἑἐφιεμένην τῶν οἴχείων xal ἀγαθῶν, καὶ 
τὸν ἀναπληροῦσαν ἀεὶ τὰ ἑλλείποντα. ᾽Αμϕοτέρων 
οὖν τοῦ λόγου καὶ τῆς ὀρέξεως συνίσταται ἡ προα(- 
ρεσις. Προσοχἡ δὲ ἑστὶ xa0' ἣν προσέχοµεν τοῖς ἔρ- 
οις οἷς πράττοµεν καὶ τοῖς λόχοις οἷς λέγο- 
us αὕτη γὰρ ποτὲ μὸν τὰ τῆς ψυχῆς ἤθη ἀνα- 
σκοπεῖται τίνα τε ἐστὶ καὶ πῶς ἔχει πρὸς ἄλληλα, 
ποτὶ δὲ αὖ τὸ ζῶον θεωρεῖ τί πράττει καὶ mj παρα- 
θαΐνει, xxl cl ἑλλείπει. Μέσα δὲ siot καὶ τὰ τῶν µα- 
θηµάτων ἀσχκήματα, καὶ ᾿τὰ τῶν καθαρτικῶν dpt- 
τῶν ἐπιτηδεόματα. Μέσα δὲ λέγονται ὡς μεταξὺ 
χείµενα τῶν νοερῶν λόγων καὶ τῶν δοξαστικῶν. 

pi. Πότερον ἡ quy; λύεται ἀπὸ τοῦ σώματος, fj τὸ 

σῶμα ἀπὸ τῆς ψυχῆς ; ; 

Ἐπὶ μὲν τοῦ φυσικοῦ θανάτου, τὸ σῶμα λύεται 
ἀπὸ τῆς ψυχῆς, ἐπὶ δὲ τοῦ νοητοῦ ἡ φυχἠ ἀπὸ τοῦ 
σώματος. Ἡ piv γὰρ φύσις ἔδησε τὸ σῶμα ἐν τῇ 
ψυχῇ. E? μὲν γὰρ κατείχετο τὸ σῶμα ὑπὸ τῆς ψυχῆς, 
οὗ διαλέλυτο dv. "Όθεν iv τῷ θανάτῳ λύεται τὸ 
σῶμα ἀπὸ τῆς φυχῆς. Ἡ δὲ φυχἠ ἔδησεν ἑαυτὴν τῷ 
σώματι διὰ τῶν παθῶν. Ἡ οὖν quy) ἑαυτὴν λύει ἀπὸ 
τοῦ σώματος. Καὶ ἡ μὲν joy µέση iei τῆς ἆμε- 
ῥίστου xal τῆς μεριστῆς οὐσίας. Οὗτε γὰρ xafa- 
pé ἔστιν ἀμέριστος ὁ νοῦς, οὔτε πάντη ἆμε ghe, τὸ 
σῶμα δὲ πάντη µεριστόν. Καὶ αἱ ποιότητες καὶ τὰ 
ἔνυλα εἴδη περὶ τὸ σῶμα μεριστὰ, xal πάντα μὶν 
ἐν πᾶσιν. "AX ὁ μὲν νοῦς νοερῶς ἔχει πάντα. Ἡ δὲ 
Ψυχὴ λογιχῶς. Τὸ δὲ φυτὸν σπερματικῶς, τὸ δὲ 
σῶμα τὰ εἴδωλα ἔχει τῶν ὄντων, ὁ δὲ θεὸς ἀνεννοήτως 
χα) ὑπερουσίως, 

μη’. Περὶ ἀρετῶν. 

Τρεῖς τάξεις εἶσὶ τῶν ἀρετῶν. AY μὲν γὰρ αὐτῶν 
χοσμοῦσι τὸν ἄνθρωπον fj τὴν τοῦ σώματος ψυχἠν, 
αἱ δὲ καθαίρουσι τὴν φυχὴν ἀπὸ τοῦ σώματος, xal 


ἐπιστρέφουσι πρὸς ἑαυτὴν, αἵτινες xal καθαρτικαὶ - 


χαλοῦνται. Al δὲ τελείως καθαρθεῖσαι τὴν ψυχὴν, 
ἀπασχολοῦσιν εἲς θεωρίαν τῶν νοητῶν, αἵτινες θεω- 
ρητικαὶ κάὶ νοεραὶ ὀνομάζονται, Καὶ ἄλλη μὲν 
ἀρετὴ θεοῦ, ἄλλη δὲ ἀγγέλου, ἄλλη δὲ ἀνθρώπου. Ὡς 


milat se, illorum et opera asciscit atque imi- 


tatur. 


. 46. De electione et attentione. 

Medis sunt animi facultates attentio et electio, 
sed electio actiones dirigit, utiturque ratione qua& 
quid pulchrum sit judicat, et appetitu desiderante 
ea qua congruentia sibi sunt et bona, que vero de- 
üciunt, semper studente supplere. Utroque igitur 
electio constat, ratione et appetitu. Attentio autem 
est qua attendimus ad actionee quas suscipiinus, 
et ad verba quae loquimur. Hec quandoque animi 
mores speculatur, quales sint et quomodo inter se 
congruant: jam animale considerat, et quid illud 
agat, ubive peccet vel aliquid omittat. Caterum 
medii generis etiam sunt mathematice exercita- 
tiones, et purgatorium virtutum studium, dicun- 
turque medii generis, quia media hac posita sunt 
inter intelligibiles et opinabiles rationes. 

AT. Utrum corpus anima, an anima corpore 
solvatur ? 

Naturali morte corpus ab anima, sed morte in- 
telligibili anima solvitur a corpore. Natura enim 
corpus anime alligavit. Jam si corpus ab anima 
teneretur, non solveretur. Solvitur itaque in morte 
ab anima corpus. Át enim anima se alligavit corpori 
per affectus, anima igitur etiam seipsam a corpore 
solvit ac liberat. Et anima quidem media est inter 
essentiam impartibilem partibilemque, neque enim 
mens pure impartibilis, neque partium omnino 
erpers est, corpus autem omnino est partibile. Et 
qualitates speciesque materiales in corpore parti- 
biles suat quavis in quibuslibet. Sed mens quae- 
cunque hzbet, habet intelligibili, anima rationabili 
ratione, planta vero seminaliter. Corpus entium 
umbram imaginemque refert, Deus vero supra om- 
nem intellectum et essentiam est constitutus. 

48. De virtutibus. 

Tres sunt ordines virtutum. Ali; exornant ho- 
minem sive animam corpori junctam. Alia pur- 
gant animam a corpore, et in seipsam reverti do- 
cent, vocanturque purgatorio. Alim perfecte pur- 
gatam animam trahunt ad contemplationem intel- 
ligibilium, et dicuntur theoretice atque intellec- 
tuales. Aliu porro virtus est Dei, angeli ulia, alia 
hominis. Ut enim essentia sunt diverse, ita etiam 


Tàp ai οὐσίαι αὐτῶν διάφοροι, οὕτω καὶ αἱ ἀρετα[. [) virtutes. Atque anima proprie est diciturque ratio- 


Καὶ vox μὲν κυρίως ἡ λογική ἐστί τε καὶ ὀνομά- 
ζεται, τὸ δὲ ὑπὶρ τὴν ψυχἠν, νοῦς. Τὸ δὲ μετὰ τὴν 
λογικὴν ψυχὴν, ἄλοχγος ψυχἠ, xal εἴδωλον ψυχῆς. 
Ἱάσαις δὲ ταῖς τῶν ἀγγέλων τάξεσιν d) ἀρετὴ συμ- 
πρόεισιν, ἄνωθεν ἀπὸ τῶν σεραφεὶμ ἀρχομένη. 'O 
yip θεὸς καὶ ἐπέχεινα ἀρετῆς xal παντὸς ἀγαθοῦ xai 
πάσης τελειότητος. 
μθ’. Περὶ ἀρετῶν. 

"EC sloiv οἱ τῶν ἀρετῶν βαθμοί. Ἔστι γὰρ ἡ μέν 
τις φυσικὴ ἀρετὴ, ἥτις xal ἐν θηρίοις εὑρίσκεται. Ἡ 
δὲ ἠθικὴ, ἦν ἔνιοι καὶ τῶν ἀπαιδεύτων ἔχουσιν. Ἡ δὲ 
πολιτικὴ ἡ μετὰ λόγου καὶ φρονήσεως κατορθουµένη. 


nabilis, et quod supra animam est, mens est atque 
intellectus. Infra animam rationabilem est irratio- 
nabilis anima, animaeque imago sive idolum. An- 
gelorum ordinibus quibuscunque ab Seraphim us- 
que descendendo virtutes sux: congruunt. Deus 
etiam supra virtutem et bonum omne atque per- 
fectione omni est superior. 
40. De virtutibus. 

Sex sunt virtutum gradus. Nam datur virtus 
physica, qualis et in bestiis reperitur, tum ethica, 
qua etiam est in hominibus nulla doctrina imbu- 
lis; atque politica, que ratione et prudentia utitur 





719 


MICHAELIS PSELLI 


120 


ad recte agendum; purgatoria, que ab affectibus À Ἡ δὲ καθαρτιχἡ, ἡ καθαίρουσα τὸν ἄνθρωπον ἀπὸ 


omnibus hominem liberat; theoretica que mentem 
contemplatur, et Theurgica denique, que id quod 
jn 8nima nostra divinum maxime est excitat, et 
Deo ipsi unit, divinumque in anima furorem et 
enthusiasmum movet. Dantur etiam supra has alie 
sublimiores virtutes, ques sunt ceterarum istarum 
exempla, queque omnem substantiam supergre- 
diuntur, neque sunt accidentia, uti accidit nobis 
ceteras virtutes adesse, verum sunt intelligibiles 
et supersubstantiales essentiem. 


90. De virtutibus. 
Tres sunt virtutes que hominem perficiunt : 
sanctitas Deo operari studens, vitamque hominis 
Numini consecrans ; altera justitia, qua inferiori- 


παντὸς πάθους, Ἡ δὲ θεωρητικὴ dj θεωροῦσα τὸν 
νοῦ.. Ἡ δὲ θεουργικὴ dj τὸ θειότατον ἡμῶν τῆς 
ψυχῆς ἀνεγείρουσα xal αὐτῷ ἐνίζουσα τῷ θεῷ, καὶ 
τὴν θείαν ἐνεργοῦσα µανίαν. Εἰσὶ δὲ καὶ ἐπέκεινα τού- 
των ἕτεραι ἀρεταὶ, αἱ μὲν otovel παραδείγµατα τῶν 
λοιπῶν ἀρετῶν, al δὲ ὑπὲρ πᾶσαν οὐσίαν. Αἴτινες 
οὐ συµθεθηκότα slav ὥσπερ ἐπισυμθεθήκασιν 
ἡμῖν al λοιπαὶ ἀρεταὶ, ἀλλ᾽ οὐσίαι νοεραὶ καὶ περ 
οὖσιοι, 


v'. Ἔτι περὶ ἀρετῶν. 
Τρεῖς εἶσιν αἱ ἀρεταὶ al τελειοῦσαί τὸν ἄνθρω- 
vov: ὁσιότης, d πρὸς τὸν θεὸν ἐνεργεῖν σπεύδουσα, 
olov ἡ ἀφοσιοῦσα τὴν τοῦ ἀνθρώπου ζωὴν τῷ Os: 


bus prospicere satagit; et tertia prudentia, qus Ὦ δεύτερον δικαιοσύνη ἡ τὴν πρόνοιαν τῶν καταδεεστέ- 


conatur respectu nostri ipsius vitam intelligenter 
"instituere. Unimur igitur per sanctitatem Deo et 
uni, per justitiam illis qui inferiorie conditionis 
sunt providemus, et per prudentiam cognitione 
non vulgari imbuimur. Áque ethica virtus quidem 
& prudentia proficiscitur, neque tamen per pru- 
dentiam operatur, sed comparatur per usum longo 
tempore. Ceterum tam divina est natura virtutis, 
ut per omnia entia pervadat. Datur enim virtus 
supracelestis, coslestisque, supramundialis e 
mundana, mentalis et aniine, angelica item atquet 
humana. Datur etiam fons virtutum, quem tunc 
assequemur, quando cognitione partiali missa 
facta, perfectissimam virtutem actu et opere expri- 
memus. 
51. Adhuc de virtule. 

Aristoteles philosophus quatuor generales nume- 
rat virtutes : prudentiam, justitiam, fortitudinem 
et temperantiam. Et prudentiam quidem refert ad 
intellectum, ceteras vero tres ad passibilem effe- 
ctibusque obnoxiam anime partem. Atque ita nec 
prudentiam passibili parti tribuit, neque ceteras 
tres virtutes in intellectu collocat. Plato autem 
quatuor virtutum constituit ordines, e quibus alias 
vocat politicas que homini in vita versanti possunt 
esse ornamento : purgatorias alias, aliasque theo- 
reticas. Furori autem proxima virtus a Platone di- 
citur que Deo agitante est instincta enthusiasmo, 
animamque facit circa divina exardere, et bacchari, 
tanquam plena commotione divina et limpbatee ac 


fanatice instar. Dcus porro virtute major est, non D 


modo illa quae est habitus, et qualem natura fert 
hominum, sed etiam ipsa eter .idea virtutis. 


52. Adhuc de tute. 

Non una eademque numero est ratio qua Deo 
assimilamur, sed diversa ac multiplex. Assinmilamur 
enim ipsi per virtutes politicas, sed exilius atque 
obscurius : assimilamur eidem per purgatorias 
virtutes, sed expressius : assimilumur por virtutes 
theoreticas etiamnum splendidius; assimilamur 
etiam per theurgicas, atque hec demum perfectis- 
sima est assimilatio. Purgare enim animas, e 
entia contemplari non omnino simile aliquid De 


ptov ποιοῦσα" φρόνησις ἡ πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς τὴν ζωὴν 
νοερὰν ἀπεργάζεσθαι βουλομένη. Καὶ γὰρ ἐνούμεθα 
κατὰ τὴν ὁσιότητα πρὸς τὸν θΘεὸν καὶ τὸ fv, προνο- 
οὔμεν δὲ τῶν ἑλαττόνων κατὰ τὸ δίκαιον. Γνῶσιν δὲ 
ἄῤῥητον ἔχομεν κατὰ τὴν φρόνησιν. Ἡ μέντοι ἠθικὴ 
ἀρετὴ ἀπὸ φρονήῄσεως μὲν πρόεισιν, οὗ µέντο. μετὰ 
Φρονήσεως ἐνεργεῖ, ἀλλὰ τριθῇ χρονίφ ἐγγίνεται. 
Διήχει δὲ ἡ τῆς ἀριτῖς θειότης διὰ πάντων τῶν 
ὄντων. "στι γὰρ xal ὑπερουράνιος ἀρετὴ xai οὐ- 
ῥάνιος" καὶ ὑπερχόσμιος καὶ ἐγκόσμιος, καὶ νοερὰ 
καὶ ψυχικὴ, καὶ ἀγγελικὴ καὶ ἀνθρωπική. Ἔστι καὶ 
πηγὴ ἀρετῶν, ἧς τότε καταλαμθάνοµεν, ὅταν τὴν 
μεριστὴν ἀφέντες νόησιν, τελειωτάτην σύμπασαν 


ἀρετὴν ἐνεργήσομεν. 


να, "Ext περὶ ἀρετῶν. 

᾿Αριστοτέλης μὲν ὁ φιλόσοφος τἐσσαρας γενικὰς ἕξ- 
αριθμεῖ ἀρετὰς' φΦρόνησιν, διχαιοσύνην, ἀνδρείαν καὶ 
σωφροσύνην. Καὶ τὴν uiv «φρόνησιν τάττει ὑπὸ 
τὴν διάνοιαν' τὰς δὲ λοιπὰς τρεῖς ὑπὸ τὸ παθητικὸν 
της ψυχῆς. Καὶ οὗτε τὴν φρόνησιν iv τῷ παθητικῶῷ 
μέρει κατατάττει, οὔτε τὰς τρεῖς ἀρετὰς ἐν τῇ ὅ-α- 
νοίᾳ τίθεται. 'O δὲ Πλάτων τέσσαρας τάξεις ἀρετῶν 
ποιεῖται, καὶ τὰς μὲν ὀνομάζει πολιτικὰς, ὅσαι χοσμοῦν 
σι τὸν ἐν τῷ βίῳ πολιτευόµενον ἄνθρωπον' τὰ δὲ χοθ- 
αρτικὰς, τὰς δὲ θεωρητικάς. Μανικὴ δὲ ἀρετὴ λέγε- 
ται 4 θεοφορουµένη καὶ ἐνθουσιῶσα, καὶ τὴν ψυχὲν 
περὶ τὸ θεῖον ἀναθακχεύουσα, καὶ οἵον ἐνβεασμοῦ πλή- 
ρης καὶ κορρθαντιάσεως Ὑινομένη. Ὁ μέντοι θεὸς 
ἀρετῆς ἐστι µείζων, οὐ µόνον τῆς ὡς ἕξεως xal τῖς 
αὐτοφυοῦς, ἀλλὰ καὶ τῆς αὐτοαρετῆς. 


νβ’. "Exc περὶ ἀρετῶν 

Ὅτι οὖν ἔστι µία καὶ ἡ αὐτὴ κατὰ ἀριθμὸν d 
πρὸς τὸν Θεὸν ὁμοίωσις, ἀλλὰ διάφορος. Ὁμοιούμεία 
γὰρ αὐτῷ κατὰ τὰς πολιτικὰς ἀρετὰς, ἀλλ᾽ ἁμυδρό- 
τερον καὶ σκιωδέστερον. Ὁμοιούμεθα τούτῳ καὶ 
κατὰ τὰς καθαρτικὰς, ἀλλ ἐκτυπότερον. Ὁμοιού- 
µεθα δὲ καὶ κατὰ τὰς θεωρητιχκὰς, ἀλλ' ἔτι λαμπρό- 
τερον. Ὁμοιούμεθα xal χατὰ τὰς θεουργικὰς, αὕτη 
γοῦν ἐστιν ἡ τελειοτάτη ὁμοίωσις. Τὸ μὲν γὰρ καθ- 
αἱρεσθαι τὰς ψυχὰς καὶ θεωρεῖν τὰ ὄντα υὐ πάνυ τι 








121 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


122 


ὅμοιον τῷ θεῷ, ἐκεῖνος γὰρ ὑπὲρ κάθαρσιν καὶ À est, ipse enim purgatione et contemplatione est 


θεωρίαν ἐστί. Τὸ δὲ δύνασθαι θεοποιεῖν ἄνθρωπον, xai 
τς ὕλης ἐξάγειν, καὶ τῶν παθῶν ἁπαλλάττειν, ὥστε 
ὀὐνασθαι xal αὐτὸν θεουργεῖν ἕτερον , τοῦτό ἐστιν 
} τελειοτάτη ὁμοίωσις. CO ἐξάγων γὰρ, φηαὶν ὁ 
θιός ἐν Εὐαγγελίοις, ἄξιον ἐξ ἀναξίου, ὡς στόμα 
poo ἔσται. "Opgc ὅπως ἐν τῇ θεουργίᾳ τὴν ἀλτθε- 
σιάτην τέθειχεν ἐξομοίωσιν,. "AX ἡμεῖς ἀγαπῶμεν 
εἳ xai κοσμεῖν ἑαυτοὺς διὰ τῶν πολιτικῶν δυνάµεθα 
ἀρετῶν. 


vy. Ἔτι περὶ ἀρετῶν. 

Πλάτων ὁ φιλόσοφος πρῶτον μὲν διὰ τῆς πολιτι- 
xi; ἀρετῖς ἀνάγει τὸν ἄνθρωπον εἷς θεὸν, ὡς καὶ 
ταύτης ἐξομοιοῦν δυναμέντις τὸ θεῖον κατὰ τὸ δυνα- 
τόν. 'Axó Oi ταύτης ἀνάχει διὰ τῆς καθαρτικῆς ζωῆς 
εἰς τὴν θεωρίαν. Ἐπειδὴ γὰρ, φησὶν, ὁ θεὸς διττὴν 
ἔχει τὴν ἐνέργειαν, τὴν καθ ἣν ἐν θεωρίᾳ τῶν ὃλων 
let, πρὸ πάσης Χτίσεως τοὺς λόγους αὐτῶν ἐπιστά- 
µενος, τὴν Ob, καθ ἣν τῶν χειρόνων ποιεῖται τὴν 
πρόνοιαν᾽ διὰ ταῦτα xai ὁ ἄνθρωπος μιμούμµενος τὸν 
θιὸν, ἐν μὲν ταῖς πολιτικαῖς ἀρεταῖς ἐπιστρέφεται 
πρὸς τὰ τῇδε, xai κοσμεῖ τοὺς καταδεεστέρους ταῖς 
µετριοπάθειαν φερούσαις ἀρεταῖς. "Ev δὲ τῷ θεω- 
ρεῖν ἀναθὰς, ὁρᾷ τοὺς λόγους ἀπάντων τοὺς φυσικοὺς, 
τοὺς ψυχικοὺς, τοὺς νοεροὺς, τοὺς ὑπερφυεῖς, xal vl- 
νετχι ὄργανον τοῦ θεοῦ, ὁμοῦ τε πρὸς ἐκεῖνον ὁρῶν καὶ 
τῶν τῇδε ποιούµενος πρόνοιαν. Ἠλὴν ἄλλως ἐνεργεῖ 
τὰς τοιαύτας ἀρετὰς ἓν σώµατι οὖσα doy), ἄλλως δὲ 
ἀπαλλαγεῖσα τοῦ σώματος. 

νδ’. "cc περὶ ἀρετῶν, 

Ἡ μὲν οὖσία καὶ αὐτὸ τὸ εἶναι ἀπὸ τοῦ νοῦ πᾶσιυ 
ἑψήκει καὶ τοῦ ὄντος, ἡ δὲ διὰ τῶν ἀρετῶν τελειδττς, 
ἀπὸ τοῦ θεου παβραγίνεται. Ὥσπερ γὰρ ἐκ τοῦ πρώ- 
τως ὄντος τὸ ὅν, οὕτως ἐκ τοῦ πρώτως ἀγαθοῦ τὸ 
ἀγαβόν. Μᾶλλον δὲ xal ἡ οὐσία καὶ ἡ ἀρετὴ ἐκ τοῦ 
θιοῦ. Αλλ’ d, μὲν οὐσία κατὰ τὴν αὐτοῦ πρόοδον’ ἡ 
Ἱὰρ οὐσία πᾶσιν ἀπὸ τοῦ θεοῦ πρόεισιν ἡ δὲ τε- 
λειότης Χατὰ τὴν πρὸς αὐτὸν ἐπιστροφήν. Οὐ 
δύναται γὸρ τελειωθῆναι κατ’ ἀρετὴν ἄνθρωπος, et μὴ 
τὴν ἐπιστροφὴν πρὸς τὸν θεὸν ἐνεργοίη. Ὥσπερ γὰρ 
ὡς πρὸς παράδειγµα ζωγραφῶν οὐκ ἂν ἄλλως τὴν 
προχειµένην ἀρχετυπίαν λάθοιεν τῷ μµιµήµατι, si 
B συνεχῶς πρὸς αὐτὴν ἐπιστρέφοι, οὕτω xal ὁ τὴν 
ἀρετὴν iv ἑαυτῷ σκιαγραφῶν fj καὶ περιχρωννὺς, 
οὐκ Ἂν ἄλλως δυνηθείη ἑξομοιωθῖναι θεῷ, εἰ μὴ 


superior. At posse ex homine facere Deum, eta 
materia abstrahere, affectuumque reddere exper- 
tem, ut possit et ipse alios Numine implere, h»o 
perfectissima est cum illo similitudo. Ait enim 
Deus (7) in Evangcliis : Qui eduxerit dignum ex 
indigno, quasi os meum erit. Vides quomodo Theur- 
gia sive virtus alios Numine implendi verissimam 
ponit cum Deo similitudinem. Ceterum nobis 
egregii videmur, si modo polilicis nos exornare 
virtutibus possimus. 
03. Adhuc de virlule. 

Philosophus Plato primum per politicam virtu- 
tem hominem adducit ad Deum, quod οἱ illa quo- 
dammodo possit divinam similitudinem referre; ab 
hac per purgativam vitam perducit ad contempla- 
tionem. Siquidem duplex, ut ait ille, actus in Deo 
est : unus quatenus in contemplatione universas 
&nle omnem rem creatam raliones omnium novit 
ac perspectas habet, et altcr quo prospicit inferio- 
ribus. Propterea et homo Deum imitatus politicis 
virtutibus res hujus vite curat, atque per virtutes 
affeeluum moderatrices opem fert inferioribus : - 
contemplatione autem ascendens omnium raliones 
perspicit sive naturales, sive animarum, sive men- 
tales ac supernaturales, atque fit instrumentum 
Doi, ad quem simul aciem dirigit. Et rebus hujus 
vite prospiciens anima, aliter tamen virtutem hu- 
jusmodi exercet dum in corpore est, aliterque 
quando est corporis vinculis soluta. 

94. Adhuc de virtutibus. 


C Essentia, et ipsum hoc quod sint, a mente omni- 


bus datum est, οἱ ab ente: Bed virtutum perfectio a 
Deo proficiscitur. Sicut enim ex principali ente 
ens, sic ex principali bono est bonum. Vel potius 
et essentia et virtus ex Deo sunt, sed essentia ra- 
tione originis, essentia enim omnibus a Deo pro- 
fluxit, perfeclio autem in virtute, respectu conver- 
sionis ad Deum. Neque enim perfici virlute homo 
poterit, nisi ad Deum convertere se instituat. Si- 
quidem et pictor exemplum expressurus nun- 
quam imitalione archetypi assequitur, nisi ad 
illud assidue se converterit. Sic qui virtutem in 
se ipso vo'uerit adurnbrare, aut coloribus veluti 
describere, non aliter Deo assimilari poterit, quam 
8i ud eum eontinenter se convertat, et scientifica 


πρὸς ἐχεῖνον διηνεχῶς ἐπιστρέφει, καὶ διὰ τοῦ ἐπιστη- [) ratione contemplationeque exempli in seipso accu- 


μονικοῦ λόγον, κα) τῆς τοῦ πἀραδείγµατης θεωρίας, ἐν 
ἑαντῷ ἐξακριθώσεται τὸ πρωτότυπον. 
νε, "Exc περὶ ἀρετῶν. 

O μὲν ἔχων τὴν θεουργικὴν ἀρετὴν θεοπάτωρ 
χατονοµάζεται ' ἐπειδὴ γὰρ θεοὺς τοὺς ἀνθρώπους 
οὗτος ἐργάζεται, διὰ ταῦτα θεοπάτωρ καλεῖται. Ὁ 
δὲ ἔχων τὴν θεωρητικὴν ἀρετὴν, θεῖος ὀνομάζεται * 
ὁ δὲ ἔχων τὴν καθαρτικὴν δαιµόνιος" ὁ δὲ ἔχων τὴν 
πολιτικὴν, σπουδαῖος. θεοπάτωρ δὲ ναλεῖται ὁ θεουρ- 


rate meditetur prototypum. 


55. Adhuc de virtutibus. 

Theurgicam virtutem qui habet pater divinus 
appellatur, quoniam enim ex hominibus facit deos, 
illo venit nomine. Qui contemplatoria pollet vir- 
tute, hunc divinum vocant, uti demonium qui pur- 
gatoria, sed qui politica est preditus, homo probus 
dicitur. Theurgo tribuitur patris divini nomen, 


NOTE. 
(1) Jeremie xv, 19 : Καὶ ἐὰν ἑξαγάγτις τίµιον (ἄξιον xal τίµιον Constitut. Apostol. 1l, 56) ἀπὸ ἀναξίου, ὡς 


τὸ στόµα µου Esp. 


123 


MICRAELIS PSELLI 


124 


quoniam veluti generat animam ejusmodi quam A, Υὸς, καὶ διὰ τὸ τῆς ψυχῆς εἶναι πατὴρ, ὃν θεὸν xa- 


contemplatorie virtutis causa Deum appellamus. 
Oportet igitur qui per assimilationem ad Deum ad- 
duci velit, primum hominem probum fieri, deinde 
demonium, tum divinum patrem. Ac contingere 
potest aliquando, ut demonius et probus homo ad 
malitiam et vitium defleclat; forte et divinus sive 
theoretice virtutis compos. At theurgus sive pater 
divinus et totus exlra se in Deo positus, nunquam 
potest ad contrariam virtuti speciem dilabi, cum 
totus extra se et Deus quodammodo factus eit. 


56. Adhuc de virtutibus. 


Tria hec animabus insunt facultas, passio, ha- 
bitus. Passiones quidem sunt cupiditas, ira, metus, 
invidia, confidentia, gaudium, amor odium, desi- 
derium, emulatio, misericordia. Facultas vero est 
qua passiones istas senlire possumus, irasci vel 
dolere vel misereri. Habitus deniqne, quo bene 
vel male nos ad passiones gerimus, ut in ira si 
vehementius vel remissius justo irascimur, male 
agimus, atque ita in cateris. Virtutes itaque nec 
passiones sunt nec facultates, sed habitus, non 
enim & passionibus dicimur boni vel pravi, sed 8 
virtutibus 8ο vitiis ita nuncupamur. ΑΟ timemus 
quidem vel irascimur sine proposito; at virtutes 
ex proposito Sunt, aut non sine proposito. Α pas- 
sionibus etiam moveri dicimur: a vitiis autem vel 
virtutibus non dicimur moveri, sed hoc vel alia 
modo comparati esse. 


51. Adhuc de virtutibus. 


Fortitudo est mediocritaS inter excessum auda- 
cie et defectum α timiditate, versaturque circa 
timores ac fiduciam. Temperantie excessus est 
luxuria, defectus stupor, liceat enim hoo nomine 
illum appellare. Circa largitionem bonorum et ac- 
ceptionem mediocritas est liberalitas, excessus 
profusio, sive prodigalia abusus, defectus vero 
illiberalitas sive nimia parcimonia. In magnis opi- 
bus mediocritatem sectatur magnificentia, excessus 
est in nimio splendore, defectus sordes. Circa ho- 
nores petendos excedit ambitiosus, in defectu pec- 
cat honoris contemptor, mediocritas caret nomine, 
multe enim res sunt que nomen proprium nec- 
dum obtinuerunt. 


58. Adhuc de virlulibus. 


Circa mansuetudinem qua: mediocritatem obser- 
vat, excessus est iracundia, defectus lentitudo ire 
expers. Circa verum mediocritatis observans est 
verax, et mediocritas dici potest veracitas, ejus 
autem simulatio per excessum est gloriatio, et qui 
illam sectatur gloriosus : per defectum ironia, qui- 
que ea utitur in oratione dissimulator. Cumque 
duo suavitatis sipt genera, alterum in jocis, alteruin 
in vita, qui ita ut par cst in vita jucundum se exhi - 
bet, amicus dicitur, et mediocritas amicitia, qui 
excedit adulator, qui vero deficit. morosus ac dilfi- 
eilis. Amceritatis in jocis mediocritas est in urba- 


? ἔλεος, 


λοῦμεν διὰ τὴν θεωρητικὴν ἀρετήν. Asi οὖν τὸν ἆνα- 
γόµενον sl; Θεοῦ ἐξομοίωσιν πρῶτα μὲν σπουδαῖον 
γενέσθαι, εἶτα δαιµόνιον, εἶτα θεῖον, xai τέλος θεο- 
πάτορα. 'O μὲν οὖν δαιµόνιος καὶ ὁ σπουδαῖος µετα- 
θληθείη ἂν καὶ clc χακίαν ποτέ: ἴσως δὲ καὶ ὁ θεῖος, 
ἦτοι ὁ θεωρητικός, 'O δὲ θεουργὸς fixo: ὁ θεοπάτωρ 
ὁ τῆς θείας ὅλως ἐἑκστάσεως Ὑεγονὼς οὐκ ἂν ποτε 
µεταθείη πρὸς τὸ ἐναντίον εἶδος τῆς ἀρετῆς ἔξω ἑαυ- 
τοῦ ὧν, καὶ θεὸς ἀτεχνῶς γεγονώς. 


VQ. "Ext περὶ ἀρετῶν. 

Tpla ταῦτα εἶσὶν ἐν ταῖς yug aic, δύναμις, πάθος, 
Wi. Καὶ πάθος μέν ἐστιν, ἐπιθυμία, ὀργὴ, Φφόδος, 
Φθόνος, θάρσος, χαρβὰ, φιλία, μίσος, πόθος, Crocs, 
Δύναμις δὲ ἐστι χαθ᾽ f,» παθιτικοὶ τούτων γι- 
νόµεθα, olov χαθ᾽ ἣν δυνατοὶ ὀργισθΏναι fj λυπηθή- 
ναι fj ἐλεῆσαι. "Epic δὲ, καθ) ἣν πρὸς τὰ πάθη ἔχο- 
μεν καλῶς fj κακῶς. Οἴον πρὸς τὸ ὀργισθῆναι εἰ μὲν 
σφοδρῶς 1 ἀνειμένως, καχῶς ἔχομιν. Ὁμοίως δὲ 
πρὸς τὰ ἄλλα. Αἱ οὗ» ἀρεταὶ οὔτε πάθη εἰσὶν, οὖτε 
δυνάµεις, ἀλλ᾽ ἕξεις. Οὐ γὰρ λεγόμεθα κατὰ τὰ πάθη 
σπουδαῖοι fj φαῦλοι' κατὰ δὲ τὰς ἀρετὰς xal τὰς xa- 
Κίας, -λεγόµεθα σπουδαῖοι xai φαῦλοι. Καὶ φοθού- 
µεθα μὲν Ἡ ὁὀργιζόμεθα ἀπροαίρέτως. Ai δὶ ἀρεταὶ 
προαιρέσεις τινες, Tj οὐκ ἄνευ προαιρέσεως. Καὶ 
κατὰ uiv τὰ πάθη κινεῖσθαι λεγόμεθα, κατὰ δὲ τὰς 
Χακίας καὶ τὰς ἀρετὰς οὗ κινεῖσθαι, ἀλλὰ διακεῖ- 
σθαί πως. 


νζ. Ἔτι περὶ ἀρετῶν. 

"Ott ἡ μὲν ἀνδρεία µεσότης ἐστὶν, ὡς μὲν ὑπερ- 
θολῆς τοῦ θράσους, ὡς δὲ ἑλλείψεως τῆς δειλίας, 
καὶ lev περὶ φόθους xal θάῤῥη. Της δὲ σωφρυσύ- 
νης, ὑπερθολὴ μὲν d ἀκολασία, ἔλλειψις δὲ ἡ ἆναι- 
σθησἰα, λεγέσθω γὰρ οὕτως. Περὶ δόσιν χρημάτων 
καὶ λῆψιν, µεσότης plv ἡ ἐλευθεριότης, ὑπερθολὴ δὲ 
ἡ ἀσωτία, ῆτοι ἀφειδία τῆς χρήσεως, ἕλλειψις δὲ ἡ 
ἀνελευθερία fot φειδωλία. Περὶ δὲ χρημάτων µε- 
σότης μὲν 7, μεγαλοπρέπεια, ὑπερθολὴ δὲ ἡ ἀπειρο- 
καλία, ἕλλειψις δι ἡ µικροπρέπειι. Περὶ δὲ ὄρεξιν 
τιμῆς, ὁ μὲν ὑπερθάλλων ταῖς ὀρέξεσι, φιλότιμος, ὁ 
δὲ ἐλλείπων ἀφιλότιμος, ὁ δὲ µέσος, ἀνώνυμος. 
Ηολλὰ γάρ εἶσι πράγµατα Όνομα κύριον µήπω ἐἔσχη- 
κότα. 

vn. "Exc περὶ ἀρετῶν. 

Περὶ τὴν πραότητα µεσότητα οὖσαν, ἡ μὲν ὑπερ- 
θάλλουσα κακία, ὀργιλότης ἡ δὲ ἐλλείπουσα ἄοργη- 
σία. Περὶ δὲ τὸ ἀληθὲς, ὁ μὲν µέσος ἀληθὴς, xai ἡ 
µεσότης ἀλήθεια λεγέσθω, ἡ δὲ προσποίησις, ἡ μὲν 
ἐπὶ τὸ μεῖζον ἁλαζονία, καὶ ὁ ἔχων αὐτὴν ἁλαζών ἡ 
δὲ ἐπὶ τὸ ἔλαττον εἰρωνεία' καὶ ὁ ἔχων αὐτὴν εἴρων' 
Ἐπεὶ δὲ δύο ἡδύτητες εἰσὶν, ἡ μὶν ἐν παιδίᾷ, ἡ δὲ 
ἐν τῷ By, ὁ piv ὡς δεῖ ἡδὺς Qv, φίλος xal 3, µεσ- 
ότης φιλία" ὁ δὲ ὑπερθάλλων κόλαξ, ὁ δὲ ἑλλείπων 
δύσερίς τις xni δύσκολος. Τῆς δὲ ἐν παιδιᾷ ἠδύτητος 
ἡ piv µεσότης, εὐτραπελία, ἡ δὲ ὑπερθολὴ, βωμολο- 
χία, ἡ δὶ ἕλλειψις ἀγροικία. Καὶ ὁ idv ao" ní- 


125 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


726 


σος ὁ δὲ ὑπερθάλλων ἀναίσχυντος, ὁ δὲ ἑλλείπων, A nitate, excessus in scurrilitate, in rusticitate de- 


καταπλὴξ ὁ πάντα αἰδούμενος. 


Υθ’. Τίνι διαφἑρει ἀρχὴ xal στοιχεῖον ; 

Ἡ μὲν ἀρχὴ οὐκ ἔχει τι πρότερον ἑαυτῆς, ὥσπερ 
ἡ ὕλη καὶ τὸ εἶδος. Τὸ δὲ στοιχεῖον σύνθετον ὃν καὶ 
συγκείµενον ἐξ ὕλης xal εἴδους, ἀρχὴν ἔχει τὴν ὕλην 
xai τὸ εἶδος :ἔστι δὲ ἡ ὕλη πρᾶγμα ἀσώματον, ἄποιον, 
λόγψ µόνῳ ἑρμηνευόμενον, αἰσθήσει δὲ μὴ ὑπο- 
χείµενον. Αὕτη οὖν ἡ ὕλη ὑπὸ μορφῆς τινος xal 
σχήματος τυπουµένη, ὅπερ ἐστὶ τὸ εἴδος, σωματοῦ- 
ται. Καὶ πρῶτον μὲν γίνεται στοιχεῖον ἤ αἰθὴρ, ij 
πὸρ fj ὕδωρ, ἤ ἀὴρ J| ΥΠ. Ἔπειτα τούτων τῶν cto" 
χεων συμκλαχέντων ἀλλήλοις γίνεται σῶμα σύνβε΄ 
του, ἤ ἔμψυχον ᾖ ἄψυχον, xal ἡ μὲν ὕλη xal τὸ εἶδοι 
ἀργοειδέστερα τῶν στοιχείων εἰσὶ, τὰ δὲ στοιχεῖα τῶν 
ἄλλων σωμάτων στοιχειωδέστερα *. ἀρχὴν δὲ λέγομεν 
τὴν ὕλην, οὐχ ὅτι οὐκ ἔχει ἄλλο ὑπέρτερον ἑαυτῆς, 
ἀλλὰ ὅτι τὰ σώματα ὑπ᾿ αὐτὴν ἀνάγεται προσεχῶς. 


U. Περὶ τῶν ἀρχῶν, τί εἴσιν. 

Apyi τῶν ὄντων πρώτη μὲν καὶ ὐπεράρχιος ὁ 
(uc. Μετὰ δὲ Θεὸν πολλαὶ ἀρχαὶ τῶν φυσικῶν 
πραγμάτων sisi. Καὶ τῶν μὲν στοιχείων ἀρχαὶ ἡ 
ὕλη xz τὸ εἶδος εἴρηται ' τῶν δὲ συνθέτων σωμάτων 
αὐτὰ καὶ ἁπλᾶ στοιχεῖα. ᾽Αλλ' ol μὲν ἄλλοι τῶν 
φιλοσόφων διῃρίθησαν. Καὶ τοῖς μὲν ἔδοξεν ἀρχὴ τὸ 
πὸρ, διὰ τὴν δύναμιν καὶ τὸ κατανχλίσκειν πάντα 
εἷς αὐτό * τοῖς δὲ à ἀἡρ, διὰ τὴν τῶν ζώων ἀναπνοήν 
τοῖς δὲ τὸ ὕδωρ διὰ τὴν qóvipov φύσιν. Τισὶ δὲ τού- 
των xal 7j γη ἀρχὴ ἔδοξε, διὰ τὸ πλείω τῶν ζώων 
ὑπὸ τῆς γῆς Ὑεννᾶσθαι, καὶ εἰς αὐτὴν ἀναλθεσθαι » 
Ἕτεροι δὲ αὐτὰ τὰ τέσσαρα ατοιχεῖα ἀρχὰς τῶν ὄν- 
των ἀπεφήναντο. Ἡλάτων δὲ ἀρχὰς εἴρηκε, τὸν θεὸν, 
ὡς πατέρα κάὶ ποιητὴν, τὴν ὕλην ὡς δεχοµένην τὴν 
δηµιουργίαν, xal τὴν ἰδέαν * ἰδέαν δὲ λέγει ΙΙλάτων 
τὴν πρώτην ἔννοιχν τοῦ θεοῦ, xal τὴν ἄῤῥητον ἐχεί- 
ΥΤΝ φανταφίαν xal ἀνατύπωσιν, xa0' ἦν τὸν κόσμον 
ἐδημιούργησεν. 


ξα’. Περὶ ὕλης, 
Ύλη icti πρᾶγμα otov εἰπεῖν ἄῦλον, αἰσθήσει μὲν 
αθεώρητον, διανοίᾳ δὲ µόνῃ ληπτόν. Χεῖρον πάντων 
tuv ὄντων, ἄμορφον, ἀνείδεον, ἀδιατύπωτον, οὐσία 


fectus. Mediocritatem itidem colit pudens homo, 
excedit impudens, deficit pavidus et qui nunquam 
non pudore commovetur. 


59. Quomodo differunt principium atque elementum? 

Principium nihil habet seipso prius, ut materia 
et forma : at elementum compositum ac coagmen- 
tatum est ex materia et forma, principiique loco 
habet materiam et formam. Est autem materia res 
incorporalis, expers qualitatum, sola ratione expli- 
canda, sensibus autem minime obvia. Huic materie 
Bpecies quedam atque figura tanquam forma sua 
imprimitur, atque ita fit corpus, et primo quidem 
elementum, vel ether, vel ignis, vel aqua, vel aer, 
vel terra. Deinde coalescentibus hisce elementis fit 
corpus compositum, sive animatum sive inanima- 
tum. Ac materia et forma quidem magis rationem 
principii habent quam elementa; elementa vero 
magis quam alia corpora. Ceterum materiam 
principii nomine nuncupamus, non quod nihil ha- 
bet principii supra se, sed quod corpora proxime 
sub illa constituuntur. 

60. De principiis, quid sint. 

Principium rerum primum et super omnia prin- 
cipia positum est Deus, post Deum multa rerum 
naturalium sunt principia. Ao elementorum prin- 
cipia materiam esse ac formam jam dictum est. 
Composilorum vero corporum principia sunt ipsa 
simplicía elementa, de quibus philosophi alii in 
diversa abierunt. Nam quibusdam ignis visus est 
esse principium, propter efficaciam, et quod omnia 
in illum consummuntur. Aliis aer, quoniam illum 
respirant animalia. Aliis aqua propter seminalem 
naturam. Nonnullis horum etiam terra principium 
visa est, quoniam plura animalia ex illa nascuntur 
et in illam iterum resolvuntur. Ceteri quatuor ista 
rerum ess8 principia statuerunt. Plato principia 
esse docuit : Deum, tanquam patrem et auctorem ; 
materiam, ut que creationis opus in se recipiat, et 
ideam.Vocat autem ideam primam conceptionem in 
Deo, et ineffabilem imaginationem atque efformatio- 
nem, secundum quam mundum. feoit ac condidit. 

61. De materia. 

Materia est res, ut ita dicam, immaterialis, que 
sensu non comprehendi, sed sola cogitatione per- 
cipi potest. Omnium entium postremum, sine 


2 , 4 4 m . 9 . * . 9 
ἄνούσιος καὶ ὕμαρςις ἀνύπαρκτος, 'Exv γὰρ ἀνέλῃς D forma, sine specie, sine figura, essentia essentia 


τυχὸν ἀπὸ τῶν σωµάτων τὰς ποσότητας, τὰς σχέσεις, 
τὰς ἕξεις, τὰς τροπὰς, τὰς κινήσεις, τὰς ἀλλοιώσεις, 
τὰς µεταθολάς, πᾶν ἕτερον ὁτιουν τὸ καταλειπόµε- 
vov ὕλη ἐστίν. "Eàv γὰρ ἀνέλης ἀπὸ τοῦ πυρὸς τὴν 
Δερµότητα xal τὴν ξηρότητα, καὶ ἀπὸ τοῦ ἀέρος τὴν 
θερμότητα xai τὴν ὑγρότητα, καὶ ἀπὸ τοῦ ὕδατος 
τὴν ψυχρότητα xal τὴν ὑγρότητα, τὸ ἔσχατον τούτων 
ὑπολειφθὲν, ὕλη ἐστίν. 
ξβ’. Βερὶ αἰτιῶν. 

Αἰτίας ὁ μὲν ᾿Αριστοτέλης τέσσαρας δογµατίζει, ὁ 
δὶ Πλάτων ἔξ. Ἔστι δὲ αἰτία πρώτη μὲν ἡ ποιητική * 
ὥσπερ τῆς κλίνης πρῶτον αἴτιον ὁ χλινοποιὸς, ὡς 


expers et substantia sine substantia. Si enim abs- 
trahag 8 corpore qualitates, relationes, habitus, 
modos, motus, alterotiones, mutationes, aliud 
quodcunque, quod remanserit materia est. Ita si 
ab igne v. g. abstraxeris calorem et ariditatem, ab 
aere calorem et humiditatem, ab aqua frigus et 
humiditatem, postremum quod superest materia 
est. 
62. De causis. 

Causas Aristoteles quatuor tradit, Plato sex. 
Prima est causa efficiens, ut lecii prima causa est 
qui eum conficit, ejusque est auctor. Materialis 





127 


MICHAELIS PSELLI 


728 


eausa lecti est lignum, sine materia enim nullus À ποιητὴς ταύτης. Ὑλικὸν δὲ αἴτιον τῆς χλίνης τὸ ξό- 


lectua perfici potest. Formalis et lecti figura et 
idea. Finalis denique, ut homines in illo quietem 
capiant,ob hanc quippe causam lectum fabricamus. 
He sunt quatuor cause quas novit Aristoteles. Illis 
duas alias addit Plato: instrumentalem, ut serram 
et terebrum, quorum ope lectum componimus, et 
exemplarem, ques duplex est, vel extrinsecus pro- 
posita, ad quam artifex quilibet facit artis sum 
opus, vel qu: ex mente et cogitatione conforma- 
tionem accipit. 


63. De figuris. 

Figura est qualitas qua mathematicorum corpo- 
rum superficies describitur. Mathemalicum corpus 
dicitur omne figura certa preditum, ut rotundum, 
triangulare, quadratum, quinquangulare, et/similia. 
Quatuor porro elementa rotunde figure esse tra- 
dunt. Plato et rotunda facit;et diversas alias figuras 
illis cireumponit. Nam terram ob firmam et stabi- 
lem suam naturam/;ait referre figuram cubi, siqui- 
dem εἰ cubus firmus ac stabilis est. Ignem, quo- 
niam sursum tendit et in acutum desiniLex latiore 
basi, ponit esse praeditum flgura pyramidali, va- 
riaque alia eum in modum disputat Sed οἱ rotunda 
eadem elementa essc statuit, quod celum circum- 
rotatione sua superficiem ipsorum veluti detornat, 
rotundamque efficit. 


61..De coloribus. 

Color est qualitas visibilis in corporum superfi- 
cie. At Plato novo modo colorum rationem expli- 
cat : ait enim ab objectis corporibus et ab oculis 
videntium effluvia quedam emitti, que in medio 
intervallo constituta species colorum efficiant. 
Neque vero omnibus colores eodem modo apparere 
observatum est, sed pro diversis cernentium tem- 
peraturis etiam colores rerum, quae offerunt se 
oculis, diversi videntur, uti iis qui morbo regio 
laborant, flava que cernunt, apparent, his vero 
quibus pupilla rubore infecta est, rubra, atque 
iterum albicantia illis qui ulbum humorem mem- 
branis oculorum suífusum habent, aliisque pro 
diversa temperatura aliter. 


65. De mistione et permistione. 

Mistio est unio corporum per conjunctionem, 
qualis est olei et aque. Neque enim tota inter se 
ambo permiscentur, sed sumuuis dodo superficie- 
bus junguntur. Inferior enim olei superficies mi- 
scetur sive unitur superiori super(iciei aque. At 
permistio est, quando unita corpora tota sic invi" 
cem permiscentur, ut aquá et vinum. Itoque mista 
corpora ex parte quidem uniuntur, inconfusa ta- 
men manent : permista autem penetrant invicem, 
scinduntque ac scinduntur, et inter se confundun- 
tur. Unio autemfDei cum nostra natura et mistio 
est, quia sine confusione fit, οἱ est permistio, 
propter idiomatum communicationem. Ceterum 
novum illud, cum assumpta natura, genus mistio- 
nis est, et mira 80 singularis permistio. 


lov ' ἄνευ γὰρ ὕλης οὐκ ἂν γένοιτο κλίνη. Εἰδιχὸν δὲ 
σχΏμα ταύτης xal ἡ tota. Τελικὸν δὲ ἡ ἐν ταύτῃ 
τῶν ἀνθρώπων ἀνάπαυσις, διὰ ταύτην γὰρ τὴν αἱ- 
τίαν τὴν κλίνην ἐξεργαζόμεθα. Ὁ piv ᾿Αριστοτέλχς 
τὰς τίσσαρας ταύτας αἴτίας οἶδεν. Ὁ δὲ Ηλάτων 
ἑτέρας δύο προστίθησι, τὴν ὀργανικὴν, olov τὸν πρίο- 
να, 3| τὸ τέρετρον, δι ὦν τὴν κλίνην πυιοῦμεν * val 
τὸ παραδειγµατικόν ^. τουτο δὲ διττόὀν ἐστιν, ἡ γὰρ 
ἔξωθεν ἔχχειται, καὶ πρὸς εἰκόνα πᾶς τεχνίτης ποιεῖ 
τὸ τεχνιτευόµενον, ἡ δὲ dv τῇ διανοἰᾳ λαµθάνει τὴν 
ἀνατύπωσιν. 
ΕΥ’. Περὶ σχημάτων. 

Σχῆμά io: ποιότης τῶν μαθηματικῶν σωμάτων 
ἀποπεράτωσις. Μαθηματικὸν δὲ σῶμά ἐστιν ἅπαν 
τὸ ἐσχηματισμένον, otov τὸ στογγύλον, τὸ τρίγωνον, 
τὸ τετράγωνον, τὸ πεντάγωνον, καὶ ὅσα τοιαῦτα, Τὰ 
τοίνυν τέσσαρα στοιγεῖα περιφερῃ δογµατίζουαι. 
Πκάτων δὲ καὶ περιφερῃ καὶ ἐν διαφόροις πλάττει 
σχήµασι ^ τὴν μὲν γὰρ γῆν διὰ τὸ εὐέδραστον xai τὸ 
βεθηκὸς αὐτῆς, χυθοειδῆ λέγει ' ἑδραῖος γὰρ καὶ ὁ 
κύθος, Τὸ δὲ mop διὰ τὸ ἄνω φέρεσθαι xal εἷς OE» 
ἀπολήγειν ἀπὸ πλατείας βάσεως, πυραμοειδὲς τί- 
θησι, καὶ τὰ πολλὰ ἑτέρως χρηματίζει. Στρογγύλα 
δι αὖθις ταῦτα τίθεται, διότι ὁ οὐρανὸς κυκλοφερόµε- 
νος περιτορνεύει τὴν τούτων ἐπιφάνειαν. 


ἔδ'. Περὶ χρωμάτων. 

Χρῶμά lat δρατὰ ποιότης τῆς τῶν σωμάτων 
ἐπιφανείας, Ὁ δὲ ys. Πλάτων καινὸν τινα τρόπον 
διερµηνεύει περὶ χρωμάτων. Λέγει δὲ ὅτι xai ἀπὸ 
τῶν ὑποκειμένων σωμάτων καὶ ἀπὸ ὀρώνυων ὀμμά- 
των ἀπόβῥοιαί τινες πέµπονται, αἴτινες dv τῷ μεταξὺ 
τοῦ διαστήματος Ὑενόμεναι τὰς ἰδέας τῶν χρωμάτων 
ποιοῦσιν. Οὐ πᾶσι δὲ φασὶν ὁμοίως τὰ αὐτὰ φαίνι- 
σθαι χρώματα, ἀλλὰ πρὸς τὰς διαφόρους κβράτεις 
τῶν ὀρώντων xai ὀρωμένων τὰς ypóac μεταχρώννυ- 
σθαι * τοῖς μὲν γὰρ ἱκτεριῶσιν, ὠχρὰ τὰ ὁρώμενα 
φαίνεται ^ τοῖς δὲ τὴν κόρην ξανθὴν ἔχουσι, ξανθά * 
τοῖς φλέγμα περὶ τοὺς ὑμένας τῶν ὀφθαλμῶν ἴἔχου- 
σιν, ὑπόλευχα * καὶ ἄλλοις ἄλλως, κατὰ τὴν διαφορὰν 
τῶν χράσεων. 

ξε, Περὶ µίξεως xal χράσεως' 

Ἡ μὲν µίξις ἕνωσίς ἐστι σωμάτων κατὰ παράθεαιν, 
ὡς ἐπὶ ἑλαίωυ καὶ ὕδατος. OÀ γὰρ δι’ ὅλου ταῦτά χίρ- 
ναται ἀλλὰ κατὰ τὰς ἄκρας ἐπιφανείας αὐτῶν ἐνοῦ- 
ται. Ἡ γὰρ γάτω ἐπιφάνεια τοῦ ἑλαίου µίγνυται τῇ 
ἄνω ἐπιφανείᾳ τοῦ ύδατος. Κρᾶσις δὲ ἐστὶν ὅταν τὰ 
ἑνούμενα σώματα δι’ ἀλλήλων ἀνακραθῇ, ὡς ἐπὶ οἵ- 
νου καὶ ὕδατος. Καὶ τὰ piv μιγνόµενα σώματα ix 
μέρους μὲν ἑνοῦτα:, ἀσύγχυτα δὲ μένει * τὰ δὲ χκεραν - 
νύµενα δι ἀλλήλων μὲν διήχει xai τέμνει, καὶ τέ- 
µνεται xol συγκέχυται. Ἡ δὲ τοῦ θεοῦ πρὸς ἡ μᾶς 
ἕνωσις καὶ µίξις ἔστι διὰ τὸ ἀσύγχυτον, xal κρᾶσις 
διὰ τὸν τόπον τῆς ἀντιδόσεως. "Ἔστιν οὖν αὐτῷ πρὸς 
τὸ πρόσληµµα, xai ἡ µίξις xatvi, καὶ Ἡ χκρᾶσις παρά- 


δοξος, 


129 


Ec'. Περὶ γενέσεως xal φθορᾶς. 
Γένεσις λέγεται ἡ ἀπὸ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἴναι 
µεταθολή. Γένεσιν δὲ τινες xal τὴν κἶνησιν ὠνομά- 


xac, καθό φασιν ὑπὸ γένεσιν εἶναι τὸν κόσμον, τοῦτ 


ἴστιν, ὑπὸ κχίνησιν. Φθορὰ δὲ ἐστιν ἡ ἀπὸ τοῦ ὄντος 
εἰς τὸ μὴ εἶναι µεταθολή. Πᾶν οὖν τὸ ἀπὸ τοῦ uj, 
εἶναι γενόµενον, xal ἀπὸ τοῦ γενέσθαι φθειρόµενον, 
ὑπὸ Ὑένεσιν ἐστὶ καὶ φθορᾶν. Κατὰ γοῦν τὸν ἡμέ- 
τερον λόγον xal τῷ κόσμῳ Ὑένεσις ἔπεται ἦν γάρ 
ὅτε οὐκ ἦν, xai ἕἔσται ὅτε οὐκ ἕσται, Αὔξησις μὲν 
οὖν xal ἀλλοίωσις xal φορὰ καὶ ἡ ἀπὸ τόπου εἰς τό- 
rov µετάθασις κινήσεις elol. Γένεσις δὲ καὶ φθορὰ 
οὐχ slg? κινήσεις, ἀθρόως γὰρ τὸ Ὑενόμενον γέγονε, 
καὶ τὸ φθαρὲν ἔφθαρται. 


EC. Περὶ σωμάτων. 

Σῶμά ἐστι τὸ πλάτος ἔχον καὶ μῆκος καὶ βάβος. 
Καὶ ἔστι µῆχος μὲν λόγου χάριν, τὸ ἀπὸ νεφαλῆς stc 
πόδα πλάτος δὲ τὸ ἀπὸ τῆς δεξιᾶς χειρὸς εἷς τὴν 
ἀριστερὰν, Tj τὸ ἀνάπαλιν' βάθος δὲ τὸ ἀπὸ τῶν στέρ- 
νων ἐπὶ τὰ νῶτα, Jj τὸ ἔμπαλιν. Πᾶν & σῶμα 7| βαρὺ 
fj χοῦφόν ἐστι. Καὶ τὸ μὲν βαρὺ χάτω φέρεται, τὸ 
δὶ χοῦφον ἄνω ipsas. Τόπο, δὲ τῶν σωμάτων τῶν 
μὲν χοόφων, ὁ ἄνω τοῦ παντὸς τόπος’ τῶν δὲ βα- 
ῥέων ὁ κάτω. Καὶ κουφότατων μὲν τὸ πῶρ, ὡς πᾶσιν 
ἱπιπολάζον βαρύτατον δὲ γῆ, ὡς πᾶσι Ümoxslps- 
vov. Πᾶν δὲ σῶμα, iv μὲν τῷ οἰχείῳ τόπῳ ἑστὼς, 
οὔτε βαρὺ οὔτε χοῦφον' ὅτε δὲ ἀποστῃ τῶν οἴκείων 
τόπων, xal μέλλει πρὸς αὐτοὺς ἀπιέναι, τότε 7j βα- 
βύτητα ἔχει Tj κουφότητα. 

En. Περὶ ἑλαχίστων. 

Ἐλάχιστα φασὶν οἱ φιλόσοφοι σωμάἀτιά τινα ὤν 
οὐκ ἔστιν ἕτερα σμικροµερέστερα. Καὶ ὑποτίθενται 
ἀμερῃ τινα ἥτοι σμιχρομερῇ xai ἄογκα, ἦτοι σµι- 
χροµεχέθη, ἀρχὰς τῶν ὀντῶν', ἀρχὰς δὲ o) ποιητι- 
xi, ἀλλ᾽ ὑλικὰς. Λέγεται πάλιν ἐλάχιστον ἑτέρῳ 
λόγψ, οἴον ἀριθμητικοὶ λέγουσιν ἀριθμοὺς διπλα- 
σίως καὶ τριπλασίους xal ἑτέρους τοιούτους, οἷον δι- 
πλάσιος, λόγου χάριν, ὁ ὀκτὼ τοῦ τέσσαρα, καὶ τῶν 
ijo ὁ τέσσαρα, καὶ τοῦ ἑνὸς ὁ δύο, τοῦ δὲ δύο πρὸς 
τὸ fv διπλασίου λόγου οὐκ ἔστι ὑποδεέστερος ἕτερος. 
Ελάχιστος οὖν διπλάσιος, ὁ δύο πρὸς τὸ ἓν ' xai 
ἱλάχιστος τριπλάσιος, à τρία πρὸς τὸ dv. Λέγεται 
ἐλάχιστον καὶ τὸ κατ εὐτελισμὸν γενόμενον, ἀλλὰ 
χυρίως ἐλάχιστον κατὰ φιλοσόφους, τὸ βραχύτατον 
σωμᾶτιον ὀνομᾶζεται' 


ξθ. Περὶ διαφορᾶς γνώσεως. 

Πρώτη ἑστὶ xal ὑψηλοτέρα τῶν γνώσεων ἁπασῶν 1 
της προνοίας, ἥτις ἐστὶν ἐνέργειά τοῦ θεοῦ. Ὁ τοίνυν 
θιὸς ὑπὶρ πᾶντα τὰ ὄντα καὶ ὑπὲρ αὐτὸν τὸν νοῦν 
ἔχων τὴν δύναμιν, καὶ κυρίως cv ὑπάρχων, αὐτῷ 
δὲ τῷ lvi. µόνῳ προνοεῖν λέγεται πᾶντων. Δευτέρα 
ὃὶ loti γνῶσις dj νοερὰ αὐτοῦ τοῦ παντελῶς τοῦ ὁλι- 
κὠς τὰ πᾶντα νοοῦττος. Τρίτη μετ αὐτὴν γνῶσις ἡ 
τῆς λογικῆς ἡμῶν ψυχῆς, ἥτις διαιρεῖται εἷς δόξαν 
καὶ ἐπιστήμην. 'AAA d μὲν δόξα τῶν χινουµένων 
iti γνῶσις, jor τῶν µεταθαλλοµένων, ἡ δὲ binc 
ετήµη, τῶν ἀκινήτων, olov, φυνχῆς καὶ νοῦ καὶ τῶν 


ΡΕ OMNIFARIA DOCTR'NA. 


130 


66. De generatione et corruptione. 
Generatio dicitur mutatio a non esse ad esse : et 
sunl qui generationem etiam motum appellant, 
quo sensu mundum generationi, hoc est motui, 
aiunt ease obnoxium. Corruptio contra est mutatio 
ab esse ad non esse. Quidquid igitur, cum non 
esset fit,et cum existat corrumpitur, generationi et 
corruptioni dicitur subjacere. Ex nostra adeo sen- 
tentia ad mundum etiam generatio pertinet : erat 
enim quando non erat, ct erit quando non erit. 
Ceterum augmentatio quidem ac mutatio et agita- 
tio et de loco in locum translatio motus sunt, gene- 
ratio autem et corruptio non sunt motus, continen- 
ter enim ao eimul fit quod fit,et corrumpitur quod 
corrumpitur. 
67. De corporibus. Un 
Corpus est quod habet latitudinem, longitudi- 
nem et profunditstem. Longitudo dicitur verbi 
gratia a capite ad pedes, latitudo a manu dextra: - 
&ad sinistram aut vicissim, profunditas 4 pectore 
ad tergum aut vice versa. Omne corpus grave aut 
leve est. Grave deorsum fertur, leve tendit sur- 
sum. Loca corporum, levium quidem supremus 
omnium, gravium infimus. An^ levissimum est 
ignis, qui fertur super omnia corpora; terra gra- 
vissimum, omnibus subjacens. Át corpus omne 
in naturali suo constitutum loco nec grave nec 
leve est, quando 'autem a naturali loco abest et 
ad eum tendit, tun^ vel gravitate preditum est vel 
levitate. 


68. De parvissimis corpusculis. 


C Parvissima sive minima philosophi vocant cor- 


puscula quedam quibus nulla alia parviora repe- 
riuntur, supponuntque illa esse in nullas partes 
divisibili, minutissima et mole destituta, atque - 
exsilia, principia corporum,non elficientiu sed ma- 
lerialia. Dicitur et alio sensu parvissimum sive mi- 
nimum apud arithmeticos,quando de numeris du- 
plicibus vel triplicibus aut aliis ejusmodi tractant, 
verbi gratia octo sunt duplum quaternarii,quatuor 
binarii, duo urarii. Non datur vero alius numerus 
duplus infra binarium, minimus igitur duplus est 
binarius respectu unitatis, uti ternarius est mini- 
mus triplus ad eamdem unitatem.Dicitur et mini- 
mum quod ad tenuitatem redactum est, sed pecu- 
liari ratione philosophis parvissimum corpusculum 
ita nominatur. 


69. De variis gencribus cognitionis. 

Prima et sublimior cognitionum omnium est 
providentia,que est actio Dei.Deus siquidem super 
omnia quie sunt et super ipsam mentem potentia 
pollens, οἱ proprie unum exsistens, hoc ipso. solo 
uno omnibus providet. Allera cognitio est intelle- 
otualis,qua mens suprema universe omnia intelli- 
gil. Tertia post hanc est cognitio in anima nosira, 
que in opinionem et scientiam distinguitur.Ex his 
opinio est cognitio rerum mobilium mutab:liumque: 
sojentia immobilium, ut anime, mentis, atque 
aliorum ejusmodi. Quarta et postrema cognitio es 





—A^ 


131 MICHAELIS PSELLI 132 


irrationabilis anime nostre sensalio et, phantasia, À τοιούτων. Τετάρτη γνῶσις καὶ τελευταία, ἡ τῆς ἁλόγου 


res particulares apprehendens. 


710. Quomodo semper operante Deo, non semper ejus 
reddimur participes. 


Quamvis Deus semper operatur,illius tamen non 
semper paticipes reddimur propter nostram inepti- 
tudinem ad eum recipiendum. Sicut enim sole per 
meridiem luce omnia implente non omnes in eum 
intueri possunt, sed qui firma oculorum acie gau- 
dent, ita nec Dei participes fieri omoes queunt, li- 


cet ille quovis sole splendidiorem lucem intelligibi- - 


lem exerit,sed tantum illi qui intellectualem men- 
tis oculum purgatum in anima sua gerunt. Sed et 
ipsa pura mens sepius in percipiendo divino labo- 


ψυχῆς, αἴσθησις xal ἡ φαντασία, μερικῶν πραγμάτων 
ἀντιλαμθανόμεναι. 


p'. Πῶς οὐκ dei µετέχομµεν τοῦ θεοῦ, dei ἀνεργοῦντος 
αὐτοῦ. 


Οὐ µετέχομιν ἀεὶ τοῦ θεοῦ, εἰ καὶ dci ἐνεργὲῖ οὗ- 
τος διὰ τὴν ἡμετέραν ἀνεπιτηδειότητα πρὸς τὴν 
µέθεξιν. ἝὭσπερ Ὑὰρ τοῦ ἡλίου τὸ μεσημθρινὸν 
ἅπαντα καταλαμθάνοντος, οὐ πάντες εἷς αὐτὸν ἐν- 
ατενίζειν δύνανται, ἀλλ᾽ οἱ ἐῥῥωμένον τὸν ὀφθαλμὸν 
ἔχοντες' οὕτως οὐδὲ τοῦ Θεοῦ πάντες µετέχειν δύναν- 
ται, κἂν ἐχεῖνος ὑπὶρ Ttov ἀεὶ τὸ νοητὸν qux ἐξ- 
απλοῖ, ἀλλὰ μόνοι οἱ τὸ νοερὸν ὄμμα χεκαθαρμένον 
ἐν τῇ doy φέροντες. Κάμνδι δὲ πολλάκις καὶ αὐτὸς 
6 καθαρὸς νοῦς πρὸς τὴν ἀντίληψιν τῶν θείων αὖ- 


rat splendore, quoniam non omnino libera et im- p γῶν, διότι οὐκ ἔστιν ἐλεύθερος οὐδὲ παντάπασιν &i- 


materialis, sed materie et corpori est conjuncta. 
Erit autem, quando post solutionem 8 corpore et 
speratam restitutionem, sine intermissione aciem 
in Deum intentam habebit. 

74. Num quid ín angelis sit mali? 

Gregorius Theologus Oratione in Christi nativi- 
tatem angelos ad malum moveri posse negat. Non 
ignorans tamen diabolum, angelus cum esset,ma- 
lum factum esse, difficulter saltem illos moveri 
posse innuit. At sapientiores Grecorum, angelos 
Deo proximos ao veluti in foribus divinitatis con- 
Btitutos arbitrantes, mali participes fleri posse in- 
ficiantur.Cum enim silentii divini sint interpretes, 
bonitatisque nuntii, quomodo, inquiunt, mali esse 
possunt ? angelorum quippe genus assimilant Deo, 
8 quo dependet, ut per puram similitudinem pro- 
prietatem ejus possit hominibus notam facere. 
Angelos porro vocant universas quee sub Deo !sunt 
potestates. 

72. Num incorporaliía sint in loco ? 

Corpus et incorporale sibi opponuntur. 8i igitur 
corpus in loco est, incorporale non est in loco. Si 
enim uni oppositorum erit unum e contrariis, alteri 
alterum erit. Itaque si corpori quod incorporali 
contrarium est competit esse in loco, incorporali 
competel non esse. Nam et que proprie incorpo- 
ralia Sunt, prestantiora sunt,quam ut sint in loco, 
neque localiter corporibus sunt presentia, sed re- 
latione, uti anima post solutionem a corpore, ei 


λος, ἀλλ᾽ ἔνυλος xal σωµατικός. Ἔσται δὲ ὅτε, μετὰ 
τὴν τοῦ σώματος ἀπόλυσιν καὶ τὴν ἐλπιζομένην 
ἁποκατάστασιν, διηνεκῶς ἀτενίσει Oen. 


οα’. El ἔστι τι ἐν ἀγγέλοις κακόν. 

Ὅ μὲν θεολόγος Γρηγόριος ἐν τοῖς τοῦ Χριστοῦ 
γενεθλίοις βούλεται μὲν ἀχινήτους εἶναι τοὺς ἀγγὲ- 
λους πρὸς τὸ κακόν. Εἰδὼς δὲ τὸν διάδωλον, ἄγγελον 
μὲν ὄντα, κακὸν δὲ γεγονότα, δυσκινήτους αὐτοὺς 
ἀποφαίνεται. Οἱ δὲ σοφώτερόι τῶν Ἑλλήνων ἓν προ- 
θύροις τοῦ Θεοῦ τοὺς ἀγγέλους ἑστῶτας οἴόμενοι, 
ἀμετόχους αὐτοὺς τοῦ κακοῦ φασι. Τοὺς Υὰρ ἀπαγ- 
γέλλοντας τὴν θείαν σιγὴν, xal τὸ ἀγαθὸν ἐχφαίνον- 


τας, πῶς ἂν φασὶν εἶναι κακούς; ᾿Αφομοιοῦσι γὰρ 


QC τὸ ἀγγελικὸν φῦλον τῷ θεῷ ἀφ᾿ οὗ ἑξήρτηται, ἵνα 


διὰ τῆς ἀκραιφνοῦς ὁμοιότητος ἐχφαίνειν αὐτοῦ τοῖς 
ἀνθρώποις τὴν ἰδιότητα δύνηται. )Αγγέλους δὲ τὰς 
μετὰ θεὸν πάσας δυνάμεις κατονοµάζουσιν. 


οβ’. El ἐν τόπῳ τὰ ὀσώματα. 

Ἐναντία εἰσὶ τὸ σῶμα xxi τὸ ἀσώματον. E! oov 
τὸ σῶμα iv xóm, τὸ ἀσώματον οὐκ ἐν tóm. Ei 
γὰρ τῷ ἑναντίῳ τὸ ἑναντίον xal τῷ ἑνανκίῳ τὸ 
ἑνάντιον. Οἴον, el τῷ σώματι τὸ εἶναι ἐν τόπῳψ, ἐναντίῳ 
ὄντι τῷ ἁσωμάτῳ τὸ μὴ iv τόπῳ εἶναι. Τὰ γὰρ κυρίως 
ἀσώματα, κχρεϊττόνα tla: τούτου, xal τοπικῶς οὐ 
πάρεισι τοῖς σώμασι, τῇ δὲ σχέσει πάρεισιν αὐτοῖς) 
olóv τι λέγω, ἡ ψυχἠ μετὰ ἀπόλυσιν τὴν ἀπὸ τοῦ 
σώματος, εἰ μὲν καθαρῶς ἁπαλλαγῃ x«i ἀπαθῶς, 


pura et affectibus libera discesserit, non habebit D οὐκ ἔχει σχέσιν πρὸς τὸ σῶμα 6 ἀπολέλοιπεν' εἰ δὲ 


relationem ad corpus quod reliquit.Si vero affectum 
servaverit, amat id eliam solutum, et amoris rela- 
tione versus illud fertur,et substantia quidem at- 
que essentia corpori incorporale non est presens, 
affectu tamen quando vult ad illud veluti pro- 
repit. 

789. Num maleria sit bona ? 

Plato philosopbue in Timaeo materiam velut ma- 
trem et nutricem generationis rerum pulohrarum, 
causamque sociam creationis mundi praedicat; sed 
ubi Eleates hospes loquitur,ipsa causa esse dicitur 
inordinationis in universo. At in Philebo dialogo 
earn & Deo repetene, divinam et (quia a Deo pro- 


ἐμπαθῶς, ἀγαπᾷ αὐτὸ xal διαλυθὲν, xai jj ἀγάπῃη 
σχέσις πρὸς αὐτὸ, xal ὑποστάσει piv d οὐσίᾳ οὐ 
πάρεστι τὸ ἀσώματον τῷ σώματι, ῥέπει δὲ πρὸς αἀτὸ 
ὅταν βούληται, 


οΥ. El καλὸν ἡ ὕλη, 

Πλάτων ὁ φιλόσοφος ἐν μὲν τῷ Trial μητέρα καὶ 
τιθηνὸν τῆς τῶν καλῶν υενέσεως, xal συναιτίαν 
τῆς τοῦ χόσµου δημιουργίας αὐτὴν ἄποφαίνεται * 
ἐν δὲ τοῖς tob Ἐλεάτου ξένου λόχοις, αἰτίαν αὐτὴν 
λέγει τῆς τοῦ παντὸς ἀταξίας. Ἐν δὲ τῷ διαλόγψ 
τῷ καλαυμένῳ Φιλήθψῳ, ἀπὸ θεοῦ καὶ ταύτην παρ” 





- τσ -- 


193 


DE OMNIFARIA ΡΟΟΤΙΗΝΑ. 


- 


734 


άχων, ἔνθεον αὐτὴν xai ἀγαθὸν διὰ τὴν ἀπὸ θεοῦ À gnala est bonam affirmat. Verum Proclus philoso- 


Ἰέννεσιν ἀποφαίνεται. Ἡρόχλος δὲ ὁ φιλόσοφος οὔτε 
ἀγαθὸν αὐτὴν οἵεται οὔτε κακόν. Ὡς μὲν γὰρ ἔσχα- 
τον τῶν ὄντων καὶ πόῤῥω τοῦ ἀγαθοῦ, οὐκ ἀγαθὸν 
λέχει. ὡς δὲ αἰτίαν δημιουργικὴν, £v τοῖς ἀγαθοῖς 
ἀναγκαζόμενος τιθέναι, µέσην αὐτὴν τοῦ ἀγαθοῦ καὶ 
τοῦ κακοῦ τιθεὶς ἀναγκαῖον ἐπονομάζει. Τὸ γὰρ ἐνδεὲς 
αὐτῆς τῶν ἀγαθῶν, συντελεῖν λέγει πρὸς τὴν τῶν αἷσ- 
θητῶν δηµιουργίαν, ὅπερ ἀναγχαῖόν ἐστι. 
o9, Περὶ τῆς πρὸς τὸ θεῖον τῶν ὄντων ἐπιστροφῆς. 
Τῶν παρὰ θεοῦ ἀπὸ τοῦ μὴ Όὄντος εἰς τὸ εἶναι 
πτραχθέντων, τὰ μὲν ἔστι µόνον ὄντα, ὡς τὰ ἄψυχα 
σώματα, X δὲ καὶ ὄντα xal ζῶντα, καὶ νοοῦντα, ὡς 
αἱ φυχαὶ καὶ ol νόες. Ἕκαστον οὖν πβὸς τὸν ϐξὸν 
ἐΦ οὗ παρήχθῃ κατὰ τὴν ἱδίαν ὕπαρξιν ἐπιστρέφει, 
τὸ piv ζῶον καὶ οὐσιῶδες xal γτωστικόν. Ἕκχαστον 
yàp ὡς προῆλθεν' οὕτω xal ἐπέστραπται. Τοῦτο δὲ 
τὸ Φιλοσόφημα καὶ ὁ φιλόσοφος Πρόχλος ἐν τοῖς xs- 
φαλαίοις αὐτοῦ τίθησι καὶ διευκρινεῖ. Καὶ πρὸ τού- 
το ὁ ᾿Αρειοπαγίτης Διονύσιος σαφέστερον τούτου 
διαχριθοῖ, καὶ ἐστὶν ὁ λόγος τῶν πάνυ σπουδαζοµένων, 
δαφέστατός τε xal ἀχριθέστατος dv. 


οε’. Περὶ χρόνου. 
'O χρόνος ἐπινοίας ἀνθρωπίνης ἐστὶ νόηµα xal 


ὄνομα. ᾿Ἐπειδὴ γὰρ μὲν αἰώνια del ὄντα καὶ ἀκίνητά 


bc, τὰ δὲ ὑπὸ κίνησιν ῥέοντα καὶ φθειρόµενα , 
αὐτὸ δὴ τὸ μµέτρον τῆς κινήσεως χρόνον ὠνόμασαν οἱ 
φιλόσοφοι. Οὐδὲ yàp αὐθύπαρχτον πρᾶγμα ὁ Ὑχρόνος 
ἐστὶν, οὐδὲ σῶμα φαινόµενον, οὐδὲ ἀσώματός τις 
ὑπόστασις, ὥσπερ dj φύσις καὶ d duy?) xal ὁ νοῦς, 
ἀλλὰ πρᾶγμα ἐν ἐπινοίᾳ µονῃ κείµνεον. Ἡ τοίνυν 
ψυχἠ ἐνωθεῖσα τῷ Κρείττονι. ἐν τῷ ἑστῶτι alvi 
ἰστίν, ᾿Αφειμένη δὲ τοῦ αἰῶνος καὶ περί τι πρᾶγμα 
τῆς ενέσεως χκινηθεῖα, χώραν τῷ χρόνῳ δίδωσιν' 
οὐδὲν οὖν ἕτερόν ἔστιν ὁ χρόνος Ἡ μέτρον κινή- 


σεως. 


ος’. Περὶ κινήσεως. 
Δοσκατανόητόν τι πρᾶγμα d Χίνησις. ἛἜστι δὲ 
εἶδός τι καὶ ἐνέργεια κινουµένου πράγματος, Χαθ) 
ὀν χρόνον κινεῖται. Οἷόν τι λέγω, ἔστι τι πρᾶγμα 


αὐξανόμενον, καὶ ἄλλο ἀλλοιούμένον, xal ἄλλο φερό-. 


μενον' xxl τοῦ μὲν αὐζανομένου κίνησις Ἡ αὔξησις, 
τοῦ δὲ φεροµένοο ἡ φορὰ, καὶ ὅλως τοῦ γενοµένου ἡ 
qt. Ἔστιν οὖν Ἡ χίνησις, οὔτε ἀρχἡ οὔτε τέλος, 
ἀλλὰ τὸ μεταξὺ τούτων. Tfjg yàp οἰκοδομήσεως οὔτε 
ἡ ἀρχὴ κίνησις, οὕπω γὰρ κεχίνηται’ οὔτε τὸ τέλος, 
πέπαυται γὰρ τὸ οἰκοδομηθέν * τὸ δὲ ἐν µέσῳ τούτων, 


οἵον 3, οἰκοδόμησις, τοῦτο χίνησίς ἐστιν. Ὅπερ δὴ xai, 


ἐνδελέχειαν, ᾿Αριστοτέλης ὠνόμασεν. 


ot. Περὶ ἀνάγκης. 
᾽Ανάγκην ὀνομάζουσιν ol φιλόσοφοι δύναμίν τινα 
ἀναγχαστικὴν τοῦ ἀποτελέσμάτος' οἷόν τι λέγω, ἡ 
ἀστρολογία τῶν ἄστρων σχημάτων ἐξήρτηται, καὶ 
τῶν ὑψωμάτων, καὶ τῶν φάσεων, καὶ τῶν οἶκοδε- 
σποτῶν καὶ τῶν ἄλλων. Ὅταν οὖν συνδράµῃ πάντα 
πρὸς τὸ γενέσθαι, καὶ μηδέν τι ἦν ἀντιπίπτον Ἡ 


phus neque bonam illam putat neque malam : 
quatenus enim entium inflmum sit,et a bono prin- 
cipali longius remotum,haud equidem bcnam esse: 
quatenus vero causam demiurgicam necessario ac- 
ceasere bonis cogitur, mediam eam inter bonum 
malumque ponit et appellat necessitatem.Defectum 
enim qui in illa est bonitatis, conferre ait ad fa- 
cienda sensilia, quod ipsum neeessitatis est. 


74. De ventium reversione ad Deum. 

Rerum quas Deus cum non essent fecit exsistere, 
alia sunt tantummodo entia, ut corpora inanimata, 
alia entia et viventia quoque et intelligentia, ut 
anime ac mentes. Ad Deum igitur a quo profecta 
sunt singula pro sue ralione substantie iterum. 


B convertuntur,sive animal sit vivum, sive substan- 


C 


tia tantummodo, sive praditum intellectu 4ο co- 
gnitione.Unumquodque enim uti processit ita etiam 
redit. Hane philosophicum propositionem, Pro- 
clus quoque capitibus suis inseruit discussitque,et 
ante eum Dionysius Areopagita dilucidius etiam et 
accuratius exposuit, singulari enim diligentia, per- 
spicuitato et cura hac de re est commentatus. 
15. De tempore. 

Tempus a cogitatione hominum conoipitur el 
nomen accepit. Cum enim alie res sint seterns, 
que semper exsistunt suntque immobiles, alie sub 
motione constitute et flux; corruptibilesque, men- 
surationem motionis philosophi tempus appellarunt. 
Neque enim res per 8e subsistens tempus est, neque 
corpus quod sensibus percipi potest, neque sub- 
stantia incorporalis, ut natura, anima, mens : sed 
aliquid in sola posilum cogitatione. Quando igitur 
&nima Deo, jungitur, in &vo stabili constituta 
est; cum autem evo veluti emissa, ad genera- 
tionis conditionem movetur,locum in se facit tem- 
pori.Tempus igitur nihil aliud est quam mensura- 
tio motionis. 

16. De motu. 

Res difficilis explicatu motus. Est enim ratio 
quedam, et rei que movetur, actio eo tempore 
quod movetur. Uti v. g. est aliquid quod crescit, 
quod mutatur,quod fertur sive agitatur; atque ille 
quidem motus quo crescit aliquid, dicitur. incre- 
mentum, motio rei agitate latio sive agitatio, ef 
universe rei nascentis generatio. Motus igitur nec 


(I principium est nec finis, sed medium inter utra- 


que.Ut in edificatione nec principium est motio, 
nondum enim movetur; neque finis, jam enim 
desiit edificari; sed media in his, edificatio nem- 
pe, motio est, quam etiam endelechiam Aristoles 
nuncupavit. 

TT. De necessilate. 

Necessitatem philosophi appellant potentiam 
coactam ad effectum, uti astrologia omnia refert 
ad astrorum aspectus,altitudines, apparentias,do- 
minum geniture et similia. Si igitur omnia con- 
currant ut fiat aliquid vel non flat, nec sit quid- 
quam adversans vel contrarium, hoc. necessitatem 





1956 


MICBAELIS PSELLI 


136 


appollarunt,utpote quod evitari et mutari nequeat. À ἀντικείμενον ἀνάγχην τοῦτο εἱρήχασιν, ὡς ἁπαραί- 


Cujus vero particularia tantum signa se offerunt,ut 
fleri possit, hoc vocarunt contingens, veluti quod 
possit fleri et non possit. Proprie autem contin- 
gens est res sub arbitrio nostro posita, et equale 
80 par momentum ad alterutram partem secum 
habens. 

78. De fato. 

Fati rationes si quis accurate intelligat,unde de- 
pendeat, queque ejus sit natura, maximum philo- 
sophie partem comprehendit;)nam 8 vulgo quidem 
contemnitur, at sapientiores hoc nomen suspiciunt 
et mirantur. Ut vero generatim dicam, fatum est 
natura mundi, que movet corpora: particulatim 
autem est reflexus quidam radius providentie, cu- 
ratioque qua non directo motu utitur, uti proprie 
dicta providentia, sed tempore et loco ad effectum 
indiget, unde el nomen upud Gracos habet, dici- 
turque εἱμαρμένη quasi εἱἰρομένη sive connexa 
quedam natura et complicata ex pluribus.Incorpo- 
rales igitur res sub sola sunt providentia, corpora 
autem sub providentia et fato. 


79. De fortuna et casu. 

Fortuna accuratiores philosophi non accepe- 
runt, ut quibusdam persuasum est, pro re irratio- 
nabili sine ordine et nexu, sed statuerunt esse con- 
gecutionem indeflnitam in rebus ex proposito et 
propter finem aliquem susceptis. Verbi gratia exiit 
aliquis domo lavandi causa, hoc ex proposito et 
propter aliquem flnem fecit, ut nempe in balneo 
lavaretur. At progressus incidit in thesaurum : 
hujus inventionis causam, fortunam appellarunt 
BBpientes. Casui vero tam in rationabilibus quam 
irrationabilibus locum esse affirmant :in rationabi- 
libus quidem, ut si homo cultellum tenens illum 
manibus excidere pati.tur, illeque rectus infigatur 
terre ; in irrationabilibus vero, ut si equus domi- 
num excusscrit, et hic casu quodam illesus abeat. 

80. De «vo ac tempore. 

Entia quedam et substantiam et aclum eternum 
habent, ut mens. Hujus enim et substantia nescia 
mutari et actus minime transitorius aut mutabilis 
est,simul enim in se ornnia mens possidet. At cor^ 
poris et substantia et operatio temporaria est. Sic 
v. g. nostrum corpus substantiam temporariam 
babet, paulatim enim augelur : et operationem, 
non enim simul omnia agit. At unima substantiam 
quidem habet eternam, neque enim sensim nata 
cat, operationem autem tempori subjectam, neque 
enim simul omnia cogitat, sed ex una cogitatione 
descendit ad aliam. Tale etiam est celum, sub- 
&tantia nimirum eternum, sed ratione motionis 
sue tempori et ipsum subjectum. 


81. De quinque sensibus. 
Visio fit, quando ex oculis procedens lux occurrit 
lumini a corporibus visis promananti, quod Plato 


τητόν τε xai ἁμετάβετον. Τὸ δὲ ἐν μερικοῖς ση- 
µείοις τὴν δύναμιν ἔχον, τοῦτο ἐνδεχόμενον ἀπεφή- 
ναντο, ὡς δυνάµενον xai γενέσθαι καὶ μὴ γενόσθαι. 
Κυρίως δὲ ἑνδεχόμενόν ἐστι, τὸ ὑπὸ τὴν ἡμετέραν 
προαίρεσιν χείµενον [καὶ τὴν ἐφ᾽ Exavepa ῥοπὴν ἴσην 
καὶ ὁμοίαν δεχόµενον. 

on. Περὶ εἱμαρμένης. 

Τὴν εἰμαρμένην st τις Ὑνοίη σὺν ἀκριθείᾳ, xai 
ὅθεν καὶ ὁποία τὴν φύσιν, μερίδα πρὸς φιλοσοφίαν 
μεγίστην παριίληφε, παρὰ μὲν γὰρ τοῖς πολλοῖς, 
ἀτιμάζεται τοῦὔνομα, παρὰ δὲ τοῖς σοφωτέροις θαυ- 
µάζεται. "στι δὲ γενικῶς εἰπεῖν, ἡ φύσις τοῦ χόσμου 
ἡ κινοῦσα τὰ σώματα κατὰ µέρης δὲ δευτέρα τις 
προνοίας Έλλαμψις καὶ ἐπιστασία, οὐ καθ) εὐθεῖαν 
τὴν κἰνησιν ἔχουσα, ὥσπερ ἡ κυρίως ἐστὶ πρόνοια, 
ἀλλὰ δεοµένη καιροῦ καὶ τόπου εἷς ἀποτέλεσμα, 
ὄθεν καὶ εἱμαρμένη λέγεται ὡς εἱρομένὴ τις φύσις 
καὶ συμπεπλεγμένη διὰ πολλῶν. Τὰ μὲν οὖν ἀσώματα 
ὑπὸ πρὄνοιαν ἐστὶ µόνην΄ τὰ δὲ σώματα ὑπὸ πρόνοιαν 
καὶ εἰμαρμένην. 


οθ’, Περὶ τύχης καὶ αὐτομάτου. 

Ti» τύχην οὐχ, ὡς vopitousl τινες, ol ἀχριθέστι- 
pot τῶν φιλοσόφων ἐδέξαντο olov ἄλογόν τινα φύσιν 
καὶ μὴ ἔχουσαν τάξιν, μηδὲ εἱρμὸν, ἁλλά παραχο- 
λούθημα ταύτην ἀόριστον ἐν τοῖς κατὰ προαίρεσιν, 
καὶ tvexd τινος γενομένην ὠρίσαντο. Otov προελή- 
λυθέτις ἐκ τῆς οἰχίας λουσόµενος' αὕτη ἡ πρόοδος 
ἐκ προαιρέσεως καὶ ἕἙνεκά τινος πράγματος, τοῦτ 
ἔστιν τοῦ λούσασθα.. Εἶτα προερχόμενος ἔτυχε ϐη- 
exopip: τὴν οὖν αἰτίαν τῆς εὑρέσεως τοῦ θησαυροῦ 
τύχην ὠνόμασαν οἱ cogol. Τὸ µέντοιγε αὑτόματον 
καὶ ἐν τοῖς λογικοῖς καὶ ἐν τοῖς ἁλόγοις τιθέασιν. 
Ἐν piv τοῖς λογικοῖς, ὅταν µαχαιρίδιον ἀπό τινος 
κρατοῦντος ἐκπεπτωκὸς κατ ὀρθὸν ἐμπαγείη vA qn' 
ἐν δὲ τοῖς ἁλόγοις, ὅταν τις ἵππος τὸν δεσκότην &mo- 
θαᾳλὼν, ἀπὸ ταυτοµάτου διασωθείη. 

π᾿. Περὶ αἰῶνος καὶ χρόνου. 

Τῶν ὄντων τὰ uiv καὶ τὴν οὐσίαν, xai τὴν ἑνέρ- 
Ύειαν ἔχει αἰώνιον, olov ὁ νοῦς. Τούτου γὰρ καὶ ἡ 
οὐσία ἀχίνητος, xai dj ἐἑνέργεια ἁμετάθατος (77). 
Ὁμοῦ γὰρ ἔχει ἐν αὐτῷ πάντα. Τὸ δὲ σῶμα καὶ 
τὶν οὐσίαν ἔγχρονον ἔχει καὶ τὴν ἑνέργειαν. Otov 
καὶ τὸ ἡμέτερον σῶμα καὶ τὴν οὐσίατ ἔγχρονον ἔχει, 


D καὶ κατὰ μικρὸν αὐξάνεται, καὶ τὴν ἑνέργειαν, οὐ 


γὰρ ὁμοῦ ἐνεργεῖ πάντα. Ἡ δὲ duy) κατὰ μὲν τὴν 
οὐσίαν αἰώνιός ἐστιν, οὐδὲ γὰρ κατὰ μικρὸν γεχένη- 
ται’ χατὰ δὲ τὴν ἐνέργειαν χρόνου μετέχει οὗ γὰρ 
ὁμοῦ ἔχει πάντα τὰ νοήµατα ἐν ἑαυτῷ, ἁλλ᾽ do 
ἑτέρου µεταθαίνει εἷς ἕτερον. Καὶ ὁ οὐρανὸς δὶ 
τοιοῦτός ἐστιν, xal αἰώνιος μὲν κατὰ τὴν οὐσίαν, 
κατὰ δὲ τὴν κχίνησιν ὑπὸ γρόνον xal αὐτὸς κεί- 
pavoc, 
πα’. Περὶ τῶν πέντε αἰσθήσεων. 

'll δρασις γίνεται ὅταν τὸ ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν qax 

ἐκφερόμενον συναντήσῃ τῷ ἀπὸ τῶν σωμάτων 


NOTE. 


(73) Al. ἀμιτάθλητος. 





1 DE OMNIFARIA DOCTRINA. | 198 


σοῤῤέουτι, ὅπερ ὁ Πλάτων 
Αχούομεν τῷ κενῷ τῷ ἑντὸς τοῦ ὠτὸς, τοῦτο γὰρ 
εἶναι τὸ διηχοῦν κατὰ τὴν τοῦ πνεύματος ἐμθολήν. 
᾿Οσφραίνομεν δὲ τῷ ἡγεμονικῷ τῷ ὄντι ἐν τῷ ἔγχε- 
φάλῳ, ἕλκοντι δὲ διὰ τῶν ἀναπνοῶν τὰς ὀσμάς. 
Γεύομεν δὲ τῇ ἁραιοτητι τῆς γλώττης καὶ τῇ µκλα- 
χότητι, καὶ διὰ τὸ συνάπτειν τὰς ἀπὸ τοῦ σώματος 
εἰς αὐτὴν φλίθας τὴν φύσιν. Ἡ δὲ φωνὴ πνεῦμά 
ἐστὶ διὰ τοῦ στόματος, ἀπὸ Otavolac ἠγμένον. "Απτο- 
μεν δὲ ὅλῳ τῷ σώματι, διότι ἀποπερατώσεις etai, 
ὃν ὦν αἰσθάνομεν cv ἁπτόμέβα. 
πβ’. Et ἀληθὲς τὸ καταΟασκα[νεσθαί τινας ὑπὸ 
τῶν ὀρώντων. 

O9 ψεῦδος ἐστι τὸ καταµαραίνεσθαί τινας xal 
χαταθασκαίνεσθαι ὑπὸ τῆς τῶν ὁρώντων ὄψεως, 
Πολυκίνητος γὰρ ἡ ὄψις οὖσα μετὰ πνεύματος αὐτὴν 
ἀφιέντος. ἨἩυρώδη xai θαυματικήν τινα διασπείρει 
ὀύναμιν, ὥστε πολλὰ xai πάσχειν val ποιεῖν BU αὐ- 
τῆς τὸν ἄνθρωπον. Καὶ τῶν ἐρωτικῶν, ἃ δὴ μέγιστα 
χαὶ σφοδρότατα παθήματα τῆς ψυχῆς ἔστιν, ἀρχλν 
5 ὄψις ἐνδίδωσιν, ὥστε ῥεῖν xai λείθεσθαι τὸν ἐρωτι- 
xà» ὅταν ἐμθλέπῃ τοῖς ἀγαθοῖς xal χαλοῖς, Τὸ γὰρ, 
διὰ τῶν ὀμμάτων ἐκπίπτον, εἴτε φῶς εὖτε ῥεῦμαὸ 
τοὺς ἐρῶντας ἐχτήχει xal ἀπόλλυσι, τοιαύτη γίνεται 
διάδοσις καὶ ἀνάπληξις ὑπὸ τῆς ὄψεως. Al γὰρ τῶν 
καλῶν ὄψεις, xàv πάγο ποῤῥωθεν ἀντιθλέπωσι, nop 
tv ταῖς τῶν ἐρωτικῶν ψυχαῖς ἀνάπτουσι. Kai τὸ 
σῶμα δὲ τῶν ἐρωμένων καὶ ὁρωμένων βλάπτεται ἐν 
ταῖς τοιαύταις ἀποφοραῖς. 

vy . Πῷς αἱ συλλήψεις γίνονται. 

Ἡ σύλληψις τῶν ζώων Ὑίνεται, καὶ μάλιστα τῶ 
ἀνθρώπων, ὅταν ἐπιτήδειος, καὶ ξηροτέρα συμμέ- 
τρως ἡ μήτρα γενηται πρὸς τὴν παραδοχὴν τοῦ 
σιέρµατος τῶν «καταμηνίων συνεπισπωµένων ἀπ 
καντὺς ὄγκου µέρος τι τοῦ καθαροῦ αἵματος. Συµ- 
θάλλεται δὲ καὶ τὸ θῆλυ πρὸς τὴν πύησιν ἐξυγραι- 
νοµένη τὴν µήτραν ἐν ταῖς µίξεσιν, à δὲ ὑγρασία 
αὕτη σπέρματος μὲν οὐκ ἔχει λόγον, otov δὲ ὕλη 
vexat τῇ κχαταθολῇ τῆς ἀνδρείας Ὑονῆς. Καὶ τὸ 
μὲν τοῦ ἄβγενος σπέοµα εἷς τὰ στερεώτερα µέρη 
τοῦ σώματος ἐξαρκεῖ, οἷον ὁστᾶ, καὶ νεῦρα καὶ 
φλέθας xai ἀρτηρίας, καὶ τὰ τοιαῦτα. ᾿Απὸ δὲ τοῦ 
θήλεος, eq τὰ ὑγρότερα µέρη τοῦ σώματος, αἷμα 
φημί xai ἀμφοτέρας τὰς Ὑολάς. "H μᾶλλον πάντα 
ἐξ ἀμφοτέρων, ἀλλὰ τὰ μὲν τοῦ ἄῤῥενος πλέον ἔχει, 
τὰ δὲ τοῦ θήλεος ἐπ᾽ ἔλλατον. 

πδ’, Πόθεν γίνονται τῶν γονέων αἱ ὁμοιώσεις 
καὶ at πρὺς τούτους ἀνομοιότητες. 

Τὸ ἀποκρινόμενον σπέρµα, ἤ ἀπὸ τοῦ ἀνδρὸς, ij 
ἀπὸ τῆς γυναικός * τὸ piv ἀπὸ τοῦ ἀνδρὸς, λόγους 
ἔχει τῶν ἐν αὐτῷ ἠθῶν xal τρόπων xal τῆς µορ- 
φῆς, xal ἀπὸ μητρὸς δὲ ὠσαύτως ' Ὅταν οὖν ἄμφω 
τὰ σπέρµατα συγκραθῇ, el μὲν ἐπ᾽ ἴσης, ἔχαι τὸ 
Ἱεννώμενον ἴσην xal πρὸς τὸ ἄῤῥεν καὶ πρὸς τὸ 
θᾷλυ τὴν ὁμοιότητα. Ὅταν δὲ τὸ ἄῤῥεν κατακρατή- 
σῃ τοῦ θήλεος, τῷ ἄῤῥενι παρόμοια τὰ τικτόμενα 
ἀποτελεῖται ' ὅταν δὲ τὸ θῆλυ τοῦ ἄδῥενος, ἀπει- 
κασμένα πρός τὴν μητέρα. Ὅταν δὲ ἡ ἐν τῷ σπἐρ- 
ματι θερµασία ἐξατμισθῇ, οὐδενὶ τῶ, τοκέων πλατ- 


ὀνομάζει συναύγειαν. À συναύγειαν appellat, nos corradiationem sive cen- 


cursuin radiorum dicere possumus. Áudimus per 
cavitatem vacuam, que in aure est, irruente spi- 
ritu personantem.Olfacimus mente que in cerebro 
residet et per spiracula odores attrahit. Gustamus 
raris et mollibus lingue partibus,quandoquidem et 
venas corporis natura ad illam adnexuit. Vox est 
spiritus per os mente auctore emissus. 'l'angimus 
toto corpore, quippe cui superí(lcies et extrema 
sunt, per qu: sentimus cum contingimur. 


82. Num verum sit. aliquos a videntibus fascinari ? 


Non est mendaciis aseribendum quosdam acie 
videntium contactos marcere et faseinari. Visio 


B enim cum spiritu e&m etnittente mobilis valde est, 


et ignem mirificamque spiret vim, ut multa homo 
per illam efficere nec minus affici ao pati possit.Et 
amor qui affectus animi est maximus ac vehemen- 
tissimus,initium capit a conspectu, itaque amantes 
fluunt velu* acliquefiunt, quando pulchros aoc for- 
mosos vident, nam qua per oculos incidit in eos 
lux sive effusio radiorum amantes perdit facitque 
contabescere, tanta est ex visu alteratio et percul- 
sio. Nam formosorum conspectus etiamsi elongin- 
quo respiciunt, ignem in amantium animis accen- 
dunt. Sed et corpus amatorum conspectorumque 
per ejusmodi radiorum emissiones afficitur. 


83. Quando fetus concipiatur ? 

Conceptio animalium, et hominum 1naxime fit, 
quando uterus est idoneus et temperate siccus ad 
recipiendum semen: menstruis ex universa massa 
partem puri sanguinis atirahentibus. Confertetiam 
femina ad conceptionem,uterumin congressus hü- 
mectando, qui tamen humor non habet seminis ra- 
Wonem, sed velut materiam preebet dejecto virili 
semini. Atque semen viri firmioribus corporis par- 
tibus componendis insumitur, ut ossibus, nervis, 
venis, arteriis, et. similibus: feniine autem debi- 
lioribus, sanguini nimirum et utrique bilis generi. 
Aut potius omnia hec ex utrisque seminibus con- 
stant, nisi quod masculum prepollet, femininum 
minus habet virtutis. 


84. Unde contingat similes vel dissimiles parentibus 
| nasci liberos ? 

Excretum semen vel a viro est, vel a femina. 
Illud viri in se habet rationes morum et indolis ae 
forme viri, et boc femine similiter. Quando igitur 
utraeque permiscentur, si quidem equaliter, infans 
qui nascitur ex utriusque parentis similitudine 
equaliter participabit. Si autem feminino semini 
prevaluerit masculum, patri similia nascentur : si 
contra masculo femininum, rautrem similitudine 
referent. Quod si calor qui est in semine exspi- 
raverit, neutri parentum conformabitur quod na- 
scitur. Sepius etiam femina inter concipiendum 


739 


MICHAELIS PSELLI 


140 


hunc velillam imaginante, infans ei quod mater À τόµενον ὁμοιοῦται. Ηολλάχις δὲ xal τῆς γυναικὸς 


imaginata est assimilatur. 


| 85. Quomodo fiant somnia? 

Multe sunt cause somniorum. Alia enim ratio- 
nabili anims nostre,mente mediante,immittuntur 
divinitus; alia sunt veluti echo quedam ao reso- 
nantia diurnarum actionum ; alia & phantasia eíffor- 
mantur, imaginante et offerente nobis diurnos 
amores, vel alium affectum anime nostre. Aliaa 
quatuor humoribus sive temperamentis excilantur, 
. unde et colores humoribus illis similes habent, 
qua in quiete videntur. Alia produnt causas habe- 
rein nobis artes quas didicimus, vel negotia que 
tractamus, unde philosopho philosophica, rhetori 
rhetorica, geometre geometrica se offerunt insom- 
nia. Non una igitur somniorum causa est, sed ut 
dixi varia ac multiplex. 

86. De sonttate, morbo (8) εἰ senectute. 

Sanitatis causa et conservatrix est equalis tem- 
peratura caloris, frigoris, humiditatis et siccitatis, 
quorum si unum ceteris prevaleat,morbus oritur. 
Plurimi certe morbi per anomaliam sive irregula- 
ritatem horum in corpore elementorum generan- 
tur. Inferuntur morbi etiam nimia repletione vel 
crüditate aut corruptione ciborum. At sanitatis 
conoiliatrix est ordinata dieta et tranquillus sorte- 
que sua contentus animus. Fotusin utero forma- 
tur a die tricesima gexta,et membris perfectus esse 
incipit a quinquagesima.Quanquam Hippocrates in 
masculis, quod  calidiores sint, articulationem 
membrorum a vicesima sexta die fieri affirmat, 
feminas autem intra secundum mensem articulari, 
intra quartum perfici. 

87. Quare qui jejunarunt, siliunl. magis quam esu- 
riunt ? 

Sitimus magis quando jejunamus, quam esuri- 
mus,quoniam ealidum quod innobis est,primoloco 
quidem consumit quod a cibis est reliqui, deinde 
vis illaignea in nobis convertit se ad ipsam natu- 
ralem corporis humiditatem, eamque querit ac de- 
pascit. Hinc veluti in luto sequitur siccitas, et potu 
magis indigere corpus contingit, donec in bibenti- 
bus confirmatus atque iterum vires recipiens calor 
appetitum validum cibi injiciat. Namque calidum 
in nobis cibo maxime indiget, ut facile etiam extra 


φάντασίας ἐν τῷ τίκτειν λαθούσης τοῦδε Jj τῆσδε, 


«πρὸς τὸ φαντασθὲν ἀπεικάζεται τὸ γεννώµενον. 


πε Βῶς οἱ ὄνειροι γίνονται. 

Πολλαὶ τῶν ὀνείρων εἶσὶν αἴτίαι * oi μὲν γὰρ 
αὐτῶν εἰσὶ θεόπνευστοι ἄνωθεν διὰ μέσου τοῦ νοῦ τῇ 
λογικη ψυχῇ ἡμῶν ἐγγινόμενοι, οἱ δὲ otov ἁπηχή- 
µατα οἰσὶ τῶν ἡμερινῶν πρᾶξεων. Οἱ δὲ ἀπὸ φαντα- 
στικῆς ἐντυποῦνται δυνάµεως, «φανταζούσης ἡμῖν 
τοὺς ἡμερινοὺς ἔρωτας, ἤ ἄλλο τι πάθος φυχῆς. 
Ἕτεροι δὲ ἀπὸ τῶν τεσσάρων χυμῶν ἀνεγείρονται, 
ὅθεν καὶ τὰ χρώματα τῶν ὀρωμένων, ὅμοι« τοῖς 
τῶν χυμῶν ἔχουσι. Οἱ δὲ τὰς αἰτίας ἡμῖν ἐκφαίνουσι 
τῶν τεχνῶν xal τῶν ἐπιτηδευμάτων, περὶ & τὴν 
πραγµατείαν ἔγομεν. Φιλοσοφικὰ οὖν τῷ φιλοσόφῳ 
τὰ ὀνείρατα, vai τῷ ῥήτορι τὰ ῥητορικὰ, xal τῷ 
γεωμέτρῃ τὰ γεωμετρικά, Ob µία οὖν αἰτία τῶν 
ὀνειράτων, ἀλλὰ πολλαὶ, ὡς εἴρηται. 

v6. Περὶ ὑγείας, καὶ νόσου καὶ γύήρως, 

Ὑγείας αἴτιον καὶ συνεκτικὸν ἡ τῶν δυνάµεων 
ἴσονομία, θερµότητος, ψυςρότητος, ὑγρύτητος, ἔη- 
ῥότητος. Όταν δὲ τούτων Ew καταδυναστεύσῃ τῶν 
ἄλλων, ἡ νόσος γίνεται, AV δὲ πλεϊῖστὰι τῶν νόσων 
δι ἀνωμαλίαν τῶν ἐν τῷ σώματι στοιχείων Ὑινονται. 
Ἐπειτάγονται δὲ αἱ νόσοι τῷ σώματι, xal διὰ πλή- 
θους τροφῶν, καὶ Ov ἀπεψίας xoi φθορᾶς. Ἡ δὲ 
εὐταξία καὶ 1, αὐτάρχεια ὑγείας περιποιητικἀ, Μορ- 
φοῦται δὲ τὰ ζῶα iv γαστρὶ ὄντα, ἀπὸ ἕχτης xal 
τριακοστῆς ἡμέρας, τελειοῦται δὲ τοῖς µορίοις ἀπὸ 
τῆς πεντηκοστῆς, Ἰπποκρατης δὲ ἐπὶ piv τῶν ἁῤ- 
ῥένων, διὰ τὸ θερµότατα εἶναι, τὴν διάρθρωσιν γί- 
vega: ἀπὸ τῆς ἕκτης xal εἰχοστῆς, ἐπὶ δὲ τῶν 
θηλυχῶν ἐν διµήνῳ μὲν διαρθροῦσθαι, ἐν τετραμήνῳ 
δὲ τελειοῦσθαι λέγει, 

πζ. Διὰ τ{ οἱ νηστεύοντες διφῶσι μᾶλλον, $ 
πεινῶσιν ; 

Διψῶμεν μᾶλλον, ὅταν νηστεύσωμµεν, 7j πεινῶμεν, 
διότι τὸ ἐν ἡμῖν θερμὸν πρῶτον μὲν καταθόσκεται 
τὸ iv σώματι περισσεύει τροφῆς, εἶτα ἐπ᾽ αὐτὴν βα- 
δίζει τὴν σύμφυτον λιθάδα τῆς σαρχὸς d ἐν ἡμῖν 
πρωσις, τὸ νοτερὸν διώχουσα, καὶ τὸ ὀδίνγρον. 
Γενομένης οὖν ὥσπερ ἐν πηλῷ Κξηρότητος, ποτοῦ 
μᾶλλον τὸ σῶμα δεῖσθαι πέφυκεν, ἄχρις οὗ πιόντων 
ἀναῤῥωσθϊν καὶ ἰσχύσαν τὸ θερμὸν ἐμθριθοῦς τρο- 
φῆς ὄρεξιν ἐργάσηται. Τὸ γὰρ ἐν ἡμῖν μάλιστα δεῖ- 
ται τροφῆς θερμὸν, ὥσπερ ἀμέλει βλέπομεν ἕξω 


nos observare possumtüs nec aerem,nec aquam, nec J) µήτε ἀέρα, µήτε ὕδωρ, µήτε γῆν ἐφιέμενα τρέφεσθαι, 


terram alimento inhiare, neo propinqua consu- 
mere, sed solum ignem, quare et senes facillime 
ferunt jejunium,siquidem hebes jam et exiguus in 
illis calor est. Etiam animalibus sanguine destitu- 
tis, quia calore non eque abundant,cibo minus est 
opus. 
88. De celi substantia. 
Plato philosophusex quatuor elementis omnia 


μήτε ἀναλίσχοντα τὸ πλησιάζον, ἀλλὰ µόνον τὸ wp, 
Διὰ ταῦτα xal ol γέροντες ῥᾷστα νηστείαν φέρουσιν * 
ἀμθλὺ γὰρ ἐν αὐτοῖς καὶ μικρὸν ἤδη τὸ θερμόν 
ἐστι. Καὶ τὰ ἄναιμά δὲ τῶν ζώων τρρφῆς Txtota 
προσδεῖται, δι ἔνδειαν θερµότητος. 


πη’. Περὶ τῆς τοῦ οὐρανοῦ οὐσίας. 
Πλάτων μὲν ὁ φιλόσοφος ἀπὸ τῶν τεσσάρων στοι- 


NOTA. 


(8) Imo de tempore formationis fetus in utero. 
Nam de senectute quidem nihil in hoc capite tra- 
ditur, nisi eo referas, quod bona dieta et tran- 


quillitate animi conservari integram valetudinem, 
atque adeo senectutem feliciter attingi posse, vere 
ac prudenter monet. 











11 DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


143 


χείων πάντα πλάττων τὰ σύνθετα, σώματα ἀπὸ τῶν A efformat composita corpora, atque adeo celum 


αὐτῶν συγκεῖσθχι καὶ τὸν οὐρανὸν ἀποφαίνεται. 
Τοσοῦτον δὲ, φπαὶ, πρὸς τὰ ἄλλα τὴν διαφορὰν 
ἔχειν, ὅτι τὰ μὲν ἐπὶ γῆς σώματα ἀπὸ τῆς ἐσχάτης 
µερίδος τῶν στοιχείων εἶναι, τῆς olov παχυτέρας 
χαὶ ὑλωδεστέρας, τὸν δὲ οὐρανὸν ἀπὸ τῆς αὐγοει- 
ὑιστέρας αὐτῶν μοίρας οὐσιῶσθαι. Αριστοτέλης δὲ 
τὰ uiv τέσσαρα στοιχεῖα κατ εὐθεῖαν κινεῖσθαι λα- 
δὼν, τὸν δὲ οὐρανὸν κύκλῳ φἐρεσθαι, ἀπὸ τῆς δια- 
φόρου κινήσεως διάφορον αὐτῷ καὶ τὴν οὐσίαν πρὸς 
τὰ στοιχεῖα δίδωσι, Καὶ τόν τε οὐρανὸν καὶ τοὺς ὑπ᾽ 
αὐτὸν ἀστέρας καὶ μέχρι σελήνης αἴθέρᾳ καλεῖ, xal 
πέμπτον σῶμα κατονοµήζει. 

πθ. Ei; πόσους χύχλους διαιρεῖται ὁ οὐρανός. 

Τὸν ojpzvàv εἷς πολλοὺς Χύκλους oi φιλόσοφοι 


ὀιβρήκασιν, ὤν πρῶτός ἐστιν ὁ ἱσημερινὸς, ὁ μέσον D) 


αὐτὸν τέµνων καὶ διαιρῶν τὰ νότια xal τὰ βόρεια. 
Ἐφεξῆς δὲ τούτου xav' ἄμφω τὰ µέρη, κατὰ uiv 
τὸ δεξιὸν , θερινὸν κύχλον xal τὸν ἀρκτικὸν τι- 
ῥέασιν κατὰ δὲ τὸ ἀριστερόν, τὸν νότιον καὶ τὸν 
ἀνταρχτιχόν. Έτερον αὖθις χύκλον πλάττουσι τὸν 
μεσημθρινὸν τὸν ἀπὸ τῶν ἀνατολῶν εἰς δύσιν κεί- 
µενον, καὶ τἆμνοντα μὲν τοὺς εἰρημένους πέντε 
χύχλοας, ἐπίσης διαιροῦντα δὲ τὸ ἐφον µέρος καὶ τὸ 
ἐσπέριον. Ἔκτον προσονοµάζουσι τὸν ὀρίζοντα, τὰ δύο 
ἡμισφαίρια διαστἐλλοντα. Ἔθδομον, τὸν ζωδιαχὸν, ἀρ- 
όμενον ἀπὸ τοῦ θερινοῦ, xal τἔµνοντα τὸν ἴσημερινὸν 
καὶ λήγοντα atc τὸν νότιον. 


p. Περὶ τοῦ φαινομένου ἐν τῷ οὐρανφ γαλακτοειδοῦς 
κύχλου xai λεγομένου Ταλαξίου. 


'Orip ἐστὶν ὁ κομήτης περὶ ἕνα ἀστέρα, τοῦτό C 


ἐστιν ὁ Γαλαξίας περὶ ὅλον κύκλον, 'H γὰρ αὐτὴ ὕλη 
Ἱαλαξίου xai κοµήτου, xai ἐπεὶ μέγιστος κύκλος ὁ 
Ἱαλαξίας γίνεται, πολλὴ ἐξ ἀνάγκης ἡ ἔξαψις συµ- 
θαΐνει, Ὁ δὲ κύχλος αὐτοῦ συµμθάλλει κατά τε τὸν 
Τοξότην xai τοὺς διδύµους, ἅπερ ἐκ διαμέτρου εἰσι. 
Καὶ ἵνα τὸ σαφὶς £45. ὁ ἀναγινώσκων περί τε κοµή- 
τοῦ xal Γαλαξίου, γινωσκέτω, ὅτι εὐθὺς μετὰ τὴν 
σελήνη» σῶμα ἐστὶν, οὐ καθαρῶς μὲν πῦρ, ἀλλ᾽ olov 
χαπνῶδες xal δυνάμµενον ὑπὸ κινήσεως ἐξαφθῆναι, 
ὅταν μὲν κινηθέντι µέρος τοῦ ὑπεχχαύματος ἐξαφθῇ, 
καὶ ἐμπέσοι εἰς μερικὴν παχεῖαν ὕλην καὶ ἐπισταίη, 
ποιε χομήτην᾽ ὅταν δὲ εἷς ὅλον κύκλον διενεχθῇ, 
ποιεῖ τὸν Γαλαξίαν. Φαίνεται δὲ λευχὸς, διότι otov 
ἑξαφρίζεται ὑπὸ τῆς κινήσεως τὸ ὑπέχχαυμα καὶ 
ὑπολευκαίνεται. 

ρα. Περὶ τῶν φαινομένων dv τῷ οὐρανῷ διαφόρων πυ- 

ρίνων φασµάτων. 

Eaeoy ipei ὡς εἰρήχαμεν, τὸ ὑπέκκαυμα, sl 
καὶ χατὰ μῆκος µόνον ἐξαφθᾷ, καὶ ποιήσῃ ἀπο- 
σπιγθτρισμοὺς, αἱ λεγόμεναι αἶγες Ὑίνονται, μαλ- 
λοῖς γὰρ ἐκχρεμέσιν ol ἀποσπινθηρισμοὶ ἑοίκα- 
vw. E* δὲ οὐ ποιήστ ἀποσπινθηρισμὸν τὸ κατὰ μῆ- 
χος ἐξαφθὲν, δαλὸς διὰ τὸ σχῆμα κατονοµάζεται. Οἱ 
6b φαινόμενοι πίπτοντες ἀἁστέρες , οὕς διάττοντας 
ὁ Αριστοτέλης καλεῖ, σπέρμα ἐστὶ πυρὸς, ἐξαφθεί- 
σης κατά τι µέρος τῆς καπνώδους ἀναθυμιάσεως, 
καὶ κατὰ διάδοσιν, πλαγίαν ποιησαµένης κΧίνησιν " 


quoque ex iisdem constare docet: tantum differre 
in eo, quod corpora terrestria ex deterioribus aoc 
veluti crassioribus et magis materialibus elemento- 
rum partibus composita sint, colum vero ex sub- 
tilioribus et lucidioribus substantiam acceperit. 
Aristoteles dum sumit, elementa quatuor recto 
motu ferri,celumque circulari, ex diversa motione 
etiam diversam a quatuor elementis substantiam 
ejus concludit,ceelumque et sidera ad lunam usque 
etherem et quintum corpus appellat, 


89. In quot circulos celum dividatur ? 

Colum variis cireulis distinxerunt philosophi, 
quorum primus est equalor, qui medium illud in 
australem et, septentrionalem partem dividit. Ab 
hoc deinceps ex utraque parte ad dextram quidem 
tropicum estivum et circulum arcticum collocant, 
ad sinistra tropicum australem, circulumque ant- 
arcticum. Alium iterum effingunt circulum meri- 
dianum, ab oriente ad occidentem usque pertin- 
gentem ; atque sextum circulum quinquejam dictos 
gecantem, matutinamque ac vespertinam partem 
equaliter dividentem horizontem sive (flnitorem 
appellant, quo duo hemispheria distinguuntur ; 
septimum denique zodiacum incipientem a tropico 
sglivo, secantemque sequatorem, atque in tropico 
australi desinentem. 


90. De circulo lacteo in calo, sive Galaxia. 


Quod cometa est in una stella,hoc Galaxia est in 
toto cireulo. Eadem enim comete et lactei circuli 
substantia, ac quia maximus est circulus Galaxias, 
necesse est magnam ibi contingereinflammationem. 
Attingit vero circulus iste Sagittarium,Geminosque, 
qui e diametro sibi opponuntur. Atque ut lectori, 
quod de cometa et Galaxia dixi, perspicuum sit, 
norit sub luna esse corpus, non purum quidem 
ignem, sed veluti fumigans aliquod aptumque & 
motione flammam concipere. Quando igitur pars 
agitata fomitis illiussuccenditur,inciditque in per- 
ticularem materiam crassam eamque accendit,co- 
metam facit ; quando autem per totum infertur cir- 
culum, facit Galaxiam, qui candidus apparet ; 
quoniam a motione fomes ille veluti spumat, albi- 
cutque. 

91. De visisvariis in celo apparentibus. 


Buccensus ut dixi fomes,quando in longum modo 
flammam concipit,emittitque igniculos, fluntcapre 
quas vocant, villis enim dependentibus illi igniculi 
non dissimilessunt.Si vero inlongum succensasnul- 
las scintillationesemittat, a figura appellant trabem. 
Atque cadere videntur stelle, discurrentes Ari- 
stoteles vocat, semen in 69 ignis habent, succenso 
ex parte fuligineo vapore, et dum augetur, trans- 
versam faciento motionem. Obliquus autem motus 
fit propter aliam causam,quando nimirum refrige- 


139 


MICHAELIS PSELLI 


140 


hunc vel illam imaginante, infans ei quod mater À τόµενον ὁμοιοῦται. Ηολλάκις δὲ καὶ τῆς γυναικὸς 


imaginata est assimilatur. 


85. Quomodo fiant somnia? 

Multi sunt cause somniorum. Alia enim ratio- 
nabili anime nostre,mente mediante,immiltuntur 
divinitus; alia sunt veluti echo quadam ao reso- 
nantia diurnarum actionum ; alia a phantasia effor- 
mantur, imaginante et offerente nobis diurnos 
amores, vel alium affectum anime nostre. Aliaa 
quatuor humoribus sive temperamentis excilantur, 
unde et colores humoribus illis similes habent, 
quae in quiete videntur. Alia produnt causas habe- 
rein nobis artes quas didicimus, vel negotia que 
tractamus, unde philosopho philosophica, rhetori 
rhetorica, geometre geometrica se offerunt insom- 
nia. Non una igitur somniorum causa est, sed ut 
dixi varia ac multiplex. 

86. De sanitate, morbo (8) et senectute. 

Sanitatis causa et conservatrix est tequalis tem- 
peratura caloris, frigoris, humiditatis et siccitatis, 
quorum 8i unum ceteris prevaleat,morbus oritur. 
Plurimi certe morbi per anomaliam sive irregula- 
ritatem horum in eorpore elementorum generan- 
tur. Inferuntur morbi etiam nimia repletione vel 
cruditate aut corruptione ciborum. At sanitatis 
conciliatrix est ordinata dieta et tranquillus sorte- 
que sua contentus animus. Fotusin utero forma- 
tur a die tricesima sexta,et membris perfectus esse 
incipit a quinquagesima.Quanquam Hippocrates in 
masculis, quod  calidiores sint, articulationem 
membrorum a vicesima sexta die fleri afflrmat, 
feminas autem intra secundum mensem articulari, 
intra quartum perfici. 

87. Quare qui jejunarunt, sitiunt magis quam esu- 
riunt ? 

Sitinus magis quando jejunamus, quam esuri- 
mus,quoniam calidum quod innobis est,primoloco 
quidem consumit quod a cibis est reliqui, deinde 
vis illaignea in nobis convertit se ad ipsam natu- 
ralem corporis humiditatem, eamque querit ac de- 
pascit. Hinc veluti in luto sequitur siccitas, et potu 
magis indigere corpus contingit, donec in bibenti- 
bus confirmatus atque iterum vires recipiens calor 
appetitum validum cibi injiciat. Namque calidum 
in nobis cibo maxime indiget, ut facile etiam extra 


φάντασίας iv τῷ tÜxtttv λαθούσης τοῦδε fj τῆσδε, 
«πρὸς τὸ φαντασθὲν ἀπεικάζεται τὸ γεννώµενον. 
πε. Hüx οἱ ὄνειροι γίνονται, 

Πολλαὶ τῶν ὀνείρων εἶσὶν αἴτίαι * ὁἱ gv γὰρ 
αὐτῶν εἶσὶ θεόπνευστοι ἄνωθεν διὰ μέσου τοῦ νοῦ τῇ 
λογικη qox? ἡμῶν ἐγγινόμενοι, ol δὲ olov ἀπηχή- 
µατα εἰσὶ τῶν ἡμερινῶν πρᾶξεων. Οἱ δὲ ἀπὸ φαντα- 
στικῆς ἐντυποῦνται δυνάµεως, Φφανταζούσης fitv 
τοὺς ἡμερινοὺς ἔρωτας, ἤ ἆἄλλο τι πάθος φυχῆς. 
Ἔτεροι δὶ ἀπὸ τῶν τεσσάρων χυμῶν ἀνεγείρονται, 
ὅθεν καὶ τὰ χρώματα τῶν ὀρωμένων, ὅμοια τοῖς 
τῶν χυμῶν ἔχουσι. Οἱ δὲ τὰς αἰτίας ἡμῖν ἐκφαίνουσι 
τῶν τεχνῶν xal τῶν ἐπιτηδευμάτων, περὶ à τὴν 
πραγµατείαν ἔχομεν. Φιλοσοφικὰ οὖν τῷ φιλοσόφφ 
τὰ ὀνείοατα, val τῷ ῥήτορι τὰ ῥητορικὰ, xal τῷ 
γεωμάτρῃ τὰ γεωμετρικά. Ob µία οὖν αἰτία τῶν 
ὀνειράτων, ἀλλὰ πολλαὶ, ὡς εἴρηται. 

πς’. Περὶ ὑγείας, xai νόσου καὶ γήρως, 

Ὑγείας αἴτιον xal συνεχτικὸν ἡ τῶν δυνάµεων 
ἰσονομία, θερµότητος, ψυςρότητος, ὑγρύτητος, Em- 
ῥότητος. "Ὅταν δὲ τούτων fv καταδυναστεύσῃ τῶν 
ἄλλων, dj νόσος γίνεται, At δὲ πλεῖσται τῶν νόσων 
δι’ ἀνωμαλίαν τῶν ἐν τῷ σώματι στοιχείων γινονται. 
Ἐπειτάγονται 08 κἱ νόσοι τῷ σώματι, xal διὰ πλή- 
θους τροφῶν, xal δι ἀπεψίας xai φθορᾶς. Ἡ δὲ 
ἐὐταξία καὶ 1$, αὐτάρχεια ὑγείας περιποιητικἀ, Μορ- 
φοῦται δὲ τὰ ζῶα iv γαστρὶ ὄντα, ἀπὸ ἕχτης xai 
τριακοστῆς ἡμέρας, τελειοῦται δὲ τοῖς µορίοις ἀπὸ 
τῆς πεντηκοστῆς, ᾿πποχρατης δὲ ἐπὶ μὲν τῶν ἁῤ- 
ῥένων, διὰ τὸ θερµότατα εἶναι, τὴν διάρθρωσιν γί- 
νεσθαι ἀπὸ τῆς ἕκτης καὶ εἰκοστῆς, ἐπὶ δὲ τῶν 
θηλυκῶν ἐν διµήνῳ μὲν διαρθροῦσθαι, ἐν τετραμµήνῳ 
δὲ τελειοῦσθαι λέχει. 

nL. AX Al οἱ νηστεύοντες διψῶσι μᾶλλον, ἤ 
πεινῶσιν ; 

Διψῶμεν μᾶλλον, ὅταν νηστεύσωµεν, Tj πεινῶμεν, 
διότι τὸ ἐν ἡμῖν θερμὸν πρῶτον μὲν χαταθόσκεται 
τὸ ἐν σώματι περισσεύει τροφῆς, tita ἐπ᾽ αὐτὴν βα- 
δίζει τὴν σύμφυτον λιθάδα τῆς σαρχκὸς ἡ ἐν α μῖν 
πύρωσις, τὸ νοτερὸν διώκουσα, καὶ τὸ ὀδίυγρον. 
Γενομένης οὖν ὥσπερ ἐν πηλῷ Κξηρότητος, ποτοῦ 
μᾶλλον τὸ σῶμα δεῖσθαι πέφυκεν, ἄχρις οὗ πιόντων 
ἀναῤῥωσθϊν καὶ ἰσχύσαν τὸ θερμὸν ἐμθριθοῦς τρο- 
φῆς ὄρεξιν ἐργάσηται. Τὸ γὰρ ἐν ἡμῖν μάλιστα δεῖ- 
ται τροφῆς θερμὸν, ὥσπερ ἀμέλει βλέπομεν ἔξω 


nos observare possumas nec aerem,nec aquam, nec J) μήτε ἀέρα, µήτε ὕδωρ, µήτε γῆν ἐφιέμενα τρέφεσθαι, 


terram alimento inhiare, neo propinqua consu- 
mere, sed solum ignem, quare et senes facillime 
ferunt jejunium;,siquidem hebes jam et exiguus in 
illis calor est. Etiarn animalibus sanguine destitu- 
tis, quia calore non eque abundant,cibo minus est 
opus. 
88. De cceli substantia. 
Plato philosophus ex quatuor elementis omnia 


μήτε ἀναλίσκοντα τὸ πλησιάζον, ἀλλὰ µόνον τὸ πῦρ, 
Διὰ ταῦτα xal οἱ γέροντες ῥᾷστα νηστείαν φέρουσιν " 
ἀμθλὺ γὰρ ἐν αὐτοῖς καὶ μικρὸν ἤδη τὸ θερµόν 
ἐστι. Καὶ τὰ ἄναιμά δὲ τῶν ζώων τρρφῆς ἥκιστα 
προσδεῖται, δι’ ἔνδειαν θερµότητος. 


T. Περὶ τῆς τοῦ οὐρανοῦ οὐσίας. 
Πλάτων μὲν ὁ φιλόσοφος ἀπὸ τῶν τεσσάρων στοι- 


NOTA. 


(8) Imo de tempore formationis fetus in utero. 
Nam de senectute quidem nihil in hoc capite tra- 
ditur, nisi eo referas, quod bona dieta et tran- 


quillitate animi conservari integram valetudinem, 
atque adeo senectutém feliciter attingi posse, veré 
ac prudenter monet. 


11 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


143 


qsiov πάντα πλάττων τὰ σύνθετα, σώματα ἀπὸ τῶν A elformat composita corpora, atque adeo colum 


αὐτῶν συγκεῖσθχι * καὶ τὸν οὐρανὸν ἀποφαίνεται. 
Τοσοῦτον δὲ, φησὶ, πρὸς τὰ ἄλλα τὴν διαφορὰν 
ἔχειν, ὅτι τὰ piv ἐπὶ γῆς σώματα ἀπὸ τῆς ἑσχάτης 
µερίδος τῶν στοιχείων εἶναι, τῆς olov παχυτέρας 
xii ὁλωδεστέρας, τὸν δὲ οὐρανὸν ἀπὸ τῆς αὐγοει- 
ὑιστέρας αὐτῶν μοίρας οὐσιῶσθαι. ᾿Ἀριστοτέλης δὲ 
τὰ uiv τέσσαρα στοιχεῖα xav! εὐθεῖαν κινεῖσθαι λα- 
θὼν, τὸν δὲ οὐρανὸν κύκλῳ φέρεσθαι, ἀπὸ τῆς δια- 
φόρο ἈΧινήσεως διάφορον αὐτῷ καὶ τὴν οὐσίαν πρὸς 
τὰ στοιχεῖα δίδωσι. Καὶ τόν τε οὐρανὸν xal τοὺς ὑπ 
αὐτὸν ἀστέρας καὶ μέχρι σελήνης αἴθέρα χαλεῖ, καὶ 
πέμπτον σῶμα κατρονομΊζει. 

πθ’. Eq πόσους κύκλους διαιρεῖτχι ὁ οὐρανός. 

Τὸν οὐρανὸν sl; πολλοὺς κύκλους οἱ φιλόσοφοι 
ὀιβρήκασιν, Gy πρῶτός ἐστιν ὁ Ἰσημερινὸς, ὁ μέσον 
αὐτὸν τέµνων xal 9ια,ρῶν τὰ νότια xal τὰ βόρειχ. 
Ἐφεξῆς δὲ τούτου xav' ἄμφω τὰ µέρη, κατὰ μὲν 
τὸ δεξιὸν , θερινὸν χύχλον καὶ τὸν ἀρκτιχὸν τι- 
βίασιν χατὰ δὲ τὸ ἀριστερόν, τὸν νότιον καὶ τὸν 
ἀνταρκτιχόν. Ἔτερον αὖθις κύχλον πλάττουσι τὸν 
μεσημθρινὸν τὸν ἀπὸ τῶν ἀνατολῶν εἰς δύσιν χεί- 
µενον, καὶ τέἔμνοντα uiv τοὺς εἰρημένους πέντε 
χύχλους, ἐπίσης διαιροῦντα δὲ τὸ ἐφον µέρος xai τὸ 
ἑσπέριον. "Extov προσονοµάζουσι τὸν ὀρίζοντα, τὰ δύο 
ἡμισφαίρια διαστέλλοντα. Ἔθδομον, τὸν ζωδιαχὸν, ἁρ- 
Χχόμενον ἀπὸ τοῦ θερινοῦ, xal τέµνοντα τὸν ἰσημερινὸν 
xai λήγοντα εἲς τὸν νότιον. 


p. Περὶ τοῦ φαινομένου ἐν τῷ οὐρανῷ γαλακτοειδοῦς 
κύχλου καὶ λεχοµένου Γαλαξίου. 


D 


'Oxtp ἑστὶν ὁ κομήτης περὶ ἕνα ἀστέρα, τοῦτό C 


ἐστιν ὁ Γαλαξίας περὶ ὅλον κύκλον. 'H γὰρ αὐτὴ ὕλη 
αλαξίου xai χοµήτου, xai ἐπεὶ μέγιστος χύχλος ὁ 
Ἱχλαξίας γίνεται, πολλὴ ἐξ ἀνάγκης ἡ ἔξαψις συµ- 
δαΐνει. Ὁ δὲ χύχλος αὐτοῦ συµθάλλει xatd τε τὸν 
Τοξότην xai τοὺς διδύµους, ἅπερ ἐκ διαμέτρου εἰσι. 
Καὶ ἵνα τὸ σαφὲς ἔχῃ ὁ ἀναγινώσκων περί τε κοµή- 
τὸ xai Γαλαξίου, Ὑινωσκέτω, ὅτι εὐθὺς μετὰ τὴν 
σελήνη» σῶμα ἐστὶν, οὗ καθαρῶς μὲν πῦρ, ἀλλ᾽ olov 
χαπνῶδες xal δυνάµενον ὑπὸ κινήσεως ἐξαφθῆναι, 
ὅταν μὲν κινηθέντι µέρος τοῦ ὑπεκκαύματος ἐξαφθῇ, 
καὶ ἐμπέσοι εἰς μεριχὴν παχεῖαν ὕλην xai ἐπισταίη, 
ποιεῖ χομήτην᾽ ὅταν δὲ εἰς ὅλου χύκλον διενεχθῇ, 
ποιεῖ τὸν Γαλαξίαν. Φαίνεται δὲ λευχὸς, διότι otov 
ἑξαφρίζιται ὑπὸ τῆς Χινήσεως τὸ ὑπέχχαυμα xal 
ὑπολευχαίνεται. 

ga. Περὶ τῶν φαινομένων dv τῷ οὐρανῷ διαφόρων πυ- 

βίνων φασµάτων. 

Ἐκφλογρύμενον, ὡς εἰρήκαμεν, τὸ ὑπέκκαυμα, si 
"OA μῆκος µόνον ἐξαφθῇ, xai ποιήσῃ dno- 
σπιγθηρισμοὺς, ai λεγόμεναι αἶγες γίνονται, μαλ- 
λοῖς γὰρ ἐκκρεμέσιν οἱ ἀποσπινθηρισμοὶ ἑοίκα- 
Tv. E* δὲ οὗ ποιήσῃ ἀποσπινθηρισμὸν τὸ κατὰ μῆ- 
xoc ἐξαφθὶν, δαλὸς διὰ τὸ ay fpa κατονοµάζεται. Ol 
δὲ φαινόμενοι πίπτοντες ἀστέρες , οὕς διάττοντας 
ὁ ᾿Αριστητέλης καλεῖ, σπέρμα ἐστὶ πυρὸς, ἐζαφθεί- 
σης xxtd τι µέρος τῆς καπνώδους ἀναθυμιάσεως, 
καὶ χατὰ διάλοσιν, πλαγίαν ποιησαµένης κίνησιν " 


quoque ex iisdem constare docet: tantum differre 
in eo, quod corpora terrestria ex deterioribus ac 
veluti crassioribus etmagis materialibus elemento- 
rum partibus composita sint, coelum vero ex sub- 
tilioribus et lucidioribus substantiam acceperit. 
Aristoteles dum sumil, elementa quatuor recto 
motu ferri,celumque circulari, ex diversa motione 
etiam diversam a quatuor elementis substantiam 
ejus concludit,celumque et sidera ad lunam usque 
etherem et quintum corpus appellat. 


89. In quot circulos celum dividatur ? 

Colum variis circulis distinxerunt philosophi, 
quorum primus ost &qualor, qui medium illud in 
australem et septentrionalem partem dividit. Ab 
hoo deinceps ex utraque parte ad dextram quidem 
tropicum estivum et circulum arcticum collocant, 
ad sinistra tropicum australem, circulumque ant- 
arcticum. Alium iterum effingunt circulum meri- 
dianum, ab oriente ad occidentem usque pertin- 
gentem ; atque sextum circulum quinquejam dictos 
secantem, matutinamque ac vespertinam partem 
equaliter dividentem horizontem sive (initorem 
appellant, quo duo hemispheria distinguuntur ; 
septimum denique zodiacum incipientem a tropico 
&glivo, secantemque equatorem, atquo in tropico 
australi desinentem. 


90. De circulo lacteo in colo, sive Galaxia. 


Quod cometa est in una stella,hoc Galaxia est in 
toto cireulo. Eadem enim comete οί lactei circuli 
substantia, ac quia maximus est circulus Galaxias, 
necesse est magnam ibi contingereinflammationem. 
Attingit vero circulus iste Sagillarium,Geminosque, 
qui e diametro sibi opponuntur. Atque ut lectori, 
quod de cometa et Galaxia dixi, perspicuum sit, 
norit eub luna esse corpus, non purum quidem 
ignem, sed veluti fumigans aliquod aptumque a 
motione flammam concipere. Quando igitur pars 
agitata fomitis illiussuccenditur,inciditque in par- 
ticularem materiam crassam eamque accendit,co- 
metam faoit ; quando autem per totum infertur cir- 
culum, facit αἰασίαπι, qui candidus apparet ; 
quoniam a motione fomes ille veluti spumat, albi- 
cutque. 

91. De visisvariis in celo apparentibus. 


Buccensus ut dixi fomes,quando in longum modo 
flammam concipit,emittitque igniculos, fiuntcapre 
quas vocant, villis enim dependentibus illi igniculi 
non dissimilessunt.Si veroinlongum succensusnul- 
las scintillationesemittat, a figura appellant trabem. 
Atque cadere videntur stelle, discurrentes Ari- 
stoteles vocat, semen in Be ignis habent, succenso 
ex parte fuligineo vapore, et dum augetur, trans- 
versam faciente motionem. Obliquus autem motus 
fit propter aliam causam,quando nimirum refrige- 


143 | MICHAELIS PSELLJI TAA 


ratione trudente,obliqua figura redditur.Cum enim A Δοξὴ δὲ γίνεται dj κίνησις δι αἰτίαν ἑτέραν, ὅταν 


omne desuper emissum inferiora petat, ignis vero 
natura habeat ut tendat sursum, pressione cogente 
ad inferiora tendere, et natura vicissim cogente 
sursum eniti,nascitur mista quaedam veluti et obli- 
qua motio. 


92. De apparentibus in celo sanguinoientis coloribus 
el hiatibus. 


Sanguinolenti colores in colo conspiciuntur, 
quando nubes nigra ad latus splendide nubis ex- 
stiterit,nec minus quandoinfra splendidam nubem 
nubes nigricans colligitur.Ac cum quidem ad latus 
consistit, tunc visum illud contingit per refractio- 
nem radiorum.Hiatus vero sive chasmata apparent, 
quando nigra splendidaque nubes eadem supertioie 
coli consistunt,ita ut nigra interius stet,splandida 
exterius. Tunc quippe visus noster splendida ma- 
gis occupatus nigramque tardius comprehendens, 
videtur sibi hiatum videre,quod perimaginationem 
Α nigro colore objectam acocidit. 


93. De magnitudine solis, lunz et lerra. 

Sol ad terram ex Aristarchi rei astronomice pe- 
ritissimi sententia majorem rationem habet, quam 
gexies mille,octingenta etundesexaginta'ad septem 
et viginti. Diameterque solis ad terre diametrum 
majorem habet rationem quam undeviginti ad tria. 
Preterea diameter solis diametro lune major plue- 
quam duodeviginti vicibus. Et sol ad lunam majo- 
rem habet rationem quam quinquies mille, octin- 
genta et triginta duo ad unum.Hec non simpliciter 
ita et sine demonstratione apud astrologos propo- 
nuntur, sed geometricis et certissimis demonstra- 
tionibus confirmata, de quibus dicere non locus est 
in presenti ; itaque tibi, imperator divinissime, 
propositiones hasce jam sine demonstratione acci- 
pere satis fuerit, demonstrationes autem alio tem - 
pore a me requires. 

94. De eclipsi solis. 

Proprie nulla est solis eclipsis, nequo enim un- 
quam solis lumen obseuratur, sed modo nobis oc- 
cultatur.Id vero accidit, quando in nodis eclipticis 
juna perpendiculariter infra solem versatur. Cum 
enim luna infra nos simus, illa oculis nostris lu- 
men solis occultat ac subducit Caeterum astronomi, 
corpus lun: duodecim digitis mensurantes, inter- 


dum toti illius corpori, interdum paucioribus digi- D 


tis radios solis intercipi observant. Quando enim 
per superiorem apsidem sive partem circuli eui 
soli propiorem luna fertur, exigua parte eum ob- 
umbrare videtur ; cum autem inferiorem transit, 
siquidem tune maxima nostris oculis apparet luna, 
totum obstruit solem. 


95. De eclipsi lunz. 
' Deficit luna quando in umbram terre incidit. 
Terra enim a sole illuminata umbram facit non 
cylindriformem,sive qualis est figura columne,sed 
qua conum refert. Conus porro sive irochus ex 
latiore basi in acutum desinit, talisqueterrae umbra 


ὑποψύξεως ὠθούσης τὸ σχῆμα γένηται. Ἐπειδὴ γὰρ 
πᾶν τὸ ἄνωθεν ἀχοντιζόμενον κάτω φἑρεται, φύσει 
δὲ ἔχει τὸ πῦρ τὴν ἄνω φορὰν διώχειν, τῆς μὲν θλί- 
Ψεως ἐπὶ τὰ κάτω µβιαζοµένης φέρεσθαι, τῆς δὲ 
φύσεως ἐπὶ τὰ ἄνω ἀναγκαζούσης , olov µίξις τις 
γίνεται καὶ λοξὴ d κίνησις. 

Ρβ’΄ Περὶ τῶν φαινομένων àv τῷ οὐρανῷ χρωμάτων αἱ- 

ματωδῶν καὶ χασµάτων. 

Φαΐνονται αἱματώδη χρώματα δῆθεν ἐν τῷ οὐρανῷ, 
ὅταν µέγαν νέφος sic τὰ πλάγια τοῦ λαμπροῦ τυγ- 
χάνῃ᾽ καὶ πάλιν ὅταν νέφος µελάγχρουν ὑποκάτω τοῦ 
λαμπροῦ συναχθείη. Αλλ’ el. μὲν εἰς τὰ πλάγια εἴη τὸ 
νέφος, τότε δὴ κατὰ διάκλασιν αὐγῶν γίνεται ἡ ὅρα- 
σις. Χάσματα δὲ φαίνεται, ὅταν τὸ μέλαν νέφος xai τὸ 
λαμπρὸν ἐν τῷ αὐτῷ ctv ἐπιπέδῳ, xal τὸ μὲν μµέ- 
λαν ἔσιω συνειστήχει, τὸ δὲ λαμπρὸν ἕξω. Τηνικαῦτα 
δὲ ἡ ὄψις τοῦ μὲν λαμπροῦ μᾶλλον ἀντιλαμθανο- 
µένη, τοῦ δὲ µέλανος βραδύτερον, χάσμα δοχεῖ ὁρᾷν, 
ὅπερ παρὰ τὴν φαντασίαν τοῦ µέλανος χρώματος Ti- 
vetat, 

ΡΥ. Περὶ µεγέβους ἡλίου xal σελήνης καὶ γῆς. 

'O ἥλιος πρὸς τὴν Tv κατὰ τὸν ἀστρορνομικώτα- 
τον ᾿Αρίσταρχον, μείζονα λόγον ἔχει fj ὅν τὰ ἐξαχ.σ- 
χίλια ὀχταχόσια πεντήχοντα ἑννία, πρὸς τὰ ἑπτὰ 
καὶ εἴκοσι. Ἡ δὲ διάµετρος αὐτοῦ πρὸς τῆς γῆς διά- 
µετρον, µείζονα λόγον ἔχει, Tj 5v τὰ δεκαεννέα πρὸς 
τὰ τρἰα. Καὶ αὖθις ἡ τοῦ ἡλίου διάµετρος τῆς δια- 
μέτρου τῆς σελήνης, µείζων ἐστὶν ἢ ὀκτωκαιδεχα- 
πλασίων. Καὶ πάλιν ὁ ἥλιος πρὸς τὴν σελήνην µεί- 
ζονα λόγον ἔχει, ἢ ὃν τὰ εωλβ΄ πρὸς tv. Ταῦτα δὲ 
οὐχ ἁπλῶς οὕτως καὶ ἀναποδείχτως παρὰ τοῖς 
ἀστρολόγοις προτείνεται, ἀλλὰ μετὰ γεωμετρικῶν 
καὶ ἀναντιῤῥητικῶν ἀποδείξεων. Περὶ dv οὐ καιρὸς 
νῦν λέγειν, ἀλλὰ τὺ, θειότατε βασιλεῦ, τὰ προθλή- 
µατα ἀναποδείκτως τε ὡς δεξάµενος, τὰς ἀποδείξεις 
ὕστερον ἐπιζήτει µε. 


ϱδ’. Περὶ ἐκλε[ψεῶς ἡλίου. 

O3 χυρίως ἔκλειψις ἐπὶ τοῦ ἡλίου γίνεται. Οὐ γὰρ 
ἐχλείπει ποτὲ τὸ ἡλιαχὸν quc, ἆλλ᾽ ἐπισκότησις. 
Ἐπισκοτεῖται δὲ, ὅταν ἐν τοῖς ἐκλειπτικοῖς συν- 

ἔσμοις κατὰ κάθετον αὐτῷ ἡ σελήνη vivr vat. Ὑπὸ 
ταύτην γὰρ οἴκούντων ἡμῶν, ἐπισκιάζει τοῖς ὄμμα- 
σιν ἡμῶν τὸ ἡλιακὸν φῶς. IA δώδεχα δακτύλοις τὸ 
σῶμα τῆς σελήνης διαμετροῦντος ol ἀστρονόμοι, 
ἔστι μὲν ὅτε τῷ ὅλῳ τῆς σελήνης σώματι τὰς ἡλια- 
κὰς αὐγὰς ἀντιφράττουσιν, ἔστι δὲ ὅτε ἑλάττοσι 
κτούτων. Ὅτε μὲν γὰρ τὴν ὑψηλοτέραν ἀψῖδα ἡ σε- 
λήνη φέρεται καὶ τὴν ἐγγίζουσαν τῷ ἡλίῳ, ὀλίγῳ 
ῶέρει δοχεῖ τοῦτον ἐπισκιάζειν' ὅταν δὲ κατώτερον 
δ[εισιτ͵ ἐπειδὴ εὐμεγέθης τηνικαῦτα τοῖς ὄμμασιν ἡμῶν 
ἐμπίπτει, ἅπαντα τὸν ἥλιον ἀντιφράττειν. 

με’, Περὶ ἐκλείψεως σελήνης. 

Ἐκλείπει ἡ σελήνη εἷς τὸ τῆς γῆς ἐμπίπτουσα 
σκίασµα' φωτιζομένη γὰρ οπὸ τοῦ ἡλίου ἡ γῆ, σκιὰν 
ποιεῖ, ἀλλ οὐ χυλινδρικὴν, otov τὸ τοῦ χίονος iet! 
cy, ua, ἀλλὰ κωνοειδῆ.Κῶνος δὲ ὁ στρόθιλος λέγεται, 
ὅστις ἀπὸ πλατείας βάσεως εἷς ὀξὺ ἀπολήγει. Τοι- 








149 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


146 


αὕτη δὲ ἡ τῆς γῆς ἐστι mud. Διότι ὅτακ τι σῶμα À est. Nam quando ab equalis magnitudinis corpore 


ὑπὸ ἰσομεγέθους φωτίζηται σώματος, κχυλινδρικὴ 
ἥένεται ἡ σκιά ὅταν δὲ ὑπὸ μείζονος, κωνοειδής. 
Μείζων οὖν à ἥλιος τῆς γῆς Ov, καὶ φωτίζων αότλν, 
χωνιχὴν ποιεῖ τὴν σκιάἀν. Ὅταν οὖν εἲς τὸ τῆς γῆς 
σκίασµα ἡ σελήνη ἐμπίσῃ, ἁμαυρὰ ἡμῖν φαί)εται 
καὶ οἷον ἐκλείπουσα. Kal ὅταν μὲν εἰς τὴν ῥίζαν 
ἐμπέσῃ τῆς σκιᾶς, τελείως ἐχλείπτει. Ὅταν δὲ εἲς 
τὴν κορυφὴν, ἁμυδροτέρα, διότι τῆς κωνοειδοῦς 
σκᾶς ἡ μὲν βάσις πλατυτέρα, ἡ δὲ κορυφὴ βρα- 
χυτέρα. 
Ες’. El θερμὸς ὁ ἥλιος. 

Πλάτων μὲν ἅπαν τὸ αἰθέριον σῶμα ἐκ πυρὸς καὶ 
Ἱῆς καὶ τῶν ἑτέρων δύο στοιχείων Χατασκευάζων, 
εἰχότως ἂν εἴπῃ θερμὸν τὸν ἥλιον' ᾿Αριστοτέλης δὲ 
«pov παρὰ τὰ στοιχεῖα τὸ τοιοῦτον σῶμα τιθεὶς, Β 
οὔτε θερμὸν λέγει τὸν fiov, οὔτ ἄλλην ποιότητα 
ἔχοντα. Εἴποι 9' ἂν ἐρωτώμενος, Πῶς μὴ θερμὸς ὢν 
θερμαΐνει;, "Ότι κινούμενος τὸ ὑπέχχαυμα ποιεῖ καὶ 
τὸν περίχειον έρα, χκἀντεῦθεν θερµότητος τῆς ὑπο- 
χειµένης καθίσταται αἴτιος . Τοῦ δὲ ὑπεχκαύματος 
καὶ τὴν φύσιν xal τὸ ὄνομα, αὐτὸς πρῶτος ἐφεῦρε 
xil ὠνόμασεν. Ὑπέχκαυμα οὖν λέγει τὴν ἀναπεµ- 
ποµένην ἀπὸ τῆς γῆς ἀναθυμίασιν θερμὴν καὶ ξηρὰν, 
καὶ olov καπνώδη. Αὕτη οὖν ἡ χεπνώδης ἀναθυμίᾶ- 
σις µέχρι τῆς σελήνης ἀναγομένη διὰ κουφότητα, 
ετα χινουμένη χαιὰ µέρος ἑξάπτει καὶ ὡς πῦρ φα[- 
νεται, καὶ θερµαίνει t) ὑποκειμένην οὐσίαν. "Ott 
Ut ἡ χίνησις θερμότητα ποιεῖ, δηλοῦσιν al ἀχίδες τῶν 
Behav: τῇ γὰρ κινήσει λύουσι τὸν ἐπικείμενον αὐτοῖς 
μόλιθδο». 

LU. Τίς 3, οὖσία τῶν ἁστέρων. 

Πάντων τῶν ἁστέρων τῶν cb γε ἁπλανῶν καὶ 
πλανητῶν κατὰ μὲν Πλάτωνα µία οὐσία, ἡ διαυγε- 
πέρα τῶν στοιχείων μερὶς, καὶ τὸ olov ἐξάφρισμα 
τούτων, κατὰ δὲ ᾿Αριστοτέλην dj ἐπίνοια τοῦ πἐμ- 
πτου σώματος. Οὐ γὰρ ἐξονομάζει τὴν οὐσίαν αὖ- 
τῶν, ἀλλὰ τὸν πάντα οὐρανὸν, xal τοὺς ἀστέρας 
ἅπαντας διὰ τὴν διάφορον κἰνησιν πρὸς τὰ στοιχεῖα 
τὰ τἐέσσαρα, πέμπτον σῶμα καλεῖ. Τῶν δὲ συµπάν- 
των ἁστέρων, ἑπτὰ µόνον εἰσὶν oi πλανῆται, κυρίως 
0) πέντε, ὁ γὰρ ἥλιος καὶ dj σελήνη οὗ πεπλάνηνται, 
ἀλλ” ol πέντε, διὰ τὸ δοχκεῖν ἱστᾶσθαι, καὶ ὑποποδίζειν, 
πλανῆται ὠνομάσθησαν. 


Γη. Περὶ τῆς τῶν ἀστέρων φορᾶς καὶ κινήσεως. 


Οἱ μὲν ἁπλανεῖς ἁστέρες ἅπαντες ἐἑστηριγμένοι D 


ὄντες, ὡς ᾿Αριστοτέλης φησὶ, καὶ τῷ οὐρανῷ ápsza- 
θέτως συγχινούμενοι, ἐπειδήπερ οὗτος ἐξ dva- 
τολῶν εἲς δυσμὰς φέρεται, τὴν αὐτὴν καὶ οὗτοι τῷ 
οὐρανῷ κινοῦνται Χἰνησιν. Ol δὲ πλανῆται διὰ τὴν 
ἀντίθετον ἀντέρεισιν καὶ Ἰσόσταθμον ὑπὸ σοφῇ mpo- 
γοίν, ἵνα μὴ σύῤῥηξις ὑπὸ τῶν αὐτῶν καταδρόµων 
καὶ χυλισμάτων γένηται, κατὰ τὴν ἰδίαν καὶ φυσι- 
xijv Χίνησιν ix δύσεως εἲς ἀνατολὴν φέρονται, Κι- 
νοῦνται δὲ καὶ ἐξ ἀνατολῶν «iq δόσιν, ἀλλὰ τῷ οὐ- 
ρανῷ συμπεριφερόµενοι’ ὅθεν ὁ ἥλιος κατὰ μὲν τὴν 
ἴδίαν κίνησιν, τίσσαρας ὥρας πλῆροι τοῦ ἐνιαυτοῦ, 
νῦν μὲν βόρειος,νῦν δὲ νότιος κινούμενος" καθὸ δὲ συγ- 


PATROL. 48. ΟΧΧΙ. 


alterum illuminatur, umbra prodit cylindrica, at si 
& majore, coniformis. Jam major utique est sol 
tellure, igitur dum eam illuminat,conicam umbram 
efficit. Quando igitur in terre umbram inoidit luna, 
obscura fitac veluti deficiens.Et quando in radicem 
sive inferiorem umbre incidit partem, deficit tota. 
Αἱ quando in partem supremam, tunc non tota 
obscurafur , quandoquidem in coniformi umbra 
basis latior, fastigium angustius breviusque est. 


96. Num sol sit calidus ? 

Plato qui omne coeleste corpus ex igne, terra et 
duobus ceteris elementis componit, merito solem 
calidum affirmavit. At Aristoteles aliud preter 
illa elementa corpus ccelo tribuens, nec calidum 
esse neo alis tali qualitate preditum affirmat.Quod 
si dixerit aliquis. Quomodo igitur, si calidus non 
est, calefacit? respondet, quod dum movetur sol 
excitat ὀπέκχαυμα, sive fuliginosos vapores, aerem- 
que vicinum terre, atque inde caloris subjecti est 
auctor. Ὑπέχκαυμα veluti fomitem ftammo con- 
cipiende primus dixit et naturam ejus explicavit 
Aristoteles, intelligens per illam vapores ex terra 
prodeuntes calidos siccosque 80 veluti fuliginosos, 
qui ad lunam usque propter levitatem suam ferun- 
tur, atque moti et agitati ex parte succenduntur, et 
ignis instar apparent ao subjectam substantiam 
calefeciunt. Quod vero motus calorem generet, do- 
cent vel sagittarum cuspides,siquidem motus cele- 
ritate plumbum illis impositum liqueflt. 

9? . Qualis sit astrorum substantia ? 

Omnium siderum inerrantium,errantiumque se- 
éóundum Platonem una substantia est, pars nempe 
gubtilior splendidiorque quatuor elementorum, et 
illorum veluti despumatio.Aristoteles vero quintam 
quoddam corpus de illis cogitandum relinquit,ne- 
que enim nominat que sit stellarum substantia,sed 
coelum omne universaque sidera,quia diverso motu 
quam elementa quatuor predita sunt, quintum 
corpus appellat. Ex omnibus porro stellis septem 
tantummodo sunt planete sive errantes, vel pro- 
prie quinque tantummodo, sol enim et luna non 
errant, at illi quinque quia videntur Jam stare jam 
retrogredi, errantes dicti sunt. 

98. De stellarum rotatione ac motu 


Stelle inerrantes universe fixe sunt, ut ait Ατἱ- 
sloteles, et sine ulla transpositione una cum coelo 
moventur, quod cum ab oriente feratur versus oc- 
cidentem, eadem et ille cum ccelo motione cir- 
cumferuntur. Planets Vero propter contrarium et 
equalem renixum, a sapienti providentia, ne ex 
consimili cursu et volutione conflictus esset, pro- 
prio et naturali motu feruntur ab occidente in 
orientem. Quamquam et ipsi ex oriente moventur 
in occidentem, sed una cum colo ocircumagitati : 
unde sol propria motione quatuor anni tempora 
implet, jam in septentrione Jam in meridionali 
parte constitutus ; prout vero movetur eodem motu 


24 





14] 


MICHAELIS PSELLI 


748 


cum colo ex oriente in occidentem, dies facit et A κινεῖται τῷ οὐρανῷ ἐξ ἀνατολῆς εἷς δύσιν, ἡμέρας xai 


noctes. 


90. Quales fgurz stellarum ? 
Cum multiplices figura sint, ut triangulares, 
, quadrangulares, cubice, pyramidales alieque plani- 
formes, pulcherriina est sphaerica. Itaque coelum et 
sella omnes spharica figura predite sunt, quod 
et ex luna illuminationibus perspicuum est.Siqui- 
dem illa ob gibbositatem suam non simul tota & 
sole, sed paulatim crescenti lumine illustratur.Fas 
certe erat corpore ctheria in pulcherrimam figu- 
ram aptari, mentis flgure emula. Sicut enim mens 
in se reflectitur, sio et s&terium corpus a mente 
directum et ad mentem conversum in semet 
vergit. 


100. De ordine stellarum. 

Cum in duo genera stelle dividantur, inerran- 
tium errantiumque, inerrantes planetis altiores 
sunt, non tamen ipse omnes in eadem cceli sum 
mitate constitute, sed alie aliis sublimiores. At 
septem planete sub inerrantibus locum sortita 
sunt, primus quidem Saturnus,post huno Jupiter, 
inde Mars,hinc Sol, deinceps Venus, ac sub Venere 
Mercurius, et postrema Luna.Post illam sequuntur 
quatuor elementa de quibus dixi. Definita porro 
singulis planetis tempora sue cujusque motionis, 
admirandum inter se concentum sive symphoniam 
habent. 

101. Unde (umen habent stellz ? 

Neque inerrantium ulla stellarum,neque planete 
omnes, sed sola luna a sole illuminatur. Igitur et 
pars ejus lucida semper soli obversa est,neque un- 
quam tota caret luna lumine, sed usquequaque di- 
midia pars ejus lumine gaudet. Nam in conjun- 
ctione sive novilunio gibbus nobis obversus lucis 
est expers, at superior ut ita dicam calvaria illumi- 
nata est. In plenilunio vicissim hemispherium ad 
nos vergens totum est lucidum, superius autem 
illud expers luminis. [Inter novilunium vero ao 
plenilunium pro ratione qua a sole distat, fit nobis 
vel corniculata, vel dimidiata vel decrescens, aut 
enim minus quam dimidium ejus illuminatur, aut 
dimidium, aut plus dimidio. 


102. De stellarum significatione, οἱ quomodo hiems 
et astas fiat ? | 


Signiflcatio stella est, quando oriens vel cum 
sole exorta ut canis, vel orion, aut acturus, aut 
alia quedam fixarum, aerem quatuor anni tempo- 
ribus alterat. Nam et Moyses hoo subinnuit cum 
ait: Erunt in. signa, et in tempora, et in annos. 
Stella siquidem matutino vel vespertino ortu suo 
aliquam ex aeris affectionibus significat.De estate 
vero et hieme atque oemteris anni temporibus 
Sciendum est,quod quando 80] nobis est australis, 
et super capite nostro fertur, facit westatem ; et 
quando in austrum abit, hiemen facit ; quando δι. 


νύχτας ποιεῖ. 


Γθ’. Ποταπὰ τῶν ἀστέρων τὰ σχήματα. 

Πολλῶν ὄντων σχημάτων, τριγώνων, τετραγωνι- 
κῶν, κωθικῶν, πυραμοειδῶν καὶ τῶν λοιπῶν εὖθν- 
γραμμιχῶν, κάλλιστόν ἐστι τὸ σφαιροειδές. Ὁ τοί- 
νυν οὐρανὸς xal σύμπαντες οἱ ἀστέρες τοῦ σφαιρικοῦ 
σχήματος ὄντα τυγχάνουσι. Καὶ δζλον ἀπὸ τῶν τῆς 
σελήνης φωτισμῶν. Διὰ γὰρ τὸ χύρτωμα ταύτης οὐκ 
εὐθὺς ὅλη παρὰ τοῦ ἡλίου φωτίζεται, ἀλλὰ κατὰ τὸ 
βραχυ τὴν αὔξησιν δέχεται τοῦ φωτός. Ἔδει γὰρ τὸ 
αἰθέριον σῶμα τῷ χαλλίστῳ τῶν σχημάτων ἀἆποτορ- 
νεύεσθαι. Νοῦ γὰρ μιμεῖται τὸ σχῆμα. ἜὭσπερ ὁ vox 
ἐπιστρέφει πρὸς ἑαυτὸν, οὕτω δἡ καὶ τὸ αἰθέριον σῶμα 
συννεύει πρὸς ἑαυτὸ, ὑπὸ νοῦ κυθερνώµενον, xai πρὸς 


B νοῦν ἐπιστρεφόμενον. 


ρ Περὶ τάξεως ἀστέρων. 

El, δύο µέρη τῶν ἀστέρων διαιρουµένων, tlc τὸ 
ἁπλανὲς xai τὸ πλανώμενον, οἱ piv ἁπλανεῖς τὴν 
ὑψηλοτέραν τάξιν τῶν πλανητῶν ἴχουσι, οὐκ ἐν τῇ 
αὐτῇ ἐπιφανείᾳ τοῦ αἰθερίου σώματος κείµενοι καὶ 
φερόμενοι, ἀλλ᾽ οἱ piv ὑψηλότεροι αὐτῶν εἴσιν, οἱ δὲ 
ταπεινότεροι. Οἱ δὲ ἑπτὰ πλανῆται μετὰ ἀπλανεῖς 
τετάχαται, Ov πρῶτός ἐστιν ὁ τοῦ Κρόνου λεγόµε- 
vos ἀστὴρ, καὶ μετὰ τοῦτον ὁ τοῦ Διὸς, καὶ ὑπ αὐτὸν 
ὁ τοῦ "Αρεος,εἶτα ὁ λιος, μεθ᾽ ὃν Αφροδίτη xai μετὰ 
ταύτην Ερμῆς, καὶ τελευταῖον ἡ Σελήνη. Μεθ) ἣν τὰ 
τέσσαρα στοιχεῖα, ὥσπερ εἰρήκαμεν. Ὡριαμένοι δὲ τού- 
τοις slot x«i ol χρόνοι τῶν κινήσεων, θαυμασίαν τὴν 
συµφωνίαν ἔχοντες. 

ρα’. Πόθεν φωτίζονται οἱ ἁστέρες ; 

Οὔτε τῶν ἁπλανῶν ἁστέρων οὐδεὶς, οὐδὲ πάντες 
oi πλανῆται,ἀλλ᾽ ἡ σελήνη µόνη παρὰ τοῦ ἡλίου φω- 
τίζεται. Διὰ τοῦτο καὶ πεφωτισμένον dtl µέρος αὖ- 
τῆς πρὸς τὸν ἥλιον νένευκεν, οὐκ ἔστι δὲ ὅτι ἀφώτι- 
στος παντάπασίν ἐστιν ἡ σελήνη, ἀλλ᾽ ἀεὶ ἐνδέδυται 
φῶς ἡμισέληνον, Ἐν μὲν οὖν ταῖς συνόδοις ἀφώτι- 
στον μὲν ἐστι τὸ πρὸς ἡμᾶς αὐτῆς κύρτωμα, πεφω- 
τισμένον δὲ τὸ ἄνω φαλάχρωμα. Ἐν δὲ ταῖς πανσε- 
λήνοις τὸ μὲν νεῦον πρὸς ἡμᾶς ἡμισφαίριον αὐτῆς 
ὁλοφαές ἐστι, τὸ ὃ᾽ ἄνω ἡμίτομον, φωτὸς ἅμοιρον. 
Μεταξὺ δὲ τῆς συνόδου xal τῆς σανσελήνου χατὰ τὸ 
μέτρον τῆς πρὸς τὸν ἡλιον διαστάσεως, µηνοειδὴς 
γίνεται, xal διχότοµος, καὶ ἀμφίκυρτς, fj γὰρ 
ἔλαττον τοῦ ἡμίσεως φωτίζεται, fj, κατὰ τὸ ἥμισυ, fj 
κατὰ τὸ πλἑον. 
ϱβ. Περὶ ἐπισημασίας ἁστέρων, καὶ πῶς γίνεται χει- 

μὼν x«i θέροςι 


Ἰ. Ἐπισημασία ἐστὶν, ὅταν ἐπιτέλλων ἁστὴρ καὶ 


συνανατέλλων τῷ ἡλίῳ ὥσπερ ὁ γαλούμενος κύων, 
καὶ ὠρίων, xai ὁ ἀρκτοῦρος, 1j ἕτερός τις τῶν ἁπλα- 
νῶν, ἀλλοιώσῃ τὸν ἀέρα, xarà τοὺς τέσσαρας xat- 
ροὺς τοῦ ἔτους. Τοῦτο γὰρ Μωύὺσῆς ὑπαινίττεται 
λέγων, Ἔσονται εἲς. σηµεῖα, xal etc καιροὺς, καὶ 
εἰς ἐνιαυτούς. Ἐπισημαίνεται γάρ τι ὁ ἀστὴρ τῶν 
περὶ τῶν ἀέρα παθῴν, ἑώαν ἐπιτολὴν dj ἑσπερίαν 
ποιούµενος. Περὶ μέντοι γε θέρους fj χειμῶνος καὶ 
τῶν λοιπῶν ὡρῶν Ἱστέον, ὡς ὅταν μὲν ὁ ἥλιος βό- 
ρειος ἡμῖν γέόνηται, καὶ ὑπὶρ κεφαλῆς χινοῖτο, θέρος 








149 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


190 


ποιεῖ * ὅταν δὲ πρὸς νότον ἀπέλθῃ, χειμῶνα dp- A tem versatur in ariete, «:equinoctium — efflcit : 


γάζεται, xal ὅταν μὲν κατὰ τὸν χριὸν τὸ ζώδιον 
γένηται, ἴσημερίαν ποιεῖ . ὅταν δὲ κατ ἄντικρυ 
διακορεύηται τῶν χηλῶν, µετοπώραν xal ἴσηµερίαν 
ab. 


py. Πόσος ἑκάστῳ τῶν πλανητῶν ὁ χρόνος τῆς 
περιοδου ; 

Toig πλανηταις πᾶσι κατὰ τὴν ἀναλογίαν τοῦ 
μεγέθους τῶν σφαιρῶν καὶ τοῦ µέτρου τῶν ἀποστά- 
σίων χρόνους ὡρισμένους ἀφώρισεν ὁ θεὸς, τῶν κι- 
νήσων, Καὶ ὁ μὲν Κρόνος ἅτε ὑψηλότερος τῶν ἅλ- 
luv, xal μείζονα κύκλον περιερχόµενος διὰ τριαχον- 
ταετίας τὴν αὑτοῦ περίοδον ἐκπληροῖ. Ὁ δὲ Ζεὺς 
εὐθὺς μετ’ αὐτὸν ὢν διὰ δωδεκαετίας. "Ὁ γε "Αρης 
διὰ δύο xal ἡμίσεως ἐνιαυτῶν. Tip δὲ Ἠλίῳφ καὶ τῇ 


quando autem ex adverso positus cancri ohelas 
attigerit, autumnum, alterumque affert equino- 
otium. 


103. Quanté temporis periodus singulis planetis sit 
tribula ? 

Singulis planetis Deus tempora definita statuit 
motionum, secundum proportionem magnitudinis 
spherarum, et mensure qua distant. Saturnus 
igitur tanquam ceteris sublimior et majorem de- 
scribens circulum, triginta annorum spatio perio- 
dum suam explet et absolvit. Jupiter ipsi proximus 
annis duodecim. Mars duobus et dimidio. Soli, 
Venerique ac Mercurio equalis periodus unius 


λφροδίτῃ xal τῷ "Epp ἱσόδρομος ἡ περίοδος xa! p anni est. constituta. Luna undetrigenta diebus et 


ἐνιαύσιος. Ἡ δὲ Σἐλήνη διὰ x9 ἡμερῶν πρὸς τῇ 
ἡμισίᾳ ἀποχαθίσταται. Βὶ δὲ τις μουσικώτερον 
ἅπτοι τὸν τῶν τοιούτων ἀριθμὸν, τὴν τοῦ Δημιουρ- 
v9 σοφίαν θαυμάσεται πῶς ἅπαντες ol τῶν cup 
φωνιῶν λόγοι ἐν τοῖς τοιούτοις ἔμφαίνονται, ὁ διὰ 
πασῶν, ὁ διὰ πέντε, καὶ διὰ τεσσάρων. 

ρδ’. Περὶ χοµήτου. 

Ὁ χοµήτιις ἓν τῷ ὑπεχκαύματι γίνεται ' ὅταν γὰρ 
ἐξαφθῇ τι µέρος τοῦ ὑπεκκαύματος διὰ τὴν κίνησιν, 
ὡς εἰρέκαμεν, xal Ἡ μὲν λεπτὴ σύστσσις εἵη, δια- 
τρέχει εὐθὺς τὸ ἐξαφθὲν κατὰ διάδοσιν, xal γίνεται 
ὁ χαλούµενος διόττων ἀστήρ. El δὲ παχυτέρα εὑρεθῇ 
ἡ ὕλη, κατέχεται ἐκεῖσε τὸ σπέρµα τοῦ ἐξαφθέντος 
πυρὸς, καὶ ποιεῖ τὸν γοµήτην. Εἰσὶ δὲ τῶν χομητῶν 
τὰ σχήματα διάφορα, διὰ τὴν διάφορον τῆς ὕλης 
ἔαψιν, "H γὰρ κατὰ μῆκος µόνον ἐστὶν ἡ ἔξαψις, 
xa! γίνεται ὁ καλούμενος δοκός * ἤ κατὰ µῆχος xal 
πλάτος, xai ἀποτελεῖται ὁ χυρίως καλούμενος xo- 
µήτης, ἤ dv (βάθει ἔχει οἷον ἀποσπινθηρισμούς 
τινας, καὶ καλεῖται πωγωνίας. Ἔατι δὲ ἕτερα ὀνό- 
pata τῶν κομητῶν περὶ Qv ἐροῦμεν προϊόντες, 
pv. Hep! ὑετοῦ, xal ἨΧαλάζης, Ἐιονος, πάχνης 

καὶ ὁρόσου. 

Κομῆται μὲν καὶ Ὑαλαξίας, ἔτι δὲ δοκίδες καὶ 
διάττοντες, xal τ' ἄλλα τὰ εἱρημένα, lv τῇ καπνώδει 
γίνονται ἀναθυ,ιιάσει ' ὀετὸς δὲ καὶ χάλεζα xal 
χιὼν καὶ πάχνη xal δρόσος lv τῇ ἀτμώδει ἀναφηρᾷ, 
fug μετὰ τὴν καπνώδη διακέχυται ὑγρὰ τὴν φύσιν 
ἐκ τῆς γῆς, καὶ αὐτὴ ἀναφερομένη. Αὕτη γὰρ jd 
ἀτμώδης ἀναθυμίασις ἡ ὑγρὰ xal θερμὴ, ἤ ἄλλοι- 
οὗται καὶ µεταθάλλεται εἲς ὕδωρ, xai εἰ μὲν λαμ- 
πρότερον κατέλβοι, ὑετὸν ποιεῖ, εἴ δὲ κατὰ µέρος 
ἐνεχθῇᾷ, ψεκάδα * ἤ πήγνυται µόνως xal ποιεῖ χιόνα, 
ᾗ µεταδἀλλεται πρότερον, εἶθ οὕτως πήγνυται xai 
γίνεται χάλαζα. E* μὲν οὖν ἄνω χουφισθῃ ἡ ἀτμὶς, 
ταῦτα ποιεῖ. El δὲ ἐν τῷ περιχείῳ σταίη ἀξρι ἤ 
πήγνυται, xal Ἠίνεται ὁ παγετός,. 'O δὲ ᾿Αριστοτέ- 
λης αἴτιον τούτων ἁπάντων τὴν ψυξιν λέγει. 


ρς. Περῖ ἴριδος. 
'H Ἶρις τὸ χαλούμενον τόξον παρὰ τοῖς πολλοῖς, 
τῇΏ Φόσει μὲν ἀνυπόστατόν ἐστι, καὶ φάντασμα τῆς 


dimidia. Quod si quis musice numeros hosce con- 
sideraverit, sapientiam Conditoris mirabitur,siqui- 
dem omnes rationes harmonicas in illis observare 
licet, octavam, quintam quartamque. 


104. De cometa. 

Cometa generatur ex fuliginosa materia ; quanto 
enim pare hujus per motum, ut diximus, guccen- 
ditur, et tenuior illa compages fuerit accensa, sta- 
tim procurrit ulterius, fitque stella cadens sive 
quam discurrentem appellant. Si vero materia 
fuerit crassior,semen ignis succensi ibi continetur, 
et cometam efficit. Sunt et. varie forme cometa- 
rum propter diversimod&m materie illius succen- 
sionem. Nam quedam in longum modo flt, et vo- 
cant trabem,aut in longum et latum, unde proprie 
dictus cometa nascitur, aut in profundum habet 
quasdam veluti descintillationes, et vocatur pogo- 
nias sive barbutus. Sunt et alia cometarum appel- 
Jationes, quas sermone procedente dicemus. 


105. De pluvia, grandine, nive, pruina et rore. 


Comete quidem ef circulus lacteus, trabesque 
et stelle cadentes aliaque de quibus jam dixi, ex 
fuliginosis vaporibus nascuntur. Pluvia autem 
grandoque, et nix 8ο pruina et ros ex vaporibus 
exhalantibus fit natura humidis,effundentibus sese 
post fuliginosos illos, et ex terra ipsis etiam sur- 
sum ascendentibus. Ha enim exhalationes vapores- 
que humidi 8ο calidi aut in aquam vertuntur et 
mutantur, que si conspectior descendat, facit plu- 
viam, si minutatim demittatur, rorem, aut modo 
concrescunt,faciuntque nivem, aut in aquam príus 
mutantur ac deinde congelascunt, unde grando 
nascitur. Heo fiunt quando levitate elati vapores 
altius ascenderunt ; si vero in proximo terre aere 
gubsistant, ibique congelent, generatur pruina 
Ceterum Aristoteles horum omnium causam sta- 
tuit esse frigus. 

106. De iride. 

Iris quem vulgus arcum vocat, natura non sub- 

gistit, sed imaginatio est videntium, dum radii ab 


194 


MICHAELIS PSELLI 


132 


oculis in illam incidunt ac: deinde refringuntur A ὀρώσης ὄψεως, ἀκτίνων ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν Tpos- 


atque ila arcus figuram referunt. Vere autem ar- 
cum representat iris,nunquam enim circulum, sed 
semper semicirculo minorem majoremve. Ut pluri - 
mum a sole, rarius etiam a luna apparet, et de die 
frequentius, rarius noctu: sepius prope horizon- 
tem, minus frequenter circa meridianum.Non raro 
simul duo conspiciuntur irides,estque singulis color 
triplex. [Interior zona puniceum habel, altera vi- 
ridem, tertia colorem croceum ac veluti subpur- 
pureum, constatque iris inequalibus et dissimili- 
bug nubibus. 


107. De halone. 


πιπτουσῶν, sita δὴ ἀνακλωμένων, καὶ τὸ τοῦ τόξου 
σχῆμα ἐμφαινουσῶν' Ἔστι δὶ ὡς ἀλιθῶς τόξον ἄν- 
τιχρυς κατὰ τὸ σχῆμα, οὐδέποτι γὰρ φαίνεται 
κυκλοτερὲς, ἀλλ᾽ dj ἔλαττον ἤ πλέον ἡμικύκλου. Φα[- 
vetat δὲ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον μὲν ἀπὸ τοῦ dios, 
σπανἰως δὲ ἀπὸ τῆς σελήνης, καὶ µάλιστα μὲν ἡ μέ- 
ρας, σπανίως δὲ νυκτὸς, καὶ πλεῖστον μὲν ἐπὶ τὸν 
ὀρίζοντα, σπανίως δὲ περὶ τὸν μεσημθρινὸν κύκλον. 
Ηολλάκις δὲ ἐν ταυτῷ καὶ δύο φαίνονται ἴριδες. "στι 
δὲ πᾶσα loi τρίχροος. Ἡ piv γὰρ ἑἐντὸς αὐτῆς 
ζώνη φοινική * ἡ δὲ δευτέρα πράσινος, ἡ δὲ τρίτη 
ἀλουργὸς, xal olov ὑποπόρφυρος. Συνίσταται δὲ ἐπὶ 
ἀνωμάλοις καὶ ἀνομοιομερέσι νέφεσι. 


pt. Περὶ τῆς ἅλω. 


Etiam quod in sublunari regione apparet velutj p — Kal τὸ ὑπὸ τὴν σελήνην δὲ φαινόμενον olov ἁλώ- 


halonium, tantum ita videtur, neque substantiam 
habet propriam, ceterum multa illi sunt iridis na- 
ture contraria. Frequentius enim conspicitur ut 
circulus perfectus, haud ita sape minor circulo, 
crebriusque circa lunam quam circa solem, et de 
die minus frequenter quam de nocte, sepissimeque 
circa meridianum, at prope horizontem rarenter: 
et unica semper uniusque coloris, nimirum albi- 
cantis, ac consistit ex nubibus equalibus et simila- 
ribus. Oritur et halo ex visionis refractione. Oportet 
vero id quod visum refringit esse leve ac pelluci- 
dum, ut ibi species visibilis appareat. Ceterum 
halonis quoque circulus et iridis figura rationibus 
demonstrantur geometricis, quas egre admittunt 
regie aures. 


108. De virgis. 

Quas in aere apparent tanquam virge,neque luci 
adverso consistunt instar iridis,neque perpendicu- 
lariter exetant sub illa, ut halo, tantumque conspi- 
ciuntur de die, et circa solem modo, et circa hori- 
zontem maxime occidentalem, rarius etiam in me- 
ridiano, fiuntque ex inequalibus et dissimilaribus 
nubibus perinde ut iris. Habent et ipse triplicem 
colorem,multa enim virgis et iridi communia sunt, 
excepta figura,que iridi est imperfectus circulus, 
cum virge sint in rectam lineam conformate.Fiunt 
vero per refractionem, visione ex una nube dela- 
bente in alteram, atque inde refracta ad aliam nu- 
bem caudicantem. Quando itaque Aristoteles de 
virgis loquens, ait refringi visionem in sole, noris 
candicantem nubem isto in loco nomine solis in- 
telligi. 

109. De parheliis. | 

Multa sunt parheliis communia cum virgie,nam 
et hi per transversum 8 luce oriuntur, et. de die 
g0lummodo, nec nisi circa solem, ei maxime circa 
occidentalem horizontem vel meridianum. Cete- 
rum virge in nubibusinequalibus ac dissimilaribus 
generantur perinde ut irides, parhelii autem halo- 
nis in modum in aequalibus ac similaribus. Ac 
virg quidem triplici colore sunt ut halo. De illis 
vero solendum est,quod tuno refractio & nube fit 


vtov, κατ ἔμφασίν ἐστιν, ἀλλ᾽ οὐ xa6! ὑπόστασιν, 
τὰ ἑναντία δὲ ἔχει τῆς ἴριδος. Ἐπὶ μὲν γὰρ τὸ 
πλεῖστον Χύκλος φαίνεται τέλειος, σπανιώτερον Bà 
ἑλάττων κύκλου. Καὶ περὶ μὲν τὴν αελήνην μάλιστα, 
ἔλαττον δὲ καὶ περὶ τὸν ἥλιον φαίνεται, καὶ νυκτὸς 
μὲν πλέον, ἔλαττον δὲ ἡμέρας. Καὶ περὶ μὲν τὸν 
µεση μθρινὸν κύχλον ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖσσον, σπανίως δὲ 
περὶ τὸν ὁῥρίζοντα. Καὶ µία dst καὶ µονοχραος, ἅτοι 
λευχὴ, xal συνίσταται ἐπὶ ὁμαλοῖς xal ὁμοιομερέσι 
νέφεσι. Γίνεται δὲ καὶ αὕτη ἐξ ἀνακλάσεως τῆς 
ὕψεως. Aet δὲ τὸ ἔνοπτον, ἀφ᾿ οὗ ἀνακλᾶται, εἶναι 
xal λεῖον καὶ δισφανὲς, ἵνα ἐκεῖσε ἐμφαίνηται τὸ 
εἴδωλον τοῦ ὁρατοῦ. Ἔστι δὲ dj ἀπόδειξις xal τοῦ 
τῆς ἅλω κύκλου, καὶ τοῦ τῆς ἴριδος σχήματος γεω: 
petptxd, καὶ διὰ τοῦτο xal δυσπόριστος βασιλικῇ 
ἀκοῃ. 
| ρη’. Περὶ ῥάθδων. 

Al φαινόμεναι οἵον ῥάῦδδοι κατὰ τὸν ipm, οὔτε 
κατάντικρυ συνίστανται τοῦ λαμπροῦ, ὥσπερ ἡ Ἶρις, 
οὔτε χατὰ κάθετον, ὥσπερ dj ἄἅλως, Φαΐνονται δὲ 
ἡμέρας µόνον, xal περὶ τὸν ἅλιον μόνον, καὶ περὶ 
τὸν ὀρίζοντα μάλιστα τὸν δυτικὸν, ἔλαττον δὲ xai iv 
τῷ μεσημθρινῷ, καὶ ini ἀνωμάλων, καὶ ἀνομοιομε- 
ρῶν νεφῶν ὥσπερ καὶ ἡ ipu. Elci δὲ τρίχροοι ' 
πολλὴ γὰρ συγγέννεια ταῖς ῥάδδοις xai τῇ ἴριδι πλὴν 
τοῦ σχήματος, ὅτι ἡ μὲν ἴρις ἀποτετμημένος κύχλος 
ἐστὶν, αἱ δὲ ῥάθδοι xa0' εὐθυωρίαν τέτανται. Γίνου- 
ται δὲ αὗται κατὰ ἀνάκλασιν προασπιπτούσης τῖς 
ὄψεως, ἀπὸ νέφους εἰς νέφος, κἀχεῖθεν ἀνακλωμέ- 
νης πρὸς ἕτερον νέφος Asuxóv. Όταν δὲ λέγχι Ἆρι- 
στοτέλης περὶ τῶν ῥάθδων, ὅτι ἐπ᾿ αὐτῶν ἀνακλᾶται 
ἡ ὄψις πρὸς τὸν ἥλιον, γνῶθι ὅτι ἥλιον voy τὸ λευκὸν 
νέφος ἐκάλεσεν. 

p9'. Περὶ παρηλίων. 

Πολλὴν κοινωνίαν ἔχουσιν οἳ παρήλιοι πρὸς τὰς 
ῥάθδους * xai γὰρ καὶ οὗτοι ix πλαγίων τοῦ λαμµ- 
προῦ Ὑίνονται, καὶ ἡμέρας µόνον, περὶ τὸν ἆλιον 
µόνον, καὶ μάλιστα περὶ τὸν ὁριζοντα τὸν δυτιμὸν ἤ 
τὸν μεσημθρινὸν *. πλὴν αἱ μὲν ῥάθδοι ἐπὶ ἀνωμάλων 
Ὑίνονται νεφῶν, καὶ ἀνομοιομερῶν, ὥσπερ ἡ Ἶρις * 
οἱ δὲ παρήλιοι ἐπὶ ὁμαλῶν καὶ ὁμοιομερῶν, ds- 
περ d ἅλως. Καὶ αἱ μὲν ῥάβδοι τρίχροοι κατὰ 
τὰ τῆς Ίριδος χρώματα, οἱ δὲ Παρήλιοι μονό» 











153 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


754 


χροοι, xal λευχοὶ κατὰ τὸ χρῶμα τῆς ἅλω. Περὶ δὲ A &d solem, cum nubes densior est et solidior quam 


τῶδ παρηλίων ἐκεῖνο yp? εἰδέναι, ὅτι ἡ ἀνάκλασις 
ἀκὸ τοῦ νέφους Υίνεται πρὸς τὸν ἥλιον, τοῦ νέφους 
πυχνοτέρου ὄντος καὶ στερεµνἰου, παρὰ τὸ ἐν ταῖς 
ῥάθδοις, καὶ ὁμαλοῦ. Διὰ γὰρ τοῦτο καὶ λευχὸς φαί» 
verat ὁ παρήλιος, ἐπειδὴ ἀπὸ τοῦ ὁμαλοῦ ἕν καὶ τοῦτο 
xal συντόμως ἀνακλᾶται d) ὄψις, 

pv. Hep! ἀνέμων. 

Ὁ ἄνεμος οὐκ ἔστιν ἀλρ κινούμενος, ὡς Ίππο- 
χράτησ ὁ Κῶος ἰατρὸς οἵεται, ἀλλ᾽ ἐκ τῆς καπνώ- 
$e; ἐστὶν ἀναθυμιάσεως. 'H piv yàp τοῦ ἀέρος 
χίνησις ἔκλυτος ὑπάρχει xal χαλαρὰ, ἡ δὲ τοῦ ἀν- 
íuou , τυβαννικὴ καὶ βιαιοτάτη , ὡὣς δηλοῦσιν ol 
σισμοὶ, οἱ κινοῦντες τὴν γῆν, οὐδὲν γὰρ ἕτερόν ἐστιν 
ὁ σεισμὸς, cl μὴ ὑπόγειος ἄνεμος. Τεσσάρων δὲ ὂν- 
τωγ, ὡς συντόµως εἰπεῖν, καθολικῶν ἀνέμων, ἆἁπ- 
"hunc μὲν xai ζέφυρος οὐκ εἰσὶ σφοδρότατοι, 
βοῤῥᾶς δὲ καὶ νότος τυραννικώτεροι" διότι ἐν piv 
τῷ fopelp καὶ νοτίῳ πόλῳ, ἔνθεν ὁ βοῤῥᾶς καὶ ὁ 
γότος πνεῖ, μὴ Ὑινόμενος ὁ ἥλιος οὐ θερµαίνει τὰ 
ἐχεῖσε χωρία, ἀλλὰ μένει ψυχρά’ ψυχρὰ δὲ ὄντα ἀεὶ 
ἔνικμά slow, ὥστε ὄμθρων πολλῶν γενοµένων 6:3 
τὴν ψύξιν. Elta, τῆς γῆς διαθρόχου τὙενοµένης, 
πολλὴ καπνώδης ἀναθυμίασις ἐκδίδοται, xal διὰ 
τοῦτο, σφοδροὶ ἄνεμοι «γίνονται, ὁ βοῤῥᾶς xai ὁ vó- 
το, Ἐν δὲ τοῖς ἀνατολικοῖς καὶ δυτικοῖς χωρίοις 
χιγούµενος ὁ ἥλιος οὐκ ig ψύξιν γίνεσθαι πολλὴν, 
ἔνθεν δὲ οὔτε πολὺς δετὸς γίνεται, οὔτε d πολλὴ 
χαπνώδης ἀναθυμίασις, ἅτε τῆς ΥΠε μὴ διαῦρεχο- 
µένης, xal οὐ Ὑίνονται διὰ τοῦτο ἄνδμοι σφοδροὶ 
ἰντεῦθεν. Πλὴν ἐν μὲν τοῖς νοτίοις µέρεσι πλεῖον 
μὲν ἐστιν dj γῆ, οὐκ ἔγικμος δὲ, ἐν τοῖς βορείοις 
Ohm μὲν, ἀλλ᾽ ἔνικμος. Διὰ γὰρ τὴν ψύξιν ὅμθροι 
Ίννουται, xai διὰ τὸ ἔνικμον τῆς γῆς πολλὴ γίνεται 
à καπνώδης ἀναθυμίασις, ἀλλ᾽ οὐ διὰ τὸ πλῆθος 
αὐτῆς. Ἔνθεν τοι xa! ol σφοδροὶ ἄνεμοι ἀπὸ τῶν 
νοτίων εἶσι xai τῶν ἀρχιφων μερῶν, ὡς ἂν ἐκεῖ 
ωομένης πολλῆς καπνώδους ἀναθυμιάσεως. Ἐν 
Ἱὰρ τῇ ἀνατολῇ xai δύσει οὐ γίνονται σφοδροὶ, ἅτε 
τοῦ ἡλίου ἐκδαπανῶντος τὴν ἐχεῖσε γενομένην áva- 
θυµίασιν, καὶ οὐκ ἑῶντος ὑποστῆναι, Καλοῦνται δὲ 
0! μὲν ἀπὸ τῆς ἄρχτου βορέαι, ol δὲ ἀπὸ µεσηµθρίας, 
vétot, Αἴτία δέ ἐστι τῆς λοξῆς τοῦ ἀνέμου κινήσεως, 
3 τοῦ παντὸς χυχλοφορίκ, τὴν χαπνώδη ἀναθυμίασιν 
χάτωβεν ἀνιοῦσαν πλανῶσα, καὶ τῆδε χκἀκεῖσε µετα- 
φέρουσα. Γίνονται δὲ οἱ βόρειοι ἑτησίαι ἄνεμοι μετὰ 


in virgis, levisque et equalis, quamobrem οἱ albi- 
cante colore parhelius apparet,quoniam ab levitate 
illa unus idemque color servatur, et a densitate 
magis faciliusque visus refringitur. 


χρῶμα διασώγνεται, καὶ ἀπὸ τοῦ πυκνοῦ ῥᾳδίως μᾶλλον 


110. De ventis. 


Ventus non est agitatus aer,ut Hippocrates Cous 
medicus sibi persuasit, sed ex vapore atque 
exhalatione terrae oritur. Aeris quippe motus 
languidus est ao remissus, venti tyrannicus ao ve- 
hementissimus, ut demonstrant terremotus, qui 
nihil aliud sunt quam subterranei venti.Cum vero, 
ut breviter dicam, quatuor sint venti catholici sive 
cardinales,ex his subsolanus ac zephyrus non adeo 
incitati sunt, sed violentissimi boreas atque auster. 
Quoniam nimirum ad septentrionalem atque au- 
stralem polum ubi boreas et acater spirant, sol 
longius absens illa non calefaoit, ita ut frigida ma- 
neant : frigidaque cum sint, semper sunt humida, 
imbribus plurimis propter frigiditatem ibi caden- 
tibus. Hinc deinceps terra humectata multos emit- 
tit vapores exhalationesque, unde venti vehemen- 
tes nasountur boreas atque auster. Át enim in 
orientalibus atque occidentalibus partibus versans 
80l non patitur multum frigus fleri, unde nec multa 
pluvia, nec mulli vapores atque exhalationes ex 
terra quippe non adeo humectata, hinc nec venti 
inde impetuosi spirant. Ceterum in australibus 
partibus plus quidem terre est,sed minus humida, 
at in septentrionalibus non adeo multa est terra, 
sed admodum humida. Sane a frigore imbres 
oriuntur, et α terre humiditate non ab magnitu- 
dine multi vapores multeque exhalationes. Hinc 
etiam vehementes venti ex australibus et boreali- 
bus veniunt partibus, quod ibi multi vapores ex 
terra exhalant. In oriente autem et occidente non 
sunt venti tam immiteg, sole nimirum vapores ibi- 
dem prodeuntes consumente nec permittente sub- 
sistere. Porro ventos ab septentrione flantes voea- 
mus boreas, ab meridie notos sive austros. Causa 
obliqui ventorum motus est circumrotatio orbis 
terrarum, que vapores deorsum tendentes divertit 
et huc atqueilluo transfert. Etesie venti Septen- 
irionales spirant post viginti dies ab estivo solsti- 


μέρας εἶχοσι τῆς θερινῆς τροπῆς, μετὰ τὴν τοῦ [ tio, ortumque canicula,tuno siquidem solutis nivi- 


xovirtpou ἐπιτολήν. Τηνικαῦτα γὰρ τῆς χιόνος λυο- 
µένης, Ὑίνοται αὔραι φυχραὶ βόρειοι, αἴἵτινες ἑτη- 
σίαι λέγονται, Εἰσὶ δὲ νότιοι ἑτησίαι ὡς ἀπὸ τοῦ 
πρὸς τὸ πᾶν νότου. ἀλλ᾽ ἡμῖν ἀνεπαί[σβητοι. Εἱσὶ δὲ 
χαὶ ἀπὸ τοῦ καθ) ἡμᾶς νότου ἑτήσιοι ἄνεμοι. Οὗτοι 
& μετὰ ἑθδομήκοντα ἡμέρας τῆς χειμερινῆς τροπῆς 
ἄρχονται πνεῖν, τοῦ ἡλίου ὄντος ἐν ᾿Ιχθύσι. Καὶ ἀπὸ 
μὲν τῆς ἰσημερινῆς δύσεως, πνεῖ ὁ ζέφυρος, ἀπὸ δὲ 
τῆς ἀνατολικῆς ἰσημερίας πνεῖ ἀπηλιώτης. Καὶ αὖθις 
ἀπὸ τοῦ ἀρκτικοῦ μὲν πόλου πνεῖ ὁ ἁπαρλτίας, ἀπὸ 
δὲ τοῦ νότου πνεῖ ὁ νότος. Καὶ πάλιν ἀπὸ μὲν τῆς 
θερινῆς ἀνατολῆς πνεῖ 6 καιχίας,͵ ἀπὸ δὲ τῆς χει- 


bus aure frigide flant boreales, quas etesias appel- 
lant. Spirant et australes etesie ab australi parte 
orbis terrarum, sed eas nos percipere non possu- 
mus. Veniunt tamen et ex parte australi nobis 
propiore ctesie venti,sed que post septuagesimum 
diem a bruma sive hiberno solstitio incipiuntspirare, 
quando sol est in Piscibus. Ab occidente tequino- 
ctiali lat zephyrus,ab oriente equinoctiali subsola- 
nus: atque α septentrionibus sive arotico polo 
aparctias, a meridie auster. Ab oriente soletitiuli 
estivo ceciam, a brumali occasu liba vocant. A 
brumali oriente spirat eurus sive vulturnus, ab 





156 


MICHAELIS PSELLI 


156 


occasu solstitiali estivo argestes quem Ptolemeus À µερινῆς δύσεως πνεῖ ὁ Aly. Καὶ ἀπὸ μὲν τῆς χειµε- 


appellat japyga.Atque hi octo venti e diametro sibi 
invicem opponuntur. Alius ventus est ab una se- 
otione poli arctici, et vocatur boreas sive meses, 
apirans inter ceeciam aparctiamque. Alius ex altera 
poli arctici sectione et vocatur thrascias, inter 
aparctiam atque japygem. Alius ex sectione una 
poli australis lat euronotus, medius inter eurum 
atque austrum. Et alius denique ex sectiono poli 
australis altera libonotus,inter austrum et lib; ,dic- 
tus eliam Phonicias. Atque boreales quidem venti 
frequentes sunt, minua intensl tamen, quoniam a 
valde humidis spirant regionibus. Australes minus 
frequentes propter defectum materie, intensiores 
vero propter terrarum ex quibusveniunt siccitatem. 
Ex his ventis nubilosi esse solent czxcias, boreas et 
aparctias : fulgurales boreas, aparctias, thrascias 
et argestes.Ex nube prorumpens, conephiam Greci 
appellant,est boreas et nubes obducens meses atque 
aparctias.Grandinem affert aparctias, thrasciasque 
et argestes : estum auster, zephyrus atque eurus. 
Ceterum zepbyrus natura quidem suafrigidus est, 
quatenus autem in estatespirat,ascitilium calorem 
obtinet: boreas vero exhalationum multitudine 
nubes semper absorbet,ac serenitatem inducit,nisi 
frigidus fuerit: si vero fuerit frigidus,vapores apis- 
sat indensatque antequam nubem summoveat, fa- 
citque pluviam. Atque contrarii quidem venti spi- 
rare eodem tempore non possunt. Qui porro apud 
nos flat auster,non a polo australi sive austro orbis 
terrarum spirat,sed ab estivo tropico. 


111. De typhone. | 

Typhon venti genus est quod Homerus procellam 
vocat, Aristoteles typhonem, quod densus hic spi- 
ritus τύπτει et verberat ac prosternit quidquid ei 
96 obtulerit. Causa ejus sunt crassiores vapores de- 
supere nubibus recta deorsum descendentes in 
terram vel in mare, qui in resistentem quamdam 
incidentes materiam retro pelluntur. Quando qui- 
dem vero repercussa horum pars propter succe- 
dentes alios vapores resurgere prohibetur, ad 
obliqua feruntur perfringuntque, atque etiam ibi 
occurrentibus que renituntur aliis partibus,iterum 
disperguntur fsciuntque helicem sive vorticem 
venti, qui a terra et a mari in sublime attolit que- 
cunque eorpora apprehenderit.Hic estventusquem 
nonnulli typhonem appellant. 


112. De ecnephia. 

Ecnephias etiam genus est, parumque a typhone 
diversum. Sed non cernitur ecnephias, oculis au- 
iem sentitur typho, utpote qui crassissimam ma- 
leriam, vapores fuliginosos ex nube secum vehit. 
Kenephiam sopit pluvia, sed typhoni compescendo 
impar est, qui 8 boreali vento tollitur et exatin- 
guitur. Nihil aliud porro est ecnephias vehemens 
quam typho,et typho remissus haud diversus est 
abecnephia. Sepius et ex frigidis oris per calida 
loca spirantes et alterati venti flant calidum, et ex 


ρινῆς ἀνατολῆς ἔξεισιν ὁ εὗὖρος, ἀπὸ δὲ τῆς θερινΏς 
δύσεως πνεῖ ἀργέστης, ὃν ὁ ᾖἸΠτολεμαῖος Ἰάπυγα 
προσαγορεύει. Καὶ οὗτοι μὲν οἱ ὀκτὼ ἄνεμοι κατὰ 
διάµετρον ἀλλήλων εἶσίν. Ἔτερος δὲ ἄνεμος ἀπὸ τῆς 
μιᾶς τομῆς ἐστι τοῦ ἀρχτικοῦ πόλου, xal καλεῖται 
βορίας Tj µέσης, μεταξὺ πνέων καιχίου καὶ 
ἀπαρκτίου. Άλλος δὲ ἀπὸ τῆς ἄλλης τομῆς τοῦ 
ἀρκτικοῦ, καὶ καλεῖται οὗτος θρασκίας, μεταξυ ὢν 
ἀπαρχτίου καὶ Ἰάπυγος. Πάλιν δὶ ἀπὸ τῖς μιᾶς 
tope τοῦ νοτίου πόλου πνεῖ ὁ εὑρόνοτος μεταξὺ ὤν 
εὕρου xai νότου. ᾿Απὸ δὲ τῆς ἑτέρα τομῆς ὁ 
λιθόνοτος, μεταξὺ ὢν λιθὸς καὶ νότου, ὃς καὶ Φοινι- 
κίας καλεῖται, Καὶ τὰ μὲν βόρεια πνεύματα, πολλὰ 


piv, οὐκ εὔτονα δὲ, διὰ τὸ ἀπὸ πολλῖς ὑγρότητος 


πνεῖν' τὰ δὲ νότια ὀλίγα μὲν διὰ τὴν ἔνδειαν τῆς ύλης, 
εὔτονα δὲ διὰ τὴν τῆς γῆς ξηρότητα. Τούτων τῶν 
ἀνέμων ἐπινέφελοι μὲν καικίας καὶ βορέας, ἁτ- 
αρκτίας * ἀστραπαῖοι δὲ βορέας , ἁπαρχτίας, θρα- 
σκίας xal ἁργίστης. ᾿Εκνεφίας δὲ ὁ βοῤῥἁς καὶ 
νεφελώδης μὲν µέσης xal ἁπαρκτίας, χαλαζώδης ci 
ἀπαρκτίας xal θρασκίας καὶ ἀργέστης, χαυματώδες 
δὲ νότος καὶ ζέφυρος xal εὖρος' Ὁ δὲ ζέφυρος κατ᾽ 
αὐσίαν μὲν ἐστι ψυχρὸς, καθὸ δὺ ἐν τῷ θέρει πνεῖ 
νοθευόµενος θερμαίνεται, ὁ δὲ βορέας διὰ τὸ πλΏθος 
τῆς ἀναθυμιάσεως ds! ἀποσοθεῖ τὰ νέφη, καὶ εὐδίαν 
ποιεῖ, πλὴν ὅταν μὴ ψυχρός' εἰ δὲ εἴη ψυγρὸς, 
παχύνει τὴν ἀτμίδα πρὶν fj ἀποσοθῆσαι τὸ νέφος xa! 
ποιεῖ ὑετόν. Καὶ oi μὲν κατ' ἄντικρυς ἄνεμοι οὗ 
δύνανται ἅμα πνεῖν, Ὁ δὲ xag! ἡμᾶς νότος οὐκ ἀπὸ 
νότου τοῦ παντὸς πνεῖ, ἀλλ’ ἀπὸ τοῦ θερινοῦ τρο- 
πικοῦ, 
ρια’. Περὶ τυφῶνος. 

'O τυφῶν ἄνεμός ἐστιν, 9v ὁ μὲν "Ouz poc θύελλαν 
ὀνομάζει, ὁ δὲ ᾿Αριστοτέλης ἀπὸ τοῦ παχὺ εἶναι τὸ 
πνεῦμα, καὶ olov τύπτον τὸ παρατυχὸν, τυφῶνα. 
Αἰτία δὲ τούτου, ἀτμὶς παχεῖα ἄνωθεν ἀπὸ τῶν νε- 
qv φερομένη κατ εὐθὺ ἐπὶ τὸ κάταντε, Ἡ κατὰ 
τῆς θαλάσσης, t προσπταίουσα τινὶ ἀντιτύπῳ 
ὀνόματι ἀναπάλλεται εἷς τοὐπίσω. ᾿Ἐπειδὴ δὲ κω- 
λύεται τὸ ἀντιπαλλύμενον αὐτοῦ µέρος εἲς τοὐπίσω 
ἀναπάλλεσθαι ὑπὸ τοῦ ΌὄΌπισθεν ἐπακολουθοῦντος 
αὐτοῦ µέρους, ἐπὶ τὰ πλάγια διακλᾶται, εἶνα κἀκεῖσε 
ἀντιτύπῳ συναντήσασα μέρει, πάλιν σκορπίζεται, at 
γίνεται ἔλιξ, ἦτοι συστροφὴ τοῦ ἀνέμου, µετεωρίζουσχ 
καὶ ἀπὸ τῆς γῆς, καὶ ἀπὸ τῆς θαλάττης τὰ ἐπιτυχόντα 


D σώματα. Οὗτός ἐστιν ὁ ἄνεμος ὁ καλούμενος παρά τι- 


νγων τυφῶν. 
ριβ’. Περὶ ἐχνεφίου. 

"Ανεμός ἐστι καὶ ὁ ἐκνεφίας σχεδὸν ὁ αὐτὸς τῷ 
τυφῶνι, Πλὴν ὁ μὲν ἐχνεφίας οὐχ ὁρᾶται, ὁ δὲ τυφῶν 
ὁρᾶται, διὰ τὸ ποχυμερεστέραν οὐσίαν συνεφἔλκε- 
σθαι ix τοῦ νέφους τὴν χαπνώδη ἀναθυμίασιν. Καὶ 
τὸν ἐκνεφίαν παύει ὑετὸς, τὸν δὲ τυφῶνα οὐχ ἵκανός 
ἐστι παῦσαι, 4ÀÀ' ὁ βορέας αὐτὸν κατααθέννυσιν . 
0ὐδὲν δὲ ἕτερόν ἐστιν ἐχνεφίας, Ἡ τυφῶν ἑπιτετα- 
μένος. xal ὅσον μὲν κατὰ τὸ εἶδος ταυτόν ἐστιν ἐχ- 
νεφίας xal τυφῶν, κατὰ δὲ τὴν ἐπίτασιν xal ἄνασιν 


διαφέρουσιν,. Ὅ μὶν γὰρ τυφῶν ἐπιτεταμένος ἐστὶν 





101 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


188 


ἐκνεφίας, 6 δὲ ἐχνεφίας ἀνειμένος τυφῶν. Ηολλάκις A calidis flantes in medio frigide permisti aure fri- 


μὲν, ol μὲν ἀπὸ ψυχρῶν τόππν πνέοντες ἄνεμοι, 


gidi affluunt. 


νοθευόµενοι διά μέσου θερμῶν τόπων θερμοὶ xavamvlousty* οἱ δὲ ἀπὸ θερμῶν κεραννύμενοι ψυχρῷ διὰ μέσου 


ἀέρι, ψυχροὶ διαῤῥέουσιν, 
ριγ’. Ηερὶ κεραυνῶν. 

'O κεραυνὸς οὐκ ἔχει τὸ φλέγον, λεπτομερὴς γάρ 
ἐστιν ἡ οὐσία αὐτοῦ, ὅθεν ταχέως διερχόμενος τὰ 
σώματα διὰ τὴν λεπτότητα οὗ καταφλέγει αὐτά. 
Ἔνθεν τοι xai κεραυνὸς ὡνδμασται ἀπὸ τοῦ εὐκραὴς, 
εἶναι καὶ μὴ φλέχειν. ἱ]άνυ γὰρ λεπτομερέστερος 
Qv, ὡς εἴρηται, ὀξύτατα τὸ σῶμα δίεισιν, ὥστε μήτε 
καίεν, μήτε µελαίνει. "Όθεν καί τινες ἀργῆτα 
τοῦτον ὠνομάκασιν ἤτοι λαμπρύν. ᾿Αργὸν τὸ λευκόν. 
Et yàp πῦρ ἐστι καὶ φύσει ἔχει τὸ καίειν, ἀλλ' d 
λεπτότης xai ἡ ταχύτης τῆς διόδου μὴ ἐγχρονίζουσα 
τῷ σώματι ἄχαυστον touto ij. Πᾶν γὰρ τὸ xaiovy, 
o) μύνον µεχέθους οἴκείου δεῖται πυρὸς τοῦ καῦσαι, 
ἀχλά καὶ τοῦ xai ἐμθραδῦναι τῷ καυστῷ σώματι, Παρὰ 
ταύτην οὖν τὴν αἰτίαν οὐ φλέγει à κεραυνός. 


ριδ’. Περὶ πρηστῆρος. 

Ὁ πρηστὴρ χαταφλέχει, ὡς καὶ αὐτὸ δηλοῖϊ 
τοὔνομα. Πρηστὴρ γὰρ ἀπὸ τοῦ πρήθειν 3| ἐμπιπρᾷν 
ὠνόμασται , Φλέχει δὲ διὰ τὸ συνεπισπᾶσθαι μεθ’ 
ἑαυτοῦ παχυμεβρεστέραν οὐσίαν ἐκ τοῦ νέφους καὶ 
ταύτην ἐμφυροῦν. Τούτου δὲ πρηστῆΏρος καὶ προ- 
ηγεῖται πνεῦμα, xai τοῦτο δῆλον ἐκ τοῦ, τὰ μέλλοντα 
ἐμπίπρασθαι, πρῶτον πνεῦμα τοῦ πρηατΏρος θειῶδες 
ὃν πλήττει xat ῥήγνυσι, ὅθεν καὶ τὰ κεραυνωβέντα 


μένει διεστηκότα ἐπὶ χρόνον τινά. Τοῦτο δὲ τὸ πνεῦμα C 


οὗ προη γεῖται µόνον, ἀλλὰ xai σύνεστι τῷ πρηστῆρι 
vai ἐπακολουθεῖ. Σποράδην δὲ διαχεόµενον καὶ λεπτο- 
µερέστερον Ov, βροντὰς ποιεῖ xai ἀστραπάς, xal ἔξαφ- 
Ütv μὲν ποιεῖ κεραυνὸν xal ἀστραπὴν καὶ πρηστῆρα, μὴ 
ἐξαφθὶν ὃν, ἐχνεφίαν xat τυφῶνα. Ταῦτα δὲ πάντα κατὰ 
ἐκιπυρηνισμὸν γίνονται. 

ριε. Ηῶς συνέστηκεν ὁ χόσμὀς ; 

Τὴν σύστασιν 6 Ἱόσμος ἔλαθεν ἀπὸ τῆς φύσεως 
xal κινήσεως τῶν ατοιχείων. Ἐπειδὴ γὰρ τούτων τὰ 
μέν clot. χουφότατα, olov τὸ πῦρ xai ὁ ἀἡρ, τὰ δὲ 
βαρύτατα, olov ὕδωρ καὶ γῆ, τὰ μὲν ὅσα βαρύτατα 
χάτω τοῦ παντὸς ὑπεκάθητο, τὰ Ü' ὅσα μετέωρα, εἰς 
τὸ πῦρ ἐξεφέρετο, [av δὲ ἀπὸ γῆς φερόµενον ἄνω 
ἐστί. Διὰ ταύτην οὖν τὴν αἰτίαν olov περικεχλασμέ- 
νος καὶ κυρτὸς ὁ χόσμος ἑστί[. Συνθλιθοµένων δὲ 
τῶν σωμάτων ἀλλήλοις, ἡ τοῦ ὕδατος ἐγενήθη φύσις, 
ῥερστικῶς δὲ xal τοῦτο φερόμενον ἐχοίλανε τοὺς 
ὑποχειμένους τόπους, καὶ τοὺς κοιλουμένους τόπους 
θαλαττίους ἐποίησεν. 'Ex μὲν οὖν τῶν ὑποκαθιζόντων 
σωμάτων ἐγενήθη ἡ γ΄ ἐκ δὲ τῶν µετεωριζοµένων ὁ 
οὐρανὸς, πῦρ, ἀἡρ. 

ρις’. Bl ἕν τὸ πᾶν; 

0ὐ πολλοὶ κόσμοι σωματικοὶ, xav' ἑνίους τῶν φι- 
λοσόφων, εἶσίν' ἁλλ᾽ sic τέλειος, καὶ οὐδὲ χυρίως 
ἓν ὀνομάζεται (πῶς γὰρ Év ὁ κόσμος σύνθετος ὢν 
καὶ πολυµερής ;), ἀλλὰ διὰ τὴν πρὸς ἄλληλα τῶν µε- 
ρῶν αὐτοῦ ἔνωσιν, τὴν τοῦ ἑνὸς ἔχει προσηγορίαν, 


Κυρίως γὰρ ἓν ὁ θεὸς, ὡς ὀπὲρ πᾶσαν ἁπλότητα, 


113. De fulminibus. 

Fulmen non solet incendere, substantiam enim 
habet subtilissimam, unde corpora celeriter trans- 
eundo propter subtilitatem ea non inflammat.Inde 
et Grecis diclus κεραυνὸς quasi εὐκραὴς quod fa- 
cile permoet, neque adeo accendat ; subtilissimum 
enim cum sit, ut dixi, celerrime corpus pervadit ut 
nec iuflammet neque nigrum faciat, unde et non- 
nulli vocant ἀργῆτα sive candens, &pyóv enim can- 
didum significat. Quanquam enim fulmen ignis 
est, quod natura urit at subtilitas velocitasque 


B transitus non per momentum immorans corpori, - 


illud relinquit sine ustione. Quidquid enim urit, 
non modo magnitudine debita indiget ad urendum, 
sed etiam uL corpori urendo per aliquod tempus 
immoretur. Ob hano itaque causam non inflammat 
nec urit fulmen. 
114. De prestere sine igneo turbine. 

Prester incendit et inflammat, ut nomine etiam 
ipso indicatur. Dictus enim prester Grecisest a 
vocabulo πρήθειν quod accendere significat. Ac- 
cendit autem,quia ex nube secum vehit crassiorem 
materiam eamque inflammat. Precedit presterem 
ventus, quod inde constat, siquidem que inflam- 
mari debent,prius a spiritu presteris sulfureo per- 
celluntur rumpunturque, unde et fulmine tacta 
per aliquod tempus hiant. Νεο tantum precedit 
presterem ventus, sed comitatur etiam, et sequitur. 
Latius ac passim diffusus et subtiligr si fuerit, to- 
nitru facit et fulgur :siinflammetur, efficit fulmen, 
el fulgur, presteremque. Ex non inflammato fiunt 
eonephias ac typho. Ceterum omnia heo contin- 
gunt per violentam excussionem. 


415. Quomodo caperit mundus ? 

Mundus subsistere ccpit 8 natura et motu ele- 
mentorum. Horum enim cum quedam levia sint 
utiguis et aer, alia gravia, ut aquu et terra, gra- 
viora ad inferiores partes universi subsiderunt, 
levia ut ignis sursum sese exiulerunt. Quidquid 
vero terre imminet, sursum est. Propter hano cau- 
sam mundus circumquaque flexus est ac gibbosus. 
Attritis vero invicem corpusculis, aque prodiit 
natura, quee fluxu suo subjecta loca exoavavit, et 
spatia mari recipiendo fecit. Ex subsidentibus igi- 
tur corporibus terra facta est, ex levibus et subli- 
mibus coelum, ignis, aer. 


116. Num unum sit hoc universum ? 

Non multi sunt mundi corporales, ut quibusdam 
philosophis persuasurn(sed unus perfectus,licet non 
proprie unum dicitur, quomodo enim unum fuerit 
mundus ex tot ei tam diversia compositus ?),verum 
propter partium ejus invicem unionem unum ap- 
pellatur. Ceterum proprie unum Deus est omni 





159 


MICHAELIS PSELLT 


160 


simplicitate sublimior,quecunque vero infra Deum À "Osa δὲ μετὰ θεὸν, οὐ χυρίως fv, ἀλλὰ διὰ τὴν 


sunt,non proprie sunt unum, sed propter unionem 
et participationem ex uno, ita dicuntur. Nam et 
mens unum est et multa. Quotquot enim sunt res, 
tot eliam mens est, nam et exempla illorum in se 
continet. Etiam anime, que et multo magis divi- 
dua est, contingit multa osse,nec minus elementis 
8ο corporibus. Quandoquidem igitur accurate 
unionis etiam mundus est particeps, proptereaunum 
appellatur, e& quoniam perfectus est unus et so- 
lug, nec multi sunt mundi. 
117. De vacuo. 

Vacuum non omnes,sed aliqui in goriptis suis in- 
duxere atque nominavere philosophi,aiuntque illud 
esse omni spoliatum corpore,veluti invisibile quod- 
dam ohaos,et ante mundum fuisse statuunt,deinde 
elementis prodeuntibusetcolo cireumrotatione sua 
corpora omnia colligante ac constringente,vacuum 
quidem intus relictum nullum fuisse, extra cceli 
vero ambitum omne vacuum esse, quod iufinitum 
Ín infinito spatio licet cogitare. Hanc sententiam 
omnino rejicit Aristoteles,et nusquam admittit va- 
cuum, neque intra mundum neque extra. At Cleo- 
medes philosophus intra. mundum reperiri negat, 
exira vero illum dari vacuum,vehementer contendit, 


118. De loco. 

Locus secundum vocabuli vim est aliquid, quod 
corpus vel rem incorporalem poteat complecti.Quo- 
niam igitur materia complectitur formam,materia 
forme qua res incorporalis est, possit dici locus. 
Sio spatium deserlum ac vacuum, quandoquidem 
corpora reoipere potest, non male locus corporum 
dicetur. Proprie vero locus est extremum quod 
ambit oorpora ; ita aer ambit corpora naturalia,sed 
non aer quicunque, non enim ille qui montibus 
sublimior et proximus ccelo est,sed inferior ejus 
pars nos ambit. Heo igitur aeris superficies corpo- 
rum nostrorum est locus. 


119. De spatio, quod philosophi χώραν appellant. 

Arithmetici χώραν vocant intervallum intelligibile 
inter numeros,inter unum οἱ duo,inter duo et tria, 
quatuor atqueita deinceps.Quoniam enim non con- 
tinuus est numerorum ordo, sed discretus, inter- 
valla inter numeros χώρας appellarunt. Sed et 
χώραν vocant philosophorum aliqui partem ac ve- 


ἔνωσιν καὶ μετοχὴν τοῦ ἑνὸς, Όὕτω πρασαγορεύεται. 
Καὶ γὰρ xal ὁ νοῦς ἓν ἐστι καὶ πολλά. "Oca γὰρ τὰ 
Üvta, τοσαῦτα xal à νοῦς, ἐπεὶ καὶ παραδείγµατα 
τούτων ἐν ἑαυτῷ περιέχει. Πολλὰ xal dj doy? (διαι- 
pev?) γὰρ πολλῷ πλέον), τὰ στοιχεῖά τε xal τὰ σώ- 
µατα. ᾽Αλλ’ ἐπειδὴ ἑνώσεως ἀχριθοῦς xal ὁ χόσµος 
κεχοινώνηκεν, iv διὰ τὴν Ένωσιν ὀνομάζεται, xal διὰ 
τὴν τελειότητα τῶν στοιχείων αὐτοῦ slc ἐστι καὶ µόνος 


ἀλλ᾽ οὐ κόσμοι πολλοι. 


ριζ. Περὶ κενοῦ, 
Τὸ κενὸν οὐ πάντες, ἆλλ᾽ ἔνιοι τῶν φιλοσόφων 
εἰσήνεγκάν τε τῷ λόγῳ καὶ ὠνομάκασιν. ᾿Αποφαί- 
νονται δὲ τοῦτο παντὸς σώματος ἔρημον , οἷόν τι 


B χάος ἁόρατον. Kal φασὶ τοῦτο προὐποκεῖσθαι τοῦ 


κόσμου. Εἶτα τῶν στοιχείων γεγονότων καὶ τοῦ οὐ- 
ρανοῦ τῇ Χχυχλοφορίᾳ τὰ σώματα πάντα συσφίγξαν- 
τος, χενὸν μὲν ἐντὸς μηδὲν ἀπολελεῖφθαι, τὸ δὲ 
ἑκτὸς τῆς ἕἔξω περιφερείας αὐτοῦ ὅλον κχενὸν εἶναι, 
ἄπειρον ἓν ἀπείρῳ τόπῳ ἐμφανταζόμενον . Τοῦτου 
δὲ τὸν λόγον ᾿Αριστοτέλης μὲν ἀπογινώσχει παντά- 
πασι, καὶ οὐδαμῶς τίθεται οὔτε ἐντὸς τοῦ κόσμου, 
οὔτε ἐχτός Κλεομήδης δὲ ὁ φιλόσοφος, ivtàc μὲν 
τοῦ κόσμου oU φησιν εἶναι κενὸν, ἑχτὸς δὲ καὶ πάνυ 
βιάζεται. 
pu». Περὶ τόπου. 

Ὁ τόπος ὡς «' οὔνομα δηλοῖ, πρᾶγμά ἐστι δεχτι- 
xàv σώματος, f] ἀσωμάτου φύσεως. Ἐπεὶ οὖν ἡ ὕλη 
τὸ εἶδος δἐχετάι, τόπος λέγοιτο ἂν ἡ ὕλη τοῦ εἴδους' 
ἀσώματον δὲ τὸ εἶδος. Ηάλιν , ἐπεὶ τὸ διάσττµα 


C ἔρημον ὃν καὶ χενὸν, σώματα δύναται δέξασθαι, τό- 


πος σωμάτων εἴη ἂν τὸ διάστηµα. Κυρίως δὲ τόπος 
ἐστὶ τὸ ἔσχατον τοῦ περιέχοντος µέρος τὰ σώματα. 
Οἵον, ὁ ἀὴρ περιέχει τὰ φυσικὰ σώματα, ἀλλ’ οὐ πᾶς ὁ 
ἀήρ' οὐ γὰρ καὶ ὁ ἐν τοῖς ὄρεσιν, Ἡ ὁ πλησίον τοῦ οὐ- 
ῥρανοῦ, ἀλλὰ τὸ ἔσχατον µέρος αὐτοῦ περιέχει ἡμᾶς: 
αὕτη οὖν ἡ τοῦ ἀέρος ἐπιφάνεια, τόπος ἐστὶ τῶν dius- 
τέρων σωμάτων. 
ριθ’. Περὶ χώρας. 

Χώρα ἑἐστὶ κατὰ τοὺς ἀριθμητιχοὺς. τὸ νοητὸν τῶν 
ἀριθμῶν διάστηµα, olov τὸ μεταξὺ τοῦ ἑνὸς καὶ τῶν 
δύο, καὶ τοῦ τρία, καὶ τοῦ τέσσαρα, καὶ τοῦ ἑφεξης. 
Ἐπεὶ γὰρ οὐ συνεχής ἐστιν [dj τάξις τῶν ἀριθμῶν, 
διαστήματα χώρας ἐπωνομάχασι. Χώραν πάλιν τινὲς 
τῶν φιλοσόφων εἱρήχασι τὴν μεριχὴν τοῦ περιέχοντος 


luti regionem receptaculi corpus capientis,uti dolii D τὸ σῶμα περιοχὴν, otov ὁ πίθος περιέχει τὸν οἶνον. 


quod capit vinum. Si enim ponatur ventrem dolii 
tantummodo vino plenum,non quidem totum dolii 
corpus, sed tantum venter ejus cireumferentia sua 
vinum comprehendit, atque hujusmodi partem pbi- 
losophi quidam χώραν regionem vocant, quam non 
absurde aliquis etiam locum appellaverit. 


120. Num mundus sit animatus. 
Nostrachristianorum sententia ne summis quidem 
auribus admittit animatum esse mundum, quem 
providentia gubernari novimus. Ac prestantissimi 
philosophi Plato et Aristoteles, quique hossequun- 
tur, et anima et mente preditum esse mundum 


Ὑποκείσθω δὲ ὁ οἴνος περὶ κοίλης, ἀλλ’ οὐχ ὅλον τὸ 
σῶμα τοῦ πίθου τὸν οἶνον ἐδέξατο, ἀλλὰ µόνη ἡ χοίλη 
αὐτοῦ περιφἑρεια. Τοῦτο γοῦν τὸ µέρος χώραν φασὶ 
τῶν φιλοσόφων τινές. Οὖὐκ ἀπεικότως δὲ τοῦτο καὶ τό- 
πον τις ὀνομάσειεν. 


px. El ἔμψυχος ὁ κόσμος. 

'O μὶν καθ) ἡμᾶς λόγος, οὐδὲ ἀχροθιγῶς τὸ ὡσὶν 
ἔμψυχον εἶναι τὸν κόσμον προσίεται, προνοίᾳ μὲν- 
τοιγε διοικούµενον. Οἱ δὲ τελεώτεροι τῶν φιλοσόφων, 
Ἡλάτων καὶ Αριστοτέλης, xai ὅσοι τούτοις ἔπηχο - 
λούβησαν, καὶ ἔμψυχον, xal ἕννουν σαφῶς ἀπεφή- 


164 DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


163 


ναντο, Ἐγκλεῖσθαι δὲ οὗ τὰς ψυχὰς ἕν τε τῷ οὐρανῷ Α. αροτίθ statuunt. Neque animas inesse colo et infra 


χαὶ ταῖς ὑποκειμέναις σφαίραις, ἀλλ᾽ ἀνάπαλιν τὰ 
σώματα τῶν θειοτέρων ἠρτῆσθαι διωρίκασι. Διακεῖ- 
cat μέντοι xal ὐπὸ φύσιν αὗτὰ νενοµίκασιν, οὐκ 
ἐντιχεῖσθαι µέντοιγε τὴν φύσιν οὔτε ταῖς ψυχαῖς 
τούτωνφ οὔτε ταῖς νοεραῖς διατάξεσιν, ἀλλ᾽ ὑπ αὖ- 
τῶν μάλιστα καθευθύτεσθαι. ᾽Αλλ᾽ οὐδὲ δεσμεῖσθα' 
τὰς ψυχὰς, f| τοὺς νοῦς τοῖς τούτων ᾠήθησαν σώ- 
μασιν, dÀÀ' ὑπ ἐκείων ἑἐξάπτεσθαι καὶ κατα- 
λάμπεσθαι. 


pxa* El ἀγέννητος ὁ κόσμος καὶ ἄφθαρτος, 

Ούτε ἀγέννητος παρ) ἡμῖν ὁ χόσµος δοξάζεται, 
οὔτε ἄφθαρτος, Ἠεγεννῆσθαί τε γὰρ αὐτὸν πορὰ τῆς 
Γρασῆς καὶ «φθαρήσεσθαι µεμµαθήχαµεν. ᾿Αριστο- 
τέλης δὲ καὶ ἀγέννητον αὐτὸν καὶ ἄφθαρτον τίθεται. 
Πλάτων δὲ γεννᾷ μὲν αὐτὸν ἐν Τιμαίῳ, ἀποφαίνεται 
δὲ μηδὲ φθαρήσεσθαι τὸν ἅπαντα χρόνον. Καὶ ἐπειδὴ 
ἀντίχειται αὐτῷ, ὅτι σύνθετος ὢν καὶ φθαρήσεται | 
πᾶν γὰρ τὸ σύνθετον καὶ διαλυτὸν διαστέλλεται 
λέγων, ὅτι ὅσον piv ἐπὶ τὴν φύσιν, φθαρτός ἐστι, 
σώμα γὰρ οὐ χωρεῖ ἀῑδιότητα, ἀλλὰ οὁ ἄφθαρτον 
ἐπιισάχτως παρὰ τοῦ Θεοῦ κοµίζεται. Ὁ δὲ γε 
Πρόκλος iv τοῖς ἐξηγητικοῖς τοῖς πρὸς Τίμαιον λό- 
Ίοις, πειρᾶτα δειχνύναι βιαιότερον, ὅτι μηδὲ γεν- 
vitóv ὁ Πλάτων τὸν κόσμον οἴεται, ἤ μᾶλλον εἰπεῖν 
ἐποφαίνεται, κατὰ δὲ τὸ σύνθετον, ἐπινοίᾳ γεν- 
νητόν, 


pxB'. Et τρέφετσι ὁ χόσµος. 

Oó πόβῥω uot εὐηθείας εἶναι δοκοῦσιν ol τρέφε- 
σθαι τὸν χὸσμον ὑπολαμθάνοντες, εἴτε οὐρανὸν xó- 
σµον κατονοµάζουσιν ὡς ὁ Πλάτων ἐν τῷ Τιμαίφῳ, 
εἴτε μετὰ τοῦ αἰθέρος καὶ τὰ στοιχεῖα. El γὰρ τε- 
λεώτατος ὁ χόσµος xav! αὐτοὺς, μάλιστα δὲ καὶ ἀἰ- 
Uoc, πῶς ἂν δεηθείη τροφῆς ; Τὸ γὰρ ἀτελὲς καὶ ἐν- 
δεὲς τρέφεται. ᾽Αλλ’ οὐχὶ καὶ τὸ πλῆρες καὶ ἀνεν- 
δείς. Ei δὲ τὸ τρέφον προσθήκην τῷ τρεφομένῳ 
ποιεῖ καὶ αὔξησιν. αὐξηθείη ἂν καὶ χόσμος τρεφό- 
µενος, ἀλλὰ καὶ φθίνοι κενούμενος ὥστε μείζων ὁ 
χύσµος ἑαυτοῦ καὶ ἑλάττων γενέσθαι. Τοῦτο δὲ πρὸς 
τῷ ἀἁτόπῳ καὶ Ὑγελοῖον ἄντικρυς, Et οὖν οὔτε αὐξή- 
στως δεῖ τῷ κόσμῳ οὔτε χενώσεως, οὐ τροφῆς ἂν 
αὐτῷ δεήσοι ποτέ. 


ΡΧΥ. Περὶ τάξεως χόσµου. 


positis spharis,sged e contrario corpora ab illistan- 
quam divinioribus deperdere arbitrantur. Atque 
nature quidem etiam subjecta illa putant, sed na- 
turam non adversari illorum animabus aut menta- 
libus legibus, sed ab illis maxime dirigi neque 
animas aut mentes ab corporibus illis suis existi- 
marunt alligari.sed ab illis potius suspensa esse et 
illustrari corpora. 


121. Num mundus ingenitus sit et incorruptibilis. 

Neque ingenitus neque incorruptibilis apud nos 
christianos mundus esse docetur, quem et factum 
esse et periturum e Scriptura didicimus. Aristote- 
les vero et ingenitum illum et incorruptibilem po- 
nit.Plato in Timaro tradit eum genitum esse, nullo 
autem tempore corrumpendum.Cui quoniam objici 
potest, quod cum sit compositus etiam corrumpe- 
tur, quidquid enim compositum est etiam dissolvi 
potest, excipit ille ac respondet, quod nature sue 
ratione utique sit corruptibilis mundus, corpus 
enim nullum in se habere gempiternitatem, sed ἃ 
Deo accepisse esseque illi superadditum ut sit in- 
corruptibilis. Proclus in commentariis sive expla- 
nationibus suis in Timeum omni contentione stu- 
det demonstrare, quod nec genitum Plato mundum 
genserit,sed tempore quidem ingenitum esse putat, 
vel ut reotius dicam confirmare annititur,sed qua- 
tenus compositus est, genitum licet cogitare. 

122. Num mundus nuiriatur, 

Non longe mihi &b insania videntur abesse qui 
mundum nutriri existimant, sive colum tantum- 
modo mundi nomine appellant, ut in Tímao Plato, 
sive un& cum colo etiam quatuor elementa. Si 
enim, ut ipsi sentiunt, perfectissimus est mundus, 
maxime atque eternus, qui fieri poteat ut cibo in- 
digeat ? Nutritur quippe quod imperfectum est et 
indigens, nen vero plenum quod est,et cui nulla re 
est opus. Nam οἱ per nutrimentum οἱ qui alitur 
additur aliquid et incrementum accedit, crescet 
etiam mundus si alitur,autsi alimento destituatur, 
marcescel. Erit itaque major seipso a&ut minor 
mundus, quod perspicue absurdum ac ridiculum. 
Quaresi nec incrementi nec evacualioni8 capax 
mundus est, neque nutrimento unquam indigebit. 


123. De mundiordine. 


Ἐναντίοι πρὸς ἀλλήλους of τῶν Ελλήνων σοφοὶ D — Grecorum philosophi in collocandis mundi parti- 


τὰ µέρη τοῦ χόσµου τιθέασι. Τὸ δὲ ἀληθὶς, ὁ μὲν 
οὐρανὸς, ὡς µέγιςτον σῶμα καὶ χυκλικὸν, xal τὰ 
στοιχεῖα χωρεῖν καὶ συνέχειν δυνάµενον ἑκτὸς τούτων 
ἐξῴχοδόμηται * ὑπὸ δὲ τὴν κοίλην αὐτοῦ ἐπιφά- 
νεαν, πρῶτα μὲν τὰ ἁπλανῆ τῶν ἄστρων τετάχα- 
ται, καὶ ὁ ζωδιαχὸς χύχλος, εἶτα αἱ τῶν πλανωμέ- 
νων ἄστρων σφαῖραί τε xai φοραὶ, ὦν ἡ σελήνη τὸ 
τελευταῖον * ὑπὸ δὲ ταύτην εὐθὺς τὸ ὑπέκκαυμα 
οἷον ἡ τοῦ πυρὸς δύναμις, sita ὁ dp, xal µετρ 
τούτων τὸ στοιχεὶον τοῦ ὕδατος, τελευταῖον δὲ τὸ 
τῆς γῆς εῶμα ᾖτεθεµελίωται ' xal πάντα μὲν dv 
πᾶσιν ἐστὶν, ἕκαστον δὲ τῶν στοιχείων ὁλότητά τινα 


bus sibi ipsis invicem adversantur. Vera sententia 
est quod colum tanquam maximum corpus et cir- 
culare, atque elementa cornplecti ac continere ap- 
tum, exira illa. structum est. Sub hujus concava 
superficie primum quidem inerrantesstella ordinatae 
sunt, et zodiacus circulus: deinceps planetarum 
orbesac circuli, quorum infima est luna : iníra 
hanc statim ὑπέκκαυμα iilud sive fuliginosa exhala- 
tio flammam concipere apta, hinc aer, et deinceps 
aque elementum, ac postremo loco terra fundata 
est. Sicomnia omnibus insunt, et elementum quod- 
que universitatem quamdam sive totitatem, ut ita 





163 


MICHAELIS PSELLI 


164 


dicam, habet cireumscriptam, et omnia invicem À περιγεγραμμένην ἔχει, καὶ πάντα ἀλλήλοις ἔγκει- 


gunt superimposita. 
124. Qua causa sit. mundum hunc totum inclinari. 


Miror philosophos quosdam existimantes mun- 
dum loco suo excidisse, situmque quem primum a 
Gonditore acceperat perdidisse,polumque adeo bo- 
realem in altiorem partem elatum, australem vero 
depressum iníra terram, el equinoctialem zonam 
versus meridiem inclinatam esse.Usqueadeoneigno- 
rant quod pro diverso climatum situ, poli jam su- 
pra horizontem versantur,nec in mundo quidquam 
ideo mutatur aut transponitur, quodque australe 
olima habitandum esortitis polus borealis semper 
conspicitur et capitibus eorum imminet, australis 
veroinfra terram occultatur.Neutiquam igitur mun- 
dus in alteram partem inclinatus est,sed habitatio- 
num situs, inclinationem sibi imaginatur. 

125. Quomodo quis per Grecorum demonstrationem 
perspectum habere possit mundi finem. 

De ultima die et hora, secundum dictum Evan- 
gelii, nemo novit nisi Pater, et comternus ipsi 
Filius, et Spiritus e Patre procedens. At Greci 
etiam hanc scire vanis contendunt demonstrationi- 
bus.Saturni maxima periodus est annorum ducen- 
lorem sexaginta quinque. Jovis annis viginti et 
septem, Martis ducentis nctoginta quatuor, Solis 
mille quadringentis uno et sexaginta, Veneris mille 
quadringentis uno et quinquaginta, Mercurii qua- 
dringentis octoginta. et octo, Luns denique viginti 
quinque annis.Sed magna mundi periodus obsolvi- 
tur unnis millies septingenties ac quinquagies mille 
et ter mille ac ducentis ; illo tempore omninm pla- 
netarum conjunctio flet in tricesimo gradu cancri 
vel primo leonis, atque tunc universali mundus 
obruetur diluvio.Post absolutas periodos minorum 
in planetis annorum, particulares accidunt eluvio- 
nes ; unicuique enim stellarum errantium maximi, 
medii et minores anni tributi sunt. 
τῶν ἁστέρων, ol μερικοὶ xatxxAucuol 
xai ἑλάττονα ἔτη παράχειται. 


γίνονται. 


126. Quznam mundi dextra sint, qugnam | sinistra. 


Ab oriente occasum versus spectantibus dextra 
mundi sunt septentrionalia, australia sinistra, Sed 
ab occidente spectantibus ad orientem, australia 
dextra sunt, sinistra septentrionalia : facicique ob- 


verae sunt occidentales coli partes, ad iilas enim D 


fertur si quis procedat, post tergum vero sunl 
orientales, ab his enim recedit. Quod si requiras 
quanam superiora sunt in colo, que inferiora, alii 
quidem philosophi quae supra caput nostrum sunt 
Buperiora statuunt, qua his sunt opposita habent 
pro inferioribus.At Aristoteles jam totum colum ut 
superius respectu terre considerat,jam quod supe- 
rius vocavit appellat inferius, ao vicissim, nec sine 
preclara et erudita demonstratione. 
127. De partium terre mutalione. 

Partes terrealteranturratione siocitatis et huml- 

ditatis, cum ex humidis flunt sicce velex siccis 


ται. . 
px9'. Τίς ἡ αἰτία τοῦτον τὸν κόσμον ὅλον ἐγκλι- 
θῆναι. 

θἀυμάζω τῶν φιλοσόφων ἑνίων τὸν χόσµον µετα- 
πεσεῖν, xal τὴν ποὠτην οἱομένων δηµιουργίαν ὥσπερ 
ἑξοτισθεῖσαν τῆς οἰκείας τάξεως, καὶ τὸν μὲν βά- 
ρειον πόλον µετεωρισθῆναι, ὕπόγειον δὲ γενέσθαι 
τὸν νότιον, xal τὴν ἰσημερινὴν ζώνην ἐπὶ τὴν µε- 
σηµθρίαν μετεγκλιθῆναι. Τοσοῦτον γὰρ ἠγνοήκασιν. 
ὅτι παρὰ τὴν διάφορον τῶν χκλιµάτων θέσιν οἱ πόλοι 
νῦν μὲν ἐπὶ τοῦ ὀρίζοντος χύκλου ἑστήκασι, καὶ 
ἀμετάθετον τὸ πᾶν διατηρεῦτι, τοῖς δὲ τὸ βόρειον 
κλίμα λαχοῦσιν οἰκεῖν, ὁ μὲν ἐχεῖσε πόλος µετέωρος 
φαίνεται, xal ἀειφανῆς, ὁ δὲ νότιος ὑπὸ τὴν Tiv 
κρύπτεταιΣ Οὐ μµετεχλίθη γοῦν ὁ κόσμος ἐπ' οὐδὲν 
μέρος, ἀλλ᾽ dj τῶν οἰκήσεων θέσις φαντάζει τὴν 
ἔγχλισιν. 
pxs. Ἠόθεν &v τις γνοίη Ἑλληνικαῖς ἀποδεῖξεσι τὴν 

κόσμου συντέλειαν. 

Περὶ τῆς τελευταίας ἡμέρας xai ὥραςξ οὐδεὶς οἶδε, 
xdtà τὴν τοῦ Εὐαγγελίου φωνὴν, εἰ μὴ ὁ Πατὴρ 
καὶ ὁ συναΐδιος ἐκείνῳ Υἱὸς, καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἐ« 
τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον. Ἕλληνες ὃξ βιάζονται 
καὶ ταύτην εἰδέναι διὰ κενῶν ἀποδείξεων. Ὁ Κρόνος 
moti τὴν µεγίστην ἀποχατάστασιν δι’ ἑτῶν διαχο- 
σίων ἐξήχοντα xal πέντε * ὁ Ζεὺς διὰ εἴχοσι xai ἑπτά * 
"Apne δὲ διὰ διακοσίων ὁγδοήκοντα πρὸς τοῖς τέσ- 
σαρσιν * ὁ λιος διὰ χιλίων τετραχοσίων ἑξήχοντα 
πρὸς τῷ Évl* ᾿Αφροδίτη διὰ χιλίων ἑκατὸν πεντή- 
κοντα πρὸς τῇ iv[* Ἑρμῆς διὰ τετρακοσίων ὀγδοή - 
κοντα χαὶ Óxto * ἡ Σελήνη Oc ἑτῶν εἴκοσι πέντε * 
' δὶ χοσμικὴ ἀποκατάστασις Ὑίνεται δι ἑτῶν μυ- 
ριάδων ἑκατὸν ἑθδομήκοντα xal πέντε πρὸς τρισχι- 
λίοις διακοσίοις, καὶ τότε Ὑίνεται σύνοδος πάντων 
τῶν ἀστέρων κατὰ τὴν τριαχυστὴν μοῖραν τοῦ χαρ- 
κίνου, 7, τὴν πρώτην μοίραν τοῦ λέοντος, xai τηνι- 
καῦτα γίνεται ὁ παντελἠὴς τοῦ κὸσμου κατακλυσμός. 
Κατὰ δὲ τὴν ἁποχατάστασιν τῶν ἑἐλαχίστων ἑτῶν 
Ἑχάστῳ Ὑὰρ ἀστέρι πλανήτῃ µέγιστα xai µέσα 


βχκς’. Tiva δεξιὰ τοῦ κόσμου, καὶ τινα ἀριστερά. 
Τοῖς μὲν ἐξ ἀνατολῶν πρὸς δύσιν ὁρῶσιν, δεξιὰ 
τοῦ κόσμου µέρη τὰ βόρεια, ἀριστερὰ δὲ τὰ νότια. 
Τοῖς δ) ἀπὸ τῆς δύσεως πρὸς τὴν ἀνατολὴν βλέπουσι, 
δεξιὰ μὲν τὰ νότια ἀριστερὰ δὲ τὰ βόρεια. Καὶ 
ἐμπρόσθια μὲν τοῦ οὐρανοῦ τὰ ἑσπέρια µέρη, ὅτι 
πρὸς ταῦτα φέρεται κινούμενος, ὀπίσθια δὲ τὰ Lipa - 
ἆπ᾿ ἔκεινων γὰρ ὁρμᾶται. Τίνα δὲ κἀτῶ τοῦ οὐρανοῦ 
καὶ τινα dvo, ol μὲν ἄλλοι τῶν Φφιλοςοφων τὸ μὲν 
ὑπὲρ κεφαλὴν ἡμῶν ἡμισφαίριον ἄνω τιθίέασι, τὸ δὲ 
ἀντίθετον κάτω; Αριστοτέλης δὲ νῦν μὲν ὅλον τὸν 
οὐρανὸν ἄνω τῆς γῆς ἀποφαίνεται, νῦν δὲ κάτω ἄνω, 
πλὴν μετὰ θαυμασίας καὶ λογιωτάτης ἀποδείξεως. 


ρκζ. Περὶ μεταθολῆς τῶν τῆς γῆς μερῶν. 
Μεταδάλλει τὰ µέρη τῆς γῆς κατὰ τὸ ξηρότερον 
καὶ ὑγρότερον, ἀπὸ μὲν ὑγροῦ ξηρότερα γινόμενα 








163 DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


166. 


χαὶ ἀπὸ ξηροῦ ὑγραινόμενα", Συµθαίνει δὲ καὶ τὴν A humida. Contingit et ex mari fleri terram conti- 


(iAxttav ἠπειροῦσθαι, xai τὴν ἤπειρον θαλαττοῦ- 


σαι. Καὶ ἐν μὲν τῷ µεγάλῳ χειμῶνι d) ἥπεερος θα- . 


λαττοῦται, ἐν δὲ τῷ µεγάλῳ Opec ἡ θάλασσα ἦπει- 
ροῦται: Οἱ αὖ ποταμοὶ ἐν αἰτίᾳ εἰσὶ τοῦ τῆν γῆν τῆς 
(aliene γῶμνοῦσθαι. ᾿Ώμθάλλοντες γὰρ εἰς αὐτὴν 
τῷ ἐπιφέρειν τὴν ἱλὺν Πϊόνας ποιοῦσι, xai οὕτως 
ἀπογαιοῦται ὁ ποταμὸς ἐχεῖνος. M3) εἰσθάλλοντες δὲ 
ποιοῦσι τὴν γῆν θαλαττοῦσθαι' ἀλλ᾽ ἐνταῦθα ἦπειρου- 
μένη ἡ θάλασσα, ὠθεῖται εἲς τὴν ἀντιπέραν ἤπειρον, 
καὶ θαλαττοῖ ταύτην’ et δὲ μὴ, παλινοστεῖ τὸ ὕδωρ 
αὖθις ἀπὶ τὸν οἶχεῖον τόπον, xai θαλαττοῦται πάλιν τὸ 
ἠπειρούμενον. 
pxn'. Περὶ σεισμῶν. 

Ἰὸν σεισμὸν ποιεῖ μὲν ὁ θεὸς, ὥσπερ δὴ καὶ t 
ἄλλα σύμπαντα, κατὰ τὸ, 'O ἐπιθλέπων ἐπὶ τὴν 
qi», καὶ ποιῶν αὐτὴν τρέμει. Προσεχὶς δὲ τούτου 
αἴτιον , τὸ ἀναπεμπόμενον ἀπὸ τῆς γῆς πνεῦμα, 
ὅταν εἴσω τύχοι ῥυὲν τὸ ἔξω ἀναθυμιούμενον' διὰ 
ταῦτα xal νηνεµίας γίνονται οἱ τλεῖστοι καὶ μέγιστοι 
τῶν σεισμῶν, κατακλείεται γὰρ τηνικαῦτα ὑπὸ γῆν 
τὸ αἵτιον τῶν αεισμῶν. Γίνονται δὲ ἰσχυρότεροι τῶν 
σεισμῶν, ὅπου ἡ θάλασσα ῥοώδης xal ἡ χώρα coner, 
καὶ ὕπαντρος . Διὰ yàp τὴν στερεότητα τὸ πνεῦμα 
δόμενον σφοδρὸν, μᾶλλον σείει τὴν γῆν. AT τε χῶραι 
ὅσαι σομφοὺς ἔχουσι τοὺς κάτω τόπους, πολὺ δεχόµε- 
νοι πνεῦμα σείονται μᾶλλον, ὅτι ἥλιος ἀχλυώδης καὶ 
ἁμαυρὸς τότε φαίνεται, ὑπονόστησιν ἀρχομένου τοῦ 
πνεύματος εἲς τὴν γῆν τοῦ διαλύοντος τὸν ipa καὶ 
διαχρίνοντος. 

px9'. Περὶ τοῦ μεγάλου χειμῶνος. 

Μέγας ἐστὶ χειμὼν ἠνίκα πάντες οἱ πλανῆται dv 
χειμερινῷ ζωδίῳ γίνονται, ἐν ὁδροχόῳ ἐν ly0ósc 
piya δὲ θέρος, ὅταν πάντες ἐν θεριωῷ ζωδίῳ γί- 
νοιντο" ἐν λέοντι μὲν γινόµενος, ποιεῖ θέρος, ἐν ai- 
γοχέρῳ δὲ χειμῶνα. ἛἜνθεν xal. ἐνιαυτὸς ὠνόμασται, 
διὰ τὸ el, τὸ αὐτὸ φέρειν τὸν ἦλιον, ἀπὸ γὰρ τοῦ αὖ- 
τοῦ εἰς τὸ αὐτὸ ἀποχαθίσταται ὁ φωστήρ. Kal πάν- 
τες μὲν οὖν κατὰ κορυφὴν ἡμῶν Ὑγενόµενοι ol πλα- 
vitat ποιοῦσι μέγα θέρος, ἀφιστάμενοι δὲ ἐκ διαμέτρου 
ποιοῦσι μέγαν χειμῶνα. Καὶ ἐν μὲν τῷ μµεγάλῳ χει- 
μῶνι θαλαττοῦται 4 ἤπειρος, ἐν δὲ τῷ µεγάλῳ θέρει 
ἀπειροῦται ἡ θάλασσα. 

βλ’. Διὰ τί ἀλμυρὸν τὸ τῆς θαλάττης ὕδωρ ἐστιν, 

᾽Αλμυρόν ἐστι τὸ θαλάττιον ὕδωρ, διότι ἡ καπνώ- 
δις ἀναθομίασις ἄπεπτος οὖσα οὖσία παρεμπίπτουσα 
τῇ θαλάσσὴ ποιεῖ αὐτὴν ἀλμυρὰν καὶ βαρεῖαν. Ἡ 
αὐτὴ δὲ ἀναθυμίασις ἀπόγειος γινοµένη καὶ µιγνυµένη 
τοῖς θερινοῖς καὶ μετοπωρινοῖς ὑετοῖς ποιεῖ αὐτοὺς 
ἀλμυρούς.Οἱ δὲ ποταμοὶ οὐ πάσχουσι τὴν ἀλμυρότητα 
διὰ τὴν ἄπαυστον αὐτῶν ῥεῦσιν. Χρὴ γὰρ στάσεως, 
ἵνα γένηται dj κρᾶσις τῆς καπνώδους ἀναθυμιάσεως 
τοῖς ὑποχειμένοις ὕδασιν. Αἴτιον δὲ τῆς ἁλμυρότητος 
καὶ ὁ voc. ΤΠ γὰρ οἶχείᾳ θερµότητι ἐξατμίζων τὴν 
θάλασσαν, καὶ τὸ Ὑλυκύτερον αἴρων καὶ κουφίζων 
πρὸς τὸν ἀέρα, κάτω ἀλμυρότερον ἐᾷ καὶ βαρύτερον. 

"Ow Bb παχύτερόν ἐστι τὸ θαλάττιον ὕδωρ τῶν πο- 


(9) Ρεα]. οι, 32. 


nentem, ei terram mutari in mare. Nam et in 
magna hieme mari terra obruitur, et in magna 
&siate mare exsiceatur. Fluvii quoque in causa 
sunt ut mari nudetur terra: dum enim in illud 
influunt secumque adducunt limum,littus augent, 
qua ratione etiam fluvius ejusmodi in terram abit; 
Bin vero non influant,faciunt terram, mari obduci. 
Sed tum mare continenti cedens ad contrarium 
littus pellitur idque obruit : quod si non possit, 
recurrit iterum ad suum locum, et que jam terra 
continens facta erat, illam iterum opplet οἱ occu- 
pat. 
128. De terrz motibus. 

Terremotus, ut omnium in natura, auclor est 
Deus, secundum illud (9) : Qui respicit in terrum, 
facitque eam tremere.Sed proxima causa est emissus 
ex terra ventus, quando intus agitari contingit va- 
pores exhalari solitos, quamobrem et vehementis- 
simi et maximi terremotns sunt nullo vento spi- 
rante, hrec enim causa motus a terra includitur. 
Fiuntque ibi concussiones graviores,ubi mare flu- 
etuosum et terra plena cavernis est ac meatibus : 
spiritus enim firmo loco inclusus fit vehementior 
magisque terram quatit, et regiones quibus loca 
infra terram ita meatibus referta sunt, multum 
ventum capiunt,magisqueconcutiuntterram quando 
gol nubibus obseptus et obscurus est,nam spiritus 
ille subire extrinsecus terram iterum incipit, qui 
serem dissolvit ac serenum reddit. 


129. De magna ieme. 


C Magna hiems est quando omnes planete in hi- 


berno erunt signo zodiaci, in aquario vel piscibus. 
Magna sive magni anni estas est, quando omnes 
convenient planete in signo smstivo. Sed quidem 
in leone constitutus estatem,in sagittario hiemem 
facit.Iinc et annus ἐνιαυτὸς Grecis, quod solem 
εἰς τὸ αὐτό in eumdem locum referat, ab uno enim 
puncto in idem punctum sol redit. Omnes igitur 
planete supra nostrum verticem constituti magnam 
facient estatem, e diametro autem a nobis remoti 
omnes magnam hiemem. Et in magna hieme terra 
mari obruetur,ut in magna etate exsiccabitur mare. 


190. Quare maris aqua salsz sint. 

Aqua marina salsa est, quoniam vapores fu- 
mosi tanquam materia non satis coota ac digesta 
mari incidentes eam salsam gravemque reddunt. 
Similes exhalationes e terra facte misteque estivis 
et autumnalibus pluviis, salsas eas reddunt.Fluvii 
autem salsedine non afliciuntur propter fluzum 
guum continuum. BStabilitate enim opus est,ut fu-- 
mos2 ille exhalationes subjectis aquis misceantur. 
Salsedinis etiam causa eat sol. Calore enim suo va- 
pores e mari eliciena dulcioresque partes elevans et 
attollens in auram, salsiores οἱ graviores inferius 
relinquit. Quod vero marine aque fluviatilibus 
crassiores sunt, ad sensum ipsum pate; que enim 


161 


MICHAELIS PSELLI 


768 


ob grave onus fluviis vehi non possunt naves, 8 A ταµίων ὑδάτων, δῆλον αἰσθήσει. E! μὶν γὰρ τοῖς πο- 


mari propter illius densitatem facile portantur. 


191. Qu causa sit quare. in mari quoque. dulces 
aqua reperiantur. 


Causa ob quam dulces etiam in mari aque repe- 
riuntur, sunt fluvii in illud defluentes. Sic in oru 
44768 vicina mare aquas dulces habet, quod Nili 
quadam ostia non procu] inde tn illud se exonerant. 
Dum enim vehementia et impelu fluvius devolvitur 
in mare, scaturitiones voluti quasdam facit, et 
aquam reddit duleem. Memineris etizm hoc, quod 
ab omni magno fonte manat fluvius, et putei quoque 
fontibus ortum debent : atque alicubi ex profundo 
terre loco aque scaturiunt : alibi vero e fontibus 
et scatebris in terree summitate. At fluvii quidem 
el scatebre aquas habent profluentes : putei vero 
stantes, neque enim promanant. Ceterum Aristo- 
teles mare Erythreum extra Oceanum ponit, quo- 
niam finibus ipsi non jungitur. Est et locus eidem 
dictus profundus supra (10) Meotin paludem, ubi 
oum multo spiritu aqua dulcissima propullulat. - 


132. Quare aqua marina arbores non alantur. 


Non alit aqua marina arbores,quia se non facile 
insinuat radicibus, nec celeriter in truneum ra- 
mosque assurgit,utpote crassior graviorque ac ter- 
restri natura : hoc enim inde demonstratur, 'quod 
facilius quam alia aqua fert sustinetque naves et 
urinatores. Dices et aliam causam, quod aqua ma- 


rina exsiccat, cum arboribus non ariditate sed hu- G 


more opus sit. Quod vero siccandi vim habet aqua 
marina, manifestum est quia juvat contra putre- 
factionem, quoniam aridas res reddit siccasque ; 
ged et corpora eorum qui in mari laverunt siccam 
et asperam superficiem habent. Addes et tertiam 
causam,quod equa marina abundat pinguedine, at 
pinguedo poris arborum se insinuans fecundas 
esse non permittit. 


133. Quare oleo in mare effuso perspicua ejus aqua 
flat et tranquilla. 


Quia marina aqua terreis et inequalibus constans 
particulie traditur,laxaturque olei densitate,deinde 
recurrente illa ad suam naturara seseque compo- 
nente fiunt pori quidam et vacua intervalla,que ocu- 
lis liquidam illam faciunt ac perspicuam,et spiritus 
levi corpori allabens non turbat aquam jactare. Vel 
quod oleum equabile maxime et pingue si aquae 
marine affundatur, caliginosum in illa aerem dis- 
pellit, et lucidiorem facit; tranquillitatem vero fa- 
cit oleum, dum aque marine supernatat, nec per- 
mittit ex inferiore loco illam exestuare. Sunt et 
alie multe harum rerum cause, sed aliis accura- 
tiores sunt quas attuli. 


p ται πόροι τινὲς, καὶ 


ταμοῖς οὐ δύναται πλεῖν βαρὺν ἔχοντα φόρτον πλοῖα, 


ἓν δὲ τῇ θαλάσση βαστάζονται ἐλαφρῶς, διὰ τὴν αὐτῇ 


ὑποχειμένην παχύτητα. 
pAa'. Τίς ἡ atzla τοῦ ἐν τῇ θαλάσσῃ γλυκὺ ὕδωρ εὖ- 
ρίσκεσθαι. 

Αἵτιον τοῦ εἶναι γλυχὺ ὕδωρ ἐν τῇ θαλάσσῃ τὸ πο- 
ταμοὺς ῥεῖν περὶ αὐτήν. 'O Ὑοῦν ἐπὶ Γάζαν πλοῦς 
ὕδωρ ἔχει γλυχὺ, διὰ τὸ τινὰ στόµια τοῦ Νείλου 
ἐχεῖσε ἐμθάλλειν. Τῷ γὰρ ῥύμῃ xal τῇ ὁρμῃ ἐμ- 
θάλλειν ὁ ποταμὸς εἷς τὴν θάλασσαν, otov βρύα 
τινὰ ποιεῖ, xal παρέχει ὕδωρ Ὑγλυκύ. Καὶ τοῦτο δέ 
σοι Ἱστέον, ὅτι ὁ μὲν ποταμὸς ἀπὸ πάσης μεγάλης 
πηγῆς ῥεῖ, καὶ τὰ φρέατα δὲ ἀπὸ πηγῶν ἔχουσι τὴν 
ἀρχὴν, καὶ ὅπου μὲν ἀπὸ τοῦ βάθους τῆς γῆς ἐκδί- 
δοται τὰ ὕδατα, ὅπου δὲ ἀπὸ πηγῶν καὶ κρηνῶν km - 
πολῆς, Kal ποταμοὶ μὲν xal χκρῆναι ῥευστὰ ἔχουσιν 
ὕδατα, τὰ δὲ ΄ φρέατα, στάσιµα, οὗ γὰρ ἐχρέουσιν. 
Ἔξωθεν δὲ θαλάσσης ὁ ᾿Αριστοτέλης τὴν Ερυθρὰν 
λέγει, διὰ τὸ μὴ ἔγειν πέρας, Τόπος δὲ ἐστι περὶ τὸν 
ποταμὸν τὸν βαθύτατον , βαθὺς καλούμενος , ἔνθα 
ἀναδίδοται ὕδωρ Ὑλυκύτατον μετὰ πολλοῦ πνε-- 
partos. 
pAB. Διὰ τί «à θαλάττιον ὕδωρ οὗ τρέφει τὰ 

δένδρα. 

OÀ τρέφει τὰ δένδρα τὸ θαλάττιον ὕδωρ, διύτι οὐκ 
ἑνδύεται ταῖς ῥίζαις αὐτῶν, οὐδὲ ἀναφέρεται ταγέως 
el; τὸ στέλεχος xai τοὺς ἀχρέμονας διὰ τὸ παχὺ εἷ- 
ναι, καὶ ὅτι ἐμθριθές ἐστι xal γεῶδες Τοῦτο δὲ 
ἀποδείχνυται ἀπὸ του μᾶλλον ἀνέχειν καὶ ὑπερεί- 
δειν τὰ πλοῖα, καὶ τοὺς κολυμθῶντας. Εἰπὶ xa! 
ἄλλην αἰτίαν, ὅτι ξηραντικόν στι τοῦτο τὸ ὕδωρ' 
δεῖ δὲ τοῖς δένδροις οὐ ξηρότητος, ἀλλ’ ὑγρότητος. 
"Ov: δὲ ξηραίΐνει τὸ θαλάττιον ὕδωρ, φανερὸν καθ 
ἔστηχκεν ἀπὸ τοῦ βοηθεῖν πρὸς τὰς σήψεις, ἐξικμάζον 
ταῦτα καὶ ἀναξηραῖνον, καὶ νὰ σώματα δὲ τῶν 
λουσαμένων ἐ, τῇ θαλάσσῃ ξηρὰν ἔχει καὶ τραχεῖαν 
τὴν ἐπιφάνειαν. Εϊπὲὶ καὶ ἄλλην αἰτίαν ὅτι πολλῆς 
à θάλασσα μετέχει τῆς λιπαρότητος, τὸ δὲ λιπαρὸν, 
ἐμπίπτον τοῖς πόροις τῶν δένδρων, οὐχ ig ταῦτα 
καρπογονεῖν. 
ϱλΥ. Διὰ τί τῆς θαλάττης ἑλαίῳ καταῤῥαινομένης γί- 

νεται καταφάνεια καὶ γαλήνη. 

"Ott τὴν θάλασσαν γεώδη καὶ ἀνώμαλον οὖσαν 
ἐξωθεῖ καὶ διαστέλλει τὸ ἔλαιον τῇ πυκνότητι͵ εἶτα 
ἀνατρεχούσης εἷς ἑαυτὴν xai συστελλοµένης Ὑίνον- 
χενὰ διαλείµµατα, μεταξὺ 
διαύγειαν ταῖς ὄψεσι διδόντες καὶ καταφάνειαν καὶ 
τὸ πνεῦμα τῆς λειότττος ἀπολισθαῖνον οὗ ποιεῖ 
πληγὴν, οὐδὲ σάλον. "Ἡ ὅτι τὸ ἔλαιον ὁμαλώτατο. 
καὶ λιπαρώτατον 6v, ἐπιχεόμενον τῇ θαλάσστι, δια- 
σκίδνησι τὸν ἐν αὐτῇ ζοφερὸν ipa καὶ λαμπρότερον 
ἀπεργάζεται, γαλήνην δὲ ἐμποιεῖ ἐπιπλέον ἄνωθεν, xa: 
οὐκ ἑῶν κάτωθεν αὐτὴν ἀναθράττεσθαι. Εἰσὶ δὲ καὶ 
ἄλλαι πολλαὶ περὶ τούτων αἰτίαι, ἀλλ᾽ αἴγε εἰρημέναι 
τῶν ἄλλων εἰσὶ ἀχριθέστεραι. 


ΝΟΤΑ. 


(10) In ἄπεθοο est, circa fluvium profundissimum. 
Sed pre obscuriore illa interpretatione posui Meo- 
lin paludem, respecit enim Psellus hec Aristotelis 


lib. de Mundo cap. ἆ : τὸ δὲ ὑπὶρ Κασπίαν βαθὺν 
ἔχει τὸν ὑπὲρ τὴν Μαιῶτιν λίµνην τόπον. 





στι 


MICHAELIS PSELLI 


113 


nes in quibus veris tempore plurimum pluit,ut in A ὑδάτων ἀναγκαιότερα τοῖς σπέρμασι πρὸ τοῦ θέρους. 


Sicilia, multos et bonos ferunt fructus. 


138. De lacubus quibusdam. 

Mare quod vulgo vocatur Mortuum in Palestina 
crassissimam omnium aquarum vehit et salsissi- 
mam,ita ut quidquid in illam injiciatur supernatet 
nec submergatur. Omnes porro aque salse vel ac- 
tu vel potestate calide sunt : potestate quidem ut 
Tyrie, actu vero ut que sunt Gabaris. Et apud 
Ombricos regio estlimosa,in qua plurimusnascitur 
juncus et calamus,quem urentes regionss incole ac 
redigentes in cinerem, eumque cum aquis coquen- 
tes, salem concretum reperiunt.Sed et Sirbonis la- 
cus salsus est, et quantum aquis inest crassitiei, 
tantum etiam salsedinis adesse solet,ita ut crassise 
sime queque salsissime sint. Itaque et mare sal» 
gum est, utpote crassum, quoniam ipsi admiscen- 
tur fuliginosi et crassissimi vapores. 


139. De fluviis. 

Amonte Pannaryoin Asia oriuntur fluvii Bactrus, 
Choaspes et Araxes. Ex Caucaso monte Phasis mul- 
tique et magni fluvii alii. Est porro Caucasus om- 
nium montium versus Orientem estivum et jugo- 
rum multitudine et altitudine maximus. Ex Pyre- 
nao, (11) est is mons in Celtica regione ad occi- 
dentem equinoctialem) nascitur Ister, qui per to- 
tam Europam profluit in Euxinum pontum. In ipso 
septentrione ultra extremam Scythiam montes sunt 


Riphei,maximi altissimique. In Africa ex /Ethiopi- C 


cia montibus oriuntur fluvii /Egon,Neosis et Chre- 
metes. Nilus ex monte Argyro, Acheloi origines & 
Pindo, Strymonis et Hebri α Scombro sunt, qui 
montes sunt in Graecia. 


Ὅθεν dj πλεῖστον ῥομένη τοῦ ἔαρος χώρα, καθάπερ 
ἐν Σικελίᾳ, πολλοὺς xal ἀγαθοὺς καρποὺς ἀναδί- 
δωσιν. 

ρλη’. Περί τινων λιμνὼν. 

'H μὲν καλουμένη παρὰ τοῖς πολλοῖς Νεκρὰ θά- 
λασσα d tv» Ἡαλαιστίνῃ, παχυτάτη οὖσα , ἆλμυρο- 
τάτη ἐστὶ πάντων ὑδάτων, καὶ πᾶν τὸ ἐμθαλλόμενον 
iv αὐτῃ σῶμα ἀνωθεῖται ὑπὸ τοῦ ὕδατος, xal οὗ 
Ὑΐνεται ὑποθρύχιον. Háv δὲ ὕδωρ ἁλμυρὸὺν θερμὸν 
μὲν ἐστιν  δυνάµει 7j ἑνεργείᾳ δυνάμει μὲν ὡς τὰ 
tv Τόρῳ, ἐνεργείᾳ δὲ ὡς iv Γαθήροις. Καὶ iv ὍὉμ- 
θρικοῖς χώρα ἑστὶν ἱλυώδης, ἐν f, χάλαµοι καὶ σχοῖ- 
vot γίνονται πλεῖστοι' τούτους καίοντες ol τῆς χώρας 
xai ἀποτεφροῦντες, xal τὴν τέφραν εἲς ὕδωρ ἀφ- 
έψοτες τὸ ἐπιπαγὲν ἁλάς εὑρίσκουσι. Καὶ ἡ Σερθω- 
νίτης δὲ λίμνην ἀλμυρά ἐστι" καὶ ὅσον ἂν ἐπιγείνεται 
ἡ τοῦ ὕδατος παχύτης, τοσοῦτον καὶ d ἀλμυρότης, 
ὡς εἶναι τὸ παχύτατον ἁλμυρότατον. Καὶ ἡ θἀλασσα 
οὖν ἁλμυρά ἐστι, διότι παχεῖα, διὰ τὸ συμμεμῖχθαι 
αὐτῇ τὴν καπνώδη ἀναθυμίασιν παχυτάτην οὖσαν. 

ρλθ', Περὶ ποταμῶν. 

Απὸ τοῦ Πανναρύου καλουμένου ὕρους τοῦ ὄντος 
ἐν τῇ 'Aclq ῥέουσι ποταμοὶ ὁ Βάκτρος xai ὁ Χοάσπης 
καὶ ὁ ᾿Αράξης. Ἐκ δὲ τοῦ Καυκάσου ὄρους 6 Φάσις, 
ἄλλοι τε πολλοὶ ῥέουσι πολὺ καθὰ πλῆθος καὶ μέγεθος 
ὑπερθάλλοντες. 'O δὲ Καύκασος μέγιστον ὄρος τῶν 
πρὸς τὴν "Ew τὴν θερινῖν καὶ πλήθει xal ὄψει. Ἐκ 
δὲ τῆς Πυρίνης (τοῦτο δὲ ἐστιν ὄρρς πρὺς ουσμὴν 
τὴν ἰσημερινὴν, lv «fj, Κελτικῇ) ῥέουσιν 5 τε Ἵστρος 
δι΄ ὅλης νῆς Ἑὐρώπης εἷς τὸν Εὔξεινον Πόντον . 
Ὑπ' αὐτὴν δὲ τὴ» ἄρχτον ὑπὲρ τῆς ἑσχάτης Σχυθίας 
αἱ καλούµεναι Ῥίπται εἰσ[ν' αἱ δὲ 'Ρίπται ὕπερμε- 
γέθη xal ὀψηλότατα. Περὶ δὲ τὴν Λιθύην ἐκ τῶν 
Αἰθιοπικῶν ὁρῶν, ὁ Αἰγὼν, καὶ ὁ Νήοσις xal ὁ Xps- 
µέτης. Toà δὲ Νείλου τὸ ῥεῦμα ix τοῦ ᾿Αργυροῦ xá- 


τεισιν ὄρους. Καὶ ὁ μὲν Αχελῷος ἐκ Πίνδού. à δὲ Στρυμὼν xal ὁ "E6poc ἐκ τοῦ Σχόµθρου. Ὄρη δὲ ταῦτα περὶ 


τὸν Ελληνιχὸν τόπον, 
140. De incremento Nili. 


Nilus originem habet ex summis /Ethiopis et ul- . 


timis Africi partibus, ubi clima Orientale desinit, 
incipitque meridics. Intumescit Nilus estivo tem- 
pore, non ut quibusdam persuasum est quod ab 
Etesiis contra spirantibus aque illius repellantur, 
cum hi ipsi venti potius circa tropicum estivum & 
septentrionali parte meridiem versus omnes nubes 
contrabant et propellant,donec in Zona torrida cu- 
mulate cum ulterius progredi inhibentur, copiosis 
pluviis erumpentibus Nilus turget concitaturque, 
nec alveo suo contineri 8e patitur. Tunc dulcissi- 
me ad potum sunt Nili aque, utpote calestibus 
aquis aucta et maxime salubres ; non amplius ca- 
lide quidem uti initio, sed tamen adhuc ut ab tali 
initio, tepidee. 


pu^. Περὶ τῆς τοῦ Νείλου ἀναθάσεως, 

Ὁ Νεῖλος τὰς μὲν ἀρχὰς τῆς ῥόσεως, ἐκ τῶν 
ἄκρων μὲν τῆς Αἰθιοπίας, ἑσχάτων δὲ τῆς Λιθύης 
λαμθάνει, καθὸ µέρος τὸ χλίµα τὸ ἀνατολικὸν ἀπολῆ- 
yov ἀρχὴν τῇ µεσηµθρίᾳ δίδωσιν. Αὔξεται δὲ κατὰ 
τὴν θερινὴν ὥραν, οὐχ, ὥς τινες φήθησαν, πρὸς τῶν 
ἑτησίων ἀνέμων ἄντικρυ πνεόντων ἀνακοπτόμενος, 
ἀλλ’ αὐτῶν δὲ τούτων τῶν ἀνέμων κατὰ τροχὴν τὴν 
θερινἠν ἀπὸ τῶν ἀρκτφω, ἐπὶ τὴν usenuóplav πὰν 
νίφος ἑλαυνόντων xal ὠθούντων, ἕως ἐπὶ τὴν χεκαυ- 
μένην ζώνην συναύξωσι, καθ ἣν τῆς πρόσω φορᾶς 
ἀνακόπτονται, xal τότε λάθρων ὑετῶν ῥηγνυμένων, 
ὀργᾶται Ó Νεῖλος xal ποταμὸς εἶναι οὐκ ἀνέχεται. 
Διὸ πιεῖν cb. ἔστι γλυκύτατος, ἅτε ἐξ ὄμθρων οὖρα- 
νίων χορηγούµενος, καὶ θιγεῖν προσηνέστατος, οὐκ 
ἔτι μὲν θερμὸς ὡς ὅθεν ἤρξατο, ἔτι δὲ χλιαρὸς ὡς 
ἐχεῖθεν ἀρξάμενος. 


NOTA, 


derari, 


(11) Abnobam dixisset cum Tacito, Avieno, Plinio et aliis. Sed videtur hic in Greco aliquid desi- 














713 DE OMNIFARIA DOCTRINA. 174 


pud. Διὰ τί µόνος ποταμῶν ὃ Νεῖλος αὔρας οὐκ 
ἀναδίδωσιν. 

Μόνος ποταμῶν ὁ Νεῖλος αὔρας οὖκ ἀναδίδωσι, 
διότι τῶν νεφῶν ἀπὸ τῆς Α’θιοπίας παρὰ τῶν ἕτη- 
σίων ἀνέμων ἄχρι µεσημθρίαν ἑλαυνομένων, fj ἑμ- 
πιριεχοµένη τούτου ἀτμὶς ὑπὸ τοῦ κατὰ τὸν τόπον 
πυρώδους, ἅπασα ἐξιχμάζεται, κἀντεῦθεν ῥὑετοῦ 
πολλοῦ Καταφερομένου ὁ Νεῖλος τῆς οἴκείας ὄχθης 
ἰξανιστάμενος ἍὙεωργεῖ τὰς ἀρούρας, xal εἰκότως 
αὖρας οὐκ ἀναδίδοται, τῆς ἀτμίδος πάσης ἑχτακείσης 
διὰ θερμότητα. Οὐδὲ Ἡν ὁ Νεῖλος αὐξόμενος ἀπὸ 
χιόνος τηκοµένης, ὥς τινες τῶν φυσἰκῶν φιλοσόφων 
ᾠήθησαν. Ὅθεν οὐδ' ἔστι αἰτία ἀληθεστέρα τῆς τοῦ 
ποταμοῦ ἀναθάσεως, xal τοῦ μὴ αὔοας ἐξ αὐτοῦ 
ἀναδίδοσθχι. 

pup. Περὶ τῶν µεγίστων βασιλειῶν. 


Πρώτη τῶν διωνοµασµένων ἁχσιλειῶν ἡ τῶν ᾿Ασ- B 


συρίων, us0' f» ἡ Μηδιχἡ, ἐκείνην τε χαθελοῦσα 
xil µείζονα δυναστείαν περιθαλλομένη. Ἡέρσαι δὲ 
Μήδους καταγωνισάµενοι , τῆς μὲν ᾿Ασίας ὀλίγου 
δεῖν πάσης τελευτῶντές ἐκράτησαν * ἐπιχειρήσαντες 
δὶ xal τοῖς Εὐρωπαίοις ἔθνεσιν οὐ πολλὰ ὑπηγάγοντο. 
Χρόνψ δὲ οὗ πολλῷ πλείονι διακοσίων ἐτῶν ἔμειναν 
ἐπὶ τῆς ἀρχῆς . Ἡ δὲ μακεδονικὴλ δυναστεία τν 
Πιρσῶν ἀρχὴν καθελοῦσα ἄχρι δευτέρας 1| τρίτης 
ἴσχυσε προελθεῖν Ὑγενεᾶς. Ἡ δὲ "Ρωμαίων πόλις 
πάσης μὲν ἀρχεῖ γῆς, ὅση μὴ ἀνέμθατός ἐστιν, 
ἀλλ ὑπὸ ἀνθρώπων οἰκεῖται. Πάσης δὲ κρατεῖ θα- 
λάττης, καὶ αὐτῆς τῆς ὠκεανίτιδος, καὶ ὅση πλεῖσθαι 
ἀδύνατος, 
ϱμγ’. Περὶ χυμῶν. 

Ἐν τῷ γένει ὄντων τῶν xopüv ἕνα µόνον τὸν 
ἀλμυρὸν ἐπ᾿ οὐδενὸς καρποῦ ὁρῶμεν γινόμενον' τὸν 
μὲν γὰρ πικρὸν χυμὸν dj dala φρει, xal τὸν 
στρωφνὸν al Φφοινικοθάλανοι, καὶ τὸν αὐστηρὸν αἱ 
ῥοαὶ, καὶ τὸν γλυκὺν τὸ µέλι, καὶ τὸν ὀξὺν τῶν µή- 
λω, ἔνια, καὶ τὸν δριμὺν πολλὰ τῶν σπερµάτων 
χαὶ τῶν ῥιζῶν' ὁ δὲ ἁλμυρὸς χυμὸς ἀπ οὐδενός vl- 
vat, Διότι d θάλασσα διηθουµένη διὰ φυτοῦ τὸ 
ἐλμορὸν ἀποθάλλει' γεῶδες γὰρ καὶ παχυµερές ἐστι͵ 
x2! iy ἑχάστῳ τῶν φυτῶν τὸ dÀ μυρὸν ὕδωρ καὶ θαλάτ- 
ttov ἀλλοιρύμενου, τὴν μὲν ἀλμυρότητα ἁποτίβεται, 
ἵτέραν δὲ µεταλαµθάνει ποιότητα. "Ατε — yàp 
πχχότατον ὃν τὸ ἀλμυρὸν οὗ δύναται ἀπὸ τῶν ῥιζῶν 
εἰς τοὺς κλάδους µετεωρίζεσθαι, εἰ μὴ σὺν τῇ ἀλμυρό- 
τητι ἀποθαλῇ καὶ τὴν βαρύτητα. 

PRÜ. Διατί παραθάλλουσιν ἅλας οἱ νομεῖς τοῖς 
θρέμμασιν. 

Διότι τὴν ὄρεξιν ἡ δριµύτης ἐκκαλεῖται, καὶ τοὺς 
πόρους ἀναστομοῦσα, ὧδε ποιεῖ τῇ τροφῇ πρὸς 
ἀνάδοσιν. "H μᾶλλον ὑγιείας ἕνεχα τὸν ἅλα διδόασι 
τοῖς βοσκήμασι. Nosti γὰρ τὰ θρέμµατα πιαινόµενα, 
τῇ, δὲ πιµελὴν τήκουσιν οἱ ἅλες καὶ διαχέουσι' ἡ 
1p χολλῶσα καὶ συνδέουσα τὸ δέρµα πιµελὴ, λεπτὴ 
καὶ ἀσθενὴς ὑπὸ δριμύτητος γίνεται, xal τὸ αἷμα 
δὲ τῶν τὸ ἅλας διαλειχόντων, λεπτύνεται. Καὶ τὰ 


À 141. Quare solus e fluviis Nilus auras non emittat. 


Solus e fluviis Nilus auras non emittit, quoniam 
in nubibus ab /Ethiopia usque per etesias meri- 
diem versus propulsis vapores omnes ἃ caloribus 
illius loci abusumuntur, atque exinde pluviis mul- 
tis cadentibus Nilus ripas suas egressus agros 
fecundat, neo mirum est quod auras emittit nul- 
las, vaporibus omnibus a calore jam consumptis. 
Neque vero, quod philosophis quibusdam persua- 
sum est, a nivibus liquefactis augetur et incro- 
mentum capit Nilus, 'neque verior illa causa est 
aurarum nullarum a Nilo emitti solitarum, 'quam 
incrementi. 


142. De regnis maximis. 

Primum eclebrium regnorum fuit Assyrium, 
inde Medicum quod superius illud evertit,et majus 
imperium sibi comparavii. Perse inde Medos de- 
bellarunt, et Asia propemodum tota subjugata, 
conati sunt Europeas etiam nationes oppugnare, 
paucas tamen subegerunt, principatumque tenue- 
runt non multo majore quam ducentorum anno- 
rum spatio. Macedonum imperium Persas prínci- 
patu dejecit, et ad secrndam vel tertiam vix pro- 
ductum est generationem. Urbs Roma omni terre, 
qua non inacessa est, et ab hominibus incolitur, 
imperat, et toti mari atque oceano, etiam qua na- 
vigabilis esse desinit. 


143. De saporibus. 

C Ex saporum variis generibus solum salsum ín 
nullo fructu generari observamus, amarum enim 
oliva fert, astringentem glans unguentaria (12), 
acerbum malum punicum, dulcem mel, acidum 
poma quedam, mordicantem multa semina, mul- 
teque'radices. Salsus vero humor in nullo reperi- 
tur. Quare etaqua marina quando plantam subit 
alitque, salsedinem relinquit que terree et crasse 
nature est, et in qualibet planta aquse salse et 
marine naturam mutant, salsedinemque deponunt 
et aliam indolem induunt. Quatenus enim salsum 
crassis valde constat particulis, non potest per 
radices in ramos attolli, nisi salsedinem gravita- 
temque abjiciat. 


D — 144. Quare pastores pecoribus salem prabeant. 


Quoniam acor appetitum excitat, porosque ape- 
rit, quod facit ad meliorem digestionem.Vel potius 
valetudinis causa dant salem pecoribus, que pin- 
guedine quandoque laborant,sal autem absumit et 
digerit. Pinguedo enim que pellem constipaverat 
et adduxerat, ab acore illo tenuatur, et minuitur, 
et sanguis pecudum salem lambere jussarum red- 
ditur subtilior. Etiam &d generandum aptiores et 


NOTAE. 


(12) Phosnicobalanum Greci recentiores ponunt 
pro myrobalano, cui fructus στυφοὺς sive στρυ- 


οὓς esse testatur Aristoteles 19.1, De plantis.Vide 
o. Bedeum 8 Stapel ad Theophrastum p. 97. 


T15 


MICHAELIS PSELLI 


7116 


congressus appetentiores exinde flunt pecudes, uti A βοσκή µατα δὲ γονιµώτερα καὶ πρόθυµα πρὸς τὰς συ- 


canes salsamento vorato libenter impregnantur. 
Sed et poeta divinum salem appellat cum ait : 


Aspersitque salem divinum... 
Divinam enim virtutem sortitus est, quod cadavera 
mortuorum a putredine, quam passure erant,im- 
ruunía conservat. 
145. Quare polypus mutat colorem, prout saxis 
adhzserit. 

Constat hoc animul si strepitum aliquem sense- 
rit, aut peti se conjecerit, mutari pre timore et 
colorem alium induere. Assimilat autem se saxo- 
rum coloribus, quibus adheret. Nimirum ab omni- 
bus corporibus ut ere, ferro, lapidibus, eífluvia 


νουσίας ἐντεῦθεν καθίστανται, xal αἱ χύνες δὲ ταχέως 
κύουσι, τάριχον ἐπεσθίουσαι. Τὸ δὲ ἅλας θεῖον ὁ ποιη- 
τὴς εἴρηκεν ἐν οἷς Abe: 

πάσσε ὃ᾽ ἁλὸς θείου. 
Διότι θείαν κάκτηται δύναμιν, τὰ νεκρὰ τῶν σωμάτῶν 
εὔσηπτα, ἄσηπτα ἑργαζόμενον. 


pue. Aul τὴν gio ὁ πολύπους ἐξαλλάττει αἷς ἂν 
πέτραις προσοµιλήσῃ. 

Δῆλόν ἐστι τὸ ζῶον καὶ ὅταν 7j ψόφον τινὰ αἴσθη- 
ται, fj θηραθῆναι ὑποπτεύσῃ, τρέπεται ὑπὸ δειλείας 
καὶ µεταθάλλεται. Ὁμοιοῦται δὲ ταῖς χροιαῖς τῶν 
πετρῶν, alc ἐγκάθηται' διότι ἀπὸ πάντων σωμάτων 
καὶ χαλκοῦ καὶ σιδήρου xal λίθου ἁπόῤῥοιαί τινες 


quaedam egrediuntur. Cum itaque polypi corpus p φέρονται. Συµµέτρως οὖν οἱ πόροι τοῦ σώματος τῶν 


poros effluviis a rebus illis emanantibus oongruen- 
tes habeat,colores earum asciscit,suumque iisdem 
permutat. Quando igitur timet polypus, movet et 
convertit se, corpusque veluti colligit ac constrin- 
git, ut adeo propinquarum rerum effluvia in sum- 
mitate facile excipiat contineatque. Neque vero 
polypus neque chameleon ad alba prope posita 
mutatur, ineptos enim θὰ alborem poros habet, 
aliia vero coloribus congruentes. 

1406.Quare planta pedis anterioris in urso suavissuna 

est in cibum. 

Quidquid probe coctum ac digestum,idem suave 
est; bene coctum autem est quod in primis inca- 
luit; inoalescit autem maxime quod maxime agita- 
tur et exercetur, ut pedis anterioris planta, qua 
ursus et incedit et tanquam manu utitur, qua res 
oblatas arripit.Unde et volucrium animalium sua- 
γὶβθῖπι et ad nutriendum aptissime [partes sunt 
quas movení maxime, ut ale, hisce enim aerem 
movent ac trajioiunt, cetera autem membr& non 
similiter bene nutriunt. Similiter exercitationes 
corporis bonum ejus habitum promovent, utpote 
quibus moventur, coquuntur el tenuantur humo- 
res, Neque corporibus tantum, sed animis etiam 
utilitatem afferunt exercitationes in disciplinis et 
artibus. Atque secundum Hippocratem motio 
quandoque interposita corpus confirmat, ignavia 
corrumpit. 

147. Quare Dorii malum graminis proventum 
exoptant. 


C 


πολυπόδων πρὸς τὰ παρὰ τῶν σωμάτων πεμπόµενα 
ῥεύματα ἔχοντες, τήν τε χρόαν αὐτῶν ἴσχουσι, καὶ 
µεταθάλλουσι πρὸς αὐτήν. "Ὅταν οὖν δείσῃ περιτρε- 
πόµενος ὁ πολύπους olov ἔσφιξε τὸ σῶμα καὶ συνέ- 
δησεν, ὥστε προσδέχεσθαι καὶ στέγειν ἐπιπολῆς εὰς 
τῶν ἐγγὺς ἀποῤῥοίας. Οὔτε δὲ ὁ πολύπους, οὔτε ὁ 
χαμµαιλέων πρὸς τὸ λευχὸν ἀλλοιοῦται, διότι ἀσυμμέ- 
τρους ἔχουσι τοὺς πόρους πρὸς τὴν τοιαύτην χροιάν' 
πρὸς δὲ τὰς ἄλλας ἐπιτηδείως. 

puc Διατί τῆς ἄρχτου ἡ παλάμη τῆς χειρὸς φαγεῖν 

γλυχυτάτη. 

Διότι πᾶν τὸ εὔπεπτον, Ώδιστον' εὔπεπτον δὲ τὸ 
θερμαινόµενον ' θερμαίνεται δὲ τὸ μάλιστα γυ- 
µναζόµενον, [olov ἡ τῆς ἄρχτου τῆς χειρὸς παλά- 
μη]. Καὶ γὰρ ὡς ποδὶ αὐτῇῃ χρῆται βαδίζουσα, xat 
ὡς ἈΧειρὶ ἀντιλαμθα,ομένη τοῦ προστυχόντος. Ὅθεν 
καὶ τῶν πτηνῶν ζώων Ἡδιστα καὶ εὔτροφά ἐστι τὰ 
κινητικώτατα μᾶλλον, ὁποῖά ἐστιν αὗτοῖς τὰ πτε- 
popa. Τούτοις γὰρ τὸν ἀέρα κινεῖ καὶ διαπερᾷ. Τὰ 
δ᾽ ἄλλα µέρη οὐχ ὅμοια τούτοις πρὸς εὐτροφίαν 
ἔχουσι. Διὰ τοῦτο xal τὰ γυμνάσια εὐεξίαν αὐτοῖς 
σώμασι δίδωσι κινοῦντα καὶ τοὺς ἐν αὐτοῖς χυμοὺς 
πέπτοντα καὶ ἀπολεπτύνοντα. Οὐ μέχρι δὲ σωμάτων, 
ἀλλὰ x«l εἲς αὐτὰς τὰς φυχὰς τὰ ἐν τοῖς µαθήµασι 
γυμνάσια ὠφέλειαν ἐμποιεῖ. Καὶ κίνησις μὲν µετεζετέρη 
κατὰ τὸν Ἱπποκράτην, κρατύνει τὸ σῶμα, ἁργία δὲ 
τήχει. 


ρμζ. Διατί Δωριεῖς εὔχονται xaxiv χόρτου 
συγκοµιδήν. 


Graminis mala messis contingit plurima cadente D — Kaexàe συγκοµίζεται χόρτος βροχὴν ὅτι πλείστην 


pluvia.Cum enim viride illud pluvia permadens 
demetitur, facile corrumpitur. At pluvie frumen- 
tum ante estatem rigantes illud juvant adversus 
calidas auras et ab austro spirantes, que non per- 
mittunt fructum in arista condemnari, sed calore 
suo soliditatem ejus impediunt dissipantque, nisi 
terra irrigata humor aristam refrigerans atque ma- 
defaciens accesserit. Quandoquidem igitur propter 
pluvias mala fit messis graminis, utpote quod per 
illas putrescit ao perditur, frumento autem eedem 


* Jiiad. I, ?14. 


εχόμενος. ΧἉλωρὸς γὰρ θεριζόµενος σήπεται ταχὺ 
διάθροχος γεγονώς. Ὑόμενος δὲ πρὸ τοῦ θέρους ὁ 
σῖτος βοηθεῖται πρὸς τὰ θερμὰ xal νότια πνεύματα. 
Ταῦτα γὰρ oóx ij πυχνωθῆναι συνεστάµενον τὸν 
καρπὸν ἐν τῷ στάχυϊ' 32)! ἑξέστησε καὶ διαχέει τῇ 
θερµότητι τὴν Thi, ἂν μὴ βεθρεγµένης τῆς γῆς ἡ 
ὑγρότης mapaboei ψύχουσα καὶ νοτίζουσα τὸν στά- 
χυν. Διότι οὖν ἡ xax?) τοῦ χόρτου συρκομιδὴ διὰ τὸν 
βροχὴν γίνεται, σήπουσαν τοῦτον καὶ ἀφανίζουσαν' 


ὁ δὲ ὑετὸς ὠφέλιμός ἐστι τῷ σίτῳ πρὸ τοῦ θέρους 





T11 


DE OMNIFARIA DOCTRINA, 


T18 


γυνόµενος, ἐξυγραίνει γὰρ αὐτῶν καὶ οὐκ ἐᾷ παρὰ τῶν À ante mastatem cadentes conducunt, siquidem illud 


θερμῶν πνευμάτων θερμαίνεσθαἰ τε καὶ φλέγεσβαι, 

διὰ ταῦτα εὔχονται τοῖς δωριοῖς κακὴν χόρτου συγκο- 

μιδήν, 

pum. Διατί dj ἄρχτος οὐκ ἐσθίει τὰ δίκτυα ὅταν 
λίσχηται. 

Λύχοι μὲν καὶ ἄρνες καὶ v' ἄλλα τῶν θηρίων 
διαεµάσσεται τὰ δίχτυα, ὅταν iv τούτοις ένηται. Ἡ 
δὲ ἄρχτος τοὺς ὁδόντας ἔχουσα εἴσω τοῦ στόµατος 
ἄχιστα πρὸς τὰ λίνα ἐξικνεῖται. Παραπέμπει γὰρ τὰ 
γτίλη διὰ πάχος xal μέγεθος, fj μᾶλλον ἰσχύουσα 
ταῖς χερσὶ διασπᾷ τὸν βρόχον, καὶ ταῖς μὴν χερσὶ 
διασπᾷ τὸ Λλίνον, τῷ δὲ στόµατι ἀμύνεται τοὺς 
διώχοντας ἢ ὅτι αἱ περιχυλινδήσεις μάλιστα βοη- 
θοῦσι αὐτῃ πρὸς τὴν ἀποφυγὴν διασπῶσαι τὸ δίκτυον 


humectant, nec permittunt illud a calidioribus 
ventis estu afflci et uri, hinc Dorii malum grami- 
nis proventum exoptant. 
148. Quare ursa non arrodit retia quando 
capitur. 

Lupi et agni alieque bestie arrodunt retia 
quando illis constrictas se sentiunt. Ursa vero 
dentes interius in faucibus habens minus illis 
valet adversus linum, quod labiis propter illorum 
crassitiem et magnitudinem patitur excidere : aut 
vero quoniam magis valet anterioribus pedibus, 
illis laqueos dirumpit, atque adeo retia quoque, et 
ore defendit se adversus persequentes : aut. quia 
volutationes ursam maxime juvant ut evadere pos- 


χαὶ ῥηγνύουσαι, ὅθεν πολλάκις περιχυλιοµένη τοῖς B sit, discindendo atque disrumpendo rete, sepe 


βρόχοις διαιρεῖ τούτους καὶ τέμνει, εἶτα ῥᾳδίως ix- 
χυθιστᾷ xal σώζεται. Ιολλῶν οὖν αὐτῇ ὄντων ἆμυντη- 
ρίων καὶ ἀφοομῶν tlc διαφυγὴν, τοῖς μάλιστα ἴσχυ- 
ῥοτέροις χρῆται, xai διολισθαίνει τοῦ βρόχου ὑφ᾽ οὗ 
χατέχεται. 


pug. Διατί dj τευθὶς gaivoplvn, σημεῖον χειμῶνος 
ἐστι. 


Ἡ τευθὶς ἰχθύδιόν ἐστι λεῖον τὴν ἐπιφάνειαν τῆς 
exoxàc, ὅθεν xal µαλάχιον ὠνόμασται. Ψιλότατον 
γὰρ ὃν καὶ µήτε ὀστράκῳ συγκαλυπτόµενον, μήτε 
δέρµατι περιεχόµενον, µήτε λεπίδι σκεπόµενον, μετὰ 
τῶν µαλαχίων τετάχαται. Ρυμνὸν οὖν παντὶ καὶ 
ἐσκεπὶς ὅν προαισθάνεται OU εὐπάθειαν τοῦ χειμῶ- 
νος. ὅθεν ἑξάλλεται φεύγουσα τὸ ψύχος καὶ viv ἐν 


βάθει ταραχὴν τῆς θαλάσσης, καὶ εἷς τὴν ἐἔπιφᾳα- (] 


νεαν τοῦ ὕδατος ἀνανήχεται. Ὅταν οὖν τὸ ἴχθύδιον 
τοῦτο θεάσωνται οἱ θαλαττουργοὶ τῇ θαλάσσῃ νηχό- 
µενον, χειμῶνα τεκµαίρονται, ὥσπερ ὅταν ἴδωσι τὸν 
πολύποδα τῆς πέτρας περιεχόµενον, ἀνέμων σημεοῦν- 
ται φορἀν. ᾿Εγκατέσπειρεν γὰρ ὁ θεὸς τοῖς ζώοις Ou- 
νάµεις προγνωστικὰς, δι’ ὦν τὰ σωτήρια διώκουσι καὶ 
τὰ λυπηρὰ διαφεύγουσι. : 
v. Διατί τὸν uiv σῖτον ly πηλώδει φυτεύοµεν γῇ, τὴν 
Ó "m κριθἠν by καταξήρῳ. em TS 
'O eicoc πικρὸς ὅτι καὶ ξυλώδης, χαύνή δὲ καὶ 
εὐδιάσηπτος ἡ υριθή. Ὄθεν ἐκεῖνς μὲν µαλαττό- 
µενος xal Ὑυλούμενος ὑπὸ τοῦ ὑγροῦ μάλιστα φύε. 
τει, Tf, δὲ κριθῇ διὰ µανότητα σύμφορόν latc τὸ ξη- 
ῥότερον, ὅθεν π.ροφόρος μὲν dj πίων xal βαθ΄γεως 


320004, κριθοφόρος δὲ dj λεπτόγεως, Διότι τῶν D 


σπερµάτων τὰ ἰσχυρὰ πλείονος τροφῆς δεῖται, τὰ δὲ 
ἀσθενῃ λεπτοτέρας καὶ ἐλαφρῆς. ᾿Ασθενέστερον δὲ 
à κοριθὴ xal µανότερον, ὅθεν οὐ φἐρει τὴν πολλὴν 
τροφὴν καὶ βαρεῖαν, Ἑκάστῳ γὰρ βλαστήµατι καὶ 
ἑκάστῳ φυομένῳ Ὑόρτῳ 7j σπέρματι Χατάλληλον 
χρὴ τὴν ὑποκειμένην παρασκευάζεσθαι γῆν, ὅπως 
ᾧ χαίρει ἕκαστον, τούτῳ τρεφόµενον αὔξηται. Χαΐρει 
δὲ τὰ μὲν τοῖς ξηροῖς, τὰ δὲ τοῖς ὑγροῖς, τὰ δὲ τοίς 
θιρμοῖς. 
βνα’. Διατί ἡ ἅμπελος οἵνῳ ῥαινομένη μάλιστα τῷ ἐξ 
αὐτῆς, ἀναξηραίνεται. 
Ότι à ἄκρατος στυπτικὴν ἔχων φύσιν ἐἑνδύεται 


PATROL. GR. CXXII. 


enim cum eo se cireumvolvens id laxat ac refringit, 
80 deinde facile prosilit atque se tuetur. Itaque 
cum multa habeat quibus se possit defendere, mul- 
taque ad effugiendum auxilia, robustissimis utitur, 
laqueumque quo tenetur ligata, perrumpit. 


149. Quare loligo super aquís visa signum sit 
tempestatis. 

Loligo pisciculus est superficie corporis levis, 
unde et µαλάκιον 8 mollitie appellatur; nudus enim 
nec munitus, testa, nec cute indutus, neo squama 
contectus, mollibus accenaetur. Nudus itaque et 
minime tectus adeo cum sit, facile afficitur pre- 
sentitque tempestatem, unde prosilit ut frigus et 
maris turbationem que in fundo est effugiat, et in 
summa aqua pronatat. Quando igitur huno piscicu- 
lum naute vel piscatores mari supernatantem vi- 
dent, tempestatem presagiunt, uti ventorum immi- 
nentium signum est, si polypodem animadverterint 
petre adharentem. Inseminavit enim Deus anima- 
libus facultatem ejusmodi prenotricem, cujus ope 
profutura prosequuntur, et quse nocere possunt 
fugiunt. 


150. Quare frumentum in lutoso, hordeum in arido 
conserimus solo. 

Quoniam frumenti planta amara ac surculosa est, 
hordei &utem laxa et fungosa queque facile cor- 
rumpitur, unde illud ab humido emollitum succo- 
que impletum optime crescit, hordco autem quía 
laxiore natura est, magis conducit terra aiccior : 
unde et pinguis ac profundus ager bonum profert 
frumentum, tenuis bordeum. Semina robusta co- 
piosiore nutrimento indigent, infirmiora tenuiore 
ac leviore. Est autem hordeum longe infirmius ra- 
riusque, unde non fert nutrimentum grave ac mul- 
tum. Cuivis enim plante herbeve nascenti ac se- 
mini congruentem terram subjicere atque aptare 
oportet, ut qua quodlibet gaudet, in hac alatur et 
adolescat, prout alia sicco, humido alia, alia calido 
delectautur solo. 


151. Quare vitis vino irrigala, maxime quod ipsa 
edidit, exarescat. 


Quoniam merum vi sus styptica sive contra- 
25 





19 


MICHAELIS PSELLI 


180 


hente insinuat se radicibus, porosque constipando A ταῖς ῥίζαις, xal τοὺς πόρους συναγαγὼν καὶ πυκνώ» 


80 condensando non sinit aquam ut planta floreat 
crescatque, penetrare. Facilius vero imbibit vitis 
vinum quod ex ipsa profectum est, si illi iterum 
affundatur. Etsi enim sensu destituitur planta, ac 
nec appetitu nec phantasia movetur, tamen natura 
fertur ad succum sibi familiarem, et ab eo facilius 
constipatur. Ceterum nihil verius, quam multa in 
physicis esse qua difficulter explicari et quorum 
rationes conjecturis non facile attingi possunt, cu- 
jusmodi profunda cognitione tantisper dilata, satis 
nobis esse debet si verisimile aliquid afferatur, Idem 
&perte profitetur Plato in Timeo, atque ideo Neo 
ego, inquit, qui loquor, neo vos qui me auditis hu- 
mani aliquid 8 nobis alienum putare debemus. 


σας οὐκ ἐᾷ διιέναι τὸ ὕδωρ, ὥστι τὸ φυτὸν εὐθαλεῖν 
καὶ βλαστάνειν. "Pgov δὲ d$ ἄμπελος δέχεται τὸ ἐξ 
αὐτῆς ἁπιθν, εἷς αὐτὴν ἐπανιόν. El γὰρ xai ἆναι- 
σθητον τὸ φυτὸν, xal οὔτε ὁρμῇ οὔτε φαντασίᾳ 
διοικούµενον, ἀλλὰ φύσει πρὸς τὸν οἰκεῖον χυμὸν 
τρεποµένη, παρ᾽ αὐτοῦ μᾶλλον ὑπομένει τὴν πύκνω- 
σιν. Etaiv οὖν ὡς ἀληθὲς τὰ πλείω τῶν φυσιολογουμέ- 
νων δύσφραστα xai δυςείκαστα, καὶ δεῖ τὸ μὲν βάθος 
ἀπογινώσκειν τῆς διαγνώσεως δέχεσθαι δὲ τὸ διδόµενον 
ἂν ἔχει τὸ πιθανόν. Τοῦτο καὶ Πλάτων ἐν Τιμαίῳ βοᾷ, 
ὡς Ἐγώ τε ὁ λέγων ὑμεῖς τε ol ἀχούοντες φύσιν &v- 
θρωπίνην ἔχομεν. 


152. Quare rosz lxtius florent fitentibus plantis — B ϱρνβ’, Διατί τὰ ῥόρα μᾶλλον ἀνθεῖ δυσωδῶν τινῶν πα- 


juxta nascentibus. 


Non rose solum, sed et lilia et quecunque suavi 
odore prestant, juxta nascentibus allio et ceopis 
fragrantiora fiunt.Siquidem quidquid adhucin illis 
supererat acre atque ingratum, natura sua fertur 
ad illa acerrimi odoris semina, eic ut reliquum 
deinde sit fragrantissimum amonissimumque. Sed 
et ruta sub fico plantata fit quam prius erat acrior, 
nam quod in fico erat graveolentius, in rutam 
iransfertur. Etiam in ficis prope caprificos planta- 
tie suaviores fici nascuntur, siquidem homogenea 
ac similia generis que sunt, per naturam feruntur 
8ο trahuntur ad similia, quidquid itaque in flco 
erat acre, in caprificum transit, atque adeo since- 
ram ei servat dulcedinem. 


155. Quare aprorum lacrymt& dulces, cervorum sint 
salsa. 

Hoc et calore et frigiditate contingit. Cervus 
enim frigide nature est, unde et timidus semper- 
que fugiens, nec qui unquam alios persequitur. 
At aper calida temperatura, unde calor oculis ejus 
insidens lacrymas coquit et dulces reddit, sed in 
cervis frigus cum mutare illarum naturam non 
possit, relinquit salsas crudasque. Nihil sane est 
in natura quod causam suam non habet, licet 
multa captum nostrum effugiant. Itaque oporte, 
veriorem causam semper inquirere, tamen conten. 
tium esse etiam verisimilibus, quod οἱ Plato in 
Phedone facere jubet, non ea modo que refelli 


βαφυοµένων αὐτοῖς. 

Οὐ τὰ ῥόδα µόνον, ἀλλὰ καὶ τὰ (a καὶ πάντα ὅσα 
ἔχει ἡδεῖαν ἀποφορὰν, ὅταν σκόροδα καὶ κρόµµυα 
τούτοις παραφύεται, εὐωδέστερα Υίνεται. Διότι πᾶν 
εἴ τι δριμὺ καὶ δύσοδµον ἐν τούτοις fj, ἐν τοῖς δρι. 
μυτέροις τῶν σπερµάτων φυσικῶς ἀποῤῥεϊ, καὶ γί- 
νεται τὸ καταλιμπανόμενον εὐωδέστατον xal ὀσφραν- 
τικώτατον. Kai τὸ πήγανον δὲ ὑπὸ τῇ συχῇ φυτευόµε- 
νον δριμύτερον ἑαυτοῦ γίνεται ; μετατίθεται γὰρ elc 
φυτὸν τὸ ἐν τῇ συχκῇ βαρύοσμον. Καὶ τῶν συχαῖς δὲ 
ἀγρίχις παραφυτευοµένων συκῶν βελτίω τὰ cüxa 
γίνονται, Ὀλκῆς γὰρ ἱκάστῳ καὶ φορᾶς πρὸς τὰ 
σύμφυλα καὶ ὅμοια γινοµένης, ὅσον ἐστιν ἐν τῇ γλυ- 
καίᾳ cxi δριμὺ, slc τὴν ἀγρίαν µεταθαίνει συκῆν, καὶ 
ἅμιχτον τὴν τοῦ σύχου διαφυλάττει γλυκύτητα. 


νΥ.. Διὰ τίνα αἰτίαν τὸ τῶν ἀγρίων συῶν δάκρυ $55 
ib τὸ δὲ τῶν D dpur | 3) utopóv. μα. 

Τοῦτο διὰ θερμότητα καὶ ψυχρότητα γίνεται. 7O 
μὲν γὰρ ἔλαφος ψυχρὸς, ὅθεν καὶ δειλὸς καὶ φεύ- 
γων. del, διώκων δὲ οὐδέποτε. Ὁ δὲ χοῖρος θερμὸς, 
ἔνθεν τοι τὸ μὲν θερμὸν τοῖς ὀφθαλμοῖς τῶν συῶν ty 
καθήµενον πέπτει τούτοις τὸ δάχρυον, καὶ γλυχὺ ἆπερ- 
γάζεται. Τὸ δὲ ψυχρὸν μεταθαλεῖν τοῦτο τοὶς ἑλάφοις 
μὴ ἐξισχύον, ἀλμυρὸν τοῦτο καὶ φαῦλον Eq. Οὐδὲν γὰρ 
τῶν πάντων ἀναίτιον, εἶ καὶ πολλὰ τὴν ἡμετέραν δια- 
φεύγει κατάληψιν.Δεῖ δὲ dal μὴν τὰς ἀληθεστέρας διω- 
κειν τῶν αἰτ[ίῶν, ἀλλὰ καὶ ταῖς πιθανωτέραις ἀρχεῖσ- 
621, ἐπεὶ καὶ τοῦτο Πλάτων παραχελεύεται iv. τῷ δια - 
λόγῳ τῷ Φαΐδονι, οὐ τά ἀνέλεγχτα µόνον, ἀλλὰ καὶ τὰ 


nullo modo possunt amplectens, sed ea que diffl- ῃ δυσέλεγκτα προσδεχόµενος. 


culter possunt confutari. 


154. Quare silices e£ plumbi laminz aque impostte 
íllam frigidiorem reddant. 

Hanc questionem Aristoteles in problematis cum 
instituisset expendere, insolutam reliquit, est enim 
ex difficillimis. Nimirum vero cum aer extrinsecus 
allabens aquam reddit frigidam, id magis etiam 
efficere valet cum in lapides et plumbi laminas im- 
pingitur: densitate enim sua excipiunt illud atque 
in aquam iterum remittunt, ut per totam illam 
validius frigus pervadat, unde nihil mirum quod 
silices plumbique lamine aqua inject» illam refri- 


ϱνδ’. Διὰ τίνα αἰτίαν χάλικες καὶ µολιδίδες ἐμθαλλό- 
µεναι ψυχρότερον τὸ ὕδωρ ποιοῦσι, 

Τοῦτο τὸ ζύτημα ἐν προθλήμασιν ᾿Αριστοτέλης 
ἐπιχειρήσας θεωρῆσαι οὐκ ἐπιλύσατο, ἔστι γὰρ ἐν 
τοῖς μάλιστα δυσθεωρήτοις. El γὰρ xal ὁ ἀὴρ παρα- 
ψύχει τὸ ὕδωρ ἔξωθεν ἐμπίπτων, οὕτω δὲ μᾶλλον 
ἰσχύει πρὸς τοὺς λίθους καὶ τὰς µολιθδίδας ἀπερει- 
δόµενος- Στέγουσι γὰρ αὐτὸν τῇ πυκνότητι καὶ ἆνα- 
κυκλῶσι εἷς τὸ ὕδωρ, ὥστε δι’ ὅλου ἰσχυρὰν γίνε- 
σθαι τὴν περίψυξιν, καινὸν οὐδὲτ ἐὰν τὰ τῶν χαλίἰ- 


κων λιβίδια καὶ αἱ µολιθδίδες ἑμθαλλόμεναι ψυχρὸν 








181 DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


ποιοῦσι τὸ ὕδωρ. Διὸ καὶ χειμῶνος οἱ ποταμοὶ ψυ- A 


χρότεροι tfe θαλάττης γίνονται Ἰσχύει γὰρ ἐν αὖ- 
τοῖς ὁ ψυχρὸς áo ἀνακλώμενος, iv. δὲ τῇ θαλάσσῃ 
διὰ βάθος ἐχλύεται πρὸς μηδὲν ἀντερείδων. "Αλλως 
τι καὶ ὁ µόλιθδος τῶν φυσει joypüv ἐστιν, of τε χά- 
λιχες τῇ πυχνότητι τὸ ψυχρὸν διὰ βάθος ποιοῦσιν. 


ρν, Au τίνα αἰτίαν ἆ ύροις καὶ ἱματίοις ἡ χιὼν 
διαφυλάττεται. 

θαυμαστὸν δοχεῖ εἰ τὰ θερµότατ« ἄχυρον καὶ 
Ἠμάτιον συνεχτικἁ τῶν ψυχροτάτων ἐστίν. Οὐκ ἔχει 
δὲ οὕτως, ἀλλ᾽ el αὐτὸς παραλοχιζόµενος, Οὐ γὰρ 
φύσει θερμὸν τὸ ἱμάτιον, xal γὰρ ὁ χιτὼν ψυχρὸς 
- ἡμῖν προσπίπτει τὸ πρῶτον ἐἑνδυσαμένοις, εἶτα pív- 
τοι θερμαίνει τῆς ἀφ᾿ ἡμῶν θερµότητος ἐμπιπλά- 


183 


gerant. Similem ob causam hiemis tempore Παν]ϊ 
frigidiores sunt quam mare, aer enim frigidus in 
illis reflexus prevalet magis quam in mari, ubi 
propter profunditatem nullum in solidum corpus 
incidit,sed dissolvitur.Alioqui plumbum etiam na- 
tura frigidum est, et silices propter densitatem fri- 
gus in imo faciunt. 
155. Quare paleis et vestimentis injectis nix 
conservalur. 

Mirum videri possit quod calidissime res ut palea 
el vestimentum frigidissimas conservant. Sed noa 
ita se habet, verum ipse qui ita judicas falleris. 
Neque enim natura calidum est vestimentum, nam 
et tunioam primo nos cum eam induimus frigidam 
sentimus, deinde demum calefacit, impleta scilicet 


σµενος, καὶ ἅμα περιστέλλων καὶ τὸν ἔξω ἀέρα p calore a corpore nostro procedente, et externum 


τοῦ σώματος. "Qorso οὖν ἡμᾶς θερμαινόμενον 
θεῤμαίνει τὸ ἵμάτιον, οὕτω Ψψυχόμενον τὴν χιόνα 
πιρψύχε.. Ψύχεται δὲ ὑπ ἀφιείσης πνεῦμα λεπτὸν 
ῶτο γὰρ συνέχει τὴν πῆξιν αὐτῆς ἐγκαίακεχλει- 
σμένον. ᾿Απελθόντος δὲ τοῦ πνεύματος ὕδωρ οὖσα ῥεῖ 
χαὶ διατήχεται καὶ ἁπανθεῖ τὸ λευχὸ»,, ὅπερ ἡ τοῦ 
πνεύματος πρὸς τὸ ὑγρὸν ἀνάμιξις ἀορώδης γενο- 
µένη παρεῖχε, καὶ τὸ ἄχυρον διὰ χουφότητα μαλακῶς 
περιπίπτον οὐ θρύπτει τὸν πάγον. 


palea, quoniam perlevis est, molliter nivibus incumb 


grum relinquit. 


ρνς’. Τί ἐστι Bod) uoc. 


Βούλιμος λέγεται ὁ μέγας λιμὸς otov πούλιμός 
τις, τοῦτ᾽ ἔστι πολὺς λιμός. Βουλιμιῶσι δὲ oi διὰ 


acrem ab illo arcens ao repellens. Quemadmodum 
igitur calefaeta vestis nos calefacit, sic frigefacta 
nives refrigerat.Frigefit autem emisso ab illis tenui 
gpirítu,qui dum a veste inclusus retinetur, eas in- 
tegras ac compactas conservat.Hic enim sio exspi- 
rel et evolaverit, nix ih aquas e quibus constat 
liquefacta diffluet, alboremque suum veluti florem 
&amittet, perinde ut evanescit ac perit spuma quee 
spiramine cum aqua permisto nata fuerat. Sed et 
ens, consistens ejus gelu non dissolvit, sed inte- 


156. Quid sit bulimos 


Bulimos vehemens fames est, quasi πούλιμος 8 
πολὺς multus et λιμὸς quod famem signiflcat. Ve- 


χιόνγος μάλιστα πολὺ βαδίζοντες' Πάσχουσι δὲ τοῦτο D hementius autem esuriunt qui per nives frequenter 


καὶ Ίπποι xai Ἠμίονοι, καὶ μάλιστα ὅταν ἰσχάδας 
καὶ μῆλα χοµίζωσιν,. “Ὁ δὲ θαυμασιώτατόν ἐστιν, 
οὐκ ἀνθρώπους µόνον, ἀλλὰ xal κτήνη ἀναῤ ῥώννυσιν 
ἄρτος πάντων ἑδωδίμων μάλιστα, ὥστε xlv ἐλάχι- 
στον ἐὰν φάγωσιν, εὐθὺς Totavtac καὶ βᾳδίζουσι , 
περιψύχεται γὰρ Ἰσχυρῶς xal πυχνοῦται τὰ σώματα 
τῶν βαδιζόντων διὰ Ἀιόνος, κἀντεῦθεν τὸ θερμὸν 
ἔσωβεν ἀντιπεριστάμενον ἀναλίσκει τὴν τροφὴν, εἶτα 
ἐπιλειποότης αὐεῆς ὥσπερ τὸ mop ἁπομαραίνεσθαι. 
Aib πεινῶσι σφόδρα ol τοῦτο παβόντες, xal βραχὺ 
παντλῶς ἐμφαγόντες εὐθὺς ἀναλάμπουσιν. Οἱ δὲ 
τὴν ῥησλιμίασιν πάθος ἐν στομάχῳ φασὶ διὰ συνδρομὴν 
θερμοῦ λειποψυχίαν ποιοῦν. 


iter faciunt,quod et equi sentiunt et muli, maxime 
quando caricas vel poma portant. Quod vero mi- 
randum maxime est, non homines modo sed et 
jumenta inter omnes cibos pane maxime conflr- 
mantur el vires recipiunt, ac 8i vel paululum ex eo 
comederint, erecti iterum stant et progrediuntur. 
Eorum porro qui per nives iter faciunt, corpora 
vehementer afficiuntur frigore et constipantur, at- 
que inde calor intrinsecus resistens consumit nu- 
trimentum, quo absumpto una cum oalore illa 
deficiunt 89 marcent. Sic itaque affecti esuriunt 


vehementer, et vel paululum cibi si ceperint, ite- 


rum reficiuntur. Sunt et qui acrem hanc famein 


passionem in stomacho 6889 aiunt, qui ob calorem illi conjunctum facit, ut deliquium animi homines 


patiantur. 


PC. Τίς ἡ αἴτία δι’ ἣν εὔθρυπτα γίνεται τὰ ἐν τῃ C 157 (13). Quare carnes ez fico arbore suspensm. tene- 


συχῇ χρεμαννύμενα κρέατα. 
Τὸ φυτὸν ἡ συκῆ ἁπάντων doti ὁπωδέστατον, θερ- 
μὸν οὖν πνεῦμα καὶ δριμὺ καὶ τμητικὸν ἀφίησι. Καὶ 


τρῦτο θρύπτει καὶ πεπαίνει τὴν σάρκα τοῦ ὄρνι- 
ος, ὅθεν τῶν ταύρων ὁ χαλεπώτατος συχῇ προσδε- 


riores fiant. 


Ficus omnium fruticum arborumque maxime 
succo abundat, itaque spiritum ex se emittit cali- 
dum, acrem et incidendi vi preditum. Atque hio 
subigit ac veluti percoquit avis appensee carnes, sí- 


NOTE. 


,43) Ita in ms., quo usus sum,queetiones ho ca- 
pilibus ουνιι distinguuntur, neque tamen paueiora 
argumenta continent quam codex Allatii divisus in 
Capita cxcir,ut ex titulissupra (co1.524/aaoriptis vi- 
debis. Itaque ne quis existimaret me minus inte- 


grum istud Pselli opusculum dare, in titulo capita 
cxci memoravi, licet pro divisione quam in Lin» 
denbrogiano apographo reperi, non plura eunt 08” 
pit& quam cLvII. 


183 MICHAELIS PSELLI 184 


quidem ferocissimusetiam taurus ficoalligatusmi- A θεὶς f$ouylav ἄγει xal φαύσεως ἀνέχεται, καὶ ὅλος 


tior flt contingique se permittit, atque omnino jam 
veluti languidus factus omittit iram. Hujusmodi 
igitur spiritus carnibus victimarum vel quibuscun- 
que aliis allabens illas permeat maceratque et tene- 
riores efficit. Itaque etiam dulci e fico grossi cru- 
de, abundantem illius humiditatem ad se attra- 
huntatque sic eam meliorem reddunt,quo alledens 
sacra Scriptura ait (14) : Ficus extulit grossos suos, 
hoc est, anima per purifleationem omne inutile 
tanquam grossum crudum a se emisit atque effu- 
dit. . 


ἀφίησι τὸν θυμὸν ὥσπερ ἀπομαραινόμενος . Τοῦτο 
γοῦν τὸ πνεῦμα καὶ τοῖς θύμασιν fj ὅλως τοῖς 
χρέασι προσπἰπτον διαιρεῖ τὴν σάρκα xal περιθρύ- 
πτοι καὶ ψαφαρὰν ἀπεργάζεται, διὰ ταῦτά τοι xai 
πρὸς τῆς γλυχείας συκῆς ἕτερα coxa τὰ λεγόμενα 
ὄλυνθοι τὴν ἄχρηστον ὑγρότητα τοῦ φυτοῦ ἐν ἔαυ- 
τοῖς Ἓλκοντα, τὴν χρηστοτέραν ἀφίησι. Διὰ ταῦτα 
φησὶ καὶ ἡ Γραφλ, ᾿Ησυκῃ ἑξήνεγχε τοὺς ὀλύνθους 
αὐτῆς, τυυτέστιν, ψυχή διὰ καθάρσεως ἅπαν τὸ 
ἄχρηστον ὥσπερ ὄλυνθον ἐξήνεγκεν καὶ ἀποχέτεν- 


σεν. 


NOTA. 
(14) Cantic. 11, 13. Confer que de caprifico supra cap. 152. 


VEAAOY 


HPOZ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΕΑ ΚΑΙ KYPION MIXAHA TON ΔΟΥΚΑΝ 


EHIAYZEIZ ZYNTOMOI 


ΦΥΣΙΚΩΝ ZHTHMATON 


PSELLI 


AD IMPERATOREM DOMINUM MICHAELEM DUCAM 
SOLUTIONES BREVES 


QU/ESTIONUM 


— 


NATURALIUM. 


Greece edidit D. Gottfried Seebode Gothi 1840 et Wiesbaden 1857, ex apographo quod inter Fabricianas biblio- 
thece Academime Hauniensis copias asservatur. Prescedent in eo ultima capita ejusdem Pselli Διδασκαλίας παν- 
τοδαπῆς quam sapra edidimus. In apographi pag. 1 supra titulum νο verba, licet obscure, leguntur : Que 
sequuntur nondum sunt edita, » ab ipso, ut putat D. Seebode Fabricio απαοϊαἰᾶ. [nterpretationen Latinam 


addidimus. Epiv. Βατ. 


Plutarochus,oimperatordivine,maxime,diversasin (; 'O piv Πλούταρχος, ὦ µέγιστε καὶ Δειότατε βα- 


medium proferens sententias, tantum abest ut veri- 
tatem revelet, ut mentem legentium circa veri tra&- 
mitem in ambiguitatem potius transferat.Quicunque 
igitur àd rerum cognitionem perveaire voluerit, de- 
monsítrative procedere debebit,a sensibilibusincho- 
&andoet ad principium omnium ascendendo.Hanc ob 
causam aliam aos in hocce opusculo viam ingressi, 
et a fine initium facientes, in primo capite terram 
rotundam esse ostendemus, demonstrando quod 
medium universi occupat et quot stadiorum 
ejus est circuitus ; quanta ac qualis est pars ejus- 
dem quam nos homines incolimus.Deinde dicemus 
quomodo septem climata distributa sint, et quous- 
que homines habitent 8ο deinceps quousque in 


σιλεῦ, διαφόρους δόξας ἀπαριθμούμενος, xxi τὴν 
ἀληθη μὴ ἀποδεικνύων καὶ πιστούµενος, συγχέει 
μᾶλλον τὸν λογισμὸν καὶ ἀπορεῖν παρασκευάζει, f 
εἰς ἐπίστασιν ἄγει. Τὸν δὲ μέλλοντα ἐπὶ τὴν γνῶσιν 
ἱέναι τῶν ὄντων δεῖ μετὰ ἀποδείξεως ἕκαστον εὖ 
γνῶναι, ἀπὸ τῶν αἰσθητῶν ἀρξάμενον , καὶ ὅδῳ 
προϊόντα ἐπ᾽ αὐτὴν ἀνιέναι τὴν τῶν ὅλων ἀρχήν. 
Καὶ διὰ τοῦτο dv τῷ παρόντι συγγράµµατι Exipav 
ἐτραπόμην [εἰς] τοῦτο ὁδὸν, xal πρότερον μὲν ix 
τῶν ἐσχάτων ἀρχόμενος , ἀποδείξω iv τῷ pot 
λόγῳ περὶ τῆς γῆς, ὅτι τυγχάνει σφαιροειδὴς, καὶ 
ὅτι ἐν µέσῳ χεῖται τοῦ παντὸς, xal ὅσων σταδίων 
ἐστὶν dj meplustpoc αὐτῆς, xal ὅσον καὶ olov µέρος 
αὐτῆς οἰκοῦμεν οἱ ἄνθρωποι, καὶ πῶς τὰ ἑπτὰ κλί- 











785 SOLUTIONES QU/EDAM. 


καὶ μέχρι τίνος οἰκόῦσιν ol A occidente, quo in septentrione ac in parte australi 


µατα διαµερἑρισται , 
ἄνθρωποι, καὶ τί μὲν τὸ πέρας τῆς bv τῇ δύσει οἱ- 
χήσεως, tl δὲ τὸ ἐν τῷ βοῤῥᾷ, καὶ τί τὸ iv τῷ νότῳ' 
Ἑν δὲ τῷ δευτἐρῳ περὶ ὕδατος, xal θαλάσσης, xal 
ἀέρος, καὶ πυρὸς, καὶ ἀστραπῶν, xal βροντῶν, καὶ 
κεραυνῶν, καὶ κομητῶν, καὶ ῥετῶν, καὶ χιόνων. xa 
χλλάζης, xai τῶν ὁμοίων. Ἐν δὲ τῷ τρἰτφ περὶ 
τῶν οὐρανίων σωμάτων xal φύσεως αὐτῶν, καὶ µεγέ- 
θους ἡλίου xai σελήνης, καὶ κινήσεως τῶν ἀστέρων., Ev 
ὃξ τῷ τετάρτῳ περὶ ὕλης, εἶδους xai φύσεως xal ψυχῆς 
καὶ vou. Ἐν δὲ τῷ πέµπτῳ περὶ τῆς πρώτης τῶν ὄν- 
των αἰτίας. 


α. Περὶ τοῦ εἶναι τὴν γῆν σφαιροειδῆ. 


Πιρὶ τοῦ αφαιροειδοῦς σχήματος τῆς γῆς πολλαὶ 
αποδείξεις εἷσί, 
τοῖς τῆς ἀνατολῆς µέρεσι πρότερον τῶν àv τῇ δύσει, 
xil διὰ τοῦτο προλαμθάνει dal ἡ ἡμέρα παρά τε 
τοῖς Σίνοις, xal τῇ Περσίδι, καὶ τοῖς ἐχεῖας ἔθνεσιν. 
τε γάρ ἐστι µεσηµθρἰα dv τοῖς Σίνοις, ἔστιν ἐν- 
ταῦθα πρωΐα , xal ὅτε iv Περαίδι ἐστὶν ὥρα τε- 
τρτη, ἔστιν ἐνταῦθα πρώτη, xal ἀναλόγως τοῦς τῆς 
ζω xai τῆς δύσεως διαστήματος. Bt δέ τις εἴποι καὶ 
πόθεν δῆλον ὅτι ἔστι τὸ τοιοῦτον, xal ὅτι ἐπὶ τοσοῦ- 
τον διαφέρουσιν αἱ ὦραι, ὡς Év τινι μὲν τόπῳ ἡμέραν 
εἶναι, dv tipo δὲ νύκτα, xal τὰς ὥρας mpolau- 
θάνειν xal ὁστερεῖν, loco, ὅτι φανερὸν τοῦτο γέγο- 
νεν ἐκ τῶν ἡλιακῶν καὶ σεληνιακῶν ἐκλείψεων, 
Ἐτηρήθη γὰρ, ὅτε γίνεται ἡ ἐχλειψις ἡλίου καθ᾽ 
ὥραν τετάρτην iv τῇ ΠΗερσίδι, φαίνεται ἡμῖν ἐν- 
ταῦθα, ὡς ἐκεῖσε προλαμθανούσης τῆς Ἀμέρας. Τὸ 
αὐτὸ xai ἐπὶ τῶν ὡρῶν τῆς νυχτὸς ἐπὶ τῶν τῆς 
σελήνης ἐκλείψεων ἡ γὰρ χυρτότης τοῦ σφαιροε!- 
δοῦς σχήµατος τῆς γῆς ἀντιφράττει τοῖς δυτικοῖς 
µέρεσιν, ἕως οὗ ὑψωθῇ xai ἐπὶ τούτων ὁ ἥλιος. El 
Y3p μὴ ἡ vij σφαιροειδὴς, ἀλλ᾽ ἐπίπεδος καὶ ἕκτετα- 
µένη κατὰ µηχος, ὅλη ἂν ὁμοῦ ἐφωτίζετο, Ὅτι δὲ 
xj ἐστιν ἡ ταύτης ἐπιφάνεια, δῆλον ἐκ τούτου" 
ὅτε γὰρ πλέομεν bv πελάγει θαλάσσης, πρῶτον ἡμῖν 
αἱ ἀχρώρειαι τῶν ὁρῶν φαίνονται προσεγγίσασι δὲ 
τῇ ῆ φαίνεται καὶ τὰ κατώτερα" καὶ πλοῖον ἀπὸ 
Ἱῆς ἰδόντες µηκόθεν ἐν πελάγει, πρῶτον τὰ Ἱστία 
ὁρῶμεν, τῶν λοιπῶν τοῦ πλοίου μερῶν ἀφανῶν ἡμῖν 
Ὀγχανόντων πλησιαζόντων δὲ, καὶ τὰ κάτωθεν 
µέρη ὑπ ὄψιν γίνεται ὅπεσ οὐκ Bv συνέθαινεν, εἰ 
μὴ χυρτὸν ἦν τὸ σχῆμα τοῦ ὕδατος, τῇ Υῇ καὶ 
αὐτὸ συσφαιρούµενυν. El γὰρ μὴ ἣν τοιοῦτον τὸ 
σχῆμα τῆς Ύης, πάντες ἂν οἱ ἁστέρες ἐφαίνοντο" 
viv δὲ διὰ τὸ πρὸς βοῤῥᾶν εἶναι τὴν ἡμετέραν οἴκη- 
σν τοὺς μὲν ἁστέρας τοῦ βορείου πόλου ὀρῶμεν, 
τοὺς δὲ dy νότῳ οὐχ ὁρῶμεν. Ἰδοὺ γὰρ ὁ Κάνωθος, 
μάγιστος ὢν ἀἁστὴρ, ἐν μὲν tf Αἰγόπτῳ φαίνεται, 
οὐ µόνον οὗτος, ἀλλὰ xai ol λοιποὶ νοτιώτεροι ἀστέ- 
9c d δὶ dv τῷ nio ἦν, ἀλλ' ἔβῥεπε πρὸς τὴν 
ἀνατολὴν, ἀνίσχοντος, ἂν τοῦ ἡλίου, βραχύτεραι 
ἐγίνοντο αἱ τῶν φωτιζομένων σκιαὶ, πόῤῥωθεν δὲ 
μείζονες ἀλλὰ μὴν καὶ τὰ ἀνατέλλοντα πάντα 
μείζονα ἐφαίνετο iv τῇ ἀνατολῇ, ὡς πλησίον αὐτῆς 
ἡμῶν ὄντων' δυόµενα δὲ ἑλάττονα εἰ δὲ πρὸς τὴν 


186 


terra habitetur. In secundo capite de aqua, mari, 
abre, igne, fulguribus, tonitru, fulmine, cometis, 
pluvia, nive, grandine οἱ similibus sermo erit. In 
tertio deinde cirea corpora celestia eorumque ná- 
turam, circa solis ac lune magnitudinem, astro- 
rumque motum disquiremus. Ia quarto, de mate- 


: ria, de nature et anime mentisque forma tracta- 


bimus. Quintum denique de primordiali omnium 
causa rationem reddet. 


4. Terram rotundam esse. 


Plures sunt terre rotunditatis demonstrationes ; 


μάλιστα δὲ, ὅτι ἐπιλάμπει ὁ ἥλιος B quarum gravissima est quod sol orientis partibus 


lucet prius quam occidentis ; quare etiam apud 
Sinenses et, Persas et finitimarum regionum homi- 
nes maturius lucescit. Quando enim apud 8inas 


meridies est, hic tempus est matutinum, et dum 


in Persia quarta hora est, hic prima, et aic secun- 
dum orientis atque occidentis distantiam. Quod si 
quis quaesierit; unde appareat hoo ita esse, et, cur 
tanta sit horarum differentia,ita ut hoc in loco dies 
Bit, in illo nox, horeque nuno precipites nunc 
tardiores sint, scito, e solis et luna eclipsibus hoo 
patefleri.Compertum habent ejusmodi rerum periti 
quod solis eclipsis quarta in, Perside hora,apud nos 
prima evenit ; quod idem quoad horas nocturnas in 
lune eclipsi accidit. Figure etenim terra spharice 
curvitas regionibus occidentalibus seopponit,donec 
sol quoque 6ο usque evehatur. Si enim terra non 
rotunda, sed plana et longa esset, tota simul illu- 
Straretur. Curvam quoque eam esse id testatur 
quod si in mari navigamus, montium primo cacu- 
mina se exhibent ; ubi autem ad terram appropin- 
quamus, partes inferiores sensim apparent. Sio 
etiam quando navim in mari de terra aspicimus, 
vela primo cernimus dum cetere navigii partes 
oculorum aciem fugiunt. Quando autem appropin- 
quat navis,cetere quoque partes sub oculos veniunt. 
Quod non eveniret, si non esset curva unda superfi- 
cies formam sphere una cum terra habens. Nisi ea 
esset terre forma, omnia astra simul apparerent. 
Nunc autem cum ad septentrionem incolamus,astra 
quidem septentrionalis poli aspicimus. Ecce enim 


Canopus, astrum maximum, in βγρίο apparet, 


nec tantum illud,sed et caetera que magis ad me- 
ridiem sunt, astra. Si vero in medio esset sita, 
sed ad orientem vergeret, emergente sole, brevio- 
res flerent eorum qua&iliuminantur umbre, eorum 
autem que proculsunt, majores. Imo et orientia 
omnia astra majora in oriente apparerent, quippe 
cum eis propiores essemus; occidentia autem 
minora. Si vero ad occidentem vergeret nostra 
regio, contraria omnino contingerent ; si vero ad 
septentrionem inclinaretur, ad hanc partem exten- 
derentur rerum que luce perfunduntur umbre, et 
Biad meridiem, similiter. Nunc autem, cum sol 


181 


MICHAELIS PSELLI 


788 


oritur, &d occidentem vergunt umbrae, cum autem Α δύσιν ἕῥῥεπε, τὰ τούτων ἑναντίᾳ ἐγένετο xal ef «* 


occidit, ad orientem. 


πρὸς βοῤῥᾶν ἔκλινε, πρὸς τοῦτο ἂν τὸ µέρος ἀπετεί- 


νοντο del al τῶν φωτιζοµένων σκιαὶ, καὶ, εἰ πρὸς µεσημθρίαν, ὁμοίως. Νῦν δὲ, ἀνατέλλοντος τοῦ ἡλίου, ἐπὶ 
Δύσιων ἀποχλίνουσιν αἱ σχιαὶ, δυοµένου δὲ, πρὸς ἀνατολήν. 


2, De lerre magnitudine. 


De terre magnitudine multe fuerunt opiniones ; 
docuerunt vero deinceps omnes universum ejus 
ambitum esse stadiorum (250,000) ducenties et 
quinquagies mille ; illud autem per geometricam 
methodum demonstraverunt. Nonnulli autem de- 
mensi Bunt in terra tantum spatium, quantum 
intra celestem gradum comprehenditur, et hoc in 
360; postea colestium graduum numerum hoc spa- 
tio multiplicantes, eum terre quem diximus ambi- 
kum invenerunt. Nostra vero regio in parte septen- 
trionali sita est ; proptereaque borealis polus 
semper visibilis est ; regioque illa quam ultimam 
novimus versus orientem est urbs quadam Sinen- 
sium nomine Sera. Ultra quam, ut inquiunt, lacu- 
ne eunt et calami, neque inde ultra ad orientem 
iri potest ; Sinenses vero illi maxime orientales 
partes incolunt.Sunt autem omnes doctrina Greci, 
nisi quod justissimi sunt. Ad occidentem vero habi- 
tabilis terra ultra Hispaniam flnit ad occidentalem 
Oceanum in quem influit nostrum ipsum mare. 
Distant mille milliaribus a terra insule qus Fortu- 
nate dicuntur,quz prius habitate et ob aeris tem- 
periem et suam fertilitatem quesite, nunc jam 
non culte sunt. Versus septentrionalem partem 
hebitabilis terra Thule insula finitur; que enim 


ulteriora sunt ob ventos non habitantur. Ad meri- 0 


diem autem incolunt homines usque ad sequino- 
etialem circulum ; sed hujusce regionis incole 
sunt barbare genteas,quorum cutis nigro colore est. 
Qui vero habitant sub equinoctialem oirceulum,no- 
oles habent diebus semper equales. Quam partem 
igitur vocamus Orientem, non est oriens, sed occi- 
dens. Et que plurimis videntur orientales urbes 
esse,quales Iberie et Medie,ipae suntoccidentales, 
quia sunt in parte terre occidentali. Initium au- 
tem orientalium partium est ultra ipsam Persidem. 
Terra vero a priecis philosophis in septem climata 
divisa est hoo modo. Animadvertentes enim illi 
omnes locos qui sunt magis ad septentrionem siti, 
marimum diem majorem habere quam loci versus 
meridiem siti,et ab equinoctio in partesulteriores, 
neglecto semihore augmento, has regiones eo spa- 
tioab equinoctio distantes primum, clima appel- 
laverunt, ei Merues nomen imponentes. Est porro 
Meroe urbs JEthiopica. In hoo autem climate maxi- 
ma dies est tredecim horarum. Deinde animad- 
verlenteg ubi maxima dies sesquitredecim hora- 
rum esset, hujus regionis dies secundum clima 
appellaverunt, eique nomen Syenes dederunt. 
Porro Syene est urbs media inter /Ethiopiam et 
/Egyptum. Idem autem fecerunt de tertio climate, 
quod e nomine inferioris Egypti dicitur, quodque 
maximam diem quatuordecim horarum habet. Ao 
similiter de quarto a Rhodo nominatum, quodque 


B. Περὶ τοῦ μεγέθους τῆς γης. 

Περὶ δὲ τοῦ μεγέθους τῆς γῆς πολλαὶ γέχονασι 
δόξαι, ἀπεφήναντο δὲ ὕστερον πάντες, ὡς σταδίων 
µυριάδων ἐστὶν εἴκοσι xai πίντα dj ὅλη περίµετρος 
αὐτῆς, ἀποδείξαντες δὲ τὸ τοιοῦτον διὰ μεθόδων γεω- 
μετρικῶν. Τινὲς δὲ τοσοῦτον µετρήσαντες διάστηµα 
ἐν τῇ ΥΠ, ὥστε παραλλάττεσθαι μίαν μοῖραν ἐν τῷ 
οὐρανῷ, καὶ τοῦτο ἐπὶ «EL, ἤτοι τὴν τῶν μοιρῶν τοῦ 
οὐρανού ποσότητα Ἠπολυπλασιάσαντες , εὖρον TÀv 
περίµετρον τῆς γῆς τοσαύτην. ὡς εἴπομεν. Ἡ δὲ 
ἡμετέρα οἴκησις ἐστὶν ἐν τῷ βορείῳ µέρει, καὶ διὰ 
τοῦτο ὁ μὲν βόρειος πόλος ἐστὶν ἀειφανής' καὶ ἡ 
ἐγνωσμένη οἴκησις ἐν τῇ Υῇ κατὰ τὴν ἀνατολὴν μὲν 
τελευτᾷ div πόλει τινὶ τῶν Σίνων λεγομένῃ Σήρᾳ. 
Τὸ γοῦν ἐπέχεινα ταύτης, Oc ἱστοροῦσιν, τέλµατα 
εἴσι xal xáAapot καὶ δίοδος ἀπ᾿ αὐτῆς ἀνατολικιω- 
τέρα οὐκ ἔστι, οἱ δὲ Σῖνοι οὗτοι τὰ ἀνατολικώτερα 
µέρη τοῦ κόσμου οἰκοῦσιν' εἰσὶ δὺ πάντες “λλη- 
νες τὸ δόγµα, πλὴν πάνυ δικαιότατοι. Κατὰ δὲ τὴν 
δύσιν τελευτᾷ ἡ οἴκηαις ἐπέχεινα τῆς Ἱσπανίας 
πρὸς τῷ δυτικῷ ὠκεανῳῷ, elc ὃν εµθάλλει αὕτη ἡ 
καθ) ἡμᾶς θάλασσα. ᾿Απέχουσι δὲ ὅσον χιλίων µι- 
λίων διάστηµα ἀπὸ τῆς γῆς al λεγόμεναι τῶν Maxa- 
pev νῆσοι, αἵτινες πρὶν οἰκούμεναι οὖσαι xai ἐπί- 
φθονοι διά τε τὴν εὐκρασίαν τοῦ ἀΐέρος καὶ τὴο πολ» 
λὴν εὐφορίαν, νῦν ἀοίκητοί «le. Κατὰ δὲ τὸ ἀἁρ- 
κτῷον µέρος περαιοῦται ἡ οἴχηαις ἐν θύλη τῇ νήσῳ' 
τὰ γὰρ περαιτέρω ταύτης ἀοίκητα διὰ τὴν dob. 
Κατὰ δὲ τὴν µεσηµθρίαν οἰκαῦσιν ἄνθρωποι ἄχρις 
αὐτοῦ τοῦ ἴἰσημεαρινοῦ κύκλου. ἁλλ' εἰσὶν ol ἐκεῖσε 
οἰκοῦντες βάρθαρα ἔθνη καὶ µέλανα τὴν χροιάν. 
Ὅσοι δὲ οἰκοῦσιν ὑπὸ τὸν Ἰσημεοινὸν χύκλαν, dsi 
τὰς νύχτας ἔχουσιν ἴσας ταῖς ἡμέραις. Ἡ οὖν λεγο- 
µένη παρ) ἡμῶν ἀνατολὴ οὐχ ἔστιν ἀνατολὴ, εἰ μὴ 
δύσις' ἀλλὰ καὶ αὐταὶ αἱ δοκοῦσαι τοῖς πολλοῖς 
ἀνατολικώτεραι πόλεις, οἷαι αἱ τῆς Ἰθηρίας καὶ τῆς 
Μηδίας, καὶ αὗται δυτικαὶ ἀπάρχουσι διὰ τὸ ἐν τῷ 
δυτικῷ μέρει τῆς οἰκουμένης εἶναι. Ἡ δὲ ἀρχὴ τῶν 
ἀνατολικωτέρων μερῶν καὶ αὐτῆς τῆς Περσίας ἐστὶν 
ἐπέχεινα. Διαμεμέρισται δὲ dj οἰκουμένη ὑπὸ τῶν 
πάλαι σοφῶν sic τὰ ἑπτὰ χλίµατα τοιούτῳ τρόπῳφ. 
Ἰδόντες γὰρ οὗτοι, ὡς ὅσαι χῶραί slo: βορειότεραι, 
ἔχουσι τὴν μµεγίστην ἡμέραν μείζονα τῶν νατιωτέ- 
ρων, καὶ ἀπὸ ἱσημερινοῦ ἐπὶ τὰ ἔνθεν µέρη, ἑάσαν- 
τε αὔξησιν Ἁμιωρίου, ἐχάλεσαν τὰς τοσαύτην 
ἀπόστασιν ἀπεχούσας τοῦ ἰσημερινοῦ πρῶτον κλίμα, 
ὀνομάσσντες αὐτὸ διὰ Μερόης, Ὑπάρχει δὲ ἡ Μερόη 
πόλις Αἰθιοπική" ἔστι δὲ dv. τῷ τοιούτῳ κλίµατι ἡ 
μεγίστη ἡμέρα ὡρῶν iw. Elta πάλιν ἰδόντας, ἔνθα 
εστὶν dj μεγίστη ἡμίρα ὡρων e 0, ὠνάμασαν τὰς 
ἐκεῖθεν ἡμέρας xAlpa f', καὶ ἐκάλεσαν τοῦτο διὰ 
Συήνης. Ἡ δὲ Συήνη dec πόλις ἐν μεταιχμίφῳ τῆς 
Αἰθιοπικῆς χαὶ Αἰγυπτιακῆς χώρας . Τὸ αὐτὸ à 
ἐποίησαν καὶ ἐπὶ τοῦ τρίτου Χλίματος, τὸ διὰ τῆς 
κάτω χώρας Αἰγύπτου λεγόµενον, τὴν µαγίστην ἔχον 


189 


SOLUTIONES QUJEDAM. 


190 


ἡμέραν ὡρῶν (0^ καὶ ἐπὶ τοῦ τετάρτου ὁμοίως, À maximam diem sesquiquatordecim horarum ha- 


τὸ διὰ Ῥόδου ὀνομαζόμενον , τὴν µεγίστην 
ἔχον ἡμέραν ὡρῶν (SU: καὶ ἐπὶ τοῦ πέµπτου, ἐν 
ᾧ οἰκούμενοι, ὡσαύτως, iv ᾧ ἡ μεγίστη ἡμέρα 
ὡρῶν ἐστι w'. Ὠνόμασαν τὸ ἕκτον χλίµα τὸ διὰ 
μέσου Πόντου, iv d ?| μεγίστη ἡμέρα ὡρῶν wo. 
Τὸ δὲ ἔθδομον τὸ διὰ τοῦ Βορυσθίνους, ἐν ᾧ ἡ µε- 
ίση ἡμέρα ὡρῶν ἐστι ις, Εἰσὶ δὲ ἐν τῷ Βορείῳ 


µέρει τόποι οἰκούμενοι ἐπέχεινα τῶν ἑπτὰ κλιµά- 


των, dv ofc μείζων ἐστὶ τῶν δηλωθεισῶν ὡρῶν 1 
μεγίστη ἡμέρα,. Αὐτίχα γοῦν iv τῇ θ2ύλῃ, διὰ τὸ 
τὸν θερινὸν κύχλον ΄ὅλως ὑπὶρ γῆν εἶναι, iv τῷ 
θέρει ἐπὶ ἡμέρας µι ὃ ἥλιος αὐτοῖς ἄδυτος ὑπάρχει" 
Ὁ ἐν δὲ τῷ Χχειμῶνι O8 ἡμερῶν µ’ τὸν ἤφλιον οὐχ 
ὁρῶσι, διὰ τὸ τὸν ὅλον τὸν χειμερινὸν χκύχλον ὑπὸ 
Tí» εἶναι xal ἀφανῆη . Ἡ δὲ διαἰρεις τῶν ἑπτὰ 
χλιωάτων χατὰ μὲν μ[κός ἐστιν ἀπὸ ἀνατολῆς ἄχρι 
δύσεως, κατὰ δὲ πλάτος ἀπὸ τοῦ ἰσημερινοῦ ἄχρι 
των βορείων μερῶν, ὧν εὔπομεν' στι δὲ τὸ μὲν μῆ- 
κος τῆς οἰκουμένης διάστηµα ὡρῶν (" ὅτε γὰρ ὁ 
ἆλιος ἀνατέλλει ἐν Σήρᾳ cn πόλει, δύνει ἐν ταῖς Μα- 
χάρων νήσοις, Τὸ δὲ πλάτος ἀπὸ τοῦ ἰσήμερινοῦ ἄχρι 
τῆς νήσου θούλης, ὡς ἐα'πλάσιον Ὑίνεσθαι τὸ ui; 
τοῦ πλάτους, διὸ γελοῖοι, ὅσοι χυκλοτερῆ τὴν οἶκου- 


μένην καταγράφουσιν. 


y. Περὶ τῶν μεταξὺ τῆς γῆς καὶ τοῦ οὐρανοῦ στοι- 
χείων καὶ τῶν περι ταῦτα παθῶν. 

'H γἢῆ τὴν µέσην τοῦ παντὸς χώραν λαχοῦσα εὖ- 
θὺς τὸ ὕδωρ ἔχει ὑπὲρ αὐτῆς ἔστι δὲ ὁ τόπος αὑτοῦ 
ὁ ὠχεανὸς, πάντων τῶν ὑδάτων καταδῥεόντων εἷς 
αὐτόν. Elei δὲ µέγισται θάλασσαι, πρώτη μὲν ἡ 
Ἐρυθρᾶ, ὡς μέχρι τῆς Ἰνδικῆς διήκουσα γῆς, τῆς 
τε χώρας τῶν Σίνων xal ἄχρι τῆς Περσίδος. Δευτέρα 
i αὕτη d) καθ ἡμᾶς εἰσθάλλουσα πρὸς τοῖς τῆς 
Ἰσπανίας µέρεσιν εἲς τὸν δυτικὸν ὠκεανόν. Τρίτη 
δὲ ἡ λεγομένη Μεγάλη διὰ τὸ μὴ ἔχειν νήσους, εἶσ- 
θάλλορσα διὰ τοῦ στενοῦ εἷς τὴν καθ) ἡμᾶς θάλασ- 
σαν. Al δι λοιπαὶ Ά[μναι μᾶλλόν εἶσιν, Ἡ θάλασσαι. 
᾽Αλυχὸν δὲ ἐστι τὸ τῆς θαλάσσης ὕδωρ διὰ τοιαύτην 
αἰτίχν ἐπεὶ γὰρ ὁ ἥλιος ἀεὶ ἀνιμᾶται τὸ λεπτοµε- 
ρὲς αὐτῆς ὑγρὸν, καταλείπεται τὸ mayo, καὶ ἔχει 
τοιχύτην γεῦσιν, καθάπερ ὁρῶμεν ἐπὶ τῶν ἡμετέρων 
σωμάτων πινρμὲνου γὰρ παρ᾽ ἡμῶν τοῦ ὕδατος, καὶ 
τῆς Φφόσεως χρωµένης πρὸς τὴν σύστασιν ἡμῶν τῇ 
“λεπτομερεστέρᾳ αὐτοῦ ὑγρότητι, τὸ παχύτερον γ/- 


bet: atque sic quoque de quinto, in quo etiam 
homines habitaut, et in quo maxima dies est quin- 
decim horarum. Nominaverunt sextum clima a 
Ponto medio, in quo maxima dies est sesquiquin- 
decim horarum. Septimum clima quod est per Bo- 
rysthenem, in quo dies maxima decem et sex 
horis constat. In parte autem septentrionali sunt 
habitabiles loci ultra septem illa climata, in qui- 
bus maxima dies major est quam dies predicti. 
In Thule igitur, cum estivue circulus omnino su- 
pra terram sit, per estatem diebus quinquaginta 
80l non occidit ; per hiemem vero diebus quadra- 
ginta solem non vident, cum totus hiemalis cir- 
culus subter terram git nec. appareat. Distributio 
autem septem climatum est secundum longitudi- 
nem &b oriente usque ad occidentem, secundum 
latitudinem vero ab equinoctio usque ad partes 
geptentrionales, de quibus supra. Secundum ]on- 
gitudinem porro differentia inter extremas partes 
duodecim horis constat. Quando enim sol in urbe 
Sera oritur, in Beatorum insulis occidit. Latitudo 
vero ab equinoctio ad insulam Thulem vadit, ita 
ut longitudo latitudine triplo major sit. Unde ridi- 
culi sunt, qni rotundam terram habitabilem des- 
cribunt. 

3, De elementis qua sunt inler terram et celum, et 

de passionibus quz ad ea attinent. 

Terra que mediam universi regionem sortita est 
guper se aquam statim habet. Aquae autem locus 
est oceanus, in quem influunt aque omnes. Ma- 
xima vero maria sunt primum quidem Erythreum, 
quod usque ad Indicam terram et Sinensium re- 
gionem ei Persidem extenditur. Secundum autem 
illud est quod nostra in regione versus Hispaniam 
in occidentalem oceanum incidit. Tertium est quod 
dicitur Magnum eo quod nullam insulam hebeat, 
quodque per fretum in nostrum mare irruit. Ce- 
tera vero magis lacus sunt quam maria. Salsa au- 
tem est aqua maris ob sequentem causam. Cum 
enim 80l perpetuo elevet humorem qui in eo sub- 
tilissimus est, crassior relinquitur, et eum sapo- 
rem habet quem in nostris corporibus experimur. 
Cum enim aquam bibimus, subtiliore hujus hu- 
more natura utitur ad nostri corporis substan- 
tiam, crassior vero fit urina que et ipsa gustanti 


νεται οὗρον, xal ἔσει καὶ αὐτὸ τῇ γεύσει ἀλυκόν. [) salsa est. Et id divin: Providenti:&v opus esse 


Καὶ τοῦτο τῆς θείας Epyov mpovolac. El μὴ γὰρ Tv 
ἁλυκὸν τὸ θαλάσσιον ὕδωρ, σῆψιν ἂν ἐδέξατο μὴ 
flow, καὶ δυσωδία τούτου ἐξεπέμπετο ἀναιρετικὴ 
τῶν ζώων. Ἔστι δὲ τὸ ὅλον ὕδωρ τῷ ὄγκῳ τῆς γῆς 
μεῖζον εἴπερ Ἰσοπαλῆ καὶ Ἱσοτάλαντα δεῖ εἶναι τὰ 
στοιχεῖα, 
S. Περὶ ἀέρος, καὶ πυρὸς, xal νεφῶν, καὶ ὑετῶν, καὶ 
ἀστραπῶν, καὶ βροντῶν. 

τῆς δὲ γῆς ἄνωθεν καὶ τοῦ ὕδατός ἐστιν ὁ do, 
πρὸς τὴν τῶν ζώων σύστασιν ἀναγκαιότατος. Τούτου 
bb ἄνωθεν τὸ πΌρ. Οὐχ otov τὸ χρώμενον παρ’ ἡμῶν. 
Τοῦτο γὰρ καχὺ καὶ καυστικὸν, καὶ τοῦ στοιχειώδους 


animadvertitur. Nisi enim salsa esset aqua maris, 
putrefieret, quippe que non fluat, et ex ea emitte- 
retur odor pestilens qui animalia destrueret. Mole 
&utem universa aqua est terre amplitudine major; 
oportet enim ut elementa viribus paria et pondere 
equalia sint. 


A, De aere, igne, nubibus fv»lguribus et tonitri- 
us. 


Supra terram et aquam est aer, ad animantium 
constitutionem maxime necessarius. Supra aerem 
vero ignis, non ei quo utimur similis. Hio enim 
crassus et vim habens urendi et ignem elementa- 








191 


MICHAEL g 


192 


rium it& excedit ut erystallus aque humorem. Ille A πορὸς olov ὑπερθολὴ; χαθάπερ ὁ κρύσταλλος ὑπερ- 


autem subtilis et temperato calore preditus, neque 
urente, illius simili qui nobis est ingenitus. Nubes 
vero efformantur ex terra et mari, vaporibus sur- 
sum solis ardore sublatis, in altis regionibus ha- 
rum frigoris causa densatis et in aquam conversis. 
Addubitant vero nonnulli quomodo frigide sint 
he partes superiores, quamvis soli proximiores 
sint. Oporteret enim ut propter solis vicinitatem 
sint calidae. Et dicimus solem ipsum per se non 
esse calidissimum, ut quidam opinantur ; sed is ca- 
lor quem hic sentimus, per ejus radiorum ad ter- 
ram reflexionem producitur. Et hoo manifestum est 
ex maximorum montium verticibus. 8oli enim 
viciniores, frigidiores sunt quam regio inferior. 
Pluvia vero maximam offert similitudinem cum eo 
vapore qui ex aquis in lebetibus calefactis efficitur. 
Si quis enim eos operculo claudat, ascendit vàpor 
ad corpus operiens, in eoque densatur, fit aqua et 
rursum in lebetem defluit. Nix autem non est aqua 
congelata, sed ex nube humida oritur que ante- 
quam prorsus in aquam vertatur, congelatur et 
decidit, et idcirco fungosam et tenuem composi- 
tionem habet. Grando vero formatur cum aqua 
congelatur, priusquam in terram deciderit. Si enim 
procul 8 terra fiat congelatio, decidit sphericam 
speciem prebens, solutis magni intervalli ratione 
ejus extremitatibus ; si autem prope terram conge- 
letur, decidit diversas habens flguras et varias ex- 
tremitates. In aere heec omnia flunt, nubes, pluvia, 
nix, grando. Similia autem illis formantur prope 
terram ; nubi quidem similis nebula, pluvie ros, 
nivi pruina, grandini vero glacies. Fulgura autem 
et tonitru& nubibus inter se pulsantibus non effi- 
ciuntur, sed quando ventuscaliduseas circeumdans, 
dum ipse densantur et refrigerantur, peroppositio- 
nem inflammatur. Altero enim superante, alterum 
aufugit. Etsi enim sursum ignis fertur, tamen fri- 
gore quod sursum est coactus et nubium densitate 
ad inferiora tendit. Si autem parvus et levis sit ca- 
lor, solum fulgur et tonitru efficit ; si uutem mul- 
tus et ardens, tulmen. Porro fulgur precedit toni- 
tru, quamvis producantur simul, ob sequentem 
causam. Visus, qui sensuum primus eat, protinus 
videt quod visibile est; auditus autem post tem- 
pus quod audibile est percipit. Proptereaque prius 


θολἠὴ ψυχρότητος ὕδατος ἐκεῖνο δὲ λεπτομερὶς, καὶ 
εὔχρατον τὴν θερµότητα ἔχον, καὶ οὐ καυστικὸν» 
καθάπερ καὶ τὸ iv ὑμῖν ἔμφυτον θερµόν. Τὰ δὲ 
νέφη συνίστανται ἀπὸ τῆς γῆς καὶ θαλάσσης, ἀτμῶν 
ἀναγομένων ὑπὸ τῆς τοῦ ἡλίου θερµότητος, xai iv 
τῷ ἄνω τόπῳ πυχνουµένων διὰ τὴν ἐκεῖσε ψυχρό- 
τητα, καὶ εἲς ὕδωρ ἀλλοιουμένων. Ἐπαποροῦσι δὲ 
τινες, πῶς εἶσι ψυχρὰ τὰ ἄνω µέρη, μᾶλλον τῷ ἡλίφ 
προσεγγίζοντα" ἔδει γὰρ ταῦτα θερμὰ εἶναι διὰ τὴν 
πρὸς τὸν ἥλιον ἐγγύτητα Καὶ φαµεν, ὅτι ὁ fÀtoc 
αὐτὸς καθ) ἑαυτὸν οὐ θερµότατός ἐστιν, ὥς τινες 
ὑπολαμθάνουσιν, ἀλλ᾽ dj θερµότης ἐνταῦθα ἐμφαίνε- 
ται διὰ τὴν τῶν ἀκτίνων αὐτοῦ πρὸς τὴν γῆν ἀντ- 
ανάκλασιν' καὶ τοῦτο δῆλον ἐκ τῶν ἀκρωρειῶν τῶν 
µεγίστων ὁρῶν ' ἐγγύτερι Ὑγὰρ οὖσαι πρὸς τὸν 
ἦλιον, ψυχρότεραι τῶν κάτωθέἑν «loc μερῶν. Μάλιστα 
δὲ ἔοικε τὸ τῶν ὑετῶν τῷ γινομένῳ πάθει ἐπὶ των 
θερµαινοµένων ὑδάτων ἐν τοῖς λέθησιν εἰ γὰρ 
ἐπίπωμα θήσει τις τούτοις, ἀνέρχεται ὁ ἀτμὸς ἐπὶ 
τὸ καλύπτον σῶμα, καὶ συνίσταται, καὶ γίνεται 
ὕδωρ, καὶ αὖθις καταῤῥεϊ ἐπὶ τὸν λέθήτα. Ἡ δὲ 
χιὼν οὐχ ὕδωρ ἐστὶ πεπηγὸς, ἀλλά [γίνεται] νέφους 
καθύγρου, πρὶν τέχειον εἷς ὕδωρ μεταθληθῆναι, 
πηγνυµένου καὶ κατερχοµένου. Καὶ διὰ τοῦτο χαύνη 
ἐστὶ τὴν αύστασιν καὶ ἁραιά. Ἡ δὲ χάλαζα γίνε- 
ται, ὅτε ὁ ὑετὸς, πρὶν ἐπὶ τὴν γῆν κατέλθοι, xai 
παγᾖ. Kai εἰ piv πόῤῥῶθεν τῆς γῆς ἡ πῆξις γένη- 
ται, κατέρχεται τὸ cya σφαιροειδὴς, διὰ πολλοῦ 
τοῦ διαστήματος τοῦ ἐν τῷ µέσῳ ἀναλνομένων τῶν 
ταύσης ἐξοχῶν' εἰ δὲ πλησίον παγῇ τῆς γῆς, κατ- 


Ü έρχεται ἑτεροσχημάτιστος, καὶ διαφόρους ἔχουσα τὰς 


ἐξοχάς. Καὶ ἐν μὲν τῷ ἀέρι γίνονται ταῦτα, νέφος, 
ῥετὸς, χιὼν, χάλαζα ὅμοια δὲ τούτοις γίνεται καὶ 
πρὸς τῇ Υγῇ, τῷ μὲν viget ἀνάλογον (5) ὀμίχλη, τῷ 
δὲ ὑετῷ ἡ δρόσος, τῇ δὲ γιόνι ἡ πάχνη, τῇ δὲ yat 
6 κρύσταλλος. Al δὲ ἀστραπαὶ xai al βρονταὶ οὐκ 
ἀποτελοῦνται συγκρουοµένων ἀλλήλοις τῶν νεφῶν, 
ἀλλ᾽ ὅτε τούτοις θερμὸν πνεῦμα περισχεθὲν, τῶν 
νεφῶν συµπιλουμένων καὶ ψυχοµένων, διὰ τὴν ἕναν- 
τίωσιν ἐκπυριαθῇ. ᾿µἘπικρατοῦντος γὰρ τοῦ ἕναν» 
τίου, τὸ ἐναντίον ἐχφεύγει εἰ γὰρ καὶ ἐπὶ τα ἄνω 
ἔστιν ἡ τοῦ πυρὸς φορὰ, ἀλλ᾽ οὖν βιαζόμενυν ὑπὸ 
τῆς ἄνω ψύξεως xai τῆς τῶν νεφῶν πυκνότητος, 
ἐκτινάσσεται ἐπὶ τὰ κάτωθεν ^ καὶ εἰ piv ὀλίγον 
ἐστὶ καὶ ἦπιον [τὸ] θερμὸν, motel. µόνην τὴν ἀστρα- 


videmus fulgur, deinde vero tonitru audimus. p) πὴν ὁμοῦ xai βροντήν’ eb δὲ πολὺ xal θερµότατον, 


Visu autem auditum prestari vel ex eo patet. quod 
in remigatione remos aquam pulsautes videmus, 


et postea sonitum ex pulsatione emissum audi- 
mus. 


Ὑίνφται κεραυνός, Προηγεῖται δὲ ἡ ἀστραπὴ τῆς 
βροντῆς, ἅμα ταύτῃ Ὑενομένη, διὰ τοιαύτην αἰτίαν. 
'H ὄψις, πρώτη τῶν αἱσθήσεων οὖσα, ἀχρόνως ὁρᾷ 
τὸ ὁρατὸν, dj δὲ ἀχοὴ διὰ χρόνου αἰσθάνεται του 


ἀκοῦστοῦ' καὶ διὰ τοῦτο πρῶτον ὁρῶμεν τὸ τῆς ἀστραπῆς φῶς, εἶτα ἀκούομεν τῆς βροντῆς. Ὅτι δὲ προηγεῖται 
1j ὄψις τῆς ἀκοῆς, δήλον καὶ ἐκ τοῦ ὁρᾷν ἡμᾶς ἐν ταῖς κωπηλασίαις τὰς κώπας τὸ ὕδωρ τυπτούσας, καὶ μετὰ 


τοῦτο ἀχούομεν τοῦ δούπου τοῦ ἐκ αὐτῶν. 
5. De terr motibus. 

Ne simus cause que terre motus efflcit, ignari, 
sciendum est ex terra calefacta emitti vapores et 
exbalationes. Vapor autem est humidus medius- 
que inter aquam et terram, exhalatio vero est ca- 


ε’, Περὶ σεισμῶν. 

Ἵνα δὲ μὴ ἀμύητοι ὤμεν τῆς τῶν σεισμῶν αἰτίας, 
Ἰστέον, ὅτι ἐκ τῆς γῆς θερµαινοµένης ἀνακέμπεται 
ἀτμὸς καὶ ἀναθυμίασις. "Ἔστι δὲ ὁ piv ἀτμὸς ὑγρὸς 
καὶ µέσος ὕδατος καὶ dépoc: ἡ δὲ ἀναθυμίασις 





793 


SOLUTIONES QUJ/EDAM. 


704 


Ospui, καὶ ξηρὰ, xal ὀξυκίνητος, ἐξ Tc δὴ καὶ κι- A lida et sicca et valde mobilis, qua movetur aer 


νεῖται ὁ ἀλρ xal ἀποτελοῦνται oi ἄνεμοι. Ὅτε οὖν 
arm, ἡ ἀναθυμίασις τῃ Yi ἑναποχλεισθῇ καὶ ἀνω- 
Φερὴς οὖσα ζητῃ ὠσανεὶ δίοδον ἐξελθεῖν, κινεῖ 
Tür. τὴν παρακειμένην Ὑγῆν, κελεύσει θείᾳ καὶ 
ο) κονοµίᾳ. Μηδεὶς δὲ ξενιζέσθω, πῶς ἡ τοιχύτη 
ἀναθυμίασις, λεπτὴ οὖσα, τὴν qv xwet, παχυµε- 
ρξστέραν οὖσαν * ὶδοῦ γὰρ οἱ σφολροὶ ἄνεμοι, xal- 
τοιγχε ἄνω τὴν δίοδον ἔχοντες, Ἀένδρα τε ἐκριζοῦσι 
xxl οἰκίας πολλάχις καταθάλλουσι. Μάλιστα δὲ 
ἔοιχε τὸ τοιοῦτον πἆθος τῆς γῆς τῷ σπασμῷ ΄ ὥσπερ 
Υὰρ διὰ τούτου κινεῖται τὸ σῶμα, οὕτω xai, βιαζο- 
μένης ἐξελθεῖν τῆς ἀναθυμιάσεως, dj γῆ. Νηνεμίας 
δὲ οὔσης οἱ πλεῖστοι καὶ μέγιστοι ἨὙίνονται τῶν 
σεισμῶν, xai μετὰ τοὺς σεισμοὺς ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ 
vois ἄνεμος σφοδρὸς, διαῤῥηγνυμένης τῆς γῆς ὑπὸ 
τῆς βιαίας τοῦ πνεύματος κινήσεως * καὶ νυκτὸς ὡς 
ἐττὶ τὸ πλεῖστον Ὑίνεται, ἤ ἡμέρας, διὰ τὸ ἐν τῇ 
νοκτὶ φύχεσθαι xal πυκνοῦσθαί τὴν τῆς γῆς ἐπιφά- 
νξιαν, xai Χλείεσθαι ἕνδον τὴν ἀναθυμίσσιν. Προ- 
γγοῦνται δὲ τῶν σεισμῶν ῥαγδαῖοι ὑετοὶ, xai μετὰ 
τοῦτο αὐχμοί. Εἰσὶ δὲ μερικοὶ xal οὐκ ἐπὶ πάσης 
της γῆς. ΄Απαξ γὰρ πᾶσα dj γη ἐκινήθη ἐπὶ τοῦ 
σωτηρίου πἆάθους τοῦ Κυρίου ἡμῶν, αὐτοῦ τοῦ 
κέντρου σειαθέντος τῆς γῆς. Οὐκ iv πάσῃ δὲ χώρα 
Ὕ΄νονται σεισμοὶ, ἀλλ᾽ ἐν αἷς σομφὴ xal σηραγγώδης 
ἐστῖν dj γῆ * xal. iv τινὶ μὲν συνεχῶς, ἐν τινὶ [δὲ] 
σπανίως * xal ἔαρος xai φθινοπώρου μᾶλλον, ἤ χει- 
μῶνος xai θέρους. ᾽Αλλ’ sl xal. φύσει τινὶ ἐνεργεῖται 
ταῦτα, ἀλλὰ Θεοῦ νεύσει xal προμηθείᾳ. Ὥσπερ 
Υὰρ οὔτε ὑετὸς, οὔτε χιὼν, οὔτε χρύσταλλος, οὔτε 
κεραυνὸς κατέρχεται, μὴ ὄντος νέφους, ἀλλὰ διὰ 
µέσου τούτου τὸ iv. τούτοις θεῖον πρόσταγμα τελεῖ- 
ται, ὡς doy ev ὁ Δημιουργὸς εὐδόχησεν, οὕτως οὐδὲ 
ὃ σεισμὸς ἄνευ αἰτίας φυσικῆς xal θείας βουλήσεως. 
€. Περὶ χομητῶν ἁστέρων. 

Ot δὲ κομῆται Ὑίνονται, ἀναθυμιάσεως ὑγρᾶς ἆνα- 
“«θείσης cic. τὸ ὑὐπέχχαυμα, κἀκεῖσς περιπλαχείσης 
μέρει τινὶ τοῦ ἐχεῖσε πυρὸς, καὶ οἱονεὶ τροφῆς xal 
Όλης τούτῳ Ὑγρηματισᾶστς. Γίνεται δὲ τοῦτο τὸ τοῦ 
. κοµύήτου σχΏμα τοιοῦτον, οἷον τόχῃ τὸ ἀναθυμιώμε- 
vov ἐσχηματισμένον. Elci δὲ σχεδὸν οἱ πλείους φα- 
υέντες τέρας πονηρόν. 


C. Περὶ ἀνέμων. 


Διπλῆς οὔσης, ὡς ἔφαμεν, τῆς ἀναθυμιάσεως, καὶ 
τῆς μὲν ὑγρᾶς, τῆς δὲ ξηρᾶς, ἐκ μὲν τῆς ὑγρᾶς γἱ- 
νονται τὰ νέφη καὶ τὸ ὕδωρ, ἐκ δὲ τῆς ξηρὰς οἱ ἄνε- 
μοι. Εἰσὶ δὲ τὸν ἀριθμὸν ιβ’. Ἐκ μὲν γὰρ τῆς ἴσημε- 
piv, ἀνατολῆς πνεῖ ὁ ἀφηλιώτης: ἐξεναντίας δὲ 
τούτου ἐστὶν ὁ Ζέφυρος iv τῇ δύσει ^ ἀπὸ Ob τῆς ϐε- 
ρ'νῆς ἀνατλλῆς ὁ Καικίας; ἐξεναντίας δὲ τούτου ἐστὶν ὁ 
Ἰάπυξ * ἀπὸ δὲ τῆς χειμερινῆς, ὁ Εύρος οὗ ἑναντίος ὁ 
A fy: ἀπὸ δὲ µεσημθρίας ὁ Νότος ' ἀπὸ δὲ Βοῤῥᾶ ὁ ánap- 
κίας * µέσος δετου Νότου καὶ τοῦ Eüpou ἐστὶν Εὐρόνο - 
τος’ καὶ µέσος Καικίου καὶ ἀπαρκτίου ὁ Βοῤῥᾶς * xal 
µέσος Νότου καὶ Λιθὸς ὁ Λιθόνοτος * καὶ µέσος ἆπαρ- 
κτίου xal ᾿]άπυγος ὁ θρασκίας. 


Β 


6 


et perficiuntur venti. Quando igitur exhalationes 
ille terra concluduntur,. et sureum late exitum 
querunt, terram omnem circumjacentem commo- 
vent, Deo sic administrante et mandante. Nemo 
&utem miretur quod ille exhalationes, cum leves 
Bint, lerram densiorem moveant. Nonne enim et 
vehementes venti, etsi viam supra terram habeant, 
arbores eradicant, domosque sepius dejiciunt. 
Quod autem terra tunc patitur convulsioni simile 
est. Quemadmodum enim convulsione movetur 
corpus, ita et terra quando exire exhalatio cogi- 
tur. Maximi autem terre motus fiunt cum aer 
tranquillus est, et post terre motus plerumque flut 
ventus vehemens, terra violenta spiritus commo- 
tione diffracta. Et nocte fiunt crebrius quam die, 
quia nocte terre superficies magis frigescit et den- 
satur, exhalationesque intus concluduntur. Terre 
&utem molus impetuoss pluvia precedunt et 
deinde ex calore siccitas. Sunt vero particulares, 
(terre motus) neque per universam terram fiunt. 
Se.nel enim universa terra mota est, Passionis 
Salvatoris Domini nostri tempore, ipso terre ccn- 
iro agitato. Neque flunt in omni regione, sed in 
his solummodo in quibus terra est spongiosa et 
rimosa ; et in quibusdam ccntinuo, in aliis raro, 
et vere atque autumno potius quam hiemeac estate. 
Etsi quadam nature lege hec efficiantur, sed etiam 
Dei voluntate et providentia. Quemadmodum enim 
neque pluvia neque nix, neque glacies, neque 
fulmen absque nubibus decidunt, sed mediantibus 
illis divinum consilium perflcitur, ut ab initio 
Creatori visum est, ita neque accidit terre mo- 
tus sine causa physica et divina voluntate. 


6. De cometis. 


Comete flunt ex vaporibus in fuliginosam mate- 
riam mutatis; qui hujus materie parti cuidam 
implicati eidem alimentum et materiam praebent. 
Est autem comete forma pro vaporum quantitate. 
Sunt autem plerique, cum apparent, funestum 
prodigium. 


7. De ventis. 
Duplex est, ut diximus, exhalatio,altera quidem 


D humida, altera autem sicca. Ex humida fiunt imber 


et aqua, e Sicca vero venti. Sunl autem numero 
duodecim. Ex &equinoctiali oriente spirat subsola- 
nus. Ex opposito autem est zephyrus in occidente. 
Ex :Bstivo oriente spirat GCecias; ex conirario 
autem lapyx; ex hiberno oriente Eurus, cui op- 
positus est Africus. A meridie Notus; a septen- 
trione ventus septentrionalis. Medius autem inter 
Notam et Eurum est Euronotus; medius vero inter 
Ceciam et septentrionalem ventum est Boreas ; et 
medius inter Notum et Africum est Africonoltus ; 
et medius inter ventum septentrionalem et lapyga 
est Thrascias. 


199 
8. De iride. 

Iris propriam substantiam non habet, sed est 
representatio quedam. Cum enim nubes parvas 
quasdam rimas babet, et soli adversatur, re- 
flectitur ad solem visus noster, et videtur aliquid 
circuli foramen in nube esse. Aristoteles autem 
per geometricam methodum demonstral ne circu- 
lum quidem fleri neo majus semicirculo foramen 
esse. 

9. De area. 

Area circa lunam et solem, aliquando etiam circa 
Blellarum splendidissimas forr:atur. Id ex visus 
reffexione oritur qui undique similiter circa solem 
et lunam refleotitur; ut per geometricam formam 
ostenditur. 

10. De celi forma. 

Colum sphericum est, et hoo patet ex eo quod 
astra non errantia iisdem locis surgentia et occi- 
dentia videntur, et borealis polus immotus apud 
nos semper aspicitur,dum contra australis perpetuo 
tegatur; quod non ita esset si colum sphericam 
formam non affectaret. Omnis enim sphere, cum 
movetur, tria puncta immobilia habet, centrum et 
duos polos, Hec porro forma plura capit quam 
68 que eumdem ao illa ambitum habent, et aliis 
formis perfectior est. 


11. De mundo. 

Nonnulli philosophi opinati sunt infinitos esse 
mundos et in singulis terram esse nostre similem, 
et in iis vivere homines et animalia. Sed nesciere 
divine potentie non esse actionem suam dividere 
et in multa distribuere,sed contra eam colligere et 
coadunare. 

12. Num sit mundus animatus et. Providentia gu- 

bernatus. 

Greci quidem spheras colestes animatas esse 
opinati sunt, addentes stellas esse quoque anima- 
tas. Si enim corpora terrestria non sunt anime 
expertia, quanto magis coelestia. Nos vero dicimus 
eorum motum esse physicum,neque vitalem.Vide- 
mus enim corpus quo magis organis instructum est, 
eo majorem vite activitatem habere.Nostrum igitur 
corpus organis pluribus instructum est quam ce- 
terorum animantium corpus, quemadmodum et 
ea melius instruuntur quam plante. Quod autem 
est sphericum,omnino simplex est et vita carens, 
ut quatuor elementa. 


13. Num sil mundus incorruptibilis. 


Aristoteles quidem opinatnr mundum esse ab 
eterno neque finem habiturum; Plato autem illum 
natum esse credit, sed eternum fore. Nos vero di- 
cimus mundum, cum sit corpus, et omne corpus 
finitam vim habeat, finitam vim et ipsum hubere, 
quod ex sequentibus patet. Intra viginti quatuor 
horas volvitur, ut in confesso est. Si igitur ma- 
jorem vim haberet, paucioribus horis moveretur; 
ita ut, quemadmodum magnitudine, sic et vi. ter- 
minetur. 


MICHAELIS PSELLI 


T96 


1. Περὶ ἴριδος, 

Ἡ λεγομένη Ἶρις ἰδίαν ὑπόστασιν οὐκ ἔχει, ἀλλ᾽ 
ἔμφασίς τίς ἐστι ^ τοῦ γὰρ νέφους µικράς τινας ῥανί- 
δας ἔχοντος, xai ἐξεναντίας χειµένου τῷ ἡλίῳφ, &v- 
ταναχκλᾶται ἡ ἡμετέρα ὄψις πρὸς τὸν fiov, καὶ δο- 
κεῖ τι κύχλου τμῆμα iv τῷ viget. εἶναι. Ὁ δὲ Ἶδρι- 
στοτέλης δείχνυσι διὰ γεωμετρικῶν μεθόδων, ὅτι 
οὔτε χύχλος γίνεται. οὖττ μεῖζον ἡμικυκλίου τμῆμα. 


θ’, Περὶ ἅλω,. 

Ἡ δὲ ἅλως περὶ τὴν σελήνην καὶ τὸν ἥλιον, 
ἐνίοτε καὶ περὶ τὰ λαμπρὰ τῶν ἄστρων συνίσταται. 
Γίνεται 0t ἀπὸ ἀντανακλάσεως τῖς ὄψεως, πάντο- 
Qev ὁμοίως ἀνακλωμέντς περὶ τὸν fÀtov ἤ τὴν σελή- 
νην, ὡς διὰ γεωμετρικοῦ σχήματος δείχνυται. 

v. Περὶ σχήματος οὐρανοῦ. 

'O οὐρανὸς σφαιροειδἠς, xal τοῦτο δῆλον ἔκ τε 
τοὺς ἁστέρας τοὺς ἀπλανεῖς ὁρᾶσθαι ἀπὸ τῶν αὖ- 
τῶν τόπων ἀνατέλλοντας καὶ ὃύνοντσς, xal τὸν βό- 
ρειον πό)ον ἀκίνητον ὁρᾶσθαι del παρ᾽ ἡμῶν, τὸ, δὲ 
νότιον κρύπτεσθαχι ' ὅπερ οὖκ ἂν συνέθαινεν, tt μὴ 
σφαιροειδὴς Tiv οὐρανός. Πᾶσα γὰρ σφαῖρα x:vou- 
µένη τρία ἔχει σημεῖα qiio, τό τε xivvpov xai 
τοὺς δύο πόλους. Ἔστι δὲ xai τὸ cy "Apa τοῦτο τῶν . 
Ἰσοπεριμέτρων αὐτῷ σχημάτων πολυχωρητότερον, 
καὶ τῶν ἄλλων ay nj ἅτων τελειότερον. 

* ια. Περὶ χόσµου. 

Τινὲς τῶν φιλοσόφων ἐδόξασαν ἀπείρους εἶναι 
χόσµους, καὶ ἐν ἑκάστῳ' γῆν ὁμοίαν ταύτῃ, xal dv- 
θρώποος καὶ Cia. ᾿Πγνόησαν δὲ οὗτοι, ὅτι οὐκ ἔστι 
θείας δυνάμεως τὸ διαιρεῖν τὴν ποίησιν καὶ el πολ- 
λὰ κατατέμνειν, ἀλλὰ συγείρειν καὶ ἐνίζειν. 


ιβ’. Et ἕμψυχος ὃ χόσμος καὶ mpovolg διοσιού- 
μενος.. 

Οἱ μὲν Ἕλληνες τὰς σφαίρας τοῦ οὐρανοῦ ἑμψύ- 
χους ἐδόξασαν, πρὸς δὲ καὶ τοὺς ἁστέρας λέγοντες ;' 
εἶτα ἐνταῦθα γεώδη σώματα οὐκ ἡμοίρησε, πόσῳφ γε 
μᾶλλον τὰ οὐράνια. ἩΗμεῖς [δὲ] λέγομεν, ὡς ἡ κίνη- 
σις τούτων φυσική ἐστι καὶ οὗ ψυχική. Ὀρῶμεν 
γὰρ, ὡς ὅσῳ ἀργανιχώτερόν ἐστι xl σῶμα, τοσούτῳ 
δέχεται καὶ τὰς ἐπεργείας τῆς ψυχῆς πλείονας. Τὸ 
409v ἡμέτερόν σῶμα ὀργανικώτερόν ἐστι τῶν σωµά- 
των τῶν λοιπῶν ζώων, ὥσπερ ἐκεῖνα τῶν φυτῶν * 
τὸ δὲ σφαιροειδὲς πάντη ἁπλοῦν, ὥστε xai ἄψυχον, 
οἷα τὰ τέσσαρα στοιχεῖα. ΄ 


ΙΥ. El ἄφθαρτος ὁ κόσμος’ 


Ὁ μὲν Αριστοτέλης κόσμον δοξάζει ἀγέννητόν τε 
καὶ ἄφθαρτον * ὁ δὲ Πλάτων γεννητὸν μὲν, ἄφθαρ- 
τον δὲ. Ἡμεῖς δὲ λέγ»μεν, óc, ἐπεὶ σῶμά levi, πᾶν 
δὲ cepa πεπερασμένην ἔχει τὴν δύναμιν, ἐκ τῶνδε 
δῆλον * ἀποκαβίσταται ὁμολογουμένως διὰ τῆς κινή- 
σεως ἓν ὥραις εἴκοσι τέσσαρσιν " el γοῦν εἶχε δύνα- 
μεν πλείονα, ἐν ἑλαχιστοτέρῳ (ἄν] ἐκινείτο χρννῳ * 
ὥστε, χαβαπερ πεπέρασται κατὰ τὸ μέγεθος, ο 
καὶ κατὰ τὴν δύναμιν. 


197 
ιδ. El τρέφεται 6 οὐρανός. 


Ἐδόξασαν τινες, τρέφεσθαι τὸν fiov καὶ τοὺς 
ἁστέρας ἀπὸ τῶν ἀνερχομένων ἀτμένων ἀπὸ τῆς γῆς, 
xai ὡς διὰ τοῦτο τὴν λόξωσιω ποιεῖται ὁ ἥλιος, διὰ 
τὸ ἀπὸ τῶν ἀτμῶν φέρεσθαι. Τοῦτο δὲ ψεῦδος πρό- 
ÜnÀov, μήδ᾽ ἀνασκευῆς δεόµενον. Μόνα γοῦν τρέφε- 
ται τὰ ἔμψυχα σώματα τὰ δὲ στοιχεῖα µεταθάλλει 
εἰς ἄλληλα. τὰ δὲ οὐράνια σώματα µόνην τὴν τοπι- 
Xjv ποιεῖται κχίνησιν, τῶν δὲ λοιπῶν ὄντα κινήσεων 
ἀνεπίδεκτα. 

με’. Περὶ τάξεως χόαµου. 

To τοῦ χόσµου µεσότατὀν ἐστιν ἡ γη, καὶ λέγε- 
ται κάτω" ἄνω δὲ ταύτης τὸ ὕδωρ icti, καὶ τούτου 
ἄνωθεν ὁ Δρ, τοῦ δὲ ἀέρος τὸ πῦρ' τοῦ δὲ πυρὸς 
ἄνωθεν ἡ σελήνη’ τῆς δὲ σελήνης f$ τοῦ 'Eppoo 
σφαῖρα" ταύτης δὲ dj τῆς ᾿Αφροδίτης, καὶ ταύτης ἡ 
τοῦ ἡλίου, εἶτα ἡ τοῦ Άρεως εἶτα d τοῦ Διός 
καὶ ὑπὶρ ταύτην dj τοῦ Ἰρόνου. ὑπὲρ Κρόνον ἡ 
τῶν ἁπλανῶν ἄστρων σφαῖρα" καὶ ὑπὲρ ταύτην d 
ἄναστρος σφαῖρα, ἡ τὰς λοιπὰς πάσας. χινοῦσα ἀπ' 
ἀνατολῆς slc δύσιν͵, 

tg. Περὶ τῆς «o3 κόσμου ἐγχλίσεως. 

Il τοῦ χόσµου ἔγχλισις οὗ xa! αὐτὸν τὸν κόσμον 
ἑστὶν, ἀλλὰ πρὸς ἡμᾶς, διὰ τὸ μὴ τὴν ἡμετέραν οἵ- 
Χηαιν εἶναι ὑπὸ τὸν ἰσημερινὸν, ἀλλὰ πρὸς τῷ βορείφ 
μέρει’ καὶ διὰ τοῦτο ὑπερήρτηται πρὸς ἡμᾶς ὁ βό- 
ρειος πόλος, κρύπτεται δὲ ὁ νότιος, καὶ dj τοῦ οὐ- 
ῥανοῦ Χίνησις οὐ φαίνεται ὀρθὴ, ἀλλ᾽ ἐγκεχλιμένη 
πρὸς νότον. 


(E. Περὶ τοῦ, εἴ ἐστι κενὸν ἐκτὸς τοῦ κόσμου. 


ο "Ott μὲν κενὸν οὐκ ἔστιν dv τῷ χόσμῳ, Ἱκανῶς 
δέδεικται ᾿Αριατοτέλει ἓν τῇ Φυσικῇ ἀκροάσει: ἐδεί- 


χθη δὲ παρ) αὐτοῦ, ὡς οὐδὲν ἐκτὸς τοῦ κόσμου ἑστὶ. 


χενάν. ᾿Ορίξονται Ok τὸ κενὺν ol τοῦτο δοξάζοντες 
τόπον ἑστερημένον σώματος , δυνάµενον δέξασθαι 
cioux. E? γοῦν ὀπὲρ τὸν σὐρανόν ἐστι χενὸν, µάτην 
παρήχθη παρὰ τοῦ Δημιουργο, µμηδέποτε ἐν 
αὐτῷ σώματος γενοµένου. οὐδὲν δὲ ὁ θεὸς, οὖτε ἡ 
φύσις, ' οὔτε φρόνιµος ἀνὴρ µάτην τι ποιοῦσιν' 
ἀποφαίνεται γοῦν, ὡς οὔτε πλῆρες, οὔτε χενὸν, οὔτε 
τόπης τις ἔξω τοῦ οὐρανοῦ tuy ves, ἁλλ᾽ ὁ νοητὸς 
χόσµος. 


(η΄. Τίνα δεξιὰ τοῦ κόσμου, καὶ τίνα ἀριστερά. 


Atkà λέγονται µέρη τοῦ κόσμου τὰ ἀνατολικὰ 
µέρη τοῦ οὐρανοῦ, ἀριστερὰ δὲ τὰ νότια. λέγονται 
δὲ δεξιὰ τὰ ἀνατολικὰ µέρη, ὡς ἐκεῖθεν ἁρχομένης 
τῆς Χινήσεως, Ὥσπερ γὰρ ἐπὶ τῶν. ζώων ἀπὸ τῶν 
δεξιῶν μερῶν ἄρχεται dj κίνησις τὸν γὰρ ἁριστε- 
«βὸν πρῶτον ἐπὶ τῆς γῆς ἐρείδοντες, τὸν δεξιὸν µετα- 
κινοῦμεν οὕτως ὑπόθοντο xai οἱ παλαιοὶ τὴν ἀρχὴν 
τῆς πρὸς ἡμᾶς αινήσεως ty τοῖς δεξιοῖς µέρεσι. 
Τούτου δὲ ὑποτεβέντος, γίνονται τὰ μὲν ἄνω. µέρη 
τοῦ χόσµου ἓν τῷ νοτίῳ πόλῳ, τῷ ἡμῖν ἀφανεῖ, τὰ δὲ 
κάτω iy τῷ βρρείῳ, τῷ dei ἡμῖν φαερῷ' ὡς ἂν at 
ναήρεις Kvgsamov: κεκλιμίνην τὴν μὲν. κεφαλὴν ἔχον- 


SOLUTIONES QU/EDAM. 
À. 


B 


198 


14. Num mundus nulnatur. 


Nonnulli opinati sunt nutrici solenr et astra ex 
iis que e terra ascendunt, ct ideo per obliquum 
ire Solem, quia exhalationibus fertur. Quod esse 
falsum patet, neque demonstratione opus est. Sola 
igitur nutriuntur animata corpora ; elementa vero 
alia in alja transeunt; c«elestia autem corpora 
localem motum habent solummodo, aliorumque 
motuum prorsus sunt incapacia. 


15. De ordine mundi. 
Terra est que medium mundi tenet, etsi dicatur 


infra ; supra terram vero estaqua οἱ supraaquam 


mer, supra aerem vero ignis. Supra ignem est luna. 
Supra lunam. est Mercurii sphera. Supra illam eat 
Veneris stella, supra quam est sol. Deinde Martis 
stella, et deinde Jovis, et supra eam Saturni stella. 
Supra Saturnum immobilium stellarum est sphe- 
ra. Supra quum sphera est sine astris, que omnes 
aliag movet ab oriente in occidentem. 


16. De inclinatione mundi. 


Mundi inclinatio non ad ipsum mundum pertinet, 
sed ad nos, eo quod nostra sedes non sub smqui- 
noctio est, sed in parte septentrionali. Et ideo 
quoad nos attollitur borealis polus, australis vero 
tegitur, et celi motus non rectus apparet, sed ad 


meridiem inclinatus. 


D 


C 17. Qugrilur num sit quoddam vacuum spatium extra 


mundum. 


Non esse in mundo vacuum satis demonstratum 
eat apud Aristotelem in Physicis questionibus (re- 


eitationibus). Demonstratum autem &b eo est nibil  — 


extra mundum vacuum esse. Vacuum autem defl- 
niunt qui illud esse opinantur locum oorpore 
privatum, qued corpus aoeipere potest. Si igitur 
supra mundum vacuum sit, frustra a Creatore 
productum esset, nullis corporibus in ipso effectia: 


nihil vero Deus, neque natura, neque vir prudens. 


in vanum efficit. Patetigitur neque plenum, neque 
vacuum, neque ullum omnino locum extra ocelum 
exsistere, sed spiritualem mundum esse. 


18. Quod sit mundi dextrum, et quod sinistrum. 


Dextre mundi partes dicuntur partes coeli orien- 
tales, sinistre vero meridienales. Dextre orienta- 
les dicuntur, tanquam si inde motus inciperet. 
Quemadmodum enim apud animalia a dextris 
motus incipit (sinistram enim partem in terra 
figentes dextram movemus) ita et supponebant 
veteres motus quoad nos initium in dextris parti- 
bus esse. Quo supposito, superiores mundi partes 
sunt in polo austroli, qui semper nobis invisibilis 
est, inferiores vero in boreali, qui- semper nobis 
apparet: perinde ac si cogites hominem caput ad 
auetralem polum inoclinantem, pedes vero ad horeu- 





1009 


MICHAELIS PSELLI 


800 


lem. Mundi igitur dextra fertur &b oriente ad À *« πρὸς τῷ νοτίῳ πόλῳ, τοὺς δὲ πόδας πρὸς τῷ Bo- 


occidentem. 


40. Quznam sit mundi essentia. 

Aristoteles quidem quintum corpus esse coelum 
dicit, et diversum a quatuor elemenlis: quod ex 
ejus motu demonstrat. Quorum motus dissimiles 
sunt, eorum quoque dissimiles sunt nature. Dif- 
ferunt autem elementorum motus a motibus coeli, 
cum illa ,recta moveantur, colum vero in orbem 
agatur ; ita ul sit celum alia ac illa natura. Con- 
tra quam demonstrationem assurgens Philoponus: 
Eheu ! inquit, Aristoteles, ei que motibus differunt, 
naturis quoque differunt, dicendum ea qua moti- 
bus sunt similia, similia quoque esse naturis. Et 
quidem videmus terram infra moveri et aquam 


gimiliter ; eadem igitur ambarum natura est. Et aer 


et igaissursum feruntur; diversatamen suntnatura: 
Plato autem ex quatuor elementis celum effici 
doeuit. Proclus, cum illo consentiens, dicit ipsum 
e flore elementorum componi, et in eclo ess 
ignem et cetera, non ut sunt hio in terris, sed 
modo celesti, ut in terra ignis modo terrestri est: 
Prevaluerunt autem demonstrationes eorum qu 
opinati sunt coelum ex elementorum flore confici, 
et presertim ex igne et aere, contra eorum demon- 
Birationes qui illud esse quintum corpus as8e- 
runt. 


20. De circulis ín celo excogitatis. 

In colo quod sphericum est tres excogitantur 
diversi circuli, &equinoctialis, meridianus, horizon. 
JEquinoctialis ille est qui dividit coslum ab oriente 
&d occidentem 3 meridianus ille est qui colum in 
duas partes dividit & septentrione ad meridiem; 
horizon autem ille est qui dividit dimidiatam que 
super terram est sphaeram &b ea que est subter 
terram. Excogitantur quoque secundum «eestivum. 
et hibernum solstitium duo circuli qui solis obli- 
quitatem determinant, super illos vero duo circuli, 
aroticus et antarcticus. Suppositi autem sunt ii ut 
separetur zona temperata ab ea qui propter frigus 
est inhabitabilis. 


21. De astrorum natura. 
Astrorum natura est ignea et aeria, nature 
tamen ignes magis particeps quam aerie. Co- 
lestes quidem spher: magis aerie nature quam 


ignem participes sunt, astra vero e contrario,utSta- D 


" girite videtur. Veteres agitabant que nam digniores 
essent, colestes spehre ut leviores, an que in iis 
sunt astra ut splendidiora. Quod dubium solvit. 
Aristoteles in suo De celo opere dicens: (Si) quod 
fertur melius est eo quod fert, quia posterius prio- 
ris causa factum est ; sphere autem ferunt astra, 
ipae vero feruntur, et ideo ea magis digna sunt. 


22. De astrorum formis. 
Astrorum porro forme spherioe sunt: tali enim 
forma Deus universales figuras ornavit, quatuor 


pel: ἔσται οὖν ἡ δεξιὰ αὐτοῦ φεροµένη ἀπ᾿ ἀνατολῆς 
ὡς ἐπὶ δύσιν, 
(θ’. Τίς ἡ τοῦ οὐρανοῦ οὐσία. 

'O μὲν ᾿Αριστοτέλης πέµπτον σῶμα φησὶ τὸν oó- 
pavóv καὶ ἕτερον τῶν τεσσάρων στοιχείων’ ἀποδει- 
Χγύων τοῦτο ἐκ τῆς χινήσεως οὕτως. "Qv. αἱ χινήσεις 
διάφοροι διάφοροι καὶ αἱ ossi. Διαφέρουσι δὲ αἱ 
τῶν στοιχείων Χινήσεις πρὸς τὴν τοῦ οὖρανοῦ χκίνη- 
σιν, τῶν μὲν xat! εὐθεῖαν κινουμένων, τῶν δὲ οὖρα- 
νοῦ κύκλῳ * ὥστε τούτων ἐστὶν ἑτερόφυλος. Πρὸς 
ταύτην τὴν ἀπόδειξιν ἑνιστάμενος ὁ Φιλόπονος, "Iob, 
φησὶν, ὦ ᾿Αριστότελες. ei ὦν al κινήσεις διάφοροι, διά- 
φοροι xai αἱ φύσεις, λοιπὸν, Qv κινήσεις αἳ αὗταὶ, 
καὶ φύσεις al αὗταί. Καὶ μὲν ὁρῶμεν τὴν τῆς γῆς 
κ.νησιν ἐπὶ τὰ χάτω, καὶ τοῦ ὕδατος ὁμοίως' ὥστε 
µία φύσις ἀμφοῖ,. Καὶ ὁ dip xai τὸ πῦρ ἀνωφι- 
p" μὲν, ἕτερα δὲ τὴν φύσιν εἶσίν. Ὁ δὲ λα - 
των ix τῶν τεσσάρων στοιχείων συγκεῖσθαι τὸ οὐρά- 
vto) σῶμα ἀπεφήνατο. Ὁ δὲ Πρόχλος, τούτῳ συνη- 
γορῶν, φησὶν, ix τοῦ ἄνθους αὐτὸν συγχεῖσθαι τῶν 
στοιχείων, xxi ὅτι ἔστιν iv τῷ οὐρανῷ πῦρ τε xal τὰ 
λοιπὰ, οὐ οἷά εἶσιν ἐνταῦθα, ἀλλ᾽ οὐρανίως, ὥσπερ 
ἐν τῇ ΥΠ τὸ "Op Υηΐνως. Ὑπερίσχυσαν δὲ αἱ ἆπο- 
δείξεις τῶν δοξαζόντων τον οὐρανὸν ix τοῦ ἆνθους 
τῶν στοιχείων [συγκεῖσθαι], καὶ μάλιστα τοῦ πυρὸς 
καὶ τοῦ ἀέρος, τῶν δοξασάντων αὐτὸν πέμπτον 
σῶμα, 

κ’. Περὶ τῶν ἐν τῷ οὐρανῷ νουµένων κόκλων. 

Ἐν τῷ οὐρανῷ, σφαιραειδεῖ ὄντι, κύχλοι νοοῦνται 
διάφοροι τρεῖς, ὁ ἰσημερινὸς, ὁ μεσημθρινὸς, ὁ ὁρί- 
ζων. Ἔστι δὲ ὁ ἰσημερινὸς ὁ δίχα διαιρων τὸν οὐὗ- 
pxvóv ἀπὸ ἀνατολῆς ἄχρι δύσεως' μεσημθρινὸς δὲ ὁ 
δίχα διαιρῶν τοῦτον ἀπὸ τοῦ ἄρχτου μέχρι νότου, 
ὁρίζων δὲ ὁ διαιρῶν τὸ ὑπὶρ γῆν ἡμ'σφαίριον ἀπὸ 
τοῦ ὑπὸ γῆν. Νοοῦνται δὲ xatü τε τὴν θερινὴν τρο- 
Tijv καὶ τὴν χειμερινὴν δύο χύκλοι ὀρίζοντες τὴν 
τοῦ ἡλίου λόξωσιν' ὑπὶρ δὲ τούτους ἕτερυι δύο κύ- 
χλοι, ὅ τε ἀρχτικὸς xal à ἀνταρκτικός. Ὑπετέθησαν 
δὲ οὗτοι διὰ τὸ ὁρίζειν τὴν εὔκρατον οἴκησιν ἀπὸ τῆς 
διὰ ψῦχος ἀοικήτου. 


κα’. Περὶ οὐσίας τῶν ἀστέρων. 

Ἡ τῶν ἀστέρων οὐσία πυρώδης τίς ἐστι καὶ da- 
ρώδης, πλεῖον µετέχουσα πυρώδους φύσεως fj ἀερώ- 
δους. Al piv γὰρ οὐράνιαι σφαῖραι πλείονα μετέ- 
χουσι τῆς ἀερώδους φύσεως fj τῆς πυρώδους, ol δὲ 
ἀστέρες ἀνάπαλίν claw, ὡς τῷ Σταχειρίτῃ δοχεῖ. Οἱ 
δὲ παλαιοὶ ἀμφέδαλλον, ὡς ποῖά sic: τιμιώτερα, ai 
οὐράνιαι σφαῖραι, ὡς Ἀλεπτότεραι, ἢ ol dv αὐταῖςα 
ἀστέρες, ὡς λαμπρότεροι. Ταύτην δὲ τὴν ἀμφιθολίαν 
ἀπελύσατο ὁ Αριστοτέλης dv τῇ Περὶ οὐρανοῦ πρα- 
γματείᾳ λέγων, El τὸ ᾿φερόμενον xptittov του φί- 
povtoc, ὡς τούτου ἕνεκα Ὑενομένου' φέρουσι δὲ al 
σφαῖραι τοὺς ἀστέρας, ol δὲ φέρονται ὡς οὗτοι τι- 
μιώτεροι. 

xB'. Περι σχημάτων ἁστέρων. 

Τὰ $t σχήματα τῶν ἁστέρων εἰσὶ σφαιροειδῆ. τῷ 

τοιούτῳ γὰρ σχήµατι ὁ θιὸς τὰ ὀλιχώτερα τῶν σχη- 





804 


SOLUTIONES QU/EDAM. 


802 


µάτων ἑκόσμησεν , τὰ τέσσαρα στοιχεῖα xal αὐτὸν A elementa et ipsum celum et quecumque in eo con 


τὸν οὐρανὸν, xal τὰ ἐν αὐτῷ πάντα τελειότερον 
γὰρ τὸ τοιοῦτον σχῆμα τῶν λοιπῶν σχημάτων πάντα 
Υὰρ τὰ πολυγώνια σχήματα διαιρούµενα ἕτερόν τι 
ἀποτελεῖ σχῆμα, ὁ δὲ κύκλος διαιρούµενος οὖχ ἔτε- 
póv τι ἀποτελεῖ' ἅμα δὲ καὶ ἁπλούστατός. ἐστιν, 
ὡς ὑπὸ μιᾶς γραμμῆς περιεχόµενος, xal διὰ τοῦτο 
τῷ ivl ἐμφερής. Σχηματίζονται δὲ ol πλανῆται πρὸς 
ἀλλήλους πέντε σχήµασι, συνόδῳ, ἐξαγώνῳ, τετρα- 
q9v«y, τριγώνῳ καὶ διχµέτρῳ, Too γὰρ ζωδιακοῦ 
κόχλου si; ιβ τµήµατα διῃρηµένου, ὅτε τόχῃ, ὁ μὲν 
st; ἀστὴρ ἀρχή τινος τµήμµατος,ὸ δὲ ἕτερος ἐν τῇ ἀρχῇ 
τοῦ ἀπ᾿ αὐτοῦ τρίτου, ἐξαγωνίζειν αὐτὸν λέγεται εἰ 
δὲ ἐν τῃ ἀρχῇ τοῦ ἀπ᾿ αὐτοῦ τετάρτου, τετραγωνίζειν” 
el δὲ ἐν τῇ ἀρχῇ τοῦ ἀπ᾿ αὐτοῦ πέμπτου, τριγων[- 
Quv εἰ δὲ ἐν τῇ ἀρχῇ τοῦ ἀπ᾿ αὐτοῦ ἑθδόμου, δια- 
μετρεῖν' st δὲ ἐν và αὐτῇ µοίρᾳφ ὥσι, συνοδεύειν' τὸ δὲ 
αὐτὸ καὶ ἐπὶ τῶν λοιπῶν μερῶν. Ταῦτα δὲ τὰ σχήματα 


ἀπὸ τῶν μουσικῶν εἱλήπται λόγων, ὡς Πτολεμαῖος iv 


τῇ τετραθίθλῳ δείχνυσιν. 
xy'. Περὶ τῆς τῶν ἀστέρων φορᾶς. 

Ἡ φορὰ τῶν ἁστέρων ἐστὶν ἀπὸ δύσεως ἐπὶ ἀνα- 
τολήν. ᾽Αλλ᾽ ἡ μὲν τῶν ἑπτὰ πλανητῶν ταχεῖα, 
Αποκαθίσταται γὰρ ἡ μὲν σελήνη διὰ ἡμερῶν κη’ 
ἔγχιστα" ὁ δὲ Ἑρμῆς διὰ μηνῶν τξε καὶ τέταρτον 
ἡμέρας μιᾶς ὁ δὲ "Αρης διὰ δύο ἥμισυ ἐτῶν' ὁ 
δὲ Ζεὺς δι’ ἑτῶν ιβ’. ὁ δὲ Κρόνος δι’ ἐτῶν τριάκοντα. 
Οἱ δὶ ἁπλανεῖς, lv τῇ ἀνωτάτω ὄντες, σφαίρᾳ, κι- 
νοῦνται τὴν µίαν μοῖραν κατὰ μὸν τοὺς παλαιοὺς 
δι’ ἔτων ἑκατὸν, κατὰ δὲ τοὺς νεωτέρους δι’ xov Eq". 
Καὶ τὸ παραδοξότατον, ὅτι οὐ περὶ τὸν τοῦ παρόν- 
τος πόλου ποιοῦνται τὴν χίνησιν, ἀλλὰ κατὰ τὴν τοῦ 
ἡλίου λοξὴν πορείαν. Εξ οὗ δῆλον, ὡς ὁ θεὸς τὸν 
ζλιον iv τῷ οὐρανῷ ὡς ἀρχηγοῦ τέθειχε, τάξει. Ὁ 
μὲν οὖν Αριστοτέλης τὸ αὐτοὺς κινεῖσθαι xag! ἔαυ- 


τοὺς τοὺς ἀστέρας οὐ προσδέχετφᾳι, πτοούμενος, µή 


ποτε ἀναιρεθῶσιν αὐτῷ αἱ περὶ τοῦ πέµπτου σώμµα- 
τος ὀποθέσεις, ὡς τεµνόντων τῶν ἁστέρων τὸ οὐρά- 
vtov σῶμα, καθάπερ εἴ τινα ὑγρὰν οὐσίαν' ὑποτ[- 
θησι δὲ τὰς ἀνελιττούσας Χινούσας αὐτοὺς TT». 
γµένους ὄντας, Οἱ δὲ μετ’ αὐτὸν κχινεῖσθαι μὲν αὐτοὺς 
καθ) ἑαυτοὺς ἐδόξασαν, πλὴν τοὺς πλανήτας ἐπὶ 
κύκλων xai ἐκ κέντρου φασὶ κινεῖσθαι. Ηλάττουσι 
γὰρ σφαίρας τὰς piv μὴ τὸ αὐτὸ χέντρον ἐχούσας 
τῇ Yn, ἁλλὰ πρὸς μὲν τῷ ivl μέρει πλησιαζούσας 
αὐτῇ, πρὸς δὲ τῷ ἑτέρῳ ποῤῥώτερον οὔρας, ἃς ix- 


tinentur. Perfectior est enim hec forma ceterig 
omnibus. Omnes nempe angulose forme divise 
aliam formam efficiunt ; circulus vero divisus non 
aliam formam efficit. Et simul simplicissimus est, 
utpote una linea comprehensus et ideo unitati 
similis. Efformantur autem planete ad invicem 
quinque formis, congressu, sexangulo, quadran- 
gulo et diametro. Zodiaci enim circulo in duode- 
cim partes diviso, cum accidit ut unum astrum 
cujusdam divisionis initium sit, et aliud situm sit 
in principio tertie ab illa divisionis, dicitur illud 
sexangulum facere; si in principio quarte ab illa 
divisionis, quadrangulum facere dicitur; si in prin- 
cipio quinte, triangulum; si in principio septimt, 
diametrum facere dicitur. Si in eodem gradu sita 
sint, dicuntur congredi. Atque idem de caeteris 
partibus. He autem forme ex musicis rationibus 
ducuntur, ut Ptolemeus in suis quatuor libris 
ostendit. 


23. De asirorum motu. 

Astra feruntur ab occidente ad orientem.Septem 
planetarum quidem translatio rapida est. Luna 
enim cursum suum eonficit viginti octo diebus 
circiter; Mercurius mensibus 365 et quarta unius 
diei parte; Mars duobus annis et dimidio; Jupiter 
duodecim; Saturnus annis triginta. Stelle vero 
fix:e que in suprema sphera sunt, moventur plu- 
rime annis centum juxta veteres, juxta recentiores 
autem annis 66. Et, quod magis mirandum est, 
non ciros polum suum moventur, sed obliquum 
solis iter sequuntur. Unde patet Deum solem in 
ccelo ut ducem posuisse. Aristoteles igitur aon 
admittit astra per seipsa moveri,timens ne tollan- 
tur suse de quinto corpore hypotheses, quasi astra 
gecent coeleste corpus ut quamdam humidam sub- 
stantiam ; supponit autem stellas volubiles que 
concretas moveant.Alii vero post illum opinati sunt 
astra per seipsa moveri, exceptis planetis, quos in 
orbem et extra centrum suum moveri dicunt.Ima- 
ginantur enim spheras alias non idem centrum 
cum terra habere,sed una parte esse terre proxi- 
mas et altera longius abesse; quas excentricas 
vocavere; et alias ex ipso excentrico parvas volu- 
tas in quibus incedere planetas dicunt, quos ob 
hane causam supracirculares nominavere. Heo 


κάντρους ἐκάλεσαν καὶ ἕτερας ἀπ᾿ αὐτοῦ τοῦ ix- D autem coacti sunt supponere maximumque laborem 


κέντρου μικρὰς χυλιοµένας, ἐφ᾽ Qv βεθηκέναι λέ- 
(9091 τοὺς πλανήτας , οὕς ἐπικύχλους ὠνόμασαν . 
Ἡναγχάσθησαν δὲ ταῦτα ὑποθβέσθαι, xai πλεῖστον 
µόχθον καὶ πόνον ὑποστῆναι εἲς [τὴν] τῶν τοιούτων 
ὑποθέσεων σύστασιν διὰ τὴν τοιαύτην αἱτίαν. θεοὺς 
γὰρ Ἓλληνες τοὺς ἀστέρας εἶναι νοµίζοντες, xai 
ὁρῶντες τούτους ἐν τῷ διοδεύειν τὴν οἰκεῖαν πορείαν 
ἐφ᾽ ἡμέραις τισὶν ἱσταμένους ἀμετακινήτους, sica 
ἐπὶ τὰ ὄπισθεν ἀναποδίζοντας, dea πάλιν στηρίζον- 
τας Χαὶ εὐθὺς προποδίζοντας, ἀλλοτρίαν θείων σω- 
µάτων τὴν τοιαύτην πλάνην, ὑπέθεντο τὰς τοιαύτας 
ὑποθίσεις, πρὸς τὸ δεῖξαι μηδέν τι τοιοῦτον πάθος 


et poenam insumere ad talium hypotheseon con- 
firmationem propter sequentem rationem. Greece 
enim stellas esse deos credentes, et eas cernentes, 
dum proprium iter peragerent, certis diebus im- 
motas stare, dein retrocedere, dein rursum fixas 
stare et statim procedere; hunc errantem cursum 
divina corpora dedecentem cogitantes, has hypo- 
theses imaginati sunt, ut ostenderent non sBtellas 
illa pati, sed per excentricarum et supraoircula- 
rium sphararum motum videri nobis fixas esse et 
retrocedere, cum nihil hujusmodi ipse paterentur. 
Et dum equales voluerunt facere coelestium corpo- 


803 


MICHAELIS PSELLI 


804 


rum motus, non animadvertere se multa inequa- À τοὺς ἁστέρας ὑφισταμένους, ἀλλὰ διὰ τὴν τῶν ix- 


bilitate celestia replere. Mihi autem videtur ipsas 
stellas hano insquabilitatem ceterum exacte ordi- 
natam sustinere. Que enim his in terris sunt, et 
insqueslia et inordinata sunt; qu& autem in stellis 
et inaequalia et ordinata; qua autem supra illas 
Bunt et ordinata et equalia sunt. 
ὑποστῆναι ἀνωμαλίαν, ὡς σύντονον, πλὴν τεταγμένην 
vote καὶ ἀνώμαλα καὶ τεταγµένα" τὰ δὲ τούτων ἄνωθεν 
24. Unde élluminantur stella. 

Multa de hac questione antiquis philosophis 
ambiguitas fuit, Quidam enim videntes lunam 8 
sole lumen accipere, professi sunt et alia astra 


sole illuminari. Alii autem videntes Venerem et. 


Mercurium sub sole sitos neque ab illo tam distan- 
tes ut inde lumen recipiant, opinati sunt eu et 
extera proprium lumen habere. 


20. Quomodo fiunl quatuor anni tempora. 

E& quacunque creavit Deus et sapientia plena 
gunt et admiratione digna, maxime vero solis iti- 
neris obliquites, ut in alio opere demonetravi 
de oelestium causa inscripto. Non enim tredium 
colum transit seeundum equinoctium, sed vergit 
ad septentrionem qu&tuor et viginti gradus cirei- 
ter, et ad meridiem similiter. Quando igitur & 
mheridie regrediens ad ^equinoctium pervenit, 
vernum tempus elficit, nobisque appropinquaat, 
eum, ut diximus,versuse septentrionem incolamus; 
quando aetem rursum ad squinoctium vertitur, 
autumnum adducit, et quando extremitati sue 
meridionalis obliquitatis occurrit, hiemem, quia 
tune longe est a nobis. Et ea solis obliquitas causa 
est quatuor anni temporum generationis. Neque 
vero horum solum:nodo, sed et aliorum mundo 
utilissimorum et valde necessariorum, ut abun- 
dantius in memorato opere demonstravimus. 


26. De magnitudtne solis et lung. 

Solis magnitudo videtur aliquid incredibile geo- 
meírie ignaris et philosophie non initiatis. Omnes 
igitur mathematici professi sunt illum terra majo- 
rem 6886, non consentiunt autem quanto major 
sit et multiplex. Sapientissímus vero Ptolemeus 
per geometricas demonstrationes et methodos os- 
tendit eum centies septuagies terra majorem esse. 


κέντρων καὶ ἐπικύχλων κἰνησιν φαΐνεσθαι ἡμῖν xal 
στηρίζοντας καὶ ἀναποδίζοντας, μηδὲν δὲ αὐτοὺς 
τὀιοῦτον πάσχοντας . Kal καταδχευάσαι βουλόμενοι 
ὁμαλὰς τὰς τῶν οὐρανίων κινήσεις, ἕλαθον ἑαυτοὺς 
πολλῆς ἀναπληρώσαντες ἀνωμαλίας τὰ οὐράνια. 
'Euoi δὲ δοχεῖ, αὐτοὺς τοὺς ἀστέρας τὴν τοιαύτην 


* τὰ γὰρ ἐνταῦθα, καὶ ἀνώμαλα καὶ ἄταχκτα. τὰ δὲ ly ἔκεί- 
καὶ τεταγµένα καὶ ὁμαλά. 


κδ’. Πόθεν φωτίζονται αἱ ἀστέρες. 

Ἡερὶ τούτου πολλὴ ἡ ἀμφιδολία τοῖς πάλαι σοφοῖς 
ἐγένετο. Τινὲς γὰρ, ὁρῶντες τὴν σελήνην παρὰ τοῦ 
Ἁλίου δεχοµένην τὸ φῶς, ἀπεφήναντο καὶ περὶ πάν- 
των τῶν ἁστέρων, ὡς καὶ αὐτοὶ παρὰ τοῦ ἁλίου 
φωτίζονται. "Ἠτεροι δὲ, ὁρῶντες, τήν τε ᾽Αφροδίτην 
καὶ τὸν Ἑρμῆν ὑπὸ τὸν ἥλιον ὄντας, καὶ μὴ πόῤῥω- 
θεν αὐτοῦ ἀφισταμένους, ὡς φωτίζεσθαι παρ) αὐτοῦ, 
ἐδόξασαν ἔχειν τούτους καὶ τοὺς ἄλλους οἰκεῖον φῶς. 

xe. Πῶς γίνονται oi τἐσσαρες χαιροἰ. 

Ταῦτα μὲν, ὅσα τὸ θεῖον ἐδημιούργησε, καὶ co- 
φίας ἀνάμεστα xal θαύματος ἄξια, μάλιστα δὲ τὸ 
τῆς ἡλιακῆς πορείας λοξὸν, ὡς ἐμοὶ ἐν ἑτέρῳ συγ- 
γράµµατι ἀποδέδεικται, τῷ περὶ αἰτίας οὑρανίων ἐπι- 
χραφομένῳ. Οὔτε γὰρ μέσον τὸν οὐράνὸν κατὰ ἴσημε- 
ρινοῦ διοδεύει, ἀλλὰ χλίνει πρὸς μὲν βοῤ/ᾶν μοίρας 
κὸ) ἔγγιστα, πρὸς δὲ νότον ὁμοίως. Ὅταν οὖν ἀνερχέ- 
µενος ἀπὸ νότου, κατὰ τὸν ἰσημερινὸν γἐνηται, τὴν 
ἑαρινην ποιεῖται τροπὴν, καὶ πλησιάζει ἡμῖν, διὰ τὸ 
τὴν ἡμετέραν οἴκησιν, ὡς ἔφαμεν, βορειοεέραν εἶναι» 
ἠνίκα δ αὖθις πρὸς τὸν ισημερινὸν ὑποσερέφει, τὴν 
φθινοπωρινὴν ἀποτελεῖ, καὶ, ὃτε πρὸς τὸ ἔσγατον 
τῆς νοτίας αὐτοῦ λοξώσεως χαταντήσει, τὴν χειµαε- 
βινὴν, δια τὸ τηνικαῦτάα εἶναι πόῤῥωθεν ἡμῶν. Καὶ 
à τοιαύτη λόξωσις τοῦ ἡλίου γίνεται αἰνία [τῆς] τῶν 
τεσσάρων τοῦ ἐνιαυτοῦ καιρῶν ἸὙενέσεως καὶ o8 
µόνον τούτων, ἀλλὰ χαὶ ἑτέρων χρησιµωτάτων καὶ 
ἀναγκαιοτάτων τῷ κόσµῳφ πραγμάτων, ὡς πλατύ. 
pov ἡμῖν ἀποδέδεικται ἐν τῷ μνημονευθίνει συγ- 
γρᾶμματι. 

xe. Περὶ μεγέθους ἡλίου xal σελήνης. 

Τὸ τοῦ ἁἡλίου μέγεθος ἄπιστόν τι δοχεῖ τοῖς ἆγεω- 
µετρήτοις καὶ τῆς Φιλοσοφίας ἀμυήτοις. Πάντες 
μὲν οὖν ol μαθηματικοὶ ἀπεφήναντο τοῦτον τῆς γῆς 
μείζονα, διεφώνησαν δὲ περὶ τοῦ ὁπόσον ἐστὶ μείζων 
καὶ πολυπλάσιοε. 'O δὲ σοφύτατος Ητολεμαῖος διὰ 
γεωμετρικῶν ἀποδείξεων καὶ µεθόδων ἀπέδειζεν 
ἑκατὸν ἑθδομηκονταπλασίονα τοῦτον τῆς γῆς εἶναι, 


Ejusdemonstrationem proponereetexplicare non est [) Καὶ τὸ piv τὴν ἀκόδειξιν ἐκείνου προτιθέναι καὶ 


presentis operis; hic tantum demonstrabitur elare 
et indubitate solem terra esse majorem, hoo modo. 
Quidquid illuminat, aut illuminata re majus est, 
aut ei equum est, &ut ea minus. Et si majus 


quidem est, umbram omnino a basi latiore inci- 


pientem efficit, et usque ad acutam summitatem 
porrectam; si equale, umbram efficit que in 
infinitum intra eque distantes lineas porrigitur; 
si minus est, umbram in formam calathi producit, 
que ab angusta basi in infinitum diletatur. Cum 
vero terra coni formam habentem umbram effi- 


διασαφῆσαι ἀλλότριον τῆς προκειµένης πραγµατείας, 
ἐνταῦθα δὲ δειχθήσεται ἐναργῶς καὶ ἀναμφηρίστως, 
ὡς μείζων ἐστὶ τῆς γῆς ὁ ἥλιος, τοιουτοτρόπως. 
Ηᾶν τὸ φωτίζον f| μεῖζόν ἐστι τοῦ φωτιζομένου, 1j 
ἴσον, fj ἔλαττον. Αλλ’ el μὲν μεῖζόν ἐστι, κομιδᾷ 
ποιεῖ τὴν σκιὰν ἀπὸ πλατείας ἀρχομένην βάσεως, 
καὶ περατουµένην εἷς ὀξεῖαν κορυφήν’ st oov, ἐπὶ 
ἄπειρον ἴέναι παρασκευάζει τὴν σκιὰν μεταξὺ πὰραλ- 
λήλων εὐθειῶν" et δὲ ἔλαττον, παλαθοειδῆ ταύτην 
ἐργάζεται, ἀπὸ στενῆς τῆς βάσεως πλατυνό μένην it 
ἄπειρον. Ἐπεὶ δὲ ἡ vij, παρὰ τοῦ ἡλίου φωτιζομένη: 











805 


SOLUTIONES QU/EDAM. 


806 


χωνοειδη ποιεῖται τὴν σκιὰν, ἐλάττων αὐτοῦ ἐστιν A ciat a sole illuminata, sole minor est. Terra au- 


"Oct δὲ d) γῆ χωνοειδῆ πομεῖται τῆν σκιὰν, δῆλον ἐκ 
τῶν τῆς σελήνης ἐκλείψεων, "Ote γὰρ ἐχλείψῃ ἐν τῷ 
ἀπογείῳ αὐτῆς, πόῤῥωθέν ἐστι τῆς Υῆς, καὶ ταχέως 
ἱκλάμπιται, ὡς τὸ λεπτομερέστερον µέρος διερχο- 
µένη τῆς σχιᾶς ^ ὅτε δὲ ἐν τῷ περιγείῳ, ἐμθραδύνει 
tj ἐχλείψει, ὡς τὸ παχύτερον µέρος τῆς σχιᾶς 
διερχοµένη. Οὐ μὴν ἀλλὰ vai ἐκ πολλῶν ἄλλων δεί- 
Χνυται τὰ περατοῦσθαι τὸ τῆς γῆς σκίσµχ. Εἰ γὰρ 
ἐπ᾿ ἄπειρον προῄει, ἐσκότιζεν ἂν οὐκ ὀλίγους τοὺς 
ἀστέρων, καὶ xa ἑκάστην νύκτα ἐκλείπειν τούτους 
ἐκοίει * νῦν δὲ οὗ φαἰνεταί τι τοιοῦτον. lispl ταύ- 
της δὲ τῆς σχιᾶς φησι καὶ ὁ ποιητής. 

Ἐν δ᾽ ἔπεσ ὠχίανῷ λαμπρὸν φάος ἠελί[οιο, 

Ἔλκον νύχτα µέλαιναν ἐπὶ ζείδωρον ἄρουραν. 


᾽λλλὰ xal ἐκ τοῦδε δῆλον τὸ τοῦ ἡλίου µέγέθος * ἡ Ὦ 


σελήνη Ὀπὸ τὸν θερινὸν κεῖται τροπικόν * ὁπόταν 
οὖν ὁ ἥλιος ἐχεῖσε γένηται, κατὰ µεσημθρίαν ἄσχια 
"orsi τὰ ἐκεῖσε σώματα ἐπὶ σταδίους τριακοσίους. 
Ἴχγουν ὁ χύχλος, ὃν διαπαρεύεται ὁ ἥλιος, µυριοπλα- 
σίων ἐστὶ τῆς γῆς, καὶ τὸ µέρος τοῦ χύκλου τούτου 
ὑπερέχει τὸ τοῦ ἡλίου μέγεθος ' μυριοπλάσιον εἶναι 
δεῖ τοῦ δηλωθέντος τῆς γῆς τµήµατος ' τὸ δὲ τοῦ 
ἡλίου σχΏμα ὅτι ἐστὶ σφαιροειδὲς, ὡσαύτως xal τῶν 
λοιπῶν ἐν οὐρανῷ σώματων, πρόδηλον, ὡς εἴρηται, 
xai σαφέστερον ἐν τῷ περὶ σχήµατος λόγῳ ῥηθήσεται. 
xt. Περὶ τῆς τοῦ ἡλίου ἐκλείψεως. 

Ἡ τοῦ ἡλίου ὄκλειψις γίνεται ὅτε ἡ σελήνη τὸν 
ἦλιον ἐν συνόδφ ὕποδράμη, μὴ ἔχουσα πλάτος πρὸς 
τὸν ζωδιακὸν xÓxAÓv: Τηνικαῦτα γὰρ ἀντιφράττει 
ταῖς ἀκτίσιν αὐτοῦ, ὥστε pj) καταλαθεῖν τὴν γῆν. 
Διὰ τοῦτο ἀεὶ ἓν συνόδῳ γίνεται dj ἡλιακὴ ἔκλειψις. 
"πλὴν τῆς γενομένης ἐπὶ τοῦ σωτηρίου πάθους τοῦ 
Κυρίου ἡμῶν ἐκείνη γὰρ παραδόξως iv πανσελήνῳ 
γέγονεν. AV δὲ ἐκλείψεις ποτὲ μὲν καθόλου, moti δὲ 
μερικαὶ γίνονται ' καθόλου μὲν, ὅτε ὅλος ὁ ἡλιαχὸς 
κύκλος ἐπισκοτιαθῇ, Κατὰ Κάθετον Ὑεγονότων τῶν 
κέντρων τοῦ τε ἡλίου xal τῆς σελήνης * μερικαὶ δὲ, 
ὅτε µέρος τούτου ἐκλείψῃ. Oóx liv πάσῃ δὲ τῇ οἱ- 
κουμένῃ ὁ Sio ἐκλείπων φαίνεται, ἀλλὰ πκρὰ 
pipes: τισι. Καὶ γὰρ ἐνταῦθα ἐπὶ τῆς τοῦ Κομνηνοῦ 
βασιλείας ὅλος ἐχλείψας πρὸς δυσμαῖς, iv. Αἰγύπτῳ 
οὐχ ὅλως ἐξέλιπεν, di ἐκεῖσε παραγεγονὼς ἠκριθω- 
σάμην. Οἱ οὖν μαθηματικοὶ ὅσον κατὰ τὸ φαινόµενον 
εἰς (β δαχτύλους τὴν ἡλίου xal σελήνης διεῖλον 
ἐπιφάνειαν ^ καὶ εἰ μὲν xag! ἥμισυ γένηται dj ἔχλει- 
Vic, ἐξαδάκτυλον ταύτην ὑνομάζουσιν * st δὲ κατὰ τὸ 


τρίτον, τετραδάκτυλον, xai ἀναλόγως ἐπὶ τῶν 

λοιπῶν, 

x». Περὶ oóclac καὶ φωτισμῶν σελήνης καὶ 
σχήματος, 


Et καὶ οἱ ᾿Αριστοτελικοὶ πέμπτον ὑπέθεντο σῶμα 
τὸν οὐρανὸν, ἀλλ᾽ οὖν ὁμολογοῦσι, µέρη μὲν αὐτοῦ 
εἴναι παχύτερα, καὶ μάλιστα τὰ τῇ yn προσεγγίζοντα, 
µέρη δὲ λεπτότερα, τὰ ἄνωθεν χαὶ ποῤῥώτερα τῆς 
γῆς. Ἡ γοῦν σελήνη, τῷ ἓν γενέσει καὶ φθορᾷ τούτῳ 
χόσμφ πλησιάζουσα, οὐκ ἅμοιρος οὐδ᾽ ἁμέτοχος 
κατελείφθη τῶν τούτου καχῶν, ἀλλὰ παχεῖαν καὶ 
ὡσανεὶ γεώδη «τὴν ὑπόστασιν ἔχει. Καὶ οὐ πάντῃ 


tem umbram in formam coni produci ex lune 


defectionibus manifestum est. Cum enim deficit . 


in sua maxima a terra distantia, tunc cito rursus 
illuminatur, eo quod angustiorem umbre partem 
transit. Quando autem in sua minima a terra di- 
stantia, diuturniorem defectionem patitur, quia 
latiorem umbre partem trensit. Et ex multis 
aliis ostenditur terminari terre umbram. Si enim 
in infinitum procederet, obumbraret non paucas 
stellas,et singulis noctibus earum defectionis causa 
existeret ; nihil autem hujusmodi nunc apparet. De 
illa autem umbra poeta dicit : « Oceano incidit 
elarum solis lumen, noctem obscuram adducens 
in fertiles agros. « Sed ex hoo quoque manifesta : 
est solis magnitudo : Luna sub estivo tropico 
jacet : quando igitur sol illuo pervenit, umbrosa 
facit ea que illic sita sunt corpora trecentorum 
stadiorum spatio. Circulus porro quem sol transg- 
it, decies millies major terra est, et circuli hu- 
jus partem que solis r:agnitudinem tenet decies 
millies majorem esse oportet quam preindicatum 
terre spatium. Solis autem formam sphere si- 
milem esse utet ceterorum in ccelo corporum ma- 
nifestum est, ut diximus, et clarius in nostro de 
forma opere dicitur. 


