Skip to main content

Full text of "Patrologiae cursus completus ; omnium SS patrum, doctorum scriptorumque ecclesiasticorum"

See other formats 


Google 


This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 


Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 


Usage guidelines 
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 


public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 





We also ask that you: 


-* Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual 
personal, non-commercial purposes. 





and we request that you use these files for 


* Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 


-* Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 


* Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 






About Google Book Search 


Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 
a[nttp: //books . google. con/] 














FROM THE LIBRARY 


ΟΕ 


ARTHUR DARBY NOCK 


——-———-c—c0UTUT 


JANDOVER-HARVARV 
TH SERA η 





7l 





e Lh 
* 


-——) X . oi ; . ! 
/1j TL iub dt; ) κ 0.1] 


. 
- 


PATROLOGI 


CURSUS COMPLETUS 


SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA, 


OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORUM, 


8IVE LATINORUM, SIVE GRJECORUM, 
QUI AB ££ VO APOSTOLICO AD ETATEM INNOCENT1II IIl (ANNO 1916) PRO LATINIS 
ET AD BESSAHIONIS TEMPORA (ANNO 863) PRO GRAECIS FLORUERUNT |: 


RECUSIO CHRONOLOGICA 
OMNIUM QUJE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICAE TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIORA 
ECCLESLE SAXCULA ET AMPLIUS, 


JUXTA EDITIONES ACCURATISSIMA8, INTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM 
DILIGENTER CASTIGATA; DISSERTATIONIBUS, COMMENTARII8, VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ; 
OMNIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QUJE TRIBUS NOVISSIMIS SJECULIS DEBENTUR ABSOLUTAS 
DETECTIS AUCTA; INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS SIVE AUCTORES ALICUJUS 
MOMENTI SUBSEQUENTIBUS, DONATA; CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET 
TITULIS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATE- 

RIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA; OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO 
AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ; 

DUCENTIS ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS; AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABETICIS, CHRONOLOGICIS, 
STATISTICIS, SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTUM, DOGMATICUM, MORALE, 
LITURGICUM, CANONICUM, DISCIPLINARE HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONE ; SED PRJE- 
SERTIM DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SCILICET HERUM, Quo coNSULTO, 
QUIDQUID NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM 
OMISSO, IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR; ALTERO SCRIPTU HE 
SACR/E, EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES ET IN QUIBUS OPERUM 
SUORUM LOCIS SINGULOS 8INGULORUM LIBRORUM S. SCRIPTUR4E VERSUS, A PRIMO 
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINT. 

EDITIO ACCURATISSIMA, CAKTERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, 8I PERPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITAS 
CHART.£ QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAB, TUM 
NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA B8IBIQUE IN TOTO PATROLOGLE DECURSU CONSTANTER 
SIMILIS, PRETI[ EXIGUITAS, PILESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET  CHRONOLOGICA 
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC SPARSORUM, PRIMUM AUTEM 
IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET MSS. AD OMNES ΑΤΑΤΕΘ, LOCOS, LINGUAS FORMASQUE 
PERTINENTIDU8 COADUNATORUM. 


SERIES GRJECA 
IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESLE 685648 
Α S. BARNABA AD BESSARIONEM 


ACGCURANTE J.-P. MIGNE, 


Biibliotheese Cleri univers: 
S1VE . 
CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIX ECCLESIASTICJXE RAMOS EDITORE. 


——— — 000 / m —————— 


PATROLOGLE GRAECE TOMUS CXXII. 


GEORGIUS CEDRENUS, JOANNES SCYLITZES, MICHAEL PSELLUS. 


——uiip-Q-———— 


PARISIIS, 


APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES, 
IN VIA DICTA: AVENUE DU MAINE, 189, OLLI CUAUSSEE DU MAINE, 121. 


1889 





TRADITIO CATHOLICA 


SAECULUM XI. ANNUS 1058. 


ΓΕΏΡΓΙΟΥ 
TOY, KEAPHNOY 
ΣΥΝΟΨΙΣ ΙΣΤΟΡΙΩΝ. 


GEORGII CEDRENI 


COMPENDIUM HISTORIARUM, 


CU] SUBJICIUNTUR 


EXCERPTA EX BREVIARIO JOANNIS SCYLITZA£, CUROPALAT.E. 


ACCEDUNT 


MICHAELIS PSELLI 
OPERA QUJE REPERIRI POTUERUNT OMNIA 
NUNC PRIMUM IN UNUM COLLECTA 
ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE J.P. MIGNE, 


BIBLIOTHECAE CLEHI UNIVERSE, 
SIVE 


CURSUUM 





TOMUS POSTERIOR 


PARISIIS 


APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET ὐ.-Ρ. MIGNE SUCCESSORES, 
IN VIA DICTA : AVENUE DU MAINE, 189, OLIM CHAUSSÉE DU MAINE, 127. 


1889 


COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE£ ECCLESIASTICAE RAMOS EDITORE. 


TRADITIO CATHOLICA. 
SAECULUM XI. ANNUS 1058, 


ELENCHUS 


AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CXXII CONTINENTUR 


GEORGIUS CEDRENUS. 
Historiarum compendium. (Continuatio.) 
JOANNES SCYLITZES. 
Breviarium historicum. 
MICHAEL PSELLUS. 


De Psellis et eorum seriptis Leonis Allatii 
' Diatrioa. 


OPERUM PARS PRIMA.— OPERA TIHEOLOGICA. 


Expositio in Canticum canticorum. 


De omnifaria doctrina capila c»ntum quin- 
quaginla septem. 


Qu:estionum naturalium solutiones. 


Versus politici de dogmate ad Mich. Ducam 
ümp., ex Meermanni Thesauro Juris, ad- 
dita interpretatione nostra. 


Dialogus de. demonum energia seu opera- 
tione, contra Zanetem et Euchitas, ex edi- 
tione Gaulmini. Paris. 1615, collatà cum 
θὰ quam DBoissonadius Norimberg.? dedit 
anno 1838. 


Quisnam sunt Groecorum. opiniones de de- 
monibus,G::zece apud Boissonadium, cum 
interpretatione nostra. 

De lapidum virtutibus ex edit Jac. Maussaci 


^- pu 


Lugdun. Batav. 1715. 


Epigramma in S. Gregorium Nazianzenum 
(memoratur tantum). 


Characteres SS. Gregorii Theologi, Basilii 
Magni, Joaunis Chrysostomi et Gregorii 
Nysseni, Greece ap. Boissonadium. 

Versus in sanetos tres hierarchas inter Ope- 
τα Theodori Prodroni. 

Encomium et Officium Symeonis Metaphraste 
(Patrologit lom. (ΙΕ). 


Monodia in collipsionem templi S. Sophis, 
ex Leone Allatio in not. ad Georgium 
Acropolitam. 


Ad quemdam monachum de mortis determi- 
naüone, Grace apud Boissonadium. 


OPERUM PARS SECUND*:, — LEGALIA ET 
CANONICA. 


Oblatio Nomocanonis ad Michaelem Ducam 
imp. ex Meermanni Thesauro Juris, cum 
Interpretatione nostra. 





Compendium legum versibus politicis, ad 
Mich. Ducam imp., ex eodem ibidem. 


Ad discipulos de actionum nominibus, Graece 
apud Doissonadium. 


De recentiorum legum et legalium definitio- 
num Latinis nominibus, ex eodem. 


OPERUM PARS TERTIA. — PIHLOSOPHICA. - 


De anima celebres opiniones, ex editione 
Joannis Tarini post Origenis Philocaliam. 


In Psychoz;oniam Platonicam, ex edit. Car. 
Liuder. 

Expositio in Oraeula magica quz a Zoroastre 
prodiere, in Oraculis Sibyllinis Gali. 
Expositio in Oracula Chaldaica, ex codem 

ibidem. 

Summaria et brevis Dogmatum Chaldaicorum 
expositio, ex eodem. 
In Mercurii Trismegisti 

Doissonadium. 


Pimandrum, ap. 


OPERUM PARS QUARTA. —- HISTORICA. 


De locis et nominibus Atticis, ex Boissona- 
dio. 


Epigramma in s&reum equum in Hippodromo 
qui pedem attollebat, ex Banduri Imperio 
rientali. 
Epistole, ex Frid. Tafel de Thessalonica 
ejusque agro, et apud Boissonadium, eum 
interpretalione nostra. 


Fragmentum ex oratione ad Constantinum 
Monomachum imp., ex Leone Allatio De 
templis Graecorum recentioribus. 


Fragmenta alia. 


APPENDIX AD OPERA MICH. PSELLI. 


Anonymi De antiquitatibus C. P. ex Banduri 
Imperio Orientali. 


Testamentum Salomonis, cujus sepe meminit 
Psellus in libro De operationibus demo- 
num, addita interpretatione nostra. 


Fabroti Glossarium, sive interpretatio obscu- 
rorum verborum Cedreni. 

Index in Cedrenum. 

Index in Michaelem Psellum et in Appendi- 
cem. 


- — EP di i — — - 


1155 
1161 
4161 
4185 
1485 
1481 
1315 


1361 
1105 


1443 














-—————  —— —— . -—À ——— 00 





CEDRENI HISTORIARUM 


CONTINUATIO. 


[P. 609] Τοῦτον µεν τὸν τρόπον, ὃν εἴπομε, Α 8-278 Annum agens statis septimum Constan- 


αποβανόντος ᾿Αλεξάνδρου εἷς Κωςταντῖνον τὸν υἱὸν 
Λέοντος, ἔθδομον τῆς ἡλικίας ἄγοντα ἔτος, τὸ Bacl- 
λειον περιελήλυθε κράτος, ὑπὸ ἐπιτρόπους τελοῦντα 
τοὺς ἄνωθεν ἠριθμημένοος. Λαθόµενος οὖν τῆς 
ἐέουσίας Νικόλαος ὁ πατριάρχης ὡὣς καὶ αὐτὸς ἐπί- 
τροπος ὢν, συνάµα τοῖς ἄλλοις, ἐπηδαλιούχες τὰ τοῦ 
κοινοῦ. Tov δὲ πραγμάτων οὕτως ἑχόντων, xal τῆς 
βασιλείας, ὡς εἴπομεν, παρὰ τῶν ἐπιτρόπων 
ἱβυνομένης, Κωνστατῖνος ὁ τοῦ Δουχὸς ᾿Ανδρον[- 
χου υἱὸς, δοµέστιχκος τῶν σχολῶν τυγχάνων καὶ 
ῥυναστείαν περιθεθλημένος µεγίστην, Ὑγράµμμασι 
τῶν ἐν τῃ βασιλίδι φίλων καὶ συγγενῶν αὐτοῦ πα- 
βαχινηθεὶς, Ὑγεγραφότων ἀκέφαλον εἶναι τὴν βασι- 
λείαν xal καχῶς διεξάγεσθαι καὶ μικρὸν ὅσον κιν- 
ἐωνεύειν ὀλεβρίῳ κινδύνῳ ὑποπεσεῖν, αὐτὸν τε ἆνα- 
χαλουµένων ὡς ἐχέφρονα xal ἀνδρεῖον xal µονον 
δυνάµενον ἐπαξίως κυθερνῆσαι τὴν περιθόττον τῶν 
Ρωμαίων ἀρχὴν, προσθεµένων δ᾽ ὅτι καὶ dj σύγ- 
χλητος αὐτὸν ἀσπάζεται καὶ ὁ πολιτικὸς ὄχλος, καὶ 
ἰπισπευδόντων ὡς τάχος χαταλαθεῖν, συνειδότος, ὥς 
φασι, xal τοῦ πατριάρχου Νικολάου καὶ τοῖς γρα- 
ρεῖσι συνευδοκοῦντος διὰ τὸ µήπω τὰς διαθήκας 
Αχιξάνδρου ἀναγνωσθῆναι μηδὲ γνωσθῆναι αὐτῷ ὡς 
πίτροπος Ὑέγραπται xal αὐτὸς τοῦ παιδὸς, ᾿Αρτα- 
513359 πρὸς τοῦτο διαχονἠσαντος xal παρὰ τοῦτο 
πρώτου τῶν Ἱερέων (43) τῆς Μεγάλης ᾿Εκκλησίας 
μετέπειτα Ὑενομένου. Πατὴρ δ᾽ à ᾿Αρτάθασδος ἦν 
Ανδρέου τοῦ ἐπὶ ζωγραφικῇ τέχνῃ λάμψαντος. Ὁ 
Κωνσταντῖνος δὲ xal προτερον ὀνειροπολῶν τὴν βα- 
σιλείαν xai διὰ παντος αὐτῆς ἐφιέμενος, xal µηδέ- 


tinus Leonis filius imperium iniit, sub iis quos re. 
censui tutoribus : et Nicolaus maxime patriarcha, 
utpote unus tutorum, clavum reipublice tenuit. 
Initio hujus imperii, Constantinus Ducas Andronies 
filius, domesticus scholarum, et maxima preditu- 
polentia, amicorum ao cognatorum in urbe degeni 
tium litteris ad invadendum imperium instigatur. 
Bcribebant enim, capite carere imperium, ac male 
geri, et in summo versari discrimine : ipsumque 
ut hominem cordatum atque fortem,et solum nobili 
Romanorum imperio administrando aptum, aocer- 
gebant addebantque, probari eum senatui et civili 
multitudini :et hortabantur,ut urbem quamprimum 
occuparet. Ferunt, conscium horum que sceribe- 
bantur approbatoremque fuisse Nicolaum patriar- 
cbam (quippe nondum recitato Alexandri testa- 
mento, se inter tutores ascriptum eese etiamnum 
ignorantem) usumque hao in re ministerio Ατία- 
basdi, qui pater fuit Andres nobilis piotoris, et 
ideo 279 primus sacerdotum Magni Templi factus 
est. At Constantinus, qui jam ante imperium som- 
niaret summoque id studio affectaret, neque ani- 
mum ab ea cura unquam alio deflecteret, litteris 
acceptis statim assentit, et Cpolin contendit, stipa- 
tus militum delectis; atque intempesta noote per 
portam Micbaeli protovestiarii ingressus, que vicina 


erat arci, in domum magistri Gregore Iberitzm, 


Boceri sui, se confert, ibiqne pernooctat. Nicetas 
porro secretarius Duce adventu cognito, patricio 
Constantino Eladico monacho statim indicat, eum- 


τητε ἄλλοσέ πη, ἀλλ᾽ ἤ πρὸς τὴν τοιαύτην ὄρεξιν {6 que eo hao. ipsa nocte ad Ducam venit. Hi prius- 


τιτραμμένον ἔχων τὸν νοῦν, δεξάµενος τὰ vpdp- 
ura ταχύ τε ἐπείσθη καὶ ταχὺ τὴν βασιλίδα 
χατέλαθεν, ἑπομένους ἔχων τοὺς των στρατευµά- 
των ἐχκρίτους. Καὶ τῶν νυκτῶν dupl διὰ πυλίδος 
εσελθὼν τοῦ πρωτρθεστιαρίου Μιχαλλ, πλησίον οὔ- 
της τῆς ἀκροπόλεως, iv τῷ οἵνῳ τοῦ µαγίστρου 
Γρηγορᾶ τοῦ ᾿Ιθηρίτζη (πενθερὸς δὲ ὁ Γρηγορᾶς 
τοῦ Κωνσταντίνου) παρεγένετο, ἐν Tj διανυκτερεύων 
μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ διετέλει. Νικήτας δὲ ἀσηκρῆ- 
τις τὴν ἔλετσιν αἰσθόμενος τοῦ Εωνσταντίνου τῷ 
πτρικίῳ Κωνσταντίνῳ τῷ ᾿ΚΕλαδικῷ τυγχάνοντι 
μηνακῷ θᾶττον ἐμήνυσε, καὶ παρειληφὼς αὐτὸν 


quam dies illucesceret, cum facibus et magna turba 
portam Circi oocupant, et Constantinum impera- 
torem faustis acclamationibus salutant. Cum autem 
qui intus erant, portam non reserarent fortiterque 
resisterent, Constantini protostrator, audax homo, 
dum inconsideratius portam aperire molitur, per 
commissuram forium lancea a quodam ictus occum- 
bit. Constantinus inde pulsus, tamen imperii cupi. 
ditate ebrius, neque sane rationis compos, inde ad 
Circum pergit, nihila sententiadimotus malo omine 
interfecti protostratoris. Inde 989 faustis acclama- 
tionibus prosequentibus Chaloen occupat; perque 


XYLANDHI ET GOARHI NOTE. 


, 49) Πρωτοϊερεύς, qui et πρωτοπαπᾶς, Sive τῶν 
"£ebuv 6 πρῶτος archipresbyter est, et in Magna 
Ecclesia ad sanctum altaris tribunal (non ita ubi- 


PATROL. Gh. CXXII. 


que) secundas a patriarcha obtinet. Codin"s. Eu- 
cbologium. GoAR, 


4t GEORGII CEDRENI 123 


eam ingressus usque ad exoubitorum stationem, Α χατὰ τὴν αὐτὴν νύχτα πεφοιτήχασι πρὸς τὸν Δοῦχα. 
proficiscitur. Interim Joannes Eladas magister, ἈΒουλὴν δὲ ποιησάµενοι, µήπω τῆς ἡμέρας κατα- 
unus curatorum, delectis quantum occasio patieba- λαμπούσης, μετὰ λαμπάδων καὶ λαοῦ πολλοῦ xai 
tur remigibus ac sodalitatibus, iisque ut arma cui- ὄχλου τὴν τοῦ ἱπποδρόμου πύλην καταλαμθάνοντες 
que fors offerebat instructis, hos Duce occurrere Κωνσταντῖνον ἀνευφήμουν αὐτοκράτορ. Τῶν δὲ 
jubet. Πἱ cum Ducse militibus manum conseruerunt,  £vBov εὐσθενῶς ἀντεχομένων καὶ μὴ ἀνοιγνύντων 
et magna utrinque cedes facta est. Occubuit etiam — «à» πύλας, ὁ τοῦ Κωνσταντίνου πρωτοστράτωρ, 
Gregoras Duce filius, et Michaelus cognatus ejus, ῥἐπ᾽ àvbpig μέγα Φρονων καὶ βιαιότερον dj μᾶλλον 
et Curticius Armenius. Quo casu non leviter per- εἰπεῖν ἀτακτότεοον τῇ ἀνοίξει ἐπιχειρῶν τῶν fto- 
turbatus Ducas, suos uti confirmaret, concitato λῶν, λογχεύεται mapá τινος τῶν εἴσω διὰ τῆς ἁρ- 
equo ad primos contendit : sed equo in tabulis la-  µογης τῶν θυρῶν. Καὶ θνήῄήσχει μὲν οὗτος εὖθυς, ὁ 
pideig, quibus ille locus erat constratus, collpso Κωνσταντῖνος δὲ ἀποχκρουσθεὶς ἐκεῖθεν xal τῷ τῆς 
excussum quidam in terra jacentem et a suis, qui µβασιλείας ἔρωτι ola τινι µεθῃ κάτοχος ὢν καὶ μὴ 
fuga omnes dissipati erant, desertum cernens, ca- χαθεστῶτας ἔχων τοὺς λογισμοὺς, ἄρας ἐκεῖθεν εἷς 
put ei gladio amputat, idque celeri cursu ad impe- — tà ἱπποδρόμιον παραγίνεται (A4)c κακὸν οἰωνὸν τὴν 
ratorem Constantinum affert. Hunc Duce futurum ,, τοῦ πρωτοστράτορος ἔχων σφαγὴν, ὅμως δὲ τῶν 
exitum etiam alias intellexerant tutores. Nicolaus B δεδογµένων οὐκ ἀφιστάμενος. [P 610] Ἐκεῖθεν οὖν 
enim quidam publicanus vectigalis Chaldiensis,cum εὐφημούμενος κατέλαθε τὴν λεγομένην Χαλχῆν, καὶ 
veetigal acceptum decoxisset neque haberet unde δι αὐτῆς εἰσελθὼν ἔφθασεν ἄχρι τῶν ἐξχουθίτων. 
publico satisfaceret srario, in Syriam profugerat,  'O δὲ μάγιστρος Ἰωάννης ὁ Ἐλαδᾶς, εἴς ὑπάρχων 
et nostra ejurata religione αβἰτο]ορἰ se dederat. Ig τῶν ἐπιτρόπων, ἑἐκλογὴν ὡς ὁ κχαιρὸς ἑδίδου τῶν 
in nigro linteo litteras ad Thomam logothetam scri- ἐλατῶν (45) xal τῶν ἑταιρειῶν ποιησάµενος, xai 
ptas miserat, que linteo aqua $281 eluto apparue- µκαθοπλίσας ὅπως motb ἕκαστος ἅρματος (46) ηὸ- 
runt, hano continentes sententiam : « Nolite vobis — mópst, ἀπέστειλε xatà τοῦ Δούκα * οἴτινες φθάσαν- 
metuere a rufa ave Duca : stulte enim res novas «sq τοὺς περὶ αὐτὸν σνµπλέκονται, καὶ vlvavas 
molietur, et statim peribit. » φόνος πολὺς ἑκατέρωθεν. ἛἜπεσε δὲ xal Γρηγορᾶς 
ὁ τοῦ Δουχὸς υἱὸς, xal Μιχαλλ ὁ ἀνεψιὸς αὐτοῦ, καὶ Κουρτίκιος ὁ Αρμένιος. Ταῦτα ταραχῆς οὐ μικρᾶς 
τὸν Κωνσταντῖνον ἐμπίμπλησι. Σπεύδων οὖν ἐπιῤῥῶσαι τὸ ἑαυτοῦ µέρος, τὸν ἵππον ἑλάσας ἠπείγετο 
συμμῖξαι τοῖς ἔμπροσθεν,. Ὁ 5' ἵππος ταῖς ἐκεῖσς ὀπεστρωμέναις κατολισθήσας πλαξὶν εἰς γῆν τόν 
ἐπιθάτην κατέθπλε, καὶ τις αὐτὸν κατὰ Ὑῆς ἑῤῥιμμένον καὶ μεμονωμένον καταλαθὼν (ol γὰρ ἄλλοι 
διεσκεδάσθησαν ἅπαντες) ξίφει τὴν τούτου ἀπέτεμε κχεφαλὴν xol δροµαίως τῷ βασιλεὶ ἀπήνεγχε Κων- 
σταντίνῳ. Τὸ δὲ τοιαύτην αὐτὸν καταλήψεσθαι τύχην προεσνωσμένον ν τοῖς ἐπιτρόποις καὶ ἐξ 
τέρας αἱτίας. Νικόλαός τις δηµοσιώνης τῶν lv. Χαλδίᾳ (47) εἰσπράξεων, τὰς συντελείας κατασπα- 
θήσας xal pij ἔχων ὅθεν ἀποδῷ τὸ δηµόσιον ὄφλημα, φυγὰσ sl; Συρίαν ὤχετο, ἐξομοσάμενοζ τὴν καθ) 
ἡμᾶς εὐσεθῆ θρησκείαν, καὶ ἁστρολογίας ἀντεποιεῖτο, ΟΩὖτος ἐν ῥὁθὸνῃ µμµελαίνι γράμματα γράψας 
ἀπεστάλκει τῷ λογοθέτῃ θωμᾷ, xal τῆς ὀθόνης ῥυφθείσης δι ὕδατος φανερὰ τὰ γράµµατα γέγονεν. 
Ἐν δὲ à νοῦς τῶν γεγραμµένων τοιοῦτος« Mi, φοθηθῆτε ἀπὸ τοῦ πυῤῥοῦ πετεινοῦ τοῦ Δουχός * νεω- 
τερισθήσεται γὰρ ἀφρόνως, καὶ εὐθέως ὀλοθρευθήσεται. » 

Conatu Duom huno exitum nacto, statim Gre- 0 Τοιοῦτον δὲ τέλος λαθούσης τῆς ἀποστάσεως, 
goras magister, Duce socer, et cum eo patricius µπαραυνίκα μὲν ὁ μάγιστρος Γγήγορᾶς καὶ πενθερὸς 
Leo Cherosphaota ad Sophie templum profuge- τοῦ Δουκὸς μετὰ Λέοντος Πατρικίου τοῦ Χοιροσφά- 
runt. Qui & tutoribus inde abrepti, rasi οἱ monachi  ακτου τῷ θείῳ τεµένει τῆς τοῦ θεοῦ Σοφίας προσ- 
in Studii monasterium conclusi sunt. Constentinum εδραμον ' οὕς ἐκεῖθεν ἁποσπάσαντες οἱ ἐπίτροποι 
Eladicum patricium iidem nervis bovillis prolixe ἀπέκειραν μοναχοὺς iv τῇ των Στουδίου µονῇ. Κων- 
ceesum οἱ in triumpho per mediam urbem ductum σταντῖνον δὲ τὸν πατρίκιον τὸν ᾿Ελαδικὸν βουνεύροις 
monasterio Dalmatico inclusere. Leonem patricium Ἅτύψαντες ἀφειδῶς διὰ pleno τῆς πόλεως ἐθριάμ- 
Catacalitzam et Abessalomum patricium Arotre θευσαν xai iv τῇ μονῇ τῶν Δαλμάτου ἀπέχλεισαν. 
filium exoecatos relegarunt.Constantinum Eulampii Λέοντα δὲ maxplxtov τὸν Κατακαλίτζην xat ᾿Αθεσσα- 
fllium, et cum eo alios, Philotheus urbis prefectus λὼμ πατρίχιον τὸν τοῦ ᾿Αροτρᾶ ἐχτυφλώσαντες ἐν 
in Ciroi funda capite truncavit. Nioetas secretarius ῥἑξορίᾳ παρέπεμψαν. Κωσταντῖνον δὲ τὸν τοῦ Εὖὐ- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(44) Atqui erat circo exclusus, nisi alia fortassis — Admin. Imp. ο. 51. Auctor infra p. 615 : Et ἔχει 
porta intrarit, &ut de alio, quod arbitror, circo lo- — àvópac ἐὐειδεῖς, xal γενναίους καὶ τὴν βασιλικὴν 
quatur. Xyr. ἐρέττειν ἐπιτηδείους τριήρη. GoaR. 

(45) Πλωίμους habet Zonaras, quod idem est, 46) Ἅρματος arma verti : neque enim curribus 
socios navales. Xv.. — Remiges non plebeios aut ^ usl sunt; et hano vocem, quo modo multas, Gre- 
tumultuario lectos intelligi non opinor : ut enim — cam fecit, ut supra quoque monui. Xvr. 
ἑταιρεῖαι, de quibus loquitur, confzderatorum erant (47) Vox obscura et, ut puto, falsa. Xvr. — Ar- 
select turma, ita et remigum dromonem impera- — menie portio est Χαλδία versus Syriam. GoAR. 
toris agere consuetorum; de quibus Constant. in 


- 











— ————— —————— ——— 


i3 HISTORIARUM COMPENDIUM. 


14 


λαμπίου xxi ἕτερους σὺν αὐτῷ Φιλόθεος ὁ ἔπαρ- A et Constantinus Africus din ac multum quesiti 


yx (48) ἐν τῇ ἱππιχῇ σφενδόνῃ ἀπέτεμε, Νικήτας 
à ὁ ἀσηκρῆτις καὶ Κωνσταντῖνος ὁ Alp, καίΐπερ 
ἀνατητηθέντες πολλὰ, οὐχ εὑρέβησαν. Τὸν δὲ πα- 
τρίκιον Αἱγίδην τὸν ἐπ᾽ ἀνδρίᾳ περιθόητον, καί τινας 
ὧν αὐτῷ στρατηγοὺς oóx ἀσήμους , ἀπὸ τῆς ἐν 
Χρυσοπόλει δαµάλεως (40) καὶ μέχρι τοῦ τόπου τοῦ 
Ἱεγοµένου Λευκακτίου ἀνεσκολόπισαν. Πολλοὶ δὲ καὶ 
ἄλλοι ἀπωλώλεισαν τῶν συγκλητικῶν παρὰ τῶν λε- 
Ἅμέιων ἑπιτρόπων ἀνηλεῶς τε καὶ ἀναιτίως, 
P. 614] «t µή τινες παῤῥησιασάμενοι τῶν δικα- 


| πῶν τῆς ἀδίκου ὁρμῆς ἀνεχαίτισαν, φάμενοι, ὡς 
^ παιδὸς ὄντος τοῦ βασιλέως καὶ μὴ νοοῦντος τὰ πι- 


παγμένα πῶς ἄνευ τῆς αὐτοῦ κελεάσεως τολμᾶτε τὰ 
ταῦτα διαπράττεσθαι ; Ot δὲ ἐπίτροποι xal τὴν τοῦ 
Δοῦκα ἀποκείραντες γυναῖκα etc τὸν iv «fj. Πασλαγονίᾳ 
το ταύτης υἱόν. 


inventi non sunt. Patricium /Egidam, nobilitate 
fortitudinis virum, et alios cum eo duces haud ob- 
scuros, a Damafi (bueulam vox notat) Chrysopoli- 
tana usque ad locum cui Leucactio (quod album lit- 
tus diceres) nomen est, palis suffixerunt. Quin et 
alios multos senatorii ordinis viros tatores isti inno- 
cuos crudeliter erant interempturi, nisi quidam ex 
judicibus libertate dicendi eumpta eos ab injusto 
conatu retraxissent, querentes quomodo injussu 
imperatoris, 2832 qui puer adhuc quid gereretur 
non intelligeret, tanta auderent facere. Ii tutores 
uxorem quoque Duce raserunt et domum suam, 
quam in Paphlagonia habebat, dimiserunt, filium- 
que ejus Stephanum castraverunt. 


οἶκον αὐτῆς ἐξαπέστειλαν. ᾿Εξέτεμον δὲ καὶ Στέφανον 


᾽Αλλὰ τούτων κατὰ τὴν πόλιν πραττοµένων, Συ- B. Dum heo in urbe geruntur, interim Simeo Bul- 


μεὼν ὁ Βουλγαρίας ἄρχων μετὰ βαρείας δυνάµεως 
ἠσθολὴν κατὰ Ρωμαίων ἐποιήσατο, καὶ τὴν βασι- 
^21 φθάσας χάρακα πεφιέθαλεν ἀπό τε Βλαχερνῶν 
xi μέχρι τῆς λεγομένης Χρυσῆς πόρτης, xal µε- 
όρος Tw ταῖς ἐλπίσι ῥᾳδίως ταύτην ἐλεῖν Κατα- 
μαθὼν δὲ τὴν ὀχυρότητα τῶν τειχῶν xai τῦ πλῆθος 
τῶν τειχοφυλακούντων xal τὴν τῶν πετροθόλων καὶ 
τιζοόλων ὀργάνων δαψίλειαν, ἀφέμενος τῶν ἑλπί- 
jov ἐν τῷ Ἑθδόμῳ ὑπέστρεψεν, εἰρηνικὰς σπονδὰς 
Μαιτούµενος. Τῶν δ᾽ ἐπιτρόὸπων ἀσμενέστατα δεξα- 
µένων τὸν λόγον, ἀποστέλλει ὁ Συμεὼν τὸν ἐαυτοῦ 
μάγιστρον Θεόδωρον ὁμιλῆσαι περὶ εἰρήνης' οὗ 
παραγενοµένου «καὶ λόγων κινηθέντων πολλῶν, 
ὁ πατριάρχης da τοῖς λοιποῖς ἐπιτρόποις ἀναλα- 
ἔωτες τὸν βασιλέα ἓν τῷ παλατίῳ ἦλθον τῶν Βλα- 
vv, xai ὁμήρους δόντες ἀξιολόγους εἰσήγαγον 
Ὃν Συμεὼν dv τῷ παλατίῳ, καὶ συνειστιάθη τῷ 
ἠτγιλεῖ, τοῦ Συμεὼν ὑποχλίναντος τῷ πατριάρχῃ τὴν 
ατλλὴν καὶ εὖ χὴν δεξαµένου παρ᾽ αὐτοῦ, ἐπιθέντος, 
"yrs, τῇῃ τοῦ Ἡαρθάρου χεφαλῇ ἀντὶ στεφάνου τὸ 


garorum princeps gravicum exercitu in Romanorum 
ditionem invadit, et ad Cpolin venit, atque a Bla- 
chernis usque ad Auream portam castra ponit, ma- 
gnamque spem conceperat urbis potiunde : sed 
ut certior factus est de murorum firmitate, multi- 
tudine propugnatorum saxa jactantium, machina- 
rum et balistarum abundantia, repudiata ea spe ad 
Hebdomum recedit paciflicationemque posoit. Id 
fuit multo gratissimum tutoribus; missusque est & 
Simeone magister ipsius Theodorus, et de pace 
habitum colloquium. Multis ultro citroque commu- 
tatis verbis, patriarcha cum reliquis tutoribus de- 
ducunt imperatorem in Blachernense palatium : 
datisque idoneis obsidibus eodem ad convivium 
imperatoris Simeonem recipiunt. Ubi quidem caput 
patriarche Bulgarus princeps submisit, et ab eo 
comprecationem obtinuit, capiti, ut fertur, Simeo- 
nis imponente suum epirrhiptarium. Post convi- 
vium pacis conditionibus compositis, Simeon eju- 
gque liberi donati domum abierunt. 


ov ἐπιῤῥιπτάριον (50). Μετὰ δὲ τὴν ἑστίασιν, ἀσυμθάτων γἐνομένων περὶ τῆς εἰρήνης (51), δώροις 8 τε 
Σομεὼν xal oi τούτου παῖδες φιλοφρονηθέντες εἷς τὴν ἴδίαν ἀπηλλαγησαν χώραν. Kal ταῦτα μὲν ἔπρατ- 


τετο τῇδε. 

Τοῦ δὲ βασιλέως Κωνσταντίνου διὰ παντὸς ὁδυ- 
ημένου xdi τὴν ἑαυτοῦ ἀνακαλουμένου μητέρα 
fj» γὰρ αὐτὴν κατήγαγε xou. παλατίου ᾽Αλέξανδρος), 
ἀαθιθάζουσι καὶ ἄχοντες πάλιν αὐτήν. ᾿Ανελθοῦσα 
τὴ καὶ ἐγκρατὴς Ὑενομένη τῆς βασιλείας προσλαμ- 
ὕάηται τὸν παρακοιμώμενον Κωνσταντίνον, καὶ 
Ἀναστάσιον, καὶ Κωνσταντῖνον, τοὺς ἀδελφοὺς τοὺς 
τν ἐπωνυμίαν Γογγυλίους. Συμθουλεύσαντος δὲ καὶ 


?83 Porro Zoen imperatoris matrem, quam 


.dudum aula eduxerat Alexander, fllio eam identi- 


dem deplorante ac requirente, tutores vel inviti in 
palatium revocant. Reversa hec et rerum guberna- 
tionem nacta adsciscit Constantinum cubicularium 
intimum, Anastasium et Constantinum Gongylios, 
cognominatos germanos fratres, ac Joannem Ela- 
dam. Horum consilio aula ejiciuntur Alexandri 


XYLANDR] ET GOARI NOT/E. 


48) Vindicandis criminibus vacavit ultimis tem- 
oribus, unde et in pretorio reorum ergastulo do- 
:tum ex officio deputatam habuit. Auctor plerisque 
ris. GoOAR. 

(49) Locus ita dictus κατὰ τὴν ἀντιπέραν dv τῷ 
r7: ἱσταμένην λιθίνην δάµαλιν, trans. Bosporum 
Caraciz, Chrysopoli. Auctor paulo infra p. 617. 

OAR. 

(50) Grecam vocem interpretando retinui, qua 
tucullam aut aliud quod capiti injiceretur tegmen 


videtur significare, παρὰ τὸ ἐπιῤῥίπτειν. Xr. — 
Mandyas, Latinorum pallium, cunctis vestibus 
ἐπιῤῥιπτέον, α Xylandri cuculla diversum, ut patet 
ex Codino c. 6, n. 2. GoAR. 

(51) Apud Zonaram contrarium hujus loci legi- 
tur, dissiluisse nimirum hanc pacificationem ; quod 
probabilius et verius puto. Mox enim rursum sine 
violate pacis et mentione refert Simeonem in Thra- 
ciam grassatum. Xrr. 





45 GEORGII CEDRENI 16 


assecle, Joannes rector, Gabrielopulus, Basilitzes A Ἰωάννου τοῦ ᾿Βλαδᾶ καταθιθάζουσι τοὺς οἰκείους 


8ο reliqui. Dominicum etiam sodalitatis prefectum 
Zoe Augusta provehit, hominem strenuum habitum 
suisque parentem mandatis. Ejus consilio patriar- 
cba palatio pellitur. Magister Joannes Eladas ultru 
inde discedit ob morbum, quo et periit. At Con- 
stantinus oubicularius uti solus omnia imperii gu- 
bernare posset neque 8 quoquam impediretur, s0- 
dalitatis prefectum apud Augustam criminatur, 
quasi is fratri suo imperium vindicare conaretur. 
Quod ea ita esse credens, patricium eum creat : ac 
de more precatum descendentem domi manere 
jubet. Sodalitati preficit Joannem Garidam ac Da- 
mianum eunuchum drungarium vigilie facit. 


᾿Αλεκάνδρου, Ἰωάννην τὸν ῥαίκτωρα, τόν Γαθριηλό- 
πουλον, τὸν Βασιλίτζην καὶ τοὺς λοιπούς. Προθάλ- 
λεται δὲ καὶ Ζωὴ Αὐγοῦστα Δομίνικον ἑταιρειάρχην 
διαστήριον δοκοῦντα καὶ τοῖς αὐτῆς προσκείµενον 
προστάγµασιν, οὗ τῇ συμδθουλῇ καιαθιθάζεται ὁ 
πατριάρχης τοῦ παλατίου. Καὶ ὁ μάγιστρος δὲ 
Ἰωάννης ὁ Ἐλαθᾶς κατῆλθεν ἑἐκουσίως, νόσῳ λη- 
φθεὶς, δ᾽ ἧς xal ἀπεθίω. Κωνσταντῖνος δὲ ὁ παρα- 
κοιμώμενος ὑὐφ ἑαυτὸν ἀγαγεῖν τὴν ἅπασαν τῆς 
βασιλείας ἡνίαν βουλόμενος xal μµηδένα ἔχειν τὸν 
ἐμποδίζοντα. [Ρ. 612] διαθάλλει τὸν ἑταιρειάρχην 
εἲς τὴν Αὐγοῦσταν ὡς σφετεριζόµενον τὴν βασιλείαν 
εἰς τὸν ἑαυτοῦ ἁδελφόν' οὔ τοῖς λόγοις πεισθεῖσα πα- 


τρίκιον αὐτὸν τιμᾷ, καὶ κατελθόντα, ὡς ἔθος, λαθεῖν εὐχὴν (52) olxot µένειν προσέταξε,. Προχειρίζιται δὲ ἀντ 
αὐτοῦ Ἰῶάννην τὸν Γαριδᾶν ἑταιρειάρχην, xal Δαμιανὸν εὐνοῦχον ἀρτιφανῆ τῆς βίγλας δρουγγάριον (53). 


Ceterum Simeone Thraciam populante, Augusta B 


cum proceribus consulat quo pacto ejus impres- 
siones compesceret. Ibi Joannes Bogas 2484 pro- 
mittit, si patricio honore insigniretur, se Patzinacas 
contra eum adducturum ; impetratoque quod pete- 
bat, acceptis donis ad eos se confert, pactum icit, 
acceptisque obsidibus Cpolin redit, pollicitis Patzi- 
nacis se Istro trajecto Bulgaris bellum facturos. 
Transfugit eo tempore et Asotos, vir celebris, prin- 
cipis principum filius. Is ferebatur virgam ferream 
manibus extrema tenens coníringere ac flectere 
posse, duritie ferri manuum robori cedente. Eum 
Zoe comiter acceptum domum remisit. Adrianopolin 
autem Simeoni per complures dies frustra oppu- 
gnanti Pancratucas quidam Armenius, cui inter 
alios urbis ejus custodia fuerat commissa, auro 
corruptus prodit. Paulo post missi ab Augusta Ba- 
silius patricius canicleo prefeotus et Nicetas Ela- 
dicus eam &uro ac pecunia recuperarunt. 


"Αγοντος δὲ xal φέροντος τοῦ Συμεὼν τὰ θρᾳχῷα 
µέρη, xal τῆς Αὐγούστης φροντἰζούσης μετὰ τῶν ἐν 
τέλει ὅπως αὐτοῦ παύσωσι τὰς ἐπιδρομὰς, Ιωάννης 
6 Βογᾶς ὑπέσχετο πατρἰχιος τιμηθεὶς (54) ἀγαγεῖν 
κατ᾿ αὐτοῦ ΠΗατζινάκους, καὶ τυχὼν τῆς αἰτήσεως, 
δῶρα λαθὼν ἄπεισιν slc Πατζινακίαν. Καὶ σπεισά- 
µινος xal ὀμήρους εἰληφὼς ἐπάνεισιν ἐν τῇ πόλει, 
συνθεµένων τῶν Πατζινάκων τὸν "Ίστρον περαιώσα- 
σθαι καὶ Βουλγάροις πολεμεῖν. Ηὐτομόλησε δὲ τότε 
καὶ ᾿Ασώτης ἀνλρ ὀνομαστὸς, υἱὸς Qv τοῦ ἄρχοντος 
τῶν ἀρχόντων. Ἐλέγετο δὲ οὗτος ῥάθδον σιδηρᾶν 
ἀμφοτέραις Ὑχερσὶ τῶν ἄχρῶν λαμθάνων περικλῷν 
th τῶν χειρῶν Bla καὶ κάµπτειν, τῆς ἀντιτύπου τοῦ 
σιδήρου βίας ὑπεκούσης τῇ τῶν Ἀχειρῶν ἴἰσχύι: ὃν 
φιλοφρόνως ἡ δέσποινα δεξαµένη οἴκαδε πάλιν ὑπο- 
νοστῆσαι πεποίηχε. Πολιορχοῦντος δὲ τοῦ Συμεὼν 
τὴν ᾿Αδριανούπολιν ἐφ᾽ ἡμέρας ἱκανὰς καὶ μηδὲν 
ἀνύοντος, ΠΗαγκρατούκας τις γένος ὢν )Αρμένιος καὶ 
εἷς τῶν φυλάττειν τεταγµένων τὴν πόλιν, χρυσίῳ 


δελεασθεὶς προὔδωκεν αὐτὴν τῷ Συμεών. Μετ) ὀλίγον δὲ ἀπεστάλη παρὰ τῆς Αὐγούστης ὁ πατρἰκιος βασίλειος 
ὁ ἐπὶ τοῦ κανικλείου xal Νικήτας ᾽Βλαδικὸς, καὶ χρυσίῳ καὶ χρήµασι πλείστοις πάλιν αὐτὴν ἀνεχτήσαντο. 


Hoc ipso anno Tyri ameras Damianus hostili cum 
classe et magnis copiis in Romanos impetum dedit, 
adortusque Strobelum acriter oppugnavit; et ce- 
pisset utique, nisi e morbo decessisset vita. Morte 
ejus factum est ut Saraceni re infecta domum redi- 
rent. Zoe porro continentes Simeonis incursiones 
non ferens, eumque reprimere cupiens, re cum 86- 
natu deliberata statuit pacem cum Saracenis com- 
ponere orientalesque 386 deinde omnes exercitus 
in Oecidentem transportare, hisque cum occiden- 
talibus copiis conjunctis bellum in Bulgaros movere 
eosque exscindere.Proinde in Syriam missi Joannes 
Radenus patricius et Michaelus Toxaras pactum 


Τούτῳ τῷ ἔτει xal Δαμιανὸς ὁ τῆς Τύρου ἀμηρᾶς 
μετὰ πολεμικῶν πλοίων xal δυνάµεως πολλῆς εἶσθο- 
λὴν ἐποιήσατο κατὰ Ῥωμαίων, καὶ τὴν Στρόθηλον 
καταλαθών ἐἑνεογῶς αὐτὴν ἑπολιόρχει. Καὶ ἐξεπόρ- 
θησεν ἂν, εἰ μὴ νοσήσας ἀπεθίω , διὰ χενῆς τῶν 
Σαρακηνῶν ὑποστρεψάντων. M3) φέρουσα δὲ Ζωὴ ἡ 
βασιλὶς τὰς τοῦ Συμεὼν συνεχεῖς ἐπιδρομὰς, καὶ 
βουλομένη ταύτας ἀνακόψφαι, δέον ἐγνώκει μετὰ τῆς 
συγκλήτου εἶναι σπείσασθαι τοῖς Σαραχκηνοῖς, xal 
πάντα τὸν ἐν τῇ Ἑψφα στρατὸν διαπερᾶσαι πρὸς τὴν 
Ἑσπέραν, xai ἑνωθέντων τῶν τε iov καὶ τῶν δυτι- 
κῶν στρατευμάτων πόλεμον συστήσασβαι κατὰ τῶν 
Βουλγάρων, καὶ τελέως ἀφανίσαι αὐτούς. Ἔδοξε τοῦτο, 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


. (52) Officia ministeriaque pnblica non sine cce- 
Jestibus auspiciis οἱ Ecclesi& votis suscipiebant 
Greci. Unde patricius ab imperatrice renuntiatus 
Constantius confestim, de more, precationem ad 
consecrationis instar auscepturus in eoclesiam per- 
git. Reperitur in Eucholegio recens cuso in patricii 
8ο curopalate promotione. Goan. 

(53) Repetii ἀπὸ κοινοῦ verbum προχειρίζεται, 


utpote non existimans officium unius ἑταιρειέρχου 
duobus commissum fuisse, quod verba ambigue 
posita pre se ferre videntur. Xvr. 

(54) Forte sic fuit vertendum, Bogas patricius pro . 
millit, etc., ut non hoc opere premium retulerit, 
sed jam ante patricius in se receperit rem ; esL enim 
ambiguus locus. Quis autem sit ille princeps prin- 
cipum, ἄρχων ἀρχόντων, nondum didici. Χχι.. 








11 HISTORIARUM COMPENDIUM. 48 


καὶ πεμφθεὶς εἷς Συρίαν Ἰωάννης πατρίχιος ὁ 'Ῥαδη- A cum Saracenis icerunt. Augusta Saracenorum jam 


κνὸς καὶ Μιχαλλ ὁ Ἰοξαρᾶς ἑσπείσαντο τοῖς Σαρακη- 
νοῖς. Καὶ 87 τῆς ἀπ᾿ αὐτῶν ἀπαλλαγεῖσα φροντίδος ἡ 
βασιλὶς, τὴν συνήθη διανομὴν τῆς ῥόγας κελεύσασα 
γενέσθαι τῶν στρατευμάτων, Λέοντ τε μαγίστρῳφ 
τῷ Φωκᾷ ταῦτα παραδοῦσα, δομεστίκῳ τῶν σχολῶν 
τυγχανοντι, ἀπὰραι κατὰ Βουλγάρων ἐπέτρεψεν. 
᾽Αθροιαθίντων δὲ πάντων τῶν θεμάτων καὶ τῶν 
ταγμάτων κατὰ τὴν Διάθασιν (πεδίον δὲ ἡ Aue 
δασις μέγα καὶ πρὸς ὑποδοχὴν αστρατοῦ ἔπι- 
τήδειον), ἁἀποσταλεῖς Ó πρωτοπαπᾶς τοῦ παλα- 
τίου (55) μετὰ τῶν τιµίων ξύλων [P. 613] παρεσ- 
χεύασε προσκυνήσαντας πάντας ἐπομόσασθαι κυν- 
αποθνήῄσχειν ἀλλήλοις. Καὶ τοῦ ὄρχου τελεσθέντος 
πανστρατὶ κατὰ Βουλγάρων ἐξώρμησαν. "Hpyov δὲ 
τοῦ μὲν τάγματος ἐξκουθίτων Ἰωάννης ὁ Γράψων, 
ἀνὴρ πολεμικὸς xal πολλάχις dv µάχαις ἀνδραγα- 
θήσας, τοῦ δὲ ἱκανάτου (56) Ὀλθιανὸς ὁ Μαρούλης, 
ἀνὴρ δεδοχιµασµένος. Καὶ Ῥωμανὺς καὶ Αέων 
οἱ τοῦ ᾽Αργυροῦ παϊῖδες, καὶ Βάρδας 6 Φωκᾶς ἑτέρων 
ταγμάτων ἐξήρχον' Συνῆ δὲ τούτοις x«l Μελίας ὁ µά- 
ἵιστρος μετὰ των ᾽Αρμενίων xai ἄλλοι πλεῖστοι στρα- 
τηγοί τῶν θεμάτων. Hapsimeto δὲ καὶ Κωνσταντῖνος 
πατρίχιος ὁ Αἰψ ὡς τάχα σύμθουλος Λέοντος τοῦ δο- 
µεστίκου τῶν σχολῶν. Κατὰ δὲ τὴν ς τοῦ Αὐγού- 
στου μηνὸς, τῆς πέμπτης ἴνδικτιῶνος, πολέμου συῤ- 
ῥᾳγάντος Ῥωμαίοις τε xai Βουλγάροις πρὸς τῷ 
Αχελῴῳ φρουρίῳ, τρέπονται χατὰ κράτος οἱ Βούλ- 
αροι, xxl φόνος αὐτῶν ἐγένετο πολύς. Ἱδρῶτι δὲ 
τοῦ δοµεστίκου περιῤῥανθέντος πολλῷ καὶ λειποθυ- 
µήσαντος καὶ τοῦ ἵππου ἀποθάντος ἐπί τινι πηγῇ 
καὶ τὸν ἱδρῶτα ἁἀποπλύνοντος xal ἑαυτὸν ἀποφύχον- 
τος, τὸν δεσμὸν ἀποῤῥήξας ὁ Ίππος" τυχαίως ἔθει 
διὰ τοῦ στρατοπέδου κενὸς ἐπιθάτου. Ov ol στρατιῶ- 
ται θεώμενοι Ὑγνώριμον ὄντα, καὶ τὸν δοµέστικον 
πεαεῖν ὑποτοπάσαντες, εἷς φόθον ἐνέπεσον xai κατ- 
εὐλήθησαν τὰς ψυχὰς καὶ τῆς διώξεως ἔατησαν, 
iioc δὲ xal παλίντροποι γεγόνασιν. Εξ ὑπερδεξίων 
€ ταῦτα θεώµενος ὁ Συμεὼν (οὐ γὰρ ἔτυχεν ἀσύν- 
τχκτον τὴν quy ποιησάµενος) ἐπαφῆχε τοὺς Βουλ- 
Ἱάρους κατὰ Ῥωμαίων. Οἱ δὲ xal πρότερον, ὡς εἴ- 
πομεν, τὰς γνώμας θλασθέντες xal τεθηπότες, ὣς 
xi: αἰφνίδιον ἐπιόντας ἐθεάσαντο τοὺς Βουλγάρους, 
ερέπονται πανστρατὶ , xal Ὑέγονε quii φρικωδε- 
ετάτη, τῶν μὲν ὑπ ἀλλήλων συµπατουµένων, τῶν 
δὲ ὑπὸ τῶν ἑναντίων ἀναιρουμένων. Λέων δὲ ὁ δο- 


secura militibus rog&s (gio vocatur pecunie distri- 
butio) dari, Leonemque Phocam magistrum ac 
scholarum domesticum exercitus in Bulgaros ducere 
jubet. Omnibus in unum conductis exercitibus ao 
cohortibus ed Diabasin (locus id nomen a transitu 
habet, estque planities ampla et recipiendo exer- 
oitui sufficiens) palatii primarius sacerdos (ipsi 
protopapam vocant) missus cum venerandis lignis 
omnes in genu& procumbere jussit, et jurare se 
usque ad mortem una perseveraturos. Dicto sacra- 
mento in Bulgaros exercitus omnes moverunt. Co- 
hortem exoubitorum ducebat Joannes Grapson, vir 
bellicosus probateque multis proliis virtutis, cohor- 
tem Hicanatorum dictam Olbianus Marula, vir insi- 
gnis : Romanus et Leo Argyri filii 8ο Bardas Phocas 
aliis preerant cohortibus. Aderat iis et Melias ma- 
gister cum Armeniis, plurimique alii provincialium 
duces. Comitabatur etiam Constantinus Africanus 
patricius, veluti consiliarius Leonis domestici soho- 
larum. Sexto Augusti die 386 pugna inter Roma- 
nos ei Bulgaros commissa est ad castellum Ache- 
loum, pulsique et magna ocsmde prostrati sunt 
Bulgari. lbi cum domesticus plurimo sudore ma- 
dens animoque deficiens ad quemdam fontem ex 
equo descendisset, ut sudorem elueret ac se recre- 
aret, equus forte abrupto vinculo se proripit, ao 
sessoris vacuus per exercitum discurrit. Quem ut 
&gnovere milites, oceubuisse domesticum rati, 
metu animis consternatis, ab insecutione hostium 
destiterunt: quidam etiam retro sese averterunt. 
Quod ex sublimi cernens Simeon (neque enim effuse 
et ordinibus dissipatis fugam faciebat)suos Romanis 
immisit. Romani jam ante animos dejecti et pa- 
ventes, hostem subito irruere videntes, statim terga 
dederunt. Fuga ea periculosissima fuit, aliis sere 
invicem conculcantibus, aliis ab hoste oesis. Leo 
domesticus fuga in Mesembria evasit. Non multitu- 
do tantum militaris tunc periit, sed et duces innu- 
meri atque ordinum ductores, Ocoisus est etiarg 
Constantinus Africus, et excubitorum dux Joannes 
Grapson. Missus fuerat Romanus Lacapenus patri- 
cius rei navalis drungarius, cum tota classe, jussus 
littus legere et auxilio esse Leoni et a Boga adduclios 
ad opem Romanis ferendam Patzinacas 987 tra- 
jicere. Ei cum Boga incidit contentio; quam anim- 


µέστικος ἐν Μεσημθρίᾳ διεσώθη φυγών. Ἔπεσε δὲ Ὦ advertentes Patzinace domum redierunt, ad irri- 
ααὸς οὗ τῶν κχοινῶν στρατιωτῶν, ἀλλὰ xai στρατ- — tumque eorum γθοϊάθευηἰ βαρρθί/59. 

zyol καὶ ταγματάρχαι ἀριθμοῦ κρείτους. ἘἩσφάγη δὲ καὶ Κωνσταντῖνος ὁ Alj xal ὁ τῶν ἐξκουθίτων 
ἔξχρχος Ἰωάννης μάγιστρος ὁ Ἱράψων,. "lv δὲ ἀποσταλεὶς ὁ πατρίχιος Ῥωμανὸς ὁ Λακαπηνὸς 
ἐρουγγάριος τηνικαῦτα τῶν πλωϊμῶν ὢν, μετὰ παντὸς τοῦ στόλου παραπλεῖν τοῖς αἰγιαλοῖς προστα- 
γθεὶς καὶ εἲς βοήθειαν τυγχάνειν τῷ Λέοντι, διαπερᾶσαι δὲ xal τοὺς παρὰ τοῦ Βογᾶ ἀχθέντας Πατζι- 
vixooq εἰς συμµαχίαν Ῥωμαίων. Διενέξεως δὲ γενομένης μέσον τοῦ Ῥωμανοῦ καὶ τοῦ Βογᾶ, ἱδόντες 
εὐτοὺς ol Βατζινάκαι στασιάζοντας πρὸς ἀλλήλους ὑπέστρεψαν εἷς τὰ ἴδια, xal γέγονεν dj ἐξ αὐτῶν βοήθεια 
ἅπρακτος xal ἀ)όνητος. 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


prefectns erat πρωτοπαπᾶς τοῦ παλατίου. GoAR. 
(56) Agminis ita dioti. Auctor infra : Too τάγματος 
ἄρχων τῶν Ἱκανάτων. GoAR. 


(25) Habebat imperator clerum proprium in pa- 
latio, in quo varie erant ecclesie, ut S. Stephani, 
ducum cojlestium, Elisei et aliorum ; oleri illius 


GEORGII CEDRENI 


20 


Sunt qui aliam Romanis fugz cladisque causam À — 'AAAoi δὲ οὐχ οὕτω φασὶ γενέσθαι τὴν τροπὴν 


fuisse dicant. Etenim cum Simeonem Phocas pul- 
sum persequeretur, subito ad eum fuisse allatum 
nuntium, drungserium rei navalis cum universa 
classe abire animo occupandi imperii. Quo nuntio 
attonitum eum ut qui summam rerum aibi depo- 
Ssceret, omissa insectatione hostium in castra veri 
discendi causa rediisse : diditum ex eo rumorem 
fugisse domesticum, ideoque milites fortitudinis 
oblitoas fugam fecisse. Simeonem, qui opportuno 
loco stans exitum certaminis opperiebatur, hoo 
animadverso eífuse in Romanos irruisse, itaque 
victoriam iis pulsis cesisque reparasse. Sive hoc 
sive illo modo res gesta sit, Romani certe ea quam 
retulimus affecti sunt clade. 


"Popalov, τρόπον à ἕτερον, Τρεψαμένου γὰρ τοῦ 
Φωκᾶ τὸν Συμεὼν καὶ διώκοντος, φήμη τις ἑξαί- 
φνης ἔφθασε πρὸς αὐτὸν ἐπαγγέλλουσα ὡς ὁ δρουγ- 
(4210€ τῶν πλωίμων ἄπεισι μετὰ τοῦ στόλου παντὸς, 
παραληψόμενος τὴν βασιλείαν. 'O δὲ τῇ axon xa- 
ταθροντηθεὶς (ἐσφετερίζετο γὰρ εἲς ἑαυτὸν τὸ τῆς 
βασιλείας κράτος), καταλιπὼν τὸ διώκειν ὑπέστρε- 
Ψεν εἰς τὴν παρεμθρλὴν ὡς τάχα τὸ ὃν µαθησό- 
µενος. Διαδοβέντος δὲ λόγου πρὸς τὸν στρατὸν ὡς 
6 δοµέστιχος πέφευγεν, [Ῥ. 644] ἀλκῆς ἐπιλησθίν - 
τες οἱ λοιποὶ ἐποίουν ὁμοίως. Οὕς ἰδὼν ὁ Συμεών 
φεύγοντας (ἴστατο γὰρ, ὡς εἴρηται, ἐν εὐχαίρῳ 
τόπῳ τὸ τέλος ἀφορῶν τοῦ ἀγῶνος) ἐξεχύθη παν- 


DB στρατὶ καὶ παλίντροπον τὴν φυγὴν ἐποιήσατο. Οὗτος 


μὲν δὴ xai ὁ δεύτερος λόγος εἶτε δὲ οὕτως, εἴτε ἐκείνως ἡ ἀλήθεια ἔχει, ὅμως ἐτράπησαν ol ᾿Ρωμαῖοι καὶ τὰ 


λεχθέντα ἄνωθεν διεπράχθη. 


Cumque superstites ei in urbem rediissent, Ro- 
mani et Boge agitata est controversia, eoque peri- 
culi deductus drungarius, ut judices ei oculos effo- 
diendos esse pronuntiaverint, quod ob incuriam, 
aut potius malitia ductus, Patzinacas non trajecis- 
8et, quodque ex fuga reversos 329468 non ad se 
collegisset. Erutique fuissent ei oculi, nisi Stepha- 
nus magister, unus tutorum imperatoris, et Con- 
stantinus Gongyles patricius, qui apud Auguetam 
largiter poterant, eum eripuissent. Simeon autem 
victoria elatus ac ferociens ad urbem omni cum 
BuO exercitu properavit. Rursum igitur Leo Phocas 
Bcholurum domesticus et Joannes sodalitatis dux ao 
Nicolaus Constantini Duce filius milites, quos tum 
in promptu habebant, adversus eum educunt; et 
apud Catasyrtas (loci hoc est nomen) in cohortem 
quamdam Bulgarorum incidentes predatum egres- 
sam, oam adoriuntur nulloque negotio profligant ; 
Inox recentem alium ingruentem fortiter subsisten- 
tes, pugnam aorem ao diu durantem obeunt, Bul- 
garosque fundunt. Cecidit ea in pugna Nicolaus 
Duos filius heroice pugnans, qui et causam vin- 
cendi Romanis prebuit. Hic tum rerum bellicarum 
Slatus erat. 


Μετὰ τὴν τροπὴν δὲ τῶν σωθέντων ἐκ τοῦ m0) s 
µου παραγενοµένων, τὰ κατὰ τὸν ᾿Ῥωμανὸν καὶ 
τὸν Βογᾶν ἐκινήθη, Καὶ elc τοσοῦτον κινδύνου περι- 
ἐστη τῷ δρουγγαρίῳ τὰ πράγµατα, ὡς φῆφον κατ’ 
αὐτοῦ ἐξενεχθῆναι παρὰ τῶν δικαστῶν καταδικά- 
ζουσαν αὐτὸν ἐκχκοπῆναι τὰς ὄψεις, ὡς ἄμελείᾳ ἃ 
μᾶλλον κοκουργίᾳ μὴ διαπεράσαντα τοὺς Πατζινά- 
κας, πάλιν δὲ μηδὲ τοὺς ἀπὸ τῆς τροπῆς δεχόµενον 
ὑποστρέψαντας. Τοῦτο δ' ἂν ἐπεπόνθει, sl μὴ Στὲ- 
qavoc μάγιστρος ὁ τῶν ἐπιτρόπων elc, καὶ Κωνσταν- 
τῖνος πατρίχιος ὁ Γογγύλης, πολλὰ δυνάµενοι παρὰ 
τῇ δεσποίντῃ, αὐτὸν ἐξεῤῥόσαντο. Συμεὼν δὲ ἕπαρ- 
θεὶς τῇ νίκῃ xal γαυριῶν , ἄρας ἅπαν αὐτοῦ τὸ 
στράτευµα, κατὰ τῆς βασιλίδος Ἡπείγετο. ἸἘξῆλθεν 
οὖν πάλιν ὁ δοµέστικος Λέων ὁ Φωκᾶς καὶ ὁ ἔται- 
ρειάρχης Ἰωάννης καί Ν ιχόλαος ὁ Κωνσταντίνου του 
Δοῦκα υἱὸς, µετά τινων στρατιωτῶν παρευρεθέντων, 
εἲς συνάντησιν αὐτοῦ. Καὶ κατὰ τόπον τὸν λεγόµε- 
vov Κατασύρτας ἀπομοίρᾳ τινὶ Βουλγάρων εἰς προ- 
νομὴν πεμφθείσῃ συνήντηκότες προσρήγνυνται τού- 
τοις xai τρέπονται εὐπετῶς. ᾿Ακραιφνοῦς δὲ πάλιν 
ἑτέρας ἐπεισπεσούσης , ὑφίστανται καὶ ταύτην ῥᾳ- 
δίως τε καὶ ἀνδρικώτερον, καὶ vivebac μάχη χαρτερὰ 
καὶ ἐπὶ πολὺν διαρχέσασα χρόνον, καὶ τρέπονται 


μὲν οἱ Βούλγαρο:, ἐσφάγη δὲ Νικόλαος ὁ τοῦ Δοῦκα υἱὸς, ἑρωῦιῶε ἀγωνισάμενος καὶ αἵτιος τῆς νίκης Ῥωμαίοις 
Ὑενόμενος. Καὶ τὰ μὲν κατὰ τὸν πόλεμον συνηνέχθη γενὲσθαὶ οὕτως. 


At res civiles pessimo erant loco, multis iisque 
summis viris insano imperii umore ardentibus. 
Horum facile princeps erat Leo Phocas, qui quod 
uxorem habebat Constantini cubicularii intimi 80- 
rorem, et, ea tempestate magna erat eunuchorum 
in aula potentia, in eo plurimum ponens fiducie, 
non magno negotio se potiturum imperio putabat, 
ideoque in $89 ea re multus erat, neque occulte 
Sed palam imperium aftfectabat, idque veluti rem a 
majoribus suis ad se pertinentem, quamprimum ad 
se ut legitimum heredem devolutum iri somniabat. 
Cujus vehementiorem quam impediri ut posset co- 
natum timens Theodorus imperatoris pedagogus, 
metuensque ne suo domino ea res exitio foret, 
huic consulit uti Romanum patricium drupngarium 
classis occulte sibi adseiscat custodem, ao si res 


TX δὲ κατὰ πόλιν ἑνόσει δεινῶς, πολλῶν xal µε- 
γίστων ἐπιμαινομένων τῇ βασιλείᾳ xal τῷ ταύτης 
ἔρωτι Φφλεγομένων, ὦν κορυφαῖος Tj» ὁ Φωκᾶς. 
Ὑπάρχων γὰρ οὗτος ἐπ ἀδελφῇ Υαμθρὸς τοῦ πα- 
ῥαχοιμωμένου Κωνσταντίνου, μεγάλα τότε τῶν ἐν τοῖς 


D βασιλείοις δυναµένου εὐνούχων, καὶ ἐπ᾽ αὐτῷ πλεῖσται 


θαῤῥῶν ῥᾳδίως dixo τὸ τῆς βασιλείας χαθέξειν κράτος. 
Διὸ καὶ πολὺς ἐφέρετο, καὶ οὐ χρύθδην ἀλλὰ φανερῶς 
ταύτης ἀντεποιεῖτο ὡσπερεὶ πατρῴου πράγματος καὶ 
προγονόθεν αὐτῷ ἀνήκοντος, καὶ ὅσον οὕπω f- 
ειν εἴς αὐτὸν ὡς elc. νόµίµον διαδοχὴν ἐφαντάζετο. 
OU τὴν ὁρμὴν ἀκατάσχετον οὖσαν φοθηθεὶς ὁ τοῦ 
βασιλέως Κωνσταντίνου παιδαγωγὸς Θεόδωρος, καὶ 
μή τι πάθῃ δείσας ὁ βασιλεὺς, ὑπέθετο τῷ βασιλεῖ 
Κωνσταντίνῳ λαθραίως προσλαθέσθαι τὸν πατρίκιον 
Ῥωμανὸν καὶ δρουγγάριον τῶν πλωίμων, πατρικὸν 


21 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


ὄντα δοῦλον καὶ τὰ αὐτοῦ φρονοῦντα διὰ παντὸς, ὥστε A ita postulet, defensorem : eum quippe paternum 


συνεῖναι καὶ διαφυλάττειν αὐτὸν, [P. 645] καὶ εἰ 
δεήσει, σύμµαχον ἔχειν καὶ βοηθόν. ᾿Εντυχίας οὖν 
πρῶτον περὶ τούτου γενομένης ὁ Ῥωμανὸς ἀπείπατο, 
καὶ πάλιν xal πολλάκις πειρασθέντων τῶν ἀμφὶ τὸν 
θεόδωρον ἀπείπατο. Ἐπεὶ δὲ γραμμµάτιον αὐτόχει- 
pov χαράξας ὁ βασιλεὺς καὶ φοινικοῖς ὑποσημάνας 
γράµµασιν ἀπέστειλεν αὐτὸ, εἶξό τε ἐπὶ χεῖρας τοῦτο 
λαθὼν, καὶ καθυπέσχετο τὴν τοῦ παραχοιµωμµένου 
Κωνσταντίνου x«l τῶν συγγενῶν αὐτοῦ ἐπίθεσιν 
κωλῦσαι κατὰ τὸ ἐγχωροῦν. Τὰ μὲν οὖν λαληθέντα 
καὶ στοιχηθέντα οὕτω προίθη, καὶ διὰ τῆς ἀγορᾶς 
καὶ τῶν λεωφόρων xal τῶν στενωπῶν ὑπεψιθυρίζετο" 
ὁ δὲ παρακοιμώμενος, Χαΐπερ οὐκ ἀνήχοος Gv τῶν 
κατ αὐτοῦ µελετωμένων, κατεφρόνει, μὴ ἄν ποτε 
οἰηθεὶς τολµήῆσαί τινα ἐπιχείρησιν κατ αὐτοῦ ποιή- 
σχσθαι ᾿Εξελθὼν οὖν καὶ τὴν συνήθη διανομὴν 
της ῥόγας ποιησάµενος τῶν πλωίμων, καὶ τὸν Ῥω- 
μανὸν ἐπισπεύδων τάχιον ἐκπλεῦσαι, περιπίπτει 
τῷ λόχφ. Δουλικῷ γὰρ iv σχήµατι προσυπαντήσας 
ὁ ᾿Ρωμανὸς αὐτῷ, καὶ προθύµως ποιήσειν τὸ κε. 
λευσθὲν ἐπαγγελλόμενος, ἠρέίμα xal κατὰ μιχρὸν 
{γεν αὐτὸν elo τὴν ἑνέδραν. Μηδὲν δὲ ἐπαισθέσθαι 
τῶν µελετωμένων τοῦ παραχκοιμωμένου δυνηθέντος, 
ἀλλ᾽ ἀκάχως xal χωρὶς ὑπονοίας διαλεγοµένου, καὶ 
μᾶλλον ἔγγιστα ποοσιόντος αὐτοῦ, καὶ πυθοµένου cl 
ἔχει ἄνδρας εδειδεῖς xal γενναίους xal τὴν βασιλι- 
χἠν ἐρέττειν ἐπιτηδείους τριήρη, τοῦ δὲ xal ἔχειν 
καὶ ἐγγὺς παρεῖναι τούτους εἰρηκότος, xal τῇ χε- 
φχλῇ νεύσαντος Ίκειν τινὰς πλησίον τῶν εὐειδεστέ- 
ρων, 6 Κωνσταντῖνος θεασάµενος τούτους xai τάχα 
ἀποδεξάµενος ἁπαίρειν Ἅἠπείχετο. 'O δὲ 'Ρωμανὸς 
ἔγγιστα τούτου περιπατῶν, ὡς πλησίον ἐγένοντο τῇ 
στρατηγίδι τριήρει, κατασχὼν τὸν Κωνσταντῖνον, 
καὶ μηδὲν πλέον εἰπὼν ἀλλ’ f] µόνον. α ᾿Λρατε τοῦ- 
τον,» αὐτὸς μὲν ἕστη, ol δὲ πρὸς τὸ ἔργον ὄντες 
εὐτρεπ.σμένοι εἰσήγαγον εἰς τὴν ναυαρχίδα xal iv 
ατφαλείᾳ κατεῖχον, μηδενὸς ἐπαμῦναι τοῦτον τολ- 
µήσαντος τῶν συνεποµένων αὐτῷ, ἀλλὰ πάντων 
πχραυτίκα διχσπαρέντων. Τῆς φήμης οὖν ἐξαρθεί- 
σης ταραγἡ κχατίσχε πᾶσαν τὴν πόλιν, τυλαννίδος, 
ὡς εἰκὸς, ἐπίθεσιν λογισαμένην. Φθάσαντος οὖν τοῦ 
λόγου καὶ μέχρι τῆς βασιλίδος Ζωῆς, elc ἀμηχανίαν 
καὶ ot ἐν τέλει ἑνέπιπτον. Προσκαλεῖται γοῦν 
4 βασιλὶς τὸν πατριάρχην Νικόλαον καὶ τοὺς τῆς 


συγκλήτου λογάδας * κοινολογισαμένη δὲ μετ 
αὐτῶν Ἀἀκπέμπει πρὸς Ῥωμανὸν, civ 
το) Ὑεγονότος μαθεῖν ἐθέλουσα. Τῶν δὲ πεµ- 


ἔντων ἨὙενομένων ἔνθα προσώρμουν αἱ τρι- 
Yottc, xal µελλόντων ζήτησιν ποιεῖσθαι τῆς τοῦ πα- 
ῥαχριμωμένου «ατασχέσεως, ὃ τῶν πλωίμων δια- 
ναστὰς ἀκόλαστος ὄχλος (57) λίθοις αὐτοὺς ἐξήλασαν. 
Ἔωθεν οὖν 3 βασιλὶς ἐξελθοῦσα περὶ τὸν Βουκο- 
λέοντα, xal τὸν υἱὸν µεταστειλαμένη xal τοὺς περὶ 
αὐτὸν, ἐπηρώτα πῶς γέγονεν dj ἀνταρσία αὕτη. Μι- 


esse ipsius ministrum, constanterque ipsi benevo- 
lum. Primum ac de re compellatus Romanus re- 
nuit; et ilerum ac sepius Theodoro animum ejus 
tentante reousavit. Tandem cum litteras manu im- 
peratoris soriptas ab ipsoque puniceis subsignatas 
litteris ad se missas accepisset, concessit; pollici- 
tusque est se, quantum ejus fleri posset, Constan - 
tini oubicularii ejusque cognatorum  molitiones 
impediturum. Hoc modo res composita, ao de ea in 
foro compitis ac angiportis susurrabatur. Constan- 
tinus autem cubicularius, quanquam ei que contra 
ipsum struerentur non erant inaudita, illa tamen 
contemnebat, neminem unquam adversus 99 ali- 
quid ausurum opinans. Sed cum ad classem egre- 
deretur, rogas de more distributurus, Romanoque 
mandaturus ut quamprimum navigaret, incidit in 
$90 ineidias. Etenim servili forma ei occurrens 
Romanus, et mandata se studiose exsecuturum 
promittens, paulatim jin casses pertrahit, nibil 
prorsus eorum quee parabantur conjicere valentem, 
sed similiter et absque ulla suspicione ocolloquen- 
tem, propiusque subinde accedentem, ao rogantem 
virosne haberet puichros ao fortes, aptos ad impe- 
ratoriam triremem agendam. Respondet Romanus 
eos presto 6896, et formosiorum quibusdam innuit 
ut accedant. Quos contemplatus el probans Con- 
Stantinus, cum solvi naves juberet, Romanus juxta 
obambulans, ut proxime pretoriam navim ventum 
est, id modo fatus, « Abripite huno » subsistit. Qui- 
bus vero negotium datum erat, ii Constantinum 
statim in navim pretoriam abducunt, ibique in 
custodia asservant, nemine comitum eum defendere 
88Ο, sed omnibus extemplo dilapsis. Hujus faci- 
noris fama in urbem allata animos hominum con- 
turbavit, tyrannidem ab aliquo invadi putantium, 
cumque δά Zoen usque pervenisset, proceribus 
quoque magnam sollicitudinem injecit. Zoe Nico- 
laum patriarcham et senatores delectos ad se vo- 
cat, reque cum iis deliberata ad Romanum mittit, 
qui causam facli exquirant. Eos, oum ad navium 
Btationem venissent et de ?8c«1 comprehenso eubi- 
eulario inquirere intenderent, sociorum náàvalium 
petulans multitudo concitata saxis repulit. Postri- 
die Zoe prima luce ad Bucoleonem egressa, evocato 
etiam filio et ejus familia, interrogat quenam hu- 


αἰτίαν [) jus sedilionis causa esset. Ibi cum nemo responde- 


ret, Theodorus imperatoris pedagogus ideo ail, 
huno motum, exstitisse, quod Leo Phocas legiones, 
Constantinus cubicularius palatium perdidissent. 
Caeterum imperator impericm a matre in se trans- 
ferens, patriarcham Nicolaum et magistrum Ste- 
phanum in aulam revocat; ac postridie misso 
Joanne Tubace Augustam palatio abduci jubet. Ea 
flens atque ejulans, filium amplexa, mieerationem 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(57) Alludit ad Euripidis locum, qui est in Hecuba. Joannis Leonis successor est Garidas, quod cogno- 


men bic addidit etiam Zonaras. Xvr. 


΄ 





33 GEORGII CEDRENI 94 


matris movit; adeoque iis qui eam ducebant Con- A δενὸς δὲ ἀποκριναμένου, [Ῥ. 616] ὁ παιδαγωγὸς τοῦ 
stantinus mandavit ut suam secum relinquerent µβασιλέως θεόδωρος ἔφη) « Διὰ τὸ ἀπολέσαι, ὦ δὲ- 
matrem, estque illico ab iis dimissa. Idem Leonem σποινα, Λέοντα μὲν τὸν Φωκᾶν τὰ στρατόπεδα, 
Phocam, metuens ne is aliquando imperium inva- Κωνσταντῖνον δὲ τὸν παρακοιμώμενον τὸ παλάτιον, 
deret, loco movit, domesticumque scholarum fecit — 4 τοιαύτη Ὑέγονε  xlvnaw. » 'O βασιλεὺς δὲ εἷς 
Joannem Garidam magistrum. Precibus tamen im- ἑαυτὸν τὴν ἐξουσίαν ἀπὸ τῆς μητρὸς ἐφελκόμενος 
petravit Phocas ut Simeon filius suus et uxoris τὸν πατριάρχὴν Νικόλαον σὺν τῷ μαγίστρῳ Στεφάνῳ 
frater Theodorus Zuphinezer sodalitatum principes ἀνήγαγεν ἐν τῷ παλατίῳ, xal τῇ ἐπαύριον στέλ- 
crearentur,juramentisque ab imperatore obstrictus Ἅλουσιν Ἰωάννην τὸν Τουθάκην τὴν Αὐγοῦσταν τοῦ 
domum suam abiit. Confestim porro cognati ejus Ἠπαλατίου καταθιθάσαι. Ἡ δὲ μετ ὁλολυγῆς καὶ δα- 
ex aula dimissi sunt. Quod ubi cognovit Leo, metu — xpówv τῷ ἑαυτῆς προσπλακεῖσα vul πρὸς σσµπά- 
297? perlerritus statim eques ad Romanum drun- Ἅθειαν αὐτὸν μητρικὴν xal οἶκτον ἐκίνησε, Διὸ καί 
garium se conlulit, eique exposuil quibus contu- φησι πρὸς τοὺς &yovtac: « Ἐάσατε εἶναι μετ ἐμοῦ 
meliis affectus utque ciocumscriptus esset. Ibi τὴν µητέρα µου. » Οἱ δὲ ἅμα τῷ λόγῳ ταύτην κατ- 
communicata reinter eos societas inita ac juramen- ἐλιπον. Προεθάλετο δ) ὁ βασιλεὺς δοµέστικον τῶν 
tis confirmata, nuptiis quoque inter liberos suos B σχολῶν, διαδεξάµενος τὸν Φωκᾶν, τὸν µμάγιστρον 
contraotis, institutumque ocoulte habitum. Secun- ^ Ἰωάννην τὸν Γαριδᾶν, τὴν ἐκ τοῦ Λέοντος δεδοικὼς 
dum hec Romanus sui purgandi causa in aulam ἁπανάστασιν. Tq αἰτήσει τα τούτου προεθλήθησαν 
mittit, jurejurandoque interposito confirmat non  Euopsóv ὁ υἱὸς αὐτοῦ καὶ Θεόδωρος ὁ γυναικάδελφος 
rebellionis aut seditionis quidquam suo facto sub- αὐτοῦ, ὁ Ζουφινέζερ, ἑταιρειάρχαι. Ὄρχοις τε οὖν 
esse, Bed se mutuentem ne Phooew conatus aliquid καταληφθεὶς ὑπὸ τοῦ βασιλέως κατήλθεν εἷς τὸν 
meli imperatori afferrent, in palatium ejus impe- οἶκον αὐτοῦ, xal παραχρῆημα οἱ συγγενεῖς αὐτοῦ 
ratorisque presidio muniendi causa voluisse re- ἀπελύθησαν τῶν µβασιλείων  ὅπερ μαθὼν ἐκεῖνος 
verti. Patriarcha fidem derogante neque aceipiente ἁἀγωνίᾳ xai φόθῳ ἑλήφθη. Εὐθὺς οὖν ἐξιππασάμενος 
purgationem,Tbeodorus Romanum instigat ut cum ἀπῆλθε πρὸς τὸν Ῥωμανὸν τὸν δρουγγάριον, τὴν 
universa classe ad navale,quod in Bucoleonte situm Όὕθριν ἣν ὑπέστη xal τὸν προπηλαχισμὸν διηγούµε- 
palatio imminet, accedat. Romanug cum aliquandiu — voc. Κοινοπραγήσαντες οὖν xal ὄρχοις ἀλλήλους 
id detrectasset ac cunctatus esset, tandem urgenti- κατασφαλισάµενοι, καὶ κῆδος εἷς τοὺς ἑαυτῶν 
bus iis quorum instinctu occulta ista concilia sus- ποιησάµενοι παῖδας, ἐν τῷ κρυπτῷ κχατεῖχον τὸ 
ceperat, vel invitus assentit. Ergo ipso die Annun- σπουδαζόµενον. 'O δὲ '"Puogavóc, πέµψας εἷς τὸ πα- 
tiationi festo classe instructa hostiliter ad Buco- ^ dáttov περὶ τοῦ γεγονότος ἀπελογεῖτο, μὴ ἀνταρσίαν 
leontem accedit. Statim Stephanus magister aula C εἴναι μηδὲ ἀπόστασιν ὀμνύμενος τὰ πραχθέντα’ τὴν 
exit, et Nicetas patricius Romani necessarius in toU Φωκᾶ δὲ ἐπίθεσιν ὑφορώμενος, φησὶ, xal. δεδιὼς 
palatium it, indeque patriarcham abducit. Impera- περὶ τοῦ βασιλέως µή τι xal πάθῃ φλαῦρον, ἐν τῷ 
tor autem missis venerandis ac viviflcis crucis li- παλατίῳ ἠθουλήθη ἀνελθεῖν καὶ φυλαχὴν τούτου 
gnis, 8 Romano adhibitis dirissimis exsecrationibus ποιήσασθαι xal τοῦ βασιλέως. Mi) πιστεύοντος δὲ 
et jurejurandis gravissimis, stipulatur $98 nihil «oo πατριάρχου μηδὲ τὰ λεγόμενα δεχοµένου, ἐπι- 
unquam eum doli adversus imperatorem cogitatu- οσπέρχει Θεόδωρος ὁ παιδαγωγὸς τὸν 'Popavóv, 
rum; pauloque post facultatem redeundi in pala- — dpavta πάντα τὸν στόλον, ἀφικέσθαι πρὸς τὸ τοῦ 
tium permittit. Et redeuntem excipiens precandi παλατίου νεώριον lv τῷ Βουκολέοντι, Μέλλοντος δὲ 
causa in templum quod est in Pharo deducit, data- τούτου xai ἀναδυομένου, ol πρὸς τὴν λεληθυῖαν 
que ibi et accepta fide magnum sodalitatum preefe- πρᾶξιν τοῦτον ἑνάγοντες ἀνέπεισαν — xai &xovta 
ctum creat. Statim et ad Leonem Phocoam littere Ἠποιῆσαι τὸ κελευόμενον. ᾽Αμέλει xai κατ αὐτὴν 
mittuntur, quibus bono esse animo neque vel ab- τὴν ἡμέραν τῆς ἑυρτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἐξαρτύσας 
Jicere spem neque iniquum quidquam moliri jube- — «àv στόλον πολεμικῶς ἀφικνεῖται πρὸς τὸν Bouxo- 
tur, sed quiete domi sus exitum prestolari : nam — J£ovra. Καὶ Στέφανος uiv εὐθὺς ὁ μάγιστρος κάτ- 
ipsius mox habitum iri rationem. Constantinus ) etx τῶν βασιλείων, ἄνεισι δὲ ὁ πατρίκιος Noojxa«, 
quoque cubicularius ad eum in eamdem sententiam κηδεστὴς Gv Ῥωμανοῦ, καὶ κατάγει τὸν πατριάργην. 
scribere cogitur. Phocas litteris istis acceptis domi Οἱ δὲ περὶ τὸν βασιλέα τὰ τίµια καὶ ζωοποιὰ ξύλα 
sua, quam in Cappadocia babebat, quiete se con- πέμψαντες πρὸς τὸν '᾿Ῥωμανὸν καὶ ὄρκοις αὐτὸν 
tinuit. κατασφαλισάµενοι φοθερωτάτοις καὶ ἀραῖς παλα- 
µναιοταταις µηδέποτε δόλιον κατὰ τοῦ βασιλέως ἐννοήσασθαι, συγχωροῦσι μετ ὀλίγων αὐτὸν ἆἀνελ- 
θεῖν ἐν τῷ παλατίῳ. [P. 617] Ὅνπερ δεξάµενος ὁ βχσιλεὺς ἀνελθόντα xal προσκυνήσαντα εἴσάγει κατὰ τὸν 
ἐν τῷ «Φάρῳ ναὸν, καὶ πίστις αὐτῷ δοὺς xal λαδὼν προχειρίζεται τοῦτον μέγαν ἑταιρειάρχην. 
Γράµµατα οὖν εὐθὺς ἐφοίτα πρὸς Λέοντα τὸν Φωχᾶν μὴ ὁλιγωρῆσαι μηδ ἀπογνῶναι μηλὲ σκαιόν 
τι βουλεύσασθαι, ἀλλὰ προσμεῖναι μικρὸν ἡσύχως dy τῷ οἰκείῳ οἴκῳ διοριζόµενα ὡς µελλούοης γενέσθαι 
διὰ βραχέος τῆς αὐτοῦ προνοίας. Τὰ παραπλήσια δὲ γράψαι πρὸς αὐτὸν xal τὸν παρακοιμώμενον 
κατηνάγκασαν Κωνσταντῖνον. "Avsp δεζάµενος ὁ Φωκᾶς ἠσυχίαν div dv τῷ κατὰ τὴν Καππαδοχίαν 
οἵχῳ αὐτοῦ. 





25 | HISTORIARUM COMPENDIUM. 26 
Tjj δὶ «' ἑθδομάσι τῶν ἁγίων Νηστειῶν δέδοται A — Quinta saori Jejunii septimana imperator Hele- 


παρά Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως ἁῤῥαθῶν γαμικοῦ 
συναλλάγματος Ἐλένῃ τῇ θυγατρὶ Ῥωμανοῦ, καὶ 
τῇ τρίτῃ τῇ λεγομένῃ τῆς Γαλιλαίας (58) στεφανοῦ- 
ται μετ αὐτῆς παρὰ Νικολάου τοῦ πατριάρχου ὁ 
βασιλεὺς, τὸ; “Ῥωμανὸν βασιλεοπάτορα προθαλόµε- 
νος, καὶ ἀντ᾽ αὐτοῦ ἑταιρειάρχην Χριστοφόρον τὸν 
τούτου υἱόν. Καὶ μετὰ μικρόν Λέων ὁ duxi &va- 
πεισθὲ]ς ὑπὸ τῶν ἑαυτοῦ συγγενῶν καὶ εαγµάτων 
πρὸς ἀποστασίαν ἀπεῖδε, xal ἀποστείλας προσελά- 
Octo μετ αὐτοῦ τὸν παρακοιμώμενον, Κωνσταντῖνον 
καὶ ᾿Αναστάσιον τοὺς Γογγυλίους καὶ αὐταδέλφους, 
xal Κωνσταντῖνον τὸν τῆς Μαλελίας, πληροφορῶν 
ἅπαντας ὗπερ τοῦ βασιλέως τὰ ὅπλα Κωνσταντίνου 
αἴρειν. ᾿Ῥωμανὸς δὲ (60) χρυσόθουλλον (60) ix0i- 
µενος ἀνατροπὴν ἔχοντα τῆς τοῦ Φωκᾶ προφάσεως, 
καὶ τῇ χειρὶ τοῦ βασιλέως καὶ τῇ σφραγῖδι ταῦτ' 
ἐμπεδώσας µετά τινος γυναικὸς ἑταιρίδος, ἦν διὰ 
τὴν τοιαύτην ὑπηρεσίαν xal Βατιλικὴν ὕστερον 
προσηγόρευσαν, iv τῷ τοῦ Λέοντος στρατοπίδῳ 
ἐξέπεμψε, καὶ ἕτερα δὲ µετά τινος κληρικοῦ Μιχαλλ 
ὑποσχέσεσι τιμῶν καὶ δωρεῶν διαφθείροντα τοὺς 
τῶν ταγμάτων ἐξάρχους καὶ τὸν λαόν. 'AXA' οὗτος 
μὲν 6 Μιχαὴλ φωραθεὶς ὑπὺ τοῦ duxà καὶ τυφθεὶς 
ἀνηλεῶς ἀπετμήθη τὰ da ἔλαβε δ᾽ ἡ γυνὴ ἐν τῷ 
στρατῷ διασπείρασα ἃ ἐπήγιτο,. Πρῶτον οὖν ὁ τοῦ 
Βαρίος Μιχαὴλ vió; Κωσταντῖνος, τοῦ τάγματος 
ἄρχων τῶν Ἱκανάτων, καταλιπὼν τὸν Λέοντα τῷ 
Ῥωμανῷ προσεχώρησεν * ᾧτινι xal ὁ Βαλάντιος 
καὶ ὁ λεγόμενος "Ατζμωρος, τουρµάρχαι (01) καὶ 
ἄμφω ὄντις, ἐπηκολούθησαν. Λέων δὲ ὅμως ὁ Φωκᾶς 
την Χρυσόπολιν καταλαθὼν, x&i τὸν λαὸν παρατάξας 

τὰ τὴν ἀντιπέραν ἐν τῷ Χίονι ἱσταμένην λιθίνην 
δάµαλιν, ἐξεφόδει τοὺς iv τῇ πόλει. Ῥωμανὸς δέ 
μετὰ δρόµωνος τὸν ἐπὶ τοῦ κανικλείου Συμεὼν ἐκ- 
πάμψας πρὸς τὸν τοῦ ἀποστάτου λαὸν καὶ χρυσό- 
ὄουλλον ἐνσεσημασμένον παρὰ τοῦ βασιλέως ἐνεχεί- 
θισεν abt, xal παρηγγύησε πάντα τρόπον σπου- 
"rx τῷ λαῷ τοῦτο ὕπαναγνῶναι. 'O δὲ τοῦ χρυσο- 
ῥούλλου νοὺς εἶχεν οὕτως, « Ἡ βασιλεία µου φύλακα 
αὐτῆς ἐγρηγορώτατον xal πιστότατον οὐδένα τῶν 
ὑπὸ χεῖρα Tj Ῥωμανὸν εὑροῦσα, [618] τούτῳ μετὰ 
θεὸν τὴν ἑαυτῆς φυλακὴν κατεπίστευσε, καὶ ἀντὶ 
πατρὰς αὐτὸν κρίνει, σπλάγχνα πατρικὰ πρὸς αὐτὴν 
ἐνδεικνόμενον, Λέοντα δὲ τὸν Φωκᾶν ἀεὶ ταύτῃ προσ- 
πολεμοῦντα καὶ ἐπιθουλεύοντα, καὶ νῦν τὴν κρυ- 


nam Romani filiam arrha data sibi conjugio copulat, 
ac tertia Galilaeae cum ea coronatur a Nicolao patri- 
archa; et Romanum imperatori patrem designat, 
priorem dignitatem in filium ejus Christophorum 
transferens. Paulo post Leo Phocas suorum pro- 
pinquorum s8uasu et exercituum hortatu res novas 
molitur; accitoque Constantino cubiculario, Con- 
stantino et Anastasio Gongyliis fratribus et Con- 
stantino Maleliano, persuadere nititur omnibus se 
pro imperatore Constantino arma ferre. Romanus 
vero diploma, quo Leonis institutum refutabatur, 
scriptum, manuque et sigillo imperatoris 294 mu- 
nitum, meretrieis cujusdam opere, quam ab hoo 
ministerio imperatoriam postea nomirarunt, in ca- 
stra Leonis mittit, aliasque litteras per Michaelum 
quemdam clericum : iis animos ducum ac militum 
promissionibus munerum et honorum ad defectio- 
nem sollicitabst. Sed Michaelo huic a Phoca depre- 
henso et atrociter verbera!o aures sunt amputate: 
meretrix per castra dispersit qua jussa erat. Primum 
ergo Censtantinus legionis Hicanatorum dux, Mi- 
chaeli Gravis filius, & Leone &d Romanum transit, 
deinde Balantius et Atzmorus turmarche eum sub- 
sequuntur. Leo tamen ad Chrysopolin accessit : 
exeroituque ad buealam saxeam, que in columna 
8tat e regione urbis, constituto oppidanos terruit. 
At Romanus Simeonem canicleo prefectum celoce 
mittit ad Leonis exercitus, cum litteris manu impe- 
ratoris obsignatis, quas quacunque posset ratione 
omnino iis auscultantibus recitaret. Diplomatis haec 
erat sententia :« Cum nullum alium mei imperii vi- 
gilantiorem atque fideliorem custodem inter omnes 
meos ministros invenirem Romano, huic secundum 
Deum ejus tutelam commisi, ipsumque patris loco 
habeo, qui paternam animi erga me affectionem 
re ostendit. Leonem autem Phocam, qui nunquam 
non insidiatus est el adversatus nostro imperio, 
nunc malitiam suam diu oceultatam detegit, neque 
domesticum esse volo nequo 296 pro subdito ha- 
beo, sed desertorem ac tyrannum pronuntio; qui 
injussu meo hanc rebellionem molitus est, ut in se 
imperium transferret. Id cum intelligatis, subditi 
mei, quod equum est statuite; et tyrannide odiosa 
repudiata, ad dominum a majoribus suis imperium 
hereditario consecutum revertimini. » Cum ad 


XYLANDRI ET GOARI NOTA. 


(58) Β αμελισμόν vocari festum diem 
moria recoli solet letus de Christo incarnando 
nuntius α Gabrielo D. Marie Virgini oblatus, appa- 
ret. Quid autem hoc Galile sit, nescio, ac videtur 
mendosum : pro eo Zonaras Pascha habet. Xvr. 
" ipsias. Paschalis hebdomadis feria tertia. Leo 
1 alicus : Τῃ τρίτῃ τοῦ Ἡάσχα τῇ λεγομέν 
τῖς Γαλιλαίας. Pari modo Κυριαχὴν. tor Ἴθωμα, αν 
ἀσώτου, τῆς Xaua είτιδος, eto., vocant. Dominicam 
qua Thome, Prodigi, Samaritane, etc.. evangelicas 
lectiones percurrunt. GoAR. 
à (59) Quod Romanus Leoni opprimendo adeo stu- 
idc cum quo Paulo ante e us fecisse dicitur, 

! necessitates pristini 

elficiunt. Da liebers kam, war leider oma n ορ 


am op- 


quo me- Ὦ presso Leone, sub se habuit et generum et impe- 


rium ΧΙ. 

(60) Χρυσόθουλλον, diploma regium regice litlerz, 
sacra, puniceo colore scripte, quibus cum aureo 
sigillo, βούλλα, Cesarem imaginis fieret impressio 
Διά σφραγῖδος dene ἀσφαλίσασθαι dixit. auctor su- 
pra p. 178 et 615 A. GoaR. 

(61) Qui τουρµάρχτς, is et µεράρχης, ταγµατάρ- 
χης, et, ut scribit Leo Conslitut. 3, ποτὲ χαι στρατ- 
ηλάτης' ac ut Constantinus Themat. 1 : Οἱ δὲ λε- 
o ενοι τουρμάρχαι εἲς ὑπουργίαν τῶν στρατηγῶν 
ἐτάχθησαν. Σηµαΐνει δὲ τὸ τοιοῦτον ἀξίωμα τὸν 
ἔχοντα ὑφ) ἑαυτὸν στρατιώτας τοζφόρους πεντα- 
κοσίους xal πελταστὰς εριακοσίους καὶ δεξιολάθους 
ἑκατόν. GoAR. 


21 GEORGII CEDRENT 28 


casira pervenisset Simeon, et diploma exercitui À πτομένην αὐτοῦ πονηριαν φανερώσαντα, οὔτε δομέ- 
missum recitatum ejusque cognita esset sententia, στιχον εἶναι βουλεται, olg! ἕνα κρίνει τῶν ὑπηκόων, 
ceperunt omnes a Leone ad Romanum imperatoris ἀλλ᾽ ἀποστάτην καὶ τύραννον, καὶ χωρὶς ἐμῆς βουλῆς 
patrem desciscere. Leo principio frustra conatus τὴν τοιαύτην ἀνταρσίαν συστήσαντα, ἵν) εἷς ἑαυτὸν 
diplomatis lectionem impedire, mox paulatim se a τὸ τῆς βασιλείας ἐπισπάσηται κράτος. Τοῦτο οὖν 
suis deseri videns, desperatis rebus, fuga salutem εἰδὼς, ὁ ἐμὸς λαὸς, τὸ δέον συνιέναι θέλησον, xal τὸν 
quesivit. Et comitatus paucis quibusdam suorum Ἅπρογονικὸν ἐπιγνοὺς δεσπότην τῆς πικρᾶς τυραννί- 
fidissimis ad castellum pervenit cui nomen Ateug. ὃδος ἀπόστηθι. » Tou δὲ Συμεὼν γενοµένου κατὰ τὴν 
Inde repulsus castellum obtinuit cui nomen Goe- παρεμθολὴν καὶ τὸ χρυσοθούλλιον φανερῶς ἐκπέμ- 
leontos, quasi ejulationem Leonis, malo nimirum  davtoc τῷ λαῷ, ὡς τοῦτο ἑνάγνωσαν καὶ τὸν αὐτ.ῦ 
omine. Ibi a Michaelo Gravi et multis aliis agmine — voüv κατενόησαν, ἤρξαντο πάντες ἀναχωρεῖν xal τῷ 
facto capitur. Mittuntur ergo qui eum Cpolin ab- βασιλεοπάτορι προσρύεσθαι Ῥωμανῷφ. 'O δὲ Φωκᾶς 
ducant, Joannes Tubaces et Leo Pastelas; iique ei πρῶτον μὲν πειραθεὶς τὴν ἀνάγνωσιν χωλῦσαι τοῦ 
oculos eruunt, sive oceulto, ut quidam dicunt, Ro- — ypucobouÀAlou καὶ μὴ δυνηθεὶς, εἶτα καὶ ὑποῤῥέου- 
mani jussu, sive, quod Romanus asseverabst, qui σαν χατὰ μικρὸν τὴν αὐτοῦ βλέπων δύναμιν, τοῖς 
et inique hoo ut nolente se factum ferre videba- ,, ὅλοις ἀπειρηκὼς φυγῇ τὴν σωτηρίαν ἐπραγματεύετο, 
tur, sua sponte. Hic flnis fuit rebellionis Phocz B uui µετά tive. ὀλίγων τῶν πιστοτάτων τὸ φρούριον 
Leonis. κατέλαθεν ᾿Ατεούς. ᾿Αποκρουσθεὶς δ᾽ ἐκεῖθεν Ev τινι- 
χωρίῳ χατήντησεν ὃ κατωνοµάζετο Γοηλήοντος, ὃ καὶ φανερῶς ἑδήλου d Akovtt* κἀχεῖσε παρὰ Μι- 
χαλλ τοῦ Βαρέος καὶ τινων ἄλλων Ἠπλείστων ἐπ αὐτὸν συστάντων συλλαμθάνεται. Στέλλεται τοίνυν 
Ἰωάννης ὁ Τουθάκης καὶ Λέων ὁ Παστηλᾶς εἰσαγαγεῖν αὐτὸν εἷς τὴν βασιλεύουσαν. Οἱ δὲ τοῦτον xpa- 
τήσαντες ἀπετύφλωσαν, ὡς piv ἔνιοι λέγουσιν ἐντολὴν λαθραίαν λαθόντες ἐκ Ῥωμανοῦ, ὡς δ’ οἱ περὶ 
τὸν Ῥωμανὸν διενίσταντο, αὐθαιρέτῳ γνώμῃ και προαιρέσει καὶ γὰρ δὴ xal ἐδόχει ἁγανακτεῖν ὁ 
Ῥωμανὸς ὡς παρὰ τὴν αὐτοῦ θέλησιν γεγονότος τοῦ ἔργου. Ἡ μὲν οὖν τοῦ Λέοντος ἀποστασία τοιοῦτον 
ἔσχε τὸ τέλος. 

297 Alim porro insidiae Romano sunt struct a ἢ Συνέστη δὲ xal ἑτέρα ἐπιθουλὴ κατὰ Ῥωμανοῦ, 
Constantino quodam Ctemateno, Davido Cumiliano, παρά τινος Κωςταντίνου Κτηματηνοῦ, Δαθὶδ τοῦ 
et Michaelo curatore manganorum. li adolescen- Κουμουλιανοῦ καὶ Μιχαὴλ χουράτωρος τῶν µαγ- 
tibus quibusdam armatis negotium dederunt Βο- Ἁάνων (62) * οὗτοι γὰρ νεανίας τινὰς καθοπλίσαντες 
mani, cum is venatum exiret, interflciundi. Quibus κατὰ τὸ χυνήγιον ἐξελθόντα (69) τὸν Ῥωμανὸν im- 
cognitis et comprehensis, auctoribus insidiarum ετρέψαντο διαχειρίσασθαι. "Qv. Ὑνωσθέντων, xal συλ- 
oculi sunt effossi, et ludibrii causa per medium Ἅληφθέντες οἱ τῆς ἐπιθουλῆς πρωτουργοὶ τοὺς ὀφθαλ- 
forum cireumducti, interque eos Leo Phocas mule µμοὺς ἐπηρώθησαν xal διὰ µέσης τῆς ἀγορᾶς περι- 
insidens. C ἠχθησαν. Συνῆν δὲ ταύτῃ τῇ ἀτίμῳ περιαγωγῇ καὶ 

Λέων 6 Φωκᾶς, ἡμιόνῳ ἐφεζόμενος. 

Accusata est etiam Zoe imperatrix quasi necem Κατηγορήθη δὲ xal Σωὴ ἡ βασιλὶς τῇ ζωῇ ἐπιθου- 
Romano esset machinata, et palatio submota ao — Asóouca τοῦ ΄Ρῶμανοῦ, καὶ τοῦ παλασίου κατάγεται, 
rasa in monasterium S. Euphemis detrusa. Ejectus — x&v τῇ τῆς ᾽Αγίας Ἑὐφημίας μονῇ ἀποχείρεται. Ἐξ- 
etiam est urbe Theophylactus patricius, ac Theo- εθλήθη δὲ τῆς πόλεως καὶ θεοφύλαχτος πατρἰκιος, καὶ 
dorus imperatoris pedagogus, ejusque germanus θεόδωρος ὁ παιδαγωγὸς τοῦ βασιλέως, καὶ à. τούτου 
Simeon, quod in Romanum aliquid moliti essent, ὁμαίμων Συμεὼν, (P. 619] καὶ ἐν τῷ ὀψικίῳ διάγειν 
jussique in Opsicio degere. Ad hos deportandos ἐτάχθησαν, ὡς τάχα κατὰ ᾿Ρωμανοῦ μελετῶντες. 
operem contulit Joannes Curcuas drungarius vigi- Ὑπούργῃσε δὲ πρὸς τὸν ἑξοτρακισμὸν τῶν τοιούτων 
lie, qui eos subito arreptos navibus in oppositam ὁ δρουγγάριος τῆς βίγλας Ἰωαννης ὁ Κουρκούας, 
continentem trajecit. αἰφνίδιον συναρπάσας αὐτοὺς xal πλοἰοις εἷς τὴν 

περαἰαν διαθιθάσας. 

Septembris mensis die 24 Romano Cesaris di- T5 δὲ x5' νοῦ Σεπτεµθρίου μηνὸς ἀνάγεται Ῥω- 
gnitas delata est, et mense Decembri imperatorio est µμανὸς sic τὴν τοῦ Καΐσαρος ἀξίαν, καὶ Δεχεμθρίῳ 
redimitus diademate, a patriarcha Nicolao,permiesu μηνὶ τῷ τῆς βασιλείας διαδήµατι στέφεται, ἐπιτρρπῇ 
imperatoris. Coronatus autem die sacrorum lumi- D τοῦ βασιλέως Κωνσταντίνου, τοῦ πατριάρχου Νικο- 
num uxorem quoque suam Theodoram coronat, et — Àdou αὐτὸν ἀναδήσαντος ' "Popavóc δὲ ταινιωθεὶς τῷ 
mense Maio,die Pentecoste 97 sacro,fllium etiam ῥβασιλικῷ διαδήµατι στέφει xaT! αὐτὴν τὴν ἡμέραν 
suum Christiferum, Constantino palam quidem τῶν ἁγίων Φώτων (08) καὶ τὴν ἑαυτοῦ σύζυγον θεο- 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(62) Curatore manganorum, id est, 5alistarum et (63) Fortassis, cum apud Cynegium (loci nomen, 
aliorum id genus tormentorum, ut alibi. Xyr. — — forteubiinurbevenationes edebantur) prodiret. Xr. 
Ut palatii et illius erarii curam gereret, sicut regie (64) Puto esse quem alias Purificationis Μαρί 


precipue curopalates. Circa machinas οἱ balisias — vocant, Lichtmess. Xr. — Cecutit Xylander. in 
nugatur hic scholiastes. GoAn. lumine, et quo purget oculos collyrio opus est illi, 


29 HISTORIARUM GOMPENDIUM. 30 
δώραν Μαΐῳ δὲ μηνὶ κατὰ τὴν τῆς ἁγίας Πεντηκο- À concedente et probante, quia nihil contra vim po- 


στῆς ἡμέραν στέφει καὶ τὸν ἑαυτοῦ olov Χριστοφόρον 
διὰ Κωνσταντίνου τάχα, χαιὰ μὲν τὸ φαινόμενον 
ἐβέλοντος καὶ καταδεχοµένου διὰ τὴν βίαν, ἐν δὲ τῷ 
ἀφανεῖ ἀλύοντος καὶ τὴν συμφορὰν ἀποκλαιομένου 
εἰς ξαυτόν. Καὶ μόνοι ol δύο (65) κατὰ τὴν τοιχύτην 
προῆλθον προέλευσιν. Ἰουλίῳ δὲ μηνὶ, η ἱνδικτιῶνος, 
à τῆς Ἐκκλησίας γέγονεν ἕνωσις, ἑνωθέντων τῶν 
διαφεροµένων μητροπολιτῶν τε καὶ κληρικῶν τῶν 
ἀπὸ Νωιολάου πατριάρχου xal Εὐθυμίου διεσχισµέ- 
vov. 'O δὲ βασιλεὺς Ῥωμανὸς ἐἑξορίζει τὸν µάγι- 
στρον Στέφανον εἰς τὴν 'Αντιγόνου νῆσον ὡς τῆς βα- 
ειλείας τάχα ὁριγνώμενον, καὶ μοναχὸν ἀποκείρει, 
σὺν αὐτῷ δὲ xal θεοφάνην τὸν Τειχιώτην, καὶ Παν- 
λον τὸν ὀρφανοτρόφον, τοὺς οἰχειοτάτοος αὐτῷ. ἩΠρό- 
χένσου δὲ Ὑενομένου ἐν τῷ τριθουναλίῳ, αἰφνίδιον 
oi βασιλεῖς εἰς τὸ παλάτιον ὑποστρέφουσιν ἐπιθου- 
Anc µηνυθείσης αὐτοῖς' χατασχεθέντες δὲ οἱ ἔξαρχοι, 


terat, occulte autem egre ferente et suam deplo- 
rante secum calamitatem. Ào soli duo 188 ea in 
pompa processerunt.Julio mense,indictione octava, 
ad concordiam redierunt metropolite οἱ clerici, Ni- 
colai et Buthymii patriarobarum causa hactenus 
disjuncti.Ceterum Romanus imperator Stephanum 
magistrum in Antigoni insulam relegat, imperii 
affectati suspectum, et monachum facit, et cum eo 
Theophanem Teichiotam et Paulum Orphanotro- 
phum,ejus intimos.Cum proocensus fleret in tribu- 
nalio,insidiis delatisimperatores subitoin palatium 
abiverunt.Earum capti auctores Areenius patricius 
et Paulus manglabita : oculi iis effossi et relegati 
sunt,bona eorum publicata. Eodem anno Romanus 
filium euam Agatham in matrimonium collocat 
Leoni Argyri fllio, viro generoso ao corporis pul- 
chritudine et prudentia preestanti. 


ὅ τε πατρἰκιος ᾿Αρσένιος χαὶ ὁ µαγκλαθίτης Ιαὔλος, τυφλωθέντες καὶ δηµευθέντες ἐξωρίσθησαν. ᾿Ἠγά- 
Ίετο δὲ τούτῳ τῷ ἔτει καὶ γαμθρὸν ἐπὶ τῇ αὐτοῦ θυγατρὶ ᾽Αγάθῃ Ῥωμανός ὁ βασιλεὺς Atovta civ 
τοῦ ᾿Αργυροῦ, ἄνδρα Ὑενναῖον xal κάλλει σώματος xal ἰδέᾳ ὑπερφέροντα, συνέσει τε καὶ φρονήσει χοσ» 


μούμενον. 

Ἐγένετο δὲ iv τῷ αὐτῷ χρόνῳ καὶ τὰ χατὰ τὸν 
Ῥεντάκιον. Οὗτος ἐξ Ἑλλάδος ὠρμημένος τὸν ἕἔαυ- 
τνῦ γεννήτορα ἐπεχείρησεν ἀνελεῖν. Δεδιὼς δ' ἐκεῖ- 
νος τὴν τοῦ υἱοῦ ἀταξίαν, πλοίου ἐπιθὰς ἔπλει πρὸς 
τὸ Βυζάντιον ὡς τάχα τοῦ βασιλέως δεησόµενος 
αναχοπὴν Ὑενέσθαι τῆς τοῦ υἱοῦ ἀπαιδευσίας. ᾿Ανιὼν 
δὲ κατεσχέθη παρὰ τῶν Σαραχηνῶν τῶν ἐν τῇ Κρήτῃ. 
'O δὲ τούτου υἱὸς ὑποχείριον ἔχων τὸν πατρῷον 
πλοῦτον, ἀνελθὼν μετ αὑτοῦ εἷς τὴν µεγαλόπολυ, 
τῷ θείῳ τεµένει τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας προσέδραµαε, 
xiv τούτῳ προσκαθήµενος τὴν πατρικὴν κατεσπάθα 
οὐσίαν. Οὐκ ἔλαθε τοῦτο τὸν Ῥωμανὸν, ἀλλὰ γνοὺς 
ἑθουλεύσατο ἐξαγαγεῖν τοῦτον τῆς ἐκκλησίας xal 


Subidemtempus Rentacius nationeGrecus,suum 
patrem interficere cum conaretur, paler filii in- 
temperiem metuens conscenso navigio Bysantium 
versus navigavit,ab imperatore petiturus ut filii li- 
bidinem 98 compesceret ; estque α Cretensibus 
Saracenis captus. Filius paternarum opum compos 
factus cum iis se Cpolin contulit ad Sophie tem- 
plum : ibique desidens paterna bona prodegit. Ro- 
manus re comperta templo eum educere et casti- 
gare intendit. Quod Rentacius cum subodorare- 
lur, litteris ab imperatore ad Simeonem confictis 
ad Bulgaros transfugere instituit, convictusque 
criminis oculis est et bonis spoliatus. 


παιδεῦσαι' 'O δὸ πληροφορίαν σγὼν, βασιλικὰ πλασάμενος γράμματα ὡς δῇθεν ἐκπεμφθέντα πρὸς τὸν 
Συμεὼν, αὐτομολήσειν ἐθουλεύσατο πρὸς τοὺς βουλγάρους. Καὶ ἐλεγχθεὶς τῆς τε οὖσίας καὶ τῶν ὀφθαλμῶν 


στερεῖται. 

(P. 620] ᾿Αδραλέστου δὲ τοῦ δοµεστίχου τῶν σχο- 
lov» ἀποθανόντος, προεθλήθη Ἰόθος ὁ ᾿Αργυρός. 
Καὶ τῶν Βουλγάρων ἄχρι τῶν Κατασυρτῶν ἔξελα- 
αέντων ἔξεισι καὶ αὗτὸς μετὰ τῶν ταγμάτων, καὶ 
κατασχηνοϊ χατὰ τὴν λεγομένην θερµόπολιν. "Exsi- 
ϐεν δὲ Μιχαὴλ ταγµατάρχην τὸν τοῦ πατρικίου 
Μωρολέοντος υἱὸν ἐπὶ κατασχοπὴν τῶν Βουλγάρων 
ἐκπέμπει. Ὁ δὲ ἀπροόπτως ταῖς βαρθαρικαῖς ἐμ- 
tov ἀνέδραις, ἐπείπερ ἄφυκτα Tv, τρέπεται πρὸς 
ἀλκὴν, xal πολλοὺς τῶν Βουλγάρων ἀνελὼν καὶ 
τρεφάµενος, κΧαιρίαν δὲ τυπεὶς καὶ αὐτὸς, ἔπαντκχεν 
ες τὴν βασιλίδα καὶ μετὰ μικρὸν ἐνελεύτησε, Τότε 
S καὶ τῷ aet Ῥωμανῷ ἐπιθουλή µηνύεται κατ 
αὐτοῦ, προστάτην ἔχουσα τὸν σακελλάριον (66) 'Ava- 


Mortuo Adralesto scholarum domestico Pothus 
Argyrus sufficitur.Is, Bulgaris grassando usque ad 
Catasyrta progressis, copias contra eos educit; 
castrisquead Thermopolin positis Michaelum cohor- 
tis prefectum, patricii Moroleonis filium, specu- 
latum emittit. Qui, improviso in barbaricas de- 
lapsus insidias, cum fuge locus non esset, vim 
parat; multisque Bulgaris dejectis ao pulsis, ac- 
cepto lethali vulnere, Cpolin redit pauloque post 
moritur. Tunc et Romano detecte suni insidie 
quas ipsi sacellarius Anastasius struxerat,nimirum 
pro Constantino propugnans. Harum auctores ao 
conscios suo quemque arbitratu Romanus puniit, 
Anastasio monacho facto. Constantinumque exinde 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


Ubi Puriücationis diem interpretatur, qui, ceu 
notissimus, Theophaniorum esse dignoscitur. GoaR. 
. (65) Obscurus locus. Forte Constantino domi re- 
licto et spreto Romanus cum fllio, utpote impera- 
lores, sacram pompam duxerunt. De procensu 


alibi. Tribunalíum locus tribunalis videtur. Xr. 
(66) Quem thesauri prefectum et oustodem sub 
logothete dispositione positum existimo. Panoirol- 
lus in Notit. Imper. Or, c. 47. Lexicon anonymum 
bibliothece Regie : Σακέλλιον βαλάντιον. GoaR, 


31 GEORGII CEDRENI 32 


detrusum secundo loco,se priore imperatorem dici A στάσιον , ὑπὲρ τοῦ βασιλέως δῆθεν ἁγωνιζόμενον - 
jussit,pretendens hanc unam 20909 esseinsidiarum καὶ τῶν αἰτίων συσχεθέντων ἕκαστος χατὰ τὸ δόξαν 
&avertendarum rationem. Ita ob res fluxas et im- ἐτιμωρήθη τῷ βασιλεῖ Ῥωμανφ τοῦ Αναστασίου 
perium caducum Homanus perjurii se obligavit e& ἀποκαρέντος μοναχοῦ. Ἐξ ἧς αἰτίας καὶ ὁ Κωνσταν- 
& Deo abalienavit. Hic erat rerum urbanarum sta- Ἅτῖνος ὑποθιθάζεται, xai δεύτερος ἀνηγορεύετο βασι- 
tus. λεὺς, πρῶτος δὲ ὁ Ῥωμανὸς, προφασισάµενος οὕτως 
µόνως δυνατὸν εἶναι κατευνασθΏναι τὰς ἐπιθουλὰς, διά τε πράγματα πρόσκαιρα xal βασιλείαν φθαρτὴν 
καὶ ἐπίκηρον ἐπιορχίᾳ περιπεσὼν καὶ τοῦ Θεοῦ γενόμενος µ/κοθεν. Καὶ τὰ μὲν κατὰ τὴν πόλιν ἐφέρετο 
τῇδε. 

At Simeon iterum magnum contra Romanos 'O 6& Συμεὼν πάλιν δύναμιν βαρεῖαν ἐκπέμπει 
emittit exercitum, duce Chagano,uno suorum pro- κατὰ Ῥωμαίων, ἔξαρχον ἔχουσαν Χαγάνον, ἕνα τῶν 
cerum, et Minico equisonum principe; mandatque παρ) αὐτῷ μέγα δυναµένων, καὶ Μινικὸν τῶν ἵππο- 
ut recla ad urbem contendant.Homanus, de eorum Ἁµκόμων τὸν πρῶτον, ol; ἐπέσκηψεν κατ’ αὐτῆς ὡς 
adventu certior factus,metuensque ne ii pulcherri- —v&yicta τῆς πόλεως ἐκστρατεῦσαι. "Qv τὴν ἔφοδον 
ma urbi propinquorum locorum palatia et edificia ἀναμαθὼν ὁ βασιλεὺς Ῥωμανὸς, xai λογισάμενος µή 
incendio vastarent, Joannem rectorem cum Leone B πως ἐπελθόντες τὰ κάλλιστα τῶν πλησιαζόντων τῇ 
et Potho Argyris obviam ire jubet, exercitum du- Ἠπόλει παλατίων καὶ οἰκημάτων πυρπολήσωσι τὸν 
cenles validum ex imperatoriis sodalitatibus et µῥαίκτωρα Ἰωάννην ἅμα  Atovtt καὶ Πόθῳ τοῖς 
cohortibus aliis contractum. Adfuit iis etiam Ἅ᾿Αργυροῖς ἐκπέμπει μετὰ πλήθους ἱκανοῦ Ex τε τῆς 
Alexius patricius et drungarius rei navalis, et Mo- µβασιλικῆς ἑταιρείας καὶ τῶν ταγματικῶν (67), oic 
seles cum suis. Quinta Jejuniorum septimana, συνῆν καὶ ὁ πατρίκιος )Αλέξις καὶ δρουγγάριος 
exercituin planitie Pegarum instructosubstiterunt. τῶν πλωϊμῶν ὁ Μωσηλὲ μετὰ τῶν ὑπ αὐτόν. Κατὰ 
Ibi Bulgaris se subito prodentibus et obscura cum δὲ τὴν ε’ ἑθδομάδα τῶν Νηστειῶν διατάξαντες τὸν 
vociferatione «o magno impetu irruentibus rector — Aaàv iv τοῖς πεδινοῖς τῶν Πηγῶν τόποις προσέµενον. 
Joannes fugam facit; ac patricius Photinus Latipe- —'Exeigev δὲ τῶν Βουλγάρων ἀναφανέντων xal om 
dis filius pro eo pugnans aliique haud pauci eb- Χχρησαµένων ἀσήμῳ καὶ σφοδρῶς ἐπελασάντων xac 
truncantur. Rector egre servatus in celocem eva- αὐτῶν, φεύγει piv ὁ ῥαΐκτωρ Ἰωάννης, σφάττεται 
sit. Idem facere volens Alexius drungarius, cum δὲ ὑπὶρ αὐτοῦ ἀγωνιζόμενος Φωτεινὸς πατρἰχιος ὁ 
ascendere nequiret, de scalis celocis in mare de- τοῦ Πλατύποδος υἱὸς καὶ ἄλλοι οὖκ ὀλίγοι. Μόλις οὖν 
cidit 800 cum suo protomandatore, et suffocatus ὁ ῥαίκτωρ διασωθεὶς εἰσῆλθεν εἷς τὸν δρόµωνα . 
est. Leo et Pothus Argyri in castellum fuga Be re- 4 Τοῦτο καὶ ᾽Αλέξιος ὁ δρουγγάριος ποιῆσαι βουλη- 
ceperunt. Reliqua multitudo pariim hostium ma- " θεὶς, xai μὴ δυνηθεὶς ἀνελθεῖν, ἐν τῇ τοῦ ὁδρόµωνος 
nus dum effugere volunt, in mari pereunt, alii ὑποθάθρᾳ πεσὼν iv «jj θαλάσσῃ σὺν τῷ αὐτοῦ πρω- 
ferro necantur, quidam capiuntur. Bulgari, nemine µτομανδάτωρι ἀπεπνίγη. Λέων δὲ καὶ Πόθος οἱ 'Ap- 
probibente, Pegense palatium totumque Stenum µγυροὶ iv τῷ καστελλίῳ διαφυγόντες ἐσώθησαν. Τοῦ 
incendio vastant. δὲ λοιποῦ πλήθους οἱ μὲν τὰς τῶν πολεμίων χεῖρας 
φεύγοντες ἀπεπνίγησαν, οἱ δὲ σιδήρου γεγόνασι παβανάλωμµα, οἱ δὲ χερσὶ βαρθαρικαῖς συνελήφθησαν. [Ρ. 621] 
Οἱ δὲ Βούλγαροι χατὰ πολλὴν τοῦ κωλύσοντος ἐρημίαν τά τε τῶν Πηγῶν ἐνέπρησαν παλάτια καὶ ἅπαν τὸ Στενὸν 
ἐπυρπόλησαν. 

Vicesima Februarii die, indictione decima, uxor Εἰκοστῇ δὲ Φεθρουαρίου μηνὸς, ἱνδικτιῶνος v, 
Romani Theodora moritur et in Myreleo sepelitur. θνήσκει θεοδώρα ἡ σύμθιος Ῥωμανοῦ, καὶ θάπτε- 
Auguste nomen deinde gessit uxor Christiferi So- Ἅται iv τῷ Μυρελαίῳ' ἀνηγορεύθη δὲ Αὐγοῦστα ἡ 
phia. Tunc etiam ex Iberia venit Iber curopalates, µτοῦ βασιλέως Χριστοφόρου γυνὴ ἡ Σοφἰφ. Παρεγέ- 
splendideque ornatus per medium forum transiit, νετο δὲ καὶ ἐξ Ἰθδηρίας 6 κουροπαλάτης 6 "I6np, 
ao magna oum gloria et honore exceptus est. Eum D) καὶ διὰ µέσης τῆς ἀγορᾶς διελθὼν κεχοσμημένης 
imperator in edem Sophie misit, ut ejus molem — Aapmpüc μετὰ δόξης πολλῆς καὶ τιμῆς ὑπεδέχθη' 
ac pulehritudinem videret. Quam is contemplatus ὅν x«l iv τῇ 'Aylq τοῦ θεοῦ Σοφίᾳ ἀπέστειλεν ὁ 
magna cum admiratione,fatusque hano edem vere µβασιλεὺς, τὸ κάλλος αὐτῆς θεάσασθαι καὶ τὸ µέγε- 
esse Dei receptaculum, domum rediit. Rursum oc. ᾽Απελθὼν οὖν xal τοῦ ναοῦ τὴν καλλονὴν xa- 
deinde Bulgari impressione facta usque ad pala- ταπλαγεὶς xal τὸν πολυτελή κόσμον ὑπερθαύμάσας, 
tium Theodore Auguste pervenerunt,idque nemine καὶ ἀληθῶς θεοῦ καταγώγιον τὸν Ἱερὸν τουτονὶ χῶρον 
defendente cremaverunt. Romanus convivio sum- εἰπὼν, ὑπέστριψεν elc τὰ ἴδια. Τῶν δὲ Βουλγάρων πά- 
ptuose instructo ad id duces militarium ordinum Jw εἰσθολὴν ποιησαµένων κατὰ τῆς Ῥωμαίων χώρας, 
vocavit, interque hos Sacticium cohortis excubito- καὶ τοῖς παλατίοις τῆς βασιλίδος ἐγγισάντων θεοδώρας 
rum prefectum. Procedente $011 convivio illatus ὡς οὐδὲν ἦν τὸ προσιστάµενον, πυρὶ ταῦτα παρίδοσαν. 
est de Bulgaris sermo ; et imperatore multa adca- Ὁ δὲ βασιλεὺς Ῥωμανὸς ἄριστον ποιησάµενος πο- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 
(67) Ex confaderatorum et subditorum ordinibus. GoAR. 


33 HISTORIARUM COMPENDIUM. 34 


λυτελὲς τοὺς τῶν ταγµάτών ἄρχοντας συνεκάλεσε. A lefaciendos animos adque virtutem eoncitandos 


cov» δὲ τούτοις καὶ ὁ τὴν ἐπωνυμίαν Σακτίχιος, 
τοῦ τάγµατος ἄρχων τῶν ἐξκουθίτων. Ἐπίδοσιν δὲ 
λαμθανούσης τῆς εὐωχίας λόγος ἐκινήθη περὶ τῖν 
Βουλγάρων. Καὶ τοῦ βασιλέως ἐπαγωγά πολλὰ εἴρη- 
χότος, πρὸς ὁρμὴν ἐπανιστῶντα ἐνβουσιώδη xal πα- 
ῥακαλοῦντα εὐψύχως ἐξελθεῖν κατὰ τῶν ἐναντίων 
καὶ τῆς σφῶν ὑπεραγωνίσασθαι πατρίδος, πάντες 
σνέθεντο ἑτοίμως ἐξελθεῖν καὶ τῶν ἉΧριστιανῶν 
ὑπεραγωνίσασθαι. Ἔωθεν οὖν καθοπλισθεὶς ὁ Σα- 
κτίκιος, ὄπισθεν τῶν Βουλγάρων Ὑενόμενος καὶ slo 
τὸ στρατόπεδον αὐτῶν εἴσελθὼν, τῶν πλειόνων ἐπὶ 
διαρπαγὴν σκύλων σκεδασθέντων κατὰ τὴν χώραν, 
πᾶντας τοὺς Év τῇ πδρεμθολῇ εὐρεθέντας κατέσφαξε. 
Μαθὸν οὖν τὸ πληθος τῶν Βουλγάρων ὑπὸ τῶν δια- 
δράντων τὸ Ὑεγονὸς ὑποστρέφουσιν iv τῷ στρατο- 
zíóy, Καὶ συμπλοχῆς ἈΥινομένης, ἀχμῆτες οἱ 
Βούλγαροι πρὸς χεχµηχότας μαχόμενοι καὶ ἀχραι- 
φνεῖς πρὸς ἤδη τῷ προηγησαμένῳ πολέμῳ xexaxo- 
µένους ἄνδρας τρέπουσι τὸν Σαχτίχιον σὺν ὀλίγοις 
τὴν προσθολὴν τῶν ἑναντίων δεξάµενον. Γενναίως 
οὖν ἀγωνισάμενος καὶ πολλοὺς ἀνελὼν τῶν πολεµίων, 
ἐπειδὴ κατισχύετο, µεθίηαι τοῦ ἵππου τὸν χαλινὸν, xai 
νῶτα δοὺς ἔφυγεν. "Ev τινι δὲ ποταμῷ Ὑενόμενος καὶ 
τοῦτον διαπερῶν. xal τῇ ὶλύί τοῦ ἵππου ἐμπαγέντος, 


idonea locuto, cohortatoque eos ut fortiter in hos- 
tem irent ac pro sua propugnarent patria,universi 
alaorem suam operam in defendendis Christianis 
promiserunt. Postridie prima luce armatus Sacti- 
cius Bulgaros a tergo subsecutus est ; ingressusque 
eorum castra,plerisque predatum per agros vagan- 
tibus,omnes qui in castris erant occidit. Ex iis qui 
eflugerant Bulgari re cognita in castra redeunt : 
commissaque pugna ipsi integri viribus defatiga- 
tos antegresso proelio Romanos fundunt, Sacticio 
cum paucis aliis eorum impetum fortiter subsis- 
tentibus.Atque is cum aliquandiu preclare pugnas- 
set multosque hostium dejecisset,cum premeretur, 
equo habenas laxat aco fuge se dat. In cujusdam 
autem amnis transitu equus in ceno cum hesis- 
get, Bulgari eum assequuntur, vulnusque in anum 
et femur mortiferum accipit. Equo tamen e ceno 
evulso industria famulorum,atque iis modo fugien- 
tibus modo ad ingruentium Bulgarorum depulsio- 
nem se vertentibus, usque ad Blachernas evadit; 
positusque in 80? templo Sancti Sepulcri proxi- 
ma nocte vitam cum morte commutat, magno luc- 
tu non imperatori modo, sed et universo exercitui . 
8ο populo Romano relicto. 


παταλαμθάνεται παρὰ τῶν Βουλγάρων καὶ δέχεται πληγὴν xatplav κατὰ τῆς ἕδρας x«l τοῦ μηροῦ. Καὶ 
τοῦ ἵππου δὲ ἁνασπασθέντος ἐκ τῆς ἱλύος σπουδῇ καὶ cuvspylq τῶν αὐτοῦ θεραπόντων, νῦν μὲν φεύ- 


^s 


γων, νῦν ὁ 


ὑποστρέφων μετὰ τῶν ὑπ αὐτὸν xal τοὺς ἐπιόντας ἀναχόπτων ἈΒουλγάρους, 


διασώζεται 


µέχρι τῶν Βλαχερνῶν, καὶ iv τῷ ναῷ τῆς Αγίας Σοροῦ (68) τεθεὶς τῇ ἐπιούσῃ νυκτὶ ἐτελεύτησε, μέγα 
πένθος οὐ τῷ βασιλεῖ µόνον, ἀλλὰ xal τῷ στρατῷ xal παντὶ τῷ πλήθει Ῥωμαίων ἀπολιπών: | 
[P. 622] Ἐγένετο δὲ καὶ ἑτέρα τις ἀποστασία x«xà (| Alia deinde ab imperatore facta defectio in 


τοῦ βασιλέως iv Χαλδίᾳ (60), ὑποθήκῃ τοῦ στρατ- 
ηγοῦντος αὐτῆς Βάρδα πατρικίου τοῦ βοΐλα. ᾿Βξῆρ- 
yo» δὲ τοῦ νεωτερισμοῦ ᾿Αδριανός τις Χαλδαῖος xal 
Τατζάτης ὁ ᾿Αρμένιος, πλούσιοι σφόδρα. Κατα- 
σ(όντες οὖν οὔτοι φρούριον τὸ λεγόμενον Ιαΐπερτε 
κατὰ τοῦ βασιλέως ὠπλίζοντο. ᾽λλλ᾽ ὀξὺς ἔπιφα- 
νεὶς (ἔτυχε γὰρ ἐνδημῶν ἐν Καισαρείᾳ) ὁ τῶν σχο- 
λῶν ἐξηγούμενος Ἰωάννης 6 Κουρκούας τὴν. σύστασιν 
ὁ.εσκέδασε, τοὺς ἐμφανεστέρους τῶν χατασχεθέντων 
ἀποτυφλώσας καὶ τὰς οὐσίας αὐτῶν δηµεύσας, τοὺς 
ἐξ πενιχροὺς xai ἀσήμους ἀθώους κελεύσας ὅπη 
βούλονται ἀπιέναι. Μόνος δὲ ὁ Τατζάτης φρούριον 
ἐπί τινος ὑψηλοῦ λόφου κατεσχευασμένον κατεσχη- 
χὼς, καὶ λόγον τοῦ µή τι κακὸν παθεῖν δεξάµενος ἀπὸ 
τοῦ δοµεστίχου τῶν σχολῶν καὶ λαθὼν, εἰσῆλθεν ἐν 


τῇ βασιλίδι, καὶ τῇῃ τοῦ µαγκλαθίτυ (70) ἀξίᾳ 


Chaldia instinctu patricii Barde, cognomento Boi- 
le, qui ei presidebat. Principes novarum rerum 
moliendarum fuerunt Adrianus quidam Chaldeus 
et Tatzates Armenius, homines predivites. li 
occupato castello Paipertis contra imperatorem 
arma sumebant. Sed Joannes Curcuas, scholarum 
domesticus, qui tum forte Caesares erat, celeriter 
supervenit et coitionem eam dissipavit. Deprehon- 
sorumque primariis oculos eruit, et bona eorum 
publicavit, obseuros ac pauperes impune quo libe- 
ret discedere jussit. Unus "'atzates, castello quo- 
dam occupato, quod in sublimi erst situm colle, 
fide impunitatis a domestico scholarum aocepta, 
Cpelin venit, ibique manglabite honore prewditus 
in domo manganorum custoditus est; cumque 
fugam moliretur, deprehenso oculi sunt effossi. 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(68) Dubito de hoc loco. Zopóc tumulum signifi- 
cal οἱ sepulcrum. Forte fuit edes in Blachernis, 
sepulcri in quo Christus depositus fuit similit!udi- 
nem referens, quale Spire Nemetum suburba- 
num, et alia alibi visuntur, zum h^iligen Grab, et 
fit mentio paulo post. Xvr. — Templum est illud, 
in cujus sacratiore loculo sanctissimae Deipare ve- 
slia et zona in Blachernis asservabantur. GoaR. 