27. De solis defectu. 

Solis defectio accidit, quando luna solem subit 
in congressu, non habens latitudinem ad zodia- 
cum. Tune enim ejus radiis opponitur, ita ut 
ad terram non perveniant. Ideo semper in con- 
gressu acoidit solis defectio, excepta tamen ea 
quae Passionis Domini nostri tempore accidit. Illa 
enim plen&e lune tempore mirabiliter facta est. 
Defectioues vero solis nunc complete, nunc in- 
complete fiunt : complete quidem quando totus 
solaris circulus obumbratur, solis et lune centris 
secundum lineam perpendicularem sitis; incom- 
plete vero quando hujus pars tantum obumbra- 
tur. Non autem per totam terram sol deficiens 
apparet, sed tantum quibusdam in locis. Re- 
gnante enim Coraneno totus in occidente sol de- 
fecit, in /Egypto non omnino defecit, ut ego ibi 
tune versans animadverti. Mathematici igitur ex 
apparentibus superficiem solis et lune in duode- 
cim digitos diviserunt ; si quidem defectio dlmi- 


D dia est, eam esse sex digitorum dicunt ; si vero 


tertia parte solis est, quatuor digitorum, et simi- 
liter de ceteris divisionibus. 


28. De substantia, lumine el forma luna. 


Etsi Aristotelici supponant codlum esse quintum 
corpus, tamen consentiunt, partes quidem ejus 
alias esse crassiores presertimque prope terram 
sitas, alias vero Jeviores, eas nempe que sursum 
sunt et magis a terra remote Luna igitur, toti in 
generatione et corruptione huic mundo propinqua, 
hujus quoque mundi malorum non expers neque 
immunis constituta est, sed orassam et quasi ter- 


801 MICHAELIS PSELLI 808 


restrem habet substantiam. Neque vero omnino À ὁμαλὴ δι’ ὅλον αὐτῆς τοῦ σώματός ἔστιν, ἀλλ᾽ ἔστι 


equalis est per totum suum corpus, sed quedam 
ejus partes luce carent et obscure sunt, medie 
gcilicet. Et quemadmodum ea que nascuntur et 
corrumpuntur initium et incrementum, et vi- 
gorem et debilitatem habent, ita et lune lux 
finiet. Neque vero solummodo ceteris coelestibus 
corporibus eget.sed et aliquando iu umbram terre 
incidit. Deficit autem non tantum quoad nostrum 
. aspectum, sed et ipsa secundum proprium suum 
lumen. Illam autem & sole lumen recipere mani- 
festum est vel paululum observantibus. Semper 
enim partem illuminstam ad solem vertit, ubi- 
cunque sit. Cum enim est infra solem, et cum illo 
eongreditur, ejus partes que ad nos vertuntur 
obscure sunt, que vero versus solem, illuminate 
gunt. Quando autem paululum a sole discedit,pars 
ejus aliquantula incipit illuminari, et fit utrinque 
curvata; cum autem magie discessit, magis 
illuminatur et fit dimidiata et rursum utrinque 
curvata et cum directe opponitur,fit plena. Quando 
deinde diametrum pretergressa est apparet rur- 
euin utrinque curvata, et deinde dimidiata, et 
postea lunata, et demum cum sole congrediens, 
. nobis invisibilis fit. Addubitabant veteres quo- 
modo et lumen accipiat et lumen in terram mit- 
tat. Et alii quidem dicebant ejus lumen per re- 
flexionem produci, queinadmodum et in speculis 
et in levibus corporibus fit; alii vero docuerunt 
eam per admissionem et unionem illuminari : at- 
que eam illuminari per reflexionem, ab ipsa pro- 
cedentem plerique opinantnr quidem. Quod ta- 
men est falsum. Observstum est reflexiones & 
maximis et minimis corporibus procedentes non 
plus quam duo stadia transire. Sed et aliter de- 
monstratur. Omnes reflexiones,ut in opticis osten- 
ditur,flunt per equos angulos ; quod si ita deluna 
fleret, necesse esset, ut quando secundum solis 
diametrum in plena luna sita est, radii non ad 
terram frangantur, sed ad solem. Et multe alim 
demonstrationes precedentem demonstrationem 
confutant. Superest igitur ut per admissionem et 
unionem cum solis luce illuminata, terre quoque 
lumen emittat. Sed hec moveri potest difficultas, 
αἱ lune immisceatur solis lumen, oporteret ut tota 
illuminaretur et plenam lucem continuo haberet. 
Ad id respondemus eam profundissimam esse ma- 
ximumque habere diametrum. Et ideo non totam 
transeuntsolares radii,sed postquam eam maxima 
parte transierunt, finiuntur. Sphericam vero esse 
ejus formam patet ex ejus lumine, si enim disci 
formam haberet, simul ac in eam solares radii 
inciderent,illnminaretur,nulla curvitate luminis offi- 
ciente,nunc autem cum sit epherica,per partes radiis 
illuminatureoquodofüciuntforma suecurvitate ce- 
tere partes.Lune autem magnitudo minor est quam 
terre,tricies novies, Juxta alios vero, vicies novies, 


29. De lune defeciu. 
Deficit autem luna quando directe ex opposito 


τινὰ παρ᾽ αὐτῇῃ µέρη φωτὸς ἄδεκτα καὶ µέλανα, τὰ 
διὰ μέσου αὐτῆς ' xal ὥσπερ τὰ iv Ὑενέσε καὶ 
φθορᾷ ἀρχὴν, xal αὔξησιν, καὶ ἀχμὴν, xal παρα- 
κμὴν, οὕτω xal ταύτης τελεῖται ὁ φωτισμός. Καὶ 
οὐ µόνον lv. τούτοις ἐνδεῖται τῶν λοιπῶν οὑρανίων 
σωμάτων, ἀλλὰ καὶ ἐμπίπτει ἐνίοτε τῷ σκιάσµατ: 
τῆς γῆς ^ ἐκλείπει δὲ οὗ πρὸς τὴν ἡμετέραν ὄψιν, 
καθάπερ ὁ ἦλιος, ἀλλ’ αὐτὴ κατὰ τὸ οἰχεῖον Qux, 
ὅτι παρὰ τοῦ ἡλίου δέχεται τὸ φῶς, δῆλον καὶ τοῖς 
ὅπωσονν τετηρηχόσιν * del γὰρ τὸ πεφωτισμένον 
µέρος πρὸς τὸν fiov ἔχει, ἔνθα καὶ ὑὐπάρχει.. 
Κάτωβεν γὰρ οὖσα τοῦ ἡλίου, ὅτε συνοδεύσῃ αὐτῷ. 
τὰ μὲν πρὸς ἡμὰς αὐτῆς µέρη ἀφώτιστά ἐστι, τά 
δὲ πρὸς τὸν ἥλιον πεφωτισμµένα * ὅτε δὲ ἀποστῇ τοῦ 
ἡλίου ἐλάχιστον, ἄρχεται µόριόν τι τοῦ πρὸς ἡμᾶς 
μέρους αὐτῆς καταυγἀάζεσθαι, xal Ὑίνεται µηνοει- 
δής ' εἶτα ἐπὶ πλέον ἀποστᾶσα, πλέον φωτίζεται, 
καὶ γίνεται διχότοµος, xal πάλιν ἀμφίκυρτος, xai 
διαμετροῦσα πανσέληνος ' εἶτα παρελθοῦσα τὴν 
διάµετρον, ὁρᾶταϊ αὖθις ἀμφίχυρτος, καὶ πάλιν δι- 
χότοµος, xal μετὰ ταῦτα µηνοειδὴς, καὶ τέλος συν- 
οδεύουσα τῷ ἡλίῳ, ἀφανὴς ἡμῖν γίνεται. Ἐπηπό- 
poov δὲ οἱ ἀρχαῖοι, πῶς δέχεται καὶ ἐκπέμπει 
ἐνταῦθα τὸ φῶς. Καὶ οἱ μὲν ἔφασαν, κατὰ ἀντανά- 
Χλασιν Ὑίνεσθαι ταύτης φῶς, ὥσπερ καὶ ἐπί τε τῶν 
κατόπτρων xal τῶν λείων γίννται σωμάτων * ol δὲ 
καθ ὑπολοχὴν καὶ Ένωσιν ἔδοξαν αὐτὴν φωτίζεσθαι, 
xai τὸ μὲν κατ ἀντανάκλασιν ἀπ᾿ αὐτῆς Ὑινομένην 
φωτίζειν αὐτήν ' πιθανὸν μὲν τοῖς πλείστοις, οὐκ 
ἀληθὲς δὲ. Ἐτηρήθησαν. αἱ ἀντανακλάσεις ἀπό τς 
τῶν µεγίστων καὶ ἑλαχίστων σωμάτων μὴ πλεῖον 
δύο διιοῦσαι σταδίων, ᾽Αλλὰ xal ἄλλως . πᾶσαι ai 
ἀντάνακλάσεις dsl, ὡς ἐν εοῖς ὅπτικοῖς δείκνυται, 
κατ ἴσας γωνίας ἀνακλῶνται, καὶ εἰ τοιοῦτον ὧν 
ἐπὶ τῆς σελήνης, ἔδει, ὅτε xatà διάμετρόὀν ἐστι τοῦ 
ἡλίου ἐν πανσελήνῳ, μὴ κάτω ἐπὶ τὴν γῆν ἀνακλᾶ- 
σθαι τὰς ἀκτίνας, ἀλλὰ πρὸς τὸν ἥλιον. Καὶ ἕτεραι. 
πολλαὶ δείξεις ἀνατρέπουσι ταύτην τὴν δόξαν. Λεί- 
πεται τοίνυν, καθ ὑποδοχὴν καὶ ἕνωσιν πρὸς τὸ 
ἡλιαχὸν φῶς αὐτὴν ἐπιλαμπιμέντν, ἐπιλάμπειν καὶ 
τοῖς τᾷδε. ᾽Απορήσειε δ᾽ ἄν τις, sl χέχραται αὐτῇ τὸ 
ἡλιακὸν φῶς, ὅλην ἔδει αὐτὴν φωτίζεσθαι, καὶ πλτ- 
σιφαῆ διηνεκῶς εἶναι. Καὶ λέγομεν πρὸς τοῦτο, ὅτι 
πολὺ τὸ βάθος ἔχει καὶ µεγίστην τὴν διάµετρον " 
xai διὰ τοῦτο οὗ μέχρι πάσης al τοῦ ἡλίου ἀκτῖνες 


D διικνοῦνται, ἀλλ’ ἐπὶ πλεῖστον διιοῦσαι, παύονται. 


"Ότι δὲ σφαιροειδής ἐστι τὸ σχῆμα, δῆλον ἐκ τῶν 
ταύτης Φφωτισμῶν. Et γὰρ ἦν δισκοειδὶς, ἅμα τῷ 
προσπεσεῖν αὐτῃ τὰς ἡλιακὰς ἀχτῖνας ἐφωτίζετο, 
μηδενὸς ἐπιπροσθοῦντος χυρτώµατος * νῦν δὲ, σφαι- 
ροειδἠς οὖσα, Χατὰ µέρος φωτίζεται ταῖς ἀχτῖαι, 
διὰ τὸ ἐπιπροσθεῖν τὰ λοιπἁ µέρη τῇ χυρτότητι τοῦ 
τοιούτου σχήματος. Τὸ δὲ τῆς σελήνης μέγεθος 
ἔλαττόν ἐστι τῆς γῆς καὶ ὑπὸ τριάκοντα ἑνναπλά- 
σιον, κατὰ δέ τινας ὑπὸ εἴχοσι ἐνναπλάσιον. 


χθ’. Περὶ ἐχλείψεως σελήνης. 
Ἐκλείπει δὲ ἡ σελήνη κατὰ διάμῖτρον τῷ ἡλίφ 











809 SOLUTIONES QUJEDAM. 


810 


Ἱενοµένη, ὅτε μὴ ἔχει πλάτος χλίνουσα εἴτε ἐπὶ βοῤ- Α cum sole est, quando nempe suam latitudinem 


ρᾶν εἶτο ἐπὶ νότον, ἀλλὰ τὴν αὐτὴν τῷ ἡλίῳ τρίθον 
διοδεύει. Ἐμπίπτει γὰρ τηνικαῦτα τῷ τῆς γῆς σκιά- 
σµατι. Καὶ εἰ μὲν ἀπόγειός ἐστι, τάχιον διέρχεται 
τὴν σκιὰν, ὡς λεπτοτάτην ἄνωθεν τυγχάνουσαν, ὡς 
τροείποµεν * ck. δὲ περἰγειός ἐστι, ποιεῖται διαμονὴν 
χαὶ ἐμθραδόνει πρὸς τὸ ποιεῖν ἀνακάθαρσιν, διὰ τὸ 
χάτωθεν εἶναι παχεῖαν τὴν σκιάν. Ἐντεῦθεν ἔλαθον 
οἱ πάλαι σοφοὶ πρόφασιν τῆς κατανοήσεως τοῦ ἀπὸ 
τῆς γῆς μέχρι τοῦ οὐρανοῦ διαστήματος. Τηρήσαν- 
τες yàp, ὡς ὁ ἥλιος ἅμα τῷ ἀνατεῖλαι ποιεῖ τὰς 
σχιὰς ἑξηκονταπλασίας τῶν σκιαζοµένων, ἀπεφή- 
ναντο, ὡς δεῖ καὶ τὸ μῆχος τῆς σχκιᾶς τῆς γῆς ἔξηκον- 
ταπλάσιον εἶναι τῆς διαμέτρου αὐτῆς ' καὶ ὡς ἐπεὶ 
μέχρι τῆς σεληνιακῆς σφαίρας τὸ ὁὀξὺ αὐτῆς κχατα- 


λήγει, εἶτα «t ἐξήκοντα καθ) ὑπόθεσιν aiat ἐπ᾽ ἀλ- B 


λήλαις τεθῶσι, xxvaAYdpovvat ἄχρι τῆς ἡλιακῆς, 
σφαίρας * κἀντεῦθεν συλλογισάμενοι κατέλαθον, ὡς 
τὸ διάστηµα τὸ μεταξὺ τῆς γῆς xal τῆς σεληνιακῆς 
σφαίρας τοσοῦτόν ἐστιν, ὅσον fj ἐκ τοῦ µέτρου τῆς 
Ἱῆς μ’ ἔγγιστκ. 

Ἐχλείπει δὲ ἡ σελήνη ποτὸ μὲν ὅλη, moth δὲ µε- 
ρικῶς. Καὶ ὅλη ἐκλείπουσα, ποτὲ μὲν ποιεῖται ξια- 
μονὴν, ὅτε πρὸς τῷ παχυτέρῳ μέρει τῆς oxide τύχῃ' 
πητὶ δὲ dpa τῷ γαλυφθῆναι ἄρχεται ποιεῖν ἀναχκά- 
ῥαρσιν, ὅτε ἄνωθεν ἐκλείψῃ πρὸς τῷ λεπτῷ τῆς σκιᾶς 
μέρει. Οὐχ ὥσπερ δὲ τὸν ἥκιον ἑνδέχεται ὁρᾶσθαι 
ἐν τινὶ μὲν τόπῳ ἐκλείποντα, ἐν τινὶ δ᾽ οὗ, οὕτω καὶ 
ἐπὶ τῆς σελήνης, ἀλλ) ἀπανταχοῦ τῆς γῆς ἡ ταύτης 
ἔκλειψις γίνεται, εἰ µή γε παρὰ τισὶν ἡμέρα γένη- 
"u^ ὑπάρχει γὰρ τηνικαῦτα ἐκείνης ὑπὲρ γῆν ' 
ἐέδειχται γὰρ ἡμῖν, ὡς παρὰ τισὶν ἡμέρας οὔσῃς, 
νὺξ παρ᾽ ἑτέροις ἐστίν, 


neque ad septentrionem, neque ad meridiem in- 
clinat, sed eamdem cum sole semitam percurrit. 
incidit enim tunc in umbram terre. Etsi quidem 
quam maxime a terra distat, citius umbram per- 
transit, quse quidem superius levior est, ut antea 
diximus; si vero quam maxime ad terram accedit, 
immoratur et lente ea umbra emergit, quia infe- 
rius crassior umbra est. Unde veteres philosophi 
occasionem cepere cognoscendi quantum terra 8 
collo distet. Observantes enim solem suo ortu um- 
bras rebus adumbratis sexagies majores efficere, 
ostenderunt oportere ut umbre terre magnitudo 
sexagies longior sit ipsius diametro. Cum autem 
umbra extrema ad lune sphaeram terminetur, si 
deinde sexaginta terras ex hypothesi alias in alias 
superimponant, usque ad solis spheram perve- 
nient. Et inde raciocinantes intellexerunt interval- 
lum inter terram et lune sphaeram tantum esse 
quanta terre diametri dimensio, quadraginta cir- 
citer. 

Luna autem deficit nuno tota, nunc tantum ea 
parte. Quanto tota deflcit, nuno quidem in umbra 
commoratur, quando nempe in spissiore umbre 
parte versatur; nunc autem cum vix tecta est, in- 
cipit emergere, quando nempe supra patitur defe- 
ctionem in leviore umbre parte; non autem de luna 
accidit ut de sole, quem in uno loco deficientem 
animadvertere licet, nec in alio ; sed ubique terra- 
rum fit ea defectio, nisi dies in aliquo loco luceat. 
Lucet enim super terram simul cum ea defectione. 


C pemonstratum est enim diem aliquibus adesse, 


quando aliis non adest. 


Τέλος σὺν θιῷ ἁγίῳ. 


ParRor. Ga. ΟΧΧΙ. 





811 


MICHAELIS PSELLI 


812 


TOY HANYTHEPTATOY ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ 


ΚΥΡΙΟΥ MIKAHA TOY VEAAOY 


ΣΤΙΧΟΙ HOAITIKOI 
ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΕΑ KYPION MIXAHA TON AOYKAN 


ΠΕΡΙ ΔΟΓΜΑΤΟΣ. 


SUMMI PHILOSOPHI 


DOMINI MICHAELIS PSELLI 


VERSUS 


POLITICI 


AD DOMINUM IMPERATOREM MICHAELEM DUCAM 
DE DOGMATE 


(MzznMAN, Thesaurus Juris tom. T. Hage comitum 1751 fol. — Interpretationem nostram addidimus) 


Accipe et fundamentum nostrorum dogmatum 
Concisum, et synopticum, et cireumscriptum. 
Deum cognosce, domine, corporum incoporeorum 
Contemporalem, infinitum universorum creatorem 
Incorporeum indefinitum, natura invisibilem, 
Liberum, substantia incomprehensibilem, operibus 
[cognoscibilem. 
Unum et tria simul, unum seoundum substantiam 
Tri& secundum substrata, vel si libet, secundum 
[personas. 
Unus namque in tribus existit Deus personis : 
Pater, Filius et Spiritus sanctus consubstantialis. 
Unus Pater et sine principio Pater, gubernator. 
Unus Filius et non sine principio secundum car- 
[nem suam. 
Principium ejus Pater : jam vero si ad tempora 
Velis principium referre ipse quoque principio ca- 
[ret. 
Spiritus, sanctus nimirum Spiritus et Deus subtan- 
[tialiter. 
Ex Patre processum habet supra naturam 
Non autem ex Filio licet modus sit ignotus. 
Quodvis quidem substantia (est), tria autem unus 
[Deus. 
Unus Filius incarnatus est in fine seculorum, 
Et naturam accepit nostram ex Virgine, 
Essentialiter, non simulate, natura, non specie 
Ex sanguinibus venerandis sanctissime Virginis, 


Alia autem est substantia, et alia essentia. 
Essentia quidem communis substantie species, 


À Δέχου xal χὸν θεµέλιον τῶν xag! ἡμᾶς δογμάτων, 


Σύντομον, καὶ συνοπτιχὸν, xal περιγεγραμμένον, 

θεὸν γίνωσκε, δέσποτα, σωμάτων ἀσωμάτων, 

Σύγχρονον, ἀτελεύτητον, τῶν ὅλων ὑποστάτην, 

᾿Ασώματον, ἀόριστον, ἀσχημάτιστον φύσει, 

΄Αδετον μὲν, οὐςίαν ἄληπτον, ληπτὸν ταῖς ἑνερ- 
[γείαις, 

"Eva καὶ τρία κατ’ αὐτὸν, ἵνα μὲν τῇ οὐσίᾳ, 

Τρία ταῖς ὑποστάσεσιν , el βούλει, xal προσώποις. 


Μονὰς γὰρ τρισυπόστατος ὁ θεὸς χρηµατίζει * 
Πατὶρ, Ylàc, xal ἅγιον ὁμοούσιον Πνεῦμα. 

Μόνος Ἡατὴρ xai ἄναρχος 6 Πατὴρ στεφηφόρος, 
ἩΜόνος Υἱὸς xal οὐκ ἄναρχος, τῇ capxi αὐτοῦ πέλει, 


᾿Αρχὴ δὲ τούτου ὁ Πατὴρ, εἰ δὲ τὴν ἀπὸ χρόνων 
᾽Αρχὴν λαμθάνειν βούλοιο, xal ἄναρχος τυγχάνει. 


Πνεῦμα, τὸ Πνεῦμα ἅγιον καὶ θεὸς xax' οὐσίαν, 


Ἐκ τοῦ Πατρὸς τὴν πρὀοδον ἐσχηκὼς ὑπὲρ φύσιν 
Ἐχκπορευτὴν οὐχ υἱίκὴν, xlv ἄγνωστος ὁ τρόπος, 
Υπόστασις μὲν ἕκαστον, εἷς δὲ θεὸς τὰ τρία. 


Μόνος δὲ Υἱὸς σεσάρκωται iv τέλει τῶν αἰώνων, 

Καὶ φύσιν ἀνελάθετο τὴν ἡμῶν ἐκ Ἰ]αρθένου, 

Οὐσιωδῶς, οὐ σχετικῶς, φύσει, οὐ φαντασίᾳ 

Ἐκ τῶν αἱμάτων τῶν σεπτῶν τῆς παναγοῦς lLlep- 
[θένου. 

Άλλη 8* ἐστιν ὑπόστασις, καὶ ἕτερον οὐσία. 

Ἡ μὲν οὐσία τὸ κοινὸν ὑποστάσεως εἶδος, 


813 VERSUS DE DOGMATE. 


À Substantia autem est una 80 sola persona. 


Ἡ δὶ ὑπόστασαίς ἐστιν ἓν πρόσωπον καὶ µόνον. 
Τὸ μὲν γὰρ τῆς θεότητος, τῆς ἀνθρωπότητός «t, 
Δηλωτικὸν τῆς φύσεως xai οὐσίαν τυγχάνει 

Ὁ δὶ Πατὴρ, καὶ Υἱὸς, καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα, 

Καὶ πρόσωπα πεφύκασι, καὶ μὴν καὶ ὑποστάσεις. 
Ὁ σαργωθεὶς τοίνυν Υἱὸς ἀτρέπτως, ἀσυγχύτως. 
Q0 σχετικῶς, ὡς εἴπομεν, οὔτε μὴν κατὰ φύσιν, 


Ὡς ὁ δεινὸς Νεστοριος δυσσεθῶς παρελήρει, 
Ἠνώθη καθ ὑπόστασιν τῷ προληφθείσῃ φύσει, 
Μία µείνας ὑκόστασις, τῇ θείᾳ καὶ τελεία, 

Ἐν δύο δὲ ταῖς φύσεσιν οὐσιωδῶς τυγχάνων. 
Οὕτω δὴ καὶ πρεσθεύοµεν, οὕτως ὁμολογοῦ μεν 
Τὰς δύο φύσεις ἀληθῶς, θείαν καὶ ἀνθρωπίνην, 
᾽Αλλήλαις καθ) ὑπόστασιν ἀτρέπτως ἑνωθείσας, 


Ἑχάστην ἀμαλλοίωτον μᾶνειν ἐν τῇ ἐνώσει, 

Ἐκ δὲ τῶν δύο φύσεων µία» ἀποτελεῖσθαι, 
Σόνθετον τὴν ὑπόστασιν οὕτω πίστεως ὄρος. 
Ὁμολογοῦμεν τοιγαροῦν τοῦ Πατρὸς Yiàv ἕνα, 
Κατὰ τὴν ἐνανθρώπησιν τὴν ἄῤῥητον τοῦ Λόγου, 
Καὶ τὸν αὐτὸν Υἱὸν σαφῶς ἄνθρωπον πεφυχέναι, 
"Eva Χριστὸν καὶ Κύριον μονογενῆ καὶ Λόγον, 


Ὅλον θεὸν xai ἄνθρωπον τῇ µίᾳ ὑποστάσει. 

νωνται γοῦν αἱ τοῦ Χριστοῦ φύσεις, &))' ἁσυχ- 
[χύτως, 

Ἔνωνται καθ’ ὑπόστασιν, διῄρηται δὲ πάλιν 

Tip τρόπῳ τῆς διαφορᾶς, ἄλλη θεοῦ γὰρ φύσις, 

Καὶ ἄλλη ἀνθρωπότητος, εἷς δὲ ἐν ἀμφοῖν Λόγος, 


Ec τοίνυν ἑατὶν ὁ Χριστὸς, ὁ δὲ αὐτὸς καὶ δύο, 
Ei μὲν γὰρ τὴν ὑπάστασιν, ἀλλὰ διπλοῦς τὴν ξύοιν. 
Ὡς πρεσθεύοµεν χαλῶς τοῦ Χριστοῦ δύο φύσεις, 

Οὕτω xal δύο λέγομεν φυσικὰς ἐνεργείας, 

Καὶ δύο τὰ θελήµατα φυσικῶς ἐνεργοῦντα. 

Οὐσία μὲν οὖν x«l μορφὴ xai φύσις ἐν τῷ Λόγῳ, 
"Ατομον δὲ xxi πρόσωπον ἓν σὺν τῇ ὑποστάσει. 

Tiv σάρχα δὲ τὴν τοῦ Θεοῦ ὑπόστασιν μὴ λέγε, 

Λέγε γὰρ ἑνυπόστατον, ἀκριθὲς γὰρ τὸ δόγµα. 


Τὸ δὲ γε ἐνυπόστατον πολυσήµαντον, ἄναξ, 
Ἔστι γὰρ ἐνυπόστατον τὸ ἀληθὲς ὑπάρχον, 
Καὶ αὖθις ἑνυπόστατον τὸ χοινὸν τῆς οὐσίας, 
"Hxyoov τὸ εἶδος, δέσποτα, τὸ ἐπὶ τοῖς ἀτόμοις 
Πραγματικῶς ὑφεστηκχὸς, οὐ φιλῇ ἐπινοίᾳ. 
Ἔστι δὲ ἐνυπόστατον xal πλέον φροντιστέον, 
Ὅπερ ἐστὶ συγκείµενον μετ ἄλλου διαφόρου, 
Κατὰ οὐσίαν, δέσποτα, εἰς σύστασιν προσώπου 
Ἑνὸς xal ὑποστάσεως pido γένεσιν, ἄναξ * 

Τὸ μὲν γὰρ ἑνυπόστατον τοιοῦτον ἔσχεν ὅρον, 
Ὑπόστασις δὲ πέφυχε χυριολογουµένη, 
Πρᾶγμα ἰδιοσύστατον, ἓν μᾶλλον πρόσωπόν τε. 


Ἐνούσιον δὲ πέρυκε τὸ χοινὸν τῆς οὐσίας, 
Ἔξις ποιότης ἔμμονος καὶ δυσµετάθλητός πως * 
Ἔξεως ἄλλως ἀριθμὸς ἑκάστον κατὰ φύσιν 


814 


Divinitas enim atque humanitas 
Naturam et essentiam indica t. 

Pater Filius et Spiritus sanctus 
Et persons sunt, et substantie. 


Filius igitur incorporatusimmutabiliter,inconfuse. 
Non simulate, uti diximus, neque secundum natu- 
[ram, 


Velut miser Nestorius impie blateravit, 

Unitus est substantialiter cum accepta carne, 

Una manens substantia divina et perfecta, 

In duabus autem naturis essentialiter existens. 

Ita profecto sancimus, ita confltemur 

Naturam utramque vere divinam ac humanam 

Sibi invicem substantialiter et immutabiliter uni- 

[tam 

Unamquamque in unione manere non mutatam; 

Ex utraque autem natura unam consummari 

Compositam substantiam : ita fldei terminus. 

Confitemur igitur Patris Filium unum, 

Secundum infandam Verbi incarnationem, 

Eumdemque Filium aperte hominem esse factum, . 

Unum Ghristum et Dominum unigenitum et Ver- 
[bum, 


Totum Deum et hominen in una substantia. 
Unite igitur sunt Christi nature, sed inconfuse, 


Unito» secundum substantiam. divise autem rursus 
Ratione differentie : alia enim Dei natura, 
Et alia humauitatis, unum autem in utraque Ver- 
: [bum, 
Itaque unus est Christus, sed idem etiam duo : 
Unus enim secundum substantiam, duplex secun- 
(dum naturam. 


Sicut bene sancimus duas Christi naturas, 

]ta duas quoque dicimus operationes naturales 

Et duas voluntates naturaliter operantes. 

Essentia igitur et forma et natura in Verbo, 

Una autem indivisibilis persona cum substantia 

Carnem noli Dei substantiam appellare, 

Sed aubstantiale dicas: expresse enim sio habet 
(dogma. 

Substantiale varias habet significationes, domine, 

Est enim eubstantiale quod revera subsistit, 

Et iterum substantiale est commune essentie, 


D Vel species, o imperator, in individuis 


Actualiter subsistens, non sola cogitatione. 

Est autem substantiale porro intelligendum 

Quod est unitum cum alia diverso 

Secundum essentiam, domine, in unionem persone 

Unius et originem unius substantias. 

Tali ratione enim substantiale definiri debet. 

Subtantia autem que proprie dicitur 

Est res per se subsistens, vel potius . una per- 
[sona. 

Jam vero subatantiale est commune essentie ; 

Habitus est qualitas immanens et vix separabilis, 

Aliter habitus est cujusvis secundum naturam. 





815 MICHAELIS PSELLI 816 


Universa actualitas in anima et corpore, 
Ita ut habitus si actualitas communis. 
Preterea audi : Verbum incarnatum 
. Nostram, cum homo fleret, accipiens carnem, 
Factum est exsecratio,quantumvis esset benedictio, 
Et mortuum est hominis instar, licet immortale 
[natura, 
Incruce mortem sua sponte subiens. 
Resurrexit autem tertia die, soluto inferno, 
Et tum in caos evectusin gloria, 
Atque iterum veniet cum Patre et Spiritu sanclo 
Judicare cunctos et juste et humane. 
Hac summa eorum que theologi docent 
Et dicunt, domine, de incarnatione. 
Longa quidem aoc difficila doctrina est dogmatum, 
Ego vero collectis in tuam utilitatem planioribus, 
Et plenissime et concise tibi exposui. B 
Oportet enim imperatorem alia quidem nosse, 
Anteomnia autem veritatem dogmatum nostrorum, 
Iu quibus principum ac fundamentum imperii ni- 
[titur. 
Accipe etiam numerum sanctarum synodorum. 
Qus contra impios collecte gunt, o domine, 
Septemque omnino numerantur. Nicee 
Divo Constantino regnante 
Et archiepiscopi fascee tenente Constantinopoli 
Metrophane summe reverendo et animaet scientia. 
Ea insani repressit linguam Arii 
Qui Trinitatis consubstantialitatem impugnavit 
Et creaturam Demiurgum impie ac misore dixit, 
Patrique inferiorem, licet natur& eodem honore 
[dignum, C 
Seounda autem habita estsanctarum synodorum, 
Uti omnes tradunt, Constantinopoli 
Cui feliciter tuno preerat Theodosius Magnus 
Et Neotarius patriarchatus munere fungebatur. 
Hac Macedonium radicitus evulsit 
Qui Spiritum sanctum sejungebat frustra 
Ab alta Divinitate et creaturam blaspheme nomi- 
[nabat. 
Jam vero tertia synodus Ephesi convenit, 
Cum Theodosius junior bene imperium gubernaret, 
Contra insensatnm ac miserum Nestorium 
Qui Dei incarnationem non omnino accipiebat. 
Sed purum hominem Christum male dicebat, 


Et Christi Matrem, non Dei Matrem appellabat 

Viginem Mariam, que est Domina Deipara. 

Quarta synodus autem Chalcedone exstitit, 

Marciano imperatore sceptra Rome tenente. 

Numerus sanctorum venerandorumque Patrum 

Triginta fuit auper ducentis, 

Adversus impium Eutychem et Dioscorum, 

Qui impie corpus Domini nonnisi speciem fuisse 
(contendebant. 

Quinta autem habita est Constantinopoli : 

Quinque super sexaginta et centum Patres 

In ea convenerunt, et Chalcedoneneem 

Synodum tanquam pientissimam agnoverunt. 


À Ὁλόκληρος ἕνεργεια ἐν duy? σώματί «s, 


Ἔξις δὲ ἡ ἐνέργεια τοῦ κοινοῦ πἐφυχέ πως. 

Πρὸς τούτοις πᾶσι γίνωσκε * ὁ σαρχωθεὶς γὰρ Λόγος, 
Τὴν ἡμετέραν προσλαθὼν iv τῷ σαρκοῦσθαι σάρκα, 
Κατάρα ἐχρημάτισε, τυγχάνων εὐλογία, 

Καὶ τέθνηχκεν ὡς ἄνθρωπος, ἀθάνατος ὢν φύσει, 


Ἐπὶ σταυροῦ τὴν νέκρωσιν ὑποστὰς ἑχουσίως, 
Ανέστη δὰ τριήµερος τὸν δην καταλύσας, 

Εἶτα xai ἀνελήλυθεν stc οὐρανοὺς ἐν δόξᾳῃ, 

Καὶ αὖθις Ίξει σὺν Πατρὶ καὶ Πνεύματι ἁγίῳ 
Κρῖναι διχαίως ἅπαντας ὁμοῦ καὶ φιλανθρώπως. 
Τοῦτο συγκεφαλαἰωσις τῶν θεολογουµένων 

Καὶ λεγομένων, δέσποτα, εἲς τὴν οἰκονομίαν, 
Πολὺς γὰρ καὶ δυσνόητος ὁ λόγος τῶν δογμάτων. 
᾽Αλλ’ ἐγὼ τὰ σαφἑστερα συλλέξας aot προσφόρως, 
Καὶ πληρεστάτως οἴρηκα ὁμοῦ τε xal συντόµως. 
Δεῖ γὰρ τὸν βασιλεύοντα xai v' ἄλλα μὲν εἶδέναι, 
Τὸ à' ἀληθὲς ὡς μάλιστα τῶν καθ’ ἡμᾶς δογμάτων ' 
Αρχὴ γὰρ τοῦτο καὶ κρηπὶς ὑπάρχει βασιλείας. 


Γίνωσχε xal τὸν ἀριθμὸν τῶν Ἱερῶν συνόδων, 
Ὁπόσαι κατὰ δυσσεθῶν ἐκροτήθησαν, ἄναξ, 
Ἑπτὰ πᾶσαι πεφύχασι * πρώτη δ) ἡ ἐν Νικαίᾳ 
Τοῦ θείου βασιλεύοντος, δέσποτα, Κωνσταντίνου, 
Καὶ ἀρχιερατεύοντος iv Κωνσταντινουπόλει 
Τοῦ πανσεθάστου xal quy καὶ λόγῳ Μητροφάνου. 
Αὕτη τὴν γλῶτταν ἔτεμε τοῦ µανέντος ᾿Αρείου, 
Τὴν ὁμοουσιότητα τέµνοντος τῆς Τριάδος, 
Καὶ κτίσμα τὸν Δημιουργὸν δυσσεθοῦντος ἀθλίως, 
Ἐλάττονά τε τοῦ Πατρὸς, τὸν ἰσότιμον φύσει. 


Ἡ δὲ δευτέρα bove τῶν ἱερῶν συνόδων, 

Ὡς ἱστοροῦσίν ἅπαντες, ἐν Κωνσταντινουπόλει, 
'H« ὁ μὲν θεοδόσιος ἦρχε χαλῶς ὁ μέγας, 
Νεκτάριος δ᾽ ἀρχιερεὺς ἐτύγχανε τῷ τότε. 

Αὕτη τὸν Μακεδόνιον ἀνέσπασε ῥιζόθεν, 

Τὸ Πνεῦμα τὸ πανάγιον ἀλλοτριοῦντα µάτην 

Τῆς ὑψηλῆς θεότητος, xal κτίσμα βλασφημοῦντα. 


Ἡ δέ γε τρίτη σύνοδος γέγονεν ἐν Ἐφέσῳ, 

θεοδοσίου τοῦ μικροῦ δεσπόζοντος ἀξίως, 

Κατὰ τοῦ µαταιόφρονος καὶ δεινοῦ Νεστορίου, 

Τὴν τοῦ θεοῦ μὴ σάρχωσιν οὐδ' ὅλως δεχοµένου, 

᾽λλλὰ ψιλὸν μὲν ἄνθρωπον τὸν Χριστὸν βλασφη- 
[μοῦντος, 


D Καὶ Χριστοτόχον λέγοντος, ἀλλ’ οὐχὶ θεοτόχον, 


Τὴν θεοτόχκον Δέσποιναν xai Μαρίαν Παρθένον. 

Ἡ δὲ τετάρτη σύνοδος ἕστη ἐν Καλχηδόνι, 

Ῥώμης τὰ σκῆπτρα φἑροντος Μαρκιάνου δεσπότου. 
Ὁ δ’ ἀριθμὸς τῶν ἱερῶν xai σεθαστῶν Πατέρων 
Τριάκοντα συνέστησαν πρὸς τοῖς διαχοσίοις, 

Κατ’ Εὐτυχοῦς τοῦ δυσσεθοῦς, καὶ κατὰ Διοσκόρου 
Τὸ σῶμα τὸ Δεσποτικὸν δυσσεθῶς φαντασάντων. 


Ἱ δέγε πέµπτη γέγονεν ἐν Κωνσταντινουπόλει * 
Πέντε δὶ πρὸς ἑξήκοντα καὶ ἑκατὸν Πατέρες 
Ἐν ταύτῃ συνηθροίσθησαν, καὶ τὴν iv Χαλκηδόνι 
Σύνοδον ἐχρυτήθησαν ὡς πανευσεθεστᾶτην. 








8/7 DE D/EMONUM OPERATIONE. 818 


Απήλασάν τε εὐσεθῶς τῶν θείων περιθόλων 
Βὐάγριον καὶ Δίδυμον μετὰ τοῦ ᾿Ωριγένους, 
Ἄνδρας προτελευτήσαντας, ἀλλὰ συγγραψαμένους 
Nó8a xai ξένα δόγµατα τῆς θείας Ἐκκλησίας. 
Σωμάτων μὲν ἀνάστασιν νῦν μὲν ἀνῆλον ὅλως, 


Nov δὲ παρεδογµάτισαν ἔγερσιν ἀλλοτρίων, 

Αδάμ τε καὶ παράδεισον ἐξεῖπον ἀσωμάτως, 

Καὶ τέλος συνεπέραναν τὴν χόλασιν ἐν χρόνῳ, 

Kai τῶν δαιμόνων ἔγραψαν, φεῦ ! ἁποκαταστάσεις. 


᾿Ανῆλον τὸν θεόδωρον τὸν τῆς Μοψουεστίας, 

Μυσταγωγὸν τυγχάνοντα τοῦ δεινοῦ Νεστορίου, 

Καὶ τὴν πρὸς Μάριν πρότεραν ἐπιστολὴν τοῦ "I6a, 

"Osa τε συνεγράψατο κατὰ Κυῤίλλου πάλαι 

Ὁ Κύρου Θεοδώρητος ἴσος ἐν ὑποκρίσει, 

Ἡ 8 ἔκτη πάλιν σύνοδος ἐν Κωνσταντινουπόλει 

Συνέστη xal διέῤῥηξε δόγματα θεοµάχων, 

"Qv ol προστάται λόγιοι καὶ πολλοὶ καὶ ποικίλοι, 

Ὁ τῆς Φαρᾶς θεόδωρος, Ὀνώριος ὁ Ῥώμης, 

Κύρος ᾽Αλεξανδρείας τε, Σέργιός τε καὶ Πύῤῥος. 

Καὶ Παῦλος ὁ Σαμοσατεὺς, πρὸς τούτοις δὲ καὶ 
[Πέτρος, 

Μαχάριος ὁ ἅθλιος καὶ Στέφανος πρὸς τούτψ, 

Q0 δύο φύσεις λέγοντες τοῦ σαρχωβέντος Λόχου, 

Μίαν 96 τινα σύνθεσιν, ἐνέργειαν δὲ µίαν, 


Σὺν τούτοις Πολυχρόνιον ἀπέκτειναν τελείως, 

Καὶ δύο ἐδογμάτισαν τοῦ σαρχωθέντος Λόγου 

Tác φύσεις ὡς πανευσεθεῖς, ὡς δὲ καὶ τὰς θελήσεις. 
TI δὲ ἑθδόμη γέγονεν ἐσχάτως iy Νικαίᾳ, 
Πεντήχοντα συνῆλθον γὰρ πρὸς τοῖς τριακοσίοις (1), 
Λογὰς iv ταύτῃ εὐσεθῶν θεοφόρων Πατέρων, 
Βἱρήνης τῆς δεσπότιδος τότε βασιλευούσης, 

Σὺν Κωνσταντίνῳ τῷ υἱῷ xal vk στεφηφόρῳ, 

Καὶ τὰς εἰκόνας τὰς σεπτὰς ἑθέσπισαν τιμᾶσβαι, 
Καλῶς δ᾽ ἀναθεμάτισαν τοὺς δυσσεθοῦντας τότε' 


Βασίλειον ἐπίσκοπον τὸν ὄντα Ηισιδίας, 
Ἐφέσου Θεοδόσιον Σισίννῖον «τὸν llipyne, [μῶντας. 
Ἄλλους τε πλείστους τὰς σεπτὰς εἰχόνας μὴ τι- 


(1) ᾿Εξαχοσίοις. 


À Rejecerunt pio animo 4 divinis liminibus 


Evagrium atque Didymum cum Origene 

Qui, licet jam mortui, tamen conscripserant 

Spuria et a Dei Ecclesia aliena dogmata. 

Nune quidem oorporum resurrectionem prorsus 

[negabant, 

Nunc vero resuscitationem aliorum fabulabantur. 

Adain porro et paradisum incorporee accipiebant, 

Et poenas temporis limitibus deflniebant, 

Demonum quoque, heu! restitutionem in inte- 
(grum docebant. 

Sustulerunt Theodorum Mopsuestenum 

Qui miseri Nestorii fuerat preceptor, 

Et primam Ibe ad Marim epistolam, 

Et quecunque contra Cyrillum conscripserat olim 


p Cyri Theodoretus, hypocrisi haud inferior. 


Sexta Synodus iterum Constantinopoli 
Convenit et abolevit dogmata Theomachorum 


" Quorum duces docti et multi et varii, 


Phare Theodorus, Honorius Romse, 
Cyrus Alexandrie, Sergius et Pyrrhus, 
Necnon Paulus Samosatensis, preterea Petrus, 


Miser Macarius atque Petrus, 

Non duas Verbi incarnati naturas dicebant, 

Sed unam quamdam compositionem unamque 

(actionem. 

Cum his omnino represserunt Polychronium, 

Atque duas sanxerunt incarnati Verbi 

Naturas, utpote pii, sicut et duas voluntates. 

Septima denique habita est Nice. 

Quinquaginta ibi convenere super trecentis, 

Manus electa piorum ac religiosorum Patrum, 

Quo tempore Irene imperatrix gubernabat 

Cum Constantino filio recens coronato. 

Et imagines sacras honorandas sanxerunt, 

Riteque anathemate perculerunt impios illius 
( etatis, 

Basilium qui Pisidie episcopus erat, 

Theodosium Ephesi, Sisinnium Perge, 

Aliosque permultos sacras imagines non hono- 
[rantes. 








MICHAELIS PSELLI 


DIALOGUS 


DE OPERATIONE D/EMONUM 


GAULMINI PR/EFATIO. 


Amice lector, Psellum Περὶ évspyelac δαιμόνων, Grece nunquam antea editum, nunc primum tibi 
damus (a); notas preterea quas singulis diebus pro penso operarum scripsimus. In illis quid prestiterim 


(a) Parisiis, 1615. 





810 MICHAELIS PSELLI 820 


tu pro candore tuo judicabis, ego pro modestia mea tibi indicabo. Auctoris ipsissima verba quam 
emendata ut haberes maxime curavi; sed ne hoc quidem per operarum quas non inspexi celeritatem 
lioujt. Qua oorrupta in man. erant emendavi; que difficilia, explicui; que interpolata, restitui sed 
magna tui fiducia, mei majore. 

Religentem esse oportet religiosum nefas (b). 

Equidem odi cane pejus et angue illos homines, qui auspicato libros tractant et de mendo in aliquo 
libro tanquam de mustela in via judicant : ignavissimi mortalium qui hoc adhuc nesciunt, quod nihil 
sciunt. 

Non tali auxilio nec defensoribus istis 

Tempus eget. 

Si interfecto, ut vocant, loco medicina facta, si leve quid interpugendo sanatum, 

T69* ἐστὶ πολλῷ μεῖζον ἢ Tpolav ἑλεῖν (c). 
Longe aliter omnes melioris mentis scribent, et nos conati sumus scribere. Sed omiseram pene que 
duo maxima in hoc opusculo prestiti, brevitatem et modestiam. Utramque invenies, qui candide de 
utraque senties. Ceterum theologica et philosophica, que quam plurima sunt, ideo non attigi, quia hoc 
fuisset µάζαν ὑφ) ἑτέρου μεμαγμένην ἁρπάζειν (d). Vale, candide lector. Sed hoo preterea te monitum 
volo; usum me duobus man. codicibus, altero meo et altero eruditissimi Federici Morelli, cui multis 
nominibus multum me debere profiteor. Sed et symbolam contulit, characteres Arabicos suos, Gul. Lebé 
typographus, vir linguarum orientalium studiosissimus, et, si hec secula permitterent, eximius illarum 
propagator futurus. 


(b) Versus ex antiquo carmine memoria hercle Andr. 368 : Τοῦτ) ἔσθ᾽ ἑκάστῳ μεῖζον 1 Tpolav &Asty. 
dignus ap. A. Gell. N. Att. 419. (d) Rst inter Suide Adagia 1x, 66, ἐπὶ τῶν dÀÀo- 
j^ Hic versus est inter Proverbia metrica v 872, — «plotc πόνοις ἐγχαυχωμένων. 
formatus, ut videtur, ad imitationem Éuripidei 








MIXAHA TOY VEAAOY 


IIEPI 
ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ " ΔΑΙΜΟΝΩΝ 
AIAAOTOX. 


MICHAELIS PSELLI 


DIALOGUS 


DE D/EMONUM ENERGIA SEU OPERATIONE 


Contra Manetem et E'uchitas seu Enthusiastas. 


DIALOGI PERSONE : 
ΤΙΜΟΘΕΟΣ. ΘΡΑΕ. — TIMOTHEUS. THRAX. 


CAPUT PRIMUM. 


De Euchitis et Enthusiastis. Hzreticorum dogmatum cognitionem piis non minus prodesse, quam 
pharmacorum lethalium medicis. 


TIMOTHEUS. Longum jam, o Thrax, tempus ΤΙΜΟΘΕΟΣ. Χρόνιος, ὦ θρᾷξ, ἐπὶ τὸ Βυζάντιον 
interfluxit, ex quo Byzantium non venisti. ἁπαντᾶς. , 
GAULMINI NOTA. 


(1) Ἐνέργεια vera vox. Chryst. homil. 4, Περὶ ἐστὶν ἡ ἐνέργεια, Τὸ ἐνεργεῖσθαι, ἀντὶ τοῦ δαιμονᾶν, 
ἀκαταλ. : Άλυσις πονηβρὰ xal χαλεπὴ τῶν δαιμόνων — pridem est cum viri docli observarunt. 











8421 


DE D/EMONUM OPERATIONE. 


822 


GPAX. Χρόνιος, ὦ Τιµόθεε, δύο πον ἔτη, xal πρὸς. Α THHAX. Longum, o Timothee; biennium enim, 


ἐντεῦθεν ἔχδημος Ov. 

TIMOe. Ποῖ δὲ δὴ, τί xai τίνα πράγµατα ἔχων ἐπὶ 
τοσοῦτον ἑνδιατέτριφας ; 

GPA'. Μαχροτέρας fj κατὰ τὴν παροῦσαν σχολὴν 
ἀπαιτεῖς ὑποθέσεις λόγων. ᾿Ανάγχη γάρ µε συνε(- 
petv τὸν 'AXxlvoo ἀπόλογον (19), εἶ δἑοι λέγειν ὅσα 
ἐπῥειν, ὅσα τε ἔτλην ἀσεθέσι συμπλαχεὶς ἀνδράσιν. 
Εὐχίτας (2) αὐτοὺς καὶ ᾿Ενθουσιαστὰς (3) ol πολλοὶ 
καλοῦσιν. "H οὖκ ἀκοήν τινα ἔχων περὶ τούτων καὶ 
αὐτὸς τυγχάνεις ; 

TIMOS. Μανθάνω μὲν (4) τινας θερµάχους ἄνδρας 
xal ἁτόπους ἐπιεικῶς dv uio στρέφεσθαι τοῦ καθ᾽ 
ἡμᾶς ἱεροῦ χόμµατος, χατὰ τὴν χωμµῳδίαν εἰπεῖν 
δόγµατα δε αὐτῶν, καὶ ἔθη, καὶ νόµους, xal ἔργα, 
καὶ λόγους παρ᾽ οὐδενὸς οὐδεπω uot μαθεῖν ἐξεγένετο. 
Καί σου δέοµαι ἅττα ἂν εἰδείης σαφέστατα ἐπελθεῖν, et 
τι βούλει ἀνδρὶ συνήθει, πρεσθήσω δὲ xal φἰλψ, χα- 
ρίζεσθαι, 


OPA'Z. Ἔα, φίλε Τιμόθες. ᾿Ανάγκη γὰρ ipi τε 
περιωσθῆναι πρὸς ἴλιγγον, ἐπιόντα δόγµατά τε ἆλ- 
λόχοτα χαὶ ἔργα δαιμόνια, καὶ σὲ γε μηδὶν περὶ 
τοότων ἐσχηκέναι κέρδος. El γὰρ, κατὰ τὸν Σιµωνί- 
δην (5), 6 λόγος τῶν πραγμάτων εἰχών ἐστιν, ὡς εἶναι 
τὸν μὲν τῶν ὠφελίμων ὠφέλιμον, τὸν δὲ μὴ τοιούτων 
οὐχ ἀγαθὸν, τί ἂν οἴσυι χρηστὸν, ὁ τοὺς ἐναγεῖς slxo- 
νίζων λόγους ; 


TIMOg. Καὶ πἀνυ γε, ὦ θρᾷξ' εἴπερ xal ia- 
τροῖς εἰδέναι τὰ θανατώδη τῶν φαρμάκων οὐκ ἄχρησ- 
τον, ὡς µή τῷ τούτων περιπεσεῖν τινα κινδυνεῦσαι" 
ἱῶ γὰρ λέχειν, ὅτι καὶ ἔνια τούτων εἷς ὑγείαν οὐκ 
ἀσυντέλεστα. "Dev ἔσται xal ἡμῖν δυοῖν θάτερον' fj γὰρ 
ἀποισόμεθά τι χρηστότερον ἐκ τοῦ σκέµµατος, fj φυ- 
λαξόμεθα εἴ τι πρόσεστι βλαθερὀν. 


OPAE. ΕΙεν' ᾿Αχούσῃ, κατὰ τὴν ποίησιν, ἑτήτυμα 
μὲν, οὐχ ὡς ἤδιστα δὲ (6). El δέ τινων ἁσχημόνων ὁ 
λόγος ἐπιμνησθῇ, μὴ χαλέπαινε' μηδ’ ἐμὲ τὸν παρε- 
νείροντα, τοὺς δὲ δρῶντας αἰτιῶ δικαίως. 


et ultra, hinc peregre abfui. 

TIMOTH. Ubinam vero, quibusque de causis, 
tandiu abfuisti ? 

THRAX. Prolixiora, quam que huio tempori 
conveniant, dicendi argumenta postulas. Necesse 
enim est, ut Alcini apologo utar, si dicenda sint, 
quecunque subii, quecunque passus sum in ho- 
minum impiorum consortio : Euchitas eos multi 
et Enthusiastas appellant. Numnam vero et ipse 
de iis quidpiam fando audiisti ? 

TIMOTH. Audio quidem nescio quos impios 
homines, et merito exsecrandos in medio sacri 
nostri commatis, ut comice loquar, hoc est ordinis 
Sacro designati charactere, versari. Eorum autem 
dogmata, mores, leges, opera et sermones a ne- 
mine adhuc mihi discere contigit; proinde te rogo, 
ut ea qua nosti aperlissima mibi narratione per- 
currasB, 8i quid homini sodali, addo etiam amico, 
gratificari velis. 

THRAX. Missa isthewo facito, chare Timothee. 
Necesse est enim, ut capitis ultro mihi vertiginem 
accersam, 8i et dogmata absurda, et diabolica ope- 
ra narrare occipiam, tuque lucri ex iis nihil omni- 
no reportes. Si enim oratio, ut Simonidi placet, 
rerum imago est, ul sit ea utilis, que de rebus 
utilibus instituitur, que vero de iis, que secus se 
habent, non bona censeatur, quidnam tibi proderit, 
cum sermones impios delineavero? 

TIMOTH. Certe multum proderit, o Thrax. 8i- 
quidem et medicis lethalia nosse pharmaoa non 
inutile sit; ne quis ea contrectans in periculum 
incurrat : ut taceam eorum quoque nonnulla non 
inutilia esse. Itaque duorum alterum conseque- 
mur. Aut enim ex hujusmodi disquisitione et 
investigatione boni quidpiam reportabimus, aut 
si quid ei lethale insit et noxium, ab eo cavebi- 
mus. 

THRAX. Age vero, audies quidem vera, ut poeta 
inquit, at minime jucunda. Quod $i obscenorum 
quorumdam mentionem dicendo faciam, ne suc- 
censeas : neque me, qui talia tibi referam, sed eos 
ipsos qui agunt, incuses. 


GAULMINI NOTA. 
(1*) Diogenianus ἐπὶ τῶν φλυάρων x«i paxpobc [) Bpirare Massalianos vel Euchitas. Vide Patrologtse 


ἀποτεινόντων λόγους * ut. aretalogus Ulysses Auso- 
nio [imo Juvenali xv, 14]: 

Tale super cz:nam facinus narraret Ulysses 

Alcinoo, bilem aul risum fortasse quibusdam 

Moverat, ut mendax aretalogus.. | 
Idem in Polluce et Suida. Adagii origo notissima 
ex Aristotele lib. πι Rhetor. 

(2) Massalianos, quod vocabulum interpretati 
sunt soy fnac, Harmenop. De sect. ; Τὸ τῶν Μασσα- 
λιανῶν ὄνομα ἐξελληνιζόμενον εὐχίτας δηλοῖ * πολὺ 
(Xp αὐτοῖς τὸ τῆς εὐχῆς ὄνομα. Nihil flngit. Tou 
orünles, Esr. x, 6. Nisi obstet Chronologus περὶ 
αἱρίσ. ineditus, qui ἀπὸ τῆς εὐχῆς, f] ἀπὸ τῆς ino- 
νύµου χώρας τῆς Περσίδος vocatos scribit, forte 
melius si Assyrie dixisset, quia Mosel Arabum 
geographis Assyria est. Tamen prima nebulonum 
istorum origo Persica α Manete Persa. — Ex Eu- 
thymii titulo de Bogomilis, patet cum eis fere con- 


t. CXXX. Ebrr. 

(3) Chronologus ineditus Περὶ αἱρέσ. Καλοῦνται 
δὲ ἐκ τοῦ πράγματος xal ᾿Ενβουσιασταί * δαίµανος 
γὰρ ῥἐνέργειαν λαθόντες, Πνεύματος ἁγίου εἶναι 
ταύτην ὑπολαμθάνουσιν * ὕπνῳ δὲ τὰ πολλὰ σφᾶς 
αὐτοὺς ῥἐἑνδιδόντες, ἐνθουσιασμὸν τὰς τῶν ὀνείρων 
Φαντασίας χαλοῦσιν. Alii sine numero, quos non 
exscribo, Acuanite, Cubrici, Martyriani. Nicet. 
1hes. orth. fid. lib. τν. 

(4) Habet ex Aristoph. in Pluto, vers. 862 : IIpoa- 
eyes γάρ τις χκακῶς πράττων ἀνήρ * Ἔοικε δ᾽ 
εἶναι τοῦ πονηροῦ κόμματος. Et. οἱ παρακόπτονιες 
sunt qui oi παραγαρᾶχται JC. Grecorum. Παραχα- 
άττειν τὸ δίκαιον inde dixit Anastasius. Sinait. iv 
O8nvip. 
(6) Κατά Σιµωνίδην, et Democritum, λόγος ἔργου- 
σκιή. Laert 

(6) Homer. 





823 


MICHAELIS PSELLI 


824 


CAPUT II. 
De duobus Manichgorum εἰ tribus Euchitarum principiis. 


Exsecrando huic dogmati, seu heresi, vesanus Α 


ille Manes ansam prebuit. Inde enim ipsis Euchitis 
tanquam ex feculento quopiam fonte, principio- 
rum multitudo profluxit. Atque sacer quidem ille 
intestabilisque Manes duo eorum que sunt princi- 
pia commentus est, Deoque Deum; bonorum ocrea- 
tori, malorum opificem ; bono colestium principi, 
nequiti& terrestrium principem nequiter opposuit. 
Hi vero cacodemones, seu malo genio perciti Eu- 
chite, tertium etiam aliud principium addiderunt : 
Pater enim ipsis, duoque filii, antiquiora sunt et 
recentiora principia. Quorum patri quidem supra- 
mundana sola, filiorum autem juniori coelestia, 
alteri denique seniori, eorum que sunt in mundo 
imperium tribuunt. Quod quidem delirium nihil a 
Greca illa mythologia differt : 
Triplici sunl omnía sorle dirempta. 

Jam vero, putri hoc fundamento jacto, corrupti 
mentibus homines, hac quidem in parte inter 8e 


ἛἜχει piv τὸ παλαμναῖον (7) τοῦτο δόγμα παρὰ 
Μάνεντος τοῦ μανέντος (8) τὰς ἀφορμάς. Ἐκεῖθεν 
γὰρ αὐτοῖς αἱ πλείους ἀρχαὶ, χκαθάπερ ix πηγΏς 
τινος δυσώδους, ἐῤῥύησαν. ᾽Αλλὰ τῷ μὲν ἐπαράτῳ 
Μάνεντι δύο ὑπετέθησαν τῶν ὄντων ἀρχαὶ, Ot 
θεὸν, δηµιουργῷ τῶν ἀγαθῶν αὐτουργὸν κακίας , 
τῷ ἀγαθῷ ἄρχοντι τῶν οὐρανίων τὸν τῆς κχαχίας 
ἄρχοντα τῶν ἐπιχείων, πλημμελῶς ἀντιτάττοντι” 
Εὐχίταις δὲ τούτοις τοῖς χακοδαίµοσι xal ἑτέρα τις 
ἀρχὴ προσελήφθη τρίτη, Πατὴρ γὰρ αὐτοῖς (9) viol 
τε δύο, πρεσθύτερος καὶ νεώτερος, αἱ ápyal* ὧν τῷ 
μὲν πατρὶ τὰ ὑπερχόσμια μόνα, τῷ δὲ νεωτέρῳ τῶν 
υἱῶν τὰ οὐράνια (10), θατέρῳ δὲ τῷ πρεσθυτέρῳ τῶν 
ἐγκοσμίων τὸ κράτος (11), ἀποτετάχασιν, ὃ κατὰ µη- 
δέν ἐστι τῆς )Βλληνικῆς μυθολογίας ἀπολειπόμενον, 
κατὰ τὸ, 

Τριχθὰ δὲ πάντα δέδασται (12). 
Ταύτην δὲ τὴν σαθρὰν ὑποθάθραν ὑποθέντες οἱ 
σαθροὶ τὰς φρένας, τὸ μὲν μέχρι ταύτης εἰσὶν àÀ- 


GAULMINI ΝΟΤΑ. 


(7) ΠΒαλαμναῖον δόγµα, µιαρόν. Nolo argutari in 
τὸ παλαμναῖον propter infanticidia, quia παλαμ- 
vato; in commentariis Grecorum est ὁ ταῖς otxelaiq 

ερσὶ φόνον ἑργασάμενος. Unde θἱ παλαμναίας 
κεσίας, ut. Apollonio, 'Apyov (1v, 709), τὰς ὑπὲρ 
gero γινοµένας grammatici cum Varino perten- 


unt. 

(8)Ita Polybio (xxvr, 10) Ἐπιφανὴς est Ἐπι- 
µανής. Nomen illius furiosi Paracleti (ita 8e voca- 
bat),&a cujus nomine postmodum omnes impii Ma- 
netes Judaeis dicti, ut Mezentii Latinis. Elias in 
Thesb.:D'IN mmn Bm "5023 NYO3 2 IN ΠΙΩΠΝ 
wwwypi 190 ΠΠ yn eno 119 mw mov qns 
Yi WO nN mov 02. Idque ego miror, cum inve- 
niatur in libris Grecorum fuisse hominem quemdam 
nomine Manem, qui vizerit sine lege, a quo omnes 
qui eum seculi [uere Manetes uppellati sunt. Male 
omnes, quicunque τὸ Μάνης id significare putant. 
Epiphan.: Τὸ γὰρ Μάνη ἀπὸ τῆς Βαουλωνίας εἲς 
την Ἑλληνίδα µεταφερόµενον σχεῦος ὑποφαίνει τοῦ- 
νοµα. Verum est. ΊΝὈ Daniel. (v, 5) vas, man. 


Turbat Nicet, in Thesauro orthod. fid., qui dialecti- 
cum etiam significare pertendit. Viderit ille; nam 
in Chaldaica, de qua cum Rpiphanio intelligere 
debuit, nihil tale , sed neque in Arabica, quam il- 
lius tempore certum est locutos illius tractus 
incolas. 

(9) Pater ille Pereis, e quorum magia nugas 
suas cudit Manes, Ζαρουὰμ est, Oromasdis et Ari- 
manii pater : quod hactenus omnes fugit qui de 
magia Persarum dixerunt. Theodorus Mopsueste 
docuerat in libro Περὶ τῆς ἐν Περσίδι μαγικῆς, Pho- 
tii (Bibl. cod. 81) : Ἐκτίθεται τὸ μιαρὸν τῶν Ηερσῶν 
δόγμα, ὃ Ζαράσδης εἰσηγήσατο, ἤτοι περὶ τοῦ Ζαρουὰμ, 
ὃν ἀρχηγὸν πάντων εἴσάγει, ὃν καὶ Tóynv καλεῖ, καὶ 
ὅτι σπένδων (lege σπεύδων) ἵνα τέκῃ Ma ὨΏρομάσδην, 
ἔτεχεν ἐχεῖνον καὶ τὸν Σατανᾶν. Ille Satanas Arima- 
nius est notissimus : at de Ζαρουὰμ non est cur 
aliquis dubitet : Syriace ad verbum, ἀρχηγὸς πάν- 
των, sator omnium. 

(10) Solius cceli καὶ τῶν οὐρανίων dominum, re- 
liquorum incuriosum credebant, qualis vulgo igno- 
tus Grughumo Africanorum in Leone Afrio. (nos 
alibi plenius de illo), vel Βαλσάμης Phoenicum in 
Philonis Bybliensis fragmentis (apud Euseb. Przp. 


Evang. 1; de quo ingeniosissime ὁ µαχαρίτης Sca- 
liger : Τοῦτον γὰρ Θεὸν ivópitov  uóvou οὐρανοῦ 
κύριον, Βεελσάμην καλοῦντες, ὅ ἐστι παρὰ Φοίνιξι 


χύριος οὐρανοῦ, p"aw σα, dominus colorum : 
epithetum quod sepissime Deo Judei tribuunt, ut 


Esr. c. vi: N*DW νο. Unde et forte coli nu- 
men adorare dicti : Nel preter nubes et celi numen 
adoran. (Juven. xiv, 97). Non pertendimus tamen 
neque Arabibus aliquid illius fermenti 1901991986, 
quia frequentissima illis heo jurandi formula per 
celi Deum vel Dominum. Ceterum illas nugas ba- 
beban! in libro quem Giganteum vocabant, Γιγᾶ- 
τειον Photio (Bibl. cod. 85) ; forte et ex evange- 
liia suia qua κατὰ θωμᾶν xai Φίλιππο, habuerunt : 
Leont. De Sectis (p. 432). 

(11) Τῶν ἐγκοσμίων τὸ κράτος Satane tribue- 
bant quem ἄρχοντα τῶν ἐπιχείων, χόσµου κράτορα 
et κοσµοκράτορα vocabant impie prorsus illi, sed 
sancti Patres pie. OEcumen. in Epist. I Joannis 
(ο. 1, 15) : Τούτου δὲ τοῦ χόσµου πατὴρ ὁ διάθο- 
λος, τῆς κοσμικῆς φηµι ἠδυπαθείας καὶ συγχύ- 
σεως. Aliique sine numero. Damascenus pariter 
et Athanasius χοσµοκράτορας τοῦ σκότους τούτου 
δαίμονας vocant, ἀΐνοτθα prorsus & Μαη]ολΏερίς ra- 
tione, sed magi diversissima,apud quos septem xo- 
σµοκράτορες δαίμονες sunt. Liber nugicanoricrepus 
et fictus, Testamentum Salomonis ma. : Καὶ Εχέ- 
λευσα παρεϊῖναί µοι ἕτερον δαίμονα, xal εἰσήλθο- 
σαν πνεύματα συνδεδεμένα, εὖμορφα τῷ c. 


D Κάγὼ Σαλομὼν ταῦτα ἠἐθκύμασα, καὶ ἐπηρώττισα 


έχων * Καὶ ὑμεῖς τίνες ἐστὲ; οἱ δὲ ὁμοθυμαδὸν 
ἔφησαν pig φωνῇ καὶ εἶπον ' Ἡμεῖς ἆσμεν τὰ λε- 
γόµενα στοιχεῖα, ol κοσµοκράτορες τοῦ σκότους τού- 
του, ᾽Απάτη, "Epic, Ἑλώθων, ζάλη, Ἠλάνη Δύνα- 
μις, etc. E" 
(12) Ex Iliad. O, 187 : . 
Τρεῖς γάρ τ’ ἐκ Κρόνου ἐσμὸν ἀδελφεοὶ, οὓς τέκε 


[δείη, 

Ζεὺς xal ἐγὼ, τρίτατος δ᾽ Αἴδης vtpote ἆν- 
[ἄσσων * 

Τριχθὰ δὲ πάντα δέδασται, ἕκαστος δ' μοι τι 
μής 


Loquacissimus interpres Eustathius τὸ ἡγεμονικὸν 
τοῦ κόσμου, τὸ συνέχον αἴτιον τὴν θάλασσαν, τὸν ὑπ 
γῆν «ipa, somniat, 











835 


DE D/EMONUM OPERATIONE. 


826 


λήλοις ὁμόφρονες' τὸ 8' ἐντεῦθεν τριχῇ talc γνώ- Α. consentiunt, in ea vero qua consequitur, trifariam 


pate δείστανται. Οἱ μὲν γὰρ τούτων νέµουσιν ἆμ- 
φοῖν τοῖν υἱοῖν τὸ σέδας (xHv γὰρ πρὸς ἀλλήλους 
διαφἑρεσθαι φῶσι νῦν, ἁλλ᾽ ὅμως ἄμφω σεθαστέον 
ὡς ἐκ πατρὸς ἑνὸς καταλλαγησομένους ἐπὶ τοῦ μὲλ- 
λοντος)’ oi δὲ θατέρῳ τῷ νεωτέρῳ λατρεύουσιν, ὡς 
τῆς κρείττονος καὶ ὑπερχειμένης µερίδος κατάρ- 
Χοντι' τὸν πρεσθύτερον οὐκ ἀτιμάζοντες μὲν, qu- 
λαττόμενοι Ó' αὐτὸν ὡς κακοποιῆσαι δυνάµενον. Οἱ 
δὲ χείρους αὐτῶν τὴν ἀσέθειαν τοῦ μὲν οὐρανίου 
διϊστῶσιν ἑαυτοὺς ἐπὶ πᾶν, αὐτὸν δὲ µόνον τὸν ἐπί- 
Ύειον Σαταναὴἡλ (13) ἑνστερνίζονται. Τῶν τε ὀνομάτων 
τοῖς εὐφημοτέροις ἀποσεμνύνοντες πρωτότοκον τὸν 
ἀλλότριον ἐκ πατρὸς καλοῦσι, φυτῶν τε καὶ ζώων xal 
τῶν λοιπῶν συνθέτων δημιουργὸν τὸν φθφροποιὸν xai 
ὀλέθριον. ᾽Αποθεραπεύειν δ᾽ αὐτὸν xal μᾶλλον ἔτι 
βουλόμενοι, φεῦ | ὁπόσα παροινοῦσιν εἲς τὸν οὐράνιον, 
Φθονερόν τε λέγοντες εἶναι, τάδελφῷ παραλόγως διαφ- 
θονούµενον tb διακοσμοῦντι τὰ ἐπὶ γῆς, καὶ φθόνψ 
τυφόµενον σεισμοὺς (14) xal χαλάζας (15) καὶ λοιμοὺς 
ἰπάχειν. Διὸ xal ἐπαρῶνται αὐτῷ ἄλλα τε xal τὸ 
παλαμναῖον ἀνάθεμα (10). 


Β 


sententiis differunt. Eorum enim alii utrique filio 
cultum divinum deferunt (quamvis enim dissidere 
nunc alterum ab altero dicant, ambos tamen ado- 
r&ndos asserunt, quippe qui ab uno patre proce- 
dentes olim sint in gratiam redituri); alii autem 
alterum illum venerantur, tanquam melioris et 
supramundanse regionis moderatorem; seniorem 
interim honore suo nequaquam dedignantes, ita 
tamen ut ab ipso sibi caveant, tanquam eo qui no- 
cere possit. Caeterum qui maxima inter eos impie- 
tate laborant, celestis illius cultu 8e prorsus ab- 
dicant, terrestremque solum Satunsel pectorum 
suorum penetralibus induunt : quem insignioribus 
nominibus venerantes, Primogenitum eum, qui a 
Patre alienus est, appellant, plantarum omnium, 
animalium et ceterorum compositorum corporum 
creatorem, eum qui corruptionis perniciei auctor 
est. Quem ut majore etiam honore cultuque pro- 
sequantur, Dii boni, quod contumeliis celestem 
illum lacessunt! quem invidum esse fratri dicunt: 
quippe qui nefando eum odio prosequatur, a quo 


terrestria recte administrentur : qui etiam invidise fastu elutus terremotum, grandinem et famem indu- 
cat. Proinde cum alia ipsi imprecantur, tum et exsecrandum illud anathema. 


CAPUT III. 


Quare Salanael Dei filius ab Euchitis dicatur. Hareseon origo a Satana. Quam cxci menteque capti sint 
hazretici, qui daemonis illusiones non deprehendant. 


TIMOe. Τίσι δὲ λόγοις, ὦ θρᾷξ, πεπείκασιν ἔαυ- 
τοὺς τὸν Σαταναἡλ υἱὸν θεοῦ καὶ φρονεῖν καὶ λέγειν, 
τῶν τε προφητικῶν καὶ θείων χρησμῶν ἕνα Υἱὸν 
πανταχοῦ λεγόντων, τοῦ τε ἐπιστηθίου (17) κατὰ τὰ 
ἄχραντα Βὐαγγέλια κχεχραγότος περὶ τοῦ Θεοῦ καὶ 


Λόγου" δόξαν ὡς Μονογενοῦς παρὰ Πατρός" xal αὖ, C 


6 Movovevic, ὁ ὢν siq τὸν xóAmOov τοῦ Πατρὸς, 
αὐτὸς ἐξηγήσατο. Πόθεν οὖν αὐτοῖς ἐπῆλθεν ἡ τοσαύτη 
πλάνη, 

GPAZ. Πόθεν ἄλλοθεν, ὦ Τιµόθεε, fj καὶ αὐτὸς ὁ 
τοῦ φεύδους ἄρχων ταῦτα περιαυτολογῶν τῶν ἀνοή- 


! Joan. 1, 14. 


TIMOTH. Quibus rationibus, o Thrax, adducun- 
tur Euchite, ut Satanael filium Dei esse credant, 
et dicant propheticis divinisque oraculis unum 
ubique Filium asiruentibus, sanctoque illo, qu! 
supra pectus Domini recubuit, in sacris Evangeliis 
clamante de Deo et verbo, Gloriam quasi unigeniti 
a Patre*; et iterum, Unigenitus Filius qui est. in 
sinu Patris, ipse enarravit 1) Unde igitur in tantum 
errorem impegerunt ? 

ΤΗΒΑΧ. Undenam, o Timothee, niei quiu men- 
dacii princeps hec ex seipso conflngens, vecor- 


GAULMINI NOTE. 


(13) Inde Sataniani dieti Nicete in Thesauro 
orth. fid. a numinis sul cultu,cui et tribuebant τινὰ 
Boa τῆς παλαιᾶς Γραφῆς ' Leont. p. 432 De sect. 

ec soli coluere. Ophite in Philastr. init. Hodie 
Calecutensium Deumus notissimus ex Ludov. Var- 
tom. Y c. 2). Nec alios exscribo. — Tollius Insign. 
t. llal., p. 107, ait esse pro Σατανᾶν, insuper mo- 
nens errare Psellum, quod  Euchitis originem 
secl a Manete repetat, cum) he secte initio 
longe diverse fuerint, sed postea in unum con- 
lluxerint, salva tamen sententiarum seu dogmatum 
diversitate. EpiT. 

(14) Σειαμοὺς immittit, sed per ἀγγέλους σεισμῶν, 
ut credebant illi siderati, quos magi qvinque esse 
&gnoscunt, puto, ob quinque σεισμῶν εἴδη, quia 
sunt ἐπικλινίαι, βράσται, ῥῆχται, σεισταὶ, ἱζηματίαι. 
Astrologus man. plura disserit. Inde et veteribus 
Persarum, si nebuloni Greculo adhibenda fidee 
eet, o! μάγοι τῶν σεισμῶν. 

(15) ᾽Αγγέλους χαλάζης inde nugantur magi; quos 


primi Babylonii commenti sunt. Sed et μάγους 

αλάζτς habuerunt. Docuerat Jamblicus iv Βαθυ- 
ωνικοῖς. Photius Y cod. 94, p. 241), ex illo : 
Kal µάγον μυῶν, ἐξ οὗ καλεῖσθχι x«l τὰ μυστήρια 
ἀπὸ τῶν μυῶν ' πρὠτην γὰρ εἶναι τὴν τῶν μυῶν 
µαγιχήν * καὶ µάγον δὲ λέγει χαλάζης. Mox ab illis 
Greci magicas χαλαζῶν ἐκχύσεως καταστολὰς xai 
κυμάτων ποταµίων τε καὶ θαλαττίων ἀπευδιασμοὺς 
didicerunt : Malch. et Jambl. in Vita Pythag. Pa- 
riler λοιµων ἀποπροπαὶ notiures Bunt, quam ut 
debeant illini huie charte. 

(16) Proverbialis loquendi formula, ἐπαρᾶται 
ἀνάθεμα, quam alibi observamus. Glossar. Reg. 
ineditum (ἐκλογὴν κατὰ στοιγεῖον vocant) : Xdpuax, 
κατάρα. Prorsus τὸ χάρµα Syriacum est ΝΏὺΠ char- 
ma. Nemo sana mentis dubitabit. 

(17) Ὁ Ἐπιστήθιος est. discipulus ille quem di- 
ligebat Jesus; ut ὁ θεόπτης, Moses; ol ᾿Ανάργυροι. 
Cosmas et Damianus (Jus. Gr. Rom. περὶ tjusp- 
&todxt.). 


837 MICHAELIS PSELLI 898 


dium illorum mentes fascinat. Qui enim thronum Α των ἁπατῷ τὰς γνώµας, ὃ γὰρ τὸν αὐτοῦ θρόὄνον 
se nubibus impositurum gloriatur. Altissimoque ῥθεῖνα' (18) ἐπὶ τῶν νεφελῶν καυχώµενος καὶ ἔσεσθαι 
similem futurum predioat, eaque de causa deje- ὅμοιος τῷ Ὑψίστῳ λέγων, xai διὰ τοῦτο ἕκπτω- 
clus est in tenebras, is ipse illis apparens, seipsum τος xal σχότος γενόμενος (10), αὐτὸς οὗτος τούτοιν 
primogenitum Dei esse ait, atque terrestrium om- ἐμφανιζόμενος, υἱὸν Θεοῦ πρωτότοχον ἑαυτὸν dvay- 
nium ereatorem, qui pro animi arbitrio que in Ἅᾖγέλλει xal τῶν ἐπιγείων ἁπάντων δημιουργ»ν, ἄγειν 
mundo sunt omnia susque deque ferat: atque hoc — tt xai φέρειν (20) τὸ ἐγχόσμιον πᾶν. Καὶ οὕτω, τὴν 
pacto in uniuscujusque cogitationem penetrans —&xástou ἄνοιαν μετιὼν, φενακίζει τοὺς ἄφρονας, 09; 
fucum dementibus facit, qui cum arrogantie men- δέον, κατὰ νοῦν λαθδόντας ὡς ἁλαζὼν καὶ ψεύδους 
daciique auctorem esse sibi persuadere, atque ἀρχηγός ἐστι, γαταγελάσαι χοµπάζοντος. Οἱ δὲ οὐγ 
vana omnia insolentius efferentem ludibrio habere οὕτως, ἀλλὰ πείθονται ταῦτα λέγοντι, xai ἄγονται 
deberent, non ita faciunt, sed in omnibus ei fidem — xag&rsp βόες ἀπὸ ῥινῶν (21). Καΐτοι ἑνην οὗ διὰ πολ- 
habent, agunturque naribus tanquam boves: at- λοῦ φωβάσαι ψευδόµενον. Et γὰρ &míitouv αὐτὸν τὰς 
qui poterant eum non ita multo post mendacii con- µεγαληγόρους ταύτας ἐπαγγελίας ἐπὶ τῶν ἔργων 
vincere. Si enim ab eo petiissent, ut jactabunda illa ῥἑνδείξασθαι, οὐδὲν ἄλλο. πλὴν ὁ περὶ Κύμην ὄνος 
promissionum lenocinia faetie exhiberet, nihilaliud p ἐνδεδυμένος λεοντῆν εὐρέθη (22), ὃν ἤλεγχε βρυχή- 
eum esse deprehendissent,quam asinum Cumanum  σασθαι πειρώμενον ἡ fof. Nov δὲ, ὥσπερ ἔχκεχομ- 
leonis pelle amictum. quem rugire conantem ru- pivot τοὺς ὀφθαλμοὺς xal ἐκκεχωφημένοι τὰ dxa 
gitus coarguisset. Nunc autem velat oculis capti καὶ νοῦ μηδαμῶς µετέχοντες ἔμφρονος, οὔτε παρὰ 
audituque privati, nec sane mentis compotes, neo τῆς τῶν ὄντων συγγενείας ἕνα τὸν δημιουργὸν 
eorum qus sunt cognatione adduoti,unum esse ὁρῶσιν, οὔτε τοῦτ) αὐτὸ λεγούσης [τῆς Γραφῆς] 
Creatorem vident, neo idipsum attestantes Scriptu- ἐπαίουσιν, οὔτε λογισμῷ βασανίζουσιν ὡς, sl δύο 
ras*.Judiunt, nec ad rationis examen explorant, διεστῶτες τῶν ὄντων ἦσαν δημιουργοὶ, οὐκ ἂν $v 
si duo eorum que sunt diversi creatores essent, µία τὰ πάντα συνδέουσα τάξις καὶ ἕνωσις. Καὶ ὄνοι 
haud unum fore ordinem illum conjunctionemque, μὲν xal βόες, κατὰ τὸν προφήτην, οὐκ ἠγνοήκασι 
quibus omnia colligantur atque connectuntur. At- τὴν φάτνην xal τὸν κτησάμενον᾽ ol δὲ, χαίρειν τὸν 
qui asini quidem et boves, attestante propheta *, ἑαυτῶν Θεὸν xal δεσπότην ἑάσαντες, θεὸν αὐτοὶ 
neo presepe, nec dominum suum ignorant, hi au- Ἁκεχειροτονήχασι τὸν ἐν τοῖς χτίσµασιν ἀτιμότερόν, καὶ 
tem Domino suo longum valere jusso, eum sibi ἕπονται ol πυραῦσται, κατὰ τὴν παροιµίαν (23), elc τὸ 
deum elegerunt, qui creaturarum omnium ab- πῦρ ἑαυτοὺς καθιέντες, ὃ παλαι αὐτῷ xal τοῖς αὐτῷ 
jectissimus οἱ despicatissimus est, seque adeo συναποστᾶσιν ἠτοίμασται. 

ipsos pyrauste, ut proverbio fertur, in ignem precipitant, qui jam olim et ipsi et cospostatis, hoo est 
defectionis ejus consortibus, preparatus est *. . 


CAPUT IV. 
De spurcissimis Euchitarum ceremoniis, qui sacrorum ínilio cibos et pocula oleto et stercore perlita 
degustant. 

TIMOTH. Quid autem ex eo percipiunt luori, (|  TIMOO. Κέρδους δὲ τίνος παραπολαύοντες ἑξόμνυν- 
quod abjurato cultu divino & patribus accepto, ται μὲν τὸ θεῖον σέθας καὶ πάτριον, ὀλέθρῳ δὲ χροφα- 
certam in perniciem ruunt ? νεῖ στοιχοῦσι ; 

THRAX. Certe num quid inde lucri percipiant, ΘΡΑΞ. Κέρδους μὲν οὐκ οἶδ' «t τοῦ παραπολαύο»- 
ignoro; nullum tamen eos percipere arbitror. Au- — etw: ἀλλ' οἶμαι ὡς οὐδενός. Χρυσὸν μὲν γὰρ καὶ 
rum enim, possessiones et gloriosam, ut se datura κτήσεις xai τὸ παρ ἀνθρώποις δοξάριον εἲ καὶ 


*! [bid. 18. * Psal. xviu, ^*]1s8i. 1, 3. * Matth. xxv, 41. 


GAULMINI NOTE. 


(18) Hoo ex fastu τοὺς yÜoviouc καὶ ψευδεῖς καὶ χει φοθερὸς ὄνος (puta λεοντῆν ἑνδεδυμένυς). Καὶ 
κακοὺς in theurgicis sacris ἈρηοβουΏί magi medii κατὰ τουτουαὶ τοὺς καιροὺς πάντες ἦσαν Κυμαῖοι 
evi. Porphyr. Tl. ἀποχ. (11, 42) : Βούλονται γὰρ εἶναι σεισμοῦ xal χαλάζης φοθερώτερον εἶναι τὸν ὄνον 
θεοὶ, καὶ 3j προεστῶσα αὐτῶν δύναμις δοκεῖν θεὸς εἶναι ἠγούμενοι, Quas verba alicujus vetusti scriptoris 
ὁ μέγιστος. Nos sine ullo differentia omnes malos — sunt. Apologus asini λεοντην ἑἐδεδυμένου cuique 


scimus et credimus. obvius. 

(19) Habemus ab ipsomet mendacii patre testi- (23) Zenobius : Βΐρηται ἡ παροιµία ἐπὶ τῶν ἑαυ - 
monium verissimum. Ἐζοφώθημεν φωτεινοὶ ὄντες τοῖς προξενούντων ἀπώλειαν. lian. lib. xrr, c. 8, 
τὸ πρότερον * Testam. Salom Hist. Anim. Simile in Suida yapàv πυραύστου χαι- 

(20) Proverbialis loquendi formula, quam resti- J) ρειν. et in Eustath. Πυραύστης κανδηλοοέστρα post- 
tuimus fidenter, sublato συν, quia συνάχειν lege- — ea Tzetzs Chil. 9. Cui non dictus Hylas? 
batur. (24) Πάτριον σέδας non est πατροπαράδοτον, ut 

(21) Utimur hoc adagio Galli, se laisser mener — accipit interpres, sed simpliciter paternum ; quia 
par le nes. scelerati nebulones, patre et altero fllio contemptis, 


(22) Affertur ὄνος εἲς Kuualou; a Suida, ἐπὶ τῶν — solum Satanam, dignum se numen, colebant. 
παραδόξων wal σπανίων, διότι παρὰ Kopalow ἐδό- 





DE D/EMONUM OPERATIONE. 


890 


παρίέχειν ἐπαγγέλλιται τὰ δαιμόνια, πλὴν οὐχ οἷά τὲ A ἀθπιοπία polliceantur, dare certe non possunt, 


ἐστι διδόναι (25), μηδενὸς κρατοῦντα (26) ' φαντά- 
σµατα δὲ τοῖς τελουμένοις ἐμποιεῖ ποικίλα καὶ 
ἔξχλλα, üc θεοπτἰας οἱ θεοστυγεῖς καλοῦσιν (27). 
"Qv βουλομένοις Ὑίνεσθαι θεαταῖς, lob ob, πόσα 
μὲν αὐτοῖς τῶν αἰσχρῶ, τελεῖται, πόσα δὲ τῶν ἀδ- 
ῥήτων xal μυσαρῶν] ἅπαν γὰρ ἔννομον παρ) ἡμῖν 
ῥητόν τε δόγµα πρακτόν τε ἔργον ἀθετοῦντες, λυτ- 
vui, καὶ πρὸς αὐτοὺς τοὺς φυσικοὺς ἀθετοῦντές 
εἶσι νόμους. Καὶ τὰς παροινίας εἰς γραφὴν ἐνεῖναι 
µόνης ἂν εἴη τῆς ᾽Αρχιλόχου βδελυρἰας (28) ἔργον. 
Οἴμαι δὲ xáxsivov, εἰ παρῆν, ὑχνήσειν ἀξιῶσαι 
µνήµης ὄργια κατάπτυστα καὶ ἐξάγιστα, μήτε do' 
Ἑλλάδος, µήτε βαρθάρου γῆς Ὑενόμονα πώποτε. 
Ποῦ γὰρ xai πότε καὶ παρὰ τίσιν ἤκουσταί που τῆς 
ὑγρᾶς καὶ τῆς ξηρᾶς (29) ἀπογεύσασθαι περιττώ- 
µατος ἄνθρωπον, τίμιον ζῶον καὶ ἱερόν; ὃ μηδὲ 
τοὺς λυττῶντας θῆρας καρτερήσειν οἶμαι. ᾽Αλλ’ 
ὅμως τοῖς καχοδαίµοσι τούτοις προτελεῖται τοῦ- 


το (30). 


T1MOe. Δι ἣν αἰτίαν, ὦ θρᾷξ ; 

ΘΡΑΞ.. Τὸ μὲν ἀπόῤῥητον, ὦ ἑταῖρε, εἰδεῖεν ἂν οἱ 
ταυτὶ τελοῦντες * ἐμοὶ δὲ πολλάκἰς ἀνερομένῳ πλέον 
εἶπον οὐδὲν, πλὴν ὅτι τῶν περιττωµάτων µεταλα- 
χοῦσι φίλα σφίσι γίνεται val προσήγορα τὰ δαιµό- 
via. Καὶ τουτὶ τὸ µέρος οὔτι µοι δοχοῦσιν ἐφεῦσθαι, 
καίτοι τἆλλα μηδὲν ἀληθὲς εἰδότες λέγειν. Οὐδὲν γὰρ 
οὕτω τοῖς ἀντικειμένοις πνεύµασιν ἤδιστον, ὡς τὸ 
τὸν φθονούμενον ἄνθρωπον, εἰκόνι τιμηθέντα θείᾳ, 
πρὸς τοσαύτην ὁλισθαίνειν ὕθριν, Τοιοῦτον μὲν δὴ 
τῆς ἀνοίας αὐτῶν τὸ ἁποτέλεσμα, κοινὸν ὃν οὐ µό- 
νον τοῖς προεστῶσι τοῦ δόγµατος, εἷς οὓς καὶ τὴν 
τῶν ἁποστόλων καταβῤῥιπτοῦσι προσηγορίαν, ἀλλὰ 


qua nihil possidebant. Initiatis autem phantasmata 
igneosque fulgores sepe obtrudunt. Θεοπτίας, hoo 
est Dei visiones, impii vocant, quas qui spectare 
velint, heu! quot turpia ipsis, quotque ínfanda et 
exsecrabiliadesignant! Nam quod-unque legitimum 
predicandumque dogma, faciendumve opus esse 
censemus, antiquantes illi et abolentes, insaniunt, 
imo naturales quoque leges antiquant. Atque hu- 
jusmodi contumelias litterarum monumentis com- 
mendare, unius fortasse. Archilochi fuerit, homi- 
nis impuri ac petulantis. Quin et illum existimo, 
si adesset, memoria nequaquam orgia illa digna- 
turum esse, quippe qua exsecranda detestanda- 
quesint, neo ulla in regione, seu Greca, seu bar- 
bara,celebrentur. Ubi enim, et quando, et spud quos 
auditum fuit alicubi βἱοος et arride, excrementum 
&b homine, venerando illo et sacro animali, de- 
gustari? Quod ne rabidas quidem feras facturas 
esse puto, ad hoc tamen exsecrandi illi sacrorum 
suorum initio faciunt. 

TIMOTH. Quanam de causa, mi Thrax ? 

THRAX. Arcanum quidem sacrum, o amice, ii 
noverint qui eo initiantur certe mihi quamlibet 
seiscitanti nihil aliud responderunt, quam excre- 
menta degustantibus benevola tandem et. affabilia 
fleri demonia. Et hac quidem in parte mihi neuti- 
quam mentiri videntur, quamvis alias veri nihil 
effari soleant. Siquidem nulla res est qua spiritus. 
adversarios eque delectat, atque si homo, cui 
invident, quia divina imagine sit insignitus, eo con- 
tumelie prolabatur. Hic ergo est dementie illorum 
effectus, qui communis est non solum hereseos 
antistitibus, quoa apostolos appellant, sed etiam 


καὶ τοῖς Εὐχίταις xal τοῖς Γνωστοῖς (31): τὴν δὲ ' Euchitis et Gnostis. Mysticoum porro seu areanum 


δὲ μυστικὴν θυσίαν (39), ἀλεξίκακε Aóvs, τίς ἂν 
ἐξενέγκοι λόγος; ᾿Ἐγὼ μὲν αἰσχύνομαι (33), vi). τὴν 


illorum sacrificium, o Deus Verbum malorum aver- 
runcator! quisdam verbis assequatur? Me certe, 


GAULMINI NOTE. 


, 25) Et tamen angelos sive demones divitiarum 
sibi fiagunt. De aliquo ex illia Testam. Salom. Ἐμ- 
φαίνει θησαυροὺς, ποιεῖ δὲ xai τὸν χρώμενον ἀθεώ- 
βητον ὑπὸ μηδενὸς θεωρούμενον. Nugs, quas viri 
docti pridem est cum ludibrio, ut fleri debuit, tra- 
duxerunt. 

(26) Μηδενὸς χρατοῦντα, 
plenitudo ejus (Psal. xxi, 


p Domini esi terra et 
(27) θείας αὐτοψίας vocat Damascus in Isidori 


Vita apud Photium (Bibl. cod. 181, p. 1029). Illa- ϱ 


rum duo genera in theurgicis veteres constituere, 
τὸν αἰσθητικὸν τῶν ἐγρηγορότων, τὸν δὲ φαντασιώδη 
τῶν καθευδόντων. Jamblichus lib. De myster. /Egyp- 
tior. quomodo alia numina aliter appareant atque 
agant optime omnium ex theurgica doctrina dis- 
tinguit ; quo toto eapite nihil apud veteres magos 
accuratius reperies. 

(28) Illius qui Lycambz spretus infido gener et 
quem ideo proprio rabies armavit iambo. Αρχιλόχου 
πατρὶς et'ÁpyiAoyov πατεῖν inde in Diogeniano 
(n, 95) et Suida, ἐπὶ τῶν λοιδορούντων καὶ χαχη- 

όρων, notiora sunt. Nos, ne quod omnes sciunt 

icamus, dabimus illius epitaphium, quod ex tem- 
pore scripsimus : 
'lóv ἀποσιάζουσα σελὶς καὶ πικρὸς ἴαμθος 


Εϊσετι µαινοµένης µάρτυρες εὀεπίῃς. 


Βαιὸς Ἔρως xai πικρὸν ἔπος xal Ἀπκάδα γκθς- 
σαν 

Καὶ ἐμὰ ν[κησὲν στήθεα πυρπολέων. 

Κάμνε τὸ πῦρ θυμού ἑτέρῳ mv πιο scilicet) 
fax à Λυχάμθης 

Ἠρίθισεν σφηκῶν ἐσμὸν ἀπηλεγέα. 

(29) Reposui ξηρᾶς, quod deerat in ms. meo. 
Familiarem Hebreis loquendi modum, et Grecis 
postea, viri dooti observarunt, . 

(30) Verum est, imo et signum τοῦ ἑνεργουμένον. 
Athanas, in Antonii Vita (num. 63): Άλλος δὲ 
τις τῶν ἐπιφανῶν ᾖλθεν, ἔχων δαίμονα, πρὸς αὖ- 
τόν "ἦν δὲ ὁ δαίµων ἐχεῖνος οὕτω δεινὸς, ὡς τὸν 
ἐνεργούμενον μὴ γινώσκειν et πρὸς ᾽Λντώνιον fiet, 
ἁλλὰ xal τοῦ σώματος αὐτοῦ τὰ περιττὰ κατή- 
σθιεν. 

(31) Lego Γνωστικοῖς, qui notissimi ex Philastrio 
et aliis. 

(32) Μυστικὴν θυσίαν nebulones acceperant a fi- 
delibus Christianis, qui sacratissimum Eucharistie 
sacramentum τὴν μυστιχὴν θυσίαν vocabant. Ta- 
men αἱρετικῶν μυστήρια vocat occultas heretico- 
rum ceremonias ÁAttaliata Procons. tit. 11 Syno- 

sis. 

(33) Alemus : 

θέλω τι)’ εἰπεῖν * ἀλλά [με] χωλύει αἰδώς. 





831 


MICHAELIS PSELLI 


832 


persanctum pudorem juro, me illa affari pudet, À αἰδὼ, διὰ γλώττης ἄγειν, καί που xal ἐπεῖχον ἂν - 


quia procul dubio libens reticuero. Quia vero me 
precibus tuia, o Timothee, prevertisti, et illa ut 
edissererem obtinuisti, modeste dicam, turpibus 
longum valere jussis, ni videar etiam, tanquam e 
proscenio tragcediam agere. 


ἀπεὶ δὲ σύ µου. Τιμόθε, φθάσας κεχρατηκας, 
μετρίως φῶ, τὰ αἰσχίω παρεάσας χαίρει μὴ καὶ 
δόξω καθάπερ ἐν σχηνῇ τινι καὶ δράµατι (34) τρα- 
γῳδεῖν. 


CAPUT V. 


Mystici Euchitarum sive potius exsecrandi sacrificii explicatio, quod cineribus et sanguine infantis 
ez incestu concepti et a se occisi constat. 


Vesperi enim luminibus accensis, quo tempore 
salutarem Domini celebramus passionem, puellis 
quas sacrilegis sacris suis initiaverunt, in domum 
prescriptam deductis, luminibusque restinctis, ne 
lucem exsecrandi, quod designant, flagitii testem 
habeant, cum puellis libidinose volutantur, in 
quamcunque tandem, seu sororem, seu propriam 


Ἑσπέρας γὰρ περὶ λύχνων ἀφὰς, ὁπόθ᾽ ἡμῖν τὸ 
σωτήριον ἐξυμνεῖται πάθος (35), εἰς ἀποτεταγμένον 
δωµάτιον ἀγηρχότες τὰς παρ) αὐτοῖς ἐνασκουμέ- 
vac (36) κόρας, τούς τε λύχνους ἀποσθεννύντες, ἵνα 
μὴ τὸ φῶς τοῦ Ὑιγνομένου µύσους ἔχωσι páp- 
τυρα, ταῖς χόραις ἐἑνασελγαίνουσιν ὁποίᾳ ἂν ἕκα- 
στος, κἂν ἀδελφὶῃ κἂν ἰδίᾳ θυγατρὶ, ξυντύχμ. Οἵ- 


filiam quilibet inciderit. Siquidem et in hac re se p ονται γὰρ κάν τούτῳ χαριεῖσθαι τοῖς δαΐµοσιν, εἰ 


demonibus rem gratam facere arbitrantur, si leges 
divinas transgressi fuerint in quibus eautum est, 
ne nuptie cum sanguine cognato contrahantur. 
Et hoc quidem sacro tunc peracto, domum dimit- 
tuntur. Novem autem mensium decurso spatio, 
inetanteque tempore, ut infandi fetus ex infando 
semine procreati nascantur, eumdem in locum 
denuo conveniunt, quartoque post partum die in- 
felices a matribus infantes depellunt, eorumque 
carunculis novacula circumsoariflcatis et incisis 
defluentem sanguinem phialie excipiunt, ipsos au- 
tem adhuc spirantes in pyram conjectos exurunt, 
tum postea eorum cinerem cum sanguine phialis 
contento miscent, pharmacumque abominandum 
componunt, quo cibos et pocula inficiunt, quem- 
admodum ii qui melicrato venenum inspargunt 
. Et hec est ipsorum communio, atque ceterorum. 
qui delitescens virus ignorant. , 


παραλύσουσι τοὺς θείους θεσμοὺς, iv ol; τὰ περὶ 
τῶν ἐξ αἵματος ὁμογνίου γάμων ἀπαγορεύουσι. Καὶ 
τότε μὲν taut! τελέσαντες ἁπαλλάττονται ^ τὴν D 
ἐννεάμηνον περίοδον ἀναμείναντες, ὅτε καιρὸς ἐκ- 
τεχθήσεσθαι τὰ ἐξ ἀθεμίτου σπέρµατος ἀθέμιτα ἔκ- 
ὖονα, κατὰ ταύτὸν ἁπαντῶσιν αὖθις. Καὶ δὴ, τῇ 
μετὰ τὸν τόχον τρίτῃ, τὰ δύστηνα τῶν µητέρων ἆπο- 
σπῶντες (37) βρέφη, xal ξυρῷ τὰ τούτων σαρχία 
περιαμύττοντες, τὸ ῥυϊσκόμενον αἷμα φιάλαις ὑπο- 
λαμθάνουσιν * αὐτὰ δὲ, ἐπὶ πυρὰν βάλλοντες (38), 
Ec ἐμπνέοντα χάουσιν. Εἶτα, τὴν ἐκ τούτων τέφραν 
τῷ ἐν Φφιάλαις αἵματι φύροντες, σύνθετόν τι βδέ- 
λυγμα συντιθέασιν, ᾧ τά τε σἵτα xal τὰ ποτὰ λα- 
θραίως µολύνοντες, καθάπερ οἱ τῷ μελαράτῳ 
παραμιγνύντες τὸ δηλητήριον, αὐτοί τε τούτων καὶ 
τῶν ἄλλων ol τὸ κρυπτόµενον μὴ φωράσαντες συµ- 
μετέχουσι. 


GAULMINI NOT. 


S8 Proverbialis loquendi formula, que ubique 
obvia. 

(9) Accepi de lucernario, ut vocat Augustinus, 
vel περὶ λυχνικοῦ, ut Greci. Ritum integrum hau- 
ries ex Menolog.; de quo vir diffusm lectionis 
Meursius in Glossario. Sed antiquior illa temporis 
designatio, imo et vetustissimis Grecorum nota. 
Herodot. lib. vir, (215) : Ὡρμέατο δὲ περὶ λύχνων 
ἀφὰς ἐκ τοῦ στρατοπἰδου. 

(96) In ms. eruditiss. viri Fed. Morelli erat ἕνη- 
σχηµένας, ita ut legerat interpres; puta quod τῆς 
ἀσκητικῆς, vocabulo abuterentur illi tenebriones. In 
meo ἐνεσκαμμένας. Scio σκχαμµάδας πόρνας in Va- 
rino; σκάµµα etiam turpi notione, ut sulcum et 
vomerem Lucretio, scrobem Arnobio, scrobem vir- 
ginalem  effodere ; παρθενίαν ἀποσυλᾶᾷν, Gelas. Id 
poete dicerent ὑποχκλέπτειν φιλότητα et φιλότητος 
ἀνάγκην, Museo. Tamen rejicio illam lectionem. — 
Τὰς παρ᾽ αὐτοῖς ἐνησκημίνας xópac signifloat puel- 
las apud eos vitam asceticam professas. Ἐνεσκαμ- 
µένας vero mendum est; ex quo tamen suspicari 
datur Psellum soripsisse ἑνεσχωμμένας, illusas, de- 
lusas. Verum nolim asseverare. CoTELERIUS. 

(37) Extrabebant sacrificaturi deemonibous, ali- 
quando 05980 ventre quod Lucanus (vi, 558) : 


Vulnere sic ventris, non qua natura vocabat, 
Exirahitur partus, calidis ponendus in aris. 


Mantuanus illum locum in mente habebat, cum in 
vita Kath. scriberet. : 


Viventum gravidas matrum secat ensibus alvos, 
Immatura trahens, Stygiis quae destinet aris, 
Pignora : funestos docuit Proserpina rilus. 


Quintiliani pariter pueri occisi sanguine initiati 
Epiphanio Imeresi xr : Gnostici heresi xxvii ; Car- 
pocratiani Philastrio ; Cataphryges, Pepusiani Au- 
gustino Catalog. heres., aliique plures, quorum 


D 8ut cetus nequissimi aut infanticidia notissima. 


Ritus infandus primum a Simone Mago (Clem. 
Rom., quisquis ille fuerit, de rebus gest. Petri), 
ob illa male intellecta : « Nisi comederitis carnem 
Filii hominis, » eto. (Joan. v1, 54. 

(38) Ut arderent Satane. Antiquissimus ritus 
(05215 Ἕοσπνο να noui ns DU Dmaom 
Own5D nox Hebreorum magistri de illis αἱ et de 

Ὁ mira somniant. Ritus traducendi per ignem 
alius est, qui satis notus. Sed illius prima inter 
Grecos vestigia liquido exstant. Πύρσοος (πυρίσοος) 
Axis Didymo, sive quis alius sit, ad Iliad. 
T. Bcholiaste Apollon. ad lib. iv Argon. (816), et 
et Aristoph. ad Νεφέλ. )106). Et de Carthaginien- 
sibus nemo nescit, qui a Pheonicibus, ut Phenices 
&b Assyriis habuerunt. 








m —— 


833 


DE D/EMONUM OPERATIONE. 


834 


TIMOO. Ti βούλεται οὗτος αὐτοῖς ὁ ἀποτρόπαιος Α TIMOTH. Quid hec exasecranda corruptione tan- 


μολυσμός; 

OPAZ, Πείβονται, qíÀ' ἕταῖρε, διὰ τούτου τὰ ἓν 
ταῖς φοχαῖς θεῖα σύμθολα (39) διωθεῖσθαί τε xal 
ἀπαλείφεσθαι' τούτων Ὑγὰρ ταῖς ψυχαῖς ἑνόντων, 
ὥσπερ τινὸς ἐν οἰχίσχῳ σηµαίας βασιλικῆς, τὸ δαι- 
μόνιον φῦλων δέδις xal ἀφίσταται. "Iv' οὖν δύνηται 
τὰ δαιμόνια ταῖς σφῶν ψυχαῖς ἑνδιατρίδειν ἐπὶ σχο- 
λῆς, τὰ Δθξῖα σύμθολα διώχουσι τοῖς βδελύγμασι 
τούτοις οἱ νήπιοι, ἀνθ᾽ olov ofa διαμειθόμενοι (40). 
Καὶ οὗ μόνοι τουτὶ τὸ δεινὸν ἀγαπῶσιν ἔχέιν, ἀλλ᾽ 
ἵνα πρὸς τὸν αὐτὸν αὐτοῖς xxi ἑτέρους ὑποσπῶσι 
βόθρον (44), ἀποπειρῶνται καὶ τῶν εὐσεθῶν τὰ κα- 
θάρµατα (49), καὶ τούτοις τοῖς θαυμαστοῖς ἐδέσμασι 
λανθάνοντες ἐστιῶσι . Τάνταλοί τινες παρατιβέντες 
πανδαισίαν Πελόπειον, 


dem sibi volunt ? 

THRAX. Ejus intermedio sibi persuadent, mi 
Timothee, divina illa nostrisanimisimpressa sym- 
bola depelli atque aboleri. Illa enim animis nostris 
non aliter inherentia, quam vexillum aliquod 
regium in edibus, diemones timent et adversantur. 
Itaque ut demones iu eorum auimis conversari 
queant, vecordes illi symbola divina spurcitiis hu- 
jusmodi exagitant, talia talibus compensantes; neo 
se solos hoc scelere contaminare volunt, sed ut 
alios etiam eamdem in fraudem pelliciant, pios 
quoque viros tentant abominandi epulones, eosque 
tam mirorum cibariorum apparatu clum, quidam 
quasi Tantali, convivio Pelopeo excipiunt. 


CAPUT VI. 


Querela de bonarum lítlerarum bonorumque morum studio, hzreticorum Antichristi prcursorum strophis 
el seditionibus ubique ger.tium profligato. 


ΤΙΜΟΘ. Βαθαὶ, à 
uot πάππος ὁ πρὸς πατρὸς προςηγόρευσεν. ᾿Ασχάλ- 
λων γὰρ ἐγώ ποτε τά τε ἄλλα τῶν ἀγαθῶν xai δὴ 
xdi τὰ µαθήµατα ὑποῤῥεῖν, ἠρόμην ἐκεῖνον sb τις 
ἔσται αὖθις ἐπίδοσις. Ὁ δὲ, κάρτα Ὑέρων Gv xal 
πολλὰ τῶν ἐσομένων ξυνιδεῖν ἀγχίνους, ἠρέμα χατα- 
ψέσας µου τὴν κόµην, xai βαθὺ στινάξας, Ὦ τὲ- 
xvov, ἔφη, Φίλον, ὦ vat, λόγους τὸ ἀπὸ τοῦδε 1] τινα 
ἄλλην ἀρετὴν ἐπιδώσειν ott; Καιρὸς ἐφέστηχε νῦν 
ὅτε βιώσουσιν οἱ ἄνθρωποι χεῖρον καὶ αὐτῶν τῶν 
θηρίων (A3). Τὸ γάρ τοι χράτος τοῦ κοσµοχράτορος 
ἐγγὺς ἐπὶ θόραις ἥχει' καὶ δεῖ τῆς αὐτοῦ παρου- 
σίας Ἀπρόδροιχ κακὰ προηγήσασθαι, ὁδόµατά τε 
ἀλλόχκοτα xal ἀθέσμους πράξεις, οὐδὲν τῶν ἐν Διο- 
ύσου τελεταις ἀμείνους, xal ἅπερ Ἕλλησι τετρα- 


γῴδηται, Κρόνος fj θυέςτης 7] Τάνταλος τὰ ἔχγονα C 


καταθύοντες, Οἰδίπους τε μητρὶ συμφυρόμενος καὶ 
Κινύρας τῇ θυγατρὶ, ταῦτα δὴ τὰ πᾶνδεινα καὶ 
περὶ πολιτείαν ἐπεισφρήσει τὴν ἡμεεέραν. Αλλ’ 
ὅρα xai φυλάττου, τέχνον. "Iogt γὰρ, xal πάνυ γε 
σι ὡς οὐ µόνον τῆς ἀπαιδεύτου xal ἁμούσου µοί- 
pas, ἀλλὰ πολλοὶ καὶ τῆς πεπαιδευµένης, tq ταῦτα 
συναπαχθήσονται. Ταῦτα ὁ μὲν, ὡς ἔοικεν, ἑπεθεί- 
ασεν: ἐγὼ δὲ, ἔκτοτε xal εἷς δεῦρο τῶν ἐκείνου 
μεμνημένος λόγων, σοῦ ταῦτα λέγοντος νῦν θαυμά - 


ζων διατελῶ. 


θρᾷξ ἱ τοῦτο ἐκεῖνο ὃ πάλαι Β TIMOTH. Pape! hoo illud est mi Thrax, quod 


mihi pridem paternus avus predixit. Cum enim 
aliquando graviter et iniquo animo ferrem, quod 
cum alia bonorum virorum ornamenta, tum vero 
maxime liberalium disciplinarum studia pessum- 
irent, eum percontatus sum, numnam pristinis 
illis bonis accessio ulla fleri denuo posset. At ille 
jam senio gravis, et futurorum plereque animo 
presentiscere gnarus, sensim capitis hujus comam 
demulcens, et ab imo pectore suspirans. O chare 
fili, o puer, inquit, censen' vero fore, ut discipli- 
nis liberalibus, aut cuivis alii virtuti, ulla unquam 
flat accessio? Tempus jam instat, cum homines 
vitam vel brutis animantibus deteriorem agent. 
Antichristi enim regnum jam pro foribus est. Cu- 
jusadventum necesseest mala precurrere,absurdas 
inquam, hereses, exlegesque actiones, nihilo Bac- 
chanalibus orgiis illis meliores, queque adeo Gre- 
corum tragici poete in theatra invexerunt, Satur- 
nus vel Thyestes, vel Tantalus, filiorum se san- 
guine commaculantes.OEdipus nefando cum matre 
concubitu se commiscens, et Cinyras cum filia, ea, 
inquam, malorum omnium gravissima, in nostram 
quoquerempublicam obreptura sunt. Sed attendito, 
tibique caveto, fili. Scias enim, scias, inquam, fu- 
turum, ut plerique non tantum ex indocta illaet 


imperita populi fiece, verum eliam ex doctorum grege precipites ea in mala ferantur. Hec ille, ut 
GAULMINI NOT. 


(39) θεῖα σύμθολα * que in anima constituunt 
magi ex Zoroastre (Ürac. Mag. p. 22 θεῖα σύμ- 
6013 ψυχαῖς πατρικὸς νόος ἑνάσπειρε), illa deleri 
utabant ἁἀλογιστίφ τῶν παθῶν ' Porphy. Περὶ 
ποχ. (1, 31). Chaldei in anima ponebant divini- 
tatis et originis sue μνημµόσυνον, quia esset θεότη- 
τος ἀποῤῥὼξ, ut loquitur Nazianzenus; Platonici, 
quod docerent cum Pythagoreis, τὰς ἀνθρωπίνας 
ψυχὰς γίνεσθαι ix τοῦ αὐτοῦ κρατῆρος τοῖς τε iyxo- 
σµίοις θεοῖς καὶ τοῖς δαίµοσιν καὶ τοῖς ἀγαυοῖς 
ἤρωσιν * Hierocl. ad Pythag: 

(40) 'Av&' otov οἷα όιαμ. Adagium est de quo 
alibi plenius. 


411) Utimur Galli : ij est. tombé dans a fosse 


D qii avait préparée auc autres. 
P 


42) Καθαρµατα * περικαθάρµατα xal περιψήµατα 
p. Phulus v Cor. iv, 43), ἀντὶ ἁποθλήτως, Bed et 
ἀπονίμματα Eustathius ad Homer. (Ad. Od. A); 
σπογγίσµατα et λύματα etiam grammatici Greoco- 
rum ; illa tamen distinguunt. Ritus notissimus est 
χαθαρµάτων, φαρμακῶνι etc. 

(43) Prorsus habet ex Athanasio, apud quem Án- 
tonius de Arianis, ut iste de Manicheis : μέλλει 
τὴν ἐκκλησίαν ὀργὴ καταλαμοάνειν, καὶ μέλλει 
παραδίδοσθαι ἀνθῥώποις ὁμοίοις ἀλόγοις κτήνεσιν. 
Utrumque suo tempore verum fuit. 


. .. 
PIECE D IN RR E 


P] LEE Y α- ο a- 
ο mm HR 


833 


MICHAELIS PSELLI 


836 


e re nata constat, divino afflatus numino vaoinatus est. Ego vero jam inde usque ad hec tempora ser- 
mones illius memoria repetens, te nunc taliu dicentem subinde admiror. 
THRAX. Est etiam mehercule, quod admireris, A — GPAE. Καὶ θαυμάζειν δεῖ σε, Τιμόθεε. "Ατοπα μὲν 


Timothse. Cum enim multe perabsurde gentes 
apud Ilyperboreos, multe item circa Libyam et 
Syrtim ab historiographis esse merorentur, hu- 
jusmodi certe absurditatis flagitium nullum apud 
ipsos commissum, neque apud Celtas audies,neque 
si ulla gens alia Britannie proxima exlex et effera 
git. 


γὰρ πολλά καὶ περὶ τῶν ἐν Ὑπερθορείοις ἐθνῶν, πολ- 
λὰ xal τῶν ἀμφὶ Διθύην καὶ Σύρτιν Ἱστόρηται" τοιοῦ- 
τον δὲ xaxlaq εἶδος οὐδὲν ἀχούσῃ οὔτε περὶ αὐτοὺς, 
οὔτε πιρὶ Κελτοὺς, οὐδ' ἂν τι περὶ Βρετανίαν ἔθνος 


ἔχνομον καὶ &yptov $i. 


CAPUT VII. 
Corpora, dzemonibus nihilo secius atque angelis ipsis caelestibus esse hominibusque apparere. 


TIMOTH. Certe dolendum est, mi Trax, quod hu- 
jusmodi piaculum in hune nostrum orbem irre- 
pserit. At vero suis eos heresibus intabescere, 
malosque male perdi sinito. Me autem scrupulus 
nescio quis de demonibus multos ante annos sub- 


ΤΙΜΟΘ. Δεινόν γε, ὦ θρᾷξ, εἲ τοιοῦτον µύσος εἲς 
τὴν καθ) ἡμᾶς εἰκουμένην ἐπεχωρίασεν.Αλλὰ τούτους 
μὲν Éa φθινύθειν, καὶ κακοὺς καχῶς αὐτοῖς ἐπιτηδεύ - 
µασιν ἐξαπόλλυσθαι' ἐμὲ δὲ δαιµόνων περὶ πολυετὴς 
ἀπορία διαταράττει, vá τε ἄλλα καὶ el τοῖς καχοδαί- 


ortus dubium discruciat, cum aliis de rebus, tum DB µοσι τούτοις ἐμφανῶς ὁρῶνται. 


vero, an cacodemonibus illis, malove genio percitis 
Euchitis videndos se demones exgibeant? 

THRAX. Atqui, o bone vir, eo illorum omnium 
studium, conciliabulum, sacrificium, oultusque 
divinus tendit, nihilque non spurcitie ab ipsis per- 
petratur, quo hujusmodi presentis demonum com- 
po'es evadaat. 

TIMOTH. Qui vero, oum incorporei sint, exterio- 
ribus oculis apparent? 

THRAX. At, heus tu, demones incorporei non 
sunt; imo corporei, etcirca corpora versantur; 
quod quidem vel ab ipsis venerandis Pairibus, re- 
ligionis nostre antistitibus, ediscere possumus, si 
modo quis ea que illis exciendis necessaria sunt 


sedulo exsequatur. Audire vero multos quoque (| ἀχοῦσαι, τὰς 


licet, qui eos sibi cum corporibus apparuisse di- 
cant. Et magnus Basilius exponens [sais verba, 
Ululate sculptilia* ait quia « idolis latenter assi- 
dent astantes quidam demones ex impuris sacris 
voluptatem capientes. Quemadmodum enim in 
locis macellorum ubi cruor et sanguis jam corru- 
ptus invenitur, canes cupediis dediti commorantur; 
ita et demones gule servientes, voluptatemque ex 
sanguine ac nidore sacriflciorum captantes, circa 
aras statuasque sibi consecratas volutantur. Forte 
etiam nutriuntur eorum corpora quae aeria 
sunt aut ignita aut ex utroque elemento compo- 
Bita. » Et rursus divinus ille Basilius, rerum quee 
sub aspectum non cadunt, et nobie incognite sunt, 
inspector, non demonibus solis, at intemeretatis 
etiam angelis,inesse corpora contendit,quasi tenues 


* [ga x, 11. 


GPAX. Καὶ μὴν, ὦ λῷστε, πρὸς τοῦτο πᾶσιν αὐτοῖς 
ἡ σπουδἠ συντείνει καὶ ἕντευξις καὶ θυσία xal τελετὴ, 
xai πᾶν ἐπιῤῥητον xal ἀπόῤῥητον, τῆς αὐτοφανείας 
ταύτης ἕνεχα, παρ᾽ αὐτοῖς τελεῖται. 


TIMOe. Πῶς οὖν, μὴ σῶμα ὄντες, τοῖς ἐκτὸς ὄμμα- 
σιν ὁρῶνται ; 

GPAZ. Αλλ' οὐκ ἀσώματον (44), ὦ γενναῖε, τὸ 
δαιµόνιόν ἐστι φῦλον' μετὰ σώματος δὲ γε καὶ ἀμφὶ 
σώματα διατέτριφε. Καὶ τοῦτο ἔστι μὲν καὶ παρ᾽ 
αὐτῶν μαθεῖν τῶν ἡμεδαπῶν xrl σεπτῶν πατέρων, 
eU τις τὰ αὐτῶν οὐκ ἀργῶς ἐπίοι' ἔστι δὲ καὶ πολλῶν 
μετὰ σωμάτων αὐτοῖς αὑτοφανείας 
διηγουµένων. Καὶ ὁ μέγας Βασίλειος, ἐξηγούμενος 
τὸ iv 'Ἡσαίᾳ ῥητὸν, τὸ φάσχκον « ὀλολύξατε, τὰ γλυ- 
πτὰ, » ταῦτά φησιν (A5), ὅτι « τοῖς εἰδώλοις ἐκ. τοῦ 
ἀφανοῦς δαἰμονές τινες προσπτάντες παραχαθέζον- 
ται, τῆς ἀπὸ τῶν µιασµάτων ἡδονῆς ἀπολαύοντες' 
ὥσπερ γὰρ τὰ λίχνα κυνίδια περὶ τοὺς τόπους τῶν 
µαχέλλων παρακαθέζονται, iv οἷς αἷμα καὶ ἰχῶρές 
εἶσιν, οὕτω καὶ τὰ λίχνα δαιµόνια, θηρώμενα τὴν 
ἀπὸ τῶν αἱμάτων καὶ τῆς χνίσσης τῶν θυσιῶν ἆπο- 
λαυσιν, περὶ τοὺς βωμοὺς εἴληται xal τὰ ἀγάλματα 
αὐτοῖς ἀναχείμενα" τούτοις γάρ που xai τρέφεται τὰ 
ἀέρινα αὐτῶν σώματα, εἶτε xal πύρινα, Tj καὶ ἐξ ἀμφο- 
τέρων τῶν στοιχείων μικτά. Καὶ πάλιν ὁ θεῖος Βασί- 
λειος,ὁ τῶν ἀθεάτων ἑπόπτης τῶν ἡμῖν ἁδήλων, οὐ δαί- 
μοσι µόνοις, ἀλλὰ καὶ τοῖς ἀχράντοις ἀγγέλοις ἐνεῖναι 
σώματα διατείνεται (46), οἷά τινα πνεύματα λεπτὰ 


GAULMINI NOTE. 


(44) Dionys. De celesti Hier. ο. 15. Οἱ θεόσοφοι 
τὰς οὐρανίας οὐσίας ἐκ πυρὸς διαπλάττουσιν. 
νι Basil. in Isaiam, t. I, ed. Garnerii, p. 558. 
.. (40) Basilii testimonium quod laudat est cap. {6 
ib. ad Amphiloch. De Spiritu sancto : Ἡ μὲν οὐ- 
σία αὐτῶν (περὶ τῶν οὐρανίων δυνάµεων) τὸ ἀέριον 


πνεῦμα, sl τύχοι, fj mop ἄύλον χατὰ τὸ }ηραμμὲ: 
voy * 'O ποιῶν τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα καὶ 
τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ πῦρ φλέγον. Διὸ xal. ἐν τό- 
πῳ εἰσὶ xal ὁρατοὶ γίνονται, lv τῷ εἴδει τῶν οἴκείων 


᾿ αὐτῶν σωμάτων τοῖς ἀξίοις ἐμφανιζόμενοι. 














831 


DE D/EMONUM OPERATIONE. 


838 


xai ἀερώδη xal ἄχραντα * καὶ τοῦ λόγου παρέχεται A quosdam aereos defecatosque spiritus; et in dioto- 


μάρτυρα Amuió, τὸν iy προφήταις ὀνομαστότατον, 
'O ποιῶν τούς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα λέγοντα, 
καὶ τοὺς λειτουρχοὺς φλογίνους. Καὶ πᾶσα ἀνάγχη * 
τοῖς γὰρ λειτουργοῖς καὶ ἀποστελλομένοις πνεύμασιν, 
ὡς ὁ θεσπέσιος ἀποφαίνεται Παῦλος, ἔδει σώματός 
τινος ὡς χινήσονται xal ἑστήξονται καὶ φανήσονταί γε. 
O3 γὰρ ἄλλως ταῦτα ἑνὸν, ἀλλὰ διὰ σώματός τινος, 
οὑτωσὶ τελεῖσθαι. 


ΤΙΜ0Θ. Πῶς οὖν ὡς ἀσώματοι πολλαχοῦ τῆς 
ΓραφΏς ὑμνοῦνται ; 

GP AZ, "Oct xal τοῖς ἡμετέροις xal τοῖς θύραζε (47) 
xai τοῖς ἁπωτέριυ xai θύραβεν εἰωθός ἐστι τὰ παχύ- 
τερα τῶν σωμάτων σωµατώδη λέγειν’ ὃ δὲ λεπτομερές 
ἐστι, xal τὴν ὄψιν διαφυγγάνον καὶ τὴν ἀφὴν, ἀσώ- 
µατον οὐ µόνον οἱ xa0' ἡμᾶς, ἀλλὰ xai πολλοὶ τῶν 
ἐκτὸς ἀξιοῦσι λέγειν (48). 


rum suorum confirmationem Davidem illum pro- 
phetarum omnium celeberimum testem citat cujus 
hiec verba sunt. Qui facit angelos spiritus, et mini- 
siros f(lammeos?. Quod ita se habeat necesse est. 
Ministris enim et in suam ablegatis provinciam 
spiritibus, ut D. Paulus asserit*, corpore quopiam 
opus est, ut moveantur, et quiescant, atque adeo 
appareant. Nec enim fleri hec alio modo possunt, 
&t cujusdam corporis intermedio ita funt. 

TIMOTH. Qui fit ergo, ut plerisque Scripture 
locis tanquam incorporei celebrantur ? 

THRAX. Et nostri et externi, atque adeo a no- 
stra religione remotissimi et antiquissimi quique 
corpora illa, que crassiora sunt, corporea dicere 
solent, quod &utem perexiguum est et pertenue, 
nec sub aspectum cadit, neo tactui exponitur, id 


incorporeum non solum religionis nostre, verum 
etiam externe superstiLionis antistites appellandum 


cengent. 


CAPUT VIII. 
De angelici corporis a dasmoniaco, splendorlsque a solari differentia et discrimine. 


ΤΙΜΟΘ. ᾽Αλλὰ τί δή ; τοῦτο τὸ συμφυὲς τοῖς ἀγγέ- 
λοις σῶμα πότερον ταυτόν ἐστι καὶ τοῖς δαίµοσιν ; 


OPAX. "Απαγε ' πολλοῦ γε xal δεῖ. Τὸ μὲν γὰρ 
ἀγγελικὸν, αὐγάς τινα ἐἑξανίσχον ξένας, τοῖς ἑκτὸς 


TIMOTH. Age vero, numnam corpus illud 
quod angelis innatum est, idem et demones ha- 
bent t 

THRAX. Apage, alterum sane ab altero permul- 
tum differt. Angelicum enim, quia extraneos nes- 


ὀφθαλμοῖς ἔστιν ἀφόρητόν τε xai ἀνυπόστατον * τὸ C cio quos splendores emittit οἱ ejaculatur, idoirco 


δαιµόνιον δὲ, εἲ μὲν τοιοῦτον δή ποτε ἦν οὐκ οἶδα si- 
πεῖν * ἔοιχε D' οὖν, Ἑωσφόρον 'Hoatou τὸν ἔχπε- 
σόντα Χατονοµάζοντος * νῦν δὲ ἀλλὰ ζοφῶδες olov 
καὶ ἁμαυρόν ἐστι, καὶ τοῖς ὄμμασι λυπηρὸν, γυµνω- 
θὲν τοῦ συζύγου φωτός. Καὶ τὸ μὲν ἀγγελικὸν παν- 
τάπασίν ἔστιν ἆθλον * διὸ καὶ διὰ παντός ἐστι στε- 
ρεοῦ διαδόνον καὶ διϊὸν, καὶ τῆς ἡλικῆς ἀχτῖνος ὃν 
ἀπαθέστερον. Tiv μὲν γὰρ διὰ σωμάτων διαφανῶν 
Ἰοῦσαν ἁποστέγει τὰ γεώδη καὶ ἀλαμπη, ὡς xal 
χλάσιν ὑπομένειν, ἅτε δὴ τὸ ἔνυλον ἔχουσαν * τῷ δὶ 
οὐξὲν αὐτῶν ἐστι πρόσαντες, ola µηδεµίαν ἔχοντι 
πρὸς μηδὲν ἀντίθεσιν, μηδέ τισιν ὁμόστοιχον Dv. 
Τὰ δὲ δαιμόνια σώματα, κἂν ὑπὸ λεπτότητος ἀφανῆ 
χαθἑστηχεν, ἀλλ) ὅμως ἕνυλά πη καὶ ἐμπαθῆ, καὶ 
μάλισί” ὅσα τοὺς ὑπὸ γῆν ὑποδέδυχε τόπους. Ταῦτα 
γὰρ τοσαύτην ἔχει τὴν σύστασιν, ὡς καὶ ἀφαῖς ὑπο- 
πίπτειν, καὶ πληττόμενα ὀδυνᾶσθαι, καὶ πυρὶ προσ- 
οµιλήσαντα κάεσθαι, ὡς καὶ ἔνια τούτων ἀπολεί- 


? Psal. civ, 19. * Heb. 1, 14. * Isa. xiv, 12 


exterioresoculos fulgore suo perstringit, nec ab iis 
ferri tolerarive potest. Demoniacum vero an hu- 
jusmodi quondam fuerit, affirmare non ausim, 
fuisse tamen videtur. Cum enim qui lapsus est 
Luciferum vocet Isaias?, nunc vero tenebricosum 
nescio quid et obscurum est, atque visu tristifi- 
cum, utpote cognato lumine orbatum. Átque an- 
gelicum quidem omni prorsus materia vacat, quo 
fit etiam, ut semper solidum, penetrabile, atque 
permeabile sit ipsoque solari radio impatibilius. 
Huncenim transparentia seu pellucida corpora per- 
meantem ea refringunt, qua terrena et opaca sunt. 
ita ut ictum quidem luminis ferant quippe qui 
materie non sitexpers; at angelico corpori hujus- 
modi corporum nullum obsistit, quippe cui nihil 
adversetur consentaneumve sit. Demoniaca vero 
corpora, quamlibet visum pre tenuitate subterfu- 
giant, materie tamen nonnihil habent,patibiliaque 


GAULMINI NOTE. 


(&7) Οἱ θύραζε, Greci vel gentiles. Οἱ ἔξω Da- 
mascio contra Manich. iA ἔξω φιλοσοφία Gregorio 
Nyssen. in Vita Greg. Thaumat. (p. 241); σοφοὶ 
ot ἔξω in Theoriani legatione ad Armeniorum Ca- 
tholicum, qui illorum patriarcha est. Disces ex Jo- 
seph. Ind. Quod moneo, quia vir doctus consula- 
rem interpretatus est. Habent a Pythagoreis Chri- 
stiani. Malchus : µόνον τῶν δυσσυνέτων V lege δυσξυν- 
έτων) παρὰ τοῖς ἕξω διαμνημονευοµένων. Οἱ ἕξω 


apud illos sunt philosophi non ejusdem secte. 

(48) Quos alios simul sentire inquit non exscribo, 
quia pridem est cum alii exscripserunt ; sed Áristo- 
telem (Metaph. 1v, 8) crucem philosophis relinqui- 
mus : Οὐσία λέγεται τά τε ἁπλᾶ σώματα, olov γῆ xal 
πῦρ καὶ ὕδωρ, καὶ ὅσα τοιαῦτα, καὶ ὅλως σώματα, xai 
τὰ ix τούτων συνεστῶτα, ζῶά τε καὶ δαιμόνια, καὶ 
τὰ µόρια τούτων. 


839 MICHAELIS PSELLI 810 


quodammodo sunt, eaque cum primis que subter- À πειν τέφραν * ὃ καὶ συµμθῆναι περὶ τοὺς ἐν Ἰταλίᾳ 
raneos specus subeunt. Ea enim illorum est consti- Τούσκους (49) στόρηται. 

tutio, ut contactibus exponantur obnoxiave sint, percussa ingemant, et flammis admota urantur, ut 
eorum, quorum nonnulla sui vestigium cinerem relinquent, quod in talia apud Tuscos accidere 


aiunt. 

TIMOTH. Senesco, utin proverbio est, mi Thrax, 
semper nova quepiam addiscens, ut etiamnum 
demonas quosdam esse corporeos et passioni ob- 
noxios. 

THRAX. Novi nihil est, mi Timothee, si cum 
simus homines, ut ait ille, multa ignoremus. Nam 
perbelle nobiscum agatur, si una cum senectute 
mens nobis accrescat et adaugeatur. Porro sic tibi 
persuadeas velim, heo neutiquam a me, veluti 
commentitiis quibusdam rhapsodiis conficta esse, 
ut Cretensibus aut Phenicibus moris est : scilicet 
hec me vel Servatoris ipsius verba !^ docuerunt 


TIMOO. Γηράσκω, κατὰ τὴν παροιµίαν (50), ὦ 
θοᾷξ, ἀεὶ χαινὰ διδασκόµενος, olov καὶ νῦν δαίµονάς 
τινας εἶναι σωµατώδες xal ἐμπαθεῖς. 


GPAZ. Οὐδὲν, d ἑταῖρε, χαινὸν ἀνθρώπους ἡμᾶς 
ὄντας, κατὰ τὸν εἶπόντα, πολλὰ ἀγνοεῖν (51) * ἀγαπη- 
τὸν γὰρ εἰ xal Ὑηράσχουσιν ἡμῖν ἐγγίνεται vec. 
Ηλὴν ἴσθι μηδ) αὐτὸν ἐῤῥαψῳφδηχέναι µε ταῦτα τε- 
ῥατευόµενον κατὰ τοὺς Κρῆτας Ἡ Φοίνικας (52): 
ἀλλ᾽ εἰμὶ μὲν καὶ παρὰ τῶν τοῦ Σωτῆρος λόγων πε- 
πεισμένος ταῦτα, πυρὶ κολασθήσεσθαι φασχόντων τοὺς 
δαίµονας * ὃ πῶς olóv τε παθεῖν ἀσωμάτους ὄντας ; 


que demonas igne puniendos asserunt, quem quo B τὸ γὰρ ἀσώματον ἀμήχανον παθεῖν ὑπὸ σώματος. 


modo patiantur, si corpore careant? Fieri enim 
nullatenus potest, ut quod corporis expers est, id 
8 corpore intertrimenti quidquam patiatur. Necesse 
est ergo, ut ipsi corporibus ponas luant, quippe 
qui passioni sint obnoxii. Possum vero multa in 
medium proponere ab iis audita, qui se presen- 


Ανάγκη Ὑοῦν σώμασιν αὐτοὺς τὴν Χχόλασιν ὑπο- 
δέχεσθαι πεφυχόσι πάσχειν. "Eya δὲ καὶ πολλὰ 
χαταχούσας παρὰ τῶν εἰς αὐτοφίας τούτων ἑαυτοὺς 
καθέντων * ἐμοὶ γὰρ οὐδέπω οὐδὲν τοιοῦτον τεθέα- 
ται * μὴ δὲ εἴη uot δαιμόνων ὄψεις εἰδεχθεῖς θςᾶ- 


oat, 





tibus eorum obtutibus objecerunt. Nihil dum enim tale quidquam 8 me visum est atque utinam & me 
hoc absit, ut terrificos demonum vultus conspiciam. 


CAPUT IX. 


Damonia lucifuga, aquea el subterranea, tanquam materie affecia passioni obnoxia 6556, spermaque emiltere 
alque ali. 


Ceterum cum monacho quoddam in peninsula (| ἨἩΜονάζοντι δὲ τινι περὶ Ἠχεῤῥόνησον τὴν ὅμορον 


.Grecie contermina degente collocutus sum; 
nomen ei Marco et ad Mesopotamiam genus refe- 
rebat. Qui cum mystes et inspector, si quis alius, 
diabolicorum phasmatum, seu spectrorum fuisset, 
ea quidem tanquam vana et falsa flocci fecit et 
abjuravit, palinodiamque canens veris fldei nosire 
placitis subscripsit, que quidem & me audita et 
percepta edidicit studiose. Itaque multa ille dixit 
&tque declaravit absurda et diabolicu. Et cum ab 
eo aliquando sciscitarer, Numnam aint ulli demo- 
nes passioni obnoxii? Maxime, inquit, quemadmo- 


1? Matth. xxv, 41. 


Ἑλλάδος ξυγγέγονα * Μάρχος ὄνομα tojv ἦν, xoi 
τὸ Ὑένος ἐπὶ τὴν µέσην τῶν ποταμῶν ἀνέφερεν ὃς 
τελεστὴς xav ἑπόπτης, εἴπερ τις ἄλλος, τῶν δαιµο- 
νίων γεγονὼς φασµάτων, ταῦτα μὲν ὡς ἕωλα καὶ 
κατεψευσμένα περιεῖδέἑ τε καὶ ἐξωμόσατο, παλινῳ- 
δίαν δὲ σας, δόγµασι προσέβετο τοῖς ἁληθέσι καὶ 
ἡμετέροις, ἃ xal ἑσπουδασμένως map! ἐμοῦ κατήχη- 
ται. Πολλὰ γοῦν οὗτος εἶπέ τε καὶ ἐπεσάφησιν ἄτοπα 
καὶ δαιμόνια. Ka( ποτὲ µου πυθοµένου st τινές ela: 
δαίµονες ἐμπαθεῖς, Καὶ µάλα, T ὃ᾽ ὃς ' ὥστε καὶ 
σπερµαίνειν (55) τούτων ivlouc xal σκώληκας ἆπο- 


GAULMINI NOTE. 
49) Ubi? quando? disputavimus libello (non [) hoc pulvere. 


edito) De magía druidarum. 

(50) Solonis : Γηράσχω δ᾽ αἲεὶ πολλὰ διδασκό- 
μενος. 

(54) Arabes habent : Dicilur homo esse filius de- 
fectus : Cent. 2, adag. 14. Quas proverbia eruditis- 
simo et linguarum orientalium oallentissimo Er- 
renio debemus. 

(52) Κρητίζειν, ἀντὶ τοῦ ψεύδεσθαι xal &nacav.Nota 
magis nulli domus est sua. Φοινικικὸν pariter ἀντὶ 
Ψεύδους. Plato, μτδὲν καινὸν, ἦν δ᾽ ἐγὼ, ἀλλὰ 
φο:νικικόν, lib. 111, (8 20) De. republ. Ψεῦσμα φοινι- 
κικὸν Straboni pariter lib. ni. Junius in Adagio 
Pluenicium mendacium, Etiam Phonicum fides tibi 
notissima erit ex Anton. Diog. ὑπὲρ θούλην, in 
Phot. Bibl. cod. 166). 

(53) Theologi longo et fidente paratu gudarunt in 


(54) Nemo nescit adagium, cujus a Stesichoro 
et Helena origo. Isocrat. in. Eucom. Helen 823 : 
Ἐπεδείξατο καὶ Στησιχόρψ τῷ ποιητῃ τὴν ἑαυτῆς 
δύναμιν * ὅτε μὲν γὰρ βχόµενος τῆς qi ἔθλασ- 
Tiene τι περὶ αὐτῆς, ἀνέστη τῶν ὀφθαλμῶν 

πεστερηµένος * ἐπειδὴ δὲ, γνοὺς τὴν αἰτίαν τῆς 
συμφορᾶς, παλινῳδίαν ἑποίησε, πάλιν αὐτὸν εἲς τὴν 
αὐτὴν φύσιν κατέστησε. 

(56) Ιδοὺ δὲ καινὸς οὐτοσὶ παλαίφατος, sed ἆλαο- 
σκὀπίην ἔχει. Theologorum et medicorum fllii pene 
omnes moverunt hunc lapidem de Merlino Anglo, 
quem ab incubo demone seminalum esse narratur, 
familia cygni, crocottis indiois ut plura dicere nu- 
gari sit. Huc pertinet solidorum in corpus infusio 
tam mirabilis, de qua vir doctiss. et piissimu 


Delrius docte pariter et pie in Dísguisit. magic. 








τὰ 
ν 
"i 
. 


841 DE DAEMONUM OPERATIONE. 8492 


γεννᾶσθαι τοῖς σπέρµασιν. 'AAXÀ)' ἄπιστον, ἦν δ’ A dum et sperma nonnulli eorum emittunt, οἱ ver- 


ἐγὼ, περίττωσιν ἐνεῖναι δαίµοσι καὶ µόρια σπερµο- 
19v& xal ζωϊκά. Μόρια μὲν αὐτοῖς, 3$ δι ὃς, οὐκ 
ἔνεστι τοιαυτί " περίττωσις δὲ τις ἐξ αὐτῶν ἐστι. 
Καὶ λέγοντι πείθου µοι. ᾿Ατὰρ, ἦν δ᾽ ἐγὼ, κίνδυ- 
vog αὐτοῖς xai τρέφεσθαι καθ ἡμᾶς, Τρέφονται, ὁ 
Μάρχος εἶπεν, ol μὲν δι’ εἰσπνοῆς, ὡς τὸ ἐν ἀρτη- 
pac καὶ ἓν νεύροις πνεῦμα, οἱ δὲ δι ὑγρότητος" 
αλλ οὗ στόµατι (60) καθ ἡμᾶς, ἀλλ’ ὥσπερ σπὀγ- 
yo: καὶ ὀστραχόδερμα, σπῶντες piv τῆς περιχειµέ- 
νης ὑγρότητος ἔξωθεν, αὖθις δὲ λαθοῦσαν σύστασιν 
σπερματικὴν ἀποχρίνοντες, Τοῦτο δὲ πάσχουσιν οὐ 
πάντες, ἀλλὰ µόνα τὰ πρόσυλα τῶν δαιμόνων γένη, 
τό τε μισοφαὲς καὶ τὸ ὑδραῖον, καὶ ὅσον ἐστὶν ὑπο- 
χθόνιον. 


mes quosdam spermate procreant. At incredibile 
est, inquam, excrementi quidquam demonibus 
inesse, vasave spermatica et vitalia. Vasa quidem 
eis, inquit ille, hujusmodi nulla insunt, superflui 
autem seu excrementi nescio quid emittunt ; hoc 
mihi asserenti credito. At vero, inquam, eos more 
quoque nostro ali oportet. Marcus ad hec : Alun- 
tur, inquit, alii quidem inspiratione, ut spiritus 
arteriis nervisque contentus ; alii humiditate, non 
tamen ore, ut solemus, excepta, sed spongiarum 
testaceorumque piscium more edjacentem quidem 
humorem extrinsecus altrahenies, posteaquo con- 
eretionem spermaticam excernentes. Hoc autem 
non omnia patiuntur, at ea solum demoniorum 


genera, quae materie affecta et obnoxia sunt, lucifugum, inquam, et aqueum, et quodcunque subterra- 


neum est. 


CAPUT X. 
Aerem, terram, aquas, universum denique mundum daemonibus scatere plenumque esse. 
Πολλὰ 9' ἐστὶν, ὦ Μάρχε, δαιμόνων γένη; ἀνηρό- Ὦ Multane vero sunt, o Marce, subjeci continuo, 


μην αὖθις. Πολλὰ, 3j 60' ὃς, xai παντοδαπὰ τὰς ἰδέας 
τε καὶ τὰ σώματα, ὡς εἶναι πλήρη μὲν τὸν dipa (51) 
τόν τε ὕπερθεν ἡμῶν καὶ τὸν περὶ ἡμᾶς, πλήρη δὲ 
γαῖαν xal θάλατταν καὶ τοὺς μυχαιτάτους xai β»- 
βίους (58) τόπους. Αλλ’, εἴ τι μὴ ἐπαχθὶς, ἀπαρι- 
θμητέον Exacta, ἔφην. Ἐπαχθὲς, ἡ δ’ ὃς ἅτττα ἁπ- 
ωμοσάµην, ταῦτα διὰ µνήµης ἄχειν. Πλὴν οὐ παραι- 
τητέον, σοῦ χελεύοντος. Οὕτω δῆτα εἰπὼν, πολλὰ δαι- 
µόνων ἀπηρίθμησε γένη, προστιθεὶς ὀνόματά τε αὐτῶν 
x»! ἰδέας, καὶ τόπους οἷς διατρίθουσι, 

num genera percensuit, subjunctis etiam eorum 
solent. 

TIMOO. Τί οὖν, ὦ θρᾷξ, xal σὲ πρὸς ἡμᾶς ταῦτα 
ἐπελθεῖν χωλύει; 

ΘΡΑΞ. Τὰ μὲν κατὰ µέρος, ὦ βελτιστε, τῶν τη- 
νιχάδε αεχθέντων οὔτε τότε uot κατὰ λόγον ἐσπούδα- 
στο, καὶ οὐδὲ νῦν ἐπὶ µνήµης ἄγω. Καὶ τί γὰρ ἔμελ- 
λον ἀποίσεσθαι χέρδος, ὀνόματά τε αὐτῶν xal jj 
αὐλίζεται γένος ἕχαστον, καὶ otov ἱνδάλλεται, xal clot 
διαλλάττουσιν ἀλλήλων διαφοραῖς, ἐκφροντίσας ἔχειν; 
Aib xai ὡς ἕἔωλα ταῦτα παρῆχα διαῤῥυήσασθαι ' ἐκ 
πολλῶν δ᾽ ὀλίγ᾽ ἄττα χατὰ νοῦν συνέχω, καὶ τούτων 
9 ἂν ζητήσῃς ἐρωτῶν ἀχούσῃ. 


demoniorum genera ? Multa, inquit ille, et formis 
corporibusque omnimoda : ita ut iis plenus sit aer, 
et qui supra nos est, et qui nobis cireumfunditur; 
plena etiam terre, plenum mare, plena denique 
ima subterraneorum penetralium loca. At vero, ni 
molestum tibi sit, singula sunt enumeranda, in- 
quam. Molestum, inquit ille, fuerit, si que semel 
ejeci, ea in memoriam revocem. Ceterum hoc 
quidquid est oneris, te presertim jubente, minime 
detrectandum est. His itaque dictis multa demo- 
nominibus, formis et locis, in quibus versari 


TIMOTH. Quid autem obstat, o Thrax, quomi- 
nus et tu nobis illa edisseras ? 

THRAX. Singula, vir optime, que tunc ab illo 
dicta sunt, neque sigillatim, verbumve de verbo 
ediscere studui, neque nunc in mentem mihi ve- 
niunt. Quid enim lucri reportaturus inde fuissem, 
si mente captus nomina eorum infigere memorie 
voluissem, quove loco unumquodque genus eorum 
versetur, quibusnam in rebus inter eos conve- 
niant, quibus denique discriminibus inter se dif- 
ferant. Proinde vana hec territamenta libens mihi 


memoria effluere passus sum, at ex multis pauca quedam recordor, quorum quidquid a me sciscitabe- 


ris, id audies. 


GAULMINI NOT K. 


($6) Quales ficti veterum ἄστομοι. Quod. prece- 
dit δι’ ὄγρότητος, de Pytbagora Diogen. (ap. Por- 
phyr. Vita Pythag. p. 13) in ἀπίστοις ὑπὲρ θούλην 
etsi ἄστομος non esset), ait Mnesarchum ἐπιτυχεῖν 


ὀξυδεκρῶν]. Christiani post Chaldeos. Athanas., in 
D. Antonii Vita, & 21 : lloAbc μὲν οὖν αὐτῶν (δαι- 
µόνων) ἔστιν ὁ ὄχλος ἐν τῷ χαθ᾽ ἡμᾶς dipt καὶ 

αχρὰν οὐκ ἔστιν ἀφ᾿ ἡμῶν .. . πολλὴ δὲ τις ἐστιν 


ποτε παιδὶ νηπίῳ ὑπὸ λεύκῃ µεγάλῃ xai εὐφυεῖ χει- 1) ἐν αὐτοῖς ἡ διαφορά. 


μένῳ *. ἐπιστάντα δὲ θεάσασθαι ὕπτιον εἷς τὸν οὔρα- 
νὸν ἀποθλέποντα πρὸς ἅλιον ἀσκαρδαμυκτεὶ, καὶ τῷ 
στόµατι ἑνόντα χάλαμον σμιχρὸν xal λεπτὸν καθά- 
περ αὐλόν * θαυμάσαντα δὲ, καὶ δρύσῳ ἐκ τῆς λεύ- 
Χης κατασταζούσι θεασάμενον ρεφόμενον, ἄναλα- 
θεῖν, θείαν τινὰ νοµίζοντα τὲν παιδίου εἶναι γὲ- 
νεσιν. 

(57) Cheldei primi docverunt. Laert. 1, 7: ᾽λλλὰ 
xai εἰδώλων πλήρη εἶναι τὸν dica κατὰ ἀπόόῥοιαν 
ὁπὸ ἀναθυμιάσεως εἰσκρινομένην ταῖς ὄψεσι τῶν 


PaTROL, GR. GXXII. 


(58) Βυθίους. Nemo non videt. Omnia elementa 
occupant. Platonici rationem redderent. Ne ulla 
pars mundi ψυγΏῆς θνητοῦ φύσδως κρείττονος ἅμοι- 
τος Eit, γεννητοὶ θεοὶ illorum. Etici δὲ καὶ ἄλλοι 
Baluovec. οὓς xai καλοίη ἂν τις γεννητοὺς θεοὺς, 
καθ ἕκαστον τῶν στο!χείων, ol μὲν ὁρατοὶ, ol δὲ 
ἀόρατοι, Ev τε αθέρι καὶ πυρὶ, ἄξρι τε καὶ ὕδατι * 
ὡς μηδὲν χόσµου µέρος ψυχῆς ἅμοιρον εἶναι, μηδὲ 
ζώου κρείττονος θνητοῦ φύσεως. Alein. cap. 5. 


21 


843 


MICHAELIS PSELLI! 


844 


CAPUT XI. 


Sez esse summa dzmonum genera, eaque triangulo scaleno, ut. cclestia. isopleuro, humanaque isosceli seu 
&quilatero analogice respondere. 


TIMOTH. Atqui hoo ipsum a te primum discere A — TIMOe. Καὶ μὴν αὐτὸ τοῦτο πρότερον βούλομαί γε 


velim, quotnam sint demonum ordines. 

THRAX. Sex in universum ille genera dimo- 
num esse astruebat, an pro locis, in quibus ver- 
gantur subdividens,ignoro,an vero, quia corporum 
amans univereum demonum genus est, ideo se- 
nionem quoque corporeum et mundanum esse: 
eo enim continentur corporea circumstantia, et ad 
ejus amussim mundus constitutus est ; tum deinde 
quia numerorum primus 8it hic triangulus scale- 
nus, sive obliquus. Isopleuri enim seu wquilateri 
trigoni divinum et celeste genus esse, quod equa- 
le sit, sibique constet, nec facile ad vitium mo- 
vealur. Isoscelis autem, seu indirecti, humanum 
quippe quod universum judicio delectuve aberret, 
at postmodum ad meliora denuo promoveatur. 
Obliqui denique demoniacum, tanquam ine- 
quale, nec ullo prorsus modo ad id quod bo- 
num est animum appellens. Sive igitur hoc modo 
se rem habere censeret, sive item alio, sex ille 
genera enumeravit. Primumque adeo, quod verna- 
culo ille sermone, eoque barbaro, Leliurium nomi- 
nabat, quo nomine διάπυρον seu igneum denotatur. 
Moc autem per aerem discurrit, qui supra nos est. 


B 


μαθεῖν, ὁπόσαι εἰσὶν al δαιμόνων τάξεις. 

OPAZ. "Εξ καθόλου ἐχεῖνος εἶναι τῶν δαιμόνων 
ἔλεγε γένη (59), οὐκ οἶδα st ἤε τοῖς τόποις συνδιτι- 
ρῶν ἐν oi διατρίθουσιν, εἴτε (60) τῷ φιλοσώματον εἶναι 


«δαιµόνιον ἅπαν Ὑένος, εἶναι δὲ val τὴν ἑξάδα σῶμα- 


τικὴν καὶ ἐγχόσμιον ἐν αὐτῇ γάρ εἶσιν al σωµατι- 
xai περιστάσεις xal ol κόσμος κατ αὐτὴν συνέστη" 
ἦτοι τῷ πρῶτον εἶναι τὸν ἀριθμὸν τοῦτον τρίγωνον 
σκαληνόν' εἶναι δὲ τοῦ μὲν Ἰσοπλεύρου τὸ θεῖόν τε 
καὶ οὐράνιον, ὡς ἴσον ὃν ἑαυτῷ καὶ πρὸς καχίαν δυσ- 
κίνητον, τοῦ δ᾽ ἴσοσκελοῦς τὸ ἀνθρώπινον, ὡς καθ᾽ 
Év σφαλλόμενον τὴν προαἰρεσιν, ἐκ µεταµελείας δ᾽ 
a0 βελτιούμενον, τοῦ σκαληνοῦ δὲ τὸ δαιµόνιον, ὡς 
ἄνισον καὶ μὴ συνεγγἰζον ὅλως τῷ οὐρανῷ. Εἴτε οὖν 
οὕτως Φᾧετ' ἔχειν, εἴθ᾽ ἑτέρως, ἐξ ἐκεῖνος ἀπηρί- 
θµησε γένη" xal πρῶτον μὲν, ὃ τῇ ἐπιχωρίῳ φωνᾷ 
βαρθαρικῶς ὠνόμαζε Λελιούριον (64), σηµαίνοντος 
τοῦ ὀνόματος τὸ διάπυρον (02). τοῦτο δὲ περὶ τὸν 
ὕπερθεν ἡμῶν ἀέρα περιπολεῖν' τῶν» γὰρ περὶ αε- 
λήνην (03) τόπων, ὡς ἐξ ἱεροῦ τι βέθηλον ( 4), 
ἀπεληλάσθαι δαιμόνιον πᾶν' δεύτερον Bb, τὸ περὶ 
τὸν προσεχέστατον ἡμῖν ἀέρα πλαζόμενον, ὃ καὶ 
καλεῖσθαι παρὰ πολλοῖς ἰδίως ἀέριον (65) τρίτον 


GAULMINI ΝΟΤΑ. 


(59) Inquirit sollicite Trithem. in lib. Quzst. ad 
Mazimil. Czsar., quaest. 5 (quae est de reprobis ac 
maleficis, ubi de variis demonum generibus), 
Pygmei et Gnomi, Nymphae vel Undene, Sylvi et 
Melusinee, Vulcani et Salamandre : impia Para- 
celsi opinio (Vide Delrium Dísq. mag., p. 343). Sed 
cujusordinis illi homines nor Adamici? soboles xov 
Ἐργηγόρων ὮἢΤίγαντε, Ναφηλεὶίμ ᾿ΓΕλιοὺὸ, γένη 
τρἰα. Enoch. lib, 1 apocryphus. Verum illa nota 
sunt ex maxjmi Scaligeri ad Eusebiurn notis. 

(00) Habet ex Nicomachi Geraseni θΘεολογ. 18 
non solum σωματικὴν putat, sed et τὴν τοῦ κόσμου 
κατὰ τὴν ἑξάδα τελειότητα probat. Sic intelliges 
Psellum : ὁ χόσµος xav! αὐτὴν συνέστη. lllius no- 
mina inter istos nugicanoricrepos, ἀῤῥενόθηλυς, 
γάμος, οὐλομέλεια, ἁρμονία, ζυγία, ἀφροξίτη, a- 
µηλία, Φιλοτησί« πανάχεια, ὑγίεια: que vide in 
Biblioth. Photii (cod. 187) et in ipso Nicomacho, 

ui Lutetie editus, et in Anatolio, qui accurate et 
iligenter nugatur. 

(6) Mendosa vox indubie, vel hoc indicio certe, 
quod Syri et Hebrei quorum vox illa est, nunquam 


in formationibus nominum 5 admittunt. Seri- 
pserat prorsus Psellus, saltem scripsisse debuit, 
disjunctum λελ, ουριον 55 lel, nox *"N ur, ignis, et 
ουριον terminatione Greca. Nemo qui Hebraice 
sciet, dubitabit de illa conjectura. Deqionum pri- 
mum genus sic vocat, cujus appellationis causa 
cuique obvia est. 

(62) Ignei, qui οὐράνιο Orpheo (Pr. ad Mus. 32). 
Alias ignei demones sunt, οἱ πλάνητες Platonicis, 
Alcinoo, quia sunt ἐκ πυρώδους οὐσίας. Inde theur- 
gicis veterum Vulcani membra dicebantur. Orph. 
(Hymn. 66, 6) : Al03,5, fioc, ἄστρα, σελήνη, φῶς 
ἁμίαντον (lege σελήνις)' Ταῦτα γὰρ '"Hoatctoto 
Pin θνητοὶσι προφαίνει. Forte οἱ τὸ πὸρ σχιοτη- 

ὃν λαμπόμενον ἐν θεοπτίαις ; causa cur ignei dict. 
Distinguit Jamblicus illius ignis varias αὐγάς quem 
adi. Sed observatio prima Zoroastris est. 


C 


D 


3) Περὶσελήν ήν aliqui tamen illorum sedem [esse] 
voluere, et. animarum, imo ἁἀλόγου ψφυχΏῆς. In 
mysteriis magorum Chaldaicis id docebant : ἆλογος 
(ex Psello Expos. Oracul. infra) Φυχὴ, καθαρθεῖσα 

V ἀρετῆς Ev. τῷ βίῳ ἄνεισιν sl; τὸν ὑπὲρ σελήνην 
τόπον. Malgiultimi evi demones lunares agnoscunt 
6ἱ solares. Lunares ἔκπληχτους xai ἔχφρονας red- 
dunt ; quod etiam veteres Grecorum magi credi- 
derunt. Inde luna ipsa, Διονυσ., lib. Lx, |v. 229], 
µανίης µεδέει xal λύσσαν ἐγείρει. Solares in oculos 
jus habent, quos µετέχειν τοῦ φωτὸς ἡλιακοῦ affir- 
mant magi : quod ab JEgyptiis acceperunt,qui Άλια- 
κὸν φῶς κατοιχεῖν ἐν ὀφθα]μοῖς dicebant : Porphyr- 
v. ἀποχ., 1v, 59 ; ab utrisque Pythagormi,qui ἡλίου 
πύλας oculos vocabant : Laert. vri, 29. Ceterum om- 
nes τὴν ἐπιγείων χυρίαν, κόσμου τάξιν οὐρανοῦ µορ- 
φὴν cum vocant, lunam intelligunt, que µήτηρ xó- 
σμοὺ pariter in Alexandro Aphrod. ut observat vir 
doctus ad Horapoll. (Hoeschelius ad Horap. 1, ο. 12. 
non Alexandrum, sed Plutarchum allegat ; idque 
recte. C[. Plut. D. Iside et Osiride c. 43) : sed et 
πλῆκτρον χόσµου, quod alibi temere non invenias, 
in Astrolog. man. anonymo Regie biblioth. nota- 
vimus; quo usi sumus beneflcio eruditiss. Rigal- 
tii, cui Muse omnes multum debent, debebunt. 


(64) Ia man. meo erat βλαθερὸν, inepte prorsus. 
In altero doctiss. Morellii. quo usi sumus Bionkov, 
quod retinui. Notissimum »puvpuz' ἑχὰς lox βὲ - 
θηλοι, ὅστις ἁλιτρός [Caltim. Il, in Apoll, v. 2). 
Corruptus tamen in iílo rito Porphyr. Περὶ ἀποχ. 
(II, p. 150) Κηρύγµατι ἐξείργειν ἀπὸ ttv zip d 
ῥανττρίων τῶν ἱερῶν τοὺς µεταιτίους αἵματος ἆ 
θµίου. Lege ἀρθμίου. Ex Hesychio nemo nescit αρ- 
θμὸν, φιλίαν. 

(65) Magices auctores : Platon (Symp.) : Οἱ πορ- 
θµεύοντες τὸ παρ᾽ ἀνθρώπων (roig xai τὰ παρὰ 
θεῶν ἀνθρώποις. Porphyr. Περὶ ἀποχ. (II, p. 473). 
Volo periture parcere charte. 











845 


DE D/EMONUM OPERATIONE. 


846 


0b ἐπὶ τούτοις, τὸ χθόνιον (00): τέταρτον, τὸ ὑδραῖόν A Siquidem ex lunz adjacentibus locis, tanquam ex 


vt χαὶ ἑνάλιον (07): πέμπτον, τὸ ὑποχθόνιον (08): 
ἔσχατον δὲ τὸ μισοφαὲς (00) καὶ δυσαἰσθητον. εἶναι 
ὃξ πάντα ταῦτα τῶν δαιμόνων ἨὙένη θεομισῇ καὶ 
ἀνθρώποις πολέµια ' πλῆν εἶναι καὶ xaxoü φασι, 
κάχιον’ τὸ γὰρ ὑδραῖόν τε καὶ ὑποχθόνιον, ἔτι δὲ 
xii τὸ μισοφαὶς, ἑσγάτως ἐπιχαιρέκακα καὶ ὁλέ- 
θρια. Ταῦτα γὰρ μὴ Φφαντασίαις xal λογισμοῖς τὰς 
ψυχὰς ἔφη κακύνειν, ἀλλ᾽ ἐναλλόμενα, καθᾶπερ τῶν 
Δηρίων τὰ ἁγριώτατα, τῶν ἀνθρώπων ἐπισπεύδειν 
τὸν ὄλεθρον τὸ piv ὑδραῖον, ἀποπνίγον τοὺς πλα- 
ζομένους iv ὕδασι' τὸ δ ὑποχθόνιον καὶ τὸ µισο- 
φαὶς, ἑντὸς, εἴ συγχωροῦνται, προχωροῦντα τῶν 
σπλάγχνων , καὶ, οὓς ἂν τύχῃ κατασχόντα, κατ- 
έγχχοντα, xal ἐπιλήπτους xal ἔκφρονας (70) ipya- 
ζόμενα" τοὺς ὃ᾽ ἀερίους tt x«l χθονίους τἐχνῃ καὶ 
πιρινοίᾳ µετιέναι καὶ ἑξαπατᾷν τὰς τῶν ἀνθρώ- 
πων γνώμας, καὶ πρὸς πάθη καθέλκειν ἄτοπα καὶ 
παράνομα; 


sacro profanum quippiam expulsum esse omne 
demoniorum genus. Secundum autem, quod per 
aerem nobis contiguum et proximum vagatur, id- 
que 8 multis proprio nomine aerium vooari. Ter- 
tium, terrestre; quartum, aqueum et marinum ; 
quintum, subterraneum ; ultimum denique lucifu- 
gum, vixque sensu praeditum. Caeterum omnia hec 
demonum genera Dei odio flagrare utque hominibus 
adversari. Ad hec aliud alio, maloque, pejus esse 
aiunt. Siquidem aqueum et subterraneum atque 
lucifugum etiam extreme maleflca et perniciosa 
sunt; hec enim non phantasmatis et illusionibus 
animas ledere dicebat, sed velut efferatissimas 
feras insilientia hominum internecionem accele- 
rare ; aqueum quidem, navigantes sulfocans ; 
subterraneum autem et lucifugum viscerum, si 
Binantur, penetralibus sese insinuantia, et in quos- 
cunque homines inciderint,eos occupantia, suffo- 


cantia, comitialique morbo et phrenesi exagitantia ; demonas autem aerios οἱ terrestres arte 


versuliaque mentes hominum subire et fallere, 
impellere. 


atque ad absurdos quosvis affectus et exleges 


CAPUT XII. 


De tentationibus, titillalionibus illecebrisque daemonum : quibus ad. se pellicere conantur homines, eosque 
potissimum qui viliorum in se fomites minime resiringunt. 


Πῶς δὲ, εἶπον ἐγὼ, καὶ τί ποιοῦντες ἐνεργοῦσι 
ταῦτα; πότερον χατάρχοντες ἡμῶν (71), xai ol ἂν 
βούλοιντο , χαθάπερ ἀνδράποδα, περιάγοντες; OO 
χατάρχοντες ἡμῶν, Tj ὃ᾽ ὃς, ὁ Μάρχος, ἀλλ᾽ εἰς ὑπό- 


Qui vero, inquam, quidve facientes hiec operan- 
tur? an quia nobis imperant, et quo velint, tan- 
quam mancipia cireumagunt ? Non quia nobis 
imporent, Marcus inquit, sed quia nos commone- 


GAULMINI NOTE. 
(66) Oi χθονοι sunt oi ζαμαῖοι Persarum, quod { pere philosophi. Prorsus hunc locum habuit in 


hactenus nemo vidit. Ἔτυμον et causa nullibi, si 
excipias Greculum ins. ὁμοίος xai ἄρα (lege ἔρα : 
nam ita Grecis terra et Lalinis dicta) παρὰ τῶν 
Ἑλλήνων ὀνομάζεται. Πέρσαι δὲ γῆν xavà ζάμην λέ- 

9m, 0 ἑρμηνεύεται κάτω. biam σαθθατιαν οἱ 

udeorum magis aliquibus, qui illo hebdomade 
ultimo die quiescere neo quemquam ledere omnes 
terre&. demones affirmabant. Quo nomine omnia 
pariter dicta, que septimum diem servare vide- 
rentur. Geographus anonymus ultimi evi, ex Bi- 
biioth. Reg. : Τρίτον ὄρος ἔστιν τὸ χαλούμενον Σαθ- 
θατίαν * ἔστιν δὲ πρὸς τὸ νότιον µέρος τῆς ἀνατολῆς ’ 
Σαθατιὰν δὲ λέγεται, διὰ τὸν βρύειν ποταμὸν 
ἐχείνου, καὶ μὴ κχινεῖσθχι τὸν ποταμὸν ἐν σαθθάτῳ, 
ταῖς τοῦ Μωσέως ἡμέραις, ἀλλὰ μµένειν ἀχκίνητον. 
Fabulosus ille fluvius exstat pariter in Mandevill. 
man., qui auctor nondum. quod sciam, lucem vi- 
dit. Sed philosophis prorsus oi χθόνιοι vel κατα- 
Κθόνιοι δαίμονες homines sunt 'H γὰρ τοῦ κατα- 
χθονίου ὁχίμονος πρόαρησις οὔδενὶ ἄλλῳ προσήκει, 1j 
τῷ φύσει μὲν ὄντι ἀνθρώπῳ, σχέσει δὲ γινομένῳ δαί- 
povt* Hierocl. ad Pythag. Nempe dietinguebant 
τρία λογικῶν vívm* τὸ πρῶνον, τοὺς Üso)Q* τὸ 
μέσον αἰθέριον, δαίμονας καὶ ἤρωας * τὸ τρίτον xai 
Υθόν:ον. ἀνθρώπους. Sed illa notiora sunt. 

67) Νύμφαι, τὰ ἐν ἨὙυναιγείψ σχήμµατι δαιµό- 
για . μεσα, Scholiastes" ad ^ 8). Nebulo gra- 
cojus ms., Βασιλέα τῶν ὑδάτων Φιλθὰ», ὅστις ἔστι 
βασιλεὺς τῶν θαλασσῶν. Btullum et impium. 

(08) Terre canes veteribus magorum ex magi- 
stro Zoroasire : Ἐκ $' ἄρα (Orac. Chald. p.21) 
γόλπων γαΐίης θρώσκουσ᾽ οὗ ποτ ἀληθὲς Σῆμα βρο- 
τῷ ἀνδρὶ Χθόνιοι χύνες δεικνύντες. A magis 8006: 


mente Proclus, cum scriberet in Hesiodum : Εἰκό- 
τως εἷς τὸν ὑποχβόνιον τόπον καταδύντες, ἐν ᾧ τὸ 
ἄτακτον συνέωσται τοῦ κόσμου, χαὶ τὸ θηροφανὲς 
τῶν δαιμόνων γένος, οὓς xóvag εἴωρε τὰ λόγια κα- 
λεῖν. Κυνώδη φάσματα, qua τελουμένοις apparebant, 
notissima sunt. Ab utrisque Christiani acceptum 
usurparunt. Illustris locus in Athanasio in Vita 
Antonii (842) : 'O μὲν οὖν ἐχθῥὸς (διάθολος) μετὰ 
τῶν ἑαυτοὺ χυνῶν τοσαύτας ἔχει τὰς πανουργίας. 

(69) Ultimus mundus Chaldeorum dictus fuit 
µισοφαής, Psellus Expos. Chald. dogm. init.: 'O 
ἔσχατος (τῶν σωματικῶν κόσμων) χθόνιος εἴρηται 
καὶ μισοφαὴς ὃς ἐστιν ὁ ὑπὸ σελήνην τόπος. 

(70) Curabantur hora diei decima cum oleo et 
aqua. Apollon. Mathem. ἐν νυγθημέρῳ magico ms. : 
X hora scilicet, ἐν 7, ἕνουσιν (lege αἰνοῦσιν) τὰ ὕδατα 
(τὸν Θεὸν δηλονότι), καὶ πνεῦμα θεοῦ χαταθαῖϊνον 
ἐπιπολάζει αὐτοῖς καὶ ἁγιάζει αὐτά * εἰ γὰρ μὴ οὔ- 


p τως Tv, ἔθλαπτον ἂν ol πονηροὶ δαίµονες ἀνθρώπους. 


Ἐτ ταύτῃ ἐὰν ἄνθρωπος ἄρῃ τὸ ὕδωρ, xai μίξη 
μετὰ τοῦ £Aalou, πᾶν lavat καὶ δαιμονῶντας καθα[- 
pet καὶ δαίµηνας ἀπελαύνει. Νυρο. At illud πνεῦμα 


θεοῦ ex illo est (Gen. 1, 2) : by ΠΡΠΟ Ώπον mm 
Όιοι 119: Et spiritus. Domini ferebatur. super 
aquas. 

(71) Et solvit hoc dubium "Theodor. Abucara, 
Carum epiecopus, quem Turriano debemus : 057 
οὕτως λέγομεν τύριον ἡμῶν Ὑεγονέναι τὸν διάθολον, 
ὡς βίᾳ κρατοῦντα παντελῶς ἡμῶν, ἀλλ᾽ ὅτι, ἆσθε- 
νήσαντες διὰ τῆς ἁμαρτίας, λοιπὸν, ὡς νοσεροὶ, καὶ 
εὐχείρωτοι τῷ διαθόλῳ γεγόναµεν, ῥᾳδίως καὶ εὖ- 
γερῶς εἲς τὰς ἁμαρτίας αὐτοῦ xai ἡδονὰς ἐναγό- 
μενοι. Ista sanc et vere theologis congruunt. 








841 


MICHAELIS PSELLI 


faciant. Phantasticum enim seu imaginativum quo Α µνησιν ἄγοντες. Ti γὰρ dv ἡμῖν φανταστικῷ συν- 


prediti sumus, spiritum subeuntes, utpote spiritug 
et ipsi, nescio quos affectuum voluptatumque ser- 
mones insusurrant, non quod voces aerem ferientes 
et sonoras emittant, sed susurros quosdam, qui- 
bus verba sua suggerunt. At fleri nequit, inquam,ut 
verba sine voce proferant. Fieri, inquit ille, potest, 
8i hoc apud te reputes, Ei nimirum, qui loquitur, 
si sit eminus, elatiore vociferatione opus esse; 
qui cominus, in audientis aurem sensim qua vult 
jususurrat. Quod si anime quoque spiritum subire 
posset, nullo ei susurro esset opus, at sermo qui- 
cunque tandem allubesceret, tacita quadam via 
gine ullo strepitu ad locum sibi destinatum perveni- 
ret : quod animis etiam egressis α corporibus in- 
ease aiunt:si quidemet ipsi inter se citra strepitum 
colloquuntur. Eodem prorsus modo ipsi quogue 
demones nobiscum clam confabulantur, ita ut ne 
sentiamus quidem undenam bellum nobis ingruat. 
Νεο est quod super hac re quidquam addubites, si 
quid in aere accidat animadvertas. Quemadmodum 
enim sole lucente hic varios colores et formas 
assumit, atque in corpora eorum capacia trans- 
mittit, ut in speculis videre est : sic etiam demo- 
nia figuras et colores et quascunque voluerint 
forinas assumentia, eas in animalem spirilum 
nostrum trajiciunt, eoque pacto multa nobis ne- 
gotia facessunt, dum consilia suggerunt, formas 
subindicant, voluptatum memoriam refricant, et 
affectuum idola simulacrave subinde nobis, tam 
vigilantibus quam dormientibus, excitant, imo 
etiam membra ventri subjecta titillationibus et C 
illecebris demulcent, atque in vesanos et exsecran- 
dos amores succendunt et inflammant; tumque 
maxime, si calores humidos, nobis & natura insi- 
tos, cooperatores habeant. Atque hunc quidem ín 
modum demones hi, assumpta Orci galea, homi- 
num animas miro artificio miraque versutia con- 
turbant. Reliqua vero demonum genera insulaa, 
ne micam quidem salis habont, neque tumultuari 
norunt: molesta sunt tamen, et valde abomicanda, 
iharonseique spiritus more ladunt. Quemadmo- 
dum enim fertur ille corrumpere quidquid admo- 
tum fuerit, sive sit quadrupes, sive homo, sive 


εγγίζοντες πνεύµατι, πνεύματα καὶ αὐτοί γε ὄντες 
τοὺς τῶν παθῶν καὶ τῶν ἡδονῶν ἐνηχοῦσι λόγους, ol 
φωνὰς ἀφιέντες τὰς μετὰ πληγῶν xal ψόφων, ἀλλ᾽ 
ἀψόφως τοὺς παρ᾽ ἑαυτῶν ἐνιέντες λόγους. ᾿Απορον, 
ἔφην, ἄνευ φωνῶν ἐνιέναι λόγους. Οὐκ ἄπορον, ἡ δ᾽ 
ὃς, ἣν ἐχεῖνο ἐνθυμηθῇς, ὡς ὁ λέγων, πόῤῥωθεν μὲν 
ὧν, ἰσχυροτέρας δεῖται κραυγῆς, ἀγχοῦ δὲ γινόµε- 
voc, slc τὸ τοῦ ἀχούοντος οὓς φιθυρίζων ὀποφωνεῖ' 
καὶ, st ἑνην αὐτῷ συνεγγίσαι πιεύµατι τῆς q- 
Xe, οὐδενὸς ἂν ἐδεήθη ψόφου, ἆλλ᾽ ἦν ὁ κατὰ βού- 
λησιν λόγος ἀψόφῳ κχελεύθῳφ πρὸς τὸ δεχόµενον ἐγ- 
ινόµενος. "O φασι κάν ταῖς ψυχαῖς τοῖς ἑξιούσαις 
τῶν σωμάτων εἶναι' xal γὰρ xal ταύτας ἁπλίκτως 
ὁμιλεῖν ἀλλήλαις (79). Τοῦτον δὲ τὸν τρόπον καὶ 
δαίµονες ποιοῦνται τὴν ὁμιλίαν λανθάνοντες, ὡς 
μήθ᾽ ὁπόθεν ἡμῖν ἔστιν ὁ πόλεμος συναισθάνεσθχι. 
Καὶ οὗ χρή σε πιρὶ τούτου διαπορεῖ», τὸ περὶ τὸν 
ἀέρα συμθαΐῖνον κατὰ νοῦν λαθόντα. Καθάπερ γὰρ 
ἀκτῖνος οὔσης, οὐτοσὶ, χρώματα xal μορφὰς λαμ- 
θάνων, sl; τὰ πεφυχότα δέχεσθαι διαδίδωσιν, ὡς ἐπὶ 
τῶν ἐνοπτρων ὁρᾷν ἔστιν' οὕτω δὴ καὶ τὰ δαιμόνια 
σώματα παρὰ τῆς ἐν αὐτοῖς φανταστικῆς οὐσίας 
δεχόµενα καὶ σχήµατα xal χρώματα, καὶ ὁποίας ἂν 
αὐτοὶ βούλωνται (73) poppe, etc. τὸ ψυχικὸν xai 
ἡμέτερον πνεῦμα ταῦτα διαπορθµεύουσι, xai πολλὰ 
ἡμῖν ἐντεῦθεν παρέχουσι πράγματα , βουλὰς ὑπο- 
τιθέντες, μορφὰς ὑποδεικνύντες, ἀνακενοῦντες µνή- 
µας ἡδουῶν, εἴδωλα παθῶν , θαμὰ παρενοχλοῦντες 
ἐγρηγορόσι τε xal καθεύδουσιν, ἐνίοτε δὲ καὶ τὰ iv 
ἡμῖν ὑπογάστρια (74) γαργαλισμοῖς ἑἐριθίζοντες (15), 
εἰς ἐμμανεῖς xal παρανόµους ἔρωτας ὑποθήγουσι, 
καὶ μάλιστα ἣν γε καὶ τὰς dv. ἡμῖν ἐνθέρμους ὑγρό- 
τητας λάθωσι συνεργούς. γλλ᾽ οὕτω μὲν οὗτοι, τὴν 
ἀΐδος ὑποδύντες χυνέην (76), ἐπιταράττουσι τὰς dp»- 
χὰς σὺν τέχνῃ καὶ µέλα σοφιστικῶς τὰ δ ἄλλα 
δαιμόνων γένη σοφὸν μὲν οἴδεν οὐδὲν, οὐδὲ ῥᾳδιουρ- 
γεῖν ἐπίσταται, χαλεπὰ μέντοι καὶ δεινῶς ἐστιν εἶδε- 
χθη καὶ τὸν χαρωνείου πνεύματος (77) τρόπον βλά- 
τούτα, Καθάπερ γάρ φασι διαφθείρειν τοῦτο πᾶν τὸ 
προσπελάζον, κἂν τετράπουν, xav ἄνθρωπος, κἂν πτη- 
νόν datu χατὰ τὸν αὐτὸν δὴ τρόπον καὶ τὰ δυσάντητα 
ταῦτα δαιμόνια λυμαίνεται δεινῶς οἷς ἂν εἰσπεσόντα 
tjXn, δονοῦντα τς καὶ σώματα καὶ φυχὰς, καὶ τὰς 


6ΑΌΙ ΜΙΝΙ NOTE. 


(72) Vide qu:e Tzetzes ad Lyoophr. 926η3 nuga- Ὦ 
tur de illis animarum inter se, qua exaudiebantur, 
colloquiis. 

(73) Negant magi ; imo secundum sidus suum 
cuique proprias formas asserunt. Has vide, aut 

otius ne vide, in sacerrimo tenebrione, qui, apud 
eringos fratres flctitios editus, prodiit. 

(74) Olympiodor. : τὰ ὑπογάστρια πάθη ἀναχι- 
νεῖται. Hi sunt qui φίλτρα, vel ἀγώγιμα, ut loqui- 
tur Epiphanius, curant. Magi σωτῆρας ἀγάπης vo- 
cant. Btultissimus Greculus, Οἱ τῆς ἀγάπης σῶτη- 
psc, παραστήσατέὲ µοι τὴν ἐρωμένην. Καὶ εὐθέως 
παράστήσουσιν αὐτὴν κρούουσαν τὴν θύραν, καὶ λέ- 
γουσαν, "Ανοιξον. 

(75) Accepit ab Athanasio, apud quem πνεῦμα 
πορνείας sio loquitur ; ᾿Ἐγὼ τὰ eic γαργαλισμοὺς 
κατὰ τῶν νέων ἀνεδεξάμην, καὶ πνεῦµα πορνείας 
χεκλημαι. Idem antea γαργαλίζειν dixit, quod 


ἤθελεν ἔθλεπεν, 


Psellus γαργαλισμοῖς ἐριθίζειν. 

(76) Ταύτην ἔχων &'0oq κωνξην], αὑτὸς μὲν οὓς 
ὑπὸ ἄλλων δὲ οὐχ ἑωρᾶτο * Apollo- 
dor. lib. it. Utitur Eustathius man. καθ óc. xai 
ὑσμὶν. Πρὸς τοὺς ἐπικρύπτοντας ἁχυτοὺς διὰ τινῶν 
μηχανημάτων, ut alii omnes. Ποπιετὶ interpretes 
somniant [ad Il. E 845) ἀθάνατον τι νέφος, ὃ περι- 
θάλλονται ol θεοὶ, ὅταν θέλωσιν ἀλλήλοις μὴ γινώ- 
σκεσθαι. 

στι Deerat πνεύματος in meo ; sed reposui ex 
Morelliano. Photius in Isidori Vita ex Damascio 
(Bibl. cod. 242). Καταθάσιον ὐπέχειτο Oavactjaou; 
πνοὰς παρεγόµενον. Ecoe τὸ χαρώνειον in Apolli. 
nis fano Hierapoli. Illa nota sunt ; ut et fuisse νοµο- 
ὃν λαχίου θύραν, δι’ ἧς οἱ κατάδικοι τὴν ἐπὶ θανάτου 
ξήγοντο : unde et χαρώνειος θύρα in Zenobio (6, 


* 


41) et Diogeniano (8, 68). Adagium vulgare. 








849 DE D/EMONUM OPERATIONE. 850 


χατὰ φύσιν Ἕξεις ἐκτρέπουτα, ἔστι ὃ) οὗ καὶ προσ- A volucris, eodem prorsus modo terrifica quoque hu- 
απολλύντα πυρὶ xal ὕδατι xal κρημνῳ, μὴ µόνον ἀν- — jusmodi demonia gravibus damnis eos afficiunt, 
θρώπους, ἀλλὰ xai τῶν ἁλόγων ἔνια ζώων. in quoscunque tandem inciderint, quippe que cor- 
poribus et animis noceant : habitusque naturales evertant, nonnunquam etiam igne, aqua et pracipi- 
tio, non solum homines, verum etiam animalia nonnulla perimant. 


CAPUT XIII. 


Qxare daemones in bruta animalia non secus atque. in. homines insiliant, obiterque de aubterranei demoni 
lucifugique, quod mutum el surdum dicitur, energia εἰ exorcismo. 


TIMOO. Τί δὲ, ἦν, βούλεται τούτοις τὸ xal τοῖς TIMOTH. Quid autem eo sibi volunt, quod in 
ἀλόγοις ἐπεισπίατειν ζώοις; xal γὰρ xai χατὰ τὴν — bruta quoque animantia irruant? Siquidem id apud 
Γέργεσαν περὶ χοίρους γεγονέναι τοῦτο τὰ ἄχραντα — Gergesam in porcos accidisse sacre testantur lit- 
διδάσκουσι λόγια. Πυλέμια μὶν οὖν ἀνθρώποις ὄντά — term!!. Quiu certe hominibus hostiliter adversan- 
καχοῦν αὐτοὺς οὐδὲν ἐστι θαυμαστόν * τοῦ δὲ xal tur, ideirco mirum non est, quod eis malefaciant : 
τοῖς ἀλόγοις ἐπεισπίπτειν ζώοις, τίς ὁ λόγος; quanam vero ratione moveantur, ut in bruta etiam 

B animantia impetum faciant? 

PAX. Καὶ ὁ Μάρχος, OÀ διὰ µῖσος, εἶπεν, οὐδὲ THRAX. Marcus ad hacita respondebat, Demo: 
τῷ βούλεσθαι xaxov, εἰς ἔνια τῶν ζώων ἐφάλλεται, — nes, inquiens, non idcirco impetum in animalia 
ἀλλ᾽ ἐφιέμενα ζωώδους θερµότητος. Toi; γὰρ µυ- nonnulla faciunt, quia ullo ea odio prosequantur, 
χαιτάτοις τόποις συνδιαιτώµενα, ψυχροῖς ἐσχάτως — aut quia eis nocere velint, sed quia mirum in mo- 
καὶ ἀνίκμοις οὖσι, πολλῆς πληροῦται τῆς ἐκεῖθεν — dum animali calore capiantur. Nam cum in pro- 
ἐμψύξεως, ὑφ᾽ ἧς πιλούμενα καὶ θλιθόµενα vott- —fundissimis locis versentur, que frigida extreme 
pi: ipg καὶ ζωώδους θέρµης * xai, ἵν ἀπολαύσῃ — siccaque sunt, fit ut multum frigiditatis inde sibi 
ταύτης, xal ἀλόγοις ζώοις ἐνσχήπτει, καὶ ἐπὶ βαλα- —contrahant, qua quidem contracti atque aíflicti, 
vtia (78) καὶ βόθρους (79) ἵευαι. Τὴν γὰρ τοῦ πυρὸς humidum et animalem calorem appetunt, quo ut 
καὶ τὴν Ἁλιαχὴν, ὡς καυστικὰς xal ξηραινούσας, — potiantur, in bruta quoque animalia insiliunt, et 
ἀποστι έφεται * τὴν δὲ τῶν ζώων, ὡς σύμμετρον xal — in balnea concavaque loca penetrant. Ignis enim 
μεθ) ὑγρότητος ἠδείας, ἀσπάζεται, xal μάλιστα τὴν — solisque calorem, quia urit et exsiccat, aversantur; 
τῶν ἀνθρώπων, ὅσον xai εὔκρατον. El; οὓς εἶσκρι- — animalem vero tamquam humiditate temperatum, 
γόμενα Χλόνον οὐ µέτριον ἀπεργάζεται, τῶν πόρων — libenter amplexantur, maximeque hominum con- 
μὲν iv otc ἐνίδρυται τὸ πνεῦμα τὸ Ψψυχικὸν χληρου- — gruum quidem illum et temperatum, in quos in- 
µένων, καὶ ὑπὸ τῆς τῶν ἐν αὐτοῖς σωμάτων παχύ- C fusi dici non potest quantum tumultum excitent, 
τητος στενουµένου τε xai διωθουµένου τοῦ πνεύ- puris nimirum, quibus spiritus animalis inheret, 
µατος * ἐξ οὗ συµθαίνει κραδαίνεσθαί τε τὰ σώματα — oppletis, spirituque, pre corporum, quibus prediti 
καὶ τὰς ἡγεμονιχκὰς δυνάµεις κακοπραχεῖν, ἐμπλή- sunt, crassitudine, velut in angustias redacto, et 
κτους τε τὰς χινήσεις ἀποτελεῖσθαι xal πλημμελεῖ, — compresso : ex quo fit, ut et corpora concutian- 
Κῑν μὲν τῶν ὑποχβονίων 6 ἑνσκήψας p, κραδαίνει — tur, eorumque precipue facultates male affician- 
καὶ περιφθείρει τὸν χατεχόµενον, xal φθέγγεται δι᾽ {πρ motusque obtusiores flant et hebetiores. Quod 
αὐτοῦ (80), χαθάπερ ἰδίῳ ypourvoc ὀργάνῳ τῷ τοῦ si daemon irruens ex subterraneorum genere sit, 
πάσχοντος πνεύµατι. El δὲ τις τῶν λεγομένων µισο- ἸΠοππίηθτ possessum concutit et distorquet, atque 
φαῶν ἐπεισφρήσας λάθοι, πάρεσιν ἐπάγει καὶ φω- — per eum loquitur, spiritu patientis utens, non se- 
viv ἐπέχει, xai ὅλως τὸν ἁλόντα νεκρῷ παραπλή- ous atque proprio quodam instrumento. Si quis 
viov ἀπεργάζεται * τουτὶ γὰρ τὸ Ὑένος, ὡς iv δαί- — autem eorum, qui lucifugi dicuntur, clam irrepse- 
µοσιν ἔσχατον ὃν, γεωδέστερόν lavi, φυχρόν τε xal rit, relaxationem seu remissionem inducit, vocem 


'! Matth. vut. GAULMINI NOTAE 


(78; Demones balneares xai βλάπτοντες inter pa- (79) Maxime περὶ ὑποχθονίων, Inde illis procura- 
ganos. Eunap. in Porphyrio : Φησὶ δὲ xai δαιµό- — te in fossis devotiones : βόθρον πυγούσιον ἔνθα καὶ 
γων τινὰ φύσιν ἀπὸ λουτροῦ τινος διῶξαι xai ἔχκθα- — Ev0a (Odyss. K, 517), καὶ ἔντομα μήλων) Apollon. 
λεῖϊν * Καυσάντα τοῦτον ἔλεγον ol ἐπιχώριοι. Inter Rhod. 1, 587, ubi schol. : οὕτω γὰρ θύουσι τοῖς 
Christianos etiam, qui sepius illos e pluribus bal- Χθονίοις, Exspectes eadem a summo minimoque. 
neis ejecere. Gregorius Nyssen. in Vita Greg. Thau- (80) Per os, an per ventrem ? ut εὐρυχλεῖς vel 
maturgi : Ἑσπέρας δὲ, της πόλεως ivtóq γεγονὼς ἐγγαστρίμυθοι, quos vocabant σακρούρας Babylo- 
xii κοπώδης ἐκ τῆς όδοιπορίας, λουτρῷ Δθεραπεῦ- — ni. Jamblichus in Βαουλωνικοῖς apud Photiuns 
σαι τὸν χόπον ἀναγκαῖαν ὠήθη * ἐπεκράτει δὲ χατὰ — (Bibi. ο. θά, p. 241) : καὶ ἐγγχαστίμυθὸν, ὃν xai 
τὸν τόπον ἐκεῖνον δαίµων. ἀνθρωποκτόνος, ἐπιχω- φησιν ὡς Ἕλληνες μὲν εὐρυχλέα λέγουσι, Βαθυλώ- 
βιάζων τῷ λουτρῷ * οὗ ἡ φθοροποιὸς δύναμις ivep- νιοι δὲ σακρούραν. Σακχούρα est µαινοµένη, κάτ- 
T4 μετὰ τὸ σκότος κατὰ τῶν προσεγγιζόντων ἐχί- — oyoc, µεθύουσα, deo plena, ebria vales 112v, alias 
vtto * xai τούτου χάριν ἄοατον ἦν μετὰ τὰς τοῦ ἡλίου — Hebraeis 3*N noy2. 
δυσμὰς τὸ λουτρὸν ἐκεῖνο καὶ ἀνενέργητον, 











851 


MICHAELIS PSELLI 


852 


reprimit, et eum quem invasit mortuo prorsus A ξηρὸν ἑσχάτως, xai ὅτφῳ Bv εἰσπέσι λαθὸν, πᾶσαν 


assimilem efficit. Hoc enim genus, tanquam ἆδ- 
monum extremum, magis lerrenum est, summeque 
frigidum et siccum : et quemcunque clam invase- 
rit, omnem in eo facultatem naturalem hebetat et 
obtundit. Quia vero rationis expers est, omnique 
intelligendi et perspiciendi vi et acumine caret. 
phantasiaque seu imaginatione rationis experte 
rogitur, ut ea que ex animalibus efferatiora sunt, 
eo fit, ut inerepationem minime timeat, eaque de 


δύναμιν ψυχικὴν ἀμθλύνει xal ἀμαυροῖ ' ἁλόγιστον 
δὲ Ov καὶ πάσης νοερᾶς θιωρίας ἀπολειπόμενον, 


᾿ἁλόγῳ τε διοικούµενον φαντασίᾳ, χαθάπερ τῶν ϐθη- 


piov τὰ δυσµαθέστερα, οὗ λόγων καταχούει, οὐκ 
ἐπιτίμησιν δέδοικεν, καὶ διὰ τοῦτο παρὰ πολλοῖς 
εὐλόγως ἆλαλον καὶ κωρὸν (81) καλεῖται. Καὶ τῶν 
ἁλόντων τις οὐκ Bo ἄλλως ἀπαλλάττοιτο, tt μὴ παρὰ 
δυνάµεως θείας προσευχΏῃ καὶ νηστείφ προσγινο- 
μέν ης (82). 


eausa merito a plerisque mutum et surdum appellatur. Nec fieri potest, ut eorum qui ab eo 
correpti sint ullus alio modo liberetur, quam divina potentia, que oratione atque jejunio conci- 


liatur. 


CAPUT XIV. 


Contra medicos, energias seu operaliones demonnm haudquaquam a corruptis humoribus procedere, ul 
lethargus solet, eic. 


At, o Marce, inquam, alia quedam his diversa B 


medici nobis persuadere conantur, dum hujusmodi 
affectus & deemonibus procedere negant, sed potius 
ab humoribus, articulis et spiritibus male aifectis, 
verbi gratia, pharmacis et dietis, seu quibusdam 
vivendi legibus, non autem epodis seu incantalio- 
nibus et expiationibus eos curare nituntur. Nec 
vero mirum est, Marcus ait, quod hec dicant 
medici, qui preter illa que sensus percipiuntur, 
nihil norunt, sed solis corporibus attendunt. Cete- 
rum hec merito a male alfectis humoribus proce- 
dere censeantur, gravedines, lethargi, atre biles, 
phreneses seu deliria : que quidem curant illi et 
tollunt, vel exhauriendis evacuandisque humori- 
bus, vel corporis vacui repletionibus. Enthusiasmos 
autem, insanias et catochas seu spiritus immun- 
dos, quibus qui correptus est et detentus, nihil 


Αλλ’, ὦ Μάρνε, εἶπον, ἕτερ) ἅττα (83) πείθουσιν 
ἡμᾶς φρονεῖν ἰατρῶν παῖδες, οὗ δαιμόνων ἔκγονς 
τὰ πάθη ταῦτα λέγοντες εἶναι, χυμῶν δὲ xal αὖ- 
χμῶν καὶ πνευμάτων μοχθηρῶς ἑχόντων. ᾽Αμέλει 
φαρμάχοις xal διαιτήµασιν, ἀλλ οὐκ ἐπψδαῖς (864) 
καὶ καθαρμοῖς ταῦτα θεραπεύειν ἀποπειρῶνται. Καὶ 
οὐδὲν θαυμαστὸν, ἡ δ᾽ ὃς, ὁ Μάρχος, sl. ταῦτα λέ- 
γοιεν οἱ ἰατροὶ, μηδὲν εἶδότες ὑπὲρ τὴν αἴσθτσιν, 
ἀλλ᾽ εἷς µόνα τὰ σώματα παρακύπτοντες (85). Πλην 
ἐχεῖνα καλῶς εἶχεν οἴεσθαι μοχθηρῶν ἔγκονα χν- 
μῶν, κάρους, χώματα, μελαγχολίας, φρενίτιδας, a 
καὶ παύουσιν ἁπαντλοῦντες ἢ κενοῦντες ἢ ἐπιπλάτ- 
τοντες (86) * ἐνθοτσιασμοὺς δὲ xal µανίας καὶ xaz- 
οχὰς, ἐν οἷς ὁ μὲν ἁλοὺς οὐδέν ἔστιν οἷός τε ἑἔνερ- 
γεῖν (87) οὔτε κατὰ νοῦν καὶ λόγον, οὔτε χατὰ φαν- 
τασίαν xal αἴσθησιν, ἕτερον δὲ ἔστι τὸ χινοῦν καὶ 


ἄγον, λέγον τε ἅπερ ὁ ληφθεὶς οὐκ (88) olós xal τι 


GAULMINI NOTE. 


Gu Hoc genus est quod θηροφανές vocant theur- 
gi : Proclus ad Hesiodum. De illo satis superque 
viri docti. 

(82) Docet, post Christum (Matth. xvn, 21), An- 
tonius in Athanasio (Vita Anionii, 8 29) : Εὐχαῖς 
γὰρ xai νηστείαις καὶ τῇ ἐπὶ τὸν Κύριον πίστει πί- 
πτουσιν εὐθὺς ἐχεῖνοι. Minucius Felix ο. 27 : « A no- 
bis tormentis verborum et orationis incendiis de 
corporibus exiguntur (demones). » 

(83) Facile fuit reponere ἕτερ ἅττα. Vide quie 
de ἅττα doctissimus Maussuc. ad Harpocr. [voce 
ατια] notavit, quo in auctore immane quantum 
gupra omnes vidit. 

84) Μέλη πρὸς νόσους σωμάτων οπαιώνια vocat 
Malchus in Pythagora (imo Porphyr. p. 37) ; ἔπ- 


& 


)i 
φδὰς πρὸς τὰ ἀῤῥωστήματα Jamblichus (Vita Py- D 


thag. p. 139). De illis nemo non dixit. 

(55) Injurie contra medicos. Quasi hoo dicit La- 
tine extulisset Persius : « Curve in terras anime et 
coelestium inanes. » Philosophis esset σωματοῦν τὴν 
ψυχὴν, cum elc µόνα τὰ σώματα παρακύπτει * Por- 
phyr. (De abst. 1, 34) ; quod alias dicebant ἀνάοα- 
σιν καὶ κατάθασιν ψυχῆς, θεὸν 1j θῆρα γενέσθαι * 
P thag. : πτεροφυΐαν Ἡ πτερόῤῥοιαν /Eneas Gaz. in 
Theophr. Sed hujus loci illa non sunt. 

(86) Verba quia medicorum filii norunt ; etiam 
ἐπιπλάττοντες xal ἐπιπλάττειν. Tamen malo ἔπι- 
.πάσσοντες * φάρμακα Χχριστὰ ἢ iximac:a. Theo- 


criti soholiastes (ad χι, 2) ; Φαρμάκων τὰ plv cla 
χριστὰ, Ίγουν ἅπερ Ὑρίομεθα εἰς θεραπείαν, τὰ δὲ 
ποτὰ, Ίγουν ἅπερ πίνομεν " τὰ δὲ ἐπίπαστα, ὕγουν 
ἅπερ ἐπιπάττομεν. Corruptus est turpiter in hao 
voce /Eschylus in llpog. δεσµ. (v. 487) : Τὸ piv 
μέγιστον * εἴ τις εἲς νόσον πέσοι, Οὐκ ἣν ἀλέξτ μ᾿ 
οὐδὲν, οὐδὲ βρώσιµον, Οὐ χριστὸν. οὐδὲ πιστόν’ ἀλλὰ 
φαρμάκου Χρείᾳ χατεσκέλλοντο. Prorsus legendum 
est. οὐ χριστὸν, οὐδὲ παστόν. Sed, ut scias, anti- 
quissimum itlud mendum etiam Grecus scho- 
lnastes probat : Οὐκ ἦν οὐδὲν βοήθημα θεραπείας͵ 
οὔτε διὰ βρώσεως προσφερόµενον, οὔτε OU ἐπιχρίσεως 
ἔξωθεν, οὔτε διὰ πόσεως ' τοῦτο δὲ δηλοῖ τὸ πιστὸ, 
(quantums et orquet ut ineptiat |), ἀπὸ τοῦ πίω, πίσιω, 
ῥήματος. Qua. analogia? Quidquid agat nunquam 
πιστόν in ullo auctore ἀντὶ ποτοῦ reperiet. Sed ve- 
rius est ignorasse eum linguam suam. — Suam 
ipse conjecturam damnavit Gaulminus ad Ἐυπια- 
thium, p. 17. Vide Blomfieldii et Burgesii notas ad 
A&schylum. BoissoNADE. 

(87) Ὅστε ἐνεργεῖν * οἵός τε ἐνεργεῖν, oloc, ἵχὰ- 
vóc, δεινὸς ἐνεργεῖν. Non. dubitabunt qui Grece 
BCient. Sed et ὅστε non est sine exemplo. 

(88) Ex vatis motu numinis potestatem, et cujus 
compos fleret, ultime, medie vel supreme, in 
thourgicis conjectabant. Vide Jamblichum (De sny- 
8 











833 


DE D/EMONUM OPERATIONF. 


854 


τῶν qutÀÀÓvtoy ἔστιν ὅτ προαγορεῦον, πῶς ἂν À quidquam agere potest omnino, neque mente, ne- 


ταυτα φῶμεν ὕλης πλημμελεῖς χινήσεις ; 


que sermone, neque phantasia seu imaginatione, 


neque sensu : at aliud quiddam est, quod eos movet et agitat, eaque loquitur, que ab eo qui correptus 
est ignorantur : idemque futurorum nonnihil interdum pr:edicit, qua, queso, ratione hoc loco motus 


materia vitiatos appellaverimus ? 


CAPUT XV. 


Energumenos seu a demone possessos, sola virtule divina curari probat, historiamque subjungit Euchilz 
cujusdam prasstigiatoris, qui. Elasone Constantinopolim captivus abductus est. 


TIMOO. Τί οὖν, ὦ θρᾷξ; Ταῦτα λέγοντι τῷ Mdp- 
xtp xai αὐτὸς συνάδεις ; 

GPAZ. Πάνυ μὲν οὖν, Τιµόθει' πῶς γὰρ 00; 
μεμνημένος ἐκείνων ἃ περὶ δαιμονώντων τὰ θεῖο 
διέξοισιν Εὐαγγέλια, καὶ ὃ περὶ τὸν Κορίνθιον γέ- 
Ύονεν ἄνδρα, Παύλου κελεύσαντος, ὁπόσα τε τοῖς 


TIMOTH. Age vero,mi Thrax, numot tu Marco 
talia dicenti stipularis ? 

THRAX. Quidni assentiar, Timothee, eorum 
presortim memor, qua de demoniacis divina per- 
currerunt Evangelia, ejusque quod viro illi Co- 
rinthio Pauli jussu obtigit, multorum etiam et mi- 


Πατέρων δέλτοις ἐμφέρεται περὶ αὐτῶν πολλὶ xoi B randorum quee de ipsis in Patrum libris legimus, 


θαυμάσια, προσέτι δὲ xal ὦν αὐτὸς ἐἑπόπτης τε xal 
αὐτήχοος ἐν Ἑλασῶνι γέγονα. Κατὰ τοῦτον vào ἀνήρ 
τις, ἐνεργούμενος δαίµονἰ τῳ, πολλὰ piv xal ἄλλα 
χρησμολογῶν ἀπεφοίδαζεν, οὐκ ὀλίγα δὲ xal περὶ 
ἐμοῦ προηγόρευε. Πλῆθος γάρ ποτε τῶν τελουμένων 
παρ᾽ αὐτῷ συστήσας, Ἴστε, ὦ παρόντες, ἔφη, ἴστε 
μέλλειν ἄνδρα καθ ἡμῶν ἐκπεμφθήσεσθαι, παρ᾽ οὗ 
διωχθήσεται τὰ τῆς ἐμῆς θρησκείας καὶ τὰ τῆς λα- 
τρείας ἐχπομπευθήσεται. Τούτφ δὲ μετὰ πολλῶν 
xal αὐτὸς ἁλώσιμος ἔσομαι. Ηλὴν βουλομένῳ µε ὃι- 
σμώτην μετὰ πειρᾶν πολλὴν εἲς τὸ Βυζάντιον ἀγα- 
γεῖν οὐκ εξέσται οἱ, χἂν πολλάχις κάμῃ. Ταῦτα 
προὔλεγε, µγδέπω µου μηδὲ τὰς παρὰ τὸ Βυζάν- 
τιον παρελθόντος χώµας. πέγραφε δὲ µου xal τὸ 
σχῆμα καὶ τὴν ἀναθολὴν (89) καὶ αὐτό µου τὸ ἐπι- 
τήδευµα. Kal πολλοὶ φοιτῶντες ἐχεῖθεν ταῦτα ἆκ- 
ἠγγελλον. 'Oqà δ᾽ αὐτὸν ἐγὼ κατασχὼν, ἠρόμην 
ὁπόθεν τὸ προλέγειν αὐτῷ περιγέγονεν. Mj θέλων 
δ) ἐξενεγχεῖν τὸ ἀπόῤῥητον, ὅμως, τὴν λακωνικὴν 
πεπονθὼς ἀνάγχην (90), τἀληθὲς ἐξεῖπεν. Τελεσθῆ- 
ναι μὲν γὰρ τὰ δαιμόνια ἔργα παρά τινος ἀλήτου 
Λίδυος ἔφη * "Oc µε νύκτωρ (91) cic ὄρος ἀπαγαγὼν, 


eorum denique qua ipse his oculis Elasone vidi 
et his auribus audivi? Siquidem eo in oppido vir 
quidam nescio quo possessus demone, cum ple- 
raque Phebadum oracula reddentium more vati- 
cinaretur, tum de me quoque non pauca predixil. 
Cum enim aliquando multitudinem eorum quos 
profanis sacris suis initiaverat, in unum convo- 
casset, Sciatis, inquil, auditores, aciatis virum 
quemdam adversum nos emittendum, qui religio- 
nem nostram persequetur, et cieeremonias nostras 
abolebit. 18 cum multos alios, tum me quoque 
ipsum in vinculis habiturus est. Ceterum quamli- 
bet ille totis viribus conatus fuerit, ut me vinctum 
hinc recta Byzantium abducat, in tamen nunquam 
assequelur, quamvis subinde tentet omnibusque 
nervis contendat. Heo ille preedicebat, cum ego ne 
vicinos quidem Byzantio vicos pretervectus essem. 
Quin quo etiam sim ore, quo vita instituto, quo 
denique habitu, obiter subindicabat. Et haeo ple- 
rique inde venientes mihi renuntiabant. Tandem 
vero, cum eum comprehendissem, sciscilabar ab 
eo undenam predicendi artem didicisset. Qui cum 


GAULMINI NOTA. 


(89) Legebatur in man. meo ἀναλοθὴν, et, quia 
monachus est qui de se ipso loquitur, inclinabat 
animus, ut rescriberem ἀνάλαθον. ᾽Ανάλαθος mo- 
nacho*um vestis notissima, ejusque forma ex Do- 
roth. Doctr. 4 : Ὁ ἀνάλαδος τίθεται σταυροειδῶς 
ἐπὶ τοὺς ωµους ἡμῶν" τουτέστι τοῦ σταυροῦ τὸ σύμ- 
Όολον βαστάζοµεν εἷς τοὺς ὤμους ἡμῶν, καθὼς λέ- 
γει * ἼΑρον τὸν σταυρόν σου xai ἀκολούθει µοι. Vide 
qua vir eruditus Meursius in maximo et utili Glos- 
sario notavit. Tamen retineo ἀναθολὴν, ut in Mo- 
relliano scribitur. 'Ava6o)i, vestis pariter Synesio 
epist 52. — Cf. Salmas. ad Tertull. De pallio, 


(90) Ait P. Morellus in versione Gallica Laconi- 
cam necessitatem esse quaestionem per tormenta. 

(91) Puta quarta noctis hora, iv 7j ὀφείλει πᾶς 
ἑνεργεῖν ἐπὶ μαγικοῦ καὶ παντὸς Ὑγοητικοῦ πρά- 
γµατος. Nuge ; quas ut magis rideas, ecce totam 
noctem magorum Grecorum medii evi, ex Apollo- 
nio ms. Constat illa XII horis T, ἐν 7j δαίμονες ἀνοῦν - 
τες (lege ὑμνοῦντες vel αἰνοῦντες) [cf. supra not. 70 
τὸν θεὸν, οὔτε ἀδικοῦσιν, οὔτε χολάζουσιν. Π, ἐν i 
αἰνοῦσιν ol ἰχθύες τὸν θεὸν, καὶ τὸ τοῦ πυρὸς βά- 
θος * ἐν Jj ὀφείλει στοιχειοῦσθαι ἀποτελέσματα εἲς 
ὁράκοντας xai mop. III, lv. fj αἰνοῦσιν ὄφεις καὶ xó- 


D rum). VI, ὅτε ὅξην MP 


νες xai mop. IV, iv 3, διέρχονται δαίμονες ἐν τοῖς 
µνήµασιν καὶ ὁ ἐρχόμενος 6 ἐκεῖσε βλαθήσεται, 
καὶ φύθον καὶ φρίκην ἐκ τῆς δαιμόνων λήψεται φἀν- 
πασίας * ἐν j ὀφείλει πᾶς ἐνεργεῖν ἐπὶ μαγικοῦ 
xal παντὸς γοητικοῦ πράγµατης. v ἐν 4 ὀφείλει 
αἰνοῦσιν τὰ ἄνω ὕθατα τὸν θεὸν τοῦ οὐρανοῦ (aquo 
supercelestes : tabula marmoris mundi Hebraeo- 
καὶ ἀναπαύεσθαι, 
διότι ἔχει φόθον. V]I, ἐν T; ἀναπαύει πάντα τὰ ζῶα, 
καὶ, ἐάν τις κχθαρὸς ἄνθρωπος ἁρπάσῃ xal βάλλῃ 
αὐτὸ ὁ Ἱερεὺς xal µίξει ἑλαίῳ, (f. ἁρπάσῃ ὕδωρ καὶ... 
len ἐλαίφ * cf. not. 70] καὶ ἁγιάσῃ αὐτὸ, καὶ &Acl- 
n ἀπ᾿ αὑτοῦ ἀσθενῆ, παρευθὺ τῆς νῦσου ἀπαλλα- 
γήσεται. VITI, ἐν A ἁποτέλεσμα στοιχείων καὶ παν- 
τοίων φυτῶν. IX, ἐν Y; τελεῖται οὐδέν. X, ἐν ᾖ &vol- 
γονται αἱ πύλαι τοῦ οὐρανοῦ, καὶ ἄνθρωπος iv 
κατανύξει ἐρχόμενος εὐήκοος Ὑενήσεται, XI, ἐν 7 
πέτονται ταῖς πτέρυζιν σὺν ἤχῳ οἱ ἄγγελοι καὶ Χε- 
ρουθίµ xai Σεραφὶμ, καὶ ἔστιν χαρὰ ἐν οὐρανῷ vai 
5, ἀνατέλλει Ot καὶ ὁ ἥλιος ἐξ Αδάμ (leg. Ἐδεμ). 
T" ἐν 7j ἀναπαύονται τὰ πύρινα τάγματα. Harum 
nugarum maximam partem a Judeis acceptam illi 
Greculi nova ineptiarum sobole immaniter auxe- 
runt. Certe hec non tanti fuerunt, ut in illis des- 
cribendis aliquid opera; insumere debuerim. 


855 


MICHAELIS PSELLI 


856 


arcanum eliminare, aut mysteria evulgare nollet, A xal τινος βοτάνης μετασχεῖν (02) κελεύσας, ἐμ- 


Laconica tamen necessitate pressus, verum tan- 
dem conlessus est. Dixit enim se diubolicas artes 
ab alyta (vel errone) quodam Afro didicisse. Is me, 
inquiens, noctu in montem abduxit, herbamque 
quamdam degustare jussit mihique mox in os in- 
gpuens, et oculos nescio quibus collyriis circumli- 
nens, multitudinem demonum videndam exhibuit, 
ex quibus quemdam veluti corveum involantem, 
et mihi peros in precordia penetrantem sensi. Jam 
exinde in hodiernum usque diem futura praedicere 
mihi contingit, de quibuscunque rebus et quoties- 
cunquu agitanti me demoni collibuerit. Siquidem 
sub Crucis Passionisque dies, atque ipsam adeo 
nobis venerandam Resurrectionem, nihil omnino 
mihi, quamlibet exoptanii, suggerere vult. Hec no- 
bis ille commemoravit. Cum autem οἱ satellitum 
meorum quidam colaphum in os impegisset, Tu 
quidem, inquit, jamjam pro uno hoc ictu, pluri- 
bus afflictaberis. Tu vero (ad me conversus) ma- 
gnas in cute calamitates excipies. Damonia enim 
tibi vehementer infensa sunt; quorum caeremo- 
nias evertieti. Quin et molesta tibi graviaque peri- 
cula conflabunt, quae subterfurgere nunquam po- 
teris, nisi te vis quepiam major et demonibus 


πτύσας té µου τῷ στύµατι (03) καὶ ἐγχρίσματά τινα 
περιχρίσας xà ὀφθαλμὼ (94), παρέσχεν ὁρᾷν δαιμο- 
νίων πλῆθος ' ἐξ ὧν olov Χόρακός τινος ᾖσθόμην 
ἐπιπτάντος (05) καὶ τοῦ στόματος ὑποδύντος ἔνδον. 
Ἐξ ἐκείνου δὲ καὶ εἰς δεῦρό pot προλέγειν ἐπέρχε- 
ται (96) περὶ Gv. ἂν καὶ ὁπότε βούληται τὸ κχινοῦν. 
Κατὰ τὰς σταυρὠσίμους τῶν ἡμερῶν (07) xai αὐτὴν 
τὴν παρ) ὑμῖν σεπτὶν ᾿Ανάστασιν, οὐδὲν, οὐδ' ἂν 
πολλὰ προθυμῶμαι, προηχεῖν ἐθέλει. Ταῦτ᾽ ἀπήγ- 
γελλεν. Επεὶ δ’ αὐτόν τις τῶν ἐφεπομένων pot 
κατὰ χόῤῥης πέπαικεν, Σὺ μὲν, εἶπεν, οὐχ εἰς µα- 
κρὰν ἀντὶ μιᾶς µάστιγος ἀπολήψηῃ πλείους * σὺ δὲ, 
στραφεὶς πρὸς ἐμὲ, μεγάλων ἐν ypip συμφορῶν 
γενήσῃ. Χολᾷ γάρ σοι δεινῶς τὰ δαιμόνια παραλύον- 
τι τὰς αὐτῶν λαορείας. ᾽Αμέλει τοι καὶ χαλεποὺς 
ἐπίῤῥάψουσι καὶ βαρεῖς κινδύνους, οὓς οὖκ ἂν δια- 
φεύξεσθαι δυνηθείης, εἰ µή τίς σε δύναµις κρεΐττων 
Ἡ κατὰ δαίµονας ἀπ᾿ αὐτῶν ἐξέλῃ. Ταῦτά pot τὸ 
κάθαρµα κχαθάπερ ἀπὸ τρίποδος (08) χρησμοδοτοῦν 
ἀπεφοίθαζεν. Πάντα yàp ῥἐγίντο καὶ ἀπέθαινεν * 
ἐμοί τε ὀλίγου ἔδει συναπολέσθαι, χινδύνων ἀπτν- 
τηκότων ὅτι πολλῶν, Gv µε παραδόξως ὁ Σωτὶρ 
ἀφήρπασεν. Τίς οὖν ἐκεῖνον τὸν χρησμὸν ἑωραχὼς, 


ὥσπερ µαγάδα (00) τοῖς ἐνηχοῦσι δαιµονίοις γενό- 


GAULMINI NOTE. 


(92) Habuere veteres magi δαιμόνων Ἱερὰς, βο- 
τάνας, imo medici. Andreas et Pamphilus scripse- 
runt ἐπῳδὰς xai μεταμορφώσεις τῶν βοτανῶν * Ga- 
lenus lib. vi, Simpl. med. Talis, hodie qui exstat 
pluribus bibliothecis Ceranis liber ms. (Non esse 
auctoris nomen, sed Arabicam vocem quz syllogen 


significet, docet Fabric. Cent. Plag. ἃ 61, de hoc (i 


libro videndus), ex Persica lingua in Grecam ab in- 
terprete, ut nugatur, conversus. Inilloinvenies βοτά. 
viv, que ἡδύλαλον οὐ µόνον ἀνθρώπους [1. ἀνθρώ- 
ποις], ἀλλὰ καὶ θηρίοις καὶ δαίµοσιν reddit, εἰ aliam 
qua πρόγνωσιν xai µαντιχήν tribuit; modo ad hoc 
parata debitis observationibus esset ; quibus pro- 
curatis petebant [ἵνα γένοιτο ἡ βοτάνη αὐτὴ f. αὕ- 
τη] ὠφέλιμος ad hoc et hoe, et mox utebantur : 
Greculus ms., qui vere ὑπὲρ τους Κρητὰς xal Φοί- 
νιχας τερατεύεται. 

(93) Ritus magicus, imo ad metamorphoses. 
Paapis Dercylliden secutus (ap. Diogenem Pho- 
tii Bibl. cod. 466): Τὸ πάθος ἐκεῖνος τέχνῃ µα- 
qox ἐπέθηκε, θνήσχειν μὲν ἡμέρας, ἀναθιώσχειν δὲ 
νυκτός * ἐπιγινομένοις δὲ τὸ πάθος αὐτοῖς ἐνέθηκεν, 
ἐμπτύσας αὐτοῖς κατὰ τοῖν προσώποιν. Hoc ideo usur- 
pabant, ut fingerent avertere fascinum ; quod spu- 
ium prestare credebant. Christiani postea sputo 
et flatu ad expellendos demonas usi. 

(94) In Greculo ms. Ἐγχρίσματα sl; ὁρᾷν δαι- 
µόνων xat ἁρμάτων πλῆθος, Τὸ ἁρμάτων armatos 
puta. Sed illinit fauces et oculos : oculos, ut illa 
omnia apparentia videret ; fauces, ut per illas po- 
stea loqueretur demon ; utrumque ex veteri ali- 
quo sacrorum aut magico ritu : primum de oculo- 
rum linimento ex theurgicis, in quibus docebant 
oculis nubem inesse, qua immortalium aspectum 

rohiberet : Ἐπείά. 11 (002) ; secundum pariter in 

ul. Firmico De errore prof. 72110. Ibi vide linimenta 
faucium,antequam illud exclamaretur symbolum : 
θαῤῥεῖτε, µύσται, τοῦ Θεοῦ σεσωσµένου * Ἔσται γὰρ 
ἡμῖν ἐκ πόνων σωτηρία. Adi locum. 

(95)In theurgicis aspiciebat sacerdos descen- 
dentem deum (ita loquebantur) qualis et quantus 


erat : Jamblicus De myst. 1, c. 12. Habemus inte- 
gram descensus istius descriptionem in Eusebio 
solo lib. v Prapar. 


Ῥεῦμα τὸ φοιθείης ἀπονεύμενον ὑψόθεν αἴγλης 
Πνοιῃ ὑπὸ λιγυρῇ κεχαλυμμένον ἠἹέρος ἀγνοῦ, 
θελγόµενον μολπαῖσι xai ἀῤῥήτοις ἐπέεσσι. 
Κάππεσεν ἀμφὶ χάρηνον ἁμωρήτοιο δοχτος. 
Λεπταλέων ὑμένων' μαλακὸν δ᾽ ἀνέπλησε χιτῶνα 
ἸΑμθολαδὴ» διὰ αστρὸς ἀνεσσύμενον παλίνορσον " 
Αὐλοῦ δ᾽ ἐκ βροτέοιο φίλην ἑτεχνώσατο φωνήν. 


(96) Ceran. ms. (vide not. 92) : Λαθὼν δὲ ἔποπος 
xapólav κατάπιε ἅμα τῷ μέλιτι et ο., xai ἔσεταί σοι 
προγινώσκειν τὰ ἐν οὐρανῷ xal và, καὶ ὅσα κατὰ 
ψυχην ἔχει τις xai ὅσα κατὰ κλίματα καὶ πόλεις 
γίνεται, καὶ τὰ μέλλοντα Ὑίνεσθαι ἀνθρώποις. Idem 
certis radicibus perflci nugabantur, sed et sigillis. 
Sigilla Raphaelis, ineptus liber (Veterum sophorum 
sigilla et imagines magice . .. aucloribus Zoroa- 
stre, Salomone, laphaele, Chaele, etc.) : Asini ima- 
go in chrysolitho futura przdicendi virtutem dat. 
Nuge sexcente similes. Sunt autem sigilla Lati- 
nis, quie Greci στοιχειώµατα vocant, ultimi evi 
scriptores etiam ἀποτελεσματικὰ τῆς γλύψφεως. Note 
suat talismanice Arabum observationes vel ex 


D magni Scaligeri Epistolis quas adi (pp. 529, 568, 


(97) Tamen sepe celebres et sacros quoque dies 
eligebant, quia in illis magis inserviebant fictitii 
quos memorant angeli. Inde inter illos αἱ εὐλογῃ- 
uívat ἡμέραι, ἐν alc ὃ ποιῆσαι βούλει ἔσται βέδαιον 
καὶ ἁἀσφαλὲς, δουλούντων [an. δουλευόντων ?] τῶν 
ἀγγέλων * Apollon. ms. Inde ille ἀποσιτίαι, ἆπο- 
y ἐμψύχων, ἀγνείαι, etiam. inter veteres magos : 

orphyr. Περὶ ἀποχ. Ἡ, 8 42. 

(08) Toig Aeyouivotg; domeo ix τριπόδων εἴποντο. 
Eunapius, p. 47. ? 

(99) An adagium notat? Μαγάδι λαλήσω μικβὸν 
ἅμα σοι xai μέγα : et aliud : Καθάπερ ἐν τοῖς ὁρ- 
Ὑάνοις ἡ µαγάς. Vide qua ad Synes. vir solide do- 
ctus (Petavtus) congessit. 














851 DE DAMONUM OPERATIONE. 858 


µενον, ἐρεῖ τας μανίας πάσας ὅλης εἶναι πληµµε- À superior, ab iis eximat. Heo mihi soclestus ille, 
λεῖς χινήσεις, ἀλλὰ μἡ παθη τραγιχὰ δαιμόνων ; tanquam Phebas quspiam ex tripode Delphico 
valicinabatur. Siquidem que predixit, ea facta et adimpleta sunt omnia, parumque abfuit quin pericu- 
lis, que me plurima circumvallarunt, immortuus sim ; a quibus me preter opinionem Servator eripuit. 
Quis igitur, oraculum hujugmodi conspicatus, a demonibus velut in organa musica insulflantibus, 
factum, omnia insanie genera, vitiat:e materie motus, non autem tragicos demonum affectus esse 
dicat ? 


CAPUT XVI. 


De Armenio quodam prazstigiatore, qui demonem ferro a puerpuera Graeca, que sermone qwem ignorabat 
Armenio utebatur, abegit. 


ΤΙΜ0θΘ. Οὐδὲν καινὸν, ὦ θρᾷς, εἳ ταῦτα παϊῖδες 
Ἰατρῶν «φρονοῦσι, ὁπόσοι μηδὲν τοιοῦτον συνεωρά- 
χχαι. Κάμοὶ γὰρ οὕτω πρότερον ἐπῄει φρονεῖν, µέ- 
χρις οὗ qot συνέπεσεν ἰδεῖν τι τερατῶδες ἁἀτεχνῶς 
καὶ ἀλλόχοτον, ὅ σοι νῦν οὐκ ἄκαιρόν ἐστι διηγήσα- 
σθαι. Πάντως ὃ) ἂν οὐ ψευσαίµην ἀνὴρ πρεσθύτης, 
tl; τοῦτο περιστήσας ἐμαυιὸν τὸ τριθώνιον (1). 
Ἐτύγχανὲ µοι πρεσθύτερος ἀδελφὸς, ὃς γυναιχὶ 
συνην, τἆλκα μὲν σώφρονι, δυστόκῳ δὲ λίαν xal 
γόσους ἐξαλλαττομέμῃ παντοδαπάς. Αὕτη λεχώ ποτε 
γενοµένη, πονηρῶς εἶχε, xai ἑσχάτως παρέχοπτε, 
τὸν τε χιτῶνα περιῤῥηγνῦσα, βάρθαρον τινα γλῶσ- 
σαν ἐπετρόχαζεν ἁλαλάζουσα. Καὶ ἡ γλῶσσα τοῖς 
ἐκεῖ παρατυχοῦσιν οὐκ ἐπίδηλος ἦν. ᾽Αμέλει καὶ 
πάντες ἐν ἀπορίᾳ περιειστήκεσαν, οὐκ ἔχοντες ἐν 
ἀμηγάνῳ xaxip τοσούτῳ δράσειν οὐδέν. Γυναῖκες δέ 
τινες (καὶ (ap εἶσι γένος εὑρετιὸν καὶ πρὸς τὸ 
συμπίπτον ἀνυσιμώτατον) ἄγουσιν ἄνδρα ξέἔνον ἆνα- 
φαλαντίαν (2) ἀκριθὼς πρεσθύτην, ῥυσσὸν τὸ δέρµα 
xal διαχεκαυµένον ἐς τὸ µελάντατον * ὃς, γυμνὸν 


ἑσπασμένος ξίφος, ἀγχοῦ παραστὰς τῆς χλίνης, 8i ρ 


ὀργῆς τὴν νοσοῦσαν εἶχεν, xal, xatà τὴν ἐπιχώριον 
αὐτῷ γλῶσσαν (i£ ᾽Αρμενίων γὰρ Tv), πολλὰ εἷς 
ταύτην ἀφύθριζεν. Ἡ δὲ xal αὑτὴ κατ αὐτὴν αὖὐ- 
τῷ τὴν γλῶσσαν ἡμείθετο. Kal τὸ μὲν πρῶτον 
ἀπεθρασύνετό τε xal τῆς κλίνης ἀφορμῶσα φιλο- 
νείκιωσ εἶχεν * ὡς à ὁ βάρδαρος ἐπίπλεον τοῖς ἆφορ- 
κισμοῖς ἐχρῆτο, καὶ, οἷα μελαγχολῶν, κεκραγὼς 
ἦπε«λεῖτο παίειν, ἐνταῦθα τὸ γύναιον συσταλὲν ὑπό- 
τροµόν τε ἐγίνετο, καὶ ταπεινὰ φθεγγίµενον εἲς ὕπ- 
vov κατἐδαρθεν. Ἡμεῖς δὲ τεθηπότες ἦμεν, οὐχ ὅτι 
µεμήνοι * τοῦτο γὰρ ὁρῶμεν πανταχοῦ συμθαϊῖνον * 
ἀλλ᾽ ὅτι κατ ᾽Αρμενίους ἐφθέγγετο, γυνὴ µηδέποτε 
gno εἰς ὄψιν ἀφιγμένη τούτοις, μηδὲ θαλάμου καὶ 
κερχίδος εἰθωῖα πλέον οὐδέν (3). Σωφρονήσασα οὖν, 
ἐπυθόμην vl πεπόνβει καὶ s? τι τοῖς γινοµένοις παρ- 
ηχολούθηκεν. Ἡ δὲ δαιµόνιον ἔφη φάσμα σκιοειδὲς 
xai γυναικὶ προσεμφερὲς (4), ἠνεμωμένας ἔχον τὰς 


ΤΙΜΟΤΗ. Mirum non est,o Thrax, quod ita me- 
dici sentiant, quotquot hujusmodi nihil viderunt. 
Nam et in eadem ipse sententia antea fui, usque 
ad eum diem, quo nescio quid haud dubie porten- 
tosum et absurdum videre mihi eontingit. Quod si 


B tibi nuno edisseram, nihil rationi dissentaneum 


fecero. Nec ullo prorsus modo mentiar, vir etatis 
jam provecta, in qua monasticam bancce lacernam 
assumpserim. Frater mibi erat natu major, qui- 
que uxorem duxerat, cetera quidem prudentem, 
qua tamen mira [cum difficultate pareret, atque 
omnigenis morbis subinde alflictaretur. Ipsa puer- 
perio aliquando segrota decumbens supra modum 
delirabat, vestemque discindens, barbarum nescio 
quem sermonem versatili lingua immurmurabat, 
neo qui tunc forte aderant, ejus verba intelligere 
poterant. Omnes igitur hesitabundi circumstabant, 
nec ullum succurrebat remedium, quo adversus 
desperatum morbum uterentur. At nonnulle mu- 
lieres (siquidem sexus is ad excogitandum solers, 
et ad incidentia mala propulsanda sagacissimus 
est) peregrinum hominem adducunt, recalvastrum, 
senio confectum, cuteque rugata et exusta nigerri- 
mum. (Qui nudo gladio districto, proxime lectum 
&stans, iratus egrote comminabatur, vernacula- 
que sibi lingua (Armenius énim erat) mullis eam 
conviciis lacessebat. Mulier autem et ipsa eodem 
ei sermone respondebat, atque initio quidem au- 
daciuscule;jloquebatur, et e cubili exsurgens con- 
tentiosius responsitabat. Cum autem Barbarus 
aphorcismos seu abjurationes subinde repeteret, 
&traoque veluti bile percitus se percussurum com- 
minaretur, tunc muliercule metu contracta succu- 
buit,et submisse loquens mussitansque obdormiit. 
Nos autem obiupescebumus, non eo quia furore 
corrupta esset, hoc enim ei subinde accidere vide- 
bamus, sed quia sermone Armenio loqueretur mu- 
lier, que ae in conspectum quidem Armeniorum 


GAULMINI NOT/E. 


(4) Bene τὸ τριδώνιον. Monasticam lacernam in- 
terpres. Primo philosophorum, nemo nescit ; ita 
ut τριθώνιον µεταμφιάσασθαι philosophari esset Eu- 
napio; mox monachorum ubique, et primo ni- 
gram: in eodem ὁ μάλαιναν φορῶν ἐσθῆτα est ὁ 
µονάζων. Sciunt qui quadrante lavantur. 

(2) Aliud cogitabat Ficinus, cum viri proprium 
nomen credidit 

(3) Adagium est; sed Grecorum adagiographis 
omissum.Habet Athanasius in Antonio ($ 1) : Ἐτρέ- 


φετο παρὰ τοῖς γονεῦσι, πλέον αὐτῶν καὶ τοῦ olxou 
μηδὲν ἕτερον Ὑγινώσχκων. It& παροιμιακῶς pastores 
dicuntur σοφοὶ μεχρὶ πλαγίου καλάμου xat τῆς σύ- 
Ρριγγος, quod preter illa nihil nosesent. Vide que 
ad Theocritum notavit delicim politioris litteratu- 
re Heinsius. 

(4) Γυναικὶ προσεμφερὲς, ut ΠΙΟ Hebreornm ex 
Ben Sire Quest.00 et Elia Judeo in Tisbi notissima, 
et ex iis que Judei in parietibus cubiculi puerpere 


goribunt: rw*5 vs mmn GT: Adam, Eva, foras. 








899 MICHAELIS PSELUI ! 860 


venisset unquam, queque preter tbalamum et!co- A xóuac (5), ἐπιὸν ἰδεῖν ἐπ᾽ ἐμέ ^ δείσασα δὲ, πρηνὴς 
lum sciret nihil. Quam cum ad se rediissetinter- ἐμπεσεῖν τῇ κλίνῃ ^ τὸ Ü' ἐντεῦθεν τῶν γινοµένων 
rogavi, quid rerum passaesset, etnum quidnam ea — qtvocxei οὐδὲν οὐδ' ἐπαισθάνεσθαι. 

que gesta fuerant subsecutum esset. Illa diabolicum phasma seu spectrum a so visum esse respondit, 
umbratile id quidem, et femnine assimile, pagsis et vento expositis capillis, quod in me impetum face- 
ret, cujus et horrore terrefacta prona in cubile reciderit, nec eorum qua postea facta sint quidquam 
omnino senserit. 


CAPUT XVII. 


Triplex quastio ez precedente dzmonis energía ; 4. An daemonum alii mares, alii. femina sint; 2. Án lin- 
guis omnibus loquantur ; 3. An percuti queant patibilesque sint. 


Illa quidem hunc in modum locuta, et a morbo 
liberata est. Ego vero exinde nescio quo ambigui- 
tatis vinculo constrictus addubito, quonam modo 
demonium feminam exogitans οἱ divexans mulie- 
bre videretur. Nec enim abs re dubium suboriri 
possit, numnam demonum alii mares, alii femine 
sint, quemadmodum animalia terrestria mortique 
obnoxia;itemquequonam modo sermone Ármeniaco 
locutum sit.Nam multum in hoc etiam difflcultatis 
inest, numnam demonum alii Grece, alii Cbal- 
daice, alii Persice, Syriaceve loquantur. Quonam 
denique pacto ad epodi seu incantatoris commina- 
tiones metu contracta sit, striotumque gladium 
extimuerit. Quid vero demon ab ense pati queat, 
qui nec feriri nec occidi possit? Hec πιο dubia 
mirum in modum exagitant atque conturbant, ali- 
quaque super his mihi consolatione opus est, cui 


Ἡ μὲν οὖν οὕτως time, xal ἀπηλλάττετο * ἐμὲ δὲ 
τὸ ἀπὸ τοῦδε δεσμός τις ἀπορίας ἔχει διαπορούµενον 
πῶς τὸ τῇ γυναικὶ παρενοχλῆσαν δαιµόνιον ἑωρᾶτο 
θήλυ, Καὶ γὰρ ἐπιειχῶς ἐστιν ἄπορον, εἰ δαιμόνων 
τὰ μὲν ἐστιν ἆῤῥενα, τὰ δὲ θήλια (0), χαθάπερ τὰ 
γηγενῆ καὶ θνητὰ τῶν ζώων * δεύτερον δὲ πῶς τῇ 
τῶν ᾽Αρμενίων ἐχρῆτο γλώττῃ. Πολὺ γὰρ x&v τούτῳ 
τὸ πρόσαντες, εἲ δαιμόνων οἱ μὲν Ἑλληνίσιν, ol δὲ 
Χαλδαϊκαῖς, ἄλλοι δὲ Περσῶν τε καὶ Σύρων &xo- 
χρῶνται ταῖς γλώτταις " ἔτι δὲ πῶς πρὸς τὰς ἀπει- 
λὰς τοῦ γόητος ὑπεστέλλετο (7) καὶ τὸ ξίφος δεδίει 
ἀνατείνόμενον. Τί γὰρ ὃν καὶ πάθοι διὰ ξίφους 
δαίµων, ἄτεκτός τε καὶ ἄφθαρτος ὤν : Ταῦτά µε 
πάνυ διαταράττει καὶ θορυθεῖ, καί µοι δεῖ τινος ἐπὶ 
τούτοις παραµυβίας, fjv ἠγοῦμαί σε μᾶλλον ἱκανὸν 
παρέξειν, ἅτε καὶ τὰς τῶν παλαιῶν ξυντρηκότα δό- 
ξας, καὶ πολλὴν ἱστορίαν συνειληφότα. 


alferendze tu pre ceteris idoneus mihi videris, qui veterum placita calleas, οἱ plerasque omnes percur- 


reris historias. 


GAULMINI NOTA. 


Lilith; Gillo Grecorum pariter in Strabone, 
Hesychio et parcemiographis : Γελλοῦς παιδοφιλω- 
τέρα Alia "ίση, ου memimit Ignatius in Tarasii 
Vita. Que duo θηλύμορφα δαιμόνια puerperas vexa- 
bant; nostris occidentalibus nympbe, fées (ita 
enim perpetuo in similibus historiis intelligendum 


est hoc. vocabulum, que puerperis et subreptis (! 


pueris ut plerumque fata canebant. Viri docti pri- 
dem est cum erudite multa de illis notarunt. 

(5) ᾿Βνεμωμένας xópac: ἀπόχυμα. Clem. lib. 1, 
Constit. apost. c. 3: Πιστῷ γαρ σοι ὄντι καὶ àv- 
θρώπῳ τοῦ θεοῦ, οὐκ ἔξεστί σοι τρέφειν τὰς τρίχας 
τῆς χεφαλῆς, καὶ ποιεῖν εἲς ἕν, ὃ ἐστι σπατάλιον, ἢ 
ἀπόχυμα, fj ususpicpivmv τηρεῖν. Dixisset Pinda- 
rus νῶτα καταίθυσσον (Pyth. 1v, 147), quod Apol- 
lonius (Argon. 11, 677), ἐπεῤῥώοντο xióvxt. Alias ego 
expressi ἠνεμωμένας Χόμας his versibus Amor. 
meorum lib. i1, eleg, 3: 

Tanta meo moriens lugebat pendula collo ; 

Indeque meum lacrymans Lydia questa scelus, 

Candída vibratis umbraverat ora capiilis ; 

Nam levis excussas sparseral aura comas. 


(60) Hoc certum fuit iater magos ultimi Greco- 
rum evi Testament. Salom. (infra): ᾿Επυθόµην δὲ 
ἐγὼ τοῦ δαίµονος ct ἔστιν θήλεα δχιµόνια. τοῦ. δέ 
p φήσαντος εἶναι, ἐδουλόμην ἰδεῖν' xal ἀπελθὼν 

νεγκεν ἔμπροσθέν µου τὴν ὀνοσκελοῦν, μορφὴν 
ἔχουσαν περικαλὴν [sic] καὶ δέρµα γυναικὸς εὔχρω- 
τον, χνήµην δὲ ἡμιόνου. ᾿Ὀνοσκελοῦν, retinendum 
non ὀνοσκελη, quia hoc ΒΦοι]ο nomina illa sic cor- 
rupta efferebant. Non precabimur bonam mentem 
isti verveci ? qui spectra, que ὀνοχώλους et óvo- 
σκἑλεῖς vocabant, τὰ θήλεα τῶν δαιµονίων putavit. 


Certo ex Aristophanis Βατράχοις (v. 294) hausit 
illas ineptias; nisi mavis a Judeis accepisse, Nam 
illi non solum τὰ θήλεα δαιµονίων, sed matres 


etiam quatuor somniant none mum voy n, 
Lilith. et Nahama, Ogereth et Machalath. Prorsus 
iu theurgicis vetustiorum utriusque sexus omnia 
numina reperies: ἀρσενόθηλυς σελήνη. Orph. "A$- 
irs xal 0ZÀuv διφυῆ λύσσειον "Iaxyov. Vide qua 

aorob. (Sat. 111, 8) ad illa: pollentemque deum 
Venerem » In agendo scilicet mares, in patiendo 
femine. 

(7) Lucanus (vi 492) omnes superat : 


Quis labor hic superis cantus herbasque sequendi 
Spernendíque limor ? cujus commercia pacti 
Obstrictos habuere deos ? parere necesse est, 

Án 1:uvat 2 ignota tantum pielale merentur ? 

An tacitis voluere minis? hoc juris in omnes 

Est illis superos ?* an habent hzc carmina cerium 
Imperiosa deum, qui mundum cogere, quidquid 
Cogitur ipse, potest 


Deus ille Demogorgon est, cujus dicto nomine ad 
omnia cogebantur reliqui. Luctat. ad illa Papinii 
lib. 1v, Theb. Et triplicis mundi summum quem 
scire nefastum est προεστῶσα δαιμόνων δύναμις, τὸ 
quem scire nefasium est. Orpheus ἄῤῥητον ὄνομα 
ixisset (Lyth. 719): 
Τόφρα δὲ κικλήσκειν µαχάρων ἄῤῥητον ἕκαστον 
uh τέρπονται γὰρ UN xi ib ἐν τελετῇσι 
Μυστικὸν ἀείδῃσιν ἐπώνυμον οὐρανιώνων. 
Ecce τὸ ἄῤῥητον ὄνομα. Sed cujuscunque numinis 
longe aliud in sacris nomenqua&m apud vulgus fuit. 
De minis magorum nemo non dixit. 








861 


DE D/EMONUM OPERATIONE. 


1 


869 


CAPUT XVIII. 


Quinam fiat ut dzemon modo virili, modo feminea forma appareat, ejusdemque ut. aeris el nubium colores 
3in£ varti. 


ΘΡΑΞ.. Βουλοίμην ἄν, d Τιµόθεε, λόγους ἀποδοῦ- A — THRAX. Vellem, equidem, Timothee, eorum 


ναι περὶ ὦν πυνθάνῃ᾽ πλὴν δέδια μὴ δόξαιµεν πε- 
ριττοὶ καὶ ἄμφω' σὺ μὲν, ἃ μηδεὶς ἐξήτασε συζη- 
τῶν' ἐγὼ δὲ, ταῦτα λέγειν ἀποπειρώμενος B ἐχρῆν 
ἐν ἀποῤῥήτῳ περιορᾷν, ἄλλως τε εἰδὼς καὶ τὰ τοιαῦτα 
τοῖς πολλοῖς εὐδιάθολα. Πλὴν, ἐπεὶ, κατὰ τὸν 'Av- 
τίχονον , προσήχει Φφίλοις ἐφιέναι μηδὲ τὰ ῥᾷστα 
µόνον, ἀλλ᾽ ἔσθ᾽ ὅπη xal τι τῶν δυσχερῶν, πειράσο- 
μαι καὶ αὐτὸς τὸν δεσµόν σοι λῦσαι, διαμασσώμενος 
τῶν παρὰ Μάρκου λόγων τὰς ἀφορμάς, Ἔφη γὰρ 
ἐχεῖνος μηδὲν δαιµόνιον γένος ἄρσεν Ἡ Qiu κατὰ 
φύσιν εἶναι. συνθέντων γὰρ τὰ τοιαῦτα πάθη, ἁπλὰ 
δὲ τὰ δαιµόνια σώματα εὐάγωγα δὲ γε ὄντα xal 
εὐχαμπηῃ, πρὸς Πάντα σχηματισµόν εἶσιν εὐφυᾶ. 
Κα[άπερ γὰρ καὶ τὰς νεφέλας ὁρᾷν ἔστιν, ὁτὲ μὲν 
ἀνθρώπων, ὁτὲ δὲ ἄρχτων, ὁτὲ δὲ δραχόντων, fj τινων 
ἑτέρων ἀποτελούσας σχηματισμούς (B) οὕτω δὴ καὶ 
τὰ δαιµόνια σώματα. Πλὴν ταῖς μὲν παρὰ τῶν ἔξω- 
θεν πνευμάτων Χινυυμέναις oi πολυειδεῖς ἆποτε- 
λοῦνται σχηματισμοί δαίμοσι δὲ, παρὰ τῆς ἐν 
αὐτοῖς προαιρέσεως πρὸς olov ἂν αὐτοὶ βούλοιντο 
τῶν σωμάτων µεταγοµένων, xai νῦν μὲν εἰς ὄγχον 
ττω συστελλομένων, νῦν δὲ ab sic μεῖζον μῆχος 
ἐκτεινομένων, ὡς ἐπὶ τῶν τῆς γῆς ἑντέρων ὁρῶμευ 
γινόµενον (9), διὰ τὸ τῆς οὐσίας μαλακὸν xal εὐάγω- 
γον. Οὐ µόνον δὲ κατὰ μέγεθος ὑπαλλάττιται, ἀλλὰ 
xai κατὰ σχῆμα xal χρῶμα πολυειδῶς (πρὸς ἄμφω 
γάρ στι τὸ σῶμα τὸ δαιµόν:ον εὐφυές) ὡς μὲν 
εὔεικτον, εἲς εἴδη σχημάτων μετατυπούµενον' ὡς 9 
ἀερῶδες, χρωμάτων ὃν δεκτικὸν παντοίων , ὥσπερ 
ἀήρ. ᾽Αλλ’ dp μὲν ἔξωθέν ποθεν χρώννυται’ τουτὶ 
δὲ τὸ σῶμα παρὰ τῆς ἐν αὐτῷ Φφανταστικῆς dvep- 
γείας, προἰσχούσης εἷς αὐτὸ τὰ χρωμάτων ción. 
Καθάπερ γὰρ ἡμῶν φοθηθέντων ὠὦχρος εἷλε παρειὰς, 
καὶ αἰδεσθέντων αὖθις ἐρύθημα, τῆς ψυχῆς, ὅτε 
τοίως fj τοίως διάχειται, προϊσχούσης sic τὸ σῶμα τὰ 
τοιαυτα πάθη  χατὰ ταυτὰ δὴ xal τὰ περὶ τοὺς 
δᾳίµονας δεῖ νοµίζειν. "Ενδοθεν γὰρ καὶ πρὸς τὰ 
σφέτερα σώματα διαπέµπουσι τὰ χρωμάτων εἴδη. 
Διὸ xal Ἐχαστός γε αὐτῶν τὀ τε σῶμα πρὸς D ἂν 
αἱροῖτο σχῆμα μετατυπώσας xal χρώματός τινος 
εἴδος πρὸς τὸ τοῦ σώματος ἐξανίσχων πέρας, moti 
μὲν ὡς ἀνὴρ ἐμφανίζεται, ποτὲ δὲ πρὸς γυναίου 
µεταθάλλει µορφὴκ, ὡς λέων τε θυμοῦται καὶ óc 
πάρδαλις ἄλλεται, καὶ σῦς ὥσπερ (10) ἄγριος ἐφορμᾷ" 


quee postulas rationes reddere. Ceterum vereor, 
ne operam ei oleum ambo perdere videamur ; tu 
quidem ea querens que nullus adhuc persorutatus 
est, ego ea edisserere conatus qus reticenda po- 
lius et floccifacienda fuerant. Ad hec non ignarus 
hec multorum calumnie vel in primis exposita. 
Verum enimvero quia mos, ut cum Antigono lo- 
quar, gerendus amiocis est, neque solum in iis 
quee facilia sunt,sed nonnunquam etiam in eorum 
nonnullis que difficultatis aliquid habere videntur, 
conabor et ipse hoc te vinculo expedire, ea rumi- 
nans que Marco dicendi occasionem praebuerunt. 
Dizebat enim ille, nullum demoniorum genus 
masculum aut femineum ex sui natura esse, Si- 
quidem bujusmodi affectus compositorum sunt 
corporum ; atqui demonia simplicia sunt corpora, 
que cum ductilia sint et facile huc atque illuc in- 
flectantur, eo fit, ut omni figure suscipiende apta 
et accommoda sint. Quemadmodum enim nebulas 
videre est, nune homínum, nunc ursorum, nunc 
etiam draconum, vel quorumlibet aliorum figu- 
ram referentes, ita deemoniaca corpora. Jam vero 
nebule, ab exterioribus flaminibus, seu ventis, 
impulse, varias figuras exprimunt : at in demo- 
nibus, qui pro animi sui arbitrio in quecunque 
voluerint, corpora transeunt, et nunc quidem in 
tumoris diminutionem contrahuntur, nunc vero 
contra in longitudinis augmentum extenduntur 
(ut in terre visceribus, hoc est lumbricis, fleri 
videmus, quorum natura sit mollis atque tracta- 
bilis), non magnitudo duntaxat immutatur, sed 
etiam figura et color, idque variis modis. Siqu:- 
dem ad utraque hec excipienda daemoniacum cor- 
pus natura comparatum est. Quia enim facile ce- 
dit, idcirco in varias transformatur species; quia 
vero aereum est, eo fit ut colorum omne genus 
capax evadat, aeris in morem. At aer extrinsecus 
undecunque coloratur, demonis autem corpus ab 
insita sibi phantastica illa vi et energia, qua co- 
lorum species in ipso representat. Quemadmodum 
enim qui ex nobis metu expalluerunt, postmodum 
rubore euffunduntur, anima nimirum, hoc vel illo 
affecta modo,bujusmodi affectus in corpus extru- 
dente, idem omnino demonibus etiam accidere 


GAULMINI NOTA. 


(8) Ex istis figuris postmodum divinatio orta, 
qus Pselli temporibus in usu fuit. Damascius in 
Vita Isidori apud Photium (Bibl. c. 242) : "Occ διὰ 
τῶν νεφὼν αντιχὴὲν, εὐδαμῶς τοῖς παλαιοῖς οὐδ᾽ 
ἀκοηῃ ἐγνωσμένην (hoo prorsus non concedimus) 
Ανθουσάν τινα γυναῖκα ἐξευρεῖν ἐν ταῖς ἡμέραις 
τοῦ Λέοντος τοῦ Ῥωμαίων βασιλέως. Hujusmodi 
nubes περιστερὰ in Balsam. Unde περιστεριῶται ol 
ἀστρολόγοι in man. glossario, quod illa, ex qua 


precipue conjectabant, nubes columbss forma es- 
set. Sed beo istius loci non sunt. 

(9) Lumbricos intellige. Erasm. in Adagio, Ter- 
ra? inleslina. 1d invenies in Diogeniano et Suida, 
γῆς ἔντερα ἐπὶ τῶν μηδενὸς ἀξίων. 

(10) Athanas. in Vita Antonii 6 9 de ejus cellula : 
Kai Av ὁ τόπος εὐθὺς πεπληρωμένος φαντασίας λεόν- 
των, ἄρχτων, ταύρων, λεοπάρδων, xal ὄφεων καὶ ἁσπι- 
δων, καὶ σκορπίων, καὶ λύκων, καὶ ἕκαστον μὲν τού» 


803 


MICHAELIS PSELLI 


864 


judicandum est. Intrinsecus enim sua in corpora À κἂν αὐτῷ ποτε δόξῃ, xal πρὸς ἁσκοῦ μεταπίπτει 


varias colorum species emittunt; ex quo fit, ul 
eorum quisque, transformato in quamcunque vo- 
luerit figuram corpore, colorisque cujuspiam spe- 
cie in corporis superficiem inducta, nunc quidem 
viri specie appareat, nunc in mulieris formam 
transmutetur; quin ut leo animetur, ut pardalis 
insiliat, ut aper irruat, et si quando οἱ placuerit, 
in utris figuram convertatur : quin ut catellus 
adblandiens non raro apparuerit. Cumque in has 
omnes formas subinde transeat, earum tamen nul- 


σχῆμα' xal ὡς xuvdpiov ἔσθ᾽ ὅπη προσηνυζόµενον 
ἔδοξε. Καὶ πάσας ταύτας τὰς μορφὰς ἀμείδων, οὐ- 
δεµίαν τούτων ἔμμονον ἔχει. Οὐ γάρ ἐστι στεῤῥὸν τὸ 
σῶμα τουτὶ τὸ δαιµόνιον, ὥστε στέχειν ἐν ἑαστῷ 
τὰ ληφθέντα εἴδη' dXX, ὃ συµθαΐἰνειν φιλεῖ ἐπ᾽ ἀέ- 
poc φίρε καὶ ὕδατος, xlv χρῶμα ἐγχέῃς, xiv. σχῆμα 
ἐγγράφῃς (11), εὐθέως διαχεῖται καὶ διαλύεται τοῦτο 
δὴ τὸ πάθος καὶ ἐπὶ δαιμόνων ὁρᾷν ἔστι. Καὶ γὰρ καὶ 
ἐπὶ τούτων διολισθαίνει καὶ χρῶμα καὶ σχῆμα καὶ 
εἶδος ὁτιοῦν τῶν ὄντων. 


lam perpetuam habet. Nec enim solida figura est ; sed quod ab aere, verbi gratia, et ab aqua contin- 
gere solet, sive colorem iis infundas, sive figuram delinees, statim effluit atque diffnnditur, eodem 
prorsus modo demones étiam se habere constat : siquidem et in iis color, figura et quevis eorum que 


sunt forma evanescit. 


CAPUT XIX. 
Quare dx monium quo vexantur puerperz forma potissimum muliebri appareat. 


Hec sunt, Timothee, qu: Marcus, probabiliter B ἍΤαῦτα, Τιμόθεε, Μάρχος, ὡς ἐμὶ εἰκάσαι, πιθα- 


quidem, ut conjicio, edisseruit. Jam te nullius 
post heo conturbet oratio, tanquam maris illud 
femingeque discrimen demonibus insit. Haec enim 
in illis duntaxat apparent, eorum autem nullum 
in iisdem perdurare habitumve contrexisse vide- 
tur. Proinde illud quoque demonium,a quo puer- 
pera male vexata est,qualibet in forma femine ap- 
paruerit, ne tamen tale esse, atque ita se habere ; 
8ed solam muliercule 6üguram cculis exhibere 
puta. 

TIMOTH. Qui vero fit, o Thrax, ut hoc aliam et 
aliam figuram subinde non assumat, quemadmo- 
dum alii demones, sed semper idem videatur. 
Siquidem me 8 plerisque audire memini femini- 
forme daemonium puerperis omnibus apparere. 

THRAX. Et hujus, o Timothee, causam non in- 
oredibilem Marcus alferebat. Aiebat enim non 
omnes demonas ejusdem potestatis et voluntatis 
esse participes, sed non parum discriminis inter 
eos hac etiam in re esse. Sunt enim qui ratione 
careant, u! inter animantia composita mortique 
obnoxia. Quia utin his homo, cum sit facultate 
intellectus et rationis participe preditus, ideo 
generaliorem imaginandi vim habet, quai ad omnia 
fere sensibilia extenditur, tam ea quse in coelo, 
quam que oirca terram et in terra sunt ; equis 
autem et bobus, et ceteris id genus, specialior 
quidam inest imaginandi vis : quippe que ad 
eorum nonnulla extendatur, que imaginatione 
comprehenduntur, et compascua sibi animantia, 


νῶς διεῖλε, Kal σε τὸ ἀπὸ τοῦὸς μηδεὶς ταραττίτω 
λόγος, ὡς δαίμοσιν ἐνούσης τὴς κατὰ τὸ ἄῤῥεν xal 
θῆλυ διαφορᾶς ΄ ταῦτα γὰρ ἐν τούτοις μέχρι τοῦ 
φαίνεσθαι µόνιμον δὲ καὶ καθ ἕξιν τούτων οὐδὲν 
ἐν αὐτοῖς ἐστι. Διὸ καὶ τὸ τῇ λεχοῖ παρενοχλῆσαν 
δαιµόνιον, ct γυναιξὶν ἐμφερὲς ὡρᾶτο, μὴ τοιοῦτον 
εἶναι καὶ χαθ᾽ ἕξιν οἵου, µόνον δὲ σχῆμα Ὑυναίου 
προθἀλλεσβαι. 


TIMOO. Πῶς δὲ, à θρᾷξ, οὐκ ἄλλοτε πρὸς ἄλλο 
καὶ ἄλλο σχῆμα μεταχωρεῖ, χαθάπερ οἱ ἄλλοι δαί- 
μονες, ἀλλὰ τοιοῦτον ἐς del ὁρᾶται; Καὶ γὰρ πολλῶν 
καταχούσας ἔχω , θηλύμορφον πάσαις ταῖς λεχοῖς 
ὁρᾶσθαι. 

ΘΡΑΞ:. Καὶ τούτου, Τιμόθεε, τὴν αἰτίαν ὁ Μάρχυς 
οὐκ ἀπίθανον ἀποδέδωκεν . Ἔφη yàp μὴ πάντας 
δαίµονας δυνάµεως καὶ βουλήσεως τῆς αὐτῆς µετ- 
έχειν, ἀλλ᾽ εἶναι πολλὴν αὐτῶν κάν τούτῳ παραλλα- 
qáv: ἄλογον γὰρ ἔχειν ὡς ἐπὶ τῶν θνητῶν xal auv- 
θέτων ζώων. Ὡς Ὑὰρ ἐν τούτοις, ἀνθρωπος μὲν, 
µετέχων δυνάµεως νοερᾶς τε xal ἔμφρονος, ἔτι τε 
καὶ τὴν φανταστικὴν ὁλικωτέραν ἔχει (12), πρὸς πάν- 
τα σχεδὸν ἐξηπλωμένην τὰ αἰσθητὰ, τά τε xxv! οὐ- 
pavóv καὶ ὅσα περὶ γῆν τε καὶ ἐπὶ γῆς ἵππος δὲ 
xai βοῦς καὶ τὰ τούτοις ὁμόστοιχα, μερικωτέραν xal 
πρὸς ἔνια τῶν φανταστῶν ἐνεργοῦσαν, τὰ σύννομα 
καὶ τὴν φάτνην xal τοὺς κτησαµένους γινώσκουσαν" 
ἐμπίδες δὲ καὶ µυῖαι xai σχώληκες ἀπεστενωμένην 
ἔχουσι ταύτην xal ἁδιάρθρωτον, µήτε ἀπὴν εἰδότος 


presepe possessoresque suos cognoscat; culices D ἑκάστου τούτων Tio ἐξελήλυθεν, pts τόπον oi πο- 
GAULMINI NOTE. 


τῶν ἐκινεῖτο χατὰ τὸ ἴδιον σχῆμα' 6 λέων ἕθρυχε 
θέλων ἐπελθεῖν, ὁ ταῦρος ἐδόκει χερατίζειν, ὁ ὄφις 
ἕρπων οὐκ ἔφθανε, καὶ ὁ λύχος ὁρμῶ» ἐπείχετο. Μᾶ- 
gi nuperi tamen ex formis ordines agnoscunt : sed 
veteribus cujusque forme magi fuere, qui ab illa 
forma in similes potestatem accipiebant. Ita μάγοι 
λεόντων , µάγοι ὄφεων Babyloniis: Jamblich. in 
Photio (cod. 94); serpentum etiam hodie in Aloys. 
Cadamosto, imo et piscium in Polo Veneto Lon- 


gum esret omnia prosequi. 

(11) Prorsus tangit adagium εἷς ὕδωρ Ὑράφειν, 
quod Arabes habent, aquam pingere : Centur. 2, 
Adag: 93. 2004 

(12) Oppon:t ἁλιγωτέραν φανταστικὴν ἀνθρωπων 
τῇ µεριχωτέρᾳ τῶν ἵππων et aliorum. animantium ; 
inepte prorsus, si ita scripsit. Lege ὁλικώτεραν. 
Generaliorem interpretatur interpres, bone. 








DE DAEMONUM OPERATIONE. 


866 


ῥεύεται xai ob δεῖ προσάγειν, µίαν δὲ µόνον Éyov- A denique, muscm et vermes eamdem miras in an- 


τος Φφαντασίαν τῆς τροφῆς οὕτω δὴ καὶ περὶ τὰ 
τῶν δαιμόνων πολυχεύµονα φῦλα. Καὶ γὰρ x&v τού- 
τοις ol μὲν ἐμπύριοι καὶ ἀέριοι, πολυσχεδῆ χεκτη- 
pivot τὴν φαντασίαν, πρὸς ὅ ποτε εἶδος φανταστικὸν 
αἱροῦνται, πρὸς τοῦτο ἑαυτοὺς μορφοῦσιν * ὑπεναν- 
τίως δὲ τούτοις τὸ μισοφαὶς ἔχει γένος * πάνυ γὰρ 
περὶ τὸ φανταστικὸν ἀπεστένωται. Διὸ καὶ μορφὰς 
οὐχ. ἀμείδει πλείοὺς, ἅτε μη’ ἔχον εἴδη φαντασµά- 
των πλείω, μηδὲ τὸ σῶμα κεκτηµένον εὐπετὶς xal 
παλίμθολον. “Γδραῖοι δὲ καὶ χθόνιοι, τῶν εἰρημένων 
µέσοι τυγχάνοντες, δύνανται μὲν μορφὰς ἐξαλλάτ- 
τειν πλείους, πλὴν αἷς ποτε χαίρουσι, ταύταις dq 
ἐπίπαν ἐμμένουσιν. Ὅσοι μὲν γὰρ ἐν ὑγροῖς βιοῦσι 
καὶ τὴν μαλθακωτέραν στέργουσιν ἀγωγὴν, ὄρνισί 
τε xai γυναιξὶν ἐμφερεῖς ἑαυτοὺς ποιοῦσι (14) * διὸ 
xat Ναΐδας τούτους xai Νηρηΐδας τε xal Δρυάδας 
θηλυκῶς καλοῦαιν Ἑλλήνων παῖδες. Ὅσοι δὲ τόποις 
ἑνδιατρίθουσιν αὐχμηροῖς, ὑπόξηρά τε τὰ σώματα 
ἔχουσιν, οἶους τοὺς ὀνοσκελεῖς aot εἶναι (15), sic 
ἄνδρας οὗτοι σχημµατίζουσιν ἑαυτούς * ἔστι δ᾽ ὅτε καὶ 
χυσὶ xal λέουσι xai τοῖς ἄλλοις ὁμοιοῦνται ζώοις, ἐν 
ὅσο.ς ἦθος ἀῤῥενωπόν ἐστιν. Οὐδὲν οὖν ἄπορον sl 
καὶ τὸ ταῖς λεχοῖς ἑνσχῆπτον δαιµόνιον θηλύμορφον 
ὁρᾶται, µάχλον ὃν καὶ ὑγρότησιν ἀχαθάρτοις yai- 
pov (46) * τῷ γὰρ χεχαρισμένῳ βίῳ κατάλληλον µορ- 


qi» ὑποδύεται. 


gustias contractam, nec bene sibi cohmrentem 
habent : horum enim singula neo foramen norunt, 
ex quo egressa sunt, nec locum ad quem tendunt, 
quove divertendum sit, sed unica illis est solaque 
alimenti imaginatio; eodem prorsus modo dtemo- 
num quoque longe lateque diffusa genera. Siqui- 
dem et in iis alii sunt ignei, alii aerii, varia ima- 
ginatione prediti, quamcunque tandem in rerum 
speciem vim imaginativam extendant. Subterranoei 
vero et lucifigi e diverso se habent. Inde fit, ut 
haud pluribus formis utantur, quippe qui neo 
pluribus phantasmatum generibus prediti sint, 
neo corpus agile versatileve habeant. Aquei vero 
et lerrestres, ante dictorum intermedii, plures 
quidem subinde formas induere possunt, in iis 
tamen quibus gaudent perenniter perseverant. 
Quotquot enim humidis in locis vivunt, molliore- 
que victu utuntur, in aves illi et feminas 5689 
transformant. Inde fit, ut eos Greci Naiadas, Ne- 
roidas et Dryadas genere feminino appellent. 
Quotquot autem in locis aridis, seu tesquis inho- 
spitis versantur, eis subarida quoque sunt cor- 
pora, cujusmodi onosceli (quasi dicas asininis 
cruribus daemones) esse feruntur, et in viros sese 
transformant : nonnunquam etiam canibus et leo- 
nibus assimilantur, et ceteris id genus animanti, 


bus que masculis moribus predita sunt. Itaque nihil est quod mireris, daemonium quo vexantur puer. 
pere, forma muliebri apparere, cum sit lascivum, et immundis humiditatibus gaudeat, quia formum 
induit que grato sibique arridenti vita institulo respondeat. 


CAPUT XX. 
De vario daemonum sermone, pro regionum, in quibus versantur, varietate. 


Τὸ δὲ xav ᾽Αρμενίους φθέγγεσθαι Μάρκος μὲν (j Quid autem sibi velit, quod Armeniacum sermo- 


οὐκ ἐσάφησεν (οὐ γὰρ ἐζήτηται map" ἡμῶν) * οἶμαι 
δ᾽ εἶναι τοῦτο xal ἐντεῦθεν δῆλον, ὅτι γλῶτταν μὲν 
ἰδίαν δαιμόνων ἐφευρεῖν οὖν ἔσται, κΏν 'Εθραϊκήν τις 
εἴπῃ, xHv Ἑλληνίδα, xHy Σύραν, κἄν τιν’ ἄλλην βάρ- 
6αρον. Tl γὰρ ἔδει φωνῆς τοῖς ἄνευ φωνῆς ὁμιλοῦ- 
σιν, ὣς καὶ πρόσθιν εἴπον (17); Ἠπεὶ δὲ, καθάπερ 


nem usurpaverit, quanquam id Marcus non expli- 
cuit (nec enim ab eo sciscitatus sum), perspicuum 
tamen hac ratione flet, sermonem daemonibus po- 
culiarem inveniri nullum posse, sive Hebraicum 
eum quis, sive Graecum, sive Syriacum, sive alium 
quemvis barbarum esse dixerit. Quid enim voce 


GAULMINI NOTE. 


(13) ᾽Απεστίνωται. Post. illud vocabulum addit 
ista interpres subterranei vero et lucifugi e diverso 
s& habent Qua in codicibus nostri8 desunt; tamen 
indubie Pselli sunt, et ideo repunenda. Forte scri- 

serat: Τὸ ok ὑποχθόνιον καὶ μισοφαὲς δαιμόνων φῦ- 
ον ἐναντίως ἔχει. 

(14) Vera causa, quod, inter mactandum aves, 
angelorum nomina pronuotiabant, neo ferro un- 
quam occidebant, ne latentem, si quis latebat in 
illis, deamonem violarent. Botri Persarum regis 
liber fictus: Σφάζεσθαι γῦπα μετ ὀξέος καλάμο»" 
ὁ δὲ σφάζων αὐτὸν ἔσται µόνος xal παρὰ μηδενὸς 
θεωρούµενος' x«l ἵνα λέγῃ τῶν τριῶν ἆ γγέιων τὰ 
ὀνόματα. etc. Magi ultimi evi ἀγγέλους ἀρνίθων 
ὀρνιθομόρφους agnoscunt, quibus τὴν σύνεσιν τῆς 
τῶν ὀρνίθων φθέγξεως tribuunt. Quod veteres ali. 
ter tentabant; vel χυριώτατα µόρια τῶν ζώων χατα- 
πιόντες, ut animam exciperent (Porphyr. Περὶ 
ἀποχ. 11, 4; Philostr. 1, 20, in Vita Apoll. Tyan. ; 
vel certo ex serpentibus cibo (Orph. Περὶ λίθ. de 


achate:; vel st ὁράκων τὰ ὦτα ἔνιψεν (Shol. Apoll. 
lib. « Aet de Melampode ex Hesiodo ἐν µεγάλαις 
ἠοίχις).--- Non venit in mentem Xylandro esse poe- 
matis nomen, cum verteret in Anton. Liber. Μετα- 

ope. [c. 23] in oriestalibus. — Plura dicemus alio 
οοο. 

I5) De demonibus ὀνοσκελάσι vide supra net. 6, 
col. 856. Eprr. 

(16) Τοῖς γυναιχείοις μολυσμοῖς, ita ut non mi- 

nus purgatione indigeret,qui ad puerperam, quam 
qui ad mortuum intrasset: Theophr. Περὶ δει- 
σιδ. Opinionis illius vetustatem asserere facile est 
vel ex Theooriti Schol. (xi, 42); Τηνικαῦτα μὲν 
τὸ πρῶτον εἴς γυναικὸς τετοχυίας οἶκον καταφ»υγεῖν 
Hecaten), ἐκεῖθεν πρὸς ἄνδρας νεκρὸν φέροντας" 
0:v τὴν μὲν "Hoav ἀποστῆναι, τὸν δὺ Δία τοὺς Κα- 
βείρους κελεῦσαι ἀναλαθόντας καθάραι’ ἐχείνους δὲ ἐπὶ 
τὴν ᾿Αχερουσίαν Avr ἀπαγαγόντας ἀγνίσας' quia ad 
puerperam et mortuum inítraverat, 

(17) Supra c. 12. 





861 


MICHAELIS PSELLI 


git opus lis qui citra vocem colloquuntur, ut antea Α ἐν ἀγγέλοις θεοῦ ἑτέροις ἕτεροι προεστήκασιν (18), 


quoque dixi ? Quia vero inter angelos Dei aliis alii 
prefecti sunt, ita demones aliis alii assident, sin- 
guli singularum gentium linguis loquuntur ; qua 
etiam de causa eorum alii apud Grecos oracula 
versibus reddebant  beroicis ; alii autem apud 
Chaldaeos sermone Chaldaico evocabantur, quemad- 
modum et apud /Egyptios sermone JEgyptiaco 
eliciebantur : eodem quoque modo, que sunt apud 
Armenios demonia, quamvis alios se forte contu- 
lerint, eorum tamen sermone, tanquam vernaoulo, 
et ipsa utuntur. 


οὕτω xai δαίμονες ἐν ἔθνεσιν ἄλλοι ἄλλοις συµπαρ- 
εδρεύουσιν, ἕχαστοι τὰς ἑχάστων ἐξαεχοῦαι γλώτ- 
τας ' ἐφ᾽ ᾧ καὶ τούτοις ol μὲν παρ᾽ Ἕλλησιν ἐχρη- 
σµῴδουν ἠρωΐκως (19), οἳ δὲ παρὰ Χαλδαίοις τὰς 
χλήσεις tU ov τῇ Χαλδαίων γλώττῃ ' ὥσπερ xal παρ᾽ 
Αἰγυπτίοις τὰς προσεγγίσεις (20) Αἰγυπτίαις ἐποιοῦν- 
το φωναῖς. Καὶ δὴ καὶ τὰ παρ) ᾽Αρμενίοις δαιμόνια, 
x&v ἀλλαχόσε ἀπιόντα τύχῃ, τῇ τούτων γλώττῃ ὥσ. 
περ ἰθαγενεῖ καὶ αὐτὰ προσχρῶνται (21). 


CAPUT XXI. 


Ferrum deemonia cur extimescant, imprimisque τὰ πρόσυλα, hoc est, materi affecta, tanquam omnitm 
mazime meliculosa. 


TIMOTH. 8it ita sane, o Thrax; jam cuinam B  TIMOGE. Εἴεν, & θρᾷξ. ᾽Αλλὰ τὰς ἀπειλὰς xal τὸ 


passioni obnoxia, queso, demonia sunt, ut com- 
minationes et gladios pertimescant? Quid enim 
ab iis se passura putant, ut metu contrahantur, 
et loco cedant ? 

THRAX. Non tibi soli, Timothee, his de rebus 
addubitare contigit, sed ego etiam antea coram 
Marco addubitavi, qui dubitationi mese remedium 
afferens, omnia quidem demoniorum genera mire 
audacia et timida esse dicebat : in primis autem 
ea, qua πρόσυλα, seu materie affecta sunt : siqui- 
dem aeria, quibus plurim& solertia inest, si quis 
inerepuerit, incepantem discernere non norunt, 
nec alius ab eorum vexatione liberari potest, 
. preterquam is qui sanctitate vite Deum colat, 
tremendumque Dei Verbi nomen divina potentia 
fretus accinat. Haec autem, nimirum materiem affe- 
cta demonia, verita ne in abyssos meatusque sub- 
lerraneos relegentur, sibique ab angelis eo rele- 
gantibus timentia, cum quis illa eo relegatum iri 
comminatur, angelorumque nomina exprimit, qui- 


ξίφος τί παθόντα δίδιε (22) ; Τί γὰρ olópsva πείσε- 


σθαι παρ) αὐτῶν, ὑποστέλλεται xal ἀφίσταται ; 


ΘΡΑ. Οὐ coi µόνῳ, à Τιµόθεε, περὶ τούτων νῦν 
ἀπορεῖν ἐπῆλθεν * ἀλλὰ πρότερον χἀμοὶ πρὸς Μάρ- 
xoy ἠπόρηται. Καὶ ὃς pot τὸ ἄπορον ἐξιώμενος, 
πάντα μὲν ἔφη τὰ δαιμόνια φῦλα θράσους καὶ δει- 
λίας ἔμπλεα εἶναι, πλέον δὲ δλ τῶν ἄλλων τὰ πρόσ- 
υλα. Τὰ μὲν γὰρ ἀέρια περίνοιαν κεκτημένα mÀsl- 
στην, ἂν ἐπιτιμᾷ τις, τὸν γοῦν ἐπιτιμῶντα διακρίνειν 
οἶδε, καὶ τῶν ἐνοχλουμένων oüx ἁπαλλάττεται ἅλ- 
λως, εἰ μῆ οὗτος ὃσιός τε εἴη τὰ πρὸς θεὸν xal 
ὄνομα τοῦ θεοῦ Λόγου τὸ φρικτὸν ἐπάδοι (23) σὺν 
δυνάµει θείφ. Ταῦτα δὲ, δηλαδὴ τὰ πρόσυλα, δε- 
διότα τὴν εἷς τὰς ἀθύσσους καὶ τὴν slc τοὺς ὑπο- 
χθονίους τόπους ἀποπομπὴν, ἔτι τε τοὺς ἀγγέλους 
τοὺς εἷς αὐτοὺς ἀποπέμποντας, ὁπότε τις ἀπειλοίη 
τούτοις τὴν εἲς ἐκείνους τοὺς τόπους ἀπαγωγὴν καὶ 
τὰς τῶν εἰς τοῦτο τεταγµένων ἕλων (24) ἐπιλέ- 


GAULMINI NOTAE. 


(18) Menander: "Απαντι δαίµων ἀνδρὶ συµπαρ- 
ἰσταται' sed et ouique urbi," provincie, χατά ἔθνη 
xai πόλεις. Τὰς τῶν ἀγγέλων προστασίας vocat Cle- 
mens Alex. (Strom. vi, p. 694) Inde notissima 
numinum in expugnandis urbibus invocationes et 
illa vetus opinio, Θεοὺς ἁλούσης ἐχφυγεῖν πόλεως 
Aóvoc,etc.Inter magos ultimi evi angeli regionum 
cardinum mundi. Et viri docti LXXIÍ orbis presi - 
des angelos, et similes alias nugas et cabalisticis 
deliriis post Carnitof et Recanath Judaeus docue- 
runt. 

(19) Πρωικῶς' sed et iambo sepe: de Socrate 
Aristoph. Schol. (Nub. 145); de Laio /Eschyli 
Scbol. (Theb. 751). Et sexcenta alia. 

(20) Interpres : Eliciebantur ut appropinquarent 
et in simulacra sibi dicata. ingrederentur Alibi (ad 
Vit. Mosis, p. 203.) explicamus huno locum. 

(21) Inde magicum preceptum: ᾿Ονόματα βάρ- 
6apa μὴ ἀλλάξῃς. Rationem habent ex pestilenti 
libro »x*»3, qui certas nominibus potestates re- 
rum initi &b Deo concessas pertinaciter tuelur, 
quod impium est. — Cf. infra Pselli scholium ad 
oraculum quod Gaulminus attulit. 

(22) Nicephorus ad Synes. Περὶ ἔνυπν. Sed omnes 
ab Homero (0d. λ', 48). 


D 


Αὐτὰρ ἐγὼ ξίφος ὀξὺ ἐρυσσάμενος παρὰ μηροῦ 
μην, οὐδ' tiv νεχύων ἀμένηνα χάρηνα 
Αἵματος ἆσσον ἵμεν. 

(23) Ex Judeorum nugis credebant nomen Dei ita 
posse pronuntiari ut sola pronuntiatione miranda [8- 
ceret. — Nonde nomine Dei Abraham,sed de nomine 
Christi Psellus intelligendus. Origenes c. Cels. 1n, 
P 433 : Αὐτὸς ὁ τῶν ὅλων δημιουργός, ἀκολούθως τῇ 

v τῷ λέγειν τεραστίως πιστικῇ δυνάµει, συνέστησεν 
αὐτὸν (τὸν Χριστὸν) ὡς τιμῆς ἀξιον, οὐ τοῖς εὖφρο- 
νεῖν ἑθέλονσι µόνον ἀνθρώποις, ἀλλὰ καὶ δαίµοσι 
καὶ ἄλλαις ἀοράτοις δυνάµεσιν, αἵτινε μέχρι τοῦ 
δεῦρο ἐμφαίνουσιν . . . φοθούμιναι τὸ ὄνομα τοῦ 
᾿Ιησοῦ ὡς κρείττονος . . . εἰ γὰρ ἡ θεόθεν Xj» αὖ- 
τῷ δοθεῖσα σύστασις, οὐκ ἂν xat δαίµονες τῷ ὀνόματι 
αὐτοῦ ἁπαγγελλομένῳ µόνον εἴκοντες ἀνεχώρουν ἀπὸ 
τῶν ὑπ) αὐτῶν πολελουμένων. Boiss. 

(24) Exemplum ex Enoch. lib. 1. 'Amoxp. Ἡο- 
ρεύου, 'Ῥαφαλλ, xal δᾷῆσον τὸν Ἐξαὴλ, χεραὶ xai 
ποσὶ συμπόδισον αὐτὸν καὶ ἔμθαλλε αὐτὸν εἰς τὸ 
σκότος. xai ἄνοιζον tàv ἔρημον τῶν οὖσαν iv τῷ 
ἐρήμῳ Δοδοὴλ, xai ἐκεῖ πορευθεὶς βάλε αὐτὸν, xai 
ὑπόθες αὐτῷ λίθους ὀξεῖς καὶ λίθους τραχεῖς, καὶ 
ἐπικάλυψον αὐτῷ σχότος, καὶ οἴχησάτω ἐκεῖ εἰς τὸν 
αἰῶνα". καὶ τὴν ὄψιν αὐτοῦ πώμµασον, xal quc μὴ 











DE D/EMONUM OPERATIONE. 


870 


qot. κλήσεις, δέδιε xal ταράττεται λίαν. Ὑπ' ἀνοίας Α bus id provincie demandatum est, dici vix queat, 


yàp οὐδὲ τὸν ἀπειλοῦντα δύναται διακρίνειν. ᾽Αλλὰ 
κἂν γραῦς τις sin, κἂν ἀγέρωχόν τι Ὑερόντιον ταύ- 
τος σχεδιάζον τὰς ἀπειλὰς, δέος αὐτὰ λαμθάνει 
xxi ἁπαλλάττεται πολλάχις ὡς ταῦτα δυναµένων 
τῶν ἀπειλούντων sic τέλος ἐξενεγκεῖν ' οὕτως ἐστὶ 
περιδεῆ τε καὶ ἀδιάκριτα. Διὸ καὶ ῥᾷστα χειροῦται 
τοῖς περιττώµασι, λέγῳ δὴ σιέλοις καὶ ὄνυξι καὶ 
θριξὶ (95), παρὰ τοῦ μιαροῦ τῶν γοήτων vivouc, xai 
μολύδθδῳ (26) καὶ κηρῷ (27) xai λεπτῇ προσδεβέντα 
uico (28) διὰ τῶν ἀθεμίτων ἀφορκισμῶν, πάθη τρα- 
γικὰ κατεργάζονται. 


quanto metu quantaque perturbatione concutian- 
tur. Ita enim animo percelluntur, ut. ne commi- 
nantem quidem, quisnam sit ille discernere valeant. 
Sed sive anicula quaepiam, sive vetulus vetusque 
homuncio comminationes hujusmodi expresserit. 
tunc tantus ea metus invadit, ut plerumque absce- 
dant, ac si ea qui comminantur iidem et interne- 
cioni dare possint; usque adeo timida sunt, neo 
quemquam discernere norunt. Proinde facillime 
ab impuro illo incantatorum genere excrementitiis 
cicurantur; salivis, inquam, unguibus et capillis, 


Quin etiam plumbo, cera, tenuique revincta filo, exsecrandisque illis aphorcismis et abjurationibus 


tragicas affectiones et turbas excitant. 


ο. 


CAPUT XXII. 


De gentibus εί csleris vere serioque da2monum cultui addictis, deque Marci hujus resiplscentia et. ad fidem 
orthodoxam reditu. 


ΤΙΜΟΘ. Τί οὖν τοιούτους ὄντας αὐτοὺς có τε xai B. TIMOTH. Cur ergo, si talia eint demoniía, ea tu 


πολλοὶ τῶν ἄλλων ἐσέθεσθε, εἶπον ἐγὼ, Dboy τῆς 
αὐτῶν ἁδρανείας περιφρονεῖν ; 

ΘΡΑΞ. Οὐκ ἐγὼ, 7, δ᾽ ὃς, 6 Μάρχος, ἀλλ’ οὐδ' 
ἄλλος, οἶμαι, ὅτῳ χαὶ μετρίως µέτεστι νοῦ, τοῖς 
ἐπαράτοις προσανέχει τούτοις * Ὑόητες δὲ μᾶλλον 
καὶ ἀποφράδες ἄνδρες ταῦτα µειλίσσονται (29). 
Ἡμῶν δὲ ὅσοι τῶν ἀθεμίτων ἔργων ἀντείχοντο, 
θεραπεύοντες ἦμεν μάλιστα τὰ ἀέρια καὶ ταῖς slc 
αὐτὰ θυσίαις ἀπηυχόμεθα Ἠπαρεισφρῆσαί (30) τι 
δαιµόνιον ὑποχθόνιον,. El γὰρ ἴτυχέ τι τοιοῦτον 
παραδυὲν, πρὸς τὸ δεῖμα ἐμποιεῖν, καὶ λίθοις κα- 
ταλεῦον (34) ἦν. "Iótoy γὰρ τῶν ὑποχθονίων τοῦτο, 
χαταλεύειν τοὺς προστυχόντας βολαῖς ἀδρανέσι σφό- 
δρα. Διὰ τοῦτο xal τὴν ἔντευξιν τούτων ἀποτρε- 
πόμεθα. 

ΤΙΜΟΘ. ᾽Αλλὰ τί γε, ἔφην, τῆς περὶ τὰ ἀίρια 
λατρείας ἀπώνασθε; 

θΡΑΞ. Οὐλὲν οὐδὲ τούτων, εἶπεν, ὦ γενναῖε, 


et plerique alii venerabamini, cum eorum potius 
imbecillitas despectui habenda esset ? 

THRAX. Marcus ad heo : Non ego, inquit, ne- 
que alius quisquam qui sana sit mente preditus, 
demonum exsecrando cultui nos devovemus, imo 
vero incantatores et abominandi viri iis adblan- 
diuntur. Ex nobis autem quotquot ab impiis cere- 
moniis abstinebamus, aeria potissimum demonia 
colebamus, iis etiam sacra facientes precabamur, 
ne subterraneum quod daemonium subreperet. 
Nam 8i quod hujusmodi forte subrepsisset,quo nos 
perterrefaceret, saxis etiam  impetebat. Solent 
enim subterraoea demonia saxis etiam obvios im- 
petere, jactibus mire imbellibus, eaque de causa 
occursum eorum aversamur. 

TIMOTH. Quid autem ulilitatis ex aeriorum 
cultu se percipere dicebat ? 

THHAX. Ne de iis quidem, vir strenne, boni 


GAULMINI NOT/E. 


θεορείτω’ xal i» τῇ ἡμέρᾳ τῆς αβίσεως ἀπαχθήσεται 
tl; τὸν ἐμπυρισμὸν τοῦ πυρὸς. Magi vocant δυνά- 
µεις χαταργούσας δύναμιν ἐκείνου xai ἐκείνου δαί- 
μονος" Sepe Testam. Salomonis. Item in Enoch 
Eod. libro: Καὶ πρὸς τὸν Μιχαὴλ θεὸς εἶπεν" Πο- 
ρεύου, Μιχαλλ, καὶ δῆσον Σεµιξάν xal τοὺς ἄλλους 
αὺν αὐτῷ, Vide ut Raphael ligat Exaelem et Michael 
Semixam. 

(25) Disputarunt viri pii ac docti. Sed non solum 
hominum ονυξι xai 62i ad maleficia illis opus 
fuit. Όρο in man. Greculus maleficiis δέρµα περι- 


στερᾶς, τρίχας χοίρο», ζώου λυσσῶντες ἀφρὸν, ο- D )t 


tera similia querit. . 

(26) Ignorabiliter litteratis laminis plumbeis aut 
annulis. Sigilla Chaelis, furtilissimus libellus (vide 
supra nof. 92) in annulo plumbeo sigillum ponunt, 
ut obediant omnes ὑποχβθόνιοι spirilus. 

(27) Nihil notius in maleficio hostili, a&malorio, 
imo in omnibus pene. Hoo non ita notum ceram 
illam χηρὸν θεᾶς dictam. Euseb. lib. v De prapa- 
ral. evang. ubi τρίχρωµος οἱ σύμθολον “Εκάτης di- 
citur. Vide quae ad illa Theocriti (xt, 18) notavit 
eruditorum stupor Heynsius Lect. Theocr. c. 5. 


Ὡς τοῦτον τὸν .καρὸν ἐγὼ σὺν δαίµονι τάχω, 


Ὡς τάχκοιθ) ὑπ ἔρωτος ὁ ἨΜύνδιος αὐτίχα Δα- 


ίφνις. 
(28) Lucan. v1, 400: ? 


Torti magica vertigine fili 
At illos ἀθεμίτους ἀφορκισμοὺς Greculus man. om- 
nes habet. 

(29) In commentariis Grecorum ἀποφράδες, ai 
ἀπηγορευμέναι ἡμέραι,. διὸ καὶ ἐπιθειχκῶς τοὺς 
πονηροὺς ἐκάλουν At τὸ µελίσσονται corruptum pro 

ιλίσσονται nemo non videt. Nec argutamur µει- 
ασεσθαι quod µειλίχιοι θεοὶ sint. ol τῶν νερτέρων 
in Zozimo (tt, ο. 6) et Orpheo (ad Mus. 30). 

(30) Precabantur ne quod subterraneum irrepe- 
ret Jamblich. ; Orph. Περὶ λίθ de aehate (Lih. 
722: ᾿Αρᾶσθαι δὲ Μέγαιραν ἁπόπροθι παθλάζοντος 
Σευέµεναι τρίποδος . Si quod irrumperet, Zoroa- 
tris preceptum fuit: Θῦε Algov , μνίζουριν ἐπ- 
αυδῶν . Lapidem sacrifica , inclamans | Mnisurim. 
Vide que interpres ad illum locum (Psellus ín orac. 
Chald. infra). 

1) Hujus generis demoniorum exempla plura 
Delrius in Diísquis. magicis. 


8171 


MICHAELIS PSELLI 


812 


quidquam asserebat. Si quidem vel ipsa sese fa- A χρηστὸν, ὅτι xai τὰ τούτων περιαυτολογία xal τύ- 


stum, imposturam vanamque imaginationem inso- 
lentius esse jactant, ultroque profitentur. Ab iis 
enim in eos a quibus coluntur ignei quidam fulgo- 
res descendunt (cujusmodi sunt scintillarum quie 
διάττοντες & Grecis, stelleque cadentes vulgo di- 
cuntur) excursu substantes, quos quidem fulgores 
insani θεοπτιάς, seu Dei apparitiones vocitare au- 
dent. Quibus nihil veri, nihil certi, nihil flrmi si- 
bique constantis continetur (quid enim lucis in te- 
nebricosis demonibus ?), sed que sint eorum ludi- 
cra cujusmodi videntur in oculorum productioni- 
bus, aut in iis que miracula vulgo vocantur, que 
idcirco fiunt,ut videntibusilludatur.Quamvis autem 
hec misellus ego longe antea deprehendissem, et 
ab haoc religione desciscere meditarer, tamen in ho- 
diernum usque diem prestigiis eorum irretitus at- 
que detentus sum, atque adeo miserrima ego morte 
occubuissem, nisi tu me veram in viam reduxis- 
ses, tanquam fax in pharo, ad discutiendam maris 
illuc tenebrosi caliginem  affulgens. His dictis 


qoc, ἁπάτη τε xal φαντασία διάκενος. ᾽Αφικνοῦνται 
piv γὰρ ἀπ᾿ αὐτῶν ἐπὶ τοὺς θρησκεύοντας αὐγαὶ 
πυρώδεις (32), οἷαι δή τινες αἱ τῶν διαττόντων ὑπο- 
δρομαὶ (39), ἃς θεοπτίας ol µεµηνότες ἀξιοῦσι xa- 
λεῖν, οὐδὲν ἐχούσας ἀληθὲς, οὐδ' ἑστηχὸς οὐδὲ βέ- 
θαιον' (τί γὰρ ἐν δαίµοσιν ἐζοφωμένοις οὖσι φωτοει- 
δές ;) ἀλλὰ παίγνια τούτων οὔσας, ota τὰ ἐν ταῖς 
τῶν ὁὀμμάτων παραγωχγαῖς (34), f, τὰ περὶ τῶν κα- 
λουμένων θαυματοποιῶν ἐπ᾽ ἐξαπάτῃ τῶν ὁρώντων 
γινόμενα, Καὶ ταῦθ) ὁ δειλαῖος ἐγὼ πρὸ πολλοῦ 
φωράσας, xal τούτου μελετῶν ἀποστήσεσθαι τοῦ 
θρησκεύματος, ὅμως ἕως τοῦδε κατειχόμην Ίγοητευ- 
θεὶς, xal µοι σῶος ὄλεθρος (35) ἣν Bv, εἰ μὴ σύ uo 
τῆς ἀληθοῦς ἐξηγήσω τρίδου, καθάπερ πυρσὺς ἐπὶ 
θαλαττίας σκοτοµήνης ἀναφανείς. Ταῦτ εἰπὼν, ὁ 
ἹΜάρχος δάχρυσι τὰς παρειὰς κατῃόνιζεν (36). Ἐγὼ 
δὲ αὐτὸν ἀναχτώμενος, Πενθεῖν μὲν ἐξέσται σοι καὶ 
μετέπειτα, ἴφην ' νῦν δὲ dpa πανηγυρίζει σο: τὰ 
σωτήρια (37), καὶ θεῷ χάριν εἶδέναι παρ᾽ οὗ καὶ ψυγ} 
καὶ νοῦς ὀλεθρίων ἀπαλλάττεται. 


Marcus in tantas prorupit lacrymas, ut iis gene utrinque diffluerent. Ego autem eum consolatus, Lu- 
gere tibi postea licebit, inquam, nunc vero liberalia festivo ritu celebranda sunt, agendeque Deo gra- 
tie, cojus beneficio anima tua et mens & perniciosis daemonibus liberate sunt. 


CAPUT XXIII. 
Quomodo daemones percutiantur, deque daemoniaci a solido corpore differentia. 


TIMOTH. Jam hoc tu mihi discendi percupido 
edissere, numnam demonum corpora percuti pos- 
aint ? 

THRAX. Ita percutiuntur, quemadmodum Mar- 
cus astruebat, ut etiam certo ictu in cutem in- 
flicto indoleant. Qui vero fleri hoc poteat, inquam, 
cum sint spiritus, non autem solida compositaque 
corpora, quibus sensus suus et peculiaris est ? Ad 
hec ille, Miror, inquit, hec ignorari, non os in 
quovis homine, neque nervum, id esse quod sen- 
tit, sed spiritum iis insiturn. Proinde quantumvis 
prematur nervus, aut refrigeretur, aut aliud hu-. 
jusmodi patiatur, dolorem ex spiritus in spiritum 
immissione oboriri. Nec enim fleri posse, ut com- 
positum corpus per se doleat, sed quia spiritus 
particeps est : quandoquidem in frusta dissectum 
vel mortuum sensu prorsus caret, quia spiritu 
privatum ; itidem et demonem, cum totus sit spi- 


ΤΙΜΟΘ. Τοῦτο δὲ pot μαθεῖν βουλομένῳ φράσον 
εἰ τὰ δαιμόνια σώματα οἷά c£ ἐστι πλήττεσθαι. 


C ΘΡΑΞ. Ιλήττεται, ὁ Μάρκος εἶπεν, ὡς xai ὁδυ- 


νᾶσθαι στερεᾶς ἐπενειχθείσης ἐν χρῷφ. ᾽Αλλὰ πῶς, 
ἔφην, πνεύματα ὄντα, xal μηδὲ στερεὰ μηδὲ σύν- 
θετα; xal τοι τῶν συνθέτων ἡ αἴσθησις. Καὶ ὃς, 
θαυμάζω, εἶπεν, ὅτι σοι τοῦτο ἡγνόηται, τὸ μη δ’ ἐπὶ 
τινοσοῦν μῦν Tj νεῦρον εἶναι τὸ αἰσθανόμενον, ἁλλὰ 
τὸ iv τούτοις ἐνυπάρχον πνεῦμα. Διὸ χἈν θλίότται 
τὸ νεῦρον, κἂν ψύχηται, κἂν ἄλλο ὁποῖον δή τι πάβτι, 
τοῦ πνεύματος εἷς τὸ πνεῦμα πεµποµένου τὴν ὀδύνην 
εἶναι * καθ’ ἑαυτὸ γὰρ οὐκ ἂν ὀδυνῷτο τὸ σύνβετον, 
ἀλλὰ τὸ µετέχον τοῦ πνεύματος * ἐπεὶ παραλελυμέ- 
voy Ἡ νεχρωθὶν ἀνεπαίσθητόν ἐστι, τοῦ πνεύματος 
γυµνωθέν. Kai τὸ δαιµόνιον ρα, πνεῦμα δι’ ὅλου 
ὃν κατὰ φύσιν αἰσθητιχὸν, κατὰ πᾶν ἑαυτοῦ µέρος 
ἀμέσως ὁρᾷ τε καὶ ἀχούει καὶ τὰ τῆς ἀφῆς ὑπομένει 


GAULMINI ΝΟΤΑ. 


i22) Αὐγαὶ πυρώδεις. Optime Jamblichus de 
i 


ig. 

(33) Non intelligo illa, ai τῶν διὰ τούτων ὑποδρο- 
pas Indubie corruptus est locus. Lego ai τῶν 

ιαττόντων ὑποδρομαί. Οἱ διάττοντες vel διαβέοντες 

ἀστέρες, ut vocat Nicephor. Blemmyd. ο. {9 φυ- 
σιχ. notissimi sunt. Nemo nisi τυφλὸς τόν τε νοῦν 
τά t ὄμματα, dubitavil. 

(34) Ηαίγνια καὶ κυδείαν magicas prestigias dici 
vir solide doctus pridem est cum annotavit. Ceto- 
rum al τῶν ὀμμάτων παραγωγαὶ oculorum fascina- 
liones sunt. Nam productiones, ut κατὰ πόδα red- 
diderat interpres, nemo probet, nisi de optica ad 
hunc locum disputando. — Morellianum produ- 


ctiones nulle de optica disputationes nitide proba- 
runt. Sunt ὀμμάτων παραγωγαὶ allucinationes va- 
rie, que, leso nervo ipso optico, quod rarissi- 
mum, vel vitiato humore crystailini, quod frequen- 
tissimum neo periculosum est, nebulas tenues, 
epissiores quoque, ac fllamentorum nexus, et glo- 
bulorum tractus, muscarum volitantium imagun- 
culas, cernentibus objiciunt. BorssoNADE. 

(35) Σῶος ὅλ. Loquendi elegans formula, de qua 
dicemus alio loco. 

(96) 'EXai καταιονᾶν, µέλιτι, ὕδατι, etc. 

(37) Eustath. man. lib. xt, καθ) ὑσμ. «αἱ ὅαμιν. 

jumath. xi, init.: Παιανίζειν ἐπινίκια wel ἐλαυθέ- 

pia πανηγυρίζειν καὶ σωτήρια κροτεῖν. 














813 


DE DAMONUM OPERATIONE. 


814 


Ti0rn, xe) διαιρούµενον ὑδυνᾶται, κατὰ τῶν σωµά- À ritus, ex sui. natura sensus omnibus in membris 


των τὰ στερεά * ταύτῃ τούτων διενεγχόν, ὅτι τὰ μὲν 
ἄλλὰ τῶν διαιρεθέντων μόλις 7j οὐδαμῶς οὐλοῦται, 
τὸ δὲ διαιρούµενον εὐθὺς συμφύεται ab, καθάπερ 
ἀέρος ἤ καὶ ὕδατος µόρια, µεταξύ τινος ἐμπίπτον- 
τος στερεοῦ. ᾽Αλλ᾽ εἰ καὶ θᾶττο, ἤ λόγος (38) τουτὶ 
τὸ πνεῦμα συµφύεται, πλὴν ἀνιᾶται xaz' αὐτό τὸ 
γίνεσθαι τὴν διαἰρεσιν. Διὸ χαὶ τὰς ἀκμὰς τῶν 
σιδηρίων δέδοιχκε xal πεφόθηται. Καὶ τοῦτ' εἰδότες 
ol τοὺς ἁποτροπιασμοὺς τεχναζόµενοι, βελόνας 1| 
µαχαίρας (39), Ἱ ἂν μὴ προσπελάζειν ἐθέλωσι, κατ) 
ἀρθὰς ἱστῶσι, καὶ ἄλλ᾽ ἅττα ἐπιτηδεύουσιν, ἦ ταῖς 
ἀντιπαθείαις ἑκτροπιάζοντες, Ἡ ταῖς συµπαθξίαις 
µειλίσσοντες (40). 


suis particeps, immediate videt et audit, affectio- 
nibus ex tactu conflatis obnoxius, dissectus indo- 
let, solidorum corporum instar; hec ab illis ratione 
differens, quod cum cetera que dissecantur, vix, 
vel nullo potius modo consolidentur, demonium 
contra dissectum stalim coit et redintegratur : 
quemadmodum particule aeris, vel aque, solidi 
cujuspiam corporisinterjectu divise et discriminate 
coalescunt. Tametsi autem spiritus hic vel dicto 
citius in pristinam formam redeat, eo tamen mo- 
mento dolet quo disseotio fit. Proinde gladiorum 
mucrones timet etexpaveecit. Cujus quidem rei non 
ignari démonum adjuratores qui nihil intactum re- 


linquunt, ut eos amoliantur et aspellant, quocunque eos accedere velle presenticunt, ibi acus aut gla- 
dios cuspidibus erectis inflgunt, aut alia quepiam hujusmodi excogitant et comminiscuntur, dum vel 
contrariis affectionibus et qualitatibus eos effugant, vel mutuis rerum cognationibus et consensibus 


alliciunt. 
Ταῦτα περὶ τούτων, ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, πιθανῶς ἑἐξ- 


η γεῖτο ὁ Μάρκος. 


Heo sunt, que demonibus probabiliter, ut mihi 
quidem videtur, Marcus exposuit. 


CAPUT XXIV. 
Ex varíis προγνώσεως, hoc est promotionis, modis, quinam demonibus competat propriusque sit. 


TIMOOG. Ἔφη δέ σοι xal τοῦτο, ὦ θρᾷξ, εἰ πρὸ- B. TIMOTH. Hocne tibi etiam, mi Thrax edisseruit 


γνωσιν τὸ δαιµόνιον ἔχει γένος ; 


GPAZ. Πρόγνωσιν μὲν εἶπεν ἔχειν, πλὴν οὔτε τὴν 
αἴτιώδη xal νοερὰν, οὔτε τὴν ἐπιστημονικὴν, τὴν 
συμθολικὴν δὲ µόνον (44) * διὸ καὶ διαπίπτειν ὡς τὰ 
πολλά - μάλιστα δὲ τὴν πρόγνωσιν ἰσχνὴν τοὺς προσ- 
ύλους ἔχειν, ἀμέλει καὶ ἀληθεύειν ὡς ἥκιστα ἤ ὡς 
ἐλάχιστα (42). 


TIMOO. Ἔνεστιν οὖν καὶ περὶ τῆς iv αὐτοῖς προ- 
γνώσεως διελεῖν. 

ΘΑ ΛΑΞ. Διεῖλον ἂν, εἴ µοι λέγειν ὁ χαιρὸς παρεῖ- 
χεν ^ νῦν δὲ, ἆλ)᾽ ὥρα οἴκαδε ἀπιέναι. Καὶ γὰρ ὁρᾷς 
ὡς ὁ περὶ ἡμᾶς ἀὴρ συννεφής ἐστι xal ὠδίνων ὂμ- 
6ρον. Κίνδυνος οὖν ἐστιν ὑπαιβρίους ἐνθαδὶ παρα- 
χαθτµένους διαθραχήσεσθαι. 


TIMOO. Oflov, ὦ ἑταῖρε, ποιεῖς, ἐκκρεμῆ τὸν λόγον 
ὅτι χαταλιπών (49) ; 


Marcus ille, numnam rerum prenotionem habeant 
demones annon? 

THRAX. Prenolionem quidem habere dixit, qua 
tamen neque causalis et intellectualis, nec scienti- 
fica sit, sed conjecturalis duntaxat : proinde ut 
plurimum evanida et caduca. In primis autem pro- 
sylos, hoc est, materic affectos demonas tenui ad- 

* modum exiguaque prognosi preditos esse : unde 
nimirum fiat, ut quam minime vel quam rarissime 
vere dicant. 

TIMOTH. Licetne tibi de eorum quoque prognosi 
pertractare ? 

THRAX. Libens quidem pertractarem, si dicendi 
occasio se mihilibera offerret. At nunc tempus 
est abeundi domum. Vides enim quemadmodum 
nobis circumfusus aer nubilus imbrem parturiat, 
Quare cautio nobis est, ne si diutius hic sub dio 
consideamus, pluvia tandem perfundamur et im- 
madescamus. 

TIMOTH. Vide quid agas, charissime amice, qui 
suspensum sermonem nostrum relinquas. 


GAULMINI NOTE. 
38) Adagium λόγου τάχιον * Bed el vob τάχιον, [) χαστὰς fj προγνώστας esse concludit. In Deo γνῶ- 


quod extulit Claudian. 


Quantum... 

Non leve sollicite discurrit mentis acumen. 

(39) Diximus de illo ritu. Sed et ταῖς βελόναις 
xal µαχαιριδίοις γράφειν ἵη pluribus roaleficiis alius 
ritus est. Gr&oulus : Ταῦτα δὲ ῥήματα vpáos ἐν 
ὀστράχῳ μετᾶ βελόνης χρυσῆς, xal ταῦτα θ»μιῶν 
λέγε. Et alibi : Μετὰ µαχαιριδίου χαλκοῦ. 

40) Ut in νεχνομαντείᾳ terrent ense: ecce τὴν 
ἀντιπάθειαν : alliciunt sanguine et melle; ecce τὴν 
συμπάθειαν. Nihil notius. 2 

(41) Vult demonas habere πρὄγνωσιν συµθολι- 
πέν. Ita Athanssius (Vita Anton. $ 33) μᾶλλον στο- 


PATROL. Ga. CXXII. 


σιν, πρόγνωσιν, ἐπίγνωσιν, ὁρισμὸν, προορισμὸν Da- 
mascius distinguit contra Mamcheos. 

(42) Vide quie Zoroastris interpres (Psellus ín- 
fra) ad illa, θύε λίθον, µνίζουριν ἐπαυδῶν  Preeter 
Jamblichum De myst., magi ultimi evi idem perhi- 
bent; sed cogi posse ut verum dicant nugantur. 

(43) Inde conjectare licet verum forsan esse 
quod Gesner. (Biblioth. p. 609) scriptum reliquit, 
Psellum duos de ds&monibus libros scripsisse. 
Quod si verum est, certe nec interpretes Morol- 
lum et Ficinum legisse illos apparet, etsi de Fi- 
cino quis dubitet, ideo maxime, quod in excerptis 
e Psello, quie cum excerptis pariter ex Jamblicho, 


28 


815 


THRAX. Ne tibi, queso, dulcissime, grave mo- A 


lestumve hoe sit; Deo enim juvante, si unquam 
tecum una eumdem in locum conveniamus, quid- 
quid huicce disputationi nostre deesse tibi videtur, 
id copiose 8ο liberaliter supra Syracusanorum de- 
cimas repensabimus. 


MICHAELIS PSELLI 


836 


ΘΡΑΞ. Mi, ἄχθου, φίλτατε ἀνδρῶν  θεοῦ γὰρ 
παρέχοντος, st ποτέ σοι συνενεχθείηµεν, ὃν ἂν τῷ 
λόγῳ ἐνδεῖ, φιλοτίμως ὑπὲρ τὴς Συραχουσίων (44) δε- 


κάτας καταθησόµεθα. 


GAULMINI NOTE. 


Proclo et Porphyrio, edita sunt, aliqua ultimo oa- 
pite afferat, que desumpta ex secundo illo, sei quis 
est, libro videri possunt. — Que Ficinus habet ex 
libello sequente desumpta sunt, quem ipse nunc 
rimus edo, sed qui, cum nihil, nisi verbulum 
num. 6) de prescientia demonum contineat, non 
1119 est qui Timothei questioni queat respondere. 


Boj880NADE. 
(44) Vaticana Appendix proverbiorum : Δήμων 
Συρακουσίους εὐδαιμονήσαντάς φησι Ψψηφίσασθαι 


τὴν δεκάτην τῶν ὑπαρχόντων ἀποδίδοσθαι εἷς ἐπι- 
σχευὴν ναῶν τε καὶ ἀναθημάτων καί ἱερείων - πολ- 
λοῦ γε χρήµστος συναχθέντος, slc παροιµίαν ἑλθεῖν. 
Adi Strabon. lib. vi Γεωγρ. Atque heo sunt que 
ad Pselli dialogum Περὶ &vepyslac δαιμόνων prope- 
rantes singulis diebus pro penso operarum scrip- 
simus. 'l'u, qui stilum et mentem dirigie, Deus, 
dux fuisti erisque. Tu ab illis, de quibus disserui, 
quosque me sentio dicere, eternum serva, con- 


serva, defende. 


TOY AYTOY ΕΛΛΟΥ 


TINA : 


IIEPI ΔΑΙΜΟΝΩΝ ΔΟΒΑΖΟΥΣΙΝ ΕΛΛΗΝΕΣ 


EJUSDEM PSELLI 


Ο5 ΕΝΑΝ SUNT GR/ECORUM OPINIONES DE DJEMONIBUS. 


. 1. Nostra quidem doctrina voluntatem angelis B «4. 'O uiv ἡμέτερς λόγος προαιρίσεις καὶ τοῖς 


tribuens eosque ad meliorem inclinationem ver- 
gentes indicang, non tamen eos perjoris incapaces 
credens, inde ab angelico ordine cecidisse demo- 
nes demonstrat et pro cujusque merito et ordine 
ruinam subiisse. Grecorum vero doctrina talem 
inclinationem naturis corpore carentibus abnuens, 
post mundum angelicum demonum ordines esse 
supponit. Et alios quidem esse intelligentes dicit, 
alios mente et ratione constare, alios ratione tan- 
tum; alii vero una cum ratione irrationale quoque 
Bortiti sunt; ultitnos vero ex demonibus et irru- 
tionale solum projicit, quos materiales et ponas 
infligentes nominat. Mundum inter illos dividit ita 
ut per illos calorem et aerem vitalem accipiat. Et 
aliis quidem ignem, aliis aerem, aliis aquam, aliis 
terram subjicit; quosdam vero climatum presides 
facit, et alios corporum tutores et materie custodes. 
Invadere autem eos dicunt animas notras, non pro- 
pter quoddam in nos odium aut malam voluntatem, 
sed ut eas ob admissa peccata puniant. Addunt 
cos ad materiam animas trahere, non illis nocendi 
causa, sed ut earum turpitudo per suam cum ma- 
teria relationem flguretur. Iram autem et impuden- 
tiam illis tribuunt, ut leopardis et leonibus, eosque 
corporibus vinciunt levibus, aeriis et minus duris, 


ἀγγέλοις διδοὺς, xal πρὸς τὴν κρείττονα μὲν τού- 
τους ἀπευθύνων µῥοπὴν, μὴ μέντοι γε καὶ τῆς 
χείρονος ἀνεπιδξκτους οἱόμενος, ἐνταῦθεν ἐχπεσεῖν 
τοὺς δαίμονας τῆς ἀγγελικῆς τάξεως ἀποφαίνεται, 
καὶ, xaxà τὸ µέτρον τῆς ἑκάστου ἀξίας ἤ τάξευς, 
τὴν πτῶσιν ὑπομεμενηχέναι, Ὁ δὲ ἑλληνικὸς, ἆναι- 
ρῶν τῆν τοιαύτην ῥοπὴν ἐπὶ τῶν ἀπολελυμένων τοῦ 
σώματος φύσεων, μετὰ τὸν ἀγγελικὸν διάκοσµον 
τὰς δαιµονίας τάξεις ὑφίστησι. Καὶ τὰς μὶν αὐτῶν 
νοερὰς τίθεναι, τὰς δὲ χατὰ νοῦν ἤ λόγον οὐσιῶσθαι, 
τὰς δὲ κατὰ λόγον uóvwc* ταῖς δὲ πρὸς τῷ λόγῳ 
συγκαταχληροὶ καὶ τὸ ἄλογον * τοὺς δὲ ἐσχάτους 
τῶν δαιμόνων εἲς ἀλογίαν µόνην ἀποβῥιπτεϊ, οὓς 
δὴ καὶ ὁλαίους καὶ ποιναίους κχατονοµάζει. Ἐπι- 
διαιρεῖ δὲ αὐτοῖς τὴν κτίσιν, ἵνα παρ ἑχείνων 
ζὠπυρῆται xal ἐμπνέηται ^ καὶ τοῖς piv τὸ πὉρ, 
τοῖς δὲ τὸν dpa, τοῖς δὲ τὸ ὕδωρ, τοῖς δὲ τὴν γῆν 
ὑποτιθησιν ' ἑνίους δὲ xal κλιµατάρχας ποιεῖται, 
καὶ σωμάτων ἑτέρους προστάτας xal ὕλης φύλακας. 
Ἐμπίπτειν δὲ τούτους φασὶ ταῖς ἡμετίραις φυχαῖς 
οὗ διὰ µισανθρωπίαν τε xal δυσµένειαν, ἁλλ᾽ ὡς 
κολαστὰς ὧν ἡμαρτήκασι ' καὶ πατασπᾷν πρὸς τὴν 
ὕλην, οὗ λογισμὸν ἔχοντας ταύτας κακοῦν, ἀλλ᾽ tva 
τὸ αἶσχος ἐχείνων μορφοῖτο διὰ τῆς τούτων πρὸς 
αὐτὴν σχέσεως. Tós δὲ θυμὸν τούτοις καὶ τὴν 











817 


DE D/EMONIBUS. 





818 


ἀναίδειαν κπιὰ φύσιν διδόασιν, ὡς ταῖς παρδάλεσι A non tantum orbicularibus, sed et longioribus, non- 


καὶ τοῖς λέουσι, xai σώµασι δὴ τούτους ἐνδεσμοῦσι 
λεπτοῖς xal ἀερίοις καὶ ἔλαττον ἀντιτύποις, οὐ 
περιφερέσι µόνον, ἀλλὰ xal ἐπιμήχεσιν, ἔλαττον 
μὲν φωτὸς, πλέον δὲ τοῦ γεώδους σκότους µετέχουσι. 


nihil luminis habentes, jplus tamen terrestrium te- 
nebrarum.Cognitionem vero et futurorum prescien- 
tiam illis inesse attestantur ex multis quidem pre- 
sertim vero ex astrorum figuris. 


Τὴν δὲ γνῶσιν αὗτοῖς καὶ τῶν µελλόντων τὴν πρόγνωσιν ἐκ πολλῶν μὲν καὶ ἄλλων ἐπιμαρτυροῦσι, μάλιστα δὲ 
ἐκ τῶν περὶ τοὺς ἀστέρας σχημάτων. Ταῦτα δὲ []ορφύριοί φασι καὶ Ἰάμθλιχοι. 


B'. Ἔθυον δὲ τοῖς αἰθερίοις μὲν τὰ λευκὰ ἢ 
πυῤῥὰ τῶν ζώων, διά τε τὸ αἰθέριον χρῶμα xoi 
τὴν καθαρότητα τῖς ἐκείνων φύσεως, ὑψοῦ τὸν 
κριὸν fj τὴν ἔριφον λαιμοτομοῦντες, ὡς καὶ Ὅμηρος, 
« AD ἔρυσαν plv πρῶτα, » φησὶ, « καὶ ἔσφαξαν 
« καὶ ἔδειραν.» Τοῖς ἀερίοις δὲ ποικίλα προσῆγον 
καὶ τοῖς χρώμµασι σύμμικτα' τοῖς δὲ γε ὑποχβονίοις 
ἐζωοθύτουν ἀντίχροα, xai χάτω τὴν κεφαλὴν τοῦ 
θόµατος ἕλχοντες, οὕτω τοὺς αὐχενίους ἀπέτεμνον 
τένοντας τοῖς δὲ γε. µέσοις πλαγιάζοντες τὰ θυό- 
μενα, ῥἐδειροτόμουν τὰς κεφαλάς' εἶτα δὶ, τὰς 
γαστέρας αὐτῶν ἀνασχίζοντες, τὴν καρδίαν πρῶτον 
κατέτεμνον , xai τὸν μὲν ὑμένα ταύτης θεοῖς πα- 
τρῴοις ἀπέθυον, τῶν δὲ γε κοιλιῶν τὴν μὲν δεξιὰν 
ἀνατέλλοντι τῷ ἡλίῳ χατέθυον, τὴν δὲ εὐώνυμον 
δύνοντι, τὸν δὲ βόθυνον ἄρτι µεσουρανήσαντι. Οὕτω 
δὲ καὶ τοῦ ἧπατος ἀποδιελόντες τὸν ὑμένα ἠρέμα, 
ὃς ὑπὸ τοῦ περιτοναίου τῷ σπλάγχνῳ ἐπίχειται, 
τῆς μὲν κεφαλῆς τοῖς ὑπερχοσμίοις κατήρχοντο, 
τοὺς δὲ λοθοὺς τοῖς πέντε πλάνησιν ἀπεδίδοσαν * 
τὸ δέ (qe νέχρωµα ᾿Λδῃ καὶ Περσεφόνῃ κατέθυον. 
Εἶτα δὴ τῶν θυοµένων περιειργάζοντο τὰ πτώματα, 
gl ἐπὶ τὰ δεξιὰ πίπτοιεν, dj ἐπὶ τὰ λαιά' κἀχςεῖθεν 
μὲν δεξιὰ ἑαυτοῖς ἐμαντεύοντο, οὕτω δὲ ἐπαριστερᾶ. 


2. Immolabant ethereie alba οἱ fulva animalia 
propter ethereum colorem natureque eorum pu- 
ritatem, alte arietem et hedum jugulantes, ut Ho- 
merus dicit : « Porro immolabant prius, et jugula- 
bant et discerpebant. » Aeriis autem varia offere- 
bant et coloribus commiscua; infernis vera oppo- 
sito colore animalia offerentes, et ad terram victi- 
me caput trahentes ei cervicem abscindebant, 
deinde eorum ventrem discerpebant; 86 primo cor 
dissecabant cujus tegumentum diis patriis olfere- 
bant. Ventricuülurum vero dextrum orienti soli 
immolabant, sinistrum autem occidenti, fossamque 
eidem soli medium jam collum attingenti.Postquam 
vero a jecore tegumentum lente separaverant, quod 
sub perotineo visceribus subjacet, cjus quidem 
caput iig qui supra mundum sunt offerebant, lobos 
autem quinque planetis reddebant; cadaverque 
Plutoni et Proserpine sacrificabant. Observabant 
deinde utrum victimarum cadavera ad dextram vel 
ad sinistram caderent. Atque in de sibi conjiciebant 
fausta vel infausta. Metiebantur etiam convulsionis 
post immolationem tempus; et si quidem statim 
victima exspiraret, celerem sibi eorum que inie- 
rant finem conjiciebant; si minus, tardiorem et 


Ἐμέτρουν δὲ καὶ τὸν τοῦ σπαραγμοῦ μετὰ τὴν { difficiliorem. Non omnibus omnia hec perficiebant, 


θυσίαν «aipóv* xal, ct. μὲν αὐτίκα τὰ θύματα ἁπο- 
πνεύσειε , ταχείας ἑαύτοῖς τὰς τελευτὰς περὶ dv 
προσῄεσαν ἑμαντεύοντο ' el. Ó' οὔ , ἀποτεταμένας 
xal πράγµατα ἐχούσας. Οὐ πᾶσι δὲ πάντα ἑτέλουν, 
ἀλλὰ τοῖς οἴχείοις τῆς ληφθείσης θυσίας. Καὶ νηφα- 
λέοις μὲν ἑδρυτόμουν xal ἐκεῖθεν ἀνῆπιων πυράς' 
Βάκχαις δὲ καὶ Διονύσῳ κχληματίσιν ἀνέκαιον τὴν 


sed tantum iis ad quos de assumpta victima per- 
tinebat; et sobriis quidem quercus scindebant et 
inde pyras accendebant; bacchantibus et Dionyso 
rogum sarmentis incendebant; et omnia illis v!no 
spargebantur.Thus vero et myrrha crocus et resina 
diis distribuebantur ad quos de singulis sacrificiis 
pertinebat. 


πυρχαϊάν' xal πάντα τούτοις οἱνόσπονδα" ὁ δὲ λιθανωτὸς xal ἡ σµύρνα, ὁ χρόνος τε xal ἡ ῥητίνη διεµερίζωντο 


τοῖς ἐφ᾽ ἑχάστης θυσίας θεοῖς. 

Y. Τὰ δέ γε µυστήρι« τούτων, olx αὐτίχα τὰ 
Ἐλευσαίνια, τὸν μυθικὸν ὑποκρίνεται Δία µιγνύ- 
µενον τῇ Δηοϊ, ἦγουν τῇ Δήμητρι, xal τῇ θυγατρὶ 
ταύτης Περσεφάττῃ, τῇ καὶ Κόρῃ. ᾿Επειδὴ δὲ ἔμελ- 
λον καὶ ἀφροδίσιοι ἐπὶ τῇ μυήσει γίνεσθαι συκπλο- 
καὶ, ἀναδύεταί πως ἡ Αφροδίτη ἀπό τινων πεπλα- 


3. Eorum autem mysteria, ut Eleusinia, mythi- 
cum simulant Jovem cum Cerere sive Demetre et 
ejus filia Proserpina, que et Virgo nuncupatur, 
consuescentem. Quoniam autem ad initiationem 
fieri debebant venerei complexus, effugit in altum 
mare Venus ex quodam conflicto apparatu. Deinde 


σµένων µηδέων πελάχιος. Elsa. δὲ γαµήλιος λέγεται [) nuptialis dicitur eantus in Proserpinae honorem et 


ἐπὶ τῇ Κόρῃ ὑμέναιος, καὶ ἐπάδουσιν ol τελούμενυι" 
« Ἐκ τυµπάνου ἔφαγον, bx χυµθάλων ἔπιον, ἔκιρνο- 
« Φόρησα, ὑπὸ τὸν παστὸν εἰσέδυν. » Ὑποχρίνεται 
δὲ xai τὰς τῆς Δηοῦς ὠδῖνας. Ἰκετηρίαι γοῦν αὖ- 
τίχα Δηοῦς καὶ χολῆς πόασις xal καρδιαλγίαι. 'Eo' 
ote xal τι τραγοσχελὲς μίμήμα παθαινόμενον περὶ 
τοῖς διδύµοις, ὅὄτιπερ ὁ Ζεὺς, δίκας ἀποτιννὺς τῆς 
βίας τῇ Δήμητρι, τράχου ὄρχεις ἀποτεμὼν , τῷ 


«ὀλπῳ τούτης κατέθετο ὥσπερ δὴ xai ἑαυτοῦ. "Emi, 


πᾶσιν al τοῦ Διονύσου τιμαὶ xxl ἡ χίστις xal τὰ 
πολυόμφαλα πότανα, xal οἱ τῷ Σαθαζίῳ τελούμενοι 


canunt initiati : « Ex tympano comedi, ex cymba- 
lis bibi, ἐκιρνοφόρησα, in atrium ingressus sum. » 
Simulant etiam Cereris partum : statim Cereris 
supplicationes et fellis potus et cordis dolores. 
Post fiebat capripedis imitamentum vehementer 
de testiculis aflecti, eo quod Jupiter Cereri il- 
lata violentie jus solvens capri testiculos ab- 
scigssos ejus sinui imposuit ut et suo. In ho- 
norem Dionysi impendebantur presertim cista et 
multos umbones habentia popana, et Sabazio 
initiati οἱ stipem matri deorum querentes, 


819 


MICHAELIS PSELLI 


880 


Bacche et Mimallones, et quidam  resonans À xel ol µητριάζοντες, Κλώδωνές τε καὶ Μιμαλλόνες, 


lebes Thesprotius et Dodoneum ahenum; et 
Corybas alius et Gures alter, demonum imi- 
tamenta. Post Baubo crura& detegens et femi- 
neum inguen; sio enim pudorem nominant de- 
decore affecti; et sio in turpitudine mysterium 
dissolvunt. 


á. Ihcantamentum autem ara est vanis circa 
materiales et terrestres demones imaginationibus 
indulgens, el eorum inspectoribus umbras tum 
ex inferis adducens tum ex alto deducens eas- 
que noxias. Et quedam corporea phantasmata 
eas contemplantibus supponit. Et aliis quidem 
fluxus aliquos inde fluctuantes mittit, aliis vero 
vinculorum solutionem et delicias et gratias un- 


xal τις ἠχῶν λέθης θεσπρώτειος, καὶ Δωδωναῖον 
χαλκεῖον' xal Κορύθας ἄλλος, καὶ Κούρηε ἕτερος, 
δαιμόνων µιµήµατα. Ἐφ᾽ ol; ἡ Βαυθὼ τοὺς μηροὺς 
ἀνασυραμένη , xal ὁ Ὑυναικεῖος Χτείς' οὕτω γὰρ 
ὀνομάζουσι τὴν αἱδῶ αἰσχυνόμενοι, Καὶ οὕτως ἓν ala- 
χρῷ τὴν τελετὴν καταλύουσιν. 

v. Ἡ γοητεία δέ ἐστι τέχνη τις περὶ τοὺς ἐνύλους 
καὶ Ἠχθονίους δαίµονας Φφαντασιοσκοποῦσα τοῖς Ém- 
όπταις τὰ τούτων εἴδωλα xai τοὺς μὲν ὥσπερ ἐξ 
ἅδου ἀνάγουσα, τοὺς δὲ ὑψόθεν κατάγουσα, καὶ 
τούτους κατωτικούς . Καὶ εἰδωλικὰ ἄττα ὑφίστησι 
φαντάσματα τοῖς θεωροῖς τών τοιούτων. Καὶ τοῖς 
pit ῥεύματά τινα ἐκεῖθεν χυµαίνοντα ἐπαφίησι * 
τοῖς δὲ δεσμῶν ἀνέσεις xal τρυφὰς xal χάριτας 


nuntiat. Παρ autem potentias evocat carminibus p ἐπαγγέλλεται. Ἐπάγεται δὲ τὰς τοιαύτας δυνάµεις καὶ 


repetitis. 

5. Magna autem Grecis videbatur multam vim 
habere. Eam ultimam medicinalis scientie partem 
esse dicunt. Investigans enim omnium subluna- 
rium substantiarum et naturam et qualitatem, 
elementorum nempe eorumque partium, anima- 
lium quorumlibet , plantarum earumque fru- 
etuum, lapidum, herbarum, et uno verbo o:n- 
nium rerum substantiam et potentiam, inde 
sua operatur. Oblectamenta proponit sanitatem 
efüclentia, speciesque diversissimas producit , 
et alia medicamenta morbum  efflcientia. Α- 
quil&a et dracones efficax illis erant ad sa- 
nitatem | sumptio ; feles autem et .canes et 
corvi vigilie symbola. Cera vero et lutum ín 
membrorum conflctionem adhibebantur. Appa- 
rere etiam facit ;gnis colestis editionem. Et 
sponte subrident statue et subito igne lam- 
pades accenduntur. Complectitur quoque totam 
&stronomiam et multa per eam οἱ potest et 
perficit. 


6. Omen, ut istud nomen indicat, est malorum 
demonum invocatio. Fit autem cum sol ad me- 
ridiem recenter versus est, diem minuens, noctem 
vero adaugens. Opinantur enim Greci nullum 
materialium demonum solis radios bono animo 
habere. Inde nobis noctu insidias struunt, die 
insidiari non valentes. Quando igitur lumen magis 
Beptentrionale est, sua operari nequeunt, et 
quando ad meridiem vertitur et fit quasi demis- 
sior apud nos aer, tuno sBuos impetus et, ut ita 
dicam circuitus suse mulitie manifestant et in- 
vocati invocantibus obediunt. Et nunc quidem 
mysteria auspicantes nesciunt invocationiscarmen ; 
utinam nunquam scierint! Ignes vero quodam 
circulo describentes ex flamma exsiliunt. Erat 
illud antique bacchationis , ne dicam furoris 
pars. Dicebant enim Greci tunc manifeste cum 
invocantibus descendentes potentias conversari, 
cum supre caput aer nebulosus esset et crassam 
haberet substantiam. Circulus vero vim habet 
retinendi. Invocatus autem demon, tanquam 
eireumscriptus videtur et continetur, quantum 


ἄσμασι xal ἑπάσμασιν. 

€. 'H δέ γε μαγεία πολυδύναμόν τι χρῆμα τοῖς 
λλησι ἔδοξε. Μερίδα γοῦν εἶναι ταύτην φασὶν 
ἑσχάτην τῆς Ἱερατικῆς ἐπιστήμης. ᾿Ανιχνεύουσα 
γὰρ τῶν ὑπὸ τὴν σελήνην πάντων τήν τε οὐσίαν 
καὶ φύσιν καὶ δύναμιν καὶ ποιότητα, λέγω δὲ στοι- 
χείων καὶ τῶν τούτων μερῶν, ζώων τε παντοδαπῶν, 
φυτῶν xal τῶν ἐντεῦθεν χαρπῶν , λίθων, βοτανῶν, 
xal ἁπλῶς εἰπεῖν, παντὸς πράγματος ὑπόστασίν τε 
καὶ δύναμιν , ἐντεῦθεν ἄρα τὰ ἑαυτῆς ἑργάζεται. 
᾿᾿Αγάλματά τε ὑφίστησιν ὑχείας περιποιητικὰ , καὶ 
gy para Ἠποιεῖται παντοδαπλ, xal νοσοποιὰ δη- 
µιουργήµατα ἕτερα. Καὶ ἀετοὶ μὲν καὶ δράκοντες 
βιώσιμος αὐτοῖς πρὸς ὑγείαν ὐπόθεσις αἴλουροι δὲ 
καὶ χύνες καὶ χόρακες ἀγρυπνητικὰ σύμθολα. Κηρὸς 
δὲ καὶ πηλὸς εἲς τὰς τῶν µορίων συµπλάσεις παρα- 
λαμθάνονται. Φαντάζει δὲ πολλάκις καὶ πυρὸς οὖρα- 
νίου ἐκδόσεις. Καὶ διαµειδιᾷ μὲν ἐφ' ἑαυτῶν ἁγάλ- 
pata , πυρὶ δὲ αὐτομάτῳ λαμπάδες ἀνάπτονται . 
Περιέζωσται δὲ καὶ τὴν ἀἁστρονομίαν σύµπασαν, καὶ 
πολλὰ διὰ ταύτης καὶ δύναται καὶ ἀποτελεῖ. 

c. Κλιδὼν δὲ ἔστι δαιμόνων πονηρῶν, ὡς καὶ 
αὐτὸ δηλοῖ τοὔνομµα πρόσκλησις, Τελεῖται δὲ dot: 
τρεποµένου πρὸς νότον ἡλίου, καὶ μειοῦντος μὲν 
ἡμέραν, τὴν νύχτα δὲ αὐξάνοντος. Ἑλληνικῆς γὰρ 
ἐστι δόξης τὸ µηδένα τῶν ἐνύλων δαιμόνων θαῤῥεῖν 
τὰς τοῦ ἡλίου αὐγάς. "Evüsv τοι xal νυχτιλοχοῦσιν 
ἡμῖν, λοχᾷν ἡμέρας μὴ ἐξισχύοντε. Τοῦ τοίνυν 
φωστῆρος Λβορειοτέρου τυγχάνοντος, μὴ πάνυ τι 
δυνάµενοι τὰ ἑαυτῶν ἐνεργεῖν, ὁπηνίκα πρὸς νότον 


D τραπῇ καὶ οἱονεὶ κατηφέστατος ὁ περὶ ἡμᾶς γίνεται 


ἀὴρ, τηνικαῦτα προεζἀλµατά τινα xal, οὕτως εἰπεῖν, 
προχυλινδήµατα τῆς σφῶν κακίας ἑμφαίνουσι , καὶ 
καλούμενοι τοῖς χλήτορσιν ὑπακούουσιν. ᾿λλλ᾽ ot 
γε νῦν τῆς τελετῆς προεζάρχοντες τὴν μὲν τῆς 
Χλήσεως 00x ᾖἴσασιν ἐπῳδὴν, μηδὲ εἰδοῖέν ποτε" 
πυρὰ δὲ πολλὰ κύκλῳ τινὶ περιγράφοντες ἑξάλονται 
τῆς φλογός. "Hv. δὲ καὶ τοῦτο τῆς παλαιᾶς βρακχείας, 
ἵνα μὴ λέγω μανίας µερίς. Ἔφασαν γὰρ Ἕλληνες, 
ὁμιχλώδους τοῦ ὑπὲρ χεφαλὴν ἀέρος τυγχάνοντος 
xa: παχεῖαν τὴν σύστασιν ἔχοντος , τὰς κατιούσας 
δυνάµεις εἱλικρινῶς τοῖς καλοῦαιν ὁμιλεῖν ὁ δέ 
γε χύχλος κατοχῆς ἔχει δύναμιν. ὍὉ γὰρ προσκε- 











881 


DE DAEMONIBUS. 


882 


κλημένος δαίµων, olovel πως περιγραφόμµενος, πε- Α vult invocantis mens. Hoc quoque solis solatitio, 


βιγραπτός τε δοχεῖ xai κατέχεται ἐς ὅσον ἡ γνώµη 
τοῦ κλήτορος Λβούλεται. Tc δὲ τοιαύτης τροπῆς 
τοῦ ἡλίου, μᾶλλον δὲ τῆς dv τοιαύτῃ τῶν δαιµόνων 
χαχώσεως ὑποσημαίνειν τι xal τὴν θάλασσαν otov- 
ται * ὑφαρπάζειν γὰρ del τῶν ἐπινηχομένων τινὰς, 
οὐχ ὡς τοῦ ὕδατος ἐπάγοντος τὴν φθορὰν, ἁλλ᾽ ὡς 
τῶν ἐν τούτῳ δαιμόνων ἐνεργούντων τὴν χάχωσιν. 
ὍὭσπερ δὲ ἀερομαντεία τίς ἐστι καὶ φυλλομαντεία, 
οὕτω δὴ xal λεκανομαντεέα τοῖς περιττοῖς τὴν 
σοφίαν ᾿Ασσυρίοις κατφχονόµηται ὑπὺ λεκάνης ὑπο- 
χειµένης καὶ μαντικοῦ πεπληρωμένης ὕδατος, τὸ 
πρὸς τὰ χοῖλα τῶν δαιμόνων ἐπιῤῥεπὶς τῷ οἰκείῳ 
χαρακτηριζούσης σχήµατι . Τὸ δὲ γε ἐπιχυθὲν 
αὐτῃ ὕδωρ ἁδιάφορον μέν ἐστι κατὰ τὴν οὐσίαν 
πρὸς τὰ ὁμογενῆ ὕδατα * ἀλλ’ fj γε ἐπ᾽ αὐτῷ τελετὴ 
xai τὰ ἑπάσματα ἐπιτήδειον πρὸς ὑποδοχὴν του 
χρῶρτος ἑργάζονται πνεύματος. Τοῦτο δὲ δαιµόνιόν 
ἐστι γεῶδες καὶ μµερικόν * καὶ, ἐπειδὰν ἐμπέσῃ τῷ 
ὕδατι, πρῶτον μὲν ἠχόν τινα ἄσημον τοῖς πιρι- 
εστηκόσι κατὰ τὴν ὑποδοχὴν ἐμποιεῖ, ἔπειτα δὲ 
ἐπιχείμενον τῷ ὕδατι ἀμυδρούς τινας φθόγγους τῆς 
τοῦ μέλλοντος ὑποψοφεῖ προγνώσεως. Ἔστι δὲ πάντη 


putant mare demonum qui in eo sunt malitiam 
magis subindicare; tuno enim abripit nonnullos 
nalantium, non quod aqua predam abducat, sed 
quod demones aquam incolentes su&m impendant 
malitiam. Quemadmodum est divinatio ex aere 
et foliis, ita et ex 'pelvi divinatio adhibetur &b As- 
syriis maxime sapientia egregiis; pelvi utuntur 
subjacente et prophetica aqua plena que propria 
forma demonum ad cava propensionem insignit. 
Qus in eam infunditur aqua nihil quoad substan- 
tiam ab aqua simplici differt; sed quod super eam 
efficitur mysterium incantationesque quod neces- 
sarium eat operantur ut divinans spiritus adduoa- 
tur. Illud autem demonium est terrestre et parti- 
culare. Et postquam in aquam incidit, primo 
quidem quamdam confusam vocem asiantibus suo 
adventu emittit; deinde vero aque insidens quos- 
dam tenues sonos futurorum predictionis leniter 
Btrepit. Est autem omnino errans hio spiritue, quia 
ordinis materialis est, et consulto illud genus vocem 
tenuem curat emittendam ut per vocis obscurita- 
tem mendacii crimen effugiat. 


πλάνον τὸ τοιοῦτον πνεῦμα, ὅτι τῆς ὑλικῆς ἔστι τάξεως, καὶ ἐξεπίτηδες τὸ γένος τοῦτο τὸν ἁμυδρὸν ἦχον 
ἐπιτη δεύονται, ἵνα διὰ τὴν ἀσάφειαν τῆς φωνῆς τὸν τοῦ ψεύδους ἀποδιδράσχωσιν ἔλεγχον. 


v. Περὶ δὲ τοῦ πρακτικοῦ τῆς ἀποῤῥήτου παρὰ 
Χαλδαίοις συνθήκης Ίντινα δύναμιν (lys τοῦτό σοι 
ἐπὶ κεφαλαίων ἐπιτεμοῦμεν. Πρῶτον μὲν θυσία 
τούτοις ἀγνεύουσα παρεσκεύαστο, ἀρώματά τε καὶ 
Βοτάναι, xai λίθοι, xpóxoc τε xal μµυρσίνη καὶ 


δάφνη, μυστικῶς. περιχαθαιρόµενα. Χῶρός τε τού- ϐ 


τόις περιεγράφετο φυτευοµένοις καὶ βοθρευοµένοις. 
Ἐφ' otc à τὴν συνθήκην ποιούµενος, δεινός τις ὢν 
ἀνὶρ τὰ γοητιχὰ, καὶ ὀνυμάσας τὸ πρᾶγμα ἐφ᾽ ᾧ 
τὴν θυσίἰαν πεποίηται, ὑστεραίας αὖθις εἷς τὸν τῆς 
εελετῆς παρεγίνετο τόπον. Καὶ ἀναχωννύων τάς τε 
τῶν φυτῶν βάσεις xal τὰς ἀφαγνιαθείσας ὕλας, καὶ 
τῇ λαιᾷ ταῦτα ἀναλαμθάνων — ytipl, ἀθρόα πάντα 
καὶ ἑξαπιναίως, δυνάµεις τινὰς ἀνεκαλεῖτο xpuplouc. 
Λἱ δὲ ἦσαν ὁ τῆς ληφθείσης θυσίας καθηγεμὼν, οἳ τῶν 
ὑλῶν χύριοι, ὁ τῆς ἡμέρας προστάτης, ὁ χρονοάρχης, 
ὁ τετράρχης δαίµων. 

᾿Αρκεῖ ταῦτα καὶ γλώττῃ κεχαθαρμίνῃ xal ἁκοῇ 
σώφρονι. 


7. Quam vim autem habuerit secretum apud 
Chaldieos pactum, nuno tibi summatim redigam. 
Primo quidem hostiam puram adhibebant, aro- 
mata et plantas et lapides, crocum et. myrrham 
et aurum, mystice puriflcata. Spatium quoddam 
circa ea plantata et obruta describebatur. Deinde 
qui pactum faciebat, peritus quidam incantamenti 
homo, postquam nominaverat rem propter quam 
hostiam offerebat, postridie in mysterii loco ade- 
rat. Et exaggerans plantarum bases et consecratam 
materiam, sinistraque manu eas accipiens, omnes 
confestim et subito, potentias quasdam occultas 
invocabat. llla autem potentie erant victime 
due, materie domini, temporis princeps, tetrarcha 
demon. 


Heo lingue 1inundate et auri sapienti suffi 
ciunt. 


883 MICHAELIS PSELLI 884 


PSELLUS 
LAPIDUM VIRTUTIBUS. 


CUM NOTIS PHIL. JAC. MAUSSACI ET JOAN. STEPHANI BERNARDI. 
(Lugduni Batavorum, apud Philippum Bonk. MDCCXLV, in-8.) 


Viro nobilissimo 8ο eruditissimo Arthuro Freeman S. D. P. J. Steph. Bernardus. 


Ut te eligere non dubitaverim, vir nobilissime, cujus nomini librum huno inseriberem, facit, tum 
singularis tuus erga me amor, quo me gemper es prosecutus, et stabilis ac firma, qua inter nos in- 
tercessit familiaritas; tum etiam mirus tuus 80 rarus omnino in litteras politiores impetus, ut hocce 
me: in te observantie testimonium tibi haud ingratum fore, non vane colligam. Inhumanus prorsus 
viderer si ullam unquam occasionem preterlabi sinerem, qua tibi gratum animum declarare possem, 
imprimis cum opusculo huic tenui ac levidensi non parum splendoris ex dotibus tuis egregiis conci- 
lietur. Hilari idcirco, queso, fronte Psellum hunc excipe, quod mihi quodam modo dolorem istum leniet, 
quem persenlisco, ubi brevi me ista voluptate privatum iri recordor, quam ex doctissimis tuis ac mira 
suavitate conditis sermocinationibus percipio. Summopere vero te rogo, ut eumdem amorem, quem mihi 
presenti testatus es, etiam absenti servare velis; ego vero non patiar, ut quidquam de amicitia nostra 
imminutum esse videatur. Vale. 

Soribebam Lugduni Batav. pridie Kalend. Junii MDCCXLYV. 


Viro clarissimo Gilberto Gaulmino questori Molinensi Phil. Jae. Maussacus S. D. 


En tibi, Gaulmine vir prestantissime, Psellum tuum, quem nuper nomini tuo, dum una Lutetise 
vergsaremur dicandum destinaveram. Tum illum dico non tam quod tibi ex pollicitatione debeatur, 
quam quia nemo melius te dignitatem ejus et excellentiam novit, quod, etsi laudum virtutumque 
tuarum perpetuus preco non essem, probarent tamen satis breves ille eruditeque note, quas paucis 
diebus et omnes amici tui sciunt effutiisti potius quam meditatus es in obscurissimum ejusdem auc- 
toris de demonum operatione libellum. Poterat hunc quidem amicitia nostra non πρόσκαιρος jure sibi 
vindicare : sed eruditio tu& non vulgaris, et ingenium exira omnium ingeniorum aleam positum 
extorquere valuit ab invito. Est hic auctor, ut non te latet; Platonicus insignis, et qui ex professo 
non tantum Platonem imitatur eloquendo, sed philosophando. Latuit autem hactenus iete liber de 
lapidum virtutibus, qui, ne quid assentationis gratia videar dixisse, excellentissimus est, et inter 
precipuos ejus labores ac fetus meretur precipuum nancisci locum. Eum mei gratia Jacobus Sir- 
mundus e societate Jesu, vir mihi amicissimus, et his litteris, que nos humanos faciunt, non leviter 
tinctus, e veteri quodam codice descripsit, et descriptum liberaliter communicavit, sed adeo scatebat 
mendis ille codex, ut ipsa soricina nenia esset confossior : tantis enim repletum hoc exemplar confu- 
sionibus inveni, ut quamvis de lapidibus longe inter se diversis agat auctor, tamen quia aliquando 
qui sibi contraria erant in unum coaluerant, nulle plane contrarietatis note apparerent. Magnum est 
fateor, ab erroribus qui veterum libros obsident, eos purgare et liberare, sed confusiones quibus mens 
auctoris obscuratur, ordo et series operie turbatur, similiaque monstra domare, majus illud opus est. 
Quod tu probe nosti, mi Gaulmine, qui in istis adeo es τριθωνευόµενος, ut e paucissimis qui in hoc 
senio litterarum idem dolium versant, non verear te principem constituere, licet eam «tatem adhuo 
non attigeris, qua majores dicimur. Tanto enim ingenii acumine polles, ut que alii assecuturos se vix 
audent sibi polliceri multorum annorum curriculo, te brevissimo spatio, ipso temporis punoto et 
momento ea non solum attingas, sed et longe majora et difficilior. Omnes hodie qui litteris operam, 
ut decet, navant, et humanitatem quam pauci noverunt colunt, vel ad plurium linguarum cognitionem 
pervenire gestiunt, ut omne genus auctorum bone note familiare sibi reddere queant, et historiam 
ab ovo, ut dicitur, usque ad mala, qui ultimus studiosi et sapientis hominis scopus esse debet, 
perfectissitne tenere, vel scientias eonseclantur, philosophiam dico, theologiam, medicinam, vel ma- 
thematicas disciplinas, aut juris artem. Eorum qui in scientiarum cognitione immorantur bona pars, 





885 LIBELLUS DE LAPIDUM VIRTUTIBUS. 886 


linguas, sine quibus frustra cupimus scire, ignorat et bonis ac humanioribus litteris est destituta, ita ut 
id hominum genus imitari et eorum vestigia premere, hoc sit semper velle ce&cutire et cum barbarie 
luctari. Reliquorum, quorum pusillus est numerus, bona enim mente pauci prediti sunt in litteris, 
que hodierna est nostri seculi supinitas, unam te novi, Gaulmine, qui plures linguas oalleas, et 
earum cognitioni sedulo quotidie incumbas. Mirata est olim Athenaei stas aurea et cultissima homines 
διγλώττους’ vide amabo te quid nostra ferrea factura sit, que virum non δίγλωττον duntaxat, sed 
πεντάγλωττον habet, quem priori illi seculo opponat. De te loquor, Gaulmine, quem omnes qui te de 
facie noverunt, sciunt Arabismi scientissimum, Hebraismi, Turcismi, de linguis enim Greca et Latina 
quid attinet loqui ? cum in eis tantos profectus jam feceris, ut pauci qui tecum possint comparari in 
earum cognitione supersint, qui te superet ποιπα. Novit hoc probe pridem senatus Parisiensis a quo 
cum prefecturam tuam ambiebas, tantis oneratus es laudibus, ut in magistratuum numerum contra 
quam vetant hujus imperii leges, te sine probatione cooptaverit. Nulla autem earum linguarum Orien- 
talium est, xai τοῦτο θαυμαστότατον, quam intra paucos menses perdiscere non possis, dummodo fido 
liceat uti tibi preceptore, tam tenaci memoria gaudes, tanta discendi et litteras tractandi cupidine. 
Faxit Deus qui nos et nostra omnia temperat, ut Nestoreos ad rei litterarie inorementum superes annos, 
et tarda sit illa dies, que te nobis eripiet. Vale, mi Gaulmine, vive in eternum, et pignus istud amici- 
tie in te nostre certissimum accipe. Tutare.nos ab invidorum linguis, et tumultuarium huncce laborem 
nostrum limatiseimo ingenio tuo excole, perfice atque adorna curis tuis : qu: enim nos dum procede- 
bant opere scripsimus, emendationem potius austoris et interpretationem spectant, quam ii.ustratio- 
tionem. Iterum vale. 
Ex museo nostro. Tolose Kalend. Septembris. Anno MDCXV. 


Lectori benevolo S. D. J. Steph. Bernardus. 


De Pselli nostri vita ejusque scriptis, non est quod quidquam memorem, benevole lector, cum illa 
qua huc spectant abunde cognosci queant ex Leonis Allatii viri doctissimi Diatribe de Psellis, a cele 
berrimo Joanne Alb. Fabricio iterum edita tom. V Bibliothecz Grscmw. Breviter tantum recensebo illa 
qua de hoc de lapidum virtutibus libello monenda habeo; tum etiam quid ipse ad novam hano edi- 
tionem oontui:erim, exponam. Primus huno libellum in lucem emisit Claudius Ancantherus, ut testatur 
Lindenius De scriptis Med., p. m. 546. Nomenclator Gemmarum, qug magis in usu sunl, cum. earumdem 
medicinis, nunquam antehac, quod sciri adhuc potuerit editus, Claudio Ancanthero medico et. Caesareo 
Nistorico ex Graco. Accesserunt ejusdem Ancantheri in Àunc libellum notz breves non. infructuosz. Typis 
Otthomarianis, 1594, in-8. Prediit deinoeps una cum Plutarcho De fluminibus cura Philippi Jacobi 
Mauaeaci, qui primus eum Greece edidit, addita versione et notis, Tolose, 1615, in-8. Transtulit quoque 
hunc Pselli libellum in Latinum et 1talicum sermonem anatomicus dexterrimus Adrianus Spigelius 
quod refert Leo Allatius in Diatribe cap. 47, p. 31. Ejusdem Libellum, de Lapidum virtutibus 
Philippus Jacobus Maussacus. primus vulgavit, Latine vertil εἰ emendavit. editus δεί Tolos Grece et 
Latine anno 1015, 8. Verum libellum hunc ante Maussacum Latine εἰ Italice redditum ab Adriano 
Spigelio philosopho et medico, εἰ gymnasii Patavini analomico, apud liberalem Cremam philosophum 
ac medicum Tarvisinum prastantissimum conservari ad hunc diem, epistola sua mihi, utriusque 
amicissimus , Jacobus Philippus Thomasinus significavit. Libelli item meminit Casaubonus in /£lii 
Spartiani Antoninum Caracallam notis. Et Justus Rycquius in. Epist. Centuria nova Bpist. 29, in. Sare- 
gica bibliotheca inter alia opuscula manuscripta illum se vidisse refert. Heo Leo Allatius loc. cit. Nun- 
quam vero, quod sciam, Spigelii versio lucem aspexit. Ex apographo Jacobi Sirmondi se hunc librum 
vulgasse fatetur Maussacus in epistola dedicatoria ad Gilbertum Gaulminum. Ceterum an Psellus et 
quisnam iste fuerit, an vero alius hujus libelli auctor statuendus sit, disquirit Leo Allatius loc. cit., 
cap. 10, p. 8. 

Meditanti vero mihi denuo bunc libellum vulgare, sola sese mihi obtulit editio Maussaci, que Gre- 
cum textum sisteret, quam sola proinde sequi debui; neque etiam οἱ. Ancantheri versionem oculis 
lustrare licuit, quamvis id valde optassem, imprimis cum Maussacus usus sit codice lacero admodum 
ac mutilo, que res viro eruditiesimo imposuit, ut mire quedam loca explicuerit. Quamvis autem nihil 
preter Maussaci editionem ad manus esaet, quod mihi fuisset adjumento; sperabam tamen fore ut 
maculas si non omnes, saltim plurimas eluerem, si scriptores, qui eodem argumenlo occupati fuerunt, 
consulerem atque couferrem, quod quantum mihi profuerit tu, Lector, judicabis. In notis studui po- 
tissimum nevos abstergere, qui sensui verborum ac auctoris menti officerent, ac ubi id non prorsus 
ἀπροσδιόνυσον videbatur, aliis quoque auctoribus aliquam lucem affundere sategi. Tu vero B. L. conatus 
hosce boni consule; sic ad plura tentanda animus mihi adjicietur. Vule. 





887 


——————— —I 


MICHAELIS PSELLI 


TOY ΣΟΦΩΤΑΤΟΥ ΨΕΛΛΟΥ 





ΚΑΙ YHEPTIMOY 


ΠΕΡΙ ΛΙΘΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ. 


SAPIENTISSIMI ET EXCELLENTISSIMI 


PSELLI 


DE LAPIDUM VIRTUTIBUS LIBELLUS. 


(Interprete Philippo Jacobo Maussaco.) 


Virtutum qu lapidibus insunt causas tibi red- A Αἰτιολογήσασθαι μέν σοι τὰς ἓν τοῖς λίθοις δυνά- 


diturum me vix ausim mihi polliceri : nec hac in 
parte imitabor insolentiam et temeritatem Dog- 
maticorum, licet possim multa et facunde et co- 
piose de quolibet dicere. Lapidum autem qui 
nobis cogniti sunt, et quas maxime in illis ama- 
mus virtutes aperiam tibi, ut in tempore ipsis 
utaris, et aliquid utilitatis ex eis accipias, utque 
lapides nobis incognitos deseras, onocardium sci- 
licet, olcadem, spongitem, leimoniatem, lincurium, 
triglitem, triophthalmum, socondium, scringitem, 
schistum, et quotquot hujusmodi sunt, quorum 
nomina ΒΟ]8 tenemus, in eos vero nunquam inci- 
dimus. Incipiam igitur ab his qui nobis magis noti 
sunt. 


µεις οὐκ ἂν τολµήσαιµι, οὐδὲ µιµήσοµαι, κατὰ 
τοῦτο τὸ µέρος τῶν Δογματικῶν (1) τὴν προπέτειαν 
δυνάµενος ἀφ᾿ ἑκάστου πολλὰ εὑρεσιλοχεῖν. ἛἙκά- 
στης ἓὲ τῶν διεγνωσµένων ἡμῖν λίθων, καὶ ἃς μάλι- 
στα ἀγαπῶμεν οἱ ἄνθρωποι τὰς ἐνούσας δυνάµεις 
ἀνακαλύψω σοι, ἵνα ἓν καιροῖς αὐτοῖς χρᾷῷο, καὶ 
τινα ὠφέλειαν καρπίἰζοιο παρ) αὐτῶν, καὶ (va τὰς 
ἁγνώστους ἡμῖν Αίθους ἑάσω τὸν ὀνοκάρδιον, καὶ 
τὴν ὀλκάδα, καὶ τὸν σπογγίτην (2), τόν τε λειμωνιά- 
την (3), καὶ τὸν λιγγούριον (4), τόν τε τριγλίτην, 
καὶ τὸν τριόφθαλµον (5), καὶ τὸν σοχόνδιον (6) καὶ 
σχριγγίτην (7), καὶ τὸν σχιστὸν (8), καὶ ὅσοι τοιοῦ- 
τοι, ὦν τὰ ὀνόματα µόνον ἴσμεν, οὗ μέντοι γε αὖ- 
τοῖς ἐντυγχάνομεν ' ἀπὸ τῶν Ἱνωριμοτέρων Ἁμῖν 
ἀπάρξομαι. 


Adamas statim occurrit, qui vitreum et splendi- B µΑὐτίχα ὁ ἀδάμας (9) * χροιὰν μὲν οὗτος ἔχει δελί- 


dum habet colorem, solidusque et fractu difficilis. 


Febres semiterlianas suspensus aut alligatus re- 


stinguit. 
JEmatites in vocatur, quod aqua irriguus san- 


ζουσαν xal στιλπνἡν, χραταιός 16 ἐστιν καὶ δύσθραυ- 
στος * ἡμιτριταίους (10) πυρετοὺς σθέννυσιν ἑξαρ- 
τώµενος. 

'O αἱματίτης (44) * ὀ/ομάζεται δὲ οὗτος (12), ὅτι 


NOT/E. 


(1) Δογματιχῶν. Dogmaticos hic traducit, qui 
eorum que queruntur veras causas se invenisse 
profitebantur. Sextus philosophus lib. 1. Pyrrh. 
Hypotypos. cap. 1, accerrimus eorum hostis con- 
sulendus. Dogmatici fuere Aristoteles, Epicurus, 
Stoici et alii quidam. Maussacus. 

(2) Σπογγίτην. Dioscorides lib. v, cap. 163. Pli- 
nius lib. xxxvir, cap. x : Spongites spongie nomen 
reprasentat. 

(3) Δειμωνιάτην. Plinius loo. cit. 
eadem videtur quz smaragdus. 

(4) Λίγχουρον. Legendum potius Atyyoópiov. vel 
λυγχούριον. Male est apud Hesychium λυγιουργὸν, 
τὸ ἤλεχτρον. Indubie reponi debet λυγκούριον. 
Lyncurium adeo notum est, ut mirari subeat, quo- 
modo Psellus feum inter ignotos lapides recen- 
sere voluerit. MaussAcus. — Plinius lib. xxxvir, 
cap. ? et 3; Solinus Polyh. cap. 8, Marbodeus 


cap. 51. 

() Τριόφθαλμον. Plinius lib. cit. cap. 11. Trio- 
phthalmos cum onyche nascitur, [res hominum  ocu- 
los simul exprimens. 

(6) Σοκόνδιον. Videtur legendum καὶ τὸν Σακή- 
διον. Est species jaspidis de qua Plinius lib. xxxvi, 


cap. 9 : Alterum earum genus descendit ad. hyacin- 
thos. Hunc colorem Indi sacon vocant,talem gemmam 
A) up errem. Corrigo καὶ τὺν Συριγγίτην. Plinius 
Σκριγγίτην.ΟοΓΓΙΡΟ xat τυν Zupvryttnv. ETiniu 
"S ^it Cap. 10 : Surinhites stipula intenodio. si- 
milis, perpetua fistula cavatur. uu . 
(8) Σχιστόν. Dioscorides lib. v, 145; Plinius lib. 
Xixvi, cap. 20. 
(9) ᾽Αδάμας. Plinius H. N. lib. xxxv.1, cep 4; 


: Límoniates C Solinus Polyhist. cap. 65; Theopbylactus Simoc. 


Quzst. Physic. quaest. 4; Marbodeus De gemmis 
cap. 1. . . 
o) Ἡμιτριταίους. Alias vires ipsi ascribunt Pli- 
nius loo. cit. et ex eo Marbodeus. 

(11) Αἱματίτης. Dioscorides lib. v, cap. 144. Pfi- 
nius lib. xxxvi, cap. 20, et lib. xxxvi, cap. 40; 
Galenus lib. vit. Simpl. Medic., p. m. 121 ; Solinus 
cap. 42. Marbodeus cap. 36, χρυσετήσιος λίθος di- 
citur cbemicis. Glosse chemiose p. 144 ; χρυσετήσιος 
λίθος, αἱματίτης, 

(49) Οὗτος. Forle melius οὕτως, sed parum re- 
fert utro modo legas. Maussacus. -- Legend. o5- 
τως. 











889 


LIBELLUS DE LAPIDUM VIRTUTIBUS. 





890 


Bpey ópevoc ὕδατι αἱματώδη χροιὰν ἀφίησι' ὀφθαλμίας A guineum colorem induat : sanat hic morbos ocu- 


laxa: μεθ) ὕδατος ἐγχριόμενος. 

᾽Αμέθυσος (13) ὑακινθώδης (14) μέν ἐστι τὴν 
χροιὰν, lavat δὲ καὶ κεφαλαλγίας, xai τοὺς πίνον- 
τας οἶνον (15) φυλάττει νήφοντας, ὅθεν αὐτῷ καὶ τοῦ- 
νοµα. 

'O &v8pa£ (16) ἐν Ἰνδοῖς μὲν ἔχει τὴν γένεσιν' 
ἔστι δὲ ἄνθραξιν ἐμφερὶς, καὶ ὁ μέντοι ἐστὶ τηλε- 
φεγγὴς (17), ὁ δὲ βραχύτητι (18) µελάντερος. Eo- 
ρίσκεται δὲ ἐν ὄρεσιν ἀντιλάμπων ταῖς ἀχτῖσι ἁλια- 
xat , καὶ ποικιλλόμενος (49) μέν, τοῦτον (20) οἱ 
λιθογνώμονες ἴασιν, οὗ pv γε xal τὰς δυνάµεις 
αὐτοῦ µεµαθήκασιν, si μὴ µόνον τὸν ἀνθραχίτην τὸν 
παρὰ θΘεσπρωτοῖς Ὑενόμενον, ἕλαττον τὸ πυραυγὶς 
ἔχοντα. Κεφαλαλγίας (21) ἰᾶσθαί φασι παρὰ τῷ κάμ- 
νοντι θυμιώμενον. 

'O αἰσχάτης (22): ἔστι δὲ ποικίλυς τὴν χροιὰν 
καὶ ξιηγλαϊσμένος, καὶ ὁ μὲν παρωχρος (23), ὁ δὲ 
φοινικόχρους fj σαρχοειδής (24). Ὀφθαλμῶν ῥεύ- 
µατα xai κεφαλαλγίας ἰᾶται, ἐπέχει δὲ καὶ ῥοῦν 
γυναικῶν xai τῷ ὐγρῷ ὕδρωπι (25) ἀντίθετός ἐστι, 
xai τοσοῦτον αὐτῷ τὸ παριὸν (26) τῆς ξηραντικῆς 
δυνάµεως, ὡς καὶ ὕδωρ ἀναπίνειν δύνασθαι καὶ κενὸν 
ἄγγος ποιεῖν. 

'O δὲ βήρυλλος (27). Τρεῖς δὲ τούτου τοῦ λίθου 
μορφαὶ, καὶ ὁ μὲν αὐτῶν ἐλαιοδαρύς (28) ἔστι τὴν 


NOT 


(13) 'Ap£8ucoc. Plinius lib. xxxvir, cap. 9, Mar- 
bodeus cap. 4: 
India mittit eum, gemmarum mazima nutrix. 
Hic fucilis sculpi, contrarius ebrietati 


(14) Ὑακινθώδης. Theophrastus ῥαχινθῶδες di- C 


ceret, quia ἐμέθυσον vult esse neutrius generis, 
sed ut puto ἀμίέθυσος et ἆμέθβυσον dici potest, hoc 
in neutro illud in masculino, quare nihil hio 
mnutandum. Maussacus. — Dicitur quoque ἡ ἁμέ- 
θυσος, in feminimo genere,sic Heliodorus Aihtop. c. 
lib. v, cap. 13, ubi eleganter hanc gemmam des- 
cribit. 

(15) Olvov. Membrana male habebat οἴνου. --- 
MAUSSACUS. 

(16) ᾿Ανθραξ. Plinius lib. xxxvii, cap. 7 ; Marbo- 
deus cap. 10. 

(17) Τηλεφεγγής. Inquinatissima hec erant in 
manu exarato. Nos conjectura restituimus καὶ ὁ 
μέντοι doti τηλεφεγγής' nam quid sit θυληφεγγὴς, 
ut scriptum erat in codice, nemo scit. MAUSSACUS. 
— Bene Maussacus heo restituit. Aelianus Hist. 
Animal. lib. vni, cap. 22, de hac gemma: Τὴν 
8' οὖν )ίθον ἔνδον mo: κατέθετο' εἶτα νύκτωρ ὃδι- 
υπνιαθεῖσα , ὁρᾷ αὐγήν τινα καὶ αἴγλην ἀφιείσαν , 
καὶ κατελάμπετο ὁ οἶκος ὡς εἰχομισθείσης δᾳδός' 


τοσοῦτον ἄρα ἐκ τοῦ βώλου τὸ σέλας ἀνίει τε xal D 


ἐτίχτετο. 

(4 ) Βραχύτητι. Legendum Βραχύ «t, 

19) Πζοικιλλόμενος, Forle πο κιλείμων . Mem- 
brana habet ποιχιλιάµενος omnino male. MaUssa- 
CU8. — Locus haud dubie corruptus, cujus sanatio 
a codice ms. est exspectanda. 

(20) Τοῦτον. De elus viribus sic disserit Hab- 
darrahamanus traot. r1, de gemmis cap. 1: Inter 
praecipuas ac prastantissimas carbunculi virtutes 
εί recenseniur :. Si quís carbunculo sese obsignat, 
vel appensum gestat, tutus securus que erit a conta- 
gio et ρεείε. Cor mirum in modum lxlificat, ejusque 
abiglt merores. Venenis prasentaneum est. reme- 
dium quod inter notissimas ejus virlutes  recensen- 

um est. 


- 


lorum, aqua illitus. 

Amethystus hyacinthini coloris est, sedat dolo- 
res capitis, et vinipotores aut bibaculos abstemios 
reddit et sobrios, unde illi nomen. 


Carbunculus in India generatur : est autem 
carbonibus similis, spleadet unus procul, alter 
vero ob exiguitatem nigrior est. Porro invenitur 
in montibus adversus solis radios respondens et 
variegatus. Hune quidem gemmarii optime no- 
runt, sed ejus virtutes nequaquam, si anthraci- 
tem excipias, qui apud Thesprotos nascitur, et 
igneum splendorem habet remissiorem.Hunoc mor- 
bis capitis mederi referunt,si egroto offeratur suf- 
fitus. 

JEschates diversicolor est et splendidus : unus 
autem pallidus est, alter rubioundus aut carneus : 
oculorum fluxionibus el capitis doloribus mede- 
tur, et sistit mulierum menetrua, adversaturque 
omnino humide hydropisi,tantumque virtutis sic- 
cifice ei inest, ut et aquam ebibere possit, et vas 
vacuum relinquere. 


Beryllus. Tres hujus eunt lapilli forme : alius 
colorem habet olei obscurum,alius marinum, alius 


JE 


! £0 Κεφαλαλγίας. Videtur ante hano vocem er- 
cidisse τοῦτον. 

(22) Αἰσχάτης. Idem qui achates dicitur. Con- 
sulantur de eo Pliniuslib. xxxvii, cap. 10: Solinus 
cap: 11. Marbodeus cap. 2. Orpheus p. 230, qui 
corruptus p. 236, vs. 066. quem locum hac occasio- 
ne emaculemus. 

Σπερχόμενοι ποτὶ βωμὸν, ἀολλέες ἐκπρομολόντες 
Χηραμόθεν ὀρόωνται ἐφερπύζοντες αὐτμήν 
Vertit interpres : 
Festinantes ad aram, confertim erumpentes 
Ex suis latibulis, adreptantes aspectant. 


Pro ὁρόωνται legendum ἀρύονται. 

(23) Πάρωχρος. Illum videtur innuere qui leu- 
cachates, vel eum qui cerachates dicitur, de quo 
Marbodeus loc. cit. : 


Cerea cuí facies, quia creber, vilis habetur. 


Frustra nititur Marbodeus, etymologiam hujus vo- 
cis ex Latino sermone petere, cum sic dicatur hic 
Japia quod cornu colore referat. 

(24) Σαρδοειδής. Putamus restituendum σαρχο- 
£57c, ut paulo post legitur in ὄνυξ. MAUBSACUS. — 
Σαρκοειδής correxit Maussacus, sed prestabtt ser- 
vare lectionem codicis ms., cum Plinius loc. cit. 
et alii sardachatem memorent. ] 

(25) Ὑ ey ὕδρ. Viderint medicorum filii, quid 
sit humida hydropisis. MaussACUS. — Anasarcam 
opponi sicos tympanitidi recte ad oram exemplaris, 
quo utor, notavit vir doctus. ] 

(26) Περιόν. Melius παριόν. MaussaAcus. — Monui 
in notis ad Demetrium Pepag., p. 40, περιὸν osse 
legendum, meque antea temere nimis fldem adhi- 
bentem Maussaco suspicatum esse legend. περιτ- 
τόν. Vidi postea virum summum ΤΗ. Reinesium 
lib. 11 Var. lect. cap. 18, pag. 901, quoque emen- 
dasse περισσόν. Sed pace tanti viri dixerim, placet 
adhuc lectio codicis mes. 

(27) Βήρυλλος. Plinius lib. xxxvit, cap. v. Soli- 
nus Polyh. cap. 64; Marbodeus cap, 9 

(28) ᾿Μλαιοθαρύς. Forte leg. ἑλαιοδαφής. 


891 


MICHAELIS PSELLI 


denique splendidus est, et ejusdem nature, et A ypoiív: ὁ δὲ θαλάττῃ προσεοικώς' ὁ δὲ λάμπρὸς τὰς 


prooul resplendens. Lapis igitur hic intentiones 
curat, convulsiones, oculorum dolores, aurigi- 
nem. 

Galactites occulto scatet lacie, unde et ipsi no- 
men inditum est, mulieribus vero lac attrahit, et 
oblivionem inducit malorum, quorum memoriam 
eliam revocat; contrarius enim est omnino bel- 
luazum vulneribus, si cireumnectatur. 

Electrum. Unum quidem Indicum est, alterum 
Libyticum : reperiuntur autem juxta fluvium Eri- 
danum. Quidam vero ipsum aiunt lacrymam esse 
cujusdam arboris. Leve est, idque adolent, ut thus 
et resinam lentisci : urine difficultatem circeumne- 
xum sedat, et febrem sanat, et stomaohi fluxiones 
cohibet, et inunctum aut illitum oculis visus 
acuitatem prebet. 

Jaspis lapis natura crystallum pene refert,paulo 
vehementius colorem intendens. Optimus purpu- 
reus est, melior ille qui magis est vocalis, parum- 
per albus. Est et aereus quidam qui capitis fluxio- 


αὐγὰς καὶ ὁμοφυὴς, καὶ λάμπῶν πόῤῥωθεν οὗτος οὖν 
ὅ λίθος ἑντάσεις ἰᾶται, καὶ σπασμοὺς, xai ὀφθαλμῶν 
ὀδύνας, καὶ ἵκτερον (99). 

'O Ἱαλακτίτης (30) ἀποῤῥήτῳ βρύει γάλαχτι, ἕν- 
ϐθεν γὰρ αὐτῷ χαὶ τοὔνομα" κατασπᾷ δὲ γάλα ταῖς 
γυναιξί λήθην δὲ ἑργάζεται τῶν xaxov καὶ μνήμην 
τῶν κακῶν (31): ἀντίθετος γάρ (32) ἐστι xai θηρίων 
(33) πληγαῖς περίαπτος γεγονώς. 

Τὸ ἤλεχτρον' ἔστι δὲ τὸ μὲν Ἰνδιχὸν, τὸ δὲ Λι- 
θυτικόν (34): οἰκειοῦνται (35) δὲ παρὰ τὸν Μρι- 
δανὸν (26) ποταµόν ' ἔνιοι δὲ καὶ δάχρυον αὗτό 
φασι δένδρου (37) τινός' κοῦφον γὰρ ἐστι xai θυμιᾶται 
ὡς ὁ λιθανωτὸς καὶ 4 µαστιχή' ἰᾶται δὲ δυσουρίαν 
περιαπτόµενος, καὶ πυρετὸν ἁπαλλάττει, xal στομάχου 
ῥεῦμα ἵστησι, xal τοῖς ὀφθαλμοῖς δὲ ἐγχριώμενος 
ὁξυδορχίαν χαρίζεται. 

Ἡ Ἰάσπις φύσει κρυσταλλοειδὴς, ὀλίγου (38) ἐπι- 
τεινοµένη τὴν χροιὰν, καὶ ἁρίστη μὲν d, πορφύ- 
ρουσα (39), δευτέρα (40) ἡ «φθεγµατινιωτέρα (41) 
παράλευκος' ἔστι δὲ τις xal ἀέροειδής (42) ἀνα- 


nes tollit, et expellit malum illud, quo cum labo- στέλλοι δὲ ῥεύματα χεφαλῆς, καὶ τοὺς ἐφιάλτας (43) 
NOTAE. 


Ἵκτερον. Cel. Aurelianus lib. im. Morb. 
Chronic., cap. v : Passio vocabulum sumpsit secun- 
dum Grecos ab animalis nomine, quod sit coloris 
fellei. Nemde ἃ galbula. Χρυσιασμὸς etiam dicitur. 
Synesius me. libr. De febribus : Ἠλειστάχις δὲ συµ- 
θαΐνει ἐν τούτῳ τῷ πυρετῷ περὶ οὗ λέγομεν, φρε- 
νῖτις καὶ βῆχος ξηρὸς xal λειποθυµία ἢ χρυσιασμὸς 
ὃ ἐστι ἵκτερος. 

(20) Γαλακτίτης. Dioscorides lib. v, oap. 450; 
Plinius H. N. lib. xxxvn' cap. 10; Solinus cap. 
12 ; Orpheus p.200 ; Marbodeus cap. 31. Corruptus 
leviter Orpheus pag. 202: 

Λαὶ δέ σε xal βασιλΏες ἀμύμονεν αἰδέσσονται. 

end: Nai δὲ σι κ. τ. i 

31) Τῶν xaxov. Haud dubie legendum τῶν xa- 
λῶν. Orpheus De lapidibus, pag. 200, va. 7: 


'H8' ἄρα µιν λήθαιον ἐφήμισαν 
Μεμνῆσθαι χαχότητος ἱζυρῆς ἀπερύχει 
θνητοὺς ἀθανάτους τε’ νόον 6' ἑριούνιον εἶναι 


θέλγει, ἐποτρύνων ἀγανὰ φρεσὶ βουλεύεσθαι. 
(32) Γάρ. Malim δὲ. 


. (33) θηρίων. Τὰ θηρία sunt animalia venenata, 
vide quae notat cl. L. Bos. ad Act.Apost.cap.xxvirm, 


οὔνεχεν álel 


(34) Λιθυτικόν. Ad oram sui exemplaris, quod 
nunc in bibliotheca Lugd. Batav. servatur, corre- 
rexit Vossius Λιγυστικόν. 

E Οἰκειοῦνται. Forte leg: εὑρίσκονται, 

G6 Ἡριδανόν. Non video quomodo electrum 
Indicum et Libytieum juxta fluvium Eridanum re- 
periri possint. MAUSSACUS. 

(37) Δένδρου. Consule Philostratum. Icon. lib. i1, 
in Phaetonte (lib. 1, cap. 11, p. 780.) Ip. 

(38) Ὀλίγου. Malim ὀλίγον. Ολίγου forte legeu- 
dum apud Themistium Orat. 4, p. ed. H. Steph. 
"Hyays δ᾽ οὖν ἀὐτοῖς τὰ ἀγώγιμα ὅσα c µοι πρῖύτα 
ὑπτρχε, xal ὅσα παρ) ὑμῖν ἐνθένδε ἐπορισάμην ἐν 
εἴχοσιν ὄλίγοις ἐνιαυτοῖς. PrO ὀλίγοις Petavius cor- 
rigit ὅλοις: malim óAlyou, per viginti ferme annos. 

P Πορφύρουσα. Malim που ίζουσα. 

40) Δευτέρα. Leg: δευτέρα δὲ ή 

1) Φθεγματικωτέρα, Vertit Maussacus, qui ma- 
gis est vocalis. Sed corrupta heo vox legend. ehsr- 
jacoanoa. Dioscorides Jib. v, oap. 168 : λίθος 
ἅσπις ὁ μὲν τίς dort σµαραγδίζων ὁ δὲ κρυσταλ» 


λώδής, ἑοικὼς φλέγματι. Sic solent librarii voces 
similes confundere. Hippocrates lib. De insomniis. 
seot. 4, p. 375, ed. Foesit : Αὐτὴ 9' ἑωυτῆς ἡ διάνοια 
οὗ γίνεται’ leg. αὐτὴ δι᾽ ἑαύτῆς ἡ διακονία οὐ Τί- 
νεται. Oribasius Απαίοπι. p. 120: xai ἔστιν at- 
σθητὸν τὸ στόµα τοῦ πόρου τούτου, κἂν μὴ πάνυ τι 
μέγα τὸ ζῶον ᾖ. Que verba haud dubie prave se 
babent. Lego xci ἔστιν αἰσθητικὸν τὸ στ. t. T. τ. 
κ. p. f. t. μέγα τὸ ξῦον jj. Cassius in Quaest. me- 
dic., quaest. 22: ὥς τε xal τούτου χαχωβθέντος, xai 
τῆς φωνήσεως ὑποκειμένης, εἰκότως οὐκ ἀντιλαμ- 
θάνονται τῶν φωνῶν . Verba xai τῆς Φφωνήσεως 
ὑποχειμένης omisit in versione Conr. Gesnerus, 
baud dubie quod illa corrupta judicaret; corrige 
itaque xal τῆς σφηνώσεως ὑποχειμένης. Orpheus 
Argonaut. v8. 424 : 

Καὶ Κρόνον αἰνολέτην, ὥς t' ἐς Δία τερπιχέραυνον 
Ἔλυθεν ἀθανάτων µαχάρων faci toc ἀρχή. 


Suspisor legendum καὶ Kpóvov εὐνολίτην κ.τ. λ. 
Tryphiodorus De ezcid. llti, vs. 412 : 


µάτην δὲ χρῇς ἄπερ ἴσχεις. 
Varie tentarunt hunc locum viri docti, sed erud. 
Merrick ex codice mes. cl. Reimari aliam affert le- 


ctionem : . 
µάτην δ᾽ ὑλάουσ) ἀπερύκεις. 


Pro ἀπερύχεις corrigit ἀγορεύεις, malim legere 
ἀπερύγεις. Hesychius ἐρύχειν, φωνεῖν. Aristides 
Orat. in Minervam, p. 10, ἀναπνεῖ τε εἲς αὐτόν. 
Corrigit vir doctus ἁναπαύει, quam emendationem 
rejicit tueturque vulgatam lectionem cel. Jac. Elsne- 
rus in schediasmate critico pag. 40.Suspicor legen- 
dum ἀναπνεῖ τε ἴσα αὐτῷ, levi, ni fallor, mutetione. 
wi ᾿Αεροειδής. Orpheus De lapid., p. 206 : 
Καὶ γλαφυρὸν χοµίσας ἀερόχροον αἴκεν ἱασπιν. 
Sic legendum, non ut vulgo editum Mii ^40 
(43) Ἐφιάλτας.  Actuarius lib. 1. De digmot. 
morb, cap. :7O P ἐφιάλτης οὕτω  xaÀobpa- 
voc, πάθος ὢν κατὰ τοὺς ὕπνους cupÓaivov, οὐ 
πάνυ μὴν καθ αὐτὸ χαχὸν, μεγάλα δὲ τινα προση- 
µαΐνει xaxá. Ἐπιληψιῶν γὰρ καὶ μελαγχολιῶν 
εἴδη ἔτι τε ἀποπληξίαι, xal ὃ τι σύνεγγυς αὐτοῦ, 
θαµἰζοντος τοῦ ἐφιάλτου προσηµαίνεται. Λέγεται 
ἀπὸ τοῦ δοκεῖν ἐφάλλεσθαίΥ τινα τοῖς πάσχουσιν' 
ὥς τινος γὰρ αὐτοῖς ἐπικειμένου καὶ olov mví- 








LIBELLUS DE LAPIDUM YIRTUTIBUS. 


884 


ἀπωθεῖται, καὶ λοιμικοῖς ἀντιτάττεται πάθεσι καὶ À rut quis, se grandi mole opprimi noctu et ab alio 


ἐπιληπτικοῖς (44). Ἔστι δέ τις ἴασπις σµαρα- 
δίζουσα (45): ἡ δὲ ἐμφερῆς χιόνι, καὶ ἄλλη έμφε- 
ρὴς ἄρνου ἐγχεφάλῳ, ἧς οὕπω οὖδεὶς ἐγνώκει τὴν 


δύναμιν. 


Ὁ ἴδαῖος (46) δάκτυλος iv "Ιδῃ τῆς Κρήτης γίνε- 
ται, xal ἔστι τὸ σχῆμα δακτύλῳ ἀνδρὸς ἐμφερὴς τῷ 
ἀντίχειρι" τὴν χροιὰν σιδηρόχρους' οὗτος ὃ λίθος δι- 
χαιότατος πάντων τῶν λίθων ἐστί: τὰς μὲν γὰρ ἐκ τῶν 
δικαίων µίξεων γενοµένας σπορὰς τελειοῖ, φθείρει δὲ 
τὰς ἀθεμίστους xal παρανόµους. 

Ὁ κρύσταλλος (47) ἔοικε μὲν ὕδατι καθαρῷ, ἐγκαεὶς 
(48) δὲ ὑκὸ ἡλίου χροιάν ἀμεθύσου µευχλαμθάνει, ἐπὶ 
δὲ τὸ βαθύτερον τραπεὶς ἰάσπιδι γίνεται ὅμοιος' οὗτος 


τρόµους (40) ἀπερύκει καὶ ἐχκλύσεις νεύρων ἀνατριθό-ρ 


psvoc. 
'O λυχνίτης (50): ἔστι δὲ νυκτάλωπος (51), ἀρτηθεὶς 
ἀπὸ τοῦ τραχήλου, ῥεύματά τε ἐπέχει ὀφθαλμῶν ἐν 
λινῳ ῥάκει περιτιθεὶς τῷ µετώπῳ. 
Ὁ µαγνίτης (52) λίθος ἐσεὶ μέγας xai βαρὺς xal 


invadi putat : et pestiferis morbis ac epilepticis 
omnino adversatur. Est et. jaspis quidam in sma- 
ragdi modum resplendens, alius vero nivi similis, 
alius denique hirci cerebrum referens, cujus nemo 
hactenus vires novit. e 

Ideus dactylus in Ida Crete gignilur, estque 
ejusdem forme cum pollice hominis,ferreo colore. 
Hic autem lapis justissimus omnium lapidum est, 
fetus enim ex justis nuptiis procreatos perlicit, 
corrumpit vero eos qui contra et leges et jus ge- 
nerantur. 

Crystallus similis est aquse pure, accensus vero 
a g;le amethysti colorem induit, et in obscuriorem 
rrutatus, jaspidi fit similis. Is timores prohibet et 
dissolutiones nervorum oollisus. 


Lychnites luscitiosus est,et collo suspensus ocu- 
lorum fluxiones sistit, si &pponatur fronti linea 
locinia involutus. 

Magnes lapis est magnus, et gravis et enormis : 


NOTE. 


qovtoc αἰσθάνονται ol τῷ τοιούτῳ κάτοχοι πάθει, 
μηδ᾽ ὁτιοῦν μέλος αὐτῶν χινῆσαι δυνάµενοι * φεύ- 
ειν δέ φασιν αὐτοὺς τῶν δακτύλων σωρευθέντων. 
ncubonem Latini vocant. Celius Aurelianus lib. 1 
Morb. chronic., cap. m, p. 289: Quidam veteres 
ἐφιάλτην vocaverunt, alli. ἐπιθολὴν, quod. utilis. pa- 
tientibus perhibeatur. Loco huic male sano varie 
medicinam facere conati sunt viri doc, at óm- 
nium optime eum emendat celeb. Trillerus in epi- 
stola ad me data, quam elegantem 8ο eruditam 
emendationem cum lectore communicubo. En ipeius 
verba : Nihil plane in Celio emendandum, prxter 
vocem ἐπιθολήν, p polius scribenda ἐπωφελῆ, aut 
Lat. epophelen, Á. e. utilem. Dabo Calii defensorem 
et commentalorem Hesychium : Ἐπωφελὴς 6 χαλού- 
µενος ἐφιάλτης. Sed et dabo nunc recondiLz hujus 
εἰ insolilz opintonis originem ex Αγἰεπιἰάογο iib. vt, 
Oneiroerit. cap. 42, p. 159 : Εὰν 6 ἐφιάλτης τι καὶ 
διδῷ καὶ συνουσιάζη, µεγάλας ὠφελείας προαγορεύει - 
μάλιστα δὲ ὅταν μὴ βαρῇ. Hec vir doctus, qua 
emendatione nibil verius et elegantius fingi atque 
excogitari poteet. 

(44) Ἐπιληπτικοῖς. Editio Maussaci ἐπιλειπτι- 
χοῖς, quod a librariis profectum videtur, sed male 
omnino se habet, ut satis docet vocis originatio. 
Nonus cap. 36, p. 45 : ὠνόμασται δὲ τὸ πάθος ἐπι- 
ληφία διὰ τὸ ἐπιλαμθάνεσθαι xal χρατεῖσθαι αὐτῶν 
τὰς αἰσθήσεις. Que verba hausit ex Alexandri 
Trall. lib. 1, eap. 15, p. 62, apad quem male hodie 
ἐκιλανθάνεσθαι legitur, quod recte ad oram sui 
exemplaris in ἐπιλαμθάνεσῆαι, mutaverat Renatus 
Moreau. H. Stephanus in Diction. medic. p. 322, 
edidit ἐπιλαμθάνειν. Frequenter η et ει inter se 
ermutantur. Rbazes de pestilentia in procm. p. 

3 : Οὗτος τοίνυν 6 θαυμαστὸς ἀνὴρ εἷς δύο ib 
τεμὼν τὴν νόσον. Pro ion legend. εἴδη. Ceterum 
jaspidem etiam adversus epilepsiam commendant 
Alexander f'rallianus lib. 1, cap. 15, p. 83, et No- 
nus cap. 306, p. 47. 

45 Σμµαραγδίζουσα. Plinius H. N. lib. xxxvi, 
cap. 9 : Totus vero Oriens pro amuletis traditur 
gestare eam qua ex iis smaragdo similis est. 

(46) Ἴδαῖος. Totidem ferme verbis heo legas 
apud Plinium lib. xxxvit, cap. 40 : Ide dactyli in 
Creta, ferreo colore pollicem humanum eaprimunt. 

(7) ῥύσταλλος. Plinius N. H. lib. xxxvi, cap. 2, 
Solinus cap. 24, Orpheus Ds /apid. pag. 108, Mar- 
bodeus eap. 23. 


C 


(48) Ἐγκαείς. Chrystallos varii reperiri coloris 
notum est, sed an a solis radiis colores mutentur, 
nescio. Vereor valde ne lacuna his subsit: tradunt 
enim auctores hanc gemmam a sole irradiutam, 
ignem concipere, et hanc ejus virtutem apud Psel- 
Jum excidisse puto. Orpheus loc. cit. vs. 7 : 

El γὰρ ἅἄτερ κβρατεροῖο θέλεις πυρὸς ἐς Φλόγας 
fosa, 

Κέχλομµαι αὐαλέων µιν ὑπὲρ δαΐδων καταθεῖναι : 

Αὐτὰρ ὃγ᾽ ἠελίοιο καταντίο/ αὐγάζοντος 

Αὐτίγ) ὑπὲρ δαΐδων ὀλίγην ἀχτῖνα τανύσσει. 

Ἡδ᾽ ὅτε χαρφαλέης τε θίΥῃ xai πίονος ὕλης, 

Καπνὸν, ἔπειτα δὲ πῦρ ὀλίγον, μετὰ δὲ φλόγα 
(πὸλλην 

"Opaet * τὴν 9' ἄρα φασὶ παλαιγογίης ἱερὸν πὺρ. 

In quinto versu pro δ' ὅτε legendum "II δ᾽ ὅτε. 

Marbodeus loc. cit. : 


Sed certum cunctis, neque stat violabile tanquam 

Quod lapis hic soli gu bjectus concipit ignem, 
dmotosque sibl solet hic accendere fungos. 

Forte itaque apud Psellum legendum : ᾿Εγκαεὶς δὲ 

ὑπὸ ἡλίου ἀνάπτεται * ἑνίοτε μὲν χροιὰν, x. t. λ. 

(49) Τρόμους. Vertit Maussacus fimores, nisi 
forte typographorum error : corrige tremores. 

(60) Λυχνίτην. Ordo alphabeticus postulat, ut 
statim post Κρύσταλλος, vel ante reponatur Κά- 
πρειρος. Descivit tamen hic lapis in posteriorem 
locum. Nos secuti sumus cod. manu exaratum. 
Ceterum de lychnitein notis ad hydaspen Plutarchi 


D disputavimus. Massacus. — Plinius lib. xxxvii, 


cap. 7. Quee sequuntur verba ἔστι δὲ νυκτάλωπος, 
omnino sunt corrupta. Maussacus legit νυχτάλωφ 
et vertit luscitiosus est. Bed bene quod locum mu- 
tilum esse suspicetur. Excidit hic procul dubio de- 
scriptio coloris et habitus externi hujus gemmee. 
Plinius loc. cit. unam speciem purpura radiare 
tradit, alteram cocco. Sic itaque hauc lacunam 
supplerem : Ἔστι δὲ πορφυρόχροος * ἴάναι νυκτάλω- 
πας, X. t. λ. 

(64) Νυκτάλωπος. Si ita legas, vertendum est, 
spectat αἱ luscitiosum. Sed si legas νυχτάλωψ, ut 
est indubie corrigendum, interpretari debes luscí- 
tiosus est, deest hic forsan aliquid. MAssacus. — 
Glosse Jatrice mss. ; Νυχτάλωπας, τοὺς τῇ νυκτὶ 


ἡ βλέποντας. 
a" cap. 148. 


52) Μαγνίτης. 
prlaias 1 A. lib. b. vns, 


Dioscorides lib. v, 
xxxvi. oup. 14, Galenus 


MICHAELIS PSELLI 


896 


unus est qui ferrum attrahit, alter qui rejicit, A ἀνόμαλος, καὶ ὁ μὲν τις ἐπισπᾶται τὸν σίδηρον, ὁ δὲ 


lacte vero dissolutus visus acuitatem praebet, et 
melanocholiam sanat. 

Onyx maximus est, adeo ut Indi lectorum pedes 
ex eo tornent. Sublatus in terram omnem recipit 
colorem, aut cazbunculi rutilum, aut nigrum aut 
carneum. Dissolutus vero phantasmata nocturna 
abigit et dentibus fluxione laborantibus attritus 
prodest. 

Caprirus fronti appositus oculorum fluxiones 
sistit, ulceribus medetur si cum lacte bibatur, ex- 
Biccat autem et stypticus est sive astrictorius, et 
febribus acutis contrarius. 

Sardonyx. Mediam habet hio lapis lineam albam, 
unicolor autem est, et oculorum sedat Dluxiones, et 
in modum zone cinctus infantium in utero casus 
cohibet,qui vero variegatus est melancholiocis pro- 
dest, si appendatur. 


De simp. med. p. m, 123, Orpheus De lapid. p. 
208, Marbodeus cap. 43. Unde dictus hic lapis dó- 
cet Luoretius lib. vr, va. 907 : 

Quem magneta vocant patrio de nomine Graii, 

Magnetum quia sit patriis in finibus ortus. 
Államen a Magnete inventore eum sie vocatum 
vult Plinius loc. cit. Etiam Ἡράκλεια λίθος dicitur. 
Teophylactus Simoc. Quzst. iv, p. 7 : Ἡ µα- 

ητις, ἣν καὶ Ἡράκλειαν λίθον φασι, τοῦ σιδήρου 

ιέστηχε, καὶ ὅμως διὰ µέσου τοῦ ἀέρος ὁρῶμεν τὴν 
ἐνέργειαν προθαλλοµένην τὴν Algov. Quae sequuntur 
apud Theophylaotum corrupta sunt, que hic simul 
emendabimus : Ἐπεὶ $' ἂν οὐκ ἐξικνοῦνται, ἔστιν 
ὅτε ol ταύτης πρὸς τὸν ἄῤῥενα κλάδοι, σοφόν τι πα- 
λαμῶνται ταύτῃ οἱ φυτουργοὶ πρὸς τὸν ἔρωτα. Verba 
ἔστιν ὅτε male ibi esse collocata νἰἀϊέ]απι Kimedon- 
cius qui proinde corrigit ἐξικνοῦντες ἔστιν ol. Sed 
nihil mutandum, verba leviter transposita, restitue 
ἐξιχνοῦνται οἱ ταύτης — πλάδοι, ἔστιν ὅτε σοφόν, 


κ. τ.λ.' e 

(53) Ὀξυδορκίαν. Quis non videt legendum ὁξυ- 
δορχίαν ? MuUssACUS. 

(54) Ἰαται. Arthriticis preterea hunc lapidem 
prodesse testatur Alexander Trallianus lib. x1, 
p. 656 : καὶ ἡ μαγνῆτις δὲ λίθος φορουµένη τῶν dp- 
^ θριτικῶν θεραπεύει τὰς ἀδύνας. 

(55) "Qvof. Plinius lib. xxxvr, cup. 6, Marbo- 
deus cap. 9. Pro ἐντεῦθεν in Maussaci editione ty- 
, Pographorum incuría legitur εὐτεῦθεν, 

) Πρὸς γῆν. Suspicor legendum πρὸς αὐγήν. Sic 
truncantlibrarii modoinitia modo fines vocum. Redit 
mihiin mentem locusAristeneti,ubi pariter vocabuli 
finis neglectusillum obscurum reddit, lib. r.Epist.15, 
pag. 102 : Ἡρωτος δὲ φανέντος, έγονε, ῥίψασπις εὖ- 
θὺς, ὁ τέως θρασὺς, καὶ τὴν δεξιὰν ἀκοντὶ, Ἀροσανατεί- 
vac, ὠμολόγει τὴν ἧττα,. Corrigunt viri docti ἐκοντὶ 
aut ἀχκονιτὶ, sed vereor ne locue in graviori mendo 
cubet ; forte legendum καὶ τῇ δεξιᾷ ἀκόντιον προανα- 
τείνας. Interdum nimis liberaliter litteram addi- 
dere librarii. Plutarchus De fluminibus pag. 59 ed. 
Maussaci, de lapide clitoride : Ἔστι δὲ Mas ελάγ- 
Ἂρους, ὃν κόσμου M οἱ ἐγχώριοι φοροῦσιν l τοῖς 
Σωτηρίοις. Sio edidit Maussacus, οοττἰρο, iv τοῖς 
ὠταρίοις. Favet codex ms. in quo legebatur Σωτά- 

οις. M 

(57) ᾿Αναλυθείς. Suspectum mihi hoo verbum. 
Quomodo enim lemures dissolutus valet abigere? 
Neque additur in quonam liquido solvendus sit. 
Vereor ne quid desit, aut ne hoc verbum sit corru- 
ptum. Forte leg. ἀναρτηθείς, suspensus. Ceterum 
contrarium ΕΏ8ιο gemmam facere tradit Marbo- 
deus loc. cit. : 


&vantósi* ἀναλυόμενος δὲ γάλακτι ὀξυδορχίαν (53) 
ποιεῖ, καὶ µελαγχολίαν ἰᾶται (54). 

'O ὄνυξ (55) εὐμεγέθης ἐστὶ, ὥστε τοὺς Ἰνδοὺς πόδας 
Χλίνης ἐντεῦθεν τορεύειν' διαρθεὶς δὲ πρὸς γῆν (56) 
παντοίαν ἀναφέρει χροιὰν, fj γὰρ ἀνθρακώδη, f; μέ- 
λαιναν, Tj σαρχοειδῆ: ἀναλυθεὶς (57) δὲ ἐπέχει φαντα- 
σίας νυκτερινὰς, ὁδοῦσί το ῥευματιζομένοις πατριθό- 
µενος ὠφελεῖ. 

'O κάπρειρος (58) ἵστησι ῥεύματα ὀφθαλμῶν µετ- 
ώπῳ περιαφθείς' ἑλκώσεις (59) ἰᾶται ποθεὶς μετὰ 
γάλακτος (60), ξηραντικὸς δέ (01) ἔστιν καὶ στυπτιχὸς 
καὶ πυρετοῖς (62) ὀξέσιν ἀντίβετος. 

Σάρδόνυξ (03). Ἡ λίθος αὐτὴ (604) µέσην ἔχει γραμ- 
μὴν λευχήν’ ἔστι δὲ µονόχρωος (65): ὀφθαλμῶν ἵστησι 
ῥεύματα, καὶ διεζωσµένη (66) τοὺς τῶν ἐμθρύων (67) 
ἐπέχει ὀλίσθους, ἡ δὲ ποικίλη ὠφελεῖ μελαγχολικοῖς 
(68) ἐξαρτωμένῃ. 


NOTE. 


A collo suspensus onyx, digitove ligatus, 
In somno lemures et iristia cuncta figurat, 
Muliplicat lites, et commovet undique rixas. 
Dicitur et pueris nimias augere salivas. 
Pic leguntur hi versus in editione Jani Cornarii. 
Pictorius in secundo vs. pro figurat edidit repellit. 
Quartus autem sic apud eum legitur ; 


Dicilur in pueris multas augere salivas. 


(58) Κάπρειρος. Vel ordo docet legendum esse 
Σάπφειρος, quod etiam virtutes ejus satis common- 
Btrant. De sp hiro videndi Dioscorides lib. v, cap. 
157, Plinius ib. xxivi cap. 9; Galenus lib. νι. 
De simplic. medic., p. m. 123; Marbodeus. cap. 
53. Conf. Jo. Langii Epist. medic. lib. τι, ep. 49, 


C p. 719 


(59) Ἑλκώσεις. Dioscorides {οο. cit. Ἠίνεται δὲ 
καὶ πρὸς τὰς ἑντὸς ἑλχώσεις. Marbodeus loc. cit. 


Contritus lateri superillitus ulcera sanat. 
Tollit et ex oculis sordes, et fronte dolores. 


Ita edidit Pictorius. Cornarii editio ad mentem 
Paelli habet : 


Gontritus lacte et superillitus ulcera sanat. 


(60) Γάλακτος. Cum lacte, vino, aceto vel etiam 
aqua hos lapides exhibebant. Emendemus haoc occa- 
aione Orpheum De lapid., p. 234, vs. 43 : 

αἲέν ἑταίρους, 
Γινέμεναι νόμφαις ivt νηϊάδεσσι χέλευε. 


Vertit interpres : 
Semper amicos 

Tuos inler nymphas Naiades versari jube. 

At legendum πινέµεναι, non γινέµεναι. 

(01) 44. Mallem γὰρ, et. istud δὲ post ἑλκώσεις 
constituere. 

(62) Πυρετοῖς. Marbodeus loc. cit. : 

Scilicet ardorem refrigeral interiorem. 

(03) Σαρδόνυξ. Plintus lib. xxxvrr, cap. 1 et 12; 
Solinus cap. 45, Marbodeus oap. 56. 

64) Αὐτή. Leg. Αὕτη. 

65) Μονόχρωος. At. hoc verum nou est, et ipse 
auctor mox variegatam gemmam memorat. Parum 
sanus et hic locus mihi videtur. Forte aliquid ex- 
cidit et locus sio suppleri posset: Ἔστι δὲ ἡ μὲν 
ποικίλη, à δὲ µονόχρωος ' καὶ ἡ μὲν ὀφθαλμῶν, 
X, Τ. A. 

(06) Διεζωσμένη. Vertit Maussacus, et in modum 
z0ns$ cinctus. Male. Verto, et in cin ulo gestatus. 

(07) Tàc τῶν ἐμθ. Rtestitue τοὺς ὁλιαθοὺς, id est 
lubricitates. MAU8SSACUS. 

(08) Μελαγχολικοός, Repone µμελαγχολικοῖς. Ip. 














891 


LIBELLUS DE LAPIDUM VIRTUTIBUS. 


898 


'O σεληνήτης (60) : χαλεῖται δὲ οὗτος (70), ὅτι Α Selenetes ideo vocatur hic lapis,quia cum quem- 


ὀφθαλμὸν (71) olóv τινα (72) συναυξόµενον τοῦτον 
xal συμμειούμενον ταῖς τῆς σελήνης αὐξήσεσι (73) καὶ 
συμμειώσεσι (74) δείχνυται (75). 

Ἡ σµάραγδος (70) πρασὀειδής ἐστι καὶ ἠρέμα 
χρυσίζουσα καί τοι xai (77) τοῦ γλαυχοῦ παρεμφα[- 
νουσα χρώματος. Γεννᾷ δὲ ταύτην καὶ Αἰθιοπία xai 
Αἴγυπτος, xai Ἡερσὶς xal τινα ὄρη τῆς Αττικῆς ' 
αὕτη καταπλαττομένη μεθ) ὕδατος ἐλεφαντικοῖς (78) 
βοηθεῖ πινοµένη (79) δὲ μεθ’ ὕδατος[αἵματος ἐπέχει 
δοάς. 

Í Ὑάκινθος (80). Τοῦτον τίχκτει μὲν Ἰνδία * ἔστι 
δὲ θαλαττόχρωος ' ἰᾶται δὲ πνευµατώσεις (81) καὶ 
ῥήγματα, μελαγχολίαν δὲ (82) παύει σὺν ὄξει ποθείς. 


NOTE. 
Dioscorides p τὸ xai νόσαι τὴν 


(69) Σεληνήτης. Leg. Σεληνίτης. 
lib. v, cap. 159; Plinius lib. xxxvu H. N., cap. 10; 
Marbodeus Gallus cap. 31. 

(70) Οὔτος. Leg. οὕτως. Verba δὲ οὕτως et ϱ6- 
quens τοῦτον omisit cl. Salmasius De homon. Hyl. 
Jatr. , cap. 119, p. 220, ubi de hoc lupide agit et 
hunc Pselli locum citat. 

(71) Ὀφθαλμῶν. Melius ὀφθαλμὸν, ut restituimus. 
Post σµάραγδος ordo alphabeticus requirit ut sta- 
tim sequatur τοπάζιον. fed ms.codex hunc la. 
pidem in ultimum locum rejecit, nos ordinem non 
mutavimus. MAUSSACUS. 

(72) Τινά. Quivis facile videt post τινά excidisse 
ἔχων. Recordor hic loci alicujus Xenophontis Ephe- 
aij, ubi similiter verbum omissum est lib.i, p.23: 
'H δὲ ᾿Ανθία — εἶπεν. Ταχέως δὲ τῶν ὄρχων ávavxa- 
ζόμεθα. Videtur deesse ἐπιλαθέσθαι, qua locutione 
iterum utitur lib. v, p. 86 : "H µή τις ἠνάγχασί as 
ἐπιλαθέσθαι τῶν ὄρχων τε χἀμοῦ, 

(738) Αὐξήσεσι. Testantur 
laudati. Marbodeus l. ο. : | 

Nec Selenilem fas est omnino laceri, 

Quae velut herba virens εἰ jaspidis 2mula gemma, 

Lunares motus et mensirua tempora servat, 

Crescit enim luna crescente, minorque minula 

Efficitur, tanquam celestibus anxia damnis ; 

Idcirco sanclus lapis a plerisque vocatur. 

(74) Σηµειώσεσι. Legendum est συμμειώσεσι. 
MAUSSACUS. 

75) Δείχνυται. Mutilum procul dubio hoc caput. 
Nihil enim de viribus hujus lapidis refert, cojus 
tamen plures ab auctoribus celebrantur. Marbo- 
deus l. c. : 

Dicitur esse potens ad amorem conciliandum, 

Languentes etiam phtisicos juvare putaiur. 

Toto gesfatus crescentis tempore lunz, 

Nec minus εἰ toto per decrementa fluentis 

Effectus miros et commoda plurima prsstat. 

Hanc aulem gemmam memorant ín Perside nasci. 
Nonnus Díonysiac. lib. xxxii, p. m. 527 : 

Ele δὲ πέτρον ἐκεῖνον, ὃς ἀνέρας εἰς πόθον ἕλχει, 
Όὕνομα φαιδρὸν ἔχοντα ποθοθλήτοιο σελήνης. 

(76) Σμάραγδος. Vid. Plinius H. N. lib. xxxvir, 
cap. v, et Marbodeus cap. uiv. Glossse mas. Marciani 
Capelle, quas mihi utendas dedit vir nobilissimus 
Arthurus Freeman:Smaraugdus gemma est viridissi- 
ma super omnes herbas el frondes, inde nomen assu- 
mens quod amara est. Omne enim viride amarum. 
Dutur cancro hxc gemma. 

(77) Kal τοι xal. Leg. xal τι xal. Familiare libra- 
riis ut οι et « permutent. Hinc apud Demetrium 
lepag. c. xxxiz, ποιεῖν pro πιεῖν legabatur. Idem 
error occurrit apud Synesium ms. De febribus. Lo. 


cum prout in ms. legitur hic adponam : 'Eàv δὲ 


t6g ἀπὸ τῆς ἀρχῆς τῆς νόσου ὅτι χρίζ ἡ φύσις εἰς 


hoc auctores modo ( 


dam quasi oculum habeat, eum cum luna decre- 
806596 et augesocere ostendit. 


Smaragdus prasineus est οἱ paulatim accedens 
ad &uri colorem, licet semper glauci aliquid pro- 
ferat. Progenerant autem huno Ethiopia et /Egy- 
ptus et Persis et quidam Attice montes. Cum 
aqua impositus ut cataplasma leprosos adjuvat, et 
si dum aqua etiam bibatur, retinet fluxum san- 
guinis. 

Hyacinthus. Huno India gignit, est. autem ma- 
rini coloris, et tusses rupturasque ac melancho- 
liam ceasare facit, si oum aceto bibatur. 


Tov xal taut καινεῖν. Xp?) ποιεῖν 
τὸ ἀποθλιθὲν τῶν ὀξυφηνικῶν fj τῶν δαµασκήνων xal 
ζέζυφον. Monstra verborum, qualia plurima in isto 
codice, alit hio locus, eum sic reíingerem : 'Eàv 
δὶ Ἰδῆς α. τ. a. τ. v. ὅτι χρήζει ἡ o. ε. τὸ χενῶσαι 
τὴν U mv; δεῖ ταύτην κινεῖν But χενοῦν. Χρὴ πιεῖν 
τ,α. t. ὀξυφοινικῶν 1] x. ὃ. κ. ζιζύφων. 

(78) Ελεφαντικοῖς. Illorum qui elephantiasti la- 
borant conditionem, graphice describit Aretseus 
Cappadox, lib. 11, c. 13, quem vide. Dicitur hioc 
morbus Grecis recentioribus χελεφίασις. Vid. du 
Gange Glossarium in Append. Nonus cap. 232: 
Ἐλέφας λέγεται, ὅπερ λέγουσι ol ἰδιῶται κελεφίασιν. 

(79; Πινομένη. Hanc gemmam preterea oollo 
appensam, contra febrem hemitritteam valere auc- 
tor est Q. Seren. Sam. p. 31: 

Coralium vero sí collo nectere velles 

Ne dubites illi virides miscere smaragdos : 

Talia languenli conducent vincula collo, 

Lethalesque abigent (miranda potentia) morbos. 
Viresejus omnesrecenset Habdarrhamanustractatu 
1t, De Gemmis, can. 3 : [mprimis przsenlem affert 
venenis et serpentum morsibus medelam, nam polus 
ad pondus octo granorum hordei non solum eximit a 
morle eum qui venenum hausit. verum etiam impedit 
ne ejus decidant capilli aut pellis exuatur. Oculorum 
abigil caliginationes, et. visum acuit, si. frequentius 
fllum patiens contemplabitur. Qui appensum gestat 
smaragdum, aut se eo sapius consignat, ab epilepsia 
immunis erit : hinc praceperant medici, ut natis re- 
gum appenderetur. Appensus item, vel polus fluzui 
sanguinis strenue medetur. Smaragdum ai intueatur 
vipera, illico oculi ejus lacrymantur. Ejus scobs epota 
lepram curat. 

(80) Ὑάκινθος. De hac gemma consulendi Plinius 
H. N. lib. xxxvir, cap. 9, et. Marbodeus Gallus 
cap. 15. Glosse mss. Marciani Capella : Jacintus 
lapis est caeruleus mirabilis, aliquando mebulosus, 
aliquando purus u£ fluctus, εἰ est lucis purpurem. 
Qu lapis tribuitur scorpioni propter nebulosum co- 
orem. 

(80*) Ἴνδων. Legi debet vel ᾿νὸῶν p vel '[véla. 
Membrana habet simpliciter Ἰνδῶν. MAUSSACUS. 

(81) Πνευματώσεις. Vertit Maussacus tusses. Male. 
Vertend. inflationes. 

(82) A&. Malim τὲ. Plures preterea memorontur 
ab auctoribus virtutes hujus gemmee. Sio ferunt 
eum gestantem a fulgure defendere, contra cujus 
ictus plura excogitavit veterum solertia. Refert 
Nonus cap. 259, p. 294, imperatores in navibus 
secum habuisse pelles phocarum aut hysene, qu» 
illos a fulgure tutarentur : Ταῦτα dmotpimougt 
κεραυνούς * xal βολθοὶ πλησίον χείµενοι, ἢ φώκχης 
δέρµα, fj ὑαίνης ' τούτων δὲ τῶν ζώων τὰς δορὰς 
περιφέρουσι xai τὰ τῶν αὐτοχρατόρων πλοῖα, 


MICHAELIS PSELLI 


896 


unus est qui ferrum altrahit, aller qui rejicit, A ἀνόμαλος, καὶ ὁ μὲν τις ἐπισπᾶται τὸν σίδηρον, ὁ δὲ 


lacte vero dissolutus visus acuitatem prebet, et 
melanoholiam sanat. 

Onyx maximus est, adeo ut Indi lectorum pedes 
ex eo tornent. Sublatus in terram omnem recipit 
colorem, aut cazbunculi rutilum, aut. nigrum aut 
carneum. Dissolutus vero phantasmata nocturna 
abigit et dentibus fluxione laborantibus attritus 
prodest. 

Caprirus fronti appositus oculorum fluxiones 
sistit, ulceribus medetur si cum lacte bibatur, ex- 
Biccat autem et stypticus est sive astrictorius, et 
febribus aeutis contrarius. 

Sardonyx. Mediam habet hio lapis lineam albam, 
unicolor autem est, et oculorum sedat fluxiones, et 
in modum zone cinctus infantium in utero casus 
cobibet,qui vero variegatus est melancholicis pro- 
dest, si appendatur. 


ἀναπτύει' ἀναλυόμενος δὲ γάλακτι ὀξυδορχίαν (53) 
ποιεῖ, καὶ μελαγχολίαν ἰᾶται (54). 

Ὁ ὄνυξ (55) εὐμεγέθης ἐστὶ, ὥστε τοὺς Ἰνδοὺς πόδας 
πλίνης ἐντεῦθεν τορεύειν' διαρθεὶς δὲ πρὸς γῆν (DO) 
παντοίαν ἀναφέρει χροιὰν, fj γὰρ ἀνθρακώδη, fj μέ- 
λαιναν, ἢ σαρχοειδῆ. ἀναλυθεὶς (57) δὲ ἐπέχει φαντα- 
σίας νυχτερινὰς, ὁδοῦσί τε ῥευματιζομένοις πατριθό- 
µενος ὠφελεῖ. 

Ὁ κάπρειρος (58) ἵστησι ῥεύματα ὀφθαλμῶν µετ- 
ώπῳ περιαφθείς' ἑλκώσεις (50) Ἰᾶται ποθεὶς μετὰ 
γάλακτος (60), ξηραντιχὸς δέ (61) ἔστιν καὶ στυπτιχὸς 
καὶ πυρετοῖς (62) ὀξέσιν ἀντίθετος. 

Σάρδόνυξ (03). Ἡ λίθος αὐτὴ (04; µέσην ἔχει γραµ- 
μὴν λευχήν’ ἔστι δὲ µονόχρωος (65): ὀφθαλμῶν ἵστησι 
ῥεύματα, καὶ διεζωσµένη (66) τοὺς τῶν ἐμθρύων (67) 
ἐπέχει ὀλίσθους' ἡ δὲ ποικίλη ὠφελεῖ μελαγχολικοῖς 
(68) ἐξαρτωμένη. 


NOT/E. 


De simp. med. p. m, 123, Orpheus De lapid. p. 
208, Marbodeus cap. 43. Unde dictus hic lapis dó- 
cet Luoretius lib. νι, vs. 907 : 

Quem magneta vocant patrio de nomine Graii, 

Magnetum quia sit patriis in finibus ortus. 
Attamen a Magnete inventore eum sic vocatum 
vult Plinius loc. cit. Etiam Ἡράκλεια λίθος dicitur. 
Teophylactus Simoc. Quzsi. iv, p. 7 : Ἡ µα- 

ἥτις, ἣν καὶ Ἡράκλειαν λίθον east, τοῦ σιδήρου 

ιέστηκε, καὶ ὅμως διὰ µέσου τοῦ ἀέρος ὁρῶμεν τὴν 
ἐνέργειαν προθαλλομένην τὴν Αίθον. Qum sequuntur 
apud Theophylaotum corrupta sunt, qua hic eimul 
emendabimus : Ἐπεὶ δ ἂν οὐκ ἐξικνοῦνται, ἔστιν 
ὅτε ol ταύτης πρὸς τὸν ἄῤῥενα κλάδοι, σοφόν τι πα- 
λαμῶνται ταύτῃ οἱ φυτουργοὶ πρὸς τὸν ἔρωτα. Vorba 
ἔστιν ὅτε male ibi esse collocata viditjam Kimedon- 
cius qui proinde corrigit ἐξικνοῦντες ἔστιν οἱ. Sed 
nihil mutandum, verba leviter transposita, restitue 
ἐξιχνοῦνται ol ταύτης — χλάδοι, ἔστιν ὅτε σοφόν, 


κ. t. À- A 

(53) Ὀξυδορκίαν. Quis non 
bepxíav ? MussaCUS. 

(94) 'I&va:.. Arthriticis preterea hunc lapidem 
prodesse testatur Alexander Trallianus lib.. χι, 
p. 656 : καὶ ἡ μαγνῆτις δὲ λίθος φορουµένη τῶν do- 
'"θριτικῶν θεραπεύει τὰς ἀδύνας. | 

(55) Ὄνυξ. Plinius lib. xxxv, cap. 6, Marbo- 
deus cap.,9. Pro ἐντεῦθεν in Maussaoi editione ty- 
. pographorum inouría legitur εὐτεῦθεν. 

) Πρὸς γῆν. Suspicor legendum πρὸς αὐγήν. Sic 
truncant librarii modoinitiamodo fines vocum. Redit 
mihiin mentem locusAriateneti,ubi pariter vocabuli 
finis neglectosillum obscurum reddit, lib. t. Epist.15, 
pag. 102 : "Ἡρωτος δὲ φανέντος, γέγονε, ῥίψασπις εὖ- 
θὺς, ὁ τέως θρασὺς, καὶ τὴν δεξιὰν ἀχοντὶ, Ἡροσανατεί- 
vac, ὠμολόγει τὴν ἧττα,. Corrigunt viri docti ἑκοντὶ 
aut ἀκονιτὶ, sed vereor ne locue in graviori mendo 
cubet ; forte legendum καὶ τῇ δεξιᾷ ἀκόντιων προανα- 
τείνας. Interdum nimis liberaliter litteram addi- 
dere librarii. Plutarchus De fluminibus pag. 59 ed. 
Maussaci, de lapide clitoride : Ἔστι δὲ Me ελάγ- 
χρους, ὃν κόσµου Lo οἱ ἐγχώριοι φοροῦσιν ἐν τοῖς 
Σωτηρίοις, Sic edidit Maussacus, corrigo, iv τοῖς 
ὠταρίοις, Favet codex ms. in quo legebatur Σωτά- 


videt legendum ó£v- 


ροις. 

(67) ᾽Αναλυθείς. Suspectum mihi hoo verbum. 
Quomodo enim lemures dissolutus valet abigere? 
Neque additur in quonam liquido solvendus sit. 
Vereor ne quid desit, &ut ne hoc verbum sit corru- 
ptum. Forte leg. ἀναρτηθείς, suspensus. Ceterum 
contrarium (bano gemmam facere tradit Marbo- 
deus loc. cit. : 


C 


D 


A collo suspensus onyx, digitove ligatus, 
In somno lemures et trístía cuncta figurat, 
Muliplicat lites, et commovet undique rixas. 
Dicitur et pueris nimias augere salivas. 
Bic leguntur hi versus in editione Jani Cornarii. 
Pictorius in secundo vs. pro figurat edidit repellit. 
Quartus autem sic apud eum legitur; 


Dicitur in pueris multas augere salivas. 


(58) Κάπρειρος. Vel ordo docet legendum esse 
Σάπφειρος, quod etiam virtutes ejus satis commen- 
Btrant. De sp hiro videndi Dioscorides lib. v, cap. 
157, Plinius ib. xaivir, cap. 9; Galenus lib. viri. 
De simplic. medic., p. m. 123 ; Marbodeus. eap 
53. Conf. Jo. Langii Epist. medic. lib. un, ep. 49, 

. 719. 

d (59) Ἑλκώσεις. Dioscorides oc. cit. Ηίνεται δὲ 
καὶ πρὸς τὰς ἑἐντὸς ἑλχώσεις. Marbodeus loc. cit. 


Contritus lateri superillitus ulcera sanat. 
Tollit et ez oculis sordes, et fronte dolores. 


Ita edidit Pictorius. Cornarii editio ad mentem 
Pselli habet : 


Gontritus lacte et superillitus ulcera sanat. 


(60) Γάκακτος. Cum lacte, vino, aceto vel etiam 
&qua hos lapides exhibebant. Emendemus hac occa- 
sione Orpheum Je lapid., p. 234, vs. 43 : 

atív ἑταίρους, 
Γινέμεναι νύμφαις ivl νηϊάδεσαι κέλενε. 
Vertit interpres : 
Semper amicos 

Tuos inter nymphas Naiades versari jube. 
At legendum πινέµεναι, non γινέµεναι. 

(01) A£&. Mallem γὰρ, οἱ istud δὲ post ἑλκώσεις 
constituere. 

(62) Πυρετοῖς. Marbodeus loc. cit. : 

Scilicet ardorem refrigeral interiorem. 

(63) Σαρδόνυξ. Plinius lib. xxxvrr, cap. 1 et 12 ; 
Solinus cap. 45, Marbodeus oap. 56. 

64) Αὐτή. Leg. AUt». 

65) Μονόχρωος. At. hoc verum non est, et ipse 
auclor mox variegatam gemmam memorat. Parum 
sanus et hio locus mihi videtur. Forte aliquid ex- 
cidit et locus sio suppleri posset: Ἔστι δὲ ἡ piv 
ποικίλη, ἡ δὲ µονόχρωος * καὶ ἡ μὲν ὀφθαλμῶν, 
X. t. Λι 
(66) Διεζωσμένη. Vertit Maussacus, et in modtum 
201 cinctus. Male. Verto, et in cin wlo gestatus. 

(07) Τὰς τῶν ἐμθ. Restitue τοὺς ὁλισθοὺς, id est 
lubricitates. MAUSSACUS. 

(08) Μελαγχολικούς, Repone µμελαγχολικοῖς. Ip. 

















891 


LIBELLU3S DE LAPIDUM VIRTUTIBUS. 


898 


'O σεληνήτης (69): καλεῖται δὲ οὗτος (70), ὅτι Α Selenetes ideo vocatur hic lepis,quia cum quem- 


ὀφθαλμὸν (71) olóv τινα (72) συναυζόμενον τοῦτον 
καὶ συμμειούμενον ταῖς τῆς σελήνης αὐξήσεσι (73) καὶ 
συμμειώσεσι (74) δείχνυται (T5). 

Ἡ σµάραγδος (70) πρασθειδής ἐστι καὶ plua 
χρυσίζουσα καὶ τοι καὶ (77) τοῦ γλαυκοῦ παρεµφαί(- 
νουσα χρώματος. Γεννᾷ δὲ ταύτην xal Αἰθιοπία καὶ 
Αἴγυπτος, καὶ Περοὶς xal τινα ὄρη τῆς ᾽Αττικῆς * 
αὕτη καταπλαττοµένη μεθ) ὕδατος ἐλεφαντικοῖς (78) 
βοηθεῖ. πινοµένη (79) δὲ μεθ᾽ ὕδατος]αἵματος ἐπέχει 
ος. 

P ixuvdoc (80). Τοῦτον τίκτει μὲν Ἰνδία * ἔστι 
δὲ θαλαττόχρωος * ἰᾶται δὲ πνευµατώσεις (81) καὶ 
ῥήγματα, μελαγχολίαν δὲ (82) παύει σὺν ὄξει ποθείς. 


NOTE. 
Dioscorides p τὸ xai νόσαι τὴν 


(69) Σεληνήτης. Leg. Σεληνίτης. 
lib. v, cap. 159 ; Plinius lib. xxxvu H. N., cap. 10; 
Marbodeus Gallus cap. 31. 

(70) Οὔτος. Leg. οὕτως. Verba δὲ οὕτως et se- 
quens τοῦτον omisit cl. Salmasius De homon. Hyl. 
Jatr., cap. 419, p. 220, ubi de hoc lupide agit et 
hunc Pselli locum citat. 

(71) Ὀφθαλμῶν. Melius ὀφθαλμὸν, ut restituimus. 
Post σµάραγδος ordo alpbabeticus requirit ut sta- 
tim sequatur τοπάζιον. Sed ms.codex hunc la- 
pidem in ultimum locum rejecit, nos ordinem non 
mutavimus. Maussacus. 

(72) Τινά. Quivis facile videt post τινά excidisse 
ἔχων. Recordor hic loci alicujus Xenophontis Ephe- 
sii, ubi similiter verbum omissum est lib.rr, p.23: 
'H δὲ ᾿Ανθία — εἶπεν. Ταχέως δὲ τῶν ὄρχων ἀναγκα- 
ζόμεθα. Videtur deesse ἐπιλαθέσθαι, qua locutione 
iterum utitur lib. v, p. 86 : "H µή τις ἠνάγκασέ as 
ἐπιλαθέσθαι τῶν ὄρχων τε κἀμοῦ, 


(73) Λὐξήσεσι. Testantur hoo auctores modo ( 


laudati. Marbodeus l. c. : , 

Nec Selenitem fas est omnino laceri, 

Qua velut herba virens et jaspidis zmula gemma, 

Lunares motus et mensirua tempora servat, 

Crescit enim luna crescente, minorque minula 

Efficitur, tanquam celestibus anzia damnis ; 

Idcirco sanclus lapis a plerisque vocatur. 

(74) Σηµειώσεσι. Legendum est συμμειώσεσι. 
MAUSSACUS. 

75) Δείκνυται. Mutilum procul dubio hoc caput. 
Nihil ením de viribus hujus lapidis refert, cujus 
tamen plures ab auctoribus celebrantur. Marbo- 
deus l. c. : 

Dicitur esse potens ad amorem conciliandum, 

Languentes etiam phtisicos juvare putatur. 

Tolo ges(atus crescentis tempore lunz, 

Nec minus et toto per decrementa [fluentis 

Effectus miros et commoda plurima prastat. 

Hanc autem gemmam memorant in Perside nasci. 
Nonnus Díonysiac. lib. xxxii, p. m. 527 : 

Eis δὲ πέτρον ἐκεῖνον, ὃς dvipac εἲς πόθον ἔλχει, 
Οὄνομα φαιδρὸν ἔχοντα ποθοθλήτοιο σελήνης. 

(76) Σμάραγδος. Vid. Plinius H. N. lib. xxxvi, 
cap. v, et Marbodeus cap. Liv. 019888 mass. Marciani 
Capelle, quas mihi utendas dedit vir nobilissimus 
Arthurus Freeman :Smaragdus gemma est viridissi- 
ma super omnes herbas εἰ frondes, inde nomen assu- 
siens quod amara est. Omne enim viride amarum. 
Datur cancro hxc gemma. 

(77) Kal τοι xal. Leg. xal τι xat. Familiare libra- 
riis ut οι et « permutent. Hino apud Demetrium 
Ροραρ. c. xxxix, ποιεῖν pro πιεῖν legabatur. Idem 
error occurrit apud Synesium ms. De febribus. Lo- 


cum prout in ms. legitur hic adponam : 'Eàv δὲ 


δρ ἀπὸ τῆς ἀρχῆς τῆς νόσου ὅτι χρίζ ἡ φύσις εἰς 


dam quasi oculum habeat, eum cum luna decre- 
scere et augesocere ostendit. 


Smaragdus prasineus est οἱ paulatim accedens 
&d auri colorem, licet semper glauci aliquid pro- 
ferat. Progenerant autem huno Ethiopia et /Egy- 
ptus et Persis et quidam Attice montes. Cum 
aqua impositus ut cataplasma leprosos adjuvat, et 
si dum aqua etiam bibatur, retinet fluxum san- 
guinis. 

Hyacinthus. Huno India gignit, est. autem ma- 
rini coloris, et tusses rupturasque ac melancho- 
liam ceasare facit, 8i cum aceto bibatur. 


λην καὶ taut καινεῖν. Xp?) ποιεῖν 
τὸ ἀποθλιθὲν τῶν ὀξυφηνικῶν Tj τῶν δαµασκήνων xal 
ζέζυφον. Monstra verborum, qualia plurima in isto 
codice, alit hio locus, eum sic refingerem : Ἐὰν 
δὶ ἰδῆς a. T. α. τ. v. ὅτι χρήζει ἡ φ. ε. τὸ κενῶσαι 
τὴν ὕλην, δεῖ ταύτην κινεῖν aut χενοῦν, Χρὴ πιεῖν 
t. &, t. ὀξυφοινικῶν ἢ τ. 9. x. ζιζύφων, 

(78) ᾿Ελεφαντικοῖς. Illorum qui elephantiasti la- 
borant conditionem, graphice describit Aretseus 
Cappadox, lib. 11, c. 13, quem vide. Dicitur hic 
morbus Grecis recentioribus χελεφίασις. Vid. du 
Gange Glossarium in Appead. Nonus cap. 232: 
ἨἘλέφας λέγεται, ὅπερ λέγουσι ol ἰδιῶται κελεφίασιν. 

(79) Πινοµένη. Hane gemmam preterea collo 
&ppensam, contra febrem hemitriteam valere auc- 
tor est Q. Seren. Sam. p. 31: 

Coralium vero si collo nectere velles 

Ne dubites illi virides miscere smaragdos : 

Talia languenti conducent vincula collo, 
Lethalesque abigenl (miranda potentia) morbos. 
Viresejus omnesrecensetHabdarrhamanustractatu 
1t, De Gemmis, ca». 3 : [mprimis prasentem affert 
venenis et serpentum morsibus medelam, nam potus 
ad pondus octo granorum hordei non solum eximit a 
morle eum qui venenum hausil. verum eliam impedit 
ne ejus decidant capilli aut pellis exuatur. Oculorum 
abigil caliginationes, el. visum acuit, si frequentius 
tllum patiens contemplabitur. Qui appensum gestat 
smaragdum, aul se eo saepius consignat, ab epilepsia 
immunis erit : hinc praceperant medici, ut natis re- 
gum appenderetur. Appensus item, vel polus fluxui 
sanguinis strenue medelur. Smaragdum οἱ intueatur 
vipera, illico oculi ejus lacrymantur. Ejus scobs epota 

lepram curat. 

(80) Ὑάκινθος. De bac gemma consulendi Plinius 
H. N. lib. xxxvii, cap. 9, et. Marbodeus Gallus 
cap. 15. Glosse mss. Marciani Capelle : Jacintus 
lapis est caeruleus mirabilis, aliquando ,nebulosus, 
aliquando purus ul fluctus, εἰ est lucis purpures. 
Qu lapis tribuilur scorpiont propter nebulosum co- 

orem. 

(80*) Ἴνδων. Legi debet vel ᾿Ινδῶν γη, vel Ἰνδία. 
Membrana habet simpliciter Ἰνδῶν. MAUSSACUS. 

(81) Πνευματώσεις. Vertit Maussacus £usses. Male. 
Vertend. ínflationes. 

(82) A6. Malim «£. Plures preterea memorantur 
&b auctoribus virtutes hujus gemmee. Sio ferunt 
eum geatantem a fulgure defendere, contra cujus 
ictus plura excogitavit veterum solertia. Refert 
Nonus cap. 259, p. 294, imperatores in navibus 
secum habuisse pelles phocarum aut hysene, qus 
illo a fulgure tutarentur : Ταῦτα ἀποτρέπουσι 
κεραυνούς * καὶ βολθοὶ πλησίον χείµενοι, fj φώκης 
δέρµα, fj ὑαίνης ' τούτων δὲ τῶν ζώων τὰς δορὰς 
περιφέρουσι καὶ τὰ τῶν αὐτοκρατόρων πλοῖα, 





899 MICHAELIS PSELLI 000 
Chrysolithus. Oculorum doloribus omnino ad- Α Χρυσόλιθος (83) ἀντίθετον σχῆμα ποιεῖ mi0so:v 


versatur. ὀφθαλμῶν (84). 

Chryselectrum. Hoo circa colum si geststur, Χρυσήλεκτρος (85)* οὗτος φορούµενος περὶ τρά- 
febres pellit. . χηλον, σθέννυσι πυρετούς. 

Chrysoprasus. Hic circa primam palme partem — . Χρυσόπρασος (86), ὄδτος περὶ τοὺς καρποὺς (87) 


gestetus prebet visus acuitatem, et stomachi ac — qgopoóutvoc παρέχει ὀξυδορχίαν, στομάχου (BB) τε 
cordis doloribus medetur, et inflationes ac tumo- — laxa: καρδιαλγοῦντας, καὶ λύει ἐμπνευματώσεις (89). 
res dissolvit. 

Chalazias. Albus hio est et solidus et parvo cry- Χαλαζίας (90), λευκός ἔστι οὗτος xai στερεὸς, 
stello similis. Cinreumappensus vero medetur scor- καὶ χρυστάλλῳ μιχρῷ ἑοικώς, Περιαρτώμενος δὲ ἰται 
piorum plagis. ) σκορπίων πληγάς. 

Topazius lapis est pellucidus, vitro similis, nas- TonaSov (01) λίθος ἑἐστὶ διαφανἠς ὑέλῳ παριµ- 
citur autem in Arabico, ut dicunt, sinu, in insula φερής * φύεται δὲ εἷς τὸν ᾿Αραθικὸν λεγόμµενον κχόλ- 
quadam marina, et quamdiu dies est videri non — xov Év τινι πελαγίᾳ νήσῳ, xal ἡμέρας μὲν οὐχ ὁρᾶ- 
potest, sol enim ejus splendorem occultat, at no- at, χρύπτει γὰρ αὐτοῦ τὸ φέγγος ἥλιος * νυκτὸς δὲ 
ctu procul: relucet. Asper invenitur et insqualis, ,, διαλάμπει πόῤῥωθεν, xal τραχὺς μὲν εὑρίσχεται xal 
sed instrumentis mechanicis levigatur; hic fuüri- ^ ἀνόμαλος, τεχνικοῖς δὲ ὀργάνοις λεαίνεταί " οὗτος 
bundos in pristinum statum restituit si teratur et µαινοµένους ἀποκαθίστησι τριθεὶς καὶ ποθείς * δρᾷ δὲ 
potetur, que omnia etiam exsequitur si alligetur. τὰ αὐτὰ xal περίαπτος. 