(69) Chaldia regio est, ut apparet, Syrie, hoc 
quidem loco; nam in Nicephori Phocs imperio 
diserte Calabrise ascribitur. Ex Basilio Romani F. 
ubi Phocs contra Durum res geste describuntur, 
lberia vicinam fuisse Chaldiam videri potest. Xvr. 


(70) Quod sit manglabite, vel ut supra soriptum 
est, manclabite officium, nescio. Talia videntur 
etiam mysticus et stypeiota et quem alias ῥαί- 
κτωρα, paulo post ipse παραδυναστεύοντα videlur 
dicere, quasi vicarium imperatoris. Xvr. — Τᾷ 
τοῦ µαγγλαθίτου ἀξίᾳ τιµηθείς. An non µαγγλά- 
δια merebatur Xylander experiri, qui tam dure 
Cedrenum ἐμαγγλάθισεν ? At nescivit, inquit. Is 
itaque cornicularius et clavicularius dicitur apud 
Pancirollum in Not. Imp. ο. 14, et est unius co- 
hortis principem stipantis prepositus, οἱ ad ejus 
nutum, ceu sententiis reorum exsequendis pre- 
fectus, sontes quosque &b eo damnatos, eodem 


GEORGII CEDRENI 


Bardas Boilas, quod ei imperstor bene volebat, À τιμηθοὶς ἐν τῷ οἴκῳ τῶν µαγγάνων ἑτηρεῖτο. Δρα- 


nullam aliam ponam dedit quam quod rasus et 
monachus est factus. 


Interim Simeon Bulgarorum princeps Adriano- 
polim vallo fossaque cingit ei obsidet ac magno 
studio oppugnat. Preeret ei urbi Leo patricius, 
803 quem ob preproperum in hostes impetum 
vocabant Moroleonem quasi stultum leonem. Is 
oppugnationem fortiter sustinebat,et modoBulgaros 
irruentes de muro proflig&bat, modo portis apertis 
in eos acerrimum impetum dabat facileque pelle- 
bat. Sed oppidani cibo deflciente ac fame graviter 
premente, cum alimentorum aliunde parandorum 
spes nulla affulgeret, penuria moti, urbem, se du- 
cemque Bulgaris tradiderunt. Simeon Leonem 
naotus, et recordatus quanta is mala Bulgaris intu- 
lisset, innumeris suppliciorum formis excrucistum 
tandem acerba morte necavit,Bulgaricoque in urbe 
relicto presidio discessit. Hoc presidium audito 
contra $e venire Romanum exercitum urbe relicta 
fugit ; atquesic Adrianopolis a Romanis est recepta. 
τινες ᾿Ρωμαϊκὸν στρατόπεδον ἀχηκοότες ἥκχειν κατ 
Αδριανούπολις ὑπὸ Ῥωμαίους ἐγένετο. 

Eo tempore Leo etiam Tripolita cum magna classe 
Romanos invasit. Quem in Lemno naves in statione 
habentem subito adortus Joannes Radenus patri- 
cius, rei navalis drungarius, facile vicit, Agarenis 
fere omnibus exstinctis, soloque Tripolita fuga 
elapso. Mense Septembri, indictione secunda, 
Simon, Bulgarorum princeps, cum omnibus copiis 
expeditiodem contra Cpolin suscipit ; populatusque 
Macedoniam et in Thraoiam incendiis grassatus, 
obviis quibusque vastatis,proxime Blachernas 80.4 
castra ponit. Inde postulat ut ad se mittantur Ni- 
colaus patriarcha aliique procerum,de componenda 
pace collocuturi. Datis mutuo obsidibue, ut ab in- 
Bidiis omaia tuta essent, ao patriarcha juramentis 
fidente, quesitum est qui senatores cum eo exire 
deberent. Deleoti patricius Michaelus Stypeiota et 
Joannes mysticus 8ο tum gubernandarum rerum 
socius : nam Joannes rector apud imperatorem de- 
Jatus criminis jam tum palatio discesserat, inque 
suo monasterio monachus factus erat. Cum legati 


D 


σμὸν δὲ βουλευσάμενος ἁλίσκεῖαι καὶ τῶν ἀφθαλμῶν 
στερεῖται. Βάρδας δὲ ὁ Βοΐίλας φιλίως πρὸς αὐτὸν 
διακειµένου τοῦ βασιλέως ἀπεχάρη μοναχὸς, μτδὲν 
ἄλλο πεπονθὼς ἀνιαρόν. 

Συμεὼν δὲ ὁ τῶν Βουλγάρων ἄρχων, τὴν Αδρια- 
νούπολιν καταλαθὼν xal ταύτην χάραξι καὶ τάφροις 
περιστοιχίσας, ἐπιμελῶς ἐπολιόρκει. ᾿Βστρατήγει δὲ 
τῆς πόλεως ὁ πατρἰχιος Λέων, ὃν διὰ τὴν ὀξύῤῥοπον 
πρὸς τοὺς πολέμους ὁρμὴν Μωρολέοντα ἐἑκάλουν. 
Οὗτος εὐφύχως τὴν πολιορκίαν ἐδέξατο, xal γεν- 
ναιοτάτως ποτὶ μὲν ἀπὸ τοῦ τείχους τοὺς προσιὀν- 
τας τῶν Βουλγάρων ἠἡμύνετο, ποτὲ δὲ τὰς πυλίδας 
ἀναπεταννὺς ἐπετίθετο σὺν ῥύμῃ ἀνυποστάτῳ καὶ 
ῥᾳδίως ἑτρέπετο. Ἐπεὶ δὲ ὁ σῖτος τοὺς ἐν τῇ πόλει 
ἐπιλελοίπει καὶ λιμὸς ἐπίεζς τοὺς ἔνδοθεν χραταιὸς, 
μηδαµόθεν ἐλπίδα ἔχοντες ἐπισιτισμοῦ, τῇ ἑνδείᾳ 
πεισθέντες προδεδώκασι τὴν πόλιν xal ἑαυτοὺς καὶ 
τὸν στρατηγὸν τοῖς Βουλγάροις ὃν χειρωσάμενος ὁ 
Συμεὼν, καὶ Gv εἰς τοὺς Βουλγάρους ἑνεδείξατο 
μεμνημένος καχῶν, µυρίαις αἰκίαις τιμωρησάμενος 
τελευταῖον ἀπέκτεινε θανάτῳ πικρῷ. Βουλγάρους 
οὖν ἐπιστήσας φύλακας τῇ πόλει ὑπεχώρησεν' οἵ- 


αὐτῶν καταλιπόντες τὴν πόλιν ἔφυγον, καὶ πάλιν ἡ 


Τότε δὲ xai Λέων 6 Τριπολίτης μετὰ δυνάµεως 
πολλῆς καὶ πλοίων πολεμικῶν ἐξῆλθε κατὰ Ῥω- 
palov: ὃν ἐν τῇ νήσῳ Λήμνῳ ναυλογοῦντα ᾿Ιωάννης 
πατρἰχιος xal δρουγγάριος τῶν πλωΐμων ὁ Ῥαδη- 
νὸς αἰφνίδιον ἐπιφανεὶς ῥαδίως ἐτρέψατο, τῶν Άγα- 


C ρηνῶν σχεδὸν πάντων ἀνηρημένων, τοῦ δὲ Τριπολί- 


του µόνου φυγῇ τὴν σωτηρίαν πορισαµένου. Σεπτεµ- 
6ρίῳ δὲ μηνὶ, ἱνδιχτιῶνος B', [Ρ. 623] ὁ ἄρχων Βουλ- 
Υαρίας Συμεὼν πανστρατὶ κατὰ τῆς Κωνσταντι- 
νουπόλεως ἐἑκστρατεύει, καὶ ληΐζεται μὲν Μαχεδο- 
νίαν, ἐμπιπρᾷ δὲ τὰ ἐπὶ θρῴκης χωρία, καὶ πάντα 
καταστρέφει τὰ ἐν ποσἰ. Ἔγγιστα δὲ Βλαχερνῶν 
στρατόπεδον πήξας ἐπεζήτησεν ἀποσταλῆναι αὐτῷ 
τὸν πατριάρχην Νικόλαον xal τινας τῶν ἐν τέλει 
ὥστε περὶ εἰρήνης διαλεχθῆναι. Λαθόντες οὖν ὁμή- 
ρους παρ᾽ ἀλλήλων ὡς οὐδεμία τις ἐπακολουθήσει 
ἐπιθουλὴ, καὶ τοῦ πατριάρχου τοῖς ὄρχοις ἀναθαρ- 
ῥήσαντος, Ὑέγονε λόγος ὁποίους δεῖ τῶν συγκλητικῶν 
τούτῳ συνεζελθεῖν. Προεκρίθη γοῦν ὁ πατρἰκιος Μι- 
χαἡλ 6 Στυπειώτης καὶ Ἰωάννης ὁ μυστικὸς καὶ 


ad Simeonem venissent ao de pace essent collocu- D παραδυναστεύων (11): ἤδη γὰρ Ιωάννης 6 ῥαίκτωρ 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑΕ. 
. ptos comperiat, α manglabitis vie comitibus ac 


speotante, castigat. Eam Bardariotarum fuisse suo 
tempore Codinus refert, de quibus : Κρέμανται δὲ 
ἐπὶ ζώνης ἑκάστου τούτων λῶροι, οὓς καλοῦσι pet 
λάθια (sic ille scribit), ἤγουν βακτηρίας fj ῥάθδους. 
µαστίζειν τοὺς ἀξίους µαστίζεσθαι, Leo Grammati- 
Cus : ᾽Αποστέλλει µαγλαθίτην (ita legit ille) τὸν 
Μαυροθεόδωρον ξίφει ἀνελεῖν τὸν µοναχόν. Turce a 
Grecis plura mutuati ad conspeotum imperatoris 
precursorem habent μαγγλαθίτην (bujurdi sua lin- 
gua vocant),ad ejus nutum reum quemque suppli- 
ciis extremis subjicere paratum. Ao princeps ipse, 
regia deposita plebeiaque assumpta veste, vicos 
circeumit nonnunquam et anfractus viarum, si 
cuncta in pace ordine quiete composita sint explo- 
raturus : sin tumultuantes rixantes incompositos 
ac imperii jussa spernentes cives aut militie ascri- 


suppliciorum instrumentis jam prius instructis 
extemplo corripi jubet, simulque ponis vel neci 
tradi,omissis judiciorum tardis ambagibus, impe- 
rat. GoaAR. 

(71) Imperatoris amicus, qui nimirum consiliis 
et monitis imperatori in administranda re publica 
fideliter assistit : quem nunc imperii subadjuvam 
et publici status administrum vocitare solemus.Is 
quoque in palatio morabatur. Jamjam enim γατα- 

ιθάζεσθαι τοῦ παλατίου, ex eo deturbari, simul 
tamen συγχωρεῖσθαι εἰσέρχεσθαι προσκυνεῖν τὸν 
βασιλέα, ut ad imperatorem veneraturus ac ealu- 
taturus accederet, potestatem accipere conspicie- 
tur. GoAR. 








31 HISTORIARUM COMPENDIUM. 38 
διαθληθςὶς πρὸς τὸν βασιλέα, κατελθὼν τοῦ παλα- À turi, ita eos Bulgaras dimisit ut ostenderet se ip- 


tla, ἐν τῇ αὐτοῦ μονῇ τὴν κοσμικὴν ἀπεχείρατο 
τρίχα. ᾿Αφικομένους οὖν αὐτοὺς πρὸς τὸν Συμεὼν 
xii μέλλοντας κινεῖν λόγους περὶ εἰρήνης, τούτους 
μὲν ἀπεπέμψατο, αὐτὸν δὲ τὸν βασιλέα Ῥωμανὸν 
πεζήτει θεάσασθαι * πεπληροφόρητο γὰρ ἄνδρα συν- 
ετὸν αὐτὸν εἶναι καὶ ἀληθῆ, ᾿Ασπασίως δὲ ὁ Ῥωμα- 
νὸς ἐδέξατο τοῦτο. ᾽Αποστείλας οὖν iv τῷ τοῦ Ko- 
σμιδίου αἰγιαλῷ κατεσκεύασεν iv τῇ θαλάσσῇ ὀχυρω- 
τάτην ἀπόδασιν, ὥστε τὴν βασιλικὴν τριήρη διεκ- 
πλέουσαν iv αὖὐτῃ προσορµίζεσθαι, περιφράξας 
αὐτὶν πάντοθεν διατειχἰίσµασι, Μέσον δὲ θριγκίον 
γενέσθαι προσέταξεν, ἔνθα ἀλλήλοις ἔμελλον ὁμι- 
λεῖν. Ὁ δὲ Συμεὼν ἁποστείλας ἐνέπρησε τὸν τῆς 
ὑπεραγίας Θεοτόχου ναὸν τὸν ἐν τῇ Πηγῇ, ὃν ὁ βα- 
σιλεὺς ᾿Ιουστινιανὸς ἐδομήσατο, ἐπυρπόλησε δὲ xal 
τὰ κύκλῳ σύμπαντα, καὶ δῆλος ἦν ἐκ τούτου μὴ 
εἰρήνην ζητῶν. Ὁ δὲ βασιλεὺς ἐν τῷ ναῷ γενόμε- 
vo; τῶν Βλαχερνῶν ἅμα τῷ πατριάρχῃ, καὶ ἐν τῇ 
Ἁγίᾳ Σορῷ εἰσελθὼν xai Ἱχετηρίας ᾠδὰς ἀποδοὺς τῷ 
θιῷ, τὸ ὠμοφόριον (72) τῆς θεὀτόκου λαθὼν ἐξῄει 
τοῦ ναοῦ, ὅπλοις ἀσφαλίσι φραξάµενος. Τὸν σὺν 
αὐτῷ οὖν στόλον κοσµήσας ἀριπρεπῶς τὸν ὡρισμί- 
wv κατείληφε τόπον, ᾿Βννάτη τοῦ Νοεμθρίου μηνὸς 
T» ὅτε ταῦτα ἐγίνετο. Παρεγένετο δὲ καὶ ὁ Συμεὼν, 
πλῆθος ἐπαγόμενος εἲς πολλὰς διμρημένον τὰς πα- 
ῥατάξεις xai τὰς ἰδέας * οἱ μὲν γὰρ σαν χρυσάσπι- 
δες καὶ y2usà δόρατα ἔχοντες, οἱ δὲ ἀργυράσπιδες, 
ol δὲ «(αλκάσπιδες, οἱ δὲ ἄλλῃ χροιᾷ ὥς πη ἑκάστῳ 
ἐδόχει, ἐχεχόσμηντο. Οἴτινες µάσον αὐτὸν εἱληφότες 
τὸν Συμεὼν ὡς βασιλέα εὐφήμουν Ῥωμαῖκῇ τῇ φωνῇ. 
Πάντες δὲ οἱ ἐν τέλει καὶ ὁ ἀστικὸς Bf poc ἐκ τών τειχῶν 
ἐβεῶντο τὰ δρώμενα. Πρῶτος οὖν ὃ βασιλεὺς Ῥωμα- 
X τὴν εἰρημένην ἀποθάθραν καταλαθὼν τὸν Συ- 
μεὼν ἐξεδέχετο. Ὅμηρα dà δόντες ἀλλήλοις, καὶ τὴν 
ἀποθάθραν οἱ Βούλγαροι διερευνήσαντες ἀκριθῶς, 
uj πού τις δόλος f| ἐνέδρα κρύπτηται, τότε κατελ- 
θεῖν τὸν Συμεὼν τοῦ ἵππου προετρέψαντο xal εἶσελ- 
Μεν πρὸς τὸν βασιλέα. ἨἩσπάσαντο γοῦν ἀλλήλους, 
καὶ περὶ εἰρήνης Ίρξαντο διαλέγεσθαι. [Ρ. 624] 
Φασὶ ὃ᾽ οὖν εἰπεῖν τὸν 'Ῥωμανὸν πρὸς τὸν Συμεών ' 
᾽Αχήχοά σε Χριστιανὸν ἄνθρωπον xai θεοσεδῆ, 
Βλέπω δὲ τὰ ἔργα μηδαμῶς τοῖς λόγοις συµθαἰ- 
voa, E! μὲν γὰρ ἀληθῶς Χριστιανὸς ὑπάρχεις, 
στἾσον ποτε τὰς ἀδίκους σφαγὰς καὶ τὰς χύσεις τῶν 
ἁνοσίων αἱμάτων, xal σπεῖσαι μεθ) ἡμῶν τῶν ΧἎρι- 
στιανῶν, Χριστιανὸς καὶ αὐτὸς ὤν καὶ ὀνομαζόμενος, 
xa: uj, θέλε µολύνεσθαι Χριστιανῶν δεξιὰς αἵμασιν 
ὁμοπίστων Χριστιανῶν. "Ανθρωπος εἶ καὶ αὐτὸς, 
ἠάνατον προσδοχκῶν καὶ ἀναστασιν, καὶ κρίσιν, καὶ 
ἀνταπόδοσιν τῶν βεθιωµένων. Σήµερον ὑπάρχεις, 
xii αὔριον εἲς xóviv διαλυθήσῃ. Ei πλούτου ἐρῶν 
ταωτα ποιεῖς, ἐγώ σε τούτου ἐμπλήσω εἰς κόρον. 
Μόνον ἄσπασαι τὴν εἰρήνην xal ἀγάπησον τὴν ὁμό- 
νοιαν, ἵνα καὶ αὑτὸς βίον ζήσῃς εἰρηνικὸν xal ἀναί- 
axccow, xai ol Χριστιανοὶ παύσωνταί ποτε κατ 


sius imperatoris congressum expetere, quem pre- 
certo habebat virum esse prudentem atque veracem. 
Pergratum id fuit Romano, misitque illico qui in 
littore Cosmidiiin mari tutissimum egressui e navo 
locum pararent, ut eo imperatoria triremis appel- 
lere posset. Eum undique munitionibus cireumde- 
dit; ac in medio jussit tabulatum attolli, in. quo 
erant collocuturi. Interim Simeon missis suis tem- 
plum Deipare adFontem incendit,ab Justinianocon- 
ditum. Sed et vicina ciroum omnia igne vastabat ; 
Batisque apparebat pacem ei cordi non esee. Ro- 
manus cum pairiarcha fanum  Blachernense et 
Sacrum Sepulcrum ingressus, Deum comprecatus, 
accepto beate Virginis 805 humerali, templo 


p exiit. Cumque et se diligenter armasset et comita- 


tum suum decenter ornasset, ad definitum locum se 
contulit, Acta hec nona die Decembris. Eodem 
venit et Simeon,multitudinem adducens variis or- 
dinibus ao formis distinotam : alii namque erant 
aureis scutis ornati et aureis hastis, alii argen- 
teis clypeis, alii ereis, alii aliorum colorum, prout 
cuique visum fuerat. Ili in medium sui Simeonem 
recipiebant,ao Romana voce regem consalutabant. 
Omnes proceres et civium multitudo,que gereren- 
tur, de muris speotabant. Prior Romapus locum 
exsocensionis dictum occupavit, et Simeonem ex- 
spectavit. Datis ultro citroque obsidibus, Bulgari 
cum locum diligenter pervestigassent,ne quis dolus 
aut insidie laterent, Simeonem equo descendere 
jusserunt et ad imperatorem intrare. Ibi cum se 
mutuo consalutassent, de pace colloqui cceperunt. 
Λο ferunt Romanum heo verba ad Bulgarum fe- 
οἱθ6θ : « Hominem te esse Christianum et pium 
audivi, sed facta tua fame minime respondent. Si 
enim re vera es Christianus, finem tandem fac ce- 
dium et fundeüdi sanguinis insontis,pacemque cum 
nobis Christianis Christianus et ipse compone, 
neque fao ut dextre Christianorum polluatur san- 
guine eumdem Christum colentium. Homo et ipse 
es,mortem opperiens et resurrectionem et judicium 
80 dignam vita acta 806 mercedem. Hodie vivis, 
et cras in pulverem dissolveris. Si divitiarum cu- 
piditas te ad hec agenda impellit, ego ad satietatem 
usque te iis opplebo : tantum pacem amplectere et 
concordiam dilige, ut ipse quoque vitam pacatam 


D degas ac incruentam,et tandem Christiani desinant 


contra ge invicem arma ferre. » His verbis hacque 
gubmissione imperatoris ad verecundiam ductus 
Bimeon promisit se pacem facturum; et peracta 
salutatione discessum est,cum quidem magniflcen- 
tissima dona Simeoni imperator dedisset. Dignum 
est relatu prodigium quod tuno accidit.Nam ferunt 
colloquentibus principibus duas aquilas supra eos 
volitasse, et cum clangore se conjunxisse, moxque 
divulsas fuisse, ita ut altera ad urbem altera in 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 
(12) Ὡμοφορίου, vestem B. Virginis ibi repositam. GoAR. 


39 GEORGII GEDRENI 40 


Thraciam avolaret. Id, qui augurio aliquid tribue- A ἑλλήλων ὅπλα χινοῦντες » Kal ταῦτα μὶν εἶπεν ὁ 
bant, signum inauspicatum ipterpretati sunt, et ῥµβασιλεὺς, αἰδεσθεὶς δὲ ὁ Συμεὼν τὴν τοὺτου ταπεί- 
infecta pace discessum iri judicarunt. Simeon ad νωσιν ὑπέσχετο τὴν εἴρηνην ποιήσασθαι. Καὶ ἁσπα- 
guos reversus proceribus moderationem imperato- σάµενοι ἀλλήλους διεχωρίσβησαν, τοῦ βασιλέως 
ris et liberalitatem narravit. δώροις µεγαλοπρεπίσι δεδιωσαµένου τὸν Συμεών. 
Συµθέθηκε δὲ τι τεράστιον τότε, ὣς ἄξιον εἶναι xal διηγήσασθαι. Δύο φασὶν ἀετοὺς τῶν βασιλέων ὁμι- 
λούντων ἄνωθεν αὐτῶν ὑπερπτῆναι, κλάγξαι τε καὶ ἀλλήλοις συμμῖξαι καὶ παραυτίκα διαζενχθῆναι, 
καὶ τὸν μὲν ἐπὶ τὴν πόλιν ἐλθεῖν, τὸν δὲ ἐπέ τὴν θράκην ἀποπτῆναι. Τοῦτο δὲ oi περὶ τὰς ὀρνιθοσκοπίας 
ἐπτοημένοι οὐκ αἶσιον ἔκριναν οἱωνόν * ἀσυμθάτους Ὑὰρ διαλυθήσεσθαι ἐπὶ τῇ εἰρήνῃ ἀμφοτέρους 
ἔφησαν. Ὁ δὲ Συμεὼν ὀποστρέψας τοῖς οἶκείοις ἄρχουσι τὴν τοῦ βασιλέως ἐξηγεῖτο µετριότητα καὶ 
τὸ πρὸς τὰ χρήματα προετιγόν τε xai ἐλευθέριον. 

Festo Christi natalitio, indictione secunda, Ro- Κατὰ δὲ τὴν ἑορτὴν τῶν Χριστουγέννων ἱνδικτιῶ- 
manus duos $uos filios Stephanum et Constantinum Ἅνος β’ Ῥωμανὸς ὁ βασιλεὺς στέφει τοὺς δύο υἱοὺς 
coronat in Magno Templo: reliquum Theophyla- [αὐτοῦ, Στέφανον καὶ Κωνσταντῖνον, ἐν τῇ Μεγάλῃ 
ctum patriarcha radit ac clericum facit, et subdia- [Εκκλησίφ τὸν δὲ λοιπὸν υἱὸν αὐτοῦ θεοφύλακτον ὁ 
conum ac syncellumdesignat,cum priusin sanctua- πατριάρχης ἀπέχειρε κληρικὸν, χειροτονήσας αὐτὸν 
rium intrasset officium subdiaconi gerens.Joannem B ὑποδιάκονον, προχειρισάµενος καὶ σύγκελλον, πρό- 
porro mysticum et gubernundarum rerum socium «tpov διελθόντα slc τὰ ἅγια μετὰ τοῦ τάγµατος τῶν 
patricia 307 «o proconsulari dignitate ornavit ὑποδιακόνων. τίμησε δὲ καὶ τὸν μυστικὸν 'Ioáv- 
imperator. Die Maii decima quinta, indictione νην καὶ παραδυναστεύοντα — matolxov καὶ  &y0- 
tertia,moritur Nicolaus patriarcha, cum 8 gecunda  ὑπατον. ιε δὲ Μαΐου μηνὸς, ἱνδικτιῶνος Υ’, τελευτᾷ 
designatione munus suuin gessisset annos trede- ὁ πατριάρχης Νικόλαος, Χρατήσας iv τῇ δευτέρα 
cim. Augusto mense successor ei creatur Stepha- ἀναῤῥήσει trm iy'* καὶ καθίσταται Αὐγούστῳ μηνὶ 
nus, Amáàsie metropolita. Porro mysticus affectat; πατριάρχης ὁ τῆς ᾽Αμασείας μητροπολίτης Στέφα- 
imperii defertur, ad hoc usus consilio Cosme pa. — voc. Κατηγορήθη δὲ καὶ ὁ μυστικὸς ὡς τὴν βασιλείαν 
tricii logothete dromi, qui eum sibi generuin ain- σφετεριζόµενος, καὶ ὑποθήχῃ τοῦ πατριχίου Ko- 
biebat, et palatio ejicitur, permisso tamen ut ado- σμᾶ (73) καὶ λογοβέτου τοῦ δρόµου, µνηστευοµίένου 
randi imperatoris causa id ingrederetur. Nam im- τοῦτον eq τὴν ἑαυτοῦ θυγατέρα, καταθιθάζεται τοῦ 
perator eum diligebat, ideoque Ργοῦβυ8 excludere µπαλατίου. Συγχωρεῖται δ᾽ ὅμως εἰσάρχεσθαι καὶ 
nolebat. [nstantibus tamen accusatoribus, et eri-  προσκυνεῖν τὸν βασιλέα" σιέργων γὰρ αὐτὸν ὁ βα- 
mina ei objecta vera esse demonsirantibus,impera- σιλεὺς. τελέως ἀπώσασθαι οὐκ ἐθούλετο. Ἐγκειμέ- 
tor rem persorutatus, cum deprehenderet non ali- (1 νων δὲ τῶν κατηγόρων καὶ σαφῆ διεκνύντων τὴν 
ter quem ii retulerant habere, oapere mysticum et — xaxvnyoplav, [P. 625] ἐρευνήσας ὁ βασιλεὺς xai 
questiones de eo exercere statuit.Quod is presen- ἀληθὴ τὰ xat! αὐτοῦ εὑρὼν λαληθέντα ἄμελλε κατα- 
tiens in monasterium Monocastanum confugit, σχεῖν καὶ ἐξετάσαι - ὁ δὲ τοῦτο προγνοὺς φυΥῃ τὴν 
ibique monachus est factus. Patricium Cosmam ἨΜυνοχάστανον μονὴν καταλαμθάνει xal ἀποκείρε- 
logothetam in Horologio imperator male multatum Ἅται μοναχός. Tóv δὲ πατρίκιον Κοσμᾶν xal λογοθέτην 
οἱῆοίο deposuit. Loco mystici substituit protove- αἰκισάμενος ὁ βασιλεὺς ἐν τῷ ὡρολογείῳ παρέλυσε 
βἰἰαρίαπι Theophanem et eadem potestate auxit. τῆς ἀρχῆς. Προθάλλεται δὲ ἀντὶ τοῦ μυστικοῦ 
Sub idem tempus in Thracia terre motus hiatus- Ἰωάννου τὸν πρωτοθεστιάριον θεοφάνην παραδυνα- 
que terribiles fuerunt, multeque domus et templa στεύοντα. ᾿Εγένετο τηνικαῦτα καὶ σεισμὸς iv τῷ 


una cum ipsis hominibus absorpta sunt. θέµατι τῶν Θρᾳκησίων xal ydouata γῆς κχαταπλη- 
κτικὰ, ὥστε πολλὰ χωρία xai ἐκκλησίας αὐτάνδρους 

καταποθῆναι. 
Maio mense, indictione 15, Simeon Bulgarorum Μαΐῳ δὲ μηνὶ, ἰνδικτιῶνος τε’, εἰσθολὴν Συμεὼν ὁ 


princeps in Chrobatos duxit; ab iisque in angus- τῆς Βουλγαρίας ἄρχων ἐποιήσατο κατὰ Χρωθά- 
tiis montium proelio victus omnem suum 308 ami- ο των (74), καὶ συμθαλὼν μετ) αὐτῶν xal ἠττηθεὶς ἐν 
sitexercitum.Joannesautem quidam astronomusRo- " ταῖς τῶν ὁρῶν δυσχωρίαις ἅπαν τὸ ἑαυτοῦ ἀπώλεσε 
manum αοοθββίέ, eumque monuit uti mittat ali- στράτευμα, Ἰωάννης δὲ τις ἀστρονόμος προσελθὼν 
quem qui amputet caput columne, que supra τῷ βασιλεῖ ἔφησεν ὡς cl πέµψας ἀποκόψει τὴν xe- 
Xerolophi fornicem posita occidentem respiciebat : φαλὴν τῆς ἱσταμένης ἄνωθεν τῆς ἐν τῷ Ἐπηρολόφῳ 
ita enim Simeonem, cui illa fatalis erat, statim pe- ἀψῖδος καὶ πρὸς δύσιν βλεπούσης στήλης (75), ἀπο- 
riturum. Exseoutus hoc est imperator:et qua hora — evsttat ὁ Συμεὼν παραυτίκα ' αὐτῷ γὰρ ἑστοιχειῶ-- 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑΡ. 


(73) Hunc locum, seoutus conjecturas et ea qu* — abrogatus, ut minime credam hoc judice vel auc- 
sequuntur, ita legi, ut si xal non ante ὑποθήκῃ tore mysticum fuisse aula puleum. Xvr. 
ged ante καταθιθάζεται esset. scriplum. Apparet (74) Χραθάτων habet Zonaras. 
enim Cosmam genero suo favisse etin affectando (75 Στήλης, simulacri, statu. Ei namque caput 
regno consiliis juvisse, quare et magistratus ei fuit dejecit imperator. GQAR. 














4A 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


σθαι τὴν τοιαύτην στήλην. 'O δὶ τοῖς ἐκείνου A stature fuit abscissum caput, ea ipsa, quod dili- 


πιθίσας λόγοις ἀπέτεμε τὴν κεφαλὴν τῆς στήλης" 
καὶ αὐτῇῃ τῇῃ ὥρᾳ, καθὼς ἀκριθωσάμενος ἔγνω 6 


genti inquisitione Romanus postea deprehendit, 
Simeon in Bulgaria cordis morbo interiit. 


βατιλεὺς, ὁ Συμεὼν iv Βουλγαρίᾳ τἔθνηχε νότῳ καταχαρδίῳ ἁλούς. 


O5 ᾖτελευτήσαντος τὴν τῶν Βουλγάρων ἀρχὴν 
ἔτρος κατέσχεν ὁ ix τῆς δευτέρας αὐτοῦ γυναικὸς 
τς ἁδελφῆς Γεωργίου τοῦ Σουρσουθούλου, ὅν xai 
ἐπίτροπον τοῖς ἑαυτοῦ παισὶν ὁ Συμεὼν κατέστησε’ 
Μιχαὴλ γὰρ τὸν ἐκ τῆς προτἐρας ἀποτεχθέντα παῖδα 
αὐτῷ ἔτι ζῶν ὁ Συμεὼν ἀπέχειρε µοναχόν. Τὰ γοῦν 
πέριξ ἔθνη, Τοῦρχοι, Σέρδοι, ᾶρωθάτοι καὶ οἱ λοιποὶ, 
τὶν τοῦ Συμεὼν ἀναμαθόντες τελευτὴν ἐχστρατεύειν 
κατὰ Βουλγάρων ἐθουλεύοντο. Κατέσχε δὲ καὶ λιμὸς 
µέγας σὺν ἀκρίδι τὸ Βουλγάρων ἔθνος , ἰσχυρῶς 
ἐκπιέζων xal καταδαπανῶν τὰ πλήθη χαὶ τοὺς xap- 
κούς. ἘΕδεδοίκεσαν μὲν οὖν ol Βούλγαροι xal τὴν 
τῶν ἄλλων ἔφοδον ἐθνῶν. ἐδεδίεσαν δὲ πλέον τὴν 
τῶν Ῥωμαίων ἐπέλευσιν. Βουλευσάµενος οὖν ὁ 
Πέτρος μετὰ τῶν περὶ αὐτὸν ἔγνω δεῖν ἐπιστρατεῦσαι 
Ῥωμαίοις ἐπὶ καταπλήξει. Καταλαμθάνουσι τοίνυν 
τὶν Ἰακεδονίαν, Ἐἶτα µαθόντς ὡς ἕξεισι κατ 
αὐτῶν ὃ βασιλεὺς, πέµπουσι áp τινὰ μοναχὸν 
Πέτρος τε ὁ ἄρχων Βουλγαρίας xa! ὁ τῶν παίδων 
τοῦ Συμεὼν ἐπιτροπεύων Γεώργιος, γράμματα ἐπ- 
αγόμενον. Ὡς βούλονται δὲ Ῥωμαίοις σπείσασθαι, τὰ 
γράμματα ἔφραζεν, εἰ αἱροῦνται δὲ, καὶ γαμικὸν συ- 
στήσασθαι συνἆλλαγμα μετ) αὐτῶν. "Ov ἀφικόμενον à 
4ασιλεὺς ἀσμενέστατα προσδεξάµενος, εὐθέως ἀπέ- 
στειλε μετὰ δρόµωνος μµοναχόν τινα θεόδοσιον xai 
Κωνσταντῖνον βασιλικὸν κληριχὸ» (76) [P. 626] τὸν 
Ῥόδιον, συλλαλῆσαι τοῖς Βουλγάροις τὰ εἷς εἰρήνην 
ἐν Μεσηµθρίᾳ (77) . Οἵτινες παραγενόμενοι xal τὰ 
εἰχότα διαλεχθέντες ὑπέστρεψαν διὰ ξηρᾶς ἅμα 
Στεφάλῳ τινὶ περιωνύμῳ év Βουλγαρίᾳ κατόπὶν δὲ 
τούτων παρεγένετο xal ὁ ἑπίτροπος Γεώργιος ὁ τοῦ 
Σουρσουθούλου xal ἄλλοι τινὲς τῶν ἐπιφανῶν. Καὶ 
εἰς ὄψιν ἑλθόντες τῷ βασιλεῖ, θεασάµενοι δὲ xal τὴν 
Δυγατέρα Χριστοφόρου τοῦ βασιλέως Μαρίαν xal 
ἐπ᾿ aci µεγάλως ἀρεσθέντες (ἦν γὰρ ὑπερφέρουσα 
τῷ κάλλει), ἔγραψαν τῷ ΠΗέτρῳ διὰ τάχους παραγε- 
νέσθαι, σύμφωνα Ἠποιησάμενοι πρότερον περὶ τῆς 
εἰρήνης. ᾿Απεστάλη δὲ καὶ Νικήτας μάγιστρος, ὁ 
τοῦ βασιλέως συµπένθερος ᾿Ρωμανοῦ, ὑπαντῆσαι 
καὶ ἀγαχεῖν τὸν Πέτρον μέχρι τῆς βασιλίδος,. Οὗ 
χατχλαθόντος ἓν ἉἙλαχέρναις, 6 βασιλεὺς μετὰ τριή- 
294. ἐλθὼν τοῦτον ἐδέξατο xai Ἱσπάσατο xxi φιλο. 
lut ἐδεξιώσατο. )Αλλήλοις οὖν τὰ εἶχότα προσοµι- 
λάσαντες τά τε τῆς εἰρήνης σύμθολα καὶ τὰ τοῦ 
Ἰάμου ἐπεραιώσαντο, τοῦ πρωτοθεστιαρίου θεοφά- 
νους &v πᾶσι μεσολαθοῦντος. Καὶ τῇ η’ τοῦ 'Oxto- 
θρίου μηνὸς ἐξελθὼν ὁ πατριάρχης Στέφανος, Gua τῷ 
πρωτοθεστιαρίῳ Θεοφάνει καὶ πάσῃ τῇ συγκλήτῳ, 
εὐλόγησε ἩΠέτρον τε xai Μαρίαν ἐν τῷ ναῷ τῆς 
ὑπεραγίας θΘεοτόχου τῆς Ἡηγῆς, παρανυµφευόντων 
τοῦ πρωτοθεστιαρίου καὶ τοῦ Σουρσουθούλου. Φαι- 


C 


D 


Morte ejus Bulgarie dominium ad Petrum rediit, 
filium ejus ex secunda uxore, sorore Georgii Sur- 
subuli, quem et tutorem suis liberis Simeon con- 
stituit. Nam Michaelum idem ex priore sibi natum 
conjuge, viventem'adhue monachum fecerat. Vi- 
cine igitur gentes, Turci, Servi, Chrobate atque 
alii, audita Simeonis morte Bulgaros bello petere 
statuebant. Sed et fame graviter premebantur. 
Bulgari, et locuste fruges eorum depopulabantur 
atque absumebant. Itaque Bulgaris cum aliarum 
gentium tum Romanorum precipue in se expedi- 
tionem metuentibus,Petrus re cum suis deliberata 
in Romanos bellum suscipit, ut iis terrorem in- . 
cuteret. Cumque in Macedoniam pervenisset,audito 
imperatorem Romanum contra se cum exercitu pro- 
ficisoi, ipse et Georgius liberorum 809 Simeonis 
tutor occulte monachum cum litteris mittunt, qui- 
bus continebatur cupere Bulgaros cum Romanis 
pacem ac fedus conjungere, ac si Romanis ita vi- 
deretur, nuptiis inter gentes contractis id firmari. 
Iis litteris acceptis Romanus, cum rem quam ma- 
xime probaret, statim celoce emisit Theodosium 
quemdam monachum et Constantinum Rhodium 
clericum aulicum,qui in Messembria cum Bulgaris 
de pace colloquerentur. Quo in colloquio cum res 
commode esset tractata, legati per continentem in 
urbem redierunt, comitante Stephano, cujus ma- 
gnum erat inter Bulgaros nomen; eosque subse- 
cutus est Gregorius Sursubulus aliique illustres 
aliquot viri. Hi ut cum imperatore congressi filiam 
Christiferi Cesaris Mariam viderunt, eamque (erat 
enim forme prestantissime) magnopere probave- 
runt,pacta pace,Petrum missis litteris absque mora 
venire jusserunt. Missus est etiam Nicetas magi- 
ster, filii Romani socer, qui Petro obviam iret eum- 
que Cpolin deduceret. Ubi ad Blachernas venit 
Petrus, imperator triremi eodem veotus eum ex- 
cepit ac salutavit et honorifice tractavit, jisque 
inter se uli ex re erat collocutis,pacta pacis el ma- 
trimonii composita sunt, in omnibus iis protove- 
stiario Theophane medium se ferente. Octobris die 
octava, patriarcha Stephanus 81210 cum protove- 
stiario Theophane et universo senatu egressus, 
conjugium Petri et Marie in fano Deipare ad 
Fontem sacrum faustumque esse jussit, sponsam 
comitantibus CTheophane et Sursubulo. Nuptiis 
magnifice et sumptuoso cum splendore confectis, 
protovestiariug cum fllia Cesaris urbem intravit. 
Teitium 8 nuptiis convivium instituit imperator ad 
Fontem, in loco ubi e navibus exire solebant, 
stante imperatoria celoce in eo loco : adhibuitque 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


C (76) Qui ecclesiis in palatio inclusis ministrabat. 
OAR. 


PATROL. Gh. CXXII. 


(77) Ad confinia Thracie et Hemi montis radi- 
ces, juxta Anchialum sita. GoAR. 





43 GEORGII CEDRENI | 11 


convivio Petrum, Constantinum imperatorem 80 A δρῶν δὲ καὶ πολυτελῶν γενοµένων τῶν γάμων, 


Christiferum. Ibi haud leviter tumultuati sunt Bul- 
gari,Christiferum Constantino in faustis acclamatio- 
nibus preponi debere contendentes. Eorumque pe- 
titioni imperator morem gessit. Omnibus paractis 
qu& ín tali re fieri assolent. Maria cum suo ma- 
rito solvit et in Bulgariam iter iniit, deducta a 
parentibus et protovestiario usque ad Hebdomum. 
Hoc paoto res in urbe acte. 


εἰσῆλθεν ὁ πρωτοθεστιάριος ἅμα τῇ θὐγατρὶ τοῦ 
βασιλέως ἐν τῇ πόλει, Τρίτην δὲ μετὰ τὸν γάµον 
ἐστίασιν ἐν τῇ τῶν Πηγῶν ἀποθάθρᾳ (78) ποιήσας 
ὁ βασιλεὺς, παρ) αὐτῇῃ τῇ ἀποθάθρᾳ τοῦ βασιλικοῦ 
δρόμωνος Ἱσταμένου, συνειστιάβη τῷ ᾖµΠέτρῳ. 
ΠαρΏσαν δὲ τῇ εὐωχίᾳ καὶ Κωνσταντῖνος ὁ βασιλεὺς 
καὶ Χριστοφόρος. ᾿Εγένεο δὲ στάσις οὗ μικρὰ 
παρὰ τῶν Βουλγάρων, ἐνισταμένων πρότερον εὖφη. 


μηθῆναι τὸν Χριστοφόρον, εἶτα τὸν Κωνσταντῖνον' ὦν τῇ ἑνστάσει παραχωρῶν ὁ βασιλεὺς Ῥωμανὸς ἐχέλευσεν 
οὕτω γενέσθαι. Πάντων δὲ τῶν ἓν τοῖς τοιούτοις εἰωθότων γίνεσθαι συντελεσθέντων, ἀπτριν ἡ Μαρία σὺν τῷ οἶκείῳ 
σοζύγῳ καὶ τῆς πρὸς Βουλγαρίαν ἤψατο, προ πεμφθεῖσα παρὰ τῶν γονέων αὐτῆς xai τοῦ πρωτοθεστιαρίου μέχρι 
τοῦ Ἑθδόμου, Καὶ τὰ μὲν ἐν τῇ πόλει τοῦτον ἐτελεῖτο τὸν τρόπον, 

At Joannes Curcuas,magister ac scholarum dome- Β 'O δὲ δοµέστικος τῶν σχολῶν Ἰωάννης μάγιστρος 


siicus Syrie, res agendo ac ferendo et obvia omnia 
proruendo, plurimaque castella et munitiones at- 
que urbes barbaricas evertendo, usque ad nobilem 
illam Melitenam pervenit,eamque obsessam eo ne- 
cessitatis redegit ut ad pacificationem obsessi co- 
gerentur spectare. Venit ergo ad eum Apochapsus 
311 Ameri prognatus, Melitene ameras, et ΑΡο- 
salathus, qui militibus Melitene legentibus pre- 
erat; quos comiter exceptos domesticus ad impe- 
ratorem mieait, iique pacificatione confecta domum 
redierunt, sociis ac amicis Romanorum ascripti, et 
cum iis contra Saracenos ;populares suos armati. 
Mortuis autem Apochapso et Aposalastho pax ea 
rupta est. Itaque domesticus Melitenis bellum in- 
fert, cum quo etiam Melias erat magister, Arme- 
nios ducens.Ac initio quidem hostes castra sub dio 
locare ausos intra muros urbis compellunt, deinde 
vero urbem obsessam magna vi oppugnantes expu- 
gnant : sed et circum sita omnia populantur atque 
subigunt 8ο Romanis servire cogunt. Imperator 
Melitenam et quod circum est regionis in prefe- 
cture (Curatoreiam ipsi vocabant) formam redegit, 
ae magnos inde reditus erario confecit. Ceterum 
Niceta magister et Christiferi socer accusatus,quod 
generum incitasset ad deturbandum imperio pa- 
trem, urbe pulsus rasusque et monachue factus est. 
Die mensis Julii 25 indictione sexta,Stephanus pa- 
triarcha mortuus est,cum ei muneri prefuisset bien- 
nium et menses undecim. Mense Decembri mona- 
κ chus Trypho producitur,eique patrlarchatus ad cer- 
| tum tempus committitur, dum Theophilactus im- 
| peratoris filius ad justam 8192 etatem perveniret. 
lodem mense gravissimum fuit frigus,adeo,ut terra 
per dies 120 glacie durata fuerit.Id gelu subsecuta 
est quanta numquem fuit ante pestis, que tantum 


6 Κουρχούας͵ ἄγων xxl φέρων τὰ τῆς Συρίας καὶ 
ἅπαν ἀντίξουν καταστρεφόµενος, καὶ πλεῖστα φρού- 
pix καὶ ὀχυρώματα καὶ πόλεις βαρθαρικὰς καθελὼν, 
ἔφθασε καὶ μέχρι τῆς περιθοήτου Μελιτηνῆς, 
πολιορχίᾳ δὲ τοὺς ἔνδον στενοχωρήσας ἠνάγκασε 
πρὸς. συµθάσεις ἰδεῖν. Ἡαρεγένετο οὖν πρὸς αὐτὸν 
᾿Απόχαψ ὁ τοῦ "Apep Éxqovoc , ἀμηρᾶς ὑπάρχων 
Μελιτηνῆς, xai ᾿Αποσαλὰθ 6 τῶν iv αὐτῇ κατάρχων 
ταγμάτων [P. 027] οὕς προσδεξάµενος ὁ δομἑστι- 
κος ἱλαρῶς xal μετὰ προσηνείας πρὸς τὸν αὐτοχκρά- 
τορα ἐξαπέστειλεν. Ἐντυχόντες οὖν αὐτῷ καὶ εἴρη- 
νικὰ ποιήσαντες σύµφωνα ὑπέστρεψαν εἷς τὰ ἴδια, 
τοῖς φίλοις καὶ συµµάγοις Ρωμαίων χαταγραφέντες 
καὶ μετ αὐτῶν κατὰ τῶν ὁμοφύλων καθοπλιζόµενοι. 


» Τελευτήσαντος δὲ τοῦ ᾿Απόχαψ καὶ τοῦ )Αποσαλὰθ, 


διελύθη τὰ τῆς εἰρήνης . Ἑκστρατεύει οὖν κατ 
αὐτῶν ὁ εἱρημένος δοµέστικος, dq συνῆν μετὰ τῶν 
Αρμενίων xat ὁ μάγιστρος ὁ Μελίας. Καὶ πρότερον 
μὲν πολέμῳ τοὺς Μελιτηνους συνήλασαν εἶσω τείχους 
κατατολµήσαντας ἀντιποιήσασθαι τῶν ὑπαίθρων : 
ἔπειτα περικαθίσαντες τὴν πόλιν καὶ μετὰ συντο- 
γίας ταύτην πολιορχήσαντες πολέμου νόµῳ κατέσχον. 
Κατέδραμον δὲ xai πάντα τὰ πὲριξ καὶ ἐχειρώσαντο 
καὶ δοῦλα Ῥωμαίοις εἰργάσαντο. Τὴν piv οὖν Με- 
λιτηνὴν εἰς κουρατωρείαν καταστήσας ὁ βασιλεὺς, 
καὶ πᾶσαν τὴν περιοιχίδα, πολλὴν συντέλειαν τῷ 
δηµοσίῳ προσήγαγε. Νικήτας δὲ ὁ μάγιστρος καὶ 
πενθερὸς Χριστοφόρου τοῦ βασιλέως κατηγορηθεὶς 
ὡς ὑποτιθέμενος τῷ Χριστοφδρῳ κατὰ τοῦ Ἰδίου 
γενέσθαι πατρὸς καὶ τοῦτον ἐξῶσαι τῆς βασιλείας, 


D Μξεθλήθη τῆς πόλεως καὶ ἀπεχκάρη μοναχός. Μηνὶ δὲ 


Ἰουλίῳ :€' ἡμέρα, ἱνδικτιῶνος c, ἐτελεύτησεν ὅ 
ἸΑμασείας Στέφανος, πάτριαρχήσας ἔτη β’ µη- 
νας ια. Δεκεμθρίῳ δὲ μηνὶ ἄγουσι Τρύφωνα po- . 
ναχὸν, καὶ Χειροτονοῦσι πατριάρχην ἐπὶ χρόνῳ 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑΕ, 


(T8) Locum ubi e navibus exire solent, ἀποθάθραν 
Xylander exponit: sed p. 623 excensionis locum; 
falso utrobique : est enim (abulatum ligneum ad 
instar domus ip maris portu exstructum, ibidem 
descriptum, quo etiam convivia nuptiasque cele- 
brare potuerint Romanorum el Bulgarorum prin- 
cipes. ᾿Αναοάθραν polius, ut frequenter soripsit 
Codinus, legerem, nisi me versus auctorem religio 
et repetita vox detineret,qua nihilominus iden ac 
ἀποοάθρας indicari percipio, tabulatum videlicet 
portui terreque contiguum, in quod e dromone 


Romanus imperator exsiliret, Petrus autem Bulga- 
rie regulus e terra conscenderet, ao ambo de pace 
collocuti placide convivarentur.Attendantur aucto - 
ris verba p. 623 citata, nec non et hec Manuelem 
et sultanum Turcarum Chrysopoli collocuturos de- 
Scribentia apud Phranzis interpretem : Ibi trirem 
in tentorium sive tabernaculum sibi paratu conces - 
sit. Imperator cum filiis in. triremtbus edebant ac 
bibebant, el inter se ipse εί ameras parles mittebant. 
ἄολα, . 











AS HISTOHIARUM coMpENpiUM. 46 


ἑητῷ, μέχρις ἂν Θεοφύλακτος 6 τοῦ βασιλέως υἱὸς A steviit ut. vivi mortuis efferendis non sufficerent. 


. εἰς µέτρον φθάσῃ τῆς νοµίµου ἡλικίας. Τῷ αὐτῷ 
δὲ μηνὶ γέγονε χειµών ἀφόρητος, ὡς κρυσταλλωθῆ- 
ναι τὴν γην ἐπὶ ἡμέρας ἑχατὸν εἴκοσι. Ἐπηκολούθησε 


Imperator quantum id res passa est, summam 
curam et pestis οἱ frigoris habuit, omnis generis 
auxiliis et benefloiis suocurrens subditis. 


ὲὲ τῷ yepüvi καὶ ὁ μέγας λιμὸς, τοὺς πώποτε Ytvopivouc ὑτερθαλλόμενος, καὶ θάνατος ἀπὸ τούτου, 
ὡς μὴ δύνασθαι τοὺς ζῶντας τοὺς τεθνεῶτας ἐχχομίζειν, τοῦ βασιλέως πολλὴν πρόνοιαν ποιησαµένου κατὰ 
τὸ δυνατὸν xai τοῦ χειμῶνος καὶ τοῦ λιμοῦ δι’ εὐποιιῶν καὶ ἄλλων βοηθημάτων παντοδαπῶν. 


Ηέτρῳ δὲ τῷ Βουλγάρων ἄρχοντι ἐπέθετο Ἰωάν- 
vec 6 ἀδελφὸς αὐτοῦ μεθ ἑτέρων τῶν μέγα δυνα- 
µένων ἓν ἈΒουλγαρίᾳ. Καὶ φωραθεὶς αὐτὸς μὲν 
τὀπτεται xal καθεἰργνυται, ol δὲ Aou πάντες 
τοῖς ἑἐσχάταις ὑπεθλήθησαν τιµωρίαις. AzÀa δὲ 
ἔβετο xal τῷ pas 'Ῥωμανῷ Ἱ]έτρος τὰ γεγενη- 
μένα. "περ μαθὼν οὗτος τὸν µμοναχὸν Ἰωάνντν 
τὀν ποτε ῥαίκτωρα πἔπομφε, προφάσει piv ἆλλα- 
4605, τῃ ὃ’ ἀληθείᾳ Ἰωάννην ποικιλοτρόπως εὑρεῖν 
καὶ slg Κωνσταντινούπολιν ἆγαγεῖν. "O δὴ καὶ γἱ- 
[vt^ xai δυνηθες ὁ ᾖῥαίκτωρ ἀποκλέφαι τὸν 
Ἰωάννην, ἓν πλοίῳ ἀπὸ Μεσημθρίας εἰσελθὼν, ἅμα 
αὐτῷ τὴν βασιλίδα κατέλαθε. Καὶ μετ o) πολὺ τὸ 
μονχχικὸν ἀποῤῥίψας σχημα καὶ γυναῖκα αἰτήσας 
ἔλαδς, προσέλαθε δὲ xal οἶκον xal χτήµαταε πάμ- 
πολλα. Καὶ Μιχαἡλ δὲ ὁ τοῦ Πέτρου ἕτερος ἁδελφὸς, 
τὴν Βουλγαρικὴν Ἱμειρόμενος κατασχεῖν ἐκουσίαν, 
[Ρ. 628] φρούριον καταλαθὼν ὀἐρυμνὸν ἀνέσεις τὰ 
Βουλγάρων, xai πολλοὶ προσεῤῥύησαν αὐτῷ. Μετὰ 
μικρὸν δὲ τούτου ἁποθανόντος δεδιότες ol mpoc- 
βρέντες τὴν τοῦ Πέτρου ἁἀγανάκτησιν, ἐπῆλθον 
ταῖς "Pexgaixatg χώραις διὰ Μακεδονίας καὶ Στρυ- 
μόνος xat Ἑλλάδος, γαταλαθόντες τὴν Νικόπολιν, 
πάντα τὰ iv ποσὶ ληϊσάμενοι xai τέλος iv αὐτῇ 
σαθθατίσαντες οἵτινες ὕστερον διαφόρως καταπο- 
λεμχθέντες ὑποχείριο Ῥωμαίων ἐγένοντο. Κατὰ 
τούτους τοὺς ἈΧρόνους ἔπεσε λίθος ἀπὸ τῆς ἐν τῷ 
φόρῳ ἀφῖδος, ὃν κοσµίτην (709) καλεῖν εἰώθασι, xai 
ἀτέχτεινεν ἄνδρας ᾖἐἑξήκοντα. Ἐγένετο δὲ καὶ 


Snb idem lempus Petro Bulgarorum principi 
Joannes frater ipsius et nonnulli alii potentia inter 
Bulgaros primi insidias struunt ; quibus patefactis 
Joannes verberibus multatus in carcerem deditur, ' 
de reliquis omnibus capitis supplicium sumitur.Ea 
de re a Petro certior factus Romanus Joannem 
monachum, eum qui aliquando rector fuerat mittit 


Β sub pretextu pactorum sanciendorum, qui omni 


modo Joannem qusreret 8ο Cpolin duceret. Et 
sane rector Joannem suffuratus navigio a Mesem- 
bria eum secum in urbem perduxit. Pauloque post 
monastico abjecto habitu uxorem ambivit atque 
durit; domum quoque et opes permagnas accepit. 
Michaelus porro alter Petri frater, cupiditate Bul- 
garici imperii ductus,castellum munitum occupavit, 
Bulgarosque concitavit, multosque ad se attraxit. 
Qui eo paulo post mortuo iram Petri metuentes 
313 Romanam invascrunt ditionem : ac per Ma- 
cedoniam, Strymonem et Greciíam profecti, et obvia 
quaque populati, Nicopolin tandem occuparunt, 
inque ea subsederunt. Verum hi posteris tempori- 
bus variis bellis a Romanis subacti sunt. Ea tem- 
pestate lapis quidam de fornice fori decidit, quem 
solebant cosmiten, id est n:undanum, vocare, et 
interfecit 60 viros. Terribile etiam incendium fuit 
proxime forum Deipare, quod rostra absumpsit 
usque ad locum cui Paiches nomen, id est, mice, 
Obiit etiam Christifer Cesar, 14 die Augusti, et 
sepultus est in monasterio patris sui. 


ἐμπρησμὸς φοθερὸς ἔγγιστα τῆς ὑπεραγίας Osotóxou τοῦ φόρου, xal ἐπυρπολήθη ὁ ἕμθολος ἄχρι τῶν 
λεγομένων Ψιχῶν. Ἐτελεύτησε δὲ καὶ Χριστοφόρος ὃ βασιλεὺς, μηνὶ ἀὐγούστῳ, ἱνδικτιῶνος ιδ”, καὶ ἑτάφη iv 


τη µόνῃ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ. 

Τοῦ ῥητοῦ δὲ χρόνου τελεσθέντος ὃν ἔθετο Τρύφων 
ὁ πατριάρχης, οὐχ ἤθελε (80) κατελθεῖν τοῦ θρόνου 
ὡς ὑπέσχετο, ἀλλὰ κρίσεις ἐζήτει καὶ αἰτιάματα 
κατ᾿ αὐτοῦ προθληθῆναι δι à τῆς Ἐκκλησίας ἐχθάλ- 
λεται. ᾽Αμηχανοῦντος δ’ ἐπὶ τούτῳ τοῦ βασιλέως 
καὶ μὴ ἔχυντο ὃ τι xal χρήσαιτο, ὁ Καισαρείας 
θεύφάνης, ὃν δὴ καὶ Χοιρινν ἐκάλουν, κωτίλος 
ἀνλρ, ἀλύοντα βλέπων τὸν βασιλέα καὶ τὸν ἐμπαιγμὸν 
καὶ τὴν ἁπάτην μὴ φέροντα, ὑπέσχετο αὐτῷ ες 
τέλος ἄξαι τὸ σπουδαζόµενον, ᾿Αποδεξαμένου δὲ τοῦ 


At Tryphon cum tempus patriarchatus ei deflpi- 
tum exiissel, promissis stare et solio decedere cum 
nollet, quesivit quo pacto criminibus intentatis 
in judicium vocari el ecclesia exturbari posset. 
Animi dubium et quo se verteret non habentem 
imperatorem, interimque fraudis et ludibrii impa- 


[ tientiu mestum Theophunes Casarcem episcopus 


cernens, is quem et Cborinum vocabant, homo 
nugax, in se recepit conficiende rei negotium. 
Cumque imperator ejus operam oblatam amplecte- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(T9) Κοσμίτην vocant architecti Greci totam 
epistelli compagem ex coronide zophoro et ei sub- 
jecta trabe c^agmentatam, corniche, frise, archi- 
trave, quod colummarum sediflcium χκοσμεῖ, ornat, 
sic dictam. Germanus in Mystogogia Χιγλίσιν καὶ 
στέθεσι sive χιονίοις, cancellis et columnis popu- 
lum ab altare sejungentibus, κοσµίτην imponit.Con- 
stantinus de Adm. Imp. idem exsequitur : Ἴστανται 
€& καὶ εἲς τὸ τοιοῦτον χάστρον xai Χίονες πυχνοὶ 
ἔχοντες ἑπάνω κοσµἰτας, GoAR. 


(80) Locus est mutilus. Credo sio integrandum : 
Cum imperator vi eum deturbare vereretur, 
quasivit, etc. In margine librarius annotavit, 
"Opa xal µητροπολίτου καχόνοιαν καὶ ἀρχιερέως 
ἁπλαστίαν. Ía. puto, ἁπλαστίαν dicit, quod ΤΗΥ. 
phonis animus non erat ita formatus, ut artes istas 
intelligeret. Quid 8i ἀπληστίαν scribere voluit, quod 
non exsaturaretur legitima patriarchatus admini- 
gtratione ? Xvr. 





Al At: 


GEORGII CEDRENI 0 48 


petur, Tryphonem astu cireumveniendum ratus, sic Α. βασιλέως τὴν ὑπόσχεσιν, ἁπάτῃ περιέρχεται τὸν 


compellat : « Multe, domine, adversum te molitur 


imperator, et crimina conquirit ob que te solio 
dejicere possit. Quantumvis autem magno labore 
nihil consequitur : 544 qui enim insontem crimi- 
netur ? unum proferunt qui te depositum cupiunt, 


prorsus te esse litterarum inscium. Id crimen si 
amoliri queamus, utique lupi hiantes fuerint 


omnes qui tibi insidiantur. Ergo si me au- 
die, coram toto concilio in munda charta nomen 


tuum et pontificatus dignitatem scribe, eamque 
imperatori mitte, ut certo cognoscens spem istius 
criminis irritam esse, desinat ista contra te moliri.» 
Id consilium utile visum.Statim ergo cogitur con- 
cilium, et patriarcha tum sic loquitur: « Qui me 


injuste pontiflecatu dejicere student,o divini college, 


multa frustra moliti ut probabilem aliquam mei 
pellendi causam invenireni, extremam hanc exco- 
gitarunt calumniam quod me rudem litterarum di- 
cunt. Proinde jam in conspectu omnium vestrum 
has exaro litteras, ut videntes syocophantes certo- 


que convicti cesset mihi nullo jure negotium fa- 


cessere. » Hec looutus chartam puram accepit, et 
omnibus cernentibus hec scripsit : « Trypho Dei 
miseratione archiepiscopus Cpolis, nove Rome, et 


patriarcha eGcumenicus. » Et scriptum hoc presidi, 


quem ipsi protothronum vocant,ad imperatorem fe- 
rerfdum dedit. Quod is ubi accepit, superne chartam 
aliam puram attexit,in eaque resignationem perscri- 
bit, qua Trypho se tanto munere indignum cedere 
solium ei qui vellet profitebatur. Ea resignatione in 


concilio prolata Trypho ecclesia 885 abductus est, 
paultis fallaciam deploruns et presidem culpans. 
, Post annum et menses quinque Theophylactus (hoc 


! enim temporis ei adhuc ad legitimam manuum 


impositionem defuerat) mense Februario, indic- 
tione 2, partiarcha oreatur. 


Ἰτῆς ἡλικίας τοῦ θεοφυλάκτου ἐνέδει χρόνος πρὸς τελειότητα xal ystpotsclav ἀρχιερωσύνης) Φεθρουαρίῳ, 


πατριάρχην, καὶ προσελθὼν ἔφη πρὸς αὐτόν" « Πολλὴ 
μὲν, ὦ δέσποτα,͵ ἡ κατὰ σοῦ τῆς βασιλείας ἐπίθεσις 
καὶ αἰτιάσεις ζητεῖ δυναµένας σε κχατασπᾶσαι τοῦ 
θρόνου, πολλὰ δὲ μοχθῶν οὐχ εὑρίσχει' πῶς γὰρ 
ἂν τοῦ ἀναιτίου αἰτίασις ἄψαιτο; "Ev δὲ προφέρουσιν 
αἴτιον οἱ σπουδασταὶ τῆς σῆς καθαιρέσεως, φά- 
σκοντε μὴ ὅλως εἰδέναι σε Ὑράμματα. Et οὖν 
τοῦτο ἀποτρέψφασθαι δυνηθείηµεν, λύχος πάντως 
χανὼν φανήσονται ol κατὰ σοῦ μελετῶντες. Et τι 
οὖν µοι πείθῃ, ἐπὶ παρουσἰᾳ πάσης τῆς συνόδου 
γράψας ἐν ἀγράφῳ χαρτίῳ τὸ σὸν ὄνομα καὶ τὸ τῆς 
Ἱερωσύνης ἀξίωμα πἐμψον τῷ βασιλεῖ, ὡς ἂν πληρο- 
φορηθῇ xal τῆς τοιαύτης ἑλπίδος ἐχπεσὼν ἀπόσχηται 
τοῦ κατὰ σοῦ µελετᾷν. » Ἔδοξε Λλυσιτελὴς ἡ παρ- 
αἶνεσις, Ἑὐθὺς οὖν συνηθροἰίζετο σύνοδος, xal cov- 
αθροισθείσης, φησὶ πρὸς αὐτὴν ὁ πατριάρχης' « Ol 
τοῦ θρόνου µε καταγαγχεῖν βουλόμενοι ἀδίκως, ὦ 
θεῖοι συλλειτουργοὶ, πολλὰς μηχανὰς κεκινηκότες 
ὥστε εὔλογον αἰτίαν εὑρεῖν xal δι αὐτῆς µε ἐξ- 
οστρακχίσαι, οὐχ εὗρον. Τελευταίαν οὖν µοι προσ- 
άπτουσιν αἰτίαν ταύτην’ φασί µε ἀγράμματον εἶναι" 
Νῦν οὖν ἐπ᾽ ὄψει πάντων ὑμῶν τάδε χαράσσω τὰ 
γράµµατα, ἵν ἰδόντες καὶ πληβοφορηθέντες οἱ συ- 
χοφάνταε ἀπόσχωνται τοῦ ἀδίκως µοι ἐνοχλεῖν. » 
Eins, xal χάρτην ἄγραφον εἰληφὼς ἐπ᾽ ὄψει πάντων 
ὑπέγραψεν οὕτως. [P. 620] » Τρύφων Bi Θεοῦ 
ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, νέας Ῥώμης, 
καὶ οἴκουμενικὸς πατριάρχης. » Kal γράψας ἐχπέμπει 
διὰ τοῦ πρωτοβρόνου τῷ βασιλεῖ, Ὅπερ λαθὼν ἐπὶ 
χεῖρας οὗτος, xal ἄγραφον ἕτερον χάρτην ἄνωθεν 
προσανυφάνας, παραίτησιν ἔγραψεν, ὡς ἀνάξιος ὧν 
ἐξίσταται τῷ βουλομένῳ τοῦ θρόνου. Τῆς δὲ τοιαύτης 
παραιτήσεως προχοµισθείσης ἐπὶ συνόδου κατάγεται 
τῆς Ἐκκλησίας ὁ Τρύφων, πολλὰ τὴν ἀπάτην ὅλο- 
φυρόμιενος xal τῷ πρωτοθρόνφ ἐπιμεμφόμενος. Καὶ 
μετὰ χρόνον ἕνα xal μῆνας πέντε (τοσοῦτον γὰρ ὁ 


Ἱνδικτιῶνος β’, χειροτονεῖται πατριάρχης θεοφύλαχτος ὁ τοῦ βασιλέως υἱός. 


Sub idem tempus Basilius quidam Macedo se 
Constantinum Duce filium esse jactans multos de- 
ceptos sibi asciscit, et hinc inde vagans per urbes 
tumultus concitat et ad defectionem movet. Com- 
prehensum hunc quidam Elephantinus turme pre- 
feotus ad imperatorem perducit : is eum altera 
(trunoatum manu dimittit. Dimissus eream manum 
substituit abscisse, ingentemque accinctus ensem 
Opsicium peragrat, simplicioribus persuadens se 
esse Constantinum Ducam. lta magna manu con- 
tracta defectionem facit; et occupato castello cui 
letum saxum et nomen, eo omnis generis res re- 
ponit, eaque usus arce proxima queque depre- 
datur, Imperator misso exercitu hunc cum suis 
capit ; cumque diligentissime inquirendo an proce- 
rum aliquos facinoris habuisset conscios nihi! de- 
prehendisset, in Amastriano eum cremat, Roma- 
nus porro filio suo Stephano uxorem collocat 
Annam Gabale filiam, simulque eum serto nuptiali 
Augusie coronam ei imponit. 


Βασίλειος δὲ τις Μακεδὼν, Κωνσταντῖνον τὸν τοῦ 
Δούκα ἑαυτὸν ἐπιφημίσας, πολλοὺς ἑξαπατήσας 
πρὸς ἑαυτὸν ἐπεσπάσατο, καὶ περιπατῶν Ἐχύχα καὶ 
συνετάραττε τὰς πόλεις καὶ πρὸς ἁἀποστασίαν ἐκίνει: 
συσχεθεὶς δὲ παρά τινος τουρµάρχου ᾿Ελεφαντίνου 
τὴν προσηγορίἰαν, καὶ ὡς βασιλέα ἀχθεὶς τῆς μιᾶς 
ἀλλοτριοῦται χειρός. Εἶτα πάλιν, ὡς ἀφείθη, χεῖρα 
χαλκῆν ἑαυτῷ περιθεὶς καὶ σπάθην ὑπερμεγέθη 
κατασκευάσας περιενόστει τὸ ᾿Οψίκιον, τοὺς ἀἄφε- 
λεστέρους πλανῶν ὡς αὐτὸς eim Κωνσταντῖνος 6 
τοῦ Δούχα. Μεγάλην οὖν Ὑεῖρα συναθροίσας ἆπο- 
στασίαν κινεῖ,. Καὶ τὸ φρούριον κατασχὼν ὃ Ηλατεῖα 
πέτρα χατονοµάζεται, πᾶν εἶδος lv τούτῳ ἀπέθετο, 
ἀφ᾿ οὖπερ ἐξορμώμενος ἑλεηλἄτει τὰ παρατυχόντα 
καὶ ἑληίζετο. Πέμψας οὖν ὁ βασιλεὺς στρατὸν κατ; 
αὐτοῦ αὐτόν τε συλλαμθάνει xal τοὺς σὺν αὐτῷ. 
Καὶ πολλὰ ἀναχκρίνας μαθεῖν µή τινες εἶεν τῶν ἐν 
τέλει συνίστοµες, τελευταῖον μηδὲν καίριον χατα- 
λαθὼν, iv τῷ λεγομένῳ ᾽Αμαστριανῷ πυρὶ τὸν 
τοιοῦτον παραδίδωσιν. "Αγεται δὲ καὶ γυναῦια Στς- 





| 





φάνῳ καὶ τὸ τῆς βασιλείας διάδηµα αὐτῇ ἐπετίθετο. 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 
φάνῳ (81) τῷ vulp ὁ βασιλεὺς Ῥωμανὸς "Avvav τὴν θυγατέρα τοῦ Γαθαλᾶ 


υ0 
* ἅμα δὲ τῷ νυμφικῷ στε- 


Ἐγένετο δὲ καὶ εσθολὴὴἡ Τούρκων κατὰ Ῥωμαίων, A — 8:16 Mense Aprili, indictione 7, Turci facta 


᾿Απριλλίφ μηνὶ, ἱνδικτιῶνος QC, καὶ κατέδραµον 
πᾶσαν τὴν δύσιν μέχρι τῆς πόλεως. Απεστάλη 
Ἰοῦν ὃ πατρίχιος Θεοφάνης xal πρωτοθεστιάριος, 
xxi ἀλλάγιον μετ αὐτῶν ἐποιήσατο, μηδενὸς κρή- 
µατος φεισαμένου τοῦ βασιλέως εἲς τὴν τῶν αἶχμ- 
αλώτων ἀνάῤῥυσιν,. Ἐνυμφεύθη δὲ xal Κωνσταντίνῳ 
τῷ λοιπῷ υἱῷ τοὺ βασιλέως χόρη τις Ἑλένη τοῦνο- 
μα, Ex γένους τῶν ᾽Αρμενιαχῶν ἕλκουσα τὴν σει- 
piv, θηγάτηρ ᾿Αδριανοῦ πατρικίου. Ἡς μετὰ μικρὸν 
ἀποθανουσης προσήρµοσεν αὐτῷ ἑτέραν, θεοφανὼ 
τοὔνομα, ix ἨὙένους καταγοµένην τοῦ  Mápavtoc. 
Ἀξκάτγι δὲ cal τετάρτῃ ἱνδικτιῶνι, Ἰουνίῳ μηνὶ, 
ἑπέλευσις κατὰ τῆς πόλεως ἐγένετο Ῥωσικοῦ 
στόλου πλο[ῶν χιλιάδων δέκα, ἸἘξήλθεν οὖν κατ 
αὐτῶν ὁ πατρίκιος καὶ πρωτοθεστιάριος Θεοφάνης 
μετὰ τοῦ στόλου, [P. 630) xàv τῷ Ἱερῷ προσωρ- 
µίσατο, ἐκείνων iv τῷ Φάρῳ καὶ ἐν τῷ ἐπέχεινα 
aiq:2)4 ναυλοχούντων. Καιροσκοπήσας οὖν ἁθρόον 
τούτοις ἐπέβετο, xal τὴν τε σύνταξιν αὐτῶν διέλυσε 
καὶ πολλὰ τῶν πλοίων τῷ σκευαστῷ πυρὶ ἀπετέ- 
ςρωσε, τὰ δὲ τελέως ἐτρέφατο. Οἱ περιλειφθέντες δὲ 
τῶν Ρὼς περαιοῦνται εἲς τὴν ᾽Ανατολὴν xal κατὰ 
-X λεγόμενα Σγόρα προσίσχουσι. Βάρδας δὲ πατρί- 
κ.ος, ὁ τοῦ Φωκᾶ υἱὸς, τοὺς αἰγιαλοὺς παρατρέχων 
μεθ) ἱππέων καὶ ἐκκρίτων ἀνδρῶν, συντάγµατι 
τούτων Ἰχανῷ πρὸς συλλογὴν ἐχπεμφθέντι τροφῆς 
συγαντήσας ἑτρέψατο xal κατέσφαξεν. ᾽Αλλὰ μὲν 
καὶ ὁ δομέστικος τῶν σχολῶν ὁ Κουρκούας, ὀξὺς 
ἐπιφανεῖὶς μετὰ τῶν ταγμάτων, xal ἀποσπάδας 
τούτους εὐρίσκων τῇῃδε κἀκεῖσε πλανωµένους, xa- 
κῶς διετίθει. "A δὲ οὗτοι ἔνδρασαν κακὰ πρὸ τοῦ 
καταπολεμηθῆναι, πᾶσαν ὑπερεκπίπτει τραγῳφδίαν * 
τοὺς μὲν γὰρ τῶν ἁλισκομένων ἀνεσταύρουν, τοὺς 
δὲ τῇ ΥΠ πρυσεπαττάλευον, τοὺς δὲ ὥσπερ σχοποὺς 
Ἱστῶντες βέλεσι κατετόξευον, Όσοι δὲ τῶν ἁλόντων 
ε2ῶσύνης ἠξίωντο, νούτων ἥλοις ὀξέσι διεπερόνουν 
τὰς χεφαλάς, Οὐκ ὀλίγου ὃἐὲὸ καὶ θείους ναοὺς 
ἐπυρπόλησαν. ᾽Αλλὰ ταῦτα μὲν πρότερον * ἐπεὶ δὲ, 
ὡς ἄνωθεν ἐῤῥέθη, καταναυμαχηθέντες καὶ διὰ γῆς 
οὐχ ἴκχιστα καχωθέντες, συσταλέντες ἠρέμουν ἐν 
τοῖς σφετἑέροις πλοίοις, xai ἤδη αὐτοῖς ἐπιλελοίπει 
τὰ ἐπιτήδεια, ἐθσυλεύοντο piv εἰς τὰ ἴδια ὑπονο- 
στῆσαι, ἐδεδίεσαν δὲ τὸν στύλον παραγειτονοῦντα 
xai τὸν ἁπόπλουν φυλάττοντα. Καιρὸν δ᾽ ὅμως 
τηοήσαντες xal σύνθηµα δόντες καὶ τὰ πρυµνήσια 
λύσαντες ἀπέπλεον. Οὐκ ἔλαθον δὲ τὸν πατρίχιον 


impressione occidua omnia usque ad urbem po- 
pulantur. Missus patricius Theophanes protove- 
stiarius cum iis pacem componit, Romano ut ca- 
ptivos reciperet nulli rei parcente, Nuptum quoque 
Constantino tertio Romani filio datur puella Helena, 
Adriani patricii filia, stirpis Armeniace. Et hao 
paulo post mortua, Theophano a Mamante genus 
ducens ei matrimonio jungitur. 14 Indictione, 
Junio mense, Rossica classis hostilis ad urbem 
appullit navibus constans 10000. Contra eam pro- 
fectus cum classe Theophanes patricius protove- 
stiarius ad Hierum appellit. hostium navibus ad 
Pharum eique vicinum littus subductis. Opportu- 
num autem tempus speculatus confertim in eos 
irruit ; ordinibusque dissipatis multas naves arti- 
ficioso igne comburit, reliquas profligat. Rossi su- 
perstiteg in Orientem trajiciunt. Ibi Bardas patri- 
cius Phooe filius cum equitatu et delectis militi- 
bus littus pervagans in cohortem eorum satis nu- 
merosam ad alimenta colligenda emissam incidit, 
eamque fundit et trucidat. Domesticus etiam scho- 
larum Curcuas celeriter cum suis cohortibus super- 
venit Rossis, avulsosque a ae invicem et hinc inde 
vagantes male multat. Omni 817 tragedia atro- 
ciora sunt que Rossi, antequam fuere debellati, 
perpetraverunt flagitia. Etenim captivorum alios 
in cruces egerunt, alios terree affixerunt, alios pro 
goopo constituere inque eos sagiltas direxerunt. 
Quicunque captivorum sacerdotio prediti erent, 
eorum capita acutis clavis perforarunt,multa etiam 


(! templa incenderunt. Verum ubi prs&elio navali, uti 


docuimus, victi et haud parvis cladibus in terra 
affecti fuerunt, inira suas se naves abdidere at- 
que ibi continuere. Deinde alimentis absumptis, 
cum domum vellent redire et sibi a Romana classe 
metuerent, que ipsos in vicinia observabat, capta 
opportunitate signoque dato solverunt. Neque ta- 
men Theophanem fefellorunt ; sed is cognito eorum 
discessu atatim adversum se eis tulit.Hoo secundo 
navali prelio rursum Rossi victi sunt Eorum naves 
alie demerse, alie ferro et igni pessumdale, 
quedam cum ipsis vectoribus in Romanorum po- 
testatem venerunt : perpauce e bello salve domum 
redierunt. Ob has victorias imperator protovestia- 
rium probans primarium cubicularium facit. 

xal πρωτοθεστιάριον θΘεοφάνην, ἀλλὰ Ἰνοὺς οὗτος 


τὴν αὐτῶν ἀνακώρησιν ὑπαντιάζει τοότοις εὐθὺς, καὶ Ὑίνεαι ναυμαχία δευτέρα, καὶ τρέονται πάλιν 
οἱ Ῥώς. Καὶ τὰ plv τῶν σκαφῶν fugi παριδόθη, τὰ δὲ σίδηρος xal mop ἐμερίσαντο, τὰ δὲ «ὕτανδρα 
ὑπὸ ταῖς τῶν “Ῥωμαίων χεόσὶν ἐγένοντο" ὀλίγα δὲ τὴν τοῦ πολέμου διαφυγόντα ἀνάγκιν πρὸς τὰ 
οἰκεῖα ἐκώρησαν. Ανθ᾽ Gv ὁ βασιλεὺς τὸν πρωτοθεστιάριον ἀποδεξάμενος καὶ παρακοιμώμενον αὐτὸν 


κροεθάλετο. 
XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(81) Annam nuptam simul et imperialis honoris due coronas sicut et imperii uno die suscepisse. 
consortem renuntiatam indicat auctor,nuptiarum- — Goan. 


σα 


GEORGII CEDRENI 


52 


Joannem porro Cureunam domesticum schola- A «Φθόνου δὲ . χινηθέντος xatà τοῦ δομἑστίχου τῶν 


rum imperator, quod ejus flliam Euphrosynam 
nepoti suo Romano, Constantini natu filiorum mi- 
nimi 818 fllio, uxorem facere volebat, eaque res 
odia Cesarum in Curcuam inflammasset, coactus 
est officio eo dimovere. Gesserat id munus Curcuas 
continentibus 22 annis et 7 mensibus, universam- 
que prope Syriam pervagatus geubegerat. Si quis 
preclara ejus facta scire desidera!, volumen a Ma- 
nuelo quodam protospathario atque judice composi- 
tum legat : is enim octo libris res a Curcua pre- 


clare gestas descripsit. Inde cognoscet quantus hic 
vir belli rebus fuerit. 


Theophilius quoque fraterejus, avus Joannis ejus 
qui postmodo imperio potitus est, Mesopotamie 
prefectus, eodem modo Saracenorum in ea provin- 
cia urbes tractavit, oppressis atque adeo deletis 
Agarenis. Et Romanus patricius, Joannis domestici 
filius, exercitui prepositus, multa castella recepit 
et Romanis plurima spolia paravit. In looum Cur- 
cus factus est scholarum domestious Pantherius 
Romani imperatoris cognatus. 
λυθέντος τῆς ἀρχῆς, προθάλλεται 
συγγενής. 

Enimvero imperator Romanus poenitentia viola- 
torum juramentorum ac perfidie oorreptus, ut 
Deum placaret, cum alia multa bene fecit, que re- 
censere sit laboriosum, tum es etiam alienum ci- 
vium nomine dissolvit, divitum ac pauperum : in 
quam rem dicitur impendisse centenaria undevi- 
genti, 8ο tabulas nominum combussit in purpureo 
qui est ad Chacen umbilico. Pretia quoque domo- 
rum pro conductoribus pependit, 8189 a maximo 
ad monimum. Que vero instituit ut pro anima sa- 
lute flerent in Myrelei ministerio, quod ipso auc- 
tore est conditum, ea in huno usque diem peragi 
omnes norunt. 

Prima indictione cum rursus Turci incursionem 
in Romanorum fines fecissent, Theophanes cubicu- 
lariug egressus pacem cum iis composuit, acceptis- 
que obsidibus rediit. Indictione secunda, Pascha- 
lium protospatharium et Longibardie prefectum 
ad Hugonem regem Francie mittit Romanus,filiam 
ejus petens in matrimonium Constantini Porphy- 


δοµέστιχκος τῶν 


C 


σχολῶν Ἰωάννου τοῦ Κουρχούα παρὰ τῶν ἄλλων 
βασιλέων (ἐθούλετο γὰρ “Ρωμανὸς ἆ βασιλεύς Εὺὐ- 
φροσύνην τὴν τοῦ δοµεστίχου θυγατέρα νύμφτν 
ἀγαγέσθαι τῷ οἰχείῳ ἐκγόνῳ ᾿Ῥωμανῷ τῷ υἱῷ τοῦ 
ἐσχάτου παιδὺς αὐτοῦ Κωνστσντίνου), ἠναγκάσθη 
τῆς ἀρχῆς αὐτὸν παραλῦσαι, ἐπὶ δυσὶ xal εἴκοσι 
χρόνοις καὶ μησὶν ἑπτὰ ἁδιαδόχως τὴν τοῦ δοµε- 
στίκου ἀρχὴν Ἰθύνοντα, καὶ πᾶσαν, ὡς εἰπεῖν, τὴν 
Συρίαν καταδραµόντα καὶ «ταπεινώσαντα. "Owp δὲ 
βουλητὸν τὰς ἐχείνου μαθεῖν ἀριστείας, ζητησάτω 
τὴν πονηθεῖσαν βίθλον παρά τινος Μανουὴλ πρωτο- 
σπαθαρίου xai κριτοῦ (lv ὀκτὼ γὰρ βίθλοις ἐκεῖνος τὰ 
τούτου ἀνδραγαθήματα συνεγράψατο), καὶ ἐξ αὐτῆς 
εἴσεται οἷος ἦν ὁ ἀνὴρ τὰ πολεµικα. 

[P. 631] ΠἩαραπλησίως τούτῳ καὶ θεόφιλος 6 
τούτου ὁμαίμων, ὁ παππος ᾿Ἰωάννου τοῦ μετὰ ταῦτα 
βασιλεύσαντος, τὰς ἐν Μεσοποταµίᾳ τῶν Σαρακηνῶν 
πόλεις διέθετο, στρατηγὸς ἐν abc Ὑεγονώς καὶ 
ταπεινώσας xal τελέως ἀφανίσας τοὺς ἐκ τής "Αγαρ. 
Καὶ '᾿Ῥωμανὸς δὲ ὁ πατρίκιος, ὁ τοῦ δοµεστίχου 
Ἰωάννου υἱὸς, στρατηγὸς καταστὰς πολλά τε 
φρούρια παρεστήσατο xal πλείστων λαφύρων αἴτιος 
ὑπᾶρξε τοῖς. Ῥωμαίοις. Τοῦ Ἰωάννου δὲ παρα- 
σχολῶν ὁ Ἰανθήριος, ὁ τοῦ βασιλέως '᾿Ῥωμανοῦ 


Ἰλασκόμενος δὲ τὸν Θεὸν ὁ βασιλεὺς Ῥωμανὸς 
διὰ τὴν τῶν ὄρκων παράθασιν, xal μετανοῶν ἐφ᾽ οἷς 
καχῶς Ἱπαρεσπόνδησεν, ἐποίει μὲν καὶ ἄλλας εὖ- 
ποιίας, ἃς καταλέγειν ἔργον, ἀπέτισε δὲ καὶ τὰ 
χρὲα τῆς πόλεως ἀπό τε πλουσίων xal πενήτων 
δεδωκὼς, ὥς φασι, κεντηνάρια δέχα ἑννέα, τὰ δὲ 
γραμματεῖα κατακαύσας iv τῷ κατὰ τὴν Χαλκην 
πορφυρῷ ὀμφαλίῳφ. Δέδωχε δὲ xai τὰ ἑνοίχια τῆς 
πόλεως ἀπὸ τοῦ ὔψηλοτάτου καὶ μέχρι τοῦ ἑσχάτου. 
"A δὲ διετυπώσατο Ὑίνεσθαι ψυχικὰ ἐπετεῖως ἐν τῇ 
νεουργηθείσῃ παρ) αὐτοῦ µμονῃ τοῦ Μυρελαίου, 
ἴσασι πάντες μέχρι τοῦ νῦν τελούμενα. 


Κατὰ δὲ τὴν πρώτην ᾖἵἴνδικτιῶνα τῶν Τούρκων 
πάλιν ἑἐπιδρομὴν ποιησαµένων κατὰ Ῥωμαίων, ὁ 
παρακοιμώμενος θιοφάνης ἐξελθὼν ἐσπείσατο μετ) 
αὐτῶν καὶ λαθὼν ὁμήρους ὑπέστριψε. Δευτέρᾳ δὲ 
ἱνδικτιῶνι Πασχάλιον πρωτοσπαθάριον καὶ στρατη- 
γὸν Λαγγοθαρδίας ἐξέπεμψεν ὁ βασιλεὺς πρὸς τὸν 
ῥῆγα Φραγγίας Οὕγωνα (82), τὴν αὐτοῦ θυγατέρα 


ΧΧΙΑΝΡΗΙ ET GOARI NOTAE. 
(82) Imo vero, ut historie loquuntur, regem Ὦ N.Romanum tertium optime dices,necum altero Το: 


Italie. Sed in his rebus neque Noster neque ceteri 
hujus farine scriptores fuere diligentes. Constan- 
tinum Porphyrogenitumintellige non Romani filium 
Constantinum, sed Leonis, eum cui ut genero im- 
posuit Lacapenus, et ipso in ordinem redacto ac 
οἰτουπηβοπὶρίο fere solus cum suis filiis imperium 
Roselt. Porphyrogenitorum primus cominemoratur 

opronymus, a conclavi palatii cui Porphyre (for- 
tassis quod purpureis tapetibus vel audeis esset 
exornatum) nomen, in quo natus esset ; ac fortasse 
etiam reliqui, utpote genuini et suo loco nati im- 

eravores, loco eo puerperiis destinato. Noster 

eonis fll. etiam infra sic exprimit, in primo Nice- 
phori Phoos anno. Romanum Contantini fll. Leonis 


mano confundatur. Romani N. Christiferi F. nomen 
tilie Hugonis traditur Bertha Eudoxia Xvr.— Quem 
περίθλεπτον nominat Constantinus de Adm. Imp. 
c. 26, patrem habuit Adelbertum, matrem Bertam, 
avum Lotharium Ludovici Pii filium. Magne Fran- 
cie rex, ut verbis Constantini utar, nusquam (uit, 
sed comes Provincie sive Arelatensis. Ab Italis 
vocatus, ejecto Rodulpho, Italie regnum obtinuit: 
undegrt Φραγγίας a Grecis appellari mervuit. Filiam 
Bertam ex coucubina genitam, Sigefredo Parmensi 
episcopo sponse duce, jungendam Romano Con- 
Btanti Porphyrogeniti Cpolim misit, 8ο Eudoxie 
nomine deinceps audivit insignitam. GoAn. 








$3 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


04 


ἱπιζητῶν νυμφευθῆναι τῷ τοῦ Πορφυρογεννήτου Α rogeniti fllio Romano nepoti suo. Que et adducta 


ví "Pupawp: fc xal ἀχθείσα μετὰ πλούτού 
πολλοῦ συνῄἠφθη Ῥωμανῷ. Συνεθίωσε δὲ μετ 
αὐτοῦ ἕἔτη ε’΄ καὶ ἀπέθανε, Ἐγένετο δὲ καὶ βίαιος 
ἄνὰμος μηνὶ Δεχεμθρίῳ καὶ παταπεσόντες ol λε- 
γόμενοι Δῆμοι (83) συνέτριψαν τὰ κάτωθεν αὐτῶν 
βάθρα xal τὰ λεγόμενα στήθεα. 

Tzc πόλεως δὲ ᾿Ἐδέσσης πολιορκουμένης παρὰ 
τῶν Ῥωμαϊκῶν δυνάµεων, στενοχωρηθέντε οἱ 
Ἐδεσσηνοὶ τοῖς ἐκ τῆς πολιορκίας δεινοῖς διεπρε- 
σθεύσαντο πρὸς βασιλέα, αἰτούμενοι ἁπαναστῆναι 
νῆς προσεδρἰας τὸν λαόν * καὶ ὑπισχνοῦντο ἀντίλυ- 
τρον δοῦναι τὸ τοῦ Χριστοῦ ἅγιον ἐχμαγεῖον. Λυθείσης 
οὖν τῆς πολιορχἰας ἐδόθη τὸ θεῖον ἐχτόπωμα xal εἲς 
tiv βασιλίδα ἤχθη. ὑποδεζαμένου τοῦτο τοῦ βασιλέως 
μετὰ λαμπρᾶς xal πρεπούσης δορυφορίας, χκαθὼς 
ἔμπροσθεν εἴπομεν. 

Κατὰ ταύτας τὰς ἡμέρας ἐξ )Αρμενίας ἐφοίτησε 
τέρας iv τῇ βασιλευούσῃ, παῖδες ἄῤῥενες συμφυεῖς 
ἐκ μιὰς προελθόντες Ὑαστρός. Ἐξηλάθησαν δὲ τῆς 
πόλεως ὡς πονηρὸς οἵωνός. Ἐπὶ δὲ Κωσταντίνου 
πάλιν εἰσηλθον. 'Επεὶ δὲ συνέθη τὸν ἕνα τελευτῆ» 
σαι, [639] ἐπειράθησαν οἱ ἐμπειρότεροι τῶν 
ἰατρῶν ἀποτεμεῖν τὸ νεκρωθὲν µέρος, οὗ τµηθέντος 
τὸ ζῶν ἐπιθεθιωκὸς μικρὸν ἐτελεύτησεν. 

'O δὲ βασιλεὺς Ῥωμανὸς xal πάντας μὲν ἑτίμα 
τοὺς μοναχοῦς, διαφερόντως δὲ τὸν μοναχὸδ Σέργιον 
τὸν ἀνεφιὸν Φωτίου τοῦ πατριάρχου, ἀρεταῖς ὄντα 
χατάκοσµον xai πᾶσι χοσμούμενον τοῖς καλοῖς, ὃς 
διὰ παντὸς παρῄνει τῷ βασιλεῖ τῶν παίδων ἔπιμε- 
λεῖσθαι xdi μὶλ ἀπαιδεύτούς τούτους ἐᾷν, μὴ πως 
καὶ αὐτὸς πάθῃ τὸ τοῦ Ἠλεί (84). Ty δὲ αὐτῇ lv- 
δικτιῶνι κατήγαγον vóv βασιλέα Ῥωμανὸν τοῦ πα- 
λατίου καὶ εἲς τὴν Πρώτην (86) ἀγάγόντες νῆσον 
ἀπέχειραν µοναχόν, Tiv; δὲ οἱ τοῦτον κατασπά- 
σαντες τῆς ἀρχῆς, xal τίνα τρόπον, lv τοῖς ἐπάγο- 
μένοις λελίέξεται. 

Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως ἐν χομιδῇ νέφ τῃ ἡλι- 
χίᾳ ἁἀπορφανιαθέντος, xal τῶν πραγμάτων ὑπό τε 
τς μητρὸς αὐτοῦ Ζωῆς καὶ τῶν ἐπιτρόπων οὕς ἕἔμ- 
προσθεν ἠριθμησάμεβα διοιλουµένων, ὁ Άπαραχοι- 
μώμενος Κωνσταντῖνος μεγάλα παρὰ τῇ µβασιλίδι 
δυνάµενος, bm" ἀδελφῃ τε γαμθρὸν ἔχων τὸν µά. 
γιστρον Λέοντα τὸν Φωκᾶν δομµέστικον ὄντα τῶν 
σχολῶν τῆς ᾿Ανατολῆς, xai παρὰ τοῦτο τὰς ἡνίας 
ἁπάσας τῆς βασιλείας ὅπη καὶ βούλοιτο περιφέρων, 


C 


est magnis cum opibus, et cum Romano exactis 
in conjugio annis quinque e vita migravit. Mense 
Decembri violentus ventus exstitit : et. corruentes 
qui vocantur Demi contriverunt eorum qui infra 
erant pectora atque pedes. 


Cum eotempore Edessa a Romanis oppugnaretur, 
oppidani pressi oppugationis calamitatibus legatos 
&d imperatorem mittunt, orantes uti obsidionem 
solvat, 89 polliciti pro ejus rei premio Christi sa- 
cram in linteo expressam effigiem. Eamque impe- 
trato quod volebant dederunt : et est in urbem al- 
lata, excipiente eam imperatore cum splendida 
pompa, sicut ante retulimus. 


3*0 His ipsis diebus ex Armenia allatum est 
monstrum Cpolin, pueri masculi concreti, uterini; 
iique, ut infelix omen, urbe sunt ejecti. Redierunt 
sub Constantino ; et cum alter mortuus esset,peri- 
tiores medici cadaver & vivo resecuerunt : parum 
tamen diu alter supervixit. 


Romanus imperator cum alios monachos in ho- 
nore babuit, tum Sergium precipue monachum, 
consobrinum Photii patriarche,florentem virtutibus 
et omnibus ornatum bonis rebus.[s Sergius ident:- 
dem hortabatur imperatorem ut filios sub disciplina 
contineret, ne idem ipsi quod Eli eveniret. Eadem 
indictione Romanus imperator palatio eductus est, 
et in Protam insulam relegato capillus rasus, 
monachique imposita conditio. A quibus et quo 
modo deturbatus imperio fuerit, jam nunc expo- 
nemus. 


Constantinus imperator Leonis filius admodum 
puer amiserat patrem : et mater Zoe ao tutores,quos 
superius commemoravimus, omnium rerum admi- 
nistrationi prefuerant.Eo rerum statu Constantinus 
cubicularius magne apud Zoam potentie, cujus 
sororem in matrimonio habebat. Leo Phocas magi- 
ster et scholarum domesticusorientalium, imperii 
habenas 8uo arbitratu torquens,dies noctesque co- 
gitabat quo modo in Phocam sororis maritum Con- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(83) Id est pagi : eic enim Cicero convertit Atticos 
ὀήμους. Creterum aut βάθρα pedes significant, aut 
στήθεα quoque aliud quam communiter. Xvr. -- 
ΝΔῆμοι. Prominentes tectorum tabulatorum petra- 
rumque ex ediflciis facies, suggrunde et corone 
parietis, sunt δημοι, ut qui populum prospiciant. 
Βάθρα diximus supra esse suggesta sedesque lapi- 
deas partibus imperatorem excepturis,ipsisque ex- 
cipiendis, juxta palatium dispositas. Στήθεα colu- 
melle sunt ordine disposite ac superpositolongiori 
epistylio junctz, circumjecti clathri, circumdata 
septa etrepagula,sive cancelli humiliores,spatio suo 
interiore receptos a cireumstante vel irruente turba 
propugnantes. Germanus in Mystagogia non longe 
&b exordio : Τὰ κιόνια divo τὰ στήθεα διαχωρίζοντα 


τὸ βῆμα ἀπὸ τοῦ λοιποῦ ναοῦ, xal κάγχελλα. His 
tribus verbis expositis, plana est mens hujus sen- 
tentia : Violenti ventorum flatus exorti sunt,quorum 
impelu suggrundz tlecli et parietum | decidentes εἰ 
lapse suggesta sedesque sibi subjectas, nec non εἰ 
repagula comminuerunt «1. contriverunt. Xylander 
quasi e scena risum facturus : Violentus ventus exsti- 
tit,inquit; e£ corruentes qui vocantur demi, contrive- 
runt eorum qui infra erant pectora atque pedes.Goan. 

(84) Elis historia ex principio librorum sacrorum 
Samuelí est notissima. Et narratio de Edessena 
imagine est, quanquam secius atque hio,supra ex- 
posita. Xvr. 

(85) Hellesponti ad CP. insulam. Goan. 


GEORGII GEDRENI 


$6 


stantino sublato imperium transferrot.89?a8 Id cum A νύχτωρ xal μεθ zuípav ἐμελέτα εἷς τὸν ἑαυτοῦ 


sentiret Constantini pedanogus Theodorus quod 
et supra narravimus, operam dederat ut seniorem 
Lacapenum, rei tum navalis drungarium,in aulam 
introduceret, eumque imperatori patronum dofen- 
soremque conciliaret. Àt vero in aulam receptus 
Romanus, et paulatim eo progressus ut summam 
rerum in sua haberet potestate,non contentus per- 
missis, violato etiam jurejurando (nam se ipsum 
diris devoverat, si unquam imperium esset affecta- 
turus) se ipsum imperatorem creaverat, Constan- 
tino ultro quidem se animo invito, quod est apud 
Homerum,ei diadema imponente. Neque hoo modo, 
Bed et paulo post filium suum Christiferum et paulo 
post Stephanum ac Constantinum filios ad eamdem 
evexerat designationem. Ipse imperator declaratus, 
nequaquam contentus secundo loco, pedagogum 
et alios quos sibi fore putabat impedimento: sub- 
moverat : primo loco 86e salutari imperatorem fece- 
rat,etad seomniumrerum administrationem trans- 
tulerat. Proximi ab ipso filii, ultimo loco GConstan- 
tinus Leonis filius imperator nuncupabatur, cui 
nihil preter habitum et nomen imperatoris erat re- 
liotum, omnes fructus rei adempti. Itaque Con- 
stantinus nunquam non paterni imperii recuperandi 
avidus et surreptitios elidere cupiens, tandem id 
se aliter conficere non posse animadvertit quam si 
filios contra patrem excitaret. 32? Jam in fata 
concesserat Christifer, et supererant Stephanus 
atque Constantinus. Quoruni hunc ut animi firmio- 
" rem sollicitare noa ausus,ut institutum conficeret, 
omniasua consilia ac studia ad Stephanum corrum- 
pendum confert, vaniorem scilicet et in quas quis 
vellet partes mutabiliorem. Eam ad rem socium 
capit atque administrum Basilium cognomento Vo- 
lucrem, hominem prompti ingenii et machinanda- 
rum fallaciarum apprime callidum, tunc in cohor- 
tem sodalitatis allectum,et qui & puero Constantino 
fuerat notus atque familiaris.Per huno sibi Stepha- 
num quam primum amicum facere studet, blandis 
deceptum sermonibus et fraudibus 8 recta abduc- 
tum ratione. Proinde Basilius, cum omni hoc con- 
fecisset conatu ut inter familiares haberetur Ste- 
phani, crebro ad eum ventitare, sermonibusque 80 
consiliis hominem titillantibus ccpit a sana mente 
paulatim dimovere,et in hanc fere compellare sen- 


γαμθρὸν τὴν βασιλείαν μετενεγχεῖν, τὸν Κωνσταν- 
τῖνον ἐκποδὼν ποιησάµενος. ὍΌπερ συνεννοηκὼς ὁ 
τοῦ πορφυρογεννήτου παιδαγωγὸς θεόδωρος, ὡς ἄνω- 
θεν εἴρηται, σπουδὴν ἔθετο τὸν πρεσθύτερον Ῥω- 
μανὸν ὁρουγγάριον τηνικαῦτα τῶν πλωΐμων ὑπάρ- 
χοντα οἰκειώσασθαι καὶ τοῖς ἀνακτόροις εἰσαγαγεῖν 
ὡς τάχα φύλακα καὶ πρόμαχοντοῦ βασιλέως ἑσόμενον. 
Οὐτοσὶ δ᾽ ἀναχθεὶς καὶ ταῖς κἀτάἀ μικρόν ἀνδδοις της 
πάσης δυναστείας γενόμενος ἐγκρατὴς οὐκ ἐνέμεινε 
τοὶς δοθεῖσιν, ἀλλὰ τοὺς δεδοµένους ἀθετήσας ὄρχους 
(ᾖν γὰρ φρικωδεατάταις ὁρχωμοσίαις ἑαυτὸν xoxa- 
δεσµήσας μὴ ἄν ποτε βασιλείας ἔφεσιν ἐσχηκέναι) 
ἑάυτόν τε ἀνηγόρευσε βασιλέα, ἑχουσίως τοῦ πορφυ- 
βογεννήτου ἀέχοντί γε θυμῷ (τοῦτο 57) τὸ Ὁμηρικὸν) 
περιβέντος αὐτῷ τὸ διάδηµα, xal οὗ µόνον ἑαυτὸν, 
ἀλλ᾽ ἤδη μετὰ μικρὸν καὶ Χριστοφόρον τὸν υἱὸν. 
Διαλιπὼν δ᾽ ὀλίγον xal Στέφανον καὶ Κωνσταντῖνον 
ἀνηγόρευσε τοὺς υἱεῖς. Ἡασιλεὺς δε ἀναῤῥηθεὶς οὐκ 
ἠγαπησε τῇ ἀναῤῥήσει, οὐδὲ τὴν δευτέραν χώραν 
ἔχειν ἠσμένισεν, ἀλλ᾽ ἐκ µέσου τὸν παιδαγωγὸν θέ- 
μενος xai τοὺς λοιποὺς τοὺς ὅσοι ἐδόκουν προσίστα 
σθαι, πρῶτός τε αὐτοκράτωρ ἀνευφημεῖτο καὶ τὴν 
πᾶσαν τῶν πραγμάτων διεκόαµει διοίκησιν. Μετ) 
αὐτὸν δὲ ἀνηγορέύοντο οἱ υἱεῖς, καὶ τελευταῖος πάν- 
«oV ὁ Κωνσταντῖνος. Οὗτος τοίνυν ὁ Κωσταντῖνος 
σχῖµα µόνον καὶ ὄνομα της βασιλείας ἔχων, τῶν δὲ 
ἡδέων ταύτης ἑστερημένος, [099] διὰ παντὸς ἐγλί- 
χετο xal ἐπηύχετο τὴν πατρῴαν ἐπανασώσασθαι 
ἀρχὴν, σοὺς ἐπεισάκτους ἐκποδὼν θέµενος. Τοῦτο 
δὲ οὐκ ἄλλως ᾧετο ἀγαγεῖν εἰς ἔργον, εἶ μὴ τοὺς υἱοὺς 
ἐχπολεμώσει τῷ πατρἰ. 'O μὶν οὖν Χριστοφόρος 
ἔφθασε τὸν βίον ἀπολιπεῖν, περιῆσαν ὃ᾽ ἔτι Στέφα- 
νος καὶ Κωνσταντῖνος. Τούτων ἐγνώκει ἀποπειρα- 
θῆναι, µή πως δυνηθῇ ἐκπληρῶσαι τὸ σπουδαζόµε- 
vov. Καὶ τοῦ μὲν Κωνσταντίνου (fjv γὰρ οὗτος ατε- 
ῥεωτέρας «φρενὸς) ἀποπειραθῆναι οὐκ ἑτόλμησε, 
τρέψαι δὲ τὴν πᾶσαν μηχανὴν καὶ ἀπύπειραν ἔχρινε 
πρὸς τὸν Στέφανον, χουφότερόν τε ὄντα τὸν λογισμὸν 
καὶ ῥᾳδίως µεταφερόµενον πρὸς D τις καὶ βούλοιτο. 
Λαμθάνει πρὸς τοῦτο συλλήπτορα καὶ συνεργὸγ εὐφυῆ 
τινα ἄνδρα xal δόλους πλέξαι xal µηχανοῤῥαφΏησαι 
δεινόν * Βασίλειος οὗτος ἐτύγχανεν, ὁ Πετεινὸς τὴν 
προσηγορίαν, lv τῷ τάγµατι τῆς ἑταιρείας κχατει- 
λεγμένος, xal συνήθης καὶ φίλος ἐξέτι νέων ὑπάρ- 
yov τῷ Κωνσταντίνφ. Τοῦτον κοινωνὸν προσειλή- 


tentiam,cur tandem imperator juvenis ac robore et D) Φει τοῦ σχέµµατος, xai δι᾽ αὐτοῦ φίλον θέσθαι κατ- 


animi viribus prestans, munitusque prudentia,pa- 
teretur summam rerum a vetere et jam rupto filio 
(sic patrem Stephani notabatj pendere? cur non 
sese proferret, et patre suis generosissimis obsi- 
stente conatibussummoto ipse rempublicam capes- 
seret? cum quidem non Romano tantum sed et 
compluribus 828 gubernandis imperiis sufficeret. 
Obtemperaret amico bene monenti, et ad res go- 
rendas proderet. Pristinum florem rebus Romanis 
reouperaret, et hostes opprimeret, ostenderetque 
re ipsa divinitus non ad irritum in se tam pree- 
Blantia a&nimi corporisque dona esse collocata. 


ηπείχθη τὸν Στέφανον, λόγοις αἱμυλίοις ὑποκλα- 
πέντα καὶ ἀπάταις καὶ μηχαναῖς παρενηνεγμένον τοῦ 
λογισμού. Ἠάντα Ὑὰρ τρόπον σπουδάσας ὁ Ἠετεινὸς 
τῷ Στεφάνῳ φιλιωβῆναι, ἐπειδὴ πεφιλίωτο, προσῇςι 
τε συνεχῶς, καὶ λόγους ἐκίνει xal προσῆγε συµόθου- 
λὰς ὑποχνιζούσας αὐτὸν καὶ xatà μικρὸν ἀπαγού- 
σας τοῦ λογισμοῦ. « "Iva. τί, λέγων. ὦ βασιλεῦ, v£oq 
Qv ἱςκύϊν τε ῥωμαλέος, καὶ ψυχῆς Ὑενναιότητι ὑπερ- 
φέρων xal «φρονήσει πεπυκνωµένος, τὰ πράγµατα 
παρορᾷς ἀπὸ λεπτοῦ καὶ παλαιοῦ καὶ διεῤῥωγότος 
µίτου » (τὸν αὐτοῦ πατέρα ὀπαινιττόμενος) « ἔξαρ- 
τώµενα, καὶ οὗ διανίσταααι, καὶ τοῦτον μὲν ὡς ἐμ- 








51 HISTORIARUM COMPENDIUM. 58 
πόδιον ταῖς σαῖς w£vvatotácui ὁρμαῖς ἐκποδὼν A Usurum ad hec adjulore et socio Constantino soro- 


ποιεῖς, αὐτὸς δὲ τῶν πραγμάτων ἁἀντιλαμθὰνῃ, ὃυ- 
γάµενος οὐχ ὅπως τὴν Ῥωμαίων βασιλείαν µόνην, 
ἀλλὰ xai πολλὰς ὁμοῦ κυθερνᾷν ; "Ave. δὴ, πείσθητί 
not τὰ λυσιτελῆ συµθουλεύοντι, καὶ διαναστὰς dv- 
τισχἔσθαι θἐλησον τῶν πραγμάτων, καὶ τὰ μὲν 
Ῥωμαίων ἀναθηλῆσαι παρασκεύασον, τὰ δὲ τῶν 
ἐχθῶν ταπείνωσον, καὶ δεῖον ovo αὐτοῖς ὡς 
o9 διὰ κενῆς οὐδὲ µάτην ἡ ἐπανθοῦσά σοι ὥρα xal τὰ 
λοιπὰ τῆς φυχῆς ἐχ Θεοῦ σοι δεδώρηνται προτερή- 
paca. "Eis δὲ εἰς τοῦτο συναγωνιστὴν xal συλλή- 
πτορα xai τὸν σὸν Ὑαμθρὸν τὸν ποφυρογέννητον, 
λίαν θεοκλυτοῦντα καὶ ἱμειρόμενον τῆς τοῦ σοῦ 


ris marito, n'hil aliud in votis habente quam ut 
soceri exoneratus morositate abipso videat guber- 
nari imperium. His verdis illectus Stephanus cu- 
piditate imperii totus occupatur, suique patris 
deponendi infrenem animo concipit libidinem.Rem 
itaque aggressurug fratri rem per ambages signi- 
ficat.Quem cum primo auditu prorsus ab hoo insti- 
tutoalienum esse videret, hortarique ut in fide potius 
patris quam in sororis mariti amicitia acquiesceret, 
omisso eo, ut quem sibi impedimento potius quam 
auxilio fore judicaret, ipse quantum res omnino 
ferret, exsequi suam sententiam intendit. Ergo in 


πατρὸς ἐλευθερωθῆναι βαρύτητος xai παρὰ σοῦ xav-- Socielatem ascito, preter Basilium,monacho etiam 


όψεσθαι τὴν βασιλείαν κυθερνωµένην. » Τούτοις 


ὑποσυρεὶς τοῖς λόγοις ὁ Στέφανος χατεσχέθη τε τῇ. 


τῆς αὐτοχρατορίας ἐπιθυμίᾳ καὶ ἄσχετον ὄρεξιν àv- 
εδέξατο τοῦ χαταγαχεῖν τὸν ἑαυτοῦ πατέρα τῆς βα- 
αιλείας. Μέλλων δὲ ἐγχειρεῖν τοῖς δοχθεῖσι καὶ λὸ- 
ους αἰνιττομένους τὸ σπουδαζόµενον ἐποσπείρει τῷ 
ἀδελφῷψ. Ἐπεὶ ὃ) οὗτος xai πρὸς τὴν πρώτην ἀκοὴν 
ἄτεγκτος ἦν, xal παρῄνει μᾶλλον μὴ θαῤῥεῖν τῷ 
γαμθρῷ, ἀλλὰ τῆς πατρφας ἐνουθέτει ἐξέχεσθαι 


Mariano, filio Leonis Argyri,a Romano imperatore 
quam maxime dilecto,et nonnullis aliis,nactus op- 
portunitatem imperio patrem dejicit, die mensis 
Decembris 16, indictione 3, anno 6453,8nnum jam 
26 imperantem : ac in 82:4 Protam insulam rele- 
gato vel invito caput radit et monachi vitam impo- 
nit. Exinde Stephanus majori studio rebus ad- 
ministrandie se dedit, collegis marito Bororis et 
fratre. 


πίστεως xal φιλίας, [Ῥ. 634] τοῦτον μὲν mapzxtv ὡς ἐμπόδιον μᾶλλον, àÀÀ' οὐ συνεργὸν ἑσόμενον, 
αὐτὸς δ᾽ φήθη ὡς ἀνυστὸν ἐγχειρῆσαι τοῖς δεδογµένοις. ἱ]ροσεταιρισάμενος οὖν σὺν τῷ ῥηθέντι Bact- 
λείῳ καὶ τὸν μοναχὸν Μαριανὸν τὸν υἱὸν Λέοντος τοῦ ᾽Αργυροῦ, ὑπὸ τοῦ βασιλέως Ῥωμανοῦ λίαν καὶ τι- 
μώμενον καὶ πιστευόµενον, xal τινας ἄλλους σὺν αὐτοῖς, εὐχαιρήσας Χατασπᾷ τὸν αὐτοῦ πατέρα τῆς 
ἀρχης, μηνὶ Δεκεμθρίῳ τς’, ἱνδικτιῶνος Υ, ἔτους ςυνγ, xe ἀνύοντα ἐν τῇ βασιλεί ἐνιαυτὸν, καὶ τῇ 
νήσῳ Πρώτῃ περιορίζει, ἀποχείρας καὶ ἄκοντα τοῦτον µοναχόν. Κατενεχθέντος οὖν τοῦ Ῥωμανοῦ 
εὐθέως ὁ Στέφανος Ὑενναιοτέρως ἥπτετο τῶν πραγμάτων. κοινοπραγμονοῦντα ἔχων τόν τε γαμθρὸν καὶ 
τὸν ἀδελφόν. 

Ἐπεὶ δὲ μὴ ἐν πᾶσιν ὁμοίως ἠρέσκοντο, ἀλλ᾽ ἔσθᾳ Quia vero non eadem omnibus probabantur, ex 


ὅπῃ xal διεφώνουν, ἀρχὴ προσκρουµάτων ἐκ ταύτης 
τῆς αἰτίας ἐφύετο, καὶ ὑπώπτευον ἀλλήλους xal 
ὑφιωρῶντο, τὸν μὲν πορφυρογέννητον ὁ Στέφανος, 
ἐκεῖνος δὲ αὖθις ὁ πορφυρογέννητος, χαὶ κατ) ἀλλή- 
λων ἕχαστον ἐμελέτα. Καὶ σπουδλν piv ὁ Στέφανος 
καὶ ἀγῶνα οὐ τὸν τυχόντα κατεθάλλετο slc τὸ κατ. 
αγαχεῖν τὸν ἀδελφὸν καὶ τὸν γαμθρὸν καὶ µόναρχος 
ὑπολειφθῆναι τοῖς πράγµασιν ἀλλ᾽ (mel κατὰ τὸν 
ποιητὴν (86) etc. καὶ ἄλλα πυρὸς θερµότερα, ἔλαθε 
πεθών μᾶλλον 7| δράσας, τοῦ Κωνσταντίνου, ἐπαίπερ 
σθετο ἐπιθουλευόμενος, ἀναθολὴν μὴ δεδωκότος τῇ 
ἐγχειρήσει, πολλὰ xal τῆς γυναιχὸς αὐτοῦ Ελένης 
ἐρεθισάσης αὐτὸν πρὸς τὸ καταγαγεῖν τῆς βασιλείας 
τοὺς ἀδελφούς. Ἐκφήνας οὖν τὸ µυστήριον τῷ εἷ- 
ρημένφ Βασιλείῳ τῷ Ηετεινῷ, καὶ δι’ αὐτοῦ προσ- 
κτησάμενος τὸν ἨΜαριανὸν, ἔτι δὲ Νικηφόρον καὶ 
Λέοντα τοὺς υἱοὺς Βάρδα τοῦ Φωκᾶ, Νικόλαόν τε xal 
Δέοντάα τοὺς Τορνικίους καὶ ἄλλους οὖκ ὀλίγους, 
μηδὲν ὀφορωμένους τὸν Στέφανον xal τὸν Κινσταν- 
τῖνον, xat' αὐτὸν τὸν καιρὸν τοῦ ἀρίστου συναριστῶν- 
τας αὐτῷ, ἀναρπάστους τίθησι καὶ καταθιθάζει τῶν 
βασιλείων, τῇ χζ τοῦ ανουαρίου μηνὸς τῆς αὐτῆς 
X ἱνδικτιῶνος, καὶ πλοιαρίοις ἐνθέμενος ὑπερορίζει 


dissensionibus simultates inter eos atque offense 
exstiterunt; sugpectusque porphyrogenitus Stepha- 
no 6869 atque hic illi ceperunt, alterque de altero 
submovendo cogitare. Sane haud mediocri cura 
atque conatu in id incubuit Stephanus, ut collegis 
imperio erepto solus summam rerum teneret. Sed 
quemadmodum poeta ait esse quedam alia igni 
calidiora, ita is quoque non tam intulit quam pus- 
sus est damnum, Constantino,ubi insidias sibi strui 
sensit, spatium rei gerende non concedente,multis 
etiam Helena uxore huno ad íratres dejiciendos 
instigante.Itaque arcano consilio communicato cum 
Basilio Peteino seu Volucri isto, et ejus opera 
a&scito in societatem Mariano, itemque Nicephoro 
et Leone filiis Barde Phoos, ao Ni»olao et Leone 
Torniciis aliisque haud paucis, Stephanum ejusque 
fratrem Constantinum secum prandentes sub ipso 
prandio corripi jubet paiatioque extrahi, 27 die 
Januarii, indictione eadein, navibusque impositos 
relegat Stephanum in Panormum insulam,Constan- 
tinum 8225 in Terebinthum ; ac opera Basilii Cm- 
sarem et Anastaaii Heracles episcopi rasos clericos 
facit. Paulo post transfert Stephanum Proconnesum, 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


. (86) Sensus est : sicut calor alius alio vehemen- 
tior est,ita Stephani qnoque astum et conatum ma- 


jore Porphyrogeniti calliditate ao studio fuisse im- 
peditum et irritum factum. Xvr. 


59 GEORGII CEDRENI : 60 
inde Rhodum 80 tandem Mitylenam, Constantinum A τὸν μὲν iv τῇ Πανόρμῳ νήσῳ (87), τὸν Κωνσταντι- 


in Sumothraci&m. Ac Stephanus quidem fortunam 
suam generose ac magno animo ferens annos 19 in 
Lesbo vitam egit.Constantinus autem animo parum 
constans et audacius quam par erat insurgens, 
sepiusque fugam molitus,anno poat amissum im- 
perium secundo, custodem suum cum dolo necas- 
set, a reliquis custodibus ipse quoque est inter- 
fectus. 


vov δὲ iv τῇ Τερεθίνθῳ (88). Καὶ διὰ Ἡασιλείου 
Καισαρείας καὶ Αναστασίου τοῦ Ἡρακλείας 
καὶ ἄμφω κληρικος ἀποχεει, µεταστήσας 
οὐκ εἲς μακρὰν τὸν μὲν Στέφανον iv Προικοννήσῳ, 
εἶτα ἐν Ῥόδῳ καὶ τελευταῖον iv Μιτυλήνῃ, τὸν δὲ 
Κωνσταντῖνον ἐν Zapoüpáxn. ᾽Αλλ᾽ ὁ μὲν Στέφα- 
voc μεγαλοφυῶς xal µεγαλοψύχως τὰς ἐπενεχθείσας 
αὐτῷ φίρων τύχας διετέλεσεν ἐπὶ ἔτη (9 βιοτεύων 


ἐν τῇ Λέσθῳ' ὁ Κωνσταντῖνος δὲ ὁλιγώρως διατεθεὶς xal θερµότερον τοῦ δέοντος κατεξανιστάµενος καὶ πολλάκις 
ἐπιχειρήσας φυγεῖν, μετὰ δεύτερον χρόνον τοῦ τῆς βασιλείας ἐχπεσεῖν τὸν φυλάττοντα τοῦτον δολοφονήσας ὑπὸ 


τῶν περιλοίπων καὶ αὐτὸς ἁποσφάττεται, 

Mense Julio sexte indictionis Romanus eorum 
pater debitum nature persolvit, et est in Myreleo 
sepultus. Proinde Constantinus Porphyrogenitus 
omnibus que suspecta erant submotis, et solus 
jam imperans, festo Paschatis die Romano filio suo 


[P. 635] Μηνὶ δὲ '[ouAlp τῆς ς᾽ ἱνδικτιῶνος καὶ 
Ῥωμανὸς ὁ τούτων πατὴρ ἀπέεισε τὸ χρεὠν, καὶ ἐν 
τῷ Μυρελαίῳ θάπτεται. Ὁ δὲ πορφυρογέννητος τὰ 
ὕποπτα περιελὼν ix μέσου, καὶ µόνος τὴν αὐτοχρά- 
τορα περιζωσάμµενος ἀρχὴν, κατά τὸ θεῖον Ἡάσχα 


diadema imponit, vota faciente Theophylacto pa- B τῆς αὐτῆς ἱνδικτιῶνος xal τῷ υἱῷ Ῥωμανῷ περιτ[- 


triarcha. Equidem initio egregiam ostenderat indo- 
lem Constantinus ; existimatumque fuerat eum, si 
s0lus rerum potiretur, preclare imperii res cura- 
turum : sed fefellit expectationem, neque ea di- 
gnum se gessit. Quippe vino deditus laboriosis re- 
bus relictis ignavie studebat,delicta autem aliorum 
durus sine ulla miseratione puniebat.In magistra- 
libus quoque creandis non optimum quemque 326 
deligebat,quod dignum fuisset magniflca potestate : 
sed promiscue et sine ullo ezamine exercitus du- 
cendiauturbis gurbernande munus proximocuique 
committebat ; quo factum est ut multi plebeii aut 
culpate vite hominessummosin republica gererent 
honores.Ad quam rem multum conferebant Helena 


θησι τὸ διάδηµα, τελέσαντος δὴ τὰς εὐχὰς θεοφυ- 
λάκτου τοῦ πατριάρχου. Δοκῶν δέ τις γενναῖος ἀἆνα- 
φανῆναι xal τῶν τῇ βασιλείᾳ διαφερόντων ἐπιμελέ- 
στερον ἀντιλήψεσθαι, εἰ µόνος κατάρξαι, µαλαχώ- 
τερος ὤφθη τῆς ὑπολήψεως, μηδὲν ἄξιον τῆς εἷς 
αὐτὸν προσδοκίας ἐπιδειξάμενος. Οἴνου τε γὰρ ἵττη- 
το, καὶ τῶν ἐπιπόνων τὰ ῥᾷστα προέκρινε, ὄυσπαρ- 
αἰτητός τι ἦν ἐν τοῖς πταίασµασι xal ἀσυμπαθὴς xo- 
λαστὴς, ἀδιάφορός τε πρὸς τὰς προθολὰς τῶν ἀρχ- 
ηγῶν, οὐκ ἀριστίνδην ταύτας ἰθύνεσθαι xal κατ’ 
ἐπιλογὴν ἐθέλων, ὅπερ ἔργον ἐστὶ μεγαλοπρεποῦς 
ἐξουσίας, ἀλλὰ τῷ παρατυχόντι ἀρχὴν ἐμπιστεύων, 
στρατηγίαν τυχὸν fj πολιταρχίαν, ἀδοχιμάστως, ὡς 


ἐκ τούτου συµθῆναι πάντα τινὰ χυδαῖον καὶ δια- 


Augusla et Basilius eubiculariorum intimus,qui id (! θεθλημιένον εἰς τὰς µεγίστας τῶν πολιτικῶν ἀρχῶν 


agebant ut venales essent magistratus. 


προχειρίζεσθαι, πολλὰ πρὸς τοῦτο συνεργούσης xai 


Ἑλένης τῆς αὐτοῦ γαμετῆς καὶ Βασιλείου τοῦ παραχοιµωμµένου, ὠνίους τὰς ἀρχὰς ποιεῖν παρασκευα- 


ζόντων. 

Neque tamen prorsus omnis preclari facinoris 
expers fuit Constantinus : unum enim referam di- 
gnum profecto admiratione, et quod multa ejus 
peccata obscurare possit.Boientias enim, arithmeti- 
cam,musicam,astronomiam,geometriam etomnium 
principem philosophiam, que jam longo tempore 
ob incuriem et inscitiam imperatorum perierunt, 
sua industria instauravit,conquisitis qui in quovis 
genere excellerent, ac constitutis doctoribus, stu- 
diosisque receptis et conductis. Quo factum est ut 


exigui temporis decursu barbarie profligata urbs D 


litteris floruerit. Sedentarias etiam atque opificum 
artes cure habuit, magnumque ii8 incrementum 
attulit. Pius erga Deum fuit ac liberalis, ut qui 
nunquam in processibus ad fana legibus ecclesia- 
sticis factis eine fructu et munere in conspectum 
Dei venerit, sed donaria quovis tempore obtulerit 
magnifica et Christi amantem imperatorem decentia 
Gratiam quoque retulit 8997 iis a quibus in detur- 
bandis imperio uxoris fratribus adjutus fuerat. 


Οὐ παντάπασι δὲ ἅμοιρος ἦν xal πράξεων ἀγαθῶν 
ὁ Κωνσταντῖνος. Ἡ γὰρ ῥηθῆναι μέλλουσα ἀξι- 
άγαστος οὖσα καὶ θαυμαστὴ ἐπισκιάσαι ἴσχυσε xal 
ἀμαυρῶσαι πολλὰ τῶν αὐτοῦ ἐλαττωμάτων. Τὰς 
γὰρ ἐπιστήμας, ἀριθμητικὴν, μουσιχὴν, ἀστρονο- 
µίαν, Ὑεωμετρίαν, στερεοµετρίαν, καὶ τὴν ἐν 
πάσοις ἔποχον φιλοσοφίαν, ix μακροῦ χρόνου ἀμελείᾳ 
καὶ ἀμαθίᾳ τῶν κρατούντων ἁπολωλυίας οἶχείᾳ σπουδῇ 
ἀνεχτήσατο, τοὺς ἐφ᾽ ἑχάστῃ τούτων ἀρίστους τε καὶ 
δοχίµους ἀναζητήσας καὶ εὑρὼν καὶ διδασκάλους ἐπι- 
στήσας, xal τοὺς σπουδαίους ἀποδεχόμενός τε καὶ συγ- 
κροτῶν. Διὸ καὶ τὴν ἁλογίαν ἀπελάσας οὐκ ἐν μαχρῷ 
τῷ χρόνῳ ἐπὶ τὸ λογικώτεσον μετεῤῥύθμισε τὸ πο- 
λίτευµα. ᾿Ἐπεμελήθη δὲ καὶ τῶν βαναύσων καὶ 
χειρωνάκτων τεχνῶν, xal εἰς ἐπίδοσιν μεγάλην καὶ 
ταύτας ἀνήνεγκεν . Ἡν δὲ καὶ τὰ πρὸς θεὸν 
εὐσεθὴς xal φιλότιμος, µηδέποτε dv. ταῖς πρὸς θεὸν 
τυπικαῖς τῶν θείων ναῶν προσελεύσεσι κενὸς καὶ 
ἄκαρπος ὀφθεὶς τῷ Gap, ἀλλ’ ἀναθήμασι δωρούμενος 
µεγαλοπρεπίσι xal φιλοχρίστῳ βασιλεῖ πρέπουσιν. 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(87) Hellesponti insula. Goan. 


(88) In eadem Propontide, Goan. 





64 HISTORIARUM COMPENDIUM. 63 
Ἡμείφατο δὲ καὶ τοὺς συνεργήσαντας αὐτῷ πρὸς À Nam Bardam Phocam magistri hcnore dignatus 


τὴν τῶν Ὑυναικαδέλφων — xagaloscww ταῖσδε ταῖς 
εὐεργεσίαις, Βάρδαν μὲν τὸν Φωκᾶν μµάγιστρον τι- 
µήσας xai δοµέστιχον τῶν σχολῶν τῆς ᾿Ανατολῆς, 
Νικηφόρον δὲ xai Λέοντα τοὺς τούτου υἱοὺς, τὸν μὲν 
τῶν ᾿Ανατολικῶν στρατηγὸν τὸν Νικηφόρον, τὸν δὲ 
τῆς Καππαδοκίας τὸν  Aiovta προχειρισάμενος, 
καὶ Κωνσταντῖνον βᾶτερον vv υἱῶν τῆς Σελευκείας, 
Βασίλειον δὲ τὸν Ἠετεινὸν ἔξαρχον τῆς μεγάλης 
ἑταιρείας. [P. 636] Μαριανὸν δὲ τὸν ᾽Αργυρὸν κόμητα 
τοῦ στάθλου καὶ τὸν Κουρτίκην Μανουλλ τῆς βίγλας 
ὁρουγγάριον. ᾿Εξευνούχισε δὲ καὶ 'Popavóv τοῦ 


domesticum scholarum Orientis constituit, Nice- 
phorum et Leonem, ejus filios, hunc Cappadocis, 
illum Orientàlium ducem creavit,et Constantinum, 
tertium ejus fllium, Seleucie prefecit, Basilium 
Volucrem magne sodalitati preposuit ; Marianum 
Argyrum comitem stabuli, Manuelum Curticem 
vigilie designavit drungarium ; Romanum Stepha- 
ni filium castravit, cum qui postea Augustifer fac- 
tus est, itemque Basilium, Romano seni e serva 
natum ; et. Michaelum, Christiferi Cesaris filium, 
clericum fecit. 


Στεφάνου υἱὸν, τὸν μετέπειτα σεθαστοφόρον γενόµενον, ἔτι δὲ καὶ Βασίλειον τὸν ἓκ δούλης ἀποτεχθέντα 
Ρωμανῷ τῷ γἑροντι’ Μιχαὴλ δὲ τὸν υἱὸν Χριστοφόρου τοῦ βασιλέως ἀπέχειρε χληρικόν. 


᾽Αδαμαντίνοις, δι’, ὡς ᾧετο, δεαμοῖς τὴν βασιλείαν 
ἀσφαλισάμενος, xai πᾶσαν ὑποψίαν ἁποσεισάμενος, 
καὶ δόξας i) τῷ ἁἀσφαλεῖ καθεστάνα!, μικροῦ δεῖν 


Cum autem videretur imperium adamantinis 
vinculis muniisse et omnia suspecta amolitus in 
tuto consistere, pene in summum venit discrimen, 


ἐκινβύνευσε δυσὶ µεγίσταις ἐπιθουλαϊς περιπεσών. B duplicibus petitus insidiis, nam et Theophanes 


Θεοφάνης τε γὰρ ὁ παρακοιμώμενος ἐθουλήθη τὸν 
πρεσθύτην Ῥωμανὸν ἐκ «zc νήσου Πρώτης tiq τὸ 
παλάτιον ἀγαγεῖν, καὶ ἄλλους οὐκ ὀλίγους ἔχων συν- 
ἱστορας" καὶ τινες δὲ ἕτεροι, ἤτοι Λέων ὁ Κλά- 
δων, Γρηγόριος ὁ Μαχεδὼν, καὶ θευδόσιος ὁ πρῶτος 
τῶν τοῦ Στεφάνου ἱπποκόμων, καὶ ᾿Ιωάννης ὁ ῥαί- 
χτωρ, τὸν Στέφανον ἐθουλεύσαντο ἐκ Μιτυλήνης ἆγα- 
γεῖν xai τῇ βασιλείᾳ ἐγκαθιδρῦσαι. "AAA ὑπό τινων 
συνωμοτῶν µηνυθέντων τῶν βουλευμάτων ὁ μὲν 
Θεοφάνης ἑξωρίσθη σὺν τοῖς αὐτοῦ συνεργοῖς, οἱ δὲ 
τοῦ Στεφάνου ἀντιποιούμενοι τυφθέντες xal δηµευ- 
θέντες, xal τὰς ῥῖνας τμηθέντες ἐξωρίσθησαν. 

O3 διέλιπον δὲ xal οἱ Τοῦρκοι εἰσθολὰς εἷς τὴν 
Ῥωμαίων ποιούµενοι xai ταύτην ὃῃοῦντες, μέχρις οὗ 
Βουλοσουδὴς ὁ τούτων ἀρχηγὸς τὴν τῶν Χριστιανῶν 
πίστιν ἀσπάζεσθαι ὑποκριθεὶς κατειλήφει τὴν Κων- 
σταντίνου" xal βαπτισθεὶς ὑπὸ τοῦ βασιλέως ἀναδέ- 
χεται Κωνσταντίνου, τῇ τῶν πατρικίων ἀξίᾳ τιµη- 
θεὶς καὶ πλείστων χρημάτων ὑπάρξας κύριος, εἷτ 
αὖθις οἴχαδε ὑποστρέψας. Μετ’ οὐ πολὺ δὲ καὶ ΡΓυ- 
λᾶς, ἄρχων (v καὶ αὐτὸς τῶν Τούρκων, εἴσεισιν εἷς 
τὴν βασιλίδα καὶ βαττίζεται, τῶν ἴσων ἀξιωθεὶς xat 
αὑτὸς εὐεργεσιῶν καὶ τιμῶν. ᾿Ανελάθετο δὲ μεθ) 
ἑαυτοῦ xal τινα μοναχὸν ᾿Ἱερόθεον τοῦὔνομα, δόξαν 
εὐλαθείας ἔχοντα, ἐπίσκοπον Τουρκίας παρὰ τοῦ 
θεοφυλάκτου Ἠχειροτονηθέντα, ὃς ἐχεῖσε γενύμενος 
πολλοὺς ἀπὸ τῆς βαρθαρικῆς πλάνης εἷς τὸν Χρι- 
στιανισμὸν ἐπανήγαχεν. ᾽Αλλ' ὁ μὲν Γυλᾶς ἑνέ- 
µεινε τῇ πίστει, µήτ αὐτὸς ἔφοδόν ποτε κατὰ Ῥω- 
µπχίων πεποιηχὼς, μήτε τοὺς ἁλισκομένους Χριστια- 
νους ἀτημελήτους ἑῶν, ἀλλ ἑξωνούμενος 
ἐπιμελείας ἀξιῶν καὶ ἑ)ευθερῶν. Βουλοσουδὶς δὲ 
τὰς πρὸς θεὸν συνθήχκας ἠθετηχὼς πολλάκις σὺν 


cubicularius de Romano ex insula Prota in ρ8]8” 
tium reducendo consilia tractavit, multis etiam 
aliis consciis. Et alii quidam, nempe Leo Clado, 
Gregorius Macedo, Theodosius Stephani protos- 
irator, et Joannes rector, Stephanum Mitylena 
revocare et imperium ei restituere moliti sunt. 
Que consilia cum essent a quibusdam conjuratio- 
num popularibus detecta, Theophanes 828 cum 
suis sociis est relegatus : qui vero Stephani ne- 
gotium susceperant, verberati sunt, bona eo- 
rum publicata, et naribus precisis in exsilium 
acti. 

Ceterum Turci non ante finem fecerunt in Ro- 
manas ditiones grassandi, quam Bulosudes eorum 
princeps fidem se amplecti Christianam simulans 
Cpolin venit, baptizatusque ibi α Constantino est 
exceptus, ab eoque patricii dignitate et magnis 
donis ornatus ditatusque domum rediit. Non multo 
post Gylas, ipse quoque Turcicus princeps, eodem 
se ejusdem rei causa confert; baptizatusque et 
eodem quo prior modo tractatus monachum secum 
abduxit Hierotheum,pietatis fama celebrem, quem 
Turcie episcopum Theophylactus patriarcha desi- 
gnavit. Isque ut in Turciam venit, multos a bar- 
burica fraude ad Christianam religionem traduzxit. 
Ac Gylas quidem in fide permansit ; et neque ipse 
in Romanos impressiones fecit, et captivos Chris- 
tianos emens curavit, libertatemque iis reddidit. 
Dolosudes autem pactis que cum Deo inierat re- 
scissis, sepe cum omnibus suis in Romanos expe- 


xal D ditionem suscepit. Quod idem contra Francos ten- 


tans captus et ab eorum rege Joanne in palum 
guffixus est. 


παντὶ τῷ ἔθνει κατὰ Ῥωμαίων ἐξήλασε. Τὸ δ᾽ αὐτὸ τοῦτο καὶ κατὰ Φράγγων ποιῆσαι διανοηθεὶς xai ἁλοὺς 


ἀνεσκολοπίσθη ὑπὸ Ἰωάννου (89) τοῦ βασιλέως αὐτῶν, 

Καὶ ἡ τοῦ ποτε χατὰ 'Ῥωμαίων ἐκπλεύσαντος ἄρ- 
χοντος Δῶν Ῥὼς Υαμετὴ. ἜἝλγα τοὔνομα, τοῦ ἀν- 
δρὸς αὐτῆς ἀποθανόντος παρεγένετο ἐν Κωνσταντι- 


329 Porro Elga Rossorum principis uxor, qui 
classem in Romanos duxerat, marito defuncto 
Cpolin venit ; et baptizata,oum magnum vere pie- 


XYLANDRI ET GOARI NOTJE. 
(89) Ab Othone imperatore, scribit Curopalates, cul veritas historie subscribit. Goan. 


63 GEORGII CEDRENI 6 
tatis studium demonstrasset, dignis suo instituto À νουπόλει. Kal βαπτισθεῖσα xal προαίρεσιν εἶλικρι- 


honoribus affecta domum rediit. 


Filia Hugonis, que Romano fuerat desponsata, 
mortua virgine, cti diximus, imperator filio aliam 
uxorem collocat, nequaquam illustri genere sed 
plebeio, ortam parentibus cauponibus, nomine 
Anastasiam. Sed ipse ei Theophanus nomen in- 
didit. 


Cum autem ameras Tarsi bello Romanos petens 
partem exercitus in pagum Herculis predatum 
emisisset, presbyter quidam nomine Themelus 
tunc incruentum peragens sacrificium, cognito Sa- 
racenorum adventu, omisso sacrificio, ita ut erat 
vestes sacras indutus... templi corripuit eoque 
hostes irruentes defendit, eorumque multos vul- 
neravit, complures interfecit, reliquos in fugam 
vertit. Exclusus deinde ab episcopo sacris, cum 
admissionem non impetraret, ad Agarenos se con- 
tulit ejuravitque Christianam religionem, cum- 
que iis exiens non Cappadociam modo et vicinas 
regiones est populatus, sed et usque ad Minorem 
Asiam perrexit. 880 Et ne scribere quidem 
fas est qus ejus fuerint ac quam dira faci- 
nora. 


At Bardas Phocas domesticus scholarum crea- 
tus, uti indicatum supra est, nihil memoratu di- 
gnum egit.Etenim aliorum auspiciis rem gerens is 
" dux videbatur qui laudem et admirationem mere- 
retur : omni sibi imperio commisso nihil aut pa- 
rum Romane proderat rei, quod avaritie laborans 
vitio sanis consiliis excutiebatur. Unde et quo- 
dam tempore in Chabdani exercitum de improviso 
incidens, ab omnibus suis, ut fertur, desertus in 
hostium potestatem vivus venisset, nisi eum 
cuneo acto ministri eripuissent. Vulnus quidem 
in fronte accepit magnum atque profundum, cu- 
jus orassam cicatricem usque &d mortem circum- 
tulit. 

Nicephorus autem et Leo, filii ejus, omni inho- 
nesta captura superiores ac subditos instar libero- 


νοὺς ἐνδειξαμένη πίστεως, ἀξίως τιμηθεῖσα τῆς προ- 
αιρέσεως Em οἴκου ἀνέδραμε. 

[P. 637] Τῆς δὲ τῷ Ῥωμανῷ νυµφευθείσης χόρης 
τῆς Οὔγωνος παιδὸς ἀποθανούσης, ὡς εἴπομεν (90), 
παρθένου, νυμφεύεται αὐτῷ ὁ βασιλεὺς καὶ πατὴρ 
ἑτέραν γυναῖκα, οὔ τινα τῶν ἐπιφανῶν, ἀλλ᾽ ἐκ χυ- 
δαίων φυεῖσαν καὶ τὴν τἔχνην χαπήλων, ᾿Αναστασίαν 
καλουµένην, θΘεοφανὼ ὃδ᾽ ὑπ ἐκείου µετονοµα- 
σθεῖσαν. 

Τοῦ ἀμηρᾶ δὲ τῆς Ταρσοῦ ἐκστρατείαν κατὰ Ῥω- 
µαίων ποιησαµένου, iv. τῇ κώμῃ δὲ τῇ Ἡραχλέος 
λαὸν πεπομφότος εἲς προνομὴν, πρεσθύτερός τις θέ- 
μελ ὀνομαζόμενος τὴν ἀναίμακτον ἐπιτελῶν Άειτουρ- 
γίαν, ὡς ἔγνω τὴν τῶν Σαρακηνῶν ἔφοδον, λιπὼν 


Β τὴν ἱερουργίαν xal ὡς εἶχε στολῆς ἐξελθών, Aa6ó- 


µενός τε ταῖς χερσὶ τοῦ σημαντῆρος (01), τῆς éx- 
Χλησίας ἐν τούτῳ τοὺς ἐπιόντας ἠἡμύνετο, καὶ πολ- 
λοὺς μὲν ἑτραυμάτισεν, ἀπέχτεινε δὲ καὶ Ἰχανοὺς, 
τοὺς δὲ λοιποὺς ἑτρέψατο εἷς φυγήν. ᾽Αποχλεισθεὶς 
δὲ παρὰ τοῦ ἐπισκόπου τῆς ἱερουργίας, ἐπεὶ μὴ 
ἔπειθε (92). συγχωρηθῆναι, τοῖς ᾿Αγαρηνοῖς προσ- 
εῤῥύη καὶ τὸν Χριστιανισμὸν ἐξωμόσατο, xal σὺν 
αὐτοῖς ἑξιὼν οὗ µόνον Καππαλοχίαν xal τὰ ἐγγίζοντα 
ταύτῃ ἐδῄου θέµατα, ἀλλὰ δὴ καὶ μέχρι τῆς μιχρᾶς 
λεγομένης ᾿Ασίας ἔφθασεν. "Oca δὲ δεινὰ διεπράξατο, 
οὐδὲ γράφειν ἡμῖν θεµιτόν. 

"Hón δὶ, ὡς εἴπομεν, προχειριαθεὶς δομἑστικος 
τῶν σχολῶν Βάρδας ὁ Φωκᾶς οὐδὲν ὅ τι καὶ λόγου 
ἄξιον ἀπειργάσατο' ὁπότε μὲν γὰρ ὑφ' ἑτέρους ἑτάτ- 
τετο, στρατηγὸς θαυμαστὸς ἀνεφαίνετο, ὁπηνίκα δὲ 
à ἑξουσία τῶν στρατευμάτων ἁπάντων τῆς ἑαυτοῦ 
γνώμης ἐξήρτητο, ὀλίγα dj οὐδὲν ὤνησε τὴν Ῥω- 
µαίων ἀρχήν. Νοσήσας γὰρ τὴν πλεονεξίαν ἐξέστη 
τῶν ἑαυτοῦ λογισμῶν. Ὃθεν xal. ποτε τοῖς τοῦ Χα- 
602v ἀπροσδοκήτως περιπεσὼν, πάντων, ὥς qaot, 
καταλελοιπότω, αὐτὸν, μικροῦ δεῖν αἰχμάλωτος ἔγε- 
γόνει, εἶ μὴ συνασπίσαντες οἱ θεράποντες τῆς αἶχμα- 
λωσίας αὐτὸν ἐλυτρώσαντο. Ἐτρώθη δὲ κατὰ τὸ μέτ- 
ωπόν Ὑενναίῳ καὶ βαθεῖ τῷ τραύµατι, ὡς xal μὲ- 
χρι τελευτᾶς ἁδρὰν τὴν οὐλὴν περιφἑρειν. 

Νικηφόρος δὲ καὶ Άεων οἱ τούτου υἱεῖς, ἐφύπερ- 
θεν ὖοτες παντὸς αἰσχροῦ λήμματος καὶ τοὺς ὑπ- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(90) Ait se id supra quoque dixisse. Sed in nos- 
tro codice, eo ipso loco quo eam quinque annos 


cum Romano vixisse dicitur, librarius quedam, D 


uto, emiserat, que ab alio deinde sunt,ut et aliis 
ocis,inserta.Certe heo cum superioribus non con- 
gruunt, quod satis habui &dnotare. Et quod hio 
paulo ante Joannes Francorum rex sive imperator 
dicitur, horum neutrum historie consentit, cum 

er id tempus Romanorum imperatores fuerint 
lenricus Ànceps et Otto,cujus paulo post fit men- 
tio, Saxones, in Gallia autem regnarint Ludovicus 
et ejus fllius Lotharius. Xvr. 

(91) Quale vel instrumenti vel armorum genus 
arripuerit,non possum divinare. Σημαντῆρα accepi 
pro custode, quem Homerus pro pastore ponit, 
lliad, o, 325 : Σηµάντορος οὗ παρεόντος, et. μῆλα 
ἁσή µαντα, Iliad. κ, 485, que pastore.gunt destituta. 
Παρὰ τὸ σηµαίνειν, quod est ἐπιτάττειν, mandare. 
Quomodo et σηµάντωρ accipi potest initio Odyss. p. 


Sed quid hic signilcet,obscurum relinquo. Xvr. — 
Nullam σημαντῆρος significationem agnovit Xylan- 
der, cum tamen signis clarissime personet. Est 
enim crotalus, lignum oblongius, quadrum, modice 
tenue, malleolo quatiendum, ut excitato sono a 
gacerdote fidelibus in ecclesiam veniendi signum 
detur. Est etiam σηµαντὴρ ferrea lamina bacillo 
ferreo ad fores ecclesi; in expositum finem verbe- 
randa, de qua, sicut et de signis e ligno, docte, ut 
sollet, Allatius libro de recentioribus Grecorum 
templis. Hoo itaque sive ligneo seu potius ferreo 
ereove signo eoclesie manibus arrepto, v αὐτῇ τους 
ἐπιόντας ἡμύνετο, ingressos in eam (ecclesiam) Sara- 
cenos invadebat, propulsabat, debellabat strenuus 
tile sacerdos. GoAB. 

(92) Xylander, cum admíssionem non impetraret. 
Veriug, cum οἱ sibi facinus condonaretur non per- 
suasit, id est, impetravit, GoAR. 


65 HISTORIARUM COMPENDIUM. 68 


τχόους ως γνησίους υἱοὺς περιέποντες, μεγάλα τὴν 
τῶν Ῥωμαίων ἀρχὴν ὠφέλησαν. Καὶ τὰ μὲν τοῦ 
Νικτφόρου προτερήματα, ἵνα μὴ τὸ τῆς ἱστορίας 
σονεχὲς διακόπτηται, ἓν τοῖς περὶ ἐκείνου λελέξεται * 
à δὲ Αέων ᾿Απολασαὴρ ἐπίσημον ἄνδρα καὶ τοῦ 
Χαθᾶν συγγενῆ, σὺν ἀπείρῳ πλήθει χατὰ ᾿Ῥωμαίων 
ζελβόντα τρεφάμενος xal κατασχὼν ἐν Κωνσταντι- 
νουπόλει ἀπέστειλε, τοῦ ἄλλου πλήθους τὸ μὲν ἐν τῇ 
τοῦ πολέμου προςθἐλᾷ κτείνας, τὸ δὲ ζωγρήσας. Ὃν 
ἀχθέντα πρὸς τὴν βασιλίδα ὁ θασιλεὺς Κωνσταντῖνος 
Δρίαμθον ποἰήσας καὶ κατὰ τοῦ τραχήλου πατήσας 
τιμαῖς τε xal δωρεαῖς ἐφιλοφρονήσατο (93). 
Κωνσταντῖνου δὲ τὸν λοιπὸν υἱὸν τοῦ Φωκᾶ ζω- 
γρίαν λαθὼν ὁ Χαθδᾶν καὶ εἰς τὸ Χάλεπ (94) ἀγαγὼν, 
χαὶ πολλὰ σπουδάσας sic [638] τὴν μµτσαρὰν αὐτοῦ 
Δρησκείαν τοῦτον μεταγαγεῖν, ὡς οὐκ ἔπεισε, φαρ- 
µάχοις αὐτὸν διέφθειρε. Tij xor; δὲ ταύτῃ περιαλγὴν 
Ἰενόμενος 6 Βάρδας πάντας οὓς χατεῖχεν αἰχμαλώ- 
τους συγγενεῖς τοῦ Χαθδᾶν ξίφει χατέκοψε. Καὶ παρὰ 
τοῦτο ὁ τὸ ἀλλάγιον πεμφθεὶς πυιήσασθαι Παῦλος µᾶ- 
Ἱιστρος ὁ Μονομάχος ἄπρακτος ὕπέστριψεν. ’Ασχέτῳ 
δὲ περιωδυνίᾳ ληφθεὶς ὁ Χαθδᾶν διὰ τοὺς αὐτοῦ 
σογγενεῖς ἑκστρατεύει κατὰ ᾿Ρωμαίων, ἄγων μετ 
αὐτοῦ καὶ τὸν παρὰ βασιλέως πεμφθέντα ὡς αὑτὸν 
πρεσθευτὴν περὶ εἰρήνης, Νικήταν πατρίχιον τὸν 
Χαλκούτζην, xal πολλοὺς ἀγαθοὺς ἄνδρας τῶν ἀν- 
δρειοτάτων καὶ γενναίων Ῥωμαίων ἐζώγρησε (95). 
Τοῦ δὲ Νικήτα λάθρα τῷ Φῳκᾷ μηνύοντος πάντσ τὰ 
βουλευόμενα τῷ Χαθδᾶν καὶ τὰς ὁδοὺς ὅθεν μέλλει 
ποιέσασθαι τὴν ὑποστροφὴν, λόχους ὁ Φωχᾶς ἐγκ1θ- 
ζει παρά τινα τόπον εἴσοδον ἔχοντα στενὴν καὶ 
χοημνώδη, ἐν d γενόμενος ὁ Χαθδὰν, ἐπεὶ κατὰ μέ- 
σεν ἐγένετο τὴν στενοχωρίαν, κυχλοῦται παρὰ τῶν 
λόχων. ᾿Ἐξαναστάντες γὰρ τῆς ἑνέδρας ol ἐπὶ τούτῳ 
τεταγµένοι πέτρας τε ὑπερμεγέθεις κατ αὐτῶν ixó- 
los xat βέλη cl; αὐτοὺς ἔπεμπον παντοδαπά. Καὶ ὁ 
μὲν Καλκούτζης προευτρεπισάµενος καὶ δώροις ὑπο- 
ποιησάµενός τινας τῶν Σαρακηνῶν τῆς φυγῆς ὑπ- 
τρέτας, ἔλαθεν ἀποδρὰς μετὰ πάντων αὐτοῦ τῶν οἱ- 


À rum ex se natorum tractantes, plurimum reipu- 
blice Roman: contulerunt utilitatis. Ac Nicephori 
quidem egregia facta, ne in presentia narrationis 
continuam seriem interrumpamus, quo loco de 
ipso dicere jubebit ordo, exponemus. Leo autem 
Apolaserum, illustrem virum et Chabdani cogna- 
tum, ingenti cum multitudine Romanis bellum 
facientem fudit, captumque Cpolin mieit, militibus 
ejus partim in prelio interfectis,partim captis.Eum 
imperator in triumpho 831 duxit, collumque 
ejus calcavit, &c honoribus et muneribus Leonem 
demeritus est. 

Constantinum,tertium Phoce filium, Chabdanus 
cepit et Chalepum abduxit,cumque multis tentatis 
rationibus non posset eum a vera religione abdu- 
cere, veneno sustulit. Hoc auditum Barde tantum 
uttulit dolorem, ut quotquot captivos Chabdani 
cognatos habebat, eos omnes gladio concideret. 
Qua re factum est ut Paulus magister,cognomento 
monomachus,missus ab imperatore ad pacem com- 
ponendam re infecta redierit. Porro Chabdanus 
indomito ob necem cognatorum dolore correptus 
in Romanos duxit, secum ducens et Nicetam pa- 
tricium Chaleutzam multosque alios pro:sstantissi- 
mos ac fortissimos Romanos, quos ceperat. Ibi 
Niceta occulte Phocse omnia barbari consilia indi- 
cat, et quibus itineribus domum is repetiturus 
esset. Phocas ergo loco quodam accessum babente 
artum atque preruptum insidias ponit. Quo cum 
pervenisset Chabdanus, circumventus est ab iie 
qui in insidiis latuerant : hl namque se proripien- 

C tes in hostem ingentia saxa devolverunt et omnis 
generis tela conjecerunt.Chalcutzes cum ad id jam 
ante parasset quosdam Saracenos, et ad expedien- 
dam sibi fugam muneribus 8342 corrupisset, cum 
omnibus suis fuga elapsus est. Agarenorum inefífa- 
bilis multitudo ibi periit ; et Chabdanus interfectis 
quos in vinculis habebat, cum paucis turpiter et 
promiscua fuga periculo se eripuit. 


χείων, τῶν ᾿Αγαρηνῶν δὲ πίπτωχε πλήθος ἀμυθητον. 'O δὲ Χαθδᾶν οὓς εἶχε δεσµίους ἁποσφάξας, 
v)» ἀλίγοις ἄκλεῶς χαὶ ἀτάκτως τὸν χίνδυνον ἴσχυσε διαφυγεῖν. 


Ἔτει δὲ δωδεχάτῳ τῆς Κωνσταντίνου βασιλείας, 
τοῦ δὲ κόσµο» «ςυζδ, μηνὶ Φεθρουαρίῳ κζ, ἴἰνδικ- 
τιῶνος 19, κατέλυσε τὸν βίον θεοφύλακτος ὁ πατριάρ- 
ης. ἀρχιερατεύσας ἐπ᾿ ἔτη αγ, ἡμέρας χε, ἑξκαί- 
ὄεχα μὲν ἐτῶν v ὅτε ἀκανονίστως τοὺς τῆς Ἐκ- 
πληαίας παρείληφεν οἴαχας, ὑπὸ παιδαγωγοὺς (pto 
μοι) ὁ ἀρχιερεὺς µέχρι τινὸς διατελέσας. Καὶ εἶθε 
yt διὰ παντὸς τοῦτο ἦν c ἐδόχει γὰφ εἶναι σεμνὸς 
καὶ μέτριος. Τῆς ἐντελεστέρας δὲ ἡλικίας ἀρξάμενος 
fbr xal xa! ἑαυτὸν βιοῦν ἑαθεὶς οὐδὲν τῶν αἰσχί- 
στων xal παντελῶς ἀπηγορευμίνων πράττειν ἐνέλι- 


. XYLANDRI ET 


(93) [n textu est perínde scriptum ac si ad trium- 
phatum Apolassrum referretur, munera ei et ho- 
nores ab imperatore obtigisse; quod absurdum 
puto, et ad eum retuli, cujus opera hostis captus 
et triumpho exhibitus esset. Neque enim solebat 
iriumphatis post pedibus pressas eorum cervices 
imperator gratiam ullam íacere; et si novo hoo 


Annum imperante Constantino 12, anno mundi 
6464, die Februarii 27, indictione 14, Theophyla- 
ctus patriarcha diem suum obiit,cum ei pontiflcatui 
prefuisset annos 23 dies 25. Cum eum iniret, id 
quod contra leges ecclesiasticas fiebat, annos erat 

D natus 46, et patriarcha sub pedagogis (pro indi- 
gnam rem l)aliquandiu egit. Quanquam utinam id 
perpetuum fuisset. Nam catenus visus est modeste 
&c cum gravitate aliqua vitam agere. Adultior, 
cum jam suo arbitrio vivere permitteretur, nihil 
eorum qua turpissima et omnino legibus prohibita 


GOARI NOTJE. 


exemplo factum fuisset, vel maxime adnotanda 
erat insolentia. Chabdanus autem Chalepi ame- 
ras fuit, ut in Romano tertio noster docet. 


XYL. 
(94) Τὸ Χάλεπ, Berroa Syrie, hodie Alep. Go4R. 
(95) Locus videtur decurtatus, et hos ante hano 
expeditionem captos fuisse apparet. Xvr. 


61 GEORGII GEDRENI 68 


sunt facere omisit, gradus ecclesiasticos et episco- A πεν, ὠνίους προτιθεὶς τοὺς τῆς Ἐλκλησίας βαθμοὺς 


porum electiones venumdans, aliaque; agens aliena 
veri patriarche officio, insano equorum studio et 
venationum perditus, multaque alia indecenter 
committens ; que singulatim enarrare et inconve- 
niens et nefas est. Unum par est commemrorari, 
argumentum ipsius male instituti animi.Equorum 
parandorum amore infreni tenebatur, ferturque 
habuisse ultra duo equorum millia. Iia alendis 
perpetuo erat intentus. Neque vero iis foenum et 
bordeum proponebat edendum, sed metarum [ru- 
ctus, thasia et pistacia ac palmulas, uvas passas, 
caricas,eaque omnia lectissima,vino fragrantissimo 
temperata 833 admistis ctiam croco, cinnamomo, 
balsamo aliisque aromatibus. Memorie traditum est 
ei aliquando sacrificanli magne cene Dominicre 
quinta feria, et jam preces mysteriorum recitanti, 
supervenisse eum cui equorum cura ab ipso de- 
mandata fuerat,letumque attulisse nuntium, quod 
nobilissima equarum peperisset, addito etiam 
equa nomine. Patriarcham pre nimio gaudio, re 
sacra utcunque absoluta, ad Cosmidiuni accurrisse, 
visoque pullo reaens edito, et satiatum spoctaculo 
bruti in magnum templum rediisse,ut de Servatoris 
nostri pro nobis tolerato supplicio hymnorum reci- 
tationem ad finem perduceret. Quin et hunc mo- 
rem introduxit, qui hcdieque obtinet, quod in 
splendidis atque solemnibus festivitatibus Deo et 
sanctorum recordationi fit contumelia per fcedas 
cantilenas ac risus el insanos clamores, quibus 
adhibitis sancti bymni cantantur, quos a nobis 


oportebat corda compunctis atque contritis pro ( 


nostra salute Deo offerri. At ille cctu flagitioso- 
rum hominum coacto, iisque prefecto Euthymio 
quodam, quem cognomine Casnen appellabant, et 
ab ipso est domesticus templi constitutus, diaboli- 
cas istas saltationes, obscuras vociferationes, can- 
tilenasque e triviis et lupanaribus petitas tuno 
adhiberi instituit.Hac vite usus ratione interiit ex 
inepta equitatione ad murum quemdam mariti- 
mum afflictus. Ex quo casu 884 cum sanguinem 
vomuisset ac biennium morbo conflictatus esset, 
aqua intercute exstinotus est. 


καὶ τὰς προθαλὰς τῶν ἀρχιερέων, καὶ ἄλλα πράττων 
ὅσα τοῖς ἀληιθινοῖς ἀρχιερεῦσιν ἀπεοιχκότα ἐτύγχανεν, 
ἱππομανῶν καὶ κυνηγεσίοις ἐνασχολούμενος καὶ λοι- 
πὰς ἀπρεπεῖς διαπραττόµενος πράξεις, ἃς κατὰ μὲ- 
poc διεξιέναι σὺν τῷ ἀπρεπεῖ xal ἀθέμιτον. Μιᾶς δὲ 
δίκαιον ἐπεμνησθῆναι κεἷς ἔνδειξιν τῆς ἀπαιδεύτου 
γνώμης αὐτοῦ. Ἔρως αὐτὸν κατεῖχεν ἄσχετος τῖς 
τῶν ἵππων κχτήσέως, xal λέγεται ὑπὲρ δισχιλίους 
πορίσασθαι, v τῆς χοµιδης διὰ παντὸς ἐφρόντιζε», 
οὐ χόρτον αδὐτοῖς παρατιθεὶς καὶ κριθὰς, κώνων δὲ 
καρποὺς (90) xal θάσια (97) καὶ [639] πιστάχια, 
τι δὲ φοινίκων xal σταφίδων xal ἰσχάδων τὰ λιπα- 
ρώτερα, εὐωδεστάτῳ οἵνῳ μιγνὺς, καὶ κρόχον καὶ 
κινναµωμον καὶ βάλσαμον xal ἕτερα ἀρώματα τοῖς 
ῥηθεῖσι συμφύρων, ἕκαστῳ τῶν ἵππων παρετίθει 
βρῶσιν. Φασὶ δ᾽ ὅτι λειτουργοῦντί move. αὐτῷ κατὰ 
τὴν μεγάλην τοῦ θείου δείπνου πέμττην ἡμέραν, καὶ 
τὰς εὐχὰς ἤδη τῶν μυστηρίων ἀναγινώσκοντι, ὁ τὴν 
ἐπιμέλειαν των ἵππων ἐπιτετραμμένος διάκονος ἔπι- 
στὰς εὐαγγέλιον τούτῳ χεχόµικεν, ὡς ἄρα τετοχυῖα 
e^» ἡ ἐπισημοτάτη φορθὰς, προσθεὶς xal τὸ ὄνομα, 
'O δ᾽ ὑπὸ περιχαρείας τὸ τῆς θείας λειτουργίας ὑπό- 
λοιπον ὡς ἔτυχεν ἐκπληρώσας δρομαῖος ἀφικνεῖται 
πρὸς τὸ Κοσμίδιον, xal τὸν τεχθέντα πῶλον ἑωρα- 
κὼς καὶ τοῦ ἀλόγου θεάµατος ἐμφορηθεὶς ὀπέστρε- 
Ψεν εἷς τὴν Μεγάλην Ἐκκλησίαν, τὴν τῶν ἁγίων 
παθῶν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν καὶ θεοῦ ἐχτελέσων 
ὕμνφδίαν. Ἔργον ἐχείνου καὶ τὸ νῦν κρατοῦν ἔθος, 
ἐν ταῖς λαμπραῖς xai δημοτελέσιν ἑορταῖς ὑθρίζε- 
σθαι τὸ» Θεὸν καὶ τὰς τῶν ἁγίων µνήµας διὰ λυγι- 
σµάτων ἀπρεπῶν καὶ γελώτων xai παραφόρων xpau- 
γῶν τελουµένων τῶν θείων ὕμνων, οὕς ἔδει μετὰ 
κατανύξεως καὶ συτριμμοῦ καρδίας ὑπὲρ τῆς ixo- 
τῶν ἡμᾶς σωτηρίας προσφἑρειν τῷ Osip. Ιιλῆθος 
q3p συστησάµενος ἐπιῤῥήτων ἀνδρῶν καὶ ἔξαρχον 
αὐτοῖς ἐπιστήσας Ἠὐθύμιόν τινα Κασνῆν λεγόμενον, 
ἄν αὐτὸς δοµέστικον τῆς Ἐκκλησίας (08) προύθάλετο, 
καὶ τὰς σατανικὰς ἀρχήσεις xal τὰς ἀσήμους χραυ- 
γὰς καὶ τὰ ἐκ τριόδων καὶ χαμαιτυπείων ἠρανι- 
σµένα ἄσματα τελεῖσθαι ᾖἵδίδαξεν. Οὕτως δὲ βιο- 
τεύων καταστρέφει τὸν βίον dv τῷ ἁτάκτως Ἱππάζε- 
σθαι, Év τινι τείχει τῶν παραθαλασσίων θραυσθεὶς 


καὶ αἷμα ἀναγαγὼν διὰ τοῦ στόματος. ᾿Βπὶ δύα δ᾽ ἕτη νοσηλευόµενος καὶ ὑδέρῳ περιπισὼν ἐἑτελεύ - 


τησε. 


Eadem indictione, tertia Aprilis die, in ejus ) — Kai χειροτονεῖται κατὰ τὴν τρίτην τοῦ ᾽Απριλλίου 


locum aufficitur Polyeuctus monachus, Cpoli natus 
atque educatus, castratus a parentibus, longoque 
tempore monastica vita cum laude functus, impe- 
ratore eum ob gravitatem morum et insignem 
sapientiam atque paupertatis causa eo provehente. 
Huic non Heracles, ut mos ferebat, sed Basilius 


μηνὸς, τῆς ἀὐτῆς ἰνδικτιῶνος, ἀντ᾽ αὐτοῦ πατριάρ- 
χης Πολύευκτος μοναχὸς, τῆς Κωνσταντινουπόλεως 
καὶ 0pip ux τυγχάνων xai παίδευµα, ὑπὸ τῶν γονέων 
μὲν εὐνουχισθεὶς, ἐπὶ πολὺν δὲ χρόνον τῇ μοναδιχᾷ 
πολιτείῃ ἐκδιαπρέψας ' ὃν ὁ βασιλεὺς διὰ τὸ τοῦ 
ἠθοῦς σεμνὸν καὶ τὸ τῆς σοφίας ὑπερθάλλον καὶ τὴν 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΗ. 


(96) Vidit in Lexico Xylander χῶνον, are: metam 
et pinorum fruclum significare ; palearum metam 
sibi elegit, pinorum vero fructus permisit inscius 
Theophylacti equis. GoaAR. 

(97) Alias λεπτοχαρύα, nuces Pontice seu avel. 
lane. GoAn. 


(98) Preterit hunc officialem catalogus Codini, 
geminum domesticum noster exhibet τοῦ δεξιοῦ καὶ 
τοῦ εὐωνύμου χοροῦ, primarium videlicet de:ztri 
sinisirique chori cantorem, quibus alius τῶν ocv 
δομέστικος praeponitur, omnibus πρωτοφάλτης. Eu- 
chologium. Go4R. 








69 HISTORIARUM COMPENDIUM. 70 
ἀχτη μοσύνην χειροτονεῖ πατριάρχην, οὐ τοῦ 'Hoa- A Cesarem episcopus manus imposuit,quod Nicepho- 


χλείας, ὡς ἔθος, ἀλλὰ τοῦ Καισαρείας Ἡασιλείου τὴν 
χειροθεσίαν πεπληρωχότος. Νικηφόρος γὰρ, ὁ τῆς 
Ἡρακλείας πρόεδρος, τῷ βασιλεῖ κατά τι πβροσχε- 
κρουκὼς οὗ συνεχωρήθη τὴν χειροθεσίαν ποιήσασβαι. 
Ὅθεν xal ψόγος οὐχ 6 τυχὼν προσετρίθη οὗ τῷ προ- 
τέψαντι µόνον xal τῷ Χειροθετήσαντι, ἀλλὰ xal 
αὐτῷ τῷ χειροτονηθέντι ὡς καταδεζαμένῳ τὴν áxa- 
νόνιστον ταύτην Χχειροβεσίαν. Χειροτοντθεὶς δ᾽ 
ὅμως xal παῤῥησιασάμενος τὴν ἀλήθειαν πολλὴν 
χαταδρομὴν ἐποιεῖτο τῆς πλεονεξίας τῶν συγγενῶν 
τοῦ πρεσθύτοτ 'Ῥωμανοῦ, [P. 640] κάν τῷ µεγάλφ 
Σαθθάτῳ τὸν βασιλέα sl; τὴν Μεγάλην ᾿Εχκλησίαν 
ἑλθόντα ἑνῆγε πρὸς τὴν τῶν πραχθέντων ἐκδίκησιν, 
Ὅπερ οὐχ ἡδέως οὗτος ἐδέξατο. ᾽Αλλὰ xal Βασίλειος 
ὁ μετὰ ταῦτα παραχκοιμώμενος, ὁ ἀπὸ δούλης τεχ- 
θες τῷ πρεσθύτῃ ΄Ρωμανῷ. Ἐλένην τὴν αὐττῦ 
ἀδελφὴν καὶ δέσποιναν ὑποποιησάμενος, οὕτω παρ- 
εσκεύασε xal διέθηχε τὸν Κωνσταντῖνον, μὴ µετα- 
γινώσκειν µόνον ἐπὶ τῇ τοῦ πατριάρχου προθολῇ,ἀλλὰ 


rus (hoc enim nomen Ἡθταο]θιθ presuli erat), quia 
in quadam re animum imperatoris offendieset,non 
sinebatur manus imponere. Que rex vituperatio- 
nem haud vulgarem paravit, non imperatori modo 
et Basilio, sed et ipsi Polyeucto, quod contra 
Bacros canones 8e ordinari passus esset. Hic tamen 
ita designatus, veritatem libere professus, multis 
invectus est in avaritiam cognatorum Romani 
senis. Et in magno Sabbato imperatorem in magnum 
templum venientem ad judicium eorum qua fuerant 
acta exercendum hortatus est. Non gratum hoo 
imperatori fuit. Sed et Basilius,qui deinde intimus 
cubicularius factus est, senis Romani ex serva 
filius, per sororem suam Helenam Augustam ita 
Constantini animum affecit,ut non 838 modo cum 
ad patriarchatum Polycuctum promovirse pon:te- 
ret, sed et de eo per occasionem dejiciendo cogita- 
ret. Et ad eam rem suffundebat, quod aiunt, frigi - 
dam Theodorus Cyzici episcopus. 


καὶ ζητεῖν ἀφορμὴν πῶς ἂν ἀὐτὸν καταγάγοι τοῦ θρόνου, πολλὰ xal θεοδώρο» τοῦ Κυζίκου xaz' αὐτοῦ διερεθί- 


ζοντος τοῦτον. 

ὝὭσπερ δὲ τοῦ χρόνου φιλοτιμησαμένου κατὰ ταυ- 
τὸν ὁμογνώμονας ἐπιδείξασθαι πατριάρχας, καὶ τὴν 
τῶν ἑσπερίων 'Ῥωμαίων (99) Ἐκκλησίαν ἰθόνειν ἔλα- 
χεν Ἰωάννης ὁ τοῦ ᾿Αλθερίχου υἱὸς (1), πρὸς πᾶσαν 
ἀσέλγειαν xai xaxlav ὑπάρχων ἐπιῤῥεπής, ὃν Ὥτως 
& τῶν Φράγγων βασιλεὺς ἀπελάσας ἕτερον ἀντεισήγαγε 
tf, Ἐκκλησίᾳ ποιμένα. 

ὍὉ δὲ ΠΗΠολύευχτος τῷ πρώτῳ τῆς Ἱερατείας αὐτοῦ 
ypów τοῖς Ἱεροῖς ἑνέταξε διπτύχοις Εὐθυμίου τοῦ 
πατριάρχου τὸ ὄνομα, τοῦ τὸν βασιλέα Λέοντα δεξα- 
µένου sic χοινωνίαν, ὁπηνίκα τὴν τετάρτην ἡγάγετο 
[ovxtxa (2). Βρὸς 10016 τινες τῶν ἀἁρχιερέων πρὸς ὁλἰ- 
γον ἀντέστησαν τῷ Πολυεύχτῳ μὴ κοινωνεῖν. ᾽Αλλὰ 
κατ) ὀλίγον τῷ τοῦ χκρατοῦντος ἀχολουθήσαντες ῥελή- 


µατι γέλωτα παρέσχον τοῖς διαχρινοµένοις, 


Ἔχθη δὲ χατὰ τὸν αὐτὸν καιρὸν xal ἡ τιµία yip 
τοῦ Προδρόμου εἰς τὴν βασιλίδα ἐξ 'Αντιοχείας, ἆπο- 
κλαπεῖσα παρἀ τινος διακόνου ᾿]Ιὼδ τοὔνομα" Ἡν 
χαταλαθοῦσαν τὴν Χαλκηδόνα ὁ βασιλεὺς τὴν βασι- 
λαὴν ἐκπέμφας τριήρη. xal τῆς συγκλήτου ὅσον 
ἐπίσημον ἐξελθόντος xal τοῦ πατριάρχου Πολυεύκτου 
c5» παντὶ τῷ χλήρῳ μετὰ xnpüv καὶ λαμπάδων xal 
θοµιαµάτων, εἲς τὰ βασίλεια ἤγαγεν. 

Ὅ δὲ τῶν σχολῶν δοµέστικος βάρδας κατὰ τῶν 


Ceterum quasi si tempus in eo laboraret ut 
summi pontifices ejusdem sententie crearentur, 
Romane ecclesie eodem tempore prefectus fuit 
Joannes Alberici filius, homo ad omnem lasciviam 
ao malitiam propensus; quem Otto Francorum 
imperator expulit, aliumque ecclesie pastorem 
constituit. 

Polyeucius primo sui patriarchatus anno Euty- 
chii patriarche nomen in sacras tabulas retulit, 
ejus qui imperatorem Leonem ad sacrorum com- 
municationem admiserat, cum is quartam uxorem 
duxisset. Eam ob rem quidam summorum pontifl- 
cum aliquandiu noluerunt res sacras cum Polyeucto 
communes habere : mox imperatoris voluntati 
obsequentes ridendos se disceptantibus controver- 
giam exhibuerunt. 

Sub idem tempus veneranda precursoris manus 
Antiochia Cpolin allata est, surrepta ab Jobo quo- 
dam diacono. Ea cum appulisset Chalcedonem. 
Imperator suam emisit triremem : ot illustriores 
senatores precedentes obviam cum patriarcha et 
universo clero cum cereis facibus et suffitibus eam 
in palatium deduxerunt. 


8386 Interim Bardas scholarum domesticus 


ἑῴων ᾽Αγαρηνῶν ἐκσνρατεύσας τὸ iv ποσὶν ἅπαντα ῃ expeditione in orientales Agarenos facta obvia 


κατεστρέφατο, ἑλὼν xal φρούρια ixavà, ἐχκπολιορ- 
χήσας καὶ τὴν περιθόητον ᾿Αδαπαν. Ὁ δὲ βασιλεὺς 
βοολόμενος καὶ τούς ἐν τῇ Κρήτῃ Σαραχηνοὺς συν- 
ε(ῶς ἐκστρατεύοντας καὶ τὰ παράλια τῆς Ῥωμαϊκῆς 


queque vastavit, permulta castella cepit, 
ipsamque adeo nobilem urbem Adapam. expu- 
gnavit. Imperator autem Cretenses Saracenos, 
qui crebro maritimas Romanorum ditiones in- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(99) Greci, Romani imperii successores. 'Pu- 
µαΐους Romanos se usque in hodiernum diem jacti- 
taverunt. Veros autem Romanos, id est Latinos, 
Cedreni voce ἑσπερίους Ῥωμαίους appellant. GoAR. 

(1) Is est Joanncs XII papa. Alberici consulis 
Romani filius, de quo vide historicos.Ottonem ma- 


gnum Romanorum imperatorem regem Francorum 
vocat; de qua re supra monui. Cur autem huno 
Polyeucto similem dicat, non video. XYr. 

(2) De quarum nuptiarum jure vid. Arcudius 
l. νι Goncordiee. Goan. 








" GEORGII CEDRENI 12 


cursionibus vezabant, cupiens deterrere eorumque A γῆς δῃοῦντας xal χατατρέχοντας ἐκφοθῆσαι καὶ τῆς 


immodicos impetus reprimere,maximum contrahit 
sxercitum classemque nequaquam eontemnendam, 
eamque in Cretam emittit , prefecto toti rei 
Constantino patricio Gongyla, effeminato homine 
et in umbra educato bellique ignaro, uno de 
palatinis cubiculariis. Is in Cretam irajecta classe 
nihil duce dignum egit ; nam neque castra muniit, 
neque speculatores aut exploratores collocavit, a 
quibus de Barbarorum adventu moneretur, que 
eum incuria in summum adduzit periculum. Nam 
insulares socordia et imperitia Romani ducis 
deprehensa, opportuno capto tempore Romanos 
subito adorti, nullo negotio fuderunt; multique 
horum alii capti, alii ferro interempti, et reliquis 
fugientibus castra quoque summo cum nostrorum 
dedecore capta sunt. Ipse etiam Congylius in 
hostium potestatem venisset, nisi 8 cuneo famulo- 
rum ereptus et in navim pretoriam fujsset impo- 
gitus. 


Jam Romanus imperatoris filios adultior ferre 
non poterat & patre 8387 res gubernari, ideoque 
eum veneno tollere statuit, conscia etiam uxore 
sua cauponis filia. Eapropter cum vellet Constanti- 
nus medicamentum purgans bibere, lethale vene- 
num θἱ parant; persuadentque Nicete mensem 
administro ut id infundat. Imperator cum jam id 
esset hausturus,positum ante sacras imagines,sive 
fortuito sive dedita opera lapsus, poculi ejus 


majorem partem effudit, Reliquum epotum ob C 


paucitatem visum est carere efficacitate, et nihilo- 
minus tamen Constantinus gravi morbo lateribus 
tentatis a veneno egre evasit. 


ἀσχέτου ἀνακόψαι ὁρμῆς, στρατὸν ὅτι πλεῖστον συλ- 
λέξας καὶ στόλον εὐτρεπίσας οὐκ ἁγεννη ἐκπέμπει 
κατὰ τῆς νήσου, στρατηγὸν ἐπιστήσας τοῖς πᾶσι 
Κωνσταντῖνον πατρἰκιον τὸν Γογγύλην, θηλυδρίαν 
ἄνθρωπον xal σκιατραφῃ xal ἀπειροπόλεμον καὶ ἕτα 
τῶν ἐν τῷ παλατίῳ θαλαμηπόλων' ὃς εἰς τὴν νῆσον 
περαιωθεὶς καὶ μηδὲν ἄξιον διαπραξάµενος στρατ- 
τηγοῦ, uto στρατοπεδείαν πηξάµενος ἀσφαλῆ, µήτε 
σκοποὺς ἐπιστήσας καὶ κατοπτῆρας, (P. 641] xat. δι 
αὐτῶν τὰς βαρθαρικὰς φυλαξάμινος ἐφόδους, xtv- 
δύνῳ µεγίστῳ περιπίπτει. Οἱ γὰρ νησιῶται τὴν ἀπει- 
ρίαν xal τὴν ἀμέλειαν χατανοηκότες τοῦ στρατη- 
γοῦ, καιρὸν ἐπιζητήσαντες ἐπιτήδειον ἐξαίφνης ἐπι- 
τίθενται τῷ στρατεύµατι, xai τρέπονται μὲν τοῦτο 
ῥᾳδίως, ὡς πολλοὺς τῶν Ῥωμαίων αἰχμαλωσίᾷ καὶ 
σιήρῳ διαµερισθῆναι, χατέσχον δὸ xal τὸ στρατόπε- 
δον αὐτὸ, τῶν Ῥωμαίων αἰσχίστως ἀποφυγόντων. 
Μικροῦ δ’ ἂν ἑάλω xal ὁ Γογγύλιος, εἰ μὴ συνασπί- 
σαντες οἱ θεράποντες ἐξεῤῥύσαντο αὑτὸν τῆς αἶχμ- 
αλωσίας, xal sic τὴν ναυαρχίδα ἐμθιθάσαντες διε- 
σώσαντο. 


Ρωμανὸς δὲ ὁ τοῦ βασιλέως Κωνσταντίνου υἱὸς 
τελεωτέρας ἤδη ἀψάμενος ἡλικίας, xal μὴ φέρων 
ὁρᾷν τὰ πράγµατα ὑπὸ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ διοιχού- 
μενα, φαρµάκῳ τοῦτον ἐκποδὼν ποιήσασθαι ἐθου- 
λεύσατο, εἰδήσει καὶ τῆς αὐτοῦ γαμετῆς τῆς καπη- 
λίδος. Μέλλοντος γὰρ τοῦ Κωνσταντίνου καθαρτήριον 
πόµα λαθεῖν, λαθόντες οὗτοι δηλητήριον τούτῳ ἐχέ- 
ρασαν, xal ἨΝικήταν τὸν ἐπὶ τῆς τραπέζης παρ- 
έπεισαν ἐγχέαι τοῦτο τῷ βασιλεῖ, Μέλκων δὲ ἐχεῖνος 
αὐτὸ λαθεῖν χείµενον ἕμπροσθεν τῶν σεπτῶν εἰχόνων, 
εἴτε τύχη τινὶ εἶτε xai ἐχουσίως ὁλισθήσας τὸ πλέον 
ἐξέχεε. Τὸ δὲ λοιπὸν ποθὲν ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίνου 
ἀργὸν ἐφάνη xal ἄπραχτυν, διὰ τὴν ὁλιγότητα τὴν 


οἰχείαν ἀποθαλὸν ἐνέργειαν. Πλὴν xal οὕτως 6 Κωνσταντῖνος μόλις περιγενέσθαι Ίσχυσεν, ἐπισκήψαντος δὴ τοῦ 
δηλητηρίου ἐν τῇ πλευρᾷ αὐτοῦ καὶ καχῶς διαθεµένου αὐτόν, 


Anno imperii Constantini 15, mensi Septembri, 
indictione 3, anno mundi 6468, profectus est im- 
perator ad Olympum montem, in speciem, ut pa- 
trum qui ibi vivebant comprecationibus armatus in 
Syriam contra Saracenos proficisceretur, re autem 
ipsa, ut cum Theodoro Cyzici episcopo, qui tum 
ibi degebat, de Polyeuoto dejiciendo consilia iniret. 
Inde sive corporis vitio,sive rursus a filio petitus 
veneno, doloribus correptus discessit, et sub finem 
Octobris in lectica Cpolin reportatus est, ac consiliis 
suis exitum nullum consecutis mortuus,nona dieNo- 
vembris,vixit annos quinquaginta quatuor et menses 
duo, imperavit, 838 collegis patre, Alexandro pa- 
truo et matre sua, annos tredecim, rursus cum Ro- 
mano injuste imperium adepto annos viginti sex, et 
illo submotoannosquindecim.Sepultus est juxta pa- 
trem suum.Ád extremum usque spiritum succensuit 
Polyeucto, et ejus depositionem animo agitavit. Ali- 
quotantequam moreretur diebus, post vesperam lapi- 
des desublimi confertim in ipsius domum vehementi 
cum impetu conjecti ingentem ediderunt fragorem. 
Quos Constantinus putans & cenaculis Magnaure 


uw. δὲ χρόνῳ τῆς αὐτοῦ βασιλείας, κατὰ τὸ Σε- 
πτέµθριον uva τῆς q' ἱνδικτιῶνος, ἐν Exec κοσμικῷ 
«ςυξη’, ἔξεισι Κωνσταντῖνος ὁ βασιλεὺς dv τῷ τοῦ 
Ὀλύμπου ὄρει, τῷ μὲν δοχεῖν ταῖς τῶν ἐχεῖσε Πατέ- 
put εὐχαῖς θωρακισθῆναι xal μετ αὐτῶν xarà Σα- 
βακηνῶν Ex Συρίᾳ ἐκστρατεῦσαι, ἀληθεῖ δὲ λόγῳ 
ἑνωθῆναι Θεοδώρῳ τῷ τῆς Κυζίκου προεδρεύοντι, 
ἐχεῖσε τότε τὰς διατριθὰς ποιουµένῳ, xal μετ αὖ, 
τοῦ περὶ τῆς χαθαιρέσεως τοῦ Πολυεύχτου βουλεύ- 
σασθαι. ᾿Εκεῖσε Ὑγοῦν Ὑενόμενος, εἴτε σωματικῇ 
πλημμελείᾳ εἴτε πάλιν ὑπὸ τοῦ παιδὸς φαρμαχθεὶς, 
ὀδυνώμενος ἀνεχώρησε, Χλινοπετής τε κατὰ τὸ τά- 
λος τοῦ ᾿Ὀκτωθρίου τὴν βασιλίδα κατέλαθε, xal τῇ 
ϐ' τοῦ Νοεμθρίου μηνὸς τελευτᾷ, ἄπρακτα τὰ βε- 
θουλευμένα λιπὼν, ζήσας ἅπαντα τὸν τῆς ζωῆς αὖ- 
τοῦ χρόνον ἔτη νδ' xal μῆνας β’, συμθασιλεύσας μὲν 
τῷ πατρὶ καὶ ᾿Αλεξάνδρῳ τῷ θείῳ xal τῇ αὐτοῦ µη- 
τρὶ ἔτη ιΥ, αὖθις δὲ τῷ Ῥωμανῷ τυραννήσαντι ἔτη 
xg, xal μετὰ τὴν ἐκείνου τῆς βασιλείας ἔκπτωσιν 
µονοκρατήσας Era τε. θάπτεται δὲ θανὼν σὺν τῷ 
οἴκείῳ πατρὶ, μέχρι τελευταίας ἀναπνοῆς ἐγχοτῶν 
τῷ Πολυεύκτῳ καὶ τὴν αὐτοῦ καθαίρεσιν φανταζό- 


13 HISTORIARUM COMPENDIUM. TÀ: 


µενος Ἡρὸ δὲ τινων ἡμερῶν τῆς αὐτοῦ csÀsutfic, A deferri, per aliquot noctes custodes collocavit, si 
ἐπὲ τινα χρόνον συχνὸν, ἑσπέρας χαταλαμθανούσης — quem eorum opera deprehendere posset ista au- 
λίθοι ἄνωθεν ἐχπεμπόμενοι xal ἑντὸς τῶν αὐτοῦ διαι- καυπι.88ὰ ignorabat frustra se laborare,cum id non 
Ἱπμάτων σὺν πολλῳ Bolt πίπτοντες ἐξχισίους ἁπ- — ab hominibus, sed sublimiore aliqua Ργο[θοίυπι 
ετέλουν κτύπους. [P. 642] Δοξας δ᾽ ἀπὸ τῶν τῆς fuerit potestate. 

Μαγναύρας ὑπερφων τούτους φέρεσθαι φύλαχας ἐπὶ πολλαϊῖς νυξὶν ἀφώρισεν, εἴ πού τινα λἀθῇ τῶν τοῦτο 
λλμώντων. "AAA ἔλαθε µατην πονῶν ^ ἦν Ὑὰρ τὸ Ὑινόμενον οὐκ ἐξ ἀνθρώπων ἀλλ’ ἐξ ὑπερτέρας τε- 
Ἰ2ύμενον δυνάµεως, 

Μεταστάντος δὲ τοῦ Κωνστακτίνου xai πρὸς τὴν Postquam ex bac vita migravit Constantinus, 
ἐκεῖθεν διαθαντος κατάστασιν, 'Popavóc ὁ τούτου — filius ejus Romanus imperium capessit.Is magistra 
υ]ὸς ἐγχρατὴς γίνεται τῆς ἀρχῆς. Kal ἄρχοντας mpo- — tibus sibi benevolis atque acceptis constitutis, con- 
δαλλύμενος εὐνοϊκους αὐτῷ xal θυµήρεις, καὶ τὴν — firmato ut res ferebat imperio, eadem tertia indi- 
prztÀeíav ὡς ἑνῆν κρατυνόµενος. κατὰ τὴν ἑορτὴν ctione, festo Paschatis die, filio auo coronam im- 
τοῦ Πάσχα τῆς αὐτῆς Υ ἴνδικτιῶνος στέφει xal τὸν — peratoriam opera Polyeucti patriarche imponit in 
234v αὐτοῦ βασιλέα, διὰ τῶν χειρῶν Πολυεύκτου τοῦ — Magno Templo.Insequenti anno rursum ei filius in 
πατριάρχου, iv vr Μεγάλῃ Ἐκκλησίᾳφ. Tip δ᾽ ἐπιόντι Εοπίβπο 889 palatio nascitur, quem a patre Con- 
ἔτει τέχτεται πάλιν αὐτῷ ἕτερος υἱὸς iv τοῖς τῶν — stantinum nominavit. Ceterum imperator juvenis 
Πηγῶν παλατίοις, ὃν ἐπὶ τῷ πατρὶ Κωνσταντῖνον — voluptatibus deditus, curam reipublice Josepho 
ὠνόμασε. Νέος 9 ὢν xal εὐπαθείαις ἑαυτὸν ἐπιδεδω- D primario suo cubicuiario cognomento Bripge com- 
κὼς τὰς τῶν ὅλων φροντίδας ᾿Ἰωσὴφ ἐνεχείρισε τῷ misit:ipse in aliam nullam rem incubuit quam ut 
τραχ,ποσίτῳ xal παρακοιμωμένῳ, ᾧ βρίγγας d$ ἔπω- — cum exoletis ac impuris homuncionibus, scortis, 
vouía. Αὐτός δὲ οὐδὲν ἄλλο διὰ φροντίδος εἶχεν ἤ τὸ — mimis atque scurris,vitam transigeret infamem.Ea- 
μεθ) ἡταιρηκότων καὶ βεδήλων ἀνδραρίων, καὶ µα- — propter Joannem quemdam clericum spadonem, 
γλάδων, καὶ µίµων, xal γελωτοποιῶν τὰς ἐχδεδιῃτη- — quem ob turpia quedam facinora Constantinus 
ufvac µμεταδιώχειν τῶν πράξεων. Tolvov xai χλη» imperator proturbaret et monachum fecerat, et 
ρ:κῶν τινα Ἰωάννην ἑχτομίαν ὄντα, διά τινας ἀσί- — qui usque ad ejus mortem abditus latuerat, impe- 
νους πράξεις ὑπὸ Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως ἄπει- rio potitus monachi habitu exuit, clericique red- 
Anfvez, xai μοναχικὸν ἀμφιασάμενον σχἡµα. καὶ µέ- — dito amictu inter suos recepit cubicularios. At Ρο: 
q2: τῆς ἐκείνου κρυπτόµενον csÀtutZc, ὡς für ἐπ- — lyeuctus, jueta indignatione concitus, vehementer 
ελάθετο τῆς ἀρχῆς, τοῦ τῶν μοναχῶν ἀποδύσας σχή- imperatorem urgebat,ut eua familia ejiceret homi- 
µατος καὶ τὰ τῶν χληρικῶν µεταμφιάσας τοῖς bav- — nem qui votum monasticum ejurasset. Tamen im- 
τοῦ θαλαμηπόλοις κατέταξε. Ζήλου δὲ πλησθεὶς ὁ — peretore excusante, quod negaret eum revera 
Πολύευκτος πολὺς ἣν ἐγχείμενος καὶ τῷ βασιλε —monaohi conditiones amplexum aut illi generi vite 
παρενοχλῶ» τῆς ἑαυτοῦ θεραπείας τοῦτον ἀπώσα- (* ab ullo sacerdote votis conseoratum fuisse, sed 
σγαι ὡς ἐζομοσάμενον τὸ τῶν µοναζόντων ἐπάγ- — tantum ista metu imperatoris simulasse, deceptus 
-:Aua. Ἐκείνου δὲ παραιτουµένου, xal μὴ ταῖς ἆλη- | eum missum feeit, Josepho etiam diligentem in 
θτίαις Φάσκοντος ἑνδεδύσθαι τοῦτον τὸ σχῆμα ἢ εὖ- hac re navante operam. Ita Joannes ille usque ad 
1h» παρἀ τινος τῶν ἱερέων λαθεῖν (3), ἀλλὰ µόνον mortem Romani profanam novo instituto vitam 
ὑποχρίνασθαι τὸν µονάδα βίον διὰ τὸν τοῦ βασιλέως — exegit : mortuo eo, rursus monastico velatus ha- 
φάθον, ἐξαπατηθεὶς ὁ Ἠολύευκτος ἀφῆκε τοῦτον — bitu, animum tamen non mutavit. 
πιλλὰ καὶ τοῦ Ἰωσὴφ σπουδάσαννος. Kal διῆγε µεχρι τῆς τελευτῆς Ῥωμανοῦ κοσμικῶς Qv xal νεω- 
τερικῶς * ἐκείνου δὲ τελευτήσαντος τὸ μὲν σχῆμα τῶν µμοναστῶν ἀμφιέννυται αὖθις, τὴν δέ γε γνώ- 
αην αὐτοῦ οὐκ ἡλλοίωσε. 

Τούτῳ τῷ ἔτει Νικηφόρον μµάγιστρον τὸν Φωχᾶν, 840 Hoc anno Nicephorum Phocam magistrum 
δυμίστικον ἅδη προθεθλημένον τῶν σχολῶν τῆς οἱ scholarum Orientalium domesticum a Constan- 
᾽Ανατολῆς παρὰ Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως, καὶ tino imperatore creatum, qui de orjentalibus 8a- 
πολλὰ τρόπαια στήσαντα χατὰ τῶν ἑφων Σαρακη- — racenis multa statuerat tropea,et TarsiCaramonem, 
wx», καὶ τὸν τε τῆς Ταρσοῦ ἀμηρᾶν Καραμόνην καὶ — Chabdanem. Chalepi, Izethum Ττίροιθ ameras 
Χαθῥᾶν τὸν τοῦ Χάλεπ xal τὸν Τριπολεῶς Ἰζὴθ όλο. D prorsus compescuerat, imperator cum delecto 
σ(ἐρῶς ταπεινώσαντα, πέμπει κατὰ τῶν ἐν vj — militum exercitu et probe adornata classe contra 
Κοήτῃ Σαρακηνῶν, πλῆθος ἐπικλέτων στρατιωτῶν — Cretenses Saracenos emittit. Phocas, classe in Cre- 
ἐπιδοὺς αὐτῷ xal στόλον χατηρτισμένον καλῶς, (ἴδπι trajecta, cum primum navibus suos educeret 
Ρ. 643] Ἐν τᾷ νήσῳ 9 οὗτος περαιωθεὶς, xal κατὰ — Agarenos prohibere aggressos proelio fundit;et cum 
τὶν πρώτην ἀἆποθασιν παροῦσι xal κωλύουσι συµ- — ipse tuto insulam egreditur,tum suos absque peri- 
τλαχεὶς τοῖς ᾿Αγαρηνοῖς xal τούτους τρεφάµενος, culo in eam exportat. Inde castris positis, iisque 


XYLANDRI ET GOARI NOT/E. 


(3) Manu sacerdotis longa precum serie premissa — Euchologium.Preces ilie solemnem reddunt mona- 
consecrantur apud Grecos monschi, de quibus — chorum prolessionem. Balsamon, GoaR. 


PATROL. GR. CXXII. 3 


T9 


GEORGII CEDRENI 


80 


jussus decedere ita est ut non liceret οἱ Cpolin in- A προσταχθεὶς ix Kpstnc ἐπανελθεῖν οὗ συνεχωρήθη 


de redire : sed mandatum est ut cum omni exer- 
citu in Orientem transiret. Nam ab accepta clade 
se recolligens Chabdanus jam aese erigebat, coac- 
toque ad pugnam idoneo exercitu jamjam in Ro- 
manos moturus. Eum Phocas, in Syriam ut venit, 
prelio superavit ac fudit, et in Syriam interiorem 
compulit ; urbem Berrheam excepta arce evastavit 
magnasque ibi opes, predam locupletem et mul- 
tos captivos abduxit, liberatis etiam et domum 
dimissis Christianis qui ibi captivi detenti fue- 
rant. 


Anno mundi 6471 mortuus est Romanus impera- 
tor, 45 die Martii 845 mensis, indictione 6,annos 
natus 24. Imperavit annos 3 menses ἆ dies 5. Mor- 
tis causam alii fuisse tradunt, quod luxuriosa et 
voluptatibus dedita vita corpusculum attrivisset : 
alii veneno exstinctum putant. Imperium ejus 
morte ad Basilium et Constantinum ipsius filios et 
eorum matrem Theophanonem rediit ; que biduo 
ante mortem mariti filiam quoque peperit, cui An- 
na nomen fecerunt. Statura fuit Romanus magna, 
quanquam patre minor, ingenio placido ac man- 
sueto, et mediocriter animatus; et. quamvis erat 
juvenis, satis illi tamen fuisset ingenii ao perspi- 
caciae ad rempublicam gubernandam, si ei id. per 
famulos licuisset, qui cum juvenilibus cupiditati- 
bus ac studiis deditum esse voluerunt,ut ipsi rem- 
publicam tractantes ingentes corraderent opes ; at- 


que hao ratione eum ignavum et inertem redege- C 


runt. 

Eadem 6 indictione, mense Aprili,jussu Auguste 
Nicephorus Phocas Cpolin venit, Josepho, ut et 
ante, ne hoc fleret obstante. Duxit triumphum in 
Circo,inferens in eo Cretensia et Berrhoensia spo- 
lia Attulit et partem quamdam vestis Joannis 
Baptiste, quam Berrhee repositam invenerat. 
Metuebat hunc Bringas et suspectum habebat : sed 
Nicephorus eum callide elusit hoc commento.Pho- 
cas, 840 assumpto uno suorum stipatorum, sub 
horam prandii ad domum Josephi sese confert : 
pulsatis foribus,janitori mandat ut seadesse domino 
indicet.Admissus Josephoseorsimabductoindusium 
ex pilis contextum ostendit, juramentoque confir- 


mat se vite monastice cupidum jampridem fuisse: p 


eam hujus seculi curis repudiatis initurum, nisi 
fuisset studio et fide in Constantinum et Romanum 
sua impeditus.Sed se paulo post desiderium suum 
impleturum.Submissecontendere abipso ne frustra 
de 8e alienum aliquid suspicetur. Hoc viso Bringas 
gtatim Phoos ad pedes accidit et veniam flagitavit 
pollicitus nemini se quidquam de eo deferenti cre- 
diturum. Metuebet etiamSlephanum Romani filium 


εἰσελθεῖν εἷς τὴν βασιλεύουσαν, 43)! ἐν τῇ ᾿Ανατολῇ 
ἐχελεύσθη παραγενέσθαι μετὰ παντὸς τοῦ στρατοῦ. 
᾽Αναλαμθάνων γὰρ ἑαυτὸν ix τῆς προτέρας ἤττης 
ὁ Χαθδᾶν ἀναφέρειν ἤρξατο πάλιν, καὶ στρατὸν 
ἀξιόμαχον ἠθροικὼς , προσδόκιµος ἦν ἐπιθήσεσθαι 
τοῖς Ῥωμαίων ἄρχουσί τε xal πράγµασιν. ᾽Αλλ᾽ ἐν 
Συρίᾳ γενόμενος ὁ Φωκᾶς, xal σταδαίᾳ µάχτ τοῦτον 
τρεψάµενος, xal κατὰ κράτος ἠττήσας, xal εἷς τὰ 
ἑνδότερα τῆς Συρίας ἀπελάσας, τὴν πόλιν Βίῤῥοιαν 
ἐξεπόρθησε δίχα τῆς ἀκροπόλεως, καὶ πολὺν πλοῦτον 
λείαν καὶ αἰχμαλώτους ἔλαθεν, ἐλευθερώσας καὶ τοὺς 
ἐχεῖσε δεσµίους κατεχοµένους Χριστιανοὺς καὶ ἐπ᾽ οἴχου 
ἐκπέμψας. 

ww δὲ Μαρτίου μηνὸς, τῆς ς ἱνδικτιῶνος, dv. Exe: 
vod, ἑτελεύτησε Ῥωμανὸς ὁ βασιλεὺς, ἐτῶν ὑπάρ- 
χων κδ’, βασιλεύσας ἔτη i (6) μῆνας 9 καὶ ἡμί- 
ῥρας £, ὡς μέν τινες, τὸ ἑαχυτοῦ σαρχίον προχατανα- 
λώσας ταῖς αἰσχίσταις καὶ φιληδόννις πράξεσιν, ὡς 
δ᾽ ἕτερος ἔχει λόγος, φαρµάκοις ἀναιρεθείς. Διαδέ- 
χονται δὲ τὴν αὐτοῦ βασιλείαν Βασίλειος καὶ Kwv- 
αταντῖνος ol παῖδες αὐτοῦ σὺν θεοφανοῖ và μητρὶ 
τεχθείσης αὐτῷ xai θυγατρὸς πρὸ δύο ἡμερῶν τῆς 
αὐτοῦ τελευτῆς, ἣν ᾿Ανναν ὠνόμασαν . "Hv δὲ ὁ 
Ῥωμανὸς, µέγας τὴν ἡλικίαν, εἰ καὶ ἑλάττων ἦν τοῦ 
πατρὸς, τὸ Ίθος djuspov ἔχων xal πρᾶον, xxl τὸ 
φρόνημα μµέἑτριον. Καΐπερ δὲ νέος Qv, ἀγχίνους ἦν, 
καὶ ὀξὺς, καὶ τὰ πολιτικὰ κυθερνᾷν ἱκανώτατος, 
εἴπερ dpa συνεχωρεῖτο παρὰ τῶν θεραπόντων. ᾽Αλλὰ 
τοῦτον ol οἰκειότατοι ταῖς τῆς νεότητος ἐχδεδωκχότες 
ὁρμαῖς, fv! bxeivot τὰ κοινὰ µετιόντες πλοῦτον ἄφα- 
τον ἀποθησαυρίσωσιν, ἀνενέργητον καὶ ἀνεπιτήδειον 
ἀπεφήναντο. 

Απριλλίῷφ δὲ μηνὶ, τῆς αὐτῆς ς ἴἰνδιχτιῶνος, 
εἴσεισιν ὃὁ Φωκᾶς Νικηφόρος τῇ τῆς δεσποίνης κχε- 
λεύσει, τοῦ Ἰωσὴφ καθάπερ xal πάλαι χωλύοντος, 
ἐν Κωνσταντινουπόλει’ καὶ ἀπὸ τῶν ἐκ τῆς Κρήτης 
λαφύρων xai τῆς Βεῤῥοίας ἐθριάμθευσεν iv τῷ ἵπ- 
ποδρόµῳ κοµίσας καὶ μέρος τι τοῦ ἱματίου τοῦ 
Βαπτιστοῦ Ἰωάννου, ὅπερ εὗρεν ἐν τῇ ΒΗεῤῥοίᾳ 
ἐναποχείμενον. [P. 646] Τοῦτον δὲ ἐδεδίει καὶ δι’ 
ὑποψίας εἶχεν ὁ Βρίγγας, ἀλλ᾽ ὑπούλως οὗτος ὑπο- 
κρενάµενος ἑξαπατῆσαι τοῦτον ἴσχυσε τρόπῳ τοιῷδε. 
"Eva τινὰ τῶν ὑπασπιστῶν εἱληφὼς ὁ Φωκᾶς περὶ 
ὥραν ἀρίστου εἷς τὸν οἶκον ἀπεισι τοῦ Ἰωσὴφ, καὶ 
χόψας τὴν θύραν ὅστις εἴη µμηνύειν ἐκέλευσε τῷ 
θυρωρῷ. Μηνύσαντος δὲ κελευσθεὶς ἐπείσεισι, xo 
κατ ἰδίαν παραλσθὼν τὸν Ἰωσὴφ δείχνυσιν αὐτῷ 
τρίχινον ἔνδυμα, ὅπερ ἕνδοθεν τῶν ἱματίων ἠμφίεστο, 
καὶ μεθ) ὅρκων ἐπληροφόρησεν ὡς τὴν τῶν μοναχῶν 
ἀσπαζόμενος πολιτείαν πάλαι ἂν περιεθάλετιο τὸ 
σχῆμα x«l τῶν βιωτικῶν ὑπεξήγαγεν ἑαυτὸν φρον- 
τίδων, εἰ μὴ ἐπέσχεν αὐτὸν ἡ τῶν βασιλέων προσ- 
πάθεια Κωνσταντίνου xai Ῥωμανοῦ , καὶ μέλλειν 
ὅσον οὕπω τὸν οἰκεῖον ἐκπληρῶσαι gxomóv xol μὴ 


XYLANDRI ΕΤ GOARI ΝΟοτΤΑ. 


(6) Falsam esse hanc nameralem notam, non 
Zonaras modo,sed multo certius numerorum ratio 
docet. Confer enim huno annum cum anno qui ad 


mortem Constantini patris ejus est, adnotatus, in- 
venies intervallum annorum non amplius trium. 
XL. 





δι 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


µάτην ὁποπτεύεσθαι χαθιχέτευσε. Τοῦτο θεασάµενος A Josephus, viventem etiamnum et Methymne exsu- 


ὁ Ἰωσὴφ πίπτει οὐθέως πρὸς τοὺς πόδας αὐτοῦ, 
µετάνοιαν ἐκζητῶν, xai ὡς οὐ πιστεύσει τινὶ πλη- 
ῥοφορῶν λἐγοντἰ ποτε xat' αὐτοῦ. Ὑφεωρᾶτο δὲ ὁ 
Βρίγγας xat Στέφανον τὸν βασιλέα, τοῖς ζῶσι µέχρι 
τότε συναριθμούμενον xal ἐξόριστον ἐν Μηθύμνῃ (7) 
τυγχάνοντα, xai διὰ παντός ἑφρόντιζεν ὑπὸ ἀχρι» 
θεστέραν αὐτὸν slvat φυλακήν. 'AÀA' ἐχεῖνς χατὰ 


lantem ; semperque cogitabat quomodo arotiori 
eum custodia constringeret. Verum Stephanus in 
festivitate magni Sabbati divinis impertitus mys- 
teriis subito vitam cum morte commutavit, nulla 
&ntegressa causa. Sed nimirum Theophano eum, 
quanquam procul remotum, sustulit. 
τὴν ἑορτὴν τοῦ μεγάλου Σαθθάτου τῶν θείων µετ- 


εσχηκὼς μυστηρίων αἰφνιδίως εὐθὺς τέθνηχε, μηδεμιᾶς προηγησαµένης αἰτίας, ἀλλὰ τῆς θεοφανοὺς, 


εἰ xa: πόῤῥωθεν χατῴχκιστο. κατεργασαµένης αὐτὸν. 

Πέτρος δὲ ὁ τῶν Βουλγάρων βασιλεὺς τὴν εἰρήνην 
τάχα ἀνανεούμενος ἀποθανούσης τῆς αὐτοῦ γυναιχὸς, 
σπονδὰς πρὸς τοὺς βασιλεῖς ἔθετο, ὁμήρους δοὺς xal 
τοὺς οἰχείους δύο υἱοὺς Βορίσην καὶ Ῥωμανόν * καὶ 
μετὰ μικρὸν ἀπεθίω. Οἱ δὲ υἱοὶ αὐτοῦ ἐν Βουλγαρίᾳ 
ἐπέμφθησαν μετὰ ταῦτα ἐφ᾽ ᾧ τῆς πατρφας ἀντι- 
σχέσθαι βασιλείας, xal τοὺς χομητοπούλους (8) &n- 
είρξουςι τῆς πρόσω φορᾶς. Δαθὶδ γὰρ, xal Μωὺσῆς, 
xa! ᾽Λαρὼν, xal Σαμουὴλ, ἑνὸς ὄντες παῖδες τῶν 
μέγα δυνηθέντων ἐν Βουλγαρίᾳφ χοµήτων, πρὸς ἆπο- 
στασἰαν ἀπεῖδον xal τὰ Βουλγάρων ἀνέσειον. Καὶ 
ταῦτα μὲν συνηνέχθη ὧδε. 

Ὁ δὲ Βρίγγας ὃν εἶπομεν τρόπον ἀπατηθεὶς ὑπὸ 
τοῦ Νικηφόρου, xal τοῦτον ἑάσας otxabe ἀπελθεῖν, 
µετεμέλετο, χαὶ ἓν δεινῷ ᾖἐποιεῖτο ὅτιπερ ἐντὸς 
ἀρχύων ἔχωδ τὸ θήραμα ἔλαθε τοῦτο φρενοθλαθῶς 
προηχάµενος. ᾽Εμερίμνα γοῦν πῶς καὶ ποίᾷ μηχανῇ 
τῆς ἀπὸ τούτων ἀπολυθείη φροντίδος. Καὶ ἔδοξεν 
αὐτῷ λωσιτελέστατον εἶναι πρὸς Ἰωάννην µάγιστρον 
γράψαι τὸν Τζιμισχῆν, ἄνδρα θυμοειδῆ καὶ δραστή- 


Per idem tempus Petrus Bulgarorum princeps, 
mortua sua uxore, renovande pacis oausa fedus 
cum imperatoribus icit, obsidesque dat 347 filios 
suos Borisen et Romanum ; 8ο paulo post moritur. 
Filii ejus in Bulgeriam remittuntur, ut paternum 
imperium ocoupent et cometopulorum impetum 
reprimant. Nam Davidus, Moses, Aaron et Samue- 
lus, fllii cujusdam in Bulgaria largiter potentis 
comitia, res novas moliebantur et Bulgaros conci- 
tabant. Atque ita tuno res acta. 


Interim Bringas,a Nicephero,ut exposuimus, de- 
cepius, eumque domum suam abire passus, poni- 
tentia duci, et inique ferre quod petitam predam 
stulte ex ipsis cassibus dimisisset,solliciteque me- 
ditari qua arte quave machina metu, quem de eo 
conceperat, se liberaret. Tandem maxime e re fore 
visum magistrum Joannem "Tzimiscem, virum 
animosum ao strenuum et secundum Phoocam inter 


ριον ὄντα καὶ μετὰ τὸν Φωκᾶν ἐν τοῖς Ῥωμαίων (? Romanos duces precipuum,eo temporeOrientalium 


ἐπισημότατον στρατηγοῖς, στρατηγὸν τηνικαῦτα τῶν 
᾿Ανατολικῶν ὑπάρχοννα, ἔτι δὲ πρὸς τὸν µάγιστρον 
Ῥωμανὸν τὸν Κουρκούαν [647] φανερώτατον xal 
ἐπίσημον xii αὐτὸν στρατηλάτην ὄντα τῆς ᾽Ανατολῖς, 
γραμματα πέμψαι, καὶ φιλοτιμιῶν ὑποσχέσεσι xal 
δωρεῶν καὶ τιμῶν διεγεῖραι τούτους πρὸς χαθαίρε- 
σιν τοῦ Φωκά. 'Eyivovyvo τὰ γράμματα, xa! ὁ νοῦς 
τῶν γεγραμµένων ὑπῆρχεν οὗτος * El διαναστάντες 
καθαιρήσουσι τὸν , Φωκᾶν xai μοναχὸν ἀποκείρουσιν 
?, τροπον ἄλλον ἐκ µέσου ποιήσουσι, τὴν μὲν τοῦ 
ῥομεστίχου τῶν σχολῶν τῆς )Ανατολῆς µεγίστην 
ἀρχὴν λήψεναι ὁ Ἰωάννης, τὴν δὲ τοῦ δοµεστίκου 
τῆς Δύσεως ὁ Ῥωμανός. Κομισθέντων οὖν τῶν 
Ἱθαμμµάτων τοῖς δηλωθεῖσιν ἀνδράσιν. ἐπείπερ σχε- 
τικῶς ἐχεῖνοι εἶχον πρὸς τὸν Φωκᾶν, ὑπανααινώσχουσί 
τε αὐτῷ αὐθέως τὰ γράμματα, xal διαναλτῆναι πρὸς 


orefectum,itemque magistrumRomsanum Curcuam, 
illustrem etipsumOrientis ducem, per litteras adver- 
gus Nicephorum Phocam excitare magniflois dono- 
rum et honorum pollicitationibus.Sententia littera- 
rum hec erat : Si Phocam opprimerent, et vel mo- 
nachum facerent vel quocunque modo e medio tol- 
lerent, Joannem 84$ fore domesticum scholarum 
Orientia, Romanum Ococidentis. li cum litteras ac- 
cepissent. Phoca eas, cui honeste cupiebant, reci- 
tant; hortauturque ut animum erigat ae fortiter 
rem magnam aggrediatur : tergiversantem suis se 
manibus, ni pareret, interfecturos minantur. Ita 
demum Phocas, periculo mortis territus, assentit ; 
et secunda die Julii mensis, eadem indictione 
sexta, ab orientalibus exercitibus omnibus a Tzi- 
misoca concitatis imperator Romanorum salutatur. 


ἑλκὴν τὸν Φωκᾶν καὶ γενναῖόν τι καὶ νεανικὸν ἐννοήσασθαι παρεκάλουν, ᾿Οχνοῦντα δὲ xal ἀναδυόμενον 
καὶ αὐτοχείρως ἠπείλουν διαχειρίσασθαι. Διὸ καὶ πρὸς τὸν τοῦ θανάτου ἄποδειλιάσας κίνδυνον τὸ 


πρόκλησιν ὐπεδέξατο. Kai δευτέρᾳ τοῦ  'IovAloo 


μηνὸς, τῆς αὐτῆς ς᾽ ἴνδικτιῶνος, ὑπὸ τῶν ἐν τᾷ 


Ἑφᾳ στρατευμάτων ἁπάντων παραχεκινηµένω, ὑπὸτοῦ Τζιμισκῆ Ῥωμαίων ανἀγορεύεται βασιλεύς, 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(7) Supra Mitylene fertur fuisse in exsilio, sire 
is error est librarii, sive interea Mitylena Methym- 
nam translatus Stephanus. Utraque urbs est in 
Lesbo insula. Xv. 

(8) Cometopoli sunt dicti quasi pulli (id est filii) 
comitis. XvL.— Dictio xoAo«,vernacule ποῦλος,α]ίοςί 
adjecta Alíum simul et diminutivum quid sonat.Sic 


ἀρχοντόπουλον filium nobilis, βασιλόπουλον regis 
fidum, regulum, et tandem χομητοπούλους comitis 
lios vocat auctor; et ut subdit παῖδες τῶν iin 
υδηθέντων ἐν Βουλγαρίᾳ κοµήτων. Infra p. 694: 
Κόμηνος ὄντες παῖδες καὶ διὰ τοῦτο χομητοπῶλοι 
κατονομαζόµενοι. GoAR. 


83 GEORGII CEDRENI 


84 


Fertur et alius hao de re, isque probabilior A — Kei εἷς μὲν λόγος φέρεται οὕτως, ἕτερος δὲ, 6 


sermo : jampridem eum cupiditate imperii, neque 
tamen tam hujus quam Theophanus Auguste amo- 
re flagrasse, cum qua et collocutus fuerit cum in 
urbe ageret, et sepe ad eam Michaelum suorum 
famulorum fidissimum miserit: idque Bringam 
deprehendisse, et ob id suspiciones adversus eum 
concepisse. 

Designatione Phoce Ρο] annuntiata rebusque 
conturbatis, Josephus, qui ruram omnium rerum 
sustinebat, animi angebatur, neque satis invenie- 
bat quid consilii sequeretur, cum ne cives quidem 
ei bene vellent, quibus se aditu difficilem prebere 
consuevisset. Cum autem 349 Nicephorus, uni- 
verso exercitu faustis acclamationibus prosequente, 
Chrysopolin venisset, de imperatore aliquo desi- 
gnando Josephus cogitavit, ratus ea ratione se im- 
petum militum retusurum. Ad nuntium porro 
delati Phoce imperii hujus pater Bardas, tum in 
urbe degens,supplex in Magnum Templum confu- 
git; Leo autem frater Nicephori, tametsi accurate 
custodiebatur, tamen clam se subduxit et ad fra- 
irem pervenit. His ita actis concidit animo Bringas, 
ot in summis hesit difficultatibus.Non enim aptus 
erat ad demulcendam periculosis temporibus mul- 
titudinem,sed ubi oportebatblandis sermonibus adu* 
landoque eam demitigare,magis exasperabat atque 
irritabat. Ita tum quoque omnibus in Magnum 
Templum concurrentibus, superbis atque asperis 
verbis populum ut perterreret : Ego, inquit, com- 
pescam vestram ferociam atque impudentiam: nam 
effüiciam ut quod pro nomismate emitur frumenti, 
in sinu liceat portare. » Actum hoo die Dominica, 
nona ÁAugueti Vesperi hujus ipsius diei Basilius 
Constantini imperetoris cubicularius intimus, Jo- 
sepho infensissimus,&miois ac propinquis suis suos 
adjungens 350 famulos, per multas urbis partes 
dimittit in adversariorum domos. li a prima diei 
lune hora usque ad sextam plurimas civium do- 
mos, interque has Josephi vel precipuam, solo 
equaverunt. Neque tantum illustrium et in re- 
publica versantium edes, eorum qui adversari vi- 
debantur,sed et tenuiorum innumere diruebantur. 
Et si eui olim aliquid cum altero discordim inter- 
cessisset, is tum turbam incompositam secum 
trahens nemine obstante eum perdobat. Multique 


xat δοχῶν ἁληθέστερος, ὡς πολὺν ὥδινε χρόνον τὲν 
τῆς βασιλείας ἐπιθυμίαν, καὶ οὐ τοσοῦτον αὐτὸν ὁ 
ταύτης ἔρως ἐξέφλεγεν ὅσον ὁ τῆς βασιλίδος θεοφα- 
νοῦς, ἐντυχόντα τε αὐτῇ ὅτε τῇ βαςιλευούσῃ διῆγε, 
καὶ πολλάκις πρὸς αὐτὴν ἔχπέμψαντα τὸν οἰχειότατον 
ὑπηρέτην αὐτοῦ Μιχαήλ. Τοῦτο γὰρ χκαταφωράσας 
6 Βρίγγας ὁπόπτως διέχειτο πρὸς αὐτόν. 

Τῆς τοίνυν ἀναῤῥήσεως αὐτοῦ φημισθείσης ἓν 
Κωνσταντινουπόλει, καὶ τῶν πραγμάτων ἐν ταραχῇ 
καθεστώτων, ὁ τὴν φροντίδα τῶν ὅλων ἀνεζωσμένος 
Ἰωσὴφ ἡγωνία καὶ διηπορεῖτο αφοδρῶς ὃ τι καὶ 
δράσειεν, ὅτι μηδὲ τοῖς πολίταις εὔνους ἦν διὰ τὸ 
δυσέντευχτον. Κατελθόντος δὲ kv Χρυσουπόλει μετὰ 
παντὸς τοῦ στρατοῦ Νιχηφόρου τοῦ duxà psv! εὖ- 
φημιῶν, ἐθουλεύσατο ὁ Ἀρίγγας βασιλέα τινὰ προ- 
θαλέσθαι. διὰ τούτου olousvoc τὸν τόνον ἐχλῦσαι τῆς 
ὁρμῆς τοῦ στρατοῦ. Τέως δὲ τῆς ἀκαῤῥήσεως, ὡς 
εἴπομεν, τοῦ Φωχκᾶ γενομένης, Βάρδας μὲν ὁ τούτου 
πατὴρ (ἔτυχε γὰρ ἑνδημῶγ τῇ βασιλίδι) ἱκέτης 
εἰσέρχεται πρὸς τῆν Μεγάλήν ἐκχλησίαν Λέων δὲ 
ὁ ἐκείνου ἀδελφὸς, καίπερ φυλαττόμενος ἀχριθῶς, 
λαθὼν ἀπέδρα xal τῷ οἴχειῳ ἠνώθη ὁμαίμονι Οὗ 
γενοµένου παρείθη τὴν duy καὶ ἐν πάσῃ ἁμηχανίᾳ 
xat φόθῳφ κατέστη ὁ Bolyyac. Ἡν γὰρ καὶ ἀνεπι- 
τήδειος (9) ἐν καιροῖς δυσκόλοις ὄχλον χολακεῦσαι 
καὶ καταδηµαγωγῆσαι πλῆθος ' δέον γὰρ προσηνέσι 
λόγοις xal θωπευτικοῖς τὴν τοῦ πλήθους καιαµαλάξαι 
ὁρμὴν [648] ὁ δὲ μᾶλλον ἐξετράχυνε xal ἠἡγρίωσς. 
li&vccv γὰρ ἐν τῇ Μεγᾶλῃ συντρεχόντων ἐκκχλησίᾳ, 
αὐτὸς τὸ πλῆθος ἐκδειματῶν λόγους ἐπαφῆχεν ὑπερ - 
Ἠφάνους τε καὶ τραχεῖς * « Ἐγὼ, qoae, γαταπαύσω 
ὑμῶν τὴν ἱταμότητα x«i ἀναισχοντίαν * ποιήσω γὰρ 
τὸν τοῦ νομίσματος ὠνουμένους σῖτον ἀποφέρεσθαι 
ἐν τῷ χόλπῳ. » Οὕπω παρῆλθεν ὁλόχληρος ἡμέρᾳ 
ào' οὗ τοῦτο εἴρηχε (Κυριακὴ γὰρ Tv, ἑννάτην 
ἄγοντος τοῦ Αὐγούστου μηνὸς), καὶ τῇ ἑσπέρᾳ τῆς 
αὐτῆς ἡμέρας Βασίλειος ὁ Κωνσταντίνου τοῦ βασι- 
λέως παρακοιμώμενος, δυσμενὴς καὶ ἔχθιστος dv τῷ 
ωσὴφ, τοῖς ἑαυτοῦ φίλοις xdi αυγγενέαι τοὺς οἱ - 
κείους συµµἰξας θεράποντας κατὰ πολλὰ µέρη τῆς 
πόλεως πέποµφεν εἷς τοὺς οἴχους τῶν ἀντιπραττόν- 
των abtq. Καὶ ἀπὸ τρώτης ὥρας τῆς δευτέρας ἡμέ- 
pac μέχρις ἕκτης κατέστρεψαν καὶ ἐξηδάφισαν oixlac 
πλείστας τῶν πολιτῶν, dv ἐπισημοτὲρὸ Xv ἡ τοῦ 
Ἰωσήρ * οὐ γὰρ µόνον τῶν ἀντιθαίνειν δοχούντων 


in hoe tumultu etiam homines necati sunt. Interim D ἐμφανῶν καὶ πολιτικῶν ἀνδρῶν, ἀλλὰ καὶ πολλῶν 


per urbis plateas, fora 8ο angiportus, Nicephorum 
Callinicum (preclaris potitum victoriis) inclama- 
bant. Que dum geruntur, Bardas e templo, in 
quod paulo ante supplex miserabiliter confugerat 
et extrema sibi imminere putarat, prodit : et Jo- 
sephus salutis sue tum incertus, qui modo ita in- 
flate superbierat,in id miser atque deprecans subit. 
Porro Basilius eubicularius cum suis triremes 


ἄλλων εὐτελιστέρων, ὧν οὐκ ἀριθμητὸν ἦν τὸ πλῆ- 
θος, χατεστράφησαν οἶἰκίαι * ᾧ Táp ποτε διαφορὰ 
µετά τινος ἣν, πλῆθος ἁτάχτων μεθ’ ἑαυτοῦ ἐπαγό- 
µενος μηδενὸς χωλύοντος τοῦτον ἡφάνιζε, Πολλοὶ δ᾽ 
ἐν τῇ τοιαύτῃ ἀταξίᾳ xai ἄνθρωποι ἐφονεύθησαν. 
ΤαὈτὺ δὲ ποιοῦντες dv ταῖς πλατείαις τῆς πόλεως 
λεωφόροις Ev τε ταῖς ἀγοραῖς ἕν τε τοῖς στενωποῖς 
Νικηφόρον ὀνευφήμουν Καλλίνικον, Τοῦτο τὸ ἔργον 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑΕ. 


(9) In margine. Τοιοῦτος ἦν xai Ó τυραννήσας 
Ὑέρων προσεχῶς ἐκεῖνος ᾿Ανδρόνικος, Noti gunt de 


plebe versus Lucani, quibus Bringas contreriura 
malo suo fecit : Nesctt plebes jejuna timere. XvL. 


85 HISTORIARUM COMPENDIUM. 86 
ἐξάγει μὲν τῆς Μεγάλής ἐκκλησίας Βάρδάν τὸν A adornat,et imperatoria etiam celoce assumpta cum 


πατέρα τοῦ Φωχᾶ, φυγάδα οἰκτρὸν καὶ ὅσον οὐδέπω 
τὸν xlvOuvov ἐκδεχόμενον, τὸν δὲ ᾿Ιωσὴρ τὸν παρα- 
χο:μώμενον’ τὸν πρὸ τούτου μεγάλα φυσῶντα καὶ 
ἐπαιρόμενον, εἷς αὐτὴν ἀντεισάγει ἱκέτην ἐλεεινὸν 
καὶ ἀμφίθολον ἔχοντα τὴν ἑαυτοῦ σωτηρίαν. Οἱ δὲ 
περὶ τὸν παρακοιμώμενον Βασίλειον τριήρεις χατα- 
σκευάσαντες καὶ τὸν βασιλικὸν εἰληφότες ὁρόµωνα 
μετὰ παντὸς τοῦ στόλου περαιοῦνται ἐν Χρυσουπόλει, 
καὶ τὸν Νιχηφόρον ἐχεῖθε ἀνάλαθόμενοι ἄγουσιν 


tota classe Chrysopolin trajiciunt, et Nicephorum 
inde ad Hebdomum, atque hinc omni multitudine 
urbana deducente cum faustis acclamationibus, 
pleusibus, tubis ao cymbalis publica pompa per 
Auream portam 8851 in urbem ducunt.Ut in Mag- 
num Templum ventum est, Polyeuctus patriarcha 
&d hoc comparatus eum in suggesto imperatoria 
insignit corona, die dominico, Augusti decimo sex- 
to, indictione sexta. 


εἰς τὸ "E6Bopov, αὐτόθεν τε αὗτοί τε xal πᾶς 6 δῆμος τῆς πόλεως μετ’ εὐφημιῶν, xal xpóvmv, xal σαλπἰίγγων, 
xai συµθάλων δηµοσίας γενομένης προόδου διὰ τῆς Χρυσῆς πόρτης ἐϊσάγουσιν εἰς τὴν βασιλίδα. Γενόμενοι δὲ dv 
τῇ Μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ Πολύευκτον παρεσκεύασαν τὸν πατριάρχην, xal τῷ βασιλικῷ αὐτὸν ταινιῶσοι διαδήµατι. 
Στέφει οὖν τοῦτον ὁ Πολύευκτος ἐν τῷ ἄμδωνι τῆς τοῦ θεοῦ Μεγάλης ἐκκλησίας ἡμέρα δὲ ἦν Κυριακὴ ις τοῦ 


Αὐγούστου μηνὸς ἄγοντος, τῆς ς᾽ ἰνδικτιῶνος. 


᾿Αποστείλας δὲ τὸν μοναχὸν καὶ σύγκελλον 'Av-B — Post heo Nicephorus imperator Antonium Stu- 


τώνιον τὸν Στουδίτην τὴν Θεεοφανὼ τῶν βασιλείων 
καττθιθάζει καὶ εἲς τὸ παλάτιον τοῦ Πετρίου ἐκπέμ- 
πει. Μετ ὀλίγον δὲ ἐξόριστον τίθησιν xal τὸν πο: 
ῥπκοιμώμενον Ἰωσὶὴφ ἐν Παφλαγονίᾳ, [P. 640] καὶ 
αὖθις μετ οὗ πολὺν χρόνον µεταθιθάζει Ev. τινι µο- 
ναστηρἰῳ λεγομένῳ τοῦ ᾿Ασηχρῆτις, ἐν τοῖς Πυ- 
θίοις' ὅς ἐπὶ δύο Όλους ἐκεῖσε ἐνδιατρίφας ἔνιαυ- 
τοὺς ἀπεθίω. Χειροτονεῖ δὲ καὶ Βάρδαν τὸν ἑαυτοῦ 
πατέρα Καΐσαρα. Tr δὲ x τοῦ Σεπτεμθρίου μηνὸς, 
τὸ προσωπεῖον xal τὴν σκηνὴν ἀποθέμενος, ἄγεται 
γόµιµον γαμετὴν τὴν θεοφανώ. Τότε δὲ καὶ κρεῶν 
ἀπεγεύσατο , πρότερον ἀπεχκόμενος χρεωδαισίας ἐξ 
ὅτου Βάρδας ὁ ἐκ τῆς προτέρας αὐτοῦ γυναιχὸς ἀπο- 
τεχθεὶς αὐτῷ υἱὸς, ἱππαζόμενος ἐν τῷ πεδίῳ καὶ 
τῷ οἴκείῳ προσπαίζων ἀνεφίῷ τῷ Πλεύσι, μετὰ 
δόρατος βληθεὶς ἀχουσίως τέθνηχε. Τοῦτο δὲ εἶτε 
ἐγκρατευόμενος ἐποίει εἴτε καὶ λαθεῖν τοὺς κρατοῦν- 
τας ὑποκρινόμένο, µόνος ἂν εἰδείη μετὰ θεὸν 
ἐχεῖνος. ToU γάµου δὲ τελεσθέντος ἐν τῇ κατὰ τὸ 
παλάτιον vig ἐκκλησίᾳ, ἐπείπερ ἔμελλεν εἴσοδος 
ἐν τῷ δυσιαστηρίῳ Ὑενέσθαι, τῆς ἘΧειρὸς κατέχων 
αὐτὸν ὁ Πολύευκτος xai ταῖς ἱεραῖς ἐγγίσας κιγχλί- 
σιν , εἶσεισι μὲν αὐτὸς el; τὰ ἅδυτα, ἐἔκεῖνον δ᾽ 
ἐξώθτησεν ὄπισθεν , ἐπειπὼν μὴ πρότερον συγχω- 
ρηθήσισθαι αὐτὸν εἰς τὸ Θθυσιαστήριον εἰσελθεῖν, 
πρὶν ἂν δέξηται ἐπιτίμια δευτερογαμούντων (40): 
Ἐλύπησε 9k ἐν τούτῳ τὸν Νιχηφόρον, xal οὐ διέλι- 
πεν ἐγχοτῶν αὐτῷ µέχρι τῆς τελευτῆς. Διεδέδοτο 
δὲ xal λόγος ἁπανταχοῦ, ὃς οὗ μικρῶς διετάραξε 
Th» ᾿Εκκλησίαν, ὅτιπερ ὁ Νικηφόρος ἀπὸ τοῦ ἁγίου 
βαπτίσματος ἀνάδοχος ἐγένετο τῶν τῆς θεοφανοῦς ἑνὸς 
παΐδων. Ταύτης δὲ τῆς φήμης ὡς ελόγοτ ἀφυρμῆς 
ἑραζάμενος ὁ Πολύευχτος fj χωρισθῆναι αὐτὸν ἀπεμά- 
χετο τῆς γυναικὸς κατὰ τὸν κανόνα fj τῆς ἐκκλησίας 
ἀναχωρεῖν. Ὅ δὴ καὶ πεποίηχε, τᾶς θεοφανοῦς ἐξεχό- 
µενος. Συγκαλεσάµενος δὲ τοὺς ἑνδημοῦντας ἐπιακό- 
πους ἐν τῇῃ πόλει xal τοὺς τῆς συγκλήτου λογάδας, 
σκέψιν περὶ τούτου προέθετο. Πάντες δὲ οὗτοι τοῦ 


ditam monachum et gyncellum mittit,qui aulaTheo- 
phanonem educat et in palatium Petri includat. 
Paulo post Josephum in Paphlagoniam relegat, et 
inde rureum, non longo interposito tempore, in 
monasterium in Pythiis quod Α secretis dicitur, 
ubi is per duos annos tolerata vita obiit. Bardam 
quoque patrem suum Cesarem creat. Vicesima Sep- 
tembris die larva deposita uxorem duxit Theopha- 
nonem.Tunc et carnes guStavit, a quibus hactenus 
abstinuerat ab eo tempore, quo Bardas ex priore 
conjuge fllius ipsius, in campo equitans et cum 
patruelesuoPleusa!udens,hastaa nolente ictus per- 
iit. Feceritne hoc abstinentie causa, an ut sic impe- 
ratores sua conciliacelaret, preter ipsum solas novit 
Deus.Peractis 36 8 nuptiisin novoad palatium tem- 
plo,cum insanctuariumessetintrandum,manu eum 
tenens Polyeuctus, ut ad sacros cancellos ventum 
est, ipse in adytum introit et imperatorem repel- 
lit, aitque non intrumissum iri, priusquam ponas 
pro secundis nuptiis luisset. Molestum hoc fuit 
Nicephoro, et ad finem usque vite Polyeucto suc- 
censuit. Dicebatur etiam passim rumor, qui non 
exiguas in ecclesia turbas dedit, unum liberorum 
Theophanonis fuisse a Nicephoro e sacro baptismo 
susceptum. Eum ut speciosam ansam arripiens 
Polyeuctus, imperatorem aut repudiare uxorem 
juxta sacre constitutionis presoriptum debere con- 
tendebat, aut ecclesia abstinere. Atque hoc poste- 
rius fecit Nicephorus uxori deditus. Et convocatis 
qui in urbe tum peregrini erant episcopis ac dele- 
ctis senatoribus, rem eis deliberandam proposuit. 
Ii omnes constitutionem eam Copronymi esse,eaque 
imperatorem non teneri, pronuntiaverunt ; libel: 
lumque absolutionis subsoriptum a se ipsi dede- 
runt. Nihilominus tamen, tevgiversante patriarcha, 
et res sacras cum imperatore communes habere 
recusante, Cesar fidem fecit Nicephorum non 
fuisse susceptorem. Sed et Stylianus pontificum 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(10) Laudatur a Grecis monogamia,bigamia tole- 
ratur et multatur, τριγαµία invisa est, τετραγα- 
µία prohibita est penitus. Cui vero pone subjicitur 
διχαµία 7 biennali sacramentorura orbitati ; de qua 


Nicephorus in Canonibus, Basilius, Euchologium 
et canoniste Greci.Hationem si quesras,incontinen- 
tiam cohibent et puniunt. GoAR. 


87 GEORGII CEDRENI 88 
palatinorum princeps (ipsi protopapam vocant), & À Κοπρωνύμου εἶναι τὸν νόµον ἔλεγον, καὶ Bkov αὐτὸν 


quo emanasse iste rumor ferebatur, coram 853 
concilio et senatu juravit se neque vidisse neque 
cuiquam dixisse quod vel Bardas vel Nicephorus 
esset factus susceptor. Polyeuctus ergo, tametsi 
pejerare Stylianum certo sciebat, crimen compa- 
ternitatis omisit ; et qui ante urgebat ut ob seoun- 
das nuptias pcena infligeretur, ei quoque magno 
delicto ignovit. 


μὴ φυλάττεσθαι ἔκριναν. Τοῦτ) ἄρα xal λίθελλον 
ἀφέσεως ὑπογράψαντες τούτῳ ἐπιδεδώκασιν. "Έτι 
δι΄ ἀναθαλλόμενον τὸν Πολύευχτον κοινωνῆσαι τῷ 
βασιλεῖ ὁ Kaisap ἐπληροφόρησεν ὡς οὐκ ἀνάδοχος 
έχονεν. ᾽Λλλὰ wal Στυλιανὸς ὁ πρωτοπαπᾶς (11) 
τοῦ μεγάλου παλατίου, ἐξ οὗ πρώτου ἐλέγετο ἢ 
τοιαύτη φήμη διαδραμεῖν, ἑνώπιον ἐλθὼν τῆς συν- 
όδου xai τῆς συγκλήτου ἐξωμύσατο μήτ᾽ ἰδεῖν µήτε 


πρός τινας ἀνειπεῖν ὡς ἄρα Βάρδας ἢ Νικηφόρως ἀνάδοχος γένοιτο. 'O δὲ Πολύευκτος κχαΐπερ φανερῶς ἔπιορ- 
κοῦντα εἰδὼς τὸν Στυλιανὸν, τὸ τῆς συντεχνίας συγχεχώρηκεν ἔγχλήμα, xal ὁ πάλαι ἐνιστάμενος δευτερογαµίας 
ἐπιτίμιον ἐπιθεῖναι καὶ τὸ μέγα τοῦτο παρῆκεν ἁμάρτημα, 


Nicephorus anno imperii sui primo contra Sara- 
cenos Siciliam tenentes emittit cum classe et va- 
lido exercitu Manuelum patricium, spurium filium 
Leonis patrui sui, qui domesticus scholarum diotus 
8 Romano seniore oculis fuerat orbatus : dedecori 


namque sibi fore judicabat, si ipso imperante Ro- B 


manum imperium tributa Saracenis solveret. Res 
ipsa postulat ut exponamus,quid tributi Saracenis 
solverit Romanum imperium, atque unde ea res 
initium habuerit. Cum Africani Saraceni Syracu- 
gas cepissent,imperante Basilio Macedone,reliquas 
etiam urbes everterunt, tota insula potiti,solamque 
Panormum pro arce e£ receptaculo reliquerunt. 
Inde profecti oppositam continentem occupaverunt, 
ulteriusque progressi insulas usque ad Peloponne- 
sum omnes vastabant,iieque potituri etiam prope- 
diem credebantur.Que res cum graviter sollicitum 
teneret Basilium, et is quareret hominem huic 
ministerio idoneum, 354 Nicephorus placuit pa- 
tricius et domesticus scholarum, qui cognomen 
Phoca gerebat, quod quidam ipsius majorum rebus 
preclare gestis fuerat meritus. Hic Nicephorus, 
Nicephori imperatoris avus, homo generosus, pru- 
dens ao pius in Deum, et erga homines justus, cum 
exercitu in Siciliam profectus, brevi temporis βρ8- 
tio Italia Saracenos expulit, coegitque eos ut se in 
Sicilia continerent. Ferunt Italos huio viro edem 
posuisse ad perpetuam virtutis ejus memoriam,non 
ideo tantum quod eos liberavisset, sed et ob aliud 
memorabile factum. Etenim Romani domum oum 
ductore suo reversuri multos Italorum comprehen- 
derant,quos volebant in servitutem secum abducere. 
Re comperta Nicephorus, nihil dicens neque ullam 
suspicandi occasionem prebens, ut Brundusium 
est perventum (inde enim erant in Illyricum tra- 
jecturi),ipse unumquemque classiariorum singula- 
tim in navim ingredi jussit et trajicerc ; atque sic 
Italos in Italia reliquit. Pacata exinde fuit Italia 
usque ad imperium Constantini Porphyrogeniti et 
matris ejus. Tum rursum Saraceni insurgentes 
Italiam nemine prohibente infestarunt. Rt impera- 
tores animadvertentes se non pares esse bello si- 
mul contra orientales et contra occidentales Sara- 
cenos gerendo, presertim rupto 855 jam etiam a 


Nucodpoc O6 τῷ πρώτῳ τῆς αὐτοῦ βασιλείας 
ἔτει ἐκπέμπει κατὰ τῶν ἐν Σικελἰφ Σαρακηνῶν τὸν 
πατρἰχιον Μανουὴλ καὶ νόθον υἱὸν πατραδέλφου 
αὐτοῦ Λέοντος, (P. 650] τοῦ χρηµατίσαντος Gops- 
στίχου τῶν σχολῶν καὶ ἐπὶ ΡῬωμανοῦ τοῦ vé- 
ῥοντος τυφλωθέντος, στρατὸν αὐτῷ δοὺς καὶ στό- 
λον ἀξιόμαχον. ἁδοξίαν γὰρ ἑδόκει προστρίθεσθαι 
ἑαυτῷ, st τούτου κρατοῦντος ἡ ᾿Ρωμάίων βασιλεία 
δασμοφορεῖ τοῖς Σαρακηνοῖς. Αλλ᾽ ἀναγκαῖον εἲ- 
πεῖν ἐπιδραμόντας τἰς ἡ πρὸς τοὺς Σαραχηνοὺς δα- 
σµοφορία, xai ὅθεν εἴληφε τὴν ἀρχήν. Τῆς πόλεως 
γὰρ τῶν Συρακουσῶν ὑπὸ τῶν ἐν ᾿Αφϕρικῇ Σαρα- 
χηγῶν ἁλούσης ἐπὶ τῶν χρόνων βασιλείου τοῦ Μα- 
κεδόνος, καὶ τὴν ὅλην συνέδη νῆσον ὑπ' αὐτῶν 
κατασχεθῆναι xai τὰς αὐτῆς πόλεις κατασκαφῆναι, 
τῆς Πανόρμου µόνης περιποιηθείσης, ἐξ Ji ὣς 
Ex τινος ὁρμητηρίου ὁρμώμενοι ol ᾿Αγαρηνοὶ τὴν 
ἀντιπέραθεν γῆν ἐπεκτήσαντο. Ἐκεῖθεν δὲ διαπορ- 
θµευόµενοι τὰς νήσους ἐδίουν ἄχρι Πελοποννήσου, 
xai ὅσον οὕπω προσδόκιµοι παραστήσεσθαι σαν. 
ἸΑμηχανῶν δὲ ὁ βασιλεὺς Βασίλειος, xal ἄξιον 
ὑπηρέτην ἀναζητῶν τῆς τοιαύτης ὑπηρεσίας, τὸ» 
πατρίκιον ἔχρινε Νικηφόρον καὶ δοµέστικον τῶν 
σχολῶν, ἐπωνυμίαν φέροντα τοῦ Φωκᾶ, ἀπό τινος 
τῶν προγόνων αὐτοῦ ἀριστεύσαντος. Πάππος ὁ Νικη- 
φόρος ἦν τοῦ βασιλέως Νικηφόρου, ἀνὴρ Ὑενναῖός τε 
καὶ συνετὸς, τὰ πρὸς Θεόν τε εὐσεθὶς καὶ τὰ πρὸς 
ἀνθρώπους δίκαιος. Οὖτος µετά τινος στρατοῦ εἷς ἸἼτα- 
λίαν περαιωθεὶς ἐντὸς ὀλίγου τοὺς Σαραχηνοὺς τῆς 
Ἰταλίας ἀπήλασε xat ἐν Σιχελίᾳ ἡ συχάζειν ἠνάγχασε. 
Τούτου τοῦ ἀνδρὸς xal ναὸν λέγεται δοµήσασθαι τοὺς 
Ιταλοὺς εἰς µνήµην ἄληστο, τῆς αὐτοῦ ἀρετῆς, 02D 
διὰ τὴν ἐλευθερίαν µόνην, ἀλλὰ καὶ δι ἕτερον ἔργον 
ἀξιαφήγητον' Οἱ γὰρ Ῥωμαῖοι iv τῷ μέλλειν οἵ- 
καὸς ὑποστρέφειν μετὰ τοῦ σφῶν στρατηγοῦ πολ- 
λοὺς τῶν ᾿Ιταλῶν κατασχόντες ἔσπευδον δούλους 
εἰς τὴν περαίαν διαθιθάσαι' οὗ Ὑνωσθέντος, μηδὲν 
ὅλως εἰπὼν ὁ Νικηφόρος μηδ ὑπόνοιάν τινα δεδω- 
κὼς πρὸ τοῦ ἐν Βρεντεσίῳ Ὑενέσθαι (ἐκεῖθεν γὰρ 
ἔμελλον πρὸς τὴν Ἰλλυρίδα διαπερᾷν)' ὡς ἐκεῖσε 
ἐγένοντο, αὐτὸς δι’ ἑαυτοῦ Έκαστον τῶν στρατιωτῶν 
ἐμθιθάζων τοῖς πλοίοις περᾷν παρεσκεύαξε, xai 
οὕτω τοὺς ἑγχωρίους εἴασε τὴν ἑαυτῶν χώραν ἀδεῶς 
κατοικεῖν. Διετέλεσεν οὖν εἰρηνεύουσα dj Ἰταλία 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(11) Ecclesiarum. palatii archipresbyter. Speciose 
do eo loquitur Xylander, et pontificum palattnorum 


principem facit. Strenuum pontificii nominis vin- 
dicem agit. Goan. 





89 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


90 


μέχρι τῶν ὙΧρόνων τοῦ Πορφυρογεννήτου Κωνσταν- A Bulgarisfosdere, pacem cum Siciliensibus Saracenis 


τίνου xal τῆς αὐτοῦ μητρός bx ἑκείνων δὲ πάλιν 
Χχενηθέντες οἱ Σαρακηνοὶ μηδενὸς χωλύοντος τὴν Ἰτα- 
λίαν κατέτρεχον. Συνιδόντες οὖν ol κρατοῦντες ὡς 
οὐγ οἷοί τέ clot πρός τε τοὺς ἑῴους Σαραχηνοὺς καὶ 
πρὸς τοὺς ἑσπερίους ἀντέχειν, ἤδη καὶ τῶν Βουλγά- 
pov τὰς σπονδὰς λελυκότων, σπείσασθαι ἐγνώκεισαν 
μετὰ τῶν dv Σικελίφ Σαρακηνῶν. ᾿Εγένοντο οὖν 
αύμφωνα δι’ Βὀσταθίου τοῦ στρατηγοῦ Καλαθρίας, 
ἑνὸς ὄντος τῶν βασιλικῶν θαλαμηπόλων, ἐφ᾽ d δα- 
σμὸν ἑτήσιον δίδοσθαι τοῖς Σαραχκηνοῖς χρυσίου χι- 
λιάδας κβ’. [P. 651] Γενοµένων δὲ τῶν σπονδῶν 
Ἰωάννην πατρίχιον τὸν ἐπίκλην Μουζάλωνα στρατ- 
πγὸν τῆς Καλαθρίας προὐθάλοντο, ὃς φορτικῶς 
κατάρχων τῶν ἐγχωρίων ὑπ) αὐτῶν ἀπεσφάγη, 
προσχωρησάντων τῷ ῥηγὶ Λογγιθαρδίας Δανδούλφῳ, 
Ῥωμανοῦ τοῦ Ὑέροντος ἄρτι τὰ σχῆπτρα κατέχον- 
τος Ῥωμαίων. 'Yo' οὗ συμφέρον ἑνομίσθη στρα- 
τιώτας πεμφβῆναι μετὰ νεῶν, τὸ ἀπόῤῥαγεν τῆς 
ὁλότητος µέρος ἐπανασώσασβαι. Ἡροσεπέμφθη δὲ 
Κοσμᾶς πατρίχιος θεσσαλονικεὺς, γνώριµος ὢν τῷ 
Δανδούλφῳ (12). Καὶ περαιωθεὶς οὗτος εἷς Ἰταλίαν 
καὶ τῷ Δανδούλφῳ συµµἰξας παρῄνει ἀποσχέσθαι 
της χώρας Ῥωμαίων xai τῷ fact συμφιλιω- 
θῆναι καὶ ἀντὶ πολεµίου Φφίλον αὐτὸν ποιῆσαι καὶ 
σύμμαχον. ᾽Απαναινομένου δὲ τούτου τὸ πρῶτον, ὃ 
Κοσμᾶς vip φρόνιµος ὧν xal συνετός ε ᾿Ἐμοὶ 
μὲν, εἶπε πρὸς τὸν Δανδοῦλφον, χρέος ἦν τὰ σωτή- 
ρια συμθουλεῦσαι τῷ φίλφ' El δ᾽ αὐτὸς πεισθῆναί 
pot οὐ θέλει τὰ λυσιτελῆ συµθουλεύοντι, τότε 
Υ ώση τῆς ἀληθείας διαµαρτήσας κατὰ πολὺ, ὅταν 


componere statuerunt. Pactumque est, agente rem 
Eustatio Calabrie prefecto, uno de imperatoris 
cubiculariis, ut Saracenis darentur tributi nomine 
quotannis aureorum 22 milia. Firmata pace Joan- 
nem patricium cognomento Muzalonem Calabrie 
prefecerunt. Is cum se imperiosius in subditos ge 
reret, est ab iis interfectus, atque ii se dederunt 
Dandulpho regi Longibardie, cum jam Romanus 
senior imperium accepisset. Hic Romanus utile 
censuit ut missa classe pars imperii &missa recupe- 
raretur.Praemittit tamen Cosmam patricium Tbes- 
salonicensem, notum Dandulpho. [s cum trajecis- 
set in Italiam, cum Dandulpho collocutus hortatur 
ut α Romanorum ditione abstineat et cum impe- 
ratore fedus ineat, eumque pro hosie amicum po- 
tius sociumque sibi conciliet. DanduIlpho primum 
renuente Cosmas, ut erat homo prudens, « Mihi 
quidem, inquit, necesse erat homini amico sug- 
gerere consilium saluiare.Cui si tu parere non vis, 
experiere falaum animi te admodum fuiese, ubi te 
etnationem totam in summum adduxeris discrimen 
el impur tam potentis imperii viribus subsietendis 
de rebus tuis desperaveris. » Dandulphus, 3856 
intelligens Cosmam recte monere,acoipit consilium 
et foedus icit : bortatur etiam principes reliquarum 
que defecerant provinciarum, ut ad priorem re- 
deant statum suumque imperatorem agnoscant, 
His actis rursus in Italia ae Longibardia alta pax 
erat. 

σεαυτόν τε xal τὸ ἔθνος ἅπαν τοῖς µεγίστοις ὑπο- 


θαλὼν κινδύνοις ἀπαγορεύσεις, μὴ δυνάµενος, πρὸς οὕτω μεγάλην καὶ ἰσχυρὰν ἀντιτάττεσθαι δυνα- 
στε/χν. » Συνεὶς οὖν ὁ Δανδοῦλφος τὰ δέοντα συμθουλεύειν τὸν πατρίκιον, ἐδέξατο τὴν παραίνεσιν xai ἑσπεί- 
σατο, νουβετήσας καὶ τοὺς ἄρχοντας τῶν ἀποστάντων θεμάτων τῇ προτέρᾳ προσδραμεῖν ἀρχῇῃ καὶ τὸν σφῶν 
ἐπ.γνῶναι βασιλέα, Gv πεισθέντων εἰρήνη βαθεῖα πάλιν κατεῖχε τὰ lv Ἰταλίᾳ καὶ Λογγιθαρδίᾳ πράγµατα. 


e 


κατὰ Ῥωμαίων στήσας τρόπαια καὶ φρνηµατι 
σθεὶς ἐπὶ τούτοις καὶ τὴν Ῥωμαίων ὠνειροπύλει 
βασιλείαν. Τοίνυν πρὸς Φατλοῦν τὸν δυνάστην τῶν 
Ἄθρων ἐκπέμψας προετρέπετο στόλον κατὰ τῆς βασι- 
λίδος ἀναγαγεῖν, ὑπισχνεῖτο δὲ καὶ αὐτὸς διὰ θράκης 
ἐλθεῖν πολὺν xal βαρὺν στρατὸν ἐπαγόμενος, καὶ 
Ὑενομένων ῥὑφ ἓν τῶν στρατευμάτων διά τε γῆς 
xai θαλάσσης ἐκπολιορχῆσαι τὴν βασιλεύουσαν, xal 
τὸν ταύτης πλοῦτον διανείµασθαι ἐπ ἴσης, καὶ 
αὐτὸν μὲν ἐπ οἴκου ὑπονοστῆσαι, τοῦτον δὲ τῇ 
Κωνσταντινουπόλει κατλλ.πεῖν. "EAagov οὖν οἱ 
Bo5Àvepot πρὸς τὴν ᾿Αφρικὶν ἀποπλεύσαντες, καὶ 
δόξαντος τοῦ Συμεὼν ὠφέλιμα παραινεῖν εἰλήφασί 
τινας Σαραχηνοὺς ἑλλογίμους ὥστε ἐμπεδῶσαι τὰ 
Δεδογµένα. Ἐν τῷ ὑποστρέφειν δὲ περιπίπτουσι 
τοῖς Καλαθροῖς καὶ πρὸς τὸ Βυζάντιον ἀναπέμπον- 


Ὁ δὲ τῶν Βουλγάρων ἀρχηγὸς Συμεὼν πσλλὰ (i 


Interim Simeon Bulgarorum princeps animo 
elatus ob multas de Romanis reportatas victorias 
imperium quoque Romanum animo jam ocoupabat. 
Mittit igitur legatos ad Phatlumum Afrorum prin- 
cipem, hortaturque ut classem ad Cpolin adducat. 
Se eodem per Thraciam cum valido ao copioso 
exercitu accessurum : conjunctis viribus se urbem 
terra marique expugnaturos, et divitias ejus sequis 
portionibus inter se divisuros,et Saracenis domum 
revergis se Cpolin retenturum. Bulgari missi clam 
in Africam navigant : et Saraceni, cum judicarent 
Simeonem utiliter consulere, quosdam suoruru 
primarios viros mittunt cum Bulgaris, qui pactum 
confirment. Ea legatio in reditu a Calabris inier- 
cepta, et Bulgari Saracenique ii ab his Cpolin ad 
imperatorem Romanum senem missi. Qui cum 
consilium illud hostium de societate coeunda per- 


XYLANDRY ET GOARI NOTE. 


. (12) Temporum supputatio et alie quaedam con- 
jeetura me movent ut hunc credam esse eum quem 
historici nostri Rudolphum vocant, Burgundie re- 
gem, et Italie contra Berengarium. Hec et alia 
multa haud temere apud alios scriptores invene- 
ris. XL, — Havioso potius crederem legendum 
nomine Latinis usitatiore. Contemporaneum autem 


Constantino octavo, Nicephoro huic Phoce et Joanni 
Zimisci successori Pandulphum. Capuanum et Be- 
neventanum principem, ῥῆγα Λογγιθαρδίας hao de 
causa vocatum ab auctore, bella etiamnum cum 
Graecis gerentem memorat Baronius. annis 957 et 
968 ex Chronico Longobardorum Beneventanorum 
principum. Goan. 





94 GEORGII CEDRENI 


cepisset,ao intelligeret,siid succederet,magnum re- À ται μετὰ τῶν Σαρακηνῶν. Οὓς Ἰἰδὼν ὁ βασιλεὺς 


bus suis imminere periculum,existimavit sibi Sara- 
cenos magnificentia et beneficiis ab eoinstituto 85 
esse detrahendos.Ergo datis in custodiam Bulgaris, 
Saracenos splendidis donis aíficit, missisque per 
eos etiam ipsorum principi xeniis illesos dimittit, 
jubetque eos domino suo dicere, hoc modo impe- 
ratores Romanos suis hostibus paria referre ; et de 
annua pensione se excusat, dilationem ejus affir- 
mans non studio sed ob tumultus tunc iis locis 
ortos factam. Reversi ad suum principem Saraceni 
exponunt ut à Romano fuerint tractati, ejusque 
predicata liberalitate dona ab eo missa offerunt. 
Qus omnia ita fuerunt Phatlumo grata, ut tributi 
semissem Romanis dimitteret, hoc est, de 22 mil- 
libus undecim abscinderet. Id tributi Saracenis ex 
60 tempore usque ad Nicephori designalionem per- 
solutum fuit. Quoties in provinciis prefeoti fuere 
moderati atque justi, subditi quoque tranquillam 
egerunt vitam,et Saracenis placide est satisfactum. 
Cum vero injustiet avari preefecti essent interdum,ii 
et subditos vexabantet pacem cum Saracenis initam 
labefaetabant. Namque etiam sub Porphyrogenito 
Crenita Chaldie in Calabria prelectus Saracenos 
Africanos ac Sicilienses, quibus ob penuriam et 
bellum a Cyrenensibus Saracenis illatum extrema 
imminebant, avaritia 858 ductus sublevavit, et 
subditos non leviter vexavit. Nam vili pretio ooe- 
mens quia ad vitam sustinendam erant necessaria, 
magno ea Saracenis vendidit,qui quod auro abun- 
dabant et fame belloque premerentur,libenter pre- 
tium quodvis persolvebant. Verum huic Crenits a 
Constantino imperium abrogatum est, eidemque 
pecunia adempta est, et cum dedecore consenuit 
atquediem suumobiit. Eodem bello Romani Carthagi- 
nenses perfugassusceperunt,quos neque repoposce- 
runtCarthaginenses; et tributum preterea non exe- 
geruntsolitum,veriti ne offensis Romanis et alimen- 
torum parandorum facultatem adimentibus fame pe- 
riclitandum esset. Post bello confecto et perfugas et 
tributum requisiverunt;et repulsam passi pace con. 
fusa identidem Calabriam classe infestaverunt.Igi- 
tur Constantinus non, ut socer ipsius fecerat, Sara- 
cenos delinire et pacem oum eis renovare volens, 
sed bello potius decernere, exercitum validum co- 
egit, eumque duce patricio Malaceno in Calabriam 


(Ῥωμανὸς δὲ dv ὁ γέρων), καὶ τὴν κοινοπραγίαν 
μαθὼν ἀκριθῶς, καὶ ὡς tl τοῦτο γένηται κατανοή- 
σας, οὐ μικραῖς Φφροντίσιν ὑποπεσεῖται, δεῖν ᾠήθη 
μεγαλοφροσύνῃ καὶ εὐεργεσίά τοὺς Σαβακηνοὺς 
ἀναχαιτίσαι τῆς παρούσης ὁρμῆς. [P. 652] Τοὺς 
μὲν οὖν Βουλγάρους ἔθετο ἐν φυλαχῇ, δώροις δὲ 
τοὺς Σαραχηνοὺς ἀδροῖς Φφιλύτιμησάμενος, ἔτι δὲ 
καὶ ξένια τῷ αὐτῶν ἐκπέμψας δεσπότῃ πολύτιμα, 
ἀπαθεῖς κακῶν ἐξαπέστειλε , φράζειν εἰπὼν τῷ 
xuply αὐτῶν ὡς οὕτως ἀμείθειν οἴδασιν οἱ βασιλεῖς 
Ῥωμαίων τοὺς ἑαυτῶν πολεµίους. ᾽Απελογίσατο δὲ 
καὶ περὶ τῆς ἐτησίου δασµοφορἰας, ὡς οὐκ ἆνα- 
θολῇ τοῦτο καὶ ὑπερθέσει ὑστίρησεν, ἀλλὰ διὰ τὴν 
ἐπικρατοῦσαν τηνικαῦτα κατὰ τὸν τόπον ταραχήν. 
Ἐπαναδραμόντων οὖν πρὸς τὸν οἰκεῖον δυνάστην 
τῶν Σαραχηνῶν, καὶ & τε πάθοιεν πρὸς τοῦ βασι- 
λέως διηγησαµένων καὶ τὰς εἷς αὐτοὺς Φφιλοφρο- 
σύνας ἐξυμνησάντων, ἀποδεδωκότων δὲ καὶ ἅπερ 
ἐπήγοντο πρὸς ἐχεῖνον δῶρα, ἡσθεὶς ὁ Φατλοὺμ ἐπὶ 
πᾶσιν οἷς ἤκουσε, τῶν τε ὀφειλομένων αὐτῷ φόρων 
τὰ ἡμίση Ῥωμαίοις ἐχαρίσατο xal ἀπὸ τῶν εἴχοσι 
καὶ δύο χιλιάδων τὰς ἔνδεκα ἐκχέκοφεν. Ἐδίδοντο 
οὖν ἐξ ἐχείνου μέχρι τῆς τοῦ Νιχηφόρου ἀναῤῥήσεως 
τοῖς Σαρακηνοῖς ταῦτα. ᾽Αλλὰ σωφρονούντων μὲν 
ἀρχόντων xal δικαίων ταῖς χώραις τυγχανόντων, 
αὐτοί τε ol ἀρχόμενοι ἄλυπον ἦγον βίον καὶ ζωὴν, 
καὶ ὁ δασμὸς ἀπεδίόοτο τοῖς Σαρακηνοῖς ἀπραγμό- 
νως. Ὁπηνίκα δ dj ἀρχὴ ἀδίχοις xal πλεονέχταις 
ἐνεπιστεύετο, καὶ τὸ ὑπήχοον ἐκχκοῦντο, xal αἱ πρὸς 
τοὺς Σαρακηνοὺς σπονδαὶ διεσείοντο. Καὶ γὰρ δὴ 


C παρὰ τοῦ ΠἩορφυρογεννήτου ὁ Κρηείτης Χαλδίας 


τῆς Καλαθρίας ἨὙενόμενος αστρατηγὸς τοὺς ἐν 
Αφρικῇ καὶ Σικελί Σαρακηνοὺς μέλλοντας ἂἄρ- 
Ünv ὑπὸ τοῦ λιμοῦ καὶ τοῦ πολέμου τῶν ἐν Κυρήνη 
Σαρακηνῶν ἀπολωλέναι, δι’ οἰκείαν πλεονεξίαν &v- 
εχτήσατο xal τοὺς ὑπὸ χεῖρα οὐ µετρίως ἐχάχωσε" 
πάσας Ὑὰρ τὰς πρὸς τὸ (v ἀφορμὰς εὐώνως ἀπὸ 
τῶν ἐγχωρίω) ὠνούμενος πολλοῦ τοῖς Σαρακηνοῖς 
ἑπίπρασκεν, ἀπραγμόνως παρέχουσι τὰς τιμὰς τῷ 
εὐπόρως ἔχειν Χρυσίου διὰ τὴν ix τοῦ λιμοῦ καὶ 
τῶν πολέμων στενοχωρίαν. Πλὴν ὁ μὲν Κρηνίτης 
ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίνου παραλυθεὶς τῆς ἄρχῆς td τε 
χρήματα ἀφῃρέθη μετ αἰσχύνης καὶ χαταγηράσας 
ἀπέθανε κατὰ δὲ τὸν τοῦ πολέμου χκαιρὸν φυγάδας 
Καρχηδονίους αὐτομολήσαντας οἱ Ῥωμαῖοι ἐδέξαντο, 


misit, et conjungere se cum prefecto ejus regionis |) οὓς οὐδαμῶς ἀπήῄτουν οἱ Καρχηδόνιοι. Μᾶλλον μὲν 


jussit Paschalio, cujus paulo ante facta mentio, ao 
communi opera bellum 8 Carthaginensibus et Sicut 
119 illatum defendere. Prefecit etiam Macrojoannem 
359 classi quam mittebat.Hi cum ín Calabriam ve- 
nissent, provincialibus innumera intulerunt male- 
ficia, expilantes eos et ea facientes que vix ipsi hos- 
tea erant facturi. Que ut rescivit ameras Sar«ceno- 
rum Abulchares (jam enim Phatlumus e vivis ex- 
cesserat), cohortatus suos ne sibi a tali metuerent 
hoste cujus tante in suos essent injurie, Romanis 
occurrit, gravique commissa pugna  pulcherri- 
mam obtinuit victoriam, ipsis prope captis duci- 
bug. 