Harum vero que in lapilis inveniuntur virtutum Τούτων δὲ τῶν παρὰ τοῖς λίθοις δυναµένων αἰτίας 
causas plures ausi eunt reddere, ut ex antiquiori- πολλοὶ ἐθάῤῥησαν ἀποδοῦναι, τῶν μὲν ἀρχαιοτέρων 
bus sapientibus Anaxagoras,Empedocles e! Demo- σοφῶν ᾿Αναξαγόρας (02) xai Ἐμπεδοχλῆς καὶ Δημό- 
eritus, ex his autem qui paulo ante nos vixerunt —xgttoc(93) * τῶν δὲ οὐ πολὺ πρὸ ἡμῶν 6 ἐκ τῆς 'Agpo- 
Alexander Aphrodisiensis ad omnia etiam nature δισίας ᾿Αλέξανδρος, ἄνθρωπος περὶ πάντων ἁπλῶς 
occultiora enucleanda, ut plura paucis complectar, εἰπεῖν, xai τῶν ἀποῤῥήτων τῆς φύσεως προχειρό- 
promptissimus. Sufficiat itaque tibi cujuslibet ]a- τατος. Eoi δὲ ἀποχρῶσα ἔστω dj ἑχάστου τῶν λίθω» 
pidis virtus et energia, rationes vero et causas δύναμις xal ἐνέργεια * τοὺς δὲ λόγους αὐτῶν xai τὰς 
thesauris qui supra nos sunt, relinquas. alxlac παρὰ τοῖς ἄνω θησαυροῖς ἔασον. 


NOTAE. 


(83) Χρυσόλιθος, Plinius lib. xxxvr, cap. 9; ()sius lib. 1, p.30: Τὸ δὲ ὑπὸ τῷ στήθει χοῖλον, 
Marbodeus cap. 4 [. Etiam ἱερὸς λίθος dicitur.Glosse στόμα κοιλίας * οἱ δὲ προκάρδιον, ot δὲ καρδίαν ὁὀνο- 
Chemice p. 130 : “Ἱερὸς λίθος ἐστὶν χρυσόλιθος. μάζουσι, καὶ τοὺς πόνους τοὺς ἐνταῦθα, καρδιωγμοὺς 

(84) ᾿Οφθαλμῶν. Contra epile;giam hunc come καὶ καρδιαλγίας. Conf. Erotianus v. Καρδιώσσειν, et 
mendat Alexander Trallianus lib. 1, cap. 15, p.85. .Foesius in (Econ. Hippocr. 

ο 


Multas ejus dotes recenset Marbodeus loc cit. : (89) Ἐμπνευματώδεις. Corrige ἐμπνευματώσεις. 
Esse phylacterium fixus perhibetur in auro, Et vocem χαλαζίας 8 capite repoae; est enim di- 
Contra nocturnos fortis tutela timores. versus lapis chalazias a chrysopraso. [n ms.eodice 
Pcriusus setis si trajiciutur ascili, ha:c omnia confusa erant. MAUSSACUS. 

Damonas exterret et eos agitare putatur, (90) Χαλαζίας. Plinius lib. xxxvir, cap. 9; Mar- 
Trajectum lzvo decet hunc gestare lacerto. bodeus cap. 18. 
"Ethiopes tegimus nobis hanc mittere gemmam. (91) Τοπάζιο». Plinius lib. xxxvii, cap. 8; Or- 

Conf. que ad h. l. notat. Pictorius. pheus De lapid., p. 200 ; Marbodeus cap. 59. Dici- 
(85) Χρυσήλαχτρος. Plinius lib. xxxvr, cap. 3; tur quoque ἁράθιος λίθος hic lapis. Glosss Jatrice 

Marbodeus, cap. 17. — Alii in neutro χρυσήλεκτρον — mss. ἀράθιος λίθος, ὁ τοπάζιος. 

dicunt. MAUSSACUS. (92) ᾽Αναξαγόρας. De Anaxagora, Democrito et 
(86) Χρυσόπρασος. Plinius lib. xxxvi, cap. 8 et Empedocle serius Plinius οἱ Solinus, qui Ana- 

11 : Solinus Polyh. cap. 65; Marbodeus cap. 12. xagoram nominatim nature indagatorem vocat 


(87) Περὶ τοῦ καρ. Lege περὶ τοὺς καρποὺς, οἶτοα — cap. 43 Polyhist. MAUSsACUS. 
primam palme partem; ita enim Celsus καρπὸν p — :93) Δημόκριτος. Singularem illum librum seri- 
explicat. MAUSSACJS. psiese Περὶ τῆς λίθου testis est Diogenes Laertius 
88) Στοµάχουι Legend. στόμαχον. Vertit. Maus- — lib. 1x, segm. 47, ubi vide doct. Menagii observa- 
sacus e( stomachi ac cordis doloribus medetur. — tiones. 
Fraudi ipsi fuit τὸ χκαρδιαλγοῦντας. Rursus Ephe- 








MICHAELIS PSELLI 
EPIGRAMMA IN 8. GREGORIUM NAZIANZENUM. 
Vide t. XXXV, Opp. S. Gregorii I, col. 909. 














L 


901 





DE GREGORIO THEOLOGO, BASILIO, ETC. 


903 








TOY AYTOY 


ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΓΡΗΓΟΥΙΟΥ TOY ΘΕΟΔΟΓΟΥ 
TOY METAAOr ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, 
ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, ΚΑΙ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ TOY NYZXHEI. 


EJUSDEM 


CHARACTERES GREGORII THEOLOGI, 
BASILI! MAGNI, 
S. JOANNIS CHRYSOSTOMI ET GREGORII NYSSENI. 


πόσοὶ τῆς καθ) ἡμᾶς Φλιοσοφίας πρὸς τὴν τέχνην 
τοὺς οἰκείους λόγους ἀπίέξεσαν, καὶ si ἀξιολογώτατοί 
elo τοῖς περὶ Λυσίαν xai δηµοσθένην διαμιλληθῆ- 
ναι ταῖς το πραγματικαῖς χατασκευαῖς καὶ ταῖς ἠθι- 
καῖς πιθανότησι xai τῇ τῶν ὀνομάτων ἐκλογῇ xal 
συνβήχῃ, ἔτι μὴν τοῖς ἐπιθέτοις Χόσμοις xal τοῖς 
θεατριχοῖς σχήµασι. 

B'. Φημὶ γοῦν πρὸς ὃ πυνθάνῃ ἀποχρινόμενος, ὅτι 
πολὺς piv xal ὁ ἡμέτερος χύχλος ὁπόσοι τὴν εὖ- 
γλωττίαν ἐζήλωσαν ' τέσσαρας DÀ τοῦ σύμπαντος 
χοροῦ τίθηµι xopugalouc* τὴν σάλπιγγα τῆς θεολο- 
γίας Γρηγόριον, καὶ τὸν ἕταῖρον καὶ μµέγαν Βασί- 
λειον, καὶ τὸν ἐκ τῶν αὐτῶν σπερµάτων αὐτῷ φύντα 
Γρηγόριον, xal τὴν χρυσην λύραν τοῦ Πνεύματος. 


α. Πρώτησας, λογιώτατε ἀδελφὲ, τίνες τε καὶ A 


1. Interrogastis me, o doctissime frater, quinam 
et quot inter nostros sapientes ad regulam artis 
suas orationes poliverint, et num digni sint qui 
Lysie et Demostheni conferantur tum studioso 
apparatu et moralibus affectibus, tum nominum 
delectu et compositione, tum etiam addito ornatu 
et concinnis formis. 


2. Ad ea que me interrogas respondeo multum 
esse nostrorum circulum qui eloquentia prestite- 
runt; quatuor autem hujus chori corypheeos statuo: 
theologietubamGregorium etamicum ejus magnum 
Basilium, et eum qui ex eodem sanguine ortus est 
Gregorium et auream Spiritus lyram. Eorum quis- 
que sustinet conferri cuicunque voles ex Grecis 


Τούτων γὰρ ἔκαστος αὐτάρχης ὅτῳ δὴ βούλει τῶν p sapientibus; non quod unusquisque omnes omni- 


παρ᾽ Ἕλληαι σοφιστευαάντων παραθαλεῖν * οὐχ ὡς 
Ἱκάστου πᾶσι πάντας ὑπερθαλόντος, ἀλλὰ τὰ piv 
µέρεαί τισιν ἁμιλλωμένου πρὸς ἕκαστον τῶν παρ᾽ 
ἐχείνοις εὐδοχιμησάντων, τὰ δὲ κατόπ.ν ἑλθόντος 
(δεῖ γαρ τἀληθὶς λέγειν) τοῖς δὲ πλείοσι καὶ παρα- 
ὁραμόντος. OÓ γὰρ ταυτὸν πείσοµαι τοῖς ὅσοι xpi- 
ταὶ γεγονότες ἑκατέροις τοῖς µέρεσιν, ἔπειτα τῷ ἑαυ- 
τῶν βουλήματι κχαταχολουθήσαντες, o0 πρὸς τὸ 
ἑχάστου µέτρον τὰς ψήφους ἐζήνεγχαν, ἁλλ᾽, ὥσπερ 
τῆς δόξης ἀπεχθεῖς, οὕτω δὴ xal τοῦ λόγου γεγονό- 
τες τοῖς Ἕλλησιν, ἀντιθέτοις ἑαωτοῖς πρὸς ἐκείνους 
ἐχρήσαντο, καὶ τοῖς οἰκείοις προσθέµενοι ἐξεπίτη- 
δες, ὡς ἀλλοτρίους ἐκείνους ἑτρέψαντο. Οὐ δὴ ποιήσω 
τοῦτο ἐγώ * οὐχ οὕτω τετύφωµαι, ᾽Αλλ' ὡς κἀκείνων 
Ἰσχὺν ἐπὶ τοῖς λόγοις ἔχοντων καὶ πολλὴν μοῖραν 
συνεισενεγχότνων τῇῃ τέχντ ἤ παρὰ τὴν τέἔχνην ταῖς 
τοῦ λόγου δυνάµεσιν, οὕτω δἡ τὸν ἀγῶνα ποιήσας 
καὶ τᾶ πρὸς ἄλληλα sb θέµενος, ἐξοίσω τὴν ψῆφον, 
τοσοῦτον ὑπειπὼν, ὅτι ὅπερ ἑστὶ Δημοσθένης τῇᾷ 
ἑτέρᾳ µερίδι, φημὶ τῇ Ελληνικῇ, τοῦτο τῇ γαθ᾽ ἡμᾶς 
6 θεολόγος Γρηγόριος. Τριῶν δὲ ὄντων εἰδῶν τῆς 
ῥητορικῆς, ὁ μὲν Δημοσθένης τῷ δικανικῷ μέρει εὖ- 
δοχιµώτατος κάν ταὶς συμθουλαῖς τῶν ἄλλων δεινό- 


bus superat, sed quod quibusdam partibus singu- 
los eorum qui famam adepti sunt emuletur, non- 
nunquam posi veniens (oportet enim verum dicere), 
sed sepius transgrediens.Non enim agam ut ii qui 
utriusque partis judices effecti, proprie sue vo- 
luntati obsequentes, non pro singulorum merito 
suffragia tulerunt; sed prout docirine erant in- 
fensi, ita et Grecorum orationibus, se illis &ad- 
vergarios gesserunt, et propriis addicti oratoribus, 
ut extraneos illos rejecerunt. Non hoc ego faciam ; 
non ita cecutio ; sed concedens eos vim in oratio- 
nibus hebere et multum aive arti, sive ultra artem 
orationis potentie contulisse, ita discrimen insti- 
tuens et alia aliis opponens, suffragia feram, 
addens Gregorium theologum apud nostros esse 
quod Demosthenes in altera parte. Cum autem 
sint tria eloquentim genera, in judiciali quidem 
celeberrimus Demosthenes, et in consuiie omnium 
aliorum peritissimus est, ad panegyricas autem 
orationes delectus, et sibi et aliis inferior est; illi 
&utem oppositus Gregorius, eo laudationum genere 
ncn tantum Demosthenicam eloquentiam vincit, 
ged neque,si que sit tubacolestis,quoad hancgaltem 


903 


MICHAELIS PSELLI 


904 


partem, ei sono comparari valet; in judicialibus À τατος, πανηγυρίζειν δὲ προῃρηµένος, ἑαυτοῦ τε xai 


autem certaminibus et in iie orationibus in quibus 
consilia disponit, valet cum illo decertare. Quo in 
genere Demosthenis eloquentia nuno ingenti in- 
cursus flumine effervet, nunc quasi leniter spirare 
videtur, et minore flatu utitur. Gregorio autem in 
cerlamine procedenti viget oratio, et ictuum ejus 
finis quasi cataclysmus est quo defertur; variat 
autem judicialem orationem hypall-gis et meta- 
phoris, alia periodis concludens, alia spiritu pan- 
dens. Et ad oranem Atticam musam propriam ora- 
tionem polivit; magis autem Aristidem refert, et 
eum omnium maxime imitatus esse videtur, nisi 
tamen quod Aristiis quidem eloquentia tonat, 
fulgura vero non emittit; miscet enim aures om- 
nes suis argumentis non minus quam Pericles 
Greociam, sed eorumdem argumentorum elaboratio- 
nibus auditores satiat, et unusquisque vellet ora- 
toris linguam inhibere; Gregorii aulem facundia 
nunquam fatigat, undique feriens. Nominum enim 
venustas et distributa sermonis compositio et figu- 
rarum ornatus nulli auri non voluptatem prebent. 
In multis autem orationum partibus Lysiaca elo- 
quentia referta sunt ejus scripta, et presertim ea 
in quibus simpliciter exordiri mavult; non quod 
orationis magnitudinem consulto recidit,sed quod 
ea est cura et natura, ut ita dicam. Plerumque 
nescimus eum et Thucydidis phrasim imitatum 
esse.Citius autem dialogos permutat, et postquam 
orationis ordini breviter vim intulit et aures per- 
turbavit, rursum in se regreditur. Quando autem 
solemnem phrasim curat, ex [socratis fonte baurit. 
Inde autem ides fluenta accipiens, non eodem ore 
illa profundit, sed convolvit, et tanquam canali 
premit,ut ipse loquitur, nunquam sinens orationis 
flumen laxum effundi. Herodoti vero musas non 
ut ille minutis ornatibus cireumdat,sed eas dir nas 
et augustas efficit. Neo quemadmodum ex multis 
oratoribus concinnatur, eic ad singulas orationis 
partes distribuit ; sed quemadmodum misti co- 
lores aliam quamdam imaginem efficiunt, et ea 
non eadem est ao illi, sed illis pulchrior, sic et 
Gregoríi orationum color ex sexcentis coloribus 
efformatur, et alius est ac illi et multo pulchrior. 
Extrema enim non semper mediis meliora sunt; 
sed accidit ut ea illia prestent, cum utriusque 
extrema participent.Ego enim non diversorum et 
dissimilium cellectionem ejus orationem dico, sed 
uniformem naturam,quemadmodum rosa ex terre 
visceribus exit cum suo naturali colore, multi- 
formem vero, si quis ut colorum mistionem per 
diversos colores posset separare. Si igitur ut 
simiam videmus ad imitationem paratam non mi- 
norum tantum, sed et majorum, ita et leo terri- 
bile supercilium servans deinde ad mores et 
habitus aliarum ferarum se componeret, idipsum 
esset ille divinus vir. Oratione enim leoni similis 
est, dignilate plenus, terribilis, supercilium attol- 
lens, inaccessus plerisque vel difficilem accessum 


D 


τῶν ἄλλων ἑλάττων doxiv - ὁ δὲ ἀντίθετος τούτῳ 
Γρηγόριος, τὴν μὲν πανηγυρικὴν ἰδέαν, οὐ τὴν Δη- 
μοσθενικἠν µόνον γλῶτταν ὑπερηχόντισεν, ἆλλ᾽ οὐδ᾽ 
εἰ ἔστι τις σαλπἰγξ ούρανιος, ἐκείνῳ.δὴ ἀντηχῆσαι 
δύναται κατά Ὑε τοῦτο µέρος * πρὸς δὲ γε δικαστ.- 
κοὺς ἆγωνας καὶ ἐν οἷς τὰς συμθουλὰς διατίθεται, 
ἱχανὸς ἐκείνῳ διαµιλλήσασθαι. ᾽Αλλὰ τῷ μὲν Ar- 
µοσθένει περὶ ταῦτα dj γλῶττα νῦν μὲν καχλάζει 
πολλῷ τῷ ῥεύματι τῆς καταδρομῆς χρωμένῳ, αὖθις 
δὲ παραπνεῖν οἷον ἔοικε, καὶ ἑλάττονι τῷ πνεύματι 
χρῆται * τῷ Γρηγορέῳ δὲ προϊδντι ἐν τοῖς ἆγωσ.ν 
ἀκμάζει μᾶλλον ὁ λόγος xal τὸ πέρας αὐτῷ τῆς xa- 
ταφορᾶς οἷόν τις κατακλυσμός ἐστι χαθ᾽ οὗ φέρεται * 
ποικίλλει τε τὸν ἀγωνιστικὸν λόγον ὑπαλλαγαῖς καὶ 
μεταφοραῖς, τὰ μὲν χλείων ταῖς περιόδοις, τὰ δὲ 
ἀνοίγων τῷ πνεύματι. Καὶ πρὸς πᾶσαν μὲν ᾿Αττικὴν 
μοῦσαν τὸν οἶχεῖον λόγον ἀπέξεσεν, ἀπειχόνισται δὲ 
μᾶλλον πρὸς ᾿Αριστείδην, καὶ φαίνεται τὸν ἄνδρα 
τοῦτον μάλιστα τῶν ἄλλων ἐζηλωχὼς, πλὴν ὅσον 
Αριστείδῃ μὲν ἡ Ὑλῶττα βροντῶσα μέν ἐστιν, 
ἀστράπτουσα δ᾽ oU * ξυγχυκᾷ μὲν γὰρ πᾶσαν ἀχοὴν 
τοῖς ἐπιχειρήμασιν οὐχ ἧττον ἤ Περικλῆς τὴν Ἐλ- 
λάδα, xai ταῖς τῶν ἐπιχειρημάτων ἐξεργασίαις 
πλήσµιος ἐστὶ τοῖς ἀχροαταῖς xal βούλοιτ ἂν ἔχα- 
στος τὴν τοῦ ῥήτορος ἐπ'σχεθῆναι φωνήν ^ τῷ δέ vq: 
Γρηγορίῳ ἀχόρεστος ἡ γλῶττα πανταχοῦ βάλλουσα - 
fj τε γὰρ εὐγλωττία τῶν ὀνομάτων xal ἡ διπρηµένη 
τοῦ λόγου συνθήκη καὶ ol τῶν σχημάτων χόσμµοι 
οὐδεμιᾷ τῶν ἀκοῶν ἀφ᾿ ἡδονῆης καθεστήκασιν. "Ev 
πολλοῖς δὲ τοῦ λόγον µἑρεσι τῆς Λυσιαχῆς εὐστομίας 
ἐμπέπλησται αὐτῷ τὰ συγγράµµατα, xat μάλιστα 
ἐν οἷς ἀφελῶς προοιµιάζειν προῄρηται, οὐχ ὡς κο- 
λάζων τοῦ λόγου τὸ μέγεθος ἐξεπίτηδες, ἀλλ᾽ ὡς 
οὕτως ἔχων, εἰπεῖα, μελέτης καὶ φύσεως. Λανθάνει 
δὶ τὰ πολλὰ καὶ τὴν θουχυδίδου φράσιν μιμούµενος * 
θᾶττον δὲ τὰς κοινολογίας διαλλάττει, xal, βραχὺ 
τι τυραννήσας τοῦ λόγου τὴν σύνταξιν χαὶ διαθορυ- 
θήσας τὴν ἀκοὴν, tlc; ἑαυτὸν αὖθις ἀποχαθίσταται. 
Ἔνθα δὲ τὴν σεμνὴν «φράσιν ἐπιτηδεύει, dx τῆς 
Ἰσοκράτους πηγῆς ἀπαρύεται' ἐκεῖθιν ὃξ λαμδά- 
νων τῆς ἴδέας τὰ νάματα, οὐκ ἀπὸ τοῦ ἴσου ταῦτα 
προχεῖται στόματος, ἀλλὰ συστρἰφει xal σοροχγυ- 
λίζει σωλῆνι σφίγγων, ὡς αὐτὸς φησιν, ἀλλ οὐκ 
ἄφετον bv τοῦ λόγου προχεῖσθαι τὸ ῥεῦμα. Τὰς δὲ 
Ἡροδότου μµούσας οὐχ ὡς ἐχεῖνος λεπτολοχεῖ, ἀλλ) 
ἀξιωματικὰς ἑργάζεται xal σεµνάς. Οὐχ ὥσπερ δὲ 
ἐκ πολλῶν ῥητόρων ἥρμοσται, οὕτω 53 xai πρὸς 
ἔχαστον ἐπὶ τῶν τοῦ λόγου μερῶν διῄρηται * ἀλλ᾽ 
ὥσπερ τὰ συγκεραννύµενα χρώματα ἄλλο τι εἴδος 
ποιεῖ, καὶ ἔστι τοῦτο οὐχ olov ἐκεῖνα, ἀλλ) ἔσυιν οὗ 
κάλλιον τὸ UE ἐχείνων αὐτῶν 67, τούτων, οὕτω δὴ καὶ 
τὸ Γρηρορίου χρῶμα τοῦ λόγου δ:ήνθισται μὲν Ex 
µυρίων χρωμάτων. ἔστι δὲ ἄλλο τι παρὰ ταῦτα xai 
κάλλιον ἐχείνων παρὰ πολύ. Οὐ γὰρ cl ἀχρότττες 
ἀεὶ κρείττους τῶν µέσων * ἀλλ᾽ ἔστιν οὗ τοῦτο συν- 
αμφοτέρων κρατεῖ. "Eyoy' οὖν οὐδὲ συναίρεµα &À- 
λοτρίων καὶ διαφόρων τὸν ἐκείνου λόγον φῃμὶ, ἁλλὰ 


μονοειδῆ μὲν τὴν φύσιν, ὥσπερ δὴ τὸ ῥόδον ἐκ τῶν 





905 


DE GREGORIO THEOLOGO, BASILIO, ETC. 


906 


τῆς γῆς λαγόνων ἄνεισι μετὰ τοῦ φυσικοῦ χρώμα- À prebens; deinde et omnium ferarum vocem imis 


τος, πολυεἰδῆ δὲ, εἴ τις ὡς μίγμα τὸ χρῶμα διαιρεῖν 
δύναιτο πρὸς διαφόρους χροιὰς ἐξ ὧν ἄν τις τοιοῦτὸν 
τεχνήσαιτο. El μὲν οὖν ὥσπερ τὰς πιθήκους ὁρῶμεν 
ἑτοίμους εἰς µίµησιν, ob τῶν ἑλαττόνων, ἀλλὰ καὶ 
τῶν µειζόνων, οὕτω δὴ καὶ eb λέων τις ἐγεγόνει σώ- 
(ov μὲν ἑαυτῷ xal τὸ βλοσυρὸν ἐπισκύνιον, εἶτα 1) 
xai πρὸς τὰ ἦθη χαὶ σχήματα τῶν ἑτέρων θηρῶν 
µεθηρµόζετο χαὶ ἐμιμεῖτο ξύμπαντα, μὴ καταθαίνων 
τοῦ ἀξιώματος, αὐτὸ ἂν τοῦτο ἦν ὁ θεῖος ἀνήρ. "Βστι 
μὲν γὰρ τὸν λόγον ὁπόσα κατὰ φύσιν τῷ λέοντι, 


tatur, et sead unumquemque componit imagine, 
moribus, habitu. Unicuique dialecto suum pro- 
prium innectit mugitum ; Grecorum vero orato- 
rum quisque se ad unam orationis formam accom- 
modans sive excelsam sive medium sive leviorem, 
ad eam solam confringitur. Talis erat Gregorio ora- 
tio ; omnesque emulatur oratores : qui enim pre- 
ter illos exstiterunt, si post. illos quidem, ab illis 
mutuati sunt, si ante filios, pulchriores imagines 
sunt quam exempla. 


ἀξιωματικὸς, φοθερὸς βλοσυρὸς, ἀπρόσιτος τοῖς πολλοῖς ἤ δυσπρόσιτος * ἔπειτα δὲ xal πᾶσαν μιμεῖ- 
ται θηρίοῦ φωνὴν, xal πρὸς ἔκαστον διεσχηµάτισται τῷ soci, τῷ Πθει, τῷ σχήµατι. ᾿Εκάστῃ δὲ διαλέκτῳ 
τὸ olxsiov παρεμπέπλεκται βρύχημα * τῶν δὲ παρ) ἃἳλλησι ῥητόρων ἔχαστος µίαν ἰδέαν τοῦ λόγου μεθ- 
αρµοσάµενος, ἆ τὴν ὑὐψηλὴν d τὴν µέσην 5 τὴν λεπτὴν, πρὸς µόνην αὐτὴν ἀπειχόνισται. Τοιοῦτος 
μὲν οὖν τῷ Γρηγορίῳ ὁ λόγος, καὶ πρὸς ξύμπαντας διαμιλλᾶται τοὺς ῥήτηρας * οἱ γὰρ παρὰ τοὺς εἴρη. 
µένους, εἰ μὲν μετ ἐχείνους ἐκεῖθεν ἠρμόσαντο, εἰ δὲ πρὸ ἐχείνων, καλλίους αἱ εἰκόνες τῶν παραδειγµά- 
των. 


Υ. Ὁ 9k γε µέγας Βασίλειος, ὥσπερ δὴ τῶν ἀν- B 3. Magnus autem Basilius, ut omnia humana 


θρωπικῶν πάντων ὑπερορᾷῷ, οὕτω δὴ ἔοικε xal τῶν 
ἐπιθέτων τῆς τέχνης κόσμων καταφρονεῖν, xal βού- 
λεται αὐτὸς olov τἔχνο τις εἶναι τοῦ λόγου * ἀλλ᾽ οὗ 
πρὸς τέχνην αὐτῷ πλάττεται τὰ συγγράµµατα. Τοῖς δὲ 
ῥήτορσι συνωμιληκὼς καὶ ξύμπασι, δύναμιν μὲν ἐκεῖ- 
(«v λογογραφικῆς ἰδέας ἑσπάσατο, xai μακρῷ, κατά 
qs τοῦτο τὸ µέρος, ἐκείνους ὑπερεθάλετο * κακουργεῖν 
δὲ μὴ προῃρημένος περὶ τοὺς λόγους, οὐ ζηλοϊ τὰ 
πολλὰ τὰς ἐμμεβόδους τούτων δεινότητας ^ xal ἔστι 
μὲν αὐτῷ ὁ λόγος ἀνεπιτήδευτος, βροντᾷ δὲ ἀτεχνῶς 
ὥσπερ ix νεφῶν, xai πᾶσαν ἀποχρύπτει φωνήν. 
"Ecc: δὲ αὐτῷ τὸ πνεῦμα τοῦ λόγου Δημοσθενιχὸν, 
ὅσον εἰκάσαι (οὐ γὰρ κατὰ ζῆλον ἐκείνου πρόεισιν) ' 
ἀπαράμιλλον δὲ, εἴ τις πρὸς ἄλληλα τοὺς λόγους 
συγκρίνειν βούλοιτο. Τὸ δὲ γε ἐπιχειρηματικὸν εἶδος 
αὐτῷ ix τῶν ᾿Αριστείδου λόγων ἄν τις χαρακτηρί- 
σειεν ' ἄλλ᾽ s? τις ἑκατέρῳ προσθάλοι τὴν ἀκοὴν, 
ἐκείνῳ μὲν τῷ ῥήτορι αὐτίκα, ἢ ἀποκναισθείη xai 


despicit, ita et videtur, adjectos artis ornatus de- 
spicere, et vult ipsum quasi orationis artem fleri ; 
sed non secundum artem ejus scripta finguntur. 
Cum oratoribus universis conversatus,vim quidem 
inde scribendi hausit, et multum eos in hao parte 
superavit; nocere autem cum suis orationibus 
nollet, plerumque non imitator methodicam eorum 
peritiam : et ejus quidem oratio non curam redolet, 
tonat autem quasi ex nube, et omnem extrahit 
vocem. Orationis ejus spiritus Demosthenicus est, 
quantum potest conjici; nulla autem comparatio 
atatuenda est, si quis orationes orationibus vellet 
comparare. Árgumentorum autem ejus forma ex 
Aristidis orationibus apprime insigniretur. Si utri- 
que aurem quis prioberet, ab illo quidem oratore 
obtunderetur et aliam transferretur vocem, oratio- 
num autem Basilii tonitribus suavius disponeretur 
et ad eorum sonum saltaret. 


πρὸς ἄλλην µετενέγκοι φωγὴν, πρὸς δὲ τὰς Βασιλείου τῶν λόγων βροντὰς ἠδύτερον ἂν διατεθείη καὶ αυν- 


εξορχήσαιτο περὶ τὴν ἠχώ. 

δ’. Τοιοῦτος μὲν οὖν αὐτῷ xal ὁ ἀδελφὸς ἔφυ T'pn- 
όριος. Οὐδένας γὰρ ἔγωγε ξυµπάντων ῥητόρων µε- 
γαλοφωνοτέρους τῶν δυεῖν τούτων ἐγνώκχειν ἀνδρῶν. 
᾽Αλλ’ ὃ τοῖς ἄλλοις ῥήτορσιν ὁ Νυσσαεὺς καθεστήχοι 
Γρηγόριος, τοῦτο δὴ πρὸς τοῦτον ὁ μέγας Βασίλειος. 
Βρὸς μὲν γὰρ τὴν Βασιλείου σάλπιγγα αὐλῷ ἄν τις 
τὴν τοῦ ἀδελφοῦ γλῶσσαν εἰκάσειε) * πρὸς δὲ τοὺς 
περὶ Δημοσθένην xal ᾿Αριστείδην σάλπιγγα τὸν ἄν- 
δρα τοῦτον κατονοµάσειεν. )Αλλὰ πανηγυρίζειν μὲν 
ἧττηται Βασιλείου παρὰ πολύ * ἀνακαλύψαι δὲ βου- 
λόμενος σοὺς θείους χρησμοὺς καὶ ὁπόσα τῶν λογίων 
κέκρυπται. Ἱόταται μὲν map! ἐκεῖνον ἀτρέμας, xai 
ὁ συγκρίνων ἄμφω κατὰ τοῦτο τὸ μέρος οὐκ av ὑπὲρ 
Βασιλείου τὰ πάντα ψηφίσαιτο. 
€. Ὁ δὲ τὴν γλῶτταν χρυσοῦς Ἰωάννης, el xal 
τὴν ἀρετὴν θεῖός ἐστι καὶ τοῖς πᾶσιν ἀσύγχριτος, 
ἀλλ᾽ σὐχ) ὥσπερ τῶν ἄλλων, οὕτω δὴ καὶ τῶν λόγων 
ὑπερεώρακεν * ἀλλ᾽ ἔστι τῆς τέχνης ὡς ἀληθῶς ἄγαλ- 
μα, "Ex πάσης τε γὰρ ἰδέας ξυνήρµοσται xai τοῦ 
πολιτικοῦ λόγου ἄκρος dos) ζηλωτὴς, τῶν τε τῆς ῥη- 


Ῥαταοι. Ga. CXXII. 


Talis et ipse fuit ejus frater Gregorius. Nullum 
quidem ex omnibus oratoribus magis altiloquum 
novi quam illos duos viros. Quod autem οί aliis 
oratoribus est Nyssenus, hoc illi magnus Basilius. 
Dum enim aliquis Basilii eloquentiam tube confer- 
ret, fratris vocem tibiae assimilaret ; sed Demosthe- 
ni et Aristidi comparatum tubam hunc virum 
nominaret. Sed in laudationibus Basilio multo in- 
ferior est ; cum autem divina oracula revelare in- 
tendit et quecunque antiqua absconduntur, prope 
illum stat intrepidus, et si quis ambo in hac parte 
conferre velit, non omnia pro Basilio dabit sulfra- 


gia. 


5. Joannes autem Chrysostomus, si virtute divi- 
nus est et nulli comparabilis, non quemadmodum 
&lia, et verba despexit; sed est quasi artia orna- 
mentum. Omnibus enim formis conocinnatur et 
politioe eloquentie ardens emulator est et unum - 
quodque ex rhetorice generibus artificiose tra- 


20 


901 


MICHAELIS PSELLI 


908 


etat. Et novit quidem oppositas voces, novit et À τορικῆς εἰδῶν ἕκαστον ἐντέχνως μεταχειρίζεται. Καὶ 


panegyrici generis pulchritudinem. Ad consilia 
autem apparatur non arte ut regula usus, sed ipse 
aliis hujus generis regula effectus. Nec Lysiam 
oratorem imitatur; ejus tamen oratio Lysise ora- 
tonum festivitatem representat, excepto quod 
ille simplicior, hic abundantior et splendidior est. 
Extollit autem orationem non tropis et allegoriis 
et periphrasibus neque lyricis et dithyrambicis 
nominibus, sed accurata compositione et phrasis 
dignitate. 


6. Ego igitur vellem et optarem laudare ut Gre- 
gorius theologus, splendide loqui ut magnus Ba- 
silius, divina oracula explicare ut Gregorius 
Nyssenus, deliberativum genus tractare et oratio- 
nem hilarare simplicibus et inenarrabilibus gratiis, 
ut divina Spiritus sancti lyra Chrysostomus. 


οἶδε μὲν τὰς ἀντιθέτους φωνὰς, olüs δὲ τῆς πανηγυ- 
ρικῆς ἰδέας τὸ Χάλλος. Διεσχημάτισται δὲ περὶ τὰς 
συμθουλὰς, οὐ κανόνι πρὸς τοῦτο τᾷ τἐχνῃ γρησά- 
μενος, ἀλλ’ αὐτὸς ἑτέροις xavàv τῆς ἰδέας γενόμενος, 
Καὶ Λυσίαν μὲν οὐ μιμεῖται τὸν ῥήτορα "ὁ δὲ λόγος 
αὐτῷ πρὸς τὴν εὐστομίαν ἐχείνου εἰχόνισται, πλὴν 
ὅσον ὁ μὲν ἀφελέστερος, ὁ δὲ ἀδρότερος καὶ Jap. 
mpóteooc: ᾿Εξαίρει δὲ τὸν λόγον οὐ τροπαῖς καὶ ἆλ- 
ληγορίαις xal περιφράσεσιν, οὐδὲ τοῖς ὁποθάκχοις 
καὶ διθυράµθων ὀνόμασιν, ἀλλὰ τῇ ἐμμελεῖ συνθήχῃ 
καὶ τῷ τῆς φράσεως ἀξιώματι. 

ς’. "Εγωγ΄ οὖν βουλοίμην καὶ ἀγαπώην ἂν παν- 
Ἠγυρίζειν μὲν ὡς ὁ θεολόγος Γρηγόριος, λαμπροφω- 
νεῖν δὲ ὡς ὁ μέγας Βασίλειος, ἐξηγεῖσθαι δὲ βείους 
χρησμοὺς ὡς ὁ Ἀυσσαεὺς Γρηγόριος, ἵστασθαι δὶ 
πρὸς τὸ συμθουλεντικὸν εἶδος καὶ ἀφηδύνειν τὸν λό- 
γον ταῖς ἁπλαῖς xal ἁδιηγήτοις χάρισιν, ὡς ἡ χρυσῆ 
λύρα τοῦ Πνεύματος. 





ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ VEAAOY 


ΣΤΙΧΟΙ 


EIS ΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ 


ΤΡΗΙΣ IEPAPXAX. 


JOANNIS PSELLI 


VERSUS 


IN SANCTOS TRES HIERARCHAS. 


(Opp. Theodori Prodromi, 8», Basilee 1536.) 


Tace, spectator, et breve mane tempus, 

Ne quando turbes pulchram consuetudinem 

Et mundum damno afficias sermonum Numine 
[afflatorum. 

E colo enira recens hoc tertio 

Venit afferens Paulus aericursor : 

Movet autem manum ad Scripture ministerium 

Orbis prodigium, aureum 08: 

JEmulare ceterum quem ante januas vides, 

Cum illo autem mirare et animo consiste. 


In Chrysostomum. 


An linguam repertam ignem spirantem, piotor, 
Solam emisisti, metuens flammam ? 

Aut omnia audens ascribis quod urens est, 

Et sonat quide: et loquitur exhortationes ? 
Sed est voce gracili ex cibi abstinentia ; 

Meam ceterum enim aurem non prebebam : 


D 


C Zia, θεατὰ, καὶ βραχὺν μεῖνον χρόνον. 


Μήπως τεράξῃς τὴν χαλὴν συνουσίαν, 
Kai ζημιώσῃς κόσμον ἐνθέους λόγους. 


Ἐξ οὐρανοῦ γὰρ ἄρτι τούτου τυῦ τρίτου 

"Hxet κοµίζων Παῦλος αἱθεροδρόμος, 

Κινεῖ δὲ χεῖρα πρὸς Γραφῆς ὑπουργίαν * 
Οἰκουμένης τὸ θαῦμα τὸ χρυαοῦν στόµα, 
Ζήλου τὸ λοιπὸν, ὃν πρὸ τῶν θυρῶν βλέπεις, 
Τούτῳ δὲ συνθαύµαζε καὶ συγκαρτἑρει. 


Elo τὸν Χρυσόστομον. 


"H γλῶσσαν εὐρὼν πῦρ πνέουσαν, ζωγράφε, 
Μόνην ἀφῆκας, εὐλαθηθεὶς τὴν φλόγα ; 

πάντα τολμῶν προσγράφεις xai τὸ φλέγον - 
Καὶ φθέγγεται μὲν καὶ λαλεῖ παραινέσεις, 

Αλλ’ ἔστιν ἰσχνόφωνος ἐξ ἀσιτίας, 

Ἐμὸν τὸ λοιπὸν οὐ γὰρ οὓς παρεσχόµην 5 

















909 | IN SS. TRES HIERARCHAS. 910 


Nov οὖν ὑποσχὼν γνώσοµαι τί µοι λέγει’ 
Βαθαί ! καταφρονεῖν µε πείθει τοῦ βίου. 


Ele Γρηγόριον τὸν θεόλογον. 


Τί σοι τὸ σύννουν βλέμμα βούλετα:, Πάτερ; 


Αέξειν τι καινοῦ ἐχθιάζει poc τάχα. 


᾽Αλλ’ οὐκ ἂν εὕρῃς' πᾶν γὰρ ἀνθρώποις ξένον, 


Ἐγνώρισαν φθάσαντες οἱ aol. µοι λόγοι. 
Εἰς τὸν µέγαν Βασίλειον. 
᾿Επιπρέπει τις σεμνοποιὸς ὠχρότης | 
"EE ἐγχρατείας τῷ σοφῷ διδασκάλῳ. 
λλλ” sl λαλήσει Cry δοκεῖ γὰρ καὶ τύπος 
Τρυφὴ τὸ χρῆμα, τερπνότης ἡ φαιδρότης, 


Οὐκοῦν τὰ χείλη πρὸς λόγους κινεῖς, Πάτερ, 


Τοὺς xal λίθους θέἐλγοντας' ἀλλὰ μὴ λέχε 
"Απερ διδάσκων εἰς συναίσθησιν ἄγεις. 
Δάκνειν γὰρ οἶδα ταῦτα, xlv στάζῃ μέλι, 
Τοῖς ἕλχυσι βρύοντας, ἐξ ὦν στυγνότης, 


Ίρος ἣν ἐπαρθεὶς, καὶ γράφεις οὕτω µόνον. 


EK τοὺς τρεῖς ἅμα. 
Τριὰς μὲν εὗρεν ἰσαρίθμους συμμάχους. 


Ὑπερμάχους δ᾽ ἵστησι πἰστις ἐνθάδε, 
" AváEtov χρίνασα καὶ πόῤῥω λόχου, 
Ὃν τοῖς ἄλλοις σύνεστι μηδὸ τοῖς τύποις. 


Ὅθεν γραφέντες, Civ δοχοῦσι, xal λέγειν 
περ φέρουσιν αἱ θεόγραφοι βίθλοι, 
Ταύτην ἀμοιθὴν τοῖς διδασκάἄλοις vius: 
Eóvouc μαθητὴς οἰκέτης Ιωάννης, 


Elc τὸν Χρυσόστομον. 


Ὅ χρυσοῦς οὗτος ἥλιος τῶν δογμάτων, 
“Αχτίνεσ) ἁπλῶν ἠθικῶν διδαγµάτων, 
Διασχεδάζει πᾶν φιλάργυρον νέφος, 

Καὶ φωταγωχεῖ πᾶσι τὴν σωτηρίαν. 


Εἰς τὴν αὐτοῦ καθαίρεσιν, 


Τὸν ἥλιον χραἰνοὺσι πλασμάτων σπγλοι, 
“Ὀδ' ἀλλὰ φαιδρὸς, πᾶσαν αὐγάζει χθόνα. 
Οὐ γὰρ ἀφανίζουσι φωσφόρον νέφη. 
Στίλθει γε χρυσὸς, κἄνγε χαλχκὸς ἐκρίθη. 
Καὶ Χριστὸς αὐτὸς δαιμονᾷν, φεῦ, ἐκρίθη, 
«φάγος τε, xal φίλοινος fj πορνῶν φίλος, 
᾿Αντίθεος τὸ μεῖζον, ἄνομος, πλάνος. 
Κατεκρίθη σταυρόν τε xal χλεύην πόσην ; 


Καὶ καινὸν οὐδὲν, sl θεοῦ θεῖος θύτης 
"Ὅμοια πάσχει xal καθαιρεῖται θρόνου. 


À Nunc igitur submittens cognoscam quid mihi dioit : 
Papae! despicere mihi suadet hanc vitam. 


ln Gregorium Theologum. 


Quid sibi vult gravis ille aspectus, Pater? 

Dicere aliquid novi erumpis mibi statim. 

Sed non invenies ; quidquid enim hominibus alie- 
[num, 

Notum mihi fecerunt, prevenientes, tui sermones. 


In Magnum Basilium. 


Decet quidam venerabilis pallor 

Ex continentia sapientem magistrum. 

At si loquela vivere videtur (etenim typus 
Voluptas divitie, typus delectatio) hilaritas : 
Igitur labia ad sermones moves, Pater, 

E* petras emollientes : sed ne dicas 

Quee docendo ad sensuum perceptionem adducis: 
Mordere enim h&c novi, quamvis mel stillent, 
Attractionibus refertos, ex quibus moror: 
Adversus quem insurgens, sic tantum scribis. 


In tres simul. 


Trinitas quidem invenit numero &quales propu- 
[gnatores : 

Eos autem invictos effecit fides ibi, 

Indignum judicans et absurdum, 

Eos qui ceteris conjuncti sunt, non pariter in 
[exemplaribus esse conjunctos. 

Ideo depicti vivere videntur et dicere 

Que pre se ferunt a Deo scripti Libri. 

Hanc retributionem suis magistris tribuit 

Bonus discipulus familiaris Joannes. 


In. Chrysostomum. 


Aureus ille so] dogmatum, 

Radios expandeus moralium disciplinarum, 
Dissipat omnem avaram nebulam, 

Et illuminat omnibus viam salutis. 


ln ejuslem ( Joannis Chrysostomi ) depositionem 


Solem inquinant figmentorum macule ; 

Hic autem splendidus totam illustrat terram : 

Non enim annihilant luciferum nubecule. 

Fulget aurum, tametsi es judicatum est, 

Et Christus ipse demonum habere judicatus est, 

D Gulosus, vinosus, scortorum amator, 

Deo adversarius majus, exlex, erraticus : 

Damnatus est ad crucem, et ad ludibrium quan- 
[tum ! 

Et nihil novum, si Dei divinus sacrificator 

Similia patitur et ejicitur throno. 





EJUSDEM PSELLI! 
ENCOMIUM ET OFFICIUM SYMEONIS METAPHRAST/E 
Vide tomum CXIV, col. 183 et 199. 





911 MICHAELIS PSELLI 919 





TOY AYTTOY ΨΕΛΛΟΥ 


MONQAIA 


EIE ΤΗΝ THX ATIAX ΣΟΦΙΑΣ XYMIITOXIN 


EJUSDEM PSELLI 


MONODIA 


IN COLLAPSIONEM TEMPLI SANCTE SOPHLA. 


«Leo Allatius in not. ad Georg. Acropolit. p. 281.) 


Fuit igitur et calamitas calamitate, et passio A  'Hv ἄρα χαὶ συμφορὰ συμφορᾶς, καὶ πάθος 


passione, et luctus luctu, et lamentatio lamenta- 
tione, et ejulatus ejulatu major et molestior. Ce- 
teras quidem calamitates, quantas fert. memoria, 
urbium eversiones, templorum desolationes, do- 
morum lapsus, simulacrorum casus, seditiones, 
abductiones, captivitates cognovimus et scimus. 
Vidimus quae non speraveramus, neque exspecta- 
veramus, neque unquam in mentem induxiesemus: 
neque majus malum videre erat (ante quod 
omnino necesse fuisset quemque mori), quam 
illud, nostrum mundum, colum, solem, nostrum 
presidium, confugium, nostram spem, unicam 
animarum adduotionem, unicam opitulationem, 
lulcimentum, propitiatorium, perpulchrum tem- 
plum, incomparabilem domum quam aedificavit 
Sophia in Buo nomine, et cujus septem illas euf- 
fulsit columnas ; supra quam suas ipsius immo- 
lavit victimas, et poculum miscuit. O dolor! o 
calamitas ! o magnitudo malorum! O Ilias! quis 
non et suam linguam dedisset, ut ne loqueretur: 
quis non etiam libens fuisset suffocalus, prius- 
quam voce exprimeret hoc illud quod Deus ele- 
gerat, quod frequentabat, in quo, ut potius di- 
cendum, habitabat, in quo sibi complacebat, in 
quo versabatur, in quod seposita erant pretiosis- 
sima, oleum odoratum, chrisma, regale inquam 
et sacerdotale, dico prodigiosum, Dei corpus et 
sanguis: in quo immolabatur ille ipse. Quis di- 
cere audebit eventum ? Que tulerit anima proferre 
vocem? Illud famosum, percelebre, inviolabile, 


πάθους, καὶ λύπη λύπης, καὶ οἱμωγῆς οἰἱμωγὴ, xai 
θρῆνος θρήνου µείζων τε xal ἀργαλεώτερος. Καὶ τὰ 
piv ἄλλα τῶν παθηµάτων, ὅσα xai μνήμαι, φέρουσι 
πόλεων χατασκαφὰς, ναῶν ἑρημώσεις, οἴκων ἐρειπώ- 
σεις, ἀγαλμάτων συμπτώσεις, στάσεις, ἀπαγωγὰς, 
αἰχμαλωσίας ἐγνώκαμέν τε xal οἴδαμεν. Εἴδομεν ἃ 
οὐκ ἠλπίσαμεν, οὐδὲ προσεδοχκήσαµεν, οὐκ ἂν ποτε 
εἰς νοῦν ἀθετυπώσαμεν' καὶ οὐ μεῖζον χακὸν οὐχ 
ἦν ἰδεῖν καὶ οὗ προαποβανεῖν πάντως ἂν ἠνέγκατό 
τις, Tj τοῦτο, τὸν κόσμον ἡμῶν, τὸν οὐρανὸν, τὸν 
ἥλιον, τὴν σκέπην, xal χαταφυγὴν ἡμῶν, τὴν ἑλ- 
πίδα, τὴν µόνην ψυχαγωγίαν, τὴν µόνην ἀντίληψιν, 
τὸ ἔρεισμα, τὸ ἱλαστήριον, τὸν περικαλλῆ νεὼν, τὸν 
ἀσύγκριτον οἴκον, ὃν ᾠκοδόμησεν d Σοφία ἐπὶ τῷ 
ἑαυτῆς ὀνόματι, xal οὗ ὑπήρεισε τοὺς ἑπτὰ στύ- 
B ους ἐκείνους: ὑπὲρ οὗ καὶ ἑαυτῆς ἔσφαξε θύόματ« 
καὶ τὸν κρατῆρα ἐκέρασεν () τοῦ πάθους! ὢ τῆς 
συμφορᾶς | ὢ τοῦ μεγέθους τῶν κακῶν ! ὢ τῆς Ἰλι- 
άδοςἱ Τίς οὐκ ἂν καὶ τὴν γλῶτταν ἑνδώκῃ, ὥστε μὴ 
εἰπεῖν; Τίς οὐκ ἂν xal ἐχὼν ἐμπνιχείη, πρὶν ἔκλα- 
λῆσαι τοῦτον ἐκεῖνον ὃν ὁ θεὸς ἐξελέξατο, ᾧ ἐπεφοί - 
τα, ᾧ μᾶλλον εἰπεῖν ἐνεδήμει, ᾧ ἠρέσκετο, ᾧ ἐκ- 
ετέρπετο, εἷς ὃν ἀπέχειτο τὰ τιµιώτατα, τὸ μῦρον, 
τὸ χρίσμα, τὸ βασιλικὸν λέγω xol Ἱερατικὸν, εἴπω 
τὸ παράδοξον τὸ τοῦ θεοῦ σῶμα χαὶ αἷμα; ἐν ep 
ἐθύετο οὗτος, Τίς εἰπεῖν τολμήσει τὸ γεγονός»; Τίς 
ἐνέγκῃ duy?) προενεγχεῖν τὴν φωνήν; Οὗτος à διώ- 
νυµος, ὁ περιθόητος, 6 ἄσυλος, ἔπεσιν, οἴμοι ! Έπεσε 
σεισμῷ κλονηθεὶς, xal βρασμῷ γῆς τιναχθείς" καὶ 
ὁ ἐπιθλέπων ἐπὶ tiv γῆν καὶ ποιῶν αὐτὴν τρέμειν, 


cecidit, hei mihi! cecidit terre motu concussum, ϱ οὐχ πηὐδόκησεν, οὐκ ᾖδέσθη ἄρα, οὐκ ἠλέησε πί- 


succussione terre avulsum: et qui inspicit super 
terram, qui eam commovet, non gratum habuit, 
non veneratus est, non misertus est illud cadens. 
Ad te tamen, o Verbum, templum Dei et agger 
factum et dissolutum, et ad ipsum rursuse pul- 
verem assurgentem et sursum elatum, non aver- 
satus est, non compunotus est de te misericors 


* 


πτοντα" πρὸς σὲ γὰρ, ὁ Λόγος, ναὺς τοῦ θεοῦ καὶ 
χῶμα Ὑενόμενον xal διαλελυμένον, xai πρὸς αὐτὸν 
πάλιν xovioptóv αἱρόμενον xal ἀναφερόμενον, οὖκ 
ἀπεστράφη, οὐ κατενύγη ἐπὶ col ὁ εὔσπλαγχνος ’ 
ἄθυτος διὰ τοῦτο ἔσται καὶ ἀκαλλιέργητος ; καὶ διαµε- 
vet ἀμελῴδητος, καὶ ἄψαλτος, καὶ ἀπροσφώνητος, καὶ 
ἀπροσαύδητος. 

















913 


IN COLLAPSIONEM TEMPLI! S. SOPHLE. 


914 


"Av ὧν οὐκ ἔπαθὶ τι ἐπὶ τῇ συντριθῇ σου’ ἁλλ᾽ A ille. Sine sacrificio propterea erit et sine pulchris 


ἔθηκε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ὣς στερεὰν, πέτραν, ἵν᾽ εἰδῇ 
γαὶ αὐτὸς, €i xai vov, ὡς ἔοικεν, ἐπιλέλησται, ἵν áv- 
θρωπίνως εἴπω καὶ περιπαθῶς' ὡς ἄνθρωπός τε 
ἐγένετο καὶ τὰ σωματικὰ ἀνεδέξατο' ὑμεῖς δὲ οἱ 
uiol Σιὼν ol τίμιοι, oi λειτουρχοὶ, καὶ ἱερεῖς, xal 
θύται τοῦ μεγάλου καὶ καινοῦ θύματος, xal st τι ἔτε- 
gov ἐν διαχόνοις, καὶ ὑποδιακόνοις τοῖς αἵρουσι τὰ 
σχεύη καὶ καθαίρουσι xai μελουργοῖς, καὶ ᾿μελῳδοῖς, 
χαὶ ψάλταις σύστημά τε, xal πλήρωμα, oi, ὡς Ἱερε» 
µίας qnoi, τὰς ὑψώσεις τοῦ θεοῦ ἐν τῷ λάρυγγι περι- 
Φέροντες, ποῦ νῦν µετετέθητε; ποῦ vov ἀθροίζεσθε ; 
πῶς ἑστράφη sic πένθος d χαρὰ ὑμῶν ; πῶς οἱ 
&optal εἲς θρῆνον ; οὐ xaÀóv ἦν ὑμῖν xmi ὅσιον ὡς 
καὶ ἐμοὶ xal πᾶσιν ἔδοξε προαποθανεῖν, fj, συνθανεῖν 


oblationibus, et manebit sine melodiis, sine psal- 
mis, sine invocationibus. Pro quibus nihil doluit 
de tua confractione, sed posuit vultum suum 
quasi duram petram, ut videat et ipse,utrum nuno 
etiam oblitus est, ut humane dicam et affecto 
animo : ut homo factus est, et corporalia sibi ac- 
cepit : vos autem, filii Sion chari, vos ministri, 
et sacerdotes, et sacrificatores illius magni et novi 
gacrificii, et si que alie in diaconis et subdiaco- 
nis attollentibus vasa et purificantibus, et canto- 
ribus, et carminum modulatoribus, compositio et 
plenitudo, vos qui, ut ait Jeremias, exaltationes 
Dei in faucibus vestris circumferlis, quo nunc 
migratis? quo nunc congregamini? Quomodo ver- 


τῷ συμπτώματι ; Ἐπεὶ δὲ ὁ θεὸς ζην ἡμῖν ἔδωχε, p sum est in tristitiam gaudium vestrum ? quomodo 


xal ἐγχατάλειμμα ἡμᾶς ὑμῖν ἐγκατελέξατο , ζητῶ, 
ποῦ τὸ ἱερὸν ὑμῶν κάθηται νῦν fj ἵσταται σεµνολόγη- 
pz, ποῦ dj συνέλευσις, ποὺ d συζήτησις τῶν Ύγραφι. 
κῶν ῥητῶν ; τί περὶ τῆς συμφορᾶς ἐχείνης Φιλο- 
περὶ εὐδοχήσεως, περὶ παραχωρήσεως ; 
νοµίας ; περὶ τῶν ἀνεφίχτων ῥημάτων ; st τις ἐδόθη 
ὑμῖν, fj ἀπεχαλύφην λόγος, εἴπατε καὶ μὴ ἑάσητε 
uówp τῷ ἁποσπάασματι τοῦ Ἱἱεροῦ προσανέχειν' 
o2x ἔστιν ἐν τῷ χαιρῷ τούτψ " ἄρχων, xat προφήτης, 
καὶ ἠγούμενος, οὐδὲ ὁλοχαύτωσις, οὐδὲ θυσία, οὐδὲ 
προσφορὰ, οὐδὲ θυµίαµα * πῶς τῷ καρπῶσαι ἐν- 
ὠπιόν σου xxi εὑρεῖν ἔλεος' ᾽Αλλ’ ὑὐμεῖς μὲν καὶ 
σώζοισθε, xxi ἴδοιτε τὴν νέαν Ἱερουσαλὴμ ἐναγομέ- 
νην τε εἲς ὕψος, καὶ ἀνακαινιζομένην, xal ταῖς εὖ- 
χαῖς συγχάµοιτε, xal ὁσξασθήσοισθε ἐν αὐτῇ καὶ 
λαμπρυνθήσοισθε. Σὺ δὲ, fu, καὶ σελήνη, καὶ 
ἀστέρες , ὑμεῖς ποῦ ποτε ἄρτι φαίνεσθε ; ποῦ νῦν 
αὐγάζετε ; ποῦ τὰς ἀκτῖνας ἀνίσχοντες πέμπετε ; 
ποῖος ὑμᾶς οἴκος ἁρτίως ἐκδέχεται, 7| ἀποδέχεται ; 
τίνι ἀντιλάμπετε; xol. ἔργω σεμνύνεσβε ; τίς ἰδεῖν 
ὑμᾶς ἄνω βλέπων ἐθέλοι ; τίς οὐχὶ μᾶλλον ἐν σκότει 
χύπτων διαπορεύεται, xai φῶς ἀποστρέφεται ; Οὐκ 
ἔδει σε περιθαλέσθαι σκότος τὸ πένθιμον ἐκείνου 
τούτου -ζδη δεύτερον à φωστήρων ἄριστε xal pi- 
υστε, fi, οὐχὶ ck, πανσέληνε, χονιοειδεῖ tw 
σκιάσµατι ὑποδραμεῖν xai ὑποκρυθῆναι, fj ἐκλεῖ- 
ψαι ; ἀλλ᾽ οὕτω παρείδετε τὸ γεγονὸς ὡς ἀγγύνητον ; 
xal ποὺ δοξασθήσεσθε; ᾿Εγὼ γοῦν πολλάχις ὑμᾶς 
εἶδον ἐν τῷ σελασφόρῳ ἐκεινῷ vaip, καὶ ἰδὼν ἐθαύ- 
µασα, χαὶ τὴν αἰτίαν ἠρεύνησα, δι ἣν τοῦτο ὑπ- 
ἔστητε xal τὸ τοῦ νῦν κάλλους αἵτιον ἔμαθον τῆς δια- 
τριθῆς ἑκείνης, ναΐτοι δυσέρωτας ὑμᾶς ᾧμην εἶναι 
xai ἀνέρωτας. Ποτὲ δὲ xal δι’ ὅλης ἡμέρας ἐφάνης, 
$Àu, συμφιλοχωρῶν ἐχεῖσε, xal στρεφόµενος , καὶ 
λάμπων, xal ἐκὼν οὐκ ἀφίσιασο Ἡ µεθίστασο τὴν 
διάδοχόν σου σελήνην φέρων. Καὶ τοῦτο ἐγὼ βλέπων 
ἑλογιζόμην, ὅταν xal γίγαντα καὶ νυµφίον ix τοῦ 
παςτοῦ ἐξερχόμενον, ὁ μελῳδὸς Δαυϊδ σε προαν- 
εφώνησε προεῖδε γᾶρ σε κχἀκεῖνς, τοῦ παµ- 
φαοῦς ἐκείνου ναοῦ ἐρῶντα, xal ἐπῇδέ σοι ταῦτα. 
Καὶ νῦν τοῦτον οὐκ ἐκτράπῃς πίπτοντα, δι’ ὃν ἧς 
μείζων, δι ὃν ἑνδοξότερος, δι ὃν φαιδρότερος ἔσῃ' 
καὶ σὺ πάντως ἐνδόξαστος ταπεινωθήση μικρὸν xal 


σοφεῖτε ; 


9 


festivitates in lamentationem? Non pulchrum 
erat vobis nec sanctum, ut et mihi et omnib"s 
visum est, antemori aut commori huic lapsui. 
Quandoquidem vero Deus vivere nobis concessit, 
et reliquias nos vobis dereliquit, quero ubi sacra 
vestra sedet vel reponitur gravis eloquentia: ubi 
conventus, ubi inquisitio Scripture dictorum. 
Quid de calamitate illa philosophamini? de bene- 
volentia? de concessione? distributione? de in- 
accessis verbis? Si quis datus est vobis aut reve- 
latus est sermo, dicite, neque sinatis unico la- 
cinio templi confidere. Non est in hoc tempore 
princeps, nec propheta, nec hegumenus, nec ho- 
locausti sacrificium, nec immolatio, neo oblatio, 
nec thuris combustio. Quomodo ferretur fructus 
in conspectu tuo, misericordiaque obtineretur? 
Sed vos quidem salvi estote, et videte novam Je- 
rusalem inductam in altitudinem et renovatam, et 
precibus incumbite, et glorificemini in ipsa et 
fulgentes efficiamini. Tu vero, sol et luna, et 
astra, ubi nunc vos splendetis? ubi nunc fulgetis? 
ubi radios cohibentes mittitis? Qualis vos domus 
nuper excipit aut admittit? cui refulgetis? Quo 
opere magnificatis? Quis videre vos sursum aspi- 
ciens vellet? Quis non potius in tenebris incli- 
natus pervadit, οί lucem aversatur? Non oporte- 
bat te circeumindui tenebris luctuosis hujus ietius 
jam secundo. O astrorum prestantissimum οἱ 
maximum $0l, nonne se, plene lune similis, 
sub pulverea quadam obumbratione currere et te 
abscondere, aut deficere (oportebat)? Sed sic de- 
spexistis eventum ut ignotum (ἄγνωτον)ὸ2 Et ubi 
glorificabimini? Ego igitur ssepe vos vidi in lu- 
cifero hoc templo, et videns miratus sum, et 
causam exquisivi propter quam hoe subiistis, 
et bujus nuno pulchritudinis causam didici pro- 
crastinationis illius, et certe infeliciter amantes 
vos putabam esse et amoris expertes. Quandoque 
vero per totam diem apparuisti, sol, locum illum 
amans, et versatus illic et splendens, neque libena 
abscedebas vel migrabaris succedentem tibi lunam 
ferens. Et hoc ego videns, meum reputabam, 
quando et gigantem et sponsum e thalamo ex- 


915 


MICHAELIS PSELLI! 


916 


euntem cantor David te affatus est: previdit enim A συχνάσεις ἐπὶ τῷ πτώµατι ἵνα µάθῃς ἀλλοιωτὸς 


te ille perfulgentis hujus templi amatorem, et 
hec tibi cecinit. Et nunc ne te avertas ab illo 18- 
bente, propter quem 6:88 major, propter quem 
illustrior, propter quem clarior eris : et tu valde 
glorificatus, humiliaberis paululum et spissaberis 


αὐτὸς xal τρεπτὸς γεγονὼς xal φθορᾷ ὑποχείμενος. 
Οὗτος δὲ st μὲν ἀναστήσεται, dj αυντελεσθήσεται, 
f καλλωπισθήσεται, οὐκ ἐμὸν εἰδέναι. τὸ δὲ ἐμὸν cl 
ἐπιθιώσω, cl εἰσέλθω, εἰ εἴδω, st προσκυνήσω, εἰ 
θεοχλυτήσω, Θεοῦ ἅῥα τοῦτο x&xsivo εἰδότος. 


ad hunc lapsum ; ut discas te ipsum mutabilem, et versatilem factum, et corruptioni ουΏ]θοίυσι. tllud 
autem utrum: resurrecturum, aut perficiendum, aut exornandum sil, non meum est nosse : meum 
autem utrum supervixero, utrum introiero, utrum videro, utrum adoravero, utrum Deum invocavero, 


Deo profecto et istud cognoscente. 








TOY ΣΟΦΩΤΑΤΟΥ TYEAAOY 


ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ 


ΠΡΟΣ ΕΡΩΤΗΣΙΝ ΤΙΝΟΣ ΜΟΝΑΧΟΥ ΠΕΡΙ ΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ. 


SAPIENTISSIMI PSELLI 


RESPONSIO 
AD CUJUSDAM MONACHI INTERROGATIONEM DE MORTIS DETERMINATIONE 


1. Non tanquam obscura esset a te proposita que- B 


stio doctissime Pater, me interrogasti; quomodo 
enim eam proposuisti, ejus obvia est solutio. Nihil 
enim Deo indefinitum est, neque vita, neque mors, 
neque generatio, neque essentia, neque eorum qua 
exsistunt quidquam. Si enim Divinitas omnium est 
terminus, quomodo ex his omnibus quidquam 
indeterminatum esset? Et, si omne tempus com- 
prehendit, imo si ante tempus et evum per se ex- 
sistit, quomodo presens quidem sciret, futurum 
vero ignoraret? Ad nos hec ignorantia pertinet, 
quibus tempus divisum est, qui presentia quidem 
novimus quando nobis in notitiam veniunt futu- 
rum vero omnino ignoramus, quia cum futuris non 

, vivimus, sed ab iis per eam in presenti vitam se- 
paramur. Facillima igitur adeo que interrogasti 
responsio. 

2. Notissimam autem eam quaestionem (ut sum- 
matim tibi et in epistole forma totum colligam) 
ita proponunt peritiores ut non de termino vite 
tantum, sed et de aliis omnibus que sunt sermo- 
nem protendant. 

3. [Interrogant enim num Deus futurum noverit, 
cum autem annuit colloquens (non enim potest com- 
muni sensui contradicere) addunt: « Utrum illi de- 
finita est futuri notitia,an ut nobis indeflnita.Conce- 
dentibus autem nobis Deo notitiam determinatam 
e88e (alterum enim solidum est), statim aliquod con- 
sequons stolidum afferunt. Dicunt enim : « Si defi- 
nite sciret quis futurus sit justus et quis injustus, 


cm 


a'. Οὐχ dc ἡπόρηται τὸ παρὰ σοῦ προθληθὶν ζή- 
τηµα, λογιώτατε Ἱιάτερ, οὕτως ἠρώτησας ὡς γὰρ 
δλ προετεινω, τοῦ ἐρωτηθέντος ἡ λύσις πρόχειρος. 
Οὐδὲν γὰρ ἀόριστον τῷ θεῷ, οὔτε ζωὴ, οὔτε θάνα- 
τος, οὐ Υένεσις, οὖχκ οὐσίᾳ, οὔτε τῶν ὄντων οὔτε τῶν 
γινοµένων οὐδὲν. El γὰρ δὴ τὸ θεῖον ὄρος isti τοῦ 
παντὸς, πῶς δή τι τῶν πάντων ἐχείνῳ ἀοριατήσειε ; 
καὶ, st τὸ πᾶν συνείληφε τοῦ χρόνου, μᾶλλον δὲ xai 
πρὸ χρόνου καὶ πρὸ αἰῶνος ἐφ᾽ ἑαυτοῦ ἕστηχε, πῶς 
τὸ μὲν παρὸν εἴδείη, τῶν δὲ µελλόντων τι ἀγνοή- 
σειε; περὶ ἡμᾶς γὰρ ταῦτα, οἷς ὁ χρόνος χαταµε- 
µέρισται, oi τὸ μὲν ἐνεστὼς ἴσμεν ὁπόσον ἡμῖν εἲς 
γνῶσιν ἕλθοι, τὸ δὲ μέλλον παντάπασιν ἡγνοήχαμεν, 
ὅτι μηδὲ συζῶμεν τῷ ἐπιόντι, ἀλλὰ τοῦ ἐσομάνου 
τῷ κατὰ τὸ ἐνεστὼς (nv παντάπασιν ἀπῳχίσμεθα. 
Ῥάστη τοιγαροῦν πρὸς ὅπερ Ἱρώτησας ἡ ἀπόχρι- 
eue. 

p'. Τὸ δὲ θρυλλούμενον τουτὶ ζήτημα, ἵνα δή σοι 
κεφαλαιωδῶς καὶ iv ἐπιστολῆς σχήματι ξυνείρω 
τὸ πᾶν, οὕτω δὴ προθάλλονται ol δεινότεροι, οὐ περὶ 
ὅρου µόνον ζωῆς, ἀλλὰ καὶ περὶ παντὸς ἑτέρου τῶν 
γινοµένων τὸν λόγον προάγοντες. 

Ἐρωτῶσι γὰρ εἰ οἶδε τὸ μέλλον ὁ θεός sica δὴ 
συνοµολογήσαντος τοῦ προσδιαλεγοµένου (οὐδὲ γὰρ 
Xv ἀντιλέγειν πρὸς κοινὴν ἔννοιαν), ἐπάγουσι' « πό- 
τερον δὲ ώρισται αὐτῷ dj Ὑνῶσις τοῦ μέλλοντος, fj 
ἀορισταίνει ὥσπερ ἡμῖν,» δόντων δὲ ἡμῶν ὠρί- 
σθαι αὐτῷ τὴν γνῶσιν (θάτερον γὰρ ἄτοπον), εὐθὺς 
ὡς ἑπόμενόν τι ἄτοπον ἐπιφέρουσι' Φασὶ γὰρ ὡς, 
εἰ ὠρισμένως εἶδείη τόν τε ἑσόμενον δίκαιον καὶ τὸν 





917 


DE MORTIS DETERMINATIONE. 


918 


εσόµενον ἄδιχον, τὀν τε οὕτως fj ἐχείνως τεθνηξό- A quis hoc vel illo modo moriturus sit, neque justus 


µενον, οὐθ) ὁ δίκαιος ἀφ᾿ ἑαυτοῦ δίχαιος, οὖθ ó 
ἄδιχος ἀρχὴν ἀδικίας τὴν προαίρεσιν ἐχκληρώσατο" 
ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὁ φονεὺς ἄδικος περιώρισται γὸρ τῷ τε- 
θνηκότι ὁ τῆς ζωῆς χρόνος, καὶ, εἶδότι θεῷ ὡς oU- 
tu τεθνήξετα:, ἐπηκολούθησεν ἡ ἀναίρεσις . [ῶς 
γὰρ ἦν εἴδέναι μὲν ὡρισμένως τὸν Osóv ἐκεῖνον 
ἀναιρεθήσεσθαι, ἐκφυγοῖν δὲ τοῦτον τὸν τρόπον τῆς 
ἀναιρέσεως ; ὥστε xal à φονεὺς προγνώσει βείᾳ 
ὑπουργηκὼς οὗ µόνον ἀθῶος παντάπασι λογισθήσε- 
ται, ἀλλὰ xal ἁμοιθὴς ἄξιος, ὡς τὸ τοῦ δεσπότου 
θέλημα ἐχτετελεχώς, ) 


8. Τὸ μὲν οὖν ζήτημα οὕτω δή συντιθέασιν ol 
περὶ ταῦτα δεινοί' à δέ γε λύσις οὕτως αὖθις παρὰ 
τῶν σοφωτέρων ἐπάγεται πρὸς τὸ πρόθληµα' ὡς ἡ 
γνῶσις, µέση οὖσα τοῦ γινωσκοµένου xal τοῦ γινώ- 
σκοντος, ὥρμηται μὲν ἀπὸ τοῦ γινώσκοντος, εἱλεῖ- 
ται δὲ περὶ τὸ ῄὙινωσκόμενον xal ὠμοίωται τῷ 
γινώσκοντι' ὁποῖόν τι λέγω ἄλλη φυχῆς γνῶσις, 
καὶ ἄλλη νοῦ, xal ἄλλη θεοῦ. ἡ μὲν οὖν ψυχικῶς 
οἵδεν, διδὲ νοερῶς, ὁ δὲ ὑπὲρ νοῦν καὶ ἐπέχεινα. Οὖκ 
ἀλλοιοῦσι δὲ αἱ γνώσεις τὰ πράγματα, ἀλλ᾽ αἱ μὲν γοτλ 
τὰ γινώσκοντα Ίστανται, τὰ δὰ γινόμενα τῆς οἰκείας 
οὐκ ἐξίστανται φύσεως. 'O μὲν οὖν θεὸς, ὄρρς ὢν ὁ 
πάντων ἀχρότατος, κατὰ τὴν οἰχείαν ἀχρότητα οἵδε 
τὰ πράγματα, ὠρισμένως piv τὰ ἀόριστα , ἀναγ- 
καίως δὲ τὰ ἐνδεχόμενα, οὗ γὰρ συμμεταθάλλεται 
τοῖς γινοµένοις, ἀλλ) ὡς ἔχει φύσεως τὴν τάξιν οἷδε 
τῶν ὄντων. τὰ δὲ κατὰ τὴν οἰκείαν φύσιν ῥεῖ τε xal 
φέρεται. 

&. Φίρε γὰρ πρὸς θεοῦ' τῶν σωμάτων διεστη- 
χότων, πῶς οἶδε ταῦτα θεός ; διαστατῶς ἢ ἁδιαστά- 
τως ; οὐκ ἀδιαστάτως ; Οὐ γὰρ ἐρεῖς που θάτερον' 
οὐ γὰρ διίσταται τοῖς βάθεσι τούτων ἢ τοῖς µήκε- 
σιν fj τοῖς πλάτεσιν ἁλλ᾽ ἀδιάστατον αὐτῶν τὴν 
γνῶσιν προέλαθεν . Αρ’ οὖν τὸ οὕτως εἰδέναι τὰ 
σώματα τὸν θεὸν τὰς διαστάσεις ἐκείνων µετήµειψε ; 
Κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον, xal τὴν φύσιν ὑπὲρ φύσιν 
εἰδὼς καὶ τὸ ἀόριστον ὡρισμένως, οὔτε τὴν φύσιν 
µετήλλαξεν, οὔτε τὴν ἀοριστίαν τῶν πραγμάτων 
µετήµειφεν οὐ γὰρ αἴτία τῶν Ὑινοµένων dj πρόγνω- 
σις. Οὐ τοίνυν, εἰ τῶν μὲν προέγνωχε τὴν φαυλότη- 
τα, τῶν δὲ τὴν δικαιοσύνην προέλαθε, διὰ ταῦτα ἐξ 
ἀνάγκης ol μὲν φαῦλοι, οἱ δὲ γεγένηνται δίκαιοι’ 
ἀλλ᾽ ἐχεῖνός τε κατὰ τὴν οἰκείαν φύσιν τὴν γνῶσιν 
ἔσ(ε τῶν γινοµένων, κἀκεῖνα κατὰ τὸν (tov εἱρμὸν 
φέρεται’ καὶ τὸν dyyóvn τοίνυν χρησάμµενον οἷδε 
μὲν ὡς οὕτω τεθνήξαιτο (μὴ yap σε διαλάθῃ τὸ 
πρότερον ὁμολόγημα, ὡς ἡ γνῶσις ὠμοίωται τῷ γι 
νώσκοντι) οὐ διὰ τὴν γνῶσιν δὲ ἐκεῖνος βιαίως ἐκ- 
πέπτωκεν, ἀλλὰ διὰ τὴν προαἰρεσιν πονηρῷ χρησά- 
µενος δαίµονι. Καὶ, τὸ σύμπαν εἰπεῖν ὥστε σοι ἔπι- 
λελύσθαι τὸ ζήτημα, τῷ piv Oti xarà τὴν πρόγνω- 
ctv τὸ τῆς ἐἑκάστου ζωῆς συμπέρασμα ὥρισται ᾿ 
προέλαθε γὰρ ἐχεῖνος τὴν γνῶσιν τοῦ ἐσομένου " 
ἁμῖν δὲ ἀορισταίνει τὸ συμθησόμενον ὥστε τρόπον 
μέν τινα ὥρισται, τρόπον δὲ καὶ οὐχ ὥρισται' ᾧ 
μὲν γὰρ οἶδε θεὸς ὥρισται, ᾧ δὲ ἡ πρόγνωσις οὐχ 
ὀρίζει τὸ Ὑενησόµενον, οὐχ ὤρισται. ᾿Ἐπιδεαιτῶ δὲ 


per se justus est, neque injusto injustitie princi- 
pium est propria voluntatis electio. Sed neque ipse 
homidida injustus est. Mortuo enim delerminatum 
est vite tempus, et, Deo sciente eum tali modo mo- 
riturum esse, secuta est interfectio. Quomodo enim 
fieri posset Deum determinate scire fore ut ille 
occideretur, illumque eum interfectionis modum 
effugere; ita ut homicida divine Providentie ob- 
Bgequens non modo innocens computandus omnino 
sii, sed est, mercede dignus; quippe qui Domini 
voluntatem perfecerit. 


4. Questionem igitur sic componunt harum re- 
rum periti. Solutio autem rursum a sapientibus 
ad propositum adducitur. Notitia, inquiunt, cum 


p sit media inter cognitum et cognoscentem, incipit 


ἃ cognoscente, cireumvolvitur eirca cognitum et 
similis cognoscenti efficitur; et ut meam explicem 
sententiam, alia est anime cognitio, alia mentis, 
et alia Dei : illa quidem animaliter, mens autem 
mutabiliter; quod autem supra mentem est, modo 
sibi proprio. Cognitiones autem res non mutant; 
sed ille in cognoscentibus stant, que autem sunt 
propriam naturam non amittunt. Deus igitur, ul- 
timus omnium terminus, secundum propriam cel- 
situdinem res cognoscit, definite que indefinite 
sunt, necessario qu& sunt contingentes; non enim 
mutatur simul cum eis que fiunt, sed pro earum 
natura creaturarum ordinem novit; θ8 autem se- 
cundum propriam naturam fluunt et feruntur. 


5. Agedum enim per Deum; cum sint corpora 
distantia, quomodo ea novit Deus? Utrum ut 
distantia &nnon? Non distantia? Alterum enim 
non dices. Non enim ab illis distat altitudine vel 
longitudine vel latitudine; non distantem eorum 
cognitionem precepit. Num igitur eo quod scit 
Deus corpora, eorum mutavit distantias? Eadem 
ratione, naturam supernaturaliter. noBcens et in- 
definitum modo definito, neque naturam mutavit, 
nequererum indeterminationem; non enim eorum 
qua sunt prescienlia causa est. Non igilur, si 
aliorum prescivit malitiam, aliorum justitiam 
presumpsit, non propterea ex necessitate alii 
mali facti sunt, alii justi; sed ille secundum 
propriam naturam ea que sunt cognovit, et hec 
secundum proprium nexum feruntur. Et scit eum 
qui laqueo se suspendit, sic moriturum esse (ne 
te fugiat quod primum coníessi sumus, nempe 
cognitionem cognoscenti similem esse), non pro- 
pter hano cognitionem ille violenter cecidit, sed 
per voluntatem malo usus ingenio. Et ut nihil non 
dicam quod tibi banc quaestionem solvat, Deo qui- 
dem per prascienliam vite uniuscujusque termis 
nus definitus est; presumpsit enim futuri scien- 
tiam ; nobis autem futurum indeflnitum est : ita 
ut quodammodo definitum sit, et quodammodo 
indefinitum; modo enim quo novit Deus, defini- 
tum est; prout autem prescientia non definit futu- 
rum, indefinitum est. Attende ct Patrum nostrorum 


919 


MICHAELIS PSELLI 


920 


ν 
libris, ut sí quibusdam occurreris qui de termino À καὶ τοῖς τῶν πατέρων ἡμῶν λόγοις, ἵν᾽ et τισι μὲ 


vite nostre definito loquuntur, et quibusdam qui 
de eodem ut indefinito, non putes doctrinas inter 
Be dissentire, sed judices illud quidem priore modo 
exprimi, hoo autem altero. 


6. Preterea te volo scire nostram naturam non 
esse simplicem, sed nos plenos esse et substantia 
et generatione, agereque tum providentia, tum 
natura, tum voluntate. I1lludque dico non quod 
&liquid fugit Providentiam et Deum, sed quod et 
&lia que inde exsistentiam receperunt, sive phy- 
sice sive libere in nos operantur. Ideo igitur et 
frigora et calorea nos e vita auferunt, quia nature 
participes sumus, et rursum stolida consilia nos- 
tram vitam exslinguunt ex electione voluntatis. 
Omnia quidem definite novit Deus; illa vero se- 
cundum euam naturam operantur. 


Nuno brevem habes tue questionis solutionem, 
Patrum doctissime et reverendissime. 


ἐντύχοις ὡς περὶ ὡριασμένου τοῦ συμπεράσµατος 
τῆς ζωῆς ἡμῶν λέγουσι, τισὶ δὲ ὦς περὶ ἀορίστου, 
μὴ διαφωνεῖν πρὸς ἄλληλα οἱηθείης τὰ δόγµατα, 
ἀλλ’ ἐπιχρίνοις ὡς ταῦτα μὲν χατά τοῦτον τὸν τρόπον 
ἐξεν ήνεχται, ἐχεῖνα δὺ κατὰ τὸν ἕτερον. 

c. Πρὸς δε τούτοις εἶἰδέναι σε βούλομαι ὡς οὐχ 
án) τις ἐατὶν ἡ xa8' ἡμᾶς φύσις, ἀλλὰ πλήρεις 
ἐσμὲν xai τοῦ ὄντος xal τῆς γενέσεως, διοικούµεθά 
τε τὰ μὲν ὑπὸ mpovolac, τὰ 5' ὑπὸ φύσεως, τὰ ὃ) 
ἐκ προαιρέσεως, Kal οὗ τοῦτο λέγω, ὡς διέστηκέ 
τι τῆς προνοίας καὶ τοῦ θεοῦ, ἀλλ’ ὅτι καὶ τἆλλα 
ἐκεῖθεν τὴν οὐσίαν λαχόντα Tj φυσικῶς περὶ ἡμᾶς 
ἐνεργεῖ ἢ προαιρετικῶς . Διὰ ταῦτα τοιγαροῦν καὶ 
κρυμοὶ καὶ θάλπη ἐκφέρουσιν ἡμᾶς της ζωῆς ὅτι καὶ 
φύσεως µετεσχήκαµεν * καὶ αὖθις ἄτοποι γνῶμαι 
σθεννύουσιν ἡμῶν τὴν ζωὴν, παρὰ τὸ µέρος τῆς προ- 
αιρίσεως. Απαντα olós μὲν ὡρισμένως ὁ θεὸς ἐχεῖνα 
δὲ κατὰ τὴν ἑαυτῶν φύσιν τὴν ἐνέργειαν ἔχουσιν. 

Ἔχγεις ἰδοὺ τὴν λύσιν ἐπὶ βραχέος obxsp ἠρώτησας, 
Πατέρων ἐμοὶ λογιώτατε καὶ σεθασμιώτατε. 





MICHAELIS PSELLI 
OPERUM PARS SECUNDA 


COMPLECTENS 


LEGALIA ET CANONICA 


 OBLATIO NONOCANONIS AD IMP, MICHAELEM. DUCAM 


(Meerman Thesaurus Juris, I, p. 77, Grece; interpretationem nostram addidimus.) 


Cognosoas, queso, imperator, etiam Nomocano- (; Ἔχε µοι γνῶσιν, δέσποτα, xai τοῦ Νομοχανόνος. 


[nem. 
Qui liber constat legibus et canonibus, 
Canonibus synodalibus et legibus variis, 


Precipue autem preceptis recentibus sapientibus- 


[que 
Que scriptis canonibus optime patrocinantur. 


Est autem synodus prima et honore et ordine 
Patrum piorum qui convenerunt Niceam, 
Sub fideli imperatore Constantino 


Qui magnus eximiusque merito cognominatus est ; 


Fueruntque numero trecenti duodeviginti. 

Post hanc secunda fuit, quamvis tempore prior, 
Beatorum Patrum Ancyre collectorum 

Qui viginti quatuor canones ediderunt, 

Cum synodus Nicena nonnisi viginti edidisset. 
Tertia habita est Neocesaree synodus 

Que etiam Nioenam precessit, 

Tertium autem tenet locum, ut duabus minor 


Σύνθετος βίθλος πέφυκε νόµων τε καὶ xavóvov. 
Κανόνων μὲν συνοδικῶν, κάὶ νόµων διαφόρων, 
Τῶν νεαρῶν δὲ μάλιστα πανσόφων θεσπισµάτων, 


Συνηγορνῦνται κάλλιστα τοῖς γραφεῖσι χανὸσιν. 
"Ecc: δὲ πρώτη σύνοδος τῇ ttf xal τῇ τάξει, 
Tv συνελθόντων εὐσεθῶν slc Νικαίαν Πατέρων, 
"Emi τοῦ αὐτοκράτορος «al πιστοῦ Κωνσταντίνου, 
"Oc μέγας, ὃς ἐξαίρετος καλῶς ἔπωνομάσθη. 

"Qv ὀχτὼ καὶ δἐκ. ἀριθμὸς πρὸς τοῖς τριαχοσίοις. 
Δευτέρα ταύτης πέφυχε, τῷ χρόνῳ δὲ προτέρα, 
Τῶν ἑλθόντων εἲς "Άγκυραν Ἡατέρων µακαρίων, 
Oi τέσσαρας πρὸς εἴκοσι ἐξέθεντο κανόνας, 

Οἱ 8' ἐν Νιχα(ά εἶχοσι ἐξέθεντο xai µόνους. 
Τρίτη σύνοδος γέγονεν ἐν Νεοκαισαρείφᾳ' 

Αὕτη πρῶτον πέφυχε καὶ τῆς ἐν «p Nuxalg, 
Ἠρίτην δὲ τάξιν εληφεν, ὡς τῶν δυοῖν ἑλάττω 











921 DE NOMOCANONE ET SYNODIS, 922 
Τῆς μὲν τῆς ἁγιωτάτης, τῆς δὲ χρόνου πρεσθεἰᾳ. Α Quee partim sanctitate, partim vetustate eminent. 


Κανόνες ιδ’ καὶ ταύτης τῆς συνόδου. Hujus quoque synodi quatuordecim exstant ca- 
[nones. 
Τετάρτη τῆς iv Zaphocr, μετὰ τοὺς ἐν Nualg Quarta Sardies celebrata est post Nicenam 
Κανόνες εἷς πρὸς εἴχοσι xai ταύτης τῆς συνόδου" Et canones sanxit viginti unum. 
'H πίμπτη τῶν dv Γάγγραις δὲ Πατέρων συνελ- — Quinta congregata fuit Gangris, ubi 
[θόντων, 
"(lv οἵ κανόνες εἴχοσι τυγχάνουσι καὶ μόνοι. Viginti solummodo canones promulgavere Patres. 
"Extr τῶν εἰς θεούπολίν κοινᾷ δεδραµηκότων, Ad sextam convenere Theopolim, 
Οὕτω γὰρ ὀνομάζουσι τὴν ᾿Αντιόχου πόλιν, Sic enim appellant Antiochi urbem : 
ὋὪν mívxe πρὸς τοῖς εἴκοσι τυγχάνουαι χανόνες. Exstant autem hujus synodi viginti quinque canones 
Ἑθδόμη τούτων πέφυχε τῶν ἐν Λαοδιχείᾳ. Septima celebrata est synodus Laodicesm, 
"Y' &v ἐξεφωνήθησαν δογματικοὶ κανόνες Publicatique sunt canones dogmatici 
"Evviz πρὸς πεντήκοντα mette ὅλοι πλήρεις. Quinquaginta novem fide omnino excellentes. 
Τῶν 8' elc Κωνσταντίνου πόλιν Πατέρων ουνελθόντων, — Habita est Constantinopoli a Patribus congregatis 
᾿Ογδόη τούτων σύνοδος Gv ἑπτὰ ol κανόνες. Octava synodus cujus septem canones exstant. 
'H δὲ y! ἑννάτη σύνοδος γέγονεν ἓν ἨἘφέσῳ Nona aulem synodus Ephesi est habita 
'Yo' ἧς ἐξεφωνήθησαν ἑννέα κανόνες uóvot. A qua nonnisi novem promulgati sunt canones. 
Δεχάτη δὸ τῷ ἀριθμῷ τῶν ἐν τῇ Χαλγηδόνι Decima, secundum numerum, collegit Chalcedone 
[Patres 
Πὰρ ὧν ἑπτὰ πρὸς εἶκοσιν ἑτέθησαν κανόνες. Qui viginti septem canones sanxerunt. 
'O μέγας δὲ ὁ Βασίλειος ἡ βάσις τῶν δογµάτων, Basilius Magnus, dogmatum fundamentum, 
Ὀκτὼ πρὸς τοῖς ἑξήχοντα ἐθέσπισε xavóvac. Soxaginia octo edidit canones. 
Elc δὲ Κωνσταντίνου πόλιν καὶ δὶς καὶ τρὶς ἠθροίσθη — Constantinopoli autem bis terque convenit 
Λογὰς Πατέρων εὐσεθῶν ὧν ol κανόνες δῆλοι, Manus electa piorum Patrum quorum canones noti. 
Άλλοι τε πλεῖστοι τῶν πιστῶν ἀνδρῶν σεθασµἰίων Aliique plurimi venerandorum virorum fidelium 
Κανόνας ἐκτεθήκασι χρατύνοντες τὴν πἰστιν. Canones censtituerunt fidei firmanda gratia. 
"Qvzsp ὁ Διονύσιος ὁ τῆς ᾽Αλεξανδρείας, Inter quos Diunysius Alexandria, 
Γρηγόριος ἐπίσχοπος ὁ Νεοχαισαρείας, Gregorius Neocesarem episcopus, 
Τιμόβειος ὁ εὐσεθὴς, xal Ἠύριλλος ὁ πάνυ, Timotheus pius et Cyrillus precellens, 
Γεννάδιος ὁ θαυμαστὸς θεσπίσας ἐγκυκλίως. Insignis Gennadius qui encyclicas promulgavit. 
Πρὸ τούτων διὰ Κλήμεντος ἐνεγράφησαν κανόνες, Ante hos autem per Clementem compositi sunt ca- 
] [nones 
Τῶν σεθασµίων xal σεπτῶν καὶ θείων ἀποστόλων, Venerandorum,sanctorum,divinorum apostolorum, 
Πέντε πρὸς ὀγδοήκοντα σεθάσµιοι κανόνες. Octoginta quinque canones saori. 
Οὐ πάντες δὲ θεσπίζουσι περὶ θεολογίας, Non tamen omnes de theologia exponunt, 
'AÀÀ' ol μὲν τὰ τῆς πίστεως κρατύνουσιν εὐλόγως, Sed partim apto sermone fidem corroborant, 
Οἱ δὲ τοῖς ἁμαρτάνουσιν µέτρα τῆς µετανοίας, Partim peccatoribus peenitentie terminos indicant, 
E$9box« κανονίζουσι τοὺς χειροτονουµένους. Purtim in olerum receptos instruunt : 
Πάντες δὲ λυσιτέλειαν εἴσάγουσι τῷ βίῳ Omnes tamen utilitatem afferunt vita. 
'O xavolaac δ’ ἅπαντας ἐντέχνως τοὺς κανόνας, Qui autem omnes canones ingeniose collegit, 
Ὅσους ἐφεῦρε, δέσποτα, κανόνας τῶν Πατέρων, Quotquot nimirum reperit Patrum canones 
Πρὸς τὴν αὐτὴν ὑπόθεσιν εὐχαίρως γεγραμµένους, De eodem argumento opportune conscriptos, 
Ηλντας εἲς ἓν συνήγαγεν ὥσπερ ὑπὸ τίτ) ους. Omnes in unum redegit titulisque dislinxit. 
'AA) κληρονομουµένον δέσποτα; πολλοὶ διά τι Jam vero clericotum haud pauci,ob lapsum quem- 
[πταῖσμα, [dam, 
"Aóexcot χαθεστήκασιν εἷς ὃν ἄγονται χλῆρον, D Inadmissibiles fiunt in quem cooptati fuereordinem. 
Ηολλοὶ γοῦν ἑκανόνισαν τὰ περὶ τῶν dübxxov, Quare multi canones ediderunt de non admittendis, 
"Hts Λλογὰς τῶν σεθαστῶν xa: θείων 'AnoatóAov, Et manus electa venerandorum ac sanctorum apo- 
3 [stolorum, 
"O μέγας τε Βασίλειος ἔγραψε περὶ τούτων. Et Basilius Magnus de his tractavit. 
"Iv οὖν μὴ δυσχεραίνηται ἐρευνῶν τοὺς χανόνας, Ne quis igitur in evolvendis canonibus molestiam 
) [sentiat, 
'O συναβροἰσας ἅπαντας εἰς Ev πυκτίον, ἄναἕξ, Ille qui cunctos in unum congessit volumen, 
Τέχνην ἐδημιούργησεν ἐν τούτῳ θαυμασίαν, Admirande haoc in re artis edidit specimen. 
Πρὸς τὴν ὑποχειμένην γὰρ καὶ ζητουμένην φύσιν Secundum enim rei quesite argumentum natu- 
. : [ramque 
Κανόνας τοὺς προσήκοντας συνήθροισεν ἐντέχνως, Canones qui huc pertinent coegit prudentissime. 


"Eat: xal τάξις, δέσποτα, xal βαθμὸς τῶν κανόνων. Est etiam ordo, domine, et progressio canonum 


923 MICHAELIS PSELLI 924 


Diversimode contra diversas passiones composi- A Τοῖς διαφόροις πάθεσι zeyBivrov διαφόρων, 
8unt enim qui divina Ecclesia ejiciant, — [torum. Οἱ μὲν γὰρ ἀπελαύνουσι τῆς θείας Ἐκκλησίας, 
Alii autem clericos solummodo munere privant. Οἱ δὲ µόνους καθαίρουσι τοὺς χειροτονηθέντας. 
Nonnulli pios excommunicationis poena terrent, Οἱ piv προστἰµους ἄγχουσι τῆς ἀχοινωνηαίας. 
Alii de suppliciis judiciose tractant. Οἱ δὲ εἶσι σώφρονες ἐν τοῖς ἐπιτιμίοις. 

En habes concisam sacrorum canonum doctrinam. Αίδαξις αὕτη σύντομος τῶν ἱερῶν κανόνων. 








MICHAELIS PSELLI 
SYNOPSIS LEGUM 


Grece edita, Latina interpretatione et notis illustrata, opera et. studio Francisci Bosqueti 
Narbonensis jurisconsulti, ex bibliotheca archiepiscopi Tolosani, 


Adjecke sunt hac iterata edilione Observationes Cornelii Siebenii jurisconsulti. 


(MEERMAN, Thesaurus juris, p. 30.) 


PRJEFATIO., 


Suecedit Michaelis Pselli Synopsis Legum, versibus iambis et politicis conscripta, qnam integram 
primus in lucem edidit Franc. Bosquetus, Narbonensis JCtus, Parisiis apud Joannem Camusat 
MDCXXXII, in 8». Hec vero Editio cum perquam rara evaserit, nove et accuralioris emittendt consi- 
lium ceperat Vir Clariss. Cornelius Siebenius ; at que spes, Viro Doctissimo vivis erepto, omnino eva- 
nuit. Sed bene factum, quod varias Animadversiones in Poetam nostrum separatim antea ediderit, quas 
ex Miscellaneis Observationibus in Auctores Veteres et recentiores Vol. Vl, pag. 109. seqq. depromptas Notis 
Bosqueti gubjeci, quod ad intellectum Peelli eas omnino necessarias judicaverim. Neque enim Bosqueti 
versio menti Auctoris ubique accommodata fuit, ut in qua crassos interdum errores commisit, et quod 
pejus est, integros etiam versus interpretari neglexit; quocirca tamen Vir cetera Eruditus veniam apud 
equos rerum arbitros meretur, utpote qui hano interpretationem paucis diebus absolvit, vixque no- 
vemdecim tum temporis annos impleverat. Vid. Niceron Tom. Xll de ses Mémoires, pag. 168. Hunc vero 
defectum pluribus in locis supplevit, et versionem, ubi manifeste falsa vel mutila erat, emendavit ae 
restituit Vir Reverendus atque Eruditissimus Archibald Maclaine, in Ecclesia Anglica, que Παρα Co- 
mitum est, verbi divini Minister solertissimus, qui hanc provinciam sponte sua suscepit, cuique hoc 
nomine grates ago, quas possum, maximas. Quod autem ad Michaelem Psellum ipsum attinet, fuit is 
Imp. Michaelis Duce Preceptor, ejusque jussu hano Synopsin conscripsit: huic enim Imperatori inscri- 
bitur id Opusculum in plerisque Codicibus manuscriptis, idque pluribus adetruxit Leo Allatius in 
Diatriba de Psellis et eorum scriptis, 8 48, ubi de Auctore nostro ejusque Operibus plenissime egit, et 
8 33 lucuientum de ipsius eruditione testimonium his verbis prebet : Hic ergo Psellus, ut doctrina praes- 
Lanlissimus, ila omnium πολυγραφώτατος (uit. Ausim dicere, neminem ea vel. subsequente. selate Graece vel 
invenisse acrius, vel ordinasse aptius, vel tocutum  eloquentius, vel. profundius res pertractasse : nulla fuit 
sententia, quam ipse vel nolis non illustraverit, vel compendio non tractaverit, vel optima methodo non expe - 
dierit. Quod tamen judicium, licet Psellus non omnino laude sua defraudandus sit, quoad hano Synop- 
sin multis forte nimis benignum videbitur, cum et aliter de ea senserit Anton. Augustinus Lib. IV 
Emendat. cap. 3. Ceterum Jo. Leunclavius jam ante Bosquetum pauoa ex hac Synopsi ediderat Tomo IT 
Juris Graxco- Romani, eaque tanquam Scholia subjecit Pragniatice Mich. Attaliate, qui sub eodem Duca 
floruit, ita lamen, ut ignoraverit, eam metro conscriptam fuisse, uti Allatius d. 8 48 jam observavit. 
Exstant vero etiamnum varii Codices MS8. hujus Synopseos, ut in Bibliotheca Regia Parisiensi : vid. 
Tom. 1 Catal. Manuscr. n. 476, n. 1482 (ubi plurima alia Pselli scripta, etiam Juridica, memorantur), 
n. 1371, et 2749 ; in Cesarea Vindobonensi: vid. Lambecius Tom. VI Comment. pag. 46, οἳ Nesselius in 
Breviar. Part. I4, pag. 28 ; in Medicea, vid. Wilh. Langii Catal. Plut. 80, n. 6: in Vaticana, vid. Mont- 
faucon in Biblioth. Bibltothecarum MSS. Tom. 1, pag. 9; porro etiam in Palatina, que jam Vaticane 
juncta est, Cod. 310, et Constantinopolitana, indice Jo. Mar. Suaresio in Notit. Basilic. 8 7, ex quibus 


forte si varie lectiones ad manus fuissent, plures loci in Psello, qui corrupte jam leguntur, restitui 
potuissent. 





935 SYNOPSIS LEGUM. 926 








TOY ΣΟΦΩΤΑΤΟΥ ΚΑΙ YIIEPTIMIOY 


MIXAHA TOY VEAAOY 


ZYNOWIZ TON ΝΟΜΩΝ, ΔΙΑ ΣΤΙΧΩΝ ΙΑΜΒΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ 


Πρὸς τὸν βασιλέα Καΐσαρα Μιχαὴλ τὸν Δοῦκαν, ix προστάξεως τοῦ πατρὸς αὐτοῦ xai βασιλέως. 


SAPIENTISSIMI ET HONORATISSIMI 


MICHAELIS PSELLI 


COMPENDIUM LEGUM VERSIBUS IAMBIS ET POLITICIS 


Ad imperatorem Cesarem Michaelem Ducam, ex jussu patris ipsius et imperatoris. 


Πολὺ καὶ δυσθεώρητον, τὸ µάθηµα τοῦ νόµου, À Τῶν δὲ Διγέστων, δέσποτα, παντοδαπὰ τὰ µέρη" 

Ἐν πλάτει δυσπερίληπτον, ἀσαφὲς iv συνόψει, Τὰ μὲν γὰρ πρῶτα λέγουσι, περὶ συναλλαγµάτων. 
Καὶ λόγῳ δυσερμή»ευτον’ ἀλλ᾽ ὅμως ἀνάγκαῖο», Τετράθιθλος δ᾽ ἡ σύνταξις κλῆσις τῶν πρώτων πρώτη». 
Καὶ δεῖ τὸν αὐτοκράτορα τούτου μᾶλλον φροντίζειν, Τὸ μετὰ ταῦτα πέφυχε ἑπτάθιθλυν πτυχἰον, 

Διχαίως γάρ τε δίχαιον ἐν δίκαις φυλακτέον. Ῥωμαϊκῶς λεγόμενον οὕτω, Ab Ἰουδικῆς, 

ὍὋθεν ἐγώ σοι τὰ πολλὰ τοῦ λόγου συνοψίσας, τοι τῶν περὶ κρίσεων, et τις ἐξελληνίζει. 
Εὐθήρατόν τι σύνταγμα πεποίηκα τῶν νόμων. Τὸ τρίτον δὲ συνάθροισµα καλεῖτα: Δε Ῥεθους, 
Πρῶτον ὃ᾽ ἑρμηήνευτέον σοι, πόσα τοῦ νόµου pip. ᾿Οχτάθιθλόν τι αύνταγµα χωρητιχὸν πραγμάτων. 

Τό μὲν γὰρ τούτων Κώδικος οὕτως ὠνομασμένον, Τέταρτος τόπος πέφυκε τῶν νομικῶν Διγέστων 
Πτυχίον δωδεχάθιθλον, ὃ Φασι Διατάξεις" Καθάπερ εἴ τις ὀφθαλμὸς τῶν ὅλων συνταγµάτων, 
"Bye δὲ τοῦτο δύγµατα, δέσποτα, βασιλέων, ἸΟχτάθιθλον τὸν ἀριθμὸν νόµων πολλῶν δ’ ὠνομάσθη, 
᾽Αντιγραφάς τε νομικὰς, xal δικῶν ἀποφάσεις. Τὸ πέµπτον δ᾽ ἐννεάθιθλον ἐκ µέρους δ' ὠνομάσθη, 
Τὸ δὲ καλοῦσι Δίγεστα, Ῥωμαικὴ δ’ ἡ χλῆσις. Περὶ διαθηκῶν φτσιν, ἔχει δ᾽ ἄλλα µυρία. 

Ὑπάρχει δε τὸ Λίγεστα, Ἑλληνικῶς Πανδέκτης, Τὸ δ’ ἔχτον ἔχει, δέσποτα, μόνα δύο βιθλία, 

"Ὅτι xai νόµων πέφυχε παντοδαπῶν δοχεῖον Σοφῶς δὲ διαλέγεται, Περὶ βαθμῶν ποικίλων, 


Καὶ πλεῖστοι συνεγράψαντο τοὺς νόµους τοῦ [Πανδέκ- Β Διαλαμθάνει τε σαφῶς περὶ χληρονοµίας, 
[του. Τῶν Ὀρφιτίου µέμνηται, καὶ Τερτιλίου νόµων, 
Vers. 33. 


Multiplicemestetcontemplatudiffloilislegisscien- ^ priores de contractibus dicuntur, estque priorum 
tia, que obscura in compendio, nec summatim — prima collectio quatuor libris composita. Postea 
comprehendi, nec sermone facile explicari potest: septem librorum volumen Latine De judiciis, 
illa tamen necessaria est, potissimum imperatori,  Groece Ηερὶ κρίσεων. Tertia collectio De rebus 
quem ejus curam maxime babere oportet: juste — dicitur, octo libris rerum tractatum continens. 
enim in judiciis jus est observandum. Quapropter Quartum locum,velati oculus universorum contra- 
ego multis in compendium redactis, faciiis indagi- — ctuum, octo earum libri multarum legum conce- 
nis volumen legum tibi composui. Et primumqui-  ptacula sibi vindicant. Quintum vero novem libri, 
dem tibi explicandum est, quot sunt partes legis. a parte precipua De testamentis vocati, licet alia 
Ea que Codez dicitur, est corpus duodecim libris C innumera comprehendant. Sexta pars, o domine, 
constans, Constitutiones vocant, quibus, o domine, duos singulares libros continet, qui recte vocantur 
imperatorum placita, legitima rescripta, et litium — De diversis gradibus, et perspicue tractant. de suo- 
decisiones atque sententie continentur. Sequitur cessione, et senatusconsulüis Orphitiano et Tertilia. 
pars, quam Digesta Latina voce, Pandeclen Greca — no οἱ multiplicem aliam legum ordinationem ea 
nominant, quod sit omnifariarum legum recepta- pars complectitur. Septima et ultima Digestorum 
culum, et leges Pendectes multi consoripserunt. legitima pars, de firmissimis stipulationibus volu- 
Digestorum, o domine, varie sunt partes, quarum — men duobus libris singulgribus conficit, quibus 





937 


"AX Xy τε πλείστην σύνταξιν τῶν νόµων περιέχει, 

Τὸ δ᾽ ἔθδομον καὶ ὕστατον νόµιμον τῶν Διγέστων, 

Περὶ ἐπερωτήσεων ἀσφαλεστάτων λέγει, 

Καὶ συμπληροϊ τὸ σύνταγμα δύο βιθλία μόνα. 

Καὶ μετὰ τοῦτο πέφυχε δύο φρικτὰ βιθλία, 

T3» αὐστηρίαν ἔχοντα τῶν ποινῶν ἑγκειμένην. 

Μετὰ δὲ τὴν ἑπτάτομον ταύτην τομὴν τῶν νόμων, 

Σύνταξις ἄλλη πέφυχε νοµί-κων διαφόρων, 

Πληροῦσα τὰ πεντήχοντα βιθλία τῶν Διγέστων. 
Πρὸς τούτοις µέρος πέφυχεν al Νεαραὶ Συντάξεις, 

Εἶτα συνοπτικώτερον υοῦ Λέοντος βιθλίον, 

Τὸ πᾶν ἐξηκοντάθιθλον πάντας τους νόµους ἔχον, 

Τοὺς Κώδιχας, τὰ Δίγεστα, τὰς Νεαρὰς συντόμως, 

Τὰ σύµφυλα, τὰ σύµπνοα τῶν διαφόρων νόμῶν, 

Διαχρινοῦν, ὑποτιτλοῦν οἰκείως xal γνησίως, 

λλλ’ ἔστι δυσερµήνευτον, ἀλλ᾽ ἀσαφὲς ἑσχάτως. 

Ἔστι xal µέρος ἕτερον οἵον ὄψις τῶν νόμων, 

Ὡς εἰσαγωγικώτερον τῶν ἄλλων δεδειγµένη, 

Τῶν νόµων ἔχων ἅπασαν τὴν γενεαλογίαν, 

Ἠ μᾶλλον οὕτως εἶποιμι τὴν ἀρχαιολογίαν. 

Τῷ δὲ βιθλίῳφ τούτῳ δὲ ἡ κλῆσις Ἰνστιτοῦτα, 
Πολλοὶ δὲ συλλεξάμενοι τὰς ἀγωγὰς ἰδίας, 

Σύνταγμα συνετάξαντο ἄξιον εὐφημίας. 

Τὴν φυσὶν γὰρ τῶν ἀγωγῶν ἑχάστης ἑρμηνεύει, 

Καὶ πάντα τὰ ζητήματα, καὶ πάσας ὑποθίσεις, 

Ei τὴν οἰκείαν ἀγωγὴν πανσόφως ἀναφέρει, 

Τοῦτο xai µόνον πέφυχε Φιλόσοφον τῶν νόμων, 

KBv εἶ τις ἀχριθώσαι τοιοῦτο δὴ τὸ βιθλίον, 

Οὗτος ὁ νοµικώτατος νομομαθὴς τυγχάνει. 

Ἕτεροι πάλιν, δέσποτα, τὰς ῥοπὰς , xal τοὺς 


[χρόνους 


subnectuntur duo terribiles libri severitate pona- ϱ 


rum instructi. Huio septemplici legum divisioni, 
diversorum jurium collectio adjicitur, que quin- 
quaginta Digestorum libris flnem imponit. 

' Preterea juris partem statuunt Novelle Consti- 
tutiones. Deinde compendiosum Leonis volumen, 
quod sexaginta libris universas leges, Codicem, 
Digesta, et Novellas breviter complectitur, conve- 
nientes etcognatas varias leges sub titulisaccommo- 
date disponens: sed summe obscurum est, nec 
facilem interpretationem patitur. Est et alia pars 
quasi legum visus, et reliquarum speoiosa intro- 
ductio, universam juris originem, et antiquitatis 
historiam continens, Instituta vocantur. 

Multi quidem proprias actiones colligentes, 
dignum memoria syntagma composuerunt : cujusli- 
bet enim actionis naturam interpretatur, el omnes 
questiones, omnia facta et oausas ad propriam 
&ctionem refert: illud sane sola est legum Philo- 
Bophia,quem librum si quis recte calluerit, juris et 
legum consultissimus evadet. Rursus alii, o domi- 
no, momenta et tempora legitima in brevem liberum 
redegerunt, qui a parte Momenta vocatur,quamvis 
et annos comprehendat. 

Lex vero quie illa omnia complectitur, est oom- 
munis totius reipublice sponsio, delictorum coer- 


MICHAELIS PSELL]I 


928 


À Τοὺς νομικοὺς συνέταξαν εἰς βρα (ὑ τι Bi(6A lov: 


le 


Ῥοπὰς 9' ἐκ µέρους λέγουσι, ἔχει, γὰρ xxi τοὺς 
[χρόνους. 

'O δέ γε περιεκτικὸς τούτων ἁπάντων νόµος, 

Κοὶνἡ συνθήκη πέφυχε πάσης τῆς πολιτείας, 

Πλημμελημάτων χκώλυσις, τῶν κατὰ γνῶαιν πλέον, 

Δικαιοσύνης χορηγὸς, δόγµα συνετωτέρων. 
Δικαιοσύνη δὲ ἐστι σταθηροτάτη γνώµη 

Τοῖς πᾶσι διανέµουσα τὸ xaz' ἀξίαν µέτρον' 

Τὸ νόμιμνν δὲ πέφυχε δικαιοσύνης µέρος. 

Αὕτη γὰρ καὶ τὸ φυσικὸν ἄλλο τι µέρος ἔχει, 

Τὸ κατὰ τὴν συνείδησιν κρειττόνων χα) χειρόνων. 

Τὸ γὰρ λοιπὸν τὸ φυσικὸν, τρίτον τοῦ νόµου µέρος. 

Τὸ μὲν Υὰρ τούτω» φυσιχὸν, τὸ y' ἐθνικὸν τυγχάνει, 

Τὸ δὲ πολ,τικώτερον, καὶ µερικώτερόν πως, 

Τὸ μὲν γὰρ περὶ φυσικῶν πραγμάτων δογµατίζον, 

Συλλήψεως, γεννήσεως, σχέσεως, συναφείας. 

Αὐτοῦ ψιλοῦ τοῦ πράγµατος, τοῦ τοῦδε, καὶ τηιοῦδε, 

Νόμιμον γενικώς ἐστι, φυσικὸν δ’ ἐπὶ µέρους. 

Τὸ βλέπον δ᾽ εἰς συµθόλαια φύσιν συναλλαγµάτων, 

Πάντων εἰπεῖν τῶν καθ) ἡμᾶς χοινῶν πολιτευµάτων, 

Νόμιμον ἐθνικόν ἐστιν, οὐχὶ τὸ βαρθαρῶδες, 

Τὸ γὰρ τοῦ ἔθνους ὄνομα νομικῶς εἱρημένον, 

Γενῶν συλληπτικόν ἐστι νόµοις ὑποχειμένων. 

Πολιτικὸν δὲ νόµιµον, τοπιχὸν, καὶ χρειῶδες. 

Τὸ πάλαι τριµερὲς ἐστι τούτου γὰρ τοῦ νομίμου, 

"Ἔστιν ὁ δωδεκάδελτος τῶν δώδεχα λογίων, 

Τὰ βασιλέων Δόγματα, οἱ Νόμοι τῶν πραιτώρων. 
Περὶ δ’ 8 πραγματεύεται τὸ νόµιμον ῥητέον. 

Εἰσὶ δὲ ταῦτα, πρύσωπα, πράγματα, ἀγωγαί τε. 

Πολλῶν δ' οὐσῶν τῶν ἀγωγῶν τέσσαρες al μητέρες, 

Vers. 93. 


citio, eorum maxime que sponte committuntur, 
justitis presul, seapientiorum et perspicaciorum 
decretum. 

Justitia est constantissima voluntas, pro merito 
et dignitate omnibus mensuram distribuens. Jus 
est justitie pars, quas et aliam partem habet, jus 
naturale scilicet, quod in bonorum et malorum 
conscientia consistit. Reliquum vero jus naturale 
est tertia pars juris, quod dividitur in naturale 
gentium et civile, seu locale. Quod de rebus natu- 
ralibus statuit, conceptione, nativitate, appetitu, 
maris et feminae conjunctione, illo et illo nudo 
negotio, est in genere jus, in specie, naturale. 
Quod vero spectat naturam contractuum, et earum 
omnium actionum que ad communem nostram 
societatem pertinent, jus gontium dicitur, non ta- 
men barbaricum: nomen enim gentium hio ita 
debet accipi, ut eas solum naliones qui legibus 
parent, complectatur. Civile jus est locale, etex usu, 
quod jampridem tripartitum est. Hujus enim juris 
partes sunt, Leges duodecim tabularum, Decreta 
principum, Edicta pratorum. 

Nuno vero dicendum est circa que jus versetur. 
Ea sunt persone, res etactiones. Aclionum, quee 
plures sunt, quatuor matres dicuntur, quas obli- 
gationes vocant, legitima vincula, re, verbis litteris, 





"Ac ἑνοχὰς ὠνόμασαν, δεσμούς τινας δικαίους, 
Ἡ 'Pà, ἡ Βέρδις, Αίττερις, τετάρτη ἡ Κονσένσου. 
'H Ῥὶ γεννᾷ πραγματικὰς ἀγωγὰς γοῦν καὶ µόνας. 
Μήτηρ δὲ Βέρθις πέφυκ ' ἡ περὶ ἐξ στιπουλάτο. 
Πλάττει xai ἡ Κονσένσου δὲ τὰς συναινέσεις ἅμα, 
Ἡ Λίττερις τὰ γράµµατα γυμνὰ πραγμάτων τεύχει, 
Rl γὰρ τις χρέος γράψειεν ἀνάργυρον ἐν τούτοις, 
Καὶ μὴ προσθήσει, δέσποτα, μέμψιν ἀναργυρίας, 
Καὶ διετὴς ἐκρεύσειε χρόνος ἐν alat mac, 
Γράµµασι, δέσποτα, λοιπὸν χαταχρατεῖται uovotc. 
Τὴν λίτεριν δὲ πλάττουσιν ἐξ ἠἡσυχίας µόνης, 
'H'Pi, σηµαίνει πράγµατα, ἡ Βέρθις, ψιλοὺς λόγους, 
Ἡ Λίττερις, τὰ γράμματα, xovatvao, συναινέσεις. 
Ἑκάστη δὲ τῶν ἀγωγῶν ἀγωγὰς πολλὰς τίκτει. 
᾿Επὶ δὲ τις ἐνέχεται πλημμελῶν. ἤ συµθάλλων, 
"H φανερώτερον εἰπεῖν, πρός τινας συναλλάσσων. 
᾽Απὸ δὶ πλημµελήματος ἀγωγὰς εὔροις ταύτας, 
Τὴν Φούρτην, τὴν περὶ χλοπῆς, Bt βονορουµ pa- 
ἱπτορουμ, 
ἘἨτις βιαίαν ἁρπαγὴν πραγμάτων ἑρμηνεύει, 
Τὴν Ἰνιουριάρουμ τὲ, ἥτις ὕθριν σηµαίνει, 
Τὸν τε μὲν ᾽Ακουίλιον, τὸν περὶ τῆς ζημίας * 
Ἐξ ὧν πάλιν ὣς ποταμῶν, ῥευμάτων τε δευτέρων, 
Κρουνοὺς εὐρήσεις ἀγωγῶν προσφόρως ἐκχυθέντας. 
*Opo« δὲ συναλλφγµατος, ὡς ἤρεσε τοῖς νόµοις, 
Συναίνεσις, xal σύννευσις πλειόνων θεληµάτων, 
"H δύο τὸ ἐλάχιστον, εἷς αὐτὸ συνδραµόντων. 
"Ωστ) ἑνοχῆς ποιήσασθαι δύναμιν παραυτίχα * 
Εἰς χάριν δὲ ῥητέον σου τῶν ἐν χῶν ἑκάστην, 
'Tàc φυομένας ἀγωγὰς ἵν᾽ ἔχῃς ἀσυγχύτως. 
Καὶ τὰς μητέρας ἀχριθῶς, πρὸς δὲ τὰς θυγατέρας. 
Της ῥὲ τῆς dv τοῖς πράγµασιν ἔστι, ἡ Δεποσίτης 


quarta Consensu. Obligatio qua re contrahitur, 
gignit solas reales actiones. Que verbis, mater est 
actionis ex stipulatu. Que consensu,format conven- 
tiones. Que lil/erís, nudam rerum scripturam con- 
struit. Si quis enim debitum non numerata pecu- 
nia scripserit, neque, o domine, intra biennium 
de pecunia non numerata querelam moverit, dein- 
ceps quod solis litteris debitum est, prevalebit : 
solo silentio obligatio litteris contrahitur. Ke, si- 
gniflcat res Verbis, nudos sermones : Litteris, 
scripturam : Consensu, pacta. Deinde quis obliga- 
tur, vel delinquens, vel contrahens, vel, ut clarius 
dicam, rem aliquam cum aliis agens. Ex delicto 
has actiones comperies, Furti, Περὶ χλοπῆς : 
Vi bonorum raptorum, quam violentum rerum 
raptum interpretare : [njuriarum, que petulantem 
contumeliam significat: Aquilis legis actionem, 
sive De damno. Ex quibus tanquam fiuviorum, et 
fluctuum secundorum scaturigines actionum com- 
mode salientes reperies. 

Deflnitiocontractus, ut legibus placuit,est consen- 
sus et conspiratio plurium, vel ad minus duarum 
voluntatum ad idem concurrentium. Quemadmo- 
dum obligatio robur obtineat, statim dicemus. 
Nunc enim tui gratia singule obligationes expli- 


SYNOPSIS LEGUM. 


930 


À Ἐλληνιστὶ δὶ πέφυκε ἡ παρακαταθήκη : 


Ἡ Κομμοδάτη δεύτερον, χρῆσις τῶν δεδοµένων * 

'H Πιγνερατιχία τε, ἡ περὶ ἐνεχύρων * 

Ἡ περὶ ἀπαιτήσεως χληρονοµίας ἄλλη, 

"Hv Ἐρεδιτάτης λέγουσι περίτζιο Λατῖνοι * 

Πρὸς δὲ a8 εξιθεύδουµ. Λατίνως εἰρημένη, 

Ἡ περὶ παραστάσεως πραγμάτων χεχρυμµένων. 

Tü« ῥὲ κονδικίκιος,.ἠν ῥὲμ δὲ ἡ καθόλου * 

Πρὸς τούτοις τὰ Ἰντέρδικτα, ἦτοι παραγγελίἰαι. 

Tic Βερθις δὲ τῆς ἐνοχῆς ἐστιν, ἡ ἐξ στιπου- 
[λάτο, 

᾽Αφ΄ ἧς ὁ τζέρτος πέφυκε κονδικτίχιος τρέχει, 

Πρὸς ταύτης καὶ ὁ ἴντζερτος, ἀθωγαὶ 0' αὗται δύο, 

Ἐξ στιπονλάτο δέ ἐστιν, ἑπερώτησις, ἄναξ. 

[ᾶσα δέ q' ἐπερώτησις, 1j δήλων, ἤ κρυφίων, 

Ἐφ' ote ὁ κονδικτίκιος, ἤ τζέρτων, ἤ ἰντζέρτων. 

Ἔστι δὲ κονδικτίχιος ἀπαιτήσεως φύσις, 

"H τζέρτος, ἤτοι φανερὸς. ἵντζερτος χεχρυμμµένος. 

Τῆς βερθἰς ἐνοχῆς ὅστιν ἢ ᾿Εξστιματόρια 

Ὅταν διατιμύσωμαι πρᾶγμα xal σοι παρέξω, 

Εἰπὼν, ὡς πράσας, Κόμισον νομίσματά µοι τόσα, 

Ei δὲ μὴ τόσα δοίη τις, ὀΐδου τὸ διδοµένον. 

Τῆς βερθις αὖθις ἐνοχῆς ἥγε Δάμνη ἱνφάκτι, 

"τις κινεῖται πίπτοντος γείτονος δωματίου, 

Τῆς βέρθις πάλιν πέφυχε ἥγε Πρεγατορία, 

Ἡ τὸν κληρονοµήσαντα εὐλόγως xal προσφόρως 

Ἐκ πόσου µέρους ἐρωτᾷ ζητεῖν κληρονομίαν. 

Ἡ Λεγατόρουµ, ἄλλη τις ἀσφάλεια λεγάτου. 

"H τε μὲν ]]εκνυνίαε χονστιτούταε αὖθις, 

τις τὴν ἀντιφώνησιν, καὶ τὴν ἐγγύην λέχει. 

Της  9' ἐνογῆς τῆς Λίττερις ἀγωγὴ Νοθάτιο 


C. Τὸ χρέος µεταφέρουσα τὸ παλαιὸν «lc vov. 


Vers. 155. 


canda sunt, ut distincte et exacte, matres et filias, 
natas scilicet actiones, habeas. Obligatio que re. 
contrahitur in rebus est, ex qua oritur actio De- 
positi, Grece παρακαταθήκη : Commodati, qua est 
usus rei tradite et commodate : Pignoratitia, 
qui est de pignoribus. Alia ἀπαίτησις τῆς κληρο- 
νοµίας,, quam Latini petitionem hereditatis vo- 
cant: actio etiam ad exhibendum, ut Latine dici- 
tur, qu: de rebus occultis, ut palam exhibeantur, 
contra clam possidentem instituta est: ejus que 
re contrahitur est condictio, qua generaliter in 
rem dicitur. Eas actiones sequuntur interdicta, 
sive denuntiationes. Ex obligatione que verbis, 
venit ex stipulatu, e qua due actiones oriuntur, 
condiclio certi et incerti. Ex stipulato est imspo- 
τησις, Sive interrogatio, o imperator. Omnis au- 
tem stipulatio est rerum manifestarum, vel ob- 
Bcurarum, unde certi et incerti condictio: natu- 
ram petitionis condictio demonstrat, certi dilu- 
cidum, incerti occultum significat. Ex obligatione 
verbis, nascitur etiam  7Estimaloria : si rem «esti- 
mem, et tibi tradam,dicens ac si venderem : Dabis 
mihi tot nummos, et nisi dederis, reddes rem 
traditam. Iterum ex obligatione verbis descendit, 
Damni infecti, que vicina domo ruinam minante 





935 
Ἔφηθος τοῦ κουρατωρος συγγενῶν συνεργούντων. 
Τὰ μηδενός τε πρότερον, τοῦ προκαταλαθόντος. 

Τὸ χῦμα τὸ χειµέριον, αἰγιαλὸν ὁρίζει. 

Είκει τὰ ἐπιχείμενα τοῖς γε ὑποχειμένοις. 

Ἴτερ ἐστὶν ὁδὸς avevi), ἄκτοις ἡ πλατυτέρα. 

'O πρᾶγμα τὸ ἀλλότριον ἐκποιῶν ἐν εἰδήσαι, 

"H ἄλλως τραδιτεύων τις, ὡς κλοπὴν ἁμαρτάνει. 
Δευτέρα διατύπωσις ῥήγνυσι τὴν προτέραν. 

T3» δὲ ἴνοφικιόζο, παῖδες κινοῦσι μόνοι. e 
Οὐδεὶς ὁποχαθίσταται παιδὶ πουπιλιαρἰως, 

El. μὴ ποιήσει πρότερον sl; αὐτὸν διαθήκην. 

'O ἔχων τήν ἐναγωγὴν, ἀποδείξει βαρεῖται. 

Τὰ τῆς προιχὸς κινητὰ εἰσπράττεται αὐτίκα, 

Τοῖς ἀχινήτοις ὁλόκληρος εἰς ἀπαίτησιν Ὑρόνος, 
Τῆς διαθήκης ἡ κρηπὶς ἔνστασις κληρονόμου. — 
Καὶ τομὴ καὶ µετάθεσις γίνεται τοῦ λεγάτου, 

Ἐν τε διατυπώσεσιν. Ev τε τοῖς χωδιχέλλοις. 

Τὸ τρίτον ὁ φαλκίδιος σώζει τῷ κληρονόµμῳ, 

Ἐκ τῶν λεγάτων ἁμάντων κατὰ ἀναλογίαν. 

Ὁ Αὔγουστος προσέταξε, φασὶ, τοὺς κωδιχέλλους, 
Ἐν oic οὔτε ἐνίστησιν ὁ γράφων κληρονόµον, 
Οὔτ᾽ ἀφαιρεῖ ὃν ἔγραψεν ἐν τῇ διατυπώσει. 

Τὸ μὲν Τερτουλιάνειον δόγµα καλεῖ προσφόρως 
Elc τὰ τῶν τέχνων πράγµατα τὰς ἐκείνων μητέρας. 
Τὸ 86 q' Ὀρφιτιάνειον αὖθις ἐκ τοῦ ἐναντίου, 

Εἰς τὰ µητέρων πράγµατα τοὺς παῖδας προχαλεῖται. 
Ἡ µήτηρ ἔχει πρόχλησιν ἁπάντων τῶν ἁγνάτων, 
El, τὰ τῶν τέκνων πράγµατα, χωρὶς τῶν ὁμογνίων. 
Νετὰ γὰρ τούτων Έρχεται εἰς τὴν κληρονοµίαν. 
Αλλ) el. μὲν ἀδελφαί εἰσι τὸ ἥμισυ λαμθάνες' 


usque ad pubertatem : exinde curatores in adole- ϱ 


scentem potestatem exercent. Agnatos voca de- 
BScendentes ex maribus, cognatos ex feminis. Ado- 
lescens dicitur, quatuordecim annos natus:mulier 
vero est puber anno duodecimo. Adolescenti quitu- 
torem habet, curator datur. Pupillus tutorem acou- 
Bare non potest. Adolescens vero curatorem potest, 
cognatis juvantibus. Que ante nullius sunt, primo 
occupantis flunt. Littus fluctu hiberno definitur. 
Subjecto solo cedit superficies. Iter est via augu- 
sta : Actus amplior via. Qui *rem alterius sciens 
ulienat, vel aliter tradit, quasi furtum committit. 
Posterius testamentum prius rumpit : querelam 
de inofficioso soli filii movent. Nemo puero sub- 
stitit pupillariter, nisi prius fecerit testamentum. 
Aotori probationis onus incumbit. Res dotales 
mobiles illico petuntur ;immobilium vero repe- 
titioni integer annus cedit. Testamenti basis est 
heredis institutio. Legata adimuntur et transfe- 
runtur testamento et codicillis. Lex Falcidia ex 
omnibus legatis pro rata servat tertiam partem 
heredi. Augustus jus codicillorum instituit, qui- 
bus nee heres institui potest, nec in testamento 
goriptus deleri. Senatusconsultum Tertullianum 


(2) Ἐπ᾽ ἴσηςι 


MICHAELIS PSELLI 
À Ei 9" ἀδελφαὶ καὶ ἀδελφοὶ, ἴσα κληρονομρῦσιν. 


936 


Ὑπούσης διακατοχῆς Tai xal γονεὺς ὡσαύτως, 
Ἐνιαυτὸν ὁλόχκληρον ἔχουσι βοηθοῦντα. 

Ἡμέρας µόνας ἑκατὸν τῶν συγγενῶν ἐχόντων' 
Ποινὴ ὀφείλει τίθεσθαι εἰς τὰς ἐπερωτήσεις. 

Ἡ περπέτουα µίσθωσις, ἐμφύτευσις τυγχάνει, 
Τὸ διαπλασιαζόµενον ἕκ τινος ἠρνηκότος, 
Καταθλιθὲν ἰνδέθιτον ἀπαίτησιν oóx ἔχει. 
Κλοπή ἐστι ψηλάφησις πραγμάτων κατὰ δόλον, 
Χωρὶς κακῆς προθέσεως κλοπὴν οὐχ ἁμαρτάνεις, 
Κατὰ τοῦ χλέπτου, φούρτιθον, κἂν μὴ νόµηται δώσας, 
Tq ἐχπεσόντι πράγµατος πουθλίκανα ἁρμόζει. 
Παυλιανἡ δὲ δίδοται τῷ περιγεγραμμµένῳ, 

Etq πρᾶσιν slc ἐχποίησιν τῶν ἑαυτοῦ πραγμάτων. 
Τὴν φούρτην δἱπλασίάζε σὺν τῷ ᾿Αχουιλίψ. 


B Νόμος 6 δωδεκάδελτος τὴν νοξαλίαν φούρτην, 


Καὶ τὸν νοξάλιον αὐτὸν ᾿Ακουίλιον γράφει. 
Παραγραφή ἔστι σαφὴς ἡ διχαιολογία, 

Τοῦ ῥέου πρὸς τὸν &xtopz κατ᾿ ἀγωγῆς βεθαίας, 
Τῷ νόμῳ μὲν πῶς ἰσχυρᾶς, τῇ φύσει δ᾽ ἀδικούσας. 
Δίκην ὃ᾽ οὐδεὶς συνίστησιν ἀγνώστων αὐτοδίκων. 
Ἐπίσης (2) δικαιώσεως ὁ vepópavoc κρείττων. 

'O φθείρας βίᾳ τὴν σεμνὴν, εὔπορος μὲν τυγχάνων, 
Ἡμίσεος ἀφαίρεσιν ἔχει τῶν κεκτηµένων, 

'O 9' ἄπορος, ἐξόριστος γίνεται παραυτίχα. 

Τῷ Κορνελίῳ ἔνοχυς πᾶς φονεὺς τυγχάνει, 

Tq Ῥεπετοῦνδις ἔνοχος δικαστὴς ὀωροδόχος. 

Τῷ δὲ δελφάσις (3) ἔνοχος ὃς ἀλοίῃ αλαστεύων. 
Τὸ χρόνιον δὲ σύνηθες νόµου λαμθάνει τόπον. 

Οἱ γενικοὶ τῶν εἰδικων ἐγκρατέστεροι νόμων. 


Vers 332. 


commode vocat mairesad bona filiorum : rursus 
e contra Orphitianum fllios ad bona matrum. Ma- 
ter in successione bonorum filii precedit omnes 
agnatos, exceptis consanguineis, quibuscum venit 
ad hereditatem : sed si sorores defuncto super- 
sint, dimidium capit ; si vero fratres et sorores, 
ex sequis partibus succedunt. Ad sgnoecendam 
bonorum possessionem, liberie, et parentibus 
annus integer auxiliatur, aliis cognatis centum 
dies solum. Poena stipulationi apponi debet. 
Emphyteusis est perpetua locatio. Duplum so- 
lutum ab eo qui inficiatus est, indebiti condi- 
ctione non repetitur. Furtum est dolosa rerum 
contrectatio : sine mala admotione furtum non 
facis. Publiciana competit ei qui rem amiait, 
eum non possideat, rem furtivam adversus furem. 
Pauliana datur circumsceripto in venditione, et 
alienatione rerum suarum. Furti, et ex lege Aqui- 
lia in duplum agimus. Lex Duodecim tabularum 
furti οἱ Aquilie actiones, noxales scribit. Exoe- 
ptio est certa et manifesta exceptio rei ad actorem. 
contra actionem lege quidem firmam, sed natu- 
rali jure injustam. Litem nemo ipstituit nescius 
sui juris. In. jure equali potior est qui possidet. 


(3) δὲ φάλσις. 














931 


ττων (ctl τῶν θηλειῶν αἴρεσις τῶν ἀῤῥένων, 

Οἱ μὲν τεχθέντες νόµιµοι ἔπονται τοῖς πατράσιν. 

Οἱ φύντες δ᾽ ἐκ πορνεύµατος, ἔπονται ταῖς μητράσι 

Τὸ φύσει χρεωστούμενον καταθληθὲν οὐκ ἔχει 

Αὖθις ῥεπετιτίονα, ὡς ἔδοξε τῷ νὀμῳ. 

Ἡαντα τὰ ἰδιωτικὰ δηµόσιον οὐ βλάπτει, 

᾽Αποκαβίστατ) ἀθλαθὴς ὁ νέος κατὰ νόμους. 

Ὅπερ ἑατὶ τοῖς ἥττοσι τὸ ἀποχαθιστάναι, 

Τοῦτο µείζοσιν ἔγκλητος πρὸς λόγους ἀναλόγους. 

Ηατρὸς καὶ παίδων μεταξὺ τῶν γε ὑπεξουσίων 

O9 πέφυχε συνίστασθαι δίκης ἀμφιθολίας 

Ὅπου δὲ ἡ προκάταρξις, ἐκεῖ καὶ καταδίκη 

Τὸ μεῖζον δικαστήριον τὸ ἔλαττον προχρίνειι 

Ὁ διδοὺς τὸ ἰνδέθιτον ἔχων εἴδησιν τούτου 

Οὐκ ἔχει πάλιν εἴσπραξιν τοῦ βεθλημένου, 

᾿Ὁτσάκις ἐξετάζοντες περὶ χαρπῶν σκοποῦμεν, 

"Oca λάθειν ἠδύνατο ὁ νομεὺς, ἀχριθοῦμεν, 

Εἰς ἔδαφος ἐπίχοινον ὁ χοινωνὸς οὗ χτίζει. 

᾿Εξωτικὸς οὗ δύναται δουλείαν προσπορίζειν. 

Ἐφ᾽ ὧν 6 ᾿Ακουίλιος θεμάτων οὐχ ἁρμόζει, 

Τούτοις δ᾽ ἴνφάκτουμ δίδοται, ασαθρὸς ὃ) ὁ κανὼν 
[οῦτος. 

Ὁπόσα δὲ μὴ ἔχουσιν Ἰσχὺν κατὰ τῶν νόμων, 

Χωρὶς ἀποτελέσματὸς δοθέντα κατὰ πλάνην, 

Οὐκ ἔχει ῥετετίτιον, οὐδ᾽ εἴσπραξιν ὀπίσω. 

Χείρονα ποιεῖν αἴρεσιν γυνἡ προιχὸς (olas, 

Σαφῶς οὖκ ἔχει δύναμιν ἐν συνεστῶτι γάμῳ. 

Td ἔχοντι ἐπίτροπον, ἕτερος οὐ δοτέος. 

Τὸ μεῖζον δικαστήριον, χρεῖττον τῶν ἁλαττόνων, 


SYNOPSIS LEGUM. 


938 


À Ἠτοι τὸ ἐγχληματιχὸν, τοῦ περὶ τῶν χρημάτων. 


Ἐκδίκησιν ἐγκλήματα λαμθάνει τὴν δικα[αν. 
Ἐν τόποις otc ἡμάρτηται, ἔνθα κρείττων ἡ γνῶσις. 
Ὅπου δὲ ἡ προκάταρξις, ἐκεῖ καὶ καταδίκη. 

Ἐντεῦθεν καὶ κανόνας σοι τῶν Νεαρῶν εἰσφέρω, 
Δηλούντων τὰ βουλήματα πάντων τῶν τελευτώντων, 
Ὅσα μὴ διαµάχονται τοῖς νόµοις τοῖς χειµένοις. 
IIpoixa μὲν Ὑάμος ῥἑνεργεῖ, Ὑάμον δ᾽ οὗ ὁρῶσι 

[προῖκες. 
Ὅπερ 6 νόμος δίδωσι, οὑκ ἂν ἀφέλοιτό τις. 
ΠαραγραφΏς ἀντίθεσις οὐκ ἔστι δηµοσίῳ. 
Ἡ δευτερογαµήσασα πρὸ τοῦ πενθίµου χρόνου, 
Πάντων ἐχπίπτει xal προικῶν, καὶ κερδῶν παραυ- 

τίκα, 

Εξ ἐλευθέρας θυγατρὸς οὐ τίκτεταί τις δοῦλος. 
Τῶν τελευτώντων βούλησιν μηλεὶς ἀνατρεπέτω. 
Γάμος 9' ἐκ διχθέσεως συνίσταται xa µόνης, 
Κἂν μὴ προθῶσι γαμικὰ συµθόλαια πρὸς ταύτης. 
Δεφένσωρ ἐπιτήδειος, οὐδεὶς χωρὶς ἑγγύης. 
'O δοῦναι προελόµενος ἴσος τῷ δεδωκότι’ 
Ἐπιτροπεύειν δύνανται τῶν τέχνων al μητέρες. 
Ἐν µέσῳ δίκης ἄθικον γίνεσθαι θείὀυς τύπους, 
Ἡ γνώµη τοῦ τεστάτώρος πάντων προκιµητέα. 
Téxoq ἀνεπερώτητος, εἰς δάνειον οὐ τρέχει, 
Τὴν τῶν καχῶν εἰσαωγὴν οὐ σφίγγει μακρὸς χρόνος 
Τῶν γάμων οἱ ἀθέμιτοι, ποιναῖς τιµωρητέοι. | 
Οἱ πλημμελοῦντες xóAaot, διδότωσαν δικαίως, 
Φυλαττόμενον νομικῶς νομἰµοις διαδόχοις, 
"Qv ἔχουσιν ol πταίσαντες νοµίµων καὶ πραγµατων. 


Vers. 387. 


Qui vi religiosam virginem corrupit, si locuples (] locus erit. Mulier constante matrimonio, faculta- 


sit, bonorum suorum medietatis jacturam pati- 
tur : pauper vero statim in exsilium mittitur. Om- 
nis homicida obligatus est legi Cornelism. Judex 
sordidus, et munera accipiens, repetundarum tene- 
tur. Legi vero de falsis obligatur, qui variat fal- 
sum scribens. Diuturna consuetudo legis locum 
implet. Leges generales potiores sunt in judiciis. 
Pejor est feminarum conditio, quam marium. 
Legitimi liberi patrem sequuntur, nati ex scorta- 
tione matrem. Quod natura debetur solutum re- 
peti non potest, ut legibus placuit. Nulla pri- 
vata publico nocent. Restituitur illasus adolescens 
secundum leges, quod in minoribus efflcit resti- 
tutio, id in majoribus appellatio, eadem propor- 
tione.Interpatrem etfiliosquosillehabetin potestate 
litís discrimen institui non potest. Ubicunque est 
litis contestatio, illic et judicatio est. Majus tribu- 
nal de minori judicat. Qui sciens solvit indebitum, 
soluti deinceps condictionem non habet. Quoties 
estimantes rationem fructuum habemus, quos 
possessor percipere poterat, exacte perquirimus, 
In solo communi socius non ediflcat. Extraneus 
non potest servitutem acquirere. Ex quibus casi- 
bus Aquilia non competit, datur actioni factum, 
putribus autem est ille canon. Ex his omnibus 
causis que jure non valuerunt, vel non habuerunt 
effectum, secuta per errorem solutione, condictioni 


PATROL. Gn. GXXII. 


tem non habet deteriorem faciendi dotis proprie 
conditionem. Tutorem habenti alius tutor non est 
dandus. Majus tribunal potius est minoribus, sive 
criminale, pecuniario. Crimina justam vindictam 
habent. Quo loco quis deliquit de crimine cogno- 
scitur. Ubicunque est litis contestatio, ibi et con- 
demnatio. 

Deinde tibi affero Novellarum regulas qus de- 
clarant valere morientium voluntates, quecunque 
legibus positis non repugnant. Nuptie dotem 
constituunt , nuptias vero dotes non efflciunt. 
Quod lex dat nemo aufert. Prescriptionis opposi- 
tio non est fisco. Mulier secundo nubens intra 
luctus tempus, amittit illico et dotem et omnia 
luera. Ex filia libera non nascitur servus. Morien- 
tium voluntatem nemo subvertito. Sola affectione 
nuptie contrahuntur, licet illam nuptialia instru- 
menta non preecesserint. Nullus defensor est 
idoneus sine satisdatione. Ad donandum progre- 
diens similis est. illi qui dedit Matres possunt 
filiorum suorum tutelam gerere. [n medio litis 
contra jus flunt sacre forme. Testatoris vo- 
Juntas omnibus est anteponenda. Usure non sti- 
pulatee in debitum non veniunt. Improborum ac- 
eusatio longo tempore non concluditur. Nuptie 
nefarie ponis sunt plectende. Qui deliquerunt 
dent juste reis ambitus. Legitimig suecessoribus 


30 


939 


*O ἄρχων ὑπερόριος οἴκοθεν δαπανάτω. 

Μοιχὸς δὲ τις ἀποδειχθεὶς τὰς ποινὰς ὐπεχέτω, 

Διδόσθω δὲ τῇ γυναικὶ ἐκ τῶν αὐτοῦ πραγμάτων 

Ἡ προὶξ σὺν ἔδνοις ἅπασα, εἰ Ó' ἄπροικος τυγχάνει, 

Μέρος ἐχέτω τέταρτον τῶν ἐκείνυυ πραγμάτων 

Τὰ δὲ λοιπὰ τοῦ πταἰσαντος πράγµατα µεριζἐσθω 

Elc παῖδας, εἷς τοὺς φύσαντας, ἄχρι βαθμοῦ τοῦ 
[τρίτου. 

Et δ’ οὔτε παῖς, οὔτε γονεὺς ὑπάρχουσι τῷ πταίστῃ, 

Tip φίσκῳ προσκυρούσθωσαν τἀκείνου προσηκόντως. 

Τῆς µοιχευθείσης γυναικὸς, ἀκριθῶς τηρουμένης, 

El ὁ σύνοικος βούλοιτο, θαῤῥούντως λαμθανέτω 

Tv πταίσασαν ἀζήμιον ἐντὸς τῆς διετίας" 

Ἀρόνου δὲ διαῤῥεύσαντος τοῦ διηγορευµένου, 

Ἡ piv stc µοναστήριον ἑνδίχως διαγέτω, 

Μελαμφοροῦσα πάντοτε κατὰ τὰς χεχαρµένας" 

E* παῖδες εἶσὶ, τὸ δίµοιρον ἐχέτωσαν ὧν ἔχει, 

Τὸ δὲ γε µοναστήριον τὸ τρίτον λαμθανέτω, 

AY χλήσεις τῶν ἐγκλήματι θανάτου πεπτωχότων 

Τοῖς πᾶσι ἁρμοζέτωσαν T, ἄνω τοῖς γονεῦσι. 

Τὰς δίκας τὰς iv χρήµασι τὰς κατὰ τῶν ἐν κλήρῳ 

Ἐπίσκοποι κρινέτωσαν ἠκριθωμένῳ λόγῳ. 

᾿Ενὸς δὲ μὴ στοιχήσαντος τοῦ κρίνοντος τῇ ψήφψ, 

'O ἄρχων ἐξετάσειε ταύτην ἀκριθεστέρως. 

'Ev δὲ τοῖς ἁμαρτήμασι τοῖς πολιτικωτἑροις, 

Οἱ κληρικοὶ τοῖς ἄρχουσι ὑπόνεινται δικαίως. 

Τοὺς εὐτελεῖς δὲ µάρτυρας ὁ κριτὴς κολαζέτω, 

Πρὸς ἀληθείας εὕρεσιν καὶ μηρεὶς αἰτιάσθω, 

Ἐπὶ τῶν ἐγκλημάτων δὲ τῶν ἐν δικαστηρἰῳ, 

Οἱ µάρτυρες τοῖς δικασταῖς προσίτωσαν ἐν vójup. 


MICHAELIS PSELL! 
À Κηδεµόνας τοῖς ὀρφανοῖς 6 ἄρχων παρεχέτω. 


Χρὴ τὸν ἐξ αἰτιάσεως ὑπομνησθέντα πρώτης, 

Βιθλίου ὑποδέχεσθαι τῆς κινουµένης δίκης, 

Καὶ προθεσµίαν ἡμερῶν εἴκοσι προσλαμθάνειν, 

Ὁ δὲ ix περιστάσεως λαθὼν δευτἐραν χρίσιν, 

Οὐ δόναται τὸν δεύτερον δικαστὴν παραιτεῖσθαι, 

Μετὰ διοµησίαν δὲ τοῦ ῥέου κρυπτοµένου, 

Καὶ μὴ προσαπαντήσαντος κατὰ τὴν προθεσµίαν͵, 

Βὶς τὰ ἐχείνου πράγματα πεµπέσθω ὁ ἑνάγων. 

Οὐκ ἄλλως 9 ἀναδίδωσι τὰ πράγματα τῷ ῥέψ 

El μὴ τὴν πᾶσαν πρότερον δαπάνην ἀπαιτήποι. 

Γυνή τις ἴσως ἄπορος ἐπὶ ἀνδρὶ εὐπόρῳ 

θανοῦσα δίχα γαμικῶν τελείως συµθολαίων, 

Ὡς δὲ κἂν ἄπορος ἀνὴρ ἐπὶ εὐπόρῳ θάνοι. 

Βὶς µόνον µέρος τέταρτον τῶν ἑαυτοῦ κτημάτων, 

᾽Απὸ τοῦ ζῶντος 0 θανὼν γαλῶς κληρονοµείτω. 

'O τρὶς κοµίσας μάρτυρας αὖθις μὴ παραγίτω. 

Ὁ µέσος δὲ τοῖς µέρεσι γεγονὼς γνώµη τούτων, 

Ἐφ' oic οὗτοι δικάζονται xal ἄκων µαρτυρείτω. 

M1, πάσας 9' οἵου, δέσποτα, τὰς νεαρὰς εὐχρήστους 

At μὲν γὰρ οὐκ ἐτέθησαν τοῖς Λέοντος βιθλίοις 

"Qv ἡ μὲν γνῶσις ἀσφαλὴς, βασιλικὴ ὃ’ ἡ χλῆσις 

Αἱ ὃ᾽ el καὶ κατεστρώθησαν ἐσχόλασαν τῷ χρόνῳ, 

AY 8* ἤργησαν ἀλλοίωσιν τοῦ βίου δεξαµένου. 

Οἵον τὰ περὶ βουλευτῶν, τὰ περὶ τῶν πραιτώρων, 

Τὰ περὶ µοδεράτωρυς, τὰ περὶ κοιαιστώρων, 

Τὰ περὶ τῶν ἐπαρχιῶν τῶν ἀπηριθμημέάνων. 

"Oca κατὰ συναίνεσιν τὸν γάµον διαιροῦσι, 

Τὰ περὶ συγχωρήσεων λοιπάδων δημοσίων, 

Τὰ περὶ τῶν ἐκκλησιῶν (4) τῶν ἐν τῇ Σινελίᾳ, 
Vers. 4416. 


servanda jura et res que habent delinquentes. (; questionibus, secundum leges in judicio testes 


Magistratus extra provinciam de proprio sumptus 
facito. Moohus manifestus ponis subjicitor : 
ex ipsius bonis dos, cum omni sponsalitia largi- 
tate mulieri dator: si vero illa indotata, quar- 
tam partem bonorum illius habeat: reliquas ejus 
qui deliquit bona inter liberos et parentes dividun- 
tor usque ad tertium gradum : si vero delinquenti 
neque filius, neque parens sit, convenienter ejus 
bona fisco addicuntor. Mulierem adulteram dili- 
genter observatam, maritus, si velit, intra bien- 
nium impunitam recipito : effluxo vero constituto 
tempore, illa in monasterium merito detruditor, 
cum monialibus omni vite tempore vestes nigras 
induta : si liberi fuerint, ejus bonorum duas par- 
tes habento, monasterium tertiam capito. Eorum 
bona quos crimen morti subjicit, liberis vel ascen- 
dentibus competunt. Clericorum pecuniarias cau- 
88s exacto judicio episcopi judicanto: altera vero 
partium sententie judicantis non acquiescente,eam 
exactius locorum magistratus examinet. In crimi- 
nibus civilibus clerici magistratibus merito sub- 
Jiciuntur. Humiles testes reperta veritate judex 
castigato , el nemo causetur. [n criminalibus 


(4) Ἐκκλήτων. . 


judicibus produountor. Pupillis curatores magi- 
stratus dato. Oportet eum qui ex prima vocatione 
submonitus est, libellum litis que movetur ac- 
cipere, et viginti dierum inducias babere. Qui ex 
recusatione secundum judicium acceperit, nequit 
secundum judicem recusare. Post juramentum 
rei latitantis, neque intra diem statutum se 
exhibentis, actor in ejus rerum possessionem 
mittitor: neque alias reo ejus bona restituantur, 
quam si damna et omnes priores sumptus re- 
pendat. Si viri locupletis pauper uxor non per- 
fectis dotalibus instrumentis decedat, vel dives 
mulier viro pauperi sit superstes, in solam quar- 
tam demortui bonorum partem superstes succe- 
dat. Qui ter adduxit testes, iterum ne produ- 
cito. Mediator scientibus et volentibus partibus, 
ea dere de qua litigant, etiam invitus testimo- 
nium dicito. Ne tamen omnes novellas, o domine, 
utiles crede. Quedam enim posite non suntin 
Leonis libris, quorum scientia firmissima, et no- 
men Regium est: quedam, licet ibi collocata, 
tempore feriate sunt, quedam otiose sunt, muta- 
tionem vita recipiente. Quales que de Decurioni- 














941 
Τὰ περὶ τοῦ μὴ Ὑίνεσθαι οἶκοι τὰς λειτουργίας, 


Τὰ περὶ τοῦ διηνεκῶς ποιεῖν τὰς ἐμοφυτεύσεις, 
Τὰ περὶ τῶν ἐν ᾽Αφρικῇ, θείων ἀφιδρυμάτων. 
Εὔχρηστα δὲ xai θαυμαστὰ, τὰ περὶ Φαλκιδίου 
Τὰ περὶ γάμων λύσεως τοῖς καθήχουσι τρόποις, 
Τὰ περὶ ἀποδόσεως πραγμάτων προικιµχίων, 
Τὰ περὶ καινοτομιῶν, τὰ περὶ κηδεμόνων, 
Τὰ εἰς ἀμέτρους δωρεὰς ἀποτετοξευμένα, 
Τὰ περὶ τῆς By τῇ προιχὶ σαφοᾳς ἀναργυρίας 
Οὐ τοίνυν ὅλον εὔχρηστον τῶν νεαρῶν βιθλίον, 
Ἁλλ” ὧν ἡ πρᾶξις συνεχἠς νόµοις χεχροτημµένη. 
Τῶν δ᾽ ἀγωγῶν ἡ σόνταξις πολλή τε xal ποικίλη, 
Ἰταλικοῖς ὀνόμασι μὲν κατωνοµασμένη, 
Ἑλληνικαῖς δὲ χλήσεσιν αὖθις ἀντικληθεῖσα, 
Τούτων ἠτυμολόγηται τὰ πλείω θαυµασίως. 
᾽Αδουλτερίης ὄνομα κχεῖται περὶ µοιχείας, 
Καὶ θαύµασον τὴν σύνθεσιν τοῦ ὀνοματοθέτου' 
Ὁ Ἰταλὸς τὴν νόθευσιν καλεῖ πῶς ἀδυυλτέραν, 
Ἔννθευ γοῦν κατωνόµαστα:, τὸ στρῶπτον τῆς µοιχείας, 
Ἡ γὰ2 μοιχεία νόθευσις, καὶ παραχάραξίς τις. 
Κινοῦσι δὲ τὸ μοιχικὸν ἀνὴρ, πατὶρ, xai θεῖος, 
Πρὸς τζς μητρὸς, πρὸς τοῦ πατρὸς, σύγγονός τε πρὸς 
[τούτοις, 
Μετ ἐγγραφῶν οἱ σύμπαντες, xv εἰ τὸν ἄνδρα 
[λέγῃς. 
'H ᾽Αδοπτίων, δέσποτα, θέσεως ὄνομάτι, 
Εἰς δύο δὲ ὀνόματα τὴν διαίρεσιν ἔχει, 
"Qv τὸ μὲν ἀδρογάτων, τὸ δὲ ἀδάπτιον λέγε. 
Τὸν τοίνυν αὐτεξούσω λαμθάνει τις elc θέσιν, 


SYNOPSIS LEGUM. 


942 


À Τῇ τῆς ἀρνογατίονος κλήσει νε καὶ δυνάµει, 


'O δέ γε υϊοθετηθεὶς ἄνηθος ἑκουσίως, 
Ἐξερεδάτος γεγονὼς τρίτον λαμθάνει µέρος. 
Ὁ δὲ γε Ακουίλιος ἀγωγή τις τυγχάνει, 
Κατὰ τοῦ μὴ παρέχοντος τῷ σεθασµίῳ τόπῳ, 
Ὅπερ λεγάτον dots σαοῶς ὁ τελευτήσας, 
Ἔχει δ’ ἀπαίτησιν καρπῶν εἴπερ ὑπερθοῖτό τις. 
Ἡ δέ γε ᾿Αδεξιρένδουμ λίαν ἐστὶ χρειώδης, 
Ἡραγμάτων δ) ἔστιν ἔκπραξις τῶν ἀποχεχρυμμέ- 
[νων, 

Περσοναλία «& ἔστι, πρὸς δὲ, ἁρθιτραρια, 
Εἰσπράττει δὲ ὁλόκληρον τὸ πρᾶγμα προσηκόντως, 
Μετὰ γονῶν, xai τοκετῶν, μετὰ αἴτίας. 
᾽Αμμίτους, νόμος πούθλικος κινούμενος πρὸς πάντας, 
Οὐκ ἔστι κεφαλικὸς, xlv ἀτιμῆ τελείως, 
Κωεῖται δ᾽ e? τις τὴν ἀρχὴν χρήµασιν ἀγοράσοι. 
Καὶ ἡ ᾿Αννόνα, πούθλικον καὶ πλέον τῶν πουθλίκων, 
Κινοῦσι γὰρ τὴν ἀγωγὴν καὶ δοῦλοι καὶ γυναῖχες, 
Κινεῖται δ᾽ εἴτις τυραννεῖ τὴν εὐθηνίαν Ρώμης, 
Καὶ καταπραγματεύεται πρὸς χάριν τῶν βαρθάρων. 
"Hv δὲ τις ᾿Ακουίλιος δήµαρχος ἐν τῇ Ῥώμῃ, 
Καὶ νόµον εἰσηγάγετο περὶ ζημίας τότε, 
Ἐκλήθη 8* ᾽Ακουίλιος ὁ νόμος φερωνύμως. 
Διεῖλε δὲ τὸ προσταχθὲν ἓν τρισὶ χεφαλαίοις, 
"Qv ἄχρηστον τὸ δεύτερον τοῖς πράγµασι τυγχᾶνει, 
Οὗτος 8* ὁ νόμος, δέσποτα, πολύχρηστος ὑπάρχει, 
Καὶ περὶ φόνου πολλὴν ἀκρίθειαν εἰσάγει, 
Καὶ st τις τὸ στρατόπεδον (5) νεµόμενον φονεύσοί, 
'H ἀγωγὴ δὲ πέφυχεν αὕτη xal ποιναλία, 

Vers. 501. 


bus, de Pretoribus, de Moderatore, de Quistori- (; etiam ipse maritus Adoptio, o domine, nomen ge- 


bus, de Provinciis enumeratis, que de solutione 
nuptiarum ex consensu, de indulgentia reliquo- 
rum publicorum, de Appellationibus Sicilie, Ne 
Domi Misses celebrent'ir, de Emphyteusi perpetuo 
faciendo, de divinis domibus Africe. Utilia sane 
et miranda, que de lege Falcidia, duc de nuptia- 
rum solutione, convenientibus locis de restitutione 
rerum dotalium, de novi operis nuntiatione, de cu- 
ratoribus, de immensis donationibus, collimata 
sunt : qua docte de dote non numerata. At 
non totus Novellarum liber utilis est, sed 
quarum actio et praxis continua legibus est 
comprobata. 

Actionum vero collectio multiplex est, et varia, 
Italicis nominibus vocata,et rursus vocibus Grecis 
vicissim nuncupata.Multa mirum in modum earum 
etymon enarrant. Adulterii nomen ponitur pro µοι- 
χεία, et ad mirare compositionem ejus qui nomen 
imposuit. Latinus νόθευσιν vocat adulterium ; recte 
igitur stuprum adulterii denominatur: adulterium 
enim est vitiatio sen νόθευσις, et falsa signatio sive 
παρχχάραξις. Accusant vero de adulterio, vir, 
peter, avus, post patrem et matrem, post illos 
caleri cognati, omnes tamen cum inscriptione, 


(5) Τετράποδον, 


neris in duo specierum nomina dividitur, quorum 
alterum adrogatio, alterum adoptio. Cum seilicet 
quis in filium quem natura negavit, alium qui sui 
juris est recepit, viet nomine adrogationis impu- 
bes sponte adoptatur: exheredatus tertiam partem 
capit. Aquilia actio datur contra non prestantem 
loco venerabili legatum, quod quis moriens reli- 
quit, habet repetitionem fructuum, si quis procra- 
stinaverit. 4d exhibendum actio admodum est in 
usu, etest rerum absconsarum repetitio : perso- 
nalis est ; postmodum arbitraria. Et rem integram 
convenienter exigit,cum fetu, partu,et omni causa. 
Ambitus, lex publica, &b omnibus movetur, non ta- 
men capitalis est, licet extrema infamia notet. Mo- 
vetur autem contra eum qui pecuniis magistratum 
emorit. De annona etiam publicum judicium est,et 
plusquam alia publicum, nam actionem movent et 
gervi et mulieres. Movetur autem, si quis Roma- 
nam ubertatem vexet, et ad egestatem inducendam 
in gratiam Barbarorum negotietur. Fuit Rome 
tribunus plebis Aquilius, qui de damno legem tu- 
lit, que ab ejus nomine lex Aquilia congrue voca- 
tur. Ea tribus capitulis dividitur, quorum secun- 
dum nostris in negotiis in usu non est. llla lex 





943 


Ἔστι δὲ καὶ οὐτίλιος, ἔστι δὲ xal διρέκτα. 
E! μέν τις σῶμα σώματι βλάψει, τότε διρέχτα, 
E! δὲ τις ἄλλως ἔθραψεν, οὐτίλιος τυγχάνει. 
Ei δὲ μηδ’ οὕτως ἔθλαψε, μήτε σώματι σῶμα, 
Znpla δὲ προσγέγονεν ἡ ἱμφάκτουμ κινεῖται. 
*'O 86 γε ᾽Ακουίλιος κατὰ μὲν ἀρνουμένων 
Διπλῆν ποιεῖται εἴσπραξιν, τοὺς δὲ ὁμολογοῦντας 
Βἰσπράττει µόνον τὸ ἁπλοῦν, οὐδὲ ζητῶ τι πλέον, 
Ἡ B: βενορουµ ὃ᾽ ἀγωγὴ Ραπτορουµ κεχληµένη, 
Κινεῖται χατὰ ἅρπαγας πραγμάτων ἀλλοτρίων, 
Ἐντὸς μὲν χρόνου ἔσωθεν τετραπλοῦν ἀπαιτοῦσα, 
Τοῦ πράγµατος τῷ τετραπλῷ ἐνταῦθα προκειµένου, 
ὌὭστε συµθαίνει τὴν ποινὴν εἷς τὸ τριπλοῦν τυγ- 
[χάνειν, 
Ἐκτὸς δὲ χρόνου πέφυχεν ἅπλουν εἰσπράττει µόνον. 
Καὶ κινηθεῖσα πρότερον τὴν φούρτην καταπαύει 
Et δὲ τὴν φούρτην πρότερον Χινήσει τις ῥαπτόρουμ 
Κίνει καὶ ταύτην δέσποτα, οὐκ ὑπερθαίνει δὲ γε 
Τοῦ τετραπλοῦ τὴν εἴσπραξιν κἂν ἄμρω τις κινήσει. 
'H Δεποζίτῃς ἐστὶν ἡ περὶ παραθήκης, 
"H τις καὶ δόλον ἀπαιτεῖ πρὸς δὲ καὶ λάταν κοὔλπᾶν 
Καὶ τόκος ὑπερθέσεως καὶ συγχύσεως ἅμα, 
Καὶ κληβονόµοις δίδοται, καὶ κατὰ κληρονόμων, 
Οὐκ ἔστι γὰρ ἀτιμουργὸς εἰ μὴ οἰκείῳ δόλφ. 
Ἡ περὶ δόλου δὲ ἐστι moi, καὶ ποιναλία, 
Δίδοται καῦσα κόγνιτα, ἔστι περσοναλία͵ 
Ἐν τοῖς δυσὶ δ᾽ ἐνιαυτοῖς ἄρχεται καὶ πληροῦται, 
ἝἌλλης δ᾽ ὑπούσης ἀγωγῆς, οὗ κινεῖς τὴν δὲ δόλῳ. 
δε δε Φαλσις ἀγωγὴ νόµος Κορνελίου, 


MICHAELIS ΡΡΕΙ ΙΙ 


À Κ.ινεῖται δὲ κατά τινος πλαστὸν πεποιηχότος. 


944 


Τοῦ ὃς πουθλίχου, δέσποτα, ἡ δὲ φάλσις τιμωρία; 
Κατ’ ἐλευθέρων μὲν ἔστιν fj τε δεπορτατίον (5) 
Καὶ ἡ τελεία δήµευσις' κατὰ δὲ δούλων πάλιν, 
Ἐσχάτην ἔχει κάκωσιν πάνδεινον τιµωρίαν. 
Νόμος ἐστὶν Ιούλιος ὁ δέ γε Πεχουλάτου 

"Ὅστις κατὰ τοῦ κλέψαντος ἐξ ἱερῶν ἁδύτων, 

Ἡ ἐν µνηµάτων ἀσφαλῶν τοι ῥελεγιάσων 
Κινεῖται, καὶ τραχύνεται xal τιμµωρεῖ πανδείνως" 
Ἐπάγει γὰρ ἐναλλαγὴν τάξεως τῆς προτέρας. 
Δερποτατεύει, δἑσποτα, τὸν ἐξεληλεγμένον, 

Ἔχει δὲ καὶ τὴν δύναμιν ἐντὸς πενταετίας. 

Ἡ δὲ Δονατιονιθους dw) διαιροῦσα, 

Τῶν δωρηµάτων τὸ διττὸν, δόνουµ γάρ τοι τὸ δῶρον, 
Τὸ μέν ἐστιν ἵντερ βίδων, τουτὲστιν ἀπεντεῦθεν, 
Τὸ δέ γε µόρτις χαῦσά πως θανάτου γὰρ attía, 
Μόρτις γὰρ ὁ θάνατος, τὸ καῦσα δ᾽ ἕν ἑκάτου (7), 
τοι τὸ δι) ὑπονοίαν θανάτου δεδοµένον. 

Τυχὸν γὰρ ἔμελλέ τις πλεῖν πλοῦν ἐπιχινδυνώδη, 
Καὶ δεδωκέτω χρήματα τῷ φόθῳ τοῦ θανάτου, 
Ἐνταῦθσ γὰρ ἀπαλλαγὰς ὁ δεδωκὼς τοῦ φόδου 
Δεσπότης πάλιν πέφυκε τῶν γε δεδωρηµένων. 

Ὁ δὴ λαθὼν τὴν δωρεὰν φυσικὴν von; ἔχει. 

Ἡ δέ γε ἐπερώτησις τινὶ προσπορισθεῖσα, 

Εὶς κληρονόµον πέφυχε καὶ µόνον µεταπέμπτειν. 
Ἡ δὲ Ἰνοφικιοσο ἡ διαθήχης µέμψις, 

Εἰσαγωγὴ πρὸς ἀγωγὴν, οὐκ ἀγωγὴ τυγχάνει, 
TÀv περὶ ἀπαιτήσεως λέγω κληρονομίας, 

Δίδοται 9' αὕτη καὶ παιαὶ κατὰ πατρὸς s! γέ πως 


Vers. 558. 


éerte, o domine, multum utilis est, et circa ea- (! lis, datur causa cognita, et est personalis ; intra 


dem exactam regulam inducit, si quis pecudem 
gregatim pascentem occidat. Actio hec est pona- 
lis, est utilis, et directa : si quis corpore corpori 
damnum intulerit, tuno erit directa : si aliter no- 
cuerit, utilis : si vero nec eo modo, nec corpore 
corpori damnum datum est, actio in factum com- 
petet. Lex Aquilia ab inficiantibus duplum exigit, 
a confitentibus simplum, neque enim amplius pe- 
titur. Actio vocata vi bonorum raptorum, move- 
tur contra raptores rerum alienarum,intra annum 
quadruplum repetit,re rapta in quadruplo compre- 
hensa, atque adeo consequens est ut poena in tri, 
plo consistat : at extra annum simplum &olum re- 
poscit. Et sí prius actum est vi bonorum raptorum, 
cessat aotio furti : si furti unte quisegit, move- 
bit nihilominus bonorum raptorum actionem ; po- 
terit enim quis, o domine, ita demum agere, modo 
non excedat quadrupli exactionem,etiam si utram- 
que furti et bonorum raptorum moveat. Actio De- 
positi vocatur περὶ Ηαρακαταθήκης, ex qua quis 
dolum presiat, et latam culpam, et usuras pro- 
pter moram et usum, et heredibus datur, et contra 
heredes, non enim infamat, nisi proprius dolus 
intervenerit. Actio de Dolo, est et poena, et posna- 


(6) Aemoptatlov, 


bicnnium incipit, et finit : si alia actio competat, 
non agis de dolo. Actio de Falsis ex lege Corne- 
lia movetur contra eum qui falsum fecit, ejus poena 
ο domine, publica est, in. ingonuis hominibus de- 
portatio,et omnimoda bonorum publicatio ; rursus 
in servo gravissima pona, et extremum suppli- 
cium. Eat etiam lex Julia de Peculafu contra eum 
qui furatus ost ex sacris penetralibus, et. ex tutis 
monumentis sive religiosis: movetur, damnat, et 
punit gravissime, inducit enim prioris ordinis mu- 
tationem ; deportat, o domine, eum qui convictus 
est, et robur obtinet intra quinquennium. De Do- 
nationibus actio divisa est, donatio enim duplex 
est ; donum est δῶρον : alia est inter vivos, qua 
confestim valet: alia est mortis cauaa, θανάτου αἷ- 
tía. Mors enim θάνατος, causa, cujus gratia : sive 
quod datum est ob suspicionem mortis. Si quis 
enim periculosam navigationem ingressurus, metu 
mortis det pecunias, et dimittat res dalas, is qui 
metu donat, dominus earum remanet, qui vero 
donum cepit,naturalem possessionem consequitur. 
Stipulatio alicui acquisita ad solum hseeredem trans- 
mittitur. De inofficioso, est querela de testa- 
mento, introductio ad actionem non proprie actio 


(7) Ἐνεκάτου. 





945 
Ἐξερεδάτους ἔγραψε τούτους iv διαθήχῃ, 


Καὶ χατὰ παίδων τῷ πατρὶ ἐξ ὁμοίας αἰτίας. 

Ἡ δὲ lv Ῥεμ πολυσχεδὶς, καὶ πολυώνυµός cic, 

Καθόλου γὰρ xal µεριχή ἐστι, ἴμ βόνα φίδε, 

Ἡ μὲν γὰρ οὐτιλία τις δανεισταῖς διδοµένη, 

Ἡ δὲ χόμφεσορία τις, ἡ δὲ νεγατορία, 

Ἡ δὶ πριθιτορία (8) τις, ἡ δὲ σπεχιαλία, 

“Ἑτέρα τις σερθιανὴ, ἄλλη πουθλικιάνα. 

Καὶ ol ἵμφακτουμ ἀγωγαὶ πολλαί τε, καὶ ποιχκίλαι, 

Τούτων al μὲν πραιτώριαι, αἱ δὲ πουπιλαρίαι’ 

Αἱ μὶν ἐκ νόµου τρέχουσιν, al δὲ ἀρθιτραρίαι, 

Al μὲν ἁπλοῦν, αἱ δὲ διπλοῦν, αἱ δὲ τὸ διαφἑρον, 

At δὲ τὸ τετραπλάσιον τοῦ χρέους ἀπαιτοῦσιν, 

Αἱ μὲν αὐτῶν ἀναλίαι, αἱ δὲ καὶ περπετοῦαι, 

Ἡ χρῆσις τῶν ἱμφακτοὺμ πολύμλρφος τυγχάνει’ 

"B. Ἰουδικατι 8* ἀγωγὴ μηνῶν τεσσάρων ὅρον 

Πρὸς καταδίκην ἔλαθε παρὰ τοῦ ναµοθέτου’ 

'H δέ γι περὶ ὕθρεως ἀγωγὴ ἀναλία, 

Γίνεται δὲ καὶ πράγµασι, καὶ ῥήμαςι τὸ πλέον, 

Εἰς σῶμα, slc ἀξίαν τε, πρὸς δὲ καὶ ἀτιμίαν" 

Κινεῖται 9^ ἐγχλη ματικῶς, χρηματικῶς δ᾽, st θέλεις, 

Καὶ σθέννυται παραδρομῇ ἑνὸς καὶ µόνου χρόνου. 

Ὡς τῶν iv ῥὲμ τῶν ἰμφακτοὺμ, οὕτω τῶν ᾿ντερ- 
[δικτων, 

'H χρῆσις πολυδύναµος, πολλὰς ἔχουσα κλήσεις. 

Ἔστι δὲ τὸ ἱντέρδικτον, πραίτωρος ὁμίλια, 

Οὐ τέμνει δὲ ὑπόθεσιν, ἀλλὰ ῥυθμίζει µόνον, 

Wa χρὴ τὸν δικαστὴν τεμεῖν τὴν γινουμένην δίκην, 

Et τινες ἀμφιθάλλουσι περὶ νομῆς ἀλλήλοις. 

Καὶ φυσικὴ μὲν τις vou?) κατοχὴ τῶν πραγµατων, 


SYNOPSIS LEGUM. 
Α Ἡ 9' ὡσανεὶ νομὴ χρῆσις ἀλλ᾽ ἀσωμάτων,. 


946 


Τῶν δ᾽ ἱντερδίκτων πέφυκε τὰ μὲν πρὸς παραστάσεις, 
Τὰ δ᾽ εἰς ὑποκατάστασιν, τὰ δὲ πολυτικά πως, 

Τὰ μέν «lav διηνεκΏ, τὰ B ἐνιαυσιαῖα, 

Τὰ μέν εἰσι δημοτικὰ, τὰ δὲ τισὶν ἁρμόζει. 
Ἰντέρδικτον τὸ οὖνδε βι, πρὸ δὲ καὶ τὸ αἰδορέδους, 
Ἰντέρδιχτον τὸ κουοὸ Bi, αουτ κλαµ, ὡνομασμένον, 
Ὅπερ ἐφερμηνεύεται τὸ Bla 7; τὸ λάθρα. 

Καὶ μὴ μηχύνω, δέσποτα, ὀνόματα συλλεγων, 
Καθολικῶς εἰπεῖν καὶ γὰρ ἱντέρδικτον τυγχάνει, 
Ῥυθμίζουσα τὸν δικαστὴν πρὸς δίκης ὁμιλίας (9). 
Καὶ ἄλλα xaz' ἐπιδρομὴν οὕτω δέ σοι ῥητέον. 
Κονουχτιο, 7j µίσθωσις, Λοχατι, ἀγωγή τις, 

"H τις ἁρμόζει, δέσπρτα, τῷ γε μισθωσαμένῳ, 

Katà τοῦ ἐχμισθώσαντος, τοῦ µισβωθέντος χάριν. 
Μανδατι, περὶ ἐντολῆς, ἔστι δὲ τῆς xovotvao, 

Ἡ Μετους χαυσα, πρόσεστι τῷ φόθῳ δυναστείας, 

"H δόντι πρᾶγμα τῶν αὐτοῦ, ἢ χρέος ἀφεικότι, 
Περσοναλία δέ ἐστι xal. χρόνῳ περατοῦται. 

'O Μαεστατις, δέσποτα, νόμος ἦν Ἰονλίου" 

Κινεῖται 9^ s! τις ἔπραξέ τι xavà βασιλέων, 
Καθοσιώσεώς ἐστιν ἔγχλημα τοῦτο μέγα, 

Καὶ παίδων ὄντων δήµευσιν ἔχει υοῦ κολασθέντος, 
Ἔρεδιτατις δὲ ἐστι περὶ χληρονομίας, 

Εὔτ᾽ οὐκ ἔσει διαφορὰ ἀδνάτων καὶ κογνάτων, 
"A))' οὐδὲ σούων, δέσποτα, καὶ τῶν ἐμαγκιπάτων, 
At Νοξαλιοι ἀγωγαὶ πᾶσαι, καὶ πραιτωίαι, 
Κινοῦνται κατὰ δεσποτῶν οἰκετῶν πλη μμεκούντων, 
Ἡ Ῥεπετουνδις φέρεται κατὰ τῶν δωροδόκων, 

Καὶ µάλιστα τῶν ἐν ἀρχαῖς, καὶ κατὰ τῶν συνέδρων, 


Vers. 617. 


(de petitione hereditatis loquor) Ea datur filiis (; litem motam dirimere si qui invicem de posses- 


contra patrem, si eos exheredatos scripserit in 
testamento, et contra filios patri ex simili causa. 
Actio in Rem, multiformis est, et multinominis ; 
in genere enim et specialis est bone fldei : ea qui- 
dem est utilis, que creditoribus datur, confesso- 
ria, negatoria,prohibitoria specialis, altera servia- 
na, alia publiciana. Et in Factum actiones plures 
et diverse sunt, quedam pretorie, quedam pu- 
pillarie, quedam ex lege descendunt, quedam ar- 
bitrarie sunt : quaedam eimplum,quadam duplum, 
triplum, et quadruplum debiti repetunt; alie an- 
nales sunt, alie perpetue. Usus actionum in [8- 
ctum est multiformis. Judicali actio qualuor men- 
sibus a judicis eondemnatione enumerandis defi- 
nitur. Áctio de Injuria annalis est; fit rebus, at 
mage verbis in corpus et existimationem ad infa. 
miam prolatis: ages ea et pecuniarie et crimina- 
liter, si velis, et unius ac solius anni elapsu 
comprimitur. Ut actionum in rem, et in factum, 
ita 7nterdictorum usus pluripotens est, ct multa 
nomina obtinet. Est autem  Inlerdictum pretoris 
colloquium et denuntiatio, quo litem non diri- 
mit, sed docet solum quomodo judicem oporteat 


(8) Προιθιτορία, 


sione contendunt ; naturalis quidem possessio est 
rerum detentio, sed quasi possessio est 11908 in- 
corporalium. Interdicta alia sunt ad exhibitiones, 
quedam ad restitutionem, alia prohibitoria : que- 
dam perpetua sunt,quedam annalia, quedam pu- 
blica, quedam aliquibus competunt, interdictum 
unde vi, postea et illa que de rebus, interdictum 
quod vi aut clam nuncupatum, quodque Greci in- 
terpretantur τὸ fg ἤ τὸ λάθρα. Neque verbosus 
sum, 0 domine, nomina colligens ; nam, ut gene- 
raliter dicam, interdictum est colloquium,et enun. 
liatum, judicem edocens de lite. Sed alia rursum 
tibi dicenda sunt. Conductio Μίσθωσις ; Actio Locati 
competit illi, qui rem mercede locavit, in eum, qui 
conduxit,ut mercedem solvat ; Mandati, περὶ Ἐντο- 
λῆς, eSt ex consensu. Metus causa ei competit qui 
timore potestatis rem suam dedit, vel debitum ac- 
οθρίο tuli ; personalis est, et anno terminatur. 
Majestatis, o domine, est lex Julia qua agitur 
contra eum qui adversus reges aliquid patravit. 
Grave est lese sacre Majestatis crimen, etiam 
exsistentibus liberis damnati bona proscribuntur. 
Hareditatis est de successione sive περὶ χληρο- 


(9) Πρὸ δίχης ὁμιλία, 





9417 


Κινεῖται δ᾽ εἰ καὶ τέθνηχεν ὁ γατηγορηµένος. 
Ἡ Ῥερουμ ᾽Αμοταρουμ δὲ χονδικτίχιος λόγος. 
Αρμόζει δὲ καὶ γυναιξὶ κατά τῶν συνοικούντων, 
᾿Ανδρί τε κατὰ γυναικὸς χλέψαντος, fj χκλεψάσης. 
Στελιονατους δέ ἐστι πράξεως πονηρἰα' 

'Οποῖον εἰ χρεώστης τίς τινι τῶν δανεισάντων, 
Εἰς ὑποθήχην πρᾶγμα δῷ προύποτεθειµένον’ 
Ἔχει δ᾽ ἐξτραορδινάριον τοῦτο τὴν τιµωρίαν. 
Αγωγὴ διαιρετικὴ ἥγε Τριδουτορια. 

Ἡ 95 γε μὴν Τουτελαε, Ἡ κατ᾽ ἐπιτρόπων' 

Τὸ δὲ Τερτουλιανειον δόγµα πρὸς συκοφάντας. 
Τὸ δὲ φαμιλίας ἑρκισκούνδαε τύπος, 

Εν ᾧ τὰ δικαστήρια διπλην ἔχει τὴν φύσιν, 
Τῶν ἐγκαλούντων δ᾽ Έκαστος ἄκτωρ ἐστὶ καὶ pioc. 
Ἡ Φυνερατικια δὲ, ἀπαιτεῖ τὴν δαπάνην, 
τῶν ἓν ταφῇ παρά τινος καλῶς καταθληθέντων, 
Καὶ προτιμᾶται τῶν χρεῶν, ἤτοι αὐτὴ δαπάνη. 
Δόγμα δὲ τὸ ᾽Ατιλανειον, τὸν ἀχριθῆ νοµέα 
Miss χερδαίνειν περιττὸν, μήτε μὲν ζημιοῦσθαι. 
Δόγμα τὸ ᾽Αμϕιάνειον παντελῶς ἀνηρέθη. 
Δόγμα τὸ ᾽Αδριάνειον παντελῶς ἠθετήθη. 

Δόγμα δὲ τὸ ᾽Ατίλειον χωλύει τὰ χλαπέντα, 

Διὰ vous, c δεσπόζεσθαι χρονίας προσηχκόντως. 

'O νόμος δ᾽ ὀγνάριος (10) τὸν ὅρους µεταθέντα, 
Χρυσοὺς εἰσπράττει ἑκατὸν, ἐφ᾽ ἑκάστῳ τῶν ὅρων. 
'O νόµος ὁ βοχώνιος παντελῶς ἀνηρέθη, 

Δόγμα δ᾽ )Λσουμνιάνειον, ἔστι τοιοῦτον, ἄναξ. 
Εάν τις ὑπὸ αἴρεσιν, Tj ἴσως ὑπὸ pov, 


MICGHARLIS PSELLI 
À Ἐλευθερίαν χρεωστῇ φιδιχοµισααρίαν, 


948 


Ἔπειτ) ἀπολιμπάνηται 0 εὔλογον αἰτίαν, 
Αὕτη μὲν ἵνα προχωρῇ δι εὔλογον αἰτίαν (41), 
Αὐτὸς € ἐστὶν ἀνέκπτωτος πατρωνικῶν δικαίων. 
Νόμος ὁ Ἰούλιός ἐστι περὶ µοιχείας. 

Περὶ καθοσιώσεως, περὶ βίας ἐνόπλου. 

Δόγμα τὸ Κλαυδιάνειον τελείως ἀνηρέθη. 

Τὸ δὲ Καρθωνιάνειον βοηθεῖ τοῖς ἀνήθοις, 

'O νόμος 9' ὁ Κορνήλιος κατὰ τῶν πλαστογράφων, 
Δόγμα Λαργιτιάνειον ἐσχόλασε τελείως’ 

Δόγμα τὸ Νινιάγειον τανῦν οὐκ ἔχει χρῆσιν. 

Τὸ δὲ Ὀρφιτιάνειον παρέχει τοῖς ἐχγόνοις' 
Νόμιμα δίχαιά τινα διαδοχαῖς µητέρων. 

Ὅ νόμος 8" ὁ Πάπιος παντελῶς ἀνηρέθη. 

Δόγμα τὸ Σιλιάνειον ἐκδίκησιν εἰσάγει, 

E* τις βίαιον πέπονθεν αἰφνιδίως. 

Δόγμα Τερτυλιάνειον βοηθεῖ ταῖς µητράσιν, 

El; τὴν τῶν παίδων νόµιμον πάντως κληρονοµίαν. 
'O νόμος ὁ Φαλκίδιος αὐτίκα σοι ῥητέος, 

Ἔχει γὰρ πρὸς κατάλήψιν οὐ μικρὰν δυσκολίαν. 

'O εἰκοστόπεμπτος καιρὸς τῶν ἐνηλίχων vat, 
᾿Ἀπὸ ῥοπῆς µέχρι ῥοπῆς νομικῶς ἀριθμεῖται: 
Αν αἴρεσις τεθῇ τινὶ xatpo μὴ ὁρισθέντος, 
Elc πλήρωσιν αἱρέσεως ἡμέρας ἔχει δύο. 
«Ο νομικὸς συμψηφισμὸς τὸν χρόνον, Στεφηφόρε, 
Ἑθδόμης ὥρας δ᾽ ἄρχεται νυχτὸς, καὶ µέχρι txuc 
Νυκτὸς τῆς ἄλλης ἀχριθῶς τὴν περαίωαιν ἔχει. 
'H ἔχκλητος ἐκδίδοται ἐνκὸς ἡμερῶν δέκα. 
Vers. 673 


νοµίας, in qua nulla est differentia agnatorum et (; centum aureos exigit. Lex Voconia prorsus sub- 


cognatorum suorum,o domine,et emancipatorum. 
Omnes Nozales actiones Prretorie, moventur con- 
tradominos servorum delinquentium. De flepe- 
tundis fertur contra munera accipientes, maxime 
magistratus, et. eorum assessores ; movetur etiam 
si reus mortuus sit. Rerum Amotarum condictio 
competit et mulieribus contra conjuges, et viro 
contra mulierem furantem, vel furatam. Stelliuna- 
tus est actionis improbitas, quemadmodum si 
debitor uni ex creditoribus rem prius alteri obliga- 
tam hypothece dederit, extra ordinem plectitur. 
Tributoria actio est divisoria. Tutelz: contra tu- 
tores. Teriullianum senatusconsultum contra ca- 
lumniatores Familig erciscundz formula, cujus 
judicium duplicem habet naturam, provocantium 
enim uterque, est actor et reus. Funeratitia sum- 
ptus in alicujus fuuere jure factos reposcit, qui 
sumptus alia omnia debita praecedunt. Senatuscon- 
sultum Atilianum bone fidei possessorem neque 
quod superest lucrifacere, neque damno affici 
decernit. SCum Amphianium omnino sublatum est, 
SCum Adríanium omnino in usu est.SCum Attilium 
rerum furto subreptarum dowinium, longa posses- 
sione acquiri, convenienter prohibet. Lex Caii ab 
eo qui terminos transtulit, in singulos terminos 


(40) T'dtoc. 


lata est. SCum 4sumianium est hujusmodi, o rex, 
si quis sub conditione, vel eque sub die, fidei- 
commissariam libertatem debeat, et ex juxta causa 
absit, ut ea procedat die vel conditione impleta, 
statuit, et ipse lapsus non est jure patronatus. 
Lex Julia est, de adulteriis, lese Majestatis, de 
vi armata. SCum Claudianum omnino sublatum 
est. Carbonianum fert opem impuberibus. Lez 
Cornelia est contra falsarios. SCum Largitianum 
omnino in desuetudinem abiit. Niniamum non est 
in usu. Orphitianum prebet filiis jura quedam 
legitima in successionibus matrum. Lex Papia 
omnino sublata est. SCum Silanianum ultionem 
inducit, si quis violentum quid repente passus 
est. S8Cum Tertucdanum succurrit matribus, in 
universam legitimam flliorum hereditatem. Ex- 
plicanda est statim tibi lex Falcidia, cognitu enim 
non parum difficilis est. 

Viginti quinque anni minorum, o rex, a mo- 
mento in momentum legitime computantur. Si 
conditio alicui apposita sit non deflnito tempore, 
ad implendam conditionem biduum hasbet.Hac est 
legitima temporum supputatio, o imperator, a 
septima noctis hora dies incipit, et usque ad sex- 
tam alterius noctis exacte transit. Intra dies de- 


(411) Toi 6poo πληρωβέντος, 














949 


Μιτὰ διάζευξον ἀνδρὸς ἐν τριάκονθ ἡμέραις 
Διαλαλείτω ἡ γυνὴ ὡς πέφυχεν ἐκκύμων, 

Καὶ μετὰ τὴν φανέρωσιν τῆς διαθήκης, ἄναξ, 
Ὅ κληρονόμος ἴνθεντον ἐν τρισὶ μησὶ δὁράτω. 
Tov ἔκ πλαχγίου συγγενῶν αἱ διακατοχαὶ δὲ, 
Ἡμερῶν ψῆφον ἑκατὺν ἔχουσι προθέσµίαν. 
Τέσσαρας μῆνας ἔχουσιν οἱ καταχεκριµένοι, 
ἝἜνεκεν ὑπερθέσεως, xal κατὰ ταῦτα τόπους 
Διδοῦσι τοῖς ἐνάγουσιν ἑκατονταίους, ἄναξ. 

Ἡ ῥεδιθιτόρια δὲ ἀγωγὴ, Στεφηφόρε, 

Ἔτοι ἡ ἀναστρέφουσα πρᾶγμα τὸ πεπραγµένον, 
Μητῶν ἕξ πάντως ἔσωθεν κινεῖται οὐτιλίων. 
Καὶ ἡ μειοῦσα tlm ua ἀγωγὴ τοῦ πραθέντος, 
Τοῖς ἓξ περιορίζεται μησὶν εἷς προθεσµίαν᾿ 

Ei δ᾽ 6 πωλήσας τὸ πραθὲν ἀντιφωνεῖ βεθαίως, 
Χρόνος 6 ἐνιαύσιος οὐκ ἔτι περαιτέρω. 
Ἐνιαυτὸς ἀφώρισται τῇ δόσει τοῦ λεγάτου, 
Ὅπερ τις καταλέλοιπεν cic σεθάσµιον οἶκον. 
Ἐνιαυτὸς ἀφώρισται τῷ ἀντιτιθεμένῳ, 

Μετὰ συνοίχου τελευτὴν, περὶ ἀναργυρίας, 
᾽Αντεγκαλοῦντι τῆς προικὸς πρὸς τὸν κατηχοροῦντα. 
'O δὲ µέγα ἔγχλημα ζητούµενος εἷς δίκην, 

E? μὴ ὀντὸς ἐνιαυτοῦ νοµίµως ἀπαιτήσοι, 

Περὶ οὐσίας ἔκπτωσιν ὑφίσταται δικαίως. 

Ἡ xatà τοῦ ἁρπάσαντος ἀγωγὴ πρὰγμα ξένον, 
"H ἀπὸ ἐμπρησμοῦ τινος, fj ἀπὸ ναυαχίου, 
Χρόνῳ περιορίζεται τοῦ τετραπλασιάζειν, 
Ὅπερ οὗτος ἀφήρπασεν οὐδέ γε περαιτέρως, 
Μετὰ δὲ χρόνου πλήρωσιν τὸ ἁπλοῦν ἐχδιχεῖται. 
Πασα γυνἠ χηρεύουσα, πενθείτω µόνον χρόνον’ 
Ἡ περὶ δόλου ἀγωγὴ, χρόνοις ὥρισται δύο. 
Περὶ ἀναργυρίας δὲ παραγραφόμενός τις, 

Δύο Έξει συναπτὰ, ὡς πρὸς τὰς ἀντιθέσεις. 
Ἐμφυτευτὴς xal µισθωτῆς εὐαγοῦς τυχὸν τόπου, 


cem appellatur. Mulier intra dies triginta a divor- 
tio, marito nuntiet quod pregnans sit. Post apertas 
lestamenti tabulas, o rex, heres inventarium .tri- 
bus mensibus facite. Bonorum possessionibus 
qua propinquis 8 latere deferuntur, centum dies 
statuti sunt, Condemnati dilationis causa quatuor 
menses habent : quibus elapsis usuras centesimas 
actoribus solvunt, Actio redhibitoria, o imperator, 
qua rem venditam restituit, omnino intra sex 
menses utiles movetur. Actio qua pretium rei 
vendite minuit, id est quanto minoris, sex fatali- 
bus mensibus finitur: si vero venditor de re ven- 
dita firmiter promittit, actio annum tempus non 
transgredietur. Intra annum dari debet legatum 
quod quis reliquit religioso loco. Annus prefi- 
nitur excipienti post conjugis mortein, ad oppo- 
nendam non numerate dotis exceptionem. Qui 
-propter magnum crimen ad judicium requiritur, 
nisi sese intra annum offerat, omnibus bonis 
suis merito ejicitur. Actio que datur contra eum 
qui ex inoendio vel naufragio rem alienam rapuit, 
anno finitur quoad quadruplum,non ulterius ; nam 
anno completo in simplum condemnatur. Omnis 
mulier viduata solum.annum lugeto. Aotio de dolo 


| 


SYNOPSIS LEGUM. 


9930 


À Χεῖρον ποιῶν τὸ μισθωθὲν, 7j δρῶν ἀγνωμοσύνην, 
Ἐν δύο ὅλοις Extat. τοῦ πράγματος στερεῖται. 
Ἐὰν ἐν ἔτεσι δυσὶν ὁ γάμος ἐξετάθη 
Καὶ μετὰ ταῦτα λέλυται ἐν νόμῳ τυχὼν λύσει, 
᾽Απαιτουμένῳ τῷ ἀνδρὶ τὴν γεγραμμένην προῖκα 
Ἔξεστι παραγράφεσβαι ὡς ἐξ ἀναργυρίας' 

El δ) ἐπὶ δέχα ἔτεσιν ὁ γάμος παρετάθη, 

Τρεῖς μόνοι μῆνες δίδονται τούτῳ κινεῖν τὴν δίκην. 
Δίκη πᾶσα χρημµατικἡ ἐννόμως κινουµένη, 

Οὐκ ὀφείλει μηχύνεσθαι τῶν τριῶν χρόνων πλέον. 
Μετὰ τὸν εἰκοστόπεμπτον τοῖς ἀφήλιξι χρόνον 
Elc τὴν ἀἁποκατάστασιν τετραετίαν δίδου. 

Τῆς δὲ ἱνοφικιόσο χρόνος πενταετία. 

Πενταετία σθέννυται, τὸ περὶ τῆς µοιχείας. 

Καὶ τὸ δὲ πεκουλάτους δὲ ἔγκλημα πέντε χρόνοις, 
Ὀρίζεται πρὸς ἁγωγὴν, οὐχέτι περαιτέρω. 

Ὁ ἴμφας ἤτοι νήπιος ἐτῶν ἑπτὰ τυγχάνει. 

Ὀχτὼ δὲ χρόνων ἔσωθεν οὐκ ἔστιν ἀναγνώστης, 
Tv ἀκινήτων πέφυχεν, ἄναξ, ἡ προθεσµία, 

Τοῖς μὲν παροῦσι δέχατος ἐνιαυτὸς xai μόνος, 
Τοῖς δὲ ἀποῦσιν εἰκοστὸς, οὐκέτι περαιτέρω. 

Τὰ ἔτη τῆς περὶ προικὸς ἀναργυρίας δέχα, 

Ἡ πρὸ τῶν δώδεκα ἐτῶν ἀθέσμως γαμουμένη 

Οὐκ ἂν γάµον ποιήσειεν, εἰ δὲ προὐπῆν νηστεία, 
Αὕτη καὶ πάλιν πέφυχε τῷ νόµῳ παραμένει". 

El µή τις λύσειν βούλοιτο ταύτην ὡς ἀπὸ νόµου. 
Ταῖς μὲν θηλείαις δώδεκα eic ἐφηθίαν χρόνους, 
Οἱ δὲ τέσσαρες καὶ δέκα τοῖς ἄῤῥεσι χριττέοι, 
Συνηγορεῖν δὲ δύναται ὁ ὀχτωκαιδεχαέτης. 

*Q δὲ υἱοθετῶν τινα µείζων ὀφείλει εἶναι, 

Ἀρόνοις liv ὀκτωκαίδεκα τοῦ υἱοθετουμίνου" 

C θήλεια μὲν αἰτήσεται συγγνώµην ἡλικίας, 
Ἐννόμως τοῦτο πράττουσα ὀκτωκαιδεχαέτης' 
᾽Ανλρ 9' εἰκοσαέτης ἕστω πρὸς τὴν συγγνώµην. 

Vers. 742 


biennio finitur. Exoipiena de non numerata pe- 
cunia, biennium continuum habebit, postea non 
excipiet.Emphyteuta, et conductor venerabilis loci, 
deteriorem faciens rem conductam, vel non agno. 
scens debitum duobus annis integris, re privatur. 
Si biennio matrimonium constilerit, et postea so- 
lutione legitima solutum sil, viro repetenli scri- 
ptam dotem competit exceptio de non numerata 
pecunia :si vero ad decem annos porrectum sit, 
tres menses solum illidantur &d movendainlitem : 
Omnis pecuniaria causa legitime mota,ultra trien- 
nium produci non debet. Post annum vicesimum 
quintum, ad restitutionem minoribus quadrien- 
nium dato. Querele inofficiosi tempus quiuquen- 
niuin. Adulterii crimen quinquennio exstinguilur. 
Peculatus crimen quinque annis finitur, neo ulte- 
rius actio competit. Infans est annorum septem. 
Intra octo annoa lector esse non potest. Rerum 
immobilium, o imp., inter presentes usucapioni 
statutum est decennium, inter absenles viginli 
anni et non ultra. Anni non numerate dotis sunt 
deoem. Que ante duodecimum annum nubit non 
contrahit metrimonium ; si quidem sponsalia sub- 
erant, illa rursus lege consistunt, nisi quis ea sol- 








951 


*O0 fttv εἶχοσι ἐτῶν, οὐ δύναται δικάζειν. 
Περαέτωσις ἐγκλήματος ὄρος εἴκοσι χρόνων, , 
Πενταετία µόνη δὲ σθεννύει τὴν µοιχείαν, 
Ταύτη γὰρ πεπεράτωται xai τόδς πεκουλάτου. 
Ὁ χρόνον εἰκοστόπεμπτον πληρώσας ἡλικίας, 
Ἐρχέσθω πρὸς διοίκησιν τῶν ἑαυτοῦ πραγμάτων. 
᾽Αφῆλιξ αἰτησάμενος τυγγνώμην ἡλιχίας, 
Εἶπερ, δωρήσηταί τινι ἀχίνητόν τι πρᾶγμα, 

Ἡ δωρεὰ οὐκ ἕῤῥωται, εἰ μὴ διέλθοι χρόνος, 
Μετὰ τὸν εἱχοστόπεμπτον δεχέτης 7) καὶ πλέον. 
T ἐπὶ πράσει ἀγωγὴν μαχρὸς χρόνος τέμνει, 
Ἡ περὶ ἀπαιτύσεως πάσης χληρονοµίας, 
Προσωπική τε σύµπασα τριανονταετία, 
Σθέυνυταί τε καὶ φθείρεται οὐδαμῶς περαιτέρω. 
Τὸ Φινιοὺμ. ῥεγουνδόρουμ, ἤτοι τὸ περὶ ὅρων 
Ἀρόνοις ἐν τοῖς τριάκοντα τοῖς ἀνεπιφωνήτοις. 
Σθέννυταἰ τε καὶ φθείρεται οὐδαμῶς περαιτέρω. 
᾽Αγωγή τε προσωπικὴ ταύτῃ τῇ προθεσµίᾳ, 

El μὴ τμηθῇ τὸ μεταξὺ σθέννυται προσηχόντως. 
᾽Αγωγαὶ τεµποράλιαι ταύτῃ σθέννυται μόνῃ 
Διπλᾶ δὲ δικαστήρια, ταῦτα τὰ τρία μόνα, 

Τὸ περὶ διαιρέσεως κοινῶν τινῶν πραγμάτων, 
Τὸ περὶ eap ac τε, τὸ περὶ ὅρων τρίτον. 

Οὔτε ἡ φούρτη ἀγωγὴ, οὔτε ἡ προ σοκίο͵ 

Οὔτε περὶ ἁρπαγῆς κινητῶν, ἣν οἱ Λατῖνοι 
Ωὕτω κατωνοµάχασι βι βονόρουµ ῥαπτόρουμ, 
Ἐτῶν πλέον τριάκοττα εἷς ἀγωγὴν ἶσχύει, 

Ἡ δ᾽ ἀπαιτοῦσα τὸ διπλοῦν ἐπὶ τοῦ κλοπιμαίου 
Τῷ χρόνῳ παρατείνεται τοῦ κλέφαντος τὸ πρᾶγμα. 
Ἔτεσι τεσσαράκοντα ἡ ὑποθηκάρια 


MICHAELIS PSELLI 


À ᾽Αγωγὴ παρεκτείνεται τὸ πρᾶγμα τοῦ χρεώστου, 


952 


"Eyovtoc καὶ κατέγοντος καὶ σαφῶς νεµομένου. 
Καλῇ δὲ πίστει ἀγωγαὶ τοσαῦται xai τοιαῦται 
Πρᾶσις, ἀγορασία τε, µίσθωσις, χοινωνία, 
Ἐκμίσθωσις, διοίκησις πραγμάτων ἀλλοτρίων, 
Κατ’ ἐπιτρόπων ἀγωγὴ, ἐντολὴ, παραθήκη, 
᾽Αγωγὰ περὶ τὸ χρησθὲν, ἡ περὶ ἐνεχύρου, 
"HI. περὶ διαιρέσεως τῶν συγκληρονομούντων 
Ἡ διαιροῦσα τὰ κοινὰ, καὶ χωρὶς κοινωνίας, 
*H π/αεσκρίπτις βἑρθις τε τῶν αὐταλλαττομένων, 
”λλλη 9 αὖθις ὁμώνυμος Ἡ οὐ ἑστιματόρια, 
Ἡ δὲ ἐρεδιτάτις τε χλτθεῖσα πετίτιον, 
Ἡ ἀπαιτοῦσα, δέσποτα, τὰ τῆς κληρονοµίας. 
Στρίχκτα τε πρὶν ἐτύγχανςε, καὶ ἡ ἐξ στιπουλάτο. 
Ὁ νόμος ὃ᾽ ὁ Φαλκίδιος τοιαύτην ἔχει φύσιν, 
Εἴπερ τις τελευτήσειε πατὴρ ἑνὸς παιδίου, 
Γράψας τε διατύπωσιν, τοῦ παιδὸς οὐκ ἐμνήσθη, 
Αλλ’ ἄλλοις καταλέλοιπεν ἀπέραιον τὸν χκλῆρον, 
*O παῖς τὸ τρίτον λήψεται πραγμάτων τῶν πα- 
[ερφων' 
El δ' ὅταν ἐγέννησε παῖδας ἐν βίῳ δύο, 
0ὐδ᾽ ἑνὸς ἐμνημόνευσε ποιῄσας διαθήχην, 
*Exactoq ἕκτον λήψεται τῶν πατρικῶν πραγμάτων’ 
El δέ γε τρεῖς τυγχάνουσιν οἱ παῖδες τοῦ θανόντος, 
Ἕκχαστος ἔξει ἔννατον τῆς πατριχῆς οὐσίας' 
Δωδέκατον δ᾽, εἰ τέσσαοες τυγχάνουσιν οἱ παῖδες" 
E? δὶ πλείους τυγχάνουσι, δέσποτα, τῶν τεσσάρων, 
Τοότοις ἀποχεκλήρωται τῆς πατριχῆς οὐσίας, 
Μερὶς πάντων ἡμίσεια, δοκοῦν τῷ Φαλκιδίψ. 
Οἱ ἄνευ δεφενσίωνος πρᾶσίν τινος ποιοῦντες, 
Vers. 801 


vere velit tanquam ex lege. Feminis duodecim (: agendum robur obtinent. Ea vero que duplum 


anni, maribus quatuordecim ad pubertatem suf- 
ficiunt. Natus annos decem et octo advocatus esse 
potest. Adoptans major esse debet adoptalo annis 
octodecim. Mulier postulans veniam eetatia, legi- 
time id aget, si nata sit. decem et octo annos : 
at vir vicennalis esto ad veniam. Minor viginti 
annis judicare non potest. Viginti annis crimina 
finiuntur, solum quinquennium exstinguit adulte- 
rium et peculatum. Qui vicesimum quintum an- 
num implevit venit ad administrationem rerum 
suarum. Minor postulata etatis venia,si alicuirem 
immobilem dederit, non valet donatio, nisi post 
vicesimum quintum annum, decennium et am- 
plius transierit. Actionem venditi longum tempus 
resecat. Petitio universe hewreditatis et omnis 
personalis actio triginta annis exstinguitur et cor- 
rumpitur, nullo inodo ulterius. Finium regundo- 
rum triginta annis nulla denuntiatione interru- 
pta, exstinguitur. Et actio personalis eodem prefi- 
nito tempore nisi interrumpatur, convenienter 
tolletur. Actiones temporales, eo etiam solo tem- 
pore exstinguuntur. Ut et duplicia judicia, hectria 
solummodo que sequuntur : acilicet communi 
dividundo, familie erciscundae, tertium flnium 
regundorum. Neque furti, neque pro socio, no- 
que de raptu mobilium, quam Latini vocarunt vi 
bonorum raptorum, plus quam annis triginta ad 


exigit a fure in omnem furis vitam producitur. 
Hypothecaria actio debitoris rem bhabentis,et probe 
possidentis, ad annos quadraginta extenditur. 

He vero sunt actiones bone fidei, emptio, et 
venditio, conductio, societas, locatio, administra- 
tio rerum alienarum, actio tutele, mandati, de- 
positi, commodati, de pignore, de divisione in- 
ter coheredes que dividit communia etiam sine 
socictate prescriptis verbis, sive sit de rebus 
permutatis, sive rursus alia similis nominis esti- 
matoria, hereditatis petitio, que postulat, o do- 
mine, ea que sunt hereditatis : ex stipulatu fuit 
gtricta. 

Lex Falcidia hanc naturam habet : 8i quis pater 
unius fllii mortuus sit, scribens autem testamen- 
tum fllii non meminit, sed infactam aliis reliquit 
hereditatem, filius tertiam partem bonorum pater- 
norum accipiet ; si Pater duorum filiorum mor- 
tuus sit, nec, testamentum faciens, eorum me- 
minerit, quisque sexte partis bonorum pater- 
norum particeps erit ; si vero tres sint filii ' 
demortuo,quisque nonam partem substantiz pater- 
ns habebit, duodecima vero in quatuor filios divi- 
detur : 8i plurea sint,o domine,quam quatuor, illis 
partem substantie patris dimidiam dividi legi 
Falcidie placet. 

Rem aliquam sine defensione vendentes,in solam 














953 
Εἰς µόνην κατακρίνονται τὴν τιµην τοῦ πραθέντος, 
Οἱ δὲ γε δεφενδεύοντες xal τὴν τιμὴν διδοῦσι, 
Τοῦ διπλασίου τε ποινὴν, οὕτω γὰρ ἐτυπώθη. 

Τὸ ἀντάλλαγμα, δέσποτα, τῷ δικαστῇ δικτἑον. 
Τῆς παραθήχης µόνης δὲ ἀντάλλαγμα οὐκ ἔστι. 
Tv καταδίχην τὸν ἁπλῆν ἔχει, ἐξ στιπουλάτο, 
Ἡ ἀπὸ τοῦ δανείσµατος, ἡ ἐξ ἀγορασίας, 

Ἡ ἀπὸ τῆς µισθώσεως, f, ἀπὸ ἐνταλμάτων. 
Διπλην S ἔχουσιν εἴσπραξιν, ἡ τοῦ ᾿Ακουιλίου, 
'H ἀφαν ἃς ἀφαίρεσις, ἡ παρακαταθήκη. 

Τὸ δέ γε τεπραπλάσιον κλοπῆς ἐστι προδήλου, 
Ἕλλλων τε πλείστων ἀγωγῶν xal ἱμφακτοὺμ πλειόνων, 
Φόδου, συκοφαντίας τε, καὶ δικῶν ἄλλων πάλιν. 
Διπλοῦ» δὲ τετραπλάσιον ὁ ἀπὸ ναυαγίου 
“Αρπάσας πρᾶγμα, δέσποια, εἰσπράττεται δικαίως" 
Καὶ τὸ μὲν τετραπλάσιον προσκυροῦται τῷ φίσκῳ, 
Τὸ δ᾽ ἄλλο τετραπλάσιον 6 ναυαγήσας ἔχει. 
Οὐδεὶς δ) ἑναγόμενος ὀνόματι οἰκείῳ, | 

"H 9' ἁλλοτρίαν ἀγωγὴν ἐν δικασιαῖς γυµνάζων, 
Μὴ ἐμφανίσας ἔγγραφον ἐντολὴν πρωτοτύπου 
Καλῶς ἀπαιτηθήσεται τὸν Ἰκανοδοσίαν. 

At μὲν ix νόµου ἀγωγαὶ, al τε ἀπὸ δογμάτων, 

AT τε ἐκ διατάξεων τῶν βασιλικωτάτων, 

Διηνεχεῖς τυγχανουσιν ὡς ἤρεσε τοῖς νόµοις. 

Οἱ νόμοι τῶν πραιτόρων δὲ µονόχρονοι τὸν φύσιν, 
Esci δὲ καὶ πρχιτώριχι διηνεχκεῖς ὀλίγαι, 

Ὡς ἡ περὶ τοῦ χκλέμματος, ἡ τοῖς διακατόχοις 
Παρερχομένοις, ξέσποτα, τοῖς vs νοµικωτέροις, 
Al δέ γε μὲν ποινάλιαι ἀγωγαὶ χεκλημέναι, 

Τοῖς κληρονόµοις δίδονται, οὐ κατὰ κληρονόμων, 


aestimationem rei vendite. condemnantur. 8i vero ϱ 


defendant, estimationem et ponam dupli dant ; 
sic enim statutum est. Compensationes, o do- 
mine, a judice sunt suscipiende : solius depo- 
siti compensatio non est. Simplam condemnatio- 
nem habent, ex stipulatu, mutui, ex empto lo- 
cati, mandati. Dupli exactionem habent,Aquilia lex, 
furtum non man'festum, depositum. Quadruplum 
vero furti manifesti, alie quoque multe actiones 
in factum, metus, calumnie rursus, et alic actio- 
nes. Qui ex naufragio rem rapuit, o domine, juste 
rependit duplum quadruplum: aliud enim qua- 
druplum fisco adjudicatur, aliud habet naufra- 
gium passus. Nemo proprio nomine in judicium 
vocatus dat satisdationem judicatum solvi: alie- 
nam verolitem in judicio exercens, neque exhi- 
bens scriptnm mandatum principalis actoris, 
recte corr.pellitur ad satisdationem.Quedam actio- 
aes ex lege, quemdam ex constitutionibus impe- 
rialibus perpetue sunt, ut legibus placuit. Le- 
ges pretorüum natura annue sunt, et pauce qui- 
dem pretorise actiones perpetue sunt, ut de furto, 
et que datur bonorum possessoribus legitimis. 
Peenales vero actiones vocate dantur heredibus, 


(49) Ποστημ. 


SYNOPSIS LEGUM. 
À Ὁποῖόν ἐστι ἡ κλοπὴ ἁρπαγή τε πραγμάτων, 


954 


Αὐτὸς ὁ ᾽Αχουίλιος, 5 περὶ τῆς ζημίας 
Ἡ δέ γε περὶ ὕδρεως, οὐδ᾽ ἐν τοῖς κληρονόμοις 
El λάδοι δὲ προκάταρξιν ἐν τοῖς δικασττρἰοις 
Καὶ κληρονόμοις δίδοται, καὶ χατὰ κληρονομων 
Γυνὴ δὲ μετὰ χήρευσιν μὴ δευτερογαμοῦσα 
Σύν τοῖς πχισὶ µερίζεται τὸν AAT, pov τὸν πατρῷφον, 
Λαμθάνει τε ἱσάριθμον μοῖραν ἑνὶ τῶν παίδων, 
Καὶ κατὰ χρῆσιν κατ αὐτὸ xal κατὰ δεσποτείαν΄ 
Ἡ à αὐτὴ ἀντιστροφὴ καὶ τῷ ἀνδρὶ τυγχάνει. 
Ὅ αὐτεξούσιος υἱὸς ἄτεκνος ἀποθνήσκων, 
Νόμιμον ποστιµόριον (12) τοῖς γονεῦσι διδότω, 
'O χόρην βιασάµενος xal βιαίως ἁρπάσας, 
Μετὰ ζιφῶν βαρθαρικῶν, ξίφει τιµωρητέος. 
El δὲ τις ὅπλων ἄνευθεν ἁρπάσεις τὴν κόρην, 
Καὶ δήµευσιν ὀφίσταται, καὶ τέμνεται τὴν χεῖρα, 
"H μᾶλλον οὐ δηµεύεται' τῇ 66 γε βιασθείσῃ 
Ἡ χτῆσις τούτου σύµπασα προσάπτεναι δικαίως! 
Ἐκ δέ γε τοῦ τολµήµατος γάμος οὐ τελεστέος. 
Ati κατὰ τὴν συνήθειαν τὴν πάλαι τυπωθεῖσαν, 
TÀ« ἐποχὰς ἀφίστασθαι ἀλλήλων ἓν θαλάσσῃ 
Ταΐς ἀκριθέσιν ὀργυιαῖς, καὶ προδιαταχθείσαις 
Πέντε πρὸς ταῖς ἑἐξήκοντα xai ταῖς τριακοσίαις” 
Ὡς εἶναι τὸ μὲν ἥμισυ τούτου παντὸς τοῦ µέτρου 
Ἐκ τῶν ὁρίων, δέσποτα, τοῦ γε θατέρου μέρους, 
Μέχρι τοῦ γειτονεύσαντος τοῦ λοιποῦ τεταμένου. 
Ἔχει τὴν ταυτοπ4θειαν Sl τις τυφλώσει κόρας, 
HAZ ὀφθαλμὸν ἀντ᾽ ὀφθαλμοῦ εἰχότως ἀποδώσει, 
Ei δὲ τις ἐξορύξειεν ὄμματα, φεῦ | τὰ δύο, 
Αὐτὸς ἐξορυχθήσεται ὀφθαλμὸν ἕνα µόνον, 

Vers. 862. 


non contra heredes, quemadmodum est furti, 
bonorum raptorum, Aquilie, damni, injuriarum : 
8i quis litis contestationem ceperit in judioiis, et 
heredibus, et contra heredes datur. Mulier post 
viduitatem secundo non nubens cum filiis dividit 
haereditatem paternam, et equalem uni liberorum 
partem capit, quoad usum, et quoad dominium: 
idem e converso marito competit. Filius sui juris 
sine liberis decedena, legitimam quartam partem 
parentibus dato. Puellam violans, et violenter 
cum ensibus barbaricis rapiens, plectendus est 
ense: si sine armis rapuerit, bonorum publica- 
tionem sustineat, et ei manus scindatur : vel 
potius bona non publicentur, sed violate et vim 
passe juste omnia applicentur, ex eo vero faci- 
nore nuptie non sunt perficiende. Oportet secun- 
dum consuetudinem olim institutam remoras 
distare invicem in mari, exactis οἱ preordinatis 
trecentis sexaginta quinque ulnis, ita ut dimidium 
omnis ejus mensura ab unius partis flnibus, o 
domine, reliquum ad vicinum usque porrigatur. 
8i quis pupillas oculi occecaverit, talio est ; dabit 
enim ut par est oculum pro oculo: si vero quis, 
heu! oculos ambos offoderit, ei unicus oculus ef- 


955 | MICHAELIS PSELLI 956 


"Avxl δέ γε τοῦ λείποντος, δότω τὴν διµοιρίαν, Α στις ἀπηριθμήσατο τῷ χρεώστῃ χρυσίον, 





-—-—-—— —— ———- ——— — 


Τῷ τυφλωθἐντι παρ᾽ αὐτοῦ τῶν ἰδίων πραγμάτων, 

Ei 9 ἔστιν ἀπορώτατος ἐξορύχθω τὰ δύο. 

Al ἄποροι καὶ ἄπροιχοι μὴ δευτερογαμοῦσαι, 

Τέταρτον µέρος λήψονται τῶν ἀνδρικῶν πραγμάτων, 

Καὶ τούτου δεσποζέτωσαν, xai παίδων ὑπαρχόντων. 

Ἐξαετοῦς οὐ γίνεται µνηστεία κατὰ νόμους. 

Ὁ τὸν φυγάδα δοῦλον δὲ πιπράσκων παρανόμως, 

Τὸ διαφἐρον δίδωσιν, T] διπλοῦν ἀπαιτεῖται" 
᾽Ατιμουργοὶ τυγχάνουσιν ἀγωγαὶ, δἑσποτά µου, 

Ἡ ὕδρις, ἡ περὶ χλοπῆς, ἐπιτροπῆς, καὶ δόλο», 

Ἡ περὶ παρακαταθήχης τε, χα) ἁρπαγῆς β.αίας͵, 

Περὶ xAom? τε, δέσποτα, xai ὕθρεως, καὶ δόλου, 

Καὶ τῆς βιαίας ἁρπαγῆς πραγμάτων ἀλλοτρίων, 

Κἂν µή τις χαταδικασθῇ, ἀλλά τι δοὺς ἀπέλθῃ 

Τῆς καταδίκης, πέφυκεν ἐντ)ς τῆς ἀτιμίας, 

Πρὸ τῆς ἐν πράγµασι νομῆς, νομῖς ψΨυχῇ xai µόνῃ 

Οὐδεὶς ἐπιλαμθάνεται, νομὴν δὲ σώματί µοι 

Ποραδοθεῖσαν δύναµαι φυχῇ µόντ φυλάττειν. 

Τὸ οὐνδεθὶ ἱντέρδικτον νοεῖται προσηκόντως, 

E? τις τὸν ἔχοντα νομὴν πράγµατος ἀκινήτου, 

Ti νομῆς ἀπελάσειεν, ὣς βίαιος co γνώµην, 

Κὰν μὲν ἦν ἡ ἀκίνητος κτῆσις τοῦ νεµομµένου 

Εἰσπράττεται xal τὴν νομὴν τὴν ἀποτί:.ησίν τε. 

E? δ᾽ £v αὐτὸς ὁ βίαιος τοῦ πράγµατος δεσπότης, 

Τὴν τούτου πάντως στέρησιν ἔχει ποινὴν τῆς τόλ- 

[μης. 

Ὄνομα γενικόν ἐστιν ὁ δανειστὴς τῷ νόμφ 

Πᾶς γὰρ ὁ χρεωστούμενος ἐξ οἱασοῦν αἰτίας 

Ἐκ νόµου δανειστής ἐστι τοῦ χεχρεωστηµένου" 

Καὶ πάλιν ἄλλος δανειστὴς ἰδικῶς κεκλημένος, 


"H πρᾶγμά τι σταθμώμενον, xai μετρούμενον φύσει, 
Ὅπερ ἐστὶν δὲ πὀνδερε, νούμερο, µενσουρά "τε, 
Ὅσα σταθμοῦ, καὶ μέτρου τε, καὶ ἀριθμοῦ τυγ- 
[χάνει, 

Πόνδερε μὲν olov χρυσὸς, ἄργυρὸς, µόλυδός τε, 
Νοῦμμοι λεπτο) τὰ νούμερο οἶνος τὰ µἐνσουρά τε, 
Τῶν δὲ δανείων πέφυκεν f, διαίρεσις αὕτη, 
Τὰ μὲν γὰρ ἐνυπόθηκα, τὰ ὃ᾽ ἄνευ ὑποθήχης' 
Καὶ τῶν ἐνυποθήχων δὲ δανείων λεγομένων, 
Τὰ μὲν ἔχει προνόμια, τὰ δ᾽ ἄνευ προνομίων" 
Καὶ τὰ μὲν ἀνυπόθηκα προσωπικᾶ µοι λέγε, 
Τὰ δ᾽ ὑποθήχην ἔχοντα πραγματικὰ κλητέον, 
Καὶ τὰ μὲν προγενέστερα δη µήσια τῷ χρόνφ 
Προτιμητέα πέφυχε χρεῶν ἐνυποθήκων, 
Καὶ τῆς προικὸς αὐτῆς, φημὶ τῆς µεταγενεστέρας, 
Δανειστὴς δ᾽ ἐνυπόθηχος ἔχων προγενεσίαν, 
Κἂν γενικὴν, xBv ἰδικὴν, τοῦ µεταγενεστέρου 
Προτιµητέος πέφυχε πάντοτε δη μοσίου. 
Ἡ προὶξ δὲ καὶ τῶν δανειστῶν τῶν ὑποθηκαρίων 
Προτμητέα πέφυχε xai µεταγενεστέρα. 
Εἰσὶ δ’ ἕτερα δάνεια τῶν µεταγενεστέρων, 
Tiv δύναμιν κινήσαντα τῆς προικὸς παραδόξως: 
Ὁποῖον τὸ διδόµενον ἀκοντισταῖς τοῖς πρώτοις, 
Καὶ τὸ προφάσει δανεισθὲν στρατείας ὠνουμὲντς. 
Ἐξ λέγε κονδικτίχιος, εἴσπραξίς τις ἐκ νόµου. 
Δανειστὴς ὃ᾽ ἐνυπύθηχος τῶν µεταγενεστέρων, 
Νικᾷ τὸν ἀνυπόθηκον καὶ προγενέστερόν πως. 
Μάρτυς ἐστὶν ἀπόθλητος πᾶς ὁ διεφθαρµένος, 
Ὁ μῖμος, 6 θυμελικὸς, xal ὁ βηριοµάχος, 
Καὶ ὅσοι κατεχρίθησαν iv τοῖς δικαστηρίοις, 

Vers. 922. 


fodiatur, atis pro reliquo dimidiam partem bo- (! enim ex quacunque oausa debelur creditor est 


norum oecemcato dato: si sit pauperrimus, duo 
effodiantur. Indotate et pauperes mulieres, que 
&d secundas nuptias non convolarunt, bonorum 
mariti quartam partem accipiant, cujus pro- 
prietatem etiam liberis exsistentibus consequan- 
tur. Sexennis secundum leges sponealia non 
contrahit. Servum fugitivum contra leges emens, 
id quod interest solvit, et ab eo duplum exigitur. 

Actiones que infamant, mi domine, sunt inju- 
riarum, furti, tutele, doli, depositi, vi bonorum 
raptorum . Furti quidem , domine, injuriarum, 
doli, et vi bon. rapt. etiam si quis condemnatus 
non sit, sed quid dando condemnationem effu- 
gerit, notatur infsmia. Ante realem possessio- 
nem, nemo solo animo possessionem recuperat. 
Possessionem vero corpore mihi acquisitam pos- 


' gum solo animo retinere. Interdictum unde ut 


convenienter intelligitur, si quis eum qui possidet 
rem immobilem, possessione dejecerit; si enim 
sciat is qui vim infert eam rem immobilem esse 
possidentis, possessio et estimatio ab eo exigitur : 
ei vero qui vim infert, rei possesse sit dominus, 
conatus ponam sustinet, omnimodam soilicet ejus 
rei privationem. . 

Creditoris nomen lege generale est; ouicunque 


debitoris ex lege: et rursus proprie vocatur cre- 
ditor, qui pecuniam debitori numeravit, sive rem, 
qui natur& penditur aut. mensuratur, id est, que 
pondere, numero, aui mensura constat. Pondere 
quidem, qualiasunt, argentum, aurum, plumbum : 
numero, minuti nummi: mensura, vinum. Debi- 
torum hec est divisio, alia sunt cum hypotheca, 
alia sine hypotheca : eorum que oum hypotheca 
sunt, alia habent privilegia, alia sine privilegio 
sunt. Que sine hypotheca sunt, personalia dicito : 
qua hypothecam habent realia vocanda. Et fiscalia 
quidem debita priora tempore, potiore sunt debitis 
cum hypotheca, imo et dote, dico autem si poste- 
riora sint. Creditor hypothecarius habens prio- 
ritatem, sive ex generali, sive ex particulari hy- 
potheca, fisco posteriore semper potior est. Dos 
licet posterior, potior est tamen creditoribus 
hypotheeariis. Sunt alia posteriora debita. quem 
virtutem dotis miram in modum movent, quem- 
admodum quod primipilis, et quod militie.emea- 
de causa creditur. Condictio ex lege dicitur, re- 
petitio quedam & lege induota. Creditor bypo- 
thecarius etiam posterior, vinoit oreditorem non 
hypothecarum priorem. Rejiciendus est testis cor- 
ruptus, mimus, thymelicus, gladiator, qui centra 














951 


Ὡς συκοφάνται μὲν μοιχοὶ. 7j χλοπὴν εἰργασμένοι, 
Οὐκ ἔστι µάρτνς ἄνηδος, οὐδὲ τῶν γυναικῶν τις, 

El 8' ἔστι τὸ γενόµενον μὴ ὀυνάμενον θέαν 
᾿Ανδρικὴν καταδέξασθαι γυναῖκες μαρτυροῦσι, 

Καὶ δοῦλος ὅτι μαρτυρεῖ ἐν σπἀάνει τῶν μάρτύρων 
Etc ἅπαν ἄλλο πρόσωπον, ἄνευ αὐτοῦ δεσπότου. 

Οἱ δ᾽ ἀσθενεῖς, καὶ γέροντες, σύν γε τοῖς στρατιώταις, 
Καὶ oi πρωτοσπαθάριοι, μετὰ τῶν ἱερέων, 

Οὐ μαρτυροῦσιν ὄκοντες, ἀλλ᾽ ἐκουσίως µόνον. 
᾿Αρχιερεὺς οὐ μαρτυρεῖ, οὔτ) ἄχων, oU. ἑχών πως. 
Τοὺς à' ἄλλους ἀναγκάσειας μαρτυρεῖν ἀχουσίως, 
Καὶ μᾶλλον εἰ τυγχάνων τις τῶν καταδεεστέρων, 
Πρὸς ἄνδρα δίκην ἔλαχε τῶν ἐπὶ δυναστείαις, 
Κάντεῦθεν ὑποχλάζουσι (13) τῷ φόθῳ τοῦ δυνάστου, 
Καὶ τοῦ πένητος οἱ μάρτυρες, τότε γὰρ xal πρὸς βίαν, 
Εἰς µαρτυρίαν ἕλκονται, καὶ τ’ ἀληθὲς τιθέναι. 
ἸΑρχοῦσιν εἲς καταθολὴν δύο φωναὶ μαρτύρων, 

Et λίτρα µόνη πέφυκεν ἡ καταθαλλομένη. 

El δὲ τι πλέον πέφυκε, τρεῖς μάρτυρας δεκτέον. 
Επὶ δὲ καταθέσεως πέντε µάρτθρας δέχου, 

Τὰς δὲ Υ ix τοῦ παρήχοντος ἀθέτει μαρτυρίας, 

El λάθοι τις ἐν γράµµασιν ἐκ δανειστοῦ τι χρέος, 
᾽Αποδιδοὺς, ἀπόδειξιν ἔγγραφον λαμθανέτω, 

Τριῶν μαρτύρων ἔκουσαν ὑπογραφὰς βεθαίας * 

El δὲ μὴ τοῦτο δράσειεν, αὖθις ἔνοχος ἔσται, 

El µή γε πέντε µάρτυῤες εἴποιεν παραχθέντες, 

Ὡς γέγονεν ἀπόξειξις τοῦ χεχρεωστηµένου, 

"H τούτων xat' ἐνώπιον, & δανειστὴς ἐξείποι, 
᾽Απολαθεῖν τὸ ἴδιον χρέος ἐκ τοῦ χρεώστου, 


SYNOPSIS LEGUM. 
Δ. El δανειστὴς ἀπόδειξιν ποιήσεται τοῦ χρέους, 


958 


Καὶ μετὰ ταῦτα ῥεύσουσι τριάκοντα ἡμέραι 
Αὐτεκαλεῖν οὐ δύναται περὶ ἀναργυρίας, 
Καὶ λέγειν, ὡς ἀποδειξιν ἔγγραφον ἐξεθέμην, 
Πρὸ δὲ τῆς ἀποδείξεως οὐκ ἔλαθον χρυσίον. 
E: δὲ ivroq τριάκοντα ἡμερῶν ἐναγάχει, 
Τότε χαταναγκάζεται ὁ χρεώστης δεικνύειν, 
Ὡς ἀληθῶς διέλυσε τῷ δανέιστῇ τὸ χρέος. 
Καὶ προικός τις ἀπόδειξιν ἐκθέμενος νοµίµως, 
Τὸ πᾶν ἀναταξάμενος xav' εἶδος τῶν πραγμάτων, 
Οὗτος οὐκ ἂν τιθησιν ἀναργυρίαν ὅλως. 
E: δέ τις ὡμόλογησε δανείσασθαι ἐγγράφως, 
Δυσὶ χρόνοις ὀρίζεναι κινεῖν ἀναργυρίαν * 
Καὶ τότετις τὸν δανειστὴν δικάζων ἀναγκάζει, 
Δειχνύειν τήν καταθολὴν ἐννόμως τοῦ δανείου, 
El δέ τις ὡμολόγησεν ἐν γράµµασί τι χρέος, 
Αλλ' οὐκ ἐξ ἀριθμήσεως, ἀλλ᾽ ἐξ ἄλλης αἰτίας, 
Τυχὸν ὡς ἀπὸ πράσεως xal φανερώσας τοῦτο, 
Ὕστερον ἀπαρνῆσαι τὸ μὴ χρεωστῶς ἐκθεῖναι, 
Πρὸς τὸν χατήγορον αὐτὸν ὁμολογίαν χρέους, 
Αὐτὸς βαρεῖται μάλιστα σαφῶς ἀποδεικνύειν, 
"Ot καθωµολόγησε μὴ χρεωστῶς τι χρέος, 
Καὶ κατὰ βίαν ἔγραψεν, ἤ vog κατὰ δόλον. 
Yioi Ob ὑπεξούσιοι καὶ πατὴρ μαρτυροῦσιν 
Elc τὴν αὐτὴν ὑπόθεσιν, xav τῇ διατυπώσει ' 
Ἡ δέ γε διατύπῳαις πέντε χεραὶ μαρτύρων. 
Ὑπογραφέσθω κατ’ αὐτὸ καλῶς xai σφραγιζέσθω. 
Ὁ δὲ τὸ δάνειον δειχνὺς χρεωστῶν ἀρνουμένων. 
Χρόνον ἀρκοῦντα εἴληφε τριακονταετίαν. 

Vers. 980. 


bestias pugnat, et quicunque in judiciis damnati (; debitori fuisse conscriptam, et ipsis presen- 


suni, ut calumniatorea, fures, adulteri. Impubes 
testis non est, neque mulier. 8i vero res sit que 
spectationem et visum hominum effugiat, mulieres 
testimonium ferunt. Servus adhuc testis est ob 
penuriam testium, contra omnem aliam perso- 
nam, excepto proprio domino. Invalidi, senes, 
milites, protospatbarii, sacerdotes, inviti testimo- 
nium non perhibent, sed solum sponte. Epi- 
scopus neque invitus, neque volens fert testimo- 
nium. Alii etiam inviti testimonium dicere cogi 
possunt: maxime si pauper ait, et vilia conditio- 
nis, qui adversus potentiorem aliquem judicium 
dictavit, cujus potestatis terrore, et metu, paupe- 
ris testes subticent, ad boc ut id quod ct verum 
est deponatur, vi ad testimonium trahuntur. Ad 
solutionem due testium voces sulficiunt, si una 
solum libra solut& sit : si vero amplius, ires 
testes suni exhibendi. Super deposito quinque 
testes exhibeto. Testimonia vero convenienter re- 
jiciuntur, si quis debitum, quod a creditore in 
scriptis coperat, persolvit, securitatem scriptam 
capiat, trium testium subseriptionibus firmatam, 
si enim illud non fecerit, iterum obligatus esto, 
nisi quinque testes prodncti dixerint, securitatem 


(13) Ὑποσχολάζουσι, 


tibus creditorem dixisse, se α debitore pro- 
prium debitum accipere. Si creditor debiti securi- 
tatem feeerit, postquam triginta dios effluxerint, 
non potent exeipere de non numerata peounia, di- 
cens, quod securitatem quidem scripsit, sed ante ΄ 
gecurilatem pecuniam non recepit : si vero intra 
dies triginta agit, tunc cogitur debitor probare se 
vere debitum creditori solvisse. Qui dotis securita- 
tem legitime conscripsit, et in ea rem unamquam- 
que secundum propriam speciem ordinavit, non 
numerstam pecuniam nullo modo dicat. Si quie 
autem in scriptis debere se confessus sit, querela 
non numera!e pecunie duobus annis finitur, et 
tunc judex cogit creditorem, jure factam debiti 
numerationem probare. Quod ei quis debitum in 
scriptis confessus fuerit, non quidem ex numera- 
tione, sed ex alia causa, valuti ex venditione, et 
illud manifestissime ostenderit, hoo secundum 
debitum non esse actori, el nullam esse confes- 
Bionem dicens, gravatur probare, quod non debi- 
tum confeseus git, et quod per vim et dolum scri- 
psit. Filiusfamilies et pater eidem negotio testes 
adhiberi possunt, etiam testamento. Testamentum 
quinque testium manibus subscribatur, et signetuF. 


b 


| 959 


Εἰ δ’ "Itc πρὸς παράστασιν ἠτόνησε µαρτόρων, 
"Opxov ἐπάγειν δύναται οὗτος τῷ ἀφειλέτῃ, 

Κἄν οὗτος ἐπομόσηται ὁ δανειστῆς ἡττᾶται * 

Εἰ δὶ ὁ ἑ-αγόμενος ὄρχον ἄντεπαγάγῃ, 

Ὁ δανειστὴς δ᾽ ὀμόσειε, λαµθάνει τὸ χρυσίον. 
Ὡραῖον δὲ σηµείωσαι καὶ ζητούμενον πρᾶγμα, 
Ὡς ἕἔξεστι μεταπεδᾷν lx δικαιολογίας 

Ταύτης πρὸς ἄλλην, δέσποτα, µεμψεώς τινος Oba, 
Ἠ κοµθεντίων, δέσποτα, εἲς τρία διαιρεῖται, 

"H γὰρ £096) «a πεφυκεν, εἰ τύχοι, ἤ πριθάτα * 
Τὸν δὲ πριθάταν δίελεν clo 820 πάλιν µέρη, 

Elc λεχιτίμαν, κράτιστε, καὶ εἷς ἱουρισγεντίαμ. 
M3, τοίνυν τίθει τέσσαρα, µόνα δὲ τρία λέγε, 

Ἡ λεγιτίµα γὰρ αὐτὴ, xai ἡ ἱουρισγεντία ; 
Ἡᾶσαν χκτεδαπάνησαν τὴν γενικὴν πριθάταν * 
Οὐχοῦν τὴν λομθεντίονα εἲς τρία ταῦτα τέμνε, 
Πουθλίκαν, λεγίτιμάν τε, xal. τὲν «ουρισγεντίαν, 
Kai πούθλικον μὲν πέφυχεν, εἴρήνη δηµοσία ' 
Αεγίτιµον, τῷ ἰδικῷ νόµῳ κεχυρωμένον * 

Τὸ δὲ µή τε λεγίτιµον, μήτε µῆν τῶν πουθλίχων, 
Ἰουρισγέντιον γοῦν ἐσνι, κομθέντιον ἓν γένει. 
Τῶν δὲ τοιούτων, δἐσποτα, πάλιν κοµθεντιόνων, 
AV μὲν γεννῶσιν ἀγωγὴν, «t δὲ παραγραφήν πως, 
"AX! ὅσαι μὲν ὁμώνυμον παραγραφὴν γεννῶσιν, 
Φημὶ τοῖς συναλλάγμασιν ὑφ᾽ dv ἀπογεννῶνται, 
Eici μὲν κοµθεντίωνες γενικῶς χεχλημέναι, 

Εἰς ἴδικὴν δὲ πίπτουσι συναλλάγματος κλῆσιν, 
Ele πρᾶσιν, slc τὴν µίσθωσιν, ἤ καὶ τὴν κοινωνίαν. 
Ei δ’ ἴσως ἁμετάπτωτος elo ἰδικόν τι µείνοι, 

Καὶ μᾶλλον, εἰ προθέθηκεν, ἤ δόσις ἐπὶ δόσει, 


MICHAELIS PSELLI 
À "H ἐπὶ δόσει ποιήσις, 3| ἓν ποίησει δόσις, 


960. 


"H δόσις διὰ ποιησιν, τετράτροπον γὰρ τοῦτο. 

Τίκτεται πάλιν ἀγωγὴ ἡ πραεσκρίπτις βέρθις 

Μὴ γὰρ εὑροῦσα εὔλογον, fj κομθεντίων αὕτη, 

Ἐναγωγὴν ὁμώνυμον τῷ συναλλάγματί πως, 

TQ γενικῷ ὀνόματι συνάλλαγμα καλεῖται, 

Καὶ ὃ-δωσιν ἐναγωγὴν τὴν πραεσκρίπτις βέρδις, 

Ἡ ἐν δοµιστρατίωνι τὸ πρᾶγμα διτχεῖται, 

Ἡ δὲ ἀπὸ Ἰντεντίονος ἰνκἔρτα χαλουμἔνη, . 

Elc τὸν κοδεµνατίόνα τὸ τέλος καταλήγι.. 

Τῶν δὲ γε πάχτων πέφυκςε, τὰ μὲν ἐξ κόντινέντι. 

"Qa τοῖς συναλλάγµασι σὐγχρονά πως τυγχάνει. 

Τὰ δὲ φασιν ol παλαιοὶ ἐξ Ἰντερθάλλω νόμοι, 

τοι μεταγενέστερα τῶν πρὶν συναλλαγµάτων. 

Ταῦτα κατονοµάζουσιν ἐκεῖνοι νοῦδα πάχτα 

Τουοέστι σύµφωνα ψιλὰ, ἄγωγὴν μὴ ποιοῦντα. 

Οὐ γάρ τις μετὰ χρόνιον ὀχλτρὸν ποιήσας πάχτον, 

Ἐντεῦθεν ἕξει ἀγωγὶν τὴν περὶ τοῦ συμφώνον. 

El δὲ τις περιστατικῶς ἀντεναγάγοι τούτῳ, 

᾿Εντεῦθεν παραγράφεται τὸν ἀντεναγαγόντα. 

Σάκρα μὲν κανονόµαζε νχοὺς τοὺς δημοσίους, 

Τοὺς τάφους, ῥελεγίοσα, τοὺς σεθασµίους κάλει. 

Καὶ πούθλικα, δηµόσια, χρήσεως τῆς παγχοίνου (11), 

Ei» θάλασσαν, τοὺς ποταμοὺς ὄρμους, καὶ τοὺς λι- 
[μίνας. 

Τὰ δὲ γε πουπουλάρια, δημοτικὰ τυγχάνει, 

Τὰ θέατρα, καὶ στάδια, καὶ βουλευτήριά τε. 

Κινῶν δὲ ἅπας δυνειστὴς τὴν ὑποθηχαρίαν. 

Κατ ἀνδρὸς ἐξωτικοῦ, τὸ πρᾶγμα νεµοµένου, 

Παραγραφῷ piv εἴργεται τῶν ὡοισμένων χρόνων, 

Vers. 1040. 


Qui vero probavit sibi ab infloiantibus esse debi- ( quidem conventiones vocantur, sed in propriam 


tum, sufficiens triginta annorum tempus cepit. 
Sin autem testium presentia destituatur, potest 
jusjurandum deferre debitori, qui si juraverit 
creditor debito cecidit : si vero reus juramentum 
referat, et oreditor juraverit, pecuniam capit. Ob- 
serva, domine, pulchrum quid et opportunum rei 
de qua disputatur, quod licet transilire ab una 
&llegatione ad aliam, absque ulla reprehensione. 
Conventio, o domine, in tria dividitur, nam alia 
publica est, alia privata : privatam rursus in duas 
partes dividunt, in legitimam, imp. et jurisgen- 
lium. Nuno vero quatuor ne ponito, sed tria 
tantum dicito, nam legitima illa, οἱ jurisgentium, 
omnem privatam generalem consumpserunt. Igi- 
tur conventionem in illa tria dividito, publicam, 
legitimam, et jurisgentium. Et publioa quidem 
est, pax publica : legitima, que propria lege con- 
Blituta : que vero neque legitima neque ex publi- 
cis est, jurisgentiuin est conventio in genere. 
Earum iterum conventionum, o domine, alie gi- 
gnunt actionem, alie exceptionem, sed queoun- 
que actionem similis nominis gignunt, dico autem 
eum contractibus e quibus derivant, generaliter 


(14) Τὰ πάνδηµα. 


contractus denominationem incidunt, venditionis, 
locationis, societatis : si vero in proprium numen 
non cadant, et maxime si preecesasit, vel do ut des, 
vel facio ut des, vel do ut facias, vel facio ut fa- 
cias, quod quadruplex est, rursus gignitur actio 
prescriptis verbis : illa enim conventio non inve- 
niens actionem alicui contractui homonymam, ge- 
nerali contractus nomine vocatur, et dat actionem 
prescriptis verbis, que in demonstratione rem 
enarrat, et ab intentione incerta nominatur, cujus 
flnis in condemnatione desinit. Paotorum alia 
sunt ex continerii, que una cum contractibus nas- 
cuntur; alia quse antique leges cx intervallo di- 
cunt, sive posteriora prioribus contractibus : hec 
nuda pacta ille vocant (id est consensus meri) 
que actionem non gignunt. Non enim qui post 
tempus pactus fuerit, illico ex pacto actionem ha- 
bebit : si quia vero per circuitum et dolo egerit, 
excipitur statim de pacto adversus eum. Sacra 
vocant templa publica, seepulera veneranda reli- 
giosa dicunt. Publica que omnium in usu sunt, 
mare, flumina, ripas, et littora. Popularie, thea- 
tria, Stedia, basilice. Omnis oreditor movens. 














SYNOPSIS 


904 
Προσωπικὴν δ᾽ ἐἑναγωγὴν ἔχει πρὸς τὸν χρεώ- Α 
[σην. 


'O ἄνηθος slc ἔγκλημα εἴργεται μαρτυρίας. 
Κατὰ πολλοὺς δὲ λέγεται ἁδιάθετος τρόπους, 

Ὁ γὰρ μὴ διαθέµενος, καὶ ὁ μὴ κατὰ νόμους, 
Καὶ ὁ τὴν διατύπωσιν ἔχων σπαραττοµένην, 
Καὶ ὅταν ἐστ)ν ἄχυρος, xal χωρὶς κληρβονόμου, 
Καὶ 5 μὴ διαθἑ-αενος ποιεῖ κωδίχελλόν πως, 
Καὶ πρὸ διατυπώσεως κωδίχελλόν τις γράφει, 
᾽Απόκληρος οὐ γράφεται φησὶν bv κωδικέλλῳ, 
00δὲ κληρονοµία τις φιδεικομισσαρία” 

0ὐὁδὲ κληρονοµίαν τις ἓν χωδ.κέλλῳ γράφει, 
000) αἴρεσις προστίθεται χἈν ὅλως κληρονόµοις, 
Τῶν δὲ Υ᾿ ἑπερωτήτεων ταύτην τὴν γνῶσιν ἔχει. 
Ἡ μέν ἐστι δικαστικὴ, ὥσπερ ἡ περὶ δόλου, 

Ἡ δί ἐστι τοῦ πραίτωρος, ἡ δὲ μικτὴ τὴν φύσιν 
'H δὲ ix συναινέσεως τῶν μερῶν ἑκατέρων. 
Αὐθεντικὴ ὀρφανικὴ διατύπωσις µία, 
Κληρονομίαι δὲ διτταὶ τῆς µίας διαθήκης. 
᾽Ακυρουμένης, δέσποτα, δευτέρας διαθήκης, 

Καὶ τῆς προτέρας, 5v αὐτὸ εἰκότως ῥηγνυμένης, 
᾽Αδιατύπωτός ἐστιν ὁ ποιήσας τὰς δύο" 

Ὁ κληρονόμος γὰρ γραφεὶς δευτέρᾳ διαθήκῃ, 
Ταὐτην μὲν ὑπερχόμενος ἀχυροῖ παραυτίκα, 
Τοῦτο ἐστιν ἀκύρωσις εἶκότως διαθήκης" 

Πολλοὶ καὶ ἄλλοι τρόποι δὲ τῆς γε μὴ κυρουµένης. 
Πολλὰ γὰρ πάθη πέφυκε τῆς διαθήκης, ἄναξ. 
᾽Ακύρωσις, ἀτέλεια, ῥῆξις, πρὸς δὲ καὶ µέμψις, 

Ἡ μµέμψις δὲ τῶν φυσικῶν µόνων τυγχάνει παίδων, 
Ὁπόταν ἀμνημόνευτοι γίνωνται τοῖς πατράσι’ 


3 


contra virum tertium extr&sneum qui rem possi- (; 
det hypothecariam, definitornm quidem annorum 
prescriptione excluditur, personalem vero actio- 
nem habet contra debitorem. Impubes in crimine 
prohibetura testimonio. Multis modis intestatus 
quis dicitur, qui neque testatus est, qui non se- 
cundum leges,qui testamentum habet dilaceratum, 
et cum est irritum, et cum aine herede.Qui testa- 
tus non est facit codicillum, et ante testamentum 
quis scribit codicillum : Exhaeres in codicillo non 
scribitur, neque hereditatis fideicommissaria : 
neque in codicillo hereditatem quis scribit, neque 
conditio etiam universis heredibus adjicitur. Sti- 
pulationum vero hanc notitiam habe. Quedam est 
judicialis, ut que de dolo ; quedam preetoria ; quee- 
dam natura mista : quedam ex conventione utrius- 
que partis. Authenticum et pupillare, unum testa- 
mentum, hereditates vero dux» unius testamenti. 
Irrito, domine, secundo testamento, et primo pro- 
pter illud jure rupto, intestatus est qui duo fecit. 
Hares enim scriptus secundo testamento, non 
succedens illico, illud irritum facit. Illa est irri- 
tatio legitima testamenti. Sed et alii sunt modi 
nullius testamenti, multa enim vitia testamenti 


(15) Ἴαμθοι oi ἑξῆς στίχοι, 


LEGUM. 962 


Καὶ ἀδελφοὶ δὲ μέμφονται συγγόνων διαθήκκις, 
El νληρονόµους γράφουσι πάντη κατεγνωσμµἑνους' 
Τὸ τρὶς δὲ µέρος πίφυκε τοῦ παντὸς, ἄναξ, λό- 
[γου (15). 
Κοινὸν γάρ ἔστι, δέσποτα, xal γυναικῶν καὶ &b- 
[ῥένων, 


a 


Τό τις γὰρ εἰπὼν, δύο γένη λέγει, 

Άλλη μὲν ἐστι τῆς ἀγωγῆς ἡ φύσις, 

Άλλη δὲ ἐστι τῆς παραγραφῆς πάλιν’ 

Κλν ἐγκχλοῦντος ὃς πχραγραφἢὴν ἔχει, 

Ἐν ταῖς δίκαις εἴληφε τάξιν καὶ τόπον. 
Φύσει χρεωστεῖ πᾶς ἄνηθος τὸ χρέος, 

Καὶ «xc δανειστὴς τῶν ἀνήθων τυγχάνων, 
φύσει δανειστής ἐστὶν, οὐχὶ τῷ νόμψ. 

Τὸ τῆς κλοπιµαίας δὲ δούλης παιδίον, 

Οὐκ ἔστιν αὐτῆς ἐν χλοπῇ τεχθὶν µέρος" 
Ποινλ γὰρ οὗ πέφυχεν αὐτοῦ τοῦ τόκου, 

Ὁ συμπλοκὴν ἔχων δὲ μὴ τομὴν λόγος, 
Ἐκ τοῦ προενέγχαντος el γνῶσιν πίσοι’ 

E? γάρ τις οἴκων, χωρίων τε δεσπότης, 
Γράφειεν οὕτω, ληγατεύω τῷ elu, 
O'xou ἀγροὺς, ἄδεσμον εἰπὼν τὴν φράσιν, 
Συμπλεκτικῶς ἔγραψεν' et δ’ οὕτω φράσει, 
Οἴκους Πέτρῳ δίδωµι ἀγροὺς ἁδέτως ' 
Παύλῳ δ' ὁ Πέτρος ἐκλογὴν ποιησάτω, 
Διεῖλεν, οὐκ ἔπλεξε τῷ Παύλου AÓvtp.' 
Πρόδηλόν ἐστι πλήθεσιν ἐναντίον, 

Asi γὰρ παρόντων τῶν ἁπάντων μαρτύρων, 
Ἡ λέξιν εἰπεῖν, fj πρᾶςαί τι συντόμως. 
Ἡ τῆς ἀγωγῆς κλῆσις εἴσπραξιν φὲρει, 
Vers. 1097, 


o rex, irritati imperfectio, ruptio, deinde quee 
rela. Querela quidem est solum naturalium libe- 
rorum, cum preteriti sunt a parentibus. Fratres 1 
quidem quaruntur de consanguineorum testa- 
mentis, si scribant heredes omnino damnatos. 
Atque hec est, o rex, terlia pars totius ser- 
monis. 

Commune est hominis nomen, domine, feminis 
et maribus, quod qui dicit duos sexus dicit. Alia 
eat actionis natura, alia iterum exceptionis,etiumsi 
qui exceptionem habet, actoris in judicis locum 
et ordinem capiat. Debito natura obligatur omnis 
impubes: et omnis impuberum creditor, natura 
non lege creditor est. Ancille furtive,quod in furto 
natus est, infans ipsius non est pars: sio nec 
usure pona. Oratio que neque conjunctionem, 
neque divisionem habet, ex monte pronuntiantis 
significationem habeat: si quis enim domorum 
et agrorum dominus ita scripserit, lego amico 
domos agros, phrasim disjunctam dicens, com- 
plexive locutus est: si vero ita loquatur solute: 
Domos do Petro, agros Paulo, Petrus electionem 
facito ; divisit, non conjunxit Pauli sermone. Quod 
palam est in conspectu multitudinis est, oportet 





963 


*O γὰρ πιπράσκων τὴν ἀγωγὴν 7» ἔχει, 

Tf τῆς ἀγωγῆς ἓν πρατηρίῳ φράσει, 

Aoxsi πιπρᾶσκειν τὴν ἀπαίτησιν τᾶχα. 

Τὸ τῆς δίκης ὄνομα κυρίως γένος, 

Δηλοϊ τε πᾶσαν τὴν ἀγωγὴν κυρίως. 
"OmAov τις εἰπὼν καὶ λίθους προσλαμθάνει, 
Ἐλευθερία τῇ δόσει ταυτὸ φύσει, 

El γάρ τις εἶποι μαρτύρων παρονσίφ, 
Ἐλεύθερός pot ὁ χρεώστης τοῦ χρίέους, 
Βἴρηχεν ὡς εἴληφε σαφῶς τὸ χρέος. 

"Απαν µέγα ῥάθυμον τυγχᾶνει δόλος. 
Βάλανον εἰπὼν παντάκαρπόν uot λέγεις, 
Καὶ πάντα δένδρα τῆς δρυὸς μνησθεὶς µόνης. 
Yióy τις εἰπὼν καὶ τὸν ἔγγονον λέγει 

Καὶ φύντα φάσκων τόν τε πάππον εἰσάγει. 
"λπεστιν αἴχμάλωτος οὐδαμῶς χρόνῳ, 
ΑΠατῶν δ᾽ ἐν χερσὶν ἐγκρατὴς δεδειγµένος. 
Κατ’ αἰχμαλώτων οὖδεὶς Υὰρ χρόνος τρέχει 
Τοῖς δ’ αὖ γε λῃστευθεῖσιν εἰκότως iet. 
Τῶν χρημάτων ἡ κλῆσις ὡς γένους τύπος, 
Καὶ τῶν κινητῶν τῶν τε μὲν ἀχινήτων, 
Τῶν σωματικῶν τῶν τε μὲν ἀσωμάτων, 
Ἔχει δίκαια τῷ συνεχτικῷ λόγῳ. 

Φίλους λέγομεν οὐχὶ τοὺς ἐγνωσμένους 

Ἐν τοῦ τυχόντος, ἀλλὰ τοὺς κδχτηµένους 
Σαφεῖς προφάσει εὐπροσώπου φιλίας. 

Τὰ δεσμὰ κοινῶν ἐστι κοινῶν ἰδίων, 

Ἡ δ᾽ αὖ φυλακὴ δημοσία καὶ μόνη. 
᾽Αποχκαθιστᾷν ἔστι χυριοτρόπως, 
᾽Αποχατάστασίς τις ἀκριθεστᾶτη, 


* 


MICHAELIS PSELLI! 
À Τύχης ἁπάσης, αἰτίας τε σωμάτων. 


964 


Τοῦ νόµου μὲν ἡ ἄγνοια συγγνώµης οὗ λαμθάνει 

Τοῦ Φάκτου συγγινώσχεται τοῖς νόµοις προση- 
[χόντως. 

Παράνομος ἀντιγραφὴ ἐῤῥώσθω βασιλέως, 

᾿Επεξουσίας νέµουσα ἄφεσιν τιμωρίας. 

Τῆς ἀκριθείας, δέσποτα, τὸ δίχαιον προτίμᾳ. 

Ἔγκλημα περατούσβω σοι ἐντὸς τῆς διετίας. 

'O προσφυγὼν τοῖς δυνατοῖς etc δίκης προστασίαν, 

Πάσης ἐκπίπτει, δέσποτα, τῆς δίκης κατὰ νόµον. 

Ὁ καταδικαζόµενος ἐντὸς τῆς τετραµήνου, 

Εϊσπραξιν 027 ὑφίσταται τῶν ἀπὸ καταδ/κης. 

Εἴτις ψευδέσι µάρτυσι κρατήσειε τῆς δίκης, 

Καὶ κόλασιν ὀφίσταται xai λύσιν τῶν κριθέντων. 

Τὸ κατὰ φόθον γεγονὸς οὖκ. ἔστιν ἐδῥωμένον. 


B Ἅπας ὁ βιασάμενος εὐθύνετχι καὶ δόλῳ, 


Ἡ περὶ δόλου δίδοται αἰτίας ἐξ εὐλόγου, 
λλης ἀπούσης ἀγωγῆς, ἐσχάτη γὰρ τυγχάνει. 
ττων ἀθοήθητος ἐπὶ τῶν ἐγκλημάτων. 
Σύμφωνον κατὰ δωρεὰν δήλων lav! πραγμάτων. 
Τῶν ἀμφιθόλων δὲ ἐστιν d διάλυσις λόσις, 
"Eni τοῖς συν αἱρέσεσιν ἡ διάλυσις µόνοις. 
Ἐπὶ μὲν τῶν δι’ αἵματος ἐχόντων τιµωρίαν, 
Ἔξεστι διαλύεσθαι ἔξωθεν τῆς µοιχείας' 
Ἐπὶ τῶν ἀναιμάκτων δὲ χωρὶς πλαστογραφίας, 
Οὐκ ἔξεστι διάλυσιν τοὺς ἀντιδίχους γράφειν’ 
Ὁμολογίας δ᾽ ἄνευθεν, fj δόσεως πραγμάτων, 
Διάλυσις οὐκ εἴωθε προθαίνειν κατὰ νόμους" 
Καὶ πρόσκαιρος καὶ πάντοτε προθαίνει κοινωνία. 
Προθᾶσα δὲ διαίρεσις, δέσποτα. κατὰ δόλον, 
Vers. 1156. 


coram omnibus testibus vel quid dioi, vel breviter (; contra leges elicitum valeat, si pone incurse 


lieri. Actionis voce persecutio continetur, qui enim 
vendit actionem quam habet, hoc actionis nomine, 
fori locutione, persecutionem illico vendit. Actionis 
nomen proprie genus est, nam omnem actionem 
proprie significat. Armu dicens, et lapides intelli- 
git, Liberatio eamdem naturam cum solutione 
habet: nam si quis coram testibus dixerit, liber 
sit debitor α debito, dixerit perinde ac si debitum 
recte accepisset. Omnis magna negligentia dolus 
est. Glandem dicens, omnem fructum dicis, et 
omnes arbores, quercus mentlonem faciens.Filium 
dicens, et nepotem dicit; et parentem dicens avum 
inducit. Nullo tempore abest, qui ab hostibus 
captus est, sed qui in latronum manibus vinctus 
est. Contra captivos nullum tempus currit, con- 
tra eos qui & latronibus capti sunt convenienter 
fluit. Pecunia nomen generale est, nam mobilium 
et immobilium, corporalium et incorporalium 
jura significatione sua comprehendit. Amicos vo- 
camus non casu cognitos, sed certos et speciose 
amicitie occasione possessos. Vincula communia 
gunt et privata, custodia vero tantum publica. Re- 
stituere proprio modo, est exactissima omnis uti- 
litatis, cause et corporum restitutio. Juris igno- 
rentia veniam non habet: facti vero ignorantie 
congrue leges ignoscunt. Rescriptum imperatoris 


gratiam faciat. Justitie ratio potior sit stricto 
jure, o domine. Causa criminalis intra biennium 
finiatur. Confugiens ad potentiores propter litis 
patrocinium, omni causa, o domine, secundum 
leges cadat. Condemnatus intra quadrimestre tem- 
pus non subjicitur exactioni rerum qua in con- 
demnatione sunt. Si quis falsis testibus causam 
obtinuerit, et ponitionem, et rei judicate solu- 
tionem sustineat.Quod metu factum est, robur non 
obtinet. Quicunque vim ihtulit, obligatur dolo : 
ex rationabili cauea datur actio de dolo, alia actione 
deficiente. Minori in criminibus non succurritur. 
Pactum est de rebus certis, et manifestis dona- 
lionis causa: transactio est rerum incertarum et 
dubiarum dissolutio : transactio est tantum de 
quibus inter convenientes placuit. De his crimini- 
bus, quibus poena sanguinis irrogatur, licet trans- 
igere, excepto adulterio: de his vero que ponam 
criminis non ingerunt, non licet, excepto falsi cri- 
mine, partibus transactionem scribere : sine con- 
fessione, vel datione rerum, non consuevit juxta 
leges procedere transactio. Et ad tempus, et in 
perpetuum societas procedit. Divisio, o domine, 
quie dolo facta est extra judicium, legibus intole- 
rabilis est. Licet res deposita tempore deterior 
facta sit, movetur actio depesiti. Incerta stipuietio 














965 


Τοῖς νόµοις ἄνυποστατος, Otxacvnoloo δίχα. 

Kv χεῖρον τὸ παραταθὲν γένηται διὰ χρόνου, 
Κινείτω τις τὴν ἀγωγὴν τὴν περὶ παραθήκης. 
᾽Αφανὴς ἑπερώτησις ἀπαίτησιν οὐκ ἔχει, 

El τὸ τικτόμενόν ἐστιν ἐξ ἵππου xai φορθάδος, 
Ὁ τῆς φορθάδος κύριος τοῦ τόκου δεσποζέτω. 

El ἀγοράσω ἔδαφος χαλῇ τὰ πρῶτα πίστει. 

Εἶτα μαθὼν ἀλλότριον οἰκοδομήσω τοῦτο, 

Τῶν οἰκοδομηθέντων μὲν δαπάνας οὗ λαμθάνω, 
Τὰ δ᾽ ἐκτισμένα δύναµαι λαμθάνειν ἀζημίως. 
Ἐκδιχουμένου τοῦ ἀγροῦ ὁ νομεὺς οὐ λαμδάνει, 
Τὸν σπόρον ὃν κατέσπειρεν εἷς τὸν ἀγρὸν ἐκεῖνον. 
'O χρῆσιν ἔκχων τῶν καρπῶν δίδωσι xal τὰ τέλη * 
Ὁ ἔχων χρῆσιν νομικῶς τυχόν τινος οἰχίας, 
Οἶκείοις ἀναλώμασι ταύτην ἀπισχευάσθω, 

τοι τὰ καταχεράµενα ταύτης ἐπανορθούσθω, 

E* δὲ τι κατανάλωσε τούτου τι περαιτέρω, 
Εἰκότως ἀπολήψεται τοῦτο πρὸς τοῦ δεσπότου, 
᾽Απείργεται δανείζεσθχι τῆς τῶν ὑπεξουσίων, 
Μᾶλλον ἀξιωματικὸς, μόνος δ᾽ ὁ κεκτηµένος 
Πεκούλ.ον δανείζεται, καὶ τοῦτο κατὰ νόμους. 
Ἐπίτροπος ὀρφανικὸν οὐχ ἐξωνεῖται πρᾶγμα. 
Διὰ μικρόν νι αἴτιον πρᾶσιν οὐκ ἀνανρέψεις, 

"OQ σἵῖτον ὠνησάμενος xavóvoc δηµοσίου, 
Κεφαλιχὴν ὑφίσταται, δέσποτα, τιµωρίαν. 

'O πράτης μὴ παραδιδοὺς ἆγοραστῇ τὸ πρᾶγμα, 
Τὸ διαφέρον δίδωσι εἰκότως κατὰ νόμους. 

Ἐν τῷ δικαστηρίῳ δὴ τῆς νομῆς, δἑσποτά µου, 
Διδοὺς ὁ πράτης τὸ διπλοῦν οὐκ ἀπαιτεῖται πλέον, 


repetitionem non habet. Si quid natum est ex 
equo et equa, dominus eque foetum habeat. Si 
primo bona fide emo solum, deinde alienum sciens 
in illo edifico, eumptus edificii non reoipio, sed 
materiam sine injuri& capere possum. Possessor 
agri evicti non capit fructus quos in illo sevit. 
Usumíroctum habens prestat fusiones fisco. Qui 
jure habet alicujus domus usum, propriis sumpti- 
bus eam reficiat, sive tegulas illius instauret : si 
vero quid ultra sumptus ineumpserit, solemniter 
a domino recipiat. Prohibetur Christi filiisfamilias 
etiam si in dignitate sint : illi enim solum qui pe- 
culium habent mutuari possunt secundum leges. 
Tutor rem pupillarem emere non potest. Ex parva 
causa venditionem ne subvertas. Frumentum ven- 
dense ex canone publico capitali pone, o domine, 
subjicitur. Si venditor rem emptori non tradide- 
rit, convenienter secundum leges prestat, quod 
emptoris interest. In judicio possessionis, mi do- 
mine, venditor duplum solvens, amplius nihil 
prestat earum rerum nomine, que in venditione 
scribi solent. Post contractum [írucius nati, com- 
petunt omnipo emptori agri. Emptor cui per 
violentiam res empta ablata est, nullam habet 
actionem adversus venditorem. Qui rem alienam 


(16) Ὑπόσχεσιν, 


SYNOPSIS LEGUM. 


966 


À Προφάσει τῶν ἐξ ἔθους πως τῇ πράσει γεγραµ- 
[μένων. 
Οἱ μετὰ τὸ συνάλλαγμα καρποὶ βεθλαστηκότες, 
Tt τὸν ἀγρὸν προσήχουσι πάντως ἡγοραχότι. 
Τοῦ πράγματος δι’ ἄδικον ἀποσπασθέντος γνώµην, 
Κατὰ τοῦ πράτου ἀγωγὴν ἁγοραστὴς οὐκ ἔχει * 
El 96 «iq τὸ ἀλλότριον ὡς εἰδὼς ἠγόρασεν, 
Οὐδεποτε δι’ εἴδησιν τοῦ πράγµατος δεσπόσει * 
E? 8€ τις ἐξωνήσεται ἀλλότριόν τι πρᾶγμα 
Οὐκ εἰδὼς ὡς ἀλλότριον, ἐστὶ τὸ πεπραγµένον, 
Λὐτὸς μὲν διὰ χρήσεως τοῦ πράγματος δεσπόσει, 
Ὁ πεπρακὼς ὃ᾽ ἐνέχετπι δικαίως τῷ δεσπότῃ. 
El δὲ τις πρᾶγμα λήψεται ἐπίτινι α τίᾳ, 
Πληρούτῶ τὴν ὑπόθεσιν (10) 7j τὸ πρᾶγμα διδότω. 
'O x ἐγχλήματι ληφθεὶς τῷ περὶ ἁδικίας, 
Οὐ δύναταί τι βεθαιοῦν οἶκείᾳ µαρτυρίᾳ. 
Ὁ ἀγοράσας δείχνυσι τὸν δοῦλον πεγευγότα, 
El λέγει πρὸς τῆς πράσεως, οὕτω δοκοῦν τοῖς νό- 
[μοις 
Ἐπικράτεστερός ἐστιν ὁ κῆνσος τῶν μαρτύρων, 
Οὔκ ἔστιν ἀξιόπιστος τοῦ χρέους μαρτυρία, 
Ε.περ τις ἀπὸ τῶν αὐτοῦ δεικνύει συµθολαίων, 
Τελευτησάντων δέ ποτε συµπάντων τῶν μαρτύρων 
Αὐτοῦ τε ταθελλίωνος σπγχρισις προθαινέτω. 
Ὄρχος ἐπιφερόμενος ἀμφισθήτησιν τέμνει. 
'O μηδενὸς ἐπάγοντος ἀμνὺς οὐκ ὠφελεῖται, 
ὨὈμόσας δὲ τις ἴδιον τὸ πραγµα πεφυκέναι,͵ 
Καὶ τοὺς καρποὺς εἰσπράξεται, xal Ὑονὴν τῶν 
θρεµµάτων. 
Vers. 1211. 


C 


sciens emit,propter goientiam dominus rei non fit: 
qui vero emit rem alienam nesciens quod res ven» 
dita aliena sit, usu rei dominus ait, venditor autem 
domino obligatur.Si quis propter causam aliquam 
rem capiat, vel oausam impleat, vel rem reddat, 
Damnatus orimine repetundarum non potest ali- 
quid proprio testimonio firmare. Emptor probat 
fugitivum servum, si dicit quod ante venditionem 
erat fugitivus, sic placuit legibus. Census potior 
est testibus. Non est flde dignum de debito testi- 
monium, 8i quis id probet suis instrumentis, cum 
omnes testes obierunt, sed prevaleat ipsius tabel- 
lionis comparatio. Jusjurandum delatum contro- 
versiam decidit. Qui nemine deferente juravit 
nihil profecit. Qui juravit rem suam esse, repetit 
fructus, et fetus pecorum. 8i quis juravit ex ea 
actione que duplum exigit, forte ex inficiatione, 
non dupli, sed simpli solum persecutionem ha- 
bet : post juramentum vero agens principali actione 
duplum exigit, si sibi debitum esse probaverit. 
Nolens jurare, neque referre, tanquam ex con- 
fessione condemnatur. 8i eum qui juramentum 
detulit. ponituerit, tanquam tute instruotus ait 
aliis instrumentis, si deinde ponat Becundo, non 
deferat iterum juramentum, o domine, atque illud 


967 


E? τις ἐξ ἀγωγῆς τινος διπλασιαζομένης, 

Τυχὸν ὡς ἐξ ἀρνήσεως τὸν ὄρχον ἀποδώσει, 

Οὐ τοῦ διπλοῦ τὸν εἴςπραξιν, ἀλλ᾽ ἁπλοῦν µόνον ἔχει, 
Μιτὰ τὴν ὄρχον δὲ κινῶν τὴν ὠωρωτότυπον δίκην, 
»Απαιτεῖ τὸ διπλάσιον τὸ χρέος ἀποδείξας. 

*'O μήτ᾽ ὀμνύναι βουληθεὶς µήοε μὴν ἀντεπάξαι, 
Αὐτοθεν καταχρίνεται ὣς ἐξ ὀμολογίας. 

"Ooxov δέ τις ἐπενεγχὼν, sl µεταμεληθείη, 

Ὡς εὐπορήσας ἀσφαλῶς ἄλλων δικαιωμάτων, 
Etro ἐντοῦθεν ἠττηθῇ δεύτερον, ὄρχον πάλιν 
Οὐκ ἐπενέγχοι, δεσποτα, καὶ τοῦτο προστχκόντως, 
Μέχρι γὰρ ἀποφάσεως τὸν ὄρχον παραιτεἰσθω. 
Ox εὐχερὴς 4 ζήτησίς ἔστιν dv δίκῃ ὄρκου, 

El τόχον τις ὑπέρμετρον ἴσως ὁμολογήσει. 
Ηαύεται τὸ παράνοµον xat 0:001 τὸ προσῆκον. 
Tóxoc μὴ χρεωστηµένος ct πρὸ τοῦ κεφαλαίου, 
Καταθληθῇ τῷ δανειστζ τοῦ γεφαλαίου µέρος, 

E* δὲ γε καταθάλλει τις ἐπὶ τῷ κεφαλαίῳ 
Πάντως ἀναλαμθάνεται, δόξαν οὕτω τῷ vópup. 

Οἱ κατὰ µέρος τόκοι δὲ διδόµενοι τοῦ χρέους, 
Καλῶς οὐχ ὑπερθαίνουσι τοῦ διπλοῦ περαιτέρω. 
'O µόρτις καῦσα δωρεὰν πρός τινα πεπραγµένος, 
Ῥωσθείς ἀναλαμθάνεται τὸ δοθὲν παραυτίκα, 
Μετὰ χαρπῶν, καὶ τοκετῶν, xal τῶν ἐπηυξημένων. 
Ὡς χληρονόμοσ 9E τις δοὺς ὁ ud) Ov κληρονόμος. 
Αναλαμδθάνει τὺ δοθὲν δικαίως Στεφήφορε. 

Ἡ προὶξ οὐχὶ δηµεύεται συζύγου δηµευθέντος. 
Ἐπίτροπος xoi φροντιστῆς ἄμφω καταθαλόντες, 
Οὐδὲν ἀναλαμθάνουσι τῶν καταθεθληµένων, 

"Av ὁ χρεώστησ ἄτοκον ἴσως ἔχῃ τὸ χρέος. 


MICHAELIS PSELL 


À Παρακρατεῖν 6 δανειστὴς ἐκ τῶν καρπῶν ἰσχύει, 


968 


Καὶ τοῦτο πράττει προχωρῶς ἄχρι νοµίµου τόκο» 


. EL 8' Ίσως τὸ ἑνέχυρον πολοῦντος δηµοσίο», 


Καθεύδει πῶς ὁ δανειστὴς, ἀπόλλυοι τὸ πρᾶγμα. 
'O δαδειστὴς ἐνέχυρον μέλλων Ίσως πιπράσκειν, 
Δῆλον τὸ βουλευόμενον ποιείτω τῷ χρεώστῃ. 
'O πενθερὸς καὶ πενθερὰ τῷ μνηστεύσαντι χόρην 
Διδόντες οὐ λαμθάνουσι τοῦ γάµοκ λυομµένου. 
Τὸν γάµον ἡ διάθεσις τελεῖ ἡ ἀμοιθαία 
Προσθήκης γὰρ οὐ δέεται προιχώων συµθολαίων, 
El μὴ πρωτοσπαβάριος, ἤ πλἑον τις τυγχάνει. 
El γάμον τις ἄθέμιτον ποιήσει παρὰ νόµον, 
Ἔκπτωσιν Χατακρίνετα, τῶν οἴκείων πραγμάτων, 
El µή που γέγονε πατὴρ ἐκ γάµων πρὶν νοµίµων. 
Αὐτεξουσίου γαμετῆς τοῦ γάμου λυοµένου, 
Εὐθὺς ἀποχκαθίσταται, οὕτω δοκοῦν τοὶς νόµοις * 
0ὐδ᾽ ἔστιν ὑπεξούσιος ταύτῃ δ᾽ f, προὶξ πατρόθεν, 
Λὐτῆς τε xal τοῦ φύσαντος xotv?) καθἰσταταί πως. 
Δίδοται προῖξ τῇ γνναικὶ καὶ συνεστῶτος γάµου, 
"En! τῷ δοτναι δανεισταῖς ἤ ἀγροὺς ἀγοράσαι, 
"H ὥς τε προνοήσασθχι παίδων ἕτέρου γάμου. 
Διαίρεσις δὲ πέφυκεν αὕτη δαπανηµάτων, 
Τὰ μὲν ὡς ἀναγχαῖα γὰρ, τὰ δὲ καὶ διὰ κέρδος, 
Τὰ δὲ πρὸς τέρφιν πέφυκεν ἐκδεδαπανη μένα. 
Τῶν ἀναγκαίων πέφυχκεν ὁ µόλος (17) τῆς θαλᾶσ- 
σης, 
Ποιῆσαί τε νεόφυτα ἀμπελόν τε xai δένδρα, 
Ἐπί τε χρησιµότητι ἀγροῦ σπερµατοθήκας. 
Διακερδᾷ τὸν πράττοντα βελτίονα τὸν προῖκα, 
Ὁποῖον τὸ νεόφυτον ἤ τὸ ἀρτοχοπεῖον. 


Vers. 1270 


convenienter, usque ad sententiam juramentum ( tharius, vel superioris dignitatis sit. Si quis contra 


revocetur. Non facilis est questio de juramento in 
litera. Si quis forte usuras supra modum confes- 
sus est, cessat exactio ejus quod est contra le- 
gem, quod vero legitimum est solvitur. Usure 
indebita si ante sortem solute sint creditori, 
partem sortis faciant : si vero quis solvit post 
gortem, omnino repetat, sic visum legi. Usure 
debiti particulatim solute duplum recte non ex- 
cedunt. Mortis causa alicui donans, convalescens 
repetit illico quod dedit, cum fructibus, fetibus, 
et accessionibus. Qui non esl heres, tanquam 
heres aliquid solvens, repetit solutum, o imp. 
Dos ne publicetur, mariti bonis publicatis. Tutor 
et curator solventes, nibil ex solutis repetunt. 
Si debitor sine usuris debitum habeat, potest 
creditor ex fructibus retinere, et illud faciet 
commode usque ad legitimas usuras. Si cum fiscus 
pignus distrahit, creditor silet, rem remisit. Credi- 
tor volens pignus distrahere, manifestam faciat suam 
voluntatem debitori. 90995 et s0c us sponso puel- 
la aliquid dantes, soluto rnatrimonio non repe- 
tunt. Mutua affectio nuptias perflcit sine acces- 
sione dotalium instrumentorum, nis. protospa- 


(47) Μώλως. 


legem nefarias nuptias contraxerit, propriarum 
rerum jacturam patiatur, nisi ex prioribus legiti- 
mis nuptiis pater factus sit. Mulieris emancipate 


soluto matritnonio dos recte restituatur, sic pla- 


cet enim legibus : si vero illa in potestate sit, et 
dos a patre profecta fuerit, communis est patris 
et filie repetitio. Datur dos mulieri etiam constante 
matrimonio, ut det creditoribus, agros emat, 
vel ut liberis ex alio matrimonio prospiciat. Divi- 
sio impensarum hec est, quedam ut necessarie, 
quadum propter lucrum, alie propter voluntatem 
insumpte sunt: necessarie, moles in mare pro- 
jecta, inserere novas vites 'et arbores, et ad usum 
&agri seminarium facere : utiles meliorem dotem 
faciunt, quales sunt novelleta et pistrinum : que 
dotem quidem non minuunt, tamen repetuntur; 
idem circa voluptuarias. Nemo contra uxorem 
furti actionem moveal, sed rerum amotarum. Ma- 
ritus &estimatam dotem accipiens, res dotales non 
videtur accipere, sed solum capit rerum «estima- 
tionem, quam prestat soluto matrimonio. Mater 
filie, ut legibus placuit, non cogitur dotem dare. 
Mulier potest etiam adhuo constante matrimonio, 











909 SYNOPSIS LEGUM. 910 


"A προῖκα οὐ μειοῦσι μὲν ἁλλ᾽ ὅμως ἀπαιτοῦνται, 
Περὶ τὰ δαπανήµατα τὰ τέρφιν ἐμποιοῦντα. 
Μηδεὶς κατὰ τῆς γυναικὸς χλοπῆς κινείτω δίκην, 
᾽Αφαίρεσιν κινείτω δὲ τῶν χλαπέντων πραγμάτων. 
Προῖκα λαθὼν ὁ σύζυγος διατετιµη ivo, 

Οὐχὶ τὰ πράγµατα δοχεῖ λαμθάνειν τὰ προικῴα, 
Μόνην δὲ διατίµησιν ὧν ἕἔλαθε πραγμάτων, 

"Qv τὴν τιμὴν εἰσπράττεται τοῦ γάµου λυοµένου. 
'H µήτηρ ὑπὸρ θυγατρὸς, ὡς ἔδοξε τοῖς νόµοις, 
OU φασιν ἀναγχάζεται προῖκα ἐπιδιδόναι. 

Γυνὴ τῶν γάµων δύναται ἔτι συνισταµένων, 
Βλέπουσά πως τὸν σύζυγον ἄπορον πεφυχότα 

Ὡς ἐνυπόθηχον κρατεῖν τὴν ἐχείνου οὐσίαν, 

Οὐ µόνως ὑπὲρ τῆς προικὸς, ἀλλὰ καὶ ἐξωπροίχων, 
Ὑπὲρ προγαµιαίων τε διχαίων δωρηµάτων. 

Οὀχὶ σοναίνεσις πατρὸς, ἀλλὰ νόµιµος πρᾶξις, 
Tic ὑπεξουσιότητος ἐλευθεροῖ τὸν παϊῖδα : 

El δὲ τις ἔχων φυσιχκοὺς παϊδᾶς τὰ xal νοµίμους, 
Καὶ τῆς τῶν φυσιχῶν υἱῶν ἔτι ζώσης µητέρος, 
Τοῖς φυσικοῖς αὐτῆς παισὶ πρὸς δὲ καὶ τῇ τεχούσῃ, 
05 δύναται καταλιπεῖν πλέον μιᾶς οὐγγίας, 
Ηαΐδων ὃ’ οὐκ ὄντων φυσικῶν, ἡ συνοικοῦσα µόνως, 
Ἐχέτω ἡμιούγγιον τῶν ἐκείνου πραγμάτων, 

Εἰδ᾽ οὔτε παῖδας ἔχοι τις ἐννόμους fj γονέας, 
Διδότω πᾶν εἰ βούλεται τὸ µέτρον τῆς οὐσίας, 
Toi; φυσικοῖς αὐτοῦ παισὶν, οὐδεὶς γὰρ ὁ χωλύων. 
E* 8' ἀποθνήσχων ἔχοι τις τινὰς τῶν αὐτόντων, 
Δ,δότω τὸν νόµιµον οὗτος αὐτοῖς µερίδα, 

Τὸ δὲ λοιπὸν τοῖς φυσικοῖς παισὶν ἀποχληρούτῳ. 
Εὐνοῦχος, σπάδων δύναται υἱοθετεῖν xai µόνως, 
Τοῦτο γὰρ ἀπηγόρευται καστρᾶτοις καὶ θλιθίαις͵ 


si raaritum inopem fleri videat, illius substantiam (? 


tanquam οκ hypotheca sibi habere, non solum 
pro dote, sed etiam pro paraphernis et juribus 
donationum antenuptialium. Non patris consen- 
sus, sed actus legitimus, liberat filium a patria 
potestate. 8i quis naturales liberos, et legitimos 
habeat, et naturalium liberorum materadhucvivat, 
ipsi matri et ejus naturalibus liberis, non potest 
relinquere ultra unam unciam : si vero non exsi- 
Slant naturales liberi, sed solum concubina, illa 
rerum ejus dimidiam unciam habeto: si vero 
neque legitimos liberos, neque parentes habeat, 
omnem substantiam, si velit, filiis naturalibus det, 
nemo enim prohibet: si vero decedens aliquos 
ascendentium babeat, det illis legitimam partem, 
reliquum vero naturalibus liberis relinquat. Eu- 
»uchus et spado solum adoptare possunt, illud 
enim castratis et tblibiis prohibetur, nam spado 
potest forte liberos generare. Si quis legitime 
priua testamentum condiderit, et aliud secundum 
scripserit, prius ne rumpatur, nisi ante secundum 
jure robur obtineat. Minor quatuordecim annis 
testari non potest. Non dans testibus vieticum 
testimonii, illico jacturam hereditatis sustinet. 
Que cancellata, vel deleta sunt, si quidem sciente 
testatore, omnino irrita sint: si vero secus 


PaTROL. Ga. CXXII. 


À Ὁ γάρ τοι σπάδων δύναται παιδοποιῆσαι τάχα. 


E? τις ποιήσκς πρότερον ἐννόμως διαθύκην͵ 
Δευτέραν ἄλλην γρᾶψειεν, ἡ πρώτη μὴ ῥηγνύσθω 
E? µή γε πρῶτον χυρωθῇ νομίμως ἡ δευτέρα. 
Οὐ διατίθεται ἐτῶν ἥττων δεκατεσσάρων. 

'O μὴ διδοὺς τοῖς µάρτυσι πάροδον μαρτυρίας, 
Ὑφίσταται τὴν ἕκπτωσιν τοῦ κλήρου παραυτίχα, 
Τὰ παραχαραττόµενα f; ἀπαληλειμμένα, 

El μὲν κατ’ εἴδησίν sat τοῦ διατιθεµένου, 
"Axupa πάντως πέφυκεν, εἰ ὃ) οὔ, ἐῥῥώσθω πάντα. 
Αἱρετική τις ἔνστασις st τις οὕτω συγγράφει, 
Ἐὰν αὐτὸς πεντήκοντα ἐτῶν ἀποθιώσω, 

Ὁ Νικηφόρος ἔστω µηυ τοῦ βίου κληρονόμος. 
Τί ἐστι φιδεκόµισσον ἑάν τις οὕτω εἴπῃ, 
᾽Αποχατάστησον, υἱὲ, τῷ δεῖνι τόδε πρᾶγμα, 

Τὸ δὲ γε φιδεχόµισσον τὸ καθ) ὁμάδα τοῦτο, 
Πᾶσαν ἀποκατάστησον τὴν ijv τούτῳ κτῆσιν. 
Ἐν διαθήκῃ ἄχρηστον οὐδεὶς κληρονοµίαν 

Ἐν κωδιχέλλοις βεθαιοῖ, δόξαν οὕτω τῷ vópup. 
Πρὸ δὲ διατυπώσεως χωδίκελλοι γραφέντες, 
Μετὰ ci,» διατύπωσιν εἲ μὴ βεθαιωθῶσιν, 
Οὐδὲν όλως ἰσχύουσιν ὥσπερ ἠθετημένοι, 
Ἐπίτροπος ἐπιτροπῆς παυθείσης διδοῖ τόχους, 
Μέχρις ἂν ἑλλογιστεύθη τὰ τῆς ἐπιτροπίας, 
Ἐπίτροπος ὡνοῦμενος, προσώπῳ παρενβέτῳ, 
Οὐκ ἔχει τήν ἐξώνησιν τοῖς νόµοις ἐῤῥώμένην, 
ht μὲν μετὰ προχάταρξιν τῆς κατὰ διαθήκης 
Μέμψεως ἡ διάλυσις προθαίη κατὰ νόµους, 
"Eys τὴν διατύπωσιν τελείως ἐῤῥωμένην. 

'O παρὰ γυναικός τινος υἱοθεσίαν ἔχων, 

Καθ’ àv αὐτὴ διέθετο χινεῖν οὖκ ἐξισχύει, 


Vers. 4332 


omnia valeant. Institutio conditionalis est, si quis 
ita scribit: si ipse annorum quinquaginta moriar, 
Nicephorus mihi heres esto. Pideicommissum 
est, si quis ita dixit, rem tali, fili, restituito. 
Universale vero fidei commissum est illud, omnem 
meam substantiam illi restituito. Inutiliter datam 
testamento haereditatem, nemo codicillis confir- 
mat, sic placuit legi. Codicilli scripti ante testa- 
mentum, nisi postea testamento confirmentur, 
penitus non valent, ac si scripti non essent. Tutor 
finita tutela dat usuras, quo usque tutele ratio- 
nes reddiderit. Tutor emens rem pupillarem per 
interpositam personam non habet emptionem le- 
gibus roboratam. Licet post litis contestationem 
transactio super querela de inofficioso facta secun- 
dum leges procedat testamentum tamen perfectio 
valeat. A muliere adoptatus contra ejus testamen- 
tum querelam movere non potest. Tutor bonorum 
possessionem potest petere, nullo modo vero re- 
pudiare. Primus gradus non est generis ex latere, 
solus enim ille est eorum qui supra, et qui infra 
sunt: supra quidem parentes, infra liberi : am- 
borum patris et fllii primus est gradus: liberi 
preferuntur in successione : parentes vero po- 
tiores sunt illis qui ex lalere veniunt, exceptis 
fratribus fratrumque filiis: illi quibus partes 


91 





9 


Alceiv μὲν διακατοχἡν ἐπίτροπος ἴσχύει, 
Ὑποῦσαν παραιτεῖσθαι δὲ οὗ δύναται xliv. ὅλως. 
Βρῶτος βαθμὸς οὐ πέφυχε τοῦ ἐκ πλαγίοτ γένους, 
Μόνος γὰρ οὗτος πέφυχκε τῶν ἄνω, xal τῶν κάτω, 
Τῶν ἄνω μὲν οἱ φύσαντες, οἱ φύντες δὲ τῶν κάτω, 
᾽Αμφϕοῖν δὲ τέκνου xal πατρὸς ὄντος βαθμοῦ τοῦ 
[πρώτου, 
Οἱ παῖδες προτετίµηνται εἲς τὴν κληρονομίαν, 
Οἱ δὲ γονεῖς τυγχάνουσι πρῶτοι τῶν ἐκπλαγίου, 
Ἐξηρημένων ἀδελφῶν καὶ τῶν ἀδελφοπαίδων, 
Οἷς µέλη περισσεύουσι maiore εἰσὶν εἰκότως. 
Κεφαλικῷ ἡ ἔγκυος ἐγκαταδικασθεῖσα. 
Ελεύθερον υἱὸν γεννᾷ, δόξαν οὕτω τοῖς νόµοις. 
θείου δικαίου πέφυχεν ἔν.α τῶν πραγμάτων, 
Ὡς Ἱερὰ, καὶ µνήµατα, καὶ πόρται, xai τειχία, 
"Αλλα δὲ εἶσιν ἀνθρώπινα, à δὴ καὶ τέµνων καλεῖ, 
Τὰ piv ὡς ἴδιωτικὰ, τὰ δὲ δηµόσιά πως, 
Ταῦτα μὲν τῆς κοινωνήµατος, τὰ πρῶτα τῶν καθ 
[ἒνα. 
Elc πόρνην δόσις ἄσεμνος ἔῤῥωται xaxà νόµους, 
Τὴν δ᾽ ἐῥῥωμένην δωρεὰν, οὐδ' αὐτοκράτωρ παύει, 
Πάντα μὲν χρησιμώτατα τὰ Λεόντος βιθλία. 
Ἡολύχρηστον δὲ πέφυκε τούτων τὸ τελευταῖον, 
Τῆς συγγενείας ot βαθμοὶ σταυρικῶς γεγραμμένοι, 
"Ανω καὶ κάτω, δέσποτα, διχόθεν δ’ ἐκ πλαγίου, 
Δηλώσουσί σοι τοὺς βαθμοὺς, τοὺς πρώτους, τοὺς 
[ἐσχάτους, 
Κἂν οὕτως (47) παραγράφεις τούτοις ἄναξ, τὸν 
[στίχον, 
Ἑδσύνοπτον ποιήσει σοι τὴν γνῶσιν τῶν γραφέντων. 
Μάθε xal τὸν ζητούμενον σήμερον πλέον νόµον. 
"Ov ὁ πρεσθύτης Ῥωμανὸς εἰσήνεγχε τῷ Blu, 
Οὕτως xal γὰρ ἐκώλυσε τὰς πράσεις τοῖς χωρήταις, 


abundant recte fllii sunt. Pregnans ultimo sup- 
plioio damnata, liberum filium parit, ita placuit 
legibus. Nonnulle res diviai juris sunt, ut tem- 
pla, monumenta, porte, muri. Alie sunt humane, 
quae ita dividuntur: quedam private, quedam 
publice. He sunt universitatis, prime vero unius- 
cujusque. Meretrici facta inhonesta donatio se- 
cundum leges valet. Donationem recte factam 
neque imperator rescindit. Certe omnes Leonis 


AD MICH. PSELLI SYNOPSIN 
Α Tàc πρὸς βεγάλα πρόσωπα τὸ πρῶτον γινοµένας, 


972 


Τούτοις γὰρ ἀπετείχισε μἐχρὶ καὶ τῶν ἐσχάτων, 
Χωρητικλν ἀγροικικὴν ὅλως χτήσασθαι κτῆσιν, 
"H ἀγοραῖς ἢ δωρεαῖς f] xai χληροδοσίαις. 
᾽Αντιστροφὴ xal γὰρ αὐτοῖς ἀνάργυρος ἐτάχθη. 
Καὶ τοῖς πωλῆσαι µέλλουσι τῶν χωριτῶν ἑνίων 
Τὴν κτῆσιν τὴν ἀκίνητον ἣν ἔσχον ἓν χωρίοις, 
Δέδωκεν εἲς ἐξώνησιν τοὺς συµπαρακειµένους, 
"Qv πρῶτον μὲν ol χείµενοι τῶν συγγενῶν πλησίον, 
Μεθ’ οὓς οἱ µόνον ἀναμὶξ τούτοις συµθεθλη pivot, 
Καὶ μετ) αὐτοὺς ὁμοτελεῖς συμπαρατεθειµένοι, 
Μεθ) οὓς οἱ μέρει συναπτοί’ οὗτοι γὰρ τελεόταίων, 
Τυγχάνουσι 8' ὁμοτελεῖς ὡς ἤρεσε τοῖς νόµοις, 
Ὁμοῦ πάντες ol τῆς αὐτῆς ὑποταγῆς τυχόντες, 
Κἂν διαφόρων ἔχωσι τελέσματα τοπίων. 
'O δὲ πορφυρογέννητος Βασίλειος δεσπότης, 
Τοῖς δυτατοῖς ἀπέχλεισε πᾶσαν ἰσχὺν τοῦ χρόνου, 
Κἂν εἴποις τεσσαράχοντα, κἂν εἴποις δὶς τοσούτους, 
᾿Απεῖπε δὲ τοῖς δυνατοῖς τιμὰς ἀναλαμθάνειν, 
"Qv ἴσως ἡγοράκασι ἐκ χωριτῶν τοπἰων, 
Τὸν νόµον 9' ἀντανέλυσε τοῦτον ἀπὸ τοῦ πάππου, 
Τὴν πᾶσαν ἔχειν δύναμιν τῶν διηγορευµένων. 
El δὲ τινες τῶν χωριτῶν εὐκτήρια τελοῦντες 
Κλήσεις ἐπιτεθήκασι τούτοις µοναστηρίων, 
Κἐντεῦθεν ἐχπροφάσιστον ὁρμὴν ἐφευρηχότες, 
Τῶν ἐπισκόπων ἔνιοι ἐκράτησε τὸν τόπον, 
Ἐναίρεσιν ἡ νεαρὰ τούτων πάντων ποιεῖται, 
Καὶ πάλιν ἀποδίδωσι τὰς κτήσεις τοῖς χωρίταις. 
E* 8' ἴσως ἐπηυξήθησαν al κτήσεις αἱ τοιαῦται, 
Πολλοί τε ἀπεχάρησαν τῶν πεπληστιακότων, 
Ἐπίδοσίς τις γέγονε τούτων τῶν εὐκτηρίων, 
Ὀκτὼ καὶ δέκα μοναγῶν τούτοις ἀποκαρέντων, 
Τούτων οὐδὲν ἀνῄρητο καλῶς ὀνομοθέτης. 

Vers. 1904 


Blatuit. Quod si vellent quidam rustici immobilem 
predialem poasessionem vendere, cireumadjacentes 
ad emptionem vocavit: primum quidem positi 
sunt, cognati, deinde qui promiscue cum illis pos- 
sessiones habet, et post illos qui eadem tributa 
pendentes circumpositi sunt, tandem qui pro parte 
vicini eunt, illi enim ultimi. Vocantur vero όμοτε- 
Asc, ut legibus placuit, qui simul ejusdem subje- 
clionis sunt, licet pro diversis locis et fundis tri- 


libri multum utiles sunt, ultimus vero maxime D buta pendant. At dominus Basilius in Porphyra 


utilis: nam in eo consanguinitatis gradus in mo- 
dum orucis descripti sunt: supra, et infra. O 
domine, bipartito, et ex latere, demonsirabunt tibi 
gradus primos et ultimos, quos si quis, o rex, his 
versibus &adscripserit, scriptorum notitiam in 
pulcherrimo compendio tibi dabit. Disce hodie, et 
audi perscrutantem legem quam senior Romanus 
vivens exposuit: Sic enim cohibuit venditiones 
a rusticis prius personis illustribus factas : illis 
usque ad ultimum prohibuit, predia et agros, vel 
emptione, vel dotatione, vel successione acquirere, 
et restitutionem etiam non numerato pretio villanis 


(17): Bl τις. 


natus, potentioribus omne temporis robur pre- 
clusit, sive annos quadraginta dicas, sive illos 
duplices : et prohibuit potentioribus recipere pre- 
tia agrorum quos a villanis emerunt : illam vero le- 
gem a proavo retexuit, edictorum omnem virtutem 
habituram. Si quidam rustici oratoria edificantes, 
illis nomina monasteriorum imposuerunt, etdeinde 
quidam episcopi specioso quodam impetu delati, 
locum in suam potestatem redigunt : illa omnia 
novella sustulit, et rursus possessiones rusticis 
reddit. Quod si aucte sint ille possessiones, cum 
multi vicini in illis tonsi sint, et donatio collata 





973 


Πρὸς τούτοις ἑδογμάτισεν ὑπὲρ τοῦ δημοσίου. 
Ἵνα μὴ χρόνος κατ’ αὐτοῦ τὸ σύνολον ἰσχύσῃ. 
Ἐπεὶ δὲ νόµον εὕρατο τοὺς πρωτοσπαθαρἰους, 
Καὶ τοὺς ἄνω συγκλητικοὺς φονέας Ὑινομµένους, 
Tiv χόλασιν ὑφίστασθαι µόνην τῆς ἀτιμίας. 
Ἕτερον αὐστηρότερον εἰσήνεγχε τῷ βίψ, 

Τοὺς ἐκ μελέτης ἅπαντας φονέας δεδειγµένους, 
Κἂν εἶεν τῶν συγκλητικῶν φονξύεσθαι δίκαιον. 


illis oratoriis sit, tonsis ibi octodecim monachis, 
nihil illorum reote sustulit legislator. Post hec 
statuit de fisco, ne contra eum tempus ullum va- 
leat. Dginde legem invenit, protospatharios et su- 
pra omnes patricios, homicidas, infamiw solius 
pone subjici. Aliam severiorem exposuit, omnes 
qui ex studio homicide probati fuerint,etiam si sint 


FR. BOSQUETI NOTE. 


À 'Apxsi σοι ταύτα, δέσποτα, τῶν νόµων εἰρημένα" 


| 9À 


Τὰ μὲν γὰρ ἰδικώτερον τυγχάνει γεγραμμµένα. 
Τὰ δὲ κανονικώτερον ἐγράφη, στεφηφόρε. 
Πάντων δ᾽ ἠψάμην τῶν μερῶν, δέσποτα, τῶν vo- 
[μίμων 
Kal σοι συνοπτικώτατον βιθλίον εἰργασάμην, 
Ἔτοιμον εἰς κατάληψιν, xal πρόχειρον clc γνῶσιν. 
Vers. 1407 


ex patriciis, justum esse oocidi. Hiec legum dicta 
ο domine, tibi sufficiant, quorum quedam proprie 
scripta, quedam regulariter delineata sunt, o im- 
perator, que ex omnibus legum partibus, o do- 
mine, colligavi, et tibi compendiosissimum librum 
perfeci, ad comprehensionem paratum, et ad noti- 
tlam manuale. 





FRANCISCI 


BOSQUETI 


JURISCONSULTI 


AD MICHAELIS PSELLI SYNOPSIM LEGUM BREVES NOT/E, SEU LOCORUM JURIS 
AD HUJUS ΟΡΒΗΙ5 LUGEM INDICES , 


Inscriptio hujus operis est diversa,nam in Biblio- 
theca Vaticana unus codex habet hanc inscriptio- 
nem, Τοῦ σοφωτάτου WesÀAo0 εἰς τοὺς νόµους πρὸς 
τὸν βασιλέα Χύριον ᾽Αλέξιον ἐπιτομή. Alter vero, 
Σύνοψις ἐπίτομος τῶν νομικῶν κεφαλαίων πρὸς τὸν 
poma Μιχαλλ τὸν Δοῦκα. Ille incipit, Μέγα xa! 
υσθεώρητον΄ iste, Πολὺ καὶ, etc. Finis tamen, 
Ἔτοιμον siq χατάληψιν, etc. 

Vera. 1, 4, 7. Anton. Augustinus in lib. De πο: 
minib. τοῦ Πανδάχτου primus hos versus edidit 
quibusdam immutatis, ut versu 14: Πανταδαπῶν 
χωρίων. Recte hic codex δοχεῖον, Harmenop. lib. 
1, tit. 1, 0. 6: "A καὶ Δίγεστα ἤτοι Πανδέχτην, ὡς 
πάντων δεικτικὰ τῶν νόµων ἐκάλεσεν,. Quod spectat 
ad hujus Pandectes genus, cujus gratia hos versus 
protulit Augustinus, notavit ante Casaubon. ad 
Strabon. recte feminam a Latinis credi, quibus et 
χάρτης, charta, ejusdem sexus est. . 

ers. 18. Justinian. in constit de conflrm. Di- 
gest,: Τά τε γὰρ καλούμενα παρὰ πᾶσι πρῶτα ἐν 
τέσσαρσι ἀπεθέμεθα βιθλίοις, Et in Constit. De rat. 
dor.; Primam legum partem eis tradi sancimus, 
que Greco vocabulo πρῶτα nuncupatur, qua nihil 
est anterius, quia quod primum est aliud ante se 
habere non potest, Psellus autem forte hic accipit 
nomine priorum, universam Digestorum priorem 
collectionem, qus ad quintam partem pertingit, 
quam intra centractuum omnium, natura explica- 
tur: ideo versic. 49 primi quatuor Digestorum li- 
bri qui κυρίως πρῶτα sunt, priorum prima pars 
dicuntur. Aliquando volui legere , Περὶ διαταγ- 
µάτων α prwtoris edicto quod hanc partem uni- 
versam implet, et a quo Pandecten se auspicatum 
fuisse Justinianus testatur, dict, Conttit. De rat. 

c. 
Vers. 20 et seqq. Justinian.dict. constit.: 'EgeEnc 
τε νὰ De judiciis àv ἑτέρῳ ἑπτὰ καὶ τὰ De rebus οὐκ 
ἐν πλείοσι τῶν ὀκτώ, etc. 

Verg. 26. In diot. constit. Latin., quartus autem 


locus qui οἱ totius compositionis quasi quoddam 
invenitur umbilicum, octo libros suscepit. Grec. : 
Τὸ δὲ ἐφεξῆς τοῦ συγγράµµατος µέρος, ὅπερ δὴ 
τἐταρτόν τε ἅμα xai μµίσον ἐστὶ τοῦ παντὸς ὀχτὼ 
β,θλίοις ἄλλοις ἐναπεθόμεθα, Et infra: Kal µεσα(- 
τατον, ὡς εἴρηται, τοῦτο µέρος τῆς πάσης συντάξεως, 
etc. : quae me ducunt, ut legam hoc versu καθάπερ 
siete ὄμφαλμός. 

Vers. 28. Justinian. ibid. : Συνηγάγοµεν εἰς iv- 
vía βιολίων ἀριθμὸν, ὦν ἡγεῖται μὲν τὰ περὶ δια- 
θηκῶν, etc: 

Vers. 30. Sexta pars varia tractat, de quib. con- 
aule dictam Justin. constitut. Duo vero singulares 
libri qui id volumen, quod Neoterici Infortiatum 
vocant, concludunt recte, de variis gradibus in- 
scribuntur, cum omnes fere eorum tituli in edicto 
Successorio versentur. Ideo merito Justin. dict. 
constit,, Καὶ αὐτὰς τὰς τῶν vevv τάξεις, καὶ 
τοὺς ἐπὶ τούτοις βσθμοὺς ἐγγράψαντεσ τῷ βιθλίῳ, 
eic. 

Vers. 38. Justin. dict. constit. Et post hoc duo 
terribiles libri positi sunt, pro delictis privatis et 
extraordinariis, necnon publicis criminibus, qui 
omnem continent severitatem penarumque atroci - 
tatem. 

Vers. Δ4. Harmenop. lib. 1, tit. 1: Τὰ Δίγεστα 
καὶ τοὺς Κώδικας καὶ τῶν Ἱνστιτούτων ἤγουν τὴν 
τῶν νόμων εἰσαγωγὴν πολλά. Καὶ τὰς Νεαρὰς αὖ- 
τὰς εἲς Ev πάντα συναγαγὼν ὁμοῦ, xal τὴν τοιαύτην 
πραγµατείαν ἐν βιθλίοις συμπληρώσας ῥἐξήχοντα, 
τὴν λεγομένην ἐξηκοντάθιθλον τελείως ἐπήρτη- 
σεν, elc. vide Attaliatam in Synopseos prefat. 

Vers. 50. Harmenop. dict. tit. : Τὰ Ἰνστιτοῦτα, 
τουτέστιν τῶν νόµων εἰσαγωγὴν, ὡς πρῶτα στοιχεῖα 
τοῖς τοὺς νόµους παιδευοµένοις, Attaliata dicto loco: 
Τὴν τῶν νόμων εἰσαγωγὴν συντεμὼν, ὡς πρῶτα 
στοιχεῖα τοῖς νοµοτριθουµένοις. Ex Justiano in 
Procm. Instit. 8 4: Ut sint totius legitima scien- 
tip prima elementa; Πάσης νομικῆς παιδεύσεως 














975 


ἐσομένας πρῶτα στοιχεῖα vertit Theophilus. Glosse 
Basilic. Ἰνστιτούτων, εἰσαγωγικῶν νοµίµων εἶσαγω- 
v νόμων. 
Vers. 63. Indicat sine dubio Eustathium Ante- 
essorem in lih. Περὶ ypovuxov διαστημάτων ἀπὸ 
ῥοπῆς ἕως p' tcv, ex quo multa decerpsisse intra 
videbimus. Notanda sane est inscriptio ejus libri 
hic & Psello relata, alia ab ea que vulgo editur, 
cujus primus titulus est Περὶ ῥοπῆς. 
ers. 66. Difficile est admodum e qua juris par- 
te hec priora oollegerit Psellus advertere: nobis 
maxime Grecorum collectionibus destitutis,quules 
Mixpàv, Πρόχειρα, et Ἐπιτομαί juris quee sepius 
κατὰ στοιχεῖον scribuntur. Vide!ur tamen decur- 
risse aliquam epitomen Institutionum instar com- 
positam, ut suis locís notabimus,Hic autem versus 
explicat definitionem legis relatais a Papiniano lib. 
1, Definit. |. 1, D. De legib. sane Epitome t? é£a- 
θίθλου quie habetur in Bibliotheca "Vaticana, 
tit. 1, Περὶ νόµου xal δικαιοσύνης, κἐφαλ. α’. Νόμος 
ἐστὶ κοινὸν παράγγελµα ἀνδρῶν φρονίµων δόγµα, ex 
qua potuit hzc excerpere Psellus, et sequentia. 
Vers. 72. Ea est mens Pselli, ut duplex statuat 
jus naturale,aliud quod omnibus animantibus com- 
mune 8it, et quod naturale proprie vocetur, |. 1, 
Jus naturale, D. De justit. et jur., aliud quod 
inler solos humines valeat, in bonorum nempe et 
malorum conscientia, de quo D. Paul. Epistol. ad 
Rom. cap: 2: Ὅταν γὰρ ἔθνη τὰ μὴ νόµον ἔχοντα, 
oon τὰ τοῦ νόµου ποιῃ, οὗτοι νόµον μὴ ἔχοντες 
αντοῖς εἴσι νόµος, οἵτινες ἐνδείκνυνται τὸ ἔργον τοῦ 
νόµου γραπτὸν iv ταῖς καρδίχις αὐτῶν, συµµαρτυ- 
ρούσης αὐτῶν τῖς συνειδήσεως, xai μεταξὺ αλλήλων 
τῶν λογισμῶν µκατηγορούντων, Tj xal ἀπολογου- 


µένων. Jus vero gentium esse quo genles utantur - 


secundum definitionem datam, d. l. 1, S ult. ; non 
tamen gentes omnes; sed ee demum que ad ali- 
quam rationis normam vivunt: quod Tüeophil. |. 
I, Inetit., tit. 2: Νόμιμόν ἐστι τὸ χατὰ πάντων áv- 
θρώπων, fYouv τῶν λελογισμένως βιοῦν ἐθελόντων 
ἐπεχτεινόμενον. 

Vers. 79. Non aptior mihi visa est σχέσεως in- 
terpretatio, quam instinctus et appetitus ; quid enim 
animantibus naturalius instinctu, quo veluti ra- 
tione, et, ut ait Plularchus, quasi genio utuntur? 
Item autem quod ὁρμή Hesychio σχέσις. Ut anima- 
lia χρῶντα: τῇ ὁρμῃῆ φυσικῶς ἀγούση πρὸς τὸ φαινό- 
ptvov οἰκεῖον, Plutarch. adver. Colot.: Legere 
aliquando volui στέρξεως ut mutuum parentum et 
liberorum affectum significarem,eo enim juris na- 
turalis exemplo utuntur Greci interpretes. Theo- 
phil. lib. r, tit. 2 Instit. : Καὶ τῆς πρὸς τοὺς τεχθέν- 
τας στοργῆς. Harmenopul. lib. 1, tit. 4, hoc solum 
adducit, Otov τὸ τὰς μητέρας στέργειν τὰ γενόµενα 
ἐξ αὐτῶν. 

Vers. 87. Apparet manifeste legendum esso τοπι- 
κὸν, non τε xtxov. Theoph. : Τί ἐστι πολιτικὸν vó- 
µιµον; Ὅπερ τοπικὸν xal χρειῶδες. Ex usu, utile 
xidetur dixisse Harmenop. : Ηολιτικὸς νόµος ἑστὶν 
ᾧτινι µία πόλις µόνη κἐχρηται, διὰ τὸ συμφέρειν 


αὐτῃ, 

Vers. 88. Non secutus est Papinianum |. Π de- 
finit , ubi jus civile & praetorio distinguit, illiusque 
partes enumerat. Jus autem civile quod ex legibus, 
plebigcitis, senatus consultis, decreti& principum, 
auctoritate prudentium, venit, Jus pretorium est, 
quod pretores induxerunt, etc. I, Jus autem civile 
vii De just. et jur. ; que tamen confundit Justinia- 
nus De jur. nat. gent. et civ., ei sex partes juris 
scripti statuit; de quo et Bas:lic. lib. i1, Lit. cap. 
14; Εἰσήχθη ἀπὸ Δωλεκαδέλτου, T, τῶν τῆς 
θεσπισµάτων. fj τῶν βασιλικῶν δογµάτων, fj Τῆς 
ννθεντἰας τῶν σοφῶν, Καὶ τὸ πραιτώριον νόµιµοα, 
(Qa φωνη τοῦ πη ιτικοῦ ἐστι, 

Vers. 91. Hic est. institutionum juris, οἱ edicti 
perpetui ordo. quem tamen versu sequenti inver- 
tit; quemadmodum et Attaliata, qui ipso in ini- 


AD MICH. PSELLI SYNOPSIN 


916 


tio ευ &ynópseos, tit. 4, Περὶ ἑνοχῶν καὶ ἀγω- 
γῶν tractavit, Quare venit in mentem uti existi- 
mem, Psellum, et eum e quo hos versus decerpsit 
ille, illa juris prolegomena de justitia et jure, de 
lege, etc. premisisse, tum demum ab actionibus 
tanquam a precipua juris, parte cepisse. Porro 
ad hos vereus vid. l. 1 et it, D. De síat. hom. et 
ul. I De jur. nal. gent. tit. 13, Μητέρες Ap τῶν 
ἀγωγῶν αἱ ἐνοχαὶ vocut Psellus, δεσμοὺς, δικαίους. 
Justinianus, obligatio est juris vinculum, ἑνοχὴ, 
δεσμὸς διχαίου. Theoph. 

Vers. 95. Vid. Instit. De obligat. S8 2 Caius lit- 
leris omisit 1l. 1, D. Oblig. ev act Greci; A* ἀπὸ 
συναλλάγματος ἄγωγαὶ, Ἡ iv πρἀγµατί slow, f 
ἐν ἑπερωτήσει, 7j συναινέσει, lib. tr Basil. tit. 1, 
cap. 1. 

Vers. 96. Nescio ex quo juris capite hauserit 
Psellus obligationem que το contrehitur parere 
solum actiones reales. Id enim juri nostro mani- 
festigsime adversatur. Nam ple reque personales 
actiones ab obligatione reali nascuntur, coudictio- 
nes quidem mutui, et indebiti 8 4 quib. mo. eon- 
Irah. oblig. 1 num. Itaque legemus οὐδὲ µόνας. 

Vers. 100. Exemplum est obligationia quee lit- 
leris contrahitur, in exceptione non numerat& 
pecunie,quam intra quinquennium opponere olim 
licebat, sed Justinianus biennio conclusit. I. In 
contractib. xiv. €. De non num pec. S uit., 1. De 
liller. obligat. Quod autem versu 104 scribitur, 
referri debet ad id exemplum, nam, tacente debi- 
tore per biennium, ex illo silentio junetis litteris, 
que debitum continebant, litterarum obligatio 
nascitnr : vel certe exzeptionis ope tollenda silen- 
tio vires suuiit, que jai oratione litterarum con- 
tracta erat. L. Non figura lilterarum xxxvi, D. De 
oblig. et act. 

Vers. 107. Falsum est exacte loquendo quod hic 
Psellus profitetur ; neque enim una actio aliam 

arit cum sola obligatio unica sit actionis mater. 

υ]ίῶ quidem ex una eademque obligatione actio- 
nes nascuntur (licel non semper omnibus agi pos- 
sit) que tanquam germane sorores obligationis 
filie concurrunt ; at nusquam earcm alia alteram 
parit.Forte Psellus de obligationibus hic uccipien- 
dus: ita ut precipuas ex obligatione natas actio- 
nes ἐν πλάτει pro ipsis obligationibus ponat: ut, 
cum ex ipso actu furtivo, actiones dupli et qua- 
drupli, et condictiones, ex lege Aquilia multe item 
actiones nascantur: ex ipsa furtt et Aquilie ao- 
lione, ulias prodire dicat.Quod sane recto sermone 
efferri non potcst, cum actu sive contractu, de- 
licto vel quasi, pro diversis causarum figuris actio- 
nes diverse ex ipsa obligatione, non invicem ex 
se ipsis emanent. Ex actu enim et contractu ob- 
ligamnur, ex obligatione multe contra nos et no- 
bis ob reciprocationem contractus actienes com- 
petunt. 

Vers. 117. Contractum dixi secutus Ulpianum 
l. Labeo xix. D. De verb. sign. l. vu, 82; D. De 
pact. heec vero contractus definitio, et omni pa- 
ctioni communis est, que duorum pluriumve in 
idem placitum consensus deflnitur |. 1, & 2, D. De 

act. 

" Vers. 132. Cum notissima sit actionis divisio, ut 
alia sit in rem qu:? dicitur vindicatio, alia in per- 
sonam qua condictio. L. xxv, D. De verb. oblig. ; 
et Psellus hic dicat iv ῥὲμ 9» ἡ καθόλου certnm 
est legendum Οὐινδίχτιτιος. Basilic. Lu, tit. 1, 
cap. 3: Τῶν ἀγωγῶν β’, γένη eiciv, fj γὰρ lv oiu 
εἰσὶ, καὶ καλοῦνται Οὐινδιχτίονες. Gloss. Basilic. 
in rem : Καθόλου ἔγουν ἡ διὰ πράγµατος ἀγωγή. 
Scholion. Grec. citatum a Caralo L«abbeo D. loc. 
Basilic. Οὐινδικτίων λέγεται ἡ ἐχδίκησις Κονδικτί- 
xtoc δὲ ἡ ἀπαίτησις. 

Vers. 443. Verum est quod generaliter dixit 
Psellus, duas ex stipulatu actiones, ex verborum 
obligatione nasci. Cum tamen super diversis rebus 














971 


stipulationes interponaniur, e quihus actiones 
aliquando certo nomine insignite,aliquando nullo, 
sed sub generali nomine veniunt: hic recenset 
quasdam ex illis, ut hoc versu estimatoriam 
qui prescriptis verbis est actio. L. 1, 8 I, D. De 
astimat. acl. Recte Gloss: Basilic. : Πραεσκρίπτις 
βέρθις ἠνίκα τι διαμιμησάμµενος πρᾶγμα παρασχῶ 
σοι ἐπὶ ᾧ πωλῆσαι εἰπὼν, 7j φἑρε µοι εἲς τοῦτο τόσα 
νομίσματα, 7j αὐτὸ τὸ πρᾶγμα. 

Vers. 446. Alia actio nata ex verbis, damni in- 
fecti de qua elegans est Glossa Basilica, quam ita 
verlo. Damni infecti, videlicel de imminenti et 
futuro damno, est preetoria stipulatio, ex obliga- 
lione verborum nata, que personalis est. et trans- 
it contra beredes, ei ad heredes. Monetur au- 
tem, quando vicini domus propter subeuntem 
putredinem casum minatur, si noluerit vicinus 
ejus curam habere. neque etipulari. Quod ai cone 
tingat ος illa ruina me damno alfloi,ad illud dam- 
nui resarciendum mittor in possessionem ruinosm 
domus. lllad igitur timens vicinus universarum 
edium dominus, stipulationem illam interponit. 
Ergo si nolit vicinus stipulari, mittor in posses- 
Sionem ad reparandam domum : et sj intra qua- 
tuor menses sumptus recipio 8 vicino, decedo 
de possessione, si vero non recipio, dominus fio 
possessionis ex altero decreto. Legendum enim 

ic. existimo, εἰ δὲ οὐκ, δεσπότης Ὑίνοµαι τῆς ἐξ 
ἑτέρου νόµχς. 

Vers. 149. Accipe de stipulationibus olim here- 
dern inter et eum cui restitui debebat hereditas, 
positis, de quibus. Vide Justinian, l-. De fid. hz- 
red. et in Basilie. tit. Περὶ φιδεκοµισαρίων ἀνωγῶν 
ἁποχαταστάσεως ᾽Αποχαταστατική dicitur lib. xxvi. 
Basilic. tit. 7. cap. 44, et in Schol. Synops lib. 
ΣνΙΗ. p. 186: 'H κινουμένη κατὰ τοῦ προαγέντος 
ἁποχαταστῆσαί τινι κληρονομίαν. 

Vers. 154. Legatorum absolute vocat satisdiatio- 
nem que legatariis ab herede prestatur. Gloss. 
Basil Λεγατόρουμ YVxavoboslav: Λεγατόρουµ, ῥὑνό- 
ματι λεγάτου. De qua tit. ut leg. vel fldeic. nom. 
can. vulgaris vocatur |. filiusf. cxiv. D, De l. 1. 

Vers. 154: Νουάτιον legendum, que est prioris 
debiti in aliam obligationem, vel civilem, vel na- 
turalem, transfusio atque translatio. Hoe est, cum 
ex precedenti causa ita nova constituatur, ut prior 
perimaltur. Novatio enim 8 novo nomen accepit. 
Gloss. Basilic.: NoOzttov: καινισμὸς καὶ µετάθε- 
σις τοῦ malato) χρέους tl; ἑτέραν ivoy?v, ἀφ᾿ οὗ 
τὴν πρώὠτην ἀναιρεθῆναι, Νοθάτζιο δὲ χεται ἀπὸ 
τῆς καινῆς τοι τῆς νέας ἐνοχῆς. Kasdem (199888 
emenda Νοθανδιάνδιµ.. Lege Νοθάνδι ἄνιμο, ἀνα- 
νεοΌντος ψυχή. 

Vers. 197. Si quem ordinem hac in Synopsi ob- 
servare licet, putarim huic versui subnectendos 
esse versus 780 ad 704, quibus deinde conjunge- 
rem versus 812 usque ad 843, insertis versibus 
. O5 ad 812, donec rediret oratio ad versum 458, 
8 quo κατὰ στοιχεῖον agere incipit de actionibus. 
Atqne eo tractatu finito, in ordinem cogerem tra- 
ctatum de temporibus versu 672, eoque acto ad 
bunc versum 198, retrogressus varias has regulas 
ex uD)verso jure decerptas, una cum Novellarum 
regulis in unum colligerem usque ad versum 1078, 
& quo una linea ultima pars ad flnem perducitur. 
At quia Grecorum interpretum penuria has in 
ambages nos detrudit, indigestos hos versus ita 
ni scripti sunt mendis solum manifestissimis libe- 
rabimus. 

Vers. 205. Explicatio legis 202. D. De reg. jur. 
Πας νομικὸς κανὼν σαθρόὀς ἐστιν εὐχερῶς γὰρ ἀνα- 
τρέπονται corrige ἀνατρέπιται, lib. ir. Basilic., 
RE ο. 194. Ita apud Harmenop. lib. ντ, tit. 2, 


Vers. 202. Est regule; definitio, ex |. 1, D.De div. 
"ες jur. 
ers. 200. Hi versus excerpti sunt ex Institutio- 


FR. BOSQUETI NOTAE. 


98 


nibus quaruni tituli perversum carminum ordinem 
demoustrabunt. Vide lib. 1, tit. 1 et 2. 

Vers. 210 8 1, $82. I De jur. person., quo titulo 
2 ult. cum dixisset Justinian. in servorum condi- 
tione nulla est differentia ; in liberis autem multe. 
Ἔστιν οὖν ἄτομον ἡ δουλεία, ἐπὶ δὲ τῶν ἐλευθέρων 
πολλὰς εὑρίσκομεν διαφοράς, αἰἰ Theoph.Inde sump- 
sit Psell. versum 212. 

Vers. 214. Ex tit. De ingenuis I., S et e contra- 
rio, quia non debet calaniitas matris ei nocere qui 
in ventre est. 'O 44» κυοφορούµενος οὐ βλαοήσεται 
ἐκ τῆς συμφορᾶς της περιστάσης τὴν μητέρα. "lheo- 
phil.; alio tamen induxerat ille e quo Psellus di- 
Cens στεροῦσα τῶν πατρφων. 

Vers. 215. Ex tit. Qui οἱ quib. ex caus. manum. 
non poss., et 8 ult. vers. 216 et 217. Hodie tamen 
et anno 14, in testamento manumittere minor 
potest: "Αδειαν εἶναι τοῖς νέοις ἐν αὐτῷ τῷ xatpip 
ὧπερ ἔξεστιν αὐτοῖς διατίθεσθαι περὶ τῆς ἄλλης 
αὐτῶν περιουσίας xai τοὺς ἰδίους οἰκέτας τἐλεύταίαις 
βουλήσεσιν ἐλευθεροῦν. Novelia 119 cap. 2. 

Vers. 218. S Si adversus 12, De nupt. I. Versu 
220, 8 Edicto 14, I. De usu cap. Vers. 223. 8 Hz 
mortis causa, 1. De donat. Vers, 226. 8 Nam ἀοίαίε, 
]. quib. alien. non lic. Vers. 228, 8 Nunc. admo- 
nendi 2, eod. tit. Versu 223 et seqq. tot. tit. Per 
quas person. nob. acquir. Reliquos versus percur- 
re, et Institutionum locis, adapta, nullo servato 
titulorum ordine, nisi hos etiani versus velis in- 
vertere. Quaedam tamen, raro licet, permista eunt 
ex diversis juris locis excerpta. 

Vers. 235. Sunt ἰδικαὶ κτήσεις el xa0' ὁμάδα. ὃ 
ult. [. Per quas pers. nob. acq. Vers. 238 S ult. I. 
De lestam. ord. Vers. 939, 8 6 et seqq., I. eod. 
tit, id est, eorum qui in eadem potestate sunt, 
nec in testamento testes esse possunt, nec alio 
in quovis negotio, in quo parentis vel suo aliqua 
utilitas versatur, l. Qui lestamento, xx ὃ Quz 
autem, D. Qui tesl. fac. poss. Recte Harmenop.: 
A1 οἴκειαχαὶ µαρτυρίαι ἀποδοκιμάζονται, ὅταν δηλο- 
νότι μέλληῃ τικτᾶσθαι ὁ τὴν µαρτυρίαν προφέρων. Ex 
quo supplendum puto cap. 24, tit, 4, lib. xx1 Sy- 
nops. Basilic. 

Vers. 249, 8 si filiusf., I. eod. t., 8 9 et seq., De 
milit. test. 1: 8 2, Quib. mon est perm. fac. testam. 
Versu 243, ἃ 1, I. Quib, non esl perm. fac. test. 
Vers. 245, 8 Praterea versic. filius. eod. tit. Vers, 
246 8 Emancipatus 3, I. De exhzreditat. liber . 
Vers. 247, I. De hzred. instit. imp. Vers. 248, 8 
H»reditas 5, eod.t, Verg. 249: videtur erroneus hic 
versus. vers. 250, eod. S 5. Vers:0.; neque enim 
ex parle, l. De hzred. inslitul. Vers. 252, ex tit. de 
vulg. suhstit. ; videtur autem subnectendus versui 
254 vera. 285. 

Vers. 255. Redit ad lib. 1. Institut., tit. De 
nupt. 8 1 Inter eas, ev 8 Si adversis 19. Vers. 251, 
S Aliquando, 13 I., eod. tit. Vers. 239, S 4. Vers. 
item, non aliter. 1. de adoption. A versu 221 ad 
273 ex tractat. de tutel. de suspeclo vers. 215 ac- 
cipe, 1 4. I. De suspecl. tul., et explica vers. 261 ex 
Novell. 22, cap. 40. E 

Vers. 274, ὃ Fere igitur. 12 T. De rer. dívis. 
Vers. 275 8 Est aulem. litus, 3 L., eod. tit. Vera. 
276. Theophil. 8 Ripatum &, et & Ez diverso, 30 
versic. Ἐκεῖνο, qui et canonem vocat. Vers. 277, 
ex tit. I de servil. Gloss. Basilic. : "Axtoq ἡ πλατυ- 
τἐέρὰ όδος. Vers. 278, S Quod autem, 3 versic. : 
unde I. de usucap. Vers. 280, 8 Posleriore 2. I. 
Quib. mob. test. infirm. Vers. 2581, in princ. üt. 
De inoff. test. 1. Ab hinc. adversum 365. [nstitutio- 
num, et juris locis queque adaptata : sufficiat or- 
dinem demoenstrasse in superioribus. . 

Vers. 3665. Δά versum usque A77 ex Justiniani 
Novellis promiscue et ἀτάχτως diversas regulas 
colligit : ut vers. 360, Novell. in prefat., vers. 
368. Novell. 18, cap. 4; vers. 309, sine dubio ex 
cap. 1. Novell. 1, quod et Glossa vulgaris notavit, 





919 AD MICH. PSELLI SYNOPSIN 980 


vers. 372. Novell. 22, cap. 22; vers. 373, Novell. 
94 in prefat. οἱ cap. 1; vers. 374 passim (Vide 
Novell. 22, cop 41 in fin. et cap. 46, 8 1): vers. 
575, Novell. 22, cap. 3 et Novell. 117, cap. 3; 
«erau 337, Novell. 88, cap. 22 nisi de magistratib. 
defensoribus accipere inalis; vers. 374. Novell. 
94 et alibi ; vers. 380, Novell. 113, *Qete ἐν µέσῳφ 
δίκης i) γίνεσθαι θείους τύπους, eto.; versu, 377 
Novell. 130, cap. 4. Τὸ μὴ προσήχειν ἀνεπερώτη- 
τον τρέχειν xóxov: vers. 370 , Novell. 12. Περὶ 
ἀθεμιτογαμῶν. versu 389, forte legendum οὐ loco 
oi ex Novell.124; vers. 388. Novell. 41, cap. 
12; versu 388, ead. Novell. 47, cap.9; vers. 
380 et seqq., Novell. 134, cap. 10. Ad versum 
407, vers. 402 ad 406, Novell. 118, cap. 21; 
vers. 413 et quod seqq. vid.Novell. de testibus 90 ; 
vers. 418 et seqq., ex Novell. De exhib. el introduc. 
reis. 53. 

Vers. 436. Et illud apparet ex editione Latino- 
Greca Novellarum Justinian.in cujus margine szpe 
scriptum ad Novellarum capita legitur, Οὐχ εὑρέθη 
ἐν τῷ Βασιλικῷ' ut. vers. 443 intelligit Novellas 
24, 29 et seqq. De pidesidibus seu praetoribus diver- 
sarum provinciarum; et verau 440. certum est 
legendum esse Περὶ ἐκκλήτων , ex Novell. 75. 
Περὶ τῶν ἐκκλήτων Σικελίας. Porro huic No- 
vellarum iractatui, vellem subnectere Novellas 
Leonis, e quibus versus 843 ad 875 paucis ex- 
ceptis, qui ex ipsis Novellis Justiniuni excerpti 
Sunt; quodque continuationem horum versuum 
demonstrat. 

Vers. 458. Hio actionum propria tractatio inci- 
pit, xaxa στοιχεῖον ordinata: observato nimirum 
primo Latine vocis elemento; interrupta tamen 
alienis versibus, quos, ut aliquem ordinem obser- 
vemus, proprius in sedibus collocabimus. 

Vers. 462. Notanda est Glossa Busil.: Αδούλτε- 
Ρις, lege ᾿Αδουλτεριι ὁ νόµος ὑπὸ Αὐγοῦστου ἔχκτε- 
θεις μέν, ἀπὸ δὲ τοῦ Ιουλίου φυλαττόμενος ([οτίθ 
legendum) ἀπὸ Αὐγουστ.θί ὑπὸ 5 τοῦ Ἰουλ., κινεῖ δὲ 
περὶ µοιχείας καὶ [στόπτου στούπρου!, xal μὲν µοι- 
χεία ἐστὶν, ἐπὶ τῶν γαμουµένων. Τὸ δὲ στοῦπρον ἐπὶ 
πα θένων καὶ χηρῶν καὶ παίδων ὀῤῥένων κινεῖτα'. 
᾽Αδούλτερ δὲ ὠνόμασται εἲς τὸ παραχαράττειν’ 
ἀδούλτερ γὰρ 1, παραχάραξις (lege Adulterium, vel 
ὁ παραχαράττης), καὶ ὁ μοιχὸς δὲ παραχαράττει τὴ, 
ἀλλοτρίαν κοίτην, καὶ συγχεῖ τὸ τῆς φύσεως δίχαιον 
διὰ τῆς τῶν παίδων νοθείας. 

Vers. 470. Recte θέσεως,θδἰ enim udoptio nomen 
rei que natura non est, jure tamen effingitur. 
Gloss. Basilic. ᾿Αδόπτιον, τεχνοποίηµα, ita enim ibi 
legendum, el Ἡ υἱοθεσία' que cum ᾿Αδοπτίονα, 
εἴδος υἱοβεσίας dixerunt, non tam ad hanc nature 
imaginem respexere ; quam ad adoptionem in spe- 
oie sumptam, ut alia est ab adrogatione. Eo vero 
nomine adoptio apud Grecos passim fertur, ut in 
eo Schol. lib. xxxv, tit. 43, Synops. Basil. : 'H ot- 
σις μιμεῖται τὴν φύσιν' adoptio imitatur naturam. 

Vers. 481. Greci Icti legitime, faloidis, et tertia 
et quarta partis nomen, pos! Justiniani Novellam 
confuderunt: adeo ut sepe legitimam falcidiam 
dicant, et eam partem teriiam bonorum. Ut hic 
quartam que ex constitutione D. Pii adrogato, 
ex sui8 bonis relinquere debet, sive emancipet 
eum sive exheredet, l. viu, 8 Si quis impubes D. 
De inoffic. ; 1. 1,8 Si impubere, D. be collat. Theo- 
philus tamen ad & 3, ]. De adopt. et Harmenop. 
tit, 8, 888, lib, v, το τἔταρτον µέρος dixerunt. Eo- 
. dem modo supra versu 290 Psellus falcidiam ter- 
tiam partem dixit, ut Harmenop. lib. v, tit. 9, 
8 .» et Basilic. lib. χι, tit. 1, cap. 74: Τὸ τρίτον 
τοῦ φαλκιδίου ἐκ πάντων τῶν λεγαταρίων πρὸς 
ἀναλογίαν παρακατέχεται, ita legendum | observat C. 
Labbeus. 

Vera. 477. Eo respiciunt Glosse Basilice. ᾿Ακουί- 
λιος ἀγωγὴ κινουμένη κατὰ τοῦ ὑπερθεμένου δοῦναι τὸ 
καταλειφθίν. 


Vers. 486. ᾽Αμθίτους est legendum de qua lege 
Gloss. Basilic. Ambitus dicitur libido effrenata di- 
gnitatis, munerum datio,circuitus, corruptio judi- 
cii. Movetur autem contra eos qui magistratum, 
vel honorem pecunia emerunt.Infligit vero ambitus 
reo penam centum numismatum et iufamiam, ut 
I. Bas. 1x, tit. 46. Digest. 48, tit. 14. Ambitus est, 
et movetur contra corrumpentes judicia (lege χστὰ 
τῶν φβειρόντων τὰς κρίσεις, non ut corrupte habetur 
τὰς κόρας) οἱ poenam non capitalem exigit : est lex 
Julia Publica,que ab omnibus jure publico moveri 
potest. Hacten. Gloss. 

Vers. 489. Optime magis quam publicum, non 
quia publicum non sit, nam judicia inter publica 
numeralur, l. t, D De public. jud., sed quia non 
est permissum mulieri publico judicio quemquam 
reum facere, l. 1. D. De accus. et. inscript., nec 
militi. l. Qui accusare viri, eod. tit. neque servo: 
mulier tamen, miles et servus ad hanc, ex lege 
Julia, de annona accusationem admittuntur, |. 
Mulierem xiu; D. Deaccusüt. 1. 1, D. De leg. Jul. 
de annon. 

Vers. 4901. Τυραννεῖν vexare reddidi, id enim 
proprium est cujus criminis verbum, ut et atten- 
tare, I. Annonum vi: D. De extraord. crim. Ver- 
bum autem χαταπραγµατεύεται mutuatus est sine 
dubio Psellus a Gregorio Nazianzeno, qui eadem 
in re de Dardariis anuonam flagellantibus loquens, 
üit; Τηροῦσι τοὺς xatpoüc xai καταπραγματεύονται 
τζς ἐνδείας: in orat, funeb. Basil. Magu, 

Vers. 493. Nectendi sunt hi versus superioribus 
de lege Aquilia: ea vero plebiscitum est, cum 
eam tribunus plebis rogaverit, &it Ulp. l. 1, S 4, 
D. ad I* Aquit., ᾽Αναγκαῖον ἁμῖν ἐποίησε τὴν τοῦ 
δήµου πάλαι νοµοθεσἰαν ἀποδέξεσθαι ἣν διά τινος 
τῶν οἰκείων ἔγραψε δηµάρχων τὴν τοῦ ᾿Ακουιλίου 
προσηγορίαν ἐξ ἐκείνου δεξαµένην. Justin. Novell. 
18, cap. 8, ubi interpres Latinus πάλιν legit, non 
πάλαι, Porro qua Psellus hic habet usque ad vers. 
510 fuse habes |. de leg. Aquil.; adverte solum 
vers. 500 τετράποδον legendum esse. 

Vers. 510. Vi bonorum raptorum actio, que 
datur adversus improbe furantem, ait Justinian. 
in p. I. h. r. ἀναιδέστατον Χλέπτην, Theophil. im- 
probiorem furem, Julian. l. it. $9. D. h. 1 in eo 
differt ab actione furti, quod illa alias duplum, 
alias quadruplum exigatur: in hac vero semper 
pona sit tripli. S Quz actío, I. eod., quadruplum 
quidem exigit, sed in eo res comprehenditur, eod. 
$ cum ea tamen concurrit, ita ut si furti videl. 
nec manifesti, qua duplum tantum exigitur,actum 
sit, pro duplo reliquo, quod action. vi bonorum 
raplor. repetitur, agi poterit |. 1, D. h. t. Porro 
res tantum mobiles hac actione repetuntur : quare 
emend. Gloss, Basil. que habet : bi βονόρουµ ῥαπ- 
τόρουµ. ἡ κατὰ τῶν ἁρπαζόντων πράγματα κινητά 
3j ἀχίνητα᾽ lebe οὐκ ἀχίνητα; l. ret m, C. vi bon. 
raptor. Ita Synops. Basilic. lib. x, tit. 2, 'H βιαίας 
ἁρπαγῆς πραγμάτων ἀγωγὴ ἐπὶ τοῖς χινητοῖς, oux ἐπὶ 
τοῖς ἀχινήτοις ἁρμόζει, 
vers. 520. Legendum est Depositi, que est actio 
bone fidei, et ideo et fructus et omnem causam, 
et partum in hanc actionem venire dicendum erit, 
l. 1, 2 23. Hanc actionem D. Deposit. ; imo et usu- 
ras ex mora, et ex usu, ]. i1, 11, 1v C. eod. Custo- 
diam autem,et parem 8ο in rebus auis diligentiam 
et curam prestabit depositarius ; ideo de solo dolo 
tenebitur, et de ea latiore culpa que dolo proxima 
est], Quod Neru 32, D. eod. Gloss. Basil. Κούλπα 
$ µεγάλη ἀμέλεια, ἡ δὲ µεγάλη κοῦλπα, δό λος 
NN Eedem Glosse edite & C. Labbao. Depositi 
est actio περὶ παρακαταθήκης obligationis quse re 
contrahitur (τῆς ῥέ) prestat dolum, et latam cul- 
pam, et usuras semisses centesima propter mo- 
ram, ct usum, casibus fortuitis non subjacet, nisi 
illud convenerit: Infamat, et est perpetua, datur 
heredibus, et contra heredes. Movetar etiam oon- 


981 


tra sequestros (lege xarà σεκουεστραρίων, ἤγουν 
μεσιτῶν * ead. Gloss. Eouxieropt τῷ µεσίτη lege 
Σεκουἑστρφ), et contra eos qui media manu rem 
acceperunt, et eam certo loco exhibero promise- 
runt. Hact. Gloss. 

Vers. 525.8i de ea re qua dolo facta dicitur, alia 
aclio non est, et justa causa esse videtur, praetor 
actionem de dolo pollicetur : l. 1, 8 Verba D. Dolo; 
ideo subsidiaria dicitur actio in Gloss. Basil. "Ecc: 
δὲ σουθσιδιάρια, καὶ ἐντὸς δύο ἐνιαυτῶν συναπτῶν, 
καὶ ἄρχεται, καὶ πληροῦται' ita lege non σουθ- 
σιᾶρια’ Olim quidem intra annum ulilem moveba- 
tur, at Constantinus ad biennium redegit. [. Opti- 
mum vult. C. De dol. mal. 

pere. 529. Vid. 1. nu, 8 ult., D. De leg. Corn. de 
fats. 
Verg. 535. Ordinem litterarum semper observat, 
Greci enim Δέ πεχολάτους scripserunt, ul patet 
ex Gloss. Basilic. Vid. |. r, 1, vit. De leg. Jul. 
pecul., versu 558, littere E. ᾿ΕἘπερωτήσεως, hano 
solam regulam alert ex 1l. Veteres xiu. D. 06 con- 
trah. et com. stip. ; quam tamen ad. litterain Σ re- 
ducere forte debemus, nisi Latine scriptum sit ex 
sLipulatu. 

ers. 555. Optime Psellus querelam inofficiosi 
non proprie actionem, sed preparationem et in- 
troductionem dixit ad hereditatis petitionem, 
cujus etiam causa in quarela in offic. bonorum pos- 
sessio petitur. Id recte Gloss. Basilic. : 'H 'Ivog:- 
xtóso τεσταµάντο, ἤγουν ἡ κατ ἀτάκτου διαθήκης 
μέμψις, οὐκ ἔστιν ἀγωγὰ διαθήκης, ἀλλ᾽ αἰτία ἐστῖν 
αγωγῶν * λέγω δὴ τῆς ἑρεδιτάτης Ἠπετιτζίονος , 
ἦγουν περὶ κληρονοµίας ἀπαιτήσεως. "Ὥσπερ 30 
ἡ γραφὴ τοῦ Ῥεστάτορος οὐκ ἔστιν ἀγωγὴ xÀnpovo- 
μίας, ἀλλ᾽ αἰτία κληρονοµίκς, καὶ ἀπόδειξις τοῦ 
ὀέοντως κινεῖν τὸν γραφέντα χληρονόμον. οὕτω καὶ 
ἡ uiuis οὐκ ἔστιν ἀγωγὴ, ἀλλ᾽ αἰτία ἀγωγῆς, elo., 
in qua inferius heo verba corrige : Δοθεῖσα τοῖς 
παισὶ κατὰ τῆς πρώτης διαθήκης, lege κατὰ τῆς 
πατρὸς διαθ. 

Vers. 561. Actiones in rem enarra ordine lit- 
lerarum, ut, in Gloss. Basilic., ex quibus liquet 
versu 5605 legendum esse προϊθιτόρια ἤγουν xwÀv- 
τικὴ χωλύουσα τὸ γινόμενον ei, βλάθην. Per. σπεχια- 
λίαν autem intelligit singularem rerum petitionem, 
et viudicutionem, specialem in rem actionem, non 
eam quie est de universitate ἰδικὸν non περὶ ὁμά- 
δος, ut est in Basilic., quorum Glosse deflniunt, 
Σπεχιαλείαν, lv ῥὰμ, τὴν ἰδικὴν παρὰ δεσποτεἰαν 
ἀγωγήν. Vers. 308 legendum constat ποπουλαρίαι. 
De his omnibus, vide I. de actionibus. 

Vers. 574. Redit ad litteram I. v. l. 1, t1, et 
ult. C. De usu re jud. Versu 581 actio injuriarum 
annalis est, 1. 17, 86; D. De injur. 1l. Si non con- 
vicii 5, C. eod. Id volunt Glosg. Basilic. '[vtoupiá- 
ρουμ. ἐνιαυσιαία. Ad reliquos versus Vide l. 1, 2 
Injuriam ; |. vi1 206; l. xxxvii in f. D eod. Vers. 558 
et seqq. vide Theoph. tit. [. De interdict., et 
Gloss. Basil., ex quibus corrige versu 588, χρῆσις 
ἀσωμάτων. Vers. 503 legendum puto πρὸς δὲ xal 
τὰ δὲ ῥέθους. Intelligit ea interdicta que de re- 
bus divinis et sacris, vel generaliter interdicta 
qua de rebus competere ait Ulpian. l. 1 D. De ín- 
terd. 

Vers. 600. Ex littera K, Condvuotio A, locati. 
Vers. 604. Metus causa aetio vi ipsa in personam 
est, αἱ in rem scripta est. V. ]. Melum 9. 8 Cum 
autem 8. D. Quod met. caus. Vers. 606, 1. Quisquis 
5, 8 1, C. ad l. Jul. Majest. Vers. 644, litteram N 
h:c scribit, & qua Greci voces Latinas aspiratas 
incipere voluerunt. Vers. 616, |. ret r1 D. De leg. 
Jul. rep.; |. Τι, C. ead.;5 l. ult. D. De leg. Jul. 
pecul. Vers. 619, lege ῥέρουμ ἁμοτάρουμ. Vid. tit. 
D. et C. De act. re amot. Vers. 627, Stellionatus 
exemplum ab Ulpiano allatum l|, ur, 8 1, D. de 
crimén. Stellion. V. 1. 3 et 4, C. eod. |. xvi. 6 4 1. 
xxxvi, in f. De pignor. act, Vers. 028, lege Τουρπι- 


FR. BOSQUETI NOTE, . 


983 


λιάνειον. Vide tit. D. ad SC. Turpill. qui libro 
Lx. Basilic. est Περὶ συκοφάντων. Vers. 020, tria 
judicia, finium regundorum, familie erciscunde, 
communi dividundo, duplicia sunt, uterque enim 
et actoris, et rei partes sustinet : l. 11, 8 3; |. 
XLV δ 4 D. Fam. ercisc. Ἱ. xut D. De judic. Gloss. 
Basil. : Φαμιλίαε ἐρκισκούνδαε. Φαμιλίαε, ita lege, 
διαίρεσις, xal µερισµός. "Iactov Y ὅτι τὸ φαμιλ. 
ἐρκισ. τῶν διπλῶν δικαστήριον ὃν καὶ ly. ῥὲμ. ἐστὶ καὶ 
περσονάλιον. Verg. 632, l. xi1 8 preetor. et seqq. If. 
D. De relig. eL sumpt. fun. Greci hano actionem ἐπὶ 
τῇ ταφῇ ἀγωγὴν vocant : lib. rix Basilic., tit. 1. 

Vers. 635. Inversum ordinem versuum existi- 
mo, et ita reponendum : ut ad Z usque decurrat 
Psellus, sub quo 8corum nomine, pleraque edicta, 
leges aliquaa. Scavaria explicet. Atque eo elemen- 
lo peracto, T aggrediatur vers. 626 et seqq.; 
deinde 4^ vers. 629, 30, 31, 32, 53, 34, 604, 787 
ad vers. 801. 

Vers. 635. Lego ᾽Αδριάεινον' intelligit autem se- 
natus-consultum factum sub Adriano quod refer- 
tur in l. [lem veniunt xx, 8 Prater hzc, D. De hz- 
red. petit. Vide |. xxv, 8 11, D. eod. Vers. 637, 
legendum forte in his duob. versibus, ᾿Αδριάνειον, 
plura enim Adriani temporibus senatus-consulta 
lacta sunt l1. Si nun. lex Lxxxm, 8 1. D. De hzred. 
instit. ; 1]. Sive contra ur, D. De agmosc. lib., et 
ejus edictum sublatum est, C. de edict. D. Adrian. 
toll. vers. 639. Attiniam legem acolpe quam Atti- 
liam vocat Justinian. S Furtive, 1. De usucap. 
Vide 1v, 8 Quod aulem, D. De usurp. εἰ usucap. 
Vers. 641, lege Γάΐος: loquitur de lege agraria 
Caii Caesaris de qua |. ult. D. De lerm. mot., qu&e 
quinquaginta tantum aureos pena nomine nume- 
rat. et Basilic. lib. ἵνα, tt, O : Καθ ἕκαστον 
ὁροθέσιον δίδωσι. ν. N. N. Attaliat. in. Synops. : 
lievz/xov:a νοµίἰσµατε τῷ δηµοσίφ. Vers. 643, 
olim lege Vooonia ultra quadrantem bonorum mu- 
lieri testamento relinquere non licebat. Vide Dion. 
Cass. lib. xv1 ; Gell. lib. xvi, cap. v. Vers. 644, 
lege Δασουμιάνειον Dasumianum, de quo l. Neque 
xxxvi, in p.l. Non tantum ru. S Octo. D. De fideic. 
lib., ex quib. negative aocipe ἀνέκπτωτον vers. 
649, vel negationem insere, ex d. 1. Negue, versic. 
Quid ergo. Nam senatusconsulto Dasumiano liber- 
tas non eripitur his qui fraude careant. Vers. 652, 
diversa edicta et senatus consulia a Ictis memoran- 
tur; unum cum Liboniano, aliud cum Silaniano 
conjungunt, alterum est de assignandis libertis, 
quartum de muliere ingenua qu& servo 8e junxe- 
rat, quod a Justiniano sublatum est ]. unic. C. de 
senatusconsullo Claud. toll. Vers. 653, Carbonia- 
num est edictum pretorium, non senatusconsul- 
tum, ex quo datur bonorum possessio impuberi 
cui status controversia movetur, que et Carbonia- 
na bonorum possessio. Vide tit. D et C. De Car- 
bon. ed. 

Vera. 666. Temporum tractatum agyreditur, se- 
cundum id quod initio operis proposuerat ; quem 
ex Eustathio sine dubio hausit, ut. patebit cuique 
hos versus cum illo conferenti. Vide illum cap. Dent 
fonzc 4, et l. u1 minorem. De minorib. vers. 669, 
est pars legis Inter illam 911, D. De verbo. sign. 
Vers. 670, ex |. More vir, L.. De feriis. Est enim id 
intervallum νυχθήµερον. Eustat. etiam recte habet : 
Ἡμέρα ἀπὸ τῆς ἕκτης ὥρας τῆς νυχτὸς ἄρχεται, 
καὶ τελευτᾶ εἰς ἕκτην ὥραν τῆς ἐπιούσης νυκτός. 
Hio tamen Psellus ἑθδόμης, forte numeri errore. 
Vers. 673, Authent. hodie, C. De appellat., Novell. 
23. Vers. 074, |. 1, 8 Permittit. D. De agnosc. lib. 
Versa, 616, l. Scimus χι, 8 Sí autem C. De jur. 
delib. Gloss. : ᾿Ινῶέντον  Kaxaypaoíjv. Vers. 678. 
l. 1, 8 8, 9, 42, 13, D. De successor. ed. 1. πι Unde 
cognalt. ; |. 1v in f. Quis ord. in. bon. poss. servet. ; 
|. Sí bonorum 11, C. Qui admilt. ud. bon. poss. poss. 
Vers. 680, l. 1, C. de usur. rei. jud. Vers. 683, l. 
Sciendum, 8 ull., D. De «dili. ed. Vers. 680. 





983 


Quando venditor non cavet de bis que edicto sedi- 
lium continentur, quanti emptoris intersit, inira 
sex menses agitur. |. Si debitor. xxviii, D. De zdi- 
lit. ed. quod si rea vitiosa sit, annu utilis est, 
Ἱ. Sciendum xix ὃ utt. ; 1. /£diles xxxvint, in. p., D. 
eod. ; 1. 1, C. De adilit. action. Vers. 690, 1. San- 
cimus xLv1, C. de episc. et cleric., quam non esse 
in Basilicis Eustathius testatur. Vers. 692, ]. ult., 
C. De non nu. pec. ; |. ia. C. De dot. caut. ποπ nu. 
Vers. 695,1. 1r et l. ult., D. de requir. reis, Vers. 
:698, 1. ιτ, D. De inceud. ruin. Vera. 703, l. χι, D. 
De his qui not. iufam. Olim decem menses, bodie 
duodecim, sunt luctus tempora legitima. Vera. 
704, l. ultim. C De dol. vers. 705, l. In. contracti- 
bus xiv, C. De non num. pec. Forte legendum vers. 
seq. δύο ἔτη σύναπτα. Vers. 707. Novell. 126 de 
alienat. emphyteus et locat. cap. 8; expellitur 
enim αἱ ἐπὶ διετίαν μὴ καταθάλτ τὸν παρ᾽ αὖ- 
τοῦ ὁμολογηθέντα ἐμουτευτικὸν dj μισθωτικὸν κα- 
νόνα. Vers. 710, Novell. 100 de temp. non sol. 
pec. sup. dot. Vers. 716, l. Properandum χι. 8 1, 
C. De judic., ex qua supple: exceptis iis que ad 
jus fiscale pertiuent, vel que ad publicas respiciunt 
functiones, et ad legata et fideicommissa de quib. 
Vide Cujac. ad Novell. 4. Vers. 718, successit anno 
utili, quadriennium continuum, l|. Supervacuam 
ultim., €. De tempor. in tnleg. restit. Vers. 720, |. 
Contra majores xvi, C. De inoffic. testam. Vers. 
721,1. milites xi, S. Adullerii 4,1. Quinquennium 
xxxi, D. Ad l. Jul. de adulter. Vers. 722, Ἱ. pecu- 
latus vit, D. Ad. |. Jul. peculot. Vers. 72A, itu lege 
in Gloss. Basil. : "Ivpav o ὁ ἑπταετής, καὶ ἴνφανς ὁ 
ἅττων τῶν ἑπτὰ Ἠχβόνων. Vers. 725, Nov. 123 
de sanct. episc. cap. 13, qua tamen οὔτε δὲ 
ἀναγνώστην ἐλάττονα τῶν ὀκτὼ xal δέκα ἐνιαυ- 
τῶν. At Eustath., e quo Psellus, octo annis mino- 
rem habet. Certe constat. ex synod. Νίοθη. rr, 
cap. 14, minores annis 48 lectores fuisse ordina- 
tos. De his nos alibi. Vers. 720, Novell. 419 ut 
sponsal. larg., cap. 7, et C. De 18]. long. temp. 
40 vel 20 unn. Vers. 730, l. Quzsitum ix, D. De 
sponsalib. Vers. 730, l|. 1, D. De postuland. Vers. 
7317, 8 Minorem, |l. De adopt. Vcrs. 739, l. Omnes 
11, C. De his qui ven. d. impet. Vers. 742, male 
interpres Eustathii vertit litigare : judicare debuit 
dicere, l. Cum lege xut, D. De recept. Vers. 744, 
Vide Eustathium Περὶ χρόνων x'nu. 7, ubi exce- 
plionem affert adulterii : e quo noster, ut et reli- 
qua, qua consuie. Hac indicasse sufficiat. 

Vers. 775. Alia est actionum divisio, superiori 
aetionum tractationi jungenda : huic est inferen- 
dus versus 805 et 806 nam compensatio bone fidei 
censetur, ex constitutione Justiniani l. ult. C. De 
compens. Psellus autem secutus est ordinem Justin. 
III S In bon. fidei,l. De actionib 

Vers. 783. Hic abundat negatio, nisi legas οὐεστι- 
µατόρια, ea. bone fidei est, |. unic., D. De zsti- 
mat. act. Vid. tit. 1. De action. αἱ has divisiones 
percipias. 

Vers. 786. Accipe hunc versum de actione ex sti- 
pulatu, que rei uxorie actioni euccessit, et. bone 
fidei facta est a Justiniano S fuerat antea 29, Ἱ. De 
aciion. 1. univ., De rci uxo. acl.. 

Vers. 787. Horum ordinem versuum supra no- 
tavimus : Per Falcidiam autem intellige legitimam 
liberis debitam ex Justiniani Novella, ut supra 


onui. 

Vers. 801. Alia est actionum divisio, quod scil. 
alia. simplum, alie duplum, triplum exigant, de 
quibus in seqq., et ab evictione, et dupla stipula- 
tione incipit, in qua Greci verbum, defendere, re- 
tinuerunt, ad rem defendendum debitorem conve- 
niri dixit, Hermogon. l. Si plus txxiv, D. de evict. 
Ita Harmenop. lib. r tit. 9$ 21 : ᾽Αγωγὴν ἀναγκά- 
ζουσαν τὸν πράτην δεφενδεύειν. 

Vers. 815. Ni me fallit conjectura, senatuscon- 
sulto facto Neratio Prisco et Annio Vero Coss. 1. 


AD MICH. PSELLI SYNOPSIN 


984 


Is qui servum vi. D. Ad leg. Cornel. de sicar., cau- 
tum est eos qui ex miserrima naufragiorum fortuna 
rapuissent, lucrative fuissent dolo malo, in quan- 
tum edicto preetoris actio daretur, tantum et fisco 
dare debere, |. Quo naufragium 1, 8 ul. D. De 
Incend. ru. nauf. At pretor judicium in quadru- 
plum dat, |. 1, in p. D. ecd. Eo modo Scholiastes 
Basilicon. interpretatur hec verba, πρὸς xfj fjó: 
ὡρισμένῃ ποινῃ, qua habentur lib. Lx Synops , tit. 
17, et apud Harmenop. lib. vi, tit. 7, 8 6. Τουτέστιν͵ 
ait Scholiast., ἵνα καὶ τῷ Üruosl τόσον παρέχῃ, 
ὅσον τῷ ἐναγοντι. Vide Novell. 64, Leonis 

Vers. 819. Forte hi versus sumpti ex tit. I. De 
salisdat. οἱ tit. De perp. el temp., qui titulum De 
actionib. sequuntur. 

Vers. 836. 1. unic. C. Ez del. def.,1. 1 D. De priv. 
del., S Panales, 1. De perpet. et temp. 

Vers. 838. Hi vereus ud 877 sequi debent tracia- 
tum Novellarum Justiniani, sunt enim excerpti 
ex Novellis Leonis. Ad hunc, vid. Novell. Justin. 
127, C. 13, et Leonis Nov. 22, vers. 845; Novell. 
34 et 35 Leonis. Porro hi versus scholii vice tit. 
83 Synops. Attal. scripti sunt ; ubique tamen vers. 
8406 legitur βαρθαρικῶς * malui de ensibus barba- 
ricis accipere. Vers. 847, est solum ἄνευ, ut. No- 
vell. 35 ; quod vera. 849 recte notavit Leunclav. ex 
Novell.34 Leonis excerptum, qua de tutore pupillse 
sue raptoreagitur. Legendum autem adverte ποστη- 

optov vers. 844, in. quo nomine emenda Glossas 
Basilica qua habent ποστιµονίου, voulptou, πούστιον 
μέρος, τὸ νόµιµον µέρος. 

era. 852. Quemadmodum locus qui ante atrium 
noairuruu aedium est, vestibuli loco cedit, eo modo 
in prediis maritimis, id maris in quod illa prospi- 
ciunt, eis vice vestibuli servit; quare Greci πρό- 
θυρον vocant. Eo in spatio et intervallo, quod non 
in directum solum, sed in transversum, οὐ µόνον 
κατ εὐθεῖαν, ἀλλὰ καὶ ix πλαγίας protenditur, 
olim retia ad palos tendebant, in quibus pisces 
morarentur, et includerent, ἐποχὰς et θράνας 
sive τράνας dicebant, pro quibus ἑτησίους φό- 
ρους predii dominus pendebat; cum ergo espe 
modica praedii latitudo, ad cujus mensuram jus 
domini in mare porrigebatur, amplis et ad pisecan: 
dum commodis ἐποχαῖς non sufficeret, statutum 
est, ut a vicini predii domino ejus προθύρου par- 
tem, ad legitimam θράναν vicinus acciperet, et lu- 
crum ex piscatione ei communicaret, et ne in im- 
metisum hie remore et epoche extenderentur, con- 
suetudine jam erat introductum ut 365 ulnas non 
excederent. quod Leo imp. conlirmavit. Consule 
ejus Novellas 50, 57, 102, 103, 104 ; Harmenop. lib. 
It, tit. 1, n. 63. Attaliat. in. Synops. fine, tit. Πεοὶ 
ἐποχῶν, οἱ Cujac. lib. xiv, observ. 1. 

Vers. 859. Leonis Novell. 92. Vers. 866. No- 
vell. Leonis. 106. Vers. 869, Novell. Leon. 109. 

Vers. 872. Alia est actionum divisio superioribua 
adnectenda ; vid. 1. 1 et seqq. D. De his qui not. 
infam., et 1. De pen. temp. litig. Vers. 879 ad pos- 
sessionem adipiscendam duo concurrere debent, 
animus et corpus, eorum alterum non eufficit : 
quemadmodum nec ad possessionem amittendam, 
satis est ex corpore excessisse, animo quippe eam 
retinemus. 7id.1. Qui universas xxxix ; l. Possi- 
dere, S Saltu, et all. ; D. De acq. poss. Vers. 882, 
l. Si quis in. tantam vit el. seqq., C. Unde vi. Hec 
ad interdicta de quibus supra refer. 

Vers. 889. Nisi in tractatum actionum hi vereus 
ad finem hujus partis redigantur, eub propriis ti- 
tulis mutui, testium, testamenti, ordinem nullum 
video. Certe in προχείρω Harmenopuli, illi tituli 
leguntur, quos, aut illis similes percurriese vide- 
tur Psellus : forte ex Μικρῷ, e quo Harmen. lib. 
11, tit. 5 Περὶ δανείου. Hic autem versus 6^, |. 
Creditores x et seqq. D De verb. et sig. 

Vers. 915. Ex l. m. De primipilo ; lib. xi1 C. Soho- 
liast. Basilic.; lib. van. Synops., tit. 5 : Πριμιπιλόν 














985 


ἐστιν ἡ στρατιωτικὴ ἀννόνα" ὡς ὅταν τις πριµίπιλον 
ζρνατβ καὶ προῖκα, τὸ πριμίπιλον προτιμᾶται. 

rimipilum est militaris annona, quare s: quis pri- 
mipilum debeat, et dotem, primipilum pretertur. 
Et recte Theodorus Hermopolites, lib. 1x, tit. 9 : 
Πριμἰπιλόν ἐστι τὸ τοῖς πρώτοις ἀκοντισταῖς 
στρατιώταις διδόµενον αιτηρἑσιον ἵνα διανειμῃ τοῦτο 
αὐτοῖς. Primipilum est annona, Primipilaribus duta, 
ut militibus dietribuant. Primipilares enim ad 

ascendos milites solemniter ad limites destina- 

antur, l. vi, C. Th. De cohortal. princip. Vide 1. 
Latis, C. In quib. caus. pig. tac. cont. : |. Non ve- 
rum. C. De donat ; ὑπ). vir., etc. 

Vers, 917. In Micro, vel eo libro, e quo hoc flo- 
rilegium fecit Psellus, tractata reperit Primipili 
privilegia ea inter quod refertur, |. 1. C. De con- 
dicl., ex leg. cujus occasione et lorte ibi condictio 
ex lege deflpita est : unde hunc versum Psellue 
excerpsit, alias certe hoc loco erronem. 

Vers. 920. 5equentes versus excerpti ex Μικρῷ, 
vel alio libro cui inscriptio ut in Basilic., Περὶ µαρ- 
τύρων εὐυπολήπτων xai ἀτίμων paprópev* ex quo 
et Harmenop. collegit tit. 6, lib. 1 : quem consule, 
et jura ibi a Gotbof. adnotata. 

Vers. 925. Harmen. dict. tit. 6 14, n. : Al γυ- 
ναῖχες μαρτυροῦσιν, ἔνθα ἡ τῶν ἀνδρῶν βία ἀπείρ- 
Ἱσται΄ quod vertit Mercerus : Mulieres ili testi- 
monium ferre possunt ubi virorum probibetur vio- 
lentia. Ubi certe a scriptore Harmenopuli delusus 
est ; in eo namque legendum est θέα non βία. Go- 
thofred. emendavit Bloc. Debes autem accipere et 
Harmenop. et hic Psellum, testem eese posse mu- 
lierem in illis rebus probandis, ad quas viri non 
admittuntur. De his sensere Basilica lib. xx1 Synops. 
iit. Περὶ μαρτύρων κχεφαλ. τς" Γυνὴ ἐν διαθήκη 
οὐ μαρτυρεῖ. ἐν ἄλλοις δὲ µαρτυρίαν νέµει, ἐν olo 
ἄνδρες οὐ προσκαλοῦνται : quod ipsis verbis refert 
Harmenop. dict. tit. 60. n. 52. quo loco optime 
ejus Scholiastes : 'Exi µέντοιγε τοκετοῦ, αἱ τὸν 
εἰρημένον σεµνότητος τρόπον Φφυλάττουσαι, δύναν- 
ται μαρτυρεῖν. Super partu vero ille que dictam 
morum integritatem servaverint, possunt dicere 
testimonium. Exempla adhibe 1. 1, 8 10, et al, D. 
De inspic. vent. et in sacris a quibus viri arcentur, 
et in balneis, ut eleganter observavit Attaliata in 
Synopsi. tit. De testibus : Πλὴν βαλανείου, καὶ λο- 
γείας ἔνθα ἄνδρες εἰσελθεῖν οὐ δύνανται. 

Vers. 927. L. vn, D. detestib. ; nec enim questio- 
nes servorum contra dominos, vel judicia, vel in- 
terrogationes, vel testimonia valent, contra alios 
testiam penuria robur obtinent. Ead. 1. viz, D 
De probat. |. vvin, ϐ uit. D. De zdilit. edict., |. 1, 
8 16 et '9; Ι. ix, 8 fin.; D. De quest., 1. Servus 
vil; C. De festib. Indistincte tamen Justipianus 
servis testimonii facultatem videtur ademisse. No- 
vell. de testib. 90, cap. 6, quam confirmavit Leo, 
Novell. 49. 

Vers. 929. Hi versus usque ad 939 relati sunt 
in 8ynopsi Attaliata, partim sub nomine soholii 
Pselli, partim Attaliata. Vid. Harmenop. dict. tit. 
6, n. 15. 10. l. presbyteri vii; |. Nec honore vn; 
C. De episc. et cler. ; Novell. De sanctíss. episc. 
123, eap. 7. Porro vers. 936. forte ὑποσχολάζουσι, 
legendum, et vers. 938, ἀληθῆ. ut apud Attaliat., 
vel ἀληθές. Vers. 939. Harmenop. ibid. ir. 31: 
Ἐπὶ τριάχοντα rin λίτ ας. κ) δύο ἀρχοῦαι 
προς µαρτυρίαν, xa t πεντήκοντα τρεις &p- 
χοῦσι. Vid. l. ubi Dumenus D. De testib. ; ]. testium 
xvi, C. eod. | 

Vers. 954. Nota in hao ἀναργυρίας exceptione, 
al]iud longe esse asseverare debitum solutum esse, 
qur sane exceptio ad 30 annos durat, imo vix 

efiniri potest, cum incertum sit, quo tempore 
creditor acturus sit, ac nisi ad ejus petitionem op- 
ponatur: aliud debitorem dicere, sibi pecuniam 
quam seriptura confessus est, numeratam non 
esse : hec enim querela (ita Grecis µέμψις) olim 


|FPR. BOSQUETI NOTAE. 


quinquennio, hodie biennio terminatur : l. In con- 
traciib., C. De non num. pec. ; aliud creditorem 
dicere, pecuniam quam acceptum el solutam scri- 
psit, sibi & debitore non esse numeratam ; hano 
enim exceptionem intra triginta solum dies a 
conscripta gecuritate creditor potest opponere, d. 
l. 4n contractib., S Super cateris. Atque ita recte 
Greci notant, lib. xxiu. Basilic., hoo tit. : 'H piv 
γὰρ διετία τότε δίδοται, ὅτε ἔχει χειρόγραφόν τις ὡς 
µέλλων δανείσασθαι, καὶ λέγει ὕστερον μηδὲν εἰλη- 
φέναι' Tunc dari biennium, cum quis chirographum 
& debitore accepit tanquam ei crediturus, qui 
deinde dicit, se nihil accepisse. 'H δὲ τριακονθηµε- 
pla, ὅτε ὁ Ὑχρεωστούμενος ποιήσει ἁπόδειξιν, ὡς 
εἰληφὼς f| ὅλον, ἡ µέρος. Tunc vero triginta dies, 
cum creditor securitatem fecerit, quasi totum de- 
bitum, vel ejus partem receperit. Diversa item ra- 
tio est in dote : si quidem in dotalibus instrumen- 
tig, ut fleri mos est, numerata et soluta dos dicatur, 
marito vel successoribus decennium aut aliud 
tempus statutum competit ad excipiendum. Novell. 
100; si vero dotalib. instrumentis confectis, secu- 
ritas extra ea instrumenta de dote soluta scripta 
sit, nulla exceptio opponi potest, d. |. In con- 
(ractib. Greci adhuo, cum κατὰ εἶδος προῖκος 
ῥητῶς ἐμφέρεται τῇ ἀποδείξει, species dotis no- 
minatim securitate enarratur, preclusa est om- 
nis exceptio ; at cum xa6' ὁμάδα δηλοῦται ἐν ταύτῃ 
in genere in ea dos soluta declaratur,competit jam 
supra definitum tempus. Ita lHarmenop. lib. ri, tit. 
2, 8 7, quod vice scholii habetur lib. xxxi. Sy- 
nops. Basitic. 

ers. 075. Modo inter eos aliquod negotium non 
&gatur, ut si alter testamento sit beres scriptus, 
l. Qui testamento. xx 4 Quzcunque; D. De tesiam. 
S In tostib., Sed. εἰ si af. I. eod. Vers. 977, ex 
Novell. Leonis 41, cum jur. civili et Justinianeo 
septem testes adhibeantur. Vers. 979, intellige de 
eo qui cautionem a testibus subsiynatam a debi- 
lore suo accepit, qui sane intra 30 annos agere 
potest. Vers. 984, necesse autem habet vel jurare, 
vel referre: nescio an hoc vers. 983, ἤλατο, debeam 
reponere. Vid. Ἱ. Jusjurandum xxxiv, 8 Ad. prz- 
tor., De jurejur. ; |. Delala 1x, C. eodem. 

Vers. 986. Sine dubio loquitur Psellus de eo qui, 
ubi jusjurandum detulit, eo tamen nondum pre- 
tito, penitudine ductus, quippequi novas probatio- 
nes reperit, sdversarium jurare non vult. Illi enim 
antequam lis sententia definita sit, relicto jura- 
mento, ad alias probationes transire permittt., |. 
Jusjurandum n, C. De reb. cred. et jurejur. Μετα- 
πηδᾷν πρὸς ἑτέρας ἀποδείξεις, aiunt Basilica. lta 
ut velit jurejurando non exacto, extra juramentum 
licere &b una defensione ad aliam desilire : quod 
lite jurejurando terminata non licet. 

Vers. 087. Hio est ordo Harmenop., ut post 
tractatum de testibus, de jurejurando, et instru- 
mentis, lib. 1, a tit. 6 ad 8, de pactis verba faciat 
tit. 9, quem sequitur Psellus, qui hanc divisionem 
conventionum recie exposuit ex mente Ictorum |. 
v, vi, vit, D. De pact. Verg. 900, manifeetum est 
bic οὐκ abundare. Vere. i repondendum est 

μώνυμον vw, vel ἐναγωγήν, ex Ἱ. Jurisgen- 
tium vii, 8 Mrs pact. T 

1019. Hecte Psellus rem enarrare demonsira- 
tione actionem prescriptis verbis dixit : nam 
ubi contractus nomen non occurrit, ex quo agi 
possit, et inter partes aliquid actum et conventum 
est nominatim, contra quod aliquid flt ab altera 
partium, datur aotio presoriptis verbis, si nimi- 
rum pacta et verba ad rem faciendam, vel dan- 
dam intercesserunt : quare optime Greci : Ἡραε- 
σκρίπτις βέρθις ἡ τῶν συμπεφωνηµένων ῥημάτων 
ἀγωγή  αυοἀ sine rei narratione et demonstra- 
tione non sit; maxime si nihil conventum sed 
aliquid actum quod mea intersit dicam, tunc enim 
facta rei narratione (cum ex verbis que nulla pres- 


96] 


scripta sunt & partibus, actio prescr. verb. dari 
non possit actio in faotum dabitur : utraque in- 
certa est, ut docte Psellus, propter incertam acto- 
ris intentionem, que condemnatione ejus quod 
interest definitur, id autem quod interest incertum 
est, vid. l. Juris gentium vit, D De pact. 1. 1, 11, 
ni, et tot. tit. D. De prescr. verb. Utraque quoque 
certo nomine caret : presc. tamen verbis proprius 
ad contractum accedit, licel utraque detur quasi 
contractum sil. 

Vers. 1022. De pactis ex continenti, et ex inter- 
vallo, que informent actionem, que contractibus 
insint, que exceptionem pariant, quare et quo- 
modo nuda aint, consule l. vri, D. De pact. ; Cujac. 
eo tit., et doctissimum responsum de nudis pactis, 
quod tom. II Juris Grzco-Rom. 

Vers. 4032. Vide tit. I. et D. De rer. divis. Vi- 
dentur autem hi versus extra ordinem esse, al 
1038 subnectendus tractatui de mutuo et credito- 
rib., quem intellige cum distractum est pignus 
jure, puta a priore creditore, vel cum usucaptum 
& tertio bone fidei possessore : tunc enim cessat 
in rem hypothecariam, at personali contra debito- 
rem agi potest. Vid. Ἱ. 1, C. Si advers. cred. 

rascr. oppon.2 ]. Cum nolíssimt vit, 6. De. prescr. 
O vel 40 ann. Forte et vers. 1042, 43, 1053, in 
ordinem cogendi sub tractatu de actionib. in lit- 
tera Z et T. 

Vers. 1043. Ex |. 1, D. De suis et. leg. Vers. 1047, 
et ante, et post. testamentum, et sine testamento 
codicilli scribi possunt. l. Ante tabulas, D. De jur. 
codicill., quibus nec dari nec adimi directo here- 
ditas potest nec conditio hereditati apponi ; fidei- 
commissaria tamen potest, ]. 11, 1. v1,]. x, De jur. co- 
dic.; Ἱ. xxvm. D. De cond. ínstit. ; 1l. Lxxv., ad. se- 
natusconsultum Trebell. Quare versu 1050 lege, «t 
I» κληρονοµία, vel quid simile. Vers. 4053, Ἱ. 

tipulationum v, D. De verb. oblig. 

ers. 1057. Putarim hic deesse copulam ; vult 
enim Psellus testamentum authenticum paternum 
et pupillare, unum et idem esse testamentum, licet 
due et diverse sint hereditates patris et filii, ]. 
Minorib. n, S Prius 4, D. De vulg. et pup. Vers. 
1059, irriti testamenti exemplum affert, et quo 
casu qui duo testamenta feeit intestatus decedat : 
primum enim secundo perfecto rumpitur, hoo 
vero repudiante hereditatem herede fit irri- 
tum : iPque est secundus modus ἀκυρουμένης δια- 
θήχης ex quatuor ab Harmenop. relatis : quare 
vers. 1063 lege ταύτην μὴ ὑπερχόμινος. Vers. 
1065, vide diversos irriti testamenti modos apud 
Harmenop. lib. v, tit. 5, Περὶ ἀνατροπῆς διαθήκης, 
ubi τρία πάθη ταῖς διαθήχαις παρενοχλεῖν ait ῥῇ- 
ξιν, ἀκυρωσίαν, ἀτέλειαν, omisit pipi de qua 
tit. seq. 6, de his, D. De ἐπ]. rupt. irr. Vers. 
1072, puto potius ad qucrelam inofficiosi, qu: ob- 
tenta legitima (spleuapos, τρίτον, µερίδιον Greci vo- 
cant) excluditur, hos versus pertinere, quam ad ver- 
suum numerum (ut interpretatus sum), licet verum 
sit ultimam hujus operis partem solum superesse, 
ita ut jam due partes exacte sunt : dubium facit 
vox λόγου, at Gloss. Basil. voeant φαλκίδιον, τὸν 
τέµνοντα λόγον. 

ers. 1073. Hec ultima hujus ὦψπορεσῦε pars 
excerpta est a Psello e libris 60 Basilicon, quorum 
Synopsis eam nobis curiose investigantibus opem 
attulit, ut in horum versuum ordine nibil quid. 
quam désiderari existimem. Itaque orditur a tit. 
2 lib. 11 hic Vere ex |. Hominis cLit, D. De verb. 
sign. Greci ibi: ΤΠ τοῦ ἀνθρώπου π ορίᾳ xat 
ἀνὴρ, xal γυνὴ ὃν λούντας, Vers. 1075. |! ναι 
virt, 8 1 D. De verb. sign.; Basilic. : Τῆς ἀγωγῆς 
τὸ ὄνομα οὗ δηλοῖ τὴν παραγραφήν, attamen qui ex- 
cipit, licet reus, et in jus vocetur, actor videtur, 
1.1. D. De ezcept., idque vult versus 1007. Vers. 
1082, 1. Partum xxvi. D. De v. sig. ; Basilica : 'O το- 
κετὸς τῆς χλοπιµαίας, οὐκ ἔστι µέρος αὐτῆς, Vers. 


AD MICH. PSELLI SYNOPSIN 


988 


1084, 1. Usura cxx1, D. De veib. sig. ; Basilica: Ὁ τό- 
κος τῶν ἀργυρίων οὐκ ἔστι xapmóc. Vers. 1085, jun- 
ge hin versibus Ἱ. Αἰέοπαξίοπίς xxvur ὃ ult. ; |. 
xxix; |. Smpe um;l. Triplici cxuu, D. De. verb. 
slg,, et lege, 'O μὴ συμπλοχὴν ἔχων, μὴ topy 
λόγος. Vers. 1094, explica ex ]l. Palam xxxur, D. 
De verb. sig. Vers. 1111, 1. Litis nomen xxxvi, D. 
De verb. sig. Vers. 1113, l. Armorum xu, D. De 
verb. sig. Verg. 1114, l. Liberationis x.vu, D. De 
verb. signific. Vers. 1108, 1. Cedere ccxut, S Lata. ; 
|. Lata ccxxui, |. Magna coxxvi, D. De v. sig. Vera. 
1109, 1. Qui venenum ccxxxvi, 8 Glaudis. D. De 
verb. sig. Vers. 1111,]. Filii nxxxur, ]. Ἡ τῶν 
τέχνων civ, Liberorum ccxx, |. Appellatiome 1, 
Ἱ. Justa. ccr, D. eod. t.; hic autem lege πάππος. 
Ver&. 1113, l. Absentem cxcix, 8  Abesse, D. eod. 
Vers. 1117, ]. Pecuniz verbum cuxxvii, Ἱ. Pecuniz 
tomine ccxxr, D. eod. Vers. 1121, |. Lais ccxxini, 
6 Amicos, D. eod. Vers. 1124, Ἱ. Vinculorum 
ccxxxiv, D. eod.; lege hoo versu ἔστι xal τῶν 
ἴδίων. Vera. 4426, 1. Plus est xxu, l. Restituere 
xxxv, l. Hao verba vxxut, l. Restituere uxxv, D. De 
verb. sig. 

Vers. 1129. Lib. 1 Basil. titul. 3, est de re- 
gulis juris, quo supra decurso & Psello, sequi- 
tur tit. 4, Περὶ ἀγνοίας νόµου f, φάκτου, ex quo 
certum est χανονιχῶς τὴν uiv τοῦ φάκτου ἄγνοιαν 
οὐδένα βλάπτειν, τὴν δὲ τοῦ νόµου πάντας βλάπτειν, 
cap. 8, eo. tit. 

Vers. 1131. Tit. quintus lib. n Basil. Περὶ a- 
σιλικῶν ἀντιγραφῶν, ]. pen. C. De precib. imp. 


eff. 

Vers. 1133. Omissis tractatibus rerum ecclesia- 
Sticarum, et officiorum qui ad librum septimum 
concluduntur ex eod. lib., tit. de judic. et jurisd., 
colligit hunc versum l. Placuit, C. De $judic. Vers. 
1134, |. Properandum xiu, C. eod. Vers. 135, ex 
tit. eod. lib. Περὶ τῶν προσφευγόντων slc προστα- 
σίαν τινῶν δυνατῶν. Vide C. Ne lic. potent. patroc. 
litig. prest. Vers. 1137, eod. lib. vii, tit. Περὶ προ- 
θεσµίων, etc., |. m et ri, C. De usur. rei jud. 

Vers. 1139. L. vir Basil., tit. Περὶ ψήφων διχα- 
στικῶν, Vid. 1. Falsam 11, 1. ult., C. δὲ ex fails. 
insirum. vel testim. 

Vers. 4441. Ex lib. x Basil., qui de restitutionib., 
tit. Περὶ φόθου. Vers. 1143, Περὶ δόλου, l. 1. D. De 
dol. Vers. 1145, tit. Περὶ ἀφηλίκων, cap. 8. 

Vers. 1146. lib. χι Basil., ex tit. De transactio- 
nib., cap. 1 et cap. 45, unde l. 1, D. De transact. 
Ἱ. Przses xit, C. eod. Vera. 1148, eod. tit. them. 
17, restitue. Vers. 1149, eod. tit. cap. 26, 1. Trans- 
figere xvni, C. De. transact. Vers. 1153, eod. tit., 
cap. 45, l. Transact. xxxviii, C. eod. 

Vers. 1155. Lib. xr Basilic. tit, Hspi κοινωνίας, 
cap.1, ubi lege fj ἀπὸ καιροῦ, fj ὑπὸ αἴρεσιν. |. 
1. D. Pro soc. Vere. 1156, eod. lib. tit. Περὶ 
κοινῶν πραγμάτων ' ideoque majores etiam adver- 
sus eam restituuntur lib. itt, C. Commun. utrius- 


que jud. 

Vers. 4161. Lib. xv Basilic. tit. Hspi &xBotov- 
µένων, eto., l. Idem Pompon. v, ἃ Idem scribit, D. 
De rei vindic. Vers. 1163, eod. tit., 1l. Julianus 
xxxvii, D. eod. tit. Vers. 4167, eod. tit. ex 1. Si 
fundi possessor πι, D. eod. . 

Vers. 1160. Lib. xvr Basilic., tit. Uspl χρήσεως 
καρπῶν, cap. 7 et 27; 1. δὲ pendentes xxvi, 83: 
]l v1, 82, D. De usufr. et quemad. Vers. 1170, 
eod. lib. xv, tit. 8, Περὶ χρήσεως καὶ οἰκήσεως, 
cap. 15; 1l. Eum ad quem vii, C. De. usufr. e£. ha- 

itat. 

Vers. 1175. Lib. 18 Basil. tit. 3, Περὶ ὑπεξου- 
σίων, ex l. t, & In fitiof. D. Ad senatus. eonsultum 
Macedon. : Οἱοσδήποτε ἀξιωματικὸς ῥὑπεξούσιος 
κεχώλυται δανίζέσθαι * πλὴν τοῦ ἔχοντος ἰδίοκτητον 
πεχούλιον, δανείζεται γὰρ μέχρι τοῦ πὀόσου τοῦ 
ἴδιοχτήτου πενουλίου. Vocant Greci eum άξιωμα- 
εικὸν qui potestatem aliquem vel magistratum ex- 











989 
ercet : et quid dignitatis nomine filio qui in digni- 
tate eat, qui forte decurionatum, |. it, D. 4d mnni- 
cip. ; vel ἀγωνοθεσίαν suscepit, |. Si Alia xx 
Neratius, D Jum. ercisc., a patre datum est, nonu 
conferri dieit ex 1l, 1, 8 Se am. id. 16, D. De colla- 
lion. llarmen. lib. v, tit. 8, n. 29, his verbis : Οὐ 
συνεισφἑρουσι τοῖς ἀδελφοῖς οἱ ἀξιωματικοί. Tta 
Mattheus Monachus, στοιχ. A. tit. Περὶ αἱρετ.. 
Emreticos dicit, ucc ἀξιωματικοὺς Ὑίνεσθαι, μήτε 
διδάσχειν, etc. 

Vers. 1178. Lib. xix Basilic., tit. Περὶ ἁγοράσεως 
καὶ πράσεως, l. Cum ipse tutor v, C. De conirah. 
empt.;l. Siin emptione xxxiv, D. eod. vers. 1179, 
cod. tit., ]. ui, C. Quz res Οδ. non poss. Vers. 
1182, tit. 8, cap. 4, l. 1. D. De act. empt. et vend. 
Vers. 1184, eod. tit. cap. 11, quod accipe de sti- 
pulatione duple, de qua intelligenda 1. Ex empto 
xi, S8 Idem Neralius et seq., D. De action. empt. 
Vers. 1189, eod. tit., cap. 65, l. Expulsos ult. C. 
De act. empt. Vers. 1191, eod. tit., cap. 66, ]. 1, 
C. De reb. al. non al. Vers. 1197, Forte hio versus 
erat sub tit. De re permulal. prasc. verb. vel. de 
leg. commissor., qui hoc eodem libro Basil. ex- 
stant. 

Vers. 1201. Eod. lib. xix. tit. Περὶ ἀναλύσεως πρά- 
σεως 10, cap, 44 et 54; Ἱ. Quacro ιν, S ulf., D. 
De zdil. ed. et lib. xxi Basil., tit., cap. 4, quod 
ita lege, 'O ἀγοραστὴς δειχνύει τὸν δοῦλον πρὸ τῆς 
πράσεως πεφυχέναι, |. kmptorem αν. D. De probat. 
ex punctis illis, ἐὰν μὴ δείχνυται, quee ex cap. se- 
queuti irrepserant. Vers. 1203, eod. tit. 1, Περὶ 
ἀποδείξεων, ]. Census x, D. eod., qua Attaliata in Sy- 
nOpsi. tit. 16, De testib. Vers. 1204, eod lib. xxi, 
tit. Περὶ βεθαιώσεως *. Vid. Novell. 73, De fid. in- 
strum. Vers. 1208, eod. lib., tit. Περὶ 6pxoo, cap. 
1, 1. 1, D. De jurejur. Vers. 1209, ibid., cap. 1, |. 
nm, in Ρ., D. eod. Vers. 1210, ex l. Sed si posses- 
s0ri x1, 8 Proinde, D. eod. Vers. 1212, eod. lib. et 
tit.,c. 26 ; 1. Eum qui xxx, D. De jurejur. Vers. 
1217, eod. tit., cap. 34, |. Jusjurandum xxxiv, ὃ 
Ait przor, D. De jurej. Vers. 1219, eod. tit. cap. 
50. 1. Sí quis jujusrandum xi, C. De reb. cred. et 
jurejur. Vers. 1210, lege, ἑνδίχου ὄρχου, jura- 
menti quod in litem prestatur ; ita scholium a C. 
Labbeo relatum, quod est Att«liate in Synopsi, 
tit. 18 De jurejur., et in Basilic., licet alio in 
scholio scriptum sit, Ka! ὁ ἐν Alxsp, ita lego, 
fot à lv δίκῃ * et in Basilic. hoe tit., cap. 4, τὸν 
ἐν δίκι ὄρχον, ut et cap. 10. De eo autem qui in 
hoc litis estimande causa juramento pegeravit, 
non facile queri solet, ait Paul. 1. ult., D. De ín 
lit. jur., quemadmodum de perjurio ejus qui ἀθοὶ- 
dende litis causa juravit, queritur ; |. Sí duo xiu, 
Suit., D. De jurejur. ; 1. wit. ; D. De crim. stellion.; 
idque voluit Psellus, hoc loco, ex cap. x1 dict. tit. 
Basilic. 

Vers. 1225. Lib. xxi Bastlic , tit. Περὶ τόκων, cap. 
277, |. Placuit xxix, D. De usur., ex qua lege hic εἴτε 
tóxov, Vers. 1227, eod. tit., eap. 61, 1. St non sor- 
tem xxvi, D. De cond. iundeb. ; 1. Indebilas xvin, C. 
De usur.; hic lege, πρὸ τοῦ. Vers. 1231., usure 
xatà μικρὸν xal κατὰ ypóvov, per tempora et mi- 
nutim solute, non poterant jure antiquo in duplum 
computari, licet eodem us usure duplum non 
excederent. L. Usurz x, G. De usur. ; at ex Coneti- 
tutione Justiniani, κατὰ μικρὸν xal κατὰ χρόνον, 
ἤ κατὰ µέρος solute usure, τὸ Σιπλῷ συμψηφίζω» 
ται, vel, quod ídem, τὸ διπγοῦν τοῦ χρέους οὐ 
ὑπεραίνουσιν, lib. αχ Basíl. eod. tit., cap. 
et 73; quam Justiniani constitutionem in penul. 
et ult. C. De usur. divisit Leunclavius : eum sit 
Novell. Justin. 121, οἱ Novell. 498, quam alibi 
Grece non habemus. 

Vers. 1233. Lib, xxrv Basil, tit. 4, cap. 12, 1. 
Cum quis 12. D. De condicl. caus. dat. quam au- 
etor Sup. Basil. transtulit ad tractatum de do- 
natonib. lib. xrivm, tit. 83. Vers. 1230, eod. lib. 


FR. BOSQUETI NOTAE. 


990 


tit. 1, cap. 21., relato in Synops. lib. ri, tit. 3, 1. 
Si a patre v,l. Fideicommissum vn, C. De condict. 
ind. Vers. 1238, hoc lib. xxiv, tit. 4, cap. 2; ha- 
belur Synops., lib. vit, p. 77 ; de eo agi hoo libro 
patet ex tit. 24 Synops. Attaliat. Vide l. 1. C. Ne 
uxor. pro mar. l. ix ; C. De bon. prosc.; Novell. 
134, cap. ult. Vers. 4239, eod. lib. xxiv, tit.6 ; 
cap. 4; retulit auctor Synopseos lib. xxxvii, tit. 8. 
Vide |. Si procurator 6, à ult., D. De cond. indeb. 

Vers. 1241. Lib. xxv Basil., tit. 3, 1. Cum debitor 
γη, D. [n quib. caus. pign. tac contrah., ubi Hoto- 
manum negstive legentem arguit Pselli ἄτοχον 
χρέος. Vers. 4244, eod. lib., lege δημοσίου, 1. Si 

ypolecas ναι, C. De remiss. pign. Vers. 1240, 
ibid., 1l. Creditor 1v, C. De disiract. pign. 

Vers. 1248. Lib. xxvi, Basil., tit. 4, cap. 8 et 
12, 1. Cum te εροπεᾶ ix : |l. δὲ mater vestra xu, C. 
Douat. ant. nupt. Vers. 1250, eod. lib. xxvii, cap. 
54 ; ex Novell. Justin. 117, cap. 2, qui τοὺς µεγά- 
λους ἀξι χεκ, μέχρις ]λλουστρίον dixit, loco Proto- 
spathariorum, ut Harmenop. lib. τν, tit. 6, n. 16. 
Recte utrumque, nam ex Gloss. Basil. Ἰλλού- 
στριοι, πρωτοσπαθάριοι, Ἰλλουστρίων, ἀξιωματι- 
κῶν, 1| συγκλητικῶν. Vers. 1253, eod. lib. xxvii, 
tit. 6, cap. 1; ex Novell, Περὶ ἀθεμιτογαμιῶν 
12, cap. 1; Τάµον ἀθέμιτον xai ἐναντίον τῇ φύ- 
σει ὃν Ó. νγόµος ἴνκεστόν τε. καὶ νεφάριον, καὶ ὃαμ- 
νάτον Basil.,ubi, ᾿Αθέμιτόν τε, xal mxpávopov xal 
XatdXottov., 

Vers. 1256. Lib. xxix Busil., tit. 1, forte cap. 118, 
quod in Synopsi desideratur, ex l. wnie., S Videamus, 

. De rei uxor act. ; Harmen. lib. iv, tit. 8, num. 
52 ; hic forte lege αὐτεξουσίᾳ Ὑαμετῇ, et verg. - 
4258, εἰ 5' ἴστιν ὑπεξουσία. Vers. 1 eod. lib., 
tit. 1, cap. 63, |. Mutu. 79, 8 Manente, D. De jur. 
dot., etlib. xxvi. Basil., tit. 8, cap. 20, l. Quam- 
vis xx, D. Solut. mat. Vid. Harmenop. dict. lib. 
tit. 9 in princip. Vers. 1263, eod. lib. xxiv, tit. 10 ; 
Vid. |. 1, 2, 3, 4, 5, 6 et seqq., D. De impens. in 
res dot. fact. Mendosus, quidem videtur versus 
4272, nisi ad superiorem retuleris. Vers. 12765, 
habetur tit. Περὶ ἀγωγῆς ἀφαιρέσεως πραγμά- 
των, lib. xxvi, tit. 44 Synops., sine dubio exira 
suam sedem, cum lib. xxix verset Psellus. Vers. 
1275, eodem lib. xuix, tit. 1, eap. 91 ; Vid. 1. Quo- 
ties v. 1. Cum dotem x, C. De jur. dot., ). Plerum- 
que xvii, C. eod. Víd. Harmen. eo cap. 61 lib. 
1v, tit. 8, num. 5, Vers. 1276, neque mater pro filia 
dotem dare cogitur, nisi ex magua causa, ét pro- 
babili, vel lege specialiter expressa ; neque pater 
de bobis uxoris sue invite, ullam dandi habet fa- 
coltatem, 1. Mater, xiv, C. De jur. dot., Oó µόνον 
obx ἀναγκάζεται ἡ µήτηρ προιχκίσαι τὴν θυγατέρα 
αὐτὴν, ἀλλ᾽ οὐδὲ ἀνὴρ ix τῶν πραγμάτων αὐτῆς μὴ 
θελούσης * quod secus in patre ju ege Julia filiam 
dotare cogitur. L. capite 9, D. til. nupt. Vers. 
1279, eod. lib. Basil. xix, tit. 1, oap. 113 : Ρυνὴ 
καὶ συνισταµένων ἔτι τῶν γάμων ἐὰν ἄπορον ὁρᾷ 
τὸν ἄνδρα, YA ὑπὲρ προιχὸς, καὶ προγαµιαίας 
δωρεᾶς, xal ἔξω προίκων διαχρατῆσαι τὴν αὐτοῦ 
οὐσίαν, ὑπὸ ὀποθήκης ' ita legit. Harmenop. 
dict. tit. 8, n. 38, |. Ubi adhuc xxix, C. De jur. 
dot. Parapherna dixi ἐξώπροικα secutus Gloss. 
Basíl., Παράφερνα ἐξώπροικὰ, οὕτω φασὶ xa0' Ἕλ- 
ληνας. Sic enim ibi legendum et dict. loco Ba- 
silic. 

Vers. 1286. Non liberorum numerus, non mili- 
tia, non dignitas, non solus ipse patris consensus, 
filiam sui B ris facit : certis modis patria potestas 
constituitur, natura, et adoptione: oerüs item 
modis solvitur, natura, iterum vel casu et emanci- 
pátione. Non nudo consensu, patria liberi potesta- 
te, ssd actu solemni, vel casu liberantur: neccause 
quibus motus pater emanocipavit filium, sed actus 
solemnitas queritur. Aiunt Impp. l. Nom nudo in, 
C. De emancip., actu. solemni, scilicet emancipa- 
tioue, que νόµιµος οὖσα ἡ πρᾶξις * Theoph, ὃ 4, |. 


De exhsered. lib. πρᾶξις ἁπλῶς, 8 6 Quib. mo. jus 
pair. polst sol. aclus, et legis actio Ictis. Ceterum 

ic vereua collectus est ex lib. xxx1 Basil. tit. Περὶ 
γονέων καὶ τῆς εἰς αὑτοὺς ὑποταγῆς. Vers. 1283, 
603. lib. xxxi, tit. 2, cap. 4, ex Novell. 89, cap. 12, 
8 να µή. 2. 

Vers. 1300. Lib: xxxui: Basil. tit. 1 Περὶ υἱοβε- 
τούντων, cap. 52; quod habet apud Theophilum 
. 89 Τῶν γὰρ εὐνουχῶν. l. De adopt., et Rarinonop. 

lib. n, tit. 9 Ηερὶ υἱοθεσίας. Vide 1. Spadonum 
cxxvii, D. De verb. sig., ad quorum nominum dit- 
ferentiam observa locum Pauli Medici. lib. sexto, 

uo εὐνουχισμὸν faciendi varios modos affert. Qui- 
am, inquit, fiebant excisione testium, quidam ve- 
retri eliam cum testibus, qui mingebant fistula 
89068 ut Bunc quoque quibus ob morbum ea pars 
eat seota. Quidam flebant testiculorum attritione, 
.6a vero erat : puello in balneo demisso paulatim 
testtculos atterere, usque dum velut dissipaii eva- 
nescerent, atque contorquere, ut vena que illis 
alimentum defert, velut modo interciperetur, atque 
ita illi tabescerent. Itaque erant eunuchi testibus 
exoisis, solis, aut etiam cum veretro : et contritis, 
qui propterea vocabantur thlibie, etc. 


Vers. 1303. L. Tunc autem 11, D. De injust. rupt. 
lib. xxxv Basilic., ubi de testamentis-agitur, et tit. 
2 Περὶ ἄτελοῦς διαθήκης, ut patet ex tit. 32 Synops. 
Attal.; auetor tamen Synops. Basil. Lib. xxxix, 
hunc titulum scripsit, nisi forte divisus est in ipsis 
Basilicis, ibi cap. 2 : Ἡ ἁτελὴς δευτέρα τὴν πρώτην 
οὐ ῥήσσει * et tit. 20 lib. xxxv, cap. 2 : El μὴ τε- 
λείαν τις ποιήσει θούλησιν, οὐκ ἀχυροί τὴν πρώτην, 
eleganti ratione petita ex Novell. 107, cap. 2: 
"Qys ἑξῆν διαῤῥῆξαι τὸ γινόµενον, xal ἑτέραν ποιή- 
σασθαι βούλησιν, δηλοῦσαν τὴν τελευταίαν αὐτοῦ 
γώμην, 3| προσήχει κρατεῖν * illi enim licuit quod 

actum rumpere, et aliam condere voluntatem,quae 
ipsius supremam (interpres Latin. habet perfectam) 
sententiam demonstraret, quam valere convenit. 


Vers. 1306, eod. lib. xxxv, tit. I, cap. 7. l. A 
qua &elate v, D. Qui test. fac puss 


Vers. 1307. Non fallor si hos versus refero ad 
lit. οἱ quis aliquem testari prob., oujus |. 11 Paulus 
ait : Bi quis dolo malo fecerit, ut testes non ve- 
niant, et per hoc deflciatur facultas testamenti 
faciendi, denegande sunt actiones ei qui dolo fece- 
rit. Greeci referunt lib. xxxv Basilic. tit. 3, cap. 2 : 
'O κατὰ δόλον χωλύσας τοὺς paptupae εἰσελθεῖν, ix- 
πίπτει τοῦ κλήρου, ejus prohibitiones hoo elegans 
exemplum affert Psellus, si peregere evacatis testi- 
bus sumptus et viatica quis ἀθαθρθί, is enim ac- 
cedere prohibet, cum propriis sumptibus accedere 
lestes non debeant, et, ut ait Caius 1. Sed si quis 
vit. D. Quemad. test. ap., sit iniquum, damnosum 
esse cuique officium suum : quare testibus ab eo 
qui producit et evocat dari debere impendiu re- 
scripsit Adrian, l. Testium 6 Gubinio, D. De teslib. 
el impp. sumptus competentes dari |. Quoniam 11, 
C, eod.. et sumptus iisdem ad faciendi itineris ex- 
peditionem prebere debebit, cum id ipsa justitia 
persuadeat, ab éo hoc recognosci, qui evocandi 
personas sua interesse crediderit ; 1. Kos, 6, 82, C. 
De appellat. Vers, 1310, eod. 1. xxxv, tit. 7, cap. 1. 
Vid. t. D. De his pr intestam. del. et lege versu 
1311 : Et. δ' οὐχ, ἑῤῥῥώσθω εἰ δ’ ἄλλως, ἕῤῥωται, 
Vers. 1312 εἰ seqq., ibid. tit. 12 Περὶ αἱρετικῶν iv- 


στάσεων. 
vera. 1319. Lib. xxxvi Basil, tit. 1 Περὶ χοδι- 


ον. 

Vers. 1324 Lib. xxxvi, Basilic. tit. 7, cap. 8, ubi 
τοὺς λόγους ἀποδῶσι ' ]. Tutor vii, Sult.; D. De adm. 
iul. : Lucius xvi, 23, eod. t.,; l. 1 S ult: ; D. 
De usur. Vers. 1326, ex eod. lib. vel ex xxxvirquo 
etiam de tulorib. agitur. Si enim tutor per inter- 
positam personam rem pupilli emerit, in ea causa 
est, utemptio nullius momenti sit, |. Pupillus v, 


AD MICH. PSELLI SYNOPSIN 


992 
8 3. D. De auct. et cons. (ut. ut si uxor, 1l. Cum 
tpse tutor. v, C. De contrah. empt. 

Vers. 1328, lib. Basil. xxxix, tit. 1 Περὶ τῆς κατὰ 
διαθ. μέμψ. Lege hoc verau ti μὲν μετὰ προς τῆς 
κατὰ διαθ., nom quamvis instituta in officiosi accu- 
Salione, rea transactione decisa sit, tamen testa - 
mentum in suo jure manet, l. Si suspecta xxv, 82, 
D. De inoff., quía privatis pactionibus, non dubium 
est non laedi jus ceterorum, quare nec transactione 
testainentum rescisaum videri potest. Vers. 1331, 
intellige µέμψιν κατὰ διαθ., de eo accipe qui se 
adoptatum credidit a lemina, et eam suam imnatrem 
adopuvam falso esse existimarit, |l. xxix, 8 Quo- 
niam, D. De inoff., et ita explica cap. 20, them. 4, 
tit. 1, h. lib. xxxiz, cum alioquin adoptatus ex 
imp: rescripto ad exemplum adrogati quartam ba- 
bere debeat. 

Vers. 1334. Ex lib. χι, Basil., in quo agitur περὶ 
διακατοχῖς. Vid. l. Servus vu, 8 Impubes ; |. Si 
pupillo xx, D. De bon. poss. Tutor autem bonoruin 
possessionem pupillo competentem repudiare non 
potest, tulori petere permissum est, non etiam re- 
pudiare, |. Tutor virt, D, eod. . 

Vers. 1341. Hec ascendentium, desceadentium, 
et collateralium successio excerpta est ex Novell. 
148, cap. 1 et 1; οἱ descripta est a Leone lib. xcv 
Basilic., tit. 3 Ηερὶ βαθμῶν, ubi tamen male con- 
tra parentes, vel cum ipsis, admittuntur una cum 
fratribus, fratrum (ilii, cum Novella 127 id demum 
introductum sit. Psellum autem vers. 1342 ita 
accipe, ut velit, liberis solis nullo admisso neque 
etiam ascendentibus, vel thiis, omnes hereditatis 
partes sine divisione abundare et superesse. 

Verse. 1343. Ex rescripto Adriani, atque ideo 
servatur donec partum ediderit, l. Imperator xvii, 
D. De stat. hom., que lex sine dubio scripta fuit 
l. xvvi. Basil. tit. Περὶ ἀνθρώπων ἐλευθέρων. Vers. 
1345, ex eod lib. xivi, Basil., tit. 3, cap. 4. Fid. 
tit. De rer. divis I et D. 

Vers. 1358. Alfectionis gratia, neque honesus, 
neque inhoneste donationes sunt prohibite : ho- 
neste erga bene merentes amicos, vel necessarios ; 
inhoneste circa meretrices, l. Affecttonis v, D. De 
ἀοπαί quz habelur ; lib. Σιν Basil., tit. 1 : Militi 
tamen [ocariz donare non licel |. δὲ ancillam 11, C. 
De donat. inter vir. εἰ uxor. ; at heredem institui 
posse argoit vetus inscriptio sepulcri Aurelii Vi- 
talis militis (Valeria Faustina focaria et bres 
ejus), pag. 1107, inscript. Grut. Focarias ad εςκ- 
emplum militum dixerunt saore militie cingulo 
cinotorum συνεισαχθείσας, de huib. Concil. prim. 
general. 

Vers. 1352. Ultra librum xLvi1 non versat Psellus 
Basilica, que ad Lx librum & Leone perducta 
gunt, forte quia que reliquis libris scripta sunt, 
jam hoo opere enarraverat. Illis additum εἶκο- 
νισμὸν graduum hio testatur, is ipse forsitan quem 
in suis institutionibus depingi voluit Justinianus, 
quem nobis auctor Synopseos invidit. 

Vers. 1356. Forte hic legendum vtov νόµον, nam 
et illi Novelle iambus viov vópov τίθηοι "Pupavéc 
ἄναξ prefixus est, est auiem prior Novella de pre- 
diis a potentioribus quovis titulo occupatis, de quo 
item Basilii in Porphyra nati, ambas ex editione 
Leunclavii lib. 1t. Jur. Grzeco- Roman. consule, et 
observationes ad earum aliam Caroli Labbei viri 
eruditissimi. Nobis enim (quibus sola interpreta- 
tio in animo erat) otium id, quo invili sine libris 
in patriu extorres fruimur, has breves adnotatio- 
nes elicuit, ne in desidiam ipsum iminutaretor : 
quas, qualescunque sint, studiosa legum juventus, 
tibi enim scripsi, utiles tibi preoor, et eternse 
sapientie & quo omne donum, consecro. Narbone 
Marcio. Kalend. Decemb., anno salutis 1630. 

"i δόξα xal χάρις. 

Jam hoo opus ad umbiculum t pographus per- 

duxerat, cum beneficio R. P. Jacobi Sirmundi duo 





$93 


Pselli poemata accepi, que slne dubio Michaeli 
imp. inscripta huic Synopsi adjuncta erant. Ubi 
enim vir sapientissimus leges imperatorum brevi 
compendio edocuit, fidei nostre et canonum noti- 
tiam perstringens eadem brevitate eodemque stylo, 


. CORN. SIEBEN NOTE. 


994 


eorum epitomen bis versibus composuit, quorum 
ipsa initia aliud procul dubio legum opus eos sub- 
sequi demonstrant. Non itaque abs re me facturum 
putavi, gi ut prelo urgente mihi licuit, vix exscri- 
ptos hos versus Synopsi subnecterem. 


( Pselli Opuscula de quibus hic Bosquetus, De dogmate et Oblatio Nomocanonis exstant supra col. 811 et 919.) 





CORNELII SIEBEN 


JURISCONSULTI 
SPECIMEN OBSERVATIONUM CRITICARUM IN PSELLI SYNOPSIM LEGUM. 


Plurima superesse in Novellis ceterisque juris- 
consultorum Grecorum reliquiis, que vel non in- 
telleeta ad huno usque diem, vel corrupta legun- 
tur, qui litteras amant. Jurisconsulti confitentur 
omnes. Imprimis vero Psellum in Synopsi legum, 
multis iisque fcedissimis deformatum vitiis de- 
prehendi. Habuit hic libellus Bosquetum Narbo. 
nensem jurisconeultum, interpretem minime feli- 
cem. Multa, que remedio egebant, fugerunt ejus 
industriam. Non desunt quoque, que pro despera- 
tis intacta reliquisse videtur. Plura preterea cor- 
rupit et ita sua versione pervertit, ut. nihil minus 
quam cum juris nostri regulis convenire existimem. 
Exempla, ex pluribus que ad manum sunt, pauca 
edere decrevi, οἱ si non displicere intelligam, au- 
ctior forte et emendatior Psellus prodibit in lucem. 
Quod ad capita Juris Romani attinet, de quibus 
hic agitur, paucis omnia indicare potius, quam 
plaribus illustrare volui. Repetenda ita fuissent 
quae ab aliis toties scripta et repetita inveniuntur, 
modumque egressus in scribendo forem, quem sta- 
tuerunt celeberrimi Miscellaneorum observationum 
editores. 

Vers.61. Κἂν εἴτις ἀκριθώσαι τοιοῦτο δὴ τὸ βιθλίον, 
Οὗτος ὁ νοµικώτατος νομομαθλὶς τυγχάνεἰ. 

Hsc inter ceteras Institutionum libelli laudes 
refert Psellus, et merito. Ut tamen metri et verbo- 
rum ratio sibi constet rescribe, 

KBy εἴτις ἀχριθώσαιτο τοῦτο δὴ τὸ βιθλἰον. 

Similis fere error infra vers. 970. 

Ὕστερον ἀπαρνήσαι τὸ μὴ χρηστῶς ἐχθεῖναι. 

Reetitue, 

Ὕστερον ἀπαρνήσαιτο μὴ χρεωστῶς ἐκθεῖναι, ubi 
quod Attici solent, et Latini imitantur, eleganter 
verbo negandi superaddita negandi particula : ex 
Greecisexempla afferentem videas eruditissimum Al- 
berti in Observat. ad Novum Testamentum, ex Latinis 
ut et jurisconsultis nostris plura adduxit vir illustris 
el maximus nostrorum temporum jurisconsultus 
Bynkershoekius lib. v Obsc., c. 3,quibus adde 
unicum, ne ia re nota diutius morer, ex 8 10 Insti- 
tut. de suspectis tuloríbus, ubi et Theoph. ἆπαρ- 
νεῖται μὴ, oto. 


Vers. 195. Al μέν slot, ὡς λέγουσι, τούτων ἀρθι- 
[τραρίαι 

Ὑπό τε τῆς δικαστικῆς ἤρτυνται µεσιτείας͵ 

Ταϊς δὲ τῆς ὑπολήψεως τοῦ κρίνοντος sl μέλλει, 


Vertit Bosquetus sunt et 16, quas arbitrarias 
vocant, qux judiciali arbitrio instruuntur eo judicis 
arbürio si velit. Sed corrupta videntur, atque id 
juris regule et ratio constructionis suadent. Quod 
ipsi natura actionis vult, ot arbitraria sit, illud 
voluntati judicis minime committendum, et licet 
concederetur id, non constet ita tamen, quo ταῖς 


δὲ sit referendum ; omnis error ex depravato ei 
μέλλει descendit, pro quo lego οὗ µέλει, st, ol, οἱ 
οὐ sepius in hoc libello inter se commutata, atque 
ita sensus eril, quasdam actiones esse arbitrarias, 
quasdam vero nibil commune habere cum judicis 
arbitrio. Adde v. 574. Ceterum recte hinc Cl. Schul- 
ting : ad Glossas Nomicas ibi defendit in ἁρθιτρα- 
pla vocem ἠρτυμένη, quod ipsa constructio etiam 
evincere videtur. 

Vers. 220. Et τις ix φίσκου λάθοι τι δωροῦντος βα- 

[σιλέως, 

"H συναλλάττων πρὸς αὐτοὸ, εὐθὺς τούτου δεσπόζει, 
'Exeivoc δὲ ἐνἄγεται μέχρι τετραετίας. 


Occurrunt eadem in Attaliate  Synopsi p. 45, 
unde hic pro πρὸς αὐτού restitue πρὸς αὐτόν : 
hinc autem ibi lege τούτου δεσπόζει, Bosqueti ver- 
sio hic obscura : ἐκεῖνος, fiscus est qui intra qua- 
driennium & vero Domino poterit conveniri Adi. 8 
ult. Instit. de Usucapionibus. 


Vers. 240. El τις διάθοιτο τυχὸν τῶν ixatpattuo- 
[μένων 


Ἡ διαθήκη ἕῤλωται εἷς ὁλόκληρον χρόνον, 


Vertit Bosquetus, Si quis leslatus fuerit de cas- 
trensibus, tesiamentum in omne Lem valet, male, 
voluit enim signiflcare Psellus, militare testamen- 
tum valere per annum integrum etiam post missio- 
nem, et ita infra χρόνος sepius pro anno occurret. 
Vers. 209. Τέταρτον µέρος χρεωστεῖ τῷ υἱοθετηθέντι 
Υἱοθετήσας τίς τινα τών ἑαυτοῦ πραγμάτων. 

Ergo secunduin Peellum quarta divi Pii hio est 
quarta omnium bonorum, quam tamen infra vers. 
480 facit tertiato, adeoque cum legitima videtur 
confundere. Unde quis forte hoo in loco quoque τὸ 
τρίτον rescribendum putaret. Vix tamen quid mu- 
tare auderem cum nec alii Greci hac in re eibi 
constent. Theoph. l. 1, tit. 11, 8 3, facit quar- 
te mentionem ; idem scribit Harmenop. l. v, tit. 8, 
8 87, ubi pro σωτηρώδη, quod et in Parisiensi edi- 
tione conspicitur, sed sensum non habet, lege σωτη- 
ρώδη. Basilica 1. vut, 8 15, D. De querela inoff- 
Cciosi testamenti, τὸ τρίτον habent (ubi pro υἱοπο- 
θετήσηται ὑιοθετήσηται restitue), et Schol. tamen 
ad illum locum p. -45, quartum locum sibi vindi- 
care affirmat : cujus verba cum laborare videan- 
tur, asoribam, Ἐπειδὴ ἔχει «à δ) ἐκ τῆς Πίου, δια- 
τάξεως (καὶ ὡς παρὰ ἀνάξίου τούτο ἀφαιρούμενος 
ἐπὶ τὸν Φφίσκον μµετέρχεται) λέγει ὁ Οὐλπιανὸς, 
Προσῆχόν ἐστιν 7j τὴν ἀρχὴν αὐνὸν μὴ προσίεσθαι, 
τὴν δὲ ἱνοφικίοσο Χινοῦντα, fj κἂν χινήστι ἠττηθῇ 
συγχωρεῖν τοῦτο τὸ δ᾽ ἔχειν, elc. Vertit hec Fabrot- 
tus, sed quia quartam habel ex constitutione divi 
Pii, Ulpianus ait conveniens. esse, vel. non, admitti 
ab initio eum αἱ querelum inofficiosi testamenti, vel 
si admissus non obtinueril, non. auferri ei quartam 
ul indigno, eto. Sensui hec respondent fere, fateor, 


995 


sed verbis minimo. Parenthesi inclusa forte crearunt 
molestias Fabrotto, quare deleto signo, et ἆφαι- 
βρούμενος in ἀφαιρούμενον mutato interrogative illa 
verba capi velim, ita ut Latine significent. Siqui- 
dem quartam habet ex constitutione divi Pii, num 
et quasi ab indigno ablata illa ad fiscum pervenit ? 
atque ita quaestionis solutionem sequentia contine- 
bunt : τὴν ἀρχὴν quoque, ut sepissime alibi, hio 
reddi commode posset, omnino. Basilica quoque in 
l. Ἡ, 8 1, D. Familie erciscundz, τὸ τρίτον hac. in 
re habent, quamvis scholiastes ibi quarte rursus 
faciat mentionem ; ceterum verba |. n, 8 1 me- 
morata, ἈΧληρονόμος ὁ ἀγαθὸς νομεὺς, sensum 
non habent, lege Χληρονόμος J| ἀγαθῶν νομεὺς, ut 

uoque QGlossee Nomice bonorum possessorem 

eflniverunt per ἀγαθῶν διακάτοχον in Βονόρουμ 
ποσσεσσόρις, ubi forte, pro διακάτοχον, διακατόχου 
legendum. 


Vers. 261. ΄Ατελης συγγινώσκεται µήτηρ, μὴ ἆπαι- 
[τοῦσα 
Τοῦ ἀνδρὸς τελευτήσαντος, ἐπίτροπον τοῖς τέχνοις 


Vertit Bosquetus : Infamis fil mater qux mortuo 
viro liberis tutorem non petat. Sed pessime. Neo 
verba enim nec gre hanc interpretationem ferunt; 
tu verte vero : Minor veniam meretur mater non 
petens, viro mortuo, tutorem suis liberis. Vid. 1. 
I1, C. Si adversus delictum suum, ἀτελὴς smpius 
apud Jurisconsultos est minor, cui τέλειος, qui sue 
etatis dicitur, opponi solet. 


Vers. 309. Τὸ διαπλασιαζόµενον ἔκ τινος ἠρνηκότος 
Καταθληθὲν Ἰνδέθιτον ἀπαίτησιν οὐκ ἔχει. 


Vertit Bosquetus, Duplum solulum ab eo qui ín- 
ficiatus. est, indebità condictione non repetitur. Sed 
nihil minus quam id voluit significare Psellus. Tu 
lege διπλασιαζόµενον, et verte : Quod duplari solet 
ab infloiante, indebitum solutum repeti non potest 
condictione : ejusque rei ratio hec traditura viris 
eximiis, quia quis simplum solvendo, de duplo 
irauseg:sse videtur. Fid.S ult. Inst. De obligat. 
Quse quasi ex contractu, et 1. iv, C. De condictione 
indebiti. 

Vers. 343. Κατὰ τοῦ κλέπτου φούρτιθον, κἂν μὴ 

[νέμηται δώσας 
Τῷ ἐκπεσόντι πράγµατος πουθλιάνη ἁρμόζει. 


Vertit Bosquetus, Publicíana competit ei, qui 
rem amisit, cum no» possideat rem furtivam adver- 
sus furem, que quomodo coherent non intelligo, 
tu pro δώσας lege δώσεις ' ac et εις enim sepius 
sunt in hoc libello inter se commutata, et verte : 
Condio:ionem furtivam adversus furem, etiamsi 
non possideat, dabis. Ei qui rem amisit Publicia- 
na& datur. Per φούρτιθον hio intelligo φούρτιθον 
κονδικτίτιον. Vid. S ult. Intit. De obligationibus 
que ex delicto, et res ex regulis juris certa videtur. 
Πουθλιάνη autem est que alibia Pseello Πουθλι- 
κιάνα et reote dicitur v. 5060, quam bene explicant 
Glosse Nomice in ΠἩουθλικιάνη. Ubi µίµησιν ἔχει 
δεσποτείας xai οὗ ψιλῆς νομῆς. Ἔστι δὲ ἡ dvaxa- 
λουμένη τὴν νομὴν τῷ µήπω διὰ κυριότητα δεσπό- 
σαντι χαλῇ πίστει vou. Priora recte se habent οἱ 
sunt ex Ἱ. vi, 8 7, D. De Publiciana in rem actio- 
πα; posteriora obscuriora sunt, pro διὰ χυριότητα 
alibi fere semper διὰ χρήσεως reperitur, νομὴ autem 
in fine ferri non potest, atque id vidit quoquesum- 
musilleSchulting ad hunclocum, qui corrigit vou, 
ipse conjeceram νομεῖ, atque id confirmatur quo- 
que ab Harmenopulo l. ri, tit. 1, n. 70, qui hinc 
restituendus ; verba ejus, Πουθληχιανή ἔστιν ἡ ἄνα- 
καλουμένη τὴν vopiy τῷ µήπω διὰ κυριότητα καλᾷ 
πίστει νομεῖ, sensum non habent justum, unde 
neo mirum versionem esse nullius momenti ; quid 
enim, quiso, significant hec, Publiciana est qux 
possessionem ei revocat qui propter dominium non- 
dum est bone fidei possessor? Omnis error na- 


AD MICH. PSELLI SYNOPSIN 


996 


tus est ex omisso verbo δεσπύσαντι ante χαλῃ, 
quo addito clara sunt que dicuntur. 


Vers. 330. Τῷ δὲ δελφάσις ἔνοχος ὃς ἁλοίη πλα- 
[στεύων. 
Vertit Bosquetus, Legi de falsis obligatur qui 
variat falsum scribens, male; rescribe ἁλοίη et 
redde, convictus deprehensus. Bosquetus forte hic 
de verbo ἀλλοιόω cogitavit. Pro δελφάσις, hic. δὲ 
φάλσις scribendum esse cuivis patet. 


Vers. 333. Οἱ γενικοὶ τῶν εἰδικῶν ἐγχρατέστεροι 


νόμων. 


Pro corruptis hec habuisse Bosquetum ex ver- 
sione patet. Vertit enim, leges generales sunt potio- 
res in judiciis, quod tamen nec Psellus dixit, nec 
recte dicere potuit. Tu lege. 


OÀ γενικοὶ τῶν εἰδικῶν ἐγκρατέστεροι νόµων, 


et vera eunt omnia, leges enim generales speciali- 

bus non derogant, licet sint posteriores ; vid. l. 

LIXx, D. De reg. juris, ibique Comment., imprimis 

antem magnum Bynkershoekium |. vir Óbs., ο. 15. 

Vers. 338. Πάντα τὰ ἰδιωτικὰ δηµόσιον οὗ βλάπτει. 
Restitue levissima mutatione, pro πάντα, πάχτα 

ut respiciatur ad |. xxxvii, D. De pactis. 

Vers. 354. Ὁπόσα δὲ μὴ ἔχουσιν ἰσχὺν κατὰ τῶν 

[νόμων 
Χωρὶς ἀποτελέσματος δοθέντα κατὰ πλάνην, 
Οὐκ ἔχει ῥεπετίτιον οὐδ' εἴσπραξιν ὀπίσω. 


Vertit Bosquetus, Ex his omnibus causis, quz? jure 
non valuerunt. auf. ποπ habuerunt e[fectum secuta 
ev errorem so(utione condictioni locus erit. Ve*ba 
eo esge fateor, sunt verba enim |. viv, D. De con- 
dictione indebiti. Sed nihil minus significant quam 
id quod Greca prs se ferunt. Unde igitur hec ver- 
sio ipsi nata, non video : nec vitium enim adesse 
significavit, nec remedium quaesivit ; ipse si quid 
video, vitium in verbis κατὰ τῶν νόμων, lalere 
existimarem ; quare lege κατὰ τὸν νόµον, et sensus 
erit, Quccunque vim habenl secundum legem, sed 
sine e[fectu (scilicet ut peti non possunt), per erro- 
rem soluta, non possunt repeti condictione indebiti. 
Nec ita α jure aberro, cum notissimum naturalem 
obligationem impedire condictionem indebiti, et, 
si velia, vide Ἱ. .xiv, D. De condictione indebiti, 1. 
xe, 8 3, D. De so.ution. 


Vers. 357. Xslpova ποιεῖν αἴρεσιν γυνὴ moo 
[ἰδίας 


Σαφῶς οὐκ ἔχει δύναμιν iv. συνεστῶτος γάμῳ. 


Verissima suni h&c, et cuivis constat, mulierem 
constante matrimonio dotis causam non posse 
reddere deteriorem. Vid. Interp. ad tit. D. De pa- 
ciis dotalibus, sed quid hie ἐν συνεστῶτος  yápap ? 
forte ἆκ συνεστῶτος Ὑάμου, vel quod malim ἐν 
αυνεστῶτι γάμῳ, ut quoque est apud Schol. ad 1. 
xxi, 8 2, D. De pactis. Übi eadem fere ad verbum. 


Vers. 362. Ἐκδίκησιν ἐγκλήματα λαμθάνει τὴν δι- 
καίαν. 
Ἐν τόποις οἷς ἡμάρτηται, ἔνθα κρείτνων dj γνῶσις. 


Vertit Bosquetus : Crimina juslam vindictusm 
habent, quo loco quis deliquit de crimine cognosci- 
tur. Ego vertere malim deleto puncto in fine prioris 
versus, Crimína juste vindicanfur in locis quibus 
perpetrata sunt, ubi cognitio de illis facilior : que 
tamen non sola est ratio hujus juris constitoti. 
Vid. |. xxvm, 8 15, D. De panis; l. m, D. De re 
militari, et Nov. 134, C. 5. 

Vers. 383. TÀv τῶν κἀκῶν εἰσαγωγὴν οὗ σφίγγειµα 
[κρὸς χρόνος. 

Vertit Bosquetus Improborum accusatio longo ἰδπι- 

e concluditur. Sed si heo vera, falsa Psellus 
oquitur, et sibi Ipsi contrarius dum iníre, vers. 
745, dioit : 


Περαίτωσις ἐγχλήματος ὄρος εἴκοσι χρόνων. 





997 


ubi forte περαίωσις. Quis nescit crimina omnia 
lemporis lapsu, &d summum autem spatio viginti 
annorum tolli, et frustra crimen majesta!is par- 
ricidii et similia excipi a regula bae generali? 
Quare potius hic respici putarem ad Novellam 
134, C. 1, ubi dicit imperator: Τὰ yàp καχῶς 
ἐπινοούμενα οὐδὲ μακρᾷ συνηθείᾳ βεοαιοῦσθαι βου- 
λόμεθα, et recte, non enim vincit rationem con- 
suetudo aut posteriorem legem, l. m, C. Quz 
sit longa consuelndo, Et si quis hic σφίγγειν pro 
arcere sumi velit aut. impedire, forte hic καλῶν pro 
xaxov legendum, que sepius confunduntur, et 
sensus fere idem erit. Conjecture favet, quod ver- 
sus hic inter canones referatur e Novellis desum- 
ptos. 


Vers. 385. Οἱ πλημμελοῦντες κόλασι, διδότωσαν δι- 
[καίως. 
Φ»)λαττόμενον νομικῶς νοµίµοις διαδόχοις 
"Qv ἔχουσιν ὐἱ πταίσαντες νυμίμων πραγμάτων. 


Vertit Bosquetus : Qui deliquerunt dent juste reis 
ambitus. Legilimis successoribus servanda jura et res 
qux habent delinquentes; sed absurda sunt, ut 
ipse vidit quoque; quare etiam in versu 385 vo- 
luit legi οὐ πλημμελοῦντες, ex Nov. 124 ; φυλαττό- 
μενον vero in versu sequenti, intactum reliquit, 
quod tamen nullo modo hio ferri potest. Vera 
scriptura horum versuum, ut constet sensus, heo 
esse videtur : 


Οἱ πλημμελοῦντες Χόλασιν διδότωσαν δικαίως 
Φυλαττυμένων νομικῶς νοµίµοις διαδόχοις, 
"Qv ἔχουσι οἱ πταίσαντες, νοµίµων xal πραγμάτων, 


Qui delinquunt dent iuste penam, servatis legitime 
«egitimis successoribus , qua habent delinquentes, 
juribus εἰ rebus. Que omnia si referre velis in spe- 
cie ad ponas illicitarum nuptiarum, de quibus 
versu precedenti actum, inspice Nov. 12, c. 1, 
ubi cur Hombergius velit pro νενομισμένα  va- 
μεῖν, quod Scrimgerus non modo, sed et Basilica 
ut et Σύνοψις Bastlicorum habet, legere γάµον ποιεῖν 
νενομισμένον non. video, cum et c. 3 seq. ἀθέμιτα 
γαχεῖν occurrat, omnibusque constet frequentis- 
sime ejusmodi adverbialiter usurpari. Si vero iu 
genere bec de quibusvis delinquentibus capienda 
putes, lege Novellam 134, c. ult., et videbis qui- 
nam publicatione bonorum sublata a Justiriano ad 
successionem ab intestato admittantur, Atque huc 
quoque respicitur versu seq. 405, ubi pro πᾶνι, 
παισιν legendum esse facile cuivis liquet. Imo 
omnia sequentia & vers. 304 usque ad vers, 407 
ad caput decimum ejusdem Novelle pertinent, in 
quo recte legi γυναῖκα ταῖς προσηκούσαις ποινκῖς 
ὑπηθαλλομένην, docuerunt Faber |. i, Semestrium, 
c. 22, et Fhabrottus exercitatione 12 ez Basili- 
cis, Photii Nomocanone, aliisque, licet vetns in- 
terpres πληγαῖς, ut ex versione patet, legisse vi- 
detur. 

Vers. 428. Γυνή τις ἴσως ἄπορος ἐπὶ ἀνδρὶ εὐπόρῳ 
θανοῦσα δίχα γαμικῶν τελείως συµθολαίων 

Ὡς δὲ κἂν ἄπορος ἀν]λρ ἐπὶ εὐπόρῳ θάνοι 

Εὶς µόνον µέρος τέταρτον τῶν ἑαυτοῦ γτηµάτων, 
᾿Απὸ τοῦ ζῶντος ὁ θανὼν καλῶς χληρονομείτω. 

Vertit Bosquetus ; Si eirí locupletis pauper uxor 
non perfectis dotalibus ínsirumentis decedat, vel di- 
ves mutter viro pauperi superstes sit, in solam quar- 
tam demoriui bonorum partem | succedat. superstes. 
Videntur, fateor, hano sententiam pre se ferre 
Greoa, sed nisi corrupta dicas, stultissima sunt. 
Num dives enim et superstes conjux in p1uperis et 
prius decentis bonorum quartam succedet? ipse 
existimo εὔπορος et ἄπορος inter se confusa esse, 
adeoque legendum in vers. 428. 


Γυνή τις ἴσως εὔπορος ἐπὶ ἀνδρὶ ánópo 
Θανοῦσα δίχα γαμιχῶν τελείως συµθολαίων, 
Ὡς δὲ κἂν εὔπορος ἀνὴρ ἐπὶ ἀπόρῳ θάνοι, etc: 


ita ut sensus sit: 8i uxor dives viro paupere re- 


COHN. SIBBEN NOTAE. 


lieto decedat, vel vir dives decedat egena uxore 
superstite, nullis confectis dotalibus instrumentis, 
superstes in defuncti quartam bonorum partem 
succedat. Ita coherent omnia, nec juri modo sed 
lingue quoque indoli respondent, qua mori quis 
dicitur ἐπὶ ἀνδρὶ, παισὶ quos superstites relinquit : 
videatur ut caeteros scriptores cum Basilicis omit- 
tam, Theophil. 1,11, tit. 1, $8 16 ; atque ita quoque 
intelligendus Eunapius in Himerio, ubi interpres 
ἐπὶ θυγατρὶ δὲ τελευτᾷ male vertit discessit ε vita 
post filiam, cum vertendum fuisset, mortuus relicta 
filia, adeoque licet ἐπὶ cum dativo constructum 
Siepius post significet. Vix tamen in nostro lo- 
quendi modo, id usu obtinuisse dicendum Cse- 
terum apud alios quoque ἄπορος et εὔπορος in- 
ter se confusa videntur, similemque puto de- 
prehendi errorem in Theophilo lib. 1v, tit. 1. à 
6, in flne: verba enim, ταῦτα δὲ λέγομεν εἴτε alc 
µέρος εἴτε εἲς ὁλόκληρον εὔπορος ὁ γραφεὺς ἢ ὁ 
ῥάπτης ὑπάρχοι, non coherent cum preecedenti- 
u8, quibus dixerat, fulloni competere actionem 
furti, si solvendo foret, alias domini tantum in- 
teresse rem furto ablatam non esse, adeoque huic 
quoque soli illam ob causam delicti hujus perse- 
cutionem concedendam, atque ita subjioit reote, 
idem dicimus εἴτε εἷς μέρος εἴτε et q ὁλόχληρον ἄπο- 
ος Sit sartor aut fullo. Restitue igitur pro εὔπορος 
nope; quod confirmatur prseterea ex eod. Theoph. 
3 sequenti. Ei δὲ ἄπορος ἦν ὁ χρησάµενος εἷς 
λόχληρον fj ἐν μέρει ὁ νόμος ἐπ ἐμὲ τὴν φούρτι 
µετέφερεν. Et heo omnia sunt juris certissimi. 
Simile vitium in Basilicis exstat tom. IV, p^. 
446, ubi, pro τὸν δὲ ἄνδρα ἄπορον Üvra καὶ μὴ 
ἐπιδιδόντα τὴν διὰ γάμον δωρεὰν, eto., lego, τὸν δὲ 
ἄνδρα εὔπορον ὄντα, etc., ut ita hec conveniant 
cum Novella 53, c. 6, qua mulieri non modo, sed 
et viro hoc tribuitur beneflcium, suadente id quo- 
que |. xi, Cod. De repudiis, 8d cujus exemplum 
imperator in mem. Novella dicit se constituere, 
que velit in mortis oasu observari. Con(irmat 
id Psellus noster quoque et Harmenop. l. v, tit. 
8, 8 94. Nec recte Cujacius, Rittershusius, aliique 
qui eos sequuntur, mutatum hoc statuunt per No- 
vellam 117, ο. b, verbis, τὸν ἄνδρα γὰρ ἐπὶ τῶν τοι- 
ούτων θεμάτων τὸ τέταρτον µέρος χατὰ τὸν πρότερον 
ἡμῶν νόµον ἐκ τῆς οὐσίας λαμθάνειν τῆς γυναικὸς 
πᾶσι τρὸποις χωλύομεν. Si conferantur enim et con- 
jungsntur cum precedentibus τὴν μέντοι ἁλόγως 
ἐκοληθεῖσαν ἐν αὐτῷ τῷ καιρῷ τῆς ἐκθο) ῆς τὸ µε- 
ος κελεύομµεν λαθεῖν τὸ περιεχόµενον τῶδε τῷ νόµῳ, 
acile liquet verba τὸν ἄνδρα, etc. rationem con- 
tinere cur dixerit tantum imperator mulierem in 
casu divortii cum ea facti injuste, statim τῆς ἐχ- 
θολῆς tempore quartam aoocipere ; silet enim de 
viro hic, quia arcendum omnino putat a quarte 
petitione, neo enim recte petit ex causa divortii, 
cui causam dedit, nec tempore mortis uxoris 
quia matrimonium jam solutum. Que Psellus 
intra vers. 838 et sequentibus, ut et vers. 865 
et 8660, de quarta habet capienda a conjuge su- 
ersiite si non ad secundas transeat nuptias; 
ilustra ex Novella Leonis 22 et 106. Justiniani 
Novella 127, c. 3, huc non pertinet, non enim de 
parte omnium bonorum agit, sed donationis ante- 
nuptialis, matri concedenda μὴ sl; δεύτερον γά- 
μον ipyoutvy: lacuna vero que in hoc capite ex- 
stat in verbis ἔχειν δὲ αὐτὴν καὶ . 0. 
δεσποτείας λόγον ἑνὸς xal αὐτῇῃ παιδὸς πρόσωπον 
ἔχειν δόχει, ex Basilicis optime expletur tom. IV, 
. 442: Ἔχειν δὲ αὐτὴν καὶ δεσποτείας τοσοῦτον, 
boo ἡ πρὸς αὐτοὺς παῖδας ἀναλογία ποιεῖ, ἵνα χα- 
τὰ τὸν τῆς δεσποτείας λόγος ἑνὸς καὶ αὐτὴ παιδὸς 
πρόσωπον, ἔχειν δοκῇ. Quem miror locum non 
notasse eruditissimum Rombergium. Similia in- 
venisse veterem interpretem cuivis inspicienti pa- 


tebit, 
Vers. 462. ᾿Αδουλτερίης ὄναμα κεῖται περὶ µοιχείας 





999 


Kal θαύμασον τὴν σύνθεσιν τοῦ ὀνοματοθίτου, 

*Q Ἰταλὸς τὴν νόθευσιν καλεῖ πως ἀδουλτέραν, - 

Ἔνθεν γοῦν χαθωνόµασται, τὸ στρῶπτον λα 
χείας, 

Ἡ γὰρ μοιχεία νόθευσις καὶ παραχάραξίς τις. 