οὖν καὶ τὸν ἐτήσιον δασμὸν συνεχώρουν, δεδοικότες 
pj πως κωλύσωσιν oi Ῥωμαῖοι σκανδαλισθέντες τὴν 
τῶν ἐπιτηδείων ὠνὴν, καὶ κινδυνεύσωσιν οὗτοι δια- 
φθαρῆναι λιμῷ. Ὕστερον δὲ τοῦ πολέμου διαλυ- 
θέντος τούς τε αὐτομόλους ἐζήτουν καὶ τὴν δασµο- 
φορίαν. Μηδενὸς δὲ παρέχοντος αὐτοῖς διέλυσαν τὴν 
εἰρήνην, xal περαιούμενοι xa! ἑκάστην τὴν Κα- 
λαθρίαν ἐδήουν. Κωνσταντῖνος τοίνυν ὁ βασιλεὺς μὴ 
θελήσας, ὥσπερ ὁ πενθερὸς αὐτοῦ, µειλιχίως ὑπελ- 
θεῖν τοὺς Σαραχηνοὺς καὶ τὴν εἱἰρήνην ἀνανεώσα- 
σθαι, ἀλλὰ πολέμῳ μᾶλλον κρῖναι τὰ πράγματα 
διανοηθεὶς, [Ῥ. 653] δύναμιν ἀξιόμαχον συναγείρας 
καὶ ἄρχοντα ἐπισαήσας αὐτοῖς τὸν πατρίκιον Ma- 


93 HISTORIARUM COMPENDIUM. 94 


λακηνὸν εἲς Καλαδρίαν ἀπέστειλεν, ἑνωθῆνα. κελεύσας «ip στρατηγῷ τῆς χώρας (Πασχάλιος δι’ οὔ- 
τος Tv, ὁ πρὸ μικροῦ μνημονευθεὶς) καὶ xotvij μετ αὐτοῦ ἀναδέξασθαι τὸν παρὰ τῶν Καρχηδονίων καὶ 
Σικελῶν ἐπισειόμενον πόλεµον. Ἐπέστησε δὲ καὶ τῷ πεμφθέντι στόλῳ τὸν Μακροϊωάννην (13). Οἵτινες κατὰ 
χώραν γενόµενοι μυρία ἕδρων elc τοὺς αὐτόχθονας xaxà, πλεονεκτοῦντες καὶ ἄλλα ποιοῦντες ἃ xai αὐτοὶ ἂν 
ὤκντησαν ol πολέµιοι. Ταῦτα πυθόµενος ὁ τῶν Σαρακηνῶν ἀμηρᾶς ᾿Αδουλχαρὲ (ἤδη γὰρ ὁ Φατλοὺμ. ἐτεθνήχει) 
καὶ τοὺς ἑαυτοῦ παραθαῤῥόνας, καὶ μὴ φοθηθῆναι παραινέσας στρατὸν τοιαῦτα elc τοὺς οἰκείους ἐνδεικνύμενον τὰ 
καχὰ, πόλεμον ὑπαντιάσας συνίστησι κραταιὸν, καὶ νίκην ἤρατο ἀρίστην τε καὶ καλλίστην' μικροῦ γὰρ ἂν 


ἑάλωσαν xal οἱ στρατηγοὶ ζωγρίαι. 


Μετὰ δὲ τοῦτο Κωνσταντῖνος ὁ βασιλεὺς Ἰωάνντων À 


ἀσηκρητις, τὸν τὴν ἐπωνυμίαν Πιλάτον, περὶ εἰρήνης 
ἐκπόμπει διαλεξόµενον τοῖς Σαρακηνοῖς, Εἰωθότες 
δ’ οὗτοι μὴ ταῖς νίκαις ἐπαίρεσθαι, ἀλλὰ τὴν εἰρήνην 
xai «κρατοῦντες ἀσπάζεσθαι, προθύµως ὑπήκουσαν, 
xzi πί τινα χρόνον εἰρήνην ἔθέντο. Τούτου δὲ διεῥ- 
ῥυηκότος πάλιν διαπερῶντες ἐλεηλάτουν τοὺς Καλα- 
θρούς. Καὶ πάλιν ὁ Κωνσταντῖνος δύναμιν κατ’ αὐτῶν 
καὶ ναυτικὴν ἐχπέμπει καὶ πεζικήν' ἦρχον δὲ τῆς 
μὲν ναυτιχῆς δυνάµεως ὁ τὴν ἐπωνυμίαν Κραµθέας 
xzi ó Μωρολέων, ἑστρατήγει δὲ τῶν πεζῶν ὁ πατρί- 
πιος ᾿Ρωμανὸς ὁ Αργυρός. Γενόµενοι δ᾽ ἐν Ὑδροῦντι 
xa! τὰς ναῦς νεωλκήσαντες ηὐτρεπίζοντο πρὸς τὸν 
εἰς Σιχελίαν ἁπόπλουν. Οἱ δὲ Σαρακῃνοὶ τῇ φήμῃ 
διαταραχθέντες (ἐπίσταται γὰρ αὕτη τὰ μικρὰ µεγε- 
θόνειν xal τὰ πράγµατα πρὸς τὸ φοθερώτερον ἐξαγ- 
γέλλειν) xai µή τι πάθωσι δείσαντες διὰ τὸ αἰφνιδίως 
αὐταῖς ἁπαρασχεύοις γειτονῆσαι τοὺς πολεµίους, IIa- 
vtxtp δείµατι συσχεθέντες xal τὸ ἑαυτῶν καταλιπόν- 
τες στρατόπεδον ἔφυγον ἐκ τοῦ Ῥηγίου xài πρὸς τὴν 
Σικελίαν διεπεραιώθησαν. 'Ev δὲ τῷ πρὸς Πάνορμον 
ἀποπλεῖν βαρυτάτῳ ἈὙειμῶνι περιπεσόντες, xal τῶν 
σκαφῶν ὑπὸ τοῦ χλόδωνος συντριθέντων, μᾶλλον δὲ 
ὑπὸ Χριστοῦ τοῦ θεοῦ τοῦ παρ᾽ αὐτῶν βλασφηµου- 
µένου, διολώλασιν ἅπαντες. Σπένδονται τοίνυν τοῖς 
Ῥωμαίοις, xal διετηρήθη τὰ τῆς εἰρήνης μέχρι τῆς 
ἀναῤῥήσεως τοῦ Φωκὰ. "Αρτι Ó' οὗτος ἀναγορευθεὶς 
βασιλεὺς, πέρα δεινῶν ἡγησάμενος δασμοφορῆσαι 
Σαρακηνοῖς, τὸν Μανουὴλ, ὡς εἴπομεν, ἀποστέλλει 
μετὰ δυνάµεως xav αὐτῶν. Οὗτος δὰ νέαν ἄγων τὴν 
Ἁλικίαν xal στρατιώταις κατατετάχθαι, οὐ μήν γε 


Secundum heo imperator Joannem a secretis, 
cognomine Pilatum, ad tractandam cum Sarace- 
nis pacificationem misit. Qui cum consuevissent 
victoriis non efferri,sed pacem etiam rebus secun- 
dis expetere, faciles sese ei preebuerunt, et ad cer- 
tum tempus inducias pacti sunt. Elapso eo tempore 
rursum rmari transmisso Calabriam vexarunt. Ita- 
que etiam Constantinus contra eos navales terre- 
Btresque emisit copias.Classem ducebantCrambeas, 
et Moroleon, alteras patricius Romanus ÁArgyrus. 
Jamque hi Hidrunte navibus subductis ad navigan- 
dum in Siciliam sese parabant,cum Saraceni fama, 
que parva amplificare et terribilius narrare solet, 
perturbati et quod hostes sibi imparatis subito 390 
ingruerent, de salute sua solliciti, panico terrore 
concitati castra sua deseruerunt, relictoque Regio 
fugainSiciliam contenderunt.Cumque jam Panormo 
nccederent, atrocissima oborta tempestate, ejusque 
vi (aut Christi verius, oui illi impie zmaledicebant! 
navibus contritis universi perierunt. Inde rureum 
pax facta cum Romanis, quie duravit usque ad Ni- 
cephori imperium. Is, simul atque imperium acce- 
pit, rem indignissimam existimans Saracenis tribu- 
tum pendere, contra eos Manuelum, ut jam supra 
diximus,cum copiis misit : Manuelus,juvenis et mi- 
litis quam ducis offloio multo aptior, multis etiam 
aliis obnoxius vitiis,neque sanioribus obtemperans 
consiliis, et se ipsum et exercitum totum perdidit, 
asperis quibusdam Sicilie et. inviis locis inclusus 
atque exitio demersus. Captus fuit Nicetas eunu- 
chus, patricius ao classis drungarius,et in Africam 


xal στρατηχεῖν ἄξιος Qv, ὑπάρχων δὲ xal πολλοῖς C in vinculis abductus. 


ἄλλοις πάθεθι κατάσχντος καὶ μηδὲν τῶν τὰ κρείττω συµθουλευόντων ἐπιστρεφόμενος. (P..054] ἓν τισι τόποις 
τραχέσι τε καὶ δυσθάτοις τῆς Σικελίας μετὰ παντὸς ἀποκλειαθεὶς τοῦ στρατοῦ παραδίδοται πανωλεθρίᾳ. ᾿Εάλω 
δὲ ζωγρίας xal Νικήτας πατρίχιος xai τοῦ στόλου δρουγγάριος ὁ εὐνοῦχος, καὶ εἲς ᾽Αφρικὴν δέσµιος 
πέμπεται. Kal ὁ μὲν Μανουἡλ τοιαύτης ἔτυχε τῆς καταστροφῆς, παραίτιος ἀπωλείας γενόμενος καὶ παντὶ τῷ 


στρατ. 

'O δὲ βασιλεὺς ἐν τούτῳ τῷ χρόνῳ ἐκπέμπει κατά 
Κιλικίας Ἰωάννην µάγιστρον καὶ δοµέστικον τῶν 
σχολῶν τῆς ᾽Ανατολῆς ἤδη προθεθληµένον, τὸν Τζι- 
µισκΏν. Γενόµενος ὃ) οὗτος πρὸς πόλιν "Αδαναν, 
καὶ πλῆθος καταλαθὼν ἐπιλέκτων ᾿Αγαρηνῶν συν- 
ειλεγμένων ix. πάσης τῆς Κιλικίας, συμπλέχεται 
τούτῳ καὶ τρέπεται κατὰ κράτος. Οἱ μὲν οὖν ἄλλοι 
τῶν ᾽Αγαρηνῶν νόμφ πολέμου κατεκόπησαν’ µέρος 
δὲ τοῦ στρατοῦ ὡσεὶ πεντακισχίλιοι τὸν ἀριθμὸν 
ὄντες φεύγουσιν εἴς τινα λόφον δύσθατον καὶ àmó- 


Sub idem tempus imperator in Ciliciam emittit 
Joannem Tzimiscem,magistrum domesticum soho- 
larum Orientis jam creatum. Is cum ad Adana 
pervenisset, in multitudinem incidit ex omni de- 
lectorum Cilicia 8688 Agarenorum, eamque con- 
gressus fundit.Hostibus deletis, quinque tamen oir- 
citer Agarenorum millia equi relictis pedites in 
collem quemdam preruptum evaserunt, ejusque 
natura freti fortiter impetum hostium defenderunt. 
Sed Tzimisces circumdato colle, quia eques cum 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 
(13) Joannem 4 eorporis proceritate sió dictum. Goan. 


95 | GEORGII CEDRENI 96 


eis non poterat congredi,pedites ire eo suos jussit, A χρηµνον, πεζοὶ τοὺς ἵππους ἀποθάντες, καὶ tjj τοῦ 


pedesque eos ipse duxit, Nemo Saracenorum ter- 
gum dedit : occisi sunt omnes, et cruoris rivi per 
declivia in campum fluxerunt, nomenque colli ab 
eventu factum, ut Collis Sanguinis appellaretur.Id 
facinus nomen Tzimisce celebrius reddidit, Sara- 
cenis autem causa exitii fuit. 


τόπου θαῤῥήσαντες εὐχαιρίᾳ εὐρώστως τοὺς ἐπιόντας 
ἡμύνοντο. Οὓς καὶ περιστοιχίσας ὁ Ἰωάννης, ὅτι μὴ 
μεθ) ἵππων οἷός τε ἦν αὐτοίς συμθαλεῖν, πεζεῦσαι 
προστάξας τοὺς στρατιώτας ἄνεισι μετ' αὐτῶν πεζὸς 
xai αὐτός, Καὶ καταγωνισάµενος πάντας ἀπίσφαξε, 
νῶτα μηδερὸς δεδωκότος, ὡς ῥεῦσαι διὰ τοῦ πρανοῦς 


tiq τὸ πεδίον τὸ αἷμα ποταμηδὸν, καὶ ἀπὸ τούτου τοῦ συμπτώµατος κληθῆναι τὸν βουνὸν Βουνὸν Αἵματος 
Τοῦτο τὸ ἔργον ἐπὶ πλέον ipe τὸ ὄνομα τοῦ ᾿[ωάννου, καὶ τοῖς Σαρακηνοῖς τελείας καταστροφῆς Ἰέγονεν 


αἴτιον. 

Anno imperii sui secundo,mense Julio,indictione 
septima, Nicephorus magnum exercitum Romano- 
rum ac sociorum Iberorum et Armeniorum in Cili- 
ciam ducit, comitatus uxore sua Tbeophanone et 
liberis. Ea extra in castello Drizio relicta, in- 
gressus ipse Ciliciam, Anazarbam, Rossum et 
Adanam urbes aliaque baud pauca subigit castella 
Cumque ad Tarsum et Mopsuestiam ducere non 
auderet, quod jam hiems appeteret, relicto ea in 
provincia valido pressidio,in Cappadociam hiberno- 
rum causa abit. Ineunte vere rursum Ciliciam in- 
trat : etdiviso in duas 8698 partes exercitu,Leonem 
ad oppuguandurn Tarsum cum altera parte mittit, 
alteram ipse ad Mopsuestiam ducit.Eam cum acri- 
ter oppugnaret, fame etiam oppidanorum adjutus, 
unam urbis partem capit. Ea enim urbs media 8 
Saro flumine secatur, ita ut due urbes videantur. 
Altera igitur,ut diximus, parte capta,ad alteram Sa- 
raceni confugiunt,undiquoquod captum erat incen- 
dentes. Sed acrius ad oppugnationem incumbente 
imperatore,altera quoque pars captaest,nemine inde 
affugiente. Leo autem imperatoris frater Tarsumobsi- 
dens,cum exercitus partem pabulatumfrumentatum- 
.que misisset duce Monasteriote,voti minime compos 
fuit : nam sine custode dissipatos predatores noctu 
Tarsenses egressi, it& ut nemo eorum eruptionem 
sentire potuerit, invadunt, et haud paucos interfi- 
ciunt,et in his Monasteriotem.Tarsenses autem,co- 
gnita Mopsuestie expugnatione, oppressique obsi- 
dione et [ame, legatos ad Leonem mittunt impera- 
torem, invocantes et deprecantes ut incolumes 
dimitteret urbe dedita. Ipse autem cum permisis- 
Set ut. certum quoddam pondus auferrent, alia 
omnia urbis bona diripuit. Triduoque 863 post 
expugnationem, classis maxima ex /Egypto adve- 
nit opem Tarso latura, frumento onusta et aliis 
rebus qua ad victum sunt necessariae. Verum per- 
missa non est ad terram appellere neque exsensio- 
nem facere ab iis militibus quibus erat ab impera- 
tore maritima eustodia commissa ; cumque nihil 
agere potuissent,redierunt,inquemaxima naufragia 
ob ventorum vim inciderunt et impetum bellicosa- 
rum imperatoris navium.Inceneis igitur et combu- 
stis reliquis Cilicie urbibus, Octobri mense, indi- 
ctione nona, Cpolin rediit, secum adducens Tarsi 
portas et Mopeuestie,quascum extrinsecus auro dis- 


*O δὲ Νικηφόρος κατὰ τὸ δεύτερον ἔτος τῆς αὐτοῦ 
βασιλείας, ἐν μηνὶ Ἰουλίῳ, ἱνδικτιῶνος C, ἔξεισι 
κατὰ Κιλικίας σὺν βαρεῖ στρατῷ Ῥωμαίων καὶ 
συμμάχων Ἰθήρων καὶ ᾽Αρμενίων, ἔχων θεοφανὼ 
τὴν γαμετὴν σὺν τοῖς τάχνοις αὐτῆς. Ἐκείνην μὲν 
οὖν ἔξωθεν τῆς Κιλικίας Év τινι φρουρίῳ χαταλιµ- 
πάνει, Δριζίῳ καλουμένῳ, αὐτὸς δὲ εἰσελθὼν εἷς 
Κιλιχίαν ᾿Ανάζαρθαν, καὶ Ρωσσὸν, καὶ "Αδαναν τὰς 
πόλεις, xal ἕτερα οὐκ ὀλίγα φρούρια κατεστρέψατο. 
'Eni δὲ τὴν Ταρσὺν xat τὴν Μόψου ἑστίαν ἀπελθεῖν 
οὐκ ἐθάῤῥησε, χειμῶνος ἤδη καταλαθόντος. Καὶ στρα- 
τὸν τὸν ἀποχρῶντα καταλιπὼν ἐχεῖσε ἔξεισιν ἐν Καπ- 
παδοκἰᾳ παραχειµάσων. "Hpoc δὲ ἀρχομένου πάλιν 
εἰσῆλθεν ἐν Κιλιχίᾳ, καὶ διχῆ διςελὼν τὰ στρατεύματα, 
τὴν μὲν Ταρσὸν πολιορκεῖν ἀφῆχε Λέοντα τὸν ἀδελφὸν, 
αὐτὸς δὲ τὸ λοιπὸν ἀράμινος τῆς στρατιᾶς τῇ Μόψου 
locia προσέσχεν. "Evspyip δὲ χρησάµενος τῇῃ πολιορ- 
xq, ἔχων δὲ καὶ τὸν λιμὸν ἐπαρήγοντα, παραλαμ- 
θάνει τὸ ἓν µέρος τῆς πόλεως, τέµνεται γὰρ d πόλις 
αὕτη μέσον τῷ Σάρῳ ποταμῆ, ὡς δοκεῖν δύο πόλεις 
εἶναι (14). Τοῦ ἑνὸς οὖν, ὡς εἴρηται, µέρους ἀλόντος, 
ἐπὶ τὸ ἕτερον οἱ Σαρακηνοὶ καταφεύγουσι, τὸ ἑαλω- 
κὸς πανταχόθεν ὑφάψαντες. Σφοδροτέρᾳ δὲ χρησα- 
µένου τοῦ βασιλέως τῇ πολιορχίᾳ ἑάλω καὶ τὸ ἕτερον 
μέρος, [P. 655] μηδενὸς ἐκεῖθεν διαφυγόντος. Ὁ δὲ 
τὴν Ταρσὸν παρακαθήµενος Λέων ὁ τοῦ βασιλέως 
ἀδελφὸς, ἐπὶ χορτολογίαν καὶ συλλογὴν τῶν ἔπιτη- 
δείων µέρος ἀποστείλας τῆς στρατιὰς ἔξαρχον ἐχού- 
σης τὸν Μοναστηριώτην, ἠτύχησεν ' ἀφυλάκτως γὰρ 
διασχεδασθέντας τοὺς προνομεύοντας νυχτὸς ol Ταρ- 
σεῖς ἐξελθόντες, ὡς μηδενὶ συναίαθησιν τῆς ἐξόδου 
παρεσχηκέναι, ἐπιτίβενται διεσπαρµένοις αὐτοῖς, καὶ 
οὐκ ὀλίγους διέφθειραν, ἐν οἷς ἂν xal ὁ Μοναστη- 
ριώτης αὐτός. Τὴν δὲ τῆς Μόψον ἑστίας ἅλωσιν ol 
Ταρσεῖς ἐγνωκότες, πιεζόµενοι Cb. τῇ πολιορχίᾳ καὶ 
τῷ λιμῆ, διεπρεσθεύσαντο πρὸς τὸν Λέοντα, ἔπιχκα- 
λούμενοι τὸν βασιλέα καὶ λιπαροῦντες ἀπαθεῖς xa- 
4üv φυλαχθῆναι καὶ τὴν ἑαυτῶν παραδεδωχέναι 


D πόλιν. Ὁ δὲ ῥητόν τι φορτίον ἕκαστον ἀφεὶς ἀπο- 


φίρεσθαι, τὸν ἄλλον ἅπαντα πλοῦτον κατέσγε τὴς 
πόλεως, Μετὰ δὲ τρεῖς ἡμέρας τοῦ τὴν πόλιν ἀλῶναι 
στόλος μέγιστος ἐξ Αἱγύπτου βοηθήσων τῇ Ταρσῷ 
παρεγένετο, πλήρης ὑπάρχων σίτου καὶ τῶν ἄλλων 
τῶν πρὸς τὸ (fv ἀναγκαίων. Οὐ συνεχωρήθη δὲ προσ- 
σχεῖν τῇ Υῇ οὐδ' ἀποθῆναι παρὰ τῶν ὑπὸ τοῦ βατι- 
λέως ταχθέντων τὴν παραλίαν τηρεῖν στρατιωτῶν. 


XYLANDRI ET GOARI NOT/E. 


(14) Desunt multa. Librarius : Λείπει ἓν φύλλον, 
οὕτω καὶ ix τοῦ ἀντιγράφου. Possunt ea utcunque 


ex Zonara repeti : nam alioqui Noster est in multis 
copiosior. ἅτι, — Supplevimus ex Soylitze. GoAn. 


917 HISTORIARUM COMPENDIUM. 98 


Καὶ μὴ ἔχοντες B τι χρήσονται τοῖς παροῦσιν ὑπ. À tinxisset, munus attulit regime urbi dedicandum, 


íc-ztjaw, ναυαγίοις ue[iÀotg περιπεαόντες ἀπό τε 
ἀνέμων ἁταξίας καὶ τῆς ἐπιθέσξως τῶν τοῦ βασιλέως 
πολεμικῶν πλοίων . Αῃώσας δὲ xal τεφρώσας καὶ 
τὰς λοιπὰς πόλεις τῆς Κιλικίας, τῷ ᾿Οχτωθρίῳ μηνὶ 
τῆς ῥἑννάτης Ἱἱνδιχτιῶνος ὑπέστρεψεν ci; Κωνσταν- 
τινούπολιν, ἔχων μεθ) ἑαυτοῦ xal τὰς τῆς Ταρσοῦ 


aliasad arcem collocandas,alias ad Aurem porte mu- 
rum. Attulit etiam Deo donum et sui exercitus deci- 
mam, venerandas cruces, captas quando scholarum 
domesticus StypelotesTarsum obsidensimprudentia 


- sua cum omni exercitu funditus deletus est : quas 


etiam sacrosancto templo DeiVerbi Sophie dedicavit. 


xóAzs xal τὰς τῆς Móyoo ἑστίας, ἃς xal χρυσῷ καταστίξας ἔξωθεν ἀνάθημα τῇ βασιλίδι διεχοµισε, 
τὰς piv χατὰ τὴν ἀχοόπολιν στήσας, τὰς Ob κατὰ τὸ τῆς Χρυσῆς πόρτης τεῖχος. Διεχόμισε δὲ καὶ τῷ 
θεῷ δῶρον xal δεκάτην τῆς ἑαυτοῦ στρατείας τοὺς αἰχμαλωτισθέντας Ἠτιµίους σταυροὺς, ὁπηνίκα 
ἕλμέστικος τῶν σχολῶν ὢν ὁ Στυπειώτης καὶ τὴν Ταρσὸν παρακαθήµενος παντελεῖ πανωλεβρίᾳ τῇ 
οἴκείᾳ ἀθουλίᾳ καθυπίδαλε τὰ στρατεύµατα" οὕς δὲ καὶ τῷ πανσέπτῳ τεµένει τῆς τοῦ Θεοῦ Λόγου Σοφίας 


ἀνέθετο. 

Τῷ δὲ αὐτῷ δευτέρῳ τῆς αὐτοῦ βασιλείας χρόνῳ 
6 Νικηφόρος xal πᾶσαν τὴν νῆσον Κύπρον τῇ τῶν 
Ῥωμπίων προσήγαγεν ἐπικρατείᾳ, τοὺς ᾿Αγαρηνοὺς 
ἀπελάσας ἐχεῖθεν διὰ Νικήνα πατρικίου τοῦ Χαλ- 
xootin. 

Τῷ δὲ τρἰτῳ ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ, ἔαρος ἐπι- 
στάντος, πάλιν εἰσθολὴν ἐποιήσατο κατὰ Συρίας ἆ 
βασιλεύς. Καὶ γενόμενος κατὰ τὴν ᾽Αντιόχειαν ταύτῃ 
μὲν οὐ προσέθαλεν, ἑλπίσας μηδὲ τὴν ἀχοὴν αὐτοῦ 
ὑποστήσεσθα:ι τοὺς ᾿Αντιοχεῖς ἐκπεπληγμένους τὰ 
εἰς τὰς πόλεις τῆς Κιλικίας συµθεθηχότα. ᾽Αλλλ 
παρελθὼν αὐτὴν εἷς τὰ ἑνδότερα µέρη τῆς Συρίας 
ἐχώρησε, xal πόλεις πολλὰς καὶ χώρας Χκταστρε- 
ψάμενος πρὸς τῷ Λιθάνῳ καιμένας xal «5 πχραλίᾳ, 
τῷ Δεκεμθρίῷ μηνὶ ὑπέστρεψεν. (P. 656] Εὐσθενῶς 
δὲ τῶν ᾿Αντιοχέων προσδεχομένων τὸν πόλεμον διὰ 
τὸ πλεῖστον λαὸν ix τῆς περιοικίδος εἰσελθεῖν slo 
τὰν πόλιν ἐπὶ βοηθείᾳ, ἐπιλελοιπότων δὲ xal τῶν 
ἀναγκαίων τῷ ᾿Ῥωμαϊκῷ στρατῷ , Ὑεοέσθαι δὲ xai 
τέλμα ἀἁδιεξίτητον ix τοῦ πολὺν ὄμθρον οὀρανόθεν 
καταῤῥαγῆναι, ὑπεχώρησεν ἄπρακτος καὶ τὴ» βασι- 
λίδα κατέλαθε, φέρων μεθ) ἑαυτοῦ καὶ τὸν ἔχοντα 
ἀχειρότευχτον ἐχτύπωμα τῆς μορφῆς τοῦ Χριστοῦ xal 
θεοῦ ἡμῶν xÉpapov, ὃν εὗρεν ἐν Ἱερᾷ πόλει ταύτην 
πεπορθηκὼς, καὶ τῶν τῥιχῶν τοῦ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου 
ἈόστρΏχον ἕνα πεπιλημένον αἵματι. 

Τοεοῦτος 0' ὢν ὁ Νικηφόρος, xal τοιαύταις χρησά- 
µενος στρατηγίαις, καὶ ἐπὶ τοσοῦτον τὰ Ῥωμαίων 
αὐξήσας πράγματα ([κατίσχε γὰρ πλέον τῶν ἑκατὸν 
πόλεων καὶ φρούρια Κιλικίας τε, χχὶ Συρίας, καὶ 
Φοτνίκης Λιθανησίας, ὦν μέγιστα xal ἐπισημότατα 
ἡ Α’νάζαρθος (15) xai ἡ "Άδανα, d Μόψου ἐἑστία, ἡ 
Ταρσὸς, τὸ Παγρὰς, τὸ Συννέφιον, ἡ Λαοδίκεια, τὸ 
Χάλεπ, ἔθετο δὲ xal ὑποφόρους τήν τε dv Φοινίκῃ 
Τρέπολιν καὶ τὴν Δαμασκὸν), ὅμως μισητὸς ἐγένετο 
παρά παντὸς ἀνθρώπου, xal πάντες ἐδίψων τὴν τούτου 


Eodem secundo imperii anno omnem etiam 
insulam Cyprum in Romanorum potestatem Nice- 
phorus redegit, inde expulsis Agarenis per Nicetam 
patricium et pretorem Chalcutzem. 


p 3994 Tertio vero anno sui item imperii, appe- 


tente vere, rursus Syriam invasit imperator ; cum- 
que Antiochiam pervenisset. ipsam non est ag- 
gressus, sperans fore ut ne famam quidem ipsius 
gustinerent Antiochenses, deterriti iis que Cilicie 
urbibus acciderant ; sed ipsam preteriens in inte- 
riores Syrie partes profectus est, multisque urbibus 
et agris ad Libanum et maritima loca sitis in suam 
pelestatem redactis, mense Decembri rediit. Red 
fortiter bellum sustinentibus Antiochenis, quod ex 
finitimis locis multe gentes in urbem se receperant 
ut ipsis opem ferrent, et commeatu Romano exer- 
citui defloiente factoque ingenti ceno, adeo ut 
transiri non posset propter multam qui de colo 
deoiderat pluviam, re infecta ad regiam urbem se 
recepit, secum adducens ollam que habebat effi- 
giem non manu faetam forms Ghristi et Dei no- 
stri imaginem, quam Hierapoli a se expugnata re- 
perit, et capillorum Joannis Baptiste partem san- 
guine concretam. 


Cumque talis esset Nicephorus ac talibus usus 
honoribus et functus magistratibus, adeoque res 
auxisset Romanorum (etenim urbes amplius cen- 
tum cepit et oppida Cilicize, et Syrie, et Phoni- 
cie, et Banisie, quorum maxima et nobilissima heo 
erant, Anazarbus, Adana, Mopsuestia, Tarsus, Pa- 
gras, Synnephium, Laodicea, Chalepum : tributa- 
riam 865 quoquesibifecit TripolinPhenicis urbem 
et Damascum), nihilominus tamen omnibus fuit in- 
visushominibus,ac nemo non cupiebatipsius videre 


θεάσασθαι χαταστροφήν. Τὰς δὲ αἰτίας ἀπαριθμήσει 6 [) interitum. Odiorum causas suo loco exponemus. 


λόγος ἐν xalpip τῷ προσήκοντι. 

Ὑποστρέφων δ' ὁ Νικηφόρος ἐξ ᾽Αντιοχείσς πρὸς 
τὸν βασιλίδα, ἐν τῷ δ.ίρχεσθαι τὸν Ταῦρον, ὅ Μαῦρον 
ὄρος ἐγχωρίως λέγεται, φρούριον κατὰ τὸ μέσον τοῦ 
ὄρους δοµησάµενος Ev τινι λόφῳ ἑρυμνοτάτῳ, Μιχαἡλ 


Antiochia revertens Nicephorus, dum Taurum 
montem (incole Maurum vocant) transit, in medio 
ejuscastellum condit in collemunitissimo; in eoque 
Michaelunm Burtzam patricia ornatum dignitate roli- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(15) Pro Anabarza Anazarbam legerem, et Dri- 
zium apud Zonaram est Drízibium. Post defectum 


enumeratio est urbium, quas de Agarenis reoupe- 


ravit eo bello Nicephorus. Xvr. 


99 GEORGII CEDRENI 


100 


quit, presidem eum Mauri montis appellans, man- À τὸν ἨἩούρτζην πατρίκιον τιµήσας ἐν τῷ φρουρίφ 


dato ut diligenter invigilaret Antiochenosque omni 
opera exitu et rebus necessariis parandis prohiberet. 
Petrum quoque spadonem, unum de suis famulis, 
hominem strenuum,prefectum castrorum in Cilicia 
creat, jubetque exercitum in hiberna distribuere, 
suumque adventum insequente anno prestolari. 
Ferunt potuisse eum primo accessu Antiochia 
potiri, sed noluisse, ao dedita opera distulisse ejus 
recuperationem, quod in ore omnium hominum 
esset hic rumor, recepta Antiochia statim impera- 
torem obiturum. Eo nimirum sermone territus, 
neque ipse Antiochiam tentavit, et Petro ac Bur- 
tzee mandavit ne eam oppugnarent. Enimvero rebus 
ita ut memoratum est constitutis, Nicephorus in ur- 
bem rediit. At Burtzas Antiochiae 866 vicinus, post 

habito imperatoris precepto, noctes diesque de ur- 
beea occupanda cogitabat, quod hoc pacto seternam 
se gloriam consecuturum sperabat. Itaque frequen- 
ter eo itabat, et Antiochenos ad paciflcationem in- 
vitabat, arroganter eam aspernantes. Interim cum 
Saraceno quodam (Aulax is vocabatur) amicitiam 
contrahit, ab eoque muneribus et pollicitationibus 
corrupto mensuram turris occidentalis unius (Cala 
ei nomen fuit) obtinet. Ejus auxilio scalas fabri- 
catus que ad summa turris pertingerent, noolom 
obscuram atque pluviam prestolatus, per eam oc- 
culte scalas turri applicat, et cum trecentis suorum 
in eam ascendit. Hujus ac proxime etiam turris 
custodes trucidat: itaque duabusturribus occupatis, 
misso nuntio Petrum, quem castrorum prefectum 


diximus, hortatur ut celeriter cum omni exercitu € 


superveniat urbi jam capte. Petrus, etsi initio ter- 
giversabatur, indignationem imperatoris veritus, ac 
metoens ne ipsius mandato violato sibi infortunium 
pararet, tamen instante Burtza et pro perare jubente, 
et se diutius oppugnationi bostium tolerande non 
esse parem docente (etenim oppidani audito turreg 
occupatas esse undique confluxerant, et eas expu- 
gnare omni studio conabantur missilibus conjectis 
ac omnis generis adhibitis $6 machinis, igni quo- 
que supposito; neque omnino quidquam eorum 
omittebant que agere conveniebat quibus cum uxo- 
ribus etliberis pereundi ac amittendee urbis orienta- 
lium omnium prestantissime periculum incumbe- 
rel) Petrus, timens ne suam ob pertinaciam tot tan- 


κατέλιπε, στρατηγὸν ὀνομάσας τοῦτον τοῦ Μαύρου 
ὄρους , ἀπισκήψας προσµένειν ἀγρύπνως xal τοὺς 
᾽Αντιοχεῖς πάσῃ μηχανᾷᾖ κχωλύειν ἐξιέναι xai τὰ 
πρὸς ζωὴν εἰσχομίζεσθαι ἐπιτήδεια. Κατέλιπε δὲ καὶ 
Πέτρον ἕνα τῶν ἑαυτοῦ εὐνούχων, δοῦλον ὑπάρχοντα, 
ὁραστήριον ἄνθρωπον, ὃν δὲ καὶ στρατοπεδέρχην (10) 
πεποίηχεν ἐν Κιλιχίᾳ, εἲς παραχειµασίαν τὸν στρα- 
τὸν διασκορπίσαι Χελεύσας, xal τὴν αὐτοῦ µένειν 
εἲς τοὐπιὸν ἔτος ἔλευσιν. Ἐλέγετο 9 ὅτι δυνάµενος 
ἐξ ἐφόδου ἐχεῖν τὴν ᾽Αντιόχειαν ὁ βασιλεὺς οὐχ ἠθε- 
λησεν, ἀλλ᾽ ἐξεπίτηδες παρεῖλχε καὶ παρεθίθαζε τὴν 
ταύτης κατάσχεσιν, δεδιὼς τὸν φημιζόµενον λόγον" 
καὶ γὰρ δὴ καὶ iv τοῖς ἁπάντων ἐφέρετο στόµασιν 
ὡς ἅμα τῇ ἁλώσε: τῆς πόλεως ᾿Αντιοχείας xal ὁ βα- 
σιλεὺς ^ τεθνήξεται . ᾽Αμέλει xal τῷ τοιούῳ λόγφ 
δειλαινόμενος oUt' αὐτὸς προσεπέλασε tm ᾿Αντιοχείᾳ 
καὶ τῷ Πέτρῳ δὲ καὶ τῷ Βούρτζῃ παρήγγειλε µηδε" 
µίαν προαθολὴν ποιήσασθαι xav! αὐτῆς. ᾽Αλλ’ ἐχεῖ- 
voc μὲν ταῦτα καταστησάµενος, ὡς εἴπομεν [P. 657], 
εἴσεισιν εἲς τὴν βασιλεύουσαν' ὁ Βούρτιζης δὲ «m 
Αντιοχείᾳ γειτονῶν xal Χλέος ἑαυτῷ ἄσθεστον περι- 
ποιήσασθβαι ἱμειρόμενος, μικρὰ φροντίσας τῶν τοῦ 
βασιλέως ὑποθηκῶν, νύκτωρ xal μεθ) ἡμέραν ἐσκέ- 
πτετο εἴ πῶς δυνηθεῖη κατασχεῖν τὴν πόλιν. Απῄει 
οὖν συνεχῶς καὶ λόγους μετὰ τῶν ᾿Αντιοχέων ἑἐκίρει 
συµθατικούς. ᾽Αλαζονευομένων δ᾽ ἐκείνων καὶ τὰς 
συµθάσεις διωθουµένων, ἔλαθεν ἐχεῖνος Φιλιωθείς 
τινι τῶν Σαρακηνῶν (Αὔλαξ οὗτος Ίν), 6» ὑποκλίψας 
δώροις καὶ ὑποσχέσεσιν ἴσχυσε λαθεῖν τὸ µέτρον ἑνὸς 
τῶν πρὸς δύσιν τῆς ᾿Αντιοχείας πύργων Κάλα τοῦ- 
νοµα. Καὶ μετὰ τούτου τεκτηνάµενος χλίµαχας πρὸς 
τὸ ἄχρον ἐξικνουμένας τοῦ πύόγου, νύκτα τε ἀφεγγῆ 
ἐπιτηρήσας καὶ ἔπομθρον, ἔλαθε τὰς κλίμακας προσ- 
ερείσας τῷ πύργῳ. Kal ἀναθὰς μετὰ τριακοσίων 
τῶν ὑπ αὐτὸν τοὺς piv φύλακας ὀποσφάταει τοῦ 
müpyou, ἔτι δὲ xal τοῦ γειτονοῦντος αὐτῷ" καὶ μετὰ 
τῶν τριακοσίων τοὺς δύὀ τούτους πύργους χατεσχη- 
κὼς ἄγγελον υὀὐθέως ἐκπέμπει πρὸς τὸν στρατοπεὸ- 
ἀρχην, μηνύων ἐπιταχυναι καὶ ἑλθεῖν μετὰ παντὸς 
τοῦ στρατοῦ ὡς τῆς πόλεως ἤδη κατασχεθείσης. 'O 
δὲ Πέτρος τὰς ἀγγελίας δεξάµενος ὤχνει xal ἂν» 
εδύετο, τὴν ἐκ τοῦ βασιλέως δεδοικὼς ἀγανάχτησιν, 
µή τι καὶ κακὸν ἀπολαύσῃ ὡς παραθάτης τῶν αὐτοῦ 
προσταγµάτων. Ἐγκειμένου δὲ τοῦ Βούρτζη καὶ 
ἄλλον ἐπ᾽ ἄλλῳ πέμποντος ἄγγελον xal τὴν ἔλευσιν 


tique viri perirent, οἱ (80 69 urbis jaoturam respublica Ὦ ἐπιταχύνοντος, καὶ πληροφοροῦντος ὡς ἐπὶ πλέον 


Romana faceret, vel invitus summa festinatione 
universum exercitum adducit. Jam omnem prope 
spem salutis Burtza cum suis dimiserant, tres con- 
tinenter noctes diesque oppugnati : sed adventu 
Petri oppidanorum conciderunt animi ac remisit 
vehementia, et Burtzas facultatem nactus ad portam 
descendit, ac repagulo ense dissecto, apertis foribus 
Petrum admittit. Nicephorus allato rei hujus nuntio, 
cum gaudere ob tantam urbem et res suas Deo 


ἀντέχειν οὗ δύναται πρὸς τὴν πολιορχίαν (xal γὰρ 
63, µαθόντες οἱ ᾽Αντιοχεῖς τὴν τῶν πύργων κατά- 
σχεσιν στνέῤῥεον πανταχόθεν xai ἐχπολιορχεῖν τοὺς 
πύργους ἠπείγοντο, βέλη 9' ἀφέντες παντοδαπὰ καὶ 
μηχανὰς ποιχίλας τὸ mop ὑφῆπτον, καὶ ἄλλα ἐποίουν 
ὁπόσα ποιεῖν ἔδει τοὺς κινδυνεύοντας σὺν γυναιξὶ καὶ 
τέχνοις ἀπολωλέναι, ἀποθαλεῖν δὲ καὶ πόλιν πασῶν 
ὑπερχειμένην τῶν ἀνὰ τὴν "Eo πόλεων)’ πτοηθεὶς 5^ ὅ 
στρατοπεδάρχης μὴ τοσούτων ἁπολωλότων xal τηλι- 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(16) Castrorum mensoribus praefectum, melatorem pracipuum. Goa. 


404 | HISTORIARUM COMPENDIUM. 102 


χούτων ἀνδρῶν διὰ τὴν ἐχείνου ἀπείθειαν καὶ πόλεω. A, committere deberet, diversa secutus indoluit, cul- 


τηλικαύτης ὑποατῇ ζημίαν ἡ πολιτεία Ῥωμαίων, 
ἄχων xai μὴ βουλόμενος καταταχήσας παρεγένετο 
σὺν παντὶ τῷ στρατῷ, εὑὐρὼν τοὺς περὶ τὸν Βούρτζην 
λίαν ἀπειρηκότας' ἐπὶ τρισὶ γὰρ νυχθηµέροις σαν 
πολιορχούµενοι. OG. τὴν ἔφοδον ἐγνωκότες οἱ ᾽Αντιο- 


pavitque Petrum, et Βατίσα noh modo non proba- 
vit alacritatem atque fortitudinem, aut digna rebus 
gestis premia oontulit, sed et contumeliis affecto 
ademit munus suum, et domi se eum continere 
jussit. 


χεῖς παρελύθησαν τὰς ψυχὰς καὶ τῆς συντονίας ἐνέδωκχαν. ᾿Αδείας δὲ λαθόµενος ὁ Βούρτζης κάτεισι πρὸς τὴν 
πόλην, καὶ σπάθῃ τὸν μοχλὸν τῆς κλειδὸς διατεμὼν ἀνοίγνυσι τὰς πύλας, xal τὸν Πέτροκ εἰσάγει σὺν παντὶ τῷ 
στρατεύµατι. Καὶ οὕτω παρελήφθη ἡ µεγάλη xai περιφανὴς ᾿Αντιόχεια. Ὅπερ πυθόµενος ὁ Νιχηφόρος, 
εὐφρανθῆναι δέον ἐπὶ ἁλώσει τηλικαύτης πόλεως xal τὰ κατ αὐτὸν ἐπιτρέψαι θεῷ, ὁ δὲ τοὐναντίον ἤλγησε τὴν 
doy» τὸν στρατεπεδάρχην τα ἐν αἰτίαις εἶχε, [P. 658 καὶ τὸν Βούρτζην οὐ µόνον οὐκ ἀπεδέξατο τῆς προθυµίας 
χαὶ τῆς ἀνδρείας, καὶ γέρα παρέσχεν ἐπᾶξια τῆς αὐτοῦ ἀνδραγαθίας, ἀλλὰ καὶ ὕθρεσι πλύνας παρέλυσε τῆς ἀρχῆς 
xai οἶχοι µένειν ἐπέταξεν. 

Αὕτη ἡ αἰτία xal τὰ λοιπὰ τὰ ῥηθήσεσθαι μέλλοντα B — Id et alia que referemus, invisum omnibus ac 
μισητὸν τοῖς πᾶσι xai βδελυκτὸν τὸν ἨΝικηφόρον — detestabilem fecerunt Nicephorum. Primo quod quo 
e'pyácavco. Ηρῶτον μὲν γὰρ, ὅτε τὴν ἀρχὴν τὰ xav — primum tempore imperium invasit, cum milites ip- 
αὐτὸν ἐκινήθη. μυρίαις πλημμελείαις χρωμένων τῶν — siusinnumerisdelictis querelasexcitassent, nihil de 
σὺν αὐτῷ στρατιωτῶν ἐπιστροφὴν οὐκ ἐτίθει, λέγων. — correctione 868 cogitavit, fatus mirum non esse, 
«0ὐδὲν θαυμαστὸν sl ἐν τοσούτῳ πλήθει λαοῦ άτα- — si in tantahominum multitudine quidam incompo- 
κτοῦσί τινες. » Καὶ αὖθις εἴσελθὼν εἰς τὴν πόλιν — site se gererent. Deinde quod in urbem ingressus, 
πολλῶν καὶ διαφανῶν καὶ ἰδιωτῶν ἁρπαγέντων οὖδε — oum bona et illustrium et plebeiorum multorum 
μίαν ἐκδίκησιν ἐποιήσατο, ἀλλὰ παρεθλέπετο τὰ. diriperentur, vindicem se nequaquam prebuit, sed 
ἀτόπους πράξεις, ἐνευωχούμενος ταῖς ἀσελγείαις — quasi delectari visus est libidinibus eorum qui cives 
αἲς ol ἀταχτοῦντες προσκείµενοι κακῶς τοὺς πολίτας — vexabant, eos etiam qui ipei ad imperium obtinen- 
διετίθουν, καὶ ταῦτα συνεργήσαντας αὐτῷ πρὸς τὴν — dum haud exiguam navarant operam. Preterea ad 
τῆς dere; ἀνάληψιν οὐ μικρῶς. Elta καὶ πρὸς — Taxeidiumassidue veniens graviter subditos afflixit, 
ταξείδιον (17) συνεχῶς ἐξιὼν δεινῶς ἑκάκου τὸ ὑπὸ non modo pensionum et tributorum omnigenis ra- 
χεῖρα οὐ µόνον προσθήκαις συντελειῶν xai ἄλλαις | tionibus, sed et rapinis intelorabilibus. Ad heo 
συνεισφοραῖς παντοίων εἶδῶν, ἀλλὰ xal λεηλασίαις 4, partem quamdam eorum que senatoribus solebant 
ἀνυποστάτοις, πρὸς τοῖς εἰρημένοις ἐκκόψας xa, ^ imperatores largiri donorum in fisco retinuit, cau- 
µέρος τι τῶν παρεχοµένων τῇ συγχλήτῳ βουλῇῃ φι. — satus sibi ad bella gerenda deesse pecuniam. Ne- 
λοτιµηµάτων διὰ το, ὡς ἔλεγε, σπανίζειν χρημάτων — que hoc tantum, sed et donationes monasteriis 
ἐν τοῖς πολέμοις, πρὸς δὲ καὶ τὰς παρέχεσθαι τυπω- — atque templis legatas a quibusdam piis imperatori- 
θείσας δόσεις πρὸς εὐαγεῖς οἴκους xal ᾿Ἐκχλησίας — bus prorsus abolevit, lege etiam lata ne Ecclesie 
πχρά τινων εὐσεθῶν βασιλέων τέλεον ἐκκόψας, xal immobilibus locupletarentur bonis, causatus epi- 
vópow ἐκθέµενος μὴ τὰς Ἐκκλησίας ἀχινήτοις (18) — scopos male prodigere ea que pauperibus darentur, 
πλατύνεσθαι, κακῶς Φφάσκων ὑπὸ τῶν imwxónov — interim militibus deflcientibus. Id vero omnium 
ὃ,απανᾶσθαι τὰ πτωχικὰ χρήματα καὶ τοὺς στρα- — gravissimum, quod Jegem tulit, cui et episcopi qui- 
τευοµένους ὁλιγοῦσθαι, καὶ τὸ δὴ πάντων χαλεπώ- dam leves atque adulatores subscripserunt, ne 
τερον, καὶ νόµον ἐκθέμενος, ἐν ᾧ xal τινες ἐπίσχοπο, — imperatoris injussu ullus crearetur episcopus. Et 
τῶν εὐριπίστων xal κολάχων ὑπέγραψαν, διοριζόὀ. — mortuo aliquo episcopo aliquem suorum submisit, 
μενον μὴ ἄνευ τῆς αὐτοῦ γνώμης xai προτροπῆς — qui deflnitos faceret sumptus : ipse, quod erat de 
ἐπίσχοπον ἢ Ψψηφίζεσθαι 7] προχειρίζεσθαι. Ἐπισκό- — reditibus reliquum, accepit. 869 Sunt et alie 
που τε τεθνηκότος βασιλικὸν ἐκπέμπων ἄνθρωπον — ejus constitutiones, omnem necessitatis formam 
:πταθμημένην ποιεῖν τὴν ἔξοδον προσέταττε, καὶ τὰ D excedentes, quas singulatim referre magni sit ingenii 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(17) Locus videtur fuisse ubi vectigalium aut cessionem obligantibus : qualibus amplificata esse 
peusionum rationes ducerentur. Ἁγι. — Ταξε- bona que ecclesiastica dicuntur, non est obscurum. 
ότων est navigalio seu iter mari conficiendum, quo — Nolebat, pulo, unum aliquem imperatorem aliis 
subditi gravantur, cum insperato advenientem im- — prescribere successuris quantum ex suo fisco de- 
peratorem suscipientes donisconciliant, comitatum ^ cidere cogeretur huic vel huic monasterio, homo 
alunt, abeuntem etiam prosequuntur muneribus, bello magnus, quod οὐ σιτεῖται µετρούμένα. Ergo 
ac sibi necessariis &d vitam destituuntur. Que de — si quis vellet largiri, id sine prescriptione et iu 
taxidio profert Xylander, ridicula sunt. GoaR. — presens (semel pro semper, quod aiunt) putabat 
Cf. Hasium ad Leonem Diaconum, apud nos prestare fieri. Nam vix oredo eum prohibuisse ne 
tom. CXVIII, col. 753, not. 50. Epir. PATR. quis fundum donaret, presertim privatus. Sed re- 

(18) Non dissimulabo studiose me hao usum voce, itibus perpetuatis [retos sacrificos videbat σπα- 
quz ambiguitatem retineret, Nam et fundi sunt — «aAqv. Lector sequetur quod volet. Omnino autem 
immobilia bona, quidquid eo genere censetur : et male apud hoo genus historicorum audiunt, quot- 
ego tamen magis hoc puto intel igi de eternis, quas uot bello rem publicam tuentes et augentes non 
vocant, donationibus, heredem in perpetuam suc- itarunt saerificos. Xvr. 


103 


GEORGII GEDRENI 


104 


ac facundis. Voluit etiam legem ferre, qua militibus A περιττὰ ἀνελαμθάνετο. Καὶ ἄλλα τινὰ διατάγματα 


in bello occumbentibus martyrum decernerentur 
honores, ut qui alia nulla in re quam in bello ani. 
ma collocaret salutem ; patriarchamqueetepiscopos 
conatus est ad eam probandam adigere. Sed horum 
quidam fortiter resistentes eum a proposito dimo- 
verunt, prolato in medium Basilii Magni canone, 
qui per triennium sacris arceri jubet eos qui ho- 
stem bello interfecissent. Nomisma etiam at- 
tenuavit, tetartero excogitato. Cumque eo modo 
duplex esset nummus, pensiones publice graviorem 
exigebant, minor in sumptibus faciendis dissi- 
pabatur. Cumque esset lege et consuetudine rece- 
ptum utomnesnummi imagineim peratoris alicujus 
notati, modo ponderi justo nihil decederet, idem 
valerent, ipse sua insignes imagine preferri, alio- 
rum depressis pretiis, voluit. Eaque re haud leviter 
subditis in permutationibus inoommodavit. Deter- 
rimum hoc fuit, quod, republica his rebus attrita, 
interim rerum venalium nulla fuit allevatio. Atque 
hec omnia cum essent molestissima, egerrime ci- 
vestulerunt palatii munitionem. Nam multis que in 
orbem cirea palatium erant pulchris 8760 atque 
magnis operibus dejectis arcem ac sedem tyranni- 
cam contra miseros cives palatio astruxit, in ea 
cellas, granaria, clibanos et furnos condens et om- 
nibus rerum generibus implens. Predictum enim 
fuerat ei in palatio ipsum moriturum. Nimirum 
autem ignorabat incassum excubitores vigilare, 
Deo urbem non custodiente, Etenim quo tempore 
murus palatii condebatur, nocte quadam per mare 


gubvectus aliquis ita voviferatus est : « O impera- C 


tor, erigis muros : et tametsi vel ad ccelum eos 
educas, intus cum sit malum, urbs captu facilis 
est. » Qui hec dixit, diu multumque est quesitus, 
non tamen inventus. Muro enim absoluto tunc pe- 
riit, ea ipsa die, cum ei claves is cui id negotii 
commissum erat in manus traderet. 


εὐάλωτος Ἡ πόλις, » Πολλὰ δὲ ἀναζητηθεὶς ὁ τοῦτο 


διετίθει πᾶσαν ἰδέαν ἀνάγκης ὑπερεκπίπτοντε, à 
κατὰ µέρος διεξιέναι µεγαληγόρου δεῖται καὶ φρενὸς 
καὶ γλώττης. Ἐσπούδασε δὲ καὶ νόµον θεῖναι τοὺς 
iv πολέμοις ἀποθνήσκοντας στρατιώτας μαρτυρικῶν 
ἀξιοῦσθαι γερῶν, ἐν µόνῳ τῷ πολέμῳ τιθέµενος xai οὐχ 
ἐν ἄλλῳ τινὶ τὴν τῆς φυχῆς σωτηρίαν. Κατήπειχε δὲ 
καὶ τὸν πατριάρχην καὶ τοὺς ἐπισκόπους συνθέσθαι 
τῷ δόγµατι’΄ ἀλλά τινες τούτων Ὑενναίως ἀντιστάντες 
ἀπεῖρξαν αὐτὸν τοῦ σκοποῦ, προθέντες sic μέσον 
τὸν τοῦ μεγάλου Βασιλείου κανόνα, ἐπὶ τριετίαν 
ἀκοινωνήτους εἶναι λέγοντα οὓς πολέμιον Év τινι 
πολέμῳ ἀνηρικότας. )Βλάττωσε δὲ xai τὸ νόμισμα, 
τὸ λεγόμενον τεταρτηρὸν (19) [P. 659] ἐπινοήσας, 
Διπλοῦ δὲ τοῦ νοµίσµατος ἔκτοτε γεγονότος, ἡ μὲν 
εἴσπραξις τῶν δημοσίων φόρων τὸ βαρύτερον ἀπήτει, 
ἐν δὲ τρῖς ἐξόδοις τὸ μ.χρὸν ἐσκορπίζετο. Νόμου δὲ 
καὶ ἔθους ὄντων παντὸς χαρακτῆρα βασιλέως, εἰ μὴ 
τῷ σταθμῷ ἑλαττοῖτο, δύναμιν ἔχειν ἰσότιμον, ὁ δὲ 
τὸν ἑαυτοῦ προχεκρίσθαι ἐνομοθέτησεν, ὑποθιθάσας 
τοὺς τῶν ἄλλων. Εξ Ze αἰτίας οὐ μικρῶς ἔθλιψε τὸ 
ὑπήκοον ἐν τοῖς λεγομένοις ἀλλαγίοις. Καὶ τὸ δὴ 
χείριστον, ἐκ τῆς τοιαύτης αἰτίας τοῦ πολιτεύματος 
πιεζοµένου οὐδεμίαν εὐθηνίαι ἐδέξαντο τὰ ὠνούμενα. 
Πλέον δὲ τῶν ἄλλων ἠνίασε τοὺς ἀνθρώπους, καίπερ 
λίαν ὄντων χαλεπωτάτων, ἡ τοῦ τείχους κτίσις τῶν 
παλατίων. Πολλὰ γὰρ ἔργα κύκλῳ ὄντα τοῦ παλατίου, 


εἰς κάλλος καὶ μέγεθος ἐξειργασμένα, καταστρεφάἀ- 


ενος, ἀκρόπολιν xal τυραννεῖον κατὰ τῶν ἀθλίων 
πολιτῶν ἀπειργάσατο, ἀποθήκας καὶ σιτοθολῶνας 
ἔνδοθεν xal ἱπνοὺς καὶ κλιθάνους ἐργασάμενος xai 
πληρώσας εἶδῶν. Προτεθέἐσπιστο γὰρ αὐτῷ ἔνδοθεν 
τοῦ παλαιίυυ ἀποθανεῖν (20), ἠγνόει δ᾽, ὡς ἔοικεν, 
ὡς et μὴ Κύριος φυλάξει πόλιν, eic. µάτην ἠγρύ- 
πνησὲν ὁ φυλάσσων. Ὅτε γὰρ τὸ τεῖχος τοῦ παλατίου 
κατεσχευάζετο, pg τῶν νυχτῶν ἀνὰ τὴν θάλασσαν 
ὑποπλέων τις ἐξεθόησεν * « Ὦ βασιλεῦ, ὑψοῖς τὰ 
τείχη, κἂν μέχρι πόλου φθάσῃς, ἕἔνδον τὸ xaxàv, 
εἰπὼν οὐχ εὑρέθη. Too τείχους γὰρ τελειωθέντυς, τότε 


συνέθη καὶ αὐτὸν κατ) αὐτὴν τὴν ἡμέραν ἀποθανεῖν, ὁπηνίχα τὰς κλεῖς ὁ τὴν ἐπιμέλειαν ἐπιτετραμμένος φέρων 


αὐτῷ ἐνεχείρισε, 

Accessit ad hec aliud, quod odia in imperatorem 
exasperavit. Ipso Paschatis festo die,orto inter socios 
navales et, Armenios conflictu utrinque multi pe- 
rierunt, et mortem egre evasit Sisinius patricius, 
urbis prefectus. Exinde fama obtinuit imperatorem 
civibus iafensum, quod eos hujus tumultus auctores 
censeret, statuisse ludis equestribus eos in casses 
attractos ulcisci. Panlo post ludi equestres facti. 
Ibi Nicephorus, ut civibus ostenderet quid rei con- 
flictus pugne esset, aut etiam ut eos terreret, quos- 
dam nudis gladiis dimicando prolii simulacrum 


Προσεγένετο δὲ τοῖς εἱρημένοις xai ἕτερον. ὅπερ 
ἐπὶ πλέον ἔξῆρε τὸ xav' αὐτοῦ µῖσος. Συµθολῆς Ύενο- 
µένης κατ αὐτὴν τὴν ἑορτὴν τοῦ ἁγίου Πάσχα μέσον 
πλωΐμων καὶ ᾽Αρμενίων, πολὺς ἀνθρώπων ἐγένετο 
φθόρος, μικροῦ δ᾽ ἂν ἀπεθίω xal ὁ μάγιστρος Σιαἰ- 
νιος καὶ ἔπαρχοα, Διεδέδοτο δὲ φήμη ἐν τούτου ὡς 
χαλεπαίνων τοῖς πολίταις ὁ Νικηφόρος, ὡς αἰτίοις 
τάχα τῆς ἀταξίας, iv ἡμέρᾳ Ἱἱπποδρομίας μέλλει 
σαγηνεύσας τὸν δῆμον τιµωρήσασθαι. Καὶ δὴ μετὰ 
μικρὸν ἱπποδρομίας τελουμένης, βουλόμενος ὁ Νικη- 
Φόρος ἐνδείξασθαι τοῖς πολίταις καὶ τὴν τοῦ πολέμου 


XYLANDRI ET GOARI NOT/E. 


19) Zonaras scribit de hexagio vel sextula (nam 
"ind lego) eum redegisse τεταρτηρόν. Quod sic 
intelligo, posterioris nummi ad priorem fuisse eam 
proportionem qu& est bessie ad assem, ut major 
minoris esset sesquiplus. Nam ut a 6 ἑξάγιον, 18 
& ἆ τεταρτηρόν videtur dictus. Ut si vetus 6 (verbi 


gratia obolos, novus & obolos appendisset. "Εξ- 
οδον pro sumptu videtur bis hic posuisse. Xvr. 
(20) Librarius non inepte, Καὶ μὴν ἔδει μᾶλλον 
αὐτὸν διὰ τοῦτο διηνεκῶς τοῦ παλατίου διάγειν 
ἑκτός. XyL. 





105 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


106 


συμθολὴν ὁποία ἐστὶ, τάχα 5' leuc καὶ ἐκφοθῆσαι, A 81 exhibere jussit, oblectandorum scilicet spe- 


ξίφη γυμνὰ λαθόντας τινὰς προσέταξεν ὡς iv προ- 
σχήµατι πολεμίων παῖξαι, εἰς ἑστίασιν τάχα τῶν 
θεατῶν. Τούτου δὲ Υενοµένου, τὸν νοῦν τῶν βλεπο- 
μένων ἀγνοήσαντες ol θεωροὶ, xal τὴν κρατοῦσαν 
φήµην τέλος ἤδη λαμθάνειν ὑποτοπάσαντες, ὃρο- 
paio. ἐπὶ τὰς ἑξόδους ἐχώρουν κχρηµνώδεις οὔσας 
καὶ σφαλερὰς, καὶ ὑπ ἀλλήλων συμπατούμενοι 
ἀπέθνησκον. Καὶ ἀπώλοντο ἂν ἅπαντες ὑπ ἀλλήλων 
χαταπατούµενοι, (P. θ60] εἰ μλ ὁ βασιλεὺς ὡράθη 


ctatorum causa. Verum spectatores quid hoo sibi 
vellet ignorantes, jamque id agi putantes quod 
rumor fore confirmarat,ad exitus theatri preruptos 
ac lubricos cursu se contuluerunt, ibique alii eb 
aliis cenculcati perierunt permulti, omnesque adeo 
invicem obtriti periissent, nisi conspecto impera- 
tore,qui in solio immotus ao quiete assidebat,sen- 
sissent nolente eo huno accidisse tumultum, ao fu- 
giendi flnem fecissent. 


ἐπὶ τοῦ θώκου καθήµενος ἀδεής τε xal ἄτρεπιος' ὃν ἰδὼν ὁ δῆμος μὴ παραχινηθέντα, καὶ χατανοήσαντες ὡς 


ἄκοντος αὐτοῦ γέγονε τὸ γενόµενον, ἕστησαν τῆς φυγῆς. 


Πρόοδον δὲ δηµοσίαν ποιήῄσαντα τὸν Νιχηφόρον ἐν 
τῇ linyü κατὰ τὴν ἑορτὴν τῆς Αναλήψεως τοῦ 
Χριστοῦ τοῦ θεοῦ ἡμῶν, xal ὑποστρίφοντα οἱ συγ- 
γενεῖς τῶν dv τῷ Ἱπποδρόμῳ ἁπολωλότων δεξάµενοι 
ἐν τῇ τῶν ᾿Αρτοπρατῶν ἀγορᾷ ὕδρεις ἡφίεσαν κατ 


Cum ad Fontem deinde imperator publice pro- 
cessisset feriis Assumptionis Christi, redeuntem 
cognati eorum qui in Circo perierant in foro Arto- 
praton naeti convitiis prosederunt, flagitiosum 
homicidam et popularium sanguine contaminatum 


αὐτοῦ ἀπρεπεῖς, ἁλάστορα xal παλαμναῖον ἆποκα- D vocantes,pulveremqueadversuseum et saxa jactan- 


λοῦντες καὶ ὁμοφύλοις αἵμασι μιαρὸν , xal κόνιν 
xai λίθους ἔπεμπον εἷς αὐτὸν ἄχρι τῆς ἀγορᾶς τοῦ 
Μεγάλου Κωνσταντίνου. Καὶ ἀπεπάγη μὲν ἂν τῷ 
Biss, el µή τινες ἐντιμότεροι τῶν πολιτῶν προλα- 
θόντες τοὺς μὲν ἀτακτοῦντας ἀνέστειλαν, αὐτὸν δὲ 
εὐφημοῦντες ἄχρι τοῦ παλατίου προέπεμψαν. Aià 
ταῦτα πάντα ἀπηχθῆσθαι παρὰ τῶν πολιτῶν ἔπι- 
στάµενος καὶ ἐπίθεσιν ὑφορώμενος τὴν ἀχρόπολι 
ἐδομήσατο. Αλλ) οὐκ ἠδυνήθη διαφυγεῖν τὸ χρεὼν, 


tes, donec ad forum Constantini Magni pervenit. 
Et fuisset sane exanimatus metu, nisi civium ho- 
noratiores quidam eum repressis tumultuantibus 
stipassent et faustis acclamationibus prosecuti in 
palatium deduxissent. Ob hec omnia invisum se 
civibus cernens et insidias timens arcem exstruxit. 
Neque tamen fatum evitavit,sed quo tempore 83 9 
omnia sibi in tuto esse putavit, vitam amisit. Quo- 
modo res sit acta, suo dicetur loco. 


ἁλλ᾽ ὅτε καλῶς ἔχειν αὐτῷ τὰ πάντα dujón, ἀπίῤῥηξε τὴν ζωήν. Καὶ ὅπως, lv τῷ πρέποντι καιρῷ 


ῥηθήσεται. 


Τετάρτῳ δὲ τῆς αὐτοῦ βασιλείας ἔτει, μηνὶ Ἴου-6 Anno imperii sui 4, indictione 10, mense Junio 


νίψ, τῆς  Ἱνδικτιῶνος, τὰς dv τῇῃ θράχῃ πόλεις 
ἐξῄει ἐπισκεφόμενος, xal γενόμενος ἄχρι τῆς λεγο" 
µένης μεγάλης σούδας ἔγραψε Πέτρῳ τῷ Βουλγα- 
ρίας ἄρχοντι μὴ ἐᾷν τοὺς Τούρχους διαπερᾷν τὸν 
Ἵστρον καὶ τὰ Ῥωμαίων λυμαίνεσθαι. Τούτου δὲ 
μὴ προσέχοντος ἀλλὰ παντοίαις ἀφορμαῖς παρα - 
κρούοντος, τὸν του ix Χερσῶνος πρωτεύοντος υἱὸν ὁ 
Νικηφόρος τὸν Καλοχυρὸν πατρικιότητι τιµήσας 
πρὸς τὸν ἄρχοντα Ῥωσίας ἐκπέμπει Σφενδοσθλά- 
Gov, δωρεῶν ὑποσχέσεσι καὶ φιλοτιμιῶν οὐχ ὀλίγων 
ἀναπείθων ἑκατρατεῦσαι κατὰ Βουλγάρων . Πεισθέν- 
τες οὖν οἱ 'Ρὼς xal ἐπελθόντες τῇ Βουλγαρίᾳ κατὰ 
τὸν Αὔχουστον µῆνα, τῆς ια ἱνδικτιῶνος, πέμπτῳ 
τῆς βασιλείας ἔτει τοῦ Νιχηφόρου, πολλὰς πόλεις 
καὶ χώρας ἡδάφισαν τῶν Βουλγάρων, xai λείαν ὅτι 
πλείστην περιθαλόμενοι ὑπέστρεψαν εἰς τὰ ἴδια. 
Καὶ τῷ Éxtp δὲ πάλιν τῆς βασιλείας αὐτοῦ χρόνῳ 
ἐπεστράτευσαν κατὰ Βουλγαρίας, καὶ τὰ ὅμοια τῶν 
προτέρων fj καὶ χείρονα διεπράξαντο. Δευτέρᾳ δὲ 
Σεπτεμδρίου μηνὸς, ὥρᾳ τῆς νυχτὸς β’, ἱνδικτιῶνος 
"a, γέγονε βρασμὸς καὶ χλόνος γῆς ἐξαίσιος, xai 
ἔπαθε χαχῶς "Ονωριὰς xal Παφλαγονία. Ἐγένοντο 
δὲ καὶ ἄνεμοι κατὰ τὸν Mdiov μῆνα τῆς αὐτῆς ἶνδι- 
κτιῶνος σχληροὶ xal καυµατώδεις, οἵτινες τοὺς καρ- 
ποὺς διέφθειραν αὐταῖς ἀμπέλοις xal δένδρεσιν, ὡς 
ἐντεῦθεν κατὰ τὴν ιβ Ἱνδικτιῶνα σφοδςότατον ἐπ- 
ενεχθῆναι λιµόν. Καὶ δέον τὸν βασιλέα τῆς τῶν ὁπ- 
ηχόων φροντίσαι σωτηρίας, ὁ δὲ τὸν βασιλικὸν οἵτον 
γλίσχῥως πωλῶν, καὶ καταπραγµατευόµενος τὴν 


PATROL. GR. CXXII. 


exiit Thracis ur5es oontemplatum. Cumque usque 
ad Magnam Fossam pervenisset, Petrum Bulgarie 
principem hortatus est per litteras ne sineret Tur- 
cos Istrum trajicere et Romanorum ditionem infe- 
stare. Bulgaro non obtemperante, sed omnis gene- 
ris adhibitis pretextibus recusante, Nicephorus 
Calocyrum  Chersonii principis filium, patricia 
dignitate exornatum, ad Sphendosthlabum Ποββο- 
rum principem mittit, eumque munerum ac offi- 
ciorum pollicitationibus ad inferendum Bulgaris 
bellum sollicitat. Rossi obsecuti, indictione unde- 
cima, Augusto mense,annoimperiiNicephori quinto 
in Bulgariam impressione facta multas urbes 8ο 
castella Bulgarorum solo squaverunt, predaque 
potiti ingenti domum redierunt. Eodem modo, at- 
que etiam aliquanto durius,&nno proxime insecuto 
Bulgaros tractaverunt. Indictione undecima, po- 
stridie Kalendarum Septembris,hora noctis duode- 
cima,fragor et terre motus horrendus fuit,afflixit- 
que Honoriadem et Paphlagoniam. Maio etiam 
mense ejusdem anni venti spirarunt asperi et uren- 
tes,qui fructus una cum vitibus ac 8? 8 arboribus 
perdiderunt.Itaque anno proxime insecuto penuria 
exstitit gravissima. Ibi imperator, quem convenie- 
bat salutis subditorum curam gerere, frumentum 
suum magno vendens ac ex calamitate suorum 1u- 
crum faciens, quasi re preclare gesta jactavit se 
modium aureo nummo vendi solitum duobus von- 
didisse. Longe aliter Basilius Macedo imperator; 


4 





4107 


GEORGII CEDRENI 


108 


qui cum magna Dominica die in edem Apostolo- A συµφοραν τῶν ὑπὸ χεῖρα [P. 661] ηῦχει ὥς τι μέγα 


rum venisset, civesque quosdam venerando aspectu 
videret tristi vultu et m«crorem pre se ferentes,ad 
se vocatos interrogavit cur non ipsi quoque splen- 
dido amictu ad eam solemnitatem accessiasent,sed 
veluti in magna aliqua civitatis calamitate more- 
rent; cumque unus eorum respondisset : « Tibi 
quidem, domine, et iis qui tibi astant, splendide 
vestiri et lzetari convenit : non item eos haoc decent, 
qui in discrimine mortis sunt constituti. Videreenim 
ignorare ob ventorum asperitatem duos frumenti 
modios &ureo nummo vendi, » hac voce audita ge- 
mitum ex imo duxit pectore,et miseratio lacrymas 
ei expressit, consolatusque eos, ul in palatium 
rediit, convocatos quibus civilia et imperatoria 
negotia commendaverat,multis est insectatus con- 
viciia detestatusque, quod de caritate annona se 
non fecissent certiorem. Statimque venum propo- 
sito 84 4 suo et publico frumento, duodecim mo- 
dios aureo vendi jussit. Quod ejus factum probans 
Deus fertilitatem est largitus. Atque hec laudandi 
Basilii gratia dixi. At vero Nicephorus gaudebat 
potius affligi cernens subditos quam utiis succurre- 
ret. Idemque faciebat Leo frater ipsius cauponan- 
tibus annonam et merces mulieribus se dans,mul- 
tisque et variis malis orbem terrarum implens. 
Turpe illorum questus studium facete civeg sub- 
sannaverunt. Nam cum aliquando ad milites 
exercendos in campum progressus imperator cano 
cuidam, qui inter milites se ascribi petebat, diceret 
ecquid homo canus in militiam allegi peteret,apte 
in respondit ge multo nunc validiorem esse quam 
adolescens fuisset. Et qui hoc verum esset, inter- 
rogante imperatore:« Eo,inquit,quod olim uno au- 
reo empto frumento duos onerabam asinos : te 
&utem imperante, quantum duobus aureis emi- 
tur frumenti, haud gravate humeris porto. » 
Imperator dicterium sentiens abiit, nibil pertur- 
batus. 


ἥκμαζον. » Αὐτοῦ δὲ, « Καὶ πῶς ; «ἐρομένου, » Ὅτιπερ, 
νοις ἐπιφορτίζων, ἐπὶ τῆς σῆς βασιλείας δύο νομισμάτων 


εἰρωνείαν ἀνεχώρησε, μηδὲν ταραχθείς. 


Ceterum Saraoeni amissis in Syria et Cilicia ure 
bibus, Josnnem arobiepiscopum Hierosolyme vi- 
vum 6tombusserunt, quod suspicarentur ejus ins- 
tinctu Nicephorum ipsis bellum illaturum. Incen- 
derunt etiam pulcherrimum templum Dominici 
Sepulcri. Eodem modo Antiocheni quoque 375 
Christophorum suum pontificem summum inter- 
fecerunt. Ad imperatorem porro se contulerunt Gre- 
gorius et Pancratius fratres germani, eique suam 
ditionem, nomine Taron, concesserunt. Quos ille 
patricia dignitate ornatos prediis reditus amplos 
habentibus donavit.Die mensis Decembris 22, hora 
tertia, tantus fuit solis defectus ut astra quoque 
apparuerint. 

Jam Theophano Augusta consuetudinem Nice- 
phori aversans, Tzimiscam, ejus familiarium ad se 
vocati cujusdam ministerio, domo sua (in qua tum 


κατωρθωχὼς ὅτι µοδίου τῷ νοµίσµατι πιπρασκομέ- 
νου αὐτὸς δύο πωλεῖσθαι τοῦτον ἐπέταξε, μὴ τὸν Μα- 
κεδόνα μιμησάµενος βασιλέα Βασίλειον οὗτος γὰρ 
κατὰ τὴν καινὴν Κυριακὴν ἀπερχόμενος ἐν τῷ τῶν 
Μεγάλων )Αποστόλων ναῷ, καὶ θεασάµενος πολίτας 
τινὰς ἱεροπρεπεῖς μὲν καὶ σεμνοὺς, ἄλλως δὲ σκυθρω- 
ποὺς καὶ κατηφιῶντας, ἐγγὺς ἑαυτοῦ παραστἠσάμενος 
διὰ xl μὴ καὶ αὐτοὶ λαμπροφοροῦντες ἐν τῇ ξορτᾷ 
πάρεισιν ἀνηρώτα, ἁλλ᾽ ὡς ἂν ἐν µεγάλῃ συμφορᾷ 
τῆς πόλεως οὔσης στυγνάζουαι. Πρὸς ὃν ἀπεχρί- 
νατό τις τῶν πολιτῶν' « Zol, ὦ δέσποτα, xal τοῖς 
ἑστῶσιν ἔγγιστά σου πρέπει τὸ λαμπροφορεῖν καὶ 
χαίρειν᾽ oic δὲ τοῦ θανάτου πρόσεστι προσδοκία, τὰ 
τοιαῦτα ἀπεοίκασιν. Ἠ ἀγνοεῖς ὅτι δύο µέδιµνοι 
σίτου τῷ νοµἰσµατι πιπράσκονται διὰ τὴν τῶν ἀνέ- 
µων τραχύτητα ; » Πρὸς ταῦτα βύθιον ἀνοιμώξας ὁ 
βασιλεὺς συµπαβθείας ἀπέσταξε δάκρυον, καὶ τούτους 
μὲν παρεµυθήσατο δαψιλῶς, ἐπανελθὼν δ᾽ εἰς τὰ 
βασίλεια τοὺς τὰς πολιτικάς καὶ βασιλικὰς συναγα- 
γὼν µετερχοµένους φροντίδας µυρίαις ὕθρεσι καὶ 
ἀραῖς καθυπέθαλεν ὅτι μὴ αὑτῷ περὶ τῆς σιτοδείας 
ἐμήνυσαν, καὶ εὐθὺς τὸν βασιλικὸν καὶ δηµόσιον σῖτον 
προθέµενος δώδεκα τοῦ νοµίσµατος δίδοσθαι παρ- 
εκελεύσατο' οὗ τὴν προαίρεσιν ἀποδεξάμενος ὁ θεὸς 
εὐθηνίαν πολλὴν τοῖς ἀνθρώποις παρέσχετο. ᾽Αλλὰ 
ταῦτα μὲν ες ἔπαινον ἀκείνου ἐῤῥέρη, ὁ δὲ Νιχη- 
φόρος ἔχαιρε μᾶλλον ἢ ἐθοήθει θλιθοµένους ὁρῶν 
τούς ὑπηκόους. Καὶ οὐχ οὗτος µόνον, ἀλλὰ χαὶ Λέων 
ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ, ταῖς χαπηλείαις προσκείµενος τῶν 
εἰδῶν, πολλῶν καὶ ποικίλων δεινῶν τὴν οἶκουμένην 
ἐνέπλησεν, "Qv τὴν αἰσχροχέρδειαν εὐτραπέλως oi 
πολῖται διεκωµῴδοῦν, ᾿µἘξελθόντος γάρ ποτε τοῦ 
βασιλέως ἐν τῷ πεδίῳ ὥστε γυμνάσαι τὸν στρατὸν, 
intl τις ἦλθε πολιὸς τὴν τρίχα καὶ ἐπειρᾶτο συν- 
αριθμηθῆναι τοῖς στρατιώταις, φησὶ πρὸς αὐτόν" 
« Σὺ δὲ, ὦ ἄνθρωπε, γέρων ὢν πῶς τοῖς ἐμοῖς στρα- 
τιώταις ἐπείγῃ συναριθμηθῆναι ; » Ὁ δ’ εὐστόχως 
ὑπολαθὼν, « Πολὺ δυνατώτερός εἰμι νῦν, Eon, ἢ ὅτε 
ἔφη, τὸν τοῦ νομίσματος σἴτον πρότερον δυσὶν ἡμιό- 
σἵτον ἀθαρῶς ἐπὶ τῶν ὤμων φέρω. » Συνεὶς οὖν τὴν 


Οἱ δὲ Σαρακηνοὶ μετὰ τὸ ἁλῶναι τὰς ἐν Συρἰᾳ καὶ 
Κιλιχίφ πόλεις τὸν ἀρχιερία τῶν 'Ἱεροσολύμων 
Ἰωάννην ζῶντα κατέκαυσαν ὡς ταῖς ὑποθβήκαις αὐτοῦ 
τάχα μέλλοντος τοῦ Νικηφόρου ἀφίξεσθαι πρὸς αὖ- 
τούς. ἐνέπρησαν δὲ καὶ τὸν περικαλλῆ ναὸὺν τοῦ Κυ- 
ριακοῦ Τάφου. Τὸ δ᾽ αὐτὸ τοῦτο πεποιήκασι xal οἱ 
᾽Αντιοχεῖς, Χριστοφόρον τὸν αὐτῶν ἀνελόντες ἀρχιε- 
pta. [P. 662] Προσεῤῥύησαν δὲ τῷ βασιλεῖ Τρηγό- 
proc καὶ Παγκράτιος ol αὐτάδελφοι, τῆς ἑαυτῶν 
παραχωρήσαντες αὐτῷ χώρας τοῦ Ταρών' οὓς πα- 
τριχίους τιµήσας καὶ κτήµασιν ἐφιλοφρονήσατο 
πολυπροσόδοις. Ἐγένετο δὲ xai ἡλίου ἔχλειψις τῇ 
κβ’ τοῦ Δεκεμθρίου μηνὸς, περὶ τρίτην ὥραν, ὡς xai 
ἄστρα φανῆναι. 

Ἡ δὲ βασιλὶς Θεοφανὼ ἁποστρεφομένη τὴν συνου- 
σίαν τοῦ Νικηφόρου, τνὰ τῶν τοῦ Τζιμισκὴ µετα- 
πιμφαμένη εἰσκαλεῖται τοῦτον ἐν τῷ ἰδίῳ αἴκῳ σχο- 


109 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


110 


λάζοντα”. ἔφθη γὰρ ὁ βασιλεὺς διὰ τινα ὑποψίαν Α privatus degebat,ob suspicionem quamdam dome- 


παραλύσας τοῦτον τῆς τοῦ δοµεστίκου ἀρχῆς καὶ ἐν 
τῷ Bl οἴκῳ ἀπρόίτον εἶναι κελεὺσας. Διεπράξατο 
δὲ ἡ μοιχαλὶς καὶ γράμματα τοῦτον δέξασθαι τὴν 
χάθοδον ἐπιτοέποντα. Καὶ Ó πεμφθεὶς ἐχεῖθεν αὐτὸν 
ἀναλαθόμενος εἷς Χαλκηδόνα ἀφίχετο. Καὶ τοῦ βασι- 
λέως ὑπομνησθέντος sl δεῖ τοῦτον εἰσελθεῖν ἐν τῇ 
βασελίδι, κἀχείνου προσµένειν μικρὸν ἐπιτρέψαντος, 
ἐχείνη νυχτὸς ια τοῦ Δεκεμθρίου μηνὸς, ἰνδικτιῶνος 
ty, ἔτους quom, ἀποστείλασα ἄχει τοῦτον πρὸς τὸν 
κάτωθεν τοῦ παλατίου χειροποίητον λιμένα νυκτὸς, 
κα) xoívwp ἀνιμήσατο μετὰ πάντων τῶν περὶ αὖ- 
τόν ἦσαν δὲ ὁ πατρίκιος Μιχαλλ 6 Βούρτζης xai 
Λέων ταξιάρχης ὁ Βαλάντιος καὶ τῶν τοῦ Τζιμισκῆ 
πιστικωτάτων ὁ ᾿Ατζηποβεόδωρος καὶ ἕτεροι δύο. 
Οἵτινες ἀνελθόντες xal ξιφήρεις slc τὸν τοῦ βασιλέως 
εἰσελθόντες χοιτῶνα, ἐπεὶ μὴ εὗρον αὐτὸν bw τῇ 
συνήθει χλίνῃ, φωραθῆναι ὑπονοήσαντες μικροῦ δεῖν 
ἑαυτοὺς κατεχρήµνισαν, εἳ µή που ἀνδράριόν τι τῶν 
ἐκ τῆς γυναικωνίτιδος εὑρηκότες ὑπ αὐτοῦ ὁδηγοῦν- 
ται. Kal χαταλαμθάνουσιν αὐτὸν ἐπ᾿ ἐδάφους κεί- 
µενον xai στρωμνὴν ἔχοντα πίλον κοχκοθαφῆ καὶ 
ἄρκτου δέρµα, ὅπερ λαθὼν ἦν παρὰ Μιχαὴλ μοναχοῦ 
τοῦ Μαλείνου, τοῦ θείου αὐτοῦ. Τοῦτον ἄρτι πρὸς 
ὕπνον τραπέντα, xal μηδαμῶς ἐπαισθόμενον τῆς 
ἀφίξεως τῶν µελλόντων αὐτὸν ἀναιρεῖν, ὁ Τζιμισκῆς 
τῷ ποδὶ νύξας ἐξόπνισεν. ᾿Εξυπνισθέντα δὲ καὶ τῆς 
δεξιᾶς χειρὸς τὸν ἀγχῶνα τῇ ΥΠ προσερείσαντα xai 
τὴν κεφαλὴν ὀνακουφίσαντα, ἐπιφέρει γυμνφ τῷ 
ξίφει κατὰ τῆς κορυφῆς ἀσχεποῦς οὔσης (ἐπεπτώχκει 
Υὰρ ἐχειρομένου τὸ τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ χάλυμµα) 
Άξων ὁ ᾿Αθαλάντιος ενναίαν πλῃγὴν, καὶ διελαύνει 
μέσον τὸ κρανίον. Εἶτα τῆς στρωμνῆς αὐτὸν ἀναστή- 
σαντες ἄγουσι πρὸς τὸν Τζιμισκῆν ἐπὶ τῆς βασιλι- 
κΏς καθίσαντα χλίνης, xal πολλὰ παροινήσαντες καὶ 
κατονε:δίσαντες καὶ δυσφημήσαντὲς εἰς αὑτὸν μηδὲν 
ἄλλο λέγοντα ἀλλ᾽ fj, « Κύριε, ἐλέησον, » xal, « Oto- 
zéxz, βοήθει, » τελευταῖον ἐπεί περ χατεφωράθησαν 
παρὰ τῶν προκοίτων [P. 663] τοῦ παλατίου καὶ συν- 
ἱστατο ix' αὐτοὺς πλῆθος ἁἀμυνομένων, ἀποσφάτ- 


stici officio dejectus ab imperatore, et domi sus 
89 continere neque usquam prodire jussus) evooat, 
adeoque litteras etiam adultera ab imperatore ob- 
tinet, quibus in urbem is redire juberetur. Qui 
missus fuit, is Tzimiscam domo sua Chalcedonem 
adducit, Cumque imperator submonitus utrum cum 
vellet Cpolin ingredi,eum aliquantulum exspectare 
jussisset, Theophano nocte, 11 Decembris, indi- 
ctione 13,anno mundi 6478,missis suis Tzimiscam 
noctu ad portum manu confecium, qui est infra 
palatium, deducit, et impetitum corbi cum sociis 
in palatium attrahit Erant cum eo Michaelus 
Burtza patricius,Leo Abalantius cohortis ductor, At- 
zypotheodorus Tzimisce amicorum fldelissimus,ac 
duo alii,876 ii cum in palatium essent sublevati, 
gladiis cincti imperatoris cubiculum intrant ; cum- 
que eum non invenirent in consueto lecto,detectas 
insidias esse suspicantes jam seipsos erant preci- 
pitaturi,nisi homuncio quidam obtigissel ex gyndm- 
ceo, quo duce in 80lo jacentem Nicephorum Pho- 
cam inveniunt, pro veste stragula habentem pileum 
cocco infectum et exuvium ursi, quod ab avunoulo 
suo Michaelo monacho Maleino acceperat. Recens 
imperator obdormiverat, neque percussorum ad- 
ventum senserat. Tzimisces cum calce ictum e 
somno exoitat : evigilanti dexirzeque manus cubito 
terre innitenti et caput attollenti Leo Abalantius 
Btricto ense vulnus ingens in nudum caput (deci- 
derat enim operculum capiti, dum se sublevareti) 
incutit, medio cranio dissecto. Deinde eum a lecto 
auferentes ad Tzimiscam ducunt in sella impera- 
toria sedentem, multisque contumeliis et convitiis 
exagitant, nihil aliud dicentem quam : « Domine, 
miserere, opitulare, Deipara. » Tandem cum res 
excubitoribus palatii innotuisset, et multitudo ad 
defendendum imperatorem accurreret, Nicephorum 
jugulant,caputque ejus resectum defensoribus per 
fenestram ostendunt. Hoc pacto iis sedatis, Tziml- 
906 libere que vellet agendi occasio data. 


τουσι τοῦτον, καὶ τὴν χεφαλὴν ἀποτεμόντες διά τινος θωρίδος τοῖς slc βοήθειαν συντρέχουσι δειχνύουσι. Kal 
9i μὲν οὕτω κατεστορέθησαν. τοῖς δὲ περὶ τὸν Τζιμισκῆν κχιρὸς ἐδόθη ἀδεῶς xal μετ ἀδείας πάντα ποιεῖν. 


Άξγεται δὲ ὅτι πρὸ δέκα ἡμερῶν τοῦ θανάτου 
αὐτοῦν ἔγγραφν εὗρεν ὁ βασιλεὺς, ἑῤῥιμμένον ἐν τῷ 
κοιτῶνι αὑτοῦ xal μηνῦον ἀσφαλίσασθαι ἑαυτὸν ὡς 
ἐπιθουλευόμενον ὑπὸ τοῦ Τζιμισκῆ. Kal τινα δὲ κλη- 


89 Ferunt decem diebus antequam interficere- 
tur, Nicephorum in suo cubiculo invenisse. libel- 
lum, cujus scriptura monebatur ut sibi caveret : 
nam a Tzimisca ipsi insidias fleri.Quemdam etiam 


ρικόν φασι κατὰ τὴν ἑσπέραν τῆς ἀναιρίσεως δεδω- D clericum perhibent vesperi, qua nocte deinde per- 


χέναι αὐτῷ γράμμα περιέχον πρὸς Émoc ταῦτα". « "Q 
βοσιλεῦ, ἀσφάλισαι σεαυτὸν' κίνδυνος γάρ σοι κατὰ 
ταύτην τὴν νύκτα οὐ μικρὸς ἀρτύεται, » Τὸ δὲ 
γραμμάτιον ἂλλοι μὲν λέγουσιν ὡς ὑπολαθὼν ὁ βασι- 
λεὺς δεγτήριον εἶναι οὐκ ἀνέγνω τοῦτο, ἄλλοι 9 ὅτι 
ἀνέγνω μὲν, ἀλλ’ ἡμέλησε τῆς ἕαυτοῦ φυλαχῆς, τοῦ 
χρεὼν ἐμποδίσαντος, ἀποθανόντος δὲ τούτου εὐρέθη 
ἔχον τὰ γεγραμμένα. "Αλλοι 8 ὅτι ἀνσγνοὺς ἐπέτρεψε 
τὴν ζήτησιν καὶ φυλακὴν τῷ πρωτοθεστιαρίῳ, ἔγραψε 
δὲ xal τῷ ἁδελφῷ Λέοντι ἐπ᾽ οἵκου διάγοντι λαὸν 
ἔνοπλον εἰληφέναι καὶ φοιτῆσαι τὴν ταχίστην πρὸς 
τὸ καλάτιον, Τοῦτο δὲ διακομισθὶν ἐκεῖνος δεξά- 


iit, litteras οἱ exhibuisse in quibus heo contine- 
rentur : « Muni teipsum, imperator : nam hao 
nocte tibi periculum haud leve impendet. » Eas lit- 
terasaliitraduntimperatorem non legisse,opinatum 
iis petitionem aliquam contineri.Alii legisse aiunt, 
Bed sui custodiendi rationem non duxisse ullam, 
feto impeditum : easque litteras ipso occiso inven- 
tas fuisse. Non desunt qui iis leclis imperatorem 
asserant inquiaitionem et custodie munus proto- 
vesliario mandasse; simulque fratri suo Leoni 
domisuse degenti scripsisse ut cum armata manu ad 
pelatium celerrime veniat ; Leonem :itteras accep- 


111 


GEORGII] CEDRENI 


113 


tas non aperuisse,quod tum forte talis cum aliquo À µενος, καὶ μηδ᾽ ἀνελίξας (ἔτυχε γὰρ κυθεύων μετὰ 


certaret et impensissime isto ludicro delectaretur, 
sed eas in sui lectuli sponda deposuisse. Ludo finito 
Statim legisse, et percepta senteniia coegisse 
quantam res ferre manum, ac ad palatium con- 
tendisse. Sed cum ad Fundam Circi venisset, au- 
disse quosdam inter se de interfecto imperatore 
Nicephoro colloquentes, neo non et in pulatio et 
angiportis Joannem imperatorem proclamantium 
voces percepisse : itaque re insperata consternatum 
nihil magnaninum 87 S cogitasse, sedillicocum filio 
Nicephoro in Magnum Templum confugisse. Atque 
heo memoria prodita sunt; verene an falso, non 
pronuntio. Id quidem liquet, Nicephorum in pala- 
tio fuisse interfectum. 


8319 Joannes Tzimiscas hoo sublato imperium 
iniit, adhibitis collegis Basilio et Constantino Ro- 
mani filiis, quorum hic quintum, ille septimum 
etatis annum agebat.Initio statim imperii Basilium, 
cubicularium intimum, quem Nicephorus ab eo in 
occupando imperio non leviter adjutus novo no- 
mine novi magistratus instituto presidem creave- 
rat,noctu ad se vocatum rerum gerendarum socium 
asciscit, quippe et longo tempore in republica 
versatum, sub patre Romano seniore, et Constantino 
Porphyrogenito sororis sue marito, et qui smpis- 


sime rem contra Agarenos gesserat, et rebus ar- 


duis scite 8e accommodare callebat. Is Basilius,ut 
primum tractandarum rerum munus accepit, om- 
nes Nicephoro studentes e medio submovet. Leo- 


nem curopalatam in Lesbum, Nicephorum Bestam C 


ejus filium Imbrum.Bardam Duce fllium juniorem, 
qui tum Chaldie et Colonie preerat, abrogato ma- 
gistratu Amasiam relegat, aliosque vel civiles vel 
bellicos magistratns gerentes in ordinem redigit, 
in eorumque loca substituit familiares suos, et 
quos novo imperatori fidos nosset. Reditus etiam 
decretus iig quos Nicephorus solum vertere 
jusserat, pontificibus precipue primariis; qui- 
bus ostendimus id 380 evenisse, quod con- 
Btitutioni ab eo spoliande ac contumelia afficiende 
Ecclesie causa facte noluissent subsoribere. 


τινων xal δαιµονίως τῇ παιδιᾷ χρώμενος) ἔθετο iv 
τῇ Σαυτοῦ κλίνη ὁπὸ τὴν τύλην. "Αρτι δὲ τοῦ παι- 
Ὑνίου διαλυθέντος τὸ γραμμµάτιον ἐπελθὼν καὶ τὸν 
ἐγχείμενον νοῦν συνεὶς τῶν Ὑραφέντων, δύναμιν ὣς 
ὁ καιρὸς ἀπῄτει συνηθροικὼς ἀπῄει πρὸς τὰ βα- 
σίλεια. Γενόµενος δὲ κατὰ τὴν dv τῷ ἱπποδρομίῳ 
σφενδόνην ἥκουσέ τινων διαλεγοµένων πρὸς ἀλλήλους 
ὡς ἄρα i'n Νικηφόρο ἀνῃρημένος ὁ βασιλεὺς, 
ἤχουσε δὲ xal τῶν iv τῷ παλατίῳ καὶ τοῖς στενωποῖς 
ἀνευφημούντων τὸν ]ωάννην. Tip ἀνελπίστῳ δὲ κα- 
ταπλαχεὶς, xal μηδὶν ἑννοήσας γενναῖον, ᾖ τάχους 
εἶχε σὺν τῷ υἱῷ Νικηφόρῳ τῇ Μεγάλῃ προσέρχεται 
Ἐχχλησίᾳ. Καὶ τὰ piv λεγόμενα ταῦτα. «t δὲ ἆλη- 
θῶς fj ψευδῶς, οὐκ ἔχω λέχειν. θνήσχει 9 ὅμως 6 
Νιχηφόρος ἕἔνδων τοῦ παλατίου κατεργασθείς. 

Ἰωάννης δὲ 6 Ἠζιμισκχῆς τῆς Ρωμαίων ἀρχῆς 
ἀποθανόντος τοῦ Νικηφόρου ἀνεδέξατο τὰς φροντίδας, 
συμθασιλεύοντας ἔχων ἈΒασίλειον καὶ Κωνσταντῖνον 
τοὺς υἱοὺς Ῥωμανοῦ, Gv ὁ μὲν Βασίλειος ἕθδομον 
εἴλκε τῆς ἡλικίας ἔτος, ἆτερος δὲ ὁ Κωνσταντῖνος 
πέµπτον (21). Εδόθὺς οὖν Βασίλειον τὸν παραχοιµώ- 
µενον, ὃν Νικηφόρος ὁ βασιλεὺς οὗ μικρὰ συµθα- 
λόμενον αὐτῷ πρὸς τὴν τῆς βασιλείας κατάσχεσιν 
πρόεδρον (22) τετίµηχε, µή πω πρότερον ὄντος τοῦ 
ἀξιώματος, πρώτου δ᾽ αὐτὸ τοῦτο ἐφευρηχότος, 
γυκτὸς µεταπεμψάµενος χοινωνὸν τῆς ἀρχῆς προσ- 
ελάθετο, ἅτε iv πολλοῖς χρόνοις τά τε πολιτικὰ µετ- 
ελθόντα ἐπὶ τοῦ οἴχείου πατρὸς [P. 664] Ῥωμανοῦ 
τοῦ Ὑέροντος και Κωνσταντίνου τοῦ Πορφυροχεννή- 


«του τοῦ γαμθροῦ αὐτοῦ, xal πλειστάχις κατὰ τῶν 


᾽Αγαρηνῶν ἐκστρατεύσαντα , xal δυσχερείαις πραγ- 
µάτων εἰδότα εὐφυῶς προσαρµόζεσθχι. Ὁς εὖθὺς τὲν 
ἐπιτροπὴν εἱληφὼς τῶν πραγμάτων πάντας τοὺς 
εὔνοιαν τῷ Νικηφόρῳ Φφυλάττοντας dx µίσου πε- 
πο[ηχε, Λέοντα μὲν τὸν κουροπαλάτην ἐν Λέσθῳ 
περιορίσας xal Νικηφδρον Βέστην τὸν τούτου υἱὸν 
lv τῇ μθρῳ, Βάρδαν δὲ τὸν νεώτερον δοῦκα τότε 
Χαλδίας xal Κολωνείας τυγχάνοντα τὴν ἀρχὴν io- 
ελόμενος lv ᾽Αμασείᾳ παρἰπεμφε. Καὶ τοὺς ἄλλους 
δὶ ὅσοι πολιτικὰς f] στρατιωτικὰς µετῄεσαν ἀρχὰς 
τῶν ἀρχῶν παραλύσας, τοὺς οἰκείους ἐπίστησε καὶ 
τῷ vip βασιλεῖ φυλάττοντας εὔνοιαν. Toi τότε δὲ 


παρὰ τοῦ Νικηφόρου φυγαδευθεῖσι κάθοδον ἐπιτρέπει, καὶ πρό γε τῶν ἄλλων τοῖς ἀρχιερεῦσι, τῷ μὴ θέλειν 
ὑπογράψαι τῷ τόµῳ ὃν εἰς χατατομὴν καὶ ὕδριν ἐφεῦρε τῆς ᾿Εχκλησίας ἐκεῖνος ἑξορισθεῖσιν, ὡς ἤδη φθάσας ὁ 


λόγος ἱστόρησεν. 
Rebus hoo modo oonstitutis, ea ipsa nocte 


Οὕτω δὲ τῶν πραγμάτων οἰκονομηθέντων, κατὰ 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(24) Id verum esse nullo modo potest, cum om- p 


nino uterque natus sit patre Romano 3, antequam 
mater Theophano Phoce Nicephoro imperatori nu- 
beret. Ex iis que Panvinius, bomo longe diligen- 
tissimus et peritissimus, adnotavit, deprehendere 
tes Basilium 14,Constantinum 12 circiter annum 
sto tempore egisse,quo ad imperii societatem sunt 
& Zimisca asoiti, a qua vitricus eos vel propter 
etatem arcuerat,vel saltem nihil preter nomen ha- 
buerant. Nam in flne Basilii Zonaras ait etiam cum 
Phoca eos imperasse. Panvinio astipulantur que 
initio horum imperii multo quamhaoc aptiora legun- 
tur apud Nostrum et Zonarium habeat tentem.Xvr. 


(22) Ejus munus fuit in cives et rem publicam 
prefecto urbis non absimile : is enim in lexico 
anonymo bibl. Regiom dicitur ὁ τῆς πολιτείας ἀρχ- 
ηγὸς, ἡγεμὼν καὶ πρῶτος. Nisi malueris & consiliis 
preeipuum affirmare, cum Constantinus Romani 

lius statim sub primis imperii auspiciis tres simul 
προέδρους creaverit, scholarum domesticum, proto- 
vestiarium et drungarium, quos non officiis adau- 
gere, sed in negotiorum administrationem magis 
secretam advocare potuit, et jam communi facta 
dignitate precipuum ex ei8 πρωτοπρὀεδρον, ut ha- 
bet Curopalates et Jus Gr. constituere. GoAn. 





HISTORIARUM COMPENDIUM. 


114 


τὴν αὐτὴν νύκτα πάσης ὑποψίας ἀπολυθεὶς ἄπεισι A omni liberatus guspicione Tzimisca, paulo post in 


μετ’ ὀλίγων ὁ βασιλεὺς εἲς τὴν Μεγάλην ᾿Ἐκχκλησίαν, 
χερσὶ τοῦ πατριάρχου λαθεῖν βουλόμενος τὸ διάδηµα. 
"Ov ἑλθό,τα εἰσελθεῖν οὐκ εἴασεν ὁ Πολύευχτος, μὴ 
ἄξιον εἶναι φήσσας ἐπιθῆναι θείου ναοῦ νεαρῷ καὶ 
ἀτμίζοντι ἔτι τῷ συγγενικῷ αἵματι σταζοµένας τὰς 
χεῖρας ἔχοντα, ἀλλὰ σπεῦσαι ἔργα µετανοίας ἑνδεί- 
ξασθαι, xal οὕτως ἐφίεσθαι πατεῖν ἔδαφος οἶκου Ku- 
píoo. Too δὲ Ἱωάννου ἡἠπίως δεξαµένου τὴν ἐπιτί- 
µησιν xal πάντα πρᾶξαι μετ εὐπειθείας ἔπαγγει- 
λαμένου, ἀπολογισαμένου δ᾽ ὅτι καὶ αὐτόχειρ οὖκ 
αὐτὸς ἐγένετο τοῦ Νικηφόρου, ἀλλ᾽ 6 Βαλάντιος xal ὁ 
Ατζυποβεόδωρος ἐπιτροπῇ τῆς δεσποίνης , ταύτην 
μὲν Ó πατριάρχης προσέταττε τῶν ἀνακτόρων κατ- 
ενεχθῆναι xal tv τινι νήσῳ περιορισθῆναι, ἑξοστρα- 
κισθηναι δὲ val τοὺς τοῦ Νικηφόρου αὐτόχειρας, 
διαῤῥαγῆναι δὲ καὶ τὸν τόµον (23) ὃν ἐπὶ συγχύσει 
τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων ὁ Νικηφόρος ἑξ- 
έθετο. Ἐὐθέως οὖν ὁ Ἰωάννης ἐχείνους τε ἑξῶσε τῆς 
πόλεως καὶ τὴν θεοφανὼ dv Ἡροικοννήσῳ ἐξώρισεν. 
τις ἐκεῖθεν ὕστερον λάθρα φυγοῦσα xal τῇ Μεγάλῃ 
προσφυγοῦσα Ἐκκλησίᾳ, διὰ τοῦ παραχοιµωμένου 
Βασιλείου ἐχθληθεῖσα ἐν τῷ θέµατι τῶν ᾽Αρμενια- 
xcv ἐξωρίσθη slc τὴν παρὰ τοῦ βασιλέως νεουργη- 
θεῖσαν μονὴν τὴν Δάμιδος, ἑνυθρίσασα πρότερον 
slc τὸν βασιλέα πολλὰ xai εἷς τὸν Βασίλειον, Σκύθην 
καὶ βάἆρθχρον ἀποχαλέσασα xal κατὰ χόῤῥης αὐτῷ 
κονδύλονς ἐπιτρίψασα. Ἐξωρίσθη δὲ σὺν αὐτῇ καὶ ἡ 


Magnum Templum se confert, ut manu patriarche 
diadema sibi imponatur. Verum eum Polyeuoctus 
non admittit, non licere inquiens templo subire 
eum cujus manus adhuc recenti cognati cruore 
Btillarent atque fumarent ; operam daret uti poni- 
tentie officia prestaret : ita demum permissum irl 
ut solum domus Dei calcet. Eam objurgationem 
placide fert Tzimisca, promittens se omnia obedien- 
ter facturum, se quoque purgans ut qui manus Ni- 
cephoro non intulisset, ab Abalantio et Aizypo- 
theodoro jussu Auguste trucidato. Patriarcha igi- 
tur hanc palatio exigi jubet et in aliquam insulam 
deportari; relegari etiam Nicephori percussores, 
et conscindi libellum edicti quod ad confundendas 
res ecclesiasticas, Nicephorus ediderat. Statim igi- 
lur Tzimisoa percussores istos extorres agit, et 
Theophanonem in Proconnesum relegat. Unde 
postea occulte cum profugisset in Magnum Tem- 
plum, exturbata eo α Basilio cubiculario in provin- 
ciam Armenicam est 8818 deportata, in Damidis 
monasterium recens ab imperatore conditum,cum 
prius in imperatorem multa jecisset convitia et in 
Basilium, cui Scythe et barbari nomine compellato 
etiam pugnos ingesserat. Mater quoque Theopha- 
nonis in Mantineum ezsilii causa missa ; edictique 
libellus prolatus et discerptus est, pristinaque Ec- 
clesie libertas reddita. 


ταύτης µήτηρ iv Μαντινείῳ. Ἐνεχθεὶς 03 ὁ τόµος ἑῤῥάγη, καὶ vr Ἐκχλησίᾳ ἐχαρίσθη ἡ προτέρα ἔλευ- 


θερία. 


. 565) τοῦτων οὖν πραχθέντων, ὑποσχόμένου (| His actis, Polyeuctus peccati expiandi gratia polli- 


δὶ τοῦ Ιωάννου καὶ si; ἑξίλασμα τῆς ἁμαρτάδος 
πίνησι διανεῖμαι ἣν ἱδιωτεύων εἶχε περιουσίαν, ὁ 
Πολύευχτος ἐπιτρέπει τὴν εἴσοδον, καὶ κατὰ τὴν 
ἑορτὴν τῆς Χριστοῦ τοῦ θεοῦ ἡμῶν Γεννήσεως εἶσελ- 
θόντα τοῦτον τῷ τῆς βασιλείας ἀναδεῖ διαδήµατι. 
Πολὸν δὲ σἀλον xal ταραχὴν ἐχούσης τῆς βασιλείας 
iv τε τῇ "Eq καὶ τῇῃ Ἑσπέρᾳ (al τε γὰρ ληφθεὶσαι 
κατὰ τὴν Κιλικίαν xal Φοινίκην xal Κοίλην Συρίαν 
πόλεις τῶν ᾽Αγαρηνῶν, μὴ σχόντος τοῦ Νικηφόρου 
χαιρὸν τὰ κατ αὐτὰς διαθέσθαι χαλῶς xal ἆσφα- 
λίσασθαι, πρὸς ἀποστασίαν ἀπέθλεπον, xai dj τῶν 
Ῥως κίνησις οὗ καλῶς πρότερον ἐπὶ Βουλγάρους 
μελετηθεῖσα μέγιστον ἐπέσειε τοῖς πράγµασι κ[νδυ» 
vov xxi λιμὸς ἐπὶ πέντε ὅλους ἐνιαυτοὺς τὴν Ῥω- 
µαίων ἐπινεμόμενος σφόδρα τὰς πόλεις ἐπίεζε), 
διεσκοπεῖτο xai ἐμερίμνα πῶς ἂν τὰ τοιαῦτα 
θεραπευθείη χατὰ xal τὸ ἐξ αὐτῶν ἁποσκευασθείη 
ἐλπιζόμενον δέος. Τέως δὲ τῆς πρὸς τῷ Ὀρόντη 
Ἰλντιοχείας Ὑχηρευούσης ἀρχιερίως, θεόδωρόν τινα 
προχειρίζεται μοναχὸν πᾶσι χομῶντα τοῖς ἀγαθοῖς 
xal σὐτῷ Ἠπροθεσπἰσαντα τὴν ἀτάῤῥησιν, καὶ 
φαρεγγυησάµενον μὴ ἐπισπεῦσαι ὡς τοῦ Θεοῦ µέλ- 
λοντος αὐτὸν sl; τὸ τῆς βασιλείας ὕψος ἀναθιθάσαι, 
5, μὴν γινώσκειν ὡς sl ὁλιγώρως διατεθεὶς ἐπιταχύνῃ 


citum se quidquid privatus possederat,in pauperes 
elargiturum, imperatorem in templum admittit, et 
feriis Ghristi natalitiis ingressum eo, diademate 
imperatorio redimit. Eo tempore et in Occidente 
et in Oriente res imperii admodum oconturbate 
fluctuabant. Nam et urbes Agarenis in Cilicia, Pho- 
nicia et Collesyria erepte, quod Nicephoro earum 
constituendarum atque muniendarum occasio pre- 
repta fuit, ad defectionem spectabant; Rossica 
&dversum Bulgaros non recte excogitata prius con- 
citatio magnum in periculum rem Romanam con- 
Jiciebat ; et penuria quinque integros annos presse 
urbes in summis erant difficultatibus. Ea sollicitum 
tenebant imperatorem, cireumspicientem quodnam 
tantis malis remedium adhiberet, et rempublicam 
quam ea incutiebant liberaret. Cum autem Antio- 
chi& ad Orontem fluvium sita aliquandiu summo 
pontiflce caruisset, ad id munus provehit impera- 
tor Theodorum quemdam 88$ monachum, omni- 
bus florentem bonis ; qui ei etiam predixerat im- 
perio potiturum, Deo ipsum ad hoc culmen elaturo 
hortatusque fuerat ne precipitanter ageret ; alioqui 
si monitus suos aperneret, sue ipsius vits se insi- 
diatum fuisse intellecturum. Contenderat etiam ab 


XYLANDRI ET GOAR1 NOTE. 


(23) Exstat in Juris Grecoromani volumine Ἱ. π, in quo, que Nicephori Novellas revulsit, Basilii Por 


phyrogeniti sanctior Novella subjungitur. Gon. 





115 


GEORGII CEDRENI 


116 


eo ut Manichmos per totum Orientem serpentes et À τὴν τῆς βασιλείας κατάσχεσιν, τῆς ἑαυτοῦ doy 


contagione sue impure religionis omnia corrum- 
pentes in Occidentem in desertam aliquam solitu- 
dinem deportaret; id quod postea temporis fecit 
imperator,eosque Pilippopolin ex Oriente transtulit 
Polyeuctus post Tzimisce designationem tantum 
triginta quinque dies vixit. In ejustocum suffectus 
Basilius monachus Scamandrenus, perfecte virtu- 
tis testimoniis clarus. Is ergo tum rerum civilium 
fuit status. 


ἐπίδουλος ἔσται' ἀξιώσαντα δὲ καὶ τοὺς Mavtyalovc: 
τὴν Ἐψφαν πᾶσαν ἐπινεμομένους καὶ λυμαινοµένους 
^" µεταβόσει τῆς μυσαρᾶς αὐτῶν θρησκείας, πρὸς 
τὴν ἑσπέραν ἀποικίσαι καὶ εἴς τινα ἐσχατιὰν ἐγκατ- 
οικίσαι πανέρηµον, 5 xal πεποίηχεν, ὕστερον, ἁπ- 
αναστήσας τούτους καὶ τῇ Φιλιππουπόλει Ἰἰγκατοικί- 
σας, ᾿Επὶ λ' δὲ καὶ «' µόνας ἡμέρας μετὰ τὴν 
ἀναγόρευσιν καὶ ὁ Πολήευχτος ἐπιθιοὺς κατέλυσε 
τὴν ζωήν. Καὶ προχειρίζεται ἀἁντ αὐτοῦ πατριάρχης 


Ἡασίλειος μοναχὸς ὁ Σκαμανδρηνὸς, ἐπ᾿ ἀρετῆς τελειότητι μαρτυρούμενος. Καὶ τὰ piv πολιτικὰ ἐφέρετο 


τῇδε. 

At Agareni ubicunque terrarum degentes,alieque 
nationes eamdem cum his religionem colentes, ut 
AEgyptii, Perse, Arabes, Elamite, et qui Felicem 
Arabiam incolunt, Sabeique, gravissimo ob amis- 
sam Antiochiam reliquasque urbes, quas supra 


Τᾷ ἁλώσει δὲ τῆς ᾿Αντιοχείας xal τῶν λοιπῶν 
πόλεων, Bc ἄνωθιν ἀπηριθμησάμεθα, περιαλχγεῖς 
γεγονότες ol ἀπανταχοὺ γῆς ὄντες ᾿Αγαρηνοὶ καὶ τὰ 
λοιπὰ ἔθνη τὰ τὴν ὁμοίαν αὐτοῖς σέθοντα θρησκείαν͵ 
Αἰγύπτιοι, Πέρσαι, "Αραδες, Ἐλαμῖται, καὶ οἱ τὴν 


recensui, dolore permoti foedus iciunt ; magnisque B Εὐδαίμονα λεγομένην οἰκοῦντες καὶ τὸ Σαθᾶ, συµ- 


undique contractis copiis,et Carthaginensibus,quod 
hi belli terra marique gerendi essent peritissimi, 
summa rei commissa, Zoohare imperatore, viro 
apprime strenuo atque bollicoso, cum exeroitu 
$83 100000 bello idoneorum virorum in Romanos 
ducunt, et Antiochiam quae est ad Daphnem obsi- 
dione cingunt ; quam diuturnam fecit obsessorum 
fortitudo atque magnanimitas. Imperator ubi de 
barbarorum coitione est factus certior, illico pre- 
fectum Mesopotamie colligere exercitum et obses- 
sis subvenire scripto jubet. Simul ducem toti exer- 
citui preefuturum cum reliquis copiis mittit patri- 
cium Nicolaum, unum ex intimis suis eunuchis. 
Is ubi se cum suis conjunxit, barbaros, tametsi 


eorum exercitus vix minimam partem suis copiis (1 


equabat, illustri prelio fudit unaque pugna dissi- 
pavit, urbesque Romanis subditas tutas prestitit. 


φωνήσαντες xal ὁμαιχμίαν θέµενοι, δύναμιν παντα- 
χόθεν ἠθροικότες μεγάλην xal ἡγεμονεύειν αὐτῆς 
τάξαντες Καρχηδονίους Ζώχαρ ἔχοντας ἄρχοντα, 
πρακτιχὸν ἄνδρα καὶ τὰ εἷς πολέμους δεινὸν, ὡς ἄν 
ἀκριθεῖς καὶ ἐπιστήμονας τῶν τε κατὰ γῆν xoi 
θάλατταν ἔργων , ἐξήλθον κατὰ “Ρωμαίων ὑφ) tv 
τὰς πάσας συναγαγόντες δυνάµεις, elc ἑκατὸν µαχί- 
µων ἀνδρῶν Χιλιὰδας ἀριθμουμένας [P. 066] xal 
τὴν κατὰ Δάφνην ᾿Λντιόχειαν καταλαθόντες ἔπο- 
λιόρκουν ἐπιμελῶς. Τενναίως δὲ τῶν ἔνδον καὶ 
εὐψύχως τὴν πολιορχίαν ὑφίσταμένων ἐπὶ paxpóv 
ἐπετείνετα ἡ πολιορκία. ᾽Αγγελθείσης δὲ τῆς τῶν 
ἐθνῶν συνόδου τῷ βασιλεῖ γράμματα ταχέως ἐπέμ- 
ποντο πρὸς τὸν στρατηγὸν Μεσοποταμίας, τὰς ἐχεῖσε 
χελεύοντα δυνάµεις ἁθροῖσαι xal βοηθῆσαι ταχὺ 
τοῖς πολιορχουµένοις ἔπεμψε δὲ καὶ ἄρχοντα τοῦ 
ὅλου στρατοῦ μετὰ xal δυνάµεων ἄλλων τὸν πατρί- 


χιον Νικόλαον, ἕνα ὄντα τῶν ᾠχειωμένων αὐτῷ εὐνούχων, ὃς ταῖς λοιπαῖς προσµἰξας δυνάµεσι, xal συμπλαχεὶς 
τοῖς βαρθάροις μυριοπλασίοις οὔσιν, ἐτρέψατο λαμπρῶς καὶ ἐσκέδασεν ἑνὶ πολέμῳ, καὶ τὰς ὑπὸ 'Ῥωμαίους οὗ- 


σας πόλεις ἓν τῷ ἀσφαλεῖ κατεστήσατο. 


Ceterum Rossis,cum ii Bulgariam quo retulimus 
modo subegissent, captis etiam duobus Petri filiis 
Borisa et Romano, domum reverti nequaquam pla- 
ouit : sed locorum commoditatem admirati,longum 
valedicentes pactis cum Nicephoro imperatore initis 
ibi commorari ditionemque istam possidere statue- 
runt. Hanc eorum sententiam magis etiam confir- 
mavit Calocyrus, qui, si &b ipsis Romanorum 
designaretur imperator, Bulgaria eis cessurum, 
foedus perpetuum icturum, tributum 584 ipsis 
promissum multiplicaturum, sociosque et amicos 
eos per omnem vitam habiturum pollicebatur. His 
Rossi vocibus inflati, et Bulgariam ut bello a se 
subactam sibi vindicaverunt,et legatos imperatoris, 
omnia eis a Nicephoro pacta se persoluturum polli- 
centis, barbarico arrogantio plenig responsis datis 
rejecerunt.Proinde imperator armis eam rem disce- 
ptare coactus, missis litteris celeriter exercitus ab 
Orlente in Occidentem transfert, eisque ducem a se 
nominatum preficitBardam magistrum,cognomento 
Solerum,id est Durum,oujus sororem Mariam priva- 


Τῷ ἔθνει δὲ τῶν Ῥὼς ὅν εἴπομεν τρόπον τὴν 
Βουλγαρίαν Χειρωσαμένῳ, δοριαλώτους δὲ xata- 
σχόντι xal τοὺς δύο υἱοὺς τοῦ ΙΙέτρου Ἡορίσην καὶ 
Ῥωμανὸν, οὐχέτι ἦν βουλητὸν di ἐπ᾽ οἴχου ὑπος 
στροφὴ, ἀλλὰ τὴν τοῦ τόπου θαυμάσαντες εὐφυΐαν, 
μακρὰ χαΐρειν εἰπόντες ταῖς πρὸς Νικηφόρον τὸν 
βασιλέα Ὑενομέναις συνθήκαις, συμφὲρὸν ἐἑνόμισαν 
αὐτοῖς μεῖναι χκἀτὰ χώραν xal τῆς Ὑῆς χυριεύειν. 
Ἐνῆγε δὲ πρὸς τοῦτο πλέον αὐσοὺς xal ὁ Καλό- 
χυρος, λέγων, ὅτι sl παρ’ αὐτῶν ἀναγορευθῇ βασιλεὺς 


D Ῥωμαίων , αὐτὸς τῆς τε Βουλγαρίας ἑκστήσεται 


καὶ σπονδὰς ποιήσει διηνεχεῖς, καὶ τὰς συµφωνηθεί- 
σας δοθῆναι δόσεις αὐτοῖς παρέξδει πολλαπλασίως, 
καὶ συµµάχους ἕξει καὶ φίλους αὐτοὺς διὰ βίου. 
Οἴστισι ῥήμασι χαυνωθέντες οἱ “Ρὼς τῆς τε Βουλ- 
γαρίας ὡς δορικτήτου ἀντεποιοῦντο κτήματος, xal 
διαπρεσθευσάµενον τὸν βασιλέα καὶ ὁποσχόμενον 
ἐπιτελέσειν ἅπαντα τὰ τῷ Νικηφόρῳ ἐπηγγελμένα 
οὐ προσεδέξαντο, ἀποκρίσεις δόντες βαρθαρικῆς 
πεπληρωµένας ἆ αζονείας, ὣς ἀναγχάσθηναι τοῦτον 
διὰ μάχης .χρῖναι τὰ πράγµατα. Τράµµαειν οὖν ἐν- 


1 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


118 


δλίγῳ τὰς 'Eqac δυνάµεις πρὸς τὴν Εσπέραν δια- A tus adhuc legitimo sibi matrimonio conjunxerat ; 


θιθάσας, ἄρχοντά τε αὐταῖς ἐπιστήσας ὃν ὠνόμασε 
στρατηλάτην Βάρδαν μάγιστρον τὸν Σκληρὸν, οὗ 
τὴν ἀδελφὴν Μαρίαν νόμιμον Ἡγάγετο γαμετὴν 
ἰδιωτεύων ὁ βασιλεὺς, ἔμελλεν ἑαρος ἐφισταμένου 
καὶ αὐτὸς ἐξορμῆσαι . Οἱ ᾿Ρὼς δὲ xal ὁ τούτων 
ἀρχηγὸς ὁ Σφενδοσθλάθος, τὴν τοῦ 'Ῥωμαϊχοῦ στρα- 
τεύµατος ὡς ἐπύθοντο περαίωσιν, κοινοπραγήσαντες 
δεδο»λωμένοις ἤδη τοῖς Βουλγάροις, προσε’ληφότες 
δὲ καὶ συμμάχους τούς τε Ιατζινάκας καὶ τοὺς 
πρὸς δύσιν iv Ilavvoviq κατῳκισµένους Τούρχους, 
xxi διὶ πάντων στρατὸν πολεμιστὴν ἠθροικότες ἐς 
ὀκταχ]σχιλίους ἐπὶ τριάκοντα µυριάσι χορυφούμενον, 
xii τὸν Αἶμον διαθάντες, πᾶσαν ἐπυρπόλουν τὴν 
θράκην καὶ ἐληίζοντο, πηξάµενοι παρεμθολὴν ἁγχοῦ 
που τῶν τειχῶν ᾿Αρκαδιουπόλεως, κάχεῖσε τὴν 
συμπλοκὴν ἐκδεχόμενοι τοῦ πολέμου [P.007) Ὅ 
δὲ μάγιστρος Βάρδας ὁ Σκληρὸς ὡς Ίσθετο κατὰ 
πολὺ τῷ πλήθει λειπόμενος (περιίστατο γὰρ αὐτῷ 
πᾶσα d στρατιὰ sic ιβ’ χιλιάδας), στρατηγικαῖς ἔγνω 
ἁπάταις τοὺς ἑναντίους περιελθεῖν xai τἐχνῃ xai 
μηχανῇ τὰ τοσαῦτα κατεργάσασθαι πλήθη. Ὅ δὴ 
καὶ Υέγονε. Συγχλείσας γὰρ ἑαυτὸν σὺν τῇ στρατίᾷ 
εἴσω τειχῶν, πολλὰ προχαλουµένων τῶν πολεμίων 
ἐξελθεῖν xal περὶ τῶν ὅλων διαγωνίσασθαι, οὐχ 
ὑπήκουσεν, ἀλλ’ ἑκαρτέρει ὡς τάχα δειλιάσας, βλ- 
πων τοὺς ἀντιπάλους τὰ παρατυχόντα φἑροντάς τε 
καὶ ἄχγοντας. Τοῦτο δὲ τὸ βούλευμα μεγάλην xata- 
Φρόνησιν ἐνεποίησε τοῖς βαρθάροις' οἴηθέντες γὰρ 
ὡς ταῖς ἀληθείαις ειλίᾳ συνεχόµενος ὁ Σκληρὸς 
συγκεχλεικὼς ἔχει τείχους ἔνδον τὰς ᾿Ῥωμαϊκὰς 
φάλαγγας, ἐπεξελθεῖν μὴ τολμῶν, ἆδεως τε ἔσχε- 
θάννυντο xai ἀμελῶς ἑστρατοπεδεύοντο καὶ τῆς 
πρεπούσης ἡμέλουν φυλακῆς, πότοις καὶ µέθαις καὶ 
αὐλοῖς xal κχυµθάλοις καὶ ἀρχήσεσι βαρθαρικαῖς 
διανυκτερεόοντες xal μηδενὸς τῶν δεόντων ἔπιμε- 
λόμενοι. Καιροῦ τοίνυν ἐπιτηδείου λαθόµενος ὁ 
Βάρδας, xal ὅπως ἐπίθηταί τοῖς ἐχθροῖς εὖ µάλα 
διασκοπήσας, καὶ τὴν ἡμέραν καὶ τὴν ὥραν ὀρίσας, 
λόχους καὶ ἐνέδρας νυκτὸς ἐπί τινων εὐκαιροτάτων 
χωρίων στησάµενος Ἰωάννην πατρίκιον τὸν Ίλλα- 
xzcíia µετά τινος ὀλίγης δυνάµεως ἐκπέμπει, προ- 
τρέχειν Χελεύσας καὶ διασκοπεῖν τοὺς ἐχθροὺς καὶ 
θαμὰ πρὸς αὐτὸν μηνύειν καὶ ὅπη πάρεισιν ἀναδι- 
Gdoxstv, ἐπισκήψας δὲ xal συμμῖξαι τούτοις ἐγγίσασι 
καὶ ἅμα τῇ συμπλοκῇ δοῦναι τὰ νῶτα καὶ δόχησιν 
Φευγόντων παρεσχἠκέναι, μὴ ἀκρατῶς μέντοι γε 
φεύγει, ὅλῳ µῥυτῆρι ἑνδόντας τοῖς ἴπποις τοὺς 
χαλινοὺς, ἀλλ ρέμα xal μετὰ τάξεως, ὅπη δὲ 
παρείχοι, xai ὑποστρέφοντας συῤῥήγνυσθαι τοῖς 
ἐγθροῖς, καὶ οὕτω ποιεῖν μέχρις ἂν clc τοὺς λόχους 
τούτους, καὶ εἷς τὰς ἐνέδρας ἐναπσκλείσωσι, τότε δὲ 
ἀχόσμως φεύγειν καὶ προτροπάδην. Τριχη δὲ τῶν 
ῥαρθάρων διαιρεθέντων (Βούλγαροι μὲν γὰρ καὶ 
Ῥὼς τὴν πρώτην ἀνεπλήρου μερίδα, Τοῦρκοι δὲ 
καθ) ἑαυτοὺς ἦσαν µόνοι καὶ Πατζινάκαι ὡσαύτως), 
ἐγχόμενος οὖν ὁ Ἰωάννης συµπλέχεται τοῖς Πατζι- 
νάχαις χατὰ τύχην συνηντηκὼς, xal ὥσπερ Tv αὐτῷ 


παρηγχελµένον, προσποιεῖται φυγὴν, σχολαίαν τὴν 


statuique veris initio ipse quoque in bellum pro- 
ficisci.Sed Rossi eorumque ductor Sphendosthlabus 
audito Romanas copias trajecisse, conjunctis quos 
jam insuahabebant potestate Bulgaris,ascitis etiam 
ad belli consortium Patzinacis,et quiin Pannonia ver- 
sus occasum habitabant Turcis, exeroitu bellicoso 
congregato ad 308 virorum millia, /Emum egressi 
universam Thraciam incendiis ac predationibus 
vastarunt; castrisque prope muros Arcadiopolis 
factis prelii occasionem prestolati sunt. At Bardas, 
qui se numero hostibus multo inferiorem sentiret, 
quippeduodecim omnino millium excercitu instruc- 
tus, artibus imperatoriis gtatuit barbaros 8845 cir- 
cumvenire astuque et machinis tantam opprimere 
multitudinem.Neque eum is conatus frustratus fuit. 
Quippe se cum suis intra muros continens, Darba- 
risque crebro provocantibus ad certamen de summa 
rerumineundum nonobtemperans,metumque simu- 
lans, quantumvis guorum res ab hoste agi ferrique 
cerneret, tamen suum tenebant propositum. Hoc 
pacto magnum suicontemptum apud Barbaros exci- 
tavit: ii enim ratiomninoformidineductum bardam 
suoamonibusinclusos detinere,neque audereegredi 
libere porro vagari, castra negligenter metari, et 
excubias debitas posthabere, noctes potando per 
ebrietatem inter fistulas et cimbala et saltationes 
barbaricas ducere, denique nihil eorum que atti- 
nebat curare. Ergo Bardas occosionem naotus, et 
quomodo hostes adoriretur accurate meditatus,die 
horaque ad hoo designatis, dispositis per opportu- 
nissima loca insidiis,Joannem patricium Alacasen- 
sem cum modioa manu emittit, qui speculatum 
hostes excurreret,ubique ii essent illico sibi renun- 
tiaret, hostibus appropinquantibus manum conse- 
reret,subitoque terga dans speciem fuge exhiberet, 
non quidem ut effuse laxatis equorum habenis fu- 
gerent, sed paulatim et 886 composito agmine 
recederent, nonnunquam etiam equo loco conversi 
cum hoste pugnarent, donec eum in insidias per- . 
traherent : tum vero effuse et nullo ordine fugam 
facerent. Erant barbari in tres divisi partes. In 
prima erant cum Rossis Bulgari, seorsim Turei, 
seorsim etiam Patzinace. Fors ita tulit ut Joannes 
primo omnium in Patzinacas incideret. Cumque, 
uti mandatum ei fuisse demonstravimus, oblique 


D recedens fugam simularet, Patzinace turbatis suis 


ordinibus instabant,spe fugientes subito omnes de- 
lendi. Romani modo agmine composito fugientes, 
modo hostibus sese obvertentes ac preliantes, ad 
insidias cursum tenebant ; in quas medias ubi ve- 
nerunt, laxatis habenis effuse fugerunt,ac Patzina- 
ce dissipatis ordinibus promiscue eos sunt insecuti 
Sed ubi Bardas subito cum toto exercitu apparuit, 
re improvisa consternati omissa persecutione non 
quidem fug: sed defensioni sese pararunt. Vehe- 
menti autem cum impetu Barde exercitu irruente, 
atque altera quoque ἃ tergo phalange compositis 
ordinibus ingruente,statim fortissimi quique Soy 


419 


GEORGII GEDRENI 


120 


tharum ceciderunt ; et corum phalange alte dissi- Α ἀναχώρησιν ποιούµενος' ἐνέκειντο δ’ ol Πατζινάκαι 


pata, cornibus Romanorum coeuntibus in medio 
deprehensi Patzinace atque in orbem circumventi 
non diu vim sustinuerunt, sed inclinata acie prope 


τὰς ἑαυτῶν λύσαντες τάξεις, ὡς τάχα τοὺς φεύγον- 


τας ἀφανίσαιεν ἅρδην. Ἐκεῖνοι δὲ νῦν μὲν φεύγοντες 


μετὰ τάξεως, νῦν ὃ) ὑποστρέφοντες xal ἀμυνόμενοι 


universi eunt occisi. ἔθεον πρὸς τοὺς λόχους . ᾿Επεὶ δὲ xal ἐς μέσους 
ἐγένοντο τούτους, τότε δὴ ἀνέντε τοὺς Χαλινοὺς ἀχρατῶς ἔφευγον, xai οἱ Πατζινάκρι ἐχχυθέντες 
ἁτάχτως ἐδίωκον. ᾿Ἐπιφανέντος δ' ἐξαίφνης τοῦ μµαγίστρου μετὰ παντὸς τοῦ στρατοῦ, τῷ ἀπροσδο- 
κήτῳ καταπλαγέντες τὴν μὲν δίωξιν ἐπέσχον [P. 608) o9 µήν v6 καὶ ἐς φυγὴΥ ἀπεῖδον, ἀλλ᾽ ἔμενον, 
ἄν τις ἐπίοι δεξόµενοι. Μετὰ σφοδρᾶς δὲ ῥύμηῆς τῶν περὶ τὸν µάγιστρον συµπεσόντων αὐτοῖς, xal τῆς 
λοιπῆς φἀάλαγγος ὄπισθεν ἑρχομίνης μετ εὐχοσμίας xal τάξεως, πίπτουσιν εὐθὺς οἱ ἀλχιμώτεροι τῶν 
Σχυθῶν. Καὶ χατὰ βάθος τῆς φάλαγγος σχισθείσης ἐς μέσους ἐμπίπτουσι τοὺς λόχους ol Πατζινάκαι, 
τῶν κεράτων συνελθόντων ἀλλήλοις καὶ κύκλωσιν ἀποτελεσάντων. "Ex! ὀλίγον οὖν ἀντισχόντες ἐνέκλιναν, καὶ 
πάντες σχεδὸν κατεχόπησαν. 


881 His hoo modo victis, Bardas cum ex capti- B Οὕτω δὲ τούτους τρεψάµενος ὃ Βάρδας, καὶ διὰ 


vis intellexisset reliquos adhuc integros instructa 
acie pugnam exspectare, recta in eoa ducit. Ii vero 
tametsi recens acceptus de Paizinacarum clade 
nuntius animos eorum insperata calamitate,fractos 
dejecerat,tamen mutuo sese cohortati,ascitis etiam 
qui ex fuga confluebant, Romanis occurrunt, pre- 
missis equitibus ac subsequentibus eos pedilibus. 
Primo congressu equites a Romanis, quorum vis 
Bubsisli non posse videbatur, rejecti inque pedita- 
tum compulsi sunt.]bi se recollegerunt et Romano- 
rum impetum sustinuerunt. Aliquandiu dubio Marte 
pugnatum est, donec Scytha quidam mole oorporis 
et robore animi elatus, ante &lios progressus, in 
ipsum fertur Bardam, qui eques ordines obibat 
atque dictis animabat. Hujus cassidi Scytha cum 
gladium inflixisset, iotu delabente conatus irritus 
fuit. Bardas vero ense galeam Scythe feriit: et ob 
vim manus a6 ferri prestantem tincturam ictui tanta 
fuit efficacitas ut medium Scytham dissecuerit.Sed 
et Constantinus patricius,Barde frater, alium Scy- 
tham, qui una cum priore ingruebat ac se ferocius 
gerebat, ut fratri opitularetur, caput ferire dum 
vult, deolinante ictu barbaro, hujus equi cervicem 
gladio tangit caputqueamputat ; collapsumque Scy- 
tham, 888 ab equo descendens, manu mento ejus 
arrepto,jugulat. Hoc facinus Romanis animos auxit, 
Scythas autem metu implevit; itaque obliti mox 
virtutis terga dederunt, turpemque nullo ordine 
fugam fecerunt, quos insecuti Romani campum 
cadaveribus oppleverunt. Plures interfectis capti 
sunt, et superstites,paucis demptis, omnes fuerunt 
s&ucii. Quodnisi nox ingruens Romanos a perse- 
quendo hoste revocasset, nemo sane evasissel. De 
tot millitibus barbarorum perpauci superfuerunt : 
de Romanis in acie ceciderunt viri 25, vulnerati 
sunt universi. 


των αἰχμαλώτων μαθὼν ὡς xal ol λοιποὶ ἀχμῖτες 
ὄντες προσµένουσι συντεταγµένοι τὸν πόλεμον , 
τρέπεται τὴν ταχίστην πρὸς ἐχείνος. "Αρτι ὁ᾽ 
ἐχεῖνοι τὸ τῶν Πατζινακῶν ῥἐγνωχότες ἀτύχημα 
κατεκλάσθησαν τὰς Ιψυχὰς τῷ ἀδοκήτῳ τῆς συµ- 
φορᾶς. "Όμως παραχαλέσαντες ἑαυτοὺς καὶ τοὺς 
ix τῆς φυγῆς σκεδασθέντας ἀνακαλεσάμενοι προσ- 
θάλλουσι τοῖς Ῥωμαίοις, oi μὲν ἱππεῖς προδρα- 
µόντες, ol δὲ πεζοὶ κατόπιν ἐρχόμενοι. Ὡς δὲ καὶ 
κατὰ τὴν πρώτην προσθολὴν ἀνεχόπησαν ol ἱππεῖς 
τὰς ὁρμλς ὑπὸ Ῥωμαίων ἀνυποστάτων φανέντων, 
ἐκκλίναντες εἷς τοὺς πεζοὺς συνηλάθησαν . Ἐχκεῖσε 
δὲ πάλιν γενόµενοι ἀνελάμθανον ἑαυτοὺς, καὶ τοὺς 
Ῥωμαίους προσέµενον ἐπερχομένους. Καὶ Tv μὲν 
ἄχρι τινὸς ἡ µάχη ἀγχώμαλος, ἕως οὗ Σκύθης τις 
µεγέθει σώματος καὶ ἀνδρίᾳ ψυχῆς ἐπαιρόμενος, 
τῶν ἄλλων ὑπερπηδήσας, ἐπ αὐτὸν τὸν μάγιστρον 
φέρεται παριππεύοντα καὶ τὰς τάξεις παραθαβῥύ- 
νοντα, xal Εξίφει malt κατὰ τοῦ κράνους. Tou δὲ 
ξίφους παρολισθήσαντος ἄπρακτος ἐγένετο ἡ βολή. 
Τοῦτον δὲ ὁ μάγιστρος ξίφει παίει κατὰ τοῦ κρά- 
νους βάρει δὲ τῆς χειρὸς καὶ βραφῃ τοῦ σιδήρου 
οὕτω γέγονεν ἑνεργὸς ἡ πλῆξις ὡς δίχα ὅλον δια- 
τμηθῆναι τὸν Σκύθην. Καὶ Κωνσταντῖνος δὲ πατρί- 
χιος ὁ τοῦ µαγίστρου ἁἀδελφὸς, τῷ ἁἀδελφῷ βοηθῶν, 
ἕτερον Σκύθην συναιρόµενον τῷ ῥηθέντι xal ἴταμώ- 
τερον φερόµενον παῖσαι κατὰ τῆς χεφαλῆς ἑσπού- 
δασεν ἐχείνου δ᾽ ἐπὶ θάτερα κλίναντος ᾖαυτὸν, 
δ.αµαρτήσας ὁ Κωνσταντῖνος καταφέρει τὸ ξίφος clc 
τὸν αὐχένα τοῦ ἵππου καὶ ἀποτέμνει τοῦ τραχήλου 
τὴν χεφαλήν. Πεσόντος δὲ τοῦ Σκύθου ἀποθὰς τοῦ 
ἵππου καὶ τῇ χειρὶ τῆς γενειάδος ὁραξάµινος ἀπο- 
σφάττει τοῦτον. Τοῦτο τὸ ἔργον, Ῥωμαίους μὲν 
ἐπέῤῥωσε xai θαῤῥαλεωτέρους ἐποίησε, δειλίας δὲ 
καὶ φόθου τοὺς Σχκύθας ἑνέπλησε καὶ ταχὺ ἔπιλς- 
λησμένοι ἁλχκῆς τὰ νῶτα δεδώχασι, καὶ ἀσέμνως καὶ 


μετὰ πολλῆς ἔφευγον ἀχοσμίας. Εἴποντο δὲ ᾿Ρωμαῖοι, xal ἅπαν τὸ πεδίον νεκρῶν ἐμπεπλήκασιν. ἥλωσαν δὲ καὶ 
ζωγρίαι τῶν πεσόντων πλείους, Ἐγένοντο δὲ καὶ πλὴν ὀλίγων πάντες οἱ περιλειφθέντες τραυµατίαι. Καὶ οὐδεὶς 
ἂν διέδρα τὸν κίνδυνον (P. 669] εἰ μὴ νὺξ ἔπιγενο µένη ἐπέσχε τῆς διώξεως τοὺς Ῥωμαίους. Καὶ τῶν μὲν βαρθά- 
ptov ἐκ τοσούτων µυριάδων ὀλίγοι παντελῶς διεγἑνοντο. Ῥωμαῖοι δὲ ἔπεσον lv τῇ µάχῃ κε, τραυµατίαι δ᾽ ἐγί- 
voy τοὀμοῦ τι σόμπαντες. 


Nondum confecto Scythico bello, cum quidem Οὕπω τέλος εἶχε τῷ Σκληρῷ τὰ τοῦ Σκυθικοῦ 


nondum cruorem istius prelii abluere Romanis li- 
cuisset,litteris imperatoris Bardas Durus ad impe- 
ratorem evocatur. Qui ut eo venit, statim jubetur 


πολέµου, οὐδὲ προσεγένετο τοῖς Ῥωμαίοις τὸν ἐκ 
τῆς μάχης ἁἀποπλύνασθαι Ἀλύθρον, xal γράμματα 
ἐφοίτα βασιλικὰ µετάχλητον ποιοῦντα εἷς βασιλέα 


124 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


132 


τὸν μάγιστρον * ὃν ἀφικόμενον ἐς τὴν "Aclav xs- A cum exereitu,quantus proposito certamini videretur 


κεύει περαιωθῆναι, τὰ πρὸς τὸν προχείμενον 
&pxouvta ἀγώῶνα εἱληφότα στρατεύματα, Ἔτυχε 
γὰρ Βάρδας ὁ Φωκᾶς ἀποδρὰς ἐξ ᾽Λμασείας, ἣν 
οἰκεῖν χατεχέχριτο, μετὰ συγγενῶν καὶ φίλων καὶ 
σνυήθων, μεθ dv ἀφανῶς φυνωμόσατο τὴν ἐν 
Καππαδοκίᾳ καταλαθεῖν Καισάρειαν, χἀκεῖσε ἔται- 
puxàv οὐκ ὀλίγον ἀθροίσας, ὧν ἦσαν ἔξαρχοι οἱ τοῦ 
πατριχίου θεοδούλου παῖδες τοῦ Παρσαχουτηνοῦ 
θεόδωρος καὶ Νικηφόρος xal τις πατρίχιος ἄλλος 
Συμεών ὁ ᾽Αμπελᾶς, διάδηµα περιθεὶς ἑαυτῷ καὶ 
τὰ λοιπὰ τῆς µβασιλείας ἀνειληφὼς Ὑνωρίσµατα 
ἀποστασίαν κατὰ τοῦ βασιλέως χινῆσαι, τοῦ πατρὸς 
αὐτοῦ Λέοντος τοῦ χουροπαλάτου τοὺς μὲν ἀναπεί- 
σαντος δώροις slc τοῦτο, τοῦς δὲ ὑποσχέσεσιν ἀξιω- 
µάτων xal κτήσεων, ὕπηρέτῃ πρὸς τοῦτο χρησα- 
µένου τῷ τῆς '᾿Αθύδου ἐπισχόπῳ. ᾿Εθούλετο δὲ xal 
αὗτός ἐκ τῆς Λέσθου διαπερᾷν λάθρα σὺν τῷ vlip 
Νικηφόρῳ elc τὰ ἐπὶ θρῆκην χωρία. Γνωσθέντος δὲ 
τούτου τῷ βασιλεῖ, ἐπεὶ xat ὁ ἑπίσκοπος συνειληµ- 
μένος καὶ τοὺς ἐλέγχους οὐχ olóc τε ὧν διαδιδράσκειν 
πάντα ἐξοῖσεν elc τοὀμφανὶς, παριδόθη τοῖς δικασταῖς 
ὃ χουροπαλάτης, xal ὑπὸ πάντων τούτων προστιμᾶ- 
ται τεθνάναι σὺν τῷ υἱῷ ' ἐπιεικέστερον δὲ Χρησα- 
µένου τοῦ βασιλέως, ἀειφυγίᾳ xal τῶν ὀμμάτων 
πηρώσει xal ἄμφω καταδικάζονται, λεληθότως, ὡς 
λέγεται, τοῦ βασιλέως παραγγείλαντος τοῖς δηµίοις 
μηδαμῶς τὰς ΏΌὄψεις τούτων λωθήσασθαι, ἀλλὰ 
δοκησιν μὲν παρασχεῖν ἐκτυφλώσεως, ἔργῳ ὃ' 
ἑᾶσαι τούτους τὸ οἰκεῖον ἀποφέρεσθαι φῶς, ἀἆπο- 


χρύψαι δὲ καὶ ὅτι προστεταγμένον ἣν τοῦτο παρὰ 


τοῦ βασιλέως, ἑαυτοῖς δὲ τὸ ἔργον ἀναθέσθαι ὡς C 


τάχα Φιλανθρωπευσαμένοις xal χαρισαμένοις τὸ 
βλέπειν αὐτοῖς. Καὶ τὰ μὸν τοῦ κουροπαλάτου εἷς 
τοῦτο ἐτελεύτα ' διαθὰς δὲ ὁ Σχκληρὸς εἷς τὴν 
᾿Ασίαν x&v τῷ Δορυλαίῳ ἨὙενόμενος πρῶτον μὲν 
ἀπεπειρᾶτο τοῦ Φωχᾶ xal τῶν τουτῳ συναιρομένων, 
εἴ πως συνηθείη αὐτὸς ἀγαθῶν ὑποσχέσεσιν ἀπο- 
ατῆναι πεῖσαι τῶν βεθουλευμένων (καὶ γὰρ δὴ καὶ 
παραγγελίαν εἶχεν ix. βασιλέως ὡς ἀνυστὸν ἀγωνί- 
σασθαι ἐμφυλίου αἵματος καθαρὰς διατηρῆσαι 
τὰς ἆχεῖρας)' ὡς δ᾽ ἀνηνύτοις ἔγνω ἐπιχειρῶν 
(ἑβρασόνοντο γὰρ μᾶλλον ἤ ἐχαυνοῦντο ταῖς πρε- 
σθείαις ol ἀἁποστάται), ἔργου ἤδη ἅπτεσθαι ἔκρινε, 
[P. 670] καὶ τὸν στρατὸν ἁγείρας ἀπῄεί πρὸς τὴν 
Καισάρεια». Ὅπερ οἱ σὺν τῷ Φωκᾷ ἐγνωχότες, 
καὶ τὸ ἐπ᾿ ἀδήλοις ἐλπίαιν ὀχεῖσθαι ἑάσαντες καί 
τὰ iv χερσὶ προτιµήσαντες, τὰς ix τοῦ βασιλέως 
διδοµένας αὐτοῖς δωρεὰς δεξάµενοι νυχτὸς ἐἔπιγενο- 
µένης σὐτομολοῦσι πρὸς τὸν Σκληρὸν, πρῶτος μὲν 
ὁ Διογένης ᾿Αδράλεστος, εἶτα xal ὁ ᾽Αμπελᾶς xol 
ol τοῦ θεοδούλου παϊῖδες, οἱ xal τὸ πᾶν τῆς ἀποστα- 
σίας προκαταρτύσαντες, καὶ ῥἐφεξῆς τὸ λοιπὸν 
ἅπαν πλῆθος, ὡς µόνον ἁθρόον μετὰ τῶν ἑαυτοῦ 
θεραπόντων περελειφθῆναι τὸν Φωμκᾶν. Πάσης δὲ 
βοηθείας ἔρημος οὗτος ἄπολειφθες, καὶ ἀνίᾳ 
βαπτισθεὶς xal λύπῃ κατά τῶν παρακινησάνιων, 


! Pgal. xxxiv, 3. 


suflecturus,in Asiam trajicere.Etenim Bardas Pho- 
cas ex Amasia profugus,in quam relegatus fuerat, 
facta occulte conspiratione cum cognatis,amicis et 
familiaribus suis, occupaverat Ceesaream Cappado- 
cie,ibique socios haud paucos collegerat, quorum 
principes erant fllii patricii Theoduli Parsgacuteni 
TheodorusetNicephorus,ac quidam patriciusSimeon 
Ampelas.His fretus 889 Bardas Phocas opibue,dia- 
demate reliquisque imperii insignibus assumptis, 
adversus imperatorem seditionem moverat. Ad eam 
defectionem pater ejus Leo curopalates alios mune- 
ribus, alios dignitatum et opum pollicitationibus 
permoverat,usus ad hoo ministerio episcopi Abyde- 
ni; atque ipse statuerat olanculum ex Lesbo in 
Thraciam unacum filio suo Nicephoro trajicere. Hio 
curopalates re imperatori delecta (comprehensus 
enim episcopus Abydenus et convictus rem totam 
patefecerat) judicibus traditus, ab iisque morte est 
cum filio damnatus. Sed imperator ita sententiam 
mitigavit ut uterque oculis orbatus perpetuum 
exsularet. Ferturque clam carnificibus mandasse 
ne oculis eos privarent, sed simulato eos se effo- 
disse visum incolumem ipsis relinquerent, neque 
mandato id se imperatoris, sed humanitate motos 
fecisse pre se ferrent. Is tum fuit exitus rerum 
curopalate. Ceterum Durus ut in Asiam ad Dory- 
leum pervenit, primo Phocam et ejus conspiratio- 
nis populares promissionibus splendidisa proposito 
deducere tentavit. Mandaverat enim ipsi imperator 
ut quoad ejus omnino fleri posset, manus civilis 
sanguinis puras servaret. Postquam vero id abs re 
seconari 890 vidit (quippe seditiosi legatis auditis 
potius efferebantur quam ut quidquam oconcede- 
rent) rem gerere intendit, collectoque exercitu 
Caesaream petiit. AL socii Phoce eo cognito, spes 
incertas repudiantes iisque in promptu sita preefe- 
rentes, acceptis que ab imperatore olfferebantur 
muneribus, nocte facta ad Bardam transfugerunt, 
primus omnium Diogenes Adralestus, deinde et 
Ampelas et Theoduli fllii, qui auctores totius 
defectionis fuerant ; tum reliqua omnis multitudo, 
ita ut solus cum suis famulis Phocas manserit. 
Atque hic omni destitutus auxilio, egritudini 
animi atque indignationi adversus eos qui eum 
prius ad rebellionem incitarant atque tum prodi- 


D derent immersus, nocte jam ingruente sopitus 


est. Per somnum imaginatus est quiritari se ani- 
moque angi,et de iis qui injuria ipsum affecerant, 
sic Deo conqueri : « Domine, ulciscere eos, qui me 
infestarunt !. » Cumque reliquum psalmi addere 
vellet, vocem audire que progredi vetaret, quod 
diceret reliquam carminis partem jam esse a Barda 
antecaptam. Surrexit ergo tremebundus, omnique 
se spe excidisse videns, ut erat instructus, cum 
suis equos conscendit, fugaque castellum "Tyro- 
peum petiit. Bardas ubi de fuga ejus certior est 


occurrant et antequam castellum intret compre- 
hendant. li citatis 89« equis vecti Phocam in 
campo assequuntur jaemiam imo monti in quo 
castellum erat situm subeuntem. Erat inter eos 
audacia et indole princeps Constantinus Charon. 
Is reliquis & tergo relictis Phocam citato cursu 
insecutus esi, agmen suorum claudentem et ad 
sirenue defendendam vim paratum. Huno Charon 
eminus conspectum cum agnasceret,turpia in eum 
jecit convitia, degenerem et timidum appellans, 
jubensque paulisper operi, dum premium defe- 
etionis acciperet. Phocas oontumelias inaudiens, 
neque ignorans qui eas jactaret, inhibito equo 
se Charonti obvertit, et « Heus, inquit, oportebat 
te instabilitsatem humane fortune considerantem 
non exprobrare, neque insultare homini ejus im- 
probitate in hane conjecto necessitatem, sed mi- 
ser&ri potius meam calamitatem, nati patre curo- 
" palata, avo Cesare, patruo imperatore; ejusque 
adeo, qui cum et dux fuisset et inter summos 
numeratus, nunc extremis calamitatibus atque in- 
fortuniis premor. — » Ad hec Charon, « Recte,in- 
quit, pueris hec, sceleste, dicerentur, qui verbis 
ludi queant : me his nugis non deocipies. » Simul- 
que equo caloaribus stimulato ferocius invadit. 
Tum Phocas clgvam, quam sub paludamento pen- 
dentem ferebat, arripit, obviumque se ferens, ictu 
jn caput impacto, 393 leto dat Charontem, galea 
nihil adversus vim plage valente; et equo frenis 
averso institutum iter prosequitur. Cum vero in- 


sequentium reliqui eo pervenissent, cadavere Cha- C 


rontis conspecto,re improvisa consternati substite- 
rüpt, nemine eorum ultra progredi audente. Ita 
Phocas securitatem nactus in castellum pervenit. 
Mox eodem Bardas recessit, continenterque ad 
Phoeam missis internuntiis, interposito juramento 
confirmavit se ipsius eam curam gerere quam 
affinis habere par esset (nam Sophia Phoca soror 
Constantino Duri fratri nupserat), suasitque ut 
imperatori se dederet, impetraturus ab eo rebel- 
lionis veniam. Jtaque fide a jureto Duro accepta 
Phocas, nihil in se atrox statutum iri, huio se 
suosque dedit. Contentusque hac poena fuit impe- 
rator ut eum clericum factum in Chium relegaret ; 
et Durum eum expeditis cohortibus jussit in Occi- 
dentem reverti. 


GEORGII CEDRENI 
frotas, expeditos equites mittit, qui celeriter ei Α εἶτα προδεδωκδτων, κατηνέχθη πρὸς 


494 


ὕπνον ἤδη 
νυκτὸς ἐπιστάσης. Ἔδοξεν οὖν ὑπνώττων ἀγανα- 
κτεῖν καὶ ἀλύειν καὶ περὶ τῶν ἀδικησάντων διαλέ- 
Ύεσθαι τῷ Os, « Alxasov, Κύριε, λέγων, τοὺς 
ἀδικοῦντάς µε. » Ἐν ᾧ δὲ ἔμελλε τὰ ἑπόμενα εἰπεῖν 
τοῦ ψαλμοῦ, ἤκουσε γὰρ ὁ Σχληρὸς προειληφέναι τὸ 
ἐπίλοιπον τῆς ᾠφδῆς. Διαναστὰς οὖν αύντρομµος, ὡς 
Evo πάσης ἐλπίδος ὠλισθηχὼς, ὡς εἶχεν ἑξιπ- 
πασάµενος μετὰ τῶν περὶ αὐτὸν πρὸς τὸ φρούριον 
ἔφευγε τὸν Τυροποιόν. Γνωσθέντος δὲ τοῦ ὁρανμοῦ 
τῷ μαγίστρῳ Βάρδφᾳ τῷ Σχληρῷ, ἱππεῖς ἀπεστέλ- 
λυντο εὔζωνοι καταταχῆσαι xal καταλαθεῖν αὐτὸν πρὸ 
τοῦ εἷς τοῦ φρούριον εἰσελθεῖν οἵτινες συντόνῳ 
χρησάμενοι τῇ διώξει καταταλαμθάνουσιν αὐτὸν κατὰ 
τὸ πεδίον καὶ μέλλοντα ὅσον οὐδέπω ταῖς τοῦ φρου- 


B ῥρίου προσεγγίζειν ὅπωρείαις. Etc δὲ τούτων colum 


προφέρων xal Ὑενναιότητι, τοὔνομα Κωνσταντῖνος, 
Χάρων τὴν προσηγορίαν, τοὺς ἄλλους κατόπιν λιπὼν 
μετὰ συντονίας ἐπήρχετο τῷ Φωκᾷ, ὄπισθεν οὗρ- 
αγοῦντι οῶν ἑαυτοῦ, καὶ ἦν τις ἐπίῃ δέξασθαι προθύ» 
pu παρεσχευασμένφ. Τοῦτον πόῤῥωθεν ἰδὼν καὶ 
γνωρίσας ὁ Χάρων ὕθρεσιν ἀσέμνοις καὶ ἀπρεπέσιν 
ἔθαλλεν, ἁγεννη xal ἄνανδρον ἀποχκαλῶν, xal προσ- 
µένειν κελεύων μικρὸν ὥστε τὰ γέρα τῆς ἀποστασίας 
λαθεῖν. Ὁ δὲ τῶν ὕδρεων ἑπακούων, καὶ ὅστις 6 λέ- 
γων μὴ ἀγνοήσας, ἐπισχών τὸν Ὑαλινὸν καὶ πρὸς 
ἐκεῖνον ἐπιστραφεὶς, e Ἔδει σε, ὦ ἄνθρωτε, ἴφη, 
τὸ ἀστάθμητον λογισάµενον τῆς τῶν ἀνθρώπων τύ- 
χης μὴ προσονειδίζειν, μηδ’ ἐπεμθαίνειν ἀνθρώπῳ 
ταῖς ἐξ αὐτῆς ἑπῃρείαις ἠναγκασμένῳ, ἀλλ᾽ οἶκτεί- 
ρειν μᾶλλον καὶ ἐλεεῖν τὸν δυστυχοῦντά µε πατέρα 
μὲν ἐσχηκότα κουροπαλάτην, πάππον δὲ Καΐσαρα, 
θεῖον βασιλέα, δοῦκα (24) δὲ καὶ αὐτὸν γεγονότα 
καὶ τοῖς ἀνωτέρω συναριθµηθέντα, νυνὶ δὲ ἑσχάτοις 
καχοῖς ὑποθεθλημένον καὶ (P. 671] ἀχληρήμασι. » 
Τοῦ δὲ, « Καλὰ ταῦτα, ὦ κακὴ κεφαλὴ, λέγεσθαι 
πρὸς παῖδας τοὺς δυναµένους ἄπατηθῆναι, εἰπόντος, 
ἐμὲ δὲ οὐ φεναχίσεις τοῖς τοιούτοις σου λογυδρίοις, » 
καὶ τὸν ἵππον µυωπίζοντος καὶ θρααύτερον προσ- 
ιόντος, σπασάµενος ὁ Φωχᾶς τὴν ἐν τῇ ἐφεστρίδι (25) 
παργωρηµένην κορύνην xai ὕπαντιάσας παίει τοῦ- 
τον κατὰ τοῦ κράνους, καὶ αὐτὸν μὲν ἀποδείχνυσι 
νεκρὸν παραυτίκα, ἐμποδίσαι μὴ δυνηθείσης τῆς 
κόρυβος τῇ βίᾳ τῆς πληγῆς, ἐκεῖνος δὲ ἀποστρέψας 
τὸν χαλικὸν εἴχετο τῆς ὁδοῦ. Οἱ δὲ διώχοντες κατόπιν 
ἑρχόμενοι, καὶ ἔνθα ὁ Χάρων τεθνηκώς ἔχειτο γενό- 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


(24) Nobilis est in historiis his Ducarum familia. [) stragula veste, qua equus integeretur, 


Sed hic officii nomen esse non dubito. Nequeenim 
arbitror easdem fuisse Ducarum et Phocarum fami- 
lias.Etcum alibi,tum in principio Basilii Romanifllii 
invenies hanc vocem pro duce positam. Rursumque 
prefectum Thessalonicse Theophylactum Botania- 
tem δοῦκα vocat,alias ἄρχοντα et στρατηγόν appella- 
tum. Sio et Antiochie et Iberie δπύκας in Con- 
stantini fratris imperio. θεῖος autem et hic et alibi 
signifloat patris fratrem : nam Leo curopalates (de 
qua voce alihi dictum) frater fuit Nicephori Phoce 
imperatoris filius Barde Phoos,quem pater impe- 
rator factus Cesarem crearat. Xvr. 

(25) Ἔφεστρις hio ponitur, quod et supra pro 


positum 
videtur. Ego non multam proprietatem istarum 
vocum apud hunc scriptorem eprehendi, itaque 
verti liberius talia. Porro ciroum hec loca aliquo- 
ties per Occidentem Cpolis et qua ei in Europa 
&dhuc suberant, per Orientem Asiane provincite 
sunt intelligende, ne quis imperitus Italiam hic 
somniet. Quod autem "Theodora Zimisce uxor,a 
Cedreno filia Constantini Leonis filii et soror Ro- 
mani tertii α Nostro dicitur, idem est fere apud 
Zonaram. Panvinius, alios (puto) auctores secutus, 
filiam Romani 3 ex Theophanone Anastasia facit, 
sororem scilicet Basilii et Constantini 10 Xvr. 





123 HISTORIARUM COMPENDIUM. 128 


pivot, καὶ τῷ ἀνυποστάτῳ τοῦ πτώματος ἐκπληττόμενοι πάντες ἴστων τὴν δίωξιν, μηδενὰς τολμῶντος 
προσωτέρω livaw Καὶ οὕτως ἀδείας λαθόµενος ὁ Φωκᾶς ἄνεισιν εἷς τὸ φρούριον. Ηαρεγένετο μετὰ ταῦτα καὶ ὁ 
ExXnpàc, συνεχῶς πρὸς ἐκεῖνον πέµπων, xal χήδεσθαι μεθ’ ὅρχων γράφων ὡς κηδεστοῦ (νόμφην γὰρ ἐπὶ τῷ 
ἀδελφῷ Κωνσταντίνῳ τὴν ἐκείνου εἶχεν ἀδελφὴν Σοφίαν), καὶ συμθουλεύων προσχωρῆσαι τῷ βασιλεῖ xal τὴν 
ἑαυτοῦ διὰ τῆς αὐτομολίας συµπάθειαν ἐπισπάσασθαι. Ὄρχους οὖν λαθὼν ὡς οὐδέν τι πείσεται φλαῦρον, παραδί- 
δωσιν ἑαυτὸν τῷ Σκλἠρῷ σὺν τοῖς συνοῦσιν αὐτῷ. "Ov μηδὲν ἄλλο παθόντα καχὸν, µόνον δὲ γενόµενον κληρικὸν 
bv τῇ νήσῳ Xl ὑπερορίζει à βασιλεύς. Τὸν δὲ Σχληρὸν εὐζώνως μετὰ τῶν χούφων ταγμάτων διαθῆναι πάλιν 
χελεύει πρὸς τὴν Ἑσπέραν. 


"Αγεται δὲ ἑαυτῷ γυναῖχα ὁ Ἰωάννης θεοδώραν Α — Preterea imperator uxorem ducit Theodoram 


τὴν ἀδελφὴν Ῥωμανοῦ, θυγατέρα δὲ τοῦ Πορφυρο- 
γεννήτου Κωνσταντίνου, καὶ ταύτῃ τῇ πράξει µεγάλως 
εὔφρανε τοὺς πολίτας ὡς τὸ τῆς βασιλείας κράτος 
περιφυλάττων τῷ vivet. 

Δευτέρῳ δὲ ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ μέλλων ἐκ- 
ατρατεύειν χατὰ τῶν Ῥὼς τά τε στρατεύματα Φφιλο- 
τιµίαις ἀνελάμθανε, xal στρατηγοὺς ἐφίστα ἐπὶ συν- 
έσει xal ἐμπειρίᾳ στρατηγηµάτων βεθοηµένους, xal 
τῶν ἄλλων ἐπεμελεῖτο παρασκευῶν, ἵνα μηδενὸς σπα- 
νίζοι τὸ στράτευμα. Ἐπεμελήθη δὲ καὶ τοῦ στόλου 
διὰ Αξοντος τοῦ μετὰ ταῦτα πρωτοθεστιαρίου, ὅρουγ- 
γαρίου τότε τῶν πλωΐμων τυγχάνοντος, τὰ μὲν 
παλαιὰ ἐπισχευάσας, χατασχευάσας δὲ xal ἄλλα καινὰ 
xai στόλον ἀξιόλογον καταστησάµενος, Ἐπεὶ δὲ 
πάντα καλῶς εἶχεν αὐτῷ ἔαρος ἐπιστάντος, τῷ θεῷ 
τὰ ἐξιτήρια θύσας xal συνταξάµενος τοῖς πολίταις 
ἔξεισι τῆς βασιλίδος. Τενομένῳ P αὐτῷ κατὰ τὴν 
Ῥαιδεστὸν δύο συναντῶσι πρεσθευταὶ τῶν Σχυθῶν, 
τῷ δοχεῖν μὲν πρεσθείαν ἀποπληροῦντες, ἔργῳ δὲ τὰ 
Ῥωμαίων ᾖῥἑλθόντες κατασκοπῆσαι πράγματα: οὓς 
ὀνειδίζοντας καὶ ἅδικα πάσχειν ἐπιθοωμένους προσ. 
ἔταξεν ὁ βασιλεὺς περιελθεῖν ἅπαν τὸ στρατόπεδον 
καὶ θεωροὺς γενέσθαι τῶν τάξεων (οὐδὲ γὰρ ἠγνόησε 
τς ἀφίξεως τὴν αἴτίαν). [P. 672] περιελθόντας δὲ 
καὶ πάντα Κατασκοπήσαντας ἁπαλλάττεσθαι παρ- 
εχελεύετο, καὶ τῷ σφῶν Άγουμένῳ λέγειν ὡς μετὰ 
τοιαύτης εὐχοσμίας xal πειθῃνίου λαοῦ ὁ Ῥωμαίων 
βασιλεὺς ἔρχεται ὠχυρωμὲένος πολεµήσων αὐτῷ. Καὶ 
τοὺς μὲν πρεσθευτὰς ὑποχωρῆσαι πεποίηκεν οὕτως, 
αὐτὸς δὲ κατόπιν εὐζώνους λαθὼν, πεζοὺς μὲν ἀμφὶ 
τὰς πέντε χιλιάδας ππεῖς δὲ efc τετραχισχιλίους, 
τὸ δὲ λοιπὸν nav πλῆθος σχολαίως ἔπεσθαι χελεύσας 
μετὰ Βασιλείου τοῦ παρακοιµωμένου, τὸν Αἶμον δια- 
6xc ἀπρόοπτος εἷς τὴν πολεμίαν διαθαίνει val ἐσθάλ- 
λει, xal ἐγγὺς τῆς πόλεως τῆς μεγάλης Περσθλάθας, 
ftc εἶχε τὰ τῶν Βουλγάρων βασίλεια, τὴν στρατοπε- 
δείαν ἐπήξατο. Τοῦτο αἰφνιδίως γενόμενον τοὺς μὲν 
Σκύθας slc ἕκστασιν xal. ἁμηχανίαν ἑνέδαλε, Κάλόκχυ- 
pos Uk ὁ τῶν παρόντων κακῶν πρωτουργός τε καὶ at- 
τιος, μηδὲ τὴν τῆς σάλπιγγος ἡχὴν ἑνωτίσασθαι καρ- 
τερήσας (ἴτυχε γὰρ xal οὗτος ἐχεῖσε ἑνδιατρίθων), 
ἐπείπερ ἴσθετο τὸν βασιλέα παραγενέσθαι αὐτὸν 
αὐτουργὸν ἑσόμενον του πολέμον, λάθρα τοῦ ἄστεος 
ὑπεκδὺς πρὸς τὴν παρεμδολὴν ἀποδιδράσκει τῶν Ῥώς. 
Ὃν Ἰδόντες οὗτοι, xal τὴν τοῦ βασιλέως πυβδμενοι 


Romani sororem, filiam Constantini Porphyroge- 
niti. Que nupti; pergraste fuerunt civibus, quod 
eum imperium isti familie conservare velle judí- 
carent. 

Tzimisces anno secundo imperii sui in Rossos 
expeditionem suscepturus, cum animos militum 
liberalitate sua refecisset, duces iis prefecit 898 
prudentia et artium imperatoriarum peritia nobiles; 
et reliquis omnibus apparandis eam impendit cu- 
ram, ne quid rerum necessariarum exercitibus de 
esset. Glassem quoque curavit opera Leonis ejus 
qui tuno rei navalis drungarius, postea est proto- 
vestiarius factus ; et cum veteres naves refecit tum 
novas fabricatus est, et cIassem justam constituit 
Omnibus probe adornatis, ineunte vere sacris Deo 
pro felici exitu operatus, et relictis ad cives man- 
datis, Cpoli exit. Cum ad Redestum venisset, duo 
illioccurrunta Soythis missi sublegationis pretextu 
exploratum res Romanas. Quos expostulantes et do 
injuriis Scythie genti facti querentes, cum non 
ignoraret causam eorum adventus, per tota castra 
circuire, θἱ omnes ordines contemplari, eoque 
facto domum redire, suoque principi dicere Jubet 
Romanum sic ornato et dictis obsequente exercitu 
&ad bellum contra ipsum gerendum venire. Hoc 
modo dimissis exploratoribus, ipse cum expeditis 
circiter 5000 peditibuset quatuor equitum millibus, 
mandato reliquis ut duce Basilio cubiculario citra 
festinationem subsequerentur, superato /Emo in 
hosticum nemine exspectante irrumpit, et prope 
urbem magnam Persthlabam,ubi regia erat Bulga- 
rorum,oastra ponit. Ea subita res Scythis terrorem 
Btuporemque 894 incussit ; et Calocyrus presen- 
tium malorum auotor,qui tum ea in urbe degebat, 
ne sonilum quidem tube exaudire sustinens, 
cognito ipsum imperatorem ad rem gerendam ad- 
esse, furtim urbe elapsus in castra Rossorum 
venit. Eo viso Rossis, et de adventu imperatoris 
cerliores redditis,haud mediooris incidit trepidatio. 
Tamen Sphendosthlabo multis eos cohortato, et 
que presens rerum status requirebat concionato, 
animis receptis &d urbem aocedunt et castra Ro- 
manorum castris opponunt, Interim exercitus im- 
peratoris in planitiem, que erat ante urbem, se- 
conferens in hostes nihil prorsus tale sperantes 


ἄφιξιν, ἐς ταραχἡν οὐ µετρίαν ἐνέπιπτον, ἀναλαθόντες Ὦ subito incidit : ii erant 8 virorum millia et quin- 
V6 


ὅμως ἑαυτοὺς, τοῦ Σφενδοσθλάθου πολλὰ παραινε. 
*xà ῥήματα καὶ τῷ χαιρῷ δηµηγορήσαντος mpóc- 
φορα, ἀφικνοῦνται καὶ παραστρατοπεδεύονται τοῖς 
Ῥωμαίοις. Τέως δὲ τὸ συνὸν τῷ βασιλεῖ στράτευμα 


genti, extra urbem in armis sese exercentes. Qui 
cumaliquantulum restitissent,mox defatigati fugam 
fecerunt, et partim ingloriam oppetierunt mortem, 
partira in urbem evaserunt. Dum heo geruntur 





12 


GEORGII CEDRENI 


128 


Soythe qui intra monfa erant,sentientes Romanos A elc τὸ πρὸ τῆς πόλεως πεδίον vepayevóuavot αἶφνι 


ex improviso irruisse et cum suis manum ocontu- 
lisse, subito ut quique casus armorum aliquid 
offerebat instructi, urbe se ad ferendum suis auxi- 
lium effundunt ; quibus incomposito venientibus 
agmine occurrentes Romani magnam edunt cedem 
et barbari ne aliquantulum quidem 895 resistere 
valentes dant terga. Sed quia Romani equites 
citatis equis viam in urbem ducentem occuparant 
atque insederant, fuga per campos palantes atque 
deprehensi occiduntur. Itaque et. cadaveribus tota 
planities constrata est et. innumeri capti. Proinde 
Sphagellus, cujus post Sphendosthlabum summa 
erat inter Scythas auctoritas, Persthlabani exerci- 
tus prefectus, jam de ipsa urbe retinenda anxius 
portas claudit ac vectibus objectis munit, et de 
muro omnis generis missilibus ac saxis subeuntes 
Romanos arcet, Nox oborta obsidionem solvit. 
Postridie prima luce preses Basilius cum reliquis 
copiis adfuit, cujus adventus magnum gaudium 
imperatori attulit; et collem quamdam conscendit, 
ut Scythis esset conspicuus. Interim copie inter 
50 conjuncte urbem oingunt. Multis hortato bar- 
baros imperatore ut ab incepto desisterent neque 
sibi ipsis exitii causa essent, cum nihil proficere- 
tur, Romani justa incensi ira oppugnationem ag- 
gressi sagittis murorum defensores abigunt,scalas 
muris opponunt ; et quidam animosus miles dextra 
gladium tenens, levaque scutum ad capitis defen- 
sionem elatum gestans, primus per scalam in 
murum evadit, scuto íctus amoliens et ense ob- 


stantes arcens, itaque per propugnacula ascendens, C 


dissipatis qui ibi erant hostibus, suis tutum muri 
conscendendi locum 896 prebet. Huno alii post 
alios imitantur, oumque hoo modo complures 
murum jam tenerent, cuneo facto Scythas pellunt, 
iique se de muris agunt precipites. Aliis quoque 
diversis locis multi priores imitati per scalas in 
murum succedupt.Et Scythis trepidantibus quidam 
Romani hoste non animadvertente ad portas nullo 
negotio perveniunt,iisque apertis totum immittunt 
exercitum. Hoo modo urbe capta, Scythe per 
angiporta diffugientes deprehensi interimuntur, 
mulieres et pueri captivi ducuntur. Capitur et cum 
conjuge et liberis Borises Bulgarorum rex, regni 
insignis adhuo gestans, et ad imperatorem addu- 


δίως μηδὲν προσδοκῶσι τοῖς πολεµἰοις ἐμπίπτουσι, 
καταλαμθάνουσι δὲ ἕξω τειχῶν τὴν ἑνόπλιον παιδείαν 
γυμναζοµένους ἄνδρας εἰς ὀκταχισχιλίους xal πεν- 
τακοσίους ἀριθμουμένους, οἵτινες ἐπὶ χρόνον τινὰ 
ἀντισχόντες, εἶτα καταπονηθέντες ἔφευγον ' καὶ οἱ 
μὲν ἀκλεῶς ἀνῃρέθησαν, οἱ 56 elc τὴν πόλιν διασώ- 
ζονται. Ἐν dp δὲ ταῦτα ἐπράττετο, οἱ ἔνδον ὄντες τῆς 
πόλεως Σκύθαι, τὴν ἁπρόοπτον ἐπέλευσιν αἰσθόμενοι 
τῶν Ῥωμαίων xai τὴν πρὸς τοὺς σφετέρους συµ- 
πλοκὴν, ἕκαστος ὡς ὁ κχιρὸς ἐδίδου τὸ προστυχὸν 
λαμθάνοντες ὅπλον ἐξήεσαν εἰς βοήθειαν. Οὓς συν- 
αντῶντες οἱ Ῥωμαῖοι, ἀσύντακτον καὶ διεσπασµί- 
νην τὴν πορείαν ποιοῦντας, ἔχτεινον. Διὸ μηδ’ ἀντι- 
σχεῖν καὶ ἐπὶ μικρὸν χρόνον δυνηθέντες χλίνουσιν 
εἲς φυγήν. Προδραμόντων δὲ τῶν ἱππέων τῆς Ῥω- 
µαίων φάλαγγος xal τὴν ἐς τὴν πόλιν φέρουσαν ἐπι- 
τειχισάντων, ἀνὰ τὸ πεδίον ἐσκεδασμένοι φεύγοντες 
καὶ καταλαμθανόµενοι ἀνῃροῦντο, ὣς ἅπαντα τὰ 
ὁμαλὰ πληρωθῆναι νεκρῶν, ζωγρίας δὲ ἁλῶναι ἀρι- 
θμοῦ κρείττους, Σφάγελλος δὲ ὁ πάσης τῆς dv Περ- 
σθλάθᾳ στρατιᾶς ἐξηγούμενος (ἑτάττετο δὲ δεύτερος 
μετὰ τὸν Σφενδοσθλάθον ly Σχύθαις), καὶ περὶ αὐτῆς, 
ὡς εἰκὸς, δεἰίσας τῆς πόλεως, τὰς πύλας ἀποχλείσας 
καὶ μοχλοῖς ἐξασφαλισάμενος ἄνεισιν εἷς τὸ τεῖ- 
χος, [P: 673] καὶ παντοίοις βέλεσι xal λίθοις τοὺς 
ἐπιόντας Ῥωμαίους ἡμύνετο. Νὺξ μὲν οὖν ἐπιγενο- 
µένη διέλυσε τὴν πολιορχίαν, ἕωθεν δὲ ὁ πρόεδρος 
Βασίλειος ἀνεφάνη μετὰ τοῦ κατόπιν παντὸς πλή- 
θους’ xal ὁ βασιλεὺς τῇ τούτου ἐλεύσει περιχαρὶς 
γενόμενος ἄνεισιν ἐπί τινος γεωλόφου, ὣς εἴη τοῖς 
Σχύθαις καταφανλς, τὰ δὲ πλήθη ἐς ταυτὸ συνελ- 
θόντα ἐχύχλουν τλν πόλιν. Ὡς δὲ πολλὰ τοῦ βασιλέως 
παρακαλοῦντος ἐνδοῦναι τῆς ἑνστάσεως xal μὴ Kp- 
δην ἀπολωλέναι, οὐχ ἐπείθοντο κατιέναι τοῦ τείχους, 
θυμοῦ δικαίου πλησθέντες οἱ Ῥωμαῖοι εἴχοντο τῆς 
πολιορχίας, τόξοις τε τοὺς ἄνωθεν εἴργοντες xal χλί- 
µαχας τοῖς τείχεσι προσερείδοντες. Καὶ τις στρατιώ- 
της Ὑεννάδας, ξίφος τῇ δεξιᾷ χατέχων xal τῇ λαιᾷ 
ἄνωθεν τῆς κχεφαλῆς τὴν ἀσπίδα προθεθληµένος, 
πρῶτος διὰ μιᾶς τῶν κλιµάχων ἀναῤῥιχώμενος, καὶ 
τῇ uiv ἀσπίδι τὰς βολὰς ἀποχρουόμενος, τῷ δὲ ξίφει 
τοὺς ἐπιόντας καὶ «ωλύοντας ἀμυνόμενος, ἄνεισι 
διὰ τῶν ἐπάλξεων, καὶ τοὺς ἐκεῖσε (20) πάντας 
διασκεδάσας ἄδειαν ἀἁνόδου τοῖς κατόπιν παρἰσχετο' 
ὃν µιμησάµενος ἄλλος xal αὖ ἄλλος xal πολλοὶ 


citur. Cui se imperator admodum exhibuit huma- [) ἕτεροι ἀνῆλθον. Καὶ συνασπισμοῦ Ὑενοµένου οἱ Σκύ- 


num, regem Bulgarorum appellans, omnesque 
captivos Bulgaros libere quo quisque abire vellet 


θαι κατισχνόµενοι ἑαυτοὺς ἀπὸ τῶν τειχῶν κατεκρή- 
µνιζον. Ιολλοὶ δὲ καὶ Ῥωμαῖοι κατὰ ζῆλον τῶν προ- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(26) Librarius in margine hec ascripsit : θαυ- 
µάζω εἴπερ οὐκ ἦν τότε τοῖς βαρθάροις δόρυ στιθα- 
ρὸν, δι οὗ τὸν τοιοῦτον ἄν ἐκώλυσαν τῆς ἀναθά- 
σεως. Quod videtur eo pertinere, quia sane dilute 
sunt he narrationes ; et tanta facinora diligentius 
per circumstantias desoribenda sunt, noe figmenta 
potius videantur et ineptim. Nam quin sepe unius 

ominis virtus contra multos hostes subsistat ac 
vindioat., non est dubium historica flde,.Sed unum 
aliquem eo modo quo hio scribitur in murum eva- 
dere, multis desuper armatis hostibus videntibus, 


videtur τῶν ἀδυνάτων. Nerissimile est quod Zona- 
ram innuere apparet,eum loco aliquo defensoribus 
vacuo murum tenuisse, itemque alios; inde in 
propugnatores facto impetu,iis profligatis, reliquis 
ascendendi facultatem parasse. Non multo artifi- 
ciosor est infra in Basilio de Ibatza exesmocato nar- 
ratio, ubi tanti facinoris auctor hostis potuit mul- 
titudinem hostilem armatam et frementem manus 
motu sedare et oratione demitigare, que ne magi- 
stratum quidem semel conoitata audire solet. 
YL, . 


129 HISTORIARUM COMPENDIUM. 130 


τέρων καὶ ἓν διαφόροις τόποις διὰ κλιμάκων ἀνέδαι- À permittens, non ad subigendos sed ad liberandos 
voy εἷς τὸ τεῖχος. Kal τῶν Σκυθῶν θορυθουµένων Bulgaros bellum se movisse dicens, solosque Ros- 
ἔλαθόν τινες ἁμογητὶ πρὸς τὰς πύλας ἐλθεῖν xal  sosse hostium habere numero. 

ταύτας ἀναπετάσαντες εἰσῆγον τὸ στράτευμα. Καὶ τοῦτον τὸν τρόπον τῆς πόλεως ἁλούσης ol μὲν Σκόθαι 
ἀνὰ τοὺς στενωποὺς φεύγοντες xal καταλάμθχνόμενοι ἀνῃροῦντο, γυναῖχες δὲ καὶ παιδία ἠχμαλωτίζοντο, 
Ἑάλω δὲ καὶ Βορίσης ὁ βασιλεὺς τῶν Βουλγάρων ἅμα Ὑυναικὶ καὶ τέκνοις, ἔτι τὰ παράσηµα φέρων τῆς 
βασιλείας, καὶ sic βασιλέα ἀπήχθη. Τούτῳ δὲ ὁ βασιλεὺς φιλανθρώπως ἐχρήσατο, αὐτόν τε βασιλέα 
Βουλγάρων ἀποκαλῶν, xui πάντας τοὺς ἁλισχομένους Βουλγάρους ἀνέτους ἀφιεὶς καὶ ἐλευθέρους ὅπη 
καὶ βούλοιντο ἀπιέναι, οὐχ ἐπὶ δουλείᾳ φάσκων Βουλγάρων, ἀλλ’ ἐπ᾿ ἐλευθερίᾳ μᾶλλον ἀφίξεσθαι, Ῥὼς 


δὲ µόνους γινώσκειν ἐχθροὺς xal τούτοις χρῆσθαι ὡς πολεµίοις. 


Οἱ δὲ τῶν Σχυθῶν γενναιότεροι ὀχύρωμά τι χατει- 
ληφότες ἐντὸς τῶν τῆς πόλεως βασιλείων, ὀκταχισ- 
χίλιοι τὸν ἀριθμὸν, ἐπί τινα χρόνον ἐλάνθανον, xal 
πολλοὺς τῶν καθ) ἱστορίαν ἐκεῖσε γενοµένων Tj σκύ- 
λων ἁρπαγὴν ἀσυμφανῶς κρατοῦντες ἀπέχτεινον. 
OG Ὠωσθέντος τῷ βασιλεῖ στρατὸς ἐπ᾽ αὐτοὺς ἑστέλ- 
λετο ἀξιόμαχος. ᾿Οχνηρῶς δὲ εἶχον ol πεµμπόμενοι, 


Interim Scytharum animosiores &d octo millia 
looum in regia munitum occupant, ibique aliquan- 
diu latent, 8ο multos qui loci contemplandi a&ut 
Bpoliorum causa eo accederent, occulte arreptos 
interficiunt. Imperator re cognita exercitum adver- 
sus eos mittit. Qui cum animo langueret 897 et 
oppugnationem tentare non auderet, non hostium 


καὶ τῆς πολιορκίας ἐδειλίων ἀποπειρᾶσθαι, οὖκ p id metu, sed quod loous is munitus atque inexpu- 


ἐπειδὴ τοὺς 'Ρὼς ἐφοθοῦντο, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ὁ τόπος 
ὀχυρὸς ἦν καὶ ἀνάλωτος. [P. 674] Καὶ τοῦτο δὲ ὁ 
βασιλεὺς εὐχερῶς διελύσατο, τὰ ὅπλὰ λαδὼν καὶ 
πεζὸς ἔμπροσθεν τῶν ἄλλων προπορευόµενος' τοῦτο 
γὰρ ἰδόντες ol στρατιῶται ἀθρόοι τὰ ὅπλα λαθόντες 
ἔθεον, ἕκαστος τὸν βασιλέα προλαθεῖν ἐπειγόμενοι, 
καὶ μετὰ βοῆς καὶ ἀλαλαγμοῦ τῷ φρουρίῳ προσθάλ- 
λουσιν. Ἐκθύμως δὲ τῶν Ῥὼς ὑπομενόντων τὴν πο- 
λιορχίαν, πῦρ slc πολλὰ µέρη ὑφάψαντες, οὕτω τοὺς 
ἀνθισταμένους κατηγωνίσαντο μὴ στέγοντες γὰρ 
τὴν τοῦ πυρὸς δύναμιν xal τὴν Ῥωμαϊκὴν χεῖρα, 
ἕκαστος ἑαυτὸν κχρηµνίζοντες ἀπεδίδρασχον. καὶ 
πολλοὶ μὲν ἀνήλωντο τῷ πυρὶ, πολλοὶ δὲ κρημνιζό- 
µενοι ἀἁπώλοντο, τοὺς δὲ λοιποὺς µάχαιρα καὶ 
αἰχμαλωσία διεδέξαντο. Καὶ ἡ μὲν πόλις τοῦτον ἑάλω 
τὸν τρόπον, «v δυσὶν ὅλαις ἡμέραις μὴ ἀντισχοῦσα" 
ταύτην ὃ ἁλοῦσαν ἀνακτησάμενος Ó βασιλεὺς, καὶ 
φρουρὰν ἀξιόλογον ἐπισέήσας, καὶ τὰ πρὸς τὸ ζῇν 


gnabilis videbatur, imperator facile remedium ad- 
hibuit, ipse sumptis armis primus omnium pedes 
ad illum locum contendens. Id enim cum viderent 
milites, confertim arma rapiunt, et quivis impera- 
torem prevertere cupientes sublato clamore Hossos 
oppugnare aggrediuntur. Fortiteriisoppugnationem 
tolerantibus, multis locís ignem succendunt, itaque 
eos expugnant. Nam vim ignis non ferentes Rosei, 
neque Romanorum robori pares, per precipitia sese 
dejicientes quisque aufugiunt : multi eorum igni 
sbsumpti, multi precipiti casu exstincti, reliqui 
ferro occisi aut capti. Hoc modo intra biduum tota 
urbs capta. Refecit eam imperator, et à suo nomine 
Joannopolim denomipavit ; impositoque valido pre- 
sidio, rebus ad vitam necessariis abunde instruxit. 
Inde festo Dominice Resurrectienis die acto, po- 
Btridie ad Dorostolum, cui et Dristra nomen, iter 
ingreditur. 


ἐπιτήδεια δαφιλῶς παρασκευασάµενος, καὶ τὴν τῆς ἁγίας ᾿Αναστασίας (27) τελέσας ἑορτὴν, xal ἐξ ἑαυτοῦ 
ωαννούπολιν µετονοµάσας τὴν πόλιν, τῇ ἑπαύριον τῆς ἐπὶ τὸ Δορόστολον, ὃ καὶ Δρίστρα καλεῖται, εἴχετο, 


πορείας. 

'O δὲ Σφενδοσθλάδος τὴν τῆς Περσθλάδας πυθό- 
µενος ἅλωσιν sic ταραχὴν ἐνέπεσεν, ὡς εἰκὸς, οὐ 
µήν γε xal τοῦ φρονήµατος καθυφῆκεν, ἀλλὰ παρα- 
θαῤῥόνας τοὺς περὶ αὐτὸν, καὶ νῦν μᾶλλον ἀγαθοὺς 
ἄνδρας ἀναφανῆναι παρακαλέσας, τἆλλά τε ὡς ἑνῆν 
καταστησάµενος, καὶ πάντας οὓς εἶχεν dv ὑποψίᾳ 
τῶν Βουλγάρων ἀμφὶ τοὺς τριακοσίους ὄντας τὸν 


At vero Sphendosthlabus, tametei audita Persth- 
labe expugnatione perturbatus haud injuria esset, 
infracto tamen animo 8108 cohortatus ut porro jam 
tanto se fortius gerant, constitutis etiam ut res fe- 
rebant reliquis, et quos suspectos habebat Bulgaros 
omnibus (erant autem trecenti 898 circiter) in- 
terfeotis, adveraum Romanos proficiscitur. Impera- 


ἀριθμὸν ἀνελὼν, ἔξεισι κατὰ Ῥωμαίων. Ὁ δὲ βασι- ῃ tor institutum iter persequens urbes in eo sitas 


λεὺς τὰς ἐν τῇ παρόδῳ πόλεις ἑλὼν καὶ στρατηγοὺς 
αὐταῖς ἐπιστήσας, πολλά τε φρούρια καὶ πολίσµατα 
ἐκπορθήσας xal τοῖς στρατιώταις slc ἁρπαγὴν δεδω- 
x&c, εἴχετο τῆς 0003. TOv δὲ σκοπῶν ἤχειν φρασάν- 
των Σχύθας τινὰς, λαὸν ἐπίλεχτον ἐκπέμπει. θεόδω- 


itinere capit, iisque prefectos constituit, et multis 
castellis atque oppidis evastatis ac preda militi 
concessa pergit. Ubi exploratores nuntiaverunt 
Scythas adventare, delectum exercitum premittit, 
duce Theodoro a Mistheia ; jubetque hostium mul- 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


(27) Que vox non integra est scripta ; nota ta- 
men 8 ostendit non ἀναστασίας, non ávactaciav, 
sed ἁναστάσεως legi debere. ltaque accepi de 
Christi & mortuis resurrectione, eo facilius quod 
paulo post festus D. Georgio dies commemoratur, 
quí fere non multum abesse post Pascha solet. De 


Anastasi et Anastasia Noster supra alicubi. XyL.— 
Αναστασίας templum ἀναστάσεως quoque miraculo 
famam acoepit : hinc promiscua vocis utriusque 
usurpatio : hic pro Christi resurrectione sumitur. 
C ide &uotorem in Valentiniano juniore p. 946. 

OAR., 


131 


titudinem exquirere et sibi indicare, et si ita vi- À 


deatur commodum, levi prelio eorum vires tentare. 
Ipse cum instructo universo exercitu pone sequitur. 
Theodorus cum suis ubi ad hostes pervenit, dat in 
eos impetum. Rossi insidias subesse veriti pro- 
gressu abstinent; multisque suorum ictis, quibus- 
dam etiam dejectis, fuga in vicinos montes densos- 
. que et amplos saltus se dispergunt, ac per montana 
ad Dristram perfugiunt. Rossi fuere numero septem 
millia, Romani vero qui eos fuderunt trecenti. 
Scythe autem Sphendosthlabo conjuncti auctores ei 
fuerunt ut cum omnibus copiis (numerabantur au- 
tem trecenta triginta virorum millia) duodecim 
ante Dorostolum milliaribus castra poneret, ibique 
imperatoris adventum intrepide erspectarunt. At 
Romanos recentibus victoriis elatos, et jamjam de 
summa rerum prelio decertatum iri sperantes, 
scientes insuper Deum se habere adjutorem, qui 
non 899 inferentibus sed passis injuriam opitu- 
lari soleret, non eos modo qui fortitudine atiis 
abteibant, sed jam et timidiores elacritas et auda- 
οἷα incessebat, ardentique pugne desiderio agita- 
bantur. Ubi in congpectum mutuo venere exercitus, 
utroque imperatore suos dictis qualia presenti rei 
accommodata erant animante atque instigante, ut 
classicum cecinit, magna cum vi parique alacritate 
concursum est. Primo conflictu Romani, vehementi 
facto impetu, multis dejectis hostium ordines la- 
befactant. Neque tamen cedunt hostes, neque Ro- 
manis eos persequendi datur facultas, Scythis sese 
confirmantibus rursumque seublato clamore in Ro- 


manos irruentibus. Pugnatur aliquantisper sequo C 
 xuütpi πρόσφορα παρακελευσαµένων, ὡς ai σάλπιγ- 


marte. Jam autem ad vesperam inclinante die Ro- 
mani sese cohortantes et veluti acuentes mutuis 
exhortationibas sinistrum Scytharum cornu pre- 
munt, et intolerabili vi ingruentes multos proster- 
nunt. Cumque ad afflictam partem Scythe coirent, 
suorum quosdam Romanus imperator suis auxilio 
mittit, ipseque subsequitur apertis cum imperii si- 
gnis, equo calcaribus incitato, et hastam infensam 
ferens, suosque verbis exstimulat. Acerrime tuno 
pugnatum, et variis vicibus prelio mutato (duode. 
cie8 400 enim fuerunt inclinatas acies) vix tandem 
Rossi, desperata salute, inordinata fuga in campum 
se effundunt ; eosque insecuti Romani multos per- 
imunt. De Rossis cecidere multi, capti etiam plu- 
res : reliqui Dorostolum fuga evaserunt, 


GEORGII CKDRENI 


432 
ρόν τε τὸν ἐκ ἨΜισθείας αὐτῶν τῷ πλήθει ἀρχηγὸν 


ἐπιστήσας προηγεῖσθαι ἑπέσχκηψε τοῦ στρατοῦ, xata- 
σκοπεῖν τε τὸ πλῆθος τῶν ἑναντίων xal αὐτῷ διδό- 
ναι γνῶσιν, sl προχωροίη δὲ, καὶ διάπειραν τῆς αὖ- 
τῶν ἰσχύος ἀκροθολισάμενον εἱληφέναι» αὐτὸς δὲ 
Χατόπιν εἶπετο συντεταγµένος μετὰ πάσης τῆς 
στρατιᾶς. Οἱ σὺν τῷ θιοδώρφ Ὑοῦν ἐπείπερ εἷς 
χεῖρας ἆλθον τοῖς πολεμµίοις, ἐμπίπτουσι τούτοις 
ῥαγδαῖοι. Οἱ δὲ Ῥὼς ἐἑνέδραν εὐλαθηθέντες πρόσω 
μὲν οὐχέτι ἐχώρουν, πολλῶν δὲ πληγέντων xal. τινων 
δὲ πεσόντων ἐκκλίναντες ἐς τὰ πλησίον σχεδάννυνται 
bon καὶ τὰς ἐκεῖσε νάπας βαθείας xal ἀμφιλαφεῖς 
τυγχανούσας, xal διὰ τῆς ὁρεινῆς ἐπὶ τὴν Δρίσιραν 
ἐπανασώζονται. σαν δὲ τὸ πλῆθος οὗτοι ἑπτακχισ- 
χίλιοι, οἱ δὲ τούτοις συµπλακέντες καὶ τρεφάµενοι 
Ῥωμαῖοι τὸν ἀριθμὸν τριακόσιοι. Ενωθέντες 5* ol 
Σχύθαι τῷ Σφενδοσθλάθῳ, καὶ τοῦτον ἐχεῖθεν ἀνα- 
στήσαντες μετὰ παντὸς τοῦ στρατοῦ, πρὸ δώδεκα 
τοῦ Δοροστόλου μιλίων αὐλίζονται, ἐς τριακοσίας καὶ 
τριάκοντα χιλιάδας ἀριθμούόμενοι [Ρ. 675] καὶ τὸν 
βασιλέα ἐπιόντα ἐχθύμως καὶ ῥωμαλέως ἐχδεχόμε- 
vot. Οἱ δὲ Ῥωμαῖοι ταῖς ἐξ ὑπογύου νίχαις γαυ- 
ρούµενοι καὶ τὴν τὰ Πάντα χρῖναι μέλλουσαν µάχην 
προσδεχόµενοι, εἶδότες ὃ) ὅτι καὶ Θθεὸν συλλήπτορα 
ἔξουσιν, οὐ τοῖς ἀδίκων Ἠχειρῶν ἄρχουσι φιλοῦντα, 
ἀλλὰ τοῖς ἁδικουμένοις διᾶ παντὸς ἐπαρήγειν, οὗ 
μόνον ol εὐψυχότεροι, ἤδη δὲ xal οἱ καταπλῆχες χαὶ 
μαλακοὶ τὰς ψυχὰς πρόθυμοι x«t. θαῤῥαλέοι ἐγίνοντο 
καὶ πρὸς τὴν συμπλοκὴν λίαν ἑσφάδαζον. Βὶς ὄψιν 
δὲ τῶν στρατευμάτων ἀλλήλοις γενοµένων, xai λό- 
γοις παρακλητικοῖς τοῦ τε βασιλέως καὶ τοῦ Σφεν- 
δοσθλάθου τοὺς οἴκείους ἐπιῤῥωσάντων xal τὰ τῷ 


γες τὸ ἐνυάλιον ἤχησαν, συῤῥήγνυται ἀλλήλοις τὰ 
πλήθη τὴν αὐτὴν ὄχοντα προθυµίαν. Καὶ κατὰ μὲν 
τὴν πρώτην προσθολὴν ol Ῥωμαῖοι μετὰ ῥύμης 
ἐπενεχθέντες σφοδρᾶς xal πολλοὺς χαταλαθόντες τὰς 
βαρθαρικὰς τάξεις κατέσεισαν' οὗ µήν γε καὶ 
ὑπαγωγὴ τῶν ἐναντίων ἐγένετο οὔτε τῶν Ῥωμαίων 
λαμπρὸς διωγμὸς, ἀλλ᾽ ἐπιῤῥώσαντες πάλιν ἑαυτοὺς 
ol Σχύθαι αὖθις ἐπῆλθον μετ ἁλαλαγμοῦ τοῖς Ῥω- 
palo. Καὶ μέχρι μὲν τινος ἰσοπαλὴς ἦν ὁ ἁγὼν, 
ἤδη δὲ περὶ δείλην ἀφίαν τῆς ἡμέρας οὔσης οἱ Ῥω- 
μαῖοι παραχκαλέσαντες ἀλλήλους καὶ τρόπον τινὰ 
στομώσαντες ταῖς παραινέσεσιν ἑπέθρισαν τῷ εὖω» 
νόμῳ χέρατι τῶν Σκυθῶν, καὶ πολλοὺς τῷ dvoxo- 
στάτῳ κατέθαλον τῆς ὁρμῆς. Συνισταµένων δὲ τῶν 


'"Poc ἐπὶ τὸ πεπονηχὸς, τῶν περὶ αὐτὸν ὁ βασιλεὺς εἷς ἐπικουρίαν ἐκπέμπει τινὰς, κατόπιν δὲ καὶ αὐτὸς 
εἶπετο ἀναχεχαλυμμένοις τοῖς παρασήµοις τῆς βασιλείας, τὸ δόρυ διηγκωνισµένος, τόν τε ἵππον κεν» 
τρίζων θαμὰ xai τῇ Bof; διεγείρων τοὺς στρατιώτας. ᾽Αγῶνος δὲ καρτεροῦ συστάντος xal πολλὰς µετακλί- 
σεις δεξαµένής τῆς μάχης (δυοχαίδεκα Ὑάρ φησι τροπὰς δίξασθαι τὸν ἀγῶνα), μόλις οἱ Ῥὼς ἀπειρηχό- 
τες πρὸς τοὺς κινδύνους ἀχόσμῳ φυγῇΏ πρὸς τὸ πεδίον ἐσκίδναντο" οἷς ot “Ρωμαῖοι ἑπόμενοι τοὺς Χαταλαμ- 
θανομένους ἀνήλισκον. ΄Έπεσον οὖν πολλοὶ, καὶ πλείους ἑάλωσαν. Ὅσοι δὲ διαδρᾶναι τὸν κίνδυνον ἴσχυσαν, 


εἷς τὸ Δορόστολον διασώζονται. 


Imperator ob impetratam victoriam sacriflcio ve- 
neratus gloriosum martyrem Georgium (nam die 
hujus memorie consecrato cum hoste conflictum 
fuit)postridie ad Dorostolum ducit, ibique castris 
communitis classem Romanam operitur : nam ante 


'O δὲ βασιλεὺς τὰ ἐπινιχία θύσας τῳ καλλινίκῳφ 
µάρτυρι Γεωργίῳ (Tv γὰρ κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς 
αὐτοῦ µνήµης συῤῥάξας τοῖς πολεμἰοις) τῇ ἐπιούσῃ 
καὶ αὐτὸς τῆς πρὸς τὸ Δορόστολον ἦψατο, ἐχεῖσέ τε 
Ὑενόμενος στρατοπεδείαν ἐπιήξατη ὀχυράν. Οὁ µέντο 


133 
γε xal πολιορχἰας ἤψατο, δεδιὼς µή πως ἀφυλάκτου 


τοῦ ποταμοῦ τυγχάνοντος ἀποδρᾶσαι μιτὰ τῶν νηῶν 
δονηθεῖεν οἱ Ῥώς ' αὐλισάμενος δὲ προσέµενε τὸν 
Ῥωμαϊκὸν στόλον. Ἐν τῷ μεταξὺ δὲ ὁ Σφενδοσθλά- 
θος οὓς κατεῖχε ζωγρίας Βουλγάρους, dupl τὰς κ΄ χι- 
λιάδας ἀριθμουμένους , σιδηροπίδαις καὶ ἄλλοις 
δεσμοῖς ἠσφαλίσατο, ἐπανάστασιν φοθηθεὶς, καὶ πρὸς 
ὑποδοχὴν ηὐτρεπίζετο τῆς πολιορχίας. Ἠδη δὲ καὶ 
τοῦ στόλου καταλαθόντος ἐπεχείρει τῇ τειχοµαχίᾳ 
ὁ βασιλεὺς, [P. 676] καὶ πολλάχις ἐπεχδραμόντας 
τοὺς Σκύθας ἑτρέφατο. Mig δὲ τῶν ἡμερῶν σκεδα- 
σθεῖσι τοῖς Ῥωμαίοις stc ἄριστον περὶ δείλην ὀψίαν 
ol βάρθαροι, stc δύο διαιρεθέντες µέρη, ἱππεῖς καὶ 
πεζοὶ ix πυλίδων δύο τῆς πόλεως, τῆς τε χατὰ ἀνα- 
τολὰς, ἣν φρουρεῖν ἑτέτακτο Πέτρος ὁ στρατοπεδάρχης 
μετὰ θρφιῶν xal Μακεδόνων, xot τῆς πρὸς δύσιν, 


ὅπου Βάρδας ὁ Σχληρὸς μετὰ τῶν Ἑφων δυνάµεων B 


τὴν φυλαχὴν ἐπετέτραπτο, ἐξῆλθον παραταξάμενοι» 
γότε πρῶτον φανέντες ἔφιπποι' τὰς γὰρ προηγησα- 
µένας µάχας πεζοὶ διηγωνίσαντο. Οὓς εὐρώστως ol 
Ῥωμαῖοι δεξάµενοι ἐκθύμως ἐμαχοντο' xal μέχρι 
πολλοῦ ἰσοτάλαντος ἦν 6 ἁγών. Τέλος δὲ τῇ σφετέρᾳ 
ἀρετῃ Ῥωμαῖοι τρέπουσι τοὺς βαρθάρους καὶ πρὸς 
τεῖ(ος συγχλείουσι, πολλῶν κάν τῷ ἀγῶνι τῷδε πε- 
σόντων, καὶ μᾶλλον Ἱππέων, μηδενὸς δὲ τῶν 'Ῥω- 
µαίων τραυµατισθέντος, &ÀX fj µόνων ἵππων πεσόν- 
των τριῶν. Οὕτω δὲ Αραυσθέντες οἱ βάρθαροι xai 
εἴσω τείχους συνελαθέντες νυκτὸς ἐπιγενομένης δι- 
ενυκτέρευον ἄγρυπνοι, xal τοὺς iv τῇ µάχῃ πεσόντας 
ἁπωλοφύροντο ἁγρίοις καὶ φρικώδεσιν ὀδυρμοῖς, 
ὡς δοκεῖν τοὺς ἀχούοντας θηρίων εἶναι βρυχηθμοὺς 
καὶ ὠρυγὰς, ἀλλ᾽ οὐ θρήνους ἀνθρώπων xat οἱμωγάς. 
Ἡμέρας δὲ dpt διαγελώσης πάντας τοὺς ἕν τισι 
φρουρίοις slc φυλαχὴν ἑσκεβασμένους ἀνεκαλοῦντο ἐς 
τὸ Δορόστολον, xai ταχέως Txov µετακληθέντες. Καὶ 
6 βασιλεὺς δὲ ἀνειληφὼς ὅλην τὴν δύναμιν ᾖλθεν elo 
τὸ πρὸ τῆς πόλεως πεδίον, xal πρὸς πόλεµμον ἠρίθιζε 
τοὺς βαρθάρους. Ἐπεὶ δὲ μὴ ἐξήεσαν, εἷς τὸ στρατό- 
πεδον ὑποστρίψας ἡσυχίαν ἦγε. Καὶ προσῆλθον αὐτῷ 
πρέσθεις ἐκ Κωνσταντείας xal τῶν ἄλλων φρουρίων 
. t&v πέραν Ἱδρυμένων τοῦ Ἴστρου, ἀμνηστίαν xaxov 
αἰτούμενοι xal ἑαυτοὺς ἐγχειρίζοντες σὺν τοῖς ὀχυ- 
βώμασιν οὓς προσηνῶς δεξάµενος ἀπέστειλε τοὺς 
ταραληφομένους τὰ φρούρια καὶ στρατιὰν ἀποχρῶσαν 
tl; τὴν αὐτῶν φυλακήν. δη δὲ ἑσπέρας χαταλα- 
θούσης τὰς πάσας πύλας τῆς πόλεως ἀναπιτάσαντες 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


134 


hujus adventum oppugnationem aggredi nolebat, 
ne amne custodie vacuo navibus effugere Rossis. 
liceret. Interim Sphendosthlabus Bulgaros quos 
captivos habebat, ad 20 millia numeratos compe- 
dibus «ο vinculis constringit, metuens ne ii sedi- 
tionem concitarent, et se ad tolerandam obsidionem 
parat. Imperator ubi classis appulit, oppugnare ur- 
bem incipit, et stipe erumpentes urbe barbaros 
profligat. Quadam die sub vesperam Romanis ad 
connam dissipatie, barbari bipartito agmine equites 
et pedites (tum primum ii equites visi sunt, haote- 
nus pedites tantum pugnaverant) duabus se urbis 
portis effundunt, quarum una versus orientem, 
quam oustodire jussus erat Petrus castrorum pre- 
fectus cum Thracibus et Macedonibus ; 401 altera 
occidentalis, ad quam in excubiis locatus erat Barda 
Sclerus eum Orientalibus copiis. Acriter dimicatum 
est, Romanis fortiter eos subsistentibus. Et tametsi 
aliquandiu dubia stetit victoria, tamen ad extre- 
mum Romani sua virtute barbaros funduat, mul- 
tisque occisis maxime de equitatu, in urbem re- 
liquoscompellunt. Romanorum sauciatus est nomo, 
neque nisi tres equi quidquam periit. Hoo pacto 
fracti barbari et intra muros coacti noctem istam 
insomnemeaegerunt,et eos qui in pugna ceciderant, 
feris atque tarribilibus ejulatibus deploraverunt, 
ut quicunque audirent, non hominum lamenta, 
sed ferarum rugitus et mugitusputaretse percipere. 

Sub auroram omnes qui hinc inde per castella pre- 
sidii causa erant, ad se Dorostolum evocant, iique 
presto fuerunt. Imperator quoque totum exercitum 

in campum qui est ante urbem eduxit ; et barbaros 

cum frustra nd pugnam provocasset, in castra re- 

duxit, 8ο quievit. Ea die ad ipsum veniunt legati a 
Constantia, et aliis trans Istrum sitis castellis, ve- 

niam petentes et se 8ο munitiones dedentes. Qui- 

bus benigne acceptis mittit qui castella recipiant, 

simulque presidia, quibus ea asservari quirent. 

Vespere jam facto Rossi 403 omnibus urbis por- 

tis apertis, numero admodum aucti, in Romanos 

ob noctem nihil tale suspicantes irruunt. Et quidem 

primo confliotu viotores videbantur, paulatim ta- 

men Romani superiores sunt facti. Nam ubi Spha- 
gellus fortissime pugnans cecidit, eo amisso animi 
barbarorum languere coperunt et remisit impetus. 
Per totam tamen noctem subsistunt, atque adeo 


ot 'Püc, πολλῷ τῶν προτέρων πλείονες ὄντες, ἐπι- [) ad meridiem usque: tum demum animadvertentes 


πίπτονσι toi; Ῥωμαίοις ἀνελπίστως διὰ τὴν νύχτα 
διάγουσι’ xal κατὰ μὲν τὴν πρώτην συµθολὴν ἔδοξαν 
προτερῆσαι, μετὰ μικρὸν δὲ ὑπερέσχον 'Ρωμαῖοι. 
Ὡς γάρ συνέθη πεσεῖν τὸν Σφάγελλον ἠρωϊχκῶς ἆγω- 
υιζόµενον, συνεχύθησαν τῇ τοῦ πεσόντος στερήσει 
καὶ τὰς ὁρμὰς ἐχαυνώθησαν. Ὅμὼς ἀνένδοτοι παρ) 
δλην τὴν νύχτα διέµειναν καὶ τὴν ἐπιοῦσαν ἡμέραν 
μέχρι σταθηρᾶς µεσηµθρίας. Ἰότε δὴ τοῦ βασιλέως 
δύναμιν πεποµφότος ἐφ᾽ ᾧ τοῖς βαρθάροις ἀποχλεῖ- 
σαι τὴν εἷς τὴν πόλιν εἴσοδον, γνόντες οἱ 'Ρὼς ἕχλι» 
ναν Sie φυγὴν, καὶ τὰς πρὸς τὴν πόλιν εἰσόδους im- 
τετειχισµένας εὑρόντες ἔφευγον διὰ τοῦ πεδίου καὶ 


ab imperatore missam esse exercitus partem qua 
Rossos aditu in urbem excluderet, fuge se dant, 
cumque vias in urbem ducentes invenirent obses. 
sas, per campum fuga dispersi, ab insequentibus 
multi occiduntur. Ea que subsecuta proxime est 
nox, Sphendosthlabus urbis muros fossa profunda 
circumdabat, ne facile Romani cum impetu possent 
eos oppugnatum accedere ; atque hoo modo urbe 
communita statuit obsidionem fortissime perferre. 
Quia autem plerique militum ejus ob vulnera male 
habebant, et jam consumptis alimentis penuria im- 
minebat, oum importari aliunde quidquam Romani 


135 


non sinerent, observata nocte tenebross ao illuni, 
in quam imbres magni, grando terribilis fulguraque 
et tonitrua horrenda inciderant, cum duobus viro- 
rum millibus lintres conscendit et ad qusmrenda 
victui necessaria navigat. Cum collegissent prout 
quisque 403 nancisci poterat, frumentum, milium 
et alias ad vitam sustentandam facientes res, rursum 
adverso flumine Dorostolum vehuntur. Atque inter 
revehendum, cum in ripa fluminis viderent calones 
haud paucos, quorum alii equos potabant, alii 
herbam aut ligna colligebant, navibus egressi et per 
silvam absque strepitu incedentes, eos nihil tale 
cogitantes subito adoriuntur, multisque interfectis, 
reliquos palatim in proxima nemora se abdere 
cogunt. Ipsi, suis lintribus rursum conscensis, se- 
eundo vento Dorostolum redeunt. Imperator, ut hoc 
percepit, molestissime tulit, et prefectos classis 
gravissime culpavit, quod barbaros'Dorostolo avehi 
non sensiesent, minatus etiam mortem, si quid pree- 
terea tale ipsis non observantibus fleret. Quo fa- 
ctum ut ii utramque fluminis ripam diligentissime 
posthac custodirent. Enimvero imperator cum 65 
continuos dies urbem oppugnasset, eam posthac 
obsidione et fame statuit tentare. Ideo vias omnes 
fossis actis et presidiis additis munit, ne quis ali- 
mentorum petendorum causa exire urbe posset ; 
ipseque in obsidione interim otio fruitur. 


GEORGII CEDRENI 


136 


καταλαμδανόμενοι ἀνῃροῦντο. 'O δὲ Σφενδοσθλάθος 
γυχτὸς ἐπιγενομένης διώρυγι βαθείᾳ τὸ τῆς πόλεως 
ἐστεφάνωσε τεῖχος, (P. 677] ἵνα μὴ εὐχερῶς ἔχοιεν 
οἱ Ῥωμαῖοι μεθ’ ὁρμῆς τῷ τῆς πόλεως τείχει προσ- 
πε)άζειν. Καὶ οὕτω τὴν πόλιν ἀσφαλισάμενος ἔγνω 
δεῖν εὐψυχότατα τὴν πολιορχίαν προσδέχεσθαι. Ἐπεὶ 
δὲ τὸ πλέον τῆς στρατιᾶς διέκειγτο χαχῶς ἀπὸ τῶν 
τραυμάτων, συνεπελάμθανε δὲ καὶ λιμὸς ἤδη τῶν 
ἀναγκαίων δαπανηθέντων αὐτοῖς, και μηδ’ ἔξωθεν 
τὰ πρὸς χρείαν συνεχωροῦντο αὐτοῖς εἰσκομίζεσθαι 
παρὰ τῶν Ῥωμαίων, νύκτα βαθεῖαν καὶ ἀσέληνον 
ἐπιτηρήσας ὁ Σφενδοσθλάδος, καθ ἣν ὑδετός τε 
ῥαγδαῖος ἐξ οὐρανοῦ κατηνέχθη x«l χάλαζα φοθερὰ 
ἐπεῤῥάγη καὶ βρονταὶ καὶ ἀστραπαὶ φρικωδέσταται. 
μονοξύλοις (28) ἐμθὰς μετὰ δισχιλίων ἀνδρῶν ἕξεισιν 
εἷς ἐπισιτισμόν. Συλλεξάμενοι δὲ ὅθεν εὐπόρηκεν 
ἕχαστος σῖτον καὶ κέγχρον xal εἴδη ἄλλα συνεχτικὰ 
τῆς ζωῆς, ἀνήγοντο διὰ τοῦ ποταμοῦ τοῖς μονοξὺ- 
λοις εἷς τὸ Δορβόστολον. Ἐν Ok τῷ ἀναπλεῖν θεασά- 
Mtvot κατὰ τὸ χεῖλος τοῦ ποταμοῦ θεράποντας οὐκ 
ὁλίγους τῶν στρατιωτῶν, τοὺς μὲν ἵππους ποτίζοντας, 
τοὺς δὲ γορτολογοῦντας, ἄλλους δὲ καὶ ξυλεύοντας, 
ἀποθάντες τῶν πλοίων διὰ τῆς ὕλης ἀψοφητὶ βαδί- 
ζοντες ἁἀδοχήτως ἐκ τοῦ ἀφανοῦς ἑμπίπτουσιν αὖ- 
τοῖς, xal πολλοὺς μὲν τούτων ἀπέκτειναν, τοὺς δὲ 
λοιποὺς ἐπὶ τὰς πλησίον λόχμας σκελασθῆναι ἠνά- 
γχασαν. Αὖθις 0 εἷς τάς σκάφας ἑμθάντες καὶ οὐρίῳ 


φερόµενοι πνεύµατι πρὸς τὸ Δορόστολον φέρονται. Τοῦτο δὲ γνωσθὲν elc μεγάλην ἀνίαν ἐμθάλλει τὸν βασιλέα, 
καὶ τοὺς ἀρχηγοὺς τοῦ στόλου iv αἰτίᾳ µεγάλῃ ἔσχεν, ὅτι μὴ ἐπῄσθοντο τοῦ ἐκ Δοροστόλου τῶν βαρθάρων 
᾽ἅπόπλου: ἐπηπείλησε δὲ καὶ θάνατον αὐτοῖς, εἰ ἔτι ἅπαξ λάθῃ τοιοῦτόν τι γενέσθαι. Καὶ οἱ μὲν τὰς map! ἑχάτερα 
ὄχθας τοῦ ποταμοῦ ἐτήρουν ἐπιμελῶς, ὁ δὲ βασιλεὺς ἐφ' ὅλας πέντε xal ἑξήκοντα ἡμέρας τῇ πολιορκίχ 
χρησάµενος, καὶ καθ᾽ ἑκάστην πολεμῶν καὶ μὴ ἀνιεὶς. δἑον ἑνόμισε διὰ προσεδρείας xal λιμοῦ ἀποπειρᾶσθαι τῆς 
πόλεως. Διὸ xal πάντοθεν τάρφοις τὰς ὁδοὺς ἀποχλείσας καὶ φύλακας ἐπιστήσας αὐταῖς, ὡς µή τις ἐξίοι τὰ 
ἐπιτήδεια κοµίσων, ἐκάθητο ἠρεμῶν, Καὶ τὰ plv ἐν Δοροστόλω ἐφέρετο τῇδε. 

Dum hec ad Dorostolum geruntur, Leo curopo- (j A£ov δὲ 6 κουροπαλάτης καὶ Ν.χηφόρος ὁ τούτου 


lates οἱ Nicephorus ejus fllius, quos ante docuimus 
incolumibus oculis dimissos, tametsi 404 effodi 
eos sententia jussisset, rursus tyrannidem invadunt. 
Cumque multos urbis et regie custodes corrupis- 
sent, atque ex animi sententia viderentur sibi rem 
confecisse, conducta navi ex insula in quam re- 
legati fuerant, ad continentem urbi e regione loca- 
tam devehuntur, juxta suburbium cui Pelamydium 
nomen, atque inde sub primum galli cantum Cpo- 
lim aocedunt. Sed Leo, rei navalis drungarius, 
cui una cum Basilio rectore palatii custodia com- 
mendata fuerat, ea de re a conscio consiliorum 
istorum quodam factus certior, manum mittit ad 
curopalatam et fllium ejus comprehendendos suf- 
ficientem ; qui, hoc animadverso, in Magnum 
Templum confugiunt : inde avulsi in Protam 
insulam relegantur, atque ibi oculi eis effodiun- 
tur. 


D σχέσει τοῦ κουροπαλάτου xal τοῦ 


παῖς, δοχήσει μὲν, ὡς εἴπομεν ἔμπροσθεν, πηρωθέν- 
τες, ἔτι δ᾽ ἀσινεῖς τὰς ὁράσεις ἔχοντες, εἲς τυραννίδα 
καὶ αὖθις παρεσκευάζοντο, πολλοὺς τῶν ἐν τῇ πόλει 
καὶ τῶν ἓν τοῖς βασιλείοις φρουρῶν ὑποφθείραντες. 
Καὶ ἐπεὶ τὰ κατὰ γνώμην αὐτοῖς ἀπηρτίσθη, πλοῖον 
µισθωσάμενοι xal ἐν αὐτῷ ἐμθάντες ἀπαίρουσι τῆς 
γήσου ἣν οἰκεῖν χατεχρ]θησαν, xai πρὸς τὴν ἀντί- 
πορθµον τῆς πόλεως ἤπειρον Ὑίνονται κατὰ τὸ προ- 
άστειον ὃ κατονοµάζουσι Πηλαμύδιον, ἐκεῖθεν δὲ περὶ 
πρώτας ἀλεκτρυόνων ᾠδὰς ἐπὶ τὸ Βυζάντιον ἔρχον- 
ται. Ἑνὸς δὲ τῶν συνιστόρων δῆλον θεµένου τὸ ἔργον 
Λίοντι τῷ δρουγγαρίἰῳ τοῦ στόλου, τὴν φυλαχκὴν ἐπι- 
τετραμμένφ τῶν βασιλείων σὺν Βασιλείῳ τῷ ῥα(- 
κτωρι, [P. 678] ὁ δὲ δύναμιν ἀξιόχρεων ἐπὶ xata- 
παιδὸς αὐτοῦ ἐκ- 
πέμπει. Ὅπερ οὗτοι µαθόντε εἷς τὴν Μεγάλην 
καταφεύγουσιν Ἐκκλησίαν * ἐχεῖθεν δὲ ἁποσπασθέν - 
τες εἷς τὴν Πρώτην νῆσον ἐξαπεστάλησαν, χἀχεῖσε 
τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐξωρύχθησαν. 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(28) Μονόξυλα lintres. sunt, uno pinguioris arbo- 
ris trunco exoavati, ita leves ut etiam humeris 
transferantur. Περὶ τῶν ἀπὸ τῆς Ρωσίας ipyopá- 


voy Ῥῶς μετὰ τῶν μονοξύλων iv KII. Congtantinus 
de Adm. imp. ο. 9 diffuse. GoAR. 





137 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


138 


Ἐφάνη δὲ xal κατ ἐχεῖνο χαιροῦ xai ἄλλο τι ὡς β Eodem tempore etiam aliud quidpiam accidit 


ολον ἄξιον εἶναι διηγήσεως. Ηινάκιον ἐκ λίθου IIpot- 
κοννησίας ἐπὶ παραδείσου τινὸς τῶν συγκλητικῶν 
εὐρέθη ἀμελῶς ἐῤῥιμμένον, εἰχονισμένας ἔχον δύο 
ἀνθρώπων μορφὰς ἐπὶ τῆς ἐπιφανείας, μίαν μὲν ἀν- 
Boc, ἑτέραν δὲ γυναικός ^ ἓν δὲ τῷ µετώπῳ τῆς πι- 
ναχίδος ἦν γεγραμμένον ἐπίγραμμα ὧδὲ πη διεξιόν * 
Ἰωάννου καὶ Θεοδώρας τῶν φιλοχρίστων πολλὰ τὰ 
ἔτη. Ὅπερ tive μὲν sel; ἔκπληξιν ἦγεν, ὅπως τὰ 
ἐνεστῶτα µάλα προεδηλοῦτο σαφῶς * τινὲς δὲ μὴ 
ἀπγλλάχθαι τὸ πρᾶγμα σχευωρίας xal µαγγανείας 
ἑνόμιζον, τὸν τοῦ παραδείσου λεσπότην διὰ τῆσδε τῆς 
μηχανῆς τὴν βασιλικὴν πρὸς ἑαυτὸν ἐχχαλεῖτθαι 
οἰηθέντες προσπάθειαν. E^xe δὲ οὕτως ἔχει, ecc ἐκεί- 
νως 7j ἀλήθεια, φραζειν οὐκ ἔχω. 

Οἱ δὲ Σχύθαι ἕνδοθεν τῷ λιμῷ πιεζόµενοι, ἐκτὸς 
ὑπὸ νῶν τειχομαχικῶν ἀργάνων κακούμενοι, καὶ κατ 
ἐξα΄ρετον Ev ἔκείνῳ τῷ τόπῳφ ὃν ὁ μάγιστρος ᾿Ιωάννης 
ὁ 'Ρωμανοῦ τοῦ Κουρχούα υἱὸς φυλάττειν ἑτέταχτο 
(τὸ γὰρ ἐχεῖσε πετροθόλον ὕργανον οὐ μικρῶς τοὺς 
ἐντὸς ἐπημαίνετο), ἀποκρίναντές τινας τῶν ἀλχιμω- 
τέρων ὁπλίτας φιλοῖς ἐπιμεμιγμένους ἐπὶ το τοιοῦ- 
τον ἐκπέμπουσιν, ὄργανον, st πως δυνηθεῖεν αὐτὸ 
κατεργάσασθαι. Τοῦτο γνοὺς ὁ Κουρκούας, ὅτι xpi- 
τιστον ἦν περὶ αὐτὸν ἀναλαθόμενος, ἐθοήθει διὰ τα- 
χεων. Ex µέσους δὲ τοὺς Σχύθας Ὑενόμενος ἀχοντίῳ 
Βληθίντος αὐτοῦ ἵππου καὶ σὺν αὐτῷ πεπτωκό- 
τος ἆνα:ρεῖται χρεουργηθείς. Οἱ Ῥωμαῖοι δὲ ἐπιδρα- 
µόντες xal τοῖς 'Ῥὼς συμπλακέντες τό τε ὄργανον 
αἆθλαθὲς διετήρησαν xai τοὺσ Σχύθας ὠσάμενοι συν- 
ἐχλεισαν εἷς τὴν πόλιν. Ἱουλίου δὲ καταλαθόντος 


µηνός, xai εἰκοστὴν ἡμέραν ἄγοντος, ἐξῆλθον οἱ C 


Ῥὼς παμπληθεῖς xal τοῖς 'Ῥωμαίοις συμπλαχέντες 
ἐμάχοντο, παραθαῥῥύνοντα ἔχοντες καὶ πρὸς τοὺς 
ἀγῶνας ἀλείφοντα ἄνδρα τινὰ παρὰ Σχόθαις ἐπισημό- 
τατον, Ἴκμορα. μετὰ τοὔνομα Σφάγγελλον τὸν ἀναι- 
ῥεθέντα τιμώμενον, οὔτε xarà συγγένειαν τὴν ἐξ 
α-ματος iv τοῖς μάλιστα ἀγόμενον παρ) αὐτοῖς οὔτε 
κατὰ συµπάθειαν, ἆλλ᾽ ix µόνης τῆς ἀρετῆς παρὰ 
πᾶτι σεθόµενον. Τοῦτον ἰδὼν ᾿Ανεμᾶς 6 τῶν Κρητῶν 
τοῦ βασιλέως (29) υἱὸς Κουρουπᾶ, εις ὢν τῶν βασι- 
λικῶν σωµατοφυλάκων, αὐτὸν τε εὖψυχως ἀγωνιζό- 
µενον xal τοὺς λοιποὺς εἰς τοῦτο παρορμῶντα xal 
Διεγείραντα xal τὰς τῶν Ῥωμαίων τάξεις διαταράσ- 
σοντα, μήτε πρὸς τὸ μέγεθος καταπλάγεὶς τοῦ ἀν δρὸς 
μήτε τὴν ἀλχὴν δειλιάσας, [P. 079] ἀλλὰ περιχαρ- 


non indignum relatu. In pomario senatorii cujus- 
dam viri inventa est tabella ex Proconnesio la- 
pide, forte abjecta, in superficie expressas habens 
duas humanas figuras, unam maris, alteram fe- 
mine : in altera superficie scriptum erat : Diu 
vivant Joannes et Theodora Christi dediti. Fue- 
runt qui eam tabellam magnopere admirerentur, 
qua presens rerum conditio ita aperte explica- 
retur ; alii non carere fuco et impostura puta- 
runt, atque 405 hoo commento voluisse domi- 
num pomarii se in gratiam Imperatoris insinua- 
re. Utrum vero aut falso sit creditum, nihil 
affirmo. 


Interim Scythe intus fame pressi simul a machi- 
nis oppugnatoriis hostium non leviter ledebantur, 
praecipue eo loco qui Joanni magistro, Romani Cur- 
cue filio, demandatus fuerat; nam saxa torquens 
instrumentum ibi colocatum obsessis multa damna 
dabat. Itaque gravis armature delectos milites νθ- 
litibus permistos emittunt, si qua ii ratione eam 
machinam pessumdare possent. Id ubi intellexit 
Curcuas, robustissimis suorum assumptis celeriter 
ad eam defendendam se confert; invectusque in 
medios Scythas ab equo missili icto ejicitur, atque 
8 Scylhis dilaniatus ferro interit. Reliqui Romani 
concursu facto et machinam integram conservant 
et Rossos in urbem compellunt. Die Julii mensis 
vicesima Rossi universi ad pugnam adversus Roma. 
nos exiverunt. Exhortabatur eos et ad fortitudinem 
excitabat Iomor, vir post Sphagellum apud Soythas 
primo loco, non quod vel familia ejus precipua es- 
set, vel favorem aliorum sibi aliunde conciliasset, 
sed solius virtutis ergo ab universis in honore ha- 
bitus. Hunc couimissa pugna Anemas, Cretensium 
amere Basilii Curupe filius, unus imperatoris gti- 
patorum, 406 cernens fortiter pugnam obire ac 
reliquos excitare et Romanorum ordines conturba- 
re, nihil vel vastitate corporis ejus vel robore deter- 
ritus, sanguine circa cor effervescenle equum hac 
illac torquens, stricto qui ed femur pendebat gladio 
impetum in eum dat vehementissimum, tantumque 
in sinistrum bumerum juxta claviculam imponit 
vulnus, ut et collum abscinderet et cum dextra 
manu ampulatum caput in solum deocideret. Ipse 


δίῳ θέρµῃ ληφθεὶς xal τὸν ἵππον τῇδε κἀχεῖσε πα- ῃ illesus ad suos rediit. Exclamatum ad hoc facinus 


ραχινῄσας, μεθ ὁρμῆς ἀκατασχέτου τὸ παρῃωρημέ- 
vov τῷ μηρῷ αὐτοῦ ξίφος σπασάµενος atat χατὰ 
τοῦ Σχύθου, xal malti τοῦτον τῷ φασγάνῳ χατὰ τοῦ 
ἀριστεροῦ ὤμου περὶ τὴν κλεῖδα, xal. ἀποτέμνει τὸν 
αὐχένα, ὣς συµθῆναι τὴν κεφαλὴν σὺν τῇ δεξιᾷ χειρὶ 
ἐκχοπεῖσαν πεσεῖν εἷς τὸ ἔδαφος.Καὶ ὁ μὲν Σχκύθης 


promiscue, Romanis ob victoriam letum clamo- 
rem attollentibus, Seythis autem confusum ejulan- 
tibus et vigorem suum dimittentibus. Tandem Ro- 
manis prementibus Rossi fugam faciunt, eaque 
cum dedecore in urbem evadunt. Multi eo die per- 
ierunt, partim ob locorum angustiam a se invicem 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(29) Aut Basilii cognorren est Curupas, et vox 
ἆμηρα omissa. aut βασίλειος ameraum denotat. 
Prius verum puto. Et postea ἀμηρᾶ de eodem ad- 
ditur, monrinse omisso. XxL. — Omisais Xylandri 
conjecturis αἱ corruptionibus heo verba sic intér- 


PATROL. Ga. CXXII. 


pretor : Hunc cum vidisset. Anemas regia Cretum 

stirpe satus, Curupz filius, unus imperatoris satelli- 

tum. Quid clarius? nam paulo post Anemas hio, 

Gretensium amere, non Basilii filius enuntiabilur. 
OAR, 


$ 


439 


GEORGII CEDRENI 


140 


conculcati, partim & Romanis assecutis eos in A ἔκειτο πεσὼν, ὁ δ᾽ ᾿Ανεμᾶς ἁσινὴς ἐπανῆκεν slc τὸ 


fuga cesi. Quod nisi nox ingruens Sphendosthla- 
bum eripuisset, utique et ipse vivus in Rómano- 
rum venisset potestatem. Superstites 8 clade cum 
intra monia venissent, magno cum luctu ac 
planctu mortem Icmoris deploraverunt. Et Ro- 
mani cum barbaris occisis spolia detraherent, 
inter cadavera etiam mulieres invenerunt virili 
habitu tectas, que inter maritos in Romanos pu- 
gnaverant. 


3t 


στρατοπεδον. "Hogr ἐπὶ τῷ ἔργῳ φωνὴ παμμιγὴς, 
τῶν μὲν Ῥωμαίων ἀλαλαξάντων ἐπὶ τῇ νίκῃ, τῶν 
δὲ Σχυθὼν ἀσήμως ὁλολυξάντων καὶ τῆς ἑαυτῶν 
ὑπενδόντων ἐνστάσεως. Ἐπιθρισάντων δὲ τῶν Ῥω- 
palov εἲς φυγὴν ἔγκεκλίκασι, xal ἀχλεῶς εἷς τὴν 
πόλιν ἔσωζοντο. Ἔπεσον δὲ πολλοὶ κατὰ τήνδε τὴν 
ἡμέραν, ὑπ ἀλλήλων τε συμπατούµενοι διὰ τὴν στὲ- 
νοχωρίαν καὶ ὑπὸ "Ρωμαίων σφαττόµενοι τῷ χατα- 
λαμθάνεσθαι. Μικροῦ δ’ ἄν ἑάλω καὶ ὁ Σφενδοσθλά- 


θος αὐτὸς, εἰ μὴ νὺξ ἐπιγενομένη τοῦτον ἐῤῥύσατο, Ol δὲ τὸν κίνδυνον διαδράντες, ἐντὸς τοῦ περιδόλου 
Ὑενόμενοι, κωκυτὸν ἐπὶ τῷ τοῦ Ἴκμορος θανάτῳ µέγαν ἐχόψαντο. Τοὺς δὲ πεσόντας τῶν βαρθάρων, 
σκολεύοντες ol Ῥωμαὶοι εὗρον xal Ὑυναῖκας ἐν τοῖς ἀνηρημένοις χειµένας ἀνδρικῶς ἑσταλμένας xal 


μετὰ τῶν ἀνδρῶν πρὸς Ῥωμαίους ἀγωνισαμένας. 


4013 Jam barbaris bello omnia erant adversa. 
Nam neque suppetiarum spes erat, cum et ipsorum 
gentiles procul abessent οἱ finitime barbare gentes 
a Romanis sibi metuentes auxilia denegarent; et 
commeatus ipsos deficeret, quod Romana 011886 
ripas accuratissime custodiente nihil eis poterat 
importari; eademque res obstaret quo minus 
lembis suis aufugere possent, cum interim Roma- 
nis quotidie veluti ex perenni fonte oznia afflue- 
rent bona, et subinde equestres terrestresque copie 
&ccederent. Itaque concilium cogunt. Ibi alii noctu 
furtim aufugiendum censebant, alii Romanorum 
fidem pacemque implorandam, atque ita (aliter 
enim non licere) domum redeundum : aliis aliud 
pro re nata videbatur. Omnium tamen eo tendebant 
sententie, belli finem esse faciendum. At Sphendo- 
sthlabus hortari ut adhuc semel cum Romanis 
congredi vellent, et vel fortiter pugnando eos de- 
vincere, vel ei victoria potiri non daretur, gloriosam 
atque felicem mortem turpissime atque infami 
vite preferre. Qui enim vitam toleraturi essent 
fuga servatam, contemnentibus ipsos porro vicinis 
populis, quibus antea terrori fuissent? Ea senten- 
tia placuit, assensique sunt omnes, et polliciti ex- 
iremum 408 se pro vita sua certamen summa vi 
obituros. Postridie ergo universi urbe exeunt, por- 
tasque claudunt, ne quis in urbem e fuga pervenire 
possit. Commisso prelio acriter pugnatur. Jam 
barbaris animose pugnantibus, Romani et gravis 
suo armature pondere et solis sereno meridie ar- 
dore 8ο siti languere incipiebant, cum imperator 
re animadversa succurrit cum suis, et hostium ve- 
hementiem se objicit, utresque interim aqua et vino 
plenos afferri jubet. Inde quos &estus ac sitis afflixe- 
rat recreati violento impetu in Scythas irruunt; 


Ἐπεὶ δὲ τοῖς βαρθάροις κακῶς ἐφέρετο τὰ τοῦ 
πολέμου xai ξυμµαχίας ἦν ἐλπὶς οὐδαμοῦ (ot τε γὰρ 
όμοφυλοι ἦσαν μαχρὰν, xai τὰ ὅμορα ΒῬάρθαρα τῶν 
ἐθνῶν δείσαντα τοὺς '᾿Ῥωμαίους ἀπείπαντο τὴν βοή- 
θειαν * ἐπελελοίπει Ó' αὐτοὺς xal τὰ ἐπιπήδεια, xal 
οὐδαμόθεν εἰσκομίσασθαι δυνατὸν ἣν, τοῦ Ῥωμαίκοῦ 
στόλου τὰς ὄχθας ἀκριθῶς τηροῦντος τοῦ ποταμοῦ- 
ἐπέῤῥει δὲ xal τοῖς 'Ῥωμαίοις ἑκάστης ἡμέρας ὡς 
Ex τινος ἀφθόνου πηγῆς πάντα τὰ ἀγαθὰ, καὶ ἵππι- 
καὶ καὶ πεζικαὶ δυνάµεις διὰ παντὸς προσετίθεντο - 
καὶ οὐδὲ τοῖς κελητίοις ἑαυτῶν ἐμθάντας ἀποδρᾶναι 
ἦν δυνατὸν, τῶν διεξόδων, ὡς εἴπομεν, ἀχριθῶς φυ- 
λαττομένων), συμθουλὴν συστησάµενοι ot μὲν νυκτὸς 
συνεθούλευον κλέψφαι τὴν ἀναχώρησιν, ἄλλοι δὲ δε- 
ξιὰς καὶ πίστεις παρὰ Ῥωμαίων αἰτήσασθαι οἷα μὴ 
ἄλλως δυνατῆς οὔσης τὴς ὑποχωρήστως, καὶ οὕτω 
πρὸς τὰ ο᾿χκεῖα ἁπᾶραι. Καὶ ἄλλων ὥς πη ἑκάστῳ ὁ 
καιρὸς ἐδίδου συµμθουλευσάντων. πάντων δὲ καθάπαξ 
καταθέσθαι τὸν πόλεμον ἐπιθυμούντων, ὁ Σφενδο- 
σθλάθος παφῄνει μᾶλλον ἔτι ἄπαξ πολεμῆσαι Ῥω- 
μα[οις, xal ἤ καλῶς ἄγωνισαμένους ἐπικρατεῖς τῶν 
ἐναντίων γενέσθαι, 7| ἠττηθέννας αἰσχίστης ζωῆς καὶ 
ἐπονειδίστου εὐκλεᾷ xal µακάριον προτιµήσασθαι 
θάνατον * ἀθίωτον γὰρ ἔσται αὐτοῖς δρασμῷ τὴν σω- 
τηρίαν πορισαμἑέοις, εἶπερ μέλλοιεν εὐχαταρφρόνη- 
τοι ἔσεσθαι τοῖς γειτονοῦσιν ἔθνεσιν, ἃ τὸ προσθεν 
αὐτοὺς ἐδεδίεσαν σφοδρῶς. [Ῥ. 680] ρεσεν ἡ τοῦ 
Σφενδοσβλάθου βουλὴ, καὶ κατέθεντο πάντες τὸν 
ὑπὶρ ψυχῆς ἔσχατον ἀναδέχεσθαι κίνδυνον ταῖς ὅλαις 
δυνάµεσι. T(j γοῦν ἐπιούσῃ ἐξελθόντες τοῦ ἄστεος 
πανδημεὶ, καὶ τὰς πύλας ἀποχλείσαντες, ὡς µή τινι 
δυνατὸν si?) τραπέντι διασώζεσθαι πρὸς τὴν πόλιν, 
σωµθάλλουσι τοῖς Ῥωμαίοις. ᾿Αγῶνος δὲ καρτεροῦ 
συστάντος καὶ τῶν βαρθάρων εὐφύχως ἀγωνιζομέ- 
νων, τῷ ἡλίῳ καυσούµενοι ol Ῥωμαῖοι καὶ δίψει πο- 


iisque audacter subsistentibus, aliquandiu equo I) νούµενοι ὡς πανοπλῖται (ἦν γὰρ xal σταθηρὰ µεσηµµ- 


Marte pugnatum est. Tandem imperator sentiens 
loci angustiam virtuti suorum obstare ac Scythis 
eo animos augeri, mandat ducibus ut retro in pla- 
nitiem procul ab urbe abducant, fugientiumque 
Bpeciem non effuse sed sensim cedendo praebeant, 
atque ubi hostem longe ab urbe avocarint, subito 
equis conversis aggrediantur. Jussa exsequuntur 
duces. Et Rossi cedentes Romanos fugere opinati, 
mutuo sese exhortati, magno cum fremitu eos 409 


6pla (ἤρξαντο ἑνδιδόναι. Ὅπερ αἰσθόμενος ὁ βααι-- 
λεὺς διὰ ταχέων μετὰ τῶν περὶ αὐτὸν ἐθοήθει, xal 
αὐτὸς μὲν τὴν ἀκμὴν ὑπεδέξατο τοῦ πολέμου, τῷ δὲ 
πεπονηχότι στρατεύµατι ὑπὸ ἡλίου καὶ δίψης ἀσκοὺς 
olvou xai ὕδατοα πλήρεις προσέταξε χοµίζειν. Οἷς 
χρησάµενοι xal τὴν δίψαν καὶ τὸν τοῦ ἡλίου καύσωνα 
ἀποχρουσάμενοι xal ἑαυτοὺς ἀναλαθόντες: μετὰ αφο- 
ὁρότητος καὶ ῥύμης τοῖς Σχύθαις ἐπίῤῥαξαν. 'Exsi- 
vov δὲ γενναίως ὑποδεξαμίνων ἦν ἡ μάχη ἰσοπαλὴς, 


T 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


142 


μέχρις ἂν ὁ βασιλεὺς τὴν στενοχωρίαν opacáusvoc À insequuntur. Romani, ut ad prescriptum locum eat 


τοῦ τόπου, καὶ Ex τούτου χατανοήσας τοῖς Σκύθαις 
ἐπιγίνεσθαι τὴν καρτερίαν τῷ τοὺς Ῥωμαίους ἐστε- 
νοχωρησθαι καὶ μὴ οἵους εἶναι ἔργα πρέποντα τῆς 
ἑαυτῶν ἁλκῆς ἐπιδείχνυσθαι, ἐπέσχκηψε τοῖς στρατ- 
ηγοῖς εἴχειν εἷς τοὐπίσω πρὸς τὸ πεδίον, καὶ τῆς πό- 
λεως πόῤῥω ἀφίστασθαι δόχησιν φευγόντων παρέχον- 
τας, μὴ μέντοι γε προτροπάδην, ἀλλ’ ἡμέρα καὶ 
κατ ὀλίγον εἴκοντας, κἀπειδάν ἄποθεν τῆς πόλεως 
διώκοντας ἐχχαλέσωνται, αἰφνίδιον παρενεγχόντας 
τοὺς χαλινοὺς ἐπιστρέφειν τοὺς ἵππους καὶ τούτοις 
συμπλέχεσθαι. Kal ol μὲν ἐποίουν τὸ κελευσθὲν, οἱ 


perventum, conversi fortiter hostem invadunt. lbi 
prelio fervente, ductor Theodorus a Mistheia equo 
suo lancea confosso in terram cadit, et circa eum 
acre oritur certamen, Rossis interficere, Romanis 
servare satagentibus. Ipse ab equo collapsus Scy- 
thàm quemdam cingulo arreptum hac illac pelte 
instar observans, eo conjectas in se hastas excutit, 
sensimque reiro abiens ad suos revertitur, doneo 
Romani Scythis vi repulsis eum periculo eripiunt. 
Id prelium diremptum est, incerta etiamnum vic- 
loria. 


δὲ Ῥὼς τὴν εἷς τοὐπίσω ὑποχώρησιν τῶν Ῥωμαίων φυγὴν οἴηθέντες, ἀλλήλους παρακαλεσάµενοι εἴποντο 
σὺν ἀλαλαγμφ. Oc δὲ κατὰ τὸν ὡρισμένον ἐγένοντο τόπον ol Ῥωμαῖοι, ἐπιστραφέντες προσρήγνυνται 
τούτοις Ὑενναίως, ᾿Ἐνταῦθα μάχης ἰσχυρᾶς Ὑενομένης συνἐθη στρατηγὸν θεόδωρον τὸν ἐκ Μισθείας τοῦ 
Ίππου αὐτοῦ λογχευθέντος πεσεῖν κατὰ γῆς. Περὶ τοῦτον ἅμιλλα ἐγένετο χαρτερὰ, τῶν μὲν Ῥὼς ἆν- 
ελίσθαι, τῶν δὲ Ῥωμαίων ὅπως μὴ ἀφαιρεθείη φιλρτιμουμένων. Οὖτος γὰρ ὁ θεόδωρος τοῦ ἵππου πε- 
σὼν, ἕνα τινὰ τῶν Σκυθῶν τῆς ζώνης ὁραξάµενος xal τῇδε κἀχεῖσε τῷ χειρὸς σθένει χινῶν ὥς τι µι- 
κρὸν ἀσπιδίσκιον χοῦφον, τὰς κατ αὐτοῦ πεµποµένας αἰχμὰς ἀπεχρούετο, καὶ κατὰ μικρὸν πρὸς τοὺς 
Ῥωμαίους ὑπανεχώρει ὀπισθοχινήτῳ τῇ πορείᾳ. Τέλος ἐπιθρίσαντες οἱ 'Ρωμαῖοι τούς τε Σχύθας ἀπώσαντο 
xa! τὸν ἄνδρα τοῦ χινδύνου ἐῤῥύσαντο, Καὶ τὰ στρατεύματα διελύθησαν τελείως, μηδαμῶς ἔτι κρίσιν τοῦ πολέμου 


λαθόντος. 
βασιλεὺς δὲ εὐψυχότερον νῦν μᾶλλον fj πρότε Β At imperator animosius quam ante preliari Scy- 


pov ὁρῶν ἀγωνιζομένους τοὺς Σχύθας, καὶ τὴν τοῦ 
χρόνου τριθὴν βαρούμενος, οἰκτείρων δὲ καὶ τοὺς 
Ῥωμαίους ταλαιπωρουµένους καὶ τῷ πολέμῳ ναχῶς 
πάσχοντας, µονομαχίᾳ φήθη xpivat τὰ πράγματα. 
Καὶ δὴ ΚΔιαπρεσθεύεται πρὸς τὸν Σφενδοσθλάθον, 
προχαλούµενος αὐτὸν slc μονομαχίαν, δέον εἶναι λέ- 
Ίων ἑνὸς ἀνδρὸς θανάτῳ χριθῆναι τὸ [P. 681] ἔργον 
f χατασφάττεσθαι καὶ xarà µμικρὸν δαπανᾶσθαι τὰ 
ἔθνη, καὶ τὸν νικήσαντα Χύριον εἶναι τῶν ὅλων. Οὔ- 
τος δὲ τὴν πρόκλησιν μὲν οὐκ ἐἑδέξατο, λόγους ὃ) 
ἐκαφῆχεν ὑπεροπτικοὺς, ὡς τὰ. κατ’ αὑτὸν ἄμεινον 
αὐτὸς τοῦ ἐχθροῦ σκοπήσει ' αὐτὸς δὲ sl μὴ (nv 
aye: σχολὴν, εἰσὶ µυρίαι ἄλλαι θανάτου ὁδοί' τούτων 
ὑποίαν αἱρεῖται ἑλέσθω. Ταῦτα φρυσξάμενος τῆς 
πολεμικῆς ἐἴχετο παρασκευῆς προθυµότερον. Ὁ δὲ 
Δασιλεὺς τὸν ix προκλήσεως ἀπογνους ἀγῶνα, πᾶσι 
τρόποις ἐμηχανᾶτο τὴν εἰς τὴν πόλιν ἀποχλεῖσχι 
εἴσοδον τοῖς βαρθάροις, καὶ πρὸς τὸ ἔργον ἐκπέμπει 
Βάρδαν µάγιστρον τὸν Σκληρὸν μετὰ τῶν ταγμάτων 
&y αὐτὸς ἑστρατήγει τὸν δὲ πατρίκιον ᾿Ῥωμανὸν (30) 


ihas videns, tempusque teri egre ferens, suorum- 
que eerumnas ejus belli miserans, singulari pugna 
decernendum censet. Itaque Sphendos:hlabum per 
legatos provocat et ostendit prestare unius hominis 
interitu rem decidi quam paulatim totas gentes 
perimi, ut victori in omnes paretur imperium. 
Barbarus conditionem oblatam repudiat, superbe- 
que respondet melius quid sibi ex re sit, se quam 
hostem intelligere. Si Romano imperatori non vacet 
vivere, infinitas esse mortis vias : deligeret quam 
vellet. 410 Ipse ad bellum omni studio se parat. 
Singularis pugnae spe dimissa, imperator, omni 
modo id molitur, ut ingreseu urbis barbaros arceat. 
Atid negotii emittit Bardam Durum magistrum 
cum suis cohortibus. Romanum vero patricium, 
Constantini Cesaris filium Romani senioris N. et 
Petrumexercitus prefectum cum suis copiis hostem 
invadere jussit; estque acerrime utrinque pugna- 
tum, et varie nunc ad hos nuno ad alteros inclinata 
victoria diu anceps fuit. Ibi rursum amerte Creten- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 
(30) Hujus alii, quod sciam, non faciunt mentionem. In gratiam lectoris Constantinos et Romanos 


ordine hic exponam. 
Leo Basilii Macedonis filius 
imp. 1. 


| 
Halena Lacepeni /ZON Constant. Leonis fil. imp. 


senioris filia. 2 et 4 


ejus collega et socer Romanus Laca- 
penus senior imp. 3 


-- —— 
Theodora,/"«.Zimisces. Romanus 3. ^. Teophano ή Nicephorus Christifer Stephan. Constantin. 


Cedreno. 6. Phocas. 9. hoc Cesares voco, non imperatores. 
" M s | 
Basilius. Constantinus. Theodora Zi- Romanus Romanus 
qui post Zimiscam impe- misce uxor. 2. patricius. 
rarunt., Panvinio. 


7. 8. 


. XTL. 


143 GEORGII CEDRENI 144 


sis filius Anemas equo hac illao obvergo et vehe- A τὸν υἱὸν Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως, τοῦ υἱοῦ τοῦ 


menter calcaribus incitato, audacter in ipsum fer- 
tur Sphendosthlabum, hostilique phalange divulsa 
gladium ei in medium caput infligit, eoque ictu 
equo dejicit : ne tamen interticeret, arma quibus 
tectus erat barbarus obstiterunt. Ipse circumven- 
tus, et multorum telis petitus fortissime pugnans, 
ipsorum etiam cum hostium admiratione interfi- 
citur. 


πρεσθυτέρου “Ῥωμανοῦ, xai ΙΠέτρον τὸν στρατοπε. 
δάρχην, μεθ) ὧν ἐξῆρχον δυνάµεων, προσράξαι τοῖς 
πολεμἰοις ἐπέτριψεν. Ot δὴ προσθαλόντες τοῖς Exj- 
θαις ἐμάχοντο καρτερῶς. Ἐκθύμως δὲ κἀκείνων ὅπο- 
δεξαµένων πολλὰς τροπὰς καὶ µεταχλίσεις συνέθη 
τὸν πόλεμον δέξασθαι, καὶ ἐφ᾽ lxavóv χρόνον ἰσοτά- 
λαντος ἦν ἡ μάχη. Ενταῦθα πάλιν ὁ τοῦ τῆς Κρή- 
της ἀμηρᾶ υἱὸς ᾽Ανεμᾶς, τδε κἀχεῖσε τὸν ἵππον 


µετακινήσας xal σφοδρότερον µυωπίσας, κατ’ αὐτοῦ τοῦ Σφενδοσθλάδου φέρεται μετὰ λήματος νεανιχοῦ, 
καὶ τὴν φάλαγγα διασχίσας τῶν δυσμενῶν παίει τοῦτον τῷ ξίφει κατὰ µέσην τὴν κεφαλὲν, καὶ καταθάλλει 
μὲν τοῦ ἵππου, οὐ µήν γε καὶ ἀναιρεῖ ἐπαρκεσάντων τῶν ὅπλων à ἐνεδέδυτο. Αὐτὸς μέντοι κυκλωθεὶς 
καὶ ὑπὸ πολλῶν βαλλόμενος ἀναιρεῖται, ἡρωίκῶς καταστρέψας τὸν βίον, θαῦμα μέγα xal τοῖς ἀντιπάλοις 


γενόμενος, 

Ferunt ea pugna divinitus quoque Romanis la- 
tum auxilium. Nam ab Austro obortam procellam 
in facies Scytharum ingruisse, eosque impedivisse 
ne suo arbitratu rem gererent. Et ab omni Roma- 
norum exercitu conspectum fuisse virum albo equo 
vehentem, qui princeps pugnam 411 obierit ho- 
etiumque ordines conturbaverit, nemini neque 
ante neque postmodo cognitum : eum aiebant fuisse 
Theodorum, unum de pulcherrimas consecutis vi- 
ctorias martyribus. Sane his semper auspicibus 
atque antesignanis adversum hostes uti solebat 
imperator hic ; et quo die hec pugna est pugnata, 
is festus fuit memorie illius Theodori exercituum 
ductoris. Sed et veneranda quaedam mulier Cpoli 
fidem fecit id visum fuisse divinum. Ea enim pri- 
die istius diei in somnis visa sibi fuerat adstare 
Deiparse, et audire eam dicentem cuidam militi : 
« Domine Theodore, meus ille et tuus Joannes in 


Λέγεται δὲ xal βειοτέρας τότε τυχεῖν τοὺς Ῥω. 
µαίους ἐπικουρίας, θύελλα γάρ τις ix Νότου κατὰ 
πρόσωπον ἀρθεῖσα ἵστατο τῶν Σκυθῶν, μὴ συγχω- 
ροῦσα χρῆσθαι κατὰ τὶν μµάχην ταῖς προαιρέσεσι. 
Kai τις ἀνὴρ ὦπτο παντὶ τῷ στρατοπέδῳ Ῥωμαίων 
ἐφ᾽ ἵππου λευκοῦ προαγωνιζόµενος xai τὰς τῶν πο- 
λεµίων κλονῶν καὶ διαταράσσων φάλαγγας, μηδενὶ 
πρότερον fj μετὰ ταῦτα Ὑενόμενος γνώριμος, ὃν ἔφα- 
σκον ἕνα εἶναι τῶν καλλινίκων (31) µαρτόρων θεό- 
δωρον. Τούτοις δὲ προµάχοις dst καὶ προθόλοις κατὰ 
τῶν πολεµμίων ἐχρῆτο ὁ βασιλεύς, xal γὰρ δὴ xal 
συνέτυχε τόνδε τὸν ἀγῶνα κατ’ αὐτὴν συνενεχθῆναι 
τὴν ἡμέραν καθ᾽ fy εἰώθαμεν ἑορτάζειν τὴν μνήμην 
τοῦ στρατηλάτου. Καὶ γυνὴ δέ τις ἐν Βυζαντίῳ σε- 
pv?) ὑπερτάτης δυνάµεως εἶνχι τὸ φάσμα ἐπιστοῦτο, 
μιᾷ πρότερον τῆς συμπλοκῆς ἡμέρᾳ ὄναρ θεασα- 
µένη, xal δόξασα τῇ Θεοτόχῳ παρίσθαι xal λεγού- 
σης ἀκοῦσαι πρὀς τινα στρατίώτην' « Κύριε θτό- 


periculo versatur : festina ad opem ei ferendam, » C; δωρε, ὁ ἐμὸς καὶ σὸς Ἰωάννης περιστάσει συνέχε- 


idque insomnium prima luce vicinis narraverat. 
Enimvero Scythe eo prelio funduntur, cumque se 
portis interclusos & Barda sentirent, in campum 
fuga disperguntur, pereuntque innumerabiles par- 
tim à se invicem conculcati, partim a Romanis 
obtruncati,|] vulnerati pene omnes. Martyri Theo- 
doro gratiam pro ope lata referens imperator, fa- 
num in quo js humatus erat ad fundamenta usque 
demolitus, aliud magnificentissimum exstruxit, ac 
prediis amplos habentibus reditus donavit : urbem 
in qua id erat, pro Euchaneia Theodoropolin no- 
minavit. 


ται, καὶ σπεῦσον εἲς τὴν αὐτοῦ βοήθειαν, » καὶ 
ἡλίου ἀνίσχοντος τοῖς γείτοσιν ἐξηγησαμένη. Καὶ τὰ 
μὲν ὁραθέντα ταῦτα, τρέπονται δὲ πάλιν ol Σχύθαι, 
καὶ ἀποκλειαμένας τὰς τῆς πόλεως εὐρόντες πόλας 
ὑπὸ τοῦ Σκληροῦ ἀνὰ τὸ πεδίον (P. 682) ἐσκεδάννυντο, 
καὶ ἀνιρέθησαν ὑπ ἀλλήλων τε συμπατούμενοι καὶ 
ὑπὸ Ῥωμαίων συγκοπτόµενοι ἄριθμοὺ κρεΐίτους, 
τραυµατίαι δὲ ἐγένοντο σχεδόν τι πάντες. Τὸν µάρ- 
τυρα 9' ὁ βασιλεὺς τιμῶν, καὶ τῆς ἐπιχουρίας ἁπο- 
τιννὺς αὐτῷ τὰς ἁμοιθὰς, τὸν vabv iv ᾧ τὸ θεῖον 
αὐτοῦ ἀπόχειται σῶμα ἐκ βάθρων καταθαλὼν μέγαν 
τε xal χάλλιστον ᾠχοδόμησε, μεγαλοπρεπεῖς αὐτῳ 
Χτίσεις προσαφορίσας' ὃν xal ἀντὶ Εὐχανείας Oto- 
δωρόπολιν κατωνόµασεν, 


Sphendosthlabus cum omnibus tentatis nihil Ὦ Ὁ δὲ Σφενδοσθλάθος πᾶσαν μετελθὼν μηχανὴν 


guccessisset, nullam spem reliquam sibi videns, ad 
paciflcationem animum adjicit, missisque 412 le- 
gatis postulat ab imperatore se fide publica in 
numerum amicorum et sociorum Romani imperii 
recipi, sibique cum suis redilum tutum concedi in 
patriam, et Soythis libere negotiandi causa in 
Romanorum ditionem venire permitti. Postulata 


καὶ διὰ πασῶν ἑλαττούμενος, ὡς ἔγνω μηδεµίαν αὐτῷ 
ὑπολελεῖφθαι ἐλπίδα, πρὸς συνθήχας ἀπίθλεφε. [ἐμ- 
πει οὖν πρὸς βασιλέα πρεσθευτὰς πίστεις ἐξαιτούμε- 
voc, ἐφ᾽ ᾧ συμµάχοις καὶ φίλδις Ῥωμαίων καταλε- 
γεὶς ἀσινὴς συγχωρηθῇ ἐπ᾽ οἴκου ἀναχωρῆσαι μετὰ 
τῶν ἀμφ᾽ αὐτὸν, ἀδεῶς τε τὸν βουλόμενον Σκύθην 
ἐμπορείας χάριν φοιτᾷν. Δεξάμενος δὲ τὴν πρεσθείαν 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(31) Geminum Theodorum precipuo cultu vene- 
rantur Greci: στρατηλάτην unum, alium τόρωνα, 
8ο utrumque in bellis defensorem propuguatorem- 


ue ceu καλλίνικον invocabant, ac imagines in ve- 


illis pictas ferebant, Codin, c. 6, n. 22. Goan. 


145 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


146 


ὁ βασιλεὺς, καὶ. τὸ ἀδόμενον λόγιον ἐπειπὼν, ὡς Α heo omnia imperator confirmavit, fatus illud 


ἔθος Ῥωμαίοις τοὺς πολεµίους πλέον εὀεργεσίαις di 
ὅπλοις νικζν, πάντα τὰ αἰτούμενα ἐθεθαίωσε. Γενο- 
µένων δὲ τῶν ς«πονδῶν ὁ Σφενδοσθλάθδος καὶ εἲς ὄψιν 
ἐλθεῖν καὶ ὁμιλίαν τῷ βασιλεῖ ἐδεήθη. Ἐπινεύσαντος 
δὶ κα) πρὸς τοῦτο ἀφίκετο. Καὶ συµµἰξαντες ἀλλή- 
λοις, καὶ διαλεχθέντες περὶ Qv ἂν ἐθούλοντο, ἀπῃλ- 
λάγησαν. Ὁ δὲ βασιλεὺς αἰτήσαντος xat τοῦτο τοῦ 
Σφινδοσθλάδου, xal πρὸς Πατζινάκας διαπρεσθεύε- 
ται, εἰ βούλονται, φίλους αὐτοὺς x«l συμμάχους ἀξιῶν 
ἔχειν, xal μὴ διαπερᾳν. τὸν Ἴστρον καὶ τὰ Βουλγά- 
pav ληΐζεσθαι, παραχωρῆσαι δὲ καὶ τοῖς ᾿Ρὼς ἄκω- 
λύτως διελβεῖν τὴν αὐτῶν γῆν καὶ οἴκαδε ἀπελθεῖν. 
Απεπλήρου δὲ τὴν πρεσθείαν θεόφιλος ὁ τῶν Εὐ- 
χαΐτων ἀρχιερεύς. Οἱ δὲ τὴν πρεσθείαν δεξάµενοι, 
τὴν διάθασιν µόνην ἀπαγορεύσαντες τῶν Ῥὼς, πρὸς 
τἆλλα σπονδὰς ἔθεντο. Τῶν δὲ 'Ρὼς ἀποπλευσάντων, 
τῶν παρὰ ταὶς ὄχθαις τοῦ ποταμοῦ φρουρίων xal 
πόλεων πρόνοιαν θέμενος ὁ βασιλεὺς καὶ φρουρὰν 
καταλιπὼν τὴν ἀρκοῦσαν ἐς ἵἤθη τὰ Ῥωμαίων 
ἀνέζευξεν. "Ov ὁ τῆς πόλεως ἀρχιερευς μετὰ τῆς 
συνόδου xal πάντες οἱ iv τέλει μετὰ παιάνων καὶ 
ἐπινικίων εὐφημιῶν ὑπεδέξαντο στεφανηροῦντες, 
τέβριππον ὄχημα λευκοπώλων ἔχοντες ἠτοιμασμέ- 
vov πάνυ διαπρεπῶς, καὶ τούτου ἐπιθάντα ἀξιοῦν- 
τες θριαμθεῦσαι τὸν βασιλέα. Ὁ δὲ μηδὲν σοθα- 
ρὸν ἐθέλων, ἀλλὰ: µέτριον ἑαυτὸν ἐπιδεικνύμε- 
voc, τοὺς μὲν προσενεχθέντας ἀνειλήφει στεφάνους 
xai ἵππῳ λευκῷ τὸν θρίαµθον ἐξεπλήρωσεν, iy δὲ τῷ 
ἅρματι τὰς Βουλγαθικὰς θεὶς τῶν βασιλέων στολὰς 
xxi ἄνωθεν τούτων εἰκόνο τῆς θεοµήτορος ὡς πολιού« 
χου, προπορεύεσβαι ἑαυτοῦ διετάξατο. Ἐν δὲ τῷ 
λεγομάνφ φόρῳ Ὑινόµενος xal ἀποχρώντως εὔφημη- 
sic, xat τῇ θιοµήτορι καὶ τῷ ταύτης Υἱῷ τὰς ἔπινι- 
χίους εὐχαριστίας παρεσχηχὼς, τὰ παράσημα τῆς 
Βουλγαρικῆς βασιλείας, &m' ὄψει τῶν πολιτῶν τὸν 
Βορίσην ἀποδιδύσχει - [P.. 083]. τὰ δὲ ἦν στέφανος ἐκ 
χρωσοῦ xai τιάρα νενησµένη ix βύσσου xal πέδιλα 
ἐρρθρά. Ἐχεῖθεν εἰς τὴν Μεγάλην φοιτήσας Ἐκκλη- 


decantatum, Romani moris esse hostem beneficio 
magis quam armis vincere. Pactis initis Sphen- 
dosthlabus etiam colloquium imperatoris petiit. 
Estque admissus, et collocutus de quibus volebat 
recessit. Ejus rogatu etiam imperator per legatos 
ἃ Palzinacis petit ut socii amicique Romanorum 
fiant, neque Istrum populande Bulgarie causa 
transeant, utque Rossis per suam ditionem in pa- 
iriam redeundi facultatem concedant. Obiit eam 
legationem Euchaitorum summos pontifex Theo- 
philus. Patzinace reliqua pacti omnia, tantum 
Rossis per sua transitum denegarunt. Cum Rossi 
navibus euis avecti domum versus essent, impera&- 
tor castellis et urbibus que ad ripas fluminis 
sunt communitis Cpolin rediit. Excepit eum urbis 
patriarcha et pontificum ordo ac senatus cum pea- 
nibus et latis victorie gratulationibus coronatum; 
el adduxerant quadrigas magnifice adornatas, 
quas quatuor albi equi traherent, 413 eoque in- 
vehi eum ac triumphare volebant. Sed imperator 
nihil insolens aut superbum admittens, moderate 
8e gessit; sertisque que offerebantur acceptis albo 
equo triumphum duxit, quadrigis Bulgaricas regum 
vestes imposuit, supraque has imaginem Deiparse, 
ut que tutelam urbis gereret, eamque se praecedere 
jussit. Ut in forum venit, gratulatoriarum jam sa- 
tur acclamationum, actis pro parta victoria Deiparse 
et ejus Filio gratiis, in conspectu populi iusigni- 
bus Bulgarici regni Borisem exuit (ea erant corona 
&urea, tenia byssina et calcei rubei), indeque ad 
Magnuni progressus Templum coronam Bulgari- 
cam Deco donarii loco suspendit. Borisen ad magistri 
dignationem evehit, atque ita in palatium reverti- 
tur. Ceterum Sphendosthlabus patriam repetens, 
dum per Patzinaoas transit, insidiis jam ante paratis 
et ipsum exspectantibus illapsus cum suis ad in- 
ternecionem caeditur : succensebant enim ei Patzi- 
nace ob ietum cum Romanis fedus. 