Quid velit hic auctor, satis constat, οἱ unicum, 
quod mihi hio difficultatem creat, est illud, «à 
στρῶπτον τῆς µοιχείας. στρῶπτον, sive potius 
στρούπτον, idem quod stuprum atque sepius in 
genere quamvis πορνείαν signiflcat, ita ut adulte- 
rium comprehendat etiam, quomodo et in lege Ju- 
lia pro adulterio stuprum aliquando usurpatur. 
Quid igitur hic stuprum adulterii ? quare, nisi eo- 
dem forte modo, quo orimen adulterii, et similia, 
id defendere velis,vide num non rescribendum hoc 
loco sit. 

"Evüsv γοῦν κατωνόµασται τὸ στρῶπτον, τῆς µοι 
[κοίτης 
Ἡ yàp μοιχεία νόθευσις καὶ παραχάραξἰς τις. 


Molita smpius apud nostrum abundare videtur 
vers. 354 et 063, et optime conveniunt ista que in 
Glossis Nomicis in voce ᾿Αδουλτέρις in fine haben- 
tur: quarum principium memorato loco est ob- 
scurissimum . Verba sunt: ᾿Αδουλτέρις ὁ νόμος 
ὑπὸ Αὐγούστου ἐκτεθεὶς μὲν, ἀπὸ δὲ τοῦ Ιουλίου 
νόµου Φυλαττόμενος, χινεῖ δὲ περὶ µοιχείας xai 
στρόπτου. Καὶ ἡ μὲν μοιχεία ἑστὶν ἐπὶ τῶν γαµου- 
µένων ΄ τὸ δὲ στρόπτον ἐπὶ παρθένων, καὶ χηρῶν, 
xai παίδων ἀῤῥένων κινείται. Quie Bosquetus ad 
hunc locum tentavit recte refellit maximus Schul- 
tingiua, qui conjicit legendum esse ᾿Αδουλτέρις ὁ 
νόµος ὑπὸ Αὐγούστου ἐχτεθεὶς μὲν, ὑπὸ δὲ τοῦ Ἰου- 
λίου ὄνομα φυλαττόμενος. Favent ingeniosissimee 
conjecture plura ; sed si recipere velis, lege in 
sequentibus quoque pro xivei, xiwvsivz, aut vix 
cum precedentibus coberebunt: quo enim re- 
feres illud, κινεῖ 66? νόμος non κινεῖν sed xtvei- 
σθαι dicitur, ut infra vers. 93, 543, 013, 023, et 
apud alios frequentissime occurrit. Mibi incidit 
aliquando, restituto κχινεῖται, que precedunt rton 
esse tentanda, sed respexisse autorem ad Ἱ. r et ]. 
it, D. Ad legem Juliani de adulteriis, quarum verba, 
H»c lex lata esta divo Augusto,ex lege Julia servatur, 
eto', ut sensus sit Glossurum: Lex de adulteriis 
lata est quidem a divo Augusto, sed ex lego Julia 
servata; intenditur vero de adulterio et stupro : 
adeoque error hic Auctoris, non ve-o alterius 
scribentis vitio tribuendus videtur; cui Auctori 
quoque ascribenda sunt que habentur in 'Axovt- 
λιος dor) Χινουμένη κατὰ τοῦ ὑπερθεμένου δοῦναι 
τὸ καταλειφέν. Vid. Psellus vers. 4/7, cum in 
Aquiliam legem, ut vir egregius optime animadver- 
tit, alias minime oonveniant. Differentia que in- 
ter στούπρον et µοιχείαν bio traditur etiam in 
Glossis docetur in voce φθορὰ, atque res nota est. 
Tu vide num recte hic legatur τὸ δὲ στρόπτον 
ἐπὶ παρθένων, eto., κινεῖται' forte enim. γίνεται erit 
restituendum. 
Vers. 512. Ἐντὸς μὲν χρόνου ἔσωθεν τετραπλοῦν ἆπαι- 
[τοῦσα. 
Verissima sunt heo de actione vi bonorum, 
raptorum, sed quid ἐντὸς χρόνου Ecu:v? num pro 
ἑντὸς πάντως rescribendum, ut infra vers. 690, aut 
potius ἑνὸς, ut vers. 585? quod malim. Idem do- 
cetur infra vers. 703 de tempere hujus actionis, 
et, ut constat, vere: cum omnes plerumque pre- 
torie ponales anno finiantur. Nec obstant vers. 
761 et sequentes : 


Οὔτε πιρὶ ἁρπαγῆς χινήτων ἣν ol Λατῖνοι 

Οὕτω κατωνοµάκασι Bi βονόρουµ ῥαπτόρουμ 

Ἐτῶν πλέον τριάκοντα elc ἀγωγὴν ἰσχύει. 
Petita sunt hec ex Ἱ. un. ; 1, C. De annali. exce- 
ptione, et quivis facile videt non esse intelligenda 
de actione nostra ponali, sed de ipsa rei rapte 
persecutione quie etiam ultra annum dabitur. In 


AD MICH. PSELLI SYNOPSIN 


1000 


vers. 767 lege, Οὔτε ἡ περὶ ἁρπαγῆς κινητῶν, ἣν 

Λατῖνοι. 

Vers. 525. Ἡ περὶ δόλου δέ ἐστι ποίνη xal ποιναλία. 

Δίδοται καῦσα χόγνιτα, ἔστι περσοναλἰα, 

Ἐν τοῖς δυσὶ 9. ἐνιαυτοῖς ἄρχεται καὶ πληροῦται. 

λλης ὃ᾽ ὑπούσης ἀγωγῆς οὐ κινεῖς τὴν E: δόλφ. 
Quod ad jus attinet, que dicuntur hic verissima 

sunt, et eadem infra vers. 704 et 1143; verba 

&utem vers. 525 mihi suspecta, et rescribendum 


forte 
Ἡ περὶ δὅλου δέ ἐστιν αὐτὴ xal ποιναλία 

Vid. supra vers. 501, ubi eadem fere loquendi 
ralio. In sequentibus vers., dto ἄρχηται, ἄρχε- 
ται repone. Junge cum his Glossas Noinicas in 
voce δὲ δόλω pA o,ubi recte ratio traditur et equi- 
tas actionis de dolo ex 1. 1, D. De dolo malo, sed 
verba, "Iva µήτε οὗτοι κερδαίνωσιν ἐκ τῆς οἰκείας 
καχίας, µήτε οἱ ἁἀπαιτούμενοι βλάπτωνται ἐκ τῆς 
οἰκείας ἁπλότητος' οὕτως δὲ τὸν δόλον ὀρίσατο Λα- 
θεὼν, ἔστι δὲ πρῶτος δόλος καχοποίησις λαθραία 
ἐν προσποιήσει τῶν βελτιόνων τὸ πλησίον προσφε- 
ροµένη’ δεύτερος δόλος doti πᾶσα κακουργία, xai 
ἁπάτη, καὶ μηχανὴ πρὸς περιγραφὴν, ἑτέρου χι- 
νοµένη.  Celeber. Schulting : βλάπτωνται et τῷ 
πλησίον legendum monet. Ego plura quoque hio 
laborare exisiimo. Pro ἁἀπαιτούμενοι et ἀπατώ- 
μενοι, agitur enim de lesis danda actione non ex- 
ceptione ; preterea noninLelligo hic quid sit πρῶτος 
δόλος, quis δεύτερος, quare ex memorata 1. 1, $ 2, 
si liberiori conjecture locus detur, legerem, Οὕτως 
δὲ τὸν δόλον ὁρίσατο Σέρθιος xai Λαθεών’ ἔστι δὲ 
πρώτῳ, 6ο. Σερθίῳ, δόλος, eto. ; δευτέρῳ, sc. La- 
beoni, δόλος ἐστί, atque ita omnia coherent, et 
optime cum |. 1, 8 2, D. De dolo malo conve- 
ntunt, quam preter Huberum, Sculthingium alios- 
que plures, optime explicuit vir in jurisprudentia 
nostra celeberrimus Nood De forma emendandi doli 
mali cap. 2. 


Vers. 548. Τυχον γὰρ tucÀÀe τις πλεῖν πλοῦν ἐπι- 
[κινδυνώδη, 

Καὶ δεδωκέτω χρή pote τῷ οφ τοῦ θανάτου" 

Ἐνταῦθα γὰρ ἀπαλλαγὰς ὁ δεδωχὼς τοῦ φόθου 

Δεσπότης πάλιν πέφυχε τῶν γε δεδωρηµένων 

Ὅ 83) λαθὼν τὴν δωρεὰν φυσικὴν νομὴν ἔχει. 

Hec vertit Βοθαᾳυθίυθ; 54 quis enim periculosam 
navigalionem ingressurus metu mortis det pecunias, 
et dimiltat res dalas, qui metu donat dominus earum 
remanet, qui vero donum cepit naturalem possessio- 
nem consequitur, sed pessime.Omnis oritur error ex 
corruptis versibus 549 et 550, quos ita restitue : 


Kat δεδωκε τὰ a τῷ φόθῳ τοῦ θανάτου, 
Ἐνταῦθα γὰρ ere ó jv» τοῦ φόδου. 
atque ita sensus erit: Forte aliquis voluit ingredi 
periculosam navigationem, dedit vero alicui rea 
mortis timore; 8i liberatus ab illo timore qui de- 
dit, dominus rursus fit rerum donstarum, et ille 
qui accepit res donatas, naturalem illarum rerum 
possessionem habet. Hauste heo videntur exl, 
xxix. D. De denationibus mortis causa, ubi Ulpia- 
nus, cessante perioulo, ratione cujus quid datum, 
rei vindioationem concedendam esse existimat ; 
Basilica in |. xxix, mem. laborant : pro ἐγιανὴ 
quod sensum non babet lege ὑγιάνη quod vero in- 
fra vers. 1233 et seq. scribit Psellus, 

'O µόρτις χαῦσα δωρεὰν πρός τινα πεπ νος 
Ῥωσθεὶς Δναλαμθάνεται τὸ δοθὲν αρα είνα, 

Μετὰ χαρπῶν, xal τοκετῶν, xal τῶν ἐπηυξημένων. 


Refer ad Ἱ. xir D. De condictione causa data mon 
secuta, quo donatori condictio permittitur ad rem 
donatam cum fructibus, partu aliisque incremen- 
tis petendam. Videtur hac in re Sabinianorum 
et Proculianorum fuisse dissensus et utriusque 
Bchole sententiam deinde putat Cujacius con- 
junctam fuisse ad 1. xxrz, D. De mortis causa do- 
nat; sed latius id forte alio tempore pertractabo 


c 999 


1001 


nunc aliud agitur. Glosse Nomicm in ἡ δονατζιό- 
νιοος el. Schultingio recte corrupte videntur, et 
optime vir magnus conjecit verba μήτε χαταστρέ- 
εσθαι τὸ δωροώμενον loco suo plane dimota esse ; 
ut tamen coherere possint, forte et plura alia 
omissa dicenda sunt, et vide num totus locus sit 
ita legendus : Al piv ἱντερθίθους ἤγουν ἐν ζωᾷ ὥστε 
ἀπεντεῦθεν ἤδυ ἔχειν τὸν λαθόντα µήτι καταστρέ- 
Φεσθαι τὸ δωρούµενον, aut, si minori molimine uti 
velis lege: "Hyoov ἐν Qf, ἀπεντεῦθεν ἤδη, pos 
καταστρέφεσθαι τὸ δωρούμενον. 
Vers. 555. Ἡ δὲ ἱνοφικίοσο ἡ διαθήκης μέμφις 
Εἰσαγωγὴ πρὸς ἀγωγὴν, οὐκ ἀγωγὴ τυγχάνει. 

Pro μέμφις lego µέμψις, et quod. ad rem attinet, 
nota Psellum hic cum illis facere, qui querelam 
inofficiosi testamenti distinguunt ab ipsa petitione 
haereditatis, idem fere scribunt Glosse Nomica in 
3$ ἱνοφιχίοσο, ubi in verbis οὐχ εστιν διαθήχης, ἀλλ᾽ 
αἰτία ἐστίν ἀγωγῶν, dele διαθήκης incuria libra. 
rii repetitum propter precedentem ejusmodi vo- 
cem, aut, si id nolis, rescribe ἀγωγὴ χατὰ διαθή- 
χης κατὰ enim hic omissum intelligere minus 
placet. Sequentia, xal ἀπόδειξις τοῦ δέοντος κινεῖν 
τὸν Y2agivta χληρονόµον, etiam non intelligo, nisi 
δεόντως rescribere velis, quod habet quoque Scho- 
liast. Basil. tom. V, pag. 222, ubi eadem fere 
ad verbum eum Psello aliisque Grecis faciunt 
etiam plures jurisconsulti nostrorum temporum, 
quorum tamen sententia videlur minus verosimi- 
]is, ut optime Vinnius, Averanius, aliique osten- 
derunt. Concedimus Grevis soripturam testato- 
ris esse causam hereditatis, non hereditatis peti- 
tionem ; sed quid inde? Ergo, ut rocte infertur ex 
dictis,testamentnm inofficiosum est causa querele 
non ipsa querela, atque id omnes confitemur, ip- 
samque tamen querelam, esse petitionem heredi- 
tatis ex eausa inofficiosi testamenti summo jure 
existimamus ; sed hec alterius sunt loci. 


Vers. 671. Ἑθδόμης ὥρας δ' ἄρχεται νυκτὸς xal 


[μέχρι ἕκτης 
Νυκτὸς τῆς ἄλλης ἀκριθῶς τὴν περαιωσιν ἔχει. 

Vertit Bosquetua : A septima noctis hora dies in- 
cipit, εἰ usque ad sextam alterius noctis exucte 
transit, adeoque putat hic Peellum in numero er- 
rare. Ego potius scripture vitium hic adesse puta- 
rem, atque id suadet eliam ipsa verborum con- 
strüctio: quid enim ἄρχεται ἑθδόμης Ώρας Ἱ Vide 
igitur num legendum : 


Ἕνκτης ἡμέρα δ᾽ ἄρχεται νυκτὸς, καὶ µέχρι ἕκτης, 
etc- 


Adde |. νι, D. De feriis ; 1. v, D. Qui testamenta 
facere possunt ; Eustath. de temporum intervallis 
p. 209. 


Vers. 194. Tau μὲν θηλείαις δώδεκα sl; ἐφηθίαν 
[χβόνους' 
Οἱ δὲ τεσσχρεσκαίδεχα τοῖς ἄῤῥεσι χριττέοι. 
Aut χρόνοι videtur in versu 734 legendum, aut, 
pro δώδεκα δέδωχα, assignarat enim jam. 15 annos 
puellis vers. 730. 


Vers.'792, Et 9' ὅθαν ἐγέννησε maibac iv βἰῷ δύο, 
O58" ἑνὸς ἐμνημόνευσε ποιήσας διαθήχην, 
Ἓκαστος ἕχτον λήψεται πραγμάτων τῶν πατρικῶν. 


De Faloidia agens hec scribit Peellus,sed in ver- 
sione, a RBosqueto neglecta, cujus rei causam non 
video ; versus 792 est corruptus ; quid enim illa εἰδ᾽ 
ὅθαν 2 tu rescribe ex Attaliat, Synopsi p. 33, εἰἶδ' ὁ 
6270», etc. Attaliat. autem hinc redde duos versua 
795 et 706 in vers, 797 : 
λωδέκατον δ᾽ εἰς τέσσαρες τυγχάνουσιν ol παῖδες, 
Restilue δωδέκατον δ) st τέσσαρες. Glossae quoque 
Nomice. in voce Φαλχίδιος, laborant. Verba sunt : 
Φαλκίδιος λέγεται παρά τῶν νόμων (num νομικῶν) 
ὅταν bx κοινοῦ τινος πράγματος tiq ὃ µετέχουτι 
πολλοὶ µέρος τι τούτων, ἕκαστος τῶν µετοχόντων 


PATROL. GR, OXXII. 


CORN. SIEBEN NOTA. 


1002 


εἰς αὐτὸ B(Botat: ὃ συνήθειαν ol κοινοῖ ἔχουσι µερίδα 
καλεῖ, Cl. Schultingius hic ἑκάστῳ logi vult, atque 
ita quoque exstat apud Harmenop. p.399, ubi om- 
nia fere ad verbum ; in sequentibus autem reponen- 
dum existimat, à συνήθειαν oi κοινωνοὶ ἔχουσι µε- 
p φαλκιδίαν καλεῖν ; sed forte minus bene."Ov pro 
! etiam Schol. Harmenop.hinc restituo, nec ad μὲ- 
ρος sed ad φαλκίδιος, puto referendum. Sequen- 
tium" autem verborum videtur hic sensus esse, 
quod φαλχίδιον vocant Jurisconsulti, illud κοινῶς 
μερίδα appellari. An accurata sit hzc Falcidic de- 
scriptio nune uon querimus. Ceterum apud Har- 
menop. quoque παρὰ τῷ vópup tegitur, et, pro δίδο- 
tQ, διθῶτα,. 
Vers. 869. ᾿Βξαετοῦς οὐ γίνεται µνηστείχ κατὰ 
[νόμους, 
Recte id scribitur a Psello ; non enim minor de- 
bet esse sponsa quam septem annis, Ἱ]. xiv, D. De 
sponsalibus. Eadem habet Attaliat. in Synopsi pag. 
23, quem hinc restitue. 
Vers. 814. 'H περὶ παρακαταθήκις τε xal ἁρπαγῆς 
[βιαίας, 
Corrige, ut versus sit 45 syllabarum, 
'H περὶ παραθήχης τε xat ἁρπαγῆς Buxlac, 
ut sapra versu 520, ubi malim quoque legi δὲ δε- 
ποσίτης, et in verse. 522 pro τόκος et συγχήσεως 
τόκους et συγχρήσεως, Ceterum frequentissime 
alias depositum παρακαταθήκη dicitur, ut in Ἱ. 
xxxvit, S 5, D. De leg., ubi quedam editiones male 
divisis vocibus παρὰ καταθήκην, fefellit forte quos- 
dam, omissum elc ut ita sepius apud Grecos οἲς 
παραθήχην, vel ἐν παραθήκῃ, vel παραθήκης λόγφ 
λαμθάνειν. 
Vers. 913. Eici b' ἕτερα δάνεια τῶν µεταγενεστέ- 
ων 
Τὴν δύναμιν χινήσαντα τῆς προικὸς παραδόξως 
Ὁποῖον τὸ διδόµε;ον ἀκοντισταῖς τοῖς πρώτοις 
Καὶ τὸ προφάσει δανεισθὲν στρατείας χινουµένης. 


Sequitur hic Paellus illorum sententium, qui in 
concursu creditorum primum pra omnibus locum 
concedunt flaco ex causa primipilari, 1l. ii, D. De 
primipilo : secundum ei qui in militiam emendam 
credidit ; tertium denique uxori ratione rerum do- 
talium, Nov. 97, c. 4 ; neo desunt hodie qui idein 
cum Paello sentiunt ; uirum bene an male hic nun 
examinabo, id modo nuno monitum velim in vers. 
914, pro κινήσαντα forle rescribendum 6885 νική- 
σαντα, ut ita νικᾷν sepius ἃ nostris usurpatur et a 
Psello vers. 919 seq. Preterea in versu 916 ne- 
scio qui velit στρατείας χινουμένης, tu vide num 
ὠνουμένης sit legendum. Quid δάνειον et quomodo 
aliquando differat a voce χρέος, aliquando autem 
eodem comprehendatur, vid. Glosse Nomice in 

βίος, ubi verba xai τὸ ἀπὸ λεγάτου xal ἀπὸ δια- 
Lo mibi corrupta videntur, quod enim ex causa 
legati illud ex testamento deberi certissimum : 
habet tamen et Harmenopul. pag. 220, ἀπὸ δια- 
θήκης, sed nihilominus utroque loco legi malim, 
pro ἀπὸ διαθήκης ἀπὸ καταδίκης ex Attaliat. Sy- 
nopsi p. 48. Ceterum huc refer l. x et x, D. De 
V. signification. Ex quarum posteriore Schulting., 
ad vocem δανειστής pro χρεώµενος, recte χρεω- 
στούµενος legit, ut quoque apud Paellum legitur 
vers. 800: 

Πᾶς γὰρ ὁ Χρεωστουμενος ἐξ οἰασοῦν αἰτίας 

Ἐκ νόµου δανειστής ἔστι τοῦ χεχρωστηµένου. 

Vers. 922. Καὶ ὅσοι κατεκρίθησαν ἐν τοῖς δικαστη- 
[ρίοις 

Ὡς συχοφάνται μὲν µοιχοι fj, κλοπὴν εἰργασμένον,, 

Referuntur hi a Psello inter testes qui a testimo- 
nio omnino arcentur, adeoque cum illis sentire vi- 
detur qui infamibus in genere testandi denegant 
facultatem, quod tamen falsissimum esse putant 
Duarenus, Donellus, aliique msgni nominis Juris- 
consulti, arg. 1. τα, 8 5, 1. xur. D. De testibus. De 


32 


- A. — 


LJ P» 


E Ln —— — αι - 


- -——— —— —— "*—--— 
« 
- 


1003 AD MICH. PSELLI SYNOPSIN. 1004 


adulterii damnato agitl. xiv, D. De testibus, ad 
quam Basil. Scholiastes p. 553,notat intelligendam 
esse de damnato, cujus verba, cum coprüpla pu- 
tem, ascribam et emendabo : Οὐκ ἀμφιθαλλόμενος 
ἀλλ᾽ ὁ πρὸς τῆς ὑπογραφης καὶ μαρτυρίας χατηγο- 
ρηθεὶς καὶ καταδικασθείς' que» vertit. Fabrottua, 
Non de quo dubilelur, sed qui accusatore subscri- 
bente in. crimen et testibus datis accusatus et damna- 
tus: sed nihil minus voluit dicere Scholiaates. 
Fefellit Fabrottum corruptum πρός quod muta in 
πρό, atque ita sensus verborum erit. Non de quo 
dubitetur, sed qui antequam subscripserit nomen 
testamento et testis oflicio functis, fuerit accu- 
satus et damnatus. Certiasimam hanc emendatio- 
nem dices si cogites in |. xiv memorata quesitum 
fuisse an adulterii damnatus possit esse testis in 
testamento. Πρός et πρό sepissime inter se com- 
Inulata ease omnes norunt. 
Vers. 924. Οὐκ ἔστι µάρτυς ἄνηθος οὐδὲ τῶν γυ- 
[ναικῶν τις 
E: δὲ στι τὸ γενόµενον μὴ δυνάµενον θέαν 
᾿Ανδρικὸν καταδἐξασθαι γυναῖκες μαρτυροῦσιν’ 
Secundum jus civile heoc falsa sunt, extra testa- 
mentum enim et codicillos forte, mulieres dibendi 
testimonii jus habere patet ex |. αντ, D. De testi- 
bus.Leonis autem Novella 48 mulieres remotas esse 
a testinionii dictione constat, ad quam igitur hic 
respicitur ; adduxit illam quoque Schol. Βαδίν. ad 
tit. De testibus p. 545 et. 557, in quo posteriore 
loco corrupta verba, ᾿Επὶ δὲ τοκετῶν καὶ εἰ τι ἔτε- 
p^ ἐστιν ὃ µόντην θηλέω ὄψις ὁρᾷ corrige et lege 
μόνη θηλείων ὄψις ὁρᾷ. Eadem docet Attaliat. in 
Synopsi p. 15, καὶ παῖδες κατὰ γονέων μαρτυρεῖν 
κωλύονται xal γονεῖς κατὰ παίδων, xxi γυναίκες 
πλὴν βαλανείου καὶ λογείας ἔνθα ἄνδρες εἰσελθεῖν 
οὐ δύνανται. In verbis πλὴν βαλανειου καὶ λογείας, 
videtur latere vitium.Leunolavius legit πλὴν a: 
vtlou καὶ ἐν τόποις, male; tu lege πλὴν βαλανείου 
xai λοχείας; apud Harmenop. hinc, pro βία, recte 
01xlegendum esse monstrat Bosquet. ad hunc 
locum. 
Vers. 927. Καὶ δοῦλος ἔτι μαρτυρεῖ iv. σπάνῃ τῶν 
[μαρτύρων. 
Res vera est, ut constat ex |. vrr, D. De testibus: 
sed quid hic ἐν σπάνῃ ? tu lege ἐν σπάνει, facillima 
mutatione; η enim et ει saspiesime confunduntur 


Vers. 930. Too δ) ἄλλους ἀναγκάσειας μαρτυρεῖν 
[ἀχουσίως, 

Καὶ μᾶλλον εἲ τυγχάνων τις τῶν καταδεεστέρων 

Πρὸς ἄνδρα δίκην ἔλαχε τῶν ἐπὶ δυναστείαις, 

Κάντεῦθεν ὑποχκλάζουσι τῷ φόθῳ τοῦ δυνάστου 

Καὶ τοῦ πένητος οἱ µάρτυρες, τότε γὰρ xal πρὸς 

(ay 
Elc µαρτυρίαν ἕλκοντα καὶ τ’ ἀληθὲς τιθέναι,. , 


In versu 033 lege τοὺς 9' ἄλλους, et in vers. 937 
lege τοῦ πένητος, deleto xa. Sed quid in vers. 936 
ὑποχλάζουσι notat ? Habet idem Attaliat. Synopsis 
p. 15. Bosquetus corrigit ὑποσγολάζουσι: quod 
tamen minus placet. Legendum [forte ὑποσκά- 
ζουσι, atque ita fidem vacillantem Ἱ. 1, pr. D. 
De testibus, Schol, ad illum locum vertit ζουσαν 
πίστιν’ loeum integrum ascribam cum corruptus 
videtur, τῶν αρτύ ων d γρῆσις συνεχής τε καὶ 
ἀναγχαῖα τὴν " Ελλήνων μάλιστα, Xen δὲ mpoc- 
λαμθάνεσθαι καὶ ἀπαιτεῖν μάρτυρας (Ov οὐκ ἔστι 
σχάζουσαν τὴν εὑρεῖν τοι τὴν µαρτυρίαν, Nescio 
quid hic illa ἐξ "Ἑλλήνων μάλιστα, adeoque vide 
num rescribendum i£ ἀῤῥένων μάλιστα. Mulieres 
enim testes esse prohibebantur. Nov. 48 Leonis 
pupra memorata. Ceterum que Psellus hic docet. 
habet quoque Schol. Basil. ad tit De testibus pag. 
574, ubi, quod hic ὑποσκάζειν esse puto, signillos. 
tur per ἀναποδίζειν. 


Vers. 949. "Eni δὲ καταθέσεως πέντε μάρτυρας δί- 
Dcos. 


Τὰς δὲ 4' ix τοῦ παρήκοντος ἀθέτει μαρτυρίας. 
Vertit m Bosquetus: Super deposilo quinque te- 
stes exhibelo testimonia vero convenienter rejiciun- 
tur. pessime Κατάθεσις in Novellis aliisque Graecis 
est confessio, cautio, depositio, atque hic quoque 
significat confessionem debitoris, qui si sine scri- 
ptura confiteatur debitum, confessio nullius mo- 
menti habetur, nisi quinque testibus specialiter 
rogatie ut confessioni interesse velint, confirmari 
possit, adeoque sensus erit verborum vers. 942. 
uper confessione debitoris adhibe quinque tcstes, 
sequentem aulem verte, In transitu, aut, a trans- 
eunte sumpta testimonia rejice, atque ita omnia 
conveniunt verbis et sententie Nov. 90, c.2et 
3 apud quem, pro ἀκούσει, ἀχούσοι et ὀφείλειν 
"qs ex Nov. memorata legenduin esse vix opus 
est ut moneatur. Ceterum ex Novelli ejusdem c.2 
explicandi quoque versus sequentes. 


Vers. 948. El µήγε πέντε μάρτυρες cimouiv παρα- 
Ὡς γέγονεν ἀπόδειξις τοῦ ο... 

€ Υέγονεν ἀπόδειξις τοῦ χεχρεωστηµένου. 
"H τούτων κατ᾽ ἐνώπιον ὁ δανειστὴς cimo: 


"Avo)a6tiy τὸ ἴδιον χρέος ἐκ τοῦ χρεώστου. 


Bosquetus vertit: Nési quinque lestes producti 
dixerint securitatem. debdori fuisse conscriptam et 
ipsis presenlibus dixisse creditorem se α debitore 
proprium debitum accipere: male; neo sufticiunt 
quinque testes & debitore produci, sed longe plu- 
ra preter numerum requiruntur ut inspicienti 
Novellam patebit : verto igitur, Nisi quinque testes 
dicant se accersitos fuisse cum spocha tleret, aut 
Nisi corem illis creditor dixerit accepisse se debi- 
tum a debitore. Idem fere dicit Harmen. l. 1, tit. 
6, n, 3: Ol μαρτυροῦντες ἐπὶ χρεῶν ἐγγράφων si- 
πάτωσαν ὡς τῇ καταθολῇῃ παρῆσαν ἢ bm' αὐτοῖς νο- 
- ως κατέθετο ἐπὶ. τούτῳ µόνῳ προσχκληθέντες 

ηλονότι, ἐὰν ὥσι πέντε τὸν ἀριθμόν. Vertuntur 
heec, Qui de perscriptis debitis testimonium ferunt 
dicant se solutioni Interfuissc,aut legitime alioqui 
ipsis debitis esse satisfactum,eto. : quee posteriora 
minus Greco textui convenire videntur. Tu verte, 
Dicant se aolutioni interfuisse,aut coram illis cre- 
ditorem legitime confessum fuisse sibi solutionem 
esse factam, et si κατέθετο passive sumi nolis, 
κατετίθετο forte legendum. 

Vers. 996, Οὐκ οὖν τὴν κοµθεντίονα εἷς τρία ταῦτα 
[τέμνε 
Ηουθλίχαν λεγἰτιμάν τε xal τὴν ἱουρισγεντίαν 

Bosquetus in vers. 997 delet οὐχ. et dicit mani- 
feste abundare, sed male, adesse debet, et cum 
οὖν jungendum. Postulat id meri ratio et quis 
nescit οὐκουν igitur signiflcare. Atque ita recte ex 
precedentibus hie colligit Psellus, conventionis, 
cum in privatam dividatur et publicam, privata 
&utem sit legitima vel juris gentium tres species 
optime eonstitui publicam legitimam et juris gen- 
tium. 

Vers. 12950. Τὸν γάµον ἡ διάθεσις τελεῖ ἡ ἁμοιθαία, 
Προσθήκης γὰρ οὐ δέεται προικώων συµθολαίων, 
E* μὴ πρωτοσπαθάριος, 7] πλέον τις τυγχάνει. 

Miror huno locum 8 Bosqueto inemendatum re- 
lictum : tu corrige et lege : Ἡρυσθήχης γὰρ οὐ δὲε- 
ται προικώῳν συµθολαίων, atque hino corrige At- 
taliat. in Synopsi p: 23, ubi pro τῶν γάµων d ἀθέ- 
τησις τελεῖ ἁμοιθαία, restitue τὸν γάμον ἡ ὁ,άθε- 
etc, etc. Dunt autem hausta hec ex Novella 22, 
c. 3, et 447, ο. 4. Verba Nov, 22, c. 3, referuntur 
in Basilicis tom, IV, p. 255 ubi quod additum ἀεὶ 
haustum est ex Nov. 117, o. 4. Eadem fere retulit 
Psellus supra vers? 375 et 376. 

Γάμος 8' ἐκ διαθέσεως συνίσταται xal µόνης, 

K3v μὴ προθῶσι γαμικὰ συµθόλαια πρὸς ταύτης, 

rescribe, πρὸ ταύτης - 

Vers. 4260. Τῶν ἀναγκαίων πεφυκεν 6 µόλος τῆς 
[ῥαλάσσης, 








1006 


Ποιῆσαί τε νεδφυτα ἄμπελόν τε καὶ δένδρα, 
Ἐπί τε χρησιµότητι ἀγροῦ σπερµατοθήκας. 


Vid. |. 1 et 11, De impensis in res dotales fa- 
ctis unde forte hic, pro ἄμπελον legendum ἀμπέ- 
λων. 


Vers. 1260. Διακέρδα τὰ πράττοντα βελτίονα τὸν 
[προῖκα, 

Ὁποῖεν τὸν νεόφυτον f τὸ ἀρτοχοπεῖον, 

"A προῖκα οὐ μειοῦσι μὲν, ἀλλ᾽ ὅμως ἀπαιτοῦντα., 

Περὶ τὰ δαπανή µατα τὰ τέρψιν ἐμποιοῦντα. 

Vertit Bosquetus : Utiles meliorem dotem faciunt, 
quales sunt Novellata et pistrinum, qu dolem qui- 
dem non minuunt, (amen repetuntur : idem circa 
voluptwarias. Sed posteriora sunt faleissima, con- 
stat enim maritum non repetere impensas vo- 
luptuarias. sed tollere tantum quod factum est, 
quatenus id fleri possit sine rei detrimento |. ix et 
xi pr, D. De impensis in res dotales factis. quare 
et Bosquotus suspicatus laborare vers. 1272, nihil 
tamen attulit quo restituatur ; tu rescribe ex 1.vir, 
D. tit mem. Περιττὰ pro περὶ «d, in versu au- 
tem 1269, pro διαχέρδα, διὰ κέρδη, ος |. v, 8 2, 
D. eod., ut διὰ χἑρδος, l. r, D. eod., que alibi 
ἐπωφελῆ dicuntur. 


Vers. 1273. Μηδεὶς κατὰ τῆς γυναικὸς χκλοπῆς κι- 
νείτω δίχην, 
᾿Αφαίρεσιν, χινείτω δὲ τῶν κλαπέντων πραγμάτων. 


Vertit. Bosquetus: Nemo contra uxorem furti 
actionem moveat, sed rerum amolarum ; ego poste- 
riora veterum potius. Sed condictionem moveat 
rerum fario ablelerum: aetio enim rerum amota- 
rum non semper looum habet, sed tunc demum 
cum divortii causa res eubrepta fuerit et divortium 
secutum ]. xxv, D. De actione rerum amolarum : 
quod docet quoque Schol. Bas. ad h. t. p. 438 in 
fine etin initio sequentis p. 439, ubi in verbis, 
Aóvatat χατλ τὴν ῥέρουμ ἀμοτάρουμ ἔχων xav' αὖ- 
τῆς ὁ ἀνὴρ xai xovBuct iov facile es κατά in 
xai esse mutandum, que sepius inter sesunt con- 
fusa : et in sequentibus ἄρχεται μὲν ἡ ρέρουμ ἆμο- 
τάρουµ, τὸν δὲ κονδιχτίκιον δύναται κινοῖν κατ 
αὐτῆς ὁ ἀνὴρ ἄρχεται, quoque vitiosum ; rescribe 





CORN. SIEBEN NOT.£. 


1006 


εἴργετα., vel. quod malim, ἀργεῖ; emterum in 
Psello nescio num bene se habeant ἀφαίρεσιν xi- 
νείτω" mallem ἀπαίτησιν χινείτω, atque eodem 
modo in Glosais Numicis in κονδικτίτζιος ρέρουμ 
ἀμοτάρουμ, pro ἤγουν ἀφαίρεσις legerem ἀπα[τῃσις. 
ἀφαίρεσις est ablatio; ἀπαίτησις, repetitio ablati, 
ut ita sepius κηνδιατίτζεος per ἀπαίτησιν πράγµα- 
τος explicatur in iisdem Glossis, οἱ ἀπαίτησιν xi- 
νεῖν condicere in l. xxiv, D. h.t., ubi vide num, 
pro τοῦ τιμήματος, Bit τοῦ πράγµατος legendum, 
cum conditio rei amote hoc in casu vel vindica- 
tio ut in Pandectis legitur, a viro institui possit. 
Ipsa porro actio rerum amoltarum plerumque dici- 
tur i περὶ ἀφαιρέσεως — vel ὑφαιρέσεως πραγµά- 
των ἀγωγὴ, de eadein egit Psellus supra vers. 6/9 
et seqq. : PE 

'O Pipoop ἀμοτάρουμ δὲ κοχκδικτίκιος λόγος! 
Αρμόζει δὲ xal γυναιξὶ κατὰ τῶν συνοικούντων, 
'Avbol τε κατὰ γυναικὸς χλέψαντος fj κλεψάσης, 


ubi forte pro χλέψαντος, κλεψάντων, cum ad συνοι- 
κούντων referendum, legi debet. 


Vers. 1342. Οἷς µέλη περισσεύουσι παῖδες cloiv 
[ι]κότως, 


Vertit Bosquetus: llli quibus partes. abundant 
recie filii sunt. Quod nec Grecis verbis convenit, 
nec quid significet intelligo : non capio etiam que 
in notis scribit : Psel!um autem vers. 1342 ita ac- 
cipe ut velit, liberis solis nullo admisso neque etiam 
ascendentibus vel his omnes haredilalis parles sine 
divisione abundare et superesse. Tu verte ex |. xiv, 
D. De. statu hominum, quibus membra abundant 
recte liberi sunt, atque, ut vides, res est notis- 
Bima. 

Heo pro instituti ratione sufficere visum fuit. 
Ceterum si quid habeant eruditi, aut in bibliothe- 
ca quadam superesse resciverint, quod facere pos- 
sit ad ornandam Pselli editionem, ut id mecu:n 
communicare velint majorem in modum rogo. At- 
que hac causa quoque cur nomen, quod alio tem- 
pore latere malui, specimini huic praeponere non 
dubitabam. 


ADDENDAE VARLIE LECTIONES. 


(Ex codice P. Sirmondi.) 


Vers. 18. Schol. : Tiv Διγέστων µέρη τὰ πρώτιστα, πρώτην τῶν πρώτων τὴν προσηγορίαν εἰσδέχεσθαι, 
fa σὐνθεσίς τις migout eerie Ree deb συναλλαγμάτων, $e Gv τἰ συνίσταται ἡμέτερον τὸ πᾶν δια- 
λέγεται. . 
Vers. 36. Καθάπερ εἴ τις ὀμφαλὸς τῶν ὅλων συνταγµάτων, Schol. : Ὥσπερ ἐῤῥωμένη µέση στιγμὴ τῶν 
παρ᾽ αὐτῇ piv ἑλισσομένων κύχλων sic σταθηρότητα εσύτητος παραγίνεσθαι, τῶν δὲ ἑτέρων κύκλων τῶν 
ἔξωθεν περιτιθεµένων, οἷόν τι χάντρον xal πηδάλιον ἐπινενόηται, ἐν ᾧ οἳ ἔξωθεν κύκλοι τὴν συστροφὶν καὶ 
χωθέρνησιν κἐχτηνται, οὕτω xal τῶν Διγέστων µέρος τὸ τέταρτον. καθάπερ τις ὀμφαλὸς miooxs, καὶ τῶν 
προλεχθέντων καὶ λεχθησομένων αὐτων μάλιστα. Ὡς yXo τῷ ὀμφαλῷ τὰ ἐντόσθια πάντα κχεκράτηνται, 
καὶ οὐκ ἑῶνται ἀνχμοχλεύεσθα., οὕτω καὶ τὸ τέταρτον µέρος τῶν Διγέστων πέφυχε, καθάπερ τις ὀμφαλὸς τῶν 
νομικῶν διατάξεων. Καὶ γὰρ αἱ ἕτεραι καὶ παντοδαπαὶ συντάξεις, εἰ τάχα ἐπὶ τὸ εἰπεῖν τι παραγίνονται, ἀλλ᾽ οὖν 
ἀποστῆναι τούτων οὐ δύνανται, eto. -.- -- ; . 
Vers. 40. Μετὶ δὲ τὴν ὀχτώτομον. Schol. : Φησὶ, Μετὰ τὴν ὀκτωτόμον, τοῦτ' ἔστι͵ μετὰ τὴν ἐπιτομὴν ταύτην 
τὴν ὄγδοον τῶν τοῦ Πανδέκτου μερῶν ἥτις ὄγδοος οὖσα ἀπὸ τοῦ πρώτου μέρους τῶν Διγέστων μέχρις αὐτῆς οὔ- 
τως ἐπιγινώσχεται, 
Vers. 43. Μέρος ἕτερον αἱ Νεαραί. Vers. 44. Συνοπτικώτατον. Vers. 45.  Ἐξηκοντάτιτλον πάντας 
τοὺς νόµους ἔχει. Verg. 50. Otov πυλὶς τῶν νόµωτ. Vers. 53. Τὴν ἆρχαιο ουίαν, Vers. 64. K3v c? τις 
ἀκριθώσαιτο τοῦτο δή. Vers. 63. Τὰς τροπὰς καὶ τούς, ut et vers. 65. Vers. 67. Koi) «συνθήκη. 
Vers. 68. Κώλυσιν. Vers. 75. Τὸ γὰρ λοιπὸν τὸ φυσικὸν τὸ ἐθνικὸν τυ ávet. Vers. 76. Τὸ μὲν γὰρ πούτων 
υσικὸν τρίτον τοῦ νόµου µέρος, Vers. 80. Οὐὖ τοῦδε xal τοιοῦδε. Vera. 82. Φύσεις συνάλλ. Vers. 88. "O πά- 
io. Vers. 90. Τοῦ βασιλέως δόγματα. Vers. 05. 'H ῥὲ, βέρθις, xai λίτερις, τέταρτον ἡ xovctco. Desunt dein- 
de versus 96, 97, usque ad 105. . 
Vers. 107. Ἑκάστη ἡ δὲ τῶν ivoyibv ἀγωγάς. Vers. 109. Πρός τινα. Vers. 142. τις βιαίων. Vers. 117. 
Ὡς Ἶρεσε τοῖς πλείστοις, Vers. l, reae. Vers. 122 ᾽Ασυγχύτως. Vers. 129. Ερεδιτάτης fv φασι 
ποτίτξιο Λατίνοι, Vers, 132. Ἑῆς t ὁ Κονδικτίκιος, ἡ lv ῥὲμ ἡ καθόλου, Verg. 433. "Ἠτοι ἐπαγγελίαι., Vers, 


1007 | MICHAELIS PSELLI 1008 


135. Τρίχειν. Vers. 136. Πρὸς τούτοις, et, οὗτοί δύο. Vers. 138. "H δήλων fj ἁδήλων. Vers. 1441. Ὁ χἑρτοϊ 
fixo: φανερῶς, ἱνχέρτοι χεκρυµµένως. 146. Schol. : Βάλιν φημὶ σὺν τούτοις Ἔστι καὶ ἀγωγὴ ἡ λεγομένη πρε- 
ατορία, ἥτις εὐλόγως xa! προσηχόντως ἐπερῶτᾷ τὸν μέλλοντα ὑπεισελθεῖν τὴν Ἀληρονομ ανιπόσον ος ἅπαι- 
τεῖ τῆς κληρονοµίας, πρεγατορία δὲ λέγεται Ἑλληνικῶς καθαρτικὴ, χαθαίρει γὰρ xal φωτίζει τοὺς λόγους τοῦ 
ἐνάγοντος. 153. Ἐχει. 103. "τις περί. 163. "λλως. 

ers. 166. M7) γινώσκοντος. 168. Ἔοικε συναλλάγµατι. deest vers. 173. Vers. 175. Τὸ δὲ χώλεγατ. Vers. 
177. Τῷ ὡσανεί. Vers. 478. Πάλιν πλημμεληµάνων. Vers. 181. Ai μέν εἶσι πραγματικαὶ, at δὲ κατὰ προσώ- 
πων. 185. Τινές τε ἄλλαι ἀγωγαὶ καὶ τινες τῶν ἱνφάκτουμ. Et reliqui inversi sunt. 197. O5 μέλλει. 204. 
Σφαλείς. Versum 212 sequitur hio versus: Δικαιοσύνη ἐστὶ διαιρεσις τοῦ δικαίου ὡς λέλεκται" quem non 
esse Pselli numerus demonstrat, forte scholiaste. 

Vers. 215. Oó σθένει τις. Vers. 224. Hoóc αὐτόν. 225. Οὐδὲ πιπράσκειν δύναται χωρὶς τῶν ἐπιτρόπων. 228. 
Καὶ υἱός, eto., omissis 231, 232. Deest jas ? Vers. 236. Διαξοχἠς οὐκ ἔχουσι δίκαιον ὁλόχληρον. Vers. 245. 
Ἔχκστασις προθάσα διαθήκην. Vers. 246. Οὐδέ τις ἐμαγχιπ. 

Vers. 249. Interpretare : Servus hares potest quodcunque testater potuit; explicat Schol. : "Avo μὲν ἕἵ- 

Ίχεν ἄδειαν ἔχειν ἅπαντα τὸν βουλόμενον ἐνιστᾷν χληρονόμον τὸν οἰκεῖον δοῦλον, νῦν δέ φησι τὸν καταληφθέντα 
᾽οῦλον πληρονόμον, ἐχείνην ἔχειν πᾶσαν τὴν ἄδειαν ἐπὶ τὸ ζητῆσαι τὰ τῇ χληρονοµίᾳ ἁρμόζοντα, οἵαν καὶ 
αὐτὸς ὁ διατιθέµενος κέκτηται. 

Vers. 253. Τῶν ἑαυτοῦ. Vers. 260, υἱοθετήσας τις καλῶς τῶν ἑαυτοῦ. Vers. 265. fjónc µόνης. 279, fj 
ἄλλῳ, 282, οὐδεὶς ὑποκαβίστησι. Vorsum 289, sequuntur 203, 294 ad 295. Vers. 291, λεγάτων ἀπαιτῶν. 
Vers. 292, φασὶ touc χωδικέλλους. Vers. 30, εἰς τὰ τοῦ τέχνου. Vers. 304, ἀπούσης διακατοχῆς. 322, ἁδικού- 
σης. 323, ἀγνώμων ἀντιδικῶν. 327, εἰ δ᾽ ἄπορος. 328, ἅπας φονεύς. 332, οἱ ἰδικοὶ τῶν γενικῶν, 339, Νέος 
ἀποκαθίσταται ἀθλαθὴς κατὰ νόµους. 

Vers. 342. Μητρὸς xal παίδων prato. Versum 344 sequitur versus 382, «óxoc, omissis aliis. Vers. 
386, φυλαττομένων. 397, µοιχευθείσης. 403, οἱ παῖδες δὲ τὸ δίµοιρον. 446, iv δικαστηρίοις. 17, 
ἄρχων προδιδότω. A20, εἶκοσι λαμθανέτω. 496. τοῦ ῥέου' 427, ἀπαιτήσει. 430, ὡς δὲ xai ἄπορος οἱ 
θάνη. 431, τῶν ἐκείνου κτημάτων. 445, περὶ συγχωρήσεως. 446, τὰ περὶ τῶν ἐκκλησιαστικῶν τῶν ἐν τῇ 
Zi. 450, εὔχρηστα. 404, Ἰταλικοὺς τὴν vob. iet) σύγγονοί τε πρὸς τοῦτ. 469, λέγοις. 487, ἀτιμοῖ. 
Vers. 496, τὸ προτεθίν. 504, ἄλλον. Vergus ultimus est: Εἴσπραττει µόνον τὸ ἁπλοῦν οὐδὲ ζητῶντι πλέον. 
Lego ζητεῖ. 

Kdde vers. 071, Harmenop. legisse ἑθδόμην. 





TOY AYTOY 
ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΑΣ ΠΕΡΙ TON ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΔΙΚΩΝ 


EJUSDEM 
AD DISCIPULOS DE ACTIONUM NOMINIBUS. 


1. Cum viderim nonnullos ex vobis nomina le- A κα’. Ὁρῶν ὑμῶν ἑνίους τὰ τῶν παρ᾽ Ἕλλησι καὶ Ῥω- 
gum que apud Grecos et Romanos exsistunt Bci- — ualo« δικῶν ὀνόματα περὶ πολλοῦ ποιουµένους εἶδέ-- 
endi cupidos esse, que tanquam canonessunt po- ναι, à δὴ καθαπερεὶ κανόνες ἑστᾶσι ταῖς κατὰ µέρος 
liticis singulatim propositis, censui me deiis pauca Ἅµπολιτικαῖς ὑποθέσεσιν, ᾠήθην δεῖν περὶ αὐτῶν µε- 
disserere debere. In his vobis obediens, neo com- — tploc εἰπεῖν. Kdv τούτοις ὑμῖν χαριζόµενος, ἅμα 
miscere eas volui neque projicere promiscue, sed δὲ συγχεῖν μὴ βουλόμενος μηδὲ παραθαλεῖν ἀμιγῆ, 
8 primis ad secundas ordine procedere. Atticas ἀλλ’ ἀπὸ τῶν πρώτων ἐπὶ τοὺς δευτέρους καθεξξς 
leges preordinavi, post quas Romanas componam, ᾖέναι, διὰ ταῦτα δὴ τὰ ᾿Αττικὰ προΐταξα νόµιµα 
non de earum latitudine disserens, sed potius de µμεθ) à δλ xel τὰ Ῥωμαίων συνθήσοµαι’ οὗ περὶ 
propositis nominibus que plerisque incerta sunt. ᾖτοῦ πλάτους αὐτῶν μακρολογεῖν ἑλόμενος, ἀλλὰ περὶ 
Etsi enim Grace Atticis nominibus designate sint, τῶν ὑποκειμένων ὀνομάτων, ἐπεὶ μηδὲ τοῖς πλείοσι 
tamen nisi quis earum per etymologias sensum δῆλα καθέστηχεν. El γὰρ καὶ τὰ Ἑλληνικὰ Ἕλληνι- 
explicaverit et propositionis causam direxerit, nun- xai εἴρηνται Αέξεσιν, ἀλλ᾽ εἰ µή τις αὐτῶν δι’ 
quam legentibus bene nota flent. Imitatur enim ἐτυμολογίας, iv ol; ἐγχωρεῖ, ἀναπτύξει τὸν νοῦν 
quodammodo politica ratio rudimenta disciplina- καὶ τὴν αἰτίαν ἐρεῖ τῆς θέσεως, οὐκ ἂν ποτε voi; 
rum. Quemadmodum enim apud eas sunt sum- B ἀναγινώσκουσιν εὔγνωστα ylvotto. Μεμίμηται γάρ 
me et ultima chordae, et cubi et gradus, duo- "' πως ὁ πολιτιχὸς λόγος τὰς ἀρχὰς τῶν ἐπιστημῶν. 
decim laterum figure et viginti laterum, sphe- ὝὭσπερ γὰρ παρ) ἐκείναις ὑπάται τινὲς καὶ νῆται, 
re et diametri que non facile aliquis noverit, καὶ χῦθοι καὶ βωμµίσκοι, δωδεκάεδρᾶ τε καὶ εἶχ»- 
nisi megistri lingua usus sit, ita et in politicis Ἅσᾶεδρα, σφαῖραί τε καὶ διᾶμετροι, & οὐκ ἄν τις 


1009 DE ACTIONUM NOMINIBUS. 1010 
εὐμαρῶς Ὑνοίη, μὴ γλώττης διδασκάλου τυχὼν, A questionibus ejectio et epobelia, et quadam alia 


οὕω δὴ xal παρὰ τοῖς iv πολιτείαις ζητήμασιν 
ἐξούλης xal ἐπωθελία, καὶ ἄλλ᾽ ἅττα ὀνόματα τοῖς 
παρ᾽ ἑκάσταις τῶν πολιτειῶν γνώρισμα. 

β’.Πεφιλοτίμηται γὰρ νῦν ἡμῖν μὴ τὴν δικογραφίαν 
µόνην ἐνδείξασθαι, ἀλλὰ καὶ εἴ τι ἄλλο ὄνομα παρὰ 
τοῖς ᾿Αττικοῖς σύνηθες 3v, olov τὰ ἁπατούρια καὶ 
τὰ ἀμφιδρόμια, xal ol τετραδισταὶ, καὶ τὸ ἐἔπιτε- 
λείωµα, καὶ ὁ ἀπεφηφισμένυς, τά τε ὑποφόνια, xal 
τὰ ἀνδρολήψια. καὶ ὁ Πάγος ὁ "Αρειος, καὶ τίνες μὲν 
οἱ ἔνδεκα, τίνες δὲ ot ἐπώνυμοι, xal ὅσα ἄλλα τῆς 
τοιαύτης πέφυκε τάξεως. ᾽Αλλὰ πρῶτόν γε περὶ τῶν 
δικῶν τὸν λόγον ποιήσοµαι. 

Y. Τὸ δὶ τῆς δίκης ὄνομά ἔστι μὲν καὶ olov γένος 
χατὰ πασῶν ἀγωγῶν ῥἐπίσης χατηγορούµενον, ἔστι 
δὲ xai ἰδιιὸν ὑποθίσεως ὄνομα, Ἐπεὶ γὰρ τῶν p 
ἐδικημάτων ἕκαστον fj δηµόσιον ἢ ἰδιωτικὸν πίφυ- 
xtv, ἡ περὶ τῶν ἰδιωτικῶν ἔγκλησις δίκη παρὰ τοῖς 
Αττικοῖς λέγεται, xal τὸ τίμημα ταύτης ὀρίζονται 
ol δικάζοντες * οὗ γὰρ ἀνάγρακτόν ἐστι τὸ µίτρον, 
à) ol διαιτῶντες πρὸς τὸ ἑαυτῶν βούλημα τὰς τι- 
µήσεις fj ὑφαιροῦσιν fj προστιθέασιν. Ἡ δὲ γραφλ 
τρόπον τινὰ πρὸς τὴν δίκην ἀντιδιέσταλται, καὶ περὶ 
δημοσίων ἁδικὴμάτων κατηγορεῖται, olov παρα- 
πρεσθείας, Ἱεροσυλίας, xal et τι ἄλλο πρὸς τὸ δηµό- 
σιον τὴν ἀναφορὰν ἔλαχεν. ᾽λλλὰ καὶ ἡ κατὰ νόµων 
εἰσαγομένη καὶ ψηφισµάτων δίκη, ραφὴ ὁμοίως 
χατωνόµασται, οὐχ ἁπλῶς οὕτως, ἀλλὰ γραφὴ παρα- 
νόμων. 

5. Enel δὲ μὴ τηνικαῦτα ὁ νόµος ὀφήπλωτο, ἀλλὰ 
τῶνδε μὲν τῶν ἁμαρτημάτων περιοχαἰ τινες ἦσαν, 
τὰ δὲ οὐχ ἀνεγέγραπτο, ἡ περὶ καινοῦ τινος ἀδιχή- C 
µατος εἰσαγωγὴ δηµοσίου ὁμοίως καὶ ἰδιωτικοῦ εἶσ- 
αγγελία χατωνομάζετο. Ἐἰσήγγελλον δὲ τὴν δίκην 
πρὸς τὴν βουλἠν οὐδένες ἄλλοι fj ol πρυτάνεις. 

t. Εὐθόνη δὲ παρὰ ταῦτά ἐστιν d χατὰ τῶν μὴ 
ὀρθῶς ἁρχόντων τῆς πόλεως ἔγκλησις. Τὰ δὲ κατὰ 
τούτων δικαστήρια χληροῦσιν οἱ λογισταί * κατηγο- 
pi δὲ à βουλόμενος, xal τοῖς δικασταῖς ἐφεῖται 
τιμᾶσθαι τοῖς ἁλοῦσιν. 

5. El δὲ τις τὸν ὑπορύττοντα δηµόσιον µέταλλον fj 
ῥηµόσιον οἶκος ἐξιδιούμενον, fj κακῶς ἐπιτετροπευ- 
χότα, εἰσῆγεν «lc δικαστήριον, ὁ τοιοῦτος φαίνειν 
ἐλέγετο τὸν ἁλόντα καὶ ἡ δίκη ἐντεῦθεν ἑπονομα- 
ζομένη φάσις παρωνοµάζετο. 

C. El δέ τις κατὰ νόμους ἠτίμωτο παραπρεσθευχὼς, 
ἢ ἠταιρηχὼς, fj μὴ ὠφληκὼς τῷ δηµοσίῳ τὸ ὄφλημα, D 
7| κατὰ τῶν μετηλλαχότων ἀδίκως ἀφιεὶς τὴν γλῶτ- 
ταν, εἲς δικαστήριον ἄγετο, ἑνδείξει ὑπέχειτο * καὶ 
ὄνομα τῇ χατηγορίᾳ ἡ ἔνδειξις. 


η. Ἡ δὶ ἐφήγησις ἐδίδοτο κατὰ τῶν ὑποδεξαμένων 
τὸν φυγάδα τῆς πόλεως J| τῶν κεχλοφότων λαθραίως 
πρᾶγμα ὀημόσιον, 

V. Περὶ Bà διαψηφίσεως καὶ ἀποψηφίσεως xal. ig- 
ἔσεως οὕτω διαιρετέον καὶ ἑρμηνευτέον. Φυλαί τινες 
ἦσαν πάλαι παρὰ τοῖς ᾽Αττικοῖς καὶ φράτραι xal 
ἁῆμοι xal τριττύες, ἀφ᾽ ὦν καὶ ὁ πρώτως ἄρξας τῆς 
Ρώμης τὸν καθισταμένην παρ) αὐτοῦ πόλιν ἐκό- 


nomina iis qui in singulis rebus politicis versantur 
notissima. 


2. Curavimus enim ne actionum descriptionem 
solummodo ostenderemus,sed et alia nomina apud 
Atticos usurpata, ut sunt apaturia et amphidromia 
et tetradiste, et epiteleioma et apepsephismenos, 
et hypophonia et androlepsia, et Areopagus et qui- 
nam essent decem, quinam eponymi, et quescun- 
que alia hujus ordinis sunt. Sed primo de aotio- 
nibus verba faciam. 


3. Actionis nomen est tanquam genericum cun- 
ctisinstitutionibusaltributum,et est proprium pro- 
positionis nomen. Posquam enim quedam injuria 
Sive publica, sive privata admissa est, de privatis 
eriminatio actio apud Atticos nominatur, ejusque 
ponam determinant judicantes ; pene enim men- 
sura in acta publica non translata fuit sed ipsi ju- 
dices pro arbitrio sive minuunt sive adaugent. Ac- 
cusatioautem quodammodoab actione distinguitur, 


et injurie publice occasione locum habet, ut male - 


gesue legationis, temelorum spolationis, et si quid 
aliud ad populum delatum fuerit.Sed actio ob leges 
aut decreta violata inducta, similiter accusatio no- 
minata est, non simpliciter quidem, sed accusatio 
propter violatas leges. 


4. Quando autem non lex substrata erat, sed 
quidam admittebantur culparum ambitas, qui non 
in acta publicata relati fuissent,introductio de nova 
injuria sive publica sive privata annuntiatio nomi- 
nabatur. Actionem autem ad consilium annuntia- 
bant soli prytanes. 

5. Administrationis autem ratio est contra eos 
qui male administrant urbis criminatio.Tribunalia 
vero in eos efformant logistse; accusat quicunque 
vult; et judicibus remi*titur ut reos puniant. 


6. Si quis autem eum qui publicum metallum 
suffodit vel publicum edifloium sibi vindicat, vel 
tutelam malegessit, in tribunal adduzit, ille dicitur 
reum manifestare; et ea actio inde nuncupatur ma- 
nifestatio 

7. 8i quis autem secundum leges dedecore affice- 
retur male geste legationis causa aut prostitutio- 
nis, aut non solute erario multe, vel contra per- 
mutantes injuste vocis, et in tribunal duceretur, 
indicationi subjacebat; et hujus accusationis no- 
men erat indicatio. 

8. Adductio dabatur contra eos qui exsulem ci- 
vitatis receperant, vel clam rem publicam subri- 
puerant. 

9. De recensione et rejectione et provocatione sic 
distinguendum et explicandum est.Tribus quedam 
apud Atticos erant et curie et demi et terniones, 
quarum ad exemplum primus qui Rome im- 
peravit fundatam ab ipso urbem instituit. Demo- 





1011 


MICHAELIS PSELLI 


1013 


rum unus quidemAobarneus,alterEleusinius nomi- À suos. Tov δὲ δήµων ὁ μέν τις ᾿Αχαρνεὺς, 6. δὶ 


natus, unde cives et nomipabantur Acharnes et 
Eleusinei; et in columnis versatilibus civium asci- 
torum nomina inscribebantur. Et αἱ quis inscriptus 
' peregrinitatis arguebatur, eum accusabant qui su- 
spicabantur, et hec accusatio erat recensio. Et si 
plura sauífragia recensitum expellebant, hec expul- 
sio rejectio dicebatur. Si autem rejectus 8 demis 
ad commune tribunal transferebatur, provocare 
dicebatur, et ea translatio provocatio nomina- 
" batur. 

10. Qui autem aliquod munus publicum subi- 
bant, qui triremi preerant vel esdificium con- 
struebant, muneris sui tempus procrastinabant, 
accusatores illis disceptationem racvere existima- 
bantur. 


11. Objectionis autem et per suffragia;condem- B 


nationis hec est differentia. Objectio fit de cognitis 
accusati injurijia; condamnatio autem est commu- 
nis suffragii populi contra eum declaratio. 


12. Intentionis depulsio et exceptio mullum inter 
se differunt. Discretio enim judicantium communis 
de re nondum ad tribunal introducta, estintentio- 
nis depulsio;que autem fit de re rebus judicatis et 
secundum leges pronuntiatis secunda tractatio et 
discussio vocatur exceptio. Excipere autem permit- 
titur iis qui de eo accusati sunt quod nu!la lege 
statutum est. 


13. Actio non scripti talis erat. Tabula singulo- 
rum tribunalium parieti cuidam applicabatur, et 
ejusqui ex sententia publico erario debebat ibi 
nomen inscriptum erat, et juxta nomen debiti 
quantitas. Si quis autem debens et inscriptus in- 
scriptionem clam abolevisset, hujus culpe reus ac- 
tione non scripti accusabatur. 

14. Qui fundum aut. domum ex condemnatione 
excipiebant per interdicti actionem accusabant eos 
qui ipsos indeexpulerant. Priscum et Atticum ver- 
bum est arcere, quod posteri in Grecum magis ver- 
bum multaverunt, nempe ἐξελεῖν, id est institutis 
expellere. 

15. Si quis autem servus fiebat insidiarum le- 
gitimis dominis reus, derelictionis actio ea res no- 
minabatur. 

16. Litis antiquatio ab actione liberatio diceba- 
tur; ut et dicebatur actionis cessatio condemna- 
tionis indicatio in privatis litibus. 

17. Actionem obtinere erat prius accusare; actio- 
nem contra oblinere erat recriminari:sortito autem 
dividere de actionibus non dicitur, sed de rerum 
distributione. ) 

18. Quoniam autem apud Atticos antiquitus mos 
erat in tribunalibus accusantes jurejurando confir- 
Iare suam accusationem esse veram et reos se 
nullum falsum verbum iisopposituros esse,aconsan- 
tis jurejurandum diomosia dicebatur, ejus autem 
qui se defendeat, antomosia. Si vero judex ipse 
post eos jusjurandum praestabat, totum illud am- 


Ἐλευσίνιος κατωνόµαστο, ἄφ᾽ dv οἱ δηµόται παρω- 
νύµως χατωνοµάζοντο ᾿Αχαρνεῖς Tj Ἐλευσίνιοι * καὶ 
παρὰ ταῖς κύρθεαι τὰ τῶν θημοποιουµένων ὀνόματα 
ἀνεγράφοντο. El δέ τις ἀναγραφεὶς Άλω ξενίας, κατ- 
ηχόρουν ἀὐτοῦ οἱ ὑπωπτευχκότες * xal d κατηγορία 
διαψήφισις ἦν. Eb δὲ τῶν ψήφων ai πλείους τὸν 
διαψηφιαθέντα ἀπήλαυνον, ἀποψήφισις ἐλέγετο £d 
ἀπέλασις. El δ᾽ ὁ ἀποψηφισθεὶς ἀπὸ τῶν δήμων ti 
τὸ χοινὸν δικαστήριον µετετίθετο, ἐφιέναι ἑλέγετο, 
xal ἡ µετάθεσις ἔφεσις ὠνομάζετο. 

v. Εἰ δὲ λειτουργεῖν τινες ταχθέντες, τριηραρχεῖν 
fj οἰκοδομεῖν, τὸν χαιρὸν ὑπερετίθουν τῆς Άλειτουρ- 
γίας, οἱ ἀντιχρινόμενοι τούτοις διαδικασίαν χινεῖν κατ᾽ 
αὐτῶν ἑνομίζοντο. 


ια’. Προθολῆς δὲ καὶ καταχειροτονίας τοσοῦτόν ἐστι 
τὸ διάφορον. Ἡ μὲν προθολὴ ἐπὶ ἐγνωσμένοις ἑατὶν 
ἁδικήμασι τοῦ κατηγορουμένου" ἡ δὲ καταχειροτο- 
vix ἡ σύµψηφος τοῦ δήµου κατ’ ἐχείνου ἀπόφασις. 

ιβ’. Εὐθυδικίας δὲ καὶ παραγραφῆς πολὺ τὸ διάφο- 
pov. Ἡ μὲν γὰρ περὶ τοῦ µηδέπω εἰσαχθέντος εἲς 
δικαστήριον πράγματος xoi) τῶν συνδιαιτώντων διά- 
γνωσις εὐθυδικία ἐστίν * ἡ δὲ περὶ τῶν ᾖδη χεχρι- 
µένων καὶ κατὰ νόµους ἀποπεφασμένων δευτέρα 
πολυπραγμοσύνη xal ἀμφισθήτησις παραγραφὴ xat- 
ωνόμασται. Παραγράφεσθαι δὲ ἐφεῖτι καὶ τοῖς 
τοιοῦτόν τι ἐγκαλουμένοις περὶ οὗ οὐ νενοµοθέτη- 
ται. 

w'. Ἡ δὲ τοῦ ἀγραφίου δίχη τοιαύτη τις ἦν. Σανὶς 
ἐφ᾽ ἑκάστου τοῦ δικαστηρίου τοίχῳ τινὶ προσηρµό»- 
ζετο, καὶ τοῦ ix καταδίκης ὠφληκότος τῷ ὁημοσίῳ 
τὸ ὄνομα ἐκεῖσε ἀνάγραπτον ἦν, πρὸς αὐτῷ xai τὸ 
µέτρον αὐτῷ τοῦ ὀφλήματος. El δὲ τις ὠφλικὼς 
xai Ὑραφεὶς λάθρα τὴν Ὑραφὴν ἀπετρίφατο, ὁ γρα- 
φόμενυς τοῦτον ἀγραφίου δίκην ἐγράφετο. 

ιδ’. Οἱ δὲ χωρίον ἢ οἴκημα ἐκ γχαταδίκης ἀπειληφήτες 
ἐξούλης ἐγράφοντο τοὺς ἐχεῖθεν αὐτους ἀπελαύνοντας. 
'Apyatoy γὰρ καὶ ἀττιχὸν ὄνομα τὸ ἑἐξίλλειν, ὅπερ ol 
μεταγενέστεροι ἑλληνικώτερον ἐξελεῖν λέγουσι, του- 
τέστιν ἀπελαύνειν τῶν νενοµισµένων. 


τε’. Et δέ τις δουλος δοκῶν τοῖς νομιζομένοις δεσπό- 
ταις δίκην ἐλάγχανεν, ἀποστασίου δίκη τὸ πρᾶγμα 
χατωνομάζετο. 


tq. Διαγραφὴ δὲ ἡ ἁπαλλαγὴ τῆς δίχης ἐλέχετο - 


D ὥσπερ λῆξις δίκης, τὸ καταγγεῖλαι χρίσιν τῶν ἰδιω- 


τικῶν ὑποθέτεων. 

C. Καὶ λαχεῖν μὲν δίκην τὸ πρώτως κατειπεῖν' dv- 
τιλαχεῖν δὲ τὸ ἀντεγχληθῆναι * τὸ δὲ διαλαχεῖν οὐκ 
ἐπὶ τῶν δικῶν λέγεται, ἁλλ᾽ ἐπὶ χρημάτων διανε. 
µήσεως. 

va. "Enel δὲ πάλαι τοῖς ᾽Αττιχοῖς καὶ τοὺς γραφομέ- 
νους ἑπόμνυσθαι ὡς ἀληθὴς ἡ Ὑραφὴ, καὶ τοὺς xag 
ὧν γράφονται ὡς οὐδὲν εἰς ψευδολογίαν ἀντιῤήσου- 
σιν, ἐν τοῖς δικαστηρίοις εἴθιστο, ὁ μὲν τοῦ ἔγχα. 
λοῦντος ὄρχος διωµοσία ἑλέγετο, ἆ δὲ τοῦ ἀπολογου- 
µένου ἀντωμοσία. El δὲ πρὸς τούτοις xal ὁ δικαστὴς 
ἐπώμνυτο, ἀμφιοκία τὸ σύμπαν κατωνοµάζετο. 








1013 


DE ACTIONUM NOMINIBUS. 


1014 


Τὸν δὲ ὑποπτευόμενον εἰς γραφὴν, ὑπερτιθέμενον À phiorkia nominabatur. Is autem qui suspectus 


δὲ τὸ, καιρὸν, ὁ ὑποπτεύων ἠξίου κατηγορεϊν' fjv δὲ 
ἐδόκει εἰρωνεύων μὴ βούλεσθαι, ἐπόμνυσθαι xatn- 
ναγκάζετο. καὶ τὸ ὁμωμοσμένον ἐξωμωσία ὠνό- 


μαστο. 


ιθ. Τὸ δὲ καταγγεῖλαι τινα δίκην ἑταιρήσεως ἔπαγ- 
γελία δοκιµασίας ἐλέγετο. 

x'. Τὴν μέντοι γε ἀπόφασιν οὐχ ὡς ἡμεῖς ὁ ᾽Αττιχὸς 
νόμος ἐξελαμθάνετο" ἀλλ᾽ ἐπεὶ dj τῆς τριηραρχίας 
ἀρχὴ ἐπικίνδυνός τις δοχοῦσα τὸν τριηραρχοῦντα 
κατήπειγεν ἀντιμετρῆσαι τῷ κινδύνῳ τὰ ἑαυτοῦ, ἡ 
παταγραφὴ τούτων xal ὁ ἐπὶ τούτοις ὅρκος ἀπόφασις 
ἦν. 

κα’. Ἡ δὲ ἐπωθελία ἀπὸ ταῦ συθεθηκότος τὴν συν- 
θήχην εἶληφε». Ἐπειδὴ γὰρ πολλοὶ τῶν μὴ ἔπιτι- 
θέντων τῇ γλώττῃ χαλινὸν τοῖς ἐπιεικέσι καὶ ἀπράγ- 
post προσεφύοντο, ὡς πἈπλείους τόχους ἐπὶ τοῖς 
ναυτικοῖς χεκερδακόσι νοµίσµασι, καὶ oi piv ἀπε- 
δείχνυσαν, οἱ δὲ πλείους µάτην χατ᾽ αὐτῶν ἐχεκράγεσαν 
τὸν μὲν ἀποδεικνύντα ἁπροστίμητον εἴων, τὸν δὲ 
συχκοφαντήσαντα ὁθολοῦ καταθολῇᾷ ἑζημίουν καὶ ὄνομα 
tà ζημίᾳ ἡ ἐἑπωθελία. 

κβ’. Τὰ μὲν οὖν τῶν δικῶν ὀνόματα σχεδὸν τοιαῦτα' 
περὶ δέ γε τῶν λοιπῶν καιρὸς ἂν εἵη λέγειν, ἀρξαμέ- 
νους ἀπὸ τῶν κπρυτανείων. 

xy'. "Hv δὲ τὸ πρυτανεῖον δηµόσιον οἴκημα, λήψεσι 
διωρισµένον xal δόσεσιν. Ἡ μὲν οὖν λῆψις τούτῳ 
Ἀπὸ τῶν ἠττηθέντων ὦν παρανόμως κατηγορήχασιν" 
$4 δὶ δόσις πρὸς τοὺς δηµοσἰᾳ τὴν πόλιν ὠφεληκό- 
τας. Ἐντεῦςεν γὰρ xal ἀἁνδριάντες, sl γε βούλοιντο, 
τοῖς ἀριστεύσασιν ἐχαλκεύοντο, xal σιτήσεως ὡρι- 
σμένον μέτρον τοῖς ἠριστευχόσιν ἑδίδοτο καὶ τῶν ἐν 
στρατοπέδοις δὲ οἱ παρηθηχότες τῆς ἀρχαίας στρατείας 
3| στρατηγίας ἐκ τοῦ πρυτανείου μισθοφορὰν ἔκομί- 
ζοντο. 

κδ’. Οἱ δὲ καλούμενοι ἔνδεχα, δικαστικὸς ἦν ἀριθμὸς 
τοῖς ἐπ ἐγκλήμασιν ἁλοῦσι τὰς τιμωρίας ὀρίζων. Καὶ, 
ἵνα uj τι θρασύνοιντο κατὰ τῶν ἑκδότων, πρεσθυτικὴν 
Tov τὴν Ἁλικίαν. Ὁ δὲ χρόνος οὗτος καὶ τῆς ἀξίας 
ὑοεῖταί τι τοῖς τιµωρουµένοις κολάσεὼς. Μέμνηται δὲ 
xai Πλάτων τοῦ ὀνόματος τούτου. Ὁ γὰρ τοῦ δεσµω- 
τηβίου φύλαξ αὐτῷ ἐν ᾧ κατεχέχλειστο ὁ Σωκράτης 
τοῖς περὶ Σιµµίαν καὶ Κέθητα διαλεγόµενος,« λύουσι » 
φησὶ, « τὸν Σωκράτη οἱ ἴνδεχα. » 

χε’. Οἱ δὲ διαιτηταἰ (καὶ πεντηκοντούτης ἐστὶν ἕκα- 


tradebatur se accusare velle, tempus autem accu- 
eationis differebat, suspicans eum accusare equum 
censebat; si voro videretur dissimulans se non 
velle, id jurejurando confirmare cogebatur; quod 
jusjurandum abjuvatio nominabatur. 

19. Renuntiare autem quamdam impudicitie 80. 
Uonem, probationis renuntiatio dicebatur. 


20. Bonorum descriptionem non ut nos Attica 
lex excipiebat : sed cum aliquod trierarchie mu- 
nus periculosum videretur triremisque prefectum 
periculo sua remetiri cogeret, actio contra eum 
et jusjurandum praestitutum bonorum descriptio 
erat. 

. 21. Calumnie multatio ab eventu compositionem 


B accipiebat. Postquam enim multi lingue sus fre- 


num non imponentes mitibus et laborum vacuis 
adherebant tanquam multam usuram per nauticos 
nummos operatis, et alii quidem declaraverant, 
plerique autem frustra clamitaverant, eum qui de- 
claraverat impunitum relinquebant, eum vero qui 
calumniatus erat oboli multabant; οἱ multe no- 
men erat ἐπωθελία. 

22. Nomina quidem actionum talia gunt. De cre- 
teris autem disserendi tempus est, a prytaneis 
incipiendo. 

23. Prytaneum erat edes publica, acceptis et do- 
nis determinatum. Accipiebat autem ab iis qui 
cum improbe accusassent, victi fuerant; donabat 
vero iis qui publice de urbe bene meriti erant. 
Inde enim enese statue excellentibus viris, si 
vellent, ponebantur ct frumenti iisdem quantitas 
determinata dabatur: et qui in castris versati 
erant; cum earum etas defloruisset; veteris mili- 
iie et expeditionum ex prylaneo mercedem αοοί- 
piebant. 

24. Qui &utem vocabantur undecim, judicialis 
numerus erat ponas deternens iis qui criminum 
arguebantur. Ac ne audaciores essent contra eos 
qui ipsis tradebantur, senilem statem agebant. 
Que elas remittebat punitis etiam aliquid pone 
debite. Meminit et Plato hujus nominis. Carceris 
enim in quo includebatur Socrates custos Simmie 
et Cebeti sic loquitur :« Solvunt, inquit, Socratem 
undecim. » 

25. Arbitri autem (quinquaginta quisque annos 


στος, βεθιωκὼς ἄριστα xal πάσης αἰτίας ἀπηλλαγ- D natus est, optime vixit et omnis criminis expers, 


μένος, νόµων τε εἰδήμων xal καθιστὰς τὰς γραφὰς 
εἷς τὸ µέτριον, καὶ τὸ ὅλον εἰρηνοδίκης) τοῖς αὐτοῖς 
διαιτοῦντες τὰς xav ἀλλήλων γραφάς. Tq δὲ μὴ 
αὐτόχθονι οὐκ ἐφεῖτο εἰσιέναι παρὰ τὸν διαιτητὴν, 
οὔτε διώκοντι οὔτε φεύγοντι. 

κς’. Ot δὲ ἐπώνυμοι ἀντιστροφή τίς ἐστιν, ὡς ἔμοιγε 
δοχεῖ, ὀνόματος. Aixa γὰρ ἄνδρας τῶν πεπολιτευμέ- 
νῶν ἐπ) εὐτυχίᾳ τῆς πόλεως xa60! ἑαυτοὺς, ὡς ἔτυ- 
χεν ἐπωνομασμένους παραδείγματα τοῖς πολίταις 
ἐτίθεσαν, χαὶ τοὺς μὲν τῷδε, τοὺς δὲ ἐχείνῳ προσ- 
ένεµον, καὶ ἀπ᾿ ἐχείνων ὠνόμαζον, Tfj ζώντων ζῶν- 
τας, ἢ τεθνηκότων xal χαλκαῖς ἀνεστηκότων εἰκόσι, 


ἱοραπιααθ peritus est, et accusationes Becundum 
mequitatem componit, et pacis custos est) ii sunt 
qui accusationes ad invicem arbitrantur. Illi autem 
qui non erat indigena non licebat arbitrum adire, 
Sive persequeretur, sive reus esset, 

20. Vox cognominati est quedam nominis in- 
versio, ut mihi videtur. Decem enim viros ex iis 
qui prospere rempublicam per se administraverant, 
et quolibet nomine ineignitlos ut exemplaria civi- 
bus proponebant ; et alios quidem huic, aliis vero 
illi ascribebant, et ab illis cognominabant sive vivis 
give mortuis et eneus slatuas erigentes ; unde alios 


1015 


MICHAELIS PSELLI 


1016 


vocabant Pericles, alios vero Agesilaos, Quos ele- Α. Περιχλέας, εἰ τύχοι, καὶ ᾽Αγησιλάους κατανοµάζοντες. 


gerant heroes appellabant; eponymos vero eos 
quos ita cognominaverant. Et quicumque leges 
introducebant, attentis eponymis, proponsbant, et 
omnino quasi iis inspicientibus, rempublicamgad- 
ministrabant. 

27. Scriba autem et scriba secundarius humilis 
actionis nomen est. Judices enim pretercurrens 
justitie voces notabat. Unde et Demosthenes in 
responsione irridebat /Eschinem hoc utens no- 
mine. 

28. Contra sciptor (ἀντιγραφεύς) eadem agebat ac 
scriba secundarius, excepto quod ille sorte electus 
magistratus erat. Et quaecunque senatus adminis- 
trabat contra scriptor calamo notabat. 

29. Sorte electi magistratus erant questores, vec- 
tigalium exactores et contrascriptores. 


20*. Hec de contrascriptoribus. Exactores porro 
8 senatu eligebantur quando belli tempore civium 
opulentiores de 8no contribuere debebant. Id pe- 
cunie qui exigebant exactores vocabantur. 


30. Questores vero quotannis fructus referentes 
erant et annuam vectigalium solutionem «erario 
inferebant. 

31. Ternio recens nomen est apud Athenienses, 
Clisthenes enim quinam in triginta partes omnem 
Atticam distribuit; cumque Attica partim propter 
mare jaceat, partim mediis in terris, partim vero 
cirea urbem extenditur, decem quidem partes ma- 
ritime regioni tribuit, decem vero ei que in me- 
diis terris jacet, decemque ei que prope urbem est 
tribuit; et unaqueque tertia pars ternio nominata 
est. 

32. Quoniam vero in Atticis commentariis hoo 
dictum quoque frequentissime occurrit, lutrophq- 
rum tumulo apponero, non silentio hoc nomen 
pretereundum est. Lutrophoros vas est ad balneum 
iis qui nondum connubio junoti sunt preparatum, 
connubio junctis confractum. Illi igitur qui nondum 
conjugio junctus erat et qui natos non habens de- 
functus erat vas illud tumulo apponebatur ut eta- 
tis et liberorum orbitatis symbolum. 

33. Illud autem « elationis tempore lanceam ef- 
ferre » contra eos qui occiderant, aut occidisse 
putabantur, dicebatur. Elationis enim tempore 


C 


Ἐκάλουν δὲ τοὺς ἐπιλεγέντας fpoac, ἐπωνύμους δὲ 
τοὺς κατ’ ἐχείνους ὠνομασμένους οὕτω καλεῖν. Καὶ οἱ 
τοὺς νόµους εἰσηγούμενοι ἐπὶ τοῖς ἐπωνύμοις τούτοις 
ἐτίβεσαν, xoi πάντως ἐπ᾿ ἐκείνοις ὡς ἑφορῶσι τὰ τῆς 
πολιτείας διῴκουν πράγματα. 

xt. Ὁ δὲ γραμματεὺς 7j ὑπογραμματεὺς πράξεως 
εὐτελοῦς ἐστιν ὄνομα. Τοὺς γὰρ δικαστὰς ὑποτρί- 
χων τὰς τῆς θέµιδος ἐσημειοῦτο φωνάς. Ἔνθεν τοὶ 
καὶ Δημοσθένης ἐν ταῖς ἀντικρίσεσιν ἐπέσχωφε τῷ 
Αἰσχίνῃ τὸ ὄνομα 

xn. 'O δὲ ἀντιγραφεὺς ταὐτὰ μὲν ἔδρα τῷ ὑπογραμ- 
ματεῖ, πλὴν ὅσον οὗτος χληρωτὸς ἄρχωι ἐτύγχανεν 
v. Καὶ ὅσα ἡ Bou) διῴκει γράµµατι ἐγσημαινόμενος 
ἀντιγροφεὺς ὠνομάζετο. 

x0'. Κληρωταὶ δὲ ἀρχαὶ, πράκτορες ἐχλογεῖς καὶ &v- 
τιγραφεῖς. 

x0". Τὸ μὲν οὖν τῶν ἀντιγραφέων δηλώσας ἔφθασα. 
Οἱ δὲ ἐκλογεῖς παρὰ τῆς βουλῆς ἐκληροῦντο, ὁπηνίκα 
ἐν πολέμῳ καθεστηκότες τοὺς εὐπορωτέρους τῶν πολι» 
τῶν ἔρανόν τινα κοινῇι συνεισενεγχεῖν ἔδει' καὶ ol τοῦτον 
ἐπιλεγόμενοι ἐκλογεῖς ὠνομάζοντο. 

λ’. Οἱ δὲ πράκτορες ἐπετειοφόροι σαν, τὴν ἐνιαύ- 
σιον τῶν ὑποτελῶν συντέλειαν τῷ δηµοσιῳ συνεισχο- 
μίζοντες. 

λα’. Πδὲ τριττὺς νεωτέρων ὄνυμα παρὰ τοῖς ᾿Αθη- 
ναίοις ἐστ[. Κλεισθένης γὰρ τις, εἰς τριάκοντα μοίρας 
τὴν ᾽Αττικὴν ἅπασαν διανείµας, ἐπειδὴ τὸ μὲν αὐτῆς 
ἐπιθαλαττίδιον jv, τὸ δὲ ἐπὶ τοῦ μέσου καθῆστο τῆς 
χώρας, τὸ δὲ παρὰ τὸ ἄστυ συνέστρωτο, δέχα μὲν µοί- 
pac τῇ παραλίῳ συντέτευχε, δέκα δὲ κατέστησεν ἐπὶ 
τὴν µεσόχε:ον, δέκα δὲ ἀστυνόμους ἐποίησε' καὶ τὸ 
τριτηµόριον τριττὺς ὠνόμαστο. 


λβ’. Ἐπεὶ δὲ ἐν ταῖς Αττικαϊς ἀναγραφαῖς καὶ τοῦτο 
τῶν πολλαχοῦ λεγομένων ἐστὶ, λουτροφόρον ἐπιθεῖ- 
ναι τάφῳ, μηδὲ τοῦτο παρέλθωμεν τοὔνομα. 'Ay- 
γεῖον ὁ λουτροφόρος ἐστὶ τοῖς µήπω μεγαμηχόσιν 
ἐπὶ τὰ λοῦτρα παρακομιζόµενον, συνοικήσασι δὲ παρα- 
θραυόµενον Tip τοίνυν ἀγάμῳ xal. ἄπαιδι τελευτήσαντι 
τουτὶ τὸ ἀγγεῖον τῷ τάφῳ ἐτίθετο σύμδολον ἅμα τῆς 
τε ἡλικίας xal τῆσ ἀπαιδίας. 


Ay. Τὸ δὲ ἐπ᾽ ἐκφορᾷ δόρυ ἐξενεγχεῖν κατὰ τῶν ἀποκ- 
τενόντων ἐλέγετο fj οὕτω νοµιζοµένων. Ἐπ᾽ ἐχφορᾷ 
γὰρ προϊόντες οἱ ἐκείνων κηδεσταὶ δόρυ λελογχωμένον 


preeuutes mortuorum necessarii lanceam cuspide D ἐπὶ τῆς κλίνης ἐπέσειον, δεῖγμα τῆς ἀναιρέσεως ὄν᾽ 


ornatam super lecticam agitabant, in cedis signum. 
Deinde c&dis actionem inducebant in eos quos reos 
esse credebant. Aliter non eis licebat accusare. 


34. Colacretorum autem nomen est absque rhy- 
mologia. Hi sunt erarii custodes, judiciale triobo- 
lium iis qui judicare volunt distribuentes. 

35. Hellenicus questor generale quidem nomen 
est, ad proprium tamen actum spectat. Athenien- 
ses enim, cum primum insvlas invaserunt mare 
occupantes, tributa annua insularibus imposuere, 
et tributorum exactorem Gracie quaestorem nomi- 
naverunt. 


εἶτα τὴν τοῦ φόνου γραφὴν εἰσῆγον καθ Qv qovto- 
ἄγλως γὰρ γράφειν οὐκ ἐφεῖτο. 


λδ’΄ Τὸ δὲ τῶν χολακρετῶν ὄνομα ἀνετυμολόγητόν 
ἐστιν. Εἰσὶ δὲ οὔτοι ταµειοφύλακες, τὸ δικαστικὸν 
ἀπονέμοντες τοῖς ἐφειμένοις δικάζειν τριώθολον. 

λε. Ὁ δὲ ἑλληνοταμίας γενικὸν μὲν ἐστὶν ὄνομα, elc 
ἰδικὴν δὲ κφάτεισι πρᾶξιν. ᾿Αθηναῖοι γὰρ, ἐπειδὴ 
πρῶτον ταῖς νήσοις ἐπέθησαν θαλαττοκρατήσαντες, 
φόρους τοῖς νησιώταις ἐτησίους ἐτάξαντο, καὶ τὸν 


φορολογοῦντα τὰ χρήματα ἑλληνοταμίαν ὠνόμαζον. 











1017 


DE ACTIONUM NOMINIBUS. 


1018 


λς’.᾿Αριθμοῦσι δὲ τὰς ἡμέρας τοῦ μηνὸς οἱ ᾽Αττικοὶ À— 30. Sio autem mensis dies Attici munerant. Sin. 


οὕτως. Τριακονθήµερον ἕκαστον τῶν μηνῶν olov- 
ται. Kal, εἷς τρεῖς δεχάδας τοῦτον διαιροῦντες, τὴν 
μὲν πρώτην τῆς πρώτης δεκᾶδος νουµηνίαν ἆπονο- 
µάζουσι * τὰς δὲ ἑξῆς µέχρι τῆς δεχάδος, δευτέραν 
καὶ τρίτην, xal ἑνάτην καλοῦσι. Μετὰ δὲ τὴν πρώ- 
την δεκαδα ἀναστρέφουσι τοὺς ἀριθμοὺς, πρώτην 
ἐπὶ δέκα λέγοντες, καὶ δευτέραν καὶ τρίτην ὁμοίως 
ἄχρι τῆς εἰκάδος. Τὴν δὲ εἰχάδα ὑστεραίαν δεχάδα 
φάσκοντες, Ὑηβάσκειν ὥσπερ ῥἐντεῦθεν τὸν μῆνα 
ἡγοῦνται, xal φασὶ πρώτην φθίνοντος xal δευτέραν 
φθίνοντος, xal ἑννάτην ὁμοίως. Τὴν δέ γε τριακάδα 
ἕνην xai νέαν ὀνομάζουσιν. 


AC.'Exsl δὲ καὶ τὸ τῆς δοχιµασίας ὄνομα πολὺ παρὰ 
τοῖς Ἑλληνικοῖς συγγράµµασι, πρῶτον μὲν τοῦτο 


ἐπὶ τῶν ἐπιτροπευομένων παίδων τίθεται. Ἡν γὰρ p 


αὐτοῖς ὠρισμένος χρόνος, ἐφ᾽ οὗ γενοµένοις τοῖς 
ὀρφανοῖς νόμος παρὰ τῶν ἐπιτρόπων τὰ πατρφα 
λαμθάνειν, καὶ à ἐπὶ τοῦ τοιούτου χρόνου ἀχριδα- 
σμὸς δοχιµασία ἑλέγεο. Ἔπειτα κυριώτερον ἐπὶ 
τῶν εἲς ἀρχὴν ἐμθιθαζομένων fj λειτουργίαν πολι- 
τικὴν d δοχιµασία παρελαμθάνετο. Ἐδοκιμάζετο 
Υὰρ ὁ στρατηγὸς xal ὁ πρεσθευτὴς καὶ ὁ δᾳδοῦχος 
καὶ ὁ ἱεροφάντης, ὅπερ ἐστὶν, ἑξητάζετο εἶ προσή- 
xtv ἐστὶ τῷ πράγματι. 

Àw. Tó δὲ ἐς Κυνόσαργες τόπου μέν ἐστιν ὄνομα " 
ἀπὸ δὲ τινος Ἱστορίας συντέβειται. Πάλαι piv γὰρ 
τοῖς νόβοις οὐδενὸς μετῆν οὔτε τῶν µετρίων, οὔτε 
τῶν πολιτικῶν ᾿Αθήνῃσι΄ χρησμοῦ δὶ Διλφόθεν ἐκ- 
δοθέντος τὸν ἐκ Διὸς καὶ ᾽Αλκμήνης τούτους ἔξευ- 
µενίζεσθαι. βωμόν τε ἀνεγηγέρχασιν Ἡρακλεῖ xal 
συντέλειαν ἐπέτειον ἐπὶ ταῖς θυσίαις τούτῳ συνεψη- 
φίσαντο. Ὠνόμασται δὲ τὸ χωρίον ἐφ᾽ οὗ τὸ ἱερὸν 
Ίδρυτο Κυνάσαργες. Τοῦτο δὲ νενόµισται ὅτι καὶ 
Ἡρακλῆς οὐκ ἐγγενής ἐστι θεὸς οὐδ' ἀγέννητος, 
ἀλλὰ πατρόθεν μὲν ἁπλοῦς, µητρόθεν δὲ σύνβετος 
καὶ νόθος ti; τὸν ἀριθμὸν xal παράγραπτος. Διὰ 
τοῦτό Φασιν ᾿Αττιχοὶ ἐς Κυνόσαργες συντελεῖν τοὺς 
νόθους. 

À8. Τῶν ᾿Αθηναίων ἀκοόοντες lv. τοῖς συγγράµµασι 
τοὺς μὲν ἄλλους θεοὺς ὀμνύντων ἁπλῶς, τὸν δὲ 
᾿Απόλλωνα προτιθέντων ὅτι πατρῷός ἐστι τὴν πὀ- 
λιν, ταύτην ἡγεῖσθε τὴν αἰτίαν. Πρῶτον ἄνθρωπον 
ἐκ τῆς ᾽Αττικῆς Ὑεγενῆσθαι νοµίζουσιν, olov συγ- 
γενοµένου ἡλίου τῇ Υῇ, f| φυσικώτερον ταῖς ἀκτῖσι 
διαθάλψαντος xal τουτὶ τὸ ζῶον ἀπογεννήσαντος. 


Ἐπεὶ δὲ ἐπώνυμον τοῦ ἡλίου τὸ τοῦ Απόλλωνος D 


ὄνομα, πατρφον ἐντεῦθεν τὸν ᾽Απόλλω οἵονται. 

p. Τὰ δὶ ἁπατούρια ἑορτῆς μὲν ἐστιν ὄνομα ἐκ τῆς 
ἁπάτης πεποιημένον * ἐξ ἱστορίας δὲ τοιᾶσδε ἔχει 
τὴν Ὑέννησιν. Ἐμάχοντο πρὸς ἀλλήλους ποτὲ ᾽Αθη- 
ναῖοἰ τε xal θηδαῖοι * καὶ, ὃ δὴ πολλάχις φιλεῖ ἐν 
ταῖς µάχαις Ὑίνεσθαι, τὸ τοὺς ἡγουμένους αὐτοὺς 
περὶ τῶν ἀμφισθητηθέντων πρὸς ἀλλήλους µονοµα- 
γεῖν, ἔδοξε καὶ τότε τοῖς βασιλεῦσι τὸν ὑπὶρ τῶν 
στρατοπέδων πρὸς ἀλλήλουε ἄρασθαι πόλεμον. Ἡγεῖτο 
Bk τῶν μὲν ᾿Αθηναίων Ὑπερθύμοιτος, τῶν δὲ θη- 
δαίων Ἐάνθος. Καὶ ἐπειδὴ τὸ μεταίχμιον ἀποδέδεικτο, 
ὁ μὲν Ξάνθος αὐτίκα προσῆλθεν, ὁ δὲ Ὑπιρθύμοι- 


gulos menses triginta diebus constantes habent. 
Et intres decadas mensem dividentes, primum 
diem prime decadis novilunium cognominant, 
aliosque usque ad finem decadis secundum et ter- 
tium et nonum vocant. Post primam vero deca- 
dem invertunt numeros, primum et decimum di- 
centes, et secundum et tertium decimum similiter 
usque ad vicesimum. Eicadem autem ultimam 
decadem appellantes, insenescere quasi inde men - 
sem opinantur, et dicunt primum diem finientis 
et secundum flnientis, et nonum similiter. Trice- 
simum vero diem veterem et novam nominant. 
37. Quoniam autem probationis nomen frequen- 
ter apud historicos occurrit, primum quidem de 
pueris sub tutela constitutis ponitur. Illico enim 
determinatum tempus erat, quo orphani paterna 
bona a tutoribus recipere poterant, et accurata 
qua por id tempus inquisitio probatio dicebatur. 
Deinde magis proprie de iig qui magistratum vel 
munus publicum gerebant heo vox δοχιµασία as- 
sumebatur. Probabatur et strategus, et legatus et 
daduchus (facem gestans), et sacrorum prefectus, 
id est, inquirebatur an muneri suo aptus esset. 


38. Illud vero « in Cynosarges » loci nomen est. 
Ex quadam autem historia profectum est. Olim 
Bpurii nullis admittebantur officiis vel muneribus 
publicis apud Athenienses. Ex Delphi autem udyto 
cum oraculum reportatum esset Jovi et Alomene 
filium eis esse propitium, aram Herculi erexerunt, 
annuumque tributum victimarum offerendarum 
causa, decreverunt. Nominatum est autem Cynos- 
arges locus in quo templum dedicatum est. floo 
autem creditur Herculem neque ipndigenam esse 
deum neque alienigenam, sed ex patre quidem 
simplicem,ex matre vero compositum et spurium in 
numerum et ascriptitium.Ideo Attici dicunt spurios 
in Cynosarges contribuere. 

39. Quando Athenienses auditis in historiis alios 
quidem deos attestari simpliciter Apollinem vero 
anteponere quia urbi patrius deus est, hano 
esse causam credite. Primum hominem ex Attica 
natum esse putant,ex eolis cum terra congressu, 
vel, ut physico loquar, solem eum radiis suis cale- 
fecisse, et hoc aniinal genuisse. Sed quoniam solis 
noinini additum est Apollionis nomen,inde patrium 
Apollinein credunt. 

40. Apaturia festi nomen est ex fraudis nomine 
ἀπάτῃ factum; ex sequenti autem historia originem 
ducit. Bellum inter se gerebant olim Athenienses 
et Tbebani; ot quod evenire plerumque in preliis 
solet, nempe duces ipsos singulari certamine inter 
se rem dirimere, visum est et tuno regibus pro 
exercilibus inter se decertare. Preerat autem 
Atheniensibus Hyperthymeotus. "Thebanis vero 
Xanthus. Et postquam spatium determinatum est, 
Xantus quidem statim accurrit, Hyperthymotus 
&utem ignavia desperans Melanthio uni ex comiti- 


1049 - 


MICHAELIS PSELLI 


1020 


bus regnum et certalem singulare romisit. Tunc À τος ἀποδειλιάσας Μελανθίῳ τῷ παρασπίζοντι τῆς τε 


Melanthius stans ad pugnam iturus ad Xanthum 
processit querenti similis, quod, cum ex pacto in 
solum Xanthum pugnare deberet, ille socios sibi 
adjunxisset. Tuno Thebanus avertit caput ut vide- 
ret num quis sequeretur 8e; atque ita Melanthius 
lethalem lanceam propellena illum occidit, et cer- 
tamine victor evasit. Ipse annuum festum celebrare 
ccpit, hujus eventus causa, et huic festo nomen 
apaturia imposuit. 


41. Tetrasditas appellabant Athenienses eos qui 
vitam laboreet miseriis refertam sortiti erant, quod 
&sperum nomen ab Hercule sumpserant. Quarta 
enim mensis die Herculem natum esse traditum 
est. 

42. Tethe et Titthis et Epitethe : tria hec nomina 
tribus personistribuuntur; Tethe a duobus aliis in 
eo diflert quod et matrem et matris matrem signi- 
flcat; Titthis autem patris aut matris est soror; 
Epithete est Tethe mater. 


43. Patria et patroa non eadem esse putant 
rhetores. Sed patria nominant mores et leges et 
mysteria et festa; patroa autem domum et locos et 
198. 

44, Epiteleioma (victima post alias oblata), id eut 
quodin fine mysteriorum perficitur, presertim que 
in mysteriis Proserpine et Cereris. Hoc autem om- 
nino est cognitum, nec mihi de eo disserendum. 


45. Hypophonia autem sunt sanguinis, ut ita 
dicam multa. Licebat enim occisi heredibus vel 
interfectorem occidere vel cedis pretium accipere. 
Que igitur pro cede data erant ab interfectore no- 
mirabantur hypophonia. 

46. Illud autem « androlepsion » erat hominum 
prehensio, ut patet eo ipso nomine; legislatoris 
autem decretum erat de Atheniensibus in quodam 
Atlice loco occisis, Cum enim ille qui pro ezxde 
suspectug habebatur, accusationem fugeret, tres 
judices ad quos de illo pertinebat, eum compre- 
hendebant, et hoc androlepsion nominabatur. 

47. Areopagusa vero pulcherrimum est Athenien- 
sium tribunal. Medium est autem inter fabulam et 
veritatem hoc nomen. Cum enim locus mons ni- 
vosus sit, pagus dietus est; quoniam autem hoc in 


loco primus Neptunus cum Marte de marisimperio D 


manus conseruit. Areopagus nominatus est. Rt qui 
ibi vitam agebant, non aliud tribunal adire pote- 
rant. 

48. Trilagonistes non est quem nomen ostendit. 
Nomen quidem, ut honorifica appellatio, composi- 
tum esse videtur, eo autem ut vituperio utuntur 
qui illud adhibent. Exempli causa Demosthenes 
tritegonistem Eschinem vocat irridens, qui nec 
semel pro Atheniensibus pugnando eminuit; non 
enim bellare, sed orationes habere voluit. Ponitur 
hoo nomen contra eos tragodiarum actores qui 
Creontis et Agamemnonis partes sustinent; ei si 


βασιλείας καὶ τῆς μονομαχίας παραχωρεῖ. Καὶ δὴ 
χαταστὰς ὁ Μελάνθιος εἰς ἀγῶνα τῷ Ἐάνθῳ εὖθὺς 
δεινοπαβοῦντι ἐῴκει, ὅτι, δἑέον τὸν Edvgov µόνον κατὰ 
συνθήχας διαγωνίζεσθαι, à δὲ καὶ δυμμαχίαν ig£- 
σπεται ' dg! ᾧ τὸν Θηθαῖον ὑπερεκπλαγέντα àmo- 
νεῦσαι τὴν χεφαλὴν ἵνα st. τις ἴποιτο ἴδοι * καὶ οὔτιο 
τὸν Μελάνθιον, ὥσαντα τὸ δόρυ ἐπὶ τὰ χαίρια, 
ἐχεῖνόν τε ἀποκτεῖναι καὶ τὸ κράτος ἀνειληφέναι 
τῆς µάχης, καὶ ἐπετείου ἑορτῆς ἀρξάμενον τοῦ συµ- 
θεθηκότος ἕνεχα, ἁπατούρια βεῖναι τῇ boprg ὄνομα. 

μα’. Τετραδιστὰς δὲ ᾿Αθηναῖοι φασὶν οἷς ἔλαχε 
βίος ἐπίπονος καὶ ταλαίπωρος, σκληρότερον àv 
Ἡρακλέος 'οὕτως αὐτοὺς ὀνομάζοντες, Τετάρτης γὰρ 
τοῦ μηνὸς οὗτος γεγεννῆσθαι ἱστόρηται. 


BB. Τήθη καὶ τιτθὶς χαὶ ἐπιτήθη ^ τρία ταῦτα 
ὀνόματα χατ᾽ ἰσαρίθμων προσώπων λεγόμενα * πλὴν 
ἡ τήθη τοσοῦτον ἀμφοῖν διήλλακται, ὅτι καὶ τὴν µη; 
τέρα xal τὸν τῆς μητρὸς μητέρα δηλοῖ " τιτθὶς δὲ 
ἡ ἀδελφή ἐστι τοῦ πατρὸς Ἡ τῆς μητρός c ἐπιτήθη 
δὲ ἐστιν ἡ τῆς τήθης µήτηρ. 

uy. Πάτρια δὲ Καὶ πατρῷα οὗ ταὐτὰ ol ῥήτορες 
οἴονται * ἀλλὰ πάτρια μὲν τὰ ἔθη xai τὰ νόµιµα καὶ 
τὰ μυστήρια καὶ τὰς ἑορτὰς ὀνομάζουσι, πατρφα δὲ 
τὸν olxov xai τὰ χωρία καὶ τὰ χρήματα, 

μδ’, Ἐπιτελείωμα 56 ἐστι τὸ ἐπὶ τέλει τῶν µυστη- 
plov Ὑινόµενον, μάλιστα δὲ Ἑόρης καὶ Δήμητρος, 
Τοῦτο δὲ παμθέθηλόν ἐσνι καὶ οὐδὲν δέοµαι λέγειν. 

με’, Τὰ δὲ ὑποφόνια, lv! οὕτως εἴπω, viu, αἵματός 
εἶσιν. Ῥδίδοτο γὰρ τοῖς τοῦ ἀπεχτονημένου xÀijpo- 
νόµοις f| ἀνταναιρεῖν τὸν ἀπεκτονότα ἢ τίμημα Aag. 
θάνειν τοῦ φόνου. Τὰ οὖν ὑπὲρ τοῦ φόνου οιδόµενα 
παρὰ τοῦ ἀπεχτονότος ὑποφόνια ὀνομάζεται. 


uc. Τὸ δὲ ἀνδρολήψιον ἀνδρῶν μὲν λῆψίς ἐστιν, 
ὡς δῆλον καὶ τοὔνομα * νοµοθέτου δόγµα ἐπὶ τοῖς 
ἀνῃρημίνοις ᾿Αθηναίοις Ev. τινι χωρίφ τῆς ᾿Αττι- 
κῆς. Τοῦ γὰρ ὑποπτευθέντος φονέως τὴν γραφὴν 
φεύγοντος, τρεῖς τῶν ἐκείνῳ προσηχόντων ἀνβρουν 
οἱ δικασταὶ συλλαμθάνοντες, καὶ ἀνδρολήψιον τουτο 
χατωνομάζετο. 

μζ. Ὁ δὲ Αρειος πάγος τὸ χἀλλιστόν ἐστι παρὰ 
τοῖς ᾽Αττικοῖς δικαστήριον. Μέσον δὲ μύθου καὶ ἆλη- 
θείας dot! τὸ ὄνομα. Ἐπεὶ γὰρ νιφετῶδες ὄρος ὁ 
τόπος doti πάγος ἐλέγετο ^ ἐπεὶ δὲ ἐν αὐτῷ πρῶτος 
ΗΠοσειδῶν "Λρει περὶ '᾿Αλιῤῥοθίου προσέµιξεν, "Αρειος 
πάγος κατωνοµάζετο. Καὶ ol ἐχέῖσε διαιτηθέντες 


ix! ἄλλο δικαστήριον ἐφεῖναι οὐκ ἐδύναντο. 


µη”. Ὁ δὲ τριταγωνιστὴς οὐχ, ὡς δηλοῖ τοῦὔνομα, 
καὶ τὸ πρᾶγμα ἐστί. Τὸ μὲν γὰρ ὄνομα slc εὖφη- 
µίαν συντεθεῖσθαι εἰχάζεται, ἐπὶ ψόγῳ St ol χρησά- 
µενοι φαίνονται. Αὐτίκα ὁ Δημοσθένης τριταγωνι- 
στὴν τὸν Αἰσχίνην ἐπισκώπτων φησὶν, ὃς οὐδ᾽ ἅπας 
ὑπὲρ Αθηναίων ἡγωνισμένος ἠρίστευχεν ' oó Tàe 
στρατηγεῖν, ἀλλὰ ῥητορεόειν εἴλετο. Τίθεται Tov 
τοὔνόμα xatà τῶν ἓν ταῖς τραγῳδίαις ὑποκχριτῶν, 
ὁκόταν Κρέοντας μιμῶνται καὶ ᾽Αγαμέμνονας ^. xÀv 











1024 


DE ACTIONUM NOMINIBUS. 


1023 


μὲν ἄρισοτα τὸ ἦθος ἐξομθιώσωνται πρὸς τοὺς ἥρωας À quideme optim heroum naturas imitantur, prot- 


πρωταγωνισταὶ ὀνομάζονται, ἣν δὲ μὴ, δευτεραγω- 
νισταί * fjv δὲ πάντη ἁδοχίμως ὑποκριθῶσιν, ἐν τῇ 
τρίττι τάξει χαταριθμοῦνται. 

μθ’, Περὶ δὲ τοῦ πέμπτου µέρους πολλάκις λεγο- 
µένου παρὰ τοῖς ῥήτορσιν, εἶπεῖν ἀναγχαῖον ὅτι, 
πενταχοσίων δικαζόντων παρὰ τοῖς ᾿Αθηναίοις καὶ 
τριάκοντα xal δέχα, αἱ ψῆφοι τῶν κεχριµένων xoti 
piv (smt, ποτὶ δὲ παρὰ τοῦτο ἀγίνοντο, καὶ νόμος 
τὰς πλείους κρατεῖν. Et δὲ ὁ κατηγορηκὼς τοιοῦτος 
παρὰ τοσαύτας ψήφους ἐγένετο ὅσον μὴ τὸ πέµπτον 
λαχεῖν, ἠτίμωτο xai πάντη καταδεδιῄτητο, xal αὖ- 
θις χατηγορεῖν οὐκ ἐδέδοχτο. 

v. Τὰ δὲ ἀμφιδρόμια ἐπιτοκίδιός ἐστιν ἑορτὴ, ἐν 
J| χορεύοντες οἱ ἐπιτήδειοι τῇ γεννησαμένῃ ἑχατέ- 


agoniste nominantur; si minus, deuteragoniste ; 
si omnino male representent, ia tertio ordine nu- 
merantur. 

49. De quinta autem parte apud oratores sepius 
usurpata, dicere illud oportet. Cum apud Athe- 
nienses judices sint numero quingenti, et triginta 
et decem, de controversis su?fragia nunc sunt nu- 
mero aequalia, nunc inequalia, et lex est plurali- 
tatem vincere. Si autem accusator non quintam 
suffragiorum partem obtineret, puniebalur et om- 
nino condemnabatur, neque rursum ei licebat ac- 
cusare. 

50. Amphidromia vero festus dies est partium: 
occasione, quo propinqui parientis choros ducentes 


βΡωθεν τοῦ παιδὸς ὀρχοῦνταί τε xal συντρέχουσι. Καὶ B circum infantem saltant et concurrunt. Qui actus 


ἀμφιδρόμια τὸ πραττόµενον λέγεται. 

να’. Τὸ δὲ εὖ oi, Dic, ἅτις, Uic, συνθήματα ὄνο- 
µάτων ἐστὶ βαρθαριζόµενα ἐπὶ τελεταῖς. Ἔστι γὰρ 
ὁ μὲν ἅτις τῇ φρυγίᾳ γλώσση ὁ Ζεὺς, τὸ δὲ Ui; εὖ- 
χτικόν ἐστι, τὸ δὲ σάθα ἐθνικόν * ὡς τὴν ὅλην εὐχὴν 
τοιαύτην εἶναι * «ὕις, d) Ζεῦ σαθάζις, Uic, » Οἱ μὲν 
yàp εὖ oi φασι λέγεσθαι, οἱ δὲ, εὖ Bot, Τὸ μὲν εὖ 
oi ἑλληνικώτερόν ἐστι, τὸ δὲ εὖ Bot βαρθαρικώτε- 
pov * xav' ἕλλειψι τὸ εὖ Ux; Βοιωτοῖς, Tov 5' ἐν 
µυστηρίοις ἑλληνικοῖς λεγομένων καὶ γραφοµένων 
οὔτε τὰ ὀνόματα ἀπαχριθοῦν δεῖ, οὔτε τὰ γράμματα. 
Oi! γὰρ πάλαι τὰ συνθήματα ἐξευρηχκότες Ex τινος 
δαιµονίας ἐπιθουλῆς ἀνερμήνευτα ταῦτα χαταλελο(- 
πασιν, ἴσως xal αὐτοὶ ἀγνοήσαντες τούτων τὴν δύ- 
ναμιν * διὸ καὶ sl; ἡμᾶς ἐξήρκεσαν φωναί cb. τινες 
καὶ γράμματα ἔνια, τὰ μὲν ἑοικότα τοῖς σηµείοις 
των τάσεων, τὰ δὲ ἀτακτότερον ἐκτεθειμένα. Κἂν 
μὲν ἐξελληνίσῃ τις fj τὴν φωνὴν ἢ τὸ γράμμα διαρ- 
θρῶν f, ἐπιδιορθούμενος, ὡς iv ταῖς Φιλοκαλίαις 
Ὡριγένους ἀναγίγραπται, ἀσυμπαθῶς πρὸς τὸ ἐκ- 
χείμενον xai ipsi xal γράψει, οὐδ' οὕτως ὡς ἔχει 
συμπεπνιγµένως ἐχφωνήσει, Ἡ κατὰ τὸ φαινόμενον 
ἀκόλουβον γράψει, δράσειέ τι fj πνεῦμα ἔνυλον ἐκ- 
χαλούµενος f, τὸ φλεγμαῖνον καταμαγεύων τῆς ψυ- 
χῆς fj τοῦ αώματος. Τὰ Ἱάρ τοι ὑλικὰ πνεύµατα xal 
ὠνόμασται, ὡς τῶν φιλοσόφων ἔνιοί φασι, καὶ τὰ 
στοιχεῖα τῶν ὀνομάτων τούτων γεγράφαται ^ πρὸς à 
δὴ κατὰ φύσιν λεγόμενα ἐκεῖνά φασὶν ἐφέλκεσθαι. 

vB. ᾽Αλλὰ περὶ μὲν τούτων μὴ πλείω ὑμῖν. Ἔστι 
δὲ τι παρὰ ᾽Αττικοῖς καὶ Ἔυμμαχιχὸν γραμματεῖον 
λεγόµενον. Ἡν δὲ τοῦτο ἐν d τοὺς ἡλικίαν ἔχοντας 
τῶν ἀστῶν πρός τε πρεσθείαν xal στρατηγίαν, ναυ- 
αρχίαν τε καὶ τριηραρχίαν, οἱ πρυτάνεις ἀνέγραφον, 
πατρόθεν ἐκ Ὑενεᾶς Ἕκαστον ἀναγράφοντες, Καὶ, 
δέον στρατηχοὺς προχειρίζεσθαι 7j ταµίας, τῶν áva- 
Τεχραμµένων οὓς ἂν βούλοιντο ἐπὶ τῶν διοικήσεων 
ἕταττον. Αηξιαρχικὸν δὲ Ἱραμματεῖον ἐλέγετο : 
Ἰραμματεῖον μὲν ὅτι δηµόσιον ἦν συµθόλαιον τῆς 
πόλεως * ληξιαρχικὸν δὲ, ὅτι σύµπασαι αἱ ἀρχαὶ, 
al τε χειροτονηταὶ καὶ al κληρωταὶ, ἐχεῖσε xat- 


έληγον. 


ampbidromia dicitur. 

51. Ho» voces : Eu, oi, uis, atis, uis, compositio- 
nes barbare nominum sunt in initiationibus adhi- 
bit». Atis enim Phrygia in lingua est Jupiter, tiis 
vero optativum est, et saba gentile; ita ut talis 
aliqua sit tota invocatio : « Uis, o Zeu sabazie, uis. » 
Alii enim eu oi dici contendunt, alii eu bot. Eu oi 
quidem magis Grecum est, eu boi autem magis 
barbarum; per ellipsim dicitur eu uis apud Bco- 
tios. Eorum autem quo in Grecis mysteriis dice- 
bantur vel scribebantur, neque nomina neque lit- 
teras explicare oportet. Qui enim olim horum com- 
positionem invenere, divino quodam consilio non 
interpretatione explicata ea reliquerunt, forte et 
ipsi eorum vim ignorantes. Ad nos enim pervene- 
runt voces quedam et quzedam littere, aliis accen- 
luum signis similes, alis inordinate expositae. Et si 
quis ad Grecorum ritum explicare aut emendare 
voces et litteras institueret, ut in Origenis PAtlo- 
calía &ecribitur, nihil de proposilis verbis curans 
diceret aut scriberet, neque tum quidem ut sunt ea 
vel suffoca5us pronuntiaret aut scriberet ita ut evi- 
dentia apparerent, sive spiritum materialem invo- 
care velit, sive ardorem anime aut corporis incan- 
tare. Materiales enim spiritus nomina habent, ut 
quidam aiunt philosophi, et nominum eorum ele- 
menta scripta sunt ; ad que naturaliter pronuntia- 
ta eos attrahi dicunt. 

52. Sed de his nibil amplius disseremus. Est 
autem apud Atticos quidam libellus socialis Eup- 


D μαχιχὸς dictus. Hicerat libellus in quo eos cives 


quorum etas ad legationes aut imperia, ad navar- 
chiam et trierarchiam apta erat, prytanes inscribe- 
bant, quem ex paterna origine inscribebant. Et 
quando eligi duces aut quiestores necesse erat, ex 
inscriptis quos volebant his muneribus prepone- 
bant. Alter autem libellus Lexiarchiczs (Ληξιαρχι- 
κὸς) vocabatur;libellus quidem, quia publica civi- 
tatis tabula erat; lexiarchicus vero, quia omnes 
magistratus, οἱ sulfragiis datis et sorte ducti ibi 
terminabantur. 


1023 


MICHAELIS PSELL! 


1024 





TOY AYTOY 


ΠΕΡΙ ΚΛΙΝΩΝ ΔΟΓΜΑΤΩΝ KAI ΟΡΩΝ TON NOMIKQN ΡΩΜΑΙΣΤΙ ΛΕΓΟΜΕΝΩΝ ΛΕΞΕΩΝ. 


EJUSDEM 


DE RECENTIORUM LEGUM ET LEGALIUM DEFINITIONUM LATINIS NOMINIBUS. 


Adriani decretum quod vult bona fide distributo- A Αδριάνειον δόγµα, ὅπερ βούλεται τὸν καλῇ πίστει 


rem neque lucrari neque multari. 
Aquilii lex de multis, ab Aquilio plebis tribuno. 


Aphnianeum decretum et Adriani ambo abrogata 
sunt. 
Atilia lex prohibet ne furtiva usucapiantur. 


Lex agarria contra eos qui movent lapides termi- 
pales, servos capitaliter puniens, liberis autem 
pro singulis terminis ponam nummorum quin- 
quaginta infligens. 

Lex Viselina libertos puniebat qui eadem ac no- 
biles faciebant, non petitis aureis aunulis; abro- 
gata est per recentiorem anno septuagesimo octevo. 

Lex Voconia volebat plus Jegatarium comprehen- 
dere quam heredem. 

Dasumnianum decretum, jubens ut, si quis debi- 
tor ingenuum flideicommissariam sive per oppigne- 
rationem sive per actionem capiendi constituat, in- 
genua quidem possidebat, ille autem jus patroni 
non amittat. 

Lex Julia, de adulterio et stupro et expiatione, 
et de vi armata et sine armis et de sacrilegis et iis 
qui muneribus corrumpuntur, et aliis. 


Junianum decretnm de ingenua fldeicommissaria 
per capiendi actionem vel oppigneratum. 

Lex Junia prohibens ne bispossessa culta usuca- 
piantur. 

Claudianum decretum, impuberi usque ad puber- 
tatem possessionem prebens. 

Lex Cornelia, de falso, de homicidis, de venenis 
et incantamentis. 

Est autem et lex Caninia et lex Calvisiana. 


Largitionale decretum de Latinorum manumis- 
slone. : 

Libanianum decretum, jubens falsarios infames 
6866. 

Lex Licinia prohibens ne socius alicui potenti 
partem suam vendat. 

Modestianum decretum statuens auxilium a pre- 
toribus dandum esse fugitivum servum inquirenti- 
bus ad eum reperiendum. 


νοµέα μήτε χερδαίνειν, μήτε ζημιοῦσθαι. 

᾿Αχουΐλιος νόµος, 6 περὶ ζημίας, ἀπὸ ᾽Ακουϊλίου 
δημάρχου. 

᾽Αφνείάνειον δόγµα καὶ ᾿Αδριάνειον ἄμφω ἆναι- 
ρεθέντα. 

᾽Ατίλιος νόμος ὁ χωλύων τὰ κλοπιμαῖα οὖσουκα- 
πιτεύεσθαι. 

᾽Αγράριος νόµος κατὰ τῶν ἀποχινούντων λίθους 
ὁριαίους, δούλους κεφαλικῶς τιμωρῶν, ἐλευθέροις 
δὲ ποινὴν ἐπάγων ἑκάστῳ ὅρῳ νούμμους πεντή- 
κοντα. 

Βισέλινος νόμος * οὗτος ἐτιμώρει τοὺς ἀπελευθέ- 
ρους ποιήσαντας τὰ τῶν εὐγενῶν χωρὶς αἰτήσεως 
χρυσῶν δακτυλίων * ἀνῃρέθη δὲ ὑπὸ τῆς ow νεαρᾶς. 

Βωχώνιος νόμος οὗτος ἐθούλετο πλέον λαμθάνειν 
τὸν ληγατάριον τοῦ χληρονόμου. 

Δασουμνιάνειον δόγµα, κελεῦον, idv τις χρεω- 
στῶν ἐλευθερίαν φιδεϊκομισσαρίαν εἴτουν ὑπὸ ὅρον 
jj ὑπὸ αἴρεσιν εὐλόγως ἀπολιμπάνηται, ἡ μὲν ἔλευ- 
θερία ἵνα προχωρῇ, αὐτὸς δὲ μὴ ἐκπίπτῃ τοῦ πα- 
τρωνικοῦ δικαίου. 

Ιούλιος νόµος, ὁ περὶ µοιχείας καὶ στούπρου 
καὶ χαθοσιώσεως, καὶ περὶ βίας ἑνόπλου dj χωρὶς 
ὅπλων, καὶ περὶ ἱεροσύλων καὶ δωροληπτῶν, καὶ 
ἑτέρων. 

Ἰουνιάνειον δόγµα περὶ ἐλευθερίας φιδεϊκοµισσα- 
plac, ἥτοι ὑπὸ αἴρεσιν fj ὅρον. 

)]ούνιος νόµος, χωλύων οὐσουκαπιτεύεσθαι τὰ βι- 
πόσεσα νεμηθέντα, 

Κλαυδιάνειον δόγµα, παρέχον τῷ ἀνήθῳ μέχρι τῆς 
ἦθης διακατοχήν. 

Κορνίλιος νόμος, ὁ περὶ πλαστοῦ, περὶ φονευτῶν, 
περὶ φαρμαχκῶν xai γοήτων. 

σοι ὃν καὶ νόµος Κανίνιος καὶ νόμος Καλθισι- 
άνειας. 

Λαργιτιόνειον «δόγµα, περὶ Λατίνων ἀπελευθε. 
plac. 

Διθανιάνειον 
πλαστογράφους. 

Λιχίνειος νόµος, χωλύων τὸν κοινωνὸν ἐκποιεῖν 
τὸ ἴδιον µέρος τινὶ δυνατψ. 

Μοδεστιάνειον δόγµα, νομοθετοῦν τοῖς ζητοῦσι τὸν 
φυγάδα δοῦλον δίδοσθαι βοήθειαν παρὰ τῶν στρατη- 
qv slc τὴν τούτου ἀνεύρεσιν. 


δόγμα, κελεῦον ἀτιμοῦσθαι τοὺς 














1035 DE LEGUM NOMINIBUS. 1026 


MaxeBovidvstov δόγµα, ἀντιθαῖνον τοῖς δανείσασιν A, — Macedonianum decretum contra eos qui subditis 


ὑπιζουσίῳ. 

Νινιάνειον δόγµα, ὅπερ ἐχέλευε µηδέποτε µεταφί- 
perat τοὺς ἀπελευθέρους εἰς εὐγένειαν. 

Ὀρφιτιάνειον δόγµα, παρέχον τοῖς παισὶ νόμιμα 
δίκαια εἷς τὴν τῶν µητέρων διαχατοχήν. 

Πάππειος νόμος, χωλύων δεσπόσαι τὸ βιπόσεσον δι’ 
οὐσουχαπίωνος. 

Πομπήϊος νόμος, περὶ πατροκτόνων. 

Πηγασιάνειον δόγµα, κελεῦον τὸν ἀξιωθέντα χλη- 
ῥονομίαν ἀποχαταστῆσαι παρακρατεῖν τὸ τέταρτον, 
καὶ ὑποκαθιστᾷν ἐννεαούγγιον, τὰς δὲ ἀγωγὰς ἐξ 
ὅλου κλήρου ἔχειν. τὸ δὲ Τριθελιάνειον διεῖλε ταύ- 
τας. 

Πριθιλιάνειον δόγµα καὶ Τουρπιλιάνειον. Τούτφ 
ὑποπίπτει ὁ ἐγγράφως ἑγγύας δεδωκὼς καὶ ποιήσας 
τινὰ κατασχεθεῖν χωρὶς ἀθολιτίονος. 

Ῥουθριάνειον δόγµα, περὶ φιδεϊκοµισσαρίας ἐλευθε- 

ίας. 

Ῥέχειος à νόμος, ὁ κωλύων ταφῆναι τὴν ἐν τῷ τίκ- 
τειν θανοῦσαν, πρὶν ἐχδῦναι τὸ βρέφος. 

Σιλιάνειον δόγµα , περὶ τοῦ δεῖν ἐκδικεῖσθαι τὸν 
βιαίως ἀναιρεθέντα παρὰ τῶν ἰδίων κληρονόμων. 


Σέντειος νόμος, χωλύων τοὺς ἐπὶ βλάθῃ τῶν δα- 
νειστῶν ἑλευθερίας. 

Τερτυλιάνειον δόγµα, παρέχον ταῖς µητρασι νόµιµα 
δίχαια εἲς τὴν τῶν παίδων διαδοχήν. 

Τριθελιάνειον δόγµα, περὶ φιδεϊκοµισσαρίων γω. 

y. 
Φάθειος vópoc, περὶ ἀνδραποδιστῶν. 


Φαλκίδειος νόμος, ὁ πρόδηλος' ἐξετέθη δὲ ὑπὸ 
Πουπλίου Φαλκιδίου δημαργοῦντος. Βούλεται δὲ λαµ. 
θάνειν τὸν χληρονόμον ix. τῆς οὐσίας τοῦ διαθεµένου 
τσσαρας οὐγγίας. 


Καὶ τὰ μὲν περὶ δογµάτων κατὰ στοιχεῖον ταῦτα. 
Tà δὲ περὶ τῶν ὀνομάτων ἀναγκαιότερα ὡσαύτως 
ἐντεῦθεν. 

Αγιάτος, ὁ ἐξ ἀῤῥενογονιας ἡμῖν συναπτόµενος. 


Ἄκτους, ὁδὸς δ᾽ ης δυνατὸν διέρχεσθαι μετὰ ὅποζυ- 


γίου fj ὀχήματος, 
Βίτιον, ψόγος, ἑλάστωμα, αἴτιον. 


Βρουμάλειον, χειµέριοι ἔορται. 

Βελλιάνειον δόγµα, βοηθοῦν ταῖς Ὑυναιξὶν ἑνόχοις 
γεχενηµέναις ὑπὲρ ἑτέρων. 

Γραικὸς, 6 Χαλδαῖος, Ἕλλην. 

Δάττα, ὁ κατοικίδιος ati oupoc: 

Γίένεια, αἱ σιαγόνες. 

Δεχρέτον, ἀπόφασις βασιλέως μεταξὺ δύο μερῶν παρ᾽ 
αὐτῷ δικαζοµένων. ι 

Δεϊνοφικιόσο’ μέμψις κατὰ διαθήκης ἑῤῥωμί- 
νης μὲν τῇ ἀκριθείᾳ τῶν νόµων, ἀκαθηκούσης δὲ ἀπὸ 
τοῦ φόδου. 

Δινάριον, σταθμὸς νομίσματος. 

Διγέστον, τὸ ἰθυνθὲν καὶ κατὰ τάξιν γραφίν. 

Δεπορτάτιο ἡ ἐκφορὰ καὶ ἀπαγωγή. 


pecuniam dant fanore. 

Ninianum decretum quod precipiebat ne unquam 
liberti in ingenuitatem transferrentur. 

Orphitianum decretum filiis prebens legalia jura 
in matrum possessiones. 

Lex Ραρρία, prohibens ne bispossesso per usu- 
capionem quis potiatur. 

Lex Pompeic de parricidis. 

Pegasianum decretum, quo quis hereditatem 
restituere jussus quartam ojus partem retinere po- 
lest, novemque uncias solvens vectionum jus ex 
tota hereditate habet; quod jus statuit Tribelianum 
decretum. 

Privilianum decretum et Turpilianum. Huic sub- 
Jectus est qui sponsiones scripto dedit, alicui pos- 
gidendas sine abolitione. 

Rubrianum decretum de ingenua fldeicommis- 
Baria. 

Lex regia qua prohibet ne mulier inter pariendum 
mortua sepeliatur antequam infans egressus sit. 

Silianum decretum decernens eum qui violenter 
occisus fuerit a propriis heredibus esse judican- 
dum. 

Lex Sentia defendens eos qui in damno erant 
contra foneratorum libertatem. 

Tertulianum decretum prestans matribus lega- 
lia jura in filiorum successionem. 

Tribelianum decretum de fldeicommissariorum 
discriminibus. 

Lex Fabia de iis qui liberos in servitutem redi- 
gunt. 

Lex Falcidia, ante nota, proposita autem est 8 
Publio Falcidio, tribuno plebis. Vult autem ut 
heres de substantia testamenti capiat quatuor un- 
cias. (Uneia porro designabat duocecimam partem 
hereditatis). 

Et hec quidem de decretis per litteras alphabeti 
exposita sunt. De nominibus vero deinde magis 
necessaria exponentur. 

Agnatus, qui nobis ex masculorum generatione 
conjungitur. 

Actus, via per quam licet cum jumento vel curru 
transire 

Vitium, vituperium (ψόγος), diminutio (ἑλάττωμα), 
culpa (αἴτιον). 

Brumaleum, hiemalia festa. 

Velleianum decretum, adjuvans feminas que pro 
aliis rem flebant. 

Greocus, Chaldeus, Hellen. 

Datta, feles domestica. 

Gene, male (σιαγόνες). 

Decretum, imperatoris declaratio inter duas par- 
tes ab ipso judicatas. 

De inofficioso; reprehensio testamenti quod le- 
gum quidem. observantia valet; metus autem ra- 
tione inconveniens est. 

Denarium, libra monete. 

Digestum, correctum et per ordinem scriptum. 

Deportatio, elatio et abduetio. 


4021 


MICHAELIS PSELLI 


1038. 


Detentio, jus petendi et exigendi et detinendi À Διακατοχὴ, δίχαιον τοῦ εἰσιέναι xal ἁπαιτεῖν divo: 


quodcunque moriens aliquis reliquit, et si nihil 
corporale hereditate obveniret, tamen hereditatis 
detentionem bene accipimus ; incorporei enim acqui- 
sitio melius fit quam corporeorum. 

Epistola, responsum imperatoris ad magistratus 
relationem. 

Illud « Ex continente » tres dies significat. 

Extraordinarii : qui non secundum ordinem pro- 
deunt, sed secundum rei circumstantiam. 

Eunuchus, qui 8 matre vel nutrice testiculorum 
elisionem subiit. 

Impotostate : summa potestae quam secundum 
legem politicam habemus in filios, secundum gen- 
lilem vero in servos. 

Edictum, programma. 

Imbeta, portata. 

Illata, animata. 

Juder, interpretatio. 

Justus, equus. 

Intentio voluntas conatus. 

Jus, quod justum est. 

In capita, secundum caput. 

Capitis diminutio; pena ex legis ciroumstantia 
patientis statum mutans aut minuens. 

Legio, militum phalanx. 

Legis actio, (invictio) permissio servitutis. 


Legatum, deputatum. 

Urbanus, urbis custos. 

Plebiscitum, plebis suffragia. 

Postliminium, jus redeundi. 

Prejudicium, actio ex sola intentione constans. 


Proherede qui credit 8e esae heredem. 

Propossessore, qui violenter abripit. 

Peculium, res naturaliter sorte subditis adju- 
dicata. 

Pactum, quantitas paota. 

Relegatio, exsilium. 

Senatus, gerousia, legatio. 

Sactum, liberatio ab injuria. 

Otiosa distributio, seditione carens. 

Separatio, custodia hereditariarum rerum per 
hereditarium creditorem. 

Superstes, successor. 

Satisfactio, satisdatio (Ἰχανοδοσία). 

Tacitum, quod non est notum ex testamenti le- 
ctione. 

Titulus, dignitatis inscriptio. 

Tractatum, explanatio, compendium, epitome. 

Tribunal, dicasterion. 

Factum, opus, aotio. 

Flagellum, lorum implicitum. 

Ea est quidem nominum per litteras alphabeti 
expositio | Explicanda quoque tibi sunt hec no- 
mina. 

Jus civile Romenorum, nempe leges politicis 
Romane legislationis. 


διακρατεῖν τὴν περιουσί[αν τοῦ τελευτήσαντος' xal, xiv 
μηδὲν ᾗ σωματιχκὸν τῇ κληρονοµίᾳ, ὅμως κάλῶς λαμ- 
θάνομεν αὐτῆς τὴν διακατοχήν' ἁπωμάτου γάρ ἐστι 
πτῆσις μᾶλλον ἥπερ σωματικῶν" 

Ἐπιστολὴ, ἀντιγραφὴ βασιλέως πρὸς ἄρχοντος 
ἀναφοράν. 

Τὸ ἐξχοντινέντι, τρεῖς ἡμέρας δἠλοϊ, 

Ἐξτραορδινάριοι: οἱ μὴ κατὰ ταξιν προερχόµενο:, 
ἀλλὰ κατὰ περίστασιν πράγματος. 

θλιδίας, ὁ παρὰ τῆς μητρὸς fj τῆς τροφοῦ θλίψιν 
τῶν γονίµων ὑπαστάς. 

μποτέστατε' ἡ ἄχρα ἐξουσία ἣν ἔχομεν κατὰ τὸν 
πολιτικὸν νόµον εἷς τοὺς παῖδας ἡμῶν, κατλ δὲ τὸν 
ἐβνιχὸν, εἷς τοὺς δούλους. 

ἽἼδιχτον, πρόγραµµα. 

Ἴμθετα, τὰ βασταζόµενα. 

Ἵνλατα, τὰ ἔμψυχα. 

᾿ούδεξ, ἡ ἑρμηνεία. 

Ἰοῦστος, ὁ δίκαιος. 

Ἰντέντιο, ὁρμή ἕντασις. 

"ους, τὸ δίκαιον. 

Ἰνχάπιτα, κατὰ χεφαλήν, 

Κάπιτις διμινουτίων’ πάθος ix περιστάσεως νόµου 
κατάστασιν ἀμεῖθον T] ἑλαττοῦν τοῦ πάσχοντος. 

Λεγεὼν, φάλαγξ στρατιωτῶ». 

Λεγισαχτίων, dj ἐνθήχτι παρχχώρησις τῆς δου- 
λείας. 

Λεγάτον, πρεσθεῖον. 

Οὐὀρθανὸς, ὁ φύλαξ τῆς πόλεως. 

Πλεθίσκιτον, δήµου ψήφισμα. 

Ἡοστλιμίνιον, δίκαιον ὑποστροφῆς. 

Πραεουδίκιον, τόπος ἀπὸ Ἱντεντίονος µόνης συγχει- 
μένος, 

Προέρεδε, 6 νοµίζων ἑαυτὸν εἶναι κληρονόμον. 
:.Ἡροποσέσορε, ὁ βίαιος ἅρπαξ. 

Πεκούλιον, οὖσία µΦφυσικῶς προσκεκληρωμέντ 
ὑπεξουσίοις, 

Πάκτον, συμπεφωνημένον ποσόν, 

Ῥελεγατίων, ἡ ἑξορία. 

Σεννᾶτον, ἡ γερουσία. 

Σάκτον, τὸ ἀπηλλαγμένον ὕθρεως. 

Σχολάία νομὴ, ἡ ἀστασίαστος. 

Σεπαρατίων, 3j φυλαχἡ τὸν χληρονομιαίων πραγµά- 
των διὰ τὸν κληρονομιαῖον δονειστήν. 


D ἨΣουπέρστης, ὁ διάδοχος. 


Σατισφᾶχτιο, Ἡ ἰκανοδοσία. 

Τάχιτον, τὸ μὴ γινωσκόμενον ἀπὸ τῆς ἀναγνώσεως 
τῆς διαθήκης. 

Τίτλος, $ προγραφὴ τοῦ ἀξιώματος. 

Τραχτχτον, ἀναχάθαρσις, σύνοψις, ἐπιτομή. 

Τριθουνάλιον, δικαστήριον. 

Φάκτον, τὸ ἔργον, ἡ πρᾶξις. 

Φραγέλιον, ὁ ἐπιπεπλεγμένος lade. 

Λύτη μὲν xal dj τῶν ὀνομάτων κατὰ στοιχεῖον 
ἐξήγησις. "Βρμηνευτέον δὲ σοι xal ταῦτα τὰ ὁὀνό- 
paca. 

Ἴους κίθιλις ᾿Ῥωμανόρουμ, ἴτοι νόµιµα πολιταὰ 
τῆς τῶν ᾿Ῥωμαίων νομοθεσίας. 








M] 





1039 


Λεγισάκτιο, νόμιμος ἀγωγή. 

Πλίδις, ὁ χυδαῖος. 

Κονστιτούταε͵ αἱ διατάξεις τῶν βασιλέων, διαιρού- 
µεναι εἰς δέκρετον, εἷς ἔδικτον, εἰς ἐπιστολήν. 

Ῥεσπύνσον, ἡ τῶν σοφῶν ἀπόχρισις. 

Καὶ ταῦτα μὲν σοι τῶν ἐπὶ µνήµης κειμένων 
ἡμῖν. Οἴσθα γὰρ ὡς οὐδέν ἐστι τῶν γεγραμμµένων 
ἡμῖν f| συγγεγραμµένων ὃ μὴ ἐσχεδίασται: ὅθεν οἱ 
πλείους τῶν ἐκλαμθανόντων τὰ ἡμέτερα σχίδια δελ- 
τᾶρια, τὰς διφθἑρας ποιοῦντες, εὐθὺς ἔχουσι βιθλία 
τὰ γεγραμµένα. Καὶ πλείστοις μὲν ἐντύχοις ἡμετί- 
ροις βιθλίοις ὤν ὁὀγδοηκοστὸν οἶμαι τοῦτο εἶναι. Τὰ 
δὲ πλεῖσα (Ov ἡρμηνεύχαμεν fj συνεγράψαµεν ἐν 
εἰληταρίοις ἔτι κεῖται τοῖς πλείοσι τὰ δὲ πλεῖστα καὶ 
διέφθαρται, ὥσπερ dj τῆς συµπάσης φιλοσοφίας ἐπὶ τὸ 
σαφὲς µεταποίησις, καὶ ὅσα περὶ τοὺς καθ’ ἡμᾶς ἐπραγ- 
ματιυσόµεθα βασιλεῖς. τὰ δ᾽ ἄλλα ἀπὸ τῶν βιθλίων 
αὐτὸς ἀναλάγοιο. 


DE ANIMA. 


1030 


À Legis actio, legalis abductio. 


Plebes, vulgaris. 

Constitute, constitationes imperatorum in de- 
cretum, edictum, epistolam distribute. 

Responsum, sapientum apocrisis. 

Est hec quidem que in memoriam reducimus. 
Scis enim nihil esse in nostris scriptis vel historiis 
quod non eo tempore scriptum sit. Unde qui nostra 
8ic ex tempore scripta opera susceperunt, membra- 
nas facientes statim hbabentex nostris scriptislibros. 
Et multa nostra scripta tibi poseunt oocurrere quo- 
rum hoc quasi octogesimum esse 'puto. Plurima 
autem eorum que interpretati sumus vel historice 
narravimus in voluminibus adhuc multi in mani- 
bus habent; multa autem corrupta sunt, ut totius 
philosophia ad evidentiam translatio, et qua de 
nostris temporis rectoribus tractavimus. Cotera in 
libris ipse legas. 








MICHAELIS 


PSELLI 


OPERUM PARS TERTIA 


COMPLECTENS 


PHILOSOPHICA 


AOSAI ΠΕΡΙ VYXH2. 


DE ANIMA 
CELEBRES OPINIONES ΟΦ. 





Ὅτι τῶν ψυχικῶν δυνάµεων, al μέν claw ἄλογοι  ϱ Facultatum snimo alis sine ratione, alie cum 


αἱ δὲ λογικαί: τῶν δὲ λογικῶν, al μὲν ζωτικαὶ καὶ 
ὀρεκτικαὶ, al δὲ γνωστιχκαί. 'Ὁμοίως δὲ διαιροῦνται 
xxi αἱ ἄλογοι' πάλιν δὲ αἱ λογικαὶ xal γνωστικαὶ 
διαιροῦντα, τριχῆ, εἲς δόξαν, καὶ διάνοιαν, καὶ 
νοῦν. Ἡ μὲν οὖν δόξα χαταγίνεται περὶ τὸ καθόλου 
τὸ ἐντοῖς αἰσθητοῖς. Οἶδε γὰρ ὅτι mkv λευχὸν καὶ 
χριτικὸν ὄψεως, xal ὅτι πᾶς ἄνθρωπος δίπους. "Ert 
Yt μὴν, xal τῶν Διανοητῶν οἶδεν ἄνευ λόγου τὰ συµ- 
περάσματα, οἷἵος ὅτι ἡ duy) ἀθάνατος, οἶδε' διὰ τί 
δὲ ἀθάνατος, οὐχέτι ὥστε δοξαστά ἐστι, τά τε ἐν 


ratione sunt. Hurum alie vitales et appetentes, alie 
cognoscentes sunt. Similiter quoque dividuntur, 
qua sine ratione sunt.Rursus trifariam dispertiun- 
tur que cum ratione sunt et'cognoscentes, in opi- 
nionem, intellectum, et mentem. Opinio igitur 
universe in iis versatur que sensu percipiuntur : 
novit enim omne album, visum discernere, et om- 
nem hominem bipedem esse; eorum preterea, quae 
sub intellectionem cadunt, conclusiones, sed sine 
ratione novit;puta animam immorlalem esse scit, 


( De hoc libro, quem mess. Psello vindicant, vide Leonem Allatium eupra col. 504, num. XLII. 


1031 


MICHAELIS PSELLI 


hal - 


1033 


sed cur sit immortalis, nescit, adeo ut sub opinio- A τοῖς αἰσθητοῖς καθόλου, xai τῶν διανοητῶν τὰ συµ- 


nem veniant omnia que sensu percipiuntur, et 
conclusiones. eorum que intellectu capiuntur, 
horumque cognitio opinio est: cur enim sit anima 
immortalis, ignorat opinio; hoc enim intellectus 
est opus. Quare opinionem preclare in Sophista 
Plato definit, cum intellectus terminum appellat. 
Intellectu enim concludente immortalem esse ani- 
mam, solam conclusionem facultas novit. Intelle- 
ctos autem est, viam veluti quamdam conficere, a 
propositionibus ad conclusionem transgrediendo, 
unde et nomen traxit : atque hoc est intellectus 
opus; mentis vero,simplici aggressione et impres- 
gione, melius quam per demonstrationem, ad rem 
accedere : quomodo et sensus, qui si in album 
forte, vel in hanc figuram inciderit, melius eam 
quam demonstratione percipit : non enim ad hanc 
cognitionem ratiocinatione habet opus; mentis vero 
actio in illis est, quibus ad summam puritatem el 
scientiam pervenire datum est,qui per expurgantes 
virtutes, sine specie objecta, et sine sensu agere 
consuerunt. Est enim mens veluti habitus animi 
perfectissimus. In rebus igitur que mente perspi- 
oiuntur, mens occupatur : intellectus in iis, que 
cogitando assequimur : opinio demum in iis que 
sub opinationem cadunt.Harum autem potestatum 
principem locum mens obtinet, postremum opinio, 
medium intellectus,menti nostre intime familiaris, 
quippe qui medium ubique locum tenet : et per 
hunc, intellectum dico, ad eorum contemplationem, 
que mente percipiuntur, animus noster evehitur, 
qua ejus absolutio et perfectio est. Cum enim hioc, 
rebus iis qux» sensui subjiciuntur, socius et. quasi 
gentilis sit; propter sensuum consuetudinem, ad 
speculationem eorum, que mente intelliguntur, et 
materia carent, attollere seipsum non potest. Sed 
et illa, corpora putat, et molem habere,et quacun- 
que sensibus se offerunt, in illis esse sibi fingit : 
quemadmodum et Plato in Phzdone, hanc unam 
esse rem in nobis diffloillimam affirmat,quod cum 
& corporis avocamentis paulum conquieverimus,et 
rerum divinarum meditationi nos adjungere volue- 
rimus, a sensibus profecta impulsio interpellat ac 
perturbat, et cogitationi nostre objicit, Deum esse 
corpus, magnitudine et figura preditum, neque 
nos 8 corpore et figura Deum penitus secernere 
cogitando permittit. Eam ob rem opus est, animum 
&d suam ipsius perfectionem tendentem, primum 
agere intellectu, qui in rebus quodammodo inter- 
mediis versatur. Talia vero sunt, que intellectu 
complectimur, qualis est animus noster ejusque 
contemplatio; tum el res mathematice, que sine 
materia quidem sunt, sed non exsistunt, ut illis 
consuefactus circa materiam agat ad ea que a ma- 
teria penitus segregari possunt, via sensimque pro- 
gressus, ad Deum dico, se recipiat. Unde et Ploti- 
nus,Per res,inquit, mathematicas, ad consuetudinem 
ejus, qua sine corpore estnaturz, juvenes. deducan- 
tur. At si quando intellectus ratiocinatur, de iis 


περάσματα, xai τούτων ἐστὶν ἡ δόξα γνῶσις. Διὰ τί 
δὲ ἀθάνατος ἡ duy, οὐχέτι οἶδεν ἡ δόξα’ διανοίας 
γὰρ ἔργον ἐστὶ τοῦτο. Ὅθεν καὶ καλῶς ὀρίζεται τὴν 
δόξαν Πλάτων iv τῷ Σοφιστῇ, διανοἰας λέγων ἆπο- 
τελεύτησιν. Τῆς γὰρ διανοἰας συλλογιοαμένης ὅτι 
ἀθάνατος ἡ Voy, τὸ συμπέρασμα µόνον οἶδεν ἡ 
δύναµις. Διανοίας δὲ ἐστι τὸ olov ὁδόν τινα διανύειν, 
µεταθαίνουσαν ἀπὸ προτάσεων εἷς συμπέρασμα, ἐξ 
οὗ xai τὴν χλῆσιν εἷλχυσε. Καὶ τῆς μὲν διανοίας ἔρ- 
yov τοῦτο. Τοῦ δὲ νοῦ ἔργον ἁπλαῖς προσθολαῖς, 
καὶ xotivtov [f| χατὰ ἀπόδειξιν, ἐπιθάλλειν τοῖς 
πράγµασιν, ὥσπερ jj αἴσθησις. Προσλαθοῦσα τυχὸν 
τὸ λευκὸν f| τὂδε τὸ σχᾶμά τι χκρεῖττον, f) χατὰ ἀπό- 
δειξιν, αὐτοῦ τὴν γνῶσιν ἔσχεν. Οὐ γὰρ δεῖιαι πρὸς 
ταύτην συλλογιςμοῦ’ ἡ δέ γε τοῦ νοῦ ἑνέργεια, ἐκεί- 
νοις παραγίνεται, oio εἰς ἄκρον καθάρσεως xal im- 
στήµης Ὑέγονεν ἀφιχκέσθαι' καὶ διὰ τῶν καθαρτι- 
κῶν ἀρετῶν ἀφαντάστως, xal δίχα αἰσθήσεως ivep- 
γεῖν συνειθισµένοις. Ἔστι γὰρ ὁ νοῦς, olov ἕξις τῆς 
ψυχῆς τελειοτάτη. [αταγίνεται τοίνυν ὁ μὲν νοῦς 
περὶ τὰ vontá, ἡ δὲ διάνοια περὶ τὰ διανοητά' d 
δὲ δόξα περὶ τὰ δοξαστἁἀ. Τούτων δὲ τῶν δυνάµεων 
πρώτην piv ἐπέχει ταξιν ὁ νοῦς' ἐσχότην δὲ ἡ δόξα” 
μέσην δὲ T, διάνοια, f| τις καὶ προσφχείωται τῇ ἡμε- 
τέρφ ψυχᾷ, ἐπειδὴ xal αὐτὴ τὴν µέσην τὴν ἐν τῷ 
παντὶ τάξιν ἔχει. Καὶ διὰ ταύτης λέγω τῆς διανοίας 
ἀνάγεται dj ἡμετέρα quy, ἐπὶ τὴν τῶν νοητῶν θεω- 
ρίαν, fj τις doti. τελειότης τῆς ψυχῆς. Ἐπειδὴ γὰρ 
σύντροφός τε xal σύμφυλος τοῖς αἰσθητοῖς ἡ ψυχἠ ἡ 
ἡμετέρα, ἀδυνατεῖ διὰ τὸν συνεθισμὸν τῶν αἰσθή- 
σεων, ἐπὶ τὴν θεωρίαν τῶν νοητῶν καὶ ἆύλων ἀνά- 
γειν αὐτήν. ᾽Αλλὰ νοµίζει xaxsiva σώματα καὶ µε- 
γέθη ἔχειν, καὶ ὅσα ἐπὶ τῶν αἰσθητῶν, xa«si φαν- 
τάτεται' ὡς xai Πλάτων dv τῷ Φαίδωνι λέγει, ὅτι 
τοῦτ) ἔστί τὸ χαλεπώτατον τῶν ἐν ἡμῖν, ὅτι ὅταν καὶ 
σχολἠν ἀπὸ τῶν περιολχῶν τοῦ σώματος μικρὸν ἀγά- 
γωµεν, xal θελήσωμεν τῇ θεωρίᾳ τῶν θείων σχολά- 
σαι, καὶ παβεμπίπτουσα ἡ φαντασία, θόρυθον ἁμῖν 
χινεῖ, ὑπονοεῖν διδοῦσα, ὅτι σῶμά ἐστι τὸ θεῖον, καὶ 
µέγεβος ἔχει xol σχῆμα, καὶ οὐκ ἐᾷ ἡμᾶς ἆσωμά- 
τως καὶ ἀσχηματίστως περὶ τοῦ θεοῦ ἐννοεῖν. Διὰ 
τοῦτο δεῖ τὴν ψυχὴν ὁδεύουσαν ἐπὶ τὴν ἑαυτῆς τε- 
λειότητα, πρῶτον ἐνεργῆσαι κατα διάνοιαν, ἥτις ἔχει 
πρὸς τὰ µέσα τῶν πραγμάτων. Τοιαῦτα δὲ ἐστι τὰ 
νοητὰ, οἷόν ἐστὶν ἥτε quy? ἡ ἡμετέρα, καὶ dj περὶ 


D αὐτῆς θεωρία" ἔτι 68 xal τὰ μαθηματικὰ, à τινα 


τὴν οὐσίαν ἄῦλον ἔχει, εἰ καὶ μὴ τὴν ὕπαρξιν' ἵνα 
συνοθισθεῖσα ἐν τούτοις, ἐνεργῃ ἀύλως ὁδῷ προσελ- 
θοῦσα καὶ ἐπὶ τὰ παντελῶς χωριστὰ τῆς ὕλης, λέγω 
δὲ τὰ θεῖα χωρίσῃ. Όθεν xai à Πλωτῖνος, ᾿Αγέσθω- 
σαν οἱ νέοι, qnoi, διὰ τῶν µαθηµάτων πρὸς συν- 
εθισμὸν τῆς ἀσωμάτου φύσεως. Et δὲ ποτε ἡ διάνοια 
συλλογίζεται καὶ περὶ τῶν νοητῶν, ἀλλ᾽ οὗ καθ) a$- 
τὴν, ἀλλὰ τῷ vip συμπλαχεῖσα, ὥσπερ καὶ περὶ τῶν 
αἰσθητῶν συλλογίζεται, συμπλαχεῖσα tQ φαντασἰφ. 
'l'oótou τοίνυν τοῦ νοῦ, et. καὶ μὴ μετέχοµεν οἱ πολ- 
λοί ἀλλ ἴχνη τινὰ xai ἱνδάλματα διαθέθηκεν ες 
ἡμᾶς. Ταῦτα δὲ ἔστιν αἱ κοιναὶ ἔννοιχι, ἃς ἆναπο- 











1033 DE ANIMA. 1034 
δείχτως, μᾶλλον δὲ χρεῖττον J| κατ ἀπόδειξιν παν- A etiam que mente perspiciuntur ; non id per se ipse, 
τες γιγνώσκοµεν. Αὗται οὖν al κοιναὶ ἔννοιαι, διὰ — Bed menti adherescens et cum ea conjunctus, quem- 
πάντων γωροῦσαι, ἱνδάλματα τοῦ νοῦ εἶσιν ἑναργῶς. — admodum et de rebus sensui propositis, illi extrin- 
À:ó καὶ ἀρχὴν ἐπιστήμης τὸν νοῦν καλοῦσιν, ᾧ τινι sccus oblateimpulsioni consertus et contextus col- 


τὰ νοητὰ γινώσκομεν. Ζητήσειε ὃ) ἂν τις el μὴ δυ- 
νατὸν ἐκμερικχών τὸ καθόλου πιστώσασβαι' οὐδὲ γὰρ 
ἐκξιδὴ ξανθὸς fj λευχὸς ὁ ἵππος isti, διὰ τοῦτο καὶ 


ligit ac concludit. Hujus itaque mentis etsi omnes 
non sumus compotes, sed ejus vestigia tantum οἱ 
simulacra quaedam ad nos pervenere, he autem sunt 


rivti; Exvüol ol ἵπποι 3) Acoxol, communes notiones, quas citra demonstrationem, 
melius tamen quam via demonstrationis perspectas habemus. Communes igitur he notiones, ut que 
omnia porvadunt, manifesta sunt mentis simulacra et species : quare οἱ scientie principium mentem 
vocant, qua, ea quae intelliguntur, cogno:cimus. Quiesierit porro aliquis, an non possit ex particula- 
ribus universe concludi : non enim quia spadix est vel albus equus, omnes idcirco spudices aut alibi 


gunt equi. 


Et οὖν μὴ δυνατὸν, δῆλον ὅτι οὐδὲ ἡ διάνοια τὸ al- 
σθητὸν ἀποδείχνυσιν, ἀλλ᾽ οὐδ ἡ φαντασία, οὐδ' d 
αἴσθησις πολλῷ μᾶλλον ἑκάστη γὰρ τούτῶν, µε- 


Quod, si concludi non potest, certum est neque 
intellectum rem sensui objectam demonstrare, εθὰ 
neque phantasiam, sensum vero multo minus. Sin- 


ρικό» τι γινώσχει. Iógev οὖν d, δόξα τὸ καθόλου τῶν B guli enim hi particulare aliquid cognoscunt. Unde 


αἰσθητῶν ἐπιγινώσχει; καὶ λέγομεν ὅτι μάλιστα 
μὲν δυνατὸν τὴν διάνοιαν, xal τὸ ἐν τοῖς αἰσθητοῖς 
καθόλου σολλογίσασθαι, ὥσπερ ἐπο[ησιν ᾿Αριστοτί- 
Ane ἐπὶ τῶν ἄστρων. Βουλόμενος γὰρ ὅτι σφαιρικὰ 
δεῖξαι, xal πιστωσάµενος τοῦτο δι ἑνὸς, τῆς σελή- 
νης, φησίν Ὡς γὰρ ἐπὶ τῶν ὁμοουσίων ἐφ᾽ ἑνὸς, 
ἀνάγχη καὶ ἐπὶ πάντων εἶναι, ὁμοούσια δὲ xal 
πάντα τὰ ἄστρα, δῆλον ὅτι τῆς σελήνης, σφαι- 
ρικῆς δειχθείσης, xai τὰ ἄλλα συναποδέδεικται 
σφχ:ριχἀ . ᾽Αλλὰ xal Χαπνόν τις ἰδὼν , συλλογί- 
ζεται ὅτι xal mUp ἐν τῷ τόπφ ὑπάρχει. Ἐπειδὴ 
γὰρ, φησὶ, Χαπνός ἐστι, πᾶς δὲ καπνὸς dx πυ- 
pós ἐν τῷ καπνιζομένῳ ἄρα τόπῳφ ἐστὶ καὶ mp. 
"ice μὲν οὖν, ὅπερ ἔφημεν, τὴν διάνοιαν δυνατὴν 
περί τινων αἰσθητῶν, ct xal μὴ ἐπὶ πάντων, συλ- 
λογίζεσθαι τὸ καθόλου. Πλὴν xal ἡ λογικὴ φυχὴ 
συνουσιωµένους ἔχει τοὺς λόγους τῶν πραγμάτων ἐν 
ἑαυτῇ. Διὰ δὲ τὸ καταδεδυχέναι ἐν τῇ ὕλγ, olov ἐγκατ- 
εχώσθη, ὥσπερ οἱ iv τῇ τέφρᾳ χρυπτόµενιι σπιν- 
θῆρες. ὍὭσπερ οὖν ὅταν τις μικρὸν τὴν τέφραν δι- 
ορύξῃ ὁ σπινθὴρ εὐθὺς ἀναλάμπει, καὶ οὐχ ὁ διορύ- 
£a. τὸν σπινθῆρα ἐποίησεν, ἀλλὰ µόνον τὰ ἐμποδί- 
ζοντα ἔἕπαυσε. Τὸν αὐτὸν τρόπον xal ἡ δόξα, 
ἐρεθιζομένη ὑπὸ τῆς αἱσθήσεως, προθάλλει τοὺς 
λόγους τῶν ὄντων. Οὕτω xal τοὺς διδασκάλους φασὶ 
p3 τὴν γνῶσιν ἡμῖν ἐντιθέναι, ἀλλὰ τὴν ἑνοῦσαν 
ἡμῖν xai oiov κρυπτοµένην, ἐκφαίνειν' ἐπεὶ εἰ μὴ 
ἦσαν ἐν ἡμῖν οἱ τῶν ὄντων λόγοι, διατἰ συναισθανό- 
pte, ὅταν τις παρὰ τὴν τῶν πραγμάτων φύσιν 
διαλέγηται; xal πάλιν πόθεν προκρίνοµεν δύο δια- 
λεγομένων, τὸν τὰ ἁἀμείνω λέγοντα; El γὰρ μηδεὶς 
4» παρ᾽ ἡμῖν τῶν πραγμάτων λόγος, ὃς ἐρεθιζό- 
µενος ὑπὸ τῶν πῤῥοσδιαλεγομένων ἀνέλαμπεν, οὖκ 
ἂν ἀληθεύειν τόνδε τοῦδε μᾶλλον ἢ ψεύδισθαι 
κατανοεῖν ἠδυνάμεθα. Οὕτως οὖν xai ἡ δόξα τῆς 
αἰσθήσεως µαθούσης, ὅτι ὁ δεῖνα καὶ ὁ δεῖνα δί- 
που , ἐρεθισθεῖσα ὑπ αὐτῆς ἀνεμνήσθη , ὅτι xal 
πᾶν τὸ ὁμοφυὲς δίπουν, μᾶλλον δὲ προσφυέστερον 
εἰπεῖν, ταῦτα xowal slew ἔννοιαι καὶ τοῦ νοῦ ἀἁπο- 
σκιάσµατα. Ἡᾶν γὰρ ὅπερ ἴσμεν κρεῖτιον [dj κατὰ 
ἀπόδειξιν, τοῦτο κατὰ κοινὴν ἔννοιαν ἴσμεν ' à δὲ 
δείξεως δεῖται εἰς τὸ γνωσθῆναι, ὅτι τούτων τὰ 


Parnor. Ga. CXXII. 


igitur opinio res sensuum universe cognoscit ? cur 
diximus maxime posse intellectum res sensuum 
universe concludere, ut in astris Aristoteles fecit. 
Cum enim orbiculata ea esse demonstrare vellet, id- 
que per unum ex his, lunam, confirmaret, ait, Re- 
rum ejusdem substantie quod. est. 1n. aliqua, id. in 
omnibus esse necesse est : at ejusdem esse substantie 
asira omnta demonstratum est. Cum igitur orbicula- 
rem esse lunam demonstratum sit, de aliis itidem 
asiris confecta res est, ea esse orbiculata. Sed et qui 
fumum videl, ibi etiam loci, ignem esse colligit. 
Quando, inquit, fumus est, omnis autem fumus ex 
igni est. In. fumante. igilur loco, ignis est. Forsan 
igitur, quod intellectum diximus posse de quibus- 
dam sensui objectis, etsi non de omnibus, universe 
concludere, pretereaque anima rationis particeps 
rerum in se rationes habet insitas : quod vero ma- 
terie immersa sit, veluti sub terram defossa est, ut 
cinere sepultus ignis. Quemadmodum igitur, si quis 
cinerem paulum dimoverit, scintilla illico elucet : 
&cintillam tamen neon fecit, qui cinerem dimovit, 
sed tantum impedimenta removit : ad eum modum 
et opinio a sensu excitata, rerum rationes profert. 
Ita et magistros dicunt cognitionem nobis non in- 
dere, sed que nobis inest, et veluti obruta est, 
eam proferre ac ostendere : quia nisi nobis rerum 
rationes inessent, unde, cum aliquis perperam ao 
preter rerum naturam disserit, sentimus omnes? 
rursus, cur de duobus, qui disserunt, qui potiora 
dicit, eum alteri anteponimus? 8i enim nulla in 
nobis rerum ratio fuisset, que a disserentibus ex- 
citata refulsisset, nunquam veriora illo huno dicere, 
vel mentiri, animadvertere potuissemus. Sic igitur 
opinio, ubi?sensus percepit huno et illum bipedem 
6sse, ab eo excitata, reminiscitur omnes ejusdem 
generis bipedes esse. At accomodatius ad naturam 
dicatur, has esse communes notiones, et mentis 
adumbrationes alque simulacra. Quidquid enim 
meliusquam per demonstrationem scimus,id secun- 
dum communem notionem scimus. Qua aulem de- 
monstratione indigent ut cognoscantur, quoniam 
horum conclusionescitra demonstrationem,ea scire 


33 


» MICHAELIS PSELLI - 1036 


nionis est. Potestates igitur ratione predite, que À συµπερασµατα χωρὶς ἀποδείξεως, ἔργον ἐστὶ τῆς δό- 


cognitionem tendunt, hi sunt. Effective autem 
it, voluntas et electio. Et voluntas quidem solius 
boni ; electio in utrumque propendet. Α0 volun- 
profeclo ipsa per 8e, est anime ratione pradi- 
eleclio vero ejus que rationis defectum con- 
um habet. Cum primum eni:r. exira generatio- 
1 est anima, sola voluniete agit, in solo enim 
ο occupatur. At ubi in generatione fuerit, quia 
conneciuntur potesiales rationis expertes, ob 
quas afferemus causas, (unc ejus partie, qua 
onig est expers, connexione, tantum valet quan- 
, electio : quare interdum ante rationis defec- 
i, interdum ante rationem accidit : atque boc 
preoptatur. He itaque sunt rationales animse 
dtates. 


rationabiles vero, he eunt cognoscentes qui- 
i, phantasia et sensus, qua inter se differunt ; 
jus enim ad resexternas pertinet; phantasia vero 
insecus habet cognitionem. Et sensus quidem 
tantum presentem, et quam extrinsecus acci- 
novit : phantasia vero, que rerum sensui sub- 
irum formas a sensu aocepit, eaa in se refingit : 
e et ipsam patibilem mentem Aristoteles appel- 
l, mentem quidem, ut que intus hebeat, quod 
ioBcit, et simplici àggressione, ut. mensa, rem 
iatur. Patibilem vero, quia post acceptam for- 
1, neque sine specie. Phantasia porro vocata 
quasi phantastasia quedam. Ea enim est in qua 
L species, sive que apparuerunt ; sistit enim in 
)88, que extrinsecus visa sunt. Utraque autem C 
rum ad res particulares extenditur. Ηοο enim 
m est, at non omne album. Differunt autem, 
, una quod extrinsecus est, alia quod intus, 
t : et phantasia quidem quinque sensuum spe- 
recipit : αἱ singuli sensus proprium solum sub- 
im norunt. Appelentium vero et vitaliuim facul- 
αλ, alía est irascens, alia concupiscens.Hioc vero 
jsieritaliquiscur diversas faciamus concupiscen- 
οἱ irascentem : numquid enim irascens eum 
ici cupit qui prior legerit ? nonneet ratio, disei- 
1s et rerum contemplationem expetit? sed re- 
ideo esse concupiscentiam latiori quodam mo- 
icceptam, aliam strictiori et magis proprio. 
nadmodum igitur dispositio communiter etiam 
abitu dicitur, proprie vero que ab habitu contra 
nguitur : similiter concupiscentia communiter 
ur de omnibus anima potestatibus, strictius 
et pressius, ea, que irascenti opponitur. Hae 
ie sunt anime potestates tum ratione predits, 
irrutionabiles. Preter has autem alie eunt, quae 
tantes dicuntur, tres; altrix, inquam, auotrix 
»nitrix. Vegetantes vocantur, quia he solm in 
tis conspiciuntur. Homines igitur sumus, et 
:8lia, et plante. Qua homines, rationis, quas 
nt, potestatibus prediti sumus; iis vero qum 
ne carent, qua animalia sumus. Qua vero ani- 
redit, vegetantibus : anime enim vol vita pre- 
| etiam plantas dicimus. Nam.anima seu vita 


En« εἰδέναι. AT μὲν οὖν τῶν λογικῶν γνωστικαὶ δυνά- 
µεις, αὗται, Πρακτικαὶ δὲ slow βούλησις καὶ προ- 
αἱρεσις. Καὶ dj μὲν βούλησις µόνον ἐστὶ τοῦ ἀγαθοῦ, 
ἡ δὲ προαίρεσις ἐπαμφοτερίζει' καὶ ἡ μὲν βούλησις 
αὐτῆς καθ ἑαυτῆς ἐστι τῆς λογικῆς ψυχῆς, 5$ δὲ 
προαίρεσις τῆς συμπεπλεγμένης τὴν ἁλογίαν. "Ὅτε 
μὲν γάρ ἐστι ἔξω τῆς Ὑενέσεως d quy, χατὰ βοῦ- 
λησιν µόνην ἐνεργεῖ' ἐν µόνῳ Ὑάρ lovi τῷ ἀγαθῷ. 
Ὅταν δὲ γένηται ἐν τῇ γενέσει, ἐπειδὴ συμτλέκον- 
ται αὐτῃ αἱ ἄλογοι δυνάµεις, δι’ ἃς ἐροῦμεν αἰτίας 
τότε τῇ ἐπιπλοκῇ τῆς λόγου loy os: τὴν προαίΐρεσιν. 
δὃ:ότι ποτὲ μὲν πρὸ τῆς ἀλογίας, ποτὲ δὲ πρὸ τοῦ 
λόγου γίνεται, καὶ αἱρεῖται δὲ τόδς πρὸ τοῦδε. Alta: 
μὲν οὖν αἱ λογικαὶ τῆς ψυχῆς δυνάμεις. 


Τῶν δὲ ἀλόγων, αἱ μὲν εἶσι γνωστικαὶ μὲν, φαν- 
τασία καὶ αἴαθησις διαφἑρουσαι ἀλλήλων, ὅτι ἡ μὲν 
αἴσθησις πρὸς τὸ ἑκτὸς ἀποτείνεται ἡ δὲ φαντασία 
ἔνδον ἔχει τὴν γνώσιν. Καὶ ἡ μὲν αἴσθησις τὸ παρὸν 
µόνον, xal οὔ ἀντιλαμθάνεται ἔξωβεν, τοῦτο οἶδεν' 
ἡ δὲ φαντασία παρὰ τῆς αἰσθήσεως λαθοῦσα τῶν 
αἰσθητῶν τοὺς τύπους, iv ἑαυτῇ τούτους ἀναπλάτ- 
τοι. Όθεν xal παθητικὸν αὐτὴν νοῦν καλεῖ ᾿Αριστο- 
τέλης' νοῦν μὲν, ὡς ἔνδον ἔχουσαν τὸ γνωστὸν, xai 
ἀπλῃ προσθολῇ ὥσπερ ἐκεῖνος, ἐπιθάλλουσαν. Ha- 
θητικὸν δὲ διότι μετὰ τύπον, xal οὐχ ἀσχηματίστως. 
Εχλήθη δὲ φαντασία, οἱονεὶ φαντασία τις οὖσα 
φαντασία γάρ ἐστιν ἡ τῶν φανθέντων στάσις, Ἴστησι 
γὰρ ἐν αὐτῇ τὰ (be φανέντα' ἑκατέρα δὲ αὐτῶν, 
περὶ μερικῶν ἀποτείνεται. Τόδε γάρ τὸ λευχὸν οὐ 
μὴν πᾶν λευκόν. Αιαφέρουσιν δὲ, ὅτι ἡ μὲν τὸ Έξω, 
ἡ δὲ τὸ ἐντὸς οἵδε, Καὶ ἡ μὲν φαντασία, τῶν πίντε 
αἱσθήσεων δέχεται τοὺς τύπους ἑκάστη δὲ τῶν αἱ- 
σθήσεων, µόνον τὸ ἴδιον αἰσθητὸν γινώσκει. Τῶν δὲ 
ὁρεχτικῶν καὶ ζωτικῶν, ἡ μέν ἐστι θυμὸς, ἡ δὲ ἐπι- 
θυµία, Ζητήσειε 5 ἂν τις, πῶς λέγομεν ἀντιδιαστέλ- 
λεσθαι τὴν ἐπιβθυμίαν καὶ τὸν Qupóv: τί γὰρ οὐχὶ 
καὶ ὁ θυμὸς ἐπιθυμεϊ τοῦ ἀντιλυπῆσαι τὸν προλυπή- 
σαντα: οὐχὶ xal ὁ λόγος ἐπιθυμεῖ τῶν µαθηµάτων 
καὶ τῶν θεωρηµάτων; λέγω γοῦν ὡς τοῦτο λῦσαι, 
ὅτι ἐστὶν ἡ ἐπιθομία xal χοινότερον λεγοµένη, καὶ 
εἰδικώτερον, Ἰῶσπερ οὖν ἡ διάθεσις λέγεται xal χοι- 
νῶς καὶ ἐπὶ τῆς ἔξεως, λέγεται καὶ ἱδυιῶς, ἡ ἀντι- 
διαστελλοµένη πρὸς τὴν ipw. Οὕτω καὶ ἡ ἐπιθυμία 
λέχετχι μὲν καὶ κοινῶς ἐπὶ πασῶν τῶν δυνάµεων 
τῆς ψυχής’ λέγεται δὲ xal ἰδικώτερον, ἡ ἀντιδια- 
στελλομένη πρὸς τὸν θυμόν, Αὗται μὲν οὖν αἱ τῆς 
ψυχὴἠς, λογικαί τε καὶ ἄλογοι δυνάμεις. Παρὰ δὲ ταύ- 
τας εἰσὶν αἱ φυτικαὶ καλούμεναι τρεῖς, θρεπτικἡ 
φημὶ, καὶ αὐξητικὴ, xài γεννητική. Φυτικαὶ καλοῦν- 
ται διότι αὗται µόναι ἐν τοῖς φυτοῖς ὁρῶνται. Ἐσμὲν 
οὖν καὶ ἄνθρωποι καὶ Loa, καὶ ἔμψνχα, Καὶ ὡς 
μὲν ἄνθρωπηι τὰς εἱρημένας λογικὰς ἔχομεν δυνά- 
μεις ὡς δὲ ζώα, τὰς ἀλόγους, Ὡς δὲ ἔμφυχα, τὰς 
φυτικάς ἔμψυχα γὰρ λέγομεν καὶ τὰ φυτικά. Ἐμ- 
φύχων γὰρ τὸ τρέφεσθαι, καὶ αὔξεφθαι καὶ γεννᾷν 
ὅμοια ἑαυτοῖς. Δέγεται δὲ καὶ αὐτὰ ζᾷν καὶ τεθνᾶ- 
ναι. "B δὶ ζωὴ καὶ 6 θάνατος, παβουσία καὶ ἆπου- 


* 








1031 | DE ANIMA. | 1038 


σία γίνεται τῆς doy fic." Όσα piv οὖν ἔχοοσι τὰς xpclx- A predilorum est ali, augeri, generare sui similia. 


τους ζωὰᾶς, ἐξ ἀνάγκης xal τὰς καταδεεστέρας ἔχου- 
σιν» οὐχέτι δὲ x«l ἀνάπαλιν' οὐ γὰρ δυνατὸν τὰς 
λογικὰς, ἔχειν δυνάµεις, μὴ πρότερον ἐσχηχότας τὰς 
καταδεεστέρας. ἀμέλει καὶ τῶν αἰσθήσεων οὐκ loc 
ματασχεῖν τῆς Χρείττονος, τὸν μὴ µετέχοντα τῆς 
χείρονος. "Όσα γοῦν μετέχει ὄψεως, ταῦτα καὶ ἀκοῆς 
xzl τῶν λοιπῶν' καὶ ὅσα ἀχοῆς, ταῦτα xal ἀσφρή- 
ἄξως xal γεύσεως xai ἀφῆς, οὐχ ὅσα δὲ ὀσφρήσεως, 
x1: Ὑεύσεως, xal ἀοῆς, πάντως καὶ ὄψεως, ὥσπερ 
6 ἀσπάλαξ οὐδ' ὅσα ἀφῆς, ταῦτα καὶ τῶν ἄλλων, 
olov ol σπόγγοι, ἀφῆς μὲν µετέχουσιν, οὐδεμιᾶς δὲ 
τών αἴσθήσεων * ἄλλως τε οὖκ bati μετασχεῖν τῆς 
κρείττονος, τὸν μὴ τῆς ἑλάττονος µετασχόντα. Τοῦτο 
δὲ, ody ὅτι δέονται τῶν Ἠειρόνων αἱ κρείττονες, Ίνα 
ὑποστῶσιν, ἀλλὰ τοὐναντίον, τὸ σῶμα οὗ δύναται 
μετασχεῖν τῶν κρειτιόνων, μὴ πρότερον καταλαθὸν 
τῶν µετάδεεστέρων. "Or; ἐπειδὴ μηδὲν τῶν εἶδῶν 
ἴδει φθείρεσθαι, ἵνα μὴ ἁἀτελὲς fj τὸ πᾶν' πλήρωμα 
γάρ ἐστι τῶν εἰδῶν ὁ κόσμος, ᾿Αδύνατον δὲ div τὰ 
αὐτὰ µένειν τὸν ἀριθμὸν Ὑενητά τε ὄντα xal Φφθαρ- 
τὰ, μετέχει xal ταῦτα τής ἀῑδιότητος, ὡς ἠδύνατο' 
διότι καὶ πάντα ἐφίεται τῆς τοῦ πρώτου ἀῑδιότητος, 
ὡς οἰκείας ἀρχῆς, καὶ μετέχει ταύτης ἕκαστον, κατὰ 
τὰ ἑαυτοῦ µέτρα. Καὶ τοῦτό ἔστι τὸ σχοπιµώταταν 
έργον τῆς φύσλως, τὸ τῶν qutuuov ἕχαστον, vtv- 
νῆσχι ἄλλο, olóy ἐστιν αὑτό. Καὶ ἐπειδὴ δεόµεθα vtv- 
νήσεως, fj δὲ γεννητικἡ δύναμις ἐν ὡρισμένῳ γίνε- 
ται µεγέβει, διὰ τοῦτο δεόµεθα τῆς αὐξήσεως. Ἐπει» 
62, δὲ ἡ αὔξησις διὰ τροφῆς παραγίνεται, τῆς 
θρεπτικῆς πάλιν δεόµεθα δυνάµεως * Διὰ τοῦτο 
τοίνον µετέχομεν τῶν φυτικῶν δυνάμεων xal ἡμεῖς 
καὶ τὰ ἆλογα ζῶα, ὥστε, Ute μὶν ἐνεργοῦμεν κατὰ 
ταότας τὰς δυνάµεις, ὡς φυτὰ ἐνεργοῦμεν, ὅτε δὲ 
χατὰ θυμὸν xal ἐπιθυμίαν, ὡς τὰ ἄλογα Qn ὡς 
ἄνθρωποι δὲ µόνον ἐνεργοῦμεν τότε, ὅτε τῷ λόγφ 
κεχρήµεθα. Διὸ καὶ ἀστείως λίαν ὁ Πλωτῖνος εἶπεν, 
ὡς ὅσοι ἐμμανῶς χατὰ τὰς θρεπτικὰς δυνάµεις ivep- 
γοῦσιν, οὗτοι κινδυνεύουσιν ἀποδενδρωβῆναι, 


"Oct διαφἑρει τῶν φυτικῶν δυνάµεων, toot! ἔστι 
ες γεννητικῆς τε xol θρεπτικῆς d ἐπιθυμία. Καὶ 
γὰρ ὁρῶμεν αὐτὴν, ταῖς δυσὶ ταύταις ἐπικοινωνοῦ» 
exv περί τε γὰρ τροφὰς ἑνεργεῖ, καὶ τὰς γεννητι- 
xàc δυνάµεις πλὴν διαφἑρει, ὅτι ἡ μὶν ἐπιθυμία 


μετὰ αἰσθήσεως bvepysl *. αἱ δὲ φυτικαὶ δυνάμεις, D 


ἄνευ αἰσθήσεως διὸ καὶ τὰ ἄλογα, τὰ θήλεα ἕωρα- 
χότα χινεῖται πρὸς ὄρεξιν, ὥς τε μετὰ γνώσεώς τι- 
vog 5$ ἐπιθυμία, ἀλλ᾽ οὐχὶ καὶ αἱ φυτικαὶ ἐνέργειαι. 
Οὕτως ἀμέλει xal καθεύδοντες πολλάκις ἐχκρίνομεν 
τὸ σπέρμα, μηδεμιᾶς αἱσθήσεως ἢ Φαντασίας προ- 
ηγησαµένης δῆλον ὅτι κατὰ τὸς φυτικὰς δυνάμεις 
ἑνεργήσαντες. Ὥσπερ οὖν ὅταν 6 λόγος ἀνδραποδισθῇ 
bx τῆς ἁλογίας, καὶ αὐτὸς πᾶσαν χινεῖ μηχανὴν εἷς 
ἐκπλήρωσιν τρυφῆς καὶ ἀφροδισίων, καὶ οὗ παρὰ 
ποῦτό φαμεν Ταυτὸν εἶναι τὸν λόγον ταῖς φυτικαῖς 
δυνάµεσιν. Οὕτω φαμὲν καὶ ἐπὶ τῆς ἐπιθυμίας. ᾽Αλλὰ 
τῶν μὲν φυτικῶν δυνάμεῶν ἴδιον τὸ ἆπλως ἐφίεσθαι, 


Ipse quoque dicuntur vivere 'et mori. Vita vero et 
mors, anime presentia et absentia est. Quecunque 
lgitur meliores vitas habent, deteriores quoque ha- 
bere necesse est : at non contra ; fleri enim non 
potest, ut rationis potestates habeant, que prius 
deteriores non habuerunt : nimirum et in sensibus, 
nemo melioris est particeps, qui pejoris non fuerit. 
Quecunque igitur visum habent, hec et auditum οἱ 
reliquos sensus : quecunque auditum, eadem odo- 
ratum, gustum, et tactum : que vero odoratum; 
gustum et tactum, non semper visum, quemadmo- 
dum talpa : neo quecunque tactum, eadem alios 
sensus, ut spongie, que taclum quidem habent, 
reliquos sensus nullo modo. Neque vero melioris 
sensus particeps esse potest, qui deterioris non 
fuerit. Neque id, quod deterioribus meliores indi- 

geant, ut subsistant, sed contra corpus non potest 

meliorum particeps esse, ni deteriora prius susce- 

perit. Quippe quoniam nullam speciem corrumpi 

oportebat, ne imperfectum esset universum, specie- 

rum enim absolutioet complementum est mundus, 

eumque eedem numero manere species non possent, 

ut que generentur et corrumpantur, sternitatis, 

quoad possunt, participes sunt. Quare principis 

eternitatem, nt suum principium, omnes expetunt, 

et hujus, quelibet pro modoct captu suo, flt parti- 
ceps. Estque id potíssimum nature opus, ut unum- 
quodque eorum que anima predita aunt, aliud sib] 
similegignat : et quoniam necessaria est generatio, 

hujus autem vis nonnisi certo et deflnito etatis 

spatio valet, justis ideo incrementis opus habemus. 

Qu: quoniam alimentis fiunt,altrice rursus egemus 

potestate ; vegetantin igituranime potestates nobis 
cum brutis communes sunt, secundum quas, dum 
egimus, ut plante agimus : ubi vero per iram, et 
concupiscentiam, ut. bruta: demum ut homines, 
tantum agimus, cum ralione utimur. Quare acite 
admodum Plotinus, qui altricem virtutem preeu- 
pide ac furiose exerceant, periculum esse ne in ar- 
bores tandem degenerent. 


Α vegetantis anime facultatibus," generandi et 
alendi, diversa est concupiscentia : hanc enim vi- 
demus, cum duabus illis communicare. Agit enim 
in alimentis, et generandi virtute : differt autem 
quia concupiscentia cum sensu agit, vegetantes 
vero sine sensu : hinc bruta visa femina in venerem 
stimulantur; adeo ut cum cognitione quadam sit 
concupiscentia, vegetantis actiones non item. Ita 
videlicet dormientibus nobis semen excernitur, cum 
nullus sensus, aut impulsio a specie precesserit ; 
quod a vegetantis facultatibus fleri manifestum est. 
Quemadmodum igitur, cum a cupiditate victa ratio 
fuerit, et in servitutem redacta, tota illa impetu in 
voluptatem et res venereas fertur, neque tamen id- 
circo eamdem inesse rationem vegetandi faculta- 
tibus dicimus : idem et de conceupiscente dicimus. 
Vegetantium vero facultatum proprium est, simpli- 
citer appetere, et sine sensu, semen emittere : at 


1039 


MICHAELIS PSELLI 


1040 


concupiscentis bunc vel illum cibum,et concubitum, A καὶ γονὴν προϊεσθαι ἀνεπχισθήτως: τῆς 0& ἐπιθυμίας 


atque omnino voluptatem. Àn igitur unus est et 
idem, duarum facultatum effectus, concupiscentis 
et vegetantis ; an planum est non esse unum ? sed 
hujus tantum est, vel cibus, vel seminis fluxus; con- 
cupiscentis autem, voluptas: ut hac appetentia, 
conditionem nostram servemus et generis succes- 
sionem. Cum vero ratio cupiditati servit, nullum 
esse hujus actionis proprium finem dico, quia pre- 
ter naturam ipsorum ejusmodi actio est. Qui au- 
tem preter naturam suat, ad finem nihil conferunt : 
nam ut ancilla, non suum, sed cupiditatis finem 
gpeclat, voluptalem. Neque vero nos quisquam illa 
imperitorum hominum dubitatione interpellet : an 
igitur, tres animas habemus et a tribus regimur? 
Respondeo enim, queniadmodum huic conjuncta 
corpori anima, rem unam cum eo facere videtur; 
ra aulem ipsa, unum non est: 3ta cum ralionis ex- 
perte, et vegetante coherens, unam quamdam con- 
tinuitatem facit propter connexionem. Nam a ratio- 
nabili, rationis expers assidue dependet, ab irra- 
tionabili vegetans : qua quia propter illam cohz- 
rentiam eadem una patiuntur, unam esse dicimus; 
quia ceteris potestatibus tanquam instrumentis 
utitur rationis compos anima. 

Harum autem potestatum, earum dico que ratione 
carent, et vegetantium, ali: ad rationabilem magis, 
alie minus accedunt : irralionabiles quidem mr.agis, 
quia rationi auscultare solent. Quare, cum cupidi- 
tates increpamus, mansuetiores eas reddimus. 


Pectore percusso, cordia increpitavit Ulysses. 
et, 
Hxc anime, hxc etiam quondam graviora tulisti. 


et complurima ejusmodi : sed quid dico in nobis? 
multe ferarum humanosermone mansuetiores fiunt. 
At vegetantes, ut que sermonem non audiunt, a ra- 
tionis compote anims remotiores sunt: neque enim 
prescribi potest altrici potestati quoad alat; ne- 
que auctrici, quantum &ugeat ; neque generandi 
potestati : nimirum aoa ipsam potestatem, sed 
cupiditatem comprimimusg: potestas enim nihilomi- 
nus manet, etsi non agat. He ilaque sunt anima 
potestates, rationabiles, irrationabiles, vegetantes. 
Animam quidam dicuntincorpoream,quidamocorpus: 
eorum qui corpus,alii simplex, alii compositum : eo. 
rum vero,qui compositum, alii,ex connexis corpori- 
bus, alii ex non conjunctis. Eorum, qui simplex cor- 
pusanimam esse dixerunt,alii ethereum,hoc est cc- 
leste intellexerunt, ut Heraclides Ponticus : ignem 
alii,ut Heraclitus,quia ignem ille rerum principium 
appellabat, et sanimam igneam propter agilitatem, 
alii ex aere, ut Anaximenes, et quidam e Stoicis : 
Alii ex aqua, ut Thales Milesius et Hippo cogno- 
mento Atheus : quia enim semen videbant ex hu- 
mida esse substantia, propterea et aquam rerum 


(1) Odyss. V. 


τὸ, τοιᾶσδε τροφῆς, xai τοιᾶσδς µίξεως, καὶ ἁπλῶς 
τοῦ ἡδέος,. Τί οὖν ἄρα ἓν ἐστι καὶ ταυτὸν τῶν 5o 
δυνάμεων ἁἀποτέλεσμα, τῆς τε ἐπιθυμίας καὶ τῆς φυ- 
τικῆςς Tj δῆλον ὅτι οὐχ ἓν ; ἀλλὰ τῆς plv. ἁπλῶς ἡ 
τροφὴ, ἢ γονή΄ τῆς δὲ ἐπιθυμίας ἡ ἡδονὴ, ἵνα τῇ 
ἐφέσει ταύτῃ τόν τε χλῆρον ἡμῶν φυλάττωμεν, xoi 
τὴν τοῦ γένους διαδοχήν' Τοῦ δὲ λόγου ὅταν ἔξυπη- 
ρετήται τὴν ἐπιθυμίαν, οὐ λέγω ἴδιόν τι ταύτης τῆς 
ἐνεργείας τέλος εἶνα., ὅτι παρὰ φύσιν αὐτῶν ἡ 
τοιαύτη ὀνέργεια , τὰ δὲ παρὰ φύσιν οὐ αύμφορα 
πρὸς τὸ τέλος Ὡς γὰρ ὑπηρέτης, οὐ τὸ ἑαυτοῦ, 
ἀλλὰ τῆς ἐπιθυμίας τὸ τέλος παρασκευάζει τὴν ἡδο- 
νήν. Mi) ἀπορείτω δὲ τις τὴν ἰδιωτικὴν ἀπορίαν ἐχεί- 
νην. Τί οὖν τρεῖς ψυχὰς ἔχομεν, xal ὑπὸ τριῶν ῥν- 
yov διοικούµεθα; Λέγω γὰρ ὅτι ὥσπερ ἑνωθεῖσα ἃ 
Ψυχἠ τῷ σώματι τούτῳ, δοχεῖ piv tv τι πρᾶγμα 
ποιεῖ, κατὰ ἀλήθειαν δὲ οὐχ Ev τί ἐστιν οὕτω τῇ 
τε ἀλόγφ καὶ τῇ φυτικῇ συνημμένη, μίαν μὲν τινα 
συνέχειαν ποιεῖ διὰ τὴν συνάφειαν ' ἑξῆπται γὰρ 
προσεχῶς τῆς μὲν λογικῆς ἡ ἄλογος, τῆς δὲ ἀλόγου 
ἡ φυτική. Διὰ δὲ τὴν γινομένην ἐκ τῆς συναφείας ταύ- 
της συμπάθειαν, µίαν φαμὲν, ὅτι, ὡς ὀργάνοις κέχρη- 
ται ταῖς ἄλλαις δυνάµεσιν ἡ λογική. 


(ocv δὲ τῶν δυνάµεων, λέγω δὴ τῶν τε ἁλόγων 
καὶ τῶν φυτικῶν, al μὲν μᾶλλον ἐγγίζουσι τῇ λοχικῇᾷ 
Ψυχᾷ, αἱ δὲ ἧττον al μὲν ἄλογοι μᾶλλον ἑγγίζουσι, 
διότι πεφύκασι κατακούειν λόγου. Διὸ ἐπ'πλήττοντες 
ταῖς ἐπιθυμίαις, πρφοτέρας αὐτὰς ποιοῦμεν. 


6 Στῆθος δὲ πλήξας κραδίην ἠνίπαπε μύθψ' 


b] 


xal,. 
Τέτλαθι 97, κραδίη, xai xóvtspov ἄλλο ποτ 


[ἔτλης (1), 


x«l πολλὰ τοιαῦτα. Καὶ τί λέγω iv ἡμῖν ; καὶ τῶν 
θηρίων πολλὰ ἡμερώτερα διὰ τῶκ λόγων γίνεται αἱ 
δὲ φυτικαὶ, ἅτε μὴ χατακούουσαι λόγων, πὀῤῥωτέρω 
εἰσὶ τῆς λογικῆς ψυχῆς. Οὐ γὰρ ἔστιν ἐπιτάξαι, 
οὔτε τῇ θρεπτιχῇ δυνάµει μέχρι πόσου θρέφαι, οὔτε 
τῇ αὐξητικῇ αὐξῆσαι, οὔτε τῇ γεννητικῇ * δηλονότι 
οὐχ ἁπλῶς αὐτὴν τὴν δύναμιν, ἀλλά τὴν ἐπιθομίαν 
καταστέλλομεν' ἡ γὰρ δύναμις οὐδὲν ἧττον μένει καὶ 
μὴ ἐνεργοῦσα. Αὗται μὲν οὖν αἱ δυνάµεις τῆς ψυχῆς, 
di τε λογικαὶ, καὶ gl ἄλογοι, καὶ αἱ φυτικαὶ ὅτι τὴν 
ψυχὴν, o* uiv φασιν ἀσώματον, οἱ δὲ σῶμα. Καὶ τῶν 
σῶμα οἱ μὲν ἁπλοῦν, οἱ δὲ σύνθετον᾽ καὶ τῶν σύνθε- 
τον, οἱ μὲν ἐκ συνηµµένων σωμάτων, οἱ δὲ ἆσυν- 
ἁπτων. Ἰῶν δὲ ἁπλοῦν σῶμα εἱρηκότων , oi piv 
αἰθέριον εἶναι ταυτὸν δὲ εἰπεῖν οὐράνιον ἀπεφή- 
ναυντο, ὡς Ἡραχλείδης ὁ Ποντικός. Οἱ δὲ πῦρ ὡς 
Ἡράκλειτος, ἐπειδὴ xal πῦρ ἔλεγον τὴν ἀρχὴν τῶν 
ὄντων, καὶ τὴν doy? δὲ πυριὰν διὰ τὸ εὐχίνητον" 
οἱ δὲ ἀερίαν ὡς ᾽Αναξιμένης, xal τινες τῶν Στωϊκῶν" 
οἱ δὲ ἐξ ὕδατος, ὡς θαλῆς xal ἵππων ὁ ἐπίχλην 
&gtoc. Ἐπειδὴ γὰρ τὴν γονὴν ξώρων ἐξ ὑγρᾶς οὗ- 
σαν οὐσίας, διὰ τοῦτο καὶ ὕδωρ τὴν ἀρχὴν τῶν ὄντων 














1041 


DE ΑΝΙΜΔ. 


1019 


ἐνόμισαν. Οὗτοι μὲν οὖν οἱ ἁπλοῦν εἰρηχότες σῶμα, À principium esse arbitrati sunt. Isti eunt, qui ani- 


τῶν δὲ σὐνβετον σῶμα τὴν ψυχὴν ὑπειληφότων, ol 
μὲν ἐξ ἀσυνάπτων στοιχείων φασὶν, ὡς Δημόκριτος 
xai Λεύκιππος, καὶ ἁπλῶς ol τὰ τοιαῦτα εἰσάγοντες, 
Ἔλεγον γὰρ ἀρχὰς τῶν ὄντων τὰ ἄτομα xal τὸ χε- 
vóv. Εἶναι οὖν καὶ τὴν ψυχἠν ἐκ σφαιρικῶν ἀτόμων 
συγκειμένην διὰ τὸ εὐκίνητον, ol δὲ ix συνηµµένων, 
ὡς Κριτίας ὁ εἷς τῶν τριάκοντα" αἷμα γὰρ ἔλεγεν 
εἶναι τὴν φυχήν. Τῶν δὲ ἀσώματον δοξα σάντων, οἱ 
μὲν χωριστὴν τῶν σωμάτων, οἱ δὲ ἀχώριστον. Καὶ 
τῶν ἀχώριστον, ol μὲν τὸν λάγον εἶναι τῆς κράσεως, 
otov ὅτι ἐὰν διπλάσιον πῦρ μ!χθᾷ τῷ ὕδατι, f ἡμιό- 
λιον, ft τοιοῦτον ποιεῖ τὴν ψυχήν. OD γὰρ διπλά- 
σιος, φηαὶν, fj ἡμιόλιος λόγος, τοῦτό ἐστι ψοχή. Οἱ 
δὲ αὐτὴν τὴν χρᾶσιν' οἱ δὲ ἐντελέχειαν. ᾿Εντελέχεια 


mam simplex corpus esse dixerunt. Inter eos au- 
tem, qui compositum corpus esse animam existi- 
mant, alil ex elementis non conjunctis affirmant, 
ut Democritus et Leucippus, demumque ceteri, 
qui ista invexerunt. Rerum etiam principia esse 
atomos, et vacuum dicebant: esse itaque animam 
ex rotundis atomis conflatam propter velocitatem : 
alii ex conjunctis, ut Critias unus ex triginta ; 
quippe animam esse sanginem dictilabat. Eorum 
autem,qui incorpoream arbitrati sunt, alii separa- 
bilem α corporibus, inseparabilem alii statuerunt. 
Eorum qui inseparabilem; alii contemperatio- 
nis esse rationem, veluti si duplum ignis aque 
mistum fuerit, vel sesquiplex, vel tale quid, facere 


δὲ ἐστιν ἡ τελειότης καὶ τὸ εἴλος τοῦ ὑποκειμένου. p animam.Cujus enim,inquit,dupla est vel sescupla 


Διαφέρει δὲ ὁ λόγος τῆς κράσεως' ὅτι ὁ μὲν λόγος 
ἐν αυτῇ vj ποσύτητι θεωρεῖται, iv. τῷ ἡμιολίῳ, ἢ 
διπλασίῳ, fj ἄλλῳ τιν[. Ἡ δὲ χρᾶσις ποιότης ἐστὶν ἡ 
ἀποτελουμένη ἐκ τῆς µίξεως τῶν ποιοτήτων, otov. ix 
τοῦ θερμοῦ καὶ ψυχροῦ γἐγονἑ τις χρᾶσις τὸ χλια- 
póv: f, ix τοῦ λευκοῦ xal µέλανος τὸ φαιόν. 'Ev- 
τελέχεια δέ ἐστι τελειότης τοῦ ὑποχειμένου , τουτ- 
ἐστι τὸ εἶδος τὸ ἐπιγινόμενον ix τῆς τοιᾶσδε συνθξ- 
σεως τῶν στοιχείων, τῇ ὕλῃ. Tov δὲ χωριστὴν 
σώματος δοξασάντων, οἱ μὲν πᾶσαν ψυχὴν χωριστὴν 
ἔφασαν, χαὶ τὴν λογικὴν, xai τὴν ἄλογον, xai τὴν 
φυτική», οἷος T7» Νουμήνιος, πλανηθεὶς ὑπό τινων 
ῥησειδίων Ἡλάτωνος εἱπόντος ἐν Φαΐδρῳ, πᾶσα ψυ- 
4 ἀθάνατος, σαφῶς ἐκεῖ περὶ τῆς ἀνθρωπίνης τὸν 
λόγο» ποιούµενος. "Ότι γὰρ θνητὴν οἷδε τὴν τῶν ἀλό- 
γων, σαφῶς iv τοῖς ἑαυτοῦ διαλόχοις ὡμολόγηται" 
ois, πᾶσαν ἀχώριστον ἀπεφήναντο, xai διὰ τοῦτο 
θνητὴν, ὧν ἐστι καὶ ᾿Αλέξανδρος ὁ ᾿Αφροδισιεὺς, 
ὃς xx: τὸν ᾿Λριστοτέλην πειρᾶται εἰς τὴν ἑαυτοῦ 
δόξαν χατασπᾷν.Οἱ δὲ τὴν μὲν λογικἠν, χωριστὴν εἶναι 
λέγουσι, τὴν δὲ ἄλογον xal τὴν φυτικὴν ἀχώριστον. 
Τούτων δὲ oi μὲν ἀμφοτέρας ἀχωρίστους τοῦ παχέος 
τούτου σώματος. Οἱ δὲ τὴν μὲν φυτικὴν µόνην,τούτου 
ἀχώριστον' τὴν δὲ ἄλογον, τούτου μὲν χωριστὴν, ἀλλ’ 
οὐ μέντοι τινὸς σώματος ἀχώριστον λέγω 87) τοῦ πνευ- 
ματικοῦ, ἣν καὶ Ηλάτων καὶ Αριστοτέλης ἐπρίσθευ- 
σαν. Ὅτι δὲ καὶ Αριστοτέλης ταύτης ἐστὶ τῖς δόξης, 
καὶ οἶδε τὴν μὲν χωριστὴν ψυχἠν, τὴν δὲ ἀχώριστον, 
x&v τῷ τέλει τῖς περὶ µορίων ζώων πραγµατείας 
ἑδήλωσεν ἔφη γὰρ ὅτι ἕκαστον τῶν μορίων τῶν 
ζώων κατά τινα ἐνέργειαν ζωτιχὴν χαρακτηρίζεται, 
otov καρδίαν, καὶ Tmap , καὶ ἐγχέφαλον, καὶ τὰ 
λοιπά. Elta ταύτην, quoi, τὴν ἐνέργειαν πότερον 
doy)» δεῖ χαλεῖν, Jj µόριον φυχῆς, fj οὐχ ἄνευ 
ψυχῆς, ζητητέον’ ὥστε olós πολὺ πλάτος, μᾶλλον 
δὲ βάθος φυχῶν. Kai πότερον, φησὶ, περὶ πάσης 
que ἴστι τοῦ φυσιχοῦ διαλεχθῆναι, Ἡ οὗ περὶ 
πάσης ἀλλοσήμου, ἄνευ τῆς ὕλης' ὥστε οἵδε 
Vox» χωριστὶν τῆς ὕλης' Καὶ πάλιν ἐν τῇ αὐτῇ 
περὶ µρρίων ζώων πραγµατείᾳ φησίν' ἔοικε δὲ ὁ 
νοῦς θ4ραθεν ἐπεισιέναι, xai εἶναι θεῖος. Οὁδὲν 
γὰρ αὗτου ἐπιχοινωνεῖ ἡ ἐνέργεια, ταῖς τοῦ σώ- 
µατος ἐνεργείαις: καὶ πάλιν ἐν τῷ δευτέρῳ λόγῳ, 


ratio, illud est anima. Alii ipsam contemperatio- 
nem,slii pereanem motionem entelechiam.Entelecbi 
vero est perfectio et forma subjecti. Differt autem 
ratio a contemperatione,quia ratio in ipsa quanti- 
tate attenditur, in sescuplo,vel duplo,vel alio quo- 
piam.At temperamentum qualitas est,q ua perficitur 
ex qualitatum mistione, velut ex calido et frigido fa- 
ctum est temperamentum quoddam, tepidum ; et 
ex albo et nigro,fuscum. Entelechia vero subjeeti 
perfectio est, hoc est forma, que ex tali elemento- 
rum conjunctione materia accessit. Eorum autem, 
qui a corpore separabilem esse putaverunt, alii 
omnem animam geparabilem rationabilem irratio- 
nabilem et vegelantem, sicuti Numenius, quibus- 
dam Platonis verbis deceptus, qui sic in Phaedro : 
Ümnis anima immorlalis, ubi aperte de humana 
anima verba facit.Mortalem enim brutorum animam 
agnovisse Platonem in ejus dialogis omniluce cla- 
rius est.Alii vero omnem animam inseparabilem di- 
xerunt, ob eamque rem immortalem, quos inter 
est eliam Alexander Apbrodisiens, qui Aristotelem 
in suam pertrahere sententiam conatur. Alii ratio- 
nabilem animam,separabilem esse dicunt ; non se- 
parabilem, irrationabilem, et vegetantem : borum 
autem alii utramque a crassohooc corpore insepara- 
bilem ;alii vegetantem solam ab hoc inseparabilem: 
brutorum autem animam,ab hoc separabilem qui- 
dem,sed tamen ab aliquo corpore inseparabilem : 
spiritali dico : quam sententiam Plato, et Aristo- 
teles constituerunt. Atque hanc esse Aristotelis 
mertem, seque aliam separabilem aliam insepa- 
rabilem animam agnoscere,vel in fine disputationis 
de partibusanimalium satisipse declarat,ubi quam- 
libet partem animalium secundum actionem aliquam 
vitalem conformari dicit, ut cor, hepar, cerebrum 
et alia. Deindo, Hzc, inquit, actio, utrum anima, 
vel pars anima, vel. non sine anima vocamda sit, 
quzrendum : adeo ut magnum ille ambitum, imo 
altitudinem animarum norit. Et. µία, inquit, 
physici est, de omnianima disserere; annon. de om- 
ni alius generis,sine maleria. taque animam a ma- 
teria separabilem agnoscit. Et in eadem de par- 
tibusfanimalium commentatione: Videfur autem 





1043 


"mens exirinseous advenire el. divína esse 
enim ejus actio cum corporis actionibus habel com- 
mune.Lt rursus in secundo libro, De menle, in- 
quit, e& contemplandi [facultate nondum constat : 
sed videtur anima aliud genus esse, et sola separar 
posse, velut seternum a corruptibizi. Et in tertio ea- 
dem ponit, mentem impatibilem, eternam et im- 
mortale esse declarans,et multa ejusmodiin eodem 
libro soribit.Sed et ex aliia Aristotelis libris, facile 
intelligitur; Aristoteli rationabilem animam im- 
mortalem videri, et ab omni oorpore separabilem. 


Sed et Platonem, ratione preditam animam im- 
mortalem censuisse, non est our probemus, imo 
rationis experterg, mortalem eum existimare,eatig 


MICHAELIS PSELLI 


1044 


: nihil Α περὶ δὲ τοῦ vos, φησὶ, xai τῆς θεωρητικῆς δννά- 


µεως , οὐδέκω φανερὸν , ἁλλ᾽ ἔοικεν d$ φνχὴ γἰ- 
voc ἕτερον εἶναι, καὶ τοῦτο µόνον ὀἑνδέχεσθαι 
χωρίζεσθαι, κΧαθάπερ τὸ ἀῑδιον τοῦ φθαρτοῦ. Kal 
ἐν τῷ τρίτῳ 8 τὰ αὐτὰ φιλοσοφεῖ, ἀπαθὶς xal ἁί- 
διον καὶ ἀθάνατον ἀποφαινόμενος τὸν νοῦν ' xal 
πολλὰ τοιαῦτα ἐν τῷ αὐτῷ ἀναγράφει λόχψ' ἀλλὰ 
καὶ ἐξ ἑτέρων αὐτοῦ συγγραμμάτων ὁμοίως συµθα- 
λεῖν ἔστιν' ὅτι καὶ ἀθάνατον οἶδεν ὁ Αριστοτέλης 
τὴν λογικὴν φυχὴν, καὶ χωριστὴν παντὸς σώµα- 
τος, 


λλλὰ μὴν ὅτι xal ὁ Βλάτων τὴν λογικὴν φυχὴν 
ἀθάνατον οἶδεν, περιττὸν ακατασκευάζειν' ὅτι δὲ κεὶ 
τὴν ἄλογον θνητὴν οἵδεν, Ἰχανῶς ὃ Τίμειος ἐχδιδά» 


ejus Timaeus ostendit: nam rationis impotem, ra- p σχει. Τὴν γὰρ ἄλογον ψυχὴν προσυφαινομένην τῷ 


tionabili connexam et oontextam morlalem esse 
evidenter &ffirmat : at eam partem,que rationis est 
compose, ut in mortalibus, et animantibus, prinoi- 
pem, divinam, et immortalem esse, Sed nullam 
&nima corpus esse posse, neque Bimplex, neque 
composilum,hinc intelligi potest : omne enim cor- 
pus natura sua ad id natum est,ut dividi et infini- 
tas in partes distrahi possit, quare indiget conti- 
nente. Continens igitur, utrum corpus est, aa in- 
corporeum ? si corpus, indigebit et illud continen- 
te, idque in infinitum. Nocesse igilur est, virtutem 
eam et potestatem,que corpora continet, incorpo- 
reat esse|; at in viventibus, corpora continet 
anima : igitur incorporea est. Preterea extrema 
cognoscentium anime facultatum,sensus, inquam, 
incorporeus est; ergo multo magis nobiliores fa- 
cultates. Sengum vero sine corpore esge sic outen- 
dit Aristoteleg. Nullum, inquit, corpus secundum 
eamdem partem contraria euecipere potest.Digitus 
enim eodem tempore plane albus, et plane niger 
esso non potest; neque item simul in eadem 
partecalefieri et frigescere. At sensus simul eo- 
dem tempore contraria recipit, et novit hoc esse 
primum, et illud secundum, dijudicare ab albo 
nigrum, tum et à nigro album ;secernere. 8i ergo 
secundum idem ea indivise recipit, et est incorpo- 
Teus : si vero secundum aliam partem ;dicis reci- 
pere, ut semper aliud ego, aliud tu, conse- 
quens est ; quod enim judicat, unum et idem 
semper esse [oportet, et secundum iderm accipl 


quod judicatur. Corpus autem in,eodem tempore D 


ot secundum eam.lem partem agere in contraria, 
vel in alia simpliciter, non potest ; sensus autem 
eodem tempore in album el nigrum agít ; indivise 
igitur,atque adeo sine corpore est. 8i enim secun- 
dum aliam et aliam sui partem nigrum οἱ album 
suscepisset, nunquam a nigro album secernere 
potuisset : neque enim secernit, quod a se visum 
e&t, &b eo, quod ab alio. 


Enimvero et phantasiam sine corpore οἱ in- 
divisum esse ex eo clarum est, quod  poste- 
riores speeles, superiores non delent, 


quod, : 


λογικῷ, θνητὴν ἑναργῶς εἶναί φησιν’ ἡγεμοῦν δὲ καὶ 
θεῖον xai ἀθάνατον ὅσον iv τοῖς θνητοῖς xat boe, 
τὸ λογικόν, ᾽Αλλᾶ γὰρ ὅτι μὲν οὐδεμίαν φνχὴν ὄννα- 
τὸν σῶμα εἶναι, oce. ἁπλοῦν, οὔτε σύνβετον, δῆλον 
ἐντεῦθεν ' πᾶν γὰρ σῶμα κατὰ τὴν ἑαντοῦ De» 
σκεδαστὀν ἐστι καὶ εἷς ἄπειρα διαιρετὀν' διὸ θεῖται 
τοῦ συνέχοντος. Τὸ τοίνυν duvkbyov, Πότερον σώμά 
ἐστιν fj, ἀσώματον ; εἰ δὲ οὖν σῶμα, δεήσεται πάλιν 
κἀκεῖνο τοῦ συνέχοντος, xoi τοῦτο ἐπ ἄπειρον. 
Ανάγκη dpa τὴν συνεκτικὴν τῶν σωμάτων δόναµιν, 
ἀσώματον εἶναι, "Ἔστι δὲ ἐπὶ τῶν ἐμφύχων covtxti- 
x?) τῶν σωμάτων fj ψυχή, ἡ ψυχὴ ἄρα ἀσώματός 
ἐστιν. "Ett δὲ καὶ ἡ ἑσχάτη τῶν Ὑγνωστικῶν τῆς ὁν- 
χῆς δυνάµεων, ἡ αἴσθησις λέγω, ἁσώματός ἐστι, 
πολλῷ μᾶλλον αἱ κρείτους . "Ότι δὲ dj αἴεθησις 
ἀσώματος οὕτω δείχνυσιν ὁ Αριστοτέλης: Οὐδὶν 
σῶμα, λέγων, ἐν τῷ αὐτῷ χρόνῳ κατὰ τὸ αὐτὸ µό- 
piov, τῶν ἐναντίων ἑστὶν ἀντιληπτικόν. Ὁ γὰρ δά- 
xtuÀog οὗ δύναιαι κατὰ τὸν αὐτὸν Ὑρόνον, ὅλου καὶ 
λευκοῦ καὶ µέλανος μεταλαθεῖν * οὐδὲ θερμαίνεται 
ἅμα κατὰ ταὐτὸν καὶ ψύχεται. Ἡ δὲ αἴσθησις ἅμα 
ἐν τῷ αὐτῷ χρόνψ, τῶν ὀἐναντίων ἀντιλαμθάνεται, 
καὶ οἶδεν ὅτι τόδε ἑστὶ τὸ πρῶτον καὶ τὸ δεύτερον, 
τὸ διακρίνειν ἐκ τοῦ λευκοῦ τὸ μέλαν, καθ ὕστερον δὲ 
ἐκ τοῦ µέλανος τὸ λευκόν. El μὲν οὖν κατὰ τὸ αὐτὸ, 
δῆλον ὅτι ἁμερῶς αὐτῶν ἀντιλαμθάνεται, Ἀαὶ batuy 
ἀσώματος' ct δὲ καθ ἕτερον µόριον qc: ὡς del 
τοῦ μὲν ἐγὼ τοῦ δὲ σὺ, ἔστιν ἀκόλουθον, Δεῖ γὰρ 
τὸ, xplvov, ἓν καὶ τὸ αὐτὸ εἶναι, καὶ κατὰ τὸ αὐτὸ τὸ 
κρινόµενον προλαμθάνεσθαι. Σῶμα δὲ ἐν τῷ αὐτῷ 
χρόνῳ, καὶ κατὰ τὸ αὐτὸ µόριον, προσθάλλειν τοῖς 
ἐναντίοις ἢ ἀπ) ὣς τοῖς ἑτέροις, οὗ δύναται. Ἡ δὲ 
αἴσθησις κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον προσθάλλει τῷ Αευ- 
xi καὶ τῷ µέλανι. ᾽Αμερῶς ἄρα προσθάλλει, xai 
διὰ τοῦτο ἀσώματος, El γὰρ καθ ἕτερον xai ἕτερον 
µόριον, τοῦ µέλανος xal τοῦ λευκοῦ ἀντελάμδανε, 
οὐκ ἂν ἐδεήθη διακρῖναι τὸ λευχὸν ἀπὸ τοῦ µάλανος᾽ 
οὔτε γὰρ διακρίνει τὸ ὑπ᾿ αὐτοῦ ὁραθὲν, τοῦ ὁραθέντος 
ὑπ ἄλλου. | 


"Ott δὲ καὶ ἡ Φαντασία ἀσώματος καὶ ἁμερὶς, 
δῆλον ἐξ ὦν οἱ ἐπιγινόμεεοι τύποι οὖκ ἀφανίζουσι 
τοὺς προὺπάρχοντας' ὅπερ εἴχε ἦν σῶμα, cvvifa:- 








4443 


DE ANIMA. 


1016 


νεν ἂν, ὥσπερ ἐπὶ τοῦ κηροῦ. ᾿Αφανίζουσι γὰρ οἱ Α si ea corpus fuisset, sane contigisset, ut in 


ἐπιχινόμενοι τύποι τοὺς προύπάρχοντας. ᾽Αλλὰ καὶ 
à φυτικὴ duy, ἥτις αἰσθήσεώς ἔστι καταδεεστέρα, 
καὶ αὐτὴ καὶ οἱ φωτικοὶ λόγοι δείχνυνται ἐναργῶς 
ἀμερεῖς ὄντες, καὶ διὰ τοῦτο ἀσώματοι. "Ev γὰρ 
ἑκάστῳ uoplq τοῦ σπέρματος οἱ αὐτοὶ φυσικοὶ λόγοι 
ἀμερίστως εἰσὶν, ὥσπερ καὶ lv τῷ παντὶ σπέρµατι οἱ 
θρεπτιχοὶ καὶ αὐξητικοὶ καὶ οἱ διαπλαστικοί. ἜὭσπερ 
γὰρ πᾶν τὸ καταθληθὶν σπίρµα, εἰ κατασχεθείη ὀπὸ 
τῆς μήτρας, τέλειον τὸ ζῶον ἀποτελεῖ, οὕτω κἂν μὴ 
τὸ πᾶν, ἀλλὰ µόριον, οὐδὲν ἧττον ποιήσει. El τοίνυν 
o! φυσικοὶ τοῦ ζώου λόγοι σῶμα ἆσαν, οὖκ ἠρύναντο 
ly τῷ αὐτῷ µορίῳ, Apa xal οἱ τῆς χεφαλῆς, καὶ ot 
τῶν ποδῶν καὶ πάντων τῶν μορίων, εἶναι. Nov δέ 
tow, ὡς dv pie τῷ µορίῳ πάντες, οὕτω xai iv 
ἄλλῳ πάντες' ἁμιερίστως ἄρα ἑνυπάρχουσι πάντες 
ἐν ἑκάστῳ µορίῳ’ ἀσώματοι doa εἶἰσί' τὸ γὰρ ἁμε- 
pic, καὶ ἀσώματον' ὍὭσπεςρ γοῦν ἐν τῷ ὅλῳ δένδρῳ 
lev fj τε θρεπτικὴ καὶ αὀξητικὴ καὶ γενητικἡ 
ῥύναμις, οὕτω καὶ ἐν τῷ χλάδῳψ, 7| dv τῷ κλήµατι, καὶ 
ἐν αὐτῇ τῇ χεγχραμίδι. 

λλλ’ ἴσως ἀπορήσειέ τις, πόθεν οὖν τέρατα; οὐ 
παρὰ τὰ ἐν δεῖνι πλεονάζειν τὸ σπέρμα. Διατί δὲ 
πάλιν, οἱ ἀποιμηθείη τοῦ αἶτου µόριον, οὐχέτι 
βλαστάνει τὸ λοιπόν ; διατί δὲ ὁ φλοιὸς, οὐ βλα- 
στάνει, Ἡ φύλλον, ἤ τι τοιοῦτο; καίτοι καὶ ταῦτα 
µόριά εἶσι τοῦ δένδρου. Λέγω οὖν περὶ μὲν τῶν 
τεράτων, ὅτι ὕλη ἐστὶν ἡ αἰτία' ἐπειδὴ δεῖ καὶ ἔπιτη- 
δειότητος τῆς ὕλης κατά τε τὸ ποσὸν καὶ τὸ ποιόν. 
Ὕλη δὶ τῶν ζώων τὸ χαταµήνιον. Αὔὕτη οὖν d 
πλεονάζουσα, 7| ἑνδίουσα, f| παρὰ φύσιν πεποιηµένη, 
τῶν τεράτων ἀστὶν dj αἶτία. Καὶ καθόλου δέ qr, 
ὅτι αἱ δυτάµεις αὗται, cl καὶ ἀσώματοί slav: ἀλλ’ 
ἐν ὑποχειμένῳ τῷ σώματι τὸ εἶναι ἔχουσι, καὶ ἵνα 
ὧσι δέονται σύμμετρου ἔχειν τὸ ὑποκείμενον, καὶ 
ποιότητι καὶ ποσότητι, οἷον Ó κχύχλος καὶ ἁπλοῦς, 
τὸ σῶμα δείχνυται αὐτὸ μὲν χαθ' αὐτὸ ἄποσον bv 
καὶ ἀμέγεθες, καὶ ἁπλῶς ἀπώματον, Οὐκ ἂν δὲ συ» 
σταίη, εἰ μὴ ὑπολάδοιτο ὑποκειμένου, xal µεγέθει 
συμµέτρου xal ποιότητι, olov oóx ἂν ἐν μικρῷ καὶ 
ἀχαριαίῳ σώματι συσταίη ἂν κύκλος, οὐδὲ ἐν ὑγρῷ 
διαῤῥἕον τι. Οὕτως οὖν καὶ ἐπὶ τοῦ παρόντος λέγω 
ὅτι, εἰ καὶ ἀμερεῖς ol λόγοι καθ) ἑαυτοῖς, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ 
ἐν ὑποχειμένῳ σώμµατι τὸ εἶναι ἔχουσιν, οὐχ ἁπλῶς 
δὲ πᾶν σῶμα, Tj ὡς ἔτυχεν ἔχον, otóv t£ ἐστι κατκ- 
δέξασθαι τοὺς λόγους, διὰ τοῦτο δεῖ καὶ ἐπιτηδειότη- 
tot τοῦ ὑποκειμψένου. El δὶ ὅλως εὐρίσκονται αἱ iv 
τῷ Up δὺνδρῷ δυνάμεις, πᾶσαι ἀνελλιπῶς xa! tv 
τσι µέρασι δῇλον ὅτι δι οὐδεμίαν ἄλλην αἰτίαν, 4$ 
διὰ τὸ ἀμερεῖς εἶναι αὐτὰς καθ αὐτάς. El γὰρ ἦσαν 
σώματα, οὔτε δλ ἐν τῷ ἀποτμηθέντι χλάδῳ ὅλαι ἂν 
σαν, καὶ τὸ δένδρον κολοθὸν ἂν ἦν. Bl δὲ τις εἴποι, 
ἀλλὰ δύναται λέγειν, ὅτι Φώματά slow. ὁμοιομερῇ, 
ἓ ὅλου fxovta. Τῶν δὲ ὁμοιομερῶν τὸ αὐιό ἐστιν 
εἶδος ἐν τῷ μέρει, ὅπερ καὶ dv. «y. ὃλῳ' ὡς ἐπὶ τῆς 
σαρχὸς ἔχει τὸ ὁμοιομερές, Λέγομεν πρὸς τοῦτο, cl 
ἦσαν ὁμοιομερῇ σώματα, οὖκ ἂν ἐχώρηδαν ὃλα δι’ 
ὃλης τῆς ὀποκειμένις' cua γὰρ διὰ σώματος χω- 
βῆσαι ἀδύνατον. Et τοίνυν al καταδεέστεραι τῶν Φυ- 


C 


c 


cera usuvenit. Posteriores enim figure superiores 
tollunt.Sed et vegetans anima,etsi sensu deterior git, 
igsa, inquarm, el vegetandi rationes sine partibus 
esse, atque ob eam rem incorporeom satis aperte de- 
moonstrantur :in qualibet enim parte seminie,eceedem 
sunt indivise naturales rationes, quemadmodum in 
toto semine, alendi, augendi et conformandi ratio- 
nes. Ut enim omne immissum semen, si utero 
comprehensum fuerit, perfectum animal efficit ; 
it& etsi non totum, sed pars, nihilominus efficiet : 
at si naturales animantis rationes corpus essent, 
non possent in eadem parte simul, capitis, pedum, 
et reliquarum partium rationes inesse. Jam vero 
gunt velat in bac parte omnes, itidemque in alia 
omnes ; indivise iglfur in quallbet parte insunt 
omnes : ergo Íncorporee sunt: quod enim partibus, 
id et eorpore caret. Quemadmodum igitur et in 
tota arbore, altrix, auctrix et gignendi facultas 
est ὁ sic etiam inramo, et in palmile, et in ipso- 
floi grano. | 


Et quesierit fortasse quispiam, unde igitur 
monatra ? nonenim quod ín aliquo abundet semen. 
Sed rursus, cut elisa grani particula reliquum 
delnde non germínat ? cur autem cortez, vel folium 
vel quidpiam ejusmodi non germinat? etsi he 
quoque partes sint arboris. De monstris itaque 
dico, horum causam esse materiam: hujus enim 
accommodatione, tum quantitatis, tum qualitatis 
opus est.Materia autem,menstruum est animalium: 
bec igitur sl abundet, vel deflciat, vel preter na- 
turam fuerit, monstrorum causa est. Atque uníi- 
verse dico, hasce postestates, etsi incorporee sunt, 
esse tamen in subjecto corpore,atque ut sint, ac- 
commodato sibi,et quantitate et qualitate,subjecto 
indigere. Quemadmodum circulus etiam simplex. 
corpus ostendit, qul per seipse quidem quantitate 
ac magnitudine caret, et plane incorporeus est : at 
constare non potest, nisl subjectum et magnitu- 
dine,et qualitate sibi accommodum naoetus fuerlt : 
nam in parvo οἱ exili corpore constare circulus ne- 
quit, nequein humido aliquid fluens. $ic igitur 
et in re presenti dico: etsi per se indivise sint 
rationes, postquam tamen in subjecto corpore sunt, 
neque simpliciter,omne corpus nisi ut comparatum 
est, rationes suscipere potest : propterea subjecti 
&accommodatione opus est. Sin autem que ín tota 
sunt arbore potestates, omnes plene atqueíintegre 
etiam in quibusdam partibus inveniuntur, nullam 
id aliam ob causam flt, quam quod per se indivise 
sunt: ei enim corpora essent, non omnes in abs- 
cí$s0 ramo essent, ipsaque arbor manea et mutila 
foret. SÍ quís autem retorqueat : sed proolive dictu 
est, eas esse corpora similium partium, que totum 
pervadant: eorum vero que similibus constant 
partibus eamdem esse formam in parie, quie in 
toto, ot in carneso habet illa partium similitudo. 
Sed respondemus : si potestates lile similium par- 
tium eorpora essent, nunquam tota per totam rem 


1041 


MICHAELIS PSELLI! 


1048 


subjectam pertransissent.Corpus enim,corpus pe- À y:xov ὀυνάµεων ἀσώμαται πολλῳφ μᾶλλον ἡ λογιχὴ, 


netrare non potest. Si ergo ignobiliores ille anime 
potestates, sine corpore sunt, multo magis ralio- 
nis compos, longe istis prx»stantior. Áo sine cor- 
pore esse,comimunibusillis argumentis demonstra- 
tum est : sed hoc insuper de ipsa peculiare dicimus. 
Nullum corpus seipsum cognoscit, neque ipsum 
ad se convertitur : non enim manus aut aliud cor- 
pus se novit ; sed neque ratione cassa potestates, 
etsi incorporom sint, seipsas norunt ; non visus, 
vel auditus,non omnes deaique sensus :neque item 
inquirunt cujus sint nature ; sed ratio est, que 
de ipsis inquirit. At se ipsa novit rationis compos 
anima ; ipsa igitur est, que inquirit, et de qua in- 
quiritur ; ipsa est, que reperit, etjque reperitur ; 
que cognoscit, et que cognoscitur.Hanc igitur sino 
corpore esse perspicue ostendimus. Preterea, que 
in subjecto corpore sunt, potestates, una cum cor- 
poreinvalescunt et obsolescunt. Tales igitur sunt 


κρείττων οὖσα πολλῷ. Ὅτι γὰρ καὶ αὐτὴ ἀσώματος, 
δέδεικται μὲν xal διὰ τῶν χοινῶν λόγων. Λέγομεν 
δὲ καὶ ἴδια ἐπὶ αὐτῆς οὕτως. Οὐδὲν τῶν σωμάτων 
αὐτὸ ἑαυτὸ γινώσκει, οὐδε πρὸς ἑαυτὸ ἐπιστρέφεται. 
Οὐ γὰρ οἶδεν ἑαυτὴν ἡ sip, fj ἄλλο τι τῶν σωμάτων’ 
ἀλλ᾽ οὐδὲ al ἄλογοι δυνάµεις, καΐτοι ἀσώματοι οὖσαι, 
ἑαυτὰς ἴσασιν. Οὐ γὰρ οἶδεν ἑαυτὴν dj ὂψις 7| ἡ ἀχοή” 
ἤ ἁπλῶς αἴσθησις οὐδὲ ζητεῖ ποίας ἑστὶ φύσεως, 
ἀλλ᾽ 6 λόγος ἐστὶν ὁ περὶ αὐτῶν ζητῶν,ἡ μὲν τοι doy, 
à λογικὴ, αὐτὴ ἑαυτὴν γινώσκχει' αὐτὴ γοῦν ἐστιν d 
ζητοῦσα, αὐτὴ ἡ ζητουμένη' αὐτὴ ἡ εὑρίσχουσα, αὐτὶ, 
ἡ εὑρισκομένη" ἡ γινώσχουσα καὶ γινωσχομένη ἀσώ- 
µατος ἄρα ἐναργῶς ἀποθέδεικται. "Ext αἱ ἐν ὕποχει- 
μένῳ τῷ σώματι δυνάµεις, συνακµάζουσί τε τῷ σώ- 
ματι xal συναμαυροῦνται, Τοιαῦται γοῦν al αἰσθήσεις, 
θυμὸς, ἐπιθυμία. Ἡ δὲ λογικὴ yox?) τὸ ἑναντίου, µα- 
ραινοµένου τοῦ σώματος αὐτὴ ἀκμάζει' οὐκ ἄρα ἐν 
ὑποχειμένῳ ἐστὶ τῷ σώματι" 


8ensus; tum et irascens, et concupiscens : contra vero rationabilis anima, marcescente corpore vi- 
get ipsa,et floret. Non est igitur in corpore tanquam in subjecto. 


Deinde nihil id molitur, ut subjectum sibi cor- 
rumpai : omnia enim esse expetunt. Atj rationabi- 
lis anima corpus contemnit, οἱ virtutie  exercita- 
mentis ipsum edomans, id penitus sepenumero 
abjicit.Non igitur in subjecto corpore habet ut sit. 
Preterea demonstrandum est rationis compotem 
animam, substantiam habere ab omni,;corpore se- 
gregatam: reliquas autem in corpore esse: etin 
Bpiritali quidem, 'ratione preditam, in hoc vero 


vegetatricem. Normam et regulam tradit Aristote- ( 


les de anima, et ceteris omnibus, et iis, qui eam 
mortalem putant, consentientem: hec porro est. 
Ab actionibus,inquit, de substantiis ferendum (est 
judicium, quando substantia quelibet actionem 
habet affinem sibi,et generis ejusdem. Quomodo 
ergo, inquit, substantia, qu» nullam habet aotio- 
nem a corpore separabilem, necessario neque sub- 
stantiam habebit 4 corpore sepurabilem ? $i 
enim, cum substantiam habeat inseparabilem, 
nullam sine corpore actionem habebit;postquam 8 
corpore sejuncta fuerit, non habebit, in quod 
agat, itaque frustra erit. Fieri ergo non potest, ut 
separabilis substantia nullam habeatfsine corpore 
actionem. 


Altera regula heo est. Omnis substantia, que 
actionem habet 8 corpore separabilem, ipsa quo- 
que a corpore separabilis sit oportet. Si vero sepa- 
rabilis non íuerit, hinc sequetur, effectum esse 
oausa sua nobilius, et prestantiori excellentius id, 
quod deterius est : id vero absurdum: semper 
enim causam re effecta prestantiorem esse oportet, 
tum et quod natura prius est : fleri ergo non potest, 
ut & corpore separabilis actio non dimanet a &ub- 
stantia, eaque separabili. Et posteriori quidem re- 
gula utemur in explicanda natura anime ratione 
proedite: prior autem ad reliquas coaducet. Ho 
igitur est de rationatili anima disputatio.Si nullaa 
corpore inseparabilis substantia separabilem habet 


Ἔτι οὐδὲν τὸ ἑαυτοῦ σπουδάζει φθεῖραι ὑποχεί- 
µενον. Πάντα γὰρ τοῦ εἶναι ἐφίεται. Ἡ δὲ λογικὴ 
Qux?) καταφρονεῖ τοῦ σώματος: τοῖς τε δι’ ἀρετὴν 
πόνοὶς αὑτὸ δαµάζουσα, καὶ τὸ σύνολον πολλάκις 
προιεμένη οὐκ ἄρα ἐν ὑποχειμένῳ τῷ σώματι τὸ 
εἶναι ἔχει. "Eni τούτοις δεῖ δεῖξαι, ὅτι ἡ μὲν λοχικὴ 
ψυχἠ ἐξηρημένην ἔχει τὴν οὐσίαν παντὸς σώματος" 
αἱ δὲ λοιπαὶ ἐν σώματι τὸ εἶναι ἔχουσι καὶ ἐν μὲν 
τῷ πνεύματι dj ἄλογος' ἡ δὲ φυτικὴ ἐν τούτψ. Ὅτι 
xavóva παραδίδωσιν ὁ ᾿Αριστοτέλης dv τῷ περὶ φυ- 
χῆς, τοῖς τε ἄλλοις πᾶσι, xal τοῖς θνητὴν νοµίζουσιν 
αὐτὴν συναρέσκοντα. Ἔστι δὲ ὁ κανὼν οὗτος. Ati, 
φησὶν, ἐκ τῶν ἐνεργειῶν τὰς οὐσίας κχρίνειν ἐπειδὴ 
xai ἑκάστη οὐσία αύστοιχον ἔχει τὴν ἑνέργειαν. Dax 
oov, φησὶν, οὐσία, µηδεµίαν ἔχουσα ἑνέργειαν χω- 
ριστὴν σώματος, t£ ἀνάγκης οὐδὲ τὴν οὐσίαν ἕξει 
χωριατὴν σώματος; El γὰρ χωριστὴν ἔχόυσα τὴν 
οὐσίαν, µηδεµίαν ἐνέργειαν ἔχοι χωρὶς σώματος * 
ἐπειδὰν χωριαθῃ σώματος, οὐχ ἕξει περὶ ὃ ἐνεργή- 
σει' ὥστε µάτην ἔσται. Οὐκ ἄρα δυνατὸν τὴν χωρι- 
στὴν οὐσίαν µηδεµίαν ἔχειν ἑνέργειαν χωρὶς σώμα- 
τος. 


Πάλιν ἕτερος κανὼν οὗτος . [ᾶσα οὐσία ἔχουσα 
ἐνόργειαν χωριστὴν σώματος, ἐξ ἀνάγκης καὶ αὐτὴ 
χωριστὴ ἔσται σώματος. Et δὲ μὴ sim χωριστὴ, 
συµθήσεται τὸ αἰτιατὸν τοῦ αἰτίου xpsittov εἶναι, xai 
τοῦ κρείττονος τὸ καταδεέστερον κρεῖττον ' ὅπερ 
ἄτοπον. 'As! γὰρ. δεῖ τὸ αἴτιον κρεῖττον εἶναι τοῦ 
αἱτιατοῦ, καὶ τὸ τῇῃ φύσει πρότερον’ ἀἁδύνατον ἄρα 
ἐνέργειαν χωριστὴν αώματος, μὴ ἀπ᾿ οὐσίας προἰρ- 
«ῑσθαι, καὶ αὐτῆς χωριστῆς. Tov τοίνυν εἰρημένων 
κανόνων, χρησιμεύσει ὑμῖν ὁ μὲν ὕστερος εἷς τὸν 
περὶ τῆς λογικῆς φυχῆς λόγον ὁ δὲ πρότερος εἲς 
τὸν περὶ τῶν λοιπῶν, 'O piv οὖν περὶ τῆς λογικῆς 
ψυχῆς ἐστι τοιοῦτος. El µηδεµία ἀχώριστος σώματος 
οὐσία, ἔχει χωριστὴν τὴν ἑνέργειαν, δείξοµεν δὲ ἐπὶ 











1049 


DE ANIMA. 


1050 


τῆς Voy re χωριστὴν ἐνέργειαν σώματος, πᾶσα ἀνάγκη A actionem, et in anima separabilem aliquam a coie 


καὶ αὐτὴν χωριστὴν εἶναι. "Όταν τοίνυν σκοπῇ περὶ 
τῶν νοητῶν ἡ joy, xai τὰς περὶ θεοῦ ἐννοίας προ- 
χειρίζηται  δῆλον ὅτι χωριστὴν παντὸς σώματος 
ἔχει τὴν ἐνέργειαν. Ὁμοίως καὶ ὅταν ἑαυτὴν (nci 
οὐδαμοῦ γὰρ iv τούτοις οὐδὲ συνεργῷ χρῆται τῷ 
σώματι, οὐδὲ σὐτὴ περὶ σώμα ἐνεργεῖ, ὥστε πάντη 
χεχώρισται σώματος ἡ τοιαότη ἐνέργεια, καὶ αὐτῆς 
δὲ τῆς φαντασίας. El δὲ ἐνέργεια χωριστὴλ, ἐξ ἀνά- 
Ίχης καὶ dj oósla αὐτῆς χωριστὴ ἔσται. Et. δὲ χωρι- 
στὴ ἡ οὐσία, κατὰ πᾶσαν ἀνάγχην, καὶ ἁῑδιος. τοῦτο 
3ρ χοινῶς πάντες ὁμολογοῦσιν, ὅτι πᾶσα χωριστὴ 
τοῦ σώματος οὐσία χωριστὴ xb! ἀῑδιός ἑττι. Σχόπει 
132, εἶ χωριστὴ οὐσία μὴ ἐστιν ἀΐδιος, ἀλλὰ γεννητὴ 
xai φθαρτὴ, πρὶν Ὑενέσθαι, 1] ἠδύνατο γενέσθαι, 1j 


pore actionem ostendere possumus ; omnino ne- 
cesse fuerit hanc quoque separabilem esse. Cum 
igitur res eas que intellectu precipiuntur et Dei 
notiones sibi proponit anima,tum aclionem habere 
ab omni eorpore secretam manifestum est, tum 
etiam cum in se ipsa descendit investigando ; tuno 
enim, neque ministerio ctitur corporis, neque ipsa 
in corpus agit, ita ut omnino sit a corpore semota 
ejusmodi actio, imo et ab ipsis objectis speciebus. 
Si autem actio separata est, omnino ejus quoque 
substantia separabilis erit. Sin autem separabilis 
subatantia, penitus necesse est,ut immortalis quo- 
que sit.Id enim apud omnes in confesso est, omnem 
& corpore separabilem substantiam immorialem 


οὐχ ἠδύνατο. E! μὲν οὖν μὴ ἠδύνατο, οὐκ ἂν ἐγένετο" Β pariter 68569. Νᾶπι attende : si separabilis substantia 


τὸ γὰρ ἀδύνατον οὐκ ἂν ἐγένετο. El δὲ ἠδύνατο, ὑλι- 
xj Πάντως ἦν * τοῦτο γὰρ, τὸ δύνασθαί ποτε εἶναι 
3 μὴ εἶναι. El δὲ ἀθλα τὰ χωριστὰ τῆς ὕλης οὐκ 
ἔσονται ἐκ τοῦ δυνάµει εἷς τὸ ἐγεργείᾳ εἶναι" ἀλλ᾽ 
ἀεὶ ἑνεργείᾳ ἔσονται, xal ἄλλως πᾶν τὸ φθειρόµε- 
vov, κατὰ δύο τρόπους φθείρεται, fj τὸν τῶν σωµά- 
των τῇ tlc τὰ στοιχεῖα ἀναλύαει, 7j τὸν τῶν περὶ τὸ 
σώμα ἀποσθεννυμένου τοῦ εἴδους, τῇ ἀναρμονίᾳ τοῦ 
ὑποχειμένου, iv ᾧ τὸ εἶναι ἔχει. Κατ οὐδέτερον δὲ 
τῶν ερημένων τρόπων ἐνδέχεται φθαρῆναι τὴν Aoqt- 
xi» ψυχήν' ἀσώματος γάρ ἐστι, καὶ τὸ εἶναι ἔχει 
οὐκ ἐν ὀποχειμένῳ σώµατι, ὡς δέδειχται' ὥστε 
ἀΐῑδιος ἡ λογικὴ ψυχή. "Occ δὲ ἡ ἄλογος, καὶ ἡ φυ- 
tuc) τοῦ ἐν d sle: σώματος ἀχώριστοί εἶσι, δῆλον 
ἐκ τοῦ λοιποῦ κανόνος. Πᾶσαι τοίνυν αὐτῶν ἑνέρχειαι 
lv σώματι xal περὶ σῶμά tle: Καὶ γὰρ fj θρεπτικὴ, 
καὶ αὐξητιχὴ, καὶ γεννητικὴ καὶ iy σώματί sio, xai 
διὰ σώματος ἐνεργοῦσι, καὶ περὶ σώματα" ὥστε 
τῶν σωμάτων ἀχώριστοι. Ἔτι μὴν καὶ 6 θυμὸς κα) 
à ἐπιθυμία" χινεῖ γὰρ ὁ μὲν τὸ περικάρδιον αἴμα, 
i 8b τὸ Tap τοιῶσδε fj τοιῶσδε διατίβησιν. Ἐν σώ- 
ματι μὲν οὖν καὶ αὗται, xal διὰ σώματος, xxl περὶ 
σώματα. Ἡ γὰρ βρωµάτων, f| χρημάτων, ἢ ἁπλῶς 
σωματικῶν πραγμάτων δρεξίς ἐστιν ἡ ἐπιθυμία: καὶ 
ὁ θυμὸς, εἰς τὸ ἀντιλυπῆσαι τὸν εἴς τι τούτων βλά- 
ψαντα" ὥστε αἱ ἑνέργειαι τούτων οὖκ ἄνευ σώματος 
ἐξ ἀνάγκης ' εἷς τί δὲ χωρισθεῖσαι ἔνεργοῦσι , τἰ 
θρίψουσιν, fj αὐξήσουσιν, 1| γεννήσουσι ; τίνα δὲ καὶ 
ἀντιλυπήσουσιν; ᾽Αλλ’ οὐδὲ d) ἐπιθυμία ἰσχύσει τι 
τῶν ἡδέων, τῶν κινούντων αὐτὴν εἰς ὄρεξιν. ὥστε 


non est immortalis, sed generationis et corruptio- 
nis capex, antequam fieret, vel fleri poterat, vel 
non poterat. Si ergo non poterat, nunquam fuisset : 
quod enim fleri non potest, nunquam fuerit : at si 
poterat, plane materiata erat; id enim est posse 
esse ; et non esse. Si autem immateriata non erunt, 
que & materia separari possunt, non ideo quod 
reipsa esse possint; sed reipsa semper erunt. Et 
aliunde, quodcunque corrumpitur, duobus modis 
corrumpitur ; vel corporum resolutione in ele- 
menta, vel exstinctu forma eorum que sunt in cor- 
pore, soluta nempe et turbata ejus subjecti in quo 
est, temperie atque concentu. At neutro corrumpi- 
tur anima rationis potens, quippe qua incorporea - 
est, et in corpore tanquam in subjecto non ezsistit, 
ut demonstratum est. Itaque eterna est anima ra- 
tionis compos : sed et brutorum,et plantarum ani- 
mam, ab eo, in quo sunt, subjecto separari non 
posse,ex posteriori regula manifestum tiet. Omnes 
igitur illarum actiones in corpore el circa corpus 
sunt ; altrix enim, et auctrix, et. generatrix, et. in 
corpore sunt, et per corpus agunt, et circa cor- 
pora: ita non possunt a corporibus separari. Ira 
itidem et concupiscentia.Illa enim sanguinem, qui 
eirca cor est, cominovet: illa jecur hoc illove 
modo afficit: in corpore igitur ille quoque sunt,et 
per corpus, et circa corpora. Ciborum enim vel 
pecuniarum,vel denique rerum corporis appetentia 
est via concupiscendi : irascens vero,cupiditas vin- 
dicandi in eum,qui in isturum aliquo nobis offecerit. 


µάτην ἔσονται, ὅπερ ἐστὶν ἀδύνατον' ἀχώριστος ἄρα D) Harum itaque actiones sine corpore csse nequeunt, 


3| οὐσία σωµάτων, ἐξ Te αἱ τοιαῦται πρόεισιν ἑνέρ- 
tut. "AAA εἰ μὲν φυτικὴ τοῦ παχέος ἐστὶν ἀχώρι- 
στος, xai συµφθείρεται αὐτῷ; xal δῆλον ἐξ Ov. εἶσιν 
αἱ δυνάμεις αὗται, καὶ ἐν τοῖς φυτοῖς, iv οἷς πνεύ- 
ματικὸν σῶμα οὗ θεωρεῖται. Δείχνυνται δὲ xal μετὰ 
τὴν ἔξοδον τῆς ψυχῆς ἔτι διαµένουσαι βραχύν τινα 
χρόνον ἐν τούτφ τῷ σώματι' ὄνυχές τε γὰρ xai «pl- 
χες τοῦ γνεκροῦ σώματος αὔζονται. ᾽Αλλὰ µή ποτε 
οὐκ ἀληθὴς ὁ λόγος οὗτος" οὐ γὰρ αὔξεται, φασὶ, 
ταῦτα, ἀλλὰ τηκοµένων xal μειουμένῶν τῶν περὶ 
αὐτὰς φαρχῶν, μᾶλλον ἀπογυμνοῦσθαι, καὶ διὰ τοῦτο 
καὶ µείζω xai πηύὐξημένα δοκεῖν φαίνεσθαι. ᾿Αλλὰ 


αἱ in quid agent scjuncte? quid alent,vel augebunt, 
vel progignent ? quem ulciscentur? sed neque cu- 
piditas ulla re potietur earum que illi appetitum 
commovent. Frustra igitur erunt : quod sane fleri 
nequit. Separari ergo a corporibus non potest ea 
substantia,ex qua tales prodeunt actiones. Sed αἱ 
vegelans & crasso corporo sejungi non potest; et 
una cum eo corrumpitur: id ex iis clarum est, ex 
quibus sunt he potestates,etiam in plantis,in qui- 
bus spiritale corpus non cernitur. Sed et post ex- 
cessum anime paulum temporis in hoo corpore 
manere videntur. Ungues enim et pili mortui cor- 








4051 


MICHAELIS PSELLI 


1052 


poris augentur. Sed verum id non est; neo enim A περὶ μὲν τούτων, καὶ ἰδίᾳ θεῶρητέον. Πλὴν εἰ beu 


hec &sugentur, inquiunt, sed tabefactis οἱ imminu- 
tis oarnibus, renudantur magis, ob eamque rom 
majora et auctiora apparent. Verum de his peculiari 
ratione querendum est. Bi auctricis facultatis; ve- 
etigiumaliquodincorpore,quemadmodumet altricis, 


τι τῆς αὐξητικῆς ἴχνος καὶ μετὰ θάνατον ἓν τῷ σώ- 
ματι, ὥστε καὶ τῆς θρεπτικῆς, διὰ γὰρ τὴν αὔξησιν 
καὶ ἡ τροφή. Ἐνταῦθα ἄρα δῆλον ὅτι lv τῷ σώµατι τὸ 
εἶναι ἔχουσιν αἱ δυνάμεις αὗται, Et δὲ αὗται, καὶ 1 
γεννητική’ τῆς γὲρ αὐτῆς ἐστι συστοιχείας. 


post mortem remanet (nam propter incrementum alimenta sumuhiur) hino manifestum est, eas fa- 
cultates in corpore esse. Sin autem hre, generatrix quoque; ejusdem enim est generis eti ordi- 


nis. 


Hujus vero aliquod etíam vestigium in mortuo 
corpore,videri possint que Inde erumpunt, anima- 
lia, vespte, díco, ex equinis, apes, ex taurinis, ver- 
mes ex humanis cadaveribus, et. similia, verum, 
inquiunt, brutorum anima non jam exsistit in cor- 
Dore; permanet enim post discessum, etíam ea 


Ἴδοι ἂν τις xal Üyvoc τι ταύτης ἓν τῷ νεκρῷ σώ- 
ματι, τὰ γινόμενα ζῶα. αφῆκας λέγω καὶ µελίσσας 
καὶ σκώληκας καὶ τὰ ὅμοια, Ἡ μὲν τοι ἄλογος, φα- 
οἷν, οὐκ ἔτι ἐν τῷ σώματι ἔχει τὸ εἶναι, ἐπιδιαμένει 
γὰρ καὶ μετὰ τὴν ἔξοδον καὶ ὑποχείμενον ἔχουσα τὸ 
πνευματιχὸν δῶμα. Όπερ laci μὲν καὶ αὐτὸ ix. τῶν- 


que subjectum habet corpus spirans, quod ipsum B δε. Λέγεται δὲ ἐκ τοῦ πλεονάζοντος τοι τοῦ ἄέρος: 


éx his quoque constat elementis, sed ΔΏ aere, qui 
ín eo exsuperat, appellatur : quemadmodum οἱ 
erassum terrestre corpus a terra, qua in eo exsu- 
perat, similiter dicitur. Verum hec opinio Greci 
potius est vanitatls quam veritatis : que si probare 
nititur brutorum animam et rationis expertem hoc 
corpus spirans necessario habere, post discessum, 
inquiunt, ab hoc corpore ad orcum devenit aníma, 
et viti non honestetransacte ponas persolvit. Non 
enim id tantum curat Providentia, ut situs, sed 
ut bene simus. Quare non negligilur anima, ets! α 
nature sue lege exciderit, sed congrua cura ad. 
ministratur. Et postquam per hilaritatem et effu- 
sam letitiam peccavit, necessario per dolorem ex- 
purgabitur. Cum vero incorporea sit, dolorem non 
sentiet, neque Inferpis Illis carceribus et tormentis 
punietur. Ab ea lgitur suum corpus pendere nc- 
cesse est, quod immodice secretum, vel immode- 
rato ardore ei ustione concretum, animam, quia 
cum illo patitur, excruciat. Sed responderi potest 
ad illam argumentationem : Si & erasso corpore 
&ejuncta anima, per spiritale corpus pati et cru- 
eíari consuevit, nihil obstare quominus ab illo ab. 
stracta patiatur ; quandoquidem prorsus ad patien? 
dum natas habet facultates, per quas a spirital! 
corpore pati solet. Quemadmodum enim aerium 
hoc corpus, luferni cruciatus attinent, et per Id, 
animam : ita elsi nullum intercedebat corpus me» 
dium, nihil erat imped:menti, quominus dolores 
animam attingerent. Sive enim sine corpore esse 


ὥσπερ καὶ τὸ παχὺ Tátvov ἐκ τοῦ πλεονάζοντος ὡσαύ- 
tu. Αὕτη μὲν οὖν d δόξα Ελληνικῆς ἐστι μᾶλλον 
μυθολογίας fj ἀληθείας . El δὲ καὶ κατασκευᾶζειν 
περᾶται, ἐξ ἀνάγχης ἔχειν τὴν ἄλογον φυχὴν τὸ 
πνευματικὸν τοῦτο σῶμα, φασὶν, ὅτι μετὰ thv Ex 
τούτου τοῦ σώματος ἔξοδον, εἷς ὥδου ἀφικνεῖται 5, 
(uy, καὶ ποινὰς ἐκεῖσε τῶν οὗ καλῶς βεθιωμένον 
παρέχει. Οὖ γὰρ µόνον τὸ εἶναι ἡμῶν φροντίζει { 
πρόνοια, ἀλλὰ τὸ εὖ εἶναι. Διὸ οὐχ ἀμελεῖται d doy 
εἰς τὸ παρὰ φύδιν ἐξολισθήσασα, ἀλλὰ τυγχάνει τῆς 
προσηχούσης ἐπιμελείας * καὶ ἐπειδὴ τὸ ἁμαρτάνειν 
αὐτῃ διὰ γλυκυθυμίαν ἐγένετο, ἐξ ἀνάγκης xal τὸ 
καβαρθῆναι δι ἀλγήσεως αὖτῇ γενήσεται. )Ασώμα- 
τος δὲ οὖσα, οὐκ ἂν ἀλγύνοιτα, οὐδὲ τοῖς ὑπὸ γῆν δι- 
καιωτηρίοις Χολάζοιτο. Ὀὔκουν ἀνάγχη σώματι 
ἐξῆφθαι αὐτῆς' ὃ διαχρινόµενον ἀμέτρως, fj συγκρι- 
νόµενον ὑπὸ 'φλέξεως 7] χαύσεως ἀμέτρου, ἀλγύνει 
τὴν ψυχὴν διὰ τὴν συµπάθειαν. Αλλὰ γὰρ ἐρεῖ εἰς 
πρὸς τὴν πιθανολογίαν ταύτην. ὡς c! πέφΌγνεν 3 
Quy) χωριζομένη τοῦ παχέος σώματος, πάσχειν διὰ 
τοῦ πνευματικοῦ σώματος καὶ ἀλγύνεσθαι ' οὐδὲν 
κωλύει αὐτὴν καὶ χωρὶς ἐκχείνου τὸ πάθος ἀναδέχε- 
εθαι' εἴπερ ὅλως καὶ παθητικὰς ἔχει δυνάμεις, δι’ 
Qv καὶ πάόχειν ὑπὸ τοῦ πνευματικοῦ σώματος πὲ- 
quxtv. ὝὭσπερ γὰρ τοῦ ἀερώδους τούτου σώματος -à 
ἐν ἆδου πάθη ἄπτεται' διὰ δὲ τούῖου καὶ τῆς do- 
χῆς' οὕτω xal εἰ μὴ μέσον παρελαμθάνετο τ) σῶμα, 
οὐδὲν ἦν ἐμποδὼν, ἅπτεσθαι *À πάβη τῆς φοχῆς. 
"Av τε γὰρ ἀσώματον ὁποθῶσιν, εὐχερῶς ἑφάψεται 
τῆς ψυχᾶς. "Αν t' ἐναώματον, διὰ τοῦ σώματος 


dixerint, facile animam attingent ; sive in corpore, D ἕπασχεν ἡ ψυχή" ἡ γὰρ ἕνωσις οὐδὲν μᾶλλον παθη- 


pet corpus anima pateretur: conjunctio enim nihilo 
magis eam faeit, ut patiatue. Verum heo diffusiora 
sunt, quem ut collectanea deceat. Bed et his pro- 
bare se confidunt, spiritale quoqué corpus esse 
nec ab eo etiam post mortem, humanam animam 
S&pararí posse : atque in eo,ut in subjecto,et Iram 
ésse ét concupisoentem dicunt, nec ab eo sejungi 
posse ; póst mortem enim ira et cupiditas perma- 
nent, que in subjecto spiritsli corpore insunt. Si 
enim simul 80 e corpore egressa est anima, ab 
omhi fleret erüciatu et ποσα immunis, pura esset 
penitus, et a generatione libera : &b omni autem 


τικὴν ποιεῖ t2v ψυχήν, ᾽Αλλὰ εαῦτα μὶν tfc ἔκλο- 
φῆς µείζω, Πλὴν διὰ τοῦτο, οἵονται καὶ eb πνευμα- 
φικὸν καἰασχευάζειν ὅτι doct οὤμα, καὶ ὅτι ἀχώρι» 
στος αὐτοῦ xal μετὰ θάνατον 3 λογικὴ ψυχή. 'Ev 
τούτῳ δὲ ὡς ἐν ὀποχειμένῳ, καὶ tàv. θυµόν φασι, 
καὶ τὴν ἐπιθυμίαν εἶναι, καὶ ἀχώριστα αὐτοῦ τυγχά- 
ψειν' xal γὰρ μετὰ τὸν θάνατον ὁ θυμὸς xol f$ ἔπι- 
θυµία διαμένει ἐν ὑποκειμένῳ, ἔχοντα τὸ εἶναι, b 
τῷ πνεύματικῷ σώματι. Eb γὰρ ἅμα τῇ ἑξόδψ τοῦ 
σώματος ἀπηλλάττετο τῶν παθῶν τούτων d quy, 
καθαρὰ ἂν ἦν πάντως, καὶ Ὑενέσεως ἁπτλλαγμίνη. 
ἁπηλλαγμένη δὲ οὖσε καὶ τῶν παθῶν καὶ τῆς γενὲ- 











1083 


DE ANIMA. 


1054 


etoc, dvipeto ἂν, καὶ οὖκ ἂν τοῖς ὑπὸ 4?» δικαιω- À perturbatione et generatione soluta, dimissa esset, 


τηρίοις παρεδίδοτο. Τὰ δὲ δικαιωτήρια ἐπιστρέφου- 
σιν αὑτὴν πρὸς ἑαυτὴν , ὥστε λοιπὸν καταγνοῦσα 
ἑαυτῆς, οἴχείᾳ ὁρμῇ καθαρθῆναι, Αὐτὰ μὲν γὰρ τὰ 
δικαιωτήρια οὐχ ἀνάγει αὐτὴν, ἀλλὰ καθαίρει' καθ. 
ἀιρομένη δὲ ἐπιστρέφεται, xai αὐτὴ ἔαυτλν ἀνέχει 
Υενέσεως ἁπαλλαγεῖσα. Τότε τοίνυν xal τὸν θυμὸν 
καὶ τὴν ἐπιθυμίαν ἀποτίθεται μετὰ τούτου τοῦ ὀχή- 
µατος, τοῦ πνευματικοῦ λέγω" ὡς εἶναί τι xal μετὰ 
τοῦτο ἄλλο τι ἀῑδίως αὐτῆς ἱξημμένον σῶμα obpd- 
vtov, xal διὰ τοῦτο ἁίδιον, καὶ ὥς φασιν, αὖὐ γοξιδὲς 
Ἡ ἀστροειδές. Τῶν γὰρ ἑγκοσμίων οὖσαν , ἀνάγκη 
πάντως ἔχειν τινὰ κλῆρον, Uy. διοιχήσει µέρος ὕντα 
τοῦ κόσμου, καὶ tl ἀεὶ ἀχίνητός doct, καὶ δεῖ αὐτὴν 
ἐνεργεῖν, δεῖ αὐτὴν ἔχειν ἀῑδίως ἑξημμένον τι σῶμα. 


᾽Αλλὰ ταῦτα μὶν οἱ Ἑλληνικοὶ xal Ἱλατωνικοὶ μῦ- B 


θοι. 

Ὅτι, φασὶ, τοῦ μὲν πνευματικοῦ σώματος ὁ θυ- 
μὸς καὶ d ἐπιθυμία ἀχώριστα. Δῆλον δὲ καὶ ὅτι 
ὥσπερ al ζωτικαὶ al θρεπτικαὶ τς ἁλόγου δυνά- 
µεως, iv τῷ πνεύµατι ἵδρυνται, οὕτω καὶ αἱ γνω- 
στικαἰ. El γὰρ αἱ χείρους αὐτῶν τούτου τοῦ παχέος 
σώματός εἴσι χωρισταὶ, πολλῷ μᾶλλον αἱ κρείττους" 
κρείττους δὲ αἱ γνωστικαὶ,. φαντασία λέγω καὶ αἴ- 
cns. Αλλ᾽ εἶ καὶ ἐν ἐχείνῳ ἔχουσι τὸ εἶναι αἱ 
ἄλογοι τῆς ψυχῆς δυνάµεις ἀλλ᾽ οὖν φοιτῶσιν ἴχνη 
τινὰ ἀπ ἐκείνου καὶ ἐπὶ τὸ παχὺ τοῦ σώματος : 
ὥσπερ καὶ ἀπὸ τοῦ νοῦ ἑλέγομεν φοιτᾷν ἐπὶ πάσας 
τὸς ποινὰς ἐννοίας, Ὅτι γὰρ xal μέχρι τούτου τοῦ 
σώματος ἑλλάμψεις φοιτῶσι τῆς ἁλόγου ζωῆς, δῆλον' 
ὁ μὲν γὰρ θυμὸς κινεῖ τὸ περικάρδιον αἷμα, καὶ ζέ- 
σιν τινὰ αὐτοῦ ποιεῖ. dj δὲ ἐπιθυμία τὸ ἧπαρ τοιῶσδε 
ᾗ τοιῶσδε διατίθηαι πρὸς τὰς ἑαυτῆς κινήσεις. Al 
αἰσθήσεις τε πᾶσαι τῷ ἐγχεφάλῳ ἑλλάμπονται" ἐξ 
ἐκείνου γὰρ ἐπὶ τὰ αἰσθητήρια διὰ τῶν νευρῶν χορ- 
ηγεῖται ἡ δύναμις ἡ αἴἰσθητική" καὶ πεπονθότος «t, 
ὡς ἱχτροὶ δεικνύουσι. Τοῦ γὰρ καλουµένου μήνιγγος 
φύλακος ἐπιτεθέντος, εἰ ἐπισυμδῇ τι τῷ µήνιγγι 
ἀναίσθητον καὶ ἀχίνητον τὸ ζῶον Ὑίνεται. στι δὲ ὁ 
μήνιγξ, ὑμήν τις σκέπων τὸν ἐγκέφαλον, καὶ vo- 
τιαίου μέρους πεπονθότος, τὸ μὲν ἀνωτέρω µέρος 
τοῦ παθόντος ἁπολαύει αἰσθήσεως * τὰ δὲ κάτω 
ἀναίσθητα γίνεται, διὰ τὸ μὴ χορηγεῖσθαι ἔτι ἀπὸ 
τοῦ ἐγχεφάλου τὴν αἰσθητικὴν: δύναμιν, τοῦ ὀργάνου 
λίγω δὴ τοῦ νεύρου πεπονβότος, Καὶ «t δεθείη δὲ 
νεῦρον πάλιν, ἀνα[σθηῖον μὲν τὸ κάτω μέρος γίνεται, 
τὸ δὲ ἄνω μένει αἰσθητικόν. Δῆλον οὖν ἐκ τῶν εἴρη- 
µένων, ὅτι ck ἐστι πνευματικὸν σῶμα xal τούτου ἀχώ- 
ριστα θυμὸς καὶ ἐπιθυμία. 


τι, φασὶν, ἡ εἴδησις τρἰττή. ἡ γὰρ ἐπιστήμη 
λέγεται εἴδησις, ὥς φησιν ὁ Πλάτων dv τῷ Φαίδωνι, 
Τὸ γὰρ εἰδέναι τοῦτό ἐστι, τὸ λαθόντα που ἐπιστή- 
μην ἔχειν καὶ μὴ ἀποθεθλῆσθαι, ἣ ἡ ὁλοσχερεστέρα 
γνώσις, ἢ ἁπλῶς ἡ κοινοτέρα xal τούτων ἑκάτερον 
περιέχουσα, ὥς φησιν Αριστοτέλης dv. τοῖς φυσικοῖς, 
ἐπειδὴ τὸ εἰδέναι xal τὸ ἐπίστασθαι περὶ πάσας τὰς 
ἐπιστήμας. Διὰ μὲν γὰρ τοῦ εἰδέναι τὴν ὁλοσχερῇ 
γνῶσιν σηµαίνει’ διὰ δὲ τοῦ ἐπίστασθαι τὴν ἀκριθῆ, 


neque infernis suppliclís addicta, que ipsam ad 
se convertunt, ut semet demum ipsa damnans, 
propria vi purgetur. Nam pone ille non eami 
tollunt, sed purgant: purgata vero ipsa conver- 
titur, et ipsa sese attollit & generatione liberata. 
Tuno igitur et iram et cupiditatem abjicit cum 
hoc vehiculo, spiranti dico corpore, ut sit postea 
aliud quodammodo sempiternum ex ipsa depen- 
dens corpus ccleste, atque adeo eternum, atque, 
ut loquuntur, pellucidum et sidereum : cum enim 
e rerum natura sit, necesse est sortem et condi- 
tionem aliquam habeat, quam, ut partem mundi, 
administret : et si semper immota est, eamque 
agere oportet, corpus etiam aliquod eternum sibi 
devinctum habeat oportet. Sed he sunt Grece et 
Platonice fabula. 


Iram et cupiditatem a spiritali corpore separari 
non posse, nonnulli affirmant: at certum est, 
quemadmodum vitales et auctrices vires irrationa- 
bilis facultatis, in spiritu site sunt, sic etiam co- 
noscentes. Si enim que sunt ipsis deteriores, ab 

06 crasso corpore separabiles sunt, multo magis 
prestantiores; αἱ nobiliores sunt cognoscentes, 
phantasia, dico, et sensus. Sed etsi rationis ex- 
pertes animae potestates, in illo babent ut sint, ab 
illo tamen in crassum hoc et compactum corpus 
vestigia prodeunt, ut a mente, in communes notio- 
nes prodire dicebamus. Ad hoo enim corpus, 
scintillam quamdam vite brutorum, pervenire 
constat, Nam ita sanguinem cordi circumfusum 
movet, facitque ut quodammodo ebulliat. Cupi- 
ditas vero, jecur hoc vel illo modo affloit ad suas 
moliones, et disponit. Et omnes sensus In cerebro 
elucescunt. Ab illo enim In instrumenta sensuum, 
sentiendi vis per nervos diffunditur, elsi illesum 
non sit, ut medici demonstrant. Cum vero involu- 
crum cerebro seu [membrana veluti custos appo- 
Sila sit; hec si lesa fuerit, sensus fit et motus 
expers animal. Est autem meniux pellicula que- 
dam cerebrum involvens et protegens, cujus si 
posteriora perculsa fuerint, pars quidem anterior 
sensum retinet, at inferior amittit : quod non am- 
plius & cerebro vis sentiendi suppeditetur, leso 
nimirum et affecto instrumento sensus qui nervus 
est. Et rursus, θἱ nervus vinciatur, Ρατ inferior 


D sensu privatur, in superiore sensus viget. Ex 


his liquet, fesse corpus aliquod spiritale, el ab 
eo, irascentem et concupiscenlem segregari non 
posse. 

Triplex quepiam, aiunt, notio est : soientia 
enim notitia dicitur, ut ait in Phedone Plato. 
Nam scire est, postquam scientiam sausceperis, 
eam retinere nec amittere; vel plena et consum- 
mata cognitio, vel communis et interjeota quedam 
harum utramque continens, ut scribit Aristoteleg 
in physicis. Quia certo scire et cognoscere, ad om- 
nes sclentías pertinent. Nam per [llud, certo scire, 
plenam perfectamque cognitionem significat : per 


1035 


MICHAELIS PSELL] 


1056 


hoc vero, cognoscere, accuratam vel eam quae de À fj τὴν κοινῶς ἐπὶ πάσης γνώσεως λεγομένην. Καὶ iv- 


omni cognitione usurpatur, notitiam, et hic et in 
altioris philosophie tractatione, intellexit. 

Duobus modis, alteram altera certiorem et accu- 
ratiorem scientiam dijudicari affirmat Aristoteles 
de cemonsíratione : primo, cum una, alteriua 
principia probat et. demonstrat. Sic physica, me- 
dicina cerlior est : geometria item machinatrice. 
Arithmetica musice, ob eam causam exploratior. 
Secundo, alia est alia certior scientia qua rem non 
materiatam contemplatur, ut geometria, ars nu- 
merorum, et theologia, seu prima philosophia, iis 
qua in rebus materialis occupantur. Quare Ari- 
stoteles in metaphysica rerum que intellectu per- 
cipiuntur, contemplationem et facillimam et diffici- 


lem esse affirmat; facillimam quidem,quia de rebus B 


est statis et fixis, et eodem semper modo habenti- 
bus. Dei enim rerumque divinarum immotam eese 
substantiam, virtutem et aclionem, planissimum 
est. Sic itaque facillima est. Impedita vero et diffi- 
cilis, propter nostram imbecillitatem. Non enim 
quia in corpore sumus, et perturbationibus obnoxil 
ad rerum divinarum lumen attendere possumus? 
sicuti neque noctum golem intueri, 

Plato immortalem animam cum immortalibus 
nomine tantum convenire inde colligit, quod pro- 
prie ac per seimmortale, immota sit et substantiz 
et actionis : at anime quidem immortalem sub- 
stantiam agnoscit, non vero actionem. Ad eum 
modum res colestes seu celos nomine tenus im- 
mortales esse dixeris : mutantur enim, etsi non 
substantia, loco tamen. 

Anime verissima cognitio ad universam philoso- 
phiam magnopere conducit, ad disciplinam morum 
dico et theologiam seu primam philosophiam et 
physicam. Ad doctrinam, inquam, de moribus,quia 
mores suos nemo conformare. neque recte insti- 
tuere potest, nisi qui anime facultates perspectas 
habuerit. Ad theologiam vero, quia de mente, que 
in nobis est, querimus, et statuimus esse ipsum 
immortalem : quia vero mens rerum est intelle- 
ctualium, mens earum est rerum que inter se 
referuntur. At relatorum unum qui novit, et aliud 
noverit : ad theologiam igitur mentts nostri con- 
sideratio plurimum facit : nihilo minus ad phyei- 
cam : eiquidem ejus est de corporibus agere, 


ταῦθα xai ἐν τοῖς μετὰ τὰ φυσικὰ παρέλαθεν. 


"Ost φησὶν Αριστοτέλης ἐν τῇ ἀποδεικτικῇ, κατὰ 
δύο τρόπους κχρίνεσθαι ἐπιστήμην ἐπιστήμης ἀκρι- 
θεστέραν. Καβ᾽ ἕνα μὲν ὅταν dj ἑτέρα τῆς ἑτέρας τὰς 
ἀρχὰς ἀποδεικνύει, otov ἡ φυσιολογία ἱατρικῆς ἀκρι- 
θεστἐρα" ὡσαύτως καὶ dj Ὑεωμετρία, μηχανιχῆς. 
Διὰ τὴν τυιχύτην αἰτίαν ἀκριθεαστέρα καὶ ἀριθμη- 
tux ἁρμονικῆς, Καθ) ἕτερον δὲ λόγον ἀκριθεστέρα 
ἐστὶν ἐπιστήμη ἐπιστήμης, ἡ ἀύλον ἔχουσα τὸ ὑπο- 
κείµενον, ὡς γεωμετρία, ἀριθμητιχή τε καὶ θεολο- 
γία, τῶν ὑποθαλλομένων τὰ ὑλικὰ ὑποχείμενα. Διό 
φησι xal Αριστοτέλης ἐν τοῖς μετὰ τὰ φυσικὰ, ὅτι 
ἡ τῶν νοητῶν θεωρία xal ῥάστη ἐστι καὶ χαλεπή. 
Ῥάστη μὲν, διότι περὶ ἑστώτων ἐστὶ πραγμάτων 
καὶ del ὡσαύτως ἐχόντων' φανότατα γὰρ τὰ θεῖα ὡς 
ἀμετάθλητα καθάπαξ , κατ οὐσίαν, xaxà δύναμιν, 
κατ ἐνέργειαν. 'Ῥάστη μὲν οὖν διὰ τοῦτο χαλεπὴ 
δὲ διὰ τὴν ἡμετέραν ἀσθένειαν. Οὐ γὰρ ἐξισχύομεν 
lv σώματι, καὶ ἐμπαθεῖς ὄντες, εἷς τὸ ἐκείνων φῶς 
ἀτενίσαι' ὅπερ πάτχουσι xai αἱ νυχτερίδες πρὸς τὸν 


ἦλιον, 


"Ott Πλάτων ἀθάνατον λέγων, τὴν ψυχὴν, ἆθα- 
νάτοις ὁμώνυμον εἶναι ἐπιφέρει ’ διότι τὸ μὲν κυρίως 
ἀθάνατον xal xav' οὐσίαν xai κατ ἐνέργειάν ἔστιν 
ἀμετάθλητον' τὴν δὲ ψυχὴν κατ οὐσίαν μὲν οἶδεν 
ἀθάνατον, οὐκέτι δὲ καὶ κατ ἐνέργειων. Οὕτως δ᾽ ἂν 
εἶποις καὶ τὰ οὐράνια ἀθανάτοις ὁμώνυμα' µεταδάλλει 
γὰρ καὶ αὗτὰ, t? xal μὴ κατ οὐσίαν, ἀλλὰ κατὰ 
τόπον. 

Ὅτι ἡ περὶ ψυχῆς ἀληθεστατη γνῶσις , πρὸς πᾶ- 
σαν φιλοσοφίαν συµθάλλεται' πρὸς δὲ τὴν ἠθικὴν 
λέγω καὶ τὴν θεολογικὴν καὶ τὴν φυσιχήν. Πρὸς μὲν 
οὖν τὴν ἠθικὴν, ὃτι ἀδύνατον ἡμᾶς τὰ ἑαυτῶν κατα - 
σκευάσαι ἄθη τὰς δυνάµεις τῆς ψυχῆς μὴ ἐἔπισκεψα- 
µένους: πρὸς δὲ θεολογίαν, ὅτι ζητοῦμεν περὶ τοῦ 
νοῦ τῦ χωριστοῦ τοῦ ly. ἡμῖν, ὅτι xal αὐτὸς ἀθάνα- 
τος. Ἐπειδὴ δὲ ὁ νοῦς νοητῶν ἐστι, νοῦς τῶν πρός 
τί ἐστι. Τῶν δὲ πρός τι ὁ τὸ Ev εἰδὼς, καὶ τὸ λοιπὸν 
εἴσεται, δῆλον ὅτι dj θεωρία τοῦ ἡμετέρου νοῦ xai. εἷς 
θεολογίαν μεγάλα συµθάλλεται. Συµθάλλει δὲ ἡμῖν 
καὶ πρὸς τὴν φυσικήν, E! γε φυσικῆς μὲν ἐστιν έργον, 
τὸ περὶ σωμάτων διαλεχθῆναι, xal τῶν εἶδῶν αὐτῶν, 
καὶ τῶν δυνάµεων; τῶν δὲ dv σώμασιν εἰδῶν τὸ χάλ- 


deque eorum cum formis, tum facultatibus. Nam ]) λιστον ἡ ψυχή. 


formarum omnium, que in corporibus sunt, pul- 
cherrima est anima, 

Quare ut do reliquis, sic de anima quoque quae- 
rendum est, quodnam ad genus revocanda sit. 
Quidam enim ad substantiam, alii ad quantitatem 
reducunt, ut Xenocrates. Numerus enim, inquit, 
seipsum movens, anima est. Alii ad qualitatem, ut 
medici, qui nos animam esse dicunt. Quibus annu- 
merandi sunt, qui talem entelechiam ipsam esse 
existimant. Alii rationem elementorum eam esse 


Ὅτι δεῖ, φησὶ, καθάπερ xal ἐπὶ τῶν ἄλλων, οὕτω 
καὶ ἐπὶ τῆς ψυχῆς ζητῆσαι, ὑπὸ ποῖον γένος αὐτὴν 
ἀνάξομεν. Kal yàp ol uir αὑτὴν ὑπὸ τὴν οὐσίαν 
ἀνάγουσιν' οἱ δὲ ὑπὸ τὸ ποσόν’ ὧν ἐστι καὶ Ἔενο- 
χράτης (2). Αριθμὸς γάρ ἐστι, φησὶν, ἡ qoy* κι- 
νῶν ἑαυτόν. Οἱ δὲ ὑπὸ τὸ ποιὸν, Ov εἴσι καὶ ἰατοοὶ, 
ἡμᾶς (3) εἶναι λέγοντες αὐτήν. Τοιοῦτοι δ' ἄν εἴεν 
καὶ οἱ ἐντελέχειαν αὐτὴν νοµίζοντες τοιαστην. "AÀ- 


(2) Id Pytbagore potius tribuit Gregorius Nyssenus in libro De Anima. 


(3) Lego αἷμα sanguinem. 





105'1 


DE ANIMA. 


1058 


λοι λόγον αὐτὴν τῶν στοιχείων λέγουσιν, ot δηλονότι À dicunt, qui eam nempe in relatorum ordinem co- 


ὑπὸ τὸ xpóc τ. ταύτην ἀνάγουσι. Τὸ γὰ2 διπλάσιον 
4 ἡμιόλιον τῶν πρός τι. ᾽Αμϕίδολον οὖν τέως τὸ 
Ὑένος. Ἐπειδὰν δὲ εὕρωμεν ὅτι οὐσίαν, πάλιν ζη”- 
τεῖν δεήσει, πότερον σῶμα T] ἀσώματον, xal εἰ σῶμα 
ἁπλοῦν f, σύνθετον xal εἰ ἀσώματον χωριστὸ, Ἡ 
ἀχώριστον. Καὶ πότερον µία ἐκ ἑχᾶάστῳ duy, Tj πολ- 
Aat xai εἲ µία, µονοειδὴς Ἡ πολυδύναµος. καὶ τίς 
Ἡ τῶν δυνάμεων διαφορὰ, καὶ si πολλαί' πότερον τῷ 
ἀριθμῷ πολλαὶ, fj xai τῷ εἴδει πότερον καὶ τῷ 
γένει, T] οὗ. Τὰ γὰρ τῷ εἶδει διαφέροντα, οὗ πάντως 
καὶ τῷ γένει’ ὡς ἄνθρωπος xxl ἵππος. Τὰ μέντοι τῷ 
γένει διαφέροντα, ἐξ ἀνάγκης καὶ τῷ εἴδει, ὡς λίθος 
καὶ ζῶον. Ταῦτα τοίνυν καὶ τούτων πλείονα, πρὸς τὸ 
λαθεῖν τὸν ὁρισμὸν τῆς ψυγῆς, ζητητέον. 


"Ott Αριστοτέλης ὑπὸ διαίρεσιν τὸν λόγον ἀνάγων 
τὸν περὶ ψυχῆς, aiv, fj δυνάµει ἀστὶν ἢ ἐντελέχεια, 
ἀντὶ μὲν τοῦ σώματος χρησάµενος τῇ δυναµει, ἀντὶ 
δὲ τοῦ ἀσώματος τῇ ἐντελεχείᾳ καὶ γὰρ τῶν σω. 
µάτων τὰ μὲν dv Ὑενέσει καὶ φθορᾷ δυνάµει dari, 
καὶ κατ οὗσίαν vai κατὰ ποιότητα, xxl τὴν ἐκ τόπου 
εἲς τόπον µεταθολήν δυνάμει μὲν γάρ ἔσμεν ἄνθρωποι 
ἐν τῷ σπέρματι καὶ ἐν τῷ καταμηνίῳ' xal δυνάµει 
παῖδες ὄντες, ἔχομεν τὸ τοῦ ἀνδρὸς μέγεθος. Ὁμοίως 
καὶ ἐπὶ τοῦ moto): δυνάμει ψυχροὶ θερμοὶ ὄντες, καὶ 
δυνάµε: κινούµεθα καθήµενοι. Τὰ δὲ τε οὐράνια ἐν τὴ 
κατὰ τόπον μεταθολῇ µόνον ἔχουσι τῇ δυνάµει. "Ava- 
τέλλων γὰρ ὁ ἥλιος, δυνάµει μεσουρανεῖ' καὶ µε- 
συυβρανῶν δυνάμει δύνει' καὶ ἐπὶ τῆς ἄλλης αὐτοῦ 
χινήσεως xzl τῶν ἄλλων ἀἁστέρων, ὡσαύτως ἐν τῇ 
κατὰ τόπον μεταθολῖ,, τὸ δύναµει ἐστὶ θεωρεῖν. ᾽Αλλὰ 
τί δήποτε ἐπὶ τοῦ σώματος iv δυνάµει τάξας, ἐπὶ 
τοῦ ἀσωμάτου οὐκ εἶπεν ἑντελεχείᾳ κατὰ δοτικὴν 
πτῶσιν, ἀλλ᾽ ἐντελέχειαν κατ εὐθεῖαν; Λέγομεν οὖν 
ὅτι ἄλλο ἐστὶ δύναµις, xal ἄλλο iv δυνάµει, xal ἄλλο 
ἐντελέχεια, καὶ ἄλλο ἐντελεχείᾳ. Ἡ piv γὰρ ὕλη 
µόνως ἐστὶ δυνάµει πάντα, καὶ ἔστι δυνάμει, ἔνερ- 
χείᾳ δὲ οὐδὲν. Τὸ δὲ εἶδος µόνως ἐντελέχεια, τὸ δὲ 
ἐξ ὕλης καὶ εἴδους καὶ ἐν δυνάµε:, τοῦτό ἐστι καὶ iv- 
τελεχείᾳ. Συντρέχουσι γὰρ πάντα ταῦτα Gua καὶ 
ὅπερ ἐστὶ xai ἐν δυνάµει, τοῦτό ἐστι καὶ ἐντελεχείᾳ. 
Καὶ γὰρ πάντα τὰ εἴδη, δυνάµει dv τῇ ὕλῃ ἑστὶν, 
ἧτις ποτὲ μὲν τοῦτο, muti δὲ ἐχεῖνο γίνεται ἕνερ- 
γείᾳ. Nov μὲν γὰρ ἄνθρωπος οὖσα δυνάµει, ἄλλοτε 
γίνεται ἑνεργείᾳ ἄνθρωπος μᾶλλον δὲ ἅμα ἔχει xal 


τὸ δυνάµει καὶ τὸ ἑνεργείᾳ. ᾿Επειδὴ γὰρ οὐδέποτέ D 


ἐστι γυμνὴ εἶδους, ἐκείνου τοῦ εἴδους, ἑνεργείᾳ piv 
οὖν ἐστι τόδε, τῇ δυνάµει δὲ ἄλλο. Ἐπεὶ οὖν ἓν oto 
τὸ δυνάµει ἑἐστὶν, iv τούτοις xal τὸ ἑνεργείᾳ, ὡς 
ἐπὶ τῶν ἕνλων εἴἵρηται σωμάτων ἐπὶ δὲ τῶν θείων 
xxi ἁσωμάτων οὐκ ἔστι τὸ δυνάµει ἐπεὶ μηδὲ ὕλη" 
καὶ διὰ τοῦτο οὐδὲ τὸ ἑνεργείᾳ. OÀ γάρ εἶσιν ivep- 
γείᾳ τόδε τι, ἀλλ᾽ αὑτοενέργειαί εἶσιν ἤδη ὄντα κα: 
θαρὰ ἄνευ Όλης. Διὰ τοῦτο ἀντιδιαστέλλον τῇ ὕλῃ 


καὶ συνθέτῳ φύσει, τὴν ἄθλον καὶ ἁἀσώματον, ἐσήμανε διὰ τοῦ δυνάμει c 


χεια. 


"Oz: δυνατὸν φησὶ xal µίαν ψυχὴν ἐπὶ τοῦ ἀνθρώ- 
που λέγειν καὶ πλείους * πλείους μὲν ὅτι διαφέρου- 


gunt. Duplum enim οἱ sextuplum relata sunt. Du- 
bium igitur et controversum cst ejus genus. Sed 
ubi invenerimus substantiam esse, rursus αυδ- 
rendum erit an corpus an sine corpore , an corpus 
simplex, an compositum : si sine corpore, an se- 
parabilis, an inseparabilis; et, sitno una in sin- 
gulis corporibus anima, vel plures : et si una est, 
an unius speciei, vel plurimarum facultatum ; 
quodnam sit earum inter se discrimen : tum sint 
ne plures b» ; an numero, an specie plures : an 
genere, necne. Nam qua specie differunt, non om- 
nino etiam genere; ut homo ot equus, Que vero 
genere differunt, omnino et specie discrepant, ut 
lapis et animal. Hec et plura ad percipiendam 
anime definitionem, querenda sunt. 


Aristoteles disputationem do anima dividens, 
vel potestate, inquit, est, vel vis ex se movens : 
ubi pro corpore, dixit, potestste ; pro incorporeo, 
vis ex 8e movens : corporum enim, alia in genera- 
tione el corruptione, potestate sunt, et secundum 
substantiam et qualitatem et mutationem e loco 
in locum: nam potestate sumus homines in semine 
eL menstruo : et cum pueri simus, viri magnitu- 
dinem potestate habemus. [n qualitate similiter, 
cum frigidi sumus, potostate callidi sumus et poto- 
Blale movemur, cum sedemus. Coli autem ad solum 
loci mutationem, potestatem habent. Sol enim 
oriens, potestale medius est; meridie vero, pote- 
state occidit : et in cmteris ejus, et aliorum side- 
rum motibus, mutatio ad locum, potestate uttendi- 
tur. Sed cur, cum potestate, pro corpore posuisset, 
pro incorporeo non dixit, entelechio in sexto casu, 
sed entelechiam, in recto ? Quia nimirum aliud est, 
polestas, aliud, potestate; et aliud entelechia, 
aliud entelechia. Sola enim materia, est potestate 
omnia, actu vero nihil. At forma, actus tantum : 
quod vero ex materia et forma, etiam potestate, 
illud est actu. Una enim haec omnia concurrunt, 
et quodcunque est in potestate, illud etiam est 
actu. Omnes enim. form:e, virtute sunt in materia, 
qua modo hoc, modo illud fit actu. Nunc enim 
cum homo sit potestate, alias fiet homo actu : imo 
vero habet ut simul sit potestate οἱ actu. Quippe 
quoniam nunquam forma vacat, cum hanc formam 
Buscepit, actu quidem, hoc est, virtute, aliud. Quia 
igitur in quibus est, virtute, in his est, el actu, 
sicuti de materiutis corporibus dictum est : at in 
divinis et incorporeis, nihil est virtute, quia iu iia 
neque materia est; ob eamque rem neque actu : 
non enim actu sunt tale quippiam. Sed ipsi actus, 
ab omni materia puri. Propterea cum a materia, 
et composita natura, immateriatam, et sine corpore 
contra discernit : illam, potestate, hauc voce, ente- 
lechia, significavit. 
τὴν δὲ διὰ τοῦ ἐντελέ- 

Unam esse in homine animam, et plures dicere 
licet : plures quidem, quia inter se specie differunt, 


. 1059 


MICHAELIS PSELLI 


1060 


vegelatrix, brutorur, et humana et a θὸ separan- À atv ἀλλήλων τῷ εἶδει, d φυτικὴ καὶ ἡ a). ογος xai à 


tur. Unam vero, propter earum mutuum concen- 
tum et consensionem. Nam a ratione, ad vegetan- 
tem, actiones proflcisountur, et harum motus ef 
vite, rationem in se quodammodo constituunt et 
adornant. Una igitur etiam ost hominis anima. 


Qui unam specie animam in cunctis animalibus 
esse dicunt, temperamentum eam esse autumant; 
nam eam ad singulorum propriam temperaturam 
mutari dicunt: unde multa absurda consequuntur: 
primum, quia effecta nobiliora faciunt causis; 


. eorpus enim inanimum, anime oausam faciunt ; 


secundo, vivens vita, immotum movente, rationis 
expers ratione pradito, antecellere, et cetera hu- 
jusmodi incommoda sequerentur. 


Aeque, καὶ χωρίζονται ἀλλήλων, Μίαν δὲ διὰ τὴν 
συμφωνίαν τούτων καὶ τὴν συµπάθειαν. Kal γὰρ xai 
ἐκ τοῦ λόγου ἐνέργειαι διαθαίνουσι µέχρι τῆς φυτικῆς, 
καὶ αἱ τούτων κινήσεις καὶ Qual, οἱονεὶ συνδιαττθέααιν 
ἐν αὐταῖς τὸν λόγον. Οὐκοῦν καὶ µία. 

"Ott οἱ µίαν λέγοντες ψυγἣν τῷ εἶδει ἐν πᾶσι τοῖς 
ζώοις, χκρᾶσιν εἶναι αὐτὴν δοξάζουσιν * ἐξαλλάτιε- 
σθαι γὰρ αὐτὴν πρὸς τὴν ἐν ἑκάστω ἰδιότητα τῆς 
κράσεως τίθενται’ oig ἔπεται πολλὰ ἄτοπα" [v μὲν 
Ότι τὰ αἰτιατὰ, Χρείττω ποιοῦσι τῶν αἰτίων. Τὸ γὰρ 
ἄψυχον αῶμα ψυγῆς αἴτιον ποιοῦσι. Δεύτερονιτὸ ζῶον 
τῆς ζωῆς, τὸ ἀκίνητον τοῦ κινητ,κοῦ, τὸ ἄλογον τοῦ 
λόγου, καὶ ὅσα τοιαῦτα. 


Diversorum animalium animas specie differre Ὦ "Ox: τὰς iv. τοῖς διαφόροις ζώοις ψυχὰς ᾿Αριστο- 


censet Aristoteles, quia non est, inquit, commune 
genus animarum, quere nec earum communis de- 
finitio dari potest quemadmodum animantis. Non 
est autem oommune genus quia in illis prius et 
posterius cernitur, quod in iis esse non potest, 
qua sub eodem genere continenlur : deinde vege- 
tans, natura prior est, relique posteriores ; et tol- 
lit ista reliquas, nec una cum iis tollitur, et cum 
illis introducitur, at non eas inducit, quod ejus est, 
quod natura prius est. Ubi enim est rafionabilis, 
ibi bratorum et plantarum anima est : at non ubi 
vegetatrix, ibi etiam reliqua : vel ubi irrationalis? 
ibi et rationis potens. Hec itaque natura prior est 
rationis expers, οἱ ablata vegetante, simul et alie 
de subjecto auferuntur. Est igitur inter illag, na- 
tura prius et posterius : ideoque quod de illis 
communiter dicitur, hocest anima, non est genus ! 
ged voce tantum consentiunt, ut que ab uno, et ad 
unum referuntur, 


Cum trig sint in rebus physicis, forma, materia, 
el causa per quam forma est in materia, ad istas 
quinque docendi vie pertinent ; physice, arg parti- 
cularis, disserendi facultas, mathematica et prima 
philosophis. Physice porro est de illis omnibus 
agere, de materia, inquam, et rebus nature, de 
forma denique et de causa : puta colorum mate- 
riam non esse quatuor elementa, sed quintum aliud 
quoddam corpus. Tum qua sit forma, esse orbicu- 
latos, et cur hec eorum figura sit. Quia oapacis- 
sima figurarum, est in plano quidem circulus, in 
solidis vero globus. Quamobrem rotundum esse 
colum Plato in Timeo tradit. Sed et. naturalem 
figure coli causam affert Aristoteles. Ei enim, 
quod alerno in motu erai fulurum, huic molui 
congruens figura conveniebat. Sed et Plotinus, ex 
eorum qua ipsum anteeunt affectione atque habitu 
ejus rei rationem profert. Nam proxime supra 
colum sunt intelligentes substantie : effectum 
autem, finitima sibi cause assimilari ut plurimum 
oportet, ejusque imaginem atque imitationem re- 


(4) Vide Aristot. De ccelo. 


34. 


C 


τέλης διαφόρους εἶναι λέγει τῷ εἶδει, "Ort φησὶν οὖκ 
ἔστι κοινὸν γένος τῶν ψυχῶν, διόπερ οὐδὲ ἐνδέχεττι 
ἕνα xotyóv αὐτῶν ὁρον ἀποδοῦναι. καθώπερ τυχὸν τοῦ 
ζώου. Οὐὖκ ἔστι δὲ κοινὸν γένος, διότι ἐν αὗταῖς τὸ 
πρότερον xal τὸ ὕστερον βεωρεῖται' ὅπερ ἀδύνατον 
ἐν τοῖς τελοῦσιν ὑπὸ τὸ αὐτὸ καθορᾶσθαι γένος. Ἐν- 
ταῦθα δὲ πρότερον μὶν 4 φυτικὴ τῇ φύσει, δεύτερον 
δὲ αἱ λοιπαἰ. Καὶ συναναιρεῖ μὲν τὰς ἄλλας, οὗ 
συναναιρεῖται δὲ αὐταῖς, καὶ συνεισφέρεται μὲν ἑκεί- 
ναις, οὐ συγεισφέρει δὲ, ὅπερ ἴδιον, τοῦ φύσει προ- 
τέρου. Ὅπου γὰρ ἡ λογικὴ, ἐχεῖ καὶ ἡ ἄλογος καὶ ἡ 
φυτική’ οὐ μὲν τοι ὅπου ἡ φυτικὴ, ἐκεῖ καὶ αἱ λοι- 
mal: Ἡ ὅπου ἡ ἄλογος, bui καὶ ἡ λογική’ διὰ καὶ 
ἡ ἄλογος φύσει προτέρα τῆς λογικῆς, καὶ ἆναιρε- 
θεῖσα 7| φυτικἡ, συνανεῖλεν ἐκ τοῦ ὑποκειμένου καὶ 
τὰς λοιπάς. Ὥστε ἐἑστὶν ἐν αὐταῖς τὸ πρότερον τῇ 
φύσει xal τὸ ὕστερον, Καὶ διὰ τοῦτο τὸ χαινῶς αὖ- 
τοῖς χατηγορούµενον οὐκ ἔστι γένος, τοῦτ' ἴστιν ἤ 
ψυχἠ, ἀλλ’ ὁμώνυμά ἐστιν ἀλλήλοις, ὡς τὰ dg" ἑνὸς 
xal πρὸς Ev. 

"Ost τριῶν ὄντων τῶν ἐν τοῖς φυφικοῖς πράγµασιν, 
εἴδους, ὕλης καὶ τῆς αἰτίας καθ fjv ἐστι τὸ εἶδας ἐν 
vf ὕλῃ, καταγίνονται φασὶ περὶ ταῦτα μέθοδοι πέν- 
τε, ἡ φυσιχὴ, ἡ κατὰ µέρος τέχνη, f) διαλεκτικἡ, ἡ 
μαθηματικὴ, ἡ πρώτη Φιλοσοφία. Ἔστι δὲ φυσικῆς 
μὲν περὶ πάντων εἱρημένων δικλεχρῆναι ^ τῆς τε 
ὕλης φημὶ, τῶν φυσικῶν πραγμάτων, xal τοῦ εἴδους 
καὶ τῆς altlac olov ὅτι τῶν οὐρανίων Όλη, οὐχὶ τὰ 
τέσσαρα στοιχεῖα, ἀλλὰ πέµπτον ἕτερον τὸ σῶμα 
Ἰ]άλιν τι τὸ εἶδος, Ovi. σφαιρικὰ καὶ διατί αφαιρυιά» 
ὅτι πολυχωρητότατον, ἐν ἐπιπίδφῳ μὲν τῶν ἄλλων 
σχημάτων ὁ xóxAoc, ἓν στεριοῖς δὲ ἡ σφαῖρα, ὡς 
καὶ ὁ Πλάτων, iv Τιμαίῳ διὰ τοῦτο σφαιριχὸν γενά- 
σθαι τὸν οὐρανὸν ἀποδέδωκεν. ᾽Αποδίδωσι δὲ καὶ ὁ 
Αριστοτέλης (4) φυσιχὴν αἰτίαν τοῦ σχήµατος τοῦ 
οὐρανοῦ. T γὰρ αἶδίῳ φησὶν ἑσομένφ. ᾿Αποδ- 
δωσι δὲ καὶ ὁ Πλωτῖνος αἰτίαν ἐκ τῆς σχέσεως ἣν 
ἔχει τὰ πρὸ αὐτοῦ. Προσεχῶς δέ slow ὑπὲρ τὰ οὗ- 
ἁνια al νοηταὶ οὐσίαι. δεῖ δὲ τὸ αἰτιατὸν ὅτι μᾶλ. 

εν ὠμοιῶσθαι τῷ προσεχεῖ αἰτίῳ, καὶ τούτου εἰκόνα 
xal µίµηµα φἐρειν, Διὰ τοῦτο οὖν, φησὶ, κύχλῳ κι 








1061 


DE ANIMA. 


1063 


νεῖται ὁ οὐρανὸς, ὅτι νοῦν μιμεῖται * ἴδιον γὰρ τοῦ A ferre. Ob id igitur cause, inquit, colum in oircu- 


νοῦ, τὸ πρὸς ἑαυτὸν συννεύειν. Abtóq γὰρ ὁ ὁρῶν, 
αὐτὸς ὁ ὁύώμενος * ὁρῶν γὰρ «à εἴδη, ἑαυτὸν ὁρᾷ, καὶ 
αὐτὸν ὅρῶν, τὰ εἴδη τεθέχται. Πλήρωμα γὰρ ἔστι 
τῶν εἰδῶν, καὶ εἶδος εἰδῶν. "Εχει οὖν οὐρανὸς τὸ μὲν 
σφαιρικὸν αχῆμα, διὰ τὴν κύκλῳ κίνησιν ' ταύτην 
δὲ διὰ τὴν πρὸς τὸν νοῦν ἑξομοίωσιν. Καὶ ἄλλως pute 
μεῖται τὸν νοῦν ἁμερῶς πανταχῆ ὄτνα ' καὶ γὰρ τὸ 
οὑβάνιον σῶμα πανταχῆ Ἱίνεται. Τὸ οὖν πανταχῆ 
γίνεσθαι, τὸ πανταχοῦ ὃν μιμεῖται. Τελείωσις γὰρ 
τῶν Ὑειρόνων, ἡ πρὸς τὰ ὑπέρτερα ἔπιστροφή τε 
καὶ ἐξοιιοίωσις. Ούτω μὲν ὁ φυσικὸς πάντων τῶν 
φυσιχκῶν ἀπολδώσει xai τὸ εἶδος καὶ τὴν ὕλην καὶ τὸ 
αἶτιον, καὶ διὰ τοῦτο τὸν ὁρισμόν *. ἐκ δὲ τῆς ὕλης 
καὶ τοῦ εἴδους κσὶ τῆς αἰτίας ἀποδώσει. Ὁ δὲ κατὰ 
µέρος τεχνίτης, xal αὐτὸς μὲν περὶ τῶν αὐτῶν δια» 


λαμθάνει. Διαφέρει δὲ τοῦ φυσικοῦ, ὅτι περὶ µερυ B 


xóv τι καταγίνεται πρᾶγμα * olov ὁ ἰατρὸς, περὶ τὰ 
ἀνθρώπινα σώματα, ὁ τέκτων περὶ λίθους καὶ ξύλα. 
Αποζώσει δὲ καὶ οὗτος τὸν ὁρισμὸν, παραλαμθάνων 
και τὸ εἶδος xai τὴν ὕλην xai τὴν αἰτίαν. 


"Occ ἡ ἀληθὴς ᾿Αριφϕτοτέλους περὶ τῶν τριῶν τοῦ 
νοῦ σηµαινοµένων διάληψις, ἣν ἐπικρίνει καὶ "Ap- 
µώνιος. Τοιαύτη ἐστί, ΠἩρῶτον τοίνυν iov! σηµαινό- 
µενον, 6 νοῦς ὁ δυνάµει εἰδὼς τὰ πράγματα. Ὥσπερ 
ἐπὶ τῶν παίδων ἐστί. Δεύτερον σημµαινόµενον 6 νοὺς 
ὁ καθ ipw εἰδὼς τὰ πράγµατα, ὥσπερ ὁ ἐπὶ τῶν 
τελείων * τῶν ἐπισταμένων μὲν τὸ πράγµατα, ips. 
μούντων δὲ καὶ μὴ ἐνεργούντων χατὰ ταῦτα. Τρίτον 
σημαινόμενόν ἐστιν: ὁ vog οὐχ ὁ θύραθεν εἶσιὼν, 
ὡς ἐκεῖνοι ο”ονται * ἁλλ᾽ ὁ καθ) ἕξιν ἅμα καὶ ἑνέρ- 
γειαν, ὥσπερ ὁ τῶν τελείων νοῦς τῶν εἱδότων τὰ 
πράγματα, καὶ προχειριζοµένων τὴν εἴδησίν, καὶ 
ἐνεργούντων κατ αὑτήν. Καὶ τὰ μὶν σηµαινόµενα 
τοῦ νοῦ, κατὰ ᾿Αριστοτέλην ταῦτα, ὅτι Πλάτωνος λὲ- 
Ύοντος τὴν oy τόπον εἰδῶν, ὁ ᾿Αριστοτέλης τρό- 
mov μὲν τινα πρὸς δόγµα ἀποδέχεται, τρόπον δὲ 
διαθάλλει. ᾽Αποδέχεται μὲν ἐπειδὴ εἶπεν ὅτι δέχεται 
à ψυχἠ τὰ εἴδη τῶν νοητῶν, xal οὕτως ἐνεργεῖ * καὶ 
διὰ τοῦτο εἶπεῖν αὐτὴν τὸν Πλάτωνα τύπον εἰδῶν. 
Μέμφετεχι 9$ εἷς δύο τινά. Ἡρῶτον piv ὅτι πᾶσαν 
υχὴν ὁ Πλάτων λέγει τόπον εἰδῶν, καὶ οὐ µόνον 
τὴν λογικήν * καἰτοι τε τὴν λογικήν ἐκεῖνος μόνος 
ἔλεγε τόπον εδῶν καὶ ψυχἠν, τὰς δὲ ἄλλας ἐἑμψυ- 


χίας. Δεύτερον δὲ, ὅτι ἐνεργείᾳ λέγει ἐν τῇ dox τὰ 
εἴδη, καὶ οὗ δυνᾶμει,. 'O γὰρ Αριστοτέλης ἀγράφῳ D 


γραμματίῳ αὐτὴν εἰκάζει, καὶ κυρίως λέγει µάθη- 
qty. Ὅ μὲν τοι Πλἄτων ἐγγράφῳ γραμμµατίῳ, καὶ 
τὴν µάβησιν ἀνάμνησιν λέγει. "Orc διττῆς οὔσης ἐν 
ἡμῖν τῆς γνώσεως τῆς μὲν ἁλόγου olov αἰσθήσεως, 
τῆς δὲ λογικῆς olov τνῦ νοῦ, διττά ἐστι xal τὰ γινω- 
σκόµενα * τὰ μὲν ἔνυλα, xal, τὰ αἰσθητά * τὰ δὲ ἆθλα, 
Ζητεὶ οὖν διὰ τούτων ὁ ᾿Αριστοτέλης, πότερον ἑκάστη 
γυῶσις và οἰκεῖον γινώσχει, olov ἡ μὲν ἄλογος τὰ 
ὄνυλα, dj δὲ λογικἡ τὰ ἄθλα µόνον * ἤ ἡ μὲν ἄλογος τὰ 
ἔνυλα οἶδε μόνὸν * ἡ δὲ λογικὴ ὡς χρείτιων οὖσα, οὗ 
µόνον τὰ dia οἵδεν, ἀλλὰ καὶ τὰ ἔνυλα. Καὶ τοιαύ- 
της οὗσης τῆς ἀπορίας, ἐπικρίνει λέγων, ὅτι ἡ λόγι- 


lum orbemqueconvolvitur, quia mentem imitatur, 
mentisenim proprium est ad se respicere et in 
ge vergere ; ipsa enim est quie videt, ipsa est. qum 
videtur. Videns enim formas seipsam videt, et se- 
ipsam intuens, formas intuita est.Formarum enim 
complementum est.Habet igitur celum orbicularem 
figuram propter motum in circulum, hunc vero 
propter illam mentis imitationem. Alia quoque 
ratione, celum mentem imitatur, que indivise 
ubique est : nam coeleste corpus ubique est.Itaque 
quatenus ubique est,id quod ubique est, imitatur. 
Deteriorum enim perfectio est, ad superiora con- 
versio, e£ cum iis similitudo. Ad huno modum 
physicus α rerum naturalium forma, materiam 
et causam oslendet, sioque definitionem, eamque 
ez materia, forma et causa videlicet. Artifex autem 
particularis in iisdem rebus versatur,sed a physico 
differt, quia in particulari quapism re;ct medicus in 
humanis corporibus curandis,circa lapides et ligna 
cementaríus et materiarius:que tamen etiam defi- 
nitionem, assumpta forma, materia et causa, dabit. 


Vera est Aristotelis, de tribus mentis signi(ica- 
tis sententia, cui eliam subscribit Ammonius. 
Hec autem est. Primus eignificatus mentis est, 
ut potestate res cognoscat, qualis in pueris est. 
Secundus significatus, mens est, qua habitu res 
novit, utin adultis, qui res quidem sciunt, at qui- 
escunt, neque secundum eas agunt. Tertius signi- 
ficatus, mens est, non que exírinsecus advenit, 
utisti arbitrantur, sed que habitu simul est et 
actione, qualis est perfectorum, qui res sciunt et 
cognitionem expromunt, et juxtaeam agunt. He 
sunt mentis apud Aristotelem significationes, cum 
animam formarum locum nominet Plato, id qui- 
dem Aristoteles aliquo modo probat, aliquo re» 
probat et refeilit. Probat quidem, quia dixit ani» 
mam rerum intellectilium, species recipere, sic- 
que operari, idque esge quamobrem ipsam Plato 
formarum conceptaculum vocat. Duplici vero no- 
mine reprehendit : primum quia omnem animam 
Plato formarum locum appellat, neque solam ra- 
tione preditam, quam solus ille et animam et 
formarum receptaculum vocat; ceteras in anima 
comprehensas. Secundo reprehendit Platonem, 
quia in anima formas, actu, non potestate esse 
dicit. Illam enim Aristoteles nude ac pure ta- 
bule similem facit, et aliquid addiscere ipsam af- 
firmat: at Plato prescriptee charte animam com- 
parat, et discere vocat reminisci. Cum duplex 
sit in nobis cognitio, cum ratione, qualis est men- 
tis, οἱ sine ratione, cujusmodi est sensus, duplex 
quoque est genus eorum que cognoscuntur : 
alia materiata et que sensibus objiciuntur; alia 
immateriata. Querit idcirco Aristoteles, an pro- 
prium objectum quelibet facultas cognoscat, ut 
rationis expers, materiata, rationabilis immate- 
riata tantum. Λη vero irrationabilis sola immate- 
rialà norit: at rationis compos, ut  preestantior, 





1063 


MICHAELIS PSELLI 


1064 


non solum materiata norit, sed etiam immato- À x3) οὗ µόνον τὰ &üÀa οἶδεν, ἀλλὰ xai τὰ ἔνυλα, Ὁ 


riata. Atque in re non parum implicata sio sta- 
tuit, rationabilem non solum nosse, que a ma- 
teria secreta sunt, sed etiam materiata. Qui enim 
prestantiora novit, deteriora multo magis. At 
immateriata cognoscit. Plane igitur et his igno- 
biliora considerabit, hoc est matoriata. Si enim 
mens, qui cum ratione cognitio est, sola imma- 
teriata novit, neque tamen materiata, mens erit 
quodammodo non mens. Que enim materiata non 
intelliget, erit in ipsis non mens. Sed absurdum 
est, mentem aliquo pacto amentem'esse : non igi- 
tur sola immateriata novit, sed etiam materie 
immersa. Hiec Aristoteles. Itaque res materiatas 
mentem nosse hinc perspicere licet: nisi enim ex 
materia concreta sciret, quomodo sensum corri- 
geret, qui remum videt in aqua fractum, [οί so- 
lem pedali magnitudine ? Quanquam et alia nobis 
suppelit regula, quia quod rerum differentiam 
novit, res ipsas multo magis. At discrimen eo- 
TUm, qua sine materia sunt, cum  materiatis, 
novit : ergo et materiata. Sed fortasse dixeris, 
minus apte dici, mentem res extrarias scire; id 
enim sensus est, res materiatas et particulares 
cognoscere : generales enim tantum, el que uni- 
versi sunt, mens novit: sensus autem est nosse 
singularia, queque sunt materiata.Sed responderi 
ad hoc potest, mentem subjecto unam esse, ra- 
tione vero diversam. Mens enim vel per se tan- 
tum agit:el tuno, que universa sunt tantum 
noviL* vel cum sensu operantur, eo usa tanquam 


instrumento, sicque materiala et particularia co- G 


gnoscit. Quemadmodum enim recta ipsa linea, 
subjecto eadem est, at ratione diversa; que enim 
nunc recta est, incurvari el inflecti potest: sic 
etiam mens eadem est subjecto. Recta itera men- 
tem representat: que perse agit ipsa, et imma- 
teriata novit: interdum inflectitur recta ; et mens 
ad sensum inflectitur, eoque pro instrumento uti- 
tur,cum materiata novit. Hic primus est nodus, 
ejusque solutio. Secunda difficultas cum hac 
sumptione proponitur : quoda potestate, fit actu, 
omnino mutatur: at mutatio, affectio est. His sic 
presumptis, reliquam difficultatem subjicit. Si 
mens materiata cegnoscit, aliquid ab iis patitur α 
cognitione, quae potestate fuerat, ad cognitiorem 


γὰρ εἰδὼς τὰ κρείττονα, πολλῷφ πλέον καὶ τὰ χείρονα 
ls τὰ ἄνλα. Σκοπήσει πάντως (5) καὶ τὰ χείρονα 
τῶν ἀύλων *.d ἐστι τὰ ἔνυλα. Ei γὰρ ὁ νοῦς ὅ ἐστιν 
$ λογικὴ γνῶσις. µόνον οἷδε τὰ ἆἄθλα, μὴ γινώσκει 
δὲ καὶ τὰ ἔνυλα, ἔσται ὁ νοῦς χατά τι ἄνους * τὰ γὰρ 
ἕνυλα μὴ νοῶν, ἄνους Berat κατ αὖτά ' ἀλλὰ μὲν 
ἄτοπον τὸν νοῦν κατά τι ἄνουν εἶναι. (x ἄρα τὰ 
ἅθλα µόνον οἶδεν, ἀλλὰ xal τὰ ἕνυλα. Καὶ ταῦτα μὲν 
ὁ Αριστοτέλης. "Oct δὲ xai τὰ ἕνυλα οἵδεν ὁ vo 
ἐντεῦθεν ἔστι συνιδεῖν. Et γὰρ μὴ ἠπίστατο τὰ fv. 
υλα, πῶς ἐπιδιωρθοῦται τὴν αἴσθησιν, ὁρῶσαν τὴν 
κώπην ἐν ὕδατι κεχλασμένην, καὶ τὸν ζλιον ποδιαῖον ; 
ἄλλως τε δὲ ἔχομεν χανόνα, ὅτι τὸ ἐπιστάμενου δια- 
φορὰν πραγμάτων, πολλῷ μᾶλλον αὐτὰ τάδε * (6) τὴν 
διαφορὰν τῶν ἀθλων πρὸς τὰ ἔνυλα, οἵδεν dpa καὶ 
τὰ ἔνυλα. ᾽Αλλ’ ἐρεῖς ἴσως ὅτι ἄτοπόν ἐστι τὸ νοῦν 
τὰ ἔξω εἰδέναι ' ταῦτα γὰρ αἰσθήσεώς ἐστι τὸ τὰ 
ἔνυλα x«i τὰ κατὰ µέρος γινώσκειν * ὁ μὲν γὰρ νοὺῦς 
τὸ χαθόλου οἶδε μύνον ' τῆς δὲ αἴσθήσεώς ἐστι τὸ εἷ- 
Diva: μερικὰ, & τινά ἐστιν ἔνυλα. Ἔστι δὲ εἶπεῖν 
πρὸς τοῦτο. Ot] Ó νοῦς τῷ μὲν ὑποχειμένῳ sic ἐστι, 
τῷ δὲ λόγῳ διάφορος. Ὁ γὰρ νοὺς f, καθ᾽ ἑαυτὸν µό- 
vov ἐνεργεῖ, καὶ τότε τὸ καθόλου µόνον οἶδεν * ἤ 
μετὰ αἰσθήσεως ἐνεργεῖ, ὀργάνῳ αὐτῷ κεχρημένος ^ 
καὶ τότε τὰ ἔνυλα καὶ μερικὰ οἶδεν. Ὥσπερ γὰρ 5$ 
αὐτῆ εὐθεῖα, τῷ μὲν ὑποχειμένῳ ἡ αὐτή ἐστι, τῷ δὲ 
λόγῳ ιάφορος. 'H yàp νῦν εὐθεῖα οὖσα δύναται 
κλασθῆναι καὶ ἐπικαμπὴς γενέσθαι * οὕτω xai ὁ νοῦς 
ὁ αὐτός ἐστι τῷ ὑποχειμένῳ ΄ ἄλλοτε εὐθεῖα dvxAo- 
γεῖ, ὁ καὶ xag! Ἑχυτὸν ἐνεργεῖ καὶ τὰ ἀὔλα οἴδεν, 
ἄλλοτε δὲ κεκλασμένη εὐθεῖα, ἐπικαμπόμενος (7) 
πρὸς τὴν αἰσθήσιν, καὶ ὀργάνῳ αὐτῇ κεχρηµένος, 
ὅτε καὶ τὰ ἕνυλα οἵδε, Τοῦτε μὲν οὖν ἐστι τὸ πρῶτον 
ἄπορον καὶ ἡ λύσις αὐτοῦ. Δεύτερον ἄπορον, ὃν καὶ 
λῆμμα προλαμθάνεται, τοιοῦτον, ὅτι τὸ ἀπὸ τοῦ 
δυνάµει εἷς τὸ ἐνεργείᾳ γενόµενον, π΄ντως ἀλλοιου- 
ται, ἡ δὲ ἀλλοίωσις πάθος ἐστί. Τοῦτου προληφθέν- 
τος πρόεισι λοιπὸν τὸ ἄπορον. Ei γινώσκει ὁ νοῦς τὰ 
ἔνυλα, δῆλον ὅτι πάσχει ὐπ᾿ αὐτῶν, ἀπὸ τῆς δυνάμει 
γνώσεως tic τὴν ἐνεργείᾳ γνῶσιν (8). Τὸ δὲ ἀπὸ τοῦ 
δυνάµει ἀγόμενον εἷς τὸ ἑνεργείᾳ ἀλλοιοῦται. Τὸ δὲ 
ἀλλοιούμενον, πάσχει. 'Ü νοὺῦς ἄρα πάσχει ἀπὸ τῶν 
ἐνύλων * καὶ ἐπειδῆ οὐδὲν ἐκ τοῦ ἀνομοῦλου πάσχει, 
δῆλον ἄρα ὅτι ὁμόὑλός ἐστιν ὁ νοῦς τοῖς ἐνύλοις. Καὶ 
ἔστι καὶ αὐτὸς ἔνυλος καὶ ἄφθαρτος. Αὕτη ἡ ἀπορία, 


actu deducta. Quod vero a potestate adfactum [) f,» ἐπιλυσόμενοί φαµεν, ὅτι κακῶς εἴληπται, ὅτι ποῦ 


deducitur, id mutatur. Quod vero mutatur, id 
patitur. Ergo mens a materiatis patitur, οἱ quia 
nihil pati potest ab eo,quod dissimiles est materia; 
planum est igitur, inentem ejusdem esse materie 
cum materialis,et eamdem esse materiatam et 
incorruptam. Ea est difficullas, quam dissolventes, 
dicimus male assumptum esse, ubicunque est 
agens, ibi et quod patitur : id enim falsum est. 


(5) Hiatum sic replere videor, ἀλλ᾽ οἶδε «& ua. 
Σχοπήσει οὖν πάντως. 

'(6) Deest ἀλλ᾽ οἱ δὲ τήν, etc., aut quidpiam hu- 
jusmodi. 


ποιοῦν καὶ πάσχει ' οὗτος ὁ λόγος ψευδής ἐστι. Τότε 
γὰρ τὸ ποιοῦν ἀντιπάσχει, ὅτε ὁμόύλον ἔσται τῷ 
πάσχοντι. Ἐπειδὴ οὖν ὁ νοῦς οὐκ ἔστιν ὁμόύλος τοῖς 
ἐνόλοις, οὐκ ἂνάγκη πάσχειν αὐτὸν ὑπὸ τῶν ἐνύλων 
ὅτε γινώσχει αὗτά, Ἱλοιε γὰρ xai 6. δημιουργὸς, 
εὐεργετῶν ἡμᾶς ' καὶ ὅμως οὖκ ἀντπάσχει 09' 
ἡμῶν * ὥστε ἐχεῖνα µόνα τῶν ποιούντων ἀντιπάσχει, 
ὅσα ὁμόυλά ἔστι τοῖς πἀσχουσιν. "Oct Ἱδιόν ἐστι τῷ 


(7) Forte legendum, καὶ ὁ νοῦς, ἐπικαμπτό- 


pevov. 


(8) Subesse puto, ἀγομένην. 








1085 


DE ANIMA. ! 


1068 


vot, xal τὸ τῇ οὐσίᾳ ἐνεργεῖν. Και γὰρ 6 ἑπιστήμων Α Tune. enim agens contra patitur, cum ejusdem 


οὔτε ἐπιστήμη µόνον ἐστὶν, οὔτε duy, ἀλλὰ κρᾶμα 
ἐξ ἀμφοτέρων * σύγκειται γὰρ ἐκ ψυχῆς xal ἐπι- 
στήµης, καὶ ἀναλογεῖ, ἡ μὲν quy?) ὕλῃ, ἡ δὲ ἐπιστή- 
µη εἶδει Καὶ ἐπειδὴ παντὸς πραγµατος μᾶλλον 
ἐστὶν οὐσία τὸ εἶδος τῆς ὕλης ΄ εἰ μᾶλλον οὖσία τὸ 
εἶδος τῆς ὕλης ' φασὶ δὲ Ἕλληνες. ἀρχὴν τῶν ὅλων 
θεὸν, καὶ ὕλην * τὸν θεὸν ὡς εἴδος λέγοντες * οὐσίαν 
&o« φασὶ τὸν θεὸν τῆς ὕλης μᾶλλον, xal αὐτὰ εἴδη 
θεόν * εἴπερ οὐδεμία ὕλη ἐν τοῖς οὖσιν ἀνείδεος, ὅπερ 
ὡς λίαν ἀσεθὲς παραιτητέον * οὐσία ἄρα icti τοῦ 
ἐπιστήμονος d$ ἐπιστήμη ^ καὶ st ὁ ἐπιστήμων κατὰ 
τὴν ἐπιστήμην ἐνεργεῖ, αὕτη δέδειχται οὐσία τοῦ 
ἐπιστήμονος οὖσα. Κατὰ τοῦτο ἄρα λέγεται τῇ οὗ- 
σίᾳ ἐνεργεῖν, διὰ τὸ τὴν ἐπιστήμην οὐσίαν εἶναι τοῦ 
ἐπιστήμονος. Οὖτε γὰρ κατὰ τὸ ὑψηλὸν ἐχεῖνο καὶ 
ἐπηρμένον θεώρημα ὅτι ὡς ἐπὶ θεοῦ, ἡ αὐτὴ ἐστὶν 
οὐσία τῇῃ ἑνεργείφ ' ἐπ γὰρ τῶν φυχῶν, xal τῶν 
ἁύλων οὐσιῶν, χωρὶς τῆς πρώτης αἴτιας, xal οὐσία 
ἐστὶ καὶ δύααµις xal ἐνέργεια. ΤΠ οὖν οὐσίᾳ λέγε- 
ται ἐνερχεῖν, διὰ τὸ τὴν ἐπιστήμην οἱονεὶ οὗσίαν λέ- 
γεσθαι τῆς ψυχῆς. Ἐκ τοῦ κρείττονος οὖν ὠνόμασε 
τὸν νοῦν ᾿µἘπειδὴ γὰρ τῇ ivepyeig ἐνεργεῖ ὁ νοῦς, 
καὶ ὧν ἔνεργεια ἐνεργεῖ ^ χρεῖττον δὲ ἐν πᾶσιν d) 
ἐνέργεια xal fj οὐσία * διὰ τοῦτο θέλων εἰπεῖν ὅτι τῇ 
ἐνεργείᾳ Ἱνεργεῖ, εἶπε τῇ οὐσίφ, ὡς ἀπὸ κρείττο- 
voc, ὥσπερ ἀπὸ Ύενους τιµιωτέρου τὸ πᾶν δηλού- 
µενος * ὡς Τεῦκρε, φίλη κεφαλή. Καὶ τοῦτο οὖν 
ἁρμόττει, τῷ ἑνεργείᾳ vip τοῦ ἀνθρώπου, ᾿Ενέργεια 
γὰρ ὢν, vost ' ὁ δὲ θύραθεν, αὐτόθεν ἐνέργειά ἐστι, 
καὶ τὸ τρίτον δὲ ἁρμόζει αὐτῷ, ὅτι ὁ νοῦς ἀεὶ νοεῖ, 
οὐχ ὡς ὁ Βλωτῖνος οἵεται, ὅτι dsl. διαπαντὸς ὁ αὐτὸς 
vosi. Οὐ γὰρ τὸν ἕνα τῶν ἀριθμῶν νοῦν λεγόμενον 
ἀεὶ νοεῖ * ἀλλ’ ὅτι ὁ ἐν ὅλῳ τῷ χόσμῳ ἀνθρωπικὸς 
νοὺς ἀεὶ vost, Κάν γὰρ ἐγὼ μὴ νοῷ, ἀλλ’ οὖν ἄλλος 
vost καὶ τῇ διαδοχΏ Ὑίνεται τὸ del ' ἵνα μὴ ἐπιλείψῃ 
$ ἕλλαμψις πρὸς ἡμᾶς ἡ τοῦ θεοῦ, ἤ ἀεὶ νοεῖν λέγε. 
ται, ἐπειδὴ] del δύναται νοεῖν. ὍὉ γὰρ ἔχων τὸν 
νοῦν, ἐν οἱφδήποτε ὥρᾳ βούλεται, νοεῖ, ὥσπερ τῷ 
ἀνθρωπίνῳ vi τοῦτο ὑπάρχει. 'O γὰρ θύραθεν νοῦς 
ὁ sl; χατὰ ἀριθμὸν, πάντα vosi, ᾽Αλλὰ ταῦτα μὲν ἐν 
τούτοις. Ότι ἐν τῷ ivi. μὲν ἀνθρώπῳ, φύσει τὸ δυ- 
νάµει ἐστὶ πρότερον τοῦ ἐνεργείφ * οὐκ ἐν τῷ ὅλῳ δὲ 
χόσμῳ ' ἐν γᾶρ τῷ ὅλῳ χόσµῳ, φασί τινες, οὐ δεύ- 
τερον τοῦ ἄλλου οὐδὲ πρότερον οὔτε τὸ δυνάµει τοῦ 
ἐνεργείᾳ * οὔτε τὸ ἑνεργεία, τοῦ δυνάµει. El qà dt- 
διος ὁ χόσµος κατὰ τὸν ᾿Αριστοτέλην, οὐδὲν ἕτερον 
θατἑέρου πρότερυν, ἀλλ᾽ ὁμόγρονά ἐστιν. Ὅτε μέν 
τοι χωριαθῇ ὁ νοὺς xat γένηται xax! ἐνέργειαν, τότε 
γίνεται ὅπερ ἐστὶ, τοὐτέστι χυρίως νοῦς. Kal τοῦτο 
µόνον, ἀδύνατον, (8) καὶ ἀῑδιον. Ἡ δὲ ἄλογος oy? 
xal ἡ φυτικὴ ἀθάνατος μὲν, οὐκ ἀῑδιος δὲ. ᾿Αθάνατος 
b ἂν λέγεται χἂν φθαρτὴ xoi οὐκ ἀῑδιος δοξάζεται, 


ἐπειδὴ οὐ κχθὸ Quy, φθείρεται, ἀλλὰ καθὸ ἐν σώματι - 


ἔστι. MÀ xai Πλάτων λέγει, πᾶσαν ψυχὴν ἀθάνατον, 
τοῦτο λέγων xal ἐπὶ φυτικῆς xai ἐπὶ ἀλόγου. Ἡ δὲ 
ὕλη τὸ ἀνάπαλιν, ἀῑδιος μὲν, οὐκ ἀθάνατος 0i: διὸ 


(8*) Lego ἀθάνατον. 
PATROL. 68. CXXII. 


est materie oum patiente. Quando igitur mens 
non est ejusdem materie oum  materiatis, nihil 
necesse est, ut patiatur a materiatis, cum ea co- 
gnoscit : agit enim opifex Deus cum nobis benefa- 
cit, nibil tamen & nobis vicissim patitur. Quare 
illa tantum agentia invicem patiuntur, que sunt 
ejusdem materie cum patientibus. Menti etiam 
proprium est ut substantia agat: soiens enim, 
neque scientia tantum est, neque anima, sed tem- 
peramentum ex utroque ; ex anima enim et scien- 
tia coalescit ; et respondet materie quidem anima, 
forme vero scientia. Kt quoniam in omni re forma 
magis est substantia, quam materia; si quidem 
forma magis est substantia, quam materia: ot 
rerum omnium principium Deum Greci predioant 
et materiam, Deum tanquam formam agnosoentes ; 
Deum ergo magis esse substantiam quam sit 
materia, dicunt et ipsas substantias Deum esse, 
si quidem nulla materia in rebus est sine forma. 
Quod dogma ut impium respuendum est. Essentia 
igitur scientie est scientia. Kt 8i soiens secundum 
gcientiam operatur, ostensum est eam scientis esse 
essentiam. Idcirco igitur eusentia operari dicitur, 
quia soientis essentia esti scientia; non enim 86- 
cundum magnam et excelsam illam propositionem, 
tanquam in Deo, ipsam substantiam actu ease : in 
animis enim et seoretis & maleria substantiis, 
preter primam causam,et essentia est, et pote- 
stas, et. actio. Essentia ergo agere dicitur, quia 
scientia, quasi essentia dicitur anime. A potiore 


C igitur parte mentem appellavit: quia enim aotu 


sive efficacia operatur mens, et oum sit actus, 
operatur, prestat autem in omnibus actio et sub- 
Blantia ; eam ob rem, cum aigniflcare vellet, actu 
mentem agere, dixit essentia, a potiori tanquam & 
genere prestantiore totum designans, ut Teucer 
charum caput. Hoc igitur convenit menti hüumanse, 
que aotus est. Cum enim actus sit, intelligit ; at 
qu& foris, inde actus est, et tertium ipai convenit, 
quia mens semper intelligit, non ut Plotinus arbi- 
tratur, quia semper, in omnibus, omnimodis ips& 
intelligit. Non enim unum numerorum, qui mens 
dicitur, semper cogitat : sed quia humana, que in 
universo mundo est mens, semper intelligit. Etsi 
enim ego non cogito, alius tamen cogitat, et suoc- 


] essione 8ο vicibus fit cogitatio intelleotione sempi- 


terna, ne Dei apud nos splendor deficiat, qui sem- 
per intelligere dicitur, quia semper intelligere po- 
test: qui enim mente seu intellectu praeditus est, 
qualibet hora intelligit. Hoo itaque humane menti 
inest : mens enim que foris, numero una et sin- 
gularis omnia intelligit. Sed de his haoetenus. In 
uno homine, potestate natura, prius est aciu, at 
non in toto mundo : nam in toto mundo,ut quidam 
aiunt, non est posterius alio neque prius; neque 
quod est potestate, eo quod actu; neque quod 


34 


"12061 MICHACEIS PSELLI— 4068 


actu, eo quod est potestate. Si ením, ut sensit À ὁ vobc ἁῑδιος λέγεται, ὡς καὶ ἀῑδιος καὶ ἀθάνατος. 


. Aristoteles, muadus est eternus, nullos est alio 


prius, sed ejusdem temporis sunt omnia. Cum igi- 
tur separata mens ei secundum aotum fuerit : tune 


, fit id quod est; hoo est propria mens: idque so- 


jum et immortale et eternum est. At anima bru- 
torum et plantarum perpetua quidem, sed non 
eterna. Immortalis vero geu perpetua dioitur, etsi 
corruptibilis et non esterna censetur, quia non 
quatenus anima est corrumpitur, sed quatenus est 
in corpore: quare et Plato omnem animam im- 
mortalem dicit: quod de vegetante et sentiente 
dicit. E diverso, materia eterna est, at non im- 
mortalis quare mens eterna dicitur, ut et immor- 
talitas. Ait preeterea a sensu et intelligentia discre- 
pare phantasiam,quia haoc interjecta est, ille vero 
utrinque se habent : a sensu enim phantasie prin- 
cipium est: huic enim sensus initium dat, huic 
vero intelligepntie. Nam sine phantasia, non potest 
intellectus agere ; hooque est phantasim,cum sensu 
et intellectu discrimen. Opinionis preterea et phan- 
tasie differentiam proponit, quia informare nobis 
cum libet et quodlibet possumus. Trium enim vel 
viginti cubituum hominem eogitare οἱ fingere 
possumus; tum eitragelaphum et hippocentaurum: 
at opinari que libet, plane non possumus. Nam 


Ἔτι qnot διαφἑέρειν φαντασίαν αἱσθήσεως xal δια- 
νοίας, καθὸ ἡ uiv μέση τούτων ἐστὶ, τὰ δὲ παρ) 
ἑκάτερα * ἄρχεται μὲν γὰρ dj φαντασία ἀπὸ τῆς αἴ- 
σθήσεως  ἀρχὰς γὰρ dj αἴτθησις δίδωσι τῇ Φφαντα- 
σίᾳ * ἐκείνη δὲ τῇ διανοίᾳ ἀρχὰς δίδωσιν. "Ανευ γὰρ 
φαντασίας οὗ δύναται dj διάνοια ἑνεργῆσαι. Καὶ ταύ- 
τῇ διαφἑρει φαντασία αἱσθήσεως καὶ διανοίας. Πρὸς 
τούτοις λέγει δόξης καὶ φαντασίας διαφοράς * ὅτι φαν- 
τασθῆναι μὲν ὅτε καὶ θέλοµεν δυνάµεθα. Kai γὰρ τρί- 
πηχυν καὶ εἰκοαάπηχυν ἄνθρωπον φανταζόμεθα xai 
δυνάµεθα ἀναπλάσασθαι xal τραγέλαφον καὶ ἱπποχέν- 
ταυρον . δοξάσαι δὲ ἃ θέλομεν, οὐ πάντως δύναμµεβα. Τὸ 
γὰρ δὶς δύο εἰπεῖν μὲν δέκα δυνάµεθα, δοξάσαι δὲ οὗ 
δυνάµεθα, ὥστο ἡ piv φαντασία ἐφ᾽ ἡμῖν, ἡ δὲ δόξα 
οὐκ ἐφ᾽ ἡμῖν Et δὶ δεῖ ταληθήη εἰπεῖν, οὐδὲ φαν- 


B τασίἰα ἐφ᾽ ἡμῖν ἐστιν ' ἡ γὰρ ἐν τῷ καθεύδειν Ἠγινο- 


μένη, οὐκ ἐφ᾽ ἡμῖν. Οὐ γὰρ ἃ θέλομεν ἐν τοῖς ὕπνοις 
φανταζόµεθα * καὶ τί λέγω ἐν τῷ κχαθεύδειν; ἀλλ) 
οὔτε πᾶσα ἐν τῷ ἐγρηγορέναι. "Ote γὰρ τὰ ὄνια ὡς 
ὄντα φανταζόµεθα, οὐ δυνάµεθα, st μὴ ὡς ἔχουσι, 
φαντάζεσθαι αὗτά. Οἷον τὸ Σωκράτην εἴ προθῶ- 
μαι (9) φαντάζεσθαι, oo δυνάµεθα αὐτὸν φανιασθῆῇ- 
ναι ἀστεῖον xal Aeuxóv καὶ χομῶντα, ἀλλὰ πάντως 
φαλακρὸν καὶ µέλανα xal προγάστορα, ὥστε ἡ àxpi- 
θὴς διαφορὰ αὕτη ἑἐστίν. 


bis duo, decem dioere possumus : existimare autem non possumus, ut in nostra potestate sit phanta- 
eia, non item opinio.Sed si verum amamus, neque nostri est arbitrii phantasia : nam quee nobis eveniunt 
dormientibus, non est nostre spontis; non enim que volumus ea in somnis imaginamur: quid au- 
tem in somnis? sed neque vigilantibus nobis, omnis est in nostra potestate phantasia: cum enim ea, 
quie sunt, ut que sunt cogitamus, non possumus, nisi ut sunt ea cogitare. Ut si nobis Socratem infor- 
memus, lepidum, album et comatulum nobis ipsum informare non possumus, sed oalvum, nigrum et 


obeéso ventre, quod accuratum discrimen est. 


Cum id omne, inquit, quod movetur, in loco ( 


esso, affirmat Aristoteles, coelum inerraatium stel- 
larum moveri fatetur; at in loco esse negat, vel 
qui& etsi non totum, ut totum, sed quia partes 
ipsius ín loco, non quia nate sint non contineri, 
sed quia supra ipsas nullum est corpus,ut et totum 
eum ipso in se concludatur. In anima vero nihil 
est ejusmodi, sed ejus natura est, non contineri 
Joco. 

Anima per se immota est: ex accidenti vero 
dioi possit seipsam movere, idque solo motu ad lo- 
cum : quando enim ipsa corpus . movet, et ip ipso 
sunt: que moventur, moto corpore, cum eo move- 
bitur. Itaque secundum accidens seipsam movet, 
quia corpus, in quo est ; at per se et se secundum 
substantism, neque movetur, neque in looo est: 


motu igitur ad locum ex accidenti movere se D 


anima dici potest, alio preterea nullo. Neque enim 
mutato eorpore immutatur, sed neo augetur, nec 
minuitur. 

Brutorum et plantarum anima&m quoque sepe- 
numero vocat Aristoteles, οἱ cum rationali com- 
prehendit. Ssepe vero solam hano animam vocat, 
interdum etiaun mentem animam appellat, rursus 


(9) Leg. προθώμεθα. 


"Ott πως φησὶ, λέγων Αριστοτέλης, πᾶν τὸ κινού- 
µενον dv τόπῳ μὲν εἶναι, αὐτὸς τὴν ἁπλανῆ, x1voo- 
µένην μὲν ὁμολογεῖ, Bv. τόπῳ δὲ μὴ εἶναι ' ἤ ὅτι xliv 
pÀ ὅλη ὡς ὅλη, àAX ὅτι τὰ µέρη αὗτῆς ἐν τόπῳ : 
οὐχ ὅτι πέφυκε μὴ περιέχεσθαί - ἀλλ ὅτι μὴ ἐπέχεινα 
αὐτῆς σῶμά ἐστιν * ἵνα xal τὸ πᾶν αὐτῃ περιχοιλα(- 
νηται ἐν αὐτῷ. ᾿Ἐπὶ δὲ φυχῆς οὐδὲν τοιοῦτόν ἔστιν, 
ἁλλ᾽ ἡ φύσις αὐτῆς ἐστι τὸ μὴ τόπφ περιγράφε- 
σθαι, 

"Oct ἡ doy) καθ) ἑαντὴν ἀκίνητός ἔστι ' κατὲ 
συμθεθηχὸς δὲ ἑαυτὴν κινεῖν λέγοιτ᾽ ἄν "καὶ τότε 
µόνην τὴν κατὰ τόπον κίνησιν. Ἐπειδὴ vào κινεῖ 
μὲν αὕτη τὸ σῶμο * ἔστι δὲ ἐν αὐτῷ κχινουµενα * xt- 
νουµένου δὲ τοῦ σώματος συγκιγηθήσεται αὐτῷ : 
ὥστε χατὰ συμθεθηχὸς ἑαυτὴν κινεῖ * τῷ τὸ σῶμα, lv 
ᾧ ἐστι * καθ ἑαυτὴν δὲ, καὶ κατ οὐσίαν οὔτε κινεῖ- 
ται, οὔτε ἐν τόπῳ ἑστ[. Tv οὖν χατὰ τόπον χίνησιν 
λέγοιτ’ ἄν µόνον κινεῖν ἑαυτὴν d) ψυχἠ κατὰ συµδε- 
θηκὸς, ἄλλην δὲ οὐδεμίαν. Οὔτε γὰρ ἀλλοιοῦται τοῦ 
σώματος ἀλλοιολμένου, οὔτε αὔξεται dj μειοῦται. 

"Ot: πολλάκις ὁ Αριστοτέλης φυχὴν κγλεῖ, ἅμα 
καὶ τὴν ἄλογον καὶ τὴν φυτικὴν, συλλαμθάνων τῇ 
λογικῇ. Πολλάκις δὲ µόνον τὴν λογικήν * ἔσθ᾽ ὅτε δὶ 
καὶ αὐτὸν τὸν νοῦν φυχὴν ὀνομάζει, ἐπονομάζει δὲ 











1069 


DE ANIMA. 


1010 


πάλιν Ἰδιαζόντως τὴν Φυχλν τὴν ἄλογον καὶ τὴν φυ- Α proprie animam irrationalem et vegetantem no- 


τικήν. Πολυσήμου τοίνυν τῆς ψυχῆς παρὰ ᾿Αριστο- 
τέλους λαμθανομένης, δεῖ ixdctp σημαινομένῳ τὰ 
οἰκεῖα ἀφορίζειν καὶ ἀπονέμειν' καὶ μὴ συγχεῖν διὰ 
τῆς ὁμωνυμίας τῆς φωνῆς xal τῶν πραγμάτων τὸ 
διιρημένον καὶ ἀσύγχυτον. Ὥσπερ yàp τὸ ὑφαίνειν 
τυχὸν τοῦ ζώου devi κατὰ τὸ σῶμα" οὕτω xal τὸ 
διανοεῖσθαι τοῦ ζώου ἐστὶ χατὰ ψυχήν. Διὸ τοῦ ζώου 
φθειροµένου, οὐδὲν τούτων ἕξει d) oy, ὅπερ ἐκ τῆς 
συμπλοχῆς τῆς πρὸς τὸ σῶμα αὐτῇ ἐπεγένετο' ὥστε 
οὐδὲ μνημονεύει. Καὶ γὰρ ἐνταῦθα μὲν παραῤῥίουσά 
ἐστιν ἡ γνῶσις αὐτῆς, καὶ δεῖται µνήµης sje. xavo- 
χλν τῶν ἐγνωσμένων. Μετὰ δὲ τὸ σῶμα, ἄἅτε ἑστῶσαν 


ἔχουσα τὴν γνῶσιν, καὶ αὐτοῖς προσθάλλουσα τοῖς 


πράγµασι, µνήµης οὗ δεῖται μνήμη γάρ ἐστιν d τῶν 
πάλαι ἐγνωσμένων. 

"Ow φησὶν ᾿Αριστοτέλης, ὅταν μὴ ἄρχῃ ὁ voix, 
ἀλλὰ παρὰ φύσιν ἔχει ὁ ἄνθρωπος, τότε τῆς τάξεως 
ἀντιστραφείσης, ἔπονται ταῖς χράσεσι τοῦ σώματος 
αἱ τῆς ψυχῆς δυνάµεις. Ὅταν δὲ ὁ νοῦς ἄρχῃ, τότε 
κατὰ φύσιν ἔχοντος τοῦ ἀνθρώπου, οὐχέτι ταῖς κράσεσι 
τοῦ σώματος ἀχολουθοῦσιν αἱ τῆς ψυχῆς δυνάμεις, 
ἀλλ᾽ ἔπεται τῇ oxi τὸ σῶμα. 

Ὅτι τὴν θαλοῦ δόξαν περὶ φυχῆς ἀνατρέπων, ὅστις 
ἔλεγε ααντὶ σώματι µεμίχθαι τὴν φυχὴν c παρεῖ- 
ναι σῶμα ἵμψυχον. Πρῶτον μὲν, τί δή ποτε, φησὶν, 
ἐν παντὶ σώματι οὕσης φυχῆς, τὰ μὲν ἐστὶ ζῶα, τὰ 
δὲ ob; εἶτα, διατί τῶν ἁπλών οὐδὲν ἐστι ζῶον ; xal 
τοι ἔδει μᾶλλον ταῦτα. Ἐν γὰρ πυρὶ οὖσα, καὶ iv 
ἀέρι, ἅτε καθαρωτέροις καὶ λεπτομερεστέροις σώμασιν 
οὖσα, βέλτιον ἂν εἴη iv τούτοις d oy), cv συνθέτων, 
ὅθεν καὶ μᾶλλον διαφαίνεσθαι ἑαυτῆς ὤφειλον αἱ ἑνέρ- 
χειαι. Καὶ ἄλλα δὲ πλείω συνεπάνει τῇ ὑπολήψει ταύ- 
t? ἑπόμενα ἄτοπα. 


"Ori ἐπεὶ πλείους καὶ διάφοβοι τῆς ψυχῆς ᾿ἑνέρ- 
γειαι, ζητεῖ ὁ Αριστοτέλης, πότερον μιᾶς οὔσης καὶ 
ἀμερίστου τῆς ψυχῆς, κατ οὐσίαν bx ταύτης αἱ διά- 
qopot δυνάμεις xal ἑνέργειαι προέρχονται ὡς τὴν 
αὐτὴν εἶναι κατ οὐσίαν, καὶ µίαν τῷ ἀριθμῷ, καὶ 
θρεπτικὴν, καὶ αὐξητικὴν, καὶ γεννητικἡν, xal λο- 
χικὴν, xal θυμικὴν, καὶ ἐπιθυμητικήν. Κὰὶ xa0i- 
πιρ ἡ τοῦ πυρὸς οὐσία µία καὶ ἡ αὑτή ἐστιν ἐξ Tie 
à καυστική τε καὶ Εξηραντικλ, xal φωτιστική 
πρόεισι δύναμἰς τε καὶ ἑνέργεια, fj τις ἄλλη δύναμις 
φοχικὴ, f| µεριστή ἐστιν ἡ doy), καὶ κατὰ ἄλλο καὶ 
ἄλλο µόριον αὐτῆς ἱκάστη τῶν ἐνεργειῶν τούτων 
γίνεται. noi δὲ ὁ ᾿Αριστοτέλης οὐκ ἀρεσκόμενος τῷ 
δόγµατι, ἀλλ) ἐγκαλῶν τῷ Tipalq παρὰ τὰ µόρια 
τοῦ σώματος διαιροῦντι xal τὴν ψυχήν. Καὶ γὰρ οὐδ᾽ 
αὐτὸς βούλεται µίαν οὐσίαν εἶναι τῆς ψυχῆς. ἀλλ’ 
ἐκ διαφόρων μὲν οὐσιῶν συγκεῖσθαι ταύτην νωμέ- 
γων δὲ ἀλλήλαις xal συνεχῶν οὕτως, ὡς µίαν γίνε- 
σθαι αὐτῶν συµπάθειαν . Διαθαίνει γάρ τι καὶ dx 
τοῦ λόγου εἷς τὰ πάθη, καὶ ἐξ ἐκείνων εἲς τὸν λό- 
γον. Τότε γὰρ ὑποτετάχθαι τὰ πάθη, xai εἴκειν τῷ 
λόγῳ, ἄνωθεν ἐκ τῆς τοῦ λόγου συλλήψεως αὐτοῖς 
ἑφήκει. Τότε πρὸς τὰς οἰχείας ἐνεργείας ἐμποδίζε- 
σθαι τὸν λόγον, ἐκ τῆς πρὸς τὰ πάθη σχέσεως αὖ- 


minat. Cum ergo multiplici in significatu animam 
accipiat Aristoteles, cuilibet signifloato qvod pro- 
prium est, definiendum et attribuendum est : ne- 
que vocum, nominum et rerum similitudine com- 
miecendum, quod discretum et non confusum est. 
Quemadmodum enim texere, puta, animalis est 
secundum corpus: sic intelligere, animalis est, 
per animam. Quare animali corrupto, nihil eorum 
habebit anima, que ex conjunctione corporis ha- 
bebat. Sed neque meminit. Hino enim affluit 
ejus cognitio, e& memoria indiget, ad retinenda 
que cognovit : at soluta corpore, ut stabilem 
habens cognitionem et res ipsas attingens, nihil 
eget memoria, nam antea cognitorum memoria 
est. 


Cum mens non imperst, ait Aristoteles, sed 
preter naturam se habet homo, tunc ordine per- 
verso temperaturam corporis anime potestates 
&assectantur. Gum vero mens imperat, tunc homine 
gecundum naturam affecto, non jam temperiem cor- 
poris sequuntur anime facultates, sed animam 
corpus ipsum sequitur. 


Thaletis Milesii opinionem de anima convellit 
qui omni corpori esse immistam animam ecommen- 
tus est, ut sit corpus vivens. Primum enim, cur, 
inquit, cum in omni corpore sit anima, heo ani- 
malia sunt, illa non sunt? Deinde, cur nullum ele- 
mentorum animal est? tametsi ea magis oportebat 
animalia esse. Si enim in igne et in aere fuisset, 
melius in his, utpote prioribus et subtilioribus 
corporibus fuisset, quam in compositis; unde 
ipsius actiones clarius eluxissent. Iis deinde alia 
connectit absurda quam plurima, que ex Thaletis 
opinione sequuntur. 

Cum multe sint et differentes anime aotiones 
querit Aristoteles, utrum cum una sit et indivisa 
anima secundum substantiam, ex ipsa differentes 
ille potestates et actiones proficiscantur, ut eadem 
sit substantia et numero una, altrix, auotrix, gene- 
ratrix, rationalis, irascens et concupiscens : quem- 
admodum ignis substantia una et eadem est, ex 
qua urendi, exsiccandi et illuminandi vis et actio 
promanat : vel alia ost. anime potestas, vel anima 
dividi potest, eL secundum aliam et aliam ipsius 
partem quelibet harum operationum flt. Id porro 


D dicit Aristoteles, nequaquam illi doctrine assen- 


tiens, sed Timeum reprehendens, qui ad partes 
corporis animam quoque dividebat : nam neque 
ipse unam esse vult anime substantiam, sed ex di- 
versis eam substantiis concretam verum inter se 
coalitis, et ita coberentibus, ut una sit earum af- 
fectio. À ratione quippe in illas affectiones, et ab 
illis in rationem aliquid transit : interdum enim 
perturbationibus, ut subjiciantur et rationi pareant, 
ex rationis comprehensione accidit : aliquando in 
suis operibus rationem impedir: ex habitu ipsa- 
rum et nexu cum perturbationibus, contingit. Sio 
igitur anima una est substantia, ut et totum homi- 








- 


- 


1071 


MICHAELIS PSELLI 


10712 


nem unius esse substantie dicimus, et quecunque A τῶν περιγίνεται. Οὕτως οὖν µία οὐσία ἡ quy, ὡς 


ex materia et forma constant: quia quod neque 
irrationalis anima omnis unius est substantie, 
ostendit inter se sepe dissidere perturbationes, 
iram dico el cupiditatem : at nihil horum pugnat. 
Sepenumero igitur ad rationem magis ira perti- 
net, ut ei affinior propter ambitionem. Obsistit 
autem et renititur cupiditas, quia secundum acci- 
dens, inquit, in similium partium partes anima 
dividitur : quod enim in corpore dividantur, 
ipsa quoque una dividitur, ut in plantis et in- 
gectis. 

Irrationalis anima et vegetans, vis ex se movens 
corporis dioi potest, ut forma in materia, et tan- 
quam substantia sua subjectum perflciens, et ab 
ipso inseparabilis: Cujus enim perfeclio erit vege- 
tans anima, si 8 corpore separetur? Entelechia 
quoque rationalis anima dici potest, non quod 
substantia perficiat subjectum, sed quod actione : 
ut gubernator navem perflcit et regit, qua re ab 
ipso separari potest. Verum et aliquo modo ratio- 
nalis etiam anima dici potest ἃ corpore insepara- 
bilis, qua est entelechia. Nam actiones, per quas 
animal perficit ipsum movens hoc vel illo modo, 
habet a corpore inseparabiles : ubi enim ex ipso 
excesserit, non his amplius utetur. Has enim ex 
habitu ad corpus, habuit. Itaque hoc pacto, qua 
entelechia est, hoc dico, secundum hasce actiones, 
& corpore separari non potest. Quemadmodum 
gubernatoris, ut gubernator esi, actiones α navi 
separari non possunt, et separatur homo. Ut 


gubernator quidem, etsi agat, simul a navi C 


sejunctus est, corruptas habet ejusmodi &o- 
tiones. 


Omnium vegetantis anime potestatum nobilis- 
simam aiunt esse vim generandi, secundam auc- 
tricem, tertiam altricem : nam speciem conservare 
altricis opus est : tandiu enim vivimus, quandiu 
alimur. Auctricis autem est, ad perfectum et na- 
turelem modum deducere ad quem cum evaserint 
animalia ;et plante, ad prestantissimum nature 
flnem, hoc est, ad generandi potestatem, perve- 
nerunt. Is enim est nature ultimus et perfectissi- 
mus scopus propter eternitatis et;immortalitatis 
in genitis animalibus cupiditatem, que succes- 
sione comparatur. Auctrix itaque rationem habct 


καὶ τὸν ὅλον ἄνθρωπον μιᾶς εἶναί oausv οὐσίας, xai 
ἁπλῶς, τὰ i£ ὕλης καὶ εἴδους: ἐπεὶ ὅτι qt οὐδὲ { 
&Aoyoc Quy πᾶσα μιᾶς ἆστιν οὐσίας, δεικνύει τὸ 
µάχεσθαι ἄλλήλοις πολλάκις τὰ πάθη, θυμὸν λέγω 
xal ἐπιθυμίαν' οὐδὶν δὲ αὐτῶν μάχεται. Ηολλάκις 
γοῦν πρὸς τοῦ λόγου μᾶλλον ὁ θυμὸς, μᾶλλον γίνεται, 
ὡς συγγενέστερος διὰ τὸ φιλότιμον. ᾿Ανθέλχει δὲ ἡ 
ἐπιθυμία. Ὅτι κατὰ συμθεθηκὸς, φησὶν, εἷς ὁμοιο- 
μερῆ διαιρεῖται µέρη d ψυχή * τῷ γάρ τοι ἐν τῷ σώ- 
ματι διαιρεῖσθκι, xal αὐτὴ συνδιαιρεῖται, ὡς ἐπὶ τῶν 
φυτῶν xal τῶν ἐντόμων. 

"Oct ἡ μὲν ἅλογος doy) xol ἡ φυτικἡ, ἐἑντελέχεια 
λἐχοιτ’ ἂν τοῦ σώματος, ὡς εἶδος iv ὕλῃ, xal ὡς οὗ- 
σίᾳ τελειοῦσα τὸ ὑποκείμενον, καὶ ἁγώριστος ἑπάρ- 
χουσα αὐτοῦ. Τίνος γάρ ἔσται τελειότης ἡ φυτικὴ 
Quy3) χωρισθεῖσα τοῦ σώματος; Ἐντελέχεια δὲ καὶ 
ἡ λογικὴ joy) λέγοιτ’ ἂν, οὐχ ὦς τῇ οὐσίᾳ τελειοῦσα 
τὸ ὑποχείμενον, ἀλλὰ τῇ ἑνεργείφ. Καὶ ὣς ὁ xv- 
θερνήτης τὸ πλοῖον τελειοῖ καὶ τάττει' διὸ καὶ χω- 
ριστή ἐἆστιν αὐτοῦ. Δύναται μὲν τοι κατά τινα τρό- 
πον λέγεσθαι καὶ dj λογικὴ oy?) ἀχώριστος εἶναι τοῦ 
σώματος, χκαθό ἐστιν ἐντελέχεια. Τὰς γὰρ ἑνεργείας 
καθ) ἃς τελειο τὸ ζῶον, χινοῦσα αὐτὸ τοιῶσδε £f 
τοιῶσδε, ἀχωρίστως ἔχει τοῦ σώματος. Ἐξελθοῦσα 
γὰρ αὐτοῦ, οὐχέτι ταύτας ἐἑνεργήσει εἶχέ γὰρ αὖ- 
τὰς ἐκ τῆς σχέσεως τῆς πρὸς τὸ σῶμα' ὣστε ταύτῃ 
καθὸ ἐντελέχειά ἔστι, λέγω δὴ κατὰ τάσδε τὰς ἑνερ- 
γείας, ἀχώριστος ἂν εἴη τοῦ σώματος ὥσπερ xal 
τοῦ κυθερνήτου αἱ ὡς κυθερνήτου ἑνέργειαι τοῦ 
πλοίου εἰσὶν ἀχώριστοι, καὶ χωρίζεται μὲν ὁ ἄνθρω- 
πος. Ὡς μὲν τοι χυθερνήτης ὤν dv. ἑνεργείᾳ ἅμα τε 
κεχώρισται τῆς νεὼς, καὶ ἐφθαρμένας ἔχει τὰς τοιαύτας 
ἐνεργείας. 

Ὅτι κρείττων, φασὶ , πασῶν καὶ τιμιωτέρα τῶν 
τῆς φυτιχῆς φυχῆς δυνάµεων d γονητική' δεύτερον 
δὲ ἡ αὐξητιχὴ, καὶ τρίτον ἡ θρεπτική. Τῆς μὲν γὰρ 
θρεπτικῆς ἔργον tol τὸ σώζειν τὸ εἶδος' μέχρι γὰρ 
τοσούτου σωζόµεθα, ἕως ἂν τρεφώμεθα. Τῆς 3t αὖ - 
ξητικῆς, τὸ εἷς τὸ τέλειον καὶ κατὰ φύσιν µέτρον 
ἀγαγεῖν, εἷς ὃ γενόµενα τά τε ζῶα καὶ τὰ φυτὰ, ἐπὶ 
τὸ σχοπιµώτατον τῆς φύσεως τέλος, λέγω δὴ «iv 
γεννητικὴν δύναμιν, παραγίνεται. Οὗτος γὰρ τῆς 
φύσεως ὁ τελικώτατος σκοπὸς διὰ τὴν ἔφεσιν τῆς 
ἁῑδιότητος τῆς ἀθανασίας τοῖς γεννητοῖς ζώοις, ἔπι- 
σκευαστῆς τῇ διαδοχῇ γενομένης' ὣστε ἡ μὲν αὖ- 


materie ad generandi vim, ad auctricem vero D ξητικὴ ὕλης ἐπέχει λόγον πρὸς τὴν γεννητικήν. Πρὸς 


altrix. 

Ad Aristotelis animum, mens entelechia corporis 
dici potest: ideoque ab eo separari nequit, non 
substantia, neque omnibus suis actionibus, sed iis 
tantum, quas ex habitu et affectione ad corpus, 
habet. Quarum praecipue sunt effective, hee autem 
actiones separari a corpore non possunt : nam si- 
mul ac corruptum est corpus,una quoque pereunt 
he mentis actiones, quas ex conjunctione corporis 
habebat : et quemadmodum gubernator, qui navis 
motio est, quia non tantum gubernator, ged etiam 
homo est, et qua homo est, manens actus seu mo- 


δι τὴν αὐξητικὴν ἡ θρεπτική. 

Ὅτι ὁ νοῦς κατὰ ᾿Λριστοτέλην δύναιτ᾽ ἂν ἐντελέ- 
χεια τοῦ σώματος λέγεσθαι, xal xxtà τοῦτο ἀχώρι- 
στός στι τοῦ σώματος, οὔτε τῇ οὖσίᾳ, οὔτε πάσαις 
αὐτοῦ ταῖς ἑνεργείαις,. ἀλλὰ ταύταις, ἄς Ἰσγεί ἐκ 
τῆς σχίσεως τῆς πρὸς τὸ σῶμα, Ov μάλιστά slow 
αἱ πρακτικα[. Αὖὗται δὲ ἑνέργειαι ἀχώριστοι sisi 
τοῦ σώματος ' dua Ὑγὰρ τῷ φθαρῆναι τὸ σῶμα, 
συμφθείρονται καὶ αἱ τοἰαῦται τοῦ vou ἑνέρχειαι, & 
bx τῆς σχέσεως ἔσχε τοῦ σώματος. Καὶ ὥσπερ ὁ 
κυθερνήτης, ἔντελέχεια Qv τῆς νεὼς, ἐπειδὴ δὴ od 
µόνον χυθερνήτης ἑστὶν, ἀλλὰ καὶ ὁ ἄνθρωπος, ὡς 














1018 


DE ANIMA. 


1074 


δὲ ἄνθρωπος µένων ἐντελέχεια τῆς νεὼς, ταύτῃ xat À tio navis: sic eliam ab eo non quit separari, ita 


ἀχώριστός ἐστιν' οὕτω καὶ ἡ ἡμετέρα ψυγὴ, ἔντε- 
λέχεια οὖσα τοῦ σώματος, ταύτῃ ἄνευ σώματος οὐκ 
ἂν εἴη. Ἐπειδὴ δὲ ἔχει τινὰς xal χωριστὰς σώματος 
ἑνεργείας, τὰς περὶ τῶν νοητῶν grt, εἷς ἃς οὐ μό- 
vov οὗ συµθάλλεται τὸ σῶμα, ἀλλὰ καὶ ἐμποδίζει» 
πρόδηλον ὅτι καὶ τὴν οὐσίαν ἕξει χωριστὴν vous τότε 
οὖσα xal λεγομένη, οὐχέτι μὲν τοι doy) el μὴ δυνα- 
µει ΄ ὥσπερ xai iv σώματι οὖσα, οὐ δυνάμει dati 
νοῦς. 

Ότι τὰ ζῶα, φησὶ, μετέχει τῆς θρεπτιχῆς xal 
αἰσθητικῆς δυνάµεως ' διὰ δὲ τὴν αἰσθητικὴν καὶ 
τῆς ὀρεχτιχῆς, xal χατασχευάζει, ὅτι πάντως ἔνθα 
xBv µία αἴσθησις ᾗ, ἀνάγκη εἶναι ἐπιθυμίαν καὶ 
ὄρεξιν. Διὰ τοῦτο οὖν τὰ ζῶα αἴσθησιν ἔχει πάντα" 


etiam animus noster, qui anime motio est, hoc 
pacto sine corpore esse nequit, sed quoniam ali- 
quas habet & corpore separabiles actiones, de re- 
bus intellectilibus dico, ad quas non conducit cor- 
pus, sed eas etiam impedit, manifestum est mentis 
separabilem fore substantiam, que tunc et mens 
est, et dicitur, at non anima nisi potestate : quem- 
admodum etiam cum est in corpore, non est mens 
potestate. 


Animalia, inquit, alendi et sentiendi vim habent, 
et per sentiendi potestatem, etiam appetendi. Quod 
Bic probat, quia ubi vel unus sensus fuerit, ibi cu- 
piditatem et appetentiam esse necesse est. Quare 
animalia omnia sensum habent : in omnibus enim 


iv πᾶσι γὰρ πάντως ἐστὶν ἡ ἀφὴ, κἂν µή τις ἄλλη pg omnino est tactus, etsi nullus sit alius sensus. At 


τῶν αἰσθήσεων. Ἡ δὲ αἴσθησις τοῦ ἡδέος xal τοῦ 
λυπηροῦ ἀντιλαμθάνεται: ἕνθα δὴ τὸ 180, ἐχεῖ πάν- 
τως xal jj ἐπιθυμία καὶ ὄρεξις. Ἡ γὰρ ἐπιθυμία 
ποῦ ἡδέος ἐστὶν ἔφεσις ' ἔνθεν, xal τὰ µόνης τῆς 
ἀφῆς µετέχοντα, ὁρῶνται διαχεόµενα προσιόντων τῶν 
ἡδέων ΄ συστελλόμενα δὲ, λυπηροῦ τινος προσπελά- 
σαντος. Ὀρίζει δὲ τὴν ὄρεξιν, ἐπιθυμίᾳ, θυμῷ, βου- 
λήσει’ ἕκαστον γὰρ τούτων ὄρεξίς τίς ἐστι, Δῆλον 
δὶ ὅτι ἁπλῆ μὲν ὄρεξις τῷ αἰσθητικῷ ἁπλῶς ὑπάρ- 
χουσα φαίνεται. Οὐ πᾶσα δὲ ὄρεξις παντὶ αἱσθητικῷ' 
τοῖς μὲν γὰρ τὴν ἀφὴν µόνην ἔχουσιν d κατ’ ἐπι- 
θυµίαν ὑπᾶρχει ὄρεξις' τοῖς δὲ πάσας τὰς αἰσθήσεις, 
καὶ ἡ κατὰ θυµόν. Ορῶνται γὰρ τὰ τοιαῦτα ἁμυν- 
τικὰ ὄντα. Ἡ δὲ βούλησις µόνου ἐστὶ τοῦ λόγου, ὥσιε 
ὁμωνύμως ἡ ὄρεξις, xal ἡ ἐπιθυμία δὲ ὡσαύτως. Καὶ 
γὰρ ἡ ὄρεξις λέγεται μὲν xal κοινῶς, ἐπί τε θυμοῦ 
καὶ ἔπιθυμίας, καὶ τοῦ λόγου’ καὶ γὰρ τῶν θείων 
ὀρέγεσθαί φαμεν, xal ἐπιστήμης ὀρέγεσθαι, "Έστι 
δὲ καὶ ἰδικώτερον λεγομένη ὄρεξις, ἐπὶ τῶν φυσικῶν 
κινήσεων, ἀντιδιαστελλομένη πρὸς τὸν λόγον. Καὶ 
ἐπιθυμία ὡσαύτως, ἡ μὲν ἐστὶ χοινὴ, ἡ δὲ ἀντιδια- 
στελλομένη πρὸς θυμὸν, xal τὸν λόγον. 

Ὅτι οὐ λέγουσι τὸ φῶς σῶμα ' ἐπεὶ δὲ λέγουσί 
τινες τὸ φῶς σῶμα εἶναι, λέγουσι σφαῖράν τινα φω- 
τὸς προϊέναι ἐκ τοῦ dou. Ἐπεὶ δὲ χαὶ ὁ ἥλιος 
σφαιρικὀς  ἔστι δὲ σφαιρικὸς καὶ ὁ ἀήρ: ἀνάγκη 
πᾶσα τὴν τοῦ φωτὸς σφαῖραν προϊοῦσαν πρὸς ἡμᾶς, 
J| ὠθεῖν τὴν σφαῖραν τοῦ ἀέρος. καὶ οὕτω τὸν τόπον 
αὐτῆς καταλαθοῦσαν, φωτίζειν τὸν περὶ ἡμᾶς τόπον. 
Ei καταλαμθάνει, ἔσται Χενὸν ἀέρος τὸ πεφωτισμέ- 
νον ἡμισφαίριον, ὅπερ ἀδύνατον. Et δὲ μὴ ὠθεῖ, 
οὐδὲ φωτίζει, ὥστε μὴ ἀφικνούμενον εἰς ἡμᾶς' εἰ 
δὲ χωρήσει δι’ αὐτῆς, levat σῶμα διὰ σώματος κε- 
χωρητκός' ὅ τι περ ἀδύνατον. Et. δὲ λέξουσἰ τινες, ὡς 
ἄλλο σῶμα δύναται χωρῆσαι διὰ σώματος' μάλιστα 
μὲν ὁ λόγος ἀδύνατος. Οὕτω γὰρ ἥμελλεν ὁ οὐρανὸς 
ἐν κέγχρῳ δύνασθαι λέγεσθαι. Ἔπειτα εἰ διὰ τὸ 
ἄνλον εἶναι, δύναται χωρῆσαι διὰ τοῦ σώματος, ἑχώ- 
ρησεν ἂν οὗ µόνον δι ἀέρος, ἀλλὰ xal δι’ ἄλλου 
ὁτουοῦν. Τίς γὰρ ἡ ἀποκλήρωσις sn, ἆύλον σῶμα 
διὰ σώματος εἶναι χωροῦν, μὴ καὶ διὰ παντὸς χω- 
priv; ὥστε ἔδει xai διὰ τῶν στερεῶν σωμάτων χωρῆ- 
σαι τὸ φῶς' διὰ γῆς λέγω, καὶ τῷν ὁμοίων. Διατί 


C 


sensus jucundum et molestum percipit : ubi vero 
jucundum, ibi cupiditas et appetentia sit oportet : 
cupiditas enim jucundi est appetitus : et que solum 
habent tactum animalia, diffundere se videntur 
si Jucunda accesserint; contrahi vero si quid mo- 
lesti appropinquet. Appetentiam autem cupiditate, 
ira et voluntate definit; horum enim quodlibet 
appetentia est: simplex vero appetitus in instru- 
mento sentiendi prorsus inesse videtur. Αἱ non 
omni sensui, omnis inest appetitus. lig enim, quee 
solum habent tactum, secundum cupiditatem ap- 
petitus inest. At que omnibus sensibus predita 
sunt, iis etiam ad iram propensio est. Hec enim 
&d ulciscendum comparata videntur. At voluntas 
solius est rationis, ut et appetitus aquivooe, iti- 
demque cupiditas communiter : item de ira et 
concupiscente et ratione dicitur appetitus : nam et 
divinas res dicimur oxpetere, tum et scientiam. 
Bed proprie ac presse magis dicitur appetitus de 
naturalibus motibus rationi oppositus Itemque 
cupiditas alia communis est, alia irascenti et ra- 
tioni opposita. 

Lucem nou vocant corpus: quia vero lucem 
nonnulli corpus esse dicunt, spheeram quamdem 
luminis oriri ex 80le asserunt. Quoniam vero et sol 
rotundus est, tum etiam aer, prorsus necesse est, 
spherram luminis, que ad nos venit, vel spheram 
aeris expellere: sicque occupato ejus loco cireum- 
jectum nobis locum illuminare. Si occupat, aere 
vacua erit dimidia sphera,que illuminata est, quod 
absurdum : at si non expellit, neque item illumi- 
nat, ut que ad nos perventura non sit. At si eam 
penetrabit, corpus a corpore penetrabitur, quod 
fieri non potest. Sin vero dicent aliqui posse a 
corpore penetrari corpus, absurdissimum id pro- 
fecto est. Sic enim posset in miiii grano celum 
contineri. Deinde, si quod materie sit expers lux, 
corpus penetrare potest, penetrasset non solum 
aerem, sed aliud quodlibet corpus: nam quee illa 
conditio esset, οἱ immateriatum corpus, corpus 
penetraret, neo omne corpus? ltaque oporteret 
etiam lucem solida quoque corpora penetrare, 
terram dico et similia. Quidni ergo, cum sol sub 


1015 


MICHAELIS PSELLI 


1016 


terra est, non eum supra terram videmus, luce A οὖν μὴ xal ὑπὸ τὴν γῆν ὄντος τοῦ ἡλίου ὁρῶμεν ὑπὲρ 


terram quoque penetrante? Deinde, si lux corpus, 
aerem corpus penetret, illum oporteat densiorem 
et crassiorem fieri, conlra quam experimur : te- 
nuior enim fit aer illustratus, quemadmodum si 
aquam terra capiat, et major flat ex utrisque locus, 
omnino necesse est corpus ex utrisque densius 
fieri : sio aerem cum lux acoesserit crassiorem 
fleri necesse est : nuno vero multo secus tenuior 
enim et gubtilior fit. 


(40) Forte καὶ el γῆ. 


τὶν Yqüv, τοῦ φωτὸς xal διὰ τῆς γῆς χωροῦντος, 
Ἔπειτα st σῶμα ὃν τὸ φῶς, χωρεῖ διὰ σώματος τοῦ 
ἀέρος, ἔδει καὶ τὸ ὅλον πυχνότερον xai παχύτερον 
γίνεσθαι. Νῦν δὲ τοὐναντίον  λεπτομερέστερος γὰρ 
ὁ àp φωτιζόµενος Ὑίνεται, ὥσκερ καὶ iv yp (10) 
χωρήςει ὕδωρ' καὶ μείζων ὁ ἐξ ἀμφοῖν γίνεται τό- 
πος, Ανάγκη πᾶσα τὸ ἐξ ἀμφοῖν σῶμα παχύτερον 
γίνεσθαι. Οὕτω δὲ καὶ τὸν ἀέρα ἀνάγκη παχύτερον 
Ἱενέσθαι, Ὑενομένου τοῦ φωτός" νῦν δὲ τοὐναντίον 
λεπτομερέστερος γίνεται. 


———————————— HMÓHÓRRRRARRWRRÓARRMRRRMRMMXMXRRRMRMAAXAXAAUAWAWAXMERRRÓMÉCEENPHENEEEENA 


VEAAOY 


OTI TA KINHMATA ΤΗΣ ΨΥΧΠΣ ΕΟΙΚΑΣΙ ΤΑΙΣ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΙΩΝ KINHEEZI. 


PSELLI 


QUOD ΑΝΙΜΑ MOTUS COELESTIBUS MOTIBUS SIMILES SINT. 


Τῶν πρωτοτύπων οὐρανοῦ κινημάτων 

Καὶ τῶν ἐν αὐτῷ προσφυῶν παθηµάτων 
Εὔρῃς παρ’ ἡμῖν εἰχόνας χεχρυμμένας. 

Ὁ νοῦς γὰρ ἡμῶν, ola λαμπρὸς φωσφόρος, 
Τὸν ἡλιόν πως εἰκονίζει πανσόφως ' 

Τῆς δ᾽ αὖ σελήνης ἐστὶν ἡ ψυχἠ τόπος. 

O μὲν γὰρ, ὡς κάλλισιος, ὡς φωστὴρ μέγας, 
Ὅλος διαυγής ἐστιν ἀστραπηθόλος: 

Voy) δὲ, προσπεσοῦσα σώματος φύσει, 

Ἐξ ἡμισείας ὥσπερ αὐγάζει µόνον. 

Τὸ μὲν γὰρ, εἷς νοῦν προσφυῶς ἀνηγμένον, 
Φωτὸς µετέσχεν, ὥσπερ ἐκ πρώτου φάους * 
Τὸ δ’ αὖ γε, πρὸς αἴσθησιν ἐμπεσὸν κἄτω, | 
Καὶ φωτὸς ἡμοίρησε xal σχότους γέμει. 

O μὲν γὰρ ἀκούτησε τῶν ἄνω λόγων, 
Βρύει διαυγεῖ γνωστικῶς λαμπηδόνι ; 


Primitivorum celi motuum, et earum que ipsi ( 


innate sunt passionum, invenias apud nos recon- 
ditas imagines. Mens enim nostra, ut splendidus 
lucifer, solem quodam modo sapientissimo repre- 
sentat. Lune autem est et anima representatio. 
Ille quidem, ut pulcherrimum et magnum luminare, 
totius splendidus et fulgura jaciens. Anima autem 
que in corporis naturam incidit, tanquam dimidia 
parte tantum splendet. Quod enim in mentem apte 
adductum est, luminis est particeps tanquam ex 
prima luce; quod autem ad sensus infra decidit, 
luminis exsors est, et tenebris plenum. Altera qui- 
dem audiit superna verba et referta est splendida 


B Ἡ δὲ, πρὸς αὐτῇ ιῇ σκίᾷ καθημένη, 


Εχεῖθεν ἡμαύρωσεν αὐτῆς τὴν φύσιν 

Kal πως σκοτώδης, ἀχλύος πεπλησµένη, 
Ὑποδραμοῦσα τὸν νοητὸν φωαφόρον, 
Συνέσχεν αὐτοῦ τὰς διανγεῖς λαμπάδας. 
Kéxsi μέν ἐστι γῆ, σελήνη, φωσφόρος, 
Ψυχή δὲ καὶ σὰρξ ὧδε xal νοῦς προσφόρως. 
"Ev οὖν πρὸς ἔν πως ἀντίθες, πλὴν εὐλόγως, 
Ἡρὸς ἥλιον νοῦν, σῶμα πρὸς γῆν εὐθέτως, 
Τὴν ψυχικὴν δὲ πρὸς σελήνην οὐσίαν 

'O μὲν γὰρ αὐτόχρημα quà οὐσία : 

Τὸ σῶμα λαµπρότητος ἑστερημένον : 

Ψυχἠ δὲ, τυγχάνουσα µέση τῶν δύο, 

Τὸ μὲν τέτευχε φωτὸς, ὡς νοῦ πλησίον, 

Τὸ δ) οὐ τέτευχεν, ἐγγὺς οὔσα σωμάτων. 


Becundum scientiam claritate; altera vero, juxta 
ipsam umbram sedens, inde obscuravit suam na- 
turam. Et quodam modo tenebroso, caligine re- 
pleta, intelligibilem lucem preter currens, splen- 
didos illum radios coarctavit. Et est quidem illic 
terra, luna, splendor, anime ibi vero, et caro et 
mens similiter. Unum igitur alteri quodam modo 
opponit, ceterum probabiliter. 8oli mentem, cor- 
pus terre, animalem substantiam lune. Mens qui- 
dem omnino lucis substantia, corpus splendore 
caret; anima vero, inter ea media, lumen sortita 
ut menti propinqua, aliunde non sortita est, cum 
corporibus vicina sit. 











4017 IN PSYCHOGONIAM PLATONIS. A018 





TOY VEAAOY ΜΙΧΑΗΛ 


ΕΙΣ 


ΤΗΝ VYXOTONIAN TOY ΠΛΑΤΩΝΟΣ, 


MICHAELIS PSELLI 


GCOMMENTARIUS 


IN PSYCHOGONIAM PLATONICAM. 
(Ex editione Caroli Guilielmi Linder, Upsaliensis.) 


ARGUMENTUM LIBRI. 


In prima parte cum de duobus illis rerum generibus disputatur, quorum alterum « est sempiternum, 
constans, omnis expers vicissitudinis, neo unquam ortum, alterum, quod habet ea que subjecta muta- 
tionis vicissitudini atque generata sunt (a), » ex quibus generibus componitur anime harmonia, tum 
inde eb ipsis suis initiis ea repetitur numerorum proportionibus declarata ao descripta harmonia, ad 
quam tota exigitur anime mundane fabricatio (5). Accedit inversa quedam atque immutata harum 
rerum interpretatio (c). In secunda harmoniam illam solis numerorum proportionibus persequitur. In 
tertia duorum illorum orbium, circuli equinoctialis dico et zodiaci, descriptio, ad eamdem, quam in 
prima parte allegoricam, ut aiunt, sententiam revocata. In quarta denique parte semitonii sumendi 
lex et regula constituta. His in rebus enarrandis Psellus auctorem secutus est Proolum Diadochum, 
philosophum illum inter Neoplatonicos, qui vocantur, eminentem. Ejus sententiis pro suis sepenu- 
mero ita usus est, ut multis locis ipsa verba Procli transoriberet. Vides igitur in Psello prorsus 
eamdem Platonice rationis perturbationem et confusionem, quam apud Neoplatonicos illos, qui cum 
Platonis doctrinam ad suarum voluntatum similitudinem revooarent, tum ad ea, que Platonis erant, 
explicanda adhibebant verba Aristotelis, ita ut, mirum in modum omnia inter se permutata sint et 
perversa. 


Psell. Psyohog. I, 83. c) Psell. Psyohog. I, 8 12 sqq. 
t Psell. Pejchog. I, ὃ 5 sqq. (c) yohog. 1, 8 12 sqq 





COMMENTARIUS 


IN PSYCHOGONIAM PLATONICAM. 


A. 1. 
α. Τὸ piv λεγόμενόν ἔστιν, ὅτι οὐ μάτην ἡ τῶν 1. Dictum quidem est, non temere a nobis concin- 
ἐφεξῆς λόγων εὕρισις ἡμῖν μεμηχάνηται τοῦ πρός — natam esse perpetue de relatione ad aliquid dispu- 





1019 


MICHAELIS PSELLI 


4080 


tationis compositionem, ostendique, omne sugendo- À τι ποσοῦ (1), καὶ δείκνυται, ὅτι ἡ ἰσότης στοιχεῖόν 


rum in numeris habitum principium equalitatem 
esse, propterea quod ex illa omnes habitus oriun- 
tur ad eamque extremam resolvuntur; que quidem 
definitio principiorum est, sed utilem eam nobis 
esse et ad vite usum et sd ipsius philosophie con- 
. templationem. At hac, inquies, commentatio quid 
proficit? imo et ad Platonis de anime procreatione 
dootringm et &d intervalla harmonica exponenda 
et explicanda. Intervallum autem harmonicum est 
& voce ad vooem migratio ictus, velut a graviori 
ad acutiorem vel ex contrario. Vox enim est certa 
quedam unius ehorde resonantia; qui vero in 
ratione diesis vel semitonii vel toni & chorda qua- 
da: efficitur ad proximam transitus, sive ad gra- 
viora fit sive ad acutoria, intervallum appellatur, 
idemque modulatio. Ex modulatioaibus systema 
ortum : quarum quidem ex tribus conjunctis in- 
tervallum quaternarium constat (diatessaron), ex 
quatuor autem quinarium (diapente), eorumque 
prius in sequitertia ratione versatur, in sesquial- 
tera posterius : que ipse prime et simplices con- 
sonantie (symphonis) apud musicos vocantur : ex 
quaternario autern et quinario intervallo compo- 
nitur septem vocum intervallum (diapason), quod 
in dupla ratione cernitur. Quidquid tum voois 
convenientia tum unisonum systema appellatur, 


ἐστι τοῦ παντοίου τῶν ἐν ἁἀριθμοῖς σχέσεων πλη- 
θυσμοῦ, διότι ἐξ αὐτῆς πᾶσαι al σχέσεις Ὑγεννῶνται 
καὶ εἲς αὐτὴν ἐσχάτην ἀναλύονται, ὅπερ ὄρος στοι- 
χείων ἐστὶν, ἀλλὰ καὶ πρὸς πραγµατειώδη xal φι- 
λόσοφον ὄντως θεωρίαν χρησιμεύει ἡμῖν ' τίνα δὲ 
εἶσιν, Elc ἃ ἡμῖν d$ παροῦσα χρησιμεύει θεωρία, 
λέχεις ; εἴς τε τὴν Πλάτωνος ψυχογονίαν xai εἷς τὰ 
ἁρμονικὰ διαστήματα. Ἔστι δὲ ἁρμονιχὸν διάστηµα 
ἡ ἀπὸ φθόγγου εἰς φθόγγον µετάθασις τῆς πληγτῆς, 
olov ἀπὸ τοῦ βαρυτέρου εἷς τὸ ὀξύτερον, fj τὸ ἀνά- 
παλιν. Φθόγγος vào ἐστιν ἡ τῆς μιᾶς Ἱχορδῆς ποιά 
τις ἀπήχησις. Ἡ 9' ἀπ᾿ αὐτῆς πρὸς τὴν ἐφεξῆς καὶ 
διάφορος αὐτῇῃ xarà βαρύτητα fj ὀξύτητα iv λόγφ 
διεσιαίῳ ἢ ἡμιτονιαίῳ f] τηνιαίἰῳ µετάστασις χαλεῖται 


B δ.άστηµα᾽ τὸ δ᾽ αὐτὸ καὶ ἐμμέλεια. Ἐκ δὲ τῶν ἐμ- 


μελειῶν τὸ σύστημα" ἐκ τριῶν μὲν τὸ διὰ δ', ἐκ 
τεσσάρων δὲ διὰ ε’, καὶ τὸ μὲν διὰ D ἐν ἐπιτρίτῳ, 
τὸ δὲ διὰ e ἐν ἡμιολίῳ λόγῳφ συνεστὼς, αἱ χαι πρῶ- 
ται xai ἁπλαῖ συµφωνίαι καλοῦνται παρὰ τοῖς µου- 
σικοῖς: ἐκ δὲ τοῦ διὰ δ' καὶ διὰ ε’ ἡ διὰ πασῶν σύγ- 
χειται, ἐν διπλασίενι λόγῳ θεωρουµένη. τις καὶ 
ὁμοφωνία καλεῖται xal. ὀμόφωνον φΦύστημα, σύστγμα 
ix ἑνστημάτων (2) μέλος ἔχον χατακορέστατον. Καὶ 
ἐφεξῆς τὰ λοιπὰ συστήµατα, ἵνα μὴ πάντα ἐπεξέρ- 
yop, ἐπεὶ οὐδὲ περὶ τούτων νῦν πρόκειται λέγειν, 
ἀλλὰ ὅσον ἐνδείξασθαι τὰ λεγόμενα. 


Systema sine obstaculis (dissonantiis) est, sincerissimumque cantum habet. Eodem modo reliqua syste- 
mata, ne omnia persequamur, quoniam de hac re nunc dicere propositum non est, sed ita, ut ea, de 


quibus mentio est, demonstremus. 


2. Sesquitertium igitur intervallum in genere dia- (| β΄. Καταδιαιρεῖται οὖν τὸ ἐπίτριτον ἐν μὲν διατο- 


tonico (siquidem tria sunt modulationum genera : 
enbarmonium, chroma, dietonum) in semitonium 
(semitonium autem, quod dicitur, non vere illud 
quidem semitonium est, sed limma) atque in tonos 
dispertitur, ita ut in semitonium et duo deinoeps 
tonos genus diatonicum dividatur. Tonus autem 
Besquioctava ratione constat, isque in illud limma, 
qua quidem minor toni particula est, et apotomen, 
quaest major,discedit. In genere uutem enharmonio 
id diesin et diesin et duo simul sonos (quaternarii 
intervalli) ratio describitur, in chromate vero in 
semitonium et semitonium et tria simul semitonia. 


(1) Τὸ npóc τι ποσόν idem fere esse atque id 

uod relaiionem ad aliquid vocat Quintilianus 
(Inst. Or. 8, 4, 21), vel, ut verius dicam, modum 
relationis ad aliquid, apparet cum ex hoc loco tum 
ex Procli Comment. in Timeum  Plaf. pag. 213 v. 
36 sqq. (ed. Basil. 1534) : Καὶ ἀριθμητικὴν ἄρα 
xal γεωμετρικὴν αὐτὴν ῥητέον (int. ψυχιχὴν οὐσίαν), 
ἀλλὰ καθ’ ὅσον ἀριθμητική ἐστιν, ἔχει καὶ τὴν dp- 
μονιχὴν ὁμοῦ κατ οὐσίαν * τὸ γὰρ πλῆθος ἡρμο- 
σμένον "ug τὸ ἐν αὐτῇ xal iv ταὐτῷ τό τε καθ 
αὐτὸ καὶ τὸ πρός τι ποσὸν συνείληφεν. Ceterum 
ex tota hac, que ὃ 1 continetur, verborum com- 
plexione apparet, alterum ante hoc opus a Psello 
conscriptum esse, in quo de relatione ad aliquid 
sive de proportione querebatur. Incertum est, fue- 
ritne ejuemodi fere opus, quod in Διδασκαλίᾳ παν- 
τοδαπῇ, libro Pselliano (cap. 59, supra col. 725), 
Tv. διαφἑρει ἀρχὴ xal στοιχεῖα inscribitur, an aliud 
huio simile, quod aut communi librorum antiquo- 
rum strege perierit eut etiamnunc in bibliothecis 
lateat. LiNDEB. 


D fuit ita, ut pro 


νικῷ γένει [τρία γὰρ τὰ ivapuóvia. γένη, ἑναρμόνιον, 
χρῶμα καὶ διάτονον] εἷς ἡμιτόνιον [ἔστι δὲ τὸ λεγό- 
µενον ἡμιτόνιον οὐ χυρίως ἡμιτόνιου, ἀλλὰ λεῖμμα] 
καὶ τόνον͵, ἤγουν εἷς ἡμιτόνιον καὶ δύο τόνους ἐφεξῆς 
τὸ διατονικὸν διαιρεῖται. Ὁ δὲ τόνος ἐν ἐπογδόφ 
συνίσταται λόγψ, διὰ τοῦτο δὲ οὐκ ἔστι τὸ Aeyópavov 
λεῖμμα (3) ὅπερ ἐστὶ τὸ ἔλαττον τμῆμα τοῦ τόνου, 
καὶ τὴν ἀποτομὴ», ὅπερ ἑστὶ τὸ μεῖζον. Ἐν δὲ τῷ 
ἑναρμονίῳ slc δίεσιν καὶ δίεσιν καὶ δίτονον, ἐν δὲ 
τῷ χρώμµατι eic ἡμιτόνιον καὶ ἡμιτόνιον καὶ τριηµι- 
τόνιον καταδιαιρεῖται λόγος. 


(2) Σύστημα ix ἐνστημάτων. Hsec verba, quan- 
quam non satis intelligi possunt, habent tamen 
quomodo restituantur. Quod ostendit vox illa ἐκ. 
Que si Pselli esset, profecto ἐξ scriberetur. Quid? 
si & librario aliquo attenuata et quasi detruncata 

τὸς legenda sit? Ego vero credo 
LINDEBR. 

(3) Διὰ τοῦτο — λεῖμμα. Mirum quantum hic 
corruptus eat locus, cujus emendandi quedam ra- 
tio init& est ab eo qui, plurium verborum lacu- 
nam hie esse ratus, in margine cod. ms. hoc 
edidit emendationis specimen : διὰ τοῦτο δὲ οὐκ ἐστὶ 
(forte : ἡμιτόνιον] τὸ λεγόμενον λεῖμμα forte : ὅτι ὁ 
τόνος διαιρεῖται εἰς τὸ λεῖμμα], ὅπερ, etc. Qua in re 
tamen haud scio an justo plus videre sibi visus 
sit is qui hoc conjectura assecutus est. Sed fieri 
potuit, ut hoc modo scriberet Psellus : διαιρεῖται 

b οὗτος εἷς τὸ λεγόμενον, etc. Quod certe universe 
verborurm continuationi respondet, quare ad hanc 
emendationem conversionem nostram aecommo- 
dare non dubitavimus. LixprR. 











1061 


IN PSYCHOGONIAM PLATONIS. 


1082 


y. Εὶς ταῦτα οὖν «à ἁρμονικὰ διαστήµατα à A /— 3.Ad illa igitur harmonica intervalla explicanda 


μέθοδος τῆς εὑρέσεως τῶν ἑἐφεξῆς ἐπιμορίων συµ- 
θάλλεται λόγων’ εἰπὲ δὲ διαστήματα, ἀλλ᾽ οὐ συστή- 
pata, ἵνα τὴν στοιχειωδεστάτην σχέσιν τῶν ἑναρ᾽ 
µο,ίων λόγων, καὶ ἐξ dv ἄλλαι σύγχεινται σχέσεις) 
δηλώσῃ. Εἰς ταῦτα γοῦν, ὡς εἴρηται, xal εἲς τὴν 
τοῦ Πλάτωνος συµθάλλεται ψυχογονίαν. θεωρεῖ γὰρ 
ὁ Πλάτων ἐν τῷ Τιµμαίῳ τῷ διαλόγῳ ἐν ψυχὴν ἁπλῶς 
ἐκ τοῦ δη μιουργοῦ γενομένην νοῦ, καὶ οὐ κατὰ χρό- 
vov, ἀλλὰ xax' οὐσίαν' καὶ γὰρ iv τῷ Φαΐδρῳ (4) 
ἀγέννητον xai ἀνώλεθρον αὐτὴν δείχνυται, ὥστε τὴν 
κατ᾽ οὐσίαν αὐτῆς ἀπὸ τῶν νοητῶν αἰτίων πάροδον 
ένεσιν λέχει τῆς φυχῆς. (b) Ἔστι γὰρ τῶν ὄντων 
τὰ μὲν νοητὰ καὶ ἀγένητα, τὰ δὲ αἰσθητὰ καὶ γενητὰ, 
τὰ δὲ μεταξὺ τούτων vortà καὶ γενητά. Τὰ μὲν γάρ 
ἐστιν ἀσύνθετα πάντα xal ἀμέρισα καὶ διὰ τοῦτο 
ἀγίνητα, τὰ δὲ σύνθετα xal μεριστὰ καὶ διὰ τοῦτο 
γενητὰ, τὰ δὲ ἐν µέσῳ τούτιν νοητὰ xal γενητὰ, 
ἁμίριστά τε ὄντα καὶ μεριστὰ τὴν φύσιν ἁπλᾶ τε 
xai σύνβετα τρόπον ἕτερον. "Αλλη οὖν ἡ ἐπὶ quy" 
γένεσις, καὶ ἄλλη ἡ ἐπὶ σώματος' ἡ piv προτέρα 
καὶ πρεσθυτέρα, προσεχεστέρα Ὑάρ ἐστι τῷ πάντων 
Δημιουργῷ, ἡ δὲ δευτέρα καὶ νεωτέρα, ποῤῥωτέρω 
γάρ ἐστι τῆς μιᾶς αἰτίας. Οἶδε γὰρ ὁ Πλάτων οὐ 
µόνον ἐπὶ σωμάτων, ἀλλὰ xal ἐπὶ ψυχῶν χώραν 
ἐχουσαν τὴν ἨὙένεσιν, χαθόσων καὶ αὗται Ἀχρόνου 
µετέχουσιν» καθὼς xal i» τῷ Φαίδρῳ φησὶ διὰ χρόνου 
θεᾶσθαι τὸ ὃν αὐτάς. Πᾶσα γὰρ ἡ μεταθατικὴ κίνη- 
σις, κἂν ἀσωμάτων ἐστὶν οὐσιῶν ὀἐνέργεια, συνεζευ- 
γμένον ἔχει τὸν χρόνον αὐτῇ' καὶ γὰρ ἡ ψυχἠ µετα- 
θατικῶς τοὺς ὄρους νοεῖ, καὶ κατὰ μὲν τὰς ἐνεργείας 
χρόνου µετάληψιν, κατὰ δὲ τὴν οὑσίαν αἰώνι συν- 
τέτακται. θεωρεῖται γὰρ ἐν τῇ ψυχῆ oócla καὶ δύ- 
ναµις καὶ ἑνέργεια" καὶ ἔστιν αὕτη ἐκ τῶν γενῶν 
τοῦ ὄντος συγχειµένη, οὐσίας, ταὐτοῦ, θατέρου. 


confert superparticularium proportionum invenien- 
darum via et ratio (intervalla dico, non syetemata, 
ut harmonicarum ratioaum et habitus quam maxime 
elementicius ac simplex declaretur, et cogaoscantur 
ii ex quibus chteri [habitus] constant): ad illa 
igitur et ad Platonis de anime procreatione ἀοοίτὶ- 
nam (psychogoniam)explicandam confert. Enimvero 
Plato ille in dialogo qui Timaeus inscribitur, sic 
statuit, animam a mente illa opifiea rerum et pro- 
oreatrice simpliciter ortam esse, neque id ab uno 
temporis principatu, sed ad essentie rationem : in 
Phedro enim dialogo non creatam eam esse osten- 
dit πθο interituram, ita ut eum, qui ad essentit 
rationem fiat, anime ex causis intelligibilibus 
egressum generationem anime intelligat. Eorum 
enim, que sunt, alia et mente comprehenduntur 
neque ullo generata sunt ortu,alia sensibus subjecta 
sunt et ortum habent, alia inter duo illa quasi me- 
dium tenentia et intelligibilia sunt et generata. 
Eorum enim partim neque conjunota sunt et indivi- 
dua ob eamque rem sineortu, partim oonjuncta et 
dividuaeamqueob causam generata; in medio autem 
consistunt ea,que et intelligibilia sunt et orta, que 
et individua sua natura sunt et dividua, que oum 
simplicia tum vario modo composita.Alja igitur in 
anima est generatio, alia in corpore : una prior et 
antiquior, quippe propior hujus universitatis effe- 
ctori,altera autem posterior et recentior, utpote ab 
una illa causa remotior. Ao vidit sane Plato, non 
in corporasolum cadere generationem, sedin animas 
eliam, quatenus ipse temporis participes sint: 
que eedem in Phedro dialogo per tempus intueri 
dicuntur id,quod est.Omnisenim trenesitivus motus, 
eliamsi in incorporslium naturam efficientia po- 


situs sit, secum conjunctum habet tempus, namque anima transeundo terminos (sibi constitutos) sen- 
tit, et si ad eftlcientiam (sive actionis veritatem) spectamus, temporis societutem habet,si ad essentiam, 
adjuncta eternitati est.In anima enim cernitur essentia et potentia (sive vis atque indoles) et effioien- 
tia, ac constat hec quidem ex generibus ejus, quod est, Essentia, Eodem, Altero. 


δ’. ᾽Αλλὰ γὰρ τριφυῆ τὴν τῆς ψυχῆς οὐσίαν ὁ Πλά- 
των ὁρᾷ. Άλλη γάρ ἐστιν ἡ ὕπαρξις αὐτῆς' καὶ ἄλλη 
ἁρμονία ἡ ἐν αὐτῇ, καθ fj» τὸ οὐσιῶδες αὐτῆς συν- 
έχεται πλῆθος, οὔτε μιᾶς οὔσης οὐσίας, ὡς ὁ voi, 
οὔτε εἰς ἄπειρον διαιρουµένης, ὡς τὸ σῶμα μετ’ aó- 
τὴν, ἀλλ᾽ sl; πλείω μὲν οὐσιώδη µέρη, ἐξ ὧν ἐστι, 
πεπερασμένα δὲ καθ᾽ ἀριθμὸν, ὧν πλείω εἶναι µέρη 
ψυχῆς ἀδύνατον, µηκέτι διαιρετῶν ὄντων εἷς ἄλλα 


(A) Ἐν τῷ Φαἰδρῳ. Perperam hoo Psellus : in 
Phsedro dialogo enim Plato de anima disserens 
pag. 245. [)., sic loquitur : El γὰρ Ex του ἀρχὴ γ|- 

otto, οὐχ ἂν dx γἰγνοιτο. Ἐπειδὴ δὲ d ἠνητόν 
ἶστι, καὶ ἁδιάφθορόν αὐτὸ ἀνάγκη εἶναι. Et. p. 2460. 
Α.: Ἐξ ἀνάγχης ἀγένητόν τε καὶ ἀθάνατον uy) 
ἂν εἴη. At vero in Timeo dialogo hec verba legun- 
tur pag. 51. E. sq. : Τούτων δὲ οὕτως ἑχόντων ὁμο- 
λογττέον ἓν μὲν εἶναι τὸ κατὰ ταῦτα εἶδος ἔχον ἀγέ- 
νητον xai ἀνώλεθρον. In huno errorem sellus in u- 
ctus est ab eo, quem auctorem secutus est, Proolo, 
ut in Tim. p. 175, v. 30sqq., Ἔστι δὲ — inquit γένε, 


4. At enim triplicem putat Plato anime essen- 
tiam. Alia est enim subsiantia ejus, alia harmonia, 
qua essentialis ejus multitudo continetur: quando- 
quidem nec una est essentia, sicut mens, neo in 
immensum discedit, ut corpus post illam (i. e. ab 


D illa seoretum), sed in plures, ex quibus fit, partes 


essentiales numerorumque ratione conolusas, que 
quoniam amplius dividi nequeunt,nequaquam pau- 


σις ἐπὶ τῆς ψΨυχῆν οὐχ ἡ κατὰ χρόνον’ ἀγίένητον γὰρ 
xal ονώτδρων Blades b Φαίδρ LS M Ejusd. 

. 172, v. 21 sqq. Ai. καὶ ὁ ἐν Φαΐδρῳ Σωκράτης 
b τον αὐτὴν ἅμα καὶ γινητὴν ἅμα καὶ αὐτοκίνη- 
τον lure. Ceterum de universa hao re cfr. ea 
qus idem Proclus disputat in Tim. pag. 69. v. 51 
— p. 73 v. 50. Ejusd. ib. p. 174. v. 51 sqq. LiINDER. 

5 Inde ab initio hujuss ea quae sunt apud Procl. 
Comm. in Tim. p. 175, v. 32 sqq., ad verbum er- 

ressa Paellus transcripsit, ita ut non prius quam 
in insequenti 6 ab his verbis: οἶδε γὰρ, θἱο., est 
exorsus, sui Juris esse inoipiat. LINDER. 


1083 


MICHAELIS PSELLI 


1084 


ciores possunt esse anime partes, quod quidem ap- Α τῶν μερῶν αὐτῆς, ὡς ἔστσι δῆλον ἐν διαιρἑσει τῶν 


parebit,oum confecta erit harmoniearum proportio- 
num descriptio : alia denique forma ejus est ; et 
heo omnia inter se alia aliis insunt. Nam cum su- 
bstantia multitudinem apte compositam cohibet, 
quippe que nec expers multitudinis sit,neo multitu- 
dinem solam,sed seoumipsam concordem contineat, 
tum harmonia et ipsa essentialis est, capax essen- 
tie et formam efficiens: ex qua ipsa demonstratur, 
quemadmodum aut harmonie temperatione con- 
tineatur anima aut non contineatur. Primum enim 
anima in essentiam et potentiam et efflcientiam 
diseedit, deinde, ut dictum est, in substantiam, 
harmoniam et formam essentia,tum vero substantia 
In essentiam, idem, alterum. Atque heo quedam 
quasi divisio anime non est divisio illa quidem,sed 
explicatio, ut que ab anime compositione ad ejus 
ipsius, quod est,genera simplicia procedat.Quibos 
ex generibus ejus, quod est, primum quidem oon- 
sistit in intelligibilibus atque immobilibus formis, 
alterum in animis, in corporibusautem postremum. 
Quare Plato in Timeo suo primum quidem, ut 
ipsius est. sententia, colli animam, quam eamdem 
&nimam rerum universitatis appellat, eriri ait in 
prima generum mistione primi crateris : craterem 
dicens vitalem illam et substantialem rerum opificis 
anime velanimalis vite potentiam ; tum vero huma- 
nam quoque animam generari affirmat, videlicet 
altera, ut ait, mistione (prooreatam) ex lisdem ge- 
neribus, quod est, inferioribus. Hoc modo enim 
dicit : « iterumque in eumdem craterem, in quo 


ἁρμονικῶν λόγων αὐτῆς. Καὶ ἄλλο τὸ εἶδος adtfZc- 
xal πάντα ταῦτα ἐν ἀλλήλοις ἐστίν. Ἡ τε γὰρ ὕπαρ- 
ξις ἔχει μεθ) ἑαυτῆς τὸ ἠἡρμοσμένον πλῆθος, οὗ γάρ 
ἐστιν ἀπλήθυντος, οὐδὲ ye πλῆθος µόνον ἔχουσα, 
ἀνάρμονον δὲ, xal ἡ ἁρμονία δὲ οὐσιώδης deti xal 
αὕτη, συνεκτικὴ xal εἴδοποιὸς τῆς οὐσίας, de' 
ἧς καὶ δείχνυται, πῶς μέν ἐστιν ἁρμονία ἡ quy, 
πῶς δὲ οὔ. (6) Διαιρεῖται γὰρ ἡ doy) πρῶτον μὲν 
εἲς οὐσίαν xai δύναμιν xai ἑνέργειαν' ἡ δὲ οὗσία, 
ὡς εἴρηιαι, sic. ὕπαρξιν, ἁρμονίαν καὶ εἶδος, ἡ δὲ 
ὕπαρξις εἷς οδσίαν, ταὐτὸν, θάτερον. Αὕτη δὲ ἡ 
δοχοῦσα διαίρεσις τῆς φυχῆς oóx ἔστι διαίρεσις, 
ἀλλὰ ἀνάλυσις, ὡς ἀπὸ συνθέτου τῆς φυχῆς slc τὰ 
ἁπλᾶ γένη τοῦ ὄντος προχωροῦσα. Ταῦτα οὖν τὰ 
γένη τοῦ ὄντος πρότερον μέν ἐστιν ἓν τοῖς νοητοῖς 
καὶ ἀκινητοῖς εἴδεσιν, δεύτερον δὲ ἐν φυχαῖς, ἔσχα- 
τον δὲ ἐν σώμασιν. Γένεσιν οὖν ψυχῆς ὁ Πλάτων ἐν 
τῷ Τιμαίῳ πρῶτα μὲν τῆς τοῦ οὐρανοῦ λέγει φυχῆς 
κατὰ τὸ ἑαυτοῦ δόγµα, ἣν καὶ τοῦ παντὸς λέγει 
ψυχὰν, iv τῷ πρώτῳ μίγµατι τῶν γενῶν ἐν τῷ 
κρατῆρι’ κρατῆρα λέγων τὴν ζωογόνον καὶ ὅποστα- 
τικὴν τῆς ψυχῆς ἢ φυχικῆς ζωῆς τοῦ Δημιουργοῦ 
δύναμιν : δεύτερον δὲ καὶ τὴν ἀνθρωπιίαν φυχὴν 
γενέσθαι λέχει, ἐν τῷ λέγειν ἐν τῷ δευτέρῳ κράµατι 
ἐκ τῶν αὐτῶν μὲν γινῶν τοῦ ὄντος, ὑφειμένων δὲ. 
Λέχει γὰρ οὕτως) καὶ πάλιν ἐπὶ τὸν πρότερον κρα- 
τῆρα, bv dp τὴν τοῦ παντὸς ψυχἠν ἔμισγε κεραννὺς, 
τὰ τῶν πνόσθεν ὑπόλοιπα κατεχεῖτο µίσγων τρόπον 
μέν τινα τὸν αὐτὸν ἀκήρατα δὲ οὐχέτι (λέγων) 1 
(ἀκήρατα δὲ οὀὐχέτι λέγων, ἀντὶ τοῦ ἄπροσπα xai 


universitatis animam temperatam permiscuerat,  ἀκλινῆ καὶ ἀμείλικτα') ἀλλὰ πρὸς τὴν Ίενεσιουρ- 


superioris temperationis reliquias miscendo infudit 


γικὸν ἀπονεύοντα φύσιν. 


(Deus summus) eodem fere modo temperatas, necdum tamen sinceras » (« necdum tamen sinceras ο 
eas appellans, non informes (difflciles], immobiles, implacabiles), sed ad genetricem vergentes natu- 


ram. 


b. Talis fere universe οἱ probabiliter, ut paucis 
rem expediam, Platonis definitur de animo pro- 
oreatione dootrina. Qui cum talem anims permis- 
tionem temperatam 6889 dicit a mente illa divina, 
qua Alterius naturam, a mistione, ut ait, alienam 
(siquidem natura ejus ad discernendum et dividen- 
dum proolivis est ab eaque processus [et quasi per 
gradus quosdam ascensiones] ac multiplicationes 
proficiscuntur),adjuncta essentia,cum Eodem com- 
miscebat et ex tribus fecerat unum, tum rursus 
(quasi in scenam] inducit hoc totum. Totum illud, 
quod mistionem vocabat, in ea, que decuit, quo- 
rum quodque et ex eodem et altero et essentia 
temperatum eret, membra divisit. « Fuit autem 
talis illa partitio. Unam principio partem detraxit 
ex toto : secundam autem prime partis duplam : 
deinde tertiam, quae esset secunde sesquialtera, 
prime tripla : deinde quartam, que secunde du- 


ε. Καθόλου μὲν οὖν xal ἐμφατικῶς ὡς ἐν βραχέσιν 
εἰπεῖν, 4 τοιαύτη τοῦ Πλάτωνός ἐστι φυχοχονία. 
Τοιοῦτον οὖν τὸ κρᾶμα τῆς ψυχῆς εἰπὼν συγκε- 
ῥασθῆναι παρὰ τοῦ δημιουργοῦ νοῦ, μιγνύντος τὴν 
τοῦ θατέρου φύσιν, δύσµικτον, ὥς φησιν, οὖσαν 
(διακριτικἡ γὰρ καὶ διαιρετικὴἡ καὶ προόδων καὶ 
πολλαπλασιασμῶν ἐστιν αἰτία dj φύσις αὐτοῦ.) τῷ 
ταὐτῷ μετὰ τῆς οὐσίας καὶ ἐκ τριῶν ἓν ποιησαμέ- 
νου, ἐπάγει πάλιν ὅλον τοῦτο. ὅλον τὸ μίγμα λέγων" 
μοίρας ὅσας προσῆκε διένειµεν, ἑκάστην δὲ Ex τε 
ταὐτοῦ xal θατέρου καὶ τῆς οὗσίας μεμιγμένιν. 
"Hpysro δὲ διαιρεῖν ὧδε' µίαν ἀφεῖλε τὸ πρῶτον 
ἀπὸ παντὸς µοῖραν, μετὰ δὲ ταῦτα ἀφῄρει δικλασίαν 
ταύτης, τὴν δὲ αὖ τρίτην ἡμιολίαν μὲν τῆς δευτέρας, 
τριπλασίαν δὲ τῆς πρώτης, τετάρτην δὲ τῆς δευτέρες 
τριπλῆν, πέμπτην δὲ «puis τῆς τρίτης, τὴν δὲ 
ἕχτην τῆς πρώτης ὀκταπλασίαν, ἑδδόμην δὲ ἕπτα- 
καιεικοσιπθασἰαν τῆς πρώτης. 


pla esset : quintam, que tertie tripla : tum sextam octuplam prime, postremo septimam, que septem 


et viginti partibus antecederet primes. » 


(6) Διαιρεῖται 


. qÀp... προχωροῦσα. Divisiones — tanquam invito tributas esse censet, id suo quodam 
18las vel potius ezpiteationes anime si quis Platon! 


Jure faeere videtur. Profeoto in iis noh Platonismus 








1085 IN PSYCHOGONIAM PLATONI2. 1096 


Q. Αὕτη γοῦν ἡ elc τὰ µείζω διαίρεσις τῆς φυχῆς. A — 6.Atque heo quidem animes est in amplius par- 
Διῄρηται γὰρ οὕτω κατ’ ἀριθμὸν οὐσιώδη εἷς ὅρους titio. Βου modo enim per numerum substantialem 
ix: a. B. v. ὃ'. 0. w. «ζ, λόγους δὲ ὡσαύτως — in hoc septem terminos divisa est : I, II, III, IV, 
τῶν ἐπικειμένων ὅρων "ἕνα piv τὸν τῆς δευτέρας — IX, VIII, XXVII, similiterque in eorum, qui propo- 
πρὸς τὴν πρώτην, δύο δὲ τῆς τρίτης πρὸς τὴν δευ- sili sunt, terminorum rationes (has) : unam, que 
τέραν xal τὴν πρώτην, ἵνα δὲ τῆς τετάρτης πρὸς — seounde partis ratio est ad primam, duas, que 
τὴν δευτέραν, xal ἕνα τῆς πέμπτης πρὸς τὴν τρίτην, — tertie (partis) sunt ad secundam et ad primam, 
xai δύο τῆς ἕχτῆς xal τῆς ἑθδόμης πρὸς τὴν πρώ- — unam, que quartz ad secundam, unam quinte ad 
*nv* ὣς εἶναι τὴν duy ἑπταδικὴν (7) xatd τε τὰ — tertiam, duasque, quse sect» οἱ septime (partium) 





µέρη xal τοὺς τῶν μερῶν πρὸς ἄλληλα λόγους, xal B ad primam (rationes) sunt. Anima igitur, οἱ partes 
συµδαίνειν, ταύτην ἑπταμερῇ xal ἑπιάλογον καὶ — ejus partiumque inter se proportionem compara- 
ἁπτάκυχλον εἶναι. Κύχκλοις γὰρ  dolxaciw οἱ ερεῖς — tionemque spectamus, septenaria est, sequiturque 
ἀπιτρεπτικοὶ ὡς τριαδικοὶ ὁ Υ, 6 9, 6 κζ, καὶ ol αἱ septifariam et divisa et descripta rationibus et 
δόο ἰσάχις ἴσοι ὁ δ' καὶ ὁ ϐ’, καὶ οἱ δύο laic ἴσοι orbiculata sit. Orbibus enim (sive circulis) similes 
ἰσάχις ὁ η΄ xal xt: οὕτως οὖν καὶ ἑπτάκυχλος: ἡ sunt tres illi veluti principes (ad retroreflectendum 
γὰρ µονάς ἐστιν à δημιουργὸς νοῦς, ἡ δὲ ψυχἠ πρό- facti) numeri triplices III, IX, XXVII, duoque illi 
τερον ἀπὸ τοῦ νοῦ προϊοῦσα, ἑθδομάδος ἔχει λόγον — equaliter equales IV et [X, ao duo illi equaliter 
πρὸς αὐτόν ' πατρικὴ γὰρ καὶ ἁμήτωρ ἡ ἑδδομάς, equales sequaliter VIII et XXVII. Quare septem 
᾽Αλλὰ γὰρ λεκτέον, εἶ xal παρεκθατικώτερον, Σίνα — quoque circulis conclusa est. Unitas enim est illa 
τὴν ἐχφάνειαν ὁ μερισμὸς τῆς ψυχῆς εἰς τὸν οὐσιώδη — rerum effectrix ratio. Anima autem, ante a ratione 
ἀριθμὸν γεγονὼς φέρει, xal ὅπως αἱ ἑπτὰ μοῖραι — profecta, septenariam rationem oum illa habet : 
τούτου τὴν ὑπόστασιν ἔλαχον. οορἰοπατἰυς δη numerus et prooreandi potens est 
neque matre utitur. Verum enim vero, quamvis breviter et quasi pretereundo rem transigentes, enar- 
randum suscepimus, quam speciem ad rationem substantialis numeri factam partitio anime pre se 
ferat, et quomodo septem ejus partes veritatem obtinuerint. 

C. Ἡ μὲν 5?) πρώτη μοῖρα τὸ νοερώτατόν ἐστι 7.Prima igitur,in qua anime quasi summa consis 
xai ἀκρότατον τῆς φυχῆς, αὐτῷ τῷ ὑπερουσίῳ ivl — tit, muxima intelligendi vi praedita, cum eminente 
Cuvámvouca xal τῇ ὑπάρξει τῆς ὅλης οὐσίας : διὸ C illo supra naturam. Uno substantiaque universe 
καὶ µία προσαγορεύεται ὡς ἑνοειδής' καὶ ὁ ἀριθμὸς ^ essentie conjuncta est,quare una etiam, utpote in 
αὐτῆς κατ) τὸ πλῆθος ἑνώσει κατέχεται, καὶ ἴστιν — simplici specie posita, appellatur. Numerus ejus, 
ἀνάλογον τῇ αἰτίφ xal τῷ κέντρῳ τῆς φυχῆς' κατὰ οἱ ad multitudinem spectamus, unione continetur, 
ταύτην γὰρ xal ἀνεκφοίτητός ἐστι τῶν ὅλων. Ἡ δὶ — aptusque et accommodatus est ad causam et umbi- 
δευτέρα πολλαπλασιάζει τὴν πρὸ αὐτῆς γεννητικαῖς — licum animes, in qua firmus est neque ulla propin- 
προόδοις, ἃς ἡ δυὰς ἑνδείχνυται, καὶ πάσας τὰς — quitate cum iis, que universa sunt, conjunctus. 
προόδους ἐκφαίνει τῆς odclac: διὸ xal διπλασία λἰ- ^ fecunda autem pars eam, ques proxime antecedit, 
γεται τῆς πρώτης, ὡς ἡ μιμουµένη τὴν ἀόρισον — genitalibus multiplicat progressibus, quos exhibet 
δυάδα xal τὴν ἀπειρίαν civ νοητήν. Ἡ δὲ τρίτη πᾶ-  dualitas, et omnes profert essentie progressus : 
σαν αὐτὴν ἐπιστρέφει πάλιν εἷς τὴν ἀρχὴν, καὶ  quamipsam ob rem prime partis dupla appellatur, 
ἔστι τὸ τρίτον αὐτῆς τὸ συνελισσόµενον εἷς τὰς ἁρ- utpote infinitam dualitatem et inflnitionem intelli- 
Xác ὃ 53 μετρεῖται μὲν ὑπὸ τῆς πρώτης polpac, — gibilem imitata. Illam vero totam ad principium 
ὡς ἑνώσεως ἀπ᾿ αὐτῆς πληρούμενον  µερικώτερον — retro reflectit tertia pars, cujus ad principia con- 
δὲ συνάπτεται πρὸς τὴν δευτέραν * καὶ διὰ τοῦτο — volutus est triens, quiscilicet, utpote adunationem 
λέγεται τριπλασία μὲν ἐκείνης, ἡμιολία δὲ ταύτης, — nactusa prima parte, ed ejus mensuram exigitur : 
ἐξ ἡμισείας μὲν ὑπὸ τῆς δευτέρας συνεχόµενον, ὡς [) reliqua autem portio ad seoundam accedit. Tripla 
ἂν μηδὲ τὴν ἴσην δύναμιν ἐχούσης, τελέως δὲ ὑπό — igitur illius, hujus sesquialtera appellatur, a se- 
τῆς πρώτης. Ἡ δ' αὖ τετάρτη polpa καὶ ἡ πέµπτη, — cunda enim,que pari potestate non sit, ex dimidio 


cernitur, sed Neoplatonismus. Neque enim in hís (7) Ἐπιαδικήν. Hsec vox in nullo Grece lingue 
rebus explicandis Psellus quid ipse sentiat,profett — lexico, quod sciam, reperitur, sed in Forcell, lex. 
ille quidem, sed totus & Proelo lllo stet. LINDER. tot. Lat. sub voce sepunarius legitur. LINDER. 





1087 


MICHAELIS PSELLI 


4088 


comprehenditur, perfecte autem a prima. Quarta A λοιπὸν ἰδίως προστᾶτην αὐτὴν ἀποφαίνουσα τῶν 


pars porro et quinta se ipsam utraque presidem 
ceterarum (posteriorum) prebet; eorum enim,que, 
etsi incorporalia, corpore dividuntur, cause sunt 
intelligendique vi predite, plans, quadrate, una 
ex secunda, altera ex tertia nata, quarta enim 
progressu et partu procreata, retro autem reflec- 
tendo et consummando quinta : utraque plana,illa 
8 secunda bis producendo profecta, heec ter 8 ter- 
tia. Atque altera, ut videtur, genitalium, que ad 
corpus pertinent, particularum dividuarum ferax 
est, eademque procreatricium fertilis formarum, 
que processum anime imitantur; altera autem 
earum, que in corpore dividus sunt ille quidem, 
sed (mente) percipi possunt, procreans est, et qui- 
dem earum, que regressum anime imitantur. 
Omnem enim cognitionem reflectit id, quod cogno- 
soit, ad id, quod est cognitum, quemadmodum 
omnis naturaad generandum et ad deorsum versus 
procedendum propensa est. Sexta autem et septima 
et corporum ipsorum et solidarum molium princi- 
pales causas in se preformant : atque hi sunt 
solidi numeri, alter ex secunda, alter ex tertia 
(parte) factus. Quia autem ea, que extrema sunt, 


&d ea, que sunt prima, ipsasque extremitates 
unam oetuplam prime dedit, alteram ita formavit, ut septem et viginti pertibus prime anieoe- 


deret. 


8. Itaque septifariam divisa est essentia (natura) 
animi, namque permanens est et procedens et re- 
grediens, et earum, que in corpore dividus sunt, 
essentiarum ipsorumque corporum efficiens regres- 
sum et conversionem. Super hoc, qui de anima 
est, loco Platonis multa eaque jucunda et mirabilia, 
8i hoo modo dicere mihi licet, o mihi optima do- 
mina, cum aliis rebus tum litteris reconditis quam 
maxime initiata, dissere possum, auctorem Por- 
phyrium et Jamblichum ceterosque Platonicarum 
vocum (motacillarum*) quasi fldicines secutus ac 
precipue divinum illum arcanorum interpretem. 
Musarum numine afflatum, Proclum. Quoniam au- 
tem illud mandatum mihi non est, sed (hoc tantum 
concessum, ut exponerem) quomodo aliarum dein- 
ceps post alias in numeris rationum computatio ad 
Platonis de anims procreatione doctrinam adjuva- 
ret, qua ad id, quod propositum est, demonstran- 
dum sufficerent, breviter et summatim, complexus 
sum. Quod nisi inutile erit ac supervacaneum, ip- 


G 


δευτέρων' αἰτίαι γάρ slot τῶν ἀσωμάτων τῶν μέντοι 
σώμασι μµεριζοµένων, νοεραὶ δὲ ἐπίπεδοι οὖσαι xal 
τετραγωνικαὶ, ἡ μὲν ἀπὸ τῆς δευτέρας, ἡ δὲ ἀπὸ 
τῆς τρίτης μοίρας, τῆς προόδου καὶ ἀπογεννήσεως 
ἡ τετάρτη, τῆς δὲ ἐπιστροφῆς καὶ τελειώσεως ἡ 
πέμπτη’ ἐπίπιδοι γὰρ ἀμφότεραι, ἀλλ᾽ ἡ μὲν ἀπὸ 
τῆς δευτέρας, δὶς ἀπ᾿ αὐτῆς ὑποστᾶσα, ἡ δὲ ἀπὸ 
τῆς τρίττς τρὶς προελθοῦσα. Καὶ ἔοικεν εἶναι ἡ μὲν 
γεννητικὴ τῶν περὶ τὸ σῶμα γεννητικῶν μορίων (8) 
μεριστῶν, γονίµων δὲ ὅμως εἰδῶν, τὴν πρόοδον µι- 
μουµένων τῆς ψυχῆς, ἡ δὲ τῶν περὶ τὸ σῶμα µε- 
ριστῶν, γνωριστιχὴν δὲ δύναμιν ἑχόντων, καὶ ταύτῃ 
μιμουµένων τὸ τῆς ψυχῆς ἐπισιρεπτικόν ' πᾶσαν 
γὰρ γνῶσιν ἐπιστρέφει τὸ γινῶσκον εἰς τὸ γνωστὸν, 
ὥσπερ πᾶσα φύσις Ὑεννᾷν ἐθέλει, vat cl; τὸ κάτω 
ποιεῖσθαι τὴν πρόοδον. Ἡ δὲ ἕκτη καὶ ἑθδόμη c 
αὐτῶν τῶν σωµάτων xal τῶν στερεῶν ὄγχων τὰς 
πρωτουργοὺς αἰτίας ἐν αὗτῃ προυποτίθεται. Στερεοὶ 
δὲ οἵδε οἱ ἀριθμοὶ, καὶ ὁ μὲν ἀπὸ τῆς δευτέρας, ó 
δὲ ἀπὸ τῆς τρίτης. Ἐπιστρέφων δὲ ὁ λόγος xai τὰ 
ἔσχατα elc τὰ πρῶτα καὶ τὰς ἀποπερατώσεις αὐτὰς 
τῆς ψυχής ἐπὶ τὴν ἀκρότητα αὐτῆς, τὴν μὲν ὄκτα- 
πλασίαν, τὴν δὲ ἑπταχαιεικοσιπλασίαν τῆς πρώτης. 
anime ad ejus quasi apicem ratio reflectit, 


η’. Καὶ οὕτως ἑπταμερὴς ἡ oócla τῆς φυχῆς, ὣς 
µένουσα xal προϊοῦσα xal ἐπιστρέφουσα, xal αἰτία 
τῆς προόδου καὶ τῆς ἐπιστροφῆς τῶν περὶ τὰ σώματα 
μεριστῶν οὐσιῶν xal τῶν σωμάᾶἄτων αὐτῶν. Elyov 
μὲν οὖν πολλὰ καὶ καλὰ θεάµατα λέγειν εἷς τὸν περὶ 
Quy? τόνδε τοῦ Πλάτωνος τόπον, st. δεῖ µε οὕτως 
εἰπεῖν, ὦ κρατίστη µοι δέσποινα (9), τἀ τε ἄλλα 
καὶ τῶν ἓν ἀποῤῥήτοις λεγομένων, ἐποπτικώτατε 
θεωρὶ, ἑπόμενος Πορφυρίῳ τε καὶ Ἰαμθλίχῳ καὶ 
τοῖς λοιποῖς τῶν Βλατωνικῶν ἱόγγων * ὀργανισταῖς, 
ἑξαιρέτως δὲ τῷ ἐκφαντορικωτάτῳ Πρόχλῳ καὶ µου- 
σολήπτῳ. ᾽Αλλ) ἐπείπερ οὗ τοῦτο ἐπιτέτραπταί µοι, 
ἀλλὰ πῶς ἡ τῶν ἐν ἀριθμοῖς ἐφεξῆς λόγων εὕρεσις 
εἷς τὴν Ἠλάτωνος χρησιμεύει φυχογονίαν, συµµε- 
τρησάµενος, ὅσαπερ ἀρχεῖ πρὸς τὴν ἔνδειξιν τοῦ 
προκειµένου, συντόμως καὶ χεφαλαιωξῶς εἴρηκα. 
Et δὲ γε μὴ περ[εργόὀν ἐστι καὶ περισσὸν, ἄλλως καὶ 
αὐτὸ τὸ διάγραµµα µεθοδεύσας, ἐχθήσομαί σοι ix 
τοῦ τετράχις διὰ πασῶν xal διὰ &' xal τόνου συν- 
εστώς. ᾽Αλλὰ ῥητέον, ὅσον οἷόν τε πρὸς τὴν παροῦσαν 


sius tantum diagrammatis vi& ao ratione dispositi [) ὁρμὴν τοῦ περὶ τῶν ἐν ψυχογονίᾳ τοῦ Πλάτωνος 


descriptionem enarrabimus,que quatuor intervallis 
septem vocum (quater diapason) quinarioque simul 
intervallo (diapente) et tono constat. Sed dicamus, 
quantum quidem (et quale) in presentiam de ratio- 
nibus aritbmeticis, que sunt in Psychogonia Pla- 


5 Μορίων. Cl. Tennull. adnott. ad Jambi. Nic. 
Arithm. p. 141 sq. « Notandum, » inquit, » µόριον 
ab arithmeticis dici de superparticulari, µέρη de 
superpatiente. » LINDER. 

2 Δέσποινα. Signifleatur, ut opinor, Eudocis 
(s. Kudoxia), Constantino Vill imperatore nata, 


εἰλημμένων ἀριθμητικῶν λόγων, περί τε τῶν τοῦ 
πολλαπλασίου xal τῶν µεσοτήτων τῶν μεταξὺ τού- 
των, περὶ τῶν ἐπιτρίτων xal Ἁμιολίων τῶν ἐν ταῖς 
µεσότησιν ἀναφαινομένων, περὶ ἐπογδόων τῶν τὰ 
διαστήµατα συμπληρούντων, περὶ τοῦ λείμματος * 


uxor duorum deinceps imperatorum, Constantini 


Dues (1059-1067) et Romani Diogenis (1067- 
1071). Cfr que de illa narret Niceph. Brienn. Com- 
ment. lib. 1, pag. 43, 56 sqq. (Patro:ogim tom. 
CXXVIILU). UC 








1089 


IN PSYCHOGONIAM PLATONIS. 


1090 


καὶ γὰρ τὸ διάγραµµα δεῖ πάντων τούτων εἶναι περι- A tonis, cognoscere intersit, de numeri augendi 


ληπτικὸν καὶ καταπεπυχνῶσθαι τούτοις τοῖς λόγοις. 
Ἵνα οὖν iv τάξει προΐωμεν, λάθωμµεν πρῶτον iv τοῖς 
ἀπὸ µονάδος ἀριθμοῖς τοὺς λεγομένους πρώτους ὑπὸ 
τοῦ Πλάτωνος λόγους, 


rationibus iisque, que inter illas intercedunt, 
medietatibus, de sesquitertiis et sesquialteris, qua 
in medietatibus cernuntur, de sesquiooctavis, qui- 
bus explentur intervalla, de limmate. Namque 


diagramma et hec omnia complecti debet et compleri (condensari) his rationibus. Quare primum, ut 
ordine procedat oratio, in iis numeris, qui ab unitate sunt proximi, eas, quie a Platone memorantur, 


primas rationes sumamus. 

0. 'Exxego οὖν δὴ μονὰς, καὶ ταύτης διπλασία 
Gode" εἶτα τριὰς, ἡμιολία μὲν τῆς δυάδος, τριπλασία 
δὶ τῆς µονάδος' εἶτα τετρὰς, διπλασία τῆς δυάδος" 
εἶτα ἐννεὰς τριπλασία τῆς τριάδος’ εἶτα ὀγδοὰς 
ὀκταπλασία τῆς µονάδος' ἐπὶ πᾶσι δὲ ἑθδόμη μοῖρα 
ἑπτακαιεικοσιπλασία τῆς µονάδος. ᾽Αλλ᾽ st μὲν ἂγρι 
τούτων ἕστη τὰ τοῦ Πλάτωνος, ἔδει μηδὲν περιερ- 


duplus : 


9. Ponitor igitur unitas, ejusque duplus numerus 
binarius : deinde ternarius numerus, sesquialter 
binarii, unitatis triplus: tum quaternarius, binarii 
tum novenarius, ternarii triplus : tum 
octonarius, octuplus unitatis : postremo autem sep- 
tima pars, que septem et viginti partibus unitati 
antecedit. Tum vero si hec hactenus Plato esset 


γάζεσθαι πλέον. Ἐπειδὴ δὲ αὐτὸς ἡμῖν παραχε- B Perseoutus, elaborandi diligentia non amplius opus 


λεύεται τὰ διπλάσια xal. τριπλάσια διαστήµατα ταῖς 
τε ἀριθμητικαϊῖς καὶ ἁρμονικαῖς µεσότησι αυνδεῖν, 
µονάδος δὲ oóx ἔστι xal δυάδος μεταξὺ ταύτας τὰς 
µεσότητας εὑρεῖν , ληπτέον τινὰ πρῶτον ἀριθμὸν 
ὃς ἐλάχιστος ὢν ἕξει ημισυ καὶ τρίτον διπλάσιον 
γὰρ πᾶς ἀριθμὸς ἔχειν δύναται. Εἱλήφθω γοῦν ὁ Q', 
καὶ τούτου διπλάσιος ὁ ιβ τὸν αὐτὸν ἔχων λόγου, 
ὅν πρὸς δυάδα µονάς. Τούτων δὴ τῶν ἐξαπλασίων 
µονάδος xal δυάδος µέσοι παρεντιθέντες ὃ τε η καὶ 
0' τὰς εἱἰρημένας µεσότητας ἀποδώσουσιν. 'O μὲν 
γὰρ ww ταυτῷ µέρει τῶν ἄκρων ὑπερέχει τε xal 
ὑπιρέχεται, ὅπερ ἴδιόν ἐστιν ἁρμονικῆς ἀναλογίας' 
ὁ δὲ ϐ’ (oy. μὲν [τὸν ς] κατ’ ἀριθμὸν ὑπερέχει, lav 


esset. Quando autem ipse nobis precipit, ut dupla 
et tripla intervalla arithmeticis atque harmonicis 
medietatibus colligemus, quia inter unitatem et 
dualitatem medietates nulle interjici possunt pri- 
mus aliquis numerus sumendus est, qui quam mi- 
nimus dimidiam partem atque tertiam habeat : du- 
plam enim quivis numerus habet. Sumatur igitur 
6 (senarius) numerus ejusque duplus 12 (duodena- 
rius),poàmdem rationem habens,quam cum dualitate 
unitas. In medio illorum numerorum unitatem et bi- 
narium sexies continentium interpositi octonarius et 
novenarius eas,qu« dicte sunt, medietates reddunt 
Octonarius enim eadem parte prestat extremis 


δὶ ὑπερέχετει, ὅπερ ἴδιόν ἐστιν ἀριθμητικῆς µεσό- ( eademque superatur, quod quidem harmonict pro- 


τητος. Ἐξάκις ἄρα τὴν µονάδα καὶ δυάδα ποιήῄσαντες 
εὕρομέν ἀριθμοὺς τὰς εἰρημένας ἐπιδεχομένους µε- 
σότητας. Ὁμοίως δὲ xal τοὺς λοιποὺς τῶν ἐν τῷ 
προειρημένῳ στίχῳ τῶν διπλασίων Spa καὶ τριπλα- 
σίων ἐξαπλασιάσαντες εὀρήσομεν ὄὅρους, οὓς δυνη- 
σόµεθα καταπυκνοῦν ἀριθμητικαῖς τε καὶ ἁρμονικαῖς 


µεσότησι. 


portionis proprium est; novenarius autem eodem 
numero (senarium) prestat quo (a duodenario) su- 
peratur, quod quidem arithmetice est medietatis 
proprium. Si sexies igitur unitatem et binarium 
sumpserimus, numeros invenerimus medietates, 
quas diximus, complexos. Similiterque si reliquos 
in serie illa, quam supra enarravimus, duplos 


triplosque numeros sexies sumpserirr.us, inveniemus terminos, quos arithmeticis et barmonicis medie- 


tatibus condensare (explere) poterimus. 