σίαν καὶ ivaót( τὸν Βουλγαρικὸν στέφανον ἀνάθημα τῷ θεῷ δεδωκὼς, ἀναγαγὼν δὲ xal τὸν Πορίσην εἰς 
τὸ τῶν µαγίστρων ἀξίωμα, ἐπορεύθη el; τὰ βασίλεια. Ὁ δὲ Σφενδοσθλάθος εἲς τὰ olxeia ἤθη ὑποστρέφων 
iv τῷ διιέναι τὴν τῶν Ηατζινάκῶν γῆν περιπίπτει ἑνέδραις ἤδη προευτρεπισθείσαις καὶ ὑποδεχομέναις 
αὐτὸν, xal ἄρδην αὐτός τε καὶ τὸ συνὸν αὐτῷ ἀπόλλυται πλῆθος, μηνιώντων αὑτῷ τῶς Πατζινάκων διὰ 


τὰς tic τοὺς Ῥωμαίόδυς σπονδάς. 


Ὅ δὲ βασιλεὺς χαριστήρια τῶν τροπαἰων ἁποδι- [ — Porro imperator ut gratias Christo Servatori re- 


δοὺς τῷ Σωτηρι Χριστῷ ναὸν ἄνωθεν τῆς ἀφῖδος τῆς 
γαλχῆς ἀνῳκοδόμησεν bx χαινῆς, μηδενὸς φεισάµε- 
voz τῶν slc πολυτέλειαν συντεινόντων xai χόσµον. 
᾽Αφῆκε δὲ xal τοῖς ὑποφόροις πᾶσι τῶν ὅλῶν θεµά- 
των τὸ λεγόμενον καπνικόν. Προσέταξε δὲ καὶ iv τῷ 
νομίσματι xai iv τῷ ὁθολῷ εἴκόνα ἐγγράφεσθαι τοῦ 
Σωτῆρος, μὴ πρότερον τούτον Ὑινοµένου. Ἐγρά- 
eovto δὲ xal γράμματα Ῥωμαῖϊστὶ (32) iv θατέρφ 
μέρει ὧδέ πη διεξιόντα ^ «Ἱησοῦς Χριστὸς Βασιλεὺς 


ferret, templum quod supra fornicem Chalces est, 
de novo s&dificavit, nulli sumptui parcens dum id 
quam ornatissimum faceret. Absolvit etiam subdi- 
los universos fumario tributo. Et edixit ut cum 
in aureo nummo tum in 484 obolo Servatoris 
insculperetur imago, quod antehac non fuerat re- 
ceptum; et alteri parti inscribi jussit : « Jesus 
Christus rex regum. » Quod successores etiam 
observarunt. Basilio patriarche crimina quedam 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(32) Mihi nuper in Oriente degenti numisma hu- 
jusmodi eneum, in museum Thuanum deinde tran- 
slatum, incidit in manus, cujus dictio quidem 


Greca character autem Latinus, τὰ γράμματα Ῥω- 
pariet hao figura cernuntur : Jesus Christus Basi- 
eus basileon. GoaR. 


441 GEORGII CEDHENI 148 
objecta, isque in concilio propterea depositus À βασιλέων. » Τοῦτο δὲ xal ol χαθεξῆς ἐτήρησαν βασι- 


cum ess8et, Antonio Studite patriarchatue manda- 
tus est. 


Augusto mense, indictione tertia, cometa exati- 
lit, quem a barba forma pogoniam vocant; et visus 
est usque ad octavum mensem indictionis quarte. 
Is premonstrabat imperatoris obitum et calamita- 
tes immedicabiles, que propter civilia bella Roma- 
norum ditioni erant eventura. 

Secundum hsc imperator expeditionem facit 
contra eas urbes que, uti docuimus, ab imperatore 
Nicephoro subacte bello et Romanis stipendiariac 
facte defecerant; et Damascum usque profectus 
nonnullas verbis, quasdam bello et vi recuperat, et 
omnibus rite constitutis, iter domum versus insti- 
tuit. Eo in itinere cum Ánazarbam, Podandum et 
reliqua loca transiret, videretque obiter magnifica 
et fertilissima predia. quesivit ex lis qui aderant 
quinam horum essent domini. Cumque respondere- 
tur omnia ea esse Basilii cubicularii intimi, partim 
nuper 435 Romano imperio adjecta & Nicephoro 
imperatore, partim ab hoc, partim ab alio schola- 
rum domestico, quedam ab ipso Tzimisca, atque 
ea omnia Basilio donata, nihil memoratu dignum 
videns relictum rei publicie de tam multis ei ac- 
quisitis bonis, gravi correptus dolore et gemitu 
ex imo pectore duoto : « Proh indignam, ait, rem, 
comites, publicas insgumi pecunias, Romanos exer- 
citus serumnas exantlare, imperatores extra sui 
imperii fines labores tolerare, et tamen quidquid 
tot laboribus atque molestiis conficitur, id omne in 
unius venire spadonis possessionem.» Hunc impe- 
ratoris sermonem quidam ad Basilium detulit. Quo 
ille irritatus ex eo tempore occasionem quaesivit 
imperatoris tollendi. Itaque eum qui minister & 
poculis imperatori erat, aliquando blanditiis et mu- 
neribus corrumpit, ejusque opera venenum non ve- 
hementissimi generis et quod statim necaret, sed 
quod sensim vires haurientis exstingueret, impora- 
tori propinat. Quo is epoto paulatim contabescens 
et viribus deficiens, tandem etiam carbunculis per 
humerosexortis, multo peroculoseffluente sanguine 
Cpolin reversus viveudi finem fecit, imperio Basi- 
lio et Constantino Romani filiis relicto. Imperavit 
annos 6 totidemque menses et paulo amplius. 


λεῖς. Βασιλείου δὲ τοῦ πατριαρχου ἐπ᾽ αἰτίαις δια- 
θληθέντος καὶ συνοδικῶς καθαιρεθέντος προεθλήθη 
πατριάρχης ᾽Αντώνιος ὁ Στουδίτης, 

Αὐγούστῳ δὲ μην], ἱνδικτιῶνος Υ’, ἐφάνη xal xo- 
µήτης 6 λεγόμενος πωγωνίας, καὶ ἐφαίνετο ἕως 
Ὀχτωθρίού μηνὸς τῆς τετάρτης Ἱνδιχτιῶνος. Ἡρο- 
εµήνυε δ᾽ οὗτος τὸν τοῦ βασιλέως θάνατον καὶ τὰς 
μελλούσας κατασχεῖν τὴν Ρωμαίων γῆν ἐκ τῶν ἐμ- 
φυλίων πολέμων ἁπαραμυθήτους τύχας. 

Τῶν δ᾽ ὑπὸ τοῦ βασιλέως Νικηφόρου προσκτηθει- 
σῶν πόλεων xai τῶν ὑπόφόρων Ὑενοµένων Ῥω- 
μαίοις, ὡς ἔμπροσθεν εἴρηται, ἁραμένων πτέρναν 
καὶ τὴν Ῥωμαίϊχὴν ἀποσεισαμένων ἑξουσίαν, ἔξεισι 
xat' αὐτῶν ὁ βασιλεὺς xal ἄπεισιν ἄχρι Δαμασκοῦ. 
Καὶ τὰς μὲν πειθοῖ καὶ λόγῳ, τὰς δὲ πολέμῳ καὶ βίᾳ 
ἀνακτησάμενος, καὶ πάντα xarà τὸ πρέπον κσταστη- 
σάµενος, ἀνέζευξε πρὸς τὴν βασιλίδα. Γενομµενος δὲ 
κατὰ τὴν ᾿Ανάζαρθον, καὶ τὸν Ποδανδὸν καὶ τὰς λοι- 
πὰς παροδεύων Χώρας, xal βλέπων τὰ ἐν ποσὶ, 
κτήσεις τε ὁρῶν πολυτελεῖς καὶ χωρία εὐφυῆ τε xa: 
πάµφορα, διεπυνβάνετο τοὺς παρευρηµένους τίνος 
ἂν καὶ εἴεν αὗται, Ως δ᾽ ἐμάνθανε παρὰ τῶν ἐρω- 
τωµένων ὄτιπερ τοῦ παραχοιµωμένου stel Βασιλείου 
πᾶσαι. αὕτη μὲν καὶ αὕτη Ῥωμαίοις προσκτηθεῖ- 
σαι ἔναγχος παρὰ Νικηφόρου τοῦ βασιλέως, αὕτη δὲ 
παρὰ τοῦδε τοῦ δοµεστίκου τῶν σχολῶν, καὶ αὕτη 
παρὰ τοῦ δεῖνος, καὶ αὕτη καὶ αὕτη παρὰ σοῦ, καὶ 


^  Βασιλείῳ δεδώρηνται, οὐδὲν δὲ ὅ τι καὶ λόγου 


ἄξιον εἶδεν ὑπολελειμμένον τῶν προσκτηθέντων τῷ 
δηµοσίῳ, γενόμενος περιαλγἠὴς καὶ βύθιον στενάξας, 
α Δεινὸν, ὦ παρόντες, ἔφη, εἰ τὰ δηµόσια xatxva- 
λίσκονται Χρήματα καὶ τὰ 'Ῥωμαϊκὰ ταλαιπωροῦν- 
ται [P. 084] στρατεύματα xal οἱ βασιλεῖς ὑπερορίους 
ἀναδέχονται κόπους, τὰ δὲ ix τοσούτων προσκτώµενα 
µόχθων καὶ χόπαν ἑνὸς εὐνούχου (33) γίνονται κτῆ- 
μα, » Καὶ ὁ uiv βασιλεὺς ταῦτα, τῶν τις δὲ παρόν- 
των τῷ Basel τὸν τοῦ βασιλέως λόγον διαπορ- 
θµεύσας ἀνηρίθισο πρὸς ὀργήν. Kal ἔκτοτε εὐχαιρίαν 
ἑζήτει τὸν βασιλέα ἁποσχευάσασθαι. θωπείαις οὖν 
ὑπελθὼν ποτε xal δώροις ἑξαπατήσας τὸν ἐγχεῖν εἶω- 
θότα τὸν οἶνον τῷ βααιλεῖ, καὶ δηλητήριον κερασά- 
µενος οὗ τῶν ὁραστικωτάτων xal ταχὺν ἐπιφερόντων 
τὸν κίνδυνον, ἀλ)ὰ τῶν σχολαίως καὶ κατὰ μικρόν 
ἀναλισκόντων τὴν τοῦ πεπωκότος δύναμιν, χεράν- 
voci τῷ βασιλεῖ. Καὶ πιὼν καὶ κατ’ ὀλίγον νοσηλευό- 


µενος καὶ τῆς οἰκείας δυνάµεως ἀποπίππων, τελευταῖον δὲ καὶ τοὺς ὤμους ἀνθρακιάσας, αἵματος πολ- 
λοῦ ῥυέντος αὐτῷ διὰ τῶν ὀφθαλμῶν, εἰσελθὼν ἐν τῇ βασιλίδι κατέλυσε τὴν Quis, βασιλεύσας ἔτη ς' τοσ- 
ούτους τε μῆνας xai πρὸς, διαδόχους καταλιπὼν τῆς βασιλείας Βασίλειον καὶ Κωνσταντῖνον τοὺς παῖδας 


τοῦ Ῥωμανοῦ. 


416 Anno mundi 5484, indictione quarta, mense Τὸ μὲν οὖν Ἰωάννου τέλος τὸν εἰρημένον συνηνέ- 


Decembri, Basilius et Constantinus Romani filii 
imperium iniverunt. Annum etatis vicesimum 
Basilius tum agebat : triennio junior erat Constan- 
tinus. Atque hi quidem nomen et figuram impera. 
torum gerebant : omnium rerum penes Basilium 


χθη τρόπον, τὸ δὲ τῆς βασιλείας κράτος εἰς Βασίλειον 
µετήχθη καὶ Κωνσταντῖνον τοὺς υἱοὺς Ῥωμανοῦ, 
κατὰ τὸ «ςυπδ ἴτος, Ίνδικτιῶνος 9, μηνὶ Δεχεμ- 
βρίῳ * v ὁ piv Βασίλειος τὸν αχ’ Ἶνυε τῆς ἡλικίας 
χρόνον, ἔτεσι δὲ τρισὶ τούτου νεώτερος ἣν ὁ Κων- 


XYLANDRI ET GOARI NOTA. 


(33) Παρακοιμωμένου, de more eunuchi. Goan. 


149 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


150 


σταντῖνος. Σχῆμα piv οὖκ xal ὄνομα µόνον xoi; À presidem interim administratio erat, iis adhuc et 


βασιλεῦσι περιετέβειτο, ἡ δὲ µεταχείρησις τῶν 
πραγμάτών παρὰ τοῦ προέδρου ἐνηργεῖτο Βασιλείου 
διὰ τὸ νεάζον τῆς Ἁλιχίας τῶν βασιλέων xat ἁπαλὸν 
καὶ µήπω βεθηκὸς τοῦ φρονήµατος. "Oc ἅμα τε 
κεριζλθεν εἷς τοὺς παῖδας τοῦ Ῥωμανοῦ τὸ κράτος, 
καὶ ἅμα ταχυδρόµους ἐκπέμφας ἄχει τὴν αὐτῶν 
μητέρα ἀπὸ τῆς ὑπερορίας εἰς τὰ βασίλεια. Δεδιὼς 
δὲ xai τὰς κατὰ τῆς βασιλείας ἑπαναστάσεις, καὶ 
μᾶλλον τῶν ἄλλων Βάρδαν μάγιστρον τὸν Σκληρὸν, 
ἀεὶ τῇ βασιλείᾳ ἐφεδρεύοντα xal διὰ παντὸς τὴν 
ἀποστασίαν ὠδίνοντα (ἑάλω γὰρ xal ἐπὶ τοῦ βασι- 
λέως Ἰωάννου ἐπιθουλεύων, xal καταδικασθεὶς 
ἐξορυχθῆναι τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐξεῤῥύσθη παρ᾽ αὐτοῦ 
τῆς ποινᾷς), τοῦτον μάλιστα δεδοικὼς πᾶσαν τηνι- 
καῦτα τὴν Ρωμαϊκὴν δύναμιν ἐγκεχειρισμένον xal 
ὅπη καὶ βούλοιτο ῥᾳδίως ἄγοντα καὶ μετακυθεύοντα 
(v γὰρ στρατηλάτης προθεθληµέ,ος πάσης ΄Ανατο- 
λῆς) συμφέρον εἶναι τῇ βασιλείᾳ καὶ ἀσφαλὲς ἑνόμισε 
τὸ πολὺ τῆς δυνάµεως ἀχρωτηριάσαι xol ἀσθενέστε- 
pov αὐτὸν ἀποφήνασθαι πρὸς τὴν ὑποπτευομένην 
ἀποστασίαν. Καὶ γοῦν καὶ παραλύει τοῦτον τῆς τοῦ 
στρατηλάτου ἀρχῆς, δοῦκα δὲ ἀποδείκνυσι τῶν ἐν 
τῇ Μεσοποταµἰᾳ ταγμάτων, ἐπαγρυπνεῖν κχελεύσας 
τὰς ὀχδρομὰς τῶν Σαβακηνῶν φυλάττοντα. Τὸ δ’ 
αὐτὸ τοῦτο καὶ sl; Μιχαὴλ τὸν Βούρτζην ὕποπτον 
ὄντα ἐμηχανήσατο, διαστῆσαι τοῦτον τῆς τοῦ Σχλη- 
poo ἑταιρείας σπουδάσας (συνῆν γὰρ καὶ οὗτος αὐτῷ 
τἀγματός τινος κατάρχων στρατιωτικοῦ). ὄνπερ τῷ 
τῶν µμµαγίστρων τιµήσας ἀξιώματι [P. 685) δοῦκα 
τῆς παρὰ τῷ Ὀρόντῃ ᾿Αντιοχείας προθάλλεται, 
Ἔφορον δὲ xai ἐπιστάτην τῶν ἰῴων (34) ἀποδείχνυσι 
πάντων ταγμάτων τὸν πατρίκιον Πέτρον τὸν τοῦ 
Φωκᾶ δοῦλον, στρατοπεδάρχην αὐτὸν ὀνομάσας, το- 
μίαν μὲν ἄνθρωπον, ὁραστήριον δ) ἄλλως καὶ τὰ 
πολεμιχὰ ἐμπειρότατον. Τοῦτο δὲ τὸν Σχκληρὸν σφό- 
δρα ἐλύπησεν, ὡς μηδὲ παρ ἑαυτῷ δυνηθῆναι συγ- 


etate et prudentia minoribus. Is preeses, simul atque 
&d hos adolescentes summa rerum devoluta est, 
mairem elorum celoce ab exsilio revocat. Sollicitus 
porro ne quis alius imperium invaderet, ac maxime 
omnium Bardam Sclerum 4187 metuens (namque 
is ei semper inhiaverat, et Tzimisca imperante 
tyrannidis attentate convictus oculis multatus 
fuisset, nisi eum ipse pone eripuisset); hunc ergo 
maxime suspectum habens, ut cui tunc universae 
copie commisse essent, facileque eas qua vellet im - 
pellere posset, utpote totius Orientis dux designa- 
tus, ex usu rei publice fore et ad imperium com- 
muniendum facturum judicavit, si ejua potentiam 
accideret ipsumque eo infirmiorem ad res novas 
tentandas redigeret. Itaque ei Orientis prefecturam 
adimit ducemque constituit Mesopotamit, ac man- 
dat ut diligenter adversus Saracenorum excursiones 
exoubet. Eodem modo Michaelem quoque Burtzam 
sibi suspectum tractat; quem ut 8 Duri (nam οἱ 
aderat cujusdam cohortis ductor) societate avelle- 
ret, ad magistri evectum dignitatem ducem Antio- 
chie ad Orontem site constituit. Inspectionem 
atque imperium in omnes oriertales copias Petro 
defert patricio, Phoce olim famulo, eumque exer- ' 
cituum priefectum nominat; castratum quidem» 
sed strenuum ceeteroqui et rei bellice peritissimum. 
Indigne autem id tulit Durus, adeo ut ne apud se 
quidem magno animo occultam retinere eam po- 
tuerit egritudinem, sed invectus 418 verbis in 
auctorem contumeliosis sit, qui ipsum pro rerum 
preclare gestarum victoriarumque partarum mer- 
cede ab equis (quod aiunt) ad asinos detruderet. 
Sed preses ista vel parum vel nihil curavit, con- 
tentum eum esse jubens iis que dabantur neque 
ulterius quidquam tentare, nisi vellet amisso ma- 
gistratu privatus in domum suam concludi. 


χαλύψαι τὴν ἀνίαν µεγαλοψύχως, ἀλλ᾽ ἐπεγχαλέσαι xal προαονειδίσαι, et ἀντὶ τῶν ὑπ' αὐτοῦ γενοµένων 
ἀνδραγαθημάτων τε καὶ τροπαίων τοιαύτας ἀντιλαμθάνει τὰς ἁμοιθὰς, ἐπὶ τὸ χεῖρον προχόπτων , xlv 
ὀλίγον fj οὐδὲν τῷ παρακοιμωμένῳ ἐμέλησεν, ἀγαπᾷτ εἰπόντι τοῖς δεδοµένοις καὶ μὴ ἐπέχεινα πολυπραγμονεῖν, 


st µή που μέλλει ἀντὶ ἄρχοντος οἰκουρὸς ἔσεσθαι τῆς ἰδίας οἰκίας. 


Τούτων δὲ οὕτως οἰκονομηθέντων τῷ παρακοιµω- 
μένῳ ἀπάρας ὁ Βάρδας τῆς ᾖβασιλίδος σὺν τάχει 
πολλῷ τὴν ἐγχειρισθεῖσαν αὐτῷ καταλαμθάνει ἁρ- 
χήν. Ἐν δὲ ταῖς προηγησαµέναις στρατηγίαις ἐμ- 
δριθὴς πολλάκις φανεὶς xal δραστήριος, καὶ ὑπὸ 
παντὸς, ὡς ἔπος εἰπεῖν, τοῦ στρατοῦ φιληθεὶς, καὶ 
πρὸς πολλοὺς οὓς ἑθάῤῥει τὸ τῆς μελέτης παρα- 
γυµνώσας µυστήριον, xal μᾶλλον τῷ τάγµατι τῶν 
στρατηλατῶν (35), ἄρτι τε καιρὸν οἱηθεὶς ἐπιτή - 
ὄειον εἷς τὸ ἀνακαλύψαι τὸ σπουδαζόµενον , μετὰ 
τῶν ἐπιτηδείων σκεψάµενος, ἣν ix μακρῶν dbi 
εν ἀποτίχτει ἀποστασίαν, xal κατὰ τῶν βασι- 
λέων χαὶ τῶν ὁμοφύλων αἴρει τὰ ὅπλα, Εὐθὺς οὖν 


His ita a preside constitutis Bardas Durus celer 
rime in suam provinciam proficiscitur. Et cum su- 
perioribus temporibus gestis magistratibus gravi- 
tatem atque efficacitatem suam sepenumero decla- 
rasset, neque fere quisquam in exercitu eum non 


D amaret, ad hec jam ante haud paucis quibus fldebat 


arcanum suum perambages ostendisset propositum, 
precipue ducibus militum, tunc se tempus ratus 
opportunum habere ejus vulgandi, re cum neces- 
sariis communicata,id quod diu parturierat imperii 
obtinendi studium tandem in lucem edit, armaque 
contra imperatores et populares suos capit. Illico 
Anthem, cognomine Alyatam, ministrorum suorum 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(34) Qualem magistrum offlciorum Orientis de- 


scribit commentator Notitiae imperii c. 62. GoAR. 


(39) Quorum agmen viris bellica laude tam cla- 


ria, generosis 8ο fortibus erat collectum, ut singuli 
uique στρατηλάται, militum magistri censerentur. 
OAR. 





GEORGII CEDRENI 


153 


maxime industrium, Cpolin mittit, qui filium Bar- A "Avüzv τινὰ τοὔνομα, ᾽"Αλυάτην τὴν προσηχορίαν, 


dam Romanum tunc in urbe degentem ad se, modo 
id fieri posset, adduceret. Anthes cum eo venisset, 
omnia ne deprehenderetur commentus, sinistros 
de Duro rumores spargendo omni se suspicione 
ejus quod moliebatur liberavit : itaque nemine ob- 
aervante Romanum euffuratus ex urbe ad patrem 
perduxit. Tunc. demum Durus in apertum 419 
protulit sua consilia, et diademate reliquisque im- 
perii signis sumptis ab omni suo exercitu est salu- 
tatus imperator, primoque omnium ab Armeniis. 
Exinde ad cogendam pecuniam (neque enim illud 
Demosthenis ignorabat, sine hac nihil recte geri 
posse, preeertim vero cui de tanta re jacta esset 
alea) illico conversus, publicanos comprehendit, ab 
iisque pecuniam publicam extorsit; alioe, qui dl- 
vites putabantur, captos pecunia emunxit : quidam 
ultro, spe majora recipiendi, suas facultates ei 
obtulerunt. Ita exiguo temporis spatio ingentem 
vim pecunie coegit. Proinde in Mesopotamia oa- 
stellum validum occupat, oui nomen Charpote; 
quod cum undique communivisset et presidio suffi. 
cienti armasset, eo pecuniam congestam deponit ; 
. quod ipsum etiam rebus adversis ipsi pro portu 
(quod aiunt) in quer; se tuto reciperet, fore spe- 
rabat. Quin et cum vicinis Saracepis data accepta- 
que fide pacta iniit, eaque nuptiis contractis firma- 
vit, nempe cum amera Amid (ipsi Emetl vocant) 
Apotulpho et amera Martyropolis (ea ipsis Miepher- 
kin dicitur) Apotagle; ab iisque cum pecunie mul- 


tum tum Arabes equites trecentos auxiliares acce- . 


τὰ μάλιστα ὄντα αὐτῷ τῶν δραστικωτάτων Ómnpt- 
τῶν, ἐς τὴν βασιλίδα πέμπει, ὅπως, «t δύναιτο, 
Ῥωμανὸν τὸν ἑαυτοῦ κλέψας υἱὸν (ἔτυχε γὰρ ἑνδη- 
μῶν τῇ βασιλευούση) πρὸς αὑτὸν ἀφίχηται. 'O δὲ 
γενόμενος ἐν τῇ πόλει, xal πάντα τρόπον λαθεῖν 
ἐπειγόμενος, Φήμας οὐ χαλὰς κατὰ τοῦ Σχληροῦ 
ἑνέσπειρε, δι’ ὦ λαθεῖν τε ἠδυνήθη ἀνύποπτος φα- 
γεὶς καὶ τὸν Ῥωμανὸν ἀποχλέψας πρὸς τὸν Σκληρὸν 
ἀγαγεῖν. Ὁ Βάρδας δὲ τὸ βουλευθὲν εἰς τούμφανὲς 
ἤδη ἐχρήξας διάδηµά τε περιθάλλεται καὶ τὰ λοιπὰ 
τῆς βασιλείας ἀναλαμθάνει παράσηµα , καὶ ὑπὸ 
παντὸς τοῦ συνόντος στρατοῦ Ῥωμπίων ἀναγορεύε- 
ται βασιλεὺς, τῶν )Αρμενίων καταρξάντων τής 
εὐφημίας. ᾿Επεὶ δὲ τῷ τοιοῦτον ἀναδῥίψαντι χύθον 
χρημάτων δεῖν πολλῶν ἨἈπίστατο, ὧν ἄνευ οὐδὲν 
ἔστι γενέσθαι τῶν δεόντων, καθά πού φησιν 6 ῥήτωρ, 
πρὸς συλλογὴν τούτων παραχρῆμα ἐἑτρέπετο, τούς 
τε τῶν δηµοσίων πράκτορας φόρων κατέχων καὶ τὰ 
κοινὰ εἰσπραττόμενος χρήματα, xal τοὺς ἄλλως 
ὑπόνοιαν παρέχοντας πλούτου συλλαμθάνων τε καὶ 
τ' μωρῶν, ἑνίων δὲ καὶ αὐθαιρέτως προσαγόντων τὸν 
ἑαυτῶν βίον ἐλπίδι τοῦ ἀπολήψεσθαι μείζονα * xai 
οὕτως iv οὐ μαχρῷ τῷ χρόνῳ πλῆθος χρημάτων 
συνάγει πολύ. [P. 686) «Φρούριόν τε κατασχὼν 
ἐρυμνὸν τὸ λεγόμενον Χάρποτε, iv Μεσοποταμίᾳ κεί- 
µενον, xal παντοίως ἁἀσφαλιαάμενος χαὶ φυλακὴν 
ἐπιστήσας τὴν ἐξαρκοῦσαν, iv τούτῳ τὰ συναγόµενα 
ὀπετίθει χρήματα, xal ὁρβμητήριον ἐξ ἀποτυχίας 
καὶ λιμένα σωτηρίας ἔχειν ἐταμιεύετ. Καὶ πρὺς 
τοὺς γειτονοῦντας Σαραχηνοὺς, τόν τε τῆς ᾽Αμίδης 


pit. Fama hujus rei late dissipata confluxerunt ad C ἀμηρᾶν ᾿Αποτοὺλφ, ἥτις Ἔμει καλεῖται, xal τὸν 


eum multi alii, qui rebus novis gaudebant. Jam 
estas appetierat, cum Bardas cum 420 omnibus 
suis copiis versus Cpolin iter instituit, plenus spei 
et tantum non in solio imperatoris sedere se existi- 
mans. Etenim animum illi addebat adque tantam 
rem moliendam audaciorem reddebat monachi cu- 
jusdam vite probe insomnium. Is per quietem 
visus sibi fuerat videre viros igneos, qui Bardam 
arreptum in sublimem quamdam adducerent spe- 
culam : ibi eum convenire mulierem quamdam 
humana specie grandiorem, que ei imperatorium 
preberet flagellum. Id flagellum imperii signum 
Bardas interpretabatur : sed nimirum eo ira Dei 
in Romanos notabatur. 


τῆς Μαρτυροπόλεως ᾿Αποτάγλε, fvcwa Μιεφερχὶν 
ὀνομάζουσι, πίστεες δοὺς καὶ λαθὼν, καὶ μετ αὐτῶν 
κηδεύσας xal διὰ τοῦ χκήδους τά τῆς φιλίας ἀσφαλι- 
σάµενος, χρήματά τε λαμθάνει πολλὰ καὶ συµµα- 
χικὸν "Άραθας Ἱππότας v. Τῆς φήμης δὲ πανταχοῦ 
διαδραμούσης συνέῤῥεον πρὸς αὐτὸν ὁπόσοι νεωτέ- 
ροις χαίρουσι πράγµασιν. "Ἠδη δὲ τοῦ θέρους ἐπι- 
γενοµένου ἄρας παντὶ τῷ στρατῷ ἠπείχεο πρὸς 
τὴν βασιλεύουσαν, μεστὸς ἑλπίδων καὶ μονονοὺ τοῖς 
βασιλείοις καθῆσθαι δοχῶν. Καὶ γὰρ δὴ xal ἐθράσυ- 
νεν αὐτὸν xal τολμηρότερον ἑτίθει πρὸς τὸ ἐγχείρημα 
μοναχοῦ τινος ἀρετῆς ἀντιποιουμένου ὄψις νυκτε- 
ρινή. 'ESóxet γὰρ οὗτος ἰδεῖν ἄνδρας πυρίνους , 
οἵτινες τὸν ἉἈάρδαν λαθόντες ἀνάγουσυ εἷς τινα 


ὑψηλοτάτην περιωπήν' ἐντυχεῖν δ᾽ ἐν αὐτῃ γυναικὶ ἀνθρωπίνης ὄψεως στεῤῥοτέρα, xal τὴν µάστιγα (36), 
αὐτῷ ἐπιδοῦναι βασιλικήν. Ταύτην τὴν μάστιγα ὁ μὲν Βάρδας σύμθολον ἑλογίζετο βασιλείας, ἦν δὲ ἄρα ἡ πρὸς 


Ῥωμαίους ὀργὴ τοῦ θεοῦ. 


Allatus autem hujus rei Cpolin nuntius cum im- ἢ 


peratores in magnam conjecit sollicitudinem, tum 
optimum atque cordatissimum quemque civium 


"Aptt δὶ τῆς φήμης xal τὴν βασιλἰδα καταλαθού- 
σης, οἱ βασιλεῖς τε lv ἀγωνίᾳ καθἰσταντο, καὶ 
ἀθυμία χατέσχε τὸ νουνεχὲς τοῦ πολιτεύματος καὶ 


XYLANDRI ΕΤ GOARI NOTA. 


(36) Ceu equisones flagellis imperatores instruit 
Xylander, Codinus duplici eceptro, cruce nimirum 
et ferula, c. 17, n. 35 : Τῇ μὲν δεξιᾷ χειρὶ κατέχει 
τὸν σταυρὸν, τῇῃ δὲ ἁριστερᾷ κατέχει νάρθηκα. 
Utraque sceptrum est, et ut loquitur Lexicon ano- 
nymum bibl. Reg. 930; σκΏπτρον fas: ῥάθδος: 
Symeon quidem Thessalonices metropolita crucem 


ferre εἷς δεῖγμα τῆς εὐσεθείας asserit, καὶ ἔτι 
ῥάθδον λαμθάνει, subdit ille, οὐ βαρεῖάν τινα καὶ 
σχκληρὰν, ἀλλ᾽ ἑλαφρὰν xa! µαλαχήν. Διὰ τὸ παι- 
δευτικὸν lv. πραότητι xal μὴ ὀργίλον καὶ φθαρτικὸν, 
μηδὲ συντρῖθ»ον καὶ ápav Lov Eotque illa βασιλικὴ 
µάστιξ Barde per somnum ostensa. GoaR. 


453 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


154 


ἀχέραιον, μόνους δὲ ηὕφρανε τοὺς ὅσοι ταῖς ἔναλλα-΄Α gravi affecit moerore : lis solis voluptati fuit qui 


γαῖς ἥδονται τῶν πραγμάτων xal χαΐρουσι ταῖς λεη- 
λασίαις. Ταχύ τε οὖν γράμματα πρὸς τὸν στρατο- 
πεδάρχην ἐγένοντο Πέτρον, xai ταχὺ τὸ ὑγιαῖνον 
τοῦ στρατοῦ µέρος ἠθροίζετο εἲς Καισάρειαν . Ἐν 
ὅσῳ δὲ ταῦτα ἐπραττετ», ὁ σύγκελλος (37) Στέφανος 
xal τῆς Νικημηδείας πρόεδρος, ἀνὴρ ἑλλόγιμος καὶ 
ἐπὶ σοφία xal ἀρετῃ διαθόητος xal πειθοῖ µαλάξαι 
Ἱκανὸς Ὑγνώμην σκληρὰν καὶ ἀτίθασσον, πρέσθυς εἰς 
τὸν Σκληρὸν ἁποστέλλεται, εἴ πῶς δυνηθῇ πεῖσαι 
τοῦτον ἀποθέσβαι τὰ ὅπλα. ᾽Αλλ᾽ οὗτος πρὸς tv. ἔχων 
τὴν διάνοιαν τεταμένην, τὴν τῆς βασιλείας ὄρεξιν, 
ἑλθόντα πρὸς αὐτὸν xal πολλὰ εἰπόντα ἐπἀγωγὰ xal 
θελκτήρια, λόγων μὲν πολλῶν οὐκ ἠξίωσεν, ἀνατείνας 
δὲ τὸν δεξιὸν πόδα καὶ τὸ χοχκοθαφὲς δείξας πὲδι- 
λον, « ᾿Αδύνατόν, ὤ ἄνθρωπε, ἔφη, τὸν τοῦτο ἅπαξ 
περιθαλόµενον ἐπ᾽ ὄψει πολλῶν ῥᾳδίως ἀποθαλεῖν. 
[P. 687] Φράσον τοίνυν τοῖς ἀποστείλασιν ὡς 1j 
ἱκοντί µε πχραδέξονται βασιλέα, f| καὶ μὴ βουλομέ- 
νων πειράσοµαι λαθεῖν τὴν ἀρχήν. » Ταῦτα εἰπὼν 
xal προθισμίαν ἡμέρας Ἠτεσσαράκοντα δεδωκὼς 
ἁπαλλάττεσθαι χελεύει. ὨἘπαναδραμόντος δὲ τοῦ 
συγκόλλου xal την ἁἀπόκρισιν ἀποχομίσαντος τοῦ 
Σκληροῦ τοῖς βασιλεῦσι xai τῷ τὴν βασιλείαν ἰθύ- 
νοντι Βασιλείῳ, γράμματα ἐφοίτων πρὸς τὸν στρα- 
τοπεδάρχην ἐμφυλίου μὲν μὴ κατάρχειν πολέμου, 
τὰς δὲ παρόδους τηρεῖν ἀσφαλῶς, καὶ ἣν τις ἐπίῃ 
πολεµήσων, ἀμύνεσθαι, Ὁ δὲ Σχληρὸς ἀπιὼν πρὸς 
Καισάρειαν προδρόµους ἀπέστειλε xal κατόπτας, 
ie" ᾧ κατασκοπεῖν , καὶ ὅπηπέρ εἶσιν οἱ ἑναντίοι 


μηνύειν, καὶ προοµαλίζειν αὐτῷ τὴν ὁδόν,. Ἔξαρχος 


δὲ τῶν πεμφθέντων προχέκριτο Ἴλνθης ὁ )Αλνάτης. C 


Οἔτινες χαταντήσαντες ἕν τινι στενοχωρίᾳ (Βούχου 
λίθον τὸν τόπον κατονοµάζουσι) καὶ μέρει τῆς 
βασιλικῆς στρατιᾶς ἐντυχόντες ἄρχοντα ἐχούσης 
Κώὐστάθιον µάγιστρον τὸν Μαλεῖνον, ἀπεπειρῶντο 
τοῦ συναντήµατος xal ἀκροθολισμοὺς ἐποιοῦντο. 
Ἑπί τινα δὲ καιρὸν ἀκροθολιζομένων ἀλλήλοις τῶν 


στρατευμάτων, xal μηδενὸς νῶτα διδόντος, ὁ )᾽Αλυά- 


mutationibus rerum gaudent et rapto vivere amant. 
Illico &d Petrum exercituum prefectum littera 
mittuntur; et exercitus, quidquid adhuc in flde 
permanserat, Ceesaream cogitur. Interim Stephanus 
syncellus, Nicomedie presul, vir sapientia atque 
virtute prestans, et verbis emollire animum durum 
atque indomitum gnarus, ad Bardam legatur, co- 
naturus ei persuadere ut ab armis discedat. At enim 
Durus unice imperii cupiditati animum intendens, 
eum ad se profectum et multa ad persuadendum 
4*21 idonea locutum longo responso non dignatus, 
dextrum pedem proferens et coccinum ostendens 
calceum :« Fieri non potest, inquit, Stephane, ut 
hunc semel in conspectu multitudinis indutus facile 
exuat. Significa ergo his qui te miserunt, vel sponte 
me imperatorem agnoscant, vel invitis ipsis impe- 
rium me mihi vindicare conaturum. » Hoc fatus, et 
quadraginta dierum terminum preacribens, eum 
abire jubet. Reverso syncello, et imperatoribus ao 
qui imperium administrabat presidi Basilio Bardee 
responsum effato, litteris missis Petro mandatur 
ne belli civilis initium ipse praebeat, sed itinera di- 
ligenter custodiat et vim inferenti vi resistat. Du- 
rus Ceesaream tendens speculatum quosdam pramit- 
tit, qui sibi quo loco agerent hostes indicarent viam- 
que aperirent. Dux eorum Anthes Alyata. Hi in qui- 
busdam angustiis (Buculithua, id est Bucci saxum, 
ei loco nomen) incidunt in partem imperatorii exer- 
citus, quam ducebat Eustathius magister Maleinus; 
levique prelio commisso,cum aliquandiu pugnatum 
esset 8ο neutri terga darent, Alyata ardore animi 
victus ac 8e ipsum non continens, equo inocitato in- 
considerate in adversos irruit, nullaque re memo- 
rabili gesta dejicitur. 433 Quos duxerat, ii in 
vicinos saltus disperguntur. Turc etiam indicatum 
fuit Duro sodalitatis prefectum statuisse ad impera- 
torios transfugere exercitus. Quem is ad se vocatum 
et objurgatum, nihilque preterea in eum statuensg 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(37) Syncellum, sacerdotem, spiritus patrem, pa- 
triarche socium 80 contubernalem primis tempo- 
ribus fuisse nota p. 1 manifestavit. Eumdem deinde 
annorum processu non celle modo et habitationis 
consortem, sed et patriarche successorem desi- 
gnatum predicant exempla plurium a syncelli di- 
gnitate ad patriarcharum sedem evectorum; ipse 
auctor perspicuis verbis testatur inferius p. 775. 
jam cum hio Stephanus neo throni successor fue- 
rit, nec esset patriarche concellaneus, ut qui Ni- 
comedi: ceu presul pro solito resideret, qui syn- 
celli nomen et dignitatem gerit? Honores immodice 
semper ambierunt Greci, nec officii cujuspiam fun- 

entes ministerio, dignitatis nomen tribu! sibi non 
lnfrequenter cupiebant; unde magistrorum apud 
eos, decrescente imperio, integre cohortes, qui 
vigente in tot negotiorum turbis unus erat, et apud 
Codinum pluries repetita vox τὸ δὲ γε ὀφφίχιον οὐκ 
ἐνεργεῖται. Cum. itaque vita functo patriarcha sedis 
successionem plures expeterent, plures quoque 
syncelli titulo spem alere nitebantur aut saltem 
honoris vanam cupidinem. Hino syncellorum exa- 
mina, ac remotis a patriarche domo presulibus, 
qui nusquam sedis heredes fuerunt, concessum 
syncelli nomen : qui cum ab impositi nominis 


exordio, in publicis Ecclesie conventibus, multos 
annos patriarche precari soleret, ac in missarum 
solemnitatibus ea verba sacris ex adytis pronun- 
tiare, quibus ad orandum pro patriarcha populus 
commonetur, is ideo et sacerdos esse et patriarche 
concelebrare tenebatur, ac ipse idem πρωτοσύγ- 
χελλος erait in Magna Ecclesia, qui hujusmodi mu- 
nus, velut syncellorum spectatissimus obiret, ao 
πατριαρχικὸς σύγκελλος audiebat, relictis in syn- 
cellorum turba, eum nomeu commune factum est, 
ceteris, qui privatis in ecclesiis id exsequerentur 
muneris. Addo et spirituales a confessionibus pa- 
tres imperatorem ubique comitantes, ac in palatio 
(cujus intimum et secretius cubiculum vocabatur 
κελλίον ex Codino) commorantes, ut ipsi concella- 


neos, syncellorum appellatione ornatos. Testis est 


Phranzes Joannis ad concilium Florentinum profi- 
ciscentis describens comitatum. Aderant ei, inquit, 
sacerdotes sui (a patriarchicis diversi) et spiritualis 
pater Gregorius, magnus protosyncellus. Magnus hio, 
ut & patriarcha protosyncello alio distinctus. His 
adde inferius legenda p. 723, ne plerisque syncelli 
tr ignota dubium ingerat ex dictis non evolutum. 
OAR. 








155 GEORGII CEDRENI 156 


dimisit. Oeculte tamen Saracenis militibus merce- À της μὴ περισχὼν  kaotóv, περικαρδίῳ δὲ ζέσει 
nariis re detecta eum interfecit:nam illum hitrans- — AngÜeic, µυωπίσας τὸν ἵππον σὺν ἀλογίσιῳ ῥόμῃ 
euntem medio die circumfusi gladiis conciderunt. ^ toig ἑναντίοις προσρήγνυται. Μηδὲν δὲ ὅ τι καὶ 
λόγου διαπραζάµενος ἄξιον, πίπτει καιρίαν τυπεῖς, καὶ τὸ ἄμφ᾽ αὐτὸν ἅπαν εἰς τὰς ἔγγιστα νάπας καὶ λόχμας 
διεσκεδἀάσθη. Διεμηνύθη δὲ τότε καὶ ὁ τοῦ Βάρδα ἑταιρειᾶρχης ὡς μέλλων αὐτομολεῖν τῷ τοῦ βασιλέως στρατῷ: 
ὃν παραστησᾶμενος ὁ Σχκλτρὸς καὶ προσονειδίσας, xal μηδὲν πλέον φανερῶς εἷς αὐτὸν δεδραχὼς, ἀπέλυσε, λᾶθρα 
δὶ τοῖς µισθοφόροις Σαρακηνοῖς (38) μηνύσας ἀνεῖλεν' οὗτοι γὰρ διιόντα τὸν ἄνδρα µεσούσης ἡ μέρας περιχυθέν- 


τες ταῖς µμαχαίραις κατέκοψαν. 

Ceterum ductores imperatorii exercitus cum 
jamjam adventurum Bardam putarent, opportuna 
itinerum occupant, universumque exercitum mo- 
ventes castra ei opponunt, preoccupatis quibus ei 
veniendum erat itineribus. Quo cognito, Durus pro- 
gredi non ausus, cunctando tempus terens exitum 
rei prestolabatur. Ad eum transfugit dux quidam 


Sachacius nomine, Brachamius cogomento. Is eum B 


excitat et. alacriorem reddit, hortatus ne tempus 
nullo fructu traheret, quod ea mora sui contem- 
ptum gigneret. Ejus consilium visum tempesti- 
vum, isque dux itineris designatus est. Et Durus 
cum exercitu tridui spatio Laparam pervenit. Ei 
loco ob pinguedinem et fertilitatem soli id nomen 
fuit; nune Lycandum vocant : pars est Cappadocie. 
Petrus ea re cognita, ne preverteretur a Duro, 
nocturno itinere eodem venit. Cum essent 4324 
castra castris opposita, aliquandiu uterque apertam 
pugnam detrectans victoriam arte suffurari inten- 
derunt. Callide tamen Petrum Bardas elusit. Multas 
instruxit cenas, veluti exercitui epulum daturus; 
quo facto imperatorii decepli, eo die pugnam ini- 
turum minime opinantes, ipsi quoque convivia 
agitarunt. At Durus, qui suos ad pugnam instruxis- 
get, deprehenso quid apud hostes fleret, subito tuba 
Bigno dato prandentes adoritur hostes. Qui et ipai, 
inopinata re non perterriti, correptis, ut cuique ea 
fors offerebat, armis, fortiter aliquantisper repugna- 
runt : sed ubi Phocas extentis cornibus eos circum- 
venire ccpit, ita ut in periculo essent ne ab hosti- 
bus concluderentur, cum etiam a tergo mercenarios 
immitteret, magna suorum cede facta fuge se 
dant. Primus omnium pedem retulit Antiochie 
dux Burtza, sive pre metu sive fraude: utrumque 
enim fertur. Castris etiam impedimentisque potitus 
Barda immensas est ibi consecutus opes. Inde ad 
Tzamandum (urbs est Tzamandus sita in prerupto 
saxo, hominum divitiarumque abundans) pergit, 


Οἱ δὲ τῶν βασιλικῶν κατάρχοντες στρατευμάτων 
τὴν τοῦ Σχληροῦ ὅσον οὐδέπω ἐπέλευσιν προσδοκῶν - 
τες, τὰ καἰρια τῆς ὁδοῦ κρίνουσι προκαταλαθεῖν , 
καὶ ἄραντες παντὶ τῷ στρατεύµατι στρατοπεδεύου - 
σιν ἀπεναντίας ἐκείνῳ, προκαταλαθόντες ἃς ἔμελλε 
διοδεύειν ὁδούς. Ὅπερ μαθὼν ὁ Σχληρὸς νωθρὸς ἦν 
καὶ ὤχνει τὴν εἷς τὸ πρόσω πορείαν, µελλήσει δὲ 
τρίθων τὸν χρόνον ἐκαραδόχει τὸ μέλλον. ᾿Ανερεθί- 
ζει δὲ τοῦτον xal προθυµότερον ἀποδείχνυσιν αὐτό- 
μολός τις ἐλθὼν στρατηγὸς , Σαχάκιος τοὔνομα, 
Βραχάμιος τὴν προσηγορίαν ΄ - παρηγγύησε Ὑγὰρ 
ἐλθὼν μὴ τηνάλλως τρίθειν τὸν χρόνον" καταφρό- 
νησιν γὰρ ἔλεχεν ἐμποιεῖν τὴν τρίδην. Δόξας δὲ 
λέγειν εὔχαιρα ἡγεμὼν καὶ ὁδηγὸς ἀποδείκνυται τῆς 
ὁδοῦ. Kai ὁ μὶν ἡγεῖτ, οὗτος δὲ εἴπετο. Καὶ διὰ 
τριῶν ἡμερῶν καταλαμθάνει τὴν Λάπαραν (39): 
τόπος δὲ οὗτος µέρος τῆς Καππαδοκίας, τὸ νῦν 
λεγόμενον Λυχανδὸν, διὰ τὸ λιπαρὸν καὶ πᾶμφορον 
οὕτω κατονοµασθείς. Τοῦτο μαθὼν ὁ στρατοπεδάρ- 
χης, νυκτοπορίᾳ χρησάµενος Bist τοῦ μὴ ἀντιπαρ- 
ελθεῖν τὸν Σκληρὸν, ἀντιστρατοπεδεύειν τοῖς lvav- 
τίοις. Καὶ μέχρι μέν τινος ἀνεδύοντο, καὶ παρεῖλκον 
τὴν εἷς τομφανὲς συμπλοχὴν, [P. 688] xal χλέψαι 
τὴν νίκην διηγωνίζοντο. Κατεστρατήγησε δὲ τοὺς 
ἑναντίους ὁ ἈῬάρδας, δεῖπνα πολλὰ παρασχευασάµε- 
νος ὡς τάχα τὸν οἰκεῖον ἑστιάσων στρατὸν, xal οὕτω 
τοὺς πολεµίους ἑξαπατήσας, Ὑπολαθόντες γὰρ xax' 
ἐχείνην τὴν ἡμέραν μὴ κατάρξασθαι μάχης, αὐτὸν, 
καὶ αὐτοὶ πρὸς εὐωχίαν ἑτράποντο' ὁ δὲ Σκληρὸς 
ὡς ἔγνω τοῦτο (εἶχε γὰρ xal πρὸς πόλεμον παρ- 
εσκευασµένα τὰ στρατεύματα), αἰφνίδιον τη σάλ- 
πιγγι σηµήνας τὸ ἐνυάλιον ἑἐμπίπτει τοῖς πολεµίοις 
ἀριστοποιουμένοις, Οἱ δὲ, ὡς ἔτυχεν ἕκαστος, τὸ 
παρατυχὸν ἀναλαμθάνοντες ὅπλον τοὺς προσιόντας 
ἐδέχουτο, μὴ τῷ αἰφνιδίῳ καταπλαγέντες. Καὶ ἐπὶ 
χρόνον μὲν τινα εὐρώστως ἡμύνοντο ᾽ εἶτα ὑπερχε- 
ρώσεις ποιησάµενος ὁ Βάρδας xal ἔνδον ἤδη συναπο- 
λαμθάνειν τοὺς πολεμίους φοθῶν, ἐπαφεὶς δὲ καὶ 


eamque deditione capit, et haud parvas divitias [} κατὰ νῶτα τοὺς μισθοφόρους, τρέπει τε slc φυγὴν 


colligit. Hec ejus victoria multos imperatori fidem 
servantes concussit, ntque sd Durum transirent effe- 
cit, quorum princeps fuit Burtza, tum Andronicus 
patricius 424 ac dux, cognomine Lydus, cum filiis. 
Attaleenses quoque Michaelum Curticam classis im- 
peratorie prefectum in vincula conjecerunt,et Duro 
cum universa classe accesserunt, jussique sunt illo 
ipso duce contra Cibyrreotas bellum gerere. 


καὶ πολὺν ἑργάζεται 'φόνον, τοῦ δουχὸς "Avttoyslac 
τοῦ Βούρτζη πρῶτον ἐκκλίναντος, eite διὰ δειλίαν 
εἴτε διὰ κακουργίαν' ἐλέγετο γὰρ ἄμφδτερα. Κατ- 
έσχε δὲ xal τὸ στρατόπεδον ἅπαν σὺν τῇ ἀποσκευῃ, 
καὶ πλοῦτον ἐντεῦθεν περιεθάλετο ἄπειρον. ᾿Εκεῖθεν 
αὖθις ἐπὶ τὸ λεγόμενον ἔρχεται Τζαμανδόν. Πόλις 
Ob ἡ Τζαμανδὸς ἐν ἀποκρήμνῳ πέτρᾳ κειµένη, πο- 
λυάνθρωπος xal πλούτῳ περιθριθής. "Ἠντινα παρ᾽ 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(38) Pace cum illis composita inter ἑταιρείας, de 
quibus auctor loquitur annumeratis. GoaR. 

(39) Sic noster codex habet perspicue. Apud Zo- 
narum Lipara legitur, que vox multo est concin- 


nior, et cum etymo et cum lingua Greca magis 
consonat. Nisi forte Cappadoces dicebant λαπαρὸν, 
quod alii Greci λιπαρόν, Bed et Licandum per ioca 
Scribitur ibi, hio per 9 ψφιλόν. χι. 


4591 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


ἑκόντων λαθὼν τῶν ἑντοπίων πλοῦτον συνέλεξεν οὐκ ὀλίγον. Αὕτη ἡ νίκη πολλοὺς τῶν τῷ βασιλεῖ προσχειµέ- 
vov κατέσεισε καὶ αὐτομολῆσαι πρὸς τὸν Σχληρὸν ἠνάγκασεν' 8 τε γὰρ Βούρτζης πρῶτος αὐτομολεῖ τῷ Σχκλτρῷ 
καὶ ὁ πατρίχιος Ανδρόνικος xai δοὺξ ὁ Λυδὸς σὺν τοῖς υἱέσι' Καὶ ᾿Ατταλεῖς (40) δεσμὰ περιθέντες τῷ ναυάρχῳ 
τοῦ βασιλέως τῷ Κουρτίκῃ Μιχαὴλ προσχωροῦσι μετὰ παντὸς τοῦ στόλου, στρατηγεῖν παρὰ τοῦ Σκληροῦ πεµφ-, 


θέντι τῶν Κιθυῤῥαιωτῶν (41). 


"Qv ἁγγελθέντων τῷ βασιλεῖ καὶ τῷ παραχοιµω- A — His imperatori et cubiculario nuntiatis, habito 


piv, βουλῆς προτεθείσης ἔδοξε τῶν τῷ βασιλεῖ 
φχειωμένων τινὰ Ἰσοτύραννον εἴληφότα ἀρχὴν καὶ 
ἀνεύθωνον, καὶ ἐξουσίαν ἔχοντα τιμαῖς τε προθιθά- 
ζει καὶ δώροις καταπλουτίζειν τοὺς προσχωροῦν- 
τας, χωρήσαι κατὰ τοῦ τυράννου. Ἔρεσεν dj γνώµη, 
xxi πέμπεται Λέων ὁ τοῦ βασιλέως πρωτοθεστιά- 
ριος, σύμθουλον εἰληφὼς xai Ἰωάννην τινὰ πατρί- 
χιον, ἄνδρα ἐπίσημον καὶ ἐπὶ λόγων ἕξει βεθοημέ- 
vov, ἑξουσίαν ix βασιλέως δεξάµενος (42) πάντα 
ἀδιστάκτως ποιεῖν ὅσα ἕἔξεστι βασιλεῖ. Ἐξελθὼν οὖν 
καὶ κατὰ τὸ τῆς Φρυγίας γενόμενος Κοτυάειον καὶ 
τῷ στρατοπεδάρχῃ divos; Πέτρῳ ἐχεῖσε τὴν πα- 
ρεμθολὴν ἐπήξατο, Χατεσκηνωµένου τοῦ Βάρδα 
τυγχάνοντος ἐν τῷ Διποτάμῳ (43): χωρίον δὲ βασι- 
λικὸν τὸ Διπόταμον, ὅ Μεσάνακτα κατονοµάζουσιν οἱ 
ἐγγώριοι. (P. 689] Λάθρα οὖν ὑποσχέσεσι δωρεῶν 
καὶ τιμῶν προθιθασμοῖς ἐπειρᾶτο διασύρειν τοὺς 
ἁποστάτας καὶ πρὸς ἑαυτὸν ἐπισπὰσθαι καὶ εὔνους 
τιβέναι τῷ βασιλεῖ, ἐλάνθανε δὲ μᾶλλον ἐπιῤῥωννὺς 
τὸ ἀντίπαλον , ἀσθενείας σημεῖον λογιζόµενον τὴν 
παράκλησιν. Όθιν xal ἀπογνοὺυς, ἄρας ἐκ Ko- 
τυαείου καὶ τὸν Σκληρὸν νυκτὸς παρελάσας ἑχώρει 
πρὸς τὴν ἀνατολήν. Τοῦτο τὸ ἔργον λίαν τοὺς περὶ 
τὸν Σχληρὸν ἐδειμάτωσε, δεδιότας οὐ περὶ χρημάτων 
καὶ κτημάτων µήνον, ἀἁλλὰ xal περὶ τῶν τιµιωτά- 
των αὐτῶν. Ηολλοὶ μὲν οὖν ἐξομνύμενοι τὴν ἀπο- 
στασἰαν τῷ πρωτοθεστιαρίῳ προσέῤῥεον, ὡς κχινδυ- 
νεύειν κχονιορτοῦ δίκην διαλυθῆναι τὸ ἀποστατικόν. 
Ὅπερ ἵνα μὴ Ὑέντται φοθηθεὶς ὁ Σχληρὸς τὸν µά- 
γιστρον Μιχαὴἡλ τὸν Βούρτζην, ἄρτι, ὡς εἴπομεν, 


προσχεχωρηκότα αὐτῷ, καὶ ᾿Ῥωμανὸν πατρίκιον τὸν { 


Ταρωνίτην μετ εὐζώνου ἐχπέμπει στρατιᾶς , ἐμπι- 
bov ιστασθαι τῷ πρωτοθεστιαρίῳ κελεύσας, ἔπιτι- 
θεµένους ἐξ ἐφόδου, καὶ τὰς ἑκδρομὰς κωλύειν ὡς 
ὀύναμις, συμπλοκῆς δὲ χαθολικῆς κατὰ τὸ ἐγχωροῦν 
φείδεσθαι, Ἡλησιάσαντες δὲ τῷ βασιλιχῷ στρατεύ- 
ματι ol περὶ τὸν Βούρτζην ἠναγκάσθησαν xai ἄχον- 
τες πολεμῆσαι παρὰ τὴν τοὺ Σχληροῦ παραγγελίαν, 
ἀπὸ τοιαύτης αἰτίας. Σαραχηνοὶ bx τῆς πρὸς Ἐφαν 
Βεῤῥοίας τὰ ἐτήσια τέλη Ῥωμαίοις κοµίζοντες 
ἠγγέλλοντο πρὸς τὴν βασιλίδα ἀπιέναι, xal ὡς μέλ- 
λουσι κατά τινα ῥητὴν ἡμέραν διὰ µέσων ἱέναι τῶν 
στρατευμάτων. Καὶ ἐπειδὴ παρῆν fj χυρία καὶ ἔμελ- 
λον κατὰ τὸ λεγόµενον Ὀξύλιθον φρούριον ol Σαρα- 


consilio decretum est ut quidam imperatoris fami- 
liarum, equata ejus cum imperatore potestate, 
cum pleno imperio, et cui permissum esset honori- 
bus ac muneribus ad se quos posset allicere, in 
tyrannum mitteretur. Mittitur ergo dictator Leo 
protovestiarius, addito ei consiliario Joanne quodam 
patricio, viro insigni et eloquentiae nobilig, data ab 
imperatore potestate omnia libere agendi que ex 
ugu imperatoris essent. Leo apud Cotyeium Phrygie 
cum Petro 8e conjunxit, ibique castra locat. Bardas 
eo tempore Dipotami commorabatur. Id est castrum 
imperatorium, Mesenacta ab incolis appellatum. 
Occulte autem Leo conatus munerum et honorum 
pollicitationibus perduelles a Barda avellere et sibi 
imperatorique eos conciliare, falsus est animi ma- 
gisque hostes confirmavit, qui has ejus sollicitatio- 
nes argumentum infirmitatie esse judicabant. Ita- 
que Leo ista ratione se quicquam consecuturum 
desperans, castris motis noctu Durum transit et ver- 
8u8 orientem contendit. Id factum in metum 425 
ingentem conjecit eos qui cum Duro erant, quod 


.j&m non de pecunia et bonis suis tantum, sed 


etiam de charissimis venirent in discrimen. Itaque 
multi ejurata perduellione ad protovestiarium se 
contulerunt; jamque in eo periculo Bardas erat 
ne ipsius copie pulveris instar dissiparentur. Id 
ergo ne fieret, Michaelum Burtzam magistrum, 
quem nuper ei accessisse docuimus, et Romanum 
patricium Taronitain cum expedito exercitu mit- 
tit, qui Leonis progressibus obstarent, eumque 
subitis incursionibus vexarent et pabulationibus 
pro virili arcerent, omnino autem quantum ejus 
fieri posset, justam pugnam vitarent. Burtzas et qui 
cum eo erant, cum jam appropinquassent imperato- 
rio exercitui, coacti sunt vel inviti contra Duri man- 
datum prelium inire. Nuntiabatur enim Saracenos 
annuum ab orientali Berrea tributum Romanis 
afferentes Cpolin ire, ac certo die per medios exer- 
citus iis transeundum fore. Ut ea dies appetiit, Sa- 
racenis per castellum cui Oxylitho nomen transitu- 
ris utrinque instructe sunt acies, et magno impetu 
animorum ad pugnam educte, premii loco victori 
proposito, quod Saraceni ferebant, auro. Confli- 
ctumque, et pulsus Burtzas, multis ab ejus parte 


XYLANDRI1 ET GOARI NOTE. 


(40) Ab Attalia Pamphylie urbe, sicut et Cibyra 
minoris Asis, navali preclara. Goan. 

(1) Hic locus est confusus et mancus, ut quidem 
judico. Hoc ex sequentibus didici, hunc ipsum 
Curticem Duri classem duxisse, victumque ab im- 
peratorie duce Theodoro navali prolio fuisse. Sed 
Cibyrate an pro Duro steterint, an vero quod pu- 
tavi) ab imperatoris classe, cum ea ad Durum 


transivisset, jusserit eos Durus oppugnari, non 
sum certus. Xvr. 

(42) Soribit interpres δεξάµενος' retineo δεξάµε- 
vov. Àd Joannem enim auotor ipse retulit τὸ δεξά- 
pevov, Bicut et τὸ βεθοηµένον. Goan. 

(43) Dipotamum videtur dictum, quod inter duo 
flumina, aut potius ad confluentes duorum am- 
nium, situm esset. Xvr. 


159 GEORGII CEDRENI 160 


occisis, maxime Armenis : nam de his quoscunque A χκηνοὶ διαθαινειν, καθοπλίσαντες ol περὶ τὸν Boóp- 
comprehendere potuerunt Romani, 436 interfecere Ἅτζην τοὺς ἀμφ) αὐτοὺς, τὸ δ᾽ αὐτὸ τοῦτο καὶ οἱ τοῦ 
absque ulla miseratione, quod ii primi omnium se πρωτοθεστιαρίου Ἠπεποιηχκότες , µµάλα ὁρμητικῶς 
tyranno adjunziesent. πρὸς τὴν µάχην ἐχώρουν προὔκειτο γὰρ ἑχατέροις 
ὥσπερ τις ἆθλος ὁ παρὰ τῶν Σαραχηνῶν κομιζόµενος χρυσός. Kal ἐπείπερ ἤγγισαν, συµπεσόντες ἐμάχοντο. 
Τρέπεται γοῦν ὁ Βούρτζης, xal πολλοὶ τῶν σὺν αὐτῷ ἀπώλοντο, καὶ μᾶλλον τῶν ᾽Αρμενίων' πάντας γὰρ τοὺς 
ἁλόντας τῶν ᾽Αρμενίων ἀπέσφαττον οἱ 'Ρωμαῖοι, μὴ λαμθάνοντες οἶκτον διὰ τὸ πρώτους προσχωρῆσαι τῷ 


ἀποστάτῃ. 


Nuntio ejus eladis accepto, Bardae nulla interpo- 
sita mora statim cum suo exercitu subsequitur, et 
oum ad locum cui Rageos nomen pervenisset, ibi 
castra facittempusquepugne commodum exspectat. 
Cunctantibus autem imperatoriis, et pugne oppor- 
tunitate extracta, multi a Barda ad Leonem defece- 
runt, jam clade superiori animis eorum nutantibus. 
Sed qui in exercitu Leonis erant rerum bellicarum 
imperitioree, ii animis recens parta victoria exsul- 
"tantibus pugnam expetebant; natu grandioribus, 
et qui multis certaminibus exercitati essent, de- 
'treotantibus atque differentibus : cum Leo (verum 
enim illud tritum est : « Homines malis cito consi- 
liis assentiunt ») junioribus obtemperans suos ad 
pugnam instructos dato tuba signo educit. Du-us 
copiis suis in tres partes divisis medium agmen 
ipse ducit, dextrum cornu fratri suo Constantino, 
ginistrum Constantino Gabre committit. Ut concur- 
sum est οἱ Bardo cornibus prefecti equitem hosti 
immiserunt, Leonis milites impetum non sustinen- 
tes fugam faciunt, eorumque magna editur cedes. 
Interflcitur Joannes patricius et Petrus castrorum 
prefectus 437 multique alii illustres viri. Leo pro- 
tovestiarius vivus una cum aliis magistratum geren- 
tibus viris in Duri potestatem venit. Atque hunc 


᾽Αγγελθείσης δὲ τῆς ἵττης ὁ Βάρδας καιρὸν àva- 
θολῆς μὴ δεδωκὼς, ἀγείρας τοὺς do αὐτὸν ὑπήντα 
διὰ ταχέων, xai κατά τινα τόπον Ῥαγίας ὀνομαζό- 
µενον Ὑενόμενος στρατοπεδεύεται, ἐπιτήδειον μάχης 
καιρὸν ἐκζητῶν. Χρονοτριθούντων δὲ τῶν βασιλικῶν 
ταγμάτων ὁ τῆς µάχης χαιρὸς παρετείνετο, καὶ πολ- 
λοὶ τῶν ἀποστατῶν τῇ προηγησαμένῃ ἤττῃ σεσα- 
λευμένοι τῷ πρωτοθεστιαρίῳ προσέτρεχον. "Όσον 
μὲν οὖν σφριγῶν ἦν ἐν τῇ στρατιᾷ τοῦ βασιλέως καὶ 
ἀπειροπόλεμον , τῇ ἐξ ὑπογύου γαυρούμενον νίκῃ 
ὤργα πρὸς σομπλοχὴν, ol Ὑηραιότεροι δὲ καὶ κατ- 
ηθλημένοι τοῖς ἀγῶσιν ὤχνουν xal ἀνεδύοντο τη); µά- 
y5» [P. 600] Αλλ' imul κατὰ τὸν εἰπόντα, « Τα- 
χεῖα πειθὼ τῶν χακῶν ἀκολουθεῖ, » πείθεται τοῖς 
νεωτέροις καὶ ὁ πρωτοθεστιάριος, καὶ τὸ ἐνυάλιον 
σηµήνας ἐξάγει τὰ στρατεύματα πρὸς τὴν µάχην. 
Καὶ ὁ Βάρδας δὲ τριχῆ διελὼν τὸν οἴκεῖον στρατὸν 
τὸ μὲν μέσον εἶχεν αὐτός, τοῦ δεξιοῦ δὲ χέρως Kov- 
σταντῖνον τὸν ἁδελφὸν, τοῦ δ’ εὐωνύμου Κωνσταντῖ- 
voy τὸν Γαθρᾶν ἄρχέιν ἐπέστησε. Συμθολῆς δὲ γενο- 
µένης καὶ τῶν περὶ τὰ κέρατα σιρατηγῶν τὴν ἵππον 
ἐπισεισάντων τοῖς ἑναντίοις, μὴ ἐἑνεγχόντες τὴν 
ῥύμην οἱ περὶ τὸν πρωτοθεστιάριαν τρέπονται, καὶ 
γίνεται φόνος πολύς. ᾿Ενταῦθα καὶ [ωάννης ἔπεσεν 
ὁ πατρἰκιος καὶ ὁ στρατοπεδάρχης Πέτρος xal. ἄλλοι 


quidem Durus in custodiam dedit. Theodoro autem (1 πολλοὶ τῶν διαφανῶν. Ἐάλω δὲ καὶ ὁ πρωτοθεστιά- 


et Nicete Hagiozacharitis germanis fratribus in 
conspectu totius exercitus effodi oculos jubet, quod 
ii nimirum violato jurejurando, quo se ipsi ob- 
strinxerant, ad Leonem transivissent. 

ὀφθαλμοὺς ὡς παραθάντων τάχα τοὺς ὄρχους οὕς 
ρησάντων. 

Hac victoria Barde rebus plurimum attulit in- 
orementi, omnesque ad eum magni parvique defl- 
ciebant; imperatoris res una, eaque sacra anchora 
guatinebantur, divino nimirum auxilio. At cubicu- 
larius preses, quanquam et terrestribus negotiis 
curam impenderet, multo magis tamen maritime 
rei erat intentus. Nam hostilis classis prefectus 
Michaelus Curtices, omnes insulas depopulatus, 
jam ipsam quoque in Hellesponto sitam Abydum 
videbatur oppugnaturus. Itaque classem probe in- 
struit, eamque contra Citrucam emittit, prefecto 
Theodoro Caranteno patricio. Is Theodurus per 
fauces Hellesponti vectus apud Phoceam cum Cur- 
tica navalem conserit pugnam vehementem : ea 
victus Curtices classique ejus disjecta, et Caran- 
teno exinde mare obtinente res maritime quiete 
fuerunt. Proinde terrestribus ncgotiis intentus 
preses Manuelum 438 Eroticum, nobili genere 
ortum et virtute ao fortitudine clarum, emittit ad 


proc μεθ) ἑτέρων ἀνδρῶν ἀρχικῶν. Τὸν μὲν οὖν 
πρωτοθεστιάριον φρουρεῖσθαι προσέταξε, θεοδώρου 
δὲ καὶ Νιχήτα τῶν ᾽αὐταδέλφων τῶν ᾽Αγιοζαχαριτῶν 
ἐπ᾿ ὄψει παντὸς τοῦ στρατεύματος ἑἐξορύττει τοὺς 


πρὸς αὐτὸν ἔθεντο καὶ τῷ πρωτοθεστιαρίῳ προσχω- 


'Ex ταύτης τῆς νίκης τὰ μὲν τοῦ Βάρδα ὑψοῦτο 
καὶ ἐπὶ μέγα Ίρετο, πάντων, ὡς εἰπεῖν, μικρῶν καὶ 
μεγάλων προσρυϊσκομένων αὐτῷ, τὰ δὲ τοῦ βασιλέως 
ἐπὶ μιᾶς ἐσάλευεν, ἱερᾶς μέντοι ἀγχύρας, τῆς τοῦ 
θεοῦ βοηθείας. Ὁ δὲ παρακοιμώμενος ἑἐφρόντιζε μὲν 
καὶ τῶν κατὰ Ὑέρσον, πλέον δ᾽ ἐμερίμνα τῶν κατὰ 
θάλατταν ' ἐλύπει γὰρ αὐτὸν ὁ τοῦ ἐἑναντίου κατ- 
άρχων στόλου, Μιχαλλ ὁ Κουρτίχιος, πᾶσαν μεν 
νῆσον πεπορθηχὼς, ἤδη 5' ἐπίδοξος ὢν καὶ τὴν ἐν 
Ἐλλησπόντῳ πολιορκεῖν "Αθυδον. Οὐκοῦν καὶ στόλον 
ἐξαρτυσάμενος µάλα καλῶς ῥἐχκπέμπει κατὰ τοῦ 
Κουρτιχίου, ναύαρχον ἔχοντα θεόδωρον πατρίχιον 
τὸν Καραντηνόν. Οὗτος ὃ) ἐκπλεύσας xai τὰ στενὰ 
διαθὰς τοῦ Ελληαπόντου κατὰ Φώκαιαν τῷ Κουρτικίῳ 
προσρήγνυται, xal γενομένης καρτερᾶς υαυμαχίας 
ol περὶ τὸν Κουρτίχιον τρέπονται καὶ σχεδάννυνται͵ 
καὶ λοιπὸν θαλασσοκρατήσαντος τοῦ Καραντηνοῦ τὴν 
ἐπεχειρίαν ἔσχε τὰ τῆς θαλάσσης. Ηδη δὲ τῶν κατὰ 
θάλατταν ἑχόντων καλῶς ὁ παραχοιµώµανὺς τῶν κατὰ 


161 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


163 


τὶν ἦπειρον ἐτίθετο ἐπιμέλειαν. Kal δὴ Μανουὴλ A oustodiendam Nieeam. Paulo post ad eam urbem 


πατρίκιον τὸν )Ερωτικὸν , ix γένους τε ἄνδρα xal 
ix' ἀρετῃ διαδόητον καὶ ἀνδρίᾳ, φρουρεῖν ἐχπέμπει 
τὴν Νίκαιαν. Miti μικρὸν δὲ καταλαµθάνει καὶ ὁ 
Σχληβὸς, καὶ τὰ moi τῆς Νιχαίας πυρπολήσας χωρία 
τελευταῖον xal ἐπ αὐτὴν τὴν Νίκαιαν ἔρχεται, καὶ 
ἐλεπόλεσι xal μηχαναῖς ἐχπορθῆσαι ἠπείγετο. Γεν- 
ναίως δὲ τοῦ Μανουὶλ ὑποδεξαμένου τὴν πολιορχίαν 
xal τὰς προσαγοµένας τῷ τείχει χλίµαχας xal µη- 
χανὰς σκευαστῷ πυρὶ πυρπολήσαντος, τὴν Ex πολιορ- 
xia; ἅλωσιν ἀπογνοὺς ὁ Σκληρὸς ἐἑνδείφ τῶν 
ἀναγχαίων ἥλπιζεν αἱρῆσαι τὴν πόλιν, Ἀρόνου δὲ τῇ 
πολιορχίᾳ τριθέντος πολλοῦ καὶ τῶν ἔνδον πιεζοµέ- 
vov τῇ σιτοδείᾳ, (P. 601| μὴ ἔχων ὅ τι xai ὃρά- 
σειεν ὅ Μανουὴλ μηδ᾽ ὅθεν εἰσκομίσεται τὰ πρὸς τὸ 
ζην ἀναγκαῖα, ἐπιμελῶς τοῦ Σκληροῦ τὰς εἰσόδους 
τηροῦντος, ἁπάτῃ τὸν Σκληρὸν ἔγνω περιελθεῖν 
Αμέλει xal τοὺς τῆς Νικαίας σιτοθολῶνας ψάμμµου 
λεληθότως πεπληρωχὼς, καὶ cit ἄνωθεν τὴν ἐπι- 
φάνειαν ἐπιχρώσας, ὡς κλέπτεσθαι τὰς ὄψεις τῶν 
θεωµένων, τινὰς τῶν ἠλωχότων ἀπὸ τῆς τῶν ivav- 
tiov μοίρας προσκαλεσάµενος ἐδείχνυ τὰ ταμιεῖα, 
καὶ πρὸς τὸν Σκληρὸν ἐπαφίησιν, εἶπεῖν ἐπισκήψας, 
ὅτιπερ, Τὴν ἐκ τοῦ λιμοῦ πολιορκίἰαν οὐ δίέδοιγα (ἀπο- 
χρώσας γὰρ ἔχω τροφὰς xal ἐπὶ δυσὶν ὅλοις ἔτεσι), 
πολιορκίᾳ δὲ ἄλλως ἡ πόλις ἀνάλωτος' τὰ σὰ ὃ' ἐγὼ 
φρονῶν ἔτοιμός εἶμι ὑπεχστῆναί σοι τῆς πόλεως, st 
ἐμοί τε καὶ τοῖς μετ ἐμοῦ δι ὄρχων δοίης ἀπιέναι 


accedit Durus, et incendio evastata vicinia tandem 
ipsam quoque machinis adhibitis oppugnat. Et cum 
fortiter defenderet Manuelus, scalasque et maohi- 
nas admotas igni artificioso cremaret, vi se urbem 
expugnare posse desperans Bardas, ob penuriam 
autem deditum iri tandem cogitans, diu obsidionem 
traxit. Oppidanis alimentorum defectu pressis, Ma- 
nuelus quo 89 verteret nescius, cum Duro aditus 
urbis accurate custodiente invehi nihil posset, dolo 
circumvenire eum statuit. Grenaria Νίο clam 
arena congesta implet, in superficie frumento con- 
strata, ut arena visum falleret. Tum quemdam de 
hostibus captum eo adducit, et illa demonstrat, et 
ad Durum emittit, cum his mandatis, se plane ab 
obsidione penurie causa nihil sibi metuere, instru- 
clum etiam biennii integri alimentis : tum urbem 
ipsam vi nequaquam expugnari posse. Tamen 
quod ipsi bene vellet, urbe excedere paratum esse, 
8i hoc obiineat ut juramento confirmet Durus se 
ipsi et suis liberam quo vellent abeundi dare pote- 
statem. Libenter eam conditionem amplexo Duro, 
et (idem firmante, Manuelus cum Nioseensibus et suo 
exercituomnibusque 4229 impedimentis Cpolin abit. 
Hoc pacto Niceta potitus Durus, tametsi vaframentum 
illud de frumento deprehendens moleste ferret, va- 
lidum nihilominus urbi ei presidium imponit,duce 
quodam Pegasio, et ipse reliqua persequitur negotia 


ὅπη δὴ καὶ αἱρούμεθα. ᾿Ασμένως δὲ τοῦ Βάρδα δεξαµένου τὸν λόγον καὶ πίστεις πααεσχηκότας, τοὺς Νικχεῖς ὁ 
Μανουὴἡλ εἰληφὼς καὶ τὸν ἀμφ᾽ αὐτὸν στρατόν μετὰ πάντων ὧν εἶχον, εἴσεισιν εἰς τὴν β2σιλεύουσαν, Τὴν Νί- 
καιαν δὲ παρειληφὼς ὁ Σχληρὸς, καὶ τὸ περὶ τὸν σἵτον εὐρὼν ῥᾳδιούργημα ἠνιάθη μὲν ἐφ᾽ ol; ἑξηπάτητο, 
φρουρὰν δ᾽ ὅμως ἀφεὶς ἀξιόμαχον ἓν αὐτῇ, καὶ στρατηγὸν Πηγάσιόν τινα ἐν αὐτοῖς ἐπιστήσας, αὐτὸς τῶν ἐφεξῆς 


εἴχετο ἔργων. 


Ὁ δὲ παραχοιμώμενος τοῖς ὅλοις ἀπορηθεὶς (ἤδη (| Enimvero preses Basilius rebus tantum uon de- 


[ip ὁ Σκληρὸς ἐπλησιάζε τῇ βασιλἰδι) µίαν ἐγνώχει 
βοήθειαν ἀποχρῶσαν, Βάρδ«αν τὸν Φωκᾶν μεταπἰμ- 
φασθαι τῆς ὑπερορίας, µόνον ἀξιόμαχον οἱηθεὶς 
τοῦτον ἀντίπαλον ἔσεσθαι τῷ Σκληρῷ. Λόγου δὲ θᾷτ- 
τον µεταπεμψάµενος xai ὄρχοις ἀσφαλισάμενος, καὶ 
πλοῦτον παρεσχηκὡς δαψιλῆ καὶ τῷ τῶν μαγίστφων 
ἐξιώματι τιµήσας, δομέστικον προχειρίζεται τῶν 
σχολῶν καὶ κατὰ τοῦ Σκληροῦ ἀφίησιν. Ὁ δὲ τὸν 
ὑπὲρ τῶν ὅλων ἀναδεξάμενος ἀγῶνα πρῶτον μὲν 
ἐπεχείρησεν ἀπὸ θρᾷκης περαιωθῆναι sl; ΄Αθυδον’ 
φυλάττοντος δὲ τὰ ly Ελλησπόντῳ χωρία Ῥωμανοῦ 
τοῦ υἱοῦ τοῦ Σκληροῦ , ἀποκρουσθεὶς ἐκεῖθεν ἐπ- 
άνεισιν εἷς τὴν βασιλίδα, ἐκεῖθέν τε πλοίου ἐπιθὰς 
καὶ τοὺς ἑναντίους λαθὼν πρὸς τὴν ἀντίπορθμον 
γένεται γῆν, καὶ νυκτοπορίαις χρησάµενος ἄπεισιν 
εἷς Καισάρειαν, ἐκεῖσέ τε ΕἨὐσταθίῳ μαγίστρῳ τῷ 
Μαλείνῳ καὶ Μιχαὴλ μαγίστρῳ τῷ Βούρτζῃ συµµίξας 
(ἔφθασε γὰρ καὶ αὐτὸς Ex µετανοίας τὰ τοῦ βασιλέως 
πάλιν ἑλέσθαι) μετ αὐτῶν πρὸς πόλεμον ἐξηρτύετο. 
Καὶ δὴ λαὸν ὡς 6 καιρὸς ἑἐδίδου ἀθροίσας, καὶ τοὺς 
ἐκ τῆς φυγῆς ἐσχεδασμένους ἁλίσας, πρὸς τὸ ᾽Αμώ- 
piov γίνεται, Καὶ à. Σχληρός δὲ τὴν τούτου ἔξοδον 
ἀκηχοὼς, καὶ vov πφῶτον οἰηθεὶς τὸν ἀγῶνα ἔσεσθαι 
αὐτῷ πρὸς ἄνδρα Πολεμιστὴν καὶ Φίρειν εἶδότα 
χινναίως xal τακχικῶς τὰς πολεµίόους ὀτροφὰς, καὶ 


ΒΡΘΓΒΙΙ8 (cum jam ad ipsam urbem accederet Du- 
rus) unum hoo cogitavit presidium superesse, si 
Barda Phocas ab exsilio revocaretur, quem solum 
censebat Duro recte opponi posse. Eum ergo dicto 
citius evocat, jurejurando ei cavens atque amplis- 
simas conferens opes; ornatumque magistri digni- 
tate domesticum scholarum facit et contra Durum 
emittit. Phocas summa sibi rerum credita primo e 
Thracia ad Abydum trajicere conatus est. Sed ea 
spe dejectus, quod Romanus Duri fllius Hellespon- 
tum teneret, Cpolin rediit. Inde navigio conscenso 
hostibus non animadvertentibus ad oppositam con- 
tluentem trajecit, nocturnisque itineribus Cusa- 
ream pervenit. [bi se cum magistro Eustathio Ma- 
leino et Michaelo Burtza (nam et is mutata volun- 
tate ad imperatoris partes redierat) conjunxit et 
bello gerendo paravit. Ergo coactis ut poterat mi- 
litibus, collectisque iis quos fuga disperserat, ad 
Amorium accedit. Durus ubi Phocam ad 430 bel- 
lum exiisse cognovit, nuno demum ratus sibi rem 
fore cum viro bellicoso et fortiter atque composite 
ferre vices belli gnaro, cum hactenus sibi objecti 
essent homunciones castrati, in thalamis versati et 
in umbra degere soliti, & Nicea exercitum ad 
Amorium ducit. Ibi collatis signis pugnatum ; et 











163 


GEORGII CEDRENI 


164 


Phoce exercitus, qui superioribus preliis victus À οὐχ ὡς τὸ πρότερον πρὸς ἀνδράρια ἐκτετμημένα 


audaciam animique vigorem dimiserat, pedem re- 
tulit, ac victoria penes Durum fuit. Neque tamen 
turpiter aut dissolutis ordinibus Pboce milites 
cesserunt, sed lente et composite, ita ut non pre 
metu sed jussu ducis cedere viderentur. Etenim 
Phocas militibus terga hosti dantibus et fugam 
parantibua, extremum claudens agmen irruentes 
propuleabat, neque eos cum impetu irruere ceden- 
tibus suis sinebat. Ibi Constantino ferunt Gabre 
cum suis hostem insequenti conatum egregium 
animo incidisse, Phocas capiendi, quam rem sibi 
summe laudi fore speraret. Itaque equo calcaribus 
incitato acerrimo in hunc impetu invectum. Pho- 
cam eo conspecto et agnito leviter equum flexisse 
et se obvium tulisse; itaque clavam in galeam 
Constantini impegisse, ut is ob ictus intolerabilem 
vim statim animo delipnquente ab eo decideret. 
Quem dum sui omissa hostium persecutione attol- 
Junt atque curant, interim Phocam securiorem 
A481 jam factum, sed non laxatis equo habenis 
lente progressum, evasisse. Sic Phocas cum suis 
elapsus, occupato Chareiano et castris positis, de 
futuro cogitavit, interim multos ad ge accedentes 
imperatoris nomine honoribus afficiens, suorum- 
que alacritatem beneflciis excitans. Eum subsecutus 
Durus, castris ad Thermas imperatorias (loci hoc 
nomeu est) locatis, cognominem suum (utrique 
enim Barda erat nomen) ad pugnam provocat. Quo 
alacriter assentiente rursum pugna committilur.Ác 
tametai aliquandiu restitissent milites Phocs, ipso 


undiquaque circumequitante et ferrea clava hos- (j 


tium dissipante ordines atque innumeras edente 
cedes, tamen fusi ad extremum fugam faciunt. 


θαλαμευόµενα xal σκιατραφῃ, ἄρας ἀπὸ Mixalac 
πρὸς τὸ ᾽Αμώριον ἄπεισι [Ρ. 692]. καὶ συναντήσας 
συμπλέκεται τῷ Φωχᾷ. Οὐκ ὑποστάντων δὲ τῶν 
περὶ τὸν Φωχᾶν διὰ τὸ ταῖς προηγησαµέναις ῆτταις 
χαυνωθΏναι τὸν τῆς ἀνδρίας αὐτοῖς καὶ τόλµης 
τόνον, ἐπικρατέστερος Ἠίνεται ὁ Σκληρός. Οὐ μέντοι 
καὶ παντάπασιν ἐς ὑπαγωγὴν ἄκοσμον ἐσκέδαστο i 
στρατιὰ τῷ Φωκᾷ, ἀλλ ὑποκλίνασα μὲν ἐνέδωκε, 
σχολαίαν δὲ ἐποιεῖτο τὴν ὑποχώρησιν ὡς μὴ ὑπὸ 
δειλίας δοχεῖν ἐλαύνεσθαι, ἀλλ ἐξ ἐπιτάγματος 
ὑπείκειν στρατηγικοῦ μετ εὐχοσμίας καὶ τάξεως. 
Καὶ v3p δὴ xal νῶτα δόντας τοὺς στρατιώτας 
καὶ πρὸς φυγὴν ὠρμημένους, ὄπισθεν οὐραγῶν ὁ 
Φωκὰς τοὺς ἐπιόντας ἡμύνετο καὶ οὐ μετὰ σφοδρο- 
τάτης εἴα βίας καὶ ῥύμης προσφἑρεσθαι. Ἔνθα καὶ 
λέγεται Κωνσταντῖνον τὸν Γαθρᾶν μιτὰ τῶν ἀμφ᾽ 
αὐτὸν τὸ φεῦγον διώκωντα Φφιλοτιµίᾳ χρησάµενον 
ἀκαίρῳ, καὶ μεγάλην εὔκλειαν ἕξειν οἰηθέντα el 
αἰχμάλωτος ὑπ᾿ αὐτοῦ γένοιτο ὁ Φωχᾶς, µυωπίσαντα 
τὸν ᾧ ἐπωχεῖτο ἵππον, μετὰ μεγίστης ὁρμᾶς προσ- 
ενεχθῆναι τῷ Φωκῇ. "Ov οὗτος ἰδὼν καὶ ὅστις εἴη 
κατανοήσας, ἠρέμα τὸν ἵππον παρενεγχὼν καὶ 
ὑπαντιάσας malit κορύνῃ κατὰ τῆς χόρυβος. Καὶ ὁ 
μὲν λειποθυµήσας τῇ ἀνυποστάτῳ φορᾷ τῆς πληγῆς 
πίπτει παραυτίχα τοῦ ἵππου, ὁ δὲ Φωκᾶς ἀδείας 
μείζονος τυχὼν τῆς ἐπὶ τὰ πρόσω πορείας εἴχετο, 
σχολῇ καὶ βάδην Ἰὼν, ἀλλ οὖκ ἀνειμένος τοῖς 
χαλινοῖς' ol γὰρ σὺν τῷ Γαθρᾷ τὸν οἰκεῖον πεπτω- 
xóta θεασάµενοι στρατηγὸν, καὶ ἐπιμέλειαν τούτου 
τιθέµενοι, ἀνῆκαν τὸν διωγµόν. Ὁ δὲ Φωχᾶς dpa 
τοῖς σὺν αὐτῷ τὸν λεγνόµενον Χαρσιανὸν κατειληφὼς 
κἀχεῖςε αὑλισάμενος ἐσκόπει τὸ µέλλον, τιμαῖς τε 
ταῖς ix βασιλέως δεξιούµενος πολλοὺς προσφοιτῶν- 


τας, καὶ τῶν συνόντων εὐεργεσίαις παραθερµαίνων τὰς προθυµίας. ᾿Βπόμενος δὲ τούτῳ καὶ ὁ Σκληρὸς, καὶ περί 
τινα τόπον Βασιλιχκὰ θέρμα Χαλούμενον κατασκηνώσας, εἷς µάχην τὴν ὁμώνυμον ἐξεκαλεῖτο. ᾿Ασπασίως δὲ xal 
τούτου δεξαµένου τὴν πρόκλησιν αὖθις ἑτέρα συνίσταται μάχη. Καὶ χρόνον μέν τινα ἀντέσχον ol περὶ τὸν Φωκᾶν, 
αὐτοῦ τούτου πχριππεύοντος ἀπανταχοῦ xal τῇ σιδηρἑᾳ xopóvn τὰς τῶν ἐναντίων ῥηγνύντος φάλαγγας καὶ μύριον 
ἐργαζομένου φόνου’ ὅμως δὲ καὶ πάλιν νῶτα δεδωκότες ol περὶ τοῦτον ἑτράπησαν. 


Àb hoc prelio Phocas quanta fleri poterat cele- 
ritate in lberiam abit, et α Davido ejus regionis 
principe suppetiss petit, et impetrat sane haud 
exiguas. Erat enim Phocas amicitia junctis Davido 
ex eo tempore quo Chaldie dux fuerat. Cum his et 
suis quos ex fuga collegerat, ad Pancaleam (campus 
est latus ac rei equestri aptus, proxime Alyn flu- 
men situs) ducit, ubi Duri castra erant. Rursum 
omni vi pugnatum. 433 Atque hio Phocas cernens 
suos paulatim succumbere atque ad fugam spectare, 
honestam mortem turpi atque infami vit: prestare 
ratus, disjectis hostium ordinibus in ipsum vehe- 
menti impetu fertur Durum fortiter subsistentem, 
nemine militum opitulante, quod omnes certamine 
ducum decerni bellum cuperent. Et quidem pul- 
cherrimum videbatur spectaculum, magnamque 
admirationem spectatoribus excitaturum, singulare 
certamen intueri duorum virorum audacia atque 
animi robore prestantissimorum. His ergo cominus 
duellum ineuntibus, Durus Phoce equi aurem 


Ἐκεῖθεν οὖν ὁ Φωχὰς, ὡς εἶχε, διὰ ταχέων ἄνεισιν 
εἷς τὴν Ἰθηρίαν, καὶ Δαθὶδ τῷ τῶν Ἰθήρων ἄρχοντι 
προσελθὼν elc ἐπικουρίαν τει στρατόν. τοῦ δὲ μετὰ 
προθυµίας ὑπηρετοῦντος (ἐπεφιλίωτο γὰρ * Φωκᾶ 
& οὗ δοὺξ Tv ἐν Χαλδίᾳ), λαὸν ἐκεῖθεν εἰληφὼς οὐκ 
ὀλίγον, ἀθροίσας δὲ καὶ τοὺς μετ’ αὐτοῦ ἑσκεδασμέ- 
νους ὄντας ἐκ τῆς τροηῆς, χάτεισιν εἲς Παγκάλειαν͵, 
ἔνθα στρατοπεδευσάµενος ἦν ὁ Σκληρός. Τόπος δὲ à 
Παγκάλεια, πεδίον ἀναπεπταμένον τε xal ἱππάλα- 
τον, ἔγγιστά που τοῦ ποταμοῦ "Άλυος χείµενον. Καὶ 
Ὑίνεται πάλιν καρτερὸς ἀγών. ᾿Ενταῦθα τὸν ἑαυτοῦ 
λαὸν θεασάµενος ὁ Φωκχᾶς κατὰ μικρὸν ἐνδιδόντα xat 
πρὸς φυγὴν βλέποντα, [P. 603] βέλτιον εἶναι χρἰνας 
τὸν εὐκλεῆ θάνατον τῆς ἀγεννοῦς χαὶ ἐπονειδίστου 
ζωῆς, τὰς τῶν ἐἑναντίων συγκόψαες φάλαγγας πρὸς 
αὐτὸν μετὰ αφοδρότητος εται τὸν Σκληρόν. Εὐρώ- 
στως δὲ κἀκείνου τὴν αὐτοῦ ὁποδεξαμένου ὁρμὴν, 
καὶ μηδενὸς τῶν στρατιωτῶν ἐπιθοηθοῦντος, ἀλλὰ 
τῷ τῶν ἀρχηγῶν ἀγῶνι κριθῆναι τὰ πράγγατα 
Βουλευομένων (καὶ γὰρ δὴ καὶ ἐφαίνετο πἀγκαλόν κι 


165 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


166 


θέαμα xal χαταπληξιν τοῖς ὁρῶσιν ἐπάγον ἀνδρῶν A dextram una cum freno ense amputat, Pho as ca- 


δύο μονομαχία im εὐτολμίᾳ καὶ ῥώμῃ joy μέγα 
ορονοῦντων), ὑποστάντες ἀλλήλους συστάδην ἐμά- 
γοντο. Kal ὁ μὲν Σχκλροὸς τοῦ ἵππου τοῦ Φωκᾶ τὸ 
δεξιὸν οὓς σὺν τῷ Χχαλινῷ παίσας ἀποχόπτει τῷ 
ξίφει . 6 δὲ Φωχᾶς τῇ κορύνῃ πατάξας αὐτὸν γατὰ 
τῆς χεφαλῆς τοῦτον μὲν ἐπὶ τοῦ τραχήλου τοῦ ἵππου 
ἐίπτει τῷ βάρει τῆς πληγῆς χατενεχθέντα, αὐτὸς δὲ 
τὸν ἵππον χεντρίσας xal τὰς τῶν ἑναντίων διατεμὼν 
φάλαγγας ἕξεισι, καὶ πρός τινα λόφεν ἀνελθὼν τοὺς 
ἐκ τῆς τροπῆς ἀνεχαλεῖτο. Οἱ δὲ περὶ τὸν Σκληρὸν 
γακῶς ἔχοντα τοῦτον ἐκ τῆς πληγῆς θξασάμενοι 
xai ἤδη λεικοφυχοῦντα τῷ τραύµατι ἐπί τινα πηγὴν 
ἄχουσι τὸν λύθρον ἀπονιψόμενον  ὑπώπτευον γὰρ 
καὶ τὸν Φωχᾶν τελείῳ ἤδη παραδοθῆναι ἀφανισμῷ. 
o3 ἵππου δὲ ἀποσκιρτήσαντος xal τὸν κατέχοντα 
ἁποδράντος καὶ διὰ τῶν στρατευμάτων ἐπιθάτου 
χωρὶς θέοντος ἁτάχτῳ ῥύμῃ, xal τῷ αἶματι πεφυρ- 
µένου (Αἰγύπτιον τὸν ἵππον ἐκάλουν), καὶ χαταµα- 
θόντες οὗτινος ὁ ἵππος, καὶ νοµἰσαννες τὸν ἑαυτῶν 
ἄρχοντα Ἠπεπτωχέναι, ἀκόσμως Ἀτρέπονται πρὸς 
ουγὴν, κρημνοῖς xal "Alut τῷ ποταμῷ βῥιπτοῦντες 
ἑαυτοὺς καὶ ἀχλεῶς ἀπολλύμενοι, μηδενὸς ὄντος 
τοῦ διώκοντος. Τοῦτο κατιδὼν ὁ Φωκᾶς ἀπὸ τοῦ 
λόφου, καὶ θεῖον ἔργον εἶναι τὸ πραγμα, ὥσπερ Tv 
εἰχὸς, ὑποτοπάσας, Χάτεισι μετὰ τῶν συνόντων ἐπι- 


put Duri clava ita ferit, ut is vi ictu prostratus collo 
equi incumberet : ipse ordinibus hostium perruptis 
citato equo evadit, et in tumulum quemdam eve- 
ctus suos e fuga colligit. Durum sui graviter ex ictu 
laborare jamque animo delinquere videntes, ad 
fontem quemdam adducunt oruoris eluendi causa : 
nam actum jam prorsus esse de Phoca putabant. 
Ibi cum equus Duri, JEgyptius nomine, ab eo qui 
ipsum tenebat, se avelliaset, ac sine sessore por or- 
dines incerto impetu cruore oppletus discurreret, 
egnito eo milites Duri, suum imperatorem occu- 
buisse rati, fugam inordinatam faciunt, per preci- 
pitia sese el in Alyn amaem dejicientes 483 ac 
turpiter pereuntes, nemine insequente. Quod ,de 
colle videns Phocas, Deique hoc fleri, ut sane fle- 
bat, nutu sentiens, cum suis descendit et fugienti- 
bus instat, sese invicem conculcantibus et omnis 
defensionis oblitis, eorumque alios interflcit, alios 
capit. Durus cum paucis elapsus Martyropolim con- 
fugit. Inde fratrem suum Constantinum ad Chosroen 
Babylonis principem mittit societatem et auxilia 
petitum. Cumque is moras nectens neque annueret 
neque denegaret quod petebatur, ideoque Constan- 
ünus diutius abesset, coactus ipse quoque cum 
omnibus suis eodem abit. 


διώκων τοὺς φεύγοντας ὑπ ἀλλήλων συµπαλουµένους καὶ ἁλκῆς ὅλως μὴ µεμνηµένους, xal τοὺς μὲν dvat- 
ρῶν, τοὺς δὲ χειρούµενος. 'O δὲ Σχληρὸς psv! ἁλίγνν διασωθεὶς φευγει πρὸς Μαρτυρόπολιν’ ἐκεῖθεν δὲ πρεαθευ- 
τὴν ἐκπέμπει τὸν ἑαυτὸῦ ἀδελφὸν Κωνσταντῖνον πρὸς Χοσρόην τὸν τῆς Βαθυλῶνος ἄρχοντα,ἐπιχουρίαν xal συµ- 
μαχίαν αἱτῶν. Παρέλχοντος δ᾽ ἐχείνου xal ute τῇ δόσει συντιθεµένου μήτ ἀπαναινομένου, xal τοῦ Κωνσταν- 
τίνου χρονοτριθοῦντος, ἠναγχάσθη xal αὐτὸς ὁ Σχκληρὸς μετὰ τῶν συνόντων ἁπάντων πρὸς Χοσρόην φοιτῆσαι, 


Της δὲ τοῦ Σκληροῦ τροπῆς ἀγγελθείσης τῷ βα- (] 


σιλεῖ διὰ γραμμάτων τοῦ Φωκᾶ, xal τῆς slc βαθυ- 
λῶνα ἀναχωρήσεως, τοῦτον μὲν ὁ βασιλεὺς ἀποδε- 
ζξάμενος ἀξίως ἑτίμησε, πρὸς δὲ Χοσρόην τὸν τῆς 
βαθυλῶνος ἁμερμουμνῆν πρεσθευτὴν ἐκπέμπει τὸν 
Βέστην Νικηφόρον τὸν Οὐρανὸν, Ἱκετεύων μηδεμιᾶς 
ἐπιστροφῆς ἀξιῶσαι τὸν ἀποστάτη», μηδὲ βελῆσαι 
παράδειγµα γενέσθαι τοῖς ὀψιγόνοις φαῦλον, áps- 
λήσας μὲν βασιλέως ἁδικουμένου βασιλεὺς καὶ αὐτὸς 
uv, [Ῥ. 604] προσθέµενος δὲ τυράννῳ ἀδίκῳ xal ἆπο- 
στάατῃ. Ἐνεχείρισε δὲ xal Ὑράµμµατα ῥβασιλικὰ 
ἐνσεσημασμένα, DV ὦν συµπαβείας ἁπάσης χακῶν 
ἡξίου τὸν Σχληρὸν xal τοὺς συνόντας αὐτῷ, el µε- 
ταµαθόντες τὸ δέον τόν τε ἑαυτῶν ἔπιγνωσι δεσπο- 
την xai πρὸς τὰ οἰχεῖα ὑπονοστήσουσι. Αιασωθέντος 
δὲ πρὸς Χοσρόην τοῦ Οὐρανοῦ xai τῶν βασιλικῶν 
φωραθέντων γραμμάτων, ὁ Χοσρόης xal τὸν πρε- 
σθευτὴν καὶ τὸν Σκληρὸν xal πάντας τοὺς σὺν αὔτῷ 
Ρωμαίους ὑπονοήσας φρουρᾷ παραδίδωσι,. Καὶ τού- 
τους μὲν εἶχεν dj φρουρὰ, τῶν δὲ μλ συνανελθόντων 
ἀποστατῶν τῷ Σκληρῷ Αέων μὲν ὁ αἰχμάλωτος καὶ 
οἱ τοῦ δοῦχα Ανδρονίκου τοῦ Λυδοῦ παῖδες Ἄριστο- 
Σόρος ὁ ᾿Επείκτης καὶ Βάρδας ὁ Μογγὸς (ἔφθη γὰρ 
ἐκεῖνος ἀποθανεῖν) τὸ ᾿)Αρμακούριον xal τὴν Ώλα- 
τεῖαν πέτρα» καὶ ἄλλα τινὰ φρούρια ἐφυμνὰ ἐν τῷ 
θέµατι κείµενα τῶν θρᾳχησίων κατεσχητότες ἀντεῖ- 
χον ἕως ὀγδόης ᾖΊνδικτιῶνος, καὶ ἐπεκδρομὰς ἐκ 
τούτων ποιούμενοι τὰ βασιλέως ἑλύπουν * καὶ οὐ 


Imperator Phoce litteris de Duri clade et Baby- 
lonica profectione certior factus, dignis honoribus 
Phocam remuneratus ad Chosroen Babylonis amer- 
mumnam litteras mittit, legato ad eam rem Besta 
Nicephoro, cui Uranus (id est Colus) cognomen ; 
&b eoque contendit ne quam perduellis rationem 
habeat, neque posteris mali exempli auctor esse 
velit, rex ipse regi injurias factas negligens, ty- 
ranno autem injusto et perduelli opitulans. Dat le- 
gato etiam litteras ab imperatore consignatas, qui- 
bus Durum et quos secum is habebat omnium 
peccatorum venia dignabatur, siquidem resipisce- 
rent ac suum dominum agnoscerent et domum 
43.4 quisque suam se conferrent. Cum ad Chos- 
roen pervenisset Uranus littereque imperatoris in- . 
notuissent, Chosroes sinistra suspicans et legatum 
et Durum omnesque qui cum ipso erant Romanos 
in custodiam tradidit. De perduellibus qui cum 
Duro eo non venerant, Leo captivus et Andronici 
Lydi duce, qui jam e vivis excesserat, filii, Christi- 
fer Epeicta et Bardas Moncus, Armacurium, Latum 
saxum et alia munita castella in Thracensi provin- 
cia occuparunt; indeque facti« eruptionibus, di- 
tionem imperatoris infestando usque ad indictio- 
nem 8 perseverarunt, neque flnem ante fecerunt 
Jatrociniorum quam promissa ipsis per Nicepho- 
rum patricium Parsacutinum impunitate ad imp 
ratorem transiverunt. B 


161 


Χίου τοῦ Παρσακουτηνοῦ τῷ βασιλεῖ προσεχώρησαν. 


GEORGII GEDRENI 


πρὶν ἑπαύσαντο τὰς χώρας λεηλατοῦντες, πρὶν ἂν ἀμνηστίαν 


168 
εἰληφότες καχκῶν διὰ Νικηφόρου πατρι- 


Ceterum Antonius patriarcha cum sacerdotio re- Α Τότε δὴ xài Αντώνιος ὁ πατριάρχης κατὰ τὴν 


nuntiasset, Duro rebellionem movente, tum tempo- 
ris mortuus est; creatusque patriarcha Nicolaus 
Chrysobergius, cum per 4 annos Ecclesia pastore 
caruisset. Sol etiam meridie defecit et stelle con- 
specta sunt. Simul atque diem extremum clausit 
Tzimiscas imperator, Bulgari defecerunt et impe- 
rium in se quatuor fratribus commiserunt, Davido, 
Mosi, Aaroni et Samuelo, filius unius eui erat magna 
inter Bulgaros potentia comitis, 8 qua re ei 
435 Comitopuli appellabantur. Etenim de Petri 
gente reliquos mors abstulerat : Borises autem et 
Romanus hujus filii abducti, ut ante retulimus, in 
urbem ibi degebant, Borises magistri dignitate a 
Tzimisca ornatus, Romanus 8 Josepho cubiculario 
intimo castratus. Mortüo Tzimisca ex urbe profu- 
gerunt et in Bulgariam contenderunt. Ac Borisen 
quidem Romano habitu indutum, dum per silvam 
quamdam transit, Bulgarus quidam Romanum esse 
ratus interfecit. Romanus incolumis mansit, et ali« 
quanto post in urbem rediit, ut &uo loco dicetur. 
De quatuor autem istis fratribus Davidus quidem 
statim obiit, Moses autem Serras oppugnans saxo 
& muro ictus periit. Aaronem Romanis rebus, ut 
ferebatur, faventem frater Samuelus cum sobole in- 
terfecit, solo Bladosthlabo, qui etium Joaunes 
usurpatur, fllio ejus erepto a Radomero Samueli 
filio, quem et Romanum vocant. Is Samuelus homo 
bellicosus ao quietis impatiens, nactus licentiam 
Romanis exercitibus bello adversus Durum occu- 
patis, 4386 totum Occideatem inoursionibusa vexa- 
vit, non Thraciam modo et Macedoniam ac Thes- 
salonice propinqua, sed Thessaliam quoque, Gre- 
ciam et Peloponnesum. Αο multa oepit castella, 
quorum precipuum Larissa. Hujua incolas cum 
totis familiis in intimam transtulit Bulgariam οἱ 
guorum militum tabulis inscripsit, eorumque opera 
contra Romanos usus est. ÀÁvexit etiam reliquias 
sancti Achillei, qui sedem Larissa tenuerat impe- 
rante Constantino Magno, et majori simul et prima 
synodo adfuerat cum Regino Scopelensi et Diodoro 
Triccensi, easque Prespse, ubi regiam habebat 
guam, deposuit. ) 

pav, οὐ µόνον θρῴχην xal Μακεδονίαν καὶ 


τοῦ Σκληροῦ ἀποταξάμενος ἀποστασίαν τῇ ἱερατείᾳ, 
ἀπεθίω * xal χειροτονεῖται πατριαργης Νικόλαος ὁ 
τὴν ἐπωνυμίαν Χρυσοθέργιος, τῆς Ἐκκλησίας ἆποι- 
µάντου διατελεσάσης ἐπὶ ἔτη τέσσαρα πρὸς τῷ ἡμί- 
cet. Ἐγένετο δὲ καὶ ἔχλειψις ἡλίου περὶ µέσην ἡμέ- 
pav, ὡς xal ἁστέρας φανῆναι,. Τῶν δὲ Βουλγάρων 
ἅμα τῇ τελευτῇῃ τοῦ βασιλέως ᾿Ἰωάννου ἁἀποστατη- 
σάντων, ἄρχειν αὐτῶν Ἁπβροχειρίζονται τίσσαρες 
ἀξελφοὶ, Δαθὶδ, Μωύτῆς, ᾿Ααρὼν καὶ Σαμουὴλ, ἑνὸς 
τῶν παρὰ ἈΒουλγάροις µέγα δυνηθέντων χοµητος 
ὄντες παῖδες καὶ διὰ τοῦτο χοµητόπουλοι χατονοµα- 
ζόμει» . Τῶν γὰρ xarà γένος προσηκόντων τῷ Πέ- 
2ρῳ οἱ μὲν ἄλλοι θανάτῳ διεκόπησαν, Βορίσης δὲ 
καὶ Ῥωμαιὸς οἱ τοῦτου υἱοὶ εἲς τὴν πόλιν εἰσαχθέν- 
τες, ὡς ἐν τοῖς ἔμπροσθεν εἴρηται, ἔμενον ἐν αὐτῃ, 
ὁ μὲνμά Ὑιστρος παρὰ τοῦ βασιλέως τιμηθεὶς Ἰωαν- 
νου ὁ δὲ 'Ῥωμανὸς ἐκτμηθεὶς τὰ παιδουργὰ µόρια 
παρὰ τοῦ παβακοιμωμµένου πρότερον Ἰωσήφ: Καὶ 
ἐπεὶ συνέθη τὸν βασιλέα Ἰωάννην ἀποθανεῖν, ἐχεῖ - 
θεν ἀποδιδράσκουσι, καὶ τὴν Βουλγαρίαν φθάσαι 
ἠπείγοντο. Kal ὁ piv Βορίσης τόξῳ βληθεὶς ἐν τῷ 
διιέναι χατά τινα λόχμην παρά τινος Βουλγάρου vo- 
µίσαντος αὐτὸν Ῥωμαῖον εἶναι (ἐνεδέδυτο γὰρ στο- 
An» Ῥωμαὶκὴν) ἀπόλλυται, Ῥωμανὸς δὲ διασώζεταιε͵ 
καὶ χρόνῳ ὕστερον ἔπάνεισι πάλιν εἰς τὴν βασιλίδα, 
ὡς ἐν τῷ Ἰδίῳ τόπῳ λελέξεται. Τούτων δὲ τῶν τεσ- 
σάρων ἀδελφῶν Δαθὶδ μὲν εὐθὺς ἀπεθίω ἀναιρεθεὶς 
μέσον Καστορίας καὶ Ἡρέσπας καὶ τὰς λεγομένας 
Καλὰς δρῦς παρά τινων ἉΒλαχῶν ὁδιτῶν, Μωῦσῆς 
δὲ τὰς Σέῤῥας πολιορκῶν λίθῳ ἀπὸ τοῦ τείχους 
βληθεὶς ἐτελεύτησε * «al τὸν ᾿ΛΔαρὼν δὲ τὰ δῬω. 
µαίων, ὡς λέγεται, φρονοῦντα ἢἤ τὴν ἀρχὴν εἷς 
ἑαυτὸν σφετεριζόµενον ἀνεῖλεν ὁ ἀδελφὸς Σαμουὴλ 
παγγενεὶ, κατὰ τὴν ιδ) τοῦ Ιουλίου μηνὸς, ἐν τῇ 
τοποθεσίᾳ τῆς 'Ραμετανίτζας, [P. 695] μόνου Βλα- 
δοσθλάδου τοῦ καὶ Ἰωάννου διασωθέντος, τοῦ υἱοῦ 
αὐτοῦ, παρὰ Ῥαδομηροὺ τοῦ xai Ῥωμανοῦ, τοῦ 
υἱοῦ τοῦ Σαμουήλ. Καὶ καθίσταται µόναρχος Βουλ- 
γαρίας ἁπάσης à Σαμουήλ. Οὗτος πολεμιχὸς ἄνθρω- 
πος (v καὶ µηδέποτε εἰδὼς ἠρεμεῖν, τῶν Ῥωμαϊκῶν 
στρατευμάτων ταῖς πρὸς τὸν Σκληρὸν µάχαις ἀσχο- 
λουμένων ἀδείας τυχὼν κατέδραµε πᾶσαν τὴν Ἐσπέ- 


τὰ τῇ θεσσαλονίχῃ πρόσχωρα, ἀλλὰ καὶ θετταλίαν καὶ 


Ἑλλάδα καὶ Πελοπόννησον * xai πολλὰ φρούρια παρεστήσατο, ὦν ἦν τὸ χορυφαῖον ἡ Λάρισσα, ἧς τοὺς 
ἐποίκους µετῴκισεν εἷς τὰ τῆς Βουλγαρίας ἑνδότερα πανεστίους, καὶ τοῖς καταλύγοις τῶν ἑαυτοῦ κατα” 
τάξας στρατιωτῶν συμµάχοις ἐχρῆτο κατὰ ᾿Ῥωμαίων. Μετήγαχε δὲ xai τὸ λείφψανον τοῦ ἁγίου ᾿᾽Αχιλ. 
λείου, ἐπισκόπου Λαρίσσης χρβημµατίσαντος ἐπὶ Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου xàv τῇ µεγάλῃ xal πρώτῃ 
συνόδῳ πχρόντος σὺν Ῥηγίνῳ Σκοπέλων καὶ Διοδώρῳ ΊΤρίκκης, καὶ sl; Πρέσπαν ἀπίθετο, ἕνθα ἦσαν 


αὐτῳ τὰ βασίλεια. 


Proinde Basilius imperator, ut primum Duri ne- 
gotio se expediit, uloisci Samueli maleficia cupiens, 
colleotis Romanis exercitibus, in Bulgariam ipse 
ducere statuit, ne communicata quidem re cum 
Barda Phoca, scholarum etiamnum domestico, et 
reliqpis orientalibus ducibus. Ergo per Rhodope 
8ο Euro flumini regiones propinquas Bulgariam 


"Apóvacgat δὲ τοῦτον ὁ βασιλεὺς τῶν εἰργασμένων 
γλιχόμενος, ἐπείπερ ἀπετινάξατο τὰς περὶ τοῦ Σχλη- 
ροῦ φροντίδας, τὰς Ῥωμαϊκὰς ὀθροίσας δυνάµεις 
αὐτὸς δι’ ἑαυτοῦ εἰσθολὴν iv Βουλγαρίᾳ ἐδόχει ποιή- 
σασθαι, Βάρδαν τὸν Φωκᾶν ἔτι τῶν σχολῶν δομέ- 
στιχον ὄντα καὶ τοὺς λοιποὺς ἑῴους δυνάστας µηδ. 
ἀξιώσας λόγου. Εἰσερχόμενος δὲ iv. Βουλγαρίᾳ δι 


169 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


170 


τῆς παρὰ cj Ῥοδόπῃ καὶ τῷ ποταμῷ "Ep, τὸν Α ingressus, magistrum Leonem Melissenum a tergo 


μάγιστρο» Λέοντα τὸν ἨΜελισσηνὸν κατόπιν εἴασε, 
τὰς δυσχωρίας φυλάττειν προστάξας, αὐτὸς δὲ τὰ 
μεταξὺ Τριαδίτζης, ἥτις πάλαι Σαρδιχἡ ἐπωνόμαστο, 
ατενὰ διελθὼν xal τὰς λόχμας, καὶ Ev τινι τόπῳ 
Στωπωνίῳ λεγομένῳ γενόμενος, ἔθετο χάρακα, ἐκεῖσέ 
τε διενοεῖτο πῶς ἂν ἐπιχειρήσῃ τῇ πολιορκίᾳ τῆς 
Σαρδικῆς. Ἠκούετο δὲ καὶ ὁ Σαμουὴλ τὰς κορυφὰς 
τῶν κόκλωθεν ὀρέων κατέχων (πρὸς φανερὰν γὰρ 
συμπλοχήν καὶ ἀγχέμαχον ἐδειλία) xal πάντοθεν 
ἑνεδρεύων, st πως δυνηθείη βλάψαι τοὺς ἑναντίους. 
Ἐν ᾧ δὲ ταῦτα ἐγίνετο καὶ τοιοῦτος ἦν τῷ βασιλεῖ ὁ 
σχοπὸς, Στέφανος ὁ δοµέστικος τῶν σχολῶν τῆς 
Δύσεως, ὃν διὰ τὸ βραχὺ τῆς ἡλικίας Κοντοστέφα- 
vov (44) ἑπωνόμαζον, ἀπεχθέστατος Gv Aíovtt τῷ 
Μελισσηνῷ πρόσεισι νυκτὸς ἤδη κατκλαθούσης τῷ 
βασιλεῖ, xal ἀναζευγνύειν ὡς τάχιστα παρεκάλει, τὰ 
ἄλλα λογιζόµενον δεύτερα, xal τὴν βασιλίδα xata- 
λαδεῖν, ὡς τοῦ Μελισσηνοῦ ἐποφθαλμιῶντος τῇ βασι- 
λείᾳ κἀκεῖσε ἀπιόντος ἄρτι σὺν τάχει πολλῷφ. ᾿Εθρόη- 
σεν ὁ λόγος τὸν βασιλέα, καὶ ἀναζυγὴν εὐθέως ἑκή- 
ρυξεν. 'O δὲ Σαμουὴλ τὴν ἀσύντακτον ἀναχώρησιν 
φυγἠν, ὡς εἰκὸς, εἶναι, ὑποτοπάσας, ἐπεισπεσὼν ἀθρό- 
ως μετ) ἀλαλαγμοῦ xal βοῆς τούς τε 'Ρωμαίους κατ. 
ἔπληξε xai φυγεῖν ἠνάγχασε, xal τὸ στρατόπεδον 
κατέσχε, xal τῆς ἁἀποσκευῆς ἀἁπάσης ἐγένετο χύριος 
καὶ αὑτῆς τῆς βασι)ικῆς σκηνῆς καὶ τῶν βασιλικῶν 
παρασήµωνι Μόλις δὲ ὁ βασιλεὺς τὰ στενὰ διελθὼν 
elc Φιλιππούπολιν διασώζεται" (P. 600] ἐν T, γινό- 
µενος, xai τὸν Μελισσηνὸν ἁμεταχίνητον εὐρὼν xai 
τὴν ἐμπιστευθεῖσαν αὐτῷ φυλαχὴν ἐπιμελῶς τη- 


roliquit, qui angustias custodiret : ipse faucibus 
et silvis que sunt ad Triaditzam (olim hsec Sardica 
dicebatur) peregratis, in loco cui Stoponio nomen, 
castra ponit, ibique de oppugnanda Serdica cogita- 
tiones instituit. Audiebatur etiam 437 Samuelum 
montes qui oireumjacent tenere, ab aperto prelio 
metu abhorrentem, et undique insidias hostis la 
dendi causa tendentem. Dum hís intentus est im- 
perator, Stephanus scholarum occidentalium dome- 
8ticus, quem ob stature humilitatem Contostepha- 
num appellabant, Leoni Melisseno inimicissimus, 
nocte 89 jam intendente imperatorem adit, horta- 
turque ut, omnibus rebus posthabitis, motis castrig 
Cpolin recurrat : Melissenum enim inhiare imperio, 
et ad urbem summa celeritate proficisci. Hoo ser- 
mone conturbatus imperator statim castra moveri 
jubet. At Samuelus inoompositum bostium disces- 
sum pro fuga, ut par erat, habens subito in eos 
cum clamore ac strepitu irruit, territosque in fu. 
gam conjicit, castris eorum potitur et impedimen- 
tis omnibus ipsisque adeo imperatoriis insignibus. 
Imperator cum egre per fauces Pbilippopolim per- 
venieset, inveniretque Molissenum in sua statione 
morantem, diligenter sibi demandatam obire cueto- 
diam, exprobrat mendacium Contostephano, quod 
tanti mali causa fuisset. Eumque non ferentem 
placide objurgationem, sed ferociter reeponsantem 
ei contendentem se recte 434 consuluisse, impau- 
denti hominis petulantia irritatus solio desilieng 
crinibus ac barba arripit et in terram prosternit. 


poovta, τῷ Κοντοστεφάνῳ ἑλοιδορεῖτο ὡς ψευσαμένῳ xal παραιτίῳ γεγονότι τοσούτου καχοῦ. Οὗτος δὲ μὴ ἐνεγ- 
xüv πράως τὴν ἐπιτίμησιν, ἀλλ᾽ ἔτι μᾶλλον τραχυνόµενος καὶ δίκαια συμθουλεῦσαι ἰσχυριζόμενος, ἠνάγκασε 
τὸν βασιλέα διὰ τὴν ἀναίσχυντον ἱταμότήτα ἀναπηδῆσαί τε τοῦ θρόνου, xal τῶν τριχῶν αὐτοῦ xai τῆς γενειάδος 


λαθόµενον κατασπάσαι elc γῆν. 

Ἰνδικτιῶνος δὲ ια ἔτους 
ἐγένετο Χλόνος µέγας, καὶ χατέπεσον οἰχίαι πολλαὶ 
καὶ ναοὶ xai µέρος τῆς σφαίρης (45) τῆς τοῦ θιοῦ 
Μεγάλης Ἐκκλησίας ὅπερ πάλιν ὁ βασιλεὺς φιλο- 
τίµως ἐπηνωρθώσατο, δαπανήσας εἲς µόνας τὰς µη- 
χανὰς τῆς ἀνόδου, δι Gv οἱ τεχνῖται Ἱστάμενοι xal 
τὰς ὕλας ἀναγομένας δεχόµενοι ᾠχοδόμουν τὸ πεπτω- 
χὸς, χρυσίου χεντηνάρια δέκα. 

Οἱ δὲ τῶν Ῥωμαίων µμεγιστᾶνες μηνιῶντες τῷ 
βασιλεῖ, ὁ μὲν Φωκᾶς Bápbac val τινες σὺν αὐτῷ 
ὅτιπερ εἷς ἈΒουλγαρίαν ἐἑχστρατεύσας ὀπερεῖδεν 
αὐτοὺς, μηδ᾽ idv Καρὸς λογισάμενος µοίρᾳ (46), 
ἄλλοι δὲ καὶ ἄλλοι δι’ ἄλλους προπηλακισμούς τε καὶ 
παροινίας, 6 δὲ μάγιστρος Εὐστάθιος ὁ Μαλεῖνος 
4 τό ἀτίμως ἀπὸ τῆς εἱρημένης ἐκστρατείας ἆπο- 
τεμφθῆναι, συναθροισθέντες ἐν τῷ Χαρσιανῷ κατὰ 
τὸν οἶκον τοῦ ῥηθέντος Μαλείνου, «' τοῦ Αὐγούστου 
μηνὸς, τῆς ιε΄ ἱνδικτιῶνος, Βάρδαν τὸν Φωκᾶν ἀνεῖ- 


υιό’, ᾿Ὀκτωθρίφ μηνὶ C 


Indictione 15, anno mundi 6494, mense Octobri, 
terra vehementer concussa multe domus atque 
templa corruerunt et pars sphere Magne Dei sedis. 
Quam imperator magniflco refecit, impensis in &o- 
las machinas quibus fabri insistentes materiam 
sursum atiractam excipiebant et operi adhibebant, 
centenariis auri decem. 


Interim Romani imperii proceres imperatori 
succensentes, Phocas Bardas et quidam cum ipso, 
quod Bulgaricam inetiluens expeditionem ipsos 
Sprevisset nulloque numero habuisset, alii aliag 
ob contumelias, Eus'athius magister Maleinus, 
quod ignominiose a dicta expeditione fuerat dimis- 
8u8, Charsiani in domo Maleini coeuntes die Au- 
gusti 15, indictione 15, Bardam Phocam imperato- 
rem designant diademateque et aliis imperii insig- 
nibus exornant. Simul nuntiabatur Durum e Syria 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(44) Κοντός enim Grecis parvum, modicum, bre- 
vem significat. Go4n. 

(45) Trulli. GoAR. 

(46) In margine est esse hoc proverbium. Sio 
antem de Agamemnone apud Homerum Achilles, 


PaThOLh Ga. CXXII. 


Tio δέ µιν dv. καρὸς a" cy. Ubi quidam ἐγκαρός le- 
unt ὑφέν. Sed varias ejus dicterii expositiones 
uo afferre non libet, cum possint ex scholiasta et 

Eustathio ac aliis repeti. XvL. 


41 


GEORGII CÉDRENI 


112 


adventare. Is enim a Chosroe, uti exposuimus, in A vov βασιλέα, διάδηµά τε περιθέντες αὐτῷ xal τὰ 


carcerem compactus Babylone in custodia vixerat, 
omni cura corporis destitutus, carcerisque incom- 
modis et custodum contumeliis divexatusg. Subito 
οἱ &affulsit fortuna propitia, ipsumque cum suis 
carcere eduxit. Quo autem modo vinculis 439 
liberatus in Romanas provincias incolumis perve- 
uerit, jam nuno narrabimus. 


λοιπὰ τῆς βασιλείας γνωρίσματα. Τούτου δὲ ἆναγο- 
ρευθέντος ἠγγέλλετο καὶ ὁ Σκληρὸς ἄχων ἀπὸ Zo- 
plac. Καθειρχθεὶς yàp, ὡς εἴπομεν, παρὰ τοῦ Χο- 
σρδου μετὰ τῶν περὶ αὐτὸν idv Βαθυλῶνι ἔμενε 
τηρούµεγνος iv τῇ φρουρᾷ, πάσης ἐπιμελείας ἐστε- 
Ρηµένος καὶ τῇ ix τῆς καθείρξεως καχουχίᾳ xal 
ταῖς τῶν Φφυλαττόντων παροινίαις τετρυχωµένος 


ἐξαίφνης δ’ ἐπέλαμψιν αὐτῷ τύχη Λλαμπρὰ, καὶ τῆς φυλακῆς ἐχθάλλεται σὺν ποῖς ἀμφ᾽ αὐτὸν παραδόξως. 
Οἶῳ δὲ τρόπῳ τῶν δεσμῶν ἑλευθερώθη, καὶ ὅπως εἰς τὰ Ῥωμαίων ἤθη διεσώθη καὶ ἐπανῆλθε», ἄπεισι Λέξων ὁ 


λόγος, 

. Persica gens regno & Saracenis exuta nunquam 
non iis irascebatur, taciteque cogitabat et occasio- 
nem dispiciebat eos de]iciendi avitamque potentiam 
recuperandi. Erat inter eos quidam stirpe nobilis- 
sima ortus Inarguse, et eloquentia et bellica re cla- 


Τὸ τῶν Περσῶν γένος τὴν ἀρχὴν τῆς βασιλείας 
ἀφαιρεθὶν ὑπὸ τῶν Σαρακηνῶν dsl μὲν ἐνεχότει 
τούτοις καὶ ἐνεδομύχει, καὶ καιρὸν ἐζήτει καὶ µη- 
χανὴν ὅπως τοὺς τὸ κράτος ἔχοντας κατασπάσῃ καὶ 
τὴν πάτριον πάλιν ἆναλαθῃ ἀρχήν, ἦν δὲ τις ἐν 


rus atque strenuus. [s Chosroen sentiens ἀββο» B αὐτοὶς ἀνὴρ ἐξ εὐγενοῦς σειρᾶς καταγόμενος. Ἴναρ- 


lute atque inepte imperium gerere, jam nuno que- 
sitam diu opportunitatem Persis adesse ratus, 
univeream Achemenidarum gentem ad defectionem 
& Saracenis concitat, Turcarumque orientalium ad 
viginti millia mercede conducens, res Saracenorum 
agit atque fert, si quoscepisset, eos morte multans, 
&c no pueris quidem parcens. Cum hoc Chosroes 
8009 ipse, sape per duces suos preliatus semper 
guccubuit. Desperata jam re, ac porro sentiens se 
arma contra Persas ferre non posse, cum sepe con- 
cisi ipsius exercitus jam ne nomen quidem Persa- 
rum audire sustinerent, Romanorum, quos captivos 
dGetinebat,'recordatur. Subitque ei prudenter admo- 
dum ratiocinari, nisi Sclerue illustrium unus esset 


&o summorum virorum et animi corporisque for- ( 


titudine prestans, nunquam eum profecto contra 
düominum suum insurrecturum, 440 eumque in 
lantas angustias compulsurum, neque deinde ex- 
' puli et infelioem toleranti vitam tot tantosque viros 
imperetorium honorem habituros fuisse. Ergo re 
' eum suo senatu communicata Durum et comites 
ejus e carcere educit omnique cura refloit,tandem- 
que ab eo petitut sibi in Persis debellandis operam 
navet. Simulanter initio Durus id reousavit, cau- 
Batus viros tanto tempore in custodia detentos 
carcerisque erumnis attritos non posse arma ferre. 
Chosroes autem magis magisque instabat, flagita- 
batque ut pecuniam innumeram et exercitus nume- 
rosissimos splendideque instructos acciperet et 
bellum in Pereas gereret, neque injuriarum memi- 
nisset et carceris molestiarum, quas ipse in poste- 
rum amplissimis meritis esset abolilurus. Tandem 
ergo Durus annuit et belli administrationern in se 
recipit. Neque vero Arabes aut Saracenos aut alios 
Chosroi subditos populos ducere sustinot, sed Sy- 
riacarum urbium perlustrari jubet carceres, et qui 
in iis detinebantur captivi Romani educi atque 
armari, hoo et nullo alio exercitu se rem contra 
Persas gesturum  affürmans. Placuit consilium 


γος τοὔνομα, λέγειν τε δεινὸς καὶ ἄλλως πολεμικὸς 
καὶ δραστήριος ἄνθρωπος. Οὗτος τὸν βασιλέα Χο- 
σρόην κατανοήσας ἀνειμένως καὶ φαύλως ἄρχοντα, 
καὶ vuv παρεῖναι ὃν ἐζήτουν ol Πέρσαι καιρὰν oln- 
θεὶς, ἀνασείει τε τὸ Ὑίνος τῶν ᾿Αχαιμενιδῶν ἆπαν 
καὶ ἁπόστασιν κινεῖ κατὰ τών Σαρακηνῶν. Προσλα- 
θόμενος δὲ xai μισθοφορικὸν ἀπὸ τῶν ἕἑφων Τούρ- 
xcv (47) ἀμφὶ τὰς εἴκοσι χιλιάδας ἐδίου xal xax- 
έτρεχε τὰ Σαρακηνῶν, [P. 697] ἄρδην ἀναιρῶν τοὺς 
ἄλισκομένους xal μηδὲ παίδων Φφειδόµενος. Πρὸς 
toutov ὁ Χοσρόης πολλάκις καὶ διὰ τῶν οἰκείων 
στρατηγῶν καὶ αὐτὸς δι ἑαυτοῦ ἀντιπαραταξάμε- 
voc iv πάσαις ταῖς µάχαις ἠττήθη, ᾿Απογνοὺς οὖν 
λοιπὸν καὶ εἰδὼς μὴ ὤν ἱχανὸς ὅπλα ἀπὸ τοῦδε χινῆ- 
σαι κατὰ Περσῶν, τῶν αὐτοῦ στρατευμάτων πολλά- 
Χις κατακοπέντων xal μηδ᾽ ὄνομα στεγόντων ἀκοῦσαι 
Περσῶν, slc ἔννοιαν ἔρχεται τῶν lv τῇ φρουρᾷ Ῥω. 
µαίων, ἐπιλοχγισάμενος λίαν, ἐμφρόνως ὡς st µή τις 
τῶν ἐπισήμων 7v xal ἐμφανῶν ὁ καθειργµένος xal 
κατὰ ψυχὴν xai σῶμα Ὑενναίως ἔχων, οὐκ ἂν τοῦ 
οἰκείου δεσπότου κατεξανέστη καὶ ἐς τόδε ἀνάγκης 
σανήλασε τοῦτον, xai μετὰ ταῦτα φυγὰς καὶ βίον 
διαντλῶν ἀτυχῆ ὑπὸ τοσούτων xal τηλικούτων ὡς 
βασιλεὺς ἀνυμνεῖται. Κοινλογησάµενος μετὰ τῆς 
ἑαυτοῦ γερουσίας ἐχθάλλει τε τὸν ἄνδρα τοῦτον καὶ 
τοὺς σὺν αὐτῷ τῆς φυλακῆς χαὶ πάσης ἐπιμελείας 
καταξιοῖ, καὶ τελευταῖον τὴν περὶ τοῦ πολέμου προσ- 
φέρει ἀξίωσιν. θρυπτοµένου δὲ κατ ἀρχὰς τοῦ 
Σχληροῦ, καὶ μετ εἱρωνείας πῶς ἂν δυνηθεῖεν λέ- 
Ὕοντος ὅπλα κινῆσαι ἄνδρες ἐν τοσούτῳ καιρῷ καθ- 
ειργμένοι xal Καταχόρως µετασχόντες τῶν ix c 
φρουρᾶς καχοπαθειῶν, ὁ Ἀοσρόης καὶ πάλιν ἐνέχειτο, 
καὶ χρήματα λαθεῖν αὐτὸν ἰκέτευεν ἀριθμοῦ διεκκί- 
πτοντα xai στρατεύματα πλήθει τε ἄπειρα val. λαμ.- 
πρὰ ταῖς παρασκεναῖς, xai στρατηγῆσαι τὸν πόλε- 
μον, καὶ μὴ μνησικακῆσαι τῆς καθείρξεως, ὡς ὃνυ- 
ναµένου xai αὐτοῦ τοῖς μετὰ ταῦτα καλοῖς καὶ ταῖς 
φιλοφροσύναις ἐπηλυγάσαι τὰ προφθάσαντα κακὰ 
καὶ τὰς ἐκ τῆς φυλακῆς ἁπδίας, Ιείθεται τὸ τελευ- 


XYLANDRI ET GOARI NOTX, 
(47) Unde Turci redditi Orientales exponit auctor p. 768. Goan. 