V. Γεγονέτωσαν ἀπὸ παντὸς τοῦ προειρηµένου 
στίχου ἐξαπλάσιοι. "Άλλους ἀριθμοὺς ἐν τάξει θὲν- 
τες, µόνον τὸν νδ' πρὸ τοῦ µη’ θεῖναι ὀφείλοντες' 
τοῦτον γὰρ πρότερον εἰπὲ τριπλάσιον τοῦ τρίτου ᾿ 
μετ ἐκεῖνον δὲ αὐτὸν ἡμεῖς ἔθεμεν, τῷ πλήθει τῶν 


40. Sunto ex tota hao, quam supra diximus, serie 
sexies sumpti (numeri). Reliquis numeris ordine 
dispositis quanquam solum numerum 54 ante 48 
ponere debebamus, priorem illum enim dicas tertii 
triplum,tamen post huno illum posuimus,unitatum 


μονάδων ἑπόμενοι, xal οὗ τῇ ἀπαριθμήσει, ἣν ὁ D multitudinem (ordinem seriemque numerorum) se- 


Πλάτων πεποίηται, τοῖς λόγοις αὐτῶν ἑπόμενος, καὶ 
ἑναλλὰξ τιθεὶς τοὺς διπλασίους xal τριπλασίους. 
Μεταξὺ μὲν οὖν τοῦ ς’ καὶ τοῦ ιβ’ ἐμπεσοῦνται ὁ η’ 
καὶ 0', μεταξὺ δὲ τοῦ ιβ xal x5' διπλασίου ἆρμο- 
νικὴ μὲν µεσότης Ó iq, ἀριθμητικὴ δὲ ὁ τη’. μεταξὺ 
δὲ τοῦ διπλασίου τοῦ κδ καὶ τοῦ µη’ ἁρμονικὴ μὲν 


ι τις 


cuti, atque a numerandi more discedentes Platonis, 
qui, rationem numerorum seoutus, alternos duplos 
et triplos collocabat. Inter 6 igitur οἱ 42 medii 
intercedent 8 et 9 numeri : inter 42 et 24 duplos 
harmonica medietas 46 et 48 arithmetica : inter 
duplos numeros 24 et 48 32 harmonica medietas 


υπ΄ »MY 





NH υ -.. MICHAELIS PSELLI onm 
9 efi € n trips stem Πιν ὃ et 18, λ µεσότης ὁ 1β’, ἀριθμηικὴ δὲ 0047. "Ko à vt; ερὶ» 


PT 


ptas Du triplós, (intercedent) harmontea medie- 
M50 οἱ 19 ariibmetica : Ipter secundos triplos 18 


-- c » , v 


o Ed 


S7 


μη 


αλασίοις μεταξὺ ς’ καὶ ey ἁρώτου τριπλαδίου &p- 
μονικὴ µεσότης ὁ ϐ, καὶ ἀριθμητικὴ 8. 6:9 qatato 


ϐ α 


VN EA 


ει 9l q σεν " 66 arlihmellea medidas: δὲ διντέρου εριάλασίου τοῦ tw xo Lj ἁρμονικὴ 


niet 9168 triplos δὲ .et 1634 harmonica medietas 
| "n 
e 


4 e 


piv ὁ κά’, ἀριθμητυιὴ δὲ ὁ ^: μεταξὺ δὲ τοῦ τρί- 
AO 


m 


.- " us artumelles, Hisce Mitur medietatibus του εβιπλασίου τοῦ v8 καὶ pCPP ἁρμοπιὴ μὲν 6 wer, . 


disposita (et deseripu) soot dnpla et tripla Inter- 
$0! .ὸ 


πα ο ϱξῦ 


ἀριθμητιχὴ δὲ ὁ ρη’. Διίσταται οὖν τὰ διαστήματα 


valla, lis «ut hi uelnceps ἱστπηή $iti : 6, 8, 9, 12, 
16, 18, 34, (27), $2, 56, 48, 54, 81, (08, 102. Quod 
si b turninis, qui expositi. eunt, sesquitertiss fa» 


ο 


εαῖσδε ταῖς µεσότησϊν, ὥστε elev ἂν ique ol pv 
οὗτοι cw. 9. iiie. oy. xb. 0p. Ac yp. v5. 
αν, pr. pt9'.. Αλλ' εἰ μὲν fjv δυνατὸν ἐν tolto" 


«(^ 





tiones in sesquioctavas (rationes) atque in limmata A τοῖς ἐχκειμένοις ἡμῖν ὅροις τοὺς ἐπιτρίτοος λόγους 


possent distribui, finem hic (disputationi nostre) 
imponeremus. Quod cum fieri non possit, alia no- 
bis consilii via opus est. Quare si propositum erit, 
medietatibus illis, de quibus mentio est, et sesqui- 
octavis (intervallis) duplam rationem explere, ra- 
tionem illam serie deoresoente procedentem intra 
duplam (rationem) duas sesquioctavas et sesqui- 
tertiam cohibere et continere oportebit. 

41. Et vero sumatur in octupla ratione tertius ab 
unitale numerus 64. Ex quo procedere dus sesquioc- 
tav possunt,omnis enim multiplex ratio tot super- 
particulares babere dicitur rationes, de se nomina- 
tas, quota ipsa ab unitate est; neque vero sesquiter- 
tiam rationem habet. Triplicato igitur numero 64 
confloio 492, cujus sesquitertius numerus 256 «st, 
sesquioctavus autem 246: hujusque sesquioctavus 
243. Ergo heo est limmatis ratio, que post adem- 
ptas duas illas sesquioctavas ex ea proportione 


(10) Rectissime de tota hac sententia, que his 
verbis ἅπας γὰρ... αὐτὸς ἀπὸ µονάδος eomprehen- 
ditur, is, quicunque in margine cod. ms. Grece 


εἴς τε τοὺς ἐπογδόους καὶ τὰ λείµματα διελεῖν, μέ- 
χρι τούτων ἄν ἕστημεν' νῦν δὲ οὐκ ἄν olóves, ἄλλης 
ἄν δεοίµεθα µεθόδευ. Ἡροκείσθω οὖν ἐξ ἀρχῆς χατα- 
πυκνῶσαι τὸν διπλάσιον λόγον ταῖς εἰρημέναις µε- 
ρότησι καὶ τοῖς ἐπογδόοις' δεήσει dpa τὸν ὑπόλογον 
τοῦ διπλασίου μεταξὺ τοὺς δύο ἐπογδόους καὶ iml- 


τριτον ἔχειν. 


ια’. Ἑἱλήφθω οὖν ὁ τρίτος ἀπὸ µονάδας κατὰ τὸν 
ὀκταπλάσιον λόγον ὁ ἔδ'. ᾽Απὸ τούτου uiv δύο ἔπογ- 
δόους ἀποστῆναι δυνατὸν, ἅπας γὰρ πολλαπλάσιος 
τοσούτων ἐπιμορίων (10) ἡγεῖται λόγων ἀντιπαρωνό- 
pov αὐτῷ, ὁπόστως ἐστὶν αὐτὸς ἀπὸ µονάδος. Ἐκί- 
τριτον δὲ οὐκ ἔχει τριπλασιάσας οὖν τὸν {δ' ποιῶ 
τὸν ρςβ’, οὗ ἐπίτριτος μὲν ἐστιν ὁ ove, ἐπόγδοος δὲ 
6 ci, xal τούτου ἐπόγδοος ὁ σμγ’ ὃ ἄρα τοῦ λείµ- 
µατος λόγος ἐστὶν ὁ μετὰ τὴν ἀφαίρεσιν τῶν οὖο 
ἐπογδόων λειπόμενος τοῦ αμγ πρὸς τὸν ονς ἀπὸ 


hoo annotavit : Ὀχταπλάσιος Ó μὲν η τοῦ α’, ὁ δὲ 
EV τοῦ η’, ἐπόγδοοι δὲ ὁ μὲν o τοῦ {δ., ὁ δὲ πα΄ τοῦ 
ef. LINDER, 











1093 


IN PSYCHOGONIAM PLATONIS. 


1004 


παντὰλς γὰρ ἐπιτρίτου δύο ἐπυγδόων αφαιρεθέντων Α. superest, quam habent 256 eum 243. Ex universa 


καταλείπεται ὁ τοῦ λείμματος λόγος. ᾽Αλλὰ τοῦ σνς 
ἐπόγδοος ὁ σπη’, ὃς τὴν ἀριθμητικὴν σώζει µεσό- 
τητα, τεταγµένος μεταξὺ τοῦ pof καὶ τοῦ τπὸ, 
πρὸς μὲν τὸν ρςβ’΄ τὸν διπλάσιον λόγον ποιοῦντος, 
πρὸς δὲ τὸν am ἐπίτριτον. El μὲν οὖν δυνατὸν ἆπο- 
στῆσαι δύο ἐπογδόους ἀπὸ τοῦ σπη, κατεπυκνώσα- 
μεν ἂν xai τοῦτο τὸ ἐπίτριτον τοῖς τε ἐπογδόοις xal 
τῷ λείμματι. Νῦν δὲ οὐχ οἵόντε, ὁ γὰρ ἐπόγδοος 
αὐτοῦ ὁ vx0' ὄγδοον οὐκ ἔχει διὸ πρὸς αὐτόν ἐπόγ- 
δοον Ὑίνεσθαι λόγον οὐ δυνατὸν τοῖς ἄτμητον τὴν 
µονάδα φυλάττειν ἂν βουλομένοις τὸ γὰρ ὄγδοον 
αὐτοῦ µέρος ieri. Διπλασιάσαντες οὖν αὐτὰ, ἵνα τὸ 
ἥμισυ ὅλον ποιήσωµεν καὶ σχῶμεν καὶ αὐτοῦ λαθεῖν 
ἐπόγδοον, ἀναγχασθησόμιθα διὰ τοῦτο καὶ τοὺς πρὸ 
αὐτοῦ διπλασιάσαι πάντας καὶ τοὺς μετ αὐτόν. "Εσται 
οὖν ἀντὶ μὲν τοῦ ρςβ᾽ ὁ τπδ’' ἀντὶ δὲ τοῦ ai; ὁ oA" 
ἀντὶ δὲ τοῦ σμΥ ὁ υπς' ἀντὶ δὲ τοῦ σνς ὁ qu^ 
ἀντὶ δὲ τοῦ σπη΄ Ó φος’, καὶ τούτου ἐπόγδοος ὁ yum, 
καὶ τούτου ἐπόγδοος ὁ ψκθ᾽ ἔπειτα ὁ ψξη΄, διπλάσιος 
ὢν τοῦ τπδ’, πρὸς δὲ τὸν ᾧκδ΄ λόγον ἔχων τοῦ λείµ- 
µατος. Καὶ οὕτω δὴ συµπεπλήρωται τὸ διπλάσιον 
διάστηµα τοῖς τε ἡμιολίοις καὶ ἐπιτρίτοις καὶ in- 
ογδόοις λόγοις ἐν τοῖσδε τοῖς ἀριθμοῖς. τπδ, υλβ’. 
υπς’. tB. qoc. χµη. dx0. ψξη’. El οὖν ἐθελήσαι- 
μεν ὅλον συμπληρῶσαι τὸ διάγραµµα, ἐχθέμενοι νατὰ 
τὸ ἑξῆς ἀντὶ μὲν τῆς πρώτης µοίρας τὸν τµδ’ ἀντὶ 
δὲ τῆς δευτέρας τὸν din ἀντὶ δὲ τῆς τρίτης µοίρας, 
τῆς τριπλασίας τῆς πρώτης, ἡμιολίας δὲ τῆς δευ- 
τέρας, τὸν αρνβ’, ἀντὶ δὲ τῆς τετάρτης, διπλασίας 
τῆς δευτέρας, τὸν αφλς’ ἀντὶ δὲ τῆς πέµπτης, τῆς 


τριπλασίας τῆς τρίτης, τὸν Ύυνς ἀντὶ δὲ τῆς ἕκτης, 6 


Ἡ ἔστιν ὀχταπλασία τῆς πρώτης, τὸν of" ἀντὶ δὲ 
τῆς ἑθδόμης, fj ἐστιν ἑπταχαιεικοσιπλασία τῆς πρώ- 
της, τὸν (τξη” sb οὖν ἐθελήσαιμεν τάσδε χαταπυ- 
κνῶσαι ταῖς ἁρμονικαῖς xal ἀριθμητικαῖς µεσότησιν, 
«i παρατεθεῖσαι τά τε ἡμιόλια καὶ ἐπίτριτα διαστή- 
pata ποιήσουσιν, ἔσονται μεταξὺ τοῦ τε τπὸ) xai 
τοῦ ψξη᾽ διπλασίου ὅ τε φιβ’, ποιῶν τὴν ἁρμονικὴν 
µεσότητα, xal ὁ φος (11), τὴν ἀριθμητικὴν µεσό- 
τητα ποιῶν. El δὲ τοῦ τριπλασίου διαστήµατος , 
λέγῳφ δὲ τοῦ τπδ΄ καὶ τοῦ αρνβ’, λάθοιµεν τὰς µεσό- 
τητας, ὅ μὲν qoc, σώζει τὴν ἁρμονικὴν, ὡς iv τῷ 
διπλασίῳ τὴν ἀριθμητικὴν ἀναπλήρου , µεσότητα, 
ὁ δε £n τὴν ἀριθμητικὴν, ὃς Xv μείζων ἄκρος τοῦ 
διπλασίου. Hát «t τοῦ δευτέρου διπλασίου τὰς αὖ- 
τὰς θελήσομεν µεσότητας λαθεῖν, ἔσονται μεταξὺ 
τοῦ τε ψξη΄ xai τοῦ αφλς ὁ μὲν αχδ' ἁρμονικὴ µε- 
σότης, 6 δὲ αρνβ ἀριθμηιική: El δὲ xal δεύτερον 


(11) Ὅ τε qi... καὶ 6 φος. In margine cod. 
hoo annotatum exstat : 'O γὰρ φιβ’ ποιεῖ πρὸς μὲν 
τὸν vnb τὸν ἐπίτριτον λόγον, πρὸς δὲ τὸν dw τὸν 
ἡμιόλιον, ἐξ Qv. σύγκειται ὁ διπλάσιος xal ὑπερέχει 
ὁ qi. τοῦ τπδ τῷ Y αὐτοῦ μὲν, ὑπερέχεται δὲ ὑπὸ 
τοῦ JI» τῷ τοῦ Qf» Υ pipe. Ὁ δὲ Φος πρὸς μὲν 
τὸν τπδ τὸν ἡμιόλιον ποιεῖ λόγον, πρὸς δὲ τὸν ψξη΄ 
τὸν ἐπίτριτον ἀντιστρόφως, xai ὑπερέχει xal ὑπερ- 
όχεται ἑκατέρων τῶν ἄκρων µονάσιν esp. h. e., 
s! Latine reddas : « 512 ad 38i sesquitertiam facit 


enim sesquitertia ratione, duabus demptis sesquiooc- 
tavis, limmatis ratio relinquitur. Atqui numeri 256 
sesquioctavus est 288, isque arithmeticam medie- 
tatem servat inter 1092 collocatus et 384, qui ratio- 
nem duplam ad 199 facit, ad 288 sesquitertiam. Si 
vero duo sesquioctavos numero 288 adjicere posse- 
mus, hoc quoque sesquitertium (intervallum) ses- 
quiootavis (intervallie) et limmate expleremus. 
Verum hoc fleri non potest, nam sesquiooctavus 
ejus 324 octavam partem non habet; quocirca si 
quis integram servare cupiat unitatem, ad illum 
numerum sesquioctavam rationem efficere nequit, 
nam fractura (ut aiunt) octava ejus pars est. Quare 
ut ejus et dimidia pars numerus sit simplex et ses- 


B quioctava ratio effici possit, si eum duplicaverimus, 


ob eamdem causam eos, qui et ante sunt et qui se- 
quuntur, omnes duplicare cogemur. Pro 1092 igitur 
erit 384 : pro 246, 432 : pro 243, 486 : pro 296, 
512 : pro 288, 576, ejusque sesquioctavus numerus 
648, hujusque sesquiootavus 729 : deinde 708, 
qui duplus est numeri 384, et ad 729 limmatis ra- 
tionem habet. Atque hoo demum modo duplum 
intervallum sesquialteris et sesquitertiis rationibus 
per hos numeros 384, 432, 480, 513, 576, 648, 729, 
768 expletum est. Itaque si totum diagramma ex- 
plere cupimus, postquam ordine pro prima parte 
numerum 384 substituimus, pro secunda 768, pro 
terti& parte, tripla prime (partis) secundeque 
dupla, 4152, pro quarta, secunde dupla, 1506, pro 
quinta, tertie tripla, 34560, pro sexta, que prime 
octupla est, 3072, pro septima, que septem et 
viginti partibus antecedit primam, 40368 : si has 
igitur harmoniois et arithmeticis explere cupimus 
medietatibus, que apposite sesquialtera et sesqui- 
teriia intervalla efficiant, inter 384 et 168, qui 
numeri sunt duple rationis, intercedent 542, qui 
harmonicam facit medietatem, et is, qui arithme- 
ticam medietatem -efficit, 576. Sin autem tripli 
intervalli, 384 dico et 4452 numerorum, medie- 
tates sumimus, numerus 576, qui in dupla ratione 
arithmeticam medietatem implebat, harmonicam 
tuetur medietatem, arithmeticam autem 768, qui 
duple rationis major erat (terminus) extremus; 
Si rursus easdem volumus seounde dupla ratio- 
nis medietates assequi, inter 708 et 4536 (erit 4024 


D harmonica medietas, arithmetica 4452. Quod si 


secundum explere nobis libet triplum (interval- 
lum), cujus termini 4152 et 3450 sunt, harmoni- 


rationem (612 :384 — 4: 5), ad 768 sesquialterum 
(768 : 512 — 3 :2), ex quibus constat dupla (ratio). 
Αο numerus 412 et numerum 384 tertia ejus parte 
superat et a 768 tertia parte superatur : 576 autem 
ad 384 sesquialteram facit rationem (576 : 384 — 
3:2), ad 768 sesquitertiam (576 : 768 — 3 : 4) in- 
verse, atque extremus terminus uterque utrumque 
invicem unitatibus 192 et superat et superatur. 
LiNDER. 





1095 


MICHAELIS PSELLI 


1096 


cam numerus 4728, 2304 arithmeticam iis reddit  ἐθελήσαιμεν καταπυχνῶσαι τριπλάσιον, οὗ ol ὅροι 


medietatem, Et vero si tertium etiam duplum 
(intervallum), quod in terminis 4536 et 3072 ver- 
satur, expletum erit, numerus 2048 harmonicam, 
9304 autem arithmeticam medietatem habebit. 
Quod si preterea tertium triplum (intervallum), 
5 dico et 7 partem, similibus medietatibus sup- 
pleverimus, 3456 et 10368 extremi erunt, medii 
autem 5184, harmonicus, et (912, arithmeticus. Si 
porro sesquitertiorum etiam, que ex his medie- 
tatibus prodierunt, et sesquialterorum intervallo- 
rum unumquodque sesquioctavis et limmate ex- 
pleverimus, in terminis ordine dispositis totum 
diagramma, sesquioctavas rationes 24 et 9 limmata 
continens, apparebit. 


εἰσὶν ὁ apvf' καὶ ὁ vovc', ὁ μὲν αψκη΄ τὴν ἆρμο- 
νικὴν ἁἀποδώσει µεσότητα πρὸς αὐτοὺς, ὁ δὲ βτδ 
τὴν ἁρμονικήν, Kal μὲν καὶ εἴ τὸ τρίτον διπλάσιον 
καταπυχνώσαιµεν, iv δροις ὃν τῷ τε αφλς xai γοβ’, 
6 μὲν fum τὴν ἁρμονικὴν ἕξει πρὸς αὐτοὺς, ὁ δὲ 
x8 τὴν ἀριθμητικὴν. Ἔτι δὲ εἰ τὸ τρίτον τριπλά- 
σιον, λέγω 07, τήν τε € xal ζ μοῖραν, ταῖς ὁμοίαις 
µεσότησι καταπυχνώσαιµεν, ἔσονται ἄχροι μὲν 5 τε 
γυνς’ xat à (τξη’, µέσοι δὲ ἁρμονικὸς μὲν ὁ ερπδ’, 
ἀριθμητικὸς δὲ ὁ cm. El δ᾽ ab καὶ ἐπιτρίτων 
ἕκαστον τῶν ἀναφανέντων ix τούτων τῶν µεσοτή- 
των καὶ τῶν ἡμιολίων τοῖς τε ἐπογδόοις καὶ τῷ 
λείμματι καταπυκνώσαιµεν, ἔσται lv. ὅροις τοῖς ἓξῆς 
κειµένοις τοῦ ὅλου διαγράµµατος ἔχον ἐπογδόους μὲν 
κδ᾽ λείµματα δὲ ς’. 


(12) ὙἩδοὺ τὸ διάγρχα[α δεῖ δὲ νοεῖν αὐτὸ χατἆ συνεχέ:. 


* 6la 








óàpsB pee tt- 
ἁρμονι- xh μεσότης 
4l µεσό- α’ διπλ, fj 
της πρὠ- αὐτὴ καὶ 
τη δσσλα- €00 τριπλ. 
άρμονι, 1 


τετάρ:. 
«αφλς, 


ἐιπλάσιος CU sete! 





(12) Hoc disgramma non a Psello primo inven- 
tum desoriptumque esse, sed jam & Proolo ipso 
expositum, duabus de causis verisimile videtur. 
Primum enim Procl. in Tim: 495. A. ἔσται ἡμῖν, 
— inquit — iv ὅροις τοῖς ἑξῆς κχειµένοις μετὰ τὴν 
ὅλην ἐξήγησιν τὸ ὅλον διάχραµµα ἔχον ἑπογδόους 
μὲν κδ’, λείµματα δὲ θ’. Tum vero in diagrammato 
medietates dupla rationis quarie memorantur, etsi 
in iis, que supra 8 Psello enarrantur, nulla duple 
rationis quarte mentio facta est. A Proclo tamen 
ratio illa attingitur. Quod ex iis apparet, qua su- 
pra d 11 πάλιν ei eic. ex Proclo sumpta laudantur. 


Cfr Tim. Loor. (Ed. C. F. Herm. 1853. Tom IV, 
pag. 419. — Orell.-Bait.-Winkelm. Turic. 4839. 
4: ο. pag. 956. b.) Theon. Smyrn.- pp. 97 —98, 
262. Euclid. Introd. p. 64. Procl. p. 493. Preterea 
in hoo diagrammate disponendo admonenduin vi- 
detur, ea, que uncis [ ] inclusa reperiuntur, a 
nobis esse adjecta. Nimirum excidisse librario- 
rum incuria videntur. Certe ad rem, oujus antea 
mentio est facta illustrandam tam necessario 
pertinent, quam que maxime, quare fleri vix 
potuisse puto, ut a Psello pretermitterentur. Liw- 
DER. 





1097 


&ouoytxh ute 
σύτης TM. 
[δ,πλαα. | 


&puovivh — Bun vi) 


IN PSYCHOGONIAM PLATONIS. 


&p.D pre: 
xf, µετός. 
B τρισλα. 


[άρ.0µ. 


µεσοτ. D λεϊμμα]άποτριὴλ — uss. γ' 


σριπλασ. 


αρλς᾽ 3 y 





-» BI *e, 
Inu | 07v 


δίπλας.] 


ἔχτ 
Ld i»c ov 


B92-8 





ιπλάσιος Ux πασιοη 






ἁρμονικὴ µέσοτ. . 
τετ. δίπλας 


Lc] 
πένπττ 
, "mp, " D ^p 
MODO— eve, — qumw| 15 


ιβ’. (43) Ἡ πρώτη μοῖρα δηλοῖ, ὅτι ἁμερίστως Α 


voti ὁ νοῦς πρῶτον, δευτέρως δὲ κατ’ αὐτὸν ἡ doy? 
xxi μονοειδῶς καὶ ὁλοτελῶς, xai ὅλως 5300 τοῦ γνω- 
στοῦ ἀντιλαμθάνεται. Βὶ γὰρ µεμµερισµένως ἀντ- 
ελαμθάνετο, συνεχἑοντο ἂν τὰ εἴδη τῶν γνώσεων, καὶ 
οὖκ ἂν ἠδύνατο ἡ quy) φυλάττειν αὐτὰ ἁμετάπτωτα, 
καὶ ἄλλως ὅτι ἔμελλεν ἡ γνῶσις διαµερίζεσθαι κατὶ 
τὸ γινῶσκον, xai οὕτως 1| δαπανηθῆναίγΥ ποτε, εἰ 
περιΐστατο $, τομὴ, jj, εἴπερ εἰς ἄπειρον ἦν ἡ δια(- 
ρεσις, ἀπειράκις ἐν µέρει ἐνεργεῖν, καὶ κατὰ τὸ 
αὐτὸ πάλιν xai πάλιν iv ἑτέρᾳ topi γνώσιως. Καὶ 
εἶ τοῦτο, ἵνα τι καὶ μὲ ἅπαν ὁλοτελῶς dj ἀποχεχλη- 
ῥρωμένως Ev ἕκαστον ἐν ἑχάστῃ τομῇ γνώσεως, xal 
el τοῦτο, J| ἔδει " πάντας τὴν πάντων νοεῖν ὁλοτέ 
φέροντας τὴν ψυχὴν' ἤ ἐξ ἀνάγκης ἕν τισι, μᾶλλον 
δὲ xal iv πᾶσι τινὰ μὲν ἐνεργεῖν µέρη τῆς ψυχῆς, 
τινὰ δὲ "ἐνεργήματα µένειν * οὗ τί ἀτοπώτερον, ὃν- 
ναμένην τὴν ψυχὴν μὴ ἐνεργεῖν, ἀλλὰ µαταίαν ἔχειν 
τὴν δύναμιν ; ὥστε ἁμερῶς xal ἐνοειδῶς xal ἅμα 
vost ἡ ψυχλ x«i γινώσχει, xal διὰ coU οὐδὲ τὰ 

(13) Cfr. ἃ 5, Procl. in Tim. 199 sqq. In iis, 


qua» sequuntur, Psellus plus de suo sumpsit quam 
in iis, que adhuc dicta sunt. Et tamen ostendit 


PATROL. GR. GXXII. 


ὄχη, 


ἡμιόλιος διὰ 5, 


ἁρμονινὴ ἁριομτ- 
'μεσοτ. τρίτ. τικὴ µε- 
"μπλα. " | σοτ. τρίτ. 
: νυν Ἡ 9 να ic] c) 9 
4 διπλαςσ. int 

ἀριθμητικὴ : 
&p*0 — zwf "*popb 2.0 

EZ TL) / 


ἑθδόμη 
Amen 


θαις, 





12. Prima pars aperit, indivise primum mentem, 
tum menti convenienteranimam percipereet unifor- 
miter et perfecte et omnino omne, quod cognoscitur, 
comprehendere. Que si divise comprehenderet, co- 
gnitionis genera confunderentur,neque immutnbilia 
ea servare possetanima,qui& omnino cognitio secun- 
dum id,quod cognosceret,divideretur,eoque pacto aut 
consumeretur aliquando,si incisio esset circumdata, 
aut, si sectio in infinitum esset, infinitis modis in 
parte (particulatim), ideoque in diverso etiam at- 
que etiam cognitionis genere ageret. Quod si ita 
ge habeat,ut aut penitus totum aliquod sit (anima) 
aut separatim unumquidque in unaquaque cogni- 
tionis sectione, si (igitur) ita se hoc habeat, aut 
*omnes omnia cognoscere (percipere)* oportet, 
aut necesse est in aliquibus vel potius in omnibus 
alias anima partes agere,alias inefflcaces perma- 
nere. Quo quid absurdius, quam, cum possit, non 
agereanimam vanamqueesse ejus potentiam? Quare 
(sequitur ut)integreetsimpliciteret percipiat anima 
Ploclianam disciplinam ita se imbibisse, utnolens 
volens ab illa staret. LiNDER. 


38 


1088 


1099 


MICHAELIS PSELL! 


1100 


el cognoscat;eamque ob causam scientiarum species, A εἶδη τῶν γνωστῶν ἐπιθολοῦνται, διόλου ἑνυπάρχοντα 


qua in anima insunt, omnino non perturbantur. 
13. Secunda pars, que est prime dupla, osten- 
dit, animam,etiamsi per se adunetur et eadem fiat 
nec prodiens sit et uniformis, procedere tamen et 
mutari secundum ea, qua cognoscuntur. Quo in 
genere sunt ea, que in generatione sunt posita, et 
ad naturam alterius pertinent. Hoc est enim, quod 
ostenditduplum (intervallum).Quemadmodum enim 
jin Uno idem (nam etsi non alteri,at contra ea sibi 
prorsus idem [est]), sio in duobus id, quod diver- 
sum (alterum) est. Quod quidem non ἃ seipso 
diversum (est), sed & diverso diversum, ita ut, 
etiamsi non discordet a seipso, ab alio dissideat. 
44. Tertia pars, que duas habet et ad primam 
et ad secundam (partem) (habituum) rationes, et 
prime tripla est secundeque sesquialtera, cogni- 
tionem aperit ad ea omnino pertinentem,que sen- 
sibilia sunt, que quidem etsi per subsistentias 
(ut hac voce ultar) augentur nam tria multitudinis 


B 


τῃ vox. 

v". 'H δευτέρα µοῖρα, διπλασία τῆς πρώτης οὖσα, 
δηλοῖ, ὅτι si xal ἐν ἑαυτῇ ἑνίζεται καὶ ταυτίζεται 
καὶ ἀνεκφο[τητός ἔστι x«i µονοειδὴς d ψυχἠ, ἀλλ᾽ 
οὖν προέρχεται xal ποικίλλετσι κατὰ τὰ γνωστά. 
Ταῦτα δὴ xà d, γενέσει xal τὰ τῆς θατέρου φύσεως. 
Τοῦτο γὰρ δηλοῖ τὸ διπλάσιον. Ὡς γὰρ ἐν τῷ &vi 
τὸ ταὐτὸν (sl γὰρ μὴ ἑτέρῳ ταὐτὸν, ἀλλ αὖ γε 
ἑαυτῷ πάντως), οὕτως iv τοῖς δυσὶ τὸ ἕτερον * οὐ 
γὰρ ἑαυτοῦ ἕτερον, ἀλλ’ ἑτέρου ἕτερον * ὥστε, xai 
πρὸς ἑαυτὸ ἁἀστασίαστον µένον, στασιάζει πολλάχις 
πρὸς ἄλλο. 


ιδ’, Ἡ τρίτη µοῖρα, δύο ἔχουσα σχέσεις πρός τε 
τὴν πρώτην καὶ πρὸς τὴν δευτέραν, xai τῆς πρὠτης 
οὖσα τριπλασἰα. τῆς δὲ δευτέρας ἡμιολία, δηλοί τὴν 
εἰς τὰ αἰσθητὰ πᾶντως γνῶσιν, ἄπερ εἰ xal πληθύ- 
νονται χατὰ τὰς ὕποστάσεις, ὁ γὰρ τρία πλήθους 


ἀρχὴ, ἁλλ᾽ οὖν ἑνίζυνται τῷ ἑνιαίῳ καὶ ἁπλῷ τῆς 





initium (est), simplici tamen et sincera cognitionis 
(vi) atque eo, quod universum dicitur, adunantur, 
et vero in multa (multitudinem) ex particularibus 
coguntur. Atque hec quidem multa et diversa (sunt), 
Bed cognitio illa et simplex est neque diversa. Ac 
preterea sesquialteram habet rationem ad secun- 
dam (partem), ostenditque, ut opinor, ratio, illud 
ipsum, quod auctum et multiplicatum est, etsi in 
universum simul et simplex (tanquam in unum 
quoddam redactum) copuletur,ex simplici tamen ad 
multitudinem colligi : ex pluribus enim unum fit, 
ex uno sepe hac plura (multitudoY. Ad senaibile 
igitur, quod ostendit secunda pars (sesquialtera 
jla ratio) multitudinem apponit, quam ostendit 
tertia, utrumque autem ex eo, quod proprie unum 
dicitur, comparatum est (pendet). Que si ad illius 
comparationem inter se censentur (et estiman- 
tur), sensibile illud simplex ab eo, quod proprie 
unum dicitur, propius abest quam id quod auctum 


γνωσεως xal τῷ καθόλου, xal μετὰ τὰ πολλὰ ix 
τῶν μερικῶν συνάγεται ' κἀκεῖνα μὲν πολλὰ xai 
διάφορα, ἡ δὲ γνῶσις ἁπλῆ xai ἁδιάφορος. Πλὴν 
ἔχει καὶ πρὸς τὴν δευτέραν τὸν ἡμιόλιον λόγον, 
ὑπεμφαίνοντος, οἴμαι, τοῦ λόγου, ὅτι st xài τὸ πεπλη- 
θυσμένον si; τὸ καθόλου xal ἐνιαῖον ἐνοῦται, ἀλλ᾽ 
οὖν xal αὐτὸ τὰ πεπληθυσμένον ἐξ ἐνιαίου συνάγεται 
sl; πλῆθος ' ἐχ γὰρ πολλῶν τοιούτων τὸ Ev, καὶ ἐξ 
ἑνὸς τοιοῦτον πολλάκις τὸ πλῆθος. Ἐπὶ οὖν τὸ αἴσθτ- 
τὸν, ὃ δηλοϊῖ ἡ δευτέρα µοῖρα, τὸ πλῆθος παρίστησιν, 
9 δηλοῖ dj τρίτη, ἑκάτερα δὲ τοῦ χυρίως ἑνὸς ἐξήρ- 
τηνται. Αὐτῶν piv πρὸς ἐκεῖνο ἐξεταζομένων, τὸ 
αἱσθητὸν ἑνιαῖον ἐγγύτερόν ἐστι τοῦ χυρίως ἑνὸς jj 
τὸ πεπληθυσμένον, ὡς ὁ διπλάσιος διὸ τοῦ dvóc, ἤ 
ὁ τριπλάσιος. Τὸ γὰρ ἐν τοσούτοις μεῖζον, µακχρι- 
σµόν (14) τινα ἐπεμφαίνει καὶ ἀλλοτρίωσιν. Αὐτὰ 
δὶ πρὸς ἄλληλα συγκρινόµενα εὕρηται συρεγγύτερον" 
ὡς ἐν ἡμιολίῳ γὰρ, ὡς ἀμφότερα ὑπὸ αἶἴσθησιν 
ὄντα. 


multiplicatumque est, sicut duplus (numerus) uni propior est quam triplus. Quod in isti enim majus 
est, prolixitatem quamdam et alienationem pre se fert. Inter se autem comparata, propiora alterum 
alteri esse visa (reperta) sunt; nam velut in sesquialtera (ratione), sio utrumque sub sensum cadit. 

15. Quarta pars, que secunde dupla est, et, D 


contra unam illam posita, planum habet quadrilate- 
rum, cognitionem, que est in latitudine, aperit. 
Quare ab uno recedit, cum longitadine autem sive 
dualitate comparatur.Omnis enim cognitio,longis- 
sime progressa quanquam ex uno pendet, sicut ex 
unitate omnis numerus, eamque ob causam ad 
unum plus pertinet (accomodata ad unum est), ne- 
que tamen in longitudinem sane crescit, dum ex 
unitate pendet. Ab illa autem quasi dimissa cum 


u'. Ἡ τετάρτη µμοῖρα, διπλασ.α τῆς δευτέρας 
οὖσα, καὶ πρὸς τὴν µίαν ἀντικειμένη, xal ἤδη τε- 
τράπλευρον τὸ ἐπίπεδον ἔχουσα, δηλοῖ τὴν κατὰ 
πλάτος Ὑγνῶσὶν. Διὰ τοῦτο γὰρ καὶ τοῦ ἑνὸς μὲν 
ἀφίσταται, τῷ µήκει δὲ εἶτε οὖν τῇ δυάδι ἀντεξετά- 
ζεται. Πάσα γὰρ Ὑνῶσις, ἐπὶ µήκιστον προϊοῦσα, 
ἐξέχεται μὲν τοῦ ἑνὸς, ὡς καὶ πᾶς ἀριθμὸς v 
µονάδος, xal κατὰ τοῦτο ἐνικωτέρα ἐστὶν, οὗ μὲν 
δὲ xai εἷς πλάτος ἐπιδίδωσιν, dov' ἂν τῆς ἑνάδος 
ἐξέχεται, Ὅτε δὲ ἑκείνης olov ἀφεμένη ἐπικάμέει 


(14) Μακρισμόν. Vox, credo, & Psello inventa. LINDER. 











1101 


IN PSYCHOGONIAM PLATONIS. 


1102 


καὶ πλαγιάσει, διπλῆ τις ὡς ἂν ἐγγίγνεται τῷ µήχει A soinflexit et obliquavit, duplex quodammodo (facta) 


πρότερον, εἶτα xal τῷ πλάτει, xai ἐπιπεδοῦται οἷον 
τὸ γινῶσκον κατὰ τὸ τοῦ Ὑινωσχοµένου ἐπίπεδον, 
ὃ δηλοϊ ἐνταῦθα ἡ τετάρτη μοῖρα πρὸς τὴν δευτέραν 
καὶ µόνην ἀντικειμένη. 


ες Ἡ πέμπτη μµοῖρα, τριπλασία τῆς τρίτης οὖσα, 
καὶ µήτε πρὸς τὴν δευτέραν μήτε πρὸς τὴν πρώτην 
ἀντιχειμένη, δηλοῖ τὸ τῶν γνώσεων πολύ. Πυθμὴν 
Υὰρ τῶν πολλῶν τὰ τρία. Πολλάκις δὲ πολλὰ τὰ 9* 
ὅθεν xal μούσας 0 οἱ ποιηταἰ φασιν, οἱονεὶ πολλάκις 
πολλάς. Τὰ ὃξ πολλὰ οὔτε πρὸς τὸ ἕν ἔχει τὴν ἁντ- 
εξέτασιν, ὡς οὐδὲ τὸ ἐπίπεδον Ἡ τὸ στερεὸν πρὸς 
τὴν στιγμὴν, οὔτε μὲν πρὸς τὰ δύο, ὥσπερ οὐδὲ 
οἶλία πρὸς θεµέλιον, καὶ πλοῖον πρὸς τρόπιν, καὶ 
ἆπαν πρὸς ἀρχήν' οὐδεμία δὲ ἀρχὴ συγγενὴς τοῖς 
τέλεσιν, ἀρχὰ δὲ πλήθους d δυὰς, οὐ πλῆθος' ἀλλὰ 
τὰ πολλὰ πρὸς πολλὰ. "Ogev ὁ β΄ πρὸς τὸν Υ ἐξετὰ- 
ζεται, τὸ πλῆθος πρὸς τὸ πλῆθος, xai ὑπεμφαίνει τὸν 
τριπλάσιον κατὰ πολὺ πληθυνόµενος, 


Β 


primum multitudini tum vero latitudini quasi in- 
nascitur. Et vero id, quod cognocit, quasi planum se 
facit accomodate ad ejus, quod cognoscitur, pla- 
num, quod hic ostendit quarta pars, que quidem 
contra secundam et unam illam posita est. 

16. Quinta pars, tertie tripla, neque contra sge- 
cundam nequecontra primam posita, cognitionum 
multitudinem ostendit. Fundamentum enim eorum, 
que multa nominantur, tria sunt. Pluries autem 
(8i sumuntur) multa, novem (efficiuntur). Inde no- 
vem Musas veluti pluries multas poete dicere solent. 
Multatamen nullam comparationem neque ad unum 
habentjsicut non planum aut solidum ad punctum, 
neque vero ad binarium numerum,quemadmodum 
neque aut ad fundamentum domus, aut navis ad 
carinam, &ut universum ad principium : neque 
enim ullum principium extremis cognatum est, 
quanquam multitudinis principium, non multitu. 
do, dualitas est ; sed multa (habent inter,se com- 


parationem). Qua ex re numerus IX cum III, ut multitudo cum multitudine, comparatur et in multitu- 


dinem auctus triplum (numerum) exhibet. 

ιζ Ἡ ἔκτη μοῖρα, ὀχταπλασία τῆς πρώτης οὖσα, 
xai πρὸς οὐδεμίαν ἑτέραν τὴν σχέσιν ἔχουσα, δηλοῖ 
τὴν ἐπὶ τὴν τρίτην διάστασιν (45) τῶν πραγμάτων 
γνῶσιν, δηλονότι τὴν slc βάθος fj πάχος fj ὕψος.Διὰ τὸ 
δὲ ἄσχετος οὖσα πρὸς τὰς ἄλλας, tfj πρώτη ἐνοῦται, 
3 ὅτι χύθος ὢν ὡς ὁ pev! αὐτὸν, καὶ ἀπὸ τῆς δυάδος 
καὶ τετράδος γινοµένη, οὔτε πρὸς αὐτὴν τὸν τετρᾳ- 
πλασίονα, οὔτε πρὸς τὴν ἑτέραν τὸν διπλασίονα τηρεῖ, 
ἀλλὰ τὸν πρὸς τὴν πρώτην ὀκταπλασίονα, τὴν περι- 
ἔχουσαν κἀκείνας. ᾿Επιστρέφει δὲ ὁ λόγος καὶ τὰ 
ἔσχατα εἷς τὰ πρῶτα, ἵνα μὴ ἀπεσχοινισμένα it 
τελέως τοῦ πρώτου, ἀλλ᾽ ὁμοῦ τοῦ γνωστοῦ ἡ γνῶσις 
ἀντιλαμθάνηται, εἰ καὶ ποικίλος ἐστίν' ὁ γὰρ ἀριθμὸς 
πρῶτος στερεὸς καὶ πρῶτος ἰσάκις ἴσος ἴσάκις" 
xal διὰ τοῦτὸ ὡς πρῶτος τῷ ἐνὶ συνάπτεται, δηλονότι 
τῇ πρώτῃ µοίρᾳ, ἐκεῖθεν ἔχων τὴν σύστασιν. 


«η΄. Ἡ δὲ ἐθδόμη µοῖρα, ἑπτακαιεικοσιπλασία τῆς 
πρώτης οὖσα καὶ δεύτερος χκύθος οὔσα στερεὸς ταῦτὰ 
τῷ πρὸ τούτου πέπονθε, xai τὸ πλῆθος μὲν τῶν 
γνώσεων καὶ τὴν εἷς τρεῖ διαστάσεις ἐπιθολὴν 
παρἰστησιν. Ὑπερθαίνει δὲ καὶ οὗτος τὸν Υ xai τὸν 
θ’, τοῦ μὲν ἐννεαπλάσιος Qv, τοῦ δὲ τριπλάσιος, ὧν 


τὸ μὲν τριπλάσιον ἑντὸς ἦν ἐν ἑτέροις, τὸ δὲ ἐν- 


C 


17. Sexta pars, prima octupla, cum nulla alia 
rationem habens, rerum cognitionem indicat ad ter- 
tiam dimensionem (progressam), ad profunditatem 
videlicet vel crassitudinem vel altitudinem. Quo- 
niam autem, utpote ad alias rationem non habens, 
cum prima conjungitur,quia scilicet cubus est, eic- 
ut proxime sequens, et ex numero binario et qua- 
ternario fit, neque ad illum quadruplam rationem 
neque ad hunc duplam sequitur, sed eam (tuetur), 
quie, prime octupla, has quoque complectitur. Ra- 
tio autem ad prima reflectit extrema, ne prorsusab 
uno sejuncta sint, sed, etiamsi varia eit, unum 
quasi in locum scientiam comprehendit. Numerus 
enim (ejus) solidus primus (est)et equaliter equalis 
equaliter, quamobrem, ut cum uno connectitur 
primus, (sic ille) cum prima scilicet parte, unde 
constitutionem suam habet. 

18. Septima pars, que septem et viginti partibus 
primam prestat, queque alter cubus solidus est, 
eodem modo, quo proxima, est affecta, et multitu- 
dinem cognitionum et in tres dimensiones acces- 
sionem in medium profert. Excedit quoque (nume- 
rus) ille (numerum) III et IX, uni novem partibus 
prestans, alteri tribus, eorumque is, qui triplus est, 


νεαπλάσιον καὶ αὐτὸ ἀπὸ τοῦ θ’ πρὸς τὸ a' σώζεται. D jamdiu inestin reliquis, qui vero novem partibus 


Διὰ τοῦτο τὸ πόῤῥω xai στερεὸν ἑπταδικὸν ὁ λόγος 
τιθεῶ τῷ ivl. αυνάπτεται, καὶ ὑπερθὰς τὰ µέσα, 
ἀναφέρει τὰς περατώσεις τῆς ψυχῆς ἐπὶ τὴν ἀχρό- 
τητα. 


(15) Boeth. Arithm. lib. ir, c. 20 (p. 1029 ed. 
Basil. 1540.) « Sicut, inquit,longitudini numerorum 
aliud intervallum, id est, superficiem, ut latitudo 
ostenderetur, adjecimus, iia nunc latitudini, si quis 


major est, et ipse a numero IX ad I perducitur. 
Quare ratio proposita id, quod porro est (excurrit), 
et solidum septemplex cum uno conjungit, eaque, 
que. media sunt, trangressa exiremitates anime 
ad summum fastigium tollit. 

addat eam, que alías altitudo, alias crassitudo, 


aliasprofundilas appellatur, solidum numeri corpus 
explebit. » LINDER, 








1103 


MICHAELIS PSELLI 


1104 


B. 
(46) Τοῦ ὑπάτου τῶν φιλοσόφων Ψέλλου ἐξήγησις τῆς 0v τῷ Τιµαίῳ τοῦ Πλάτωνος μαθηματικῆς περὶ 
ψυχῆς ὑπάρξεως καὶ γενέσεως (17). 


a. Ἐκ μέρους ἠρώτηκάς µε τὸ Πλατωνικὸν περὶ Α τοῦ ιβ καὶ τοῦ κδ διπλασίου, ἁρμονικὴ μὲν µεσότης 


ψυχῆς διάγραµµα, περὶ οὗ Bin μαθεῖν τὴν κεχρυµ- 
µένην τοῦ φιλοσόφου διάνοιαν. Δεῖ δὲ πρῶτον πᾶσαν 
ἐρεῖν τὴν μαθηματικὴν τοῦ λόγου περιοχήν' cO" 
οὕτως σοι τῶν εἱρημίνών τὸν νοῦν ἐξηγήσασθαι. 
Λέχει οὖν περὶ τοῦ Δημιουργοῦ ὁ Πλάτων οὑτωσί’ 
Μίαν ἀφεέῖλεν ἀπὸ τοῦ παντὸς μοῖραν, μετὰ δὲ ταύ- 
την ἀφὴρει διπλασίαν ταύτης τὴν δὲ αὖ τρίτην, 
ἡμιολίαν μὲν τῆς δευτέρας, τριπλασίαν δὲ τῆς πρώ- 
της. Τετάρτην δὲ τῆς δευτέρας διπλῆν' πέµπτην δὲ 
τριπλῆν τῆς τρίτης. τὴν ἕκτην τῆς πρώτης Óxta- 
πλασίαν' ἑθδόμην δ᾽ ἑπτακαιεικοσιπλασίαν τῆς πρώ- 
της. Μετὰ ταῦτα δὲ συνεπλήρου τά τε διπλάσια xal 
τριπλάσια διαστήματα μοῖραν. ἔτι ἐκεῖθεν ἀποτέμνων 
καὶ τιθεὶς εἷς τὸ μεταξὺ τούτων) dote ἐν ἑμάστῳ 
διαστήµατι δύο εἶναι µεσότητας, τὸν μὲν ταυτῷ μέρει 
τῶν ἄκρων αὐεῶν ὑπερέχουσαν καὶ ὑπερεχομένην, 
τὴν δὲ ἴσῳ μὲν κατ ἀριθμὸν ὑπερέχουσαν, ἴσῳ δὲ 
ὑπερεχομένην, ἡμιολίων δὲ διαστάσεων καὶ ἐπιτρί- 
των xal ἐπογδόων γενοµένων ἐκ τούτων τῶν δεσµ... 
iv ταῖς πρόσθεν διαστάσεσι τῷ τοῦ ἐπογδόου διαστή- 
ματι. Τὰ ἐπίτριτα πάντα συνεπληροῦτο, λοῖπον (f. λεί- 
πων) αὐτοῦ ἑχάστου µόριον, Της δὲ τοῦ μορίου ταύτης 
διαστάσεως ληγθείσης ἀριθμοῦ πρὸς ἀριθμὸν ἐχούσης 
τοὺς ὅρους ἓξ καὶ πεντήκοντα καὶ διακόσια πρὸς τρία 
καὶ τεσσαράκοντα καὶ διακόσια’ xal 53, καὶ τὸ μιχθὲν 
ἐξ οὗ ταῦτα κατέτεμεν οὕτως ἵδη πάντα κατην- 
αλώχει. "II μὲν οὖν τοῦ Πλάτωνος ἐπὶ λέξεων ὑποτύ- 
πωσις αὕτη. "Iva. δ' ἐν τάξει προΐωµεν , λάδωμεν 
πρῶτον ἐν τοῖς ἀπὸ µονάδος ἀριθμοῖς τοὺς λεγοµένους 
πρώτους ὑπὸ τοῦ Ἱλάτωνος λόγους. Εχκχείσθω οὖν 


μονὰς, καὶ ταύτης διπλασία Dude: εἶτα τριὰς, ἡμιο- C 


Ala μὶν τῆς δυἆδος, τριπλασία δὶ τῆς µονάδος' εἶτα 
τετρὰς, τετραπλασία τῆς µονάδος εἶτα ἐννεὰς, τρι- 
πλασία τῆς τριάδος' sica ὀγδοὰς, ὀκταπλασία τῆς 
µονάδος οὖσα. Ἐπειδὴ γὰρ παρακελεύεται ἡμῖν ὁ 
Ηλάτων τὰ διπλάσια xal τριπλάσια διαστήματα ταῖς 
ἁρμονικαϊς καὶ ἀριθμητικαὶς µεσότησι συνδεῖν, µο- 
νάδα δὲ δυἆδος μεταξὺ ταύτας τὰς µεσότητας ἀδύνα- 
τον εὐρεῖν, ληπτέον τινὰ πρῶτον ἀριθμὸν, ὃς ἑλάχι. 
στος Gv ἕξει καὶ ἥμισυ καὶ τρἰτον. Εἱἰλήφθω οὖν 6 ς’, 
xai ἕστω οὕτως dj ἀφιρημένη παρὰ τοῦ δημιουργοῦ 
ἀπὸ παντὸς μοῖρα" μετὰ δὲ τὸν ς’ 6 δωδέχατος, δι- 
πλασίος ὧν τοῦ q'" εἶτα b τη’, ἡμιόλιος μὲν τοῦ ιβ’, 
τριπλάσιος δὲ τοῦ q^ cita ὁ xD", διπλάσιος ὢν τοῦ 
τρίτου ὅρου τοῦ (β΄, Βἶτα ὁ νδ’, τριπλάσιος Qv τοῦ 
τρίτου ὅρου, φημὶ 83, τοῦ τη” sita. ὁ µη’, ὀκταπλά- 
σιος Qv τοῦ πρώτου ὅρου, φημὶ δὴ, τοῦ ς’. Τοιγαρ. 
οὖν μεταξὺ uiv τοῦ ς καὶ ιβ ἐμπισοῦνται ἁρμονικὴ 
piv µεσότης ὁ η’, ἀριθμητικὴ δὶ ὁ 0" μεταξὺ δὲ 


(16) Supervacaneam impendere operam mihi vi- 
debar,si in Latinum sermonem convertissem hano 
Pselliani in Timeum Commentarii partem, que 
tota ex superiori commentatione in modum com- 
pendii esset excerpta. Quare cavendum censebam, 


6 η, ἀριθμητικὴ δὲ ὁ 0* μεταξὺ δὲ τοῦ tf καὶ τοῦ 
x$', διπλασίαυ, ἁρμονικὴ μὲν µεσότης ὁ ις, ἆριθμη 
τικὴ δὲ ὁ τη’. Μεταξὺ δὲ τοῦ τρίτου διπλασίου τοῦ x$' 
xxi µη ἁρμονικὴ μὲν µεσότης ὁ λβ', ἀριθμητικὴ δὲ 
6 q. ἐν δὲ τοῖς τριπλασίοις μεταξὺ τοῦ ς καὶ tw 
ἁρμονικὴ μὲν µεσότης ὁ θ', ἀριθμητικὴ δὲ ὁ ιβ’ καὶ 
κείσθωσαν ἐφεξῆς ὅροι οὗτοι: 6, η, 0, 1B, (6, 0, 
κδ, AB, λς, µη, νδ, παὶ, py, p50. Αλλ) εἰ piv ὃν 
δυνατὸν ἐν τούτοις τοῖς ἐκκειμένοις ἡμῖν ὅροις τοὺς 
ἐπιτρίτους λόγους εἴς τε τοὺς ἐπογδόους καὶ τὰ λείμ- 
paca διελεῖν, µέχρι τούτων ἂν ἕστημεν. Nov δὲ ἐπεὶ 
οὖχ οἵόντε, δι’ ἄλλης ἴστέον μεθόδου. 

B'. Προχείσθω οὖν ἐξ ἀρχῆς καταπυκνῶααιτὸν διπλά- 
σιον λόγον ταῖς εἰρημέναις µεσότησι καὶ τοῖς ἐπογ- 
δόοις. Δεήσει ἄρα τὸν ὑπόλογον τοῦ διπλασίου οὕτω 
λαθεῖν, ὥστε εἶναι αὐτοὺς καὶ δύο ἐπογδόους καὶ 
ἐπίτριτον ἄλλον. Εἰλήφθω οὖν πρῶτον ὁ τρίτος ἀπὸ 
µονάδος κατὰ τὸν ὀχταπλάσιον λόγον ὁ ζδ' ἀπὸ τού- 
του μὲν ἐπογδόους δύο ἁποστῆσχαι δυνατόν ἅπας γὰρ 
πολλαπλάσιος τοσούτων ἐπιμορίων ἡγεῖτι λόγων 
ἀντιπαρωνυμούντων αὐτῷ, ὁπόστος ἐστὶν ἀπὸ µο- 
νάδος ἐπίτριτον δὲ οὐκ ἔστι. Τριπλασιάσας οὖν αὐ- 
τὸν ποιῶ ρςβ', οὗ ἐπίτριτος μὲν ὁ ow, ἐπόγδοος 
δὲ ὁ cu, xal τούτου ἐπόγδοος ὁ cpy" ὃ apa τοῦ 
λείμματός ἐστι λόγος ὁ μετὰ τὴν ἀφαίρεσιν τοῖν 
δυοῖν ἐπογδόοιν λειπόμενος σμγ πρὸς τὰ ave" ἀπὸ 
παντὸς γὰρ ἐπιτρίτου δύο ἐπογόόων ἀφαιρεθέντων 
καταλείπεται ὁ τοῦ λείμματος λόγος. ᾽Αλλὰ τοῦ σνς 
ἐπόγδοος ὁ σπη', ὃς τὴν ἁρμονικὴν σώζει µεσότητα 
μεταξὺ τεταγµένος τοῦ ρςβ' xai τοῦ τπὸ, διπλάσιον 
πρὸς τὸν pef λόγον ποιούµενος. Πρὸς δὲ τὸν σπη᾿ 
κατεπυχκνώααμεν ἂν καὶ τοῦτο τὸ ἐπίτριτον τοῖς τε 
ἐπογδόοις καὶ τῷ λείμματι. Νῦν δὲ οὐχ οἵόντε' ὁ γὰρ 
ἐπόγδοος αὐτοῦ ὁ τκὸ οὐκ ἔχει ὄγδοον' διὸ πρὸς αὖ- 
τὸν ἐπόγδοον γενέσθαι λόγον οὐ δυνατὸν τοῖς ἀτμτ- 
τὸν τὴν µονάδα φυλάττειν del βουλομένοις' τὸ γὰρ 
ὄγδοον αὐτοῦ µ... Διπλασιάσαντες οὖν αὐτὸν, ἵνα τὸ 
ἥμισυ ὅλον ποιήσωµεν, ἔξομεν καὶ αὐτοῦ λαθεῖν τὸ 
ἐπόγδοον. ἀναγχασθησόμεθα δὲ διὰ τοῦτο xal τοὺς 
πρὸ αὐτοῦ πολυπλασιάσαι πάντας xal τοὺς μετ) αὖ - 
τόν. Ἔσται οὖν ἀντὶ μὲν τοῦ pc à τπδ" ἀντὶ δὲ τοῦ 
etc! ὁ o) * ἀντὶ δὲ τοῦ σμγ ὁ υπς' ἀντὶ δὲ τοῦ avc 
6 qi: ἀντὶ δὲ τοῦ σπη ὁ qoc" xal τούτου ἐπόγδ-ος 
ὁ yum" καὶ τούτου ἐπόγδοος ὁ ϕχθ᾽ ἔπειτα à φξη' 
διπλάσιος μὲν ὢν τοῦ τπδ πρὸς δὲ τὸν ϕχθ ὅλον 


D ἔχων τοῦ λείμματος. Καὶ οὕτω δὴ συμπεπλήρωται 


τὸ διπλάσιον διάστηµα τοῖς τε ἡμιολίοις xal ἐπιτρί 
τοις καὶ ἐπογδόοις ἐν τοῖσδε τοῖς ἀριθμοῖς' τπὸ., υλβ., 
υπς', ef, qoc, xun', yx0', vp. El οὖν ἐθελήσαιμι 


ne eadem fere bis dicerem. LINDER. 

(17) Latine : Pselli, philosophorum summi, enarra- 
tio Mathematice artis in Timxo Plalonis de amimz 
substantia generatione. 


1105 


IN PSYCHOGONIAM PLATONIS. 


4 106 


μὲν ὅλον συμπληρῶσαι διάγραµµα, ἐκθήσομεν κατὰ A al παρεντιθεῖσαὶ τά τε ἡμιόλια καὶ ἐπίτριτα ὃ.αστή- 


τὸ ἑξῆς ἀντὶ μὲν τῆς πρώτης μοίρας τὸν τπὸ ' ἀντὶ 
δὲ διπλασίας ταύτης τὸν dim * ἀντὶ δέ τῆς τριπλα- 
σίας μὲν τῆς πρώτης ἡμιολίας δὲ τῆς δευτέρας τὸν 
gov * ἀντὶ δὲ τῆς τετάρτης διπλασίας τῆς β’ τὸν 
ἀφλς᾽ * ἀντὶ δὲ τῆς μέμπτης, f, ἐστι τριπλασίων τῆς 
τρώτης, Ύυνς " ἀντὶ δὲ τῆς πέπτης, ἤ ἐστι τρι- 
πλασίων τῆς τρίτθς, γυνς’ * ἀντὶ δὲ τῆς ἕκτης, ἤ ἐστιν 
ὀχταπλασίων τῆς πρῶτης, τὸν γοβ ' ἀντὶ δὲ τῆς 
ἑθδόμης, fj ἐστιν ἑπτακαιεικοσιπλασίων τῆς πρώτης 
Qin, Et δ᾽ οὖν ἐθηλήσαιμεν τούσδε καταπυκνῶσαι 
ταῖς ἁρμονικαῖς xal ταῖς ἀριθμητικαῖς µεσότησιν, 


r 
'Exipas Πλατωνἰκῆς διανοίας ἐξήγησις ἀπὸ 
Τιµαίου, 

d. Ἔρᾶς τῆς Πλατωνικῆς ἀκορέστως πηγῆς. Ἔτι 
γὰρ πλήρης ὧν τοῦ νάµατος καὶ ἐπιχειλὴς τῆς ἑκεί- 
νου σοφίας, αὖθις ἀπὸ τῆς αὐτοῦ ὀρέγῃ πιεῖν * ζητεῖς 
γὰρ, τί ποτε xal ταῦτά ἐστι; « Γαύτην οὖν τὴν ξύ- 
στασιν, περὶ τοῦ Δημιουργοῦ λίγων ὁ Πλάτων, ὃδι- 
πλῆν κατὰ µῆχος σχίσας καὶ μέσον πρὸς μµέσην 
ἑκατέραν ἀλληλοις οἷον yi προσθαλὼν καταντικρὺ τῆς 
προσθολῆς, καὶ iv τῇ χατὰ ταὐτὰ xal ἐν ταύτῳ 
περιαγομένῃ κινήσει πὲριξ αὐτὰς λάθδε, καὶ τὸ μὲν 
ἔξω(θεν) φορὰν ἐπηφήμισεν εἶναι τῆς ταύὐτοῦ φύσεως, 
τὴν ὃ ἐντὸς τῆς θατἑρου. Tiv piv 09 ταύτης πλευ- 
ρὰν ἐπὶ δεξιὰ περιήγαγε, τὴν δὲ θατέραν χατὰ διά- 
µετρον ἐπ᾽ ἀριστερά. Κράτος δέδωχε τῇ ταύτοῦ καὶ 
ὁμοίου περιφορᾷ ΄ µίαν γὰρ αὐτὴν ἄσχιστον clact, 
τὴν δὲ ἐντὸς σχίσας ἐζαχῶς ἑπτὰ χύχλυυς ἀνίσους 
χατὰ τὴν τοῦ διπλασίου xal τριπλασίου διάστασιν 
ἱκάστην, οὐσῶν ἑκατέρων τριῶν, χατὰ τἀναντία μὲν 
ἀλλήλοις προσέταξεν ἰέναι τοὺς χύκλους, τάχιον δὲ 
τρεῖς μὲν ὁμοίως iv. λόγῳ δὲ φερ’μένας. » Αὕτη μὲν 
$ Πλατωνικὴ ME. 

B. Ἡ 5& ipae: Κατακεκάμφθωσαν εὐθεῖαι 
οὕτως, ὥστε κατὰ τὰ ἄχρα πάλιν συνάπτεσθαι. T'(- 
νονται δὲ δύο χύχκλοι, καὶ τούτων γεγονέτωσαν ὁ μὲν 
ἐντὸς, ὁ δὲ ἐκτὸς, λοξοὶ πρὸς ἀλλήλους. Καλεῖται 
τοίνυν ὁ piv ταὐτοῦ χύκλος, ὁ δὲ θατέρου * xal ἐστι 
παρὰ μὲν τὸν ἰσημερινὸν ὁ ταῦτοῦ, παρὰ δὲ τὸν 
ζωδιακὸν (ó θατέρου (18)]* οὐ γὰρ ἱσημερινὸς πρὸς 
ἀρθὰς τέμνει τὸν ζωδιακόν. Τὸ μὲν οὖν µαθηµατι- 
xàv, ὡς συντόμως εἰπεῖν, περὶ τοῦ σχήματος τῆς 
ψυχῆς τοιοῦτόν ἐστι. 


pata ποιήσουσιν, ἔσονται, ἵνα µίαν ἐρῷ µεσέτητα, 
μεταξὺ τοῦ τπδ’ xal (£m διπλασίων ὃ t: φιβ’ ποιῶν 
τὴν ἁρμονικὴν µεσότητα, xal ὁ qoc, τὴν ἀριθμητι- 
κήν. "log: δὲ καὶ τοῦτο, ὅτι οὐδεὶς ἐπιμόριος λόγος 
εἰς ἴσους τέµνεσθαι δύναται * τὸ οὖν ἡμιτόνιον ἐν 
ἀριθμοῖς οὐκ ἔστι λαθεῖν * ἀλλ dv µέσῳ εὐρήσεται 
τοῦ ιζ καὶ τοῦ. ια λόγου * καὶ ἔστιν ὁ ij μείζων 
τοῦ καλουµένου λείμματος, ὃς ἦν ἑλάσσων τοῦ áxpi- 
θως ἡμιτονίου. "LE μὲν οὖν κρύφιος τῆς Πλατωνι- 
χῆς Ψυχογονίας ἐξήγησις ἄλλη * ἡ δὲ μαθηματιχὴ 


αύτη. 


III. 

Czter2 ez Timao Platonico doctrina enarratio. 

1. Insatiabili fontis Platonici desiderio teneris. 
Nam utetiamnuno ecaturiginum copia affluis abun- 
dasque illius sapientia, sio denuo eam combibere 
cupis. Queris enim, heo quoque quidnam sint? 
De rerum Opiflce ; « Hanc igitur omnem — inquit 
Plato — conjunctionem diffidit, medie accommo- 
dans mediam in speciem Grece littere X e regione 
commissure : eoque motu, cujus orbis semper in 
eodem erat eodemque modo ciebatur, undique est 
eas circumplexus : et circulum alterum exteriorem, 
interiorem alterum fecit. Exteriorem quidem orbem 
dixit esse ejusdem nature, alterius autem interio 
rem, illiusque latus in dexteram partem detorsit, 
hanc (alteram) a media linea ad levam. Principa- 
tum dedit ejusdem squalisque circumvectioni.So- 
lamillam enim indivisam reliquit.Interiorem autem 
cum sexies in septem orbes duplo et triplo quoque 
intervallo dispares divisisset(nam tria sunt utrinque 
interval:a), contrariis inter se cursibus moveri or- 
bes jussit,celeriusque tres,ratione autem (ac nume- 
ro) se moventes.» Hec quidem verba sunt Platonis 

2. Jam vero enarratio (hec est) : Curvantor igi- 
tur recte (lines) ita, ut extremis partibus rursus 
connectantur, fiantque duo orbes, (quorum) unus 
interior (est), alter exterior, ex obliquo inter se 
collocati. Itaque hio ejusdem orbis nominatur, al- 
terius ille. Ejusdemque qui vocatur,juxta circulum 
equinoctialem est, juxta zodiacum [is, qui alterius 
appellatur]. Neque enim equinoctiulis circulus zo- 
diacum rectis angulis secat. Ut breviter igitur rem 
persequar, heo fere sunt, que a Mathematicis de 


Πρὸς δὲ τὴν ψυχικὴν οὐσίαν τὸν λόγον ἐπανάγοντές D forma anime dici possunt.Ad anima autem essen- 


(18) [0 8axípos]. Hao verba, a nobis adjecia, ita ad sententiara necessaria sunt, ut excidisse non sine 


probabili causa existimari possint, L:NDER. 





1107 


MICHAELIS PSELLI 


1108 


tiam si oretionem revocamus,sic sentimus,animam À eapuv, ὡς πάσας τὰς ἐπιστήμας οὕσιωδως ἡ quy) 


revera omnem disciplinarum scientiam anticipare, 
(ut) in geometria integritatem (id quod in quanti- 
tate aliqua versatur),figuram,lineam ; in arithme- 
tica (disciplina) multitudinem,essentiales unitates: 
in harmonica numerorum rationes : in spherica 
duplices motus. 

3, Anime igltur in longitudinem sectio processum 
indicat desuper a rerum opifice manantem, unde 
post unam dus anima exoriuntur,quarum utraque 
easdem habet rationes,inter seque et conjunguntur 
et distinguuntur et centris coherent. Hoo enim esi- 
gnificat illud « medieque accomodans mediam. » 
Quas cum in circulum rotundavit, intelligendi vi- 
donatas, eo cursu, qui semper in eodem est, 
eodemque modo circumagitur, circumplexus est, 
quando participes eas fecit divine mentis (ratio- 
nis), transtulitque animarum dualitatem ad intel- 
lectualem dualitatem essentia iis prestantem, ni- 
mirum quia, siquidem duplex animalis vita sit, 
una in cogitatione posita, altera in opinatione,duc 
recte (linee) proveniunt et in orbes curvantur : 
medie autem accommodans mediam ita, opinor 
(dicitur), si ad ea,qua per se media sunt,facta est 
anima» conjunctiq. Postremum enim ejus, quod in 
cogitatione positum est (— mentis intelligentiaque), 
ei summum ejus, quod opinione comprehenditur 
(opinati et sensibilis),in media animse compositione 
gemper est.Qua vero ex commissura orta est forma, 
χί dico,ei multam cum anima affinitatem esse dicit 
Porphyrius ille. Fuit enim, inquit, apud /Egyptioa 


ejusmodi forma, anime mundane notam gerens, G 


orbi circumdata : rectisque (lineis) biformis anime 
potentia signiflcabatur, orbe autem uniformis vita 
atque intellectualis conversio orbiculatim flexilis : 
motus vero, qui in eodem semper eodemque modo 





κο. ς 


προείληφε * τὴν γεωµετρίαν κατὰ τὴν ὁλότητα, κατὰ 
τὸ σχῆμα, κατὰ τὰς γραμµάς ci» ἀριθμητικὴὶν 
κατὰ τὸ πλῆθος, κατὰ τὰς οὐσιώδεις ἐν αὐτῃ µο- 
νάδας ' τὴν ἁρμονικὴν κατὰ τοὺς λόγους τῶν ἀριθ- 
μῶν τὴν δὲ σφαιριχκὴν κατὰ τὰς διττὰς περιφορᾶς. 


Y. Ἡ τοίνυν χατὰ µῆκος διαἰρεσις τῆς φυχῆς τὴν 
ἅ,ωθεν ἀπὸ τοῦ Δημιουργοῦ καθήχουσαν ἐμγαίνει 
πάροδον, ἀφ' οὗ ἀπογεννῶνται φυχαὶ δύο μετὰ τὴν 
μίαν, ὤν ἑκατέρα τοὺς αὐτοὺς ἔχει λόγους, xal συν- 
άπτονται ἀλλήλαις, καὶ διῄρηνται ἀπ᾿ ἀλλήλων, xai 
ἤνωνται τοῖς ἑαυτῶν κέντροις. Τοῦτο γάρ ἐστι τὸ 
« µέσην πρὸς µέσην. » Καὶ κατέκαμψεν αὐτὰς ὁ δη- 
μιουργὸς εἰς xóxÀov, xai τῇ xatà ταὐτὰ καὶ iv τῷ 
αὐτῷ κἰνήσει περιέλαθεν αὐτὰς νοερὰς ποιῄσας, xai 
νοῦ μεταδοὺς αὐταῖς θείου καὶ ἐνθεὶς τὴν δύαδα τῶν 
ψυχῶν εἷς δυάδα νοερὰν κατ’ οὐσίαν αὐτῶν ὑπερέχου- 
σαν * Tj ὅτι διττῆς οὔσης τῆς ψυχιχῆς ζωῆς, τῆς μὲν 
διανοητικῆς, τῆς δὲ δοξαστικῆς, δύο εὐθεῖαι προ- 
έρχονται, xal εἷς δόο κατακάµπτονται χύχλους * τὸ 
δὲ µέσην πρὸς µέσην τάχα ὅτι κατὰ τὰ χυρίως µέσα 
γέγονεν dj συναφἡ τῆς φυχῆς, Ἔστι γὰρ τὸ ἔσχατον 
τοῦ διανοητικοῦ xxi τὸ ἀκρόρατον τοῦ δοξαστικοῦ 
μετὰ πάσης τῆς ψυχικῆς συστάσεως. Αὐτὸ δὲ τὸ ἐκ 
τῆς προσθολῆς γενόμενον σχῆμα, φημὶ δὴ τὸ yi, ὡς 
ὅγε Πορφύριος ἱστορεῖ, πολλὴν οἰκειότητα ἔχει πρὸς 
τὴν ψυχήν 'ἔτυγχανε γὰρ, φησὶ, παρὰ τοῖς Alvom- 
τίοις τοιοῦτος χαρακτὴρ, σύμλολον φέρων τῆς χοσµι- 
κῆς ψυχᾶς, κύκλον περιθεθλημένος ' ἐσημαίνετο 
μὲν γὰρ διὰ μὲν τῶν εὐθειῶν ἡ δυοειδὲς ὀύνα- 
ptc τῆς φυχῆς, διὰ δὲ τοῦ κύκλου d μονοειδῖς 
ζωὴ καὶ ἡ κατὰ χύχλον vospà ἐπιστροφή: id δὲ 
κατὰ ταὐτὰ xal iv ταὐτῷ περιαχομένη κχίνησις ἡ 
νοερὰ ἐστι περιφὀρἀ * αὕτη γὰρ περιέχει τὴν ϕυ- 
χήν * καὶ ἡ μὲν µονοειδής ἐστιν, ἡ δὲ δυοειδής. 





/ 


" "-———À— 7377887 


cietur, intellectualis illa cireumvectio est, 
quidem animam complectitur. Atera autem uni- 
formis est, altera biformis.Ex orbibus autem exte- 
rior ad inentem intelligentiamque pertinet, ad 
opinationem autem interior.Nominandi vocem au- 
tem noli putare meram nominis impositionem, sed 
potentiarum (largitionem et) communicationem, 
Menti enim (intelligentieque) idem representandi 
facultatem Opifex rerum distribuit,opinato ac sen- 


qu&e [) Καὶ ὁ μὲν ἔξω τῶν χύκλων ὁ διανοητικός ἔστιν :ὁ 


δὲ ἐντὸς ὁ δοξαστικός. Τὸ δὲ ἐπιφημίσαι φάναι μὴ 
θέσιν ὀνόματος ψιλὴν ὑπολάθτς, ἀλλὰ µετάδοσιν ὃν- 
νάµεων. Ti μὲν γὰρ διανοητικῷ τὸ ταυτοποιόν * *$ 
δὲ δοξαστικῷ τὸ ἑτεροποιὸν ἀπένειμε. Καὶ ἐπὶ τού- 
τοις τὰ μὲν κρείτω καὶ θειότερα ταῖς κρείττοσιν 
ἀπονέμει δυνάµεσιν ὁ Δημιουργὸς, τῷ μὲν ταύὐτῇ 
τὸ ἐπὶ δεξιὰ, τῷ δὲ θατέρῳ τὰ im' ἀριστερὰ xai τὸ 
μὲν πλευρικὀν, τῇ δὲ τὸ διαµετρικόν. 


sibili Alterum. Accedit, quod ea, que meliora sunt et diviniora, melioribus potentiis donavit : eam (eir - 
cumvectionem), que Ejusdem vocatur, in dextram partem flexione, in sinistram flexione Alterius : hanc 


laterali (motu), illam centrali. 
4. Similiter in rerum universitate circumvectio 
inerrans omnibus in causa est cur eodem modo 


δ). Ὁποῖον xai ἐν τῷ παντὶ ἡ μὲν ἁπλανὴς τοῦ ὡσαύ- 


τως εἶναι πᾶσιν αἰτία, αἱ δὲ πλανώμεναι τοῦ ἄλλοτς 








1109 


IN PSYCROGONIAM PLATONIS. 


1110 


ἄλλως. Τὸ δὲ δεξιὸν καὶ «à ἀριστερὸν ἀπὸ φυχῆς' À sint, (czetere) errantes, cur aliter alias. Dextrum οἱ 


ἰδιότητές εἶσιν οὐσιώδεις xal εἰχόνες ταύτης) τὸ μὲν 
ἁπλανὲς ἐπὶ δεξιὰ, τὸ δὲ πλανώμενον ἐπ᾿ ἀριστερὰ 
Ἡ μᾶλλον τὸ μὲν νοῦ, τὸ δὲ ψυχῆς εἰχών. 'Av' αὐτῆς 
δὲ τῆς ψυχῆς τὸ μὲν δεξιόν ἐστι, τὸ πρὸς τὰ νοητὰ 
ἑστραμμένον τὸ δὲ ἀριστερὸν, τὸ πρὸς ἐπιμέλειαν 
τῶν αἰσθητών. ἹΠεριάγει δὲ ὥσπερ ἐν xóapup τὴν μὲν 
ἁπλανῆ κατὰ πλευρὰν, τὴν δὲ πλανωμένην κατὰ 
διάµετρον, οὕτω καὶ iv τῇ quy τὸν μὲν ταὐτοῦ x5- 
xÀoy χατὰ πλευρὰν, τὸν δὲ θατέρου κατὰ διάµετρον. 
Ἰδιώματα δὲ τοῦ μὲν διαμέτρου τὸ πεπλαχισμµἑνον, 
τὸ ἄλογον, τὸ περιεχόµενον, τὸ διαιρετικὸν τῶν γω- 
νιῶν. τῆς δὲ πλευρᾶς τὸ ἁπλαγίαστον, τὸ ῥητὸν, τὸ 
περικτικὸν, τὸ συνεκτικύ,. Ἑϊκότως ἄρα ὁ μὲν λέγε- 
ται περιάχεσθαι κατὰ πλευρὰν ὁ κρείττων τῆς Ψυ- 
χῆς "..., ὁ δὲ κατὰ διάµετρον, ὡς προόδφ χαίρων 
xai πολλαπλασιασμοῖς, Τὰ δὲ λοιπὰ τῆς περιχοπῆς 
ἐπὶ μὲν τῶν xav' οὐρανὸν φεροµένωε χύκλων εὖδιά- 
γνωστα καὶ ἐχχείμενα, ἐπὶ δὲ τῶν ψυχικῶν βαθείας 
δεῖται φρενός' ἔχει γὰρ ἡ ψυγὴ xal τὴν μονοειδῆ 
δύναμιν xal τὴν πολυειδῆ , xal ὁ ταύτης κύχλος 
περιέχει τὰς πάντων αἰτίας, ἀλλ᾽ ἄσχιστός kac, διότι 
πᾶν τὸ πλῆθος τῷ δεσμῷ κρατεῖται τῆς ταυτότητος. 
El δὲ μὴ πάντας τοὺς λόγους µία παραλαμθάνειν ἐπι- 
στολὴ δύναται καὶ ταῦτα βραχεῖα καὶ ἐπιτετμημένη, 
θαυμάζειν οὗ χρή΄ οὔτε γὰρ χυάθῳ χωρηθείη ἂν 
ποτε τὸ ἀτλαντικὸν πέλαγος, οὔτε µέτρῳ ἐπιστολῆς 
τὰ χρύφια τῆς ἀπλέτου Πλατωνικῆς διανοίας. ᾽᾿Αγαπᾷν 
οὖν χρὴ, el xal τι τῶν παρ᾽ αὐτῷ ἀδύτων κατοπτεῦσαι 


δεδυνήµεθα. 


sinistrum ex anima (oriuntur) : (que) essentiales 
ejus proprietates sunt et imagines : id, quod iner- 
rans est, dextrorsum, quod autem orrans est sini- 
Birorsum (vertens), vel potius hoc mentis, illud 
anim: imago est. Ex ipsa autem anima (ortum) est 
dextrum, quod quidem ad intelligibilia vertitur, 
sinistrum autem ad curam sensibilium. Sicut in 


' mundo inerrantem (circumvectionem) in latus cir- 


cumagit, errantem autem ad mediam lineam dire- 
xit, sio in anima etiam. Ejusdem orbem in latus, 
ad mediam lineam autem Alterius. Medie lineseau- 
tem (est) proprium id, quod obliquatum est, quod 
est irrationale, quod circumdatur, quod angulos 
dividit, lateris autem id, quod non obliquatum est, 
quod est ratio2ale, quod comprehendendi, quod 
continendi vim habet. Hic melior igitur anima [or- 
bis] in latus, ut par est, (lecti dicitur, ille vero se- 
cundum rectam lineam, ut qui processu et multi- 
plicationibus gaudeat. Cetera de sectione orbium 
in celo vertentium facilia ad dignoscendum sunt et 
(quasi)in medio posita : in iis autem (orbibus), 
qui ad animam pertinent, alta quadam mente opus 
est; inest enim in anima tum uniformis potentia 
tum multiformis, hujusque orbis omnium causas 
complectitur, sed scindi nequit. Quare omnis mul- 
titudo vinculo ejusdem (sive indentitatis, ut hac 
voce utar) continetur. Non mirum autem, si una 
epistola causas ac rationes omnes complecti non 
potest neque enim unquam cyathus maria Atlan- 


tica, neque ingentes illas recondita doctrinm Platonici copias epistole modus capiat. Quare acquiescere 


(in hao re) oportet, si aliquid ejus sacrarium introspicere licuerit. 


Δ 
Ἑζήγησις τοῦ αὐτοῦ τελευτέρα τοῦ λείµματος. 

a. Tl ποτέ ἐστι λεῖμμα, ἠρώτηκας καὶ πῶς ἔλατ- 
τον τοῦ ἡμιτονίου ἐστίν. Εἱλήφθω οὔν σοι ἀριθμὸς ὁ 
αφλς’' ἐπόγδοος μὲν αὐτοῦ γίνεται ὁ "adem: τούτου 
δὲ ἐστιν ἐπόγδοος ὁ αλμδ’, ὅς δῆλον ὅτι πρὸς τὸν 
Αφλς’ λόγον ἕξει διτονίου. "Έστι δὲ καὶ ὁ ἐπίτριτος 





Tp fT. 





1Υ. 
Ejusdem ulterior limmatis enarratio. 

1. Limma quid sit quantoque sit. minus quam 
semitonium, interrogasti. Sumitor igitur numerus 
4536 : sesquioctavus ejus fit 1728 : hujus autem 
sesquioctavus 1944, quem ad 1536 duorum simul 
tonorum rationem habere constat. Ac sesquitertius 


MON uo 


τοῦ τῶν αφλς ὁ τῶν fuz'. Τὸ ἄρα λεῖμμα ἐν λόγῳ D numeri 1536 numerus 2048 est. Limma igitur in ea 


ἐστὶ τῶν Bun πρὸς τὰ αλμδ’, ᾽Αλλ’ ἐὰν καὶ τοῦ τῶν 
aA u$. τὸν ἐπόγδοον λάθωμεν, ἔξομεν ἀριθμὸν τὸν τῶν 
Bent xal ἐστι µείζων ὁ λόγος ὁ τῶν βρπζ πρὸς 
τὰ Bu» τοῦ τῶν uw πρὸς τὰ αλμδ. Τὰ μὶν γὰρ 


est ratione, quam ad 1944 habent 2048. Quod si 
numeri quoque 1944 sesquioctavum sumpserimus, 
numerum 2587 habebimus. Ac major ratio et nu- 
meri2587 ad 2048 unam numeri 2048 ad 1944. 


1411 


Numerus enim 2082 plus quinta et decima parte À 


sui, minus autem quarta et decima numerum 2048 
prestat. Numerus autem 2048 plus undevicesima 
gui parte minus autem octava etdecimai944superat. 
Profecto minor tertii toni particula in diatono intra 
intervallum quaternarium (diatessaron) cohibetur, 
ita ut rrodum limmatis semitonio minorem (esse) 
concludi possit, quaternarium autem intervallum 
diatessaron) totum duobus semis tonis minus es8e. 
Et vero numeri 2048 ad 1044 ratio eadem est ac 
numeri 256 ad 243. Neque vero in equales rationes 
duas dividi potest aut sesquioctavus (numerus) aut 
alius quis superparticularis: quam proxime autem 
equales sesqui 18 numerus et sesqui 17 sesquiocta- 
vam rationem faciunt. Proindre semitonium fit ex 
media quadam inter illos ratione, ita ut major(ra- 
tio sit) numeri [sesqui] 17 minor sesquisexti de- 
cimi.Numeri autem 243 plus quam septima decima 
particula 43est minus autem quam undecima, ut 
si copulentur inter ge 243 et 13, proxime in ea ra- 
tione, quam ad 256 habet 243, semitonium consi- 
stat. Demonstrata est aulem limmatis ratio, quam 
habent 256 ad 243, et u semitanio limma ea ra- 
tione differt, que numeri 253 ad 256 est, sesqui- 
Octava (viscesima) et centesima. 


2. Habesigitur, quid valeat limma, quantoque sit 
minus quam semitonium,et quantum distet ab ipso 
semitonio, et (cognitum habes) in equales rationes 
duas dividi non posse neque sesquiotavam ratio- 
nem neque aliam ullam superparticularem. Quod 
vero missis litteris mihi objecisti, quud pretermi- 
serimus nonnulla,quae adPsychogoniamPlatonicam 
explicandam adjuvarent, ea tibi veluti debita jam 
solvam. Quod Plato enim distantia dupli el tripli 
intervalli unaquaque, quia tres utrinque sint di- 
Blantie, scissionem septem illorum orbium factam 
esse dicit, sane est illud, si ad verba spectamus, 
(ad explicandum) subdif(icile; attamen significat. 
distantia unaquaque duplorum triplorumque inter- 
vallorum, que quidem terna sint (in quatuor enim 
lerminis distantise ires) factam esse scissionem, 
quod idem est ac (sijsaecundum longitudinem(facta 
ea esse dicatur), ut in unoquoque septem illorum 
orbium omnes distantie et orbes omnes insint : 
numeroenim duplitriplique intervalli distantiarum, 
qui quidem sex sunt, sexies orbes scidit. Quibus 
animo preceptis animam rerum universitatis, ra- 
tiones habentem, ante has (rationes) οἱ universas 
mundi partea,inerrantem dico eterrantem,o0mnium 
in mundo versantium (deorum) essentiam usurpare 
Blatuimus : quo ex re orbis ejus quod alterum vo- 
catur, primas causas procreatrices septem orbium 
inseeohibuit.Quod si non essentie quoque proprius 
quidam factus sit orbis,sicut ejusdem nature (iden- 
titatis)et diverse (diversitatis), defendemue, si quis 
audire cupiat, horum esse oppositionem, essentiam 
autem universae anime communem esse.]llam autem 
in sex (partes) divisionem anime (quasi) familiaris- 
simam esse Pythagoreorum est sententia,unitatem 


MICHAELIS PSELLI 


1112 


βρπζ τῶν Bum µείζονι μὲν ὑπερέχει T] τῷ πεντε- 
καιδεκάτῳ αὐτῶν μέρει, ἑλάττονι δὲ f] τῷ τεασαρισ- 
καιδεκάτῳ' τὰ δὸ Bun τοῦ αλμδ µείζονι μὲν ὑπ- 
έχει [5] τῷ ἐννεακαιδεχάτῳ αὐτοῦ μέρει, ἐλάττονι 
δὲ τοῦ τη’. Τὸ ἔλαττον ἄρα τοῦ τρίτου τόνου τμῆμα 
ἐντὸς ἀπείληπται τοῦ διὰ τετσάρων πρὸς τῷ διατό- 
νῳ, ὥστε τὸ μὲν τοῦ λείμματος μέγεθος ἔλαττον ἡμι- 
τονίου συνάγεσθαι, τὸ δὲ διὰ τεσσάρων ὅλον ἕἔλαττον 
β’ xai ἥμισυ τόνων. Kal ἐστι τῶν Dum πρὺς τὰ 
αλμδ’ λόγος ὁ αὐτὸς τῷ τῶν σνς πρὸς τὰ guy. Ες 
ἴσους δὲ δύο λόγους οὖθ) ὁ ἐπόγδοος, οὔτε ἄλλος τις 
διαιρεῖται τῶν ἐπιμορίων. "σοι δὶ ἔγγιστα ποιοῦσι 
λόγον τὸν ἐπόγδοον, ὃ τε ἐπὶ ιη καὶ ὁ ἐπὶ ιζ. Ὑπ- 
άρχει τοιγαροῦν κατὰ τὸν μεταξύ πως τούτων λόγον 
τὸ ἡμιτόνιον, τουτέστι τὸν μείζονα μὲν τοῦ ζ, ἑλάτ- 
τονα δὲ τοῦ ἐπιεχχαιδεκάτου, ᾿Εστι δὲ xai τῶν σμΥ 
τὰ i μεῖζον uiv µέρος T] ἑπτακαιδέχατον, ἔλαττον 
δὲ ἢ ια’ ὥστε συντεθέντων αὐτῶν τοῦ τε Gp. xai 
τοῦ i&' ἐν λόγῳ Ὑίνεσθαι τὸ ἡμιτόνιον ἔγγιστα τῷ τῶν 
σνη΄ πρὸς τὰ cp. ᾿Εδείχθη δὲ καὶ τοῦ λείμματος ὁ 
λόγος ὁ τῶν σνς πρὸς τὰ σµΥ’, καὶ τοῦ λεἰμμάτος ἄρα 
τὸ ἡμιτόνιον διοίσει τῷ τῶν avo λόγῳ πρὸς τὰ σνς, 
ὃς ἐστιν ἐπιεχατοστόγδοος. 


β’. Ἔχεις οὖν ἐντεῦθεν τί ποτε τὸ λεῖμμα δύναται 
καὶ πῶς ἔλαττον ἡμιτονίου ἐστὶ, καὶ «lw διαφἑρει 
αὐτοῦ τοῦ ἡμιτον[ου, καὶ ὅτι εἰς ἴσους δύο λόγους οὔτε 
ὁ ἐπόγδοος οὔτε ἄλλος τι διαιρεῖται τῶν ἐπιμορίων. 
El δὲ «! σοι ἑλλελοίπαμεν, ὥσπερ ἐπιστείλας ἡμῖν 
ὠνείδισας, πρὸς τὴν ἐξήγησαν τῆς Ἡλατωνικης Ψν- 
χογονίας, τοῦτό σοι νῦν ὥσπερ τι χρέος διαλυόµεθα. 
Tó γὰρ xatà τὴν διπλασίου καὶ τριπλασίου διάστα- 
σιν εἰρημένον τῷ Πλάτωνι ἑκάστην τῶν διαστάσεων, 


.οὐσῶν ἑκατέρων τριῶν, v&yovivat τὴν σχίσιν τῶν 


ἑπτὰ χύκλων, ἔστι μὲν, ὅσον γε κατὰ τὴν λέξιν, 
ὑποδύσκολον' σηµαίνει δὲ ὅμως, ὅτι χατὰ διάστασιν 
ἑκάστην (διάστασις f) τῶν διπλασίων xol τριπλα- 
σίων διαστάσεων, οὐσῶν ἑχατέρων τριῶν (iv γὰρ 
τέσσαρσιν ὅροις αἱ διαστᾶσεις τρεῖς' ἡ σχίσις ΥΣγο- 
νεν, 0 στι τῷ xatà µῆκος ταὐτὸν, lv! ἑχάστῳ τῶν 
ἑπτὰ κύκλων ἐνῶσιν αἱ διαστάσεις πᾶσαι xal οἱ λό- 
οι πάντες κατὰ γὰρ τὸν ἀριθμὸν τῶν τοῦ διπλα- 
clou xal τριπλασίου διαστάσεων Ef οὐσῶν ἐξαχῶς 
τοὺς χύκλους ἔτεμε. Τούτων δὲ προειληµμµένων, φα- 
μὲν (ὁ δὲ λόγος ἑλληνικὸς T) τὴν τοῦ παντὸς φυχὴν, 
λόγους ἔχουσαν, πάντων εἶναι ἐγκοσμίων ἔχειν πρὸ 
τούτων καὶ τῶν ὅλων τοῦ κόσμου µερίδων, αὗτης 
λέγω τῆς ἀπλανοῦς καὶ τῆς πλανωμένης ὅθεν ὁ θά- 
τερος Χύχλος τῶν ἑπτὰ κύκλων τὰς πρωτουργοὺς 
αἰτίας iv ἑαυτῷ περιείληφεν. Et δὲ μὴ xai τῆς οἳ- 
σίας ἴδιός τις γέγονε χύχλος, ὡς τῆς ταυτότητος καὶ 
τῆς ἑτερότητος, διαλύσοµεν, εἴ τις ἐρωτφη, ὅτι τού- 
των μὲν ἐστιν ἀντίθεσις, d δὲ οὐσία xow?) τῆς πάσης 
ἐἑστὶ ψυχῆς. Tv δὲ εἰς EE διαίρεσιν οἰκειοτάτην εἷ- 
ναι τῇ Ψυχᾷ ὁ τῶν Πυθαγορείων λόγος φησὶν, &vi- 
Aoyov ταττόντων σηµείῳ μὲν µονάδα, γραμμ]ῇ δὲ 
δυᾶδα, τῷ δὲ ἐπιπέδῳ τριᾶδα, τῷ δὲ σώματι τετρᾶδα, 
τῷ δὲ πεποιωμένῳ τὴν πεντᾶδα, τῷ δὲ ἑψυχομένῳ 











1113 IN PSYCHOGONIAM PLATONIS. 1114 


τὴν ἐξάδα, τῷ δὲ νοερῷ τὴν ἑπτάδα. Τὸ μέντοι λειμ- Α puncto consentaneam collocantium, linee autem 
pa ἄνω μὲν τῆς ἐπιστολῆς μαθηματικῶς ἀπεδείχθη — (consentaneum) binarium numerum, ternorium 
σοι’ ἔστι δὲ καὶ ἐν τῷ παντὶ τοιοῦτον. plano, corpori quategnarium, quinarium ei, quod 
est effectum, ei, quod animatum est, senarium, intellectuali autem septenarium. Limma vero supra in 
(hac) epistola mathematicorum more tibi demonstratum est. Quod idem in universo tale est. 

q- Aq ἑκάστης Ὑὰρ τῶν σφαιρῶν ἀπόῤῥοιαί τινες 3. Ex unoquoque globorum ad ea, que subter 
καθήκουσιν εἷς τὰ ὑπὸ γῆν xal αὐτῶν τῶν στοιχείων — terramsunt,defluvia quedam delabunturcommista- 
συμμιγεῖς τινες ὑποστάθμαι, πολὺ piv τὸ ταραχῶδες — que quedam cum ipsis elementis sedimenta, que 
ἔχουσαι xai σχοτεινὸν xal ἔνυλον, συντελοῦσι δ᾽ ὅμως — etsi inullum turbulenti et obscuri et materialis ha- 
πρὸς τὴν ὅλην τοῦ κόσμου σύστασιν xai ἁρμονίαν. —bent,ad universam tamen mundi compositionem et 
Τούτων δὴ τὴν αἰτίαν ἐν τῇ ὅλῃ ψυχῇ τιθεὶς ὁ λά- — concentum conferunt. Horum sane causam in uni- 
των, λεῖμμα κχέκληκεν αὐτὴν, 0 δλ τῆς ἐσχάτης φύ- — versaanima positam Plato nominavit limma, quod 
σεώς ἐστι σημαντιχὸν. Καὶ ὁ τῶν doy v δὲ (49) λό- — quidem extreme nature significativum est. Et vero 
Υος πρὸς τὰ Üatpóvia. ζῶα τὸν τοῦ Λείµμµατος ἐπέχει animarum ratio ed demonica animalia rationem 
λόγον, xai τὰ ἡρωικὰ 58 πρὸς τὰ δαιμόνια τὸν — limmatis prebet, atque heroica ad demonica ses- 
ἐπόγδοον ἔχει λόγον διὰ τὸ ἄχραντον τῆς ζωῆς εἶδος, — quiotavam rationem per puram vite speciem 
τὰ δὲ πολλῶν ἔχοι ἂν πρὸς ἐκεῖνα τὸν τοῦ λείμμα- — habent.Ad illa autem ea,que multorum sant, lim- 
τος. "στι δὲ καὶ πρώτη ἀρτιοπέρισσοος ἡ doy, B matis habent rationem.Prima quoquepariter impar 
μέση Ὑάρ ἐστι τῶν ἀμερῶν xai τῶν μεριστῶν, ὦν anima est, medium enim inter dividua et individua 
τοῖς μὲν τὸ περισσὸν οἰκεῖον, τοῖς δὲ τὸ ἄρτιον. Τὸ tenetlocum, quorum quidem his familiarius est par, 
δὲ φάναι, ὅτι τὰ ἐπίτριτα πάντα συνεπληροῦτο τῷ illis impar.Quod vero sequitertia (intervalla) omnia 
τοῦ ἐπογδόου διαστήµατι μετὰ τοῦ λείμματος, ἐμφαί- — sesquioctave (rationis) intervallo et limmate ex- 
νειν, ὅτι τῶν λόγων αἱ ἀποπεραπτώσεις εἷς µερικω- — pleta esse dicuntur, (inde) apparet, rationum ad 
τέρας ἀποστᾶσεις κατέληξαν. Ἑπτὰ δὲ εἶσιν ὅροι. — finem perductionesin divisiores distantias desinere. 
Διότι µέσην ἔλαχεν d) quy) τῶν τε ἀμερίστων καὶ — Atqui septem sunt termini. Anima quia medium 
τῶν μεριστῶν, xai ἐκεῖνα μὲν μιμεῖται διὰ τῆς — obtinuit inter invidua et dividua, quorum illa 
τριάδος τῶν ὅρων, ταῦτα δὲ προείληφε διὰ τῆς τε- — ternione terminorum imitatur, hec quaternione 
τράδος, ἐπεὶ καὶ ὅλη δι’ ὅλης ἑαυτῆς ἡ doy, ἐδδο- — anticipavit,quoniam tota est per se totam,septem- 
µατική ἐστιν. El γὰρ μονὰς ὁ δημιουργικὸς νοῦς, ἡ — plex est. Nam si unitas est opifex (rerum) mens, 
δὲ quy, πρώτως ἀπὸ vo) πρόεισιν, ἑθδομάδος ἔχει — anima autem initio 8 mente proficiscitur, ad eam 
λόγον πρὸς aótÓv: matpuxi, yàp καὶ ἁμήτωρ ἡ ἐθδο- —septenarii numeri rationem habet : septenarius 
µάς. Τῶν δὲ µεσοτήτων τριῶν οὐσῶν ἡ μὲν γεωµε- — enim numerus et procreandi potens est neque matre 
τρικἡ τὸ οὐσιῶδές πως συνδεῖ τῶν duy üv, ἡ δὲ &opo- 4, utitur.Medietates autem cum sint (res, geometrica 
νικὴ τὴν ταυτότητα, ἡ δὲ ἀριθμητικὴ τὴν ἑτερότητα' ΄ (medietas) essentialera (partem) animarum copulat 
καὶ ἡ μὲν γεωμετριχὴ εὐνομίας εἰκὼν, $ δὲ ἁρμο- (et connectit), harmonica autem eamdem naturam 
νικὴ δίκης, ἡ δὲ ἀριθμητικὴ εἰρήνης. Ἔχεις οὖν αὐ- (ἰἀρπίλιαίθπι), diversam (diversitatem) autem arith- 
τάρκως παρ’ ἡμῶν, à Φφιλότης, el µή τις ἂν εἴποι καὶ metica:geometrica (medietas) equitatis imago(est), 
Φιλοτίμως καὶ πεθιττῶς τὸν, περὶ ὦν ἐζήτησας,λόγον. — justitie harmonica,arithmetica pacis. Abunde satis 
ergo, o charum caput, ac pene dixerim large et copiose, ex nobis (cognitam) eorum, de quibus quesi- 
sti, explicationem habes. 


(19) Καὶ ὁ τῶν Jo δὲ..... Hac de re fusius Ψψυχαὶ), altera demonicarum [(δαιµόνιαι), tertia 
Procl. in Tim. 342 sq. Paellus, auctorem Proclum: hurnunarum (μερικαὶ, ἀνθρωπεῖχι. Psell. Psych. 1, 
secutus, omnem animarum multitudinem in tres M Ceterum cfr. Zeller. Gesch. der Philos. der 
partes divisit, ex quibus prima est divinarum (θεῖαι riech. rit, 930-040. LiNpER. 





INDEX 


Vocum qua a Psello usurpatz in nullis adhuc Lexicis reperiuntur. 
Quz hoc signo (1) notata sunt, earun significatio, qux est in hoc opere Pselliano, apud 
nullum Lexicographum annotata est. 


T. ἄλκως (καὶ ἄλλως ὅτι) I, 8 12.] D ἑπταμερής. I, 86. 
πλαγίαστος. III, 8 4. ἑτεροποιός. III, 83. 
ἀποχεκλχηρωμένως, I, 8 42. Τ 3 ὅτι, I, 851; Πι, 8 3. 


t ἐχφάνεια. I, S αχρισµός. I, 8 14.. 


h . 


ἐμφατικῶς. I, 8 5. ργανιστής. I, 2 8. 

ἐπιδέκατος (xal ἔθδομοσ) [έπι ιζ]. IV, 8 1. 1 ποσόν (τὸ πρὀς τι ποσὀν) I, 8 1]. 
ἐπιεχαστόγδοος. IV, 81. ταυτοποιός. IIl, 8 3. 

ἐπιενδέχατος [Emi ια] IV, 8 1. τελεύτερος. IV, inscr. 

értaóixóo: I, 8 6. 1 ὑφίστημι. 1, 27 


{ ἑπτάλογος. I, 8 6. 





—. 115 





MICHAELIS PSELLI 


1116 





MICHAELIS PSELLI 


EXPOSITIO 


IN ORACULA CHALDAICA. 


(Oracula Sibyllina ed, Gallei, ad calcem.) 


MATIKA AOTIA 


TON ΑΠΟ TOY Ζ0ΡΟΑΣΤΡΟΥ ΜΑΓΩΝ (1). 


ORACULA MAGICA 
00 Α ZOROASTRE PRODIERE. 


Δίζεο σὺ ψυχῆς ὀχετὸν, ὅθεν (2), ἢ νίνι τάξει, 
Σώματι (3) θητεύσας ἐπὶ τάζιν &g! Tic ἑῤῥύόης, 
Exquire anime viam, unde aut qua ratione,ubi 
corpori inservieris, eadem rursus in locum a quo 


Λ 


Αὖθις ἀναστήσεις, ἱερῷ λόγῳ ἔργον ἑνώσας. 
Μηδὲ (4) κάτω νεύσῃς' κρημνὸς κατὰ γῆς ὑπόχειται, 


fluxisti extolles sacro sermoni opus adjungens. 
Neque deorsum vergas : precipitium in terra 


JOANNIS OPSOPOEI NOT/E. 


(1) Cicero lib. 1 De divinatione, scribit, neminem 
Persarum regem esse potuisse, qui non ante ma- 
gorum disciplinam scientiamque percepisset : tanto 
in honore et admiratione habebantur precepta 
magica. Quid autem veterum magia et qui magi 
fuerint, e Platone, Xenophonte, Strabone, Plutar- 
cho, Luciano, Cicerone et aliis inflnitis, cuique 
repetere licet. Ut breviter dicam,theologiam simul 
cum physiologia tractabant apud Persas, Sacas, et 
Medos, quemadmodum Brachmanes et Gymnoso- 
phiste apud Indos, Chaldaei apud Assyrios. Ἱερο- 

ραμματεῖς apud /Egyptios, Levite apud Judaeos, 
Éteobutada &pud Athenienses,Etrusci apud Roma- 
nos. Druides apud Gallos et Germanos. Ne quis 
igitur hic artis portentose et prestigiatorie pre- 
cepta tradi putet. Dogmata sunt de pietate et cultu 
divino secretiora sive Magorum, sive /Egyptiorum, 
Bive Chaldaorum, a fide orthodoxa non admodum 
aliena, uti Psellus docet, et &nte huno Synesiusg 
episcopus Cyrenensis (a). E cujus libro Περὶ ἐν- 
υπνίων patet vix reliquias e sacris illis oraculis ad 
nos pervenisse, easdemque adeo mutilas et confu- 
sas, ut centonem merito dicere possis e veterum 
scriptum consutum. Que enim ille carmina refert, 
partim multum dissimilia sunt,partim in hisce non 
reperiuntur. Ea, ne quid jure desiderare posses, 
lector, breviter indicanda censui. 


In hia nostris non exstant que libello citato le- 
guntur: Et δὲ τις μέγα piv οἴεται τὴν ἀγωγὴν, 
φαντασἰᾳ Ok ἀπιστεῖ, µή τοι xol κατ αὐτήν ποτε 
πορισθῆναι τὴν εὐδαίμονα συναφὴν , ἁκουσάτω τῶν 
Ἱερῶν λογίων ἃ λέγει περὶ διαφόρων ὁδῶν, Μετὰ δὲ 
τὸν ὅλον κατάλογον τῶν οἴκοθεν εἷς ἀναγωγὴν ἀφορ- 
μῶν , καθ ὃν Έξεστι τὸ ἔνδοθεν σπέρμα αὐξῆσαι. 
Τοῖς δὲ (φησὶ) διδακτὸν ἔδωχε φάους Ὑνώρισμα 

' |Aa6teÓa:. 


(a) Patrologiz tom. LXVI. 


B 


C 


Tobc δὲ καὶ ὑπνώοντας brc ἐνεκάρπισεν ἀλκῆς. 

'Opgc ἀντιδιέστειλεν εὖ οιρίαν µαθήσεων, Ὁ μὲν 
ὕπαρ φησὶν, ὁ Ot ὄναρ διδάσκεται. Αλλ' ὕπαρ μὲν 

ἀνθρωπὸς 

(2) θεν. Huc respiciunt Synesiii verba, eadem 
pagina, ἐς τεσοῦτον πεπλανηµένον, ὡς μὴ ὅθεν 1À- 
θεν εἰδέναι, « tantopere aberrantem, ut unde ve- 
nerit ignoret. » . 

(3) Σώµατι, etc. Hino desumpsit Synesius qus 
elegantiesime scripait ibidem pag. 409: Ὅτι μὲν 
ἐξελθούσαις φυχαῖς Ὑένοιτο πόµα ληθαῖο , ἄλλος 
εἰπάτω. Εἰσελθούσῃ δὲ εἰς τὸν βίον ior ληθαῖον 
ὀρέγεται mópa, τὸ τῇδε ἡδὺ καὶ µειλίχιον. θῆσσα 
γὰρ κατιοῦσα τὸν πρῶτον βίον ἐθελοντὶς, ἀντὶ τοῦ 
θητεῦσαι δουλεύει. Id est, « Alius dicat quod sit le- 
theum sive oblivionis poculum illud animabus ex- 
euntibus dari solitum. Animes certe in hanc vitam 
ingresse exhibitum oblivionis poculum nibil aliud 
est, nisi vite bujus dulcedo et voluptas.Cure enim 
mercenaria sponte ad hano vitam descendat, loco 
opere mercede locande jugum serviliter subit. » 

(4) Μηδί, etc. Synesii versus nostris multum 
gunt dissimiles, Sic enim habet ille pag. 108 : 
Μη δὲ χάτω νεύσῃς εἲς τὸν μελαναυγία χόσµον. 

"Q βυθὸς αἰὲν ἄπιστος ὑπέστρωταί τε καὶ άδης 
᾽Αμϕικνεφὴς, ῥυπόων, εἰδωλοχαρὴς, ἀνόητος. 

Id est, 

Ne deorsum nutes ad. mundum atrum εἰ tenebris 


plenum 
Cui gurges profundus. semper infidus subsiratus. esi 
. [et ογαις 
Undique caliginosus, sordidus, spectris gaudens, a- 
[mens. 
Vide integrum locum Synesii. Conferet enim ad 
intelligentiam sequentium et prrecedentium. 


LÀ 














Pd 


n EXPOSITIO ORACULORUM CHALDAICORUM. 1118 


Ἐπταπόρου σύρων κατὰ βαθµίδος, Ίν ὅπο, δεινῆς 

᾿Ανάγχησ θρόνος ἐστί. 

Σὸν γὰρ (6) ἀγγεῖου θῆρες χθονὸς οἰκήσουσιν, 
M1, ao (6) Υ αὔξανε τὴν εἰμαρμένην' 

Οὐ γὰρ ἀπὸ πατρικῆς ἀρχῆς ἀτελές τι τροχᾶζει. 
Αλλ’ οὐκ εἰσδέχεται χείνῃης τὸ θέλειν πατριχὸς νοῦς, 

Μέχρις ἂν ἐξέλθῃ λήθης, καὶ ῥῆμα λαλήσῃ, 

Μνήμην (7) ἐνθεμένη πατρικοῦ συνθήµατος ἀγνοῦ, 
Χρή σε σπεύδειν πρὸς τὸ φάος, καὶ πρὸς πατρὸς 

[αὐγάς, 

Ἔνθεν ἐπέμφθη σοι joy, πολὺν ἐσσαμένη νοῦν. 
subjacet, trahens te de limine habente septem 
meatus, subter quod horrendi fati sedes est. 

Tuum enim vas besti:e terre incolent. . 

Tu porro noli fato dare incrementum:neque enim 
& prefeotura summi Dei imperfectum quid pro- 
cedit. 

Atvero animus paternus voluntatem illius anime 
nonadmittit,donecexierit ab oblivione,et verbum di- 
xerit,memoriatenenssanctum paternumsymbolum. 

Properandum tibi est ad lumen et splendorem 
Patris, unde missa est anima, multam complexa 
mentem. 


Α Λὐτοὺς δὲ (8) χθὼν κατοδύρεται ἐς τέχνα μέχρις. 


Ψυχῆς ἐξωστῆρες ἀνάπνοοι εὔλυτοί εἶσιν. 

Λαιῆς ἐν λαγόσιν κοίτης, ἀρετῆς πέλε πηγλ, 

"Ev8ov ὅλη µίµνουσα, τὸ παρθένον (9) οὐ προϊεῖσα, 

Voy, (10) ἡ µερόπων θεὸν ἄγξει πως ἐς ἑαυτὴν, 

Οὐδὲν θνητὸν ἔχουσα, ὅλη θεόθεν µεμέθυσται" 
Ἁρμονίαν αὐχεῖ γὰρ, ὑφ᾽ ᾗ πέλε σῶμα βρότειον. 

Ὄττι dux?) (11) πὂρ δυνάµει πατρὸς οὔσα φαεινὸν, 
᾿Αθανατός τε (12) μένει, xal ζωῆς δεσπότις ἐστὶ, 
Καὶ ἴσχει (13) κόσμου πολλὰ πληρώματα χόλπων. 

Ζήτησον παράδεισον. 


Ipsos terra deflet usque ad filios. 
Expulsores anime,respirare facientes, gunt solu- 
biles. 


Sinislris in ilibus cubilis, vis virtutis intus est, 
intus tota manens, virginitatem non projiciens. 

Anima hominum Deum vehementer ad seipsam 
conjunget, nihil mortale hahens, tota divinitus 
inebriata est : harmoniam enim jactat, in qua est 
humanum corpus. 


Quoniam anima ignis est lucidus potestate Patris, 
manet immortalis,et vitse est domina : et quoniam 


JOANNIS OPSOPOEI NOTAE. 


ἀνθρωπός ἐστιν ὁ διδάσχων, τὸν ὑπνώοντα δὲ θεὸς 
ἧς ἐνεχάρπισεν ἀλκῆς, ὥστ᾽ αὐτὸν εἶναι τὸ µανθάνειν 
vi καὶ voy piviv- τὸ γὰρ ἐγχαρπίσαι xal πλέον 
ἐστὶ τοῦ διδάξαι. [d est, « Si quis vero magni mo- 
menti esse arbitretur evectionem ad superiora, 
imaginationi autem fidem non habeat, dubitans 
num per ipsius consortium beatam illam copjun- 
ctionem assequi liceat, is audiat sacra oracula que 
de diversis viis proferunt. Ejuidem post totam enu- 


merationem domesticorum subsidiorum ad subli- ( 


miorem meditationem, per quam facultas datur 
semen interius amplificandi.His quidem (inquiunt) 
luminis cognitionem doctrina acquisitam dedit, 
alios vero etiam dormientes seminum virtutis suem 
participes fecit, Vides ut ex adverso distinxerunt 
disciplinarum felicitatem.Hio quidem inter vigilan- 
dum (aiunt), ille vero inter dormiendum eruditur. 
Alqui vigilantem homo est qui docet.: dormienti 
vero Deus sue virtutis semina infundit, ita ut 
idem sit discere et consequi. Nam semina indere 
et quasi implantare plus est quam docere. » Unde 
manifestum est id quod Nicephorus ad hunc locum 
annotat, Synesium oracula multa silentio transiis- 
B6, nec integra recitasse. 

(5) Σὸν v3p, etc. Mastlius Ficinus lib. xvi1. De 
animorum immortalitate, cap. ult. Zoroastri, ut et 
sequentia plurima, ascribit et ita interpretatur: 
« Tuum vas bestie terre habitant. » 


(7) Μὴ e», etc. Idem Marsilius lib. xi, non [) 


longe ab inilio. « Ne tu augeas fatum, inquit; quasi 
in tuo arbitrio sit cedere fato atque non cedere. s 

(n Μνήμην, etc. Hune versum et sequentem 
refert Ficinus lib. x de immortalitate animorum, 
cap. vir, cum haoc interpretatione : « Ascendendum 
tibi est ad lumen ipsum et Patris radios, unde 
infusa est tibi anima multo mentis lumine cir- 
cumíusa. » 

(8) Αὐτοὺς δὲ, eto. Vetus codex regie biblio- 
thece habet ἃ 8 τοὺς δέ’ similiter accentu tantum 
mutato, eruditione prestantis viri Sanctandreani 
exemplar & ἆ τοὺς δὲ χθὼν etc., utrumque σχετλισ- 
στιχῶς Gh ah, vel heu heu. 

(9) Παρθένον. Regine exemplar refert τὸ παρ- 
θένιον προϊοῦσα, contra metri regulam, quanquam 
id non ubique in hoo fragmento observatum sit. 


ima. ας ο. 


(10) Ford Tres hos versus paucis explicat 
Marsilius lib. xiu, cap. 4, ita scribens: «Qui 
phantasiam vult silere, ac etiam supremi Numinis 
desiderio flagrans, consuetis rationis naturalis dis- 
cursibus non confidit, sola vivit mente, evadit 
angelus, et toto capit pectore Deurn. Hacsignificut 
Zoroaster : Anima hominum Deu: quodammodo 
contrahit in seipsam,quando nihil retinens mor!a- 
le, tota divinis haustibus inebriatur. Tunc quoque 
exsultat in corporis harmoniam. » — 

(11) Ὅττι ψυχή. Idem libro et capite dictis ver- 
gus aliquot e sequentibus huoc translatos ordinat: 


Ὄττι doy?) πῦρ δυνάµει Πατρὸς οὐσαφαεινὸν, 

Ἡγείσθω ψυχῆς βάθος ἄμθροτον , ὄμματα δ᾽ (Be. 
Y 

Ἱ]άντ) ἐχπέτασον ἄνω. 

Μη δὲ τὸ τῆς ὕλης σχύθαλον κρημνῷ καταλείψης. 


Id est,illo interprete: « Quoniam anima per potentiam 
Patris fli ignis splendidus,dominetur in te immor- 
talis profunditae anime, et oculos omnes una tolle 
in altum. Tune neque etiam materiale ipsum cor- 


pus precipitio derelinques. » Ignem appellat lucem : 


lpsam, qua exuberat Deus per se, et anima per vim 
Patris conversa in Patrem abuudat. Et quia Deus 
est ipsa unitas super mentem et centrum essentia- 
rum super essentiam, ideoque non unitur illi per 
mentem proprie, sed per unitatem anime, que est 
mentis caput, centrumquo totius anim:e, idcirco 
dicit Zoroaster: Ducat te anime profunditas im- 
mortalis, id est unitas ipsa, quam impressit 
uondam Deus anime tanquam unitatis divine 
characterem, 8 qua et ad quam omnes alie vires 
anime,quast a centro et ad centrum omnes circuli 
lines pendent. » 

(12) ᾿Αθάνατός τε. Marsilius lib. v, De animo- 
rum immortalitate, cap. xiv: « Immotalis manet, 
80 vite domina est ; q. d. ideo immortalis manet, 
quia habet vitam pedisequam, sicuti sol lucem, 
crinita comam. » Vide locum. Docet enim illio fu- 
se, animam abire, adveniente morte, non perdi. 

(13) Kal ἴσχει, etc. Idem lib. τν, cap. ultimo: 
« Profecto animam ipsam esse quodammodo om- 
nia, de qua Zorosster ait: Mundanorum sinuum 
multas plenitudines comprehendit. » 





A B - 


^. 


1119 - MICHAELIS PSELLI | 1120 


Μη πνεῦμα (14) µολύνῃς, μηδὲ βαθύνης τὸ ἐπίπεδον. A 


"μστι xal εἰδώλῳ (15) μερὶς εἰς τόπον ἀμφιφάοντα. 
Μηδὲ τὸ τῆς ὕλης σκύθαλον κρημνῷ καταλείψῃς, 
Μὴ ἐξάξτις (46), ἵνα μὴ ἐξιοῦσα ἔχῃ τι. 
Εκτείνας (17) πύρινον νοῦν 
"Epyov ἐπ᾽ εὐσεθίης, ῥευστὸν καὶ σῶμα σαώσεις. 
'Ex ὃ' ἄρα χόλπων γαίης θρώσκουσ᾽, οὔποτ) ἀληθὲς 
Σῆμα βροτῷ ἀνδρὶ χθόνιοι χύνες δεικνύντες. 
Ἡ φύσις πείθει εἶναι τοὺς δαίµονας ἀγνοὺς, 
Καὶ τὰ κακῆς ὕλης βλαστήματα χρηστὰ xal ἐσθλά. 
Al ποιναὶ (18) µερόπων ἄγκτειραι. 


habet multas consummationes sinuum mundi,que- 
rito paradisum. 

Ne spiritum conspurces, neve illum planum et 
eequabilem in profundum deprimas. 

Est et simulacro anime pars in loco undique 
fulyenti et perspicuo. 

Neque materia crassamentum, in precipitio de- 
feras. 

Ne educas animam, ne exiens e corpore habeat 
aliquid periculi. 

Bi extenderis igneam mentem ad opus cultus di- 


Ἡχγείσθω (19) ψυχῆς βάθος ἄμθροτον' ὄμματα δ᾽ 
[ipn 
Ηάντ᾽ ἐκπέτασον ἄνω" 
Ὦ τολµηροτάτης (20) φύσεως ἄνθρωπε τἐχνάσμα. 
Πολλάκις ἣν λέξῃς pot, ἀθρήσεις (21) πάντη λεκτόν. 
Οὔτε γὰρ οὐράνιος χυδρὸς τότε φαίνεται ὄγχος" 
Αστέρες οὐ λάμπουσι, τὸ µήνης φῶς κεκάλυπται, 
Χθὼν οὐχ ἕστηκε, βλέπεται δὲ τὰ πάντα χεραυνο(. 
Μὴ φύσεως χαλέσῃς αὔτοπτον ἄγαλμα. 
Πάντοθεν (29) ἁπλάστῳ doy, πυρὸς ἡνία τεῖνον. 
Ἠνίχα μὲν βλέψῃς μορφῆς ἅτερ εὐίερον mp 


vini, fluxum etiam corpus tueberis. 

Certe ex finibus terre prodeunt canes terrestres, 
nunquam demonstranles verum signum hominum 
mortali. 

Naturalis ratio suadet esse demonas sanctos, 


B etiam male materie germina frugi ac bona. 


Ultrices furie homines constringunt. 

Anime profunditas immortalis imperat : oculos 
vero prorsus totos expande sursum versus. 

O homo roachinamentum natura confidentis- 
Bime. 


JOANNIS OPSOPOEI NOT/E. 


(14) Μὴ πνεῦμα. Item lib. xvii, de animorum 
immortalitate cap. 6: « Ne fedes spiritum, nequein 
profundum exaugeas quod est planum. Spiritum. 
planum appellat ipsum vehiculum, non quia cor- 
pus non sit atque profundum, sed quia propter 
tenuissimam etsplendidam puritatem sit quasi non 
corpus. Precipit ergo ne propter nimium corporis 
elementalis affectum, cogas ipsum etiam post hanc 
vitam sordidum atque grave superfore caliginis 
elementalis adjunctione. » 

, (15) Ἔστι καὶ εἰδώλῳ, etc. Idem ibidem : « Est 
idolo quoque locus in regione perspicua. Quia 
scilicet cum vehiculo simul et anima rationali re- 
curret in ccelum. » Sequentem versum conjunxit 
Ficinus cum superiore illo cujus initium est "Oct: 
ψυχἠ, cap. ἆ lib. xir. Synesius quoque hunc cum 
precedente allegat libro de Insomniis pag. 11 edit. 
urneb., sed ordine inverso : θέα δὴ (ait) πόσῳ τῷ 
µέσῳ τὸ πνεῦμα τοῦτο ἐμπολιτεύεται ᾿Ῥεψάσης μὲν 
κάτω ψυχῆς, ἔλεγεν ὁ λόγος, ὅτε ἐθαρύνθη τε xai 
ἔδυ, μέχρις ἐγχύρσῃ τῷ μελανανγεῖ καὶ ἀμφικνεφεῖ 
χώρῳ ανιούσῃ δὲ καὶ συνέπεται μέχρις ἂν εἷς πλεῖ- 
στον τὸ ἀντικείμενον ἤχῃη, ἄκουε γὰρ xal περὶ τούτου 
τῶν λογίων λεγόντων’ 
Οὁ τῷ τῆς ὕλης κρημνῷ σκύθαλον καταλείψει. 
Αλλά καὶ εἰδώλῳ μερὶς elc τόπον ἀμφιφάοντα. 

Οὗτος δὲ ἀντίθεσιν ἔχει πρὸς τὸν ἀμφικνεφῃ. Kal 
τοι τί πλέον τις ἂν ἐν τούτοις ὀξυωπήσειεν; Οὐ γὰρ 
µόνην sic τὰς σφαίρας ἀνάχειν Roue τὴν ἐχεῖθεν 
ἤκουσαν φύσιν, ἀλλὰ sic καὶ τῆς πυρὸς καὶ τῆς 
ἀέρος ἀχρότητος εἷς τὴν εἰδωλικὴν φύσιν ἕσπασε 
κατιοῦσα πρὶν τὸ γήϊνον ἀμφιέσασθαι κέλυφος, καὶ 
τοῦτο, Φησὶ, τῇ «κρείττονι µερίδι συναναπέµπει. 
Ὕλης Ὑγὰρ σκύθαλον οὐκ ἂν sim τὸν θεσπέσιον 
σῶμα. Et que sequuntur. Que sic Latine reddidit 
Pichonius: « Observaigiturin quanto intervallo spi- 
ritus hic phantasticus versatur. Deolinante quidem 
deoreum animo, dicebat oratio, quod opprimitur 
atque subit quousque incidat in tenebrosum et un- 
dique caliginosum locum. Sed ascendentem etiam 
comitatur, quod sequendi facultas sit. Et sequi po- 
test, doneo in maxime oppositum el omni ex parte 
fulgentem locum venerit. Audi etiam hac de re va- 
ticinia dicentia: Non in eminenti ac sublimi loco 
materie purgamentum relinquet : sed et simulncro 
pars est inloco undique falgente. Is autem contro- 


versiam habet cum undique caliginoso. Nam quid 
ncutius in his versibue quispiam cernere possit ? 
non enim solum in globos colestes reducere vide- 
tur illinc venientem naturam, sed si quid ex ignis 
et aeris summitate in imaginariam naturam des- 
cendens aítraxit, antequam induerit tegumentum, 
et istud, aiunt, cum validiori parte transmittit. 
Nam materie excrementum haud fuerit divinum 
corpus. » 


Cy (16) Mij ἑξάξῃς. Explicat Plotinus philosophus, 
i 


b. ix, De anim. educt. 

(17) Ἐκτείνας, Marsilius sic vertit lib. xr, De 
anim. immorial. cap. 4: Si mentem ardentem ad 
opus pielatis intenderis, labile corpus servabis. 

(48) Al ποινα[. Pulcherrima declaratio hujus 
oraculi peti potest e Synesii libro De insomniis, 

ag. 100, ubi sic inquit: At παρ) ἀξίαν καλούμεναι 
Eoapopal, pee μέρος συµμθάλλονται πρὸς τὸ λῦσαι 
τὴν σχἑσιν ἣν ἔχομεν πρὸς τὰ τῇῖδε, etc. Id est, « Ca- 
lamitates insolite maxime conferunt ad tollendam 
propensionerm qua in res caducas ferimur.»Kt paulo 
post, Ποιναὶ γὰρ ὑλαῖαι τότε δὴ xai παρ sluappui- 
νην κΧινοῦνται χατὰ τῶν ἀμφηνιασάντων πρὸς τοὺς 
γόµους αὐτῆς. Καὶ τοῦτο ἄρα al καλούμεναι πεῖραι, 
ἃς Ἡρακλέα τε ἀνατλῆναί ac Ἱεροὶ λόγοι. Hoe 
est, « Pone sane etiam pr:»eter fati necessitatem mo: 
ventur adversus feroces et legum frena excutientes 
atque he profecto erumne sunt et celebres illi 
labores quos Herculem sustinuisse perhibent saeri 
germones. 

(19) Ἡγείσθω, Marsil. lib. xr, De anim. imm. 
cap. 1v, ut supra indicavi. 

20) "Q τολµηροτάτης. Idem refert lib. xiv, cap. 
1: 0, homo naturz audentissimae artifieium. 

(21) ᾽Αθρησεῖς. In vet. cod. regie bibliothece scri- 
bitur ὀθρή σης πάντα λ., et linea penult. κεραυνοῖς. 

(22) Πάντοθεν. Hic est ordo versuum hujus pa- 

ine in codice regio. Primus est πάντοθεν, secun- 

um ὢ πῶς ἔχει xócpoc,tertius ἠνίκα, quartus λαµ- 
πόµενον, quintus Χλύθι, sextus πάντα γὰρ, septi- 
mus δευτέρῳ, ootavus [ατὴρ οὐ φόδον, nonus 
ἑαυτὸν ὁ Πατὴρ cum proximo οὐδ' iv, decimus ἔστι 
δὶ δή τι undecimus εἰσὶν πάντα, duodecimus páv- 
θανετὸ, decimus tertius νοούµεναι,ἀθοΐπιυ5 quartus 
Boviaie, quintns autem in istius peagines ordine 
σύμόολα, 6to., plene omissus est. 











41121 


Λαμπόμενον σκιρτηδὸν ὅλου κατὰ βενθεα χόσµου, 
Κλῦθι πυρὸς τὴν φωνήν. 
Σύμθολα πατρικὸς νόος ἑνέσπειρε (22) ταῖς joy xic. 
Μάνθανε (23) τὸ νοητὸν, ἐπεὶ νόου ἔξω ὑπάρχει. 
"Ecc: δὲ (24) δή τι νοητὸν, 8 χρή σε νοεῖν νόου ἄνθει. 
Εἰσὶν πάντα (25) πυρὸς ἑνὸς ἐχγεγαῶτα" 
Ηάντα (26) γὰρ ἐξετέλησε Πατὴρ, xai vip παρέδωχε, 


Si sepius mihi locutus fueris prorsus videbis me- 
morabilem; neque enim coelestis, curvaque et de- 
vexa apparet tunctibi moles. Stelle non splendent, 
lune lumen tectum est, terra non stat, videntur 
vero omnia esse fulmina. 

Ne vocaveris imaginem nature ipsius Dei per se 
conspicuam. 

Undique simplici amnio tende habenas ignis. 

Cum videris absque forma sacrum ignem mican- 
tem saltando per profunda totius mundi,audi ignis 
Bonitum. 

Mens ipsius Dei indidit animis bominum signa 
paterna. | 

Percipe id quod potest intellectu percipi : nam 
est extra mentem. 


EXPOSITIO ORACULORUM CHALDAICORUM. 


1132 


À Δευτέρῳ, 9v πρῶτον κλη΄ζεται (27) ἔθνεα ἀνδρῶν. 


Νοούμεναι ἴυγγες πατρόθεν νοξουσι xal αὐταὶ, 
Βουλαϊῖς ἀφθέγχτοισι χινούµεναι (28) ὥστε νοῆσαι, 
Ὢ πῶς κόσμος ἔχει νοεροὺς ἀνοχῆας (29) ἀκαμπεῖς | 
᾿Εαυτὸν ὁ Πατὴρ ἤρπασεν' 
065’ ἐν £d δυνάμει νοερᾷ κλείσας ἴδιον πῦρ. 
Πατὴρ (30) o9 φόθον ἐνθρώσκει, πειθὼ δ᾽ ἐπιχεύει. 


Est sane quiddam intelligentia perceptibile,quod 
oportet te intelligere flore mentis. 

Omnia sunt producta ex uno igne : quippe cum 
omnia Pater perfecerit, et menti tradiderit secun- 
d», quam primam vocant nationes hominum. 

Species que mente percipiuntur paterna mente 
percepte et ipse intelligunt, consilii tacitis mote 
ut intelligant. 

O quomodo mundus hic habet rectores vj intel- 
Jigendi preditos qui non flectuntur! 

Seipsum summus parens Deus a reliquis omni- 
bus subduxit : neque in sua potentia intellectili 
ignem suum inclusit. 

Pater non metum immittit, sed obsequium in- 
fundit. 


JOANNIS OPSOPOEI NOTE. 


(23) Μᾶνθανε,. Marsilius lib. 1, De anim. immor- 
talitete cap. 6: « Aliud mens erit, aliud veritas. 
Quod sic aperit Zoroaster : Scito intelligibile ipsum 
esse exira mentem. » 

(24) "Εστι δὲ. Idem lib. xri, cap. 5: « Est intelli- 
gibile aliquid quod intelligere teoportet mentis flo- 
re. Florem mentis appellat Zoroaster ipsum anime 
centrum, quod Plato nominat mentis caput. » 


( 5) Εἰσιν πάντα. Idem lib. 15 cap. 7: « Esse 


ipsum rebus omnibus est. commune. Esse igitur ( 


ubicunque sit, pendet ex Deo. Quod mystice tetigit 
Zoroaster : Omnia sunt ex uno igne genita. 

(26) Πάντα γὰρ. Ficinus lib. 1v, cap. 1: « Essentia 
angelorum principio informis est quodammodo, et 
tanquam passivum subjectum quoddam exponitur 
ad actum intelligendi, et formarum idearumque or- 
natum suscipiendum.De quo Zoroaster ait : Omnia 
perfecil pater, et menti prebuit secunde. » Porro 
corrige ἐξετέλησε, et scribe ἐξετέλεσσε. Ita. enim in 
hoc verbo syllabam producunt poete, non vocalis 
brevis in longam mutatione. 

(27) Κληΐζεται. Regium exemplar habet κληί- 


ζεται πᾶν γένος ἀνδρῶν, et ita quoque correxe- 
rat Ranconetus. Sed laborabit carmen, nisi illi 
hec ratione subvenias: κληΐζετ᾽ ἅπαν Ὑένος àv- 
ὁδρῶν. Recepta lectio tamen non est improbanda, 

(28) Κινούμεναι. Marsil. Ficinus lib. 1 De anim. 
immort.. cap. 5: « Angeli movent, non moventur; 
de quibus Zoroaster, Mundus habet intellectuales 
rectores immobiles. » 

(29) ᾿Ανοχίας' Idem lib. 1v, cap. 1: « Augelus 
animam uno excedit, quod manet : Deo cedit uno, 
quod multiplex est. Deus tamen per hocunum abit 
super omnia ad infinitum. Quod ita cecinit Zoroa- 
ster: Pater per se ipsum rapuit, neque in mente 
quidem quse ilum sequitur, proprium inclusit 
ignem ; » q. d., nullam habet cum ceteris compa- 
rationem. 

(30) Πατῖρ etc. Tdem lib. i1, cap. ult. : « Si ani- 
mos pulsat,quia illi sursum deoreumque libere vo- 
lubiles sunt, pulsat, et libere, ita ut alliciat; non 
irabat, non cogat. sed persuadeat; quod Zoroas- 
ter ita testatur: Pater non incurrit metum, sed 
persuasionem inducit. » 








1123 





MICHAELIS PSELLI 


1121 





TOY ΣΟΦΩΤΑΤΟΥ ΨΕΛΛΟΥ 


ΕΞΗΓΗΣΙΣ 


EIE ΤΑ XAAAAIKA ΛΟΓΙΑ 


SAPIENTISSIMI PSELLI 


EXPOSITIO 
IN ORACULA CHALDAICA. 


Est οἰίαπι simulacro locus suus ἐπ regione undique A στι xai εἰδώλῳ μερὶς elc τόπον ἀμφιφάρντα' 


[et omnino lucida. 


Idola sivesimulacra dicuntur a philosophis, que 
congenita quidem sunt prestantioribus, altamen 
illis inferiora et deteriora. Exempli gratia, Deo 
mens congenita est,menti anima rationis particeps, 
anime ratione predite irrationalis, irrationali na- 
ture, nature corpus, et corpori materia. Idolum 
itaque et imago Dei mens est, mentis anima ratio- 
nalis, anime rationalis irrationalis, irrationalis 
natura, nature corpus, corporis materia. Hic autem 
irrationalem animam vocat Chaldaicum oraculum 
anime rationalis simulacrum,eo quod huic illa con- 
nata est, sed conditione inferori : aitque simulacro 
partem attributam esse in regione undiquaque col- 
lustrata. Quo significat animam rationis expertem 
qui imaginem anime ratione predite refert, virtu- 
tum auxilio dumin hac vitamoraturlustratam,cur- 
riculo vite humane finito ad regionem que supra 
Junam est redire, eique sorteassignari locum undi- 
que lumiaosum,id est cireumcirca et omni ex parte 
splendore falgentem. Nam qui subter lunam locus 
est, undique tenebricosus est, et. circumcirca cali- 
gine septus. Lunaris vero alternatim lucidus et ob- 
scurus est, hoc una ex parte lumine clarus, ex 
altera tenebris oppletus : quemadmodum etiam 
ipsa luna media ex parte illuminata est,et ex media 
obtenebrata. Locus vero ille supra lunam, utrinque 
lucidus est sive omni ex parte collustratus. Dicit 
itaque oraculum, non solum anime ratione pre- 
dite superlunarem illam regionem undique lumi- 
nosam esse destinatam, sed etiam illius imaginem 
animam brutam hac sorte dotatam, ut in regionem 
omni ex part» lucidam adsciscatur,modo splendida 
et pura e corpore exierit. Grecorum siquidem do- 


Εἴδωλα (1) λέγεται παρὰ τοῖς φιλοσόφοις, τὰ συµ.- 
φυη μὲν χρείττοσιν, ἑλάττονα δὲ ἐκείνων τυγχάνοντα" 
οἵον συμφυὴς ὁ νοὺῦς τῷ θεῷ, xal τῷ vip dj λογωὴ 
Quy, xal τῇ λογικῇ ψυχῇ ἡ ἄλογος, xal ar &Aóqu 
ἡ φύσις, καὶ tfj φύσει τὸ σῶμα, xai τῷ σώματι ἡ 
ὕλη. E:vwÀov μὲν τοῦ μὲν θεοῦ, ὁ νοῦς' τοῦ δὲ νοῦ, 
$ λογικὴ ψυχή’ τῆς δὲ λογικῆς ψυχῆς, ἄλογος' τῆς 
0 ἀλόγου, ἡ φύσις, τῆς δὲ φύσεως, τὸ σῶμα, τοῦ δὲ 
σώματος, d, ὕλη. ᾿Ενταῦθα δὲ τὸ Χαλδαϊκὸν λόγιον 
εδωλόν φησι τὴν ἄλογον ψυχὴν τῆς λογικῆς. Συµ- 
qu; γὰρ αὐτὴ (2) ἐν τῷ ἀνθρώπῳ, xal χείρων 
ἐχείνης. Καὶ φησιν ὅτι xal εἰδώλῳ µερίς ἐστιν slc 
τόπον ἀμφιφάοντα, τουτέστιν, ἡ ἄλογος φυχἠ ἥτις 
icviv εἴδωλον τῆς λογικῆς ψυχῆς, καθαρθεῖσα δι’ 
ἀρετῆς ἐν τῷ βίῳ, ἄνεισιν εἰς τὸν ὑπὶρ σελήνην 
τόπον μετὰ τὴν διάλυσιν της τοῦ ἀνθρώπου ζωῆς: 
καὶ ἐπικληροῦται εἰς τὸν ἀμφιφαῆ, τουτέστιν ἆμ- 
φοτέρωθεν λάμποντα, xai ὁλολαμπῆ. Ὁ μὲν γὰρ 
ὑπὸ σελήνην τόπος ἀμφικνεφής ἐστι, τουτέστιν ἆμ- 
φοτέρωθεν σκοτεινός. Ὁ δὲ σεληνισχὸς, ἑτεροφαὶς, 
Tj ἑτεροχνεφής' τουιέστι, τῷ ἡμίσει (3) περιλάµπων, 
τῷ δὲ ἡμίσει σκότους µεστός. Και γὰρ καὶ αὐτὴ ἡ 
σελήνη τοιαύτη isti, τῷ μὲν ἡμίσει µέρει πεφω- 
τισµένη, καὶ τῷ ἡμίσει ἀφώτισις. "CO δὲ ὑπὲρ 
σελήνην τόπος ἀμφιφαὶς ἐστιν, ἤτοι διόλου πεφω- 
τισµένος. Λέγει οὖν τὸ λόχιον, ὅτι οὐ µόνον ἡ λογικὴ 
ψυχἠ ἀποχκληροῦται εἰς τὸν ὑπὲρ σελήνην τόπον τὸν 
ἀμφιφαῇ, ἀλλὰ µερἰς ἐστι xai τῷ εἰδώλῳ αὐτῆς, ἥτοι 


τῇ ἁλόγῳ ψυχἠ, ἀποκληρωθῆναι εἷς τὸν ἀμφιφαῖ 


τόπον, ὅταν διαυγἠς xal χαθαρὰ ἐξέλθῃ τοῦ σώμα- 
τος. 'O μὲν γὰρ Ἑλληνικὸς λόγος ἀθάνατον τιθεὶς 
καὶ τὴν ἄλογον τοῦ ἀνθρώπου ψυχλν, μέχρι τῶν ὑπὸ 
σελήνην στοιχείων αὐτήν ἀνάγει τὸ δὲ Χαλδαϊκὸν 


JOANNIS OPSOPOEI NOT/E. 


(1) Έΐδωλα. Hanc Pselli expositionem transtulit 
Gregoras Nicephorus in sua scholia,que commen- 
tatus est super librum Synesii de insomniis, pag. 
4141 et 115 editionis Parisines, 


(2) Αὐτή. Legeudum est αὐτῇ pro αὐτή, nempe 
S 1 ros predia. tex Nicenh 

(3) Ti ἡμίσει. Deest μὲν, ut ex Nicephoro, et o 
posita à particula apparet : Τῷ μέν ἡμίσει. P 





1125 


EXPOSITIO ORACULORUM CHALDAICORUM. 


1126 


λόγιον καθαῖρον αὐτὴν xai ὁμόφρονα τῇ λογικῇ Ψυχᾷ À otrina irrationalem hominis animam facit interitus 


ποιοῦν, εἰς τὸν ἐπέκεινα τῆς σελήνης τὸν ἀμφιφαῆ 
ταύτην ἀποχαθιστᾷ. Καὶ τὰ uiv τῶν Χαλδαίων 
δόγµατα, τοιαῦτα. Οἱ δὲ τῆς εὐσεθείας ὑφηγηταὶ 
καὶ τῶν Χριστιανικῶν δογμάτων ὐποφῆται xal κήρυ- 
κες, οὐδαμοῦ τὴν ἄλογον ψυχὴν ἀνάγουσιν, ἀλλὰ 
θνητὴν διαῤῥήδην ὀρίζονται, "Άλογον δὲ ψυχἠν τίθεν- 
ται, τὸν θυμὸν xal τὴν ἐπιθυμίαν τὴν ὀρεγομένην 
Ὑενέσεως. Οὕτω γοῦν ὁ Νυσσαεὺς Γρηγόριος ἐν τῷ 
περὶ ψυχῆς λόγῳ διέξεισιν. 


nesciam, eamque usque ad elementa sub luna sita 
extollit; at Chaldaicum oraculum expiatam illam et 
cum rationis participe anima amice conspirantem 
in regionem banc qus ultra lunam eat, undique 
lucidam transvehit. Atque hec quidem sunt statuta 
Chaldeorum. Pietatis vero doctores et Christiano- 
rum dogmatum interpretes 8ο preecones nusquam 
locorum brutam animam ad superiora educunt, 
sed aperte interitui obnoxiam esse profltentur. Ha- 


bent autem pro anima bruta iram et cupiditatem generationis appetitricem. Atque ita enarrando tradit Gre- 


gorius Nyssenus oratione De anima. 

Μηδὲ τὸ τῆς ὕλης σκύθαλον κρημνῷ κατα- 

[λείφῃς. 

Ὕλης σκύθαλον φησι τὸ λόγιον, τὸ τοῦ ἀνθρώπου 
σῶμα τὀ ἐκ τεσσάρων στοιχείων συγκε/µενον καὶ, 
ὥσπερ iv διδασκαλίας λόγῳ καὶ παραινέσεως φησὶ 
πρὸς τὸν διδασχόµενον, ὅτι M3 µόνον τὴν ψυχήν σου 
πρὸς τὸν Θεὸν µετεώριον, καὶ τῆς βιωτικῆς συγ- 
χύσεως ὑὀπερτέραν ποίησον, ἀλλ᾽ sl δυνατὸν, μηδὲ 
αὐτὸ τὸ σῶμα ὅπερ ἠμφίεσαι, καὶ ὅπερ σκύθαλόν 
ἐστι τῆς ὕλης, τουτέστι πράγµαυι ἀπεῤῥιμμένον καὶ 
χαταπεφρονημένον, xal ὕλης παίγνιον, εἷς τὸν περί- 
γειον καταλείπγς κόσμον. Κρημνὸν γὰρ τὸν ἐνταῦθα 
τόπον ὀνομάζει τὸ λόγιον. ᾿Ὡσπεῶ γὰρ ἀπὸ µετεώρου 
τύπου τοῦ οὐρανοῦ, ἡ Φφύσις ἡμῶν ἐνταῦθα xata- 
κρηµνίζεται, Παραινεῖ οὖν, ἵνα xal αὐτὸ τὸ σῶμα. 
ὅπερ φησὶν ὕλης σκύθαλον, πυρὶ Orly ἐκδαπανήσω- 
μεν, d ἀπτλεπήναντες εἷς αἰθέρα χουφίσωµεν, ἤ 
μετερασθῶμεν ὑπὸ θεοῦ sl; τπον ἀὔλον καὶ ἀσώ- 
µατον * f, ἐνσώματον μὲν, αἰθέριον δὲ, fj οὐράνιον 
οὗ δὴ τετύχηχεν ὃ τε θεσθίτης ἨἨλίας, καὶ πρὸ 
τούτου ᾿Ενὼχ, µετατεθέντες ἀπὸ τῆς ἐνταῦθα ζωῆς, 
καὶ εἷς βειοτέραν Άληξιν ἀποχκαβιστάντες, xal μηδὲ 
15 τῆς ὕλης σχύθαλον, fior τὸ ἑαυτῶν σῶμα κρημνῷ 
χαταλιπόντες. Κρημνὸς δὲ ἐστιν, ὥσπερ εἰρήχαμεν, 
ὁ περίγειος τόπος. Τὸ δὲ τοιοῦτον δόγµα εἰ xal 
θαυμαστόν ἐστι καὶ ὑπερφυὲς, ἀλλ᾽ oóx ἐπὶ τῷ 
ἡμετέρῳ βουλήµατι dj δαπανή κεῖται τοῦ σώματος, 
xxt Ἡ πρὸς τὸν Φειότερον τόπον τούτων µετάστασις ᾿ 
µόνης δὲ τὴς θείας ἤρτηται τὸ πρᾶγμὰ χάριτος, 
τῆς τῷ ἀποῤῥήτῳ πυρὶ τὴν ὕλην ἐκδαπανώσης τοῦ 
σώματος. καὶ τὴν ἐμθριθῇ καὶ Ὑγεώδη φύσιν 
ὀχήματι πυρίνῳ µετεωριζούσης εἰς οὐρανόν, 


M3, ἑξάξης, ἵνα μὴ ἐξίῃ ἔχουσά τι. 


Νε vero materiz [ces in precipitio relinquas. 


Materie feces appellat oraculum hominis corpus 


B? quatuor elementis compositum, et tanquam do- 


cendo et exhortando discipulum alloquitur : Non 
golum animam tuam ad Deum eleva,et ut vitae hujus 
turbas superet eftice, sed, si fleri potest, ne quidem 
ipsum corpus quo amictus es, quodque materic 
fex est rejicula et neglecta, et materie ludicrum, 
in terrestri mundo relinque. Praecipitium namque 
nominat oraculum locum huno inferiorem. A colo 
enim tamquam loco edito natura nostra huc preci- 
pitatur. Admonet igitur, ut etipsum corpus, quod 
per materie fi&cem innuit, igne divino absumamus 
et expurgemus, aut decorticatim in ethera eleve- 
mus, aut a Deoceutransvasemur in locum materie 
et corporis expertem ; vel corporem eum quidem, 
sed ethereum, vel celestem, quem consecuti sunt 
Elias Thesbites et ante bunc Enoch, ab ac vita 
in fonge diviniorem conditionem translati, materia 
sedimento, suo nempeipsorum corpore, in preru- 
ptis locis nomine destituto. Est autem preeruptus 
locus quemadmodum diximus, regio terrestris. 
Atque hoc dogma licet admirabile sit et excellens, 
non tamen in nostra voluntate sita est corporis 
illustratio et ad diviniorom locum translatio, sed 
pendet res tota 8 divina gratia, ut hec ineffabili 
igne corporis materiam exurat, et pregravantem 
terrenamque naturam igneo vehiculo in colum 
evehat. 


Ne exigas animam, ne in exeundo habens aliquid 
(periclitetur. 


Τοῦτο τὸ λόχιον καὶ Πλωτῖνος iv τῷ περὶ ἀλόγου D — Hoc oraculum refert etiam Plotinus in libro de 


ἐξαγωγῆς τίθησιν. ᾿Εστὶ ὃ ὁ λόγος παραίνεσις ὑπερ- 
φυής τε xai ὑπερήφανος. Φησὶ γὰρ µηδἐ τι τὸ, 
ἄνθρωπον πραγµατεύεσθαι περὶ τὴν ἐξαγωγὴν τῆς 
ψυχῆς, μηδὲ φροντίζειν πῶς ἄν ἐξέλθοι τοῦ σώματος * 
ἀλλὰ τῷ φυσικῷ λόγῳ τῆς διαλύσεως παταχωρεῖν, 
Αὐτὸ γὰρ τὸ ἐμμέριμνον εἶναί τινα περὶ τῆς τοῦ 
σώματος λύσεως, xal τῆς ἐντεῦθεν ἐξαγωγῆς τῆς 
ψΨυχῆς, µετάχει τὸν νοῦν ἀπὸ τῶν κρέιττόνων, xal 
ἀπασχολεῖ περὶ τὴν τοιαύτην φροντίδα, ἔνθεν τοι οὐδὲ 
χαθαίρεται τελεώτατα ἡ ψυχή. ᾿Ασχολουμένοις οὖν 
ἡμῖν περὶ τὴν ἀνάλυσιν, ἓάν τηνιχαῦτα ὁ θάνατος 
παραγένηται, οὐκ ἑλευθέρα παντάπασιν ἔξεισιν ἡ 


anime irrationalis eductione. Est autem insignis 
et magni momenti exhortatio : homini nimirum ni« 
hil quidquam moliendum esse de anime eductione, 
neque despisciendum quo pacto illa e corpore egre- 
diatur; ged negotium naturali dissolutionis rationi 
permittendum. Anxielas enim et sollicitudo de 
corporis solutione, et anime ex illo eductione, 
mentem a melioribus cogitationibus avocat, et cu- 
ris ejusmodi occupat, unde perfecte anima purgari 
nequit. Si enim tuno mors nobis adveniat, quando 
curis de resolutione distringimur, anima non exit 
prorsus libera, sed retinens aliquid de vita affecti- 








11271 


MICHAELIS PSELLI 


* 


10398 


bus implicata. Affectum enim definit Chaldeus Α doy, ἀλλ᾽ ἔχουσά τι τῆς ἐμπαθεστέρας ζωῆς. Ἠάθος 


hominis de morte sollicitudinem. Nullius enim al- 
terius rei curam habendam esse vult quam pre- 
etantiorum illuminationum. Verum neque de his 
admodum sollicite cogitandum,sed ubi teipsum an- 
gelicis et divinis potentiis nos in altiora extollenti- 
bus permiseris, omnibus que in corpore sunt, 
dicam et in anima, sentiendi instrumentis obstru- 
ctis, absque ullis negotiorum curis et mentis agi- 
tationibus vocantem Deum sequendum esse. 

Nonnulli simplicius oraculum exposuerunt : Ne 
educas enim, inquiunt, ne exeat aliquid habens, id 
est, Ne te antemortis naturalisterminum interimas, 
licet phisolophistotus omnistudioincubueris: non- 
dum enim omnibus numeris absolutam lustratio- 
nem adeptus es. Unde licet animae corpore viaista 
exsilierit, exibit tamen vite hujus corruptiono quo- 
dammodo infecta. Si enim nos homines in hoc cor- 
pore tanquam in custodia et statione collocati su- 
mus, quemadmodum sane Plato hac sententia di- 
vinitus accepta in arcanis sermonibus dixerat, 
nemo certe sibi mortem inferre debel antequam 
Deus moriendi necessitatem immiserit. Atque hec 
expositio melior est priore, et Christiane doctrine 
prorsus congrua : 


ÁAnwmno (uo ne subjicias immensa lerrzg spatia. 


Non esl enim verilalis planta in terra. 
Neque metire mensuram solis canonibus collectis : 


Sempilerno Patris consilio fertur, non tua causa : 
Πείιπσιιο lun impetum : perpetuo currit vi atis 
tatis. 

Astrorum procursus tua gratia non est conditus. 

]n aere avium latum remigium nunquam veraz est : 

Et victimarum viscerumquo frusta, dec omnia ludi- 
[brio sunt, 

Erroris negotiatorum fulcra. Tu [uge ista, 

Si velis sacrum pietatis horlum recludere, 

Ubi virtus, sapientia el 2quitas consociantur. 


Chaldeus abducit discendi studiosum ab omni 
Grecorum sapientia, et soli Deo adherere docet. 
Ne animo tuo comprehendas (inquit) terre infinitam 
mensuram : non est. enim veritatis planta 1n lerra ; 
id est, Non sollicite mente tua inquiras magna terre 
Bpatia, quemadmodum geographi facere solent ter- 
ram dimetiendo : quia veritatis semen in terra 
non est. Neque melere vias solis regulis ad eam rem 
observalis et colleclis : 
volvitur, non propter te; id est, Ne circa motum et 
doctrinam astrorum occuperis. Hec enim non vita 
tuse causa moventur, sed perpetuo volvuntur se- 
cundum voluntatem Dei. Relinque lunz impetum, 


sempiterno palris consilio κανόνας 


Υὰρ ὀρίζεται ὁ Χαλδαῖος τὸ φροντίζειν περὶ τοῦ 
θανάτου τὸν ἄνθρωπον. Ael γὰρ, oral, μηδενὸς ἑτέρου 
φροντίζειν, ἤ τῶν Χρειττόνων ἑλλάμψεων : μᾶλλον 
δὲ μηδὲ περὶ τούτων φροντίζειν ἀλλ’ ἀφειχῦτα 
ἑαυτὸν ταῖς άναγουσαις ἡμᾶς ἀγγελικαῖς ἤ θἐιοτέραις 
δυνάµεσι, καὶ τὰ τοῦ σώματος µύσαντα αἱσθητήρια, 
εἰπεῖν δὲ xal τὰ τῆς φυχῆς, ἀπολυπραγμονήτως xal 
ἀνενοήτως ἔπεσθαι τῷ χαλοῦντι θεῷ. 


Τινὲς δὲ ἁπλούστερον ἐξηγήσαντο τὸ λόγιον * Mj, 
ἐξαξης γὰρ, φασὶν, ἵνα μὴ ἑξίῃ ἔχουοά τι * τουτέστι͵ 
Μὴ προανέλῃς σαυτὸν τοῦ φυσικοῦ θανάτου, xüv 
πάνυ πεφιλοσόφηχας * οὕπω yàp τῆς τελεοτάτης 
καθάρσεως ἔτυχες. Ἔνθεν καὶ ἀφιπταμένη ἡ Voy, 
τοῦ σώματος διὰ τῆς τοιαύτῃς ἐξαγωγῆς, ἔχουσὶ τι 
τῆς θνητοειδοῦς ζωῆς ἔξεισιν. Et γὰρ xal ὡς iv 
φρουρᾷ τῷ σώματίΥ ἑσμεν oi ἄνθρωποι, ὥσπερ δὴ 
καὶ Πλάτων εἰρήκει ἐν ἀποῤῥήτοις λόγοις ἄνωθεν 
τὴν δόξαν µεμαθηκώς, ἀλλ᾽ οὐ δεῖ ἑαυτὸν ἀποχτεῖναί 
τινα, πρὶν ἀνάγχην ὁ θεὸς ἐπιπέμψῃ. Καὶ κρείττων 
à ἐξήγησις αὕτη τῆς προτέρας, καὶ τῷ Χριστια- 
vixip λόγῳ συµθαἰνουσα * 


Μὴ τὰ (4) πελώρια µέτρα Ὑαίης ὑπὸ civ φρένα 
[βάλλου - 


Οὐ yg ἀληθείης φυτὸν évi χθονί, 
Μηδὲ µέτρει µέτρα ἡλίου (5) κανόνας συνα- 


[θροίσας . 
᾽Αἰδίῳ (6) βουλῇ φἐρεται Πατρὸς, οὐχ Évextv σου " 


Μήνης ῥοῖςον ἔασον * dsl τρέχει ἔργφ ἀνάγκης * 
᾽Αστέριον προπόρευµα σέθεν χάριν οὐκ ἑἐλοχεύθη - 


et 


Αἴθριος ἀρνίθων ταρσὸς πλατὺς, oU ποτ᾿ ἀληθὴς, 
Kai θυσιῶν (7) σπλάγχνων τε τοµαί ' τάδ ἀθύρ- 
[ματα πάντα, 
Ἐμπορικῆς ἁπάτης στηρίγματα. Φεῦγε σὺ ταῦτα, 
Μέλλων εὐσεθίης ἱερὸν παράδεισον ἀνοίγειν, 
"Ev0' ἀρετὴ, σοφία τε καὶ εὐνομίη συνάγονται. 
᾽Απάγει τὸν μαθητευόµενον ὁ Χαλδαῖος πάσης 
Ἑλληνικῆς σοφίας, xai µόνῳ προσχολλᾷν οἴεται 
τῷ Oz. Μὴ τὰ πελώρια γὰρ, φησὶ, µέτρα γαίης 
ὑπὸ civ φρένα βάλλου ' οὐ γὰρ ἀλτθείης φυτὸν 
ivl χθονί . τουτέστι, Μηδὲ τὰ μεγάλα µέτρα τῆς γῆς 
πολυπραγµόνει τῇ of φρενί, ὥσπερ oi γεωγράφοι 
ποιοῦσι καταμετροῦντες τὴν γῆν * σπέρμα γὰρ ἆλη- 
θείας οὐκ ἔστιν ἐν ΥΠ. Μηδὲ µέτρει µέτρα ἡλίου 
συνάθροίσας * αἲδίῳ µΛβουλη µφέρεται 
Πατρὸς, oby ἕνεκα σοῦ * τουτέσι. Mi) ἀσχολοῦ 
περὶ ἀστρονομίαν * οὗ γὰρ Ένεκεν τῆς σῆς ζωῆς τὸν 
δρόµον ποιεῖται, ἁλλ᾽ ἀῑδίως κινεῖται χατὰ τὸ τοῦ 
θεοὺ βούλημα. ἨΜήνης ῥοῖζον ἔασον, ἀεὶ τρέχει 


JOANNIS OPSOPOEI NOTAE. 


(4) Μὴ τὰ. Horum versuum sententia expressa 
exstat in Sibyllinorum oraculorum lib. 111. 

(5) 'HAlou. Metrum requirit ἠελίου. Sed id in his 
magicis oraculis non admodum curiose observa- 
iur. 

(6) ᾽Αἱδίφ. Marsilius Ficinus lib. iv De animorum 
, immoríalitate, cap. ult., agnoscit hunc versum. 

(7) Καὶ θυσιῶν. Citatur hic versus a Synesio in 
lib. De insomniis, pag. 102, nonnihil varians. Verba 


ejus Bunt: ᾽Αλλὰ τοῦτο μὲν παρειλήφθω παραστατι- 
xov τῆς ἀξίας, τῆς κατὰ τὴν ἓν φαντασίᾳ ζωὴν πρὸς 
τοὺς ἀπογινώσκοντας αὐτῆς xal τὰ ἑλάττω, ὡς οὐδὲν 
θαῦμα οὕτω γινώσχειν ὑπὸ περιττῆς σοφίας προσ- 
τιτηκότας τοῖς ὑπὸ τῶν λογίων ἀποχηρύκτοις. Φησὶ 


vá 

Οὐ Ουσιῶν σπλάγχνων τε τοµαί' «d ἀθύρματα 
9 , 9, ο [πάντα. 

Καὶ φεύγειν αὐτὰ παρακελεύεται. 











1129 EXPOSITIO ORACULORUM CHALDAICORUM. 


1130 


ἔργῳ ἀνάγκης. τουτὲότι, τὸ τῆς σελήνης εὔτρογχον A semper necessitatis opere currit, hoo est, ne anxie 


χἰνηµα μὴ πολυπραγµόνει τρἐχει γὰρ αὕτη οὐ διὰ 
σὲ, ἀλλ᾽ ὑπὸ κρείττονος ἀνάγκης ἀγομένη. ᾿Αστέριον 
προπόρευµα aígev χάριν οὐκ ἐλοχεύθη, τουτέστυ͵ 
οἱ προηγούμενοι τῶν ἀἁπλανῶν ἁστέρων, ἢ τῶν πλα- 
νωµένων, οὗ Ὑάριν σοῦ τὴν ὑπόστασιν ἔλαθον. 
Αἴθριος ὀρνίθων ταρσὸς, πλατὺς, eU ποτ’ ἀληθής. 
τουτέστιν, ἡ διὰ τῶν πετοµένων ὀρνίθων ἐν τῷ ἀέρι 
τέχνη, ἣν δὴ καὶ οἰωνιστικὴν ὀνομάζουσιν, οὐκ ἔστιν 
ἀληθὴς, περιεργαζοµένη πτήσεις αὐτῶν, xal χκλαγ- 
γὰς, xxl καθέδρχς. Ταρσὸν δὲ πλατὺν, t)» τῶν πο- 
δῶν αὐτῶν λέγει βάσιν πλατεῖαν οὖσαν, διὰ τὴν τῶν 
δακτύλων ἕκτασιν διειργοµένων τῷ μεταξὺ δέρµατι͵ 
Καὶ ῥυσιῶν σπλάγχνων τε τομαὶ, vá) ἀθύρματα 
πάντα, τουτέστιν, ἡ θυτικὴ καλουμένη ἐπιστήμη, 
ἤγουν ἡ διὰ τῶν θυσιῶν τῶν µελλόντων ζητοῦσα 
τὴν πρόγνωσιν, xal ἡ διὰ τομῆς τῶν σπλαγχων τῶν 
σφαζοµένων Ἱερείων, παίγνιά εἶσιν ἄντιχρυς. Ἐμ- 
πορικῖς ἁπάτης στηρίγματα ' τουτέστιν ἀφορμαὶ 
κέρδους ἀπατειλαί. Μὴ τοίνυν (ensi) πολυπραγµόνει 
σὺ μαθητευόμενος ὑπ ἐμοῦ, µέλλων εὐσεθείης ἱερὸν 
παράδεισον ἀνοίγειν. Ἱερὸς δὲ παρᾶδεισος εὐσεθείας 
κατὰ Χαλδαίους, οὖχ 8v ἡ τοῦ Μωυσέως βίθλος 
φησὶν, ἀλλ᾽ ὁ λειμὼ» τῶν ὑψηλοτάτων θεωριῶν, ἔνθα 
τὰ ποικίλα τῶν ἀρετῶν δένδρα, xal τὸ ξύλον τὸ 
γνωστιχὸν χαλοῦ καὶ πονηροῦ, τουτὲστιν ἡ διαχρι- 
tux) φρόνησις, dj διαιροῦσα τὸ κρεῖττον ἀπὸ τοῦ 
χείρονος' καὶ τὸ ξύλον τῆς ζωῆς, τουτέστι τὸ φυ- 
τὸν τῆς θείας ἑλλαμψεως τῆς χαρποφορούσης τῇ 
Φυχᾷ ζωὴν Ἱερωτέραν καὶ κρείττονα. Ἑν τούτῳ 
γοῦν τῷ παραδείσῳ καὶ ἀρετὴ καὶ σοφἰα καὶ εὐνομία 
φέρονται. Ἔστι δὲ ἀρετὴ, µία μὲν d γενιχὴ, πολλαὶ 
δὲ al κατ’ εἴδη διαιρούµεναι. Σοφία δὲ ἐστιν ἡ τού- 
των ἁπάντων περιεκτιχκὴ, ἣν ὡς uóva ἄβῤῥητον ὁ 
θεῖος προθάλλεται νοῦς. Τῶν δἡ τοιούτων Χαλδαϊκῶν 
παραινέσεων, τὰ μὲν πλείω καὶ ταῖς καθ ἡμᾶς 
εἶση γήσεσι κατάδηλά πώς εἰσι' τινὰ δὲ καὶ ἠθέτηται. 
Τοῦ γὰρ καθ ἡμᾶς δόγµατος διαῤῥήδην φάσκοντος 
διὰ τὸν ἄνθρωπον τὴν ὁρατὴν Ὑγεγενῆσθαι Χτίσιν, ὁ 
Χαλδαῖος τὸν λόγον οὗ παραδέχεται, ἀλλ᾽ ἀῑδίως τί- 
θεται χινεῖσθαί τι κατ’ οὐρανὸν, ἔργῳ ἀνάγχης, οὐχ 
ἕνεχεν ἡμῶν. 


Δίζεο [xai Tic ὀχετὸν, ὅθεν ἢ τίνι τάξει 
Σώματι Art T rdEo looc Ἐν ποτήσες, 


ε..». Ἱερῷ λόγῳ ἔργον ἑνώσας. 


Τουτέστι, ζήτει τὴν ἀρχὴν τῆς ψυχῆς, πόθιν παρ. D) 


Xx9n xal ἑδούλευσε σώματι, xal πῶς ἂν τις ταύ- 
την ἀνακτησάμενος xal ἐγείρας διὰ τῶν τελεστικῶν 
prov, παναγάγῃ ὅθεν ἀφίχετο' ἱερῷ λόγῳ ἑνώσας' 
τοῦτο δὲ τοιοῦτόν ἐστιν. Ἱερός ἐστιν ἡμῖν ὁ λόγος, 
ἡ νοερὰ ζωὴ, μᾶλλον δὲ ἡ ὑψηλοτέρα δύναμις τῆς 
ψυχῆς, ἣν ἄνθος νοῦ iv ἑτέροις ὀνομάζει τὸ λόγιονν 
λλλ' οὗτος ὁ ἱερὸς λόγος ἁδονατεῖ ἀφ᾿ ἑαυτοῦ πρὸς 
τὴν ὑψηλοτέραν ἀναγωγὴν, καὶ πρὸς τὴν τοῦ θείου 
περίληψιν. Καὶ ὁ μὲν τῆς εὐσεθείας λόγος Ίειραγω- 
γεῖ τοῦτον πρὸς θεὸν, διὰ τῶν ἐχεῖθεν ἐλλάμψεων, 


ὁ δὲ Χαλδαῖος διὰ τῆς τελεστιχήε ἐπιστήμης., Te- 


λεστικὴ δὲ ἐπιστήμη ἐστὶν, ἡ olov τελειοῦσα τὴν 
Ῥατκοι. Ga. CXXII. 


scruteris lune volubilem motum, non enim propter 
te currit illa, sed agitatur a necessitate potiore. 
Steliarum progressus tua causa factus non est ; id 
est, stellarum duces ac prefecti, tam fixarum quam 
erraticarum, essentiam sive substantiam suam non 
in tui gratiam nacti sunt. /E£theriz? avium plante 
latis non sunt veraces, id est,ars, ex avium in aere 
volantium inspectione, quam etiam auguralem 
scientiam nominant, curiose illarum volatum, gar- 
ritum, et sedes observans, vera non est. Latam 
autem plantam vocat, dilatatoum pedum gressum, 
ob digitorum extensionem cute inter illos media 
quam longissime diducta. Et victíémarum viscerum- 
que sectiones, heec omnia ludibria suut; id est, ars 
sacrificandi, tam ea que futura per victimas, quam 
que per viscerum mactatarum hostiarum dissectio- 
nem inquirit, manifesta ludicra sunt. Negotiatorum 
erroris fulcra, id eat, lucri fraudulente captationes, 
Ne igitur (ait) tu mem discipline tradite istiusmodi 
curiose indageris, si quidem sacrum pietatis hor- 
tum tibi patere velis. Est autem sacer pietatis hor- 
tus sive paradisus secundum Chaldzos, non quem 
Moysis liber predicat, sed altissimarum contem- 
plationum pratum, in quo sunt varie virtutum ar- 
bores et lignum cognitionis boni et mali, id est 
prudentia dijudicatrix, bona a pravis segreganse ; 
lignum denique vite, id est planta illustrationis di- 
vine, quae anime fructum :sanctioris et melioris 
vitm producit. In hoc igitur paradiso sunt virtus, 
sapientia et equitas. Est autem virtus una quidem 


(C genere, sed plures specie diverse. Sapientia vero 


omnea virtutes in 8e complectitur, quam ut solam 
ineffabilem mens divina profert. Atque exhortatio- 
num istarum Chaldaicarum pars magna quodam- 
modo e nostrorum institutis aperta est, pars vero 
falsa et ex ethnicorum doctrinadesumpla. Namcum 
nostra doctrina manifesteasseratcreaturam omnem 
visui subjectam hominum causa conditam fuisse, 
Chaldeus istud verbuin omnino non admittit, sed 
perpetuo cursu coelestia ferri tradit vi necessitatis, 
non propter nos. 


Scerufare animg rivum, unde aut quo ordine. 

Corpori mercenaria opera prostila ad dignitatem 
[iterum extollas, 

Sacre rationi opere adjuncto. 


Που est, quere anime originem, unde producta 
corpori inservierit, et quo pacto illa sacrarum cire- 
moniarum opere refocillata, lustrata atque erecta, 
eo unde venerat reduci queat, sacra ratione conjun- 
cla. Id quod ita intelligendum venit. Sacra ratio 
in nobis est vita intellectu predita aut potius su- 
prema animee facultas, quam mentis florem alicubi 
oraculum appellat. Verum sacra ista ratio nequit 
suo opsius ductu et auspicio ad superiora aspirare 
et res divinas comprehendere. Atque pietatis qui- 
dem institutum ad Deum illam manu dicit ope illu- 
minationüum sive institutionum colitus immissa- 
rum; Chaldeus vero ritum ao osremonisrum 


36 


4134 


MICHAELIS PSELLI 


1132 


Scientia. Que scientia rituum initiatrix animam A φυχὴν διὰ τῆς τῶν ἐνταῦθ ὑλικῶν δυνάµεως. Tobto 


perfectam reddit ope et potentia materialium ter- 
restrium. Huic igitur (ait) sacre rationi cum opus 
universi, id est cum sacre rationi anime, sive 
prestantiori illius facultati omremoniarum opus 
conjunxeris. Et Gregorius quidem Theologus e no- 
8tris, ratione et contemplatione animam ad divina 
evehit, ratione qus in nobis principatum obtinet 
intellectuque praedita est, contemplatione, quie su- 
.perne veniens illuminatio est. Plato vero ratione et 
intellectu essentiam generationis expertem princi- 
pioque carentem a nobis comprehendi posse statuit. 
At Chaldeus ait non aliter nos ad Deum deduci 
posse, nisi anime vehiculum materialibus ceremo- 


γοῦν, φησὶ, τῷ Ἱερῷ λόγῳ ἔργον ἑνώσας, τουτέστι 
συνάψας τῷ ἱερῷ λόγψ τῆς φυχῆς, ἤτοι τῇ κρείτ- 
tovt δυνάµει τὸ τῆς τελετῆς ἔργον. Kal ὁ μὲν καθ᾽ 
ἡμᾶς θιολόγος Γρηγόριος λόγῳ xal τῇ θεωρίᾳ τὴν 
ψΨυχην ἀνάγει πρὸς τὰ θειότερα λόγῳ τῷ καθ᾽ ἡμᾶς 
τῷ νοερωτέρῳ καὶ κρείττονι, θεωρίᾳ τῇ ὑπὲρ ἡμᾶς 
ἑλλάμψει. Ὁ δὲ Βλάτων λόγῳ καὶ νοήσει περιληπτὴν 
ἡμῖν τὴν ἀγέννητον οὐσίαν τίθεται ὁ δὲ Χαλδαῖος 
οὐκ ἄλλως φησὶν ἡμᾶς ἀνάγεσθαι πρὸς θεὸν, εἰ μὴ 
δυναμώσομεν τὸ τῆς ψυχῆς ὄχημα διὰ τῶν ὁλικῶν 
τελετῶν' οἴἵεται γὰρ καθαίρεσθαι τὴν Φυχὴν Ἀίθοις 
xal πόαις καὶ ἐπῳδαῖς, xal εὔτροχον εἶναι πρὸς τὴν 
ἀνάθασιν, 


niis aptum reddamus atque firmemus ; arbitretur enim animam lignis, herbis et carminibus lustrari, 


agilioremque ad agcensum reddi. 


Ne deorsum vergas, locus przruptus in terra subjacet, B. Mi, [δὲ] κάτω,εύσῃς, κρημνὸς κατὰ γῆς ὑπόκειται, 


De gradibus trahens septem vias habentibus, sub 
[quibus 
Necessitatís solium est. 


Oraculum admonet animam que a Deo proxima 
est, ut huic soli tota mente adhereat, neque ad 
terrena cursum inflectat : quod immensus a Deo in 
terram pateat hiatus, qui animas per limina septem 
tramitum detrahat. Sunt autem limina septem tra- 
mitum, septem errantium stellarum orbes. 8i ita- 
que superne deorsum anima nutaverit, per septem 
illardm orbes in terram feretur. Sed istud septem 
circulorum iter tanquam per gradus quosdam ad 
necessitatis solium deducit: quo cum anima per- 
venerit, inevitabili mundi terreni desiderio tene- 
iur. 

Nomina barbara nunquam mutaveris : 

Id est, singule geates habent nomina quedam 
divinitus data, qua iocredibilem vim habent in sa- 
cris. Ne igiturilla commutes aut transferas in Gre- 
corum sermonem, ut est nomen Seraphim, Che- 
rubim, Michael, Gabriel. Sic enim juxta Hebreorum 
dialectum prolata singularem et ineffabilem efflca- 
ciam in sacrorum administratione habent at in 
Greca nomina commutata, prorsus imbecillem. Ad 
me quod attinet, Chaldeorum sacra omnino non 
probo, neque illorum doctrine assentior. Vizautem 
oraculi obscuritatem tibi retexi. 

Mundus habet quadamienus sustentatores intellectu 
[pradétos et immobiles. 

Chaldei posuerunt potentias in mundo, quas no- 
minarunt mundi duces sive rectores, quod mun- 
dum motibus cum providenti cura regant. Has igi- 
tur potentias sive facultates appellat oraculum 
sustentatores, quod mundum universum suetineunt. 
Atque immobilitate quidem declaratur illarum vis 
firma ac stabilis, sustentatione vero custodie atque 
conservationiscura. Istasautem facultates designant 
per solas mundorum causas et immobilitatem. Sunt 


Ἡπταπόρου σύρων κατὰ βαθµίδος, ὑφ᾽ f» ὁ τῆς 
᾽Ανάγχης θρόνος ἐστίν. 


Tiv μετὰ θεὸν οὖσαν ψυχὴν τὸ λόγιον νουβετεῖ 
ἐκείνῳ µόνῳ προσέχειν τὸν νοῦν, καὶ μὴ χάτω τὴν 
ῥοπὴν ποιεῖσθαι' πολὺς γὰρ ὁ ἀπὸ θεοῦ xata γῆν 
κρημνὸς, σόρων τὰς ψυχὰς διὰ τῆς ἑπταπόρου βαθ- 
µίδος., 'Ἑπτάπορος δὲ βαθμὶς, αἱ τῶν ἑπτὰ πλανη- 
τῶν σφαῖραί εἶσι. Νεύσασα Ὑοῦν ἄνωθεν ἡ φυχἠ, 
φέρεται ἐπὶ γῆν διὰ τῶν ἑπτὰ τούτων σφαιρῶν. Ἡ 
δὲ τῶν ἑπτὰ κύκλων ὡς διὰ βαθµίδος χαθοδος ἐπὶ 
τὸν θρόνον ἄγει τῆς ἀνάγκης' οὗ δὴ γενοµένη fj uy 
τὸν περίγειον κόσμον ποθεῖν ἀναγκάζιται. 


Ονόματα (8) βάρθαρα µή ποτ’ ἀλλάξῃς. 

Τουτέστιν, εἶσὶν ὀνόματα παρ) ἑκάστοις ἔθνεσι 
θεοπαράδοτα, δύναμιν ἐν ταῖς τελεταῖς ἄῤῥητον 
ἔχοντα. M3) οὖν μήτ) ἀλλάξῃς αὐτὰ εἰς τὴν Ἕλληνι- 
xiv διάλεκτον  οἷον τὸ Σεραφεὶμ, xal τὸ Χερουθεὶμ, 
καὶ τὸ Μιχαὴλ, xai τὸ Γαθριήλ. Οὕτω μὲν λεγόμενα 
κατὰ τὴν Ἑδθραϊκὴν διάλεχτον, ἑνέργειαε ἐν ταῖς 
τελεταῖς ἔχει ἄῤῥητον ἀμειφθέντα δὲ ἐν τοῖς Ἑλ- 
ληνικοῖς ὀνόμασιν, ἄσθενη. "Ey δὲ οὗ τὰς Χαλδαί- 
κὰς δέχομαι τελετὰς, οὔτε τῷ δόγµατι πᾶνυ προστί- 
θεµαι. ᾽Ανεχάλυψα δέ σοι μόλις τοῦ λόγου τὴν xpu- 


[4 
φιοτητα. 


Πῶς ἔχει κόσµος νοεροὺς ἀνοχῆας ἀκαμπεῖς. 


Δυνάμεις iv τῷ χοσµμφ ol Χαλδαῖοι τίθενται, xai 
ὠνόμασεν αὐτὰς κοσμαγωγοὺς ὡς τὸν κόσμον ἁγού- 
σας Ἱπρονοητιχαῖς κινήσεσι. Ταύτας οὖν τὰς δυνά- 
μεις ἀνοχῆας χαλεῖ τὸ λόγιον, ὡς τὸν πάντα κόσμον 
ἀνεχούσας * τῷ μὲν ἀχαμπεῖ τῆς σταθερᾶς αὐτῶν 
δηλουμένης δονάµεως' τῷ δὲ ἀνοχικῷ, τῆς φρουρη- 
τικῆς. Ταύτας δὲ τὰς δυνάµεις, διὰ µόνης τῶν xó- 
σµων αἰτίας καὶ ἀκλινοῦς ὁρίζονιαι. Etol δὲ καὶ ἴτι- 
pav δυνάµεις λεγόμεναι παρ᾽ αὐτοῖς µείλικτοι, otov 


JOANNIS ΟΡΡΟΡΗΙ NOTAE. 


(8) Ὀνόματα, Refort oraculum cum sua interpre- 
tatione Nicephorus in scholiis ad Synesium pag. 96, 


Vide quoque eruditam ejus explicationem apud 
Origenem, lib. contra Celsum. | 


1133 


EXPOSITIO ORACULORUM CHALDAICORUM. 


1134 


ἔντοναι καὶ ἀνεπίατραοφοι πρὸς τὰ «jüs, xal τὰς À vero et alie nonnulla potentie quas implaeabiles 


qugàc ποιοῦσαι τοῖς Θθελγητρίοις μὴ µειλίσσεσθαι 
πάθεσιν, 


Ἐνέργει περὶ τὸν (9, 40) ᾿Εχατινὸν στρόφαλον. 

Ἐκατινὸς στρόφαλος σφαῖρά ἐστι χρυσῆ, μέσον 
σάπφειρον περικλείουσα, διὰ ταυρείου στρεφοµένη 
Ἱμάντος, δὺ ὅλης (44) αὐτῆς ἔχουσα χαρακτῆρας' 
ἣν δὴ στρέφοντες ἐποιοῦντο τὰς ἐπικλήσεις. Kel τὰ 
τοιαῦτα καλεῖν εἰώθασιν ἴυγγας (12), εἴτο σφαιριχὸν 
εἶχον, εἴτε τρίγωνον, εἴτε καὶ ὅτι σχῆμα. "A δὴ 
δονοῦντες τοὺς ἀσήμους ἢ κτηνώδεις ἐξεφώνουν 
Ίχους, γελῶντες, xal τὸν ἀέρα µαστίζοντες. Διδάσκει 
οὖν τὴν τακετὴν ἐνερχεῖν, ἦτοι τὴν κίνησιν τοῦ τοιού- 
του στροφάλου, ὡς Δύναμιν ἀπόῤῥητον ἔχουσαν. 'Exa- 
τινὸς δὲ καλεῖται, ὡς τῇ ᾿Εχάτῃ ἀνακείμενος" ἡ 6t 
Ἑκάτη θιός ἐστι παρὰ Χαλδαίοις, iv δεξιᾷ μὲν αὖ- 
τῆς ἔχουσα τὴν πηγὴν τῶν ἀρετῶν. "Βστι δὲ τὸ πᾶν 


Φλύαρον. 


Ηολλάκις ἣν λέξης pot, ἀθρήσεις πάντα λέαντα. 

Οὔτε γὰρ οὐράνιος κυρτὸς τότε φαίνεται ὄγκος, 

᾿Αστέριες οὗ Ἀλάμπουσι, τὸ µήνης φῶς eium 
πται͵ 

Κθὼν οὐχ ἕστηκεν βλέπεται δὲ πάντα κεραυνοί, 


Ἕν τῶν ἐν oüpavip δώδεκα ζωδίων λεγομένων ἑστὶν 
ὁ λέων, οἴκος ἁλίου λεγόμενος οὗ τὴν πηγὴν, Ἆτοι 
τὴν αἶτίαν τῆς λεοντοειδοῦς ἐξ ἁστέρων συνθέσεως, 
λεοντοῦχον ὁ Χαλδαῖος χαλεῖ. Ἐν οὖν ταῖς τελεταῖς, 
φησὶν, ἐὰν ἐξ ὀνόματος καλέσῃς τὴν ταύτην πηγὴν, 
οὐδὲν ἕτερον ἴδῃς ἂν dv οὐρανῷ Tj φάσμα λεόντιον.Οὔτε 
[Xp ὁ κυρτὸς τοὺ ἀνθρώπου ὄγχος ἤτοι ὁ περιφερὴς 
φανεῖταί σοι, οὔτε ἀστέρες αὐγάσουσιν , ἀλλὰ καὶ 
5 σελήνη χεχάλυπται, xal σεισμοῖς τὰ πάντα δονεῖ- 
ται. Οὐκ ἀναιρεῖ δὲ τὴν οὐσίαν fj τοιαύτη λεοντοῦχος 
πηγἡ, ἀλλὰ τὸ ἡγεμονιχὸν τῆς ἴδίας ὑπάρξεως ἀπο- 
κρύφτει τὴν θεωρίαν αὐτῶν. 


Πάντοθεν ἁπλάστῳφ φυχῇᾷ πυρὸς ἠνία τεῖνον. 
”Απλαστον ψοχὴν ὀνομάζει τὸ λόγον τὴν ἀμόρφω- 
τον xxl ἁδιατύπωτον, fj τὴν ἁπλουστάτην καὶ χαθα- 
ρωτάτην᾽ ἡνία δὲ τοῦ πυρὸς τῆς τοιαύτης ψυχῖς, 
τῆς θεουργικῆς ἐστι ζωῆς ἡ εὔλυτος ἑνέρχεια, &va- 
τείνουσα τὸν νοῦν τὸν πύρινον εἷς αὐτὸ τὸ θεῖον φῶς. 


Πάντοθεν οὖν τῇ ἁπλάσιῳ doyü τὰ τοῦ πυρὸς D 


ἡνία τεῖνον, τουτέστι, καὶ ἀπὸ τῆς νοερᾶς δυνά- 
psec, xal ἀπὸ τῆς διανοητικΏς, xal ἀπὸ τῆς δοξα» 
στινῆς, ἔιτω τῇῃ Ψυχῇ σπούδασµα, ἵνα καταλλήλως 
ἁκάστῃ δυνάµει τὰς θείας εἰσδέξηται φωταγωγίας. 
Τοῦτο γάρ φησι τὸ, πυρὸς ἡνία τεῖνον, 'AXX d$, φύ- 
eic ὀχλάζουσα, καὶ κατὰ τὰς δευτέρας ζωὰς ἐνεργεῖ. 


vocant, ut qua» valide atque fixe ad lieo inferiora 

nunquam flectuntur, et in causa sunt ut anime 

ab aflectuum illicebris neutiquam demulceantur. 
Operare circa Hecatinum circulum. 

Hecatinus cireulus orbis est aurens, in medio 
sapphirum inclusum eomplectens,loro bubulo con- 
versus, undiquaque varias figuras et characteres 
habens : quem rotantes, perflciebant invoocationes. 
Atque istiusmodi sunt que jungas vocare solent 
sive orbicularem, sive triangularem, sive aliam 
quamcunque figuram habeant. Átque dum circum- 
agitant orbem illum, ΒΟΠΟΒ inconditos vel etiam 
belluinos cum clamore errittunt ridentes et aerem 
flagris ferientes. Docet itaque ritus operationem, 
sive cirouli ejusmodi agitationem, ut quia vires ar- 
canas habeat. Vocalus autem circulus ille Hecati- 
nus quia Hecate dedicatus est. Que Hecate Chal. 
deis dea est, et in dextra sui parte virtutum fon- 
tem hhbet. Est autem hoc oraculum plane fu- 
tile. 

Si sape me allocutus fueris, videbis ubique leonem. 


Neque enim calestis εἰ convexa moles tunc apparet, 
Stelle non micant, lung lumen occullatum est, 


lerra non stat fixa : videntur aulem omnia [uimini- 
[bus plena. 


Leo est unum ex coli animalibus Zodiaco assi- 
gnalis : alias solis domus dicitur : cujus fontem, id 
est leoniformis e stellis compositionis causam, 
Chaldeus λεοντοῦχον vocat, quasi dicas leonitenen- 


C tem. Ait igitur, si inter sacra fontem istum nomine 


suo vocaveris, nihil aliud in colo preterquam spe- 
etrum leoninum videbis. Neque enim concava et 
rotunda hominis (potius celi moles tibi apparebit, 
neque stella lucebunt; imo ipsa luna occultabitur, 
et concussionibus omnia agitabuntur. Horum au- 
tem essentiam non tollit fons iste sedi leonis assi- 
gnatus, sed proprie illorum substantie principa- 
tus in causa est ut ipsa occultata non conspieian- 
tur. 
Anime figurz experti undique tende ignis habenas. 
"Απλαστον animam vocat oraculum forma et fi- 
gura omni carentem, vel simplicissimam et pu- 
rissimam : ignis autem habenas istiusmodi ani- 
me, expeditam atque liberam deifiose vitse opera- 
tionem, que igneam mentem ad divinun lumen ex- 
eitat atque erigit. Informi itaque anima ignis ha- 
benas tende, id est huio rei stude atque operam 
nava, ut omnes potentie, et in intellectu, et in co- 
gitatione, et in opinione consistentes, qualibet in- 
quam sibi conformes et congruentes suscipiant 
illuminationes divinas. Nihil enim aliud sibi vult 
illud, ignis habenas tende. Sed natura labascero so- 
let, et alterius vite deterioris scilicet, studio teneri. 


JOANNIS OPSOP/EI NOTE. | 


(9-10) 'Εκχατινόν. Legitur cum expositionis parte 


in Nicephori scholiis ad Synesium pag. 96 edit. 
Grece, ubi ἑκατιχὸς scribitur. 


(11 Δύ ὅλής, Nicephorus lagi. δὺ ὅλης δὲ τῆς 


ἐπιφανείας χαρακτῆρας καὶ σχήματα διάφορα, 

e "Ioyrac. Suidas ἔστι δὲ xal ὁρένιόν τι vi 
καλούμανον, ὅπερ εἰώθασιν al φαρµαλιόες avplottv ὣς 
χαταχηλούµεναι τοὺς ἀγαπωμένους. 


1135 


0 homo audaci e natura productum artificium. 
Artificium equidem homo dicitur, utpote arcana 
et incredibili arte & Deo constructus. Eumdem ho- 
minem appellat oraculum audacem naturam,ut qui 
circa res excellentes versetur, modo stellarum ους» 
sum dimetiens, modo supernaturalium potentia- 
rum ordines accurate inquirens, atque adeo etiam 
que longe extra orbem codestem sunt contem- 
plans, et de Deo aliquid disserere contendens. Isti 
enim animi disquisitionum conatus, nature sunt 
confidentis. Audaciam autem dixit et confldentiam, 
non ut calumniaretur, sed ut nature impetum de- 
notaret. 
In sinistrae Hecates ilibus situs est fons virtutis, 
Intus tolus manens, virginilalem nunquam dese- 
[rens. 
Chaldaei Hecaten dee loco habent que medium 
ordinem ducat, et. quasi centrum sit omnium po- 
tentiarum. In dextcis ejus partibus collocant fon- 
iem animarum, in sinistris fontem bonorum aive 
virtutum : aiuntque animarum quidem fontem ad 
propagationem esse proclivem, virtutum vero fon- 
tem intra proprie essentie limites coercitum ma- 
nere, virginis intacte instar incorruptum, eamque 
quam habet firmitatem etimmobilitatem ab impla- 
c&abilium potentiarum facultate adeptum esse, et 
virginali zona accinctum. 
Quando videris absque forma sacrosanctum ignem 


Lucentem exsultando tolum per mundi profunda, 
Audi ignis vocem. 


MICHAELIS PSELLI 


' 1136 


Ὦ τολμηρᾶς ix φύσεως, ἄνθρωπε, τέχνασμα. 

Τἔχνασμα μὲν γὰρ ὁ ἄνθρωπος, ὣς παρὰ θιοῦ 
ἀποῤῥήτῳ τέχνῃ συντεθεὶς, τολμηρὰν δὲ φύσιν αὐτὸν 
ὠνόμασε τὸ λόγιον, ὡς τὰ κρείττονα περιεργαζόµε- 
vov, καὶ Opópov μὲν ἁστέρων καταμετροῦντα, ὑπερ- 
φυῶν δὲ δυνάμεων τάξεις διακριθοῦντα, xal ἐξωτάτω 
τῆς οὐρανίου σφαίρας διασκοποῦντα, καὶ περὶ θεοῦ 
τι λέγειν διατεινόµενον. Αἱ γὰρ ἐπιθολαὶ αὗται τῶν 
νοημάτων, τολμηρᾶς φύσεως. OÓ διασύρων δὲ iv- 
ταῦθα τὴν vóÀ pav εἶπεν, ἀλλὰ τὴν ὁρμὴν τῆς φύσεως 
τίθεικεν., 


Λαιῆς ἐν λαγόσιν Ἑχάτης ἀριτῆς πέλε πηγἡ, 
Ἔνδον ὅλη ᾿ µένουσα , τὸ Γπαρθένιον ad py 
εἴσα. 


Τὴν Ἑκάτην ol Χαλδαῖοι θεὸν ὁρίζωνται µεσαιτάτην 
ἄγουσαν τάξιν, xal olov κέντρον ἔχουσαν τῶν ὅλῶν 
δυνάµεων. Καὶ ἐν μὲν τοῖς δεξιοῖς αὐτῆς µέρεσι τι- 
θίασι τὴν πηγὴν τῶν ψυχῶν' ἐν δὲ τοῖς ἀριστεροῖς, 
τὴν πηγὴν τῶν ἀγαθῶν, xxl φασι,, ὅτι ἡ μὲν πηγὴ 
τῶν ψυχῶν ἔτοιμός ἐστιν εἰς τὰς ἀπογεννήσεις d 
δὲ mni τῶν ἀρετῶν kv ὅροις μένει ἔνδον τῆς ἰδίας 
οὐσίας, xai oiov παρθένος ἐστὶ καὶ ἁμιγὴς, τὸ στα- 
σιµμον τοῦτο καὶ ἀκίνητον ἀπὸ τῆς τῶν ἀμειλίκτων 
λαθοῦσα δυνάµεως, καὶ ζωστῆρι χοσμηθεῖσα παρ- 
θενικχῷ. 

Ἡνίκα βλέ ορφῆς ἅτερ εὐτερον Tu 
Ἐν πάω Piper By Xov κατὰ ᾖβένθια κχό- 


σµου, 
Ελῦθι πυρὸς φωνήν. m 


Agit oraculum de divino igne a plurimis homi- C Περὶ τοῦ ὁρωμένου πολλοῖς τῶν ἀνθρώπων θείου 


nibus conspecto, monetque, ne, si quis tale lu- 
men certa aliqua forma et figura representatum 
videát, huic ulterius fidem adhibeat, neque il- 
lino emissam vocem pro verissima excipiat. 
Contra si id ab omni forma et flgura libe- 
rum visui offeralur, non decipieris; sed quod- 
cunque ex illo interrogaveris, certo verum erit. 
Nominatur autem iste ignis sacrosanctus, quod 
cum decore 8 sacris viris sit conspectus, et 
totus hino illinc subsultans, magno letitie scilicet 
et gratie indicio, per mundi abstrusa apparuerit. 
Ne vocaveris imaginem nalura per se conspicuam, 

. Inspectio per se dicitur, quando qui sacris ini- 
liatus est, divina videt lumina. At si hic nihil 
videat, sed ille qui sacra ordinat atque dispo- 
nit, spectrum aliquod per se contueatur, id ini- 
tiati respectu superinspectio appellatur. Notan- 
dum autem est imaginem in sacris evocari so- 
litam, mente perceptibilem esse debere, et 8 
corpore omni prorsus separabilem. Nature au- 
tem forma sive imago, non est undiquaque mente 
perceptibilis, quia natura ut plurimum facultas 
est corporum administratrix. Ne igitur, inquit, in 


φωτὸς τὸ λόγιον διέξεισιν, ὡς sb μὲν ἐν σχήµατι 
xai μορφῇ θεψη τις τὸ τοιοῦτον φῶς, μηχέτι τούτῳ 
προσχέτω τὸν νοῦν, μηδὲ τὴν ἐκεῖθεν πεμπομένην 
φωνὴν ἀληθεστάτην νοµισάτω. El δὲ ἴδοι τοῦτο ἀσχη- 
µάτιστον, καὶ ἁμόρφωτον , ἀνεξαπάτητος ἔστω' καὶ 
ὅπερ ἂν ἐκεῖθεν ἑἐρωτηθείη, ἀληθές ἐστιν ἄντικρυς. 
Εὐτερον δὲ τὸ τοιοῦτον πῦρ ὠνόμασεν, ὡς iv xa 
τοῖς ἱεροῖς ἀνδράσιν ὀρώμενον xal σκιρτηδὸν ὅλον 
προφαινόµενον, τοι ἱλαρῶς xal χαριέντως, κατὰ τὰ 
βάθη τοῦ κόσμου. 


Mi) φύσεως χαλέαῃς αὔτοπτον ἄγαλμα. 
Αὐτοφία ἐστὶν, ὅναν αὐτὸς ὁ τελούμενος τὰ θεῖα 
φῶτα ὁρᾷ. Et δὲ οὗτος μὲν οὐδὲν ὀρφη, ὁ δὲ τὴν τε- 


D λετὴν διατιθέµενος αὐτοπτεῖ τι φαινόµενον, ἑποπτεία 


τοῦτο πρὸς τὸν τελούμενον λέγεται. Ast δὲ τὸ καλού- 


µενον ἄγαλμα ἐν ταῖς τελεταῖς νοητὸν εἶναι, καὶ σω- 


-μάτων παντάπασι χωριστόν. Τὸ δὲ τῆς φύσεως µόρ- 


Φφωμα οὐκ ἔστι παντάπασι νοητόν' dà γὰρ φύσις 
σωμάτων ἑστὶν ὡς ἐπιτοπλεῖστον διοιχητικἡ δύναμις 
μὴ οὖν καλέσις, φησὶν, ἐν ταῖς τελεταῖς αὔτοκτον 
φύσεως ἄγαλμα. ἘἨποίσιι γάρ σοι µεθ᾽ ἑαυτοῦ φυσικῶν 
τεττάρων µόνον πληθύν. 


sacris ceremoniis advoces nature imaginem sua sponte conspicuam. Tibi enim nihil secum afferet 
preterquam quatuor naturalium clementorum congeriem. 
JOANNIS OPSOPJEI NOTE. 
(13) Παρθίνιον. Versus requirit παρθένον genere neutro, ut supra, quod vix alibi reperias. 





1137 
H «φύσις πείθει πιστεύειν 


C. [ἀγνούς. 
Καὶ τὰ χκακῆς ὍΌλης βλαστήµατα, χρηστὰ καὶ 
[ἐσθλά 


Οὐχ ὅτι αὐτὴ πείθει τοῦτο, ἀλλ᾽ ὅτι χληθείσης πρὸ 
τῆς παρουσίας αὐτῆς πολὺς ἐπιῤῥεῖ δαιμόνων Χχορὸς, 
καὶ πολυειδεῖς προφαίνονται μορφαὶ δαιµονιώδεις, 
ἀπὸ πάντων μὲν τῶν στοιχείων ἀνεγειρόμεναι, ἀπὸ 
πάντων δὲ τῶν μερῶν τοῦ σεληνιαίου δρόµου συγκε(- 
psval τε xai µεριζόµεναι' καὶ ἱλαραὶ καὶ χαρίεσσαι 
πολλάκις φαινόµεναι͵,φαντασίαν τινὸς ἀγαθότητος πρὸς 
τὸν τελούμενον ὑποκρίνονται. 


Vu όπων θεὸν ἄγξει εἲς ἑαυτὴν 
osi ων τή, ἔχουσα, D μίθυσται. 
Αρμονίαν αὔχει γὰρ, ὑφ᾽ Ü πέλε σῶμα βρότειον. 

Τὸ θεῖον, φησὶ, πῦρ ἡ duy?) βιάζεται elc ἑαυτὴν 
(τοῦτο γάρ ἔστι τὸ ἄγχειν) διὰ τῆς ἀθανασίας xai 
τῆς χαθαρότητος . Τότε γὰρ ὅλη µεηέθυσται, τουτ- 
έστι, πληροῦται τῆς κρείττονος ζωῆς καὶ ἐλλάμψεως, 
καὶ οἵον ἐξίσταται ἑαυτῆς. Εἶτα πρὸς αὐτὴν ὁ λόγος 
φησὶν, ἁρμονίαν αὔχει, τουτέστι σεμνύνου τῇ ἀφα- 
νεῖ xal νοητῇ ἁρμονίᾳ, fj συνδέδεσαι, ἀριθμητικοῖς 
λόγοις xal μουσικοῖς. Ὑπὸ ταύτῃ γὰρ t5 νοητῇ 
ἁρμονίᾳ xal τὸ βρότειον xal σύνβετον συνηρµόσθη 
σῶμα ἐκεῖθεν ἐπιχορηγουμένην ἔχον τὴν σύστα- 
σιν. 


Ἡγιίσθω ψυχῆς βάθος ἄμθροτον ' ὄμματα δὲ 
[πάντα 
"Αρδην ἐκπέτασον dvo. 


Ψυχῆς βάθος αἱ τριπλαϊῖ αὐτῆς δυνάµεις εἰσίν' αἱ C 


νοεραὶ, al διανοητικαὶ, al δοξαστικαί. ὄμματα δὲ, 
αἱ τριπλαῖ αὐτῶν γνωστικαὶ ἐνέργειαι. Τὸ μὲν γὰρ 
ὄμμα γνώσεως σύμθολον' ἡ δὲ ζωὴ, ὀρέξεως. ᾿Ανοι- 
γέσθω οὖν, φὴσὶ, τὸ τῆς ψυχῆς ἀθάνατον βάθος, καὶ 
τὰς γνωστικάς σοι δυνάµεις ἄρδην ἐκπέτασον ἄνω, xal 
ὅλον σαυτὸν, ἵνα τὸ ἡμεδαπὸν dpi) µετάθες ἐπὶ τὸν 
Κύριον. 


M?) πνεῦμα µολόνῃς μηδὲ βαθύντς τὸ ἐπίπεδον. 


Δύο χ.τῶνας ἐπενδύουσι τὴν ψυχὴν ol Χαλδαῖοι" 
καὶ τὸν μέν πνευματικὸν ὠνόμασαν, ἀπὸ τοῦ αἴσθη- 
τοῦ χόσµου ἐξυφανθέντα αὐτῇῃ ' τὸν δὲ αὐγοειδῆ, 
λεπτὸν καὶ dva: ὄνπερ ἐπίπεδον ὠνόμασε. Μήτε 


EXPOSITIO ORACULORUM CHALDAICORUM. 


1138 


εἶναι τοὺς δαίµονας A Natura suadet, ut credamus genios sanctos esse. 


Kt prave materie germina, utilia et bona. 


Non quod ipsa natura hoc ratione suadeat, sed 
quod si quando illa evocetur. ante adventum ejus 
frequens demonum coetus affluat, et varii generis 
formeque spectra demoniaca precurrant et appa- 
reant, ab omnibus partim elementis excitata, par- 
tim ab omnibus lunaris cursus portionibus com- 
posita et discreta : imo cum letitia et gratia qua- 
dam blanditie sepius occurrentia speciem boni- 
tatis initiato prebert. 
Anima hominum Deum in. seipsum constringet, 
Si nihil caduci obtinens, tota inebriata est. 
Harmoniam jacta namque, sub qua Lind i 
est. 
Ait quod anima in seipsam vi compellat ignem 
divinum (id enim sibi vult τὸ ἄγχειν, constringere) 
ratione immortalitatis ct puritatis. Tunc enim tota 
inebriata est, id est imple:ur prestantiori vita et il- 
luminatione,et quasi extra seipsam movetur. Deinde 
ipsam animam alloquitur oraculum dicens, Har- 
moniam jacta, id est gloriare de obscura et intel- 
ligibili coagmentatione, qua colligata es arithme- 
ticis et musicis proportionibus. Sub hac enim in- 
telligibili harmonia etiam vitale et compositum 
corpus coagmentatum est structura illinc suppe- 
ditata. 
Principatum teneat. anima profunditas ditina : ocu- 


[los autem omnes. - 
In altum sursum extendito. 


Anime profunditas innuit triplices ejus poten- 
tias, quje in intellectu, cogitatione et opinione site 
gunt ; eculi vero triplices earum operationes co- 
gnoscendi vi preditas. Est enim oculus cognitionis 
signum, ut et vita appetitionis. Vult igitur ut re- 
seretur anime immortalis profunditas, et quas 
habes vi cognoscendi preditas potentias, sursum 
in altum eleves, imo teipsum totum, ut nostrorum 
vetbis utar, ad Dominum transferas. 

Ne spiritum coinquines, neque superficiem ἐπ pro- 
(fundum augeas. 

Chaldeiduabus tunicis animam induunt,et unam 
quidem spiritualem nominarunt,a sensibili mundo 
ipsi contextam, alteram vero luciformem, tenuem 
et intactilem, que superficies hic vocatur. Ne 


obw, φησὶ, τὸν πνευματικὸν χιτῶνα τῆς ψυχῆς µο- D igitur, inquit, spiritualem anime tunicam affe- 


λύνης ἀκαθαρσίᾳ παθῶν, urs τὸν ἐπίπεδον αὐτῆς 
βαθόνῃς προσθήχαις τισὶν ὑλικαῖς * ἀλλὰ τήρησον 
ἀμφοτίρους ἐπὶ τῆς φύσεως, τὸν μὲν χαθαρὸν, τὸν δὲ 
ἀθαφῃ. ' 


Ζήτησον παράδεισον. 

Παράδεισός ἐστι Χαλδαϊχὸς, πᾶς ὁ περὶ τὸν Πα- 
τέρα χορὸς τῶν θείων δυνάμεων, xal τὰ ἐμπύρια 
κάλλη τῶν δημιουργικῶν πηγῶν' "Ανοιξις δὰ αὐτοῦ 
δι) εὐσεδείας, ἡ µετονσία τῶν ἀγαθῶν, φλογίνη δὲ 
ῥομφαία, ἡ ἀμεί[λιλτος τοῖς ἀναξιως προσερχομένοις 
δύναμις. Καὶ τούτοις μὲν χέχλεισται διὰ τὴν dv- 


etuum immunditia contamines, neque superficiem 
illius additamentis quibusdam materialibus in al- 
titudinem excrescere facias, sed ambas ut natura 
sua sese habent conserves, hanc puram, illam nul- 
lo colore infectam. 

Quare paradisum. 

Totus divinarum potentiarum chorus Patrem 
ambiens, et ignite pulohritudines fontium publicis 
oificiis destinatorum, paradisus Chaldeis dicitur. 
Apertio autem illius quz fit pietate intercedente, 
est bonorum f[ruitio : gladius vero flammeus, po- 
tentia indigne accedentibus implacabilis. Atque his 


1139 


MICHAELIS PSELLI 


1140 


quidem oocclusus est, quod idonei illiusque felici- A ἐπιτηδειότηται τοῖς δὲ εὐσεθέσιν ἀνέωπεν. Els Uv &va- 


tatis capaces non sint; piis autem patet. In hunc 
hortum contendunt omnes, 609 homines Deo si- 
miles reddunt, virtutes. 


Vas tuum habitabunt animalia terrse. 

Vas est ipsa temperatura anime ex composi- 
tione orta; animalia terrestria, demones qui circa 
terram oberrant. In nostra itaque vita aífectibus 
plena ejusmodi animalia sedem suam collocabunt. 
Demonum enim essentia affectibus complicata est, 
in iisdemque sedem suam fixam habent et ordinem 
materialem. Ideo quicunque affectibus dediti sunt, 
demonibus coherent et agglutinantur. Simile enim 
simili attrahunt, muvenli vim atque facultatem ex 
ipsis effectibus consecuti. 

Si extenderis igneam mentem ad pielatis opus, 

Etíam fluidum corpus servabis. 

Id est, si mentem tuam illuminatam ad superio- 
ra extuleris, et divini ignis opus ad pietatis opera 
evexeris (sunt autem Chaldsis pietatis opera, ri- 
tuum ac ceremoniarum rationes certe), non solum 
animam affectibus insuperabilem reddes; sed etiam 
eorpus tuum salubrius efficies. Est enim et hoe 
seepissime opus divinarum illustretionum, corporis 
nempe materiam absumere, et nature eum eanita- 
tis habitum acqwirere, at posthac nec affectibus 
mec morbis ullis corripiatur. 


At vero e finibus lerrz exsiliunt canes terrestres, 


Non verum signum homini monstrantes. 


v&lvovtat πᾶσαι αἱ θεουργικαὶ ἀρετα[. 


Σὸν ἀγγεῖον (44) θῆρες χθονὸς οἰχήσουσιν. 

᾿Αγγεῖον μέν ἐστι τὸ σύνθετον χρᾶμα τῆς ψυχῆς' 
θῆρες δὲ χθονὸς, οἱ περὶ γήν χαλινδούµενοι δαίμονες. 
TZ» οὖν ζωὴν ἡμῶν πλήρη γενοµένην παθῶν, οἱ 
τοιοῦτοι θῆρες οἰχήσουσι. Καὶ γὰρ οὐσίωται ἐν τοῖς 
πάθεσι τὰ τοιαῦτα γένη, καὶ τὴν ἔδραν ὄχει xal τὴν 
τάξιν ὑλιχὴν, διὸ καὶ οἱ ἐμπαθεῖς πρὸς ταῦτα συγκολ- 
λῶνται, τῷ ὁμοίῳ τὸ ὅμοιον ἐφελχόμενοι, xr tuv 
δύναμιν ἔχοντες ἐκ τῶν παθῶν. 


Ἐκτείνας πύρινον νοῦν 
"Epvov it' εὐσεθίης, ῥευστὸν xai σῶμα σαώσεις. 
Τουτέστιν, ἐὰν ἐκτείνης τὸν φωτισθέντα σοι νοῦν 
ἄνωθεν καὶ τοῦ θείου πυρὸς ἔργον Ἠγενόμινον clc 
τα τῆς εὐσεθείας ova (ἔργα δὲ εὐσεθείας παρὰ 
Καλδαίοις, αἱ t. τελετῶν μέθοδοι), οὐ µόνον τὴν 
ψυχὴν ἀνάλωτον ποιήσεις τοῖς πάθεσιν, ἀλλὰ καὶ τὸ 
σῶμά σου ὑχγιεινότερον. "στι γὰρ καὶ τοῦτο πολλάκις 
ἔργον τῶν θείων ἑλλάμψεων, ἑκδαπανᾷν τὴν Όλην τοῦ 
σώματος, xal ὑγιᾶ τὴν φύσιν χατασκευάζειν, καὶ μήτε 
πάθεσιν, µήτε νόσοις ἁλίσκεσθαι. 


Ἐκ δ᾽ ἄρα κόλπων Ὑαίης θρώσκχουσι M χθό- 
νιοι͵ 
Οὔτ) ἀληθὲς σῆμα βροτῷ δεικνύντες. 


Sermo est de demonibus materialibus : eL hos y µΠερὶ δαιμόνων ἑνύλων ὁ λόγος καὶ κύγας μὲν 


canes nominat, quia animarum carnifices sunt: 
terrestres vero, quia e colo ceciderunt, et circa 
terram volutantur. Hi (ait) a divine vite beatitu- 
dine longissime positi, οἱ intellectuali contempla- 
tione destituti, futura portendere nequeunt. Unde 
fit ut omnia que dicunt aut monstrant, falsa sint 
et nulla certitudine suffulta. Per formas enim en- 
Xia cognoscunt. At id quod facultate sigillatim et, 
ut ita dicam, individualiter futura cognoscendi 
preditum est, individuis et formarum expertibus 
intelligentiis utitur. 
Omnia enim perfecit Pater, et menti tradidit 
Secundi : quam. primam vocat omne a homi- 
num. 


Primus Trinitatis Pater cum universam creatu- 


ram condidisset, eam menti tradidit : quam men- D 


tem totum genus humanum, paterne excellentis 
ignarum, Deum primum appellavit. At nostra do- 
etrina contrarium tenet : quod ipsa prima mens;Fi- 
lius, itquam, magni Patris, omnem creaturam con- 
diderit atque operando perfecerit, Pater enim in 
Mosaicis scriptis Filio indicat formam sive ideam 
produetionis creaturarum : Filius vero ipsiusmet 
operator et conditor est operis creati. 


τούτους καλεῖ, ὡς τιμωρυὺς τῶν φυχῶν. χθονίους 
δὲ (45), ὡς ἓξ οὐρανοῦ πεπτωκότας, καὶ χυλινδο»- 
µένους περὶ τὴν γῆν. Οὗτοι γοῦν, φησὶ, πόῤῥω της 
θείας τεταγµένοι ζωῆς,καὶ τῆς νοερᾶς θεωρίας ἁπολιμ- 
πανόµενοι, προσηµαίνειν τὸ μέλλον οὐ δύνανται. Ὅθεν 
πᾶν ὃ λέγουσι, ψευδές ἐστι καὶ ἀνυπόστατον' µορφωτι- 
κῶς γὰρ τὰ ὄντα γινώσκουσι. Τὸ δὲ τῶν µελλόντων 
ἑνιαίως γνωστικὸν ἀμερίστις χρῆται καὶ ἀμορφώτοις 
νοήσεσιν. 


Πάντα γὰρ ἐξετέλεσε Πατλρ, xal vp παρέδωκε 
Acti pu ^ ὃν πρῶτον ληΐζεται πᾶν ees év- 
pov. 


TÀv πᾶσαν χτίσιν δηµιουργήσας ὁ τῆς Τριάδος 
πρῶτος Πατὴρ. παρέδωχς ταύτην τῷ wit ὃν τινα 
νοῦν τὸ ἑόμπαν γένος τῶν ἀνδρῶν, ἀγνοοῦντες τὴν 
πατρικὴν ὑπεροχὴν, θΘεὸν πρῶτον χαλοῦσι. Ηλὴν τὸ 
παρ) ἡμῖν δόγµα ἑναντίως ἔχει, ὡς αὐτὸς ὁ πρῶτος 
νοῦς, ὁ Υἱὸς τοῦ μεγάλου Ἡατρὸς, τὴν Χτίσιν πᾶσαν 
ἐδημιούργησεν. Ὁ μὲν γὰρ ΠἩατὴρ λέγει παρὰ τῇ 
Μωσαϊκᾷ βίθλῳ πρὸς τὸν Υἱὸν τὴν ἰδέαν τῆς Καρς. 
γωγῆς τῶν κτισμάτων’ ὁ δὲ Υὓὺς αὐτουργὸς τοῦ ποιή- 
µατος γίνεται. 


JOANNIS OPSOPARI NOTE. 


(14) Σὸν ἀγγεῖον. Hanc oraculi expositionem 
verbotenus 500 in Siynesium commentario inseruit 
Nicephorus, pag. 814. 


(45) Χθονίους δὲ. Vide Nicephori seholia pag. 


117. 





ME 


11314 


Ποιναὶ µερόπων ἄγκτειραι. 

Oi μὲν γὰρ ἀναγωγοὶ ἄγγελοι ἀνάγουσι τὰς ψυ- 
χὰς ἐφ᾽ ἑαυτοὺς ἐκ τῆς Ὑενέσεως ἐφελχόμενοι. Αἱ δὲ 
ποιναὶ, tot. αἱ τιμωρητικαὶ τῶν διδοµένων φύσεων 
καὶ βάσκανοι τῶν ἀνθρωπίνων ψυχῶν, ἐνδεσμοῦσι 
ταύτας τὸῖς ὑλιχοῖς πάθεσι, xal olov. ἀπάγχουσι, xai 
οὗ µόνον τοὺς τῶν παθῶν πλήρεις αἰκίζονται, ἀλλὰ 
καὶ τοὺς εἰς τὴν ἀύλον oüclav ἐπεστραμμένους' xal 
γὰρ xal οὗτοι slq τὴν ὕλην καὶ τὴν γένεσιν ἑλθόντες 
δέονται τῆς τοιαύτης χαθάρσεως. Πολλοὺς γὰρ ὁρῦῷ- 
εν καὶ τῶν ὁσίως xal Χαθαρῶς πολίτευομµένων, 
ἀπροσδοχήτοις συμφοραῖς περιπίπτοντας. 


Σύμθολα πατρικὸς νοὺς ἔσπειρε φυχαῖς. 

ὝὭσπερ (16) ἡ Μωσαϊκἡ βίθλος κατ’ εἰχκόνα Θεοῦ 
πλάττει τὸν ἄνθρωπον, οὕτω καὶ ὁ Χαλδαῖος τὸν 
ποιητὴν xal πατέρα τοῦ χόσµου rci σύμθολα ἔγκα- 
εασπεῖραι ταῖς ψυχαῖς τῆς ἑαυτοῦ ἱδιότητος. Καὶ 
yàp ἁκὸ τῶν πατρικῶν οπερµάτων οὐχ al ψυχαὶ 
póvat, ἀλλὰ xal ai ὑπερχείμεναι πᾶσαι τάξεις ἆθλά- 
στησαν. Καὶ ἄλλα piv τὰ ἐν αὐταῖς ταῖς ἀσωμάτοις 
ὑπάρξεσι συνθήματα, ἀσωμάτως ὄντα καὶ ἐνοειὸ ώς. 
ἄλλα δὲ ἐν τοῖς χόσµοις συνθήµατα καὶ σύὐμθολά cl- 
σιν, αἱ ἄῤῥητοι τοῦ θεοῦ ἴδιότητες, al καὶ τῶν dps- 
τῶν ὑπερχείμεναι. 

Βίῃ σῶμα λικόντων φυχαὶ καθαρώταται. 

E? τις εὐγνωμόνως ἀχούοι τοῦ ῥητοῦ, οὐκ ἆναν- 
τιώσεται τοῖς ἡμετέροις δόγµασι. Καὶ γὰρ ot στεφα- 
vitat μάρτυρες βιαίοις αἰῶσι τὸ σῶμα λιπόντες, 
χαθαρὰς τὰς ἰαυτῶν ψυχὰς τετελέχασιν. ᾽Αλλ’ οὐ 
τοῦτό φησιν ὁ Χαλδαῖος, ἀλλὰ πάντα βίαιον θάνατον 
ἐπαινεῖ: διότι, φησὶν, ἡ ψυχἠ ἐπιπόνως λιποῦσα τὸ 
σῶμα, βδελύττεται τὴν ἐνταῦθα ζωὴν, καὶ μισεῖ τὴν 
πρὸς τοῦτο ἐπιστροφὴν, καὶ χαΐρουσα πρὸς τὰ avo 
χωρεῖ. Αἱ δὲ ἐν νόσοις κατ’ ἔχλυσιν τοῦ ζωτικοῦ σώ- 
µατος ἀπολιποῦσαι τὸν βίον, οὐ µάλα τι Άυσχεραί- 


vougt τὴν πρὸς τοῦτο νεῦσίν το xa) ῥοπήν. 


"Οτι doy?) πῦρ οὖσα φαδινὸν δονάµει Πατρὸς, 
PLA. τε Aber, καὶ ζωῆς δεσχότις ἐστι 
Καὶ ἔχει πολλὰ πληρώματα κόλπων. 

Ἡ doy) KüXov οὖσα καὶ ἀσώματον πῦρ, συνθέτων 
ὅλων καὶ τοῦ ὑλικοῦ σώματος ἐξιρημένον, ἀθάνατός 
ἔστιν. Οὐ γὰρ ἑγκαταμέμικται ἀὐτῇ ὑλικόν τι καὶ 
σκοτῶδες' οὐδὲ σύνθοτός ἐστιν, Ἵνα διαλυθῇ εἷς τὰ 
ἐξ ὧν συνετέθη. Βστι δὲ xal δεσπότις ζωῆς, τοῖς 


EXPOSITIO ORACULORUM CHALDAICORUM. 


* 


1143 


Pang viiicula sunt homines constringentia. 

Nam subvectores angeli animas a prima sui ori- 
gine &ttractas ad se evehunt: contra pone ultri- 
ces nimirum naturarum nobis concessarum, et 
tormenta humanarum animarum, materialibus 
illas affectibus irretiunt et quasi strangulant. Neo 
solum in hos szviunt qui affectuum turbis obsessi 
gunt,sed et in illos qui ad abstractam ab omni ma- 
teria essentiam conversi sunt:quod hi quoque quo- 
niam progeniti sunt, et materie copulati,ejusmodi 
lustratione indigeant. Multos enim etiam ex iis qui 
sanctam et illibatam vitam egerunt,inopinis cala- 
mitatibus cireumventos fuisse videre licet. 

Signa insevit animabus mens paterna.. 

Quemadmodum liber Moysis hominem ad ima- 
ginem Dei formatum fuisse dicit, ita etiam Chal- 
deus ait conditorem et mundi parentem signa 8ο 
notas eue ipsius proprietatis animabus inseviese. 
Etenim non anime tantum e paterno semine pro- 
ducite sunt, sed omnes etiam ordines superiores 
suam originem inde habuerunt. Sed in substantiis 
incorporeis alia sunt signa, incorporea nempe et 
individua ; alia item in mundis signa sunt et sym- 
bola inenarrabilium Dei proprietatum, ipsis etiam 
virtutibus longe excellentiorum. 

Vi corpus relinquentium anima sunl purissima. 

Qui dictum istud equa mente auscultaverit, 
reperiet id nosire doctrine non adversari. Etenim 
coronati martyres qui affliotionis tempore cum 
orucialu corpus reliquerunt, suas ipsorum animas 
lustrarunt et puras reddiderunt. At hoc non vult 
Chaldaeus, sed laudat omnem mortem violentam, 
eoquod anima qu;e corpus cum dolore deserit, 
hano vitam &bominatur et conversationem cum 
corpore odit,contra cum gaudio ad superiora revo- 
l]at. At qus» in morbis anime corpore hoc naturali- 
ter dissoluto vitam relinquunt,non admodum «gro 
ferunt nutum et propensionem sui erga corpus. 

Quia anima ignis est lucidus potentia patris, 
Immortalísque manet, el vite domina est, 
Bt habet multa complementa sinuum. 

Anima cum sit ignis materie corporisque expers, 
et ab universo compositorum genere et materiali 
corpore exempta, immortalis est.Nihil enim mate- 
rie aut cal;ginis particeps illi immistum est:multo 
minus composita est, ut in ea ex quibus constituta 


νεχροῖς ζωὴν ἐπιλάμπουσα. Ἔχει δὲ καὶ πολλῶν [ fuit, resolvi possit. Est preterea vite domina, 


πληρώματα κόλπων * τουτέστιν ἔχει δυνάµεις ὑπο- 
δεκτικὰς τῆς ὅλης διακοσµήσεως' δύναται γὰρ κατὰ 
τὰς διαφάρους ἀρετὰς εἷς τὰς διαφόρους ζώνας ἔγχατ- 
οικεῖν τοῦ οὐρανοῦ. 


Βατὴρ οὐ φόθον ἐνθρώσκει, πειθὼ δ’ ἐπιχέει. 
Τουτέστιν, ὅτι τὸ θεῖον οὐχ ἔστι φριµάσσον καὶ 
ἁγανακτητιχὸν, ἀλλὰ Ἱγλυκὺ xal γαληνιαῖον, ὅθεν οὐ 
φόθον ἐμποιεῖ ταῖς ὑποχκειμέναις φύσεσιν, ἀλλὰ πει- 
θοῖ xai χάριτι πάντα ἐφέλχεται. El. γὰρ ἦν φοθερὸν 


mortuos vite radiis illustrans. Habet etiam pluri- 
morum sinuum complementa, id est obtinet poten- 
tias susceptrices totius administrationis, quia pro 
virtutum diversitate diversas zonas sive coli re- 
giones illi inhabitare licet. 

Deus non injicit metum, sed obsequium infundit. 

Id est, divina natura non fremit, neque indigna- 
bunda est, sed suavis et tranquilla. Ideo non im- 
mittit metum subjectis naturis,sed suadela et gra- 
tia omnia ad se trahit. Si enim formidabilis esset 


JOANNIS OPSOP/EI NOTE. 
(16) Ὥσπερ eto. Et heo quoque transcripta sunt & Nicephoro pag. 126 dicti commentarii. 


1143 


MICHAELIS PSELLI 


1144 


. et minax,omnis rerum ordo dudum fuisset dissolu- À xal ἀπειλητιχὸν, διελύθη ἂν d πᾶσα τάξις τῶν bv- 


tus, cum nihil sit quod ejus potentiam sustinere 
potuisset. Atqueista sententia quadamtenus a πο” 
siris vera censetur. Deus enim lux est et ignis 
consumens malos. Mine autem Dei et terror sunt 
intermissio divine erga nos benignitatis propter 
pravam rerum administrationem. 
Pater seipsum rapuit. 
Ne quidem in. intellectili sua potentia igne proprio 
(incluso. 
Oraculi hic sensus est: supremus omnium Deus, 
qui et Pater dictus est,non solum primis et secun- 
dis naturis nostrisque animabus,sed etiam proprie 
Bu:e potentis seipsum fecit incomprehensibilem et 
imperceptibilem. Potentia autem Patris est Filius. 
Pater enim, inquit, se subripuit ab omni natura. 
Sed istud dogma  Ghristiane fldei congruum 
non est : que docet in Filio Patrem exacte reprem- 
sentatum cognosci posse, perinde ac Filium in 
Patre : atque adeo Patris terminum esse Filium et 
divinum sermonem nature vires superantem. 
Est intelligibile quoddam, quod mentis flore a te 
[percipiendum est. 
Cuilibet rei mente comprehensibili oppositam po- 
tentiam anima habet, αἱ sensibilibus seneum, co- 
gitabilibus cogitationem, intelligibilibus mentem. 
Dicit itaque Chaldeus, quod quamvis Deus intelli- 
gibilis sit,mente tamen comprehendi non possit,sed 
βοἱο mentis flore. Flos autem mentisest singula- 
ria et individua anime potentia. Quia itaque Deus 
proprie unum est,ne coneris eum mente percipere, 


των, μηδενὸς ὑπομεῖναι δυναµένου τὴν ἐκείνου δύ- 
ναµιν. Τοῦτο δὲ τὸ δόγµα ix µέρους ἀληθεύει παρ᾽ 
ἡμῖν. Ὁ γὰρ θεὸς xal φῶς ἐστι καὶ mop καταναλ(- 
σκον τοὺς µοχθηρούς. ᾽Απειλὴ δὲ θιοῦ xal φόθδος, 
ἡ δι οἰκονομίαν (17) ἑστὶ σχἑσις τῆς πρὸς ἡμᾶς αὖ- 
τοῦ ἀγαθότητος. 

'O Πατὴρ ἑαυτὸν ἥρπασεν, 

0ὐδ' iv is δυνάµει νοερᾶ χλείσας ἴδιον πὺρ. 


'O piv νοῦς λογίου τοιοῦτος, ὡς ὁ ἐπὶ πάντων 
θεὸς, ὃς δὲ xol Πατὶρ ὠνόμασται, ἀκατάληπτον iau- 
τὸν ποιεῖ καὶ ἀπερίληπτον, οὐ µόνον ταῖς πρώταις 
καὶ δευτέραις φύσεσι xal ταῖς ἡμετέρις Ψυχαῖς, 
ἀλλὰ καὶ αὐτῇ τῇ ἰδίᾳ δυνάµει. Δόναμις δὲ τοῦ Πα- 
τρὸς ὁ Υἱός. Εαυτὸν γὰρ, φησὶν, ἤσπασεν ὁ Βατὴρ 
ἀπὸ πάσης φύσεως. Οὖκ ἔστι δὲ τὸ δόγµα ὀρθόδοξον. 
Ἐν τῷ Yip γὰρ παρ’ ἡμῖν ὁ Πατὴρ δεδογµάτισται, 
ὥσπερ καὶ ὁ Υἱὸς ἐν τῷ Haxpl. Καὶ ὄρος τοῦ Πατρὸς 
ὁ Υἱὸς xai θεῖος λόγος ὑπερφυής. 


Ἔστι τι νοητὸν ὃ χρή σε νοεῖν νόου ἄνθει. 


'H Ψψυχὴ ἱκάστῳ νοουμένῳ πράγματι κατάλληλον 
ἔχει καὶ δύναμιν * τοῖς piv αἴσθητοῖς, αἴσθησιν, τοῖς 
δὲ διανοητοῖς, διάνοιαν, τοῖς δὲ νοητοῖς, νοῦν. Φησὶν 
οὖν ὁ Χαλδαῖος, ὅτι εἰ xai νοητόν ἆστιν ὁ θεὸς, ἀλλ' 
οὐ τῷ vip ἐστι ληπτὸν, ἀλλὰ τῷ ἄνθει τοῦ νοῦ. "Av- 
θος δὲ τοῦ νοῦ, ἡ ἑνιαία τῆς φΦυχῆς δύναμις. ᾿Εκεὶ 
οὖν ὁ θεὸς κυρίως ἐστὶν ἓν, μὴ πειρῶ καταλαθεῖν 
αὐτὸν διὰ τοῦ νοῦ, ἀλλὰ διὰ τῆς ἑνιαίας δυνάμεως. 


sed individua potentia qua unum cognoscitur.Nam { Τὸ γὰρ πρώτως ἓν, µόνῳ τῷ παρ’ ἡμῖν ἑνὶ ληπτόν 


primo et per se unum solo quod in nobis est. uno 

comprehendere licet, non cogitatione, neque 

mente. 

Anima expulsores, illam respirare facientes, sunt 
[solutu faciles. 

Ne quis dicat cupere se quidem animam & cor- 
pore dissolvere, Sed non posse,ait oraculum,facul- 
tates que animam e corporea natura foras trahunt. 
eamque a vitiis et erumnis in oorpore perpessis 
quasi respirare faciunt,abruptu faciles esse,id est, 
illas ipsas facultates liberas, nec ab ulla natura 
coeroitas, ea potestate vigere, ut animam e corpo- 
reis vinculis generose admodum expedire et libe- 
rare valeant. 

Oportet te festinare ad lucem οἱ ad patris radíos, 


Unde immissa tibi est. anima plurima mente vestita. 

Quoniam anima non asemine subsistentiam ha- 
bet, nec in corporeis temperamentis consistit, sed 
e supernis a Deo suam essentiam nacta est, ideo 
84 hunc conversa respicere et ad divinam lucem 
reverli debet. Plurima namque mente vestita in 
hecinferiora venit: id est, accincta et instructa 
fuit a Patre et creatore commonefactionibus divi- 


πώς ἐστι, x«i οὔτε διανοίᾳ, οὔτε vip. 


πυχῆς ἑξωστῆρες ἀνάπνοες, εὔλυτοί εἶσιν. 


"να µή τις λέγοι, ὅτι Βούλομαι μὲν ἀπολῦσαι τὴν 
Quy τοῦ σώματος, οὐ δύναμαι δὲ, φησὶ τὸ λόχιον, 
ὅτι αἱ ἐξωθοῦσαι τὴν φυχἠν δυνάµεις ἀπὸ τῆς σωµα- 
τικῆς φύσεως, xal οἵον ἀναπνεῖν αὐτὴν ποιοῦσαι ἀπὸ 
τοῦ ἐν σώματι μόχθου καὶ τῆς χακώσεως, εὔλυτοί 
εἰσι' τουτέστι, xal αὐταὶ ἐλεύθεραί εἶσιν at δυνά- 
μεις, μὴ ὑπό τινος εἱργόμεναι φύσεως, xal ἆπο- 
λῦσαι καὶ τῆς σωματικῆς πέδης τὴν ψυχὴν Ὑενναίως 
µάλα δεδύνηνται. 


D Χρή σε σπεύδει πρὸς τὸ φάος xai πρὸς Ἡατρὸς 
[αὐγὰς. 


ἝἜνθεν ἐπέμφθη σοι ψυχη πολὺν ἑσσαμένη νοῦν. 
Ἐπειδὴ (48) οὐκ ἀπὸ σπερµάτων ἡ ψυχἠὴ τὴν ἀπό- 
στασιν ἕλαθεν, οὐδὶ ἐν σωματικαῖς ὑφειστήχει 
κράσεσιν, καὶ ἄνωθεν ἀπὸ θεοῦ τὴν ὕπαρξιν ἔσχε, 
πρὸς ἐκεῖνον xai ἐπεστράφθω, καὶ πρὸς τὸ θεῖον 
φῶς ποιείτω την ἄνοδον. Πολὺν γὰρ ἑσσαμένη νοῦν, 
ἐνταῦθα κατήλθε * τουτέστιν, ἐνεδύσατο παρὰ τοῦ 
ποιητοῦ καὶ Πατρὸς ἀναμνήσεις τῶν θειοτέρων λέ- 


JOANNIS OPSOP/EI NOT/E. 


(17) Av οἰκονομίαν posset verti, in mundi guber- 
satione, uL ad Deum referatur, non ad homines, 
Juxta nostram interpretationem. 


(18) Ἠπειδή. Retulit hec Pselli verba in suum 


coinmentarium Nicephorus sub finem pag. 126. 





4145 


EXPOSITIO ORACULORUM GCHALDAICORUM. 


1146 


ξεων, ὅτε τὴν ἐνταῦθα ἐλάμθανε κάθοδον, ἔνθεν τοι διὰ A nioris sortis atque conditionis, cum illinc huo iter 


τῶν τοιούτων ἀναμνήσεων πάλιν ἐκεῖσε ἑπάνεισιν. 


E?al πάντα ἑνὸς ἐχγεγαῶτα. 

Ἱ]μέτερον χαὶ ἀληθὲς τὸ δόγµα. Πάντα γὰρ τὰ 
ὄντα, τά τε νοητὰ xal αἰσθητὰ, ἀπὸ µόνον θεοῦ 
τὴν ὑπόστασιν ἔλαθον, xai πρὸς µόνον θεὸν ἑπ- 
ἑστραπται' τὰ μὲν ὄντα, µόνως οὐσιωδῶς: τὰ δὲ 
ὄντα xal ζῶντα xal νοοῦντα, οὐσιωδῶς xal ζωτιχῶς 
καὶ νοερῶς. 'Ae' ἑνὸς οὖν πάντα γεγένηται, xal πρὸς 
$v αὖθις ἡ τούτων ἀναγωγή. "Απταιστον οὖν τὸ λόγιον, 
καὶ πλῆρες τοῦ ἡμετέρου δόγµατος, 
omnium rerum productio, et ad unum iterum 
reprehensione, et nostra doctrina refertum est. 

"A νοῦς λέγει, τῷ νοεῖν δήπου λέγει. 

Ὅταν, φησὶν, ἀκούσῃς διηρθρωµένης φωνῆς ἄνω- 
θεν βροντώσης ix οὐρανοῦ, μὴ ὑπολάθῃς ὡς ὁ τὴν 
φωνὴν ταύτην ἀφεις ἄγγελος Ἡ θεὸς, προφορικῷ 
λόγῳ συνήρθµωσεν. ἀλλ᾽ ἑἐκεῖνος μὲν κατὰ τῆν ἑαυτοῦ 
φύσιν ἁμερίστως µόνον ἑνόησε, σὺ δὲ, ὡς ἠδύνω, 
ἤχουσας τοῦ νοήματος συλλαθικῶς xal προφορι- 
χως. Ώσπερ γὰρ ὁ θεὸς τῶν ἡμετέρων φωνῶν ἀφώ- 
νως ἀχούει, οὕτω xai ὁ ἄνθρωπος τὰς τοῦ Oto) 
ἐννοίας φωνητικῶς δέχεται, ἕχαστος καθὼς ἔχει φύσεως 
ἐνεθγῶν. 


suum affectaret, ut merito iisdem monitis incitata 
hinc illuc redire studeat. 

Omnia ab uno igne producta sunt. 

Dogma verum est et religioni nostre consenta- 
neum. Omnia namque quecunque sunt, sive mente, 
Bive sensu perceptibilia, essentiam suam 8 solo 
Deo acceperunt : et ad solum Deum conversa sunt. 
ea quidem qua tantummodo sunt, essentialiter ; 
que vero sunt et vivunt, essentialiter οἱ vitaliter ; 
et que sunt et vivunt (a) et intelligunt, essentiali- 
ter, vitaliter et intellectualiter. Ab uno igitur est 


illarum reductio. Atque hoc oraculum omni caret 


Quo mens loquitur, ea utíque intelligendo loquitur. 

Quando, ait, vocem articulatam superne e colo , 
detonantem audiverie, ne existimes quod vocem 
illam edens sive angelus sive Deus tali sermone 
protulerit, qualem ore exprimere solemus: sed 
quod is quidem secundum suam ipsius naturam 
absque ulla divisione mente tantum ea que audi- 
visti agitaverit, tu vero pro ea qua polles facultate, 
menlis cogitata, non secus ao syllabas et verba 
ore prolata, auditu perceperis. Quemadmodum enim 
Deus voces nostras exaudit absque vocum articu- 


Jatione, ita etiam homo divine mentis conceptiones tanquam vocibus expressas excipit, quolibet scili- 


cet pro sus nature ratione et capacitate operante. 

"As! τούσδε χθὼν κατωρύεται ἐς τέχνα μέχρις. 

Περὶ τῶν ἁθέων ὁ λόγος φησὶν, ὅτι μέχρι τῶν 
ἀπογόνων διατοίνει τὴν κὔλασιν αὐτοῖς ὁ θεός. Τὰς 
γὰρ ὑποχθονίους χολάσεις ὑποδειχνύμενον τὸ λόγιον, 
αὐτοὺς , φησὶ, κατωρύεται, τουτέστιν, ἐπιμυχᾶται 
οὐτοῖς ὁ ὑπὸ γῆν τόπος, xal olov λεοντῶδες ἐπηχεῖ 
ὄρυγγα. Aib καὶ Πρόκλος φησὶ. Τῶν συγγενιχῶν 
ψυχῶν ὁμοφυὴς ἐστὶν 4 αὖύνταξις' xal αἱ µήπω 
ἀπολυθεῖσαι τῶν τῆς φύσεως δεσμῶν ἐν τοῖς τῶν 
ὁμογενῶν κατέχονται πάθεσι. Δεῖ οὖν καὶ ταύτας 
τυχεῖν τῆς ὅλης δίκης, καὶ ἀναπλησθείσας διὰ τὴν 
φυςικὴν συγγένειαν τῶν µιασµάτων καθαρθῆναι πάλιν 
ἐξ αὐτῶν. 


M?, συναυξήσῃς τὴν εἱμαρμῖνην. 

Βἴμαρμένην (10) ol σοφώτεροι τῶν Ἑλλήνων τὴν 
φύσιν χατονομάζουσι * μᾶλλον δὲ τὸ πλήρωμα τῶν 
ἐλλάμψεων, dv ἡ τῶν ὄντων φύσις εἰσδέχεται. Ἔστι 
δὲ πρόνοια μὲν d ἄἅμεσος ἀπὸ τοῦ θεοῦ εὐεργεσία. 
εἱμαρμένη δὲ, ἡ διὰ τῆς τοῦ εἱρμοῦ τῶν ὄντων συµ- 
πλοκῆς τὰ ἡμέτερα χυθερνῶσκ. Καὶ ὑπὸ πρόνοιαν μὲν 
χείμεθα, ὅταν νοερῶς ἐνεργῶμεν' ὑπὸ εἱμαρμένην, δὲ 
ὅταν xa! σωματικῶς. Mà) οὖν αὐξήσῃς, φησὶ, τὴν εἰ- 
μαρμένην σαυτῷ, xal ὑπὲρ ταύτην γενοῦ, καὶ ὑπὸ µό- 
νῳ θεῷ χυθερνήθητι. 


Οὐ γὰρ ἀπὸ Πατρικῆς ἀρχῆς ἀτελές τι τροχάζει. 


Πάντα, φησὶν, ὁ Πατὴρ προάγει τέλεια xal αὖ- 


D 


Perpetuo in hos lerra subtus ululat usque ad liberos: 
De impiis sermo est, quod eorum supplicia Deus 
eliam usque in posteros extendat. Nam ponas 
quas sub terra subituri sunt, indicans oraculum, 
in eos, inquit, subtus ululat, id est adversus illos 
mugit et infremit locus eubterraneus, et tanquam 
leonino rugitu obstrepit. Quapropteretiam Proclus 
&it, cognatarum animarum congenerem quoque 
sive consimilem esse compositionem ; easque 
que nondum nature vinculis exsolute sunt, con- 
similibus quoque affectibus implioatas distineri. 
Oportere itaque et has omne supplicium explere, et 
cum ob naturalem cognationem inquinamentis infe- 
cte atque referte fuerint, denuo ab illis repurgari. 

Ne adauxeris fatum. 

Fatum appellarunt sapientiores inter Grecos ip- 
sam naturam, vel potius complementum illu- 
minationum quas entium natura recipit. Et pro- 
videntia quidem est immediata Dei beneficentia : 
fatum vero, quod connexione et serie rerum om- 
nium terrena gubernat. Subjicimur autem provi- 
dentis, cum intellectualiter operamur; fato vero 
cum etiam corporaliter. Ne igitur (ai) tuum 
ipsius fatum  adaugere velis, idque superare, 
sed committe te solius Dei voluntati atque mode- 
rationi. 

Non enim a paterno principio imperfectum ed pro- 
cedit. 


Omnie (ait) perfecta et numeris omnibus pro 


JOANNIS OPSOP/EI NOTE. 


y Βἰμαρμίνην. Istam quoque fati descriptionem hinc κ. idem Niceph. pag. 410. 
a) Hec in Greco desiderantur, fortasse ex homoioteleuto. 


1141 


MICHAELIS PSELLI 


1148 


eujusque ordine et dignitate absoluta producit Pa- À τάρχη κατὰ τὴν ἑαυτῶν τάξιν. 'H δὶ τῶο γενοµέ- 


ter: aed genitorum imbecillitas et remissio rebus 
interdum suggerit defectum et imperfectionem. 
Verum Pater denuo revooat defectum ad perfe- 
ctionem, et ad sui sufficientiam convertit. Ejusmodi 
est quod apostolus Jacobus Domini frater in 
Epistole sus initio alta voce pronuntiavit: Omne 
donum perfectum superne descendit a Patre lumi- 
num. Nihil enim imperfectum a perfecto prodit, 
presertim cum ad id quod ab ipso primo affunditur 
confestim recipiendum fuerimus prompti atque pa- 
rati. 
Sed non admittit illam paterna mens, quoque eci- 
veri. 
Mens paterna non admittit impetus voluntatum 
anime, priusquam exoluserit oblivionem divitia- 
rum a Patre muniflcentissimo aceeptarum, et in 
memoriam revocarit sacras quas ab ipso habuit 
tesseras, vocemque candoris indicem cum firma 
symbolorum patris genitorissui memoria conjun- 
ctam emiserit. Est enim anima ex sacris verbis 
et divinis symbolis composita : querum illa quidem 
profluxerunt a sacris formis, hec autem a divinis 
unitatibus. Et sumus sane imagines sacrarum es- 
sentiarum, eimulaora vero incognitorum symbolo- 
rum. Est autem et hoc scitu dignum, quam- 
libet animam & qualibet anima specie differre: 
totque esse animarum species, quot sunt anime. 


Quando conspexeris genium terrestrem accedere, 


Sacrifica lapidem muixurim inclamando. 


νων πολλάκις ἀσθένεια καὶ ὕφεσις παρυφίστησι τὴν 
ἔνδειαν αὐτοῖς καὶ τὸ ἀτελές. 'AXÀ' ὁ Πατὴρ wat 
ἀνακαλεῖται τὴν ἔνδειαν πρὸς τὸν τέλειον, καὶ ἐπι- 
στρέφει πρὸς τῆν αὐτάρχειαν. Τοιοῦτόν ἐστὶ τὸ παρὰ 
τοῦ ἀποστόλου ᾿Ιακώθου τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ Κυρίου 
ἐχπεφωνημένον ἐν προοιµίοις τῆς ἔπιστολης αὐτοῦ: 
Hav δώρηµα τέλειον ἄνωθέν ἐστι καταθαῖνον ἐκ τοῦ 
Πατρὸς τῶν φώτων. Οὐδὲν γὰρ ἀτελὶς παρὰ τοῦ 
τελείου πρόεισι, καὶ μάλιστα ὅταν τύχωμεν τὸ παρ᾽ 
αὐτοῦ πρώτως ἸὙεόμενον αὐτίκα ἔτοιμοι εἰς δέξα- 
σθαι, 
Ἐλλ)' οὖα εἰσδέγεται κείνης πατοικὸς vele, ις ἂν 
05. 
O3 παραδέχεται ὁ Πατρικὸς νοῦς τὰς τῶν θελη- 
µάτων τῆς ψυχῆς ὁρμὰς, μέχρις ἂν αὐτὴ ἐπιλάθηται 
μὲν τῆς λήθης ὦν πεπλούτηκε παρὰ τοῦ παναγάθου 
Πατρὸς, ἔλθῃ δὲ clc ἀνάμνησιν dv ἔσχεν ἐξ αὐτοῦ 
Ἱερῶν συνθηµάτων , καὶ φωνὴν ἀφήσει εὐγνώμονα, 
μνήμην ἑαυτῆς ἐνθεμένη τῶν τοῦ γεννήσαντος αὖ- 
τὴν πατρὸς συµδόλων. Συνέστη yàp ἡ Quy) ἀπὸ 
τῶν ἱερῶν λόγων καὶ τῶν θείων συµθόλων' ὦν οἱ 
μέν εἰσιν ἀπὸ τῶν ἵερων εἰδῶν, ol δὲ ἀπὸ τῶν θείων 
ἐνάλδων. Καὶ ἐσμὲν εἰκόνες μὲν τῶν Ἱἱερῶν οὐσιῶν, 
ἀγάλματα δὲ τῶν ἀγνώστων συνθηµάτων. Ast δὲ xal 
τοῦτο εἶδέναι, ὡς πᾶσα quy) πάσης φοχῆς xav! εἶδος 
διέστηκε, xal ὡς ὅσαι φυχαὶ, τοσαῦτα xxi εἴδη τῶν 
ψυχῶν ἐστιν, 
Ἑνίχα (9) δ’ ἑρχόμενον δαίμονα πρόσγειον ἀθρή- 


ς. 
θύε λίθον µνίζουριν ἐπαυδῶν, e 


Dzmones eirca terram volutantes natura sunt C ϕψΨευδεῖς μὲν τὴν φύσιν οἱ πρόσχειοι δαίμονες, 


mendaces, utpote procul a divina cognitione re- 
moti, et materia tenebricosa impleti. Quod si ex 
his verum aliquem sermonem audire cupias, aram 
appara, et sacrifica lapidem muizurim. Habet enim 
hic lapis vim advocandi majorem diemonem, qui 
occulta ratione materiali genio applicatus rerum 
inquisitarum veritatem insusurrat, quam ille porro 
homini interroganti profert. Indicat autem nomen 
ipsum quo in provocatione utendum est una cum 
lapidis sacrificatione. Atque Chaldaei statuunt dze- 
monas quosdam bonos, quosdam malos esse: 
nostra autem pietatis doctrina omnes malos 
pronuntiat, ut qui premeditata defectione  bo- 
nitatem oum vitio et malignitate commuta- 
runt. 

Disce intelligibile extra mentem esse. 

Licet enim omnia mente comprehensa sint, Deus 
tamen prirnum intelligibile extra mentem exsistit. 
At illud extra non metiaris intervallorum distan- 
tia, neque accipias secundum intellectualem 
diversitatem, sed secundum solum intelligibilem 
excessum, et subsistentie proprietatem, excessum 


ἅτε πὀῤῥω τῆς θείας γνώσεως ὄντες, xal τῆς ἄφαγ- 
γοῦς ὕλης ἀναπεπλησμένοι. Et δὲ βούλει παρ᾽ αὐτοῦ 
ἀληθῆ τινα δἐξὰσθαι λόγον , παρασκεύαζε θυτήριον, 
xal θύε λίθον µνίζουριν. Ὁ δὲ λίθος οὗτος δύναμιν 
ἔχει προκλητικὴν ἑτέρου μείζονος δαΐµονος, ὃς δὴ 
ἀφανῶς τῷ ὑλικῷ δαίµονι προσιὼν, προσφωνήσει 
εἰν τῶν ἐρωτωμένων ἀλήθειαν, ἣν ἐκεῖνος &xoxpi- 
τεῖται τῷ ἑρωτῶντι. Λέχει δὲ xal. ὄνομα προχλητι- 
κὸν μετὰ τῆς τοῦ λίθου θυσίας. Ὁ μὲν Χαλδαῖός 
τινας μὲν τῶν δαιμόνων ἀγαθοὺς, τινὰς δὲ καχοὺς 
τίθεται" ὁ δὲ ἡμέτερος εὐσεθὴς λόγος πάντας, καχοὺς 
ὀρίζεται, ἐκ προαιρετικῶν ἁποπτωμάτῶν τὴν κακίαν 
ἀνταλλαξαμίνους τῆς ἀγαθότητος. 


Μάθε τὸ νοητὸν, ἐπεὶ ἔξω νόου ὑπάρχει. 

El γὰρ καὶ πάντα τῷ vip περιείληπται, ἀλλ᾽ ὁ 
θιὸς, τὸ πρῶτον νοητὸν, ἔξω «n9 νοῦ ὑπάρχει, τὸ V 
ξξω, μὴ διαστηματικῶς νοήσῃς, μηδὲ καθ’ ἑτερότητα 
νοερὰν, ἀλλὰ κατὰ µόνην τὴν νοητὴν ὑπερθολὴν, 
καὶ τὴν ἰδιότητα τῆς ὑπάρξεως, νοῦ παντὸς ἐπ- 
ἐχεινα οὖσαν, δι’ οὗ τὸ ὑπερούσιον δείχνυται. Ἡ γὰρ 


JOANNIS OPSOP/EI NOT/E 


(20) 'Hvy(xz etc. Hoc. preceptum magicum cum 
explicationesuacitatur iniisdem Nicephoriad Syne- 
gium echoliis pag. 06, ubi metri ratione servata 
scribitur, fjv(xa δαίµονα ὃ᾽ ἑρχόμενον, eto. et statim 


µνήζουριν, de quo lapide vide August. Steuchum 
lib. virt, De perenní philosophia cap. 28, de demo- 
numautem divisione secundum Ghaldeos, Nicepho- 
rur in schol. pag. 117. 





1148 


EXPOSITIO ORACULORUM CHALDAICORUM. 


1150 


οὐσία ἐκείνη, 1. νοῦς ἔστιν ὁ πρώτως νρητὸς, ob A inquam longe ultra omnem mentem, quo super- 


ἐστιν ἔξω τὸ αὐτονόητον" πλὴν ὁ θεὸς xal τοῦ νοητοῦ 
xal τοῦ αὐτονοήτου ἐπέχεινα, Kai μηδ) ὅτι νοητὸν 
ἐχεῖνο τὸ θεῖόν φαµεν, μηδ᾽ ὅτι αὐτονόητον. Kpsix- 
τον γὰρ παντὸς xal ῥήματος xal νοήµατος, ὡς πάντη 
ἀνεννόητον xai ἀνέχφραστον, xal σιγῇ μᾶλλον τιµώ- 
µενον, Ἡ θαυμασίαις φωναῖς σεμνυνόµενον. "Ecc: 
γὰρ καὶ τοῦ σεμνύνεσθαι ὑψηλήτερον, καὶ τοῦ ἐκφω- 
νεῖσθαι, xat τοῦ ἐννοεῖσθαι. 
silentio magis honorari, quam venerandis vocibus 
catione, elocutione et intellectus comprehensione. 
Al ᾖἴυγγε νοούµεναι, πατρόθεν νοέουσι ^ καὶ 
[αὗται 

Βουλῶν ἀφθέγχτων χινούµεναι ὥστε νοῆσαι. 

AY ἴνγγες (21) δυνάµεις εἰσί τινες μετὰ τὸν Ἡα- 


τρικὸν βυθὸν ix τριῶν τριάδων συγχείµεναι * ac 


essentiale demonstratur. Illa enim essentia est 
mens primo intelligibilis, extra quam gradu supe- 
rius est ipsum per se intelligibile. Deum excipe, 
qui et intelligibile et ipsum per se intelligibile longe 
transcendit. Divinam enim illam naturam dicimus 
neque intelligibilem, neque per se intelligibilem. 
Superat enim omne verbum et intellectum, ita ut 
nec mente percipi, nec verbis explicari possit, et 


predicari debeat. Excellentior enim est omni predi- 


Junges inlellecte, a paire intelligunt : el he 
Consiliorum nihil sonantium moventur ut. intelli- 
[gant. 
Junges sunt potentie quedam proxims post 
fundum paternum e tribus trinitatibus composito : 


νοεῖται κατὰ τὸν Ἡατριχὸν νοῦν τὸν τὴν αἰτίαν αὐ- B quas intelligere ait per paternam mentem, que 


τῶν ἑνοειδῶς ἓν ἑαυτῷ προστησάµενον. Al δὲ βου- 
λαὶ τοῦ Πατρὸς διὰ τὴν νοητὴν ὑπερθολὴν ἄφθεγκτοι. 
Τὰ δὲ τῶν ἐξβρημένων συνθήματα νοερὰ χλν νοῆται 
ὑπὸ τῶν δευτέρων, ὡς ἄφθεγχτα νοεῖται, καὶ ὡς 
ἐξτρημένα τῶν νοητῶν προόδων. Ὡς γὰρ αἱ τῶν 
Ψυχῶν νοήσεις χκἂν νοῶσι τὰς νοερὰς τάξεις, ὡς 
ἀμεταθάτους νοοῦσιν, οὕτω xai αἱ τῶν νοερῶν ἐνέρ- 
Ύειαι τὰ νοερἁ συνθήµατα νοοῦσαι, ὡς ἄἂφθεγκτα 
νοοῦσιν ἐν ὑπάρξεσιν ὑφεστηχότα ἀγνώστοις. 


causam illarum in unitatis forma sibi ipsi repre- 
senlatam exhibet. Consilia autem Patris ob intel- 
ligibilem excellentiam nullum sonum edunt. Atqui 
abstractarum rerum note et signa intellectu pre- 
dita etiamsi a secundis sive inferioribus intelli- 
guntur, ea tamen tanquam nihil sonantia et ab 
omni intelligibili excursu separata intelliguntur. 
Ut enim amarum intelligentie licet ordines intel- 
lectu preditos intelligunt, eos tamen ut immobiles 


intelligunt : sic etiam intellectualium operationes symbola intellectus capacia intelligentes, ea abeque 
soni emissione intelligunt, in substantiis incognitis subsistentia. 


JOANNIS OPSOPJEI NOT. 


(21) A! ἴνγγες. Retinui Grecam dictionem junges 
in versione, quod ea Lelius poeta apud Apuleium 
usus sit in his versibus : 

Philtra omnia undique eruunt : 
Antipathes illud quzritur, 
Trochili, iunges, tni 


Radiculz, herbs, surculi, etc. 
Nominis rationem et signifleationem vide apud 
Pindari et Theocriti scholiastas, Suidam item et 
Nicephorum ad heo Synesii verba αἱ μάγων ἴνγγες 
αὗται, pag. 90. 





ΤΟΥ AYTOY TEAAOY 


ΕΚΘΕΣΙΣ ΚΕΦΛΑΙΩΔΗΣ KAI ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑ ΧΑΛΔΑΙΟΙΣ ΔΟΓΜΑΤΩΝ. 


EJUSDEM PSELLI 


SUMMARIA ET BREVIS DOGMATUM CHALDAICORUM EXPOSITIO. 


'Ex:à Φφασι σωματιχοὺς Χόσµους, ἐμπύριον ἕνα Chaldei statuunt septem mundos corporeos, 


καὶ πρῶτον, xal τρεῖς μετ) αὐτὸν αἰθερίους, ἔπειτα 
τρεῖς ὑλαίους, ὧν ὁ ἔσχατος χθόνιος εἴρηται καὶ 
µισοφαἡς, ὃς ἐστιν ὁ ὑπὸ σελήνην τόπος, ἔχων ἐν 
ἑαυτῷ xal τὴν Όλην ὃν καλοῦσι βυθόν. Μίαν ἀρχὴν 
τῶν πάντων δοξάζουσι, xai tv αὐτὴν καὶ ἀγαθὸν ἄπο- 
γυμνοῦσιν. Elta πατρικόν τινα βυθὸν σέθονται, ix 
εριῶν τριάδων συγχείµενον. Ἑκάστη δὲ τριὰς ἔχει 
πατέρα, δύναμιν, καὶ νοῦν. Εἶτά ἐστιν d) νοητὴ ἴυγξ 
μετὰ δὲ ταύτην, ol συνοχεῖς, ὁ ἐμπύριος, ὁ αἰθέ- 


igneum unum eumque primum, post hunc tres 
mtherios, deinde tres materiales : e quibus ulti- 
mus terrestris dicitur et lucis osor, qui locus est 
subter lunam, in sese etiam materiam complectens, 
quem fundum nominant. Unicum arbitrantur esse 
rerum omnium principium, idque profitentur unum 
esse et bonum. Deinde colunt paternum quoddam 
fundum ex tribus trinitatibus compositum. Que- 
libet autem trinitas habet patrem, potentiam, et 


1151 


MICHAELIS PSELLI 


1152 


mentem. Postea sequitur Junx mente comprehen- A ptoc, καὶ 6 ὑλαῖος. Μετὸ δὲ τοὺς συνοχεῖς, ol τελετ- 


sibilis. Huic proximi sunt mundorum rectores, 
igneus, etherius, et materialis. Post rectores cs- 
remoniarum principes. His succedunt perennium 
fontium patres, qui et mundi ductores nominan- 
tur, quoruim primus semel-supra dictus est : post 
quem Hecate, deinde is quem bis supra nomina- 
vimus : «b hoc sunt tres implacabiles, et omnium 
ultimus succinctor. Venerantur etiam fontanam 
trinitatem fldei, veritatis et amoris. Ponunt item 
solem imperatorem, et a fonte materiali archan- 
gelicum, sensionis fontem, fontanum judicium, 
ulmineum fontem, speculorum fontem, characte- 
rum foatem incognitis signis et symbolis inrum- 
bentem, et summitates fontanas, Apollinis, Osiri- 
dis, Mercurii, Materiales vero fontes dicunt esse 
centrorum, elementorum et somniorum zonam. 
Item animam fontanam. Fontibus subjungunt prin- 
cipia : quod principiis superiores et excellentiores 
sint fontes. Principiorum autem? animalia pro- 
creantium summitas vocatur Hecate : medietas, 
anima inchoativa : extremitas, virtus inchoativa. 
Sunt apud illos quoque Hecate ἄζωνοι, que zonas 
non habent, ut Chaldaica τριεκδότις, xo pde, et ἐκχλυ- 
στική. Dii autem ἄζωνοι illis dicuntur Sarapis et 
Dionysus eive Bacchus: Osiridis item σειρά (quasi 
ad geniorum series catenze more connexa) et Apolli- 
nis appellantur ἄζωνοι dii quod expedite potestate 
sua in zonis utuntur, et supra deos conspicuos col- 
locati sunt. Ζωναῖοι contra qui zonas habent, libere 
circa cceli zonas volvuntur et gubernandi munus 
obeunt, habent enim Chaldaei deorum genus Zo- 
neum, quod sensibilis mundi partes inbabitat, et 
regiones circa materialem locum sorte distributas 
cingit. Post zonas est circulus non errans seu fixus 
septem orbes complectens, in quibus stelle sunt. 
Porro alius illis est mundus solaris, etherio fundo 
subserviens; alius Zonmus, unus e septem. Ani- 
marum humanarum duplicem ponunt causam e 
fonle perenni promanantem , paternam nempe 
mentem, et animam fontanam. Prodit autem, ut 
illi volunt, particularis anima & fontana, juxta 
Patris voluntatem : et habet essentiam per se gene- 
ratam et animatam. Aliunde enim non movetur. 
Nam si, ut in oraculo fertur, ignis divini pers est 
et ignis lucidus, atque paterne mentis conceptus, 


άρχαι * μετὰ δὲ τούτους, ol πηγαῖοι πατέρες, oi 
καλούμενοι xai κοσµαγωγοί' àv ὁ πρῶτος ὁ ἅπαξ 
ἐπέχεινα λεγόμενος, μεθ) ὃν d ᾿Εχάτη, εἶα ὁ δὶς 
ἐπίχεινα * μεθ’ ὃν τρεῖς ἀμείλικτοι” καὶ τελευταῖος 
ὁ ὑπεζωχός. Σέθονται δὲ καὶ πηγαίαν τριάδα πί- 
στεως xai ἀληθείας xal ἔρωτος. Φασὶ δὲ καὶ ἀρχι- 
κὸν ἥλιον, ἀπὸ τῆς ὑλικῆς πηγῆς καὶ ἀργαγγελιχὸν, 
καὶ πηγἡὴν αἰσθήσεως, καὶ πηγαίαν χρίσιν, καὶ xe- 
ῥαύνιον πηγὴν, καὶ πηγὴν διοπτρῶν καὶ χαρακτή- 
pov πηγὴν ἐπιθατεύουσαν τοῖς ἀγνώστοις συνθή- 
µασι' xal Ἠπηγαίας ἀἁἀκρότητας , )Απόλλωνος , 
'Oclpióoc, Ἑρμοῦ. Ὑλικὰς δὲ πηγάς act, xiv- 
τρων xal στοιχείων, καὶ ὀνείρων ζώνην, καὶ πη- 
γαῖαν ψυχΜήν. Μετὰ δὲ τὰς πηγὰς λέγουσιν εἶναι 
ἀρχάς. Al γὰρ πηγαὶ ἀρχικώτεραι τῶν ἀρχῶν ' τῶν 
δὲ ζωογόνων ἀρχῶν, ἡ piv ἀκρότης, Ἑκάτη καλεῖ- 
ται. Ἡ δὲ µεσότης, oy, ἀρχική. Ἡ δὲ περάτωσις, 
ἀρετὴ ἀρχιχή. Εἱσὶ δὲ παρ᾽ αὐτοῖς xai ἄζωνοι (22) 
Ἑκάται, ὡς ἡ τριεκδότις d Χαλδαϊκὴ, xal ἡ κωμὰς, 
καὶ ἡ ἐχκλυστική. ᾽Αζωνικοὶ δὲ παρ) αὐτοῖς θεοὶ, 
6 Σάραπις, καὶ ὁ Διόνυσος καὶ ἡ τοῦ ᾿Οσίριδος 
σειρὰ (23), γαὶ dj τοῦ Απόλλωνος. ΄Αζωνοι δὲ xa- 
λοῦνται οἱ εὐλύτως ἐνεξουσιάζοντες ταῖς ζώναις xai 
ὑπεριδρυμένοι τῶν ἐμφανῶν θεῶν. Ζωναῖοι δὲ, οἱ 
τὰς iv οὐρανῷ ζώνας ἀπολύτως περιελίττοντες, xai 
τὰ τῇδε διοικοῦντες, Θεῖον γὰρ Ὑένος ἐστὶ παρ αὖὑ- 
τοῖς ζωναῖον, τὸ χατανειμάμενον τὰς τοῦ αἰσθητοῦ 
χόσµου μερίδας, καὶ ζωσάμενον τὰς περὶ τὸν ὑλαῖον 
τόπον διακληρώσεις. Μετὰ δὲ τὰς ζώνας ἐστὶν à 
ἁπλανὶς κύκλος, περιέχων τὰς ἱπτὰ σφαίρας, iv 
ai; τὰ ἄστρα. Καὶ ἄλλος μὲν παρ᾽ αὐτοῖς ὁ fund 
κόσμος τῷ αἰθερίψ βάθει δουλεύων’ ἄλλος δὲ ὁ ζω- 
ναῖος, εἷς Qv τῶν ἑπτά. Γῶν δὲ ἀνθρωπίνων φυ(ῶν 
ατια διττὰ πηγαῖα τίθενται» τόν τε πατρικὸν νοῦν, 
καὶ τὴν πηγαίαν ψφυχήν. Καὶ προέρχεται μὲν αὐτοῖς 
ἡ μερικὴ ἀπὸ τῆς πηγαίας κατὰ βούλησιν τοῦ πα- 
τρός * ἔχει δὲ καὶ αὐτόγονον οὐσίαν xai αὐτόζωον. 
Οὐ γάρ ἐστιν ὡς ἑτεροχίνητος. El γὰρ κατὰ τὸ λό- 
γιον μοῖρα τοῦ πυρός ἐστι τοῦ θείου καὶ πῦρ φαεινὸν 
xal νόηµα πατρικὸν, εἶδός ἐστιν ἆύλον καὶ αὐθυπό- 
στατον. Τοιοῦτον γὰρ πᾶν τὸ θεῖον, οὗ µέρος ἡ φυχή * 
καὶ πάντα φασὶν εἶναι dv. ἑκάστῃ Quyp. Καθ ixd- 
στην δὲ ἰδιότητα ἄγνωστον ῥητοῦ καὶ ἀποῤῥήτου 
συνθήµατος᾽ xal καταθιθάσουσι δὲ τὴν ψυχἠν πολ- 
λάχις ἐν τῷ χόσµῳ δι αἰτίας πολλάς' fj διὰ πτερο- 


profecto forma est materise expers et per se subsi- I) ρύησιν (24), fj διὰ βούλησιν πατρικήν. Δοξάζουσι δὲ 


Btens. Illa enim omnia cum divina natura commu- 
nicant, cujus particula est anima. Aiunt omnia in 
qualibet anima esse, sed et cuilibet inexplicabilem 
et incognitam fandorum et infandorum signorum 


τὸν χόσµον ἀῑδιον xai τὰς τῶν ἄστρων περιόδους" 
τὸν δὲ ἆδην πολλαχῶς καταµερίζουσι. Καὶ νῦν μὲν 
αὐτὸν θεὸν ὀνομάζουσιν ἀρχηγὸν τῆς περιχείου λή- 
ἔεως' νῦν δὲ τὸν ὑπὸ σελήνην τόπον φασί” νῦν δὲ 


JOANNIS OPSOP/EI NOTAE. 


(22) "Αζωνοι. Servius in illud /Eneid. xm. et diis 
communibus aras : « Ut autem altioris scientie homi- 
nibus placet, dii cemmunes sunt qui ἄζωνοι dicun. 
tur, id est qui certi certas non habent partes, 
sed generaliter & cunctis coluntur. Ubique enim 
eos esse manifestum est, ut mater Deum, cujus 
potestas in omnibus zonis est. » 

(23) Σειρά. Σειρά idem videtur denotare quod 


Synesii σίῤῥαιον, cujus signiflostionem vide apud 
Nicephorum pag. 444. 

(24) Ητερορύησιν. Scribendum est πτεροῤῥύόησιν, 
et hoc est e Platonis philosophia in Phedro, ubi 
Adrastise legem exponit. "Hv δὲ (inquit) βαρυνθεῖσα 
ἡ Voy) πτεροῤῥυήσῃ τε xal ἐπὶ τὴν γῆν mien 
quie sequuntur. 


, et 


T 


1153 


IN MERCURII TRISMEGISTI PIMANDRUM. 


1154 


τὴν µεσαιτάτην τοῦ αἰθερίου χόσµου xal τοῦ ὑλαίου' A gymbolorumve proprietatem. Volunt animam in 


νῦν δὲ τὴν ἄλογον ψυχἠν, xai τιθέασιν dv αὐτῇῃ τὴν 
λοχγιχὴν, οὐκ οὐσιωδῶς, ἀλλὰ σχετιχῶς, ὅταν συµπα- 
θῶς ἔχῃ πρὸς αὐτὴν xal προθάλῃ τὸν μερικὸν λόχον. 
Ἰδέας δὲ νοµίζουσι, νῦν μὲν τὰς τοῦ Πατρὸς ἑννοίάς, 
vov δὲ τοὺς καθόλου λόγους, xai φυσικοὺς καὶ ψυ- 
χιχοὺς καὶ νοητούς' νῦν δὲ τὰς ἐξηρημένας τῶν ὂν- 
τῶν ὑπάρξεις. Τοὺς δὲ περὶ μαγειῶν λόγωυς συν- 
εστῶσιν ἀπό τε τῶν ἀχροτάτων δυνάµεων, ἀπό τε 
τῶν περιχείων ὑλῶν, Συµπαθῆ δὲ τὰ ἄνω τοῖς κάτω 
φασὶ xal μάλιστα τὰ ὑπὸ σελήνην. ᾽Αποκαθιστῶσι 
δὶ τὰς φυχὰς μετὰ τὸν λεγόμενον θάνατον χατὰ 
τὰ µέτρα τῶν οἰχείων καθάρσεων, ἐν ὅλοις τοῖς 
τοῦ χόσµου µέρεσι. Τινὰς δὲ xal ὑπὲρ τὸν κόσμον 
ἀναθιθάζουσι, xai µέσας αὐτὰς διορἰζονται τῶν τε 
ἀμερίστων xal μεριστῶν φύσεων. Toótov δὲ τῶν 
δογμάτων τὰ πλείω καὶ Αριστοτέλης καὶ Πλάτων 
ἐδέξαντο' οἱ δὲ περὶ Πλωτίνον καὶ ᾿Ιάμθλιχον, Πορφύ- 
ριόν τε xai Πρόχλον matt κατηκολούβησαν, xai ὡς 
θείας φωνὰς ἀσυλλογίστως ταῦτα ἐδέξαντο. 


mundum demitti ob multas causas, aut propter 
pennarum defluvium, aut propter paternam volun- 
tatem. Arbitrantur mundum eternum esse, ut et 
stellarum conversiones. Plutonem sive infernum 
in varias partes dividunt, eumque modo deum 
appellant, ordinis illius qui circa terram sortem 
suam obtinuit, ducem; modo regionem subluna- 
rem : modo medias inter etheriam et materialem 
mundum partes obeuntem ; modo animam rationis 
expertem : in ea rationalem animam constituunt, 
non essentialiter, sed proportione quadam, quando 
convenienter ad illam affecta est, particulari r&- 
tione projecta. Ideas definiunt modo esse Patris 
intelligentias : modo universales rationes, natura- 
les, animales et intellectiles : modo substantias & 
rebus ipsis abstractas. Astruunt omnem magicae 
scientie ralionem perfici a summis potentiis οἱ 
terrenis materiis, fumiliaritatem item et convenien- 
tiam superiora cum inferioribus habere, presertim 


que sub luna sunt. Collocant animas post mortem, juxta modulum et mensuram lustrationum singu- 
lis familiarum et convenientium, in omnibus mundi partibus : quasdam etiam ultra mundum evehunt: 
easque discrimine facto in naturas dividuas et individuas separant. Atque Plato quidem et Aristoteles 
plures ex enumeratis opiniones receperunt : Plotinus vero, Jumblichus, Porphyrius, Proclus, eorumque 
discipuli omnes in universum approbarunt, et non secus ac divinas voces absque ullo discrimine et 


examine admiserunt. 








TOY VEAAOY 


ΒΙΣ TON EPMOr ΤΟΥ TPIZMETIZTOY ΠΟΙΜΛΝΔΑΡΗΝ. 


PSELLI 


IN MERCURII TRISMEGIST] PIMANDRUM. 


Ἔοικεν ὁ γόης οὗτος τῇ σείᾳ Τρᾶφῇ οὐ mapip- (1. Videtur incantator ille non obiter in divina Socri- 


γως ὠμίληχέναι' ὅθεν ἐκ ταύτης ὁρμώμενος τῇ χοσ- 
µοποιίᾳ ἐπιχειρεῖ, μηδὲ αὐτὰς ὀκνῶν τὰς Μωσαὶ- 
κὰς λέξεις ψιλὰς ἐνίοτε ἀναγράφειν ὡς xal τὸ προ- 
κείµενον τοῦτο ῥητὸν ὅλων, τὸ γὰρ, « Elimtv ὁ θεὸς, 
αὐξάνεσθε καὶ πληθύνεσθε, » σαφῶς ἐκ τῆς Μωσαϊκῆς 
κοσµοποιίας ἐστίν. Οὐ μὴν ἐνέμεινε παντελῶς τῇ 
ἁπλότητι καὶ σαφηνείᾳ, καὶ τῷ εὐθεῖ καὶ εἰλικρινεῖ 
x&i ὅλως θεοειδεῖ τῆς Γραφῆς, ἀλλ᾽ εἰς τὸ εἴωθὸς 
ὑπεῤῥύη πάθος τοῖς τῶν Ελλήνων σοφοῖς, εἷς ἆλ- 
ληγορίας καὶ πλάνας καὶ τερατείας ἐκ τῆς εὐθείας 
ὁδοῦ xal ἁπλανοῦς ἐκτραπεὶς, 7j ὑπὸ τοῦ Ποιμάν- 
δρου συνελασθείς. Oóx ἄδηλον δὲ ὗστις ἦν ὁ τῶν 
Ελλήνων Ἡοιμάνδρης, ὁ xai παρ ἡμῖν xospoxpá- 
τωρ ὀνομαζόμενος ἢ τῶν ἐκείνου τις. Κλέπτης γὰρ, 
φησὶν, ὁ διάθολος καὶ ἐκφερομυθεῖ τὰ ἡμέτερα, οὐχ 
ἵνα oi ἐκείνου µεταµάθωσιν τὴν ἀσίθειαν, ἀλλ᾽ Ίνα 
τοῖς τῆς ἀληθείας ῥήμασι καὶ νοήµασιν τὴν ἑαυτῶν 


ptura versatus esso; unde ex illa profectus de mun- 
di creatione tractat, non dubitans tenues Moysis 
voces nonnunquam transoribere; ut et heec propo- 
sita verba. Illud enim : « Dixit Deus, Creacite et 
multiplicamini » evidenter ex Mosaica creationis 
historia oritur. Non quidem servat omnino simpli- 
citatem et perspicuitatem et rapiditatem et since- 
ritatem et divinitatem Scripture, sed in solitum 
Grecorum sapientum morem abit, in allegorias et 
errores et portenta ex recta et secura via delapsus 
vel & Poimandre coactus. Non incertum autem est 
quis esset ille Graecorum Pomandres, idem qui 
&pud nos mundi Dominus nominatur aut unus ex 
ejus ministris. Fur enim, inquit, est diabolus et 
nostros sermones divulgat non ut ejus disoipuli 
impietatem dediscant, sed ut veritatis vocibus et 
sententiis suam impietatem ornantes, persuasibi- 


1159 


MICHAELIS PSELLI 


1156 


liorem eum faciant et acceptabilem. Non enim ve- A δυσσέδειαν ἐπιχρώσαντες καὶ µορφώσαντες, πιβανω- 


rum dicit Plato, cum affirmat Grecos pulchriores 
effecisse a Barbaris acceptas famas, eruditione et 
Delphicis oraculis usos. Verum e contra diount 
qui contendunt Grecos segniter veritatem inquire- 
ro, et eos presertim in rebus theologicis errare. 
Porro qui hec aiunt non ex nostris gunt, sed Gre- 
corum celeberrimi, sic quis forte iis occurrit quee 
Porphyrius ad ascendentem /Egyptium scripsit ab 
ipso cupiens veritatem tum quoque discere, cum 
jam α Grecis didicerat. Num igitur alia barbara 
gens mundi Creatorem ot regem patria opinione 
et more coluerit, dicere non habeo; sed Hebreo- 
rum religionem per omnem terram celeberrimam 
fuisse, eorumque leges antiquiores fuisse et illo 
Mercurio et quolibet apud Grecos sapiente, multis 
demonstrcstum est. 


τέραν ἐργάσωνται xal τοῖς πολλοῖς εὐπαράδεχτον. 
Οὐ γάρ ἀληθεύει Πλάτων τὰς ἐκ τῶν βαρθάρων φή- 
µας παραλαμθᾶνοντας κάλλιον ἀπεργάσασθαι τοὺς 
Ἕλληνας λέγων παιδείᾳ χρωµένους xal µαντείαις 
ix Δελφῶν. ᾿Αληθεύουσι δὲ μᾶλλον οἱ λέγοντες ὅτσ- 
λαίπωρον εἶναι παρὰ τοῖς Ἓλλησι τῆς ἀλτθείας τὴν 
ζήτησιν , μάλιστα δὶ ἐν τῇ περὶ τοῦ θείου δόξΊ 
πλανᾶσθαι αὐτούς. Etsi δὲ οἱ ταῦτα λέγοντες οὐχ 
Ἠμέτεροι, ἀλλὰ τῶν Ἑλλήνων οἱ δοκιμώτεροι, εἲ τις 
ἐντετύχηχε καὶ οἷς ἔγραψεν ὁ Ι[ορφύριος πρὸς &va- 
θαΐνοντα τὸν Α᾿γύπτιον παρ᾽ ἐχείνου λοιπὸν ἔπιζη- 
τῶν μαθεῖν τὴν ἀλήθειαν, ἐπειδὴ παρὰ τῶν Ἑλλήνων 
ἐπέγνων. El μὲν οὖν καὶ ἄλλο βάρθαρον γένος τὸν 
Δημιουργὸν xal βασιλέα τοῦδε τοῦ παντὸς πατριώδει 
δόξῃ καὶ νόµοις ἐθρήσκευεν, εἴπεῖν οὖκ ἔχω; ὅτι δὲ 
à τῶν Ἑθραίων θεοσέθεια περιθόητος ἦν ἀνὰ πᾶσαν 


τὴν οἰχουμένην, ὅτι καὶ ἡ νοµοθεσία αὑτῶν ἀρχαιοτέρα ἦν καὶ Ἑρμοῦ τούτου, xal εἴτις ἄλλος παρ’ Ἕλλησι σο- 


φὸς πολλοϊῖς ἀποδέδεικται. 








MICHAELIS PSELLI 


OPERUM PARS QUARTA 


COMPLECTENS 


. HISTORICA '. 


YEAAOY 


ΠΕΡΙ 


ΤΩΝ AGHNAIKON ΤΟΠΩΝ ΚΑΙ ΟΝΟΜΑΤΩΝ. 


PSELLI 
DE LOCIS ET NOMINIBUS ATTICIS. 


Tu igitur non solum Atheniensium urbem dili- 
gis, sed et Attica nomina, utpote αι quamdam 
musicam vocem emittant. Dixisti autem te nondum 
versatum esse in recondito de illis, tanquam in sa- 
cris adytis, opere scripto. Sed cum nonnullis eorum 
occurris, Sunio dico et Cephisie et illis « Spheti fui 


* Psellus orationem funebrem Michaelis Cerularii 
pronuntiavit, in qua eum laudat eo ex capite quod 
&tinorum reprobavit sententiam de processione 
& Filio, « Exstat ea Pselli oratio in Regia Biblio- 


Σὺ δὲ ἄρα οὐκ αὐτῆς µόνον τῆς "Agmvalov ipic 
πόλεως, ἀλλὰ καὶ τῶν ᾿Αθήνηαιν ὀνομάτων, ὥς τινα 
κἀκείνων μουσικὴν πεµπόντων Πχώ. Οὕπω δὲ ἔφη- 
σας ἐντετυχηχέναι, ὥσπερ iv ἱεροῖς ἀδύτοις, ἀποθίτφ 
περὶ τούτων συγγράµματι' ἀλλὰ κατὰ μέρος ἑντυγ- 
χάνων αὐτοῖς, φτ μὶ δὴ τῷ Σουνίῳ xai τῇ Κηφηαίᾳ, 


theca; hancque tandem cum aliis ejusdem auctoris 
lucubrationibus typis regiis edendam paro. » Its 
Lequien in prima Dissertatione Damascenica, n. 31, 
P. xvi. EprT. ΡΑΤΕ. 











1157 


. DE LOCIS ET NOMINIBUS ATTICIS. 


1198 


xal τῷ « Σφηττοῖ γέγονα, καὶ θρίηζε καὶ Φαληροῖ, » A et Thrie et Phaleri, « et rursum » Spheto abi- 


καὶ αὖθις « Σφηττόθαν ἀπφειν καὶ Φαληρόθεν, » ῶσ- 
περ ἐνθουσιᾷς, xal λίαν ἔχεις ἐρωτικῶς δυοῖν θατέρου 
τυχεῖν, ἡ Σφηττοῖ γενέσθαι καὶ Κηφισιάσιν, dj περὶ 
τῶν χωρίων ἐναργέστερόν τι μαθεῖν. 

Δίὰ ταῦτά σοι ἐγὼ ἐκ πολλῶν βιθλίων συνηγηοχὼς 
γράφω ταντί. 


Βλευρᾶ τις διῆκται τῆς 'Αττικῆς Gov τῇ Μεγά- C 


ρίδι ἀπὸ Σουνίου μέχρις ᾿]σθμοῦ. Ἐνταῦθα κατὰ 
µέσην που τὴν τοιαύτην γραμμὴν τοῖς sto τὴν πόλιν 
καταπλέουσιν ὁ Πειραιεὺς ἀπαντᾷ , τὸ περιθόητον 
τῶν Αθηναίων ἐπίνειον. Μετὰ δὲ τὸν Πειραιᾶ, Φα» 
ληρεῖς δῆμος ἐν τὰ ἐφιξῆς παραλἰᾳ iari: μεθ óv 
᾿Αναγυράσιοι. Εἶτ᾽ ᾿Αναφλύώστιοι μέχρι τῆς ἄκρας 
τοῦ Σουνίου διήχοντες. Elta τὸ Σούνιον, δῆμος ἀξια- 
λογώτατος μεθ) ὃ Μαραθὼν, ὕπου Μιλτιάδης τὰς 
μετὰ Λάτιδος τοῦ Ἱέρσου δυνάµεις ἄρδην διέφθειρε. 
Μετὰ δὲ Μαραθῶνα, Τριχόρυθος εἶτα ᾿΄Ραμνοῦς, τὸ 
Νεμέσεως Ἱερόν. 

Tov δὲ ὁρῶν τὰ ὀνόματα µάλιστά ἔστι ταῦτα, ὁ 
Ὑμηττὸς ὁ Βριλησσὸς ὁ Λυχκαθηττὸς, ἡ Πάρνηθος, 
ὁ Κορυδαλός. 

Ποταμοὶ δὲ οἱ διωνοµασµένοι, ὁ Κηφισσός, xal 
6 Ἰλισσὸς, ῥέων εἲς τὴν παραλίαν ἐκ τῶν ὑπὲρ τῆς 
"Άγρας xxi τοῦ Λυκείου μερῶν, xai τῆς πηγῆς ἣν 
ὕμνηκεν ἐν Φαίδρῳ Πλάτων. 

Κάμψαντι δὲ τὸ Σούνιον ἀχτή ἐστι πρὸς ἄρκταν 
ἀμφιθάλαττος, στενὴ τὸ πρῶτον, εἶτα εἷς τὴν µεσό- 
γαιον πλατύνεται. Τὸ δὲ λοιπὸν τὸ πρὸς ἄρχτον ἐστὶ 
πλευρὸν ἀπὸ τῆς Ὡροπίας, ἐπὶ δύσιν παρατεῖνον 


μέχρι τῆς Μεγαρίδος. 


“Οπέρχεινται δὲ τῆς ᾽Αττικῆς al Σχειρωνίδες πέτραι. C 


Μετὰ δὲ ταύτας ἄχρα πρόχειται Μινῴα ὠνομασμένη, 
ποιοῦσα τὸν ἐν τῇ Νισαίᾳ λιμένα. 

Ἡ δὲ Νισαία ἐπίνειόν ἐστι τῶν Μεγάρων, ὀχτὼ xal 
δέκα σταδίοις διέχον τῆς πόλεως. Ἡ δὲ Μεγαρὶς μερὶς 
καὶ αὕτη οὐ βραχεῖκ τῆς πόλεως' d γὰρ ᾽Αττιχῆ τὸ 
παλαιὸν Ἰωνία xal 'Ixc ἐχαλεῖτο. 

Τὸ δὲ θριάσιον πεδίαν ἀγχοῦ χεῖται τῆς Ἐλευ- 
σῖνος. 

Πρόχειτα, δὲ ἄπὸ τῆς Νισαίας πλέοντι ἐς τὴν 
Αττιχὴν d Σαλαμίς' ἐν δὲ τῇ παραλίᾳ τῇ κατὰ Σα- 
λαμῖνα κεῖσθαε συµθαίνει τὰ ὅρια τῆς τε Μαγαρι- 
κῆς καὶ τῆς ᾿Ατθίδος'. ὄρη δὲ sto: δύο, ἃ καλοῦσι 

ατα. 

Eta πόλις Ἔλευσιν, iv ᾗ τὸ τῆς Δήμητρος ἱερὸν 


bam et Pbhalero, quasi divino furore corriperis, et 
valde exoptas ex his duobus unum assequi, vel 
Spheti versari et Gephisie, vel de his locis aliquid 
in extenso discere. 


Ideo tibi ea scribo quie ex multis libris collegi. 


Ora quedam Atticam cum Megaride trajicit & 
sunio usque ad Isthmum. Tunc in medio circiter 
hoc circuitu iis qui ad urbem navigant occurrit 
Pireeus, celeber Atheniensum portus. Post Pi- 
reeum aulem, Phalereus Vicus in vicina ora si- 
tus est : post quem Anagyrasii. Deinde Anaphly- 
stili usque ad extremitatem Sunii pervenientes. De- 
inde Sunium, celebratissimus vicus. Deinde Ma- 
rathon, ubi Miltades, regis Persarum exercitus a 
Datide ductos funditus delevit. Post Marathonem 
vero Trycorythus, deinde Rhamnus, Nemesi conse- 
cratus. ΄ 

Montium vera nomina hec sunt precipue, Hy- 
mettus, Brilessug, Lycabettus, Parnethus, Goryda- 
lus. 

Fluvii autem sic nominantur, Cephisus et Πἱβ- 
sus,in maritimam regionem fluens ex partibus 
que ultra Agram et Lyceum sunt, et ex fonte quem 
in Pheedro celebravit Plato. 


Flectenti vero ab Sunio ora est ad septentrionem 
utrimque mare habens, angusta primum, deinde 
in medias terras protensa. Cetera vero ad septen- 
trionem ora ab Oropia ad otcidentem protenditur 
usque ad Megarida. 

Attice superaminent Scironides petre. Post eas 
vero preeminet promontorium Minoia nomine,quod 
Nisee portum efficit. 

Nisea porro portus Megarensium est qui decem 
et octo stadia ab urbe distat. Megaris autem et 
ipsa pars reipublice non minima est : Attica enim 
antiquitus Jonia et Jas appellabatur. 

Thriasus porro campus prope Eleusin jacet. 


Α Nigea autem in Atticam naviganti preeminet 
Salamina. In ora autem Salaminica siti sunt fines 
Megaridis et Attice. Duo porro montes sunt quos 
vocant Cornua. 


Deinde urbs Eleusis in qua Cereris templum et 


τῆς Ελευσινίας καὶ ὁ μυστικὸς σηκός, Εἶτα τὸ D mystica olea. Deinde Thriasus campus. Deinde 


Θριάσιον πεδίον, Elta dj Ψυτταλία, νησίον ἔρημον 
πετρῶδες, xal ἡ Μουνυχία, τόπος χοῖλος καὶ ὑπόνο- 
µος στοµίῳ μικρῷ τὴν εἴσοδον ἔχων. Καὶ τὸ μὲν 
παλαιὸν ἐἑτετείχιστο καὶ συνῴκιστο, xal τῷ τείχει 
τούτῳ συνῆπτο καὶ τὰ μακρὰ τείχη τῶν ᾿Αθηνῶν' 
οἱ δὲ πολλοὶ πόλεμοι τὸ τεῖχος χατήρειψαν xal τὸ 
τῆς Μουνυχίας ἔρυμα, τόν τε Πειραιᾶ συνέστειλαν 
si; βραχὺ xal τὰ μακρὰ τείχη κατέσπασαν, Λαχε- 
δαιµονίων μὲν χαθελόντων πρότερον, Ρωμαίων δὲ 
ὕστερον, ἠνίκα Σύλας ἐκπολιορχήσας εἷλε xal τὸν 
Πειραιᾶ καὶ τὸ "Actu. 

Αὐτὸ δὲ τὸ "Acto πέτρα ἑἐστὶν ἐν πεδίῳ περιοι- 


Psyttalia, insula parva deserta et petrosa, et Mu- 
nychia, locus cavus et suffossus ostio parvo in- 
gressum prebens. Et antiquitus, quidem mu- 
nita erat et incolas habebat, et hoc muro unie- 
bantur longi Athenarum muri. Innumera au- 
tem bella murum everterunt et Munychis mu- 
nimentum, Pireeumque in parvum spatium con- 
traxerunt, longosque muros diruerunt. Lacedg- 
monii prius eos dejecerunt, et deinde Romani, 
quando Sylla obsidione captum Pireeum et Athe- 
nas occupavit. 


Ipsa vero urbs est rupes in campo assurgens, un- 





1159 


MICHAELIS PSELLI 


1100 


dique domibus circumdata. In ipsa autem rupe est A χουµένη xóxAq: ἐπὶ δὲ «p πέτρα τὸ τῆς ᾿Αθηνᾶς 


Minerve templum, urbis Presidis antiquum tem- 
plum,in quo inexstinguibilis lampas,et Parthenon, 
et eburnea Minerva, egregium Phidie opus. Et ut 
Hegesiam in ejus deurbe Libris imiter,timeo ne re- 
. dundemet propositum meum hoo scriptum excedat. 
Unde partim et sparsim dicam : Illud Leocorion, 
hoc Theseum ; ibi Marathon; illic Rhamnus, illic 
Decelia, celebre Peloponnesiorum propugnaculum. 
Hine Lyceum; hino Olympicum stadium. Ibi Acade- 
mia et philosophorum horti,et Odeum,et Varia por- 
ticus;et illustres vici, Cephisia, Phalere, Sphettus, 
Cecropia, Cylherus, Aphidna, Eleusis. Hec sunt 
veteris Academie vestigia, hec nove; omnia Musas 
gpirant,omnia Gratias.Que enim in civitate sunt ar- 
canorum ruina, illustriores sunt ipsis civitatibus. 


Ἱερὸν, ὅ τε ἀρχαῖος ναὸὺς ὁ τῆς Ι]ολιάδος iv ᾧ ὁ 
ἄσθεστος λύχνος, xai ὁ Παρθενὼν, xai ἡ ἐλεφάντι- 
voc ᾿Αθηνᾶ, τὸ ἐξαίσιον τοῦ Φειδίου ἔργον. Καὶ ἵνα 
δὴ τὸν Ἡγησίαν ἐν τοῖς περὶ τῆς πόλεως λόγοις 
µιµήσωμαι, ἀκνῶ πλεονάζειν, μὴ συμθῇ τῆς προ 
θέσεως ἐχπεσεῖν τὴν γραφήν. "Ogsv κατὰ µέρος xal 
διεσπασµένως ipo: ἐχεῖνο Λεωκόριον ΄ τοῦτο Om- 
σεῖον τοῦτο ἹΜαραθών' ἐκεῖνο Ραμνοῦς' Ἅτουτο 
Δεχέλεια, τὸ περιφανὲς τῶν Πελοποννησίων όρμα- 
τήριον΄ τοῦτο Λύκειο ἐχεῖνο τὸ ᾿Ολυμπικὸν στά- 
διον ἐνταῦθα ἡ Ακαδημία xal ol κῆποι τῶν φιλο- 
σόφων, κάὶ τὸ 'Qüitov, xal ἡ Ποικίλη στοά, καὶ οἱ 
περιφανεῖς δῆμοι, ἡ Κηφισία, τὰ Φάληρα, à Zontto 
ἡ Κεκροπία, à Κύθηρος, d ᾿Αφιδνα, d Ἐλευσίς" 
λείψανα ταῦτα τῆς παλαιᾶς ᾿Αχαδημίας, ἐκεῖνα τῆς 


νεωτέρας πάντα μουσῶν πνεῖ, πάντα Χαρίτων. τὰ γὰρ ἐν τῇ πόλει ἐρείπια τῶν ἀποῤῥήτων ἔτι περιφανεστερα 


πόλεων. 


Ut autem magis ac magis civitate fruaris, ab B 


ora que Euboum spectat Attice cohserenti, sta- 
tim occurrit Oropus et sacer portus quem Delphi- 
nium vocant, apud quem antiqua est Eretria. 
Deinde Delium, Apollini consecratum. Neque 
procul ingens portus quem Profundum Portum 
nominant. Deinde Aulis, petrosus loous. Et prope 
Euripus. 

Et quidem ea est versus Euboam ora maritima. 
In mediis autem terris &b occidente est Citheron, 
ad septentrionem Phocensium urbs. Ex Pbhocen- 
sibus autem montibus multi descendunt fluvii, 
quorum maximus est Chephissus. Schanus autem 
urbs est Thebanorum. Eam autem preterfluit 
fluvius Schonus nomine. Citheron autem mons 
excelsus est. Ismenus fluvius et Asopus plani- 
tiem que ante Thebas jacet preterfluunt. Dirce au- 
tem fons est. Et Citheron non procul a "Thebis 
finitur. 

Deinde urbs Thespie prope Heliconem et Cris- 
seum sinum jacet. Prope Thespias autem est As- 
cra, Hesiodi patria,in Heliconis dextra. Helicon au- 
tem est in Phocide. Portus autem Thespiorum est 
Creusa. Post Thespias vero est Mycalissus, et pro- 
pe Eleuthere, urbs contermina Atheniensibus et 
Beotiis. 

Hoo de Athenis sufflciunt Atheniensum fautori. 
Nos enim plus effecimus quam eramus rogati, cum 
mentionem habuerimus de regionibus et de civi- 
tatibus huic urbi vicinis. 


Ἵνα δὲ ἐπὶ πλέον κατατρυφφης τῆς πόλεως, ἀπὸ 
τῆς πρὸς Εὔθοιαν παραλίας τῆς συνεχοῦς tü ᾿Ατ- 
τικῇ, εὐθὺς ὁ Ὡροπὸς πρόκειται, xai ὁ ἱερὸς λιμὴν 
ὃν καλοῦσι Δελφίνιον, xa0' ὃν dj παλαιὰ Ἐρέτρια. 
Εἶτα τὸ Δήλιον, τὸ ἱερὸν τοῦ ᾿᾽Απόλλωνος. Καὶ 
παρὰ τοῦτον λιμὴν μέγας, 6» καλοῦσι Βαθὺν Λι- 
μένα. Εἶθ᾽ ἡ Αὐλὶς, πετρῶδες χωρίον. Καὶ πληςίον 
ὁ Βὔριπος. 

Καὶ f, piv παραλία τοιαύτη τις ἡ πρὸς Εὔδοιαν. 
Τὰ $' iv τῇ µεσογαίᾳ, ἀπὸ τῆς ἑσπέρας ὁ Κιθαι- 
ρὼν, πρὸς δὲ ἄρχτον ἡ Φωκέων πόλις, Ἐκ δὲ τῶν 
Φωκικῶν ὁρῶν πολλοὶ ποταμοὶ χαταφέρονται, ὧν ὁ 
Κηφισσὸς μέγιστος. Ἡ δὲ Σχοῖνς χώρα ἐστὶ τῆς 
θηθαϊκῆς' ῥεῖ δὲ xal ποταμὸς δι αὐτῆς Σχοινοὺς 
ὀνομαζόμενος, Ὅ δὲ Κιθαιρὼν ὄρος ὀψηλόν. Ὁ 
μέντοι Ἰσμινὸς ποταμὸς xal ὁ ᾿Ασωπὸς διὰ τοῦ 
πεδίου ῥέουσι τοῦ πρὸ τῶν θηθῶν' ἡ δὲ Δίρκη, 
κρήνη ἐστί. Καὶ ὁ Κιθαιρὼν οὐ πόῤῥω που τῶν θηθῶν 
τελευτᾷ. 

Μεθ) ἃ xal ἡ πόλις al θεσπιαὶ πρὸς τῷ Ἑλιχῶνι 
ἐπιχειμένη τῷ Κρισσαίῳ xóm. Ἐν δὲ ταῖς 6ε- 


. σπιαῖς ἐστι καὶ dj "Ασκρη, ἡ τοῦ Ἡσιόδου πατρὶς, 


ἐν δεξιᾷ τοῦ Ἑλικῶνος. Ὁ δὲ “Ελικὼν συνεχής ἔστι 
τῇ Φωκίδι. Ἐπίνειον δὲ τῶν θεσπιῶν ἡ Κρέουσα. 
Μετὰ δὲ τὰς θεσπιὰς ἡ Μυκαλησαὸς, xal πλησίον 
αἱ ᾿Ελεύθεραι, πόλις ἀμφίθολος ἸΑθηναίοις χαὶ Boto- 
τοῖς. 

Αρχεῖ ταῦεα περὶ ᾽Αθηνῶν τῷ τῶν ᾿Λθηναίων 
ἐραστῃ. Ἡμεῖς γὰρ πλέον τι τοῦ ἐπιτάγματος πε- 
ποιήκαµεν, xai τῶν προσεχῶν ταύτης ἐπιμνηφθέντες 
χωρίων καὶ πόλεων. 














1161 


EPISTOLJE. 





1162 





MIXAHA TOY ΨΕΛΛΟΥ 


Elc τὸν χαλκοῦν ἵππον τὸν ἐν τῷ Ἱπποδρόμῳ, ἀπῃωρημένον τὸν πόδα ἔχοντα. 


MICHAELIS PSELLI 


In ereum equum in Hippodromo, qui pedem attollebat. 


(BaNpuni, Imperium Orient. I, 178.) 


Ἔμπνους ὁ χαλκοῦς ἵππος οὗτος ὃν βλέπεις, 
Ἔμπνους ἀληθῶς xai φριµάζεται τάχα. 

Τὸν πρόσθιον δὲ τοῦτον ἀξαίρων πόδα, 

Βαλεϊῖ σε xai λὰξ, st παρέλθῃς πλησίον * 
Δραμεῖν καθορμᾷ * στῆθι, μὴ προσσεγγίσῃς, 


Μᾶλλον δὲ φεῦγε, μὴ λάθῃς τὸ τοῦ λόγου. 


A  Spirat ereus iste equus, quem cernis 


Spirat revera, ac fortassis infremit. 

Quin et anteriorem pedem istum attollens 

Te calce impetet, si propius accedas. 

Ad cursum est incitatus ; siste ergo,neque appro- 
[pinques ; 

Aut potius fuge, ne tibi dicta eveniant. 





m — —RÓ—— nn€ÓÓÓ Boom Paz 


MIXAHA TOY WVEAAOY 
EIIIZTOAAI. 


MICHAELIS PSELLI EPISTOLE. 


Α’. Tip μητροπολίτῃ θεσσαλονίκης, τῷ  veyovóxt B I. Meiropolite Thessalonice, qui faclus est rheto*um 


µαΐστωρι τῶν ῥητόρων, 

Οὐδὶν ὁ ῥήτωρ, ὅτι μὴ γλῶσσα λαμπρὰ, χἂν λέ- 
n», κἂν Ἱράφῃ, κἂν παιδεύῃ µῥητορικὴν, κἂν 
φιλοσοοίᾳ τὸν νοῦν ἀσχολῇ * τὴν δὲ γλῶτταν ταύ. 
την ἔχῃ τε ὁμοῦ καὶ ἀφίησιν. Καὶ διὰ ταῦτα οὔτε 
᾿Αθηναῖος ἢ Σπαρτιάτης ἐστὶν, ἀλλὰ πολίτης τῆς 
οἰχουμένης, καὶ ἀτεχνῶς ἁστραπὴ ἢ βροντὴ παντα- 
χόσε περιηχοῦσά τε xal ἐκλάμπουσα. Οὐ γὰρ pó- 
voy ἐπιδημῶν ἡμῖν τῆς τέχνης µεταχειρίζεις τὴν 
σάλπιγγα, ἀλλὰ καὶ ἀποδημῶν τοξεύεις ἐφ᾽ ἡμᾶς 
τοὺς λόγους ὥσπερ τινὰς ὁϊστούς * καὶ τοξεύων οὐ 
πλήττεις, ἀλλὰ βάλλων ἡδύνεις ' καὶ τὸ φάρµαχον 
τοῦ βέλους διὰ πάσης φοιτᾷ τῆς ψυχῆς. Οὕτως σου 
$ λέξις * οὕτως ὁ νοῦς ' οὕτως ἡ ἁρμονία * οὕτω τὸ 
κάλλος τῆς φράσεως * τοιοῦτος ὁ ἐμὸς ῥήτωρ xal 
πάνδηµος xal ὄντως δηµαίτατος * τοιαύτη dj ipd 
Σειρὴν xal τὸ μελιχρὸν στόµα ^ ἡ πειθώ ' dj ἀνάγκη: 


(4) Hane epistolam cum duabus sequentibus edi- 
dit Frid. Tafel. V. C. in Appendice ad Dissertatio- 
nem de Thessalonica ejusque agro. Metropolitam 
illum ad quem scribit Psellus eumdem esse putat 


PATROL. GR. COXXII. 


magister (1). 

Quid aliud orator nisi sive loquatur,sive scribat, 
sive rhetoricem doceat,eivephilosophie mentem ap- 
plicet, semper per linguam operatur? Hanc porro 
ob causam non Atheniensis est, non Spartiates,sed 
orbis universi civis esf; longe enim lateque tonat 
ac fulgurat. Non enim solum eloquentis nos quaai 
tuba demulces, nobiscum conversans ; sed e lon- 
ginquo etiam sermones tuos telorum instar in nos 
jacis, ita tamen ut ne vulneres auditores, imo de- 
mulceas,totam animam vocum illecebris imbuen 4o 
Heo est natura dictionis, mentis, harmonie ; hoc 
modo styli rhythmus procedit ; hac ratione orator, 
qualem presumo, omnium est gentium. En mea 
Siren, osque mellifluum, suadela, necessitas ; en 
animorum illecebre, mentium esca; cogitatorum 
musa,vocum suavitas; voluptarum medulla,Calliope 


cum illo magno Eustathio qui anro 1192 defunctus 
eBt; quod cum etate Pselli nostri non quadrat. 
Epistolas 4-12 edidit Boissonadius Norimberge 1838. 
EpiT. 


31 


1163 


MIGHAELIS PSELLI 


1164 


philosopha,natura immutabilis.Idem saneByzantii. À τὸ τῶν καρδιῶν θέλγητρον ^ τὸ τῶν ψυχῶν θήρα- 


in Thessalis,longe &b Athenis ; idem in tota Grecia, 
super montibus,in vallibus ; idem terra luxuriosa 
et in solo arido, immutabilis, ubique sonorus, de- 
lectabilis, auribus suavis ; idem subtilis, floridua; 
pellucidus ideoqueclarus; gravieidem ac vehemens, 
acer. Adde quod omnia promiscue movet (id dicta- 
men meum). Et sane ubi philosophatur,gravis ap- 
paret; vere orator ubi magnifice vult loqui. Sacer- 
dotio fungitur? nemo magis sacerdos illo. De arte 
disserit? Verba, voces plane convenientes in me- 
dium profert. Nemo ipso magnificentior laudator, 
explanator, explorator,perscrutator,argumentator, 
Tu quidem cetera habilis es, et epistole tuc dulce- 
dine ipsa duleiores artem ipsam produnt. Nam ad 
eloquentiam natura perquam fautrice uteris, quee 
per os tuum quam splendidissime resonare velle vi- 
detur. Antiquis quidem temporibus undique terra- 
rum in Thessaliam confluerunt ob aliae causas ; 
posthac autem plerosque ibi conventuros sentio ut 
te loquentem audiant. Ambitioso sane tibi esse 
licet,quia quod ex ore fluit tuo, non corpora solum 
tangit, sed in animam intrat et voluptatem oreat, 
exaltat, intendit, relaxat, perfundit, acria solvit, 
retinet et vice versa. Quod si Thessaliam tuam tibi 
loquenti aures prebentem hubes,te et illam beatam 
dico; te, quod dociles auditores inveneris ; illam 
quod talis ipsis sacerdos ac orator obtigerit.Si vero 
nulli semidei auditores exstiterint,beati sic quoque. 
Tua quidem felicitate nihil perfectius:tibi stylus,tibi 
gatiBdatio,deflnitio contraria ac ratiocinatio,previa 
institutio ac constitutio, idearum denique mistio 
tibi presto sunt.Nam Grecia (utequidem arbitror) 
et que regiones Grecis adjacent autetiam objacent, 
(sicut Ionia) jam olim in litteriserudita fuerat.Nunc 
autem omnia ad monumenta antiqua,rudera,ruinas 
redacta sunt. Jam scis quid tibi faciendum,ne scire 
tuum pereat. Loquere coram nobis audientibus, 
laqueum non distendens, guttur justo nimium non 
tendendo, pectus non comprimens,sed grammatico 
obloquens, nobisque voces litteris representatas 
Sicut per canalem advehens.Sic cor per venas calo- 
rem toti corpori communicat ; sio hepar per ilia 
sanguinem membris mittit ; sio cerebrum per dor- 
gum sensum communem ubique disseminat : sic 
qui Megalopoli aquam alibi duceredebebant,fossam 


τρον * ἡ Μοῦσα τῶν ἐννοιῶν * ἡ χάρις τῶν λέξεων - 
τὸ γλεῦχος τῆς ἡδονῆς ^ φιλόσοφος Καλλιόπη * ἡ 
ἁμετάθλητος φύσις. 'O αὐτὸς γὰρ iv Βυζαντίῳ, ἐν 
θεσσαλίᾳ, πόῤῥω τῶν ᾿Λθηνῶν, πρὸς αὐτῃ τῇ Ἑλ- 
λάδι, ἐν γηλόφοις, iv γηπέδοις, ἓν τρυφώσαις χώ- 
pate, iv. αὐχμηρᾷ v5, οὗ µεταθάλλων οὗ µετατι- 
θέµενος * ἁπανταχοῦ εὔκροτος ' εὔμουσος ' εὔηχος : 
γλαφυρός * ἀνθηρός ' μετὰ τοῦ. λαμπροῦ σαφής ’ 
μετὰ τοῦ σαφοῦς σεμνὸς, xal μετὰ τούτου γορχός, 
xai μετ ἐχείνου ἀχμαῖος πάντα κινῶν ἀμέσως, 
ἐκμέσως (τοιοῦτον γὰρ τὸ ἐμὸν σεμνολόγημα) ' ἂν 
σοφιστεύῃ, σεµνός ' ἂν σεμνύνῃ, ῥητορικός ' ἂν ἵε- 
ῥρατεύῃ, δεινὸς Ἱἱερατικός ' ἂν τεχνολογῇ, εὐρετὴς 
ἀκριθὴς τῶν πρὸς εὐφημίαν ἀφορμῶν ' µεγαλήγο- 
poc ἐπαινέτης c ὑψηλογῶν τὰ σαφῆ ' σαφηνίζων τὰ 
ὑψηλὰ µεθόδοις, φημὶ τομαῖς τισὶ καὶ λειότησι. Σὺ 
δὲ τἄλλα μὲν χαλός ' ἀλλ᾽ ἐπιστέλλων — ὑπέρευγε 
τῆς γλωκύτητος. Ὁ γάρ τηι ἐπιστολιμαῖος πρὸς 
ἡμᾶς λόγος μονονουχὶ φωνὴν ἀφίησιν, ὅτι φωνὴ τῆς 
τέχνης σύ. Ηλεονέχτηµα γάρ σοι ὑπῆρξε μέγα πρὸς 
τοὺς λόγους dj Φφύσις, πρὸς τοῦτο ἴσως Ὑεγενημένη, 
ἵνα σοι τὸ τῆς τέχνης ἀξίωμα λαμπρότερον καὶ δια- 
φανέστερον Ὑένηται. ΠἩάλαι μὲν οὖν καθ ἱστορίαν 
τῆς τοῦ καιροῦ (T?) ἐκδόσεως (1) ἁπανταχόθεν τῆς 
οἰχουμένης πρὸς τὴν θετταλίαν οἱ πλείους ἐφοιτων; 
νῦν δὲ πλείονας οἶμαι αὐτόθι βαδιεῖσθαι κατὰ κλέος 
τῶν τοῦ σοῦ λόγου σταγόνων. Kal σε οἶμαι ζτλο- 
τυπεῖν καὶ τὸν µάρτυρα, ὅτι μὴ σωμάτων µόνον 
ἐφάπτεται ῥεῦμα τὸ σὸν, ἀλλὰ xal εἰς ψυχὴν εἶσδύ- 
νει, καὶ τὰ πολλὰ ταῦτα δύναται ἡδύνειν * ἑπαίρειν " 
ἐπιτείνειν ' χαλᾷν 7 διαχέειν ^ δριµύττεν c λύειν " 
ἐπέχειν " τἆλλα, ὅσα τῆς ἀντιθέτου µερίδος ἐστίν, 
El μὲν οὖν ἡ dj, Θεσσαλία ἐπήχκοός ἔστι τῶν iv τῷ 
cip λόγῳ ῥυθμῶν, ἄμφω µακαρίζω τῆς εὐτυχίας * 
σὲ μὲν, ὅτι ἔχεις, ἐφ᾽ οἷς ἂν τὴν δύναμιν ἑνδείξῃ 
τῶν λόγων * ἐχείνους δὲ, ὅτι τοιούτου τετυχήκασιν 
Ἱερέως καὶ ῥήτορος. El δὶ ἡμίονοι παρ᾽ ἡμιθέῳ 
ἑστήχασιν, εὐτυχεῖς uiv οὗτοι καὶ οὕτως. Σὺ δὲ 
ἠτύχησας, iv οἷς χὐτύχησας' καὶ µάτην coi τὸ χρῶ- 
px διαµεµέληται, xai τὸ πιθανὸν τῆς ἀπολογίας, 
καὶ ὁ ἀνθορισμὸς, καὶ ὁ συλλογισμὸς, καὶ ἡ προκα- 
τάστασις, xxl d κατάστασις,͵ xal. ἡ µίξις τῶν ἴδεῶν. 
'H γὰρ Ἑλλὰς (ὥστε οἶμαι), καὶ ὅσα προσοιχεῖν 
ἔλαχε τῇ Ἑλλάδι (τυὰ δὲ καὶ ἀντοικεῖν, ὡς ἡ ξύμ- 


vaca Ἰωνία), πάλαι μὲν ἐπὶ τοῖς λόγοις δεδηµοσίευτο. 


grandem, subterraneum atque aerium quasi flu- [) Νῦν δὲ µέχρι. τῆς ἱστορίας ἑστήχασι, κολωνοί τινες 


vium fecerunt.Igitur tu quoque per litteras sermo- 
num fluenta nobis porrige, propina, irriga. Summo- 
pere utique lingue tue suavitatem amo,morumque 
iluorum norma in mente mea reposita est.Dictionis 
tue exempla in auribus mihi resonant,et harmonie 
perfectissime in mente mea residunt. Quando 
tandem te a&pem aspiciam? quando alvearibus 
istis relictis, sublimi volatu hosce nostros hortos 
invises et florum delibans rorem mel in alvearia 
asporlabis ? De celero non est quod epistolam ad 
nos tuam accusem.Tu de quibus inter nos convenit 
noli oblivisci, quippe juramento rem roborasti.IIoc 


ὄντες µνηµάτων ἁρχαιοπρεπῶν, ἐκλελειμμένα dps! 
πια. Οἶσθα γοῦν, ὃ ποιήσεις, ἵνα µή σου dj σοφία 
ἁπόληται. Λέγε παρ) ἡμῖν τοῖς ἀχούουσι, μὴ κατα- 
τείνων τὸν βρόχον, μὴ ὑπερτείνων τὸν φάρυγγα, μὴ 
συµπιέζων τὸν θώρακα * ἀλλ' ὁπαγορεύων τῷ vpap- 
patet, καὶ κρουνηδὸν ἡμῖν ἐγχέων τοὺς λόγους dv 
γράµµασιν. Οὕτω τοι xal ἡ χαρδία διά τινος ἄγγους 
τὸ θερμὸν ἅπαντος κατασπείρει τοῦ σώματος * καὶ 
τὸ ἧπαρ διὰ τῆς χοίλης ἐποχετεύει τὸ αἷμα τοῖς 
µέρισι * καὶ ὁ ἐγχέφαλος διὰ τοῦ νωτιαίου τὴν αἴσθη- 
ew πανταχῆ δίδωσι * καὶ ol τὸ ὕδωρ πάλαι τῇ Με- 
γαλοπδλει ἐφελκυσάμενοι τὴν μεγάλην ἐνταῦθα ἁμᾶ- 


1165 EPISTOLAE. 1166 


pav ἐποιήσαντο, τὸν ὑποχθόνιον καὶ ἀέριον, ὥς τις À Juramentum ubi tu solveris,equidem me disculpo: 
εἴρηχε, ποταµόν. Καὶ σὺ τοιγαροῦν δι ἐπιστολῶν — scito autem, me,in utramque partem seourum 
ἡμῖν χορήγει τὸ νᾶμα τοῦ λόγου, καὶ πότιζε xal — esse. 

κατάρδευε. Ὡς λίαν Ὑάρ σου τῆς γλώττης ἐρῶμεν καὶ τῆς iv αὐτῇ χάριτος, καὶ µου ὁ τῶν ἠθῶν σου τύπος 
ἐγχάθηται τῇ ψυχῇ * ἐνεσφράγισται δί µου τοῖς ὡσὶ τὰ ἴχνη τῆς λέξεως, καὶ ἡ τῆς ἁρμονίας ἠχὼ ἔτι µου τῇ 
Ψυχᾷ ἐμθομθεῖ. ᾽Αλλὰ πότε ἴδω τὴν μέλισσαν ; πότε δὲ τῶν αὐτόθι σίµθλων ἀπαναστήσῃ, καὶ διαέριος γεγονὼς 
πρὸς τοὺς ἐνταῦθα χήπους φοιτήσεις, καὶ περιελεύσῃ τὰ ἄνβη, ἀφ' ὧν τὴν ὁρόσον ἀναλεξάμενος τὸ μέλι τοῖς 
σίμθλοις ἑνέσταξας; Τὸ δὲ λοιπὸν τῆς πρὸς ἡμᾶς σου ἐπιστολῆς ἐγὼ μὲν οὔτ ἐπαγκαλέσαιμι σοι, οὔτε 
προσονειδίσαιµι. Eb δὲ τῶν ὁμολογιῶν µέμνησο, καὶ πρός γε τούτοις, ὅτι xav' αὐτοῦ τοῦ κρείττονος ἐμφύτως 
ὁμώμοχας ' ἂν εἴ τι εἴη τοῦ ὄρχου λύσις, οὖκ ἂν φθάνοιµι ταύτην διδούς. Et δ᾽ οὖν μὴ γενοίµην αὐτός σοι 


παρενθήκη κακότητος, σὺ δὲ διδοὺς λαμθάνειν οἴου. Τοιοῦτον γὰρ πεποίηκα τὸ ἐμὸν, ἵνα καὶ διδοὺς fj λαμθά- 
νων διδῶ. 


Β’. Tip αὐτῷ. 

Πολλῶν ὕντων καὶ µεγάλων, δι ἅ θαυμάζειν 
προῄρηµαι, θαυμάσιώτατε δέσποτα, ἀντὶ πολλῶν 
χρημάτων ἑλοίμην ἄν σου τὴν περὶ τοὺς φίλους 
ἁπλότητα, ἣν xa! παρὼν σώζεις xal ἀποδημῶν σον” 


τηρεῖς. Ὁ μὲν μῦθος ποιητῶν προῆλθε, παρὰ δὲ Β 


τῆς σῆς ψΨυχῆς ἡ καλογάγαθία τῆς γνώμης. Ad 
ταῦτα xai παντὸς οὐτινοσοῦν προτεθειµένου ζητή- 
µατος ἐν τοῖς ἡμετέροις συλλόγοις, εὐθὺς ἐγὼ πρὸς 
ck ἀναφέρω τὸν νοῦν, καὶ πρῶτον μὶν εὔχομαι τῷ 
θεῷ, ὅσην εὔνοιαν ἔχων ἐγὼ πρὸς ck διατελῶ, τὴν 
αὐτὴν ἀντιλαχεῖν παρὰ coU. ᾽Απολήψαιμι δὲ, εἰ τὸν 
παρόντα μοναχὸν τῆς σῆς ἀντιλήψεως ἀξιώσεις ' ἣν 
πρώτην ἐγὼ καὶ κχαλλίστην ἥγημαι, καὶ ἐν τοῖς 
μάλιστα τετίµηχα. M3, οὖν ἀντίθετος γενοῦ σεαυτῳ, 
ἀλλ’ ὅμοιος ἀπανταχοῦ, ἐν τοῖς σχήµασιν, ἐν τοῖς 
ἄθεσιν, ὁμοιόαρκτος, τέλους ἀγαθοῦ πρροίµιον κάλ- 
λιστον παριστῶν * μὴ ἐξ ὑπολήψεως τὸ καλὸν ἐργαζό- 
µενος, ἀλλ᾽ ix περιουσίας τὴν περὶ σεαυτοῦ ἀρετὴν 
πΆσιν ἐπιδεικνύς: εὐρίσεις τὰ φθᾶσαντα τῶν µελ- 


λόντων τιθέµενος, xal πρὸς ἰδέας µεταποιούμενος ϱ 


κρείττονας * μὴ δεινῶς τὴν σεαυτου µεθοδεύων χρη- 
στότητρ, ἀλλ᾽ ἐπιεικῶς, ἀφελῶς. Βΐπερ yàp ἄλλο 
τι τῷ ἀρχιερεῖ τῶν ἀναγκαιοτάτων ἐστὶ, ταῦτα, εἰ 
δύνχιο. Τρόπους δὶὲ καὶ ἐπιτετηδευμένας ἵἴδέας 


II. Eidem. 


Multa sane et preclara sunt propter quee te admi- 
ror, domine illustrissime ; sed in primis ob mo- 
rum simplicitatem quam erga amicos ostendis, sive 
absens, sive presens fueris. Fabulas quidem apud 
poetas repereris; etuo autem animo virtutum flo- 
res germinant. De quibuscunque enim sermoci- 
nando disputaverimus, tibi semper pulcherrimas 
partes tribuo. Deumque nunquam non imploro ut 
temet mihi amicum det eadem qus ego sentientem. 
[d autem facies, si monachum huncce quem tibi 
commendo,benevole exceperis. Ita enim cordi meo 
magnopere satisfacies. Res facilis : tui similis esto, 
in babitu, in moribus ; eodem utere principio, quod 
boni finis certum est augurium. Nunquam temere 
8ο pro libitu bonum faxis; virtutis tue lux omni- 
bus luceat. Mentem prudentem rebus futuris ob- 
tende; ubi severe tractare alios possis, lenitate 
utere. Nil certe episcopo hac re magis necessa- 
rium. Simulare autem et dissimulare nefas. En 
normam quam nunquam non sequeris, modum in 
omnibus, in verbis et in ludo ipso adhibendo. Ce- 
tera obvioni et contemptui trade. Quomodo enim 
quod sine dedecore proloqui non ausis, re ipsa 
perfici cum decore possit? 


περ[εργόν ἐστι προσποιεῖν. Τούτοις κέχρησο μὴ χατὰ περίοδον, ἀλλὰ κατὰ συνέχειαν * xal τὸ µέτρον ἐν ἅπασι 
φύλαττε, ἐν λέξεσιν, dv ὁμιλίας σκώμµασι. Τὸ δὲ ὑπὲρ τοῦτο ἄφες τοῖς χάτω βυθοῖς. Τὸ γὰρ μὴ μέχρις ὀνόμα- 


τος εὐπρεπὲς πῶς ἂν εἴη πραττόμµενον εὐσεθές ; 
I'. Τῷ aótQ. 

Ὄντος ἀναγκαίου, φιλτάτη ψυχἠ, εἰδέναι σε, τί 
μὲν ὄρχος, τί δὲ ἀληθές * καὶ τὶ μὲν φιλίας θεσμὸς, 
τί δὲ ἱερατικὸς θεσμὸς, τῶν ἄλλων xal μᾶλλον, fj 
ὅτι τὸ ἐπιφώνημα λόγος ἐστὶν ἐπὶ τῷ πράγματι 
ἔξωθεν παρ᾽ ἡμῶν λεγόμενος, καὶ ἡ περίοδος πολ- 
λοῖς ὑποπίπτει καὶ ποιχίλοις τοῖς σχήµασι, καὶ ὅτι 
τῶν ἐπιχειρημάτων τὰ μέν ἐστιν ἀποδεικτικά, πολ- 
λῆς ἑρμηνείας δεόµενα, ἦτοι ἐἑναγωνίου: τὰ δὲ 
πανηγυρικά * καὶ τάλλα, ὁπόσα τὴς σῆς ῥητορικῆς 
σοφίσµατος xal τεχνάσµατος — θαυμάζω, ὅπως σε 
τὸ τηλικοῦτον καὶ ἀναγκαιότατον πρᾶγμα διέλαθιν. 
Αλλ’ ὑπόθεσιν piv κατασκευάζων, οἰχονομεῖν τὸν 
λόγον ἐἑπίστασαι, περιλαµθάνων πολλάκις ἐν τῇ 
διηγήσει τὸ παρεληλυθὸς τοῦ καιροῦ, καὶ ἀποπλη- 
ρῶν ἐνδιασκεύως τὸ ἄνω µέρος ὡς οὐ μέλλων 
ἑνοχλήσέιν τοῖς αὐτοῖς διὰ τὴν τῶν µελλόντων δια- 
εύπωσιν' ἁπλοῦν δὲ τι πρᾶγμα δίατιθέµενος, μὴ 
δεόµενον πολλῶν περιστάσεων μηδὲ ποικιλωτέρας 


III. Eidem. 

Te scire clarum est, vir charissime, quid sit jura- 
mentum,quid veritas;quod amicitie vinoulum,quod 
lex sacrosancta. Insuper latere te non potest quod 
epiphonema est sententia de re qualibet prolata, et 
qnod periodus multorum schematum formas potest 
induere; quod argumenta sunt ex parte apodictica, 


p 8ο interpretationem multimodam admittunt; ex 


parte panegyrica.Hec omnia certe rhetorice stu- 
dendo edidicisti : quid igitur non mirum sit, rem 
omnium maxime necessariam te fugere? Exemplum 
afferam : Orandi artem possides; que antehao 
facta sunt, narratione scite complecteris ita ut 
cum rebus futuris in auditorum animo confundi 
nequeant. Quod si negotium simplex tractandum 
venit, et quod ambagibus rejectis parvo rhetorices 
&pparatu contentum est, qui modus adhiben- 
dus sit, ignorare videris, siquidem sola theoria 


usus prexin negligis. Namque episcopali muneri . 


1161 


MICHAELIS PSELLI 


1168 


sophismatum usum penitus recusare fas non est, Α χατασκευῆς, οὐχ οἵδ' ὅπως τὴν ἀρίστην ὑπερθαίνεις 


quamvis quo profundius quis sophismata sectatur, 
eo longius ab episcopali dignitate recedere videa- 
tur. At tu quidem non is videris qui majorum con- 
suetudinibus valedicas, neque te cum Cretensibus 
cretizissare dixerim, ut est in Proverbio. E Creta 
ego non sum, nec huncce honorem armbio. Rheto- 
rice cum philosopho loqueris artis tue haud impe- 
rito, sed qui philosophari potius quam argutari 
velit. Ut porro epistole tue aliquantum respon- 
deam, ubi te omne erga nos debitum exsolvisee 
autumas scito quod debitum non solvit qui comi- 
ter respondet, pactorum vero non meminit. Hoc 
fidem fraudare est amicitiamque fallere. Si igitur 
artis rhetoricm antistes mysteria adultis revelare 
presumis, promissoque haud Steteris, adeptosque 
fefelleris, nonne te mendacii arguent? Ubi enim 
pro arte quam non docuisti mercedem recipere 
&usus 68, lui aliquid aliis communicaturum es 
professus. Quale amicorum commercium putas? 
Num scripta sine sensu, sine veritate eos inter 
communicatum iri? num vana nomina instrumen- 
torum csecorum instar jactari reris? Sic Ixiona 
apud Homerum Juno decepit. Hujus enim pulchri- 
tudine capto Dea nube circumdeta, sui ipsius 
simulacrum obtulit. Ego vero, crede mihi, non 
sum, neque ero Jxion; umbram ego nunquam 
pro re habebo. Ideo etiam artem tuam odi, quia 
puelle amabilis imago est.Non vero in scientia um- 
bratili, sed in veritatis luce requiescere volo. Pla- 
tonis quoque sophista non mihi placet,qui ad ipsius 
Demiurgum libentius recurro. It& mihi sane per- 
suasum est : si mihi male famati Dobrysontis (?) 
loco Elysium campum pratumveasphodeloconsitum 
offerreg, putasne me nominum splendore captum, 
delectum esse facturum? An aliquid magni te offer- 
re credis? Ego neque omne tuum monasterium, si 
cum impiis staret, acceplarem. Quid autem tibi 
cum possessione commune? Nonne fraus omnia et 
ludibrium ? Quomodo vero episcopo dignum frau- 
dem hano manifestissimam excusare? Quid ? tunc 
adeo liberalis, ego vero sordidus et avarus? Cedo 
tibi que oceanus Atlanticus habet? quee circa Hyr- 
caniam et mare Caspium sita sunt; adde insulam 
Thulem et regionem extra Phasidem,et quecunque 
plaga meridionalis, terra intra duos polos, regio 


οἰκονομίαν ὥσπερ τὸ λεχτικὸν µόνον µέρος τῆς 
τέχνης διακριθωσάµενος, τὸν δὲ πραγματικὸν τύπον 
ἠγνοηχώς, Ἐγὼ δέ σοι τὸ καὶ περὶ τοὺς λόγους co- 
φίζεσθαι ἄχρι τῆς ἀρχιερατικῆς δίδωµι τελειότητος * 
μετὰ δὲ ταῦτα οὐδὲ τεχνίτην σε τοῦ λόγου προσίεµαι, 
οὐδ᾽ si πολλὰ χάµνοις ἐπιχειρῶν τεχνικώτατα, "Ocov 
γὰρ εἷς τὴν σοφιστικὴν ἐμθαθύνεις, τοσοῦτον τῆς 
ἱερᾶς ἀποικίζῃ φιλοσοφίας. ᾽λλλὰ σύ µοι δοχκεῖς μὴ 
ἀναχωρεῖν ἐθέλειν τῶν ἀρχαίων ἠθῶν * καὶ οὖκ ἂν 
εἶποιμι, ὅτι πρὸς Κρῆτα κρητίζεις (τοῦτο δὺ τὸ τῆς 
παροιµίας). Κρὴς γὰρ οὔτ᾽ εἰμὶ, οὔτ ἐκεῖθεν εἶναι 
βεθούλημαι. Πρὸς δὲ φιλόσοφον ῥητορεύεις, εἶδότα 
μὲν xal τὴν σὴν τέχνην, φιλοσοφεῖν δὲ μᾶλλον f, 
σοφιστεύειν ἑβέλοντα,. Καὶ ἵνα σοι βραχύ τι πρὸς 
τὴν ἐπιστολὴν διαλέξωμαι, ἐν ᾗ τὸ πᾶν ἀποπεπλη- 
ρῶσθαί σοι τοῦ πρὸς ἡμᾶς Ὑρέους φήθης, οὐχ ἔστι, 
λογιωτάτη ψυχἠ, χρέους ἐκπλήρωσις τὸ λόγοις μὲν 
κατατιθέναι τὰς χάριτας, ἔργοις δὲ μηδὴν τῶν διω- 
µολογημένων διδόναι. ᾽Απάτη γὰρ τοῦτο" καὶ οὐ 
φιλίας σύνδεσις, ἀλλ᾽ ἀναίρεσις. Ὁπύτε γοῦν cb 
τοῦ ῥητορικοῦ προὐκάθησο θρόνου, εἰ ἐπτηγγείλω 
μὲν τὰ τῆς τέχνοις ἀνακαλύπτειν τοῖς χκυουµένοις 
ἄῤῥητα, εἶτα δὲ τοῦτο μὲν οὐκ ἐποίεις, ἑργαστήριον 
66 τι βαναυσίας τούτοις ἀνεώγνυς, οὐκ ἂν σέ τις 
Ψευδολογίας ἐγράψατο ; Et δὲ τέχνην μὲν ἡμᾶς οὐκ 
ἐπηγγείλω διδάσκειν, ἀλλ) οὖν παρ) ἡμῶν εἱλήφεις 
μισθὸν, Tj (ἵνα μὴ φορτικῶς λέγω) τοῦ σοῦ τι mpof- 
ρῃσο παρέχειν ἐμοί. Ὁποῖα δὲ πρὸς ἀλλήλους οἱ 
φιλοῦντες εἰώθασι διαµείθεσθαι, ἀρ᾽ οἵει τὰς 4pa- 
φὰς ἐκπεφευγέναι, εἴδωλα πραγμάτων διδούς; ἢ 
μηδὲ τοῦτο, ἀλλ᾽ ὀνόματα πραγμάτων ἔρημα, ὁποῖα 
οἱ col σκινδαψοὶ καὶ τὸ πολυθρύλλητον βλίτυρι ; 
Οὕτώ υγοῦν καὶ τὸν ᾿]ξίονα ἡ τοῦ Ὁμήρου ρα 
ἡπάτηχεν. Ἐπεὶ γὰρ ρα ταύτης ὁ ἥρως, καταπλα- 
γεὶς τὸ ἐκείνης κάλλος, ἡ δὲ νεφύδριόν τι περισπα- 
σαµένη, καὶ τούτῳ ῥἑαυτὴν εἰχκάσασα, ἐδίδου τῷ 
Ἰξίονι πάροδον πυρὸς τὸ εἴδωλον. ᾽Αλλ᾽ ἐγώ co:, 
λογιώτατε, Ἰξίονι οὔτε εἶμὶ, οὔτε ἔσομαι, οὐδὲ τῆς 
τῶν πραγμάτων οὐσίας τὰ εἴδωλα προτιµήσαιµι. 
Διά ταῦτα γοῦν xal τὴν civ τέχνην μισῷ, ὅτι πο- 
θεινῆς ἐστι xoplou εἴδωλον. Καὶ οὐδὲ ἐν «m σκιᾷ 
τοῦ γράμματος ἀναπαύομαι, ἆλλ᾽ ἐν τῷ τῆς ἀληθείας 
quil: οὐδὲ τὸν τοῦ Πλάτωνος σοφιστὴν κατὰ τὸ 
προθεθλημένον τῆς λέξεως δέχομαι, ἀλλ᾽ εἲς τὸν 
ἐκείνου δημιουργὸν ἀναφέρω τοῦνομα. El δὲ µοι 


antipodum tenet. Charissime frater, si promissis D ἀντὶ τοῦ δυσφήµου Δοθρόσοντος (2) τὸ ᾽Αλύσιον ἐδί- 
stare in animo tibi est,re vera,neque inanibus ver- δους πεδίον καὶ τὸν ἀσφοδελὸν ἐχεῖνον λειμῶνα, ἀρ᾽ 
bis nos adeas. Posthec Grecorum fabulas et figp- ἂν ἐδεξάμην καὶ ταῦτα, λαμπρῶν ὄντων τῶν ὀνομά- 
menta inania tibi largior. των ; "H σὺ φήθης ἂν παρέχειν τί µοι τῶν vtov ; 
Ὁπότε δὲ καὶ τὸ σὸν µοναστήριον μετὰ τῶν ἀνοσίων τεταγμένον οὔτ) ἔστι και δυσωνυµωτάτων, ἑλοίμην 
ἂν τὴν δωρεὰν xai τὴν ἀνυπαρξίαν τοῦ πράγµατος; Ἠδέως δ᾽ ἄν σου πυβοίµην, cl δή σοι καὶ τῆς 
κτήσεως προσεγένετο, ἐμοῦ μὴ προσειληφότος τὸ πρᾶγμα. Οὐ τὸ πᾶν ἁπάτη καὶ γέλως καὶ τῷ ὄντι 
βαθεῖα φενάκη; Τὸ δὲ xai ἀπολογεῖσθαι περὶ οὕτω σαφοῦς Ὑλευασίας xal εἰρωνείας, πἡλίκον τοι εἲς τὸ 
μέτρον τῆς ἀρχιερωσύνης δοκεῖ; ΑΡ’ οὖν σὺ μὲν οὕτω φιλοτιμότατος, ἐγὼ δὲ σµικρολόγος καὶ φειδω- 
λός ; ᾿Αντιδωροῦμαι δή σοι, ὁπόσα piv ὁ Ἑσπέριος ὠκεανὸς ἔχει, ὁπόσα δὲ ἐντὸς Ὑρχκανίας καὶ τῆς 
Κασπίας θαλάττης ivl, καὶ τὴν θούλην τὴν νῆσον, xai τὰ ἐκτὸς Φάσιδος, καὶ ἁπόσα ἡ μεσημθρινὴ 
περιείληφε γῆ, ὅ,τι τε ὀντὸς ἑκατέρων τῶν ὀμφαλῶν, κἀὶ τὰ τῶν ἀντοίκων καὶ ἀντιδόξων ξύμπαντα. 
Φίλτατε ἁδελφὶ, αύντομόν σοι λόγον ἐρῶ * εἰ μὲν βούλει τὰ τῆς πρὸς ἡμᾶς ἐπαγγελίας πληροῦν, ἐν 

















1169 EPISTOLAE. 11'10 


πρἄᾶγµασιν ἡμῖν, ἀλλὰ po) ἐν ὀνόμασι χύρου τὴν δωρεάν. Ei Ó' οὖν, παραχωρῶ σοι τοῦτο μετὰ τῶν Ἑλληνικῶν 
μύθων καὶ ἀνυπάρκτων πλασμάτων. 
Δ΄. Ηρὸς τὸν Καίσαρα τὸν Aoóxav'. Α IV. Ad C:esarem Ducam. 

Πἰστευὲἑ poi ὑπέρτιμε δέσποτα, καὶ ὑπὶρ πᾶν Crede mihi,illustrissime domine,0mne nomen et 
ὄνομα xal ἀξίωμα, μάγοι, ἵνα οὕτως εἴπω, καὶ oi — dignitatem superas, magici ut ita dicam, mores et 
τρόποι τυγχάνούσι xal ol λόγοι cou, καὶ ἀῤῥήτοις — Sermones tui inveniuntur,et indicibili virtute men- 
δυνάµεσι τὴν ἐμὴν doy» καταθέλγουσι, Καὶ τοῦτο — tem meam incantant. Tunc vivo, cum te video; 
Co, ὃ βλέπω σὲ ' xal τοῦτο ἀναπνέω, ὃ τῆς σῆς — tuncrespiro, cum tuam vocem audio; tunc gaudeo, 
ἀχούω φωνῆς ’ χαὶ τοῦτο χαίρω, ὃ τοῖς σοῖς ἐντυγχά- — cum tuas litteras perlego. De quo autem interro- 
νω γράµµασι. llo? οὗ δὴ ἠρώτησας, συντόμως ἀπο- µαθί!, breviter tibi respondeo : « Nemo nos condu- 
κρίνοµαί σοι * « Οὖδεὶς ἡμᾶς ἐμισθώσατο. » Δέδοικα — xit. » Timui vero ne illud quoque audiam : 
δὲ ἵνα μὴ xal τοῦτο ἀκούσω * « 'Eraips, πῶς εἴσῆλθες — « Amice, quomodo huo intrasti, non habens ve- 
« ὧδε, μὴ ἔχων ἔνδυμα γάμου;,» Οὐ γὰρ οἶδαεὶ stem nuptialem? » Nescio enim an presentiam 
ἀποδέχεται τὴν παρουσίαν µου ὁ θειότατος ἡμῶν — meam accipiat divinissimus noster imperator : 
βασιλεύς ' τὸ γὰρ πρόσωπον αὐτοῦ εἰς ἡμᾶς οὐχ ὡς vultus enim ejus ad nos non ut heri et nudius 
χθὶς καὶ τρίτην ἡμέραν. HÀ οὐδέποτε παντελῶς — tertius. Attameu nunquam omnino abibo, cum 
ἀποστήσομαι, xüv ἐξελάσῃ βιαίως, κἂν μετὰ πλη- — violenter abegeris,et cum plagis, et cum contume- 
γῶν, κἂν μεθ) ὕθρεων μὴ οὕτω µανείην most. El ο liis : ne quando ita insaniam. Si enim a me aver- 
Υὰρ καὶ πρὸς ἐμὲ ἁπόστροφος, ἀλλὰ Χχρηστὸς καὶ ^ sus,sed bonus et benignus es. Cras igitur veniam, 
φιλάνθρωπος. Αὔριον οὖν xal ἑλεύσομαι, καὶ áxo- οἱ insatiabiliter perfruar te, mentis et anime mem 
ρξστως χαταπολαύσω σου τῆς ἐμῆς ψυχῆς xal πνοῖς — vita. 
καὶ ζωῆς. 

E. Ti αὐτῷ. V. Eidem. 

OÀx ἔστι τις ὅμοιός σοι, δέσπυτα χρηστότατε, ἵνα Non est similistibi,optime domine, ut hoc fidenter 
καὶ τοῦτο θαῤῥούντως εἴποιμι, οὔτε τὴν καλλονὴν, ^ dicam,neque pulchritudine neque prudentia. [ta vero 
οὔτε τὴν φρόνησιν. Λέγω δὲ τοῦτο, ἀποθλέπων, tl; — loquor, considerans objectumt uarum ad meiitlera- 
τὸν σκοπὸν τῶν πρὸς ἐμέ σου γραμμάτων. Ὁμοῦ — rum.Bimul enim et nobis consolationem prebes, et 
τε γὰρ xal ἡμῖν εἲς παραμυθίαν ἵστασαι xal τῷ µε- — magno imperatori fratri tuo convenientem revoren- 
γάλῳ βασιλεῖ καὶ ἀδελφῷ σου τὴν προσήχουσαν σώ- — tiam servas, et fiduciam meam inducis in summam 
ζεις ὑπόληψιν, xai συνάχεις τὴν ἐμὴν γνώμην εἲς —ejusfidem et dispositionem ; quod ipse menti mee 
τὴν ἄκραν ἐκείνου πίστιν τε xal διάθεσιν ' ὅπερ καὶ — attestaberis. Et circa illud fiduciam habe, paratus 
τῇ ipp Φυχᾷ µαρτυρήσεις αὐτός. Kal θάῤῥει περ enim sum ad meam ipsius vitam pro illo sacrifican- 
τούτου ΄ ἔτοιμος γὰρ καὶ τὴν ἐμὴν θύειν ὑπὲρ τού- — dum.Sed quod dixi hujus me pudet, per sacram tuam 
του ψυχήν. 'AAX, ὅπερ εἶπον, δὲσποτά µου, αἰδοῦ- C vitam juro. Ne forte me molestum reputet, ne egre 
pat * ὄμνυμι τὴν ἱεράν σου ψυχήν. Μή ποτε φορτι — feratverba meaet presentiam, etideonequejucunde 
xóv µε λογίζεται, fj οὐκ ἀρέσκεται τοῖς λόγοις µου — mecum colloquatur, neque me dicentem sustineat. 
καὶ τῇ παρουσίᾳ, και διὰ ταῦτα οὔτε ἡδέως προσ- Ad tulo consilium me adducit prior ejus in me 
ομιλεῖ, οὔτε µου ἀνέχεται λέγοντος. ᾿Ενάγει δὲ µε — dispositio sinceritatis et benevolentim plena, non 
εἰς τὸν τοιοῦτον σκοπὸν ἡ προτέρα τούτου πρός µε jam solitam nunc indolem servans.Non igitur cum 
διάθεσις ἁπλουστάτη καὶ Φφιλανθρωποτάτη τυγχά- odio adeo, sed cuin pudore ei timore. Aliunde 
νουσα, xal µηχέτι νῦν τὸ σύνηθες ἴδίωμα cotouca. etiam sibi ipsi sufflcit, et non indiget alicujus ne- 
O3 τοίνυν μισῶν οὐ προσέρχοµαι, ἀλλ᾽ αἰδούμενος fj que sapiéntia neque experientia. Ego autem nihil 
φοθούµενος. "Αλλως τε xal αὐτοτελής ἐστι, καὶ οὐ — quidem sum, sed in his qua ad dominos meos 
δεῖταί τινος οὔτε σοφοῦ οὔτε ἐμπειρικοῦ. ᾿Εγὼ δὲ — spectant fidelis et verus, et non possum non extol- 
οὐδέτερον μέν εἰμι, πιστὸς δὲ τὰ πρὸς τοὺς δεσπότας - lere ucliones principis; longumque tempus heo 
καὶ ἀληθὴς, καὶ οὐ δυνάµενος μὴ μεγαλῦναι πράξεις — mihi attestatur: magis autem huio imperatori ad- 
αὐθέντου * xal ὁ μακρὺς χρόνος ταῦτα pot ἐμαρτύ- . hesi el adheerebo semper. Si vero ita non parem 
ρῃσε ΄ πλέον δὲ τι τῷ βασιλεῖ τούτῳ προστέθεικα — mihidispositionem vicissim prebet, id culpis meis 
xal προσθήσω ἄχρι παντός. El δ᾽ οὕτος οὐ τὴν ἴσην [) attribuo. Tu vero mihi ita serves tui fratris bene- 
ἀντιδίδωσί µοι διάθεσιν, ταῖς ἁμαρτίαις µου τοῦτο — volentiam, et in me benignitatem et voluntatem in- 
λογίζομαι. Σὺ δὲ µοι οὕτω σώζοις τὴν πρὸς τὸν — comparabilem moribus, sermonibus et actibus. 
ἀδελφὸν εὔνοιαν, καὶ οὕτω xai τὴν πρὸς ἐμὲ εὐμένειαν καὶ διάθεαιν ἀἁπαράμιλλον καὶ τρόποις καὶ λόγοις καὶ 
πράγµασιν. 

ζ. Τῷ αὐτῷ. VI. Eidem. 

Ὁλόφωτόν σου τὴν σελήνην ἀπέλαδον, ὑψηλότατε Totam lucidam tuam lunam accepi, celsissime 
Kaicap xai δἐσποτα. Ὁλολαμπὴς γὰρ αὐτὴν ἐφώ- ^ Cesar et domine; omnino enim splendens eam 
τισεν ἥλιος * ὅθεν καὶ περιαστραφ sic ἐμακάρισά — solilluminavit,unde luce circumfueus lumen tuum 
σου τὸ φῶς. El δὲ, ἔτι περίγειος Ov, οὕτω pot τὰς laudibus extuli.Si vero, adhuo terrestris, ita in me 
ἀκτῖνας προχέεις, ὀπέργειος Ὑεγονὼς, molav οὐκ radios effundie, supra terram positus quali me 





4114 MICHAELIS PSELLI 1119 


splendore non illustrabis? qualem non fulgorem À ἀποστίλψεις µοι αἴγλην! ποίαν οὐκ ἁπαυγάσεις 


immittes?Deinde interrogas quomodo me habeam? 
hoc ipso solum bene quod me interrogas, in c&e- 
teris vero optime.Nemo enim nos interrogat neque 
de nobis curat. Et, per tuum sacrum et augustis- 
Bimum oaput, nullo alio egeo nisi ut interroger. 
Sed istud quoque a me invidiosus demon eripuit; 
et nisi aure tu vile mese libram equaret, brevi 
babitasset in inferno anima mea ; adeo animo de- 
jectus sum, adeo anxius sum. Sed lingua tuu, tua 
musa, tua Siren, tua incantamenta, tui sibili, tua 
persuasio et eloquentia suadent me sepius bono 
animo esse et laetari : et gaudeo tuis verbis, tuia 
exhortationibus, tuis in me dispositionibus. Sed 
me dolere nihil impossibile; tu vero ne unquam 
doleas, ne invidie telo ledaris, ne inimicus contra 
te prevaleat. Si quis autem ventus tuam mentem 
disturbat, ne mireris; nam contrariis mutationi- 
bus vita agitatur,et oportet primum mare misceri, 
deindeque in zephyrum tempestatem sedari. 


Heo Psellus. 
VII. Eidem. 


Sed post lances, gloriosissime imperator et ma- 
xime Cesar dominansque met anime caput, est 
etiam trutina et ejus regula. Quid igitur, ut nobis 
libram impleas, pecudum exhauries mammas ? ne 
tu, ne in nos tutum ovile exsicces ; ne, ut lances 
eques, illi inequales gratias prebeas, plura nobis 
distribuens et nos super omnes statuens, tu qui su- 
peras sermones et elogia omnemque rhetoricam ar- 
tem et facultatem. Ego vero nune cognovi sapiens 
esse, quia tuam meis sermonibus animam aucu- 
por; unde arrogans omnino factus sum, et frontem 
erexi,et summis digitis ambulo ; et si quis me ro- 
gaverit : « Quid unquam talia?et quenam transmu- 
tatio ista et. nova arrogantia; statim respondeo, 
quia me magnus Ceesar laudavit, quia meis verbis 
ipse capitur, quia, ct&eteris omnibus superior, mea 
potestate vincitur. Sed ne quando ista fucata vi- 
deantur et mendax opinio, ego sum, 'quod sum 
revera, ignorans homo, et vix seipsum cogno- 
gCens. 

Si vero tu me miraris, dicam tibi sermonem ve- 
naticum, quem nescio an et ipse animadverteris. 

Noctuam, volucrem deformissimum et turpissi- 
mum aspectu, miratur aquila, et circumit, et sta- 
pensintuetur, velut naturam quamdam admiratione 
dignam.Sed ita quidem aquila, noctua autem nihil 
minus deformis est. Nonne igitur es tu aquila ro- 
bore et potestate, ego autem animal informe et arte 
expers? 

Deinde veteres sapientes admirari pretermittens, 
me et mea scripta colis. Quid boni autem in eis 
inest? quid pulchri? quid venusti? sed dicam tibi 
alium sermonem ad nos magis convenientem. 

Apis primum e floribus mel colligens rosam qui- 
dem pretervolitat, mittit autem ocellum, lilium, 


μαρμαρυγήν; Εἶτα δὴ ἑρωτᾷς πῶς ἔχοιμι ; αὐτὸ 
τοῦτο µόνον καλῶς ὅτι µε ἑἐρωτᾷς, τὰ δ᾽ ἄλλα «dvo 
κχλῶς. Οὐδεὶς γὰρ ἑμῶν οὔτε πυνθᾶνεται, οὔτε 
κήδεται. Καὶ, vi τὴν ἱεράν σου xai ὑπερσέθαστον 
κεφαλὴν, οὐδὲ ἑτέρου τινὸς δέοµαι Ἡ τοῦ ἐρωτᾶσθαι. 
᾽Αλλὰ xai τουτό us ὁ βάσκανος δαίµων ἀφείλετο 
καὶ, tt μὴ dj σὴ χρυσῆ πλάστιγξ τὸν τοῦ βίου µου 
ζυγὸν ἴσαζε, παραθραχὺ παρῴχησε τῷ ἆδιῃ ἡ quy 
μου * οὕτως ἀθυμῶ, οὕτως ἀδημονῶ. 'AAX ἡ σὴ 
γλῶσσα, ἡ a?) μοῦσα, ἡ σὴ σειρὴν, τὰ σὰ θέλγητρα, 
αἱ cal ἴυγγες, ἡ σὴ πιθανότης xai εὐγλωττία πε(- 
θει µε πολλᾶκις καὶ εὐθυμεῖν xal Ὑάννυσθαι * xai 
χαίρω ἐπὶ τοῖς σοῖς λόγοις, ἐπὶ ταῖς σαῖς παραχλή- 
σεσιν, ἐπὶ ταῖς σαῖς πρὸς ἐμὸ διαθέσεσιν. ᾽Αλλ 
ἐμὲ piv λυπεῖσθαι οὐδὲν ἀπεικός. σὺ δὲ μὴ λυπη- 
Orc ποτε, μηδὲ βέλος ἄψαιτο βασκανίας, μηδὸ κατι- 
σχύσαι σου ὁ ἐχθρός. El δὲ «lc σου διαχυµαίνει 
ἄνεμος τὴν φυχὴν, μὴ θαυμᾶσῃς ' ταῖς γὰρ ivav- 
τίαις μεταθολαῖς ὁ βίος ταράττεται, καὶ δεῖ πρότερον 
τιναχθῆναι τὴν θἄλασσαν, εἶθ᾽ οὕτως στῆναι stc αὕραν 
τὴν καταιγίδα. 

Ὁ Ψελλὸς ταῦτα. 

Z. TQ αὐτῷ. 

᾽Αλλὰ μετὰ τὰς πλάστιγγας, Φφιλοτιμότατε βασι- 
λεῦ, καὶ µέγιστε Καΐσαρ, xai δεσποτικἡ τῆς ἐμῆς 
doy ic χεφαλὴ, ἔστι καὶ ἡ τρυτάνη xal ὁ ταύτης xa- 
νών. Τί οὖν, ἵνα πληρώσῃς ἡμῖν τὸν ζυγὸν, ἔκκε- 
νώσαις τῶν θρεµµάτων τοὺς µαστούς; μὴ σύ γε; 
μηδὲ ἐφ᾽ ἡμῖν ἀποψύξῃς τὸ ποίµνιον * μηδὲ, ἵνα ἰσά- 
σις τὰς πΛλάστιγγας, ἀνίσους αὐτῷ ποιήσῃς τὰς 
χάριτας, τὰ πλείω νέµων ἡμῖν καὶ ὑπὲρ τοὺς ἄλλους 
τιθεὶς, ὁ πάντων ἐπέχεινα καὶ λόγων καὶ ἐγκωμίων 
καὶ τέχνης ῥητορικῆς καὶ δυναµεως, 'Eyo δὲ vov 
ἔγνων εἶναι σοφὸς, ὅτι σου τοῖς ἁμοῖς λόγοις θηρῶ 
τὴν quy v: ὅθεν ἀθρόον σοθαρὸς γέγονα, καὶ ἔσπαχα 
τὴν ὀφρῦν, xal ἐπ᾿ ἄκρον βαδίζω δακτύλων - x&v 
μὲ τις ἔρηται ^. « Τί ποτε ταῦτα; xal τίς ὁ µετα- 
σχηματισμὸς xal ἡ xawi) ἔπαρσις; » εὐθὺς ἐπιφέρω, 
ὅτι µε ὁ µέγας Καΐσαρ ἔπήνεσεν, ὅτι µου τοῖς λό- 
qot, οὗτος ἑάλωχεν, ὅτι, τῶν ἄλλων ὑπέρτερος iv, 
τῆς ἐμῆς ἠττᾶται δυνάµεως. ᾽Αλλὰ µή ποτε xon- 
ψεία ταῦτα καὶ ψευδἠὴς, οἴησις, ἐγὼ δέ εἰμι ὅπερ 
εἰμὶ, ἁμαθὲς ἄνθρωπος xal μόλις ἑαυτὸν ἐπιγνούς. 

El δὲ θαυμάζεις µε σὺ, p). σοι λόγον θηρατιχκὸν 
0v οὐκ οἶδα εἰ καὶ αὐτὸς χατενόησας. 

Tv γλαῦκα τὸ ὄρνεον, τὸ ἀμορφώτατον ζῶον xal 
ἀχαλλέστατον, θαυμάζει ὁ ἀετὸς καὶ περιίπταται 
ταύτην, καὶ περιέπει, xal τέἔθηπεν, ὥσπερ τινὰ φύ- 
σιν ἀξίαν θαύματος. ᾽Αλλ᾽ ὁ μὲν ἀετὸς ὁὕτως * ἡ δὲ 
οὐδὲν ἆττον γλαύξ ἐστι δυσειδής. Μή ποτε οὖν σὺ μὲν 
ἀετὸς τὴν ἰσχὺν καὶ τὴν δύναμιν, ἐγὼ δὲ ζῶον ἀκαλλές 
τε xal ἄτεχνον ; 

Εἶτα δὴ ἀφεὶς τοὺς παλαιοὺς θαυμάζειν σοφοὺς, 
ipà xal τὰ ἐμὰ περιέπεις συγγράµµατα. Τί δὲ χαλὸν 
ἐν τούτοις ; τί δὲ ὡραῖον ; τί δὲ ἀνθηρόν ; ᾽Αλλ’ ipo 
σοι καὶ λόγον ἕτερον πρὸς ἡμᾶς οἴκειότατον. 

Ἡ µέλιασα τὰς ἀρχὰς ἀνθολογοῦσα τοῦ μέλιτος, 
παρίπταται μὲν τὸ ῥόδον, παρίησι δὲ τὸ ἵον καὶ τὸ 





| 4173 


EPISTOLJE. 


1114 


xplvov xal τὸν ῥάκινθον xal τὸν νάρχισαον, xal τῷ À hyacinthum et narcissum, et thymo insidet.Planta 


θύμῳφ προσίσταται. Φυτὸν ὁ θύμος δριμύτατόν «s 
καὶ ἀνοσμδὂτατον' ἆλλ᾽ dj μέλισσα ἐντεῦθεν τὰς πη- 
γὰς ἔχει τοῦ μέλιτος. Ἴσως γοῦν καὶ σὺ τῶν μὲν 
παρὰ τοῖς ἄλλοις ῥόδων καταφρονεῖς, ἀπὸ δὲ τῶν 
ἐμῶν ἀνόσμων λόγων καὶ ἀηδῶν τὴν σὴν καταμελιτοῖς 
γλῶσσαν καὶ τὸ μελισσαγὲς ἀποστάζεις νᾶμα. 

᾽Αλλ) ὅρα τὰ παραδείγµατα. Οὔτε ὁ ἀετὸς τὴν 
γλαῦχα περιφρονεῖται, οὔτε τὸν θύμον d μέλισσα 
γεωργεῖ ἀλλὰ κατ ἐξουσίαν ὁ μὲν ὁρᾷ, ἡ δὲ δρὲ- 
πεται. "Exou xal σὺ τούτοις, xal τῶν ἐμῶν ἀπόλαυε 
λόγων ὁπότε σοι βουλητόν. 

'Ap' οὖν καὶ ταύτην ἐγχωμιάσεις µου τὴν ἐπιστο- 
λὴν, ᾗ οὔτε ἡ Aii λαμπρὰ, οὔτε ὁ νοῦς ὑψηλὸς, 
οὔτε ἡ συνθήκη εὐάρμοστος ; 

Βούλει οὖν βραχύ τί σοι προσπαϊῖξαι. ἀλλ ct 
πόῤῥω τὸ σχῆμα xal ὁ μοναλιχὸς βίος. Κάγώ τι 
τοιοῦτον ἐν νεύτητι πέπονθα, xal διαστρόφων ἑάλωχα 
ὀφθαλμῶν xal χροιᾶς οὗ πάνυ λευκῆς, καὶ ὑπὲρ τὰς 
εὐώπιδας καὶ ῥοδοπήχεις τὴν οὕτως ἔχουσαν ἔστερξα. 
"Apa ἐγνώρισάς µοι τὸ mágoc: εἶδες ἐν χατόπτρῳ τὸ 
σὸν πρόσωπον; Ἐκ γῆς γὰρ xal αὐτὸς πεπλαστούργη- 
σαι ὥσπερ ἐγώ. 

Τῆς δουλικῆς ταῦτα xal γλώσσης σοι καὶ χειρός. 

H'. Tip αὐτῷ. 

Καὶ μὴ καλός εἰμι xal. σοφὸς, ἀσύγκριτε Καΐσαρ, 
καὶ τὴν φύσιν xai τὴν ψυχήν ; Εἶτα δὴ xal ἐμαυτὸν 
ἀγνοῶ, οὔτε κατόπτρῳ χρώμενος, οὔτε δὴ ἑνθυμού- 
µενος ὁπόσας βίθλους ἔτυχον ἀνελίξας. ᾽Αλλ’ ὅτε 
μὲν τοῖς τῶν σοφῶν συγγράµµασιν ὁμιλῶ, τὴν ἐμὴν 
σοφἰαν πρὺς τὴν ἐκείνων συγχρίνων, αἰσχύνομαι, 
ὄμνυμι τὴν Ἱεράν σου ψυχὴν, xal ὡς παντάπασιν 
ἀμαθὴς ἐγκαλύπτομαι' ὅταν δὲ ταῖς σαῖς περὶ ἐμοῦ 
µαρτυρίαις ἐντύχω, μικροῦ καὶ ἰσόθεος εἶναι φαν- 
τάζοµαι. Καὶ σὺ μὲν τὰς ἐμὰς ἔπιστολας βιθλία 
ποιεῖς ἐγὼ δὲ τὰ cà γράµµατα τοῖς ἐμοῖς ἔγχα- 
Ρἄττω στέρνοις, καὶ ἀναγινώτχω πυκνότερον’ καὶ 
ἐμαυτὸν ἄγαμαι καὶ πέπεισμαι εἶνι σοφὸς, καὶ 
ἐπαινῶ σε τῆς µαρτυρίας. 

Ἡρότερον δὲ οὐχ οὕτως styov. ᾽Αλλ’ αἱ μὲν πἰ- 
θηχοι, ἐπειδὰν τέχωσι xal τὰ νεογνὰ ἴδωσιν, ἀγάλ- 
pata αὐτὰ Ίγηνται xal τοῦ χάλλους θαυμάζουσιν, 
ἁπατώμεναι τῷ φιλοτίχνῳ τῆς φύσεως" ἐγὼ δὲ τὰ 
ἐμὰ γεννήµατα, τοὺς λόγους φημὶ, οὐδέποτε ἠγάσθην, 
οὐδὲ ἐφίλησα. Νῦν δὲ διὰ τὴν σὴν μαρτυρἰαν καὶ τέ- 
θηπα xai φιλῶ καὶ συναγκαλίζομαι. 


est thymus acerbi et fere nullius odoris ; sed apis 
inde mellis fontes haurit. Pariter igitur et tu rosas 
que apud alios sunt despicis, et ex meis odoris 
expertibus sermonibus et cantibus tuam linguam 
mellificas et mellitum rivum educis. 


Sed vide exempla : neque aquila in noctuam 
meditatur,neque thymum apis colit ; sed quantum 
in se est illa quidem intuetur, h»c vero metit.Haa 
tu quoque imitare et meis fruere sermonibus quo- 
ties tibi libuerit. 

Num 1gitur hanc meam epistolam predicabis, cui 
nulla inest vox eximia, nulla sententia sublimis, 
nulla bene aptata connexio ? 

Vis igitur breve quoddam tibi arridere,sed longe 
absit ab habitu et vita monachorum. Ego quoque 
tale quoddam in juventute expertus sum et torvis 
oculia captus sum et colore non multum candido, 
et supra bene oculatus et roseo colore micantes 
quamdam ita se habentem amavi. Num mihi simile 
quiddam experiris? Vidistiin speculo faciem tuam]? 
E terra enim et ipse formatus es sicut ego. 

Hec serve tum lingue et manus. 


VIII. Eidem. 

Nonne bonus sum et sapiens, Csesar natura et 
mente incomparabilis? Deinde meipsum ignoro, 
neque utens speculo, neque recogitans quantos 
libros revolverim. Sed quando cum sapientium 
Bcriptis converBor, meam sapientiam cum eorum 
sapientia comparans, erubesco, juro per sacram 
tuam animam, et velut omnino ignarus me ab- 
scondo ; cum autem tuis de me testimoniis oc- 
curro, fere divinus esse mihi videor. Tu quidem 
meas epistolas libros facis : ego autem tuas litte- 
ras pectori meo insculpo, et lego frequentius, et 
meipsum admiror et persuasum habeo me sapien- 
tem esse, et de tuo te testimonio collaudo. 


Prius ità non me habebam. Sed simie quando 
pariunt et recenter natos cernunt, cupidines illos 
existimant et pulchritudinem mirantur, decepte 
naturali prolis amore; ego autem meos liberos, 
sermones dico,nunquam admiratus sum,nunquam 
amavi.Nunc vero propter tuum lestimonium foveo, 
amo et amplector. 


να 5& σοι xal ἀπὸ τῶν θεάτρων φθέγξζωµαι " D Ut autem tibi aliquid e spectaculis afferam ; di- 


φασὶ καὶ τοὺς ἠνιόχους ἀγνοεῖν τὰ πολλὰ dw κατ- 
ορθοῦσιν fj ἁμαρτάνουσιν' ol δὲ ἀκριθεῖς τῆς ἡνιο- 
χήσεως θεωρο) ἴσασιν ἀκριθῶς εἰ δημοχαρὴς ὁ ἵπ- 
πος, εἰ ἑτερόγναθος, st μὴ τὸν δεξιὸν ὁ ἠνίοχος τῷ 
καμπτῆρι προσήγαγεν Tj τῷ ζυγῷ τοὺς ἵππους συν- 
ἧρμοσεν. Ἴσως οὖν κἀγὼ τὰ πολλὰ τῶν ἐμῶν ἀγνοῶ: 
σὺ δὲ vo καθήµενος ἀναχρίνοις καὶ διευθύνεις 
ἅπαντα, τὴν ἔννοιαν, τὴν λέξιν, τὸ σχῆμα, τὴν μέ- 
θοδον, τὴν ἁρμονίαν, τὸν ῥυθμὸν, τὴν ἀνάπαυσιν. 
Φασὶ δὲ xai τὴν Ἠυθίαν χρησμῳδεῖν μὲν τοὺς 
ἄνω χρησμοὺς, μὴ ἐπίστασθαι δὲ τῶν χρησμῶν τὴν 
διάνοιαν' ἀλλ᾽ ol Ἕλληνες, ἐκδεχόμενοι τὰ µαντεύ- 


cunt aurigas ignorare multa ex his que bene aut 
male faciunt : periti autem artis hujus spectatures 
sciunt optime utrum docilis equus an contumax, 
utrum auriga non dextrum ad metam direxerit,an 
jugo equos coaptaverit. Pariter igitur et ego ex 
meis plurima ignoro ; tu vero supra sedens dijudi- 
cas et exploras cuncta, sententiam,dictionem,figu- 
ram, methodum, harmoniam, rhythmum et desi- 
nentiam. 

Dicunt etiam Pythiam vaticinari quidem divina 
oracula,neacire autem oraculorum signiflcationem; 
sed gentiles vaticinia excipientes,interpretabantur 


1175 


MICHAELIS PSELLI 


1116 


et conciliabant.Talis et tu inveniris meus interpres À µατα, ἐξηγοῦντο καὶ συνεθίθαζον. Τοιοῦτος δὲ xai 


et divinus reipsa Themistocles. Ego quidem mea 
oracula ignoro, tu vero ea intelligis, extollis et 
eorum miraris pulchritudinem et subtilitatem ; ita 
ut timeam ne sortem Narcissi experiar. 


Narcissus adolescens erat molli nitens pulchritu- 
dine, sed maxime simplex et absque omni subtili- 
iate. Quadam die ad aquarum fontem veniens, 
suum ipsius vultum intuetur.Nesciens autem esse 
proprii corporis figuram, amore capitur ejus quod 
cernit, et existimat adolescentem esse verum sub 
aqua latentem. Non igitur hinc abiit, sed intuendo 
mortuus est; terraque hunc miserata florem e 
proprio sinu eduxit ejusdem nominis. Ne igitur 
ipse cernens meam sapientiam in scriptis ut in 
speculo, amore mei nimio capiar et mea in umbra 
exspirem. 

Sed confide. Ixion Junonem amabat,et sibi illius 
in mento effigiem fingens, osculari sibi videbatur : 
quadam vero die ipsam cernens, seipsumlinsimu- 
lavittanquam deformissimam effigiem effingentem. 
Et ego igitur, quando tuam inspicio magnanimita- 
tem et ingenium, meam figuram deserens, tuam 
pulchritudinem admiror ; quasi olim tuum caseum 
miratus, nunc ante butyrum stupeo. 

Cum regibus autem nulla mihi cupido multum 
colloquendi ; propter te vero ad quartam puginum 
attingam. 

Heo gerve tue manus. 


IX. Eidem, 

Quales tuse, o Cesar, cogitationes ! qualia tua 
mentis consilia ! duae meis fontibus aperuisti fistu- 
las, ut mihi aquam totam effunderes, ut meum 
totum exhaurires fluentum. Deinde num ignoras 
me inexhaustum habere fontem, et quantum sugi- 
tur, tantum vias aperiri et venas dilatari ab abun- 
dantiorem e gurgite profluentiarn ? Scio te subtilem 
esse et ad omnem virtutem aptus, velleque occulta- 
tam in me margaritam sumere, ut illam in tuo 
diademate insculpas. Tu vero mihi non unum,sed 
multas jam subripuisti ; majorem autem harum, 
et colore candidissimam, figuraque prestantissi- 
mam non comprehendere poteris. Habeo enim 
eam in mentis sinu, quo non penetrant furantis 
manus. Quid me ubicunque circuscribis, οἱ cir- 


σὺ τυγχάνεις ὁ ἐμὸς ἑρμηνεὺς xal θεῖος τῷ ὄντι θε- 
μιστοκλῆς. Κἀγὼ μὲν τοὺς ἐμοὺς χρησμοὺς ἀγνοῦ, 
do δὲ ἐξακριθεῖς τούτους, xal ὑψηλολογεῖς, xal 92v- 
µάζεις καὶ τοῦ κάλλους καὶ τῆς Üttvótntoq- ὥστε 
δέδοικα μὴ πάθω τὸ τοῦ Ναρκίσσου. 

'O Νάρκισσος µειράχιον ἣν κάλλει διαλάμπον 
ἀθρῇῷ, ἁπλοίκώτατον δὲ καὶ δεινότητος πάσης ἑκτός. 
Καὶ ποτε πρὸς πηγὴν ὑδάτων ἐλθὸν, τὸ ἑχυτοῦ ἐν- 
οπτρίζεται πρόσωπον . Ηγνοηκὸς δὲ ὅτι τοῦ ἰδίου 
σώματός ἐστιν dj σκιὰ, ἔρωτα λαμθάνει τοῦ ὁρωμέ- 
νου. xai dq 0n ὅτι μµειράκιόν ἐστιν ἀληθὲς κρυπτό- 
µενον ὑπὸ τῆς πηγῆς. Οὐ τοίνυν ἐκεῖθεν ἀφίστατο, 
ἀλλ ὁρῶν ἑτεθνήχει. Καὶ ἡ vr τοῦτον οἰκτείρασα, 
ἄνθος Ex τῶν οἰκείων Λαγόνων ἀφῆκεν ὁμώνυμον. 
Mi, τοίνυν καὶ αὐτὸς βλέπων τὴν ἐμὴν σοφίαν ὡς ἐν 
κατόπτρῳ τοῖς γράµµασιν, ἔρωτα σφοδρὸν ἐμαυτοῦ 
λάδοιµι καὶ τῇ ἐμῇ ἐναποψύξω axi. 

᾽Αλλὰ θάῤῥε., 'O ᾿ξίων ρα τῆς 'Hpac, καὶ, 
πλάττων ἐν «T Ψψυχᾷ τὸ ἐκείνης εἴδωλον, ἑδόχει 
τοῦτο ἀσπάζεσθαι' ἰδὼν δὲ ποτε ταύτην, ἐμέμφετο 
ἑαυτὸν ὡς ἁμορφώτατον ἀναπλάττοντος εἶδωλον. 
Κάγὼ τοίνυν, ὅταν εἷς τὸ σὸν μµεγαλοφυὲς ἀποθλέπω 
xai περιδέξιον, τὴν ἐμὴν καταλιµπάνων σκιὰν, τὴν 
σὴν ἄγαμαι ὡραιότητα' ὥσπερ Bi) πάλαι θαυµάζων σου 
τοὺς τυροὺς, νῦν ὑπερηγάσθην τὸ βούτυρον. 

Τοῖς δὲ γε ἀνακτόροις οὔ µοι σπουδὴ παραθάἀλ- 
Ἆειν πυχνῶς' διὰ δὲ σὲ κατὰ τὴν τετράδα ἀφίξο- 
μαι. 

Τῆς δουλικῆς καὶ ταῦτα χειρός. 

e'. Τῷ αὐτῷ. 

Ola σου, Καΐσαρ, τὰ ἐνθυμήματα | ola δὲ τὰ βου- 
λεύματα τῆς ψυχῆς | Δύο pot ταῖς πηγαϊῖς ἐξέτεινας 
ἀγωγὰς, "va µου ὅλον ἐχφορήσῃς τὸ ὕδωρ, ἵνα µου 
πᾶσαν ἐκδαπανήσῃς τὴν βρύσιν.. Εἶτα δὴ ἀγνοεῖς 
ὅτι ἀχένωτον ἔχω τὸ ῥεῦμα, καὶ, ὅσον ἂν ἐχθηλάζοι 
τις, τοσοῦτον τοὺς πόρους ἀναστομοῖ καὶ τὰς φλέθας 
εὐρύνει πρὸς τὴν ἐκ βάθους ἀποῤῥοήν, Οἶδα ὅτι 
δεινὸς εἶ xai πρὸς πᾶσαν ἀρετὴν περιδέξιος, καὶ 
βούλει τὸν ἐγκεκρυμμένον µοι µαργαρίτην λαθεῖν, 
ἵν) εγχ»λάψῃς τοῦτον ἐπὶ τοῦ σοῦ διαδήµατος. Σὺ δέ 
μοι οὐδὸ ἕνα, ἀλλὰ πολλοὺς ἤδη κἐχλοφας" τὸν δὲ 
γε μείζονα τούτων, xal λευκότατον μὲν tQ χρωώ- 
ματι περιφερέστατον δὲ τῷ σχήµατι, οὐ δυνήσῃ πε- 
ριλαθεῖν. Ἔχω γὰρ τοῦτον iv τοῖς ψυχικοῖς xóÀ- 
ποις, οὗ μὴ φθάνουσιν αἱ χεῖρες τοῦ κλέπτοντος. 


cumfodis circulariter ? inviolabilis sum in doctrine D Τί µε περικυκλὸῖς πάντοθεν, καὶ περιορύττεις κύ- 


thesauro. Quantum e puteo hauris,tanto copiosius 
fluentum efíicis, Eximia autem tua furti peritia. 


Sol naturali virtute et facultate calidissimus est 
extractor humoris immensitatis, Idcirco in vere et 
εαίαίθ nobis propinquior factus attrahit arborum 
humorem, et fructiferas illas efficit: non autem 
delegat lune eamdem facultatem. Tu vero mihi 
meus sol tuam lunam circumegisti, et jubes ut 
aliquid etiam ipsa e meo fonte hauriat. Quid mihi 
caseus et butyrum ? illecebre sunt ista et viscus 


Χλωσε ; ἄσυλός εἴμι τὸν τῆς γνώσεως Ünsaopov. Όσον 
ἀπαρύττῃ τοῦ φρέατος, τοσοῦτον πλουσιώτερον ὁ 
νᾶμα ποιεῖς. Ὑπερφυῆὴς δὲ σου xal ἡ τῆς χλοπῆς 
τέχνη. 

Ὁ ἥλιος φυσικῇ δυνάµει καὶ περιουσίᾳ θερµόταε- 
τος ἀλκτικός ἐστι της ἐν τῷ βάθει ὑγρότητος. Au 
ταῦτα ἔαρος xal θέρους πλησιάζων ἡμῖν ἀνέλκει τὴν 
ἐν τοῖς δένδροις Ἱχμάδα καὶ ἔγκαρπα τὰ δένδρα 
ποιεῖ. οὐ μὴν ἐπιτάσσει xal τῇ σελήνῃ τὴν τοιαύτην 
ἐνέργειαν. Σὺ δὲ µοι ὁ ἁμὸς ἥλιος καὶ τὴν ci. τε- 
ῥριέστησας σελήνην, καὶ ἐπιτρέπεις ἵνα τι καὶ αὐτῃ 
ἀπὸ τῆς ἐμῆς πηγῆς ἀπαρύηται. Tl qot τὸν τυρὸν 











1171 


EPISTOLJE. 


1178 


xxi τὸ βούτυρον; δελεάσµατα ταῦτα xni ἰξοὶ xai A et retia, ut me totum capias et tuis laqueis invol- 


πάγαι εἰαὶν, ἵνα µε ὅλον θηράσῃς xai τοῖς cot 
περισφίγξῃς δικτύοις, Ἡ ὥσπερ ly8ov ὑπεξαγαγὼν 
τῆς θαλάσσης, 7j ὥσπερ πτηνὸν ἐκ τοῦ ἀέρος κατε- 
νεγχκών. ᾿Επὶ τοὺς ἄρκτους xal τοὺς παρδάλεις τῇ 
θηρατικῇ τέχνη σου ypü* ἐμὲ δὲ οὐκ ἂν λάδοις 
voti, οὐδὲ διαχσπαράξεις, οὔτε κυσὶν, οὔτε δόρασιν. 
Ἵνα δὲ σοι τἀληθὲς ἐρῶ' ὅλος ἐγώ σοι τεθήραµαι, 
xal µε ἔχεις iv ταῖς χεοσὶν, ἔμψυχον καὶ ἡδὺ θή- 
papa, xal λεαίνεις ἐν τοῖς ὁδοῦσι, μᾶλλον δὲ ὅλον 
ἐν τῇ ψυχη σου συνείληφας. Τί γὰρ ἀθήρατόν σοι 
τῶν ἐμῶν πέφυχεν; d$ ψυχή; μὴ τοῦτο εἴποι τις 
ἀλλὰ διαῤῥαχείη ψευδόµενος  Ἡ γλῶσσα; ἰδού σοι 
ταύτην ἑκτείνω Ev. λύγχοις, ἐν ἐπιστολαῖς, iv συγ- 
γράµµασιν sl δὲ βούλει, καὶ τέµνε καὶ σπάραττε’ 
αἱ Ὑεῖρες; ἀλλὰ διαχονήσουσί σοι καὶ αὗται τὰ 
πολλὰ καὶ μεγάλα ἐγκώμια" oi πόδες ; ἀλλ ἔψομαί 
σοι ὅπη σοι βουλητὸν, iv γελόφοις, ἐν γηπέδοις, ἐν 
ὕψεσιν ὁρῶν, ἐν βάθεσι γῆς. Οὕτως ἔχεις µε ὅλον 
λαθών, ᾽Αλλ᾽ ὅρα μὴ πλεονεξίαν ὁ δικαιότατος ἐγ- 
χληθῇῆς. Σήµερον γὰρ dj [αισάρισσά µε τεθήραχεν 
ὥσπερ δελέατι τυρῷ καὶ ἀρτιπαχεῖ γάλακτι. Καὶ 
γὰρ θηρῶμαι τούτοις ὡς ἀληθῶς καὶ λίχνος cipi 
τὸ βρῶμα, καὶ, ἠνίκα ἴδω τὸ γνώρισμα, εὐθὺς περι- 
χαΐνω xal τὸ ἄγχιστρον περιπείρει µε xal ἀναρτᾷ 
µε ἐκ τοῦ λαιμοῦ. Μὴ τοίνυν µου διασπαράξῃς τὸν 
λόγον, fj μᾶλλον μὴ σφετερίσῃς ὅλην τὴν dypav: 
ἀλλά διἐλεσθἑ pot τὴν θήραν ἀμφότεροι. Καὶ σὺ μὲν 
καὶ τῆς ἐννοίας ἀπογεύσγ xal τῆς λέξεως τῇ δέ γε 
ἐμῇ δεσπότιδι µεταδίδου τῶν τῆς ἐπιστολῆς νοηµά- 
των, ἵνα µοι καὶ αὕτη µετάσχῃ τῆς τῶν λόγων γλυ- 


Β 


vas,vel ut piscem e mari educens, vel ut volucrem 
ex aere dimittens.In ursos et pantheras tua venatica 
arte utere; me autem nunquam capies et nunquam 
dilacerabis neque canibua neque telis.Ut autem tibi 
vera dicam ; totus ego a te captus sum, et me in 
manibus habes, viventem et jucundam predam, et 
dentibus dilanias, imo vero totum in mente tua 
comprehendis. Quid enim meorum tibi non facile 
captu potest esse? an mens? ne quis id dicat, sed 
potius disrumpatur mentiendo; an lingua? ecce 
tibi illam prebeo in verbis, epistolis, scriptis : si 
vero velis, hanc seca et dilacera : an manus? sed 
tibi ministrabunt et iste plurima et maxima enco- 
mia ; an pedes? sed insequar te quocunque volue- 
ris, in collibus, in planis, in summitate montium, 
in terre gurgitibus. Ita totum me captum habes. 
Sed cave ne avaritie justissimus insimuleris. 
Hodie enim Cesarissa me venata est tanquam 
illecebra caseo et recens presso lacte. Etenim 
captus sum istis revera,et avidus sum ciborum et 
ut video rem eximiam, statim ore inhio et hamus 
me pungit et gutture suspensum tenet. Ne igitur 
meum sermonem dilaceres, vel potius ne predam 
totam tuam facias; sed mihi ambo venationem di- 
vidite. Tu quidem coigtatione et dictione frueris; 
mes autem domine tribue epistole sententias, ut 
mihi et ipsa particeps flat sermonum suavitatis ; 
et voluptatis gratia sepius me venari velit. Gaudeo 
enim cum vos me venantur ; vos enim verba vacua 
et volantia in manibus habetis, ego vero butyrum 


χύτητος, xal τῆς ἡδονῆς ἕνεχα πολλάκις µε θηρᾷν C et 688608. 
βούλοιτο. Xalpuo γὰρ θηρώμενος παρ’ ὑμῶν, ὑμεῖς γὰρ λόγους κενοὺς xai πτερόεντας ἐν ταῖς χερσὶν ἔχετε, ἐγὼ 


δὲ βούτυρα xal τυρούς. 
l'. Tip αὐτῷ. 

"Expzjac, εἰ xai μὴ τῇ χειρὶ, ἀλλὰ τῇ doy. Ὁ 
γὰρ χαρακτὴρ Ὑνώριμος καὶ ἀκριθῶς εἰκασμένος εἷς 
τὸ πρωτότυπον, 

Βίτα iv τῷ μὴ ἐμπιπλᾶσθαί σε τῶν ἐμῶν λόγῶν, 
μηδὲ κορέννυσθαι τῆς τούτων, ὡς Ὑράψεις. γλυκύ- 
τητος, αὐτοὶ καθιοῦμεν ἀνθολογοῦντες, del, ὥσπερ 
αἱ µέλισσα:, καὶ τὴν τοῦ μέλιτος ἐργασίαν ἔξεργα- 
ζόμενοι' ἀλλ᾽ sl καὶ ἡ θάλασσα οὐκ ἔστιν ἐμπιπλαμέ- 
vn, κατὰ τὸν εἰρηχότα σοφὸν, πάντων τῶν πυταμῶν 
εἷς αὐτὴν ἀπεῤῥευγομένων τὰ ῥεύματα, ἀλλ᾽ ἀπὸ τῶν 
ὁρῶν ἀέὶ προχεῖται τὰ νάµατα καὶ τὸ τῆς ὑγρᾶς áxó- 
ῥεστον οὐχ ἱστᾷ τῶν ποταμῶν τὴν φοράν. 

Οἱ μὲν οὖν ᾿Αθηναῖοι πάλαι ὑπὸ τοῦ Δαρείου 
χατὰ τὴν ὤἤπειρον πολεμούμενοι, xal ἀνθίστασθαι 
πρὸς τὰς χιλιάδας ἐκείνου καὶ µυριάδας μὴ ἐξισχύ- 
οντες, ἀπένευσαν εἰς τὴν θάλασσαν, καὶ ναυσὶ χρη- 
σάµενοι τὴν σωτηρίαν διαπόντιον εὔὕραντο" ἐγὼ δὲ 
ποὺ φύγω; ποῖ τράπωµαι ; πάντοθεν πάγαι, πάντο- 
θεν Οήρατρα. Ἐκκλίνω πρὸς γῆν ἀλλ᾽ εὐθύς µε 
θηρᾶται τὰ βούτυρα, ἀποτέμνει µοι τὴν ὁδὸν τὰ σὰ 
ποίµνια καὶ βουχόλια, ᾿Ἐκδράμω πρὸς θάλασσαν’ 
ἀλλὰ βαθαὶ τῆς τῶν Ἰχθύων φορᾶς | αὐτός uot τού- 
των ὁ κράτιστος ἁπαντᾷ τύραννος καὶ δυσὶ Χύκλοις 
περιλαµθάνει µε ὥσπερ τισὶ χέρασι τοῦ ἰδίου στρα- 


X. Eidem. 

Scripsisti, si non tua manu, certe tua menle, 
exemplar enim nosci facile est et apprime se re- 
fert ad prototypum. 

Deinde eo quod non nostris sermonibus implea- 
ris, neque satieris illorum, ut scribis, suavitate, 
nos pergimus flores semper colligentes, velut apes, 
et mellis fabricationi vacantes. Sed etsi miare non 
impletum sit,juxta sapientis dictum, omnibus flu- 
minibus in illud undarum fluenta deferentibus, e 
montibus autem sempereffundunturfontes,et humo- 
risinsatiata aviditasnon detinet fluminumtributum. 


D Athenienses igitur olim sub Dario in con- 


tinente bellantes, et resistere tot. millibus et my- 
riadibus copiarum ejus non valentes, ad mare 
declinaverunt et navibus utentes salutem in undis 
invenerunt : ego vero quo fugiam? quo me vertar? 
ubique laquei, ubique insidiz. Ad terram confugio; 
ged statim me venatur butyrum, viam mihi pre: 
cludunt tu» greges et pecudes. Ad mare recurro; 
sed, o piscium impetum ! ipse mihi potentissimus 
rex illorum occurrit et duobus orbibus me cir- 
cumdat tanquam sui exercitus cornibus.Scis igitur 
quid faciam? Ad aera volabo et ethera habebo 
auxiliatorem; non enim passerum conira me nuno 





14179 


MICHAELIS ΡΡΕΙΙ] 


1180 


aciem ordinabis, nam istos detinet quadraginta À τεύµατος. Οἶσθα οὖν 9 ποιήσω; πτήσοµαι πρὸς ἀίέρα 


dierum intervallum. 


Hec serve tue mentis, si non manus. 
XI. Eidem. 

Ego quidem timueram, maxime Cesar, mearum 
epistolarum formas ostendere, erubesceham enim 
de his, tanquam non habentibus naturalem nec 
adscititiam pulchritudinem. Cum «autem in illas 
contra spem adarasti, et mihi suasisti ut novas 
ederem fetus,ecoe tibi palam pudorem omnem de- 
pono, et pulchritudinem ostento, et velut medicus 
pavo, ille elegans et familiaris volucris,tibi earum 
formam expando spectandam, et, ut vides,ad tuas 


καὶ τὸν καιρὸν ἔξω cóppxyov: οὐ γὰρ xal στρουθοὺς 
χαθ᾽ ἡμῶν ἐκστρατεύσεις νῦν' ἐπέχει γὰρ ἡ τισσαρα- 
κονθήµερος τούτους περίοδος. 

Τῆς δουλικῆς ταῦτα ψυχῆς, £l καὶ μὴ χειρός. 

Τῷ αὐτῷ. 

Ἐγὼ piv ἐδεδίειν, µέγιστε Καΐσαρ, τὰς τῶν ἡμῶν 
ἐπιστολῶν παραδεικνύειν µορφάς' ἠσχυνόμην γὰρ 
ὑπὶρ τούτων, ὡς μὴ ἐχουσῶν μήτε φυσιχὸν χάλλος 
µήτε ἐπίχτητον. Ἐπεὶ δὲ σὺ τούτων ἀνελπίστως 
ἠράσβης, xal µε πέπεικας xaÀà τἶχτειν γεννήµατα, 
ἰδού σοι προδήλως ἀπηναισχύντημαι, καὶ τὴν ὥραν 
παραδειχνύω, καὶ ὥσπερ ὁ μηδικὸς ταὼς, τοῦτο δὴ 
τὸ φιλόκαλον ζῶον καὶ σύνηθες, θεατρίζω σοι τού- 
των τὴν ὡραιότητα, καὶ, ὡς ὁρᾷς, ἐπὶ ταῖς σαῖς θὺὐ- 


fores adsto non vocatus neque mercedem mee pul- B ῥαις προὐπαντῶ μήτε χαλούμενος, µήτε μισθὸν τῆς 


chritudinis excipiens. 

Salomon, igitur hos quos non invitavit amicos 
per circumspectionem simulat in familiarium con- 
Buetudines et colloquia introducere, ne satietatem 
eorum conversationis experti oderint : ergo vero 
contrarium facere novi, dileotam tibifmagis meam 
pulchritudinem ostendens per perseverantiam et 
magis cupitam. 

Nam ille Proteus, vir vel demon,quem Homerus 
format et transformat, multiplex erat et formas 
permutabat,et nuno leo oculis ostendebatur, nunc 
serpens, nunc sus, ignis, arbor, lapis et ferrum : 
ego vero tibi in ferarum naturas non transforma- 
bor,neque stupore percellam phantasmatum inso- 
lita varietate ; sed citharistas imitabor. 


Quid autem isti faciunt? quando sentiunt audien- 
tes melodia satiatos, chordas immutant, calamis 
illas flectentes, variantes,et diversas harmonias eli- 
^ elentes, ut per talem variationem et inflexionem 
musice jvoluptatis avidos auditores habeant. Ita 
igitur et ego tibi meos sermones variabo. Nuno 
quidem hilares illos tibi prebebo, nunc vero vehe- 
mentes; nunc remissos et molles, nunc generosos 
et fortes, vel aliam denique speciem babentes. 


Homerus quippe hoplitem laudans, id laudibus 
adjicit,scire cum immutare clypeum nune ad dex- 
tram,nunc ad sinistram.Ego autem meam armatu- 
ram,sermones scilicet meos, non in latera tantum, 
sed in faciem et in tergo immutabo. Non unicus 
est verborum color,neque flgura unica;sed utrum- 
que multiplex et varium ; et qui eorum tempera- 
menta et juncturas noscit multiformia amatoribus 
: exhibebit spectacula.Vidi ego olim puellam in tha- 
lamo forma propria decoram, et adjuncta pul- 
chritudine ornatam; prima enim die purpura 
hano ornabat et aurea vitta, et tunica vario 
florum colore nitens et fascia pectoralis elec- 
lrina; sed illi assidens brevi ornamentorum ful- 
gentium visu satiatus sum. Secunda autem 
die ornatum immutans, et aurata tunica induta 


ὥρας λαθών. 

'O μὲν οὖν Σολομῶν τοῖς αὐτοχλήτοις τῶν φίλων 
δι’ εὐλαθείας ποιεῖται τὰς εἷς τοὺς συνήθεις εἰσόδους 
xal ἀπαντήσεις, ἵνα μὴ, κόρον αὐτῶν τῆς ὁμιλίας 
λαθόντες, µισήσωσιν * ἐγὼ δὲ τοὐναντίον ποιήσειν 
διέγνωκα, ἑρασμιώτερόν σοι τὸ ἐμὸν χάλλος ἐπιδεικ- 
νόειν διὰ τῆς συνεχείας xai ποθεινότερον 


'O μὲν γὰρ Πρωτεὺς ἐχεῖνος, ἀνηρ fj δαίµων, ὃν 
Ὅμηρος πλάττει καὶ µεταπλάττει, παντοδαπὸς ἦν 
καὶ µετήλλαττε τὰς μορφὰς, καὶ νῦν μὲν λέων τοῖς 
ὁρῶσιν ἐδείκνυτο, νῦν δὲ ὄφις, νῦν δὲ coc, καὶ mop, 
καὶ δένδρον, xal λίθος, καὶ σίδηρος ἐγὼ δὲ σοι εἰς 
μὲν θηριώδεις φύσεις οὐ µεταθήσοµαι, οὐδὲ ἐκπλήξω 
τῇ τῶν φαντασµάτων καινότητι' ἀλλὰ τοὺς περὶ τὴν 
κιθάραν µιµήσοµαι. 

Tl δὶ οὗτοι ὁδρῶσιν; ἐπειδὰν αἴσθῶνται τοὺς 
ἀκούοντας κορεννυµένους τοῦ μέλους, µεταθάλλουσι 
τὰς χορδὰς, στρέφοντες αὐτὰς τοῖς χαλάμοις, καὶ 
µεταστρέφοντες καὶ ποιχίλας ἁρμονίας µεταχειρί- 
ζοντες, ἵνα διὰ τῆς τοιαύτης μεταλλαγῆς τε καὶ 
µεταθάσεων ἀκορέστους τῆς μουσικῆς ἡδονῆς τοὺς 
ἀκροατὰς ἔχωσιν. Οὕτω γοῦν κἀγώ σοι µεταποιήσω 
τοὺς ἐμοὺς λόγους. Καὶ νῦν μὲν ἱλαροὺς τούτους 
παρέξω σοὶ, vov δὲ συντόνους, xal νῦν μὲν ἀναθεθλη- 
μένους καὶ μαλακοὺς, νῦν δὲ ενναίους xai ἰσχυροὺς, 
νῦν δὲ ἄλλην μορφὴν ἔχοντας. 

Ὁ Ἱοῦν Ὅμηρος ὁπλίτην ἐπαινῶν ἄνδρα, καὶ 
τοῦτο τοῖς ἐπαίνοις προστίθησιν, ὅτι οἷδε µετακι- 
νεῖν τὴν ἁἀσπίδα νῦν μὲν εἷς δεξιὰ, νῦν δὲ alo εὖ- 
ώνυμα. Ἐγὼ δὲ τὸ ἐμὸν ὅπλον τοὺς λόγους οὐκ ἐπὶ τὰ 
πλάγια µὄνον, ἀλλὰ xal ἆἔμπροσθεν μεταχειριοῦμαι xai 
ὄπισθεν. Οὐχ tv ἐστι τὸ τῶν λόγων χρῶμα, οὐὲ 1, 
μορφὴ ula: ἀλλ᾽ ἄμφω παντοδαπὰ xai roa: καὶ ὁ 
τὰς χράσεις καὶ συνθέσεις τούτων εἰδὼς πολόμορφα 
δείξει τοῖς ἑρασταῖς τὰ θεάματα. 

Εἶδον ἐγώ ποτε νύμφην ἐπὶ παστάδος xal ὥρας 
εὖ ἔχουσαν καὶ τῷ ἐπιποιήτῳ χάλλει χεκοσμημµένην 
λαμπρῶς' καὶ τήν γε πρώτην ἡμέραν πορφύρα ταύ- 
την ἑκόσμει xal Ὑχρυσῆ ταινία, xal. ἐπωμὶς ἐξηνθι- 
σµένη χόσμῳ παντοδαπῷ xat ἡ στηθοδεσμὶς ἠλεκτρί- 
νη ἀλλ ἑνδιατρίφας βραχύ τι τοῖς φχινομένοις 
ὡραϊσμοῖς ἑχορέσθην ἰδών. ᾽Αλλὰ τήν γε δευτέραν 


4184 


EPISTOLAE. 


ἡμέραν μεταθαλοῦσα τὸν κόσμον xal χρυσοὺφῆ ἐσθῆ- Α rursus ulliciebat; tertia quoque similiter, et 


τα ἐπενδυθεῖσα, πάλιν ἐθήρα * καὶ τὴν τρίτην οὕτως, 
καὶ τὴν τετάρτην * καὶ ἦν ἀκόρεστον τὸ καλόν. Elsiv 
οὖν χἀμοὶ, Καΐσαρ, ἑλλόθια λογικὰ xal περιδέραια 
γνωστικὰ καὶ περιτραχήλιοι χόσµοι xol. ἐπιστήθιοι. 
Κἂν χορεσθᾷς τοῦ χρυσοῦ, παραγυμνώσω tl σοι τοῦ 
ἠλεκτρώδους. El δὲ xal τούτου πλησθᾷς, ἔχω σαπφεί- 
ρους, xxi ῥαχίνθους, xai λίθους ἑτέρους παντοδα- 
ποὺς, xai τὴν χροιὰν, καὶ τὴν δύναμιν. Καὶ, ὡς ἔοικεν, 
οὔτε σὺ πλησθήσῃ moti τοῦ ἐρᾷν, οὔτε ἐγὼ κάλλους 
ἀπορήσω xal ἐπιδείξεως, 
ΙΒ’. Τῷ Καΐσαρι. 

Εὐτυχέστατε Καϊΐσαρ ' τοῦτο γὰρ δή σοι τῆς ἐπι- 
στολῆς ἕστω προοίµιον. Εὐτυχέστατον δὲ σε φημὶ οὐ 
διότι µόνον τῆς τοῦ Καίσαρος ἀξίας τετὀχηχας (τοῦτο 


quarta;[et pulchritudinis satietas non erat.Sunt igi- 
tur etiam mihi,Cesar, armille spirituales, torques 
intellectuales, et colli et pectoris ornatus. Si auro 
satiatus es, exhibebo tibi aliquid ex electro. 
Si vero eo quoque lassatus fueris, habeo sapphi- 
ros, hyacinthos et lapides alios varios colore et vir- 
lute. Et, ut videtur, neque ie satietas unquarmn vi- 
dendi occupabit, neque me pulchritudinis et exhi- 
bitionis indigentia. 


XII. Casari 
Felicissime Cesar; id enim tibi epistole fproc- . 
mium sit. Felicissimum autem te dico non solum 
quiu Cesaris dignitatem adeptus sis (hoc namque 


γὰρ καὶ πολλοϊῖς ἄλλοις συµθέθηκε, καὶ οἵ γε πλείους Β et mullis aliis contigit qui plures a felicitate defe- 


τῆς εὐτυχίας διηµαρτήκασιν), ἀλλ᾽ ὅτι παρὰ τοῦ xaÀ- 
λίστου βασιλέως καὶ ἀδελφοῦ slg τὴν μεγίἰστην ταύ- 
την ἀνηνέχθης περιωπὴν, ὃς δᾳ, προνοίᾳ τε τῇ dvo 
κινούμενος καὶ μετὰ λογισμοῦ κρίσεως πά)τα ποιῶ», 
κοινωνόν σε τοῦ χρότους μικροῦ δεῖν ἐξ ἀδελφικῆς 
εὐνοίας πεποίηκε. Προσκείσθω Ὑὰρ τῇ προνοίᾳ xai 
τῇ τοῦ λογισμοῦ χρίσει καὶ τὸ ἀπὸ τῆς σχέσεως φίλ- 
τρον. Πάλιν οὖν τὴν πρώτην σοι φωνὴν ἐπιφθέγξο - 
μαι’ εὐτυχέστατε Καΐσαρ ' προσθήσω δὲ καὶ λογιώτατε 
καὶ σοφώτατε ' ἄμφω γὰρ ὁρῷ παρὰ σοὶ μετὰ τῆς 
εὐτυχίας τὴν σοφίαν xal τὴν λογιότητα. 

Καὶ µή µε ὑπολάθῃς χόλακὰ τηλικοῦτον εἶναι, 
μᾶλλυν δὲ ἀμαθῆ ἐπαινέτην, ὅτι ἀφεὶς ἐπὶ τοῖς στρα- 
τηγήµασιν ἐγκωμιάζειν σε, καὶ οἷς πάλαι κατώρθω- 
κας καὶ νῦν χατορθοῖς, τὴν ἀπὸ τοῦ λόγου σοι εὖφη- 
µίαν προσάγω, μήτε φιλοσοφήσαντί ποτε µήτε ῥητο- 
ῥεύσαντι. Οὐχ οὕτως ἐμαυτὸν ἁπατῶ ' ἀλλ οὔτε σὲ 
ἀπατᾷν βούλομαι. Ὁ γάρ σοι περὶ τοὺς λόγους ἔρως 
καὶ ἡ ἐπιθυμία τῆς Ὑνώσεως xal τὸ ἐθέλειν λόγοις 
σοφοῖς ὁμιλεῖν, τό τε θέλγεσθαι κάλλει συγγραµµά- 
των καὶ ἐπιστολῶν χάρισι, ταύτην σοι τὴν σοφίαν 
προσμαρτυρεῖ. 

Τοῖς μὲν οὖν παλαιοῖς ἐχείνοις Καΐσαρσι τὸ τῆς 
εὐτυχίας, ὄνομα μέχρις αὐτῶν ἦν, xai οὖὐδεὶς τῶν 
σοφῶν δι’ ἐκείνους εὐτύχησε : cj δὲ cj µεγαλοπρε- 
T&Íq ὥσπερ ἡλίου φῶς ἡ χλῆσις ἐγένετο * καὶ ὃς δι 
ἂν σοι πλησιάσῃ εὐθὺς εὐτυχεῖ. Καὶ τούτου μαρτύ- 
piov αὐτὸς πρῶτος ἐγώ. Ἡάλαι μὲν γὰσ ἐπὶ τοῖς λό- 
γοις ἐθαυμαζόμην * νῦν δὲ ἐπὶ τῇ of φιλίᾳ εὐδόκιμος 
ἐν πᾶσι γεγένηµαι " καινὸν Ὑάρ σε τῶν ἐμῶν λόγων 
ἐπαινέτην εὐτύχηκα * καὶ µάλιστα ὅτι, τοὺς ἄλλους 
σοφοὺς ἀφεὶς (πολλοὶ δὲ ἴσως siciv ἐμοῦ χαλλίους 
xai ὑψηλότεροι), σὺ δὲ βούλει τῶν ἐμῶν µόνων χαρί- 
των χατατρυφᾷν, xai, τὰς ὠκεανίτιδας τῶν πάλαι 
σοφῶν καταλιπὼν πηγὰς, τὸ ἐμὸν αεπτόῤῥυτον ὕδωρ 
ἀρύῃ xal χανδὸν ἐμφορῇ µου τοῦ νάµατος. 

Αλλ' ἐχὼ μὲν ἐπὶ σοι εὐτὑχῶ καὶ μέγα φρονῶ * 
σοὶ δ᾽ ἄρα τίς δαίµων ἐθάσκηνε, καὶ νοήµατά τινα 
δυσελπιστίας μεστὰ τῇ duy? σου παρέφβειρε, καὶ 
ὑπείληφας ὅτι σοι ὁ ἀδελφὸς, ἵν᾽ οὕτως εἴποιμι καὶ 
πατὴρ, ἠλάττωσέ σοι τὴν πρώτην εὐμένειαν, καὶ 
μέχρι τῶν παρασήµων τῆς εὐτυχίας προαγαγὼν, 
τῆς πρὸς αἱ εὐνοίας ἐπαύσατο ; Tív( γοῦν ἐπὶ ταῖς 


cerunt), sed quia ab optimo imperatore et fratre 
ad hoc maximum fastigium elevatus sis, qui sano 
previdentia celesti adductus et oum rationis judi- 
cio omnia agens participem te imperii, aut parum 
abest, fraterna benevolentia effecit. Addatur enim 
providentie et rationis judicio amicitie etiam inci- 
tamentum. Iterum ergo priorem tibi vocem expro- 
mam, felicissime Csesar; adjiciam autem, eloquen- 
tissime et sapientissime : utrumque enim apud te 
video cum felicitate, sapientiam et eloquentiam. 


Et ne me suspiceris adulatorem talem esse, po-« 
tius vero imperitum laudatorem, quia mittens te 
de bellicis sirategematibus predicare, et de his 
que olim bene egisti et nunc agis, a litteris 
applausum tibi affero,qui neque philosophie neque 
elequentie deditus fuisti. Non ita memet decipio, 
sed neque te decipere volo. Nam amor ille tuus 
litterarum et doctrine studium, et velle sapientes 
inter sermones conversari, et delectari scriptorum 
pulchritudine et epistolarum gratia, tibi hanc 
inesse sapientiam atiestantur. 

Veteribus quidem igitur istis Cesaribus felicita- 
tis nomen penes eos fuit, sed nullus sapientium 
per eos felicitate usus est : tue autem magniflcen- 
tie ut lumen soli hec appellatio convenit; et qui 
&d te accesserit statim felicitate fruitur. Hujus 
quoque testis ipse primus ego sum. Olim namque 
propter sermones admirationem moveram, nunc 
vero propter tuam amicitiam famosus apud omnes 


D factus sum : novum enim meorum sermonum lau- 


datorem feliciter adeptus sum; et presertim quod, 
alios sapientes pretermittens (multi autem forte 
sunt me meliores et sublimiores),tu vis meis tantum 
leporibus delectari, et Oceanicos veterum sapien- 
tium fontes relinquens,tenuissimam meam aquam 
hauris et ore hianti meo ex rivulo inebriaris. 

Sed ego quidem de te mihi gratulor et glorior,Tibi 
enim quis daemon invidit, et cogitationibus despera- 
tione plenis mentem luam corrupit, ut arbitrareris 
tuum fratrem,etuta dicam patrem, imminuisse prio- 
rem intebopignitatem, etad felicitatis fastigium ad- 
ducentem,benevolentiamin te deposuisse?Quo igitur 


ὴ 


: 14183 MICHAELIS PSELLI . 4184 


de fratris egregiis dotibus teste uter? quem alium A τοῦ ἀδελφοῦ καλλοναῖς µάρτυρι χρήσοµαι; viva δὲ 


proferam sacre illius anime veracissimum ἀθδοτί- 
ptorem ? Solus ipse sufficies, qui ante imperium 
virum mihi sepe depinxisti,et post imperium talia 
nobis locutus es : « Nonne talis frater est qualem 
tibi eum descripsi et veraciter depinxi? » Memento 
epistola» ex Edessa et sermonum posteriorum.Quid 
autem tali plures annos in virtute conversatus et 
in omnes benignus et benevolentissimus factus, in 
te solo immutavit mentis ingenuitatem ? Ne id ar- 
bitreris, optime virorum omnium.Si enim me putas 
in animam inspicere posse et occulta et abscondita 
noscere solertia, tibi mens illius adheret, benevo- 
lentia in te asseritur et augetur benignitus.Tu vero 
noscis melius quam ego tuum fratrem non habere 
adulatoris indolem,et amicitiamque concordiamque 
non in ore clamitare,sed in mente abscondere.Nam 
labiorum elogia linquit viris delicatis et obsequio- 
sis; ipse autem antiquum summorum virorum 
morem imitatur et sublimi, judicio preditus esl: 
minime in amicos intonare volens, tranquillus 
est et serenus,tanquam zephiri aura in animos ami- 
corum spirans. Me igitur sepe decepit non currens 
ad accurrentem neque suaviter amplectens; tunc 
etiam res mihi contemptus videbatur, deinde vero 
brevi illum penetrans, potius expeto ut in sen- 
tentia perseveret quam ut morem mutet. 


ἄλλον προθαλοῦμαι τῆς ἱερᾶς ἐκείνου ψυχῆς συνί- 
στορα ἀκριθέστατον ; ἀρχέσεις µόνος αὐτὸς, ὃς xai 
πρὸ τοῦ κράτους τὸν ἄνδρα µοι πολλάχις ὑπεζωγρά- 
φησας, καὶ μετὰ τὸ κράτος τοιαῦτα πρὺς ἡμᾶς 
ἐφθέγγου * « "Ap' οὐχὶ τοιοῦτος ὁ ἀδελφὸς olóv σοι 
«τοῦτον ἱστόρουν xal ἀκριθῶς ἔγραφον ; » ᾿Αναμνή- 
σθητἰ µοι x«l τοῦ ἐξ ᾿Εδέσσης γράμματος xal τῶν 
μετὰ ταῦτα λόγων. Τί δὲ ὁ τοσαύτῃ ἐπὶ πλείοσιν 
ἔτεσι συντραφεὶς ἀρετᾷ xal πᾶσιν ἐπιειχὴς xal χρη- 
στότατος γεγονὼς, ἐπὶ col µόνῳ µετήλλαξε τὴν εὖ- 
γένειαν τῆς φυχῆς; μὴ τοῦτο olco, χάλλιστε πάν- 
των ἀνδρῶν. El γάρ µε oit εἲς ψυχὲν παραχ΄ψαι 
δυνάµενον xal χρύφια μαθεῖν καὶ ἀπόῤῥητα γνώµτς 
ὀξύτητι, ἐνεστήρικταί σοι dj ἐκείνου γνώµη xal προ- 
τέθειταί coc τὸ εὔνουν xai ηὔξηται ἆ εὐμένεια. Σὺ 
δὲ οἶδας ἐμοῦ κάλλιον τὸν σὸν ἀδελφὸν ὅτι ἀχολά- 
καυτον ἔχει τὸ ἦθος, καὶ τὴν φιλίαν xal τὴν εὐμέ- 
νειαν οὐκ ἐν τῇ γλώσσῃ σαλπίζει, ἀλλ’ ἐν τῇ ψυχη 
κατακρύπτει. Τὴν γὰρ ἐν ἆχείλεσιν εὐφημίαν περι- 
έργοις ἀφῆχεν ἀνδράσι καὶ εὐτραπέλοις' αὐτὸς δὲ 
τὸ ἀρχαῖον τῶν µεγίστων ἀνδρῶν μµεμίµηται 7904 
καὶ ὑψηλόφρων ἄγαν ἐστί: βροντᾷν δὲ ἤχιστα πρὸς 
τοὺς φίλους βουλόµενος, λεῖος ἐστὶ καὶ ἀκύμων, ὥσ- 
περ ζεφύρου πνεῦμα ταῖς τῶν φιλουμένων ἐπιπνέων 
ψυχαῖς. Ἐμὲ γοῦν πολλάχις ἠπάτησε μὴ συνδραμὼν 
προσδραµόντι μηδὲ ἡδέως κατασπασάµενος * xai τότε 


μὲν παρόρασιν ἐλογισάμην τὸ πρᾶγμα * εἶτα δὴ, καταθραχὺ συνιεὶς ἐκείνου, μᾶλλον ἐπιζητῶ τῆς γνώμης τὸ 


σύνηθες ἢ τὴν τοῦ ἤθους µεταλλαγήν. 


Talis est mente ; et scientem te illud cur mceeror 
invadit, cum oporteat potius complecti puram et 
sinceram imperatoris indolem? 

Ego igitur ipsi tuam relegens epistolam,videbam 
quomodo hec quidem subriderent, illa vero dele- 
ctarent. Cum autem legerem illi monachum et in- 
tegram mutationem, parum abfuit quin lacryma- 
retur, nisi à me impeditus fuisset, et parum te 
incusaret. De Antiochia apologiam faciebat, jura- 
menta addens quod non juxta tuam opinionem 
mandatum latum fuerit,sed ut cognosceret aliquid 
ex te eorum que ille occulta magis erant. Que 
visa sunt tibi conspicua signa dixit esse sensuum 
sue mentis eximiorum, sincere, inquam, in te 


^ dispositionis, fraternae benevolentie, in eamdem 


voluntatem unanimitatis et concordie,quibus addu- 
ctus te in imperii vestibulo statuit et magna tibi 
per minora indicavit. 


Τοιοῦτός ἐστι τὴν ψυχήν. Καὶ εἶδότι σοι τοῦτο 
διὰ τί προδπίπτει ἁνία, δέον μᾶλλον ἀσπάζεσθαι τὸ 
xagapóv xai ἅπλαστον τοῦ βασιλέως ἰδίωμα ; 

Ἔγωγ οὖν αὐτῷ τὴν σὴν ὑπαναγινώσκων ἔπιστο- 
λὴν ἑώρων ὅπως τὰ μὲν ἡδέως προσεµειδία, τὰ δὲ 
Ἱλαρύνετο, Ὅτε δὲ ἐπανέγνων αὐτῷ τὸν μοναχὸν 
καὶ τὴν ἀβρόαν ἀλλοίωσιν, μικροῦ δεῖν καὶ ἐξεδά- 
χρυσεν, εἰ δὲ µή µοι ἄχθοιο, καὶ βραχύ τί σου xat- 
εμἐμφατο, ᾿Απελογίσατο δὲ xai περὶ τῆς ᾿Αντιο- 
χείας, ὄρχους ἀῤῥήτους προσθεὶς ὅτι μὴ κατὰ τὰς 
σὰς ὑπολήψεις ἡ πρόσταξις Ὑέγονεν, ἀλλ᾽ ἵνα τι 
γνοίη παρὰ coU τῶν ἐκεῖσε ἀποῤῥητοτέρων. Τὰ δὲ 
φαινόμενά σοι παράσηµα σημεῖα ἔφησεν εἶναι τῶν 
ἐν τῇ φυχᾷ παρασήµων, φημὶ δὴ τῆς πρὸς ci 
xaÜapac διαθέσεως, τῆς ἀδελφικῆς εὐμενείας, crc 
εἷς τὸ αὐτὸ θέλημα συµπνοίας τε xal συννεύσεως, 
ἀφ ὦν κινούμενος iv προθύροις σε τοῦ κράτους 
ἔστησε καὶ τὰ µεγάλα διὰ τῶν µικροτέρων ἔχαρα- 
χτήρισεν, 


L4 


Si igitur sincerum me amicum reputas et veris- [) — El οὖν ἀνυπόχριτόν µε φίλον ὑπολαμθᾶνεις καὶ 


simum, et apprime scis me fidem non fraudare . 


neo amicitiam, talem libi fratrem conjice, qualis 
nunquam alius frater in amicitia et sincera volun- 
tate fuit. 

Omnem igitur luctus pretextum ex animo exr- 
pellens, dulcem spem concipe; et confide in fra- 
trem tuum et dominum. Et si quid sepius contra 
voluntatem accidit, id reputa ex imperiali admini- 
stratione, et potius Dei providentia provenire. Per 
tuum sacrum caput, felicitstes maxime guberna- 


ἀληθέστατον, καὶ ἀκριθῶς οἶδας ὡς οὐ ψεύδοµαι 
πίστιν οὐδὲ φιλίαν, τοιοῦτόν σοι τὸν ἁδελφὸν ἑπίστασο, 


ὁποῖον οὐκ ἄλλος ἐγένετο εἷς φιλίαν ἀδελφὸς καὶ ἀχρι- 


' θεστάτην διάθεσιν., 


Πᾶσαν οὖν λύπης ὑπόθεσιν ἀποθαλὼν τῆς ῥὁν- 
χῆς, Ὑλυκείαις ἐλπίσι σόνεσο, xai θάῤῥει ἐπὶ τῷ 
ἀδελφῷ καὶ δεσπότῃ. Κἂν si τί σοι πολλάχις τῶν 
ἀθουλήτων συμπἰπτῃ, οἴκονομίαν τοῦτο δέχου βασι- 
λικὴν xai μάλιστα Θεοῦ πρόνοιαν. Νὴ τὴν ἱεράν 
σου γὰρ κεφαλὴν, αἱ µέγισται τῶν εὀτυχιῶν ἀκυδέρ- 











4185 FRAGMENTA. 1186 


νητοι µείνασαι τοὺς κεκτηµένους πολλάκις καταπον- À tione destitutc sepius possessores suos in mare 
τίζουσι. Asi γὰρ ἡμῖν τοῖς iv τῷ Bl εὐροοῦσι xal — mergunt. Opus est enim nobis in vita feliciter de- 
φεροµένοις ἁπταίστως καὶ χαλινοῦ τινὸς κατέχον- — gentibus et sine offensione currentibus freno ali- 
τος τὰς ἁλόγους ὁρμὰς xal τὴν λεωφόρον lávat παι- — quo motus pravos detinente et via communi am- 
δεύοντος. bulare docente. 

Ἐν τούτοις οὖν µοι φιλοσοφῶν φαίνου, καὶ ἅπαξ In his igitur mihi philosophari videaris, et se- 
σαυτὸν Grnpliac ἐπ ἄσφαλοῦς κρηπῖδος, τῆς τοῦ — melactein tuta basi obfirmaveris, imperatoris et 
βασιλέως xai ἀδελφοῦ πρὸς σὲ διαθἐσεως, dxópav- — fratris in te voluntate, ne supervenientibus cogita- 
τος ἔσο τοῖς ἐμπίπτουσι λογισμοῖς. tionibus unquam molesteris. 


ITTZTLZZEELM ΕΕ TUUUUUUUUUTUOOORMMMMMMMMM———————————————— —AA—ARAXA—————— 


MICHAELIS PSELLI 
FRAGMENTUM 
EX ORATIONE NONDUM EDITA AD CONSTANTINUM MONOMAGHUM. 


(Apud Leonem Allatium De templis Graecorum recentioribus, p. 3. 


— " 


ern ᾽Αλλ’ οὐ πάντη τερφθήσῃ τοῖς ἀφθαλμοῖς, B —Sed non omni ex parto delectaberis, nec in om- 
οὐδ' ἐφ᾽ ὅλοις προσµειδιάσεις * τοῖς ὁρωμένοις &s- — nibus visibilibus gaudebis; excitabit enim te me- 
γερεῖ ydp σε µέσης νυκτὸς ὁ κώδων ὁ Ἱερὸς, καὶ τοῖς — dia nocte sacrum tintinnabulum et sacris inoumbes 
θείοις ἑνστηλωβήσῃ ἐδάφεσιν. pavimentis. 


WM 
MICHAELIS PSELLI 


Ex variis opusculis ineditis fragmenta ab Leone Allatio Dissertationi de Pselli inserta. 


Epitaphii matris fragmenta. Vide supra col. 490. — Fragmentum libelli de admirabilibus lectionibus. Vid. 
col 491. — Proamium libri medicinalis ad Constantinum Porphyrogenitum. Vide col. 523. 





APPENDIX 
AD OPERA MICHAELIS PSELLI 


ANON'YMI 
DE ANTIQUITATIBUS CPOLITANIS 


LIBRI SIVE PARTES QUATUOR. 
(Ans. Βακουῦδι, Imperium Orientale, tom. I.) 


Auctoris harum Originum CP. nomen ignoratur; sed sub Alexio Comneno eum vixisse ex iambis in 
fronte positis Alexioque imperatori nuncupatis arguitur ; ex quibus etiam scriptorem nostrum exstitisse 
professione monachum facile crederem, dum ibi Alexium pluribus laudat a munificentia et liberalitate 
in monachos (a). Trecentis igitur et quinquaginta circiter annis Codinum etate preit; qui procul dubio 
pleraque ex nostro scriptore hausit; in multis vero ab eo discrepat; neque in describend& urbe enmdem 
ordinem servat. Codinus quippe nullo ordine servato urbis CP. edifloia recenset, situm non assignat ; e 
contrario vero ÁAnonymus noster urbem tres in partes distributam ordine describit; et primo quidem 
libro primam urbis partem qui incipiebat a palatio Chalces, et a millio usque ad portam Auream; 
libro secundo alteram partem que incipiebat a Tzicanisterio, Hodegelrie ecclesia, et Manganis uaque 
&ad Blanchernas; libro tertio partem tertiam, que incipiebat ab altera parte S. Sergii, et palatiis Sophia- 
nis usque ad muros occidentales Magnarum Portarum. Item eodem hoc libro agit de palatiis et mona- 
Bteriis suburbanis : de monasteriis Peraticis, et de monasteriis trans fretum. Libro denique quarto agit 
Anonymus noster de structura edis Sophiane, que in multis diversa ab editis apparet. Varias autem 
lectiones plerasque, que in Commentariis nostris habentur, suppeditarunt codex Regius num. 3058.3. 
(quem 2. appellamus ad differentiam Codicis Regii num. 3028.4. ex quo quatuor primos Antiquitatum 
libros exscripsimus, et quem I. vocamus) et Codex Colbertinus num. 3607. Stylus autem Anonymi nostri 
est varius et insequalis, utpote qui opus suum, ut arbitror, ex diversis scriptoribus Originum seu An- 
tiquitatum Constantinopolitanarum,et ex allis Chronicorum scriptoribus qui anle ipsum floruerunt,consar- 
cinavit pro more auctorum illius evi. Hauserit igitur ex opusculo Hesychii Milesii, quod inscribitur Περὶ 
τῶν πατρίων, sive De originibus CP. et ex altero ejusdem tituli et argumenti opusculo, auctore Christo- 
doro, Pasnisci filio, Coptensi, quem laudant Suidas et Eudocia Augusta in Joniis, opere ms. a nobis in 
Commentariis ssepe citato. Fortassis et ex aliis ejusdem argumenti scriptoribus, qui citantur a Porphy-: 
rogenito lib. r1 De them. cap. 12 : Preterea ex auctore Chronici Alexandrini, Theophane, Cedreno ac 
reliquis historie Byzantins scriptoribus. Ceterum voces peculiares,ac phrases quibus utitur Anonymus 
noster, in Commentariis adnotantur suis locis et explicantur (5). 


(a) Casimiri Oudipi argumenta, quibus istas Antiquitates Michaeli Psello vindicare voluit in libro De scriptori- 
bus ecclesiasticis, tom. II, udu.odum incerta esse ac lubrica probat ipse Baudurius in Prefatione ad tom 1 Numis- 
matum imperatorum, Paris, 1718 fol. 

(5^) Adeat Lector, si lubet, ipsum Bandurii opus; his enim commentariis, quam per est diffusioribus, nam per in- 
tegrum maxime forme volumen exspiatantur, locum dare non possumus. 











1189 


DE ANTIQUITATIBUS CPOLITANIS. 


1190 








ANONYMI 


DE ANTIQUITATIBUS CPOLITANIS 
LIBER PRIMUS 


Qui incipit a palatio Chalces et a Milliario, ac pertingit ad portam Auream. 


INCIPIUNT CUM DEO URBIS ANTIQUI- 
TATES. 


Quo pacto occultos laqueos evasisti, 

Et quem sapienter eos in lucem eduxisti! 

Nisi enim bos, Deo adjuvante, explorasses. 

Non hostium supercilium dejecisses, o imperator. 
Ad suprema conscende, virtutibus coronatus; 
Illas enim jam olim tecum pugnantes obtines, 
Hec prevalida arma iu preeliis gestas, 
Prudentiam, fortitudinem, temperantiam. 
Justitiam, ipsaque una conjunctas. 

Dei mandata servans, o imperator, 

Mansuetus, humilis, ac facilis accessu es, 
Omnibusque te monachis expandis 

Eosque supremis muneribus ditas. 

Quare te Christus magis magisque remunerat. 
Dum teprotegit, servatque in pugnis cum hostibus, 
Ac eos dexter tibi penitus in fugam vertit. 
Caeterum in memoriam perpetuam, o imperator, 
Tuorum tropeorum nullo tempore delendam, 
Domus, templa, statuas, meniorumque situs 
Byzantii, in unum accurate collecta, 

Tibi Alexio Comneno imperatori offero. 


Α APXEI ΣΥΝ ΘΕΩ ATIQ TA HATPIA THE πο- 
ΛΕΩΣ. 


Ὢ πῶς μετῆλθες τὰς κεχρυμμένας πάγας, 
Καὶ πῶς σοφῶς ἤγαγες αὐπὰς εἰς φάος | 
El μὴ γὰρ αὐτὸς lx θεοῦ ἐπεσκέπτου, 
Οὐκ ἂν καθεῖλες δυσμενῶν ὀφρῦν, µίδον, 
Χώρει κατ’ ἄχρων ἀρεταῖς ἐστεμμένος * 
Ἔχεις γὰρ αὐτὰς συμμµαχούσας σοι πάλαι, 
Ὅπλον χραταιὸν εἶδες ἐν µάχαις [φέρειν.] 
Φρόνησιν, ἀνδρείαν τε, καὶ σωφροσύνην, 
Δικαιοσύνην, συνεζευγµένας ταύτας, 
θεοῦ φυλάττων ἐντολὰς, αὐτοκράτορ, 
Πραῦς, ταπεινὸς, καὶ γαληνὸς τυγχᾶνεις, 
Συμπᾶσιν ἁπλοῖς σαυτὸν τοῖς µονοτρόποις, 
Καὶ πλουτοποιεῖς δωρεαῖς ὑπερτάτοις. 


B Ὅθεν σε Χριστὸς ἀνταμείθεται πλέον 


Σχέπων, φυλάττων ἐν πάλαις ἑναντίων, 

Τ) αὐτοὺς τροπώσας δεξιὸς ὁλοτρόπως. 
Μνήμην λοιπὸν ἄπαυστον ἐν βίῳ, ἄναξ, 

Τῶν σῶν τροπαίων, μὴ μαρανθεῖσαν χρὄνῳ. 
Οἴκους, ναοὺς, στήλας τε, καὶ τειχῶν θέσεις; 
"Ec ἓν συνάψας ἀκριθῶς Βυζαντίου, 

᾽Αλεξίῳ µέδοντι Κομνηνῷ φέρω. 


De Byzantii conditore, degue ejusdem urbis mu*orvm situ atque forma. 


Sciendum est, Byzantium Byzantlis regis urbein 
fuisse, cujus palatia in Acropoli erant. Ubi et Jovis 
templum olim exstabat, ex quo supersunt marmo- 
rei fornices ingentibus fulti columnis; ubi etiam 
Jovis ac Saturni signa reperiuntur : priscis quippe 
mos erat in urbium arcibus suas domos vel pala- 
tia exstruere. Sub Byzante igitur, uti hodieque in- 
cipiebat murus a turri Acropoleos, et pergebat ad 
turrim usque Eugenii : inde ascendebat ad Strate- 
gium, et progrediebatur ad Achilleas Thermas. 
Porticus vero Urbicii dicta, que ibidem exstat, 
porta terrestris Byzantinorum erat. Hinc in Chal- 
copratia tendebat murus, et usque ad Milliarium, 
ubi altera erat porta terrestris. Inde procedebat 
ad tortiles columnas Tzycalariorum,et descendebat 
&ad Topos, et rursus defleotebat per Mangana et 
Thermas Arcadianas, atque ita demum reverteba- 
tur in Acropolim. Totus autem munus viginti se- 
ptem turribus instructus erat. Hec igitur erat ur- 
bis forma sub Byzanute. 


C 


Χρὴ Ὑινώσκειν ὅτι τὸ Βυζάντιον πόλις ἦν τοῦ. 
Ῥύζαντος βασιλέως, οὔπερ τὰ παλάτ'α ἦσαν ἐν τῇ 
᾿Ακροπόλει. 'O δὲ iv αὐτῇ ναὸς ὑπῆρχε πρότερον 
τοῦ Διὸς, ἐξ οὗ ἔχει τὰς µαρµαρίνους ἀψίδας τὰς 
ὕπερθεν τῶν μεγάλων κιόνων, ol ὑπάρχουσι τοῦ 
Διὸς καὶ τοῦ Κρόνου αἱ στῆλαι * δι’ ὦν ἔχειν ἔθος 
τοῖς παλαιοῖς εἷς τὰς ἀχροπόλεις χτίζειν τὰς ἑαυ- 
τῶν οἴχίας, ἦτοι τὰ παλάτια. ρχετο δὲ τὸ τεῖχος, 
καθὰ vai νῦν, ἐπὶ τοῦ Βύζαντος ἀπὸ τοῦ πύργου 
τῆς Ακροπόλεως, xal διήρχετυ εἷς τὸν τοῦ ΕΒύγε- 
v[ou πύργον, xal ἀνέθαινε μέχρι τοῦ Στρατηγἰου, 
καὶ ἤρχετο εἲς τὸ τοῦ Αχιλλέως λουτρόν. Ἡ δὲ 
ἐκεῖσε ἀψὶς, dj λεγομένη τοῦ Οὐρθικίου, πόρτα ἣν 
χερσαῖα τῶν Βυζαντίων, καὶ ἀνέδαινεν εἲς τὰ Χαλ- 
κοπρατεῖα τὸ τεῖχος ἕως τοῦ λεγομένου Μιλίου. "Hv 
δὲ κἀκεῖσε πόρτα τῶν Βυζαντίων Ὑχερσαῖα ' καὶ δι- 
ἠρχετο εἲς τοὺς πλεχτοὺς χίονας τῶν Τζυκαλαρίων, 
καὶ κατέθαινεν εἷς Τόπους, καὶ ἀπέχαμπτε πάλιν 
διὰ τῶν Μαγγάνων καὶ ᾿Αρκαδιανῶν, καὶ ἔφθασεν 
εἲς τὴν ᾿Ακρόπολιν. Elye δὲ πύργους τὸ ὅλον τεῖχος 
εἰχοσιεπτά. Καὶ τοιαύτη μὲν ἦν ἡ ἐπὶ τοῦ Βύζαντος 
σχηµατογραφία τῆς πόλεως. 


1191 
Ἡ δὶ ἑτέρα σχηµα 


τ 
Κωνσταντῖνος. 

Προσέθηχε τοίνυν τὸ τεῖχος ἀπὸ τοῦ Εὐγενίου μὲ- 
χρι τοῦ ᾽Αγίου ᾽Αντωνίου, ἀπὸ δὲ τῶν Τόπων ἕως 
τῆς Αγίας θεοτόκου τῆς Ῥάθδου, καὶ ἀνέθαινεν εἲς 
τὸ ᾿Εξωκιόνιον, καὶ τὸ Χερσαῖον τεῖχος, ἀπὸ τοῦ 
Μιλίου * καὶ ἤρχετο μέχρι τῆς παλαιᾶς πόρτης τοῦ 
Προδρόμου, zal τῆς μονῆς τοῦ Δίου καὶ τῆς Εἰκασίας, 
᾿ καὶ διήρχετο µιχρι τῆς Βώνου, καὶ εἰς τὸν "Άγιον 
Μανουὴἡλ, Σαθὲλ καὶ Ἰσμαὴλ, ἐν ᾧ τόπῳ ἀνῃρέθησαν 
οὗτοι οἱ ἅγιοι * καὶ διήοχετο εἷς τὰ 'Αρματίου, xal 
µέχρι τοῦ Αγίου Αντωνίου, καὶ ἕκαμπτε εἰς τὸν τοῦ 
Εὐγενίου. Διήρκεσε δὲ τὸ τεῖχος ἔτη ϱλβ’, δέχα βασι- 
λέων αὐτοκρατορησάντων. Αὕτη τοῦ Μεγάλου Κωνσ- 
ταντίνου ἡ σχηµατογραφία. 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


ογραφία, ἣν συντέθειχκεν ὁ µέγας Α Altera. urbis α Constantino M. in aliam formam 


1193 


deduct2 descriplio. 


Addidit igitur murum ab Eugenii turri ad S. 
Antonium usque, et a Topis ad S. Dei Geni- 
tricem Rhabdi dictam ; murusque terrestris pro- 
tensus est a Milliario ad Hexocionium, et pergebat 
ad veterem Praecursoris portam, et ad monaste- 
rium Dii et Icasie : inde tendebat usque ad Ciester- 
nam Boni, et &d Sanctos Manuel, Sabel ac Ismael, 
ubi ipsi sancti occisi fuere: hinc vergebat ad lo- 
cum Harmatii nuncupatum; et ad S. Antonium 
usque, deflectebatque ad Eugenii turrim. Duravit 
autem hic murus annos cxxxir, decem imperato- 
rum tempore. Hec est urbis forma sub Constan- 
tino Magno. 


Quo anno urbs Constantinopolis cepta sit gedificari, quove mense celebrata sint ejusdem urbis επασπία. 


Χρὴ δὲ εἰδέναι ὅτι, τῷ πεντακισχιλιοστῷ ὀκταχο- B 


σιοστῷ τριακοστῳ τετάρτῳ ἔτει τοῦ κόσμου, τῷ τρίτφ 
μηνὶ τῆς κρισκαιδεκάτης ἐπινεμήσεως, ἐν ἡμέρᾳ τε- 
τάρτῃ τοῦ Νοεμθρίου μηνὸς, ὄντος τοῦ ἡλίου εἷς τὸ 
τοῦ Τοξότου ξώδιον ' ὡροσκόπει γὰρ Kapxtvoc* τῷ 
πρώτῳ ἔτει τῆς διακοσιοστῆς ἑθδομηχοστῆς ἕκτης 
Ὀλυμπιάδος, ἐπήξαντο τοὺς θεµελίους τῶν δυτικῶν 
τειχῶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως * καὶ ἐν ἑννέα μησὶ 
τό τε χερσαῖον xai παράλιον τεῖχος, μετὰ πλείστων 
οἰκοδυμημάτων, τῶν ἓν τῇ πόλει δομηθέντων ἆπα. 
ρτίσαντες, τῇ ια’ τοῦ Μαΐου μηνὸς, τὰ ἐγκαίνια τῆς 
πόλεως Ὑέγονε, καὶ προσηγορεύθη Κωνσταντινού- 
πολις. 


Sciendum est, anno mundi quinquies millesimo 
ootingentesimo tricesimo quarto, tertio mense 
quartedecime Indictionis, Novembri mense, die 
quarta, cum 80] in Sagittarii signo versaretur, 
Cancro horoscopante, primo anno ccLxxvi Olym- 
piadis, fundamenta murorum occidentalium Con- 
&tantinopoleos jacta fuisse : cumque novem men- 
sibus, maritimum et terrestrem murum, cum aliis 
urbanis edificiis absolvissent, undecemo Maii, en- 
cinia urbis eelebrata esse, eique Constantinopolis 
nomen impositum. 


De statua Constantini M. qux die urbis natali in. Hippodromum deducebatur. De its qui una cum Constantino 
urbem CP. zdificarunt ; ac de przcipuis edificiis ab eodem Augusto in urbe excitatis. 


Ἐπὶ δὲ τῇ τῶν ἑἐγκαινίων ἡμέρᾳ προσέταξεν ἐπὶ (|  Conslituit autem ut imposterum quo'annis die 


τοὺς ἐφεξῆς ἈΧρόνους, τὴν αὐτοῦ στήλην ὁρᾶσθαι, 
μετλ τῆς ε.θισμένης τιμῆς, Ἱππιχοῦ ἀγομένου, 
τοῖς κατὰ καιρὸν βασιλεύουσιν, ὄντων καὶ τῶν δη- 
μοτῶν, καὶ ἀνέρχεσθαι μέχρι τοῦ στάµατος. Ταῦτα 
ἐπράχθη τῷ δωδεκάτῳ ἔτει τῆς βασιλείας τοῦ Με- 
Υάλου Κωνσταντίνου, συµπραττόντων καὶ συνευδο- 
κούντων εἲς τὴν οἰκοδομὴν τῆς θεοφρουρήτου Κων- 
σταντινουπόλεως * Εὐφρατᾶ cb φημι τοῦ παρακοι- 
µωμένου καὶ Οὐροικίου, καὶ Ὀλυθρίου τοῦ πραι- 
ποσίτου, Ισιδώρου καὶ Ἑὐστοργίου, καὶ Μιχαὴἡλ 
πρωτοδεστιαρίου, ἀμφοτέρων πατριχίων, καὶ 'Ovo- 
ταρσίου ἐπάρχου, καθὼς ἱστοροῦσιν ὅ τε Εὐτυχιανὸς 
γραμματικὸς ὁ προτοασηκρῆτις, xal ὁ συμπαρὼν 
τῷ παραθάτῃ Ἰουλιανῷ ἐν Περαίδι, Βὐτρόπιός τις 
ὁ cogito καὶ ἐπιστολογράφος Κωνσταντίνου, 
Τρώϊλος à ῥήτωρ, ὁ πολλὰς ἀρχὰς διανύσας μετὰ 
δόξης, καὶ Ἡσύχιος 6 ταχυγράφος. Οὗτοι πάντες 
θεαταὶ xal συνἰστορες γεγόνασι τῶν τότε πραχθὲν- 
των ἀκριθῶς. Ἐν δὲ τῷ δωδεκᾶτῳ ἔτει τῖς αὐτοῦ 
βααιλείάς ἐποίησεν, ὡς εἴρηται, μείζονα τὴν Βύ- 
ζαντος πόλιν * ἔχτισε δὲ καὶ τὰ παλάτια, τὰ ἀπό 
τε τῆς Χαλκῆς, καὶ τῶν Ἐξκουθίτων, καὶ τῶν 
Σχολῶν καὶ ναὸν ἀνήγειρεν ἐχεῖσε τῶν Αγίων 
᾿Αποστόλων, καὶ τὴν θόλον τῆς Ἑπταλύχνου, ἡ καὶ 
µέχρι τοῦ νῦν σώζεται ἔσωθεν τῶν Σχολῶν * καὶ 
τὸ Τριθουνάλιον καὶ τὰ νῦν ὀνομαζόμενα Νούμερα 


urbis natali, statua ipsius cum solito honore, ludis 
circensibus, imperatori populoque ad tribunal Hip- 
podromi spectanda proponeretur. Hec duodecimo 
anno imperii Constantini Magni facta sunt, adju- 
vantibus in structura Constantinopoleos, divino 
presidio munite, Euphrate accubitore, Urbicio, 
et Olybrio preposito, Isidoro et Eustorgio, ao Mi- 
chaele primo vestiario, utroque patricio, et Hono- 
tarsio prefecto ; quemadmodum memories tradi- 
derunt Eutychianus grammaticus a secretis 
primus, et Eutropius quidam sophista, qui fuit 
Constantino ab epistolis, ac Juliano Apostate in 
Perside una adfuit; Troilus rethor, qui multos 
magistratus cum gloria gessit, οἱ Hesychius nota- 
rius. Ili omnes gpectatores et accurati testes eorum, 
que tunc facta sunt, exstiterunt. Anno autem 
duodecimo imperii sui ampliavit, ut dictum est, 
Constantinus Byzantis urbem, edificavitque pa- 
lotia, & Chalce, ab Excubitis, et a Scholis : ibidem- 
que SS. Apostolorum templum exstruxit, et Hep- 
talychni tholum, qui usque adhuc intus in Scholis 
servatur: preterea tribunal, et que nunc Numera 
appellantur queque ejusdem palatii sunt : insuper" 
undeviginti Acoubita, et Stepsimum, templumque 
8. Stephani, quo cubiculo hiberno tempore ute- 
batur. Exstruxit quoque Magnauram, et Domini 








1193 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1194 


xai αυτα sl; τὰ αὐτὰ παλάτια, καὶ τὰ ἐννεαχαίδεχα A templum, /Erarium item publicum et privatum, 


Ακκούθιτα, xal τὸ Στέψιμον, xal τὸν ναὸν τοῦ 
Αγίου Στεφάνου, ὄνπερ εἶχε χειμονικὸν κοιτῶνα. 
᾽Ανήγειρ δὲ καὶ τὴν Μαγναύραν, καὶ τὴν τοῦ 
Κυρίου ἐχχλησίαν , xal Γενιχὸν, καὶ τὸ Ἰδιχὸν, 
xai τὸ Βεστιάριον, xal τὸν Καθαλλᾶν, καὶ τὸ Σίγµα, 
καὶ τὸ "Qatov, τὸ πρὸς τὴν Νέαν κείµενον, καὶ 
μέχρι τῆς ὀνομαζομένης Σιδηοᾶς πόρτης, καὶ τὰ πα- 
λάτια μἐχρι τοῦ Γερανίου, καὶ τὸ XpucóxAa6ov, xai 
τὸ µέγα λουτρὸν τοῦ Οἰκονομίου, τὸ πλησιάζον εἰς 
τὸ Τζυκανιστήριον, ἔχον ἐνθήκας ἑπτὰ, καὶ στοὰς (f 
καὶ κόλυµθον εὐμεχέθη ἵἕνζωδον, καὶ αἱ μὲν ἑπτὰ 
ἐνθῆκαι, εἷς ἀνάμνησιν τῶν ζ πλανητῶν ἀστέρων' 
αἱ δὲ (β΄ στοαὶ τῶν ιβ μηνῶν τὰς κράσεις ἴσαζον, 
ὅπερ οὖν Tits µέχρι τοῦ βασιλέως Κυροῦ Νιχη- 
φόρου τοῦ Φωχᾶ: ὁ δὲ κχατέλυσεο Ιωάννης Τζιμί- 
σχης, xxi ix τῆς τούτου ὕλης ἔκτισε τὴν Χαλχὴν, 
ἔνθα xal ἐτάφη. Βουλόμενος δὲ χτίζει καὶ Ἰππι- 
xà» χατὰ μίμησιν τῆς Ῥώμης, εὗρε τὸ τοῦ Σεθήρου, 
xal ἀνεπλήρωσεν αὐτὸ, ἤγουν τὸ ἓν µέρος τῶν 
βαθμίδων, καὶ τῶν δύο περιπάτων, καὶ καγκέλλων, 
xal αὐτὸν τὸν Σφενδῶνα, καὶ τοὺς καμπτῆρας, καὶ 
τοὺς δήμους. Πάντα δὲ τὰ χαλκουργήματα xal τὰ 
ξόανα ἐκ διαφόρων ναῶν καὶ πόλεων ἁἀθροίΐσας, 
ἔστησεν αὐτὰ εἷς χόσµον τῆς πόλεως" ὁμοίως xal 
τοὺς Χίονας τοῦ περιπάτου’ ἑπάτωσε δὲ τούτους 
μετὰ συγκοπῆς, xal ἐπετέλεσιν αὐτὸ , πρῶτον 
ποιῄσας καὶ ἱππικὸν ἀγῶνα. Ὁ δὲ ἔχων τοὺς ὁόρνι- 
θίους πόδας ἤχθη ἀπὸ τῆς μεγάλης ᾿Αντιοχείας * 


Vestiarium, Caballam et Sigma ac Ostum proxime 
ecclesiam Novam, et cetera usque ad portam Fer- 
ream, et palatia ad Geranium usque : tum Chryso- 
clavum etbalneum magnum OEconomii, proximum 
Tzycanisterio, quod septem receptacula habebat, 
et duodecim porticus, et amplissimam piscinam 
figuris variatam. Et septem quidem receptacula 
in memoriam septem planetarum : duodecim vero 
porticus, duodecim mensium temperamenta equa- 
bant;quod permansit usque ad tempora domini 
imperatoris Nicephori Phoca. Joannes vero Zimi- 
sces illud evertit, et ex ipsa materia Chalcen 
condidit, in qua et sepultus est. Ceterum cupiens 
etiam Constantinus Circum ad instar Romani 
ediflcare,.eum, quem Severus imperfectum reli- 
querat, ipse absolvit; unam nempe graduum par- 
tem, 80 duarum porticuum et canoellorum, pre- 
terea ipsum sphendonem, flexus seu rretas et 


. factionum | sedes. Omnia autem «nea signa ac 


simulacra ex variis templis et civitatibus collecta 
ad ornatum urbis erexit: similiter et columnas 
ambulaori, quas erustis ornavit, ao edito primum 
equesiri cerlamine, opus perfecit. Verum statua 
que pedes alatos habet, delata fuit e magna An- 
tiochia, et Bellerophontis est, qui illic colebatur. 
Ceterum de reliquis statuis, quot et quales ew sint, 
et unde quelibet venerit, et quare fuerint erects, 
postremo breviter dicemus. 


ἔστι δὲ 6 Βελλεροφόντης!' xal ἐκεῖσε ἐσέθοντο αὐτόν, Ὅποσα δὲ xai ἄλλα ἀγάλματα, καὶ ἅτινό εἶἴσι, καὶ πόθεν 
ἥχασιν ἕκαστον, xal διατί ἑστηλώθησαν, ἔσχατον λεπτομερῶς ἑἐροῦμεν, 


De qualuor Romanis magístris, el octo patriciis, quos Roma Constantinopolim eduxit Constantinus. Magnus ; 
ac de edificiis ab iisdem in eadem urbe ΟΡ. excitatis : necnon de Scythica Constantini M. expeditione: 


Μέλλων οὖν 6 Μίχας Κωνσταντῖνος οἰχῆσαι τὴν (| Cum igitur urbem suam  habitari Constantinus 


δὲ τοὺς Ῥωμαίους εἰς τὸ 
Βυζάντιον κατακρατῆσαι, ἔλαθεν ἐξ αὐτῶν τῶν 
Ῥωμαίων τὰ τούτων δαχτυλίδα, ἑνὸς ἑχάστου 
ἰδίως, xai ἀπέστειλεν αὐτοὺς sl; τὸν βασιλέα τῶν 
Περσῶν Σάθαρον ' ἐξ ὧν οἱ μὲν τέσσαρες ἐτύγχα- 
vov μµάγιστροι’ Ῥωμαῖοι δὲ 5 τε Αδὰμ. ὁ Πρωτά- 
σιος, Ó Φιλόξενος, xal ὁ Σκόµθρος, καὶ πατρίχιοι 
ὀντὼ, ὁ Ἡρόθος, ὁ Δομνῖνος, Σαλούστιος ὁ ἔπαρχος, 
Μόδεστος xai ὁ Εὔθουλος, ὁ Δαρεῖος, ὁ Μαῦρος, ὁ 
Ῥοδανός * οἵτινες ἐξαπεστάλησαν , μετὰ Ἠπλείστου 
στρατοῦ ποιήσαντες ἐν ἩΠερσίδι μῆνας tg, ὁ δὲ 
Μέγας Κωνσταντῖνος ἀποστείλας εἰς Ῥώμην ἀνελά- 
ϐετο τὰς γυναῖκας αὐτῶν ' οἱ δὲ σταλέντες ἐχεῖσε, 
ἐθεάσαντο xai τοὺς τόπους ἑνὸς ἑκάστου, ποῦ τε 
κεῖνται καὶ ὅπως ' ἑτέρας ἐπὶ τοὺς αἱγιαλοὺς τῆς 
θαλάσσης, ἄλλας ἐπὶ τοὺς ἠπείρους ὡσαύτως * 
ἐθεάσαντο δὲ χαὶ τὰς ἀνόδους, ai σαν κοχλιοειδεῖς ' 
καὶ λαθόντες τὰς φαμιλίας τῶν τούτων συγκλητικῶν, 
ἀνῆλθον ἐπὶ τὸ Βυζάντιον, καὶ ἔχτισαν ὅμοια κτίσματα, 
καὶ ἐκάθισαν ἐχεῖσε τὰς Φφαμιλίας αὐτῶν. Ἐλθόντες 
οὖν ἐν Ἡερσίδος μετὰ νίκης μεγάλης: ἀνελάθοντο 
καὶ πάχτα κεντηνάριᾶ «Ee. ᾿ἘΕδἐξατο οὖν αὐτοὺς ὁ 
βασιλεὺς ἀσμένως, καὶ Ἠποιήσας εὐωχίαν, εἶπεν 
αὐτοῖς * θέλετε ἀπελθεῖν εἰς 'Ρώμην; δοκιµάζων 


PaTROL. GR. GXXII. 


πόλιν αὐτοῦ, μᾶλλον 


Magnus, imo potius Romanos Byzantii sedem 
imperii habere vellet, cujusque horum annulos 
accepit, misitque ipsos contra Saporem Persarum 
regem, quorum quatuor magistri erant: Romani, 
videlicet Adam, Protasius, Philoxenug, Scombrus ; 
octo vero patricii, Probus nempe, Domninus, 

Salustius prefectus, Modestus, Eubulus, Darius 
Maurus ac Rhodanus, qui cum ingentibus copiis 
in expeditionem missi, in Perside sexdeoim men- 
ges commorati Bunt. Interea Constantinus Magnus, 
missis Romam legatis, eorum uxores accersivit. 
Cseterum legati sedulo observarunt locum situm- 
que cujusque; eas videlicet domos que ad oram 
maris erant, et eas que ad continentem ; itemque 
contemplati sunt scalas que erant cochlem. As- 
sumptis igitur familiis horum senatorum, Byzan- 
tium redierunt, ibique simili forma «edificia con- 
Btruxerunt, eorumque familiis dederunt inhabi- 
tanda. Cum itaque acceptis trecentis et sexaginta 
quinque centenariis tributi, e Perside victores 
rediissent, imperator eos lubens excepit, 8ο ad 
convivium admissis, explorandi gratia, inquit 
ilis: « Numquid abituri estis Romam ? » Re- 
sponderunt illi; « Baud ante duos menses 60 


88 





1195 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1196 


roversuros. » Tum imperator, « Vespere, inquit, À αὐτούς. Οἱ δὲ ἔφησαν μὴ κατελθεῖν µέχρι δύο μηνῶν : 


dabo vobis edes vestras. » Preceperat enim Eau- 
phrati acoubitori suo, qui imperatorem Christia- 
num fecerat, ut unicuique suam domum red- 
deret cum familia. llli igitur ut viderunt ostia, 
atria et scalas pari situ posita, mensuram item, 
formam 8o altitudinem, penitusque universa Ro- 
manis similia, putabant se per phantasiam esse 
Rome: ubi vero et familias suas invenerunt, 
obstupuere. Sed postquam eas interrogarunt, et 
uli res gesta esset, accurate edidicerunt, tum 
demum crediderunt, non esse phantasiam verum 
imperatoris prudentiam, qui vel invitos Byzantium 
inhabitare coegisset. Loca autem ex nominibus 
ipsorum denominata sunt. 


Philoxenus eisternam construxit. 

Probus Precursoris condidit templum, quod 
Constantinus Caballinus in fabrilem officinam, 
Probi hodie dictam, mutavit. 

Domninus autem in tractu Mauriani domum edi- 
ficavit, in quo inhabitabat Agricolaus. 

Darius excitavit edem Canatise uxoris Scleri. 

Maurus edem exstruixit Bellonee dictam. 

Rhodanus condidit edem sacram Deipare co- 
gnominatam ἐν οὐρανοῖς seu in celis ; que est Ma- 
mene. 

Sallustius domum  edificavit, que Condomyti 
appellatur. 

Modeatus edem construxit ad ΔΕ. Apostolos, Lam- 
prinuncupatam ;que etiamnum idem nomen retinet. 


REubulus tria condidit atria et quatuor porticus, 
scilicet tholos enchoregos, a palatio ad muros 
usque terrestres ; quarum una incipiebat a Tzyoa- 
nisterio, Manganis, Acropoli, et turre Eugenii, 
et pertingebat ad S. Antonium usque: altera a 
Daphne, Sophianoque portu, et progrediebatur 
usque ad ecclesiam Dei Genitricis nuncupstam 
Rhabdum. Relique vero due porticus a Chalce, 
Milio et Foro ad Taurum usque, et Bovem et 
Exocionium ipsum tendebant. Supra porticus au- 
tem ambulacra erant, lapide quadrato strata, et 
statue senem innumere ad ornamentum urbis. 
Preterea officinas terrarias condidit, et aquedu- 
otus ex Bulgaria in urbem. Fecit etiam cloacas 
enchoregas subter universam urbem transeuntes, 
squantes profunditate altitudinem porticuum, ne 
ex feetore inde proveniente morbi gignerentur, sed 
omnis feetida colluvies per eas in mare deflueret. 
Heo igitur, ut dictum est, ab Urbicio preposito, 
Sallustio prefecto, ceterisque condita sunt. Im- 
perator autem gexcentis auri oentenariis ad por- 
ticus, aqueduetus et muros exstruendos relictis, 
ipse adversus Scythas exercitum eduxit, quibus 
subjugatis, urbes condidit Persthlabam,  Di- 
stram, Pliscubam οἱ Constantiam. Hec spatio 
duorum annorum et dimidio, curante Hermia, 
edifleata fuere. Preterea exstruxit edem, vulgo 


6 δὲ βασιλευς ἔφη' ᾿Απόψε ἔχω δοῦναι ὁμῖν τὰς 
οἴκίας ὑμῶν. Προστάξας οὖν Εὐφράτῃ τῷ παραχοι- 
µωμένῳ αὐτοῦ ὅστις καὶ ἐποίησε τὸν βασιλέα Xp:- 
στιανὸν, ἀποδοῦναι ivl ἑκάστῳ τούτων τὸν οἶκον 
αὐτοῦ μετὰ ὀψικίου αὐτοῦ. Οἱ δὲ, ὡς εἶδον τοὺς πν- 
λῶνας, καὶ τὰς αὐλὰς, καὶ τὰς ἀνόδους ὁμοίως, τὰ 
µέτρα δὲ, καὶ τὰ σχήματα, xx! τὰ ὕψη, xal πάντκ 
ἁπλῶς ola τὰ ἐν τῇ Ῥώμῃ, ἔδοξαν εἶναι ἐν φαντα- 
σίᾳ εἷς τὴν Ῥώμην. Βδρόντες δὲ καὶ τὰς gap aq 
αὐτῶν , ἐξεπλάγησαν . Ἐρωτήσαντες δὲ ταύτας, 
xx! µαθόντες ἀχριθῶς , τότε ἑπίστευσαν, ὡς οὐκ 
ἔστι φάντασμα, ἀλλὰ «φρόνησις τοῦ βασιλέως, ὅτι 
καὶ ἄκοντας αὐτοὺς lv τῷ Βυζαντίῳ ἐνώκησεν. Ἐκ 
δὲ τῶν ὀνομάτων αὐτῶν εἱλήφασιν οἱ τόποι τὰς 
προσηγορίας. 

'O Φιλόξενος ἔκτισε κινστέρναν, 

Ὁ HpóGoc ἀνήγειρε τὸν ναὸν τοῦ Ἡροδρόμου, 
ὄνπερ Καθαλῖνος ἐποίησεν ἑἐργοδόσιον, τὸ λεγόμενον 
νῦν Πρόθδου, 

Ὁ δὲ Δομνῖνος ἔχτισεν οἶκον εἷς τὰ Μαυριανοῦ, 
ὄνπερ εἶχεν ὁ ᾽Αγρικόλαος. 

Ὅ Δαρεῖος ἔχτισε τὸν οἶκον τῆς Κανατίσης τοῦ 
Σκληρου. 

Ὁ Μαῦρος ἔχτισε τὸν οἶκον, ὃς καλεῖται τοῦ Βελονᾶ. 

Ὁ Ῥοδανὸς ἔχτισε τὸν οἶκον, ὃς χαλεῖται τὰ ἐν 
οὐρανοῖς, ἔστι δὲ τῆς Μαμένης. 

'O Σαλούστιος ἔκτισεν οἶκον, ὃς καλεῖται τοῦ 
Κονδομύτου. 

Ὁ Μόδεστος ἔκτισεν οἶκον εἷς τοὺς Αγίους 
᾿Αποστόλους, τὸν λεγόμενον τοῦ Δαμπροῦ, καθὼς καὶ 
νῦν καλεῖται. 

Ὁ Εὔθουλος ἔχτισε τρεῖς πυλῶνας: ἕκτισε δὲ xai 
τέσσαρας ἐμθόλους ἀπὸ τοῦ Παλατίου μέχρι τῶν 
χερσαίων τειχῶν, ἐγχορήγους θόλους’ ὦν ὁ εἷς ὅρ- 
χετο ἀπὸ τοῦ Ἐζυκανιστηρίου, xal τῶν Μαγγάνων, 
καὶ τῆς ᾿Αχροπόλεως, καὶ τοῦ Ἑόγενίου, καὶ διήρ- 
χετο μέχρι τοῦ Αγίου Αντωνίου. 'O δ᾽ ἕτιρος 
ἤρχετο ἀπὸ Δαφνῆς, καὶ τῶν Σοφιῶν, μέχρι τῆς 
Ράθδου' oi δ᾽ ἕτεροι δύο ἔμθολοι ἀπὸ τῆς Χαλκᾶς, 
«καὶ τοῦ Μιλίου, xal τοῦ Φόρου, μέχρι τοῦ Ταύρου, 
καὶ τοῦ Βοὸς, καὶ τοῦ Εξωκιονίου αὐτοῦ. Ἐπάνω δὲ 
τῶν ἐμθόλων περίπατοι πλαχωτοὶ λίθινοι, καὶ στζ- 
λαι χαλκαὶ ἄπειροι, εἲς διαχόσµησιν τῆς πόλεώς. 
Ἔκτισε δὲ καὶ τοὺς μυδρῶνας xal ἀγωγοὺς, δι’ ὧν 
τὸ ὕδωρ ἐκφέρεται ἀπὸ Βουλγαρίας. Ἐποίησε δὲ xx 


D τοὺς καράθους ἐγχορήγους ἐπὶ πᾶσαν τὴν πόλιν, 


βαθεῖς τῷ ὕψει ὅσον τῶν ἐμθόλων, διὰ τὸ μὴ εἶναι 
δυσωδίαν τινὰ, καὶ ἑνσκήπτωσι νόσοι πολλαὶ, ἆλλ 
εἰς τὸ βάθος διέρχεσθαι τὰς δυσώδεις ὕλας, καὶ κατ- 
έρχεσθαι εἰς τὴν θάλασσαν. Ταῦτα δὲ ἐκτίσθησαν, 
ὡς εἴρηται, παρὰ ὈΌδρθικίου τοῦ πραιποσίτου, καὶ 
Σαλουστίου ἐπάρχου, καὶ τῶν λοιπῶν, καταλιπὼν 
αὐτοῖς Χεντηνάρια ἆΧρυσίου ἑξαχόσια, εἲς τε τοὺς 
ἐμθόλους, τοὺς ἀγωγοὺς, καὶ τὰ τείχη * ἔκεῖνος δὲ 
ἐκίνησε κατὰ Σχυθῶν, καὶ ὑποτάξας, αὐτοὺς, ἕκτισε 
πόλεις ἐκεῖσε τὴν Περσθλάθαν, xal τὴν Δίστραν, 
καὶ τὴν Πλισκούθαν, καὶ τὴν Κωνσταντίαν. Ταῦτα 
ἐκτίσθησαν εἷς ypóvouc δύο ἥμισυ ἀπὸ φωνΏῆς 








1197 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 








1198 


Ἑρμείου. Ἔκτισε, δὲ καὶ τὰ ᾽Αρματίου, ἐν ᾧ τήν τε A dictam Harmatii, in qua cortem posuit, currusque 


κόρτην ἔπηξε, xai τὰ ἅρματα τέθειχε μετὰ τὸ 
ὑποτάξαι τοὺς Ἡοζοντίους. Ἑϊΐς δὲ τὸ ὄνομα τῶν 
τριῶν αὐτοῦ υἱῶν ἔκτισε τὰ Παλάτια, τὰ Χχλούμενα 
Κωνσταντινιανὰ, καὶ τὰ λεγόμεα τὰ Κῶνστα. 
Ἔστη δὲ xal ὁ οἶκος τοῦ Τουθάκης, καὶ τοῦ Ἰδηρίτζη, 
ὅστις χαλεῖται τοῦ ᾽Ακροπολίτου. Τοὺς δὲ ναοὺς, καὶ τὰ 
λοιπὰ ὅσα ἀνήγειρεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, ὕστερον 
εἲς τὰ Περὶ κτισμάτων ἐροῦμεν, 


locavit, cum Byzantinos subjugasset. Α nomine 
autem trium filiorum condidit palatia, qua Con- 
stantiniana et Constantis nuncupantur. Construzit 
item domum Tubace, et Iberitze, Acropolitse voca- 
tam.Ceterum de templis et reliquis, que Constan- 
tinus Magnus edificavit, postea in libro De xdifi- 
ctis dicturi sumus. 


De lerrz molu, quo muri urbis CP. sub. Theodosio Juniori eversi [uerunt, et quomodo ab eodem Augusto 
tnslaurali sint. 


'O δὲ Μιχρὸς θεοδόσιος sl; τὸν πέμπτον ypóvov 
τῆς αὐτου βασιλείας, σεισμοῦ γεγονότος, xal τῶν 
τειχῶν κχαταπιπτόντων , διὰ τὸ τοὺς ᾽Αμαληκίτας 
τοὺς Χατζιντζαρίους οἰκῆσαι ἐν τῇ πόλει, καὶ βλασ- 
φημῆσαι σφοδρῶς εἰς τὸ Τρισάγιον, ποιῄσας ὁ αὐτὸς 
βασιλεὺς Ἱἰκεσίαν xal λιτὴν εἷς τὸν Κάμπον τοῦ 
Τριθουναλίου μετὰ τοῦ πατριάρχου Πρόκλου καὶ 
Ἑαντὸς τοῦ λαοῦ' καὶ τὸ, Κύριε ἐλέησον, κραζόν- 
τὠν᾽ ἔτι πάντων ὁρώντων ἁρπάγη παιδίον εἷς τὸν 
ἀξρα, xai Ἴκουσεν ἀγγέλων µελῳδούντων καὶ ὑμ- 
νούντων. "Άγιος ὁ θεὸς, ἅγιος ἰσχυρὸς, ἅγιος ἄθά- 
νατος, ἆλέησον ἡμᾶς. Τοῦ παιδίου κατελθόντος, ὁ 
λαὸς ἐμελῴδει οὕτως, xal ἔστη ὁ σεισμός. Καὶ διὰ 
ταῦτα ἐξέωσεν ὁ βασιλεὺς πάντας τοὺς αἱρετικοὺς 
ἐκ τῆς πόλεως, xal τὰ τείχη ἐἑξέδαλεν ἀπὸ τοῦ 
Ἐξωκιονίου μέχρι τῆς Χχρυσίας: ἐξ οὗ xal στήλην 
αὐτοῦ ἔστήσεν Όπισθεν τῶν ἐλεράντων' καὶ ἀνεθί- 
θασε xal τὸ παράλιον τεῖχος, ἀπὸ τῆς 'Ῥαύδου 
μέχρι τῆς Χρυσίας, ἀπὸ τοῦ “Αγίου ᾿Αντωνίου τὰ 
᾽Αρματίου µέχρι Βλαχερνῶν καὶ μέχρι τῆς Χρυσίας. 


Οἱ δὲ δύο δῆμοι ἔκτισαν τὰ τείχη παρ) αὐτοῦ τοῦ ῃ 


βασιλέως Θεοδοσίου ὁρισθέντες, καθὼς εἲς τὰ Περὶ 
κτισμάτων ἑροῦμεν. 
Ηερὶ τοῦ Αὐγουστιῶνος. 

Tij πέμπτῃ τοῦ ᾿Οκτωθρίου μηνὸς ἑχόρευον ol 
ῥεγιονάρχα: ἐν τῷ Γουστείῳ, ἤγουν τῷ ὀψοπωλίῳ, 
el; τὴν τιμὴν τοῦ κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον βασι- 
λευόντος' ὃν oi ἰδιῶται Αὐγουστιωνα ἐκάλεσαν, iv 
ᾧ καὶ στήλην ἕστησε Κωνσταντῖνος τῆς μητρὸς αὐτοῦ" 
διὸ xal ἐπωνόμασε τὸ) τόπον Αὐγουστιῶνα, ἅτερον 
Γουστείονα λέγομεν. 

Περὶ τοῦ αὐτοῦ Αὐγουστιῶνος' διατί σφαῖραν καὶ 
σταυρὸν κρατῶν ἐφ᾽ ἵππου ἐστήλωται. 

Ὅ Μέγας ᾿Ιουστινιανὸς Χτίσας τὴν ᾽Αγίαν Σοφίαν 
ἐκάθηρε τὴν αὐλὴν , καὶ ἐμαρμάρωσε ταύτην τὸ 
πρότερον οὖσαν Γουστεῖον, ὡς εἴρηται, ἤγουν ὀψο- 
πώλιον. Διὸ καὶ ἔστησε καὶ τὴν ἑαυτοῦ στήλην ἔφ- 
(ππον ἐπὶ τοῦ xlovog xal τῇ μὲν ἀριστερᾷ χειρὶ φέ- 
pet σφαῖραν, σταυροὺ ἐμπεπηγότος ἐν αὐτῇ' ὅτι διὰ 
τῆς εἷς σταυρὸν πίστεως της γῆς ἁπάσης ἐγκρατὴς 
γέγονε. Σφαῖρα μὲν γὰρ ἡ γη, διὰ τὸ σφαιροειδὲς 
τοῦ αὐτῆς σχήματος) πίστις δὲ ὁ σταυρὸς 61x τὸν ἐν 
αὐτῷ προσηλωθέντα σαρκὶ θεόν' τὴν δεξιὰν χεῖρα 
ἐνατεταμένην ἔχουσαν κατὰ ἀνατολὰς, καὶ στᾶσιν 
τῶν Π:ρσῶν σηµαίνουσαν, xai μὴ µεταθαΐνειν ἐπὶ 
τῆς Ῥωμαϊκῆς γῆς, διὰ τῆς ἀνατάσεως καὶ ἁπ- 
ώσεως τῆς ἈΧειρὸς βοῶν' Στῆτε, Πέρσαι, καὶ μὴ 


Theodosius vero Junior quinto imperii anno, 
cum terre motu muri collaberentur, eo quod Ama- 
lecit; Chatzintzarii in urbe habitarent, et bla- 
sphema dieta in Trisagium effunderent, preces et 
supplicationes in Campo Tribunalis una cum 


B patriarcha Proclo ac universo populo instituit : 8ο 


dum Kyrie eleison cantarent, puerulus quidam, 
cunctis videntibus, in aerem abreptus audivit 
angelos canentes : Sanctus Deus, sanctus fortis, 
sanctus immortalis, miserere nobis : puero iterum 
in terram demisso, populus ad eumdem modum 
cecinit, desilitque terre motus : quapropter im- 
perator omnes hereticos ex urbe ejecit, murosque 
80 Exocionio ad portam Áuream usque protulit : 
quare etiam pone elephantos isthic collocatos sta- 
tuam suam erexit. Preterea et murum maritimum 
& Rhabdo ad portam Auream extendit, et & San- 
cto Antonio, Harmatii dicto, usque ad Blachernas, 
et ad portam Auream.Due autem factiones populi, 
ab ipso imperatore 'Theodosio ei rei destinate, 
muros istos condiderunt, uti in libro De edificiis 
dicemus. 


De Augustione. 

Quinta die mensis Octobris, prefecti regionum 
urbis in Gusteo, seu foro oibario, choreas duce- 
bant in honorem imperatoris illius temporis;quem 
locum vulgus Augustionem appellat : quo etiam in 
loco μα matris statuam Constantinus erexit : qua 
de re locum illum Augustiona vocavit; quem alias 
Gustionem appellamus. 

De eodem Auguslione. Quare equestris statua globum 
el crucem lenens erecta sit. 

Cum Justinianus Magnus templum Sancte So- 
phie edificasset, expurgavit etiam aream, eamque 
marmoribus exornavit, cum antea Gusteum, ut 
dictum est, seu forum cibarium esset : ideoque 
statuam suam equestrem ibi columne imposuit, 
qui sinistra manu globum tenet, cui crux su- 
perinfixa est, quoniam ob fidem in crucem uni- 
versi terrarum orbis imperium adeptus est. Glo- 
bus enim terram significat,ob ejus figure rotundi- 
tatem ; fidem vero crux. quia Deus in carne illi 
fuit affixus; dexteram autem manum versus orien- 
tem extensam habet, Persarum irruptione in- 
nuens, eosque extensione et ;repulsu manus pro- 
vinolas Romanos invadere vetans, his quasi ver- 


1199 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1200 


bis : State, Perse, neo ulterius progrediminl : À πρόσω χωρεῖτο οὐ γὰρ συνοίσει ὑμῖν, Τὸν οὖν αὖ- 


neque enim conducet vobis. Fertur itaque ipsum 
Justinianum de rebus a Belisario gestis inflatum 
animo fuisse. Hic itaque Belisarius contra Persas 
et reliquas Orientis nationes ab imperatore legatus, 
cum omnes debellasset, ad oppugnandum Gelime- 
rem missus fuitad Mauritaniam : istic observante 
et commeatum intercludente Pharano, in magnam 
frumenti penuriam conjectus est Gelimer ; quia in 
Mauritania frumentum non seritur, sed cootis 
olyris vescuntur. Tum ille missis litteris postulat 
ab imperatore, ut Sibi panem, spongiam et citha- 
ram transmittat, Stupens igitur imperator a ta- 
bellario sciscitatur, cur ista peteret. Respondit 
ille : Panem scilicet,quia cibum expetit;spongiam, 
ut corpus totum lacrymis abluat : citharam, ut in 
calamitatibus sibi solatio sit. Tunc admiratione 
Btupefactus imperator postulata misit : ideo ere- 
ctus animo Justinianus equestrem sibi statuam 
columne imposuit. Sed postea invidia motus in 
Blrenuissimum ducem  Belisarium, ipsi oculos 
effodit, jussitque sedere eum ad Laeuri monaste- 
rium,dato vasculo testaceo, ut qui illac transirent, 
obolum in illud conjicerent. 


De statuis qux in Chalce ereetz visuntur. 

In Chalee proxime, quasi ante palatii ambula- 
orum, inolytee Pulcherie erecta est statua : Zeno- 
nis item et Ariadnes : ibidem preterea alie dus 
pedestres exstant super columnam exiguam, Se- 
eundi philosophi distichis ornate. Ex adverso 
arous ejusdem Chalces visuntur capita duo Gor- 
gonum, facie muliebri, 8ο auro obducta. Ex 
templo autem Diane Ephesie octo statue allate 
fuerunt, quarum quatuor in palatio, quod est in 
regione Tauri, collocaLe eunt, Constantini nempe, 
Juliani,uxoris 8ο fratris ejus Galli : relique autem 
quatuor posite sunt in sinistra parte Chalces. 
Ibidem et erux & Justiniano posita fuit, et statua 
inaurata Belisarii, et statua Tiberii Thracis Gib- 
bosi, et Justini primi forma macilenta; statue 
item ejus cognatorum septem, alie ex marmore, 
alie ex ere facte. Preterea duos illos equos, qui 
supra Gorgonum capita in ante dicto arcu stant, 
Justinianus Sanote Sophie conditor, ex Diane 
Ephesine templo illuo transtulit, et supra colum- 
nam erexit, ne equi pulchritudine impares vide- 


τὸν ᾿Ι]ουστινιανὸν λέγεται ἐπαρθῆναι τοῖς τοῦ Βελι- 
σαρίου εὐτυχήμασιν . Οὗτος οὖν σταλεὶς κατὰ τῶν 
Περσῶν καὶ τῶν λοιπῶν τῶν τῆς ᾿Ανατολῆς παρὰ τοῦ 
βασιλέως, xai πάντας κατατροπωσάµενος, xai Γε- 
λίμερα κρατῆσαι ἀπέστειλεν αὐτὸν εἷς Μαυρουσίαν, 
ἐχεῖσε τηρεῖσθαι ὑπὸ τοῦ Capa, ὅς εἷς μεγάλην év- 
δειαν ἄρτου γεγονὼς διὰ τὸ μὴ iv τῷ τόπῳ τῆς 
Μαυρουσίας aitov. γεωργεῖσθαι, ἀλλ᾽ ἐφθὸν τὰς ὁλύ- 
pac σιτεῖσθαι, ἔγραψε τῷ βασιλεῖ στεῖλαι αὐτῷ ἂρ- 
τον καὶ σπόγγον καὶ χιθάραν. 'O δὲ ἐκπλαχεὶς ἐπὶ 
τούτοις, ἤρετο τὸν ἐπιστολέα τίνος χάριν ταῦτά γε 
ἐπιζητεῖ. Καὶ ἐξεῖπεν, ὅτι ἄρτον μὲν, διὰ τὸ αὐτὸν 
ἐπιθυμεῖν τε xal φαχεῖν' σπόγγον, διὰ τὸ λούειν τὸ 
ἅπαν αὐτοῦ σῶμα ὑπὸ τῶν δακρύων' τὴν δὲ χιθά- 
pav, διὰ τὸ παραμυθεῖσθαι ἑαυτῷ ταῖς συμφοραῖς. 
'O δὲ βασιλεὺς ἐκπλαχεὶς καὶ θαυμάσας, ἕστειλε 
τούτῳ τὰ αἰτηθέντα. Διὰ ταῦτα οὖν Ἰουστινιανὸς 
ἐπαρθεὶς ἐφ᾽ ἵππον ἑαυτὸν ἔστησεν ἐπὶ xlovoc: ὃς 
ὕστερον φθονήσας τῷ ῥηθέντι στρατηγικωτάτῳ Βε- 
λισαρίῳ, ἐξώρυξε τούτου τοὺς ὀφθαλμοὺς, καὶ προσ- 
έταξε τοῦτον καθεσθῆναι stc τὰ Λαύρου, xal ἐπιδοῦναι 
αὐτῷ σκεῦος ὀστράκινον, καὶ ἐπιῤῥίπτειν αὐτῷ τοὺς 
δερχοµένους ὁθολόν. 
Περὶ τῶν στηλῶν eic τὴν Χαλκὴν ἱσταμένων. 

Ὅτι ἐν τῇ Χαλχῇ πλησίον, [ουλχερίας τῆς do: 
δίµου, ὡς πρὸς τὸν περίπατον τοῦ παλατίου ἀν- 
ηγέρθη στήλη αὕτη ' ὡσαύτως καὶ ᾿Αριάδνη xal 
Ζήνων. “Ἱστανται καὶ ἕτεριι δύο στῆλαι πεζαὶ ἐπὶ 
χίονος βραχέως , ἐλεγεῖα ἔχουσαι Σεκούνδου φίλο- 
σόφου" ἀντικρὺς δὲ τῆς Χαλχῆς ἀψίδος Γοργονοει- 
δεῖς κεφαλαὶ δύο χρυσέµδαφοι γυναχεῖαι' ἤχθησαν 
δα ἀπὸ ᾿Βφέσου ix τοῦ vao) τῆς ᾿Λρτέμιδος στῖλα, 
ὀκτώ' καὶ αἱ μὲν τέσσαρες ἓν τοῖς τοῦ Ταύρου pí- 
Ρρεσιν, ἐν τοῖς παλατίοις προεπεπήγεισαν, Κωνσταν- 
τίνου, xxi ἸΙουλιανοῦ, xai τῆς γυναιχὸς , xai τοῦ 
ἀδελφοῦ αὐτοῦ Γάλλου" αἱ δὲ τέσσαρες iv τοῖς τῆς 
Χαλκης εὐωνύμοις µέρεσιν, ἔνθα καὶ σταυρὸς ὑπὸ 
ουστινιανοῦ ἐπεπήγει, καὶ στήλη Ὑχρυσέμµθαφος 
Βελισαρίου xai Τιθερίου τοῦ Κουρτοειδοῦς θρφχὸς, 
καὶ τοῦ Ἰουστίνου τοῦ πρώτου λεπτοειδὴς, xal τῶν 
συγγονῶν αὐτοῦ στῆλαι ἱπτὰ, al μὲν ἀπὸ µαρµά- 
pov, al δὲ χαλκαϊ, Καὶ οἱ δύο ἵπποι ἑπάνω τῶν 
Γοργονειδῶν ἱστάμεννι ἐν τῇ ἀψίδι, καὶ οὗτοι ἐκ τῆς 
᾿Λρτέμιδος ἀπὸ Εφέσου ἤχθησαν ὑπὸ ᾿]ουστινιανοῦ 
τοῦ χτίσαντος τὴν '᾿Αγίαν Σοφίαν’ καὶ ἑστήλωσεν αὐτὰ, 


rentur : et crucem ibidem posuit, ut firmius sta- D διὰ τὸ μὴ ἀντιζηλοῦν ἀλλήλων τοὺς ἵππους, ὁμοίως 


ret. Ibidem pariter ingentis molis aerea Maximini 
Statua posita cernitur,necnon status totius familiae 
Theodosii nuno etiam supersunt. 


De statuis Mauricii. 

In Chalce visuntur etiam statue Mauricii ac 
uxoris, liberorumque ejus, ab eodem Mauricio, 
manibus extensis, supra Christi imaginem θγδοίς ; 
reliqua vero status illic collocate, ex terra At- 
tica deducte sunt : inter quas una est philosophi 
cujusdam, ut tradit Ligurius. Postquam vero 
Mauricius a Phoca tyranno interlectus fuit, dia- 
conus quidam nomine Acatus, unus ex seotatorie« 


καὶ τὸν σταυρὸν διὰ τὸ ἑδραῖον. xal Μαξιμίνου στήλν 
χαλκῆ ἐν αὐτοῖς Ἱσταται βαρυτάτη, ἔνθα νῦν καὶ τὸ 
γένος ἆπαν θεοδοσἰου ὑπάρχει. 

Περὶ τῶν στηλῶν τοῦ Μαυρικίου. 

Kai τοῦ Μαυρικίου, καὶ τῆς γυναικὸς αὐτοῦ, καὶ 
τῶν τέχνων. Ἐν yàp τῇ Χαλχῇ ἵστανται αἱ τοιαῦτα: 
στῆλαι τοῦ Μαυρικίου, ἄνωθεν τῆς θεανδρικῆς εἰ- 
χόνος τοῦ Ἰησοῦ ὑπ αὐτοῦ χατασκευασθεῖσαι, καὶ 
ἐχτεταμέναι ταῖς χερσίν. Al δὲ λοιπαὶ ἐκ τῆς τῶν 
᾿Αθηναίων ἥκασι γῆς ' φιλοσόφου δὲ φασιν εἶναι, 
ὡς λέγει καὶ ὁ Λιγύριος. Μετὰ τὸ σφαγῆναι παρὰ 
τοῦ τυράννου Φωκᾶ Μαυρίχιον, εἷς τις διάκονος τῶν 














1301 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


^ 4903 


μαθητῶν Ἠὐτυχίου τοῦ αἱρετιχοῦ ὀνόματι "Axatoc, A bus Eutychis hereticl, videns victos magistros 


ἰδὼν ἡἠττηθέντας τοὺς περὶ αὐτοῦ ὃ,δασκάλους , 
κἀχεῖνος ἀποδράσας, κατέλαθε χάστρον τι καλούµε- 
vov Σεραπίωνα’ τοῦτο δὲ ἐτύγχανεν ὅν ἕν τῶν παρὰ 
Πέρσαις µῥηγίων. Καταμηνύει δὲ Περπτίῳ τῷ 
φρο)βάρχῳ τὰ τῆς ἁσθενείας τῶν Ev τῇ Χαλκηδόνι 
οἰκούντων, προσθεὶς, ὅτι ἅμα τῷ χαταλαθεῖν αὐτὸν 
τούτους χειρώσεσθαι, καὶ δῆτα ἀμενητὶ στρατεύσας 
ὁ ῥηθεὶς Ἡέρσης, xai ἔχων στρατιωτῶν ἑθδομή- 
Χοντα Ἐχιλιάδας, καταλαμθάνει τὴν Χαλκηδόνα ol 
δὲ µόλις ἴσχυσαν διαφυγεῖν εἷς Κωνσταντινούπολιν 
μετὰ τῶν τιµίων λειψάνων τῆς ἁγίας Εὐφημίας, 
ὑπὶρ ἧς τὸ πλέον ἐσπούδαζεν ὁ προδότης καὶ dv- 
ἱερος "Ακατος, βέλων ἀμῦναι αὐτὴν, διότι τοὺς αἱ- 
ῥέσιως αὐτῶν τόµους κατῄσχυνεν, ἅμα δὲ, καὶ διότι 
οὗ συνεχωρήθη Εὐτύχιον τὸν ἀτυχῆ τὴν τοιαύτην 
εὐτυχῆσαι μητρόπολιν . Λεηλατήσαντες δὲ τότε τὰ 
ἐχεῖσε πάντα oi Πέρσαι, ἔλαθον καὶ τὸ χρυσέγκαυ- 
στον ἄγαλμα τοῦ Ἡλίου θεοῦ, τοῦ λεγομένου Κρό- 
vou, xxl ἀπήγαγον slc Περσίαν , xai ἐτίμησαν ὡς 
θεόν. 
Περὶ τοῦ πῶς ἐκλήθη Αὔγουστος. 

Ὅ Αὔγουστιος ὁ ᾿Οχταούίος Αὐγούστῳ μηνὶ ὑπά- 
τευσε, xal ἐτίμησεν αὐτὸν, Σεξτίλιον τὸ πρότερον 
λεγάμενον, xai ὠνόμασεν αὐτὸν Αὔγουστον' ἐν αὐτῷ 
δὲ ἐτελεύτησε τῷ μηνὶ τῷ ιθ ἡμίρᾳ. Tu δὲ Σε- 
πτεμθρἰῳ μηνὶ ἐγαννήθη sic τὰς x(', καὶ ἐνίκησεν 
᾽Αντώνιον, xai. ἥρξατο τῆς μοναρχίας, xai. ἐτίμησεν 
αὐτὸν ἄρχοντα Ἰνδικτιῶνος, ἤτοι ἀρχὴν χρόνου, ὅθεν 
Σεπτέμθριος τετίµηται. 


Περὶ τῶν Νουμέρων xxi τῆς Χαλκῆς. 
Τὰ Nojuspa καὶ τὴν Χαλκὴν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος 
ἔχτισε' xal διὰ τὸ εἶναι ἀργὰ, ἐποίησεν αὐτὰ φυλακὴν 
ὁ Ἡράκλειος, καὶ οἱ καθεξῆς. 


Hep! τῆς χαλκῆς στήλης, τῆς ἱσταμίνης th τὴν 
πύλην. 

"Ott iv λεγομένῃ Χαλκῇ στήλῃ χαλκὴ ἦν, τις 
ἔστη παρὰ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τοῦ Κυρίου 
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τυγχάνει. Ὁ δὲ Λέων ὁ πατῆρ 
τοῦ Καθαλίνου ταύτην κατήγαγεν dj δὲ νῦν διὰ 
Ψηφίδων ὁρωμένη εἰκὼν, ὡσαύτως ἐστίν. ᾿Ανιστορήθη 
δὲ παρὰ Εἱρήνης τῆς ᾿Αθηναίας, ἐξ Tic vov) αἱμοῤῥο- 
οὔσα Ιάθη᾽ xal ἕτερα οὖν πολλὰ θαύματα ἐπετελοῦντο 
slc τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. | 


8uos, et ipse profugit ad castellum cognomento 
Serapionis, quod situm erat in regione Persarum, 
atque statim Perittio prefecto presidiario signi- 
ficavit debilitatem civium Chalcedonensium, sub- 
jungens insuper, ipsum primo impetu facile eos 
subjugare posse. Quare supradioetus Persa sine 
mora se cum septuaginta millibus militum in 
viam dedit, tantaque celeritate invasit Chaloedo- 
nem, ut civibus vix satis relinqueretur temporis 
ad transferendum reliquias sancte  Éuphemie 
Constantinopolim, a quibus imprimis impius ille 
proditor Acatus ultum ire festinabat hereseos 
Eutyohianse scriptis illatam ignominiam, et quod 
infortunato Butychi istam metropolim concedere 
noluerant. Inter cetera que tunc temporis Perses 
predando abstulerunt, fuit quoque aureum illud 
et encausto elaboratum signum Solis, cognominati 
Croni, quod in Persidem deductum pro deo co- 
luere. 


Cur Augustus mensis sic appellatus git. 

Augustus Octsvius mense Augusto primum con- 
sulatum iniit: qua de causa huno mensem, qui 
Sextilis antea vocabatur, cum in honore haberi 
vellet, Augustum nuncupavit. Eodem mense, die 
undevicesima mortem obiit. Die autem vicesima 
tertia Septembris natus est, eodemque mense 
Antonio devicto solus imperium obtinuit, idcirco 
dictum mensem Septembrem honore afífecil, et 
ut Iadictio ab eo initium sumeret statuit. 


De Numeris et Chalce. 

Numera et Chalcen Constantinus Magnus edifi- 
cavit : sed quoniam nulli usui erant, ideo Hera- 
elus οἱ reliqui deinceps imperatores ea in carce- 
rem mutarunt. 


De statua ἄ πθα qua ?n porta sita erat. 


In Chalce statua enea erat, quam Constantinus 
Magnus erexit, effigiem Domini nostri Jesu Chri- 
sti representans: banc vero Leo Caballini pater 
evertit. Que autem Christi imago hodie illic visi- 
tur musivi operis, &b Irene Atheniensi posita 
est : cujus imaginis ope hemorrhoissa curata est, 


multaque alia in nomine Christi edita sunt mira-- 


cula. 


Cur urbem describens, eam tres in parles dividat, et a quonam loco quzlibet pars incipiat. 
Ἰστέον οὖν, ὅτι δυσεύρετα ὄντα τὰ τοιαῦτα διὰ τὸ ῃ Sciendum igitur est, hec, cum egre reperiri 


συγχεχυμένα εἶναι, διῃσέθη εἲς τρία µέρη. Καὶ τὸ 
pv πρῶτον ἄργεται ἀπὸ τοῦ παλατίω» τῆς Χαλκᾶς, 
καὶ τοῦ Μιλίου μέχρι τῆς Χρυσίας": τὸ δὲ ἕτερον 
ἀπὸ τοῦ Τζυγκανιστηρίου, τῆς “Ὁδηγητρίας, τῶν 
Μαγγάνων, μέχρι Βλαχερνῶν. τὸ δὲ τρίτον µέρος 
ἀπὸ τοῦ ἑτέρου µέρους, τοῦ ᾽Αγίου Σεργίου xai τῶν 
Σοφιῶν. Καὶ ὁ βουλόμενος εὑρεῖν ct, οὐ δυσχεραίνει, 
ἀλλ) εὐθέως εὑρήσει τὸ ζητούμενον, 
Περὶ τὰ παλάτια τοῦ Βουκολέοντος. 
Τὰ παλάτια τοῦ Βουκολέοντος , τὰ ἄνωθεν τοῦ 


possent, utpote confusa, in tres partes divisa 
fuisse ; quarum príma incipiebat a palatio Chaloes, 
et a Milliario, usque ad portam Auream ; altera 8 
Tzincanisterio, Hodegetrime ecclesia, et Manganis, 
usque ad Blanchernas; tertia demum ab altera 
parte, scilicet ab sede S. Sergii, et portu Sophiano. 
Ita ut qui aliquid iuvenire voluerit, non laboret, 
sed statim reperiat quod querit. 
De palatiis Bucoleonis. 
Palatia Bucoleonis nuncupata, que murisimmi- 


4303 


tem triclinium exstruxit, quod Triclinium Aureum 
appellatur. 
De palatio Quastoris. 
Palatia Questoris ad Hippodromum Constanti- 
nus Magnus construxit. 


De Daphne. 

Suburbium Daphnes sic dictum est, quod statua 
ibi colloenta esset, quee Daphne appellabatur. Ipsa 
aütem Roma delata fuit, et illic oraculum erat. 
Ceterum mense Januario laureas coronas ibi ma- 
gistratus accipiebant. 

De Hippodromo. 

Hippodromus ex eo nomen habet quod a sancto 
Constantino usque ad Irenem Atheniensem ibi 
privatim imperatores currus asgitarent. Ceterum 
Justinianus Lausiacum «diflcavit. 


De Fortune simulacro. 
Simulacrum Fortune, quod Roma a Consiantino 
Magno advectum fuit, stabatque supra palatii ar- 
cum, Mauricius oontrivit. 


De Magnaura. 

Fertur Anastasium Dicorum, cum in triclinio 
Constantini Magni, Magnaura dicto, anno imperii 
sui vicesimo septimo, mense quarto deambularet, 
folguribus et tonitruis circa palatium editis, cum 
consternati omnes ultro citroque fugerent, ad cu- 
biculum aliquod ab se edificatum confugisse, 
atque ibi ira Dei interceptum, mgrtuum repertum 
esse. Narrant autem, eum, cum in ecclesia 88. 
Apostolorum sepultus fuisset, postridie exclamasse, 
Miseremini, miseremini, et aperite. Respondenti- 
bus vero custodibus, jam alium imperare, Nihil, 
inquit, curo : in monasterium me abducite, me- 
que monachum facite. [lli vero ibi reliquerunt 
eum. Ferunt autem aliquanto post tempore sepul- 
orum ejus apertum fuisse, inventumque ipsum 
brachia sua et caligas quas gestabat comedentem, 
alia voce clamasse, O Mana, aura pereo: quam 
vocem excepere quidam ex domesticis suis. Ideo- 
que triclinium ejus Magnaura, a Mana et ab igni- 
ta aura, vocatum est. 


De templo Salvatoris, quod est in Chalce. 
Templum Salvatoris in Chalce excitavit Roma- 


nus senior, altari, quo pacto jam visitur, duabus D 


columellis instructo : institutis ibidem duodecim 
clericis. Joannes vero Zimisces ipsum dilatatum 
et auctum auro et argento exornavit, ac triginta 
Sex clericos constituit; quibus destinavit pensio- 
nes et annonas, singulisque numismata triginta : 
sacra autem vasa, coronas, sceptra, discos, cande- 
labra, vestes et indumenta imperatoria, quz sin- 
gulari jure possidebat, templo donavit. Similiter- 
que immobilia bona sua ipsi consecravit. Quo 
eliam ex bellica expeditione detulit sacram cruci- 
fixi Christi Berytensem imaginem, et sancta Chri- 
8ti et Dei nostri sandalia, in theca auro et pretio- 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 
nent, Theodosius Junior condidit. Marcianus au- A τείχους παρεξέδαλε θεοδόσιος ὁ Μικρός. 


1904 
Ὁ δὲ Μαρ- 


χιανὸς ἐποίησε Τρίκλινον, ὃς καλεῖτι Χρυσοτρί- 
Χλινος. 
Περὶ τοῦ Κοιαίστορος. 
. Tà παλάτια Κοιαίστορος τοῦ Ιππικοῦ ὁ μέγας Κων- 
σταντῖνος ἀνήγειρε. 
Περὶ τῆς Δάφνης. 

Δάφνη δὲ ἐκλήθη διὰ τὸ ἵστασθαι ἐκεῖσε ovr AT, 
ὄνομα φέρουσαν Δάφνης, τις ἤἼγθη ἀπὸ Ῥώμῃς, 
ὅπου xai μαντεῖον Tjv: ἐκεῖσε γὰρ xai τοὺς στεφάνους 
τῆς διάφνης οἱ ἄρχοντες ἑλάμθανον κατὰ τὸν "lavoud- 
ριον umva. 

Περὶ τοῦ Ἰπποδρόμου. 

Ὅ δὲ Ιππόδρομος ἐκλήθη, διότι ἀπὸ τοῦ ἁγίου 

Κωνσταντίνου ἕως τῆς Εἱρήνης τῆς ᾿Αθηναίας ἑχεῖσε 


B Χατιδίαν ἐπὶ ἅρματος ἔτρεχον οἱ βασιλεῖς. Ὅ δὲ Ιουσ- 


τινιανὸς ἕχτισε τὸν Λαυσιαχόν. 


Περὶ Τύχης. 

Ἡ δὶ τύχη τὸ ἄγαλμα ἤχθη παρὰ τοῦ Μεγάλου 
Κωνσταντίνου ἀπὸ Ῥώμης, ὅπερ ἴστατο ἐπάνω της 
ἀψίδος τοῦ παλατίου, ὁ δὲ βασιλεὺς Μαυρίχιος συνξ- 
τριψεν αὐτό. 

Περὶ Μαγναύρας. 

Λέγεται οὖν, ὅτι ὁ Τρίνλινος τοῦ Μεγάλου Κων- 
σταντίνου ἡ Μαγναῦρα, περιπατοῦντος ἐν abtr, ποτε 
Αναστασίου τοῦ Δικόρου, τῷ κζ τῆς αὐτοῦ βασι- 
λείας, καὶ τετάρτῳ μηνὶ, βρονταὶ καὶ ἀστραπαὶ 
Ὑεγόνασι πρὸς τὸ παλάτιον πάντων δὲ ἀδημονούν- 
των, xai φευγόνιων ἀπὸ τόπου tiq τόπον, x2! αὐτοῦ 
δὲ τοῦ βασιλέως φεύγοντος ἐν ἑνὶ τῶν χοιτωνίσχων, 
Qv ἔχτισε, xai κατέθη ἐκεῖσε ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ, ὥστε 
αἰφνιδίως εὐρεθῆναι vexpóv. Φασὶ δὲ αὐτὸν μετὰ τὸ 
ταφῆναι εἷς τοὺς “Αγίους Αποστόλους, μεθτ μέραν 
βοᾷν' Ελεήσατε, ἐλεήσατε, vai ἀνοίξαε. Τῶν 
μνηµοραλίων δὲ εἰπόντων Ott ἄλλος βασιλεύει, ἔοτ͵ 
Οὐδέν µοι µέλει, εἷς µοναστήριον ὑπάγετέ µε, καὶ 
ποιῄσατε µε µοναχόν. Οἱ δὲ εἴασαν αὐτόν. Λέγεται 
µετά τινα χρόνον τὸ μνημα αὐνοὺῦ ἀνοιγῆναι, καὶ 
εὑρεθῆναι αὐτὸν φαγόντα τοὺς βραχίονας αὐτοῦ, καὶ τὰ 
χαλήγια, ἃ ἐφόρε:' ἔχραξε δὲ µεγάλως' Ὦ Μάνα, ὑπὸ 
τῆς αὔὕρας ἀπόλλυμαι. Tc δὲ φωνῆς ταύτης ἤκουσάν 
τινες τῶν ἀνθρώπων αὐτοῦ, καὶ διὰ τοῦτο ἐχλήθη ὁ 
Τρἰκλινος αὐτοῦ Μαγναῦρα, ἀπὸ τῶν Μάνα xal abpa 
τοῦ πυρός. 

Περὶ τὸν Σωτῆρα τῆς Χαλκῆς. 

Τὸν δὲ Σωτῆρα εἷς τὴν Χαλκὴν ἀνήγειρς Ῥω- 
μανὸς 6 γέρων ὑπὸ στυρακίων μικρῶν δύο, ὡς ἔστ: 
φαινόμενον, τὸ θυσιαστήριον, ποιήσας καὶ χληρικοὺς 
ιβ’. Ὁ δὲ Ἰωάννης 6 Τζιµίσκης ἐπλάτυνε xai ἀνήγειρεν 
αὐτὸν χαλλύνας ix Ἀχρυσίου καὶ ἀόγύρου πολλοῦ' 
ἐποίησε δὲ xal κχληρικους λς’, τιθεὶς αὐτοῖς καὶ ῥογας 
καὶ ἀννόνας, καὶ ἀνὰ νομισμάτων λ’ τὰ δὲ Ἱερὰ, καὶ 
τὰ στέμματα, xal τὰ σκῆπτρα, xal τοὺς δίσκους, 
καὶ τὰς λυχνίας, καὶ τὰς ἐσθῆτας, xai τὰ ἄμφια τὰ 
βασιλικὰ, ἰδιόχτητα αὐτοῦ ὄντα, ἀπεχαρίσατο πρὸς 
τὸν vaóv: ὡσαύτως xal τὰ ἀχίνητα αὑτοῦ χτήµατα 
ἐπεκύρωσεν αὐτῷ, ἐν ᾧ ἀπὸ τοῦ ταξειδίου ἐφέρετο 
τὴν τιµίαν εἰχόνα τῆς ἁγίας σταυρώσεως τῆς ἐν τῇ 
Βηρυτῷ, καὶ τὰ ἅγια σανδάλια τοῦ Χριστοῦ καὶ Θεοῦ 














4206 





ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1306 


ἡμῶν dv ποιχιλοις χρυσεοις, xal διὰ λίθων κιθουρίοις. Α. sis lapillis ornata. Fecit item ibi sepulorum suum 


Ἐποίησεν οὖν xal τὸ ἑαυτοῦ μνῆμα ἐχεῖσε ὁλόχρυ- 

σον μετὰ χυμεύσεως, ἐν ᾧ καὶ ἑτέθη. 

τῶν Ἱσταμένων ἄνω τοῦ 
Μιλίου. 

Ἐν δὲ τῇ xapápg τοῦ Μιλίου στῆλαι Κωνσταν- 
τίνου καἱ Ἑλένης εἶσίν. Ἔνθα xai σταυρὸς ὁρᾶται 
πρὸς ἀνατολὴν βασταζόµενος ὑπ αὐτῶν' μέσον δὲ 
τοῦ σταυροῦ f$ Τύχη τῆς πόλεως, ὅπερ iori χατήνιον 
χλειδόμενον xal ἑστοιχειωμένον, τοῦ παντὸς εἴδους 
ἀνελλιπῶς, xal νίκην χκστὰ πάντων τῶν ἐθνῶν φὲρον 
τοῦ unxit: ἰσχύειν, Jj προσεγγίσαι fj προσψαῦσαι τῇ 
πὅλει τεῦτα, ἀλλὰ πόῤῥω ἀπέχεσθαι, καὶ ὑπονοστεῖν 
ὡς ἡττωμένα. Ἐν αὐτῷ δὲ τῷ Μιλίῳ στῆλαι ἵσταν- 
ται τρεῖς, Σοφίας τῆς γυναικὸς Ἰουστίνου τοῦ Gpq- 
κὸς, xal ᾽Αραθίας τῆς θυγατρὸς αὐτῶν, xal [Ελέ- 
νης ἀνεφιᾶς αὐτῶν, 

Περὶ τῆς στήλης τοῦ θεοδοσίου. 

Ἐν τῷ λεγομένῳ Μιλιῳ θεοδοσίου στήλη ἵσταται 
ἐφ᾽ ἵππου χαλκοῦ, καὶ ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ μῆλον xpa- 
τοῦντος, ἣν ἀναγείρας σιτηρἑσια πολλὰ δέδωκε τοῖς ἐν 
τῇ πόλει. Οἱ δὲ κίονες, καὶ ol ποδίοσκοι, x«i ol τῶν 
᾿Αρτοπωλιων ὁμοίως καὶ τῶν Τζυκκαλαρίων, καὶ 
τῆς Χαλκῆς ἔχουσιν ἱστορίας πολλὰς, ἃς ὁ αὐτὸς 
καλλύνας ἐχρύσωσεν. 


Περὶ τῶν στηλῶν 


Περὶ τοῦ ναοῦ τοῦ θεολόγου. 
Φωκὰς ὁ τύραννος ἔκτισεν ἐκ βάθρων τὸν ναὸν τοῦ 
ἁγίου Φωχᾶ ἐν τῷ Μιλίῳ, µήπω οὖν ὀροφώσας αὐτόν: 
ἐχεῖσε γὰρ Xv dj ἀλλαγὴ τῶν κοντούρων, καθ) ὃν 


τόπον ἠντξοκόπησε τὰ κόντουρα, ὅτε καὶ µαγκλα- 


δίοις ἐτύφθη παρὰ Μαυρικίου τοῦ βασιλέως, τολµή- C 


σαντος τοῦ αὐτοῦ Φωχᾶ iv τῷ xóvtq αὐτοῦ προσ- 
δῆσαι τὸ πιττάχιον, ὅπερ ἀπὸ Λογγοθαρδίας ἐλθὼν 
ἔφερε, τοῦ στρατοῦ ἐκεῖθεν ἁποστείλαντος τοῦτον 
διὰ τὴν ῥόγαν αὐτῶν. Καὶ ἐγκαλέσας ἐν ἡμέραᾳ Ἱπ- 
ποδροµίου, ὅτι οὗτος εὑρὼν ἄδειαν καὶ ἀναλαθόμε- 
νος τὰ χΧόντουρα ὑπεχώρησε ' τὰ δὲ καταλειφθέντα 
ἀντζίσας, κατῆλθεν ἕως Λογγοθαρδίαν ἔτι τὰς πλη- 
γὰς ἔχων' διὰ τοῦτο γὰρ προετιµήθη εἷς τὴν βασι- 
λείαν παρὰ τοῦ στρατοῦ. Μετὰ οὖν τὸ ἀνελθεῖν καὶ 
βασιλεῦσαι, ἔστησεν ἐκεῖ δύο ἵππους κοντούρους 
ἠντζωχοπημένους, καὶ βωμοὺς λιθίνους τετραδικοὺς 
σύνεγχυς τοῦ ᾽Αγίου Φωκᾶ, ὃν αὐτὸς ἀνήγειρε, 
Διίππιον αὐτὸν ὀνομάσας ' ἐκεῖσε γὰρ καὶ τέσσαρας 
&'xóvac ἐκ Ψψηφίδων Ὑχρυσῶν, Κωνσταντίνου καὶ 
Ἑλένης Ἱστόρησεν. 'O δὲ Ἡράκλειος ἐλθὼν, xai 
χρατήσας, xal τὸν Φωκὰν τιµωρήσας, xal χαύσας 
ἐν τῇ τοῦ Boàq ἀγορᾷ, ἐτίμησε τὸν vaàs, χαὶ σκεπά- 
σας αὐτὸν xal µετονοµάσας εἷς τὸ τοῦ ἁγίου ἀποστό- 
λου καὶ εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου ὄνομα. 


Περὶ τοῦ ἁγίου θεοδώρου τοῦ Σφωρακίου. 

Τὸν ἅγιον θεόδωρὀν τὸν Σφωρακίου, Σφωβράκιος 
πατρίκιος ἔχτισεν ἐν τοῖς χρόνοις ᾿Αρχαδίου καὶ Gto- 
δοσίου υἱοῦ αὐτοῦ. Ἔκτισε δὲ ἕνα πισὸν µέρους τῆς 
ἐκκληαίας τῶν κατηχουµένων, καὶ ἀπέθετο κχεν- 
τηνάρια Χρυσίου τρία * xal παρῆλθον χρόνοι ϱλΥ" 
ἐν γὰρ τοῖς χρόνοις τοῦ Μαυρικίου ἐπεχκχύθὴ µέρος 
τι τοῦ ναοῦ καὶ ἀνῳκοδομήθη παρ’, αὐτοῦ, χτίσας καὶ 


totum ex auro conflatum, in quo οἱ positus 
est. 


De slatuis qua» sunt super Milliarium. 


In tornice Miniarii Constantini ac Helene statum 
eriguntur. Ibidem etiam ad orientem visitur crux, 
quam; ipsi gestant. In medio autem crucis est for- 
tuna urbis, scilicet. catena clausa atque magice 
consecrata, omni figurarum genere instructa, ut 
urbs omnium gentium victrix esset, et ab hostium 
incursionibus libera, ita ut eam nec adire, nec 
ledere possent, sed statim quasi viote, retroce- 
derent. In eodem Milliario posite visuntur statum 
tres. Sophie .scilicet uxoris !Justini Thracis, 
Arabie filio eorum, 8ο eorumdem neptis He- 
lene. 

De statua Theodosii. 

In dicto Milliario collocata est stalua equestris 
Theodosii ex ere, manu pomum tenentis; in cujus 
dedicatione annonam ]largissimam populo ipse 
distribuit. Columne autem que illic visuntur, 
cum suis spiris, pariterque ille in Artopoliis po- 
Bite, necnon alie Tzycalariorum et que in Chalce 
exstant, multas continent historias quas ipse ad 
ornatum inauravit. 

De templo Theologi. 

Phocas8 tyrannus templum Sancti Phoce a fune 
damentis exstruxit in Milliario, sed absque concu- 
meratione. Nam illic erat mutatio equorum cursus 
publici,quo in loco nervos equorum incidit, quando 
&b imperatore Mauricio baculo percussus est, 
propterea quod epistolam, quam ex Longobardis 
ab exercitu stipendii petendi causa missus, affere- 
bat, lances alligare ausus esset. Postquam vero 
die Hippodromi conquestus esset, acoepta rede- 
undi facultate, adductis equis discessit. lis autem 
qui residui erant enervatis, in Longobardiam ve- 
nit, cum adhuc plagarum vibices manerent, qua 
de causa ab exercitu ad imperium evectus est. 
Itaque reversus et imperio potitus, duos equos 
enervatos ibi conslituit, arasque [quadratas lapi- 
deas prope templum 8. Phoce 8 se conditum, et 
locum Diippium nominavit.Ibidem quoque quatuor 
imagines Constantini et Helene ex aureis tessellis 
confecit. Ceterum Heraclius ubi in urbem venit 


] et imperium suscepit, et Phocam ulciscens in foro 


Bovis flammis exussit, templum illud ornavit, te- 
ctoque operuit, et commutato nomine, sancto apo- 
solo et evangeliste Joanni cognomine Theologo, 
dicavit. 


De sancto Theodoro Sphoracii dicto.' 

Sanctum Theodorum  Sphorecii appellatum, 
Sphoracius patricius condidit, temporibus Arcadii 
8ο fili ejus Theodosii. Exstruxit item pinsum 
unum in illa parte ecclesie que catechumeno- 
rum est, ac auri centenaria tria illic deposuit. 
Elapsis autem annis centum triginta tribus,templi 
pare quedam eub Mauricio conflagravit, et ab eo- 





1201 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1208 


dem restaurata est; qua oratorium quoque S. Geor. A εὐχτήριον τοῦ ᾽Αγίου Γεωργίου. "Ent δὲ τῆς αὀτοχρα- 


gii exstruxit. Imperante autem Leone Basilii filio, 
Romanus quidam orandi causa templa urbis in- 
visens, animadvertit litteris Latinis incisum 
lapidem in pinso : quibus perlectis imperatori 
aurum absconditum indicavit. Qui cum eo misisset 
ac depositum accepisset, ipsum in ordinem illu- 
strium allegit,datis ipsi in mercedem triginta libris 
moneie signatse. Excitavit iiem idem Sphoracius 
Preecursoris statuam, que in concha templi Sancti 
Theodorici erecta est. 
De Octagono. 

Tetradisium Octagonum est illud, in quo octo 
erant porticus, sive loca concamerata. Illic et 
doctores omnium agcientiarum commerabantur,quos 
semper imperatores in consilium adhibebant,neque 
quidquam sine illis agebant. Ex horum numero 
patriarcha et episcopi creabantur. Proxime autem 
basilicam erat, duravitque quadringentos et qua- 
tuordecim annos usque ad decimum annum im- 
perii Leonis Isauri, patris Constantini Caballini. 
Hio enim divina privatus gratia, atque ea penitus 
spoliatus, cum monachi stolido ejus instituto as* 
sentiri nollent, iratus sarmenta lignaque colligi 
jussit, combussitque edificium illud,ac sexdecim, 
qui illio erant, monachos. 


De Lauso. 

Lausiaca domus erat Lausi patricii et prepositi, 
qui multos gessit magistratus,magnosque adeptus 
est honores, sub Arcadio Theodosii Magni filio. 
Exornavit autem istam domum variis pretiosisque 
columellis et marmoribus. Ceterum hec domus 
una erat ex duodecim Constantini Magni, in qua 
, aquile lapidee, et phiale, et gradus, et bases 
quadrat», &d ornatum urbis stant ad hanc usque 
diem. Proxime autem Milliarii arcum  exsta- 
bat statua equestris Trajani et Theodosii Ju- 
nioris. 

De Foro. 

Forum ad Oceani imitationem circulari forma 
conditum fuit. Ibidem horologium eneum, Cyzico 
deductum, collocatum erat. 

De siatuis in arcu camerz Fori exsistentibus. 


In arou camere Fori posite visuntur dus sta- 
tue,Helene scilicet et Constantini,et in earum me- 


τορίας Λέοντος τοῦ υἱοῦ Βασιλείου ἀνελθὼν ᾿Ρωμαῖός 
τις τοῦ εὔξασθαι εἲς τοὺς ναοὺς τῆς πόλεως, εἶδε 
Ῥωμαῖα γράµµατα λίθινα ἐπάνω τοῦ πινσοῦ, καὶ δύ- 
ναµιν αὐτῶν γνοὺς ἐγνώρισε τῷ βασιλεῖ Λέοντι περὶ 
χρυσίου τινὸς, xal στείλαντος, καὶ ἀναλαμθανομένου 
ταῦτα, ἐποίησεν αὐτὸν ]λλούστριον, δοὺς αὐτῷ καὶ 
χάραγµα λίτρας X. ᾽Ανήγειρε δὶ ὁ αὐτὸς Σφωράκιος 
καὶ τὸν Πρόδρομον, τὸν εἰς τὴν κόγχην τοῦ ναοῦ τοῦ 
᾽Αγίου θεοδώρου τυγχάνοντα. 


Ηερι τοῦ ᾿Οχταγώνου. 
Τὸ δὲ Τετραδίσιον ὀκτάγωνόν ἔστιν εἲς ὅ ἵσταντο 
στοαὶ ὀκτὼ, ἤγουν καμαροειδεῖς τόποι, καὶ διδάσχα- 
ot ἐκεῖσε ἐτύγχαν.ν ο κουμενιχῶν, xal οἱ κατὰ χαι- 


D ροὺς βασιλεῖς τοῖς ἐχεῖσε διδασκάλοις ἐθουλεύοντο, 


καὶ οὐδὲν ἔπραττον χωρὶς αὐτῶν, ἐξ div γέγονε xal 
πατριάρχης καὶ ἐπίσκοποι. Πλησίον δὲ τῆς βασιλι- 
κῆς ἦν, καὶ διήρχεσεν τη ub, µέχρι τοῦ δεκάτου 
χρόνου Λέοντος τοῦ Συρογενοὺῦς, τοῦ πατρὺὸς τοῦ 
Καθαλίνου. Περιτραπεὶς δὲ τῆς θείας χάριτος, xai 
ταύτης γυμνωθεὶς, διὰ τὸ μὴ συγκοινωνεῖν τοὺς µο- 
ναχοὺς τῇ µαταἰᾳ αὐτοῦ ἑνστάσει, θυμοῦ δὲ πλησθεὶς 
καὶ φρύγανα προστάξας ἀθροϊσθῆναι καὶ ξύλα, 
κατέχαυσεν αὐτοὺς, xai τοὺς ἐκεῖσε ὄντας δέκα εξ 
μοναχούς, 
Ηερὶ τοῦ Λαύσου. 

Τὰ δὲ Λαύσου οἶκος ἦν Λαύσου πχτρικίου xai πραι- 
ποσίτου, ὅστις ἀρχὰς πολλὰς καὶ δόξας διήνυσεν iv 
τοῖς χρόνοις ᾿Αρχαδίου τοῦ υἱοῦ τοῦ Μεγάλου θεοδο- 
clou. ᾿Εχόσμησε δὲ αὐτὸν διὰ ποικίλων καὶ πολυτελῶν 
μικρῶν κιόνων xat. µαρµάρων. Ὁ δὲ τοιοῦτος οἶχος 
ix τῶν δώδεχα ο-χων ἐτύγχανε τοῦ Μεγάλου Κωνσταν- 
τίνου, iv ᾧ καὶ ἀετοὶ λίθινοι, xal φιάλαι, xai. βαθμοὶ, 
xxi βωμοὶ τετράγωνοι, εἰς διαχόσµησιν τῆς πόλεως 
Ἱστάμεναι µέχοι τῆς σήμερον. Ηλησίον δὲ τῆς ἀψί- 
δος τοῦ Μιλίου στήλη ἔφιππος ἵστατο Τραϊανοῦ καὶ 
θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ. 

Περὶ τοῦ Φόρου. 

'O δὲ Φόρος sic µίµησιν τοῦ Ὠκεανοῦ ἐκτίσθη χυ- 
Χλοειδής' καὶ ὡρολόγιον ἐκεῖσε ἦν χαλκοῦν, ὅπερ 
ἔφερεν ἀπὸ Κυζίκου. 

Περὶ τῶν στηλῶν τῶν ἱσταμένων dv τῇ ἀψίδι τῆς 
χαµάρας τοῦ Φόρου. 

Ὅτι ἐν τῇ ἀψίδι τῆς χαµάρας τοῦ Φόροι ἴσταν- 
ται 690 στῆλαι Ἑλένης xal Κωνσταντίνου, xat σταν- 


dio crux, cui inscriptum est : Unus Sanctus, unus [) ρὸς μέσον αὐτῶν Ὑράφων. Ἑ]ς ἅγιος, εἷς Κύριος, 


Dominus, Jesus Christus in gloria Dei Patris, Amen.- 


Ibidem pariter exstant due angelorum statum 
alate. 


De cruce in septentrionalis parte collocata. 

[n Beptentrionali parte Fori exstabat erux, instar 
illius quam Constantinus Magnus in colo vidit, 
auro obductam, habentem in extremitatibus ro- 
tundis malum. Hinc inde tam ipse quam fllii 
ejus auro obducti ad hoo usque tempus cer- 
nuntur. 

De duabus crucibas qux: depositzz erant. 
In inferiori parte columns Fori deposite sunt 


Ἰησοῦς Χριστὸς stc. δόξαν Θεοῦ Πατρὸς. ᾽Αμήν. 
Καὶ δύο ταχυδρόµων ὁμοίως στῆλαι πτερωτῶν. 


Περὶ τοῦ σταυροῦ τοῦ iv τῷ βορείῳ μέρει. 

"Ort ἐπὶ τὸ βόρειο µέρος τοῦ Φόρου ἵστατο 
σταυρὸς ὡς εἶδεν αὐτὸν Κωνσταντῖνος ὁ Ἀέγας dv 
τῷ οὐρανῷ ἸΧχρυσέμθαφον καὶ ἐν τοῖς ἀκρωτηρίοις 
στρογγύλοις µζλον. Ἔνθεν xal υἱοὶ αὐτοῦ χαθορῶνται 
χρυσέμθαφοι μέχρι τοῦ νῦν" 


Περὶ τῶν δύο σταυρῶν τῶν χεχωσµένων. 
Ὅτι κάτωθεν τοῦ κίονος τοῦ Φόρου χεχωσμµένοι 





1209 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 





1310 


εἰσὶν οὗτοι ol δύο σταυροὶ, καὶ τὸ βίχιον τοῦ µύρον, A dus ille oruces, et urceolus vitreus unguenti, quo 


ᾧ ἠλείψατο ὁ 'Imsoóc, xai πολλὰ σημειοφορικὰ 
ἕτερα τιθέντα μὲν παρὰ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, 
ἀσφαλισθέντα δὲ παρὰ τοῦ Μεγάλου θεοδοσίου. 


Περὶ τοῦ ἅρματος 'HAlov. 

"Οτι τὸ ἅρμα 'Ἡλίου àv τέτρασιν ἵπποις πυρίνοις 
ἱπταμένοις παρὰ δύο στηλῶν ἔκπαλαι ὑπῆρχεν ἐν τῷ 
ὡρείῳ Mil. Ἔνθα εὐδημίασθη Κωνσταντῖνος ἐν τῷ 
νιχῆσαι ᾿Αζώτιον. Κατενεχθὲν δὲ τὸ ἅρμα idv τῷ 
Ἱπποδρομίφ, δορυφορούµενον στηλίδιον μικρὸν κατ- 
εσχευάσθη παρὰ Κωνσταντίνου ὑπὸ 'Hilou φερό- 
µενον, Τύχη τῆς πόλεως εἲς τὸ στάµα εἰσῄει, καὶ 
στεφανωθὲν ἑξῄει' ἐτίθετο δὲ ἐν τῷ Σενάτῳ ἑορτῶν 
ἐπιουσῶν καὶ γενεσίων τῆς πόλεως τελουµένων διότι 
δὲ ἐπὶ κεφαλῆς σταυρὸν εἶχεν, ὃν ἐχάραξε Κωνσταν- 


inunctus fuit ὀθθυςδ,οι multa alia admiranda,quas a 
Constantino Magno ibi collocata, Theodosius Ma- 
gnus firmiua consistere lecit. 


De curru Solis. 

1n aureo Milliario jam inde &b antiquis tempo- 
ribus currus solis trahente qusdriga equorum ignei 
coloris quasi volantium a duabus columnis viseba- 
tur : ubi Constantinus postquam Azotium vicerat, 
faustis acolamationibus exceptus est. Ubi autem 
currus ille in Hippodromum deductus fuit, parva 
statua fortunam urbis referens ab ipso Constan- 
tino confecta est, que a sole gestata ad tribunal 
Hippodromi ducebatur, indeque coronata exibat : 
ponebatur autem in senatu cum celebritas Nata- 


τῖνος. ᾿Ιουλιανὸς αὐτὸ βόθρῳ — xag ust. Ἔνθα p lium urbis immineret. Quia vero capiti ejus cru- 


Ἄλρειος τὸν ἔχθιστον θάνατον ἀπὸ τῆς χαµάρας τοῦ 
Φόρου τοῦ Σενάτου ἀπέδωχεν, ποῦ καὶ οἱ παβερχό- 
µένοι οὖρα xal xómpa ἐτίθουν αὐτῷ τῷ ἐχθίσιψ 
Αριίφ. 


Περὶ τοῦ Σενάτου. 

"Oct τὸ Σενάτον, ὡς ol μὲν λέγουσιν, ἐξ ἀρχῆς ἦν 
τῶν κωδικόλλων φυλακτήριον  ἐκεῖσε γὰρ οἱ Ila- 
τρίχιοι ἐλάμθανον αὐτοὺς, ἐν ᾧ τε καὶ Καλλίστρα- 
τος πρῶτον τὴν ἀξίαν τοῦ ὑπάτου ἐκεῖσε ἑἐδέξατο, 
τοῦ δήμου χράξαντος, Καλλίστρατος εὐτυχὴς καὶ εἷς 
ἄλλο mpoxóje 6 δὲ φοθηθεὶς προσέφυχε τῇ ἐκ- 
χλησίᾳ. Κωνσταντῖνος δὲ ἐξωμόσατο qj ἀδικῆσαι 
αὐτόν. 'O δὲ μὴ ἀνασχόμενος ἐχειροτονήθη πρισ- 
θύτερος, εἶτα ἐπίσκοπος. 

Περὶ τοῦ τεθέντος στοἰχείου, xai τοῦ Φόρου, καὶ τῆς 
στήλης, 

Κάτωθεν δὲ τοῦ κίονος τοῦ Φόρου ἑτέθη καὶ Παλ- 
λάδιον στοιχεὶῖον, καὶ ἕτερα πολλὰ σηµειοφορικά. Ὁ 
δὶ χύχλος τοῦ Φόρου ἐπὶ τὸ ἴσον τῆς ποδέας τῆς 
κόρτης τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ἣν αὐτὸς ἔπηξεν 
ὅτε ἀνῆλθεν ἀπὸ Ρώμης. Οἱ δὲ δύο σιγματοειδεῖς 
ἔμθολοι ἐτύγχανον τότε σταῦλοι γύρωθεν τοῦ χόρτης. 
'O δὲ πιρίθλεπτος οὗτος xlov, καὶ ἡ στήλη τοῦ 
Απόλλωνος, ἔστι τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ἣν 
ἕστησεν οὕτος δίκην ἡλίου, τιθεὶς ἐν τῇ κεφαλῇ αὖ- 
τοῦ τοὺς fou, ix τῶν τοῦ Χριστοῦ δίκην ἀκτίνων, 
ὡς fioe τοῖς πολίταις ἐχλάμπων. 

Περὶ τῶν τεθέντων Ἀνιόχων dv τῷ Σενάτῳ, καὶ περὶ 
τῶν i χοφίνων τῶν ἄρτων. 

Ἐν δὲ τῷ Σενάτῳ ἀπετέθησαν οἱ ἠνίοχοι ἐν ζευζ- 
ἵπποις ἐν τῷ ἀἁστρονομιχῷ ὀργάνῳ, ἴνθα τῆς ᾽Αρτί- 
µιδος καὶ τῆς ᾿Αφϕροδίτης ἵσταται στήλη, ἐν aic σκυ- 
φάλαις ἀπεχεφαλίσθη ὑπὸ ᾿Αρειανῶν ᾿Αρχάδιος dp- 
χιδιάκονος τῆς ᾽Αγίας Β]ρήνης. Οἱ δὲ δέκα κόφινοι 
τῶν περιασευµάτων, δέκα ἔτη ἐν τῷ παλατίῳ τοῦ 
Σενάτου κατέχειντο’ μετὰ δὲ ταῦτα ὑπὸ τὴν βάσιν 
τοῦ χίονος κατεχώσθησαν. . 


cem insculpi Constantinus curaverat,Julianus eam 
in foveam conjici jussit : ubi Arius in camera Fori 
senatus teterrimam mortem obiit : atque eo loci 
qui preteribant urinam et stercora odiosissimo 
Ario deponebant. 

De Senatu. 

In Senatu, ut quidam tradunt, codicilli antiqui- 
tus asservabantur: ibi enim Patricii eos acoipie- 
bant, ubi Callistratus primum dignitatem consu- 
larem suscepit, acolamante populo : Callistratus 
lortuna favente insuper ad aliud provehetur : ille 
vero perterritus ad ecclesiam confugit, et quamvis 
Constantinus juraret se nullam ei injuriam illatu- 
rum, tamen ille minus fldens, primum presbyter, 
deinde episcopus creatus est. 


De Palladio deposito, de Foro et de statua. 


Subter Fori columnam Palladium, et multa alia 
adiniranda posita fuerunt. Circuitus autem [ori 
tantus est, quantus fuit ambitus tentorii Constan- 
tini Magni, quod Roma Byzantium veniens isthic 
fixerat. Due autem ille semirotunde porticus 
tuno temporis stabula erant, circa tentorium. Ce-' 
terum insignis illa columna et statua Apollinis 
est Constantini Magni, quam ipse instar solis ere- 
iit, infixis capiti ejus, radiorum instar, clavis 
passionis Christi, ut veluti sol civibus suis elu- 
ceret. 

De statuis aurigarum,qua in Senatu collocatze erant, 
ac de decem reliquiarum cophinis. 

In Senatu erecie sunt aurigarum Circensium 
statue in organo astronomico, ubi etiam Diane et 
Veneris statue: &d quas Arcadius archidiaconus S. 
Irene ab Arianis flagris occisus est. Decem autem 
cophini reliquiarum decem annis in palatio Sena- 
tus jacuerunt ; postea vero ad basim columne suf- 
fossi fuere. 


De staluis qux olim in magna ecclesia Santa Sophia erectze erant. 


Ἐν δὲ τῇ µεγάλῃ ἐκχλησίφ, τῇ νῦν ὀνομαζομένῃ 
ἡ Αγία Σοφία, στῆλαι ἵσταντο υκζ, αἱ πλείονες 
τούτων Ἑλληνικαὶ ὑπῆρχον ' αἵτινες ix τῶν πολ- 


In magna ecclesia, que jam appellatur Sancta 
Sophia erectse erant quadringente viginti septem 
statue, quarum  plereque Grece erant; ex 


4941 - 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1312 


quarum numero iste erant Jovis scilicet, Cari A λῶν ὑπῆρχον, τοῦ τε Διὸς, xal Κάρου τοῦ πατρὸς, 


patris, Diocletiani, duodecim signorum Zodiaci, 
Lunes, Veneris. Arcturi sideris duabus Persicis 
columnis fulti, Poli Australis, ac sacerdotis Mi- 
nerves habentis a latere Iridem sine philosophia 
vaticinantem. Christianorum item statuas non 
paucas exstitisse ferunt, ex multis vero paucte 
enumerande sunt, Constantini Magni, Constantis, 
Galli, Theodosii, Juliani, Theodosii alterius et 
Arcadii filii ejus, 8ο Serapionis consulis : Helene 
item matris Constantini tres : un& porphyretica 
margaritis distincta : altera ex tessellis argenteis 
super columnam «eream : tertia vero eburnes, 
quam posuit Cyprus rhetor. Quibus per urbem 
dispersis Justinianus fide et studio multo permo- 
tus, amplissimum templum excitavit. Si qui vero 
horum periti, urbem explorandi causa percurrant, 
non paucas earum reperient. 


De status qua collocate erant. in. dexiera Fori 
parte. 


In dextera Fori parte ad orientem statue duo- 
decim ex marmore porpbyretioo exstabant, toti- 
demque Sirenes auro obducte, quas vulgus equos 
marinos vooat. Nunc autem septem duntaxat ocon- 
spiciuntur : quarum ires apud S. Mamantem 
posite sunt. Cetere statue etiamnum super- 
sunt. 


καὶ Διοκλητιανοῦ, καὶ τὰ δώδεχα ζώδια, fj τε 2Σελήντ 
καὶ ἡ ᾿Αφροδίτη, καὶ ὁ ΊΑρχτουρος ἀστὴρ, παρὰ 
δύο Περσικῶν στηλῶν βασταζόµενος, καὶ ὁ Νότιος 
Πόλος, xai ἡ ἱέρεα τῆς ᾽Αθηνᾶς, ἀπὸ τοῦ πλευροῦ 
τὴν Ἶριν ἀφιλοσόφως µμαντεύουσαν ἔχουσα. Ἐκ δὲ 
τῶν Χριστιανῶν οὐκ ὀλίγαι μὲν, ὣς εἶπον ' καὶ 
δέον ix τῶν πολλῶν ὀλίγας εἰπεῖν. Κωνσταντίνου 
τοῦ Μεγάλου, καὶ Κώνσταντος, καὶ Γάλλου, θεοδο- 
σίου τε xai ᾿Ιουλιανοῦ, xai Θεοδοσίου τοῦ ἑτέρου, 
καὶ ᾿Αρχαδίου υἱοῦ αὐτοῦ , καὶ Σεραπίονος ὑπά- 
του, καὶ Ἑλένης μητρὸς Κωνσταντίνου τρεῖς ' ἡ 
μὲν µία πορφύρα διὰ µαργάρων ^ ἡ δὲ ἑτέρα διὰ 
ψηφίδων ἀργυρῶν ἐν τῷ ax xlovt, καὶ d ἄλλη 
ἐλεφαντώδης Κύπρου ῥήτορος προσενέγκαντος * ἃς 
Ἰουστινιανὸς µερίσας iv τῃ πόλει ναὸν µμἐγιτσον 
ἀνήγειρε μετὰ πίστεως xai πόθου πολλοῦ * ol δὲ 
πεπειράµενοι τῶν προειρημένων , περιερχόμενοι 
τὴν πόλιν, καὶ ζητοῦντες αὐτὰς, εὑρήσουσιν οὐκ 
ὀλίγας. 

Περὶ τῶν στηλῶν τῶν ἱσταμένων ἐν τῷ δεξιῷ μέρει 

τοῦ Φόρου. 

Ἐν δὲ τῷ δεξιῷ µέρει τοῦ Φόρου τοῦ ἀνατολῖς, 
ἐδέξαντο στήλας πορφυρᾶς διὰ μαρμάρων ιβ, καὶ 
σειρῆνας δώδεκα, ἄστινας οἱ πολλοὶ ἵππους ϐᾳ- 
λασσίους καλοῦσι ' χρυσέμθαφοι δὶ ἦσαν. Ἐπὶ δὲ 
ἡμῶν ἑπτὰ µόναι χαθορῶνται' τὰς δὲ τρεῖς ἐξ αὖ- 
τῶν ἐν τοῖς τοῦ ᾿Αγίου ἩΜάμαντος µέρεσιν ἔθηκαν, 
καὶ αἱ λοιπαὶ στῆλαι σώζονται. 


De simulacro 2reo Fortunse urbis, quod ἐπ orientalt Fori arcu exstabat. 


Fortuna urbis enea cum calyptra posita erat in (| 


orientali arcu fori, eujus manus, ut aiunt, Mi- 

chael Rhangabe amputari jussit, ne factiones 

populi contra imperatores quidpiam moliri pos- 

sent. 

De cruce cujus inscriptio est, Sanctus, sanctus, 
sanctus. 

Sciendum est, crucem, in cujus medio legitur, 
Sanotus, sanctus, sanctus, a preside Fori dedica- 
tam esse : ubi etiam duorum angelorum et ipsius 
Constantini et Helene statum, a dextris οἱ sini- 
stris asservartur. In orientali autem arcu Fori 
Constantiniani, crux est argento obducta, habens 
in extremitatibus rotundis malum, quam ibidem 
Constantinus erexit, qua forma illam in oclo vi- 
derat. li vero qui inaurati conspiciuntur, filii ejus 
sunt. Itemque in sinistris partibus terribilis posita 
erat elephantis statua, prope maximam statuam, 
ubi mirabile spectaculum acoidit. Nam terre motu 
facto, elephas collapsus est, 8ο unus posteriorum 
ejus pedum effractus. Prefecti vero Taxeote, quos 
moris erat forum custodire, accurreptes elephan- 
lem erexerunt, ac corporis humani integri utraque 
ossa invenerunt, et tabellam oui inscriptum erat : 
A Venere virgine sancta ne mortua quidem sejun- 
gor. Prefectus autem signum illud erario publico 
intulit in nummos redigendum. Preter superius 
memorata, visebatur porcus, multitudinis stre- 
pitum denotans, et proxime nuda statua, si- 


Ἡ δὶ Τύχη τῆς πόλεως χαλκὴ μετὰ µοδιόλου 
Ίστατο ἐν τῇ ἀνατολικῃ ἀφίδι, £v, ἔφησαν. Μιχαἡλ 
6 “Ῥαγγαθὶ χε:ροχοπηθῆναι, διὰ τὸ μὴ ἰσχύειν τὰ 


δημοτικὰ µέρη κατὰ τῶν ἀνακτόρων. 


Hepl τοῦ σταυροῦ τοῦ Ὑράφοντος' "Άγιος, ἅχιος, 
ἅγιος. 

Ἱστέον, ὅτι ὁ σταυρὸς ὁ μεσοσυλλαθῶν καὶ ἀναγινω- 
σκόµενος, "Άγιος, ἅγιος, ἅγιος, παρὰ τοῦ πρωτοστα- 
τοῦντος τῷ Φόρῳ ἀνηγορεύθη” ἔνθεν καὶ δύο ταχυ- 
δρόμων, καὶ αὐτοῦ τοῦ Κωνσταντίνου, xal Ἑλένης 
ἐκ δεξιῶν καὶ BE εὐωνύμων σώζονται στῆλαι. Etc. δὲ 
τὴν ἀνατολιγὴν ἀψίδα τοῦ Κωνσταννινιακοῦ Φόρου 
σταυρὸς ἀργυρέμπλαστος, xai ἐν τοῖς ἀκρωτηρίοις 
στρογγύλοις pov, lv αὐτῷ τῷ τόπῳ ἀνηγέρθη ὑπὸ 
Κωνσταντίνου, ὡς ἐθεάσατο αὐτὸν ἐν τῷ οὐρανῷ. 
Οἱ δὲ χρυσίµόαφοι viol αὐτοῦ sls: καὶ ἐλέφαντος 
στήλη Ἱστάτο φοθερὰ ἓν τοῖς εὐωνύμοις µέρεσι πλη- 
clov τῆς μεγάλης στήλης  ἔνθα καὶ παράδοξον 
ἐδείκνυτο Gaya" σεισμοῦ γὰρ Ὑενομένου xal αὐτὸς 
πίπτωχε, xal ἀπώλιτο τὸν ἵνα πόδα τὸν ὄπισθεν, 
ol δὲ τοῦ ἐπάρχου ταξεῶται (ἔθος γὰρ τὸν Φόρον παρ 
αὐτῶν «φυλάττεσθαι) συνδραμοῦντες Ίγειραν τὸν 
ἑλέφαντα, καὶ εὗρον ἔσωθεν αὐτοῦ τὰ ὁστᾶ ἀνθρώ- 
που ἄμφότερα ὅλου τοῦ σώματος, καὶ πυξίον μικρὸν, 
οὗ iv τῇ κεφαλῇ ἔγραψεν ' ᾿Αϕροδίτης παρθένου 
Ἱερᾶς οὐδὲ θανοῦσα χωρίζοµαι. Ὅπερ ὁ ἔπαρχος 
τῷ δηµοσίῳ κροσέθηχιν sic νουµἰα. Τοῖς προαναδε- 
δηλωκόσι, καὶ “χοῖρος ἵστατο σηµαίνων τὴν xpereràv 





1213 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1914 


τῆς πανηγύρεως * xal γυμνὴ ὡσαύτως στήλη ση- A gnificans impudentium eorum qui emunt et ven- 


palvouca τὸ ἀναίσχυντον τῶν τε ἀγοραζόντων xal 
πωλούντων. 


Περὶ τοῦ Συστηµατίου , τοῦ ἐν τῷ Φόρῳ μέσον 
Ἱσταμένου. 

Συστηµάτιον δὲ μέσον τοῦ Φόρου ἔνζωδον ἐπὶ 
κιόνων Ἱστάμενον, καὶ iv αὐτῷ θηλοῦν τὰς Ἱστορίας 
τῶν µελλόντων ἑσχάτως Ὑίνεσθαι ἐπὶ ταύτᾳ τῇ πό- 
λει ' οἱ ὃλ στηλωτικοὶ τῶν ἀποτελεσμάτων ταῦτα 
πάντα ουνίασιν. ἸἹστύήλωσε δὲ αὐτὰ ᾽Απολλώνιος ὁ 
Τυανεὺς παρακληθεὶς παρὰ Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου 
xal εἰσελθὼν ἑστοιχείωσε τὰ ὀνόματα τῆς ἐπικρατείας 
ἕως τέλους αἰώνων. 

Περὶ τοῦ πῶς ἔχτισε τὴν πόλιν, ὅτε ἐξῆλθε μετὰ τῶν 
µεγιστάνων iv τῷ Φόρῳ πεζὀς. 

"Oct. μέλλων κτίσαι τὴν πόλὶν ὁ Μέγας Κωνσταν- 
τῖνος, xal ὀφείλων mta. τὸ θεµέλιον, καὶ κατεμέ- 
τρησεν αὐτὴν, πεζὸς ἐξελθὼν μετὰ τῶν μεγιστά- 
των αὐτοῦ, καὶ ἐλθὼν εἷς τὸν Φόρον, εἶπον αὐτῷ οἳ 
ἄρχοντες' Ποίει τέλος τοῦ τείχους, δέσποτα. Ἐκεῖ- 
vog δὲ ἔφη Οὐχὶ ἕως οὗ στῃ ὁ προᾶῦωγός µου, 
ἐκεῖσε πληρώσω. Μόνος γὰρ οὗτος ἑώρα τὸν ἄγγε- 
λον. ᾿Απελθὼν δὲ µέχρι τοῦ Ἐξωκιονίου πεζὸς μετὰ 
πάσης τῆς συγκλήτου, ἐχεῖσε δὲ ἰδὼν τὸν ἄγγελον 
τὴν ῥομφαίαν αὐτοῦ πήξαντα , καὶ μηνύοντα ἕως 
ἐχεῖ στζναι αὐτὸν, xai διὰ τοῦτο ἔπηξεν ἑκεῖ τὸ 
τείχος’ ' 

Περὶ τοῦ ᾿Λρτοπωλίου. 

Ἐν δὲ τοῖς ᾿Αρτοπωλίοις κχυνάρια ἔστησεν εἴκοσε 
περιφερῇ, καὶ ταῶνας, καὶ ἀετοὺς, καὶ λεαίνας, καὶ 
κριῶν χάρας , καὶ στρουθῶν, xai χορώνης , xal 
τρυγόνος, xal γαλῆς, xal δαµάλεως, xai Γοργόνας 
δύο, µίαν μὲν ἐκ δεξιῶν, καὶ ἑτέραν ἐξ εὐωνύμων, 
κατ ὄψιν ἀμφότεραι βλέπουσαι, ἀπὸ μαρμάρων ἑγ- 
γεγλυμμέναι, καὶ χοίρων ἀγέλας. Ἱσταντο δὲ µέχρι 
Ζήνωνος. Γαληνὸς δὲ τις ἱατρὸς xal φιλόσοφος ὑπάρ- 
Κων, ἐκεῖσε παραιωθεὶς τὰς Γοργόνας ἔλεγεν ἵερο- 
γλυφικὰ, xal ἀστρονομικὰ τῶν µελλόντων, δηλώσασ 
τὰς Ἱστορίας πάσας σὺν τοῖς ὀνόμασι Κωνσταντίνου 
τοῦ Μεγάλου τυπώσαντος ταῦτα. Τοῦ δὲ Γαληνοῦ 
ἐπὶ πλείστων συχνάσαντος, καὶ τοῖς ἀναγνώσμασι 
προσχόντος , τὰ μέλλοντα συµθαίνειν τῷ Ζήνωνι 
παρὰ Βηρίνης εἴπόντος καὶ Ὑγελάσαντος' Καλλί- 
στρατός τις συρφετὸς χάπηµος τῇ τἐχνῃ, μετὰ τὴν 
ἐπάνοδον Ζήνωνος, διαθάλλει τὸν Γαληνόν' 6 δὲ ζή- 
νων τοῦτον ἄνῃρήκχει, ὅπερ λέγουσιν εἶναι ἀληθές' καὶ 


dunt. 


De compage qu stabat in medio Fori. 


In medio Fori compages quadam variis distin- 
ota figuris, columnisque fulta visebatur, que reg 
urbi aliquando eventuras indicabat : qui autem 
apotelesmaticen exercent, heo omnia norunt, 
Ceterum heo Apollonius Tyaneus erexit, accersi- 
tus & Constantino Magno, iisque nomina im- 
peratorum usque ad seculorum finem inscul- 
psit. 

Quomodo urbem xdificavit, quando una cum proce- 
ribus Forum pedes adiit. 

Cum vellet urbem condere Constantinus Magnus, 
ac fundamenta jacere, mensus est ipsam, unaque 
cum proceribus suis pedes exiit, atquo ad Forum 
processit, quo ubi perventum fuit, inquiunt ei 
proceres, Hio, domine, muro statue terminum. Ille 
vero respondit : Non, nisi is qui me precedit du- 
etor constiterit. inem faciam. Solus eaim ipse an- 
gelum videbat. Progressus igitur pedes cum toto 
senatu usque ad Exocionium, vidit ibi angelum, 
defixa in terram rhomphea, stationis initium fa- 
cere : quare ipse quoque ibi substitit, et finem 
muro statuit. . 

De Artopolio. 


In Artopoliis catellos viginti circumposuit, et 
pavones, aquilas, leenas, arietum capita, et passe- 
rum, cornicis item, turturis, felis et bucule, Gor- 
gones duas, aliam a dextris, aliamja sinistris, facie 
Bibi invicem obversas ex marmoribus sculptas, 8ο 
demum porcorum greges. Perstiterunt autem us- 
que ad Zenonem. Ceterum Galenus quidam me- 
dicus et philosophus istac preter Gorgonas trans- 
iens, hieroglyphica esse dixit, iisque astronormi- 
cum futuri presagium contineri, et cunotas 
declaravit historias cum nominibus Constantini 
Magni, qui illa effinxerat. Cum autem heec Galenus 
frequentius enarrasset, et lectioni eorum insiste- 
ret, eaque que Zenoni Verine oper& eventura 
erant, predixisset, et in risum prorumperet ; Cal- 
listratus quidam homo nihili qui ecauponariam 
exercebat, post Zenonis reditum Galenum accusa- 
vit, Zeno autem ipsum interfecit : quod etiam vere 


γὰρ αἱ ἀγέλαι τῶν χοίρων διερχόµεναι ἐχεῖσε εἲς τὸν D) contigisse dicünt. Ideoque porcorum greges isthao 


᾿Αρτοτυριανὸν τόπον µέσον τῆς καµάρας, ὅθεν ἀνέρχε- 
ται, ἵστανται ἐνεοὶ, xai οὗ ὀύνανται παρέρχεσθαι, ὅτε 
οἱ χοιροδέται οἱ τούτους ἐλαύνοντες, τύψωσι τούτους, 
καὶ τότε µεθίστανται' ἠνίκα γὰρ ψυχῇ αἷμα ὀλίγον, 
ἀθρόως ὁρμᾷ ἡ ἀγέλη. 


Περὶ τοῦ σταυρίου τοῦ ἱδρυμένου ἐπὶ κίονος. 


Τὸ δὶ σταυρίον τὸ ἴδρύμενον ἐπὶ xlovoc πλησίον 
τῶν ᾿Αρτοπωλίων ἐν τῇ λιθοστρώτῳ αὖὐλῃ ἀνηγέρθη 
παρὰ Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου , ὅτε ἐἑκτίσθη ἡ 
πόλις. El; 9$ τὸ παλαιὸν ἔφερον ἐκεῖσε τοὺς Ἱπ- 
πους ἑκατέρων τῶν μερῶν ἠνίοχοι, καὶ εὐφημίζον» 


transeuntes ad Artotyrianum locum in medio for- 
nicis unde ascenditur, quasi stupidi consistunt ne- 
que ultra progredi possunt : donec α subulcis 
verberati, gressum movent : statim enim ao 
paululum sanguinis effluit, cum impetu proce- 
dunt. * 

De cruce supra columnam erecta. 


Crucem collocatam supra columnam propter Àr- 
topolia in atrio lapidibus strato erexit Constanti- 
nus Magnus, quando urbem condidit. Antiquis au- 
tem temporibus utriusque factionis aurige equos 
ibi agitabant,et acclamantes aiebant, Crucis potentia 





4215 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1216 


nobis ορίσει. lbidem pariter exstabant porte A τες &Aeqov: Toà σταυροῦ ἡ δύναμις βοηθῇ ἡμῖν. 


senes quatuor pro quatuor factionibus, totidem- 
que in orbem porticus, ac pleraque alia admiran- 
da; que ad Theophilum usque pervenere, a quo 
primum locus ille vallis planctus nuncupatus est, 
80 mancipia 8 negotiatoribus ejusmodi isthic ve- 
num proponi jussit. 

De Toxara ut vocant. 

Toxara domus erat Toxare Manclavite, qui in 
templo S. Mamantis Michaelem imperatorem in- 
terfecit. 

De ecclesia SS. Quadraginta martyrum. 

/Edes SS. Quadraginta martyrum antea preto- 
rium exstiterat. Tiberius vero Thrax cum uxore 
Anastasia, eductis hinc qui carcere detinebantur, 
loco prius purgato ac dimenso, er eoque ejectis 
materiis, fundamenta ad quatuor cubitos eduxit. 
Tiberio autem vita functo, Mauricius ejus gener 
imperio potitus, edem sacram absolvit, ac dedi- 
eari curavit. 


De sancto Theodoro cognomine Carbonaria. 
Sanoti Theodori templum Hilarion patricius 
Leonis Macele temporibus excitavit. 


De Anemodulio. 

Anemodulium ab impio Heliodoro erectum fuit, 
tempore Leonis Isauri : ipsemet duodecim quoque 
signa ventorum excitavit. Quatuor vero simulacra 
enea grandia Dyrrachio delata fuere. Erant autem 
hec mulieri cuidam vidue pro dote, ab nescio quo 
lemplo extracta. Ceterum hoc scite ac omnibus 


astronomie numeris absolutum perfecit (Helio C 


dorus). 
De Foro Tauri. 

In Foro Tauri stat Theodosii Magni statua. Fuit 
autem primitus argentea, et ad eam legati extera- 
rum gentium excipiebantur. Ezxstitit etiam ibi olim 
palatium et xenodochium Romanorum, versus 
looum quem Alonitzium vocant. Super ingentem 
columnam stabat Theodosius : illius vero fllii, 
Honorius quidem in lapideo fornice orientali, Ar- 
cadius autem in lapideo fornice occidentali, uter- 
que super ingentes quadratas columnas. In medio 
Fori atrio est statua equestris, quam quidam Jesu 
Nave, alii Bellerophontis esse volunt. Allata vero 
fuit ex magna Antiochia. Ceterum basis lapidea 
quadrilatera equestris illius statua habet inscul- 
ptas historias Russorum qui novissimis diebus 
urbem vastaturi sunt, cujus reiimpedimentum est 
perquam minimum illud signum, quod vinctum 
8ο genuflexum illic positum visitur. Preterea quo- 
que pes levus ,rmagni equi, quod in eo inscriptum 
est, presignificat. Similiter et magna columna 
concava, et Xerolophus ultimos urbis casus ex- 
pugnationesque representant. 


De Díaconissa. 
Ecclesiara Diaconisse condidit Cyriacus patriar- 
cha tempore Maurioii imperatoris compatris sui. 
lta vero nuncupata fuit, quod patriarcha adhuc 


Ἐκεῖσε δὲ ἵσταντο xal πύλαι χαλκαϊ τέσσαρες τῶν 
τεσσάρων μερῶν, καὶ περίπατοι τέσσαρες γύρωβεν, 
καὶ σημειοφοριχὰ πολλὰ, xai διῆρχεσαν μέχρι τῶν 
θεοφίλου» ἔχτοτε δὲ ἐκλήθη χοιλὰς κλαυθμῶνος παρ᾽ 
αὐτοῦ, xal προσετάγησαν ol σωματοπρᾶται ἐχεῖσε πι- 
πράσκειν τὰ οἴκετικὰ πρόσωπα. 

Τὰ λεγόμενα τοῦ Τοξαρᾶ. 

Τὰ Τοξαρᾶ οἶκος ἦν Τοξαρᾶ Μαγκλαθίτου, τοῦ 
ἀνελόντος Μιχαλλ τὸν βασιλέα εἷς τὸν "Άγιον Μά- 
µαντα. 

Περὶ τῶν ΄Αγίων M'. 

Οἱ "Άγιοι Τεσσαράκοντα πρότερον ὑπῆρχον πραιτώ- 
prov.'O δὲ Τιθέριος ὁ θράξ σὺν τῇ γυναιχὶ αὐτοῦ "Avac- 
τασίᾳ τοὺς δεσµίους ἐξεώσας, καὶ τὸν τόπον ἀνακαθη- 
pac, xal διαµετρήσας, xal τὴν ὕλην ἐναποθέμενος, καὶ 
ἐκθαλὼν τὸ γῶμα, θεμελίωσε μέχρι πηχῶν τεσσάρων. 
Τελευτήσαντος δὲ τοῦ Τιθερίου, ὁ γαμδρὸς αὐτοῦ 
Μαυρίχιος Χρατήσας ἀνεπλήρωσε τὸν ναὸν, καὶ ἐἑνε- 
θρονίασεν αὐτόν. 


Περὶ τοῦ ΄Αγίου θεοδώρου τὰ Καρθουνάρια. 
Τὸν δὲ "Άγιον θεόδωρον ἕκτισεν Ἱλαρίων πατρίχιος 
ἐν τοῖς χρόνοις Λέοντος τοῦ Μακέλου. 


Περὶ του ᾿Ανεμοδουλίου. 

Τὸ δὲ ᾽Ανεμοδούλιον ἑστηλώθη παρὰ τοῦ Ἡλιοδώ- 
ρου τοῦ δυσσεθοῦς, ἐν τοῖς χρόνοις Afovtoc τοῦ Συρο- 
γενοῦς,ὃς καὶ ἑστήλωσε τοὺς (β΄ ἀνέμους.Τὰ δὲ τέσσαρα 
χαλκουργεύµατα τὰ μεγάλα ἤχθχσαν ἀπὸ τοῦ κάστρου 
Δυῤῥαχίου, Εΐχε δὲ αὐτὰ γυνὴ χήρα slc προῖκα αὗτης 
ἀπὸ ναοῦ τινος. Μετὰ πολλῆς δὲ ἐπιστήμης xal ἁστρο- 
νοµίας ἐποίει τοῦτο. 


Περὶ τοῦ Ταύρου. 

Ὄτι ἐν τῷ Ταύρῳ στήλη τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου 
Ἱἵσταται' ἦν δὲ πρώην ἀργρρᾶ, ἔνθα τοὺς ἀπὸ τῶν 
ἐθνῶν ἤκοντας ἐδέχετο ἐχεῖσε ὑπῆρχε δὲ πρώην πα- 
λάτιον, καὶ ξενοδοχεῖον τῶν Ῥωμαίων, εἲς τὸ καλού- 
µενον δηλονότι ᾽Αλωνίτζιον. ᾿Επάνω δὲ τοῦ μεγάλου 
κιόνος ἐστήλωται θεοδόσιος ' οἱ δὲ υἱοὶ αὐτοῦ, ὁ 
μὲν Ονώριος, ἑπάνω τῆς λιθίνης ἀψίδος τῆς πρὸς 
δυσµάς' ὁ δὲ ᾿Αρχάδιος ἐν τῇ πρὸς ἀνατολὴν λιθίνῃ 
ἀφίδι ὕπερθεν δὲ τῶν περιθλέπτων μεγάλων κιόνων 
τῶν τετραδισίων, Μέσον τῆς αὐλῆς ἐστι ἔφιππος ὃν 
οἱ μὲν λέγουσιν Ἰησοῦν τὸν Nauf, ἕτεροι δὲ, τὸν 
Βελλεροφόντην ἤχθη δὲ ἀπὸ τῆς μεγάλης 'Avtto- 
χείας. Τὸ δὲ τετράπλευρον τοῦ ἐφίππου τὸ λιθόξε- 
στον ἔχει ἐγγεγραμμένας Ἱστορίας τῶν ἑσχάτως 
µελλόντων 'Ρῶς πορθεῖν τὴν αὐτὴν πόλιν, καὶ τὸ 
ἐμπόδιον, ὅπερ ἀνθρωποειδὲς χαλκοόργηµα pay) 
παντελῶς, xal δεδεµένον γονυχλινὲς ἔχει ὁ ποὺς 
εὐώνυμος τοῦ ἵππου τοῦ μεγάλου xal αὐτὸς σηµαί(- 
vtt, ὅτι ἐχεῖσε ἐγγεγραμμένον ἐστίν. Ὡσαύτως xai 
ὁ κοῦφος χίων ὁ µέγας, καὶ ó Ἐηρόλοφος ἔχουσι τὰς 
ἐσχάτας Ἱστορίας τῆς πόλεως, καὶ τὰς ἁλώσεις 
ἐνιστόρους. 

Περὶ τῆς Διακονίσαης. 

Τὰ δὲ Διαχονίσσης ἔκτισε Κυριαχὸς πατριάρχης 
ἐν τοῖς Ὑρόνοις Μαυρικίου βασιλέως τοῦ συντἔχνου 
αὐτοῦ. Ἐκλήθη δὲ ὡς ἀπὸ τοῦ τὸν πατριάρχην διά- 














1311 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1218 


κονον ὑπάρχοντα οἰἶχεῖν ἐχεῖςε' ἀλλὰ xal ἡ ἀδελφὴ A diaconus ibi habitaret, et soror ejus ibidem esset 


τοῦ πατριάρχου διαχόνισσα Tiv. 
Τὰ Κουράτορος. 

Τὰ Κουράτορος ἐκτίσθησαν ἐν τοῖς χρόνοις Βηρί- 
νης τῆς γυναικὸς, λέγεται, τοῦ Λεομακέλου. Καὶ ὁ 
κουράτωρ αὐτοῦ παρἰσταται εἰς ὁμοίωμα τοῦ τάφου 
τοῦ Κυρίου. 

Περὶ τοῦ Φιλαδελφίου. 

Τὸ δὲ καλούμενον Φιλαδέλφιον, υἱοί εἷσι τοῦ Με- 
γάλου Κωνταντίου. "Oxs δὲ ἐτελεύτησεν οὗτος, τοῦ 
Κωνταντίου ὄντος iv τοῖς τῆς ᾿Ανατολῆς µέρεσι, Κών- 
σταντος ἀπὸ Δύσεως καὶ Γάλλου ἑρχομένων συνή- 
φθησαν ἐκεῖσε, καὶ ἁσπάζονται Ἀλλήλους. Οὐχ ὅτι 
ἐχεῖ συνήφθησαν, ἀλλὰ τῆς ὑπαντῆης αὐτῶν ἐχεῖσε 
ἀναστηλωβείσης. Ὡς δεύτεροί φασιν, ὅτι τὸ Φιλα» 


δέλφιον ἐν ᾧ ἐστι βοῤῥείοθεν ἀψίδιον, προτεἰχισµα p 


ἦν, καὶ πόρτα Ὑχερσαῖα τῶν παλαιῶν ὑπὸ Κάρπου 
κατασκευασθεῖσα. Ἐκεῖ οὖν ἵστατο ἡ στήλη τοῦ Φό- 
pou, ἣν εἲς καρούχαν ἤνεγχαν ἀπὸ τοῦ Φιλαδελφίου. 
Ὡς δὲ ὁ Αιακρινόµενος λέγει, ἀπὰ τῆς Μαγναύρας, 
$ ἐν τῷ Φόρῳ τεθεῖσα στήλη, ἡ πολλὰς ὑμνῳδίας 
δεξαµένη εἷς τύχην τῆε πόλεως προσεχυνήθη παρὰ 
πάντων, ὑψωθεῖσα ἐν τῷ χίονι, τοῦ ἱερέως μετὰ τῆς 
λιτῆς παρεστηκότος, καὶ μετὰ κραυγῆς, τὸ Εύριε 
ἐλέησον βοῶντος | ἑκατοντάχις , καὶ ἄνωθεν ἑχεῖσε 
ἐπὶ τὴν κχεφαλὴν τοῦ Χίονος πολλὰ ἐτελέσθησαν 
θαυμαστὰ xal παράδοξα, xal πανήγυρις περὶ τούτου 
γέγονε τεσσαβαχονθήµερος , xal σιτηρίσια πολλὰ 
ἑδίδοντο παρὰ τοῦ βασιλέως. Τᾷ δὲ ἐπαύριον γέγονε 
τὸ Ἠενέθλιον τῆς πόλεως , xal μέγα Ἱπποδρό- 
µίον * ὅτε xal d πόλις µετωνοµάσθη Κωνσταντι. 
νούπολις. 

Περὶ τοῦ ὄντως iv αὐτῷ σταυροῦ, xat τῶν δύο 
υἱῶν τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τῶν ἐπὶ θρόνου 
καθεζοµένων. 

Τὸν δὲ εἰς τὸ Φιλαδέλφιον ὄντα σταυρὸν ἀνέστησεν 
6 Μέγας Κωνσταντῖνος ἐπὶ xlovoc, χεχρυσωμένον 
διὰ λίθων xal ὑέλων, κατὰ τὸν σταυροειδῆ τύπον, 
ὃν εἶδεν ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ τοῦ χίονος ἐκείνου τοῦ 
πορφυροῦ. Ἐποίησε στήλας τῶν υἱῶν αὐτοῦ, καὶ 
ἀνετύπωσεν ἐπὶ θρόνου καθέζεσθαι' ἐποίησε δὲ xal 
τὸν κίονα ἐκεῖνον ἱστορίας περιέχει τὰς τούτων 
ἑνζώδους, xal γράμματα Ῥωμαῖα τῶν ἑσχάτως 
µελλόντων Ὑίνεσθαι. ΄Ἱσταντο δὲ ἀντικρὺς τῶν δύο 
υἱῶν αὐτοῦ, τῶν ἐπὶ θρόνοις καθεζοµένων, xal τῶν 
ἄλλων τῶν ἀσπαζομένων. 

Περὶ τὸ λεγόµενον Μόδιον. 

"Ort τὸ λεγόμενον Μόδιον, ὡρολόγιον ἣν, Ίγουν 
τὸ ἔξαμον τοῦ µοδίου. Ἱσταται τοῦτο ἑπάνω τῆς 
χαµάρας τῆς τῶν ᾽Αμαστριανῶν, μέσον τῶν δύο 
χειρῶν κατασκευασθέντων ὑπὸ Οὐαλεντινιανοῦ * 
διὰ τοῦτο καὶ τὴν Λαμίαν εἶναι ἐγγὺς αὐτοῦ. Ὑπο- 
κάτω δὲ dv τῷ εἱλήματι τῶν χειρῶν ἱστορίαι εἰσίν * 
οἱ δε πεπειραµένοι εὑρήσουσιν αὐτάς. Ὥρισται δὲ 
τὸ µόδιον κούµουλον πιπράσκεσθαι ^ εἴς δὲ τῶν 
ἑμπόρων minpaxb τινι σίτου ῥίγλον τὸν µόδιον - 
γνοὺς δὲ τοῦτο ὁ βασιλεὺς, ἔχοψε τὰς δύο χεῖρας 
αὐτοῦ, xal ἀνεστήλωσεν ὁρᾶσθαι, ὁμοίως xal τὸν 


µόδιον, ὃς ἐχρημάτισεν ὡρολόγιον. 


C 


D 


diaconissa. 
De templo Curatoris dicto. 

Templum cognomine Curatoris conditum fuisse 
fertur tempore Verine uxoris Leonis Macele ; cu- 
jus curator prefuit struoture ut ad instar sepulori 
Christi fleret. 

De Philadelphio. 
Id quod Philadelphium appellatur, statue sunt 


 flliorum Constantini Magni. Postquam enim ipse e 


vivis excessit, Constantius cum in partibus Orien- 
tis esset, Constans vero una cum Glo ab Ocoi- 
dente venisset, hoo in loco conjuncti se invicem 
salutaverunt. Non enim ita nuncupatur quod ibi 
convenerint, sed quoniam primi eorum congressus 
signum isthic erectum est.Alii vero narrant, Phila- 
delphium, ubi parvulus ab Aquilone visitur arcus, 
antiquitus propugnaculum fuisse, portamque ter- 
restrem antiquam a Caro exstructam. Hoo igitur in 
loco stabat olim fori statua, que curru inde fuerat 
exportata. Ut autem Hesitans tradit, a Magnaura 
delata fuit statua in Foro posita, quee multis lau- 
dibus celebrata, ut fortuna urbis adorabatur ab 
omnibus, columne imposita, sacerdote presente 
cum supplicatione et centies clamante, Kyrie elei- 
40Η, 8ο Supra capitulum ejus columne admiranda 
quedam et stupenda edita fuerunt, solemneque 
festum totos quadraginta dies actum fuit, atque 
ipse imperator copiosam annonam distribuit. Cz- 
terum postridie Natalia urbis celebrata sunt, mag. 
nique Circenses acti, ac urbs eo ipso die appellata 
fuit Constantinopolis. 


De cruce in Philadelphio collocata, ac duabus statuis 
Aliorum Constantini M. throno insidenlibus. 


Crucem auro obduoctam gemmis vitrisque orna- 
tam, que in Philadelphio cernitnr columns im- 
posita, Constantinus Magnus erexit, ad crucis 
quam in ccelo viderat et columne illius porphyre- 
tice formam. Statuas pariter flliis suis posuit 
throno insidentes : item columnam illam hiero- 
glyphicis notis Romanisque litteris inscriptam, 
que rerum novissima exhibent, excitavit. Ceterum 
e regione flliorum Constantini Magni, qui in thro- 
nis sedent, stabant statue eorum qui se invicem 
amplectuntur. 


De Modio. 

Modium quod vocant, horologium erat, vel exa- 
men modii collocatum supra Amastrianorum ar- 
cum, inter duas manus a Valentiniano construc- 
tum ; quare huic proximum est signum Lamie. 
Infra autem in volumine manuum historie incripte 
sunt, quas facili negotio periti percipient. Ceterum 
lege sancitum fuit, ut modius cumulate vendere- 
tur. Mercator vero quidam oontra edictum ad re- 
gulam alicui vendidit. Quod ubi imperator re- 
scivit, manus illi amputari jussit, easque una 
publice erigi curavit cum modio, qui erat horolo- 
gium. 


1319 
De eodem Modio clarius. 

Mapaim prefectus militum cum Socythas debel- 
lasset, statuam meruit ad horologium ut vocant, 
ubi columne stant, et arcus erat ante domum, 
que nuncupatur (γείου : ibidem exstat Modius 
eneus seu horologium 8ο due manus eres haste 
inflxe. Neque hoc silentio pretereundum est, Mo- 
dium sub Valentiniano statutum fuisse; tunc enim 
primum modii usus  Constantinopolitanis esse 
coepit. Atque ideo cum argenti pretium constituis- 
set, argenteum 'ab initio numisma percussum est, 
ut perspicue declarat Theodoretus. Ceterum ma- 
nus &res idcirco tunc supra modium posite fue- 
re, quod cum imperator lege sanxisset, ul modius 
frumenti cumulate venderetur, neque edictis suis 
obsistere quemquam vellet, quidam, spretis legi- 
bue, cum ad regulam vendidisset, manus perdidit. 
Unde manus ille utreque tam vendentium quam 
ementium efformate sunt, ut cumulatis frumenti 
modiis uterentur. Ibidem supra arcum ejusdem 
Valentiniani statua 'erigebatur, examen in dextera 
tenens. Ad pactam vero pecuniam solvendam abla- 
ta est, quia argentea erat. 


De Amastriano. 

In hoc loco Amastriano dicto posite cernuntur 
aolis in curru marmoreo, et Herculis recumbentis 
. Statue : item testudines cum avibus, draconesque 
quindecim, et statua marmorea domini cujusdam 
ex Paphlagonia advecta, atque altera statua servi 
ex Amasiriana regione oriundi, urina et stercore 
obruta. Ceterum utraque statua eodem in loco 
demonibus erecta fuit. Ibidem columellarum or- 
namentum forma  semirotunda erectum est. 
Ibi enim damones apparere sepe animadver- 
sum est. 

De Bove. 

In loco nuncupato Bove exstructa erat fornax 
ingentis molis, bubuli capitis figuram gerens, in 
qua et maleflci supplicio afficiebantur ; ubi etiam 
Julianus multos specie variorum scelerum com- 
bussit. Representabat autem illa fornax bovis figu- 
ram, eratque maxima visu; ad cujus exemplar 
Blmilis bos in Neorio exstructus est. Integra au- 
tem fornax permansit usque ad Phocam. Ab He- 
raclio porro in foles conflata est. In eodem loco 
&reus erecti erant, similes illis, qui in Xerolopho 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1230 


Περὶ τοῦ αὐτοῦ σαφέστερον. 

Μαναῖμ στρατηγὸς μετὰ τὸ νικῆσαι Σ/ύθας κατὰ 
κράτος, στήλῃ ἠξιώθη τιµηθῆναι dv τῷ καλουμένψ 
Ὡρείῳ. Ἔνθα ἵστανται ἈΧίονες καὶ ἀφὶς ἦν πρὸς 
τὸν οἶκον τὸν λεγόμενον Κρατεροῦ * ἔνθα ἵσταται 
καὶ ὁ χαλκὸς Μόδιος, καὶ τὸ Ὡρεῖον, καὶ δύο χεῖρες 
χαλχαϊ ἐπὶ ἀχόντου. Τὸν δὲ Μόδιον δίον ἐστὶ μὲ 
παραδραμεῖν ἡμᾶς, ὅτι ἐπὶ Οὐαλεντινιανοῦ ἐτυπώθτ. 
Τότε γὰρ xal ἀρχηγὸν Μοδίου τῶν ἐν Κωνσταντι- 
νουπόλει οἰκούντων ἀνηρευνήθη. Διὰ τοῦτο τοῦ dp- 
γυροῦ τυπώσαντες, ἄργυρος δὲ ἐτυπώθη ἀπαρχὴν 
τὸ νόμισμα. Τοῦτο δὲ καὶ θεοδώρητος διασαφεῖ τρα- 
νότερον. Al δὲ χαλκαϊ χέῖρες ἕχτοτε ἄνωθεν προσ- 
ετοπώθησαν * τοῦ βασιλέως τὸ κούµουλον Μόδιον 
νοµοθετήσαντος, καὶ μὴ ἀντερεῖν τοῖς αὐτοῦ νόµοις 
προστάξαντος, εἷς ἐκ τούτων παριδὼν τὴν πρόσ- 
ταξιν, καὶ ῥίγλον πωλήσας, τὰς χεῖρας ἀπώλεσεν - 
ὅθεν xal ἐτυπώθησαν ai χεῖρις τοῖς λαμθάνουσι, 
καὶ τοῖς διδοῦσιν ἀμφότεραι, μετὰ τῶν σιτηρεσίων 
κούµουλα δίδοσθαι τὰ µόδια. Ἔνθα καὶ ἡ τούτου 
στήλη ἵστατο εἰς τὴν ἀψίδα, ἔξαμον ἐν τῇ δεξιᾷ 
χειρὶ κατέχουσα. Ἡρπάγη δὲ εἰς πάκτον διὰ τὸ 
ἀργυρὰν τυγχάνειν. 

Περὶ τοῦ ᾽Αμαστριανοῦ. 

Ἐν τῷ τόπῳ τοῦ ᾽Αμαστριανοῦ, Ἆλιος ἵσταται ἐν 
αὐτῷ, ἐφ᾽ ἅρματος µαρµαρίνου στηλωθεὶς, xa! 
Ἡρακλὴς ἀνακείμενος, xal χελῶναι ἐκεῖσε μετὰ ópyt- 
θων, xai δράκαιναι τε’, καὶ µαρµάρινος στήλη ἵστα- 
µένη, ἀχθεῖσὰ ἀπὸ χώρας Παφλαγονίας δεσπότου 
τινὸς, xal ἑυέρα χεχωσμένη iv τῇ κόπρῳ, καὶ τοῖς 
οὔροις, δούλου τοῦ ἐκ χώρας ᾽Αμάστριδος. Ἐκεῖσε 
δὲ iv αὐτῷ τῷ τόπῳ ἐτυπώθη τοῖς δαίµοσιν ἀμφό- 
τερα. Καὶ ἀνεστηλώθη ἐκεῖθεν καὶ καλλωπισμὸς 
χιονίων σιγματοειδῶς ἀνεγερθέντων. Ἐγένοντο δὲ 
ἐκεῖσε δαιμόνων ἐπιστασίαι πολλαἰ. 

Περὶ τοῦ Βοός. 

Ei, δὲ τὸν καλούμενον Bo)v χάµινος ἦν mapueyt- 
θης ἐχτισμένη, βοὸς ἔχουσα κεφαλὴν, ἔνθα καὶ oi 
κακοῦργοι ἐτιμωροῦντο, ὅπου καὶ ᾿Ιουλιανὸς προ- 
φάσει καταδίκων πολλοὺς ἐν αὐτῷ κατέκαυσεν. "Hv 
δὲ dà κάµινος βοὸς τύπος παμµεγεθεστάτου θεάµα- 
τος, οὗ κατὰ µίµησιν καὶ ἐν τῷ Νεωρίῳ βοῦς ἐτυ- 
πώθη. "Hy δὲ ἡ χάµινος ἕως Φωχᾶ. Ὑπὸ δὲ Ἡρα- 
λείου ἐχωνεύθη λόγῳ Φφόλεων. Ἐν αὐτῷ δὲ τῷ 
τόπῳ ἀψίδες ὅμοιαι τῷ Ἐηρολόφῳ, ἔχουσαι ἀγάλματα 
πολλὰ, καὶ ἱστορίας λιθίνας. Ot δὲ διερχόµενοι εὑρή- 


spectantur, et continent simulacra et historias la- D σουσιν οὐκ ὀλίγα. 


pidibus insculptas. Qui vero isthac pertrausibunt, 
non pauca reperient. 
De Petri tractu. 

In Petri tractu domus erat Petri patricii Justi. 
niani Magni tempore. Ille vero etiam templum et 
gerocomium condidit. 

De Exocionio. 

Statua in Exocionio super columnam exiguam, 
Septentrionem versus, erecta fuit, que Constantini 
filii Irenes, cognomento Ceci, erat. 


De eodem. 
Exooionium terrestris murus erat, quem Con- 


Περὶ Πέτρου. 

Τὰ Πέτρου οἶκος ἣν Πέτρου πατρικίου ἐν τοῖς 
χρόνοις Ἰουστινιανοῦ τοῦ Μεγάλου * ἀνήγειρε δὲ 
τόν τε ναὸν xai τὸ γηροχομεῖον. 

Περὶ τῶν τοῦ ᾿Εξωκιονίου. 

Ἡ δὲ ἱσταμένη στήλη εἷς τὸ Ἐξωκιόνιον ἐπὶ 
βραχέως Χίονος, κατὰ τὸ βόβῥιον µέρος, ὑπῆρχε 
Κωνσταντίνου τοῦ Τυφλοῦ, τοῦ υἱοῦ Εἱρήνης. 

Περὶ τοῦ αὐτοῦ. 
Τὸ δὲ Ἐξωκιόνιον ἦν χερσαϊῖον τεῖχος, ὅπερ ἔχτι- 

















1221 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1222 


σεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος: διήρκεσε δὲ χρόνους λβ’, Α stantinus Magnus seedifleavit : integer autem per- 


µέχρι τῆς βασιλείας θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ. Ἔξωθεν 
δὲ ἴστατο χίων ἔχων στήλην τοῦ αὐτοῦ, καὶ τούτου 
χάριν λέγετωι ᾿Εξωκιόνον, διὰ τοῦ ἔξω τοῦ τείχους 
ἴσιασθαι. σαν δὲ ἐκεῖ στῆλαι moÀÀal* συνέτριψε 
δὲ ταύτας ὁ βασιλευς Μαυρίκιος, "Ott εἲς τὰς νῦν 
σωζομένας xlovag ἵστανται αἱ ἀπὸ Κυζίκου ἐλθοῦσαι 
στῆλαι. 


Περὶ τοῦ Ἐπηρολόφου. 

Ἐν τῷ Ἐηρολόφῳ, πρώην θέαµά τινες ἐκάλουν, 
ἐν αὐτῷ κχοχλίαι ις, καὶ σύνθετος "Αρτεμις, xal 
ἕτερα ἄλλα εἷς τὰς ἀψίδας: ἔσχατον δὲ ἐκλήθη 
Φόρος θεοδοσιακὸς, καὶ ἦν μέχρι Κωνσταντίνου τοῦ 
Κοπρωνύμου. 


Isp! τοῦ Τετραπύλου. 

Τὸ δὲ λἐγόμενον Τἐτράπυλον, πρῶτον Τετράθιλον 
ἐλέγετο, ὅπερ διήρχεσεν ἔτη pL, μέχρι Ζήνωνος. 
"Hv δὲ ἐχεῖσε Κουθούκλιον ἑπάνω κιόνων ὑπὸ τοῦ 
Μεγάλου Κωνσταντίνου χτισθὲὶν, καθ) αµοίωσιν τῆς 
Ῥώμης. Καὶ ὅτε εις συγγενἠὴς βασιλέως, ἤ αὐτὸς 
ἀπίθανε, παρελάμθανεν ἡ Αὐγοῦστα καὶ οἱ συγγε- 
νεῖς τοῦ τεθνεῶτος βασιλέως, xac ἐθρήνουν ἐχεῖσε 
τὸν τελευήσαντα ἔσωθεν τοῦ Κουθουχλίου, xal ἁπ- 
ἔλυον τὰ βῆλα πρὸς τὸ μὴ εἰσέρχεσθαι ἤ κατωπτεύ- 
ειν αὐτούς τινα, xal κατιδίαν ἐἑκόπτοντο οἴμωγάς 
σφοδρὰς καὶ θρήνους ποιούµευοι ἕως ὡρῶν d καὶ 
ἔκτοτε ἐλάμθανον τὸν ἀποιχόμενον μέχρι τῶν ᾽Αγίων 
Αποστόλων, καὶ ἐχήδευον αὐτόν. 


Περὶ τῆς ἱσταμένης στήκἡς slc τὸ Σίγµα. 

Ἡ δὲ Ἱσταμένη στήλη slo τὸ Σίγµα ἐπὶ χίονος 
ὑπάρχε' θεοδοσἰου τοῦ Μικροῦ, τοῦ υἱοῦ Αρκαδίου, 
ἣν ἀνήγειρε Χρυσάφιος εὐνοῦχος, ὁ Τζουμᾶς ὁ πα- 
ῥαχοιμώμενος. 

Περὶ τοῦ ᾽Αγίου Στεφάνου. 

Τὸν δὲ "Αγιον Στέφανον, τὸν ὄντα πλησίον τοῦ 
Σίγµατος ὁ μέγας Κωνσταντῖνος ἀνήγειρε. Ὁ δὲ 
Λέων ὁ βασιλεὺς ἑποίησε μικρὸν, καὶ τὴν ὕλην 
πᾶσαν τῶν Ὑχρυσῶν ἀψίδων, πολυποικίλων λίθων, 
καὶ Χίονας ἀπίθετο el; τοὺς ᾿Αγίους Αποστόλους, 
xai ναὺν ἀνήγειρ τοὺς Αγίου Ηάντας. ᾿Εκεῖσε 
δὲ χεῖται καὶ à ὅσιος Ισαάκ. 

Περὶ τοῦ Στουδἰου. 


duravit annos triginta duos, ad imperium usque 
Theodosii Junioris. Extra eum stabat oolumna 
cum ejusdem Constantini statua ; ideoque locus ip- 
se Exocionium fuit appellatus, quia extra murum 
erat. Preterea illio et alie multa statue collocate 
erant, quas omnes confregit Mauricius. Ceterum 
eolumnis, que bactenus supersunt, imposite sunt 
statum ex urbe Cyzico exportate. 
De Xerolopho. 

In Xerolopho, quem prius Theama, seu specta- 
culum quidam vocabant, stabant cochlea sexde- 
cim, et Diane statua composita ac alia quaedam 
super arcus. Tandem vero appellatus est Forum 
Theodosiacoum, duravitque ad Constantinum Co- 


p Pronymum. 


De Tetrapylo. 

Id quod nunc Tetrapylum appellamus, prius Te- 
travilum dicebatur, duravitque annos ceptum et 
sexaginta usque ad Zenonis imperium. Ibidem 
cubiculum erat columnis suffultum, a Constan- 
tino Magno exstructum, ad formam illius quod est 
Rome. Et quando aliquis ex consanguineis impe- 
ratoris, vel ipse imperator decedebat, ipsa Augu- 
sta una cum consanguineis defuncti imperatoris 
antequam funus efferretur, lugebat mortuum in- 
tra cubiculum, obductis velis, ne quis ingredi aut 
intro spicere posset; ita privatim ibi planctum 
agebant, magnos gemitus atque fletus usque ad 
gex horarum spatium edentes, exinde funus oomi- 
tabantur ad templum SS. Apostolorum, 80 ibi ca- 


C daver sepeliebant. 


De staluta qua in Sigma exstat. 

In porticu cui nomen Sigma Theodosii statua 
Junioris, fllii Arcadii columns imposita visitur, 
quam erexit Chrysaphius eunuchus cognomine 
Zumas, accubitor. 

De sancto Stephano. 

JEdem 8. Stephani prope Sigma Constantinus 
Magnus exstruxit. Imperator vero Leo ad mino- 
rem formam redegit, omnemque materiam ex au- 
reis arcubus et varii coloris lapidibus,et columnas 
ad SS. Apostolos transtulit, et templum Omnium 
Sanctorum condidit. Ibidem vero deposite sunt 
reliquie S. Isaacii. 


De Siudio. 


Τὰ δὲ Στουδίου ἔκτισε Στούδιος πατρίχιος ἐν τοῖς D Studii monasterium Studius patricius mdificavit 


χρβόνοις τοῦ Λεομακέλου, ἐν ᾧ προσεκύρωσε κχτή- 
pata πολλὰ, καὶ πρῶτον μοναχοὺς ἐποίησεα. 


Περὶ τοῦ ᾽Αγίου Διομήδους. 

Τὸν δὲ "Άγιον Διομηδήν ἔχτισεν ὁ Μέγας Κωνσταν- 
τῖνος * ὁ δὲ Βασίλειος ἆ Μακεδὼν ἀνήγειρε τοῦτον, 
xai ἐκαλλώπισε, xai ἀπεχαρίσατο χτήµατα πολλὰ, 
διὰ «^ τὴν ὁπτασίαν τῆς θασιλείας ἐχεῖσε ἰδεῖν. 

Περὶ 


τῶν Ἐλεφάντων τῶν Ἱσταμένων ἄνωθεν 


τῆς Χρυσῆς πόρτης. 
Αἱ δὲ στῆλαι τῶν ᾿Βλεφάντων τῆς Χρυσῆς πόρτης 


tempore  Leonís Maoele, plurimisque ditavit 
possessionibus, ac primus ibi monachos insti- 
tuit. 

De sancto Diomede. 

Monasterium sancti Diomedis condidit Constan- 
tinus Magnus ; Basilius vero Macedo restauravit, 
ornavitque ac multis possessionibus locupletavit, 
eo quod illio oraculum de futuro imperio accepe- 
rat. 

De Rlephantorum statuis Pupra portam. Auream po- 
sitis. 

Statue elephantorum porte Aures advecte sunt 


13923 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1294 


Athenis ex templo Martis, & Theodosio Juniore, A ἤχθησαν ἐκ τοῦ ναοῦ τοῦ "Αρεως ἀπὸ ᾽Αθηνῶν παρὰ 


qui murum terrestrem ad Blachernas usque ex- 
struxit, intra sexaginta dierum spatium, opera 
duarum factionum populi, que singule octo mil- 
]li& hominum continebaot. Venet: quidem factio- 
nis presfectus erat Magdalae, Prasins vero Char- 
sias ejus frater; jungebatur autem utraque factio 
in perta dicta Myriandra, que alias Polyandra ap- 
pellabatur, quod ambe factiones ibi copularentur. 
Reliquae vero statue, qus» in porta Aurea visun- 
tur, erectee. fuere a Vigilio primo a secretis et as- 
ironomo ; una cum statua ejus uxoris coronata, 
extrinsecus stante, qua urbis flguram refert. Prz- 
terea Superius inferiusque sunt alia quedam si- 
mulacra que peritis accuraetiorem notitiam pre- 
bere possint. 


Θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ. τοῦ κτίσαντος τὸ χερσαῖον 
τεϊχὸς μέχρι τῶν Βλαχεονῶν * ὅπερ ἔκτισεν εἷς 
ἑξήχκοντα ἡμέρας. ἑχόντων τῶν δύο μερῶν τῶν 
δήµων ἀνὰ χιλιάδας ὀχτὼ, ὄντων δημάρχου Μαγδαλᾶ 
μέρους τῶν Βενετῶν, xal Χαρσίου ἁδελφοῦ αὐτοῦ 
μέρους τῶν Πρασίνων, καὶ ἠνώθη sic τὴν Μυοίαν- 
ὃρον πὀριήν τὴν καλουμένην Πολύανδρον * οὕτως 
γὰρ ἐκλήθη διὰ τὸ τὰ ἀμφότερα µέρη ἐχεῖσε ἐνωθῇ- 
ναι. Αἱ δὲ λοιπαὶ στῆλαι αἱ Ἱστάμεναι εἷς τὴν 
Χρυσίαν ἤχασι παρὰ ἈΒιγηλίου πρωτοασηκρήτου 
xai ἀστρονόμου, μετὰ xai τῆς γυναικὸς αὐτοῦ στή- 
λης, τῆς ἔξωθεν ἱσταμένης, καὶ κατεχούσης τὸν στὲ- 
φανον slc τύπον τῆς πόλεως. Ανωθεν δὲ καὶ χά- 
τωβθέν slot καὶ λοιπὰ ξόανα, ἅτινα σηµαίνει τοῖς 
πεπειραµένοις ἀκριθῆ γνῶσιν. 





ANONYMI 


DE ANTIQUITATIBUS CPOLITANIS 


LIBER SECUNDUS 


Qui incipit a Tzycanisterio, Hodegetrice ecelesia et Manganis ac pertingit ad Blachernas. 


INITIUM SECUND.E PARTIS, SEU DE TZYCANIS- Β ΑΡΧΗ ΤΟΥ AETTEPOr, ΗΤΟΙ Περ] TOY Τ2Υ- 


TERIO AC RELIQUIS. 


Porte :srem que /n Tricymbalo Tzycanisterii 
&tabant, 8 Basilio imperatore ex porticibus Pori 
nuncupati τῶν Χαλιναρίων, in ecclesiam Novam 
deductm fuere: posite autem prius fuerant a 
Constantino Magno e regione Senatus. Has, in- 
quam, Basilius exstructa Nova ecclesia, exportatas 
isthue advezit. 

De eodem 

Tzyeanisterium «condidit Theodosius Junior ; 
Trullatum vero stabulum pretioso marmore exor- 
nstum addidit Michael Theophili filius ; Basilius 
vero Macede Tzyoanisterium ampliavit. Demum 
nostris temporibus Constantinus Ducas pre aliis 
omnibus adauxit ; nam magnum  Triclinium, 
Hippodromum ac cubiculum unum ezstruxit. 


De eodem peregrina narratio. 

Iconio Persei et Andromede regis filie statue 
deducte sunt. Illic, ut fabule perhibent, draconi 
in latibulig agenti, pro victima virgo offerri con- 
sueverat. Cum autem Andromeda vinculis astricta 
ab eo devoranda esset, Perseus istac iter habens 
flentem feminam sciscitatur : ipsa rem omnem 
enarravit. Ille autem consistens, cum Gorgonis 
capitis vim jam expertus esset, versa retro facie 
lethiferum vultum bellue monstravit. Quo conspe- 
oto draco exstinctus est. Ideoque urbs, ut narret 


KANIZTHPIOY ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΟΙΠΩΝ. 

Ai χαλκαὶ πύλαι, αἱ ἴστάμεναι εἷς τὴν Τρικύμ- 
ὔαλον τοῦ Τζυκανιστηρίου, παρὰ Βασιλείου τοῦ 
θασιλέως ἐπήρθησαν ἀπὸ τῶν ἐμθόλων τοῦ Φόρου 
τῶν Χαλιναρίων * ἐστᾶθησαν δὲ παρὰ τοῦ Μεγάλου 
Κωνσταντίνου ἀντικρὺ τοῦ Σενάτου ^ κτίσας δὶ τὴν 
Níav, ἐπῆρε ταύτας xai ἀπῆγεν ἐκεῖσε. 


Περὶ τοῦ αὐτοῦ. 

Τὸ δὲ Τζυκανιστήριον ἕχτισε θεοδόσιος 6 Μικρός. 
Τὸν δὲ Τρουλωτὸν σταῦλον ἕκτισε Μιχαἡλ ὁ υἱὸς θεο- 
Φίλου, χόσµήσας αὐτὸν, xal µαρμαρώσας πολυτελῶς. 
ὍὉ δὲ Βασίλειος ὁ Μακεδὼν παρεξέδαλε τὸ Τζυχα- 
νιστήριον xal ἐπλάτυνεν. Ἐν δὲ τοῖς ἡμετέροις 
χρόνοις πλεῖον τούτων ἐἑπλάτυνε Κωνσναντῖνος 6 
Δοῦκας, κτίσας xal τὸν µέγαν Τρίκλινον, τὸν Ἱπ- 
πόδροµον, xal τὸν ἕνα κούθουχλον. 

Περὶ τοῦ αὐτοῦ ἀφήλησις ξένη. 

Ἐκ τῆς Ἰκονίων πδόλεως ἹἩερσέως στπλαι, καὶ 
᾽Ανδρομέδης, θυγατρὸς βασιλιχῆς, ἄκασιν. Ὡς οἱ 
μῦθοί φασι, ἐδίδουν θυσίαν τῷ ἐκεῖσε ἐμφολεύοντι 
δράκοντι, κόρην παρθένον * αὕτη γὰρ ἦν ἡ συνήθεια 
τῷ θηρίῳ, ὅτε καὶ ᾽Ανδρομίδα δεθεῖσα ἔμελλε «qe 
βορὰ γενέσθαι. 'O γοῦν Περσεὺς ἐχεῖσε ἐλθὼν πύ- 
θεται κλαιοόσης τῆς γυναικός. dj δὲ τὸ συμθὰν ἐξ- 
ηγήσατο. Too δὲ καθιστάτον, Γοργόνης χεφαλὴν ἐν 
πείρᾳ χατίχοντος, ὀπισσοφανῶς στραφεὶς, δείκνυαι 
τῷ θηρίῳ τὸ δηλητήριον, ἦν ἰδὼν τὸ θηρίον ἀπέψυξε, 














1233 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


- 1236 


xai διὰ τοῦτο ἐκλήθη 3, πόλις παρὰ Φἰλοδώρου Ao- Α Philodorus Logista, Iconium vocata ost, quod 


Ὑίστου 'Ixóviov, διὰ τὸ τὸν Περσές δεῖξαι tiv εἰχόνα 
ἐχεῖσε τῆς Γοργόνης. "Hv δὲ τῇ πόλει πρότερον 
ὄνομα Λαναεῖα' ἔπειτα ἐπλήσθη θρηνῳδίας, καὶ οὔ- 
τως ἐκλήθη θρῆνος. Ἔνθα καὶ ἐτελειώθη ὁ αὐτὸς 
Περσεὺς σὺν τῇ ᾽Ανδρομέδῃ ἐπάνω δὲ τῆς πύλης τῆς 
πύλεως ἑστηλώθη ἀμφότερα. Ai δὲ τοιαῦται στῆλαι 
ἤκααιν ἐπὶ Κωνσταντίνου, μετὰ τὸ πληρωθῆναι τὴν 
᾽Αντιοχέων ἐκκλησίαν, καὶ iv τῷ µεγάλῳ Κωνσταν- 
τίνου λουτρῷ ἵστησαν, πλησίον τοῦ Τζυκανιστη- 
plov. 
Περὶ τῆς Νέας. 

Tiv δὲ Νέαν ἔχτισε, xal τοῦ Φόρου τὴν Ὑπεραγίαν 
θιοτόχον, καὶ τὰ Τζήρου καὶ τὸν "Άγιον Διομήδην 
Βασίλειος ὁ Μακεδών. 

Περὶ τῶν Ὁδηγῶν. 

"Ott τοὺς Ὁδηγοὺς ἕχτισε Μιχαὴλ ὁ ἀναιρεθεὶς 
ὑπὸ Βασιλείου, πρότερον οἶκον ὑπάρχον-α. Kal τυ- 
φλῶν πολλῶν τῇ ἐχεῖσε οὔσῃ πηγτ βλεψάντων, xa) 
ἑτέρων πολλῶν θαυμάτων γεγονότων, ἐκλήθη Ὅδη- 
γός. 


Περὶ τοῦ Ζευξίππου λουτροῦ. 

'O δὲ ᾖΖεύξιππος τὸ λουτρὸν ὑπὸ Ζεθήρου κατε. 
σχευάσθη, xai ἑστοιχειώθη ἄπτεσθαι μετὰ κανδήλας 
ῥαλίνης, τὸ δὲ ὕδωρ ζέειν σφοδρῶς, xal τὸν ἀέρα τοῦ 
λουτροῦ. ᾽Αλόγιστοι δὲ τινες ἑλθόντες κατέστρεψαν 
τοῦτο: ὦ τῆς ζημίας ! 

Περὶ τῆς Ἱσταμένης στήλης i» τῷ ᾽Αρμαμένιφ. 
Ἡ δὲ Ἱσταμένη στήλη ἐν τῷ )Αρμαμίέντῳ Φωνᾶ 


τοῦ στρατιώτου ἐπὶ τοῦ βασιλέως, καὶ dv τῷ C 


ἐθδόμῳ ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ περὶ τὸ τέλος 
σπουδάζων ἀναγαγεῖν αὐτὴν ἐν τῷ κτισθέντι xlovi, xal 
μετὰ τὸ ἀναγαγεῖν αὐτὴν (η΄ περιελθουσῶν ἅμερων, 
κατηνέχθη τῆς βασιλείας. Τότε δὲ ἦν ὁ Ὀυχεώτης 6 
ὅσιος. 

Περὶ τῶν καλουµένων Τόπων. 

Οἱ δὲ λεγόμενοι Τόποι, ol πλησίον τοῦ ᾽Αγίου 
Ααζάρου, διὰ τοῦτο ἐκλήθησαν οὕτως ὁπότε ἐπα- 
νέστη Ἡασιλίσχος δρουγγάριος καὶ πατρίχιος, Ζή- 
νωνι τῷ βασιλεῖ , δευτέρῳ ἔτει xal δεκάτῳ μηνὶ 
τῆς βασιλείας αὐτοῦ, καὶ ἑδίωξεν αὐτὸν, καὶ ἐκρά- 
τησε Βασιλίσκος τῆς βασιλείας ἔτη δύο, Ἱ ποστρί- 
ψας δὲ ὁ Ζήνων μετὰ δυναστείας στρατοῦ ἀπὸ τῆς 
µεγάλές Αντιοχείας xal ἐλθὼν μετὰ ταραχῆς ἐν τῇ 
πόλει' προδοὺς ᾽Αρμάτιος τὸν στρατὸν τοῦ Βασιλ/- 


Perseus ibi Gorgonis icona monstraverit. Priscum 
vero urbis nomen erat Danaeia. Denique quia 
lamentationibus repleta erat, Threnus cognomi- 
nata fuit. In hac urbo Perseus et Andromeda 
vitam exegerunt, unde amborum statue porte 
urbis impositee sunt. He vero statue tempore 
Constantini advecte sunt, postquam absoluta 
fuit ecclesia Antiochenorum, 8ο in magno bal- 
neo Constantini prope Tzycanisterium collocate 
Bunt. 
De ecclesia Nova. 

Ecclesiam Novam, edem Sanctissime Deipare 
in Foro, ecclesiam 8. Michaelis Tzeri dictam ac 
S. Diomedem condidit Basilius Macedo. 


De ecclesia Deipare Hodegorum cognomine. 

Templum S. Deipare Hodegorum dictum ϱχ- 
struxit Michael, quem Basilius interfecit. Antea 
vero edes fuit complurium cecorum, qui a fonte 
ejus loci visum receperant, et quia alia multa mi- 
racula ibidem edita sunt, ideo Hodegus nuncupa- 
tum fuit. 

De Balneo Zeuxippi. 

Zeuxippi balneum Severus sedificavit, οἱ arte 
quadam ita instruxit, ut vitreis lucernis suecende- 
relur : ex eoque aqua ferventissime ebulliret, aer- 
que balnei calefieret. Id autem stolidi nescio qui 
venientes everterunt; o detrimentum! 


De statua qux in Armamento collocata est. 
Statua qua in Armamento visitur Phoca est ex 
milite imperatoris, quam ipse septimo imperii 
sui anno columnae imponi curavit ; duodevicesimo 
autem die ab erecta etatua imperio pellitur. Vive- 
bat tuno temporis S. Theodorus Syceota. 


De Topis ut vocant. 

Topi proxime S. Lazarum, propterea it& nun- 
eupati sunt, quod cum Basiliscus drungarius et 
patricius defecisset ab imperatore Zenone, ip- 
sumque decimo mense post secundum imperii 
annum solio deturbasset, ipse Dasiliscus bien- 
nium imperio potitus est. His exactis Zeno cum 
ingentibus copiis a magna Antiochia rediens, 
Constantinopolim cum omni bellico apparatu 
venit. Cum aute;n Armatius Zenoni studens, exer- 


σχου, φρονῶν τὰ τοῦ Ζήνωνος, ἔφυγε ὁ Βασιλίσκος D citum Basilisci prodidisset, Basiliscus una cum 


σὺν τῇ Ὑγυναικὶ xal τοῖς τέχνοις αὐτοῦ εἷς τὴν 
"Αγίαν Εἱρήνην τὴν παλαιάν. 'O δὲ Ζήνων ὥρισε 
γανέσθε τόπον  xpvenplou , x«l θρόνους τοῦ Ἱεροῦ 
καταλόγου , καὶ τῆς συγχλήτου, xal καθεσθέντων 
ἐκεῖσε πάντων , κατεδίχασε τὸν Ἡασιλίσκον, καὶ 
ἐξώρισεν αὐτὸν εἷς Λίμνας Ὑώρὰ Καππαδοκίας 
ἔσωθεν καστελλίου . Τῆς δὲ θύρας σφραγιίσης ἀπὸ 
λιμοῦ, xal δίψης, xal ψύχους παρέδωκαν τὰς ἑαυτῶν 
Ψυχάς. Καὶ τούτου χάριν ἐχλήθησαν Τόποι, διὰ 
τοὺς καθεσθέντας χριτὰς bxsios καὶ ἱερεῖς. Ἔφθανον δὲ 
ἐκεῖθεν τὰ κτίσματα τῶν Τρικλίνων παρὰ τοῦ Μεγάλου 
ζζωνεταντίνου χτισθέντα. 


ΡΑΤΑΟΙ. κ. CXXII. 


uxore οἱ liberis in ecclesiam antiquam S. Irenes 
fuga se recepit. Zeno autem jussit fieri loca judi- 
ciaria, et. sedes clero et senatui; ac ubi omnes 
consedissent, condemnavit Basiliscum, et in Lim- 
nas locum Cappcdocie relegavit et castello in- 
clusit, atque obserato ostio, sic ille fame, siti ao 
frigore una cum uxore ac liberis exstinctus inte- 
riit. Ob hunc igitur judicum ao sacerdotum con- 
sessum, locus ille Toporum nomen nactus est. 
Eo usque vero pertingebant triclinia a Constantino 
Magno exstructa. 


39 


1991 


De $ancio Laxaro. 

Templum 8. Lazari fundatum est a Basilio Ma- 
cedone, quod deinde Leo ejus filius in majorem 
formam reduxit, plurimisque possessionibus dita- 
vit, 8ο monasterium eunuchorum fecit. Bo etiam 
ex Cypro reliquias S. Lazari, et ex Bithynia sancte 
Marie unguentifere transtulit. 


De Sancto Demetrio. 

Sancti Demetrii edem que supra muros exstat 
Bardas Cesar sdificavit, avunculus Michaelis, 
quem interfecit Basilius apud 8. Mamantem, jam 
antea ipso Cesare, dum una cum Michaele Orien: 
talem expeditionem suseiperet, membratim con- 
. ciso in conspecta Michaelis ex sorore sua geniti. 
Frater quippe eret Bardas Theodore Auguste, que 
mater érat Michaelis. 

De templo Stíri nuncupato. 

Templum Arehangelorum 8tiri diotum, a muliere 
quadam sterili, que erat patrioia, cognomen ob- 
tinuit, et fuit tempore Leonis Macele parvum 
oratorium. Igitur a muliere nomen habuit, a cujus 
obitu a septuagesimo quinto anno magnus Jusli- 
nianus magne ecclesie conditor ibi templum edi- 
ficavit. At templis terre motu collapsis, illud post 
annos trecentos et triginta octo renovavit Basilius 
Macedo, qui insuper ablatam a Βἰγαίθρίο phia- 
lam aneam illuc transtulit. Et tunc eversum est 
signum illud magice consecratum, maximum, et 
pre oeteris necessarium, videlicet Conopionis 
cum musois, culicibus, pulioibus, cimicibus, que 
ab anvis ducentis septuaginta in urbe non com- 
paruerunt. 

De Manganis. 

Mangana Constantinus Magnus edificavit pro 
officinis imperatoriis. Dicta autem sunt Mangana, 
quod illic reposita essent omnia instrumenta bel- 
ljca, et materie mechanice, et apparatus necossa- 
rius ad oppugnanda monia. 

De Ογπερίο. 

In locum nuncupatum Cynegium olim violenta 
morte perempti projiciebantur, eoque in loco sta- 
tue quedam visebantur. Huc Theodorus Anagnos- 
tes cum Himerio Chartulario profectus, vidit sta- 
tuam brevem, sed valde latam. Me autem, inquit 


APPENDIX AD MIOHABLEM PSELLUM. 


12239 


| Περὶ εοῦ ᾽Αγίου Λαζάρου. 

Ὁ δὶ "Αγιος Λάζαρος ἐκτίσθη μὲν παρὰ τοῦ 
Μακεδόνος, ὕστερρν δὲ παρὰ Αέρντας τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ 
ἐπλατύνθη, ἀποχαριακμένου iv. τῷ τοιούτῳ vaip κτή, 
µατα πολλὰ, καὶ slc εὐνοάχων μονὴν ταύτογ ἀκοχατ- 
ἔστηαιν. Ἔφερε δὲ ἀπὸ Κύπρου καὶ τὰ ἅγια Asl. 
φανα τοῦ ἁγίου Λαζάρου, καὶ ἀπὸ Βιθωνίας τῆς 
ἁγίας Maplac τῆς popepápoo , καὶ ἐπέθετο ἐχεῖσε 
ταῦτα. 

Περὶ τοῦ ᾿Αγίου Δημητρίου. 

Τὸν δὲ ἅγιον Δημήτριον τὸν ἄνωθεν τοῦ τείχους 
ὄντα, ἔκτισε Βάρδας ὁ Καΐσαρ, ὁ θεῖος τοῦ dwaips- 
θίντος Μιχαἡὴλ παρὰ Βασιλείου εἰς τὸν ᾽Αγιόν Μά- 
µαντα, καὶ αὐτοῦ τοῦ Καΐσαρος χαταχοπέντος ἔξωθεν, 
ὅτε μετὰ τοῦ Μιχαἡλ συνεξῆλθεν εἷς «àv ᾿Ανατολὴν, 
μεληδὸν ἐνώπιον Μιχαλλ τοῦ ἀνεψιοῦ αὐτοῦ. Αδελφὸς 
γὰρ ἐνύγχανεν ὁ Βάρδας τῆς Αὀγούστης θερξώρας, τῆς 
μητρὰς αὐτοῦ Μιγαήλ. 

Περὶ τοῦ Στείρου vao. 

"Oct ὁ Στεῖρος ναὺς τῶν ἱλρχαγγέλων ἀπὸ σεείρας 
γυναικὸς ἔλαθε τὴν προσηγορίαν, πατρικίας οὕσης, 
καὶ ἐν τοῖς χρόνοις Λέοντος τοῦ ἹΜαχέλου εὐχτήριον 
μικρὸν ἣν. Από δὲ τῆς χυναικὸς ὠναμάσθη ὁ τόπος, 
καὶ τολεοτησάσης, διῆλθον χρόνοι os', καὶ ἐκτίεθη 
ὁ ναὺς παρὰ ᾿]ουστιτιανοῦ «o8 Ἰεγάλου, τοῦ usie 
στορος τῆς Μεγάλης ἐκκληαίας, Συμπτωθέπων δὲ 
φῶν γαῶν ὑπὰ τοῦ σειαμοῦ μετὰ ἈΧρόνους τλη, &u- 
εχαίνισεν αὐτὸν Βασίλειος ὁ ἹΜαχεδὼν, ἅστις καὶ ἐκ 
τοῦ Στρατηγίρυ ἄρας τὴν φιάλην τὴν χαλκῆν, τέ- 
θεικεν αὐτὴν ἀἐχεῖσε, καὶ τηνικαῦτα Καρελόθη τὸ 
μέγιστύν Φε καὶ ἀγεγαιότητον τῶν ἐν S wn , 
Buàaovót: τοῦ τε Κωνωπίρνας, wa] τῶν μυιῶν, καὶ ity 
ἐμπίβων, καὶ ψάλλῳν, καὶ χμβίδῳν, Ἐρότερεν χρόνους 
ρα μὴ ὄντων ἐν τῇ miis, 

Περὶ Μαγγανᾶῶν. 

Τὰ δὲ Μάγγανα ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἕκτιαν 
λόγῳ τῶν βασιλικῶν ἐἑργοδααίων, Ἐκλήθι δὲ Μάγ- 
γανα διὰ τὸ τὰ µάγγανα πάσης τῆς πόλεις, καὶ τὰς 
μηχανικὰς ὕλας ἐκεῖαι ἀπονεῖσθαι, xci τὰ πρὸς τὴν 
τειχοµαχίαν σκεύη. 

Περὶ τῶν Ἠννηγίων. 

ἵΏτ δὲ τῷ τόπῳ τῷ καλουμὲνῳ Κυνήγιον ἐἑβαι- 
πτοντο πρῶτον ol βιοθάνατοι. "Hoxv δὲ «ινε ἐκεῖσε 
στῆλαι. ᾿Απελθὼν δὲ Θεόδωρος Αναγνώστης μετ 
'μερίου Χαρτουλαρίου, εἶδεν ixsfog στήλην μικρὰν 
τῷ µήκει, καὶ πλατεῖαν mdvo. ᾿Εμοῦ δὲ, φησὶν à 


Theodorus, admirante, interrogavit Himerius et ipse D θεόδωρος, θαυμάζοντος, ἔφη à Ἱμέριος x«i αὐτὸς 


mirgbundus, quisnam Cynegium condidit? tum 
ego : Maximinus exstruxit, Aristides vero dimen- 
sus est : et protinus statua illa delapsa Himerium 
oppressit. Mihi vero cum ad templum perterritus 
fugissem, et quod acciderat, nuntiarem, nemo prius 
credidit, quam rem jurejurando conflrmarem. 
Aliquot igitur ex perempti cognatis et familiaribus 
imperatoris mecum ad Cynegium perrexerunt, et 
antequam ad viri cadaver accessissent, statue 
casum admirati sunt. Ceterum Joannes quidam 
philosophus dixit, se deprehendisse, fore ut pre- 
clarus quidam vir isto signo opprimeretur. Quo 


θαυμάζων, "Ὅστις ὁ xsloac τὸ Κυνήγιόν ἐστιν 1 
Ἠμοῦ δὶ εἰπόντος, Μαξιμῖνος 6 µτίααςε, καὶ 'Api- 
στείδης ὁ καταµετρήσας, παριωθὺ πεσεῖν τὴν οτή- 
λην, xal κροῦσαι τὸν Ἰμέριον, καὶ μετὰ φαῦτα 
λανατῶσαι., Καὶ φοθηθέντος pou, καὶ πρὸς τὴν ἐκ- 
κλησίαν φυγόντυς καὶ καταγγέλλοντος «à πραχθέννα, 
οὐδείς qoi ἐπίστευαεν , ἕως ἂν ὅρκοις αὐτὸ θες 
δαίωσα. Οἱ οὖν οἰκεῖοι τοῦ τελευτήσαντος, καὶ el 
Φίλοι τοῦ βασιλέως σὺν ἐμοὶ ἐπορεύθησαν iv 36 
Κυνηγίῳ καὶ πρὸ τοῦ τῷ πτώματι τοῦ ἀνδρὸς ἐγ- 
γίσαι, τὸ πτῶμα τῆς στήλης ἐθαύμαζον. Ἰωάννης 
δέἑτις φιλόσοφός φησιν, ὅτι εὗρεν ὃπὸ τούτου τοῦ 














1290 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


133Q 


ζωδίου ἔνδοξον ἄνδρα τοθγηξάμενον, ὑφ᾽ οὗ Φιλιππι- A comperto Philippicus imperator, illud signum in 


xà ὁ Paris φληροφορηθεὶς, ἐκόλευσε τὸ αὐτὸ 
ζώδιον ἐν αὐτῷ τῷ τόπῳφ καταχωσθῆνα,. 
Περὶ τῶν Ἠγαντείων ὁστέων. 

"Qw ἐν τῷ vaip τοῦ Αγίου Μηνᾶ, iv τῇ ᾿Ακροπό- 
λε, ἂρυγμα εῥρέθη, ὅτε ἐκρθαρίζετο, wai darà du- 
Δρώπων ἉἨιγάντων alg πλῆβρς, ἄτινα θιχσάµενος 
Ανρστάαιος ἆ βαφιλεὺς, εἷς τὰ Παλάτιον ψατέθετῃ 
αἷς βαῆμα ἐξα[αιον. 

Περὶ τοῦ Πιττακίου. 

Ὥτι ὁ λεγάμειας Πιττάκιας, στῴλη ἐν αὐτῷ 
ἵστατο τοῦ µεγάλαυ Λόέονγτας τοῦ Μαχέλου, ἂν ἁνή- 
Ίειρεν Εάφημίφ à τούτου γνησίᾳ ἀδελφὴ, ὅτι οἶχος 
ὧν huie. αὐτῆς, καὶ ἑκάφτῃ ἑθδομάδι εἲς αὐτὴν 
ἀπήβχετο à βασιλεὺς Δέων, ξιό τὰ εἶναι αὐτὴν σώ- 
qgova xa) παρθένρν. Καὶ οἱ ἀδικούμεναι τε φπαλι- 
vno εἶμι, ἥτε θεματικοὶ, jj καὶ ἀπὸ πάσης τῆς οἱ- 
χουµένης, ἐκεῖσε slc τὰς βαθμίδας τοῦ Χίονας ἐτί- 
βουν τὰ πιτιάχια αὐτῶν, φυλασσάγτων αὐτὰ Ταξεω: 
gw * xal ὁπόταν ἤρχετο ὁ βασιλεὺς, ἐλίδργτο αὐτῷ, 
καὶ παρ’ εὐθὺς ἑλάμθανεν busigs ἕκαστος τὴν Ads 
αὐτοῦ. Ὅτε δὲ ἦν ὁ βασιλεὺς iv τῷ παλατίῳ καθ 
ἑκάστην πρωΐαν, ἔπεμπεν ὁ βασιλεὺς ἑθδομαδάριόν 
τινα, καὶ ἑλαμθάνετο ἀπὰ τῶν ταξεωτῶν τὰ ῥιπτό- 
pus itat us πιττόχις, val ἐποίει ὁ βασιλεὺς τὰς 
λύσεις καὶ τὰς ἀποφάσεις τῶν πιττακίων, καὶ ἆδίδου 
καθ) ἑχάστην τοῖς ἑβῥομαδαρίοις καὶ Χκοιτωνίταις 
αὐτοῦ, καὶ ἁπήγαγον πρὰς τὴν αὐλὴν τοῦ Βιττακ/ου, 
καὶ ἐδίδουν οἴτρι τοῖς φυλάφσουσι, γάχεῖνοι τοῖς 
δερµένοις. Διὸ καὶ οἱ μέλλρυτες διοικεῖσθαι ταχέως, 
ἁφπέρας dxlgouv τὰς δεήσεις, καὶ τῇ ἐπαύριον ἑλάμ- 
μον 1b πέρας. Καὶ οὕτως ἐκλήθη d τόπας [Πιττά- 
TTD 

liso! τὰ ήβούλου. 

"Qvi τὰ Εῤόρήλου ἔχτισεν Βὔῤουλος Πατρίκιος Pv 
τοῖς χρόνοις Ἰουστίνου τοῦ Gpqxóc: οἶκος γὰρ αὐτοῦ 
ἦν. 

Μερὶ τοῦ 'Ὠσ.ου Σαμψών. 

Tà» 0$ Ὅσιον Σομὼν ἔχτιαεχ à φἀτὰς ὄψιος, προ: 
τροτᾷ τοῦ μεγάλου Ἰουστιμιανοῦ ' ἐκεῖσε γὰρ ἴάθη à 
βασιλώς. . 

Περὶ vou 'Aylou Τράφωγος, 

'Q ὃν Ἰαίόωρος, ὁ τοῦ Ἰύθφόλου ἀδεαφὸς, τὸν 
ἑαυτοῦ οἶκην ποιήαας wa, ὄχκτιας cual τὸν "Αγιον 
Τρύφωνα, ἐπικυρώσας καὶ χτήµατα πολλά. 


Περὶ τὰ Προτασίαυ. 


ü 


eodem loco terra obrui jussit. 


De gigantum ossibus. 

Cum ecclesia S. Mene in Acroppli purgare- 
ipr, reperta est ibi fossa gigantum ossibus re- 
plea, quam ubi imperator Anastasius vidit, in 
palatium ut insigne spectaculum transferri cura- 
vit. 

De Pittacia. 

In loco nuncupato Pittacio, magni Leonis Ma- 
celli visebatur statua, quam erexerat Euphemia 
germana ejus soror, quod ihj domum haberet, 
singulisque hebdomadis ad eam imperator yenti- 
taret, quia temperans admodum erat, et perpetuam 
virginitatem servabat. Quotquot igitur injuria ah 
aliia affecti eraat, vel oivea, vel provinoiales, vel 
8x quacunque alia orbis parte, libellos suos gra- 
dibus ejus columns reponebant, asseryantibue 
illos apparitoribus, a quibus postea imperatori, 
istuc venienti, offerehantur, et accipiebat ibi ex 
tempore quilibet jus suum. Quando vero in ῃᾶ- 
latio commorabatur imperator, quotidie primq 
mane mittebat ex hebdomadariis aliquem ad reci- 
piendos a predictis ministris oblatas libellos sup- 
plices, ad quos ipse continuo respondebat, et reg- 
ponsiones per habdomadarios seu cubicularios 
remittebat ad aulam Piítacii appellatam, oustodi- 
bug restituendas, qui supplicibus reddebant. Quare 
qui cito eibi satisfieri cupiebant, vespere illio de- 
ponebant supplices libellos, et postridie sententiam 
accipiebant. Hinc locus ille Pittacius nuncupatug 
fuit. 

De zenodochio Eubili diclo. 

Xenodochium Eubuli nuncupatum condidit En- 
bulus patricius, tempore Justini Thracis; domus 
quippe ejug ibidem erat. 

De Sancto Sampsone. 

Xenodochium Sampsonis appellatum, ipsemet 
S. Sampson condidit, impulsu Justinigni magni; 
quoniam ibi sanatus fuit idem imperator. 

De Sancta Tryphon. 

Isidorus Eubuli frater domo sua in Bpplesiam 
conyersa Sanctum Tryphonem ezstruxit, myltigqug 
possessionibus locupletavit. 


De Protasia. 


Ὦ pi» tégac τοῦ Οὐρθικίου ἐκλήΔη Ἡροατασίου. Β —Loous dictus Urbicii, olim Protasji vocabatur. 


'H δὲ Θεοτόκης à vaàc αὐτοῦ ἑκτίσθη παρὰ Ἰουσςί- 
vau βασιλέως, ταῦ ἀνδρὴς «ie λωθῆς, ἀπὸ Κουροπαλά- 
των, σοῦ ᾿οωστινιαγαῦ ποῦ ἸΜεγάλου ὄντος ἀνεψιοῦ, 
Ἀνελθόντων χρόνων ον’. 

Bep! τὰ Οὀρθιχίον. 

"Qc. τὰ ϱἐρθικίου d Θεοτόκος παρὰ Οὁρθικίου 
πατρικίου ἄλλου ἐκτίσθη, καὶ στρατηλάτου τῆς 
᾿Ανατολῆς Βαρθάτου, ἱατορήαφαγτος τὰ στρατηγικὰ 
ἐν τοῖς χβόνρις ᾽Αναστασίοι τοῦ Διχόραυ, μετὰ ρπ 
χβόγομς τοῦ «Σισθῆναι τὴν Κωγσταντιγούπολιν. Ὦ δὲ 
οἶκος αὐγοῦ εἰς τὰ Χφμένου ἄν, καὶ ἕπερος φώτορ 
ojos εἷς τὰ Σαρασήγιρυ; 


Templum autem Deipare, eodem in lpco, conditum 
est a Justino Ggropalate imperatore, marito Lobes, 
Justiniani msgni sororis fllio, post annos ducentos 
quinquagintg. 
De iempio Deipare cognomine [Ithicii, 

Tempinm $8. Deipare Urbicii appellatum 8x 
struxit alius quidam Urbicius patricius et magi: 
ster militum Orientis Barbati, qui de re militari 
Scripsit, tempore Anastasii Dicori, centum pt 
octoginta annis post conditam Constantinopolim. 
Domus ejus una erat in n Ghameng, altera in Βίος 
tegiQ. 


1331 


De Strategio. 

Alexandri Macedonis statua in Strategio supra 
magnam columnam erecta visitur, que prius 
Chrysopoli stabat; quod ibi exercitui suo duplex 
stipendium uno eodem tempore erogaverit. Quare 
urbs illa a Macedonibus nuncupata fuit Chryso- 
polis, 8 populo vero strategium. Annis autem sex- 
centis quadraginta et octo, postquam heec statua 
Chrysopoli erecta fuit α plebo, Constantinopolim 
eam transporiari curavit Constantinus Magnus; 
eodemque in loco propter planitiem milites exer- 
ceri solebant. Monolithum ibidem collocatum, frag. 
mentum erat illius, quod in Hippodromo ezstat, 
Delatum autem est Athenis, sub Theodosio Ju- 
niore, a l'roclo patricio. Eodem in Strategio positus 
erat Tripus, preteritarum, presentium et futura- 
rum rerum notitiam continens : item Polus Aus- 
tralis, δὲ catinus Tricaccabi, qui jacet in loco 
Tzyri dicto; is enim pro oraculo erat : proxime 
autem, urbis Fortuna visebatur; que omnia Bar- 
das Cesar Michaelis avunculus, partim alium in 
locum transportari curavit, partim confregit com- 
minuitque. 

De parvo Strategio. 

In parvo Strategio exstat Leonis Macelle sla- 
iua. 

De Chalcopratiis. 

In Chalcopratiis a Constantino Magno habita- 
runt Judei, annos ceotum et triginta duos, ven- 
debantque ibi erarcenta. Theodosius vero Junior, 
eis inde expulsis, locum repurgavit, ac templum 
S. Deipars condidit ; quod terre motu collapsum 
reedifleavit Justinus, qui ex Curopalata potitus est 
imperio, 8ο insuper possessionibus immobilibus 


locupletavit. 


De sacro Condilorio quod ibidem visitur. 

Sacrum Conditorium in Chalcopratiis Justinus et 
Sophia condiderunt, templum reedificantes. Ibi 
lectorum officio fungebantur Michael Βαπραῦο 
Curopalata antequam imperio potiretur, et Bardas 
Cesar, Michaelis avunculus, et complures magi- 
stri : eodemque in loco deposita jacet zona et 
vestis sanotissime Deipare. Maforium autem in 
Blanchernis asservatur. 

De Sancto Jacobo. 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1233 


Περὶ τοῦ Στρατηγίο. —— 

"Ott τὺ χαλούμενον Στρατήχιον, ἡ στήλη ἑστὶν 
Αλεξάνδρου τοῦ Μαχεδόνος, ἡ ἐν τῷ µεγάλῳ xlow 
Ἱσταμίένη, xal ἵστατο πρῶτον slc Χρυσόπολιν, ὅτι 
τὸν στρατὸν αὐτοῦ ἐκεῖσε ἑρόγευσε διπλῆν ῥόγαν τὸν 
ἕνα χρόνον’ διὰ τοῦτο ἐκλήθη τὸ ὄνομα τῆς πόλεως 
παρὰ τῶν Μαχεδόνων Χρυσόπολις. Τὸ δὲ Στρατήγιον 
ὠνομάσθη παρὰ τοῦ λαοῦ' ᾽Ανηγέρθη ἡ στήλη παρὰ 
τοῦ πλήθους τοῦ λαοῦ ἀνὰ τῶν yu» ἐτῶν. Ὁ δὲ 
Μέγας Κωνσταντῖνος ἔφεριν αὐτὴν sl; τὴν πόλιν. 
Ἐχεῖσε δὲ ἀπεδοχιμάζοντο οἱ στρατιῶται, ὅτι πιδίον 
ἦν ὁ τόπος. Τὸ δὲ Μονόλιθον, τὸ Ἱστάμενον ἐχεῖσς 
ἀπόχομμα τοῦ Ἱσταμένου sic τὸ Ἱπποδρόμιον ἂν. 
κε δὲ ἀπὸ ᾽Αθηνῶν παρὰ Ἡρόχλου πατρικίου idv 
τοῖς Ὑχρόνοις τοῦ μικροῦ Θεοδοσίου. Ἱστατο δὲ εἰς 
τὸν αὐτὸν τόπον τὸ Στρατήγιον, καὶ ὁ Τρίπους ἔχων 
τὰ παρῳχηκότα, τὰ ἐνεστῶτα καὶ τὰ μέλλοντα, καὶ 
ὁ νότιος πόλος xai ἡ λεκάνη τοῦ Τρικακκάδου, à τε- 
θεῖσα clc τὰ Τζύρου. Εἰς μαντεῖον ἦν à τόπος. Ηλησίον 
δὲ ἐχεῖσε ἦν καὶ d Τύχη τῆς πόλεως. Ὁ δὲ Βάρδας 
ὁ Καΐσαρ, ὁ θεῖος Μιχαὴλ, µετέθηκε, xal. παρέλυσεν 
αὐτὰ, xal συνἰτριψε. 


Περὶ τοῦ μικροῦ Στρατηγίου. 

Ὁ δὲ μιχρὸς Στρατήγιος ὑπάρχει στήχη τοῦ Λεω- 
μακέλου, 

Περὶ τῶν Χαλκοπρατείων. 

Ὅτι τὰ καλούμενα Χαλκοπρατεῖα, πρότερον ἀπὸ 
τοῦ Κωνσταντινου τοῦ Μεγάλου χατοιχία ἦν τῶν 
ουδαίων. σαν δὲ ἐχεῖσε χρένους pAB' καὶ ixi- 
πρασκον ἐχεῖσε τὰ χαλχώματα. Ὁ δὲ Μιχρὸς θεοδό- 
σιος ἑξέωσεν αὐτοὺς ἐκεῖθεν, xal ἀνακαθαρίσας τὸν 
τοιοῦτον τόπον, ναὸν τῆς θεοµήτορος ἀνήγειρε, ὑπὸ 
σεισμοῦ συµπτωθέντα ἸΙουστῖνος à ἀπὸ Κουροπαλά- 
των αὐτὸν ἀνήγειρε, xal ἀχίνητα χτήµατα ἀπεκύ- 
pct. 

Περὶ τῆς dv αὐτῇ ἁγίας Σοροῦ. 

Τὴν δὲ ἁγίαν Σορὸν εἰς τὰ Χαλκοπρατεῖα Ἰουστῖ- 
voc καὶ Σοφία ἔχτισε, καὶ τὸν vabv ἀνοικοδομήσαν- 
τες. Ἐκεῖσε ἦν ἀναγινώσκων ἨΜιχαὴλ ὁ Ῥαγγαθὲ 
καὶ Κουροπαλάτης πρὸ τοῦ βασιλεῦσαι, καὶ Βάρδας 
6 θεῖος Μιχαὴλ, vat πολλοὶ τῶν µαγίστρων' ὅπου 
καὶ ἀπόκειται fj ζώνη καὶ di ἐσθὴς τῆς ὑπεραγίας 
Θεοτόκου. Τὸ δὲ ἅγιον µαφόριον χεῖται ἐν Βλαχέρναις. 


Περὶ τοῦ Αγίου Ἰαχώδου. 


Templum 8. Jacobi idem imperator edificavit, D ᾿Ανήγειρε δὲ xal τὸν "Άγιον Ἰάχωθον ὁ αὐτὸς 


ac in sacro conditorio sanctorum Innocentium 
reliquias reposuit; item Simeonis Theodochi, pro- 
phetm Zacharis, et Jacobi fratris Christi. Pre- 
terea in sinistra parte sacri conditorii asservatur 
coma 8. Joannis Precursoris; in dextra vero 
parte sanctarum mulierum unguentifererum cor- 
pora. 
Le basilica. 

In ea parte ipsius basilice pone Miliarium, que 
aureo laqueari operta est, stabat statua virilis inau- 
rata, ubi etiam visebatur Examum Heraclii impe- 
ratoris, ac genuflexa Justiniani tyranni status. Illic 


βασιλεὺς, xal κατέθηχεν iv «f Σορῷ τῶν ἁγίων 
Νηπίων τὰ λείψανα, καὶ τοῦ ἁγίου Συμεὼν τοῦ 
θεοδόχου, καὶ τοῦ ἁγίου προφήτου Ζαχαρίου, καὶ 
τοῦ ἁγίου Ἰακώδου τοῦ ἀδελφοθέου' καὶ ἐν τῇ ἁγίᾳ 
Σορῷ, iv εὐωνύμφῳ μὲν τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ 
Ἡροδρόμου τὰς τρίχας, àv δεξιᾷ δὲ τῶν ἁγίων µυρο- 
φόρων γυναικῶν. 
Περὶ τῆς Βασιλικῆς. 

Bic δὲ τὸν τῆς Βασιλικῆς χρυσόροφων ὀπίσω τοῦ 
Μιλίου, ἦν ἁνδροείκελον ἄγαλμα χρυσέµθαφον, ἔνθα 
Tv τὸ Ἔξαμον Ἡραχλείου τοῦ βασιλέως, καὶ Ύονυ-- 
κλινὲς Ἰουστινιανοὺ τοῦ τυράννου, Ἐκεῖ à Τερδίλις 











1238 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 





1234 


ἐδημηγόρησεν * lv οἷς ἑλίφας ἵστατο παμμµεχέθης À et Terbelis concionatus est. Item eodem in loco 


ὑπὸ Σεθήρου κατεσκευασµένος. Ὄρος δὲ Tv πρὸς 
τοῦ μέρους τῶν ἀναθαθμῶν, ἔνθα ἣν καὶ σχολὴ φυ- 
λαττόντων τὴν πόλιν. Ἔμενε δὲ ἐκεῖσε ἀργυροχόπος 
ἑναντίοις ζυγοῖς τὴν πράσιν ποιούµενος, καὶ τοῦ 
οϊχήματος αὐτοῦ πορθουµένου, ἠπείλει τῷ τὸν ἐλέ- 
φαντα φυλάττοντι θάνατον, εἶ μὴ τοῦτον κρατήσειεν, 
Ὁ δὶ θηροκόµος oóx ἑνεδίδου, ὃν φονεύσας ὁ ζυγο- 
πλάστης δίδωχε βορὰν τῷ ἑλέφαντι. Τὸ δὲ θηρίον 
ἀτίθασσον ὃν, xal αὐτὸν ἀνεῖλε' καὶ ὁ Σεθῆρος ἀκού- 
σας τῷ θηρίῳ θυσίας ἤνεγκεν. Ἐν αὐτῷ δὲ τῷ xóm 
παρευθὺς ἀνετυπώθβη τό τε θηρίον xal ὁ θηροχόµος. 
Ἓνθα καὶ Ἡρακλῆς ἐλατρεύθη, πολλὰς θυσίας δι- 
ξάμενος, ὃς ἐν τῷ Ἰπποδρομίῳ µετετίθη. Ἐπὶ δὲ 
Ἰουλιανοῦ ὑπατιχοῦ ἀπὸ 'Ῥώμης ᾖλθεν ἐπὶ τὸ Βυ- 
ζάντιον. εἰσήχθη δὲ μετὰ στηλῶν δέκα. 


Περὶ τὰ Πατρικίας τῆς ὑπεραγίας θεοτόκου. 

Εἰς τὸν ναὺν τῆς Ototóxou τὰ Ἡατρικίας, ὄπισθεν 
τῆς ἁγίας Σοφίας, ol βασιλεῖς ἤρχοντο ἐπὶ ταῖς προε- 
λεύσεσι μετὰ τῶν δεσποινῶν, ὅτε ἔμελλον ἀπελθεῖν 
εἰς τὴν ἁγίαν Σοφίαν’ οἶκος γὰρ T ἐκεῖσε κτισθεὶς 
παρὰ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου. Αἱ δὲ πατρἰχιαι, 
«i Ζωσταὶ, [καὶ] ol πατρίχιοι ἐχεῖσε προσήρχοντο, 
xal ἤλλασσον τὸν βασιλέα καὶ τὴν δἐσποιναν μιτὰ καὶ 
τῶν πραιποσίτων. 

Περὶ τοῦ Βοσπορίου, 

"Ow τὸ Ὡοσπόριον, καθώς Φησιν ᾽Ιωάννης ὁ 'Av- 
τιοχεὺς, ὅτε Βύζας ἔχτισε τὸ Βυζάντιον, βοῦν ἀπίστει- 
λεν ἀπὸ τοῦ Ἡροσφορίου, καὶ ἀπῆλθεν siq Χρυσόπο- 


λιν, καὶ οὕτὼς ἐκλήθη Ἀοσπόριον. Ἐκεῖ δὲ ἐπω- C 


λοῦντο οἱ βόες xal sl; τὸ σιγματοειδὲς τεῖχος μέχρι 
τοῦ Κοπρωνύμου, Ἐκεῖνος ὥρισεν εἲς τὸν Ταὓρον 
πωλεῖσθαι. 


Περὶ τοῦ ᾽Αγίου Παύλου τοῦ Ὀρφανοτροφείου. 

Τὸν δὲ "Άγιον Παῦλον τὸ Ὁρφανοτροφεῖον ἀνήγειρεν 
᾿Ιουστίνος καὶ Σοφία. ὡσαύτως xai τὸν "Όσιον 
Ζωτιχὸν, xal ἑτύπωσαν ἀναπαύεσθαι τοὺς λωθοὺς 
ἐχεῖσε, xal σιτηρέσια λαμθάνειν. Παρίστατο δὲ Ζω- 
τιχὸς ὁ πρωτοθεστιάριος αὐτοῦ τοῖς κτίσµασιν, 

Περὶ τοῦ Νεωρίου. 

"Ott ἡ λεγομένη λίμνη τοῦ Νεωρίου βοῦν εἶχεν 
Ἱστάμενον χαλκοῦν παμµεγίέθη. Κράζειν δὲ ἔλεγον 
αὐτὸν ὡς βοῦν µίαν νοῦ ἐνιαυτοῦ, καὶ Ὑίνεσθαι παρᾶ- 
πτωμά τι ἐν τῇ .ἡμέρᾳ ἐχείνῃ. Ἐστοιχείωσε δὲ ὁ 
αὐτὸς Κόνων, lv ᾧ xal ἄγορα τῶν θαλασσίων ἐμπόρων 
τὸ πρότερον ἦν, ἐπὶ δὲ Ιουστίνου µετετίθη εἲς τὸν 
Ἰουλιανοῦ λιμένα. 

Περ! τὰ τοῦ Βασιλίδος καλούμενα. 

Τὰ δὲ Βασιλίδος, οἶκος ἦν Βασιλίδους πατρικίου 

καὶ κοιαἰστορος τοῦ Μεγάλου Ἰουστινιανοῦ. 
Περὶ τῶν ᾽Αρχαδιανῶν. 

"Ou ὁ Άγιος Ἰωάννης αἱ ᾿Αρχαδιαναὶ, παρὰ 
Αρκαδίου ἐκτίσθη, ἐπιλεξαμένου καὶ ix τῶν πολιτῶν 
χιλιάδας VE εἲς ὀψίκιον αὐτοῦ, ἤγουν εἲς τὰ πρό- 
κέενσα, ὃ ἐστι μετὰ στασίµατα - ἐκάλεσε δὲ αὐτοὺς 'Ap- 


erectus erat a Severo elephas ingentis magnitudi- 
dis. Erat autem collis ante partem graduum, ubi 
et schola custodum urbis excubabat. Habitabat 
etiam ibi argentarius qui lancibus iniquis in ven- 
dendo utebatur, cujus officina cum ab elephanto 
subverteretur, mortem ille interminatus est ejus 
custodi, nisi belluam cobiberet. Magistrum autem 
elephanti, cum minas ipsius floccifaceret, interfecit 
falsus ille libripens, et elephanto devorandum ob- 
jecit. Bellua vero necdum cicurata ipsum una sus- 
tulit. Quod ubi rescivit Severus elephanto sacrifl- 
cavit, et in eodem loco ipsius bellum ejusque ma- 
gistri statuas erexit. Ibidem quoque Hercules 
multis sacrificiis colebatur, qui postea in Hippo- 
dromum translatus est; Juliano enim consule 
Roma Byzantium advectus fuituna cum aliis decem 
statuis. | 
De templo S. Deiparz Patricize nuncupato. 

In ecolesiam S. Deipare cognomine Petricism, 
quie est pone S. Sophie ecclesium, imperatores et 
augustm ibant processionum causa cum ad San- 
ctam Sophiam ituri essent; etenim domus ibi erat, 
quam Constantinus Magnus exstruxerat. Huo acce- 
debant patricie, Zostem ac patricii una cum pre- 
positis, ac imperatori et auguste mutatoria porri- 
gebant. 

De Bosporio portu. 

Bosporius portus ita nuncupatur, ut inquit 
Joannes Antiochenus, quod, quando Byzas condi- 
dit Byzantium, bovem solvit & loco Prosphorio 
dicto, qui tranavit Chrysopolim usque, et ideo 
angustis ille maris Bosporium appellantur. !bi 
enim et in illa muri parte que est ad figuram si- 
gma constructa, boves vendebantur, quod etiam 
moris fuit usque ad Constantinum Copronymum; 
qui constituit, ut in Tauro venderentur. 

De orphanotrophio Sancti Paulf. 

Orphanotrophium S. Pauli Justinus et Sophia 
condidere; similiter et Sanctum Zoticum, et sta- 
tuerunt ibi mutilatos quibus alimenta prebue- 
runt. Preífuit autem edificio et Zoticus protove- 
stiarius. 

De portu Neorio. 

In portu nuncupato Neorio bos eneus ingentis 

molis stabat, quem semel in anno solitam mugire 


D ferunt, et eodem die mali quid urbi accidisse. 


Eumdem autem portum magicis preestigiis conse- 
cravit ipse Conon; in quo et maritimorum merca- 
torum antea forum erat : Justino vero imperante 
in Juliani portum translatum est. 
De Basilidis tractu ac ede. 
Tractus Basilidis dictus, domus eret Basilidis 
patricii et questoris Justiniani Magni. 


Ρε Arcadianis. 

Ecclesiam 9. Joannis Arcadiane vocatam smdifi- 
cavit Arcadius, qui sex millia civium ad obsequium, 
id est, ad processionem post stationes fleri soli- 
tam, sibi adlegit, eosque Arcadianos nuncupavit, 


1908 


APPENDIX AD MIGHAELEM PSELLUM. 


Surhrio quippe amore et beneficentid illos prose- À καδιανδός * πἁνυ ΥΑΡ ἐφίλει καὶ εδερίέτι od. 


quebatur. 
De Ecclesia S$. Cosma et Damiani Basllisci 
nuucupata. 

S8. Cosme et Damiani ecclesia, que est in Basi- 
1ἱ6οἱ tractu, & Justino et Sophia condit& est. Basi- 
lisoi vero domus edificata est a Basilisco patricio 
&o vigilum prtfecto, Verine imperatricis fratre, 
qui postea eamdem domum in palatia mutavit. Pa- 
latía atitem Sophiana exetruxit Mauricius imperator 
pro Anastasia socru sua ac Tiberii. Post annos αιἰ- 
tem viginti Septém Heraclius dux exercitus, anté- 
quani imperaret, ibi habitavit post Anastasie obi- 
lum; plurimum enim isto loco delectabatur, quia 
ibi revelatum ei fuerat, fore ut imperium obtineret. 
Postquam vero ad thrtonum evectus est, ποπιοΏ 
suum et filii sui ad murum describi buravit. 


De Sancto Platone. 

Templum S. Platonis exstruxit Anastasius Dico- 
rus sub principium septimi evi. Columnüs vero 
decem insculptas Thessalonica advexil; quarürh 
octo ornant ipsum templum; du$ autem a Ὦο- 
inano seniore in templo Salvatoris Chalces erecta 
sunt. 

De Digisteo. 

Ín loco Digisteo nuncupato due factiones populi 
olim congregabantur : idque factum est per anno& 
quingentos. Accidit autem, cum "Theodoru Theo- 
phili uxor uterum gestans Blachernas adiret, ut 
equus eju in porticu ante narthecem templi, cor- 
ruerel: ac similiter in reditu eodem in loco pro- 
laberetur : quare ex revelatione templum 8. Anne 
excitavit. 


De Mariano. 

In loco cognominato Mauriano Mauricius impé- 
rator cum adhuc esset patricius et comes excubitb- 
rum, habitabat; dein vero ubi imperium adeptus 
est, Mauriani nomen locus ille obtinuit. 


De templo Sancig Anastasie Romana. 

Templum Sancüe Anastasie Romane, quod in 
Mauriano visitur, sanctus Marcianus condidit ex 
divitiis Asparis, quem Leo Macela interfecit; et 
cum ipsum templum exstruere vellet idem sanc- 
tus, in loco Peipha nuncupato ubi olim vendeban- 
tur tesselle, solum duobus numismatum millibus 
emit, eo quod locus impurus essel, atque ibi 
sencti Gregorii Theologi commentaria inventa 
essent, in quibus ante annos centum ita scriptum 
fuerat : Bene novi fore aliquando, ut hoc templum 
majus et pulehrius renovetur. Htec mihi Spiritus 
sanctus predicit. Preterea ecclesia Sancte Anasta- 
sie prius parvum oratorium erat, et ligneo trullo 
tectum, postea vero Basilius imperator aureo la- 
queari eam operult. Item ecclesia Sancte Irenes 
ad Perama ab ipsomet sancto Marciano exstructa 
luit. Ceterum sanctus Gregorius Theologus in 
eodem templo orthodoxos docuit, cum adhuc ora- 
torium esset. Qui autem ista narrat Anastasin 


τούς. 


περὶ 4&v ᾽Αγίών ᾿Αναργόρών 9 Βἀδιλίοκον. 


Oi δὲ "Αγιοι ᾿Ανάργύρδι, οἱ ὄντεὲ etc τὰ Βασι- 
λἰσἁου; Εκτ|όθησαν 645 Ιδυστίνου καὶ Σοψφίαξ. Τὰ δὶ 
Βασιλ[όκου ἐἑκείόθησαν παρὰ Βὰσιλ[δπού πατρικίου 
καὶ δρουγγαρίου τῆς βίγλης, ἐδελφσῦ Βηρίνης τῆς 
βασιλἰδος; ἐποίησε Bb τὸφ οἶπον αὐτοῦ παλάτια. Τὰ 
bb παλάτιά τῶν Σοφὶῶν Δνήγειρι Μαυρίκιος 6 βα- 
διλεὺς εἲς ὄνομα ᾿Ανασταδίᾶς Πενβεβᾶς κὁτοῦ, καὶ 
Ἐιδερίου. Μετὰ δὲ χρδύοὐξ $E Ἡράκλειος etpdtop, 
πρὸ τοῦ βαδιλεῦσᾶιι τὴν βαῑόικίάν ἠίῖσε ἑποιεῖτο, 
μιτὰ τὸ εθνᾶναι tf» ᾿Ανᾶότασίαν" πᾶνο γὰρ ἑψί- 
Aet αὐτὴν, καὶ ἐκεῖδὲ Ἀπεκαλύφθη stp! τῆς βασι- 
λείας αὐτοῦ. Μεϊὰ Bb «B χρᾶτήδαι, ἱστόῤησε «0 ὄνομα 
αὐτοῦ τε xal τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ sic τὸ τεῖχος. 

ο Περὶ τοῦ ᾽Αγίου Ηλάτωνος. 

"Oti 489 "Άγίού Ἡλάτώνα ἂνήγειρεν ᾿Ανασξάσιος 
à Άίκοροξ, ἑναρχόμβνου 3οῦ ἑβδόμου αἰῶνὸς. Τοὺς 
δὲ »ἰονας τόὺς δέκὰι τοὺς ἑνζώδους ἕφεριν ἀπὸ θεσ- 
σαλόνίκηςί οἳ μὲν δατὰ Ίστανίαι ἓν τῷ «αῷ, ot δὲ 
δύο ἔτέρηδάν ἓν τῇ Καλκῇ παβὰ “Ῥωμανοῦ τοῦ τἰ- 
βόντος, 

Περὶ 469 Διγιστέων. 

"Ott 6 κάλούμενος Διγιότεὺς ἃθροιόις fiv t8 ta λαιδὸ 
τῶν δύο μερῶν, τῶν δημοτικῶν σύλλόγων  ἔχεῖσε 
ἠθροίζοντο * διήρχεόε h Ἀρδνόος πενταχοσίους. 
Θεοδώρα δὲ f, τοῦ Θευψίλόυ γύνὴ ἀπέργσμέη iv 
Βλαχέρνάις ὡλίόθησεν 8 "nor abt. d τῷ ἐμ- 
δόλῳ, τῷ ὄνει πρὸς tüv νἀρθηλά toU. vdoo; καὶ mát 
ὡσάύτως ὑποστρέφουσα εἰς τὸν ἀδλὸν τόπον Dots 
δὲν, οὕὔδης ἀὐτῆς rm καὶ ἀποκαλφθεῖδα, ἀφήἦγειρε 
χὸν νὰὸν τῆς ᾿Αγίας Άννης. 

Περὶ τὰ Μαυριανοῦ. 

"Or: τὰ Μαυριανοῦ, ὄντος πατριχκίου Μαυρικίου τοῦ 
βασιλέως καὶ ἐξκουθίτου, ἐκεῖσε ἣν ὁ οἶκος αὐτοῦ. 
ΜειΣ $$ τὸ βάσιλεῦσαὶ αὐτθν, ὠνομάδθη ὃ cótoc τὰ 
Μεαυριάνοῦ. 

.. Περὶ τῆς ᾽Αγίάς ᾿Ἀναστασίας τῆς Ῥωμάίας. — 

"Ότι τὸν vaóv τῆς ἁγίας Αναστασίας tZc Ῥω- 
µαίας, τὸν ὄντα εἲς τὰ Μαυριανοῦ, Μαρκιανὸς ὁ 
ὅσιος ἕκτισεν Ex. τοῦ πλούτου "Άσπαρος ἀναιρεθὲν- 
τος παρὰ Λέοντος τοῦ Μαχίλω. Ὀφείλων δὲ ὁ ὅσιος 
κλῖσαι αὐτὸν εἲς τὰ dod, ἓν οἷς αἱ Φηφῖδες ἔπω- 
λοῦντο, ὠνήσατο τὸν τόπον εἰς νομίσματα β’, διὰ 
τὸ εἶναι τὸν τόπον μυσαρὸν, xal διὰ τὸ εὗρεθηναι 
ὑπομνήματα ἐχεῖσε τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ ϐΘεο- 
λόγου, πρὸ ἐτῶν p' γράφοντα οὕτως * 'Avaxatvi- 
σθήσεται ὁ ναὸς οὔτος εἲς κάλλος καὶ μέγεθος, εὖ 
οἶδα' τάδε λέγει pot τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον * πρώην 
εὐχτήριον μικρὸν ὃν  ὄπῆρχε δὲ ξυλότρουλλος ἡ 
Ἁγία ᾿Ἀναστασία. b. 8b. βαδιλεὺς Βασ[λέιοξ ἑάκέπα- 
σεν αὐτὴν διὰ ὀρόφου 1ρυδοδ’' δμοίὼς καὶ «fv 
Ἁγίαν Εἱρήνην τὸ Πέραμα 6 ἀδίὸς ὅσιος Μαρκικ- 
νὸς ἀνήχειριν. Ὁ δὲ ἅγιος Τρηγόριοε ὁ θεολόγος 
ἐδίδαόκεν iv τῷ αὐτῷ vnip tob; ὀβθοδόξους, εὐκτη- 
ply ὁὔσῃ τῇ ἐκκλησίφ. ᾽Αίάστασιν δὲ ταύτην 6 
Ἱστορῶν ΨΦηδιν ὀνομάζεδθαι, ἢ διὰ τὴν τῆς ὀρθῆς 





- 


4291 ANONYMI ANTIQUITATES QP. 1238 
πίστεως ἁνάστασιν, S. διὰ τὸ γυνᾶῖκα ἐγχύμονα πε- A vocatam fuisse dicit; slve propter reote fidei in- 


ὀδῦσαν τελἐυτῆσαι;, χοινῆς δὲ ὑπὸ τῶν ὀρθοδόξων 
γενομένης εὐ χῆς ἑἀνέστη. 


. , περὶ τῆς Αγίας Βἴϊρήνυς. 

'H πρὠὴν δὲ ἐχκληδία  Αγἱὰἁ Εἱρήνη εἰδωλεῖον 
ὑπῆρχεν. ᾿Ανήγειρε δὲ ὁ αὐτὸς ὅσιος καὶ tà φοσοέ 
κομεῖον, τὸ ἐν tfj 'Avlg Εἰρήνη 8v. 

Περὶ τοῦ νἀοῦ τῆς θεοτόκου τὸ Καραδίτζυ. 

τὸ δὲ Καραδίτζιν τὴν ὑπεραγίαν Θεοτόκον ἕκτισε 
Μιχαἡλ j peel. ὑπὸ Βασιλείου, ᾿Εάλήθη δὲ 
οὕτως διὰ τοιαύτην αἰτίαν. Χήρα γυνλ ἦν iv. τοῖς 
λρόνοις Θεοφίλου τοῦ πάτρὸς αὐτοῦ, ὁ δὲ πραιπό- 
σιτος τοῦ Θεοφίλου ὀνόματι Νικηφόρος, ἀφήρπασε 
Ἀούμπάρ]αν τῆς χλρας ἑδμεγέθη: fic ἠόλλαχόσὲ 
δεηθεῖσα Θεοφίλου τοῦ βασιλέως, ἔμενεν ἁδιοίκητος 
ιά τὸ Κωλύεσβάι ὑπὸ τοῦ αὐτοῦ πβαιποσίτου. Ἡ δὲ 
ἀπορήσασα, Ππαρεκάλεσέ τινας τῶν παιγνιωτῶν τοῦ 
Ἱπποδρομίου, xal ὑπέσχοντο ἀὐτῃ διά τίνος µη- 
χανῆς διοικηθῆναι. Ποιήσαντες δὲ οἱ αὐτοὶ παι- 
γνιῶται χουμπαρἰαν μικρὰν ἐν σχήµατι πλοίου μετὰ 
ἁῤμένου, καὶ θέντες αὐτὴν ἐπὶ ἡμάδης μετὰ τρο- 
Xv, Ὑενομένου Ἰππικοῦ, ἑστηδαν ἔμπροσθεν τοῦ 
βασιλικοῦ σἰάἆματος φωνοῦντες ἀλλήλοις * Χάνε, 
κατᾶπιε αὐτὸ, Teo δὲ ἀντιλέγοντος * Οὐ δύναµαι 
τοῦτο ποιῆσαι * πάλιν ἔφη ὁ ἕτερος, ὅτι Ὁ πραιπό- 
αιτος Νικηφόρος τῆς χήρας τὸ πλοῖον γέμον χατ- 
έπιε, xal σὺ οὐκ Ἰἴσχύεις φαγεῖν τοῦτο ; Ταῦτα 
ἐποίουν καὶ ἔλεγον Ἠβὸξ τὸ φανὲρῶόαι τῷ βασιλεῖ 
περὶ τοῦ καράθου τῆς Ὑυναιχός. Kal qvobq ταῦτα 
ὁ βασιλεὺς ἠρώτησεν, ἀκμὴν οὐκ ἐδιοικήθη ἡ χήρα, 
Ἡ δὲ γυνἠ παρισταµένη πλησίον, καὶ πὲσοῦσα ἐπὶ 
πρὀσωπον, ἐἔδέετο τοῦ βασιλέως ἐχδικηθῆναι, Ὅ δὲ 
βασιλεὺς πἀνυ λυπηθεὶς καὶ ὀργισθεὶς ἐχάλεσε τὸν 
Μυγιᾶριον λεγόμενο τὸν ἔπαρχον ὀνόματι θεόδωρον, 
καὶ κελεύει ἀποτίθῆναι ξύλα xal φρύγανα ἐν τῇ 
Σφενδόνῃ, καὶ συλλαδέσθαι τὸν πραιπόσαιτον , xai 
καῦσαι μὲτὰ τῆς στολῆς αὐτοῦ, ὃ xal παραυτὰ vi- 
Ύονε, καὶ ἡ γυνὴ ἀπέλαδε τὸ ἴδιον, xai ix τῆς 
ὑποστάσεως αὐτοῦ οὐχ ὀλίγα. Διὰ δὶ τὸ καταμένειν 
ἐχεῖσε εἲς τὸν ἀπὸ Ἡαρδάρου olxov τοῦ Μαυριανοῦ τὴν 
qoveixa, ἐκάλεςέ Καραθίτζιν, 


Hisp! τῆς Αγίας Εἱρήνης tfe παλαιᾶς τὸ Πα- 
τεριαρχεῖον., 

Ανήχειρε δὲ τὴν Ἁγίαν Εἰβήνην τὴν παλαιὰν τὸ 
Πατριαρχεῖον ; καὶ τὴν Αγία Συφίαν, xal τὸν 
Αγιον ᾽Αγαθύνικον ι καὶ τὸν "Αγιον ᾽Ακάκιον τὸν 
πλησίον τῶν οἰκημάτων τοῦ Μεγάλου Κωνσῖντί- 
voc. Τοὺς δὲ 'ΑΤίους ᾽Απρστόλους ἔχτισεν ἡ µήτηρ 
αὐτοῦ Ἑλένη σὺν αὐτφ , δρομικὴν Κξυλέστεγον . 
Ἐποίησε δὶ καὶ σὺν αὐτῷ μημοθίσιον τῶν βασι- 
λέωνι lv di καὶ αὐτὸς ttl09. 


Περὶ τὰ Καρπιάνοῦ. 
"Ott τὰ Καρπιανόῦ ἀνήχειρ Καρπιανὸς παλρι- 
xte«; iv τοῖς ἨἸρόνοις Κωνσίαντίνου, υἱοῦ Ἡρα- 
Χλείου| τοῦ Πωγωνάτου. 


Staurationem, sive quia, cum collapsa mulier ute- 
rum geslans exstincta esset, cormmunibus ortho- 
doxorum precibus revixit. 

De sancta Irene. 

Ecclesia Sancte Irenes antea idolorum delubrum 
erat. Idem autem sanctus Marcianus exstruxit οἱ 
nosocomium, quod apud Sanctam Irenem visitur. 

De Ecclesia S. Deiparz Carabitxin appellata. 

Ecclesiam sanctissime Deipare, que Carabitzin 
vocatur, Michael quem Basilius interfecit condidit. 
Hec vero denominationis causa fuit. Erat viduá 
quedam sub Theophilo ejusdem Michaelis patre, 
cujus grandem triremem vi eripuerat ejusdeni 
Theophili prepositus, nomine Nicepliorus. Hec 


B vero vidua cum sepius ea de re ad imperatorem 


frustra appellaret, impediente eam ipso preposito, 
ne jus suum contra ipsum obtineret, tàndem con- 
silii inops ad Hippodromi mimos recürtit, illi vero 
rem se arte quadam peracturos promisérutit. 
Itaque facta prava iriremi cum ocarbaso navigii 
formam exhibente, eam currui rotis instructo im- 
positam, cum ludi Circenses agerentur, toram 
imperatoria sede collocarunt, invicem clamantes, 
Aperi os, et degluti illam. Cumque alter se id fa- 
cere posse negaret, rursus ille : Nicephorüs pr&- 
positus onustam vidus triremem deglutire potuit, 
el tu ne tantillam quidem? Hec egerunt 8ο dixe- 
runt ut imperatoremi de vidue carabo sivó triremi 
certiorem facerent. Que ubi rescivit imperator, in- 


Q terrogavit, an nondum jus suum viduà illa obli- 


nuisset? Mulier autem proxime astans, super [8- 
ciem prolapsa ultionem ab imperatore postulài. 
Imperator vero valde motus, et ad iracundiani 
provocatus advocat Theodorum prefectum cógno- 
mine Mygiarium ac Jubet, ut ligna ac sarmenta in 
sphendone congerat, comprehensumqüe prepo$i- 
tum igni traderet vestibus indutum; quod nulla 
interposita mora peractum est: mulierque propriam 
navem recepit, ac insuper ex bonis prepositi non 
pauca. Ceterum inde eam edem Carabitzin appel- 
lavit, quod mulier illa ibidem domum Barbarl in 
Mauriani tractu habitaret. 


De ecclesia Sunctze Irenes antiqua Patriarchium 
nuncupata. 


p  Ecelesiam antiquam Sancte Irenes Patriarchium 


appellatam, item templum 8ancte Sophie et 8. 
Agathonici, necnon 8. Aoacii, quod proxime edes 
Constantinianas visitur, ipse divus 0 magnus "' 
Constantinus excitavit. Templum vero Sanctorum 
Apostolorum una eum ipso mater ejus Helena 
exstruxit, forma oblonga et tecto ligneo opertum. 
Item monumentum imperatorum, in quo et ipse 
conditus est. 
De &de seu tractu Carpiani cognomine. 

/Edem seu tractum Carpiani condit Carpianus 
patricius, tempore Constantini Pogonati, Heraclli 
filii. 


1339 


De ecclesia que Bassi vocatur. 

Ecclesiam cognomine Bassi, Bassus patriéius, 
cum domus ipsius ibi esset, condidit tempore 
Justiniani Magni. Huic indignata Theodora impe- 
ratoris uxor chorda caput ejus constringi jussit, 
ita ut oculi ejus exiliorint. 


De Sancto Artemio. 

Templum S. Joannis Precursoris condidit. Ana- 
stasius Dicorus Silentiarius Dyrrachinus. Illic 
enim, cum prinius a secretis adhuc esset, habita- 
bat. Postquam vero reliquie S. Artemii eo trans- 
late fuerunt nomen S. Artemii templum illud 
obtinuit. 


De templo S. Procopii Chelonz nuncupato. 


In eodem templo Sancti Procopii Chelone co- B 


gnominato oujusdam eunuchi statua erecta fuit, 
in cujus pectore inscriptum erat : Quisquis signa 
snagice consecrata. loco moverit, laqueo praf[ocetur. 
Erat autem statua Platonis cubicularii, qui Basi- 
lisci imperatoris temporibus vivus arsit. Cognati 
vero ejus ab imperatore petierunt, ut Platoni eu- 
nucho statua poneretur. Ille vero haud prohibuit. 
Ceterum cum templum S. Procopii reedificaretur, 
in Hippodromum statua illa translata est. /Edes 
vero ipsius eunuchi ad hodiernam usque diem su- 
persunt in Chelone. 


De sancto Procopio, et Sancto Melrophane. 


Ecclesiam S. Procopii in Chelone, et S. Metro- 
phanis condidit Constantinus Magnus; Sanctum 
vero Acacium Carvam nuncupatam exstruxit 
frater Charisii patricii, tempore Justini et Ti- 
berii. 

De Sancto Procopio Chelonz. 

S. Procopium in Chelone, et Heptascalum edifi- 
cavit Canstantinus Magnus. Justinianus vero Sancte 
Sophie conditor templum illud nomine S. Acacli 
appellari voluit. 

De Mesomphalo. 

Mesomphalus in medio septem urbis collium 
jacet : tres scilicet ab utraque parte sunt, et 
inter utrosque Mesomphalus, idcoque sic voca- 
tus. 

De sancto Procopio Condulium nuncupato. 

Templum $8. Procopii Condulium appellatum 
inde nomen accepit, quod Constantinus Justiniani 
Rhinotmeti pater istac transiens cospitante equo 
collapsus sit. 

De Sancto Joanne Cinthelia dicto. 

Templum S. Joannis Cinthelia cognominatum, 
inde nomen accepisse ferunt, quod ibi parvi clavi 
affügendis equorum s0leis cuderentur. Ejusmodi 
enim clavi cinthelia vocantur. 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1940 


Περὶ τῶν Βάσσου, 

Τὰ δὲ Bacsou ἀνήγειρε Βάσσος πατρἰκιος, ἐπειδὴ 
oixoc; αὐτοῦ ἦν, iv τοῖς χρόνοις τοῦ Μεγάλου 'Ioo- 
στινιανοῦ. Εἰς ἔχθραν ἐλθοῦσα μετ αὐτοῦ τοῦ Βάσ- 
σου θεοδώρα ἡ ovi βασιλέως ἔσφιγξε τὴν κεφαλὴν 
αὐτοῦ μετὰ ἈΧόρδας, xai ἐξεπήδησαν οἱ τούτου 
ὀφθαλμοί, 

Περὶ τοῦ 'Aylou ᾽Αρτεμίου. 

Τὸν δὲ ναὸν τοῦ Προδρόμου ἀνήγειρεν ᾿Αναστά- 
σιος ὁ Δίχορος, ὁ ἀπὸ σελεντιαρίων ὁ Δυῤῥαχίτης 
ὄντος γὰρ αὐτοῦ πρωτοασεχρῆτις ἐχεῖσε ᾧκει. Μετὰ 
Ob τὸ κομισθῆναι τὸ λείψανον τοῦ ἁγίου ᾽Αρτεμίου, 
ὠνομάσθη ὁ ναὸς τοῦ Αρτεμίου. 

Περὶ τοῦ ναοῦ τοῦ “Αγίου Προκοπίου τῆς Χε- 
λώνης, 

Ὅτι ἐν τῷ αὐτῷ vaip τῆς Χελώνης, στήλη ἵστατο 
εὐνούχου τινὸς, ᾗ iv τῷ στήθει ἐγράφη Ὁ µετα- 
τιθεὶς θεµάτια, τῷ βρόχῳ παραδοθήτω. "Hv δὲ ἡ 
στήλη Πλάτωνος κουθικουλαρίου, ὃς ἐν ταῖς ἡμέ- 
ῥραις βασιλέως τοῦ Ἡασιλίσχου πνρίχαυστος γέγονεν. 
Οἱ δὲ τῆς γενεᾶς αὐτοῦ ᾖτήσαντο τὸν βασιλέα στή- 
Avv θεῖναι τῷ εὐνούχῳ Πλάτωνι' ὁ δὲ οὐχ ἐχώλυεν. 
Ἐν δὲ τῷ ἀνακτίζεσθαι τὸν ναὸν τοῦ Αγίου, µετετέθη 
εἰς τὸ Ἱπποδρόμιον * ol δὲ οἶκοι τοῦ αὐτοῦ εὐνούχου 


σώζονται ἕως τῆς σήμερον dv τῇ Χελώνῃ. 


Περὶ τοῦ Αγίου Ἡροκοπίου, καὶ τοῦ 'Aylou Μη- 

τροφάνους. 

Τὸν δὲ "Άγιον Προκόπιον τὴν Χελωνην, xai τὸν 
"Άγιον Μητροφάνη» ἔχτισεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος * 
τὸν δὲ ἅγιον ᾽Ακάχιον τὴν Καρύαν ἔκτισεν ὁ ἀδελφὸς 
Χαρισίου πατρικίου, ἐν τοῖς Ἐχρόνοις Ἰουστίνου καὶ 
Τιθερίου. 

Περὶ τοῦ Αγίου Προχοπίου τῆς Χελώνης. 

Ὅτι τὴν Χελώνὴν τὸν "Άγιον Προκόπιον, καὶ τὸν 
Ἑπτάσκαλον ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἀνήγειρε. 'O 
δὲ ἸΙουστινιανὸς ὁ κχτίστωρ τῆς Μεγάλης ἐκκλησίας 
ἐχάλεσε τὸν ναὸν, ἅγιον 'Axdxtov. 

Περὶ τοῦ Μεσομφάλου. 

"Oxc τὸ λεγόμενον Μεσόμφαλον μέσον ἐστὶ τῶν 
ἑπτὰ λόφων, ἤγουν dj µία μοῖρα τῆς πόλεως ἔχει 
τρεῖς λόφους, xal ἡ ἑτέρα, τρεῖς ^ xal μέσον ἐστὶ 
τοῦτο * διὰ τούτο ἐκλήθη Μεσόμφαλον. 

Περὶ τοῦ 'Ayloo Προκοπίου τὸ Κονδύλιον. 

"Oct τὸ Κονδύλιον ὁ "Άγιος Ἡροχόπιος, διὰ τοῦτο 
ἐκλήθη οὕτως, ὅτι διερχόµενος Κωνσταντῖνος ὁ πα- 
τρ Ἰουστινιανοῦ τοῦ Ῥινοτμήτου ἐκεῖσε ἐχονδύλι- 
σεν ὁ ἵππος αὐτοῦ, xal ἔπεσεν. 

Περὶ τοῦ Αγίου Ἰωάννου τὰ Κινθήλια. 

"Oct τὰ λεγόμενα Κινθήλια τὸν "Άγιον Ιωάννην 
λέγουσιν, ὅτι οὕτως ἐχλήθη, διὰ τὸ χάµνειν ἐχεῖσε 
τὰ μικρὰ καρφία τὰ Χχαθαλλαρικὰ, ἅπερ λέγουσι 
Κινθήλια. 


De templo SS. Quadraginta ad Thermas Constantinianas, necnon de Ecclesia Saneti Stephani. 


Templum 8anctorum Quadraginta, quod est ad 


Thermas Constantinianas Anastasius et Ariadna 


edificarunt. Postquam vero advecte sunt reliquie 


"Oct τὸν ναὸν τὸν ὄντα sl; Κωνσταντινιανὰς τῶν 
Ἁγίων | M', ᾿Αναστάσιος xal ᾿Αριάδνη ἀνήγειραν . 
Μετὰ δὲ τὸ ἐλθεῖν τὸ λείψανον τοῦ ἁγίου πρωτο- 

















1244 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 





12942 


µάρτυρος Στεφάνου, ἀνήγειραν ἕτερον μικρὸν ναὸν, Α 8. Stephani pretomartyris, allerum parvum tem- 


xal ὠνόμασαν αὐτὸν, Άγιον Στέφανον. 


Περὶ τοῦ Δεξιοχράτους. 

Τὰ Δεξιοκράτους οἶκας ἦν Δεξιοχράτους πατρι- 
κίου, ἐν τοῖς χρόνοις Θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ, ἐν ᾧ καὶ 
Μαυρίκιος γηροχομεῖον ἀνήγειρε σὺν τοῖς ἐμθδόλοις. 
"Hv δὶ ἐχεῖ ofxoc Καρπιανοῦ πατριχίο», xal ἐξ αὖ- 
τοῦ εἴληφεν ὁ τόπος τὴν προσηγορίαν Καρπιανοῦ. 


Περὶ Κύρου. 

Τὰ δὲ Κύρου τὴν Ὑπεραγίαν θεοτόχον ἕχτισε 
Κύρος ἔπαρχος, ὁ xal παριστάµενος εἰς τὸ χερσαῖον 
τεῖχος, ἐπὶ Θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ, χραξάντων τῶν 
δήμων; ὅτι Κύρος καὶ si; ἄλλο κινήσει xal προ- 
χόψει. Καὶ φθονηθεὶς ἐποίησεν αὐτὸν ὁ βασιλεὺς 
μητροπολίτην elc Σµόρνην. 


Hspi τὸ Κοντοσκάλη. 
"Ort τὸ Κοντοσκάλη ἡ πόρτα ἀπὸ ᾽Αγαλλιανοῦ 
τουρµάρχου παρισταµένου , ὅτε ἐχτίζετο ὁ λιμήν. 
Ἐκαλεῖτο δὲ ἐκεῖνος Κοντοσκέλη, xai διὰ τοῦτο 


ἐχκλήθη οὕτως. 


Περὶ τοῦ ξενῶνος τοῦ Θεοφίλου 

Ἐν τῷ καλουμένῳ Ζεύγματι ἐπάνω τοῦ λόφου, 
ὅπερ ὁρᾶται εὔμηχες κτίσµας νοσοχομεῖον ἦν, ὅπερ 
ἀνήγειρεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος εἰς πορνεῖον. Γὲ- 
Ύονε δὲ xal οἶκος Ἰσιδώρου πατριχίου, εἶτα µονα- 
στήριον γυναικεῖον: xai ὁ Θεόφιλος ἐποίησεν αὐτὸ 
ξενῶνα. "Ίστατο δὲ στήλη ἐπὶ κλωστοῦ χίονος λιθί- 
νου τῆς Αφροδίτης, τῶν δὲ πολιτῶν ἐχεῖσε άπερχο- 
µένων καὶ ἐρώντων αονουσίᾳ ζώντων τὰς ἐχεῖσε οἱ- 
κούσας µαχλάδας. "Ἔξωθεν τοῦ αὐτοῦ οὐχ εὑρίσκετο 
ἕτερον πορνεῖον. Καὶ ἦσαν διάχωροι πρὸς τοὺς χίο- 
vac μετὰ χρικελίων xxl κουρτίων, καὶ οὕτως οἱ 
ἐκεῖσε iv ἀσωτίᾳ ὄντες xal ἐρῶντες ἑτέρποντο. "Hv 
δὲ στήλη τῶν dv ὑπολήψει οὐσῶν καθαρῶν γυναι- 
xi τῶν τε παρθένων xal μὴ, πλουσίων τε ὁμοῦ 
καὶ πενήτων. Καὶ idv τις ἕλυσεν αὐτῶν τὴν παρθε- 
vlav, καὶ μὴ βουλομένων ὁμολογεῖν, ἔλεγον αὐταῖς 
οἱ γονεῖς xal ol φίλοι. ᾿Απέλθωμεν slo τὸ τῆς Αφρο- 
δίτης ἄγαλμα, καὶ st xagapà εἶ, ἐλεγχθήσῃ ἐκεῖ 
παρὰ τῆς στήλης. Καὶ ὅτε ἐπλησίαζον, s! μὲν ἅμ- 
εµπτος, διήρχετο ἄθλαθδής : ἡ δὲ ἐφθαρμένη, ἔπι- 
στασίᾳ ἀθρόᾳ ἐσηκοῦντο τὰ μάτια αὐτῆς, καὶ ἐδεί- 
κνυε τὸ ἑαυτῆς αἱδοῖον. Ὁμοίως δὲ καὶ αἱ ἔχουσαι 
ἄνδρας, ἐὰν λαθραίως ἐμοιχεύοντο, τοῦτο xal im 
αὐταῖς ἐγίνετο, xal. οὕτως ἀπηλέγχετο καὶ ἐθαύμα- 
ζον πάντες, καὶ ἐπίστευον τῇ Ὑενομένῃ πορνείᾳ 
ἐκείνων τηνικαῦτα ὁμολογουσῶν. Ἡ δὲ γυνἡ Ἰωυ- 
στίνου τοῦ ἀπὸ χκουροπαλάτων συνέτριψε τὴν στή- 
λην, διὰ τὸ καὶ τῆς αὐτῆς αἱδοῖον φανῆναι µοιχευ- 
σάσης, διερχοµένης ἐφ᾽ ἵππῳ ἐχεῖχε, καὶ ἀπερχο- 
µένης ἐν τῷ λούματι τῶν Βλαχερνῶν, ὄμθρου ἔξαι- 
clou Ὑενοµένου, xal μὴ δυναµένης διὰ θαλάσσης 
ταύτης lv τοῖς βασιλικοῖς δρόμωσιν ἐκεῖ ἀπελβεῖν. 


Περὶ τοῦ Ζεύγματος, 
Τὸ δὲ νῦν καλούµενον Ζεῦγμα ἐχλήθη οὕτως, ἀφ᾿ 


plum exstruxerunt, ac appellatione Sancti Stepha- 
ni donarunt. 
De Deziocratis tractu. 

In loco Dexiocratis dicto, domus erat Dexiocra- 
tis patricii, tempore Theodosii Junioris. Ibidem 
Gerocomium una cum porticibus Mauricius exs- 
truxit. Preterea eodem in oco erat domus Car- 
piani patricii, a quo locus ille Carpiani nomen 
accepit. 

De ecclesia S. Deiparzg Cyri cognomínata. 

Ecclesiam Sanctissime Deipare Cyri nuncupa- 
tam ediflcavit Cyrus prefectus, qui cum structurm 
muri terrestris sub Theodosio Juniore preesset, 
populi acclamationes meruit, dicentis, fore ut ad 
majorem proveheretur dignitatem Cyrus. Qua de 
re invidia motus imperator ipsum metropolitem 
Smyrne fecit. 


De porta cognomine Contoscale. 

Porta qu: Contoscale appellatur, ab Agalliano 
Tumarcha, qui structure portus prwerst, nomen 
accepit; vocabatur enim ipse Contoscele, idcirco 
et porta ita cognominata fuit. 


De xenodochio Theophili. 

In loco nuncupato Zeugmate supra collem, quod 
nuno prolongum visitur edificium, nosocomium 
erat, exstructum olim α Constantino Magno pro 
lupanari. Fuitque postea domus Isidori patricii, 
8ο dein monasterium mulierum. Theophilus autem 
vertit illud in xenodochium. Stabatque ibidem su- 
pra columnam lapideam tortilem Veneris statua : 
cives autem illuc convenientes ac amatores, mere- 
trices isthic habitantes ad concubitum adibant ; 
preter hoc quippe lupanar nullum aliud in urbe 
inveniebatur. Igitur eodem in loco ad columnas 
exstabant celle, cancellis et cortinis distinctm, 
intra quas amantes libidini ac voluptati vacabant. 
Hec insupe- statua usui erat ad mulierum et vir- 
ginum, divitum inopumve, que in suspicionem 
venerant, pudicitiam probandam. Si quis enim 
eis virginitatem eripuisset, ipsis virginibus factum 
negantibus, parentes et amici dicebant : Adeamus 
Veneris statuam, et illa castitatis tue periculum 
faciet. Ubi vero illuc accesserant, si culpe expers 
erat, illesa pertransibat; sin autem vitiata erat, 
subito quodam impetu, vestes ejus discerpebantur, 
ac pudenda ostendebat. Idem uxoribus adulteratis 
contingebat, eodemque indicio convineebantur. 
Huic violate pudiceitie testimonio omnes cum 
summa admiratione fidem habebant, ipsis item 
factum non ultra negantibus. Uxor aulem Justini 
Curopalate statuam hano confregit, eo quod ipsa 
quoque, denudatis pudendis adulterii convincere- 
tur, cum equo illac teansiret ad balneum Blacher- 
narum; etenim adeo ingens fuerat procella ut 
mari dromonibus imperatoriis eo transgmeare non 
posset. 

De Zeugmate. 
Locus qui nunc Zeugma nuncupatur, ex eo tem- 





4248 


APPENDIX AD MIGHARLEM PSELLUM. 


1344 


pore cognomen hoo accepit, quo 8. Stephani pro- A ὅτ) ἀνεκομίσθη τὸ λείψανον τοῦ ἁγίου πρωτοµάριν- 


tomartyris reliquis allate sunt. Eo enim in loco 
mule currui juncte eunt, que eas ad thermas us- 
que Constantinianas vexerunt. 
De templo Sanctorum Anargyrerum, 
quod est in Zeugmate. 

Templum Sanctorum Anargyrorum quod in Zeu- 
gmate situm eernitur, conditum est a Proclo pa- 
triarcha  Constantinopolitano, discipulo magni Jo- 
annis Chrysostomi, et cecumenici patriarcha, tem- 
pore Theodosii Junioris. 

De templo sancti Eliz. 

Templum 8. Elie, quod exstat in loco Petrion 
nuncupato, schole legionesque Zenonis ex Perside 
reducis collata magna auri summa, ipso impera- 
tore instante, ac una cum Ariadne in partem sum- 
ptuum veniente, exstruxerunt amplissimum ; quo- 
niam ipsis S. Elias in castris apparuerat. 


De Sancia Euphemia. cognomine Petra. 
B8. Euphemiam, que Petra nuncupatur, Anasta- 
sius Dicorus et Ariadna condiderunt. 


De gerocomio Geragathae. 
Gerocomium Geragathe ediflcavit Agatha vetula, 
Petri patricii filia longe pulcherrima, ao illio habi- 
tabat. Sio autem appellata fuit, eo quod virginita- 
tem suam diu illibetam servaverit; Constantinus 
vero Copronymus hano violavit multisque ditavit 
opibus. Quare cum celebrarentur ludi circenses, 
acolamavit ei populus : Agatham jam vetulam tu 
renovasti. Ceterum ipsa clanculum pie sanctas 
imagines colebat. Absoluto autem gerocomio, im- 
pius ille Gopronymus in unum colleotas omnes 

sanotas imagines ibidem igni tradidit. 


De statuis quo prozime Taurum erecte cernuntur. 


Prope Theodosii Magni statuam in regione Tauri, 
in inferiori parte infra columnam, collocate sunt 
equestres status Arcadii ac Theodosii filii ejus, et 
Adriani. Statua &utem colorata que in Zeuxippi 
thermis sita visitur, Philippici est principis man- 
suetissimi. 

De leco Harmatit nuncupato. 

Loous qui Harmatii appellatur, domus erat Har- 
matii cujusdam magistri, tempore Zenonis : qui 
cum exercitum Basilisci prodidisset, jussu Zenonis 


interfectus est, in cochlea qua ascenditur ad tribu- D 


nal Hippodromi. 
De Sancto Theophanone, quae exstat apud 
Sanctos Apostolos. 

Ecclesiam S. Theophanonis, que visitur extra 
velerem monumenti testudinem, condidit Conetan- 
tinus Porphyrogenitus, filius Leonis Sapientis. 

De ecclesia S. Marcí prope Taurum. 

Ecclesiam B. Marci prope Taurum primo Theo. 
dosius Magnus cum trullo ligneo exstruxit. Postea 
terre motu collapsam rerdificavit Romanus senior 
cognomine Lacapenus. 


poc Στεφάνου, ἐκεῖσε ἐζεύχθῃησαν μοῦλαι, καὶ Ἴραν 


τὸ σῶμα τοῦ ἁγίου ἕως Κωνσταντινιανῶν. 


Περὶ τῶν ἓν αὐτῷ ᾽Αγίων ᾽Αναργόρων. 


. Ot δὶ "Άγιοι 'Avdpyopot, οἱ ὄντες εἷς τὸ Ζεῦγμα, 
ἐκτίσθησαν παρὰ Ἡρόχλου πατριάρχου Κάώνσταντι- 
νουπόλεως, μαθητοῦ τοῦ μεγάλου Ἰωάννου τοῦ Xpv- 
σοστόµου, xai οἰκουμενικοῦ πατριάρχου, ἐν τοῖς χρό- 
νοις θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ. 

Περὶ τοῦ ᾽Αγίου Ἠλίου. . 

Τὸν δὲ ἅγιον Ἠλίαν, τὸν ὄντα εἰς τὸ Πέτριον, 
συγἐδωκὰν αἱ σχολαὶ καὶ τὰ τάγματα Ἱρυσίυν πολὺ, 
ὑποστρέφαντος Ζήνωνος ἀπὸ Περσίας! καὶ δεηθέντος 
αὐτοῦ * δέδωχεν αὐτοῖς συνδρομὴν μετὰ καὶ τῆς 
᾿Αριάδνης ὁμοίως, xal. ἀνήγειράν αὐτὸν μέγαν ναὺν, 
διότι ἀνεφάνησεν αὐτὸν iy τῷ ταξειδίῳ. 

Περὶ τῆς Αγίας Εὐφημίας τῆς Πέτρας. 

Tiv δὲ Ἁγίαν Ἑόφημίαν τὴν Πέτραν ἀνήγειρεν 
)Λναστάσιος ὁ Δίχορος καὶ ᾿Λριάδνη. 

Πὲρὶ ποῦ γηρόκοµείου τὰ Γηραγάθης. 

Τὰ à Γηραγᾶθης τὸ Υηροκομεῖον Πέτρου πὰτρι- 
xloo θυγάτηρ τοὔνομα Αγάθη, γραῦς ὡραιοτάτη τῷ 
εἴδει σφόδρα, ἀνήγειρε τοῦτο * εἶχε δὲ αὐτὸ οἶκον. 
Εκλήθη o οὕτως, διὰ τὸ φυλάσσειν τὴν παρθινίαν 
αὐτῆς χρόνους οὐκ ὀλίγους, Ὁ Κωνσταντῖνος ὁ Kos 
πρώνυµος ἔφθειρε ταύτην, δοὺς αὐτῇῃ πλοῦτόν πο- 
λύν. Ἱππικοῦ δὲ γεγομένου, ἔκραξον ὁ δῆμος "Oct 
Αγάθη ἐτήρασε, cb δὲ τεύτην ἀνενέωσας. "Hv 
δὲ ἐν τῷ κρυπτῷ σιθοµένη τὰς ἁγίας εἰχόνας ὀρθο- 
δόξως. Ηληρωθέντος δὲ τοῦ Ὑηροχομείου ὁ µισό- 
χριστος Κοπρώνυμος ἑθροίσας τὰς ἁγίας εἶκόνας 
κατέφλεξεν ἐχεῖσε. 

Περὶ τῶν στηλῶνι τῶν πλησίον τοῦ T&ópeu 

Ἱσταμένων. 

Πλησίον δὲ τῆς στήλης θεοδοαίου τοῦ Μεγάλου, 
᾽Αρχαδίου xal θεοδοσίου τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ, καὶ ᾿Αδρια- 
νοῦ, ἀμφότεροι ἔφιπποι ἵδτανται dv. τοῖς τοῦ Taópev 
µέρεσι πλησίον τοῦ κίσνος κάτωβεν, Ἡ δὲ bv τῷ 
Ζευξίππφ λουτρῷ Ἱσταμένη στήλη ix χρωμάτων, 
Φιλιππικοῦ ἐστι τοῦ πραοτάτοῦ, 

Περὶ τοῦ ᾽Αρματίου. 

Τὰ δὲ ᾽Αρματίού οἶκος ἦν Ἁρματίου τινὸς µα- 
Ὑίστρου iv τοῖς χρόνοις Ζήνωνος, τοῦ πρόδόσαντος 
τὸν στρατὸν τὸν ὑπὸ ἉἩασιλίσκου, ἀνδιρεθένέος ἐκ 
προτροπῆς Ζήνωνος εἰς τὸν Κοχλίαν {ὸν ἑρχόμένον 
ἐν τῷ καθίσµατι τοῦ Ἱπποδρομίου. 

Περὶ τῆς Ἁγίας θιοφανὼ, "t οὔόης &lc εσὺς "Avíouc 
Αποστόλους, 

Τὴν 8b Αγίαν θεοφανώ, πὴν ἔξωθεν τῆς παλειᾶς 
κόγχης τοῦ µνηµαθέέίου, ἀνήγειρε Κωνότάντῖνος 
Πορφνβογέννητος, 6 υἱὸς Afo?tóq τοῦ Σοφοῦ. 

Περὶ toU 'Αγίου Μάρκου τοῦ εἰέ Ταδρού. 

'O "Ἁγιός Mápxoc, ὃ ἁλησίον τοῦ Ταύρου, ἐκ- 
κλησία ἦν µεγάλη ᾖΚΕξυλότρουλλος;, ἠτισθέῖσα ὑκὸ 
Θεοδοσίου τοῦ Meyálov. Elta ὑπὸ σεισμοῦ κατ- 
ενεχθεῖσαν ἀνήγειρεν ἁἀθτὴν Ῥωμανὸς ὁ Ἱέρων ὁ 
Ἀθκαπηνός, 





1916 


AKONYMI ANTIQUITATES CP. 





16 


De &réà ΣΝΠόΡ ét ἡ 18 Ἰἡ{δ814, ο db Apollonid Tyafeo magice ἐδιεοαἶᾶ, büpra Octidéntütém Tauri ar- 
cum posila erant. 


Χὰλλοῦς δὲ Κώνωψ, xal Quà, xdi ἄλλα μικρὰ Aj «Άτδιβ culet et riuses et alid para insbola ab 


ζώδφιά πάνω {τῆς δύτικῆς ἀφίδος τοῦ Ταύρού 
ἴσταντο , ἐστοιχλωμίνα παρᾶ ᾽Απολλωνὶού τοῦ 
Τυανέως. Καὶ ἕως μὲν ὅδν Ἱόξαντδ; οὐκ ἐφοίτων τῇ 
Βόλεὶ μοῖαί; ἡ ψύλλοι f Ανωνὰς: Ὁ δὲ βασιλεὺς 
pee λες ἐξ οἰκείας dfvolde θὐτήγαγί καὶ ἡφάνισὲν 
ἀύχ4. 


Appollonio 'l'yanso magice conaseoráta supra Oocl- 
déntalem Táuri arcum posità ér&nt. Quandid au- 
tem illa pérmánserunt iritegra, Πδὺ rhiüsom, neo 
püliees, ἠδό culices ürberh Ititratunt.Ceterür im- 
per&tor Basillus Macede e£ ignuràhtih éa dujecit 
atqub confregit. 


De cisternu, gerocomio ac balneo, qu& in loco τοῦ Εριοῦ dicto exstant. 


τὴν δὲ wveocipyty εἷς τὰ τοῦ Kpiod καὶ τὸ γηρυκο- 
pulos, xal τὸ λοῦμα ἔκτισε Σἐἐφάνος ἠαραποιμώμενος 
Μευριλίου βασιλέως, μετὰ χρόνους t^ καὶ tà» οἴκον 
αὐτοῦ ναὸν ἀνήχειρε. 


περὶ τὰ Βιγλεντίας. 


Oisternam quem est in loco του Ἡριού seu Ariétis 
nuneupato, gerocomium Item ao balneéurd condidit 
Stephanus Mauricli cubicularius post annos duo- 
decim. Preterea domum suam in ecelesáíam com- 
mutavit. 

Dé templo 8. Procopti cognomine Vigtlantim. 


'O "Apoc Bpoxóntoe τὰ Βἰγλίντίας, εἰς «06 B. Templum S. Proeópii Vigilantie nunéupatuni, 


Ταῦρον, παλάτια Tuus κτιόθέντα παρὰ τοῦ Μεγάλοὺ 
]ουστινιανοῦ. ὁ δὲ ναὺς ὑπῆρχε τοῦ πάλατίου. Ὑπὸ 
δὲ τοῦ ἐμπρησμδῦ ἀφάνιοθέντα νεωστὶ ἂνψκοδο- 
µήθη. ᾽Ανίωνίνα δὲ ἡ γυνὴ τδῦ Βελισαρίου µαγίστρουι 
ζωστὴ fj» θεοδώρας τῆς γύναικδε Ἰουστινιανοῦ, xal 
pita τὸ χηρἰδσαι ἐποιεῖτο tiv καϊοίχησιν μετὰ τῆς 
Βιγλενέίας καὶ Φυναινέσει ἄὐτῆς ᾠκοδομήθη ὁ "Aviot 
Προκόπιος, 
Hep! τῶν ᾿Ανθημίόυ Αλησίον τοῦ Κόρου; 


Τὰ δὲ 'Άνθημίου οἶκός fjv αὐτοῦ µαγίστρου ὄντος, 
dv τὀῖς χρόνοἰς Μαρκίανοῦ toU βασἰλέωὰ, ὃς ἔσιι- 
ψὲν αὐτὸν , δεδωχὼς aot τὴν πρώτην θυγατέρα 
αὐτοῦ. 

Περὶ τῶν τοῦ Γαἰνᾶ. 


Kdl τὰ l'diva, Βἶκοί ἦν παέρικίού τοῦ τυράγνήσαν- C 


τὸς cle τὰ Opqxipa µέρη, ἓν tbic χρύνοις ᾿Ἀρκάδίου, 
&el σφἀγέντος ἐκεῖδε. 


Περὶ τὰ Μεγιθίας. 

Τὰ δὲ Μεγεθίας Μεγέθια δέσποινα ἀνήγειρεν ἐν τοῖς 
χρόνοις Τιθερίου τοῦ θρφκόᾷ. 

Περὶ τοῦ 'Αγίδν Πολυεύκᾷον., 

Τὸν δὲ "Άγιον Πολύευκτον ἀνήγειρεν ἸΙουλιακνὴ ἡ 
θυγάτηρ Οὐαλεντινιανοῦ τοῦ κτίστοβος τοῦ ἁγωγοῦ. 
ἔπτισέ δὲ τοῦτον εἰς χρόνους Ἰάσσάρας, τῶν τεχνιτῶν 
ἀπὸ Ῥώμης ἑλβόντων. Γυναικαδελφὴ δὲ Tj» xev Mi- 
γάἆλου θιοδοσίἰου, 


quod situm in Tauro visitur, palatia olim erant a 
Justiniano Magno construeta, Hoo vero templum 
palatii erat. Sed hee igne absumpta nuper restau- 
rata sunt. Antonina porro uxor Celisarii magistri, 
vestitriz erst Theodore uxoris Justiniani : que 
cum vidua mansisset, isthio habitabat cum Vigi- 
lantia, cujus suasu exstructa est eoclesia B. Pro- 
copii. 
Dé Anthemíi tractu ac de quz eral proxima 
Deiparse eem Cyri díctum. 

Anthemiaza domus erat Anthemii, cum adhuc 
magister essei, tempore Maroiani imperatoris ; 
quem ipse Marcianus, data ei in uxorem fllia sua 
primegenita, coronavit. 

De Gain domo. 

Locus qui Gaine dicitur, domus erat patricii 
ejus nominis, qui tempore Arcadii imperium affe- 
ctavit in partibus Thrasim, atque ibidem occisus 
est. 

De Megethie mdifieio. 

4Ediflcium Megetihee sub Tiberio Thrace a domina 
Megethia conditum est. 

Ρό Sancto Polyeucto; 

EBoolesiam Sancii Polyeucti Juliana filia Valenti- 
niani, aqu&ductus eonditorls, edifleavit intra qua- 
tuor annos, evooatis Roma architectie. Fuit autem 
heec Juliana soror uxoris Theodosii Magni. 


De ecclesia SS. Deiparg Ponolyles nuncupaia. 


Ἡ Ὑπέραγία θεὀἑόχος ἡ Πονολύτης ἐκλήθη οὕτως, 
ὅτι πολλὰς ἰάσεις baies ἐκείέλει, κᾶὶ πόνδι τῶν πολ- 
λῶν ἐλύοντοι 


Hip! τῆς θεοτόκόο τὰ ᾿Αρεοθ/νδυσι 

TÀ» περαγίαν θεότόχον, τὰ ᾿Αρεοδίνδουι ἀνήχειρε 
Ἡέτρος μάγιστρος xai Κουροπαλάτης, ἀδελφὸς 
Μαυρικίου. *O δὶ ᾿Αρεόθιδοςι δί ὃν ἆλαδεν ὁ τόπος 
tf» προσηγορίαν, ἓν τοῖς χρόνοι ἦν Ιοὐστίνου τοῦ 
θρφλὸς εοῦ κρατἰστου, καὶ Ó οἴκος αὐτοῦ ἣν ἐκεῖσε. 
Mtt {β΄ χρόνους dx' ἐκείνου τοῦ ᾿Αρευθίνδου, ἑἐπείσθη 
ἢ tt ἑλκληδία kal tb λοῦμα, 


Ecclesia S8. Deipare Ponolytes ita vocatur,quod 
multi illio sanitate recuperata a variis morbis et 
Janguoribus liberarentur. 

De ecclesia Ὀείραγα Areobindé nuncupata. 

Eoclesíàm sanotissime Deiparse Areobindi eo- 
gnomine Petrus magister, et Curophlata, frater 
Mauricii condidit. Areobindus auterrt, a quo locus 
ille Areobindi dietus est, sub Justino Τῃρασό po- 
tentissimo fluruit, eodemque in loco domum habe- 
bat. Ceterum annis nonaginta duobus & tempore 
Areobindi, ecolesia condita est ao balheum. 





MIC APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 1348 


De sancta Anastasia Pharmacolytria. 


Ecclesia S. Anastasia Pharmnacolytrie condita est 
ab Anastasio Dicoro eo in loco, ubi antea patricii 
cujusdam Pbarmacee nuncupati domus exstabat. 


De loco cognominato Leomacellum. 
Locus vocatus Leomacellum inde nomen acce- 
pit, quod ibi olim Leo magnus imperator carnes 
vendiderit. Uxor etiam ejus chordas torquebat. 


De ecclesia Deiparze Curatoris nuncupata. 

Ecclesia Deiparse Curatoris cognomine exstructa 
fuit sub Verina Leonis Macele uxore ; et curator 
quidam ejusdem, structure prefuit, quo ad instar 
sepulcri Domini fleret. 

De Christocamera. 

Ad Christocameram domus erat Moselis. Pariter 
et Christi imago proxime 8. Acacium depicta erat, 
et ideo sic nuncupatur. 


De sancta Anna dicta. Deuteron. 

In loco cognominato Deuteru Justiniani Rhi- 
notmeti statua erat, quam postea Bardas Cesar, 
Michaelis avunculus dejecit confregitque, Nuncupa- 
tus autem est locus Deuteron hvjus rei gratia. Ju- 
stinianus Rhinotmetus a Leontio patricio in Cher- 
sonem relegatus fuit, ubi oum decem mansisset 
annos, profugit tandem ad Terbelim Bulgarorum 
principem,qui flliam suam Theodoram ipsi in uxo- 
rem dedit, et insuper quindecim millia militum 
gubministravit, cum quibus Constantinopolim pe- 


À µΠιρὶ τῆς Αγίας ᾿Αναστασίας τῆς Φαρμακολυ- 


τρίας. 
Tà» δὲ 'Αγίαν ᾿Αναστασίαν τὴν Φαρμαχολυτρίαν 
ἔχτισεν ᾿Αναστάσιος Ó Δίκορος πρότερον δὲ οἶκος Iv 
τινος πατρικίου Φαρμακᾶ λεγομένου. 


Περὶ τοῦ Δεωμακέλλου. 

Τὸ δε Λεωμάκελλον χαλεῖται ἐκ τοῦ πωλεῖν ἐχεῖσε 
τὸν Μέγαν Λέοντα τὸν βασιλέα χρίατα' xal ἡ τού- 
του γυνὴ ἔπλεχε τὰς χορδάς, Ἐκ τούτου οὖν ἐχλήθη ὁ 
τόπος οὕτως. 

Περὶ τὰ Κουράτορος. 

Τὰ Κνυυράτορος ἐκτίσθησαν idv τοῖς ypóvot, Βηρί- 
νης, τῆς Ύυνα:κὸς τοῦ Λεωμαχέλλου. καὶ ὁ Κουρά- 
τωρ αὐτῆς πχρίσταται εἲς τὸ ὁμοίωμα τοῦ τάφου τοῦ 
Κυρίου. 

Περὶ τοῦ Χριστοκαμάρου. 

El, δὲ τὸ Χριστοκάμαρον ἣν ὁ οἶκος τοῦ Μωσηλέ. 
"Hv καὶ ὁ Χριστὸς ἱστορισμένος πλησίον τοῦ Αγίου 
"Axaxlou, καὶ διὰ τοῦτο οὕτως ἐκλήθη. 

Hisp! τῆς Αγίας "Άννης τὸ Δεύτερον. 

"Qc: elc τὸ λεγόμενον Δεύτερον ἐν τῷ χίονι στήλη 
ἵστατο Ἰουστινιανοῦ τοῦ Ῥινοτμήτου, τὴν δὲ στή- 
λην κατήγαχε Βάρδας ὁ Καΐσαρ, 6 θεῖος Μιχαὶλ, 
καὶ συνἐτριψεν αὐτήν. ᾿Εχλήθη δὲ Δεύτερον, διότι 
ἑξόριστος γέγονεν ὁ αὐτὸς Ιουστινιανὸς εἷς Χερσῶνα 
παρὰ Λεοντίου πατρικἰου' ποιήσαν δὲ ἐχεῖ χρόνους 
δίκα, καὶ quif χρησάµενος, ἀπῆλθεν si. τὸν Tip- 
θελιν τῶν Βουλγάρων ἀρχηγὸν, καὶ ἠγαγέ τε τὴν 
αὐτοῦ θυγατέρα ὀνόματι θεοδώραν, xal δοὺς αὐτῷ 
χιλιάδας ww λαὸν, xal ἐλθὼν lv. τῇ πόλει καὶ μὴ δε- 


tiit; sed cum cives eum recipere nollent, simulata ( χθεὶς παρὰ τῶν ἑντὸς οἰκούντων , ὑπέστρεψιν slc 


fuga, ad poriam quse Antiqua dicitur se recepit, 
8ο iude per aqueductum urbem subiit juxta basim 
columns, que est intra urbem; 8ο imperio poti» 
tur ; et sic locus ille cognominatus fuit Deuteron. 
Eoque tempore templum Sancte Anne diflcavit, 
quoniam uxori ipsius gravide sancta illa apparuit. 
Ceterum maforium ac corpus ejusdem suncte ipso 
imperante in urbem delata sunt. 
De Chrysobalanto. 

Chrysobalantum domus erat Nicolai patricii ac 
orientalium domestici, quam ille in duo templa 
mütavit, S. archangeli Michaelis et Panteleemo- 
nis. Nam ipso in castris commorante, uxor ejus 
ab alio quodam &adulterabatur. Qua de re, 
cum in urbem rediisset, certior factus ambos 
in lecto collocatos articulatim secuit. Tandem re- 
cordatione et metu extremi judicii,duo hec templa 
exstruxit. Cum vero, absoluta jam fere structura, 
ob pecunie summam angeretur, apparuit ei in 
somno angelus Domini dicens : Abi in locum qui 
eat proximus Asparis cisterns, et invenies orume- 
nam centum auri libras continentem. Quod cum 
invenisset, locum illum sic nuncupavit. 

Monasterium Festinalionis. 

Monasterium, quod cognominatur Festinationis, 
ediflcavit domina Anna Leonis Isauri uxor. Cum 
enim reverteretur ex Blachernis gravida,et parien- 
di instaret tempus, ingressa domum cujusdam 


τὴν παλαιὰν πόρταν, καὶ εἰσελθὼν ἀπεχεῖσε εἲς τὸν 
ἀγωγὸν ἐξῆλθεν eic τὸ θεµέλιον τοῦ χίονος ἔσωθεν 
τῆς πόλεως, καὶ ἐκράτησο τὴν βασιλείαν, καὶ οὔ- 
τως ἐκλήθη ὁ τόπος τὸ Δεύτερον xal τότε τὸν ναὺν 
τῆς ἁγίας ἀνήγειρεν Ἂννης, ὅτι ἔγχυος ἦν ἡ ovi, 
αὐτοῦ, καὶ ὡπτάνθη αὐτῇ ἡ ἁγία' ἀλλὰ καὶ τὸ Ma- 
φόριον καὶ τὸ σῶμα αὐτῆς ix' αὐτοῦ εἰσῆλθεν eic τὴν 
πόλιν. 
Περὶ τοῦ Χρυσοδαλάντου. 

T5 δὲ Χρυσοθάλαντον olxoc ἦν Νικολάου δοµεστί-- 
κου τῆς ᾽᾿Ανατολῆς xzi πατρικίου, ὃν ἀνήγειρεν sic 
ναοὺς δύο, τοῦ ᾿Αρχιστρατήγου xal τοῦ ᾿Αγίου 
Παντελεήμονος . Χρονίσαντος δὲ ἐν τῷ ταξειδίῳ, 
ἐμοιχεύθη ἡ γυνὴ αὐτοῦ, καὶ εἰσελθὼν ἐν cf πόλει, 
xal μαθὼν τοῦτο ἐχοίτασεν ἀμφοτέρους, καὶ μεληδὸν 
αὐτοὺς κατέχοψεν. Ἔσχατον δὲ slc ἔννοιαν ἐλθὼν τοῦ 
φοθεροῦ κριτηρίου, ἀνήγειρε τοὺς ναούς, Ἑλθὼν δὲ 
tig τὸ τέλος τοῦ κτίσματος καὶ ἀδημονῶν διὰ ποσό- 
τητα χρυσίου, ὤφθη αὐτῷ κατ ὄναρ ἄγγελος Κυ- 
Ρίου, καὶ εἶπεν αὐτῷ; "Απελθε εἲς τὸν τόπον πλησίον 
τῆς "Aemapoc κινστέρνης vai εὐρήσεις βαλλάντιον 
ἔχον χρυσίου λίτρας p'. Καὶ εὐρὼν αὐτὸ ἑκάλει τὸν 
τόπον οὕτως. 

Ἡ μονὴ τῶν Σπουδῆς. 

Τὰ λεγόμενα Σπουδῆς ἡ µονὴ, "Avvz ἡ δίσποινα 
ταύτην ἀνήγειρεν, dj Ὑυνὴ Λέοντος τοῦ Συρογενοῦς" 
στρεφοµένη ἀπὸ Βλαχερνῶν οὖσα ἔγχυος εἷς τὸν 
καιρὸν τοῦ τεκεῖν αὐτὴν, xal εἰσελθοῦσα slc οἶκόν 











1349 


τινος πρωτοσπαθαρίου 
μονὴν, καὶ ἐπωνόμασεν αὐτὴν Σπουδῆς, διὰ τὸ im- 
εἰγειν αὐτὴν ἐχεῖσε τὸν τοχετὸν, καὶ μὴ φθάσασα εἷς 
τὸ παλάτιον. Ἔκτισε δὲ καὶ τὰ "Αννης, 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


ἔτεκεν. "Emolgts δὲ αὐτὸν A protospatharii peperit;domnumque in monasterium 


1250 


versam Festinationis appellare voluit, ob accelera- 


tum partum,antequam ad palatium pervenire pos- 
set. Preterea templum 8. Anne concidit. 


De gerocomio Severi, ac templo ab ejus uxore condito. 


Σίθηρος πατρίχιος ὁ ἀδελφοποιητὸς βασιλέως 
Κώνσταντος, τοῦ ἐγγόνου Ἡρακλείου, τοῦ ἀναιρε. 
θέντος ἐν τῷ βαλανείῳ Σικελίας ' ἔχτισε δὲ αὐτὸ 
γηβοχομεῖον, διότι οἶκος ἦν αὐτοῦ * καὶ d γυνὴ αὖ- 
τοῦ ναὸν ἀνήγειρε, διότι μετὰ τὸ σφαγῆναι ἐν Ec 
κελίᾳ τὸν βασιλέα, ἐκεῖνος ἑπάρας τὸν ᾿Ῥωμαϊχὸν 
στόλον ἀνῆλθεν ἕως τοῦ Φοίνικος. 

Ἡ μονὴ τοῦ Μητροπολίτου. 

Ὅτι τὰ Μητροπολίτου τὴν μονὴν ἸΙουστινιανὸς 
ἕκτισεν. Εχλήθη δὲ οὕτως, ὅτι οἶχος ἦν ἐχεῖσε Μη: 
τροπολίτου τινός. 

Περὶ τῆς ᾽Αγίας Εὐφημίας τὸ Hizolov. 

Tiv δὲ ᾽Ἁγίαν Εὐφημίαν τὸ Ηετρίον, καὶ λουτρὸν, 
Ἡασίλειος ἀνήγειρεν ὁ βασιλεὺς, καὶ τὰς θυγατέρας 
αὐτοῦ ἐχεῖσε ἀπέχειρε. 

Περὶ τῆς Πλατείας. 

Ὅτι ὁ "Άγιος Ἡσαϊΐας xai Λαυρέντιος ἐχτίσθησαν 
παρὰ Μαρχιανοῦ καὶ Ἠρυλχερίας. Τὸ δὲ ἅχιον σῶμα 
τοῦ προφήτου "xsv ἀπὸ Ἱερουσαλήμ. 

Περὶ τοῦ ᾽Αντιόχου. 

Τὰ δὲ Αντιόχου οἶκος ἦν ᾿Αντιόχου πατρικιου 
xai πραιποσίτου xal βαϊούλου Θεοδοσίου τοῦ fac 
λέως, πολλὰς ἀρχὰς διανύσαντος iv τῇ δόξῃ αὐτοῦ. 
Πλούσιος δὲ σφόδρα Ὑενόμενος, πτωχὸς τέθνηκε, 
διὰ τὸ ἄδικον καὶ ἐπιθαρὺν πᾶσι γενέσθαι καὶ 
δόλιον. 

Ηερὶ τὸ Παλαιὸν Ἠετρίον. 

"Ott τὸ Ηαλαιὸν Πετρίον οἶκος ἦν Πέτρου πατρι- 
xlow ἓν τοῖς χρόνοις τοῦ Μεγάλου Ἰουστινιανοῦ, καὶ 
ἔλεγον αὐτὸν Βαρσαμιανὸν τὸν Σύρον, τὸν πολλὰς 
ἀρχὰς διανύσαντα ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ. 


Περὶ τῶν Βλαχερνῶν, 

Τὸν ναὸν τὸν µέγαν τῶν Βλαχερνῶν, Μαρχιανὸς 
xal Ἡουλχερία, ἡ τούτου γυνὴ, ἀνήγειρεν αὐτὸν, 
κοσµήσας διὰ πολυτελῶν μαρμάρων. Βλάχνα γὰρ ἦν 
ἓν τῷ αὐτῷ τόπψ, xal ἐκόπησαν, εἶθ᾽ οὕτως ἐκτί- 
σθη ὁ ναός. ἢ ὅτι Adxxoc ἦν ὁ τόπος xal ποτε iv- 
αποκληθέντα λακέντια ἠγρεύθησαν, καὶ διὰ τοῦτο 
ἐκλήθη Βλαχέρνα καὶ Λακαῖρναι, διὰ τὸ εἶναι πολλὰ 
ὕδατα. 

Περὶ τῆς ἁγίας Σοροῦ. 

Τὴν δὲ ἁγίαν Σορὸν ἀνήγειρεν 6 Λεομακχέλης, διότι 
ἐν τοῖς ἈΧρόνοις αὐτοῦ ἐφάνη d θεία ἑσθὴς, καὶ 
ἴχνη, καὶ πολλὰ ἅγια θαύματα γέγονεν εἲς τέλος. 


Περὶ τοῦ ἁγίοῦ Λούματος. 

Ἔχτισε δὲ καὶ τὸ Λοῦμα xai ἐπεχύρωσες καὶ 
χτήµατα πολλὰ, καὶ σκεύη, xal κειμήλια. "Ego δὲ 
τῆς πόρτας ἐτύγχανεν. Ὑπὸ δὲ 'Ἡρακλείου περι- 
εκλείσθη, γινοµένων ἐκεῖσε θαυμάτων καὶ ὁπτασιῶν 
πολλῶν τῆς ἁγίας θεοτόκου. 


Severus pairicius, frater adoptivus Constantis 
imperatoris, qui nepos Heraclii fuit, et in Sicilia 
in balneo occisus est, condidit ipsum gerocomium, 
quia ibidem domusipsiusexstabat.Ejus quoqueuxor 
templum wdiflcavit. Etenim imperatore in Sicilia 
interfecto, ipsemet sumpta Romana classe ad locum 
usque Phonicis nuncupatum pervenit. 


Monaslerium Metropolitz. 
Monasterium cognomine Metropolits conditum 
est a Justiniano. Ita vero nuncupatum est, quod 
ibidem domus exstaret cujusdam Metropolita. 


De Sancta Kuphemia Petrion dicta. 

Sanctam Euphemiam cognomine Petrion,et bal- 
neum Basilium imperator condidit, ac filias suas 
ibidem totondit. 

De Platea. 

Sanctum Ieaiam,ac Laurentium we3ificarunt Μας. 
cianus et Pulcheria. Corpus autem Isaie prophete 
Hierosolyma delatum fuit. 


De loco Antiochi dicto. 

In loco Antiochi vocato, domus visebatur Antio- 
chi patricii et prepositi, qui bajulus fuit Theodosii 
imperatoris, et multa cum laude plurimos magis- 
tratus gessit. Hic autem etsi maximis abundaret 
divitiis, attamen inops decessit, eo quod injustus, 
esset, et omnibus gravis ac fraudulentus. 

De xdificio nuncupato Vetus Petríion. 

/Edificium quod appellatur Vetus Petrion, domus 
erat Petri patricii tempore Justiniani Magni, qui 
Petrus cognominabatur Barsamianus Syrus, vir 
summa cum laude plurimis magistratibus per- 
functus. 

De Blachernis. 

Magna ecclesia Blechernarum oondita fuit a 
Marciano et Pulcheria ejus uxore, ao variis et pre- 
tiosis marmoribus exornata. Locus enim ille erat 
silicibus consitus, quibus remotis deinde templum 
istic constructum est; vel quia eo in loco lacus 
er&t, ac pisces lacentia dicti capiebantur; et id- 
circo ob niultitudinem aquarum Blacherna et La- 


D cerne appellantur. 


De sacro Conditorio. 

Sacrum Conditorium sedificavit Leo Macelas, 
quoniam ipso imperante reperta est divina vestis ; 
ibidemque multa signa ac prodigia perpetuo ede- 
bantur. 

De sacro Balneo. 

Sacrum Balneum ab eodem imperatore exstru- 
ctum fuit, multisque possessionibus, vasis ac 
cimeliis ditatum.Balneum hoc olim erat extra por- 
tam:postea vero ab Heraclio muro cinctum est, 
quod ibidem multa miracula ederentur, et sancta 
Deipara frequenter appareret. 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


144 


De saero balueo Blachernarum a Basilio Juniore rezdifieuto. 


Bacrum balneum Blachernarum Basilius Junior, A — Tiv Βλαχερνῶν τὸ ἅγιον Λοῦμα ὁ νέος Βασίλειος 
cognomine Pulcher, fllius Romani Junioris Por- 
phyrogeniti evertit, rezdificavitque ac auro illud 
exornans,in pulchriorem et augustiorem formam 
redegit, additis multis imaginibus, ao signis ex 
auro et argento. 


6 εὐσχήμων, υἱὸς Ῥωμανοῦ τοῦ νέου Πορφυρογεν- 
νήτου, παρέλυσε xal ἀνήγειρε νεωστὶ, χαλλωπίσας 
καὶ χρυσώσας προχριτότερον παρ) ὃ ἦν, καὶ ἐξ dp- 
Ἱυρίου wai ypueieu πολλοῦ εἰκάνια καὶ κατεκό- 
αμησεν αὐςόν. 





ANONYMI 
DE ANTIQUITATIBUS CPOLITANIS 


LIBER TERTIUS. 


Qus incipit ab altera parte 8. &ergii et palatiis Sgphiani | usque ad muros 
occidentales Magnarum Portarum. 


DE TERTIA PARTE, ET DE STATUIS QUA IN HIP- B ΠΕΡΙ TOY ETEPOY Nr Y$, ΚΑΙ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΤΟΥ 
R ΠΙΠΟΔΡΟΝ 


PODRÓMO VISEBANTUR. 


Status quamplurime Roma delate fuere, que 
in Hippodromo ereote sunt; in primis vero aexa- 
ginta, in quibus Augusti visitur statua. Plurima 
etiam Nicomedia deduotee sunt; ex iis vero levis 
Diocletiani statua hueusque in Ηἱρροάροπιο eu- 
perest, que ad medium imperatoris tribunal stat. 
Preterea magnam statuarum eopiam Constantinus 
Magnus deferri euravit Athenis, Gyzico, Cesarea, 
Trallibus, &ardibus, Sebastia, Satalis, οἱ Ghaldia, 
Antiocbig magna, ez Cypro, Oreia, Rhodo, Gbio, 
Attalia, Tyanis, Ioonio, Nioea Bithynie, et ez 8i- 
cilia, omnibusque aliis tam Orientalibus, quam 
Occidentalibus urbibug,ao provinciis quee sua que- 


Y ETHAQN. 


Ὥτι ἀπὲ Ρώμης πολλὰ ἠνέχθιααν εἴδωλα, 
ἅτινῃ ἐτίθηακν ἐν sq Ἱπποδρομίφ: ἑξαιρίτως ἑξή 
χοντα, by pie xal τὸ vod Δάγρήστου. ᾽Απὸ δὲ Nuxe- 
µηδείας στῆλαι πολλα) ἤκαφιν, ὅθει καὶ τοῦ Δια: 
χλητιανοῦ voy σιόξεσαι ἐπίκουφος οὖσα, ἠχαμέαρν τοῦ 
καθίσµατος ἱσταμένη τοῦ βασιλικοῦ. Ὁμοίως 4zà 
ἸΑθηνῶν, καὶ ἀσὰ Kutiwen xe Καισφρείας, Τράλ- 
λης, καὶ ΣἙάρδης, καὶ Ἀεβαφτείας, σαὶ Σατόλων, 
χαὶ Καλδείας, καὶ &mÀ Αντιοχείας τῆς µιγάλης, 
χαὶ Κόπρω, καὶ Ἐρήτης, xg) Ῥόδου, wei Xen, 
καὶ ᾿Ατταλίας, καὶ Ἱμάνῳυ, καὶ "Iyavion, καὶ Βιθι- 
νῶν Νικαίας, καὶ Σιχελίας, καὶ ἀπὸ πασῶν τῶν πό- 
λεων ᾿Ανατολῆς, καὶ ἀύσπεως, xai θεμάτων fact 


que in basi erectae, ae collooate fuerunt, ut periti C διάφορᾳι στῆλαι φαρὰ τοῦ Μεγόλου Εμωναταντίχον - 


qui jsthae legerent ultimo futurarum rerum veri- 
tatem ediscant. Ceterum Diane statua in Hippo- 
dromo collocata visitur, ubi palestritz exercentur. 
Quatuor vero inaurati equi qui supra oaneellos 
eriguntur, ex Chio adveoti sunt sub Theodosio Ju- 
niore. In ambulacro duarum faotionum equestres 
Blatue stabant et pedestres, Gratiani,Valentiniani, 
Theodosii,ut et Firmiliaui gibbosi,risus concitandi 
gratis. Ex duubus Hippodromi statuis quarum al- 
lera belluas gignit,altera homineg devorat : prime 
quidem Justinianum tyrannum denotat, et que 
recuperato imperio gessit; altera vero que navim 
appositam habet, ut eliqui quidem volunt, Scylla 
est,hamines à Chgrybdi accedeates devorans; atque 


qi καὶ ixígnsgv καὶ ἑσεῃλώθησαν, ἵνα οἱ ὀμηιχάμενοι 
ταῦτα καὶ πεσειραµένοι ἔχωασι τὰ ἀλάθητον τῶν 
ἑσχάκων. Tác Ub ᾽Αρτέμιλως. ἡ ατήλη ἐν τῷ Ἱσπιχῷ 
ἐστιν, ἔνθα οἱ παλαίρντις δοχιµάζουτφι. Οἱ δὲ τίς- 
ααρες χεχρυσωμένρι ἵσσοι, οἱ ὕπερθει τῶν καγκέλλων 
ὀρώμεναι, ix τῆς Χίαυ ἄκασιν ἐπὶ Εερλησίου τοῦ 
μικροῦ. αἱ δὲ ἐν τῷ περιπάτῳ τῶν δύο μερῶν ὄιςψ- 
mot στῆλαι καὶ meal, Ερατιαναῦ, καὶ ΟΌδαλεντι- 
νιανοῦ, γαὶ θεοδοσίου, qai τοῦ ευρτοῦ Φιρμιλιανοῦ, 
πρὸς γέλωτα ἕατηφαν. Al δὲ γενῶσει ipae, xai 
ἐσθίουσαι ἀγθρώπαυς ἐν τῷ Ἱσποδροιῳ ^ ἡ μὲν 
µία ἐστὶν Ἰουστινιανοῦ τοῦ τυράννου, δηλοῦσα τὴν 
Ἱστορίαν τῶν Δευτέρων «sod αράζµων ᾽ ἡ δὲ ἑτέρα, 
by X πλοῖαν ὀπάρχει, οἱ μὲν λέγαυσιἨ, ὅτι ἡ Ἀμήμλα 


ille quem capite peehensum tenet, Ulyssem refert; p) ἐστὶν, ἡ ix τῆς Χαρύθδεως ἐσθίουσα τοὺς ἀγθρώπους - 


alii yero putant,terrem et mare septemque seoula 
esse que devorant ao devorantur. Statuam selle 
insidentem, elii Verinam uxorem Leonis Magni 
esse aiunt, alii Minesyam, ex Grecia adveotam. 


xal ἐστιν Ὀδυσαεὺς, ὃν κατέχει ἐκ τῆς κρρυφῆς. 


Ἔτεροι δὲ λέγουσω, ὅτι ἃ YR, καὶ à θάλασσα, xai 


οἱ ἑπτὰ αἰῶνές claw ol ἑαθίοντες καὶ ἑρθιόμειοι. Ἡ 
δὲ καθεζοµένη sic τὸ σελλίον, oi. μὲν Βηρίνην τὴν 

















1253 


ANONYM! ANTIQUITATRS CP. 


1954 


γυναῖκα τοῦ Μεγάλου Alovoc* ἄλλοι δὲ qacw À Hymno vero ex magna Antiochia & Constantino 


᾽Αθηνᾶν ἐξ Ἑλλάδος ἐλθοῦσαν. 'H δὲ Ὕαινα ἤχθη 

ἀπὸ τῆς μεγάλης ᾿Αντιοχείας παρὰ τοῦ Μεγάλου 

Κωνσταντ[νου. Τὰ δὲ λοιπὰ ἀγάλματα τοῦ 'ππικοῦ, 

τά xg ἀῤῥενικὰ xml τὰ θήλεια, καὶ ol διάφοροι ἵπποι, 

καὶ τῶν χαμπνήρων oi κίονες, ol τε λίθινοι καὶ οἱ 
χαλχοὶ, καὶ οἱ ὀδελίσχοι τῶν καμπτήρων ol χαλχοὶ, 
καὶ αἱ Ἱστορίαι τοῦ µονολίβου,χαὶ at ἠνιοχευτικαὶ στῆ- 
λαι σὺν ταῖς βάσεσιν αὐτῶν ταῖς ἑνιστόροις, xal τῶν 
περιπάτων οἱ χίονες σὺν ταῖς κεφαλαῖς xal ποδίσκοια 
αὐτῶν, καὶ τῶν iv. vip Σφενδόνι, καὶ τοῖς avisar, 
xal συστεµατίοις, xal σολεοῖς, καὶ ἁπλῶς, ὁπόθεν, 

ies εὑρίσκεται γραφή. Κατ ἐξαίρετον εἷς τὰς 
χαλκὰς πύλας, τῶν ἐσχάτων ἡμερὼν καὶ τῶν µελ- 
λόντων gigi πᾶσει αἱ ἱσταρίαι, 8c ἑστηλώσατο ᾽Απολ - 
λώνιος à Ῥμανεὺς sic μνήμην τῷν ἐγτυγχανόντων, διὰ 
τὸ ἀνεζόλμπτον εἶναι. Ὁμοίως καὶ ἐπὶ πάσης τῆς πά- 
ἃρως τὰ did pass ἑστοιχειώφατο. Οἱ 8) ἔχοντες δοχι- 
μὴν τῶν στηλωτικέὰν ἀποτελεσμάτων εὐρήσαυσι πάντα 
ἑληθᾷ. Ὁμείως dy καὶ οἱ ερίπαδες Δελφικῶν κακκάδµν 
vai αἱ ἔφισποι ατῆλαι γράφοναι δι’ Qv αἰτίαν ἔεεηφεν, 
usi τί ση µαίναυσιν, 

Περὶ τῇ λ Ἱαταμένης sic τὸ στυράκιογ e? 
ϱ τῆς στήλης fis ολη, t6 prt ut 
Ἡ δὲ στήλη ἱσταμένη slc τὸ oxopdxtov εἷς τὴν Φιά- 

λην τοῦ Ἱπποδρομίου, ἡ χαλκῆ καὶ Ἰγυναικοειδὴς, 

Εἰρήνης ἐστὶ τῆς 'Agnvalac, 3» ἀνήγειρε Κωνσταντῖνος 

ὁ αἰὰς αὐτῆς εἷς βεραπείαν ταύτης. 

Περὶ τοῦ 'Aylou Σεργίου. 

Τὰ δὶ ὄντα κτίσματα ϱἡμεγέθη εἰς τὸν ᾿Άγιον Elp- 
quov, οἶκος ἦν τοῦ Μεγάλου Ἰηυατινιανοῦ, ἄγτος αὐτοῦ 
πατριχίου. 

Περὶ τῶν καλαυµένων ΝΜεκρῶν. 

*H 8b χαλουµένη Μεκρὰ, τὰ σώματα τῶν ἆναιρε- 
θέντων ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ ᾿ουατινιανοῦ iv. τῷ Ἱππο- 
ἑρομίῳ, ἑτίθησαν ἐκεῖσε, διὰ τὸ μὴ χωρεῖν ἀλλαχοῦ 
θάψιι add: ἀπέφραξε δὲ τὰ σκάλια ἁπὰ τοῦ πρωςοθύ- 
pou phe τοῦ Καμελαύχου, καὶ οὕτως ὀτίθουν τὰ 
νεκρὰ σώματα. 

Περὶ τῶν λοιπῶν στηλῶν τῶν iv à Ἰπποδρομίᾳ. 

Ἐν τῷ ἅρματι die τοὺς σλετοὺς κίρνας ἐν τῇ 
λεγημένῃ Neola[g, ἵσταται στήλη Πναικείᾳ καὶ 
βωμὸς μετὰ µοσχαρίρη , ἓν οἷς xad ἵππρι ypuso- 
λαμηεῖς ὃ γαὶ ἐπὶ [open διφρῃηλάτος Ἰναικὸςι 


b» vg üsbd χειρὶ πατεχούσης ατηλίδιόν τι, ἄγαλμα D 


διατρέχον τοῦτο, Οἱ μὲν λέγουσι, Κωνφταντβον 
κατασχευὴν τὴν ζεῦξιν µόνηνγι τὴν 8b λοιπὴν dp- 
αιαν εἶναι, καὶ μηδὲν παρὰ Κωνσταντίνου κατα- 
σκευασθΏγαι’ ἕως γὰρ θεοδοσίου τοῦ Μεγάλου θέαµα 
παρὰ πολίταις Ὑέγονεν dv. τῷ Ἱπποδρομίῳ, ἀνὰ 
κηρῶν λευκῶν καὶ χλαμόδων φοροῦντας πάντας εἶσ» 
ἔρχεσθαι τὴν αὐτὴν ᾿στήλην ἑπάνω ἆρματος ἤγουν 
καρούχας, ἕως τοῦ στάµατος ἀπὸ τῶν καγκέλλων' 
τοῦτο δὲ ἐξετέλουν, ὅτε τὸ Ἠενέθλιον τῆς πόλεως 
ἐπετελεῖτο. Ἐκεῖσε δὶ ἑνζώδης ἑστηλώθη εἷς τοὺς 
Ἀέονας 5 ᾿Αδὰμ, καὶ ἡ Ela, καὶ d Ἐδθηνία, καὶ 
6 Λιµός. | ' | 


Magno deducta est. Caeterum reliqua signa omnia, 
que in Hippodromo visuntur tam virilia quam mu- 
liebria, et varie equorum statue, et metarum co- 
lumne lapidem atque anes, earumque obelisci &- 
rei, et monolithi sculpture, et statum aurigarum 
cum earum basibus flguratis, et porticum colum- 
ne cum suis capitulis et spiris; item ille qu» in 
sphendone visuntur, necnon medie icones et com- 
pages et solea ; hac inquam, omnia unde eo aó- 
vecta fuerint, ascriptum reperitur. Presertim vero 
in portis ereis omnes conspiciuntur historie ulti- 
morum dierum,quas ibi statuit Apollonius Tyaneus 
in sempiternam et indelebilem rerum que future 
gunt, memoriam. Similiter ipse per totam urbem 
Blatugs magice consecratas erexit, οἱ qui ejusdem 
ganeria apotelesmatum peritigm habent,omnis yere 
deprehendent. Preterea quoque in tripodibug Del- 
phicorum oscaborum aa statuis equestribug ingari- 
pium est, eujus rei gratia collocata eint, e$ quid 
aigniflcent. 


De s(atua quie columellz ínsidens erigitur ἐπ Phiala. 


Statua muliebris tnea, que columelle imposita 
visitur in Hippodromi Phiala, Irene Attice est, 
quam in honorem ejus Constantinus fllius erexit. 


De Sancto Sergio. 
Magna illa adifloia, que versus Sancti Sergii e- 
dem cernuntur,ea sunt in quibus habitavit Magnus 
dustinianus tum patricius. 


De looo Necra nuncupata. 


In loco, qui Neora appellatur, cadavera eorum 
qui sub eodem Justiniano cesi fuerant in Hippo- 
dromo,deposita sunt, eo quod alibi ea sepeliri non 
possent. Obstruxit enim scalas ab exteriori porta 
&d Camelaucum ; et ita cadevera ibi reponebantur. 


lic reliquis statuis qua jn. Hippodromo habentur. 

jo Neoles supra columnas tortiles grecta esí 
muliebria statga currui insidens, et ara cum vi- 
tulo: ubi etism equi gura fulgentes quatuor, ef 
in sella, auriga mulieris dextera gestantis par- 
vam, currentis forma, staluam. Nonnulli volunt 
hec duntaxat fuisse a Constantino Magno junota; 
reliqua vero antiqua, nec a Constantino confeota. 
Ceterum usque ad Theodosium magnum fuit οἳ- 
vibus in Hippodromo spectaculum, quippe albis 
emnes induti chlamydibus vel lenis statuam illam 
currui sive carruoe impositam cum cereis albis 
deducebant & cancellis ad solium imperatorium 
usque. Hoc autem fleri solebat quotannis die urbis 
natali. Preterea ibidem supra columnas posite 
fuere statue Adami et Eve, Prosperitatis ac Fa- 
mis. 


1255 


dromo. 


Templum S. Euphemie, quod in Hippodromo 
cernitur, Constantinus Magnus exstruxit, οἱ pre- 
tiosa exornavit materia. Verum post quadringen- 
tos triginta et octo annos Constantinns Coprony- 
mus imperator, Christi ac Doi hostis, illud in ar- 
mamentarium et sterquilinium publicum mutavit, 
et reliquias heu! sancte Euphemise cum loculo 
in profundum maris projecit. Post annos vero 
triginta sex Irene piissima Augusta Atheniensis 
hoc templum reedificavit, et reliquias reperias 
eo iterum transtulit. 


De templo S. Joannis Przcursoris Illi nuncupato. 
In loco cognominato Illi, ubi exstat templum 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 
De templo Sancte Euphemiz, qux exstat in Hippo- A Περὶ τῆς Αγίας Εὐφημίας τῆς dv τῷ 


1256 


Ἱππο- 
pop. 

Τὸν δὲ ναὸν τῆς ἁγίας Ῥύφιμίας τῆς dv τῷ 
Ἱπποδρομίῳ ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἀνήγειρε, χοσ- 
µήσος αὐτὸν διὰ πολυτελοῦς ὕλης, υλη' δὲ χρόνων 
παρελθόντων, ἑλθόντος τοῦ µισοθέου xai µισοχρίστου 
βασιλέως Κοπρωνύμου Κωνσταντίνου, ἐποίησεν αὖ- 
τὸν ᾽Αρμαμέντα xal κοπροθίσιον, xal τὸ λείφανον 
τῆς ἁγίας Εὐφημίας, φεὈὶ σὺν τῇ λάρνακι εἷς τὸν 
βυθὸν τῆς θαλάσσης ἔῥῥιψεν . Μετὰ δὲ τριάκοντα 
Ἐξ χρόνους Εἰρήνη Ἡἡ εὐσεθεστάτη Αὐγούσα ἡ 
᾿Αθηναία, τοῦτον πάλιν ἀνῳκοδόμησε, xai τὸ λείψανον 
εὐροῦσα ἔφερε. 

Περὶ τοῦ Προδρόμου τοῦ "IAÀov. 
Ὅτι τὰ λεγόμενα Ἵλλου ὁ Ἡρόδρομος, πηγὴ 


S. Joannis Precursorie, olim fons erat, in quo B ἐτύγχανε, καὶ ἐνεμφώλευε ὁράχων παμμµεγίρης. 


draco ingens latitabat; illic tum et γαι im- 
periale erat, et multos illac trauseuntes draco de- 
vorabat. Sanctus vero Hypatius cum eo accessis- 
set, suo baculo, in cujus ima parte clavi ferrei 
&füxi erant, facto crucis signo, draconem percus- 
sit 8ο interfecit, hinc apprehensum in medium 
forum eum mortunm projecit, ac igni trudidit : 
et idcirco locus ille tale romen obtinuit, vel ab 
Illo magistro, qui imperium affectaverat, ibidem- 
que habitabat. 


De eodem templo lili diclo. 

Templum S. Joannis Precursoris, Illi nuncupa- 
tum, domus exstitit Illi magistri, qui preclaris 
multisque functus est dignitatibus sub Leone Ma- 
cela et Zenone. Idem Illus imperium affectans, 
collectis ex populo septuaginta mille militibus in 
Antiochia magna in Zenonem insurrexit; Zeno 
vero adversus eum fratrem suum Longinum ma- 
. gistrum misit cum magna militum manu. Com- 
misso autem prelio prope magnam Antiochiam 
victus est Longinus, et vix solus, universo deleto 
exercitu, Antiochiam se recepit, Illo viribus longe 
superiore exsistente. Verum Zeno Joannem pa- 
tricium, cognomine Curvum, cum magno Socytha- 
rum et Macedonum manu in Seleuciam legavit, 
ibique conserto prelio, lllus cum suis devictus 
est. Sed fuga in quoddam castellum elapsus a suis 
domesticis Joanni proditur, & quo et reliqui ejus 
duces comprehensi decollatique sunt. Horumque 
capitibus una cum oapite Illi haste infixis Con- 
stantinopolim ingreditur Joannes. Ceterum impe- 
ravit Illus menses quatuordecim. 


De loco nuncupato Phocolisthum. 


Locum cognominatum Phocolisthum inde no- 
men &aocepisse contendit Panodorus /Egyptius, 
quod, oum Phocas imperator illac equo insidens 
pertransiret, equus ejus ibi cespitaverit et ceci- 
derit, ut ait Panodorus /Egyptius; Theodorus vero 
Thebanus philosophus inde nomen obtinuisse pu- 
lat, quod cum ante Constantinum Magnum locus 
ille extra urbem esset, multisque frequentatus la- 
tronibus, qui plurimos Byzantinos cives interfece- 


C 


'Exsics δὲ fjv καὶ ταμεῖον βασιλικὸν, xal πολλοὺς 
6 δράκων ἤσθιεν. 'Ὁ δὲ ἅγιος Ὑπάτιος ἐκεῖσε πα- 
ῥαγενόµενος μετὰ τῆς ῥάθδου αὐτοῦ ἐχούσης κάτω- 
θεν fou; σιδηροῦς, xal σφραγίσας xal κρούσας τὸν 
δράκοντα , ἀπέψυξεν , xal λαθὼν αὐτὸν μέσον τοῦ 
Φόρου προὔθηχε vExpóv, xal ἔχαυσεν αὐτόν. Καὶ ἐπὶ 
τούτω ὠνομάσθη ὁ τόπος οὕτως, xal ἀπὸ Ἵλλου 
μαγίστρου τυραινήσαντος, καὶ ἐχεῖσε οἰκοῦντος, 


Περϊ τοῦ αὐτοῦ Ἴλλου. 

Ὅτι τὰ καλούμενα Ἵλλου ὁ "Άγιος Ἱωάννης ὁ 
Πρόδρομος, οἶκος ἦν ἌἼλλου µαγίστρο, πολλὰς 
ἀρχὰς διανύσαντος μετὰ πολλῆς δόξης ἐν τοῖς χρύ- 
νοις τοῦ Λεομακέλου xal Ζήνωνος. Τυραννήσας δὲ 
ὁ αὐτὸς Ἴλλος, xai λαοῦ ἀθροίσας ο) χιλιάδας slc 
᾿Αντιόχειαν τὴν μεγάλην κατὰ τοῦ Ζήνωνος ἆντῃρεν, 
Ὁ δὲ Ζήνων ἀποστείλας Λογγίνον μάχγιστρον τὸν 
ἀδελφὸν αὐτοῦ μετὰ πλήθους στρατιωτῶν, xal συµ- 
θολῆς πολέμου γινοµένης ἠττήθη Δογγίνος πλησίον 
Αντιοχείας τῆς μεγάλης, καὶ μόλις µόνος διεσώθη 
ἐν τῇ ᾿Αντιοχείᾳ, τοῦ λαοῦ αὐτοῦ παντὸς χατασφα- 
γέντος" xai κατεδυνάστεισεν Ἵλλος σφόδρα. 'O δὲ 
Ζήνων ἀπέστειλεν Ἰωάννην πατρίκιον, τὸν ἐπιλεγό- 
µενον Κυρτὸν , μετὰ Σχυθῶν xal Μακεδόνων ἐν 
Σελευχἰίφ. καὶ συµθαλόντες πόλεμον, ἠττήθησαν οἱ 
τοῦ µέρους τοῦ Ἴλλου, καὶ φυγὼν Ἴλλος &v τινι 
φρουρίῳ παρεδόθη ὑπὸ σῶν olxsluv αὐτοῦ ἀνθρώπων 
πρὸς Ἰωάννην,χκαὶ συλλαθόµενος τοὺς ἄρχονιας αὐτοῦ 


[ἢ μετὰ τῆς τούτου κάρας εἰσήγαγέν etc Κωνσταντινούπο- 


λιν, ἐπὶ δόρατα τὰς χεφαλὰς φέρων. Ἐτυράννησε δὲ 
Ἴλλος μῆνας t9. 


Περὶ τὸ καλούµενον Φωκόλισθον. 


"Ott τὸ λεγόμενον φωκόλισθον, ἔφιππος βαδίζων ὁ 
Φωκᾶς βασιλεὺς, ὠλίσθησεν ὁ ἵππος αὐτοῦ καὶ 
ἔπεσε' xal διὰ τοῦτο ἐκλήθη Φωχόλισθον, καθώς φησι 
Πανόδωρος ὁ Αἰγύπτιος ὁ δὲ θεόδωρος ὁ θηθατος 
φιλόσοφος Qv, πρὸ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου φηαὶ 
ἔξωθεν τῆς πόλεως Βύζαντος, Amstel πολλοὶ ὑπῃρ' 
yov, καὶ πολλοὺς Βυζαντίους ἀνεῖλον. Ὁ δὲ Μέγας 
Κωνσταντῖνος μετὰ τὸ πορθῆσαι καὶ χτίσαι τὴν 
πόλιν, μαθὼν περὶ τῶν λῃστῶν καὶ συλλαθόµενος 











1251 ' 


αὑτοὺς ἐχεῖσε ἐφούλκχισεν αὐτούς. Διὰ τοῦτο ἐχλήθη A rant, 


τὸ ὄνομα τοῦ τόπου Φουλκόχκηστον. 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1258 


onstantinus Magnus destruotis veteribus 
urbis ediliciis, novisque excitatis, ubi rem τοβοὶ- 


vit latrones ipsos comprehensos inibi furcis affixit. Qua de re locus ille nuncupatus fuit Phulco- 


lestum. 
Περὶ τὰ λεγόμενα Κοντάρια εἷς τὴν ᾿)Αγίαν 
θέχλην. 


Ότι τὰ λεγόμενα Κοντάρια, ὁ ἅγιος Γεώργιος, 
ὅτε ἦλθεν ὁ βασιλεὺς θρᾷχης πρὸς Βύζαντα, ἔχοψαν 
ol Βύζαντες ἐκ τῶν ἐκεῖσε τόπων κοντάρια, καὶ οὕτως 
ἐχλήθη ὁ τόπος Κοντάρια. 'O δὲ μέγας Κωνσταν- 
τῖνὸς ἀνήγειρεν ἐχεῖσε ναὸν της Θεοτόκου. 'O δὲ 
Ἰουστῖνος ὁ Ἡρωτοχκουροπαλάτης, ὁ vp Σοφίας 
τῆς Λοθῆς, εἷς κάλλος xal μέγεθος ἐπλάτυνε τὸν 
τοιοῦνον ναὸν, xai ἑπωνόμασε τοῦτον τῆς Αγίας 
θέχλης. 


Περὶ τῆς μονῆς τοῦ ἁγίου Σεργίου xal Βάκχου p 


τὰ ὈΟρμίσδου, 

"Oct τὰ χαλούμενα Ὁρμίσδου, λιμὴν ἦν μικρὸς, 
ἐν ᾧ ὁ μέγας ᾿Ιουστινιανὸς ἐχρημάτισε κοιτῶνα, 
xai ὠνόμασε Σέργιον καὶ Báxyov. Ὡσαύτως καὶ 
ἔταρον va2v τῶν ἁγίων ᾿Αποστόλων, ὅτε τὸν Χχρισμὸν 
ἕλαθεν ὑπυχάτω τῶν βαθμίδων, ὅτε καὶ τὴν σφαγὴν 
εἲς Ἰππικὸν ἐποίει, Ἐκλήθη δὲ Ἰουλιανοῦ λιμὴν, 
ὅτι ὁ χτίσας οὕτως ἐχαλεῖτο. 

Περὶ τοῦ Βουκινου. 

Τὸ Βούχινον τὸ παλαιὸν, σάλπιγγες σαν ἑπάνω 
τοῦ τείχους ' τὸ δὲ τεῖχος ὑποχκάτω ἦν συριγγῶδές 
κοῦφον. Καὶ ὅτε ἣν νότος ἤ βοῤῥἁς, σφοδρῶς ix 
τῶν κνµάτων τῆς θαλάσσης ἀποκρουούσης, ἐκεῖθεν 
ἀνήρχετο βίαιον πνεῦμα καὶ ἦχε µελῳδίαν, δίκην 
σειρῆνος, καὶ ἀντέλεγεν ὁ ἕτερος πύργος ὁ ἄντιχρυς. 
Ὅτε δὲ ἤθελε χινῆσαι “Ρωμαϊκὸς στόλος, ἐκεῖ 
ἠθροίζοντο, xal κατὰ τὸν Ἴἦχον τῶν πύργων ἐσάλπι- 
ζον αἱ vijec, καὶ ἐκίνουν. 


Περὶ τῆς Σοφίας τὸν λιμένα. 

Τὸν λιμένα τῆς Σοφίας Ἰουστῖνος ἕκτισεν εἰς 
πρόσωπον τῆς γυναιχὸς αὐτοῦ Σοφίας. Πρὸ δὲ τοῦ 
κτισθῆναι τὸν λιμένα ὑπῆρχε στοὰ καµαροειδὴς, 
ὧν ἔκτισεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, xal ἀνήρχοντο 
ol φιλόσοφοι, ol τε θηθαῖοι xal ᾿Αθηναῖοι, καὶ διελέ- 
q»v*o μετὰ τῶν πολιτῶν φιλοσόφων * xal διήρχεσε 
τοῦτο µέχρι τοῦ ᾿Ἰουστίνου, Ὑαὶ πάντοτε ἑνίκων 
οἱ δυτικοί. ᾿Επὶ δὲ Ἰουστίνου ἠττηθέντες. οὐδέποτε 
ἀνἝλθον µέχρι τῆς αήµερον. ἝἜκτοτε διελθόντων 
χρόνων, ἐγένετο Σοφίαν τὴν Αὐγοόσταν ἵστασθαι εἷς 


τὸν ἡλιακὸν τοῦ παλατίου, καὶ ὁρῶσα τὰ πλοῖα xAo- D 


δωνιζόµενα ἐν τῇ θαλάσσῃ xal σπλαγχνισθεῖτα ἤρ- 
ξατο ὀδύρεσθχι, καὶ προσελθοῦσα εἷς τὸν βασιλέα 
τὸν ἄνδρα αὐτῆς, καὶ Ἰκέτευσεν αὐτὸν ὅπως παράσχῃ 
αὐτῇ Χρυσίον Ἱκανὸν stg τὸ ποιῆσαι λιμένα ' xal 
ἐπιχαμφθέντος τῇ ταύτης αἴτήσει, προσέταξε Ναρσῇ, 
tip πατριχίῳ καὶ πραιποσίτῳ, καὶ Τρωΐλῳ, πρωτο- 
θεστιαρίῳ αὐτοῦ, κτίσαἰ τὸν λιμένα ^. ol καὶ βόθυνον 
µέγαν ἀρύξαντες ἀνφκοδόμησαν τοῦτον. Διὸ xal τὴν 
προσηγορίαν εἴληφε. Μέσον δὲ τοῦ λιμένος ἀνήγειρε 
στήλας δ᾽, ἑπάνω τῶν δ᾽ κιόνων, Σηφίας καὶ 'Apa- 
θίας τῆς ἀνεψιᾶς αὐτοῦ, Ἰουστίνου καὶ Ναρσῇῆ τοῦ 
ἐχεῖσε παρισταµένου ' ἐξ Gv αἱ δύο ἀφῃρέθησαν 


ΡΑΤΑΟΙ, GR. CXXII. 


De loco qui appellatur Contaria ad sanctam 
Theclam. 


Locus Contaria dictus, sive Sanotus Georgius, 


inde nomen accepit, quod, cum Thracie rex expe- . 


ditionem contra Byzantem suscepisset, Byzantii 
inde hastas exciderint. Constantinus autem ma- 
gnus templum ibi Virgini Deiparse exstruxit, quod 
postea Justinus Protocuropalates, conjux Sophie 
Lobes ampliavit exornavitque, ao Sancte Theclo» 
appellatione donavit. 


De monasterio S. Sergii et Bacchi cognomine 
Hormisde. 


Locus dictus Hormisde, parvus erat porius, in 
quo Justinianus magnus monasterium exstruxit 
nomine Sergii et Bacchi ; et templum pariter SS. 
apostolorum, eo quod ibidem subter gradus inun- 
ctus fuit, cum stragem in Hippodromo edidisset. 
Preterea appellatus fuit Juliani portus, quoniam 
sic ejus conditor nuncupatur. 


De loco dicto Buccinum. 

In loco nuncupato Buccinum, olim supra mu- 
rum Buccine exstabant,et muri ima pars adinstar 
fistule, concava erat. Cum vero auster vel boreas 
vehementius flaret, ex fluctibus maris eo allisis 
Spiritus vehemens ascendebat, ao sirenis inslar 
edebat concentum, resonabatque pariter altera 
turrie opposita. Cum vero aliquo profectura esset 
Romana classis, illuc congregabatur, et juxta tur- 
rium sonum in navibus quoque tuba canebatur, 
atque ita discedebatur. 


De portu Sophiano. 

Portum Sophianum condidit Justinus conjugis 
gu$ Sophia nomine. Ántequam vero portum ex- 
struxisset, erat ibi fornice instructa porticus a 
Constantino magno edificata, in quam philosophi 
Thebani pariter 8ο Athenienses conveniebant ad 
disserendum eum philosophis Constantinopolita- 
nis; quod usque ad Justini tempora factum est, 
semper victoriam  reportantibus occidentalibus, 
qui semel sub Justino victi, nunquam postea ad 
hodiernum usque diem reversi sunt. Ceterum 
aliquot interjectis annis accidit, ut stans Sophia 
Augusta in solario palatii, naves videret in mari 
fluctibus agitari. Quare commiseratione permota 
lamentari cepit, accedensque ad conjugem impe- 
ratorem , rogavit, daret sibi necessariam auri 
copiam ad construendum portum. Imperator ejus 
petitioni annuit, et Narsz patricio et preposito ac 
Troilo protovestiario suo portus exetruendi munus 
injunxit, qui ducta ingenti fossa portum condidere. 
Ιἀοΐτοο tale nomen accepit. In medio autem portu 
quatuor statuas totidem columnis impositas erexit, 
videlicet Sophie statuam, Arabie filie sum, suam, 
et Narse prefecti structure. Earum due sublata 


40 


. 1259 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1260 


sunt a Philippico : continebant enim notas rerum À παρὰ Φιλιππικοῦ * εἶχον δὺ Ίραμματα τῶν μελ- 


futurarum. 
De Fanili quod est in loco Buccinum dicto. 
Εωπί]θ, quod visitur in loco cognominato Buc- 
cinum, olim ecclesia erat Sancti Andree apostoli, 
quam eo veniens Justinianus edificaverat. Con- 
Stantinus vero Cabalinus eam in fnile mu- 
tavit. 


De Contariis que sunt apud S. Theclam. 


Que modo Contaria nuncupantur, prius vigilum 
erant excubie, quad annos septem durarunt. Post 
bellum autem bienne, fanum illic Gallienus exstru- 
xit, quo postea Constantinus Magnus destructoc, 
éjus loco Sancte Deiparse templum  ediflcavit, 


nummoque insculpsit imaginem Christi, sanctissi- B 


me Deipare, matris sue Helene, et suam ipsius; 
festumque dedicationis duodecim dies celebravit. 
Hoc templum postea Sancte Tbhecle appellatum fuit, 
Ceterum tum Milliarii fornix porta erat terrestris, 
et in loco vocato Dippio mutatio equorum cursus 
publioi. Ipsa vero Contaria magnus mons erat, in 
quo excubias agebant Byzantii, populorum occi- 
dentalium impetum metuentes. 


De templo S. Michaelis archangeli Adda dicto. 


Templum S. Michaelis archangeli Adde nuncu- 
patum Justinus sediflcvait. Nomen vero aocepit 
sb Adde magistro, qui ibidem domum exstru- 
xerat. 

De columna Ferrea. 

«Cum columna, que visitur in foro appellato 
Anelio, Roma sub Coastantino Magno advehere- 
tur, ob ingentem ejus molem triennium integrum 
navigavit. Tandem ingressa Sophiarum portum, 
cum ad portam extrahere de navi eam vellent, in 
littore quatuor cubitis demersa et obruta remansit, 
quod uliginosus ao palustris locus esset : cum 
aulem eam ligneis vectibus extrahere non vale. 
rent, ferreia ingentibus sunt usi: atque ideo sic 
vocata est. 

De partu Eleutherii. 

Portus Eleutherii exsiructus est a Constantino 
. Magno. In eo stabal Kleutherii primi a secretis 
lapidea statua, scapulare super humeros habens, 
et ventilabrum manu gestans, utrumque lapid- 


λόντων. 
Περὶ τοῦ ἐν τῷ Βουχίνῳ Χορτοθολῶνος, 

Ὁ Χορτοθολὼν, ὁ elc τὸ Βούχινον, ἐχκκτσία ἣν 
τοῦ ἁγίου ἁποστολου ᾿Ανδρέου, fjv ἀνήγειρεν Ἴοο- 
στινιανὸς ἐκεῖσε ἐρχόμενος * Ὁ δὲ Καθαλῖνος ἐποίησι 
χορτοθολῶνα. 


Περὶ τὰ λεγόμενα ἈΚοντάρια εἰς τὴν "Αγίαν 
θέχλην. 


Τὰ λεγόμενα Κοντάρια, βίγλα Xv ἐκεῖσε µεγάλη, 
καὶ ἕως ζ χρόνους ἐφυλάττετο. Καὶ πολέμου vtyo- 
νότος χρόνους δύο, ναὸς ᾠχοδομήθη, εἴδώλιον μικρὸν, 
ὑπὸ Γαληνοῦ, 6v καθελὼν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, 
ναὸν τῆς θεοτόχου ἀνήγειρε, xal ἐχάραξε τὸν Χρι- 
στὸν xal τὴν ὁπεραγίαν θεοτόκον, xai τὴν αὐτοῦ 
μητέρα xal ἑαυτὸν, xal ἑτέλεσε πανήγυριν ἠπέ- 
pac β΄: ὅστις vaóc µετωνοµάσθη Αγία θέχλ.. 
Τότε δὲ καὶ τοῦ Μιλίου ἡ καµάπα χερσαία Y» πόρτα, 
καὶ εἲς τὸ Λιίππιον ἡ ἀλλαγή. Ταῦτα δὲ τὰ λεχό- 
µενα Κοντάρια, μέγα ὄρος ἦν, καὶ ἐφυλάσσετο ὑπὸ 
τῆς βίγλης τῶν Βωζαντίων πτοουµένων τοὺς δυτικούς. 


Περὶ τοῦ ᾿᾽Αρχιστρατήγου τοῦ ᾿Αδδᾶ. 
"Oxt ὁ ᾿Αρχιστράτηγος τοῦ ᾿Αδδᾶ ἐκτίσθη ὑτὸ 
Ἰουστίνου. Τὸ δὲ ὄνομα ἐδέξατο ἐκ τοῦ ᾿Αδδᾶ τοῦ 
µαγίστρου, ἐκ τοῦ ἐκεῖσε χτίσαντος οἴχον. 


Περὶ τῆς Σιδηρᾶς. 

"Ott ἐπὶ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου à μέγας 
κίῶν τοῦ φόρου τοῦ ᾽Ανηλίου τρεῖς χρόνους ἀπφει 
πλοϊζόμενος ἀπὸ ᾿Ῥώμης διὰ τὴν ὑὐπερθολὴν τοῦ 
μεγέθους αὐτοῦ. Καὶ εἴσελθὼν οεἲς τὰς Σοφίας, 
ἐν τῇ πόρτῃ θελόντων ἐκθαλεῖν τὸν xlova. ἀπὸ τῶν 
σχεδίων ἐχώσβη εἷς τὸν αἰγιαλὸν πήχεας 0, διὰ τὸ 
χαῦνον xal ἀλσώδη εἶναι τὸν τόπον ^ μέλλοντες δὲ 
τοῦτον ἀποσπᾷν μετὰ ξύλων, οὐκ ἠδύναντο, ἀλλὰ 
μετὰ σιδηρῶν µμοχλίων µεγάλων, Καὶ διὰ τοῦτο 
οὕτως ἐχλήθη. 

Περὶ τοῦ λιμένος τοῦ Ελευβερίου. 

Ὁ δὲ λιμὴν τοῦ Ἐλευθερίου ἐχτίσθη παρὰ τοῦ 
Μεγάλου Κωνσταντίνου. “Ίστατο δὲ xal στήλη λι- 
θίνη Ἐλετθερίου πρωτασηκρήτου, Φέροντος ix 
Gov καπούλιοο καὶ πτύν ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ, 


eum. Cum autem erigeretur Theodosii statua, qua [) ἀμφότερα λίθινα. Κτισθείσης δὲ xal τῆς στήλης 


columnae insidens in Tauro conspiciebatur, ter- 
ra fossili in huno portum ingesta, totus oppletus 
est. 


De siatuis qux» sunt prope S. Agathonicum. 


Due sunt statue verine, una post ascensum ibi 
graduum magis ad austrum vergens quam Sancti 
Agathonici templum altera, e regione proxime 
S.Barbar» templum, quod est in Artotyriano loco 
8ου Artopoliis. Illa quidem, que ad S. Agathoni- 
cum est, superstite adhuc Lecne ejus marito, erecta 
fuit; que vero prope S. Barbaram, post ejus obi- 


τοῦ Θεοδοσίου, ἢ ἐπὶ τοῦ xlovoq τοῦ Ταύρου ἦν, 
ὁ χοῦς ἐχύνετο εἲς τὸν λιμένα, xal ἐγεμίσθη. 


Περὶ τῶν στηλῶν τῶν οὐτῶν εἰς τὸν "Αγιον 
᾿Αγαθόνιχον. 

Αἱ στῆλαι δύο «lol τῆς Βηρίνης, µία piv νοτιω- 
típz τοῦ ἁγίου μάρτυρος ᾿Αγαθονίνου, μετὰ τὴν 
ἄνοδον τῶν ἐκεῖσε βαθμίδων ' tipa δὲ ἄντικρυς 
αὐτοῦ, πλησίον τῆς ἁγίας Βαρθὰρας τοῦ ᾿Αρτοτν- 
ριανοῦ τόπου. Καὶ ἡ μὲν τοῦ ἁγίου ᾿Αγαθονίκου 
γέγονε ζῶντος ΛΆδξοντος τοῦ ἀνδρὸς αὑτῆς ' ἡ Bi 
τῆς ἁγίας  BapOdpac, μετὰ τὴν τελευτὴν αὐτοῦ, 





1261 


ANONYMI ANTIQUITATES CD: 





ἠνίκα Βασιλίσκον τὸν ἁδελφὸν αὐτῆς ἕστρεψε, φυγόν- A tum, quando Basiliscum fratrem suum coronavit, 


τος Ζήνωνος τοῦ γαμθροῦ αὐτῆς. 
Περὶ τοῦ 'Αγίου ᾽Αγαθονίκου. 

*O δὲ "Άγιος ᾽Αγαθόνικος, τὸ πρότερον ὑπὸ Άναστα- 
αἶου, xal ᾿Ιουστινιανοῦ τοῦ Μεγάλου τὸ δεύτερον 
ἀνεχαινίσθη. Ἐν abri) δὶ τῷ vaip xal πατριᾶρχαι 
ἐπισχκόπησαν ἑπτὰ, ἐπὶ χρόνους πεντήκοντα, xai Ba- 
σιλεῖς ἑστεφηφόρουν ἐχεῖσε 5 * δι ἣν δὲ αἰτίαν µετ- 
εποίηθη ἐχεῖθεν ὑπὸ Τιθερίου, o$ γινώσκεται. Καὶ 
παλάτιον δὲ πλησίον τοῦ αὐτοῦ ναοῦ Tj» μµέγιστον * 
ὑπὸ δὲ Τιδεριου τοῦ πρώτου µετεποιήθη διολισθὲν εἰς 
τὰ βασίλεια. 

Περὶ τοῦ Αγίου Ιουλιανοῦ. 

Εἰς τὸν "Άγιον Ἰουλιανὸν μοεαχοὺς ὁσίους κατέ- 
καυσεν ὁ Καθαλῖνος, διὰ τὸ μὴ κοινωνεῖν αὐτοὺς 
τῇ μυσαρῇ αὐτοῦ ἐσθήσει τε xxl θρησκείφ καὶ 
αὐτὸν τὸν  vaóv* καὶ ἀναλύσας ὁ µόλιθδος τῆς 
ἐχκλησίας κατῆλθεν ἕως τῶν Σοφιῶν αἱγιαλοῦ. 
Ἵσταντο δὲ ἐκεῖσε Ηέρδικες χαλκαϊ ἐν καμάρα. 


ol τοῦ ἀρχιστρατήγου, τοῦ ὄντος εἷς τὸν 
Ud PA iov Avv ὶ 
Ὁμοίως καὶ τὸν ἀρχισνράτηγον τὸν ὄντα εἲς τὸν 
Ἅλγιον Ἰουλιανὸν ὁ Δίκορος ἀνήγειρεν, ὅτε ἦλθεν 
ἀπὸ τοῦ Δυῤῥαχίου  παῖς dip Qv ἐμάνθανε τὰ 
γράµµατα ἐκεῖσε οἰκῶν. —— 
Περὶ τῶν παλατίων τῶν Ἐλευρερίου. 
Τὰ δὲ παλάτια τὰ Ἐλευβερίου xai τὰ ἑἐργοδόσια 
ἕκτισεν Εἱρήνη καὶ Κωνσταντῖνος, ὁ υἱὸς αὐτῆς. 
'Anà Bb τῶν µέχρι ᾽Αμαστριανοῦ, Ἰπποδρόμιον 


Β 


έγονε παρὰ τοῦ Μεγάλου θεοδοσίου * 1, δὲ Εἰρήνη C 


κατέλυσεν αὐτόν. 
ἨἩιρὶ τοῦ Αγίου Παντελεήμονος τοῦ Μεγάλου. 
Τὸν δὲ Άγιον Παντελεήμονα ὄἔχτισε θεοδώρα ἡ 
γυνὴ Ἰουστιτιανοῦ τοῦ Μεγάλου. "Ότε ᾖλθεν ἀπὸ 
Παφλαγωνίας, ἐκεῖσε ἓν τῷ ἐμθόλῳ ἔχειτο ὡς 
πτωχὰ, xai ἔνηθεν ἔρια, καὶ ἐπώλει αὐτὰ, καὶ 
οὕτως ἔζη. Μετὰ δὲ τὸ βασιλεῦσαι, ἔχτισε τὸν 
ναόν, 


Περὶ τὰ Κλαυδίου. 

Τὰ Κλαυδίου, οἶχος ἣν πατρικίου τοῦ Κλαυδίου 
xal χοιαἰστορος, iv τοῖς χρόνοις Βασιλίσκου βασι- 
λέως, ὃς καὶ παλάτιον ἀνήγειρεν ἐχεῖσε. 

Περὶ τὰ Ναρσοῦ. 

Τὰ δὲ Ναρσοῦ, οἶκος ἦν Ναρσοῦ πατρικίου xai 

πραιποσίτου, εὐννύχου, tv τοῖς χρόνοις Ιουστίνου 


Zenone genero fugato. 
De templo S. Agathonici. 

Templum 8. Agathonici primo ab Anastasio; 
secundo autem, a Justiniano Magno renovatum 
est. In hoc vero templo intra quinquaginta annos, 
septem patriarche episcopatum gessere, ac qua- 
tuor ibidem imperatores coronati sunt. Qua vero 
de causa mutatum sit a Tiberio, nescitur. Proxi- 
me hoo templum erat Palatium maximum, quod, 
cum collapsum esset, Tiberius senior imperatoriis 
edibus adjunxit. 

De S. Juliano. 

Monachos S. Juliani pios ac religiosos Constan- 
tinus Copronymus igni tradidit, eo quod profani 
ejus vestimenti ac detestabilis sect» participos 
esse nollent; quemadmodum et ipsam ecclesiam, 
cujus plumbum calore dissolutum ad littus usque 
Sophianum defluxit. Ceterum ibidem in porticu 
Perdices eret visebantur. 


De S. Michaele archangelo prope S. Julianum. 


Similiter et eedem 8. Michaelis archangelo, que 
est juxta S. Julianum, Anastasius Dicorus exstru- 
xit, cum Dyrrachio in urbem venisset. Etenim, cum 
puer esset, ibi habitans litteras didicit. 

De palatiis Eleutheriaris. 

Palatia Eleutheriana et offlcina Irene una cum 
Constantino suo filio sdificavit. Hippodromum 
vero, qui inter Eleutherii palatia et Amastriani 
tractum a Theodosio Magno exstructus fuit, Irene 
postea evertit. 

De Ecclesia S. Panteleemonis Magni. 

Ecclesia S. Panteleemonis condita est a Theo- 
dora, Justiniani Magni uxore; quoniam ex Paph- 
lagouia cum venisset, ibi in porticu degebat, ceu 
paupercula victum sibi ex lanificio qu&ritans. Sed 
ubi ad imperium pervenit, ibidem templum exs- 


truxit. 
De Claudii tractu. 


Claudii tractus, domus erat Claudii patricii et 
questoris, tempore Basilisci imperatoris; qui et 
palatium illic ediflcavit. 

De tractu Narsetis. 

Narsetis tractus, domus erat Narsetis patricii et 

prepositi, eunuchi, tempore Justini et Sophie. 


καὶ Σοφίας. Τῶν δὲ ξενῶνα, καὶ τὸ γηροχομεῖον, ]) Xenodochium autem, gerocomium et ccclesiam 


καὶ τὴν ἐχκλησίαν ἀνήγειρεν ὁ αὐτὸς, καὶ τὰ ply: 
τοῦ 'Οξυθαφίου, καὶ τον ᾽ Άγιον Πρόδον, 


Περὶ τοῦ Αγίου θωμᾶ. 

"Orc τὰ ᾽Αμάντου χαληύμενα, οἴκος ἦν µαγίστρου 
τινὸς ᾿᾽Αμάντου παρακοιµωμένου, ἐν τοῖς Ἀχρόνοις 
τοῦ Δικόρου ὅστις ἕκτισε τὸν "Άγιον θωμᾶν ' ἑμ- 
πρησθέντος δὲ, Λέων ὁ υἱὸς Βασιλείου τοῦ ἩΜχκεδόνος 
ἀνεχαίνισεν αὐτόν. 

Περὶ τὸ Χρυσοκάμαρον. 

Τὸ δὲ Χρυσοκάμαρον, ὄπισθε τοῦ ἩΜυρελαίου 
ζώδιον ἵστατο χρυσοῦν, διὰ τοῦτο ἐκλήθη Xpucoxá- 
µαρον. Παρὰ δὲ τινων «αλεπτῶν ἐν τοῖς χβρόνοις 


idem ipse condidit et quecunque ad locum usque 
Oxybaphii nuncupatum visuntur; itemque Sanc- 


tum Probum. 
De Sancto Thoma. 


Amanti tractus, domus erat Amanli cujusdam 
magistri et accubitoris sub Anastasio Dicoro ; qui 
ecclesiam S. Thome ediflcavit, quam postea in- 
cendio consumptam Leo filius Basilii Macedonis 
restauravit. 

De Chrysocamera. 

In Chrysocamera pone Myreleum, olim signum 
aureum visebatur ; idcirco Chryesocamera nuncu- 
pata est. Hoc autem signum a quibusdam latroni- 


1262 


1203 APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 4904 


bus suffuratum eat tempore Barde Cesaris, avun- À Βάρδα Καΐσαρος, τοῦ θείου Μιχαἡλ, υἱοῦ τοῦ Gso- 


culi Michaelis, filii Theophili. 
De Psarelzo. 

Psareleum monasteriorum cum antea egset vo- 
casbator Myreleum; imperator enim oui notum 
erat nomen, voluit ut Psareleum appellaretur.Mo- 
nachi vero a Constantino Copronymo injuria 
affecli inde profugerunt. 


De porta seu tractu cognomine Psamatha. 


In porta seu tractu Psamatha cognomine, ido- 
jum stabat, quod quidam gentilis colebat, cui 
Christiani dicebant, Idolum quod ceu Deum colis, 
deus falsus et ementitus est, ao ex eo locus iste 
ita cognominatus est. Ceterum heo porta dicta est 
Quinta, eo quod numero quinta sit. 


De palatiis qug ín tractu Psamatha exstant. 


Palatia autem οἱ gerocomium in tractu Psama- 
tha dicto, exstruxit 8. Helena ; pariterque S. 
Theodorum Claudii nuncupatum. Urbicius vero 
structure prefectus condidit templum S. Juliani 
propriis sumptibus. Ibidem erant castra Romano- 
rum. 

De porta S. /£miliani. 

Porta S. JEmiliani nomen accepit α proximo 
templo S. /Emiliani, quod prius parvum erat ora- 
torium. Cum autem Moysis virga alferretur, eam 
hoo loco excepit Constantinus Magnus, et S. Dei- 
pare ecolesiam exstruxit ; et sic locus ille appella- 
tus fuit Rhabdos seu virga. Preterea et magnam 


eosplesiam S. /Emiliani ediflcavit : deinde vero sa- C 


cram illam virgam in palatium transtulit. 
De cisternis et de aquzductu. 


Aqueduoctum ingentium arouum, seu in colum 
usque educti fornices, a Valente, uti nuno conspi- 
oiuntur, exstruoti sunt. Ad Cisternam Aetii co- 
gnominatam, quam Aetius exstruxit, statua ipsius 
Aetii erecla erat. 


De Asparis cisterna. 

Asparis cisterpam Aspares et Ardaburius exs- 
truxere, tempore Leonis Magni. Qua absoluta am- 
bo inibi interfecti sunt ab eodem imperatore; eo 
quod conjuratione eum populo inita, Leonem ab 
imperio ejicere statuerant, nisi de industria eos 
dolo sustulisset imperator. Ceterum domus Aspa- 


φίλου, ἐχλάπη. 


Περι τὰ Ψαρελκίου. 

Τὰ Φαρελαίου πρότερον ἐχαλεῖτο Μυρέλαιον, µονὴ 
οὔσα. Καὶ Ὑνωρίσας αὑτὸ ὄνομα ἀντεῖπεν ὁ βασιλεὺς, 
ἵνα ἀκούῃ Ψαρέλαιον * ὅπου ἐνύθριζε τοὺς μοναχούς 
6 Κοπρώνυμος, καὶ ἔφυγον ἐχεῖθεν. 


Περὶ τοῦ Ψαμαθᾶ. 

“Ἵστατο δὲ εἷς τὸν Ψαμαθὰν εἴδωλον, xal. τις τῶν 
εδωλολατρῶν ἐσέθετο αὐτὸ. Ἔλεγον δὲ αὐτῷ οἱ 
ὀρθόδοξοι, ὅτι Τὸ εἴδωλον, ὃ σἐθῃ ὡς θεὸν, Ψεμα” 
τινός ἐστι ' καὶ ἑτομολογήθη ὁ τόπος οὕτως, Ἡ δὲ 
Πέμπτη πόρτα ἐκλήθη, διὰ τὸ εἶνι κατ ἀριθμὸν 


B πέμπτην. 


Ηερὶ τῶν ἐν αὐτῷ παλατίων. 

᾽Αλλὰ καὶ παλάτια, xal τὸ Γηροκομεῖον, τὰ εἲς 
τὰ Ψαμαθὰ 4 ἁγία Ἑλένη ἀνήχειριν ' ὁμοίως xal 
τὸν "Άγιον θεόδωρον τὸν Κλαυδίου. Ἡ Οὐρθίκιος ὁ 
παριστάµενος εἷς τὰ ἈΧτίσµατα ἀνήγειρε καὶ τὸν 
"Άγιον Ἰουλιανὸν ἐξ οἰκείων ἐξόδων, ἐν ᾧ ἐτύγχανε 
ἅπληχτά τῶν Ῥωμαίων. 

Περὶ τῆς πύρτης τοῦ ἁγίου Αἱμιλιανοῦ. 

Ἡ καλουμένη τοῦ ἁγίου Αἱμιλιανοῦ πόρτα οὕτως 
ἐχλήθη, διὰ τὸ εἶναι πλησίον τοῦ ναοῦ τοῦ ἁγίου 
Αἱμιλιανοῦ, ός πρότερον μὲν ἣν εὐκτήριον µικρον * 
ἀλλ᾽ ὅτε ἄχθη τοῦ Μωσέως ἡ ῥάδδος, ἐδέξατο αὐτὴν 
ἐκεῖσς ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, xal ἀνήγειρε ναὸν 
τῆς θεοτόχου, καὶ οὕτως ὠνομάσθη ὁ τόπος "Pd6- 
δος. ᾿Ανήγειρε δὲ καὶ τὸν "Άγιον Αἱμιλιανὸ: μέγαν * 
εἰθ' οὕτως έφερε τὴν ἁγίαν ῥάθδον ἐν τῷ παλατίφ. 

Περὶ τῶν κινστερνῶν, καὶ περὶ τοῦ ἀγωγοῦ. 

"Oct ὁ ἀγωγὸς τῶν μεγάλων ἀφίδων, ἥτοι ol οὐρά- 
νιαι καµάραι ὑπὸ Οὔαλεντος ἐκτίσθησαν, ὡς ὁρᾶ- 
ται. Καὶξν ἐνδὲ καλουμένῃ τοῦ ᾿Αετίου κινστέρνῃ, 
fuc ὑπ αὐτοῦ ἐκτίσθη, καὶ στήλη stato τοῦ 
αὐτυῦ. 

Περὶ τῆς τοῦ "Ασπαρος. 

Ἡ δὶ λεγομένη ᾿Ασπάρου κινστέρνα ὑπὸ ᾿Ασπά- 
pou xai ᾿Αρδαθουρίου ἑκτίσθη, ἐπὶ τοῦ Μεγάλου 
Λέοντος καθ ijv ἀμφότερι, πληρωθείσης αὐτῆς, 
ἀνηρέθησαν παρὰ τοῦ αὐτοῦ βασιλέως, οἵτινες 
ἐδούλοντο μετὰ τοῦ δήµου καταθιθάσαι Λέοντα τῆς 
βασιλείας, εἰ μὴ ἐξ ἀγχινοίας οὗτος τούτους ἀνεῖλε 


ris erat, quam deinde possedit Basilius accu- ]) δόλῳ. Ὁ δὲ οἶκος τοῦ ᾿Ασπάρου ἦν, ὄνπερ εἶχε Baz. 


bitor. 
De cisterna Boni. 

Cisternam Boni edificavit Bonus patricius Ro- 
ma rediens ; eamque cameris cylindricis texit. Do- 
mus autem ejus ibidem erat : vivebatque sub He- 
raclio imperatore. 


De cislerna Mocisia. 

Cisternam Mocisiam Anastasius Dicorus condi- 
dit.Cum vero eam exstrueret, in urbe cives fame 
et siti laborabant, ut unus modius integro numero 
veniret. Nomen vero hec cisterna habet a vicino 
templo 8. Mocii. 


σιλειος ὁ παρακοιμώμενος. 
Περὶ τῆς τοῦ Βώνου. 

Tiv δὲ Βώνου κινστέρναν ἕκτισε Βῶνος πατρίχιος, 
ἀνελθὼν ἀπὸ Ῥώμης ' καὶ ἑσκέπασεν αὖτὴν χυλιν- 
δρικῷ θόλῳ. Ὁ δὲ οἶκος αὐτοῦ ἐκεῖσε ἦν - ὁ αὐτὸς 
δὲ ἦν ἐπὶ Ἡρακλείου βασιλέως. 

Περί τῆς Μωκισίας. 

Τὴν δὲ Μωχισίαν ἔχτισεν ᾿Αναστάσιος ὁ Δίκορος. 
"Ore δὲ αὐτὴν ἔχτισε, λεῖψις ἣν dv τῇ πόλει ὕδατος 
καὶ σίτου, ὡς πιπράσκεσθαι τοῦ σίτου µόδιον tv ci 
τὸ νόμισμα. Ἔλαθε δὲ τὴν τοιαύτην ἐπωνυμίαν d 
κινστέρνα, διὰ τὸ πλησίον εἶναι τοῦ “Αγίου λωχίου. 











1365 ANONYMI ANTIQUITATES CP. 1260 


Περὶ τῆς τοῦ Φιλοξένου. λ. De cisterna Philozeni. 
Elc τὸν Φόρον πλησίον ἐστὶ κινστέρνα, ἣν ἔκστισεν Proxime forum visitur Cisterna exstructa a Phi- 
ὁ Φιλόξενος 6 Ῥωμαῖος, ὁ ὤν ἐκ τῶν ιβ’. loxeno Romano, qui erat unus ex duodecim. 
Περὶ τῆς κινστέρνας τῆς βασιλικῆς τῆς µεγάλἠς, καὶ De Basilica magna cisterna, et de alia 
τῆς μικρᾶς. minore. 
Ἡ πλακωτὴ βασιλικὴ κινστέρνα, Μαλακταρέα jv, Basilica cisterna lapidibus constrata Malactarea 


ὅτε ἐχτίζετο ἡ ᾽Αγία Σοφία ὡσαύτως xai ἡ ἄνωθεν erat, quo tempore S. Sophia construebatur : laou- 
αὐτῆς στέγη, Ἡ Βασιλισκάρα ὀνομαζομένη, καὶ αὐτῃ nar item superius, Basiliscarium nuncupatum, 
Ἱαλαχκταρία ἐτύγχανε τοῦ δηλικάτου τῆς Αγίας — Malaciarea erat delicati S. Sophie. 
Σοφίας. 
Περὶ τῶν πορτῶν τῆς Χαρσίου xat τῆς Ἔνλο- De porta Charsisg et Xylocercos. 
xkpxou. Porta Charsie exetiructa fuit a Charsia seoun- 

'H Χαρσίου ix τοῦ Χαρσίου δευτερεύοντος µέρους — dario factionis Venete. Porta vero Xylocercos inde 
Βενέτων Ὑέγονει Ἐυλόκερχος [9b ἐκλήθη], διὰ τὸ — dicla, quod ibi artifices magnam aque copiam in- 
εὐρηχέναι ἐκεῖσε πολλὰ ὕδατα τοὺς τεχνίτας καὶ — venerint, et multos lapides projecerint in funda- 


πολλοὺς übiuyav λίθους διὰ τὴν πλημμύραν τῶν p mentum ob aquarum inundationem, fulcimenta 
ὁδάτων εἰς τὸ θεµέλιον, καὶ ἐποίησαν παντουρώσσις — multis ex lignis supponentes. 
ξύλων πολλων. 


Περὶ τὸ Πολύανδρον. De porta Polyandri. 
Ἡ δὲ Ηολύανδρος καλεῖται οὕτως, διότι ἡνώθησαν Porta Polyandri sic dicitur, quod utraque factio 


bui ἀμφότερα τὰ µέρη τῶν δήµων, ὅτε ἑκτίζοντο τὰ — ibi convenisset, cum muri edificarentur. 
τείχη. 
Περὶ τῶν µοναστηρίων' De monasteriis. 
Τὴν μονὴν τῶν ἁγίων Κάρπου xai Παπύλου ἡ ἁγία Monasterium SS. Carpi et Papyli exstruxit S. He- 
Ἑλένη ἕκτισε διὰ ποικίλων μαρμάρων, sic µίμησιν — Jena ad imitationem sepulcri Christi, ex vario 


τοῦ τάφου τοῦ Χριστοῦ, xal κτήµατα πολλὰ ixó- marmore, multisque possessionibus ditavit. 
poet. 


Περὶ τῶν Πρασίνων. De Prasinis. 
Τὰ νῦν καλούμενα Πράσινα διὰ τοῦτο οὕτως ix- Locus nunc Prasina appellatus, inde nomen acce- 


λήθη, διὰ τὸ εἶναι ἐκεῖσε σταῦλον τῶν Πρασίνων. Tó— pit, quod ibidem stabulum esset factionis Prasine. 
δὲ γηροχομεῖον ἀνήγειρε Μαρκιανὸς xal Πουλχερία. ., Gerocomium vero Marcianus et Pulcheria condide- 
Ἀρτάθασδος δὲ ὁ τυραννήσας Καθαλῖνον, xal κρατή- C runt. Ceterum Artabasdus, qui tyrannidem adver- 
σας χρόνους τρεῖς, καὶ τυφλωθεὶς, ἀκίνητα χτήµατα, — sus Constantinum Caballinum arripuit, tres annos 
καὶ τὰ ἱερὰ ἐχεῖσε ἀφιέρωσε, διότι οἴχος αὐτοῦ ἐκεῖσε — imperio potitus et postea excecatus est, possessio- 
ἦν. Μετὰ σπ’ ἔτη ἦν ὁ ᾿Λρτάθασδος τῆς κτίσεως τοῦ — nes immobiles ac sacra vasa eidem gerocomio 
Υηροχομείου. dicavit, eo quod domus ejus ibi sita esset. Vivebat 
autem Artabasdus annis ducentis et octoginta post 
conditum gerocomium. 


Περὶ τοῦ Φλωρεντίου γηροκοµείου. De gerocomio Florentii. 

Τὰ Φλωρεντίου, olxoc ἦν Φλωρεντίου πατριχιου, ἐν Florentii tractus, domus erat Florentii patrioii 
τοῖς χρόνοις 'ApxaBlou βασιλέως: καὶ τελευτῶν ἐποίησε — tempore Arcadii imperatoris, quam moriens in 
τὸν οἶκον αὐτοῦ γηροκομεῖον. gerocomium mutavit. 

Περὶ τῆς μονῆς τὰ ᾿Ρωμανοῦ. De monasterio Romani. 


"Ort dj μονὴ τὰ 'Popavoo ἐκτίσθη dv τοῖς χρόνις — Monasterium Romani conditum est temporibus 
τοῦ Λεωμακέλου παρὰ Αἴμωνος πατρικίου Ῥωμαίου. ^ Leonis Macelli ab Hemone patricio Romano: nam 
Τότε γὰρ εἰσῆλθε xal ῴὤχησεν ἐχεῖ. "Eyet δὲ ἀπὸ τοῦ [) tunc ingressus in urbem istio habitavit. Exstruxit 
ντισθῆναι χρόνους φπβ.. autem ipsum annis abhino quingentis ootoginta 

duobus. 
Περὶ τῆς μονῆς τὰ Δαλμάτου. De monaslerio Dalmati. 

'H μονὴ τὰ «Δαλμάτου ἐκτίσθη παρὰ Δαλμάτου Monasterium Dalmati edificavit Dalmatus patri- 
πατρικἰου, ἀνεψιοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου. Ἐξ — cius, Magni Constantini consobrinus. Ceterum 
οὗ καὶ ᾽Αψίμαρος ὁ Τιθέριος βασ'λεὺς, ὅτε ἀνῆλθε — Tiberius Apsimarus, postquam cum suis chelan- 
μετὰ χελανδίων xal ἐκράτησε τὴν βασιλείαν, τὸν diis Byzantium pervenit, et imperio potitus, 


Λέοντιον βασιλέα ἐφρούρει ἐκεῖ. Leontium imperatorem ibidem inclusum custo- 
divit. 
liso! τῆς μονῆς τὰ Κουχοροθίου. De monasterio Cucorobii nuncupato. 
Τὰ Κουχοροθίου τὴν μονὴν ἔχτισεν ὅσιος Εὐάρε- Monasterium Cucorobii cognomine condidit 5. 


στος ἓν τοῖς χρόνοις τοῦ Τραύλου τοῦ ᾽Αμοῤῥαίου. ^ Evarestus sub Michaele Balbo Amorrhieo. 


4261. 


De monasterio S. Zoes, quod est ad cislernam 
Mocisiam 

Sciendum est monasterium 8. Zoes ad cister- 
nam Mocisiam conditum fuisse a Marciano, qui ibi 
gepultus est. 

De Sancto Luca. 

Cemeterium S. Luce, et triclinia, et ipsum 
templum «dificavit Irene Attica, ut ibi gratis pau- 
peres sepelirentur. Nam cum admodum virtutis 
studiosa οἱ piu esset, complures domus senibus, 
peregrinis et pauperibus eustentandis exstruxit. 
Item tributorum onera minuit, Ceterum pro mor- 
tuis condidit sepulcra; pro vivis, triclinia pis- 
torii; pro bene valentibus, hospitale Irene nun- 
cupatum. 

De monasterio S. Mocii. 

Sanetum Mocium primo exatruxit Constantinus 
Magnus, paganorum multitudine istic habitante : 
eratque templum Jovis, οἱ ex ejus lapidibus edes 
sacra est edificata. Venientes vero in edem Sancti 
Mocii (Ariani), cum loci desiderio capti essent, de- 
precati Sunt imperatorem Constantinum, ut sibi 
illam ad habitandum concederet, quam adepti,sta- 
tim templum excitarunt Ariani, et celebrandis di- 
vinislaudibus ipsum annos septem frequentarunt. 
Cecidit vero cum in eo sacras liturgias celebrarent 
auno septimo, ubi et multi Ariani interfecti sunt. 
At sub Justiniano Magno rursus zdiflcatur eadem 
edes, et hactenus perstat. 

De eodem. 

Ex templo S. Mocii, et S. Mene ejectis duntaxat 
simulacris, sic illa cognominavit. Integram vero 
Saneti Mene edem, sacris vasis ac prediis subur- 
banis locupletatam, anno post centesimo tricesimo 
quinto edificandam curarunt Pulcheria et Marcia- 
nus. Ceterum templum Sancti Mocii triplo tuno 
majus, quam nunc est, duabus tertiis partibus 
contraxit Constantinus et mater ejus; ibidemque 
altare exstruxit. Quoniam vero ibi olim S. Mocius 
interfectus fuerat, ideo templum hoc quasi ipsi 
proprium exstruxit, ejusque corpus illuc tran- 
stulit. 

De monasterio Libis. 

Monasterium Libis sub Romano seniore, et 
Constantiao Porphyrogenito, Leonis filio, conditum 
est & Libe patricio et drungario classis; qui etiam 
ibidem xenodochium exstruxit. 


De ecclesia veteri S. Joannis przcursoris. 
Ecclesiam S. Joannis precursoris veterem, cu- 
jus edifcium terrestri muro incumbebat, condidit 
Constantinus Magnus. 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1268 


Α Περὶ τῆς μονῆς τῆς ἁγίας ζωῆς, τῆς iv τῇ Μω- 


κιαίᾳ. 


TZ» iv τῇ Μωκισίᾳ ᾽Αγίαν ζωήν, δεῖ εἰδέναι, ὅτι ὁ 
ὅσιος Μαρχιανὸς ἔχτισε, καὶ éxet χεῖται. 


Περὶ τοῦ ᾽Ἁγίου Λουκᾶ. 

Τὸν ἅγιον Λουκᾶν, ἔνθα ol νεκροὶ θάπτονται, καὶ 
τοὺς Τρικλίνους, xal αὐτὸν τὸν ναὸν ἔχτισεν Εἱρήνη 
$ ᾿Αθηναία εἷς τὸ θάπτεσβαι δωρεὰν τοὺς πένητας, 
πάνυ Ὑὰρ φιλάρετος οὖσα καὶ εὐσεθὴς, καὶ πολλὰ 
γηροχομεῖα, καὶ ξενοδοχεῖα, xai γηροτροφεῖα ἐποίει 
εἰς ἀνάπαυσιν τῶν πενήτων, xal φόρων Χκουφισμοὺς 
ἐξέχοψε. Ἔκτισε καὶ εἷς ταφὴν τοὺς τάφους, καὶ εἰς 
ζωὴν, τοὺς τρικλίνους τοῦ πιστωρείου; elc ὑγίειαν, τὸν 
ξενῶνα, τὰ Εἱρήνης καλούμενον. 

Περὶ τῆς μµονῆς τοῦ Ἁγίου Μωχίου. 

Ἱστέον ὅτι ὁ "Άγιος Μώκιος, πρῶτον μὸν ὑπὸ τοῦ 
Μεγάλου Κωνσταντἰνοῦ ᾠκοδομήθη. Ἑλλήνων 
πλήθη ἐκεῖσε χατοικούντων πολλά. Καὶ ναὸς ἦν τοῦ 
Διὸς, καὶ ix τῶν αὐτοῦ λίθων ὅ ναός. Ἑλθόντες δὲ 
ἐν τῷ αὐτῷ ναῷ τοῦ ἁγίου Μωχίου [Αρειανοὶ] ἡρά- 
σθησαν , xai παρεκάλουν τὸν βασιλέα Κωνσταντίνον 
κατοιχεῖν αὐτοὺς ἐχεῖσε * ὅ xai Ὑέγονε. Ἡαρευθὺς 
οὖν ἐγείρουσι τὸν ναὸν ol “Αρειανοὶ, xai ἑδοξάζετο ὑπ' 
αὐτῶν ἔτη ἑπτά. Ἐκπίπτει δὲ λειτουργούντων αὐτῶν 
τῷ ζ ἔτει' dv ᾧ καὶ πολγοὶ ᾿Αρειανοὶ ἀπεχτάνθησαν. 
Ἐν ταῖς ἡμέραις δὲ ]ουστινιανοῦ τοῦ Μεγάλου dve- 
γείρεται ὁ αὐτὸς, xal ἵσταται ἕως apti. 


Περὶ τοῦ αὐτοῦ. 
Ἐκ τοῦ Αγίου Μωχίου, καὶ τοῦ ἁγίου Μηνᾶ 
C ἐδίωξε τὰ ἀγάλματα, καὶ ᾠνόμασε τοὺς ναοὺς οὕτως. 
Τὴν δὲ τελείαν αὐτοῦ ἀνοικοδομὴν ἐποίησε Πουλχε- 
pla, καὶ ἩΜαρχιανὸς μετὰ ϱρλε χρόνους, προστεθέν- 
τες ἱερὰ σχεύη, καὶ προάστεια. Teo δὲ αὐτοῦ ἁγίου 
Μωκχίου ὑπάρχοντος ἕτερα δύο μήκη, παρ) ὃ ἐστιν, 
ἐξέχοψε τὸ δίµοιρον µέρος ὁ µέγας Κωνσταντῖνος xai 
ἡ τούτου µήτηρ, xal ἀνήγειρε τὸ θυσιαστήριον. Διότι 
δὲ ἀνῃρέθη ὁ ἆγιος Μώκιος ἐκεῖσε, τούτου χάριν ἀνή- 
γειρε καὶ τὸν ναὺν, ὡς ἴδιον αὐτοῦ, καὶ τὸ σῶμα αὐτοῦ 
ἐκεῖσε ἔφερεν. 


Περὶ τοῦ Διθός, 
'H povij τὰ Λιθὸς ἐν τοῖς χρόνοις Ῥωμανοῦ τοῦ 
γέροντος, xai τοῦ Ἡορφυρογεννήτου Κωνσταντίνου, τοῦ 
υἱοῦ Λέοντος, ἀνηγέρθη παρὰ πατρικίου τοῦ Αιθὸς, 


D Ὑεγονότος ὁρουγγαρίου τῶν πλωίΐμων , ποιήσαντος 


ἐχεῖσε xxi ξενῶνα. 
Περὶ τοῦ ἩΗροδρόμου τῆς παλαιᾶς. 
Τὸν δὲ Πρόδρομον τὴν παλαιὰν, ἀνήγειρεν 6 Μέγας 
Κωνσταντῖνος. τὸ δὲ κτίσμα ἠκούμθιζεν slc τὸ χερ- 
σαῖον τεῖχος. 


De templo Sancti Bleutherii a quodam patricio condito. 


Templum 8. Elcutherii exstruxit sub Arcadio 
imperatore quidam patricius. 
De S. Philippi monaslerio. 
Monasterium sancti Philippi apostoli condidit 
Anastasius Dieorus, multisque possessionibus di- 
tavit. 


Τὸν δὲ "Άγιον ᾿Ελευθέριον πατρἰχιός τις ἔχτισε. 
ἐν τοῖς χρόνοις Αρκαδίου τοῦ βασιλέως. 
Περὶ τοῦ Αγίου Φιλίππου. 
Τὸν "Άγιον Φίλιππον τὸν ἀπέστολον ᾿Αναστάσιος 
ὁ Δίκορος ἀνήγειρε, xal χΧτήµατα πολλὰ ἐπεκύ- 
ρωσε. 











1269 


Περὶ τοῦ 'Avlos Μανουήλ. 

Tóv δὲ "Άγιον Μανουἡλ, Σαθὲλ xai Ἰσμαὴλ, μετὰ 
τὸ καυθῆναι αὐτοὺς ἐπὶ ᾿Ιουλιανοῦ τοῦ Παραθάτου 
ἐπὶ τοῦ Ἠχερσαίου τείχους, 6 Μέγας θεοδόσιος ἀνή- 
γειρε, καὶ τὰ σώματα αὐτῶν ἐκεῖ ἔθετο. 

. Περὶ τῶν 'Αγίων Νοταρίων. 

Τοὺς δὲ Αγίους Νοταρίους ὁ Μέγας θιολόσιος 

ἀνήγειρε, καὶ τὰ σώματα αὐτῶν ἐχεῖσε ἔθετο. 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1210 


De Sancto Manuele. 

Templum SS. Manuel, Sabel et Ismael, postquam 
ipsi & Juliano Apostata igne cremati sunt ad mu- 
rum Llerrestrem, condidit eodem loco Theodosius 
Magnus, eorumque corpora ibi deposuit. 


De ecclesia SS. Notlariorum. 
Ecclesiam SS. Notariorum exstruxit Theodosius 
Magnus, ibidemque eorum corpora deposuit. 


De ecclesia Deiparze in Sigmate a Constantino Magno condita. 


Καὶ τὴν θεοτόκον, τὴν εἲς τὸ Σίγµα, ὁ Μέγας 
Κωνσταντῖνος ἀνήγειρεν *. εἶτα δὲ ὁ Μέγας Ἰουστι- 
νιανὸς ἀνξχτισε. Μετὰ δὲ τκη΄ ἔτη σεισμοῦ γε- 
γονότος φοθεροῦ , ἐπὶ «zc βασιλείας ἉἩασιλείου, 
μετὰ τὸ ἀνελεῖν τὸν Μιχαὴλ, συνεπτώθη ὁ ναὸς iv 
ημέρα Κυριακῇ, τοῦ ἁγίου Πολυεύκτου, xal τοὺς iv 
αὐτῷ Ἠπᾶντας διέφθειρε. Καὶ ἀπὸ τότε 
Σγμα. 

Περὶ τῶν τὰ Κανιχλείου χαλουμένων. 

Τὰ Κανιχλείου, οἶκος ἦν θεοκτίστου µαγἰστρου 
καὶ ἐπὶ τοῦ Κανικλείου, τοῦ σφαγέντος παρὰ Βάρδα 
Καΐσαρος, θείου τοῦ Μιχαήλ. 


Ecclesiam Deipare in Sigmate Constantinus Ma- 
gnus condidit; deinde Justinianus Magnus reedifi- 
cavit. Post annos vero trecentos viginti octo, im- 
perante Basilio, occiso jam Michaele, terribili terre 
motu boc templum collapsum est, die Dominica, 
que erat. S. Polyeucto sacra; ac omnes quolquot 


ἐχλήθη D ip eo erant, oppressi fuere. Rt deinceps appellatum 
fuit Sigma. 


De tractu Caniclei. 
Tractus Caniclei, domus erat Theoctisti magistr! 


et prefecti Caniclei, qui interfectus fuit jussu 


Darde Cesaris, Michaelis avunculi. 


De monasterio Euphrosynz cognominato Libadia. 


"Ott ἡ μονὴ ἡ λεγομένη τῆς Εὐφροσύνης τὰ Λι- 
θάδια ἐχτίσθη παρὰ Βἰρήνης τῆς ᾿Αθηναῖας, μικρὰ 
xal πενιχρά. Ὁ δὲ Moya) ὁ υἱὸς Θεοφίλου εἰς ἔχ- 
θραν ἐλθὼν μετὰ τῆς μητρὸς αὐτοῦ, κατήγαγεν 
αὐτήν τε xai τὴν ἀδελφὴν αὐτοῦ ἐκ τοῦ παλατίου, 
καὶ εἰσήγαγεν ἐκεῖσε, καὶ ἀπέκειρε ταύτας, πλουτή- 
σας τὴν μονὴν ἀπό τε κτημάτων xal λοιπῶν. ᾽Απὸ 


δὲ τῆς ἀδελφῆς αὐτοῦ Εὐφροαύνης ἐκλήθη οὕτως ἡ C 


μονή. 
Περὶ τοῦ Ἐυλινίτου. 

Τοῦ Ἐυλινίτου τὴν μονὴν ἔκτισε Νικήτας µάγι- 
στρος ἐν τοῖς Ὑρόνοις Λέοντος τοῦ Συρογενοῦς, τοῦ 
πατρὸς Καθαλίνου Κωνσταντίνου, Ὁ αὐτὸς δὲ ὁ 
Ἐυλινίτης ἀπεκεφαλίσθη sl; τὸν Σφενδόνα παρὰ τοῦ 
αὐτοῦ Λέοντος δι ἐπιθουλῖς. 

Περὶ τὰ 'Ixactac. 

Ἡ δὲ μονή τὰ Ἰ]κασίας ἑκτίσθη παρ) αὐτῆς µονα- 

Xe Ὑεγονυίας, ὅτε τῆς βασιλείας ἀπέτυχε παρὰ 


Θεοφίλου βασιλέως, σεθασµίας καὶ ὡραίας τυγχα- 


νούσης. "Ἠτις καὶ κανόνας, καὶ στιχηρὰ ποιήσασα 
ἐν τοῖς χρόνοις Μιχαὴλ καὶ θιοφίλου, τοῦ πατρὸς 
αὐτοῦ, ἔζη ἐν αὐτῃ. 

Περὶ τῆς ᾽Αγίας Δομνίνας τὰ ᾿Αλεξάνδρου. 

Αἱ δὲ δύο μοναὶ τῆς ᾽Αγίας Δομνίνας, ἡ ἔπονομα- 
ζομένη τὰ Αλεξάνδρου, καὶ ἡ ἄλλη μονὴ, τὰ λεγό- 
µενα τὰ Γρηγορίας, iv τοῖς χρόνοις τοῦ Μεγάλου 
Θεοδοσίου ἐκτίσθησαν. Ἑλθυῦσαι γὰρ ἀπὸ Ῥώμης 
εὗρον ἄοικον τὸν τόπον, καὶ αἰτησάμενοι τὸν βασι- 
λέα, δέδωχεν αὐταῖς τὸν τόπον, xal ἀνήγειραν τὰς 
μονάς. 

Περὶ τοῦ Δίου. 

'O ὅσιος Ato; αἰἱτησάμενος xal αὐτὸς τὸν βασιλέα, 
δέδωχεν αὐτῷ τόπον * καὶ ἀνήγειρε τὴν τοιαύτην 
μονήν. 

Περὶ τοῦ Μυροκεράτου. 
Τὸ δὲ καλούμενον Μυροχέρατον ἐχτίσθη iv τοῖς 


Monasterium Euphrosyne cognomine Libadia, 
ab irene Altica exiguum valde et pauperrimum ex- 
structum fuit. Postea vero ubi Michael, Theophili 
filius, cum matre sua simultatem habere coepit, 
matrem et sororem suam e palatio ejectas, in hoo 
monasterium detonsas inclusit; monasterio pos- 
sessionibus ac reliquis omnibus ditato. Ceterum 
ab ejus sorore Euphrosyna monasterium nomen 
&ccepit. 

De monasterio Xylinita. 

Monasterium Xylinite nuncupatum edificavit 
Nicetas magister sub Leone Isaurico, Constantini 
Caballini patre. Ipse autem Nicetas Xylinites per 
insidias decollatus fuit in Sphendone ab eodem 
Leone. 

De monasterio lcasiz. 

Monasterium Icasie condidit Icaeia sanctimo- 
nialis, quando imperio repulsa est a Theophilo 
imperatore, etsi decora et augusta specie erat. Que 
cum in eodem monasterio sub Michaele et Theo- 
philo ejus filio viveret hymnos et versiculos com- 
posuit. 

De monasterio S. Domninz cognomine Alexandri. 

Duo heo monasteria, quorum alterum S. Dom- 
nine, cognomine Alexandri; alterum vero Grego- 
rie dicitur, sub Theodosio Magno edificata fuere. 
Etenim tunc temporis sancte illa femine Roma 
venerunt, et facta ab imperatore loci hujus, a 
nemine habitati, copia, monasteria ibi exstru- 
xere. 

De monasterio Dii. 

Similiter et S. Dius locum ab imperatore petiit, 

quo impetrato monasterium hoc condidit. 


Dc monasterio Myroceratum dicto. 
Monasterium cognomine Myroceratum sub Mau- 


1971 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM, 


1213 


rioio imperatore conditum fuit. Narrant autem A χρόνοις Μαυρικίου βσσιλέως. Φασὶ δὲ πολλοὶ τῶν 


multi ex historicis, fuigse in hoc monasterio sus- 
pensum cornu olei, quo Samuel propheta reges 
Judeorum inungebat; atque inde monasterium 
nomen accepisse. 


De monasterio Procopii nuncupato. 

Monasterium Procopii cognomine  edifloavit 
Procopia Augusta, filia Nicephori Seleuciensis 
uxor Michaelis Rhangale excuropalste impera 
toris. 

De monasterio 4ugustz: cognominato. 

Monasterium monialium, quod Anguste voca- 
tur, Justinus Thrax potentissimus edificavit uxori 
Bue Euphemie, cum ejus illico corpus esset repo- 
situm. 

De monasterio Belhleem dicto, et de monasterio 

cognomine Gastria. 

Monasterium Bethleem appellatum exstruxit 
Helena. Monasterium autera Gastria inde nomen 
accepit, quod, cum S. Helena venerandam Christi 
erucem Hierosolymis afferret, eam intulit Con- 
stantinopolim per portam Psamatha, et que 8u- 
pra crucem reperta erant, lilia, basilica, rosas, 
sampsucha, costos, balsama, ea omniu, quo con- 
servarentur, in vasis plantavit. Et cum divertis- 
set ibi in monasterium, locum illum Gastria ap- 
pellavit. 

De monasterio S. Mamantis cognomíne 
Xylocerci. 

Monasterium 3. Mamantis, quod Xylocercus di- 
citur, edificavit Mauricii soror. Illa enim, Mauricio 
et liberis ejus (a Phoca tyranno] in portu Eutropii 
interfectis, collecta eorum corpora ibi deposuit. 
Ceterum Mauricii uxorem una cum flliabus tribus: 
primum quidem Phocas aliquantulum in monaste- 
rio cognomine Nova, inclusas servavit; dein vero 
eas decollavit : neque uxoris Mauricii corpus tumu- 
latum esse voluit, sed in mare capite truncatum 
projici Jussit; universamque Mauricii cognationem 
crudeliter perdidit. 

De monasterio Chora. 

Monasterium Chore prius quidem oratorium erat. 
Crispus autem prefectus et gener crudelis Phoce 
Cappadocis eo relegatus fuit, quod Heraclio impe- 
ratori suspectus esset. Etenim ipse Crispus con- 
aspiratione facta cum Heraclio urbem cum maritimis 


copiis occupavit : etsi Phocrm gener esset. Postea D «cac διὰ τῆς θαλασσης τὴν βασιλείαν, 


vero cum regis litteras contra ipsum accepisset 
Heraclius, sic Crispum allocutus est : Miser, gene- 
rum te non prestitisti,et quomodo amicum te vere 
prestabis? [gitur hao de re istuc relegatus, mona- 
sterium hoc magnum ac pulchrum exstruxit. C»- 
terum inde Chore nomen accepit, quod ibidem es- 
set extra Byzantium locus Byzantinorum, quemad- 
modum et Studii locus extra urbem erat. 
De Sancto Romano. 

JEdem S. Romani condidit sancta Helena, et 
proxime eam sacrum loculum, in quem reliquias 
prophete Danielis, S. Romani martyris,aliorumque 


ἱστορικῶν, ὅτι τὸ χέρας τοῦ ἑλαίου, ὅπερ εἶχε Za- 
μουἡὴλ ὁ προφήτης, καὶ ἔχριε τοὺς βασιλεῖς, sic 
τὴν αὐτὴν μονὴν ἐκρέματο, καὶ διὰ τοῦτο οὕτως 
ἐχλήθη. | 
Περὶ τὰ Προκοπίου. 
Ἡ καλουμένη gov?) τὰ Προκοπίου ἐκτίσθη rapi 


 Hpoxonlac δεσποίνης, τῆς θυγατρὸς Νικηφόρου τοῦ 


Σελευχίου, καὶ γυναικὸς Μιχαὴλ 'Ῥαγγαθὲ, τοῦ ἀπὸ 
κουροπαλάτων. 
Περὶ τῆς μονῆς τῆς Αὐγούστης. 

Tiv δὲ γυναικείαν μονὴν τὴν καλουμένην Αὐγού- 
στης, ἸΙουστῖνος ὁ θρὰξ ὁ κράτιστος ἔκτισε ταύτην 
τῇ γυναικὶ αὐτοῦ Εὐφημίᾳ * τεθὲν xal τὸ σῶμα ati 
ἐχεῖσε. 


Ὦ Περὶ τῆς μονῆς τῆς Βηθλεὶμ, xat περὶ τῆς Τα- 


στρἰων. 

Ἔκτισε δὲ καὶ τὴν μονὴν τὴν Βηθλεὶμ ἡ ἁγία 
Ελένη. Γαστρία δὲ καλεῖται οὕτως * αὕτη dj ἁγία 
Ἑλένη κοµίσασα ἀπὸ Ἱερουσαλὴμ τὸν τίμιον σταυ- 
ρὸν, εἰσήγαγε τοῦτον διὰ τῆς πόρτης τοῦ Ψαμαθά - 
καὶ τὰ εὑρεθέντα ἄνωθεν τοῦ σταυροῦ xplva τε καὶ 
βασιλικὰ, καὶ τριαντάφυλλα, xai σάµψυχα, κόστους 
καὶ βάλσαµα, ἐφύτευσεν clc γάστρας πρὸς τὸ διασώσαι. 
Kai ἀπληκεύσασα ἐκεῖσε εἰς τὴν μονὴν, ὠνόμασε τὸν 
τόπον Γάστρια. 


Περὶ τῆς µονῆς τὰ Ἐνλοχέρχου, ὃ "Άγιος Má- 
μας. 

Ἡ δὲ pov?) ἡ «Ἐυλόχερχος, ὁ "Αγιος Μάμας παρὰ 
τῆς ἁδελφῆς Μαυρικίου ἐχτίσθη. Μετὰ γὰρ τὸ 
ἀναιρεθῆναι τὸν Μαυρίχιον εἲς τὸν Εὐτροπίου λι- 
μένα σὺν πᾶσι τοῖς τέχνοις αὐτοῦ, xal λαθοῦσα τὰ 
σώματα αὐτῶν κατέβετο ἐχεῖσε. Τὴν δὲ γυναῖχα 
αὐτοῦ καὶ τὰς τρεῖς θυγατέρας slo τὴν μονὴν ἑκά- 
θισεν αὐτὰς, τὰ Νέα, πρὸς ὀλίγον * εἰθ᾽ οὕτως ἀπε- 
κεφάλισεν αὐτὰς Φώχας ' xal οὐκ ἔασε τὴν γυναῖκα 
Μαυρικίου ταφῆναι, ἀλλ᾽ εἰς τὴν θάλασσαν ἕἔῤῥιψεν 
ἀποχεφαλισθεῖσαν * καὶ πᾶσαν τὴν Ὑενεὰν Μαυρι- 
χίου Φώκας ὤλεσε πικρῶς. 

Περὶ τῆς Χώρας. 

Ἡ μονὴ ἡ Χώρα πρῶτον μὲν εὐχτήριον Tv. Kel- 
σπος δὲ ὁ ἔπαρχος καὶ γαμθρὸς τοῦ Καππάδοκος 
xai ἀπηνοῦς Φώκα περιωρίσθη ἐκεῖσε, ὅτι ἐν ὑπο- 
λήψει γέγονε τοῦ Ἡρακλείου τοῦ βασιλέως Καὶ γὰρ 
καὶ αὐτῷ συγχροτήσας ὁ αὐτὸς Κρίσπος, καὶ xpa- 
Ταμθρὸς 
τυγχάνων Φώχα * καὶ μιτὰ τοῦτο βασιλέως γράµ- 
µατα κατ αὐτοῦ δεξάµενος ὁ Ἡράκλειος ἔφη αὐτῷ 
οὕτως * "AgÀts, γαμθρὸν οὐκ ἑποίησας, καὶ πῶς 
ἀληθῆ Φίλον ποιήσεις; Διὰ ταῦτα οὖν ἐχεῖσε περιο- 
ρισθεὶς ἔκτισε ταύτην εἷς Χάλλος καὶ μέγεθος. 
Ἐπεχλήθη δὲ Χώρα, διότι τῶν Βυζαντίων χωρίον ἦν 
ἐχεῖσε ἔξω τοῦ Βυζαντίου, χαθὰ καὶ τὰ Στουδίου 
χωρίον, xal αὐτὸ ὑπῆρχεν. 

Περὶ τοῦ '᾿Αγίου Ῥωμανοῦ. 

Τὸν ἅγιον Ῥωμανὸν d ἁγία Ἑλένη ἔχτισε. Τὴν 

δὲ πλησίον αὐτοῦ ἁγίαν Σορὸν, καὶ τὸ λείψανον τοῦ 


ἁγίου προφήτου Δανιὴλ, καὶ τοῦ ἁγίου Ῥωμενοῦ 


12713 ANONYMI ANTIQUITATES CP. 12714 


τοῦ μάρτυρος, xal τῶν λοιπῶν προφητῶν, τῶν ἐκεῖσε A prophetarum, qui ibidem jacent, intulit, ac eum in 
κειμένων ἡ αὐτὴ ἁγία ἘἙλένη ἀνήγαγε, καὶ τέθεικεν ἰοοιπ deposuit. Ceterum S. Joseph poeta et ejus 
ἐχεῖσε. Οἱ δὲ ἅγιοι, ὅ τε Ἰωσὴφ ὁ ποιητὴς καὶ ὁ — frater Τηδοάοταθ Studita ibidem commorabantur 
ἀδελφὸς αὐτοῦ θεόδωρος ὁ Στουδίτης ἐκεῖσε ἐκαθέ- — canones componentes, tempore Leonis Armeni. 
ζοντο, xal ἑποίουν τοὺς κανόνας ἐν τοῖς χρόνοις — Qui poete post annos quingentos & condita eccle- 
Λέοντος τοῦ ᾽Αρμενίου, μετὰ φ) ἔτη τοῦ xttgrvat — Sia vivebant. 

τὸν ναὸν, ὅτε ἦσαν οὗτοι ol ποιητα(. 


Περὶ τῆς µονῆς τὰ Μαρτιναχίου. De monasterio cognomine Martinacii. 
T^v μονὴν τὰ Μαρτινακίοο ἀνήχειρε Μαρτινάκιος Monasterium Martinacii dictum edificavit Marti- 
πατρίχιον, ὁ θεῖος τῆς ἁγίας θεοφανοῦς, iv toic — nacius patricius, avunculus sancte Theophanonis, 
χρόνοις Βασιλείου καὶ Μιχαήλ. tempore Basilii et Michaelis. 


De monasterio SS. Cosma et Damiani Paulin nuncupato. 

Τὰ δὲ Παυλίνης ἐκλήθη ἀπὸ Παυλίνου µαγίστρου Tractus Pauline dictus nomen accepit a Paulino 
ἐπὶ τοῦ θεοφιλοῦς Θεοδοσίου τοῦ μικροῦ. Γνωστὸς — magistro,tempore piissimi TheodosiiJunioris,cujusg 
γὰρ αὐτοῦ ὑπῆρχεν, "Hv δὲ πρὸς αὐτοῦ ὁ τόπος, Β erat familiaris. Ipsius autem erat locus ille, et in 
καὶ ἀνήγειρε τὸν ναὸν τῶν ἁγίων ᾿Αναργύρων. Οὕπω — co ecclesiam SS. Anargyrorum Cosme et Damiani 
δὶ ἐτελείωσεν αὐτόν, ᾿Επὶ δὲ αὐτοῦ mópigm μῆλον  :ediflcavit. Nondum autem absoluta structura, re- 
ὁπῶρας, δίκην ἐπίχων µοδίου τὸ μέγεθος, ἀπὸ — pertum fuit eo tempore pomum autumnale modii 
Φρυγίας κοµίσαντος τοῦτό τινος * καὶ ἰδὼν αὐτὸ ὁ — magnitudine, quod ex Phrygia quidam ad impera- 
βασιλεὺς, ἐπὶ τῶν ἡμερῶν αὐτοῦ εὐρεθὲν τοιοῦτο — torem attulit. Quo viso imperator non absque ad- 
ἐθαύμασε, xal ἔδωκε τῷ χομισαμένῳ voulopata p',  miratione, quod suo tempore inventum esset, eum, 
καὶ ἀπέστειλεν αὐτὸ Εὐδοχίᾳ τῇ 'Aünvalq, τῇ αὐτοῦ — qui attulerat, centum nummis remuneravit, ac 
γυναικί. Ἐκείνη δὲ ἀπέσσειλε πρὸς Παυλῖνον. 'O δὲ ipsum Eudocie Atheniensi uxori sue misit; illa 
βασιλεὺς μαθὼν, xal ἀκριθευσάμενος περὶ τῆς τού- — vero Paulino. Quod ubi imperator rescivit, ac de 
του ἀποστολῆς, καὶ γνοὺς τὴν ἀλήθειαν, ἐχείνην μὲν — veritate certior factus est, uxorem severa iatermi- 
ἠμύνατο ῥήμασιν αὐστηροῖς, τὸν δὲ Ἰαυλίνον ὥρι — natione increpavit, Paulinum vero palatium sub- 
σεν ἀνερχόμενον iv τῷ παλατίῳ, ὑπὸ δύο ἀνδρῶν — euntem α duobus satellitibus obtruncari jussit ; 
μελοχοπηθῆναι. Too δὶ ἀνερχομένου εἷς τὸ σκο- quem tamen in tenebris palatium ingressum, ab- 
τεινὸν, οὐκ ἠδυνήθησαν αὗτοι σφάξαι αὐτόν. ᾽Αλλὰ — scissis solum auribus, non potuerunt interficere; 
τὰ (ra αὐτοῦ ἐξέχοψαν * xal εὐθὺς ἑνόησεν ὁ llav- οἱ illico ipse se insidiis cireumventum novit. Id 
λῖνος τὴν ἐπιθουλὴν. Τοῦτο ók θαῦμα ἦν τῶν ἁγίων C porro accidit mira SS. Anargyrorum Cosme et 
Αναργύρων, ὅπως τελειώση τὸν ναὸν αὐτῶν, 'Axoo- — Damiani ope, ut eorum templum perficeret. Impe: 
σας δε ταῦτα ὁ βασιλεὺς, ὅτι ἠστόχησεν, αἰσχυνθεὶς — rator autem intelligens & scopo aberratum fuisae, 
τοῦτον, ἄγνοιαν προυθάλλετο. Τελειώσαντος δὲ τὸν — pre pudore, nihil sibi hac de re cognitum fuisse 
ναὸν, ἀπεχεφάλισε τοῦτον pavspüoc, simulavit. Verum absoluto templo SS. Ápnargyro- 

rum, ipsi caput palam amputeri jussit. 


De muro occidentali magnarum portarum, tempore Leonis imperatoris instaurato. 

Τὰ τείχη τῆς πόλεως τῶν μεγάλων πορτῶν, τῆς Muri urbis occidentales magnarum portarum 
δύσεως ἐπὶ Λέοντος τοῦ μεγάλου xal εὐσεθοῦς ἆνε- — sub Leone Magno ac pio renovati sunt, quo tem- 
Χαινίσβη, ὅτε καὶ ἑλιτάνευσαν καὶ τὸ, Κύριε ἐλέησον, — pore supplicatio habita, ac quadragesies Kyrie 
τεσσαράχοντα ἐξεθόησαν, καὶ 6 δῆμος τῶν Πρασίνων — eleison, conclamatum est, succlamante factione 
ἔκραξαν οὕτως * ἘἙλένη καὶ Κωνσταντῖνος xal  Prasina: Helena, Constantinus et Theodosius prorsus 
Θεοδόσιος εἲς κράτος ἑδικήθησαν. Οὗτος δὲ dvopo- — victi sunt. Ceterum hic lege sancivit, ut dies Do- 
θέτησε τὴν ἁγίαν Κυριακὴν ἀπραξίᾳ τιμᾶσβαι, minica feriata coleretur. 


Περὶ τὰ τείχῃ, τὰ πρὸς τὴν θάλασσαν. D De muris maritimis. 
Τὰ τείχη, τὰ πρὸς τὴν θάλασσαν ὄντα ἀνεκαιν[- Muros maritimos antea penitue neglectos Tibe- 
«σθησαν πρότερον ὑπὸ TiOsploo ’Αψιμάρου’ ἕως — rius Apsimarus remdificavit. Deinde eosdem Theo- 
yip αὐτοῦ ἩΠμελημένα ῥἐτύγχανον πάνυ. ΕΒἶτα ix — philus secundo restauravit. 
δευτέρου ἀνεχαίνισεν αὐτὰ θεύφιλος. 


Περὶ τοῦ Πύργου τοῦ Κεντηναρίου, De turre Centenarium vocata. 

Εἰς δὶ τὸν πύργον τὸ Κεντηνάριον ἔξοδος ἐγένετο Turris cognomine Centenarium magnis sumpti- 
ToÀ)À3. Σεισμοῦ δὲ γενοµένου xal χαλάσαντος, ἀνή- — bus exstructa fuit : illa autem terremotu collapsa, 
Ύειρεν αὐτὸν θεόφιλος, ὡς ὁρᾶται μικρός. parvam hanc, ut videre licet, reedificavit Theo- 

philus. 
Τὰ ἔξω μοναστήρια. De monasteriis extra urbem. 
Ἡ δὲ ᾿Αχειροποιήτης ἑκτίσθη παρὰ τοῦ Μεγάλου Monasterium Achiropoetes dictum condidit Con- 


Κωνσταντίνου st; τὸ καθέζεσθαι ᾽Αθράμιον τὸν µο- — stantinus Magnus, ut Abramium monachum istic 
ναχὸν ἐχείσε. Διὸ καὶ ἐχλήθη ᾿Αθραμίου, collocaret; unde Abramii appellationem sumpsit. 


125 


De Hebdomodo. 

Templum oblongum llebdomum nuncupatum 
exstruxit Constantinus Magnus in honorem 8S. 
Joannis Theologi. Templum autem, rotundo tecto, 
conchis instructum condidit Theodosius Magnus, 
8ο Precursori nuncupavit; eo quod ipso impe- 
rante caput Joannis Preoursoris allatum fuisset, 
quod in Hebdomo suburbio exceptum in ecclesiam 
S. Joannis theologi una cum Nectario patriarcha 
deposuit. Deinde vero Rufinus magister persuasit 
imperatori ut templum S. Joannis Precursoris 
construeret, in quo ejusdem sacrum caput repo- 
neretur. 

De ecclesia SS. Deipara ad Fontem. 

Ecclesiam SS. Deipare ad Fontem, Justinianus 
magnus smdificavit. Cum enim aliquando in Thra- 
ciam venatum iret, et ex hoo templo, quod tunc 
parvum oratorium ac unius monachi domicilium 
erat, magnam videret prodire populi multitudinem, 
interrogavit quidnam illud esset. Respordit autem 
Strategius magister et custos imperialis pecunie, 
fontem ibi esse morbos sanantem. Tunc imperator 
admiratione affectus hano ecclesiam ex superfluis 
Magnae eccleeie materiis, exstrui curavit. 

De monasteriis ultra fretum, et de monasterio 
Picridii. 

Monasterium Picridii sdificavit Picridius qui- 

dam cubicularius tempore Irene Attice. 


De monasterio Armamenltarii dicto. 

Monasterium S. Panteleemonis, Armamentarii 
cognomine, primum sub Mauricio armamentum 
erat. Post annos vero ducentos quadraginta et octo 
Theodora Theophili uxor in monasterium mutavit, 
multisque possessionibus ditavit. 

De castello. 

Castellum hoo modo conditum et nomen sorti- 
tum est. Tiberius Mauricii socer castellum ac mu- 
nimentum navibus exstruxit, eo quod Chaganus 
Bulgarorum princeps irruptione in Thraciam facta, 
omnia ad portas usque igne ac ferro vastaret, 
unde Tiberius muros castello munivit, ubi naves 
inclusit. 

De loco Hierii nuncupato. 

In loco cognomine Hierii trans fretum sacerdo- 
tís cujusdam colebatur statua, nomine Irus. Dico- 
bantur etiam et Herii, quod ibidem essent multa 
sepulera ; etenim civium corpora ibi tumulabantur. 
Ibidem vero ecclesiam condidit Constantinus Με- 
gnus. Ceterum primum ibi habitavit et docuit 
S. Andreas apostolus, qui deinde sanctum Stachyn 
ordinavit episcopum. 

De S8. Irene cognomine Galata. 

Ecclesia S. Irenes Galata, sic vocata est a Ga- 
latione quodam ibi habitante. Ceterum S. An- 
dreas Byzantium cum venisset, exstructis in loco 
Harmatii dicto edibus, illic habitavit. Sculpsit 
etiam propria manu crucem ex lapide, colloca- 
vitque in ecclesia veteri 8. Irenes. Deinde in 
Neorium commigravit, hoo est in porticum que 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


B 


1216 


Hepi τοῦ Ἐθδόμου, 

Τὸ δὲ Ἔθδομον ὁ δρομικὸς ναὸς ἐχτίσθη παρὰ τοῦ 
Μεγάλου Κωνσταντίνου εἲς ὄνομα τοῦ ἁγίου Ἰωάν- 
νου τοῦ Θεολόγου. Ὁ δὲ στρογγυλόστεγος ναὸς ὁ 
ἔχων τὰς χόγχας. ὠνομέσθη Ηρόδρομος, καὶ ἐκτίσθη 
παρὰ τοῦ λεγἄάλου θεοδοσίου * διότι ἐν τοῖς χρόνοις 
αὐτοῦ ἡ ἁγία κεφαλὴ τοῦ Προδρόμου ἤχθη. xal 
ἐδέξαντο αὐτὴν εἰς τὸ "Εδθδομον, καὶ ἀπέθεντο εἲς 
τὸν ναὸν τοῦ θεολογοῦ μετὰ Νεκταρίου Πατριάρχου. 
'O δὲ µάγιστρος Ῥουφῖνος ἔπεισε τὸν fam 
κτίσαι ναὸν τοῦ Προδρόμου, sic τὸ τεθῆναι τὴν 
ἁγίαν αὐτοῦ κάραν, 


Περὶ τῆς Πηγῆς. 

Tàv δὲ Πηγὴν ἔκτισεν Ιουστινιανὸς ὁ Μέγας * 
tl; τὸ κυνηγῆσαι ἐξερχόμενος εἷς τὴν θρόχην, εἶδε 
λαοῦ πλῆθος ἐκεῖθεν ἐξερχόμενον, ὄντος εὐχτηρίου 
μικροῦ, καὶ ἑνὸς καθεζοµένου μοναχοῦ, καὶ ἠρώτη- 
σεν ὁ βασιλεὺς, xl ἔστιν ; ὁ δὲ Στρατήγιος 6 µάγι- 
στρος ὁ φύλαξ τῶν βασιλικῶν χρημάτων εἶπεν αὐτῷ 
ὅτι fj πηγἡ τῶν ἵαματων dev. Τότε θαυμάσας ὁ βα- 
σιλεὺς ἔκτισεν αὐτὴν ἐκ τῶν περισσευµάτων τῆς 
Μεγάλης ἐκχλησίας. 


Περὶ τῶν µοναστηρίων τῶν περατικῶν, xal περὶ 
τῆς τὰ Ηικριδίου μονῆς. 

Τὰ Πικριδίου ἡ μονὴ ἐκτίσθη παρὰ Πιχριδίου 
τινὸς χοιτωνίτου ἐν τοῖς χρόνοις Βἱρήνης ᾿Αθηναίας. 
Περὶ τὰ ᾽Αρμαμενταρίου. 

Τὰ ᾽Αρμαμενταρίου ἡ μονὴ, ὁ "Αγιος Παντελεή- 
pev, πρῶτον ἐπὶ Μαυρικίου ἁρμαμίνιον ἣν. Ἀετὰ 
δὲ χρόνους σµη’ θεοδώρα ἡ γυνἡ Θεοφίλου ovi, 
αὐτὸ ἐποίησε, xai γτήµατα πολλὰ ἐπεχύρωσε. 


Ἡερὶ τοῦ Καστελλίου. 

Τὸ δὲ Καστέλλιον ἐκτίσθη καὶ ἐκλήθη οὕτως. Τι- 
θέριος ὁ πενθερὸς Μαυρικίου ἑκαστέλλωσε καὶ ὠχύ- 
puce τὰς ναῦς, διὰ τὸ ἐλθεῖν Χάγανον τὸν Éo- 
χοντα τῶν Βουλγάρων καὶ ἐμπρῆσαι, χαὶ κατακαῦ- 
σαι, xal κατασφάξαι ἅπαντα τὰ θρφιῷα µέρη μέ- 
yp: πορτῶν * ὅθεν καὶ ἑκαστέλλωσε τὰ τείχη, xai iv 
αὐτῷ ἀπέχλεισε τὰς ναῦς. 

Περὶ τὰ Ἱερείου. 

"Ort τὰ Ἱερεου πέραν ἱερως τινὸς ἐσέδετο 
στήλη, τοὔνομα Ἴρος. Λέγεται Db καὶ Ἡρείου, διὰ 
τὸ τὰ µνήµατα πολλὰ εἶναι" ἐκεῖσε γὰρ ἐθάπτοντο 
οἱ νεκροὶ τῶν πολιτῶν. Τὸν δὲ ναὸν ὁ Μέγας Kov- 
σταντῖαος ἀνήγειρε. Ορῶτον δὲ ὁ ἅγιος ᾿Ανδρίας 6 - 
ἀπόστολος ἐκάθισεν ἐκεῖσε καὶ ἑδίδασκεν * εἶθ' οὗτος 
ἐχειροτόνησε τὸν Στάχυν. 


Περὶ τῆς ᾽Αγίας Εἰρήνης τὰ Γάλατα. 

Ἡ Αγία Εἰρήνη τὰ Γάλατα ἐκλήθη οὕτως ἁπὸ 
Γαλατιῶνός τινος οἰχοῦντος ἐκεῖσε. "HÀOs δὲ καὶ ὁ 
ἅγιος Ανδρέας ἐπὶ τὸ Βυζάντιον, καὶ ἔχτισεν εἷς τὰ 
᾽Αρματίου, xal ἐκαθέξετο ἐκεῖσε. Έποίησε δὲ xai 
σταυρὸν ἱδιοχείρως, λατοµήσας τοῦτον καὶ Ὑλύψας, 
ἔστησεν αὐτὸν εἰς τὴν ᾽Αγίαν Εἰρήνην τὴν παλαιάν. 
Eig οὕτως ᾖλθεν εἰς Νεώριον, τὸ λεγόμενον χερα”- 











1271 


τοεµθόλιον * 
ἵστατο ἄνωθεν αὐτῆς στήλη ἔχουσα ἐν τῇ χεφαλῇ 
κέρατα τέσσαρα. θαύματα δὲ ἐγένοντο ἐν αὐτᾷ. EU 
τις γὰρ εἶχεν ἐν αὐτῷ ὑπόληψιν εἶναι κερατᾶς, ἐχεῖσε 
ἀπερχόμενος καὶ προσεγγίζων τῇ στήλῃ, εὐθέως 
ἑγυρίζετο ἕως τρίτου : εἰ δὲ ἐχτὸς ὑπόλήψεως ἦν, 
ἵστατο ἀσάλευτος ἡ στήλη ' xal οὕτως ἠλέγχοντο οἱ 
χερατάδες. 
Περὶ τοῦ Αγίου Μάμαντος. 

Τὸν δὲ "Άγιον Μάμαντα ἀνήγειρεν ὁ Λεομάκελος, 
καὶ ἔκτισεν ἐχεῖ παλάτια, διότι ἐνεπρήζετο ἡ πόλις 
µῆνας ς’, καὶ ἐξελθὼν ὁ Λεομάκελος, ἕκτισεν αὐτὰ, 
xai µόλον ἑποίησε, xal vaóv ὡσαύτως" xal ἑώρα 
ἀπεχεῖσε τὴν πόλιν ἐμπρηζομένην. EIU οὕτως ἕθρεξε 
στάχτην ἐπ) αὐτῃ ὡς σπιθαμὴν τὸ πάχος. Ἔκτισε 
δὲ καὶ Ἱπποδρόμιον, iv. ᾧ καὶ Μιχαὴλ ὁ βασιλεὺς 
ἀντρέθη ὑπὸ Βασιλείου. 


Περὶ τῆς γεφύρας τῆς οὔσης ele τὸν "Άγιον 
Μάμαντα. 

"Ott εἲς τὸν "Άγιον Μάμαντα ἵστατο γέφυρα µε- 
γάλη ὁμοία τῆς Χαλχηδόνος, ἔχουσα χαµάρας (f, 
ποταμὸς δὲ χατήρχετο παμµεγέθης, καὶ μάλιστα 
τῷ Φευρουαρίου  urvl. "Ev0x καὶ δράχων Ἱστατο 
χαλκοῦς * διὰ δὲ τὸ λέγειν τινὰς, δράκοντα olxsiv 
εἷς τὴν γέφυραν, πολλαὶ παρθένοι ἐθύοντο, καὶ 
πλήθη προδάτων xal βοῶν xal ὄρνεων. Βασιλίσχος 
δὲ τις ἑραστὴς τοῦ τόπου, ὃς ἦν slo τῶν ἀπὸ Νου- 
μεριανοῦ Καΐσαρος, στίσας χατῴκησεν ἐν αὐτῷ * Ev- 
θα xai ναὸν τοῦ Διὸς ἤγειρε παμµεχέβη. Ταῦτα δὲ 
πάντα Ζήνων τῷ δευτέρῳ ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ 
κατέστρεψεν. 


Περὶ τῶν ζευκτῶν κιονίων. 
Τὰ ζευχτὰ κιόνιά slow, ὅπου εἶχε τοὺς τιµίους 
σταυροὺς, xai ᾿Ῥωμανὸς ὁ γέρων ἔγειρεν αὐτά. 


Περὶ τοῦ Οσίου. 

Τὸν δὲ "Όσιον ἀνήγειρεν Ιουστίνος καὶ Σοφια ἡ 
Λωδή * ὡσαύτως xal τὸ ὀρφανοτροφεῖυν τοῦ 'Αγίου 
Παύλου, 

Περὶ τοῦ 'Αγίου Φώκα. 

Τὸν δὲ Ἅγιον Φώχαν Βασίλειος ὁ βασιλεὺς χτίζει 
μετὰ καὶ τοῦ Φόρου, καὶ τῆς νέας, xal. τῶν παλατίων 
τῶν Πηγῶν, 

Περὶ τῆς μονῆς τὰ Δαμιανοῦ. 


ΑΝΟΝΥΜΙ ANTIQUITATES CP. 


ἐχεῖσε γὰρ Χαμάρα χαλχη Tv, καὶ A Cornuta dicebatur. Erat quippe ibi porticus senea, 


C bus edificiis Zeno secundo 





1218 


Supra quam visebatur statua quatuor cornua in 
capite gerens, ibidemque et prodigia edebantur. 
Etenim si quis suspectam habens uxoris pudici- 
tiam, ad hanc statuam accederet, continuo ter in 
gyrum se vertebat stulua; sin autem extra suspi- 
cionem erat, immobilis stabat. Et sic cornuti de- 
clarabantur. 
De Sancto Mamante. 

Sanctum Mamantem et que ibidem visuntur 
palatia exstruxit Leo Macelus. Cum enim urbs sex 
integros menses continuo incendio flagraaset, 
egressus Leo Macelus ibi palatia, portum et dictum 
templum edificavit, quo etiam e loco incendium in 
urbe grassans spectabat; deinde cinerem pluit in 
urbe palmaris spissitudinis. Preterea idem Hippo- 
dromum condidit, in quo Michael imperator a 
Basilio interfectus occubuit. 

De ponle prope Sanctum Mamantem. 


Prope Sanctum Mamantem cernebatur pons 
magnitudine equalis Chalcedonensi, duodecim 
arcubus constans, magno flumini impositus, quod 
presertim mense Februario exundabat. Ibidem- 
que stabat draco ereua; et quod quidam draconem 
in isto ponte habitare putarent, multe virgines 
ibi immolate sunt; ac magna ovium, boum 8ο 
voluerum copia. Ceterum quidam Basiliscus qui 
8 parte Numeriani Cesaris stetit, amore loci cap- 
tus, edes ibi exstructas iahabitavit, et templum 
maximum Jovi excitavit; quod cum ceteris omni- 
imperii sui anno 
evertit. 

De columellis junctis. 

Columelle juncte ille dicuntur ubi ezxsta- 
bant venerande cruces. Has erexit Romanus so- 
nior. 

Le 0sio. 

Osium Justinus et Sophia Lobe edificarunt; 
quer.admodum et orphanotrophium Saneti l'auli. 
De Ecclesia S. Phocmw. 

Ecclesiam S. Phoce condit Basilius imperator : 
item 8. Deipare in Foro, et ecclesiam novam, et 
palatia Pegana seu Fontium. 


De monasterio Damiani. 


Τὴν μονὴν τὰ Δαμιανοῦ ἕἔκτισε Δαμιανὸς παραχοι- Ὦ Monasterium Damiani ediflcatum fuit a Damiano 


μώμενος ὁ Σθλάθος iv τοῖς χρόνοις θεοφίλου καὶ 
Μιχαήλ. 
Περὶ τοῦ ᾽Ανάπλου, 

Τὸν δὲ ᾽Λρχιστράτηγον τὸν εἷς τὸν ᾿Ανάπλουν ὁ 
Μέγας Κωνσταντῖνος ἀνήγειρε. 

Ηερὶ τοῦ Αγίου Ταρασίου. 

Τὸν δὲ "Άγιον Ταράσιον λέγουσιν εἶναι προά- 
στειον τοῦ πατριάρχου Ταρασίου, καὶ ἀνέστησεν iv 
αὐτῷ µονήν. 

Περὶ τοῦ Σωσθενίου. 

Τὴν δὲ poviv τοῦ Σωσθενίου, τὸν ἀἁρχιστράτηγον 

ἕκτισεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, 


preposito cubiculi, natione Sthlavo, tempore Theo- 
phili et Michaelis. 
De Anaplo. 
Templum Sancti Michaelis archangeli in Anaplo 
Constantinus Magnus exstruxit. 


De Sancto Tarasio. 

Sanctum Tarssium ferunt fuisse pridem villam 
suburbanam patriarche Tarasii, quam postea in 
monasterium mutavit. 

De monasterio Sostheniano. 

Monaster'um archangeli Michaelis Sosthenianum 
Constantinus Magnus condidit. 


1979 
De ecclesia auratis tegulis te-ta. 


Ecclesiam auratis tegulis tectam Justinus et 


Sophia Lobe condidere : item et palatia So- 


phiana. 
De monasleriis qua sunt trans (reium siia, et de 
monasterio Malelize dicto. 
Monasterium Malelie nuncupatum exstruxit Ma- 
lelius primus a secretis, ita appellatus. 


De monasterio Pelamidaz diclo. 
Monasterium cognominatum Pelamide edifi- 
cavit Leo philosophus tempore Constantini Ma- 
gni. 
De Sancto Georgio. 
/Edem sancti Georgii Chalcedonensem condidit 
Sergius patriarcha, quemadmodum et edem Dei- 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1280 
Περὶ τῆς Χρυσοχεράμου. 
Tiv Χρυσοχέραμον ἔκτισεν Ἰουστῖνος xal Σοφία 
$ λωδὴ, καὶ τὰς Σοφιανάς. 


Περὶ τῶν περατικῶν µοναστηρίἰων. Περὶ τῆς 
F Me ac. "P P 


Τῆς δὲ Μαλελίας τὴν μονὴν ἀνήγειρι Μαλέλιος ὁ 
πρωτοασηχρῆτις, οὕτως καλούμενος. 
Περὶ τῆς Ἡπλαμίδας. 
Τὴν δὲ Πηλαμίδα ἀνήγειρε Λέων ὁ φιλόσοφος lv 
τοῖς χρόνοις Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου. 


Hepi του ᾿Αγίου Γεωργίου. 
Τὸν δὲ "Άγιον Γεώργιον τὸν lv. Χαλκηδόνι Σέργιος 
πατριάρχης ἔκτισεν ^ ὁμοίως καὶ τὴν θεοτόκον τὰ 


pare, Marnacii nuncupatam, ubi ejusdem corpus p Μαρνακίου, ἐν ᾧ xal τὸ σῶμα αὐτοῦ χεῖται. 


jacet. 
De palatiis Hiereis. 

Palatia Hierea a Justiniano Magno condita fuere ; 
quae postea Justinus ejus ex sorore nepos una 
cum Sophia exornavit. Locus autem ille sic ap- 
pellatus est, quod antiquitus ibi templum esset 
Junonis. 

De palatiis Bryantis. 

Palatia Bryantis, Tiberius et Mauricius condi- 
dere : locus autem ille nuncupatus est Bryas, 
quoniam futurum est ut postremus imperatorum 
eggressurus ex urbe, atque Hierosolymam ad habi- 
tandum profecturus, in ipso Bryantis loco fremi- 
tum et plangentis urbis clamorem audiat. 

De palatiis Damatryos. 

Palatia Damatryos ab iisdem pariter edificata 
fuere. Erat autem ibi saltus Constantini ceci fllii 
Irenes. 

De portu Eutropii. 

Portum Eutropii, in quo Mauricio et uxori ejus 
atque liberis capita precisa fuere, exstruxit Eutro- 
pius protospatharius et quaestor, tempore Constan- 
tini imperatoris. 


De stupendo elephantis 1n urbe gesto. 


Sub Theodosio Magno adductus fuit in urbem - 


elepbaa juvenis, quem in quadam domo alebant. 
Ludis autem circensibus cum in Hippodromum 
eum deducerent, transeuntem per Milliarium 
hasta percussit leniter numularius quidam. Post 
annos vero decem elephas, qui jam sucoreverat, 
cum ad Hippodromum ageretur et transiret per 
Milliarium, reminiscens ejus, a quo olim ibi fuerat 
percussue, atque ipsum intuitus, subito impetu 
numularium eum barritu adortus,in medio Mil- 
liarii discerpsit. 

De imaginibus supra magnam columnam porphy- 

relicam erectis. 

Imagines Metrophanis, Alexandri et Pauli Con- 
stantinus Magnus tabulis ligneis incidi curavit, et 
supra magnam columnam porphyreticam, exiguo 
discretas intervallo, ad orientem collocari; quas 
Ariani rerum potiti in Milliario aureo igni tradi- 


Περὶ τῶν παλατίων τῆς Ἱερείας. 

Τῆς Ἱερείας τὰ παλάτια ἐχτίσθησαν παρὰ τοῦ 
Μεγάλου Ἰουστινιανοῦ. Ὁ δε ἀνεψιὸς αὐτοῦ ᾿Πουστῖ- 
voc xal Σοφία ἐκαλλώπισαν αὐτά. Elprtai δὶ οὕτως, 
ὅτι τῆς "Hpaq ἦν ἑχεῖ ὁ ναός. 


Περὶ τοῦ Βρύαντος, 

Too δὲ ἈΒρύαντος τὰ παλάτια ἔκτισε Τιθέριος xal 
Μαυρίκιος. Ἐχλήθη δὲ ΒἨρύας, ὅτι μέλλοντος τοῦ 
ἑσχάτου ἐξελθεῖν βασιλέως, xai χατοιχίσαι slc Ἱερου- 
σαλὴμ, iv αὐτῷ Βρύαντι μέλλει ἀχοῦσαι βρυγμὸν 
καὶ τὴν βοὴν τοῦ χλαυθμῶνος τῆς πόλεως, 


Περὶ τοῦ Δαματρύος. 

Ὁμοίως καὶ τοῦ Δαματρύος τὰ παλάτια οὗτοι 
ἔχτισαν. "Exsics δὲ ἦν τὸ πήδηµα Κωνσταντίνου τοῦ 
τυφλοῦ υἱοῦ τῆς Βἰρήνης. 

Περὶ τοῦ Βὐτροπίου λιμένος. 

Τὰ δὲ Ἑὐτροπίου ὁ λιμὴν, stc ὃν ἐπετμήθη Mav- 
ῥρίκιος σὺν γυναικὶ xal τέχνοις, ἐκτίσθη παρὰ Εὺ- 
τροπίου πρωτοσπαθαρίου xal κοιαίστορος iv τοῖς 
χρόνοις Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως, 


Μερὶ τοῦ Ὑενομένου θαύματος παρὰ ἑλέφαντος ἐν 
τῇ πόλει. 

Ἐν τοῖς χρόνοις τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου ἄχθη ἑλέ- 
φας μικρὸς ἐν τῇ πόλει, xal ἀνέτρεφον αὐτὸν sic 
τινα οἰκήματα. Ἱππικοῦ δὲ γενοµένου ἔφερον αὐτὸν 
εἲς τὸ Ἱπποδρόμιον, Ἐν δὲ τῷ Μιλίῳ διερχόµενον 
ἔκρουσε τραπεζίτης τις µετριάζων μετὰ στυρακίου. 
Μετὰ δὲ χρόνους δέχα τοῦ ἑλέφαντος ἀνατραφέντος, 
καὶ εἲς τὸ Ἱπποδρόμιον ἀγομένου, καὶ iv τῷ Mi- 
Al διερχοµένου, ἐμνήσθη τοῦ κρούσαντος αὐτὸν, καὶ 
ἰδὼν αὐτὸν, εὐθέως βρυχησάµενος ἔχρουσε τὸν τρα- 
πεζίτην, καὶ ἔσχισεν αὐτὸν παραυτίκα μέσον τοῦ 
Μιλίου. 

Περὶ τῶν εἰκόνων τῶν Ἱσταμένων dv τῷ µμεγχάλῳ 
πορφυρῳ χίονι. 

Μητροφᾶνους xai Αλεξάνδρου καὶ Παύλου εἰκόνες 
ἐν σανίσι γεγόνασιν ὑπὸ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, 
καὶ Ἱσταντο dv τῷ µεγάλῳ πορφυρῷ κίονι πλησίον 
χατὰ ἀνατολάς * ἄστινας οἱ ᾿Δρειανοὶ μετὰ τὸ xpa- 
τῆσαι, πυρὶ παραδεδώχασιν ἐι τῷ pil Ml. 





1381 


 ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1282 


μετὰ xal τοῦ τῆς θεοτόχου ἀπεικονίσματος, xal αὖ- A derunt una cum imagine Β. Deipare, οἱ ipsius 


τοῦ δὴ τοῦ νηπιάσαντος σαρχὶ Ἰησοῦ Χριστοῦ, κα- 
θὼς ᾽Αγγυριανὸς Ὑρονογράφος ἐν τῷ δεχαλόγῳ αὐτοῦ, 
καὶ ᾽Αναστάσιος ἡμῖν παρέδωκαν. 

Περὶ τὸ Σµύρνιον. 

Τὸ καλούμενον Σμύρνιον πλησίον τοῦ Τετραδισίου 
ἐμδόλου, σύνεγγυς τοῦ ᾽Αγίου Θεοδώρου τοῦ Σφω- 
paxlou, ἔχει ὑποχάτω τῆς γῆς τοῦ πρὸς βοῤῥᾶν μέ- 
ρους ὀργυιὰς δέκα, στήλας ἑννέα, ἐξ ὧν δ' μὲν alot 
Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου καὶ τῆς γυναικὸς αὐτοῦ 
Φαύστης, καὶ Ἱλαρίωνος πραιποσίτου, xai τοῦ τρ[- 
του παιδὸς αὐτοῦ Κρίσπου ὀνομαζομένου, ὃν Ἡρόδο- 
τος καὶ Ἱππόλυτος Ὑχρονογράφοι λέγουσιν ἀποχεφα- 
λισθῆναι, διὰ τὸ εἴς ὑποψίαν ἐλθεῖν ἐπὶ Φαύστῃ τῇ 
μητρυιᾷ αὐτοῦ. Ai ἐκείνην μὲν, βαλανείου σφοδρῶς 
ἐκχαέντος, ἐκέλευσεν ἔσωθεν τούτου καταχαῆναι * τὸν 
δὲ υἱὸν αὐτοῦ ἀποτμηθῆναι ἄχκριτον διὰ τὴν ὑποφίαν. 
Διὸ καὶ τῆς μητρὸς Ἑλένης μὴ φερούσης τὴν ἀναί- 
ῥρεσιν τοῦ νέου, ἤδη τῆς τοῦ Καΐσαρος ἀξιωθέντος 
τιμῆς, ἡδολέσχει ἐπὶ τῇ ἀχρίτῳ ἀποφάσει * xal στη- 
λώσας τὸν τοιοῦτον υἱὸν αὐτοῦ ὁ Μέγας Κωνσταντὶ- 
voc, διὰ τὸ μµετανοῆσαι καὶ λυπηθῆναι, ἔχλαυσεν 
ἡμέρας p xal νύκτας p, μὴ λουσάµενος τὸ σῶμα, 
μηδὲ ἀναχλιθείς. Ἐποίησε δὲ τὴν τούτου στήλην ἐξ 
ἀργόρου καθαροῦ, βάψας αὐτὴν ἐκ χρυσίου πλείστου, 
ἐγχόψας τὰ γράµµατα περιέχοντα * ΗΔΙΚΗΜΕΝΟΣ 
O YIOZ ΜΟΥ. Ταύτην οὖν στήσας xal µετάνοιαν 
βαλὼν ἐλιπάρει τὸν θεὸν περὶ ov. ἐπλημμέλησεν. AT 
δὲ λοιπαὶ στῆλαί εἶσι Σεθήρου, Αρμµατίου, Ζευξίπ- 
που, Βιγλεντίου τοῦ τὰ Βιγλέντια κΧτίσαντος, καὶ 
Ἐλευθερίου τοῦ τὰ ἐν Σενάτῳ παλάτια κτίσαντος. 


Οὗτοι οὖν πάντες παρ) αὐτοῦ ἑστηλώθησαν. Οἱ ὁὲ C 


᾿Αρειανοὶ εὑρόντες ἐπὶ Οὐάλεντος κατέχωσαν αὐτάς. 


Jesu Christi infantis, ut Angyrianus chronogra- 
phus libro decimo, et Anastasius memorie prodi- 
derunt. 


De loco cognominalo Smyrnium. 

Locus appellatus 8myrnium prope Tetradisiam 
porticum, ac proxime 8. Theodorum Sphoracii, 
habet septentrionem versus concavilatem subter- 
raneam decem ulnarum, ac novem statuas, ex 
quibus quidem tres sunt, Constantini Magni, Fau- 
ste ejus uxoris, ac Hilarionis prepositi; quarta 
Crispi ejus fllii, quem Herodotus et Hippolytus 
ehronographi memorie prodiderunt, capite fuisse 
multatum, quod in suspicionem venisset Fauste 
noveree concubitum  sollicitasse. Quamobrem 


B Faustam quidem balneo estuante suffocari ; filio 


autem Crispo caput indicta causa amputari jussit. 
Helena vero Constantini mater juvenis mortem, 
Cesaris Jam dignitatem adepti, egre ferens, ni] 
aliud vel loquebatur vel meditabatur, quam pre- 
cipitem juvenis, qui causam non dixisset condem- 
nationem. Quare Constantinus Magnus statuam 
fllio suo, ponitentia motus erexit, ac integros 
quadraginta dies, totidemque noctes ipsum luxit, 
tanta animi egritudine, ut nunquam vel lavaret 
corpus, vel lecto recumberet. Statuam autem 
hanc ei posuit ex argento puro inauratam, cum hac 
inscriptione : FILIUS MEUS INJUSTE NECATUS. 
Hao igitur erecta statua, paenitentium more, 
corpore et capite inolinato, sceleris veniam a Deo 
efflagitabat. Ceterum reliqua statue sunt Severi, 
Harmatii, Zeuxippi, Vigilantii, qui Viglentia ex- 
struxit, et Eleutherii palatii senatus conditoris. 


Has omnes statuas Constantinus Magnus erigi curavit, quas postea sub Valente Ariani cum reperissent, 


terra obruerunt. 
Ιῶς οὗ δαπανῶνται τὰ τείχη τῆς πόλεως, τὰ παρὰ 
θαλάσσης. 

Κτίζων δὲ τὴν πόλιν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, 
ὄντος τοῦ τόπου πετρώδους, καὶ μέλλοντος αὐτοῦ 
ἐξισοῦν πρὸς τὸ κτίζειν τοὺς ἐμθόλους καὶ ἐξάερα, 
χόπτοντες οἱ λιθοξόοι καὶ λατόµοι τὰς χορυφὰς τῶν 
πετρῶν, κατεχύλιον τοὺς λίθους τοὺς χειµένους ffo 
τῶν τειχῶν ἀπὸ τῆς Βαρθάρας, μέχρι τοῦ Παλατίου 
καὶ τῶν Σοφιῶν' καὶ τῶν Ἐλευθερίου, µέχρι χρυ- 
σίας * καὶ ἔσωθεν τῶν αὐτῶν λίθων ἔπηξε τὰ τείχη 
εἷς διάστιξι) τοῦ τείχους xal πῆξιν αὐτοῦ, ὅπως 


χυμαινομένη ἡ θάλασσα sl; τὰς πέτρας κρούσασα D 


γαληνιᾷ. . 

Αρσενίου µμοναχοῦ τὰ Στρογγύλου τῆς µμονῆς, 
διήγησίς τις µμερικὴ οὖπερ ἡ pov) πέφυχεν 
ἄντρυν f) πέτρα. 


Πρὸ ὀλίγου χρόνου δὴ ἐν τοῖς ἐνεστῶσιν ἐνιαυτοῖς 
γἐγονέ τι ξένον καὶ θαύματος ἄξιον * καὶ γὰρ ἀπά- 
ραντές τινες τοῦ παραλίου µέρους τοῦ Στενοῦ, xal 
πρός τι νησἰδιον τὸν ἁπόπλουν ποιοῦντες εἲς ἐξώνη- 
σιν τῶν αὐτοῖς χρειωδῶν, καταστάσεως εὐδιεινῆς 
τυγχανούσης, xal παρὰ τὸν αἱγιαλὸν τοῦ τῆς ἀνατο- 
λῆς µέρους ἠσύχως πλέοντες, οἱ ἐν τῷ πλοιαρίῳ 
τυγχάνοντες ναῦταί τε καὶ ἐπιθάται ἥκουον κραυγῆς 


Quare muri marilimi urbis non consumantur. 


Cum Constantinus Magnus urbem hanc conde- 
ret, et locum utpote saxosum, ad porticus atriaque 
construenda complanare vellet, lapicide 8ο scal- 
ptores excisis petrarum apicibus lapides extra 
muros jacentes convolvebant, α porta Sancte 
Barbare ad palatium usque, οἱ portum Sophia- 
num, a portu autem Eleutbherii, ad portam Auream: 
ac intra eosdem lapides murus conditus fuit, 
quo remotior ac solidior esset, ut. agitatum mare 
iisdem lapidibus illisum, muris tranquillius af- 
flueret. 


Arsenil monachi monasterii. Strongyli, quod ín antro 
sive petra silum erat, narratio quedam. 


Nuper, et recenti memoria novum quidpiam et 
admiratione dignum accidit. Quidam enim a lit- 
tore Steni cum solvissent, et ad parvam quam- 
dain insulam ad necessaria coemenda navigarent; 
dum tranquillo mari orientale littus placide lege- 
rent : qui in navicula erant naute vectoresque, 
vocem aquile magnopere clamantis et in vite di- 
scrimine graviter lugentis, Deoque permittente, 


1383 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1384 


implorantis auxilium, acceperunt. Quod cum anim- À ἀετοῦ σφοδροτάτης τὴν ἑαυτοῦ ζωὴν ἀποδυρομένους 


advertissent, ad littus navem appellunt, et rema- 
manentibus ceteris, sex sunt egressi qui vocem 
avis eo usque, dum appropinquassent secuti, vi- 
derunt aquilam heu! serpentis plexu ita circum- 
da!am, ut pedibus pennisque constricta teneretur, 
proximumque esset, ut ab eo devoraretur. Itaque 
anxii cum ignorarent quo pacto servarent aqui- 
lam serpentemque interficerent, protinus redeunt 
ad navem non ita procul dissitam, arreptisque for- 
cipibus ao gladiis aliisque telis &eneis, necnon fa- 
brorum erariorum instrumentis, qu: secum vehe- 
bant, cum sociis aliis, qui in navicula remanse- 
rant, una abeunt, atque his instructi avi auxilia- 
tum currunt. Cumque serpentem eodem, quo prius, 
modo aquilae circumdatum reperissent, circum- 
: Bteterunt; et cum nequirent ejus spiras gladio 
impetere, veriti ne aquilam occiderent, succurrit 
ipsis vertebram spine dorsi, quae prominebat et 
aquilam tegebat exterior, forcipibus prehendere. 
Quod ubi solerter peractum est, alii .cum opifice 
eerpentem valide comprehenderunt strinxerunt- 
que. Ille autem sese vel invitus explicuit, et caudam 
lerram versus exporrectam in auxilium sibi mo- 
vebat donec ἃ cireumstantibus est occisus. Tum 
aquila paululum se subduxit, alasque movere vo- 
luit nec potuit, adeo fuerat male a serpente acce- 
pta. Nauta vero vectoresque relicta aquila ad na- 
vem rediere, l:eti admodum quia avem incolumem 
prestitissent. Rursumque inde solverunt, nec 
stadia duo fuerant emensi (ut cum jurejurando 


affirmabat monachus) cum, non ita multo post- C 


quam navigare copissent, eamdemque aquilam 
tum naute tum vectores supra se volare conspexe- 
runt, et e celo in imum mare descendere subla- 
tamque laurecam ingentem piscem, in navem 
demittere. Quo attoniti spectaculo, gratias, uL par 
erat, Deo egerunt, qui talem prudentiam et saga- 
citatem vel avibus indidisset. Ipsi gloria in se. 
cula, Amen. Aquilam autem dein amplius non vi- 
derunt. 


καὶ, xat' οἰκονομίαν θεοῦ, τὸν βοηθήσαντα dvaxa- 
λουμένου. Ol οὖν ἄνδρες οἱ iv τῷ πλοιαρίῳ προ- 
σχόντες xal τούτῳ πρὸς τὸν αἰγιχλὸν ἐποχείλαντες 
ἐξῆλθον τὸν ἀριθμὸν t£, τῶν λοιπῶν προσμεινάντων 
ἐν τῇ vat, καὶ τῇ φωνῃ ἐπακολουθήσαντες τοῦ ὁρ- 
νέου, καὶ πλησιάσαντες αὐτῷ, εἶδον, φεῦ, τὸν ἀετὸν 
ὑπὸ τοῦ ὄφεως περιχυκλούμενον, τούς τε πόδας xai 
τὰ πτερὰ, ὥστε μέλλοντα ὅσον οὕπω βρῶμα τῷ ἑρ- 
πετῷ τὸν ἀὐτὸν ὄρνιν γενέσθαι. Εἰς ἀπορίαν οὖν ἂν- 
δρες ἐμπεσήντες, καὶ ἐν ἀμηχανίᾳ γενόµενοι, πῶς 
μὲν τὸν ἀετὸν ὑγιῆ ἐξελῶσι, τὸν δὲ ὄφιν ἀποκτείνωσι, 
παλινοστήσαντες αὖθις τάχει πολλῷ, πρὸς τὴν ναῦν 
παραγἰνονται υὐ πόῤῥω τυγχάνουσαν, καὶ ἀναλαθό- 
µενοι ἃ ἐπεφέροντο ξυλάθια καὶ ξίφη xal ἑταίρους 
αὐτῶν, τοὺς iv τῷ πλοίῳ, καί τινα χαλκέα μετ’ αὖ- 
τῶν, μετὰ τῶν προσόντων αὐτῶν χαλχευτικῶν ἑργα- 
λίων, συναπαίρονται, xal συµμπαραλαθόντες τοῦτο, 
ὥρμησαν σπουδαἰως εἰς ἄμυναν τοῦ ὀρνέου" xai 
εὑρόντες πάλιν τὸν ὄφιν οὕτως ἔχοντα, καὶ περικυ- 
κλώσαντες αὐτὸν, οὐχ εἶχον ὅπως τῆς τούτου διπλᾶς 
ἐφάψασθαι διὰ ξίφους, ἵνα μὴ τὸν ἀετὸν ἀφανίσωσι. 
Σχέπτονται οὖν τὸν σπόνδυλον ὑπερανεστηκότα tou 
ὀρνέου μετὰ τοῦ ἑργαλίου χρατῆσαι * O δὴ καὶ γὲ- 
γονεν εὐφυῶς, xal συµπαραλαθόντες xal ἕτεροι σὺν 
τῷ τεχνίτῃ, ἐπίεσαν τὸν ὄφιν σφόδρα, καὶ εὐθέως 
ἄκων ἀνεδιπλοῦτο, καὶ sic τὴν γῆν ἑξήπλου τὸ οὐ- 
pziov αὐτοῦ, χινῶν εἷς βοήθειαν αὐτοῦ. Οἱ δὲ ἄνδρες 
τοῦτον ἀπέχτειναν * καὶ ὁ ἀετὸς μικρὸν ὑπεχστὰς 
ἑπτερύσσετο μὲν, οὐκ ἠδύνατο δὲ, κατὰ πολὺ ὑπὸ τοῦ 
ὄφεως τεταλαιπωρηχώς. Καὶ ἑάσαντες αὐτὸν, πάλιν 
ἀνθυπέστρεψαν εἲς τὴν ναῦν, Ὑαΐροντες ἐπὶ τῇ τοῦ 
ἀετοῦ ἐλευθερίᾳ. Καὶ πᾶλιν ἀποπλεύσαντες, xal µή- 
πω αταδίους δύο διαπλεύσαντες, ὡς ἀφηγούμενος ὁ 
μοναχὸς ἑξεῖπε μεθ) ὄρκου, ὅτι ἀρξάμενοι πλέειν, 
εἶδον τὸν αὐτὸν ἀετὸν ὑπὲρ ἄνωθεν τῶν ναυτῶν xai 
λοιπῶν ἀνδρῶν παραγενόµενον, καὶ ἀφ ὕψους κατὰ 
τοῦ βάθους τῆς θαλάσσης κατελθόντα, καὶ λαύρακαν, 
ἰχθὺν παμμµεγέθη, ἀνελόμενον, καὶ εἰς τὴν ναῦν χε- 
χαλαχότα. Οἱ δὲ ἄνδρες τοῦτο ἱδόντες, xai θαυμά- 
σαντες, ηὐχαρίστησαν, ὡς εἰκὸς, τῷ Osip, τῷ παρ- 


εσχηκότι καὶ τοῖς ὀρνέοις τοιαυττν φρόνησίν τε xal σύνεσιν * dp ἡ δόξα elc τοὺς αἰῶνας. ᾽Αμήν. Τὸν δὲ ἀετὸν 


ἔχτοτε οὖκ. ἔτι ἐθεάσαντο. 


Titulus sequens. perperam appositus fuit, nam qua sequuntur, non originem seu hisloriam sedis Sophianz, 
sed varias res, quce sub Anastasio Dicoro, Justino Thrace ac Justiniano acciderunt, continent : suntque 
veluti excerpta quedam ez variis Chronicis in unum collecta. 


Origo seu historia sanctissimze Magna Dei ecclesize, Ὦ Τὰ πάτρια τῆς ἁγιωτάτης τοῦ 8:00 Μεγάλης ἐχκλησίας, 


videlicel sancte Sophiz. 


Imperante Anastasio, Deuterius Byzantii epi- 
Bcopus Arianus, ausus est dicere : Baptizatur hic 
in nomine Patris, per lilium, in sancto Spiritu, 
et confestim piscina exaruit. Barbarus autem [qui 
baptizabatur] timore correptus, nudus aufugit, ita 
ut inde miraculum evulgaretur. 

Cum duo episcopi, Anastasio imperante, de dog- 
mate disputarent, quorum unue orthodoxus, alter 
Arianus erat, Arianusque dialeotics peritus; ortho- 
doxus vero dialectice quidem imperitus; sed pius 
fidelieque esset. Proposuit orthodoxus, ut omissa 


δηλαδὴ τῆς 'Aylac Σοφίας. 

Ἐπὶ τῆς ᾖβασιλείας τοῦ βασιλέως ᾿Αναστασίου, 
Δευτέριος ἐπίσκοπος Βυζαντίου ᾿Αρειανὸς ἑτόλμτσεν 
εἰπεῖν * Βαπτίζεται ὅδε sic τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς, 
δι’ Υἱυῦ, ἐν ἁγίῳ Πνεύματι * xai εὐθέως ἐξηράνθη 
ἡ χολυμθήθρα. Ὁ δὲ Βάρθαρος ἔμφοθος γενόμενος, 
γυμνὸς ἔφυγεν, ὡς ἐξ αὐτοῦ γνωσθηναι τὸ θαῦμα. 

Δύο οὖν ἐπισκόπων ἀμφισθητούντων περὶ δόγµα- 
τος ἐπὶ ᾿Αναστασίου, ὀρθοδόξου xai ᾿Αρειανοῦ * xai 
τοῦ μὲν Αρειανοῦ διαλεκτικοῦ ὄντος, τοῦ δὲ ὀρθο- 
δόξου δ'αλεκτικοῦ οὐκ ὄντος, ἀλλὰ θεοσεθοῦς xal 
πιστοῦ, ὁ ὀρθόθοξος πρλῦτεινεν, ὥστε ἀφεμένους 











1285 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1286 


τῶν λόγων εἷς πῦρ εἰσελθεῖν, καὶ οὕτω δειχθῆναι A disputatione ambo ingrederentur in pyram sicque 


τὸν οὐσεθόστερον * τοῦ δὲ ᾿Αρειανοῦ παραιτησαμὲ- 
νου, εἰσελθὼν 6 εὐσεθὴς καὶ προσµείνας τῇ φλογίφ, 
ἐξελθὼν ἀπὸ τῆς πυρᾶς διελέχετο, καὶ ἀπαθής ἐφυ- 
λάττετο. 

Ἱουστῖνος ὁ θρὰξ ὁ μέγας ἐθασίλευσεν ἔτη θ’... 
ἄριστος ἐν πολέµοις..., xal ᾠχειώσατο, καὶ στρατη- 
λάτην ἐτίμησε, καὶ παῤῥησίαν ἔχειν πρὸς αὐτὸν 
ἐποίησεν. Ἐδολοφονήθη δὲ ὁ Βιταλιανὸς παρὰ τῶν 
πολιτῶν, µηνιόντων αὐτῷ διὰ τὴν προειρημένην 
ἐπανάστασιν. ᾽Αμάντιον δὲ τὸν πραιπόσιτον, ὃς τὸν 
ναὸν τοῦ ἁγίου θωμᾶ τοῦ ᾽Αμαντίου ᾠχοδόμησε xal 
ἑκόσμησε [λέγεται δὲ χρήματα αὐτῷ δεδωκέναι τῷ 
᾿Ιουστίνῳ ὄντι χόµητι τῶν ἐξκουθητόρων ἐπὶ 'Ava- 
στασίου, ὅπως θεόχριτον τὸν ἀνεψιὸν αὐτοῦ ἀναγο- 
ρεύσῃ sl; βασιλέα], τοῦτον ἀνεῖλεν ὁ Ἰουστῖνος, καὶ 
τοὺς τὴν ἀνταρσίαν σὺν αὐτῶ µελετήσαντας, τὴν βα- 
σιλείαν αὐτοῦ κατασχεῖν. 

Ἐπὶ αὐτοῦ, τὰ κατὰ τὸν ἅγιον ᾿Αρέθαν ἐν Νεγρᾷ 
τῇ πόλει ἐπράχθη, xal τὰ κατὰ τῶν ᾽Ομηριτῶν δι’ 
Ἐλεσθαὰν τοῦ βασιλέως τῶν Αἰθιόπων. Ἐτυπώθη δὲ 
ὑπ᾿ αὐτοῦ τὸ ἑορτάζειν ἡμὰς, xal τὴν ἑορτὴν τῆς 
Ὑπαπαντῆς * ἐξ οὗ Goto ἐφάνη ἐν τῷ οὐρανῷ, 
ἑπάνω τῆς Χαλχῆς πύλης, ὡς ἐν τῷ Παλατῖῳ φαίνων 
ἐπὶ ἡμέρας καὶ νύχτας xq. Γέγονε δὲ καὶ σεισμὸς 
φοθερώτατος * καὶ ἡ piv Κωνσταντινούπολις ἐν δια- 
Φόροις τόποις ἀπέλαδεν. ἡ δὲ µεγάλη Αντιόχεια 
πάβοςν ἔπαθεν ἀνεκδιήγητον, ὡς χαταποθῆναι πᾶσαν 
σχιδὸν τὴν πόλιν, xal τάφον xotvóv γενέσθαι τῶν 
οἰκητόρων. Τοσαύτη 6B à ὀργὴ τοῦ θεοῦ ἐπῆλθεν, 
ὡς xal τοὺς ὑπολειφθέντας mop ἐξελθὸν ἀπὸ τῆς 
γῆς οἰχτρῶς κατέφλεξε. ᾽Αλλὰ xal f Πομπηϊούπολις 
τῆς Μυσίας διαῤῥαγεῖσα, μέσον κατεπόθη |ιετὰ τῶν 
οἵχητόρων καὶ ἔχραζον ὑπὸ τὴν γῆν ὄντες ol ἀνθρω- 
vot, Ελεήσατε. 

Γυνή τις ἐπὶ αὐτοῦ ἀνεφάνη γιγαντοειδὴς ἐκ Κι- 
λιχίας οὖσα, ὑπερέχουσα τῇ Ἁλικίᾳ παντὸς ἀνθρώπου 
μακροῦ πῆχυν ἵνα, καὶ πλατεῖά σφόδρα, ὡς ἐπὶ 
θαύματος οἱ ὁρῶντες αὑτὴν ἐν τοῖς ἐργαστηρίοις xai 
οἴκοις, ἐδίδουν αὐτῇ ὁὀδολόν. 


ὍὉ δ᾽ αὐτὸς βασιλεὺς πολλὰ ἐφιλοφρονήσατο τῇ τε 
πόλει ᾽Αντιοχείᾳ πρὸς ἀνοικοδομεῖν, καὶ τοὺς ἐν αὖ- 
τῇ ὑπολειφθέντας ζῶντας... τοσοῦτον δὲ ἐπὶ αὐτοῦ 
ἤλγησεν, ὡς καὶ τὸ διάδηµα ἀποτιθέναι καὶ τὴν πορ- 
φύραν, καὶ σάκκον xal σποδὸν περιθάλλεσθαι, καὶ 


comprobaretur utrius religio prestaret. Recusante 
Ariano, ingressus in pyram orthodoxus, et in flam- 
mis aliquantum temporis versatus; postquam inde 
egressus fuit, edisserebat, incolumisque permansit. 


Justinus Thrax, magnus ille, imperavit aunis - 
novem... in bellis strenuissimus... et in familiari- 
bus habuit (Vitalianum], ducemque creavit, eique 
secum quidvis libere loquendi fecit potestatem. 
Dolo autem occisus est Vitalianus a civibus, ob 
excitatam predictam seditionem ipsi, infensis. 
Amantium vero prepositum, qui templum Sancti 
Thome Amantii cognomine exstruxit, occidit; 
itemque eos qui cum ipso ad imperium occupan- 
dum conspiraverant. Dicitur enim illum pecunias 
dedisse Justino, qui sub Anastasio excubitorum 
comes erat, ut Theocritum consobrinum suum pro- 
clamaret imperatorem. 


Eodem imperante, in urbe Negra gesta sunt ea 
que de sancto Aretha narrantur : necnon Elesbaani 
/Ethiopum regis expeditio adversus Homeritas. Ab 
illo item statutum est, ut Hypapante sive Occur- 
sus festum celebraremus : ex quo stella in colo 
per viginti sex dies totidemque noctes supra por- 
tam eream visa est, qussi e palatio luceret; fa- 
ctusque est horrendus terremotus, quem variis in 
locis ipsa Constantinopolis sensit. Magna autem 
Antiochia inenarrabile damnum perpessa est, ita 
ut urbs pene tota absorpta, commune incolarum 
sepulcrum evaserit. Tanta autem Deiira fuit, ut et 
superstites ignis e terra erumpens miserabiliter 
concremaret. Quin etiam Pompeiopolis Mysie urbs 
disrupta, ejusque dimidium una cum habitatoribus 
terra absorptum est : hominesque terra obruti cla- 
mabant : Miseremini. 

Ipao iter imperante mulier quedam ex Cilicia 
gigantea statura visa est, que proceros quosque 
viros uno cubito superabat, eratque corpore ad- 
admodum crasso. Ob spectaculi autem novitatem, 
qui eam in officinis et domibus conspiciebant, 
obolo singuli donabant. 

Idem imperator humano motus affectu erga ur- 
bem Antiochiam, et eos qui ex tanta clade residui 
erant, de ea reslauranda cogitabat. Tantum enim 
super ea indoluit, ut diademate purpuraque de- 
positis, se sacco et cinere indueret, multisque 


πενθεῖν ἐπὶ πολλὰς ἡμέρας. ᾿Ετελεύτησε δὲ κατα- D diebus lugeret. Obiit autem, Justiniano sororis 


λιπὼν βασιλέα ᾿Ιουστινιανὸν τὸν ἴδιον ἀνεψιόν. ᾿Ἐτέθη 
δὲ τὸ σῶμα αὐτοῦ dv τῇ µονῇ τῆς Αὐγούστης ἐν 
λάρναχι μετὰ τῆς γυναικὸς αὐτοῦ Ἑὐφημίας, ἐν ᾖ 
καὶ ἐπιστολαὶ εὑρέθησαν. Τὸν δὲ ἀρχιεροσύνης θρό- 
vov διεῖπεν Ἰωάννης 6 λεγόμενος Καππαδόκας. 


εὐσεθεῖς xal 


ἀδίχως ἐξ- 


]ουστῖνος δὲ ἀνεχαλέσατο πάντας 
τερεῖς ὀρθοδόξους, οὓς ᾿Αναστάσιος 
ώρισεν, 

Ἐπὶ τῆς αὐτοῦ βασιλείας ἐν Ἐδέσσῃ τῇ πόλει, 
Σκιρτοῦ τοῦ ποταμοῦ μέσον αὐτῆς διερχοµένου, 
πλημμυρήσαντος, ταύτην σὺν τοῖς κατοἰκοις χατ- 


sua filio imperii successore relicto. Corpusque ejus 
depositum est in monasterio Auguste, in arca in- 


.clusum eum uxore Euphemia : qua in arca epi- 


stole reperte sunt. Archiepiscopatus porro tbro- 
num tunc obtinebat Joannes cognomine Cappa- 
dox. 

Justinus autem pios omnes orthodoxosque sa- 
cerdotes, quos injuste Anastasius relegaverat, re- 
vocavit. 

Illo imperante, cum Scirtus fluvius qui per 
mediam Edessam fluit, exundasset, ipsam urbem 
cum incolis demersit : aquis vero dilapsis, inventa 


1381 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1288 


est, in ripa fluminis lapidoa tabula, qui notis híe- A ἐχλυσε: Μετὸ δὲ τὸ παυσασθαι τὰ ὕδατα, πλὰξ λιθίνη 


roglyphicis insculptus erat : Scirtus fluvius saltabit, 
noxiique civibus saltus erunt. 


Eulialus quidam ex divite pauper effectus, cum 
e vita excederet, testamento Justinum heredem 
reliquit, illa conditione, ut tres filias suas in 
tenella setate relictas educaret, ipsisque dotem 
assignaret; ac omnia debita creditoribus solve- 
ret, et ub iis syagraphas suas redimeret. Que 
omnia Justinus regia munificentia perfecit, ma- 
gna omnium qui rei famam perceperunt admira- 
tione. 