{1ὸ 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


1. 


ταῖον ὁ Σκληβὸς, xal ἐκτελέσειν ὑπέσχετο τὸ χεχε- A. Chosroi, moxque aperti carceres, eduoli Romani, 


λευσμένον, Στρατεύµατα μέντοι λαθεῖν ᾿Αράθων 1| 
Σαραχηνῶν fj ἑτέρων ἐθνῶν τῶν τῷ Χοσρόῃ ὑποχει- 
µένων οὐδ' ὅλως ἡνέσχετο, τὰς δὲ φυλαχκὰς τῶν ἐν 
Συρἰᾳ πόλεων ἀναζστῆσαι ἠξίωσε, καὶ τοὺς ἐν αὐταῖς 
χρατουµένους "Ρωμαίους ἐξαγαγεῖν καὶ κατοπλίσαι, 
μενὰ τούτων καὶ οὐχ ἄλλως λέγων εἶναι δυνατὸν 
αὐτῷ τὸν πρὸς τοὺς Πέρσας ἀναδίξασθαι πόλεμον. 
Ἐδέξατο ὁ Χοσρόης τὸν λόγον, xal αἱ φυλακαὶ ταχὺ 
ἀνεῴγνυντο, καὶ οἱ ἐν αὐταῖς ἠλευθεροῦντο Ῥωμαῖοι, 
καὶ συνηθροίσθησαν ἀπὸ τούτων ἄνδρες ὁμοὸ τρισχί- 
htt * οὓς εἰς βαλανεῖα ἐκδοὺς καὶ τὸν ἐκ τῆς καθ- 
εἴρξεως ῥύπον ἀποκαθάρας, ἐσθῆσί τε xai περιθο- 
λαῖς χαιναῖς ἀμφιάσας, xal ἑκάστῷῳ τὴν προσήκου- 
σαν xal ἀρχοῦσαν δοὺς παντευχίαν, ὁδηγοὺς τῆς 
ὑδοῦ λαθὼν ἕξεισι μετ αὐτῶν κατὰ τῶν Ηερσῶν. 
Γενομένης δὲ ἀντιπαρατάξεως, καὶ μετὰ ῥύμης σφο” 
δρᾶς τῶν περὶ τὸν Σχληρὸν ἐπιθεμένων τοῖς Πέρ- 
σαις, ἐκεῖνοι τῷ ξένῳ τῆς καθοπλίσεως καὶ τῷ ἀήθει 
τῆς φωνῆς xal τῷ ἀγνώστῳ τῆς παρατάξεως, τὸ δὲ 
πλέον xal τῇ ῥαγδαίᾳ φορᾷ καὶ ῥύμῃ τῶν Ῥωμαίων 
καταπλαγέντες τρέπονται κατὰ κράτος καὶ πίπτουσι 
παναυδὶ, ὡς μηδ ἄγελον (τοῦτο δὴ τὸ τοῦ λόγου) 
περιλειφθῆναι τῆς συμφορᾶς, [P. 098) πεσόντος 
καὶ αὐτοῦ 'Ivdpqou κατὰ τὴν προςθολήν. Δείαν δ᾽ 
ὅτι πολλὴν περιθαλόµενοι καὶ ἵππους συχνοὺς οὐκέθ) 
ὑποστρέίφαι πρὸς Χοσρόην ἔγνωσαν, ἀλλά τῆς ἐπὶ 


atque Ώου modo ad tria virorum millia collecta. 
Quod Durus in balnea misit, sordibusque et squa- 
lore in vinculis contracto 444 ablutis. novis vesti- 
bus induit, armatosque ut cujusque rationes postu- 
labant, ductoribus itineris adscitis, hunc exercitum 
in Persas ducit. Ubi adversis signis pugna inita 
est, Homani &orem impetam in Persas dant. Qui 

 etignoto armature genere et insueta voce ao non 
ante visa ordinum ac pugne ratione, precipue vero 
violentia incursus perterrili, fusi et ad unum 
omnes casi sunt, ne nunlio quidem, ut est in 
proverbio, cladis relicto. Ipse etiam 1nargus in 
prima acie cecidit. Romani ingentem predam et 
plurimos equos adepti nequaquam ad Chosroen 
reverlendum sibi duxerunt, sed viam que in 
Romanam ducit dictionem ingressi magnis itineri- 
bus clam Saracenis effugerunt, inque eam pervene- 
runt. Alius fertur sermo, Romanos victis Persis ad 
Chosroen rediisse et humaniter fuisse exceptos. 
Eum paulo post vita exoedentem Chosroi filio et 
Sucocessori suo mandasse ut Romanos adhibito 
presidio in patriam deducat. Sive hoo sive illo 
modo, in Romanoa quidem íflnes pervenit Durus, 
cumque Bardam Phoo&m esse imperatorem desi- 
gnatum inveniret, ipse quoque α suis est salutatus 
imperator. 


Ῥωμαίους ἀγούσης ἀψάμενοι καὶ συντόνῳ ἸὙρησάµμενοι τῇ ὁδοιπορίᾳ ἔλαθον διαδράντες xal εἲς τὰ 
σφέτερα $6» διασωθέντες. Ἔτερος δὲ λόγος ἔχει ὡς μετὰ τὴν κατὰ Περσῶν νίκην ἐπανελθόντας ἑδέξατο 
Φφιλοφρόνως αὐτοὺς ὁ Χοσρόης, xai imei μετ ὀλίγον τὸ τῆς ζωῆς αὐτὸν ἔφθασε τέλος, ἐπέσχηψε τῷ υἱῷ 
xal ὁμωνύμῳ καὶ μετ αὐτὸν βασιλεῖ συμµαχίαν δοῦναι τοῖς Ῥωμαίοις καὶ οἴκαδε πέμψαι. Καὶ à μὲν 
Σχλτρὸς ivi τῶν εἱἰρημένων τρόπων τῆν Ῥωμαίων καταλαμθάνει qv, εὑρὼν Βάρδαν τὸν Φωχᾶν ὡς 
βασιλέα ἀνευφημούμενον, xal αὐτὸς ὁμοίως παρὰ τῶν συνόντων ἀνευφημούμενος. 


Οὕτω δὲ τὰ πράγµατα εὀρηχὼς διακείµενα διά- C Cum autem in hunc rerum statum incidisset, in 


φορος ἦν καὶ ποιχίλος ταῖς γνώµαις * ἑαυτὸν μὲν γὰρ 
ἀσθενέστατον ἴχρινεν εἰς τὸ καθ᾽ αυτὸν µόναν συν» 
έχειν καὶ διακρατεῖν τὴν ἀποστασίαν - προσχωρήσαι 
ἂλ τῷ Φωχᾷ fj τῷ βασιλεῖ λίαν ἁγεννὸὲς φήθη καὶ 
ἄνανδρον. Πολλὰ γοῦν γνωματεύσαφ-μετὰ τῶν συνόν- 
των, τέλος τὸ μὲν µόνος ἀνευφημεῖσθαι ὡς βασιλεὺς 
παράθολον καὶ ἀλυαιτελὶς διὰ τὸ ἀδύνατον ἑλογίζετο, 
tvi δὲ προσφοιτῆσαι τῶν δυναστῶν καὶ τοῦ ἕτερου 
καταφρονῆσαι κατεγίνωσκε διὰ τὸ τοῦ μέλλοντος 
ἄδηλον. Ἔγνω οὖν κατὰ τὸ δυνατὸν καὶ ἄμφω προσ» 
κτήσασθαι τὰς ἀρχὰς, ἵν ἐξ ἀποτυχίας τὴν ἑτέραν 
ἔχο βοηθὸν καὶ συλλήπτορα, Γράμματα μὲν οὖν 
αὐτὸς ἐἀκπίμπει πρὸς τὸν Φωκᾶν, κοινοπραγίαν 
ἐξαιτῶν xal τῆς βασιλείας διανομὴν, sl χαταγωνί- 
σασθαι δυνηθεῖεν τὸν βασιλέα. Λάθρα δὲ 'Ρωμανὸν 
τὸν ulóv ὀκπέμπει πρὸς τὸν βασιλέα ὡς τάχα αὐτο- 
µολήσαντα, λίαν ἐντρεχῶς λογισάμενός τε καὶ κρί- 
vac, ἵν sl μὲν ὁ Φωκᾶς ὑπερέχῃ, αὐτὸς «tm σωτὴρ 
τοῦ παιδὸς, εἰ δι ἐπικρατέστερα τὰ τοῦ βασιλέως 
ὑπάρξει, αὐτὸς δι) ἐχείνου παραιτηθεὶς τοῦ κινδύ- 
νου ῥυσθείη. Καὶ ὁ μὲν. 'Ῥωμανὸς δόκησιν φυγῆς 
παρασχὼν ἄπεισι πρὸς τὸν βασιλέα "ὃν οὔτος φιλο- 
Φρύνως ἄγαν δεξάµενος καὶ περιχαρῶς µμάχιστρόν 
τε εὐθέως ἑτίμησε καὶ συµθούλῳ διὰ παντὸς ἐν τοῖς 


πολέμοις ἐχρῆτο. Καὶ γὰρ δὴ μετὰ τὴν e Συρίαν 


varias admodum partes animum cogitationibus di- 
straxit. Nam sequidem solum ad obtinendum 4442 
imperium videbat nequaquam satis habere virium, 
et vel Phoce vel imperatori se adjungere indignum 
judicabat effeminatique hominis facinus. Re diu 
multumque deliberata cum euis decrevit, si solus 
imperium sibi vindicaret, eum conatum,quia teneri 
propositum nullo modo posset, nimis temerarium 
inutilemque fore : tum rerum dubio exitu alteri se 
eorum penes quos summa erat conjungere, altero 
spreto, esse periculosum. Itaque sibi, quantum ejus 
fleri possét, utrumque conciliandum, ut alterutro 
Bucoessu carente apud alterum locum huberet et 
auxilium, Ergo litteris ad Phocam missis societa- 


D (em cum eo imperatoris opprimendi imperiique 


partitionem secure inire significat. Occulte autem 
Romanum fllium, simulato eum transfugisse, ad 
imperatorem mittit, callidissime hoo meditatus, ut 
give Phocas vicisset, fllio ipse veniam impetraret, 
give imperatoris res prevaluissent,fllii deprecatione 
periculum evitaret. Romanus ergo simulato perfu- 
gio ad imperatorem abit, &b eoque benignissime et 
cum gaudio acceptus, statim magisterii ad digni- 
tatem evectus, apud eum in summo deinceps ho- 
nore fuit habitusque in bellis consiliarius. Btenim 


416 


GEORGII CEDRENI 


116 


imperator Duro in Syriam profecto sollicitudine A ὑποχώρησιν τοῦ Σχληροῦ τῶν Φφροντίδων ὁ βασιλεὺς 


liberatus, cum rerum administrationi impensius 
seso daret, Basilium cubicularium, sentiens eum 
sua acta improbare et mussare atque haud dubie 
occasionem aliquando nactum facinus atrox contra 
se ausurum, aula dimoverat 448 domique sus» se 
continere jusserat. Rursum videns hominem non 
quiescere, eed semper mala coneilia meditari ac de 
pristina potentia recuperanda cogitare, in Stenum 
relegarat, ademptis etiam plerisque facultatibus : 
nam sumptibus suppeditantibus grave aliquod mo- 
liri posset flagitium. Proinde hujus consiliis desti- 
tutus, amicisque opus habens quorum fidei tempo- 
ribus dubiis se crederet, vere tuno Romanum 
&mplexus est, virum sciens esse versutum ac stre- 
nuum et bellica re praestantissimum. 

Bardas vero Phocas ubi de reditu Duri cognovit, 
litteras ad eum mittit, hoo ipsum quod volebat 
Durus interposito etiam jurejurando offerentes. 
Promiíittebat autem,re ex animisententia confecta, se 
Duro Antiochise, Phonicis, Colesyrie, Palwstins 
et Mesopotamis imperium cessurum, sibi Cpoli et 
reliquis gentibus servatis. Latus admodum has 
conditiones aecepit Durus; jurejurandoque fidem 
adhibens, in Cappadociam ad Phocam abiit, ut 
quod de societate componenda reliquum erat per- 
ficeret. [9 cum eum in nassam illexisset, insignibus 
imperii exutum in castellum Tyropeum mittit, 
valida septum custodia. Inde partem exercitus 
Calocyro Delphine patricio tradit et ad Chrysopo- 
lin, qua ab altera freti parle contra Cpolin sita est, 


ἀπαλλαγεὶς καὶ τῶν δίουχήσεων ἁπτόμενος ἀνδρικώ- 
τερον, ἐπεὶ ἔγνω τὸν παραχοιμώμενον μὴ” ἀρεσκό- 
ptvov τοῖς δρωµένοις, ἀλλ᾽ ὐὀποτονθορύζοντα καὶ 
δεινὰ δράσειν, el καιροῦ λάθοιτο, ἐλπιζόμενον, τοῦ- 
τον μὲν κατάχει τῆς ἐξουσίας καὶ οἴκοι µένειν προσ- 
τάττει, [P. 099] αὖθι δὲ μὴ ἠρεμοῦντα ὁρῶν 
ἀλλ᾽ ἀεὶ μελετῶντα ἀλλόκοτα xal τὴν προτέραν 
ἀπειληφίναι σπεύδοντα ἑξουσίαν ὑπερόριον ἀνὰ τὸ 
Στενὸν τίθησιν. ἀφελόμενος καὶ τὰ πλείω τῆς οὐ- 
σίας αὐτοῦ, ὡς μὴ κεχορηγηµένην ἔχων ὕλην φθασαι 
τι δρᾶσαι τῶν ἀντκέστων * αὐτὸς δὲ τῆς ἐξ αὐτοῦ 
μονωθεὶς τυμθοῦλῆς, καὶ φίλων δεόµενος καὶ συνερ- 
γῶν lv. ταῖς περιστάσεσι, τότε Ὑνησίως τὸν Ῥωμα- 
νὸν προσεδέξατο, ἄνδρα εἰδὼς ἐντρεχῇ xal δραστή- 
ptov xal τὰ πολεμιχὰ ὶκανώτατον. 

Βάρδας δὲ ὁ Φωχᾶς ὡς τὴν τοῦ Σχληροῦ ἐπάνοδον 
προσαγγελθεῖσαν ἐπυθετο, γράμματά τε ἐχπέμπει 
αὐτὰ ἐκεῖνα δηλοῦντα τὰ ἐχείνῳ πρὸς τρόπου, xal 
δρχοις ἐπιστοῦτο τὸς ὑποσχέσεις, « El τῶν ἡλπι- 
σµένων τύχωμεν, λέγων, σὺ μὲν ἄρξεις ᾿Αντιοχείας 
καὶ Φοινίκης καὶ Κοίλης Συρίας καὶ Παλαιστίνης 
καὶ Μεσοποταμίας, ἐγὼ δὲ ἄρχων ἔσομαι τῆς βασι- 
λίδος αὐτῆς καὶ τῶν ὑπολοίπων ἐθνῶν. » Δεξάμινος 
δὲ περιχαρῶς ὁ Σχλτρὸς τοὺς λόγους, xal τοῖς ὅρκοις 
θαῤῥήσας, ἄπεισιν dv. Καππαδοκίᾳ πρὸς τὸν Φωχᾶν 
ὡς vaya πληβώσων τὴν κοινοπραγίαν. ᾿Εχεῖνος δὲ 
τοῦτον ἔνδον τῆς σαγήνης λαθὼν ἀπαμφιέννυσί τε τὰ 
τῆς βασιλείας παράσηµα xal εἲς τὸ φρούριον τὸ Τυ- 
ῥοποιὸν ἐκπέμπει, φρουρὰν οὖκ ἁγεννῆ περιστήσας 
αὐτῷ, Αὐτὸς δὲ µέρος τοῦ στρατοῦ παρασχὼν Κα- 


mittit : ipse 444 cum reliqno Abydum petit, ερθ- C λοχυρῷ πατρικίῳ τῷ Δελφινᾷ ἐκπέμπει κατὰ τὴν 


rans hoo modo angustiis occupatis se Cpoiitanos 
rerum necessariarum inopiasubacturum. Imperator 
multis fruatra hortatus Delphinam ut a Chrysopoli 
decederet neque castra e regione urbis haberet, 
noctu navibus adornatis Rossos imponit (nam ab 
jis suppetias impetraverat, quod sororem suam 
Annam Bladimero eorum principi matrimonio con- 
junxisset) cumque bis non sentliente hoste freto 
trajeoto, eos adortus nullo negotio opprimit. Del- 
phinam in palo suffigit eo ipso loco, ubi taberna- 
culum is defixerat : fratrem Phoce Nicephorum 
ceoum in custodiam dat, et reliquis captivis suo 
arbitratu punitis Cpolin redit. 


vàv ἐπὶ ξύλου κρεμᾷ xav' ἐκεῖνον τὸν τόπον ἔνθαπερ 


ἀντίπορθμον τῇ βασϊλίδι Χρυσόπολιν. Τὸ δὲ λοιπὸν 
ἆπαν τῆς στρατιᾶς ἄγων — usÜ' ἑαυτοῦ χάτεισιν εἲς 
Ἴλθυδον, ἑλπίσας οὕτω κατεχοµένων τῶν στενῶν 
πεπιεσµένους ἑνδείφ παραστήσεσθαι τοὺς πολίτας. 
'O δὲ βασιλεὺς πολλὰ παρακαλέσας τὸν Δελφινᾶν 
ἀπαναστῆναι τῆς ΧἈρυσοπόλεως καὶ μὴ ἀντιμίτω- 
πον τῇ βασιλίδι ποιεῖσθαι στρατοπεδείαν, ὡς οὖκ 
ἔπειθε, πλοῖα παρασκευάσας νυκτὸς xal τούτοις ἐμ- 
θιδάσας "Pic (ἔτυχε γὰρ συμμαχίαν προσκαλεσ4- 
µενος ἐξ αὐτῶν, xal κηδεστὴν ποιησάµενος τὸν ἄρ- 
χοντα τούτων Βλαδιμηρὸν ἐπὶ τῇ ἑαυτοῦ ἁδελφῇ 
"Avvm), περαιωθεὶς μετ αὐτῶν ἁνοήτως ἐπιτίθεται 
τοῖς ἐχθροῖς xal ῥᾷον χειροῦται, Τὸν μὲν οὖν Δελφι- 
εἶχε τὴν σχηνὴν πεπηγµένην, τὸν δὲ ἀδελφὸν τοῦ 


Φωκᾶ Νικηφόρον τὸν τυφλὸν φρουρᾷ παραδίδωσι, καὶ τοῖς λοιποῖς τοῖς ἁλοῦσι ποινὰς ἐπιθεὶς τὰς δο- 


κούσας ὑπέστρεψεν εἲς τὴν βασιλίδα. 


Interim Phocas Abydum summa opera oppugna- ἢ 


bat, oppidanis fortiter se defendentibus : nam drun- 
garius rei navalis Cyriacus premissus erat, qui ορ” 
pidanorum animos conflrmaret. Paulo post trajecit 
adAbydumConstantinusimperator,et subsecutus est 
Btatim freterejus Basilius.Hisita gestis, Phocas parte 
exercitus ad obsidionem Abydi relicta, cum reliqua 
parte imperatoribus occurrit. Jam ad pugnam con- 
serendam nihil preter classicum requirebatur, 
oum Phocas honeste potius oppetendam mortem 
quam turpiter vivendum ratus, cum videret impe- 


'O δὲ Φωχᾶς τὴν "Αθυδον καταλαθὼν ἀπιμελῶς 
ἑπολιόρχει, ῥωμαλέως ὀφίσταμένων καὶ τῶν ÉvBoy 
τὴν πολιορχκίαν, τοῦ δρουγγαρίου τῶν πλωίΐμων Κυ- 
p'axoü προεκπεμφθέντος παρὰ τοῦ βασιλέως xal 
τοὺς ἔνδον παραθαὀῥύνοντος. Μετὰ μικρὸν δὲ ims 
ῥαιώθη xal Κωνσταντῖνος Ó τοῦ βασιλέως ἀδελφὸς, 
κατόπιν δ᾽ ἀφίκετο xal αὐτὸς à βασιλεύς ' Qv πε- 
βχιωβέντων ὁ Φωχᾶς µέρος μὲν τῆς στρατιᾶς προσ- 
εδρεύειν ἐπέταξε τῇ τῆς ᾿Αθύδου moltopxiq, αὐτὸς 
δὲ τοῖς λοιποῖς τοῦ στρατοῦ ἀννιπαρατάττεται τοῖς 


βασιλεῦσι [P. 700] Καὶ µελλούσης ἤδη ἆρχην λαµ- 





ATI 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


118 


θάνειν τῆς µάχης 6 Φωχᾶς τοῦ (jv ἁγεννῶς τὸ A ratorem eminus hino inde obequitentem ordines- 


γενναίως ἀποθανεῖν εὐγενῶς mpoxplvac, τὸν βασιλέα 
θιασάµενος πόῤῥωθεν τῇδε κἀχεῖσε χαθιππαζόµενον 
χαὶ τὰς τῶν οἰχείων διχκοσμοῦντα τάξεις xal ma- 
ῥαθαῤῥύνοντα, xal πρὸς ἑαυτὸν λοχισάµενος ὡς εἰ 
τούτου ἐπιτυχὴς γένηται, ῥᾷον ἂν καὶ τοὺς λοιποὺς 
καταγωνιεῖται, τὸν ἵππον µυωπίσας ῥαγδαίως ἴκετο 
κατ᾽ αὐτοῦ, τὰς ἑναντίας φάλαγγας διακόπτων xal 
ἀνυπόστατος τοῖς πᾶσι φαινόµενος. Ἠδη δὲ τῷ βα- 
σιλεῖ προσεγγἰζων εὐθὺς ὑἀποστρέφει καὶ εἴς τινα 
λόφον ἄνεισι, καὶ τοῦ ἵππου ἀποθὰς xai πρὸς γῆν 
ἱχτείνας ἑαυτὸν ἀπέλιπε τὴν ζωήν, εἴτε παρά του 
τῶν στρατιωτῶν ἐν "τῷ ἀτάχτως Φφέρεσθαι και- 
ῥίαν τυπεὶς, siet καὶ ἄλλως ἀπὸ σωματικῆς ἆτα- 
ξίας κατεργασθείς πληγὴν μέντοι οὐδ' ὅλως εὑρέθη 
bv τῷ copa: ἔχων, καὶ διὰ τοῦτο ὁ λέγων λόγος δη- 
λητηρίῳ αὐτὸν ἀναιρεθῆναι κρατεῖ. Φέρεται γὰρ ὅτι 
Συμεὼν ὁ πιστικώτατος τῶν θεραπόντων αὐτοῦ, δώ- 
pote ὑπὸ βασιλέως ἀναπειαθεὶς, φαρµάκῳ τοῦτον 
ἀπέχτεινεν. Εἰώθει γὰρ ὁ Φωκᾶς iv τῷ πολέμφ 
ὕδάτος ψυχροῦ πρὸ τῆς συμπλοκῆς ἀπογεύεσθαι * 
ὃ χκἀν ταύτῃ τῇ συμθολῇ ποιήσας ἔλαθε συγκα- 
ταπιὼν τῷ ὕδατι καὶ τὸ δηλητήριον. Ἐπὶ πολὺν δὲ 
χρόνον ἐν τῷ λόφῳ κειµένου τοῦ dux ᾧοντο πάντες 
διά τινα σωματικὴν µαλακίαν ἀναπαύσει μικ2ᾷ ixo- 
τὸν ἐκδεδωχέναι" ὡς δὲ ἐχρόνιζε χείµενος xal προσ- 
ελθών τις νεκρὸν αὐτὸν εὗρε καὶ ἄναυδον, xal δι- 
εγνώσθη τοῖς πᾶσιν ὁ τούτου θάνατος, οἱ μὲν ἀποστάται 
εὐθὺς εἲς φυγὴν ὥρμησαν, τὰ δὲ τοῦ βασιλέως ἐπεῤ- 
ῥώσθη στρατεύματα, καὶ ἐδίωκον ἀμεταστρεπτὶ, καὶ 
ζωγροῦνται μὲν Λέων xal Θεόγνωστος οἱ Μελισσηνοὶ, 
θιοδόσιος ὁ Μεσανύκτης xxi ἄλλοι πολλοί. Οὓς μεθ) 
ἑαυτοῦ ὁ βασιλεὺς elc τὴν πὅλιν εἰσαγαγὼν διὰ µέσης 
ἑθριάμθευσε τῆς ἀγορᾶς ὄνοις ἐφεζομένους, µόνου 
φεισάµενος Αέοντος τοῦ ἡΠΜελισσηνοῦ. Λέγεται γὰρ 
οὗτος ἐπὶ τῆς παρατάξεως τῷ οἰχείῳ ἀδελφῷ Oto- 
γνώστῳ, ἐπιχλευάζοντι τοὺς βασιλεῖς καὶ ὕθρεις ἀπρε- 
πεῖς ἐς αὐτοὺς ἀποῤῥιπτοῦντι, ἐπιτιμῆσαί τε μετὰ 
Üzxp$wv πολλὰ, xai παρακαλίσαι παύσασθαι τῆς 
ἀθυροστομίας xal μὴ ἀναιδῶς ἐνυθρίζειν stc. τοὺς οἱ - 
κείους δεσπότας, ἐπεὶ δὲ μὴ ἔπειθε, xal τὸν αειρο: 
µάστην (48) ἐκτείνας δοῦναι τούτῳ πολλὰς, ὥστε καὶ 
τὸν βασιλέα θεωρὸν ὄντα τῶν γινοµένων ἀνειπεῖν 
πρὸς τοὺς παρόντας' « Ἴδετε, ὦ οὔτοι, ἀφ᾿ ἑνὸς ξύ- 
λου xal σταυρὸν xai πτύον (40): » Διὰ ταύτην οὖν τὴν 
αἰτίαν λέγεται τῷ Λέοντι συγχωρηθῆναι τὸν θρίαµθον, 


que suorum instruentem 446 οἱ animos diotis 
roborantem, secum cogitans, siquidem hunc deje- 
cisset, se reliquis facile victoriam erepturum, ocal- 
earibus adacto equo per adversos ordines tanto 
impetu in imperatorem fertur ut eum subsisti 
posse nemo putaret.Cum autem non procul jam sb 
imperatore abesset, subito conversus in quemdam 
te mulum evadit,ibique ab equo descendit,et humi 
exporrectus exspirat.De morte ejus varia feruntur. 
Quidam, dum per hostes incomposito impetu ruit, 
letale vulnus accepisse putant, alii absque hoo ob 
corpus negligentius curatum periisse.Certe nullum 
plage signum in cadavere ejus exstitit; quo fit ub 
veneno exstinctum fuisse fama obtinuerit. Aiunt 
enim 8imeonem, cui omnium famulorum maxime 
fidebat,ab imperatore muneribus corruptum aquam 
poturo cum prelium iniret (omnibus euim preeliis 
cunsuevisse Phocam ante conflictum frigidam bi- 
bere) venenum letale injecisse, idque ab eo simul 
eum a&qua haustum. Cum, aliquandiu in tumulo 
isto jacuisset Phocas, universi putabant eum ob 
corporis aliquem languorem quieti se aliquantu- 
lum dedisse. Sed cum diutius jaceret et aggressus 
quidam mortuum eum deprebendisset ac de morte 
ejus rumor increbuisset, statim ejus milites fuge 
Be dederunt; et imperatoris copie animis &auctm 
Bunt. Inter captivos fuere Leo Theognostusque 
Melisseni, Theodosius Mesanyctes, et alii multi, 
quos Basilius imperator secum in 449 urbem ad- 
vectos per medium forum in triumpho duxit,asinis 


C impositos.&olum in hac re eximium habuit Leonem 


Melissenum. Is etenim fertur, cum Jam acies ins- 
Lruerentur, Theogunostum fratrem suum subsan- 
nantem et turpibus maledictis insectantem impe- 
ratores lacrymans graviter objurgasse, et lingu* 
ista petulantia abstinere jussisse, neque ita impu- 
denter dominis suis conviciari; cumque is non 
obtemperaret, seiromasta intentato aliquot ei pla- 
gas imposuisse; atque ipsum imperatorem heo 
spectantem presentibus dixisse : « Videtisne ex 
eodem ligno crucem οἱ ventilabrum ? » Et hano 
fuisse causam cur Leonem in triumpho non duce- 
ret. 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 
(48) Σειρά ost restis. Sed quid, sit σειροµάστης Ὦ quia et hec ex eodem quoque liguo fleri posse nulia 


nescio. Pene scuticam converteram. XvnL. — (uid 
sif. σειροµάστης, docent Hesychius : εἶδος λόγχης, 
Suidas : εἶδος ἀχοντίου, Tzetzes : ἀκόντιον. Legitur 
num. 25 Phiaees Israelitam soortumque turpiter 
copulatos σειροµάστῃ confecisse; pro quo Aquila 
onit χοντον. Symmachus δόρυ, Vulgata pugionem. 

xicon anonymum alibi jam citatum εἶδος ἆχον- 
τίου, λόγχης. GoAR. 

(49) Quod de cruce et ventilabro dicitur quasi 
&dagio, hunc suspicor babere sensum, quod crux 
spud istos rerum pretiosissima adeoque sanctissima 
res haberetur, ventilabrum vulgaris et vilis. Huio 
ergo maledicum,illi modestum comparabat fratres, 


est religio, et nota vatis divina sententia. XvL. — 
Sensum quidem, non verba parcemie Xylander 
assecutus est. Quid enim in venttlabro vile, aut quid 
& cruce sio alienum, ut oum de pretio flt. sermo, 
extremum oppositum teneat? at tenebit certe, si 
germano in significatu pro ligneo batillo,quo terra, 
rudera,sordes exporteri vel moveri solent, sumatur. 
Sensum hunc jam sb antiquo habvisse testatur 
Euchologium in defunctorum officio, quo sacerdos 
terram injecturus cadaveri πτύον assumere et πτόψ 
eam aspergere legitur. Πτυάριον et corruptius 
πτυάρι moderni pronuntiant. Ita Lexicon anony- 
mum bibl. Reg. πτύον, πτυάριον. 0ΑΔ. 


479 


GEORGII GEDRENI 


180 


Enimvero Phoca Aprili mense mortuo,indiotione À [P. 701] "Apt: δὲ τοῦ Φωνκνᾶ ἁποθανόντος χατὰ 


secunda ; anno ab origine rerum 0407, ejusque re- 
bellione compressa, Durus libertatem conseculus 
ge ipsum recollegit, et pristinum conatum perse- 
qui copit. Quod ubi rescivit imperator, per litteras 
eum hortatur ut tandem Christiani sanguinis fun- 
dendi fiaem faciat homo et in judicio vite geste 
rationem redditurus:vc]l sero intelligat quid expe- 
diat,et magistratum sibi divinilus prelatum agno- 
scat. His litteris Durus emollitus, oum ei fide pu- 
blica de impunitate cautum esset ae securitate, et 
curopalate dignitas in ipsum collata, cum impera- 
iore in gretiam rediit. Non tamen dignatus eum 
Deus est ut oculis suis imperatorem intueretur ! 
nam in 444 itinere visus sensum amisit, cmcus- 
que ad Basilium est introductus. Et is conspecto 
Duro dixisse fertur astantibus : « Quem ita metue- 
bam ut contremiscerem, is aliorum manibus de- 
ductus venit. » 


Givilium bellorum mole ac curis liberatus impe- 
rator de ulcisendo Samuelo aliisque regulis con- 
silia iniit; qui ipso rebellionibus occupato licentiam 
nacti haud exigua damna Romano imperio intule- 
rent. Exit ergo in Thraciam et Macedoniam, et 
Thessalonicam descendit, gratias actnm magno 
martyri Demetrio. Tum magistrum Gregorium Ta- 
ronitam ibi cum valido presidio relinquit ad repri- 
mendes Samueli grassationes .Ipse Cpolin reversus 
inde in Iberiam profisciscitur : nam ejus regionis 
curopalates Davidus moriens imperalorem suarum 
possessionum heredem scripserat. Eo igitur pro- 
fectus, constituta hereditale,et Georgio Davidi fra- 
ire eo adducto ut is se interiore Iberia contentum 
fore neque aliena invasurum promitteret, icto (- 
dere eum eo et accepto ejus filio obside, in Phre- 
niciam pergit, secum ducene etiam gue Iberis go- 
nere nobilissimos; quorum primari erent Pacu- 
rianus,Phebdatus et Pherses fratres germani, quos 
eiiam patrioio honore decoravit. Postquam 448 
in Phoniciam ventum est, Tripolis, Damasci, Tyri 
Berytique ameras (nam hi paulo ante ipso civili 
econtra Phocam bello detento, inito fcedere contra 
Antiocheam arma tulerant,et Damianum patriciam 
ejus urbis prefectum pugnu congressum interfece- 
rant, urbique haud exiguum periculum objicerant) 


τὸν ᾽Απρίλλιον µῆνα τῆς δευτέρας ἱνδωτιῶνος τοῦ 
«συἰζ ἔτους, xal τῆς κατ αὐτὸν ἁποστασίας διαλυ- 
θείσης, ἀδείας λαθόµενος 6 Σκληρὸς πάλιν ἀνελάμ- 
ὄανεν ἑαυτὸν καὶ τὴν προτέραν ἐσωμάσκει ἀποστα- 
σίαν. Ὅπερ πυθόµενος ὁ βασιλεὺς γράµµασι παρήνει 
κόρον λαθεῖν της τῶν Χριστιανῶν χύσεως αἱμάτων, 
ἄνθρωπον καὶ αὐτὸν ὄντα xal θάνατον προσδεχόµενον 
καὶ κρίσιν, καὶ ὀψὲέ ποτε μεταμαθεῖν τὸ συμφέρον, 
χαὶ τὸν ἐκ Θεοῦ δεδομένον ἄρχοντα ἐπιγνῶναι. Τού- 
τοις δὲ τοῖς γράμµασι μαλαχθεὶς ἐκεῖνος, καὶ πίἰ- 
στεις λαθὼν ὡς οὐδὲν ὁποστήσεται φλαῦρον, κατατί- 
θεται τὰ ὅπλα καὶ τῷ βασιλεῖ σπένδεται, κουροπα- 
λάτης τιµηθείς. Οὁ μέντοι γε καὶ ὀφθαλμοῖς τὸν βα- 
σιλέα θεάσασθαι ἠξιώθη' κατὰ γὰρ τὴν 660» ἆορα- 
elq πληγεὶς τὴν ὁρατικὴν ἀπέθαλεν αἴσθησιν καὶ 
τυφλὸς εἰσήχθη πρὸς βασιλέα. "Ov. χειραγωγούμενον 
ἐχεῖνος θΘεασάµενός φησι πρὸς τοὺς παρόντας: 
« Ὃν ἐφοθούμην καὶ ἔτρεμον, χειραγωγούµενος ἔρ. 
χεται. » 

᾽Απολυθεὶς δὲ τῶν ἐμφυλίων πολέμων xal φρον- 
τίδων ὁ βασιλεὺς, πῶς ἂν διάθηται τὰ χατὰ τὸν 
Σαμουλλ ἐσχόπει καὶ τοὺς λοιποὺς τοπάρχας, οἵτινες 
ταῖς ἀποστασίαις ἑνασχολουμένου (50) ἄδειαν εἴλη- 
φότες οὐ μικρὰ τὰς τῶν Ῥωμαίων ἐπικρατείας 
ἑλύπησαν. Ἔξεισιν οὖν εἲς τἀπὶ θράκης «καὶ Μακε- 
δονίας χωρία, καὶ κάτεισιν εἷς θεσσαλονίκην, ἀπο- 
δώσων τὰ εὐχαριστήρια τῷ µεγαλομάρτυρι Δημη- 
τρίῳ' ἐκεῖσέ τε Τρηγόριον μάγιστρον τὸν Ταρωνί- 
την ἄρχειν λιπὼν, δοὺς αὐτῷ xal στρατὸν ἀξιόμα- 
yov ἐφ᾽ d εἵργειν καὶ ἀνακόπτειν τὰς ἐπιδρομὰς τοῦ 


C Σαμουἡλ, αὐτὸς ὑποστρίφας x&v τῇ βασιλίδι γενό- 


µενος ἄνεισιν εἲς Ἰθηρίαν ἥδη γὰρ καὶ 6 κουροπα- 
λάτης ἑτεθνήχει Δαθὶᾶ, κληρονόμον τῶν αὐτῷ προσ- 
Ἠκόντων γράψας τὸν βασιλέα. ᾿Εχεῖσε δὲ γενόμενος, 
καὶ τὴν δοθεῖσαν αὐτῷ κληρονοµίαν καταστησάµενος, 
καὶ τὸν τοῦ κουροπαλάτου Δαθὶδ (51) Γεώρχιον τὰν 
τῆς ἐνδοτέρω Ἰθηρίας ἄρχοντα τοῖς οἰκείοις ἀκρεῖ- 
σθαι πείσας xai μὴ ἐπιθαίνειν τοῖς ἀλλοτρίοις, σπει- 
σἀμενός τε αὐτῷ xai ὅμηρον εἰληφὼς «τὸν τούτου 
υἱὸν, ἄπεισιν εἲς Φοινίκην, ἔχων μεθ ἑαυτοῦ χαὶ 
τοὺς ἐν τῇ κατ’ αὐτὸν θηρίᾳ χατὰ γένος πρωτεύον- 
τας, ὦν ἦσαν κορυφαῖοι ὁ Παχουριάνος καὶ Φεθδά- 
«oc χαὶ Φέρσης oi αὐτάδελφοι, οὓς καὶ εἰς τὸν τῶν 
πατρικίων ἀνεθίθασε θῶκον. . Ἐν Φοινίκῃ δὲ Ὑινό- 
µενος, xai τὸν Τριπόλεως ἁμηρᾶν xal τὸν Δαμασκοῦ 


coegit Romanis parere.Et quantum ejus fleri pote- [) καὶ Tópoo καὶ Βηρύτου (οὗτοι γὰρ πρὸ ὀλίγου ópo- 


rat rebus isti in tutum redactis, acceplis etiam 
vbsidibus, redit Byzantium. 


νοήααντες καὶ ὅπλα κατὰ τῆς Αντιοχείας κινήσαν- 
τες, τοῦ βασιλέως τῷ πρὸς τὸν Φωκᾶν πολέμῳ σχο- 


λάζοντος, Δαμιανόν τε τὸν πατρίχιον ὃς ἦρχεν Αντιοχείας πολέμῳ συµθαλόντα τούτοις ἀνεῖλον xal κίνδυνον 
οὐ μικρὸν τῇ πόλει ἐπέσειον) [P. Ἴ0.{ ὡς ἑνῆν ἀσφαλισάμενος µίνειν τῇ δουλώσει Ῥωμαίων, καὶ ὅμηρα λαθὼν 


ἐπαναζευγνύει πρὸς τὸ Βυζάντιον. 
In reditu eum per Cappadociam iter facientem 


Διιόντα δὲ τοῦτον ἐκ Καππαδοχίας Ἑδστάθιδς µά- 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


(50) Hec vox quantumlibet reolamante Xylandro 
retinenda, et versio hoc pacto corrigenda : qui re- 
belitontbus assueti et exercitati, data occasione, eto. 


GoAR. 
(51) ᾽Λδελφόν deest: sed et sensus hoo sugge- 


rebat et habet Zonaras. Hoc ex loco apparet regu- 
los istos, seu regionum Romanis vicinaram domí- 
nos, vocari curopalatas, et supra quoque facta est 
alicubi Iberi curopalate mentio. Xvr. 


ιοί 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


γιστρος 6 Μαλεῖνος ἓν τοῖς οἰκείοις ὑπεδέξατο παν- A magister Eustathius Maleinus hospitio excepit cum 


στρατὶ, πᾶσαν αὐτῷ τε καὶ tip στρατεόµατι ἀφθόνως 
παρεσχηκὼς Χχορηγίαν * 0v ὡς τάχα ἀποδεξάμενος 
xal ἐπαινέσας xal usv' αὐτοῦ προσλαθόµενος εἷς τὴν 
βασιλίδα ἕκτοτε ὑποστρέψφαι οὐ συνεχώρησεν, ἀλλὰ 
χορηγῶν αὐτῷ δαφιλῶς τὰ πρὸς τὴν χρείαν καὶ ὧσ- 
περ τι θηρίον τρέφων iv τινι σηχῷ κατεῖχεν, ἕως αὖὐ- 
τὸν xal τὸ πέρας τοῦ βίου κατέλαθε. Τούτου δὲ ἆπο- 
θανόντος ἡ κτῆσις αὐτοῦ πᾶσα δεδηµοσίευτο. Ἔγραψε 
δὲ xal νόµον ὁ βασιλεὺς εἴργοντα τοὺς δυνατοὺς ἐν 
ὁμάδι χωρίων αὐξάνεσθαίΥ (52). Τοῦτο δὲ xal πρὸ 


universo exercitu, omniaque abunde suppeditavit. 
Quod offlcicm se probare simulans imperator secum 
eum Cpolin &bduxit, neque inde domum unquam 
reverti, passus est, in urbe omnia copiosissime 
suppeditans, veluti feram in cavea alens, ad mor- 
tem ejus usque detinuit. Mortui omnia bona publi- 
cata sunt. Lege etiam sanxit ne potentiores multi- 
plicandis prediis augescerent, quanquam eadem 
eliam ab avo ejus Constantino hujusque socero 
Romeno lata fuit. 


αὐτοῦ Κωνσταντῖνος ὁ πορφυρογέννητος, ὁ πατροπάτωρ τοῦ βασιλέως, xal Ῥωμανὸς ὁ ἐκέίνου πενθερὸς 


ἐποιήσαντο. 


Νικολάου δὲ τοῦ Χρυσοθέργη ἐπὶ χρόνους ιβ καὶ Β Nicolao Chrysobergio post administratum per 


μῆνας » τὴν Ἐχχλησίαν ὶθύναντος καὶ καταλύσαντος 
τὴν ζωὴν, Ὑειροτονεῖται Σισίνιος μᾶγιστρος, ἀνὴρ 
ἑλλόγιμος και ἰατρικῆς τέχνης ἥκων εἷς τὸ ἀχρό- 
τατον, ἐν ἔτει "quy, ἱνδιχτιῶνος η" ὅστις καὶ τοὺς 
διακρινοµένους Ίνωσε διὰ τὴν τετραγαµίαν . Kal 
οὗτος ἐπὶ τρεῖς μόνους ἐνιαυτοὺς τὴν ᾿Ἐκκλησίαν 
ποιµάνας ἐξέστη τῆς ζωῆς, xat προεθλήθη Σέργιος 
ἡγούμενος Qv τῆς μονῆς τοῦ Μανουἡλ καὶ τὸ γένος 
ἀναφέρων πρὸς Φώτιον τὸν πατριάρχην. 

Too δὲ Σαμουλλ ἐκστρατεύσαντος κατὰ θεσσαλον(- 
xnc, καὶ τὸ μὲν ἄλλο πλῆθος εἰς λόχους xal ἑνέδρας 
διαµερίσαντος, ἀλίγους δὲ τινας εἷς ἐχδρομὴν ἄχρι 
θεσσαλονἔκης αὐτῆς πεποµφότος, ἐπιγνοὺς τὴν ἔφ- 
οδον à δοὺξ Γρηγόριος τὸν μὲν obuiov υἱὸν ᾽Ασώτην 
ἔχεμφεν ἰδεῖν xal κατασκοπῆσαι τὸ πλῆθος xal αὐτῷ 
γνῶσιν δοῦναι, αὐτὸς δὲ ὄπισθεν εἴπετο. Ὁ δὲ ἐξελθὼν 
καὶ τοῖς προδρόµνις συμπλαχεὶς xai τρεφάμενος ἐλα- 
θεν εἲς μέσους τοὺς λόχους περιληφθείς. Τοῦτο ὡς 
ὁ Γρηγόριος ἔμαβεν, ἐθοήθει διὰ ταχέων τὸν παῖδα 
τῆς αἰχμαλωσίας γλιχόμενος ἐκλυτρώσασθαι ἀλλὰ 
xal αὐτὸς χυκλωθεὶς ὑπό τῶν Βουλγάρων xal γεν- 
ναίως καὶ ἠρωϊκῶς ἀγωνισάμενος ἔπεσεν. ΄ΑΥγελ- 
θείσης δὲ τῷ βασιλεῖ τῆς τοῦ δουκὸς ἀναιρέσεως 
πέμπεται πάσης Δύσεως ἄρχων ὁ μάγιστρος Νιχη- 
Φόρος ὁ Οὐὗρανός . ἔφθασε γὰρ xal οὗτος τὴν ix 
Βαθυλῶνος φυγὴν ὠνησάμενος καὶ τὴν βασιλίδα χα- 
ταλαθών. στις ἐν θεσσαλονίκῃ γενόμενος, inel 
ἔχω τὸν Σαμουοὴλ τῇ τοῦ δουκὸς Γρηγορίου τοῦ Τα. 
βωνίτου σφαγῇ xal τῇ ἁλώσει τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ ἐποιρό- 
µενον, xai διὰ τοῦτο τά τε θετταλικάἄ διαθάντα 


Τέμπη xai τὸν Ἰηνειὸν περαιωσάµενον Ἠποταμὸν, D 


θειταλίαν τε xai Βοιωτίαν καὶ ᾽Αττικὴν εἰσθαλόντα 
τε καὶ iv Πελοποννήσῳ διὰ τοῦ ἐν Κορίνθῳ ἰσθμοῦ, 
καὶ πάντα ταῦτα ὁῃοῦντα καὶ ληϊζόμενον [P. 703] 


annos duodecim cum besse patriarchatum vita 
functo substituitur Sisinnius magister,vir insignis 
449 et medice artis peritissimus, anno mundi 
supra sexies millesimum 503, indictione octava. Is 
disoidium propter quartas nuptias dudum ortum 
sustulit,concordia facta.Cumque tres tantum annos 
Ecclesie prefuisset, vitam cum morte commutavit. 
Et suffectus est Sergius Manuelici monasterii pre- 
sul, genus a Photio patriarcha ducens. 

Hoc maxime tempore Samuelus moto in Thessa- 
lonicam bello, cupiia suis in insidias distributis, 
paucos quosdam excursionem ueque ad eam urbem 
facere jubet. Quod ut sensit prefectus Gregorius, 
Asoten filium suum mittit, qui exploraret hostium 
mullitudinem et sibi indicaret.Is in emiesarios eos 
incidens, fusos insecutus, imprudens in medias 
incidit insidias. Gregorius re cognita illico ad fe- 
rendum auxilium festinat,ut fllium hostium mani- 
bus eriperet. Sed et ipse a Bulgaris circumventus 
fortiter pugnans interficitur. Hac ducis clade intel- 
lecta mittitur totius Occidentis prefectus magister 
Nicephorus Uranus : nam et hic pretio dato Baby- 
lone Cpolin profugerat.Is ut Thessalonicam perve- 
nit,certior fit Samuelum animo elatum,quod ducem 
Gregorium Taronitam interfecisset filiumque ejus 
cepisset, Thessalica jam Tempe transgressum et 
Peneum amnem transmisisse, et in Thessaliam, 
Bootiam atque Atticam, 450 et per Isthmum Co. 
rinthiacum eliam in Peloz.onnesum grassari. Iteque 
et ipsi suis cum copiis ad radices Olympi facto 
itinere Larissam venit; itaque impedimentis reli- 
ctis Thessaliam magnis itineribus peregrat, cam- 
pisque Pharsalie et Apidano amne transmissis in 
ripa Spercheii amnis castra ponit,in opposita ripa 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(52) Hunc puto potius quam scio sensum esse 
legis,qua reprimeretur nimia privatorum potentia, 

üblica quoque bona in suam rem redigentium. 

uod be fuisse iv ὁμάδι χωρίων αὐξάνεσθαι, alia 
subinde aliis predia adjicere.Quod et hunc Malei- 
num fecisse videmus, et in Basilio preaide Tzimi- 
scas malo suo notaverat, Si quis quid rectius aíferet, 
non berbam ei sed coronam prebebimus, non ut 
vietori sed ut bene merito. Xv,. — Bene meriturus 
de Xylandro, gratiam siquidem pollicetur in adno- 
tationibusg,hac lege dico sanxisse imperatorem,non, 
ut scribit ipsae, privatorum potentia publica quaque 


bona in suam rem redigeret, dum alia subinde aliis 
predia adjiciceret : verum ne publici magistratus, 
dum gererent officium,privatorum bona etiam dato 
pretio sibi compararent atque exinde aliis alia 
predia facile coacervarent et conjungerent. Bla- 
8tares c. 4, τοῦ A στοιχείου ex politicis legibus hano 
refert περὶ ἀγορᾶς xai πράσεως' Ὁ xpatüv ὀφφί- 
χιον ἐν ἐπαρχίᾳ οὐ δύναται κινητὸν fj ἀχίνητον 1vo- 
ράζειν ἐν αὐτ πρᾶγμα Ἡ δι ἑαυτοῦ ἢ Ov ἑτέρου, 
εἰ μὴ παρὰ τοῦ δηµοαίου. Καὶ γὰρ xai τοῦ πράγµα- 
τος ἐκπίπτει xal τὸ δοθὲν τίµηµα οὐκ ἀναλαμθά- 
vtt. GOAR. 


483 


GEORGII CEDRENI 


184 


Samuelo sua castra habente. Ingentes imbres tum A ἄρας καὶ αὐτὸς μετὰ τῶν περὶ αὐτὸν στρατευµάτω " 


deciderant, et fluvius alveo turgente stagnabet : 
itaque eo quidem tempore prelium nullum spera- 
batur. Sed Uranus sursum deorsumque tentato 
flumine vadum invenit ; eaque intelligere 66 exerci- 
tum in oppositam ripam traducere posse,noctu cum 
suis amnem transit, Bulgarosque secure dormien- 
tes adoritur, innumerosque interflcit, nemine se 
defendere auso.Ipse quoque Samuelus et filius ejus 
Romanus profunda aeceperunt vulnera; fuissent- 
que capti, nisi inter cadavera delituiseent et nocte 
insequenti occulte in montes /Etolicos aufugissent, 
per quorum deinde cacumina ad Pindum montem 
atque hino in Bulgariam evaserunt.Uranus interim 
Romanos captivos liberat,oocisos Bulgaros spoliat, 
castra eorum diripit, ingentique parta preda suos 
Thessalonicam reducit. 


καὶ τὰς ὑπωρείας διελθὼν τοῦ ᾿Ολύμπου καὶ iv Λα- 
ρίσσῃ Ὑενόμενος, κἀχεῖσε λιπὼν τὴν ἀποσκευὴν xal 
εὔζωνον λαθὼν τὸν στρατὸν, τὴν θετταλίαν ὁδοιπο- 
ρίᾳ συντόνῳ διελθὼν καὶ τὸ τῆς Φαρσαλίας πιδίον 
καὶ τὸν ᾿Απιδανὸν διαθὰς ποταμὸν, κατὰ τὸ χεῖλος 
τοῦ Σπερχειοῦ ποταμοῦ πήγνυσι τὴν στρατοπεδείαν, 
εἲς τὴν περαίαν xal αὐτοῦ τοῦ Σαμουὴλλ αὐλιζομέ- 
νου. ὄμθρων γὰρ ἁπλέτων ὀσθέντων ἐξ οὐρανοῦ, xal 
τοῦ ποταμοῦ πλημμυροῦντος xal πελαγίζοντος, 
ἀπέγνωστο τὸ νῦν ἔχον ἡ συμπλοκή. ᾽Αλλ’ ὁ µάγι- 
στρος ἄνω xai κάτω τὸν ποταμὸν περισκοπήσας, xal 
τινα τόπον εὐρὼν δι’ οὗ φήθη δυνατὸν ἔσεσθαι τούτω 
περαιωθῆναι, ἁγείρας νυκτὸς τὸν στρατὸν περαιοῦ- 
ται τὸν ποταμὸν καὶ τοῖς περὶ τὸν Σαμουὴλ ἁμερί- 
µνως καθεύδουσιν ἐπιτίθεται * xal αφάζονται μὲν 
ἀριθμοῦ κρείττους, μηδενὸς πρὸς ἀλκὴν ἀπιδεῖν 


τολµήσαντος, ἐπλήγη δὲ καὶ αὐτὸς ὁ Σαμουἡλ xai ὁ τούτου υἱὸς ὁ Ῥωμανὸς βαθείαις πληγαϊῖς. Καὶ ἑάλωσαν ἂν, 
&t μὴ τοῖς νεχροῖς συαµ/ξαντες ἑαυτοὺς ἔχειντο ὡς τεθνεῶτες, καὶ νυχτὸς ἐπιγενομένης ἔλαθον διαδράντες εἲς τὰ 
bp», τῶν Αἰτωλῶν, κἀχεῖθεν διὰ τῶν χορυφῶν τῶν τοιούτων ὁρέων διελθόντες τὸν Πίνδον διεσώθησαν ἐν Βουλ- 
γαρίφ. Ὁ δὲ μάγιστρος τοὺς αἰχμαλώτους Ῥωμαίους ἐλευθερώσας, σκυλεύσας δὲ καὶ τοὺς πεσόντας Βουλγάρους, 
διαρπάσας δὲ καὶ τὸ τῶν πολεµίων στρατόπεδον xal πλοῦτον ὅτι πλεῖστον περιθαλόµενος, σὺν τῇ στρατιᾷ ἑπανέ- 


ζευξεν etc θεσσαλον/ίχην. 

451 Sarmuelus domum reversus filiam suam 
Asote Taronite filio libertate reddita in matrimo- 
nium collocat : nam ejus amore puella correpta 
mortem se aibi conscituram minabatur,nisi eo ma- 
rito potiretur. Nuptiis confectis generum cum filia 
Dyrrachium mittit et regionis ejus custodie preeti- 
cit. Verum Asotes eo profectus, uxore quoque in 


'O Σαμουὴλ δὲ πρὸς τὰ οἶκεῖα ἀνασωθεὶς γαμ- 
θρὸν ἄγεται ἐπὶ τῇ αὐτοῦ θυγατρὶ ᾽Ασώτην τὸν τοῦ 
Ταρωνίτου υἱὸν, τῶν δεσμῶν ἐλευθερώσας' πρὸς 
τοῦτον γὰρ ἡ mai; ἑρωτικῶς διατεθεῖσα ἐξάξειν 
ἑαυτὴν ἠπείλει, sl μὴ νοµίµως αὐτῷ συναφθείη. 
Ἐκτελέσας δὲ τοὺς γάμους ἐκπέμπει µετ αὐτῆς 
τοῦτον εἷς τὸ Δυῤῥάχιον, ἐπὶ φυλαχῇ τάχα τῆς 


guam sententiam traduota, cum ea in Romanas Ω χώρας" à δὲ ἐκεῖσε γενόμενος xai τῇ συζύγῳ κοινολο- 


triremes, que finium tuendorum causa littus illud 
legebant, confugit; iisque ad imperatorem perfer- 
tur,ab eoque magistri ipse, uxor zoste honore affi- 
eitur.Idem litteras imperatori attulit a Chryselio, 
uno eorum quorum summa erat Dvrrachii potentia: 
1s pro mercede stipulatus sibi et duobus suis filiis 
patricios honores, promittebat imperatori se urbem 
eam traditurum. Cumque per litieras imperator 
conflrmasset se promissa omnino prestiturum. 
Dyrrachium Eustathio patricio Daphnomele tradi- 
tum est, et Chryselii fllii patriciatus honore ἆθοο- 
rati sunt, illo morte prevento. 


Subidem tempus Paulus magister Bobus, vir 
Thessalonicee primarius, et Malaceinus protospa- 
tbarius,prudeptie ac facundie celebris,delati quod 
animis ad Dulgaros inclinarent, hic Byzantium, ille 
in Thraceusem Pediadem translati sunt. Idem ne 
sibi eveniret veriti quidam illustres Adrianopoli, 


γησάμενος xai πείσας φεύγει uev! αὐτῆς εἰς τὰς ἐν 
τῷ τόπῳ φυλακῆς χάριν παραπλεούσας Ῥωμαῖϊκὰς 
τριήρεις, xal δι αὐτῶν slc τὸν βασιλέα ἀνασώζεται, 
τιμηθεὶς μάγιστρος xal d, τούτου σύζυγος ζωστή. 
Διεκόμισε δὲ οὗτος xal γράμματα δυνάστου τινὸς, 
ἑνὸς τῶν ἐν τῇ Δυῤῥαχίῳ, Χρυσηλίου τοὔνομα, 
ὑπισχνοωμένου παραδοῦναι τὴν τοῦ Δυῤῥαχίου πόλιν 
τῷ βασιλεῖ, «b τιµηθείη αὐτός τε καὶ ol δύο viol 
αὐτοῦ πατρίχιοι. Γράµµασι δὲ τοῦ βασιλέως ἔπιτε- 
Act; τὰς ὑποσχέσεις ποιῆσαι βεθαιώσαντος, προεδόθη 
τὸ Δυῤῥάχιον Ἑὐσταθίῳ πατρικίῳ τῷ Δαφνομήλῃ, 
xai οἱ τοῦ Χρυσηλίου υἱοὶ τετίµηντο πατρἰκιοι, ἐκείνου 
φθάσαντος καταστρίψαι τὴν ζωήν (53). 

Τούτῳ τῷ χρόνῳ Παῦλος μάγιστρος ὁ Βωθὸς (51), 
ἀνὴρ τῶν iv θεσσαλονίκι τὰ πρῶτα, [P. 704] καὶ 
Μαλακηνὸς πρωτοσπαθάριος ἐπὶ συνίσει xai λόγῳ 
ἐμπρέπων, διαθληθέντες ὡς τὰ Βουλγάρων φρονοῦν- 
τες µετῳφκίσθησαν, ὁ μὲν Παῦλος εἰς τὴν iv θρᾳχησίῳ 
πεδιάδα (57). ὁ δὲ Μαλακηνὸς εἰς Βυζάντιον. Τοῦτο 


XYLANDHI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


(53) Non dubito quin hic locus sit mancus. Sen- 
tentiamque fuisse conjicio, non successisse istam 
Dyrrachii proditionem ob preproperam Chryselii 
mortem. Sed fuisse eo potitum Basilium, facile 
judicaveris ex sequentibus,ut cum Basilius dicitur 
defendendi & Jo&mne Dyrrachii causa instituisse 
profectionem, et de Josnni ibi cesi morte a patricio 
Pegonita factus certior, etc. Xvr. — Nihil hic man- 
cum aut mutilum Xylandro sensum percipienti ; 


δὲ modo patriciis honoribus augeretur,quam eamdem 
quoque dignitatem, eo vivis erepto, duo ejus füii 
consequercntur. Hacque conditione Chryselius im- 
peratori Dyrrachium prodebat. Goa. 

(54) Sic balbum et mutum vocant Greci. GoaR. 
tss ledias planitiem eigniflcat. Sed proprium 
suspicatus sum.'IAAouctplovc dioit qui viri illustres 
inclinato imperio solebant dici, sicut spectabiles, 
olarissimi, eto. Res est nota, et notationem *«o0o1s 


189 


HISTOBIARUM COMPENDIUM. 


παθεῖν φοθηθέντες xal τινες τῶν ἐκ τῆς ᾿Αδριανουπό- À οἱ qui gestis erant clari magistratibus,quod.in 4523 


λεως ἱλλούστριοι xal στρατηγικαϊῖς ἀρχαϊῖς διαπρέψαν- 
τες διὰ τὸ ὑποπτεύεσθαι τῷ Σαμουἡλ προσεῤῥύησαν, ὁ 
μὲν Βατάτζης πανοικὶ, µόνος δὲ Βασίλειος ὁ Γλαθᾶς' 
οὗ τὸν υἱὸν ὁ βασιλεὺς καθεῖρξε xal ἐπὶ τρεῖς ὅλους 
ἐνιαυτοὺς κατεῖχεν, εἶτα ἀπέλυσε. Τότε xal τῷ ἄρ- 
χοντι Βενετίας γυναῖχα νόμιµμον ἴδωχεν ὁ βασιλεὺς 
τὴν θυγατέρα τοῦ ᾿Αργυροῦ, ἀδελφὴν δὲ ᾿Ρωμανοῦ 
τοῦ μετὰ ταῦτα βασιλεύσαντος, τὸ ἔθνος οὕτως ὑπο- 
ποιούµενος. Ἐποιήσατο δὲ xal εσθολὴν ἐν Βουλ« 
χαρίᾳ διὰ Φιλιππουπόλεως ὁ βασιλεὺς, ταύτην φρου- 
ρεῖν τάξας τὸν πατρίκιον θεοδωροκάνον. Καὶ πολλὰ 
τῶν ἐν Τριαδίτζῃ φρουρίων καταστρεψάµενος ἐπ- 
ανῆλθεν εἷς Μοσυνόπολιν. 

To δὲ «φη΄ ἔτει, ἳνδικτιῶνος tv, δύναμιν βαρεῖαν 
ἱκπέμψας ὁ βασιλεὺς κατὰ τῶν πέραν τοῦ Αἴμου 
Βουλγαρικῶν κάστρων, ἀρχηγοὺς ἔχουσαν τὸν πατρί- 
κιον θεοδωροκάνον xal ἨΝιχηφόρον πρωτοσπαθάριον 
τὸν Ἐιφίαν, τήν τε μεγάλην εἷλε Περσθλάθαν καὶ τὴν 
μικρὰν xat τὴν Πλίσκοθαν, καὶ ἀσινὴς καὶ τροπαιοῦχος 
ἡ Ῥωμαῖϊχὴ ὑπινόστησε δύναμις. 

Tq 9 ἐπιόντι πάλιν ἔτει ἄπεισι κατὰ Βουλγάρων 
ὁ βασιλεὺς διὰ θεσσαλονίκης, καὶ προσεῤῥύη αὐτῷ 
Δοθρομηρὸς ὁ τῆς Βιῤῥοίας κατάρχων, παραδοὺς 
καὶ τὴν πόλιν τῷ βασιλεῖ xal ἀνθύπατος τιµηθείς. 
Ὁ δὲ τὰ Σέρθία φυλάττων Νικόλαος, ὃν Νιχολιτζᾶν 
ὑποχοριζόμενοι διὰ τὸ βραχὺ τῆς ἡλιχίας ἐκάλουν, 
ἐχθύμως ἀντεῖχε xal τὴν ἐπενηνεγμένην αὐτῷ γεγη- 
βὕτως ῥὑπίέφερο πολιορχίαν. Φιλοτίμως δὲ τοῦ 
βασιλέως Ὑρησαμένου abet ὶάλω τὸ φρούριον xai 
αὐτὸς Ó Νικολιτζᾶς * xai µετοικίσας ἐκεῖθεν τοὺς 
Βουλγάρους ὁ βασιλεὺς Ῥωμαίους φυλάττειν ἆπ- 
ἐστησε. Καὶ ταῦτα ὁράσας ἐπάνεισι πρὸς τὴν βασιλίδα, 
ἑπαγόμενος μέθ) ἑαυτοῦ xal τὸν Νιχολιτζᾶν, ὃν καὶ 
πατρικιότητι ἐτίμησεν. Αλλ ἀθεθαίου γνώμης 
οὗτος τυχὼν, ἐκεῖθεν ἀποδρὰς, ἕλαθεν ἀνασωθεὶς 
πρὸς τὸν Σαμουἡὴλ, καὶ μετ) αὐτοῦ ἐλθὼν ἐπολιόρχει 
τὰ Σέρθια. ᾽Αλλὰ πάλιν 6 βασιλεὺς ὀξὺς ἐπιφανεὶς 
τὴν τῆς πόλεως ἕἔλυσε πολιορχίαν, δρασμῷ ἆχρησα- 
μένου τοῦ Νιχολιτζᾶ σὺν τῷ Σαμουῄλ. 'AAA οὐκ εἷς 
τέλος διέδρα ὁ ἄπιστος λόχῳ γάρ t. Ῥωμαϊχῷ 
περιπεσὼν συνελήφθη, καὶ πρὸς τὸν βασιλέα δέσµιος 
ἀγχθεὶς cle φυλακὴν ἐνεθλήθη ἐν Κωνσταντινουπόλει 
πεµφθείς. Ὁ δὲ βασιλεὺς ελθὼν εἰς θετταλίαν τὰ dv 
αὐτῇᾷ φρούρια ἤδη παρὰ τοῦ Σαμουὴλ κατασκαφέντα 
ἐνωρθώσατο, καὶ τὰ παρὰ τῶν Βουλγάρων κατεχό- 


suspicionem οἱ ipsi venissent, ad Samuelum sese 
contulerunt, Batatzes cum tota familia, Basilius 
Glabas solus. Cujus fllium imperator per integrum 
triennium in custodia detentum tandem dimisit. 
Tupo etiam principi Venetis imperator nuptum 
tradidit filiam Argyri, sororem ejus Romani qui 
post imperio potitus est, hoo modo sibi gentem 
devinciens Venetam. Per Philippopolin quoque im- 
pressionem in Bulgariam fecit, custodia hujus urbis 
commissa patricio Theodorocano ; multisque Tríia- 
ἀῑίκα eversis castellis Mosynopolin redit. 


Anno mundi 5508, indictione 13, gravem exerci- 


B tum Basilius mittit advergus Bulgarica trans /Emum 


castra, ducibus patricio Theodorocano et Nicephoro 
protospathario Xiphia. Capta ab bis major minor- 
que Pershlaba atque Pliscobs, viotorque domum 
rediit Romanus exercitus. 


Insequenti anno rursum imperatorin Bulgariam 
abit per Thessalonicam. Ibi se urbemque Berream 
ejus princeps Dobromerus dedit, et proconsulis 
affcitur honore. At qui Servia presidio tenebat 
Nicolaus, quem diminutiva forma ob stature bre- 
vitatem Nicolitzam vocabant, oppugnato ab impe- 
ratorecastello fortiter ac alacriter resistebant, donec 
A458 ab imperatore vi castello expugnato simul et 
ipse in ejus potestatem venit. Id castellum, trans- 
latis alio Bulgaris, imperator Romano munit ργῶ- 
sidio ; ac inde Cpolin redit,eo etiam Nicolitza abdu- 
cio ac patricii honore ornato. Verum Nicolitzas 
homo inconstans urbe profugit, furtimque ad Sa- 
muelum elapsus cum eo Servia oppugnat. Quam 
obsidionem celeriter superveniens imperator facile 
discussit, Nicolao et Samuelo diffugientibus.Et Ni- 
eolitza α quodam Romanorum manipulo, in quem 
inciderat, captus et in vinculis adductus, Cpolin 
missus in carcerem conjicitur. Inde in Thessaliam 
profectus imperator castella a Samuelo diruta refi- 
cit, que & Bulgaris tenebantur expugnat, Bulga- 
rosque Bolerum (loci hoc nomen) transfert,omnibus- 
que castellis presidio munitis ad Bodena pervenit. 
Bodena castellum est saxo prerupto impositum, 
per quod saxum aqua paludis Ostrobi occulte infra 


µενα ἐκπολιορχήσας τοὺς μὲν [P. 705] Βουλγάρους [) terram defluit, indeque rursum emergit. Cumque 
ἐς τὸν λεγόμενον µετῴχισα Βολερὸν, φρουρὰν δὲ iv — deditio non fleret, vi expugnat, Bulgaricum presi- 
πᾶσι καταλιπὼν ἀξιόμαχον ἐπανῆλθεν εἰς τὰ λεγό- — dium Bolerum deportat, et castello presidio valido 
μενα Βοδηνά ' φρούριον δὲ τὰ Βοδηνὰ ἐπὶ πέτρας — imposito Thessalonicam abit. 

ἀποτόμου κχείµενον, δύ ἧς καταῤῥαῖ τὸ τῆς λίμνης τοῦ Οστροθοῦ ὕδωρ, ὑπὸ γῆς κάτωθεν ῥέον ἀφανῶς 
χἀχεῖσε πάλιν ὑποδυόμενον. Καὶ ἐπεὶ μὴ ἑχουσίως παρεδίδοσαν ἑαυτοὺς ol ἔνδον, πολιορχίᾳ τοῦτο κατέσχε. 
Καὶ τούτους ὁμοίως εἲς τὸν Βολερὸν ἀποικίσας, φρουρᾷ δὶ τοῦτο ὀχυρωσάμενος ἀξιολόγῳ, ἐπάνεισιν εἷς 
θισσαλονίχην. 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


ipse Noster subjunxit. Xv. --Ἰλλούστριοι nobiles 
hic interpretor. Kavet auctor subdens, 86 στρατ- 
ηγικαῖς ἀρχαῖς Διαπρέφαντας vocans hos illwsires. 
Suffragantur Basilic. Glosse, que Ἱλλούστριον ceu 


εὐγενῆ exponunt, Confirmat Blastares, o. 17 τοῦ 
A στοιχείου mulierem nobilem Ἰλλουστρίαν appel- 
lans : Ἡ δὲ tàAoustpla νοµίµους ἔχουσα παΐδας καὶ 
πορνογενεῖς. GoARB. 


GEORGII CEDRENI 


Qui prisfuereteicastelloDrexamus,vir bellicosus, A Ὁ δὲ τοῦ φρουρίου Χχταρχων Δραξάνος, ἀνὴρ 


ab imperatoro 4554 impetrat ut Thessalonice sibi 
lieeret degere ; ibique uxorem ducit filiam primi 
peribatariorum ,edis martyris Demetrii. Cumque 
bie ea maritum patrem fecisset, ipse profugit. De- 
prehensus socero intercedente veniam impetravit. 
Et cum denuo profugisset, rursum est eodem modo 
dimissus. Aliis autem duobus liberis procreatis, 
tertium ut profugit,osptusinquepalum suffixusest. 


Interim Numeriti et Ataphite Arabes cum Co- 
lesyriam ipsanque etiam Africam graviter vexarent 
ineursionibus,magistrum Nicephorum Uranum im- 
perator pretorem Antiochi» mittit, succedere ei in 
preturum Thessalonicesjusso patricio Davido Aria- 
nite.Et Philippopolis preturam ob gravem etatem 
resignante Theodoro cano, eam Nicephoro proto- 
sphathario Xiphie mandat. Uranus ut Antiochiam 
venit duobus aut tribus preliis Cistrinitam Arabum 
duoem contudit, facileque persuasit ut 19 porro 
quiesceret, omniaque reddidit pacatissima. 


στρατηγῷ καὶ τρεφάμενος ἔπεισεν ἡσυχίαν ἄχγειν, καὶ 


μετήγαγεν. 

Anno insequenti,indictione decima quinta,Bidy- 
nam urbem obsidet, et octo menses oppugnatione 
tracta, eam vi capit. Dum heo agit imperator, Sa- 
muelus expeditos ducens Adrianopolitanos obiter 
adoritur, 486 die assumptioni Deipare festo, quo 
publicatum de more peragebatursolemnitas. Subito 
igitur irruens magna parta preda discedit. Impera- 
tor Bidyna diligentissime communita in urbem in- 
columis redituin instituit, obiter omnia Bulgarioa 
castella vagtans atque subigens.Sed cum ad urbem 


Scopias accederet, deprehendit trana Axium flumen -. 


(nunc Bardarius appellabatur) Samuelum aegligen- 
ter castra habere. Hio enim [ους amnis abundan- 
tia, οἱ eum ob aquarum insolentem affluxum tran. 
siri non posse ratus,securus erat. At imperator per 
vadum aquodam suorum inventum ocopías traduoit. 
Itaque re inspersta consternatus Samuelus ita 
effuse fugit cum suis, ut nemo eorum hosti pectus 
unquam ostenderet. Ipsius tabernaculum totaque 
castra capta. Sed et urbem Scopias imperatori tra- 
didit ei a Samuelo prefectus Romanus, Petri Bul- 
garorum regis fllius, Borise freter, Simeon etiam 
&vi nomine appellatus.Quem ejus officii causa im- 
perator patricium prepositumque designat, Aby- 
doque preficit. 


πολεµιστὴς, ἠτήσατο κατὰ τὴν θεσσαλονίχην οἰκῆ- 
σαι. Ἐπινεύσαντος δὲ «o0 βασιλέως ἠρμόσατο γυ- 
ναῖκα τὴν θυγατέρα τοῦ πρώτου τῶν περιδατα- 
ρίων (56) τοῦ ναοῦ τοῦ ἁθλοφόρου Δημητρίου, xal 
παῖδας ἐν αὐτὴς ἔσχε δύο. Εἶτα ἀποδρὰς ἑάλω, καὶ 
ἐντεύξει του κχηδεστοῦ σννεχωρήθη. Καὶ δεύτερον 
ἀποδρὰς ὁμοίως ἀφείθη. Καὶ ἕτερα δὲ τέκνα δύο 
ποιῄσας τὸ τρίτον ἀπέδρα, καὶ σολληφθεὶς dvtoxo- 
λοπίσθη. 

Τῶν δὲ Νουμεριτῶν και ᾽Αταφιτῶν Αράθων δει- 
νῶς τήν τε Κοίλην Συρίαν wai αὐτὴν χατκτρεχόν- 
των τὴν ᾿Αντιόχειαν, τὸν μάγιστρον Νικηφόρον tàv 
Οὁρανὸν ὁ βασιλεὺς ἄρχοντά ᾿Αντιοχείας (76) ἐκ- 
πέμπει, διάδοχον αὐτοῦ τῆς θεσσαλονίκης πεποιηχκὼς 
tov πατρίκιον Δαθὶδ τὸν Αριανίτην. Ἐν δὲ Φιλιπ- 
πουπόλει τὴν πρωτοσπαθάριον Νικηφόρον τὸν Ἐιφίαν 
στρατηγεὶν ἔταξε, τοῦ Θεοδωροκάνου διὰ γῆρας 
παραιτησαμένου. Ὁ δὲ μάγιστρος Νικηφόρος ὁ Οὐὁ- 
ρανὸς ἐν ᾽Αντιοχείᾳ γενόμενος xal δυσὶ καὶ τρισὶ 
μάχαις συμπλακεὶς Κισιρινήτῃ τῷ τῶν ᾿Αράδων 
τὰ πράγματα stc βαθεῖαν εἰρήνην καὶ γαληνιῶσαν 


Ὁ δὲ βασιλεὺς κατὰ τὸ ἐπιὸν ἔτος [νδικτιῶνος ε΄ 
ἑκστρατεύει κατὰ Βιδύνης, καὶ ἐφ᾽ ὅλους ὀχιὼ μῆνας 
ἐμφιλοχωρήσας τῇ προσεδρείᾳ αἱρεῖ κατὰ κράτος 
τὴν πόλιν. Ἐν ᾧ δὲ tà πολιορχίᾳ οὗτος προσήδρευεν, 
6 Σαμουἡλ εὐζώνῳ χρησάµενος ὁδοιπορίᾳ ἐπιτίθεται 
ἐξ ἐφόδου τῇ ᾿Αδριανουπόλει κατ’ αὐτὴν τὴν ἡμέραν 
τῆς κοιµήσεως τῆς ὑπεράγνου θεοτόκου (58), καὶ τήν 
τε πανήγυριν, ἥτις εἰώθει ἐτησίως τελεῖσθαι δηµοτε- 
Aic, αἱρεῖ ἐξαίφνης ἐπιπεσὼν, καὶ λείαν πολλὴν ὑπερ- 
ποιησάµενος ὑπέστρεψεν εἰς τὰ ἴδια. Ὁ δὲ βασιλεὺς 
τὴν Βιδύνην. µάλα καλῶς ὀχυρωσάμενος ἐπανῆλθεν 
ἁἀσινὴς slc τὴν βασιλίδα, lv τῷ διιέναι πάντα τὰ ἐν 
ποσὶ Βουλγαρικὰ φρούρια δγιῶν καὶ καταστρεφόµε- 
voc. TT, πόλει δὲ τῶν Σκοπίων ἑἐγγίσας εὗρε πέραν 
“Αξιοῦ τοῦ ποταμοῦ, ὃν νῦν Βαρδάριον ὀνομάζουσι, 
κατεσκηνωμἰνον ἁμερίμνως τὸν Σαμουήλ’ θαβῥῶν 
γὰρ τῇ πλημμύρᾳ τοῦ ποταμοῦ, καὶ ὡς οὗ διαθατὸς 
τὸ νῦν ἔχον ἔσεται, ηὀλίζετο ἁἀμελῶς. [P. 706] Τι- 
νὂς δὲ τῶν στρατιωτῶν πόρον εὀρόντος xai δι’ αὖ.- 
«o9 τὸν βασιλέα διαθιθάσαντος, 6. μὲν Σαμουὴλ τῷ 
αἰφνιδίῳ καταπλαχεὶς ἔφυγεν ἁμεταστρεπτὶ, ἐλήφθη 
δι dj τούτου σκηνὴ καὶ τὸ ὅλον στρατόπεδον. Ἐν - 
εχείρισε δὲ καὶ τὴν πόλιν τῶν Σκοπίων τῷ βασιλεῖ ὁ 
ταύτης ἄρχειν παρὰ τοῦ Σαμουλλ τεταγμένος Ῥω- 


D µανὸς, ὁ Πέτρου μὲν τοῦ βασιλέως τῶν Βουλγάρων 


υἷος, τοῦ δὲ Βορίσου ἁδελφὸς, Συμεὼν τῷ τοῦ πάππου ὀνόματι µετονοµασθείς; ὃν ὁ βασιλεὺς ἀποδεξάμενος τῆς 
προαιρέσεως πατρἰκιόν τε τιμᾷ xal πραιπόσιτον, καὶ στρατηχεϊν ἐχπέμπει ᾿Αθύδου, 


Indeimperator ad Pernicum ducit,quod tuebatur 


Ἐχεῖθεν ὁ βασιλεὺς διαθὰς Épystac πρὸς τὸν Ἡέρ- 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


(56) Hoo quid sit, nondum didici. Quid si aliquid 
fEabendiartorum, quos hodie vocant. simile fuit ? 

eque nescio b pro v poni solere, ut privatarum 
possis legere,quod tantundem mihi est notum.Xyvr. 
-— Ul tomitem privatarum rerum et peculiaris fiaci 
imperator habebat, privati erarii praefectum dein- 
teps dictum, ita et ecoleaie suos curatores, defen- 
50168, ceconomos, et, ut auctor loquitur, πριδατα- 


ρίους, gazophylacii presides. GoAR. 

51] Prius δοῦκα vocaverat. GoAR. 

58) Κοίµησις τῆς θεοτόκου videtur esse Assum- 
ptio, nisi si quid aliud est : non enim habeo quod 
affirmem. Vide infra in Ibatzoe historia, quod ad 
hunc locum intelligendum íÍaciat. Es wur etwas 
unsern kirchocyhinen nit unehnlich. X xr. 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


190 


vxov, οὗ φόλαξ ἦν à Κραχρᾶς, ἀνὴρ ἄριστος τὰ πο- À Cracres, vir bello sptimus. Ibi cum haud parum 


λεµικά. Ἐν ᾧ χρόνον oóx ὀλίγον διατρίψας καὶ λαὸν 
ἐν τῇ πολιορχίᾳ οὐκ ὀλίγον ἁποθαλὼν, ὡς ἔγνω 
κρεῖττον ὑπάρχον πολιορχίας τὸ ἔρυμα, καὶ o50' ὁ 
Κρακρᾶς θωπείαις fj ἄλλαις ὑποσχέσεσιν ἐμαλάσ- 
σετο xal ἐπαγγελίαις, µετέθη πρὸς Φιλιππούπολιν. 
Ἐκεῖθέν τε ἁπάρας ἄπεισιν slc Κωνσταντινούπολιν, 

Καὶ τῇ αὐτῇ ἐπινεμήσει δόγµα ἐξέθετο, τὰς τῶν 
ἀπολωλότών ταπεινῶν συντελείας τελεῖσθαι παρὰ τῶν 
δυνατῶν. Κατωνομάσθη δὲ ἡ τοιαύτη σύνταξις ἆλς 
ληλέγγυον (59). Too πατριάρχου δὲ Σεργίου καὶ πολ- 
λῶν ἀρχιερέων χαὶ ἀσκητῶν ἀνδρῶν οὐκ ὀλίγων 
δεηθέντων ἔχκοπηναι τὸ παράλογον ἄχθος τουτὶ, ὁ 
βασιλεὺς οὐχ ὀπήχουσεν. 

Ὀγδόρ δὲ ἱνδικτιῶνι, dv ἔτει corn, 6 τῆς Αἰγύπτου 


lemporis trivisset et in oppugnatione multos ami- 
sisset, cum et castellum inexpugnabile sentiret, et 
GCracram 456 neque blandiendo neque pollicitatio- 
nibus subigere posset, ad Philippopolin transit,in- 
deque in urbem revertitur. 


Eadem indictione legem tulitut pensionem quam 
pauperes perditi debebant, divites persolverent. Id 
vocabatur Allelengyum. Et patriarche Sergio mul- 
tisque aliis pontificibus ae monachis deprecantibus 
ut absurdum hoc onus subditis demeret, non ob- 
temperavit. 


In dictione octava, anno mundi 0548, /gypt 


x«tépyov ᾿Αζίζιος διὰ μικρὰς αἰτίας καὶ μηδενὸς p princeps Azizius ob levem causam et offensas ne 


λόγου προσκρούµατα ἄξια τὰς πρὸς Ῥωμαίους λύ- 
σας σπονδὰς, τόν τε ἐν Ἱεροσολύμοις ἐν τῷ τάφψ 
τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ ἀνεγηγερμένον πολυτελῶς θεῖον 
γαὸὺν κατεστρέφατο, καὶ τὰ εὐαγῆ ἐλυμήνατο µυναστή- 
ρια, καὶ τοὺς ἓν τούτοις ἀσκουμένους ἁπανταχοῦ γῆς 
ἐφυγάδευσε. 

Tp δ᾽ ἐπιόντι ἔτει γέχονε χειμὼν ἐπαχθέστατος, 
ὡς ἀπκοκρυσταλλωθῆναι πάντα ποταμὸν καὶ λίμνην 
καὶ αὐτὴν τὴν θάλασσαν. Καὶ Ἰανουαρίῳ μηνὶ τῆς 
αὐτῆς ἐπινεμήσιως Ὑέγονε σεισμὸς φρικωδέστατος, 
καὶ διεκράτησε χλονουμένη ἡ Υη μέχρι τῆς 0 τοῦ 
Μαρτίου µηνός: ἓν ταύτῃ δὲ περὶ δεχάτην ὥραν τῆς 
ἡμέρας γέγονε βρασμὸς καὶ χλόνος φρικτὸς κατά τε 
τὴν βασιλίδα aal ἓν τοῖς θέµασι, καὶ πεπτώκασιν al 
σφαῖραι τοῦ ναοῦ τῶν ᾽Αγίων Τεσσχράκοντα xal τῶν 
Ἁγίων Ἠάντων" ἃς 6 βασιλεὺς εὐθὺς ἀνεχκτήσατο. 
Ταῦτα δὲ προεµήνυε tiv μετὰ ταῦτα γενομένην dv 
Ἰταλίᾳ στάσιν. Δυνάστης Ὑάρ τις τῶν ἑποίκων τῆς 
Ῥάρεως, τοὔνομα Μέλης, παραθήξας τὸν ἐν Λογγι- 
θαρδίᾳ λαὸν ὅπλα xatà Ῥωμαίων alot, Καὶ 6 βασι- 
λιὺς Ῥασίλειον ἑκπέμπει τὸν ᾿Αργυρὸν στρατηγὸν 
ὄντα τῆς Σάμου, xal τὸν λεγόμενον Κοντολέοντα τῆς 
Κεφαληνίας στρατηγοῦντα, ἐπὶ τῷ χαταστῆσαι 'Po- 


relati quidem dignas foedere quod ei cum Romanis 
erat rupto,et templum Hierosolymis ad sepulcrum 
Christi sumptuosissime conditum evertit,et religio- 
s& perdidit monasteria, et qui In iis ple vite exer- 
citationibus erant dediti, eos per omnes terras ex- 
torres egit. . 

Anno insequenti hiems fuit gravissima, que om- 
nes fluvios paludes ipsumque mare in glaciem coe- 
git. Mense Januario ejusdem indictionis apprime 
horrendus fuit terre motus, qui duravit usque ad 
nonum Martii diem. Ejus enim diei hora decima 
fragor fuit et concussio terribilis et in urbe et in 
provinciis; ac corruerunt sphere templi Sancto- 
rum 40 et templi Omnium Sanctorum.Quas impera- 
tor statim instauravit. Hec fuerunt Italici motus 
previa indicia. Quidam enim vir potens, unus de 
A571 iis qui Barin incolebant, nomine Meles, con- 
citatis Longibardis arma contra Romanos movit. 
Cumque imperator &dversus huno misisset Basi- 
lium Argyrum Sami et Contoleonem Cephallenie 
prefectos, Meles illustri eos prelio vicit, multis 
cesis, haud paucis captis,reliquis turpi fuga vitam 
tutatis. 


µαΐοις τὰ «pdypara: (P. 707) οἷς ἀντιπαραταξάμενος 8 Μέλης τρέπει λαμπρῶς, πολλῶν πεπτωκότων, οὖκ 
ὀλίγων δὲ καὶ ζωγρηθέντων, τῶν δὲ λοιπῶν τὴν διὰ φυγῆς ἀσχήμονα προχρινάντων ζωήν. 


Ὁ δὲ βασιλεὺς οὗ διέλιπε xa0' ἕκαστον ἐνιαυτὸν 
εἰσιὼν ἓν Βουλγαρίᾳ καὶ τὰ iv ποαὶ χείρων τε καὶ 
ἐμῶν. Ὁ Σαμουὴλ δὲ μὴ δυνάµενος τῶν ὑπαίθρων 
ἀντιποιεῖσθαι μηδὲ πρὸς ἐμφανῆ µάχην ἀντιστῆναι 
τῷ βασιλεῖ, ἀλλὰ πάντοθεν θραυόµενος xai τὴν ol- 


Porro Basiliusimperator quotannis in Bulgariam 
expeditionem faciebat et obvia queque populabatur 
'&ec vastabat. Ideo Samuelus castra sub dio locare 
&ut aperto prelio concurrere non audens, undique 
attritis viribus amissoque vigore suo, statuit fossis 


χείαν ἀχμήν ἀποθάλλων, ἔγνω τάφροις xal. θριγγοῖς D ac septis factis eum ingressu Bulgaris excludere. 


ἐπιτειχίσαι τούτῳ τὴν εἰς τὴν Βουλγαρίαν εἴσοδον. 
Εἰδὼς οὖν d ἔθος ds: τῷ βασιλεῖ διὰ τοῦ λεγομένου 
Κίμθα Λόγγου καὶ τοῦ Κλειδίου ποιεῖσθαι τὰς δι- 
ελεύσεις, ταύτην ἔγνω τὴν δυσχωρίαν ἐπιτειχίσαι xal 
τῷ βασιλεῖ ἀποκλεῖσα. τὴν εἴσοδον. Φραγμὸν οὖν 
δομησάµενος slc εὖρος πολὺ, καὶ φύλακας lv. αὐτῷ 


Et quia norat solere eum per Cimbam Longum et 
Cleidium intrare,angustias illas septo late producto 
munit atque intercipit, justoque firmat presidio,et 
sic imperatorem operitur.Postquam eo venit impe- 
-ator et intrare est conatus, fortiter eum arcuere 
custodes, eos qui vi penetrare niterenturdesuperjore 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


59] In margine librarius à τῆς θαυμαστῆς ἐπι- 
νοίας] Que si reete habent quod ad scripturam, 
mirari videtur exactionis tam subtilem rationem. 
qua etiam pro iis satisfleret qui paupertate extrema 
et rebus perditis impedirentur aut etiam ita mortui 
solvere nequirent. Sed Basilfam hoc non invenisse, 


ex Justiniani historia liquet. Ne eo quidem leoto- 
rem defraudabo, quod adscribit mox, ubi depre- 
catores pontificis repulsam passi dicuntur : αλλ’ à 
ἐμὸς βασιλεὺς Ἰσαάχιος ὁ ελος μηδενὸς παρα- 
καλέσαντος πολλὰ τῶν παραλόγων βαρῶν τῆς Ῥω- 
palov γῆς ἐξετίναξεν. Χχι. 





10! 


desperantem jam imperatorem Nicephorue Xiphias 
Philippopolis tum prefectus monet ut loco eo ma- 
neat, septumque illud oppugnare continenter per- 
gat : se alio abiturum, operamque 4858 daturum 
utsalutare aliquid conficiat.Hoe modo re composita, 
cum suis montem ad meridiem claustris iis obje- 
etum celsissimum, cui Balathiste nomen, magnis 
itineribus circuit ; et 20 die Julii, indictione 12, de 
superiore loco subito ingenti cum strepitu Bulgaros 
& lergo adorttur.Qui cum re iosperata perterriti fu- 
gerent, imperator defensoribus vacuum septum 
diruit ao fugientes insequitur. Multi tum Bulgari 
occisi, multo plures capti. Ipse Samuelus egre 
evasit fllii opera, irruentes fortiter repellente pa- 
fremque equo impositum in castellum Prilapum ah- 
ducente. Captivis Bulgaris, qui fuisse ad 15 millia 
feruntur,oculus imperator eruit,singulisque centu- 
riis unoculum preficit,atque his ductoribus eos ad 
Samuelum mittit.Quos Samuelus isto numero atque 
ordine venire videns animi ad calamitatem eam 
forliter ferendam non habuit satis, sed oborta ver- 
tigine exanimatus in terram corruit. Aqua autem 
et unguentis a presontibus utcunque recreatus,cum 
sese aliquantulum collegisset, frigidi haustum pe- 
tiit ; cumque bibisset, cardiagmo correptus biduo 
post obiit. Successit ei fllius Gabrielus, qui et 
Romanus dicebatur, patre robustior ille, sed pru- 
dentia longe inferior, natus captiva 469 quadam 
Larissza. Iniit decima quinta Septembris,indictione 
decima tertia.Cumque nondum integrum imperas- 


sot aànnum, venatum exiens interficitur a Joanne, C 


qui et Bladisthlabus, fllio Aaronis, quem ipse neci 
aliquando subtraxerat. 


GEORGII CEDRENI - 
loco ferientes atque vqlnerantes. Ibi de transitu À ἀξιοπρεπεῖς 


192 
ἐπιστήσας , προσέµενε τὸν βασιλέα. 


᾽Αφικομένου δὲ καὶ τούτου καὶ ἀποπειρασαμένου 
τῆς εἰσόδου, ἐπείπερ ἀντεῖχον Ὑενναίως ol φυλάσ- 
σοντες xal τοὺς βιαζοµένους ἐξ ὑπερδεξίων &vnpouv 
βάλλοντες καὶ τιτρώσκοντες, χαὶ δη ἀπέγνωστο τῷ 
βασιλεῖ ἡ διάδασις, Νικηφόρος ὁ Ἐιφίας τῆς Φιλικ- 
πουπόλεως τότε στρατηγῶν τῷ βασιλεῖ συνταξάµενος, 
καὶ αὐτὸν μὲν προσµένειν xal συνεχεῖς προσθολὰς 
τῷ δέµατι ποιεῖσθαι παρεγγυήσας, αὐτὸς δὲ ἀπιέναι 
φήσας, sU πως δυνηθείη λυσιτελές τι διαπράξασθαι 
καὶ σωτήριον, τὸν περὶ αὐτὸν εἱληφὼς λαὸν ὑποστρέ- 
φει, καὶ περιοδεύσας τὸ πρὸς µεσηµθρίαν κείµενον 
τοῦ Κλειδίου ὑψηλότατον ὄρος, 0 Βαλαβίσταν κατ- 
ονοµάζουσι, καὶ τραχυπορίαις xal ἀνοδίαις χρησάμε- 
voc, κθ τοῦ ουλίου μηνὸς, ἐπινεμήσει ιβ’. ἄνιωθεν 
ἐξαίφνης pev ἀλαλαγμ»οῦ xai δούπου κατὰ νώτου 
γίνεται τῶν Βουλγάρων * οἱ δὲ τῷ ἀπροσδοχήτῳ 
καταπλαγέντες τρέπονται πρὸς φυγήν. Καὶ ὁ βασι- 
λεὺς μονωθὲν διαῤῥήξας τὸ τεῖχος ἐδίωκεν. Ἔπεσον 
οὖν πολλοὶ, xai πολλῷ πλείους ἑάλωσαν, µόλις τοῦ 
Σαμουὴλ διαφυγεῖν δυνηθέντος τὸν κίνδυνον συνερ- 
γίᾷ τοῦ ἰδίου υἱοῦ Ὑγενναίως τοὺς ἐπιόντας ὑποδεξα- 
µένου, xai ἵππῳ τοῦτον ἐπιθιθάσαντος καὶ εἲς τὸ 
λεγόμενον Ἡρίλαπον τὸ φρούριον ἀπαγαγόντος. Ὁ 
δὲ βασιλεὺς τοὺς ἑαλωκότας τῶν Βουλγάρων ἀμφὶ 
τὰς τε, ὥς φασι», ὄντας χιλιάδας ἀπετύφλωσε, καὶ 
ἑκάστην ἑκατοντάδα πεπηρωμένων ὑφ' ἑνὸς µον- 
οφθάλµου ὁδηγεῖσθαι κελεύσας εἷς τὸν Σαμουὴλ ἆπο- 
πέμπει. Οὓς ἐχεῖνος ἀφικνουμένους xaz' ἀριθμὸν καὶ 
τάξιν θεώµενος, καὶ τὸ πάθος οὐκ ἐνεγλὼν νεανικῶς 
καὶ εὐφύχως, λειποθυµίᾳ καὶ σκότῳ βάλλεται καὶ 
εἰς γῆν πίπτει’ ὕδατι δὲ κάὶ µύροις ol παράντες τὴν 
πνοὶν αὐτοῦ ἀνακαλεσάμενοι ἀνενεγκεῖν µμικρὸν 
πεποιήκασιν. ᾿Ανενεγχὼν Ob ὕδωρ πιεῖν ἐπεζήτησε 


ψυχρόν. Λαθὼν δὲ καὶ πιὼν ἐλήφθη καρδιαγμῷ, καὶ μετὰ δύο ἡμέρας θνήῄσχει. Παραλαμθάνει δὲ τὴν Βουλγάρων 
ἀρχὴν ὁ υἱὸς αὐτοῦ la6puÀ ὁ καὶ Ῥωμανὸς, ῥώμῃ piv xal ἰσχύί τοῦ πατρὸς ὑπερέχων, φρονήσει δὲ xai 
διανοίᾳ πολλῷ λειπόµενος, τεχθεὶς τῷ Σαμουἡλ ἀπό τινος αἰχμαλώτιδος Λαριασαίας. [P- 708] Ἡρξ δὲ κατὰ 
τὴν ιε τοῦ Σεπτεµθρίου μηνὸς, ἐπινεμήσει ιγ. Καὶ umb ὅλον ἀποπληρώσας ἐνιαυτὸν σφάττεται, εἲς 
κυνηγίέσιον ἐξελθὼν, παρὰ ᾿]ωάννου τοῦ καὶ Ἀλαδισθλάδου τοῦ υἱοῦ ΄Λαρὼν, ὃν αὐτὸς θνήσκειν μέλλοντα τοῦ 


θανάτου ἀπελυτρώσατο. 

Antequam hoc fleret, Theophylacto Botaneiata 
Thessalonice post Davidum Arianitam prefecto Sa- 
muelus Neatoritzam,unum de potentissimis Bulga- 
ris, magno cum exercitu ad eam urbem misit. 
Quem Theophylactus,fllio suo Michaelo comitatus, 


Πρὸ τοῦ δὲ ταῦτα γενέσθαι, θεοφυλάκτου τοῦ 
Βοτανειάτου ἄρχειν θεσσαλονίκης μετὰ τὸν "Aptav(- 
την πεμφβέντος Δαθὶὸ ὁ Νεστορίτζης, εἷς τῶν παρὰ 
Βουλγάροις µέγα δυναµένων ὑπάρχων, μετὰ δυνά- 
µεως ἁδρᾶς κατὰ Θεσσαλονίκης ἐκπέμπιται παρὰ 


pugna congressus fudit magnaque prreda parta et p τοῦ Σαμουήλ olc συναντήσας ὁ θεοφύλακτος σὺν τῷ 


multis captis,cum his ad imperatorem tuncseptum 
in angustiis apud Chlidium oppugnantem venit.Im- 
perator angustiis quo diximus modo euperatis, ad 
Strumpitzam accedit ; et castello cui Matzucium 
nomen potitus, Strumpitze jam  propinquans, 
Tbeophylactum Botoneiatam Thessalonice ducem 
colles ad Strumpitzam sitos superare jubet et septa 
obvia incendere, sibique hoo modoiter Thessaloni- 
cam ducens expedire. Proficiscentem preesidiarii 


vip Μιχαἡλ xal συμπλακεὶς τρέπει τε χατὰ κράτος, 
καὶ λείαν πολλὴν καὶ αἰχμαλώτους συχνοὺς προσλα- 
θόμενος διακοµίζει τῷ βασιλεῖ πολιορκοῦντι τὸ ἐν 
τῇ κλεισούρᾳ τοῦ Κλειδίου δέµα (00). Τὸ δέµα δὲ, 
ὡς ερηται, διαθὰς ὁ βασιλεὺς χατὰ Στρούμπιτζαν 
γίνεται. Καὶ παρεστήσατο μὲν «φρούριον τὸ καλού- 
µενον Ματζούκιον, «jj, Στρουμπίτζῃ δὲ προσεγγίζον, 
μετὰ δυνάµεως δ᾽ ἐκπέμπει τὸν Βατανειάτην 06o- 
φύλακτον τὸν δοῦχα θεσσαλονίκης, ὑπερθῆναι χελεύ- 


XYLANDRI ΕΤ GOARI NOTE. 


(60) Δίμα turris lv χλεισούρᾳ, in clusa sivo muro inter duos montes usperos erecto, ad quam aditus hic 


passim dicitur κλειδίον. Goan. 


193 HISTORIARUM COMPENDIUM. | 191 


σας τοὺς Ev Στρουμπίτζηῃ βουνοὺς, καὶ τὰ iv ταῖς À nihil obstantes ire quo volebat passi sunt. Sed cum 


κατ αὐτοὺς ὁδοῖς πυρπολῆσαι δέµατα, xal εὐπόρευ- 
τον αὐτῷ θεῖναι τὴν πρὸς θεσσαλονίκην ἄγουσαν 
ὁδόν. 'O δὲ ἀπελθὼν συνεχωρήθη μὲν dv τῷ εἰσιέναι 
παρὰ τῶν τοποφυλακούντων Βουλγάρων ἀἆνεμπο- 
δίστως διελθεῖν, µέλλων δὲ πρὸς τὸν βασιλέα πάλιν 
ὑποστρέφειν μετὰ τὸ τὰ προστεταγµένα πληρῶσαι 
περιπίπτει λόχοις ἐπ αὐτῷ τούτῳ προσκαθηµένοις 
xal ἑνεδρεύουςιν ἕν τινι ἐπιμήκει στενοχωρίφᾳ ἐν 
(| εἰσελθὼν xal πάντοθεν περιστοιχισθεὶς xal ἄνωθεν 
ὑπὸ Αίθων καὶ τόξων βαλλόμενος, μηδενὸς ἀμύνασθαι 
ὀυναμένου διὰ τὴν πύχνωσιν xai τὸ τῆς στενοχωρἰας 
ἀδιεξόδευτον, αὐτός τε πίπτει, μηδὲ ταῖς οἰχείαις 
χερσὶ δυνηθεὶς χρήσασθαι, xal πολὺ µέρος σὺν αὐτῷ 
ἀπώλετο τοῦ στρατοὺ. "Απερ μηνυθέντα τῷ facet 
πολλῆς αὐτὸν ἐνέπλησεν ἀθυμίας. Όθεν καὶ προσω- 
τέρω χωρεῖν οὐκ ἔκρινεν, ἀλλ’ ὑποστρίψας ἦλθεν 
εἰς τὰ Ζαγόρια, ἴνθα τὸ λίαν ὀχυρώτανον ἵδρυται 
φρούριον ὁ Μελένιχος, ἐπί τινος πέτρας ἵδρυμένον 
χρημνοῖς καὶ φάραγξι βαάθυτάταις πάντοθεν ἑστεφα- 
νωμένης ἓν ᾧ οἱ τῆς περιχώρου πάντοβεν καταφυ- 
όντες Βούλγαροι ὁλιγάἁ τῶν Ῥωμαίων ἑφρόντιζον, 
Πρὸς οὕς 6 βασιλεὺς Σέργιόν τινα ἐκτομίαν, ἕνα τῶν 
οἰκειοτάτων αὐτῷ θαλαμηπόλων , ἐχπέμπει, ἄνδρα 
φρενήρη τε καὶ δεινὸν εἰπεῖν, ἀποπειρώμενος τῆς 
γιώμης αὐτῶν. Οὗτος δ᾽ ἐκεῖσε γενόμενος καὶ πολ- 
λαΐς χρησάµενος πιθανολογίαις µεταδιδάξαι ἴσχυσε 
τοὺς ἀνθρώπους τὸ δέον, xai τὰ ὅπλα καταθεµένους 
παραδοῦναι τῷ βασιλεῖ ἑαυτοὺς xal τὸ φρούριον, Οὕς 
ἀποδεξάμενος ὁ βασιλεὺς xal φιλοφρονησάμενος ἆξιο- 
πριπῶς, xai φρουρὰν τῷ φρουρίῳ τὴν ἀρκοῦσαν 


mandatis peractis ad imperatorem redire vellet, in 
insidias ad hoc ipsum collocatas in porreotis in lon- 
gum angustis incidit, 4860circumventusque et de- 
Super saxis telisque petitus, omni se defendendi 
prerepta facultate ob compressos in artum ordines 
et looi angustiam omni exitu carentis, cum magna 
sui exercitus parte perit. Imperator ea clade nun- 
tiata maximum percepit dolorem, et progredi ulte- 
rius non ausus retro abiit ad Zagoria, ubi castellum 
erat Melenicuslonge munitissimum,saxo impositum 
et precipitiis vallibusque profundissimis cinctum. 
Eo ex vicinia passim confugerant Bulgari, Romano- 
rum admodum securi. Ad eos imperator mittit Ser- 
gium spadonem, unum ex intimis suis cubiculi mi- 
nistris, hominem cordatum ac facundum, qui {ρ- 
sorum animos periclitaretur. Is multa suadendo 
atque probabiliter disserendo eos eo adduxit,ut rem, 
recta via reputantes positis armis se et castellum 
imperatori dederent. Quos imperator humanissims 
excepit; et castello presidio sufficienti imposito 
Mosynopolin rediit. Ibi ei moranti nuntius de obitu 
Samueli &íffertur, vigesima quarta Octobris die. 
Exinde statim Mosynopoli Thessalonicam abit, 
aique hinc ad Pelagoniam usque proflciscitur nullo 
cum maleficio, nisi quod regiam Gabrieli Butelia- 
nam 461 incendit. Missis etiam militibus castella 
Prilapum et Stypeium capit. Inde ad fluvium Tzer- 
nam venit, eumque ratibus et utribus inflatis tra- 
jicit, ao Budena redit; et inde nona Januarii die 
Thessalonicam venit. 


ἐγχατατάξας, µιτέθη πρὸς Μοσυνούπολιν. ἐν dj διάγοντι τούτῳ xxl ὁ τοῦ Σαμουὴλ ἀγγέλλεται θάνατος 
κατὰ τὴν x$ τοῦ ᾿Οκτωθρίου µηνός. [Ρ. 109] Καὶ εὐθὺς ὁ βασιλεὺς ἀπάρας ix Μοσυνουπόλεως κάτει- 
σιν εἲς θεσσαλονίκην, κἀχεῖθεν ἄπεισιν εἲς ἹΠελαγονίαν, μηδὲν λυμαινόμενος τῶν ἐν ποσὶν, ἀλλ᾽ ἢ 
póva πυρπολήσας τὰ iv Βουτελίῳ βασίλεια τοῦ Υαθριήλ, Πέμψας δὲ xai στρατιὰν χειροῦται τὸ φρού- 
piov Πριλάπου καὶ τοῦ Στυπείου. Ἐκεῖθεν χαταλαμθάνει τὸν Τζερνᾶν λεγόμενον ποταμὸν, ὃν σχεδίαις xal 
θυλάχοις πεφυσημένοις διαπεράσας ἐπάνεισιν εἴς τὰ Βοδηνὰ, κἀχεῖθεν τῇ 9 τοῦ ανουαρίου μηνὸς ἆλθεν εἰς 


θεσσαλονίχην. 


Ἔαρος 9 ἐπιστάντος ὀπέστριφε πάλιν εἲς Βουλ- 6 


αρίαν, καὶ τῷ φρουρίῳ τῶν Βοδηνῶν προσίσχει’ 
ἔφθασαν γὰρ οὗτοι, τὴν πρὀς βασιλέα πίστιν ἆπαρ- 
νησάµενοι, ἄραι χατὰ Ῥωμαίων ὅπλα. Καρτερὰν 
οὖν ἑνστησάμενος πολιορκίαν ἠνάγκασε πίστεις λα- 
θόντας ἑαυτοὺς ἐγχειρίσαι τοὺς Évbov: οὕς πάλιν iv 
τῷ Βολερῷ µετοικίσας, xal ἕτιρα φρούρια ἀνεχεί- 
pa« δύο ἓν τῷ pio τῆς δυσχωρίας, dv τὸ μὲν 
Καρδίαν ὠνόμασε τὸ Ó' ἕτερον ἅγιον 'HAlav, ὁπ- 
ἐστρεψεν εἰς θεσσαλονίκην. Ἐν d ᾿Ρωμανὸς ὁ xal 
Γαθριὴλ διά τινος 'Ῥωμαίου Χειροτμήτου δούλωσιν 
καὶ ὑποταγὴν ὑὐπισχνεῖαι. 'O δὲ ὑποπτεύσας τὰ 
γράμματα, τὸν πατρίχιον Νικηφόρον τὸν Ἐιφίαν καὶ 
Κωνσταντῖνον τὸν Διογένην, μετὰ τὸν Βοτανειάτην 
στρατηγὸν ἨὙεγονότα θεσσαλονίκης, μετὰ δυνάµεως 
ἱκχέμπει dv t5 χώρᾳ τῶν Μογλένων. "Qv τὴν πᾶ- 
σαν λτϊσαμένων ἐχείνην γῆν καὶ τὴν πόλιν πολιορ- 
κούντων ἔφθασε xal ὁ βασιλεὺς, καὶ τὸν παραῤῥέοντα 
τῇ πόλει µετοχετεύσας ποταμὸν, καὶ τὰ θεμέλια τῶν 
τειχῶν ὑπορύξας καὶ ξύλα xal εὔπρηστον ἄλλην ὕλην 
ὁποθαλὼν τοῖς ὀρύγμασι xal πῦρ ἐμθαλὼν, τῆς ὕλης 


Initio veris rursum in Bulgariam it, ac Budens 
castellum (nam presidium fide violata arma contra 
Romanos ceperat) magna vi obsidens, fide publica 
&ccepta se dedere preesidiarios cogit, eosque Bole- 
rum deportat. Tum in angustiarum medio duo ca- 
stella edifloat, unum Cardie, alterum saneti Elie 
nomine, et Thessalonicam redit. Hio degenti Ga- 
brielus,qui et Romanus appellabatur,per quemdam 
Romanum Cheirotmetum (id nominis ab incisa 
manu est) promittit se ipsi servum atque subjectum 
fore. Sed imperator fallaces litteras esse suspicans, 
Xiphiam et Constantinum Diogenem,qui Botaneiate 
in pretura Thessalonicensi successit, cum exercitu 
in regionem Moglenorum mittit ; qui cum eam de- 
populati urbem obsiderent,supervenitipse,et amnis, 
qui urbem alluebat,alveo adverso,suffossis murorum 
fundamentis, et interjecto cavernis ligno aliaque 
ignis capace materia, incendio muros evertit. Quo 
viso oppidani miserabiliter supplices facti se et mu- 
nitionem 463 dediderunt. Captus est ibi Domi- 
tianus Caucanus, homo potens et Gabrieli const- 


195 


GEORGII CEDRENI 


196 


liarius, et Moglenorum princeps Elitzes aliique pro- A καταπρησθείσης, κατέστρεφε τὸ τείχος. Ὅπερ ἴδόν- 


cerum multi et mauus haud parva militum. Armis 
ferendis idoneos Asprecaniam deportat imperator : 
eolluviem reliquam diripi jubet, et castellum, cui 
Notia nomen, incendi, Moglenis vicinum. 


τες οἱ ἔνδον πρὸς ἱκεαίαν μετ ὁλοφυρμῶν ἑτρά- 
ποντο, xal ἑαυτοὺς παριδίδουν σὺν τῷ φρουρίψ. 
Ἐλήφθη uiv οὖν Δομετιανς ὁ Καυκάνος, ἀνὴρ 
δυνάστης xxl τῷ Γαθριὴλ συµπάρεδρος, xal Ἡλί- 


τζης ὁ ἄρχων Μογλένων, xal ἕτεροι δυνάσται πολλοὶ, καὶ λαὸς πολεμιστὴς οὐκ ὀλίγος. Τοὺς piv οὖν ὅπλα 
δυναµένους κινεῖν slc ᾿Ασπροχανίαν ἐκπέμπει ὁ βασιλεὺς, τὸν δὲ λοιπὸν συρφετώδη λαὸν διαρπαγῆναι 
προσέταξεν, ἐμπρησθῆναι δὲ καὶ τὸ φρούριον. Ἑάλω καὶ ἕτερον φρούριον Ἐνώτια κεκλημένον γειτονοῦν τοῖς 


Μογλένοις. 

: Quinta die Cheirotmetus Romanus venit, famulos 
secum adducens Joannis Bladisthlabi, Aaronis filii, 
ot litteras, quibus hic signiflcabat se Gabrielo vitam 
eripuisse, nuncque ad se rediisse Bulgaricum impe- 
rium ; promittebatque se servum et subditum im- 
peratori fore. Iis perlectis imperator suam senten- 


Ἡμέρᾳ δὲ πέμπτῃ Jas ὁ Χειρότμητος "Pupaioq, 
ἔχων καὶ θεράποντος Ἰωάννου τοῦ καὶ Βλαδισθλά- 
δου, υἱοῦ 'Aapóv, ἐπαγόμενος xal γράμματα δη- 
λοῦντα φονευθῆναι ὑπ αὐτοῦ τὸν Γαθριηλ ἐν τῷ 
Πετρισχῷ καὶ τὴν πᾶσάν ἐξουσίαν εἲς ἑαυτὸν µετ- 
ενεχθῆναι, ὑπισχνούμενά τε τὴν πρέπουσαν ὀποτα- 


tiam aurea bulla consignatam Joanni mittit. Pau- B Υὴν x«l δούλωσιν ἑνδείξασθαι πρὸς τὸν βασιλέα. 


eisque post diebus Romanus redit, litteras Joannis 
ét principum Bulgarie afferens,quibus ii se subditos 
imperatori fatebantur. Adjungit se etiam imperatori 
Caucanus, Domitiani apud Moglenos capti frater, 
estque ab eo honorifice habitus. Cssterum imperator 
certior factus Joannem dolo ac fallaciter ista scri- 
psisse ac contraria suis promissis troliri, in Bul- 
gariam revertitur ; et Ostrobo Soscoque adjacente 
regione ac campestri Pelagonia depopulatis, quot- 
quot Bulgaros cepisset, eis oculos effodit. Et usque 
&d urbem Achridem, regiam Bulgarie, accedit. Qua 
408 potitus, rebus omnibus recte constitutis, per- 
gere et ad Dyrrachium proficisci intendit, quod et 
ejus loci res ipsius presentiam requirebant. Etenim 
quandiu Trymalia et viciniores Servie partes in 
potestate Bladimeri (gener is fuit Samueli) manse- 
rurt, hominis justi ac pacis et virtutis studiosi, 
pacatum fuerat Dyrrachium. At postquam Joannes 
Samuelum interfecit, deceptumque falsis juramen- 
tis Bladimerum et opera Davidi Bulgarorum archi- 
episcopi se dedentem paulo post perfide necavit, 
magnopere Dyrrachiana res concussa aique per- 
turbata est, quod Joannes urbem eam identidem 
per ductores suos, aliquando eliam presens oppu- 
gnaret. Sed imperatoris institutum res haud parva 
impediit. Ktenim ad Achridem proflciscens post se 
reliquit cum manu militum Georgium Gonitziatem 
et Orestam protospatharium captivum, jubens eos 
in campestria Pelagonie grassari. Eos universos 
Bulgari duce Ibatza, viro nobilissimo οἱ speotatLe 


Ὅπερ ἀναγνοὺς ὁ µβασιλεὺς, xal χρυσοθούλλοις 
γράµµασιν τὰ δοκοῦντα πιστωσάμενος, ἀπέστειλε 
πρὸς τὸν Ἰωάννην. Καὶ μετ ὀλίγας πάλιν ἡμέρας 
ἐπανῆκεν ὁ τετμημένος τὴν χεῖρα Ῥωμαῖος, γραφὰς 
χοµίζων Ἰωάννου τε χαὶ τῶν ἀρχόντων Βουλγαρίας 
ὑπηκόους ὁμολογούντων καὶ δούλους γενέσθαι τοῦ 
βασιλέως [Ῥ. 710] Προσεδῥύη δὲ τῷ βασιλεῖ καὶ 
Καυχάνος ὁ ἀδελφὸς Δομετιανοῦ τοῦ iv ἨἩΜογλένοις 
ἁλόντος ὃν φιλοτιμησάμενος διὰ τιμῆς Ίγεν. Ἐκεὶ 
δὲ ἔγνω τὸν Ἰωάννην δόλῳ καὶ περινοίᾳ γράψαντα 
τὰ γραφέντα xal τἀναντία (v ὑπισχνεῖτο διανοούµε- 
yov, ἐπανέστρεψε πάλιν πρὸς Βουλγαρίαν, καὶ λεη- 
λατήσας τὴν περἰχωρον. ᾿Ὀστροθοῦ καὶ τοῦ Σωσκοῦ 
καὶ τὴν πιδιάδα Πελαγονίας τοὺς ἁλισκομένους πάν- 
τας ἀπετύφλου Βουλγάρους. Απεισιν οὖν ἄχρι τῆς πό. 
λεως ᾿Αχρίδος, ἐν ᾗ τὰ βασίλεια τῶν βασιλέων ἵδρυντο 
Βουλγαρίας. καὶ τὴν πόλιν παραλαθὼν καὶ πάντα 
καλῶς διαθεὶς ἅμελλε καὶ προσωτέρω βαδίζειν καὶ 
τῆς πρὸς τὸ Δυῤῥάχιον ἄψασθαι, ἔδεῖτο γὰρ τῆς 
ἐπιδημίας αὐτοῦ τὰ ἐκεῖσε. Ἔως μὲν γὰρ Τρυμα- 
λιᾶς καὶ τῶν ἀγχοτάτω Σερδἰας papi Ἶρχε Βλτδι- 
μηρὸς ὁ ἐπὶ θυγατρὶ τοῦ Σαμουήλ κηδεστὴς, ἀνὴρ 
ἐπιεικὴς καὶ εἰρηνικὸς καὶ ἀρετῆς ἀντεχόμενος, 
ἠρεμίαν εἶχε τὰ ἐν Δυῤῥαχίῳ: ἐπειδὴ δὲ ὁ Γαθριὴλ 
παρὰ τυῦ Ἰωάννου ἁπώλετο, xal οὗτος παρασπον- 
δηθεὶς καὶ τοῖς ὄρχοις πιστεύσας παρὰ τοῦ Ιωάννου . 
δοθεῖσιν αὐτῷ διὰ Δαθὶὰ τοῦ ἀρχιεπιαχόπου Βουλ- 
γαρίας ἑαυτὸν ἐνεχείρισε καὶ μετὰ μικρὸν ἀπεαφά-- 
γη, Ἀολὺν εἶχε τάραχον xal χλόνον τὰ ἐχεῖσε πρἀγ- 
pata, ἐγκειμένου καθ ἑκάστην καὶ διὰ στερατηγῶν 


virtutis, in insidiag attractos trucidarunt. Ejus οἷὰ- D πολλάκις τοῦ Ἰωάννου xai δι’ ἑαυτοῦ πάλιν ἕλεῖν 


die dolore concitus imperator in Pelagoniam rever- 
titur, Ibatzamque persecutus Thessalonicam venit, 
indeqneMosynopolin,misso cum exercitu ad Strum- 
pitze oppugnationem Davido Arianita. Is subito 
irruens castellum Thermitza cepit. Misit et alium 
exercitum in Triadilze 46.4 castella, duce Xiphia. 
Qui omnibus que sita erant in planitie subaotis, 
castellum cui Boion nomen expugnavit. 


τὴν πόλιν. Καὶ διὰ τοῦτο ἐθούλετο μὲν ὁ βασιλεὺς 
ἀπελθεῖν xai βοηθῆσχι, ἐχωλύθη δὲ δι αἰτίαν οὖκ 
ἄλογον. ᾿Απερχόμενος γὰρ πρὸς Αχρίδα κατέλιπε 
κατόπιν μετὰ πλήθους στρατιωτῶν Γεώργιον στρατ- 
ηγὸν τὸν Γονιτζιάτην καὶ ᾿Ορέστην πρωτοσπαθά- 
piov τὸν αἰχμάλωτον, χατατρέχειν χελεύσας τὰ πε- 
δία Πελαγονίας' οὓς ἑλλοχήσαντες Βούλγαροι ἔχοντες 
στρατηγὸν τὸν Ἰδθάτζην, φανερώτατοι ἄνδρα καὶ 


δεδοκιµασµένον, ἀναιροῦσι πάντας. Ὦν τῇῃ λύπῃ συγχυθεὶς ὁ βασιλεὺς ἐπανέστρεψεν εἰς Πελαγονίαν, 
καὶ τὸν Ἰθάτζην καταδραμὼν καὶ διώξας ἀπῆλθεν ἐν θιεσασαλονίχῃ. Κάχεῖθεν διέδη εἰς Μοσυνούπολιν, 
κατὰ Σερουμπίτζης λαὸν πεπομφὼς ἠγεμόνα ἔχοντα τὸν πατρίχιον Δαθὶὃ «àv. ᾿Αριανίτην' ὅς αἰφνιδίως 
ἐπιφανεὶς εἷλε τὸ φρούριον ὅ θερµίτζα- κατονοµάζεται. Kal ἵἕτερον πάλιν λαὸν κατὰ τῶν dv Τριαδίτζη 


191 HISTORIARUM COMPENDIUM. 498 
φρουρίων, ἔξαρχον ἔχοντα τὸν Ἐιφίαν, ἐκπόμπει Καὶ οὗτος δὲ «à iv τοῖς ὑπαίθροις πάντα κατα» 


στρεφάµενος εἷλε πολιορχίᾳ τὸ ἔρυμα ὅ Βοιὼν καλεῖται. 
Ὦ δὲ βασιλεὺς ἀπελθὼν dv Κωνσταντινουπόλει ΛΑ 


κατὰ τὸν Ἰανουάριον μῆνα τοῦ «φχδ ἴτους, στόλον 
εἰς Χαζαρίαν (01) ἐκπέμπει, ἔξαρχον ἔχοντα τὸν 
Μογγὸν, υἱὸν ᾿Ανδρονίκου δουχὸς τοῦ Αυδοῦ' καὶ 
τῇ cuvsoy(g Σφέγγου τοῦ ἁδελφοῦ Βλαδιμηροῦ, τοῦ 
ἀδελφοῦ (62) τοῦ βασιλέως, ὑπέταξε τὴν χώραν, 
τοῦ ἄρχοντος αὐτῆς Γεωργίου τοῦ Τζούλου ἐν τῇ 


πρώτῃ προσθολῇ συλληφθέντος. [P. 711] Τότε καὶ ^ 


Σεναχηρεὶμ ὁ τῆς ἄνω Μηδίας ἄρχων, ἦν ΄Ασπρα- 
κανίαν ὀνομάζουσι σήμερον, τῷ ᾖβασιλεῖ παγγενεὶ 
προσέδραµε, τὴν ὑπιίκουσαν αὐτῷ παραδεδωχκὼς 
ἄπασαν χώραν, πατρίκιος τιμηθεὶς xal στρατηγὸς 
Καππαδοχίας, xal κτήσεις ἀντιλαθὼν τάσδε τὰς 
πόλεις, τὴν Σεθάστειαν, τὴν Λάρισσαν, τὴν "AÓa- 
ραν, xal ἄλλας κτήσεις πολλάς. Στενοχωρούμενος 
Xp οὗτος ὑπὸ τῶν προσοίχων ᾿Αγαρηνῶν καὶ μὴ 
οἷος div ἀντέχειν προσέδραµε τῷ βασιλεῖ, παραδοὺς 
τὴν ἱαυτοῦ χώραν. "H« ἄρχειν ἀποσταλεὶς Bacl- 
λειος πατρἰχιος ὁ ᾿Αργυρὸς xal τοῖς ὅλοις πταίσας 


Imperator Cpolin reversus Januario mense, anno 
mundi 6524, classem in Chaízeariam mittit, duoe 
Mongo Andronici duce Lydi filio. Ila adjuvante 
Bphengo fratre Bladimeri, ejus qui Baeilii impera 
toris sororem in matrimonio habebat, regionem 
eam subegit, principe ejus Georgio Szulo in primo 
conficta capto. Tunc etiam Senacherimus, supe- 
rioris Medie princeps, quam hodie Aspracaniam 
nominant, cum universa sua familla imperatori 
&ccessit, tradita ei sua ditione, quod vicinis Aga- 
renis ipsum prementibus ad resistendum non satis 
haberet virium ; estque factus patricius et Cappa- 
docis dux, recepitque sue ditionis loco Sebasteam, 
Larissam, Maram urbes aliaque multa predia. As- 
pracanie autem imperator prefecit Basilium pa- 
iricium Argyrum ; oui ob rem male gestam abro- 
gatum imperium, et successor missus Nicephorus 
Commenus protospatharius, qui proviociam qua 
verbis qua vi usus imperatori subjecit. 


παραλύεται τῆς ἀρχῆς ' καὶ διάδοχος αὐτοῦ πέμπεται ἨΝικηθόρος πρωτοσπαθάριος 6 Κομνηνὸς, ὃς 
κατὰ χώραν γενόμενος xal τὰ μὲν πειθοῖ τὰ δὲ lg χρώµενος ὑπήχοον τῷ βασιλεῖ τὴν χώραν ἑποίησε. 


Τῷ δὲ, «φκδ’ ἔτει, ἱνδικτιῶνος ιδ᾽, &nápac τῆς βασι- 
λίδος ὁ βασιλεὺς ἀπεισιν εἴς Τριαδίτζαν. Καὶ τὸ φρού 
2: Πέρνικον περικαθίσας ἐπολιόρχει, τῶν ἔνδον τε 
καρτερῶς καὶ ἐχθύμως ἁγωνιζομένων, xal πολλῶν 
Ῥωμαίων πιπτόντων. 'Eg' ὅλας ὁγδοήκοντα καὶ η’ 
ἡμέρας προσλιπαρήσας τῇ πολιορκίᾳ, ὡς ἔγνω ἆδυ- 
νάτοις ἐπιχειρῶν, ἄπρακτος ὑπεχώρησε χαὶ εἷς Μο- 
αυνούπολιν ἀπῆλθεν. 'Eo ᾗ τὸν λαὰν διαναπαύσας 
ἔαρος ἐπισιάντος ἄρας ἓκ Μοσυνουπόλεως εἴσεισιν 
εἲς Βουλγαρίαν, καὶ περικαθίσας φρούριον τὸ λεγό- 
µενον Λογγὸν εἷλε πολιορκίφ. Δαθὶὸ δὶ τὸν 'Apia- 
νίτην xai Κωνσναντῖνον τὸν Διογένην εἲς τὰς κατὰ 
Πελαγονίαν πεδιάδας ἐκπέμψας ζώων πιλλῶν xal 
σίχµαλώτων ἐγένετο κύριος. Τὸ δὲ ληφθὲν φρούριον 
ἐμπρήσας ὁ βασιλεὺς, καὶ τριχῆ τοὺς ἁλόντας µερι- 
σάµενος, xai µίαν μὲν µερίδα τοῖς συμμαχοῦσι παρ- 
εσχηκὼς "Pec, ἱτέραν δὲ Ῥωμαίοις, xai ἄλλην 
ἑαυτῷ παραχκατασχὼν, ἐχώρει προσωτέρω. Καὶ gi- 
χρι Καστορίας ἐλθὼν xal τῆς πόλεως ἁκοπειραθεὶς, 
ὡς ᾖσθετο ἀνεπιχείρητον αὐτὴν οὖσαν, ὑπέστρεψεν * 
ἑδέξατο γὰρ xxi γράμμα τοῦ στρατηγοῦντος dv τῷ 
Δοροστύλῳ Τζιτζικίου, τοῦ υἱοῦ τοῦ πατρικίου Otu- 
ἑάτη τοῦ Ἴθηρος, ὡς à Κρακρᾶς λαὸν ὅτι πλεῖ- 
στον ἀθροίσας xal τῷ ᾿Ιωάννῃ ἑνωθεὶς, προσλαθό» 
μενοι δὲ xai Πατζινάκας, μέλλουσιν εἰσθολὴν κατὰ 


Eodem anno, indictione 14, imperator urbe egres- 
gus in Triaditzam 466 venit,et castellum Pernicum 
obsidione cinetum oppugnat. Dies autem octo com 
ibi perseverasset, preasidiariis fortissime defenden- 
tibus multisque Romanis cadentibus, sentiens se 
quod conatus erat consequi non posse, re infeota 
discedit Mosynopolin. Ibi quiete refeoetis copiis, 
appetente vere in Bulgariam intrat, et castellum 
Longum ciroumsessum expugnat; ao missis in 
campestria Pelagonie Davido Arianita ao Constau- 
tino Diogene multum pecoris atque hominum inde 
abigit. Incenso castello captivos in tres partes dis- 
iribuit, quarum unum Rossis auzxiliariis, alteram 
Romanis, tertiam sibi assignat. Progressus inde ad 
Castoriaun usque, cum eatn urbem tentaeset ao in« 
expugnabilem sentiret, retro abduxit. Acceperat 
enim litteras a Tzitzicio Dorostoli prefecto, Theu- 
date Iberi patricii fllio, quibus indicabatur Cruorum 
numerosissimo exercitu contracto se cum Joanne 
conjunxisse, eosque .adsoitis in societatem Patsi- 
nacis in Romanorum ditionem irrupturos. His litte- 
ris perturbatus illico converGt iter, inque transitu 
Boeograda castellum capit atque incendit, Berream 
reficit; eversisque circum Ostrobum et Moliscum 
sitis castellis subsistit, accepto nuntio Cracre et 


Ῥωμαίων ποιήσασθαι,. Τούτῳ τῷ γράμματι θορυθη- D) Joannis impressionem, 466 quam moliti erant, 


θεὶς ἐπανῄει διὰ ταχέων. Ἐν τῷ παριέναι δὲ τό τε 
ορούριον εἷλε τὰ Βοσόγραδα xal θέπρησε, καὶ τὴν 
Βέῤῥοιαν ἐπικτίσας, ὀμώσας δὲ xal κατερεικώσας 
τὰ πέριξ ᾿Οστροθοῦ καὶ Μολισκοῦ, ἕστη τοῦ προ- 
σωτέρω Ἰέναι ' ἀπηγγέλη γὰρ αὐτῷ ὡς fj µελετω- 
µένη τῷ Kpavpg καὶ τῷ Ἰωάννῃ κατὰ Ῥωμαίων 


impeditam esse, Palzinacis eos auxilio frustratis. 
In reditu castellum expugnat Setenam, ubi arcem 
Samuelus habebat aco pluritaum frumenti reposue- 
rat : frumentum milites diripere jubet, ostera 
omnia oremat. Secundum hec adversus Joannem 
non procul ase dissitum emittit cohortes scholarum 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


61) Versus Alanos et Tanain sitam. Goan. 
(62) Vox, ἀδελφοῦ mire obsourat locum. Ego ad 
bistoriam respiojens lucem adhibui. Loquitur de 


Bladimero Rossico jrineipe, qui, ut. Cedrenus? su- 
rà ostendit, Basilii imperatoris sororem uxorem 
uit. ται ' 


199 


GRORGII CEDRENI 


200 


occidentalium et Thessalonicensium duce Constan- Α ἔφοδος ἐνεποδίσθη, τῶν Πατζινάκων μὴ δόντων συµ- 


tino Diogene. Iis profectis insidias cum tenderet 
Joannes, imperator de suorum sollicitus salute,equo 
ante suos profectus idque unum fatus : « 3i quis 
bellator est, me sequatur, » cursum contendit. Hoo 
utcomperere Joannis exploratores, territi in sua ca- 
stra redierunt, nihil aliud vociferantes quam « Be- 
zeite, Teesar. » Omnibus cum ipso Joanne ihcoun- 
posite fugientibus, Diogenes cum suis, animis re- 
coptis, eos insecuti magnam cedem peragunt, 
capiunt ducentos gravis armature, et equos ao 
supellectilem Joannis et ejus patruelem. Imperator 
his rebus gestis ad Bodena redit, indeque omnibus 
constitutis Byzantium, die nono mensis Januarii, 
^ indictione decima quinta, anno mundi 6526. 
τοῦτο ἐνόπλησαν, μηδὲν ἄλλο βοῶντες et 

ἀκόσμως σὺν τῷ Ἰωάννῃ, οἱ περὶ τὸν Διογένην 


πολλοὺς, συλλαμθάνουσι δὲ καὶ δισκοσίους πανοκπλίτας x«l τούς ἵππους Καὶ τὴν 


μαχίαν αὐτοῖς. At xal ὑποστρίψας πολιορκεῖ φρού- 
piov ἄλλο τὴν Σέταιναν, ἐᾶ ᾖ βασίλεια ᾖσαν τοῦ Σα- 
Hout xai σἵτος ἀπέκειτο πολὺς, ὃν τῷ λαῦ δ.αρ- 
πάσαι χελεύσας τἆλλα πάντα κατέφλεξεν. [P. 712] 
Ἐξέπεμψε δὲ xa! xarà Ιωάννου οὗ μακρὰν ἀπέχον- 
τος τὸ τάγµα τῶν σχολῶν τῆς Δύσεως καὶ τὸ τῖς 
θεσσαλονίκης, ἠγεμόνα ἔχοντα Κωνσταντῖνον τὸν 
Διογένην. Τούτοις ἀπιοῦσιν ἑνήδρευεν ὁ Ιωάννης, 


" Μαθὼν δὲ τοῦτο à βασιλεὺς καὶ µή τι πάθοιεν φοδη- 


ric, παρὰ τοῦ λαοῦ ἐξιππκασάμενος, xal μηδὶν ἄλλο 
εἰπὼν ἅλλ᾽ ἤ µόνον * «Ὅστις πολεμιστὴς ἆχολου- 
θείτω pot, » ἀπῄει κατὰ σπουδήν. Τοῦτο γνόντες ος 
τοῦ Ἰωάννου σχόποι μετὰ φόδου πρὸς τὸ τοῦ Ἰωάν- 
νου στρατόπεδον ἔρχονται, xal δειλἰας καὶ ταρχχῆς 


μὴ, « Βεζεῖτε (03), à Τζαΐσαρ. » Πάντων οὖν φευγόντων 
ἄναθαῤῥήσαντες κατόπιν ἑδίωκον. Καὶ κτείνουσι uiv 


ἀποσχευὴν Ιωάννου 


καὶ τὸ τούτου ἀνεφιόν. Ταῦτα δράσας ἐπάνεισι πρὸς τὰ Ἀοδηνὰ, xai πάντα τὰ ἐχεῖσε καταστησάµενος 
ἐπαναζευγνύει πρὸς τὸ Βυζάντιον, κατὰ τὴν 0. τοῦ Ἰανουαρίου μηνὸς, τῆς ιε’ ἐπινεμήσεως, ἔτοὺς exe. 