Justinianus igitur imperavit annis triginta no- 
vem; et in media arbe consulatum gessit, multas 
pecunias elargitus. Is Novellas constitutiones 
edidit; legemque tulit de episcopis, xenodochis, 
cconomis et orphanotrophis : ut non plus testa- 
mento relinquerent, quam ante initum munus 
possedissent. Absolvit quoque publicum balneum 
. in Dagistei tractu, quod exstruere coperat Ana- 

stasius imperator. Antiochie porro non cessavit 
terremotus, donec religioso cuidam viro vieum 
est superliminaribus positum inscribere : CArí- 
sius nobiscum, slate. Quo facto, cessavit ira Dei. 
Exinde autem urbs Theopolis, sive urbs Dei vo- 
cate est. 

Eodem imperante popularis seditio orta est, in 
qua Sanctam Sophiam, sancti Sampsonis domum 
cum infirmis, et atrium palatii, chalcostegum, 
quod ex eo hodieque Chalce vocatur, quia tegulis 
Φτοίθ οἱ inauratis erat tecta : binas item porticus 
usque ad Forum incenderunt : Justinianum impe- 
ratorem contumeliis affecerunt, Bypatium vero 
patricium proclamarunt, cum coronassent eum in 
solio imperatoris in Hippodromo : qui tumultus a 
Belisario, Mundo et Narsete sedatus est, cesis 
millibus triginta quinque in Hippodromo, et cum 
iis Hypatio. 

Magnam vero Dei ecclesiam Justinianus restau- 
ravit, et longe majorem pulchrioremque quam 
antea fuerat, reddidit; el troparia sive versiculos 
hos edidit, qui in ea psallerentur : Unigenitus 
Filius et Verbum Dei, qui propler. salutem nostram 
incarnari v^luitl. Quinetiam Hypapante sive Occur- 
sus Domini dies festa, tunc celebrari copta est, 


εὐρέθη ἐν τῇ τοῦ ποταμοῦ ὄχθῃ ἱερογλυφικοῖς γράµ- 
µασιν ἐγκεκολαμμένοις περίέχουσα τοῦτο * Σκιρτὸς 
ποταμὸς σκιρτήσει xaxà σχιρτήµατα πολίταις. 

Εὐλαλίου τινὸς ἀπὸ πλουσίου πένητος τελευτήσαν- 
τος, καὶ γράψαντος ᾿]ουστῖνον κληρονόμον ἐν διαθή- 
χαις, καὶ παρακελευσαµένου, ὥστε τὰς τρεῖς αὐσοῦ 
θυγατέρας μικρὰς µκαταλειφθείσας ἀναθρέψαι — xal 
ἐκπροικῆσαι τὸν βασιλέα, xal πάντα τὰ χρέη αὐτοῦ 
δοῦναι τοῖς ὀφειλέταις, καὶ τὰ γραμματεῖα αὑτοῦ 
πάντα ἀναῤῥύσασθαι, ὁ βασιλεὺς ᾿]ουστῖνος ἐπλή- 
ρωσε, καταπλήξας iv τοότῳ πάντα ἄνθρωπον τὸν 
ἀκούσαντα. 

Ὁ οὖν Ἰουστινιανὸς ἐθασίλευσεν Et Αθ * ὑπά- 
τευσεν iy µέσῃ τῇ πόλει, καὶ δοὺς χρήματα πάµ- 
πολλα. Οὗτος ἐποίησε τὰς νεσρὰς διατάξεις, ἐκφω- 
νήσας καὶ τύπον περὶ ἐπισχόπων, xal ξενοδόχων, καὶ 
οἰκονόμων, xal ὀρφανοτρόφων, ὥστε μὴ διατίθεσθχι 
πλὴν εἷς ἃ πρὸ νοῦ γενέσθαι ἐχέκτηντο. Ἐπλήρωσε 
δὲ καὶ τὸ δηµόσιον λοέτρον τὸ εἰς τὰ Διηγιστέως, ὃ 
ἤρξατο κτίζειν ᾽Αναστάσιος ὁ βασιλεὺς. Ἡ δὲ 'Av- 
τιόχεια οὐκ ἐπαύσατο σε[εσθαι μέχρις οὗ ἐφάνη θεο- 
σεθεῖ ἀνθρώπῳ ἐπιγράψαι sic τὰ ὕπερθυρα τῶν 
φλιῶν, Χρισιὸς qus! ἡμῶν, στῆτε * xai τούτου γε- 
νοµένου, ἕστη ἡ ὀργὴ τοῦ θεοῦ * καὶ ἕκτοτε ἡ πόλιν 
ὠνομάσθη θεούπολις. 


Ἐπὶ αὐτοῦ γέγονε δημοτικἡ ἀνταρσία, xal τὴν 
Ἁγίαν Σοφίαν xal τοῦ ὁσίου Σαμψὼν οἶκον μετὰ τῶν 
ἁῤῥώστων, καὶ τὴν εἴσοδον τοῦ Παλατίου τὴν yaÀxó- 
στεγον, τὴν ἔκτοτε xxi νῦν Χαλκῆν ἐπονομαζομένην 
διὰ τὸ ἐκ χαλκῶν κχεράµων κχἐχρυσωμένων ἑστεγά- 
σθαι αὐτήν * καὶ τοὺς δύο ἐμθόλους μέχρι τοῦ φόρου 
κατέκαυσαν, καὶ ᾿Ἰουστιτιανὸν βασιλέα ἐφύδρισαν, 
Ὑπάτιον ὃξ πατρἰχιον εὐφήμησαν ἐν τῷ καθίσµατι 
στέψαντες * ἥτισ ἐπαύθη διὰ Βελισαρίου, καὶ Μούνδο»" 
xai Ναρσῇ, ἀνελόντων χιλιάδας λε, καὶ αὐτὸν Ὑπά- 
τιον ἐν τῷ Ἱπποδρομίφ. 


᾽Ανεκαίνισε δὲ Ἰουστινιανὸς τὴν τοῦ θεοῦ Μεγά- 
λην ἐκκλησίαν εἰς χάλλος καὶ μέγεθος ὑπὲρ τὸ πρό- 
τερον, παραδοὺς xal τροπάρια iv αὑτῃ φάλλεσθαι - 
Ὁ μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Oto) ἀθάνα- 
τος ὑπάρχων, καὶ καταδεξάµενος διὰ τὴν ἡμε- 
τέραν σωτηρίαν σαρχωθῆναι. ᾽Ἀλλὰ xal ὝΎπα- 
παντὴ ἀρχὴν ἔλαθεν ἑορτάζεσθαι, μὴ συναριθμουμένη 


cum antea Dominicis festis non annumeraretur. [) πρότερον ταῖς Δεσποτικαὶς ἑηρταῖς. "Ότι δὲ τῆς 


Quia vero Magne Ecclesie mentionem fecimus : 
quomodo ab initio structa sit, et a quenam, sigil- 
latim enarrabo. Res autem ita se habet. 


Μεγάλης ἐκκλησίας ἐμνήσθην, λεπτομερῶς διηγή- 
σοµαι πῶς ἐξ ἀρχῆς ἐκτίσθη, xai παρὰ τίνος. Ἔχει 
δὲ οὕτως. 











1289 





ANONYMI ANTIQUITATES CP. 








ANONYMI 


.DE ANTIQUITATIBUS CPOLITANIS 


LIBER QUARTUS 


Continens historiam et descriptionem templi Sancte Sophis. 


Constantinus Magnus primum condidit Sanctam Sophiam, 


ura oblonga, Ariani sub Theodosio Magno 


ejusdem ecclesi: tectum incendunt. A Rufino magistro post biennium restauratur. Anno V Justiniani impe- 
ratoris, in seditione populi comburitur des Sophiana, et ad eam a fundamentis excitandam animum 


applicat idem Augustus. 


Ἡ ἁγία Σοφία ἡ µεγάλη ἐκκλησία οὕτως ἐκτίσθη. A — Magna ecclesia Sanota Sophia condita fuit hoo 


Ἱρῶτον μὲν ἀνήγειρεν αὐτὴν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος 
δρομικἡν, ὁμοίαν τοῦ Αγίου ᾿Αγαθονίκου xal τοῦ 
Αγίου Ἰσακίου. καὶ πληρώσας αὐτὴν, στήλας ἕστησε 
πολλάς. Διήρχεσε δὲ τὸ κτίσμα ἐκεῖνο χρόνους ob. 
Ἐν δὲ τοῖς χρόνοις θεοδοσίου τοῦ Μεγάλου, εἲς τὴν 
δευτέραν σύνοδον τὴν iv Κωνσταντινοὔπόλει Ίγενο- 
µένην, στασιάσαντες οἱ ᾿Αρειανοὶ, κατέφλεξαν τὴν 
στέγην τῆς αὐτῆς ἐχκλησίας, ὄντος πατριᾶρχου 
Νεκταρίου , xal ἐζελθόντος τοῦ ἁγιωτάτου , ἐν τῇ 
᾽Αγίᾳ Εἱρήνῃ τῇ παλαιᾷ καθεζοµένου' ἣν καὶ αὖ- 
τὴν ἀνήγειριν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος. Διῆλθον δὲ 
χρόνοι δύο, καὶ ἵστατο ἀσχεπής. Ἡροστάξας δὲ ὁ βα- 
σιλεὺς Θεοδόσιος "Pougivov τὸν μµάγιστρον αὐτοῦ, 
ἐσχέπασεν αὐτὴν διὰ κυλινδρικῶν χαµάρων. Μετὰ 
δὲ χρόνους Às τοῦ θεοδοσίου, πε ἑἐτῶν διελθόντων 
ἀπὸ τοῦ ἩΜεγάλου Κωνσταντίνου, εἰς τὸν πέµπτον 
χρόνον τῆς βασιλείας ᾿ἸΙουστιανοῦ τοῦ Μεγάλου, 
μετὰ τὸ σφαγῆναι ἐν τῷ ἹἹππικῷ τριάκοντα πέντε 
χιλιάδων ἐκεῖσε ἀναιρεθέντων, χαθὼς καὶ ἀνωτέρω 
δεδήλωται, διὰ τὸ ἀναγορευθῆναι ὑπὸ τῶν δύο δηµοτι- 
xiv μερῶν, Ὑπάτιον πατρἰχιον µέρους Βενέτων ἐν tq 
e ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ τοῦ Ἰ]ουστινιανοῦ, ἐνέπνευ- 
σεν ὁ θεὸς εἰς τὴν διάνοιαν αὐτοῦ τοῦ οἰκοδομῆσαι 
ναὺν, οἵος οὐκ ἐχτίσθη ἀπὸ τού ᾿Αδάμ. 


modo.Primum quidem exstruxit eam Magnus Con- 
stantinus, oblonga figura, Sancti Agathonici et San- 
cli Isaacii similem ; confectoque opere multas in 
ea statuas erexit. Hoc porro edificium annos qua- 
tuor et septuaginta intactum mansit.Magno autem 
Theodosio imperante, quo tempore secunda syno- 
dus Canstantinopoli celebrata est, Ariani, com- 
mota seditione,hujus ecclesie tectum incenderunt 
Nectario tum patriarcha : qui vir sanctissimus inde 
egressus in ecclesia Sancte Irene veteri consedit, 
quam item ecclesiam magnus Constantinus excita- 
verat. Exinde annis duobus sancta Sophia tecto 
caruit. Imperatoris vero Theodosii jussu, Rufinus 
magister eam cylindricis fornicibus operuit. Ela- 
psis autem 8 Theodosio trigint: quinque, a Con- 
stantino Magno octoginta quinque annis, Justi- 
niani imperatoris anno quinto, post cedem illam 


in Hippodromo factam, qua triginta quinque ho- , 


minum millia perierunt, ut superius narratum est, 
quod due factionum partes Hypatium, patricium 
&c factionis Venete tribunum, imperatorem salu- 
taesent ; quinto, inquam, ejus impérii anno cepit 
consilium, Deo instigante, exstruendi templi,quale 
nunquam ex Ádami tempore excitatum fuerat. 


Marmora, columna reliquave materia opportuna ad templi structuram, ex variis orbis provinciis, jussu 


imperatoris advehuntur Constantinopolim. Plutarchus Justiniano ab epistolis et historiographus. 


olum- 


nas Romanas octo Marcia Romana vidua ad imperatorem miltit. Octo vero alias prasini coloris Constanti- 
nus przlor advezxit Epheso.Relique vero columna ez variis locis transferuntur ; atque intra septem annos 


cum dímidio universa materia congeritur. 


Ἔγραφε δὲ τοῖς στρατηγοῖς, καὶ σατράπαις, xal (j — Scripsit itaque ducibus, satrapis, judicibus,pro- 


κριταῖς, xai φορολόγοις, τοῖς ἐπὶ τῶν θεμάτων ἅπαν- 
τας ἐρευνζν αὐτοὺς, ὅπως εὕρωσι xlováq τε xal 
συστήµατα, στήθεἁ τε καὶ ἀθάκια, καὶ καγκελ- 
λοθυρίδας, xal τὴν λοιπὴν ὕλην τὴν ἀνήκουσαν εἰς 
τὸ ἀνεγεῖραι ναόν. Πάντες δὲ οἱ παρ᾽ αὐτοῦ ὁρισθέν- 
τες ἀπὸ εἰδωλικῶν ναῶν, xal ἀπὸ παλαιῶν λουτρῶν 
τε xxl οἴκων ἔπεμπον πάντα τῷ βασιλεῖ Ἰουστι- 
νιανῷ ἀπὸ πάντων τῶν θεµάτων ἀνατολῆς τε xal 
δύσεως, βοῤῥᾶ τε xal νότου, xal πάντων τῶν νήσων 
xal τοὺς μὲν ὀκτὼ χίονας τοὺς 'Ρώμαίους, καθώς 
φησι Πλούταρχος ὁ πρωτοσεκρῆτις καὶ πιστογράφος, 
Ἰουστινιανῷ μετὰ σχεδίας ἀπέστειλε χήρα vov) ἀπὸ 


ParBOL. Gg. αλλ. 


vinciarum quastoribus, jubens singulos accurate 
scrutari ac perquirere, num columnas, fulcra, pe- 
ristylia, tabulas et clathratas januas, 8ο quidquid 
materie construendis templis opportunum, repe- 
rire possent. Tum ii, quibus id muneris fuerat 
demandatum,quidquid ex idolorum templis,ex an- 
tiquis balneis ac edibus, ex qualibet orientis,occi- 
dentis, septentrionis et austri provincia exque 
omnibus insulis colligi potuit, ad imperaorem 
Justinianum miserunt.Columnas quidem Romanas 
octo, ut narrat Plutarchus primus a secretis et 
fide dignus scriptor, Marcia quedam Romana vi- 


41 


4990 - 


4291 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


12»2- 


dua, quas dotales acceperat, ratibus Justiniano À Ῥώμης ὀνόματι Μαρκία' εἶχε δὲ αὐτοὺς εἷς προῖκα 


perinde misit. Ee vero Rome steterant in templo 
Soiis, quod struxerat Aurelianus Romanorum im- 
perator, qui sese Persis prodidit.Octo autem illas, 
stupendas plane, coloris prasini, cesas et politas 
Constantinus pretor Epheso advexit. Marcia vero 
superius memorata, hec imperatori scripsit : Co- 
lumnas tibi paris longitudinis, ponderis atque la- 
titudinis, pro salute anime mee mitto. Columnas 
vero reliquias, partim Cyzico, partim Troade, par- 
tim ex Cycladibus insulis prefecti imperatoris 
transmiserunt. Jamque demum materias, quanta 
opus erat, per annos septem cum dimidio congesta 
aderat. 


αὐτῆς. "Ictavro δὲ sic Ῥώμην εἷς τὸν ναὸν 'HAlou 
τὸν κτισθέντα παρὰ Αὐρελιανοῦ βασιλέως 'Po- 
µης, τοῦ προδόντος αὐτὸν Ἱ]έρσαις. Τοὺς δὲ ὀχτὼ 
πρασίνους xlovac τοὺς ἀξιοθαυμάστους ἑκόμισε 
Κωνσταντῖνος στρατηγὸς ἀπὸ ᾿ΕΒφέσου λελατομημέ- 
νους ἀμφοτέρους. Ἡ δὲ προειρηµένη Mapxía ἔγραψε 
τῷ βασιλεῖ οὕτως, ὅτι ᾽Αποστέλλω xlovac ἰσομήκεας, 
ἱἰσοστάθμους, καὶ ἴσοπλάτους, ὐπὶρ ψυχικῆς µου 
σωτηρίας. Τοὺς δὲ λοιποὺς xlovac, τοὺς piv ἀπὸ 
Κυζίκου, τοὺς δὲ ἀπὸ Τροάδος, ἄλλους ἀπὸ τῶν Κνυ- 
κλάδων νήσων, οἱ ἄρχοντες τοῦ βασιλέως ἑκόμισαν. 
Καὶ λοιπὸν ἱκανὴ ὕλη ἀπετέθη. ᾽Απεσωρεύθη δὲ πᾶσα 
ἡ ὕλη διὰ χρόνων ἑπτὰ ἥμισυ. 


Justinianus ΧΙΙ imperii εμέ anno. edem Sophianam a Constantino M. conditam a fundamentis evertit, 
el aliam longe ampliorem construere aggreditur. Domos vicinas emil; εἰ primum edem cujusdam Ann 
viduxz: quo loco scevophylacium exstruxit, data mulieri, loco mercedis, sepulturz eodem ἐπ loco 


facultate. 


Duodecimo autem imperii anno Justinianus tem- B Tip δὲ δωδεχάτῳ ἔτει τῆς βασιλείας Ἰουστινιανοῦ, 


plum predictum &a Constantino Magno olim con- 
Structum a fundamentis evertit, ejusque rudera, 
qua& ob paratam ingentem materie copiam nulli 
usui forent, seorsim reposuit. Cepit etiam vicinas 
edes coemere, ac primo mulieris cujusdam vidus, 
Aune nomine: estimantur edes pretio librarum 
octoginta quinque. Cumque illa imperatori nollet 
vendere,ac diceret : Non si quinquaginta librarum 
centenaria preberes, eas concederem ; imperator, 
missis optimatibus bene multis, qui mulierem ob- 
gecrarent, cum nihil proficeret, ipse demum venit 
et mulierem supplex rogavit, ut pretium pro edi- 
bus acciperet. Tum illa, conspecto imperatore, ad 
pedes ejus procidit, itemque supplicis more dixit : 
ZEdium pretium nullum abe te accipiam : rogo tan- 
tum ut templi, quod exstruere paras ego quoque 
in die judicii mercedem accipiam, ac propter edes 
meas sepeliar. Imperator vero mulierem illic post 
&bsolutum edificium sepultura donandam pollice- 
tur, ac ejus memoriam, ut que proprium fundum 
concesserit, perpetuo habendam.Locus vero edium 
ejus est totum scevophylacium. 


τὸν προειρημένον νχὸν, τὸν παρὰ τοῦ Μεγάλου Κων- 
σταντίνου Χτισθέντα, kx θεμελίων κατέστρεψε. Tiv 
δὲ ὕλην αὐτοῦ ἰδίως ἀπέθετο" οὐδὲ γὰρ χρείαν αὖ- 
τῆς εἶχε, διὰ πολλὴν val ἄπειρον ὕλην Πτοιμάσθαι 
Ἴ]ρξατο δὲ ὠνεῖσθαι οἰκήματα τῶν ἐχεῖσε οἰχούντων: 
καὶ πρῶτον μὲν χήρας τινὸς γυναιχὸς ὀνόματι. "Av- 
νης ἀπετιμήθησαν νομίσματα λίτρας πε’ Ἐκείνης 
δὲ μὴ βουλομένης δ,απωλῆσιι τῷ facet, ἔλεγεν, 
ὅτι Μέχρι Χχρυσίων ν΄ κεντηνάρια iav. uot. δώσῃς, 
οὗ δώσω ταῦτα. Καὶ ὁ βασιλεὺς τῶν µεγιστάνων 
αὐτοῦ πολλοὺς ἀποστείλας εἷς Ἱχεσίαν τῆς γυναικὸς 
οὐδὲν ἤνυε. Παραγενόμενος τοίνυν ὁ βασιλεὺς cl; 
ἱχεσίαν τῆς Ὑυναικὸς, ἐδέετο αὐτῆς περὶ τῶν οἶκη- 
µάτων. Ἡ δὲ θεασαµένη τὸν βασιλέα, προσέπεσε 
τοῖς ποσὶν αὐτοῦ, δεοµένη καὶ λέγουσα, δυι Τιμὴν 
μὲν οὐκ ὀφείλω λαθεῖν sic τὰ οἰκήματα" τὸν δὲ νσὸν 
ὃν βούλει κτίσαι, αἰτοῦμαί σε ἵνα ἔχω κἀγὼ iv ἡμέ- 
pq κρίσεως µισθὸν, καὶ ταφῶ εἲς τὰ οἰχήματά µο» 
πλησίον. Ὁ δὲ βασιλεὺς ὑπέσχετο αὐτὴν ταφῆναι 
ἐχεῖσε, μετὰ τὸ τελειωθῆναι τὸν ναὺν, ὡς ἴδιον 
κτῆμα δοῦσαν, καὶ μνημµονεύεσθαι διηνεκῶς. "Ear: δὲ 
ὁ τόπος τῶν οἴχημάτων αὐτῆς τὸ σκευοφυλάκιον ὅλον. 


Quo loco primum erat domus Antiochi eunuchi εἰ ostiarii, sacer puleus, bema, atque ambo usque ad 
medium templi consiruuntur. Quibus artibus cogilur prz[atus Antiochus ad venditionem proprie 


domus. 


Sacer autem puteus, ut vocant, totusque bematis 
&tque ambonis locus usque ad medium templi, 
domus erat Antiochi eunuchi et ostiarii : estima- 
taque fuit triginta et octo libris. Illo autem «egre 
ferente non justo pretio divendi domum,imperator 


Τὸ δὲ ὀνομαζόμενον "Άγιον Φρέαρ, καὶ τὸ gocia- 
στήριον ὅλον, xal ὁ τόπος τοῦ ἄμθωνος, καὶ ἕως 
τῆς µέσης τοῦ ναοῦ, ὑπῆρχεν οἶκος. Αντιόχου εὖ- 
νούχου καὶ ὁστιαρίου. xal ἀπετιμήθη λίτρας Aw. 
Tou 3à δυσχεραίνοντος τοῦ μὴ πράσαι ἀξίως τὸν 


equi amans et ab injuria inferenda alienus, incer- 1) ἴδιον οἶκον τῷ βασιλεῖ, φιλοδίκαιος Qv ὁ βασιλεὺς, 


tus consilii quid facturus esset ignorabat : Strate- 
gius vero magister, imperatorii serarii prefectus 
ipsiusque imperatoris frater spiritualis, rem se 
arte aliqua effecturum imperatori pollicetur. 
Ostiarius jam memoratus Antiochus ludorum 
circensium amantissimus erat. Cum itaque circen- 
ses ludi imminecent,magister Strategius ostiarium 
detrudit in carcerem. {ρ8ο &utem ludorum dieille 


χαὶ μὴ θέλων αὐτὸν ἀδιχῆσαι, ἡθύμει ἀδημονῶν τί 
πράξοι. Στρατήχιος μάγιστρος ὢν τοῦ βασιλέως 
ἀδελφοποιητὸς, καὶ φύλαξ ξῶν βασιλικῶν χρημάτων, 
ὑπισχνεῖτο τῷ βασιλεῖ τοῦ διοικῆσαι τοῦτο διά τινος 
μηχανῆς. Ὁ δὲ ῥηθεὶς Αντίοχος ὁὀστιάριος, φιλικ- 
πόδροµος Qv, Ἱππικοῦ ἀγαμένου, ὁ μάγιστρος Στρα- 
τήγιος καθεῖρξεν αὐτὸν dv τῇ φρουρᾷ. Tj δὲ ἡμέρᾳ 
τοῦ ἱππικοῦ ἤρξατο βοᾷν ἐκ τῆς εἰρχτῆς. θεάσωµαι 














1293 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1294 


τὸ ᾿Ἰπποδρόμιον, καὶ τὸ θελημὰ τοῦ βασιλέως A ejulando clamare ccpit ex carcere, Circenses 


ποιήσω. "Hyayov δὲ αὐτὸν ἐν τῷ στάµατι τοῦ xag- 
ίσματος, iv ᾧ ἐκαθέζετο 6 βασιλεὺς ἐν τῷ Ἱππο- 
δρομἰῳ, x«t ἐχεῖσε ἐποίησε τὴν διάπρασιν, ὑπογρά- 
Ψαντος ἐχεῖσε τοῦ κοιαίστορος καὶ τῆς συγκλήτου 
πάσης, πρὸ τοῦ τοὺς ἵππους γυμνᾶσαι. Τύπος δὲ 
ἦν ἐκ παλαιοῦ, ἠνίκα ἀνήρχετο ὁ βασιλεὺς ἐν τῷ 
καθίσµατι, παρευθὺς ἔτρεχον οἱ ἡνιοχευτικοὶ ἵπποι" 
διὸ δὲ ἤργησαν εἷς τὴν πρᾶσιν τῶν οἰκημάτων τοῦ 
εὐνούχου, ἀργῶς ἐξέρχονται τὰ ἡνιοχευτικὰ ἅρματα 
τῶν ἵππων. 


spectem, et pro imperatoris lubito faciam. Ductus 
itaque ad tribunal Hippodromi quo loco imperator 
sedebat,suas illic edes divendidit,subscribentibus 
questore ac senatu universo. Idque factum prius- 
quam equi agitarentur. In more autem fuit olim, 
ut statim atque imperator ad tribunal ascenderat, 
aurige equorum cursum inciperent. Quia vero 
tum, ut eunuchi edes venundarentur, cessatum 
est, hino consuetudo obtinuit ut in ludis circen- 
sibus, egressis equis, currus paululum more face- 
rent. 


Pars dextera gynzconitidis usque ad columnam S. Basilii, necnon pars templi quzdam, domus erat Cha- 
ritonis eunuchi : sinistra vero pars usque ad columnam S. Gregorii Thaumaturgi, domus erat Xeno- 


phontis cujusdam arte sutoris : 
podromo. 
tricii Seleucia. 


qui inferorum princeps dicebatur dum ab aurigis adorarelur in. Hip- 
empli area, quatuor nariheces, baptisterium ac reliqua. cireumposita edes erant. Damiani pa- 


Τὸ δὲ δεξιὸν µέρος ὅλον τοῦ γυναικωνίτου ἕως τοῦ Β Dextera pars gyneconitidis tota usque ad colum- 


Χίονος τοῦ ἁγίου Βασιλείου, xal ix τοῦ ναοῦ µέρος 
τι, ὑπῆρχον οἰχήματα Χαρίτωνος εὐνούχου τοῦ ἐπί- 
πλην Χηνοπώλου, ἃ xal ἐξωνήθησαν μετ εὖὐχαρι- 
στίας. Τὸ δὲ ἀἁριστερὸν µέρος τοῦ γυναικωνίτου 
ἕως τοῦ Χίονος τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ θαυµα- 
τουργοῦ, ὑπῆρχον οἰχήματα «Ἐενοφῶντός τινος τῇ 
τέχνῃ ᾖβασιλισκαρίου» ὃς θέλων ἐξωνήσασθαι τὰ 
οϊκήματα αὐτοῦ, ᾖτήσατο τὸν βασιλέα, μὴ µόνον 
τίμημα διπλοῦν λαθεῖν εἰς τὰς σκηνὰς αὐτοῦ 
ἀλλ᾽ ἵνα ποιήσῃ τοῦτον ἐν τῷ ἀγομένῳ ἵππικῳ, ἐν 
Jj ἐπιτελεῖται, τιμΆσθαι καὶ προσκυνεῖσθαι παρὰ 
τῶν τεσσάρων ἡνιόχων, Τοῦ δὲ βασιλέως προστά- 
ἔαντο τοῦτο, πρὸς γέλωτα πεποίηκεν εἰς τὸ διηνε- 
xic, ἵνα τυπωθῇ εἰς τὸν dei χρόνον, ἐν τῇ ἡμέρᾳ 
τοῦ ἀγομένου ἱππικοῦ καθέζεσθαι τοῦτον ἐν τοῖς 
χαγχέλλοις μέσον, xai τὰ ὀπίσθια αὐτοῦ προσκυ- 
νεῖσθαι παρὰ τῶν ἡνιόχων πρὸς γέλωτα, πρὸ τοῦ 
ἀναθῆναι αὐτοὺς ἐπὶ τῶν ἁρμάτων. Καὶ τοῦτο 
διήρκεσε µέχρι τῆς σήμερον. "Oc καλεῖται ἄρχων τῶν 
καταχθονίωυ ἀμφιέννυται δὲ χλαμύδα λευκὴν μετὰ 
βύσσου ἠμφιεσμένην. Τὸ δὲ ἐπίπεδον τοῦ ναοῦ xai ol 
τέσσαρες νάρθηχες, xal ὁ λουτὴρ, xai τὰ περὶξ αὐτῶν, 


nam sancti Basilii, neonon pars templi quedam, 
edes erant Charitonis eunuchi, cognomine Cheno- 
poli, que bona cum gratia vendite sunt. Sinistra 
vero pars gyneeconitidis, usque ad columnam sancti 
Gregorii Thaumaturgi, edes erant Xenophontis 
cujusdam arte sutoris. Is cum edes venum prosta- 
rent, ab imperatore non duplex modo pretium pro 
vili casa postulavit, sed etiam rogavit ut die cir- 
censium quatuor factionum aurige se honorarent 
et venerarentur. Quod cum imperator prestari ad 
risum spectantium jussisset, decrevit etiam ut 
in perpetuum oircensibus ludis is in cancellis 
medius sederet, ejusque terga ab aurigisantequam 
currus conscenderept ad risum et ludibrium ado- 
rarentur: quod ad hunc usque diem factitatum 
eat. Ille vero vocatur inferorum princeps. Induitur 
autem chlamyde candida bysso intexta, Templi 
vero area, et quatuor nartheces seu porticus ao 
baptisterium et que circumposita sunt, «edes 
erant Damiani patricii Seleucie, quas nonaginta 
libris &estimatas ingenti gaudio imperatori tra- 
didit. 


ὑπῆρχον οἰχήματα Δαμιανοῦ πατρικίου Σελευχίας' ἅπερ ἀπετιμήθη λίτρας L', καὶ μετὰ πολλῆς περιχαρίας δί- 


δωχε ταῦτα τῷ βασιλεῖ, 


Trulli [indamenta supra petram Stephaneam jaciuniur. Eutychius patriarcha pro ecclesie structura preces 
1 


fun 


L. Oratorium rotundum prope horologium Joanni Baptiste sacrum, necnon porlicus a magno palatio 


ad ἄάεπι Saphianam usque pertingentes exstruuntur. Magistri architecti. centum, opere decem millia. 


Camentum ut subactum. 


*O δὲ βασιλεὺς ουστινιανὸς τὸν τόπον καταµε- D Locum dimensus imperator Justinianus, cum 


τρήσας, xal εὐρὼν στεφανέαν πέτραν ἀπό τε τοῦ 
θυσιαστηρίου καὶ μέχρι τῆς χάτω ἀψίδος, ἔθεμε- 
λίωσεν αὐτὴν γόρωθεν τὰ βάθρα τοῦ μεγάλου Τρούλ- 
λου. ᾽Απὸ δὲ τῶν ἀψφίδων μέχρι τοῦ ἑξωτάτου νάρ- 
θηχος, εἷς τὸν γαῦνον xal ἁλσώδη κόπον ἐθεμελίω- 
σεν. ᾿Αρξάμενος δὲ τὰ θεμέλια κτίζειν, προσεκαλέ- 
σατο Βὐτύχιον πατριάρχην, καὶ ἐποίησεν εὐχὴν περὶ 
συστάσεως τῆς ἐκχλησίας. Τότε 6 βασιλεὺς Ἰουστι- 
νιανὸς κύψας καὶ οἰχκείαις χεραὶν ἄσθεστον μετὰ τοῦ 
ὀστράκου , εὐχαριστῶν τῷ θιῷ, ἔθαλεν ἐπὶ τὸ 
θεµέλιον πρὸ πάντων: Πρὸ τοῦ δὲ ἄρξασθαι κτί- 
ζειν τὸν ναὺν, προέχτισεν εὐκτήριον χρυσόροφον 


petram Stephuneam a bemate sd imam usque 
apsidem reperisset, majoris Trulli super eam fun- 
damenta jecit. Ab apside vero ad exteriorem usque 
narthecem, in solo palustri et limoso fundavit. 
Fundamentum autem aggressus, Eutychium pa- 
triarcham evocat,qui pro ecclesiw structura preces 
funderet. Tum imperator suis ipse manibus cum 
testa cementum accipiens Deoque gratias agens, 
id primus omnium in fundamentum jecit. Ante 
ce ptam vero templi structuram, oratorium rotun- 
dum aureo fornice instructum, egregio circeumqua- 
que lapillorum ornatu, Joannis Precursoris voca- 


1393 APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 1396 


catum prope horologium excitavit, quod jam A περικαλλὲς κυχλικὸν μετὰ λίθων πολυτίµων, ὅπερ 


baptisterium nuncupatur; itemque huic vicina 
Metatorii edificia, ubi cum proceribus suis mane- 
ret, et sepe cibum sumeret. Tuac quoque porticum 
totam, qua transitus a magno palatio ad Magnam 
ecclesiam fleret, wdificavit; ut quotidie templi 
structuram adiens a nemine conspiceretur. Erant 
porro magistri architecli centum, quorum singulis 
centene opere aderant, ita ut decem millium nu- 
merum explerent. Et quinquaginta quidem magi- 
Btri oum turmis suis dextrum latus wdificabant ; 
quinquaginta alii pari modo sinistrum, quo emula 
quadam diligentia citius sdiflcium assurgeret. 
Templi figuram angelusDomini in somnis impera- 
tori ostenderat. Princepé autem architectus me- 
chanicus ac templis excitandis idoneus erat. Pro 
aqua vero, hordei in cacabis elixi liquorem cum 
calce et testa miscebant. Kratque hordeaceusliquor 
illeviscosus, mucosus atque tenax. Simili modo 
dissectos salignos cortices in cacabos cum hordeo 
miserunt, quadrasque massas paraverunt quin- 
quaginta pedes longas, totidem lataa 8ο crassas 
viginti; eas nec frigidas neo calidas, sed ad glutinis 
tenacitatem intepescentes in fundamenta jecerunl: 
substrateque masse paris longitudinis et latitudi- 
nis lapides imposuerunt : que coagmentatio ferri 
duritiem &emulabatur. 


ὠνόμασε τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου ὅπερ 
ἐστὶ πλησίον τοῦ Ὡρολογίου, τὸ καλούμενον Βαπτι- 
στήριον, καὶ τὰ πλησιάσανιὰ τοὺ Μετατωρίου' ἵνα 
ἐχεῖσε παραμένη μετὰ τῶν ἀρβχόντων αὐτοῦ, πολ- 
λάχις δὲ ἐσθίη. Τότε γὰρ καὶ τὰ διαθατικὰ ἀπὸ τοῦ 
μεγάλου Παλατίου μέχρι τῆς Μεγάλης ἐκκλησίας 
ἔχτισεν, ἵνα διερχόμενος κατεκάστην, μὴ ὁρᾶσθαι 
παρά τινος, εἰς τὸ παρϊστασθαι ἐν τῇ οἴκοδομῃ τοῦ 
ναοῦ. Ὕπηρχον δὲ μαΐστορες ἑκατὸν, ἔχοντες Íxa- 
στος αὐτῶν ἀνὰ ἑχατὸν ἀνδρῶν, γινοµένων χιλιάδων 
δέχα. Καὶ οἱ μὲν πεντήκοντα μµαΐστορες μετὰ τοῦ 
Amo) αὐτῶν τὸ δεξιὸν µέρος ᾠχοδόμουν' ol δὲ πεν- 
τήκοντα ὁμοίως τὸ εὐώνωμον µέρος, διὰ τὸ πρὸς 
ἔριδα xal σπουδἠν κτίζεσθαι ταχέως τὸ ἔργον. Καὶ 
τὸ σχῆμα τοῦ ναοῦ κατ ὄναρ ἔδειξε τῷ βασιλεῖ ὁ 
ἄγγελος Κορίου. Ὑπῆρχε δὲ ὁ πρῶτος οἰκοδόμος 
μηχανιχὸς, καὶ εἰς τὸ ἀνεγεῖραι νσοὺς ἐπιτήδειος. 
El; τοὺς κακάθους δὲ ἕπτη τὴν κριθὴν, xal τὸν 
χυλὸν αὐτῆς ἐμίγνυον τῷ ἀσθέστῳ σὺν τῷ ὀστράκῳ 
ἀντὶ ὕδατος, Ὁ δὲ αὐτῆς χυλὸς ὑπῆρχε γλισχρὸς, 
καὶ μυξώδης, xal κολλητιχός. '"Opoloc δὲ καὶ τῶν 
φλοῦν πτελεῶν κατατέμροντες ἐνέθαλλον ἐν τοῖς 
κακάθοις μετὰ τῆς κριθῆς , καὶ ἐποίησαν μάζας 
τετραγώνας ἐχούσας ἀνὰ ποδῶν πεντήχοντα τὸ unxoc, 
καὶ v', τὸ πλάτος, καὶ εἴχοσι τὸ πάχος, καὶ ἐτίθουν 
elc τοὺς θεµελίους' καὶ οὔτε θερμὸν τοῦτο ὀἑτίθουν 


οὔτε πάλιν ψυχρὸν, ἀλλὰ χλιαρὸν διὰ τὸ εἶναι κολλητικόν. Καὶ ἐπάνω τὰς μάζας ἑτίθουν λίθους εὐμεγέθεις, 
ἰσομήκεις, ἰσοπλάτους' Tj» ἴδεῖν τότε αὐτοὺς κρατεῖν οἵάπερ σίδηρον. 


Expensarum prima subductio. Magister Strategius | solvende pecunig deputalur. Imperator horis pome- 
ridianis, Troilo cubiculario comite, quo cullu vestium ad structuram accedebat, fabris aec operis promissis 


stimulandis. 


Ubi autem fundamenta ad duorum cubitorum ( 


altitudinem e terra erecta sunt, ut ait supradictus 
auctor, qui expensarum rationem scripto tradidit, 
ad quadringenta quinquaginta duo centenaria tota 
summa deducta est. Miliarisia enim argentea e 
palatio efferebantur, quc in horologio deponeban- 
tur, et quotquotlapides advehebant, argenteum 
quotidie accipiebant, ne quis morose aut cum ta- 
dio ageret, maledictaque jactaret. Quidam vero ex 
iis qui lapides gestabant, cum iratus mostusque 
esset, in terram decidit et attritus est. Pecuniam 
erogabat predictus Strategius Justiniani imperato- 
ris spiritualis frater. Erectis pilis,imperator somno 
mneridiano abstinens, maenaque cura et sollicitu- 
dine, polientes οδἀθπίθθαυθ lapides et fabros 
aliasque operas, Troilo cubiculario comite, inspe- 
ctabat, et ad opus impigre capessendum promissis 
stimulabat. Et ideo semocl aut iterum per hebdo- 
madam, preter constitutam mercedem, modo nu- 
misma, modo duo cuique largiebatur. Quoties 
autem spectatum accedebat, linea veste tenui et 
candida induebatur, tenue ilem sudarium in ca- 
pite gerens, in manu vero baoillum. 


Δύο δὲ πήχεων τοῦ θεµελίου ὑψωθέντος ἐκ τῆς γῆς, 
ὡς φησιν ὁ προειρηµένος ποιητὴς, καὶ ἀπογράφων 
τὴν ἔξοδον, ἐξωδιάσθησαν χρυσίου κεντηνάρια υνθ.. 
Μιλιαρίσια γὰρ ἀργυρᾶ ἑκομίζοντο ἐκ τοῦ παλατίου, 
καὶ ἑτίθουν αὐτὰ εἰς τὸ Ὡρολόγιον, καὶ ὅσοι ἀνεθί- 
θαζεν λίθους, ἐλάμθανον καθημέραν ἀνὰ ἀργυροῦ 
ἑνὸς, διὰ τὸ µη ἀχηδιάσαι τινὰ ἐξ αὐτῶν, fj βλασφη- 
μῆσαι. Εἰς δὲ τις τῶν βασταζόντων λίθους ἀγανα- 
κτήσας xai στενάξας, εἲς τὴν γῆν κατηνέχθη καὶ 
συνετρίθη. Τὴ δὲ ἔξοδον ἐποίει ὁ ῥηθεὶς Στρατήγιος, 
ὃς xal ὑπῆρχε πνευματιχὸς ἀδελφὸς τοῦ βασιλέως 
᾿ουστινιανοῦ. Τῶν δὲ πινσῶν ὑψωθέντων ὁ βασιλεὺς 
τὸ δειλινὸν οὐκ ἐκάθευδεν, ἀλλ’ εἶχε πολλὴν απουδὴν 
καὶ ἐπιμέλειαν el; τὸ ὁρᾷν τούς τε λιθοξόους, καὶ 
λατόμους, xal τεχτονικοὺς, καὶ πᾶντας τοὺς olxobó- 
µους, μετὰ καὶ Τρωϊλου χουθικουλαρίου τούτους 
ὁρῶν, σπουδἠν πολλὴν αὐτοῖς ἐπηγγείλατο" καὶ διὰ 
τοῦτο ἔξωθεν τοῦ μισθοῦ αὐτῶν ἐργατῶν, τὴν ἐθδο- 
μάδα ἅπαξ f| δὶς εὑεργέτει τούτους, πότε μὲν ἀπὸ 
ἑνὸς, ποτὲ δὲ ἀπὸ δύο. Πορευόμενος δε 6 βασιλεὺς, 
ἠμφιέννυτο ὀθόνην λευχὴν καὶ φιλὴν, καὶ σουδἀριον 
ἁμυδρὸν ἐν τῇ κεφαλῇ αὐτοῦ. ἐν δὲ τῇ χειρὶ αὐτοῦ 
ῥάθδον πτενὴν κατεῖχεν, 


Ignatius architectorum princeps. Hujus filio supra porticus dextri lateris apparet angelus, eunuchi forma, 
qui templum Sanctz Sophiz nomine donandum innuit.Puer divitiis ac dignitate auctus ad Cycladas tnsulas 


relegatur, et quare. 
Erectis porro supremis tam dextri quam sinistri 


'Aveytipaytec δὲ τὰς ἀφίδας τῶν ὑπερφων , τῶν 


129'1 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1398 


τε εὐωγύμων καὶ δεξιῶν, xal ταύτας στεγάσαντες A lateris fornicibus, ipsique in soyphi morem obte- 


σχυφικὰς ἀψίδας, ὠρίσθη ἀγαγεῖν µιλιαρίσια ἐκ τοῦ 
παλατίου ὁ κρατῶν ἡμέρᾳ Σαθθάτου: ἦν γὰρ c 
ὥρα τῆς ἡμέρας * καὶ προσέταξιν ὁ Στραγήγιος τοῦ 
ἐξελβεῖν τοὺς ipyárac καὶ τεχνίτας efc τὸ ἄριστον. 
Κατερχόμενος δὲ ὁ προῤῥηθεὶς Ἰγνάτιος μηχανιχὸς, 
κατέλιπε τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἄνωθεν τῶν ὑπερφων εἷς 
τὸ δεξιὸν µέρος, si; τὸ ὁρᾷν τὰ πρὸς οἰχοδομὴν 
ἐργαλεῖα πάντα. 'O δὲ παῖς ἦν ὡσεὶ χρόνων δεκα- 
τεΣσάρων. Καθεζομένου δὲ τοῦ παιδὸς, ἐφάνη αὐτῷ 
εὐνοῦχος, λαμπρᾷ ἐσθῆτι ἠμφιεσμένος, ὡραῖος τῷ 
εἴδει, ὡς δῆθεν ἐκ τοῦ παλατίου πεμφθεὶς, καὶ λέγεί 
τῷ παιδαρίῳ * Τίνος χάριν οὐκ ἐκπληροῦσι τὸ ἔργον 
τοῦ θεοῦ οἱ καµόντες ταχέως, ἀλλὰ καταλιπόντες 
αὐτὸ ἀπῆλθον ἑἐσθίεν; 'O δὲ παῖς λέγει αὐτῷ " 
Κύριέ µου, ταχέως παραγίνονται, Ἐκείνου δὲ πάλιν 
εἰπόντος * Πορευθεὶς λάλησον αὐιτοῖς ' σπεύδω γὰρ 
τοῦ ταχέως τελειωθῆναι τὸ ἔργον * τοῦ δὲ παιδὸς 
φήσαντος, αὐτὸν μὴ ἀπελβεῖ», διὰ τὸ µήπως ἆπο- 
λεσθῆναι τὰ ἐργαλεῖα, xal φησιν ὁ εὐνοῦχος * Ἅπ- 
ελθε iv σπουδῇ, xal φώνησον αὐτοὺς ταχέως ἐλθεῖν - 
καὶ ἐγὼ ὄμνυμί σοι, τέχνον, οὕτως, μὰ τὴν ἁγίαν 
Σοφίαν τὸν Λόγον τοῦ θεοῦ, τὴν νῦν κτιζοµένην, 
οὐχ ὑποχωρῶ ἀπὸ τῶν ὧδε, ἕως ὅτε xal ὑποστρέψῃς : 
ἐνταῦθα γὰρ ἐτάχθην δουλεύει καὶ φυλάττειν, 
Tata ἀχούσας ὁ παῖς, δροµαίως ἐπορεύθη, κατα- 
λιπὼν dv τῷ ὑπερῴφῳ κτίσματι τὸν ἄγγελον τοῦ 
Κυρίου φυλάττειν. Ὡς δὲ κατῆλθεν ὁ παῖς, εὑρὼν 
tov πατέρα αὐτοῦ τὸν πρῶτον οἰκοδόμον μετὰ καὶ 
tuy λοιπῶν, ἐξηγήσατο πάντα ^ καὶ ὃ πατὴρ λαθὼν 
τὸν παῖδα, ἤγαγεν εἰς τὸν βασιλέα". ἐχεῖ γὰρ ἣν 
ὁ βασιλεὺς ἐσθίων ἐπὶ τὸ εὐχτήριον τοῦ ἁγίου 
'Ioávvoo τοῦ Προδρόμου iv τῷ Ὡρολογίφ. Ὁ δὲ 
βασιλεὺς ἀκούσας τῶν ῥημάτων τοῦ παιδὸς, προσ- 
εχαλέσατο πάντας τοὺς εὐνούχους, καὶ ὑπέδειξε τῷ 
παιδαρίῳ, λέγων ' M3 οὗτός ἐστιν; Ὁ δὲ παῖς 
φησιν * Οὐδεὶς ἐξ αὐτῶν ἐστιν, ἆλλ᾽ οὐδὲ τῆς ἰδέας 
ἔχει τις ἐξ αὐτῶν ἐκείνου, ὃν Ey τῷ vaip ἐγὼ ἑώρακα. 
Ἰότε ἔγνω ὁ βασιλεὺς, ὅτι ἄγγελος Κυρίου ἐστὶ, 
xxi τὸ ῥῆμα γνώριμόν ἐστι, καὶ ὁ ὄρχος αὐτοῦ " 
εἰπόντος xai τοῦ παιδὸς ὅτι λευχοφόρος ἐστὶ, καὶ 
αἱ παρειαὶ αὐτοῦ πῦρ ἀπέπεμπον, xal ἐνηλλαγμένη 
4j ὅρασις αὐτοῦ, µεγάλως ἑδόξασε τὸν Θεὸν ὁ βασι- 
λεὺς, λέγων, "Ott εὐδύχει ὁ Θεὸς τὸ ἔργον τοῦτο, 
καὶ ὅτι λογισμὸς μέγας pot περιέπιπτε πῶς καλέσω 
τὸν ναόν. Καὶ ἕκτοτε προσηγορεύθη ὁ vaàc "Αγία 


ctis, voluit imperator ut miliarisia in die Sabbati 
ex palatio exportarentur; erat quippe hora diei 
sexta jussitque Strategius cum operas tum artifi- 
068 pransum ire. Descendens vero predictus Igna- 
tius mechanicus, filium snpra porticus dextri late- 
ris ad-instrumentorum custodiam reliquit. Erat 
autem puer annorum circiter quatuordecim. Se- 
dente puero, eunuchus quidam splendida veste 
indutus, forma decorus, velut nimirum ex palatio 
missus sese puero sistit et ait: Quid cause est 
cur opifices opus Dei non cito perflciant, sed eo 
relicto comessatum abierunt? Cui puer, Jamjam, 
inquit, domine, aderunt. Ille vero, Vade cito et 
evoca : nam opus perfici summo &81udio cupio. 
Puero autem se dicessurum negante, ne ferra- 
menta perirent, ait eunuchus : Abi quamprimumet 
dic ut celeriter veniant. Nam [uro tibi, fili, per 
sanctam Sophiam Dei verbum, quae nunc ediflca- 
iur, me non hinc dicessurum doneo tu revertaris, 
quippe qui jussus sim hic ministrare et custodiam 
agere. His auditis puer celeri cursu proficiscitur, 
relicto Dei angelo in superiore parte edifilcii cu- 
βἰοάθ : ac ubi patrem architectorum principem cum 
reliquis convenit, rem ordine narravit. Pater vero 
filium ad imperatorem adduxit. Imperator enim ad 
oratorium sancti Joannis Precursoris in horologio 
prandebat. Imperator autem, auditis que narrabat 
puer, eunuchos omnes evocat, ac puero ostendit, 
soiscitans, Hiccine est? Tum puer, Horum, inquit, 
nemo est, neque enim horum quisquam simile 


C quid habet illi, quem in templo conspexi. Tunc 


imperator angelum esse Domini tum ex ejus ser- 
mone tum ex jurejurando cognovit, presertim 
puero affirmante fuisse illum veste candida, genis 
ignem vibrantibus, et vario vultu ; ac Deum magnis 
laudibus cumulavit imperator dicens : Deo sane 
acceptum est hoc opus, herebamque mullum anxius 
quo nomine lempum  appellarem. Exindeque tem- 
plum appellatum est Sancta Sophia, quod signifl- 
cat, Verbum Dei. Re vero secum perpensa, impe- 
rator sic ait: Nonsinam puerum ad templum remi- 
grare, ut angelus Domini illud in perpetuum 
custodiat, quemadmodum juramento pollicitus est. 
Bi enim ad fabricam redierit puer, angelus Domini 
&bibit, cum puero dixerit, Donec redieris, Impera- 


Σοφία. à Λόγος τοῦ θΘιοῦ ἑρμηνευόμενος. Καὶ ῃ tor itaque consilio cum precipuis senatorum sa- 


σχοπήσας ὁ βασιλεὺς εἶπεν οὕτως * M?) ἑάσῳ τὸν 
παῖδα ὑποστρέψαι, ἵνα εἷς τὸ διηνεκὲς φυλάττῃ ὁ 
ἂγγελος Κυρίου, ὡς εἶπε κατελθὼν ἐν ὄρχοις. El 
γὰρ ὁ xai; ὑπροστρέψῃ xai ἐλθὼν iv τῷ κτίσµατι, 
καὶ ἄγγελος Κυρίου ὑποστρέψει, xagà προέφησε τῷ 
παιδαρίῳ τὸ, "Κως οὗ ἕλθῃς. Βουλευσαμένου δὲ 
τοῦ βασιλέως τοὺς κρεΐττονας τῆς συγκλήτου xal 
Ἱερατικοὺς ποιµέ:ας, εἶπον αὐτῷ * M?) ὑπόστελλε 
τὸν παῖδα sl; τὴν οἰκοδομὴν, κατὰ τὸν ὄρχον τοῦ 


crique ordinis pastoribus inito, hane ab illis sen- 
tentiam accepit : Νο mittas puerum ad fabricam, 
ut angelus illud ex jurejurando quo se obstrinxit, 
ad finem usque mundi, Dei jussu, custodiat. Divi- 
tiis igitur et dignitate auctum puerum, volente 
patre, ad Cycladas insulas relegavit. lloc porro an- 
geli cum puero colloquium, in dextera pnrte pile 
superioris fornicis, ad Trullum ascendentibus, ha- 
bitum est. 


ἀγγέλου, ὅπως ἐκ θεοῦ φυλάξῃ τὸν ναὸν ἕως τέλους κόσμου. 'O δὲ βασιλεὺς πλουτίσας τὸν παῖδα xal ἀξιώσας 
αὐτὸν τιμῆς μεγάλης, ἀπέστειλε μετὰ βουλῆς τοῦ πατρὸς οὐτοῦ εἰς ἐξορίαν el; τὰς Κυκλάδας νήσους. Ἐγένετο 
δὲ τὸ ῥῆμα τοῦ ἀγγέλου εἰς τὸ δεξιὸν µέρος τοῦ πινσοῦ τῆς ἄνω ἀψίδος, τοῖς ἄνερχομένοις ἐπὶ τὸν 


Ἰροῦλον, 


1303 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1304 


lumnas et incrustationes marmoreas pari orna- À ὑπερφα xai τοὺς Χίονας, καὶ τὰς ὀρθομαρμαρώσεις. 


mento decoravit. Templi quoque pavimentum va- 
riis pretiosisque marmoribus ornavit. Lateribus 
vero exirinsecus et e vicino positis perpolitis, ea 
candidis pretiosisque ac ingentibus lapidibus con- 
BStravit. 


Τὸ δὲ ἔδαφος τοῦ ναοῦ κατεχόσµησε διὰ ποικίλων καὶ 
πολυτελῶν μαρμάρων’ xal στιλθώσας δὲ πλάγια καὶ τὰ 
ἔξω xal τὰ πὲριξ κατέστρωσε διὰ λευκῶν λίθων πολυ- 
τίµων µεγίστων. 


Sacrum bema ez αγβεπίο confecit. Ostiola, quatuor mensas, archiepiscopi trhonum, εἰ sacerdotum sedilia sep- 
tem, ez argento deaurata. Sancta. sanctorum in[ra gradus sita. Ciborium ac reliqua altaris describuntur. 
Sacra mensa ez variis lapidibus pretiosis et metalli generibus opere fusili conflata. 


Sacrum bema ex argento splendido, perystilia 
et columnas cum ostiolis ex argento deaurata con- 
cinnavil : cuncta argentea auro oblila. In sacro 
&utem bemate quatuor mensas columnis innixas 
erexit, quas etiam auro obduxit: pariterque sep- 
tem sedilia sacerdotum cum archiepiscopi throno, 
et quatuor columnis, ustrinque posita deauravit. 
Cum autem religioni duceret ingredi in adytum, 
quod Cyolium vocant, infra gradus situm, Sancta 
sanctorum illud appellavit. Columnas etiam in- 
gentis molis erexit argenteas, auro oblitas cum 
ciborio atque liliis. Ciborium autem argento en- 
caustum fecit. Ciborio imposuit globum ex auro 
solidum, pondo centenariorum octodeciin, liliaque 
&urea pendentia libras centum sexdecim ; supraque 
illa auream orucem eum lapillis pretiosis, iisque 
rarissimis. Crux vero septuaginta quinque libra- 
rum pondere erat illud aulem excogitavit, cum 
sacram mensam prestantiorem, et ipso auro pre- 
tiosorem efficere vellet: accercitis peritis homini- 


bus bene multis consilium suum aperuit. Illi vero, C 


In fornacem, inquiunt, conjiciamus aurum, ar- 
gentum, lapides pretiosos omnis generis, raarga- 
ritas, zambicas, res, succinum, plumbum, ferrum, 
Slannum, vitrum, et si quod est aliud metalli 
genus.Hec vero in mottariis contrita etconglulinnta 
in vas fusorium infuderunt : pestque eadem igne 
liquata, extracta ab artificibus in formam conjecta 
sunt:atque hac mistione composita sacra mensa 
ingentis pretii educta est : quam tum imperator suo 


. loco positam, columnis ex uuro solidis varia gemma 


ornatis suffulsit ; et circeumpositos gradus in quibus 
stare solent sacerdotes ad sanctam mensam oscu- 
landam totos item argenteos, deauratos effecit. 
Mare autem,ut vocant, sacre mense, inestimabili- 
bus lapillis constravit et auro obduxit. Quis vero sa- 
eram mensam conspicatus non stupeat ? aut quis 
eam possit diutius contemplari? cum variis colo- 
ribus varie micet; videaturque nunc auri, nunc 
argenti fulgorem referre, modo sapphiri instar 
rutilare, et, ut verbo dicam, multiplicium colorum 
radios emittere, secundum naturam lapillorum, 
marmorum et omnis generis metallorum. 


Τὸ δὲ ἅγιον θυσιαστήριον ἐξ ἀργύρου λαμπρου. 
τά τε στήθεα xal Χίονας, ἀργύρῳ πάντα περιεχύ- 
Χλωσε σὺν τοῖς πυλαιῶσι' πάντα ἀργυρᾶ καὶ χρυσ- 
ἐμθαφα. ἹΤραπέζας δὲ τέσσαρας τῷ ἁγίῳ θὺυσια- 


στηρίῳ ἕστησεν ἐπὶ τοὺς κίονας, xal αὐτοὺς xat- 


DB εχρύσωσε. Τὰς ἑπτὰ βάσεις τῶν ἱερέων, ἐν alo καθ- 


έζονται ἀναθάντες , σὺν τῷ τοῦ ἀρχιερέως θρόνψ, 
καὶ τῶν τεσσάρων ἀργυρῶν κιόνων κατεχρύσωσε, 
στήσας ἑκατέρῳ μέρει. ᾿Αναδύων τε εἰσπορεύεσθαι 
ἐν τῷ ἵλόματι τῷ καλουμένφῳ Κυκλίψ, ὅπερ ἐστὶν 
ὑποκάτω τῶν βαθμίδων, τοῦτο "Αγια ἁγίων προσ- 
ηγόρευσεν. Ἕστησε δὲ xal Χίονας εὐμεγέθεις, καὶ 
αὐτοὺς ἀργυροχρύσους, σὺν τῷ κιθωρίῳ καὶ τοῖς 
κρίνοι. Τὸ δὲ κιθώριον ἀργυροέγκαυστον ἐποίη- 
σεν. Ἑπάνω δὲ τοῦ κιθωρίου ἕστησε σφαῖραν ὁλό- 
χρυσον, ἔχουσαν σταθμὸν χρυσίου κεντηνάρια (η, 
καὶ xplva χρυσᾶ στήσαντα pig, xal ἑπάνω αὐτῶν, 
σταυρὸν χρυσοῦν μετὰ λίθων πολυτελῶν καὶ δυσπο- 
ῥίστων, ὅστις σταυρὸς εἶχε σταθµον χρυσοῦ λί- 
τρας ot. ᾿Εποίησε δὲ μηχανὴν τοιαύτην, βουλόµε- 
vog γὰρ κρείιτονα τὴν ἁγίαν τράπεζαν καὶ πολυ- 
τελῆ ταύτην ποιῆσαι ὑπὲρ χρυσίον, προσεκαλέσατο 
ἐπιστήμονας πολλοὺς, εἰρηχὼς αὐτοῖς τοῦτο οἱ δὲ 
ἔφησαν αὐτῷ' El, γωνευτήριον ἐμθάλωμεν χρυσὸν, 
ἄργυρον , λίθους τιµίους παντοίους, µαργαρίτς, 
ζάμθυχας, χαλκὸν, ἤλεκτρον, µόλιθδον, σίδηρον, 
κασσίτερον, ὕελον, xai λοιπὴν πᾶσαν μεταλλικὴν 
ὕλην' καὶ τρίψαντες αὐτὰ ἀμφότερα εἰς ὄλμους xai 
δήσαντες, ἐπὶ τὸ χωνευτήριον ἔχυσαν καὶ ἀἆναμα- 
ἐάμενοι τὸ πὺρ, ἀνέλαθον ταῦτα οἱ τεχνῖται ἐκ τοῦ 
πυρὸς, xal ἔχυσαν slc τυπάριν' καὶ ἐγένετο χυτὴ 
πάμμιγος ἀτίμητος ἡ ἁγία τράπεζα" εἶθ οὕτως 
ἕστησεν αὐτήν' ὑποκάτωθεν δὲ αὐτῆς ἔστησε xlovec 
ὁλοχρύσους καὶ αὐτοὺς μετὰ λίθων πολυτελῶν καὶ 
τὴν πὲριξ κλίµατα ἐν ᾗ ἵστανται ἱερεῖς slc τὸ ἀσπά- 
ζεσθαι τὴν ἁγίαν τράπεζαν, xal αὐτὴν ὁλοάργυρον, 
κεχρυσωµένην. Tiv δὲ θάλασσαν τῆς ἁγίας τραπί- 
Unc ἐξ ἀτιμήτων λίθων πεποίηκε, xal κατεχρὐσω- 
σεν αὐτήν. Τίς γὰρ θεάσηται τὸ εἶδος τῆς ἁγίας 
τραπίζης , καὶ οὗ καταπλαγείη; fj τίς δυνήσεται 
κατανοῆσαι ταύτην, διὰ τὰς ποιχίλας χρόας xai 
στιλπνότητας ἐναλλάσσειν, ὡς ὁρᾶσθαι τὸ ταύτης 


εἶδος, ποτὲ μὲν χρυσίζον, ἐν ἄλλῳ δὲ τόπῳ ἀργυρί- 


ζον, εἰς ἄλλο σαπφειρίζον ἐξαστράπτον, xai ἁπλῶς εἰπεῖν, ἀποστέλλειν ὁλθίαν χρόαν, κατὰ τὰς φύσεις τῶν τε 


λίθων καὶ μαρμάρων, xal πάντων τῶν μετάλλων ; 


Fores superiores ac inferiores zedis Sophianze eburnez anaglyphis ornatz ac deauratz: numero 365. Alis por 
t argentee deaurautz». Lignum arce. Pavimenium auro. solido sternere cogitat Justinianus. Intra spatt.m 
annorum octo et quatuor mensium consiruilur edes Sophiana. 


Fecit etiam fores in inferioribus et superioribus 
edibus ex ebore anaglyphis ornato deauratoque, 


Ἐποίησε δὲ πυλῶνας χάτωθεν xal dvogsv 0c Da- 


φαντίνων μεγάλων ὁστῶν γλυπτῶν κεχρυσωµένων 








1305 


ΑΝΟΝΧΜΙ ANTIQUITATES CP. 


1306 


τὸν ἀριθμὸν τξε’. Ἐν δὲ τῇῃ πρώτῃ εἰσόδῳ τοῦ λου- A numero trecenta sexaginta quinque.In prioriautem 


τῆρος ἐποίησε πυλῶνας ἠλέκτρους, xal εἰς τὸν νάρ- 
θηκα ἠλεχτρίνους πύλας ἐμμέτρους. Ἐν δὲ τῷ δευ- 
τέρῳ νάρθηχκι ἐποίησεν ἐλεφαντίνους πύλας xal πυ- 
λῶνας τρεῖς ' δύο ἐμμέτρους, καὶ μέσον τῶν δυοῖν 
µεγίστην, ἀργυρᾶν, χρυσέµθαφον, καὶ τὰς πάσας 
πύλας κατεχρύσωσεν * ἔσωθεν δὲ τῶν τριῶν πυλώνων 
ἀντὶ ξύλων καινῶν, ἕθαλεν ix. τῶν τῆς χιδωτοῦ ξύ- 
λων.Βουλόμενος δὲ καὶ τὸν πάτον ὁλόχρυσον ποιῆσαι, 


χωλύουσι τοῦτόν τινες μαθηματικοὶ λέγοντες, ὅτι 


Ἐπ) ἐσχάτων ἡμερῶν ἑἐλεύσονται βασιλεῖς πένητες, 
καὶ ἐδαφιοῦσι τὸν ναόν * καὶ ix τῆς βουλῆς αὐτῶν 
εἴασε τοῦτο. Καθ᾽ ἑκάστην δὲ ἡμέραν ἕδαλεν ὁ βασι- 
λεὺς εἰς τὸν χοῦν µιλιαρίσια χιλιάδας β’, xai ὅτε 
ἐπλήρουν τὸ ἔργον οἱ τεχνίται, τῇ ἑσπέρᾳ ἐσκύλευον 
τὸν χοῦν, καὶ εὕρισχον τὰ µιλιαρίσια, Τοῦτο δὲ εἰς 
χαρὰν τοῦ λαοῦ ἐποίησεν ὁ βασιλεὺς xai εἷς προθυµίαν͵ 
Καὶ i μὶν ὕλη, καθὼς προεῖπον, ἀποσυνήχθη t 
χρόνους ἑπτὰ ἥμισυ, xal ἀπετέθη. 'O δὲ ναὸς ἑκτί- 
σθη xal ἐτελειώθη παρὰ τῶν προειρηµένων ἀνδρῶν 
δέχα χιλιάδων, μετ ἐπιμελείας xal πολλῆς σπουδῆς 
εἲς χρόνους ὁκτὼ xal µῆνας τέσσαρας, ὡς εἶναι τοὺς 
πάντας χρόνους tg". 


baptisterii introitu electrinaa portas adornavit. In 
narthece item electrinas portas mediocris magni- 
tudinis. In secundo autem narthoce eburneas por- 
las et tres fores; quarum dus quidem mediocris 
magnitudinis, media vero longe maxima argentea 
auro obducta : omnesque item portas auro operuit. 
Trium harum forium interiora, pro lignis novis, 
lignis ex arca communivit.Cum autem pavimentum 
auro solido sternere vellet, cohibitus est 8 quibue- 
dam mathematicis dicentibus : Futuris temporibus 
venturi sunt operatores inopes, qui templum solo 
equabunt : de illorumque sententiaa proposito abs- 
tinuit. Singulis porro diebus imperator duo millia 
miliarisiorum in pulverem projiciebat; expieto- 
que opere, artifices vespere pulverem exportantes, 
sibique rapientes miliarisia reperiebant. Quod ideo 
agebat imperator ut operas letas alacresque redde- 
ret. Et sic quidem, ut dictum est, materia septem 
annis cum dimidio collecta fuit. Templum vero ab 
illis decein millibus magna cura et sollicitudine 
operi incumbentibus intra annorum octo et qua- 
tuor mensium spatium, exstructum et perfectum 
est. Ita ut in totum opus anni sexdecim impende- 
rentur. 


Ambo irullum auream lapidibus preliosis ornatam habuit. Cruz ac reliqua «mbonis ornamenta aurea erant 
lapillis distincta. 


Τὸν δὲ ἄμθωνα ἑποίησε σὺν τῇ σωλέᾳ. Εἴχε δὲ 


τροῦλον χρυσοῦν, μετὰ λίθων xal µαργαριταρίων. 
'O δὲ σταυρὸς τοῦ ἄμθωνος εἶχε σταθμοῦ λίτρας p* 
εἴχε δὲ χατὰ σειστὰ λυχνίτας σὺν µαργαριταρίοις 
ἀπηδότοις * ὁλόχρυσα δὲ πετάσια, ἀντὶ στήθεων εἶχεν 
ἑπάνω 6 ἅμόων. 


Ambonem cum 80lea construxit : habuit item 
ambo trullum auream cum lapidibus et margari- 
tis. Ambonis crux erat pondo centum librarum, 
ornata carbunculis et teretibus margaritis. Galeri 
ex auro solidi, columellarum loco ambonis supe- 


C riora occupabant. 


0s pulci ex Samaria advehitur ; Tube vero ἅπεαρ Hierichunte. Crux in scevophylacio. Reliquiz impositae 
columnis. 


Τὸ δὲ στοµίδιον τοῦ φρέατος ἤχθη ἀπὸ Zapaplac. 
Τούτου χάριν ἐκλήθη "Αγιον dplap, διότι iv. αὐτῷ 
ὠμίλησεν ὁ Χριστὸς τῇ Σαμαρείτιδι. Αἱ δὲ τέσσαρες 
σάλπιγγες al qaÀxai Gc ἕστησεν ἐν τῷ Φρέατι τῷ 
Ἁγίφῳ ἀπὸ Ἱεριχὼ ἐἑκομίσαντο αὐτὰς, ἃς εἶχον 
τότε ol ἄγγελοι εἲς µίμησιν, ὅτε ἔπεσον τὰ τείχη Ἱε- 
ριχώ. Ὁ δὲ τίµιος Σταυρὸς ὁ ἱστάμενος σήμερον ἐν 
τῷ σκευοφυλακίῳ, τὸ μµέτρον ἐπὶ τῆς ἡλικίας τοῦ 
Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὃς ἀχριθῶς ἐμετρήθη 
παρὰ πιστῶν καὶ ἀξιολόγων ἀνδρῶν dv Ἱερουσαλήμ. 
Διὰ τοῦτο ἐνέδυσεν αὐτὸν ἀργύριον xal λίθους, καὶ χατε- 
χρύσωσεν αὐτόν * xai μέχρι τῆς σήμερον ἰάσεις ποιεῖ, 


Putei os ex Samaria advectum; ideoque sacer 
puteus vocatus est, quia juxta illum ChristusSama- 
ritanam allocutus est. Tube autem ence quatuor, 
quas in sacro puteo collocavit, Hierichunte deferri 
curavit, quas tuno angeli tenebant, ut quod olim 
factum esset cum Hierechuntis muri corruissent 
imitarentur. Veneranda autem illa crux, que stat. 
hodiein scevophylacio, est mensura stature Jesu 
Christi Domini nostri, quam viri fideles et magni 
momenti ad ipsum Christum in Jerusalem aocura- 
tissime sunt dimensi. Eaque de causa argento il- 
lam etlapillis circumdederunt auroque obduxerunt: 


xai νοσήματα διώχει, καὶ δαίµονος ἀπελαύνει. Ἐν [) et ad hanc usque diem morbos curat, egritudines 


ἑκάστῳ xlovt τῶν ἄνω καὶ τῶν κάτω ἅγιον λείψανον 
ἔχει ἐνθρονιασμένον. 


amovet et demonia pellit. Singulis columnis supe- 
riorum et inferiorum sedium sancte reliquia im- 
posite servantur. 


Vasa ac alia ornamenta ad quadraginta duo millia conficiuntur. Alia sunt aurea tantum, alia lapillis ornata. 


Possesionibus ac aliis reditibus ecclesias 


Ἐποίησε δὲ xal σκεύη ὁλόχρυσα τῶν δώδεκα ἑορ- 
τῶν ἄλλα καὶ ἄλλα, ἀπό τε Εὐαγγελίων ἱερῶν, καὶ 
χερνιθοξέστων, ὀρκιολίων, δισκοποτηρίων, δίσκων : 
ἐποίησε δὲ τὰ πάντα ὁλόχρυσα διὰ λίθων μετὰ µαρ- 
γαριταρίων ' ἀριθμὸν σκενῶν χιλιάδας μθ’ * ἑνδυ- 


itat. Sacerdotum ac cantairicum numerus. 


Multa autem et varia, que ad duodecim 80]6- 
mnium dierum festorum cultum pertinerent, ex 
auro tota facienda curavit, videlicet sacra Evan- 
gelia, malluvia, urceolos, calices, patenas, discos : 
omnia ex auro facta et margaritis gemmieque or- 





. 


1301 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1308 


nata, ad quadraginta duo millia numero erant: Α τὰς διὰ λίθων χρυσὰς σωληνοτὰς τ’, στέμματα p, ἵνα 


&ltari pepla seu sedium sacrarum aulza aurca la- 
pillis sulcata trecenta : corone centum, ut suam 
quique solemnitas haberet. Velamina aurea cali- 
cum seu poculopum margaritis et gemmis ornata 
quadraginta duo millia numero erant. Evangelia 
viginti quatuor singula centenariorum duorum: 
thuribula aurea carbunculis decorata triginta sex 
pondo librarum quadraginta. Multifida candelabra 
botri in morem concinnata ambonis et bematis, 
necnon muliebris utriusque conclavis atque nar- 
thecis ad sex millia ex auro solido. Ad usum vero 
templi trecenta sexaginta quinque predia assigna- 
vit, ex /Egypto, India ac toto Oriente et Occidente, 
ac imperatorio diplomate cautum est, ut singulis 
quibusque festivitatibus darentur olei mensure 
mille, et vini mensure trecentis, panes proposi- 
tionis mille. Simili quoque ratione sacerdotum vi- 
ces quotidianas constituit, eam ad sortem depu- 


ἔχωσιν iv μιᾷ ἑκάστῃ ἑορτῇ. Ποτηροχαλύμματα 
ὁλόχρυσα διὰ µαργαριταρίων καὶ λίθων τιµίων χι- 
λιάδας µθ’. Εὀαγγέλια κδ, ἔχοντα ἀνὰ χεντηνάρια 
β΄: θυµιατήρια ὁλόχρυσα Ag, διὰ λίθων Αυχνιτα- 
ῥίων, ἔχοντα σταθμοῦ λίτρας μ΄’. Πολυκάνδηλα βο- 
τρύδια τοῦ ἄμδωνος, τοῦ βήματος ὁλόχρυσα, τῶν 
δύο γυναικίτων καὶ τοῦ νάρθηκος, χιλιάδας ς’. Απε- 
κόρωσε δὲ καὶ κτήµατα τξε, ἀπὸ Αἰγόπτου, Ἰνδίας 
καὶ πᾶσης Ἑψας xai Δύσεως ὑπάρχοντα εἷς διοίκη- 
c τοῦ ναοῦ * τυπώσας μιᾷ ἑκάστῃ ἑορτῇ δίδοσθαι 
ἔλαιον µέτρα χίλια, olvov µέτρα τ ᾽ ἄρτου τῆς 
προθέσεως Χιλίους . ὁμοίως καὶ τὰς ἐφημέρας ἑξ- 
έθετο, χληρώσας Ἱερες τε καὶ ἕως ἐσχάτου τῶν 
ὑπουργούντων τῷ vaip, χιλιάδα µίαν * ἀδούσας p, 
µεριζοµένας εἰς δύο ἑθδομάδας. Δέδωκε δὲ καὶ τῷ 
χλήρῳ κελλία εἲς τὰ πὲριξ αὐτοῦ κατὰ τὴν τάξιν 
αὐτῶν : καὶ ταῖς ἀδούσαις σκηνώµατα, δύο ἀσκη- 


τήρια. 


tans cum sacerdotes, tum alios ad infimum usqne gradum numero mille, cantatrioes centum, in duas 
hebdomadas divisas. Cellule circumposite clero assignate pro cujusque gradu sunt : caniatricibus vero 


duo asceteria in domicilium tradita. 


Cruces septem, singul; unius centenarii pondo. Candelabra item aurea varii generis et lapillis ornata ; 
alia ut altari inservirent, alia vero que manu gestareniur. Impensz act? 1n. siructuram. ambonis ac 


solea. 


Cruces item septem fieri curavit, pondo singulas 
centenarii unius, pervariis lapillis pretiosis magni- 
fice ornatas ; ita ut octo centenariis estimarentur: 
itemque duo candalebra aurea que manu gesta- 
rentur, gemmis et maximis margaritis distincta, 
qua etiam estimata fuere auri quinque centena- 
riis : alia quoque duo candelabra aurea que manu 


gestarentur sculpta ingentis magnitudinis; quorum ϱ 


pedes ex auro solido estimati sunt auri libris cen- 
tum undecim :fecit item candelas varias lapillis 
distinetas numero quatuor, ut starent supra aurea 
et crystallina candelabra. Alia quoque conficienda 
curavit, ut altari inservirent. Ad ambonem item 
deputatus sumptus est, Qui ex /Egypto tantum 
exactus est ad numismatum trecenta sexaginta 
quinque centenaria. Hec suppeditavit ad ambonem 
cum solea: quam pecuniam ex pacto acceperat 


Σταυροὺς δὲ ἐποίησε ζ, στένοντας χρυσού ἀνὰ 
χενττνάριον ἕν ' καλλωπίσας αὐτοὺς ἀπὸ παντοίων 
τῶν λίθων πολυτελῶν, ὡς διατιμᾶσθαι τούτους ἀνὰ 
p' ρ’ π’. Καὶ µανουάλια δύο ὁλόχρυσα διὰ λιθαρίων 
σὺν µεγίστοις µαργαριταρίοι, ἃ χαὶ ἀπετιμήθη 
Ὑρυσίου κεντηνάρια &, καὶ ἕτερα μανουᾶλια β.. ὁλό- 
χρυσα Ὑλυπτὰ παμμµεχέθη * τοὺς δὲ πόδας αὐτῶν 
ὁλοχρύσους τιμῆς χρυσίου ρια. Ἐποίησε δὲ xai φά- 
τλια διάφορα διὰ λίθων τέσσαρα * ἑτύπωσε δὲ ἵνα 
Ἱστανται ἑπάνω τῶν χρυσῶν καὶ χρύων μανουαλίων. 
Ἕτερα δὲ ἐποίησεν εἰς τὸ θυσιαστήριον. Εἰς δὲ τὸν 
ἄμθωνα ἐξωδίασε χρυσὸν, ὅπερ ἐδόθη ἐξ Αἰγύπτου 
µόνον, νομισμάτων κεντηνάρια τξε. Ταστα ἐξωδία- 
σεν elc τὸν ἄμθωνα σὺν τῇ σωλέᾳ, ὅπερ ἔλαθε πά- 
κτὸν µέχρι f'* ὁ γὰρ μέγας Κωνσταντῖνος ἑτύπω- 
σεν ἀπὸ τῶν βαρθάρων Περσῶν βασιλευόντων, καὶ 
ἑτέρων πολλῶν ἐθνῶν p" p" Υ c. 


usque ad duo milia (centenaria. Magnus enim Constantinus & barbaris Persarum regibus et &b aliis 
multis gentibus centenaria tria millia et sex solvenda edixit. 


Justinianus templum Sophianum xdificare capit et absolvit. Quatuor nariheces, quatuor flumina ex paradiso 
exeuntia appellavit. Mare in dextro latere dextri gynzciti, Leontarium locus ubi sacerdotes lavabantur. 


Metatorii cubiculum. 


Porro Justinianus solus et templum «edificare Ὦ 


incepit et inceptum absolvit, nemine aut in ex- 
pensarum aut in operis partem veniente. Eratque 
illud pulcherrimum spectaculum si variam templi 
pulchritudinem conspiceres,quod undequaque auro 
et argento fulgeret. Neo minus admirabile acce- 
dentibus pavimentum videbatur, quod marmorum 
omnigena varietate micantium  coagmentatione, 
ceu in mari atque in fluminibus aque fluere vide- 
rentur. Nam quatuor templi fines, sive narthcces, 
quatuor flumina ex paradiso exeuntia vocavit: 
legemque fecit, ut quisquis pro peccatis segrega- 


Ὁ δὲ Ἰουστινιανὸς μόνος fipfato, xal póvoc ἔτε- 
λείωσε τὸν ναὸν, μηδενὸς ἑτέρου συνδρομὴν ποιή- 
σαντος, Jj οἱανδήποτε οἰχοδομήν. θαῦμα δὲ dv θεά- 
σασθαι ἓν τῷ κάλλει καὶ τῇ ποικιλίᾳ τοῦ ναοῦ, ὅτι 
πάντοθεν ἦν τῷ χρυσίῳ καὶ ἀργύρφ ἐξαστράπτον. 
Καὶ εἲς τὸ ἔδαφος θαῦμα ἦν τοῖς εἰσιοῦσιν, iv τῷ 
ποικιλίᾳ τῶν μαρμάρων δίκην θαλάσσης ὁρᾶσθαι, f 
ποταμῶν ῥέοντα ὕδατα. Τὰς γὰρ τέσσαρας φίνας του 
ναοῦ ὠνόμασε τοὺς δ’ ποταμοὺς τοὺς ἐξερχομένους 
ἐκ τοῦ παραδείσου * καὶ ἔδωκε νόµον κατὰ τὰς ἅμαρ- 
τίας "exacta: ἐν αὐτοῖς ἕνα ἕχαστον ἀφοριζομένους. 
Ἐποίησε δὲ εἰς τὴν φιάλην Ὑυρόθεν στοὰς φρεατικας 








13090 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1310 


(6 , xal λέοντας Ἀλθίνους ἐρεύγεσθαι τὸ ὕδωρ elc A retur, istic stationem haberet. Circa vero Phialam 


ἀπόνιψιν τοῦ λαοῦ. Ἐν δὲ τῇ δεξιᾷ πλευρᾷ τοῦ δεξιοῦ 
γυναωκίτου ἐποίησε θάλασσαν μέχρι σπιθαμῆς, ἵνα 
ἀνέρχηται τὸ ὕδωρ, καὶ κλίμακα μίαν ὑπεράνω τῆς 
θαλάσσης, ἵνα διέρχωνται ol Ἱερεῖς' ἔστησε ὃξ δεξαµε- 
νὰς ὀμθριμαίους ναµάτων, xai ἔγλυψε λέοντας δώ- 
δεχα, xal παρδάλεις δώδεχα, δόρχας δώδεκα, ἵνα ix 
τῶν φαρύγγων αὐτῶν ἐμεῖσθαι τὸ ὕδωρ διὰ µηχα- 
νῆς, εἷς τὸ τοὺς ἱερεῖς νίπτεσθαι µόνον, Ἐκάλεσε 
δὲ τὸν τόπον Λεοντάριον' καὶ ἩΜητατώριον, ὅπερ 
ἐκεῖσε ἀνήγειρε κοιτῶνα ὡραῖον διάχρυσον, ἵνα πο- 
ῥευοµένου αὐτοῦ ἀπὸ τοῦ ναοῦ, ἐχεῖσε χαθεύδῃ. Tiv δὲ 
ὡραιότητα xal ὑπερθολὴν τοῦ κάλλους τοῦ κεχρυσω- 
µένου xal διηργυρωμένου ναοῦ, ἀπὸ ὀρόφους ἕως ἐδά- 
Φους, τίς διηγήσεται ; 


fecit duodecim porticus cum puteis, leonesque 
lapideos aquam,quo se populus lavaret, eructantes. 
In dextero autem latere dextri gyneciti, mareunius 
cubiti concinnavit, ut aqua ascenderet, scalamque 
unam, ut supra mare sacerdotes transirent. Posuit 
item conchas seu receptacula aque pluvie, duode- 
cimque leones sculpsit, pardos duodecim, damas 
duodecim ; que machinis quibusdam aquam evo- 
mendo, solis sacerdotibus lavandi copiam facerent ; 
locum vero Leontarium nuncupavit. Appellavit 
porro Metatorium cubiculum illud speciosum, au- 
roque ornatum ab se ibidem exstructum, ut cum e 
templo exiret, ibiquesceret. Templi demum 8 te- 
cto ad pavimentum auro argentoque obducti spe- 
ciem eximiamque pulchritudinem quis, ut par eet, 


DB narrare posset ? 


Justinianus die vigeswma secunda Novembris, solemni pompa templum Sophianum una cum patriarcha ἵπ- 
greditur. Dei sequenti templi apertionem facit. Quas largitiones populo iunc fecerit. 


ὌὍμως τελειώσας τὸν vady καὶ τὰ lepà oxsón xal 
ἀναθήματα, αὐτῇ τῇ κθ’, τοῦ Νοεμθρίου μηνὸς, sic- 
ἤλθεν ἀπὸ τοῦ Παλατίου μετὰ προελεύσεως τὸν πυ- 
λῶνα τοῦ Αὐγουστιῶνος τοῦ εἰσερχομένου εἲς τὸ 
Ὡρολόγιον, καθεζόµενος ἐπὶ ἅρματος μετὰ δ' Ἱπ- 
πων, καὶ ἔθυσε βόας α΄ καὶ πρόθατα, c', ἐλάφους χ’, 
σύας a', ὄρνιθας καὶ ἀλεκτρυῶνας dvà Χιλιάδας 
δέχα. Δίδωχκε δὲ καὶ τοῖς πένησι xai δεοµένοις σἰ- 
του µόδια µυριάδας Y, τῇ ἡμέρα ἐχείνῃ δι’ ὡρῶν 
τριῶν * καὶ τότε εἰσώδευσεν ὁ βασιλεὺς Ἰουστινια- 
νὸς μετὰ τοῦ σταυροῦ xai τοῦ πατριάρχου Βὐτυχίου. 
Καὶ ἀποδράσας ταῖς χερσὶ τοῦ πατριάρχου ἀπὸ τῶν 
βασιλικῶν πυλῶν, ἔδραμε μόνος μέχρι τοῦ ἄμθωνος: 
καὶ ἐκτείνας τὰς Χεῖρας εἰς τὸν οὐρανὸν, εἶπε' 
Δόξα τῷ θεῷ, τῷ καταζιώσαντί µε τοιοῦτον ἔργον 
ἀποτελέσαι * νενίκηκά σε, Σολομών. Kal µετὰ τὸ 
εἰσοδεῦσαι , ἐποίησεν ὑπάτια, xai δέδωχε τῷ λαῷ 
κεντηνάρια τρία διὰ Στρατηχίου μαγίστρου ταῦτα 
χύνοντος εἷς τὸ ἔδαφος' καὶ τῇ ἐπαύριον ἐποίησε τὰ 
ἀνοίξια τοῦ ναοῦ, τοσαῦτα καὶ πλείονα ὁλοκαντώ- 
pata θύσας, καὶ μέχρι τῶν ἁγίων θεοφανίων δι ἡμε- 
ρῶν πεντεκαίδεκα Ἀλητορεύων πάντας xal ῥογεύων, xal 
εὖ (αριστῶν τῷ Osi. Καὶ οὕτως ἐτελείωσε τὸ ἐφετὸν 
ἔργον αὐτοῦ. 


C 


Absoluto templo sacrisque vasis ceterisque or- 
namentis, solemni pompa, die Novembris vigesima 
secunda e palatio in Augustionis atrium, qua ad 
horologium iter est, in quadragis est ingressus: 
mactavitque boves mille, ovium sex millia, cervos 
sexcentos, sues mille, gallinas decem mille toti- 
demque pullos. Eademque die trium horatum 
spatio elargitus est pauperibus et egenis tritici mo- 
diorium triginta millia. Quo peracto, Justinianus 
imperator oum cruce ac Eutychio patriarcha co- 
mite templum ingressus est: tum a patriarcha 
dilepsus a regiis foribus solus ad ambonem us- 
que cucurrit, exteneisque in celum manibus ait: 
Gloria Deo qui me honore est dignatus, ut tale opus 
perficerem : vici te, Salomon. Post ingressum, 
consulares largitiones fecit, magistroque Strategio 
in pavimentum effundente, tria centenaria $opulo 
distribuit. Postero die totidem vel holocautomata 
cum mactasset, templi apertionem fccit, et per 
dies quindecim usque ad eancta Theophania, epu- 
las et pecuniam populo dilargiebatur, gratiasque 
Deo agebat. Et hoc modo desideratum sibi opus 
perfecit. 


Trullus edis Sophiang anno secundo Justini cum. corruisset, ambonem, soleam ac pavimentum contrivit 
Gauss ruincze. Readificatur iisdem lateribus Rhodiis. Ambo vero solea et pavimentum ex materia longe 


minorís pretii construuntur. 


Διήρχεσε δὲ ὁ νεωτεριχὸς τροῦλος, ὁ παρὰ τοῦ ueyd- D) Duravit autem Trullus illa nova insolito stru- 


λου Ἰουστιτιανοῦ χτισθεὶς, καὶ ὁ ἄμθῶν 6 πολύολθος xai 
πολυθαύμαστος σὺν τῆς σωλέας xal τοῦ ποιχίλου πάτου 
τοῦ ναοῦ χρόνους ιζ’. Μετὰ ὃξ θάνατον τοῦ Ἰουστινιανοῦ 
ἐκράτησεν Ἱουστῖνος ὁ ἀνεψιὸς αὐτοῦ τῆς βασιλείας, 
xl εἰς τὸν δεύτερον χρόνον αὐτοῦ, ἡμέρᾳ ε’, ὥρα ἕκτῃ 
τῆς μέρας, ἐγένετο πεσεῖν τὸν τροῦλον, xai συνέτριψε 
τὸν ἀξιοθαύμαστον ἄμθῶνα, καὶ τὴν σωλέαν τούς τε 
σαρδονύχους, καὶ ζαμθύχους, καὶ σαπφείρους, xai 
μαργαρίτας σὺν τῶν χρυσῶν στήθεων. Al δὲ ἀψίδες, 
καὶ οἱ xlovec, καὶ τὰ λοιπὰ κτίσματα ἔμειναν ἀσά- 
λευτα. 'O δὲ αὐτὸς βασιλεὺς προσχαλεσάµενος τοὺς 
καμόντας ἐχεῖσε μηχανικοὺς, ἐπυνθάνετο παρ αὖ- 


clure genere ἃ Justiniano excitata, et ambo ille 
sumptuosissimus et admiratione diguus cum solea 
et vario templi pavimento ennos septemdecim. Post 
mortem vero Justiniani,imperium excepit Justinus, 
ejus ex sorore nepos; cujus anno secundo, feria 
quinta diei hora sexta, trullus corruit : stupen- 
dumque ambonem, soleam, sardonychos, zamby- 
608, sapphiros et margaritas, cum aureis colu- 
mellis contrivit. Apsides vero, columne et edificia 
reliqua intacta immotaque manserunt. Tunc impe- 
rator, evocatis architectis, gciscitabatur que causa 
ruine trullo fuisset. Quod a&vunoulus tuue, in- 


1311 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1313 


quiunt, amotis citius quam per erat lignies fuleoi- Α τῶν, τί τὸ συμθὰν εἲς τὸ χαλάσαι τὸν τροῦλον, Οἱ δὶ 


mentis, maturius musivo opere exornare studuerit: 
quodque, ut latius pateret aspectu, cquo subli- 
miorem illam stuxerit : et quod opere scalas et 
Bustentacula cedentes projicerent; hinc faclum 
est, ut ex eorum pondere trulli fundamenta nec- 
dum satis excocte dissilirent. Hec artifices impo- 
ratori, qui item addiderunt : 8i jubeas, domine, 


trullum planiorem in cymbali convexi formam : 


construi, mitte in Rhodum insulam, ut avunculus 
fecit, jubequeistio lateres ex creta Rhodia parari, 
equali cum pristinis pondere et sigillo. Tum jussu 
imperatoris pares advecti lateres sunt. Sic rursus 
ercota trullus, demptis e pristine sublimitate ulnis 
quindeoim, eaque in tympani morem aptata, ac 
meta ruins citius iterande, fulcimenta lignea per 
annum integrum relicta sunt, donec excoctohumo- 
re trulli fabricam jam firmiter consistere periti de- 
prehenderunt. Ambonem vero et soleam cum paris 
sumptus et magnificentie construere non possent, 
longe minoris illum pretii ex lapidibus et columnis 
argento vestitis. cum cancellis in orbem argenteis 
et solea exedificarunt. Trullum autem a&mboni 
imponere noluit imperator expensarum vi deterri- 
tus. Sternendo pavimento cum iile variis coloribus 
distincte et pregrandes tabule non suppeterent, 
misso Manasse patricio et proposito in Proconne- 
sum illic marmora paravit, terre colorem prefe- 
rentia, necnon alia prasini coloris, que flumina in 
mare influentia representat. 


εἶπον τῷ βασιλεῖ, ὅτι Ὁ θεῖος σου σπεύσας ἐἔπῇρι 
τοὺς ἀντινύχτας τοὺς ὄντας iv. τῷ τρούλῳ Εξυλῖνους, 
xai ταχέως ἐμουσίωσεν αὐτόν καὶ ὅτι ὑψηλὸν 
ἐποίησεν αὐτὸν πρὸς τὸ πανταχόθεν ὁρᾶσθαι' καὶ 
ὅτι τὰς σκαλώσεις κόπτοντες ol τεχνίται ἔῤῥιπτον, 
καὶ ix τοῦ αὐτῶν [βάρους] ἑσπαράσσοντο τὰ θεμέλια, 
xai [οὐκ] ἔλαθε πέψιν ὁ τροῦλος. Οὕτως οἱ τεχνῖται 
ἔφησαν τῷ βασιλεῖ’ εἶπον δὲ αὐτῷ, ὅτι ᾿Εὰν κελεύ- 
εις, δέσποτα, ἵνα γένηται ὁ τροῦλος ἐπίπεδος χυµθα- 
λικῶς, ἀπόστειλον slc τὴν Ῥόδον, καθὼς, xai à θεῖος 
σου ἑποίησε, xal ix τοῦ ταύτης πηλοῦ xal ix τῆς 
τοιαύτης σφραγίδος, ἱσόσταθμα βήσαλα τοῦ προ- 
τέρου μέτρου ἀγάγωσι. Καὶ προσέταξεν ὁ βασιλεὺς, 
καὶ ἤγαγον τὰ βήσαλα ἀπὸ τοῦ 'Ῥόδου καθὼς xai 
πρότερον’ οὕτως τοίνυν xal πάλιν ἐκαμώθη ὃ τροῦ- 
λος χόψαντες ἐκ τοῦ προτέρου τρούλου ὁργυιὰς δεχα- 
πέντε, ποιήσαντες αὐτὸν τυμπανιχὸν, πτούμενοι, 
ἵνα μὴ πάλιν ταχέως πίσοι, ἑάσαντες τὰ ξύλα καὶ 
τοὺς κριοὺς τῶν ἀντινύχτων Ὑχρόνον ἕνα, ἕως οὖν 
ἔγνωσαν ποιῆσαι τὴν πέψιν τὸν τροῦλον. Τὸν δὲ ἅμ- 
θωνα xai τὴν σωλέαν μὴ δυνάµενοι ποιῆσαι τοιοῦ- 
τον πολυέξοδον καὶ πολύτιμον, ἐποίησαν αὐτὸν οὐ- 
δαμινὸν, διὰ λίθων καὶ χιόνων ἀργυρενδύτων, καὶ 
στήθεων ἀργυρῶν μετὰ περιφερῶν ἀργυρῶν μετὰ 
τῆς σωλέας. Τροῦλον δὲ τοῦ ἄμθωνος οὐκ ἠθέλησε 
ποιῆσαι, ὡς εἶπεν, διὰ τὴν πολλὴν ἔξοδον. Εἰς δὲ τὸν 
πάτον, μὴ δυνηθεὶς εὑρεῖν τοιαῦτα πολυποίκιλα xal 
μέγιστα ἀθάκια, xai ἁποστείλας Μανασσῆ κατρί- 
χιον καὶ πραιπόσιτον ἓν ἩΠροικοννήσῳ, ἑποίησεν 


ἐκεῖ τὰ µάρµαρα sl; ὁμοιότητα τῆς γῆς, τὰ πράσινα εἲς ὁμοιότητα τῶν ποταμῶν τῶν ἐμθαινόντων ἐν τῇ 


θαλάσσῃ. 


Dum trulli pegmata dirumperent, edem Sophianam aqua replent. Fallunturqui Justino Thraci illius structu- 
ram ascribunt. Sub Justiniano celebratur quinta synodus. Encznia ecclesi S.apostolorumeodem imperare. 
Lues szvissima urbem CP. invadit, deinde (εγγ molus. Concubitores masculorum graviter puniuntur.Jus- 
tinianus equestrem sibi statuam in. Augustlione erigit. Delisorius ἐπ Africam contra Vandalos mittitur. 
Deinde duz exercitus in ejus tocum a Justiniano crealur Salomon ; sed malo omine. 


Cum autem trulli pegmata dirumperent, etligna C 


dejecturi essent, ecclesiam aqua ad ulnarum octo 
altitudinem repleverunt : sioque fundamenia non 
concutiebantur. Falluntur itaque qui putant, Jus- 
tinum Justiniani avunculum quidpiam in ea ex- 
Siruxisse; tres siquidem sunt, Justinius Trax, 
Justinianus conditor et deinde Justinus sororis 
ejus fllius, de quibus pluribus in Chronicis narra- 
tur ut cuilibet legenti patebit.Sub Jusliniano igitur 
qui templi conditor fuit, celebrata est synodus 
quinta contra Severum anno imperii ejus decimo: 
itemque anno ejus imperii vigesimo primo, cele- 
brata sunt encenia Magne ecclesie. Post obitum 
vero Theodore uxoris ejus celebrata sunt encenia 
SS. Apostolorum : quo tempore tanta 1ues Cons- 
tantinopoli fuit, ut mortui insepulti manerent, 
quod grabbata ecclesiarum et edium cadaveribus 
efferendis non sufficerent. Cum autem imperator 
grabbata mille conflci jussisset, cum ne illa qui- 
dem satis essent, currus quam plurimos et jumenta 
parari jussit, ut mortui iis efferrentur. Persevera- 
vit porro hec gravissima contagio binis mensibus, 


"Ὅταν δὲ ἔχοψαν τὰς σκαλωσεις τοῦ τρουλου, καὶ 
ζθελον καταθιθάσαι τὰ ξύλα, ἐγέμισαν τὴν ἐκκλη- 
σίαν ὕδωρ ἕως ὁργυιὰς ὀκτὼ, καὶ οὐχ ἑσπάρασσον τὰ 
θεμέλια. Ψεύδονται δὲ el λέγοντες, ὅτι καὶ /Ιουστῖνος 
6 ἀνεψιὸς αὐτοῦ ἔκτισεν ἓν αὐτῇ' τρεῖς Tdp εἶσιν, 
ουστῖνος à θρὰξ, xai ᾿Ιουστινιανὸς ὁ κτίσας, xal 
μετ αὐτὸν Ἰουστῖνος ὁ ἀνεψιὸς αὐτοῦ. περὶ Gv ὁ 
λόγος διέξῄει dv τοῖς Χρονιχοῖς πλατύτερον, xai ὁ 
ἀναγινώσκων εὑρήσῃ. Ἐπὶ οὖν Ἰουστινιανοῦ τοῦ 
κτίσαντος τὸ ἔργον αὐτοῦ, τότε γέχονε xal à σύν- 
οδος s', ἡ κατὰ Σευήρου, τῷ δεχάτῳ αὐτοῦ Ec: 
γέγονε καὶ τὰ ἐγκαίνια τῆς Μεγάλης ἐχκλησίας τῷ 
κα τῆς αὐτοῦ βασιλείας. Καὶ τελευτγσᾶσης Θεοδώ- 
pac τῆς αὐτοῦ Ὑυναικὸς, Ύέγονε τὰ ἑἐγχαίνια τῶν 
Αγίων ᾿Αποστόλων *. ἐφ᾽ οὗ θανατικὸν Ὑέγονεν ἐν 
Κωνσταντινουπόλει, ὥστε µένειν ἀτάφους τοὺς &tto- 
θνήσκοντας, διὰ τὸ μὴ ἐξαρκχεῖν τοὺς κραθθάτους τῶν 
ἐκκλησιῶν καὶ τῶν οἴκων ἐκφέρειν αὐτούς. Τοῦ δὲ 
βασιλέως κραθθάτους ποιήσάντος α, iml μὴ A 
Ypxouv, ἀμάξας προαέταξε πλείστας εὐτρεπισθῆναι 
καὶ ἄλογα, xal τοὺς τεθνεῶτας ἐν αὐτοῖς ἐκφέρειν΄ 
ἐκράτησε δὲ 4 τοιαύτη πτῶσις xal χαλεπὴ µῆνας 





1313 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1311 


B, Ἰούλιον καὶ Αὔγουστον. Μεγάλαι δὲ ἐγένοντο A Julio et Augusto. Hino magna tonitrua et fulgura 


βρονταὶ καὶ ásvpemal, ὡς τοὺς πολλοὺς καυθῆναι' 
ἀλλὰ καὶ σεἰσμὸς μέγιστος καὶ παγκόσμιος , καὶ 
ἔπισον οἶκοι xai ἐχχκλησίχι πολλαὶ dv. Κωνσταντι- 
νουπόλει, ὥστε πολλοὺς τελευτῆσαι' ἀλλὰ καὶ τὸ 
τεῖχος τῆς πόλεως, μᾶλλον δὲ τῆς Χρυσῆς. Ἔπεσε 
δὲ καὶ ἡ λόγχη ἂν ἐχράτει à ἀνδριὰς ὁ ἑστὼς εἷς τὸν 
φόρον τοῦ ἁγίου Κωνσταντίνου, xal ἐπεκράτει d γῆ 
σειομένη ἐπὶ πολὀ. 'E« δὲ τῆς λύπης ὁ βασιλεὺς εἷς 
τὰ Γενέθλια τοῦ Χριστοῦ, καὶ εἷς τὰ ἅγια θεοφά- 
ντα, ἄνευ στέµµατος προῆλθεν , xal τὰ ἐξ ἔθους 
ἀριστόδειπνα τοῦ δωδεκαηµέρου οὐκ ἔτέλεσεν', ἀλλ’ 
ἅπαντα τοῖς πτωχοῖς διένειµε. Tiv δὲ θάλασσάν 
φασιν ἀπὸ τῆς γῆς γενέσθαι ix τοῦ σεισμοῦ μίλια 
τρία" xal ἀπολέσθαι πλοῖα ἐν τῇῃ τοῦ ὕδατος ἆνα- 
χωρήσει. Ἔπεσε δὲ καὶ ὁ τροῦλος τῆς Μεγάλης ἐκ- 
χλησίας, ὡς ἀνωτέρω δεδήλωται' ὃν καὶ ἀνέκτισεν, 
καὶ τὰ δεύτερα ἐγχκαίνια τῆς αὐτῆς ἐχχκλησίας Φφαι- 
ὁρότερα καὶ λαμπρότερα πεποίηχεν. Οὗτος μαθὼν 
πέρί τινων ἀῤῥενοφθόρων , ἐρευνήσας xal τούτους 
εὐρὼν, τοὺς μὲν ἐκαυλοχόπησε, τοῖς δὲ καλάμους 
ὀξεῖς ἐμθάλλεσθαι εἷς τοὺς πόρους τῶν αἰδοίων ἐχέ- 
λευσε, xxl γυμνοὺς κατὰ τὴν ἀγορὰν θριαμθευθῆ- 
ναι. Ὑπῆρχον μέντοι ἐκ τῶν πολιτῶν καὶ τῶν συγ- 
χλητικῶν πολλοὶ τῶν δὲ ἀρχιερέων οὖκ ὀλίγοι' ol 
δηµευθέντες οὕτως περιαγόµενοι κατὰ τὴν ἀγορὰν 
γυμνοὶ, οἰκτρῶς ἐτελεύτησαν ^ καὶ Ὑενομένου φό- 
6ου μεγάλου, οἱ λοιποὶ ἐσωφρονίσθησαν. Ὀλολύζετο 
γὰρ, φησὶ, πίτυς, ὅτι πέπτωχε χέδρος. "Ἔστησε δὲ 
xal τὸν xlova τὸν λεγόμενον Αὐγουστιῶνα, ἐπιθεὶς 
ἑπάνω ἔφιππον τὴν αὐτοῦ στήλην, κρατοῦσαν τῇ 


μὲν ἀριστερῇ χειρὶ μῆλον σφαιροειδὲς, ὡς τῆς γῆς C 


ἁπάσης αὐτοῦ κυριεύσαντος' τὴν δεξιὰν Bb, ἆνατε- 
ταµένην ἔχουσαν, καὶ διακελευοµένην, Στῆτε [Πὲρ- 
σαι], xal τῆς Ῥωμαίων γῆς μὴ ἐπιθῆτε. ᾽Απέστειλε 
Bà καὶ Βελισάριον στρατηγὸν μετὰ πλήθους ἀναρι- 
θµήτου, καὶ πλοίων, xai χρυσοῦ πολλοῦ καταπολε- 
μῆσαι Οὐανδάλους xal ᾽Αφϕρικὴν ἐχπορθῆσαι. "Ὃς 
ἀγχινοίᾳ καὶ φρονήσει πάντα ληϊσάμενος, ἀνήγαγεν 
ἐν τῇ πόλει dv. συντόμῳ, μετὰ πλούτου πολλοῦ, καὶ 
ἐθριάμθευσεν ἐν τῷ "Immxip, ὑπατίαν ποιήσας iv 
τῇ πόλει ὥστε ᾿Ιουστινιανὸς εἷς μὲν τὸ ἓν µέρος 
τοῦ voulepatoc ἰλαυτὸν ἐχάραξε, εἰς δὲ τὸ ἕτερον 
Βελισάριον ἔνοπλον, xal ἐπέγραψε΄ Βελισάριος 3 
δόξα τῶν Ῥωμαίων. ᾽Αλλ’ oia ὁ φθόνος iv µεγάλη 
εὐδαιμονίᾳ εἴωθε ποιεῖν, ὥδινε καὶ ἐς Βελισάριον. 
Διαθληθεὶς γὰρ, µετέστη τῆς ἀρχῆς, καὶ Σαλομῶν 
ἀντ᾽ αὐτοῦ στρατηγὸς ἐπέμφθη, ὃς τὰ κτισθέντα 
Βελισαρίῳ φυλάξαι μὴ δυνηθεῖς, τοῖς Οὐανδάλοις 
πάντων παρεχώρησεν. 


delapsa, que multos combusserunt : quin etiam 
terre motus maximus et universalis, ita ut do- 
mus et ecolesie multe Constantinopoli corrue- 
rent, multique opprimerentur; imo etiam murus 
urbis, el maxime ad Auream portam : lancea 
item, quam stutua in Foro sancti Constantini 
erecta gestabat, in terram decidii; diuque terra 
in illa commotione mansit. Ex tante calamitatis 
moerore imperator in Natali et in sancta Epiphania 
Christi, sine corona prodiit, et consueta duode- 
cim dierum convivia non celebravit; sed omnia 
pauperibus distribuit. Narrant autem mare a terra 
tribus milliaribus pre concussione recessisse, et in 
&quarum recessu periisse naves. Delapsa item eat 
trullus Magne ecclesie, ut superius recensitum 
est; quam ipse restauravit, ac secunda Encenia 
letiora et splendidiora celebravit. Is cum edidi- 
cisset masculorum concubitores esse, cum perqui- 
sitione facta reperisset eos, aliis quidum veretrum 
&amputari jussit, aliis calamos acutos in verendo- 
rum meatus infigi, ipsosque nudos in Forum 
quasi ad triumphum adduci jussit. Inter eos 
erant cives et senatorii viri multi, nec pauci pre- 
sules; qui ita publice cireumducti in Foro nudi 
misere interierunt. Hino incusso metu valido, 
ceteri resipuerunt : Nam ululabat, inquit, pinus, 
quia cecidit cedrus. Erexit autem columnam, 
quam vocant Augustionem, oui equestrem sia- 
tuam suam imposuit: que sinistra quidem ro- 
tundum pomum tenet, quo indicatur orbis impe- 
rium penes ipsum esse : dexteram vero proten- 
debat jubentis more, ac dicentis : State [Perse] 
et in Romanorum terram ne impressionem fa- 
ciatis. Misit porro Belisarium ducem cum innu- 
meris copiis, navibus et pecunia multa, qui 
Vandalos debellaret, et Aíricam devastaret. Qui 
prudenter et sagaciter omnia depredatus, spolia 
brevi in urbem deduxit cum divitiis multis et 
triumphavit in Hippudromo, consulatum gerens in 
urbe; ita ut Justinianus in altera numismatis 
parte seipsum representaret, in altera vero Beli- 
sarium armatum, cum bac inscriptione, Belisarius 
gloria Romanorum. Enimvero invidia, ut solet 
rebus prosperrime succedentibus insidiari, Beli- 
sarium quoque ita adorta est. Nam calumniis im- 
petitus α prefectura summotus est; in ejusque 
locum Salomon dux exercitus missus est, qui cum 
non valeret ea, quse Belisarius paraverat, tueri, 
omnia Vandalis concessit. 


De prodigioso cane. Pontem Sangaris, necnon multas ecclesias ac urbes Justinianus exstruit. De iis Procopius 
libro octavo. Justinianus alienus a vera Dei religione moritur. 


"Hv δέ τις χαλκεὺς dv. τῷ καιρῷ ἑἐχείνῳ ᾿Ανδρίας 
τοὔνομα, ἔχων μετ αὐτοῦ χύνα ξανθὸν καὶ τυφλὸν, 
ὃς ἐποίει τέρατα. Ἡαρεστῶτος yàp αὐτῷ ὄχλου, fv 
τε τοῖς ᾿Αρτοπωλίοις, καὶ dv τῷ Φόρῳ, καὶ κατὰ 
πάσης τῆς πόλεως, λάθρα τοῦ χυνὸς ἑκομίζετο τὰ 
τῶν ἑστώτων δακιυλίδια, χρυσᾶ τε καὶ ἀργυρᾶ, καὶ 


χαλκᾶ, καὶ ἐτίθει εἰς τὸ ἔδαφος, περισκέπων αὐτὰ 


Erat porro illo tempore faber solarius quidam 
nomine Andreas. Is habebat canem rufum ac ce- 
cum qui prodigia edebat. Nam presente turba 
in Artopoliis et in Foro, cum clam isto cane ad- 
stantium annuli aurei, argentei, enei per totam 
urbem deferrentur, et a domino suo in solo positi 
pulvere operirentur, tum jubente illo canis sin- 


1315 


gulis suum restituebat ; similiter variorum im- 
pératorum numismata permista, nominatim, de- 
monstrabat : quinetiam in turba astantium viro- 
rum et mulierum, designabat eas qua pregnantes 
essent, meretrices, mcochos, cornutos; itemque 
miserieordes et sordidos; omnia cum veritate 
indicabat. Quare dicebant illum spiritum Pytho- 
nis babere. Ipse autem imperator multag exelruxit 
eoclesias, urbes, necnon poniem Sangaris. Quse 
omnia Procopius historicus octavo libro descrip- 
sit. Sub (inem autem viti sue imperator Justinia- 
nus, excitato corruptibilis et incorruptibilis dog- 
mate, & vera Dei religione alienus obiit, cum 
Justinum sororis filium, tunc curopalatem impe- 
ratorem designasset. 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 
Α χώμασι, καὶ ἐπέτρεπε τῷ vovi, καὶ ἔλεγε, καὶ ἐδι- 


1516 


δου αὐτὸς ἑκάστῳ τὸ ἴδιον. Ὁμοίως xol διαφόρων 
βασιλέων νομίσματα µμιγνόµενα Κἀπεδίδου κατ’ 
ὄνομα * ἀλλὰ καὶ τῶν πχρεστώτων ἀνδρῶν τε καὶ 
γυναικῶν, ὑπεδείχνυε τὰς ἐν Ὑγαστρὶ ἐχούσας, καὶ 
πόρνας, xal μοιχοὺς, καὶ τοὺς χερατάδας, καὶ ἐλεή- 
µονας xal κνιποὺς, πάντα μετὰ ἀἆληθείας ἐπεδεί- 
χνυεν * ὅθεν ἔλεγον πνεῦμα Ηυβῶνος ἔχειν. Ὁ v 
αὐτὸς βασιλεὺς πάµπολλα κτίσματα ἐποίησεν ἐκ- 
κλητιῶν τε καὶ πόλεων, καὶ τὴν γέφυραν τοῦ Σαγ- 
γάρου * ἅπερ Προκόπιος ἱστορικὸς iv η’ λόγῳ ἆν- 
εγράψατο. El; δὲ τὰ τέλη αὐτοῦ ὁ βασιλεὺς Ἴουστι- 
νιανὸς τὸ περὶ φθαρτοῦ xal ἀφθάρτου κχινήσας δόγµα, 
ἀλλότριος τῆς εὐσεθείας Θεοῦ ἐτελεύτησε, προθαλλόὀ. 
µενος Ἰουστῖνον τὸν ἀνεφιὸν αὐτοῦ εἷς βασιλέα xoupo- 
παλάτην τότε ὄντα. 





TESTAMENTUM SALOMONIS 


(Ferd. Flor. Fleokius, Anecdota sacra, Lipsiee 1837, ex cod. ms. Paris.) 


Testamentum. Salomonis filii David, qui regnavit in Β Διαθήκη Σολομῶντος υἱοῦ Δαυϊδ, ὃς ἐθασίλευσεν 


Jerusalem, et ditioni suz et imperio subjecit omnes 

aerios, lLerrenos el sulblerraneos spiritus , per 

quos el omnia opera templi supereminentia fecit ; 
qua poleslales eorum ín homines, εί quorum an- 
gelorum ope ipsi dasmones impolentes redduntur 
patefaciens. 

Sapientis Salomonis. 

Benedictus es, Domine Deus, qui dedisti Salo- 
moni talem potentiam : tibi gloria et virtus in 
secula. Amen. 

Et ecce dum tedificaretur templum urbis Jeru- 
salem, et laborarent operarii, inter eos venit 
Ornias diemon ab occidente, et accepit dimidium 
mercedis protomagistri adolescentuli οί dimidium 
ciborum ; insuper et pollicem dextere manus 
ejus sugebat singulis diebus; el macescebat puer 
qui erat dilectus regi valde. Rex autem Salomon 
ad se vocatum quadam die adolescentem interro- 
gavit dicens : Nonne pre ceteris operariis labo- 
rantibus in templo Dei te diligo? dedi tibi duplum 
mercedis et cibaria duplicia : quomodo singulis 
diebus et horis macescis? Puer autem ait regi : Rex, 
quaso, audi que acciderunt,et quomodo se ha- 


* Est hoc monumentum Bysantinum, sepe me- 
moratum in opere Pselli De operationibus damo- 
num. Latuit in aliquot bibliothecis Europa, ejus- 

ue fragmentum jam refertur in Fabricii Cod. 

seudepigr. Vet. Test. I. 1047 sq. Per mediam 
vero, qua dicitur, etatem hic liber late sparsus 
in mythologie Salomonem fonte est habitus. Hi- 
&toria Salomonis fabulosa magnam partem huic 
libro adneetitur. Nomina demonum sepe sunt 
phantastica, neque orientalia, neque occidentalia, 


ἐν Ἱερουσαλὴμ, καὶ ἐχράτησεν xal ὑπέταξε πάντων 

ἀερίων, ἐπιγείων xal καταχθονίων πνευμάτων * δὺ 

ὦν καὶ πάντα τὰ ἔργα τοῦ ναοῦ τὰ ὑπερθάλλοντα 
πεποίηκεν * καὶ τίνες αἱ ἐξουσίαι αὐτῶν χατὰ ἀνθρώ- 
πων * καὶ παρὰ ποίων ἀγγέλων οὗτοι ol δαίµονες 
καταργοῦνται. 

Τοῦ σοφοῦ Σολομῶντος. 

Εὐλογητὸς st, Κύριε ὁ θεὸς, ὁ δοὺς τῷ Σολομῶντι 
τοιαύτην ἑἐξουσίαν * σοὶ δόξα καὶ χράτος εἷς τοὺς 
αἱῶνας, ᾽Αμήν. 

Καὶ ἰδοὺ οἰκονομουμένου τοῦ ναοῦ πόλεως Ἱερο- 
σολύμων, καὶ ἑργαζομένων τῶν τεχνιτῶν ἐν αὐτοῖς, 
ἔρχεται ὁ ᾿Ορνίας τὸ δαιµόνιον κατὰ τὰς ἡλίου ὃς- 
σμὰς (δυσμάς ?) καὶ ἐλάμθαν. τὸ ημισυ τοῦ μισθοῦ 
τοῦ πρωτομαΐστορος παιδαρίου οὕτως xxl τὰ futs» 
σιτία * ἔτι καὶ τὸο ἀντίχειρα τῆς δεξιᾶς αὐτοῦ χειρὸς 
ἐθήλαζεν ἀφ᾿ ἑχάστης ἡμέρας ' καὶ ἐλεπτύνετο τὸ 
παιδάριον, ὅπερ ἦν ἀγαπώμενον παρὰ τοῦ βασιλέως 
πἀνυ. Ὁ δὲ βασιλεὺς Σολομῶν, καλέσας pig τῶν 
ἡμερῶν τὸν παῖδα, ἐπερώτησεν αὐτὸν λέγων * Οὐγὶ 
παρὰ πάντας τοὺς τεχνίτας τοὺς ἐργαζομένους iv τῷ 
ναῷ τοῦ θεοῦ, σε ἀγαπῶ, διδούς σοι ἐν διπλῷ τοὺς 
μισθοὺς, καὶ τὰ σιτία διπλάσ.ον; πῶς ἐφ ἑκάστῆς 


Bed libere ficta vel inventa. Parisiis cum versarer, 
hujus alteriusve nominis demoniaci originem qug- 
sivi in Persicis, apud hujus dialecti gnaros, sed 
frustra. Salomo erat nomen colledivum sapientie 
et in daemonia ditionis, magicum contra genios 
malos. Adjecta narratiuncula apocrypha de Sa- 
lomone, idololatris dedito, qui posterioribus vite 
annis in vesaniam inciderit, supplicii causa. Habet 
hoc fundamentum in V. T., sed auctum est tradi- 
tione recondita. FLECK. 











1911 


TESTAMENTUM SALOMONIS. 


1318 


ἡμέρας τε καὶ ὥρος λεπτύνῃ; Τὸ δὲ παιδάριον ἔφη A beat servus tuus. Postquam recessimus omnes ab 


πρὸς τὸν βασιλέα * Δέομαί σου, βασιλεῦ, ἄκουσον τὰ 
συµθάντα, xal ὅσα ἔχει τὸ παιδάριον. Μετὰ τὸ ἀπο- 
λυθῆναι ἡμᾶς πάντας ἀπὸ τοῦ ἔδγου τοῦ ναοῦ τοῦ 
θεοῦ, μετὰ ἡλίου δεσμὰς (δυσμὰς) ) ἐν τῷ ἀνα- 
πχὐεσθχἰ µοι (sic), ἔρχεται Év τῶν πονηρῶν δαιµο" 
νίων καὶ ἀφαιρεῖ ἀπ᾿ ἐμοῦ τὸ ἥμισυ τοῦ μισθοῦ µου" 
καὶ τὰ ἥμισυ ασιτία. Elta. λαμθάνει καὶ τὴν δεξιάν 
µου χεῖρα καὶ θηλάζει τὸν ἀντίχειρά µου * xai. ἰδοὺ 
θλιδοµένη µου ἡ ψυχἠ, οὕτω τὸ σῶμά µου λεπτύνε- 
ται καθ ἑκάστην ἡμέραν. Καὶ ταῦτα ἀχούσας ἐγὼ 
Σολομῶν εἰσῆλβον εἲς τὸν ναὸν τοῦ θεοῦ, xal ἐδεήθην 
ἐξ ὅλης µου τῆς ψυχῆς, νυκτὸς καὶ ἡμέρας, ὅπως 
παραδοθῇ qot ὁ ᾿δαίµων si; χεῖράς µου, xai ἔξου- 
σιάσω αὗτόν * καὶ ἐγένετο ἐν τῷ προσεύχεσθαί pot 
(sic), ἐδόθη µοι παρὰ Κυρίου Σαθαὼθ χάρις διὰ 
Μιχαὴλ τοῦ ἀρχαγγέλου αὐτοῦ, δακτυλίδιον ἔγχων 
σφραγίδα γλυφῆς ἐκ λίθου τιµίου, καὶ simt uot: 
Λαθὶ, Σολομῶν βασιλεῦ, υἱὸς Δαθὶδ, δῶρον ὃ ἀπέ- 
στειλἑ σοι Κύριος ὁ ec, ὁ ὕψιστος Σαθαώθ * xaj 
συγχλείσεις πάντα τὰ δαιμόνια τῆς γῆς ἄρσενα xai 
θήλεα καὶ δεῖ μετ αὐτῶν ἀνοικοδομῆσαι τὴν Ἱε- 
ῥουσαλὴμ, Φφέρειν σε τὴν σφραγίδα ταύτην τοῦ 


θιοῦ. Ἡ δὲ γλυφὴ τῆς σφραγῖδος τοῦ δακτυλίου τῆς — 


πεµφθείσης, ἔστι πεντάλφα αὗτη. Καὶ περιχαρὴς 
γενόμενος ἐγὼ Σολομῶν ὕμνουν καὶ ἑδόξαζον τὸν 
Θιὸν τοῦ οὐρανοῦ xal τῆς γῆς x«i τῇ ἐπαύριον 
ἐχάλεσα τὸν παϊῖδα, καὶ ἐπέδωχα αὐτῷ τὸ δαχτυλί- 
διον, καὶ εἶπον αὐτῷ * Λάθε τοῦτο, καὶ ἐν 7j ἂν ὥρᾳ 
ἔλθῃ πρὸς σὲ τὺ δαιµόνιον, slc τὸ στῆθος τοῦ δαιµο- 
νίου ῥίψον τοῦτο τὸ δακτυλίδιον, xal simi αὐτῷ * 
"Ev! ὀνόματι τοῦ θεοῦ, δεῦρο, χαλεῖ σε ὁ βασιλεὺς 
Σολομῶν * xxi δρομαῖος ἔρχου πρός µε, μηδὲν δειλιά. 
σας μηδὲ φοθτθῇῃς iv ᾧ μέλλεις ἀχούειν ὑπὸ τοῦ 
δαίµονος * καὶ λαθὼν τὸ παιδάριον τὸ δαχτυλίδιον 
ἀπῆλθεν. Καὶ ἰδοὺ κατὰ τὴν ἠθισμένην ὥραν, ἆλθεν 
6 Ὀρνίας τὸ χαλεπὸν δχιµόνιον ὡς πῦρ φλεγόμενον, 
ὅπως τε λἀδῃ τὸν μισθὸν τοῦ παιδαρίου τὸ δὲ 
παιδάριον xa1à τὸ προσταχθὲν παρὰ τοῦ βασιλέως, 
ἔῥῥιψε τὸ δαχτυλίδιον ἐπὶ τὸ στῆθος τοῦ δαιµονίου, 
καὶ εἶπεν * Δεῦρο, καλεῖ σε ὁ βασιλεὺς Σολομῶν' xal 
ἁπῆγε δρομαῖος πρὸς τὸν βασιλέα. Ὁ δὲ δαίµων 
ἐκραύγασε λέγων, Παιδάριον, τί τοῦτο ἐποίησας πρός 
µε; λάθε τὸ δακτυλίδιον ἀπ᾿ ἐμοῦ ' κἀγὼ ἀποδώσω 
τὸ χρυσίον τῆς γῆς * µόνον λάθε τοῦτο ἄπ᾿ ἐμοῦ, καὶ 
μὴ ἁπάγῆῃς µε πρὸς Σολομῶνα. Τὸ δὲ παιδάριον λέγει 
πρὸς τὸν δαίµονα * 2Π Βύριος ὁ θεὸς τοῦ Ἱσραὴλ, 
οὐ µή σε ἀνέξωμαι, ἀλλὰ δεῦρο ἐλθέ. Καὶ ἐλθὼν 
ὁρομαίως τὸ παιδάριον χαῖρον πρὸς τὸν βασιλέα 
λέγον * Ἴγαγον τὸν δαίμονα, βασιλεῦ, ὡς ἐχέλευσάς 
μοι, δέσποτα, καὶ ἰδοὺ στήχεται πρὸ τῶν θυρῶ, τῆς 
αὐλῆς τῆς βασιλείας σου κράζων καὶ δεόµενος µεγάλῃ 
τῇ φωνῇ, διδοὺς ἐμοὶ τὸ ἀργύριον καὶ τὸ ypuslov 
τῆς γῆς τοῦ μὴ ἀγαγεῖν αὐτὸν πρὸς σὲ. Kal ἀχού- 
σας ταῦτα Σολομῶν ἀνέστη ἀπὸ τοῦ θρόνου αὐτοῦ, 
καὶ ἐξζλθεν ἔξω εἷς τὰ πρόθυρα τῆς αὐλῆς τῶν βα- 
σιλείων αὐτοῦ. καὶ ἐθεώρει τὸν δαίµονα φρίσσοντα 
καὶ τρέµοντα, καὶ λέγει αὐτῷ. Τίς el σύ; Ὁ δὲ ἔφη, 
Εγὼ ᾿Ορνίας χαλοῦμαι * xal ὁ Σολομῶν «λέγει αὐτῷ ' 


opere templi Dei, occidente sole, dum requiesco, 
venit unus malorum spirituum, et aufert a me 
dimidium mercedis mes, οἱ dimidia cibaria. 
Deinde prehendit dexterain manum meam et sugit 
pollicem meum, et ecce angustiatur anima mea, 
el corpus meum macie conficitur per singulos 
dies. Heo audiens ego Salomon ingressus sum 
templum Domini, et oravi ex tota anima mea 
nocte et die ul daretur demon in manus meas, et 
voluntati mee subjiceretur; et ecce dum preces 
effunderem, data est mihi a Domino Sabaoth 
gratia per Michaelem archangelum, ejus annulus 
scilicet, habeus sigillum sculptum ex lapide pre- 
tioso, et dixit mibi : Accipe, Salomon rex, fili 
David, donum quod misit tibi Dominus Deus, 
excelsissimus Sabaoth, et concludes omnia dsm- 
monia terre mascula et feminea; et oportet ope ' 
eorum zdificari Jerusalem, et portare te sigillum 
istud Dei; sculptura autem sigilli armnli ad te 
missi est quinquisema (quinque instrumentis qua- 
dratorum signata). Et letior factus ego Salomon, 
cantabam et magnifleabam Deum coli et terre; 
et mane vocavi puerum, et dedi ei annulum, dixi- 
que illi: Accipe hoc et in qua hora venerit ad 
te demon, in pectus ejus projice hunc annulum 
et dic ei : In nomine Dei, huc vocat te Salomon 
rex; et festinans veni ad me, nil timens, neque 
formidans quidquam eorum que auditurus esa 
demone. Et suscipiens puer annulum abiit. Bt 
ecce consueta hora venit Ornias malus demon 
ut ignis ardens, ut raperet mercedem pueri; ille 
vero, juxta mandatum regis, projecit annulum in 
pectus demonis, et dixit : Huc vocat te Salomon 
rex. Et abiit festinans ad regem. Demon autem 
clamavit dicens : Puer, quid hoc fecisti &d me? 
Recipe annulum a me, et ego dabo tibi aurum 
terre; sume tantum hoc a me, neque me trahas 
ad Salomonem. Puer autem dixit demoni : Vivit 
Dominus Deus Israel, non te dimittam, sed huc 
veni. Et cito abiens ad regem letus ait : Adduxi 
demonium, o rex, ut precepisti, domine, et ecce 
Btat ante fores aule regia tue vociferans, et depre- 
cans magna voce, offerens mihi argentum et aurum 
terre, ut non adducam ipsum ad te. Et his auditis 
Salomon surrexit e throno et exiit foras, in atriuin 


D &ule palatii sui, et vidit daamonem frementem 


et trementem, dixitque ei : Quis es tu? Qui 
ait : Ego Ornias nominor. Et dixit ei Salomon : 
Indica mihi, o demon, sub quo signo jaceas. Sub 
Aquario, ait ille; et versantes per concupiscen- 
lias generosarum in terra puellarum, sub eigno 
predicto, eos strangulo, sed non aliter quam so- 
pitos; tres formas induo, quando tenentur homi- 
nes desiderio feminarum : ego transformor in 
mulierem eleganter veslitam, et palpantibus me 
hominibus inter somnum, illudo eis; nuno vero 
rureum alatus fio sub aeriis locis; videor etiam ut 
leo, et pellicior ab omnibus demonibus; ortus 


1319 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1320 


sum ex archangelo Uriel, potentia Dei. Ego Salo- A Λέγε µοι, ὦ δαῖμον, ποίῳ ζωδίῳ κεῖσαι; Ὁ δὲ εἶπεν 


mon audiens nomen archangeli, gratias agens 
glorificavi Deum et Dominum cceli et terre; et 
sigillo notatum eum ordinavi in opus lithotomis, 
ut cederet petras in templo, allatas per mare 
Arabis, jacentes in littore. Formidans autem fer- 
rum ad... et dicit mihi : Queso te, rex Salomon, 
sinas me liberum 6886, et ego adducam tibi om- 
nia demonia. Nolente autem 6ο subjici mihi, 
oravi archangelum Uriel ut veniret mihi in auxi- 
lium; et cito vidi archangelum Uriel de colis ve- 
nientem ad me; et jussit angelus ut cete maris 
venirent ex abysso; et projecit sortem,suam in 
terram, illaque subjecit demonem magnum; et 
precepit demoni magno et audaci Ornie ut cede- 
ret saxa in templum ; el sic ego 88lomon glorificavi 
Deum coeli et terre creatorem; et precepit Ornie 
ut voniret cum sorte sua, et dedi ei annulum di- 
cens : Vade, et adduc mihi huc principem omnium 
demoniorum. 


Ὑδροχόῳ . xai τοὺς κχειμένους δι’ ἐπιθυμιῶν γιν- 
valov ἐπὶ γῆν παρθένων . τῷ ζωδίῳ κἐκληται τού- 
τους ἀποπνίγω, εἶ μηδὲ xal ὑπνωτικόν ^ εἰς τρεῖς 
μορφὰς µεταθάλλομαι, ὁπόταν οἱ ἄνθρωποι ἔρχων- 
ται δι’ ἐπιθυμίας γυναικῶν * ἐγὼ μεταμορφοῦμαι εἷς 
θηλυ εὔκοσμον, xxl ἁπτομένου µου, ol ἄνβρωποι 
καθ᾽ ὕπνον ἐμπαίζω αὐτοῖς * ποτὶ δὲ πάλιν ὑπόπτιι- 
poc Ὑίνομαι ὑπὸ τοὺς οὐρανίους τόπους. Φαίνομαι 
καὶ ὡς λέων, καὶ κελεύοµαι ὑπὸ πάντων τῶν ὅαι- 
µόνων * ἀπόγονος «lul ἀρχαγγέλου Οὐριὴλ, τῆς δυ- 
νάµεως τοῦ θεοῦ. Ἐγὼ Σολομῶν ἀχούσας τὸ ὕνομα 
τοῦ ἀρχαγγέλου εὐξάμενος ἑδόξασα τὸν θεὸν, xal 
Κύριον τοῦ οὐρανοῦ xal τῆς γῆς ^ καὶ σφραγισας 
αὐτὸν ἔταξα εἷς τὴν ἐἑργασίαν τῆς λιθοτοµίας, τοῦ 
τέμνειν τοὺς λίθους iv τῷ vaip, ἀχθέντας διὰ θαλᾶσ- 
σης ᾿Λραδίας τοὺς κειµένους παρὰ τὸν αἴγιαλόν ' 
Φοθούμενος δὲ τὸν σίδηρον προς (4) καὶ λέγει pot, 
Δέομαί coo, βασιλεῦ Σολομῶν, ἔασόν µε ἄνετον 
εἶναι, κἀγώ σοι ἀναγάγω πάντα τὰ δαιμόνια. Mi 


θελόντος δὲ αὐτοῦ ὑποταγῆναί pot, εὐξάμενος τοῦ ἀρχαγγέλου Οὐριὴλ συνελθεῖν µε etc βοήθειαν, xal εὐθέως 
εἶδον τὸν ἀρχάγγελον Οὗριὴλ Ex τῶν οὐρανῶν κατερχόµενον πρός µε καὶ ἐχέλευσεν ὁ ἄγγελος χήτη θαλάσσης 
ἐλθεῖν ix τῆς ἀθύσσου * καὶ ἔῥῥιψεν αὐτοῦ τὴν μοῖραν ἐπὶ τῆς γῆς, χἀχείνη ὑπέταξεν τὸ δαιµόνιον τὸ μέγα - 
καὶ ἐκέλευσεν τὸν δαίµονα τὸν µέγαν καὶ θρασὺν τὸν ᾿Ορνίαν τοῦ χόπτειν τοὺς λίθους πρὸς τὸν ναόν * χαὶ 
οὕτως ἐγὼ Σολομὼν ἑδόξασα τὸν θεὸν τοῦ οὐρανοῦ xal τῆς γῆς ποιητήν * καὶ ἐχέλευσεν ἑλθεῖν τὸν "Opvlav 
σὺν τῇ µοίρᾳ αὐτοῦ, καὶ ἄδωκα αὐτοῦ τὸ σφραγίδιον λέγων * "Απελθε, xal. ἄγαγέ µοι ὧδε τὸν ἄρχοντα τῶν 





δαιµονίων πάντων. 


Ornias autem accipiens annulum, adiit Βθο]- 
zebul habentem potestatem in daemonia, et dixit 
ei : Huc vocat te Salomon. Audiens Beelzebul 
dixit ei : Indica mihi quis sit iste Salomon de quo 
loqueris mihi. Ornias autem projecit annulum in 
pectus Beelzebul dicens : 
rex. Exclamavit vero Beelzebul voce magna, et 
projecit flammam ignis urentem magnam, et sur- 
gens secutus est Orniam, et venit ad Salomonem. 
Ut autem vidit (sic) principem demoniorum, glo- 
rificevi Dominum Deum coli et terre creatorem, 
et dixi : Benedictus es, Domine Deus omnipotens, 
qui dedisti puero tuo Salomoni in sapientibus re- 
sidentem sapientiam, et subjecisti mibi omnem 
potestatem diaboli. Et interrogavi eum dicens : 
Indica quis sis. Et ait demon : Ego sum Beel- 
zebul princeps dmemoniorum ; omnia demonia 
prope me president, et ante oculos pono cu- 
jusque daemonis formam. Ipse vero nuntiavit 
mihi se ad me adducturum omnes immundos 
spiritus concatenatos; et ego iterum glorificavi 
Deum cali et terre, et gratias ago ei semper. 


Quesivi a demone utrum essent inter eos fe- 
mins; illo autem affirmante, dixi ego me velle 688 
cernere; et abiens Beelzebul festinans adduxit 
mihi Onoscelida, formsm babentem mire pulchri- 
tudinis, et illecebras mulieris coloribus bene or- 
nate, et cornibus armatam in capite. Venienti au- 


Ὁ δὲ 'Opvlac, λαθὼν τὸ δακτυλίδιον, ἀπῆλθε πρὸς 
τὸν Βεελζεθοὺλ τὸν ἔχοντα τὴν βασιλείαν ἐπὶ τῶν 
δαιµονίων. Ἔφη αὐτῷ * Δεῦρο καλεῖ σε Σολομῶν * Ὁ 
δὲ Βεελζεθοὺλ ἀκούσας ἔφη αὐτῷ  Λέγε poi τίς 
ἐστιν ουτος ὁ Σολομῶν, ὃν σὺ φής µοι ' ὁ δὲ Ὀρνίας 


Advocat te Salomon C ἐῤῥιψεν τὸ δακτυλίδιον slc τὸ στῆθος τοῦ Βεελζεθοὺλ 


λέγων * Καλεῖ σε Σολομῶν ὁ βασιλεύς. ᾿Ανέχραξε δὲ 


'& Βεελζεθοὺλ φωνῇ µεγάλῃ * καὶ ἔῥῥιψε φλόγα πυρὸς 


χαιομένην µεγάλην, καὶ ἀναστὰς ἠκολούθει τῷ 
Ὀρνίᾳ ' καὶ ἦλθε πρὸς Σ. 'Oc δὲ εἶδεν τὸν ἄρχοντα 
τῶν δαιµονίων, ἑδόξασα Κύριον τὸν θεὸν τοῦ οὖρα- 
νοῦ καὶ γῆς ποιητὴν, xal εἴπον * Εὐλογητὸς εἰ, Κύ- 
pie ὁ θεὸς ὁ παντοκράτωρ, ὁ δοὺς τῷ παιδὶ σου Σο: 
λομῶντι τὴν τῶν σοφῶν πάρεδρον σοφίαν, καὶ ὑπο- 
τάξας εἷς ἐμὲ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ διαθόλου * Καὶ 
ἐπηρώτησα αὐτὸν, καὶ εἶπον * Λέγε τίς et - Ὁ δαί- 
pov ἔφη * Ἐγώ slg: Βεελζεθοὺλ, ὁ τῶν δαιµονίων 
ἔξαρχος * ἅπαντες δὲ οἱ δαίμονες ἔγγυθέν — pov 
προεδρεύουσι * καὶ ἐμφανίζω ἑκάστου Oxlpovoq tiv 
φαντασίἰαν. Αὐτὸς δὲ µοι ἐπηγγείλατο πάντα τὰ 
ἀκάθαρτα πνεύματα ἀἁγαγεῖν πρὀς µε δέσμια ^ καὶ 
ἐγὼ πάλιν ἑδόξασα τὸν θΘεὸν τοῦ οὐρανοῦ xal της 
γῆς, καὶ εὐχαριστῶ αὐτῷ πἀντὀτε. 

Ἐπυθόμην παρὰ τοῦ δαΐίµονος sl ἑἐστὶν ἐν αὗτοῖς 
θήλειαι: τοῦ δὲ por φήσαντος εἶναι, κἀγὼ εἶπον 
ἤθελον εἰδένχι ' καὶ ἀπελθὼν ἨΗεελζεβοὺλ ταχὺ, 
ἤνεγχε πρὀς µε τὴν ᾿Ὀνοσκελίδα, μορφὴν ἔχουσαν 
περικαλῆ, xai δεσμὰ γυναικὺς εὐχρώτου, xal κε- 


ῥατίζουσα τὴν κεφαλήν. 'Κλθούσις δὲ αὐτῆς ἔφην 


(1) Lacuna in textu. Ad marginem lateralem τραυτὸν εἰπὸς ταῦτα. 





1321 


TESTAMENTUM SALOMONIS. 


Ν 


1322 


αὐτῃ᾽ Λέγε uot τίς eT. 'Ἡ δὲ µοι ἔφη, Ἐγὼ 'Ovo- A tem dixi; Indica mihi quis sis. Que respon- 


σκελὶς παλοῦμαι’ πνεῦμα σεθωμᾶτω (2) memoupi- 
νων’ φωλαῖον ἐπὶ τῆς γῆς' σπήλαιόν got yp?ostov 
(vga κχεῖμαι' ἔχω δὲ πολυποίκιλον τόπον ποτὲ μὲν 
ἀνθρώποις πνίγω δι’ ἁἀγχόνης' mock δὲ ἀπὸ τῆς 
φύσεως εἰς ἀγκῶνας (ad marg. σκωλήχια) φωλεύω' 
τὰ δὲ πλεϊῖστά µοι οἰχητήρια εἰσὶ κρημνοὶ, σπήλαια, 
φάραγγες' πολλάκις δὲ καὶ συγγίνοµαι τοῖς ἀνθρώ. 
ποις ὡς γυνλ δοχκοῦσα εἶναι" πρὸ πάντων δὲ τοῖς 
µελιχρόοις' οὗτοι γὰρ cóvaatpol gol εἴσι' καὶ γὰρ 
τὸ ἄστρον µου οὗτοι λάθρα xal φανερῶς προσκυνοῦ- 
σι * xal oó« οἴδασιν ὅτι αὐτοὺς βλάπτουσι , xal 
πλεῖόν µε χκχκουργεῖν ἐρεθίζουσι' θέλουσι γὰρ διὰ 
τῆς µνήµης χρυσίον πορίζειν ἐγὼ δὲ παρέχω ὁλί- 
γον τοῖς καλῶς µε προσχυνοῦσιν. ᾿Επηρώτησα δὲ 


αὐτὴν κἀγὼ Σολομῶν, πόθεν γεννᾷ. Ἡ δέ pot ἔφή, Β 


᾽Απὸ φωνῆς ἀκαίρου, τοῦ καλουµένου Ίχου ἀνθρώπου 
μολίθδο» (sic?) ἀφέντος ἐν ὕλῃ ἐγεννήθην. ἛἜφην δὲ 
ἐγὼ αὐτῇ: Ποίῳ ἄστρῳ διέρχῃ; Ἡ δὲ pov stre 
Πανσελήνῳ ἄστρῳ, διότι καὶ dj σελήνη τὰ πλείονα 
ὁδεύει' ᾿Εγὼ δὲ λέγω πρὸς αὐτήν' Καὶ ποῖός ἐστιν 
ὁ ἄγγελος ὁ παταργῶν σε, Ἡ δὲ εἶπέ µοι, Ὁ ἐν coi 
βασιλεύων. Κἀάγὼ εἷς χλούην (sic) λογισάμενος ἐκέ- 
λευσα στρατιώτην χροῦσαι αὐτήν Ἡ δὲ ἀνακρά- 
ξασα εἶπεν, ᾿ΒΕγώ σοι, βασιλεῦ, ὑπὸ τῆς δεδομέντς 
σοι σοφίας τοῦ Θεοῦ, xal ὐπὸ τοῦ ἀγγέλου Ἰωηλ. 
᾿Εγὼ δὲ ἐκέλευσα αὐτὴν νήθειν τὴν κάναθιν εἲς τὰς 
αχοίνους lv τῷ ἔργῳ τοῦ κτίσματος τοῦ θεοῦ, xai 
οὕτως σφραγίσας xal δήσας αὐτὶν, ἑκατηργήθη 
ὥστε ἵστασθαι νυκτὸς καὶ ἡμέρας νήθειν τὴν κάν- 
ναθιν. Καὶ ἐκέλευσα ἀχθῆναί µοι ἕτερον δαιµόνιον, 
καὶ εὐθέως µοι προσῖλθεν ὁ δαἰμῶν ᾿Λσμοδαῖος 
δεδεµένος, καὶ ρώτησα αὐτὸν, Σὺ τίς «4; Ὁ δὲ 
μετὰ θυμοῦ xal ὀργῖς ἐμθλέψας µε ἔφη' Σὸ δὲ τίς 
e; Καὶ εἶπον αὐτῷ' Οὕτως τετιμωρημένος dmo- 
xplvy pov ὁ δὲ μετ ὀργῆς λέγει por ᾽Αλλὰ πῶς 
σοι ἀποχριθῶ, σὺ γὰρ ἀνθρώπου υἱὸς εἶ ἐγὼ δὲ 
ἀγγέλου σπορὰ διὰ θυγατρὸς ἀνθρώπου ἐγεννήθην᾽ 
ὥστε οὐδὲν ὑπερήφανον ῥῆμα οὐρανίου γένους πρὸς 
γηγενεῖς' διὸ xal τὸ ἄστρον µου iv οὐρανῷ φωτεύει’ 
καὶ αὐτὸ ἄνθρωποι λέγουσιν ἆμαξαν, ol δὲ τὸν δρα- 
κοντοπαΐῖδα (sic) πλησιάζοµαι σὺν τῷ ἀστιρῷ αὐτοῦ, 
xal πολλά qot μὴ ἐρώτα, Utt xal σοῦ τὸ βασίλειον 
πρὸς ἈΧρόνους μικροὺς διαῤῥήγνυίαι, καὶ πρόσκαι- 
ρός ἔστιν dj δόξα σου’ xai ὀλίγα ἡμᾶς τυραννήσεις, 
xal πάλιν vog) ἔξομεν tl; τὴν ἀνθρωπότητα' ὥστε 
σέθεσθαι ἡμᾶς ὡς θεοὺς ὄντας, μλ Ὑινωσκόντων 
τῶν ἀνθρώπων τὰ ὀνόματα τῶν καθ’ ἡμᾶς τεταγµένων 


ἀγγέλων. 


᾿Εγὼ δὲ Σολομῶν, ταῦτα ἀχούσας, ἐπιμελέστερον 
δεσμώσας αὐτὸν ἐχέλευσα µαστίζεσθαι βουνεύροις, 
xal ἀπολογεῖσθαι τίς χκαλεῖται xal τίς ἡ ἐργασία 
αὐτοῦ. 'O δὲ ἔφη pon ᾿Εγὼ ᾿Ασμοδαῖος καλοῦμαι 
παρὰ βροτοῖς' καὶ dj ἐργασία µου ἐστὶ τὸ τοὺς 
νεονύµφους. ἐπιθουλεύειν μὴ συμμιγῆναι, καὶ παν- 
τελῶς ἀποχωρίζω διὰ πολλῶν συμφορῶν, καὶ γυναι- 
κῶν πκαρθένων κάλλος ἀφανίζω, καὶ καρδίας ἆλλο.ῶ. 
Ἔφην 9' ἐγὼ αὐτῷ: Μόνη σου ἡ ἐργασία ἔστιν 
αὕτη ; ὁ δὲ λέγει µοι Περιφέρω ἀνθρώπους εἰς λύσ- 


PATROL. 48. CXXII. 


dit : Ego Onoscelis vocor spiritus : venerabi- 
lis creata sum; solitaria in terra, specus au- 
reum habito, in loco multe varietatis. Quan- 
doque homines suffoco per laqueum , quando- 
que procula natura in angulis abscondor; ple- 
rumque autem in precipitiis, cavernis, abys- 
sis sedes mea ; sepe etiam inter homines 
versor, et femina videor esse; maxime au- 
tem inter eos qui subfuscam cutem gerunt : ipsi 
enim sub eodem sidere mecum sunt ; sidus 
enim meum hi clanculum et aperte veneranturne- 
Bcientes quod ibi ipsis noceant; et valde me ad 
malefaciendum provocant: volunt enim per me- 
moriam (templum) aurum acquirere ; et ego pre- 
beo parum his qui bene me adorant. Interrogavi 
eam ego Salomon : Unde oriunda es tu? Et ait 
mihi: Α voce intempesta vocati echo hominis 
plumbi (sic) emissa in saltu nata sum. Ego 
&ulem dixi οἱ: Sub quo sidere ambulas? Que 
ait : Sub sidere lune plene, nam luna plerumque 
iter facit. Et quis est angelus qui te impotentem 
facit? inquam. Et dixit : Qui in te regnat. Quod 
ego in derisum accipiens, praecepi ut percuteret 
eam miles; at illa clamans ait : Tua ego, 0 rex, 
propter datam tibi sapientiam Dei, et propter an- 
gelum Joel. Et precepi ut ipsa nocteret canna- 
bim ad chordas, in opere mdiflcationis Dei ; et sic 
signo notata, et vinculis constricta, imbellis ita 
facta est, ut nocte et die staret ad nectandam 
cannabim. Et precepi ut adduceretur mihi aliud 
daemonium, et protinus ad me ingressus est da- 
mon Ásmodeus vinctus, et interrogavi eum : Tu 
quis est? Qui cum ira et furore aspiciens me, 
dixit: Et tu quis es? Et dixi ei: Sic vexatus 
talia respondes mihi? Qui ira percitus ait : Sed 
quomodo tibi respondeam? Tu enim hominis Π- 
lius es; ego autem angeli progenies per filiam 
hominis natus sum ; unde nullum verbum arro- 
gans celestis generis ad terrigenas ; quare sidus 
meum fulget in colo, et illud homines vocant 
Currum ; alii vero Draconis filium ; familiaritate 
utor cum sidere ejus ; et multa ne me interroges, 
quia regnum tuum post tempus breve conteretur, 
et temporalis est gloria tua ; et modicum nos re- 
ges et rursum potestatem habebimus in huma- 


] num genus, adeo ut nos venerentur ut deos, igno- 


ranlibus hominibus nomina prepositorum inter 
nos angelorum. 


Ego Salomon hac audiens, accuratius vinxi eum, 
et jussi ut plecteretur nervis boum, et declararet 
quo nomine vocaretur, et que esset ipsius operatio. 
Qui dixit mihi: Ego Asmodeus nominor inter 
mortales, et labor meus est ut novi nupti nolint 
commisceri ; et. plane deterreo cos per multos 


casus, et mulierum adolescentularum pulchritu- 


dinem deleo, ct corda immuto. Dixi autem ei : 
Hiec sola est cura tua? Qui respondit : Homines 
excilo ad rabiem et concupiscesntias; habentes 


43 


1323 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1324 


uxores proprias, rursus ad alienas abire nocte et A σαν (sic) xal slc ὄρεξιν *. ἔχοντας τὰς γυναῖχας αὖ- 


die, ita ut peccatum compleant, et in cedes aber- 
rent. Adjuravi eum per nomen Domini Sabaoth 
dicens : Deum verearis, ÀAsmodee, die mihi quis 
te angelus impotentem faciat. Qui ait : Raphael 
archangelus, qui stat ante thronum Deéi ; ejicit in 
me jeour piscis et fel in fumum redactum super 
. earbones ericeos. Interrogavi rursus eum : Ne 
celes mihi verbum : ego enim sum Salomon filius 
David regis Israel: indica mihi nomen piscis 
quem tu vereris. Vocatur, ait, silurus, invenitur 
in fluminibus Ássyriorum ; quare has regiones cir- 
cumeo. Cui dixi : Nihil aliud in te, Asmodec? 
Et respondit : Novit potestas Dei qui per hoc sigil- 
lum alligavit me insolubilibus vinculis, quod 
vera sint qua dixi tibi. Queso te, rex Sulomon, 
ne me ad aquas damnes. Et subridens dixi illi : 
Vivit Deus patrum meorum, ferrum portabis tu et 
lutum facies in omnem ediflcationem templi, con- 
culcans pedibus tuis; et precepi ut darentur ei 
decem hydrie ad portandam aquam; et valde 
ingemiscens demon jussa mea implevit ; hoc feci 
quia futura noverat presciens malus demon As- 
modeus, et glorificavi Deum ego Salomon, qui 
sapientiam dedit servo ejus; jecur autem et fel 
piscis cum fragrante styruce solvens combussi 
super Asmodeum, quia potens erat, el inutilis 
fiebat ejus indolis acerbitas. Et vocavi ut rursus 
Blaret ante me Deelzebul princeps demoniorum, 
et sedens super thronum inclytum nimis, dixi ei : 
Quare tusolusimperasdemoniis ? Etait : Quia solus 
existimor inter celestes angelos delapsos. Ego enim 
sedebamin primocolo priumnusangelusvocatus Beel- 
zebul, etnunodominor omnibua in Tartaro vinctis. 
Habeo etiam fllium qui perambulat in mari Rubro, 
et certo quodam temporo revertitur ad me subditus, 
et opera sua mihi detegit, et confirmo illum ego. 


τῶν, πάλιν εἷς ἑτέρας ἑτέριων ἀπέρχεσθαι dv νυχτὶ 
καὶ huipq* ὥστε xai τὴν ἁμαρτίαν ἐπιτελεῖν, καὶ 
εἰς φόνους ἐμπλανήσεσθαι' ὄρχισα δὲ αὐτῷ τὸ ὄνομα 
Κυρίου Σαθαὼθ λέγων Φοθήθητι 10v θεὸν, ᾿Ασμο- 
δαῖε, καὶ εἶπέ pot ποἰψ ἀγγέλῳ καταργῇ σύ. Ὁ δὲ 
ἔφη, Aix 'Ραφαλλ τοῦ ἀρχαγγέλου τοῦ παρεστῶτος 
ἐνώπιον τοῦ θρόνου τοῦ θεοῦ. Διώχει δὲ µε ἰχθύος 
ἧπαρ καὶ χολὴ, ἐπὶ μυρικίνῳ ἄνθραχκι ἐπικαπνιζό- 
μενα ἐπηρώτησα πἆλιν ἐγὼ αὐτόν: Μὴ χρύψῃς 
ἀπ᾿ ἐμοὺ ῥημα' ὅτι ἐγώ cipi Σολομῶν υἱὸς Δαυίδ 
βασιλέως ᾿Ισραὴλ' slm µοι τὸ ὄνομα τοῦ ἰχθύος ᾧ 
σὺ ción 'O δὶ ἔφη' ᾿Ὀνόματι γλάνος εὑρίσκεται ἐν 
τοῖς ποταμοῖς ᾿Ασσυρίων ' διότι καὶ slc ἐκεῖνα τὰ 
µέρη χαταπεριπολεύὼ. ᾿Εγὼ δὲ λέγω πρὸς αὐτόν' 
0ὐδὲν ἕτερον παρὰ col ᾿Ασμοδαίῳ; ὁ δὲ ἔφη uot 
Επίσταται ἡ δύναμις τοῦ θεοῦ, τοῦ διὰ τῆς Exslvoo 
σφραγίδος δεσμώσας µε ἁλύτοις δεσμοῖς ὅτι ἅπερ 
εἶπόν σοι ἀληθῆ εἶσι. Δέομαι σου, βασιλεῦ Σολομᾶν, 
µή µε κατακρίνῃς εἰς ὕδωρ. ᾿Εγὼ δὲ µειδιάσας 
εἶπον αὐτῷ' Ζᾷῇ Κύριος ὁ θεὸς τῶν πατέρων µον, 
σίδηρα φορέσω σε, ἀλλὰ καὶ τὸν πηλὸν ποιήσεις, 
εἰς ὅλην τὴν κατασκενυὴν τοῦ ναοῦ, ἀνατρίθων τοῖς 
ποσἰ cou * καὶ ἐχέλευσα δοθῆναι αὐτῷ δέκα ὑθρίας 
φέρειν ὕδωρ. Καὶ δεινῶς στέναξας ὁ δαίµων τὰ xe- 
λευσθέντα µοι χατειργάζετο. Tooto δὲ ἐποίησα διότι 
καὶ τὰ μέλλοντα δει προμνωστικὸς ὢν, τὸ χαλεπὸν 
δχιµόνιον, ὁ ᾿Ασμοδαῖος. Καὶ ἑδόξασα τὸν θΘεὸν ἐγὼ 
Σολομῶν, τὸν δόντα pot τὴν σοφίαν τῷ δούλῳ αὐτοῦ" 
Τὸ δὲ ἧπαρ τοῦ ἴχθύος xal τὴν χολὴν αὐτοῦ μετὰ 
καλαμίου στύραχος λύων ἐπέχαιον τὸν ᾿Ασμοδαῖον, 


( διὰ τὸ εἶναι αὐτὸν δυνατὸν, καὶ κατηργείτω δὲ oj- 


τοῦ d φόρην ὃς (sic) (2) πικρία. Καὶ ἐκάλεσα mi- 
λιν παραατῆναί µοι ἔμπροσθεν τοῦ Βεελζεθοὺλ τὸν 
ἄρχοντα τῶν δαιµονίων, καὶ ἐπιχαθήσας ἐπὶ 
τος ἐἑνδοξοτέρου ἔφην αὐτῷ' Διατί σὺ μόνος &oywv 
τῶν δαιµονίων; 'O δὲ ἔφη µοι Διὰ τὸ µόνον µε ὑπὸ 


γμα- 
L] 


ληφθῆναι τῶν οὐρανίων ἀγγέλων τῶν κατελθόντων. Ἐγὼ γὰρ ἥμην ἐν τῷ πρώτῳ οὐρανῷ πρῶτος ἄγγελος ὁ 
προσαγορευόµενος Βεελζεθούλ' καὶ νῦν κρατῶ πάντων τῶν ἐν τῷ Ταρτάρῳ δεδεµένων ἔχω δὲ καὶ γόνον xa: περι- 
πολεύει ἐν τῇ Έρυθρᾳ θαλάσσῃ᾽ xal ὡς ἴδιον τινὰ καιρὸν ἐπανέργεται προς µε ὑποταττόμανος' καὶ τὰ ἑαυτοῦ 


ἔργα πρός µε ἀνακάλυπτει' καὶ στηρίζω αὐτὸν ἐγώ. 
Ego Salomon dixi ei : Beelzebul, que est ope- 
ratio tua ? Et ait : Reges pessumdo; dimico una 
cum exiraneis tyrannis; et de&mones meos im- 
mitto in homines, utin eos credant et. pereant; 
et electos servos Dei, sivo sacerdotes, sive 
fideles, viros in desideria culparum | malarum 
et hereseon pravarum, et operum nefandorum 
excito, et mihi morem gerunt, et in perditionem 
eos impello ; et invidias, et cedes, et bella, 
et masculorum concubitus, et csetera ma!a ho- 
minibus infero, ct deleo mundum. Dixi igitur ei : 
Adduc mihi fllium tuum quem dicis esse in mari 
Hubro. Et ait: Non ego illum adduco ad te; ve- 
niet autem ad mo alius demon nomine Ephippas 
quem vinciam, et ipse ex abysso reducet mihi 
filium. Cui dico ego: Quomodo est in abysso 


(2) At in marg. laterali : ή ἀφόρητος, 


Ἐγὼ Σολομῶν ἔφην πρὸς αὐτὸν λέγων Βεελζεδοὺλ. 
τίς ἐστὶν d$ πράξις σου; 'O δὲ λέγει, Ἐγὼ βασιλεῖς 
ἀπολῶ' συιιμαχῶ μετὰ ἀλλοφύλων τυράννων , xai 
τοὺς ἐμοὺς δαίμονας ἐπιθάλλω πρὸς τοὺς ἀνθρώ- 
πους, ἵνα slg αὐτοὺς πιστεύωσιν xal ἀἁπόλωνται ᾿ 
καὶ τοὺς ἐχλεκτοὺς δούλους τοῦ θεοῦ, fj ἱερεῖς xal 
πιστους ἀνθρώπους , ες ἐπιθυμίας ἁμαρτιῶν πο- 
νηρῶν καὶ αἱρέσεων xaxov, xal ἔργων παρανόμων 
διεγείρω, xal ὑπακούουσί µου , καὶ εἰς ἀπώλειαν 
φέρω αὐτοὺς, xal Φφθόνους, καὶ Φόνους, καὶ πολέ- 
µους, xai ἀῤῥενοθατίας, καὶ ἕτερα κακὰ τοῖς dv- 
θρώποις ἐνεργῶ' xai ἀπολῶ τὸν κόσμον. ΕΒἶπον οὖν 
αὐτῷ * Προσάγαγό µοι τὸν σὸν Ὑόνον, ὄνπερ λὲ- 
εις ὅτι ἐστὶν ἐν τῇ θαλάσσῃ τῇῃ Ἐρυθρᾷ. Ὁ ἃ 
λέγει’ ᾿Εγὼ αὐτὸν οὗ φέρω πρὸς σέ” ἐλεύσεται 
δὲ πρὀς µε ἕτερς δαίµων ὀνόματι ᾿Εφιππᾶς, 





19295 ^ A TESTAMENTUM SALOMONIS. ^ A 4326 


αὐτὸν δεαµεύσω, καὶ αὐτὸς ἐκ τοῦ βυθοῦ ἀναγά- À maris filius tuus, et quod nomen ejus? Qui ait : 


γει πρός µε. 'Eyt δὲ λέγω πρὸς αὐτόν ' Πῶς 
ἔττιν ὁ υἱός σου ἐν τῷ βυθῷ τῆς θαλάσσιες, καὶ τί τὸ 
ὄνομα αὐτοῦ; Ὁ δὲ ἔφη * Má µε ἐπερωτᾶς, οὗ γὰρ 
θυνήστι παρ᾽ ἐμοὶ μαβεῖν, αὐτὸς γὰρ ἑλεύσεται πρὸς 
σὲ δι᾽ ἐμοῦ κελεύσματος, xal εἴποι σοι φανερῶς. 
'Eyà πρὸς αὐτὸν λέγω * Αέγε µοι ὑπὸ ποίου ἀγγέ- 
λου χαταρΥῇ συ. Ὁ δὲ ἔφη ' Ὑπὸ ἁγίου καὶ τιµίου 
ὀνόματος τοῦ παντοχράτορος θεοῦ τῷ καλουμένῳ 
(sic) map' Εθραίοις που (o?) στικῷ, οὗ ἡ ψίῖφος 
χμδ, παρὰ ὃ) Ἕλλησι Ἐμμανουὴλ, καὶ ἐαν τις τῶν 
Ῥωμαίων ὁρκίσῃ µε τὸ µέγα ὄνομα τῆς δυ,άμεως 
Ἐλεῦθ, ἀφανὴς γίνομαι. Ἐγὼ Σολομῶν ταῦτα ἀχοῦ- 
σας ἐξεπλάγην , καὶ ἐκέλευσα αὐτὸν πρίζειν μάρ- 
µαρα θηθάία. Ἐν δὲ τῷ ἄρξασθαι αὐτὸν πρίζειν τὰ 
µάρµαρα, οἱ ἕτεροι δαίµονες ἀνεκραῦγασαν φω- 
vi» μεγάλην, ἀλαλάζοντες διὰ τὸν βασιλέα αὖ- 
τῶν Βεελζεθοῦλ: ἐγὼ δὲ Σολομῶν ἐπηρώτησα 
αὐτὸν λέγων * E! θέλεις λαθεῖν ἄνεσιν, διἠγησαί 
μοι περὶ τῶν ἐπουρανίων . Λέγεε δὲ Βεελζεβούλ' 
"Axousow, βασιλεῦ, ἐὰν θυμιάσῃς σταχκτὴν (sic) καὶ 
λίθανον, xat βολθοὺς Οαλασσίους, νάρδον τε xal 
κρόκον, καὶ λύχνους ἄψῃς ἑπτὰ ἐν σεισμῷ, olxíav 
ἐρείσεις "ἐὰν δὲ καθαρὸς ὢν, ἂψῃς ὄρθρου ἐν ἁἡλίῳ 
ἀμμένου, (ἡμετέρου, ἡμετέρῳ ?) xal ὄψει τότε ὃρά- 
χαντας τοὺς οὐρανίους πῶς εἱλοῦνται (sic) xai σύ- 
poss! τὸ ἅρμα τοῦ ἡλίου, Εγὼ δὲ Σολομῶν ταῦτα 
ἀχρύσας ἐπετίμησα αὐτὸν, καὶ εἶπον * Σιώπα µοι 
ἕως τούτον, καὶ mte τὰ μάρμαρα ὡς πβροσέταξά 
σοι. Καὶ εὐλογήσας τὸν Θεὸν ἐγὼ Σολομῶν, ἐχέ- 
λευσα παρεῖναἱ µοι ἕτερον δαίµονα * καὶ 10s πρὸ 


Ne me interroges, nec enim poteris a me dis- 
cere; ipse autem ad te veniet per meam jussio- 
nem, et aperte loquetur tibi. Et dixi ad eum : In- 
dica mihi per quem angelum impotens effioiaris. 
Qui a; : Per sanclum et, venerandum nomen om- 
nipotentis Dei, vocati apud Hebreos in Scriptu- 
Γ8,... cujus numerus 614; apud Grecos Emma- 
nuel: et 8i quis Romanorum adjuraverit me per 
magnum nomen potestatis Eleeth, evanesco. Quod 
audiens ego Salomon, obstupui; et jussi ut exse- 
caret, marmora Thebsea. Cum autem inciperet 
marmora secare, celera demonia exclamaverunt 
voce magna, gementes propter regem suum Beel- 
zebul. Ego Salomon interrogavi eum dicens : Si 


p vi? requiem capere, narra mihi de coelestibus. 


Dixit Beelzebul : Audi, rex, si adoleveris stacten, 
et thus, et bulbos marinos, nardum et crocum, et 
lampades a&ccenderis septem, in terre motu do- 
mum ful.ies; etl si purus exsistens, accenderis, 
sole auroram inflammante, videbis tunc dracones 
coelestes quomodo volvantur, et solis currum 
irahant. Ego Salomon hec audiens, inorepavi 
eum et dixi : Sileas usque adhuc, et scinde mar- 
mora, ut precepi libi. E& benedicens Deum ego 
Salomon, jussi ut adesset mihi alius demon ; et 
venit in conspectu meo unus qui vultum gerebat 
in aere alte levatum, et reliquum spiritus sinuo- 
sum instar cochlee ; et plurimos contrivit milites ; 
tremendum autem excitsbat de terra pulverem et 
sursum attollebat, et rursum projiciebat, ut nos 


προσώπου μοῦ (sic), ὃς Tv» ἐπιφέρων τὸ πρόσωπον C obatupefaceret, et interrogabat quid inihi esset 


ἐν τῷ ἀέρι ἄνω ὑψηλὸν, καὶ τὸ ὑπόλοιπον τοῦ πνεύ- 
µατος εἰλούμενον ὡσεὶ κοχλίας * καὶ ὀλίγους διέῤ- 
ῥηξεν στρατιώτας ' ἤγειρε δὲ καὶ φοθερὸν κονιορτὸν 


tanti momenti ab eo querendum ; et surgens exs- 
pui in terram in eo loco, et signavi annulo Dei, et 
sic stetit aura. 


ἐπὶ τῆς γῆς, xal ἀνέφερεν ἄνω * καὶ πάλιν ἔῤῥιπτεν ἐπὶ τὸ ἡμᾶς θαμθῆσαι * καὶ εἶπεν τίνα ἔχω ἑἐρωτῆσαι ὡς 
ἐπὶ πολὺ, xal ἀναστᾶντα µε πτύσαι χαμαὶ xav' ἐκείνου τοῦ τόπου (3) καὶ ἐσφράγισα τῷ δακτυλιδίῳ τοῦ θεοῦ ' 


xxi οὕτως ἔστην ἡ αὔρα, 

Τότε ἐρώτησα. αὐτὸν λέγων ' Σὺ τίς εἶι "Apa 
(αὕρα ?) (4) οὕτω πάλιν κονιορτὸν τινάξας ἀπεκρίθη 
pot * Τί σὺ θέλεις, fac. E. ᾽Απεχρίθην αὐτῷ' Εἶπὲ pot 
τί λέγεις, κἀγώ σε ἐρωτᾷν θέλω. Οὕτως δὲ εὐχαριστῶ 
τῷ Θεῷ τῷ σοφἰσαντί µε πρὸς τὰς βουλὰς αὐτῶν 
ἀποκρίνεσθαι,. Ἔφη 55 pot * Ἐγώ εἶἷμι τὸ πνεῦμα τῆς 
τέφρα» (sic) * ἶπον δὲ αὐτῷ Τίς ἡ πρᾶξίς cou * Ἡ 


Et tuno interrogavi eum : Tu qui es? Tunc rur- 
Bus pulverem excitans respondit mihi : Quid vis, 
rex Salomon ? Et. respondi : Indica mihi quid di- 
cas, ego volo te interrogare. Bicque gratias ago 
Deo qui me sapientem fecit, ut consilia eorum 
excludantur. Et dixit mihi : Ego sum spiritus ci- 
neris. Et dixi ei : Quee est. operatio tua ? Qui ait : 


δὲ ἔφη * Ανθρώπους σκοτίζω, καὶ ἀγροὺς ἐμπυρίζω' ῃ Homines tenebris obvolvo et campos incendo ; et 


καὶ οἼκους καταργῷ * ἐπὶ πλεῖστον δὲ ἔχω τὴν πρᾶ- 
ξιν ἐν θέρει * ὅταν δὲ χαιρὸν oUpu, ὑποδύομαι clo 
γωνίας τειχῶν, νυκτὸς καὶ ἡμέρας ' ἤδη yàp Ὑόνος 
elg! τοῦ Μεγάλου. Elmov οὖν αὐτῷ ' Ποίῳ ἄστρῳ 
κεῖσαι; 'O δὲ ὄφη * (5) Ἐν αὐτῷ τῷ ἀκρόνῳ (sic) τοῦ 
κἐρατος τῖς σελήνης, τῷ ἐν τῷ νότῳ εὑρισχομάνῳ, 
ἐκεῖ gol. ἔστι τὸ ἄστρον * διότι τὰ σφάλματα τοῦ 
ἁμιτριταίου προσετάχθην ἀνιμᾶσθαι (sic) * διὰ τοῦτο 
ἰδόντες πολλοὶ τῶν ἀνθρώπων εὔχονται εἰς τὸν ἡμι- 


(3) In marg. infimo est correctio h. :xai ἀναστὰς 
ἕπτυσα χαμαὶ κατ ἐκείνου τόπου καὶ ἐ. 
(4) Scriptio est : ἄρα 


domos ἀθδίταο; in estu autem maxime labor 
meus ; quando vero opportunitatem invenio, 
angulis monium subeo, nocte et die : jam enim 
Magni filius sum. Dixi ergo ei : Sub quo sidere 
stas? Qui ait : Sub ipsa summitate cornu lune 
quod ad meridiem invenitur, hic mihi sidus 
est; quia sinistros guccessus febris tertiaric or- 
dinatus sum ut tolam; propter hoc videntes 
multi hominum, in tertiaria febri deprecan- 


(5) Dativ. correctio supra posita. Num in linea 
regulari acc. εἰς αὐτὸν ἄχρονον. 


9 
- -ὖ 


1321 APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 1328 


tur in tribus nominibus : his Boultala, Thallal, A τριταῖον iv τοῖς τρισὶν ὀνόμασι τούτοις βουλταλὰ, 


Melchal, et sano eos. Dixi ei ego Salomon : Quan- 
do vis male facere, per quem male agis? Qui 
ait : Per angelum per quem tertiaria febris quie- 
scit. Interrogavi eum dicens : In quo nomine? 
Et ait : Archangeli Azael. Advocavi archange- 
Jum Azael, et sigillo notavi demonem, et jussi 
ut lspides magnos apprehendens, in superna 
templi deferret operariis : et vi coactus demon 
jussa implevit; et rursus gloriücavi Deum qui 
dedit mihi talem potestatem. Et precepi ut 
adesset mihi alius demon. Et venerunt spiritus 
septem feminei simul vincti et connexi, pulchri 
facie et forma prestantes; et videns ego Salomon 
interrogavi eos : Qui estis vos? Qua unanimiter 


eadem voce dixerunt : Nos sumus ex triginta tri- p 


bus comitibus principis tenebrarum ; et ait prima: 
Ego sum Fallacia ; secunda : Ego sum Discordia ; 
tertia : Ego sum Clothod, id est Pugna; quarta : 
Ego sum Invidia ; quinta : Ego sum Fortitudo; 
sexta : Ego sum Error; septima: Ego sum Pes- 
sima ; et sidera nostra in ccelo sunt septem astra 
que parva videntur, in Concordia; et ut dew vo- 
camur : simul loco cedimus, et simul habitamus 
nunc Lydiam, nunc Olympum, nuno vero altum 
montem. Et interrogavi eas ego Salomon sigilla- 
tim, incipiens a prima usque ad septimam. Prima 
dixit : Ego sum Fallacia; decipio, machinor hinc 
et hino, hereses excito; sed habeo domantem me 
angelum Lamechalal. Similiter et secunda ait : 
Ego sum Discordia, contentio contentionum ; fero 
ligna, lapides, gladios, et arma mea ubique loci ; 
sed habeo angelum comprimentem me Baruchia- 
chel. Similiter et tertia dixit : Ego Clothod nomi- 
nor, id est Pugna; quia ut coronas perdantur et 
capiti cingantur efflcio; et quid multa dico? Ha- 
beo angelum qui me irritam facit Marmarath. 
Rimiliter et quarta dixit : Ego facio ut homines 
non sapiant : mensuro, separo, divido, comitante 
me Discordia; hominem sejungo 8 conjuge sua, 
et filios & parentibus, et fratres a fratribus ; et de 
me quid multa? angelum habeo qui me inutilem 
facit, magnum Balthioul. Similiter et quinta dixit : 
Ego sum Fortitudo; vi tyrannos constituo, reges 
dejicio, omnibus adversariis robur prebeo ; ange. 
lum habeo qui me cassam facit Asteraoth. Simi- 


θαλλὰλ, µελχάλ "xal ἰῶμαι αὐτούς. Εἶπον δὲ αὐτῷ 
ἐγὼ Σολομῶν * Ὅτε οὖν θέλῃς χακουργεῖν, lv τίνι χα- 
κουρχεῖς; 'O 66 pot ἔφη * Ἐν τῷ ἀγγέλῳ, ᾧ xal τρι- 
ταῖος ἐπαναπαύεται. ᾿Επηρώτησα δὺ αὐτὸν xai εἷ- 
vov * Ἐν ποίῳ δὲ ὀνόματι; Ὁ δὲ ἔφη ' To) ἄρχαγ- 
γέλου ᾿Αζαήλ. Καὶ ἐπεχαλεσάμην τὸν ἀρχάγιιλον 
᾽Αζαλλ, xal ἐπεσφράγισα τὸν δαίµονα * xal ἑχέλευ- 
σα αὐτὸν λίθους μεγάλους ἁρπάζειν, καὶ εἰς τὰ 
ὑψηλὰ τοῦ ναοῦ ἀχοντίζειν τοῖς τεχνίταις * xal ἆναγ- 
χαζόμενον τὸ δαιµόνιον τὰ προστεταγµένα ἐποίει, 
Καὶ ἐγὼ πάλι ἑδόξασα τὸν Θεὸν τὸν δόντα µοι 
ἐξουσίαν ταύτην * καὶ ἐκέλευσα παρεῖναί pot ἕτερον 
δαιµόνιον. Καὶ ἆλθον πνεύµατα ἑπτὰ θἠλυχὰ συνδι- 
δεμένα καὶ συμπεπλεγμένα, εὔμορφα τὸ εἶδος xai 
εὔσχημα * ἐγὼ δὲ Σολομῶν ἰδὼν ἐπηρώτησα ati: 
Ὑμεῖς Ἠτΐνες ἐστέ ; Al δὲ ὁμοθυμαδὸν µίᾳ φωνῇ 
ἔφησαν * Ἡμεῖς ἔτμεν ἐκ τῶν τριάκοντκ τριῶν 
στοιχείων τοῦ χοσµοχράτορος τοῦ σκαὔτους. Ἔφησε 
δὲ ἡ πρώτη ' Ἐγώ εἰμι ἡ ᾽Απάτη ' ἡ δευτέρα ' 'Eyo 
εἴμι dj "Epic * ἡ τρίτη ᾿Εγώ εἰμι Κλωθός ' 6 ἐστι 
μάχη * Ἡ τετάρτη ^ Εγώ εἶμι ἡ Ζώλη (sic): ἡ 
πέμπτη ' Ἐγώ εἰμι ἡ Δύναμις ' ἡ ἕκτη, Εγώ cuu 
ἡ Ἠλάνη * ἡ ἑθδόμη, Εγώ epi d Κακίστη * xal τὰ 
ἄστρα ἡμῶν ἐν οὐρανῷ εἴσιν, ἑπτὰ ἄστρα µικροφα- 
vfj (sic) iv ὁμονοίᾳ * xai ὡς θεὰς καλούμεθα ' ὁμοῦ 
ἀλλασσούμεθα, xal ὁμοῦ οἰκοῦμεν, πότε τὴν Λυ- 
δίαν, πότε τὸν Ὄλυμπον, πότε δὲ μέγα ὄρος ^ ἐπηρώ- 
τησα δὲ αὐτὰς ἐγὼ Σολομῶν pig ἑκάστῃ, ἠρξάμην 
δὲ ἀπὸ πρώτης ἕως τῆς ἑθδόμης. Ἡ πρώτη ἔφη ' 
Ἐγὼ Απάτη εἰμὶ, ἁπατῶ, πλέχω ὧὥδε κἀχεῖ ' dipi- 
σεις ἐρεθίζω * àÀX ἔχω τὸν καταργοῦντά µε ἄγγελον 
Λαμεχάλαλ. Ὁμοίως xat ἡ δευτέρα ἔφη, 'Eqo εἶμι 
3 "Epic * Epic [καὶ ἔρις τῶν (6]] ἐρίδων * φέρω ξύλα, 
λίθους, ξίφη, τὰ ὅπλα µου τοῦ τόπου * ἀλλ᾽ ἔχω ἆγ- 
Ύελον τὸν καταργούντά µε, Βαρουχιαχήλ. Ὁμοίως 
καὶ ἡ τρίτη ἔφη ' Ἐγὼ Κλωθὸδ καλοῦμαι, 8 ἐστι 
μάχη, οὐ σχηµόνους χύσαι xal περισχεθῆναι xou» * 
καὶ τί πολλὰ λέγω ; ἔχω ἄγγελον τὸν καταργοὺντά µε 
Μαρμαράθ. 'Ὁμοίως καὶ τετάρτη ἔφη ^ Ἐγὼ ποιῶ 
τοὺς ἀνθρώπους p) σωφρονεῖν  µερίζω, χωρίζω, 
ἀπομερίζω, παραχολουθούσης po: x«l τῆς ἔριδος ' 
ἀποχωρίζω (7) ἄνδρα ἀπὸ τῆς συγκοίτου αὐτοῦ * χαὶ 
τέκνα ἀπὸ γονέων, καὶ ἀδελφοὺς ἀπὸ ἀδελφῶν * καὶ 
τί πολλὰ λέγω κατ’ ἐμοῦ; ἔχω ἄγγελον τὸν καταρ- 
γοῦντά µε, τὸν μέγαν Βαλθιούλ. 'Πμοίως καὶ 5$ 


liter et sexta ait: Ego sum Error, rex Salomon D πέµπτη ἔφη ' Ἐγώ εἶμι Δύναμις" δυνάµει τυράν- 


οἱ te deciplam sicut et decepi, οἱ feci ut interfi- 
ceres fratrem tuum; ego decipio vos, ut explo- 
rentur sepulcra; et eífossores doceo: et animas 
averto ab omni religione ; et alia multa prava in 
me; habeo autem angelum qui me impotentem 
facit Uriel. Similiter et septima dixit : Ego sum 
Pessima; et te ipsum depravabo, quia inducam 
Diane nexus, quae tandem me liberabit ; per eam 


(6) Hec ad marg. sunt. 
(7) In textu ἀποσχίζω. 


νους ἀνιστῶ, βασιλεῖς χαθαιρῶ, πᾶσι τοῖς ὕπεναν» 
τίοις παρέχω δύναμιν * ἔχω ἄγγελον τὸν καταργοῦν- 
τά µε ᾿Αστεραώθ. Ὁμοίως καὶ d$ ἕκτη ἔφη ' Ἐγώ 
εἶμι Πλάνη, βασιλεὺ Σολομῶν, xal cà δὲ πλανῶ ὡς 
x«i (8) ἐπλάνησά σε (sic) καὶ ἐποίησα ἀποκτῆναι τὸν 
ἀδελφόν σου * ἐγὼ πλανῶ ἡμᾶς (ὁμᾶς ?) τάφους 
lptuvàv * καὶ διορύκτας διδάσκω καὶ ἀποπλανῶ 


ψυχὰς ἀπὸ πάσης εὐσεθείας, καὶ ἕτερα πολλὰ φαῦλα 


(8) Verba δὲ πλανῶ ὡς καὶ in marg. eupremo in- 
serta leguntur. 





4399 TESTAMENTUM SALOMONIS. ^ 4330 


ἐν &pol: ἔχω δὶ τὸν καταργοῦντά µε ἄγγελον Οὐ- Α enim oportet te facescere concupiscentiam, nisi 
ριήλ. Ὁμοίως xal ἡ ἐθδόμη ἔφη: Εγώ stp: Κακί- — adversum me desiderium sapientia feceris; si 
ctm xal σὲ αὐτὸν χακῶ ' ὅτι κελευστῶ (χελευσῶΏ) quis enim sapiens esset, non ad me verteret 
Αρτέμιδος δεσμούς ἡ δὲ ἄκρις µε λύσει" δι αὐτῆς — gressus. | 
γάρ σε δεῖ πρᾶξαι τὴν ἐπιθυμίαν, (ἐμὴ) [ἐμὴ sic, εἰ wj?) κατ’ ἐμαυτῆς τὴν ἐπιθυμίαν τῆς σοφίας ' ἐὰν 
γὰρ ἦν τις σοφὸς, οὐκ ἐπιστρέψῃ ἴχνος πρός µε. 

Εγὼ δὲ Σολομῶν ἀχούσας xai θαυµάσας ἐσφρά- Ego Salomon audiens et admirans, signavi eas 
γισα αὐτὰς dv τῷ δακτυλιδίῳ’' καὶ ἐπειδὴ ταύτοχαι — annulo, et deinde quales erant, jussi ut effoderent 
(sic) σαν, ἑκέλευσα αὐτὰς ὀρύσσειν τοὺς θεµελίους — fundamenta templi quoniam bis centum et quin- 
τοῦ ναοῦ τοῦ Oro): ἐπεὶ διακοσίους πεντήκοντα πή- | quaginta cubitorum erat longitudo ; dixit autem 
χεις ἦν τὸ µῆκος' ἔφησα δὲ αὐτὰς εὐτόνους εἶναι — eas robustas esse; et pariter murmurantes operi 
καὶ χκοινῶς γογγύταται τελέσαι τὰ κελευσθέντα αὖ- — instabant, ut jussa perficerent. Ego Salomon lau- 
ταῖς χατηργάζοντο. "Evo ὃξδ Σολομῶν δοξάσας τὸν — dans Deum precepi ut adesset mihi alius demon; 
Κύριον, ἐκέλευσα παρεῖναί µοι ἕτερον δαιμόνιο. οἱ oblatum est mihi demonium, homo habens om- 
Καὶ προσενέχθη µοι δαιµόνιον ἄνθρωπος ἔκων τὰ — nia membra, sed acephalus; et ego videns dixi 
πάντα µέλη, ἀκέφαλος δὲ ' κἀγὼ ἰδὼν εἶπον αὐτῷ οἱ : Indica mihi quis sis. Qui ait; Demonium ex- 
Λέγε pot σὺ τίς cel. Ὁ δὲ εἶπεν. Δαιμόνιόν elis. El- B sisto. Et. dixi : Quis! Qui respondit Ego Invidia 
Tov δὲ αὐτῷ. Τίς: Ὁ δὶ ἔφη. Ἐγὼ καλοῦμαι Φθό- — vocor; capita enim jucunde comedo, volens mihi- 
voc * ἐγὼ  vàp χεφαλὰς ἡδέως κατεσθίω, θέλων — met caput prestari, et non satior; desidero au- 
ἐμαυτῷ κεφαλὴν περιποιήσασθαι, xal οὐ Ὑχορτάζω, tem tale caput habere, quale et tu. Hec audiens 
ἐπιθυμῶ δὲ κεφαλὴν τοιαύτην ἔχειν, οἵαν καὶ có. — ego Salomon signavi eum, extendens manum me- 
Ταῦτα ἀκούσας ἐγὼ Σολομῶν ἐσφράγισα αὐτὸ, i«- — am in pectus ejus; prosiliit deron, et se precipi- 
τείνας τὴν Ὑεῖρἆ µου κατὰ τοῦ στήθους αὐτοῦ, xal — tem dabat, et ingemuit dicens : Eheu! ubi sum 
ἀνεπήδησεν ὁ δαίµων καὶ ἔῤῥιψεν ἑαυτὸν, καὶ ἐγόγ- ο proditor Arnia, lumen perdidi. Dixi ei ego Sa- 
qose» εἰπὼν, Οἴμοι, ποῦ πάρειµι; ὦ προδότα 'Op- — lomon : Dic enim mihi unde videas ? Qui ait : Per 
vía, οὗ βλέπω. Ἔφην δὲ αὐτῷ ἐγὼ Σολομών' Αέγε — sensus meos. Ego igitur Salomon inviam ejus vo- 
pot γὰρ πόθεν βλέπεις. 'O δὲ ἔφη, Διὰ τῶν παθῶν — cem audiens, et volens manifestius discere, inter- 
µου. Κἀγὼ οὖν Σολομῶν τὴν ἄνοδον τῆς φωνῆς αὖὐ- — rogavi eum : Unde loqueris ? Et ait : Ego, rex Sa- 
τοῦ ἀχούσας, xal θέλων εὐδηλότερον μαθεῖν, ἔπη- —lomon, totus vox sum, multorum enim hominum 
povnca αὐτὸν, Πόθεν λαλεῖς; ἔφη δὲ pot* Ἐγὼ, — voces hereditavi ; quotquot enim viri muti vocan- 
βασιλεῦ Σολομῶν, ὅλως quvi, εἰμὶ, πολλῶν γὰρ ἀν- tur, horum ego capita conolusi quando pueri nas- 
θρώπων φωνὰς κατεχληρονόµησα: ὅσοι yàp ἄνθρω- (v cuntur, et diebus octo tempus preveniunt; tunc 
ποι καλοῦνται χωφοὶ, τούτων ἐγὼ τὰς χεφαλὰς κατ- — clamante puerulo, Πο spiritus, et per vocem ejus 
έκλησα, ὅτε παιδία γεννῶνται, καὶ ἡμερῶν ὀκτὼ — subintro; finibus custos invigilo, et occursus 
φθάσωσι, τότε χλαίοντος τοῦ παιδίου νυκτὸς Ὑίνομαι — meus noxius ; et cito arripiens manibus, velut en- 
πνεῦμα καὶ διὰ τῆς φωνῆς αὐτοῦ ἐπεισέρχομαι' — ge caput amputo, et superimpono mihi; et sio. ab 
ἐνορίαις καὶ mávo διαχονῶ, καὶ τὸ συνάντηµά µου — igne stante in me per collum consumitur; ego 
βλαθερόν ἐστιν καὶ εὐθέως λαθὼν ταῖς yspol uo- sum quilesiones magnas et insanabiles pedibus 
ὡς ἐπὶ ξίφος τὴν κεφαλὴν ámotipvu" καὶ προστι- — immilto, et ulcera facio. Et ego Salomon audiens, 
00 ἐμαυτῷ' καὶ οὕτως ὑπὸ πυρὸς τοῦ ὄντος lv ἐμοὶ — dixi ei; Indica mihi igitur quomodo emittas 
διὰ τοῦ τραχήλου καταδαπανᾶται, ἐγὼ εἰμι ὁ τὰς — ignem ; 8 quibus amandes illud. Et ait spiritus : 
πηρώσεις τὰς µεγάλας καὶ ἀθεραπεύτους iv τοῖς — AbOriente : hic enim nondum inventus est elbou- 
ποσὶν ἐπιπέμπων, καὶ ἕλκη ἐμποιῶ. Κάγὼ Σολομῶν rion (nebulo?) iste, quasi de hoc ipso se jaclans, 
ἀκούσας ταῦτα, εἶπον αὐτῷ' Λέγε pot οὖν πῶς ἔπα- cui festum lucernarum accensionis persolvunt ho- 
φίης τὸ mop, do' dv ἀποπέμπεις ἐξ αὐτῶν; Ἔφη mines: cujus nomen invocant septem spiritus co- 
δὲ pot τὸ πνεῦμα, ᾽Απὸ τῆς ἀνατολῆς * ὧδε γὰρ — ram me, et ipse medetur eis. Dixi ei : Indica mihi 
οὕπω εὑρέθη xdxsivoq Ἐλθουρίων ὡς ἐπεύχων τὸ — nomen ejus. Qui ait Non possum indicare; si 
αὐτὸ xal λυχναψίαν αὐτῷ οἱ ἄνθρωποι ἐπιτελοῦσι' D enim dixero nomen ejus, insanabilem me facio, 
κἀκείνου τὸ ὄνωμα (sic) : — ὄνομα) ἐπικαλοῦνται οἱ αἱ isto venit ad ipsum nomen. Et hec audiens 
ἑπτὰ δαίµονες  dvomiÓv µου * κἀχεῖνος θεραπεύει — ego Salomon dixi ei: Loquere igitur, per quem 
αὐτοὺς. Ἐἶπον δὲ αὐτῷ: Εἰπέ pot τὸ ὄνομα αὐτοῦ. angelum impotens efficiaris tu. Ille autem : Per 
"O δὲ ἔφη: Οὐ 5óvapal σοι εἰπεῖν ' tàv γὰρ εἴπω aó- ignitum fulgur, ait. Et postquam adoravi Domi- 
τοῦ τὸ ὄνομα, ἀθεράπευτον ἐμαυτὸν modo: d)À' num Deum [serael, jussi ut in observatione esset 
ἐκεῖνος ἐλθὼν ἐπὶ αὐτὸ τὸ ὄνομα. Καὶ ταῦτα dxoó- — super Beelzebul, usquedum clamor festi superve- 
σας ἐγὼ Σολομῶν εἶπον αὐτῷ * Εϊπέ pot οὖν ὑπὸ — niret ; et mandavi ut adesset mibi alius spiritus. 
ποίου ἀγγίλου καταργῇ σύ; Ὁ δὲ, Διὰ τῆς ἐμπύρου ἀστραπῆς ἔφη. Kal προσκυνήσας ἐγὼ Κυρίῳ τῷ θεῷ τοῦ 
epa, ἐκέλευσα αὐτὸν ἓν τηρήσει εἶναι ἐπὶ τοῦ Βεελζεθούλ ' μέχρις ὅτου ἴαξ (sic) παραγένηται. Καὶ ἐκέλευσα 
παρεῖναί uot ἕτερον δαιµόνιον, 


Καὶ ἦλθε πρὸ προσώπου µου xóov, τὸ σχῆμα ἔχων Ét venit in conspectu meo canis, specie ma- 


- 


1331 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1333 


gnus, et locutus est, voce magna dicens: ΑΝΘ, do- À µέγα, καὶ ἐλάλησε φωνῇ µεγάλη, καὶ εἶπεν, Xatot' 


mine rex Salomon. Stupefactus ego Salomon dixi 
ei : Quis es, canis! Qui ait : Canis tibi videor es- 
ge; ante te enim, rex Salomon, ego vir eram fa- 
ciens injusta in mundo multa; supra modum scien- 
tias scrutatus sum, et viribus prevalui ut astra 
celi possiderem ; et plurima deorum opera per- 
feci ; ego enim lado homines nosiro sideri obse- 
quentes, et in insaniam verto; et freneticos ho- 
mines gutture obtineo et sic interficio, Dixi autem 
ei ego Salomon : Quod est nomeu tuum ? Qui ait : 
Baculus. Et dixi ei Quee est operatio tua? οἱ quid 
potes boni facere? Et ait: Da mihi unum ex servis 
tuis, et adducam eum in loco montls,et ostendam ei 
lapidem presinum fluctantem, quo ornabis tem- 


pium Domini Dei. Hec audiens ego Salomon, jussi B 


ut abiret servus meus cum eo,habens annulum si- 
gilli Dei secum, et dixi ei : Quem tibi ostenderit 
lapidem presinum, signa annulo hoc, et diligenter 
locum considera,et huc demonem adduc mihi. Et 
ostendit ei demon lapidem presinum, et signavit 
eum, et adduxit mihi demonium ; et decrevi ego 
Salomon, circum signans ambos dextera, ut capite 
carentem similiter et hunc canem magnum vin- 
cirem, et canis custodiret spiritum ignitum ut lam- 
padarum lucem die ac nocte per guttur prestaret 
laborantibus operariis. Et tuli ego Salomon e me- 
tallo hoo lapidis ducentos siclos in superficiem 
altaris, similiter pro parte anteriori; et ego Sa- 
lomon postquam laudavi Deum, et conclusi the- 
saurum lapidis hujus, jussi rursum ut demones 
marmora czderent ad edifieationem operum Dei ; 
et cum orassem Dominum, ego Salomon interro- 
gavi canem : Quis te angelus impotentem facit ? 
Et ait demon : Magnus Brieus. Et benedicens Do- 
minum Deum coli et terre jussi ut. astaret alius 
demon : Et venit in conspectu meo leonis forma 
rugiens, et stans respondit mihi dicens: Rex, sub 
forma hac quam habeo, spiritus sum nullo modo 
valens excogitari; ego in omnes homines in mor- 
bie jacentes superveniens exsilio, et pertinacio- 
rem facio hominem, ita ut impossibilis fiat ei 
dieta ; alio gaudeo honore,o rex; demonem ejicio; 
habeo autem subditas mihi legiones; omnia loca 
me capere possunt, et simul omnium demonium 
legionem que mihi subest. Hec audiens ego Salo- 


χάρις βασιλεῦ Σολομῶν. "Exnrirxtxóg Ó& γεγονὼς 
ἐγὼ Σολομῶν, εἶπον αὐτῷ" Τίς εἶ, κόων; 'O δὲ µοι 
ἔφη: Καὶ κύων σοι δοκῶ εἶναι, πρὸ γὰρ coo, βασιλεῦ 
Σολομῶν, ἐγὼ ἄνθρωπος μην, κατεργαζόµενος ἀθὲ- 
µιτα ἐν τῷ κόσμῳ πολλὰ καθ’ ὑπερθολὴν φιλολογή- 
σας ὑπερίσγυσα xal ἄστρα οὐρανῶν κατασγεῖν' xal 
πλείονα θεῶν ἔργα κατεσκεύατα. Ἐγὼ vào βλάπτω 
ἀνθρώπους τοὺς τῷ ἡμῶν ἄστρῳ παρακωλουθοῦντας, 
καὶ tic ἐξηχίαν τοέπω’ καὶ τοὺς φρενητιῶντας ἀν- 
θρώπους διὰ τοῦ λάρυγγος κρατῶ, καὶ οὕτως ἀναι- 
ρῷ. "φην δὲ αὐτῷ ἐγὼ Σολομῶν” Τί σου τὸ vou; 
Ὁ δὲ ἔφη, 'Ῥάθδος: Καὶ εἶπον' Καὶ τί σου ἡ ipya- 
cla; καὶ τί δύνασαι κατορθῶσαι; Ὁ δὲ ἔφη' Δός 
µοι ἄνθρωπον σὸν, καὶ ἀπαγάγω αὐτὸν ἐν τόπφ 
ὅρους, καὶ δείξω αὐτῷ λίθον πράσυνον µετασαλενό- 
µενον, iv. ᾧ κοσµίσεις τὸν ναὸν Κυρίου τοῦ θεοῦ. 
Εγὼ δὲ Σολομῶν, ἀκούσας ταῦτα, ὑπέταξα πορευθῆ- 
ναι τὸν οἰκέτην µου ἅμα αὐτῷ, ἔχοντα δακτύλιον τῆς 
σφραγῖδος τοῦ θεοῦ, μετ’ αὐτοῦ, xal εἶπον αὐτῷ ' 
Ὃς δ᾽ ἂν ἀποδείξει σοι τὸν λίθον τὸν πράσυνον, 
σφράγισον αὐτὸν μετὰ τοῦ δαχτυλιδίου τούτου, καὶ 
κατασκόπασον ἀχριθῶς τὸν τόπον * καὶ ἀγαγέ µοι 
τὸν δαίµονα ἆνθάδε. Καὶ ἔδειξεν αὐτῷ ὁ δαίµων τὸν 
πράσυνον Algov, καὶ ἐσφράγισεν αὐτὸν, καὶ Ίνεγκεν 
τὸ δαιµόνιον πρὸς μὲ. Kai ἔχρινα ἐγὼ Σολομῶν 
περισφραγἰσας τοὺς δύο τῇ δεξιᾷ τὸν ἀχέφαλον, 
ὁμοίως xai τὸν xóva προσδεδἐσθάι ἐκεῖνον τὸν  ui- 
γαν' καὶ τὸν μὲν xóva τηρεῖν τὸ διάπυρον πνεύμα 
ὡς λαμπᾶδας νυκτὸς xal ἡμέρας διὰ τοῦ λαιμοῦ (stc) 
παραπίπτειν τοῖς ἐργαζυμένοις τεχνίταις. Καὶ Ἶρα ἐγὼ 
Σολομῶν ἐκ τοῦ μετάλλου ἐχείνου τοῦ λίθου διαχο- 
σίους αἰἴκλους iv τοῖς ἀναφοροῦσι τοῦ θυσιαστηρίου, 
τὸ εἶδος ὁμοιούμενον * κἀγὼ δὲ Σολομών Sors 
Ἑύριον τὸν θεὸν, καὶ περικλείσας τὸν θτσαυρὸν 
τοῦ λίθου ἐκείνου, ἐκέλευσα δὲ πάλιν τοὺς δαίµονας 
μαρμαροκοπεῖν εἷς τὰς οἰκοδομὰς τῶν ἔργων τοῦ 
θεοῦ, καὶ εὐξάμενος τῷ Κυρίφ ἐγὼ Σολομῶν iz 
ρώτησα τὸν κύνα, Ποίῳ ἀγγέλφῳ καταργῇᾷ σύ; Ὁ ὃὶ 
δαίµων ἔφη, Τῷ µεγάλῳ Βριέφ. Καὶ εὐλογήσας K5- 
piov τὸν θΘεὸν τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, ἐχέλευσα 
παρεῖναί µοι ἕτερον δαίμονα, xal ἦλθε πρὸ προσώ- 
που µου λέοντος σχῆμα βρυχόμενος. καὶ σταθεῖς 
ἀπεκρίθη µοι λέγων) Βασιλεῦ, τὸ μὲν σχΏμα τοῦτο 
9 ἔχω πνεῦμα εἰμὶ µηδέλως δυνάµενον νοηθῆναι. 
Ἐγὼ ἐν πᾶσιν ἀνθρώποις τοῖς dv νοσήµασι xata 


mon, interrogavi eum : Quod nomen tuum?Qui ait: Ὦ χε,µένοις ἐφορμῶμαι παρεισερχόµενον, καὶ ἄνεν- 


Leonifer, rath (multus?) genere. Dixi autem οἱ : 
Quomodo impotens fias tu cum legione tua, vel 
quis te angelus impotentem facit? Et dixit mihi: 
Si nomen dixero, non meipsum vincio solum, 
sed et subditam mihi legionem demoniorum. Dixi 
autem ei: Adjuro te per nomen DominiSabaoth, 
ut dicas quo nomine impotens fias tu cum pote- 
state tua. Et dixit mihi : Spiritus qui pro magnis 
viris multa passurus est ab hominibus, cujus no- 


δότερον ποιῶ τὸν ἄνθρωπον, ὡς μὴ δυνηθῆναι αὐτφ 
τὰν δίαιταν. Ἔχω δὲ καὶ ἑτέραν δόξαν ἐγὼ, βασιλεῦ 
δαίμονας ἐκθάλλω * ἔχω δὲ τοὺς ὑποτεταγμένους 
μοι λεγεῶνας: δεκτικὸν (9) (sic) εἰμὶ τοῖς τόποις 
ἅμα δὲ τοῖς πᾶσι δαίµοσι τοῖς τῶν ὑπ) ἐμὲ λεγεώνων. 
Ἐγὼ δὲ Σολομῶν, ἀκούσας ταῦτα, ἐπερώτησα αὐτόν. 
Τί σου τὸ ὄνομα" ὁ δὲ ἔφη Λεοντοφόρον’ ῥὰθ τῷ γένει" 
Εἶπον δὲ αὐτῷ: Πῶς χαταργῇ σὺ μετὰ τῆς λεγεῶνός 
σου, Tj ποῖον ἄγγελον (sic) τὸν καταργοῦντά σε. 


(9) E vet. Cod. hoc etiam apographum esse, testimonio est, quod (i) cum punctis diacritiois (i) 


scribit solet, ubique. 











1333 


TESTAMENTUM SALOMONIS. 


1334 


Ἔφη δὲ µοι ' 'Eàv εἴπωσι τὸ ὄνομα, οὐκ ἐμαυτὸν A men calculus 644, quod est Emmanuel, qui alli- 


δεσµεύω µόνον, ἀλλὰ καὶ τὸν ἐπ᾽ ἐμὲ λεγεῶνα τῶν 
δαιμόνπν. Ἔφην δὲ αὐτῷ * ᾿Εγὼ ὀρχίζω σε τὸ ὄνομα 
τοῦ Oto) Σαθχὼθ, τοῦ εἰπεῖν σε molp ὀνόματι κατ- 


αργΏ οὗ μετὰ τῆς δυνἀµεώς σου. Ἠϊπε δὲ µοι ' Τὸ 


gavit nos: qui et tunc venturus est per aquam 
deorsum precipitare nos, in tribus autem charac- 
teribus dejicere (nos) cum strepitu. 


πνεῦμα ὃ µεγάλοις ἀνθρώποις ἔχων (sic) πολλὰ πα- 


θεῖν ὑπὸ ἀνθρώπω», οὗ τὸ ὄνομα ψῆφος χμδ’, ὃ ἐστὶν ᾿Βμμανουὴλ, ὃς καὶ ἐδέσμευσεν ἁμᾶς, ὃς καὶ 


τότε ἑλευσόμενος κατὰ τοῦ ὕδατος, 
ηχούμενον. 

Κάγὼ Σολομῶν, ἀχούσας ταῦτα xal δοξᾶσας τὸν 
θεὸν, κατέχρινα αὐτοῦ τὸν λεγεῶνα ζυλοφορεῖν ἀπὸ 
δρυμοῦ, αὐτὸν δὲ τὸν λεοντόμορφον κατέκρινα χατα- 
πρἰζειν λεπτὰ τοῖς ὁδοῦσιν, εἷς ὑπόκαυσιν τῆς xa- 
µίνου τὴς ἀσθέστου εἷς τὸν ναὸν Κυρίου τοῦ θεοῦ, καὶ 
προσχυνήσας Κύριον τὸν θεὸν τοῦ Ἰσραὴλ, ἐκέλευσα 
παρεϊναί µοι ἕτερον δαίµρνα. Kal Ae πρὸ προσώπου 
δράχων τρικέφαλος «φοθερόχροος' καὶ ἐπερώτησα 
αὐτόν . Eb τίς eL; O δὲ µοι ἔφη * Πνεῦμα τριθόλαιόν 
εἰμὶ, ἐν τρισὶ πράξεσι χατεργαζόµενον. Ἐγὼ δὲ iv 
xotÀiq γυναικῶν τυφλῶ tx παιδία * xal ὥτα ἐπιδινῶ * 
καὶ mou) βωθά καὶ χωφά ' καὶ ἐμοὶ γὰρ πάλιν ἐν τῇ 
τρίτι µοι χεφαλῇ ὑπόδυνα (sic)* xai τύπτω τοὺς 
ἀνθρώπους χατὰ τὸ ἀκωδλς (10) (sic) τοῦ σώματος * 
καὶ ποιῶ καταπίπτειν καὶ ἀφρίζειν xai τρίζειν τοὺς 
ὁδόντας * ἔχω δὲ τρόπον iv ᾧ καταργοῦμαι * ὑποση- 
μειουμένης τῆς Ἱερουσαλὴμ, εἷς τὸν λεγόμενον 
τόπον Κεφάλαιον. Ἐχεῖ γὰρ πρώριστο ὁ "Αγγελος 
τῆς μεγάλης βρυλῆς' καὶ νῦν φανερῶς τ ἐπὶ ξύλου 
οἰκήσει ἐχεῖνός µε καταργεῖ ἐν ᾧ ὕποτέναγμαι * ἐν 
δὲ τῷ τόπῷ ἐν ᾧ καθέζῃ, βασιλεῦ Σολομῶν, στήχει 
Χίων ἐπὶ τοῦ dípoc* πορφυροδανόµενος ὁ δαίµων ὁ 
λεγόμενος Ἐφιπᾶς ἀπὸ τῆς ᾿Βρυθρᾶς θαλάσσης dva- 
γαγὼν ἀπὸ τῆς Eoo 'ApaGlac* ὅστις καὶ εἲς ἀσκὸν 


κρηνοθαπτίσε ἡμᾶς ' iv δὲ τοῖς τρισὶ χαρακτῆρσι κατάχουσαι περι 


Et ego Salomon hec audiens, etglorificans Deum 
condemnavi legionem ejus ut ligna comportaret a 
saltu ; ipsum autem Leoniformem,ut frusta secaret 
dentibus ad exustionem camini semper ardentisin 
templum Domini Dei; et postquam adoravi Domi- 
num Deum Israel, jussi ut adesset mihi alius de- 
mon. Et venit in conspectu meo draco tricepha- 
lus tremendi coloris, et interrogavi eum : Tu quis 
es ? Et ait mihi : Spiritus triplex sum, tribus acti- 


DB bus occupatus : ego enim in sinu mulierum ex- 


c:eco parvulos, et aures torqueo, et facio vagientes 
el surdos, nam in tertio capite meo rursus illa- 
buntur ; homines percutio in inferiori parte corpo- 
ris,et facio ut cadant, et spumas edant, et denti- 
bus fremant ; est mihi modus quo imbellis flo: pre- 
significata Jerusalem ,inlocoquidiciturCephaleum: 
ibi enim predestinatus est Angelus magni consilii, . 
et olim aperte super lignum manebit; ipse me 
jussum agere non sinit; el in loco ubi sedes, rex 
Salomon, stabit columna in s&ere, e mari Rubro 
educta 8 porphyrino demone qui dicitur Ephipas, 
qui ab inleriori Arabia in nave inclusus adducetur 
ante te. Et in capite templi quod coepisti edificare, 
rex Salomon, latet aurum multum,quod tu effossum 


κατακλεισθεῖς κοµισθήσεται ἔμπροσθέν cou * ἐν δὲ (tolle. Et ego Salomon, mittens puerum meum, in- 


τῇ ἀρχῃ τοῦ ναοῦ ὄνπερ ἤρξω κτίξειν, βασιλεῦ 
Σολομῶν, ἀπόχειται χρυσίο πολὺ, ὅπερ ὀρύξας 
ἆρον * Κἀγὼ Σολομῶν, ἀποστείλας τὸν παϊῖδά µου, 
εὗρον καθὼς εἶπὲ µοι τὸ δαιµόνιον *. καὶ σφραγίσας 
τῷ δακτυλιδιῳ ἴνεσα Κύριον τὸν θεόν * εἶπον οὖν 
αὐτῷ * Τί σὺ λέγεις; ὁ δαίµων ἔφη ' Κορυφὴ δρα- 
κόντων εἰμί * καὶ ἐκέλευσα αὐτὸν πλινθουργεῖν iv 
τῷ ναῷ * εἶχεν χεῖρας ἀνθρώπων * xal προσνυνήσας 
Κύριον τὸν Θεὸν τοῦ σραὴλ, ἐκέλευσα παρεῖναί 
μοι ἕτερον δαίμονα. Kal ἆλθεν πρὸ προσώπου µου 
πνεῦμα γυναικοειδὲς τὴν κορυφὴν κατέχουσα ἀπὸ 
παντὸς µέλους * καὶ τὰς λυσίτριχας ταῖς θριξί * καὶ 
ἔφην πρὸς αὐτήν * Λέγε µσι, σὺ τίς cb; Ἡ δὲ ἔφη 
Καὶ τίς σὺ el, ἤ τινα χρείαν ἔχεις ἀχοῦσαι τὰ xat 
ἐμοῦ ; Αλλ᾽ εἰ θέλεις μαθεῖν ' στήχω γὰρ δεδεµένη 
πρὸ προσώπου σου, πορεύθητι o9» ἐν τοῖς ταµείοις 


veni sicut dixit mihi demon ; et postquam eum 
annulo signavi, laudavi Dominum Deum. Dixi 
ergo ei: (De te)quid dicis (seu quis diceris)? 
Respondit demon : Caput sum draconum ; et im- 
peravi ut lateres componeret in templum ; habebat 
manus hominis. Et adorato Domino Deo Israel, 
jussi ut adesset mihi alius demon. Et venit in 
conspectu meo spiritus femina similis, cui tot 
capita quot membra, et crinibus soluta ; et dixi 
ad eam : Indica mihi qua sis. Que ait. Et tu quis 
eg? Vel quid opus habes audire que ad me atti- 
nent? At si vis discere, sto enim vincta in cons- 
pectu tuo, vade in cellas tuas regias, et post- 
quam manus ablueris, sede iterum ante tribunal 
iuum ; et tunc interrogabis me, et disces, rex» 
qua sim ego. 


σου τοῖς βασιλικοῖς, καὶ νιψάµενος τὰς χεῖρας, πάλιν καθήσας πρὸ τοῦ βήματός σου, τότε ἑρωτήσεις 


µε, καὶ µαθήσᾳ, βασιλεῦ, τίς εἰμι ἐγώ. 

Καὶ τοῦτο ποιήσας ἐγὼ .Σολομῶν, καθὼς συνέταξε 
pot, ἠνεσχόμην διᾶ τὴν ἑνοῦσαν pot σοφίαν, ἵνα 
δυνηθῶ ἀκοῦσαι τὰς πράξεις αὐτῆς, καὶ ἑλέγξαι 
αὐτᾶς, xal φατερῶσαι τοῖς ἀνθρώποις, καὶ καθήσας 
ἔφησᾳ πρὸς τὸν δαίμονα, Τίς εἶ ' Kal εἶπεν * Ἐγὼ 


(10) εἰκώδος — εἰχώδες, 


Et cum hec fecissim ego Salomon, sicut prece- 
perat mihi, contendebam per insitam mihi sapien- 
tiam, ut possem audire operationes ejus, et 
notas aperire hominibus; et sedens dixi ad ἀδ- 
monem : Que es tu? Et ait: Ego dicor apud 





1335 | APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 1336 


homines Obizouth, que nocte non dormio, sed A λέγομαι παρὰ ἀνθρώποις ᾿Οδιζοῦθ: fiti νοκτὸς οὗ 


perambulo omnem mundum, propter parientes 
feminas ; et per horam divinans consisto ; et si op- 
portune supervenerim, strangulo ; sin minus, abeo 
in alium locum ; una enim nocte inefficax discedere 
nequeo; spiritus enim pernioiosus sum, innume- 
ris gaudens nominibus et formis ; et modo hic, 
modo vero illic versor, et assigaatas regiones de- 
ambulo ; sed ut est nunc, signans me annulo Dei, 
nil fecisti ; non adsum tibi ; tu nieil mihi imperare 
poteris ; nullum enim mihi est opus, nisi puerorum 
&blatio, aurium surditas, oculorum lesio, faucium 
frenatio, mentium amissio, et corporum cruciatus. 
Hec audiens ego Salomon, admiratus sum spe- 
ciem ejus ; contemplabar omne corpus ejus tene- 
brosum ; facies autem ejus tota lucida, viridescens, 
et crines ejus bhispide, ut draconis; et omnia 
membra ejus invisibilia; et vox ejus manifesta 
pervenit ad me. Et ego sophismate circumveniens 
eam, dixi : Indica mihi, male spiritus, quis te an- 
gelus imponentem faciat ? Que ait : Angelus Dei 
vocatus Apharoph, quod interpretatur Raphael, 
8 quo nunc imbellis fio in omne tempus ; cujus 
nomen si quis hominum didicerit, et super partu- 
rientem feminam scripserit, tunc ingredi non po- 
tero ; cujus calculus est 640. Et ego Salomon hec 
audiens, laudavi Dominum, et jussi ut vincirentur 
crines ejus, et suspenderentur ante templum Dei, 
ut omnes filii Israel venientes et videntes glorifi- 
carent Dominum Deum Israel, qui dedit mihi fa- 
cultatem, et sapientiam, et potentiam a Deo per 
annulumistum. Etrursusjussiutadesset mihi alius 
demon. Et venit in conspectu meo draconiformis 
cireumvolutatus, faciem habens et pedes hominis, 
reliqua vero membra draconis, et alas in dorso; et 
ecceego stupefactus dixi:Quis es, odamon;etquis di- 
caris,et unde venias indica mihi. Et respondens spi- 
ritus dixit : Primum astiti tibi, rex Salomon, spi- 
ritus deificatus inter homines, nunc autem fractus 
viribus per datum tibi annulum Dei et sapientiam ; 
et nunc ego sum qui dicor alatus draco,non commi- 
stus multis mulieribus,sed paucis et formosis,qua 
sideris hujus nomen habent ; et abeo ad eas quasi 
spiritus penniger alliciens per divitias, et illa 
quidem super quam irrui, fructus qui natus est ex 
ea, Cupido flt ; cum autem a viris portari nequeat, 


καθεύδω, ἀλλὰ περιέρχοµαι πάντα τὸν xÓcpuov ἐπὶ 
ταῖς τικτούσαις γυναιξί' xai τὴν piv ὥραν στοχα- 
ζομένη σταµατίζω (ἴσταμαι ante Ἡ. verbum ad 
marg.): καὶ ἐὰν ἐπιτύχω, ἔπνιξα. El δὲ pt, 
ἀναχωρῶ εἰς ἕτερον τόπον * µίαν γὰρ νύχτα ἀποχω- 
ρῆσαι ἄπραχτος οὐ δύναµαι * πνεῦμα Ὑὰρ χαλιπόν 
εἰμι, μυριώνυµον καὶ πολύμορφον * xal νῦν μὲν ὧδε 
καὶ νῦν ἐκεῖ πνεῦμα (sic) νῦν ἔκεῖ 2] εἶναι * xal εἷς 
τὰ δατικὰ (sic) µέρη περιέρχοµαι * ᾽Αλλ’ ὡς ἐστὶ νῦν (T) 
περισφραγίσας µε τῷ δακτυλιδίῳ τοῦ θιοῦ οὐχ 
ἑποίησας ' οὗ παρἐστηχά cov: ἐγὼ (sic) οὐ δὲν µε 
δατάξαι δυνήστ * οὐδὲν µου γάρ ἐστιν ἔργον, εἰ μὴ 
βρεφῶν ἀναίρεσις, xal ὥτων χωφότης, χαὶ ὀφθαλ- 
μῶν ἀδιχία, καὶ στοµάτων Χχαλινόδευµχᾳ, καὶ φρι- 
νῶν ἀπώλεια, xal σωμάτων ἄλγησις, Ταῦτα ἀκού- 
σας ἐγὼ Σολομῶν, ἐθαύμασα τὸ εἶδος αὐτοῦ, ἐθεώ- 
poo» ἅπαν τὸ σῶμα αὐτῆς σκοτία * ἡ δὲ ὄψις αὐτῆς 
ὅλη λαμπρὰ διάχλωρος, xal ai τρίχες αὐτῆς ἡ γριω- 
µέναι ὡς δράκοντος * χαὶ τὰ αὖμπαντα µέλη αὐτῆς, 
ἁόρατα, Καὶ ἡ φωνὴ αὐτῆς χατάδηλος ἄρχετο 
πρὸς μὲ. Κἀάγὼ κατασοφισάµενος εἴπον, Αέγε uot, 
πνεῦμα ποντρὸν, ποίῳ ἀγγέλῳ καταργῇ σύ: Ἡ δί 
pot ἔφη ' Tip ἀγγέλῳ τοῦ Oto) τῷ καλουμένφ 
Αφαρὼφ, ὃ ἑρμηνεύεται Ῥαφαὴλ, ᾧ xal vov κατ- 
αργοῦμαι εἲς τὸν ἅπαν χρόνον. OS τὸ ὄνομα ἐὰν 
τις τῶν ἀνθρώπων ἐπίσταται καὶ ἐπὶ γεννώσῃ (ει) 
γυναικὶ γράΦη, τότε οὐ δυνήσοµαι εἰσελθεῖν, οὗ ὁ 
ψΨῆφος χμ’. Κἀάγὼ Σολομῶν, ἀκούσας ταῦτα χαὶ 
δοξάσας τὸν Kópiov, προσέταξα δισμευβῆναι αὐτῆς 
τὰς τρίχας, xai λρεμασθῆναι ἔμπροσθεν τοῦ ναοῦ 
τοῦ Θεοῦ ' ἵνα πάντες οἱ υἱοὶ Ἰσραὴλ διερχόµενο! 
καὶ βλέποντες δοξάζουσι Κύριον τὸν θεὸν Ἱσραὶλ, 
τὸν δόντα pot τὴν ἐξουσίαν ταύτην καὶ σοφίαν καὶ 
δύναμιν παρὰ θεοῦ διὰ τῆς σφραγῖδος ταύτης ^ καὶ 
πάλιν ἐχέλευσα παρεῖναί µοι ἕτερον δαίμονα. Kai 
ζλθε πρὸ πρὄσωπου ὁρακοντοειδὴς ἀνακυλινούμί- 
voc, τὸ δὲ προσώπον καὶ τοὺς πόδας ἔχων ἀνθρώπου, 
τὰ δὲ µέλη αὐτοῦ πάντα ἀπὸ τῶν ποδῶν δράχον- 
τος, καὶ πτερὰ (πτερὸν) κατὰ νότου * καὶ ἰδοὺ αὐτὸς 
ἔχθαμθος γενόμενος εἶπον ' Τίς εἶ ὁ δαίµων ; xai τίς 
λέγει (λέγῃ); καὶ πόθεν ἐλήλυθας, εἶπὲ pow Καὶ 
ἀποκριθεὶς (sic) τὸ πνεῦμα λέγει * Τὸ μὲν πρῶτον 
παρέστηκά σοι, βασιλεῦ Σολομῶν, πνεῦμά τε θεοποι- 
ούμενον ἐν ἀνθρώπνις ' νῦν δὲ κατηργημένον διὰ 
τῆς τοῦ θεοῦ δεδομένης σοι σφραγῖδος καὶ σοφίας. 


procax factus est, sicut et mulier. Hec est operatio D koi vov ἐγώ εἶμι ὁ λεγόμενος πτεροδράχων, ov 


mea : pone igitur ut ego solus coercitus fuerim, 
reliqua vero daemonia molestiam a te patientia, 
tumultuentur, veritatem omncm dicant : ipsane 
facient ut per ignem perdatur electum nemus li- 
gnorum quod colligendum est ad ediflcationem 
templi? El hec ut dixit demon, vidi spiritum ex 
ore ejus egredientem, qui incendit nemus Libani, 
et combussit omnia ligna qua componebam in 
templum Dei. 


συγγινόµενος πολλαῖς γοναιξῖν, ὀλίγαις δὲ καὶ εὔ- 
µόρφοις * αἴτινες τοῦ ξυλι (sic) τούτου τοῦ ἄστρου 
ὄνομα κατέχουσι * καὶ ἀπίρχομαι πρὸς αὐτὰς 
ὡσεὶ πνεῦμα πτεροειδὲς συγγινόµενον διὰ πλοῦ- 
τον, καὶ ἡ piv ἐθάσταζεν ᾗ ἐφόρμησα, καὶ τὸ 
γεννηθὲν ἐζ αὐτῆς Ἔρως γίνεται" ὑπὸ ἀνδρῶν δὲ μὴ 
δυνὰθὸν βασταχθῆναι, ἑψόφησεν dpa, καὶ à vov 
ἐλείνη: αὕτη µου d πρᾶξις ἐστί. θέσον οὖν µοι µό- 
vov ἀρκεσθῆναι, τὰ δὲ λοιπὰ τῶν δαιµονίων ἑνοχλοῦ- 
piva* ὑπὸ σοῦ καταταρασσόµενα (sic) πᾶσαν μὲν 


ἁλήθειαν εἴπωσι, τὰ δὲ διὰ πυρὸς ποιήσουσιν ἀναλωθῆναι τὴν µέλουσαν ὕλην τῶν ξύλων ὑπὸ τοῦ συν 
ἀγεσθαι εἰς οἰκοδομὴν idv τῷ ναῷ. Kal ὡς ταῦτα ἐλάλησεν ὁ δαίµων, ἴδον τὸ πυεῦμα ἀπὸ τοῦ στό- 








1331 


TESTAMENTUM $8ALOMONIS.. 


1338 


µατος αὐτοῦ ἐξελθὼν, ἐνέπρησε τὸν δρυμῶνα τοῦ Λιθάνου, καὶ ἐνεπύρισε πάντα τὰ ξύλα, ἅπερ εἷς τὸν vabv τοῦ. 


θεοῦ ἐθέμην. 


Καὶ εἶδον ἐγὼ Σολομῶν ὃ πεποίηχε τὸ πνεῦμα, À — Et vidi ego Salomon que fecit spiritus, et ad- 


καὶ ἐθαχύμασα καὶ δοξάσας τὸν θεὸν ἠρώτησα τὸν 
δαίµονα τὸν δρακοντοειδῆ λέγων, Bini µοι, ποίψ 
ἀγγέλῳ καταργῃ 05; Ὁ δὲ pot ἔφη. Tip μεγάλφ 
ἀγγέλῳ τῷ ἐν τῷ δευτέρῳ οὐρανῷ καθεζοµένῳ, τῷ 
καλουμένῳ ἑθραϊστὶ Βαζαζάθ. Κἀγὼ Σολομῶν, ἀκού- 
σας ταῦτα χαὶ ἐπικαλεσάμενος τὸν ἄγγελον αὐτοῦ, 
κατέχρινα µάρµαρα πρίζειν el; οἴκοδομὴν τοῦ ναοῦ 
τοῦ θεοῦ , xal εὐλογήσας τὸν θεὸν ἐχέλευσα παρ- 
εἶναί µοι ἕτερον δαίμονα. Καὶ ἦλθε πρὸ προσώπου 
µου ἕτερον πνεῦμα, ὡς γυνὴ μὲν τὸ εἶδος ἔχουσα" 
ei; δὲ τοὺς ὤμους ἑτέρας δύο κεφαλὰς σὺν spot 
Καὶ ἠρώτητα aüc/v: Λέγε pot σὺ τίς sl; ἔφη δὲ 
μοι. "Evo stipe Ἐνήψιγος, ἥτις καὶ μυριώνυμµος χα: 
λοῦμαι' καὶ εἶπον αὐτῷ' Ἐν ποίῳ dry καταργῇ 
qo, Ἡ δέ µοι ἔφη, Τί ζητεῖς, τί χρήζεις, ἐγὼ μὲν 
μεταθάλλοµαι ὡς θεὰ λεγομένη, xal µεταθάλλομαι 
πάλιν, καὶ γίνομαι ἕτερον εἶδος ἔχουσα * xal μὴ 
θελήσῃς κατὰ τοῦτο γνῶναι πάντα τὰ κατ ἐμέ 
ἀλλ᾽ ἐπειδὴ πάρει µοι, εἰς τοῦτο ἄχουσον, ἐγὼ πα- 
ῥακαθεζοµαι τῇ σελήνη, xai διὰ τοῦτο τρεῖς μορφὰς 
κατέχω' ὅτε μὲν µαγευοµένη ὑπὸ τῶν σοφῶν, vivo- 
μαι ὡς Koóvoc ὅτε δὲ πάλιν περὶ τῶν καταγόντων 
με, χατέρχοµαι xai φαίνοµαι ἄλλη µορφή τὸ piv 
τοῦ στοιχείου µέτρον, ἀνίττητον xal ἀόριστον, xal 
ἀκατάργητὸν ἐστιν ᾿Εγὼ «oov sl; τὰς τρεῖς μορ- 
φὰς µεταθαλλομένη, κατίρχοµαι, καὶ qivopat 
τοιαύτη ὤνπερ βλέπεις, καταργοῦμαι δὲ ὑπὸ ἁγγέ- 
Àoo Ῥαθαναήλ, τοῦ καθεζοµένου sl; τρίτον obpa- 
νὸν — διὰ τοῦτο οὖν σοι λέγω" Οὐ δύναταί µε χω- 


ῥίσαι ὁ ναὸς οὗτος κἀγὼ οὖν Σολομῶν εὐξάμενος C 


τῷ θιῷ µου, xal ἐπικαλεσάμενος τὸν ἄγγελον 9v 
εἶπέ µοι 'Ῥαθαναὴλ, ἐποίησα τὴν σφραγίδα, καὶ 
κατεσφράγισα αὐτὴ, ἀλύσει τριττῇ, καὶ κάτω δεσ- 
μὸν τῆς ἁλύσεως' ἐποίησα τὴν σφραγῖδα τοῦ θεοῦ 
καὶ προεφήτευσέ pot τὸ πνεῦμα λέγον. Ταῦτα μὲν 
σὺ, βασιλεῦ Σολομῶν, ποιεῖς ἡμῖν, μετὰ δὲ χρόνον 
τινὰ, ῥαγήσεταί σοι ἡ βασιλεία σου xal πάλιν dv 
καιρῷ διαφραγήσεται ὁ ναὸς οὗτος xal συνλουθήσε- 
ται (7) πᾶσα Ἱερουσαλὴμ , ἀπὸ βασιλέως Περσῶν 
καὶ Μήδων xal Χαλδαίων' xal τὰ σκεύη τούτου τοῦ 
ναοῦ, ὃν σὺ ποιεῖς, δουλώσουσι θεοῖς, μεθ’ ὦν ἂν 
καὶ πάντα τὰ ἀγγεῖα ἐν οἷς ἡμᾶς κατρχλύεις χλα- 
σθήσονται ὑπὸ Ἠχειρῶν ἀνθρώπων , xal τότε ἡμεῖς 
ἐξελευσόμεθα ἐν πολλῃ δυνάµει ἕνθεν xal ἔνθεν , 
xal sl; τὸν Χόσμον κατασπαρησόµεθα. καὶ 
σοµεν πᾶσαν τὴν οἰχουμένην μέχρι πολλοῦ κχαιροῦ, 
ἕως τοῦ Θεοῦ ὁ Υἱὸς τανυσθῇ ἐπὶ ξύλου. xal οὐὖκ- 


miratus sum, et laudans Deum interrogavi demo- 
nem draconiformem dicens : Dic mihi & quo an- 
gelo impotens efficiaris tu. Et ait : A magno an- 
gelo qui sedet in secundo colo, qui vocatur He- 
braice Bazazath. Et ego Salomon hec audiens, ad- 
vocavi angelum ejus, et condemnavi ut marmora 
Secaret in edificationem templi Dei : οἱ benedi- 
cens Deum jussi ut astaret mihi alius demon. Et 
venit in conspectu meo alius spiritus quasi femi- 
ne faciem habens in humeris autem alia duo ca- 
pita cum maribus : et interrogavi eam : Dic mihi 
quis sis. Et ait : Ego sum Enepsigos, que et mul- 
tis nominibus vocor. Et dixi ei : Quis te angelus 
viribus frangat ? Qus ait : Quid queris, quid cu- 


B pis ? Ego mutor, ut dea vocata ; et mutor iterum, 


et aliam speciem habeo; et ne velis ex istis scire 

omnia que sunt de me; sed quoniam ades mihi, 
propter hoo audi : Ego assideo lune, et ideo tres 
formas habeo : quandoque quidem magicis arli- 
bus subjecta a sapientibus, fio quasi Tempus; 
quandoque autem circum deducentes me ambulo, 
et videor altera forma, elementi mensura inscibi- 
lis, indeterminata, indomabilis; ego igitur in tres 
formas immutata, vado et talis fio qualem vides ; 
viribus frangor ab angelo Rathunael qui sedet in 
tertio ccelo ; propter hoc jgitur dico tibi, non po- 
test me capere templum istud. Ego igitur Salo- 
mon preces fundens Deo, advocavi angelum quem 
dixit mihi Rathanael, feci annulum signavi eam 
catena triplici, et infra, vinculum catene, feci si- 
gnum Dei ; et prophetavit mihi spiritus dicens : 
Hec tu, rex Salomon, facis nobis; sed post tem- 
pus quoddam frangetur regnum tuum, et rursus 
in tempore evertetur templum istud,et subvertetur 
omnis Jerusalem a rege Persarum, Medorum et 
Chaldeorum; et omnia vasa templi hujus quod tu 
facis, servient diis; simulque omnia vascula in qui- 
bus nosincludis confringentur manibus hominum; 
et tunc exibimus in magna potestate, hino et hinc, 
et in orbem dispergemur; et lustrabimus omnem 
terram multo tempore, donec Dei Filius extendatur 
inligno; nos enim erit talis rex similis illi, qui 
omnes nos domat, cujus mater homini non 
commiscebitur; et quis accipiat talem potestatem 
in spiritum, nisi hic quem princeps diabolus ten- 


πλανή- D) tare quaret,et non prevalebit adversus eum, cujus 


nominis calculus 644, qui est Emmanuel? Propter 
hoc,rex Salomon,tempus tuum malum, et anni tui 





έτι γὰρ γίνεται τοιοῦτος βασιλεὺς ὅμοιος αὐτῷ, ὁ — pauci et mali, servo tuo tradetur regnum tuum 
πάντας ἡμᾶς καταργῶν, οὗ ἡ µήτηρ ἀνδρὶ οὐ µιγήσεται͵ xal τίς λάθῃ τοιαύτην ἑξουσίαν κατὰ πνευμάτων, sl μὴ 
ἐκεῖνος, ὃν ὁ πρῶτος διάθολος πειρᾶσαι ζητήσει xal οὐχ ἰσχύσει πρὸς αὐτόν' οὗ ἡ ψῆφος τοῦ ὀνόματος χµδ’, ὃ 
ἐστιν Ἐμμανουήλ. Διὰ τοῦτο, βασιλεῦ Σολομῶν, ὁ χαιρός σου πονηβὸς, καὶ τὰ ἔτη σου μικρὰ xal πονηρά: καὶ 
τῷ δούλῳ σου δοθήσετα, ἡ βασιλεία σου. 

Κάγὼ Σολομῶν, ἀχούσας ταῦτα, ἑδόξασα τὸν Θεὸν 
καὶ θαυμάσας τῶν δαιµόνων τὰς ἀπολογίας ἕως τῶν 
ἀποθάσεων, ἡἠπίστουν αὐτοῖς' καὶ οὐκ ἐπίστευον τοῖς 
λεγομένοις ὑπ αὐτῶν, ὅτε δὲ ἐγένοντο, τότε συν. 


Ego Salomon, heo audiens, laudavi Dominum, et 
&dmiiratus demoniorum defensionea, usque ad exi- 
tum non credebam eis, neo confidebam iig que 
dicebantur ab illis; cum autem evenerunt, tunc 





1339 . 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1340 


intellexi, etin morte mea scripsi testamentum hoo À ῆκα, xal iv τῷ θανάτῳ µου ἔγραφα τὴν διαθηχήν 


pro filiis Ierael,et dedi eis, ut sciant potestates ἆσλ- 
monum, οἳ formas eorum, et nomina angelo- 
rum a quibus domantur daemones; et laudans 
Dominum Deum Ierael, jussi ut vinciretur demon 
vinculis insolubilibus. Et benediciens Deum, jussi 
ut adesset mihi alius spiritus.Et venit in conspectu 
meo alius demon habens speciem posterius equi, 
anterius autem piscis, et vox erat ei magna, et di- 
xit mibi : Rex Salomon, ego spiritus marinus sum 
perniciosus, et delector in auro et argento ; ego 
enim talis sum spiritus exsurgens, et vadens super 
.&arva equorei maris, et expedio navigantes in ea 
viros; excito enim meipsum in fluctus et trans- 
mutor ; insilio et ingrediorin navibus; et hoc est 
opus meum colligendi divitias et homines; accipio 
enim, et excilo, et projicio homines e mari ; sic de- 
sidero corpora, sed projicio ea extra mare usque 
nunc. Quoniam Beelzebul imperans aeriis spiriti- 
bus et inferis, et terrenorum dominus et regnat 
in omnes uniuscujusque noslrum actiones; pro- 
pter hoc exivi a pelago ut consilium accipiam ab eo; 
habeo autem aliam gloriam et operationem ; trans- 
mutor in &estus, et exeo e mari, et ostendo me ho- 
minibus, ut terre incole vocent me Canis templum, 
quia immutor in hominem : verum est nomen 
meum; nauseam immitto per ascensum meum in 
homines; veni igitur in consilium principis Beel- 
zebul, et alligavit me, et tradidit me in manus 
tuas, et ego adsum coram te per sigillum istud, et 
tu me interrogas ; ecce nunc duo et tres dies, de- 
sinit ventus loqui, eo quod non habeat me aqua. 
Et dixi ego ei : A quo angelo impotentia plecteris 
tu? Et ait : Per Jameth. Et ego laudans Deum, 
jussi ut injicerent demonem in phialam, et unde 
maris mensuras decem mensuratas bis, et sepivi 
sursum marmore, bitumine et pisce in os angeli,et 
cum signassem annulo, jussi ut poneretur in tem- 
plo Dei ; et mandavi ut adesset mihi alius spiritus. 
Et venit in conspectu meo in servitutem redactus 
alius spritus, hominis habens faciem tenebrosam, 
oculos lucentes, et in manu ferens gladium ; et in- 
terrogavi eum : Tu quis est? Qui ait : Ego sum 
spiritus potens hominis gigantis in cede defuncti, 
tempore gigantium.Dixi ei : Indica mihi quid agas 
in terra, et quo sedem habeas. Qui ait : Sedes mea 


ταύτην πρὸς τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ, xai ἴδωχα αὐτοῖς, 
ὥστε εἶδέναι τὰς δυνάµεις τῶν δαιμόνων καὶ τὰς 
μορφάς αὐτῶν, xai τὰ ὀνόματα αὐτῶν τῶν ἀγγέλων 
ἐν oi; καταργοῦνται οἱ δαίμονες" καὶ δοξάσας Κύ- 
ριον τὸν θΘεὸν Ἰσραὴλ, ἐχκέλευσα περιδεθῆναι τὸ 
πνεῦμα δεσμοῖς ἁλύτοις. Kal εὔλόγησας τὸν θεὸν, 
ἐχέλευσα παρεῖναι ἕτερον πνεῦμα. xal ἦλθε πρὸ 
προσώπου µου ἕτερον δαιµόνιον ἔχον τὴν μορςὶν 
ἔμπροσθεν ἵππου, ὄπιαθεν δὲ ἰχθύος, καὶ φωνἡ Tv 
αὐτῷ µεγάλη, καὶ ἔλεγε πρός ue Βασιλεῦ Σολομῶν, 
ἐγὼ πνεῦμα θαλάσσιον εἰμὶ χαλεπὸν, xai ἀποδέχο- 
μαι ἐν χρυσῷ καὶ ἀργύρῳ' ἐγὼ τοιοῦτον εἰμὶ πνεῦ- 
px διεγειρόµενον καὶ ἐρχόμενον ἐπὶ τὰ ἀπλώματα 
τοῦ ὕδατος τῆς θαλάσσης , καὶ ἐκποδίζω τοὺς ἐν 
αὐττ πλέοντας ἀνθρώπους * διεγύρω γὰρ ἐμαυτὸν 
εἰς χκὔμα xai μεταμοροοῦμαι, ἐπιρίπτω xal ἔπεισ- 
ἐρχομαι τοῖς πλοίοις. Καὶ αὕτη µου ἐστὶν ἡ ἐργασία 
τοῦ ὑποδέχεσθαι τὰ χρήματα xal τοὺς ἀνθρώπους' 
λαμθάνω γὰρ xai διεγείροµαι, καὶ διαῤῥίπτω τοὺς 
ἀνθρώπους ἀπὸ τῆς θαλάσσης * οὕτως εἰμὶ ἐπιθ»- 
piv σωμάτων, ἀλλ᾽ ἐκρίπτω αὐτὰ ἔξω τῆς θαλασ- 
σης ἕως τοῦ δεῦρο. ᾿Ἐπειδὴ ὃδ Βεελζεθοὺλ ἄρχων 
τῶν ἀερίων πνευμάτων xal χαταχθονίων, καὶ ἔπι- 
γείων δεσπότα, xal συµθασιλεύει εἰς τὰς ἑνὸς ἐχά- 
στου ἡμῶν πράξεις' διὰ τοῦτο κἀγὼ ἀνέθην ἀπὸ 
τῆς θαλάσσης" σκέψιν τινὰ λαθεῖν παρ’ αὐτῷ' ἔχω 
δὲ xal ἑτέραν δόξαν καὶ πρᾶξιν μεταμορφοῦμαι 
εἰς χαύµατα, aal ἀνέρχομαι ἀπὸ τῆς θαλάσσης, xai 
δειχνύω ἐμαυτὸν τοῖς ἀνθρώποις, ὡς ol ἐπίγειοι 
καλοῦσί µε, χυνόπαστον (5107), ὅτι μεταμορφοῦμαι 
εἰς ἄνθρωπον' ἐστι pot τὸ ὄνομα ἀληθές' ναυτίαν 
δὲ ἀποστέλλω τινὰ διὰ τῆς dvóbou µου εἰς τοὺς 
ἀνθρώπους' ἦλθον οὖν tlc τὴν συμθουλἠν τοῦ ἄρχον- 
τος Βεελζεθούλ * καὶ ἑδέσμωσέ µε xal παρδωχὲ 
µε εἰς τὰς Ὑεῖράς σου χἀγὼ παρέστιν (sic) ἑνώ- 
TiÓv σου διὰ τῆς σφραγῖδος ταύτης xal σὺ νῦν βα- 
σανίζεις µε" ἰδοὺ νῦν δύο καὶ τριῶν ἡμερῶν bàu- 
πει τὸ πνεῦμα τὸ λαλοῦν διὰ τὸ μὴ ἔχειν µε ὕδωρ. 
Κάγὼ εἶπον αὐτῷ' Λέγε µοι ποίῳ ἀγγέλῳ χαταργῇ 
σύ: ὁ δὲ ἔφη' Διὰ τοῦ Ἰάμεθ. Κάγὼ δοξάσας τὸν 
θεὸν, ἐχέλευσα εἷς φιάλην βληθῆναι τὸ πνεῦμα, χαὶ 
ὕλατος θαλασσίου δοχὰς δέχα ἀναμετρητῶν f, xai 
περιέφραξα ἑπάνω µμαρµάρων xai ἀσφάλτων xal 
πίσσης εἷς τὸ στόµα τοῦ ἀγγέλου, καὶ σφραγίσας 
τῷ δακτυλιδίῳ ἐκέλευσα ἀποτεθῆναι εἰς τὸν vaiv 


in uberibus locis ; operatio autem mea haec : &e- D τοῦ θεοῦ. καὶ ἐχέλευσα παρεῖναί pot ἕτερον πνεῦμᾖ. 


deo juxta ingredientes homines in monumenta, 
et in tenebris transformor in vita funoctos, et si 
apprehendero aliquem, mox ense transfigo; si au- 
tem non potuero apprehendere, facio ut insaniat, 
et carnes suas comedat, et vestes lacere a maxillis 
ejus defluant. Dixi ei : Time Deum coeli et terre, 
et indica mihi quis te angelus imbellem faciat. 
Qui ait : Me dejicit Salvator qui futurus est homo, 
cujus signum in frontesi quis scripserit, vincet 
me, et territus in fugam vertar citius; et hoo si- 
gnum si quis scripserit, terrebor. Et heo audiens 
ego Salomon, et laudans Deum conolusi demonem 


Kal 70s πρὸ προσώπου µου καταλισμένον ἕτερον 
πνεύμα ἀνθρώπου μορφὴν ἔχον σκοτεινὸν, τοὺς ὁφ- 
θαλμοὺς ἔχον λάμποντας, καὶ ἐν τῇ χειρὶ φέρον σπά- 
θην, καὶ ἑπερώτησα αὐτὸ, Zo τίς e; Ὁ δὲ ἔφη: Ἐγώ εἶμι 
ὀχικὸν πνεῦμα, ἀνθρώπου γίγαντος ἐν σφαγῃ τετελευ- 
τηχότος ἐν τῷ καιρῷ τῶν Ὑιγάντων. Εἴπον αὐτῷ, 
Λέγε µοι τί διαπράττεις ἐπὶ τῆς γῆς: καὶ ποῦ ἔχεις 
οἰχητήριον. Τὸ δὲ ἔφη Ἡ μὲν κατοικία µου iv 
τοῖς χατακάρποις τόποις' dj δὲ ἐργασία µου αὗτη, 
παρακαθίζω ἐμαυτὸν τοῖς παρερχομµῖνοις ἀνθρώποις 
ἐν τοῖς µνηµείοις xal iv ἁωρίᾳ παραμορφῶ ἐμαν- 
τὸν τοῖς τελευτῶσι , καὶ εἰ λήψομαι τινὰ εὐθέως 


1341 TESTAMENTUM SALOMONIS. 1343 


ἀνερῶ αὐτὸν Eigsu $ δὲ (εἰ δὲ) οὐ δυνηθῶ ἀναιρῆ- Α sicut et ceeteros spiritus. Et jussi astare mihi aliud 
σαι, ποιῶ αὐτὸν δαιµονίζεσθαι ' καὶ τὰς σάρχας aó- — daemonium : et venerunt in conspectu meo trigin- 
τοῦ (αὐτοῦ) χατεσθίειν καὶ τοὺς στέλους (sic) ἀπὸ —tasexspiritus, quorum capita ut canes informes, et 
τῶν Ὑενείων καταῤἑεἵν, "Eonv δὲ αὐτῷ: Φοθήθητι — in ipsis erant hominiformes, asinorum habentes 
οὖν τὸν O:àv τοῦ οὐρανοῦ xai τῆς γῆς, καὶ elr6 — faciem, boum οἱ volatilium. 

pot ποίῳ ἀγγέλῳ καταργῇ σύ' τὸ δὶ ἔφη. Ἐμὶ xatapyet ὁ µέλλων Σωτὶρ γενέσθαι ἄνθρωπος, οὐ τὸ στοιχεῖον 
ἐν τῷ µετώπῳ εἴτις ἐπιγράψει, ἑττήσει µε, καὶ φοθηθεὶς ἀποστραφήσομαι ταχέως) καὶ τοῦτο δὲ τὸ σημεῖον 
ἐάν τις ἐπιγράψῃ, φοθηθήσοµαι. Καὶ τοῦτο ἀχούσας ἐγὼ Σολομῶν, xal δοξάσας Κύριον τὸν θεὸν, ἀπέκλεισα τὸ 
δαιµόνιον ὥσπερ xal τἆλλα πνεύματα. Καὶ ἐκέλευσα παρεῖϊναί µοι ἕτερον δχίµονα * καὶ ἦλθον πρὸ προσώπου µου 
τριάκοντα ἓξ πνεύματα, αἱ κορυφαὶ αὐτῶν ὡς κύνες ἄμορφοι, ἐν αὐτοῖς δὲ ζσαν ἀνθρωπόμορφοι' ὀνοπρόσωποι, 
Βρυοπρόσωποι, καὶ πτηνοπρόσωποι. 


Κάαγὼ Σολομῶν ἀχούσας καὶ ἰδὼν αὐτὰ ἐθχόμασα, Et ego Salomon, audiens οἱ videns eos, obstnpui, 
καὶ ἐπερώτησα αὐτὰ Aiyov: ὑμεῖς τίνες ἑστὲ; οἱ δὲ et interrogavi eos dicena : Quinam estis? Qui una- 
ὁμοθυμαδὸν μιᾷ φωνῇ ἔφασαν * 'Husi; ἐσμὶν τὰ —nimiter una voce dixerunt : Nos sumus triginta sex 
τριάκοντα ἓξ στοιχεῖα, ol κοσµοκράτορες τοῦ cxó- elementa rectoris tenebrarum harum ; sed non po- 
τους τούτου, ἀλλ᾽ οὗ δυνήσῃ, βασιλεῦ Σολομῶν, ἡμᾶς teris, rex Salomon, nobis nocere, neo concludere, 
ἀδικῆσαι, οὐδὲ κατακλεῖσαι, οὐδὲ κελεῦσαι ἡμῖν, D nec imperare nobis : sed quoniam Dominus Deus 
ἀλλ᾽ ἐπειδὴ Κύριος ὁ θεὸς EXwxb σοι τὴν ἐξουσίαν dedit tibi potestatem omnis spiritus aerii, terre- 
ἐπὶ παντὸς πνεύματος, deplou τε xai ἐπιγείου καὶ * stris et subterranei, propter hoc et nos stumus 
χαταχθονίου, διὰ τοῦτο καὶ ἡμεῖς παριστάµεθα — ante te, ut reliqui spiritus, procul ab Ariete, Tauro, 
ἐνώπιόν σου ὡς τὰ λοιπὰ πνεύματα" ἀπὸ Κριοῦ xal — Gemellis, crinito Leone, Virgine, Trutina, Scor- 
Ταύρου, Διδύμου τε καὶ καρήγγου (καρήννου) (sic)  pione. Sagittario, Capricorno, Aquario et Pisce. 
Λέοντος, xal Παρθένου, Ζυγοῦ τε καὶ Σκορπίου, To- Tum ego Salomon, invocato nomine Domini Sa- 
ξότου, ᾿Αἰγοχέρωτος, Ὑδροχόου, xai 'Iyüjoc. Τότε  baoth, interrogavi eos sigillatim, quenam eorum 
ἐγὼ Σολομῶν ἐπικαλεσάμενος τὸ ὄνομα Κυρίου indoles esset ; et jussi ego ut unusquisque in me- 
Σαθαφθ, ἐπηρώτησα αὐτὰ καθ ἕνα ὁποῖος τρόπος dio veniens, suam diceret operationem. Tunc ve- 
αὐτῶν τυγχάνει * καὶ ἐκέλευσα αὐτὸς tva ἕκαστον niens primus ait : Ego sum primus minister cycli 
εἰς τὸ μέσον ἑλθόντα εἰπεῖν τὴν ἑαωτοῦ πρᾶξιν. — zodiaci qui vocor Aries, et mecum duo iati. Inter- 
Τοτε προσελθὼν ὁ πρῶτος εἶπεν Ἐγώ εἰμί ὁ πρῶ- — rogaviigitur eos : Quinam vocamini? Unus ait ς 
τος (διάκονος Ὦ) δεκανὸς τοῦ ζωδιακοῦ κύκλου, ὃς Ego, domine, Ruax vocor; capita hominum facio 
χαλοῦμαι Κριὸς, καὶ μετ loo οἱ δύο οὗτο: ' ἔπη- — ut ab opere cessont, et tempora denudo ; si solum 
βώτησα οὖν aütoüc* Τίνες καλεῖσθε; Ὁ μὲν α΄ ἔφη, (1 audiam : Michael, ejice Ruax, citius discedo. Al- 
Ἐγὼ, Κύριε, Ῥύαξ καλοῦμαι, χεφαλὰς ἀνθρώπων — ter ait: Ego Barsaphael vocor ; qui ut aliquantulum 
ποιῶ ἀργεῖν, καὶ κροτάφους σκυλεύω, ὡς µόνον  doleant sub tempore meo jacentes efficio ; si solum 
ἀκοῦσαι, Moy xi: ἔκλυσον 'Póaf εὖθὺς ἀναχωρῶ. Ὁ —eudiam : Gabriel, increpa Darsaphael, atatim re- 
δὲ β΄ ἔφη' Ἐγὼ Βαρσαφαὴλ καλοῦμαι, ἡ µικράνοεςς — vertor. Tertius ait : Ego Aratosael nominor ; ocu- 
ποιῶ ἀλγεῖν τοὺς ἐν τῇ ὥρᾳ µου xtpivooc* ἐὰν los ledo, et magno afício detrimento; si solum 
µόνον ἀχρύσω, Γαθριὴλ, ἔγκλησον Βαρσαφαὴλ, εὐθὺς — audiam : Uriel, increpa Aratosael, statim recedo. 
&vaywpü. Ὁ τρῖτος ἔφη ᾿Εγὼ ᾿Αρατοσαήλ καλοῦ- — Quintus ait : Ego Joudal vocor; aurium obstru- 
μαι, ὀφθαλμοὺς ἁδικῶ * καὶ σφόδρα βλάπτω, ὡς µό- ctionem tollo, et rursum immitto; si audiero : 
vov ἀχοῦσαι, Οὐριὴλ, ἔγκλησον 'AparosaiÀ, εὐθυς — Uruel, Joudal (increpa), confestim recedo. Sextus 
ἀναχωρῶ (11(. 'O € ἔφη" 'Uyo Ἱ]ουδὰλ καλοῦμαι, — ait: Ego Sphendonacl nominor, qui parotidas et 
ἔκφραξιν ὠτίων, xal σφήνωσιν ἀκηῶν ἐπιτελῶ: ἐὰν faucium glandulas, et nervorum aversam tensio- 
ἀχούσω, Οὐρουὴλ [ἔγχλησον] ἸΙουδὰλ εὐθυς ἀναχωρῶ. — nem facio; si audiero : Sabrael, increpa Sphendo- 
'O ς’ ἔφη: Εγὼ Σφενδοναἡλ καλοῦμαι,παρωτίδας ποιῶ ^ nael, statim recedo. Septimus ait : Ego Sphandor 
καὶ παρίσθµια, xxi ὀπισθότονα, ἐὰν ἀκούσω, Σαθραὴλ, vocor; humerorum robur imminuo et commoveo, 
ἔγκλησον Σφενδοναἡλ, εὐθὺς ἀναχωρῶ. 'O QC ἔφη: . et manuum nervos resolvo, et ossa pedum resolvo, 
Ἐγὼ Σφανδὼρ καλοῦμαι ὤμων δύναμιν ἐλαττῶ καὶ D et medullam in saniem converto; si audiero : 
σαλεύω, xal χειρῶν νεῦρα παβαλύω" καὶ ὁστᾶ ποι- — rael, increpa Sphandor, statim recedo. Octavus 
χαμῶν (?) συντρίθω, xal μυελοὺς ἐχπιπύζω, ἐὰν — ait : Ego Belbel nominor; hominum corda et 
ἀκούσω, 'ApxiA, ἔγκλησον Σφανδὼρ, εὐθὺς ἆνα- mentes converio in malum; si audiero : Arael, 
χωρῶ. Ὁ w ion 'Eqà Βελθὲλ καλοῦμαι, καρδίας — increpa Belbel, statim fugio. Nonus ait : Ego Cur- 
ἀνθρώπων καὶ Φφρένας διαστρέφω ἐὰν ἀκούσω —tael vocor; tormenta intestinis immitto, labores 
'Apz3A ἔγκλησον Βελθὲλ, εὐθὺς ἀναχωρῶ. 'O 0 ἔφη, — induco; si audiero : Jaoth, increpa Curtael, con- 
Ἐγὼ Κουρταλλ καλοῦμαι ' σιρόφους ἐν κοιλί — festim recedo. Decimus ait : Mihi Metathiax no- 


(11) Hic omisi que v. in additam. sub signo*) 


1343 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1344 


men ; nervorum dolores efficio; si audiere : Ado- A ἁποπέμπω * πόνους ἐπάγω, ἐὰν ἀχούσω Ἰαώθ, 


nael, inorepa Metathiar, cito fugo. 
Ἐγὼ Μεταβιὰξ, καλοῦμαι * 
ἀναχωρῶ. 

Undecimus ait : Ego Catanicotael vocor ; pugnas 
et injustitiaa domi efficio, duritiam immitto; si 
quis velit pacem componere in domo sua, scribat 
in septem folia Daphnes nomen domantis me an- 
geli, et hec nomina : Jae, Jeo, filii Sabaoth, per 
nomen magni Dei, increpatio flat contra Catanico- 
tael ; deinde lavans Daphnes folia in aqua, asper- 
gat aqua domum suam ab interioribus usque ad 
exteriora, et statim recedo. Duodecimus ait : Ego 
Saphatorael nominor; dissensiones immitto inter 
.homines, et. gaudeo scandalizans eos; si quis in 
charta scripserit nomina hec angelorum : Jaeo, 


ἔγχλησον Κουρταλλ, εὐθὺς ἀναχωρῶ. O v ἔφη 


νεφροὺς ποιῶ πονεῖν' ἐὰν ἀχούσω ᾿Αδωναὴλ, ἔγκλησον ἨΜεταθιὰξ, εὐθὺς 


Ὁ ια ἔφη * Ἐγὼ Κατανικοταήλ καλοῦμαι' μά- 
χας καὶ ἀδιχίας κατ οἴκους ποιῶ, καὶ σκληρίαν (sic) 
ἐπιπέμπω": ἐάν τις θἐλῃ εἱρηνεύειν εἷς τὸν οἶκον 
αὐτοῦ, γραψάτω tlc ἑπτὰ φῦλλα δάφνης τὸ ὄνομα 
τοῦ καταργοῦντός µε ἀγγέλου, καὶ ταῦτα τὰ ὀνόματα, 
Ἰαὶ, "Itb, υἱοὶ Σαθαῷὼθ, διὰ τὸ ὄνομα τοῦ μεγάλου 
θεοῦ ἐγχκλησάτω τῷ Κατανικοταήλ * εἶτα πλύνων 
τὰ δαφνόφυλλα ἐπὶ τοῦ ὕδατος ῥεύνατω (sic) τὸν 
οἶκον αὐτοῦ τῷ ὕδατι ἀπὸ Eso ἕως ἔξω, καὶ 
εὐθὺς ἀναχωρῶ. Ὁ β΄ ἔφη. Ἐγὼ Σαφαθωραὴλ xa- 
λοῦμαι διχοστσσίαν ἐμθάλω τοῖς ἀνθρώποις καὶ εὖ- 
φραίνομαι αὐτοὺς σκανδαλίζων, ἑάν τις εἲς χάρτην 


Jealo, Joelet, Sabaoth, Ithat, Jae, et plicans tulerit B ἐπιγράψῃ τἀῦτα τὰ ὀνόματα τῶν ἁγγέλων Ἰατῶ, 


collo suo, vel ea in aurem posuerit, statim recedo, 
et ebrietatem aolvo. Decimus tertius ait : Ego Bobel 
vocor, nervorum coníiracliones efficio ; si jam ex- 
&rdescens, magni Adonael nomen audiero (cui di- 
cetur) : increpa Bothotel, statim recedo. Decimus 
quartus ait : Ego Cumentael vocor; horrorem et 
torporem immitto ; si solum audiero : Jaroel, in- 
crepa Cumentael, confestim recedo. Decimus quin- 
tus ait : Ego Roelec vocor; facio ut guttur, et 
BSlomachum frigore doleant ; ita utsi solum audiero 
clamorem : Neimmaneas, ne uras, quia melior est 
Salomon undecim fratribus, statim recedo. Deci- 
mus sextus ait : Ego Atrax vocor; ego immitto 
hominibus calores insanabiles et nocivos ; si velis 
me ejicere,coriandrum seca, ad move labiis, carmen 
hoo dicens : pyrethrum a sordibus, adjuro te per 
excelsum Dei solium,exi 8 sordibus, recede a crea- 
tura Dei, et statim recedo. Decimus septimus ait : 
Ego Jeropasel vocor; super stomachum hominum 
Bedeo, et convulsiones pario in balneo et itinere ; 
et ubicunque invenior, et invenio hominem, cade- 
re facio; si quis autem patientibus dixerit in aure 
nomina hec ter, in dextera : Jourdarizi, Saboune, 
Denoe, statim recedo. Decimus octavus ait : Ego 
Bouldoumech vocor; feminas a viro arceo, et in- 
vidiam genero; si quis patrum tuorum nomina 
Bcripserit in charta, Salomon, et posuerit in vesti- 
bulo domus sue, inde recedo; superscriptio au- 
tem hec est : Imperat tibi Deus Abraham, et Deus 
Jaaac, et Deus Jacob, recede a domo ista in pace; 
Statim abeo. Decimus nonus ait : Mihi nomen Na- 
thoth,et in genua virorum sedeo; si quis in charta 
scripserit : Phnounoboeol, exi, Nathoth, et collum 
ne tangas, stalim abeo. "Vicesimus ait : Ego 
nominor Mardero ; febrim immitto hominibus in- 
sanabilem ; si quis in charta libelli scripserit : 
Sphener, Raphael, exeamus, σύρον δούρον, et collo 
aptaverit, confestim recedo. 


Ἰεαλῶ, Ἰωελὲτ, Σαθαφθ, ἸἼθοθ, Bak, xai πλίξας 
φορέσει τῷ τραχήλῳ, fj καὶ τῆς πρὸς το oU 7| (0) 
05, (1) εὐθὺς ἀναχωρῶ, xal τὴν µέθην Ave. Ὁ t 
ἔφη * ᾿Εγὼ Βοθὴλ καλοῦμαι, νευροχρίλασεις (sic) 
ποιῶ, ἐὰν ἑφαπτόμενος ἀχούσω τοῦ μεγάλου ᾿Αδο- 
ναἡλ τὸ ὄνομα Ἔγκλησον Βοθοθὴλ, εὐθὺς ἀναχωρῶ. 
'O ιδ’ ἔφη: Ἐγὼ Κουμεατὴλ καλοῦμαι, φρίκην καὶ 
νάρχην ἐπιπέμπω' ὡς µόνον ἀκούσω Ζωρωλλ, Ἔγ- 
Χλησον Κουμενταὴλ (12), εὐθὺς ἀναχωρῶ' Ὁ εκ 
ἔφη, Ἐγὼ Ῥοηλὴδ καλοῦμαι ' ψύχος καὶ ῥίγος xal 
στομάχου πόνον ἐμποιῶ, ὡς µόνον ἀκούσω ἴας μὴ 
ἐμμείνῃς μὴ θερµαίνῃς ' ὅτι κάλλιον iol. Σολομῶν 
ἑνδέκα πατέρων, εὐθὺς ἀναχωρῶ. 'O ις ἔφη, Ἐγὼ 
᾽Ατρὰξ χαλοῦμαι' ᾿Εγὼ καταστρέφω τοῖς ἀνθρώποις 
πυρετοὺς ἀνιάτους xai βλαθερούς * ἐὰν θέλις µε 
ἐγχλῆσαι ' κολίανδρον κόψας ἐπίχριε τῶν qe iov 
λέγων τὴν ἐπφδὴν ταύτην * τὸ πύρεθρον τὸ ἀπὸ 
ῥυπαρίας, ὀρχίζω σε κατὰ τοῦ θεοῦ τοῦ ὑψί- 
στου τοῦ θρόνου, ἀναχώρει ἀπὸ ῥυπαιίας, καὶ dva- 
χώρει ἀπὸ τοῦ πλάσματος τοῦ θεοῦ, xai εὐθὺς dva- 
χωρῶ. Ὁ ιζ ἔφη, ᾿Εγὼ “Ἱεροπαὴλ χαλοῦμαι * ἐπὶ 
τοῦ στομάχου τῶν ἀνθρώπων καθέζοµαι, καὶ mot 
ἀσπαρμοὺς (sic) ἐν βαλανείῳψ, xal ἐν ὁδφ' καὶ ὅπου 
δ ἂν εὑρεθῶ καὶ εὕρω τὸν ἄνθρωπον πτωκατίζω 
(sic): ὃς δ᾽ ἂν εἴποι τοῖς πάσχουσιν εἰς τὸ οὓς αὖ- 
τῶν, τὰ ὀνόματα ταῦτα ἐκ τρίτου, stc τὸ δεξὺν, 
Ἰουδαριζὴ, σαθουνὴ, δενώη (sic), εὐθὺς ἀναχωρῶ. 
Ὁ η΄ ἔφη ἐγὼ καλοῦμαι Βουλδουμὴχ, Ὑγυναῖκας 
ἀπὸ ἀνδρὸς χωρίζω, καὶ φθόνον ἐπιτελῶ' ἐάν τις 
γράψη τῶν σῶν πατέρων τὰ ὀνόματα Σολομῶν ἐν 
χάρτῃ, xal θήσει αὐτὰ ἐν προθύροις τοῦ οἴχου αὐτοῦ, 
ἐκεῖθεν ἀναχωρῶ. Ἡ δὲ ἐπιγραφή ἔστιν αὕτη " κε- 
λεύει col à Θεὸς ᾿Αθραὰμ, καὶ ὁ θιὸς Ἰσαὰκ, καὶ 
ὁ θεὸς ἸΙαχὼθ, ἀναχώρησον ἀπὸ τοῦ οἴκου τούτου 
μετ) εἰρήνης, εὐθὺς ἀναχωρῶ. 'O ιθ΄ ἔφη ᾿Εγὼ κα- 
λοῦμαι Ναθὼθ, καὶ elc τὰ γόνατα καθέζοµαι τῶν &v- 
θρώπων, ἐάν τις ἐπιγράψῃ lv χάρτῃ Φνουνοθοτὸλ, 
ἔξελθε Ναθὼθ, καὶ τράχηλιν μὴ ἄψῃς, εὐθὺς ἀνα- 


χωρῶ. Ὁ x ἔφη ᾿Εγὼ καλοῦμαι ἹΜαρδέρω, πυρετὸν ἐπιπέμπω ἀνίατον τοῖς ἀνθρώποις, ἐάν τις 


(12) Diversa genera scripture in una enuntiatione. 


1348 


TESTAMENTUM SALOMONIS. 


1346 


γράψῃ εἷς χάρτην βιθλίου, Eon vip, 'Paga)A, ἀναχώρημεν (sic), σύρον δούρον, καὶ τῷ τραχήλῳ περιάψῃ, εὖὐθὺς 


&vay po. 


"O κα ἔφη' "Eq 'AAag καλοῦμαι. βήχα xal δύσ- A — Vicesimus primus ait: Ego Alath vocor; tus- 


πνοιαν τοῖς παισὶν ἐμποιῶ, ἐάν τις ἐπιγράψῃ εἷς 
χάρτην᾽ “Ῥορὴξ, δίωξον σὺ ᾽Αλὰθ, xai τῷ τραχήλῳ 
περιάψῃ, εὐθὺς ἀναχωρῶ. Ὁ κβ ἔφη Ἐγὼ Νεφ- 
θαδὰ καλοῦμαι΄ νεφροὺς ἀλγεῖν ποιῶ xal στραγ- 
γισμοὺς οὔρων ἐπιτελῶ: idv τις γράψῃ slc λαμνὸν 
κασσιτήρινον, Ἰαθὼθ, Οὐρουὴλ, Νεφθαδὰ, xai περι- 
ἀψῃ τῷ leylp, εὐθὺς ἀναχωρῶ. Ὁ κδ ἔφη: Ἐγὼ 
ἼΑκτον μὲν χαλοῦμαι ' πλευρὰς καὶ ψόας ἀλγεῖν 
ποιῶ' ξάν τις γλύψῃ iv Όλῃ χαλκοῦ (isc ?) ἀπὸ πλοίου 
ἀστοχήσαντος ἁρνίου Μαρμαραφὼθ, Σαθαφθ, "Ακτον 
μὲν δίωξον, xal περιάψΨῃ τῷ leylp, εὐθὺς dva- 
χωρῶ. 'O κε ἔφη, ᾿Εγὼ ᾿Λνατρὶθ καλοῦμαι, καύ- 
σεις xul πυρώσεις εἷς τὰ σπλάγχνα ἀποστέλλω, ἐὰν 
ἀκούσω, ἄραρα Χάραρα, εὐθὺς ἀναχωρῶ, Ὁ κς’ ἔφη" 
᾿Εγὼ ᾿Βνενοὺθ καλοῦμαι' φρένας ἀποχλέπτω καὶ 
καρδίας ἀλλοιῶ, καὶ νόδον (sic) ποιῶ' ἐάν τις γράψῃ, 
᾽Αλλαζοὼλ, δίωξον Ἐνενοὺθ, καὶ περιάψῳ τὴν χάρ- 
την εὐθὺς ἀναχωρῶ. 'O κζ ἔφη: Εγὼ dz κα- 
λοῦμαι' ὑπεκτικοὺς ποιῶ ἀνθρώπους καὶ αἵμορα- 
clay ποιῶ' ἐάν τις ὁρκίσῃ µε slo olvov εὐώδη ἄκρα- 
τον, κατὰ τοῦ ἐνδεκάτου ἑῶν λέγων, Ὀρκίζω σε 
κατὰ τοῦ ἑνδεκάτου Ἑῶν παῦσαι ᾿Αξιωφήθ' xal δὸς 
ποιεῖν τῷ πάσχοντι, εὐθὺς ἀναχωρῶ. 'O x» ἔφη' 
Ἐγὼ "Άρπαξ κχαλοῦμαι, ἀγρυπνοπνίας ἐπιπέμπω , 
bà» τις γράψῃ xóx (sic) Φνηδισμὸς, xal περιάψῃ 
τοῖς κροτάφοις, εὐθὺς ἀναχωρῶ. 'O x Eon "Evo 
'Avostip καλοῦμαι ' µητροµανίαν ἐπιπέμπω καὶ 
πόνους ἓν τῇ χκύστῃ (κύστει) mol * dv τις εἷς 
ἔλαιον xagapóv, τρεῖς χόκχους δάφνης λεάνης, (λεα- 
ναν, λεανων, save?) ἐπαλείψῃ λέγων. Ὀρχίζω 
σε, ᾽Ανοστὴρ, κατὰ τοῦ μαρμαραὼ παῦσον, εὐθὺς 
ἀναχωρᾶῦ. 

ὍὉ λ’ ἔφη Ἐγὼ ᾿Αλλεθορίθ καλοῦμαι' ἐάν τις 
νυκτοφαγήσει (Ad marg.: ἴχθυο) ὁστέον καταπίῃ, 
καὶ ἄρας ὀστέον ἀπὸ τοῦ ἰχθύος βήσσει, εὐθὺς dva- 
χωρῶ. 'O λα ἔφη. ᾿Βγὼ ἡ Φησικιρὶθ καλοῦμαι, 
µαχκρονοσίαν ποιῶ' ἐάν τις εἷς ἔλαιον βαλὼν ἅλας 
τριπτὸν ἐπαλείφῃ τὸν κάµνοντα λέγων ᾽ Σεραφὶμ, 
Χερουθὶμ βοηθήσατὲ pou εὐθὺς ἀναχωρῶ' 'O λβ’ 
ἔφη, ᾿Εγὼ Ιχθίον καλοῦμαι΄’ νεῦρο παραλύω, καὶ 
συντρίθω ἐὰν ἀκούσω ᾿Αδοναὴθ . βοήθει, εὐθὺς 
ἀναχωρῶ. Ὁ λΥ ἔφη, Ἐγὼ ᾿Αγχονίων καλοῦμαι" 
ἐν τοῖς σπαργάνοις xal ἐν τῷ, φάραγγι χεῖμαι' xal 
idv τις elc φύλλα συκῆς Υράψῃ, Λυχοῦργος ἐν παρά- 
ἐν γρομμά ' γράφῃ δὲ βοτρυδὸν, εὐθὺς ἀναχωρῦ' 


sim, difflcilemque βρἰγβίῖοπθπι parvulis creo; si 
quis in charta scripserit : Rorex, ejice tu Alath, 
ei coilo suspenderit, statim recedo. Vicesimus 
gecundus ait: Ego Naphthada vocor; nervos do- 
lere facio, et ut urina guttatim fluat:si quis in - 
lamina stannea scripserit : Jathoth, Ourone,Neph- 
thada, οἱ coxendici aptaverit, statim abeo. Vicesi- . 
mus quartus ait : Ego Acton vocor ; latera et lum- 
bos dolere facio ; si quis in materia eris ab infau- 
βία nave detracti scripserit: Marmaraoth,Sabaoth, 
Actonem ejice, et. coxendici aptaverit, statim re- 
cedo. Vicesimus quintus ait : Ego Anathreth vo- 
cor; ardores et febres in viscera immitto ; si au- 
diero : Arara, Charara, con[estim: recedo, Vicesi- 
mus gextus ait ; Ego Enenouth vocor ; mentes de- 
cipio, corda immuto, et adultero; si quis scripse- 
rit : Allazool, ejice Enecdoth,et chartam aptaverit, 
statim recedo. Vicesimus septimus ait: Ego Pheth 
vocor; homines facio hectica febri laborantes ; 
sanguinis fluxum creo ; si quis adjuraverit me su- 
per vinum fragrans purum, per undecimum Eo- 
num dicens : Adjuro te per undecimum Eonum, 
ut cesses, Axiophetbh, et patienti da ut agat, sta- 
tim recedo. Vicesimus octavus ait: Ego Arpax 
nominor, vana immitto somnia ; si quis scripserit 
(Coo phenedismos) (male blandiens somnium) et 
temporibus applicaverit, statim recedo. Vicesimus 
nonus ait : Ego  Anosier vocor ; venereum 
furorem immitto, et in podice dolores edo ; si quis 
oleo puro tria grana lauri levigati unxerit dicens: 
Adjuro te, Anoster, per Marmarao, ut cesses, sta- 
tim recedo. 


Tricesimus ait: Ego Alleborith vocor; si quis 
nocte manducaverit piscis ossa et biberit ; et tol- 
lens os ex pisce tussierit, statim recedo. Tricesi- 
mus primus ait : Ego Phesicireth nominor, in 
longum morbos traho; si quis in oleum mittens 
βα] contusum,unxerit ὥρτοίυπι dicens : Seraphim, 
Cherubim, opem ferte mihi, statim recedo. Trice- 
simus secundus ait: Ego Icthion vocor; nervos 
resolvo et contero; si audiero : Adonaeth, auxi- 
liare, statim recedo. Tricesimus tertius ait : Ego 
Anconium vocor ; in pannis et in gurgite jaceo ; si 
quis in folia fleus scripserit : Lycurgus in pro- 
ximo, in scripto, scripserit autem in modum ra- 


Λυκοῦργος. Ὑκοῦργος' Κούργος' OUpyoc: Tóc: D cemi, statim recedo : Lycurgus, ycurgus, curgus, 


"Oc. 

Ὁ A0 ἔφη: 'Eq6 Aóro0i8 καλοῦμαι ' φθόνους 
mot καὶ µάχας καταργεῖ µε οὖν τὸ ἄλφα καὶ τὸ 
ὤμεγα γραφόμενα. "O λε ἔφη" Ἐγὼ Φθηνὸθ καλοῦ- 
μαι βασκαίνω παντὶ ἀνθρώπῳ' κχαταργεῖ µε οὖν ὁ 
ὀφθαλμὸς πολυπαθὴς ἐγχαραττόμενος, Ὁ Aq ἔφη, 
'Eyó Βιανακὶθ χαλοῦμαι, τοῦ σώματος ἐἑπίφθονος 
εἰμί: οἴκους ἐρημῶ, σάρχας ἀφανίζω' καὶ ὅσα ἄλλα 
τοιαύτα  ἐάν τις ΥΡράΨῃ iv προθύροις τοῦ οἴκου 
αὐτοῦ. Μηλτῶ, ᾿Αρδοῦ, Αναὰθ, φεύγω τοῦ τόπου 


ürgus, gus8, us. 

Tricesimus quartus ait: Ego Autotith vocor; 
invidias facio et pugnas ; me impotentem fa- 
ciunt alpha et omega. scripta. Tricesimus quintus 
ait : Ego Phthenoth vocor ; omnem hominem fas- 
cino; impotentem ergo me facit oculus morbo 
vexatus delineatus. Tricesimus sextus ait; Ego 
Bianacith vocor; corporis invidiosus sum ; domos 
desertas facio, carnes aboleo, et alia similia; si 
quis acripserit in vestibulo domus sue : Melto, 


1341 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1348 


Ardu, Anaoth, hunc locum fugio. Et hsec audiens Α ἐκείνου. Καὶ ταῦτα ἀκούσας ἐγὼ Σολομῶν, ἑδόξασα 


ego Salomon, laudavi Deum coeli et terre ; jussi 
autem eos portare aquam in templo Dei,et iterum 
deprecatus sum Dominum Deum, ut exteriores 
di:emones, ac supplantatores hominum, simul vin- 
cirentur, et venirent in templum Dei. Ego autem 
alios acriter demones condemnavi ut operarentur 
gravibus laboribus exstructionis templi Dei. Alios 
carceribus inclusi, aliis mandavi ut igne doma- 
rent aurum et argentum, et plumbo et phiale 
conflatorie assiderent, οἱ ceteris demonibus no- 
dos preparent, quibus debent includi. Et habui 
magnam tranquillitatem ego Salomon in omni 
lerra, et in pace multa vitam degi, honoratus α 
cunctis hominibus qui sub colo sunt, el. :edifi- 


cavi omne templum Domini Dei,et regnum meum D 


recte gubernabatur; et exercitus meus erat me- 
cum ; caterum requievit urbs Jerusalem gaudens 
οἱ letabunda, et omnes reges terre veniebant ad 
me & finibus terre, ut viderent templum quod 
edificabam Domino Deo, et audientes datam mihi 
sapientiam, venerabantur me gratia templi, au- 
rum et argentum, et lapides pretiosos multos, 
varios et es, et ferrum, et plumbum, et ligna ce- 
drina, et ligna imputrescibilia afferebant mili, in 
edificationem templi Dei; in his et regina terre 
Austri magna pollens prudentia, venit et procidit 
coram me super terram, θἱ audiens sapientiam 
meam, laudavit Deum Israel, et probatione proba- 
vit sap:entiam meam in multis que docui eam, 
juxta datam mihi sapientiam, et omnes filii Israel 
laudaverunt Dominum. 


Et ecce in his diebus unus operariorum senex 
elate procidit ante me dicens : Miserere mei, rex 
Salomon, quia senex exsisto. Jubens igitur ut sta- 
ret,dixit (sic) : Loquere, senex, quid vis? Qui ait: 
Obsecro te, rex, filium habeo unigenitum et contu- 
meliis afficit me gravibus, et verberat mein faciem, 
et caput mihi vellicat, θἱ mortem malam denuntiat 
mihi ; ideo asto coram te, vindica me.Hec audiens 
ego Salomon, dolore pungebar aspiciens in senec- 
tutem ejus, et jussi ut adduceretur filius ejus, 
Quem accersitum interrogavi, si hec ita se ha. 
bent. Ait autem juvenis : Non ita ego furore 
plenus, ut patrem qui genuit me manu ceciderim | 
Propitius sit mihi rex, non enim injusta talia au- 
sus sum infelix ego. Heo a juvene audiens ego 
Salomon, hortabar seniorem ut ad sensum veni- 
ret, et filii acceptaret excusalionem. llle autem 
nolebat, sed potius ut morte periret. Cum autem 
non acquiesceret senex, piaculüm juveni jamjam 
impositurus eram, et videns Orniam demonem ri- 
dentem, iratus sum valde eo quod rideret demon 
in conspectu meo. Et illis jussi ut recederent, et 
adduceretur Ornias in medio tribunalis, quo ad- 
ducto, dixi ei : Maledicte, quid mihi appropinquans 
risisli? Ait autem demon : Queso te, rex, non 
propter te risi, sed propter infelicem seniorem 


τὸν Θεὸν τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, ἐχέλευσα δὲ 
αὐτοὺς ὕδωρ κοµίζειν ἐν τῷ ναῷ τοῦ tob: xal ἔτι 
προσηυξάµην πρὸς Κύριον τὸν θεόν' ὥστε τοὺς Cio 
δαίµονας καὶ ἐκποδ/ζοντας τὴν ἀνθρωπότητα copmo- 
δίζεσθαι xai προσέρχεσθαι clc τὸν ναὸν τοῦ θεοῦ: ἐγὼ 
δὲ τοὺς μὲν τῶν δαιμόνων, κατέκρινα ἐργάζεσθαι τὰ 
βαρέα ἔργα τῆς οἰκοδομῆς τοῦ ναοῦ τοῦ θεοῦ. Tob; δὲ 
φρουραῖς κατἐχλεισα' ἑτέρους πυρομαχεῖν ἐκέλευσα 
χρυσίῳ καὶ ἀργυρίῳ, καὶ µολίθξῳ, καὶ φιάλῳ παρα- 
καθέζεσθαι’ καὶ τοῖς λοιποῖς δαίµοσι, τρόπους ἑτοιμά- 
σθαί, ἐφ᾽ οἷς ὀφείλουσι καταχλεισθῆναι. Καὶ εἷ- 
χον πολλὴν ἡσυχίαν ἐγὼ Σολομῶν ἐν πάσῃ τῇ Yi' 
καὶ iv εἰρήνῃ διῆγον πολλῇ, τιμώμενος ὑπὸ πάντων 
ἀνθρώπων, καὶ τῶν ὑπὸ τῶν οὐρανῶν. Καὶ ᾠχολόμουν 
τὸν ναὸν ὃὅλον Κυρίου τοῦ θεοῦ' καὶ ἡ βᾳσιλεία µου 
ἦν εὐθυνοῦσα' καὶ ὁ στρατός µου ἦν μετ ἐμοῦ, καὶ 
λοιπὸν, ἀνεπαῦσατο dj πόλις Ἱερουσαλὴμ Ὑαΐρουσα 
καὶ ἀγαλλιωμένη' xal ἅπαντες ol βασιλεῖς τῆς γῆς 
ἤρχοντο πρός µε ἀπὸ τῶν περάτων τῆς γῆς θεωρῖσαι 
τὸν ναὸν ὃν ᾠχοδόμουν Koplp τῷ θεῷ. Καὶ ἀχού- 
σα»τες τὴν σοφίαν τὴν δοθεῖσάν µοι προσεκύνουν 
μοι εἰς τὸν ναὸν, χρωσίον xai ἀργύριον καὶ λίθους 
τιµίους πολλοὺς διαφόρους, xal. γαλκὸν καὶ σίδηρον, 
καὶ µόλιθδον, καὶ ξύλα κέδρινα, καὶ ξύλα ἄσηπτα 
προσἐφερόν pot εἷς τὴν κατασχευὴν τοῦ γναοῦ τοῦ 
0:09: iv οἷς καὶ βασίλισσα Νότου Ὑόνης (sic) ὑπ- 
ἄρχουσα ἐν πολλῃ φρόνησει ἆλθεν καὶ προσεκύνησεν 
ἐνώπιόν µου ἐπὶ τὴν γῆν xal ἀκούσασα tZ" σοφίαν 
µου ἐδόξασε τὸν θεὸν τοῦ ᾿Ισραὴλ, ἐν οἷς καὶ ἐδοκί- 
µασε δοχκιµασἰαν τὰ τῆς σοφίας µου πάντα, ὅσα 
ἐσοφισάμην σὐτὴν κατὰ τὴν δοθεῖσάν pot σοφίαν' καὶ 
πάντες υἱοὶ Ἰσραὴλ ἑδόξασαν τὸν θεόν. 


Καὶ ἰδοὺ ἐν ταῖς ἡμέραις ἐχείναις εἷς τῶν τεχνι- 
τῶν γηοχιὸς τὴν ἡλικίαν, Ἓδῥιψεν αὐτὸν (sic) ἐνώπιόν 
pou λέγων' Βασιλε Σολομῶν , ἐλεησόν µε, ὅτι 
γηραιὸς ὑπάρχω. Κελεύσας οὖν αὐτὸν ἀναστῆναι καὶ 
φησὶν (sic, 3e pers.) εἶπὲ γέρων ὃ θέλεις' ὁ δὲ ἔφτ, 
Δέομαί σου, βασιλεῦ, υἱὸν ἔχω μονογενῆ, καὶ οὕτως 
ὕδρεις ἐπάγη (ει) µοι χαλεπὰς, xal τύψας µε κατὰ 
πρόσωπον καὶ τὴν κεφαλήν µου διέτιλλεν, xai θά- 
νατον πονηρὸν ἐπαγγέλλεταίΥ pot τούτου χάριν προ- 
eir pot (sic), προσίηµαι 2). ὑμῖν ἐκδίχησόν µε. Εγὼ 
6b Σολομῶν ταῦτα ἀχούσας κατενύγην, ἀποθλέψας 
εἷς τὸ ἐκείνου γῆρας, xai ἐκέλευσα ἀχθῆναι τὸν 
υἱὸν αὐτοῦ. Τοῦ δὲ ἀχθέντος ἐπηρώτουν αὐτὸν, εἰ 
οὕτως ἔχει ὁ δὲ νέος ἔφη" Οὐχ οὕτως ἀπονοίᾳ ἐγὼ 
ἐμπεπλησμένος ὥστε τὸν γεννήτορά µου πατέρα 
παλάμη τύψαι. Ἴλεως γενοῦ uot, βασιλεῦ’ οὗ γὰρ ἀθέ- 
µιτα τοιαῦτα τετόλµηχα ὁ ταλαίπωρος Evo. 'Evo δὲ ὁ 
Σολομῶν ταῦτα ἀχούσας παρὰ τοῦ νέου, παρεκάλουν 
τὸν πρεσθύτερον εἷς Έννοιαν ἐλθεῖν, xal δέχεσθαι 
τοῦ υἱοῦ τὴν ἀπολογίαν. 'O δὲ οὐκ ἦθελεν ἀλλὰ 
μᾶλλον θανατωθήτω (sic) ἐν Ob τῷ μὴ πείθεσθαῖ 
τὸν πρεσθύτερον, ἔμελλον τῷ vip. τιμµωρίαν ἀποφή- 
νασθαι' καὶ θεωρήσας Ὀρνίαν τὸν δαίµονα γελῶντα. 
ἐθυμώθην µεγάλως διὰ τὸ γελάσαι τὸν δαίμονα ἑνώ- 
πιόν µου" καὶ τούτους μεταστῆσαι ἔχέλευσα "Opvíav 
εἷς µέσον ἀχθῆναι τοῦ βήματος. Too δὲ ἀχθέντος 








1849 


TESTAMENTUM SALOMONIS. 


1950 


ἔφην αὐτῷ ᾿Ἐπικατάρατε, τἱ µε προσχῶν ἐγέλασας; A et miserum juvenem hujus filium, quia tres adhuc 


Ὁ δὲ δαίµων ἔφη * Δαίομαι (sic) σοῦ, Beste: οὐ διὰ 
c& ἐγέλασα, ἀλλὰ διὰ τοῦτον τὸν δύστυχον γέροντα, 
καὶ τὸν ἆθλιον viov, τὸν τούταυ υἱὸν, ὅτι τρεῖς ἡμέ- 
pac καὶ iv ἀωρίᾳ τε τελευτήσει ὁ υἱὸς αὐτοῦ ’ xal 
ἰδοὺ ὁ γέρων βλύλειαι κακῶς ἀναιρεῖν αὐτόν. Ἐγὼ 
δὲ Σολομῶν ἀχούσας ταῦτα, ἔφην πρὸς δαιµόνιον * 
᾽Αληθῆ εἰσὶν à λέγχεις. Ὁ δὲ λέγει, Λληθη ταῦτα, 
βασιλεῦ. Καὶ ἀκούσας ἐγὼ ἐκέλευσα µμεταστῆνχι 
τὸν δαίµονα, xxl ἐλθεῖν πάλιν τὸν γηραιὸν μετὰ xal 
τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ: ἐχέλευσα αὐτοὺς φιλίφ τραπῆναι) 
xai τὰ εἰς τρυφὴν αὐτοῖς παρασχόµενος, εἶπον οὖν τῷ 
πρεσθύτῃ, Μεθ᾽ ἡμέρας τρεῖς ἄγαγέ µοι ὧδε τὸν υἱόν 
σου, xai Ἰπινοοῦμαι αὐτοῦ. Οἱ δὲ προσκυνήσαντες 
ἀνεχώρησαν. Τούτων δὲ ἀπελθόντων ἐχέλευσα tiq 
μέσον ἀχθῆναι τὸν Ὀρνίαν, καὶ εἶπον αὐτῷ ' Λέγε 
μοι, πόθεν σὺ ταῦτα οἶδας, ὃ δὲ εἶπεν Ἡμεῖς οἱ 
δαίμονες ἀνερχόμ θα κατὰ τὸ στερέωμα τοῦ οὐρανοῦ 
καὶ μέσον τῶν ἀἁστέρων Ἱπτάμεθκ (13): καὶ ἀχούο- 
μεν τὰς ἀποφράσεις τὰς ἐξερχομένας ἐπὶ τὰς ψυχὰς 
τῶν ἀνθρώπων, καὶ λοιπὸν ἐρχόμεθα, xai εἶτε ἐν 


dies, et in nocte morietur filius ejus, et ecce vult 
senex male perdere eum. Hec audiens ego Salo- 
mon, dixi ad demonium : vera sunt quae dicis? 
Qui ait : Vera bec, rex. Et audiens, jussi recedere 
demouem, et rursum venire senem cum filio ejus, 
jussi eos amice discedere, et ad victum necessa- 
ria prebens eis, dixi ad seniorem : Post tres dies, 
adduc mihi filium tecum, et de eo mente cogito ; 
qui venerati sunt me, et abierunt. Illis autem re- 
cedentibus, jussi in medium adduci Orniam, et 
dixi ei: Indica mihi unde hec scias. Et ait : Nos 
demones pergimus in firmamentum coli, οἱ in 
medio siderum volitamus, et audimus consilia ve- 
nientia super animas bominum, et tandem abi- 
mus, et sive in polestate, sive in igne, sive in gla- 
dio, sive in easu fortuito, specie mutata interfici- 
mus, el si non in nocte quis, vel per vim aliquam 
pereat, transformamur nos demones, ita ut ap- 
pareamus hominibus, et venerentur nos super hu- 
manam naturam. 


δυναστεία, εἴτε àv πυρὶ, εἶτε ἐν ῥομφαίᾳ, εἴτε ἐν συμπτώµατι μετασχηματιζόµενοι ἀναιροῦμεν, καὶ ἐὰν μὴ iv 
ἀωρίᾳ τις, 7j βίᾳ τινὶ ἀποθάνῃ, μεταμορφούμεθα ἡμεῖς ol δαίµονες, ὥστε φραίνεσθαι τοῖς άνθρωποις, καὶ 


σέθεσθαι ἡμᾶς ἐπὶ τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. 

"E46 γοῦν ταῦτα αχούσας, ἐδόξασα Κύριον τὸν 
θεὸν, καὶ ἐπερώτησα πάλιν τὸν δαίμονα’ Λέγε µοι, 
πῶς δύνασθε eic τὸν οὐρανὸν ἀναθῆναι δαίμονες Ov- 
τες, καὶ μέσον τῶν ἀστέρων καὶ τῶν ἁγίων ἀγγέλων 
μιγῆναι" ὁ δὲ ἔφη ὅσα ἓν τῷ οὐρανῷ ἐπιτελοῦνται, 
οὕτως καὶ ἐπὶ τῆς γῆς οἱ τύποι αὐτῶν) εἰσὶν γὰρ 
ἀρχαὶ, ἑξουσίαι, κοσµοκράτορες, καὶ Ἱπτάμεθα ἡμεῖς 
oi δαίμονες dv τῷ ἀῑρι' καὶ ἀκούομεν τῶν ἆπουρα- 
vlov τὰς quvdc* καὶ πάσας τὰς δυνάµεις ἐπιθεω- 
ροῦμεν' xai ὡς μὴ ἔχοντες βάσιν ἀναπαύσεως, ἆτο- 
νοῦμεν καὶ ῥἐκπίπτομεν ὥσπερ φύλλα ἀπὸ τῶν 
δένδρων’ καὶ θεωροῦντες ἡμᾶς ol ἄνθρωποι δοχοῦσιν 
ὅτι ol ἀστέρες πίπτουσιν ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ' ἀλλ᾽ οὐχ 
οὕτως ἐστὶν, ὦ βασιλεῦ, ἀλλὰ πίπτοµεν διὰ τὴν 
ἀσθένειαν ἡμῶν καὶ iv τῷ μηδαμόθεν ἔχειν ἀντίλη- 
Qv, καταπίπτωµεν (sic) ὡς ἁστραπαὶ idv ἁωρίφ 
πολλῇ, καὶ ἐξάπινα" καὶ πόλεις καταφλέγοµεν * καὶ 
ἀγροὺς ἐμπυρίζομεν. Οἱ γὰρ ἀστέρες τεθεµελιωμέ- 
vot sloiv iv τῷ οὐρανῷ, ὥσπερ καὶ ὁ ἥλιος καὶ ἡ 
σελήντ. Καὶ ταῦτα ἀκούσας ἐγὼ Σολομῶν ἐκέλευσα 
φρουρεῖσθαι τὸν δαίμονα: ἄχρι ἡμερῶν c" μετὰ δὲ 
τὰς € ἡμέρας μεταεκαλεσάµενος τὸν γηραιὸν Ἴμελλον 
ἐρωτᾷν. Ελθὼν δὲ ὁ γέρων πρός µε χατὰ πένθος 
καὶ µελάνῳ τῷ. προσώπῳ (sic) εἶπον αὐτῷ * Βἰπὲ, 


Ego igitur becaudiens, laudavi Dominum Deum, 
et interrogavi rursus demonem : Dic mihi quo- 
modo potestis in ceeluzn ascendere demones cum - 
sitis, et in medio siderum stare, et sanctis angelis 
commisceri ? Qui ait : Quo in colo perficiuntur, 
et in terra formam habent; sunt enim principatus, 
potestates, mundi rectores, et volitamus nos de- 
mones in aere, et audimus colestium voces, et 
potentias omnes contemplamus ; et quasi non ha- 
benles sedem quietis, deficimus, et cadimus quasi 
folia ex arboribus, et videntes nos homines, exi- 
stimant quia stelle cadant e colo; sed non ita se 
habet, o rex, at decidimus propter infirmitatem 
nostram, el quia nullam omnino habemus opem, 
cadimus et fulgura in tenebris multis et subito, et 
civitates incendimus, et agros igne vastamus, 
glelle enim fundati sunt in colo, sicut et solet 
luna.Et hec audiens ego Salomon, jussi ut custodia 
mancipatur demon usque ad dies quinque ; post 
dies quinque, &dvocatum seniorem eram interro- 
gaturus; veniens autem senior a me in luctu, et 
nigra facie, dixi dei:Dic, senex, ubi est filius tuus? 
Et quis habitus hic? Qui ait: Ecce absque liberis 
factus sum, et sine epe sepulcro filii assidens,jam 


πρεσθύτα, ποῦ ἐστιν ὁ υἱός couq xal τί τὸ σχῆμα [ a diebus duobus defuncti. Ileo audiens ego Salo- 


τοῦτο; 'O δὲ ἔφη' Ἰδοὺ ἄπαις ἑγενόμην, καὶ ἀνέλ- 
πιστα τάφῳ υἱοῦ παρακαθεζόµενος. Ἠδη γὰρ ἡμί- 
pat 9ύο νεκροῦ γεγονότος. "Ey& δὲ Σολομῶν ἀκούσας 
ταῦτα, καὶ Ὑνοὺς ὅτι ἀλιθῆ pot ἔφησεν ὁ δαίµων 
Ὀρνίας, ἑδόξασα τὸν θΘεὸν τοῦ Ἰσραήλ’ καὶ ἰδοῦσα 1, 
βασίλισσα Νότου ταῦτα πάντα, ἐθαύμασεν δοξάζουσα 
τὸν θεὸν Ἰσραὴλ, καὶ ἴδε τὸν ναὸν Κυρίου οἴκοδο- 


mon, et sciens quia vera dixit demon Ornias, 
laudavi Dominum Deum Israel. Et videns regina 
Austri hec omnia admirata et glorificans Deum 
Israel, et vidit templum Dei edificatum, εἰ dedit 
siclum auri, et argenti myriades centum, et eris 
electi ; et intravit in templum; et altare, et fulci- 
menta erea altaris, et lapides lampadarum fulgen- 


(13) Eadem sententia Pauli in ep. ad Ephes. 1, 2, de demonum domicilio in aere. 


1331 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1353 


tes ex diversis coloribus, et carbunculo lapide, et À μούμενον’ καὶ ἔδωκεν σίκλον χρυσίου xal ἀργυρίου 


hyacintho, et smaragdo, et saphiro; et vidit vasa 
aurea, et argentea, et 9968, et lignea, et pellicca 
Stramenta purpura tincta ; et vidit bases colum- 
narum templi Dei, omnes ex auro uno; preter 
demones quos ad laborandum damnavi; et erat 
pax in circuitu regni mei et super universam ter- 
ram. Et factum est stante me in regno meo, misit 
ad me epistolam rex Arabum Adar, et epistole 
scriptura talis erat : Regi Salomoni salutem : Ecce 
audivimus, et auditum factum est in omnes fines 
terre, datam tibi sapientiam, et quia vir miseri- 
cors a Deo tu es : et potestas data est tibi super 
omnes spiritus aerios et terrestres et subterraneos. 
' Quoniam spiritus exsistit in regione Arabis talis : 
in matutino surgit flatus venti usque ad horas tres, 
et flatus ejus terribilis et exitiosus, et homines et 
jumenta interficit, nec ulla quit herba exsistere su- 
per terram a facie daemonis illius. Oro igitur, 
quoniam sicut ventus est spiritus, excogita aliquid 
secundum datam tibi sapientiam & Domino Deo 
tuo ; et digneris mittere potentem virum qui com- 
pescat cum. Et ecca ero, rex Salomon, ego et po- 
pulus meus, el terra mea omnis, serviens tibi us- 
que ad mortem, et subdit se tibi omnis Arabia, 
modo justitiam hano facias nobis. Quare rogamus 
te, ne despicias supplicationem nostram, neque 
negligas spretam tuam provinciam, et. ditioni tue 
Bubjectam perficies : tui enim supplices sumus, 
ego et populus meus et omnis terra mea. Bene va- 
lere Dominum meum in omnibus. 


µυριάδας ἑκατὸν, καὶ χαλκοῦ ἐχλεχτοῦ, καὶ εἰσῆλ- 
θεν εἷς τὸν vaóv* καὶ τὸ θυσιαστήριον, καὶ τοὺς 
ἀναφόρους τοὺς χαλκοῦς τοῦ θυσιαστηρίου καὶ τοὺς 
λίθους τῶν λύχνων ἐξαστράπτοντας ἐκ διαφόρων 
χρωμάτων, καὶ Αυχνίου τοῦ λίθου, καὶ σµαράγδου, 
καὶ ὑακίνβου, καὶ σαπφείρου, xal εἶδεν τὰ σκεύη 
τὰ χρυσᾶ καὶ ἀργυρᾶ, xal χαλκᾶ, xal ξύλινα, καὶ ix 
δερμάτων ἁπλώματα ἠρυθροδανόμενα' xai ἴδε τὰς 
βάσεις τῶν κιόνων τοῦ ναοῦ Κυρίου οἱ πᾶντες χρυ- 
σίου ἑνός' χωρὶς τῶν δαιμόνων ὧν γατέκρινα ἐργά- 
ζεσθαι' καὶ ἦν εἱρήνη κύκλῳ τῆς βαοιλείας µου, 
καὶ ἐπὶ πάσης τῆς γῆς. Καὶ ἐγένετο lv τῷ εἶναί ja 
ἐν τῇ Bac elg µου, ἀπέστειλέ pov. ἐπιστολὴν ὁ βαει- 
λεὺς ᾿Αράθων ᾿Αδάρης, ἡ δὲ γραφὴ τῆς ἐπιστολῆς 
ἔγραφεν οὕτως" ΠΗκσιλεῖ Σολομῶντι Ὑαίρειν: ἰδοὺ 
ἡκούσαμεν xal ἀκουστὸν γέγονεν el; πάντα τὰ mi- 
ρατα τῆς γῆς, τὴν dv σοὶ δεδοµένην σοφίαν (sic) 
καὶ ὅτι ἄνθρωπος ἐλεήμων παρὰ Κυρίου sl σύ 
καὶ σύνεσις ἐδόθη σοι ἐπὶ πάντων πνευμάτων ἀερίων 
τε καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων : ἐπειδὴ πνεῦμα 
πάρεστιν ἓν τῇ χώρᾳ τῆς ᾿Αραθίας τοιόνδε' ἐν τῷ 
ἑωθινῷ ἄρχεται τις aüpa ἀνέμου ἕως ὁρῶν τριῶν * 
καὶ ἡ πτοὴ αὐτοῦ δεινἡ xal χαλεπή, xai ἀποκτείνει 
ἀνθρώπους xal κτήνη καὶ οὗ δύναται πνοὴ οὐδεμία 
ζῆσαι ἐπὶ τῆς γῆς, ἑναντίον τοῦ δαίµονος ἐχείνου. 
Δέομαι οὖν ἐπειδὴ ὡς ἄνεμός ἐστι τὸ πνεῦμα σὀφισέ 
τι κατὰ τὴν δεδομένην σ.. σοφίαν ὑπὸ Κυρίου τοῦ 
θεοῦ σου * καὶ καταξίωσον ἀποστεῖλαι δυνάµενον 
ἄνθρωπον σολλαθέσθαι αὐτῶ (sic). Καὶ ἰδοὺ ἔσομαι, 
βασιλεῦ Σολομῶν, ἐγώ τε καὶ ὁ λαός µου, xai jj q5 


poo πᾶσα δουλή σου ἕως θανάτου’ xal εἰρηνεῖ σε πᾶσα ᾽Αῤῥαθία. ἑάνπερ ταύτην τὴν δικαιοσύνην ποιήσεις ἡμῖν: 
διὸ δεόµεθά σου μὴ παραθλέψηῃς τὴν ἱκεσίαν ἡμῶν, xal μὴ ἐξουθενημένην τὴν σὴν ὑποτελεῖ καὶ ὑποτεταγμίνὴν 
ἐπαρχίαν ἀποτελέσει: ὅτι του Ἰκέται ἐσμὲν, ἐγώ τε καὶ ὁ λαός µου καὶ πᾶσα ἡ γη µου" ἑῥῥῶσθαι τὸν ἐμὸν 


Κύριον διὰ παντός, 


Ego Salomon, cum legissem litteras, et expli- 6 


cassem 688 dedi populo meo, dicens οἱ: Post dies 
Beptem, in memoriam revocabis mihi epistolam 
hanc. Et erat Jerusalem edificata et templum com- 
plebatur. Et erat lapis singularis magnus electus, 
quem volebam ponere super caput anguli comple- 
menti ejus; et omnes operarii et cuncti demones 
collaborantes venerunt ad hoc, ut sursum leva- 
rent lapidem, exponerent super pinnaculum tem- 
pli sancti, et non potuerent commovere eum, et 
ponere super angulum preparatum; erat quippe 
lapis iste magnus valde,et accommodus in angulum 
templi. Et post dies septem, recordatus epistola 
Adaris regis Arabum, vocavi puerum meum et 
dixi : Dispone camelum tuum, et sume tecum ut- 
rem; accipe et sigillum hoc, et vade in Arabiam, ad 
locum ín quo spirat spiritus malus, et appre- 
hendens utrem, et annulum ante cs utris ad [fla- 
. tum spiritus, cum vento distendetur uter, tunc 
intelliges adesse spiritum : et confestim alligato 
utris ore, signa illud sigillo hoo et impono super 


Ἐγὼ δὲ Σολομῶν ἀναγνοὺς τὴν ἐπιστολὴν xai 
ἀναπτύξας αὐτὴν ἀπίδωχα τῷλα (p µου εἰπὼν αὐτῷ ' 
μετὰ ἑπτὰ ἡμέρας ὑπομνήσεις µε περὶ τῆς ἔπιστο- 
λῆς ταύτης. Καὶ ἦν (ἡ) Ἱερουσαλὴμ ᾠκοδομουμέ- 
νη, καὶ ὁ ναὸς συν πληροῦτο. Καὶ ἦν λίθος dxpo- 
γωνιαῖος κείµενος μέγας ἐγλεχτὸς, ὄντινα ἐδουλό- 
μην θεῖναι εἰς τὴν κεφαλὴν τῆς γωνίας τῆς συμπλτ- 
ρώσεως αὐτοῦ: καὶ πάντες οἱ τεχνῖται, xai πάντες 
ol δαίµονες ol συνυπουργοῦντες ᾖλθον ἐπὶ τὸ αὐτὸ 
ὥστε ἀναγαγεῖν τὸν λίθον καὶ θεῖναι αὐτὸν ἐπὶ τὸ 
πτερύγιον τοῦ ναοῦ τοῦ Ἱἱεροῦ, καὶ οὐκ ἴσχυσαν 
σαλεῦσαι αὐτὸν, xai θεῖναι πρὸς τὴν Ὑγωνίαν τὴν 
θεµατισμένην αὐτῷ' ἦν γὰρ ὁ λίθος ἐκεῖνος πάν» 
μέγας, καὶ γρήσιμος elc τὴν γωνίαν τοῦ Ἱεροῦ. Kal 
μετὰ τὰς ἑπτὰ ἡμέρας μνησθεὶς τῆς ἐπιστολης ᾿Αδά- 
pou βασιλέως ᾿Αράθων, ἐκάλεσα τὸν παῖδά µου καὶ 
εἶπον αὐτῷ. Ἐπίταξον τὴν καμηλόὀν σου καὶ λάδε 
σεαυτὸν ἀσκὸν, λάθε δὲ καὶ τὴν φρη (v? a? 1) γῖ» 
δα (14) ταύτην * καὶ ἄπελθε εἲς τὴν ᾿Αραθίαν ἐπὶ 
τὸν τόπον liv d τὸ πονηρὸν πνεῦμα πνέει" καὶ χρα- 
τήσας τὸν ἀσκὸν, καὶ τὸ δακτυλίδιο ἔμπροσθεν 


(44) Certe non scriptum : σφραγῖδα, etsi hoc esse possit. 











1353 


TESTAMENTUM SALOMONIS. 


1354 


τοῦ στόματος τοῦ ἀσκοῦ χατὰ τὴν πνοὴν τοῦ πνεύ- Α camelum tuum, et affer mihi huc ; et ai in via 


µατος, xal iv τῷ πνευματωθῆναι τὸν doxóv, τότε 
συνήσεις ὅτι ὁ δαίµων ἐστί' καὶ σπουδῇ περιδήσας 
τὸ στόµα τοῦ ἁσκοῦ, κατασφράγισον αὐτὸν μετὰ τοῦ 
δαχτυλιδίου, καὶ ἐπίταξον αὐτὸν ἐπὶ τὴν κάµηλον, 
καὶ χόμισόν µοι ἐνθάδε"' καὶ ἐὰν κατὰ τὴν ὁδὸν 
τάξοι σοι χρυσίον 1j ἀργύριον ἢ θησαυλροὺς ἵνα ἀπο- 
λύσῃς αὐτὸν, βλέπε μὴ πεισθῆς ' 


ἀλλὰ σύνταξαι, va, ὄρχου ὀπολύσαι : 


spoponderit tibi aurum vel argentum vel thesau- 
ros, ut solvas eum, vide ne facias; sed (memineris) 
precepti cum juramento, ut (ne) solvas ; et si os- 
tenderit tibi loca auri et argenti, postquam nota- 
veris loca, signa sigillo hoc, et adduc eum mihi ; 
jam vade in prospera valetudine. 

καὶ ἐὰν ἀποδείξῃ σοι τόπους 


χρυσίου ἢ ápquplou, σημειωσάµενος τοὺς τόπους σφράγισαι τὴν σφραγῖδα ταύτην, xal ἄπαγέ µοι αὖ- 


τόν * ἤδη ἄπελθε ὑγιαίνων. 


Τότε ὁ παῖς τὰ ἐντεταλμένα αὐτῷ ἐποίησε, καὶ 
ἑπέταξε τὴν κάμήηλον, xai ἔθηχε τὸν ἁἀσκὸν καὶ 
ἐπορεύθη εἰς τὴν ᾿ΑΔραθίαν * xai οἱ ἄνθρωποι τοῦ 
τόπου ἐκε[νοῦ ἡπίστουν, εἰ ἄρα δυνήσεται τὸ πονη- 
póv πνεῦμα συλλαθέσθαι, ἼὌρθρου δὲ Υενοµένου, 
ἀναστὰς ὁ οἰχέτης ἕστη Χατενώπιον τοῦ πνεύματος 
τῆς πνοῖς, xal ἔθηχε τὸν ἀσχὸν ἐπὶ τὸ ἔδαφος, καὶ 
τὸ δαχτυλίδιον ἐπὶ τοῦ στόµατος τοῦ ἀσκοῦ' καὶ 
ἔπνευσεν ὁ δαίµων διὰ μέσου τοῦ δακτυλιδίου slo τὸ 
στόµα τοῦ ἀσκοῦ, καὶ εἰτελθὼν ἐπνευμάτωσε τὸν 
ἀσκόν. Ὁ δὲ, ἄνθρωπος ἐνσταθεὶς εὀθέως, ἕστρινξεν 
τῇ χειρὶ τὸ στόµα τοῦ ἀσχκοῦ iv ὀνόματι Κυρίου 
τοῦ Θεοῦ Σαθαφθ, xal ἔμεινεν ἔσω ὁ δαίµων εἷς 
τὸν ἀσκὸν, xal μετὰ τοῦτο ἔμεινεν ὁ παῖς ἐν τῇ 
χώρᾳ ἐκείνῃ ἡμέρας τρεῖς εἷς ἐπίδειξιν' καὶ οὐχέτι 
ἔπνευσε τὸ πνεῦμα πλέον τῇ πόλει ἐκείνῃ' xal 
ἔγνωσαν πάντες οἱ ἼἌραθες ὅτι ἀσφαλῶς συνέκλεισε 
τὸ πνεῦμα. Τότε ἐπέταξε τὸν ἀσχὸν ὁ παῖς εἷς τὴν 
κάµηλον * καὶ προέπεμπον τὸν παῖδα οἱ "Αραδες 
μετὰ τιμῆς πολλῆς xal δώρων πολυτίµων, εὖφη- 
μοῦντες καὶ δοξάζοντες τὸν θΘεὸν ᾿σραήλ. Ὁ ὁὲ 
παῖς εἰσήγαγε τὸν ἀσχὸν, καὶ ἔθηκεν εἷς τὸ μέσον 
τοῦ ναοῦ. Tq δὲ ἑπαύριον ἐλθὼν ἐγὼ βασιλεὺς Σα- 
λομῶν slc τὸν ναὸν τοῦ θεοῦ, ἥμην ἐν λύπῃ πολλῃ 
περὶ τοῦ λίθου τοῦ ἀκρογωνιαίου" καὶ iv τῷ εἲσέρ. 
χισθαί µοι (sic) εἷς τὸν ναὺν ἀναστὰς ὁ ἀσκὸς ἐπε- 
ριεπάτησεν (sic) ἑπτὰ βήματα" ἔπεσε δὲ ἐπὶ στόμα 
xal προσεκύνησέ qot. Καὶ θαυµάσας ἐγὼ ὅτι καὶ 
μετὰ ἁἀσκοῦ δύναμιν ἔσχεν ὁ δαίµων, xal περιεπά» 
τει, ἐχέλευσα αὐτὸν ἀναστῆναι' xal ἀνέστη ὁ ἀσχὸς, 
καὶ ἕστη τοῖς Tos! πεφυσηµένος, Kal ἐπηρώτησα 
αὐτὸν λέγων. Εἶπέ pot σὺ τἰς sl; καὶ ἔφη ἔσωθεν 
τὸ πνεῦμα * "Evo slpi ὁ λεγόμενος Ἐφίππας, ὁ àv 
ἐν τῇ ᾽Αραθίᾳ * καὶ εἶπον αὐτῷ ' Τοῦτό col ἐστι τὸ 
ὄνομα; Ὁ δὲ ἔφη, Ναὶ, ὅπου ἐγὼ βούλομαι, ἐφίπταμαι 
καὶ ἐμπυρίζω, xai θανατῶ. Καὶ εἶπον αὐτῷ; Ποίῳ 
ἀγγέλῳ χαταργῇ σύ, ὁ δὲ εἶπεν Ὁ μονάρχης θεὸς 
6 ἔχων ἐξουσίαν κατ᾽ ἐμοῦ, καὶ ἀκούεσθαι’ ὁ διὰ Παρ- 


Tune puer imperata sibi fecit; paravit came- 
lum, imposuit utrem, et abiit in Arabiam. Et viri 
loci illius non credebant quod posset gpiritum ma- 
lum apprehendere ; mane autem facto, surgens puer 
stetit ante flatum venti, et posuit utrem super 
pavimentum, et annulum ad os utris; et flavit 
demon per medium annuli, in os utris, et in- 
grediens vento distendit utrem. Vir autem surgens 
cito, strinxit manu os ultris, in nomine Dei 
Sabaoth, et mansit intus demon, et postea man- 
sit puer in regione hac dies tres, ad probatio- 
nem facti, nec flavit amplius spiritug in civitate 
hac, et cognoverunt Árabes omnes quia certe 
conclusit spiritum. Tunc utrem imposuit puer in 
camelum, et Arabes dimiserunt eum cum honore 
multo et donis pretiosis, laudantes et glorifican- 
tes Deum Israel. Puer autem attulit utrem, et s!a- 
tuit in medio templi ; et postridie veniens ego rex 
Salomon in templum Dei, replebar tristitia magna, 
Japidis angularis causa ; et ingrediente me in 
templum surgens uter ambulavit gradus se- 
ptem : procidit autem in os, et veneratus est 
me. Et admirans ego, quod et in utre pote- 
statem haberet demon, et ambularet, jussi eum 
stare : et surrexit uter, et stetit pedibus distentus ; 
et interrogavi eum dicens : Indica mihi tu quis sis. 
Et ait ab intus spiritus : Ego sum demon dictus 
Ephippas, stans in Arabia. Et dixi ei : Hoc est 
nomen tuum ? Et ait : Etiam ; quo mihi voluntas 
est advolo, et ascendo, et neco. Et dixi ei : A 
quo angelo impotens efficeris? Et ait : Rex, Deus 
habet potestatem in me, ut audiam eum, qui 
nasciturus est ex Virgine, et a Judeis crucifi- 
gendus in ligno, quem venerantur angeli, archan- 
geli; ille meas vires frangit, et orbat me magna 
potestate mihi concessa 8 patre meo diabolo. 
Dixi ei : Quid potes facere? Qui ait : Potens 
sum et montes portare, regum domos evellere: 


θένου µέλλων γεννᾶσθαι καὶ ὑπὸ Ιουδαίων σταυρω. [ arbores foliis nudos marcescere facio. Et dixi ei : 


θῆναι ἐπὶ ξύλου' ὃν προσκυνοῦσιν ἄγγελοι, ἀρχάγ- 
ελοι’ ἐχεῖνός µε xatapyst ' καὶ ἀτονεῖ µε ἐκ τῆς 
πολλῆς µου δυνάµεως, τῆς δοβείσης µοι ὑπὸ τοῦ 
πατρός µου τοῦ διαθόλου. Βἶπον δὲ αὐτῷ' Τί δύνασαι 
ποιῆσαι; Ο δὲ ἔφη' Ἐγὼ δυνατός εἶμι ὄρη μµεταφί- 
ρειν, οἰκίας βασιλέων καταθαλεῖν, δένδρα ἀπέταλα 
µαραίνω. Καὶ εἶπον αὐτῷ ' Δύνασαι ἐπᾶραι τὸν λί 
θον τοῦτον xai θίσθαι αὐτὸν εἷς τὴν ἀρχ ἣν τῆς γω- 
νίας ταύτης τῆς οὔσης dv τῇ εὐπρεπείᾳ τοῦ /αοῦ : 
O δὶ ἔφη' Οὐ µόνον τοῦτον ἐπᾶραι, βασιλεῦ, ἀλλὰ 


Ῥλτποι. GR. CXXII. 


Potesne tollere lapidem hunc, et ponere in caput 
anguli ad decorem templi? Non solum hunc 
tollere, rex, inquit, valeo, sed et cum daemone 
qui est super mare Rubrum afferam columnam 
etheroceruleam οἱ ponam eam ubi vis in 
Jerusalem. Hsec dicens, coegi eum, et quasi 
inflatus uter factus est, et supposui lapidi, et 
precinxit se, et levavit in altum utrem ; et con- 
Bcendit uter scalas ferens lapidem, et statuit 
eum in summitate aditus tempii. Ego autem Salo- 


43 


1353 
mon, videns lapidem sublatum et locatum, dixi : 
Vere impleta est Scriptura dicens : « Lapidem 
quem reprobaverunt edificantes, hic factus est in 
caput anguli ; » quia hoc non est meum dare, sed 
Dei, ut possit demon lapidem tollere talem, et 
Btatuere in loco quem volebam. Et adduxit Ephip- 
pas demonem qui erat in mari Rubro, cum co- 
lumna, et accipientes ambo columnam, levave- 
runta terra. Ego autem recte cogitans quia duo 
hi spiritus valerent terram omnem concutere, in 
puncto temporis, signavi hinc et hinc annulo,et dixi: 
Satis est ; et manserunt spiritus portantes usque in 
hodiernam diem, ad ostensionem indite mihi sa- 
pientie ; et erat suspensa columna super altitudi- 
nem, per aera, a spiritibus portata, et sic deorsum 
Spiritus videbantur quasi aerem portantes ; et at- 
tendenti cuilibet, columna inclinata vecta a spiri- 
tibus videtur et est usque in hodiernam diem. 


, . 
APP. AD MICH. PSELLUM. — TESTAMENTUM SALOMONIS. 


- 
E 
Ν - 


1356 


À χαὶ σὺν τῷ δαίµονι τῷ ἐπὶ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης 
ἀναγάγω τὸν κίονα τὸν (τὴν) ἀεριστὴν, καὶ στίσω 
αὐτὸν ὅπου βούλει ἐν Ἱερουσαλήμ. Ταῦτα εἰπὼν 
ἠνάγχασα αὐτὸν, καὶ ὡσεὶ ἐκφυσηθεὶς ὁ ἀσκὸς ἐγέ- 
vtto, xxi ὑποδέδεχα τῷ λίθῳ, xai διέζωσεν ἑαυτὸν, 
γαὶ ἐπῆρεν ἑπάνω τόν ἀσχόν. Καὶ ἀνῖλθεν ὁ ἀσκὸς 
τὰς Χλίμακας βαστάζων τὸν λίθον, xal ἔβετο αὐτὸν 
εἰς τὴν ἄκραν τῆς εἰσόδου τοῦ ναοῦ. Ἠγὼ δὲ Σολο- 
μῶν, ἰδὼν τὸν λίθον ἐπηρμένον καὶ τεθεµελιωμένον, 
εἶπον' ᾽Αληθῶς ἐπληρώθη ἡ Γραφὴ ἡ λέγουσα λίβον 
ὃν ἀπεδοχίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες, οὗτος ἐγενήθη 
εἰς κεφαλὴν γωνίας" ὅτι τοῦτο οὐχ ἔστιν ἐμὸν δοῦ- 
ναι ἀλλὰ τοῦ θεοῦ΄ τὸ κατισχῦσαι τὸν δαίμονα ἑπᾶραι 
τὸν λίθον τηλικοῦτον, xal ἀποθέσθαι αὐτὸν tiq t0- 
vov ὃν ἐθουλόμην. Καὶ ἤγαγεν Ἐφιππᾶς τὸν δαί- 
µονα τὸν ἐν τῇ Ἐρυθρᾷ θαλάσστι μετὰ τοῦ xlovoc: 
καὶ λαθόντες ἀμφότεροι τὸν κίονα ὑψώθησαν ἀπὸ 
τῆς γῆς. ᾿Εγὼ δὲ, κατασοφισάµενος ὅτι τὰ δύο 


B 


πνεύματα ταῦτα ἠδύναντο τὴν οἰκουμένην ὅλην σαλεῦσαι ἐν στιγμῇ χρόνου περιεσφράγισα ἔνθεν καὶ ἔνθεν τῷ 
δακτυλίῳ, xal εἶπον' Φυλάσσου, καί ἔμειναν τὰ πνεύματα βαστάζοντα μέχρι τῆς σήμερον εἰς ἀπόδειξιν τῆς 
δεδοµένης µοι σοφίας. Kai ἦν κρεµάμενος ὁ Χίων ὑπὲρ μέγεθος διὰ τοῦ ἀξρος, ὑπὸ τῶν πνευμάτων 
βασταζόμενος' xal οὕτως κάτωθεν τὰ πνεύματα ἐφαίνοντο ὥσπερ αἡρ βαστάζοντα" xai ἐν τῷ ἀτενίζειν τις, ὁ 


χίων ὑπόλοξος βασταζόµενος ὑπὸ τῶν πνευμάτων, καὶ 

Et ego Salomon interrogavi spiritum alterum 
qui cum columna venerat ex abysso maris Rubri : 
et dixi ei: Tu quis es? et quod nomen tuum, et 
qua tua operatio ? quia multa audio de te. Demon 
autem ait : Ego, rex Salomon, vocor Abezethibod ; 
ortus sum ex archangelo (qui olim sedi in primo 
colo), cujus nomen Amelouth ; ego igitur sum spi- 
ritus molestus, alatus, unicam alam habens, impe- 
rans omni vento sub colo ; aderam quando Moyses 
intravit ad Pharaonem regem /Egypti, indurans 
cor ejus; ego sum quem invocabant Janis et Jambris 
qui restiterunt Moysi in /Egypto; ego sum, qui 
adversatus sum Moysi in extremis per signa. Dixi 
ergo ei : Quomodo igitur inventus es in mari Ru- 
bro ? Et ait : In exitu filiorum Isracl, ego induravi 
cor Pharaonis, et excitavi cor ejus, et minislro- 
rum ejus, et feci ut persequerentur fllios Israel; et 
simul venerunt Pharao et JEgyptii omnes; tunc 
aderam ibi, et. simul venimus; et ingressi sumus 
omnes in mari Rubro. Et factum est, postquam 
transierunt filii Igrael, reversa est aqua, et operuit 
omnem exercitum /Egyptiorum, et universam po- 
testatem eorum. Inventus sum ego hic et operuit 
me unda, et mansi in mari, precipitatus sub co- 
lumna hac. Cum autem venit Ephippas missus a te 
in sacculo utris inclusus, eduxit me post se. Ego 
igitur Salomon hec audiens, glorificavi Deum, et 
adjuravi demones ut mandata mea non preteri- 
rent, sed manerent portantes columnam ; et jura- 
verunt ambo dicentes : Vivit Dominus Deus tuus, 
non deponemus banc columnam usque ad consum- 
mationem seculi; si autem cadat olim lapis iste, 
tunc erit consummatio seculi. Et ego Salomon glo- 
rificavi Deum, et ornavi templum Domini cum 
omni decentia, et sedebam felix in regno meo, et 
erat pax in diebus meis. Et accepi uxores ex 


ἔστιν ἕως τῆς σήμερον. 

Καὶ ἐγὼ Σολομῶν ἐπηρώτησα τὸ πνεῦμα τὸ ἔτε- 
pov, τὸ ἀνελθὸν μετὰ τοῦ Χίονος ἀπὸ τοῦ βυθοῦ τῆς 
θαλασσης τῆς Ἐρυθρᾶς. Καὶ εἶπον αὐτῷ ' Σὺ τίς tk 
καὶ τί χαλεῖσαι; καὶ τί σου ἡ ἐργασία; ὅτι πολλὰ 
ἀχούω περὶ σοῦ. 'O δὲ δαίµων ἔφη. Εγὼ, βασιλεῦ 
Σολομῶν, χκαλοῦμαι ᾿Αθεζεθιθόδ’ ἀπόγονός εἰμι ἀρ- 
χαγγέλου, ποτὲ μὲν καθεζοµένου µου ἐν τῷ πρὠτφ 
οὐρανῷ' οὗ τὸ ὄνομα ᾽Λλμελούθ’ Ἐγὼ οὖν elpc πνεῦμα 
χαλεπὸν, xal πτερωτὸν καὶ µονόπτερον, ἐπίδονλον 
πάσης πνοῖς ὑπὸ τῶν οὐρανῶν' ἐγὼ παρήµην ἑνίχα 
Μωσῆς εἰσήρχετο elc Φαραὼ βασιλέως Αἰγύπτου σχλη- 
ρύνων αὐτοῦ tiv Χαρδίαν' ἐγώ εἶμ' ὃν ἐπιχαληῦντο 
Ἰανῆς καὶ Ἰαμθῆς οἰκουχώμενοι τῷ Μωῦσῇ iv 
Αἰγύπτφ ᾿Εγὼ εἰμὶ ὁ ἀντιπαλαίων τῷ Moon iv 
τοῖς πἐρασι τοῖς σηµείοις. Εἶπον οὖν αὐτῷ: Πῶς οὖν 
εὑρέθης ἐν τῇ Ἐρυθρᾷ θαλάσσῃ; 'O δὲ ἔφη: Ἐν t$ 
ἐξόδῳ τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ ἐγὼ ἐσκλήρυνα τὴν χαρδίαν 
Φαραώ * καὶ ἀνεπτέρωσα αὐτοῦ τὴν καρδίαν, χαὶ 
τῶν θεραπόντων αὐτοῦ xal ἐποίησα αὐτοὺς ἵνα 
καταδ'ώξωσιν ὀπίσω τῶν vlov ᾿Ἱσραήλ : καὶ curn 
κολούθησε Φαραὼ xai πάντες οἱ Αἰγύπτιοι. Τότε 
ἐγὼ παρήµην ἐχεῖ' xal συνηκολουθήσαµεν. Καὶ 
ἀνήλθομεν ἅπαντες ἐν τῇῃ ἘἜρυθρᾷ θαλάσσῃ. Kai 
ἐγένετο, Ἰνίχα διεπέρασαν οἱ viol Ἰσραὴλ, ἔπανα- 
στραφὲν τὸ ὕδωρ ἐκάλυψε πᾶσαν τὴν παρεμθολὴν 

D τῶν Αἰγυπτίων, καὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν αὐτῶν 
εὑρέθην οὖν ἐγὼ ἐκεῖ xai ἐκάλυψέ µε τὸ ὕδωρ' χαὶ 
ἔμεινα Bv τῇ θαλάσσιῃ τηρούµενος ὑποχάτω τοῦ 
Κίονος τούτου. Ὡς δὲ ᾖλθεν ᾿Εφιππᾶς, πεμφθεὶς 
παρὰ σοῦ ἐν ἀγγείῳ ἀσκοῦ ἐγχλειαθεὶς, καὶ ἀνεθί- 
θασέ µε πρὸς σὲ. Κἀγὼ οὖν Σολομῶν ἀκούσας ταῦτα 
ἑἐδόξασα τὸν Θεὸν, xal ὥρκισα τοὺς δαίμονας, ὥστε 
μὴ παρακοῦσαί µου, ἀλλὰ µμεῖναι βαστάζοντας 
τὴν κίονα" καὶ ὤμοσαν ἀμφότεροι λέγοντες, Zi, Κύ- 
ριος ὁ θεός σου, οὐ μὴ ἀποθώμεθα (sic) τὸν στῦλον 
τοῦτον ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος' 3j δ) ἂν 

















1381 


ADDENDA AD CEDRENUM. 


1358 


ἡμέρᾳ πἐσῃ ὁ λίθος οὗτος, τότε ἔσται d συντέλεια Α omni regione, quarum non erat numerus ; et abii 


τοῦ αἰῶνος. Κἀγὼ Σολομῶν ἐδόξασα τὸν θεὸν, καὶ 
ἐκόσμησα τὸν ναὸν τοῦ Koplou πάσῃ εὐπρεπείᾳ' καὶ 
μην εὐθυμῶν ἐν τῃ βασιλείᾳ pou xai εἰρήνη iv 
ταῖς ἡμέραις µου. Καὶ ἔλαθον γοναῖκας ἐμαυτοῦ 
ἀπὸ πάσης χώρας, Qv οὐκ ἦν ἀριΏμὸς, xal ἐπορεύθην 
πρὸς τὸν Ἱεθουσσαῖον, καὶ ἰδῶν ἐκεῖ θυγατέρα 
ἀνθρώπου ᾖἸεθουσσάίαν, ἠγάπησα αὐτὴν σφ΄δρα, 
xal ἠθουλόμην δἐξασθαι αὐτὴν μετὰ ταῖς γυναιξί 
μου (sic) et γυναῖκα. Καὶ εἶπον πρὸς τοὺς Ἱερεῖς ao- 
τῶν" Δότε µοι τὴν Σουμανῖτιν (16) ταύτην εἷς Υυ- 
ναῖχα, Kai εἶπον πρός µε ol ἱερεῖς τοῦ Μολόχ. 'Eàv 
ἀγαπᾶς τὴν παρθένον, εἴσαλθε xal προσχύνησον τοὺς 
θεοὺς ἡμῶν, τῷ µεγάλῳ θεῷ 'Papiv, xal τῷ xa- 
λουμένῳ θεῷ Μολόχ. ᾿Εγὼ οὖν φοθηθεὶς τὴν λόξαν 
τοῦ θεοῦ, οὐκ ἠκολούθησα προσχκυνῆσαι' καὶ εἶπον 
αὐτοῖς ἐγώ Οὐ προσκυνῶ θεῷ ἀλλοτρίῳ (ad πιβτρ.τίς 
αὕτη) (16) ἡ ὑπόθεσις, ὅτι τοσοῦτόν µε ἀναγκάζετε 
ποιῆσαι. Οἱ δὲ εἶπον (47) ωθεὶς (sic) (Forte : 'O θεὸς) 
τῶν πατέρων ἡμῶν. Ἐμοῦ δὲ πυθοµένου ὅτι οὐδαμῶς 
προακυνήσω θεοῖς ἀλλοτρίοις, xal παρήγγειλαν 
τὴν παρθένον τοῦ μὴ κοιμηθῆναί µοι ἐὰν μὴ παθῶ 
θῦσαι τοῖς θεοῖς. Κἀγὼ οὖν ὁ δόλιος κινουµένου µου 
ἔρως παρ) αὐτῇῃ ἔφερὲΥ pot πέντε ἀκρίδας λέγων" 
Λάθε ταύτας τὰς ἀχρίδας (18), καὶ σύντριψον αὖ- 
τὰς ἐπ᾽ ὀνόματος τοῦ θεοῦ Μολὸχ, καὶ νῦν κοιµη- 
θ/σοµχι μετὰ coU: ὅπεορ «καὶ ἐτέλεσα" καὶ εὐθὺς 
ἀπέστη τὸ πνεῦμα τοῦ θεοῦ ἀπ᾿ ἐμοῦ. καὶ ἐγενό- 
µην ἀσθενὴς ὡσεὶ λῆρος τοῖς ῥήμασί µου’ ἐξ οὗ καὶ 


ad Jebusseum, οἱ videps ibi flliam hominis ὀοῦιδω!, 
amavi eam valde, et volebam acciperc eam inter 
conjuges meas in uxorem. Et dixi ad sacerdotes 
eorum : Date mihi Soumanitem (Sunamitem) hanc 
in uxorem. Et dixerunt ad me sacerdotes Moloch : 
Si diligis virginem, intra, et venerare deos nostros, 
magnum deum Raphan, et vocatum deum Moloch. 
Ego vero timens gloriam Dei, non acquievi ut 
venerarer; et dixi eis : Non servio deo alieno. 
Quid est hoc inane simulacrum quod sic me ad 
adorandum cogitis? Qui dixerunt : Deus patrum 
nostrorum. Mihi autem affirmanti quia nullo modo 
adorarem deos alienos renuntiarunt virginem 
nunquam mecum dormituram, nisi libens diis im- 
molarem. Et cum eam deperirem, attulit mihi cal- 
lidus amor quinquelocustas dicens ipsius nomine: 
Sume has locustas, et contere eas in nomine dei 
Moloch, et tunc dormiam tecum ; quod et feci. Et 
statim exivit a me spiritus Dei. Et factus sum inflr- 
mus, et quasi Btultus in verbis meis ; exinde coactus 
sum 80 ea ad :wdificandum templum idolis, Baali 
et Rapha et Moloch, et ceteris; et ego miser feci 
voluntatem ejus, et tandem recessit gloria Dei, 
8 me ; et obscuratus est spiritus meus ; et factus 
sum proverbium idolis etüemonibus : ideo scripsi 
hoc testamentum meum, ut quibus obtigerit, ore- 
tis et attendatis ultimis et non prioribus, et tan- 
dem gratiam inveniatis in secula. Amen. 


ἠνεγχασθη (sic) παρ᾽ αὐτῆς Χτίσαι ναὸν τῶν εἴδώλων' τῷ Βαλλ, xal τῷ 'Ραφὰ, καὶ τὸ Μολὸχ, xal τοῖς Αοιποῖς 
εδώλοις' κἀγὼ οὖν ὁ δύστηνος ἐποίησα τὴν συμθουλὴν αὐτῆς, xal τελείως ἀπέστη ἡ δόξα τοῦ θεοῦ ἀπ' ἐμοῦ" 
xai ἑακοστίσθη τὸ πνεῦμά µου’ καὶ ἐγενόμην γέλως τοῖς εἰδώλοις καὶ δαίµοσι’ διὰ τοῦτο ἀπέγραψα ταύτην ἐμοῦ 
τὴν διαθήκην, ἵνα ol λαχόντες εὔχησθε καὶ προσέχητε τοῖς ἑσχάτοις, καὶ μὴ τοῖς πρώτοις, ἵνα τελείως εὕρωσι 
χάριν εἰς τοὺς αἰῶνας. ᾽Αμήν. 

VARLAE LECTIONES. 


17) Hic iterum vacuum spatium. . . 
18) Cultus locustarum, apud discipulos Joannis 
Baptiste. 


ADDENDA AD CEDRENUM. 


TOM. I OPERUM CEDRENI. 


In codice Coisliniano 136 Historia Joannis Seylitzee premittitur Praefatio ea longe prolixior que 
preit Georgii Cedreni Historis», et non pauca de Seriptoribus historie Byzantine nova ae notatu 
digna continet. Eam visum est hic describere. 


t Nomen puelle. 
(16) In textu spatium vacum ante ἡ ómó- 
θέσις. 











"- 


Σ0νοψις ἱστοριῶν συγγραφεῖσα παρὰ ᾿Ιωᾶννου κηυρο- — Synopsis Historiarum scripta a Joanne Scylitze 


παλάτου καὶ μεγάλου δρουγγαρίου τῆς βίγλας, τοῦ 

Σχυλίτζη. 

Τὴν ἀἐπιτομὴν τῆς Ἱἱστορίας ἄριστα μετὰ τοὺς 
παλαιοὺς ἐπραγματεύσατο πρῶτον μὲν ὁ μοναχὸς 
Γεώργιος καὶ Σύγγελλος χρημµατίσας Ταρασίου τοῦ 
ἁγιωτάτου πατριάρχου' μετ) ἐκεῖνον δὲ ὁ ὁμολογη- 
τῆς Θεοφάνης xai τοῦ ᾿Αγροῦ ἠγούμενος, ἐπιστατι- 
Κώτερον τὰς Ἱστορικὰς ἐπιδραμόντες βίθλους καὶ 
συνοψἰίσαντες λόγῳ μὲν ἀφελεῖ καὶ ἀπεριξργῳ, µηνον- 


Curopalata, εἰ magno drungario υἱρια». 


Historie compendium optime post veteres con- 
cinnavit primo quidem Georgius monachus, qui 
syncellus fuit Tarasii sanctissimi patriarche; post 
illum autem Theophanes confessor hegumenus 
Agri, qui amho peritus historicos libros percurre- 
runt et in compendium redegerunt, sermone qui- 
dem simplici nec affectato, sed ipsi pene rerum 





1359 


ADDENDA AD CEDRENUM. 


1360 


9 9 . ^P ,1 / Y | κ Li 
nature adhzrenti. Verum Georgius 8 inundo «en- A 957 6b τῆς οὐσίας αὐτῆς ἐφαπτομένῳ τῶν πτε- 


dito orsus, in tyrannos desiit, Meximianum nempe 
et Maximinum (Il. Mexentium) ejus filium : Theo- 
phanes vero ab illius fine exordium ducens, et re- 
liquam chronographiam epitomes more referens, 
usque ad obitum Nicephori imperatoris qui ex Geni- 
cis seu Logotheta Genicorum fuerat, progressus 
finem narrandi fecit. Post hunc nullus alius huio 
ge studio dedidit. Quidam tamen tentavere, ut S8i- 
culus ille doctor, ac nostro tempore philosophorum 
princeps et hypertinus Psellus. Preter hos item 
alii. Bed ii perfunctorie operi manum ad moverunt. 
et ab accurata narratione lapsi, maximam rerum 
majoris momenti partem pretermisere, posteris- 
que inutiles fuere, nudam texentes imperatorum 
enumerationem, ut docerent quis quem imperato- 
rem exceperit, et nihil preterea, Verum qui sic 
historias non recto scopo conscripsere, plus no- 
cuere lectoribus, quam profuere. Nam Theodorus 
Daphnopates, Nicetas Paphlagon, Josephus Gene- 
Bius οἱ Manuel, Byzantii, Nicephorus diaconus, 
Phryx, Leo Asinus, Theodorus qui fuit Side pre- 
, 868, ejusque consobrinus et cognominis qui Seba- 
slene prefuit Ecclesie, insuperque Demetrius 
Cyzicenus ac Joannes Lydus monachus, suum sin: 
guli sibi proponentes argumentum; alius imperato- 
ris laudem, alius palriarche vitupecium, alius 
amici encomium, atque historie nomine suum sin- 
guli secuti scopum, a laudatorum virorum mente 
et instituto longe aberrarunt. Ea enim que suo 
tempore gesta eunt conscribentes, pauloque altius 
resumentes, alius a:fectu ductus, alius odio, alius 
ad gratiam, alius prout sibi statutum fuerat, histo- 
riam edentes, inter se in narratione dissenserunt, 
ao caligine perturbationeque auditores repleverunt. 
Noa autem memoratorum virorum lectis operibus, 
historie amatoribus eorum synopsim non parum 
utilem fore sperantes, maximeque iis qui facilita- 
tem labori anteponunt; utpote qua variis gesta 
temporibus brevissime representet, et a commen- 
tariorum mole liberet : supra dictorum historias 
diligenter excutientes, ejectis iis quee ex affectu et 
ad gratiam dicta sunt, missis iis que dissensionem 
et repugnantiam olebant, expunctis eliam iis que 
fabulam sapere visum est, narrationibus collectis 
quo verisimilia et probabilia putabantur, additis 


πραγµένων. Αλλ’ ὁ μὲν Γεώργιος, ἀπὸ καταθολῆς 
ἀρξάμενος κόσμου, ἐς τοὺς τυράννους κατέλτζε, 
Μαξιμιανόν φημι καὶ τὸν τούτου υἱὸν λΜαζιμῖνον 
(1. Μαξέντιον' ὁ δὲ Θεοφάνης, τὸ ἐκείνου τέλος οἵ- 
κείαν ἀρχὴν ποιησάµενος, καὶ τὴν ἐπίλοιπον συντε- 
μὼν χρονογραφίαν καὶ εἲς τὴν τελευτὴν τοῦ βασι- 
λέως Νικηφόρου τοῦ ἀπὸ γενικῶν καταντήσας, ἕστη 
τοῦ δρόμου. Metz δὲ τοῦτον οὐδεὶς ἄλλος ἐπέδωχεν 
ἑαυτὸν τῷ µτοιούτῳ σπουδάσµατι. Ἐπεχείρησαν 
μὲν γάρ τινες, olov ὁ Σικελιώτης διδάσκαλος xai ὁ 
καθ) ἡμᾶς ὕπατος τῶν φιλοσόφων xal ὑπέρτιμος ὁ 
Ψελλὸς, xal πρὸς τούτοις ἕτεροι ἀλλὰ πάρεργον 
ἀψάμενοι τοῦ ἔργου, τῆς τε ἀχριθείας ἐπιπεπτώκασι 
τὰ πλεῖστα τῶν καιριωτέρων παρέντες, καὶ ἀνόνη- 


p" τοῖς μετ αὐτοὺς Ὑεγόνασιν, ἀπαρίθμησιν µόνην 


ποιησάµενοι τῶν βασιλέων, xal διδάξαντες τίς μετὰ 
τινά τῶν σκήπτρων γέγονεν ἐγχρατῆς, καὶ πλεῖον 
οὐδὲν. ᾽Αλλὰ xal ταύτας οὐκ ἑστοχασμένως συγγρα- 
ψάµενοι, ἔθλαφαν τοὺς ἐντυγχάνοντας, οὖκ ὠφέλη- 
σαν. 'O xàp Δαφνοπᾶτης θεόδωρος, Νικήτας ὁ Πα- 
φλαγὼν, Ἰωσὴφ Γενέσιος xai Μανουὴλ οἱ Βυζάν- 
τιοι, Νικηφόρος ὁ διάκονος ὁ Φρὺξ, ὁ ᾿Ασινὸς Λέων, 
Θεόδωρος ὁ τῆς Σίδης γενόμενος πρόεδρος xal ὁ 
τούτου ἀνεψιὸς καὶ ὁμώνυμος ὁ τῆς dv Σεδαστείᾳ 
καθηγησἆμενος ᾿Ἐχχλησίας, xai ἐπὶ τούτῳ Δημή- 
τριος ὁ τῆς Κυζίχου xai ὁ μοναχὸς ᾿Ιωάννης ὁ Αν: 
δὸς οἰκείαν ἕκαστος ὑπόθεσιν προστησάµενος ' ὁ 
μὲν ἔπαινον βασιλέως, ὁ δὲ Ψψόγον πατριάρχου" 
ἕτερος δὲ φίλου ἐγκώμιον, καὶ ἐν ἱστορίας σχήματι 
τὸν ἑαυτοῦ ἕκαστος ἀποπληροῦντες σκοπὸν, πόῤῥω 
τῆς τῶν εἱἰρημένων ἀνδρῶν πεπτώχασι διανοίας. 
Αποτάδηη [είε) γὰρ τὰ κατὰ τοὺς αὐτῶν ypóvox 
συνενεχθέντα καὶ μικρὸν ἄνωθεν Ἱστορικῶς συγγρα” 
ψάµενοι, καὶ ὁ μὲν συμπαθῶς, ὁ δ᾽ ἀντιπαθῶς, ὁ δὲ 
καὶ κατὰ χάριν, ἄλλος δὲ καὶ ὡς προσετέτακτο tiv 
ἰαυτοῦ συνθεὶς Ἱστορίαν, xal πρὸς ἀλλήλους ἐν τῇ 
τῶν αὐτῶν ἀφηγήσει διαφερόµενοι, Ἰλίγχου καὶ 
ταραχῆς τοὺς ἀχροατὰς ἐμπεπλήκασιν . "Hy 5 
τῷ πόνῳ τῶν εἱἰρημένως ἀνδρῶν ἐκεῖ ἐντυχόντες 
καὶ λυσιτελήσειν οὗ μικρὰ τὴν σύνοψιν τοῖς φιλοῖ- 
στοροῦσιν ἐλπίσαντες, xal µάλιστα τοῖς τὸ ῥᾷστον 
τοῦ ἐπιπονωτέρου προτιθεµένοις, συντοµωτάτην ὃν 
δοῦσαν κατάληψιν τῶν iv διαφόροις συµθεθηκότων 
χαιροῖς xal τοῦ βάρους τῶν ὑπομνημάτων Dee 
ροῦσαν, τὰς τῶν ἄνωθεν λεχθέντων αυγγραφείσας 


etiam iis que nondum scripta ab antiquis viris edi- D ἐπ ἀχριθὲς ἱστορίας ἀναμαξάμενοι, καὶ τὰ ἐμπαθῶς 


dicimus, iisque in unum corpus compendio reda- 
ctis, tenerum cibum mola sermonis preparatum 
posteris reliquimus ; ut qui memoratorum histori- 
corum libros percurrerunt, commentaria habeant, 
secum vel in via ferentes hunc libellum. Solet 
quippe lectio recordationem inducere, recordatio 
vero memoriam alero et augere ; quemadmodum 
contra negligentia et incuria gestorum, reminiscen- 
tiam auferre, unde prorsus oblivio sequitur, qua 
gestorum memoriam  obscurat atque confundit. 
Qui vero nondum historias legerunt, hoc compen- 
dio ductoris loco utantur, et requisitis iis que 


J| καὶ πρὸς χάριν λεχθέντα ἀποδιαπομπήσαντες, χαὶ 
τὰς διαφορὰς xal διαφωνίας παρέντες, ἀποξέσαντες 
δὶ καὶ ὅσα ἔγγὺς ἐρχόμενα εὕρομεν τοῦ µυθώδους' 
τὰ δὲ εἰχότα xal ὁπόσα τοῦ πιθανοῦ μὴ rim 
συλλεξάµενοι, προσθέντες δὲ καὶ ὁπόσα ἀγράφως 
ἐκ παλαιῶν ἀνδρῶν ἐδιδάχθημεν, καὶ τφ᾽ fv ἐπιδρο- 
µάδην συνθέµενοι τοῖς µεταγενεστέροις καταλελοί- 
παμεν τροφὴν ἁπαλὴν xal τοὐτῷ δὲ τῷ τοῦ Apo) 
ἀληλεσμένην, ἵν ol μὲν τὰς τῶν ῥηθέντων ἵστορι- 
κῶν βίθλους ἐπελθόντες ὑπομνήματα ἔχοιεν covix- 
δηµον Φφέροντες καὶ ἐπιόντες τοῦτο τὸ βιθλίον' οἷδε 
γὰρ dj ἀνάγνωσις ἀνάμνησιν ἐμποιεῖν, fj δὲ ἀνάμνη: 








1361 FABROTI GLOSSARIUM. . 4962 


σις τρέφειν καὶ μµεγαλύνεν τὴν μνήμην, ᾿ὥσπερ Α fusius scripta sunt, faciliorem rerum notitiam 
τοὐναντίον d ἀμέλεια xal ῥᾳστώνη ἐπιφέρεν ἆμνη- — assequantur. 


στίαν, ᾖτινι πάντως ἔπεται λήθη ἀμαυροῦσα xal συγχέουσα τὴν μνήμην τῶν πεπραγμένων" οἱ ot pino ἐἑντυ- 
χόντες τὰς ἱστορίας ὁδηγὸν ἔχοιεν τήνδε τὴν ἐπιτομὴν, καὶ ἀναζητοῦντες τὰ πλατικῶς (sic) Ἱεγραμµένα, εὖτε- 
λεστέραν τῶν πεπραγμένων λάθοιεν εἴδησιν. 


-------------------------ι-----ττος---σε---------------------------ἵ---------------------------------ε------οο ο ο θ--------------- 


FABROTI GLOSSARIUM 


SIYE 


INTERPRETATIO OBSCURORUM VERBORUM CEDRENI. 





᾿Αθθᾶς, ἀθθάδιον abbas vel abba, pater. No- 
vella 123. Hieremias patriarcha in 2 responso ad 
theologos Wirtemberg. c. De monastica vita : Οὓς 
ἀθθάδας ἀρχιμανδρίτας ἡ τᾶξις ὠνόμασεν. Ma- 
jor. 8. Benedictus in Concordia regularum c. 34: 
Qui et major monasterii. Hinc ἀθοατία paternitas. 
Concilium Meldense can. 10: Tulius abbatia, quae 
paternitas Latino nomine dicitur, funditus rema- 
veatur, Hine per contemptum ἀθθάδιον. Stylianus 
ad Stephanum PP (exstat in synodo 7 Cp.) : ᾿Αθδά- 
διον ἁγεννὲς xal ἄσημον Ὑοητικόν τε xal μαγιχὸν 
ᾠκειώσατο, [nterpres : Abbutulum quemdam  obscu- 
rum et ignobilem, prastigiatorem insuper et magum 
sibi adjunzerat. 

᾿Αθῆναι habens. Theophanes: Δι ἀθηνῶν pa- 
στιγῶσαι, habenis flagellare. Anastasius Biblioth. 
in Mist. Eccl. nondum edita: Habena vel ferula 
ciedere -n |. 1, Simpuberi D. de Senat. Sil. Glosse 
Cyrilli: λῶρος havena, pro habena. Item: Ἱμάς 
habena: 

᾿Αδνούμιον dilectus, census et descriptio mili- 
tum. Constantinus in Tact.: 'Appuólt δὲ xai eio 
τὸν xatpóv τῆς ῥόγας καὶ τοῦ ἀδνουμίου ἀδνουμιά- 
ζεσθαι xal ἀπογράφεσθαι . Leo Tact. constit. 9, 
8 4: El δὲ ποτε y pela καλέσει τοῦτο Ὑίνεσθαι χάριν 
ἀδνουμίου, V. Suidam, Phavorinum et Glossas Ba- 
eilicon. 
᾿Αερικόν tributum Jr spiritu aerio. Cujacius 
Leo Tactic. ο. 20, 2 71: 'Apxet Qi αὐτηῖς τελεῖν 
τούς τε δηµοσίους φόρους xal τὰ ἐπικείμενα αὐτοῖς 
ἀερικὰ, καὶ μηδὲν πλέον καταθαρεῖσθαι. Quem lo- 
cum interpres non intellexit. Videtur autem con- 
venire interpretationi Procopii in ἀνεχδ., ut sit 
tributi genus quod supra solitum canonem ex- 
igitur. 

᾿Αθάνατοι immortales, ut apud Persas. Procop. 
Περα. p. 22: Móvovy δὲ τὸν τῶν ἀθανάτων λεγόμε- 
vov λόχον ἡσυχῆ µένειν ἕως αὐτὸς σηµήνῃ ἐχέλευ- 
σεν. V. Socratem Hist. Eccl. 7, 20; Τηοδπαιίθι. orat. 
Athenseeum. 

᾿Ακοίμητοι monachi insomnes. Series episcopo- 
rum Byzentii, luris GR. p. 298: Kai μοναχὸν ἐκ 
τῶν ἀχοιμήτων. Concil. Florent. p. 723 ed. ἃ: 
Ἐν τῇ τῶν ἀχοιμήτων uova. Theophanes: Mova- 

9c ἐκ τῆς μονῆς τῶν ἀχοιμήτων. Nicephorus Cal- 
fatus, 15, 23: Μοναχοὺς ἐκ τῆς τῶν ἀκοιμήτων 
μονῆς ἐκεῖσε ἑγχατάστήσας. Epistola 141 Theodo- 
reti insoribitur Μαρκέλλῳ ἀρχιμανδρίτῃ τῶν ἀκοι- 
µήτων, et monasterium eorum Acometense.Victor 
in Chronico: Primasius quoque Acaemetensi mona- 
sterio relegatur. Joannes PP in epist. ad Justinia- 
num : Qui de Cumitensi monasterio fuit. Recte Cu- 
]acius emendavit de Acumitensi Idem Victor: Per 
monachos monasteriorum Achímitensium Lege fcu- 
: milensium aut Aceemetensium. 
᾿Ακόλουθος. V. βάραγγοι, 


Ανταρσία. Theophanes in Phoca: "Hxous γὰρ 
µελετωμένην ἐν τῇ ᾿Δϕριχῆ κατὰ Φωκᾶ dvi- 
αρσίαν, medilalam adversus Phocam rebellionem 
᾽Αντάρτης qui tyrannidem affectat. Idem Τηθο- 
phanes in Mauricio: 'O δὲ τύραννος ᾿Αλέξανδρον 
τὸν συναντάρτην αὐτοῦ ἐξέπεμψα. Συναντάρτης est 
conscius et particeps rebellionis, correbellis Ana- 
stasio Bibliothecario Theodorus Metochites : Ἐφ' 
υἷς ἐνεκάλουν ἀντάρτην αὐτόν. 

᾽Αλλλάγιον ἀλλαγή commutatio pecuniarum.Etiam 
hodie Grecis ἀλλάγω est permuto. 

᾽Αλληλέγγυον. V. Zonaram in Basilio, et No- 
vellam Basilii Hspl ἀλληλεγγύου ὁμοτελῶν, et 
Meursium. 

Άλογον equus, jumentum. Leo Tact. c. 1085: 
Διοικεῖςθαι τὰ ἄλογα αὐτῶν. Theophanes in Hera- 
clio: Πολλὰ τῶν ἀλόγων αὐτοῦ διεφθάρησαν. Nice- 
tas Choniat. in Manuele Comm. 2: Τὰ κούρση iv 
τοῖς ἁλόγοις φορτώσαντες, et de rebus gestis post 
excidium urbis: "Exepo: δὲ τὰς ὑθρισθείσας ὑπ' 
αὐτῶν γυναῖκας εἲς τὰ ἄλογα ἀναθιθάζοντες. DBasi- 
lica ad ]. 17 D de petit. heredit, hodie quoque 
Graecis ἄλογον est equus. Sic Latini animal pro 
equo dixerunt. Julius Firmicus Mathes. 3, c. 7: 
Regiis animalibus praepositos. Legis Salice tit. 10: 
Scuriam cum animalibus vel [απίίό incenderit, 
Theodorus Studita epist. ad Platonem: In απί- 
malibus sedentes in urbem ingressi sumus. ᾽Αλόγοις. 

"Άμόων ambo, pulpitum, suggeastus, Annales 
Fuldenses : In Basilica S. Petri ambonem ascendit, 
osito super caput suum Evangelio. Anastas. Bi- 
liothecarius in Hist . eccles.: Super ambonem 
Chalcedonense anathematizavere concilium. Concii. 
Laodicen. can. 15: El; τὸν ἄμθωνα ἀναθαινόντων. 
Synodus Cp. 7, act. 1: Πρὸ τοῦ ἱερωτάτου ἄμθω- 
voc τοῦ ναοῦ τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ᾿Εκκλησίας 
τῆς ἐπωνύμου Σοφίας. Basilius de Vita S. Theole, 
Theophanes, in Justiniano. Nicephorus Callistus 
14, 10: Κεῖσθαι ταύτην ὑπὸ τὸν ἄμθωνα, ὃ βῆμα 


. τῶν ἀναγνωστῶν ἐστιν. 


Αμηράδης, ἁμηρᾶς, ἀμηρεύειν ' — Zonaras: 
Ταρσοῦ ἀμηρᾶς, Amiras, amireus. Ámireum agere 
ἀμηρεύειν . "Theophanes in Heraclio: Τὸν ἆμη- 
psóovca αὑτῶν. 

᾽Αννώνα annona. Glosse Nomice: 'Ávvova ση- 
µαίνει παροχὴν, ἀγορὰν xai τὴ) ἐτήσιον διανοµήν. 
Meursius legendum putabat ῥόγαν pro ἀγοράν. 
Sed nihil mutandum : ἀγορά enim et species anno- 
narias significat, ut observat Casaubonus ad Po- 
libii 1. 1. Significat ἀννώνα et salaria, consuetudi- 
nes, stipendia, opsonia, rogas, que militibus aut 
magistustibus aut aliis erogantur. Novella 130, 
c. 1. Theophilus ad S ult. de milit. tesi. Macarius 
homilia 26. Vegetius 2, 7. B. Ambros. 5 epist. 27. 
Auctor incertus vel Joannes Cpolitanus in Matth. 
homil. 51 et 53. Gregorius l. 1 epist. Ind. 3, c. 20 


1363 


Anastas. Biblioth. in Historia Eccles. : Macedonius 
vero Acholium quemdam, qui exemerat adversus se 
machceram, ez submissione inimicorum suorum per 
singulos menses annonas pracepit accipere. V. Ba- 
silica adl. 2 C pro soc. et Gr. interp. ad 1. 19 D 
de testib. 

᾽Απληχεύειν castra locare, metari. Leo Tact. 
ο. 5. 8 37: Κάχεῖσε ἀσφαλὼς ἀπλικεύειν . Theo- 
phanes in Justiniano: ᾽Απλικευόντων αὐτῶν πρὸ 
μικροῦ τῆς πόλεως. Hinc ἄπληχκτα pro castris. Leo 
d. ο. q, 8 34. Onosander Strategici ο. 9: Hepi τοῦ 
συνεχῶς ὑπαλλάσσειν τὰ ἄπληκτα. 

᾿Απόκρεως quadragesima carnisprivium. V. Fi- 
lesacum de Quadragesima p, 447 et Scorsum ad 
Hom. 15, Theoph. Ceramei. Nicephorus Gregoras 
]. 8: ᾽Απόκρεω γὸρ Tj» χαιρός. 

᾽Αποκρισιάριος. Isidorus Pelusiotes epist. 144, 
|. 4: Διὰ τοῦ βασιλικοῦ ἀποχρισιαρίου µαθόντες. 
Sexta synod. Cp. act. 1: ᾽Αποκρισιαρίου θεοδώ- 
pov τοῦ ὁσιωτάτου. Menologium Julii ; A«oxptatá- 
ριος τῆς ᾿Αλεξανδρέων ἐἑκκλησίας. Apocrisiarius 
vel apocrisarius. Facundus Hermianensis l. 4: 
A Stephano ecclesie Romanz diacono et apocrisario. 
Ferrandus diaconus ad Anatolium: Eutuchetis 
apoerisiaríus ἀποκρισάριος τοῦ Εὐτυχοῦς' Concilii 
Chalced. act. 1. Hinc apocrisariatus. Humbertus 
contra Grecorum calumnias: Apscrisariatus sui 
tempore ᾿᾽Αποκρισιάριον vetus interpres synodi 6 
Cp interpretatur responsalem. Facundus d. ]. 4i 
Romana ecclesiz responsalem. Aimoinus 3, ο. 06: 
Per responsales Fredegundis. Anastasius Bibl. in 
Hist. Eccles.: Responsales vero Felicis Romani 
conveniens. Et mox: Feliz autem compertis quz ab 
apocrisiariis suis gesta sunt. Alii responsa facien- 
tem. Gregorius 1. 7, epist. 5: Diaconus noster qui 
apud eum responsa faciebat. Theophanes: 'O τὰς 
βασιλικὰς ἀποχρίσεις ποιῶν. Responsum est ἀπό- 
Χρισις in Novell. Justiniani. Chronicum Alex.: 
Καὶ εἰπεῖν τῷ βασιλεῖ τὴν ἀπόχκρισιν. S. Benedictus 
abbas Anians in Concordia regularam c. 98: 
Fraires qui pro quovis responso diriguntur. Apocri- 
siarius igitur est legatus ecclesia vel principum vel 
etiam privati. — 

᾽Αρμάμεντον  armamentum. "Theophanes: Καὶ 
ἀπέθηχεν ἐχεῖ τὸ ἁρμάμεντον. Anastasius Bibl. in 
Hist. Eccl. sic vertit: Et illic posuit armamentum, 
Armamentarium ὁπλοθήκη. Gloss. Cyr. : ὁπλοθήκη 
armamentarium. Josephus Αρχ. 9, 7: ᾿Ανοίξας 
δὲ Ἰώαδος τὴν ἓν τῷ ep ὁπλοθήκην. Ruffinus 
Aquil. ita vertit : Interea Jaiadas aperiens arma- 
mentarium: Adde Novell. 81, c. 4, Theophanes in 
Mauricio. Interdum ἁρμχμεντον accipitur pro ipsis 
armis. Leo Tact, c. 6, 8 28: Ἑτίρας ἀμάξας φε- 
poócac τὸ ἁρμάμεντον ἑχάστου ἀριθμοῦ τῶν στρα- 
τιωτῶν. Constant. Tact.: 'Eys δὲ καὶ ἑτέρας ἀμάξας 
βασταζούσας τὸ ἁρμάμεντον. 

"Appacz arma. Leo Tact. c. 49, $43: "Άρματα 
ἐχέτωσαν. Constant. in Tact. : Φοροῦντα τὰ ἅρματα, 
Codin. de Offlc.: Εϊτε περὶ ἁλόγων εἴτε ἁρμάτων, 
Sive de equis sive de armis. Item : Στερούµενοι ἀλό- 
qov ἢ ἁρμάτων, Qui equis aut armis nonnullis ea- 
reant. Utitur Achmes Ὄνειρ. c. 24, 54, 69 et 150. 
Thomas Magister: Ὅπλα οὐ póvov τὰ κοινῶς üp- 
pata. Glosse Nomicee: "Acus σημαίνει val 620v. 
Greci igitur recentiores τὸ ἅρμα καὶ τὰ ἅρματα 
dixerunt. Harmenop. 1, 26. & 12: Ὁ κλέψας ἆλ- 
λότριον ἅρμα. Qui aliena. arma. subripuit. Alexius 
Rharturus: Τὸ ἅρμα τὸ ἴσχυρόν. ltem: "Eva: μῖ- 
γιστον ἅρμα κατὰ τῶν ἑναντίων. Manuel Moschop. : 
Άρμα ἑνικῶς τὸ τέθριππον, ἅρμαωτα δὲ πληθυντι- 
κὼῶς τὰ ὅπλα. Errat grammaticus qui negat τὸ 
ἅρμα ἑνικῶς arma signiflcare. Eustath. ad ll. 9: 
Ἡ τοῦ ἅρματος λέξις καὶ ἐπὶ ὅπλου λέγεται, καὶ 
Ρωμαϊκὸν τοῦτο. Nicephorus Blemmidas Epitom. 
leg. ο. 8: Τὸ ἅρμα ἐπὶ τῶν ὅπλων τῷ τῶν ᾿Ρωμαίων 
ἔθει. Quemadmodum autem citerioris evi scriptores 
τὸ ἅρμα et. τὰ ἅρματα dixerunt, ita etiam postrema 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1361 


Latinitas arma usurpavit. Dositheus Magister in 
Glossis : [nermés sine arma. Leges Longobardor. 
tit.42: Cum sagilla vel qualibet arma plagam [ειε- 
ri. Hinc ἁρματοι in libris Hasilic. et. Cedrenum 
armali. Georgius Xl'exandrinus in Chrysostomi 
Vita; Οὗὔτε γὰρ ἐν τῇ ἡμετέρᾳ δυνάµει τοῦτο πράτ- 
τοµεν, οὔτε ἐν δυναστείᾳ Ἱππέων καὶ ἁρμάτων βα- 
σιλικῶν καὶ πλήθει στρατοῦ Et ἁρματοῦν armare. 
Concilium Florentinum J^ 067 ed. H: Ἵνα àd 
χάτεργα εἴκοσι πάσης ἐξόδου ἁρματωμένα. Alexius 
Rhart. doctr. in S. et magn: P 

Corona pretiosa: Ἐξαρματος, 
armatus inernus. 

᾿Ασηκρητεῖον secretarium, Synodus 8 acumen. 
&ct. 4: Οὕτως ὡμολόγησαν xai χθὲς tlc τὰ don- 
χρήτης. Videtur legendum ἀσηκρητεία: interpres 
enim vertit in secretariis. Varia autem erant se- 
cretaria, de quibus in σέκρετον. 

᾿Ασηκρήτης . Glosse Nomicse: ᾿Ασηχρήτης ὁ 
τῶν ἀποῤῥήτων γραμµατεύς, a secrelis, a secreta, 
secretorum notarius. Procopius Περσ. β΄: Ἐτύχχανε 
γὰρ ᾿Ιουστινιανὸς βασιλεὺς ᾿Ιωάννην τε τὸν Ῥουφί- 
νου καὶ ᾿Ιουλιανὸν τὸν τῶν ἀποῤῥήτων γραμματέα 
πρέσθεις παρὰ Χοσρόην στείλας * ἀσηκρήτης καλοῦσι 
τὸ ἀξίωμα "Popator σήκρητα p? καλεῖν tà ἀπόρ- 
ῥητα νευοµίχασιν, Idem ᾿Ανεχδ. p. 63, in fine: 
Τοῖς δὲ ἀσηκρήτης καλουμένοις οὐκ ἀπεχέχριτο τὸ 
ἀξίωμα εἰς τὸ τὰ βασιλέως ἀπόῤῥητα γράφειν, ἐφ᾽ 
ὤνπερ τὸ ἀνέκαθεν ἑτέτακτο. Nicephorus patr. in 
Breviario Historico: ᾿Αναγορεύουσιν εἷς βασιλέα 
Αρτέμιον Φιλιππικοῦ γραμματέα, ὃν τῇ Ἰταλῶν φωνῇ 
καλοῦσιν ἀσηκρήτης. Sexta synod.CP. act. 2: Παῦλος 
µεγαλοπρεπέστατος ἀσηκρήτης σεκρετάριος βασιλι- 
κὸς εἶπε. Et act. 4: Διογένους τοῦ µεγαλοπρεπεστάτου 
ἀσιχρήτις σεκρεταρίου βασιλικοῦ. 9γποά. Nic. 2, 
act. 2: Βασιλικὸς ἀσηχκρύτης. Nicephorus Cpolita- 
nus &rchiep epist. ad Lecnem PP: Cum igitur 
&tatem virilew attigissem el. juvenilem prateritssem 
in regalibus versatus "atriis, militiam quamdam 
exercebam, et ipsam non absque opera ac remissa, 
sed qua per manus ei calamos exhibetur. Etenim 
imperialibus | intereram scriptoribus. Asecrelis eos 
vocare soliti, Latinz linguae scimus esse dictionem. 
Landulphus Sagax l. 17: Dirigit igitur Phocas 
Theodorum a secretis. Primus ordinis πρωτοαση- 
χρήτης, primus a secretis Anastasio Biblioth. v. in 
πρωτοασηκρήτης. 

"Ασημον argentum etiam signatum. Georgius 
Alexandrinus in Vita B. Chrysostomi: Τὸ piv 
Κρυσίον δέδωκε πτωχοῖς xal τοῖς δεοµένοις, τὸ δὲ 
ἴσημον διένειµεν εἷς τὰς ἐχχλησίας. Hodie ἀσημι 
Greci dicunt pro argento et ἀσημένιον pro argen- 
teo.Cyrillus patriarcha CP.adversus Judseos : "Üxcv 
εἶχε τὴν κεφαλὴν χρυσῆν, τὰ χέρια xal τὸ στῆθος 
ἀσημένιον. 

᾿Ασκητήριον asceterium. Julianus ΑπΠίθΟΕΘΦΟΓ 
Novel. 6, 6. Papias: Assisterium, monasterium 
Grace, pro asceterium vel aeciterium, ut habent 
Juliani codices mss. Menolog. Gr. in Marfio: Mt:i 
τὴν ἐμὴν ἀποθίωσιν σεμνῶν γυναικῶν οὗτος ὁ οἶκος 
γενήσεται ἀσκητήριον. Nicephorus Callist. 9, 14: 
"Oc ἀλλαχοῦ, παρ) ᾿Αθηναίοις δηλαδὶ, τὸ ἀσκιτή- 
prov εἶχε. Hinc ἀσκητής apud S. Basil. Theophyla- 
ctus ad c. 11 Luce: Οἱ μὲν γὰρ Φαρισαῖοι ὡς 
ἀσκηταὶ ἐδόχουν καὶ ἀποχεχομμένοι τῶν ἄλλων. 
Hino συνασκητής. Curopalates p. 817 et ἀσχήτρια 
ascetria, Julianus Novella 53, ᾿Απὸ τῆς ἀσχύήσεως 
sive exercitatione: ascete enim seu monachi et 
ascetrie seu monastrie in omni pietatis genere se 
exercent. 

^Accápiov assarium, as. v. Gloss. assem ἆσσα- 
prov , ó60Àóv , et assarium ἁσσάριον . νουμμἰον. 
Cleopatra Περὶ σταθμῶν xai µέτρων: Καλεῖται δὲ 
ἡ οὐγχία τετρασσάριον Ἰταλικόν. Papias: Asse 
rium nummus, assis, vel figura denarii. 

Αὐγοῦστα Augusta, Augusti conjux. Achmes 
Ὀνειροκριτ. ο. 125. Simoo. 8, 13. Basilica l. 4, 


arasc. εἰ ἑξαρμάτος. 
ἀθωράκιστος, ex- 

















4366 


tit. 6, e. 4 : Ὁ βασιλεὺς τοῖς νόµοις οὐχ ὑπόχειται, 
ἡ δὲ Αὐγοῦστα ὑπόχειται. Theodor. epist. 138: 
Ti εὐσεοεστάτῃ xal θεοφιλεστάτῃ Αὐγούστῃ. 

Αὐγουσταιών — Augusteum . Descriptio — urbis 
Cpolit. : Augustum, Capitolium, Monelam. Pachi- 
merius l. 9 : Αὐγουσταιῶνος αὐλαίαν πληροῦντες. 
Palatium Cpolitanum. 

Αὐγουστάλιος Augustalis. Paulus |. 35, 23. Ex 

uib. caus. maj. prefectus quoque A&gypt. Basi- 
lica : 'O Αὐγουστάλιος ᾽Αλεξανδρείας, Justinianus 
Novell. 23 : ᾽Ακροατὴν ἕξει Αὐγουστάλιον. Julianus 
prefectum Augustalem. Synesius epist. 29, 105 fin. 
sidor. Pelus. 3, 50. Nicephor. Callist. 10, 41. 
Phot. Biblioth. p. 259 ed. Grecolat. Theophylact. 
Simoc. histor. Mauric. 8, 13. Joann. Mosch. Lim. 
ο. 207: ᾽Απὸ τῆς τάξεως τοῦ Αὐγουσταλίου. "lheo- 
phanes homil. 46 : Δοὺξ Αἰγύπτου χειροτονεῖται xal 
Αὐγουστάλιος. 

Λὐβέντης dominus. Utitur Joannes Cantacuzenus 
p. 790. Panias : Aulhentes dominus, auctor. Hino 
αὐθεντία. ''homas M. : Αὐθεντία δὲ παρ) οὐδενὶ 
τῶν δοχίµων ῥητόρων εὕρηται ἐπὶ τοῦ τῆς ὃςσπο- 
τείας ὀνόματος. Joannes Moschus Limon. ο. 79: 
Δέδωκε δὲ τὸ Χλειδίον τοῦ ἁρμαρίου τῷ αὐθέντῃ. 
Alexius Rhartur : Ka! ἡ αὐθεντίσ σας. Et. αὐθεντεῖν 
et αὐθεντικῶς. Hesychius : Αὐθεντεῖν ἐξουσιάζειν. 
Codinus in Παρεκθ. : Αὐθεντικῶς εἰσερχομένους ἐν 
τῷ µεγάλῳ παλατίῳ τοὺς Λατίνους. Cyrill. patriar- 
cha CP : Κύριε, ἤγουν αὐθέντη. Et apud [υδολίο, 
Chalcond. µέγας αὐθέντης, le grand seigneur. De 
Sophia Augusta Anastasius in Histor. Eccles. : 
Aeccersitis Sophia Augusta pecuniarum venditoribus 
et notariis jussit deferri cautiones debitorum et bre- 
ves. Quibus lectis accepil breves, et. prbuil eos de- 
bitoribus, et reddidit dominis suis. Cedrenus αὐθὲν- 
ταις. 

Βάΐα dona ab imperatore aut patriarcha quot- 
annis dari solita ante diem Palmarum, unde eis 
nomen :est enim flat; seu fi&tov ramus Palmarum. 
Joannis c. 12. Porphyrius de abstin. ab anim. v. 
Epiphanii homiliam εἲς τὰ Baix. Doroth. doct. 15 : 
Μετὰ βαίων, cum palmis. Hino hebdomas βαῖϊο- 
φόρος. Georgius Logotheta in Chronico : Ἔσπευσε 
καταλαθεῖν τὸ νυμφχῖον πρὸ τῆς βαϊοφόρου. Que et 
Ἄ τῶν βαίων. Metaphrastes Sept. in Cyriaco : "Eo 
$ τῶν βαίων ἀφίκοιτο. H»c autem erogatio non 
semel flebat. Theophanes in Apsimaro : Καὶ ἐπά- 
τησε τὸν τράχηλον αὐτῶν ἄχρις ἀπολύσεως τοῦ 
ποώτου βαῖου. Qum totidem fere verbis Cedrenus. 
Vide tamen notas posteriores ad p. 446 b. 

Βαΐουλος  bajulus. Sophoclis scholiastes in 
Ajace lorario : Παιδαγωγὸς καὶ παιδοτρίθης, ὁ λε- 
Jogevos Brtophoc. Balsamo juris GR. p. 472: 

οὓς παιδοτρίθας βαϊούλους κατονοµάζοµεν. Theo- 
phanes : θεοδόσιος ὁ βασιλεὺς ᾽Αντίοχον τν πραι- 
πόσιτον xal πατρίκιον καὶ βάγιλον αὐτοῦ ἐποίησε 
παπᾶν. Sic ms. Ἡ : lege βαΐουλον. Auctor anony- 
mus in Annal. Franc. : Rez Carolus cum filiis et 
exercilu pacifice Franciam repetiit, Rliumque suum 
Ludovicum regem regnatlurum in. Aquitaniam misit, 
praponens illi bajulum Arnoldum, aliosque mini- 
stros. ordinabiliter decenterque  constitueus tutela? 
puerili congruos. Historia Miscella l. 23 : Quz 
comprehensos omnes imperatoris homines cecidit 
atque totondit una cum Joanne protospathario et 
bajulo ipsius. Fredegarius scholasticus in Chronico: 
Otto quidam filius Beronis domestici, qui bajulus 
Sigiberti ab adolescentia fuerat. Aimoinus de Gest. 
Fr. 4, 38 : Bajulus r. Sigeberti. Bajulus est peda- 

ogus, preceptor, monitor, rector, gouverneur. 
inc bajulatio. Aimoinus Hist. 5, 39 : Bajulationi 
committens. 

Βάνδον bandum, vexillam, signum militare. 
Hadrianus PP Epist. ad Carolum M. R. : Qui Nea- 
politaui ipsos Grecos eum bandis el signis suscipten- 
Les. Anastas. Bibl. in Ecclesiastica Historia : Ilunc 
Hisam in honorem filii sui. atque imperatorum ter- 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1360 


rorem cum imperalorio ac decenti honore militiis- 
que ac blandis (1. bandis) ac sceptris in. Hierusalem 
millit. Procopius de bello Vandal. 2. p. 123 : Τούς. 
τε ὑπασπιστὰς καὶ τὸ σημεῖον, 0 δὴ βάνδον καλοῦσι 
Ῥωμαῖοι, ᾿[ωάννῃ ἐπιτῤέφας ”Αρμενίφ. Leo Ταοί, 
ο. 12, 862 ; Τὰ δὲ βάνδα, ἤγουν τὰ σημεῖα. Con- 
stant. in Tact. : Ὀφείλει ἕχαστον τάγμα ἴδιον βάν- 
δον ἔχειν. Scholiastes in σιηλ’τ. α’ B. Greg. Naz. : 
Σύνθημά ἐστι τὸ σημεῖον xat σύμθολον τοῦ στρατοὺ 
ὃ καλοῦσι βάνδον. Bundora, cohors militum, scara, 
Acta vite Alexandri PP 3 : Concurrerunt. signiferi 
cum bandis. Radevicus 2, 06 : Signis et bandis 
precedenlibus ad palatium perduxerunt. Historia 
Wamb:e regis Toletani : lllum cum bandorum si- 
gnis accessisse. Benno Cardinalis de Vita Hilte- 
brandi |l. 1: Et cuncli mililes banda gestantes. 
Anastasius in Adriano : Eum cum bandora susce- 
perunt. Hinc βανδοφόροι. Procop. d. |. 2, p. 134: 
O δὲ ἕτερο τὸ σημεῖον τοῦ στρατηγοῦ ἐν ταῖς 
παρατάξεσιν εἰωθὼς vip ὃν δὴ βανδοφόρον xa- 
λοῦσι Ῥωμαῖοι. Leo Tact. ο. 4, 8 {4: Καὶ βανδο- 
pos μὲν ἐστιν ὁ τὸ σημεῖον τοῦ βάνδου βαστάζων. 
iguiferi, vexillarii, iidem draconarii dicti. Ordo 
Homanus : Deinde milites draconarii, id est qui 
signa poriant. Theodoret. epist. 59: Κομίζει δὲ 
ταύτην Πατρωΐνος δραχονάριος. Adde epist. 133. 
Significat βάνδον et turmam, scaram vel cuneum 
militum. Gloase Nomios ; Κουστοδία στρατιωτικὸν 
στῖφος, 0 βάνδον 'Popaio: χαλοῦσι. Auctor vitm 
Caroli M. in Annalibus Francicis : Dominus vero 
Carolus una cum Francis castra melatus est. ad 
easdem, misitque scaram suam. Et p. 19 : Perve- 
niensque in locum Ingilherim misit quatuor scaras. 
Denique βάνδον victoriam significat, si Stephanum 
de Urbibus sequamur in ᾿Αλαθάνδα. Παρὰ Ῥω- 
patotc, inquit, βάνδον τὴν νίκην φασίν. 

Βάραγγοι protectores Cujacio, securigeri. De 
his Codiuus de offic. vet. inscr. χιλιάρχῳ «002, 
θ' βαράγγων. Joannes Cantacuzenus 4, 41: Ot τε 
τοὺς πελέκεις ἔχοντες βάραγγοι προσαγορευόµενοι. 
Graeci ad |. 3, S 5 D. ad leg. dornel de sicar. : Ba- 
péYoo συγκλητικοῦ τὸν ἕτερον βάραγγον συγχλη- 
τικὸν φονεύσαντος. Ástrampsychus ἐν τῷ Πυθαγο- 
ρικῷ λαξευτηρίῳ, Brot εἷς φἡράπους καὶ µεγι- 
στᾶνας καὶ ἀξιωματικρύς. Hi Celte erant, υἱ scri- 
bit Scylitzes apud Cedren. p. 792 d. in ora, vel 


- Angli, ut Codinus. Prefectus eorum ἀχόλουθος, ut 


jam observatum. — . 

Βαρδούκιον hastile, jaculum, pilum, telum, quod 
jaci potest. Conslantinus in Tacticis : Έζικοῦρια, 
βαρδούκια, µατζούκια. 

Ἠασιλεύς rex, imperator, de presentis temporis 
rege. Zosimus 5 : Ὡς ἂν μηδεὶς ἕτερος πλὴν αὐτοῦ 
βασιλεῖ παραδυναστεύῃ. Et βασιλίς pro Augusta. 
Idem lib. eodem : Σοθῶν κατὰ τῆς βασιλίδος τὸ 
πλῆθος. Sic Byzantini imperatorem vocare soliti. 
Annales Francorum : More suo, id est Grzca lin- 
qua, laudes ei direrunt, imperatorem eum et basi- 
leum appellantes. Et iisdem pene verbis auctor 
Vite Caroli M. et Eginardus de gestis Caroli M. et 
Annales Fuldenses. Creteros ῥῆγας per contem- 
ptum appellabant, ut buyz Φραγγίας. V. Luitpran- 
dum in Legatione. -. DEM 

Βεργίον virga. Anastasius Biblioth. in Historia 
Eccles. : Contra Vulgares fundis et virgis armatos 
et blasphemantes minavit. Leo Tact. c. 7, 8 3 : Μετὰ 
σχουταρίων xal βεργίων. Et 8 18: 'Avtt σπαθίων 
Brera fj νάρθηκας fj καλάμους ἀντὶ xovtapitv áva- 

ιδαύς. Constant. in Tact.: Βασταζέτωσαν δὲ xai 
σκουτάρια καὶ βεργία. Menolog. in Martio : Ἔπλε- 
ἔευ οὖν ὁ γέρων μέχρις ἐννάτης ὥρας οὐεργίας (sic) 
ms.) δεκαπέντε µόχθῳ πολλῷ.. 

Βεστ,χρίτης. V. Πρωτοθεστιάριος. 

Βίγλα vigilia. Eustath. Il. 2 : Σκοπὴν δὲ bye 
τὴν κλινῶς λεγομένην βίγλαν. Theophanes : KAel- 
σας οὖν τὰς τῶν σε in π2λας xxi βίγλας θέµενος. 


Leo Tact. 14, 8 6: Ἔχειν δὲ xai βίγλας ἔξωβεν, 











1367 


Et c. 17, 8 54 : "Iva. βίγχλα ἀκριθὶς καὶ ἀσφάλεια 
τοῖς λοιποῖς ví£vztz. llinc βιγλάτωρ  excubLitor. 
Idem Leo c. 44, 8 16 : Μετ ὀλίγων βῥεγλατόρων, 
Et βιγλεύειν excubias agere. Leo c. eodem, 8 13: 
'OgslAov βιγλεύειν. Et. d. ο. 17, 8102 ; Διὰ τοὺς 
βιγλεύοντας πάντως. Vel βιγλίζειν vigilare. Con- 
Stant. in Tact. p. 38 : Πρὸς τὸ βιγλίζειν αὐτούς, et 
p. Seq. ἵνα προλαμθάνωσιν ol καξαλλάριοι, καὶ βι- 
γλίζωσιν, 

Βιξιλλατίωνες vexillationes, ale equitum. Glosse. 
Cyrilli : Βεξιλλατίων vecillatio. De vexillationibus 
Veget. οἱ Ου]. ad l. ult. C. de his qui non impletis 
stipend. sac. sol. sunt. 
΄ Βισεέτος bisextus. Anastasius Antiochenus : 
Ὅτε ἡ τετραετία τοῦ λεγοµένου βισέξτου εἰς τε- 
λείαν ἡμέραν ἀπαρτίζει τὴν κίνησιν. Glossarium 
ms. illustriss. F. cancellarii Petri Seguierii : Βίσ- 
σεξτον ἐπινέμησις τετλαετίας. 

Βλαττίον blatta. Salomon episcopus : 


Dulcius hoc cunctis argenti aurique talentis, 
Bombyce aul gemma, blatlis eborique fuisset. 


Constantinus de administr. imper. : Otov βλαττία. 
Pannus sericus. Fortunatus 2, 3 : 


Serica cui niveis ugnata est blattea telis. 


Βουχελλάριος  bucellarius . Glosse  Nomice : 
Βουχελλάριος ὁ  ámocte))óuevoc xal φέρων τινά, 
Item : Βουκελλάριος ὁ παραµένων στρατιώτης. 
Greci lib. 60 Basilic. : Βουκελλάριοι λέγονται ol 
παραμένοντες στρατιῶται. Ἐκ 68 τοῦ βούκα ὀνόμα- 
τος, ὃ ἐστιν ὁ ἄρτος, ἐκλήθησαν βουκελλάριοι ol τὸν 
ἄρτον τινὸς ἑσβίοντες ἐπ᾽ αὐτῷ τούτῳ τῷ παραμέ- 
νειν αὐτφ. Bucellariv. dicuntur. stationarii milites, 
Ex nomine autem bucca, quod est. panis, vocantur 
bucellarii, panem alicujus edenles in hoc ut. moren- 
tur apud eum. Buceliarii igitur Sunt custodes cor- 
poris, protectores, stipatores, satellites, armigeri, 
assecle, domestici procerum vel principis. Sio 
eliam dicti clientes. Papias : Cliens bucellarius. 
Iideuique parasili dicti. Aldhbelmus de laudib. vir- 
ginit. : Hxc lanta prodigia cernens Claudius tribu- 
nts obstupuit, el corde compunctus cum septuaginta 
militibus el omni (amilia et vernacula clientela una 
cum parasilis εἰ sodulibus credidit in. Dei Filium. 
Et ibidem : 4 propriis purasitis ct domesticis clien- 
tibus. De them. Bucell. vide Const. de th. orient. 
th. 6, et eumdem de Admin. imp. c. 51, et Curop. 


. 839. 

d Βουκινάτωρ buccinator. Theophanes : Δύο á5cÀ- 
eol τινες Φιλόχριστοι ἐν Τριπόλει καταµένοντες, 
υἱοὶ βουχινάτορος. Scholia in Epitom. SS. Cann. 
tit. Z, sect. 2 : 'Emnl τοῦ πατριάρχου θεοδοσίου 
βουκινάτωρ βασιλικὸς βαπτισβέίς, id est, Sub pa- 
riarcha Theodosio buccinator quidam imperatorius 
baptizatus. A buccina seu tuba, que foóxivov Gree- 
cis posterioribus. Suidas : Φωνασκεῖν εὐφωνίαν 
ἀσκεῖν, xai φωνασκικὸν βούκινον. Glosse Cyrilli : 
Σάλπιγξ tuba, litua, buccinum ; quanquam inter 
buccinam et tubam nonnihil interest. 

Boóveopov. Theophanes iu Phoca : Ὃν à τύ- 
αννος βουνεύροις µαστίζων ἀνεῖλεν. Et alibi: 
Ανὰ ῥ' βουνεύρων ἐκέλευσε τύπτεσθαι. Menologium 
in Martio : ᾿ΙΓοῦ ἁγίου μάρτυρος ἐπὶ πολλὰς τὰς 
ὥρας τοῖς βουνεόρος ἀνηλεῶς συγκοπτοµένου. Bi- 
meo Metaphr. in Sergio et Baccho : Καὶ τὸν μὲν 
Σέργιον ἀσφαλεστάτῃ φρουρᾷ παρεδίδου, τούτῳ δῆ- 
(tv ἀμειθόμενος αὐτὸν τῆς εὐεργεσίας' τὸν Βάχχον 
& διὰ τεσσάρων ἰσχυρῶς ῥἑκταθέντα βουνεύροις 
ὠμοῖς ἐχέλευε χαταξαινεσθχι. Constant. Manasses : 
Ὠμοῖς βουνεύροις τὰς αὐτοῦ καταµελαίνει σάρκας" 
Item : ὨὩμοῖς βουνεύροις τὸν λαμπρὸν καταιχίζει 
τὴν σάρχα. Martyrologium | Usuard! mense Oct. d. 
7 : Quorum Bucchus tam diu est nervis crudis (βου- 
νεύροις) caesus quoadusque tolus corpore díscissus 
in confessione emitlerel spiritum. 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1368 


ΠΒραχιόνιον armilim. Achmes ο. 127 Ὄνερ.: 
'E&v tov ὅτι βραχιώνια ἔλαοε χρυσᾶ. 

Γαλέα vel γαλαία triremie, galére. Leo Tact.c. 19, 
8 10. Γαλιάτζα Cono. Flor. p. 567 ed. R. Galéasse. 

Γενικόν grarium publicum. Huic prefectus τοῦ 
γενικοῦ λογοθέτης dicebatur. Nicephor. Gregoras 
|. 7. Codin. de otfic. eumdem γενικόν appellatum 
tradunt viri eruditissimi ex hoc loco Suida : 'Iuzv- 
νην ἐφίστησιν ἡγεμόνα τοῦ πολέμου διάκονον τῆς 
μεγάλης Ἐκκλησίας καὶ λοχγιστὴν τῶν φόρων, bv 
ενικὀν καλοῦσι. De. quo dubito ; nam de eodem 
Joanne αυ scribit Nicephorus in Dreviario bisto- 
rico : Τούτοις ἡγεμόνα ἐφίστησιν Ἰωάννην διάκονον 
τῆς μεγάλης Ἐκκλησίας καὶ τῶν δημοσίων φόρων 

ογιστὴν, ὃν λογοθέτην Ὑενικὸν οἶδε χαλεῖν d συν- 

ήθεια, Atque ita forte legendum apud eumdem 
P. 115 : Τῶν δημοσίων λογιστήν, ὃν τὸ δημῶδες 
ογοθέτην χαλοῦσι, nisi δημόσια pro tributis acci- 
pias. Theop. in Constantino : Τόν τε θεόδοτον 
τὸν μοναχὸν xai γενικὸν λογοθέτην. Hino ἀπὸ γενι- 
κῶν, qui eo munere functus. Joaunes Scylitzes in 
principio historie : Νικηφόρου βασιλέως τοῦ ἀπὸ 
γενιχῶν. Chronologia vetus : Νικηφόρος ὁ ἀπὸ qtv- 
χῶν. Eadem verba in 8 synodo p. 448 ed. Rom. 

Δεήσεις, ὁ ἐπὶ τῶν δε μεων. Libelli libellorum 
magister. Georgius Alexandrinus in Vita S. Chry- 
βοβίοαιί : Δοὺς τὰς δεήσεις τῷ βασιλεῖ. Grecus au- 
ctor ma., quem citat eruditissimus Allatius dis- 
sert. 2 de lib. Ecol. : Ἰωάννου µαγίστρου xal ἐπὶ 
τῶν δεήσεων. De referendario et regendario dicam 
in Gloss. Nomic. 

Δεκανοί decani. V. tit. C de decanis B. NUS 
80st. in Epist. Pauli ud Ilebr. c. 7, hom. 13, p. 
ed. Anglic. : Kai τῶν λεγομένων δεκανῶν τόπον 
ἐπέχοντες ἐν τοῖς βασιλείοις εἰσί. Flotilda in visio- 
nibus : Audiebatque vocem dicentem, quod hi essent 
archidiaconi εἰ praepositi judicesque εἰ majores al- 
jos decani. B. Ambrosius l. 5, epist. 35 : Quod ad 

orlianam basilicam de palatio decanos mittebant. 

Δηλάτωρ, δηλατορεύειν, delator. Ulpisnus in 
Timocrateam τὸν mpocxywyta interpretatur ὀτλά- 
τωρα. Theodoretus epist. d : Καὶ δηλάτορος Epor 
δεξάµενος, Utitur etiam epist. 45. Georgius Alexan- 
drinus in Vita S. Chrysostomi : Ἔτυχε 05i χατά 
τινα φθόνον διαθολικὸν δηλατορευθῆναι ταύτην τν 
ἄωρον χήραν εἰς τὰς ἀχοὰς Θεοδοσίου τοῦ βασιλέως. 

Διαιτάριος  atriensis. Glossarium —Philoxen! : 
&iriensig διαιτάριος , διαιτάρχης . Theophanes : 
Εὐτυχιανὸς δὲ τις πρῶτος τῶν δαιταρίων. Vet. 
[ηβογίρί. p. 576, 7: Dim(archus domus Augus. 
Et in Heraclio : Ἐκρατήθησαν δὲ καὶ iv τῶν διαι- 
ταρίων τοῦ παλατίου πολλοί. Menologium d. 30 Ju- 
lii : Ὑπὸ τῶν διαιταρίων τοῦ μεγάλου παλατίου 
ἀποχομίζεται. Marlyrolog. Notkeri : Qui cum esse 
2smlarius palatii, pro disetarius, ut zabolus pro di&- 
bolus apud Phebadium contra Arianos et Gild. Sap. 

Δικέρατον tributum veterum murorum reficien- 
dorum causa & Leone iconomacho institutum. Vide 
tamen Constant. Manass. p. 93 jn Nicephoro. 
Theophanes infra in διοικητής. Anastasius Biblioth. 
in Hist. Eccles.: Ast imperator allocutus esi Ρο" 
pulum dicens : « Vos non valetis cedificare mures, 
sed nos praecipimus administratoribus, et 1psi ex 
fent in regulam per singulos annos nummum argen- 
eum unum, quo imperium accepto zdificavil muros , 
εἰ ita [αοία est consueludo dandi binas siliquas ud- 
minislratoribus. . 

Δικτάτωρ dictator. Polyb. p. 237 d, 238 c. Do- 
dor. Sicul. p. 127, in fin. t. 2 et p. 919. Et 2. 
Pean. Eutrop. met. p. 67. 

Διοικητής publicanus , tributorum — exaclor. 
Theophanes : Ἐντεῦθεν οὖν ἐπεχράτησεν ἡ sov 
θεια διδεῖν τὰ δικέρατα τοῖς διοικηταῖς. Admini- 
Stratorem vertit Anastasius loco supra citato. Ha- 
drianus PP Epistola ad Carolum M. : Missi, inquit, 
Grucorum duo spatharii imperatoris cum dizxcete, 
qui Latine dispositor dicitur. 





1369 


Αίπτυχα. In his erant inscripta nomina episco- 
orum. Constantinus Pogonatus epist. ad Domnum 

P (habetur tom. 111] concil. Gr. p.7eed. HB.) : Ἐκ- 
θαλεῖν Β,ταλιανὸν τὸν μακαριώτατον ἐκ τῶν διπτύ- 
re Synodus Mopsuestena, cujus acta habentur In 

synodi act. 5 : Theodori antiqui nomen ejectum 
est diptychis. Facundus Hermianensis l. 4: Cognovi 
nomen Joannis in sacris diplychis scriptum. Idem 
catalegum episcoporum vocat l. 8 : Ut ez catalogo 
episcoporum nomen ejus Atticus episcopus juberet 
auferri. Ἱερατιχὸν κατάλογον S. Cyrillus ad Atti- 
cum apud Nicephor. Call. 14. 20. Bi6Aov ἐπισκό- 
πων DB. Chrysost. epist. 125, et diplycha dicta, 
quia tabule duplices erant, in quarum altera vi- 
vorum nomina prescripta. in altera vero eorum 
qui obierant. Γραμματεῖον autem δίθυρον intelligit 
Georgius Alexandrinus in Vita Chrysostomi : Kal 
λαοὼν ὁ Ἰωάννης δίπτυχον ἔγραψεν Ἐπιφανίῳ, sive 
duplices tabellas, in quibus epistolam scripsit 
Chrysostomus. 

Δομέστιχος τφῆς ἐκκλησίας domesticus ecelesim. 
V. Liturgiam ordinum parte 7, in consecratione 
episcopi εἰ Meursium in hac dictione. Δομέστικος 
σχολῶν, στρατάρχης, prefectus, domesticus scho- 
larum. Constantiuus Manasses : 


Οὗτος τὸν Βᾶρδαν τὸν Φωκᾶν στρατάρχην xa9- 
ιστάνει, 
"Ov τῶν σχολῶν δοµέστικον εἴποιεν Bv Ῥωμαῖοι, 


Historia Miscella 22 : Antionium patricium ct schola- 
rum dcmesticum. De domesticis agemus in Glos- 
sario Nomico. 

AoóE dux, ἡγεμὼν, στρατιωτῶν ἄρχων, στρα- 
τιωτικῶν Χαταλόγω,  ἄρχων, στρατοπεδάρχης. 
Glosse juris : Δοὺς ἡγεμών — Constantinus de the- 
mat. 1: Ὑπὸ δοὐὺκά καὶ ἠγεμόνα. Procopius 
Περσ. α: Οὐὖδεὶ δὲ οὔτε “Ρωμαίων στρατιωτῶν 
ἄρχων, ὃν δοῦχα xzÀouc. Et de edific. Justin. : 
Στρατιωτικῶν δὲ καταλόγων ἄοχοντα τῇδε κατα- 
στησᾶμενος, ὃν δοῦχκα κα] οὔσι. Rusebius Historia 
Eccles. 9, 5: Στρατοπεδάρχης ὃν δοῦχα Ῥωμαῖοι 
προσαγορεύουσι. Joannes (ΟβπίβουΖ. 1.4: Ἐχομέ- 
νης δὲ τῆς Χίου, ὥσπερ ἱστόρηται ἡμῖν, ὑπὸ τῶν ἐκ 
Γενούας ἀδίχως ἓν σπονδαῖς, πρὸς τὸν Gp ovra αὖ- 
τῆς. δοῦκα ἐγχωρίως προσαγορευόµενον, ὁ βασιλλὺς 
ἔπεμψε. Niceph. Call. 7, 26. Harmenop. 1, 10, 
8 ult. : Πᾶσα προπέτεια κατὰ δουκὸς 1| ἄρχοντος 
τοῦ στρατιώτου χεφαλιχὴν ἐπάγει τιµωρίαν. Arrius 
Menander inl. 6 de ro milit. dixerat Adversus du- 
cem vel presidem. V. ad Gloss. Basil. 

Δρουγγάριος prefectus drungi, tribunus, turmae 
unins prefectus. Glosse juris : Apoutrdpioc 6 χι- 
λίαρχος. Item : ἀρουγγάριον οἱ TxAatol ἐκάλουν τὸν 
μιᾶς µοίρας τοι τούρμας ἄρχοντα. Vetus inscri- 
ptio: ΤΓρηγορᾶ βασιλικοῦ στράτορος καὶ ὄρουγγα- 
ρίου Ὑεγονότης. P. 1161. 2. Erant autem plures, 
inter quos quidam psyaÀor, ut prefectus re) nava- 
lis, δρουγγάριος τῶν πλωῖμων, Cedreno 6 τοῦ στό- 
λου δρουγάριος, prefectus classis. Anna Comn. 
Alexiad. 3. Nicetas Paphlago in Vita Ignatii pntr. 
CP : 'O τοῦ βασιλικοῦ στόλου δρουγγάριος. "Too. 
ναυτικοῦ δρουγγάριος Constantin. Manasa. et δρουγ- 

Xptog τῆς βίγλης drungarius vigilie. Constantinus 
Manass. Βίγλας γὰρ Zw δρουγγάριος, εἴποιεν ἂν 
Ῥωμαῖοι. Historia Miscella 1l. 24: Multi profospa- 
tharii et spatharii et excubitus domesticus et ordinum 
princeps,seu drungarius imperialis vigilia. Rectius le- 
gitur apud Anastast. Biblioth. in Hist. Ecol. : Quin 
et ordínum princeps et εως. domest. seu drungarius 
vigili». De drungario Cibyrrheotarum Cedrenus 
in Leontio, Nicephorus in Breviario historico, 
Theopbanes. Vide ad Gloss. Basilicorum. 

Δροῦγγος, ὁρουγγιστἰ. Drungua globus militum. 
Leo Tact. ο. 13,2 3; Katà δρούγγους xal κατὰ 
τούρµας. Vegot. 3, 16: Scire dur debel contra 
quos drungos, hoc est. globos hostium. Sic legitur in 
veleri codice Nicolai Fabricii viri perillustris. 


* 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1570 


Hine monachorum globus apud HB. Clhrysostom. 
epist. 14 : Δροῦγγος µοναζόντων. Οὕυω γὰρ δεῖ εἰ- 
πεῖν καὶ τῇ λέξει τὴν μµανίαν αὐτῶν ἐνδείξασθαι, 
Hine ὁρουγγιστἰ. Leo Tact. ο. 18. 8144: ᾿Αθρόως 
δὲ καὶ τὸ νγήμενον δρουγγιστὶ ἐκπηδῶντας. Con- 
festim, glomeratim. 

"E68ouov. Nicephorus in Breviario historico : 
Kai µόλις πρὸς τὸ πεδίον τὸ πρὸ τῆς πόλεως Ov 
ἔθδομον καλοῦσι. [ίθπι: Κατὰ τὸν παραθαλἁσσιον 
τόπον τὸν καλούμενον ἔθδομον. Septimum mi- 
liarium. 

Ἐγχαίνια  encenia. [Isidorus de ecclesiasticis 
Officiis 4, 35 : Quandocunque novum aliquid fuerit 
dedicatum, encanía vocatur. Niceph. Callist. 8, 3 et 
18. Eurip. Schol. ad Orest. : Εγκαίνια Ἡ ἐν iy. 
καινισμῷ. Theophanes: έγονς τὰ ἐγχκαίνια τῶν 
ἁγίων ἀποστύλων. Marcellinus Com. in Chron.: 
Thermurum qua dicuntur enczniz facte sunt. Ana- 
&tasius Biblioth. in llistor. Eccles. : Junio mense 
facta suni encenia SS. apostolorum apud Cpolim, 
et recondita sunt lipsana Andre» Luce ac Timothei 
apostolorum, et transiit Mennas episcopus cum san- 
ctis lipsanis, sedens in carruca aurea imperatoria 
lapidibus insignita, lenens tres thecus SS. apostolo- 
rum in genibas suis, et. ita encemia celebravit. Hinc - 
enceniare. B. Augustinus tract. 48 in Joannem. 

Ἔγκλειστος | monachus, inclusus, reclusus. 
Theophanes in Justiniauo : Ἔκλειστος τοῦ αὐτοῦ 
µοναστηρίου. Et in. Constantino Copronymo : "ωστε 
ἅπαντας μοναχούς τε xal ἐγχλείστους xal κιονίτας. 
Anastasius Biblioth. vertit nclausos et cionitas ; 
semper enim inclausum pro incluso apud eum 
legas. '"'heodorus Hermopolites l. 7, tit. 8, expo- 
nens hac verba legis 2 D. de in jus voc. Nec eos 
qui propter loci religionem inde se movere non pos- 
Sunt, οὔτε, inquit, τοὺς μὴ δυναµένους διὰ τὴν τοῦ 
τόπου θρησκείαν αὐτοῦ ἀναχωρῆσαι, ἤγουν τοὺς 
ἐγχλείστους μοναχοὺς 7j τοὺς προσµοναρίους. Mosch. 
Limon. c. 50 : Διχγίσατο ἡμῖν περὶ τοῦ ἀθθᾶ Γεωρ- 
lou τοῦ ἐγχλείστου. Theodorus Studita catech. 36 : 
Stylita in primis, ac deinde [actus clusius. Et in 
testamento ejusdem Livineius vertit clusium. 
Grece ἔγχλειστον, pro incluso. Petrus Damiani 
epist. 19 |. 4 : In epistola ad dominum Thersonem 
inclusum missa. Fredegar. Scholast. in Chronico : 
Sigeberlum reclusum basilice S. Dionysii martyris. 
Hine ἐγκλειστήριον pro monasterio. Joan. Mosch. 
Limonar. c. 69 : Καθ οὗ μέρους xal τὸ ἐγκλεισθή- 
prov ὑπῆρχε τοῦ Ὑέροντος. Clusa pro eodem apud 
Marianum Seotum |. 3. 

Ἔκδικος defensor Ecclesie seu causarum Ec- 
clesie. Synodus Nic. 2, act. 4 : Ἔκδικος τῆς ἁγιω- 
τάτης τοῦ θεοῦ Ἐκκλησίας. Concil. Cp. sub Menna 
act. { : Τοὺς εὐλαθεστάτους νοταρίους καὶ ἐκλίκους 
τοῦ αὐτοῦ ἀποστολικοῦ θρόνου τῆς πρεσθυτέρας 
Ῥώμης ἐνταῦθα παραγεγονότας. Hormisda epist. 36 : 
Paulinum Ecetesiz Romane defensorem cum scri- 
pis prasenlibus destinare curavimus. Anastasius 

iblioth. in Historia Eccles. : Paulus quidam de- 
fensorum Ecclesi. Horum meritio in codice cano- 
num Ecclesie Africanre. Kt erant quatuor, qui et 
ἐκχλησιέκδικοι dicti, Justinian. Novell. 56 c. 1. Et 
ed. 43, c. 10. Conc. Cp. «ub Menna act. 2 : Ἰωάννης 
6 θεοσεθέστατος πρεσθύτερος καὶ ἐκκλησιέκδιχος 
τὶς ἁγιωτάτης μεγάλης Ἐκκλησίας eire. Primus 
πρωτέχδιχος dictus. Conc. Florent. sees. 25: ᾽Αλλὰ 
καὶ ἀπὸ τῶν κληρικῶν ὁ μέγας χαρτοφύλαξ xai ὁ 
πρωτέκδικος. Baleamon ad can. 85 syn. Carthag. 
et πρωτενδικικὸν βιθλίον idem ad can. 18 d. synodi. 

Ἐνωτικόν edictum de  vnione Ecclesiarum, 
cujus auctor Zeno. Sexta synodus CP. act. 10: Απο 
δεχόµεθα δὲ xai iv. ἐπαίνῳ ποιούµεθα καὶ τὴν ὀρθὴν 
ὁμολογίαν τοῦ ἑνωτικοῦ γράμματος, ὅπερ ὁ τῆς 
αληνοτάτης λήξεως βασιλεὺς ἐξεφώνησε Ζήνων 

heophanes : Μογελάνιος δὲ χαχῶς πεισβεὶς ὑπ- 
ἐγραψε τῷ ἑνωτικῷ Ζήνωνος. Anastas. Biblioth. in 

ist. Eccles. : tunc εἰ enotesium (Βἱο ms.) fecit 





1311 


Zeno, ut quidam aiunt, ab Acacio Cpolitano dicta- 
(3m. Postea tamen scribitur enotico. Imo et enoti- 
tium in sequentibus. Exstat Evagrii 2, 14. 
Έξαρχος dux Constantinus 1 de them. ο. 12 : 
"Hv γὰρ ἐξάρ(ων τοῦ fatio τάγματος τῶν κα- 
λουμύνων ἐξκουθίτων. Nescio an legendum sit ἔξ- 
αρχος. Regius tamen codex nil mutat. Quid si le- 
gas ἄρχων, ut apud Cedrenum τοῦ τάγματος ἄρχων 
τῶν ἐξκουθίτων Ἱ "Ἔξαρχοι τῶν φατριῶν duces fa- 
clionum. Basilica in interpretatione legis 16 D. 
de appellat. Exarchum vertit Anastasius Biblioth. 


in Hist. Eccles. 
Εξέρκετος exercitus. Glosse juris: ᾿Εξίκτο 
Sic n L. ult. C. de 


στρατός. Leg. ἐξερκιτος. 

Εξισωτής perequator, 
censib. et censitor et perequator. Perequatorem 
ἐξισωτήν interpretatur Eustathius — Hep! pov. 
διαστ. Sic dictus quod libros censualcs emendaret, 
et tributorum onus habita ratione census ex equo 
inter cives divideret. S. Basilius ep. 259 : Διὰ τοῦ 
αἰδεσιμωτάτου ἀδελφοῦ ὙἙλληνίου ἐξισοῦντος Να- 
ζιανζόν. et ep. 263: Διεπεμψάμελα τῷ αἰδεσιμω- 
τάτῳφ doe Agi) Λεοντίῳ τῷ ἐξισώτῃ τῆς Νικαίας, 
et epist. 278 : ὍὭστε τῆς ἐπὶ τῇ ἐξισώσει φροντίδος 
αὐτὸν ἀνεθέντα. Idem prope munus perequatoris 
et inspectoris. De inspectione Theodoretus ep. 43 : 
Καὶ τὴν ἐποψίαν τὴν πολλάκις γεγενημένην χκελεῦ- 
σαι βεθαιωθῆναι, et ep. 44: Τῆς γὰρ ἐποψίας κατ 
ἐχεῖνον τὸν καιρὸν γενομένης. Censitores autem qui 
censum definiunt pro ratione eorum que quisque 
possidet. Gloss. Philox. censitor ἀπογραφεὺς τι- 
µητής. Vide epistolas S. Basilii 304, 352, 353, 
426. Gr. Naz. orat: de Jul. censitore. 

᾿Εξκούθιτα pro excubitoribus vel 
Gloss. Cyrill. ἀγρυπνία excubitum. Item : Ezcubi- 
(um παννυχίς. Nicephorus Callistus 1. 17, ο. 40 : 
Κόμητι ὄντι τῶν ἐξχουθίτων. Anastas. Biblioth. in 
Histor. Eecles. : Ast populus scholariorum et ezc- 
cubituum. Hinc excubitorium. Anastas. Biblioth. in 
Collectaneis : Duxeruntque in custodiam  excu- 
bitorii. 

Ἐξκουθίτωρ excubitor. Procop. de bello Vand. 
2 :"Oc τῶν ἐξκουθιτόρων ἡγεῖτο * οὕτω γὰρ τοὺς 
φύλαχας Ῥωμαῖοι χαλοῦσι,. Georgius Alexandrinus 
in Vita B. Chrysost. : ᾿Αποστέλλει ἡ βασίλισσα δύο 
ἐξκουθίτορας. Metaphrast. mense Sept.: Ἰωάννης 
τις στρατιώτης iv τοῖς χαλουμένοις ἐξκουθίτορσιν. 
Chronic. Alexandr. ὀστρατὸς τῶν φυλαττόντων τὸ 
παλάτιον ἐξκουθιτόρων. Mauricius imp. epist. ad 
Gregor. PP. : [n quibus omnes dixerunt tuam beati- 
tudinem milites ad illos transmisisse eum uno tri- 
buno et excubitore. V. ad Glossas Basilicon. 

Ἐπείχτης. Vetus glossarium illustrissimi viri 
D. Petri Seguerii F. cancellarii : Ἐπείκτης ὁ 
σπουδαῖος qui urget operas ut festinent. V. Indicem 
in voce πρωτοµάστωρ. Theophanes : Ἔκτισε τὸν 
Ἰουστινιανοῦ τρίχλινον λεγόµενον xal τὰ τοῦ παλα- 
τίου περισειχίσµατα, καὶ ἐπέστησεν ἐπείχτην Στε- 
φανον. Vide notas P. Goar. ad p. 44, 42 οἱ 598 b. 

Ἑπίτκοπος ποιμὴν μερικός. Barlaamus Περὶ 
τῆς τοῦ πάπα ἀρχῆς c. 3: Μερικοὺς δὲ ποιμένας, 
οὓς ἐπισχόπους ὠνόμασαν. Gloss. L. g. pastor 
éxígxomoc, Τῶν λογικῶν προθάτων ἀγελάρχης, 
Theoph. Cerameus hom. 47. Episcopus primi or- 
dinis sacerdos, primus sacerdos, S. Ambr. de dign. 
sacerd. bine ἐπισκοπή pro episcopatu. Justin. Nov. 
123, ο. 1* Basil. diaconus conc. Ephes. parte 1. 
Gregor. presbyter in Vita Gregor. Theologi : Αἰτῶν 
τῆς βασιλίδος ἐπισκοπήν. Theophanes : Βουλομενος 
Εὐτύχην τινὰ ἀρχιμανδρίτην ὁμόφρονα αὐτοῦ εἷς 
τὴν ἐπισκοπὴν προχειρίσασθαι. Anastas. Biblioth. 
in Hist. Eccles. Per episcopum mittunt depositio- 
nem, et episcopium pro ocdem. Carolus 3 R. in ep. 
ad episcopos regni sui: Episcopium Tungrensis 
Ecclesiz expetiit. ttem episcopium pro domo epi- 
8copi, synod. Pontigonensis can. 12. Anastasius in 
exsilio S. Martini : Gíraturos per totum episcopium. 


excubiis. 


FABROTI GLOSSARIUM. 


4312 


Ἑπτάσχάλον locus Cpoli a septem scalis ita 
nuncupatus; est enim σκάλα scala. Moschopulus 
Περὶ cy. κλἰμαξ ἡ κοινῶς σχάλα. Suidas : 'Ava6o- 
λεὺς xat ἡ παρὰ Ῥωμαίοις λεγομένη σκἄᾶλα. Corona 
pretiosa : σχαλα scala. V. Procop. Vandal. f, 


p. 148. 

"E&aipela, ἑταιρειάρχης. Cohors que constabat 
ex belli sociis et. feederatls. Hujus prefectus ἐται- 
ριάρχης, sive, ut loquitur Cedrenus, ἐσαιρείας ἄρ- 
χων. Erant autem, ut Meursius observat, plures 
ejusmodi ἑταιρεῖαι, quarum. una ἡ µεγάλη diceba- 
tur, ejusque prepositus píyac ἑταιρειάρχης ' de 
quo Constantin. Manass. Georg Logoth. et Nicet. 

Ζιθήνη sibina, venabulum. Glosse Philoxeni : 
venabulum ζιθήνη. Sic etiam exponitur in Gloss. 
Cyrilli. 

ζωστή genus dignitatis. Codin. in Παρεχθολαῖς : 
Καὶ προήβχοντο a? τε ζωσταὶ καὶ οἱ πατρίχοι χαὶ 
ol πρχιπόσιτοι. V. not. posteriores. 

Ἡρούμενος hegumenus, major, major mona- 
Slerii, prefectus, prepositus. S. Athanasius in 
Metaphrasi ms. psalmi 67, ad illa vers. 26 προ- 
έφθασαν ἄρχοντες, ol ἡγούμενοι τῶν µμοναχῶν, 
Synodus Niceno 2, act. 1: Σάθθας ὁ εὐλαθέστατος 
ἡγούμενος μονῆς τοῦ. Στουδἰων : Aunastas. Biblioth. 
vertit hegumenus monasterii Studii. Idem Anastas. 
Biblioth. in Histor. Eccles. : Petrum Eugemenum 
$. Saba. Lege hegumenum. Syn. Nic. d. act. 1 ἡγοῦ- 
µενον prepositum vertit. Joannes Mosch. Limon. 
6.95 : Ἡγούμενος Xj» τοῦ κχοινόθίου τοῦ ᾿Λδαζάνο». 
Pallad. Laus. ο. 76 : Ἡγούμενον πολλᾶς ἀδελφότητος. 
Hinc ἡγουμενεία, prefectura. Synodus 8 ccumen. 
ο. 4 : Tob; δὲ παρ ᾽αὐιοῦ εἰς ἡγουμενείαν προχει- 
ῥρισθέντας. —. 

θέµα, θεµατικοί provincia. Cedrenus : Διὰ τῶν 
Ῥωμαϊχῶν θἐμάτων, ex Romanis provinciis. Ana- 
&tasius Biblioth. in Histor. Eccles. : Tam in regia 
urbe quam in thematlibus degentes. Theodorus Her- 
mopolites adl. 6, 8 8 D. de offic. presid. : Ot 
στελλόμενοι ἄρχοντες εἷς τὰς ἐπαρχίας τοι εἷς τὰ 
θέµατα. Hino θεµατικός provincialis ; idem Hermop. 
lib. 1x, tit. 1. Interdum θέµα legionem significat. 
Vetus Glossar. tit. de Militia : Legio τάξις, θέµ1. 
Hinc θεµατιχοί legionarii. [Cedrenus : Συναχθέντες 
δὲ οἱ θεµατικοί, thematici milites. Anastas. Biblioth. 
in Histor. Kccles. : Appellatus est imperator ab 
omnibus ultra sitis thematibus. Histor. Misc. 22: 
El cum ad Orientalium thema, cujus proetor erat 
Lacinus, cucurrisset. De hoc themate nstantia. 
them. 1. Et paulo poat: ^friubasdus au£em a the- 
matibus pronuntiatus est imperator. Et ibidem: 
Pervenit Constantinus Chrysopolim cum duobus the- 
malicis militibus. Et lib. xxiv : Mulieribus vero 
thematicorum militum, qui fuerant in Bulgaria, auri 

uinque talenta dedil. Codinus in Παρεχθολαῖς ex 
hronico Cpolitano : Ἔγραψε δὲ καὶ τοῖς στρατη- 
oig καὶ τοπάρχαις xai δουξὶ καὶ πᾶσι τοῖς οὔσιν 
ρχηγέταις πάντων τῶν βασιλικῶν θεμάτων "Avato- 
λῆς τε καὶ Δύσεως, ἄρχτου καὶ µεσηµθρίας. Καθαλ- 
λαρικὰ θέµατα apud Cedrenum sunt equestres co- 
pie : ἱππικὸν τάγµα Herodiano. 

διχτον edictum, Cedrenus : ᾿Ἐκτίθεται ἴδικτον. 
Glossar. Juris : Ἐδίκταοις, διατάξεσι. Theophanes 
in Heraclio : Ἐκτίθεαι τὸ λεγόµενον — toutov. 
Agatho PP epist. ad Constantin. Heracl. et Tiber- 
(exstat synod. Constantin. 6, act. 4) : ᾽Απολιναρίου 
αἱρετικοῦ κατὰ Διοδώρου πρὸς τὸ χείµενον ἐν τῷ, 
ἠδίκτῳ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως τοῦ ἐν εὐσεθεῖ τῇ 
μνήμῄ Ἰουστινιανοῦ τοῦ βασιλέως. Nicephor. Call. 
17, 99: Τὸ Ῥωμαῖσὶ ὀνομαζόμενον Ίδικτον 
γράφει, 

κανᾶτον cohortis nomen. Synodus à ΦΟ0υΠΙΒΗ. 
act. 1; Δομέστικος Ἱκανάτων. Menologium Juli d. 
1: Δομέστικον αὐτὸν τῶν Ἱἱκανάτων προεστήσατο. 
V. Constant. 1 de them. 5: 

Ἰλλούστριος illustris. Arianus Epict. 3, c. ult. 
Nicephor. Cal. 47, 14: λλούστριος δὲ τις ἀξίαν. 








1313 


Psellus Synopseos v. 255. Victor persecut. Afr 
dixi ad Theophilum. Et v. Cujac. ad lib. xn, cod. 
t. I. 

Ἰνδιχτίων, ἵνδικτος, Indictus, indictio. Grego- 
rius Taurominitanus orat. de Indict. : 'Apy τῆς 
χρονικῆς ὑπάρχει ἀναχυκλήσεως, ἴνδικτα λεγοµένη 
τῃ Ῥωμαίων φωνῇ. Alii tribuunt Theophani Cera- 
meo arch. Tauromenit. S. Maximus in Computo 
ecclesiast. c. 33. Isaacus mon. in Computo c. 1: 
Ἴνδιχτος "tt χαὶ Ἱἱνδικτιὼν xal ἐπινέμησις λέ- 
γεται. Indictionem autem ab indictionibus dici 
verius est, que cum annua essent, inde ceperunt 
anni per indictiones numerari, ut tradit summus 
juris interpres ad tit. C de indictionibus. Indictio- 
nes autem sunt tributa. B. Augustin. in psal. 49: 
Quod vectigal nobis indicit, quoniam voluit esse rex 
noster ei voluit nos esse provinciam suam. Aadiamus 
indicliones ejus, non trepidet pauper sub indiclione 
Dei. V. Ciaconum ad Cassianum. 

Καθαλλαρικὰ, καθαλλάριος, καθαλλικεύειν . 
θέµατα καθαλλαρικά apud Cedrenum et Theopha- 
nem. Equestris exercitus καοαλλαριχὸς στρατός, 
Constant. synodus Florent. : Kal ἑλθόντες ol ἔμ- 
προσθεν καθαλλάριοι. Theophanes in Ileraclio : 
Οἱ δὲ Hípaat καθαλλάριοι. Joannes Moschna Limon. 
ο. 72. Hinc καθαλλικεύειν. Theophan. in Theod.: 
Καὶ δι ἐκείνων ἐκαθαλλικεύσαμεν. Constantin. in 
Tact. : ᾽Απὸ μεγάλων γὰρ κινδύνων ταῦτα διασώ- 
goo πολλάχις tà ἱππάρια καὶ δι αὐτῶν τοὺς κα- 

αλλικεύοντας αὐτά. Idem de administr. imper. 
ο. 15: O9 καθαλλικεύουσι δὲ ἵππους. Achmes 
ο, 935: 'Eàv ἵδῃ τις ὅτι ἐκαθαλλίχευσε βορδῶν 

Glossarium ms.: Καθαλλικεύει, ἀποθαίνει τὸν ἵπ- 
vov, Utitur Áctuarius lib. Περὶ συνβέσεως φαρμᾶ- 
xwv. Sic Latini recentiores equum caballare vel 
caballicare dixerunt. Legis Salies tit. 26 : Et eum 
(caballum) caballaverit. Legis Langobard. tit. 405 : 
Si quis caballum alienum ascenderit. et. intra. vici- 
niam tantum cabalticaverit. Sangallensis 1 de gestis 


Cnrol. Magni: Per campum istum caballicans. & - 


caballo ; videntur tamen Latini hac voce uti pro 
equo viliore. B. Hieronymus epist. ad Heliodorum: 
Statimque cernamus sagitias pilis, tiíaras galeis, 
caballos equis cedere. 

Καΐσαρ . Cesar, designatus imperio, imperii 
guccessor: Eutropius ]. 10: Cxsares duos creavit, 
et mox: (Creatus est. imperator. Et 1. eod.: Solus 
in imperio Romano eo tempore Constantius princeps 
el Augustus fuit.Procedente vero tempore differentia 
fuit inter δεσπότην, σεθαστοκράτορα et Καΐσαρα. 
Vide Codinum de officiis. 

Καλάνδαι Kalende. Interpres Cann. Eccl. Afr. : 
T" πρὸ ὀκτὼ καλανδῶν '"Iouvlwov, octavo Kalendas 
Junías. Glosse Juris: Καλάνδαι αἱ πρῶται ἑνὸς 
ἑχάστου μηνὸς ἡμέραι. Glossm Cyrilli; Καλάνδαι 
Kalende. V. Plutarchum in Galba. 

Καλίγιον. calceus, KaAXlva Modestino l. 10 de 
excusat. tut. Greci ad |. 2 D, qui not. inf. : Καλίγα 
p ἐστιν ὑπόδημα. Hine χαλιγάριος sutor. Glosse 
asil. tit. ad in Aquil. l. 5: Καλιγάριός τις, 
Julius Firmicus Mathes. 3, ο. 42: Coriorum con- 
fectores τει caligarti. Et |. 4, c. 7: Faciel pella- 
ríos, coriaris, caligartos. 

Καλλιγράφος calligraphus, Anastasio Biblioth. 
in Histor. Eccles. V. notas posteriores. Auctor 
incertus apud Suidam: Καὶ ταχυγράφους αὐτῷ 
παραστήσας ἑπτὰ, καλλιγράφους πλείους. 

Καμελαύχκιον capitis integumentum, galerus, 
pileus. Hero in Excerptis : Καμελαύχιον ᾿Αρχαδικὸν 
περιθαλλόµενος. Theophanes in Justiniano : Καὶ τὰ 
ἵμάτια αὐτοῦ σὺν τῷ διαλίθῳ καμελαυχίῳ. Leo 

act. 19, 8 42: ν δὲ τὸ λεγόμενον καμελαύχιον 
ἐπὶ Χονταρίου ὑψούμενον, Constant, de admin. 
imper. : Τὰ στέμματα  &mep ὑμεῖς καμελαύχια 
λέγετε. Lexicont Stephani quod citat Fronto Du- 
ceus ad tom. VI, B. Chrysostomi: Κίδαρις, xopo- 
θάντιον, πῖλός ἐστιν εἶδος χαµελαυχίου, ὃ xal τιάρα 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1314 


νοεῖται. Latinis camelaucus aut camalaucus aut 
camilaucium. Anastasius in Hist. Eccl. : Inilo bello 
cum Totila rege Gothorum polentissimo superavit et 
ccpit Romam, et occidit Totilam, οἱ vestimenta. ejus 
eruentata cum camilaucio (sic ms.) lapidibus pre- 
liosis ornato misit Cpolim, Histor. Misc. 22: Et 
pracepit. Habdalas radi barbas eorum, et fieri ca- 
lamaucos cubiti unius et semis. In libris manu 
exaralis legitur amelaucos vel camelaucos. Glosse ᾿ 
Isidori: Galeros calamaucos. Item :  Pileum cala- 
mauemm Josephus ᾿Λρχαιολ. 3, 8: "Ymip δὲ τῆς 
εφαλῆς φορεῖ πῖλον ἄκωνον. Ruffinus Aquileiens. 
vertit; Super caput. autem gestat pileum in modum 
parvuli caldmaci aut cassidis. Lege calamauci, ut 
apud Bedam, qui eadem fere verba usurpat. Ána- 
stasius de Vitis Pontific, in Constantino : Aposto- 
licus pontifex cum caumelaugo ut solitus est Roma 
procedere. Legendum calamauco, vel quod magis 
placet, camelatuco. Glossarium ms.: Camelaucus, 
vestimentum papa, et totidem verbis Papias; atque 
ita Bonaventura Vulcanius legebat in Isidori Gioss. 

Καμισία« camisia, interula , subucula. Victor 
Uticensis, Persecut. Africe 1. 1: De pallits altaris, 
proh ne[as camisias sibi et femoralia faciebant. 
Anastasius Biblioth. in Hist, Eccles.: Chalbasias 
camisias multas. Alcuinus de divin. Offic. : Tunica 
linea vestis erat interior, quam camisam dicimus 
vel supparum : Pupias: Aíba, vestis sacerdotalis, 
linea stricla, qug camisium dicitur. V. eumdem in 

oderis. Unde ὑποκάμισον. Cyrillus Cp. adversus 
iode, 9. 2, q. 4. Codinus in Hapsx6oA. Mosch. c. 

Κάμπος campus. Leo Tact. ο. 7, 8 30: M3) ἑλᾶ- 
σῃς ἰσχυρῶς ἐν τῷ xdpmto. 

Κανδιδᾶτοι, Militum genus quos robur corporum 
et animorum commendabat,erantque inter stipato- 
res principis. B. Hieronymus in Hilarione: Can- 
didatus Constantii imperatoris. Michael imperator 
epistola ad Ludov. imp : Ef ideo justum existima- 
vimus miltere ad vestram gloriam Theodorum proto- 
spatharium nosirüm et Leonem nosirum candidatum. 
Acta Sutrina sub Henrico r.: Ponlifez misil in 
occursum ejus in montem Gaudii, qui et Marii dici- 
tur, bajulos, cereostatarios, candidalos, defensores, 
stratores. Luttprandus rerum Europsel.3, c.5: 
Turba post hos immensa vocatur, protospathariorum, 
spathariorum, | cardidatorum . Horum meminit 
Procop.3 de bello G.Joann. Moschus c.185 : Διηγή- 
σατο ἡμῖν dj θεοφιλὴς καὶ giómtwyoc Μαρία ἡ 
µήτηρ τοῦ χυροῦ Παύλου τοῦ κανδιδάτου. Nicephor. 
Cpolitanus in Breviario hist.: Τὴν δὲ ἀξίαν ἣν 
κανδιδᾶτον 'Βωμαίοις κικλήσκειν ἔθος. 

Κανίχλειον. Cedrenus: Κανικλείου τιμὴ, ἀξίωμα, 
Synodus 8, tom. IlI. Conc. p: 4/9 ed. R.: Γεγρα- 
φότος Χριστοφόρου πρωτασηκρήτης καὶ ἐπὶ ταῦ 
Χανιχλείου. Joan. Cantac. 4, 40: Τὸν ἐπὶ τοῦ xa- 
νικλείου ἄγγελον πρὸς βασιλέα πέµψας πρεσδευ- 
τήν. Chronic. ΩΡ.: Διὰ Νικηφόρου κανικλείου τοῦ 
'AXtuxxou.Caniclinus. V.Meursium. Vossium de vitiis 
sermonis, Alemannum ad Procopii arcana p. 19. 

Κανών. Quod quis velut ex regula facere debet. 
Moschus ο, 98: Οὐδέποτε ποιῶν τὸν xavóva µου, 
ἀφῖχκα τὸν νοῦν εἲς τὴν γην ltem psalmus et can- 
ticum statis diebns cani solitum, et divinum ofti- 
cium. Vide Meursii Gloss. et Hugonis Menardi 
not. et obs. ad Concordiam regularum, c. 55, $ 3. 

Καπνικόν tributum fumarium. Videndus Theo- 
phanes in Nicephoro Logotheta. uu 

Καρδαρίχας. Cedrenus. Anastasius Biblioth . 
cardarigam vocat in Histor. Eccles.: Cardarigas 
vero, inquit, non est proprium nomen, sed. dignitas 
mazima apud Persas. Ex Theophane. 

Καστᾶλλιον castellum . Constantius Porphyr. 
de them. 1 them. 9: Παρέδωχαν τὰ ἐκεῖσε καστέλ- 
Au, Theophanes: Ἐκ τοῦ καστελλίου ἀπέλυσαν.. 
Joannes Moschus Limon. c. 467. Synodus Floren 
tina: Eig τὸ καστέλλι Φραγχολί. Joannes Canta- 


1315 
ouzenus 4, 40: Τὸ λεγόμενον καστέλλιον οιεπέρ- 
θησαν. 


Κάστρον castellum, ἐπιτείχισμα, locus muris 


munitus. Suides : HK«s:2ov φρούριο. Achmes 
c 253: "H ἀγρὸν fj κάστρον. Theophanes : Τούτφ 
τῷ ἴἔθει Πέρσαι τὸ Βεδζάκιδι καλούµενον κἄστρον 
παοἐλαθον. Sed et κάστρα pro oppidis poni notum 
est. Justinianus Novella 128, ο. 20: Ἐν ταῖς 
πόλεαιν ἦτοι κάστροις. Vel int. : In civilatibus aut 
castris. Intellige, aut oppidis. Denique χκάστρον 
παρεµθολή, castrum. Glossarium ms. πχρεμοιλὴ, 
σχκηνη, Χάστρον, στρατόπεδον. Gloss. Grec. Latin. 
παρεµθολή phalanx,castrum.Glossa juris : Κάστρον, 
EU φοσσάτον. Φοσσάτον pro castris poni ibi dicam 
ov θεφ. 

Κατίπανος. Curopalates p. ξ49 &. v. Meursium 
in ea dictione. 

Κελλίον, κέλλη, κελλιῶται. Cellula. 8. Athanas. 
Apol. 2: "Ev κελλίῳ νοσῶν καὶ κατακείµενος. Simeon 

etaphrastes in Abramio : Ἐν τῷ εἰρημένῳ κελλίῳ 
εὑρίσκεται µηδένα σύνοιχον ἔχων. Μθπο]ορίυτη 
mense Martio: Ἐλείσας τὴν θύραν τοῦ κελλίου. 
Utuntur hoc voc&bulo 5. Basil. Pallad. in Laus. 
Doroth. doct. 4: Καὶ ἑτίνασσον τὰ Ma αὐτῶν 
ἔμπροσθεν τοῦ χελλίου µου. Joannes Mosehus Lim. 
c. 40, in &üne. Nicephorus 11, 38 : "Βτερός ἐστι 
τόπος ἀμφὶ στάδια διεστὼς ἑθδομήκοντα πρὸς τὸ 
Φιλοσοφεῖν δεξιῶς ἔχων, ὃς χελλία προσαγορεύεται, 
ὅτι περ οὐ κατὰ συνοικίας ἀλλὰ σποράδην τὰ τῶν 
μοναζόντων εἰσὶν οἰκήματα. Theophanes. Idom 
χέλλη, cella. Simeon Metaphr. in Pelagia : Καὶ δὴ 
Ἠελαγίας ἐπιστὰς τῇ κἆλλη χρούσας ἐκάλει. Antio- 
chus in Pand. Georgius Alexandrinus in Vita 
B. Chrysostomi: Σχυλεύσας δὲ τὰς χέλλας. Hino 
χελλιῶται. Laonicus Chalcond. cellulani, a cellula 
qua includebantur. 

Κεντηνάριον centenarium , pecunie quantitas. 
Georgius Alexandrinus in Vita B.Chrysostomi : 'Ax- 
α.τήσασα τὸν Παυλίχκιον κΧεντηνάριον Codinus in 
Παρεχθ.: Εξωδιάσθησαν Ὑχρυσίου ᾿κεντηνᾶάρια υνβ'. 
Nicephor. Callist. 15, 27 : Ἐφ' ᾧ στόλῳ χίλια δια- 
χόσια Xgoeo κεντηνᾶρια λόγος ἔχει δαπανῆσαι 
αὐτόν. "lheophanes, Candidus historicus apud 
Photium, Joannes Moschus in Limon. Eustath. 
Ἰλ. &. Anastasius Biblioth.in Hist. Eccles. : Et dat 
ei quinquaginta ei centenaria. Sic ma. V. Grec. ad 
l. D. de ju. dot. 

Κεντηρίων , Χεντυρίων , χεντωυρίων . Centurio. 
Alexius Rhart. doct. El; τὴν ἁγίαν καὶ μεγάλην 
παρασχευήν: Επιστρέφουν λῃστὴν, κεντυρίωνα. 
Seribitur et χεντυρίων et χεντουρίων. Greo. interpr. 
48 Bae. tit. 3: Κεντυρίων ἐχώλυσε. Basil. ibidem 
ἑκατόνταρχος. Theophylactus ad c. 45 Marci: Ὁ 
x£vtop!ov τουτέστιν ὁ ἑκατόνταρχος" κχέντουμ γὰρ 
λέγουσιν oi Ῥωμαῖοι τὸ ἑχατόν. V. Enseb. Ηἰβίογ. 
Eccles. 7, 15. Niceph. Callist. 6, 13. 

Κεράτιον giliqaa, Constantinus in legibus Geor- 
gieis : Κεράτιον ἕν, ἦγουν Φόλλεις δώδεχα V. in 

tq. 

Κεφαλιτιών capitatio, census capitis. Theophy- 
lactus in Rpist. Pauli ad Rom. c. 13: Τῷ τὸν φόρον 

ῥεωστουµένῳ, ἤγουν τὴν Atvopivnv κεφαλιτιῶνα, 

πόδος τὸν φόρον ' τῷ τὸ τέλος δὲ, ἤγου τὴν ὑπὲρ 
τῆς γῆς συνε!σφοολν, τὸ τέλος. Que totidem verbis 
exstant apud OEenmenium in eamdem epist.c. 18. 

Κηρουλάοιος cerularius, χηροπώλης cere ven- 
ditor. Anastasius Biblioth. in Histor . Eccles. : 
Cerularius quidem erat ín foro, ex laboribus suis lo- 
euntes. 

Κινστέρνα cisterna, Leo Tact. c. 15: 'Eàv δὲ 
ἀπὸ Χχινστέρνας ἔχουσι πότιμον ὕδωρ. Utitur Ruidas 
tribus locis, et Hero Περὶ µέτρων. Zonar, ad Conc. 

Κλεισοῦρα, clusure, angustiores aditus qui non 
capiunt multitudinem. His autem hostes exclude- 
bantur. Procopius de ediflc. Justin. p. 32: Καὶ 
τοὺς ἐν τῇ χώρφ στενωποὺς ετειχίσατο, οὔσπερ 


-- 


FABROTI GLOSSARIUM. 


490 


κλεισούρας καλεῖν νενοµἰκασιν. Stephadus in Arist. 
rhetoricam (nondum luce donatus est) : Τὰς ἴδιω. 
τικῶς παρὰ πολλοῖς λεγομµένας κλεισούρας. Eustath. 
Ἰλ. β΄: Όπου ξυνοχὰς λέγει ὁδοῦ, ταυτὸν δὲ εἰπεῖν 
κλεισούρας xal στενότητας. Codinus in Παρεχθολ. : 
᾿Απετυφλώθη ἐν τῇ κλεισούρᾳ. Utitur Leo in Tact., 
Constantinus de administr. imper., Theophanes et 
alii. Latini clusuras, clausuras, clusas et. claustra 
dicunt. Cassiodorus 2, var. 9: Preciptmus 00 mi- 
litibus in Augustanis clusuris jugiter constitutis 
annonas prastare. Sic enim legitur in veteri co- 
dice; nam cludo pro claudo promiscue dixere, ut 
in |. 220 D. de V. S. clusus est, ut Flor. legitur. 
De clausuris auctor Miscelle 1l. 18: Clausuras te- 
nuere quz ducunt in Persidem. Egica R. in concilio 
Toletano 17: Intra clausuras noscuntur habitatores 
exsistere. De clueis Anastasius Bibliothecarius in 
Stephano3 : Ad cuslodiendum proprias Francorum 
clusus. Hincmarus epist. 5, c. 6: Sed Aitstulphus 
superbia elatus super — Francos, qui ad custodiam 
propriarum secundum jussionem  Pinpíini clusarum 
venerant, Luitprandus 4, 2: Quibusdam namque 
difficillimis separata erat a. nobis. interpositionibus, 
quas clusas nominat vulgus. Nil hic mutandum, 
nec |. 5, c. 8. De claustris Cicero 7 in Verrem: 
Qui nostros exercitus saepe excluserant, iis claustra 
loci committenda ποπ cxistimavimus. Et eadem si- 
gnificatione alias utitur. Jornandes de rebus (είν, 
c. 32 : Cui Valia rex Gothorum non minori yrocinctu 
ad claustra Pyreni occurrit. À clusuris clusuriar- 
ches, Χλεισουράρχης. Theophanes: Γρηγόριος ὁ 
Καππαδὸξ ὁ xai χλεισουριᾶρχης γενόμενος. Anctor 
Miscelle |. 19: Et Gregorius Cappadoz, qui et clu- 
suriarches exstiterat. Clusure prefectus. 

Κλῆρος, κρληριχκοὶ, κλήρωαις. Clerus, sacer 
ordo, s»orum collegium , generali appellatione 
omnes qui divino ministerio mancipati sunt. 
B Hieron. ad Nepotianum: Clericus, inquit, qui 
Christi servit Ecclesi2. B. Augustin. in Psal. 67: 
Ecclesiastici ministerii gradibus ornati. Magnum 
Etymologicum : Κλῆρος λέγεται σύστημα τῶν δια- 
χόνων καὶ πρεσθυτέρων. OÉcumenius in 4 Epist. 
Petri c. 7: I. foov δὲ τὸ ἱερὸν σύστηµα χαλεῖ, ὧσ- 
περ xal νῦν ἡμεῖς. B. Chrysostomus hom. de 
S. Joanne apostolo: Ἐννόησον πάλιν τῶν ἔκκλη- 
σιῶν τὰ πλήθη, τὸν κλῆρον. Interdum clerus acci- 
pitur pro omnibus qui subsunt episcopo D. Β8- 
Silius epist, 52: Καὶ νῦν δὶ ἀπὸ τοῦ ἱεροῦ πληρώ- 
µατος, τοῦ ὑπό σε κλήρου. Paulinus epist. 28 ad 
Victricium : ο sanctitatis tux clero et corpore εἰ 
spiritu esse cognovimus. Κληρικοί. Niceph. Histor. 
Eccles. 7, 42: Ὑπηρεσία τῇ ἁγιωτάτῃ θρησκείᾳ 
παρέχοντας, οὔσπερ κληρικοὺς ἐπονομάζειν εἰώθα- 
σιν. Eret autem clerus quadruplex in imperio 
Orientali, ut docet Meursius. De clerico principis 
synodus 8 ccumen. act. 7: Οἱ τοποτηρηταϊ εἴπου 
διὰ τοῦ ἐξελληνίζοντος Δαμιανοῦ βασιλικοῦ χληρι- 
xov, De clero eiiam palatii Hincmarus epist. 3, 
ο. 26. Hinc archiepiscopus sacri palatii, prefat. 
concilii Moguntiaci, archicapellanus sacri palatii, 
Ademarus in Vita Ludovici Pii. Denique clerical 
in cod. canonum Ecolesie Africans p. 283. Cle- 
ricis opponuntur laici. Clemens Romanus epistola 
priore &d Corinthios: 'O λαϊχὸς ἄνθρωπος τοῖς 
λαϊκοῖς προστάγµασι δίδοται. Teophanes: Πολλοί 
τε χληρικοὶ xal μονασταὶ xai εὐλαθεῖς λαϊκοί. 

Κοιαΐστωρ αιβθίο;γ. Constantinus Manasses: 
Κοιαίστωρ τὴν ἀξίαν Basilius in Grammatica: 
Κοιαΐστωρ τὸ ἀξίωμα. Nicephorus Cpolit. in histo- 
rie breviario : Κοσμεῖν τὴν ἀξίαν fw Σὴ xoaleropa 
καλοῦσι. Gregorius Nazianzenus orat. 10: Διέ- 
τριθε piv ἐν τῇ Βιθυνῶν, τὴν οὐ πολλοστὴν ἀπὸ 
βασιλέως διέἔπων ἀρχήν' d δὲ ἦν ταμιεύειν βασιλεῖ 
τὰ χρήματα xal τῶν θησαυρῶν Doe τὴν ἐπιμζ- 
λειαν. ᾿Εντεῦθεν γὰρ αὐτῷ τὰς µείζους ὀργὰς βασι” 
λεὺς προοιµιάζεται. Sic. apud Romanos questura 
primus ad honores gradus eret. 


197] 
Ἱκόμης. Τοῦ βασιλικοῦ ἱπποστασίου, τοῦ σταύλουυ, 
᾽Ανατολῆς, ἐξκουθίτων, φοιδεράτων, χόρτης. Too fa- 
σιλικοῦ Ἱπποστασίου Comes sacri stabuli vet. In- 
Script. Grut. p. 442, 4. Φροντιστὴς τῶν ἵππων Ma- 
nass. regalium equorum prepositus qui alias κόμης 
τοῦ οταύλου. Κόμης τῶν βασιλικῶν σταύλων Theo- 
haoi : est enim σταῦλος seu σταῦλον stabulum. 
ustathius ad Odyss. «' : Παρὰ μέντοι ᾽Αττικοῖς τὸ 
γλήσιον ἁμάξῶ, xal ζευγῶν ἐστι δεχτικόν, ὃ λέγε- 
ται τοὺς Ῥωμαίους παρὰ τὴν στάσιν σταῦλον κχα- 
λεῖν. Theophanes : Καὶ ἐπιφθάσαντες dv τοῖς ταύ- 
Ao: (sio. ms. : lege σταύλοις) Σταυρικίου τοὺς ἵπ- 
πους, etc. le prona escuier. Κόμης ᾿Ανατολῆς, apud 
Cedrenum,'T'heophanem, Julium Pollucem in Chro- 
nico, Nicephorum Cp. comes Orientis, χόµης τῆς 
iac, sub. quo erant 15 provincie Orientis, Zosi- 
mus 5. Κόμης τῶν ἐξκουθιτόρων, comes excubito- 
rum, vel κόμης τῆς τῶν ἐξκουθίτων σχολῆς. Κόμης 
τοῦ βασιλικοῦ ἐξκουθίτου, comes imperialis excu- 
biti. Synodus Cp. 6 act. 14. Theophy actus Simoc. 
hist. Mauric. 3, 11: ᾿Ηγεμὼν ὃ) οὗτος ἐτύγχανεν 
ν τῶν τοῦ βασιλέως σωµατοφυλάκων xal ὑπασπι- 
στῶν, ὃν κόμητα ἐξχουθιτόρων τῇ συνήθει φωνῇ ἔθος 
Ῥωμαίοις καλεῖν. Satellitum et protectorum prin- 
cipis comes et prepositus. Κόμης φοιδεράτων, co- 
mes foederatorum, τουρµάρχης τοῦ τάγματος τῶν 
φοιδεράτων, Zonare. Aliis τὼν φοιδεράτων ἡγεμών, 
princeps fcederatorum. V. infra φοιδεράτοι. Κόμης 
Χόρτης, comes seu prefeotus cohortis. Glosse : 
prafectus cohorlis er apyos της κχοόρτις. Eeo Tact. 
c. Á S 10: Κόμης δὲ ἐστιν ὁ τοῦ ἑνὸς τάγματος 
τοι βάνδου ἀφηγούμενος. Gloss. Juris : Κόμης ὁ 
μιᾶς χοόρτης ἄρχων, d καὶ ἑκατοντάρχαι ὑποτάτ- 
τονται. 

Κομητόπουλος oomitis filius. Sic οὐμπερτόπου- 
λος apud Annam Comnenam p. 412, Ἰατρόπουλος 
apud Pachymerium. Harmenopulus. 

Κομμέρχιον commercium, tributum. Cedrenus : 
TZzc ᾿Αθύδου xai τοῦ ᾿Ἱερῦ τὰ χομµέρχια ἑκού- 
φισε. Idem apud Theophanem. Anastasius Biblio- 
thecarius in Hist. Eccles. sic vertit : Abydi ac 
Hieri ea qu2 dicuntur commercia relevavit. Idem 
Anastasius : Cum auri librarum duodecim persol- 
verent, simul et consueta. commercia. Theopbanes : 
Τὸ κουμμέρχιν τοῦ πανηγυρίου p' λιτρῶν χρυσίου ἑκού- 
Φισεν. Constant. de admin. imperio : Are δὲ καὶ 
κομμέρκιον ἐκ τῶν τοιοῦτων πραγματειῶν ἄπειρον. 

ép: cohors. Aula, [a cour du prince, tento- 
rium. Κόμτς κόρτης comes cohortis : V. supra in 
χόµης. Polyb. 11: Tori; σπείρας (τοῦτο δὲ καλεῖ- 
ται τὸ σύνταγμα τῶν πεζῶν παρὰ ᾿Ῥωμαίοις xoóp- 
τις). Kovópra Grecis Basilicon interpretibus ad 
l. 2 D. Qui not. infum. Theophanes : Ἐξῆλθε πᾶσα 
à βασιλικὴ ὑπουρχία xai 1 κόρτη, toute la cour. 
ldem : Ἐπήρασι δὲ καὶ τὸ τοῦλδον χρήματά τε καὶ 
ἵππους καὶ τὴν κόρτην μετὰ πάσης τῆς βασιλικῆς 
ὑπουργίας. Anastasius Bibliothecarius ita vertit : 
Abstulerunt autem. Vulgares etiam sarcinam, pecu- 
niam, equos et aulaeam una. cum universo regio ap- 
paratu. Sic duo manuscripti codices. Nescio an sa- 
tis emendate, et an scripserit aulam. Κόρτη igitur 
Cedreni p. 472 b non est cohors : Cedrenus enim 
et Theophanes de re eadem loquuntur. Nisi malis 
ibi cum P. Goar κόρτην tentorium principis inter- 
pre!ari. 

Κουθικλάρεα κουθικουλάριος. Cubicularia, cu- 
bicularius. Georgius Alexandr. in Vita B. Chryso- 
stomi: Παρέστη xai ἡ βασίλισσα πρὸ θυρῶν τῆς 
ἐκκλησίας μετὰ πάσης αὐτῆς τᾷς φαντασίας xai τῶν 
κουθικουλαρίων x«l τῆς τάξεως Joannes Malela : 
θεοδόσιος $ μικοὸς ἑφίλει ἔρωτι Χρυσάφιον τὸν χου- 
θικουλάριον. Synodus Cp. 7. Niceph. Callist. Chro- 
nicon Alexandrinum, Nicephorus Cpolitanus. Cubi- 
cularius a cubicuio, Χοιτωνίτης, πρόκοιτος χατα- 
κοιµητής. Sacri palatii cubicularius in Marcellini 
Chronico. Erant autem plures palatini cubicularii ; 
quique his preerat comes oubiculariorum diceba- 


FABROTI GLOSSARIUM; 


1818 


tur. in conciiio Tulelano 8 subscribit Odoacrus co- 
mes cubiculariorum. V. Cujac. ad tit. 5, ]. 12 
C.d. et Glossarium nostrum ad Julianum. , 

Κουοούχλειον , κουοούχλιον . Cubiculum. B. 
Chrysostomus hom. de posnit. ; ὡς £v τινι κουθου. 
Ἀλείῳ ἁτοκέκλεισται. Codinus in Παρεκθολαῖς ἐξ 
Ἀλειδώσας πάλιν ἔμπροσθεν αὐτῶν τὸ κουθούκλιον. 
Chronicon Alexandrinum p. 90: O5sav αὐτὴν iv 
κουθουκλείω. Joannes Mosch. Limon. c. 129 : 'EA6& 
εἷς τὸ χουθούχκλειον. S. Maximus c. 84 cent. 2: 
Συνείποντο δὲ τῇ µνήμῃ τοῦ χβυσίου x«i ἡ μνήμη 
τοῦ βαλλαντίου xai τοὺ σκεθρίἰου xal τοῦ κουθου- 
κλείου. Σκέθῥιον ibi est cista. Ulpianus in |. 4 
$41 D. depos. si cista signata. Basilica : 'Ecopa- 
γισµένον axsoplov. 

Κουμπᾶρια mnagna navigia. Contantinop. de The- 
mat. 2 c. 11 : Στόλος Aq' xopmapluv. Leo Tact. 
ο. 18 8 440 : Διὰ τῶν παρ᾽ αὐτοῖς πλοίων τῶν Άλεγο- 
µένων κουµθαρίων. Sarucenica vox est auctore 
Leone d. c. 18 et c. 19 8 70. Constantino d. c. 11 
et Zonara. Latini tamen cumbam vel combam 
dixere. Glossar Arabico-lat. lembus. navicula brevis, 
dicta οἱ caupulus eb cumba εἰ lintris. Gloss. Cyrill. 
Σχάφη τὸ πλοιᾶριον, comba. 

Κουράτωρ. Τάσσαρας ἀρχόντων ἨὙειτόνων κουρά- 
τορχς ἀποκτείναντο. Quinam erant isti curatores 
principum? utique primarie dignitatis viri. An 
veluti curatores divine vel dominice domus ? Theo- 
phanes in Mauricio : Κουράτωρ τῶν βασιλιχῶν οἳ- 
xwv. Sexta Synodus Cpol. act. 1 : Κουράτορος τοῦ 
βασιλικοῦ τοῦ Ὡρμίσδου, οἴκου. Erat et curator 
principis, κουράτωρ τοῦ βασιλέως, ὃς νῦν λογοθέτης 
λέγεται, ut ait Constantinus Harmenopulus Brevia- 
rii l. νι de dignitatibus tit. 1, 8 5. Κουράτωρ etiam 
accipitur pro curatore adolescentis, el xoupato- 
ρεία pro cura seu curatione. 

Κουρατορεία curatoria  Theuphanes : Τὰ δὲ 
κρείττονα τῶν κτισμάτων tlc τὴν βασιλικὴν xoupa- 
τορείαν αἴρεσθαι ἐχέλευε. Anastasius Biblioth. in 
Hist. Eccles. : Ceterum quaque πιοἰίογα erant in re- 
bus in regiam curatoriam deferri jubebat. Vide notas 
posteriores P. Goar. p. 44, col. 2. d. —— 

Κουροπαλάτης curopalates, qui palatium cura- 
bat, cui palatii cura commissa erat. Nicetas Pa- 
phlago in Vita Ignatii (habetur tomo III concil. 
e]. E: Βάρδας piv yàp ἐφ᾽ ἑαυτὸν τὴν "Puopoi- 
Xi» ἀρχὴν ὑποποιούμενος πρῶτον μὲν κουροπαλά- 
της, etc. Curopalate autem potestas prima post 
principem. Nicephorus in Breviar. hist. : 'Hp&- 
Χλειος δὲ θεόδωρον τὸν ἑαυτοῦ ἀδελφὸν τὴν μετὰ 
βασιλέα πρώτην ἀρχὴν χεκτηµένον, κουροπαλάτην 

à αὐτὸν ol περὶ τὰ βααίλεια χκαλεῖν εἰώθασι. Cor- 
rupte curopalatus dicitur. Luitprandus in Legat: 
Ante. fratris ejus Leonis curopalati et logothetze 
ragsenliam sum deductus. Corruptius curapalattus. 
Vigilius PP in epist. encyclica ad universam Eccle- 
siam : Justinianum exconsulem εἰ curapalatit. Cu- 
ropalasius Chron. Casin. c. 7. Latinis primum 
cura palatii dicebatur, l. 1 C. de comitib. et tri- 
bun. schol. hinc excura palatii Amm. Marcell. 22. 

Κοῦρσον,  xoSpctunuz, κουρσεύειν.  Incursio , 
preda. Constantinus in Tact.: M7) ἀφίῃς τοὺς στρα- 
τιώτας εἷς τὴν πολεµίαν γῆν ἵνα ἀτάκτως ἐκθαίνω- 


σιν εἰς κοῦρσα. ltem : Καὶ Ύαρ εἷς μὲν τὰ χοῦρσα 


xal τὰς ἄλλας ἐπιδρομὰς ἔχουσιν ol στρατιῶται τὰ 
συρτὰ μετ αὐτῶν. Et κούρσευμα. Astrampsychus 
ἐν τῷ Hugayop. λαξ. : Δηλοῖ αἰχμαλωσίαν καὶ κούρ- 
σευµα. Hine κουρσεύειν pro predari. Constantinus 
in Tact. : Κουρεύσας γὰρ τὴν Συρίαν xai κρατήσας 
αἰχμαλωσίαν καὶ πραῖδαν πολλήν. Theophanes in 
Heraclio : Κουρσεύων xci πραιδεύων. V. in Kojp- 
σορες. E | 
Kospsnoes cursores. Suidas : Κοῦρε Ῥωμαῖστὶ 
τρέχε, ἔνθεν καὶ κούροβρες. θεῖος κοῦρσωρ, cursor 
imperatoris. Cesarius dial. 2 resp. 107 B. Chryso- 
stomus vel potius auctor homilisz de justo et beato 
Job, que exstat tomo VI, Oper, D. Chrysost.: Πῶς 





1319 


ἀποστέλλουσι τοὺς δρομεῖς, κούρσορας καλουμένους 
Ῥωμαῖστί. Philostorgius flist. Eccles. l. 11 : Καχεί- 
νην δὲ πάλιν φωραθεῖσάν τινι τῶν κουρσόρων μοι: 

ωμένην. Cursorem intelligit Libanius orat. 23 de 

onorib. ad Eustath. : Έπειτα 090. Ó παῖς Txtv 
οὔθ ὧν ἐστι τὸ τρέχειν. Petron. vet. inscr. p. 600, 
15. Firmicus. Lupus abbas epist. ult. : Cursor 
nosler, donec veniamus, pauperis apud vos locum 
implebit. P. Blesens. ep. 4i : Cursores diversos 
nostrorum exploratores ilinerum anie faciem. meam 
circumquaque pramisi. Adventius Meteusiuin episco- 
pus ad Nicolaum PP. : Nos tumen inter ista. vix 
unum cursorem, religiosum | videlicet presbyterum 
Theodoricum nomine, compendioso itinere cum pro- 
seculione praesentium  litlerarum αά vestram diri- 
gere potuimus clementiam. Paulinus epist. 24: Ut 
eursorem Dominicum Cardumatem signalis in lege 
divina antiquorum velocium laudemus exemplis. Cur- 
sor igitur pro famulo accipitur, quem hodie Greci 
οὐλάκις, Galli un laquais vocant. Laouic. Chal- 
condylas : Καλοῦ.ται δὲ οὔτοι οἱ χήρυχες οὐλακίδες, 
Vel pro tabellario eove quem ad aliquid perferen- 
dum mittimus. Procursor in Hist. Misc. et Anasta- 
sii Biblioth. Hist. Eccl. Grece est, opinor, πρωτο- 
xoópswp, primus curBorum, Κούρσορες etiam di- 
cuntur milites qui belli tempore incursiones fa- 
ciunt. Leo Tact. c. 7, 8 30. 

Κοῦσπος cippus. Lexicon vetus biblioth. Regie : 
Ζατρίκιον ὁ χοῦσπος, τὸ τῶν δούλων κολαστήριον. 
Alii ποδοχκάκην exponunt. Quid sit autem ποδοκάκη 
explicat Simeon Metaphrastes in Luciano : Kai 
τοῦτο μὸν εἰς τὴν ποδοκάχην (ξύλον δὲ προμῆκές 
ἐστι στρεθλωτήριον) ἀμφοτέρους αὐτοῦ τοὺς πόδας 
ἐνεθίθαζον, ἐπὶ τέσσαρα τρήµατα διελκύσαντες, 
ὅπερ ἐστὶ το τῆς τιµωρίας ταύτης βαρύτερον. 

Κυνήγιον locus in quo venatio bestiarum ad po- 
puli voluptatem exhibebatur. Hinc κυνηγοὶ θηριο- 

&yot in Glossis Nomicis, id est bestiarii : de qui- 
bus plenius ibi dicam. In eo supplicium de rcis in- 
terdum sumebatur. Nicephorus in Breviario histo- 
rico : Ἐκπέμπει ἐν τῷ καιουμένῳ κυνηγίῳ τµηθῆ- 
ναι τὰς χεφαλάς. Item : ἐν τῷ τῆς πόλεως κχυνηγίῳ 
τὴν κεφαλην αὐτοῦ ἀποτμιηθῆναι προστέταχε. 

, Κυριακή xuptaxóv. Μία Σαθθάτων. Una Sahba- 
ti, dies Dominicus. B. Gregorius Nyssenus : Πρὸς 
τοὺς ἀχθομένους ταῖς ἐπιτιμήσεσι' Πρίοις γὰρ ὀφθαλ- 

oig τὴν Κυριακὴν ὁρᾷς ὁ ἀτιμάσας τὸ Σαθθαᾳτον : 

. Gregorius Nazianzenus orat. 10. V. Niceph. 
Callist, 7, 46. Una Sabbati est dies Dominicus, 
primus dies hebdomadae. OEcumenius in primam 
ad Corinthios c. 9 : Μίαν Σαθθάτων τὴν Κυριακὴν 
λέγει. Theophylactus ad c. {8 Luce : Μίαν σαθθά- 
των τὴν πρώτην ἡμέραν τῆς ἑθδομάδος tiv παρ) 
ἡμῖν Κυριακὴν ἐχάλουν. Vide eumdem ad c. 24. 
Ἡ µεγάλη Κυριαχή apud Cedrenum. Et est dies 
Paschatis. ltem apud eumdem p: 205 d. Κυριακή 
vel χυριακον est templum. Niceph. Callist. 7, 38. 
Cyrillus Catech. p. 494 edit. in 4. Chronicon 
Alexandr. p. 660. 8. Athanas. in Vita Ant.: 'E£cA- 
θὼν εὐθὺς ix τοῦ χυριακοῦ. Simeon Metaphr. in 
Cypriani martyrio : Eic τὸ χυριαχὸν ἀφιχνεῖται. 
V. Zonar. ad. c. 74. Synod. 6 in Trullo. Walatri- 
dus Strabo de reb. eccles. c. 7. Sicut itaque domus 
Dei basilica, id est regia a rege, sic etiam χυριαχά, 
id est Dominica a Domino nuncupantur. Adde Ai- 
moinum de gest. Francor. 2 c. . 

Kopóc, xJp, αΌρις. Dominus. In inscriptione 
operis κυροῦ τοῦ Κεδρηνοῦ. Josephus episcopus 
Methonensis eic inscripsit apologiam adversus li- 
bellum Marci metropolite Ephesi : 'AroAoy!a el; τὸ 
γραμµάτιον xóp Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ µητροπολίἰ- 
του Εφέσου. Concil. Chalced. act. 1 : ᾿Αξιοῦμεν καὶ 
τὸν χῦριν Μάμαν εἰπεῖν. Vet. interp. : Supplicamus 
et domnum Mamam dicere. Synod. Cp. 6 act. 14 : 
'O κῦρις Κωνσταντῖνος. Vet. int. : Domnus Constan 
tinus. Et paulo post : Δέδωχα αὐτὰ αὐτῷ τῷ κυρῷ 
Κωνσταντινψ. Conoil, Chalced. act. 1 : Ἐπὶ τοῦ κν- 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1990 


poo θαλασσίου xal τοῦ κυροῦ Εὐσεθίου παρόντος xai 
τοῦ Σιλεντιαρίου ἐγένετο 1) πρᾶξις. 
, Κῶδιξ, χωδίκιον. codex. B. Chrysostomus homil. 
in Salvatoris diem Nat. : Kal τοῖς ἀρχαίοις τοῖς ὃη- 
pose χειµένοις χώδιξιν ἐπὶ τῆς Ῥώμης. Theopha- 
neg : ᾿Αναστάσιος ὁ βασιλεὺς εἶδεν ἐν ὁράματι ἄνδρα 
φοθερὸν βαστάζοντα κώδικα. Pachymeres : Τὸ χω- 
ἴκιον τῆς ἐχχλησίας εἷς πίστιν προεχοµίζετο. Sexta 
synodus Cp. act. 5 : Τὰ εἰρημένα κωδίχια ὑποδεχέ- 
σθωσαν. vet. int. : Praedicti codices suscipiantur. et 
act. 7 vet. int. vertit codicillum, et act. 13 poly- 
piychum. 

Λατέρχουλον laterculum. Quid esset laterculum 
explicat Cedrenus p. 169 d. Theodoretus Quest. 
in ib. Reg. interrog. 40: Ηλινθίον οἶμαι καλεῖ- 
σθαι, ὃ παρὰ τοῖς ἔξωθεν συγγραφεῦσι πλαίσιον Óvo- 
μάζεται. Κἶδος τοῦτο στρατιωτικῆς παρατάξεως 
τετράγωνον ἐχούσης τὸ cya. Vide Cujac. ad tit. 
Cod. de proxim. sacror. scrin. |. 13. ad Novell. 8, 
et de off. quxst. in Parat. Cod. 

Λεγᾶτον legatum. Suidas. Occurrit passim in 
Dasilicis. Concilium Florentinum sess. 3 : Ὥσπερτι 
λεγᾶτον xal χλήρονομίαν αὐτοῖς ἐγκατέλιπε. 

Λεκτίκιον lectica. Menologium Augusti die 2: 
Τὸ Ἱερὸν λείψανον ἐν λεκτικίῳ ἐπὶ ὄνῳ καταβεῖσα, 
Greci ad 1. 60 2 8 D. loc. 

Λέσσα V. Meursium. 

Λιθελλίσιος libellensis. Nov 20 c. 9. qui libel- 
los conscribit, in 1. hac lege C. de proxim. sacr. 
scrin. Ἱ. 3 C. ubi senat. Julianus Antecessor Nov. 
de adjut. Quest. Vide ad Theophilum de satisdat. 

Λίοελλος libellus. Phavorinus. Synodus 6 Cp. 
act. 3: Ἑὐρέθησαν ἐν αὐτῇ λίθελλοι δύο, et act. 4 
laudatur Pyrrhi λίδελλος τῆς πίστεως. Theophanes 
in Heraclio : Καὶ }ἰθελλον ἐπιδεδωκὼς ὀρθοδοξίας 
τῳ παπα. &pud b. Chrysostomum epist. ad [nno- 
centium Al6eAÀot κατηγοριῶν, libelli accusationum, 
libelli accusatorii. 

Λόγγος locus angustus. V. Meursium in ea di- 
ctione | 

Λογοβέτης logotheta. Plures erant. γενιχὸς λογο: 
θέτης, de quo supra in γενιχόν. V. Procopii arc. p. 
81 et 101 et notas ib. Nicephorus Gregoras8 : Ὁ λο. 
γοθέτης τοῦ γενιχοῦ θεόδωρος ὁ Μετοχίτης. Ὁ τῶν 
οἰκειακῶν, Georgius Pachymeres : τοῦ μεγάλου 
λογοθέτου τῶν οἰκειακῶν. 'O τοῦ δρόµου logotheia 
dromi seu cursus. Constantinus de admin. imp. c. 
32. Theophanea in Constantino I "Qv εἶσιν οἱ πρω- 
τεύοντες Κωνσταντῖνος ὁ πατρίχιος xal λογοθέτης 
τοῦ ὁρόμου υὙενόμενος. Τοῦ στρατιωτικοῦ. Sexta 
Synodus Cp. act. 4 : Στρατιωτικοῦ λογοθίτου, se- 

tima act. 1 : Ἰωάννου  βασιλικοῦ ὁστιάρίου xal 

ογοθέτου τοῦ στρατιωτικοῦ λογοθεσίου. Anastasius 
Biblioth. ita vertit : Joanne imperiali ostiario εί 
logotheta imperialis logothesii. Alius interpres ita : 
Joanne regio ostiario et quastore erarii militaris. 
T&v ἀγελῶν Codinus de officiis meminit. Denique 
ὁ τῶν σεκρέτων λογοθέτης, Nicetas, qui et μέγας 
λογοθέτης dicebatur. Nicephorus Gregoras [L 6: 
Μουζάλων ὁ μέγας λογοθέτης. Cancellarius hodie 
est. Papias : Logotheta edictum imperatoris foris po- 
pulo nuntiat, Vide Chron. Casin. c. 68. 

Λωρίκιον, λουρίκιον. Leo Tact, c. 45 8 9: Τοὺς 
μὴ ἔχοντας λωρίκια Constantinus Ταοῦ.: Ἐχέτω- 
σαν δὲ τὰ λωρίκια θηχάρια δερμάτινα. Gloss. ms. 
in v. ὅπλα' θῶρας ὁ σιδηροῦς χιτὼν, ὅπερ laxi. Aov- 
βίκιον, Glosse Nomice : Μανλύας, Ἱμάτιον, τὸ λο»- 
ρίκιον. Chalcond. |. 9: Ποιοῦντες λωρίχια ἐξαίρετα. 
Theophanes in Heraclio : Ἕλαθον τὰ λουρίχια αὖ- 
τῶν. Corona pretiosa : giaccho λουρίχι, Hinc. λωρι- 
xaxot. Leo d. 6 9. Apud Theophanem in Justiniano 
λουρικάτοι, in Theodosio λωρικάτοι, 

Λώριον lorum. V. Meursium. 

Λῶρος lorum. Scholiastes antiquus Homeri ad 
Il. 4: Ἱμάς, λῶρος. Eustath. II. β' Τελαμὼν δὲ vov 
λῶρος πλατύς, δι οὗ ἡ ἁἀσπὶς ἀνεφέρετο. Macarius 
hom. 32: Λώροις αὐτὸν βασανίζει. Schol. Eurip. in 








1381 


Hippol. : Εἰώθασιν oi ἁρματηλάται περιάπτειν τὰ 
λῶρα τῇ ἄντυγι. Theodorus Metochites in Hist. 
Romana: Μαστίζεται τὸν νῶτον λώροις πλεκτοῖς * 
τοἰοῦτων xal γὰρ τὸ φραγγέλιον. Glossarium ms. 
illustrissimi Francie cancellarii P. Seguierii : Δμ- 
φωρίσκος ὁ λῶρος. Vide Breviarium Grecum p. τξε 
et φιζ parte 2. Greci autem λῶρος et λῶρον dixe- 
runt, ut Latini lorus et lorum. Gloss. Cyrilli : 
Ἱμᾶς habena lorus, corrigia, hoc lorum. 

Μαγαρίζειν Mabometicam impietatem profiteri, 
Theophanes : Καὶ πρός τινα µαγαρίτην εἰπεῖν. Ana- 
Blas. Biblioth. in Hist. Eccl. : Et. ad. Cosmam 
quemdam juxla se stantem Romanorum profugum 
margaritam dicerel. Idem : Occésus est Humar Sarra- 
cenorum dur a quodam Persa «urgarita apostata. 
1. magarita. V. Hist. Miscell. 1, 19. 

Μάγγανον manganum, mangana, machina belli- 
ca. Glosse Philoxeni: Ballistra σφενδόνη, µάγγα- 
voy mo)tpixóv; Scholiastes Thucyd. : Βάλανός ἐστι 
τὸ βολλόμενον εἰς τὸν μοχλὸν σιδήριον, ὃ καλοῦμεν 
μάγγανον. Idem Scholiastes Aristophanis in Con- 
cionantes p. 734 col. 2. Papias : Tormentum dici- 
tur quidquid summa vi torquetur, ul. vulgo manga- 
num. Abbo de obsidione Parisiens. p. 453 ed. P. 
Pith. : 

Conficiunt longis que lignis geminatis 
Mangana, quz proprio vulgi libilu vocilantur, 
Saza quibus jactunt. ingentia, seu juculando 
Allidunt humiles scenas gentis truculentw. 


Iist. ΜΙεεε]]. ]. 20: Sislens arcobalistas et magnas 
in turribus el argumentosas alias machinas. Ana- 
Blasius autem Bibliothec. sic habet in Hist. Eccles. : 
Sistens  arcobalistas et. mungana in turribus. Lege 
igitur apud auctorem, Miscelle smangana, vel si 
mavis manganas : nam et manganas dixerunt. In 
passione S. Tyemonis : Ad machinam ezstructam, 
quom vulgo mangonam appellant. Lege manganam. 
rius magis placet : nam et scripti codices habent 
mangana, ut notat Canisius variis in Miscellam : 
et Anastasii, ex quo auctor Miscelle sumpsit, in 
veteri codice ita legitur. Hinc µαγγανάριος, qui 
mangana conficit, manganarius. Leo Tact. ο. 15 8 
3O : Δι ἐπινηίας τῶν συνόντων μµαγγαναρίων. Hist. 
Miscella |. 17 : Basum urbis manganarium interfi- 
cere nilebatur. Sic lege : Nam Theophanes habet 
μαγγανάριον. Imo et Anastasius in Hist. Eccl. et 
μαγγανικόν. Cedrenus p. 455: Ηάλλεται τῷ ἐκ τοῦ 
μαγγανικοῦ Alt. Theophanes in Justiniano Ju- 
niore : Παραδεδωκὼς αὐῷς πρὸς καστροµαγίαν 
κριὸν, μαγγανικά τε xal πᾶσαν ἑλέπολιν. 
Μαγιστεριανὸς,  μαγιστριανός. — Magistrianus , 
agens in rebus, offlcialis magistri officiorum. Isi- 
dori. Pelusiotcee epist. 229 ]. 3 inscripta Λεοντίῳ 
μαχιστριανῷ, et |. 4 81. Synodus Nicena 2 act. 1, 
ex libro de Vita S. Sabe: Παρόντων ἔτι καὶ áxov- 
ντων τῶν τε μαγιστοιανῶν xal ἁρχόντων. Anastas. 
Bibl. Presentibus magisiríanis. Theophanes : ου- 
λιανὸν μαγιστριανὸν μετὰ σάκρας. Anastas. in Hist. 
Eccles. : Julianum magistrianum cum sacra. Con- 
stantinus imp. epist. &d Arium in flne (exstat 
autem apud Gelasium Cyzicenum act. Conc. Nicee- 
ni |. 3) : Au Συγκλητίου καὶ Ταυδεντίου µαγι- 
στριανῶν. Utitur Constantinus de admin. imp., Pal- 
lad. His!. Laus. c. 149. Occurrit sepe in concilio 
Ephesino. Agapitus episcop, epist. ad Leonem imp. 
(exstat concil. Chalcedon. parte 3!c. 45 : Ne quod 
impedimentum fieret Eudoxio viro devoto magislria- 
n0. Marcus Gazensis diaconus apud eminentiss: 
cardin. Baronium : Interim autem dum purgaretur 
locus, venit. magistrianus epistolas afferens impera- 
torias semper memorandz Eudoxzim. Breviculus hi- 
stor. Eutychianistarum : Dirigit magistrianos per 
totum Orientem. Anastas. Biblioth. in Hormisda : 
Cum militibus et. magistrianis. Acta Abercii apud 
eumd. Baron: Valerianum et Basianum magiste- 
ríanos divinorum nostrorum officiorum misimus. Alias 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1382 


mugistros legitur. Priorem lectionem confirmat 
Simeon Metaphrastes iu Abercio: Καὶ Οὐαλέριον 
xxi Daciurvóv µμαγιάτριανους εὐθὺς εὐτρεπιαβῆναι 
κελεύσας, et. paulo post: Οὐαλέριον xat ΒΗασιανὸν 
μαγιστρ'ανοὺς τῶν Θθείων ἡμῶν ὀφφικίων ἐπέμψα- 
μεν. Bic legitur in duobus mas. Meminere Marcel- 
linus comes et Victor in Chronicis. De agente in 
rebus Ammianus Marcellinus. Glosse Philoxeni : 
Agens in rebus µαγιστριανός. Concil. Ghalced. act. 

Κωνσταντῖνος Ó χαθωσιωμένος µαγιστριανός. 
Vet. int- agens in rebus, et p. 76 in fine eod. Βερο- 
νικιανὸς μαγιστριανός, Int. magisirianus, ut act. 3, 
p. 229 d. Leo M. epist. 70 ad Marcian. Aug. : Ut 
confestim Nectarium agentem in rebus Alexandriam 
initteret. Lucifer Caralitanus epist. ad Florentium 
magistrum officiorum : Bonoso in rebus agenti per- 
[erendum traditum. Synod, 5 : Comitas dicor agens 
in rebus. Anastasius in Liberio : Tunc missa aucto- 
ritate per Catulinum agentem in rebus. Adde b. 
August. Confes. |. 8. ο. Ó et 1. 9, c. &, b. Ambros. 
epist. ad Marcellinam et d. offic. Ι. 3. S. Athanas. 
Apolog. ad Constantin. imp.: Αντίοχός τε xal 
Εὐάγριος ἁγεντισηρίκους. Interpres vertit praefecti 
sericorum. Sed alii cod. habent ἀγενττσηρίθους, id 
est, agentes in rebus. V. not. Fronton. Ducei ad 
hom. 13 b. Chrys. ad Antioch. vetus interpres 
Novelle 17 c. 4. μαγιστριανόν magistlerianum ver- 
tit, et Nov. 124 c. 3. Julianus autem Nov. 24 ο. { 
agentem ín rebus, Nov. 122 c. 2 magistrianum. 
Theodoretus epist. 70 στρατηλατιανόν vocat. epi- 
stola autem 196 µαγιστριανόν. Agentes autem in 
rebus dicti, quia in rebus et in actu militant. Erant 
inquam, ut Jixi, magistriani officiales magistri of- 
ficiorum, de quo infra in μάγιστρος, 

Μάγιστρος, µαγιστερία, μαγιστέριον. — Magister, 
divinorum seu aulicorum magister, μάγιστρος τῶν 
θείων ὀφφικίων. Chalc. conc. act. {, magister 8a- 
erorum officiorum : Bexta synod. Cp. act. 4 uay(- 
στρῳ τῶν βασιλικῶν ὀφφικίων. Palaiil magister. S. 
Athanasius Apolog. ad imp. Constant. : Παλλάδιος 
ὁ γενόμενος τοῦ παλατίου μάγιστρος. Inter epistolas 
S. Basilii 84 329 416 inscripte sunt Σωφρονίφ µα- 
γίστρῳ. Stephanus περὶ πόλεων in 'Axóvat : Διαφέ- 
pooca μὲν τῷ πανευφήμῳ πατρικῳ xal τῷ πάντα 
σοφωτάτῳ μαγίστρῳ Πετρῳ. V. b. Chrysostomi 
homil. {7 ad Antiochenos οἱ notas. Greci magi- 
8trum interpretantur ἡγεμόνα τῶν ἐν τῇ αὐλῇ τά- 
ξεων. Suidas : ᾿Ῥουφῖνος Κελτὸς γένος μάγιστρος 
τῶν ἐν τῇ αὐλῇῃ τάξέων Χαταστάς, ex Zosimo p. 
T13. Alii strictius accipiunt magistri officium, ut 
Procop. Gaz. in l. 3 Regum 0. 3: 'O αὐτὸς δὲ Jv 
οὗτος τῷ vov παρὰ Ῥωμαίοις μαγίστρῳ, τῶν φρου- 
ρούντων τῦν βασιλέα σορατοτέδων ἡγοόμενος. Aga- 
thias 1. 4: 'O μὲσ γὰρ ἐν λοχαγοῖς ἐτέλει ὁ Βαραζης, 
ἅτερος δὲ τῶν μὲν I τῇ αὐλῇ ταγμάτων τοῦ Λαζῶν 
βασιλέως ἡγεῖτο * μάγιστρος ὄνομα τή ἀρχῆ Theo- 
doretus Quest. in 2 fegnor., interrog. 40: 'O vov 
παρὰ Ῥωμαίοις μάγιστρος ὀνομαζόμενος τῶν περ) 
τὸν βασιλέα πεζαιτέρων, ἀσπισηφόρων φημὶ val 
δοροφόρων, τὴν ἡγεμονίαν πεπίστευται, quod scili- 
cet principis satellitibus praeesset. ἐπιστάτην δορυ- 
φόρων vocat Synesius de Providentia, preetorianis 
militibus prepositum. Magnus autem magistri ho- 
nos quo ornati etiam imperatori consanguinitate 
juncti. Constantinus Manasses : 

Τῶν λαμπρῶν τινος καὶ περιδόξων, 
Πρὸς γένους ὄντοσ fees, µαγίστρου τὴν ἀξίαν. 
Magistri dignitas dicebatur µαχγιστερία vel µαγι- 
στέριον. Glosse juris : Περιὸν ápy, ἴσωςφ μαγιστὲ- 
p'ov. Theophanes: Παύει τὸν Λογγῖνον τοῦ µαγι- 
στρίου. Ut apud Sidonium magisteria palatina et 
militarial. 1 epist. 3 et in |. un. C: de queestor. et 
mag. off. : Aut efficaci magisterio. Cl. Salmas, ad 
Trebell. Poll. p. 293 legit magistería. Sed Cujacii 
auctoritas potior apud me est, magisterio retinentis 
in d. ]. un. Severus Sulpitius dial. 3, c. 15: Missis 


obviam magisterii officialibus, eio magisterio fungi 


1383 


apud Sueton. in Domit. Nec video cur diguitus ina- 
gistri magisteria dicenda sit, ceterorum autem ma- 
gistrorum magisterium. Cujacius magistro officio- 
rum similem esse eum arbitraturqui in Gallia dicitur 
prévost de l'hostel, ad 1. 3 C. de prepos. sac. cub. 
V. eumdeirn Parat. Cod. tit. de offic. qui mag. offic. ea 
dignitate functus est dicitur ἀπὸ μαγίστρων,θχ magi- 
stro Concil. Chalced. act. 1, Theodoretus epistola 
110. Dixerunt et µαϊστωρ, ut in Theodoreti epist. 
140,inscripta Βιγκοµάλῳ patere. Theophanes : "lÀ- 
λος ὁ μαϊστρος. Codinus in Orig. Cp.: Καὶ ἔδωκε 
κεντηνὰρια τῷ λαῷ διὰ στρατηγίου μαγἰστρου. In 
exemplari viri perilluatris Nicolai Fabricii legitur 
µαΐστρου. Basilica in 1. 7 8 1 D. de instit. Mat- 
στορα τοῦ ἰδίου πλοίου. Sic legendum, ut in Regio 
cod. Synops., non μαγίστορα, ut in Basil. ms. 

Μαγκίπειον, µμαγκιψ. — Pistrinum. — Chronicon 
Alexand. p. 76:: Ἔκτισε δὲ ἔνδον τοῦ παλατίου 
µαγχίπεια. Nicephorus Callisti 12 22. Quod Ulpia- 
nus alicubi dixit conjecit in pistrinum, Greci ver- 
tunt à μαγχιπίἰῳ παράσχω. Vita Josnnes Eleemo- 
synarii c. 21 : Et anima fortan: stligines a manci- 
Ρίο causa prandii ipsius. Hinc μάγκιψ pro pistore. 
Ulosse juris: Μάγχιψ ὁ τεχνίτης του δημώδους 
ἄρτου. Ulpian. in 1. 13, ἃ ult. de usufr. : 5i stabu- 
lum pistrino. locaverit. Basilica : Οὔτε µάγκιπι τὸ 
στάθλον, Vide Cujac, de divers. temp. prescript. 
c. 13. 

Μαγκλαθίτης. Μαγχλάθδιον est. lorum. flagellum. 
Theodorus Hermopolites |. 7, tit. 8 : Τύψας αὐτὸν 
μαγχλαθίοις ἡ ῥάθδοις, Achmes o. 249. Astram- 
psychus ἓν τῷ Πυθαγ. λαξευτηρίῳ ' Δηλοῖ δὲ καὶ 
φόνους xal κοπὰς χεφαλῶν καὶ χειρῶν xal ποδῶν 
καὶ µαγχλάθια. Hinc µαγκλαδίτης. Gcorgius Lo- 

oth. in Chronic. : Tóv δὲ μαγκλαθίτην Nixó- 

aov, De quo v. Meursium et doctiss. Vossium de 
vit. sermonis. 

Μαχελλεῖον, λεωμακέλλιον.  Macellum, laniato- 
rium. Hino µαχελλαρης et µαχελλάριος lanius. 
Astrampsychus ἐν τῷ Πυθαγορικῷ Λλαξευτρίῳ * 
Δηλοϊ δὲ «ἴναι τὸν ἄνφρωπον µαχελλάρην xal µάγει- 

ον. Μάχελλος idem quod μαχελλεῖον. Xiphilinus 

in Nerone : Τὴν ἀγορὰν τῶν ὄψων, τὸ µάχελλον ὠνο- 
ασμένον. Hinc. λεμμακέλλιον apud Cedrenum. V. 
eur&. in Μάχελλος, 

Máva mater. Meursium et eruditiss. Vossium de 
vitiis sermonis l. 2 c. 21. Ma ἡ µήτηρ κατὰ βρέ- 
qoue προσφώνησιν Eustathius sd Il. 5. Etytnol. in 
T 


ς. 

Μάνδρα, µανδρίτης, ἀρχιμανδρίτης. Μοπᾶδίθ- 
rium. Georgius Alexandrinus in Vita B. Chryso- 
tomi. Οὓς δὶ καὶ ἁρτάζων ζῶντας τῇ ἐν Ναυτοῦ 

ἵνδρα. ltem : Σπουδαίως χωρεῖν ἐπι τὴν μάνδραν 
thv τοῦ πατρός. 'orotheus "doctr. 23, Nicephorus 
Call. 14 51. Simeon Metaphrastes : Elo τὸν νεόχτι- 
στόν σου ταύτην µάνδραν. Alcuinus epist. 27 : Cr. 
lestis πια γα agmina, Albinus 2 de Vita S. Willi- 
brodi : Circuit idcirco vigil hoc tulamine mandras. 
Hinc µανδρίτης. Conc. Const. sub Menna act. 5. 
Ermenoldus in Vita S. Sole : Mandritis e diverso 
venientibus. Et ἀρχιμανδρίτης. Synodus Cp. 7 act. 
4 : Εὐλαθεστάτων αρ χιμανδριτῶν ἡγουμένων τε xal 
μοναχῶν. Avitus Viennensis epist. 2: Copiose 
monachorum multitudinis  praposius fuit; cujus 
Officii personas episcopi Orientales archimandritas 
appellant. Monachorum princeps, vetus interpres 
concilii Chalcedonensis. 

Μανδίλιον mantile.  Etymologicum. Alexius 
Rharturus doctrina ult. εἰς τοὺς ὀφθαλμοὺς τὸ µαν- 
δύλιον. V. Meursil Gloss. 

Μανίκιον manica. Theophanes in Theodosio: 
Τὰ μανίκια τῆς δεξιᾶς αὐτῶν Ὑειρὸς κατάδαψαν. 
Constantinus in Tacticis p. 15 : Δεῖ δὲ xai χένδου- 
χλα ἔχειν αὐτοὺς πολὺ πλατέα ἔχοντα xal µανικια 
πλατέα. Glosse Nomice interpretantur λαθήν seu 
oium. Nos ibi dicemus. 

ἁππα, µαππάριος, mappa. De mappa vide eos 


"anm * 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1384 


ju de Lirco scripserunt, et Vossium virum longe 
octissimum de vitiis sermonis c. ^. Marcellinus 
comes in Chronico : Una duntaxat ultimaque may- 
pa wisanienti populo denegata. Hinc µαππάριος, qui 
inappam in Circo mittebat. 

αργελόγραμμον, Sic legit Sulmasius ad Vopi- 
acum p. 406 col. 2 post Meursium in Glossario in 
pápyeAÀuv. Vide et notas posteriores p. 57. 

Ματριχαριος. Ἔυλουργος, faber lignarius. 

Ματρίχιον matricula, Canones Ecclesie Africa- 
ne : T µατρίχιον καὶ ἁρχέτυπον τῆς Νουµιδ-ας 
matricula εί archivum Numidia. Zonaras ad can. 
93 Concil. Carth. : 'A«xoypao! τις ' αὕτη γὰρ ἑττὶ 
τὸ µατρἰκιου. Greci l. 22 Basilic. tit. 4 ad Novel- 
lam 75 c. 8: Είνεαι σύγνρισις γραμμάτων xal 
ἀπὸ τοῦ χώδ'κος xal ἀπὸ τοῦ µατρικίου. 

Μάτριξ matrix. Greci ad |. 15 C. de testib. οἵον 
ἰσοκώδιξ Ἡ µάτριξ. Gloss. Lat. Grec. matriz ση- 
μεῖον ὀνομάτων. Glosse& Νοπιϊοθ: Μάτριχες ἀπο- 
γβάφαὶ καὶ ἀντιγραφαί. Tertullianus de Fuga: 

um in malricibus beneficiariorum et curiosorum etc. 
V. not. ad Cann. Eccl. Afr. p. 46, Zonar. ad can. 
26 synod. Carth. Hinc matricularii, id est inscripti 
matricule. Aldbelmusde laudibus virginitatis ed 
omne patrimonium el. ornamentorum gloriam, tam 
discriminalia capilum el perisceludes crurum quoa 
olfactoriola nardi et crepundia collo gemmiferis lu- 
nulis pendentia, ad stipem mancis es matricularis 
(1. matriculariis) prodiga liberalitate contulerunt,id 
eat egenis. De variis matriculis. V. Vossium devi- 
tiis sermonis. 

Ματρωνίκιον matroneum. V. Meursium. 

Μέταξα metaxa, sericum. Laonicus Chalcond. |. 
4: Τρέφει ἡ χώρα αὗτη µέταξάν τε καλλίστην ποι- 
ουµενη. Videndi Achmes ὀνειρ. c. 222, Ετοὺυρ. 
ἀνεχδ. p. 111, Zonar. ad Concil. p. 231, Nicephorus 
Callist. tom. II, p. 687, Cujacius ad |. 10 C. de 
murilegulis. 

Μιλιαρίσιον, miliarense, nummi genus, duode- 
cima pars solidi. Constantinus de ad min. im.:Mia- 
pioiov ἑτέρας δέκα λίτρας. Georgius Sjneelius ; Καὶ 
σκεύη τῶν ἐκκλησιαστικῶν λαθὼν ἐχέάραξε vopi- 
σµατα καὶ µιλιαρίσια. ΜΟοδοΏυβ  Limonarii ο. 155, 
Nicephor. Callist, tom. Il, p. 838, Codinus in ori- 

inibus. Constunt. p. 79, Menolog. in Martio, 

heophanes in Heraclio. Cedrenus deducit a mili- 
tia. Hero Περὶ σταθμῶν * Μιλιαρίαιον δὲ τὸ ἁργν- 
ροῦν, ὕ ἐστι καὶ στρατιωτιχὸν δόµα" μιλίτια γὰφ 
ἡ στρατεία. 

Micoc. Cedrenus interpretatur ἆθλον. Glosse 
Grec. Latine : ἆθλον missum. 

Μισσίχιος missicius, qui missionem conseculus 
est impletis stipendite. Dixi ad Theophilum. 

Μιτατώριον. V. notas posieriores p. 52, col. 2. 
Viri doctissimi de vera lectione addubitant. Monco 
tamen ἀπαραλλάκτως apud Leonem Grammaticum 
legi εὗρεν αὐτον iv ᾧ πῦχετο τόπῳ εἷς τὸ µιτατώ: 
prov. Et μέχρι τοῦ µιτατορικίου. Sic legitur in re- 
gio exemplari pro µιτατωρίου, 

Μοδίολος. V, eumdem, p. 45 b. 

Μοναχός, µονάζων, µοναστής. Καλόγηρος, mo- 
nachus. Gloss. Grec. Latine : Μοναχὸς solitarius, 
Bingularis, monachus. Rutilius iu Itinerario ]. 1: 


Ipsi se monachos Graio de nomine dicunt, 
Quod soli nullo vwere feste volunt, 


Hinc singularitatis professio can. propositum 10 
quist. 3. Zosimus p. ROO: ᾿Απείληπτο δὲ ἡ vov 
ἐχκλησίὰ ὑπὸ τῶν λεγομένων μοναχκῶν. kpiphan. 
physiol. c. 22. Idem µονάζων. Macarius homilis 
38. B. Chrysost. epist. 14. Μοναστής Gregorius pre 
sbyter in Vita Gregorii Theologi : Μοναστὴς ἀντὶ 
χοσμιχοῦ xal ἀκτήμων ἀντὶ χριματικοῦ εἶναι Dó- 
µενος. Καλόγηρος, Joannes Moschus Limon. ο. 27 
et 45. Gallis beau-pére. Μονάστρια ζωή, vita solita- 
ria, Constant. Manass. Μονᾶστρια monacha. Ma- 
n88868 : Kal τίθησι µονάστριαν. 





No m mM crc vno rp 8 MG S OM cr co t o Nc ο ποσα οπως ung y 


1385 GLOSSARIUM FABROTI. 41383 


Μονή monasterium. Nicephorus Gregoras 3 : ὃς 
ἐτύγχανε παρὰ τὴν ἑαυτοῦ pvi». Simeo Metaphra- 
stes in Hilarione : ἐπὶ τὴν μονὴν τοῦ 'Avttvlou 
ἄφικνουμένοις, Suidas in Justin. Rhinotm.: τῆς 
Καλλιστράτου µονῆς μοναχὸς, et ibidem : ἡγούμε- 
νος τῆς τοῦ Φλώρου μονῆς, Cedrenus simpliciter 
ἡγούμενος τοῦ Φλώρου, Hinc μονῄδριον monasterio- 
lum. Niceph. Greg. 4. 

Μονοστράτηγος, p. 441 a. monostrategus. Ana- 
stas. Bibl. in Hist. Ecele.: Imperium ad patrem 
proprium transferre satagebat, quem el monsirutegum 
fecit. Sic duo mss. Scribe monostrategum, ut alibi 
apud eumdem. 

Μονόξυλα scaphe de singulis trabibus excava- 
1e. Veget. de re milit. 2 c. ult. Chronicon Alexan- 
drinum p. 900 et 904. Niceph. Cp. in Breviar. 
Hist. Gloss. Grec. Lat.: Μονόξυλον lintris. Zosi- 
mus ]. 4 : oi μὲν οὖν βάροαροι τὸ τῆς δυνάμεως 
ἀχμαιότατον πλήθει μονοξύλων ἐμθιθάσαντες ετκ- 
2). 

Μονοπώλειον monopolium. Curopalates p. 850. 
Vide tit. God. de monopol. 

Μουλικὸν ζῷον, μοῦλα, µουλίων. Theophunes in 
Coustantino. Animal mulinum Anastasio Biblioth., 
ut μοῦλα in Basilicis, tnula. Alexander l. 4 c. 15: 
πεσεῖται δὲ, ἐὰν τρίχας ὄνου xal μούλης ὑποθυμιά- 
eB µουλίων mulio. Basil. ad 1]. 60 8 7 D. loc. et 
alibi. 

Μοστικοί mystici. Joannes Cantacuzenus |. 3 c. 
97: Μυστιχῷ τῷ Κινάμῳφ χαὶ ᾿Ασάνῃ πανυπερσε- 
θάστφ. Niceph. Greg. 8 : ὅθεν κάὶ δύλῳ παρὰ µονα- 
χοῦ μυστικοῦ ἀλίσκεται. V. posterior. not. p. 51. 
Balsamon ad conc. p. 520 d. 

Νάρθηξ narthex. De narthece, an intra Eccle- 
siam vel extra esset, v. eruditissimarn dissertatio- 
nem Leonis Allatii de narthece et de Grecorum 
templis p. 110 ed. Paris. 

Νοτάριος notarius, qui notis sive litterarum com- 
pendiis scribit. S. Basilius epist. 178, inscripta 
νοταρίῳ’ ol λόγοι τὴν φύσιν ὑπόπτερον ἔχουσι. Διὰ 
τοῦτο σηµείων χρήζουσιν. ἵνα Ἱπταμένων αὐτῶν 
λάθη τὸ τάχος ὁ γράφων. S. Athanasius epist. ad 
Solitar. vit. agent.: Οὔτε γὰρ στρατιώτου παρόν- 
τος, οὗ παλατινῶν Ἡ νοταρίων ἀποσταλέντων. B. 
Chrysost. ορ. { ad Innocent.: Ka? tov rore 
στάτου βασιλέως νοταρίων εἷς τοῦτο ἀποστείλαν - 
τος. Occurrit passim, ut synodi Constant. 6 act. 2 
et 3, upud Theophaner,, Codinum in Excerptis, 
interpretem Cann. Eccl. Afr. et libris Basil., Ingre- 
diantnr quoque et notarii, quos ad recitandum vel ad 
ezcipiendum ordo requirit. In capite quod inscribi- 
tur, ordo de celebrando concilio, ante concilium 
Eliberitanum. In schola notariorum qui primum 
locum tenet, primicerius notariorum dicitur. Pro- 
sper in Chronico : Nullo jure debilum Joannes ex 
primicerio notariorum regnum sumit. Concil. Chal- 
cedon. act. 3; ᾿Αέτιος ἀρχιδιάκονος xal πριαµιχή- 
proc νοταρίων £'me. Vide in πρωτονοτάριος. Officio 
functus ὁ ἀπὸ νοταρίων, Theophanes. V. Cujac. ad 
tit. Cod. de primicerio et secund. et Meursium in 
hao voce. 

Νούμερα numeri, cobortes. Theophylactus ad 
Acta spostol. c. 10: Σπεῖρα δὲ iot 0 χαλοῦμεν 
νῦν νοῦμερον, ex B. Chrysost, homil. 22 in Acta. 
Menologium Julii d. 8 : ὥστε τοὺς στρατιώτας ἰδόν- 
τας τῶν δύο νουµέρων abv τοῖς δυσὶ τριθούνοις Νικο- 
στρατῳ xal ᾽Αντιόγῳ πιστεῦσαι τῷ Ἀρίστῳ οἱ d. 
44: Ἡν τοῖς νουμµέἑροις στρατευόµενος ὑπὸ τριθοῦ- 
vov Κλαύδιον,. "Theodorus ]. 45 βασι . tit. 1 Στρα- 
τιώτοτ ἅλιαθέτου τελευτῶντος καὶ ὄντος ἁδιαδόχο», 
τὰ πράγματα αὐτοῦ 'δίδοται αὐτοῦ τῷ ἰδίῳ νουµέρῳ. 
Constantius dixerat in 1. 2 C. de hered. decur. ad 
vexillationem in qua militavit, res ejusdem perve- 
nire. Basil. ἐκ τοῦ τάγματος αὐτου xv povopstzat. 
Glossa. interlin. ἐκ του συστήµατος. Numerus igi- 
iur sive voSuspov, vexiilatio, τάγμα, σύστημα, pro 
eodem bio accipitur. Vox numerorum occurrit in 


PATROL. G&. CXXII. 


libris juris et aliis auctoribus. Vet. inser : 0b re- 
ditum numeri. Alia : Namerus militum caligatorum. 
Alii ἀριθμούς appellant. Theophanes in Justiniano. 

ἔδωχε δὲ αὐτῷ xal ἀπὸ τῆς ὃατολῆς στρατηλάτου 
ἀριθμοὺς τέσσαρας. 

Νωθελίσσιμος nobilissimus. Curopalates p. 863 
c. d. Hac dignitate ornati imperatoris lilii, fratres 
εἰ proxima necessitudine conjuncti ; quibus aliquid 
principalis majestatis accedebat : utebantur enim 
corona et χλαῖναν xpo37f» gestabant. Theophanes in 
Coustantino Copronyaio : Νικήταν τὸν ἔσχατον ἆδελ- 
φον αὐτῶν ποιησάµενος βελίσημον ἐπέθηκεν αὐτῷ 
χλαῖναν χρυσῆν καὶ τὸν στἐφανον. Lege νωθελίσιµον. 
Anastasius Bibliothecarius hzc ita vertit in Histor. 
Ecclesiastica : EL Nicetam novissimum fratrem eorum 
novellissimo facto superposuit et chlamydem auream 
el coronam. Sic legitur in duobus mss. pro nobilis- 
simum faciens. De eodem Niceta Nice ῥοτυν Cpol. 
in fine Breviarii Historici : Νικήταν δὲ νωθελλίσι- 

ov. Theophunis in Leone etiam perperam legitur 
in ms. xai τρισὶν ὁ βελισήµοις, pro τρισὶ νωθελισί- 

otc. Philostorgius Hist. Eccl. l. 8 : Ἰωθιανὸς à 
βασιλεὺς πρὸς τὴν Κωνσταντινούπολιν ἀπαίρων, καὶ 
Tryovas ἐν ᾿Αγχύρα, θάτερον τῶν ἑαυτοῦ παίδων 

ὑαρονιανὸν Χοµιδῃ viov ὄντα ἐπιφανέστατον , ὃ 
παρὰ Ῥωμαίοις τὸν νωθελλίσιμον δύνατχι. Ὑϊάθ 
eumdem |. 12. 

,Olxouusvixog ccumenicus. De titulo ecumenici 
vide que diximus ad collectionem constitutionum 
Eccles. Balsamonis. 

Ὄρνα pro ornatura. Papias : Limbus est, quam 
nos ornaluram dicimus, quie ambit extremitatem 
vestium, aut ex filo aureo contexta assulaque extrema 
parte vestimenti. 

ἸὈρφανοτρόφος orphanotrophus, pupillorum ve! 
adolescentium tutor aut curator, qui pupillos vel 
adolescentes parentibus orbatos sustentat et edu- 
cat, Nicephorus in Chron.: ᾽Ακάτιος πρεσθύτερος καὶ 
ὁρφανοτρόφος. 

᾿Οφφίκιον officium. Eustathius Ἰλ. µ’ ἀνλρ Ιγὰρ 
Ἕλλη, οὐ διπλαζει τὰ δασέα, ὑφαιρουμένου του ὀφφι- 
χίου. synodus 6 in Trullo ο. 1 : Ὀφφίχια ἔχκλησια- 
στικὰ ἔχοντας. Balsamon : Ἐκκλησιαστικοῦ ὀφφιχίου 
ἦτοι ἀξιωματος, et paulo post : Ὀφφίχια δὲ λέγονται 
ἀρχοντίχια. V. eumd. ad. can. 34 Synod. Carthag. 
et Zonaram ad ουποί]. p. 4.0. Niceph. Call. 14 39: 
Ηρῶτον ὀφφ'χιον. 

Ὀψίκιον, ὀψικεύειν. Οὐεθαυΐαπ, obsicium, co- 
mitatus et principis satellitum. Occurrit sepe 
apud Theophanem Georgius Alexandrinus in Vita b. 
Chrysostomi : ᾿Ηκολούθει δὲ αὐτῷ προερχομένῳ xai 
τάξις µεγάλη, οὐ µόνον εἷς ὀψίκιον αὐτοῦ, ἀλλὰ xal 
θέλουτες καὶ ἐπιθυμοῦντες ἀκρωαταὶ Ὑενέσθαι τῆς 
σοφίας αὐτοῦ. Vitp S. Joannis Eleemosynarii ο. 6 : 
Ει ecce quidam regius cubicularius, habens secum el 
alios obsequii divini, θείου ὀψ.κίου. Anastasius Bi- 
bliothec. in Histor. Eccles : sumptisque secum his 
qui erant obsicii. ltem : Maria uxor Leonis coronata 
est in. triclinio Augusta et processit sola cum sole- 
mni obsequio. Ei praepositus comes obsequii dictus, 
χόµης ὀψικίου, apud "Theophanem. Synodus Cpoli- 
tana 7, act. 1 : Kóuztoq 139 θξεοφυλάχτου βασιλι- 
x09 ὀψ'χίου. Anastasius Biblioth. ita vertit : comite 
Deo conservandi. imperiulis officii. Legendum obse- 
quii vel potius obsicii: utrumque usurpat idem 
Anastasius in Hist. Eccles. Bacharius, inquit, pri- 
mus palricius οἱ comes obsequi inleremptus est. Sio 
ms. lege obsequii. Et in Collectaneis in Exsilio S. 
Martini : Mittit. chartularium suum. eb quosdam ex 
obsequio suo. Gregorius I[ in epist. ud Leonem 
Isaurum : Νεζεύξιος γὰρ ὁ τότε χόµης τῆς πομπῆς. 
Interpres : comes obsequii ; nisi ipse Gregorius est, 
qui Latine scripsit. Too λεγομένου βασιλινοῦ ὀψι- 
xloo, Nicephorus in Brev, ilistor. hino ὀψιχεύθιν 
obsequi, comitari, obsequium prestare: Theopha- 
nes: ὡς ὑπατικὸς ὀψικεύετο. Concil. Florentinum 


41 





1387 


sess. 46 : ᾿Απῆλθον δὲ πάντες ὀψικεόοντες τὸν 
πατριάρχην. , 

Οψώνιον obsonium, stipendium, diarium, 888” 
. rium. Polybius : Τᾷ τῶν ὀψωνίων ἀποδόσει. Citatur 
in Ecloga περὶ τῆς ἀρετῖς καὶ χαχκίας ms. Glosa. 
Gr Lat. ὀψώνιον oqsontium, diarium. B. Gregor. 
Nazianz. orat. 9: 'ApxetoQe τοῖς ιδίοις ὀψωνίοις ot 
στρατιῶται, καὶ μηδὲν ὑπὲρ τὸ διατεταγμένον ἀπαι- 
tette. Ταῦτα ὑμῖν διακελεύεται μεθ ἡμῶν ᾿[ωάννης 
6 µέγας τῆς ἀληθείας κἩρυξ, d π2όδροµος τοῦ Λόγου 
φωνή. τί 'έγων ὀψώνιων ; τὸ βασιλικὸν σιττρέσιον 
δηλονότι καὶ τὰς ὑπαρχούσας ἐκ νόµου τοῖς ἐν 
ἀξιώμασι δωρεάς. B. Chrysostomus hom. 23 in po- 
sterior. ad Corinthios : ΄Οταν γὰρ εἶπῃ ὀψώνια, 
τὴν ἀναγκαίαν λέγει τροφήν. Theophylactus in 
Epist. Pauli ad Rom. c. 6: Ὠψώνιον λέγεται τὸ τοῖς 
στρατιώταις παρὰ τοῦ βασιλέως διδόµενον σιτηρὲ- 
σιον. OEcumen. in eamd. epist. c. 8 : Ὀψώνιον λέγε" 
ται ἡ βασιλικὴ δωρεά, Nicetas Chon. Manueiis 
Comneni l. 7 : ᾿Οψώνια τοῖς στρατευοµένοις παρέχε- 
σθαι. Basilica in |. 17 D. mand. salarium interpre- 
tantur ὀψώνιον. Vide l. 13. tit. 1, c. 18, 82. Hino 
ὀψωνάτωρ stipendiarius : Atheneus p. 171. Sed et 
ὀψώνιον accipitur pro militi; tempore, ut Dosithei 
]. 3 Gramm. sententia 1. 

Ι]άκτον, πακτοῦν. Pactum, tributum. Constant. 
de adm. imp.: μὴ δύνασθαι παρέγειν τὸ τοιοῦτον 
πάκτον. Theophanes: Ὑποσχόμενος καὶ ἐτήσια τῷ 
βασιλεῖ παρέχειν πάκτα. Μεποιορίυιη Augusti die 
17 : Toà δὲ βασιλέως Λέοντος προθεµένου δοῦναι 
αὐτοῖς πάχτα, αὐτοὶ xai φύλακας τῇ πόλει ἔγκατα- 
στῆσαι ἀπῄτουν. Hine πακτοῦν sepissime apud Ce- 
drenum et Grecos juris interpretes, quod est pa- 
cisci, pactare, quod barbarum est. 

llaAaxtov palutium. Scholiastes Oppiani 'A).:cvr. 
l* µέγαρον τὸ παλατιον. Utuntur Diodor. Sic p. 
228, Arrianus Disss Epict. 411, S. Athanas. opist. 
ad solit. vitam agentes et de Vita S. Antonii, B. 
Chrysost. in liturgia, Macarius hom. 15, S. Basil: 
in inscriptione ep. 308, Gregor. Thaumaturgus serm. 
in Annuntiat S. Marie V. Cyrillus epist. ad cleri- 
cos et Lamponem (exstat autem :n 5 synoro coll. 
5) : Ανήρ τις τῶν ἐπισήμων στρατεωοµένων ἐν 
παλατίῳ. V. Eustath. in Dionys. p. 49. 

lixraq, παππᾶς. Papa, pater. Constantinus Ma- 
nasses in Chron.: 


Οὔτος ὁ Κώνστας 6 σχκαιὸς ἀειφυγίᾳ θλίθει 
Μαρτῖνον τὸν ἐπίσκοπον τῆς πρεσθωτέρας 
[Ῥώμης' 

Πάπαν αὐτὸν ἀποκαλεῖν οἷδε Ῥωμαίων γλῶσσα. 
Eustathius ad Il. 5 : Ἱ[άπας τῇ Ῥωμαίω φωνῇ 
πατέρα σηµαίνει. Occurrit passim in ccnciliis Gre- 
cia, apud 3. Basilium el alios. Adde et Constanti- 
num de them. 2 10. Ἡαππᾶς Conc. Chalced. act. 
4 :'O παπὰς Εὐτυχής, qui alias ἀρχιμανδρίτης, ibi- 
dem. 

Παππίας pater. Eustathius ad 1]. 5 : Πᾶς λεγό- 
µενος µονοσυλλάθως κατὰ βρέφους προσφώνησιν , 
Καθά φασιν οἱ παλαιοὶ, ὥσπερ xal μᾶ ἡ µήτηρ, xal 
κατὰ ἀναδιπλασιασμὸν πάπας καὶ παπίας. Erat οἱ 
nomen dignitatis in aula Cpolitana : Anastasius 
Bibl. in Hist. Eccl.: Media vero hebdomada jejunio- 
rum tentus est Jacobus protospatharius ac papias. V. 
Meursium. 

Παπυλεών papilio, tentorium, tabernaculum. 
Modestus de vocabulis rei militaris, Vegetius 1. 4 
e. 3. Chron. Alexand. p. 626; ὑπὸ τὸν πάπι- 
λεῶνα. 

Ηαρακοιμώμενος accubitor, paraceemomenus. 
Constant. Manass.: Ππαράκοιτον καὶ φύλακα τῆς 
βασιλείου Χλίνης. Constant. de admin. imp.: ὁ vov 
Ἡασιλείο» παρακοι κωµένου οἴκος Luitprandus in 
legatione ; Nederunt cum co ad discepta;ionem ve- 
stram seeundum eorum  iruditionem  sapienlissimi 
viri, Attico potenles eloquio, Basilius parakemome- 
π05, protoasecretis, protovestiarius et duo magistri. 


GLOSSARIUM FABROTI. 


1388 


Et postea : Basilius paracimomenos pro puroce- 
momenos, Ánastas. Biblioth. in Hist. Eccl. : oce 
magna ad. pavacemumenum. Sic legitur in duobus 
mss magna dignitas, Ηαράκοιτος, πρᾶγμα Ῥωμαίοις 
μέγα, Munasses. V. Meursium. 

Hapapiptov pugio, sica. Cedrenus : Τῷ παρα- 
µηρίῳ τὴν χεφαλην αὐτοῦ ἐξέτεμε. Auctor Miscel. 
le : Pugione quo erat accinctus caput ejus amputacit. 
Glosso Cyrilli; µάχαιρα τὸ zapaqtotov, sica, Utun- 
lur Leo et. Constantinus in Tact. concilium Chal- 
cedon. act. 1. ; ΓΡυμµνώσας παραμἡριον. 

Παραπόρτια porte parvule, portelle, que di- 
clio passim exstat apud Anastas. Bibl. Gloss. Cyr. 
vaxpan)tov, porlella. Leo Tact. c. 15 d 4; Ek τὰ 
παραπόρτια τῆς πόλεως. Theophanes, Ἐπὶ τὸ ἄνω 
τῶν Καλλινίκης παραπορτίφ. 

Παρασκευή dies Veneris. Eustathius ; Πεοὶ ypo- 
νικ. διασσηµ., C. À : Μεγάλη παραασκευὴ, apud Ce- 
drenum, le grand vendredi. Quare dicatur παρα- 
σκευή docet Theodorus Metocbites in Historia Ho- 
mana p. 33 et seq. Joan. Damasc. orat. in Sabb. 
9, et Mich. Glycas. 

Παραφοσσατεύειν castra juxta locare. 

Παροικία, parecie Ephesine episcopus ; Cedre- 
nus p.247 c. parrceeoiam vel parrochiam pro diccesi 
poni pervulgatum est. 

Πατριάρχης, πατριαρχεῖον . Patriarcha. Hinc 
πατριαρχεῖον domus patriarche . Sexta synodus 
Cp. act. 4 : Αναστασίου πρεσουτἑρου xai μοναχοῦ 
τῶν εὐκτηρίων τοῦ ἐνταῦθα εὐαγοῦς πατριαρχείου. 
Vet. int. venerabilis pairiarchit. De Romaro pon- 
lifice et patriarcha Cpolitano dico ad Collectionem 
constitutionum ecclesiasticarum, cujus auctor Bal- 
samon, qui antea ignorabatur. 

Πατρίκισς patricius. Patricii post Augustum 
primi. Joannes Tzetzes Chiliad, 1 hist. 34 : θεό- 
φιλος ἀνθύπατος, πατρίχιος, Χοιαίστωρ . Menolo- 
gium Grec. in Augusto : Οὐ µόνον εὐγενοὺς γένους, 
ἀλλὰ xal πατρικίας ἐξουσίας ἔνδόξτος. Pater im- 
peratoris vel imperii. Constantinus Manaises: Πα- 
τέρα καὶ προφύ axx Totti τῆς βασιλείας. Priscus 
in Excerptis de legat. Ίὸν δὲ Νόμον τὴν τοῦ µα- 
γίστρου ttj, ἄρξαντα καὶ ἐν τοῖς πατρικίοις σὺν 
εκείνῳ καταλεγόµενον, oi δὴ τὰς ἀγχὰς ἀναοεθή- 
γασι πάσας. V. Sozom. 8, 7, Nieeph. Call. 13 1. 

Πατρικιότης patriciatus dignitas. Constantinus 
de administrando imp.: Kai προεοιοάσβη T210 
αὐτοῦ εἰς τὴν πατρικιότητα. 

Πατριμόνιον patrimonium, Theophanes in Leo- 
ne : Τὰ δὲ λεγόμενα πατριµόνια τῶν ἁγίων xal 
κορυφαίων ἀπηοστολων τῶν ἐν τῇ πρεσθυτέρᾳ "Pon 
τιµωμµένων, ταῖς ἐχκκλλησίαις ἔκπαλαι τελούµενα 
χρυσίου τάλαντα vU, τῷ δηµοσίἰῳ λόγῳ τελεῖσθαι 
προτέταξεν. V. ad Glossas Basilic. 

Πῖνα lames. V. Meurs. alii scribunt πεῖνα, ui 
auctor Lexici Grecobarbari. 

Πινάκιον. Curopalates p. 850 d. V. Meurs. 

Πινσός pila lapidea, tumulus manufactus, Theo- 
phanes in Justiniano : Ἐτρύγησαν τοὺς πινσους 
τοὺς βαστάζοντας τὸν τροῦὔλλον, καὶ διὰ τοῦτο οὐχ 
ἐθάσταξαν. Λοιπὸν MAS ὁ εὐσεθέστατος βασιλεὺς 
ἔγειρεν ἄλλους πινσοὺς, καὶ ἐδέξατο τὸν τροῦλλον. 
Codinus in Excerptis : Ἐγένετο δὲ τὸ prua του 
ἀγγέλου πρὸς τὸν παῖξα εἰς τὸ δεξιὸν µέρος του 
πινσοῦ, ltem : Ἐῑθ᾽ οὕτως ἐμμουσίωσαν xai ὀρθο- 
μάρμ ἅρωσαν αὐτὸν καὶ tiq τοὺς πινσοὺς καὶ τᾶς 
στοάς. Glossarium Seguerianum : Πινσὸς ὁ τοῖχυς. 

Πιττάκια. Glosse (γγί]]γ : Ηιττάκιον pitlacium, 
brevis. Lampridius in Alexandro Severo : Perlege- 
bat cuncta pitlacia: Julianus in l. 49 6 4 de recept. 
Arbiter adesse litigatores vel per muntium vel ept- 
sLolam jubere potest. Harmenop. 4 4 64 | Ac £x 
στολής fot πιτταχίου. Scaevola in Ἱ. 47 $ 1 de 
pact.: Si quod instrumentum a le emissum apud mé 
remansit. Basilica : "Eàv δὲ εὐρεθῃ παρ᾽ ἐμοί τιτ 
τᾶκιόν σου, ἔστω ἀνίσχυρον, Non quamvis autem 
epistolam, sed brevem significat. Isidori Glosse 











1389 


Pittacium epistola brevis eL. modica. Nicaena 2 syn. 
act. 4 : 'Avcl βίθλων πιττάκια ἡμῖν ἐπεδείκνυον. 

Ποιναλίζειν poena afficere. V. Meursium. 

Πολυκάνδηλα, Χανδήλα, κανδήλχορον. Polycan- 
dela, multa candelas ferentia. Anastas. Bibl. in 
Hist. Eccl.: Sumptis aulem muluo venerabilium 
domorum pecuniis, aporia courtatus, accepit etiam 
Ecclesie magna multas candelas [ereniia, simul et 
alia vasa ministrantía. Theophanes in Heraclio: 
"Ελαθε xal τῆς Μεγάλης ᾿Ἠκκλησίας κάνδηλά το καὶ 
ἕτερα σκεύη ὑπουργικά. Sic ms. puto autem legen- 
dum πολυχάνδηλα. Nam χανδῆλα Greco-barbaris 
est candela. Gregorius M.in dialogo quodam quem 
Grace vertit S. Zacharias pontifex: Ἑσπέρας δὲ 
γινοµένης πάσας τὰς κανδήλας ἔσδεσε, et sepo ibi 
occurrit. Eustath. ad Odyss. η: Κεῖται δὲ map! αὖ- 
τῷ καὶ κανδήλας χρῆσις, otov ἀσσαρίου κανδήλας 
πρἰω, ἤγουν ἐξώνησαι. Greci ad 1. 44 D. de ma- 
num. test. l. 48 Basil. tit. 3: Ἐφ' ᾧ τε ἐν τῷ 
pner µου μῆνα παρὰ μῆνα ἅπτειν αὐτοὺς καν- 
ἡλαν. V. Joann. Mosch. Lim: ο. 105, et. χανδήλα- 

pov pro candelabro in Basilicis 1. 45, tit. 4, 
c. 6. 
Πόρτα porta. Leo in Tact. c. 11, 8 19: Εὶς τὰς 
πόρτας τοῦ φωσσάτου, Conelant. de admin. imp.: 
"Ἡνοιξαν τὰς πόρτας xai ὑπεδέξαντο αὐτοὺς μετὰ 
περιχαρίας, ἐκεῖνοι δὲ ἅμα τοῦ εἰσελθεῖν τάς τε 
πόρτας ἐκράτησαν. Chron. Alexandr. p. 900. Zo- 
nar. &àd Conc. p. 582. Menologium Graecum m. Oct. 
Καὶ θάπτονται ἓν τῇ Μελανδησίᾳ πόρτῃ. Theopba- 
nes in Justiniano: Παρεφύλαττον τὰς πόρτας πά- 
σας τοῦ τείχους. 

Πόρτος portus. Nicephorus Callisti 42, 
Μἐγιστον δὲ ὁ πόρτος τῆς ᾿Ῥώμης νεώριον. 

Πραιδεύειν, πραῖδα. predari. Excerpta ex hi- 
storia Joannis Malele: Kal πολλοὶ Χριστιανοὶ ἐφο- 
νεύβησαν ὑπὸ τῶν κατὰ πόλιν ὄχλων dw ἔτυχε καὶ 
ἐπραιδεύθησαν. Theophanes: Καὶ ᾖλθε πραιδεύων 
ἕως τοῦ Βυζαντίου. Concil. Cp. sub Menna act. 5: 
"Ὅλας τὰς ἐκκλησίας ἐπραίδευσαν. Leo Tact. ο. 47 
S 35. Constant. Taot. p. 25. Hinc πραῖδα prada 
Joannes Moschus Limonarii c. 455: TZ mgatóz) 
πεπο[ηκεν. S. Athanasius in epist. ad Alricanos : 
Elc πρέδαν δέδωκε τὴν ἐκκλησίαν. Sed scripti co- 
dices habent πραϊῖδαν. V. Glossarium Nomicum in 
ea dictione, 

Πραιπόσιτος prepositus. Basilius in Gramma- 
tica : Πραιπόσιτος τὸ ἀξίωμα. Prepositorum ap- 
pellatio latissimu est. Ammianus Marcellinus me- 
minit prepositi cubiculi, fabrice , Martensium 
militum, monete, Tyrii textrini, De proposito 
cubiculi titulus est 1. 12 Cod. Philostorgius Hist. 
Eocles. 1134: Τὴν τοῦ πραιποσίτου tt» ἀναθάς. 
Erat et prepositus cubiculariorum. Theophanes: 
Jlpatmogtvog τῶν κουθικουλαρίω», De preposito 
laborum titulus est 1. 12 Cod. et prepositus palatii, 
Marcellinus in Chronico et auctor incertus Vite 
S. Athanasii : Καὶ iv τοῖς βασιλείοις πραιπόσιτον 
ὑποφθείρας. Joannes Malela: Καὶ τὸν πραιπόσιτον 
τοῦ παλατίου αὑτοῦ 'Pobavóv ἄνδρα δυνατὸν ὄντα 
καὶ εὔπορον καὶ διοικοῦντα τὸ παλάτιον ὡς πρῶτον 
ὄντα ἀρχιευιοῦχον καὶ ἐν µεγάλῃ ttp; ὄντα. Quem 
πρχιποσιτον τῆς αὐλῆς vocat Simeo Metaphrastes 
m. Sept. in Ειάοσίο et Romulo. Prepositus the- 
saurorum. S. Basilius epist. 264: ᾿Εγὼ xpi διὰ 
τοῦ βικαρίου τῆς Opdxnc ἐπέστελα τῇ θεοσεθείᾳ 
σου διὰ τινος πραιποσίτου κατὰ Φιλίππου πόλιν 
θησαυρῶν. Erant et prepositi militum, de quibus 
in |. T: ult. et 1. 9 S ult. D. de re milit. Rufus in 
LL militaribus: Ἐάν τις στρατιωτῶν Χχεῖρας ἔπι- 
θάλῃ τῷ ἰδίῳ πραιποσίτῳ, κεφαλικῶς τιµωρείσθω' 
Dicam plenius ad Julianum Antecessorem et 4108: 
sarium Nomicum. 

Πραιτώριον pretorium, pro auditorio judicum, 
vel edibus pretoris, principum, vel eorum qui in 
aliqua potestate sunt civili aut custodia seu loco 
quo rei coercebantur.De auditorio judicum passim 


3o: 


GLOSSAHIUM FABROTI. 


1390 


observatum est. De wdibus pretoris Nicephorus 
in Breviario historieo : Elsi τὸ πραιτώριον ἄνει- 
σιν. De palatio principis 8. Chrysostomus in epi- 
siolam Pauli ad Philipp. c. 1, hom. 2: Ἐν ὅλῳ τῷ 
πραιτωρίῳ: τὲως γὰρ οὕτως ἐχάλουν τὰ βασίλεια. 
Theophylactus ibidem : Toà πραιτωρίου, τουτὲστι 
των βασιλειων. Exstat epigramma Silentarii l. 4 
᾿Ανθολ. ο. 23 epigr. 18 sic τὸ μὲγα πραιτώριον' Con- 
stanlinus de them. 1 tn. 14 in Samo insula: 'O 
δὲ στρατηγὸς τοῦ θέματος αὐτὴν ἔλαχε Xypópva . 
τὴν πόλιν πραιτώριον. De pretorio quo rei conti- 
nentur, Menologium Graecum m. Apr.: Καὶ ὥσπερ 
τινὶ τῶν κακούργων περιθεὶς αὐτῷ κλοιὰ ἐν «cip 
πραιτωρίῳ τοῦτον κατεῖρξεν. Georgius Alexandri- 
nus in Vita Chrysostomi : 'O δὲ ἄρχων παραλαθὼν 
τοὺς ἀσκητὰς ἐνξδυσεν αὐτοὺς μάτια καὶ ἀπήγαγεν 
εἰς τὸ πραιτώριον. 

Πριθατάριον quemadmodum, inquit vir erudi- 
tissimus in post. n., imperator habuit privati 
erarii preefectum, quem κόμητα πριθάτων appella- 
bant, ut apud S. Basil. in inscript. episi. 415 
et 423. Concilium Chalced. act. 4: Κόμης τῶν 
θείων πριουάτων, de quo etiam alibi dixi, ita et 
Ecclesia suos privatarios seu gazophylacii presi- 

68. 

Πριμμιχήριος, πριµικήριος, primicerius, primus 
cujuscunque ordinis sive corporis et collegii, ve- 
luti notariorum. Sexta synod. Cp., act. 9: Πριµι- 
Νήριος τῶν Δθεοσξοξστάτων νοταρίων. Sic etiam 
scribitur in concilio Florentino. Conc. Ephesini 
parte 2: Πέτρος πβρεσούτερο ᾿Αλεξανδρεας καὶ 
πριµµικήριος νοταρίων εἴπεν, Niceph. Call. 15 30, 
Usuardus in Martyrol. m. Maio: (uorum prior 
cum essel praepositus cubiculi imp.Decii, alter primi- 
cerius. Erant et primicerii ecclesiastici, veluti 
primicerius schole cantorum. Benno cardinalis 
de Vita Hillebrandi l. 1. Primicerius sedis aposto- 
lice. Joannes PP epist. 7 ad universos Gallos et 
Germanos. Nicolaus PP epist . ad Hincmarum 
Rhemensem. Alcuinns ep. 25: Capelle primi- 
cerium. Anastasius in Exsilio 8. Martini: Quia in 
absentia ponlificis archidiaconus el. archipresbyter 
et primicerius locum prasentant pontificis. Le doyen. 
De ofticio primicerii ecclesiastici vide Isidori 
junioris episcopi Hispalensis epistolam ad Leude- 
Iredum episcopum Cordubensem apud Loaysam in 
notis ad concilium Toletanum 8, qui secundum 
locum gradumve obtinet, secundicerius. Anasta- 
sius: Cucurrere cum aliquantis αἱ predictam 
porlam, cum quibus eL Demetrius secundicerius . 
Concilium Cpol. sub Menna act. 1: Νοταρίων 
σεκαονδοκήριος. Menologium : Ὁ δὲ Βάκχος σεχουν- 
δικήριος. Vide Ἱ. 12, Cod. tit. 7. 

Πρόεδρος praeses, presul, antistes. Erant autem 
πρόεδροι ecclesiastici vel palatini. De ecclesiasticis 


sexta synodus Constantin. act. 12: Τῆς 'AAe£av- 


δρείας πόλεως προἑδρου. Vetus interpres antistitem 
vertit. et act. 13: Σεργίου τοῦ Κένομίνου προ- 
ἐδρου, Sergii quondam pr:esulis. Petrus Siculus 
historiam suam nuncupat τῷ προέδρῳ sive ἀρχιε- 
πισχόπῳ Βουλγαρίας. Hinc πρωτοπρόξθρος. Joannes 
Curopalates p. 839 b. 

Προέλευσις processio, pompa. Eustathius ad H. 
4: ἸἹστέον 88 ὅτι πέµπειν παρὰ τοῖς μεθ) Ὅμηρον 
καὶ τὸ στέλλεσθαι θριαμθικῶς, ὅθεν xal πομπὴ ὁ 
θρἰαµθος, 0v προέλευσιν d χοινὴ γλῶσσα καλεῖ. V. 
Meurs. ... 

Hpóxevco; processus. De processu principis 
Chronicum Alexandrinum : Ἐν προχένσῳ τοῦ 
ἑθδόμου. Concil. Cpol. sub Menna act. 3: Προ- 
xivcou ὄντος βασ,λικοῦ. Marcellinus comes in Chro- 
nico. lloc tempore Jum ad horrea publica Theodosius 
processum celebrat. ltem : Anastasio Czsare in pro- 
cessibus degente. E 

Πρόοικος major domus. Sio interpretatur Ana- 
s$tasius Bibliothecarius in Historia Ecclesiastica, 
Palatii prefectus, palatii princeps, subregulus. 


GLOSSARIUM FABROTI.: 


18 de rebus gestis S. Leodegarii : UI omxcs 
IMarentur regem habcre Childericum et pala- 
efcctum Leodegarium. idemque: Ebroinus a 
mico rege in pristinum slatum restitutus, et 
domus e[fJectus, cogitare cepit de ulciscendis 
'is, qui eum meminissent. habere subregulum, 
majorem domus vel paletii principem V. P. 
ef. de gest. Lang. 6 c. 46. 
τίχτωρ protector. Protectores sunt σωµα- 
xxeq Sive milites electi ad custodium princi- 
ui latus principia protegunt. De his Procop. 
p. 408. Simeon Metaphrastes m. Oct. in 
wlo: ᾗΜινουχκιανοῦ προτίκτωρος πρὸς τὴν 
v ὑπουργήσαντος. Et Sept. in Sophia: Πα- 
p τοίνυν αὐτὸς ἁλογίστῳ θυμῷ ἐπιτρέψας, 
τάξις προτίχτωρας οἷδε καλεῖν, ἐπὶ τῷ όγα- 
«(vac ἐκπέμπει. Paulinus Nolanus epist. 37 
ilitem seculi: Deinde in hac milita soletis 
is habere hanc officii promotionem, ut prote- 
efficiamint. 
ιτασηκρήτης, Ἀπρωτοασηκρήτης, primus a& 
is, protosecreta. Nicetas Paphlago in Vita 
d: Φώτιον πρωτοσπαθάριόν τε Όντα xal mpu- 
οήτην. Codinus in Origin. Cp. : Καθώς φησι 
&oy0o« πρωτοασηκρήτης . In scripto codice 
»erillustris Nicolai Fabricii τοῦ µακαρίτου, 
σηκρήτης. Nicephor. Gregoras 5: θυγάτηρ 
ισαρείτου τοῦ πρωτασηκρήτου.  lipurornsr- 
6, dor Theodorum Hermopolit. ad 1. 41 de 
jur. Collectanea Anastasii in Hypomnestico : 
et Theodorus protosecretarius praetorii praefecti 
ani anle hunc enarravit mihi. 
ὑτεύων. Epistola 421 S. Basilii inscripta est 
ύοντι . Exstant et epistole Theodoreti in- 
4 πρωτεύοντι, i. e. 15 et 33, primatem inter- 
ntur. 
υτοθεστιάριος primus prefectus vestiarii. 
y aut βέστης Grecis recentioribus est vestis. 
e Basil. ms. βέστια τὰ ἵματια. Julius Pollux 
ironico hactenus inedito: ᾿Αφορίσας  olvov, 
βέστια. Hine βεστιαρίτης Cedreno, aut βε- 
|. Theophanes in Reg. cod.: ᾽Απώλεσαν ol 
τωρες τὸ στέµµα τοῦ βασιλέως. προκαθήµε- 
i βεστιαρίου Georgius Puchymerius, et βε- 
ov pro vestitu in l. 4 D. de aliment. et cibar. 
vestiarium in aliis juris locis. Astrampsychus 
Il9ayop. λαξ. : δηλοῖ ἀῤῥαθῶνα εἰς πραγµα- 
πολλοῦ πράγµατος βεστιχρίου. Accipitur et 
rium pro loco in quo vestes reconduntur, 
nuator Theophanis in Theophilo: "O καὶ 
ατιζόµενον σήμερον µβεστιάριον τῶν ἀποθη- 
ομένων πἐέπλων ἐκ Σηριχων. Item : ὍὉ καὶ 
ις Αὐγούστης ἐστι ῥεσειαριον. Hinc imperiale 
rium &pud Guilelmum Tyrium 2 de Bello 
Interp. vetus homiliarum in Mattheum que 
wysostomo ascribuntur, vel certe interpres 
is Hierosolymitani in Matth. c. ΧΣΙΠ, v. 14: 
enim paterfamilias cellarium aut vestiarium 
non habel expositum cunctis. Denique vestia- 
| eat, ut exponit vetus Glossarium mss , qui 
us preest. Eadem Papias. [dem interpres 
arum Joannis Hierosolymitani : Si tu vestia- 
luum studiosum et clavicularium cellarii tui 
. libi requiris. Michael Cerularius in epistola 
rum Antiochenum episcopum Qua ab im- 
€ vestiarius accepta referebat. Grece  scri- 
βεστιάριος. Petrus diaconus Chronici 
ins. Ἱ. 4, ο. 21: Pandulphus vestiarius 
ns dixil. Imperialis vestiarius apud Guiliel- 
'yrium de Bello sacro 2. Idem vesterarius 
nec. Pontigon. et in epist. quadam Joann. 
19 primus prefectus vestiarii, ut jam dic- 
, πρωτοθεστιάριος dicebatur. Anna Ccmmena 
os 5: Ἡρωτοσέθαστος τε xal πβώτουεστιά- 
apud Cedrenum. Constantinus Porphyrog. 
nat. l. 1., 12: Θεοδόσιος ὁ πρωτοθεστίαριος 
καρίου µου πατρός. Jo. Cantacuz. 4 43. 


1393 


Laonicus Chalcond. 1, 9, auctor anonymus in Yita 
Basilii imperatoris : "àv Προκόπιος 6 τοῦ βασιλέως 
ἡγεῖτο πρωτοθεστιάριος. Ge. Acropolites p. 3 lied. 
Heg.. Πρωτοθεστιάριον οὗτος τετίμτκεν. Alius erat 
qui βεστιαρίτης dicebatur, de quo Cedrenus 

915. Primus autem vestiarites πρωτοθεστια- 
ρίτης dictus, deque eo Codinus de Officiis. Jo. 
Cantacuzenus 4 iU : Τότε δὲ ἄργοντα ἐν Βεῤῥοί 
Διπλοθατάτζην τὸν πρωτοθεστιαρίτην καταλιπών .. 
Georgius Logotheta in Chronico Cp.: Τὸν ϱἳ "Ay- 
γέλον ᾿Ιωάννην πρωτοστράτορα, πρωτοθεστιαρίτην 
ὁὲξ τὸν Καρυανίτην. Nicephorus Gregoras |. 6: Ac 
βαθαριον τὸν πρωτουεστιαρίτην. 

Ηρωτομανδάτωρ primus mandatorum. Mavói- 
τωρ maudator, oflicii genus. Synodus Nicena2: 
'O Aapnpós ᾖβασιλικὸς µανδάτωρ εἰσελθὼν ἔφτ. 
Constant. Porphyr. in Tact.: Μανδάτωρας ἀγρύπ- 
νους καὶ γοργούς. Theophanes in Justiniano: Mav- 
δάτωρ τἰς ἐστιν οὐκ οἴἶδα. Qui sint mandatores ex- 

iicant Glosse Νυπίοω: Μανδάτωρες ol τὰ Mav- 
θάτα ἀπὸ τῶν &oyÓvtuv πρὸς τοὺς στρατιώτας ὀξέως 
διακομἰζο-τες. Pe quibus ibi dicam. 

Πρωτονοτάριος primus notariorum seu primice- 
rius notariorum.Concilium Calcedon.act. 1 : Ἰωάν- 
νης πρεσούτερος καὶ πρῶτος τῶν νοταρίων ἔἶπε. 
Vet. interpres: Jounmes presbyter εί primicerius 
notariorum dixi. WV. supra in πριμµιχκήριος. À- 
drianus PP epist. ad Carolum Magnum : fladoenem 
dileclissimum — prolonotarium vestrum .. Πρώτιστος 
τῶν βασιλικῶν Ὑραμμµατείων . Nicephorus Brev. 
list. V. P. Warnelr. de gest. Langon. 4, 34. 

Πρωτοπάπας primus papa, primus post patrinr- 
cham sacerdos. Balsamon ad canonem apostolo- 
rum 59 : 'l'oyàv χωρεπίσκοπον προθληθέντα f πρω- 
τοπάπαν. Et ad can. 8 synodi Antioch.: Τοὺς ἐν 
ταῖς χώραις πρεσθυτέρους τοι τοὺς πρωτοπαπά: 
δας, Et ad can. 10: Πρεσθυτέρους ἢ ποωτοπαπάδας 
καὶ χωρεπισκόπους, Vide Meursium. 

Πρωτοσπαθάριος primus spathariorum , qui 
principis spatham gestabat. Inter epistolas Photii 
exstat inscripta θ2οφίλῳ πρωτοσπαθαρίῳφ. Dicam ad 
Glossas Basilicorum. 

Πρωτοστράτωρ primus imperialium stratorum 
Anastasio 1n Hist, Eccles. Nicephorus Grexoras 7: 
Ὃς καὶ τὴν πρωτοστρατορικήην παρὰ µβασιλέως 
ὕστερον παρειληφὼς ἦν βακτριαν. ''heophanes : Eis- 
Γλθὲ Ῥουφίνος ὁ πρωτοστρατωρ τοῦ ὀψικίου. V. in- 
fra in στράτωρ. 

Πρωτοσύμθουλος protosymbolus Anastasio Bi- 
blioth: Cedrenus explicat. 

Ῥαΐίχτωρ rector, genus diguitatis. V. Meursium. 
Menofogium Grecum Aug. 3l : Ἐν ἐχείνῃ γὰρ τῇ 
νυχτὶ &uoavtioa τῷ ῥαίκτωοι xal νεανίσκῳ τινὶ τοῦ 
ῥαίκτωρος. V. not posteriores. Meminit rectoris 
loci P. Walaf. de gest. L. 6, 24. 

Ῥεγεών regio. Eustathius ad Odyss. 8: Κατα 
τοὺς παρὰ πολλοῖς ῥεγεῶνας, Tj τὰς Ερητικὰς τόρ- 
µας, dj καὶ κατὰ τοὺς )Αττικοὺς ὀήμους. Concil. 
Chalcedonense act. 13: Καὶ ἡ πρότερον οὖσα ῥε- 
εὼν πάλιν μετὰ ταῦτα ἐγένετο πόλις. Gregorius M. 
in dialogo quodam quem Grece vertit Zacharias 

ontifex : Τῇ τῶν 'Pupaluv zóXe: ἐν τῃ ἑεγεῶν' τῇ 
πιλεγομένῃ Σουθοῦρα. 

"PZt, ὀηγας. Rex. Synodus ccum. 8, act. 3: 
Καὶ πρὸς τὸν ῥῆγα λανθανόντως ἐκπέμψαντα. Nice- 
tas Paphlago in Vita Ignatii patriarche Cpol. : Δω- 
ροις yàp λαμπροῖς ὅτε μάλιστα τὸν ῥῆγα poi 
Λοδόηχον καὶ ᾿Ιγγιθέργαν δὲ τὴν αὐτοῦ γαμετῆν 
ὑποποιούμενος. Gregorius M. in dialogo quem 
Grece vertit Zacharias pontifex: Ἑρμινγίλόος ὁ 
ῥὴξ υἷος ὑπάρχων Λαυθιλγίδου τοῦ ῥηγὸς τοῦ τῶν 
Ουἱσιγότθων έθνους. Jo. Cantacuzenus |. 4: Kzpo- 
λος óY£. Utitur et Theophanes, Constantinus 1! de 
Them. c. 11, Codinus in παρεχθολαῖς. Dixerunt οἱ 
ρηγὰς. Synodus Florentina: Καὶ οἱ μεγάλοι αὐθέν- 
τες καὶ ῥηγάδες xal δουχάδες, 

Ῥόγα, ῥογεύειν, ῥογάτορες. HRoga, stipendium, 


1393 


donativum, quod militibus vel populo vel clero ab 
imperatore vel Romano pontifice vel patriarcha 
Cpoliiano erogabatur. Anna Comnena Alexiados 
1. 3: Καὶ δωρεαῖς ἀκινήτων καὶ αὐξήσεσι ῥογῶν 
καὶ προσθήκαις δόσεων. Julius Pollux in Chronico : 
Ῥόγαν δὲ χρτµάτων τῷ στρατῷ διανέµων. Geor- 
gius Alexandrinus in Vita S. Chrysostomi : Ἐπί- 
σταται d σὴ εὖχλεια ὡς πολλὰ ἀναλώματα ποιεῖ ἡ 
βασίλεια εἲς τε τὰς ῥόγας τῶν στρατοπέὀων. Const. 
de admin. 1mp. p. 137 et 140, et Tact. p. 16. 
Anasias, Biblioth. in Hist. Eccl. : Exercitum roga 
privatum deseruit. Idem de Vit. Pont. in Deusdedit. 
Data roga militibus paz facta est. Et in Hist. Eccl. 
Dum roga penes Strumonem amnem populo disiri- 
bueretur. ldem Anast. de Vitis PP.: Πίο vero ro- 
gam, stipendium scilicel, clero suo in presbylerio 
mazime ampliavit. Et in Bonifacio 5 : Hic clerum 
amavit. rogam integram clero suo dedit. Scholiastes 
Synops. Basilic.: Τὰ μὲν τῶν πεχουλίπν λέγεται 
Χαστρέσια τοι ἰθιόχτητα. Ταῦτα δὲ ἐστιν ὅσα ἀπὸ 
ῥόγας κληρικῷ τινὶ T, χαρτουλαρίῳ ὑπάρχοντι δίδο- 
ται. Hine ῥογεῦειν, quod est erogare, Novell. 130 
c. 1. Theophanes : Ῥογεύσας χρήματα. Et ῥογάτω- 
ες erogotores Synops. Bas. 57 tit. 4 rogatarii. 
apias : Rogafarius pelitor, distributor. Quod si 
verum est, rogatarius est tam qui rogat quam qui 
erogat, vel erogatarii. Synodus Pontigonensis 
c. 14: Erogatarii et eleemosynarii ecclesiastict. 
Greci hodie quoque iisdem verbis utuntur ; et 
Lexicon Graecolat. Poya stipendium, salarium. 'T'»- 
γεµένος slipendiarius. Ῥογεύω mercedem pendo. 

Ροῦσσιον russeum. Vox exstat apud Grecum 
scholiastem Oppiani p. 18. 

Ρωμανία imperium Romanum seu Cpolitanum. 
Epiphanius l. 2 Hanarii, et beresi 60. Theophanes 
in. Heraclio : Πάσης ᾿Ῥωμανίας αἰχμαλωσία. Me- 
pain Ῥωμανία Astrampsychus ἐν τῷ Πυθαγορικῷ 

αξευτ. 

Σακελλάριος sacellarius, pecuniarum custos, 
erario prepositus. Scholiastes ad Gregorii Nazian- 
zeni Steliteut. 1 : Σακέλλιον ῥωμαϊκή λέξις ἐστὶν 
φυλακὴν τῶν Χρημάτων cnuaivousa * ὅθεν καὶ 
σακελλάριον καλοῦσι τὸν ταµίαν καὶ φύλαχα τῶν 
χρημάτων, Nicephorus patriarcha in Hist. Const. : 
Tov τῶν βατιλικῶν χρηματων ταµἰαν. Saeellarium 
fortasse non male vertes, a sacello seu sacculo. 
Est autem sacellus aut sacculus marsupium ac 
crumena. Petronius : Unde lenatores. viverent nisi 
aut locellos aut. sonantes aere. sacellos pro hamis in 
iurmam mitterent. Paulus in collat. LL. Mos. et 
Rom. t. X: Si sacellum vel argentum deposuero. 
At 2 sent. t. ΧΙΙ edidere si sacculum, et in 1l. 29. 
Dep. Glossar. ma. : Saccus et sacculus, marsupium, 
fiscus... Glosse Cyrilli : Βαλλάντιον sacculus, sac- 
culum. Excerpta ex veteribus Glossis tit. de ve- 
stim. : Saccellum µαρσίππιον. Glosse juris : Μάρ- 
σιππος, σᾶκχος θυλάχιον, βαλλάντιον, Grecus in- 
terpres legis3 8 si plus D. de statu lib. : Etxe ἐν 
σαχκούλῳ ἅμα τὰ εἶχοσι νοµίσµατα δέδωχε. Erat 
autem vel eeclesiasticus vel imperialis. Niceph. 
Call. 18, 44 Nicephorus patriarcha in Chronogr. : 
θωμᾶς διαχονος τῆς αὐτῆς ἐκκλησίας xal σακελλά- 

toc. Que totidem verbia exstant apud Theophanem 
in Phoca. Nivetas Paphlago in Vita Ignatii : Πῶς 
γὰρ τοῦ Λυδοῦ σακελλαρίου σιωπῇ τὸ πρᾶγμα ma- 
βραπέµψωμεν ; Sexta synodus Cp., act. 12 : Βασιλι- 
κὸς σακελλάριος. Inscriptio epist. 50 Photii : Ἰωάννῃ 
πατοιχκίῳ xai σακελλαρίῳ κατὰ τοὺς ἀγγαρίους. 
Conc. Romanum act. 1 : Theuphanes notarius regio- 
narius et. sacellarius relegit. Anastasius in colla- 
tione S. Maximi: (Qut fuerat. sacellarius Petri 
quondam praetoris Numidiz. Josephus ἀργ. 12, 2 : 
Toi; βασιλικοῖς τραπεζίταις. Rufinus vertit regiis 
sacellariis. Idemque dicetur à ἐπὶ τῆς σαχέλλτς, 
apud Theodorum Hermopol. ad ]. 99 D. de verbor. 
sign. . 

Hr dxpa imperatoris epistola. Constantinus Pogo- 


GLOSSARIUM FABROTI. 


94 


natus in epistola prefixa 6 syn. Cp. : ?Iouctivoc δ 
σάχρας πανταχοῦ πέμψας. Septima aot. 1 : Οἱ δισ 
πόται ἡμῶν oi ἀγαθοὶ τιµίαν σάχραν καὶ προσχυ- 
νουμένην ἐκέλευσαν ἀποστεῖλαι. Anastasius vertit 
sacram. Menolog. Augusti d. 2: Au γραμμάτων 
τῷ πατρὶ σηµάνασα καὶ σάᾶκραμ βασιλικήν δεξα- 
µένη. "Theophanes: Καταλαθόντων τῶν αἄχρων 
τῖς δεσποίνης Βερίνης. Menander de Legat. : Πέρας 
τε δεξαµένων τῶν συνθηχκῶν ἀντεδόθησαν αἱ λεγό. 
µεναι σᾶκραι. Vide eumdem p. 414. Nicephorus 
Callisti 14, 33. Chronicon Alexandr. : Πέμψας θείας 
σακρᾶς. Veget. 2, 7: Tribunus maior per epistolam 
sacram imperatoris judicio destinatur. Vox tamen 
sacram deest in ms. cod., ut et apud Modest. de 
vocab. rei milit. ego mallem sacram retinere et 
epistolam ejicere. S. Augustinus lib. ad Donatist. 
post Collat. c. 31 : Illi multorum tmperatorum sa- 
cras, nos sola portavimus | Evangelia. Breviculus 
historie Eutychianistarum : Contra Joannem epi- 
scopum sacra principis deferente, ab episcopatus 
illius confirmalione papa suspensus est. 

Σαξ.μοδέξιµον. Vide Meursium. 

Σειροµάστης lancea, telum. frames,  pugio, 
V. Meursium. Aliter exponit Moschop. 1 περὶ cy. 
Σειρὰ ἡ ἅλυσις, ἀφ᾿ οὗ σειροµάστης. 

Σέχρετον, σεκρετᾶριον, Secretum, secretarium : 
nam promiscue usurparunt tam Greci quam 
Latini. ut Marcellini l. 45 judictale secretum, id 
est secretarium. Theophylactus Simocatta Hist. 
Mauric. 8, 8: ἩΜεβίασταται τοῦ παρὰ ᾿Ῥωμαίυις λε- 

οµένου σεκρἐτου. Basilica Ἱ. 60 tit. 33 c. 29: 
Eisioy ova: εἰς τὸ σέκρετον. (9885 ibidem : Elo τὸ 
δικαστηρἰου σεχρετᾶριον. V. concilium Cpolit. sub 
Menna, act. 1 et 5. Erat autem seoretum seu se- 
cretarium locus in quo cau&e reorum expende- 
bantur. Passio S. Cypriani : In secretario Pater- 
nus proconsul Cypriano episcopo dixit. Judicii for- 
mam eleganter describit Joannes Hierosolymitanus 
in Mattheum o. xxv, v. 31: Criminosas personas 
judex auditurus ἐπ publico tribunal suum collocat 
in excelso, circa se constituit vexilla regalia ; ante 
conspeclum suum ponit. super mensam calliculam, 
unde tribus digitis morlem hominum scribat aut vi- 
tam. Hinc inde officiales ordinate consistunt : in 
medio secretario ponuntur genera horrenda penarum, 
um non solum pati, sed et videre tormentum est. 
Vtant juxia parati tortores, crudeliores | aspectu 
quam manibus. Toto judicii facies cujusdam sche- 
matis terrore vestitur ; et cum ad medium product? 
fuerini criminosz personz, ante inlerrogationem 
judicis ipsius judicii terribili discutiuntur aspectu. 
Lego et secretarium senatus. Vetus inscriptio : 
SECRETARIUM AMPLISSIMI 8ENATUS, in quo asserva- 
bantur acta senatus. Et secretarium preetorii in 
postulatione quadam apud B. Augustinum lib. ri 
contra Cresconium grammaticum c. 56, et apud 
Severum Sulpitium de Vita S. Martini dialogo 2, 
Theophanes in Phoca: "EozÀov πῦρ εἰς τὸ πραι- 
τώριον, xal ἔκαυσαν τὸ σέχρετον xal τὰς φυλαχάς. 
Sive secretarium pratorianum, Cassiodor. 11, 36. 
Secretarium Palatii. Sexta synodus  Cpolitana 
act. 1: Ἐν τῷ σεχρέτῳ τοῦ θείου maÀatloo, τῷ 
οὕτω λεγομένῳ Τρούλλῳ. Et act. 7 : Τοῦ Τρούλλου 
σέχρετον, secretarium principis. S. Maximus in 
disputatione cum Pyrrho: Ἐν τῷ βασιλικῷ ct- 
κρἔτῳ. Balsamon ad can. 34, syn. Ó in Trullo. 

eursius observat varia fuisse secreta ex constitu- 
tione quadam Alexii Comneni, et Cedreno, rerum 
privatarum nempe et publicarum, quem vide : nam 
aliorum scripta exscribere solens non sum : erant 
et secretaria in ecclesiis. Synodus Carthag. c. 36 : 
Elq τὸ σήκοητον τῆς ἐκκλησία Ῥεστιτούτης, item : 
Εἰς τὸ σήχρητον τῆς ἐχχλησίας Haxw. Georgius 
Alexandr: in Vita B. Chrysostomi : Οὐ µόνον ἐν τῇ 
ἐκκλησίᾳ ἐξηγούμενος τοῖς ὄγχλοις, ἀλλά καὶ ἐν τῷ 
σεγοετῳ καὶ ἐν τῷ ἐπισκοπε]ῳ καθήµεντς, Conci- 
lium Romanum act. 1 ; Quid ergo denuo secretaria 


4395 — ' 


nostra ingredi postulasti ? Concilium Cesaraugusta- 
num : Casaraugusl2 in. secretario residentibus epi- 
scopis, in secretario scilicet episcopii. Concilium 
Chalcedonense act. 1 : Ἐν τῷ σηκρήτῳ τοῦ ἐπισκο- 
πείου. Habebant et patriarche secretaria, quae item 
duo, magnum scilicet et minus. Synodus Nicena 2 
&01.1 : Ηέτρος 6 εὐλαθέστατος ἀναγνώστης καὶ vo- 
τάριος τοῦ εὐαγοῦς πατριαρχικοῦ σεκρέτου εχων ἐπὶ 
dtese ἀνέγνω. Anastasius Xhibliothecarius 1n Hist. 
ccleB.: Jconas ex musio facias, qua patriarchü 
secreti minoris erant, erasit, et. imagines magni 
secreli, qnae sculpte ez. ligno erant, deposuit. In eis 
asservabantur vasa sacra et libri ecclesiastici, jura 
episcopalia et patriarchalia, et decreta synodalia, 
gicut in aliis secretariis vel principum instrumenta 
tam privata quam publica, et principales consti- 
iutiones, et auree bulle. Concilium Bracarense 2 
ο. 41 : Non liceat quemlibet ministeria tangere, nisi 
subdiacono aut. acolytho in. secretario tangere vasa 
Dominica. Paulinus epist. 12 ad Severum : {η se- 
cretariis vero duobus que supra lixi supra absidem 
esse, hi versus indicant officia singulorum. A dextra 
absidis : 
Hic locus est veneranda penus qua conditur, et qua 
Promitur alma sacri pompa ministerii. 
8 sinistra ejusdem : 


Si quem sancta tenet meditanda (n lege voluntas, 
Hic poterit residens sacris intendere libris. 


invenio et secretarium pro actione sive sessione. 
Sexta synodus Cp. p. 192 d : Fulurum secretarium. 
Concilii Romani d. act. 1. in fine : Venturum se- 
cretarium. Et act. 2:  Pezteritum | secretarium. 
Secretaria autem inde dicta quod secreto et inte- 
rius negotia ibi tractarentur. Huc alludit B. Au- 
guslinus tractatu 23 in Joannem : (Quasi in the- 
sauro, quas in secrelario quodam et penetrali in- 
teriore. Vide Baleamonem ad can. 9 et 12 syn. 7 
et ad can. 34 syn. 6 in Trullo, Zonaram ad CC. 
p. 480. 561 in fine, εἰ 629 o. 714 d. Nicephorum 
Callisti 6, 30 et tomo II, p. 531. V. P. Pith. adv. 2. 
c. 12, Juret. tomo III Biblioth. Patrum Grecolat, 
p. 905. Vales. ad Ammianum p. 87. 

Σεκρετάριος Curopalates p. 839 c. Secretarius ἃ 
secretis. Nicephorus Callisti 45 c. ult. : Κωνσταν- 
tivo; σεκρετάριος. Concil. ΟΠα]οθάοπ. act. 1 Ση- 
πρητάριος τοῦ θείου κχονσιστωρίου. V. Cujac. ad 
tit. Cod. de primicerio. 

Σέλλα, σελλίον, sella. Constantiuus in Tact. : 
Ἔχέτωσαν δὲ καὶ αἱ σέλλαι ἐπισέλλια δασἑα. Eusta- 
thius ad II. 7 : Ἡαρὰ μέντοι τοῖς ὕστερον καὶ ἐπὶ 
τῆς Χοινότερον λεγομένης σέλλας dj λέξις (δίφρος) 
κειμένη εὔρηται. Et ad Od. a: ᾿Αστράθη, ὁ ση- 
μαίνει σέλλαν καὶ σχγµάοιον. Glosse Cyrilli : Σέλλα 
sella. Suidas in 'Ag' ἑδρῶν : Ἔδραι γὰρ λέγονται 
αἱ σέλλαι. Hinc σελλάριος, Idem : Κέλης 6 μόνος 
ἵππος, καὶ ὁ ἐπὶ τούτου Φφερόμενως ὁ σελλάριος, 
'eques Eustath. Ἰλ. ο: Τὸ δὲ κελητίζειν ἀπὸ τοῦ 
χέλητος παρῆκται ὃ δηλοῖ τὸν ἄζευχτον ἵππον, καὶ 
κατά τινας τὸν μονάµπυκα, ὃς νῦν. φασὶ, σελλάριος 
λέγεται. Dixerunt et σελλίον, Eusthathius ?IA. B : 
Σέλμα γὰρ ἡ καθέδρα, ἐξ οὗ καὶ τὸ σελλίον ἔοικε 
λέγεσθαι, Scholiastes Aristophanis in Concion. : 
'H τὸ σελλίον ἤ τὸ καβιστήριον βαστάζουσα, Va- 
rinus ; Οχλαδίας, σέλλιον. Et σε λάριον Achmes 
Ὀνειροχρ. c. 14 et 202. 

Σενάτον, σενάτωρ, senatus. Codinus in [lapex- 
θολαῖς : Λντικρὺ τοῦ σενάτου. Hesychius Milesius 
in Cpoli : "Exi δὲ τούτοις xai τοὺς συγκλήτου βου- 

ης ἀνφκοδόμησεν οἴχους. σένατα τούτους ὀνομάσας. 
Et σενάτωρ. Priscus in Eclogis de Legat. : Σενάτορα 
πρεσθεύεσβαι. Peanius Eutropii metaphrastes : 
Σενάτωρας αὐτοὺς καλέσας waxà τὴν ᾿Ιταλῶν φωνὴν, 
ἐπειδὴ σένης ἐκεῖνοι καλοῦσι τοὺς γέροντας. 

Σ1γνον, σιγνοφόρος, signum, vexillum. S. Pro- 
clus oratione nona: Οὐκ οἶδεν ἅρματα ypucoxól- 
λητα, οὐχ ἡμιόνους ἐξάςπρους, οὐ τὴν λοιπὴν φαν- 


GLOSSARIUM FABROTI. 


1396 
vagl«v ἦν εἰώθασιν οἱ πρόσχαιροι βααιλεῖς dv τοῦ 
προόδοις ἐπιδείχνυσθαι, οὐχ ὅπλα, οὐ Qupsouc, o, 
σίγνα. Peeanius Eutropii metaphrastes 1. 1, infine" 
Καὶ τὰ σημεῖα τὰ στρατιωτικᾶὰ, απερ Ἴσαν dv τῇ 
προτέρα μάχη παρὰ τῶν “Ρωμαίων ἀφηρημἒνοι 
(era καλοῦσιν αὐτὰ "Ρωμαῖοι) πάντα ἀναλαθών, 
'"heophulactus in Acta apostolorum, c. 21: Τί 
ἐστιν, αἷρε αὐτόν ; τουτέστιν ὃ map' ἡμῖν λἔγουσι 
κατὰ τὶν “Ρωμαϊκὴν συνήθειαν, ἐν τοῖς σίγνοις 20- 
τὸν tubae. dem scribit OEcumenius in Acta, 
c. 92. Uterque habet ex B. Chrysostomo homil. 46 
in Acta. Apud Gelasium Cyzicenum Ἱ. 1. Acta 
conc. Niceni capitis 5 inscriptio hec est : Περὶ 
τοῦ σίγνου, eic. Adde Chron. Alexand. p. 780. Sed 
et alyovv ἀντὶ τοῦ ἀνδριανταρίου ponitur, ut apud 
Horatium mobile signum. Inscriptio vet. Gruteri 
. 80, 8: Τὸ σίγνον ἀργυροῦν σὺν παντὶ κόσμψ 
MO Hinc σιγνοφόρος  vexillarius. Joannes 
Tzetzes p. 481, v. 9 et seq. . 
Σικάριος sicarius. B. Chrysostomus homil. 46 in 
Aeta apostolorum : Τοὺς δὲ σικαοίους οἱ μὲν γένος 
τι ληστῶν φασὶν αὐτοὺς εἶναι οὕτω xa Vous 
áo' Gv ἐπεφέροντο ξισῶν, σικῶν λεγομἔνων παρὰ 
"Ῥωμαίοις. . 
Σιλεντιάριος silentiarius.  Philostorgius Hist. 
Eccles. l. vir, sect. 8 : Ἰδεῖν τινὰ τῶν λεγομένων 
σιλεντιαρίων πυρὸς φλόγα τοῦ στόματος ἀφιξντα. 
Theophylactus Simocatta Hist. Maur. & 9 ; Σιλεν- 
τιαρίου δὲ οὗτος στρατεύµασιν ἐκεκόσμητο. Georg. 
Alexandr. in Vita Chrysostomi : Καὶ δηλοῖ αὐτῷ 
διὰ τινος σιλεντιαρίου. Silentiarii erant protectores 
principis in interiore cubiculo constituti. Quod 
Zonaras ait. silentiariorum officium esse Inter vi- 
lissima, dubitari potest verumne sit. Silentiarius 
enim θαυμασιώτατος dicitur concilit Chalcedon 
act. 4, p. 77 ed. R. et p: 116. Dorotheus dostr. 23 : 
"Qenep yàp iv τῷ παλατιῳ εἰσὶ µεγάλφι καὶ λαμ- 
πραὶ στρατιαὶ, ὑποθου τὴν σύγχλητον, τοὺς πατρι- 
χίους, τοὺς στρατηλάτας, τοὺς ὑπάρχους, τοὺς σε- 
λεντιαρίους * eloi γὰρ αὗται πολύτιμοι στρατιαἰ. 
Vide Aleman. ad Arcana Procopii, Meursii Gl., 
Ου]. 12 Cod. tit. 16, Vossium de vit. germ. Primus 
ordinis primicerius silentiariorum — dicebatur, 
πριµ!κήριος τῶν αιλεντιαρίων, concil Chalcedon. 
act. 11. Agath. 5 : Ὃς Bi τὰ πρῶτα τελῶν ἐν τοῖς 
τὶς ἀμφὶ τὸν βασιλέα σιγῆς ἐπιστᾶταις. 
Σκάμνος scamnum. Σκαµνάλια conc. Cpolitan. 
act. p : Ὠνηθήναί τινα σκαμνάλια. 
Σχκαραμάγγιον — Scaramangium,  sScarsmangis . 
Luitprandus Rer. Europ. |. vi, c. 5 : Cum scara- 
mangis duobus. Vestis arcende pluvie idonea, ut 
ulant viri eruditissimi Leunclavius in Paadecte 
Turcico et Vossius 1]. 2 de vitiis sermonis c. 17. 
Viderint tamen an scaramangium sericum, cujus 
meminit Achmes c 158, arcendis coli injuriis 
gatis idoneum sit. V. Glossas. Basilic. in πόλλι. 
Σχευοφύλαξ sacrorum vasorum custos. Et qu! 
dignitate ceteris antistabat, ὁ µέγας dicebatur. 
Concilium Florentin. : 'O µέγας σκευοφύλαξ ὁ 
may9émooÀoc. Locus autem in quo asservabantur 
V888 S&Cra σχευοφυλάχιον dicebatur. Sexta gynodus 
Cpol.: Τὸ αὐθεντικὸν βιθίον τοῦ σκεωοφυλαχίου 
ὑπαρχον. Anastasius Biblioth. in Histor. Eccles., 
vertit vasorum custodiarium. uw 
Σκορπἰων scorpio. Regnorum |. ur, c. 12 : Ἐγὼ 
δὲ παιδεύσω ὑμᾶς iv σκορπίοις. Hieronym. verüt: 
Ego autem cdam vos scorpionibus. Apud Cedrenum 
legitur tv σκορπἰψ. Martyrologium Usuardi m. Jul. : 
Eculeum. nervos, fustes, flammas — scorptonesque 
peipessi. Et. πι. Nov. d. 8: Primo tw enreerem 
missi, deinde scorpionibus gravissime sunt cai. 
Gravius scorpionibus cedi quam flagellis. Suger. 
abbas S. Dionysii libro de Vita Ludovici Grasst : 
Sed quos pater. flagellis, patre nequior scorpionibus 
czdebat. Martyrologium Rhabani : Jussi suni t^ 
eculeo levari, et atlrahi nervis, εἰ [ustibus ac "- 
pionibus cedi. Innocent. 3 de contempta munc! 





1391 . 


l.1. c. 27: Torqueniur tygribus, εἰ scorpionibus 
flagellantur. 

Σχκουτάβιον Scutum, Constantinus de Themat. 
4, 13: Ἐν dj τὸ oxooxáÓ'ov τοῦ µεγαλομάῤτυῤος 
θεοδώρου ἀποχῤέμαται, Oppiani scholiastes: Σάκος 
τὸ σκουτάριον ἀπὸ τῶν πρώτως εὑρόντων αὐτὸ 
Σαχῶν. Theodorus Hermopolites l. vu, tit. 11: 
Πιναχίδιον fj σκουτάριον. 'l'heophanes: ᾿Εθάσταζε 
σκουτάριν μικρόν. Corona pretiosa: Scudo σχου- 
τάρη. Σκουτάριος autem est scutarius. Utitur 
M. Antonius 4 de Vita sua. Sed viri doctissimi 
malunt σχουτάριος. Vide tamen Suidam in Il?a- 
σιανός. B. Hieronymus in fine Chronici : Hic ἰγὲ- 
bunus sculariorum e Pannonia, eic. Simeo Μεία- 
hrastes in Hilarione: Scutarius quidam cum in 
asilica | B. Petri torqueretur . 
Mathes. 3,0. 14: Faciel scutarios vel imperatorum 
protectores, vel qui proprio exenbitu salutem princi- 
pibus servent. V. notas ad Cantacuzenum p. 995. 
Dixerunt et σκουταράτους. Leo Tact. c: 9, 8 74: 
''àc δὲ τῶν ὁπλιτῶν ἤγουν σκουτάτων. Const. Tact. 
p. 6: Καὶ πρῶτον μὲν τοὺς σκουταράτους. Hinc 
σκουτεύειν, SCulo defendere. Leo d. ο. 9, δ 49: 
Καὶ ὑπ αὐτων ὡσανεὶ σκουτεύεσθαι. Adde & 64. 
De scutariis vide Ammianum Marcellinum οἱ Glos- 
earium Nomicum. 

Σοῦθλα, σουθλίον subula, veru. Suidas ; ᾿Οθελὸς 
xal ὀθελίσχος ἡ σοῦθλα. Nicephor. Callist, 7, 44: 
Κατὰ τοῦ κρυφίου πόρου σούθλας εἰσώθει, οἱ 10,7: 
σαν ὃδ᾽ οἱ xal ὁὀθελίσκοις σούθλαις τούτους 6:- 
έπειρον. Menologium Martii d. 22: 'O δὲ πυρω- 
θείσαις σούθλαις κατακευτῆσαι αὐτὸν ἐκέλευσε. Et 
Junii d. 13: Καὶ σούθλαις αιδηραῖς πυρωβείσαις 
τὰς ἀκοὰς διελαύνεται. Idem est σουθλίον. Leo 
Tact. c. 20, 880: Πλὴν σουολίου σιδηροῦ xa! πο- 
τηρίου. Eustathius ad Od. x: Τὸ δὲ ἠπήσασθαι 
παντελῶς φησι (AUtoc Διονύσιος) βάρθαρον. Συµ- 
φθέγγετχι δὲ τῷ Διονυσίῳ καὶ dj συνήθεια, παρ᾽ Ji 
τὸ σουθλίἰῳ τρυπᾶν ἡπᾶν Ἀέγεται, Et ad Il. a: 
Πεμπώθολον λέξις Δἱολικὴ, καὶ δηλοῖ ἐργαλεῖόν τι 
μαγειρικὸν πενταδάκτυλον, καὶ ὡς ἂν τις ἰδιω- 
τευόµενος εἶπῃ, πεντάσουθλον. Corona pretiosa : 
σουθλή veru. Glosse Nomice: Σουγλάριον, ἔργα- 
λειοθήχη. Ἴσως σουθλάριον. 

Σουλτάνος sultanus. Nicephorus Gregoras Hi- 
stor. 3: Ei µή τις τῶν τῶ Σουλτὰν κατὰ γένος 
προσηγόντων, etc. 

Σπαθάδιος gpatharius, satelles qui spatham seu 
ensem gestaret. Theodoretus epistola 110: Ὡς 
ἐδέξατο γράµµατα καὶ τοῦ µεγαλοπρεπεστάτου 
σπαθαρίου καὶ τοῦ ἐνδοξοτάτου ἀπὸ µαγίστρων' 
Theophanes: 'O σπαθάριος µαγίστρου. Procopius 
Gazeus in Genes. c. 39: Archimagiqus scilicet 
satelles εἰ quasi spatharius, Idatius episcopus in 
Chronico : Et cum ipso. per spatharium ejus aliqui 
singulariter intromissi Jugulantur honorati. Rufinus 
Aquil. de Vitis PP l. 2, n. 59: Quemadmodum 
imperatoris spatharius semper illi | assistit. armatus. 
Breviculus Historie Eutychianistarum : Cum partes 
suas Eutyches videret urgeri, per Chrysaphium spa- 
tharium Theodosii prasidium principis expetivit. 

Σπάθη spatha. Frequentius usurpant σπαβίον. 
Constantin. Tact. p. 4: Μετὰ τῶν σπαθίων αὐτῶν, 
et p. 10: Σπαθἰα ἠκονημένα xal σεσαμιωμένα. 
Theophanes: Σπαθίον γυμνώσας. Hino σπαθίζειν. 
Menologium Junii d. 18: Τὸν ἅγιον θεόδουλον 
σπαθἰζεσθαι xai οὕτω τὰς κεφαλὰς αὐτῶν ἐκτμη- 
θῆναι. Σπάθη autem vox pure Greca est. Jul. 
Pollux 10, 31. Theodorus Prodromus encomio Πρὸς 
τὸν αὐτοκράτορα Ἰωάννην τὸν Ἱομνηνόν: δη 
χειμένην θεωρῶ πρὸς τοῖς ὑμῶν τραχήλοις τὴν σπά- 
θην τὴν βασιλικὴν δεινῶς ἡκονισμένην. 

Σπόρτα  sporta. Glosse Grec. Lat.: Σπυρίς 
3poria, fiscella, fiscina. Ἠϊπο σπόυτουλα seu τὰ ἐν 
σπυρίδι διδόµενα ξένια, ut est in Glossario Nomico, 
Bportule. Concil. Chalcedon. act. 10 : Λαμθάνων 
Δανιῆλος ἐπίσκοπος σπόρτουλα. Vide Novell. 82, 


GLUSSARIUM FABROTI. 


Julius Firmicus. 





1398 


Στιχηρά, Cantica certa in Ecclesia. Vide Meur- 
sium Codinus in Excerptis: τις σοφωτάτη οὖσα 
* αἱ κανόνας καὶ στ'χηρὰ ἐποίησε καὶ ἐμελῴδησεν. 

Στρατηγός. Anastasius in Histor. Εοοἱεβ.: Ana- 
to lium Orientis stratigon. Vide Bonaventuram Vul- 
canium ad Constantini lib. 1 de Thematibus 1. 

Στρατηλάτης.  Glosse Cyrilli: Στρατηλάτης 
magister militum. Sic otiam vertit Julianus Ante- 
cessor Novella 125 c. 1. Concilium Cpolitanum 
sub Menna: Bia)iavoU στρατηλάτου πολλὰ τὰ 
tv». Interpres: Vitaliani siratelatis multi anni. 
Glossarium manu exaratum: Στρατηλάτης jdyt- 
pv, ἄρχων στρατοῦ. Adde Zosimum Ἱ. 2 p. 688, 
Kusesbium Hist. Eccles. 7, 32, Theoporum Lector. 
|. 1. Damascius in Excerptis Photianis p. 572: 
Μετὰ ταῦτα ὁ μέγας τῆς ἕω στρατηλάτης ἐπεχείρη- 
σεν. S. Athanasius in epistola ad solit. vit. agen- 
tes: 'O μὲν στρατηλάτης Σεθαστιανὸς τοῖς κατὰ 
τόπον ἨΆπβραιποσίτοις xal στρατιωτικαῖς ἐξουσίαις. 
Dorotheus doctr. 23. 

Στρατοπεδάρχης. Georgius Logothet. in Chron. 
Constant, Menologium m. Mart. : Haozl) nq ὀνομα- 
ζομένης Ὑαμετῆς στρατοπεδάρχου τινός. Erant au- 
tem plures, et inter eos 6 μέγας. Pachymerius: 
Αἱρεῖ δὲ xxl τὸν Συναδτνὸν wxi uiyaw στρατοπεδάρ- 

1». Hinc στρατοπεδα2γ/α.. "Theodorus Prodromus 
exstat in R. bibliotheca) in Panegyrico πρὸς τὸν 
αὐτοχράτορα ᾿Ἰωάννην τὸν  Kopvrvóv: Kal πάλιν 
µάχαι καὶ στρατὸς xal στρατοπεδαρχίαι. V. Meur- 
gium, et not. postoriores ad p. 0560. 

Στράτωρ. Onomasticon: Sírator ἀναθολεύς. Leo 
Tactic. c. 148 81 : Καὶ στράτωρος ἑνὸς καὶ σπαθα- 
ρίου ἑνός. Georgius Pachymerius: 'H µαγείρους ἢ 
στράτωρας. Theophanes: Μετὰ σπαθαρίων τινῶν 
καὶ στρατώρων καὶ ἑτέςων βασιλικῶν ἀνθρώπων. 
Papias: Slatores: compositores selle regia. λι- 
gustinus sermone 2 in novis: Ternos stralores 
curribus imposuerat. Guntherus Ligurini l. 2: 

Strator erat de plebe quiem neque nomine mullum 

Vulgato, modica in castris mercede merebat. 

Vide Voss. de vit. serm. 1, 7 p. 33, et CPj. 1l. xit 
Cod. tit. 24 et ann. ad P. Warn. 2 c. 9. 

Σύγχελλος Cedrenus p. 775. Syncellus patriar- 
cha successor designatus.Synodus Nicena 2: EZot- 
χέκλων Ὑενοµένων τῶν ἐχεῖσε πατριχρχῶν. — Et 
act. 7: Πατριαρχικὸς σγχελλος. Historia Georgii 
monachi sie inscribitur: Γεωργίου τοῦ εὐλαθεστά- 
του μοναχοῦ καὶ συγγέλου γεγονότος Ταρασίου τοῦ 
ἁγιωτάτου ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως σύνταξις, 
Ita dictus quod cum patriarcha degeret et quasi in 
eadem cella commoraretur. Concilium Calcedo- 
nense act. 3: Οὐδὲν δὲ ἆττον xal τῶν ἐχκδοθέντων 
παρ᾽ ἐμοῦ μαρτύρων, συγχέλλων αὐτοῦ ὄντων καὶ 
παραφεροµένων. Nihilo minus el per nominatos a me 
testes, syncellos ejus constitulos, qui hactenus cum 
ipso degere et manere videntur. V. ibid. p. 239 e ed. 
Rom. Guilielmus Tyrius de Bello sacro l.xiv, c.12: 
Et quoniam iterum eumdem patriarcham oportebat 
habere praeter supradictos metropolitanos [amiliares 
suffraganeos, quos Graci cancellos vocant. Emendant 
in ora syncellos. Nescio an rectius legerentur con- 
cellos vel concellanos vel concellaneos. Erant. autem 
plures, quorum primus πρωτοσύγχελλος dicebatur. 
Vide supra in ea dictione. 

Συκαἰ Suc, Sycme, Cedrenus: Προσώρμησεν ἐν 
Συκαῖς. Anastasius Biblioth. in Hist. Eccles.: El 
applicuit ex adverso civitatis in Sycis Nicephorus 
in Chronographia : Οὗτος ἑτέραν ἐκκλησίαν &vi- 
στησιν ἐν παραθαλασσίῳ τῷ ἐπιλεγομένῳ Συκαῖς, Ei- 
ρήνην τὸν οἶκον ἐπονομᾶσας. . 

Eóvvexvot. V. Glossarium Meursii. u 

Σχολάριοι seholarii, scholares, cohortes militum 
qui ad custodiam palatii deputati erant, Procopius 
8 : Οἱ περὶ τῆς τοῦ παλατίου φυλακῆς λόχοι, οὔσπερ 
σχολὰς ὀνομάζουσι. Et in ᾿Ανεκδ. "Ecspot στρατιῶ- 
ται οὐ ἵσσους 1| πεντακόσιοι καὶ τρισχίλιοι τὰ ἐξ 
ἀοχῆς ἐπὶ φυλακῇ τοῦ παλατίου κατέστησαν, οὕσπερ 





1399 


σχολαβίους καλοῦσι, Chronic. Alexandr. : Καὶ ἐκαύθη 
τ 


μετὰ τοῦ πορτίχου τῶν σχολαρίων xai προτηχτό- 
ων καὶ κανδιδάτων. Septima synodus Cp.: Εἶσελ- 
όντων οὖν τῶν βασιλέων xai τοῦ λαοῦ τῶν ταγµά- 
των, σχολαρίων, ἐξκουθιτόρων τε xal τῶν λοιπῶν 
στρατευμάτων ᾽ τῶν στρατευοµμένων ἐν τῇ βασιλίθι 
πόλει. Anastasius interpretatur scholarios. Bic 
apud Marcellin. Comit. in Chronico; Ruslicue 
comes scholariorum. Alias scholares, ut concilii 
Chalcedon. act. 3. Sulpitius Severus de Vita S.Mar- 
tini c. 1: Ipse armalam militiam in adolescentia 
seculus inler scholares alas sub rege Constantio, 
deinde sub Juliano Casare militavit. Sic etium in 
Codice Theod. et Justin.et aliis auctoribus passim 
legere est. Scholares autem a scholis militaribus 
dicti, quee plures erant. Malchus de legat. p. 76; 
Καὶ τὰς σχολὰς ἀπάσας. Theophanes in Justiniano : 
AlcyoÀat καὶ οἱ προτήκτορες xal ol ἀριθμοί. V. 
Maursium in dloss. et Vales. in Marcellini, l. xiv 
p. 32. 

Σχολαστικὸς scholosticus, causarum patronus. 
S. Basilius epist. 241: El δὲ τινα δίκην γυµνάζει ὃ 
σχολαστικὸς ὁ δεῖνα ἔχει δικαστήρια δηµοσία καὶ 
νόµους, Anastasius Sinaita ὁδηγοῦυ questione 3: 
"Ort τις σχολαστιχὸς πολλὰ κατηράσατο. Joannes 
Hierosolymitanus in Matthaeum homil. 24 : Ut cum 
apostoli aecusantur, dum respondent, in singulis 
quibuscunque pratorits Christi veritas pradicetur et 
Judeorum perfidia demonstrelur et gentibus vel ad 
salutem credentibus pielatis mysterium  reveletur. 
Audientes autem | apostoli , quia coram regibus et 
judicibus stare jubebantur, ne forle dicant ad Chri- 
sium: Tu ipsc scis quia in illorum judiciis schola- 
sticí presunt. Usuardus in Martyrologio Febr. d. 
6: In cujus confessione quidam Theophylus schola- 
slicus conversus. In gestis Dorothee in quibus 
ejusdem passio continetur, advocatus dicitur 
Theophanes: Εὐσέοιός τις σχολαστικός τῆς βασι- 
λείσης Κωνσταντινουπόλεως. Sic ms. apud Cedre- 
num τῆς βασιλίσσης legitur.Franciscus Pithoeus in 
' Glossario Juliani Antecessoris. V. Basilica legebat 
Darin basilice. Anastasius Biblioth. in Hist. 

cclesiástica sic verlit : Eusebius quidam scholasti- 
cus imperatricus Cpoleos. Advocatus igitur urbis 
regie seu βασιλευούσης Κωνσταντινουπόλεως, ut in 
concilio Chalcedonensi et alibi. V. Glossarium no- 
strum ad Julianum. 

Σωλέα solea. Codinus in Παρεκθολαῖς: Καὶ τὴν 
πολυτίμητον σωλέαν xat τὸν πολυποίκιλον πάτον, 
V. notas ad Cantacuz. p. 994 et Allatium de re- 
centior, Grecorum templis p. 171 et seqq. 

Τάθλα tabula. Nicephor Callist. 4, 25: Προ. 
φήτης ταύλαις κ.) χύθοις παίζει. Concil. Eliberin. 
can. 79: Si quis fidelis alea, id. est tabula, luseril, 
Hinc ταθλίζειν tabula ludere. Tablissare apud Dio- 
medem in Grammatica, Isaacus Porphyrogenitus in 
charact. Palamedis: 'Q 87, πρώτως τὸ ταυλίζειν 
ἥτοι χυθεύειν ἐξέύρηται. Et mox: Ὠρίσατο τὴν 
ταῦλαν, Astrampsychus Ἐν τῷ Πυθαγ. λαξευτ' : 
"Ext κοινωνίαν πρὸς γυναῖκα vai παῖδας ἀγενείους, 
πρὸς εὐνούχους xai παΐγνια wai ζατρίκια καὶ ταυλία. 
Item : Καὶ ζατρίχην καὶ ταύλην. Scribebant igitur 
σάθλαν, ταύλην et ταυλί[ον. 

Τάθλια, ῥούσια . Pretextas coccino , habentes 
tabulas seu obiculos russos, clavos purpureos 
habentes. 'Po$sctov est russum. 

Τακτικά libri de re militari. B. Chrysostomus 
homilia3 in Epistolam Pauliad Thessalon.:Mtexx tiv 
δ,δασκάλων τῶν τὰ taxtixX διδασχόντων αὐτούς. 
B. Gregorius Nyssenus Catechetic. orat. 35 : Ὥσπερ 
re παρὰ τῶν πεπαιδευµένων τὰ τακτικὰ πρὸς τὴν 
πλιτικὴν ἐμπειρίαν ἀνάγονται, δι’ ὤν βλέπουσιν ol 
πρὸς σὴν εὔρυθμύν τε καὶ ἔνοπλον κίνησιν παιδευό- 
µενοι,. Theophanes Cerameus homil. 44 : Οἱ τὰ 
ταχκτικὰ ἐκπαιδεύοντες, 

Ταξατίων taxatio, presidium. Theophanes in 
Constantino: Καὶ àv τοῦ οἴκείου στρατοῦ ταξα- 


GLOSSARIUM FABROTI. "' 


1400 


τίωνα ἓν αὐτῇῃ κατέστησαν. Anastasius Bibliothec- 
in Histor. Eccles.: Quod formidanles przlium εἰ 
tazationem lumultuarent, Kt taxati, ταζάτοι, mili- 
tes presidiarii. Idem Anastasius : Mtsil Laxalos ex 
Lhemate obsicio. 'Iheophanes in Theodosio : Χίλιοι 
ταξάτοι σὺν αὐτῷ τούρμαχοι ἐχεῖ elarjAQov. 

Ταξίδιον, ταξιδεύεω . Meursius interpretatur 
prasidium. Aliter note posteriores ad p. 658. Ba- 
silica l. x tit. 33: 'O iv ταξειδίῳ διάγων, qui fn 
expositione occupatus est. L. ult. C. de restit. mil. 
sic accipiendum videtur ταξείδιον apud Constanti- 
num Tact. p. 20: 'Ezxv ἀπολυθτ στρατιώτης ti 
τὸν οἶκον αὐτοῦ εἷς ἡμέρας εὐκαίριας, ὅτε οὐκ ter: 
ταξείδιον. Et Ταξιδεῦσαι p. 13: "Av τε παραχει- 
µάσαι μέλλῃ που τὸ φοσσάτον, ἂν τε ταξιδεῦσα:. 
Achmes 'Ovetpox. c. 15 ; Ἐὰν ἔχει ὁδὸν ταξειδίου, 
ληστευθήσεται. 

Τίτλος titulus. Glosse Juris: Τίτλος, χεφάλαιον, 
αἰτία, ἐπιγραφή. Hinc τιτλοῦν. Georg. Alexandr. in 
Vita Chrysostomi ; Τιτλωθῆναι τὸ προάστειον τοῖς 
βασιλικοῖς. 

Τοποτηρητής legatus, vicarius, locum agent, 
loci servator. Theophanes : Kai ol μὲν τοποτηρηταὶ 
τοῦ πάπα Λέοντος. Interpres cann. Ecclesie Afri- 
cane: Τοποτηρητῇ τῆς Ἐκκλησίας Ῥώμης, legato 
Ecclesie Romana. Et τοποτηρηαία Ἱθβαίίο ibid. 
p. 101. Sexta synodus Cpolitana act. 1; Τοποτη: 
ρητοῦ τοῦ κόμητος τοῦ βασιλικοῦ ἐξκουθίτου. Vet. 
Interpr.: Et locum agente imperialis comilis ex- 
cubiti. Et ibidem: Τοποτηρητοὺ τοῦ θρόνου τῆς 
᾽Αλεξανδρέων µεγαλοπόλεως. Vet. Interpr.: Loci 
servatore sedis magnze  Alexandrinz civilatis. Sic 
etiam Anastasius Bibliothec. vertit Nic. syn. 2, 
act. 3. Idem in Histor. Eccles. : Tunc Dioscorus 
dixit: Et nos omnes hoc assentiamur. Et loci. ser- 
datores quidem Leonis papa: Romani Dioscori vi- 
dentes impelum. Concil. Suession. 2, act. 1: Venii 
Sigloardus servans locum urchidiacosi BRhemensts 
Ecclesiz. Adde Julianum Antecess. Nov. 424 et 
Νονα]. 125, 1. V. Constantin. de administr. imper. 
p. 182. Joannem Moschum Limon. c, 19, 186, 1n 
fine, Joannem Zonaram ad concil. p. 384 et 410. 
Balsamon p. 591 d. et 630 d. 

Τοῦλδον impedimenta et sarcine  exercilus. 
Glosee Nomice: Τοῦλδος τὰ σαγµάρια τὰ τὴν 
ἀποσκευὴν πολεμίων βαστάζοντα. Item : Τοῦλδος 1 
ἀποσκευὴ καὶ χρεία πᾶσα τῶν στρατιωτῶν, τουτεστὲ 
πχϊδές τε καὶ ὑποζύγια, καὶ e? τι ἄλλο πρὸς ὑπτρι- 
σίαν τοῦ φωσσάτου ἐπισύρεται. Quod dicitur de 
jumentis apparatum omnem οἱ supellectilem seu 
sarcinas militum vehentibus, desumptum videtur 
ex Leonis Tact. c. 10, 8 7. Secunda glossa sumpta 
est ex ejusdem Leonis c. ^, $ 29. Vegetius 3, c. 6: 
Impedimenta, sagmarii, calones vehiculaque in me- 
dio collocentur. Constantinus Tact. p. 32: Τὸ οἳ 
τοῦλδον ὅλον οἱ ὑπουργοὶ τοῦ στρατοῦ xal τά 
σαγµάρια καὶ d ἀποσχευλ πᾶσα ὀφείλουσι περιπα- 
τεῖν εἰς τὴν µέσην τῶν παραταγῶν. Theophanes 1n 
Mauricio: Τὴν φάλαγγα τῶν Ἡερσῶν διέσπασε χαι 
τὸ τοῦλδον παρέλαθεν, et ibidem : ΗἨολλῆς δὲ ἁλώ- 
σεως ἐν αὐτοῖς γενομένης παραλαμθάνουσι χαὶ τὸ 
τοῦλδον. Exstat ea vox apud Hermenopulum 2, 6, 
8 ult., si sequamur emendationem Cujacii Obser- 
vat. 9, c. 1, potius quam scripturam duorum ve- 
terum codicum quos cum editis contuli. Impedi- 
menta autem in medio collocabantur. Vegetius d. 
c. 6. Philo Jud: Περὶ βίου M. !. 4: Γηραιοὺς δὲ 
καὶ γύναια καὶ παῖδας ἐν µέσνις τάξας, ἵνα διὰ τῶν 
παρ) ἑκάτεα «φρουρὰν ἔχωσιν, ἐάν τε κατόπιν 
ἐχθρῶν ὅμιλος Exin. Procopius de bello Vandal. 4, 
p. 102, et 1. 2, p. 123. Onosander Strategici c. 6, 
ut preda. Agathias l. 1, p. 20: Καὶ τὴν λείαν ἐς 
μέσον ἀπολαμθανούσης. 

Τουρμάχης turma prefectus, turmarchus, Zo- 
naras in Leone Armenio: Τουρμάχην τοῦ ταγµα» 
τος τῶν φοιδεράτων. In. Novella quadam Constan- 
tini Porphyrogen.: Παρὰ τοῦ toupuépyou προφω- 











1401 


νηθέντος. V: eumdem Constantin de Themat. l. 1. 
them. 1, in fine. Historia Miscella l. 23 : Compre- 
hendit illos debellatos et interfecit Andronicum 
spatharium εἰ Theophilum turmurcham 'Amó τῆς 
τούρμας. Constantinus. th. 5, |. 1 de Th. : Μήτε 
τούρμαις µήτε δρούγγοις τετιµηµένον. 


Τριδουνάλιον tribunalium. Anastasio Biblioth. 
in Histor. Eccl. Nieephorus Cpolit. in Histor. 
breviario : Ἐν τῷ τριθουναλίῳ λεγομένῳ δεκαεννέκ 
ἀχκουθίτων.. In tribunalio quod novemdecim accu- 
bituum dicitur. Philostorgius, Hist. Eccl. |. 14 : Ἐν 
τῷ λεγόμένῳ τριοουναλίῳ, πρὸς αὐτοῖς τοῖς τοῦ βα- 
σιλέως ποσὶ, ταῖς µαχαἰραις κατεκόψατο. Chronic. 
Alexandr. p. 676. 

Τριθοῦνος tribunus. Glosse Cyrilli: Τριθοῦνος 


tribunus. Glossarium ms : Howszostátz« τριθοῦνος. 
B. Chrysostomus, ep. 14: Τοῦτε ἀχούσας ὁ τρι- 


οοῦνος, λαθὼν τοὺς στρατιώτας οὓς εἶχεν, ἐξῆλθεν. 


Theophanes : Οὑαλεντινιανὸς τριθοῦνος τότε Ov 
τάγματος κχορνουτῶν λεγοµένου μέρους. Concilium 
Chalcedonense, act. 1: Καὶ ὁ λαµπρότατος τριθοῦ- 
voc νοτάριος καὶ ῥεφερενδάριος διδάσει. Lequitur 
de tribuno et notario principis. Et S. Basilius epist. 
208 ad Julianum imperatorem : 'O περ[θλεπτός 
σου τριθοῦνος. Adde Isidorum Pelusiot. l.1, epist. 
186 οἱ |. 2, epiat. 291 ; Theodorum Lectorem in 
hist. Eclog., Harmenop. 4 tit. ult. 2 28, apud 
quem legatarii pro legatis accipiuntur, ut et αρ”. 
Sangallensem. 1. 2 de gestis Caroli M. legalarii regis 
Afrorum, et in epistola quadam legatis Francorum 
ab Italie clericis directa. V. Henrici Valesii viri 
eraditissimi annotationes in Ámm. Marcellini |. 17, 
p. 140. 

Te:ozytoy trisagium. His que observavit Meur- 
sius in Glossario, adde Andream Cesariensem in 
Apocalyps. p. 5 inter Opera Chrysostomi ed. Com- 
mel, Menologium Grecum, Sept. 5, Nicephorum 
Callisti 15 28 οἱ 18, 51, Theopbanem, Antiochum 
homilia 130. Quem vide p. 1246 tomo I Biblioth. 
Grec. Lat. ed. prioris. 


Τροῦλλος, τροῦλος trullus. Theophanes in Juati- 
niano : Expóyrsav τοὺς πινσοὺς τοὺς βαστάζοντας 
τὸν τροῦλον, xai διὰ τοῦτο οὐκ ἑἐθάσυαξαν * λοιπὸν 
συνιδὼν ὁ εὐσεθέστατος βασιλεὺς ἤγειρεν ἄλλους 
πινσοὺς, καὶ ἐδέξατο τὸν τροῦλον. [tem : 'O τροῦλ- 
λος τῆς ἐχχκλησίας 'δέσσης. V. HRvagrii 4, 44, et 
not. posteriores ad p. 386 a b, Allatium de recen- 
tiorum Grecorum templis p. 159 ed. Paris. V. in 
σέκρετον. 


Τύπος typus, forma, edictum, Martinus PP. epist. 
ad Ámandum episcopum Trajectensem : Imperia- 
lem typum sacrilego ausu, totius plenum perfidis, 
a clementissimo principe nosiro fieri persuasit. Ana- 
Stasius Bibl. in Hist. Eccl. Basiliscus autem hunc 
Alexandriam cum typis contra. synodum másit. Et 
mox : Preterea Basiliscus typo generali Chalcedo- 
nense abjecit. concilium. Idem : Promulgavit autem 
formam imperator de episcopis et. &conomis et or- 
phanotrophis et. zenodochis, ne haereditates posside- 
rent, nisi quam priusquam provehereniur habuisse 
probarentur de quibus et  teslamentum emittere 
potuissent. V. tom. IIl S. Basilii, p. 70 Notarum. 


Ὑπαντή. Ditmarus 1. 5: Ibi tunc Tagmo vene- 
randus A Non Febr., id est ὑπαντῃ Domini id est 
obviatione Justi Simeonis, eto. V. Meursium. 


Ὑπατία, ὑπατεύειν. Consules initio magistratus 
sui hypatiam sive nummos in populum spargebhant. 
Marcellinus comes in Chronico : Marcianus Augu- 
sius suis statuit. decretis ut. hi qui consules Keri Cu- 
piebant nihil ris in populum spargerent : Vel prin- 
cipes. l'heophanes de Justiniano : Ἔδωκεν ὁ βασι- 
λεὺς ὑπατίαν, xal τοσαῦτα ἔδωχε χρήματα ὅσα οὐδεὶς 
βασιλέων ὑπατεύσας. Item : ᾿ποίησε δὲ ὑπατίαν 


καὶ ἔρῥιψε Χρήματα πολλὰ. Anastasius Bibl. in 


GLOSSARIUM FABROTI. 





1402 


Hist. Eccles. : Jactans liberaliler hypatíam. Dixi 
ad Theophilum 8 ult. de rer. divis. 


Φαλσεύειν falsare, adulterare. 


Φαμιλία familia. Achmes, c. 79 104 209. Theo- 
phanes in Mauricio ; Αἰχμαλωτίζομεν τὰς φαμιλίας 
ανὐτών. 

Φαυρικίσιοι. Explicat ipse Cedrenus P 168 : Id 
est, qui arma faciunt in publicis fabricis, φᾶ- 
θριξι. S. Athanasius in epistola ad solitarios : 
᾿Απὸ τῆς Exot καλουμένης φάθρικος. 


Φελόνις, φελόνιον, phenolium, vestis sacerdota- 
Jis, vel casula seu planeta, ut tradunt viri erudi- 
tissimi, Ignatii patriarche CP missus ad Nicolaum 
Pap: ἱματιά τε χαὶ φελώνια xai ἐγχόλπια. D. 
Chrysostom. in Epist. 2 D. Pauli ad Timoth. c. 5 : 
]μάτιεν ἐνταῦθα λέγει, ὣς τινὲς φασι, τὸ γλωσσό- 
xopov, ἔνθα τὰ βιθλία ἔκειτο. Falluntur qui φελόνην 
interpretantur γλωσσόκομον seu arculam in qua 
libri recondebantur. Vide Suidam in φαινώλης et 

ενόλης, Balsamenem ad concilia p. 622 a,Hugonem 

enardum in librum sacrameprtorum 8. Gregorii 

ape 318, Meursium in Glossario Grecob, et 
in primis ᾽Αρχιερατιχόν D. Isaacii Haberti, qui ob 
vite integritatem, singularem pietatem, et rerum 
tam divinarum quam humanarum notitiam sum- 
mam ad primi urdinis sacerdotium promoveri me- 
ruit, p. 23 et 38. 

Φλαμούλιον, φλάμουλον, flamulum, signum, 
vexillum. Theophanes: Καὶ ἐπεράσασα τά τε 
φλάμουλα. Leo Tact. c. 12. 8 54 : Ἐν δὲ τῷ καιρῷ 
τῆς μάχης λάμουλα χοντᾶρια μὴ ἐχέτωσαν. Et c. 
19. S 40 : Elvat δὲ σημεῖον ἱστάμενον ἐν τῷ σῷ 
6pópovi, εἴτε ῥάνδον εἴτε φλάμουλον. Glosse No- 
mice : Φλάμουλον ἡ σημαία. Item. : Φλαμθουλάριοι 
t€ φλαμπουλάριοι But φλαμπουλάροι) dv ἐπὶ τῆς 
ἄχρας τοῦ δόρατος φοίνικα ῥάχη ἐξήρτηνται. Sic 

λάμπουρον apud auctorem Corone pretiose, et 
Bodo φλάμπουρον apud Nicolaum Rigaltium 

lossarii mixobarbari p. 201. Modestus un ms8. 
Tullius de re militari) de vocab. rei milit. quia 
velis hoc est. [lamulis. Sic legitur in eisdem msa. 
atque ita legendum Vegetii 1. 2 o. 4, non flammeo- 
lis, ut viri docti reponendum putabant. 


Φοιδερᾶτοι  feederati. Procopius Belli Goth. 
p. 324: Kal φοιδερᾶτοι ἐπικληθέντες (οὕτως γὰρ 
αὐτοὺς τότε Λατίνων Φφωνῇ ᾖἐχάλεσαν ᾿Ρωμαῖοι, 
ἐχεῖνο οἶμαι παραδηλοῦντες, ὅτι δὴ οὐχ ἠσσημένοι 
αὐτῶν τῷ πολεμῷ Γότθοι, ἀλλ) ἐπὶ ξυνθήχαις τισὶν 
ἕνσπονδοι ἐγένοντο σφίασι. Φοίδερα Λατῖνοι τὰς idv 
πολέμῳ χαλοῦσι ξυνθήχας, ὥσπερ got ἔμπρόσθεν 
δεδήλωται λόγοις, libro scilicet 1 de bello Vand. p. 
106. Vide Glossarium Nomicum in φοιδεράτους. et 
noias Jacobi Sirmondi ad Apollin. Sidonium p. 30, 


Φόλλις follis. Basilius in Grammatica: Φόλλις . 
ὀδολός. Eustathius ad Iliad. a ’ Ἐποίησαν ὀθολοὺς 
τοὺς λεγομένους Φόλλεις. Hero περὶ σταθμῶν . 
Ὀθολοὺς pxs' ἀργύριον πληροϊ. Sic legitur in Regio 
codice. A forum exemplaria habent : Ἡ φόλλις pxe' 
ἀργύρια πληροϊ. Quid si legamus : ᾿Οθολὸς 1| φόλ- 
λις ? Excerpta ex Epiphanio de mensuris et pon- 
deribus : Τρία βαλάντια, ὃ καὶ φόλη δηναρίων δια- 
xocluv πεντήχοντα, γίνονται Aout τιβ, et paulo 
post : Φόλης xal βαλάντιον ἔχει ργυροὺς δύο μισυ, 

Ἠνάρια διακόσια, πεντήκοντα λίτρας. Sic legitur in 
R. exemplari : expendant eruditi. Vetus inscriptio 
Inferel. penc nomine folles. mille. Acta Cirtensia 
Numatii Felicis : Nundinario et Victori dixil : Sci- 
lis acceptos esse folles a Lucilla * S. Augustinus 
serm. 40 in Novis : Nam quidam, quod revera dici- 
iur accidisse, homo non dives, sed lamen etiam de 
tenui facullate pinguis adipe charitatis. cum solidum, 
ut assolet, vendidissent centum folles, ex. pretto 
solidi pauperibus jussit eroguri. Folles autem alii 
erant erei, alii argentei : de utrorumque valoro 
Sivrmondus ad d. sermonem 40. Vide Procopii ar- 


1408 | , 


eana p. 111, Achm. c. 237, Moshum Limon. c. 
134. Scaligerum dere nummaria p. 60, Vossium 
de vitiia sermonis 1. 3 ο. 12 p. 431 in Folleralis. 


Φόρος forum. Marcus imperator in epistola ad 
Benalum apud Justinum, apologia 2: Καὶ κελεύω 
κοῦτό µου τὸ διάταγμα ἐν τῷ φόρῳ τοῦ Τραϊανοῦ 
προτεθῆναι πρὸς τὸ δύνασθαι ἀναγινώσκεσθαι. Οὓ- 
Bervatione dignum est quod scribit Theophylactus 
ad Acta apostolorum o. 28, principum imagines 
foros appellari : Ὡς µέχρι νῦν αἱ τῶν βασιλέων 
εἰκόνες φόροι προσαγορεύονται. Idem | OEcumenius 
in Acta, c. 39. 


Φοσσᾶτον, φοσσατικῶς, fossatum, exercitus. B. 
' Chrysostomus homil. 23in Epistolam ad Ephesios: 
'O παρὼν βίος ὁδός τίς ἐστι καὶ στρατιὰ, καὶ ὡς ἂν 
εἴποι τις τὸ λεγόμενον παρ’ αὐτοῖς φοσσᾶτον οὐ 
ζητήσει οἰκοδομὰς λαμπρᾶς. Τίς γὰρ, εἶπέ µοι, κἂν 
σφόδρα εὔπορος f, αἱρήσεται ἐπὶ τοῦ λεγομένου φοσ- 
οὗτου οἰκοδομεῖν οἶχίας λαμπράς ; Οὐδὶ stc * κατά- 
γελως γὰρ ἔσται καὶ τοῖς ἐχθβροῖς οἰκοδομήσει xai 
αὐτοὺς ἐπισπάσεται. "Dore ἐὰν νήφωμεν, οὐδὲν στρα- 
τιᾶς καὶ φοσσάτου ὁ παρὼν βίος διενήνοχε. V. l. ult. 
C. de restit. mil. et 1. 21, 2 1 D. comm. in Basili- 
cis. Dixi ad Theophil. de milit, testam. synod. Cp. 
7: "Ow «à ἔνθός ᾿Αγαρηνῶν φοσσατικῶς ἐξέρχε- 
ται. Anastasius ita vertit : Quod gens Agarenorum 
hostiliter fuisset egressa. 


Φουλχίζειν. Δι ἁδάμαντος ἐφούλκισε xal ἀπε- 
κεφάλισε p. 385 b. sio scribe. Theophanes autem 
τοὺς μὲν ἐφούρχισε, τοὺς δὲ ἀπεχεφάλισε. Anastasius 
Bibl. in Hist. Eccles. ita vertit : Alios suspendit, 
alios decollavit.. Falluntur igitur qui aliud esse 
putant φουρχίζειν aliud φουλκίζειν * Nam utrumque 
pro furca suspendere seu furce subjici ponitur. 
Theophanes : Οἱ δὲ δύο ἔπεσον ix τῆς φούρκας ' 
πάλιν ἐκρεμάσθησαν, καὶ πάλιν ἔπεσον. V. Suidam 
οὔρχα, Joannem  Moschum Limon. ο. 72, 

lexium Rharturum doctrina penult. 


Φοῦρνος furnus. Eustathius Iliad. w* ὅρα τὴν 
ἐπὶ ἄρτου χρῆσιν παλαιὰν τοῦ τρἄκτου. Ἐν δὲ τῷ 
τοιούτῳ τόπῳ καὶ φοῦρνον ἐκεῖνός φησι xotvócepov, 
οὗ παβώνυμµον ἱστορεῖ φουρνίκιον [ἄρτον καθὰ τοῦ 
κλιθάνου τὸν κλιθανίχιον. Jo. Moschus Limon. c. 
184 : Βάλλειν εἰς τὸν φοῦρνον τοὺς ἄρτους. Utitur 
et Achmes ο. 159. 


GLOSSARIUM FABROTI. 


101 


Χαρτιατικόν. Chartiaticum est id quod qoos 
pro chartis officialibus datur. Cujac. observ. 4 18, 

heophanes : Kal χαρτιατικοῦ ἕνεκα ἀνά χερᾶτια 
P. Anastasius Bibl. in Histor. Eccl.: Βί przsta- 
re charliaticorum causa siliquas binas. 


Χελάνδιον chelandium navigii genus. Theopha- 
nes in Theodosio : Ἐκ τῆς πόλεως ἐξερχόμενα 
dp πλεῖστα ἑχκόμιζον,. Anastasius in Biat. 

εοἱθθ.: Stolum chelandiorum bis milium conira 
Bulgariam ; et ingressus est ipse in rubea chelondia, 
Et paulo post : In cheliando moritur. 


Χρυσόθουλλον aurea bulla. Pachymerius : Xpv- 
σοθούλλιος λόγος. ltem : βούλλη χρυσῇ κατασφαλι. 
σᾶμενος. Est enim βούλλα bulla. Menclo . Àng. d. 
31: Ἔχουσα σφραγῖδα διὰ Ἠχρυσίνης βούλλης. Ro- 
manus et Constantinus imperatores in diplomate 
quodam : Sancimus vero licere et potestatem tribui- 
mus ipsius mansionis abbati per prasens nosirum 
benignum chrysobullum et sigillum, etc. Grece fuerat 
χρυσόοουλλον. S. Agobardus de insolentia Judso- 
rum; Pr&cepia ex omine vesíro aureis sigillis 
signata. Luitprandus in Legatione ad Nicephorum 
Phocam imp. Cp. : his dictis atque completis χρυσο- 
θούλλιον,ίά est epistolam auro scriptam et signatam, 
mihi dederunt vobis deferendam, sed. non vobis di- 
gnam, uf. mens credit mea. Tulerunt autem et alias 
luteras argento signatas. Hino bullare. Vita S. 
Joannis Eleemosynarii ; Pitlacium bullalum : et 
disbullare. Synod. 6. Constantin. act. 15. 

Χρυσογράφος uuriscriptor. 

Ψυχικόν eleemosyna. Auctor Greco barbarus in 
historica narratione de Belisario ; Δότε pot πᾶλυ 
ψυχικὸν ἄρχοντος ὀοολόν τε. 

Ὡμοφόριον pallium archiepiscoporum. Georgius 
Alexandr. in rebus Chrysostomi : Καὶ ἐνεὶλίει τῷ 
᾽Αμμωνίῳ ἀνδρὶ ἡλικιώτρ τὸ ὠμοφόριον ἐν τῷ τραχή- 
λῳ οἴχείαις χερσίν. Sexta synodus Cpolitana act. 
8: Γυμνούαδω τοῦ περιχειµένου αὐτῷ ὠώμοφο- 
ρίου. Vetus interpses:  Nudetur circumposito ei 
pallio. Vide Isid. Pelus. 1 epist. 136. ὨὩμοιφορεῖν. 
V. can. 14, syn. 8 Constantin. 


Ὡρεῖον horreum. Dixi ad Theophilum. Hine 
ὁρειάριος * 6 ὁρειάριος ἐνάγεται, | cum — horreario 
agendum. Basilicus ad I. ἆ D. ad exhibend. 


cT eO qu —— —— 











4405 ' / INDEX IN CEDRENUM. 1406 











INDEX 
IN GEORGIUM CEDRENUM. 


Revocatur Lector ad numeros grandiores textui insertos. 


A Abulchares Romanos vincit, IT, 359. — Adriani There urbs, I, 437. 

Aaron Abraham f. cam Maria Mosi — Abydi oppugnatio. II, 444. Adrianopolis condita, I, 437, capta 
obtrectans. I, 120. le Ejus mors 1,  Abyssns quid, I, 426. et recepta, IT, 384, 303. Λ crumo cap- 
138, 149. Virga amygdalina. 1, 143. Acacius hareticus, I, $55. ta, f. 984. A Samuelo infestata, 1, 

Aaron Arabum duxi, 833. A Samuele — AÁcacius Cpolitanus episcopus, I, 454. 
fratre interficitur, r1, 435. 217. Henotici conditor I, 619. Adultere e lege Vulcani quomodo 

Aaron Beata, Prusiani frater, II, $73. — Academici philosophi unde dicti, I, puniendz, I, 35. Earum scortationes 

Abacucus quo tempore vixerit, 1, 186. 285. nole tinnitu publicandi mos Rome 

Abandazes scriba, I, 655. Acephalorum heresis, I, 615, 625. — sublatus, I, $68. Crimen et inquisitio 

Abrare castelli expugnatio, I, 1007. — Áccaron I, 109. apud Hebraeos, I, 121. 

Abarima mons, I, r4o. Acemeti monachi, I, 611. ρε interitvs, I, 215. /"Egzum ma- 

Abas rex, 1, 214. Acbhabus Israelicus rex, I, 176. Ejus τε, :^id. 

Abasgi subacti, II, 6:8. Pancratio filii a Jehu casi, I, r18, Stirps deleta — 7Egialea, I, 348. Maritum Diomedem 
traditi, II, 575. I6, 186. Fjus interitus, I, 179. A Mi- e bello reducem aversata, I, 2 


4. 
Abdelas Romanos bello adoritur, I, cha predictus, 177. Item ab Elia, I,  J/FEgialeus Sicyoniorum rex, j^ 144. 
178. 


. 7 i . 

111 bdele castri excidium, TI, roo8. Acheus Lapathi f. I, arr. ρου, rerum scriptores I, 25. 
Abdelomelec pacem petit, I, rors. Achanus lapidibus obrutus, I, 142. JEgyptiorum ortus, 1l, 27. "Re 
Abderachmam regnum in Perside ob- — ÁAchazus Ozis f. I, 119. initia Ἱ o. Reges jost Vulcanum I, 

tinet, I, 777. Fjus interitus, 1515. Achelous fl, cur hippocentaurus fin- 56, Post Alexandrum 1, 340. Sapientia, 
Abdias vates, I, 177. 188. gatur, I, 2347. , 105. The3gonsa, I, 81. 

Abdius vates, I, 186. Achelous Posidonii f. I, 246. JEgyptius, a quo regioni nomen, 
Abdon Pharatonius, I, 105. Ejus nu- — Achiabi clades, 1, 202. Beli y I 38. 

merosa proles, ibid. Achiais Achielis f. I, 176. ZEgyptius latro, I, 347. 

Abdon Selemi f. I, 147. Achias Selonites vates, I, 117, 185. JEgyptius Duri equus, II, 432. 
Abelus lapidibus a Calo interfectus, ^ Achiel Bethelita, I, 176. ptus ab Antiocho occupata, Il, 

I, 17. Ejus justitia et cadaveris e cons- — Achilles, I, a18. Iratus a pugna abs- 485. Tem a Saracenis, I, 746. Cur de- 

pectu hominum sublatio, I, 15. Nomen tinet, I, 322. Ejus interitus, 1, 228. cem plagis afflicta, I, 85, 87, 13a. 


qnid significet, I, io. Achrydes urbs, II, 462. JElie pro Hierosolyma ab Adriano 
., 1, 110. 


Abessas Servis Acrisius posterior, I, 413. condita, 1, 408, 437. 

Abessaus heros, I, tt5. Acrita insula, ], 875. . 

Abia Jeroboami victor, I, 118. Actiaca victoria, I, $73. JElurus cur a Leone imp. non puni- 
Abias Samuelis f, I, το. Acumus Hunnus, [iíyrici rex, ma- tus fuerit, I, 609. Ejus fuga et interi- 
Abias rex, I, 188. gnam Bulgarorum stragem edit, 4 651. tus, I, 617,618. — I 

Abiathar Abimelechi f.. I, 151. Acusilaus historicus, I, 25. ZEmiliani imperium, 1, 454. 

Abiathar Judzus, I, 479. Adadus, Axumitarum rex, Damiano Enea regio, , 2713. 4 La 
Abigea Davidi soror, l, 119. bellum infert. I, 656. Ejus votum quale, ,,/Eneze ad Didonem a ventu » 2 
Abimelechus judex, Gedeonis f, I, ibid. Mors, I, 258. Successio et historia, 1, 


y 147- Adama Sodoms urbs, I, 5r. 327. 8 

Abimelechi Gerarorum regis cum Αάαπας quandiu in paradiso fuerit, JEneadum regnum, I, 258. 1 m 
Abrahamo pactum, I, $6. Item cum I, 14. Ejus mors et liberi, I, 18. Cum JEris fabricandi ars a vulcano «Ἡ” 
1saaco, I, 58. Ένα cur paradiso expulsus, I, 15, 364. BYEUS tradita, l, 55. I Di . 

Abimelechus nuntios ad Justinianum — Adamus novus ex Virgine natus, I, I ris consideratio, l, 2o. Diversitas, 


acis confirmanda causa mittit. 1, 771. 484. 428. ar 

jus numisma a Justiniano spretum, T, Adana urbs, II, 36ο. JEschylus Atheniensium legislator, 
772. Adar Idumzus Solomonis adversarius ἵν 145. 4 I 

Abimelechus Cutlumusi frater, II, a Deo excitatus, I, 170. Zsculapii ευ. » 95, 147- 

3. Adanctus magister martyr, I, 470. JEsopi stas, 1, 27: Deo. 1. 6 
Abisaca Sunamitis ad calefaciendum — Addon Judeorum pont. max. 1, 265. ^Ether primo μα] » a Deo, 1 6. 
Davidum adducta, I, 160. Adelphius horeticus, 1l, $14. ZEtherius fa "M » 503- ta, 1 86 

Abisaius heros, I, 152. ολ κ ρα episco i visio de Joanne Ejes diluvium , τό vastata, ], 86. 
Abnerus Neri f. I, 149. hrysostomo, I, 584. : "Ub oi ; 
Aborigines, I, 259. ? Ader Satanas Solomoni immissus T, , /Ethiopum in κ 194. irruptio 

Aboros urbs, I, 187. Mose duce repressa, 1, 56. 


118. 
Abráhami genus, etas et vita I, 38, — Ader Syrie rex Samariam obsidet, I AEthra, I, 217. -- 

47. 75. E Chettura posteri. I, 76. Ab- 182. tna gignem rue D 55 o Afri 
ahamus Cagathathi f. 1,74. — Adesser Siroz successor, I, 755. À .:M*T aturni f, 1, 39. A q , 
Abramius a sultano fratre occisus II, Braointerfos T! is, 2. Africa a Belisario subacta, I, 649. 

Abramitze monachos et imagines de- — Adonias Davidi f. regnum invadit,  Africe nomen regioni Carthaginien- 


fendunt, I, 911. I, 160. sium inditum, 1, 255 . 
Absalomus lapidibus obrutus, I, 115. — Adonibezecus, I, 95, Africanus historicus, I, 7, 20. Ejus 
Abubachares moamedi cognatus, Í,  Adonidi Cinyre f. nupta VenusT, s9. etas I, 441. . . 

gs Primus Moamedi successor, I, 739. — Amosis, I, 74. Agago Amalecitarum regi parcit 

jus mors I, 745. Adranes aque ductus, I, 685. Saul. ], 112. Eumdem Samuel jugulat, 


Abulavares, classis prefectus, Roma- — Adriani imperium, I, 437. Exsilium IJ, 1:13. Ob eum servatum Saulo το” 
nos vincit, I, 756. I, 1035, gnum ereptum, I, 149. 


11401 


Agamemnon, I, 217. Ejus in I'rojanos 


INDEX IN CEDRENUM. | 108 


Alumen quale in mari Mortuo, I, sr. — oblatum, I, 639. ÀA populo conviciis 


expeditio, I, 218. Interitus, I, 29 Alusianus patricius Deleanum ocu- exvgitatur, Ἱ, 63r. Ejus terribile visum 
7 Agapetus concilium — Cpolitanum lis privat, II, 533. Thessalonicam op- in somnis, 1, 63s. Quomodo id evi- 
convocat, 1, 6sr. Ejus obitus, rbid. 7. pugnat, 1, 53a. lare conatus sit, I, 636. Ejus mors, 15:4, 
Agareni l, 5o, Siciliam et Lemnum — Alys fl. II, 432. Anastasius syncellus, [ 798. 
affligunt, I, ro60. Victi, 809, 1066, 1040 — Amalecus solitudinis cultor quando Anastasii, patriarche Antiocheni, in- 
Ἡ, 382, 484. Victores, I, 895, 1073. se erexerit, I, 727. teritus, I, 712. 
Thessalonicam capiunt, 10631. Eorum,  Amalecitarum occidio Saulo predicta — Anastasius Thom f., I. 888. 
ui Cathagine regnant, incursiones a et concessa, I, 113. Anastasii patricii fuga, II, $37. 
Thoma represse, 877. Eorumdem cum — Áman in crucem Mardocheo para- —Anatolius Flaviani successor, I, 6o». 
Theophilo bellum, 930. tam actus, 1, 208. Leonis papz 'vicarius, I, 605. Episco- 
Agave Cadmi f. ], 42. Echioni nupaa  Amanis castri excidium, I, 1008, pus Cpolitanus, I, 607. Leonem imp. 
ibid. 19 seqq. Amanitz, I, 758. coronat, I, 608. 
Agelzeorum lex, I, 17ο. Amantia capta, I, 1036. Anaxagoras philosophus ejusque de. 


7 
Agenor Neptuni f. ], 38. Ejus liberi 
tbid. 


Agesilai continentia, I, 559. 

Aggsi ztas, 1, 186 

Agrippa Herodes, I, 322. Judimo- 
rum rex, I, 524. 

Ajax Nauplii f, I, 248. 

Ajax Oilei f. I, 254. 

Ajax T.lamonius, 1l, 232. Ejus cum 
Memnone congressus I, 226. Interitus, 
I, 233. 


AÀmantius praepositus Anastasio in- creta, I, 2378. Cognomen Mens, i/:1. 


somnium suum aperit, I, 636. Cura Sapientiz gratia in 7Egyptum profec- 


Justino necatus, I, 6357. tus, I, 165. 
Amara urbs, I, 954. Anaximander philosophus, [, 14. 
Amasías rex, 1, 189, Ejus ztas, I, 276. Decreta ibid. 
Amassis /Egyptiorum rex, 1, 6r6. Anaximenes philosophus ejusque de- 
Amastris insula, I, 781. creta, I, 277. Alexandri Magni pra- 
Amastriana u^de dicta, 1], 566. ceptor, zo 
Amazonum mores, I, 279. Anarzaba Cilicia: metropolie, I, 65. 


Ambrosius (S ) Mediolanensis ορίδ- Sevissimo  terrz motu  prostata, Ἱ, 


copus, Eudoxii successor, I, 545. Ori- 640. A Nicephoro II, subacta. Π, σόι. 


. Aides Molossorum rex, I, 143. Ala- geni familiaris, I, 442, 444. Ejus li- ^ Anchialum a Chagano subigitur, |. 
mundarus. Saracenorum rex, Severia- bertas, I, 556. ln Theodosium imp. 693. Ejus incensio. I, 697. Instaura- 


nos refellit, I, 63r. 
Alar urbs, I, τό]. 
Alarichus Vandalorum dux Romam 
capit. I, 588. 


concio, I, 571. Hujus de eo testimo- tio, I. 829. Occupatio, I, 78r. 
nium, I, 559. Achisus Gethz rex, I, 115. 


Amer cum Darbea se conjungit, I, — Ancus Martius, I, 260. 


954. Nicem obsidet, I, 796. Xerxis  Ancyra Galathie urbs, I, 71:8. A 


lbania Latini f. /Enez nupta I, 238. factum imitatus, I, 963. Ejus adversus Persis expugnata ἑδία. 
Albanorum castellum a Romanis ca- Romanos expeditio, 1, 966. Andragastas Slavinorum duz, 1, 603. 


pitur, 1, 734. 
Albas rex, I, 258. 
Albuginis medicamentum, 1, 195. 
Alcanis Corasmil conatus et interi- 
tus, 1], sot, 593. 
Álchyrista, I, 629. 
Alcibiades Atheniensis, I, 145. 


Ameras imperii nomen, I, 745. Andragathii in. Gratianum fraus, |, 
Amerz Tripolitani occisio, 1, 755. — 551. Czdes, I, $68. 

Ameradum trium occubitus, I, 751. — Andrassus locus. II, 341. 

Amerus Chalebus gladius Dei, ἐδία. — Andreas Calybites cur a Coprony- 
AÀmessas Abigh f., 1, 119. mo flagris interfectus, I, 81r. 

Amida urbs, 1,725. Oppugnatur,1,628. — Andrew apostoli reliquis deposit, 
Aminadabi dómum arca Dei delata, I, 659. Ejus tedes restituta, I, 1030. 


Alcinous Ulyssem in patriam usque 1, 109. Andreas Scytha scholis preficitur. 


comitatus, I, 235. 
Alcmena Jovis uxor, I, 33. 
Alda, Georgii Abasgorum reguli 


Amonitz a Saulo victi, I, rrr. I, ro1i6. Ei imperium abrogatur. 1, 
Amonis Manasse f. interitus, I, 73. τοι]. Ejusdem victoria, l, 1018. Vir- 
AÁmorium Phrygiz urbs, I, 615, 765. tus, I, 1018. 


uxor, imperatori se: adjungit, lI, 5ο). Micgaeli Balbi patria, I, 869. Occupa- — Andromacba. 1, 224. Achilli suppli- 


Aleta rex I, 245. 


tur, I, 763. Exciditur, I, 936. Ejus pul- cat, /δτα. 


Alexas Ptolemeeus, I, 291. chritudo, ibid. Andromachus a Samaritis ctecus, I, 
Alexander, qui et Paris, Trojani —Amorium urbs I, 869. 265. 
belli auctor, I, 116. mosus Manasse f. Judzorum rex,  Andromede raptus, I, 40. 
Alexandri Magni genus et res ges- l, 141, 195. Andronici insidire, I, 1066. Interitus, 
te, I, 264, 265. Continentia, l, 272,  Amosus vates, I, 186, 187, 189. I, 1068. 
p Regnum in multas partes divisum, Amphilocbii ebria, l, 555. Theb Andubarius astronomitB doctor apud 
3723. 3 , 401. De eo Danielis mphion et Zethus musici Thebas sndos, 1, 27. 
vaticinium, 12272, ot. condunt, I, 44. Aneme μεις, I, το. 
Alexandri Hierosolymitani episcopi ^ Amphitriie simulacrum, I, «65. Angtea, I, 49. 
martyrium, I, 455. Ampieri arcis captio, II, 56r. Angmo Long:bardie dux, Ἱ, :3:. 
Alexandri episcopi virtute silen- — Amulius, I, 257. A Romanorum societate deficit, 15;J. 
tium philosopho impositum, I, 498. Amyci czdes, I, aro. Angelus Procopii proditor, I, 542. 
Alexander Diospolis episcopus pu- Amyntas rer, cecus, I, xi. Angeli piorum saluti inserviunt ], 79. 
nitur, I, 645. nacbarcis Scytha, I. 358. nginge canine morbus, 11, 521. 
Alexandri Mamme f. imperium I, Anachoretge ui, I, 61a. Animalia munda omnis, I 4s E 
450. nagnostsa, 1, 531. rum effigies Mosislege prohibitge, 1, rt9. 
. . (3: Ananias Augari cursor, T, $68. Animi brutorum et hominum dl- 
, Alexander imp. mollis ο ac idissolu-  Απαπίης vates quando vixerit, I, 188. verse, 1, 8. De earum immortalitate 
; 1l, 15. ) » 1077» Anani pontificis mors, I, 330. philosophorum sententia. I, 661. De 
Alexendria ab Alexandro condita, ^ Ananilus primus alienigena Judzo- anima Platonis dogma, I, 180, 391. 


I, 266. A Persis occupata. T, 715, Ter- rum pontifex, I, 322. Anio cur bellum ab imperatore illa- 


rz motu concussa, l, 550. Navis inde 


ingens. Romam advecta, I, 303. Ibi- Sirmio, I, 608. Nicomedia, 
templem, I, 551. Ab incendio servatum, — Anna Marie Virginis mater, I, 5:6. 
I, 61ο. Annales, qui et paralipomena, I, 119. 


dem theatrum collpsum, I, 599. 
Alexius Moseles exczcatus, I, 825. 


Alexins Moseles in Longobardiam 
3 Theophilo socero missus, I, 9:8. 
Quz dona ab codem acceperit, 9r9. 

Alexius Studiani collegii magister, 
IT, 479. 


Ejus mors, [, 698 


Anastasim martyris reliquie allate tum. II, $56. 
, 614. Ejus Anna Samuelis mater, 1, 103. 


Anastasia Tiberii II uxor, I, 689. Annon caritas Rome, l, 522. 

. Annus quid sit ab Urieto Enochus 
Anastasia Constantini III uxor, I, 753. docius, I, ar. Quot septimadis constet, 
Anastasia Justiniani 1] mater, I, 783. i^i4. Olim decem mensium, Ἱ, 256 
Anastasiopolis, I, 639. Anni ab Adamo ad Augustum compu- 
Anastasil Theopolitani episcopi de tati, I, 335. 


Alexius patriarcha Eustathii suc- Apollonio Tyaneo testimonium, 1l, 434.  Anteeus ab Hercule victus, I, 214. 


cessor, ibid Ejus obitus, 1], 55ο. 


Anastasius I ante imperium silentia- — Antaradus condita, I, 525. 


Alidis in Komanam ditionem  im- rius, I, 620. A quo ad imperium pro-  Anteia, que et Sthenebeea, l, 2! 


presionem facit, 776. 


motus, I, 625. Acephalorum Mhzre-  Antenoris ad Gricos oratio, l, 110. 


Alimus Arize potitur, II, $78. Sex si addictus, :bid. Ejus forma, íbíd. Ejusdem ope ereptum  Tro*anis palla 

millia Romanorum militum interficit, Ariadnam uxorem ducit, 226. Libera- dium, I, 209. 

]I, 503. Ejus interitus, ]l, os55. 1, 503. litatem ostentat, ἑδίά. Qualem se in Anthem interitus, ]I, 421. 
Allacasseus a Deleano pellitur, II, rebus ecclesiasticis prebuerit, Il, 6327. — Anthemil locus, I, 9r9. 
Allelengyum quid, I. 837. Lege im- Chrysagyri tabulas combussisse cre- — Anthimi inartyrium, n 

I . 


peratum, 1f, 456. Abrogatum, II, 486. 
Alphesiboa I, 296. 
Althea, I, 946. 


ditus 
Ejus statua, ], 629. Cum Aretha pax,  Anthimus episcopus Cpolitanus, l, 
I, 628. Quale ei donum ab alchymista 651. 


627. Munichzeis favet, l, 62ο. — Anthimi poette ερίας, I. 612. 


1409 | INDEX IN CEDRENUM. 1410 


Antichristi imperinm ab Isaia pre damnandus evanescit, 1, 43r. Ejus Ariadna Leonis imp. f, Zenonis 


dictum, 1, 120. &tas, I, 346. Miracula, I, 73, 431. De Isauri uxor, I, 609, 614. 
Antigona CEdipi f., I. 46. Anaxagora dictum, r, 278. Arianorum tumultus, I, $58. 
Antigonia condita, I, 293. Apostolo XII totidem fontibus Israe- ^ Árida sive sicca terra cur dicta, I, 8. 
Antigonus, T, 275, 284, 293. litis ad Elima inventis preesignificati, — Áristobulus rex et pontifex ]αάθο- 
Antigoni, scholarum principis, con- I, 117. Eorum stolte, ubi invente, I, rum a Pompeio captus, I, 316. 
vivium, 4, 993. 645 lemplum quando dedicatum, I, Aristoteles Plalonis discipulus, I, 
Antiochenses a Theodosio puniti, I, 659. 25s. In. quibus α prieceptore discre- 
Apron urbs, I, 568. ' pet, I, 281. Ejus decreta et etas, ibid, 


Antiochensis patriarchatus reditus, T, — Apsimarus a — Romanis imperator De terra sancta testimonium, I, 747 
805. creatus quem exitum babuerit, I, 777. — Arithmetica ab Abraham JEgyptiis, 
Antiochia condita, ], 38, 339. Olim Aquaa Mose in sanguinem conver- tradita, I, 48, 51. 

Antigonia, I, 292. A scorpiis et culi- sa, 1, 84, 87, 133. Ab eodcm e saxo rius Grsecorum erroris sectator, ], 
cibus per Apollonium liberata. I, 431. educta, I, 9r. A Davide Deo libata, 51ο. |n Nicena synodo damnatus, 1, 
Terre motu periclitata, I, $522, 676. I, 153. In oleum cnnversa a Narcisso, 495, 600. Revocatus ab exsilio, 1, $65. 
Gravi clade bis affllicta, I, 640, 646. I, 150, In vinum conversa, ], $558. Ejus heresis, I, 5or. Eraus et inter- 
Ad eam instaurandam Justini imp. Aqua experimenti Josepho et Ματίς itus, I, 518. 

sumptus, I, 641. Theopolis appellata, oblata, I, 517. In creatione mundi dis- Arma bellica quando primum fabr i- 
I, 646. Capta a Chosroe,l, 653. Ab tributa, l, 445. Aqui penuria, I, 679. cari caepta, 1I 47. Ejus artis Vulcanus 
Arabibus, 1, 751. Nicephori imp. injus- Consecratio in Theophaniis, I, 53r. auctor, I, 35. 


su a Buriza expugnata, 1, 364, 365. Diversa natura, I, 438. Armathaima, I, α1Σ, 
Antiochus Arianus, l, 542. Aqua ductus Valentiniani a Basilio — Armenia a Persis occupata, I, 712. 
Antiochus Epiphanes Seleuci f. Ἐργ- refectus, II, 477. ΑΡ Hunnis vexata, I, 655. Árabibus 
ptios debellat, [ 285. Ex amore nove- ΑΓ mons, |, 197. tradita, I, 778. Saracenis subdita, i5id. 


tus, 1 . Eius interi f.  Arabaotha, l, 131. ] Vastata, I 
287. Ds. Judais' victoria l με ' Arabes a 'Romanis victi, I, 76s 77. Armeniorum principes vivi creman- 
3 


Antiochus Eupator cum Judzis bel- 777- A Bulgaris interficiuntur, τη tur, I, 778. 
1 


lans, !, 188. ame et pestilentia premuntur, id. — Arphadus, I, a5. 
Antiochus Persa pedagogus Theo- Armeniam accipiunt, 1, TN Arsaber Joannis frater, I, 916. Ma- 
philo Arcadii f. missus, 1, 586. Arachcahum castellum, lI, 309. gister insignis, I, 96r. 


Antiopa Nyctei f. ab Amphione et Arachus patricio honore ornatus,  Arsacide, I, 985 
Zetho filiis liberata, I, 44. II Aisacius Chrysostomi successor, I, 


» 496. 
Anti . Aradus a Mabia capta, I, $55. 585. 
Antibas "Herodes, I, pu Aramus Thare f., l 47. Ejus filii et — Ársalem Davidi regia, I, τοῦ. 


Antipater Alexandri successor, r, 275. interitus, I, 48. Arsenius sumns apud Theodosium 
Antipater Ascalonita Palestine pre-  Ararat montes, I, ao. existimationis, I. 573. Monachus, I, 576. 
fectus, l, 293. Veneno sublatus, ἐίά.  Atatri inventio, I, 15. Arses Ochus, I, 256, 

Antipater Judzz rex, I, 304. Araxes fl., 11, 558. Artabani regnum, I, 153: In Roma- 
Antipatris condita, I, 335. Arbitrii humani libertas, I, 80» norum ditionem incursio, Í, 684. 

Antoninus Pius imp. 438. Arbogastus Gallus Eugenii in occu- — Artabasdi Ármeniorum ducis, I, 787. 
Antoninus Philosophus imp. I 439. panda tyrannide socius, I, 568. Cum Constantino Copronymo socero 
Antoninns Caracalla imp., 1, 448. Arboris Adamo interdicte? natura, I, bellum, I, 798, 8ο). Clades et suppli- 


. . cium, I, . 
Antonius consul et imperator Rom. ? Arca Dei a barbaris sublata et Azo- — Artaxerxes Longimanus, I, 255. 
cum Cesare dissidens, 1, 204. Ab Au- tum delata, I, 108, Restituitur, fbid, | Artaxerxes Achus, I, 256, 


gusto vincitur, I, 320. . in domum Aminadabi et Osew depo- Artemisia, I, 299. 
Antonius Alexandrinus Didymum de ita, I, 110. Arca Nos, 1, 20. Artemius Anastasius imp., I, 785. 
oculorum amissione consolatur, I,522. ^ Arcadiani, I, 74. Artemii martyrium, I, $37. 
Antonius Cauleas patriarcha, I, rosr. Arcadiopolis, Ἡ 968. Artemon hereticus, I, 4$4. 
, Antonius Studita patriarcha II, át4. — Arcadius prefectus a. Zenone inter- — Arthasasthas, qui et Cyrus, I. 251. 
Ejus obitus II, 434. fectus, I, 614. Artzanucus Β., I, 1008, 
Antonius Paches Nicomedie episco- ^ Arcadius Theodosii f. Orientis imp.,  Artzenorum fuga, II, $578. 
pus, II, «16. I, 575. Ejus forma, I, 574. Imperium, — Ártzepagus, ll, 577. 
Anysii liber de mensibus, I, 205. I, 586. Statum ruina, I, Sor. Arxanaa Philippico capitur, I, 693. 
Anzis locus, I. 935. Arcesilaus Alexandri successor, I, Asa rex Jude, |, 176, 188. Ejus. de 


Λο Chaldzis lumen, 1, 296. 273. Israelico populo victoria, I, 119. 
Áodus ambidexter judex, I, 95, 99, "Archelaus Herodis frater Viennam Asaelus, f I15. Servia f., I, 119. 
146. relegatus, I, 325. Asanis crudelitas, II, 575. Interitus, 

Apamea Syriz condita, I, 392. A Per — Archelaus Herodis f. Judee prefe- II, 575. 


sis occupata, I, 652, 714. ctus, I, $33. Asaphus vates, I, 159, 185. 
Aper Cari socer, f 464. Carini so- Atchel2us philosophus ejusque de- Ascklon, I, 109. Prius Gerara, I, 5r. 
cer et «39595, I, 568. creta, I, 278. Ascanius lulus ZEnes f., I, 558. 
Aphar Abraham f., I, 77. Unde Arcus ccelestis signum, I, at. Ascetee, I, 348, 251. 
Africa dicta, 15id. Ardaburius cur a Leone Magno in- Ascholius episcopus, ], 552. 
Apheidotus, I. 146. terfectus, I, 607. Asenetha Putipharis f. Josepho nu- 
Aphrodisium maris eluvioue  ope- Ατάα]α excidium, I, 1014. pta, 1, 66. 
ritur, I, 657. Ardys Lydorum rex, I, 239. Aseri benedictio, I, 71. 
Aphrodyte Venus unde dicta, 1, 38. — Arena pro aqua in baptismo adhi- Asie nomen unde, I. 229. 
Apidamus amnis, II, 450. bita, I, 44ο. - Asirotha, I, 126. 
Apis, I, $69. Areobindus ad consulatum exehitrr. — Asius pristigiator, 1, 1490. 


, Aplesphares bellicarum. artium Ρ6- I, 599. Ejus tedes Deiparwe condita, I, — Asmonei Maccabiei, I, 219. 
ritissimus, 1l, 550. Cacicii arces ex- Asota robur II, 284. 


pugnatas occupat, ll, 559. Romanam Aretas quando ab Homeritis occisus, — Asotes Taronitm f. Samueli gener. 


ditionem infestat, lI, 593. Reprimi- I, 659. II, ásr. 

tur, ibid. Argaunum urbs, I, 954. Aspar cur a Leone Magno interfectus, 
Apochapsus Agarenorum princeps, Arganthum castellum, 1, τοοο. I, or. Ejus filius Cesar a Leone crea- 

I, 891. uu Argenti e terra eruendi primus au- tus, [,613. 
Apolaphar Sicilie — prefectus, ll, ctor, T, ιο. Nullum pretium tempore — Ássaron mensure genus, I, 151. 

514. À fratre Apocapso bello pressuis, Solomonis, I, 163. Guttis argenti — Asser Jacobi f., I, 6o. 

tbid. Perit, II, 534. pluit, I, 465. Asses numi a Numia dicti, [, 260. 
Apollinarius hereticus, I. 555 Ma- ^ Argivorum regnum ad Sicyonios Assyrii a Perseo victi ac Perse di- 

cedonii discipulus, I, 664. Ejus hare- translatum, I, 145. cti, I, 4o. Ab Alexandro victi, I, 266. 

sis, I, 457. Scripta, 1, 555. Argonautarum «etas, I, 104, 209. Clade ab angelo afflicti, I, τοι. Eorum 
Apollo Daphneus, I, 41]. Jovis f.,  Arguscentoculus, I, 144. regnum, I, 38. Ab Arbace abolitum et 


I, 53 Quomodo pro deo haberi cosptus, — Argyrippa condita, I, 234, 249 Ma- ad Medos translatum, I, 190. 


I, 32, Thymbrzus, l, 237. Ejus cum leventum et Beneventum post dicta, Assur Nemrodi f£, I, 22. — 
Marsya certamen, I, 52. Daphnei fa- ibid. Astacus quie post Nicomedia, I, 292. 
num conflagrat, 1, $36. Argyrocastrum castellum, 1], 496. Astarte, ], 170. 


Apollonuis Tyanzus a Domitiano Ariadna Minois f., I, a15. Asterius imp., I. 217. 


4 


4414 


Astrologie inventio et ortus, T, 16, 
I, 73- 
d "Ast ages, qui et Artaxerxes et Da- 
rius. i 208. Et Nabogiadus, l, 249. 
Astyanax Hectoris f., I, 224. 
Astydamea, I, 296. 
Astynoma Afro nupta, I, 28. Quz et 
Chryseis, 1, aat, 
Asnama Setho fratri nupta, 1, τό. 
Atalanta, I, 247. 


INDEX IN CEDRENUM. 
| B 


B littera in r mutata, I, 5o. 

Baalus sive Bellus Assyriorum rcx, 
I, 29. Ejus idolum crematum, I, 1:85. 
Sacerdotes ctesi I, 185, 186 

PBaanes imperator designatus, I, 745. 

Saracenis vincitur, {δια. Armeniam. 
Arabibus tradit, I, 778. 

Babylas cpiscopus et martyr, I, 451, 
Athanasius Magnus propter Arium 55, 464. Pjus reliquie a Juliano trans- 
episcopatu Alexandri& pulsus, I, sos. latee, I, 520. . 

Post sexennium restituitur, l, 525. Ite- — Babylon condita et amplificata, I, 
rum relegatus, l, 534, At mox rever- 31, 28, 205. Ejus incolte Samariam trans- 
sus, I, 538. A. Juliano pellitur, I, 536. lati, I, 187. Éorumdem mores, I, 270. 
Obit, I, 545. Loci ejus, Π. 355, 750. Bacchsee, I, 42. . 

Athanasius Celetes Mango in epi- ^ Bacchus cur Lenmus dictus, L, 53. 
scojyatu Alexandrino succedit, I, 620, — Osiris ZEgyptiis, ibid. 

Bactagmi supplicium, I, 806. 

Bactriani, qui et Bragmanes, I, 47ο. 

Badizes ÀÁmorii proditor, I, 956. 

Baianus Leonis equiso, I, 1052: Ejus 
interitus, 15/4. 

Bala Jacobi ancilla, I, 5ο. 

Balaaci vaticinium, I, 122. 

Balaamus vates, I, 453. Ejus vatici- 
nium, I, 484. 

Balathista claustrum, II, 458. 

Balba Cabadis frater, I, 625. 

Balba ocoupata, I, 699 

Balbini Maximi imperium, I, 45ο. 

DBaldadus Sauchita, 1, 115. 

Balichus Judaeus, 1 

Balsami proventus juxta mare Mor- 
tuum. I, 51. 

Baltasar Nabuchodonosoris f, I, 25r. 
Babyloniorum rex, I, 307. Danieli ad 
eum verba, ἐδία. Qui et Riniglisar, I, 
199; Cemsus, ibid. 

Janaias heros, 1, 153. 


Athanasius Jacobitarum patriarcha, 
I], 736. Qualem Heraclio questionem 
proposuerit, 15;4. 

'Athene a Scythis vastatie, I, 454. À 
Xerxe incenag, I, 255. Unde dicte, 1, 


145. 
Athenais Leontii f., I, $90. 
Athenienses Grsecorum litteris XXIV 
uti quando coeperint, I, 23» 
Athinganorum heresis, I, 869. 
Atlanta insula facta, I, 255. 
Atlas astronomus, ], 144. Cur co- 
lum gestare creditus, I, 53, 144. 
Atomi, I, 181. 
Atreus, 1, ar4. 
. Atrides cur Menelaus, ], 217. 
Attica diluvio vastata, I, 145. 
Attici Cpolitani episcopi miraculum, 


I, ak 
vares a Mauricio quid postularint, 

I, 691. In Romanorum potestatem ve- 
niunt, J, 705. In Thraciam quando ve-  panaias Joiadee, f., I, τις. 
nerint, I, 716. Romanos vincunt. 1. Baptismus arena patratus, I, 440. 
684. Turpiter domum redeunt, I, 729. Ejus genera, ibid. 

Ave; sacrificiis admisste quite, I, 156,  Baracus judex, 1,95. Cum Debora, 

Aufidus fl , 11, 646. ' 32. . . 

Auga H?rculis UXOT, I, 245. arama Chosrois f. Persarum regi13a, 

Augari duplex morbus, I, 308. Ad 1, Ha . 
Christum epistola, ibid. aramus adversus Chosroem insur- 

Auguria, I, 64. git, I, 695. Ab eo occiditur, 15id. 

Ausustio columna, I, 657. Barazas Chosrois f. a Persis occisus, 

Augustus seu Octavius, ], 300, Ab eo , 
imperatores Romani et mensis Sextilis 
nominati, {, 73, 30ο. Cum nasceretur 
parentum insomnia, I, 3or. In amicos 
officiosus, 1, 301. Libidinosus, tbid. Ad 
iram pronus, ], 3o3. Censum universa- 
lem, instituit, l, 32r. Morituri dictum 
tbid, 

Augustus dux Alexandrie a Justino 
imp. capite truncatus, I, 684. 

Aula castellum, 1, 596. 

Aulis Scythie regio, I. 235. 

Aunan Tdaus, I, 485- 

Aurelianus imp., I, 455. 

Aurelius Απίοπίπας imp., I. 449.. 


35. 
μα. rofugus, I. 753. 

Bardanisius ^u I, 75. 2 
Bardanius εχοσδᾶῖις manachus fit, 
Il, 53, 23. 

Bardas Michaeli avunculus. P :tronge 
et Theodore frater, I, 955. De Theo- 
dorm interitu cogitat, l, 958. Caniclei 
et curopalate dignitates adeptus ib.., 
I, 961. Ádversus Saracenos expeditio- 
nem facit, I, 961. Ciesar flt, I, 2$ Ec- 
clesiasticos vexat, I, 962. Ejus facinora, 
I, 973. In Crete:ses expeditio, I, 979. 
Insomnium, I, 978. Interitus, ], 98ο. 

Bardas Durus Rossos vincit, 11, 384. 
Bardam Phocam seditiosum capit, If, 
Aureorum Pythagore carminum ca- 388. Imperator salutatus, bellum ad- 
pita et sumna, I, 274. versus Basilium lI molitur, Ἡ, 4το. 

Auri e terre? visceribus erucndi pri Quibuscum pacta inierit, ihid, 17. À 
mus auctor, I, 9, 120. Ejus ars inventa Phoca devictus, 11, 41ο. Ad Chosroem 
lj29. fugit, Il, 453. Ab eo in custodiam da- 

Ansitis terra ab Esao dicta, I, 77. tur, Il, 434. Liberatus, 1I, 458. Rur- 

Auspicii refutati exemplum, I, 471. snm imperium appetit, lI, 441. A Pho- 

Avitus, qui et Pseudantoninus et cacircumvenitur, " 443. Àmisso visu 
Seliogabalus, imp. I, 419. imperatori recoaciliatur, 11, 446. 

xius fl., II, 455. ; ; sungi 

Arar Siciliam μμ dit, I, 778. ΑΝ furens vidua Romanis se conjungit, 
Heraclio vincitur, 15id. ' Barris castrum, I, 1031. 

Azarias propheta, I, 186. Barnabe apostoli reliquie in Cypro 

Azarias pontifex maximus, I, 189. quando invente, I, 618. 

Azarias Raphael, I, Mr Barrazas a Persis necatus, I, 755. 

Azazium castellum, II, 493. Quandiu regnarit, ibid. 


Azidas Chunei f. Cilici:te. bellum in- — Baruza Persarum dux, I, 694. Ejus 


feri, I, 778. interitus, 1514. 
Azii Hr tii vita qualis, 11, sor. Basan, qua post Scythopolis, I, 138. 
Azizias /Égypti princeps pacta vio-  Dasilicinus, I, 98r. 

lat, II, 456. Basilides hreticusce, I, 438. 


Azotus, I, 109. 


Basilis castellum, 1I, 469. 
Azymorum festivitas, I, 151, 155. 


Basiliscus Verinze frater magne clas- 


1u3 


sis adversus Genserichnm misse dur 
I, 615 Contra Zenonem seditione mota, 
imperator fit, ], 615. Cpolitanis exosus 
Cucusem a Zenone relcgatur. ], 616. 
In turrim conclusus fame necatur, ibid, 

Basilius Magnus Ecclesie Ciesareen- 
sis antistes, 1, $35, 54s. A Valente 
vexatus, 1, $47. 

Basilius Onomaguli f. in Sicilis imp. 
creatus interficitur, I, 290. 

Basilius Macedo, Michaeli imp. cu- 
bicularius, quomodo ad imperium per- 
venerit, I, 98ο. Ejus origo, I, 983. Fu- 
lure dignitatis omina, I, 984, 936, 988. 
Roboris et fortitudinis specimina, ], 
993. À Michaelo imp. protostrator crea- 
tus, I, 094. A Barda insidiis appetitur, 
, 996. In imperium assumptus a Mi- 
chaelo, I, 1000. Eum sibi insidiantem 
opprimit, I, roor. Ejus justitia et le- 
nitas, I, 1002. Ecclesim et legibus con- 
sulit, l, roo5 et 1οΙ3. Insidiis petitur, 
ibid Adversus gostes feliciter rem ge- 
rit, I, 1006, 1013, 1016, 1025. Ejus ani- 
mus gratus, I, 1056. Templa terre mo- 
tibus concussa reficit, I, 1027. Palatia 
ab eodem condita, 1, 1038. Religionem 
Christianam auget, I, τοι. Obit, I, 
1048. Ejus uxor, I, 998. Liberi, l, 
1005. Ànimus benignus, lI, 375. 

Basilius Durusa Romano imp. affini 
cur cum uxore urbe ejectus, ll, 15ο, 
" Basilius Scamandrenus patriarcha, 

, 382a. 

astra ab Vimaro capta, I, 745. 

Batatze ccecatio, II, 566. 

Bathuel Nachoris f., Í $8. 

Bathyrrhyaces locus, 1 IOIO. 

Battartis Herba mire efficacim, ], 


5. 

?Beclamum Coeosros palatium, I, 732. 
Belemarnis tribus, 1l, 584. 

Beliaris jugo subditus Nabuchodo- 
osor, I, 204. 

Belisarius ad debellandos Vandalos 
mittitur, I, 649. Item contra Chosroem 
l], 652. Contra Hunnos. Ἱ, 678. Ejus 
laus, I, 621. Obitus, I, 680. 


n 


Belus Semiramidis f. Assyriorum 
rex, ], 20. 

Beneventum,  ], P» Argyrippa 
rius, ], 349. A rege Francie defcit, 
, 1025. 


Benjaminea tribus cur Judaice an- 
nexa, l, 117. Stirpis interitus, I, 107. 

Beregaba, I, 814. 

Berguleum, I, $68. 

Beaide locus,I, 884. . 4 
. Berosus notatus, 1, o. Ejus historia, 
, 23. 

Berrhosa condita, l, s93. Unde lre- 
nopolis, I, 829. Vastatur. lI, 544. 

erytus terrte motu eversa, 5, η 

Besbius mons, qui et Vesuvius, 1, 
2 
1 bessus Darii satrapa et ciesor, I, 36. 

Betbabara locus, 1l, 329, 

Bethela, lI, 49. 

Beth'ehema 'olim Fuphrata, l, 6o. 

Bethschemesani cives idololatre, l. 


109. 
νους pro Tiberio, 1, 345. 
Biblicorum librorum numerus I, 9 
IO. 
Bibliorum sacrorum in linguam Ore- 
cam translatio, 1, 389. 
Bibliotheca Alexandrina, I, 289. 
Βιάγπε obsessio, 11, 454. 
Bigte, Bigarii, I, 299. 
Biseri patricii interitus, T, 804. 
Bituminis fontes in mari Mortuo, !, 
I. 
? Bilya ab Anastasio occupata, I, 885. 
Blachernensis portus, I, 990. Ü 
Bladimerus Rossorum regulus, * 


I. . 
?? Bladisthlabi Bulgari perfidia, Il, o 
Ejus vidua cum familia Basilio se 
dit, II, 463. 











4413 INDEX IN CEDRENUM. ' 4414 


Boana dux qualia spolia Heraclio ^ Cabala, I, 89o. Carus imp., I, 464. 
adduxerit, I, 730. Caballinus filium Leonem imperio ^ Casamanis excidinm, I], ror4. 
Bodena castellum, II, 455. inaugurat, I, 809. Casandra JEneee f., I, 1075. 
Besoti litteras a Cadmo edocti, I, — Cabes anthropophagi, I, 270. : . Casandrea locus, I, 273, 
43. Eorum fines, I, 46. Cacicius JobanesictB f., I, 557. Cum — Cassander Alexandri successor, I, 
Bogdanus cur patricio ornatus gradu, Nicolao pacem facit, II, 559. 11): Ejus filiam Thessalonicam ducit, 
II, 45. Cades Barnea, I, 131. διά. Alexandro venenum exhibet, I, 


Bogmoli hieretici, I, 514, 547. Cadmea urbs, 1, 42. 271. 
Bogoris Bulgarorum dux, lI, 951. Cadmus Agenoris f., I, 38. Beotorum — Cassii et Bruti caedes, I, 304. 
Ejus soror capta Christianam religio- rex, I, 42. Ejus ex Harmonia filie, 1, 6 Castamon Isacii Commeni domus, II, 


nem imbibit, 52. 41. Littersg, £514. 22. 
Boionis castelli expugnatio, II, 464. — Cresaris juvenis somnium, I, 300. Castor Lede ex cygno f., I, 212. 
Bolerus locus, 1, 455. Fquus mirabilis, ibid. Nomen unde,  Catacalo Orientis dux designatus, II, 


Bonifacius Leonis pape vicarius, I, I, 2389. Regnum, I, 299. Res geste, 597. 
Il, 3oo. Ejus cedes, et eam pregressa —Catacalo Ambustus Armeniace legio- 


Honosus exercitus dux creatur, ], prodigia, ibid. nis dux, 1], » Ejus astutia, ll, 524. 
713. . Ceesarea Cappadocige a Barda occu- Dux Orientis 1I, οὐ]. 
Boozus, I, 107. pata II, 388. À Masalma expugnata, Il, — Catalimi consilium, lI, 588. 


Borises Bulgarorum rex captus, Il, 794. A Persis capta, I, 714. Catharorum mansio, I, 684. 
16 Ad magistri dignitatem evectus, (Cesarea Palestine Paneas prius, I, —.Catzilacius, II, 262. 

I, 413. Α Bulgaro interficitur, 1], 435. 523. A Mabia occupata, I, 755. Caucasus a Thuro c&sus, I, 1ο. 
Bos Jupiter a Cecrope dictus, I, 145 (Cesarea Philippi olim Banosus, I.  Cecropia, I, 145. 


Bosporo urbi nomen unde,' I, 644, 323. Panuis, I, 534. Cecropius episcopus terrt& motu op- 
és: Ceesarii de diversarum gentium  mo- pressus, I, 919. 
ostra, 1, 451, 745. ribus liber, I, 269. Cecrops cur geminus factus, I, 144. 
Botrys urbs, I, 659. Cagathathus Levis f., I, 74. Mosi contemporane 


us, I, 76. 
Brachmanes, I, 267, 258. Eorum lex,  Caini nomen, I, 366. Res, 1, 15. Mors, — Cedoctus locus, I, 836. 
I. 270. 16, 18. Celeng oppidum, I, 20. 
Bringa Nicephoro incidiatur, I], 347. — Cainano reperta gigantum scriptura, Celestinus episcopus Romanus, 1l, 
Briseis, qut&& et Hippodamia, AcRil I, 27. 502. 
ab Agamemnone erepta, I, 223. Calabria ab Agarenis occupata, I, — Cenchreensis portus, I. 1037. 

Brisus Gallorum rex, I, 265. Centum colles locus, II, 594, 597. 


Britannorum mores, I, 270. Calandionis relegatio I, 620. Cephalenia ins., I, 1029. 
Brumalia, I, 259. Calchas vates, 1, 219. Cephaletio census, I, δοο. 
Brutus libertatis Rom. vindex, 1, 363. — Calebus Jephunm f., I, 89. Populi Cepheus JEthiopim rex, I, 4o. Per- 
Bruti et Casii cedes, I, 304. Israelici dux, I, 146. seo bellum infert, ac victo succedit, I, 
Bryantis occupatio, I, 789. C. Caligula imp., I, 346. 48. 
Bryantis palatium a Theophilio &di-  Callinices filii, I, 756. Cepi locus, I, 998. 

ficatum, I, 909. Callinicus coronam Constantino af- ^ Ceratium, I, 8or. 


Bryennius exsul, II, 61r. Revocatur, fert, I, 753. Solium patriarche occu- — Cerdo hereticus, I, 49 
1], 616. Ab Opsara exciecatur, lI, 622. pat, I, 776. Oculis captus Romam Ceres Isis /Egyptiis, l, $2. Frumenti 
Fjus et Acoluthi res contra Patzinaces relegatur, » 781. Barbarorum naves una et hordei inventrix, ἐδίᾳ. 


gesta, II, 605. cum hominibus demergit, I. 765. Cerinthus hsereticus, I, 457. 
Brixis statuarius, I, $36. Callinici porta, I, 784. Cermatte, I, Ü . 
Bucephalus Alexandri M., I, 300. Callistraticus monachus vaticinio im- — Cabdanus a Phoca, prslio superatus, 
Bucoleonus locus, I, 849. erium Philippico promittit, l, 784. 11, 344. 
Buculithus locus, II, 4ar. Txcmcatur, ibid. Chadica Moamedi uxor, I, 738. 
Budas, qui et Terebinthus, I, 455. Calocyrus Chersonii principis, 11,372.  Chaganus pacem violat, I, 691. Vin- 
Βπάεπερ obsessio, II, 46r. Ejus perfidia, 381. citur, I, , 703. Chazarorum dux 
Bulgari in Illyricum et Thraciam ir- ^ Calypso, I, 352. Justiniano insidiatur, I, 778. Scytha- 


mpunt,I, 658, 766. In Mysiam, I, 651. — Cambyses, qui et Artaxerses, I, 152. rum priuceps, I, 8οο. Cbazarie regu- 
ruum Constantino Pogonato fedus ^ Camela Manichgorum metropolis, I, lus, 930. 
Componunt, I 766. in Barnis habi- τοι}. Ejus excidium, ibid. Chalacha condita, I, 22. 
cant, 1, 718 Deficiunt, I, 781. A Leo- —Camela, camelaucia, sporte genus, J, ^ Chalcedon Bithynie a Constantino 
ne V imp. vincuntur, I, 853. Christaini 297. instaurata I, 496. Ejus muri dejecti, ], 
fiunt, I, 9». Saracenorum societatem Uam anie terre& motus, I, 499. 


99 542. . 
ambiunt, ps A Rossis infestan- Candace regina Alexandrum capit, I, ^Chalcedonensis synodus, I, 604, 669. 
tur, II, d orum regnum aboletur, 266. Quarta quando acta, I, 604. Ab Eu- 
II, 413. Unde Comitopuli appellati, II, — Caponi sacerdotis astus, [, 570 thynio confirmata, I, 026. Ejus appro- 


434. Α Basilio II victi, II, 457. Ei se Canticorum Salomonis locus, 1, 38r. batio b ex Impugnatio, I. 639. Sen- 
, 670. 


tradunt, II, 467. Eorum ossa congesta,  Capetrum castellum, II, 578. tentia. 
Ἡ, 475. Rebellant, II, 527. Rursussubi- Capitolini templi conflagratio, I, 380. — Chalcopraciorum «edes edificata, 1, 
guntur, II, $31. Capitolium, I, 259. 602. Judiorum synagoga, :5id. 

Buninus Paridis, f., I, 228. Cappadocia a Persis occupata, I, Ab  Chaldeorum divinatio I, 47. Genus 

Bupalus statuarius, I, 564. Hinnis vexata, I, 635. a Semo, I, 62. Libido, T, 27o. Regnum, 

Bura terre motu absorpta, I, 255. αριθ a rege fzancim defectio, I, I, 1ο. . 

Burtza Antiochet dux, 433. Ejus cdm r10a3. Obsessio, ibid. Chaldaicarum rerum scriptores. I, 23. 
Aulace Saraceno amicitia, II, 366. An- — Caracalle imperium, I, 448. Chalebus tribu Judeeus, 1, 128. 
tiocheam capit. ibid. Carbanis excidium, I, 1014. Chamaitha regio ab Heraclio occu- 

Busuris diruta, I, 467. Carbeas Manicheeus Romanam ditio- pata, I, 730. 

Buteliana Gabrieli regia incensa, nem invadit, I, 954. Ejus virtus. I, 962. — Chanathothes a Mose necatus, I, 87. 
II, 46ο. Carbesias Arabum princeps, 11, $70. Chamosus Tyriorum idolum, I, 170. 

Byzantis statuorii opera, I, $66. Carbonitis solitudo, II, $68. Chamus quam Τεστ partem acce- 

Byzantium a Constantino moenibus  Carcinii excidium, 1 τοοῦ. pun I, 24. Quarum nationum auctor, 
cinctum et Cpolis dictum, I, 496. A Cardames Bulgarorum princeps, I, I, 26. 


Severo captum et dirutum, I, 443. A 8326. Ejus ad Constantinum littere, ibi. ^ Chanaan Chami f. Semi ditionem in- 


corpiis et anguibus per Appolonium  Cardariche fuga, 1, 695. vadit, I. 34. Ejus posteri, I, 35. 
liberatum, 1, 411. A: AvElbus ob-  JCariana rostri in BID nernis a Mau-  Chandactm expugnatio, ll, 340. 
sessum, I, 728. Frustra a Thoma op- ricio condita, I, 694. Charas locus, I, 892. 
pugnatom, I, 8o. Ejus septem turres, Carinus imp., 1, 464. Charito Joviani uxor, lI, 540. Ejus 
; 442" Carmentzm fatidice nomen, [, 294. confesslo I, 455. 
Byzus rex, I. 197. Carpocrates hereticus, I, 458. Charon a Phoca interfectus, II, 391. 
Carre urbs, I, 527. Charpote castellum, II, 419. 
C Carterius monachus, I, 577. Charsianum castrum I, 8oo. 
Carthago deleta 1, 255. A Belisario — Chartica urbs, I, 245. 
Cabades Peroze f. a Persis rex cons- subacta, ji 649. Charybdis, I, 355. 


tituitur, I, 623. Manichseos in suis Carthago nova, qum et Neapoliscon-  Chatzaria a Basilio II subjecta, II, 
finibus trucidat, 639. Captus, I, 624. dita, I, 246. 464. 
Qua ratione e custodia liberatus ibid. — Carti portus occupatus, I. 789. Chasara Leonis mater, I, 819. 





1415 


Chazari in Persidem impressionem 
faciunt, i, 718. 

Chelidonium qua ratione liberatum, 
Il, τό, 562. 

Chelkias sacerdos legis Dei librum 
repertum regi offert, I, 195. 
hene hris odium in Mosen, I, 86. 

Cherubicus hymnus quando cantari 
institutus, I, 685. 

Chetura Abrahamo ducta, I, 51. 

Chronis centauri justitia I, 358. 


Chlamydum purpurearum usus apud interitus, I, 520. 


Romanos, 1, 34. 
Chlomarum castellum I, 695. 
. Ghlori cognomen, I, 469. 
Chobar fl., 1, 199. 
Chodollogomor, I, 51, 
Choereas, I, 
Choerosphacta 
Etymon, 1:514. 
orathus torrens, I, 176. 
Chorbate Basilio se dedunt, II, 476. 
Chordapsus morbus, I, 810. 
Chorosanis 
26. 
Chrosroes I Antiochiam capit, I, 


incarceratio, I, 1056. 


652.* In fines Romanos irrumpit, εδίά, 2348. 


nam detrectat, I, 654. 


hosroes II regno Persarum poti- 811; 1l, 414, 545. Unde docites dicatur, 


Pu 
tus, ], 695. Cum 
recusat, [, 715. Ejus simulacrum quale, 


, 718. Ejus palatia ab Heraclio eversa, dam recipit, I, 
Christianos ad societatem Ne- citum profligat 


I 

I, 731. 
storiang heresis adigit, 
cadaver Saini sevit, 1, 
necatur, I, 734. 


I, 727. In 
728. Á '&lio 


Christiani a Tiberio ab accusatori- Theopaschitas, I, 65r. 
31. Vexati 1, 464, enarratio, I, 


bus defensi I, 
$44, $16, $522. Alexandri a Judieis 
afflicti I, 58ο. Dextro oculo privati, 


l, 471. Contra eos imperatorum  edi- $20. 


cta, I, 47r. 


Christi dies Natalis quomodo inqui- core Cpolim redit. I, 
rendus, I, 304. Baptisma, Pascha et 761. Ejus interitus, I, 763. 


supplicium in quos dies inciderit, ], 


05. Ejus epistola ad Augarum, l1, 309. — Constantia a Mabia occupata, I . 457- 
I2, 313. Byzantium tran- Eadem et Antaradus, I, $23. (o 125. 457 


nventa, I, 
slata, ἐδία. jus facies in sindone ex- 
pressa, I, 309. Effigies Edessme ab Au- 


posita, I, 311. Cpolim translata, Phoca occiditur, I, 711. 


aro 

f 314. De ea decretum, I, 767. De 
duplici ejus natura contentio, 
De crinibus ejus historicorum 


tentia, Lj, 611. De eo ex Virgine na- 


scituro vaticinium Apollinis, I, 209. De sa, 
Constantinus Chlori f., I, 469. 


eo Josephi testimonium, I, 345. 
Chrysaorii in eunuchos dictum, II, 29. 


Chrysaphius alias Zumnas, lI, 60t. mus imperatorum diademate usus, I, 


Relegatur, I, 6or. A Jordane dolo ne- 
catus, l, 605. 

Chrysagy 
abolitum, I, 626. Ejus tabule&e ab Anas- 
tasio combustee, I. 656. 

Chryseis que et Astynoma, 22r. 

Chryses Apollinis sacerdos. I, aar. 

Chrysobullum locus, I, 1017. 

Chry sochir Tephrice pr&fectus, I, 
1006. Manicheorum dux, 1, 1009. Fjus 
interitus, I, roro. 

Chrysorrhoas fl. qui et Nilus, I, 24. 

Chrysostomi vita et virtutes, I, 576. 
Discipuli, I, $81. Mors, 1. 583. Corpus 
Cpolim translatum, I, οὓς. De ]οῦο 
testimonium, I, 77. De Josua, 1, 94. De 
Jud&orum vecordia, I, 5399. 

Chusartomus Syrie rex, I, 146. 

Chusus ZEthiops, I, 38. Nemrodi f, 
I, ibid. 

Cibullius, I, 395. 

Ciceronis insomnium, 1, 3or. 

Cilicie nomen I, 29 

Cilix Agenoris f., ], 28. 

Cimerdius I, 252. 

Cinnei, I, r43. 

Circe I, 233. 


Qirci a. Romulo conditi portae, I, 258. 
Cistrinita Arabum dur, ll, 454. Ab Obit, I, 1045. 


Urano contusus, 11, 454. 
Cithaeron mons, I, 45, 44. 


vio Tullio, ], 26r. 


Sub Domitiano damnatus, 1, 451. 


I, 26). 
Cleobulus Lindi tyrannus, I, $64. 


improbatus, I, 5ο 


f., 1, ata, 255. 


Ejus stridor horrendus, 1, 676. 


castelli expugnatio, I, 136. Earum fimus pro sale, I, 18ο. 


eraclio foedus inire I, 


, 460. condita I, 496. Statuis et monumentis 

sen- dives, I, 563. Terri? motibus concussa, 

I, 5» Incendio vastata, I, 609: Obses- 
; 7a 


476. Leges sacre I, 
rum tributum ab Anastasio observantia. I, $00. 


INDEX IN CEDRENUM. 1416 


Civium Romanorum census sub Ser- vitia et virtutes, II, 325. Insidiis peti- 
tur, II, 327, 336. Litteras restituit, II, 
Claudiopolis condita, I, 347. 326. Obit, TI, 311. 
Claudius imp., I, 2S 454. Constantinus bocas ad invadendum 
Clepntho Cadmi f., I, 42. imperium instigatus, II, 378. Perit, II, 
Clemens cur Stromateus dictus 1,438. 38ο. 
Constantinus patricius Barde frater, 
Clemens Romanus Petri discipulus, II, ee. 

onstantinus VIII multa mala exci- 
tat, II, 480. Malos fovet, bonos vexat, 
Cleopatra ZEgypti regina 1, 304. Ejus 11, 48r; Suecessorem sibi instituere co- 
gitat, 11, 484. 

Constantinus Diogenes Thessalon:- 
ct& dux incarteratus, II. 487. Mona- 
chus fit. I1, 497. 

Constantinus Carentenus patricius, II, 
488. 

Constantinus Dalassenus tumultus 
excitat, 11, 493. 

8. Ἡ Constantinus Mucupela urbe ejectus, 

I9. 

Colossus Rhodius, I, 299. "Corstantinus domesticus ad dignita- 
Columbz cur sacrificiis admisste, I, tem nobilissimi evectus, 1I, $55. 
Constantinus Cabasilas dux occiden- 
Combustus a Patzinacis victus,1I,599, tis, II, 541. 

Comes Diomedis uxoris adulter, Í, ^ Constantinus Catepanus Artoclines 
οὗ amorem Zote ab uxore necatur, II, 


αντ. 
Constantinus ΙΧ, Monachus, Il, 


Clericorum celibatus a Paphnutio 


lytemnestra Danai f., I, 143. Lede 
Clytia Thestii f., I, 212. 

Cnaphei relegatio, I, 618. 

Codrus I, 145. 


Colum cur Gré&cis οὐρανό», I, 


Cometa visus, I, 618, 640, 647, 807, 


45, 811. 
ommentiolus ab Απάταραεῖο pre- 


e. Chaganorum exer- 
» I; 693. 


43. 
? Constantinus Caballarius Cibyrreo- 
tarum dux, II, 554. 

Constantinus Átianites, II, 596 
Commodus imp., I, 441. Constantinus heteriarcha adversus 
Concilium Nicenum primum, I, 495, Patzinacas missus, II, 6oo — Ab iis vin- 


499. Cpolitannm lI, $53, 554. Contra citur, II, 6or. 


rsalum ^ Constantius Chorus I, 469: 

[δὲ Constantius Constant.i f. Juliani pa- 
Conseeus, 1, 295. ter, 1, 472. 
Constans I Constantini M. f., I, (95, Constantin imp., I, 528. Ejus forma, 
ibsd. Mors, I, 
Constans II, 1, 254. Imp. cum dede- Constantius 
96. Fratricida I, mors, ibid. 
Consules Rome. creari capti, I, 265. 
Contoleo Cephallenis prefectus, 1, 


Unive 


531. . 
Magni pater, 1, 472. Ejus 


Constantis Pii cedes, I, 529 


Contostephanus unde dictus, II, 157. 
Constantia Constantii f., I, 472. Convo littere» in victoriatis numis- 
Constantina cum tribus filiabus a matibus quid significent, I, 565. 
Coptus urbs diruta, l, 407. Expu- 
Constantinopolis a Constantino M. gnata, I, 1007. 
Corcyra prius Phieacis, I, 253. 

Corinthi calamitas, I, 658. 
Cornelius primus ex gentibus bapti- 
. gatus, I, 346. 

Corporis exornandi inventum, l, 19, 
21. 

Corus mensura, 1, 165. 

Corythaeus Paridis f., I, 228. 

Cosilai pagus, 1, 562. 

Cosmas Alexandrim patriarcha , I, 
805. Quando ab errore Monotheleta- 
rum ad veram religionem transierit, 
tbid. 

Cosme patricii consilium, II, 355. 

Coschamerus Cinneus I, 147. 

Constantinus IV Pogonatus, patris X Coturnices Hebreis in deserto obla- 
percussorem interficit, I, 7653. Unde te, I, 121. 
dictus I, 764. Fratribus nasos prsgcidit, ^Cranaus Atticem rer, I, 145. 
I, 764. Cum Bulgaris pacem componit, ^ Craterus Cibyrreotarum prefectus, 
I, 770. Ejus mors, ebid. I, 895. Ejus cum Agarenis acre pr&- 

onstantini Silvani doctrina, I, 757. lium, I, 856. Interitus* {, 897. 

Constantinus V, Caballinus Copro- Crates Thebanus philosophus I, 11. 
nymus Leonis 1] f. nascitur, I, 791. ^ Creationis opera XXII, I, 
Ejus crimina, I, 823. Adversus Bulgaros — Cremte cur imperium 
editio, II, 17. II, 557. 
onstantinus Artabasdi strator, I, Creta ab Hispanicis Agargnis occu 
patur, I, 89r. Quomodo in servitutem 

Constantinus VI cum Irene quandiu venerit, I, 894. 
regnarit, I, 820. Crudelis, I, 825. Cretensium Ágarenorum clades, ἶ 
matre excecatur, I, 827. Ejus fertile 1026. Ferocia ab Orypha repressa. ^ 
ingenium, I, 851. . , 
Constantinus Leonis V, f. vocem  Creusa, I, 238. 


8, II, 563. 


Constantinus M. imp., I, 473. Pri- 


$17. Ejus forma, l, 473. Baptisma I, 

νὰ Erga episcopos 
ors, l, 519. Cor- 

pus in S. Ácacii templum translatum, 
3 


ο. 
Constantinus Magni £., I, $20, 531. 
Constantinus IIl, I, 753. Οσα fac- 
tus I, 715. 


abrogatum , 


ex 
796. 


amissam recipit, I. 872. Crispus Constantini f. baptizatus, I 
Constantinus Balbutzicus, I, fe 476. Ejus mors, 1, 497 
Constantinus Basilii I, f£, I, τοι, Crispus Phoce gener, ], 713. 
Crocodili descriptio, I, 701. 
Constantinus VII Leonis VI f. II,  Crgsus Lydorum rex, 1, 239. 
248. Imperium recuperat, II, 333. Ejus  Crumus Bulgarorum princeps, I, 9» 


1411 


Crustemia, I, 235. 

Crux Domini ab Helena reperta, I, 
497. Ejus signum Constantino M. ob- 
latum, I, 474. In colo vieum, I, 528, 
531. Ic templo Serapidis repertum, 
], 569. In vestimentis, libris, mappis, 
1, 531, 808. : 

Crytagon Crumi successor in Chri- 
stranos emvit, I, 985. 

Ctesiphon quartum capta, I, 464. 

Cteteei pont Itali dicti, I, 245. 

Cubricus postea Manes, I, 456. Vi- 
vus excoriatus, ibid 

Cucurbita silvestris ab Elyseo vesca 
reddita, I, 181. . 

Cucusum Cappadociae oppidum, I, 


Cultri lapidei in circumcisione Josurme 
usurpati, 1, 141. Cum eodem sepulti, 


I, 143. 

Cupha Π., 1, 812. 

Cupidinis simulacrum, 1, 564. 

Curcuas & Rossis cesus, II, 405. 

Curestes, I, 61. 

Curie maxime in foro Constantini 
copflagratio, I, 610. 

Curterius imperaLori se cun populo 
dedit, T, 1007. 

Curupes in Phoce potestatem re- 
dactusa, 11, 340. 

Cusech Judaeus, |, 484. 

Cutacium castellum, I, 1009. 

Cutlumusus Abremii consobrinus, 
Il, 606. Sultano adversatur, 1, 571. 

Cyclops Homericus, I, 232. 

Cydnus fl. I, 529. 

Cygnus ab Achille cesus, I, 221. 

Cynos sema, I, 232. 

(;ypriani martyrium, I, 451, 459. 

Cyprus qua occasione metropolis 
facia, I. 619. 

Cyrenii censue, I, 332. — — 

Cyriacus anachoretaJoannis Jejuna- 
toria successor, I, 699.Quandiu vixe- 
rit, 1, 612. . 

Cyriltus Alexandrie episcopus, I, 
593. Quando mortuus, I, 601. Coele- 
ο οἱ locum in Ephesina synodo tenet, 
I, 594. Chrysostomo reconciliatus, I, 
575. 
Cyrillus Gortynis episcopusquando 
martyr factus, 1, 894. 

Cyrili diaconi necati jecur gusta- 
tum auctori exitiosum, 1, . 

Cyri Perserum regis roe geste, I, 
238, 249. 20. . 

Cyrus prefectus urbis imperatori 
in invidiam adductus, 1, 595. Episco- 
pus Smyrpeus fit, ibid. . 

Cyrus episcopus Alexandrie, 736. 

Cyrus patriarcha Cpolitanus,l, 781. 

Cyzicus capta et deleta, I, 209.Ter- 
re motu concussa, 1, 656. Occupata a 
Sarracenis. I, 765. 

Cyzicus Cyzicenorum et Hellespon- 
tiorum rex ab Argonautis c&sus,I,104. 


Dacibyza, I, 544. 

Dadamus Jexani f., I, 76. — 

Dadaestana oppidum Joviani imp. 
morte clarum, I, 540. 

Dadoa hereticus, I, 514. 

Deedalus, I, 214. 

Demon ἃ Sara piscis jocinore et 
corde adustis pulsus, 1, 182. Mouachi 

recibus & progressu prohibitus, I, 

26. Demones a Christianis pulsi, 
634. A magis interdum abacti, I, 432 
Rorum impostura, T, 549. De  excisis 
Syracusis colloquium, I, 135. Incan- 
tationes α Solomone invente, I, 124, 
4 


Dagisthei balneum a Justiniano per- 
fectum, I, 655. . ] 

Dagisthense monasterium, I, 855. 

Daglaipho senator, l, 541. 

Dagon Azoti idolum, I, 109. 

Dalassenus Byzantium redit,IT, $08. 


PATROL. Ga. CXXII. 


INDEX IN CEDRENUM. 


Michaeli imperium non probat,II, 508. 
Perfide relegatus, IT, 510. 

Dalila Samsonie uxor, I, 106. 

Dalmata Gallus, I, 419. 

Dalmatarum defectio, I, 899. 
,Dalmatius Ceesar designatus, 1,51 9, 

Damascus a Persis capitur, I, 714. 
Α. Sarracenis, I, 746. 

Damasus Romanus pontifex, 1,554. 

Damatrys urbs, I, 783. 

Damianus Ebreorum rex in Aladi 
potestatem redactus, i, 656. 

Damiani patricii interitus, I, 894. 

Denmiano cubicularii munus abro- 
gatur, I, 997. 

Damiani &mere mors, 1I, 234. 

Damidie monasterium, 1l, 381. 

Dampolis castellum, 1, 596. 

Dau Π., I, 50. 

Dan Jacobi f., I, 59. Ejas benedi- 
ctio, I, 71. 

Danae Acrisii f. 8 Jove compressa, 


I, 39. 
Danapris Π., 1, 812. 
Danastris fl., 1, 819. 
Danaus Beli f., 1, 38. A Lynceo 
cceesus, }, 143. 
Dandulphus Longobardie rex, II, 
$ 


355. 

Daniel Babylonem captivus abdu- 
ctus, [, 198. Regis insomnia inter- 
pretatus, ], 199. Honoratus, I, 240, 
241,249. In foveam leonum detrusus, 
I, 209, 249. Loci ex eo laudati. I, 121, 
819, 323, 334, 389, 397, 401, 405, 407. 
Ejus septimanee, I, 251, 253, 319, 324, 
349, 401, 487. Αίας, I, 186. 

1 Danubius ponte lapideo instratus, 
; 9017. 

Daonii mulier qualem infantem pe- 
pererit, I, 695. . 

Daphna Antiochie, I, 536. 

Daphnes balneum, I, 738. 

Daphnomeli vaframentum, II, 471. 

Daras castrum, I, 630,684. Ab Jado 
captum, 1, 752. Item ab Artaebano, I, 
684, 711. 

Dardanum excisum, I, 216. 

Dardanus Ph.ygum rex, I, 212,216. 

Darius Babyloniorum rex a Cyro 
caesus, I, 249. 

Darius Arsamis f., I, 256, 284. 

Darius Cyri f. et successor, I, 243. 
Qui et Cambyses, ibid. 

Darius Hystaspis f. rex, T, 252. 


1418 


Denderis fatuus, I, 904. . 

Dermocaites quomodo magistratum 
gesserit, 11, 528. 

Desius mensis, I, 523. 

Deus cur homo fleri dignatus, I, 
489. Cur se Abrahami, Isaaci et Ja- 
cobi Deum vocet, I, 490, 315. Ejus 
Filius unus, I, 479, 488. Quomodo et 
unus, et trinus, I, 479. Unus, non 
plures, I, 82. 

Deucalionis tempore diluvium, ], 
26, 146, 144. i] 

euterius episcopus quomodo bar- 
barum baptizarit, L 630. 

Deuteronomii libri summa, I, 1&1. 

Dexiophanes, I, 304. 

Diabasis campus, I, 885; 1I, 285. 

Diabena, I, 236. 

Diabolus quid Griecis, I, 15. 

Diacene locus, II, 597. 

Diademate primus imperatorum 
usus Constantinus M., 1, 517. 

Diane Eph ePie templum, I, 299. 
Ejus porta, I, 565. 

Diaphanes Erasietratuse, I, 292. 

Diatriba locus, I, 1004. 

Dictator, I, 299. 

Dietys Cretensis belli Trojani acri- 
ptor, 1, 223. 

Didii Juliani imperium, I, 442. No- 
men unde, ibid. 

Dido que et Elisa, I, 245. 

Didymus cecus quo tempore,I, 522. 

Dies creati mundi primaquibus po- 
stea sacris memoriis dicata, I, 7.No- 
vissimus secundi adventus Christi xxv 
Martii futurus, I, 7. 

Diluvium Noachicum, I, 21. Atti- 
eum, l, 142, 145. Deucalioneum, I, 
146. Thessalum et /Ethiopicum, ἐδία. 
Universale cur Jgyptiis igootum, 


Dina Jacobi f., 1, 59, Ejus stuprum 
vindicatum, I, 60. 

Diocesarea deleta, T, 524. 

Diocletiani imperium, I, 464. Mors, 
I, 469, 472. 

Diogenis dictum, I, 359. 

Diomeda Phorbantis f., 221. 

Diomedes multis donis a Baeilio or- 
natus, 1, 1036. 

Diomedes OEnides Tydei f. et. suc- 
cessor, I, 246, 243. 

Diomedis (S.) de Basilio vatici- 
nium, 1, 

Dionysiopolis maris eluvione tecta, 


Davidi historia et ree gestae, I, 1183, I, 657 


150. Ejus posteri Domitiano suspecti, 
I, 430. E;us sepulcrum, I, 170, 299. 

Davidus Bulgarorum archiepisco- 
pus, Il, 467. 

Debora fatidica, I, 95. Israelico 
populo priest cum Baraco, I, 99, 146. 

Debra locus, 1, 527. 

Decalogus, I, 132.Quoimodo pobulo 
ex igne traditus, I, 129 

Decani qui, T, 299. 

Decii imperium,T,453«qq.Mors, ibid. 

Deiphobus Achillem necat, I, 228. 
A Menelao matilatur, T, 229. Hele- 
nam ducit, ibid. Occiditur, I, 231. 

Dejanira, T, 246. 

Delatoree, I, 296. Pulsi, IT, 628. 

Deleanus Teichomerum per litteras 
ad societatem invitat, 1, 528. Rex 
Bulgarorum ab exercitu declaratus 


eontra imperatorem exercitum ducit, $bid 
. $6id. Alusianum lete excipit, IT, 531. 


Delii Apollinis fanum, I, 145. 
Delpha Jacobi ancilla, I, 60. 


Delphieum oraculum Christo nato 462 


abolitum, I, 320, 532. 
Delphins interitus, II, 444. 
Delta locus, I, 700. 
Demetrius Nicanor, I, 339. 
Demetrius Phalereus, I, 290. 


Democriti etas et dogmata, T, 213. 476 


Demophilus Arianus, I, 546, 552. 


,Dionyatus Siculorum tyrannus, I, 


Dionysii Alexandrie episc. marty- 
rium, Il, 453. 
Dionysii Corinthii martyrum, T, 439. 
Dioscurus, Cyrilli inimicus et suc- 
cessor,Origenicarum heresium secta- 
tor, I, 601. Ejus heresis, I, 604. 
Dipuenus etatuarius, I, 564. 
Dirce, I, 44. 
Dobromerus proconsulis honore af- 
ficitur, II, 452. 
Doceanoimperium abrogatum,1,546. 
Dodecanesum, I, 838. 
Doeg Juds&us, 1, 483. 
Domentzio!a Phoct frater, I, 710. 
Dominica Valentis uxor, 1, 548 
Ariana, I, 550 
Domitiani imperium, I, 429. Mors, 
id. 
Domitiani orientis preefecti cmdes, 


Domitianus Caucanus capitur, Il, 
Dorostolum alias Distra, 1I, 398. 
Ejus obaidio, IJ, 400. 
Dorylei ab Amorio distautie.1,932. 
Draco Athen. legislator, I, 145. 
Draco ἃ Silvestro pont. necatus, I, 
Dracones Indie, I, 269. 


49 





1419 


Draginm planities, II, 522. . 
Dregonuzus patricio honore affici- 
tur, Il, 467. . 
Draxani perfidia, II, 453. Interitus, 
, 4M. 
Drepana condita, I, 517. 
Drinus fl., Ii, 463. 
Drizium urbs, 1, 697. 
Drizium castellum, II, 361. 
Ducas Pseudo-Constantinus, 11,315. 
Dureius et Durateus equus, 1, 230. 
Dymas rez, I, 218. 
Dyrrechium terreemotu prostratum, 
1, 5 


; 688.A Deleano captum, 11,929. ος 


Dystagerda Chosrois palatium,1,732. 
E 


Eberus Sale f., V,22. 

Ebrei Eberi posteri, I, 22. V. Ju- 
dei, ibid. 

Echioni nupta Agave, I, 42. 

Edenis sublimior terra a Sethi po- 
steris inhabitata, I, 17. 

Ederion Acheorum rer, I, 212. 

Edessa condita,1,292.A. Chosroe ob- 
s6ss8, I, 312.Eluvie afflicta,], 639. A 
Persis occupata, I, 714. A Romanis 
Tecepta, II, . Oppogpate, Il, 515. 

Edna Abrami f., I, 47. 

Eetion cesus, I, 221. 

lon Moabicus rex ab Aodo οὓ- 

sus, I, 99. . 

Elcane cum uxoribus suis 8ilonem 
ascensus, I, 108. 

Elcesseus hereticus, I, 453. 

Eleanas heros, I, 115, 151, 152. 

Eleazarus Mosis f., 1, 87, da. . 

Eleazarus Aminadabi f., arce Dei 
custodiendte prefectus, I, 110. 

Eleazarus Aaroni patri in sacerdo- 
tio suffectus, I, 92, 140. 

Fipasarus magus &Solomonis arte, 


, 124. 
Kleazari vatis etas, I, 1860, 108. 
Eleazari, scribarum principis, cone 

stantia, pietas et mors, I, 288, 288. 
Electra Pyladi nupta, I, 237. 

ος κα, Belegradorum princeps, 


I 9 . 

Elephanti in India crebri, 1,269. Ab 
Antiocho adhibiti, I, 288. 

Elericus Bulgarorum princeps, II, 
17T.Ejuse ad Constantinum litteree,tbid. 

Elesbaan ZAEthiopum rex, I, 639. 

Eleutheropolie olim Hebron, I, 58. 

Elya Rossa baptizata, II, 329. 

Eli sacerdos populo Israelico pre- 
. fectus, I, 108, 149. 

Eliacimus Joacimi in regno collega, 
, 198. 
Elias & corvis pastus, I, 176. 
CumEnocho secundi adventus Chri- 
eti precursor, I, 435. Ignem 8 colo 
devocat, I, 180. In colum reptus, 
ibid.. 182. 

Eliezer Mosis f., 1, 199. 

Elima, I, 137. 

Eliphazus Themanita, I, 125. 
Elisabeta eum Joanne in solitu- 
dinem egressa in spelunca moritur, 


, . 
Elisabetha Aaroni nupta, I, 317. 
Eliemus vates, I, 177. Quando Ale- 
xandriam translatus, I, 612. In ejus 
sepulcro guidam sepultus reviviscit, 
87, 33 


I . 
' Fliuhus Buzita, I, 125. 
Elizes Moglenorum princeps, I, 


Eloma vallis, I, 94. 
. Elpidius patricius adChaganum mit- 
titur, I, 692. 

Embolimeei menses, I, 343. 

Emet Sarracenorum, I, 937. 

Emmaus, que et Nicopolis, I, 534. 

Empedocles dbilesophus et ejus de- 
ereta, I, 215, . 

Endymion philosophus et cur aluna 
adamatus dicantur, I, 126. 


INDEX IN CEDRENUM. 


Ene ultima mensis dies, I, 296. 

Enochus et Elias secundi adventus 
Christi precursores, I, 436. 

Enochus Jaredi f., I, 17. In paradi- 
eum translatus, 1, 20.Ejus liberoccul- 
torum, 1, 24. 

Enon Caini f. et urbs, 1, 15, 16. 

Enosus primus speravit appellare 
nomen Domini quomodo dictum,,17. 


Enthueiastm heretici, I, 914, 647. 
Enyalius Neptuni f., I, 38. 

Epeus lignei equi faber, |, 230. 
Epheticus Pyrrho philosophus, I, 
3 


Ephesine synodi,I, 504, 601.Epho- 
dum Gedeonis,1,101,104. Quid, I, 107. 

Ephorus historicus, I, 23. 

Ephraimus Josephi f., 1, I, 66, 68. 

Ephron Chettieus, I, 58. 

Epbhicharmus quas litteras invene- 
rit, I, 200. 

Epicurus philosophus ejusque de- 
creta, I, 282. 

Epimetheus, I, 144. Musice inven- 
tor, ibid. 

Epiphanis coronatio, I, 714. 

Epiphanius Chrysostomo reconci- 


liatus, I, 583. Ejus de Ambrosio et ἶ 


Origene sententia, I, 445. Vite finis 
ei & Deo indicatus, I, 583. 
Epiphanius patriarcha, I, 651. 


Epirrhopos regio post Asia, I, 229. ἶ 


Epieparis vicus, I, 757 

Kra capta, I, 751 

Erasistratus medicus, I, 992. 

Erbebius capitur, II, 619. Ejus tro- 
peea, II, 616. 

Erechtheus Assyriorum rex, I, 83, 

Eremosycee excidium, I, 1014. 

Erichthonius Cecropis f., ], 145. 

Erii locus, I, 698. 

Ertosi, I, 295. 

Erythro, Caroli f., Constantino in 
matrimoníum detur, I, 821. 

Esau [Isaaci f., 1,59.A Jacobo inter- 
fectus, 1, 61 

Esdras vales Judeeorum dux,I, 244. 

Essmi Phariseis et Scribis potiores, 
1, 348, 354. 

Essebon, I, 147. Judez, I, 105. 

Esthera Dario regi nupta, I, 9208, 
249, 253. 

Eteocles OEdipi f., I, 46. 

Eucharistia Macedonianain lapidem 
mutata, 1, 575. 

Euchitee heeretici, I, 514. 

Eudocia Theodosii uxor, I, 590.Cri- 
minis de Paulino sibi impacti insons, 


᾿ Kudocia Opsiciana Leonis uxor, I, 
1060 


Eudoxia Valentiniani imp. uxor, I, 
Dod: Gizerichum ex Africa evocat, |, 


Eudoxius Maxentio substitutus, I, 
530. Arianus, I, 544. 

Eufrate sepulta Rachel, I, 60. 
Ls ogenius episcopus Byzanlinus, I, 


Eugenius martyr, I, 537. 

Eugenius tyrannus a "Theodosio 
victus, 1, 567. 

Eulalius Justinum heredem testa- 
mento nominat, I, 637. 

EumenesAlexandri successor,1,273. 

Eunomii error, I, 51 

Eunuchus nepatricii dignitate orna- 
retur cur Theodosius edixerit, I, 600. 


Euphemiee reliquie cum cista in {4 


mare a Constantino abjeclm, I, 815. 

Relatee, I, 820. . 
Euphemius Siciliam Sarracenis pro- 

dit, 1, 897. 

I Puphremiue Euphraeii successor, 
Euphrasius Antiocheem episcopus, 


1, 640. 
Euphronius hereticus, I, 553. 


1490 


Euphrosyna Irene f., I, 895. 
Eupolemus, I, 87. 
Euripides, l, 245. Ejus locus, I, H4. 
ος πριν urbs ab Eema petitur, 1, 
Europa Agenoris f., I, 38. Ejus ra- 
ptus, ióid. et I, 43. 
Europe regioni nomen unde,[, 38. 
Europum castellum, I 
Eurotas fl., I, 312. 
Eurus, Π., II, 436. 
Eurydice Cadmi f.. I, i9. 
Eurynome Cadmi f., 1, 42. 
Eurystheus rex, I, 215. 
Eusebia Constantii uxor, I, 539. 
Eusebii annales, I, 338. 
Eusebius — Nicomedim episcopus, 
Arianus, I, 521, 523. 
Eosebis Samosatorum episcopue, 


igusebiua Cieesareensíis episcopus, I, 


Eusebius scholasticus Nestorii re- 
prehensor, I, 593. 
. Eusebius Dorilei episcopus Anasta- 
sium presbyterum oppugnat, ], 593. 
Enstathius episcopus Antiochenus, 


s Eustathius Calabrie prefectus, Ἱ], 
Eustathius cur Dyrracbio prefectus 


Eustathius patriarcha, II, 476. Ejus 
mors, ]], 479. 
Eutyches hereticus, I, 459. 
Eutyches monachus Nestorii,L, 668. 
Eutyches episcopus, 1, 685. 
Eutychianus, I, 449. 
Eutychius patriarcha Cpolitanus re- 
legatur, I, 680. Ejus obitus, I, 690. 
S. Euthymius, I, 613. 
Euthymius patriarche, I, 1065. Pa- 
triurchatu depulsus, 1, 1074. 
Eutropii portus, I, 706, 711. 
Euzoius Árianus, I, 531, 542, 553. 
Eva, I, 11, 18. . 
Evagrius philosophus ad Christum 
conversus a Synesio, I, 672. Ejus epi- 
stola, I, 674. Scheda in armario re- 
servata, ibid. 
Evander JEnes f., I, 298. . 
Evangelium Matthei & Zenone in 
palatio repositum, I, 619. Evangelia 
aureis voluminibus a Constantino M. 
prescripta, I, 517. 
Evechias alias Nemrodus, I, 21, 23. 
Evenus, fl., I, 241. 
Evilmerodachus rer, I, 206, 
Exabulii consilium, I, 889. — 
Ercantationum libri Solomonhis, 1, 


Exodi libri summa, I, 441. . 

Ezechias Achazi f., I, 119. Ejus vita 
et regnum, I, 186, 190. . 

Ezechiel quo tempore, I, 186.Capti- 
vus abductus, 1,199. Car radere caput 
& Deo jusus, I, 597. 


F 


Fabia Heraclii uxor, I, 713. —— 
Fames ingens, 1,180, 896. In Hie- 
rosolymorum oppugnatione, 1,875. In 
Ponto, I, 590.Sub Diocletiano, I, 468. 
Sub Romano Argyro, 1, 499. 
Faunus Jovis f., et in regno succes- 
sor, I, 29. Etiam Mercurius dictus, 
ibid. et I, 32. Πα] rex, ibid. 9. 
Quomodo pro deo haberi coptus,ióid., 
» AZgypti rex, ἰδία., 19. 
Fausta Constantini M. uxor, I, 519. 
Faustus Petri discipulus, [, 369. 
Februa dea, 1, 395 
Februare quid, I, 295. — 
qi ebruarius mensis unde dictus, |, 
Februarii et Manlii historia, T, 263. 
Februas Etrusco sermone Februa- 
rius mensis, I, 295. 














1424 


Ferrea limes Romanes et Βα]ρατίου» 
ditionum, I, 953. 

Ferrea loci nomen, II, 597. 

Ferri usus a Vulcano inventus,1,35. 

Festjvitates tres Judseis a Mose pre- 
ceptus, 1, 134. 

1 icus folii et fructus diversa ratio, 

44, 1 

" Filius Dei cur verbum vel ratio di- 
eatur, I, 514. Ejus a Patre progressus 
quomodo genitura dicatur, ibid. 

Flavianus Antioche episcopus, I, 
514, 530. 

Flavianus magne aedis Cpolitane 
vasorum custos, I, 601. 

Flavii libera in Neronem vozx,I,378. 

Floriani imperium, I, 4 

Fons Nicopoli omnes morbos sa- 
nans, I, 534. 

Fontes XII ad Elima reperti sancto- 
rum apostolorum typus, I, 187. 

Formice ingentes, I, 269. 

Franci a Constante oppugnati, I, 
532. Italiam sibi vindicant, II, 545. 
Eorum cum Turcis societas οἱ dissi- 
dium, II, 617. 

Francopullus dux popularium, Il, 
591. 

Frigus gravissimum, 1, 811; II, 
911, 456. 

penuria, I, 657. 


Frumenti 
Fulminetrix legio, I, 439. 


G 


Gabaonitee cum Josua eonjuncti, I, 
142. Calones et lixc esse jussi, ibid. 

Gabiniorum urbs instaurata, I, 533. 

Gabriel angelorum princeps Mosis 
doctor, I, 87. Quando Maris appa- 
ruerit, I, 327. . 

Gabriel S. Romanus Samueli f. Bul- 
garum princeps, II, 458. Ejus interi- 
tus, Il, 459. 

Gadus Jacobi f., I, 60. 

Gudus vates, 1, 159, 185. 

Gainastyrannidem contraAÁrcadium 
ocenpat, ; 914. Ejus interitus, I, 575. 

Gainas episcopus, I, 655. 

Galba imperator, I, 379. 

Galatia ab Hunnis vexata, I, 633. A 
Pereis occupata, I, 712. 

Galenus quo tempore, I, 439. 

Galileorum dogmata, I, 337. 

Galla Theodosio imp. nupta,I, 552, 


INDEX IN CEDRENUM. 


Georgius Maniaces tyrannidem af- 
fectat, 11, 494, 545. 

Georgius martyr, I, 464. 

Georgius patriarcha, I, 764. 

Georgius Pissidensis quomodo He- 
raclium ait allocutus, I, 719. 

Georgius Syncellus historicus,I,1,2. 

Georgius Taronita, 1], 531. 

Georgius Tzulus Chatzarie prin- 
ceps, Il, 465. 

epids, I, 652, 601. 

Gerara nunc Ascalon, I, 51. 

Gerasimus virtutibus et miraculis 
Dobilis, I, 612. 

Germanicia Sjrim I, 459. A Copro- 
nymo recepta, I, 807. 

Germanus patriarcha, I, 797. 

Geronis expugnatio, i, 1014. 

Gersamus Mosis f., I, 5 

Gersomus, I, 132. 

Geryon, I, 298. 

θεα, I, 62. 

Gets et Antonini imperium, 1,448. 

Getha, I, 109. 

Gigantesanguipedes Abrahami tem- 
Dore I, 61. Cur apguipedes d'cti 1,19. 
rum ortus ac forma,l, 18, 21. 

Gileada urbs oppugneta, , 110. 
Gilimerus a Belisario obsidione cir- 
eumventus, I, 649. Cpolim abducitur 


id. 
Gizerichus ab Eudoxia ex Africa 
evocatus, I, 606, 613. 
Glaschonis excidium, I, 1008. 
Gloes in pugna oecciditur,L,644. 
Godolias Judeus, I, 480. 
Goliathuo a Davide victus, L,114, 150. 
Gomar Procopii proditor,I, 542. 
Gomorra, I, 51. 
Gorasis, I, 569. 
Gordas, Hunnorum regulus, flt 
Christianus,I, 644. Ab Hunnis necatur 


ibid. 
Gordia, Mauricii soror, Philippico 
in matrimonium datur | 

Gordiani imperium, I, 450. 

Gorgo Meduse caput, I, 40.Crema- 
tum, 1, 42. 

Gortyna Crete urbs condita, I, 39. 

Gothi, I, 601. Arianiemum amplexi 
I, 547. Romam ca iunt, I, 658, 659. 
Preeunte cerva, Thraciam incursant, 


I, 547. 
Gothelia Achabi f.,ejusque impietas 


Gallerii clades, I, 4]7. In Christia- I, 4 


n0os perseeutio, L 411. Mors, I, 473, 
Galli Roma potiti, I, 263. 

1 Gallienus cum Valeriano patre imp., 
Gellus cum Volusiano imp., I, 452, 
Gallus Dalmata Constantii f..I, 472. 
Gallus Constantius Cesar designa- 

tus, I, 524. Ejus cedes, ibid. 

Gallus Valentis f., I, 548. 

Gamala urbs, I, 383 

Ganges fl., I, 268. 

Ganymedes Trois f., I, 211. Ejus 
moni ibid. Α Jove rapta fabula unde, 
Garsonastasii conflagratio, I, 679. 
Gastria monasterium, I, 961 
Gathynia urbs, I, 311. 


Gaza,1,109. Ab Heraclio capta,I,721. 7134 


] 
Gedeon judex, I, 90, 104, 147. Qui 
et Jelobaa!us, I, 101. Ejus de Barba- 
ris victoria, 4 ] ! 
Geezi Neemanis servus lepra in- 
fectus, I, 181 
Genii mali eorumque usus,I, 79. 
Gennadius patriarcha, I, 611. 
Geometrie inventio, I, 73. 
Geon Π., qui et Nilus, I, 21. 
Georgius Abasgie dux, II, 477, 488. 
oso orgius Alexandrie episcopus, I, 


Gazarenus, 1, 890. 
1 
7 


Georgius Cappadoz, I, 523. 
Georgius Droso Aaronis scr iba, Ἡ, 


9 . 
Gotholia Zambre f., I, 188. 
Gothoniel πάρα, J, 95, 98, 146. 
60289 Π., 1, 187. 
Graci litteras a ὁαάςρίο docti, I, 87. 
Eorum in italia rea geste, II, 544 
dratianus Cesar declaratus, I, 541. 
Ejus imperium, 1,850.Sagittandi peri- 
tia, I, 551. 
Gregorius Magnus Armenii ad 


"Christi ldem converse auctor, 1,498. 


Gregorius Mirificus, I, 454. 
Gregorius Theologus, I, 546, 551. 


Gretas, Herulorum rex,flt Chrietia- 1077 


nus, I, 643. . 

Grylli impudentia, I, 977. 

Gunaria locus, 1I, 622. 
Gundufundus tribunus militum, I, 


Gyges Attice rer, I, 143. 
Gyris amnis, I, 964. 


H 


Halys, fl., I, 241, 242, 727. 
Harmonia Cadmo nupta, I, 42. 
Hebron nunc Eleutheropolis, I, 58. 
Hecateus historicus, I, 23. 

Hector Trous, I, 323. 

Hecuba captiva abducta, I, 232. 

Hedraazar Salomoni hostis excita- 
tus & Deo, 1, 170. 

Helena Lede ex Cygno f., I, 312. 
Menelao nupta, Paridi rapta, I, 217. 
Deiphobo nupta, I, 229. 

elena Constentini M. mater,1,472. 


1422 


Hierosolymam proficiscitur, T, 497. 
Ejus laudes, 1, 499. Mors, I, 517. 

Helena, qne et Constantia,Juliano 
nupta, T, 529. 

elenopolis, I, $17. 

Helice terree motu absorpta, I, 255. 

Heliogabalus imp., ἶ, 449. 

Heliopolis Egypti urbs, I, 765. 

Helius Cleopatree f., 1,390. 

Hellanicus historicus, I, 23. 

Helos locus unde dictus, I, 1035. 

Henoticum quid, I, 619. 

Heraclea Thracis urbs, I, 615. Ex« 
puguata, I, 890. 

eracletus philosophus ejusque de- 

creta, I, 245, 276. 

Heraclius, Africe prefectus, impe- 
ratoris pater, I, 714. 

Heracliicorpus ubi repositum,T,752. 

Heraclius imp.quo modo imperium 
adeptus, 1, 711. Persas debellat,I,717, 
721. Monothelitarum heresi addictus, 
I, 136, 152. Imperio spoliatur, I, 745. 
Ejus mors, I, 752. 

Heraclonascum Martina imp.,1,753. 

Hercules Jovis ex Alemena f., 1,32. 
Duodecim ejus opera, T, 148.Alii sep- 
tem, I, 33. 

Herculius imp., I, 472. 

Hermes Trismegistus, I, 36. 

Hermogenes dux ctesue, I, 528. 

Hermonium tons, I, 19. 

Hermopoli arbor omnes morbos sa- 
nans, I, 534. 

Herodes e&edituus, Antipairi pater, 


Herodes Agrippa, I, 329. 

Herodes Aaotipas, 1,321. Lugdunum 
in exsilium miseus, I, 323. 

Herodes Antipater, I, 332. 

Herodes M. Antipatri Idumeei f., I, 
293. Rex Judsorutn, 1,316, 321. Ejus 
mors, I, 323, 332. Filii, I, 321. 

Herodes Philippus, I, 321. 

Herodianus Mauricio que eventura 
ipsi essent denuntiat, I, 703. 

Herodias, 1, 323. 

Herodotus historicus, I, 33. Quo 
tempore, I, 245. 

Hesiodus historicus, I, 23. Ejus 
eetas, I, 161, 170. 

Hestiteus historicus, I, 23. 

Hexapla Origenis, I, 445. 

Hiems acris, I, 657, 709, 164, 789; 


9 6. 
Hierax portus, I, 1034. 
Hierocles Heliogabali libertus, I, 


449. 
μυ... Agyptiusg historicus, I, 


Hierosolyma capta, I, 198, 199,201, 
$02; 295, 991, 315, 316, 408, 437, 715. 
À salomone quomodo ornata, I, 164. 
Ab Holopherne obseesa, 1, 243. Cor 
terre I, 148. Ibi templum Christi, 
II, 501. 

Himerius, I, 41062. Ejus interitus, I, 


Ti. 

Hippocrates, I, 213, 253. 
Hippodamis Brisei f., I, 221. 
Hippolytus Thesei f., 1,215, 296. 
Hippolyti de Joannis evangelistae 

obitu testimonium, I, 434. 
Holophernes, I, 243. Ab Juditha 

casus, ibid. 

Homerus quo tempore, I, 161, 170. 
Ejus carmina qualia Cpoli, 1,616.Ejus 
statua, I, 648... 

Honorichus Gizerichi f., I, 606. 

Honorius Theodosi f., consulcrea- 
tus, I, 454. Α patre Theodosio coro- 
natus, I, 563. Occidentis imp., I, 573. 
Ejus stoliditas, I, 588. Mors, I, 589. 

Hora loci nomen, II, 546. 

Horcosii nomen unde, 1,879. 

Hormiedas papa adversarios conci- 
lii Chalcedonensis damnat, 1, 683. 

Hormisdas, Berame, successor, a 
Sarracenis pulsus,1,735,752, 683. 


- PEE ENDE REA. MASS 


1423 


Hortus pensilis Babylone, I, 203. 

Bostiliani imperium, I, 451. 

Hunni fipes imperii Romani incur- 
sant, ἶ, 615, 633, 6771. Romanorum 
socii, l, 644. Mongere regnum ira- 
dunt, ibid. Alias Slavini, 1, 671. Albi 
Nephthalite, 1, 623. mE 

ar apante ferie quando institute, 
I, . 


Hypatius Anastasii imp. cognatus 
sedíllosus contra Justinianum, I, 647. 

Hyperborei, I, 357. 

Hypogotthi, I, 601. A 

Hytcanus ultimus regni Israelici sa- 
eardos, I, 291, 319, 322, 323. Ejus no- 
meu unde, I, 324. 

Hysmine (Edipi f., I, 46. 


I 


Ibanes Baaspraoanice metropolis, II, 


0. 

Ibas Edesse episcopus, I, 595. Ejus 
epistola damnata, I, 010. 

Ibatza Bulgarorum duzx, 11,463. Re- 
gnum affectans oculos amittit, II, 470. 

itur, II, 533. 

bis avis, I, 131. . . 

Iemor cur in honore ab universis 
habitus, II, 405. Ejus interitus, ἐδίαυ 

Iconii nomen, I, 40. 

Idei Dactyli et posteri eorum,1,61. 

Idea Platonica, I, 218. 

Idithumus vates, 1, 159. 


Idololetrie auctor Seruchus, I, 81. ] 


Idomeneus, I, 323. Ulyesem ad Al- 
cinoum mittit, I, 233. 

Idus, I, 239, 294, 297. 

Ignatius martyr, I, 457. 

Ignatius patriarcha, ], 972. Injuste 
a Barda pulsus, 1, 1005. 

Ignie Persis unde sacer, I, 441. A 


Chaldeis cultus, I, 570. Astu Canopi 805 


sacerdotia domitus, £bid.Launceata for- 
ma de colo demissus, I, 675. 
Hlliesum castellum, 1I, 468. 
Ilium conditum,I. 147, 211.Captum, 
I, 149, 216, 231. 
Ilus Ilii conditor,I,103.Troisf , 1,211. 
Imaginum restitulio, I, 941. 
Imbres magi, I, 658 ; II, 403. 
Imnus campus, I. 590. 
Imperatorum habitus, I, 714. Insi- 
gnia, I, 847. Nomen quando usurpari 
captum, I, 47. 
Itoprelus Arabum doz, I, 919. 
Inachus Argivorum τος, 1, 37, 143. 
Inane, I, 282. 
InargusunivereamAchemenidarum 
gentem ad defectionem a Sarracenis 
concitat, II, 439. Ejus cum Chosroe 
prelium, ἐδίά. Interitus, II, 441. 
Incantationes demonum aSolomone 
inveate, I, 163. Inefücaces reddendi 
scientia, I, 19, 23. 
[ncendia, I, 609, 616, 640, 658, 679, 


Indalma. I, 570. 

Indie solitudines transitu perdiffi- 
ciles, I, 269. 

Indice nuces, I, 367. 

Indictionum initium, I, 573. Appel- 
latio unde, I, 303. 

Indorum mores, I, 270. Eorum rex 
«μα munera imperatori iniserit, I, 
50. 


Infantes monstrosi, I, 542, 554, 548. 


INDEX IN CEDRENUM. 


Caroli affinitatem quebrit,1,821. Leoni 
imp. matrimonio juncta, 1,817.Quan- 
diu sola imperium tenuerit, I, 827. 
Irena Sergii patricii uxor, I, 961. 
Isaacus Abrahami f.,divinsee nature 
typus, L53-Ejus nominis etymon, 1, 52. 
saaci monachi adversus Valentem 
imp. libertas, 1, 549. 
eaacius Comnenus imperator desi- 
natur, 1l, 620, 622. Niceea potitur, II, 
Era Ejus et Stratiotici prelium, ll, 
Isaias vates, I, 186. Serra lignea 
dissectus, I, 191. Sine calceis incedere 
jussus, 1, 596. Ejus locus, 1, 318. Re- 
iquie Paueade advecLe, T, 600. 
αν ἷοο Rhodi episcopus punitur, I, 


Jsamus Arabum princeps, I, 805. 

Ieamus coliis, 1, 974. 

Isdigerdes Persarum rex, I, 586. Ar- 
cadii 
tus, 1, 586. 

]leidori dietum, I, 81. De officio 
principis locus,I, 580.De Chrysostomi 
exsilio sententia. I, 582. 

leis, quae et Ceres, I, 52. 

Ismaelus et posteri ejus, I, 50. 

Isocasius Antioches questor,I,612. 

Jsraelitee censi, 1, 88, 89, 140, 150. 
Eorum reges, I, 1860. Regui finis, I, 
188. V. Judeei. 

Israelue, 1, 67. Carnalis et spiritua- 


is, I, 69. 

lssachures Jacobi f.,I, 59. Ejus be- 
nedictio, 1], 71. 

Izedus Mabie f. advereus Romanos 
mittitur, I, 763. 

Izedus Umari successor, I, 793. 

Izethus Arabum princeps, I, 788. 
Izidus Leipsua Validi successor, lI, 


J 


Jabimus Chanaanicus rex, I, 146. 
ο ιβ in Thraciam translati, I, 
Jacobus Isaaci f., I, 59. 

Jacobus Jude f., I, 329. 

Jacobi Justi vitaet martyrium,I,361. 

Jacobus Zebedei f., necatus, I, 347. 
I Jadus tolam Mesopotamiam subigit, 

Jairus Galaadiles et ejus numerosa 
proles, I, 105, 1447. 

Jalae faciuue, I, 99, 147. 

Jamblichus, I, 548. 

Jannes et Jambres magi, I, 83. 

Jannes Theophili imp. preceplor, 
? ; 912. Patriarche nequitia, 1, 

Januarius 8 Jano dictus,etanni ini- 
tium, I, 295. 

Janus heros, 1,295. Cur bifrons ibid. 
CurCibullius dictus, ibid. Item Quiri- 
nue,ióbid.Conseus,ibid.Patricius, ibid. 

Japeti posteri, 1, 24, 25. Ejus terra 
Europa dicta, I 3J. 

Jarbas rex, I, 245. 

Jaredus Malaleelis f., I, 17, 18. 

Jasita superiorie Iberie princeps, 
II, 519. 

Jason, I, 104. 

Jatrosophistee, I, 166. 

Jebosthes Chananaus, I, 115. 

Jebus urbs, 197. Post Jerusalem, 


Innocentii Rom. pont, de Chryso- I, 50 


atomi morte locas, I, 582. 
Ino Cadmi f., 1, 42 
Insula nova enata, I, 795. 
Ion Ionum auctor, I, 83. 
Io urbs, que et Iopolie, I, 37. 
so Phigenia Agamemnonis L, I, 219, 


Ippitus Olympiadum auctor, I, 189. 
Ihe Chagani filia fit Christiana,l, 
" 


Irena Constantini uxor, I, 800. 
Irene Constantini VI mater, I, 820. 


Jechonias Joacimi f., rer, I, 200. 
Qui οἱ Joachimus,ibid. 1, 202, 201. 

Jehuus rez, I, 118, 184, 180. 

Jephta Galaadites judex, I, 105, 147. 

Jeremias Chelcism f.,1,195. Cur sub- 
ligaculo succiuctus vaticinari jussus, 
1, 597. A Sedechia in foveam conje- 
ctus, I, 201. Ejus locus, I, 390. 

Jericho 8 Josua capta,T,142. Instau- 
rata,I, 176. Ab Eliseo miraculo ho- 
nestata, I, 180, 183. Etiam Phoenicum 
urbs dicta, I, 142. 


lio Theodosio tutor constitu- 52 


1421 


Jermochtha amnis, I, 746. 

Jerobaalus qui et Gedeon, I, 96, 101. 

Jeroboamus quomodo regnum pa- 
elus, I, 116, 117, 118, 174, 116, 187. 
Idololatra, I, 174. Manus ejus arida 
restituitur, £bid. 

Jeebas, I, 152. 

Jesbones Abrahami f., I, 51. 

Jesebadas heros, I, 153. 

Jesse Obedi f., 1, 107. 
gian Sirachi f. quo tempore,I, 290, 


Jexanus Abrahami f. I, 51, 76. 
Jezabala Achabi uxor, I, 176. Α 
Jehu interfecta, I, 118, 179, 184, 186. 
Juabus, I, 415. Davidici exercitus 
princeps, 1l, 153, 159. 
Joachazus rex,1,185.Joaie f., 1, 198. 
Joachimus Jechonie pater a Nabu- 
chodonosore necatus, I, 198, 207. 
soachimus Marie Virginis pater, I, 


Joannes A&gyptius monachus,l,568. 
Joaunes Antioche? episcopus,1,595. 
Joaunes archiepiscopus vivus a5or- 

racenis combustus, Il, 374. 
doannis Αγίθιπιϊ ducis interitus, I, 

8 


Joannes Baptista ab Herode οἱ Cleo- 
patra decollatus, I, 323,339, 331. Ejus 
caput Cpolim advectum, I, 654, 562. 
Reliquis Alexandriam translate, Ἱ, 
574. Ejus templum, T, 912. 

Joaunes Biadisthlabus Gabrieli in- 
terfector, lI, 459. 

1 Jjoanues Catzas Osroene prefectus, 
, 194. 

Joaunes Chaidie prefectus Samueli 

captivus, Il, 467. 
oanües Gutzomitee cur a Nicopoli- 
tanis in frusta disseclue, 11, 522. 

Joannes Damascenus, 1, 799. 

Joannes episcopus Cpolitanus,L68b. 

Joannes evangelista Pathmum de- 
portatus, 1,431. jus obitus, I, 634. 

Jonunes Monachus historicus, I, 4, 
10. Ejus concilium, I, 963. 

Joannes Muzelo Calabria preefectui, 


» 995. 

Joannes Pitzicauda quando flurue- 
rit, I, 765. uu 

joannes protovestiairius bistoricus, 


josnues Romanorum dux Chosroem 
subsannat, 1, 696. . 

Joaunes scholasticus Eutychii suc. 
cessor, 1l, 680. . 

Joannes Theologus ab exsilio per 
Nervam revocatus, I, 434 

Joanues Tzimiscea orientià prefec- 
Gtus, 11,341. Sarracenos vincit, ll, 359. 
Ejus imperium, II, 379. 

Joannis Bulgari interitus,II, 466. 

JoannisChrysostomi de Lempore quo 
Adamus in paradiso fuerit sententia, 
I, 12, 20. Ejus memoria quaudo pri- 
mum solemniter celebrata, 1, 592. 
Orationes statue inscripte,l, 510. 

Joannis Curcuse, domestici schola- 
rum, rex contra Sarracenos gesun,ll, 
310. Fjus laudes, II, 317. 

Joannis Mendiei fanum, I, 610. 

Joannpopolia, 1I, 397. 

Joas rex, I, 185, 186. — 

Joasus Ochoszis f.ex reliquiis Davi- 
dicis servatus, I, 120, 188. 

Joathamus rex, I, 189. 

Joathanus Gedoonis f., I, 96. 

Jobabus Dadami f., I, 76. 

Jobanesices Anii dominus, 
nie majoris prefectus, II, 556. 

Jobus Zare f., I, 77. 125. Ejue li- 
ber in compendium redactus, I, 121. 

Jocas Laii f. ex Jocasta, I, 45. 

Jocasta, T, 40. 

Jochabeda, I, 74. 

Jodaes pont. max. Joasum suffura- 
tue, I, 120, 317. 

Joelus Samuelis f., I, 110. 


Arme- 


οφ DC Eten: 


1425 


Joelis Joeus, I, 429. 

Jonadabus Richabi f. Esesorum se- 
cle institutor, I, 348. 

Jonas vates, Sarephthane vidue f., 
I, 116, 186. A celo devoratus et tertia 
die restitutua, I, 121. 

1 Jonathas heros,I,152. Ejue facicus, 
, 112. 

Jones situlacricole, I, 82. 

Jonitee, I, 41. 

Jopolie, I, 41. 

Jor Π., I, 50. 

JoramusOchozie in regno successor 
IJ, 118, 182. Cesus, I, 186. 

Jordunes Chrysaphio vicem repen- 
dit, 1, 803. 

Jordanus unde dictus, I, 50. 

Josaphatus rer, I, 188. 

Josephus aecela et Phariseus,I, 351. 

Josephus Bripga rem publicam ge- 
rit, JI, 339. Relegatur, II, 351. 

Josephus historicus a Vespasiano 
captus, I, 380. Testimonium de ezxci- 
dio Jerusalem et Judaice gentis cala- 
mitatibua, ], 394, 406. 

Josephus Jacobi f., 1,59.A fratribus 
venditus, I, 62. /Egypto prefectus, 
ibid. Moritur, ἐδέα. 

Josephus vitricus Chrieti, I, 327. 
Ejus virga florens, I, 326. 

Josias Àmosi f. rex, I, 195. De eo 
vaticinium, I, 175. 

Josua Nave f., 1, 89, 138, 154. 

Jothor Mosis socer, 1, 88, 126. Qui 
et Raguelus, I, 87. 


Jovianus imp., I, 531, 539. Prius 91 


protector, I, 

Jozabea Ochozie soror, uxor Joa- 
ds, I, 188. 

Jubileus annus, I, 134. 

Judsea eadem cum Syria, I, 23.He- 
rodis filiis divisa, I, 333. Quoties ab 
hostibus vaetata, I, 4 

Judgi litteras et leges a Mose acci- 

iunt, I, 87. Propter idololatrium in 

arbarorum servitutem redacti,1,246, 
148. Eorum quatuor captivitates, I, 
400, 406. E Babylonia redeuntium 
numerus, I, 254. Romanis tributarii, 
], 393, 316. Rom cuu Christianis 
disputant, I, 478. A Constantino di» 
spersi, I, 499. Secvos emere vetiti, I, 
522. Synagoga Cpoli interdicti, I, 572. 
Templum instaurare conati, I, 525, 
8537. Alexandria pulsi, 1,589. V Isracl.ts. 

Judas Galileus, I, 303, 337. 

Judas Jacobi f., I, 59. 

Judas Machah:us, |, 281, 288. Fu- 
git, donde, 333. Pontifex max. factus, 


, 

Judicum Israelicorum «vetas, I, 146, 
209. Res geete, I, 88. 

Juditha Esao nupta, I, 59. 

Judithie historia, I, 213. 

Juge sacrificium, I, 405. 

Julianns Antiocheg episcopus,,612 

Julianus Galli frater Cesar declara- 
tus, I, 529. Imperator, I, 524. 

Julianus Halicarnassi episcopus, I, 
460, 637. 

Julianus Didius imp., I, 442. 

Julia Amulii f., I, 257. 

Julius Cesar, V. Cesar. 


Julius et Tatianus fratres, I, 603. 4060 


Juliusmensis antea Quiutilis, 1,294. 
Julius Ascapiua /Euesm f.,I, 238. 
Juno Pici Jovis soror et uxor, 1,29. 
Juno Samia, I, 561. 

Juno Semiramidis f., I, 23. 


Jupiter Abrahami equalis, 1,28,32. 605 


Ejue nomen quid signilicet, I, 144. 
juramentum mauu femori eupposi- 
ta conürmandi moe, 1, 67. 
Justinianus I Justini I esorore ne- 
pos, I, 611. Hareticos persequitur, I, 
642. Eorum templa orthodoxis atiri- 
buit, I, 645. Judeorum motus sedat, 
I, 646. Magnum templum ipstaurat,I, 


INDEX IN CEDRENUM. 


650. Ejus horologium quale, ibid. Ad- 
versus impures leges, 1], 646. Ad sy- 
nodum littere, 1, 660. Novellm,.1,616. 
Statura, I, 642. Statua, I, 656. Obitau, 
I, 680. 

' Justinianus II Rbinotmetus cur di- 
ctua, 771. Cum Bulgaris bellat, 1,772. 
Imperio pulaus, I, 114, 715. Sebasto- 
polim proficiscitur, I, 7172. Imperium 
recuperat, I, 778. À Bulgaris victus, 
I], 784. In Chersonesi incolas sevus, 
ibid. Ejus interitus, I, 778, 784. 

Justious philosophus hereticis ob- 
sistit, I, 438. Ejus martyrium, 1,139. 

Justinus { unde ortus, 1, 636. Belli 
gloria insignis, ibid.Rea ecclesiasticas 
ordinat, I, 638. Ejus mors, 1, 642. 

Justinus Il. Curopalates imperator 
coronatur, I, 680. Ejus statura et ha- 
bitus, ibid. Obitus, I, 686. 

Juvenalis Hierosolymorum episco- 
pus, I, 594. Leonis vicarius,I, 604. 


K 


Kalokeri interitus, I, 519. 

Kegenes,Il, 583. Ad Romanos tran- 
sit,II, 583. Patzinacas Tyrachios gra- 
viter affligit, II, 584. Ejus interitu, 
II, 603. 

Kenophlorium castrum, I, 455. 


L 


Laban Bathuelie f.Jacobi socer,I,59. 
Labyrinthus, 
Lacedemonii 


Lacon Lapathi f., I, 211. 
Laconice nomen unde, I, 211. 
Laius Thebanorum rez, ], 45. 
Lalaceo locus, II, 963. 

Lamechus homicida, I, 15. 

Lamis Aesyriorum rex, I, 30. 
Lampetiani heretici, I, 514. 
Lamprus unde ortus, I, 765. 
Lampeaci concilium celebratum, I, 
1 


Laodicea condita, I, 292, 339. 
I Laomedon Hectoris f., I, 224. Rex, 
» 216. 
Lapara nune Lycandum, Il, 422. 
Lapathus rez, I, 211. 
Lapie patefactionissupra pectus sa- 
cerdotia pendens fatidicus, 1, 412. 
Lapides de coelo demissi,L, 607. 
Largius astrologus, I, 430. 
Larissa castellum & Samuele ca- 
ptuu, Il, 436. 
Latinus Herculis f., I, 245. 
Latra mons, 1, . 
Latum sexum castellum, I, 100. 
Laurentii martyrium, I, 451. Reli- 
qui& quando deposite, I, 592. 
Lavinium conditum, I, 238. 
Lazari monachi supplicium, I, 918. 
Lazari reliquie, I, 106. . 
Lazi et Abasgi formidiae correptü 
doinum discedunt, I, 723. 
* Laszic& Arabibus traditur, I, 776. 
Lea Jacobo nupta, I, 59. 
9 Leda Thestii f. Tyndareo nupta, I, 
12. 
Legopolis, [, 221. 
Lemnus ab Agarenise affligitur, I, 


I . 
Greci principes, I, 


Lensi nomen Baccho unde, I, 52. 
Leo Melissenus. V. Melieenus. 
Leo 4 Caria oriundus historicus, I, 


'" Leonis 1 pape epistola quadam, I, 


Leo L imp. 1, 607.Classem adversus 
Gizerichum muattit, I, 613. 

Leo Il ab avo Ceesar creatus el mox 
imperator, I, 615. 

Leo ΠΙ ]sautus equitatus dux, I, 
785. Imperii vaticiniuin accepit,1,789. 
Imperium quomodo nactus,toid.Ima- 
gines evertit, I, 704. Ejus cum Ger- 


[4 


1420 


mano actio, I, 797.Contra Italiam 'co- 
natus, ], 800. Ejus mors, I, 809, 
"mis IV Constantini Copronymif., I, 
LeoVArmenius imperium occupat,I 
845. Imagines abolere conatur, 1Pas5. 
Ejus ingenium, I, 859. interitus, 866. 
xor in monasterium relegata,I 871. 
. Leo episcopus Thesealonicenesis 80- 
lio deturbatus, I, 970. 

Leo patricius majestatis accusatus 
8 famulis, I, 1032. 

Leo VI imperio potitur, I, 1033, 
1048. Adulter, I, 1050. Adversus Bul- 
garos bellat, I, 1054. A Turcis auxi- 
hum petit, ióid. Insidiis petitus, I, 
1031. In templo vulneratus, I, 1060. 
Argyrus unde dictus, I, 1069. Ejus 
mors, 1, 1014.Uxor Zoe,1,1061. Filius, 
I, 1064, 1070. 

Leo Tripolites, Agarenorum dur, 
II, 302.Unde Tripolites dictus,I, 1070. 
Leo curopalates relegatus, II, 379. 

Leo protovestiarius contra Bardam 
Durum missue,Il, 424. In Duri pote- 
statem venit, Il, 421. 
sor e? Tornices imperium affectat, 1I, 
,eonides Origenis paler martyr, I, 


Leontii philosophi mors et testa- 
mentum, I, 590. 
. Leontius Gracie dux factus,I, 774. 
Imperator fit, I, 776.Ejus supplicium, 
I, 711, 180. 

Leonto Phocse uxor, I, 706, 708. 
Lependren us Mapiace successor,II, 


Letha carcer, 1, 624, 695. 

Leucacte locus, I, 709 

Lex Mosaica in tabulis duabus, I, 
136, 88, 90. Leges XII tabularum Ro- 
mam allate, I, 255. 

Libanius sophista, I, 533, 548. Ejus 
deChrysostomi facundia testimoniam, 


Liberius episcopus Romanus,I,512. 

Libye Jovis ex lo f.Neptuno nupta, 

Libyee regioni nomen unde, 1, 39. 

Libycarum bestiarum natura,1,869. 

Licinius Cresar creatus, I, 474. Im- . 
perator à Constantino declaratus, I, 
4TT. Christianos persequitur, 1], 495. 
Ejus exitus, 497. 

Linus, I, 53. 

Liparites Horatii Liparite f., II, 
512. Capitur, lI, 579. 

Littere a Setho invente, I, 16. A 
Constantino imp. restituts, II. ,326. 

Lithoprosopos mons in mare deci- 
dit, I, 659. 

Locanu urbs, I, 907. 

Longinus Orientalium duz, I, 801, 

Longi castelli expuguatio, II. 465. 

Longobardi bellum Romanis ipfe- 
runt, I, 694. Ab Agarenis victi, I, 
1019. A Grecis deficiunt, II, 451. 

Lotus Arami f., I, 48. Ab Abrahamo 
discedit, I, 54. 

Lubanus mons, I, 21. 

Lubarua mons, I, 24. 

Luce Acta apostolorum, I, 371. 
Martyrium, I, 312. Sepuleri ejus in- 
venti miraculum, ibid.eliquie Cpo- 
lim relate, 373, 518, 659. 

Lucas Arianus, I, 542, 552. 

Lucianus inartyr, 1, 517. 

Luciusius Leonis papee vicarius, I, 


Á. 

Lueretie cedes, I, 269. 

Lulum castellum, I, 914.4 Romanis 
receptum, I, 913. 

Luna Cleopatre f., 1, 320. 

Luna sistere jussa a Josua, I, 94, 
142. Ejus cultus, I, 82. Signa, |, 8. 
Eorum observatio, I, 19.Summus de- 
fectus, 1, 1073. 


* 








1427 


Luppicia Justini imp. uxor & popu- 
1ο Euphemia dicta, I, 637. 

Lycaon essus, I, 227. 

Lycaones a Perseo devicti, I, 40. 

Lycurgus legislator, I, 96, 189. 

Lycus, 1, 


Lycus fl. 
1, 311. 


Lydorum regnum, I, 239. 
Lynceus Argivorum rex, I, 143. 
Lyroneseus capta, I, 221. 
Lyeanie tetrarchia, I, 333. 
οι rimachus Alexandri succeaeor,], 


3. 
Lysippus statuarius, I, 564. 
Lytba Herculi nupta, I, 2345. 


M 


Mabias Arabum princeps,inCyprum 
expeditionem facit, I, 755. Constan- 
tem pacem postulat, I, 768. 

Marcarius martyr, 1, 537. 

Macarius episcopus Antiochenus 
cur loco motus, I, 766 

Macedonum regnum, I, 245. 

Macedonius hereticus ecclesiam in- 
vadit, I, 528. Deponitur, I, 530. He- 
noticum approbat, 1, 628. 

Macedonius monachus iram Theo- 
dosii placat, I, 561. 

, Macedonius episcopatui ab Anasta- 
&ijO prefectus, I, 627. Multos morbis 
liberat, I, 933.Quid Theodoro per vi- 
sionem dixerit, ibid. Relegatus, I, 
631. Ejus exitus, I, 633. 

Macelius locus, I, 521. 

Machabeorum res geste,I, 285. De 
lis vaticinium Danielis, I, 503. 

Macrinus imp , I, 449. 

Macrobius, I, 267. 

Madiamus vel MediamusAbrahami 
f., I, 51. A quo Madianite, I, 77. 

Madianitee & Gedeone domiti, 1,99. 

Meeander fl., I, 998. 
oMecenatis in Augustum libertas, I, 


Á4. 
&b Appollonio coercitus, 


Magnaura unde pentapyrgmum di- 
eatur, I, 900 

Malorinus imp., I, 606. 

Maitas locus, 11, 594. 

Mala Hesperidum Herculi attributa 
quid sigoificent, I, 33. Malachim de 
Judeorum ritibus abolendis vatici- 
nium. 1, 413. 

Malachus Bareze waritus, I, 644. 

Malalee] Enosi f., I, 17. 

Maleventum, 1, 234. 

Mamaimus rex, I, 187. 

Mamanti martyris templum, 1,521. 

Mammea Christiana religione ab 
Origene instituta, I, 450. 

amumus princeps geometrie de- 
ditus, 1, 966. 

Manasses Josephi f. I, 65. Ejus be- 
nedictio, I, 68. Impietas et poniten- 
tia, I, 120. . 
oManassce Ezechiee f. et successor, I, 


Mandro predium, I. 916. 
Maues qui οἱ Scythianus, I, 455. 
Ejus heresis, I, 455. 
Manetho magus, I, 499. 
Manetho historicus, I, 23.Ejuser- 


ror, I, 20. 

Manglabyta, II, 297. 

Mani, ], 199. 

Maniaces Siciliam recipit, Il, 590. 
Pessime excipitur, II, 522. Francos 
ad defectionem coactos, 11, 545. Ex 
ltalia pellit, II, 547. Imperium affec- 
tans perit, Il, 548. 

Manichei unde oriundi, I, 455.Dei- 
pare εἰ venerands cruci obtrectant, 
, 159. Mendaces, I, 760. Obsceni, I 
761. Clade afficiuntur, I1, 209. Pauli- 
ciani, 11, 39. 

Manlius Capitolinus, I, 263. 


Maunua Ieraelitia in deserto datum, 809 


INDEX IN CEDRENUM. 


I, 431, 137. us Christi corporis, 

(bid. Quando defecerit, 1, 142. 
Mantia prudium, I, 1038. 
Manuelus μα 1, 938. 

Manuelus Michaeli 111 tutor, 1,939. 
Imperatricem αἆ reponendas sacras 
imagines adhortatur, I, 944. Ad Aga- 
renos fugit, I, 920. Cum Theoctisto 
dissidet, I, 956. Perit, 1, 985. 

Manueluspatricius a Nicephoro con- 
ira Saracenos missus vincitur, 11,360. 

Manszikierte urbs, 1l, 590. 

Maomedus. V. Moamedus. 

Marabitis regio, I, 240. 

Maras heros, 1, 152. 

Marcel castellum, 1, 929. 

Marcellus episcopus, I, 569. 

Marcianus imp., I, 602, 609.A Gize- 
richo dimissus, I, 604. Concilio Chal- 
cedonensi preeest, I, 669. 

Marcio hereticus, I, 439. 

Marci Evangelium Petri monitu 
scriptum, I, 941. Martyrium, I, 372. 

Marci monachi vaticinium, I, 1061. 

Mardaitee, I, 765. Revocati, I, 771. 

Mardocheus, I, 208, 253. 

Mare inter Alexandriam et Pharum 
ab Antonio exeiccatum, I, 304. Mor- 
tuum sive Salsum,I, 54. Rubrum Mo- 
sie virga pervium factum, 1, 85. Uni- 
versi partes duodecim, 1, 137 


1438 


Maurus mons, I, 765 ; II, 365. 
Maurusii in Africa magnos tumul- 
tus excitant, 1, 694. 
Mausoli sepulerum, I, 299. 
Maxentius Imperator creatus a mili- 
tibus, I, 473. Ejus clades, I, 474. 
Maximianus Britannus, I, 551. 
Maximianus Herculeus Cesar, I, 
4864. Ejus in Christianos odium,l,467. 
Interitus, 1, 477. 
Maximianus in Nestorii locum pe 
triarcha deligitur, I . 
Maximilla vates, 1, 439. 
Maximini imperium, I, 450. Cedes, 
1, 463, 417. 
Maximus Balbinus imp., 1, 450. 


Maximus Valentiniano imp. oeciso, 
imperium Rom. oecupat, I, 605. Tru- 
cidatur, I, 606. 

Maximus tyrannus a Theodosio M. 
sublatus, I, 568. 

Maximus philosophus, I, 533. 

8. Maximusa Constante menu et 
lingue privatus, I, 161. 

echonothum quid, I, 119. 

Medea Chasoni abducta, I, 210. 

Media a Medusa, dicta, I, 44. Hodie 
Baspraca,11,570.— Superior alias As- 
pracania II, 464, 512. 

Mediolarense concilium indictum, 


Maria coelestis et spiritualis Eva,I, I, 524 


11,18. Vere Deipara, I, 594, 667. 


Quot annis post Christi mortem vixe- 4 


n ], 990. Ejus genus, forma, vita,I, 
Maria Leonis 11 uxor I, 792. 
Marie Madgdalene reliquie, 1,960. 
Maria Mosis et Aaronis soror, I, 

7À, 421. 

Mariani de imperii successione re- 

sponsio, I, 620. 


Maridis in Julianum libertas,1,535. 279 


Marina Constantini VI uxor, 1,823. 
in monasterium detruse, I, 826. 

Maronea Cynossema, ], 232. 

Mars, gui et Thurus, I, 30. Assyrio- 
rum rex, I, 29, 30. Unde dictus,1,295. 

Marsyss, philosophus οἱ musicus, 
fistularum inventor, !, 14 

Marsyas Π., 1, 148. 

Martina Heraelonee mater,1,715,753. 

Martinaces monachus factus,1,828. 

Martinus papaJoannis successor,, 
1,737. Monothelitis adversatur, 1,755. 
Propterea relegatue, !, 769. 

Martii dies XXV,prima creati mun- 
di, etiam novissima future, 1, 7, 12. 

Martyropolisa urbe, 1, 725. 

Maruamus imperium Arabum occu- 
pat, !, 807. Ejus exitus, I, 809. 

Masalmas, Saracenorum princeps, 
Leoui Isauro scribit,I, 787.Capit Per- 
gamuni, I, 788. Cesaream, 1, 794. 
Charsianum castellum, !, 800. 

Masas Moabitarum rex Joaamo tri- 
butarius factus, I, 182. 

Masematha Esao nupta, I, 59. 

Masipha, 1, 110. 

Massalianorum heresis,!, 516, 547. 

Mastiphatis demonum principis 
cum Deo colloquium, 1, 53. 

Mastusia, I, 25 

Mutrimonium cum vita monastica 
comiparatum, 1, $53. 

Matronalia, I, 296. 

MattheiiEvangelium quando inven- 
tum, I, 618. 

Matzueium castellum, II, 459. 

Mauricius imp. Tiberii gener, I, 
690. Pacis studiosus, I, 691.Coronam 
Sophie etConstantine Deo consecrat, 
1, 701. Publicum balneum absolvit, 
1,694.Calliditatem magni exercitus vim 
eludit,I, 697. Ejus insomnium, 1, 705, 
Fuga, |, 706. Mors, 1, 707. 
aurophori alias Chrysaronite, 1, 


Medusa a Perseo capite troncata,l, 


Melanthius mons, I, 235, 237. 
Melcha Arami f.Nuchori nupta,I, i8. 
Melchie nomen, 1, 75. 
Melchisedechus Salemi rex et sa- 
cerdos, I, 58. Christi typus, I, 49.No- 
minis etymon, £óid. 

Melchon idolum, I, 170. 
Meleager Alexandri successor, |, 


Meleager OEnei f., I, 347. 
Melenicus castellum, 1], 460. 
LMeletius episcopus Antiochenus, I, 
542. 
Melibius CEdipi educator, I,45, 40. 
Melindie, 1, 143. 
Melippa Thestii f., I, 212. 


Melíssenus Contostephanum ín ter- 
ram prosternit, 1I, 437. Cur non du- 
ctus in triumpho, 1, 446. 

* Melitena & Constantino V recepi, 
II, 10. Romanis subdito, 1I, 311. 

Melui castelli deditio, I, 1013. 

Memnon Ephesi episcopus, I, 595. 

Memnon Indorum rez, 1 
cum Ajace congressus, I, 226. 

Menademus philosophus, I, 296. 

Menander comicus, I, 340. 

Menander magus et hsreticus, 1,437. 

Menos Epiphanii successor, 1, 651 

Menas prefectus, 1, 700. 

Menelaus Plisthenis f,, I, 217. 

Menicum castellum a Musarapho 


' conditum, 11,495. A Theoctisto rece- 


ptum, II, 496 . 
Mensis Hebreorum primus Nisan,], 
1. Lunaris quot dierum, I, 343. Men- 
sium divisio, I, 239. Apud Romanos 
ratio, I, 294. 
Mercurius sive Faunus Jovis f., 1, 
29. Italie τος, ibid. Quomodo pro deo 
haberi captas], 82. ti rex, ibid. 
Mercurii Trismegisti p ilosophia,I, 


6. 
Merdasa Chosros f., I, 7134. 
Meriopas Argivorum rex, ], 18. 
Merodachus Manassem captam di- 
mittit, I, 194. Ejus ad Ezechiam litte 
re, 1, 198. 
Meroe urbs prius Sabba, I, 15. 
Meros Persei f., I, 42. 
Mesanacha castrum, 1I, 42i. 
Mesembria 4., I, 812. . 
Mesopotaipia, quee et Syris, 1, 46. 





1429 
A Jado subigitur, I, 752. Ejus inco- 


lee, I, 198. 

Meroe urbs prius Sabba, I, 75. 

Meros Persei f., I, 42. 

Mesanacha castrum, 11, 424. 

Mesembria, Π., I, 843. 

Mesopotomia, que et Syria, I, 146. 
À Jado subigitur, I, 752. Ejus inco- 
lee, I, 711. 

Messang obsessio, II, 523. 

Methodius incarceratus, I, 873.Re- 
legatus et vivus in sepulcrum inclu- 
sug, I, 916. Revocatus, ], 925. In Jan- 
nis locum sufficitur, 1,943. Ejus casti- 
tas, I, 946. Pingendi are, 1, 952. 

Metrodorus Persa philosophus, I, 
516. Molas aquaticas exstruit, ibid. 
à zMetrophanes Byzantii episcopus, I, 


Metrophanes episcopus Smyrneus, 
9 . 

Mezromus JEgypti rex, I, 21, 32. 
Ejus etymon, 1525. "n. 

Micheeas vates, I, 485, 488. Achabo 
interitum denuntiat, I, 177. 


INDEX IN CEDRENUM. 


dicti, I, 595. Comburuntur a Conone, 
I, 798. Affliguntur, I, 815. 

Monophygsite, I, 807. 

Monotbelitarum heresis condemna- 
ta, I, 736, 710. 

Montanus hereticus, I, 441. 

Mopsucrenee, I, 531. 

Mopsuestia, I, 458, 817. A quo con- 
dita, I, 177. Oppugnatur, II, 361. 

Morogeorgius cur dictus, II, 482. 

Mortagon Bulgarorum rex expedi- 
tionem contra Thomam suscipit,1,885. 

Mosis vita et res gestes, I, 74. Ejus 
in rubo spectaculum & Philone quo- 
modo explicatum, I, 508. 

Mosomachus sagittarius, I, 271. 

Muchumetus lImbraeli f., II, 566. 
Cum Pisasirio confligit, ibid. Ejus in- 
teritus, II, 569. 

Mulieres quc& nepudicitiam perdant 
se conficiunt num inter martyres 
censende,I, 470. Virorum habitu pu- 
gnant,1I,406. [n Britannia communes, 
I, 270. Earum apud Agel&os opera, 
ibid.Ne capita velent a Decio edictum, 


Michael archangelus divini exerci- I, 453 


tus princeps, Josue visus, I, 142. Ei- 
demtemplum a Constantino consecra- 
tum, I, 210. 

Michael I curopalates Nicephori I 
gener, I, 843. Imperium suscipit, ibid. 
Cum Bulgaris pugnat, ibid. Imperium 
Leoni V concedit, I, 841. In Prota in- 
sula vitam exigit, I, 848. 

Michael II Balbus patricius ft, I, 
852. Majestatis et imperii affectati reus, 
I, 861. Leonem Armenum occidit, I, 
871. Litterarum rudie, Ἱ, 874. Ejus 
artes, I, 869. Invidia, I, 816. Secun- 


de nuptie, I, 895. Interitas, I, 899. 101 


Michael III Theophili f, I, 839. 
Prodigus, I, 959. Impius, 1, 976. Ba- 
silium interficere cogitat, I, 981,1002. 
Occiditur, 1001. 

Michael IV quomodo ad imperium 
pervenerit, II, 504. Rerum omnium 
administrationem Nicetee. committit, 
JI, 510. δις obitus, II, 533. 

Michael V, Michael IV e sorore 
nepos, Cesarfit, II, 512. Imperium 
adeptus, II, 534. Zoe insidiatus, II, 
535.Imperio et oculis privatur, II, 539. 

Michael VI Stratioticus veterem 


disciplinam restituit, IT, 614.In sum- ] 


mos viros iniquus, 1I, 615, 619. Ejas 
legationes, II, 632. 
ot ichael syncellus incarceratam, I, 


Michael Peellue, I, 970. 

Michael Burtza dux Antiochie, 1I, 
417. Incarceratur, 11, 423. 

Michael Theognostus, II, 487. 

Michael Spondyla dux Antiochie, 


Michael patrieius, 11,543. Occiditur, 
Michael Cerularius patriarcha, II, 


0. 
Michael Serviorum princeps Ste- 
phani f., II, 607. 
Michael Uranus dux Antiochie, II, 
i 


Mimas, I, 549. 

Minerve Lindie simulacrum,I,564. 

Miracula, I, 319, 314, 439,567, 575, 
807. 809, 821, 857, 1042. 

Mizizius a Syracusanis imperator 
creatus, I, 763. 

Moageras Gordee frater, I, 644. 

Moamedus unde ortus et quo modo 
auctus,I, 738. Ab Hebrmis pro Meseia 
habitus, ióid. Ejus superstitio, I, 739. 
In Armeniam exercitum ducit,I, 774. 

Mochus historicus, I, 23 

Mocii martyris templum restaura- 
tum, I, 1039. 

Moesia fl, I, 812. 

Monachi quomodo orti, 1, 9417.Lau- 
dati, I, 259.A Theodosio cur beau 


, 493. 
Mundus Giesmi f. rex Sirmii Bul- 
garos vincit, I, 652. 
Mundus quo die creatus οἱ inter- 
iturus, I, 6. 
Musaraphi interitus, II, 496. 
Musica ab Epimetheoinventa,I, 144. 
Muthidis Pharaonis f., I, 75. 
Myacesquomodo Justinianum com- 
pellarit, I, 719. . 
Mysia vastata, 1I, 512. 
N 


Naaba Amanitis Solomonis,uxor, I, 


Naasus Ammonitarum rex, I, 110. 

Naban eive Nabanus mons, I, 92, 
129, 140. 

Nabogiadus, qui et Darius et Ar- 
taxerxes οἱ Astyages, I, 249. 

I NMabothi vinea ab Achabo occupata, 
, A18. 

Nabuchodonosor Judeam bello in- 
festat, I, 198.. Ilierosolyma capit, I, 
201. In feram mutatur, I, 203. 

Nabunassar, qui et Salmanasser, 
rex, 1, 189. 

Nabuzardanes Hierosol yman vastat, 


3 . 
Namesius, I, 184. 
Narba amnis, I, 733. 
Narcissus Hierosolymitanus  epi- 
scopus, I, 450. 
&reissus Commodi «ρου, I, 441. 

Narecho rex Egypti. I, 37. 

Narses Persarum rex victus, I, 470. 

Nárses ad debellandum Gothos Ro- 
mam missus, I, 659. Quam terribilis 
Persis fuerit,I,710. Α Phoca comburi- 
tur,ibid.Ejus domus exestructa,I, 684. 

Nasaris contra Agarenos rex feli- 
citer geste, I, 1029. 

Nathanus vates, I, 159, 185. S. Na- 
zarii templum restitutum, 1,1039. 

Nazirei, I, 122. 

Neandros urbs deleta, I, 221. 

Neapolis,qua et Carthago, I, 246. 

Nechabo /Egypti rex, I, 195, 197. 

Necropyla Π., I, 812. 

Nectarius Cpolitanus episcopus, I, 
514. In Gregorii Theologi locum suf- 
fectus, I, 553. 

Nectenabo /Egypti rex, I, 264. 

Neeman lepra per Eliseum libe- 
ratus, I, 181. 

Negra urbs, I. 639. 

Nehemias, I, 244. Ab Artaxerxe ad 
Hierosolyma restituenda dimissus, 
ibid. 

Urbem inetaurat, I, 954, 342. 

Nemrodus, 1,21. Idem qui et Ene- 
chius et Orion,ibid., 1, 27, 28. 

Neocesarea mari absorpta, I, 522. 
Nephthalimus Jacobi f. I, 59, 71. 


1430 


Nero imp.,I, 960. Curleonis nomine 
& Paulo appellatue, I, 872. 

Nerva quidam a Domitiano vivus 
comburi juesus, I, 430. 

Nerve imperium, I, 433. 

Nestor, 1, 248. 

Nestoriani heresim suam confir- 
nare conantur, I, 669. 

Nestorius unde ortus, I, 592. Cun- 
ctis invisus, I, 593. Damnatur, I, 595, 
604. Ejus hewresie,I, 450, 592, 604,812. 

Nica oppidum, L 983. 

Niceea ab Adriano instaurata, 1,438. 
Obsidetur, I, 706. A Barda Duro oc- 
cupatur, 1I, 429. Synodus ibi habita, 
1, 499, 504, 823. 

NicephorusIimperator fit, I, 899. 
Ejus edificia, I, 833. Male artes, I, 
836. Adversus Bulgaros expeditio, I, 
840. Interitus, I, 842. 

Nicephorus II Phocas unde ad im- 

erium pervenerit, II, 340. Cur Po- 
yeucto iratus, II, 351. Ejus virtutes, 
1, 353, Vitia, II, 367. Invidia, ibid. 
leges, II, 368. Res adversus Saracenoa 
praeclare geste, IT, 354, 360. Interitus, 
II, 919. Ejus Derenpsores ἃ Tzimisce 


extorres acti, 80. 
Nicephorus Phryx historicus,I, 4, 8. 
Nicephorus ex laico patriarcha, ], 
834. Relegatur, I, 856. Ejus ad Mi- 
chaelem II littere, I, 872. 
Nicephorus Phocas Saracenos su- 


perat, I, 1036. Loco suo detruditur, 


' Nicephorus Βθεία Uranus relegatur, 
II, 379. Ad Choeroem legatus, 1, 433. 
Nicephorus Comnenus protospatha- 
rius, II, 464. Aspracanie prefectus, 
II, 481. Magistratu privatur, Ἡ, 482. 
Nicephorus Xiphias ex exsilio re- 
vocatus in Studiano monasterio mo- 
nachus fit, II, 487. 
Nicephorus eunuchus in Orientem 
missus, I1, 593. Adversus Patsinacas 
legatus, II, 597. . ] 
icephorus imperio deslinatus in 
monasterium relegatur, II, 610. 
Nicetas Papblagon historicus, I, 4. 
Nicetas, Artabaedif., a Constan- 
tino V eaptus, I, 806. Ejus obitus, 


819. 

' Nicetas Or phas, I, 1019. . 

Nicetas Sclerus ad Turcas mittitur, 
I, 1055. 

Nicetas patricius captus, IT, 360. 

Nicetas Michaelis IV frater, II, 510. 

Nicodemi justa in Judseos incre- 
patio, I, 506. 

Nicolaus historicus, I, 23. 

Nicolaus hereticus, I, 437. 

Nicolaus mysticus patriarcha, I, 
1059. Ejus obitue, II, . ] 

Nicolaus Chrysobergius patriarcha, 
II, 634. 

"Nicolitzas inBasilii potestatem venit, 
II, 452. Patricii honore ornatus, II, 
453.Thessalonicam custodiendus mit- 
titur, II, 474. 

Nicomedes rex, I, 292. 

Nicomedia ab Adriano instaurata,I, 
438. Terremotu concussa,I, 530, 674. 

Nicopolis Paleetinee, que et Em- 
maus, I, ὃν. 

Nicopolis seditiosa, II, 530. 

Nigidii astrologi de Augusto nato 
vaticinium, I, 301. 

Nilus fl., qui et Geon et. Chrysor- 
rhoas, I, 24. Ejus exundatio, I, 268, 
571. Monstra, 1, 700... 

Ninive ἃ Nino condita, I, 39, 28. 

Ninus Assyriorum rez, I, 29. Ma- 
trem Semiramidem uxorem habet, 
I, 28. 

Nisan primus Ebreorum mensis,],7. 

Nieibis a Sapore oppugnata,l, 53á. 

Nizarus, I, 738. . 

Noa, I, 90. 

Noba urbe vastata, I, 150. 


1431 


Noemi in Moabitas migratio,I, 107. 

None, I, 239, 204, 296. 

Notice eastelli incensio, II, 462. 

Novati haereais, I, 433. 

Novum «castrum, I, 455, 

Numa Pompilius Romuli successor, 
I, 259.Quando floruerit, I, 802. Chla- 
mides purpureas gestandi morem tn- 
stituit, I, 34. Primus obolos sua 'effi- 
gie signat, I, 801. 

Numerianus imp. ab Apro et Dio- 
cletiano ceaus, I, 464. 

Numerorum libri summa, I, 140. 

Numi a Numa dicti, I, 260, 804. 

Nycteus Cadmi successor, I, 43. 
λα. I, 543. Conflagrat, I, 


Nympbius amnuis, I, 735. 

Nysia regio,que et Nyseium, I, 43. 
Nyssa puella mactata, I, 237 

Nyssa urbs, I, 237. 


0 


Obedus Boozi f. 107. 

Oblias, I, 361. 

Ochozadus, I, 56, 58. 

Ochozias Achabi f., I, 56, 58. Rex, 
I, 179. Ejus proles prseter Joasum 
exstincta, I, 188. 

Oehozias Cotholie f., I, 120. Jehu 
eseaus, I, 118. 

Ochus Artaxerxes, 1,256. 

Octagoni conflagratio, I, 647. 

Octavius, V. Augustus. 

Odessa maris eluvione tecta, I, 657. 

Odontotyrannus bestia, I, 269. 

OEcumenica eoncilia, I, 495. 

OEdipus Laii et Jocaste f., I, 45. 
Ejus mors,l, 46. 

O£oeus, I, 246. 

OEniandi episcopi libertas, I, 633. 
oou nones Paridis uxoris more, ], 
: Ogus Basanis rex Mosi domitus, I, 
Ejus urbe regia, I, 129. 

Ogygia etate diluvium, I, 22. 

Olda mulier fatidica, 1, 186, 1968. 

Olympus mone, I, 189. Ad eum 
Constantinus imp. profectus, II, 337. 

Olympiades quando eLa quo insti- 
tute, I, 180.Unde dicts,I, 916. 


Olympiorum iuitium et finis, 1,919. 519 


Onesimi martyrium, I, 431. 

Onise pontificis pietas, I, 285, 291. 
Mors, ibid. 

Onopnictes fl., I, 1014. 

Ophireum aurum, I, 158. 

Ophuis Elis f., I, 108. 

Opobaleamum unde in Palestina 
propagari ceeptum, I, 167. 

Oppianus quo tempore, I, 440. 

Opsara a Bryennio pugnis ceditur, 


, 621. 
Or, I, 128, 198. 
Oraculum de Nerone, 1, 360. Ar- 
onautis datum. I, 219. Oresti,I, 2:1. 
raso, I, 240, 251. Juliano, I, 332. 
538. Valenti, l, 
pertum, I, 543. 


Ordio Amphionis et Zethi educator, 548 


44. 
" Orebi Medianitze credes, I, 100. 
Orestis bistoria, I, 234. 
Ooresti imperium abrogatum,1T,503. 
Oribasius Juliani medicus, I, 532. 
Orientales et /Egyptii ab Ephesino 
consilio discrepantes, I, 595. 
Origenes qao ingenio et quibus 
moribus, I, 442. À martyrii honore 
repulsus, l, 447. Hierosolymis con- 
cionatus, ibid. Ejuserrores, I, 663. De 
S. Ambrosio testimonium, I, 444. Ejus 
errata ex nimio sacrarum Litterarum 
arcana scrutandi studio, I, 445. 
Orion, qui et Nemrodus, inter si- 
dera collocatus, I, 27, 2 
Orontes Π., I, 11, 237. 
Orphanotrophi improbitas, II, 633. 


* 


INDEX IN CEDRENUM. 


Cecatio, II, 550. 

Orpheus, I, 53. Lyricen et citha- 
radus cur fictus,l, 148. Ejus poemata, 
l, 20, y^ I 

rus ypli rex, I, 36. 

Oryphas, 1, 1097. 

Oseas rex, T, 187, 188. Vates,I, 186. 

Osiris Egypti rez, Il, 36. Qui et 
Bacchus, I, 52. 

Oamus Π., If, 589. 

Ostia condita, I, 200. 

Oaurtru planities, 1I, 576. 

Otho iup., I, 379. 

Othoniel judex, I, 98. 

Ox yartes, I, 273. 

Ozias,qui et Zacharias, Amasie, f., 
I, 189. 

Ozielus vates, I, 186. 


P 


Paganus Bulgarorum princeps, I, 
13. 


Pagumanis tribus, II, 583. 

Palceopolie, I, 127. 

Paleslinas prius Chanaan, I, 28,58. 

Palamedes tabulee luaoritc et litte- 
rarum inventor, I, 220. Ulyssis fraude 
circumventus, idid. 

Palatium & Palante dictum, I, 257. 
Munitur, II, 369. 

Palatia unde dicta, I, 238. 

Paleà /Enes f., 1, 238. 

Palladium furto Trojanis ablatum, 
I, 229, /Enect a Diomede donatum, 
I, 238.Diomedi funestum,ibid. Rome 
in ede Martis repositum, I, 257. 

Palladius Cnaphei successor, I, 621. 

Pallene arx, I, 273. 

Palmarum LXX trunci ad Elima re- 
perti totidem discipulorum Christi 
typus, 1, 126. 

Palmenotbhis mors, I, 86. 

, P almeta Jerichuntias mellifera, I, 
84. 

Pamphili martyris reliquie, I, 523. 

Pan qualis a Grecis pingatur,l, 613. 
53i anale, qua et Cesarea. Philippi,I, 

Á 


Pancalea campus, II, 431. 
Pancratius Georgii f.obses, II, 478. 
Pancratius Abasgie dominus, II, 


Paneratius Iberie regulus Liparite 
uxorem violat et tota Iberia potitur, 
Il, 572. 

Paneade Punis fanum exstructum, 
Pauii captio, I, 890. 
Panosus urbs Ceiarea Philippi di- 
cta, I, 323. 

Paphlagonia Persis occupata, I,712. 

Papbnoutius celibatam clericorum 
improbat, 1, 503. 

Parobola quid, I, 96. 

Paradisus tertia die creatue, I, 8. 
Car eo expulsus Adamus, I, 15. 

Paralipomena compendio repetita, 


549. Chalcedone re- I, 119 


, 


Pardi proótospatharii interitus, IJ, 


Paris, qui et Alexander, Priami f. 
I, 216. 

Parium arx, I, 216. 

Parceimnia, I, 97, 

Pasarem sultanus obsidet, II, 372. 

Pascha Dominicum XXV die Mar- 
tii cur celebrari solitum, I, 7, 9, 397. 
Ejus celebrandi modus a Constantino 
institulus, I, 505. Quarto Cbristus 
passus, I, 307. 

Pasch.aius protospatharius,H, 319. 

F'aechasiue Leonis papte vicarius,I, 


Pasipha, I, 214. 

Patricii de thermis et inferis sen- 
tentia, I. 425. 

Patrocli οφάθθ, I, 923. 

Patzinace, 11,283. Romanos vexent, 


1433 


II, 514, 581. Ab iis vincuntur, II, 381, 
386, 60 4. Ceelinco morbo corripiuntur, 
Ι . 
Paulicianorum heresis, I, 754, 953. 
À quibus propagata, I, 756, 810. 
Paulinus episcopus, I, 542. 
Paulinus cur ab Eudocia dilectus, 
I, 590. Pomi causa necatus, I, 601. 
Paulus Anagoosta Nicete successor, 


, 819. 
Paulus Antiochem episcopus,I, 637. 
Paulus apostolus, 1, 346. A Nerone 

coesua,1 .Pharieeus ante vocatio- 

nem,]l, 5s4. Ejus in scribendo sa- 

pientia, I, 448. Martyrium, I, 360, 314. 
Paulus confessor Cpolitanus. epis- 

copus, I, 3323. Ejus reliquie, I, 594. 

aulus hteriticus Cpolitanus epia- 
copus, J, 528, 137. Ppiscopau de- 

jectus, I, 655. Relegatus, 1, 529. 
Paulus Emese episcopus, 1, 595. 
Paulus Magistrianus ad Abimele- 

chum mittitur, I, 711. 

Paulus Samosatenus Callinices f. 
hereticus, I, 457, 756. 

Pegani relegatio, 1, 1000. S. Pe- 
lagie fanum 8 Constantino destru- 
ctum, 1, 814. 

Pelagius patricius cur & Zenone iB- 
terfectus, I, 621. Ejusdem  moritari 
precatio, ibid. Scripta, iid. 

Pella, 1, . 

Pellerigus,Bulgarorum princeps, & 
Leone patricius creator, I, 819. 

Pelopei generis siguuu, I, 236. 

Peloponesiorum nomen unde, 1, 
213. Regnum, I, 214 

Pelope, 1, 213. 

Peimolissa castellum, I1, 626. 

Peneus fl., II, 449. 

Pentateuchi summa, 1, 140. 

Pentapolis coelesti igne consumpta, 
I, 50. Ejus urbes, I, 51, 109. 

Pentecoste fegtum, I, 134. 

Penthesilea,I,223. Ejus mores, 1,225. 

Pentheus Echionis et Aganes f., I, 
491. Dionysi insidiis cessus. ibid. 

Percrin castellum, Il, 502 

Perdiccas, I, 272. 

Pergami capti o, I, 788. 

Periblepti monasterium, II, 540. 

Peripatetici, I, 282. 

Pernici castelli oppugnatio, II,464. 

Perozes Persa ab Hunnis victus, I, 


Persarmenia regio, I, 724. . 

Perse a Perseo dicti, 1, 30. Prius 
Assyrii,L, 40. ]tem Magoget Magusii, 
I, 54.Eorum reges, ], 252. Clades, I, 
724, 128. Cum Romaois preelia,.I,681, 
689, 694. Pax,135. Leges, 1, 690, 920 
In Saracenos rebellio, II, 439. 
ο ersépolis &b Alexandro capta, l1, 


Perseus Jovis ex Danae f.,1,30, 32. 
39. Alatus, ibid. Veneficus, tbid. As- 
syriorum regno potitus,Persis nomea 
dat, I, 30. 

Persica arbor, I, 534. Ejusdem Her- 
mopoli miraculum, ibid. . 

Persthlaba Rulgarorom regit, II, 
395. Expuguatur, tóid., II, 452. 

Pertinacis imperium, I, 441. 

Pestis Rome iungens, I, 317, 441. 
Universalis, I, 452.Sub Diocletiano,I, 
468.Phoca,I, 708,777, 805. Cpoli, 1,615. 

Petissonius Pharao, I, 73, 83. 

Petroa locas, II, 629. 

Petronas, I, 930, 955, 960. Amerem 
ad pugnam provocat, 1, 963. Scbola- 
rum domesticus creatur, I, 965. Ejus 
obitus, ibid. 

Petrus apostolus & Nerone 659808, 
I, 360, 371. A Manichebis prorsus ab- 
jicitur, I, 760. Ες et Pauli e&des a 

ustino condita, 684. 

Petri Alexandrie episcopi marty- 
rium, 1, 464. 





1433 


Petrus Apamesm episcopus a Justino 
relegatus, 1, 637. 

Petrus Athanasii successor, I, 545. 

Petrus Basilii M. frater, I, 546. 

Petrus Bulgarorum princeps, Il, 
346. Romani imp. neptem ducit, II, 309. 

Petrus Cnapheus Apollinarii erro- 
rum sectator, I, 611. À Zenone revo- 
catus, I, 617. Ejue facinora, 1, 612, 
620. Mors, 1, 021. 

Petri Damasceni metropolite rele- 
gatio et supplicium, I, 805. 

petrus Deleanus Bulgarie τος, lI, 

21. 

Petrus monacnus Alexandrine ec- 
clesie gubernator, 1, 767. 

Petrus Mongus /Eluri successor, I, 
618. Episcopatu dejicitur, ibid. Ejus 
obitus, I, 619. 

Phadali in Romanorum ditienem 
impressio, I, 817. 

Phiedra Theseo nupta, I, 215. Ejus 
mors, ibid. 

Phalcias rex, I, 187. 

Phalacrum castellum, I, 1013. 

Phanemoth mensis, I, 7. 

Phanorrhea vicus, I, 757. 

Pharana solitudo, I, 138. 

Pharaones /Egyptiorum reges, I, 37. 

Phareis Pharaonis f., I, 73. 

Phares, 1, 199. 

Pharisaei, I, 354. 

Pharos Deipare fanum, I, 848. 

Phasis fl., 1I, 573. 

Phaselue Apntipatri f., I, 293. 

Phatlumus Afrorum princeps tributi 
8cinissem Romanis dimittit, IT, 357. 

Phenanna Elcange uxor, I, 108. 

Pherecydes Syrius ad /Egyptios 
profectus, I, 165. 

Pherse patricii interitus, Il, 478. 

Phidie& eburneus Jupiter, I, 564. 
us biladelphus Byzantii episcopus, I, 


Philippicus Bardanes imperator cre- 
atur, 1, 783. Ejus virtutes et res ges- 
tee, I, 784. 

Philippus Herodes, I, 391. 

Philippus Macedonum rex, 1, 245, 
Ejus mors, I, 264. 

Philippus Arabs imp., I, 451. 

Philippi diaconi obitus, I, 434. 

Philippopolis, I, 451. 

Philo de Therapeutis, 1, 351. Ejus 
de Trinitate sententia, I, 507. De vita 
ascetica liber, I, 348, 351. 

Philochus, I, 56, 58. 

Philorei sgilitas, II, 343. 

Philyra, 1, 298. 

Phineas Elis f., I, 108. 

I T hinees homicidio iram Dei plaeat, 
, M1. 

Phocas dux ezercitne creature, 1, 705. 
Imperium occupat, I, 108. Viuosue, 
tütd. 

Phocas Bardas Leonis f. seditiosus, 
II, 388. Durum viacti, II, 426, 431. 

Phocas Leo Burde pater curopalates 


, 989. 
Phoenices litteras a Judmeis accepe- 
rupt, I, 87. Eorum res a quibus de- 
scripte, I, 23. 
M cenicia & Sarracenis oceupata, I, 
7 6. 

Phoenix Agenoris f., I, 35, 33. 

Phorbantis cedes, | 221. 

Phorneus Atheniensium rez, I, 145. 

Phoroueus, Argivorum rex, Greco- 
rum legislator, I, 198. 

Photinus Belisarii privignus, I, 680. 
Orientis prefectus, I, 893. Sicilie pree- 
ficitur, 1, 894. 

Photius patriarcha, I, 972, 1013. So- 
lio dejeetus, I, 1048. 

1 Phrataphernes Alexandri successor, 
? 973. 

Phrygie excidium, I, 216. 

Phyrocastri vastatio, I, 3018. 

Physoon, ἂν 291. 


INDEX IN CEDRENUM. 


Picus Jupiter Assyriorum rezx, I, 
29. Post etiam Italie, ἐδία. Ejus po- 
steri Italie reges, I, 144. 

Pilatus de Christi rebus Tiberio 
scribit, I, 330, 336. Ejus in Judseos 
injuries, I, 337. Interitus, I, 343. 

indus mons, II, 450. 

Pinzarachus ab Zgyptio amermum- 
pa deficit 11, 495. Tripolie ameras, II, 

Pirithous Proserpinam rapturus ne- 
catus, 1, 143 

Pisassirius Arabum princeps, II, 567. 
Ejus interitus, II, 570. 

Placidia Olybrio patricio deaponsa, 


* Placilla Theodosii imp. uxor, I, 552. 
Ejue virtus, 1, 559. Mors, I, 570. Sta- 


tua ab Antiochenis confracta, I, 560. 34 


Plata insula, 1], 511. 

Platonis philosophi dogrmata, I, 278. 
Ejus cum Dionysio Siculo congressus, 
|, 256. De vite solitarie prestantia 
laus, I, 356 

Platonis martyris templum refe- 
ctum, 1, 1039. 

Pliscobe ceptio, Ii, 452. 

Podandus locus, I, 1017 ; II, 414. 

Polycarpi in Marcionem hereticum 
acomma, 1, 439. Martyrium, ibid. 

Polycratis de Joannis et Philippi 
obitu testimonium, I, 434. 

Polydamas crsus, 1, 236. 

Polydorus & Polymestore proditus, 
I, 2:2. 05908, ibid. 

Polyeuctus patriarcha, If, 334. Tzi- 
miscam diademate redimit, Il, 381. 
Ej "i cum imperatore controversia, 1I, 


Polymedon Ztherionis f., I, 43. 

Polymestor rex in Polydorum per- 
fidus, I, 222 

Polynices OEdipi ex matre f., I, 46. 

Polyxena, I, 224. Achilli supplicat, 
ibid. Ejus forma, I, 237. 

Pompeius, occupata Hierosolyma, 
profanat templum, I, 316. 

Pompeiopolis Mysie urbs, I, 641. 
Ejus ruina, ibid. 

Pontus ab Hunnis vexatur, I, 633. 

Porphyrius philosophus, I, 441. 

Porphyrii martyris reliquie, I, 523. 


Portila vestalis viva defossa, I, 255. 29 


Porus Indice rex, I, 266, $73. 

Posidonius, I, 946 

Prasini, I, 258. Venetos adoriuntur, 
I, 679. 

Praxiteles Cnidius, I, 564. 

Prespa lacus, II, 469. 

Priamus Hectoris cadaver ab Achil- 
le redimit, I, 224. Ejus cedes, I, 231. 

Prilapum castellum capitur, II, 460. 

Priscilla vates, I, 439. 

Priscus ad Sigidonem copias ducit, 
I, 699. Chaganum viucit, I, 703. In 
exsilio moritur, I, 713. 

Probus imp., !, 463. 

gs roclus insomniorum conjector, I, 


Proclus Cpolis episcop., I, 599, 601. 
Proclus philosophus, I, 533. 
Proconuesii relegatio, I, 856. 
Procopia Chilchalci imp. uxor, I, 


Precopi in Persiam expeditio, I, 


Procopii martyrium, I, 464. 

Procopius protovesatiariue, T, 1031. 

Prodromi fanum, l, 913. Imeogo & 
Lazaro monacho depicta, ibid. 

Proetus rex, 1, 212. 

Prometheus, I, 95, 144. Gramma- 
tice inventor, 1, 144. 

Proserpina, I, 143. 

Prota insula, Il, 404. 

Proterius Dioscori successor, I, 605. 
Ejus interitus, I, 660. Corpus combu- 
stum, I, 608. 

Protesilai cceodes, I, 220. 


1434 


Proteus rex, I, 218. 
Protopapa quid, 11, 285. 
Protostrator quid, I, 920. 
Prusianus Bulgarus cur oculis pri- 
vatus, Il, 487. Relegatur, II, 483. Mo- 
nachi rasio, II, 497. 
Paelli historia, 1, 4. 
Pseudantoninus, I, 449. 
Pseudoconstantinus Ducas, II, 315. 
Pysche pro Luna, 1, 282. 
Ptolemeus Alexander, I, 340. 
Ptolemaeus Alexas, 1, 391. 
Ptolemeus Dionysius, I, 292, 340. 
Ptolemeus Epiphanes, I, 291. 
μμ. Evergetes, 1, 200, 292, 
Ptolemeus Lagi f., I, 972, 284, 310. 
Ptolemeus Philadelphus, 1, 289, 
0 


Ptolemeeus Philometor, 1, 291. 
Ptolemaeus Philopator, {, 290, 240. 
Ptolemaeus Physcon, I, 291. 
Ptolemeus Soter, 1, 291, 340. 
Ptolemaei reges tredecim, I, 73, 284. 
Pulcheria eodosii soror, I, 600. 
Cum Theodosio Juuiore fratre impe- 
rat, I, 586. Ejus pietas, I, 587. /Edem 
Dei Geuitrici in Blachernis condit, I, 
604. Cur aula expulsa, I, 601. In au- 
jam reducitur, 1], 602. Marciani nomine 
tenus uxor, I, 607. Divum Stephanum 
sibi loquentem vidit, I, 592. Eidem 
magnificam templum condit, ibid. 
Pupieni imperium, I, 451. 
Pygmalion Didonis frater, I, 216. 
Pyladis historia, I, 235. 
Pyramides, I, 299. Earum exstru- 
ctio, 1, 28. 
Pyrrho philosophus, I, 283. 
Pyrrhonii eorumque decreta, I, 283. 
Pyrrhus Sergii successor, I, 737. 
Pythagoras Samius historicus, I, 
243. Sapientiee gratia in Egyptum 
profectus, 1, 165. Ejus aritbmetica el 
aureum carmen, 1, 243, 274. Metem- 
peycbosis, I, 275. 
τισ therm«ee, I, 209, 519. 
Python Alexandri successor, I, 273. 


Quintilianus imp., 1, 494. 
Quintilis mensis postea Julius, I, 
i 


Quirinus, qui et Janus, T, 295. 


R 


Racaeta post Alexandria, I. 270. 

Rachel Jacobo nupta, {, 59. Ejus 
mors et sepulcrum, 1, 60. 

Radomerus Samueli f., 468. 

Ragahus Phaleci f., 1, 46. 

Ra;eas locus, 1I, 420. 

Raguel Esai f., I, 76. 

Ragusa Dadami f., I, 76. 

Regurii obsessio, I, 1049. 

Rahaba meretrix, Jerichunte capta, 
sola cum suis servata, 1, 142. 

Rancabe imperii amissio quomodo 
fuerit predicta, I, 849. 

Randulphus captus ad Comnenum 
abducitur, Il, 631. 

Rapbe posteri Gigantes, !, 152. 

Raphaelus angelus Tobie f. in Me- 
diam dux, 1, 192. 

Rapsacii castelli captio, I, 1008. 

Razastes advereus Heraclium milti- 
tur, I, 790. Ejus cadaver 8 Romanis 
inventum, I, 731. 

Rebecca, I, 58. . 

Recimerus Homane rei publice 
administrator, I, 606. 

Remata locue, Hl, 520. 

Rhemi cedes, ], 208. 

Rentacii in patrem impietas, I, 1007. 

Regia tribue cum sacerdotali per- 
mista, 1, $t. lil "as. 1. 28 

egma et filii ejus, 1, 29. 
Rhea, quee et Semiramis, I, 38, 53. 
Rhobotha condite, 1, 33. 





1435 


Rhodanus prepositus punitus], 544. 
Rodopa 1., 11, 436. 
Rhodus terremotu  eoncussa, ], 


264, 522. A Mabia occupatur, I, 755. 1071 


Rhodii Colossenses dicti, I, 735. 
Soli &eream statuam ponunt, ibid. 

Riniglisar, qui et Baltassar, rex, 
Roboamus unicus Solomonis f., I, 
161. Patri succedit, 1, 173. Ejus re- 
gnum, ibid. 

Roma quando condita, I, 189, 257. 
À Romulo dicta, I, 2359. A Gallis oc- 
cupata, 256. Item a Gothis, I, 588. 
A Gizericho, I, 606. Ab Alarico, ibid. 
Terremotu concussa, I, 522. 

Romanus I Lecapenus cum Constan- 
tino VII conjunctus, II, 292. Imperium 
consequitur, Π, 204. Ejue fllii coro- 
nati, II, 306. Nuptie, 1I, 315. Impe- 
rium amittit, II, 320. 

Romanus II Constantino VII insi- 
diatus, II, 336. Imperio potitur, II, 
908. Quomodo perierit, II, 344. 

Romanus III rgyrue fit gener Con- 
stantini VIII, 1, 484. Imperium 
suscipit, II, 485. Legatos Arubum 
temere spernit, lI, 491. Ejus mors, 
II, 504. 

Romanus Saronita in Elegmon mo- 
nasterium se confert, 1I, 342. 

Romanus Sclerus ad magisterii 
splendorem extollitur, II, 487. 

Romulus conditor Rome, I, 257. 

Romulus Augustulus imp. Rome, 


, 614. 

Rossi Bulgariam infestant, II, 372. 
Sibi vindicant, II, 383. Eorum clades, 
1, 316, 399, 406, 479, 553. Eorum 
cum Patzinacis pax, II, 412. 

Rossum urbs, II, 361. 

ο των Opsicianorum prefectus, I, 


Rufinius lucus, I, 293. 

Rufinue magister, I, 557, 586. 
Rusa Chosrose palatium, I, 781. 
Rutha Boozo nupta, I, 107. 
Rutuli ab 7Enea victi, I, 238. 


S 

Saba hereticus, I, 514. 

Sabaoth, 296. 

Sabba Ethiopie urbs a Therbe 
prodita, I, 75. 

Sabbatius Arabibus Armeniam red- 
dit, I, 773. 

Sabbatii hsereeis, I, 464. 


Sabellius hsereticus, I, 454, 555. II 


Ejus error, 510. 
Saberi Hunni, I, 64. 
Sachacius Brachamius, It, 422. 
Sacticius, II, 301. Ejus obitus, ibid. 
Saelius Apochapsi fllius, I, 1027. 


& Chosroe contra Romanos 498 


mittitur, I, 718. 


Sainus cum exercitu suo ab Hera- 392 


clio fusus, I, 723. Ejus eum Theo- 
doro pugna, 1, 727. 
Sala Gigantum scripture repertor, 


)J Balamis Cypri terre motu dejecta, 


Salem urbs, I, 50, 197. 

Salmane cedes, I, 101. 

Salmanassar Assyriorum rex, I, 189. 

Salome Herodiadis f., I, 391. 

Salome obstetriz, Marie conso- 
brine, 1, 327. 

Salomon, I, 167. 

Salvanianus legatus, I, 697. 

Samtebas vates, I, 185. 

Samanes judex, I, 107, 149. 

Samaria, nunc Sebaste, I, 480. Ca- 
put regbi Jeroboami, 1, 174. Divinitus 
obsidione liberata, I, 182. Expughata, 
I, 187, 189. Instaurata et Sebaste di- 
cta, I, 823, 148. 

Samariue & Judsis quomodo di. 
versi, I, 188. 


INDEX IN GEDRENUM. 


Sameas heros, I, 115. 
Samegar judex, I, 95. 
Samonas, I, 1058. Ejus fuga, 1, 1063, 


Samosata obsessa, I, 161. 

Samson judex, 1, 108. 

Samuchus subitis incursionibus Ro- 
manam ditionem vexat, II, 616. Fran- 
cos prandentes adoritur, II, 617. 

Samuelus vates, I, 108, 149. 

Samuelus Bulgarie princeps, 
495. Ejus interitus, II, 455. 

Samsonite copflagratio, I, 679. 

Samus a Sarracenis obsessa, 1, 1053. 

Sandabarenus monachus, 1045. Ejus 
poena, I, 350. Relegatio, I, 252. 

Seangarius fl., 1, 678 ; 1I, 626. 

Saniana, I, 890. 

Sapores Persarum rex Christianis 
infestus, I, 516. Nisibin expugnare 
frustra conatus, I, 524. 

Sappho, I, 145. 

Sara Abrahamo nupta, I, 47, 58. 

Sarbaranca et Sarbaraza ab Hera- 
clio vincuntur, I. 722. 

Sarberus contra Romanos & Cho- 
eroe missus, I, 718. Romanorum di- 
tiones depredatur, ióid. Cum iis 
pacem componit, 1, 733. 

Sardanapalus Assyriorum rer, ], 
80. Qui et Salmanassar, I, 189. A Per- 
860 cebsus, I, 40. 

Sardica 8 Crumo capta, I, 836. 

Sardii preesulis exsilium, I, 878. 

Sardus f., I, 1014. 

Sarraceni, qui et Iesmaelite, I, 50. 
Mesopotamiam incursant, 11, 615. Sy- 
riam, 1]. 628. Persidem, I, 752. My- 
siam capiunt, II, 519. A Romanis vi- 
cti, I1, 123, 2931, 359, 361, 500, 514. 
A Turcis, II, 568. Eorum regnum di- 
visum, Il, 566. 

Sacus Π., II, 362. 

Saturninus hereticus, I, 438. 

Saturnus Crete rex, I, 52. Filio 
Jove regno pulsus, I, 26 

Satyrus quid Besotorum sermone, 


, 4. 
Satyri occupatio, I, 789. 
Saulus Kis! f. Judeorum rex, |, 
110, 149. 
Sauromate, I, 547. 
Scelos murus, 1I, 475. 
Scenopegiorum festum, I, 50. 
Scholariorum ordo institutus, I, 451. 
Scirtus amnis, I, 639 
Sclerena Monomachi concubina, 


Scorpii cubitales, I, 269. 

Scylla et Charybdis, 1, 233. 

Scyllis etatuarius, 1, 564. 

Scythe victi, II, 386. 394, 411, 555. 
Scythopolis, I, 237. Basan prius, I, 


Sebate, queo prius Samaria, I, 180, 


Seber, I, 184. 
Sebochas heros, I, 154. 
Seboin urbs Sodomese, I, 51. 
Secundus Orientis consul Mani- 
chaos graviter persequitur, I, 639. 
Sedechias regno à Nabuchodono- 
sore prefectus, I, 200. Ad pistrinum 
damnatus, I, 302. Oculis privatur, 422. 
Sedek, I, 49. 
Segor Sodome urbs, I, 51. 
Segubus Achielis f., I, 176. 
Seirus mone, I, 129. — 
Seleucia, I, 237. Condita, I, 992, 


Seleucus Nicanor, I, 2739, 285. An- 
tiochee conditor, I, 37, 641. 

Seleucus Philopator, I, 285. Quot 
urbium conditor, I, 292. 

Sellumus rez, I, 187. 

Semele Cadmi f., I, 42. Polyme- 


1436 


Semiramis Nemrodi uxor, I, 28. 
Semneiali q. monasteria, I, 347, 352. 
Senacheribus, I, 194. 
Senacherimus Medis princeps, II, 


Seon Ámorreorum rex Mosi domi- 
tus, I, 93. 

Sephus Raphee f., I, 151. 

Sepphora Jothoris f., I, 76. Mosis 
uxor, I, 88, 193. 

Septem dormitorum puerorum mi- 
raculum, I, 593 

Serapbimi, I, 107. 

Serapion mathematicos, [, 448. 

Serapis ejusque simulacrum, 1, 569. 

Sergius Cpolitanus episcopus, 1, 736. 

Sergius Sicilise pre ectus, I, 790. 

Sergius Photii frater, I, 661. Leo- 
nis discipulus, I, 971. 

Sergii patriarche obitus, II, 475. 

Seruchas Ragabi f., I, 47. idolola- 
trie auctor, I, 81. 

Servia Dividi soror, 1, 119. 

Servia oppugnata, II, 453. Rursus 
imperio conjungitur, IT, 515. 

ervius Tullius, I, 261. 

Serum mos, I, 269. 

Sesoses in Persiam cum magno 
exercitu & Cabade mittitur, I, 625. 

Sesostris gyptü rex, I, 36, 564. 

Setene castelli expugnatio, 1], 466. 

Sethus Adami f. tertius, I, 16. 

Severus Gricis hsereticus, I, 442. 

Severus Gallerii f., I, 473. 

Severus cum Juliano aufugit, 1, 637. 

Severi balneum eur Zeuxippi no- 
men gesserit, I, 647. 

Severi imperium, I, 412. 

Sextilis mensis, qui post Augostus, 
I, 294, 800. Cur Februarius dictos, I, 


Sextus philosophus, 1, 283. 

Siazur loci nomen, I, 734. 

Sibylla Cumiea, I, 189. 

Sibylla Samoniea, I, 197. 

Sibyll& Samega, 1, 249. 

Sichemee civium internecio, T, 60. 

Sicilia a Sarracenis invaditur, 1, 899, 
1060 ; 11, 516, 525. 

Siclaga urbs, I, 115. 

Sidas rex Egypti f., I, 49. 

Side Belo nupta, I, 38. 

Siderocastrum, I, 804. 

Sigidon a Chagano subigitur, I, 692. 

Sigma loci nomen, Il, 540. 

Sigmee templi refectio, I, 1038. 

Silphius mons, lI, 37, 41. 

Silpius mons, I . 231. 

Silva urbs condita, 1, 238. 

Silvester pont. Rom., I, 471. Coo- 
stantinum M. baptizat, ], 475. Cum 
Zambre miraculis contendit, I, 491, 
495. Contra Judeos disputat, i, 478. 

Simee fuga, 1014. 

Simelus &b Adriano evectue, I, 438. 

Simeon Cleophe f. post Jacobum 
episcopus Hierosolymis, I, 329, 377. 

artyr, I, 437. 

Simeon hereticus, I, 514. 

Simeon Jacobi f., I, 59. 

Simeon Judeus, 1, 489. . 

Simeon monachus doctrina et mi- 
raculis clerus, 1, 606. — 

Simeon protovestiarius cur urbe 
ejectus, 1l, 511. . 

Simeon Stylites, I, 596. Ejus mors, 


Simeonis Bulgari et Romani imp. 
de pace colloquium, II, 305. Ejus in- 
teritus, II, 307. Superbia, 1I, 356. 

Simocatti historia, 1, 

Simon Magus baptizatos, ], 346. 
Ejus cum Petro apostolo ceriamen, 1, 
26s 364. Interitue, l1, 369. Prestigim, 


' Simonides quas litteras invenerit, 


donti nupta, I, 43. Ejus interitus, ióid. I, 220 


Semi posteri, I, 25, 26. Tebernacula 


quid, ἐδία. 


' Bimonium, I, 370. 
Sion, Hierosolymorum erz.a Davi- 








1431 


de edificata, I, 161. Urbs Judea no- 
minata, I, 197. 

Sirenum saxa, I, 233. 

Siridis mons, I, 16. 

Sirmium, I, 691. Ejus dominus dolo 
8 Diogene ceesus, 1l, 476. 

Siroes Chosrose f. Pursarum rex, I, 
734, 735. 

Sirus insula, II, 80. 

Sisere de Judeis victoria et clades, 
I, 99. Mors, I, 147. 

Sisii castri eversio, I, 778. 

auieinnius Chrysostomi successor, 1, 


Sisinnius Nicolai Chrysobergii suc- 
cessor, II, 448. 

Smyrne 

Socister 
tus, 599. 

Soerates philosophus, I, 245. Ve- 
neno exstinctus, I, 255. Ejus dietum, 
I, 359. Temperantia, I, 

Sogdiani ctedes, I, 253. 

Sodoma urbe et regio, I, 51. 

Sol Vulcani f. "Egypti rex, I, 98. 

Sol Cleopatree f., 1, 320. 


rsa ab Areobindo neca- 


Solis prodigiosus recessus, I, 190. 1I 


Obscuritas, I, 650. Defectus, I, 754, 
T13 ; I, 801, 823, 1053; II, 315, 434. 
Soldani de fortuna chreia, 1, 1021. 
In regem Francis dolus, ibid. 
ssolimani in Thraciam profectio, I, 


789. 

Solitudipes Indite periculosm,1,269. 

Solomon Davidi secundus ex Ber- 
sabe f., I, 160. Dei gratia cur tandem 
destitutus, I, 170. Senex idololatra 
facinus, 1, i13. Ejus sapientia et libri, 
I, 123. Sepulerum ab Hyrcano et He- 
rode effossum, 1, 173. . 

Solon Atheniensium legislator, I, 
145. Ejus cum Croeso colloquium, I, 


Sophar Mineus, I, 125. 

Sophia uxor Justini europalate, I, 
680. Quomodo α Tibecio culta, I, 688. 

Sophia Constantino Babutzico nu- 
pta, II, 161. 

Sophia, Phoce soror, Constantino 
Duri fratri nupta, II, 392 

Sophie portus, I, 685. 

Sopbianorum ];alatium, I, 684. 

Sopho mons, II, 628. 

Sophocles, I, 245. Ejus locus, I, 82. 
, Sophonias, I, 186. Ejus locus, I, 
Sophronius Hierosolymorum epi- 
scopus, 1, 736. Christianorum calaizi- 
tatem lamentator, I, 746. 

Sosander Hippocratis frater, I, 213. 

Bosco EID gm, Ir 457. 

sis pti rex, I, 86. 

Sostemii nomen unde, I, 210. 

Sozopetra amermumne patría ex- 
pugnata, I, 930. 

Sparta, I, 217. 

Spatharius, I, 296. 

Spathe expugnatio, I, 1006. 

Bperchius amnis, i, 400. 

Sphagellus Persthlabeni exercitus 
prefectus, 1I, 3895.Ejus casus, II, 403. 

Sphendanes, I, 25 


quale spectaculum,ll, 532. 813 
e 


INDEX IN CEDRENUM. 


Stephanicum castellum, I, 1009. 
Stephani Alexandrini vaticinia, I, 
1 


Stephanus Cappadox imperio exu- 
tus, I, 1036. 

Stephanus Medie prefectus a Tur- 
cis victus, II, 571. 

Stepbanus patriarcha, II, 307. 

Stephanus syncellus ad Durum ]6- 
gatur, JI, 420. . 

Stephanus Theopoli patriarcha eli- 
gitur, I, 805. . 

Stephani et Theodoti aulicorum 
facinora, 1, 719. 

Stephanus, patriarcha, I, 1053. 

Stephani junioris supplicium, I, 


Stephano martyri templum a Pul- 
cheria couditur, 1, 592. 
Bthenebees, que et Antea, I, 3132, 


Stiliconis cedes, I. 587. 

Stoa Poecile, I, 282. 

Stoici, I, 282. 

Stragna, Π., I, 574. 

Stratiotici apparatusin Comnenum, 


Siraloniea privigno Antiocho nupta 
2 


Stratonis turris, I, 323. 

Strongylum castellum, I, 818. 

Strumpitze deditio, II, 461. . 

Studius Joannis Baptiste templi 
conditor, I, 611. 

Stuphianus, I, 189. 

Stylianus pontificum Palatinorum 
princeps, 1], 352. . 

Stylianus Zautza logotheta dromi 
creatur, I, 1050. 

Stypeii captio, II, 460. 


Btypeiota Andres Scythee sufficitur 1 
I, 1 | ο 


Styraces vinétus Justiniano trans- 
mittitur, I, 645. 
Suleiman exercitum in Romanos 
ducit, I, 801. 
Sunamitidis filius ab Eliseo vite 
restitutus, I, 181. 
Suphianus Aphi f., I, 165. 
Susacimus Egypti rex, I, 118. 
Suca urbs, I, 711. 
Sychei interitus, I, 246. 
Symbatius Barde gener, I, 980. 
Ejus rebeilio, I, 1000.Relegatio, ibid. 
Symmachus, 4 M1. 
Syneus mons, I, 751. 
Synepon hereticus, I, 454. 
, S] racuseo ab Agaranis delete, I, 
0 


Syria unde dicta, T, 39. Ejus reges 
post Alexandrum, 1,339. A Saracenis 
vastata, I, 711. Occupata, I, 746. 


T 


Tacitus imp., I, 463. 

Tantalus, I, 211. 

Tarasius patriarcha, I, 822. Ejus 
obitus, I, 834 

Tarenti castri expugnatio, I, 1032. 

Tarquinius Priscus, I, 260. 

Tarquinius Superbus, 261. 

Tarsus condita, I, 40. Expugnata, 


Sphendosthlabus Rossorum prin- II, 361 


ceps, II, 372. Viginti millia Bulgaro- 
rum compedibus constringit, IT, 400. 
Rodostoli obsidionem adversus Ro- 
manos perfert, II, 402. Ejus interi- 
tus, II, 413. 

Sphengus Bladimeri frater, II, 464. 
I Sphinx molier ab OEdipo necata, 

d 


Spon les Antiochere dux, II, 490. 23 


Spyridion epiacopus sophistam re- 
fatat, 1, 502. 

Stagus castellum, II, 475. 

Stauracius patricius magnam prae- 
dam ex Peloponneso affert, I, 821. 
Ejus interitus, I, 838, 843. 

Stela insula, I, 1031. 


; 964. 

Tatianus et Julius fratres, I, 603. 

Tatianus hereticus, I, 439 

Taurus mons, I, 725. 

Taurus Crete τοσ, 1, 38, 42. Pasi- 
phees, I, 214. 

Tecmesa, I, 332. 

Teichomerus Bulgarie rex, 1, 3528. 
Telegonus Ulyssis ex Circe f., I, 


Telephus Herculis ex Auga f., I, 


5. 
Teles, I, 296. 
Tellerigus Longobardorom rex 


"Templum Hierosolyaitanum a Βο- 
lomone conditum, I, 118, 161. Poste 


1438 


rius mdiflcatum, I, 252. Ab Antiocho 
profanatum, I, 286, 293. Ab Umaro 
sdiflcari ecptam, I, 754. Templa a 
Constantino M, condita, I, 497. 
Tephrica urbs, I, 954, 1006. Ob- 
sessa, I, 1012. 
Terbelis Bulgarorum princeps, I, 


Terebinthus Budas, I, 455. 


Teridates rex christianus t, I, 498. 

Terremotus, I, 543, 550, 599, 608, 
618, 698, 639, 646, 656, 676, 679, 691, 
801, 805, 809, 823, 912; II, 372, 438, 
500, 503, 513, 515, 521, 532. 

Tetrarche Jude, I, 322. 

Teuthras reguiue, I, 222. 

Thaddeuas Augarum baptizat,I,310. 

Thalamon insula, I, 524. 

Thales philosophus, I, 215. 

Thaleuta Amazon, I, 266. 

Thamar alienigena, L 407. 

Thamnatbsaracha, I, 143. 

Thara Nachoris f., I, 47. 

Tharbe /Ethiopum regis f. Mosis 
amore capta, I, '/5. 

Tharras Jud:sus, I, 189. 

Theba ab Aarone capta, I, 835. 

Theb condite&,et unde dicte, I, 44. 

Thecle templum, I, 621 

Theglatphalassar Assyriorum rer, 


], 187. 
Thekel, I, 199. 
Themeli presbyteri facinora, 11,329. 
Theobcoeus Bratonis f., 1, 43. 
Theotista Theophili socrus, II, 103. 


Theoctistus patricius Michaeli imp. 
tutor, I, 939. Incarceratus et inter- 
fectus, I, 957 

Theodectes tragicus cur excecatus, 


Theodora Justini I uxor, I, 639. 
Quando defuncta, I, 658. . 
Theodora Chagani soror, Justinia- 
ni II uxor, I. 778. 
Theodora Theophili imp. uxor, I, 


Theodora Michaeli III, uxor, I, 958. 
Theodora Joannis Tzimiscie uxor, 


JI, 392. . 
Theodora Constantini VIII f., II, 
485. Fit monacha, 1I, 498. 

Theodora Constantini IX uxor im- 
peratrix, II, 610. 

Theodoricus cut ministro caput am- 
putarit, I, 628. 

Theodoricus Tyri episcopus, I, 595. 
Ejus de heresium varietate locus, I, 
462. Scripta contra Ephesinum conci- 
lium, I, 670. 

Theodoropolis, I, 411. 

1 Theodorus Augustanus historicus, 

Tbeodorus Daphnopates historicus, 


) 4» 9. 
Theodorus Sidensia historicus, 4, 9. 
Theodorus, Raithensis presbyter, 

haereticus, I, 457. 
Theodorus martyr, I, 478. Ejus fa- 

nuum, I, 411. 

TheodorusJoanni pape subrogatus, 


j Theodosiopolis condita, I, 568. À 
Constantino recepta, I, 810. 


Theodosius M., imp., I, 550.Ab Am- 
brosio sacris exclusus, I, 556. Ejus 
monumenta, I, 567. Statua dejecta, 
I, 618. Mors, I, 363, 573. 

Theodosius Junior Arcadii f., imp., 
T, 514, 586. Ejus mores et ingeníum, 
I, 586. Marciaaum sibi succedere ju- 
bet, I, 602. 

Theodosius III, I, 787. 

Theodosius a Chrysaphio deceptus, 
I, 601. Α Phoce ministris captus, I, 
709. À monacho pro milite accipitur, 
I, 595. A Constante interficitur, 1, 
762. Cur monachos beatos pronuntiet, 
I, 596. Episcopos in concordiam re» 


1439 
digit, I, 595. Imperator designatur, 
1, 186, 


Theodotus monachus, I, 719. Ejus 
eupplícium, I, 776. 

Tleoduli reliquie, I, 523. 

Theoguis hereticus, I, 553. 

Theophanes confessor historicus, I, 

Theophanes et Theodorus Grapti, 
I, 914, 919. u 
m hpophanis metropolite avarilia, 

1 
, 
Theophapis patricii relegatio, II, 


Theophanonis relegatio,IT, 380. Re- 
vocatio, II, 382. 

Theophilitzes, I, 989. 

Theophilus imp. Michaeli Balbi f. 
I, 890, 904. Novercam aula expellit, 
I, 90!.Imaginum et monachorum ho- 
etis, I, 809. Ejus iambi, I, 915. Filie, 
I, 918. Cum Impreelo prelium, I, 922. 
Adversus Sarrecenos expeditio,I,925. 
Vaticinium, I, 928. Morbus, l, 937. 
Mors, I, 938. 


Theophilus Eroticus Cypri prefe- 273 


ctus rebellans, II, 549. 
Theophobus ex qua familia oriun- 


INDEX IN CEDRENUM. 


Timotheus Elurus  Alexandree 
ecclesise turbator, I, 608. Chereonem 
deportatus, I, 609. A Zenone revoca- 
tus, I, 617. 

Timothei Gazei de tributo Chrysar- 
gyro tragedia, I, 621. 

Tiree1as philosophus, I, 42. 

Tissus fl., J, 102. 

Tiius imp., 1, 380. 

Tohias quomodo albuginem con- 
traxerit, I, 191. 

Toplitzum castellum, II, 604. 

Tornicii motus, 11, 566. 

Totile interitus, 1, 659. 

Trangrolipaces Persic rex, 1I, 569. 

Trajanopolis, I, 437. 

Trajani imperinm, I], 436. 

Triacopntaphylli domus in monaste- 
rium convertitur, II, 497. 

Triaditza olim Sardica, II, 436. 

Tricerberos canis, I, 413. 

Tricomis Palestine, I, 237. 

Triphylli interitus. I, 8314. 

Tripolemus Alexandri successor, I, 


Tripolis Phonicie urbs, II, 365. 
Troja condita, I, 147, 211. Excisa, 


dus, I, 920. Et imperium a Persis I, 2106 


defertur, I, 931. Ejus obitus, ἐδία. 
Theophrastus philosophus, I, 340. 
Theophylactus Dotanejeta Thessa- 
lonice prtiefectue, IT, 459. 
Theophylactus Edeeseuus presby- 
ter, I, 807. Ejus obitus, I, 810. 
Theophylactus, Lecapeni f., pa- 
triarcha, II, 315. Ejus obitus, 11, 332. 
pas neophylactae protospatharius, II, 


Theopompus mente captus, I, 290. 
Theotecnus prestigiator, I, 471. 
Thera insula, I, 794 

Therasia insula, ibid. 

cohermitza castellum captum, 1, 


Therinuthis fllia Pharaonis Mosem 
gervat, I, 130. Ejus mors, I, 86. 

Thersa capta, I, 187. 

Theseus f., 1], 214. 

Thessaliae diluvium, I, 146. 

Thessalonica ab Agarenis capta, I, 


Trojanum bellum, I, 149, 216. 

Troili cedes, I, 227. 

Trop captio, I, 1036. 

Tros Phrygie, rex, I, 211. 

Trypho patriarche vicarius, II,311. 
Patriarchatn fraude dejicitur, II, 313. 

Tullus Hostilius, I, 260. 

Tydeus OEnei f., I, 248. 

Tyndareus Laconum rez, I, 212. 

Tyrachus Kilteri f. Patzinacarum 
rex, II, 582. 

Tyro Agenori nupta, I, 38. 

Tyropseum castellum, II, 390, 443. 

Tyrus ab Agenore exetrueta, et 
regnuin institutum, Ll 38. A Tauro 
capta, tbid. Condita, I, 103. 

zamandi urbis situs, 1I, 423. 

Tzathus Lazarum τος, I, 638. 

Tzernas Π., 11, 461. 

Tzimisces imp. coronatur, II, 380. 
Ejus uxor, lI, 392. Humanitas, II, 


896. Triumphus, Il, 413. Interitua, 478 


1062. Ab Alusiano oppugnata, Il, 531. Ἡ, 415 


Thessalonica Alexandri f. et urbe, 


, 219. 

Thestius rex, I, 212. 

Thethmosis, I, 14. 

Thoas Iphigeniam frustra pereecu- 
tus, I, 337. 

Tholas judex, I, 105, 147. 

Thomaite incendium, I, 825. 

Thomas contra Michaelum II re- 
bellans, I, 874. Imperator declaratur, 
1, 878. Viacitur, I, 883. 

Thracesii historia, I, 5. 

Thracia a ossis vastata, II, 384. 
Mauris eluvione operta, 1, 657. 

Thriaeis, I, 471. 

Thrasylius astrologus, I, 344. 

Thules JEgypti rex, I, 36. 

Thurus Assyriorum rez, ], 29. 

Thyestes rex, I, 214. 

Tiberias condita, I, 323, 333. 

Tiberius imp. Augusti successor, 
I, 393, 333. Quid de Christo senserit, 
], 330. Jain senior a virtule desciscit, 


Tiberius Justini iump., collega, I, 
685. Ejus edificia, I, 690. Triumphus, 
ióid. Mors, I, 691. 

Tibianus prefectus, 1I, 559. 

Tigris Π., I, 25, 192, 735. 

Timodes poeta, I, 612. 

Timotheusannalium acriptor, 1,103. 

Timothei apostoli martLyrium,]1,434. 

Timotheus Litroboles Macedonio 
substituitur, I, 631. Ejus obitus,I, 655. 


Tzudader castrum, I, 634. 


U 


Ulemarodachus rex, I, 206. 

Ulysses, I, 218, 232. 

Umarus Abubacharis successor, I 
745. Templum Hierosolymiticum edi- 
aedi I, 154. Quando vita functus, I, 
793. 

Uugari ab imperatore in auxilium 
asciti, I, 254 

Uuguenvti in ecclesia coram populo 
consecrandi auctor, I, 530. 

Urioni imperium, I, 451. 

Ur Chaldeorum urbs, I, 47. 

Uranus, I, 8, 53. 

Urielus angelorum princeps, I, 17. 
Que Enochum docuerit, I, 21. 

Uthaxadus martyr, 1, 498. 

Uvalidus Arabum princeps, I, 806. 

Uvarum vallis, I, 747. 

Uxi Unnica gens, Il, 582. 


V 


Valens imp. Valentiniani fratris 
collega, I, 541. Successor, I, 547. 
Arienus, I, 541, 547. Ejus interitus, 

549. 

' Valentiniani major imp., I, 540, 
Valentinianus Junior imp., I, 551. 
Valentinus haereticus, I, 439. 
Valerianus excoriatue, I, 454. 
Voleriani et Gallieni imperium, I, 

452, 454. 


1440 


Vandali, I, 601. 

Veaus Afri et Astynome f., I, 28. 
Adonidi nupta, I, 29. Cnidia, I, 564. 
Yeri cum M. Antonino imperium, 
, 489. 

Verina Baasilici soror, I, 615. Leo- 
nie magni uxor, I, 

Vespasianus imp., 1, 380. 

Vestales virgines institute, I, 259. 

Veeuvii incendium, l1, 424. 

Victoriatorum numismatum inscri- 
ptio, 1, 363. 

Victorinus, íbid. 

Virgilius, 1, 303. 

Vitalianus eeditiosus, I, 632. 

Vitellius imp., I, 379. 

Volusianus Galli imperium, I, 452. 

Vulcauus duy pu rex, Mercurii 
successor, I, 35. 

X 


Xandames rex, 1, 267. 

Xenaias & Calandione profligatus,I, 
620. A Cnapheo Hierapolitano epieco- 
atui preficitur,£óid. A Cnapheo Phi- 
oxenus nominatur,ióid.Conf., 1, 631. 

Xerolophue Arcadi, I, 567. 

Xerrzes spurius, I, 253. 

Xiphias in Antigoni insula mo- 
nachus, II, 477. 

X ylinite 1nteritus, I, 792. 

Xylocastri vastatio, I, 1013. 

Xylocerca porta, I, 102. 


Z 
Zaba fl., I, 730. 
: Zabarnazus a Justiniano recipitur, 
' Zacharias Baptiste peter, I, 326. 
Zabulon Jacobi f., 1, 59, 70. — 
Zacharias rex, I, 181. Qui et Ozias, 
Amasie f., I, 189. 
Zacharias vates, I, 186. ] 
Zacharie Besue cur lingua excisa, 


"Zacyuthus insule, I, 1029. 

Zagora, I, 953. 

Zayoria, T, 180. 

Zambres Jubeus, I, 491. Magus, I, 


Zapetra urbs, I, 1007. 

Zara Esai f., I, 77. 

Zaretha vallis, I, 138. 

Zarethus Raguelis f., I, 77. 

Zebeas rex dianitarum ctesus, 
I, 101. 

' ZebediPi mors, I, 329. 
Zebeelus dux, II, 728. 
Zebi Madianilie cedes 
Zembria Abrabami f., ἷ 
Zeno Stoicus, I, 282. 
Zeno Ceaar declaratus, I, 614. Leo- 

nis imp. gener, I, 611.1n quorum he- 

resi fuerit, I, 615. Voluptatibus de- 
ditus, ibid. Orientales episcopos He- 
notico subscribere cogit, I, 619. 
Zenodia Baeilisci uxor, I, 616. 
Zethus Theobsi f., I, 44. 
Zeuxippus Sicyoniorum rex, I, 144. 
Zeuxippum balneum, I, 442 
Zichia fl. I, 812. 
Zilicum hteresie, T, 950. 
Zocter, I, 329. 
Zoe Carbonopsina, Leonis VI uxor, 

I, 1061. Imperii administrstionem ac- 

cipit, IT, 283. Aula electa, II, 296 
7ου Romanum maritum tollit, IT, 

504. Joanni insidiatur,II, 519. Mono- 

macho nubit, II, 542. 

Zoroastres Persa astronomue, I, 29. 
Zorobabel a Ciro Hierosolyma re- 

missus, I, 242, 253. 

Zosimus rhetor Gazeeus & Zenone 

interfectus, I, 622. 

Zoste urbe ejicitur, 11, 487. 


I, 901. 
, 914. 


1441 INDEX IN JOANNEM SCYLITZAM. 1412 





IN JOANNEM 


Hujus nove editionis tom. II, col. 367. 


Α 


Abulchar dux Italie, 722. 

Abydus, 703. 

Acephalorum heresis, 687. 

Achridse locus, 199 

Achridis preetor, 716. 

Adapa, 703. 

Adrianopolis, 727. 

AEcaterina Augusta imperatori per- 
suadet ut monachus flat, 642. Mona- 
cha, 650. 

AZEmilianus metropolita Iconii, 733. 

Agareni Christianos vexant, 664. 
Orientem incursant, 109. 

Alamanni, 718. 

Alexander Cabasilas Scopiorum 
dux, 7206. . 

Alexandrona Cilicie urbs, 617. 

Alexius Comnenus pr&ees, 713,130. 

Alusianus Bulgarus, 678. 

Alyates captus oculis privatur,703. 

Amasia, 713. 

Amertices transfuga, 661. Turco- 
rum praefectus, 612. 

Amorium direptum, 677. 

Andronicus Caesaris fitius,659. Ejus 
fuga, 698. Eidem oculi effossi, 704. 

dnium, 653, 654. 

Anna Constantini Duce [., 659. 

Anthium locus, 6827. —— 

Antiochea Syrie a Turcis diripitur, 
662. Faine coafecta, 677. 

Apocape Beste, 673. 

A Peilianus ver&utus et bellicosus, 

1 


Archangelorum dies festus, 6409. 
Ardoinus, 720. 

Argaum, 670. 

Artach,a Saracenis occupatum, 677. 
Artze castelluu, 601. 

Asa aultanus, 699. 

Athyra castellum, 730. Ibid. 
Ausonides fines, 616. 

Az oppidum, 6706. 


B 


Baaepracania, 653. 
Baltoübades, 684. 
Baraugi milites, 614, 668, 237. 
Baesilacius, 693. 
1 Basilius protovestiarius Malesee, 
01. 
Berdena Botaniate imp. uxor mo- 
ritur, 738. 
Bestarches dignitae, 663.  . 
Blachernarum palatium, 647. 
Bodinus, 715, 717. Rex Bulgarorum 
declaratur,715. Ejus predationes,717. 
Capitur, 718. 
oitachus moritur, 718. 
Borilus Botaniate familiaris, 734. 
Boryses, 716. 
Botaniates dux Romanorum in Tur- 
cos mittitur, 662. 
Bryeuanius res Occidentis perturbat, 
735. Oculos amittit, 737. 


C 


Criesarea a Turcis diripitur,661,680. 
Calabria Romanis subjecta,721, 722 
Callipolis, 722. 


INDEX 


Catacalo Combutus curopalata crea- 
tur, 642. 
. Catma ager, 676. 

Celzene regio, 682. 
coe nalepite cum Turcis conjuncti, 


Chalep regio, 662. 

Chalep priaceps, 674, 616. 

Chataturius Apntiochee dux, 684. 

Chleat locus, 681. 

Chorrobachi locus, 655, 

Chonensis res publica & Turcis in- 
vaditur, 686. 

Chorosalarius Turcorum dux, 613. 
SG ürysopolis urbs,735, 740, 742, 710. 
7 


Cilicia a Turcis direpta, 661. 
Claudiopolis, 684. 

Colesyria vastatur, 610. 
Color prasinus, 730. 


Columnpa magua Constantini 11,742. 685 


Combustus curopalates, 642. 

Commopolis Herculis, 683. 

Comnenus imp., 641. 

Comnenus monachus, 648. 

Constantinus Bodenus.Dulgarorum 
rex creatus Peirus vocatur, 715. 

Conetantinus Ducas imp., 651. Ejus 
pietas 652.In judiciis arrozaulia, ibid. 

ors, 659. Ejus liberi, ἐδία. 

Constantinus Constantini Dues f. 
imp. 742. 

Constantinus Lichudes protovestia- 
rae patriarcha fit, 644. Ejus miors, 


Constantinus Theodorocanus capi- 
tur, 728. 

Cosma monachus patriarcha deligi- 
tur, 731. 

Cotyeum, 704. 

Crispinus invasus,678. Ad impera- 
torem legationem mittit, 679. 

Crya fons, 691. 

Cutlumus Turcorum dux, 732. 

Cyzicua urbs terre motu afflicta, 

D 

Damianus Dalassenus, 716. 

Diabatenus, 748. 

Diaboleos patricius, 716. 

Diogenes dux Sardices patricius et 
bestarches, 663.Magister creatur,665. 
Imperator declaratus cum  Eudocia, 
Augusta Sonjungitur, 666. Ejus ca&eca- 
tio, 104. Mors, ibid. 

Dobromiris, 741. 

Docea oppidum, 702. 

Doceanus, 720. 

Doleanus Serviorum rex, 715. 

Dorylaeum locus, 6719. 

Dyrrachium, 722. 


E 


Elenopolis ab indigenis Eleinopo- 
lis, 689. 

Eriorum palatia, 688. 

,Eudocia potitur imperio cum libe- 
ris, 600. 

Éustathius magisterinterficitur,701. 


F 


Fabiorum familiaRome celebris, 720. 


SCYLITZAM. 


Fames ingens et crudolissima,714, 

Francorum natio, 679. 

Francica legio, 708. 

G 

Gaita Franca Roberti uxor, 720. 

Georgii martyris dies festus, 651. 

Georgius Boitachus e Conchanis 
ortus, 117. 

Georgius Mauiaces, 720. 

Gymnuus prefectus, 139. 

Gytarius locus, 677. 


Halye Π., 690. 
Hopsinalius bellicosus et versutus, 


611. 
Hebdomi monasterium, 714. 
Hierapolis arx, 673, 015 .O0bsidetur, 
$p. 


I 


aroni res publica viris abundans, 


Isgacius Comnenus imp., 641. Ful- 
gure tactus, 647. Monachus obit, 649. 

I3sancius Cumuenus dux exercitus a 
Torcie vincitur, 708. Antiochem dux, 
718. 


J 


Joannes Cesar patruus Parapinacii, 
101. Dux declaratur. 709. Victus ca- 
pitur a Ruselio, £hid. Imperator de- 
claratur, 710. 

Joannes Bulgarie archiepiscopus, 
creatua, 698. Ejus interitus, 731. 

Joannes Side metropolitanus, 705. 

Josephus magister Trachaniota,692. 


L 


Lazari miraculum, 734. 
Libellisius Autiochie princeps, 673. 
Lobitzum, 646. 
Longobardia a Roberto Franco oc- 
cupata, 120. 
ongobardopulus Michaelis filiam 
ducit uxorem, 718. 


M 


Machmutius ameras, 673. 

Mangana, 645, 651. 

Manicata qui, 720. 

Manuel Comnenus curopalates dux 
et princeps exercitus, 685, 688, 691. 

Maria ex Alanis Botaniate imp. 
uxor, 738. 

Matziciert urbs Romana, 692. 

Maurocastrum oppiduminArmenia, 


Melissopetrium, 702. 

Melitene, 653 671. 

Metabole oppidum, 114. 

Michael declaratur archiepiscopus 
Ephesi, 798. |. 

Michael Parapinacius imp., 705. 

Molibotum monasterium, 659. 

Myriophitus urbs terre motu ever- 


titur, 
N 


Neapolis locus, 64T. 


1443 


. Nemizzus vir illustris, 679. 
Neocemsarea ἃ Turcis eversa, 670. 
Neocomus urbe regis, . 

Niema terre motu concussa, 607, 
Nicephoritzes e Bucellariis oriun- 
dus, 705. Ejus insolentia, ἐδία. Dux 

Antiochie declaratur, ibid. Ejusdem 

potentia et malitia, 707. — : 
Nicephorus Botaniates imperatori 

suspectus pellitar, 690. Curopalates 

creatur, 726. Imperator fit, 734. 
NicephorusBryennius a sultano vin- 

citur, 693. Imperator,nominatur,727. 
Nicephorus Carantenus.Scopiorum 

duz, 715. 
Nicephorus Maurus patriarcha An- 

tiochise, 742. 

Nicephorus Palreologus, 688. 
Nisus urbs, 717. 


P 


Pancratius dux Ármeniee, 653. 

Panium urbs Thracie eversa, 657. 

Parapinacius unde dicatur, 114. 

Patzinace Occidentem premunt, 
721. 730, 741. 

Pemolissa oppidum, 642. 

Perenus dux Italie, 722. . 

Petrilius apud Constantinum pri- 
mus, 716. 

Petrus Bulgarorum rez, 715. 

Pharesmanes Iberus peeefectus,675. 

Philarethus Brachmamius, 681. 

Pireradum monasterium, 702. 

Popandi clausura, 703. 

Prenetum, 734. 

Prisdiana, 716. 

Prota insula, 705. 


INDEX IN MICHAELEM PSELLUM. 


Psellus philosophorum princeps, 
688, 702, 1e. op κα 


Rbedestus terre motu exercitur, 


Rheas locus, 732. 

Robertus Francus, 720. Dux Cala- 
brise, 724. 

Roma, 726. 

Romanus Diogenes imp.,666.Exer- 
citum imbecillem adversus suitanum 
ducit, 868. Ejus oratio, 693. Captus & 
sultano dimittitur, 699. 

Ruselius Latinus dux exercitus a 
Turcis capitur, 708, 711, 713, 730. 
Ejus interitus, ir 


Salernus urbs Calabrie maxima,721. 

Samuch Turcus, 653. 

Samuel Alusienuse Bulgarus bestar- 
ches, 618. 

Sangarium, 690. 

Sardices Diogenes dux in exsilium 
mittitur, 663. 

Saronites, 717. 

Bcopiorum urbs expugnata, 717. 

Sceribonee popoli, 124. 

Sebastia, 670, 671. 

Selte, 646. 

Sergii monasterium, 718. 

Sopho mons, 710. 

Straboromanus pre&ses,739,7 43. 

Biratopedarchem, 648. 


Tame Uzorum dux, 695. 
Tarchola locus, 676. 
Tarsi planities, 684. 


1444 


Tatus, 719. 
Taurus mons Manzarus appellatus, 


Tecle protomertyris festum, 646. 
Tempium, 647. 

Telach regio, 671. 

Theodorus Doceianus. Isasmii imp. 
ex sorore nepos, 647. 

Theodorocanus Constantinus capi- 
tur, 728. 

Theodosius episcop usDiabolim,739. 

Theodosiopolis urbe, 691, 701. 

TheodulusBulgariee archiepiscopus, 


Theodulus Synadenus, 743. 

Theognostus proconsul, 716. 

Thrymbus in Calabria dux ererci- 
tus, 721. 

Tornicius Cotetses, 695. 

Threschaniotes, 698. 

Traditza urbs, 645. 

Trajunopolis urbs, 728. 

Trajanus Cesar, 728. 

Turcorum excursiones sub Constan- 
tino Duca, 652. Insolentia, 686. De 
Romanis victoria, 660, 698, 721. 

Tyropeeum oppidum monitum, 703. 

Tzemandus dppidum, 618. 

Txurolum, σ 


Ungari pacem violant, 645. 
Uzorum natio, x^ Clades, ibid. 


Xiphilinus Trapesuntius patriarcha 
deligitur,0658. 


Z 
Zompi pons, 709. 





INDEX 


IN MICHAELEM PSELLUM ET IN APPENDICEM. 


Revocatur lector ad columnas editionis noríre. 


Α 


Acatus Eutychianus, 1199, 1202. 

Actio ante Judices quid sit, οἱ de variarum actionum 
nominibus, 1010, 1011. u 

Adamas, lapis solidus ; illius virtutes, 887. 

Adoptio quid sit, 942. 

Adulterium quid, 941. . | 

A&matites, lapia pretiosus; ejus virtutes, 88]. 

JEschates, lapis eplendibus et diversicolor ; ejus vir- 
tutes, 890. ] 

4stas quando et quomodo nobis fit, Τ47. 

Ameth ystus,lapis coloris hyacinthini;illius virtutes, 890 

Amphidrornia, festus dies, 1022. 

Anemodulium, 1215. 

Angeli pauciores multitudine quam homines,et quare, 
699, 702. Num quid mali sit in angelie, 731. Angelica 
corpora quanto discrimine a demoniacis differant, 838. 

Anima vite domine, 1118 ; corpore tanquam instru- 
mento utitur, 706. Anima an sit substantia, necne, 707 ; 
omnibus prestat seminibus, et a Deo desuper descen- 
dit, 101 ; immortalis est et cur, 1142; essentiam suam 
nacta est & Deo, 1142; ad imaginem Dei facta, angelus 
fieri nequit, 140. Anime principium,progressus,faculta- 
tes, 740, 714, 1030 et segq.Quomodo ad Deum erigatur, 
1130, 1131.Tres animes passiones, 106 ; illi tria heec in- 
sunt: facultas paseio, habitus, 723. Anima motus moti- 
bus ccelestibus similes, 1075, 1076. Anima quomodo me- 
dia inter patibilia, et impartibilia, 711, 718; quando et 


quomodo unitur corpori, 714, 715. Animss et corporis 
operationes communes quomodo distinguuntur, 714. 

trum corpus anima, an anima corpore solvatur, 718. 
Anime corpore solute et corpori uc conjuncte non 
unum idemque ratiocinium, 715. Animarum species tot 
sunt,quot sunt animes, 1147.Anima irrationalis quatuor 
rebus constat,juxta philosophos Greecos, 115.Circa ani- 
mam varie philosophorum opiniones, 106, 101, 1030 et 
seqq. Animarum generatio qualis juxta Platonem, 111 ; 
de illarum proereatione ejusdem doctrina, 1079, 1083 ef 
Ped ; genitam esse et immortalem docet enimam, 716, 


Anni quatuor tempora quomodo ant, 803. 
Annona quid sit, 947. 
Antichristi adventum mala precurrere necesse est, 
8 


Apaturia, festi nomen, unde ducat originem, 1018. 
Aprorum lacryme dulces, et quare, 7/9. . 
Aqus pluviales melius quam fluviales rigant semina et 
arbores,priesertim si cum tonitru et fulmine cadant, 770. 
Aquam frigidam reddunt silices et plumbi lamine, 


Aquilia lex et actio, 912, 943. : . 
t Arbitri dicuntur qui accusationes adinvicem arbitran- 
ur, 1014. 
Arca circa solem et lunam formata ques sit, 795. 
Areopagus, Atheniensium tribunal, 1019. 
Aristoteles quatuor generales numerat virtutes, 719. 
Arius, urbi mortuus et sepultus, 1210. 











1415 INDEX IN MICHAELEM PSELLUM. 1446 


Armenius prestigiator dseemonem a muliere puerpera 
abigens, 858. 

Artopolia que, 1214. 

Ascra, Hesiodi patria, 1159. 

Asmodesus demon, 1322, 1333. 

Asopus fluvius, 1159. 

Asparis cisterna, 1263. 

Astrorum qualis sit substantia, 746, 7900; forma et 
motus, 802. 

Athene urbs, 1158, 1159. 

Augustus mensis cur sic dictus, 1202. 


B 


Basilius Magnus et ejus eloquentia, 906. 

Beelzebul, princeps daemoniorum, 1319. 

Belisarius, illius victorie, infortunium, 1199, 1314. 

Beryllus, ape pretiosus ; illius virtutes, 890. 

Bethel significat domum Dei, que& est Ecclesia, 583. 

Boni cisterna, 1263. 

Bosporius portus unde sic nuncupatus, 1234. 

Brilesaus mons, 1158. . 

Buccinus locus unde eic dictus, 1258. 

Bucoleonis palatia, 1202. 

Bulimos unde oriatur et quo modo sedatur, 783. 

Byzantium urbs describitur; illius conditor, situs et 
forma, 1189 et seqq: 


Canis prodigiosus, 1914, 1315. 

Canticum canticorum, sub especie nuptiarum tradit 
anime humane perfectionem, 539; explanatur, íbid. 
εί seqq. 

Caprea significat videntem, 583.  . 

Caprirus, lapis pretiosus ; illius virtutes, 895. 

Carabitzin eeclesie unde sic nuncupata, 1238. 

Carbunculus, lapis splendidus ; ejus virtutes, 890. 

Carnes ex arbore fico suspense teneriores flunt et cur, 
183, 183. 

Causss rerum quatuor, efficiens, materialie, formalis 
et finalis, 726, 727. ] 

Cedar, obscurus et tenebrosus interpretatur, 546, 547. 

Centenarium turris, 1274. 

Cephisus fluvius, 1158. 

Cervorum lacryme salse et cur, 779. 

Chalazias, lapis pretiosus ; ejus virtutes, 899. 

Chaldaicorum dogmatum interpretatio, 1150 et segq. 

Chephissus fluvius, 1159. 

Chore monasterium, 1371. 

Christi divinitas et humanitas, Christus Deus et homo, 
814, 815; veritas est et reetitudo, 543; pomum, 544. 
Christus in carne passus est, nec ideo natura Verbi 
passa, 698. Christi umbra, Christiana respublica, 511. 

Chryselectrum, chrysolilhus, chrysoprasus, lapides 
pretiosi ; illorum virtules varie, 899. 

Chrysobalantum templum cur sie dietum, 1247. 

Chrysostomus Joannes et ejus eloquentia, 906, 907. 

Citheron, Phocensium urbs, 1159. 

Codex est corpus duodecim libris constans, quod vo- 
cant Constitutiones, 925. ! 

Colum quatuor constat elementis, juxta philosophos, 
et variis distinguitur circulis, 742, 799 ; cceli forma, 795. 

Cognatio qua sit, et de variis Ju generibus, 730, 731. 

Cognitiones res non mutant, 918. 

Color est qualitas visibilis in corporum superficie, 727. 

Cometa unde generatur, et varie cometarum forme, 
750. Comete, cum apparent, funestum prodigium, 794. 

Constantini statua que quotaunis die urbis natali in 
Hippodromum deducebatur, 1192. 

onstantinopolis urbs; que. tempore condita, et illius 
descriptio, 1192 ef seqq. Muri ejus terre motu eversi, 
1198. 
Consubstantiale quid sit, 690. 

Contaria locus unde dictus, 1268. 

Contractus est consensus et conspiratio plurium, vel 
ad minus duarum voluntatum ad idem concurrentium, 


Conventio triplex est, 959. 
r, preecipua mentis sedes, 542. 

Corpus est quod habet latitudinem et profunditatem; 
omne corpus est grave aut leve, 730. Corpua entium 
nmbram et imaginem refert, 718. Corpuscula quee dicun- 
ur, 730. 

Corruptio quid sit, 730. 

Corydalus mone, 1158. 

Creditor et debitor qui sint, 955, 956. 
Creusa Thespiorum corpus, 1159 
Cucorobii monasterium, 1266. 
Cynogius locus, 1227. 
Cynosarges, loci nomen, 1018. 


D 


Demones incorporei non sunt, imo corporei, et circa 
corpora versantur, 835, 838. Demones lucifugi, aquei, 
subterranei, 839; mundum universum replent, 812; ani- 
Imnarum carnifices, 1139; natura mendaces, 1147; sex 
sunt illorum genera, 843, 846. Qnomodo homines ten- 
tant et seducunt, 847. Cur in bruta animalia non secus 
atque in homines insiliant, 850. An alii mares, alii fe- 
mins sint, 859, 862, 863; an loquantur omnibus linguis, 
859, 866, 867. An percuti queant, 859, 867, 870; et quo- 
modo, 871, 874. Demonibus coherent affectibus dediti, 
1139. Greecorum opiniones de demonibus, 875 et seqq. 

David manu strenuus et acer visu, 614. 

Delium Apollini consecratum, 1159. 

Deus quis est, et quomodo preescit res mutationibus 
obnoxias, 698. Deus est principium rerum primum et su- 

r omnia positum, 726. Omnia procedunt a Deo, et ad 

eum cuncta converti debent, 734, 1146. Dei notionem 
unde homines acceperint, 099. Deus supra virtutem et 
bonum omne atque omni perfectione est superior, 718. 
In Deo duplez actus juxta Platonem, 722. Deus unus et 
trinus, 811, 814; lux est et ignis consumens malos, 1143; 
comprehendi non potest, $5bid.; excellentior est, omn 

reedicatione, elocutione, et intellectus comprehensione, 

150. Deo diversa et multiplici ratione assimilamur, 719. 
Deo 80là mente adherendum, 1131. Deus est omnium 
terminus, 915. 

Deuterius Byzantii episcopus Arianue, 1283. 

Die mensis quomodo Attici numerant, 1018. 

Differentia personalis quz sit, 691. 

Digesta vel Pandectes quid, 925. 

Dirce fone, 1159 

Donatio duplex, 944. 

Duca Cesar, varie ad illum epistole, 1170 ef seqq. 


Eeclesia, Christi sponsa, ex Judeis et gentibus con- 
flata, 546. 

Ecclesiastes Salomonis vitse presentis aperit vanita- 
tem, 539. 

Ecnephias, genus venti parum atyphone diversum, 755. 

Electio et attentio, medi: animi facultates, que sint 
in homine, 718. 

Electrum, lapis pretiosus; ejus virtates, 891. 

Eleuris urbs, 1158... 

Emphyteusie quid sit, 936. 

Ephippas demon, 1323. 

Erythreum mare, 790. 

Essentia et natura in Trinitate quid, 687. 

Βιολί vel Enthusiaste, 819 εί seqq. Tria illorum 

rincipia, 823 e£ segq. Quam οεθοὶ et mente capti, 836; 
Illorum spurcissimee ceremonies, 827 ef seqq.; sacrificia 
exsecranda, 831. 

Exactores et queestores qui sint, 1015. 


F 


Falcidia lex que sit, 952. . 

rrr fortuna et casus que sint juxta philosophos, 
ν 1146. 

Ficus carnes reddit teneriores, 782. Fico alligatus 
taurus ferocissimus mitior fit, 783. 

Fidei professio, 687 

Figura rerum in quo consistat, 727. 

Fluvii et lacus praecipui qui sint et unde oriautur, 771. 

Forum Tauri, 1215 

Frumentum in lutoso, hordeum in arido optime con- 
seritur et quare, 718. 

Folmen quid sit, et cur incendere non soleat, 758. 

Furtum est dolosa rerum contrectatio, 936. 


G 


Galaetites, lapis pretiosus ; illius virtutes, 891. 

Galaxia vel via lactea in toto coeli cireulo quid, 742. 

Generatio quid sit, 130. 

Grando unde et quomodo nascatur, 750. 

Greges dicuntur rerum nature, 551. 

Gregorius Nyssenus et ejus eloquentia, 906. 

Gregorius Theologus Demostheni comparatur ; illius 
eloquentia, 902, 903. 


Habitus qui sint ; virtutes sunt habitus, 723. 
Halor quid sit et unde oriatur, 751. 
Hebdomum templum, 1275. 

Hecate Chaldeeis dea est, 1134, 1135. 
Hecatinus circulus quis, 1134. 

Helicon fluvius, 1159. 

Hiatus in ccelo apparentes quomodo flant, 743. 





4841 


Hiems quomodo et quando nobis flt, 747. Quando 
magna, 766. .. 2n 

Hippodromus unde sic dictus, 1203. Statute multipli- 
ces quae in illo visebantur, 1251-1254. 

Hodegorum templum cur eic dictum, 1226. . 

Homo triplex datur, intelligibilis, rationalis et sene 
bilis, 706. Homo artificium est et natura audax, 1135; 

erfici virtate non potest, nisi ad Deum convertere se 
Instituat, 722. —— . mE 

Hyacinthus, lapis pretiosus ; ejus virtules, 898. 

Hymettus mons, 1158. . 

Hypostasis et enhypostatum quid, 687, 620. 


I 


Idus dactylus, lapis pretiosus ; illius virtutes, 891. 

Idiomatum communicationis ratio, 605. |. 

Idola sive simulacra juxta philosophos, et quis sit 
iliorum finis, 1123, 1126. 

llissus fluvius, 1158. 

Impassibilitas naturse divine, 698. 

Imperfectum perfecto prodire nihil potest, 1147. 

Incorporalia au sint in loco, 731. 

Instituta quc sint, 921. . 

Intellectus et intelligibile, quid; in quo differant, 702. 
Intellectus est, viam veluti quamdam conficere, a pro- 
positionibus ad conclusionem transgrediendo, unde et 
nomen traxit, 1031. 

Interdictorum usus pluripotens est, 94T, 948. 

Ira, animi commotio rationi minime obtemperans, 554. 

Iria, qui vulgo vocatur arcus, unde fit, et qui sint illius 
varii colores, 750, 181, 105. 

Jsmenus fluvius, 1159. 

Ixion à Junone deceptus, 4161, 1175. 


J 


Jaspis, lapis pretiosus; ejus virtutes, 891. 

Jejunium facillime ferunt senes, 739. 

Jus quid sic et circa quee versetur, 928, 929, 932. 

Justinianus iuiperator Sancte Sophie templuim ex- 
struendum curat, 1290 et segq. 

Justitia eet constantissima voluntas pro merito et di- 

nitate omnibus mensuram distribuens, 928, 932. Justi- 
tie vindemia ex tribus anime partibus per diligentiam 
colligitur, 554. 

L 


Laligo mari eupernatans, tempestatem presagit, 778. 

Lausiaca domue, 1207. 

Leo Zodiaci signum, 1134. 

Lex est communis totius reipublice sponsio, delicto- 
rum coercitio, 927, 928. Legum synopsis vel compen- 
dom 925 et segq. Legum nomina Latina exponuntur, 
4023. 

Liberos parentibus similes vel dissimiles nasci unde 
contingat, 738. 

Libis monasterium, 1261. 

Limma quid sit, 1110. 

Locus est extremum quod ambit corpora, 799. 

Lune substantia, lumen et forma quee sint, 806. Lune 
magnitudo,et ejus eclipsis, 743, 746, 803, 806, 807, 810. 

Lycabettus mons, 1158 ] 

Lychnites, lapis luscitiosus ; illius virtutes, 894. 


M 


Magnaura, Constantini Magni triclinium, cur sic di- 
ctum, 1203. 
ρα δέν lapis magnus et pretiosus; illius virtutes, 894, 
5 


Manichaei et duo illorum principia, 823. 

Marathon, Atheniensium vicus, 1158. 

Maris aque upde et qua de causa salse, 766, 790. Unde 
eliain εἰ quare dulces reperiantur, 767. Mariue aquam 
arbores nou nutriunt, et quare, ióid. Oleo effuso tran- 
quille fiunt et perspicuc, ibid. Cosgulantur, si fulmine 
tacto fuerint, 710. 

Martinacii monasterium, 1274. 

Martyres qui afflictionis tempore cum cruciatu corpus 
reliquerunt, animas suas puraa reddiderunt, 1112. 

Materia quid sit, 726; num sit bona, 731. 

Megaris urbs, 1158. 

Mens a nulla anima participari potest, seipsam intel- 
ligit; essentiam, potentiam et operationem babet eter- 
na, 702. Mens est euhetantia nullas habens partes, 703; 
divinis plena est iueis, 706; imago Dei est, 1133. Mens 

ura in percipit ado divino splendore sepius laborat, 731. 

ens 68i vojuti habitus animi perfectissimus, 1031. 
Meutis treg significationes juxta Aristotelem, 1062. 

Μρροο urbs JBthiopica, 787. 


INDEX IN MICHAELEM PSELLUM. 


1448 


Minoia promontorium, 1158. 

Mistionem inter et permistionem differentia, 727. 

Mocisia cisterna, 1263. 

Modium quid, 1218. 

Morte naturali corpus ab anima, morte intelligibili api- 
ma solvitur a corpore, 718. Mortis determinatio a Deo 
hominis libero arbitrio non nocet ; et quomodo, 915 et 
segg. Mortem inferre sibi nemo debet, antequam Deus 
moriendi necessitatem immiserit, 1127. 

Motus est ratio quedam, et rei que movetur actio eo 
tempore quo movetur, 734. 

Mundus quomodo coperit, et an plurimi sint mundi, 
758; quo elemento primum & Deo conditus, 699. Mundi 
essentia que sit, 199. An sit animatus, 759, 762, 795; an 
ingcnitus et incorruptibilis, 762, 795. Muudi ordo, 183, 
7908; Deum creatorem demonstrat, 699. An in alteram 
partem inclinatus, 763, 798; an finis ejus preevideri pos- 
sit, 763. 

Munichia, locus cavus, 1158. 

Mycalissus urbs, 1159. 

Myroceratum monasterium, 1270. 


N 


Narcissus eni amore deceptus, 1175. 

Natura est faeultas corporibus inseminata α Deo, mo- 
tus et quietis principium, 714. 

Necessitas qua ait juxta philosophos, 734, 733. 

Nilus unde oriatur, et illius incrementum ac« virtus, 
TH, 114. 

Nissea portus, 1158. 

Nix unde et quomodo efficitur, 750, 791 ; paleis et 
vestimentis impositis conservatur, 185. 

Nomipa divinitus data nunquam mutanda, 1131. 

Nomocanon liber quis, 919. 


0 


Octagonum Tetradisium quid, et cur eic dictum, 1207. 

Oculorum vie, et quomodo per radiorum emissiones 
afficitur homo, 738. Oculus cognitionis signum, 1138. 

Onoscelis, daemonium femininum, 1319, 1323. 

Onyx, lapis pretiosus ; illius virtutes, 895. 

Operationes anime et corporis communes quomodo 
distinguuntur, 714. 

Opinio versatur ín iis que» sensu percipiuntur, 1030, 
1031. Opiniones varie philosophorum de anima, 1030 
et segQ. 

Oracula magica que & Zoroastre prodiere, 1115. Ora- 
cula Chaldaica, 1123. 

Orator quis sit; orbis universi civis, 1162, 1163. 

Ornins demon, 1318 

Oropus portos, 1159. 


P 


Pactorum varia genera, 960. Pacti et. transactionis 
differentia, 964. 

Paradisus juxta Chaldeos quis sit, 1130, 1138. 

Parhelii qui in &ere circa solem apparent, unde na- 
scantur, 161. 

Parnethus mons, 1158. 

Passiones qute sint, 723. 

Persona quibus constituatur, 691. 

Phalereus vicus, 1158. 

Philadelphium quid, 1228. 

Philoxeni cisterna, 166. 

Phocolisthus locus unde sic nuncupatur, 1255. 

Pimander Mercurii Trismegisti quis sit, 1154, 1155. 

Pireus Atheniensium portus, 1158. 

Pittacius locus eur aic nuncupatus, 1230. 

Planete quot sint et quis sit illorum motus, 746, 747, 
802; que periodus singulis planetis tributa, 750, 802. 

Plato animam docet genitam et immortalem, 710, 711. 
De generatione anime agit in Timeo, 111; anime 
facultates, 714. Quatuor virtutum constituit ordines, 719. 

Pluvia unde et quomodo nascatur, 750. 

Polyandri porta, 260. 

Polypus quando et quomodo mutat colorem, 775. 

Prescientia Dei non est homini causa peccandi, 699; 
nec hominis libertati nocet, 918. MEN 

Prester sive turbo igneus, cur incendit et inflammat, 


Principium et elementum quomodo inter se differant, 
6 


Proteus multiplex et formas permutans, 1179. 

Proverbia Salomonis cur sic dicta, 539. . 

Prytaneum, cedes publica, acceptis et donis determi- 
natum, 1014. 

Psareleum monasterium, 1263. 

Psmata palatia, ibid. 


1449 


t Paychogonia Platonica explicaturet commutatur, 1078 
et seqg. 
Peyttalia insula, 1158. 


R 


Ratio nequit suo ipsius ductu res divinas comprehen- 
dere, 1130 . 

Ratioeinium practicum est post appetitum rei desidc- 
rabilis cum ratione suscepta actio et operatio, 715. 

Regia Dei, ascensus anime, 606. 

Regna precipua et maxima quee sint, 774. 

Rose, fotentibus plantis juxta nascenlibus, letius 
florent, et cur, 779. 

S 


Sal quantum et quare pecoribus utilis, 774, 715. 

Salamina urbs, 1158. 

Salomon, pacificus interpretatur, 547. Salomonis le- 
ctulus quid, 603 ; et quid ferculum,606.Salomonis testa- 
mentum, 1316 e! segq. 

Sanitalis et morbi varie cauete, 739. 

Sapientia rerum est omnium causa, 547 ; omnes virtu- 
tes in se complectitur, 1130. 

Sardonyz, lapis pretiosus ; illius virtotee, 895. 
gas atanael &b Euchitis Dei filius dicitur et adoratur, 

Schcenus urbs Thebanorum et fluvius, 1159. . 

Scientia notitia dicitur,Dpam scire est ; postquam scien- 
liam susceperis, eam retinere nec amitlere, 4 

Scironides petre, 1158. 

Scirtus fluvius, 1286. 

Selenetes, lapis pretiosus, ejus virtutes, 898. 

Sensus quinque homínis, 735, 738. 

Septenarius numerus procreandi potens est neque 
matre utitur, 1086, 1114. 

Sera urbs Sinensium, T87. 

Smaragdus lapis prasipneus ; illius virtutes, 898. 

Solis magnitudo, 743, 803, 806 ; ejus eclipsis, 743, 
806 ; an sit calidus, 646 ; non per se calidissimus, 791. 
Solis currus, 1210. 

Somnia quomodo flant et illorum cause, 739. 

Sophia Sancta,ecclesia magna Constantinopolitana col- 
labitur et defletur, 911 e£ segq. ; reeedificatur, 1210,1211. 
illius descriptio, 1290 et segg. 

Sophianus portus, 1258. 

Sostenianum monasterium, 1278. 

Spatium quid sit, juxta philosophos, 159. An sit quod- 
dam spatium vacuum extra mundum, 708. 

Stellarum rotatio et motus, 746. Quales sint illarum 
potatio, ordo, 747 ; unde lumen habeant stelle,ibid. et 

03. 
Studii monasterium, 1222. 

Sunium, vicus celebratissimus, 1158. 
Syene urbs media inter 7Ethiupiam et ZEgyptum,7ei. 
Synodi varie qus fuerintseptem numeraniur,815,818. 





ORDO RERUM 


1450 
T 


Tempus non est res per se subsistens, neque corpus 
quod sensibus percipi possit, neque substantia incorpora- 
119, sed aliquid in sola cogitatione positum ; nihil aliud 
est quam mensuroatio motionis, 734, 735. 

Terre magnitudo, 743, 787, 190. Terram esse rotun- 
dam probatur, 786. Terre partes quomodo alterantur, 
763. Terre motus unde, et que sit proxima illorum 
causa, 766, 791, 794. 

Testamentorum varia genera, 961 ; effectus, 969. 

Testimonium ferre in possint, 957. 

Tetrapylum quid, 1223. 

Thespie urbs, 1159. 

Thriasius campus, 1158. 

Thule insula, 787. Hic per &statem diebus quiínqua- 
ginta sol pon occidit ; per hienem vero diebus quadra- 
ginta non apparet, 790. 

Tonitrua unde efflciubtur, 791. ] 

i Topazint, lapis pellucidus et vitro similis ; illius vir- 
utes, 899. 
Topi unde sic nuncupati, 1326. 

Trinitas qua, et qui in ea sint, 694. 

Typhon, venti genus, sic dictus quia verberat et pro- 
sternit quidquid illi se obtulerit, 755. 

Tzycanisterium quid, 1223. 


U 


Undecim numerus judicialis penas decernens iis qui 
criminum arguebantur, 1014. 

Unio personalis et relativa, 601, 694.Unio divina,695. 

Unitas essentialis et differentia quee, 691. 

Ursa, eum capitur, retia non arrodit, et quare, 778. 


V 


Vacuum quid sit juxta philosophos, 759. 
gr entus quid sit; unde varii oriantur venti, 754, 755, 


Verborum non unicus est color, neque figura unica, 
3 


Veritatis semen in terra non est, 1137. 

t τε, que in aere apparent circa solem,unde orian- 
ur, 751. 

Virtus una quidem genere, sed plures specie diverse, 
1130. Virtutum tres sunt ordines, 718. Sex sunt etiam 
gradus virtutum, scilicet : physica, ethica, politica,pur- 
gatoria, theoretica, et theurgica, 718, 719. Tres virtutes 
perficiunt bominem : sanctitas,justitia et prodentia,719. 
Aristoteles quatuor genersles numerat virtutes, ibid. 
Virtutum perfectio a Deo proficiscitur, 722. 

Vita contrariis agitatur mutationibus, 1171. 

Vitis vino irrigata arescit et cur, 778, 179. 

Voluntas quie eit in homine, 715. 


ORDO RERUM 
QUJE IN HOC TOMO CONTINENTUR. 





GEORGIUS CEDRENUS. 


HISTORIARUM COMPENDIUM. (Continualio.) 9 
EXCERPTA ex Breviario historico Joannis Scylitze 
CuropalaLe. 301 


MICIIAEL PSELLUS. 
Diatriba Leonis Allatii de Psellis eteorumseriptis. 478 
OPERUM PARS PRIMA. — OPERA THEOLOGICA: 


538 
681 


Βκροβιτιο CANTICI. CANTICORUM. 
DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


1. — Professio fidei. —— ] 68 
2. — De vocabulis quibusdam in Christianorum 
dogmate usurpari solitis. 687 
. — De Enhypostatis sive his que persone sive 
hypostasi insunt. 690 
i. — De Enhypostato, sive personaliter unito. 
5. — De consubstantiali. 90 
6. — De simul personam constituentibus. 


PaTROL. Ga. CXXII. 


7. — De essentiali unitate et differentia. 691 
8. — De personali unione et differentia. 6οι 
9. — De relativa unione et differentia. 694 
10. — De sanctissima Trinitate. 695 
11. — De eadem sanctissima Trinitate. 694 
19. — De ratione communicationis idiomatum. 696 
13. — De divina unione. 695 
14. — De nature divin» impassibilitate. 698 
45. — Quis Deus. 698 


16. — Quomodo prescit Deus res mutationibus ob- 
noxias. 608 
17. — Quodnam primum elementum,a quo mundum 
concedere capit Deus. 
48. — Unde homines notionem Dei acceperint. 
19. — Pluresne sint angeli an homines. 9 


20. — De mente. 702 
21. — Iterum de mente. 702 
49. — Iterum de mente. 702 
33. — De eodem argumento. 703 
94. — De eodem. 103 
$5. — Adhuc de mente. 703 


46 


4451 - 
96. — De eadem. 706 
97. — De anima. 706 
93. — Ue aniima.. 1706 
99. — De anima. 101 
30. — Adhuc de anima. 707 
31. — De aniua. 707 
32. — Num auimain angelum mutetur. 701 
33. — Num principii expers sit apnima. 710 
34. — Accuralius de anime facultatibus. T10 


35. — Quomodo Plato simul docet animam de geni- 
tam esse et immortalem. 710 
36. — Qualis animarum generatio secundum Plato- 
nem. 71 
31. — Quare anima media sit inler parlibilia et im- 
partibilia. 71 
38. — De cujus anime generatione agit in Timeo 
Plato. 711 
39. — Quot οἱ quaenam sint anime facultates. τι 
40. — Quid est natura. 714 
4l. — Quomodo dislinguuntur communes operatio- 
nes anime et corporis. 
42. — Quando anima nascenti corpori unitur. — 714 
49. — Quomodo anima unitur corpori. 115 
44. — De anima irrationabili. 1715 
&5. — Quid voluutas et ratiocinum practicum. 715 
46. — De electione et attentione. 118 
AT. — Utrum corpus anima, an anima corpore solva- 
tur. 718 


48. — De virtutibus. 118 
49. — De virtutibus. 118 
50. — Oe virtutibus. 1719 
51. — Adhuc de virtute. 119 . 
52, — Adhuc dn virtute. 719 
53. — Adhuc de virtute. 129 
54. — Adhuc de virtutibus. 1232 
55. — Auhuc de virtutibus. 792 
οὐ. — Adhuc de virtutibus. 123 
57. — Adhuc d» virtutibus. 723 
58. — Adhuc de virtutibus. 1233 
59. — Quomodo differunt principium et elementum. 
600. — De principiis, quid sint. Του 
61. — Le materia. 126 
. 62. — De causis. 726 
63. — De figuris. 721 
61. — Doe coloribus. 121 
05. — De mistione et pormietione. T21 
66. — De generulione et corruptione. 190 
«07. — De corporibus. 190 
68. — De parvissimis corpusculia. 130 
69. — De variis generibus cognitionis. 130 
70. — Quomodo, semper operante Deo, non aemper 
ejus reddimur participes. 1391 
71. —- Num qui mali sit in angelis. 131 
12. — Num incorporalia sint in loco. 131 
73. — Num materia sit bona. 181 
74. — Ue entium reversione ad Deum. το 
15. — De tempore. 734 
76. — De motu. 734 
TT. — De necessitate. 134 
18. — De futo. 735 
79. — De fortuna et casu. 135 
80. — De c&vo ac tempore. 135 
81. — De quinque sensibus. 195 
82. — Num verum sit aliquos a videntibus fascinari. 
138 
83. — Quando fetus concipiatur. 138 
84. — Unde contingat similes vel dissimilea paren- 
tibus nasci liberos. 738 
9. — Quomodo flant somnia. 139 
86. — Deesanitate, morbo et senectute. 739 
^ 8T. — Quare qui jejunarunt siliunt inagis quam esu- 
riunt. 139 
88. — De cali substantia. 139 
89. — Iu quot circulos ccelum dividatur. 742 


90. — Decirculo lacteo in ccelo, sive Galaxia. — 74? 
91. — De visis radiis in ccelo apparentibus. 742 
95. — De apparentibus in ccelo sanguinolentis colo- 


ribus et biatibus. 743 
93. — De magnitudine solis, luae et terre. 743 
94, — De eclipsi solis. 743 
95. — De eclipsi lune. 743 
96. — Numi sol sit calidus. 7AA 
97. — Qualis sit astrorum substantia. 746 

98. — De stellarum rotatione ac motu. 146 
99. — Quales figura stellarum. TV 
100. — De ordine stellarum. 741 
401. — Unde lumen habent stelle. τη] 


ORDO RERUM 


{154 


102. — De tMellarum significatione,et quomodo hiems 
el istas fiant. 74 


103. — Quanti temporis periodus singulis planetis eit 
tributa. 


104. — De cometa. 150 
105. — De pluvia, grandine,nive, pruina et rore. 750 
108. — De iride. 150 
101. — De hulone. τοι 
103. — De virgis. 191 
109. — De parheliis. 15 
110. — De ventis. 794 
111. — De typhone. 155 
112. — De ecnephia. 139 
113. — De fulminibus. 158 
115. — De prestere sive igneo turbine. 758 
115. — Quomodo ceperit mundus. τον 
416. — Num unum sit hoc universum. 133 
117. — De vacuo. 739 
118. — De loco. 759 
119. — De spatio quod philosophi Xópov appellant. 
739 
120. — Num mundus sit animatus. 199 
121. — Num mundus ingenitus sit el Incorruplibilis, 
16 
122. — Num mundus uutriatur, 162 
123. — De mundi ordine. 762 


121. — Quo causa sit mundum hunc totum inclinari. 
163 


133. — Quomodo quis per Grecorum demonastratio- 


nem perapectum habere possit mundi finem. 163 
126. — Quenam mundi dextra eint,quenam sinistra. 
163 

127. — De partium terre mutatione. 763 
128. — De terre motibus. 1060 
129. — De magna hieme. 7606 
130. — Quare maris aque salem sint. 1606 
131. — Quee causa sit quare in mari quoque dulces 
&que reperiantur. T31 


132. — Quare aqua marina arbores non alantur. 767 


133. — Quare oleo in mare effuso perspicua ejus agas 
flat "n tranquilla. 

134. — Quidsit cause, quaroe,ei fulminetangatur mare, 
sal emergat. T10 


135. — De Euripo sive wcstu Euboico. T10 
136. — Quare arbores et eeminn lretius incrementum 
capiant a pluvialibus quam fluentibus aquis. Τὺ 
— Quare ex aquis pluviis ille melius rigant qua 

cum tonitru cadunt et fulgure. 110 
138. — De lacubus quibusdam. Ti 
139. — De fluviis. 7i 
140. — De incremento Nili. Tit 
141. — Quare solus e fluviis Nilus auras non emittat. 
ui 

142. — De regnis masimis. T14 
143. — De saporibus. Tiá 


144. — Quare pastores pecoribus salem praebeant.77i 


145. — Quare polypus mutat colorem, prout saxis 
adheserit. 115 
146. — Quare planta pedis anterioris in urso suavis. 
sima estin cibum. 115 
147. — Quare Dorii malum grammis proventum ex- 
optant. 115 
148. — Quare ursa non arrodit retia quando capitur: 
149. — Quare loligo superzaquis visa signum sit tem- 
pestatie. 118 
150. — Quare frumentum in lutoso,hordeum in arido 
conserimus solo. i3 
151. — Quare vitia vino irrigata, maxime quod ipsa 
edidit, exarescat. Ti8 
152. — Quare rose lietius florent. feelentibus plantis 
joxta naacentibua. (i9 
153. — Quare aprorum lacryme dulces, cervorum 
sint salem. T19 
154. — Quare silices et plumbi lamine aque imposila 
illam frigiuiorem reddant. dig 
155. — Quare paleis et vestimentis ipjeclis nix con- 
servatur. 182 
156. — Qui4 sit bulimos. 1782 
157. — Quare carnes ex fico arbore suspenste tenerio- 


του fiant. "182 
QusgsTIONUM NATURALIUM SOLUTIONES. 199 
Procemium. 783 

1. — Terram rotundam esse. 186 
2. — De terre magnitudine. 781 


3. — De elementis qua sunt ioler terram et celum, 
et de passionibus qu& ad ea attinent. 190 


1433 
4. — De acre, igne, huuibus, fulguribus et tonitri- 
bus. 190 
5. — De terre motibus. 791 
6. — De comeis. 794 
7T. — De ventis: 194 
8. — De iride. 195 
9. — Dearea. 193 
10. — De celi forma. 795 
11. — De mundo. 195 


12. — Num sit mundus animatus et Providendia gu- 


bernatus. 195 
13. — Num sit mundus incorruptibilia. 195 
1$. — Num mundus nutrialur. 1798 
415. — De ordine mundi. 198 
16. — De inclinatione mundi. 198 


17. — Quaeritur num sit quoddam vacuum spatium 
extra mundum. 798 
18. — Quod sit mundi dextrum et quod sinistrum. 798 
19. — Quisnam sit mundi essentia. 799 


20. — De circulis in ccelo excogitalia. 799 
21. — De astrorum natura. 799 
22. — De astrorum formis. 199 
29. — De astrorum motu. 805 
24, — Unde illuminantur stelle. 803 
29. — Quomodo flunt quatuor anni tempora. 803 
26. — De magnitudine solis et lune. 803 
21. — De solis defectu. 806 
28. — De substantia, lumine et forma lupe. 806 
29. Deluno defectu. 809 
VERSUS DE DOGMATE. 811 
DiALOGUS DR OPERATIOXE D/EMNONUN. 818 
Prefatio Gaulmini. 818 


Cap. I. — De Euchitis et Enthusiastis. — Hareticorum 
dogmatum cognitionem piis non minus prodesse, 
quam pharmacorum lethalium medicis. 819 

Cap. II. — De duobus Manichi»orum et tribus Euchi- 
tarum principiis. 823 

Cap. 1l. — Quare Satanael Dei filius ab Euchitis di. 
catur. — Hereseon origo a Satana. — Quam ceci men- 
teque capti sint heretici, qui demonis illusiones non 
deprehendant. 826 

Cap. IV. — De spurcissimis Euchitarum ceremoniis, 

ui sacrorum initio cibosetpocula oleto et stercore per- 
lta degustant. — 827 

Cap. V. — Mystici Euchitlarum sive potius exaecrandi 
sacrificii explicatio, quod cineribus et sanguine infants 
ex incestu concepti e£ a se occisi conetat. 

Cap. VI. — Querela de bonarum litterarum bono- 
rumque morum studio, heereticorum Antichristi pre«ur- 
sorum atrophis et seditionibus ubique gentium profli- 
gato. 34 

Cap. VIT. — Corpora demonibus níhil secius atque 
angeliaipsis ceelestibus esse, hominibusque apparere. 835 

ap. VIIT. — De angelici corporis a diemoniaco splen- 
dorisque s solari differentia et discrimine. 

Cap. IX. — D:monia lucifuga, aquea οἱ subterranea 
tanquam materie affecta passioni obnoxia esse,spermn- 
que emittere atque ali. 839 

Cap. X. — Aerem, terram, aquas, universum denique 
mundum demonibus scatere plenumque exae. 842 

Cap. XI. — Sex esse summa demonum genera,eaque 
triangulo scaleno, ut ccelestia isopleuro, humanmeque 
1808celi seu cquilatero analogice respondere. 43 

Cap. XII. — De tentationibus, titillationibus illece- 
brieque demonum ; quibus ad se pellicere conautur ho- 
mines, eoque polissimum qui vitiorum in se fomitea 
minime restringunt. 846 

Cap. XIII. — Quare demones in bruta animalia non 
8ecua atque in homines insiliant,obiterque de subterra- 
nei demonii lucifugique, quod mutum et surdum dici- 
tur, energia et exorcismo. - 850 

IV. — Contra medicos, energías seu operatio- 
nes demonum haudquaquam a corruptis humoribus 
procedere, ut lethargus solet, etc. 851 

Cap. XV. — Enuergumenos, seu 8 di&emone possessos, 
sola virtute divina curari probat, historiamque subjungit 
Euchitte cujusdam prestigiatoris, qui Elasone Constan- 
ünopolim captivus abductus est. 854 

Cap. XVI. — De Armenio quodam prestigiatore, qui 
demonem ferro a puerpera Grieca, quie sermone quem 
ignorabat Armenio utebstur,abepit. 858 

Cap. XVII. — Triplex questio ex precedente demo- 
nis energia : 1. An demones alii mares,alii femine sint; 


?: Àn linguis ommibus loquantur ; 3. À i 
patibilesque siot. 1 n gerent que dto 


QU/E IN HOC TOMO CONTINENTUR. 


1434 


Cap. XVIII.-—Quinam flat ut demon modo virili,modo 
feminea forma appareat,ejusdemque ut aeris et nubiam 
colores sint varii. . 862 

Cap. XIX. — Quare demonium quo vexantur puer- 
pere forma potissimum muliebri appareat. 863 

Cap. XX. — De vario daemonum sermone, pro regio- 
num, in quibus versantur, varietate. — 806 

Cap. XXI. — Ferrum demonia cur extimescant, im- 
primisque τὰ πρόσυλα, hoc est, materic affecta,tanquam 
omnium maxime meticulosa. . 8e7 

Cap. XXII. — De gentibus et ceteris vere serioque 
demonum cultui addictis,deque Marci hujus resipiscen- 
tia et ad fidem orthodoxam reditu. 

Cap. XXIII.— Quomodo de&mones percutiantur,deque 
demoniaci a solido corpore differentia. "A 

Cap. XX|V. — Ex variis prenotionia modis, quinam 
demonibus competat propriusque sit. 814 


GRAECORUM OPINIONES DE D.EMONIBUS. 815 
Dg LAPIDUM νι TUTIBUS. 881 
Ep.cnausa in S. Gregorium Nazianzenum. 899 


CuanacrEnrs Gregorii Theologi, Basilii Magni,S. Joan. 
Chrysostomi et Gregorii Nysseni. 902 


Ix SANCTOS TRES HIRRARCHAS. 901 
ExcoMiUM ET OFFICIUM SraEONIS MkrAPHRAST E. 810 
Ix cotLAPSIONEM TEMPLI SANCTE SoPRIE. 911 
Dg MORTIS DETERMIXNATIONR. 915 


OPERUM PARS SECUNDA. — LEGALIA ET CANONICA. 


Ontario ΝΟΝΟΟΑΚΟΝΙΦ ad imp. Michaelem Ducam. 919 


SYNOPSIS LEGUM. 924 
Priefatio. 924 
CoxPEND!UM LEGUM VERSIEUS IAMBICIS. 925 
Note Franc. Bosqueti. 974 
Note Corn. Sieben. 991 
Lectiones varia. 1006 
D NOMIXIBUS ACTIONUM. 1007 
D£ NOMINXIBUS LEGUM. 1023 
OPERUM PARS TERTIA. — PHILOSOPHICA. 
D&g ANIMA CELEBRES OPINIONES. 1030 


Quop AXIM.E MOTUS COELESTIBUS MOTIBUS STMILES SINT. 1075 


CouuENTARIUS IN PaycHoGONIAM PLATONICAM. 1078 
Εκροβιτιο in oracula Chaldaica. 4115 
Ex»osirio brevis dogmatum Chaldaicorum. 1150 
Iu Mgncunu TnisugoisTI. PIMAXDRCHM. 1154 
OPERUM PARS QUARTA. — HISTORICA. 
Ὃε Locis £T NomiNIBUS ÁrTICIS. 4155 
Ix EovUM £nEUA iN ΗΙΡΡΟΡΒΟΧΟ. 1161 
EPISTOLA. 1162 


I. — Metropolite Thessalonice, qui factus est. rheto- 
rum magister. 1162 


11. — Eidem. 1166 
11. — Eidem. 4166 
IV. — Ad Cesarem Ducam, 1110 
V. — Eidem. 1170 
V[. — Eidem. 1110 
VII. — Eidem. 1171 
VIII. — Eidem. 1174 
IX. — Eidem. 1115 
X. — Eidem. 4178 
XI. — Eidem. 1179 
XlI. — Cresari. 1182 

1186 


FRAGMENTA. 
APPENDIX AD OPERA MICHAELIS PSELLI. 


Axowywi de antiquitatibus Constantinopolitanis li- 
bri iv. 1187 


Preefatio. 1187 


1455 | ORDO RERUM QU/JE IN HOC TOMO CONTINENTUR. 


Liberl, — Qui incipit α palatio Chalces οἱ a Milliario 

8ο ern pgit ad portam Auream. 1189 
ber Il. — Qui incipit α Tzycanisterio, Hodegetrime 
ecclesia οἱ Manganis,ac pertingit ad Blachernas. 1233 
11065 ΠΠ. — Qui incipit ab altera parteS. Sergii et pa- 
latjis Sophiani I usque ad muros occidentales Magna 
rum Portarum. 1281 
Liber IV. — Continens historiam et descriptionem 


templi Sancte Sophie. 
TESTANMENTOM SALONONIS. 
Addenda. 


Fabroti Glossarium. 
Index In Cedrenum. 


Index in Joannem Scylitzam. 
Index in Michaelem Psellum. 


FINIS TOMI CENTESIMI YICESIMI SECUNDI. 


o 0 b Ώ ü ϱ Sancti Amandi (Cher). — Ες typis DESTEN AY, —000—————— 





WHEN 


3 2044 073 502 460 





" , THIS VOLUME 
DOES NOT CIRCULATE 
QUiSIDE THE LIBRARY 











ur 
3 2044 


" ^ THIS. VOLUME 
DOES NOT CIRCULATE 
OUTSIDE THE LIBRARY 








073 502 460 















ΕΠΗ 


3 2044 073 502 460 





" , THIS VOLUME 
DOES NOT CIRCULATE 
QuiSIDE THE LIBRARY 














jd | | | 
| 1 


3 2044 073 502 460 





"ται NOLUME 
DOES NOT CIRCULATE 
OUTSIDE THE LIBRARY