Joannes licentiam consecutus ad oppugnandum B 


Dyrrachium barbarico cum fastu proficiscitur, et 
inito prelio sternitur, incertum & quo, 467 cum 
imperasset Bulgaris annos 2, menses 5. Imperator 
& prefecto Dyrrachii Nicephoro patricio Pegonit& 
certior de morte Joannis factus statim expeditio- 
nem facit. Cumque ad Andrianopolin venisset, oo- 
currunt ei frater et lius famosi illius Cracre,letum 
ferentes nuntium, dedere se imperatori celebre illud 
Pernicum et alia 35 castella; quibus cum dignos 
habuisset honores et Cracram ad patriciam extu- 
lisset dignitatem, Mosynopolin venit. Eodem vene- 
runt et legati e Pelayonia et Morobisdo et Lipenio, 
urbes imperatori dedentes. [nde Berras proflcisci- 
tur. Eodemque venit Cracras cum iis qui 35 ista 
dedita castella obtinuerant, suntque honorifice ex- 
cepti. Aocessit etiam Dragomuzus Strumpitzam 
dedens, estque patricio honore affectus, secum 
adducens etiam Joannem Chaldie prefectum pa- 
tricium,qui a Samuelo captus in custodia 22 annos 
detentus fuerat. Simulatque Strumpitze imperator 
appropinquavit, ad eum venit Davidus Bulgarie 
archiepiscopus cum litteris Marie morte Joannis 
vidue, promitlentis se, modo certa quedam postu- 
lata obtineret, Bulgaria cessuram. Occurrit etiam 
Bogdanus interiorum castellorum dominus ; atque 
ipse etiam patricio ornatur gradu, quod jampridem 
rebus imperatoris favisset suumque socerum inter- 
fecisset. Inde Scopia abit, urbique relinquens pre- 
feetam Davidum patricium Arianitam, 468 per 
castella Stypeium et Prosacum revertitur, compre- 
oationibus etgratulationibus eum venerantibus sub- 
ditis. Inde ad dextram partem inclinans Achridem 
ingreditur, ibique castra facit, omni populo cum 
peanibus, plausu et faustis acclamationibus occur- 


Αδείας δὲ λαθόµενος ὁ Ἰωάννης ἄπεισι πολιορκή- 
σων τὸ Δυῤῥάχιον μετὰ φρυάγµατος καὶ ὄγχου βαρ- 
βαρικοῦ. "Ev6a πολιορχίας συστάσης καὶ συμπλοχκῆς 
γενομένης πίπτει, μηδενὸς δήλου Ὑγενοιιένου τοῦ χκα- 
ταθεθληκότος αὐτὸν. ἄρξας Βουλγάρων ἐπ ἐνιαυτοὺς 
β΄ καὶ µῆνας €. Μηνυθέντος δὲ τῷ βασιλεῖ τοῦ θα- 
vátou τοῦ Ἰωάννου διὰ τοῦ στρατηγοῦντος Δυῤῥα- 
χίου Νικήτα πατρικίου τοῦ Ἡηγωνίτου, ἔξεισι παρ- 
αυτίχα ὁ βασιλεύς, Γενομένῳ ὃδ᾽ αὐτῷ κατὰ τὴν 
᾿Αδριανούπολιν ὑπαντῶσιν ὁ ἀδελφὸς τοῦ περιφήµου 
Kpzxpà καὶ ὁ υἱὸς, προσχωρεῖν εὐαγγελιζόμενοι 
τό τε περίπυςτον φρούριον τὸν Πέρνικον xal ἕτερα 
πέντε ἐπὶ τριάκοντα, Οὕς τιµήσας ἄξίως καὶ τὸν 
Κρακρᾶν ἐς τὸν τῶν πατρικίων θρόνον ἀναθιθάσας 
ἆλθεν ες Μοσυνούπολιν. ᾿Ενταῦθα δὲ x«l πρέσθεις 
ἦκον ἐκ Ἠελαγονίας καὶ Μωροθίσδου καὶ Λιπενίου, 
παραδιδόντων τῷ βασιλεῖ τὰς πόλεις. Ἐκεῖθεν ἄρας 
ἦλθεν ἐν Σέῤῥαις, ἐν al; ἁφθίκετο ὁ Κρακρᾶς μετὰ 
τῶν ἀρβχόντων τῶν προσρυΐέντων λε κάστρων, καὶ 
καλῶς ὑπεδέχθη. Προσιῤῥύη δὲ καὶ Δραγομοῦζος, 
τὰ iv τῇ Στρουμπίτζῃ παρεσχηκὼς xal πατρἰχιος 
τιμηθεὶς, ἄγων μεθ) ἑαυτοῦ καὶ τὸν πατρίκιον 
Ἰωάννην τὸν Χαλδίας, τότε τῆς χρονίας ἀπολυθέντα 
καθείρξεως * ἔτυχε γὰρ ἁλοὺς παρὰ τοῦ Σαμουὴλ 
καὶ ἐπὶ εκοσι καὶ δύο ypóvou; ὧν ἐν τῇ φυλακῃ. 
"Aptt δὲ τῇ Στρουμπίτζῃ προσήγγισεν ὁ βασιλεὺς 
καὶ Ίχεν ὁ ἄρχιεπίσκοπος Βουλγαρίας Δαθὶδ μετὰ 
γραμμάτων Μαρίας τῆς Ἰωάννου γυναικὸς, ὅπ- 
ισχνουµένης ἐχστῆναι Βουλγαρίας, sl τεύξεται τῶν 
κατὰ σχοπόν. Ὑπήντησε δὲ καὶ Βογδάνος ὁ τῶν ἔνδο- 
τέρω Χάστρων Ὀυπάρχης, καὶ τιμᾶται καὶ οὗτος 
πατρίχιος ὡς xal πάλαι τὰ βασιλέως φρονῶν xal τὸν 
ἑαυτοῦ πενθερὸν ἀνελών [Ρ. 713] Ἐκεῖθεν ἄπεισιν εἷς 
τὰ Σχόπια, xal στρατηγὸν αὐτοκράτορα λιπὼ, ἐν τῇ 
πόλει Δαθὶδ πατρίχιον τὸν ᾿Αριανίτην ὑπίστρεψε 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


(68) Id vocabuli credo significare, fugite. Quod 
circumstantie arguunt aliquanto superius. Xvr. — 


Verbis Latinis, vel potius Italis, Fugite, o Csesar, 
pronuntiatione Italis eisdem propria. Goan. 


201 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


202 


διὰ τῶν φρουρίων Στυπείου τε καὶ Προσάχου, μετὰ A rente. Urbs est Achris in sublimi posita colle, ro- 


λιτῶν xal ὕμνων εὐφημούμενος καὶ τιμώμενος. AO. 
θις δὲ πάλιν πρὸς τὰ δεξιὰ νενευχὼς ἄπεισιν εἰς 
᾿Αχρίδας, κἀκεῖσς ανρατοπεδείαν ἐπήξατο, τοῦ λαοῦ 
παντὸς μετὰ παιάνων xal κρότων καὶ εὐφημιῶν 
προσυπαντῶντος αὐτῷ' πόλις ὃξ d ᾿Αχρὶς ἐπὶ λό” 
ooo κειμένη ὑψηλοῦ, ἔγγιστα λίμνης µεγίστης, ἐξ 
fc ποιεῖται τὰς ἐχθολὰς ὁ Δοῖνος ποταμὸς πρὸς ἄρ- 
κτον ἰὼν, εἶτα νεύων πρὸς δύσιν καὶ εἰσθάλλων slo 
τὸ Ἰόνιον περὶ τὸν Εἱλισσὸν τὸ φρούριον, µητρόπολις 
οὖσα (64) τῆς πάσης Βουλγαρίας, ἐν 7j xxl τὰ βα- 
σίλεια τῶν βασιλέων ἵδρυντο Βουλγαρίας καὶ τὰ χρή- 
µατα ἀποτεθησαύριστο' ἅπερ ἀνοίξας ὁ βασιλεὺς 
tpe χρήματα πολλὰ καὶ στέµµατα ἐκ μµαργάρων xal 
χρουσουφεῖς ἐσθῆνας καὶ Ὑρυσοῦ ἐπισήμου κεντη- 
νάρια ἑχατὸν, ἅτινα πάντα εἷς ῥόγας ἐκένωσε τῆς 
περὶ αὐτὸν στρατιᾶς. ἘἨπιστήσας οὖν ἄρχοντα τῆς 
πόλεως Ἑὐστάθιον πατρἰκιον τὸν Δαφνομήλην, xal 
φρουρὰν ἀξιόλογον αὐτῷ δοὺς, ἐξῆλθεν εἰς τὴν παρ- 
εμθολὴν xai ἀγχθεῖσαν ὡς αὐτὸν ἐδέξατο τὴν γυ- 
ναῖχα Ἰωάννου τοῦ καὶ Ἡλαδισθλάδου, σὺν τρισὶν 
υἱοῖς xal θυγατράσιν ἕξ ἐπαγομένην καὶ νοθογενῆ 
υἱὸν τοῦ Σαμουὴλ καὶ δύο θυγατὲρας 'Ῥαδομηροῦ 
τοῦ υἱοῦ τοῦ Σαμου]λλ xal πέντε υἱοὺς, (v ὁ εἷς πε- 
πήρωτο τοὺς ἀφθαλμοὺς παρὰ τοῦ Ἰωάννου λωθη- 
θεῖς, ὅτε τὸν Ῥαδομηρὸν τὸν υἱὸν Σαμουὴλ σὺν τᾷ 
αὐτοῦ γυναικὶ xal Βλαδιμηρὸν τὸν τούτου γαμθρὸν 
ἀνεῖλεν. σαν δὲ καὶ ἕτεροι τρεῖς υἱοὶ tj Μαρίᾳ ἀπὸ 
τοῦ Ο]ωάννου τεχθέντες, ἁλλ᾽ ἔφθασαν ἀποδρᾶσαι 
εἷς τὸ ὄρος τὸν Τμῶρον, κορυφὴν ὑπάρχοντα τῶν 
Κεραυνίων ὁρῶν. "Hv ἠπίως δεξάµενος xal φιλοφρό- 
νως φυλάττισθαι προσέταξε μετὰ τῶν ἄλλων. Προσ- 
ἦλθον δὲ τῷ fasti καὶ ἕτεροι μεγιστᾶνες τῶν 
Βουλγάρων, ὁ Νεστορίτζης, ὁ Ζαρίτζης xai ὁ νέας 
Δοθρομηρὸς, μετὰ τῶν οἰκείων ἕκαστος ταγμάτων’ 
x1! ἐδέχθησαν εὐμενῶς xal βασιλικῶς ἐτιμήθησαν. 
Τότε καὶ Προυσιανὸς xal oi τούτου δύο ἀδελφοὶ, o! 
τοῦ Βλαδισθλάδου παῖδες οἱ εἲς τὸν Τμῶρον φυγόν- 
τε, ὡς ἔμπροσθεν εἴρηται, καὶ χρονίᾳ κακωθὲν- 
τες πολιορκίᾳ (στρατιῶται γὰρ προσταχθὲν ix βα- 
σιλέως προσεδρεύοντες ἐτήρουν τὰς καθόδους τοῦ 
ὄρους), διακηρυκεύονται πρὸς τὸν ασιλέα πίστεις 
αἰτοῦντες καὶ ἑαυτοὺς ἐγχειρίσαι ἐπαγγελλόμενοι, 


xime lacum maximum, unde Drinus fluvius ve 18 
septentriones effluit. Deinde versus occidentem de- 
flectens in lonium intravit, apud Hissum castellum, 
qua urbs caput erat totius Bulgarie et regia regum 
Bulgarie, ibique eorum fepositi thesauri, Quos im- 
perator aperuit, magnamque pecunie vim invenit, 
et coronas ex unionihus. consertas, auroque intex- 
tas vestes, atque auri centenaria 100, que is con- 
giariiloco in milites suos erogavit. Ubi prefeocit 
Eustathium patricium Daphnomelum, adjuncto va- 
lidio presidio ; atque exiit in castra, excepitque ad 
se adductam Joannis Bladisthlabi viduam cum fi- 
liis tribus et sex filiabus: adducebat ea secum etiam 
spurium Samueli filium et duas filias Radomeri, 
fllii Samueli, ac filios quinque, de quibus 469 
unus oculis erat orbatus ab Joanne,quo is tempore 
Radomerum Samueli filium ejusque uxorem et ge- 
nerum Bladimerum interfecit, Habebat Maria ex 
Joanne etiam alios tres filios : sed ii in montem 
Tmorum, qui unus est de verticibus Ceraunicorum 
montium, confugerant. Imperator eam benigne et 
comiter exceptam cum reliquis asservari jussit. Ad- 
junxerunt se imperatori preterea illi etiam Bulga- 
rici proceres, Neatoritzes, Zaritzes et junior Dobro- 
merus, quisque cum suis cohortibus, acceptique 
gunt comiter, et ab imperatore iis ut ipso dignum 
erat honos habitus. Quin et Prusianus Bladisthabi 
filius cum fratribus, quos in Tmorum effugisse do- 
cuimus, diuturna fracti obsidione (milites enim jus- 
su imperatoris insederant montium descensus) ab 


C imperatore caveri sibi petunt et deditionem pro- 


mittunt; quibus is humaniter respondit. Achride 
porro ad lacum Pespam iter faciens duo condit ca- 
Stella, unum in monte interjacente, quod Basilidem 
vocat, alterum in dicta palude. Prespa Diabolin pe- 
tit, ibique erecto tribunali Prusianum cum fratribus 
accipit, orationeque plena humanitatis consolatus, 
eum magistri, reliquos 440 patricia dignatur ex- 
cellentia. Adductus est etiam Ibatzes oculis spolia- 
tus. Quos quo pacto amiserit, referre opere pre- 
tium est, cum ea narratio jucundum habeat quip- 
piam et admirabile. 


Ke! πρὸς piv τούτους ὁ βασιλεὺς φιλανθρώπούς ἔδωχεν ἀποχρίσεις, ἄρας 9* ἐξ ᾽Αχρίδος ἔρχεται εἲς τὴν 
λέμνην τὴν λεγομένην Πρέσπαν, ἐν τῷ διιέναι τὸ μεταξὺ ὄρος φρούριον οἴκοδομήσας ἄνωθεν τούτου x«l Βααιλίδα 
ἐπονομᾶσας, xal ἕτερον ἓν τῇ λεχθείσῃ λίμνῃ. Ἐκ δὲ Πρίσπης ἄπεισιν εἲς τὴν λεγομένην Διάθολιν, ἐν 7j βήματος 
ἀρβέντος ὑψηλοῦ εἰσιόντας ἑδέξατο τοὺς περὶ τὸν ΗΠρουσιανὸν [P. 714] ἀδελφοὺς, καὶ λόγοις ἐπιεικέσι καὶ φι- 
Ἰανθρώποις παραμυθησᾶμενος τοῦτον μὲν μὰγιστρον, τοὺς δὲ λοιποὺς πατριχίους ἐτίμησεν. Ἴχθη δὲ καὶ à 
Ἰθάτζης πεπτρωµμένας ἔχων τὰς ὄψεις, ᾽Αλλ’ ἄξιον εἰπεῖν καὶ τὸν τρόπον τῆς ἐκτυφλώσεως' ἔχει γὰρ ἡδύ τι καὶ 


αυμαστὸν ἡ διήγησις 


XYLANDRI ET GOARÍI NOTE. 


(64) Verba minime coherent, et vix dubito quin 
locus seit mutilus. Quod de urbe dicit, eam ego 
Steumpitzam fuisse conjicio. Ionium autem puto 
vocare eam regionem quae Adriatico immineret 
mari, ob vicinitatem. Xvr. — Verba minime cohe- 
rent, inquit Xylander. Imo non coheret interpres 
auctori. Post heo itaque verba πόλις δὲ 'Ayple 
subjiciatur parenthesis, cujus meta sit in bis aliis 


PATROL. Ga. CXXII. 


περὶ τὸ Ἑλλισσὸν τὸ φρούριον' nihil tunc mutilum 
aut obscurum exstat, Πόλις δὲ ᾿Αχρὶς µητρόπολἰς 
ἐστι τῆς πάσης Βουλγαρίας. Ipsa est nominatissi- 
ma illa Justiniana prima, Justiniani patria, qua 
ecclesiasticis qua politicis Supra plurimas urbes 
evecta. De qua Gregoras l|. rt, ipse Justinianus 
Novella 2, Cujacius ad eum, et Geographi omnes. 
OAR. 


7 








203 


GEORGII CEDRENI 


204 


Mortuo Bladisthlabo, cum uxor ab ea relicta, filii A ἨΜετὰ γὰρ τὸν τοῦ Βλαδισθλάθου τοῦ καὶ Ἰωάννου 


omnesque Bulgarie proceres imperatori deditionem 
fecissent, solus hic Ibatzes fugiens, occupato inonte 
&ccessus habente difficillimos,arcem autem regiam 
perelegantem hortosque et alia oblectamenta pre- 
clara (Brochotum quidarf, alii Pronistan vocant), 
solus Dei voluntati sese opponebat, copiasque pau- 
latim colligens rebellionem moliebatur, imperium 
Bulgaricum somnians. Haud exiguam id factum 
imperatori attulit molestiam : ideoque recto iti- 
nere omisso &d meridiem declinavit, Diabolinque 
Be contulit, ut aut desistere ab armis seditiosum 
istum cogeret aut bello opprimeret. lbi ergo degens 
aliquandiu Ibatzen per litteras hortatus est ne 
Bulgaria subacta solus ipse rebellare vellet, neve e& 


sibi polliceri vana spe quee adipisci nequiret : cogi- p 


taret huno sibi conatum male cessurum. Ad eas 
litterag Ibstzes ita rescripsit ut omnis generis 
usus pretextibus rem extraheret, imperatorque 
&b eo laetatus quinquaginta quinque dies contra 
4411 animi sententiam Diaboli hereret. At Achri- 
dis prefectus Daphnomelus certior factus imperato- 
rem de opprimendo Ibatza esse sollicitum, instituto 
suo cum duobus quorum ei perspecta erat fides 
famulis communiosto, opportunitatem venatus rem 
ita aggreditur. Solemne festum Assumptionis Marise 
Ibatzes publice celebrabat, vocabanturque ad con- 
vivium de more non vicini modo, sed et peregrini. 
Ad eam festivitatem Eustathius ultro proficiscitur. 
Cumque incidisset in custodes viarum, nuntiare 
Ibatze jubet nominatim se adesse οἱ cupere cum 
ipso animum exhilarere. Miretus est Ibatzes hostem 
sua sponte venire ac se hostium manibus credere, 
venire tamen jussit, admissumque letus excepit 
atque amplexus est. Finito hymno matutino, omni- 
busque aliis in sua dilapsis diversoria, Ibatzen Eu- 
stathius accedit, et quod haberet que seorsim cum 
ipso colloqueretur apprime necessaria ac ipai utilia, 
petit ut reliqui interim secedant. Ibatzes dolum 
non sentiens, sibique omnino persuadens Eusta 
thium cum ipso velle societatem rebellionis coire, 
dimotis aliquantisper famulis manu eum apprehen- 
sum in pomarium quoddam abducit opacum arbo- 
* ribusque ita dense consitum ut ne vox quidem inde 
Αη exaudiri posset. Ibi solum Ibatzam nactus 
Eustathius, homo manu promptus, in terram illico 


θάνατον xai τῆς γυναικὸς αὐτοῦ Μαρίας καὶ τῶν ταύ- 
της παίδων προσχώρησιν xal τὴν τῶν ἄλλων δυνα- 
στῶν ἁπάσης Βουλγαρίας ὑπακοὴν ὁ ᾿θάτζης οὗτος 
φυγὼν καὶ Ev τινι δυσθάτῳ Ὑενόμενος ὄρει (Βρο- 
χωτὸς κλῆσις αὐτῷ) βασίλειά τε ἔχοντι περικαλλῆ 
(Προνίσταν ταῦτα καλοῦσι) καὶ παραδείσους καὶ 
ἀπολαύσεις οὐκ ἀπρεπεῖς, ὑπεῖξαι τοῖς θελήμµασιν 
οὐκ ἐθούλετο τοῦ θεοῦ, ἀλλὰ δύναμιν ἐκ τοῦ κατὰ 
μικρὸν συνεγείρων ἀνεστάτου τὰ παρακείμενα 
καὶ ἀποστασίαν ἐμελέτα xal τὴν Βουλγαρικὴν ὠνει- 
ροπόλει ἀρχήν. Τοῦτο οὐ μικρῶς ἐλύπει «τὸν βα- 
σιλέα, xal διὰ τοῦτο τοῦ κατ᾽ εὐθεῖαν ἀφέμενος πο- 
ρεύεσθαι ἀπέχλινε πρὸς µεσημθρίαν, καὶ κατὰ 
τὴν εἱρημένην ἐγένετο Διάθολιν, ὡς Tj, κατανα- 
γχάσων πάντως τὸν ἀποστάτην καταθεῖναι τὰ ὅπλα 
ἢ πολέμῳ τοῦτον κατεργασόµενος. Καὶ ὁ μὲν βασι- 
λεὺς dv τῷ µῥηθέντι τόπῳ φιλοχωρῶν γράμµασιν 
ἐνουθέτει τὸν Ἰθάτζην, μὴ τῆς Βουλγαρίας πάσης 
ὑποταγείσης µόνον ἀνταίρειν χεῖρας αὐτὸν μηδὲ φαν» 
τάζεσθσοι τὰ ἀτέλεστα, γινώσκοντα ὡς οὐκ εἷς ὄνη- 
σιν αὐτῷ τὸ ἐγχείρημα τελευτήσει. Ὁ δὲ τὰ γράµ- 
µατα δεχόμενος xal ἑτέροις ἀμειθόμενος, καὶ παν- 
τοίας προτιθεὶς ἀφορμὰς, παρεῖλκε καὶ ἀνεδύετο, 
ὡς ἀναγκασθῆναι τὸν βασιλέα ἐπὶ πέντε καὶ πεντή- 
κοντα ἡμέρας ἐνδιατρῖψαι τῷ τόπῳ, ταῖς ὑποσχέ- 
σεσι δελεαζόµενον. Ἐγνώσθη τὰ τοῦ πράγµατος τῷ 
τῆς ᾿Αχρίδος ἄρχοντι Εὐσταθίῳ τῷ Δαφνομήλῃ, ὃτι 
μέλει τῷ βασιλεῖ ἡ τοῦ θάτζη καθαίρεσις. Καὶ δῆτα 
καιρὸν ἐπιτήδειον εὑρηκὼς, καὶ δυσὶ θεράπουσι 
τῶν πιστικωτάτων κοινολογησάµενος xal τὸ βού- 


C λευμµα φανερώσας, ἐγχειρεῖ τῇ πράξει Δημοτελὴς 


ἤγετο ἑορτὴ τῷ ᾿Ιθάτζη, 4 κοίµησις τῆς παναγίου 
xai Θεομήτορος. Κατὰ ταύτην τὴν ἡμέραν εἴώβει 
συγκαλεῖν εἲς εὐωχίαν οὗ τοὺς ἀγρογείτονας µόνον 
καὶ ἁγχιτέρμονας, ἀλλὰ καὶ τῶν ὡς ποῤῥωτάτω 
πολλούς. ΄Απεισι γοῦν ὁ Εὐστάβιος αὐτόχλητος tiq τὴν 
ἑορτὴν, xal τοῖς φυλάττουσιν ἐντυχὼν τὰς διόδους 
ἀπαγγέλλειν ἐχέλευεν ὅστις εἴη, καὶ ὅτι πάρεστι τῷ 
ἄρχοντι συνευφρανθησόµενος. ᾿Απαγγειλάντων δὲ 
τούτων, ἐν θαύματι ὁ Ἰθάτζης ὀτίθει «t δυσµε- 
νὶς ἄνθρωπος αὐθαίρετος ἥκει xal χεροὶν ἐκδίδω- 
σιν ἑαυτὸν πολεμίαις. Ὅμως ἀφιλέσθαι χελεύει, xat 
ἑλθόντα ἐδέξατό τε περιχαρῶς καὶ Ἱσπάσατο. "Λρτι 
δὲ τελεσθέντος τοῦ ἑωθινοῦ ὕμνου, καὶ παντων τῶν 
συνειλεγμένων εἰς τὰς ἰδίας σκεδασθέντων χαταγω- 


prosternit, genuque pectori ejus innixus vocem ja- D γὰς, ὁ Βὐστάθιος πρόσεισι τῷ ᾿Ιδάτζῃ, καὶ ἀξιοῖ 


centis intercludit, duosque suos famulos celerrime 
subvenire jubet, qui, ut erat compositum, stantes 
et eventui intenti, simulatque domini vox auribus 
ipsorum allata est, accurrunt, Ibatze os veste inje- 
cta obturant, ne ad ejus clamorem confluente mul- 
titudine conatus fieret irritus ; et oculos ei exscul- 
punt : cecatum in aulam projiciunt extra paradi- 
sum, ipsi in sublime domus conaculum evadunt, 
strictisque gladiis exspectant hostium Impetum. 
Cognito facinore ingens confluxit multitudo. Alii 
glrictoa manibus gladios tenentes, alii hastas, arcus 
alii, nonnulli Japides, quidam ligna, eliqui faces 


τοὺς ἄλλους πρὸς μικρὸν ἐκστῆναι ὡς τάχα µέλλων 
αὐτὸς διαλέξεσθαι κατ’ ἰδίαν περί τινος ἀναγκαιοτά- 
του xai λυσιτελοῦντος αὐτῷ. [Ρ. 725] Ὁ δὲ τὸν δό- 
λον xal τὴν ἀπάτην μὴ κατανοήσας, ἀλλὰ τῷ Ovx: 
ὑπολαθὼν ὡς βούλεται καὶ αὐτὸς εἷς γενέσθαι τῶν 
συνιστώντων αὐτῷ τὴν ἀποστασίαν, τοὺς θεράποντας 
μικρὸν ἀποστῆναι κελεύσας, τῆς χειρὸς ἐκείνου λα- 
θόμενος Ev τινι παραδείσῳ εἴσάχει συνηρεφεῖ δίν- 
ὅροις καὶ κοιλότητα ἔχοντι, ὡς μηδὲ φωνὴν ἐξηχεῖ- 
σθαι δύνασθαι διὰ τὴν συνδενδρἰαν. OD ἑντὸς γενό- 
µενος 6 Εὑστάθιος, xal μεμονωμµένου λαοόµενος τοῦ 
Ἰθάτζου, εἰς γῆν τε αὐτὸν εὐθὺς καταθάλλει, καὶ 


205 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


206 


τῳ στήθει προσερείσας τὸ Ὑόνυ (ἦν γὰρ κατὰ χεῖρα A ardentes, materiam alii ignis capacem, accurrebant 


γενναῖος) τοῦτον κατῆγχε, καὶ τοῖς δυσὶν ὑπηρέταις 
ἐνεχελεύσατο βοηθεῖν τὴν ταχίστην. Οἱ δὲ, χαθάπερ 
συντεθειµένον ἵν, ἱστάμενοι xal καραδοκοῦντες τὸ 
μέλλον, ὣς ἤχουσαν τῆς φωνῆς τοῦ κυρίου, ἕδραμόν 
τε εὐθίως, xxl τὸν Ἰθάτζην περισχόντες xai τῷ 
χιτῶνι ἀποφράξαντες αὐτοῦ τὸ στόµα, ὡς μὴ βοή- 
σας περιστήσῃ πλῆθος αὗτοῖς xai ἄπρακτον ἁποτε- 
λέσῃ τὸ ἔργον, ἀποτυφλοῦσι, τυφλωβέντα δὲ ἐχθάλ- 
λουσι τοῦ παραδείσου cic τὴν αὐλήν. Αὐτοὶ δὲ εἴς τι 
ὕπερφον οἵἴχημα ὑψηλὸν ἀναδραμόντες xal τὰ ξίφη 
ἑλχόσαντες ἐξεδέχοντο τοὺς μέλλοντας προσιέναι. 
Γνωσθέντος δὲ τοῦ δράµατος συνέβδει πλῆθος ἁμύ- 
ῥητον" ol μὲν γὰρ ξίφη κατέχοντες iv χεραϊν, ot. δὲ 
δόρατα, οἱ δὲ τόξα, oi δὲ λίθους, oi δὲ ξύλα, οἱ δὲ 
δαλοὺς καιοµένους, ἄλλοι δὲ ὕλην εὔπρηστον, ἔθεον Bon- 
ὁρομοῦντες xal χεκραγότες' « Σφαττέσθωσαν, καιέσθω- 
σαν, μεληδὸν κχατατεμνέσθωσαν, λίθοις καταχωννύ- 
σθωσαν ol παλαμναῖοι xal ἁλιτήριοι µή τις φειδὼ 
Υενέσθω τῶν ἁλαστόρων. » Συνδρομὴν δὲ θεασάµενος 
6 Εὐστάθιος, καὶ τῆς ἑαυτοῦ ἀπεγνωκὼς σωτηρίας, 
παρεκάλει τέως τοὺς ἀμφ) αὐτὸν ἄνδρας ἀγαθοὺς 
γενέσθαι xal μὴ µαλακισθῆναι, μηδ' ἑαυτοὺς mpo- 
δοῦναι καὶ εἲς ἐξουσίαν πεσεῖν τῶν ζητούντών τὴν 
αὐτῶν ἀπώλειαν, xal παρ) ἐχείνων τὴν σωτηρίαν 
ἐκδέχεσθαι fj θάνατον οχτρὸν xal ἐπώδυνον. Πρὸς 
δὲ τὸ πλῆθος ἀπό τινος θυρίδος mpoxójac καὶ τῇ 
χειρὶ κατασιγάσας τὸν ὄχλον τοιῶνδε λόγων ἀπήρξατο' 
« Ότι μὲν, ὦ ἄνδρες ol συνειλεγμένοι, οὐδεμία τις 
προαπἑκειτό uot ἀπέχθεια πρὸς τὸν ὑμέτερον δυνά- 
στην, καὶ ὑμεῖς αὐτοὶ πάντες ἐρεῖτε, ἀκριθῶς εἶδό- 


τες ὡς Βούλγαρος μὲν αὐτὸς, Ῥωμαῖος δ' ἐγὼ, xal 6 


Ῥωμαῖος οὐ τῶν ἐπὶ θρῴχκης καὶ Μακεδονίας οἰκούν- 
των, ἆλλ) ἐκ τῆς μικρᾶς Ασίας, ἥτις ὅσον ἀπέχει 
ἡμῶν, ἴσασιν ol γινώσκοντες, Ὅτι δὲ xal αὐτὸς τῷ 
τοιούτῳ ἐπεχείρησα ἔργῳ οὐκ cixr, xai. µάτην, à 
τις μὲ κχατήπειξεν ἀνάγχη, λογιεῖσθε ol φρονιµώ- 
τεροι. Οὐ γὰρ ἂν οὕτω μανιωξῶς εἲς προὔπτον ἆμαυ- 
τὸν ἀνέῥῥιψα κίνδυνον καὶ τῆς ἐμαυτοῦ ζωῆς κατ- 
εὐρόνησα, εἲ µή τις ἦν ἄλλη αἴτία dj βιασαμένη µε 
πρὸς τὴν πρᾶξιν ἑλθεῖν. "lote οὖν ὡς τὸ γενόµενον 
ἵργον πρόσταγµα βασιλέως ἐστὶν, ᾧ πειθαρχῶν ἐγὼ 
ὡς ὄργανον διηκόνησα. (P. 716] Καὶ νῦν εἶ βούλε- 
αθὲ µε διαχειρίσασθαι, ἰδοὺ ὑφ᾽ ὑμῶν ἐγὼ περιει- 


opitulatum, vociferantes :« Jugulantor, cremantor, 
membratim conciduntor, lapidibus obruuntor sce- 
lesti : nemo flagitiosis hisce parcat. » Conoursum 
cernens Eustathius, tametsi de salute sua despera- 
rat, tamen suos hortabatur ut animo essent forti, 
neque emollirentur aut se ipsos hostibus proderent 
iisque dederent qui ipsorum mortem desiderarent, 
neve ab iis salutem potius se consecuturos quam 
misere interfectum iri putarent. Ipse per fenestram 
quamdam ad turbam prospíciens, manusque motu 
silentium 449 conficiens, ita eam est affatus : 
« Nullas mihi,o multitudo, cum vestro principe pri- 
vatim intercessisse inimicitias vel ipsi judicare 
potestis. Is enim Bulgarus est, ego Romanus, quod 
vobis est notissimum. Neque Romanus ego sum e 
Thracia aut Macedonia oriundus, sed ex Asia mi- 
nore ; que quanto sit spatio a vestra patria dissita, 
periti norunt. Jam prudentiores id non difficulter 
judicabunt, non temere me aut frustra, sed neces- 
sitate aliqua compuleum hoo facinoris aggressum 
fuisse. Alioqui nunquam me ín tam evidens pericu- 
lum tam dementer conjecturus fueram. Proinde 
sciatis Jusau imperatoris, quidquid ejus est, fuisse 
factum, et eum mearum manuum usum ministe- 
rio. Ergo si me vultis occidere, sane circumdatus 
in vestra sum potestate : neque tamen nullo nego- 
tio nos conficietis, neque armis depositis vestre 
nos tractandos committemus libidini, sed ad ex- 
tremum usque spiritum pro nostra vila propugna- 
bimus. Quodsi interficiemur, quod fleri necesse 
est, cum tam pauci a tam multis circumcelusi si- 
mus, mortem eam felicem deputabirnus, eum ha- 
bituri sanguinis nostri ultorem, cui num diu pos- 
sitis reluctari vobiscum reputate. » Hoc sermone 
audito, colluvies ista imperatoris terrore peroculei 
paulatim alii aliorsum dissipati diffluxere. Seniores 
80 41 4 prudentia antecedentes, bene ominati im- 
peratori, obedientiam promiserunt. Ita Eustathius 
nemine impediente Ibatzen ad imperatorem addu- 
xit. Imperator Eustathium ob tam praeclarum fa. 
cinus collaudatum Dyrrachii prefectum constituit, 
ei omnia mobilia Ibutze bona ei dono dedit, Ibat- 
zam in custodiam tradidit. 


λημμένος. Βλὴν οὖν εὐκόλως οὐδὲ ῥᾳδίως ἐγὼ ἀποθανοῦμαι, οὐδὲ καταθεὶς τὰ ὅπλα ἐμαυτὸν παραδώσω ὑμῖν 
ὡς βούλεσθε χρῆσθαι, ἀλλ’ ἀγωνιοῦμαι περὶ τῆς οἰχείας ζωῆς, καὶ μέχρι θανάτου ἀμυνοῦμαι τοὺς ἐπιόντας ἅμα 
τοῖς σὺν Épol. El δὲ καὶ θανούμεθα, ὅπερ ἀνάγχη παθεῖν τοὺς ὑπὸ πλειόνων περιστοιγισθέντας, εὐδαίμονα καὶ 
μαχάριον τὸν θάνατον λογιζόμεθα, ἔχοντες καὶ τὸν μέλλοντα καὶ τὸ ἡμέτερον ἐκζητῆσαι καὶ ἐκδικῆσαι 
αἷμα, πρὸς ὃν βουλεύσασθε εἰ δυνατὸν ἄχρι πολλοῦ ἀνθίστασθαι. » Τούτων ἀκούσαντες οἱ συντβροισµένοι τῶν 
λόγων, καὶ τῷ ix βασιλέως Bie χαταπλαγέντες, κατά μικρὸν ὑποῤῥέοντες ἄλλοι ἀλλαχῆ διεσκεδάσθησαν, 
oi Υηραιότεροι δὲ xal φρονιµώτεροι τὸν βασιλέα εὐφημήσαντες ὑπετάγησαν. Ὁ δ᾽ Εὐστάβιος κατὰ πολλὴν 
ἄδειαν τὸν ᾿Ἰθάτζην εἰληφὼς τῷ βασιλεῖ διεκόµισεν. Ὃν οὗτος ἀποδεξάμενος τῆς ἀνδραγαθίας στρατηχόν 
τε εόθὺς πρυύὐθάλετο Δυῤῥαχίου καὶ τὴν ἅπασαν κινητήν ὕπαρξιν ἐδωρήσατο τοῦ Ἰθάτζου' τοῦτον δὲ παρέδωχεν 


φυλαχῇ. 


Τότε καὶ Νικολιτζᾶς ὁ πολλάκις ληφθεὶς καὶ τοσαυ- Ὦ — Eodem tempore Nicolitzas etiam, toties captus 


τάχις ἀφεθεὶς, lv τισιν ὄρᾶσιν χρυπτόµενος, ὣς 
ἑπέμφθη ὀόναμις κατ αὐτοῦ καὶ τῶν ol συνόντων 
oi μὲν προσεχώρησαν ἐθελοντὶ, οἱ δὲ ἡλίσκοντο, αὖ- 
τόμολος κάτεισι νυκτὸς εἷς τὸ στρατόπεδον, καὶ τῇ 


totiesque dimissus, in montibus oconltatus, cum 
adversus eum mitteretur cohors, et qui cum ipso 
erant partim ultro ad Romanos transirent, partim 
caperentur, noctu spontesua in castra Romanorum 


201 


GEORGII CEDRENI 


208 


venit, manuque pulsatis foribus se nominatim ad- À χειρὶ κρούσας τὴν θύραν προσήγγειλεν ἑαυτὸν ὅστις 


esse indicavit, ac corpus suum in potestatem im- 
peratoris dedere. Sed eum imperator euo conspectu 
non dignatus Thessalonicam custodiendum misit. 
Ipse rebus Dyrrachii, Coloneie ac Dryinopolis suo 
arbitratu rectissime constitutis, et provinciis pre- 
sidio ducibusque munitis, permissoque ut captivi 
Romani, qui vellent, ibi manerent, reliqui ipsum 
sequerentur, Castoriam venit. Hic ad ipsum addu- 
clae sunt due Samueli filie. Que cum viderent 
Mariam Joannis quondam uxorem imperatori asta- 
re, impetum in eam fecerunt tanquam interfecture. 
Sed imperator earum ferociam sedavit, pollicitus 
amplissimas se ipsis opeslargiturum. Mariam zoste 
munere ornatam oum flliis suis Cpolin misit. 
A15 Xiphie porro opera que erant in Serviis et 
Sosco castella omnia solo equat, et in castellum 
Stagus venit. Ibi se ipsi offert Elemagus Belegra- 
dorum princeps, servili habitu, cum collegis suis. 
Imperator inde Athenas proficiscens, in itinere 
Zetunium transiens, ossa Bulgarorum contemplatus 
occisorum quo tempore Samuelum Nicephorus 
prelio fudit, admiratus est, ac multo magis murum 
in Thermopylis exstructum (qui etiamnum Scelos 
vocatur) apud Rupenam ad deterrendos Bulgaros. 
Ut Athenas venit, Deipare pro victoria gratias egit, 
templumque donariis splendidis ac magnificis ex- 
ornavit. Hinc Cpolin rediit, invectusque est trium- 
phans per magnas fores Auree porte, ornatus co- 
rona aurea superne cristata, preeuntibus Maria, 
Samueli filiabus et reliquis Bulgaris. Actum hoo 


εἴη καὶ ὅτι παραδίδωσιν Exousleq τὸ σῶμα τῷ βασι- 
Jet. ᾽Αλλὰ τοῦτον μὲν ὁ βασιλεὺς οὐδὲ ἰδεῖν ἠνέσχετο, 
ἀλλ᾽ clc θεσσαλονίκην͵ ἐξέπεμψε φρουρεῖσβαι κελεύσας. 
Λὐτὸς δὲ τὰ τοῦ Δυῤῥαχίου καὶ τῆς Κολωνείας xai 
Δρυϊνουπόλεως, ὥς πη ἐδόχει αὐτῷ βέλτιστα, κατα- 
στησάµενος, xai φύλαχας τοῖς θέµασι xal στρατ- 
ηγοὺς ἐπιστήσας, καὶ τῶν αἰχμαλώτων ᾿Ῥωμαίων 
τοὺς βηυλομένους κατὰ χώραν µένειν ἐάσας, τοὺς δὶ 
λοιποὺς ἔπεσθαι προστάξας, ἦλθεν εἰς Καστορίαν. 
Ἔνθα προσήχθησαν αὐτῷ θυγατέρες δύο τοῦ Σα- 
μουὴλ, αἵἴτινες θεχσάμεναι Μαρίαν τὴν Ιωάννου 
γυναῖκα παρισταμένην τῷ βασιλεῖ, ὥρμησαν κατ αὖ- 
τῆς ὡς διαχειρισόµεναι. ᾽Αλλὰ ταύταις μὲν ὁ βασι- 
λεὺς τὸν θυμὸν κατεχοίµισεν, ὑποσχόμενος τιµήσαι 
καὶ ὑπερπλουτίσαι αὐτὰς, τὴν δὲ Μαρίαν τῷ τῆς 
ζωστῆς ἀξιώματι τιµήσας εἷς τὴν βασιλίδα μετὰ 
τῶν υἱῶν ἐκπέμπει. Καθαιρεῖ δὲ καὶ τὰ ly Σερθἰοις 
καὶ τῷ Συσκῷ φρούρια πάντα διὰ τοῦ Ἐιφίου, καὶ 
εἲς ἔδαφος χαταστρέφει. Καὶ εἰς τὸ φρούριον Σταγοὺς 
ἔρχεται, ἔνθα κατέλαθεν ὁ τῶν Βελογράδων ἄρχων 
μετὰ δουλικοῦ τοῦ σχήματος Ἐλεμάγος, μετὰ τῶν 
συναρχόντων αὐτοῦ * ἐκεῖθεν ἄρας ἄπεισιν εἲς ᾿Αθή- 
vac. Ἐν δὲ τῷ διιέναι τὸ Ζητούνιον τὰ ὁστᾶ τῶν 
πεσόντων ἐκεῖσε Ηουλγάρων, (P. 717] ὁπηνίκα à 
μάγιστρος Νιχηφόρος ὁ Οὐρανὸς τὸν Σαμουὴλ ἑτρέ- 
ψατο, θεχσάµενος ἐθαύμασεν. Ὑπερηγάσθη δὲ καὶ 
τὸ iv θερμοπύλαις Ὑενόμενον τεῖχος, ὃ Σχέλος ptt 
κατονοµάζεται, εἰς ἀποτροπὴν τῶν Βουλγάρων πα- 
ρὰ τοῦ Ῥουπένη, Καὶ ἐν ᾿Αθήναις γενόµενος xai τὰ 
τῆς νίκης εὐχαριστήρια τῇ θεοτόχῳ δοὺς, καὶ ἀἆνα- 


indictione secunda, anno ab origine mundi 6527. C θήµασι πολλοῖς λαμπροῖς καὶ πολυτελέσι κοσµήσας 


Atque hoc modo prosequentibus eum victorim gra- 
tulantibus acclamationibus Magnum templum iniit; 
cumque ibi carmine cantato Deo gratias pro tam 
felici successu egisset, in palatium abiit. Reversum 
victorem Sergius patriarcha prolixe oravit ut quod 
se facturum bello Bulgarico feliciter confecto pro- 
miserat, Allelengyum aboleret : sed nihil obtinuit. 
Atque is Sergius, cum per annos 20 Ecclesiam Dei 
moderatus esset, indictione 476 secunda, mense 
Julio, anno mundi 6527 ad Dominum emigravit. 
Suffectus est ei Eustathius, palatine «dis presby- 
terorum princeps. 


τὸν ναὸν, ὑπέστρεψεν εἰς Κωνσταντινούπολιν. Καὶ 
διὰ τῶν μεγάλων πυλῶν τῆς Χρυσῆς πόρτης στεφάνῳ 
χρυσῷ (05) λόφον ἐφύπερθεν ἔχοντι ἐθριάμθευσεν 
ἑστεφανωμένος, προηγουµένης Μαρίας τῆς τοῦ Βλα- 
δισθλάθου γυναικὸς καὶ τῶν τοῦ Σαμουὴλ θυγατέρων 
καὶ τῶν λοιπῶν Βουλγάρων. Ἰνδικτιὼν ἦν B, ἔτος 
σοκζ. Καὶ οὕτω μετὰ τροπαίων καὶ νίκης ἐν τῇ 
Μεγάλῃ Ἐκκλησίᾳ εἰσελθὼν, καὶ τῷ stp. εὐχαριστι- 
plouc σας ᾠδὰς, ἀπῆλθεν εἲς τὰ βασίλεια. Ὃν ὁ πα- 
τριάρχης Σέργιος μετὰ νίκης εἰσελβόντα πολλὰ κατ- 
ελιπάρει σθέσαι τὸ ἀλληλέγγυον (jv γὰρ ὑποσχόμενος 


ποιῆσαι τοῦτο, sl τῶν ἈΒυυλγάρων ὑπερισχύσειεν), 


ἀλλ) οὐκ ἔπεισεν. "Oc ἐπὶ εἴκοσιν ὅλους ἐνιαυτοὺς τὴν τοῦ Θεοῦ ποιµάνας Ἐκκλησίαν Ἰουλίῳ μηνὶ, ἱνδικτιῶνος 
β’, ἐν Exec τῷ cox, πρὸς Κύριον ἐξεδήμησε. Καὶ προεθλήθη πατριάρχης Εὐστάθιος, πρῶτος Qv τῶυ πρεσθυτέ- 


pev τοῦ ἐν τοῖς βασιλείοις ναοῦ (00). 


Bubaota Bulgaria, imperatori se dedidit etiam p, Τῷ δὲ βασιλεῖ προσεῤῥύησαν, τῆς Βουλγαρίας 


contermina Chorbatorum gens et ejus principes, 
fratres duo; quibus imperator honores ac opes 
amplas tribuit. Solus adhuc imperium detrectabat 
Sermo Sirmii dominus Nestongi frater. Ad hunc 
Constantinus Diogenes (initime provincie prefe- 
ctus legatum mittit, interposito jurejurando affir- 
mans cupere se ipsum convenire ac de rebus ne- 


δουλωθείσης αὐτῷ, καὶ τὰ ὅμορα ἔθνη τῶν Χορθα- 
τῶν, ἄρχοντας ἔχοντες δύο ἁδελφοὺς, ὦν προσρυέν- 
των καὶ ἀξιώματα λαθόντων καὶ κτήσεις ἵκανὰς 
ὑπήκοα γέγονε καὶ τὰ ἔθνη. Μόνος δὲ ὁ τοῦ Σιρµίου . 
κρατῶν ἀδελφὸς τοῦ Νεστόγγου Σέρµων πιθῆσαι 
οὐκ ἤθελε' πρὸς Ov Κωνσταντῖνος ὁ Διογένης, τῶν 
ἐκεῖσε μερῶν ἄρχων, φιλίαν ὑποκρινόμενος πρεσθευ- 


XYLANDRI ET GOARI NOTA. 


(65) Corona hao τροπαιουχία est Codini, judice 
Coresio Chiensei, triumphantium imperatorum or- 
namentum. GoAR, 


(66) Quem superius auctor πρωτοπαπᾶν τοῦ πα- 
λατίου vocavit; de quo jam abunde. Goan. 


209 


HISTORIARUM GOMPENDIUM. 


210 


τὴν ἔχπεμπει, δηλῶν μεβ᾽ ὅρχων ἐπιθυμίαν ἔχειν A cessariis colloqui. Quodsi ipse insidias vereretur 


ἑνωθῆναι αὐτῷ xal περὶ ἀναγχαίων κοινολογήσα- 
σθαι. Rl. δὲ τις αὐτὸν ὑποτρέχει φόδος, τρεῖς ὑπ- 
πρέτας εἰληφέναι μόνους, xal κατὰ τὸ μέσον τοῦ 
παραῤῥέοντος ποταμοῦ συμμῖξαι αὐτῷ μετὰ τριῶν 
ὑπτηρετῶν ὁμοίως ἀφίξεσθαι μέλλοντι, Πεισθεὶς οὖν 
ἐχεῖνος ἔρχεται πρὸς τὸν ποταμὸν xal τῷ Διογένει 
ἑνοῦται. Ἐν d ὃξ ἔμελλον διαλέγεσθαι, ὁ Διογένης 
ἐγχόλπιον φἔρων µμάχαιραν καὶ ταύτην αἰφνιδίως 
ἑλκύτας παίει τοῦτον κατὰ τῆς πλευρὰς xal εὖὐθὺς 
ἀναιρεῖ, Τῶν δὲ pev αὐτοῦ quid χρησαµένων, τοὺς 
πλησιάζοντας ὁ Διογένης συναθροίσας στρατοὺς 
μετὰ χειρὸς Ἱκανῆς ἔρχεται πρὸς τὸ Σίµµιον, xal 
ti» Yovaixa τοῦ τεβνεῶτος καταπληξάµενος καὶ 


ὑποσχέσεσι µεγάλαις καταµαλάξας ἔπεισε προσχωρῆσαι 


subesse, tribus tantum famulis stipatum 8e ad ri- 
pam profluentis ibi amnis accessurum. Idem ipse 
quoque faceret. Obtemperat Sermo, atque hoo 
modo cum Diogene congreditur. Ibi cum jam col- 
locuturi essent, Diogenes pugionem, quem in sinu 
abditum gestabat, subito in latus Sermonis adigit; 
eumque interficit : famuli fuga elabuntur. Diogenes 
vicinis exercitibus contractis valida cum manu ad 
Birmium proficiscitur, viduseque exterrite magnis 
insuper pollicitationibus persuadet ut se Sirmium- 
que imperatori traderet. Ea Byzantium missa ibi 
primario cuidam civium matrimonio copulata est : 
Diogenes recens capte ditioni prefectus. 

καὶ τὸ Σίρμιον παραδοῦναι vip βασιλεῖ’ ἥτις 


καὶ εἲς τὸ Βυζάντιον ἀνεπέμφθη, καὶ ἀνδρὶ συνεζεύχθη ivl τῶν Ev τῇ πόλει µεγιστάνων, xal ὁ Διο- 


γένης ἄρχειν ἐτάχθη τῆς νεοκτήτου χώρας. 


[P. 718] ᾽Ανεκαίνισε δὲ ὁ βασιλεὺς καὶ τὸν ἀγωγὸν B. 427 Aquieductum quoque Valentiniani impera- 


Οὀαλεντινιανοῦ τοῦ βασιλέως, ὡς ἂν ἔχοιεν ol ἀστοὶ 
ἀφθονίαν ὕδατος. Γεωργίου δὲ τοῦ ἄρχοντος ΄Αθα- 
σχίας (67) τὰς πρὸς Ῥωμαίους ἀθετήσαντος συνθήκας 
καὶ τὰ ὅμορα κατατρέχοντος, ἔξεισι κατ αὐτοῦ ὁ 
βασιλεὺς πανστρατὶ, κατόπιν λιπὼν Νικηφόρον πα- 
τρίκιον (68) τὸν Ἐιφίαν χαὶ Νιχηφόρον πατρἰχιον 
τὸν υἱὸν Βάρδα τοῦ Φωκᾶ. Οἱ δὲ διὰ τὸ τῆς στρα- 
τείας ἀπολελεῖφθαι δεινοπαθήσαντες οὐ μιχρῶς, 
λαὸν ὡς ἔτυχεν ἠθροικότες ἀπό τε Καππαδοκίας xal 
Ῥοδάντηυ xai τῶν πὲριξ χωρίων, ἀποστασίαν χινοῦ- 
σιν. Οὖπερ ἀγγελθέντος τῷ βασιλεῖ ταραχἡ κατεῖχε 
τὴν παρεμθολὴν καὶ ἀγωνία, δεδοικυῖαν µή πως ἐν 
μέσιῳ ᾽Αθασγῶν τε xal τῶν ἀποστατῶν συνειλημμέ- 
vot (διεδέδοτο γὰρ xal λόγος ὡς οἱ περὶ τὸν Ἐιφία 
διεκηρυκεήσαντο περὶ τούτου πρὸς τὸν ἄρχοντα 
᾽Αθασγίας) ἀνήκεστόν τι πάθωσιν. Ὁ δὲ βασιλεὺς 
Ἱράμματα Ὑράψας πρὀς τε τὸν Ἐιφίαν xal τὸν Φω- 
xiv ἐξέπεμψε, παραγχείλας τῷ λαθόντι σπουδάσαι 
πάντα τρόπον λαθεῖν καὶ ἑκάστῳ ἀσυγγνώστως δε- 
δωχέναι τὸ γράμμα. Too δὲ ὡς ἐκελεύσθη ποιήσαν- 
τος καὶ τὰς ἐπιστολὰς ἐγχειρίσαντος λεληθότως, ὁ 
μὲν Φωκᾶς εὐθὺς ἐπανέγνω γὴν ἑαυτοῦ τῷ Ἐιφίᾳ, 
ἔχεῖνος δὲ τὴν ἑαυτοῦ ἀποχρύψας καὶ γράμμα δέξα- 
sat ὅλως ἀπαρνησάμενος ἐν pig τῶν ἡμερῶν καλεῖ 
τοῦτον ἐπὶ Χοινολοχίαν, xai ἑλθόντα, λόχους ἔχων 
προευτρεπισµένους, ἀποχτίννυσι. Καὶ ἡ ἐπισύστα- 
εις τῶν ἀποστατῶν εὖθὺς διεσκεδάσθη. Too δὲ θανά- 
του τοῦ Φωκᾶ Ὑνωσθέντος τῷ βασιλεῖ πέμπεται θεο- 
99Àzx:oq Ó Δαμιανοῦ τοῦ Δαλασσηνοῦ υἱὸς, xal τὸν 
Ἐεφίαν συλλαθὼν ἐκπέμπει δέσµιον πρὸς τὴν βασιλίδα 
κρὸς Ἰωάννην τὸν προτονοτάριον (09), ὃς ἐν τῇ νἠσῷ 
τοῦ ᾿Αντιγόνου (70) μοναχὸν αὐτὸν ἀποκείρει, Ὁ δὲ 
βασιλεὺς τοῦ τῶν ἁποστατῶν ἀπολυθεὶς δέους συµ- 
οἆλλει τοῖς ᾿Αθασγοῖς, καὶ πολλοὶ πιπτουσι τῶν 
Ρωμαίων. Όμως διελύθησαν ἄμφω τὰ στρατεύµα- 


toris refecit Basilius, civibusque aque abundan- 
tiam paravit. Porro cum Georgius Abasgie dux 
violato quod ei cum Homanis erat fodere vicina 
incursionibus vexaret, exercitum contra eum educit 
Basilius, domi relictis Nicephoro patricio, filio 
Barde Phoce. At ii indignissime ferentes non se 
quoque una ad id bellum jussos ire, contracto e 
Cappadocia Rodanto et aliis vicinis regionibus ut- 
cunque exercitu rebellionem concitant. Ejus rei 
nuntius imperatori allatus exercitui magnam inocus- 
sit sollicitudinem. Metuebant enim ne in medio 
inter Abasgos et perduelles (quippe ferebatur ea de 
re Xiphias cum principe Abasgorum per internun- 
tios egisse) inclusi extrema pati cogerentur. Impe- 
rator ergo litteras et ad Xiphiam et a&d Phocam - 
mittit, ei qui perferebat rnandans ut quam maxime 
alteri, altero ignorante, eas reddere curaret. Quod 
cum is eífecisset, Phocas statim Xiphim ad se 
scriptas recitavit, Xiphias autem omnino ad se 
quicquam scriptum negans Phocam die quadam ad 
colloquium vocat, venientemque praeparatis ad hoo 
insidiis necat. Hoo modo statim dissipata ea conju- 
ralio. Et imperator de morte Phoca factus certior 
Theophylactum Damiani Dalasseni filium mittit, 
qui captum Xiphiam Cpolin in vinculis 444 By- 
zantium ad Joannem ablegat protonotarium. Is 
eum rasum in Antigoni insula monachum facit. 
Imperator proinde metu rebellium liberatus cum 
Abasgis pugnam committit ; et quamvis multi 
Romani occubuere,tamen incerta victoria discessum 


D est. Alterum deinde prelium initum die Septembris 


undecima, indictione sexta, anno ab origine mundi 
6531. In eo cadit Liparites, Georgii copiarum dux 
primarius,et cum eo validissima Abasgici exercitus 
pars. Georgius in montes Iberie interiores fuga 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


. (67) Provincie Seythicm Asiatice, vicine Iberi- 
us. Goan. 

(68) Deest aliquid, nempe Xiphim mentio, qui se 
socium perduellionis Phoce dedit ; quod sequentia 
docent. Alioquin o? δὲ et cetera pluralia ad unum 
Phocam referri non possunt. Xvr. 


(69) Quem Notitia imperii primicerium notariorum 
vocat; de cujus of(icio, insignibus et privilegiis 
Pancirollus in Comm. Goan. 

G (70) Juxta Cpolim inter Proten et Plalen sita. 

OAR. 


211 GEORGII CEDRENI 213 


elapsus paulo post missis legatis cum imperatore A τα, καὶ ἡ νίκη ἀμφίθολος Tv. Msaà δὲ ταῦτα δευτέ- 
pacem componit, zedens ei sua, quantum ejus hoo — pac συμπλοκῆς γενομένης, τῇ τα τοῦ Σεπτεµθρίου 
imperator volebat, ditione, filiumque suum Paa-  gmrvàe, ἰνδιχτιῶνος c^, κατὰ τὸ, «φλα ἔτος, πίπτει 
cratium dans obsidem.Quem imperator magistrum μὲν 6 Ὑιπαρίτης (οὗτος γὰρ ᾗν ἀρχιστράτηγος τῷ 
oreavit, ao domum rediit. Qui se Xiphie ac Phoom ἍᾖΓεωργίφ) καὶ σὺν αὐτῷ πᾶν τὸ κρατιστεῦον v 
seditionis socios praebuerant, eos bonissuis multa- Ἅ᾿Αθασγοῖς, φεύγει δὲ xal ὁ Γεώργιος εἲς τὰ tv0ó6- 
tos in carcerem abdidit: solum patricium Phersam — «spa ὄρη τῆς 'I6nplac. Μετ ὀλίγον δὲ διαπρεσθευ- 
interfecit, qui et primus omnium se perduellibus σάµενος, xai τῷ βασιλεῖ ἑκστὰς χώρας ὁπόσης ἐθού- 
- adjunxerat, et quatuor curatores vicinorum prin- ἍΆλετο, σπένδεται, ὅμηρον δοὺς τὸν υἱὸν αὐτοῦ Παγ- 
cipum necaverat, suaque manu spadoni ουἱάἀβπι Ἁκράτιον * ὃν µάγιστρον ποιήσας ὁ βασιλεὺς ὑπέστριφε. 
imperatorio caput amputaverat. Est et cubicularius ἍΤοὺς μὲν οὖν ἄλλους τῶν τῷ Ἐιφίᾳ συναραµένων καὶ 
quidam imperatoris leonibus objectus, convictus τῷ Φωκᾷ τῶν ὑπαρχόντων γυμνώσας καθεῖρξε, µόνον 
quod imperatorem in Xiphiee gratiam conatus esset δὲ τὸν πατρίκιον Φέρσην ἀπέκτεινε, πρὸ πάντων τε 
veneno tollere. προσρυέντα τοῖς ἀποστάτοις, xal τίσσαρας ἁρχόντων 
γειτόνων κουράτωρας ἀποχτείναντα, καὶ ἑκτομίαν τινὰ µβασιλικὸν αὐτοχείρως [719] καρατοµήσαντα * 
ἐδόθη δὲ καὶ λέουσι βασιλικοῖς τις θαλαμηπόλος Βρῶμα, ἐλεγχθεὶς φαρµάχοις ἐπιθουλεύων τῷ βασιλεί 
διὰ τὸν Ἐιφίαν. 


Mortu& Anna imperatoris sorore in Rossia, B Καὶ ΊΑννης δὲ τῆς τοῦ βασιλέως ἁδελφῆς ἐν Ῥω. 
defuncto jam ante Bladimero marito, Chrysochir σἰᾳ ἀποθανούτης, xal πρὸ αὐτῆς τοῦ ἀνδρὸς αὐτῆς 
quidam Bladimeri ccgnatus 800 viros adscivit, iis- Βλαδιμηροῦ, Χρυσόχειρ συγγενὴς τις Qv τοῦ τελευτή- 
que in naves impositis Cpolin venit, stipendia se σαντος, ἄνδρας ὀκτακοσίους προσεταιρισάµενος xai 
facere velle 429 simulans. Cum autem imperator Ἅµπλοίοις ἐμθιθάσας, ᾖλθιν εἷς Κωνσταντινοόπολιν 
eum positis armis petere si quid velletjuberet,non ὡς τάχα µισθοφορήσων. Τοῦ δὲ βασιλέως καταθεῖ- 
obtemperans Propontidem trajecit ; cumque ad ναι τὰ ὅπλα κχελεύοντος xal οὕτω πυιήσασθαι τὴν 
Abydum venisset, conserta navali pugna cum eo — ivzoylav. μὴ θελήσας διῆλθε τὴν Προποντίδα. "Ev 
qui oram maritimam tuebatur, nullo negotio vicit ᾿Αθύδῳ δὲ γενόμενος καὶ τῷ στρατηγοῦντι ταύτης 
ac Lemnum pervenit. lbi Rosei 8 classe Cibyrreo- συῤῥάξας λπερμαχοῦντι τῶν παραλίων, xal τοῦτον 
tarum et Davido Achridensi Sami prefecto ac µῥᾳδίως καταστρεφάμενος, κατῆλθεν εἲς Δῆμνον. 
Nicephoro Cabasila duce Theesalonice per fraudem — 'Exeice δὲ παρὰ τοῦ στόλου τοῦ Κιθυῤῥαιωτῶν, 
omnes sunt interfecti. καὶ Δαθὶδ τοῦ ἀπὸ ᾿Αχριδῶν στρατηγοῦντος Edo, 
καὶ Νικηφόρου τοῦ Καθάσιλα δουχὸς ὄντος θεσσαλονίκης (71) παρασπονδηθέντες ἅπαντες κατεσφάγησαν. 


Post hao in Siciliam molitus expeditionem Basi- Βουλόμενος δὲ 6 βασιλεὺς ἐχστρατεῦσαι κατὰ τῆς 
lius Orestam quemdam de fldissimis suis eunuchis Σικελίας Ὀρέστην προέπεμψε μετὰ δυνάµεως ἄδρᾶς, 
premittit cum magnis copiis. Ipse fato interceptus C ἕνα ὄντα τῶν πιστοτάτων εὐνούχων, αὐτὸς δὲ ἕχω- 
subsequi non valuit. Nam mense Decembri, indic- ^ λύθη φθάσαντος τοῦ χρεών. Δεχεμλρίῳ γὰρ μηνὶ 
tione nona, anno 6534, subito correptus morbo  «wu', ἱνδικτιῶνος 0, ἔτους. «ςφλδ’, αἰφνιδίῳ νόσῳ λη- 
decessit. Paucis ante mortem ejus diebus obit φθεὶς ἀπεδίω, πρό τινων ἡμερῶν τῆς αὐτοῦ τελευ- 
Eustathius patriarcha; in cujus locum imperator τῆς καὶ Κὐσταθίου τοῦ πατριάρχου ἀποθανόντος, οὗ 
substituit Alexium monachum, Studiani collegii διάδοχον ὁ βασιλεὺς ἐποιήσατο ᾿Αλέξιον μοναχὸν 
magistrum, qui ad ipsum invisendi 4860 causa καὶ καθηγούµενον τῆς μονῆς τοῦ Στουδίου, εἲς ἐπί- 
venerat, afferens secum caput Joannis baptiste. σχεψιν αὐτοῦ πεφοιτηκότα μετὰ τῆς τιµίας χεφαλῆς 
Kum ergo cum per Joannem protonotarium, cujus τοῦ Προδρόμου. "Ov xai πέμψας ἑνθρονίζει διὰ τοῦ 
opera in administrandis publicis negotiis utebatur, πρωτονοταρίου Ἰωάννου, d συνεργῷ ἔχρητο πρὸς 
in solio patriarche callocasset, vespere exspiravit. — «3v τῶν κοινῶν διοἰκησιν. Καὶ τῇ ἑσπίρᾳ ἑτελεύτη- 
Vixit annos 70, quos omnes regnavit. Solus autem — cs, ζήσας plv ἔτη ο’, καὶ τὰ πάντα βασιλεύσας, Eni 
summum imperium gessit annos 50. Fratrem im- — ypóvouc δὲ v' τὴν αὐτοχράτορα διιθύνας ἁρχήν. Τα- 
perii successorem instituit, eique mandavit ut se — qvac δὲ παρεκάλεσε τὸν ἑαυτοῦ ἁδελφὸν, ὃν καὶ 
in Joannis evangeliste ac theologi fano sepeliret, διάδοχον κατέλιπε τῆς ἀρχῆς, ἐν τῷ κατὰ τὸ "E68o- 


apud Hebdomum. (dque is est exsecutus. μον ναῷ τοῦ εὐαγγελιστοῦ καὶ GOtoXoyou: ὃ δὴ καὶ 
D γέγονεν. 
Constantinus imperio potitus, nactusque licen- Αναζωσάμενος δὲ τὴν ἅπασαν δυναστείαν ὁ Κων - 


tiam agendi que vellet, multa reipublice mala σταντῖνος, καὶ πράττειν ὅ τι καὶ βούληται ἐξουσίαν 
dedit. Quippe homo pravis studiis deditus, nihil λαθὼν, καὶ ταῖς ἐκδεδιῃτημέναις χαίρων τῶν πρά- 
eorum quae officii erant vel agebat vel cogitabat, ζεων, πολλῶν κακῶν αἴτιος ὑπῆρξε τῷ πολιτεύµατι, 
ludis autem equestribus et mimis ac scurris deleo- αὐτὸς μὲν πράττων οὐδὲν ἤ βουλευόµενος τῶν Osóv- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(71) His temporibus ducem habuit Thessalonica, et decrescente imperio augebantur dignitates. Goan. 


213 


HISTORIARUM GOMPENDIUM. 


214 


των, ἱπποδρομίαις δὲ χαίρων καὶ µίμοις καὶ qeÀw- À tabatur, potandoque nootes trahebat. Civiles ac 


τοκοιοῖς, xal χύθοις xal χοττάθοις ἐννυκτερεύων, 
ἄρχοντας καθιστὰς ἕν τε πολιταρχίαις χαὶ στρατ- 
ηγίαις οὐ τοὺς ἔργῳ xal λόγῳ τὸ δόχιµον ἑαυτῶν 
παρεχοµένους, ἀλλ᾽ οἰνόληπτα ἐκτετμημένα ἀνδρᾶ- 
ποδα xal πάσησ µιαρίας xal βδελυρίας ἐμπεπλη- 
αµένα, ἀνάγων αὐτοὺς εἷς τὰς τῶν ἀξιωμάτων ὑψη- 
λοτάτας περιωπὰς, τοὺς δὲ γένει xal ἀρετῇ καὶ πεί- 
p3 προέχοντας παρατρέχων. Νικόλαον γὰρ τὸν πρῶ- 
τον τῶν αὐτοῦ θαλαμηπόλων δοµέστικον πρρεθἀάλετο 
τῶν σχολῶν xai παραχοιμώμενον, (P. 120] Νικηφό- 
pov δὲ τὸν μετ) ἐχεῖνον τὰ δευτερεῖα φέροντα πρω- 
τοθεστιάριον, Συμεὼν δὲ τὸν κατὰ τὴν τάξιν τρίτον 
δρουγγάριον τῆς βίγλας, προέδρους τοὺς πάντας 
τιµήσας, Εὐστάθιόο τε τὸν πολλοστὸν μετ’ ἐχείνους 
µέγαν ἐἑταιρειάρχην. Προεθάλετο δὲ καὶ δοῦκα 'Av- 
τιοχείας εὐνοῦχόν τινα Σπονδύλην λεγόμενον, xal 
Ἰθηρίας Νικήταν τὸν ἐκ Πισσιδίας, καὶ ἄμφω imó- 
ῥήτους ἀνθρώπους καὶ πονηρούς οἵτινες Ίταρα- 
χῆς καὶ συγχύσεως τὰ πάντα πληρώσαντε µιν 
κροῦ τὴν βασιλείαν ἀνέτρεψαν δη καλῶς ἁγομένη- 
ἀπό τε τῆς αὐτοχρατορίας 'Ῥωμανοῦ τοῦ Toiv βασι- 
λέοιν πατρὸς. Νικηφόρου δὲ καὶ Ιωάννου καὶ Βασι- 
λείου τῶν κατὰ διαδοχὰς δεξαµένων τὰ σκῆπτρα καὶ 
φοθερὰν καθισταμένην τοῖς πλησιάζουσιν ἔθνεσι. 
Καὶ οὗ µόνον ἁδιάφορον εἶχε τὴν γνώµην dv ταῖς 
τῶν ἀρχῶν προθολαῖς, ὡς ἔτυχεν αὐτὰς καθιστὰς, 
ἀλλὰ xai τοὺς ἀξιολογωτέρους καὶ δοχκιµωτέ- 
ρους ἐδίωκε διὰ παντὸς, τοῖς εὐδοχίμοις ἐπιθου- 
λεύων . ᾿Απετύφλωσε μὲν yàp καὶ Κωνσταντῖ- 
vow πατρίχιον τὸν υἱὸν Μιχαλλ µαγίστρυ τοῦ 


Βούρτζη, πρὸ τῆς αὐτοχρατορίας αὐτοῦ προσκρού- C 


οντα καὶ τὰς ἁκολάστους αὐτῷ πράξεις Βασιλείῳ τῷ 
βατιλεῖ μηνύοντα, xal ἄλλους οὐχ ὀλίγους ἄνδρας 
ἀγαθοὺς ἠφάνισεν, ὡς προϊὼν ἐξείπῃ ὁ λόγος. Καὶ 
τὰ μὲν προοἰµμια τῆς αὐτοχρατορίας αὐτοῦ ταῦτα 
xzi τοιαῦτα. τὰ δὲ μετὰ ταῦτα mola ἂν καὶ κατ 
ἀξίαν παραστήσειεν Ἱστορία; Μόνων Ὑγὰρ, ὡς ἐἑῤῥέ- 
θη, ἐξεχόμενος Ὑελωτοποιῶν xal µίµων, καὶ περὶ 
τὰς ἱπποδρομίας εἴ περ τις ἄλλος χκαχηνὼς, ἔργον 
µόνον ἀναγχαῖον ταύτας ἡγεῖτο, τὰ λοιπὰ μηδενὸς 
ἀξιῶν λόγου, ἀλλὰ δεύτερα λογιζόµενος τῶν αὐτοῦ 
ἀκολάστων ἕργων. Νικηφόρον γὰρ τὸν Κομνηνὸν, 
ἄνδρα συνετὸν καὶ ἐπ᾽ ἀρετ καὶ ἀνδρίᾳ βεθοη µένον, 
Ἡηδίας ἄρχοντα τῆς xal ᾽Ασπραχανίας, τὸν xal τὰ 
πρόσχωρα ὑποτάξαντα ἔθνη, Bu αἰτίαν μὲν εὔλογον 


bellicos magistratus non iis qui facto aut dicto 
virtutem suam testatam fecissent, mandavit : sed 
preteritis iis qui genere, virtute usuque rerum 
pollebant, ad summas dignitates extulit maneipia 
ebriosa atque evirata omnibusque polluta flagitiis. 
Etenim Nicolaum, famulorum cubiculi principem, 
scholarum domesticum et aceubitorem creavit, 
Nicephorum, ab eo proximum, protovestiarium, 
Simeonem, tertio loco habitum, drungarium vigi- 
lie; iisque omnibus honorem presidis tribuit. 
A81 Eustathium, qui longo istos subsequebatur 
intervallo, magne soliditatis ducem constituit. 
Antiochise ducem fecit Spondylen quemdam eunu- 
chum, et Iberis Nicetam e Pisidia oriundum, 
utrumque malitie infamis. Bi tumultibus omnia et 
confusioneimplenteseverterunt propemodum impe. 
rium, quod jam inde & Romano hujus patre, scep- 
irum ordine gerentibus Nicephoro, Tzimisca et 
Basilio, floruerat ao terrori vicinis gentibus fuerat. 
Et vero Constantinus non modo absque indicio et 
temere magistratus legebat, sed et prestantissimum 
quemque vexabat ac non cessabat illustribus viris 
iusidiari. Hoc modo Constantinum patricium, ma- 
gistri Michaeli Burtze filium, oculis privavit, 
offensus ab eo ante initum imperium, fratri Baei- 
lio turpia ipsius facta indicante. Et alios haud pau- 
cos prestantes viros e medio sustulit, ut suo loco 
dicetur. Talia ergo fuerunt imperii hujus initia. 
Qus subsecuta sunt, quenam possit digne explicare 
narratio ? Solis, uti monui, deditus scurris ac mi- 
mis et ludis, ut nemo unquam magis, equestribus 
captus, hos unice sibi curandos arbitrabatur, reli- 
quorum, quod ea suis ineptiis ac libinibus poste- 
rioraducebat,nullam habens rationem.Nicephorum 
Comnenum, virum prudentem 484 ac virtute et 
fortitudine inclytum, qui Aspracanie prefectus 
finitima subegerat, nullam ob justam causam, sed 
virtuti hominis invidens, majestatis reum fecit ac 
luminibus orbavit. Is enim Nicephorus sepe cum 
vicinis in Media Saracenis congressus, cum videret 
suos milites hosti turpiter terga objicere, expro- 
brando eis mollitiein, hortandoque ne fuga turpi, 
sed fortiter pugnando se tuerentur, ad fortitudinem 
excitavit. Cumque ab iis etlam jurejurando sibi 
promitti posceret cum ipso ad mortem usque se in 


οὐδεμίαν, τῆς δὲ ἀρετῆς φθονήσας ἀπετύφλωσεν. D hostem pugnaturos, scripto libello ad hoc se obli- 


ἔχκλημα τούτῳ καθοσιώσεως ἐπενεγχών. Οὗτος γὰρ 
πηλλάκις συμπλεχόμενος τοῖς ῄὙείτοσιν ἐν Μηδίᾳ 
Σαρακηνοῖς, xal τοὺς ἑαυτοῦ στρατιώτας µαλακιζο- 
µένους ὁρῶν καὶ τὰ νῶτα στέφοντας ἀκόσμως xal 
φεύγοντας, xal τὰ uiv ὀνειδίζων, τὰ δὲ xal παρα- 
καλῶν μὴ οὕτω φεύγειν αἰσχρῶς, ἀλλ᾽ ἵστασθαι κατὰ 
τῶν ἀντιπάλων Ὑενναίως, ἔπεισε συγχαταθέσθαι. 
Ὡς δὲ xai ἐνωμότως τὴν κατάθεσιν βεθαιῶσαι οὗτος 
ἀπήτει, ὅτι σὺν αὐτῷ θανοῦνται μαχόμενοι πρὸς 
τοὺς πολεµίους, ἔγγραφον ἐκδεδώκασι γραμματεῖον, 
παλαμναιοτάταις ἀραῖς xal φρικωδεστάτοις ὄρχοις 
ἐμπεδωσάμενοι στῆναι ῥωμαλίως dv τῇ παρατάξει 


gavere, in quo dirissimis sese devovebant impreca- 
tionibus, nisi fortiter in pugna starent et ad mortem 
usque cum duce perseverarent. Hoc ubi rescivit 
Constantinus, illico magistratum Gomneno abrogat, 
reduetumque Cpolin in judicio conspirationis contra 
imperatorem accusat, damnatoque criminis oculos 
eruit. Barda etiam patricio, Barda magistro Phoca 
prognato, infensus ac nonnullis aliis, opera cujus- 
dam domesticorum suorum calumniatorum dolum 
nectit, accusatosque insidiarum imperatori structa- 
rum statim oculis multat. Sub id tempus Naupacto 
preerset Georgius, quem ob animi inconstantiam 


215 


GEORGII GEDRENI 


216 


Merogeorgium,id est fatuumGeorgium,appellabant. A x«l ἀποθανεῖν σὺν τῷ στρατηγψ. Τοῦτο ὡς T3)A0cv 


Is cum oppidanos vexaret eosque ex 489 actioni- 
bus commentitiis ac continentibus attereret, sedi- 
tione advergus ipsum coorta interfectus est, et bona 
ejus direpta. Imperator non auctores modo cedis 
crudeliter puniit, sed et ipsi summo pontiflci ejus 
urbis oculos eífodit. Romani Duri filio, patricio 
Basilio,adversus PrusianumBulgarorum rragistrum 
8ο bucellariorum praefectum incidit contentio, ven- 
tumque est etiam ad pugnam. Qua eos discordia 
in imperii majestatem impudenter deliquisse judi- 
cans, alterum in Oxeiam, id est acutam, insulam, 
alterum in Platam relegavit. Et paulo post Basilium 
delatum quod fugam esset meditatus, excecavit. 
Prusianum, cum is quoque in periculum de oculis 
suis venieset, missum fecit. Oculos eruit preterea 
Romano Curcue, qui sororem Prusiani in matri- 
monio habebat, Bogdano, Glabe et Gudeli. Linguam 
etiam precidit Zacharie Beste Theudati cognato, 
commentus eos sibi insidias struxisse. 


εἷς dx τοῦ Κωνσταντίνου, παραλύεται piv εὐθὺς 
τῆς ἀρχῆς ὁ Νικηφόρος καὶ εἲς τὴν βασιλίδα εἴσ- 
άγεται, κριτήριόν τε xal βῆμα ρτο, xal κα- 
ταδικάζεται ὡς συνομοσάµενος κατὰ τῆς βασι- 
λείας, καὶ τὰς Όψεις πηροῦται. [Ῥ. 721] Ἐγκοτῶν 
δὲ καὶ Βάρδφᾳ πατρικίῳ τῷ ἐχγόνῳ τοῦ μµαγίστρου 
Βάρδα τοῦ Φωκᾶ καί τισιν ἄλλοις, ῥάπτει διά τινος 
τῶν παρατρεφοµένων συκοφαντῶν τυραννίδος ἐπίθε- 
σιν κατ αὐτοῦ. xal εὐθὺς ἀποτυφλοϊ τοῦτον xal τοὺς 
συνδιαθληθέντας αὐτῷ. Καὶ στάσεως δὲ γενομένης 
ἐν τῇ Ναυπάκτῳ χατὰ Γεωργίου τοῦ στρατηγοῦντος 
αὐτῆς, 0v καὶ Μωρογεώργιον ἑκάλουν διὰ τὸ ἄστα- 
τον τῆς γνώμης, ἀναιρεῖται μὲν ὁ στρατηγὸς, διαρ- 
πάζουσι δὲ καὶ τὰ προσόντα πάντα αὐτῷ, χακὼς δια- 
τιθέµενος περὶ τοὺς ἐγχωρίους x«l εἰσπράξεσι σεπο- 
φισμέναις καὶ συνεχέσι τούτους συντρίθων. Ὁ βασι- 
λεὺς δὲ οὐ µόνον τοὺς αἰτίους ἀπηνῶς ἐκόλασε τοῦ 
φόνου, ἀλλὰ καὶ αὐτὸν τὸν ἀρχιερέα τῆς Ναυπάκτου 
ἐτύφλωσεν. 'O δὲ τοῦ Σκληροῦ Ῥωμανοῦ υἱὸς Ba- 


σίλειος Πατρίκιος, προσκρούων τῷ µμαγίστρῳ ἩΗρουσιανῷ τῷ Βουλγάρῳ στρατηγοῦντι βουκελλαρίων (72), 
ἐς τοσοῦτον προήχθη τόλµης ὡς xal διὰ µάχης τούτῳ ἐλθεῖν. Τούτων τὴν διένεξιν Κωνσταντῖνος ὁ βασιλεὺς 
ἀναισχυντίαν χκρίνων κατὰ τῆς βασιλείας καὶ ἄμφω ὑπερορίζει, τὸν μὲν ἐν τῇ ᾿Οξείᾳ νήσῳ (73), τὸν δὲ ἐν τῇ 
Πλάτῃ. Μετὰ μικρὸν δὲ τὸν μὲν Βασίλειον, κατηγορηθέντα ὡς εἴη ἀπόδρασιν μελετῶν, ἀπετύφλωσε, τὸν δὲ 
Προυσιανὸν μικροῦ δεῖν τοῦτο αὐτὸ πείσεσθαι κινδυνεύοντα ἠλευθέρωσεν. Ετύφλωσε δὲ καὶ Ῥωμανὸν τὸν 
Κουρκούαν, ἐπ᾽ ἀδελφῃ ὄντα γαμθρὸν τοῦ Ἱ]ρουσιανοῦ καὶ τὸν ΒἩογδάνον καὶ τὸν Γλαθᾶν καὶ τὸν Γουδέλην. 
Ἐγλωσσοτόμησε δὲ καὶ τὸν μοναχὸν Ζαχαρίαν (74) τὸν συγγενζ τοῦ ἈἩέστου θευδάτου, συσκευάσασθαι τούτους 


πλασάμενος xav' αὐτοῦ. 

Hoo anno Paizinace irruperunt in Bulgariam, 
et plurimos homines, duces ac cohortes occiderunt 
&c ceperunt.Itaque Constantinus Sirmii Diogenem 
prefectum Bulgarie ducem crest; qui sepe cum 
iis palantibus commissa pugna eos fudit, coegitque 
trejecto Istro quiescere. Tota 484 etiam imperii 
ejus tempore maxima fuit siccitas, exarueruntque 
etiam fontes perennes et flumina. Pauperibus 
parcens Basilius publicum tributum solitus erat 
non ad diem dictum exigere, sed dilationem auli- 
quam concedere; quo factum ut eo moriente 
duorum annorum tributum deberetur. Non id modo, 
sed et trium insequentium (tot enim imperavit) 
annorum tributum exegit Constantinus; qua re 
non egeni tantum sed et opulenti attriti sunt, 
triennio quinque annorum pendere coacti tributum. 
Ea tempestate classis Agarenorum Cyclades insu- 
las invasit. Eam Sami praetor Georgius Theodoro- 
canus 80 Periboes Chii prefectus adorti profliga- 
runt, captis duodecim navibus cum ipsis vectori- 
bus, 8ο reliquis dissipatis. 


Toóup τῷ ἔτει xal Ηατζινάναι εἰσθολὴν ἐποιή- 
σαντο κατὰ Βουλγαρίας, καὶ πλεῖστον λαὸν xal στρατ- 
ηγοὺς xal ταγµατάρχας ἔσφαξαν καὶ ἐζώγρησαν * 
διὸ 6 βασιλεὺς Κωνσταντῖνος τὸν Διογένην ἄρχαντα 
Σιρµίου ὑπάρχοντα xai δοῦκα τῆς Βουλγαρίας ἐποίῃ- 
σεν, ὃς συμπλακεὶς πολλάκις αὐτοῖς διεσπαρµένοις 
ἐτρέψατο xai ἠνάγχασε περαιωθέντας τὸν Ἴστρον 
ἡσυχίαν ἄγειν. Ἐγένετο δὲ καὶ ἐφ᾽ ὅλους τοὺς τῆς 
βασιλείας αὐτοῦ χρόνους μέγιστος αὐχμὸς, ὡς ἀπο- 
ξηρανβῆναι τὰς ἀεννάους πηγὰς καὶ τοὺς ποταμούς. 
Τοῦ βασιλέως δὲ Βασιλείου φειδοῖ τῶν πενήτων μὴ 
ἐγκαίρως τὰς δηµοσίας εἰσπραττομένου συντελείας, 
ἀλλ᾽ ἀνακωχὴν καὶ ὑπερημερίαν διδόντος ταῖς ἀπαι- 
τήσεσιν, ἐχείνου τελευτήσαντος συνέθη δύο ἐνιαυτῶν 
Φόρους ἔτι ἠρτῆσθαι" οὓς ὁ Κωνσταντῖνον εὐθὺς 
εἰσεπράξατο. Εἰσεπράξατο δὲ xai τῶν ἑτέρων τριῶν 
ἐνιαυτῶν (ἐς τοσοῦτον γὰρ χρόνον ἡ ἀρχὴ αὐτῷ ἑξ- 
ετἀθη], καὶ συνετρἰθησαν οὐχ οἱ πένητες µόνον καὶ 
ἄποροι, ἀλλὰ xal ol εὐπόρως ἔχοντες, ἐν τρισὶ χρό- 
νοις πέντε παρασχόντες δασµοφορίας. Ἐξτηλθεν οὖν 
καὶ στόλος ᾽Αγαρηνῶν κατὰ τῶν Κυκλάδων νήσων 


ol; συμπλακεὶς ὁ στρατηγὸς Σάµου Γεώργιος 6 θεοδωροκάνος, [Ρ.729] ἅμα Βεριθόῃ τῷ στρατηγοῦντι τῆς Χίου, 
ἐτρέφατο, καὶ δώδεκα μὲν αὕτανδρα εἶλε, τὰ δὲ λοιπὰ διεσχέδασεν. 


XYLANDHI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


(72) Bucellariorum esse provinciam contendit 
Pancirollus in Not. imp. c. 47. Negat Rigaltius in 
Tact. Lexico, et Bucellarum, annone clarius di- 
cam, Φ00ΠΟΠΙΟ 8, provisores portitoresque facit. Illi 
lubentius assentior : nam Galatas ac Gallogrecos 
soliti fuerunt exercituum duces huicoffíicio manci- 
M unde factum ut annone ministri, Bucellarii 

alate, videantur officii sui nomen patrio tribuie- 
ge. GoARn. 


(75) Parva Propontidis insula. Plate vero teriia 

est a CP. meridiem vereus in eadem Propontide. 
OAR. 

(74) Ante vocem Ζαχαρίαν est a scriptum, et 
supernequippiam litter: X non absimile, cum gravi 
accentu. l'orlassis άρχοντα voluit exprimere libra- 
rius eu nota, mihi sane non intellecta, ut sit Za- 
chari2 prefecto. Ego omisi in vertendo. XvL. 


211 


b ἔτει σφλζ, αἴφνιδίῳ νόσῳ ληθεὶς ὁ Κωνσταντῖ- 
voc καὶ παρὰ τῶν ἰατρῶν ἀπαγορευθεὶς ἑσκέπτετο 
τίνα ἂν καταλίποι διάδοχον τῆς βασιλείας. Ἔδοξεν 
οὖν αὐτῷ τὸν πατρίκιον Κωνσταντῖνον τὸν Δαλασ- 
σηνὸν µεταστείλασθάι, xavà τὸν ᾽Αρμενιαχὸν (75) ἐν 
τῷ ἴδίῳ οἴκῳ σχολάζοντα, γαμθρόν τε ποιήσασθαι 
ἐπὶ pug τῶν θυγατέρων καὶ ἀναγορεῦσαι βασιλέα: 
Καὶ δὴ πέµπεται ἄξων αὐτὸν εὐνοῦχός τις τῶν πι- 
στικωτάτων, ὁ λεγόμενος Ἑργοδότης, Σπουὸῇ δὲ 
τοῦ Συμεὼν φιλίως διαχειµένου πρὸς τὸν πατρίχιον 
Ῥωμανὸν τὸν 'Apyopóv αὕτη μὲν παβωράθη ἡ γνώ- 
µη, xal στέλλεταί τις τάχα ἐκ βασιλέως ἐν τὸν Δα- 
λασσηνὸν, ἐχεῖσε προσµένειν χελεύοντος αὐτόν ὅπη 
ἂν ἡ γραφὴ καταλήψηται, ἄγεται δὲ ὁ 'Ῥωμανὸς πρὸς 
τὰ βασίλεια" ᾿Αχθέντι δὲ δύο προτίθενται γνῶμαι, ἤ 
διαζυγῆναι τῆς νομίμου γυναικὸς τῇ βασιλέως τε 
θυγατρὶ συναφθῆναι καὶ βασιλέα ἀναγορευθῆναι, di 
πηρωθῆναι τοὺς ἀφθαλμούς. Too δὲ ἱλιγγιῶντος xal 
ἀναδυομένου πρὸς αὐτῶν ἑκάτερον, ἡ σύνοικος δεί- 
σἼσα περὶ τοῦ ἀνδρὸς, µή τι xal πάθῃ φλαῦρον, 
τὴν χοσμικὴν ἑκουσίως ἀπέθετο τρίχα, xal τῷ συζό- 
γῳ πρὸς τὴ ὄψει ἐχαρίσατο καὶ τὴν βασιλείαν. Οὐ- 
σῶν δὲ τῷ Κωνσταντίνῳ θυγατέρων τριῶν ἐκ τῆς 
θυγατρὸς τοῦ πατρικίου ᾿Αλυπιου, ἦν ἔτι ζῶντος 
τοῦ Βασιλείου ἡρμόσατο, ἡ piv καθ ἡλικίαν πρω” 
τεύουσα Εὐδοχία ἀπεκείρατο, ἡ τρίτη δὲ θεοδώρα 
ἀπηνήνατο συζυγηναι τῷ Ῥωμανῷ, 3| διὰ τὸ συγ- 
γενὲς, ὥς φασιν, dj διὰ τὸ ἔτι τὴν ἐκείνου σύζυγον 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 
Ἐννάτῃ δὲ Νοεμθρίου μηνὸς, τῆς (B. ἐπινεμήσεως, À 


218 


Nona Novembris die, indictione 13, anno mundi 
6537, subito morbo correptus Constantinus οἱ & 
medicis desperatus de instituendo imperii succes- 
sore cogitavit. Placuitque accersere patricium 
Constantinum Dalassenum, qui tum domi sue in 
Armeniaco degebat, eique filiarum suarum unam 
nuptum dare, ac Cesarem designare. Mittitur ergo 
ad eum adducendum Ergodotes, eunuchorum fidis- 
simus. Sed opera Simeonis, qui Romano Argyro pa- 
tricio favebat, id consilii repudiatum fuit, moxque 
485 ab imperatore missus qui Dalussenum eo 
loco ubi litteras accepiesel subsistere juberet. Ro- 
manus in palatium adducitur, daturque οἱ optio, 
ut vel oculos sibi erui patiatur. vel dimissa sua 
legitima uxore filiam imperatoris ducat ac Cesar 
designetur. Hesitante eo, uxor marito metuens, 
ultro comam posuit ac seculo renuntiavit, viroque 
et oculos servavit et imperium paravit. Erant Con- 
siantino ex filia patricii tres filie; quarum natu 
maxima Eudocia monachatum fuit amplexa, mini- 
ma Theodora conjugium Romani aversata est, sive 
oh propinquitatem, ut ferebatur, generis, eive quod 
uxorem ejus sciret adhuc vivere. Media Zoe facile 
eum sibi dari maritum pasea est. Disputatione au- 
tem de cognatione mota, res a patriarcha et eccle- 
eiasticis discussa, et Romanus Zo: copulatus est, 
imperatorque declaratus. Triduo post Constantinus 
vivendi finem fecit, cum vixisset annos 70, trien- 
nium mense minus imperasset. 


ζην. Ἡ δὲ τῷ Ὑχρόνῳ δευτέρα Ζωὴ τὸν περὶ τῆς συνοικίας λόγον συνενεσθέντα ἀσπασίως ἐδέξατο. AO- 
yo» δὲ περὶ τῆς συγγενείας κινηθέντος, xal τῆς Ἐκκλησίας σὺν τῷ πατριάρχῃ λυσάντων τὸ ὀμφίθο- 
λον, Ἱερολογεῖται (76) ὁ Ῥωμανὸς τῇ Ζωῇ xal αὐτοκράτωρ ἀναγορεύεται βασιλεύς. Καὶ μετὰ τρεῖς 
ἡμέρας Κωνσταντῖνος ἀπίθανε, ζήσας μὲν τὸν ἅπαντα τῆς ζωῆς αὐτοῦ χρόνον ο ἔτη, ἐπὶ τρεῖς δὲ ἑνὸς 


δέοντος μηνὸς βεβασιλευχώς (77). 


Οότω δὲ παρὰ πᾶσαν ἐλπίδα καὶ προσδοκίαν tóv (| Romanus preter omnem spem atque exspeotatio- 


τῆς πηρώσεως κίνδυνον διαδρὰς 6 ᾿Ρωμανὸς τὸ τῆς 
βασιλείας περιζώννυται κράτος, xal βασιλεὺς αὖτο- 
χκράτωρ ἅμα Ζωῇ τῇ τοῦ Κωνσταντίνου ἀναγορεύεται 
θυγατρί. "Apa τε οὖν ἐπὶ τὺν βασίλειον ἐκάθισε θού- 
vov, xal ἅμα προοιµίοις ἀγαθοῖς καὶ ἐπιοατηρίοις 
ἐπαινετοῖς ἐδεξιοῦτο τοὺς ὑπὸ χεῖρα, ἀπὸ τῆς εὖσε- 
θείας πρότερον ἀρξάμενος ἀγαθοεργεῖν. ᾿Ενδέουσαν 
132 τὴν πρόσοδον τῆς Μεγάλης εἶδὼς Ἐκκλησίας, ἅτε 
οικονόµος ταύτης γενόμενος ἐν τοῖς ἔμπροσθεν χρό- 
νοις, καὶ τῶν ἄλλων ὁπόσαις ὑπηρετεῖσθαι ἔθος παρὰ 
τοῦ ταύτης Χλήρου, ὀγδοήκοντα χρυσίου λίτρας ἀνὰ 
πὰν ἔτος χορηγεῖσθαι τούτοις τετύπωκεν ἀπὸ τοῦ βα- 
σιλικοῦ ταµιείου slc προσθήκην. Ἐζέχοψε δὲ καὶ 
τέλεον ἀπεῤῥίζωσε τὸ ἀλληλέγγυον, [P. 793] ὅπερ 
ἐμελέτα μὲν ὁ Κωνσταντῖνος ποιῆσαι, οὐκ ἔφθασε δὲ. 
Ἑκένωσε δὲ xal τὰς φυλακὰς τῶν ἐγκαθειργμένων 
διά τινας εὐθύνας, τὰ piv δηµόσια χρία χαριζόµε- 
vos, ἀποτιννὺς δὲ τὰ ἴδιωτιχά. ᾽Απελυτρώσατο δὲ xal 


nem oculorum amittendorum periculo evitato, 
imperator cum Zoe Augusta factus, initio imperii 
bonis ac laudabilibus orsis subditos demeritus est. 
Principium fecit beneficia in religionem. Cum enim 
Bciret Magne Ecclesie reditus 486 non sufficere, 
ut qui superioribus temporibus dispensator fuisset 
ejus, et aliarum quibus hujus clerus de more in- 
serviebat, 80 auri libras quotannis ex erario im- 
peratorio ei pendi jussit, decreto ea de re condito. 
Abolevit etiam Allelengyum, quod Constantinus 
erat sublaturus, nisi more eum antevertisset. Car- 
ceres quoque captivis ob certa crimina evacuavit; 
publica debita dimisit, privaía persolvit. Redemit 
captivos ex Patzinacia. Fecit eliam tres syn- 
cellos meiropolitas, Cyriacum Ephesi, utpote 
consasnguinem patriarche, Demetrium  Cyzici, 
quem etiam antequam fieret imperator admodum 
dilexerat, et Michaelum Euchaitarum, ut genere 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(75) Zonaras iv τῷ τῶν ᾽Αρμενιαχῶν θέματι,, in 
provincia Armeniaca, id est, in Armenia, qua Ho- 
manis parebat. Atque sic etiam infra ᾽Αρμενιακόν 
pro Armenia provincia ponitur, de peste, in Ro- 

Y 


mano Árgyro. AYL. 


76) Sacra nuptiali benedictione consociatur. GoAR. 

71) De morte Constantini librarius non absurde 
ascripsit, ES ἐποίησας, Ἰωνσταντῖνε, τάχιστα ἐξ 
ἀνθρώπων γενόμενος) nam qui sio vivunt, nonnisi 
summa dant reipublioe mala. XYL. 


219 


GEORGII CEDRENI 


huic propinquum, quod α Radenis stirpom ducebat. Α τοὺς κατεχοµένους αἰχμαλώτους ἓν Πατζινακίφ. 


Joannem, qui Basilii imperatorie faerat protonota- 
rius jamque religionis causa caput raserat, evocavit 
syncellumque fecit, et conjugis sue sororis Theo- 
dore custodie prefecit. Multos porro Dei famulos 
&d extremam redactos pauperiem sublevavit, et 
alioquin adversis rebus pressos refocillavit. Pro 
salute anime soceri sui immensam pecunie vim 
impendit. 484 Et quos ille male tractaverat, alios 
honoribus alios opibus aut pecunia consolatas est. 
Romanum Sclerum, cui & Constantino erutos ocu- 
los demonstravimus, sororis suse maritum, ad 
splendorem magisterii extulit. Et a diuturno exsilio 
revocavit Nicephorum Xiphiam, qui sponte sua in 
Studiano collegio est monachus factus. 


Ἐτίμησε δὲ καὶ συγχέλλους µητροπολίτας τρεῖς, τὸν 
Ἐφίσου Κυριακὸν ὡς τοῦ πατριάρχου ὅμαίμονα (78), 
Δημήτοιον τὸν Κυζίχου ὡς λίαν αὐτῷ καὶ πρὸ τῆς 
βασιλείας πεφιλημένον, καὶ Μιχαἡλ τὸν τῶν Βὐχαϊ- 
τῶν καθ᾽ αἷμα τούτῳ ἐγγίζοντα διὰ τὸ ἀναφέρειν τὸ 
γένος εἲς τοὺς λεγομένους Ῥαδηνούς. Ἰωάννην δὲ 
τὸν τοῦ Ἡασιλείου τοῦ βασιλέως πρωτονοτάριον, ἤδη 
τὴν χοσμικὴν κειράµενον τρίχα, µεταπεμψάμενος 
καὶ σύγκελλον τιµήσας τῇ τῆς ἑαυτοῦ συζύγου ἀδελ- 
of θεοδώρᾳ φρουρὸν κατέστησε. Πολλοὺς δὲ καὶ τῶν 
λειτουργῶν τοῦ Θεοῦ ἐκ τῶν ὀλληλεγγύων εἰς ἐσχά- 
την ἑλθόντας πενίαν ἀνεχτήσατο, καὶ τοὺς ἄλλους 
δυσφοροῦντας καὶ πιεζοµένους ἀποριαις παραμυθίας 
ἠξίωσε. Ηαρέσχε δὲ καὶ χρημάτων πλῆθος ἀριθμοῦ 


κρεῖττον ὑπὶρ σωτηρίας duy τοῦ ἑαυτοῦ πενθεροῦ; ᾿Ηξίωσε δὲ παραπλησίως καὶ τοὺς ὅσοι κακῶς ἕπα- 
θον ὑπ αὐτοῦ. τοὺς μὲν εἰς ἀξιώματα προθιθάσας, τοὺς δὲ dv κτήµασι xal ἄλλους dv Χρήµασι παρα- 
μυθησάµενος. Ανήγαγε δὲ καὶ εἲς τὸ λαμπρὸν τῶν µαγίστρων ἀξίωμα τὸν ἐπ᾿ ἀδελφῇ γαμθρὸν αὐτοῦ 
Ῥωμανὸν τὸν Σχληρὸν, ὅν ὁ Κωνσταντῖνος. ὡς εἴπομεν, ἀπετόφλωσιν. ᾿Ανεκαλέσατο δὲ καὶ τῆς Xpovlac 
ὑπερορίας Νικηφόρον τὸν Ἐιφίαν, ὃς ἐθελοντὴς iv τῇ μονῇ τῶν Στουδίου τὸ τῶν μοναχῶν ἡμφιέσατο 


exta. 


Eo tempore pluvias commodas dedit Deus, fruc- Ὦ — Ketà τοῦτον τὸν χρόνον ὗσεν ὁ θεὸς ὑετὸν cip 


ctusque large provenerunt, maxime oles. Die 
Pentecoste sacro tumultuatum est ob sessionem 
in sacro officio, metropolitis non ferentibus supe- 
riore loco ipsis sedere syncellos. 


Eo tempore Prusianus Bulgarus magister delatus 
ut qui conspiratione cum "Theodor& Auguste 
sorore inita imperium alfectaret, in Manueli mo- 
nasterium in custodiam datur; et ingravescente 
crimine oculis privatur, et mater ejus zoste urbe 
ejicitur. Et Constantinus Diogenes, cujus uxor 
fratre imperatoris nata erat, Sirmii prefectus, 
inde transfertur ac Thessalonicae dux constituitur; 
aocusatusque ab Oresta, qui Basilii imperatoris 
fuerat minister,quod defectionem moliretur, prstor 
&d Thracenses mittitur 8ο comperto crimine vin- 
etus in urbem adducitur, inque turrim conjicitur. 
Socii conjurationis, Joannes syncellus, Eusta- 
thius patricius, 8ο dux Daphnomelus, Michaelus 
Theognostus et 488 Samuelus, magistri Mi- 
chaeli Burtze 6lii, Georgiusque et Barasbatze, qui 
in monte Atho Iberorum monasterium condidit, 
patrueles patricii Theudati, graviter verberati et 
per vium publicam producti deportantur. Theo- 
dora etiam pulsa palatio in Petrium relegatur. 


µετρον, καὶ εὐφορία γέγονε τῶν καρπῶν, κατ’ ial - 
Ρετον δὲ τῆς ἐλαίας. ᾿Βγένετο δὲ χατὰ τὴν ἡμέραν 
τῆς ἁγίας Ηεντηκοστῆς ταραχἡ διὰ τὴν καθέδραν ἐν 
τῇ λειτουργίᾳ, μὴ καταδεξαµένων τῶν µητροπολι- 
τῶν προκαθίσαι αὐτῶν τοὺς συγκἆέλλονς ἐν τῷ συν- 
θρόνῳ (79). 

Κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον διαθληθεὶς ὁ μάγιστρος 
Προυσιανὸς ὁ Βούλγαρος κοινοπραγεῖν θεοδώρᾳ τῇ 
τῆς βασιλίδος ἁδελφῇ καὶ τῆς βασιλείας σὺν αὖτῇ 
ἀντιποιεῖσθαι elc τὸ τοῦ Μανου]λλ µοναστήριοο φρου- 
ρεῖται. ᾿Επικρατησάσης δὲ τῆς κατηγορίας αὐτὸς 
μὲν ἀποτυφλοῦται, ἡ δὲ µήτηρ αὐτοῦ dj ζωστὴ της 
πόλεως ἐκθάλλεται. Καὶ Κωνσταντῖνος ὁ Διογένης, 
γαμθρὸς ὤν τοῦ βασιλέως ἐπὶ θυγατρὶ τοῦ ἀδελφοῦ 
αὐτοῦ, ἀπὸ Σιρµίου μετατεθεὶς εἰς θεσσαλονίκην 
γίνεται δούξ, κατηγορηθεὶς δὲ παρὰ "Όρέστου τοῦ 
θεράποντος τοῦ Βασιλείου τοῦ βασιλέως, ὡς μελετῶν 
ἁποστασίαν, σρατηγὸς εἴς θΘρᾷκησίους στέλλεται. 
Φανερᾶς δὲ τῆς κατηγορίας γενομένης ἄγεται δίσµιος 
ἐν τῇ βασιλίδι καὶ ἐν πύργῳ βάλλεται. Οἱ δὲ τούοου 
συνωµόται, ὁ πρωτονοτάριος Ἰωάννης καὶ σύγκελλος, 
ὁ πατρἰχιος Εὐστάθιος καὶ στρατηγὸς ὁ Δαφνομήλης, 
[724] Mua θεόγνωστος xal Σαμουλλ οἱ τοῦ µα- 
Ἱίστρου Μιχαὴλ τοῦ Βούρτζη ἔχγονοι, Γεώργιός τε 
καὶ Ἡαρασθατζὲ ὁ ἐν τῷ Opec τῷ "AO (80) τὴν τῶν 
Ἰθήρων μονὴν συστησάµενος, οἱ τοῦ πατριχίου Θευ- 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 
(78) Solet poni hoo vocabulum ab his scriptoribus [) (velut et quidam ἔχχριτοι diaconi, Eccleeie Magne 


pro fratre, quomodo et Virgilius dixit : Et consan- 

uineus leti sopor, cum sit apud Homerum £v0' ὕπνῳ 
MC κασιγνήτῳ θανάτοιο, Pro ἐκαίνησε autem 
legi ἐχένησε, sententiam secutus. Zostica an pro- 
prium sit nomen, &an vero (quod puto) Zoste offi- 
cium notet, ambiguum est XYr. 

(79) Σύνθρονος sedos est ad murum in gyrum 
altaris, et ei velis, sedilium in choro series, qua 
cum presbyteris episcopus vel eum pontificibus 
patriarcha considet; unde Euohologium consessum 
Vocat et {λγοπέ ejusdem consortium. In eo syncelli 


clerici sive offlciales, de quibus abunde Jus Greco- 
romanum) non consessum modo, sed et preecessum 
(ut Romanos cardinales episcopis, quoad hoo hono- 
ri8 προνόµιον, prelatos imitarentur) votis omnibus, 
vi, gratia pre reliquis sacerdotibus ao pontiflcibus 
occupare sunt conati. Videatur memoratum Juris 
Grec. volumen. De chartophylace, et in Alexii 
Comneni Novellis. GoAR. 

(80) Ex monachorum et monasteriorum stupendo 
numero ἁγίου ὅρους posterioribus smoulis nomen 
adepto. GoAR. 


221 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


δάτου ἀνεφιοὶ, δεινῶς τυφθέντες καὶ διὰ µέσης τῆς λεωφόρου παραπεμφθέντες ἑξορίᾳ παρεπἐμφθησαν.Κατηνέχθη 
δὲ xal θεοδώρα τῶν ἀνακτόρων, καὶ εἰς τὸ λεγόμενον περιωρίσθη Πετρίον (81). 
Ὀκτωθρίου δὲ μηνὸς λα) χύσις ἀστέρος, ἐγένετο, Α — Ultima Octobris die stella ab occasu versus 


ix δυσμῶν πρὸς ἀνατολὴν τὴν πορείαν ποιοῦντος. 
Καὶ κατ’ αὐτὴν τὴν ἡμέραν πτῶσις οὐ μικρὰ γέγονε 
τοῦ Ῥωμαϊχκου στρατοῦ ἐν Συρίᾳ στρατηγοῦντος τῆς 
μεγάλης ᾿Αντιοχείας Μιχαὴἡλ τοῦ Σπονδύλη. Ἐγένετο 
δὲ xal ὄμθρων ἐπίκλυσις , ἐπικρατήσασα ἕως τοῦ 
Μαρτίου μηνὸς, τῶν ποταμῶν ὑπερχυθέντων xal τῶν 
χοζλων πελαγισάντων, ὡς ἀποπνιγῆναι σχεᾶὸν πάντα 
τὰ ζῶα xal τοὺς καταθληθέντας καρποὺς τῇ yf, xal 
διὰ τοῦτο λιμὸν κατὰ τὸν ἐπιόντα χρόνον ἐπακολουθῆ 
σαι δεινόν. Βουλόμενος δὲ ὁ βασιλεὺς τὸ γεγονὸς ἐν 
Συρίᾳ ἁἀτώχημα ᾖἰξιάσασθαι, ὥρμητο κατὰ τῆς Βεῤ- 
ῥοίας ἐκστρατεῦσαι . Ἐκπέμπει γοῦν μετ εὐζώνου 
δυνάµεως Κωνσταντῖνον πατρίχιον τὸν Καραντηνὸν 
νὸν ἐπ ἀδελφῇ τούτου γαμθρὸν, ἀπελθεῖν ἐπισκή- 
ψας xal χατασκοπῆσαι τὰς εἴσόδους καὶ κατὰ τὸ δυ- 
νατὸν πημαίνεσθαι τοὺς ἀγχθροὺς, παρατάξεως δὲ 
καθολικῆς ἀπέχεσθαι μέχρι τῆς αὐτοῦ παρουσίας. Ἐν 
ὅσῳ δὶ ὁ στρατὸς αὐτῷ συνηθροίζετο, ὁ μὲν τῆς 
Ἱλθασγίας ἄρχων Γεώργιος νόσῳ τελευτᾷ, ἡ δὲ τού- 
του GÓvoixoc πρέσθεις εἷς βασιλέα στείλασα μετὰ 
δώρων σπονδάς τε εἰρηνινὰς ἐζήτει xal τῷ ταύτης 


υἱφ Παγχρατίῳ τὴν συνοικήσουσαν. "Hc τὴν πρεσθείαν 


ortum trajicere visa est. Eademque die classis 
Romana haud exiguam est passa cladem, Antio- 
chie pretore Michaelo Spondila. Imbres quoque 
ingentes usque ad Martium mensem obtinuerunt, 
et amnium ac lacuum exundatione fere omnia ani- 
malia necta Sunt, ao semina terre commissa pe- 
rierunt; ideoque insequenti anno 'gravi est labo- 
ratum penuria. Ceterum imperator ut acceptam in 
Syria cladem exearciret, expeditionem ad Berreeam 
instituit ; mittitque sororis sue maritum Constan- . 
tinum patricium Carantenum, cum levis armature 
exercitu, speculari eum aditus et quantum fleri 
posset hostes infestare, prelio tamen usque ad 
suum adventum abstinere jubens. Dum autem mi- 
lites coegit, interim Abasgie princeps Georgius ex 
morbo decedit. Uxor ejus legatis ad imperatorem 
donisque 489 missis foederis renovationem et filio 
suo Pancratio conjugem petit. Cui assensus impe- 
rator fesdus firmat, Helenamque sui fratris filiam 
in Abasgiam nuptum mittit, οἱ Pancratium curo- 
palate honore insignit. ) 
ἀποδεξάμενος ὁ βασιλεὺς τᾶς τε σπονδὰς ἐκύρωσε, xai 


Ἑλένην τὴν ἑαυτοῦ ἀνεφιὰν, τὴν θυγατέρα τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ βασιλείου, νύµφην clc 'Αθασγίαν ἀπέστειλε, τὸν 
νομφίον Παγκρᾶτιον ἐς τῶν κουροπαλἄτων ἀναθιθᾶσας τὸ ὕψος. 


Κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον γέἐγονέ τι τεράστιον ἐν τῷ 
θέµατι τῶν θρφχησίων παρᾷδοξον, περὶ τὰς ὁπ- 
ωρείας τοῦ ὄρους τοῦ Κουζηνᾶ, iw d πηγή ἐστι καλ- 
λίστου χαὶ διειδοῦς ὕδατος. Φωνή τις ἐξηκούετο 
οἰχτρὰ μετὰ ὀδυρμοῦ xal οὖα) καὶ θρήνων παριμ- 


φερὴς ὁλοφυρμῷ γυναικός. Καὶ οὐχ ἅπαξ fj δὶς τοῦτο. C 


ἀλλ' ἀπὸ Μαρτίου μηνὸς ἄχρις Ἰουνίου αὐτοῦ καθ 
ἡμέραν xai νύκτα. ᾽Απιόντων δὲ τινων ἐπὶ τῷ χατα- 
σχοπῆσαι τὸν τόπον ἔνθα ἡ φωνὴ ἐξηχεῖτο, ἀλλαχοῦ 
μετέπιπτεν ἡ ὁλολυγή. Τοῦτο δὲ, ὡς ἔοικε, προεµή- 
vus τὴν φθάσασαν ῥηθῆναι ἀτυχίαν τῶν Ρωμαίων ἐν 
τῇ Κοίλη Συρίᾳ. Too γὰρ βασιλέως Νικηφόρου τὰς 
πλείστας Συρίας xal Φοινίχης πόλεις παραστησαμέ- 
νου, xal τοῦ μετ αὐτὸν Ἰωάννου τὰ ἑαλωκότα xpa- 
τυναµένου καὶ µέχρι Δαμασκοῦ τὴν ἐπικράτειαν 
παρατείναντος, ἐπείπερ ὁ μετ αὐτοὺς Βασίλειος 
πρότερον μὲν ὑπὸ τῶν ἐμφυλίων ἀσχολούμενος πο- 
λέμων, ὕστερον δὲ καὶ τοῖς κατὰ τοῦ Σαμουἡλ εργοις 
προσλιπαρῶν [Ρ. 725] οὐκ ἔσχεν εὐκαιρίαν καλῶς καὶ 
ὡς ἐνεδέχετο τὰ ἐν τῃ "Eo χατασφαλίσασθαι, àAA' 


ὅσον ἐν Φφαντασίᾳ γενόμενος ἐκεῖσε, καὶ ὡς ὁ χαιρὸς D 


ἀπῄτει ταῦτα καταστησάµενος, εἶθ᾽ ὑποστρέψας xal 
ἀσχολίαν ἔμμονον ἔχων καὶ φροντίδα τὸ τῶν Βουλγά- 
pw ὑποτάξαι γένος, ἀφορμὴ γέγονε τοῦ τὸν ζυγὸν 
ἀποῤῥίψαι τὰς δυνατωτέρας τῶν πόλεων καὶ τὴν 
ἑαυτῶν ἀναζητῆσαι ἐλευθερίαν. ᾽Αλλ’ ἕως μὲν οὗτος 
πιριῆν, ἐμελετᾶτο μὲν ἡ ἁπόστασις, κρύθδην δὲ καὶ 
οὐ φανερῶς. Τούτου δὲ τὸ χρεὼν ἀποτίσαντος, καὶ 
τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ Κωνσταντίνου ἀἁμελῶς βασιλεύον- 


Hoc tempore in Thracensi provineia prodigiosum 
quippiam accidit, apud radices montis Cuzene, ubi 
fons est aque limpidissime. Vox enim ibi quedam 
exaudita est miserabilis, ejulatibua et lamentis per- 
mixta, quasi gemebundz mulieris; neque hoc semel 
aut iterum, sed noctes diesque continuo 8 mense 
Martio usque adJunium. Cumquenonnulli accessis- 
sent speculatum locum unde vox edebatur, alio eju - 
latus isti transiverunt. Premonstrabat autem, opi- 
nor, hoc portentum cladem Romanorum in Colesy- 
ria acceptam. Etenim Nicephorus imperator urbes 
Syrie ac Phonicic plerasque ceperat et ab eo par- 
ta Tzimiscas successor confirmarat, imperiumque 
ad Damasccm usque protulerat. Basilius autem, 
qui post hos imperavit, civilibus primum bellis oc- 
cupatus, deinde totus bello Samuelico intentus, non 
habuerat opportunitatem Orientis res constituendi, 
sed quasi per imaginationem eo interdum animum 
trajecerat, et utcunque 490 curatis iis totum se 
Bulgarice genti subigende dederat. Ea fuit ocoasio 
urbibus potentioribus Orientis jugum Romanum 
exculiendi suamque recuperandi libertatem. Sed 
ee cum vivente adhuc Basilio defectionem occulte 
tantum molirentur, eo sublato et Constantino fratre 
imperium negligenter gerente, iisque modo quas 
ostendimus rebus dedito omnium aliorum secure 
repudiata cura, Saraceni licentiam adepti presidia 
urbium expugnaverunt atque interfecerunt. Pre 
reliquis rem gessit Chalepi (ea est Berrhosa) pre- 


XYLANDRI ET GOARI NOT/E. 


(81) Monasterium. Goaz. 


223 


GEORGII CEDRENI 


224 


fectus, qui continentibus incursionibus Antiochiam A τος καὶ ῥᾳθυμῶς, xal ἐπ᾽ ἐκείνοις ἔχοντος τὸν σχο- 


ac vicina Romanis subdita vexabat. Adversus huno 
Spondyles Antiochie dux vivente adhuc Constantino 
expeditionem fecit, preclarum nimirum aliquod 
editurus facinus ; pugnaque commissa, magna cum 
suorum clade superatus, turpiter Antiochiam per- 
fugit. Decepit arte hunc Spondylam etiam Arabs 
quidam Musaraphus nomine, in bello a Potho 
Argyro captus ac Antiochie in vinculis detentus. 
Is Spondylam ei urbi praefectum animadvertens 
hominem esse mobilem, se magniflce commodatu- 
rum pollicitus est Romanis, si vinculis liberaretur, 
omniaque eorum oonsilia expediturum, et Arabibus 
plurimum damni daturum. 4913 Locum quoque 
monstravit, in quo 8i castellum exstrueretur sibi- 
que committeretur, rem Romanam haud leviter 
esset adjuturus. Spondy:es ejus fallacia non intel- 
lecta vinculis hominem solvit, castellumque uti 
suaserat condidit, οἱ mille Romanis presidii loco 
impositis Musaraphum οἱ praefecit. Musaraphus 
consecutus quod volebat, occulte cum amera Tri- 
polis et Tusbero summo /Egyptii principis duce re 
composita, missum ab iis exercitum in castellum 
&dmisit, Romanoque presidio cesso ipsis tradidit. 
Exinde semper Saracenorum res potior Romana 
fuit, neque ullam fecere in Syriacam Romanorum 
ditionem grassandi intercapedinem. 


πὸν περ ὁ λόγος φθάσας ἑστηλογράφησε, τῶν ὃ᾽ 
ἄλλων ἁλιγωρίαν κατασκεδάσαντος οὐ τὴν τυχοῦσαν. 
ἀδείας οἱ Σαρακηνοὶ λαθόµενοι τάς τε ἐν ταῖς πὄλεσι 
φρουρὰς ἐξεπόρθησαν, ἀνελόντες καὶ τοὺς φρουροὺς, 
κατ ἐξαίρετον δὲ ὁ τῆς Βεῤῥοίας ἀρχηγὸς, ἣν καὶ 
Χάλεπ καλοῦσιν' ἕχδρομάς τε γὰρ ἐποίει συνεχεῖς, 
καὶ τὴν ᾿Αντιόχειαν ἐνάκου xal τὰ ὁμοροῦντα ἔθνη 
καὶ πρόσοικα τὰ τοῖς Ῥωμαίοις ὑπήκοα. Πρὸς ὃν à 
Σπονδύλης τῆς ᾿Αντιοχείας, ὡς εἴρηται, κατάρχων 
ἑκστρατεύει ἔτι περιόντος τοῦ Κωνσταντίνου, βου- 
λόμενος τάχα νεανικόν τι καὶ γενναῖον ἑνδείξασθαι. 
Καὶ συμθαλὼν τῷ τῆς Βεῤῥοίας ἐξηγουμένῳ Πττᾶται, 
καὶ πολὺς μὲν γίνεται τῶν σὺν αὐτῷ φθόρος, αὐτὸς 
δε αἴσχιστα εἷς ᾽Αντιόχειαν διασώζεται. Κατεστρατ- 
ἠγησε ὃ) αὐτὸν xal τις "Αραψ, Μουσάραφ τὴν 
προσηγορίαν, τρόπῳ τοιῷδε. Οὗτος γὰρ ὁ Μουσάραφ 
δορυάλωτος κατεχόµενος ἐν ᾿᾽Αντιοχείᾳ (ἦν γὰρ κα- 
τασχεθεὶς ὑπὸ Πόθου τοῦ ᾽Αργυροῦ), ἐπείπερ αἱ τῆς 
ἡγεμονίας ἡνίαι slo τὸν Σπονδύλην µετέπεσον, xata- 
νενοηχὼς τὺν ἄνθρωπον εὑρίπιστον, ὑπέσχεοο μεγάλα 
χρησιμεῦσαι Ῥωμαίοις, εἰ ἀνεθείη τῶν δεσμῶν, καὶ 
πάντα ἐπιτελέσειν τὰ κατὰ σκοπὀν τά τε γὰρ ὁμό- 
φαλα χακῶσαι κατεπηγγέλλετο, xal τόπον ἐπιδεικνὺς, 
€! φρούριον ἐν αὐτῷ δοµηθείη καὶ αὑτῷ παραδοθείη, 
οὐ μικρὸν ὄφελος ἔσεσθαι 'Ῥωμαίοις. OD τὰς ῥᾳ" 
διουργίας μὴ συνεὶς ὁ Σπονδύλης τῶν τε κλοιῶν ἀφ- 


ἤκεν αὐτὸν, καὶ τὸ φρούριον ὡς ἐχέλευσεν ἐδομήσατο, xal αὐτῷ τὴν φυλαχὴν ἐπετρέφατο, χιλίους φρουροὺς ἐγ- 
Καταστήσας ἐν τούτῳ Ῥωμαίους. Ὁ δὲ Μουσᾶραφ τυχὼν οὗπερ ηὔχετο καιροῦ, Apa τῷ Τριπόλεως ἁμηρᾷ καὶ 
Τούσθερ τῷ ἀρχιστρατήγῳ τοῦ Αἰγυπτίου προσδιαλεχθεὶς λαὸν ὑπ᾿ αὐτῶν πεμφθέντα δεξἄμενος τούς τε χιλίους 
ἀναιρεῖ καὶ τὸ φρούριον αὐτοῖς παραδίδωσι. Καὶ οὐ διέλιπον ἐξ ἐκείνου ἐξ ὑπερδεξίων φερόµενοι el Σαρακηνοὶ 
διαφθείρειν τὰ iv. Συρίᾳ Ῥωμαίοις ὑπήκοα καὶ λυµαίνεσθαι, 


Romanus ergo δροπἀγ]θ loco moto guccessorem 6 


mittit Constantinum  Caraentenum, sororis sue 
maritum ; et ipse eum sequitur, adque bellum 
Saracenis inferendum sese comparat. Jam ad Phi- 
lomilium pervenerat Romanus, cum legati a Ber- 
rhoa occurrunt oum muneribus, veniam petentes, 
et se pristinam servitutem servituros ac annuum 
tributum cum bona gratia persoluturos promitten- 
tes. Erant in exercitu Romani multi bello olari viri, 
interque hos Joannes Chaldas patricius, qui impe- 
ratori suadebant ut conditionem acciperet, neve 
estate in Syriam duceret, quo tompore iis in locis 
aqua deficit et Arabes subsisti nequeunt, quippe 
497? assueti earum regionum calorem estumque 
et ardorem solis tolerare, Romanis, utpote gravi 
armatura utentibus, intolerabilem. Sed Romanus 
Dihil eorum consilia moratus, priorum imperato- 
rum memoria recolens res preclare gestas, cupien- 
sque ipse etiam forte aliquod edere facinus, in 
Syriam abiit; ac castra posuit ad Azazium castel- 
lum, bidui itinere a Berrhoa dissitum. Exinde rei 
gerende intentus, Leonem Chorosphactam patri- 
cium, excubitorum ducem, cum sua cohorte mittit 
speculatum, numnam Arabes accederent, et quor- 
sum transferre castra conduceret. Verum is insi- 
diis Arabum interjectas planities custodientium 
atque ipsum capto tempore subito adorientium 


᾽Αλλὰ τοῦτον piv ὁ Ῥωμανὸς µεθίστησι τῆς áp- 
χῆς, διάδοχον αὐτῷ πέμψας τὸν ἐπ᾽ ἀδελφῇ γαμθρὸν 
αὐτοῦ Κωνσταντῖνον τὸν Καραντηνὸν τὐτρεπίζετο 
δὲ καὶ αὐτὸς «ατόπιν ἀπελθεῖν τῶν Σαραχηνῶν,. 
(P. 726) δη δὲ τὸ Φιλομίλιον καταλαθόντος αὐτοῦ 
ἆλθον πρέσθεις ἐκ Βεῤῥοίας μετὰ δώρων ὅτι πολλῶν, 
παραχαλοῦντες συµπαθείας τυχεῖν καὶ τὴν πρὶν δου- 
λείαν ἐπαναδέξασθαι καὶ τοὺς ἐτησίους εὐγνωμόνως 
προσφἑρειν φόρους, Πολλῶν δὲ κἀγαθῶν στρατιωτῶν 
συστρατευοµένων αὐτῷ παρακαλούντων τὴν πρόκλη- 
σιν δέξασθαι, Gv clc ἦν καὶ ὁ πατρἰκιος Ἰωάννης ὁ 
Χάλδας, xai μὴ ἐκστρατεῦσαι χατὰ Συρίας ἐν καιρῷ 
θέρους, ὁπότε τό τε ὕδωρ ἐν abcr σπανίζει καὶ τὸ 
μὲν ᾿Αράθων ἔθνος ἀνυπόστατόν ἐστιν ola. ἐνειθισμέ- 
vov φέρειν γενναίως τὰ ἐγχώρια θάλπη val τοὺς φλο- 


D γμοὺς xal τοὺς καύσωνας, ol δὲ Ῥωμαῖοι πανοπλῖται 


τυγχάνοντες οὗ τληπαθῶς ἔχουσι πρὸς τὴν ὥραν, 
μηδενὸς ἐπιστροφὴν ποιησᾶμενος, ἀλλ᾽ ἐξ ὁπογύου 
τὰ τῶν πρὸ ἑαυτοῦ βασιλέων ἔχων ἀνδραγαθήματα. 
καὶ σπεύδων xal αὐτὸς ἀνδρῶᾶ τινα ἐπιδείξασθαι, 
ἄπεισιν ἓν Συρίᾳ. Καὶ στρατοπεδεἰαν πηξᾶμενος Év 
τινι φρουρίῳ δύο ἡμερῶν 600v Βεῤῥοίας ἀπέχοντι 
(Αζάζιον ὄνομα τῷ φρουρίφ) ἑσκόπει τὸ μέλλον. Ἐν 
ᾧ κατεσχτνωµένος τὸν τῶ. ἐξκουθίτων ἄρχοντα τὸν 
πατρἰκιον ΆΑδοντα τὸν Χοιροσφἄκτην μετὰ τοῦ οἱ- 
xtlou τἄγματος ἐπὶ κατασκοπῃ στέλλει, εἴ τινὲς τε 
ἐπίοιεν κατοψόμµενον, Ἄρρθες, καὶ δαη δὴ λυσιτελὲς 


225 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


220 


μεταθεῖναι τὴν στρατοπεδείαν. ᾽Αλλὰ τοῦτον oi ἐν- A interceptus, cohorsque ejus 'dissipata est. Quin eo 


εὀρεύοντες xal τὰ ἐν τῷ μεταξὺ πεδία φυλάσσοντες 
Ἴραδες χαιροσκοπήσαντες xal αἰφνίδιον ἐπιθέμενοι 
χατέσχον, τὸν δὲ μετ) αὐτοῦ λαὸν διεσκέδασαν. Ἐς 
τοσοῦτον δὲ προῆλθον τόλµης καὶ ἀναιδείας ὡς ἆνα- 
φανδὸν ἐπικόπτειν Ῥωμαίοις τὴν Ὑορτολογίαν καὶ 
τὴν τῶν ἄλλων ἀναγκαίων συλλογήν. Πλέον 9' αὐτοὺς 
ἐχάκουν iv τοῖς ὕδασι' πιεζόµενοι γὰρ οἱ 'Ῥωμαῖοί 
xat οἱ τούτων ἵπποι xal τὰ ὑποζύγια, ὑπὸ τῆς ἀνά- 
ἵκης τοῦ δίψους εἲς προφανῆ ἑαυτοὺς συνώθουν τὸν 
κίνδυνον, xal οἱ ἁλισκόμενοι προσαπώλοντο, Τότε 
δὴ xal Κωνσταντῖνος πατρἰκιος ὁ Δαλασσηνὸς ἐκπεμ- 
φθεὶς ἀνακόψαι τοὺς ἐπεμθαίνοντας ἼΑραθας καὶ 
ἀνδρικὸν τι καὶ γενναῖον διαπράξασθαι, xal τούτοις 
συμπλαχκεὶς xai ἀκόσμως φυγὼν, μεγάλης ταραχῆς 
xal συγχύσεως τὰ Ῥωμαίων ἐνέπλησε xal τὸν βασι- 
λέα αὐτόν ἐπανελθόντος γὰρ αὐτοῦ τεθορυθηµένου 
καὶ τὸ στρατόπεδον ἄπαν ταραχῆς ἐμφορίσαντος xal 
ἀχοσμίας, οὐχέτι τοῦ λοιποῦ µάχης λόγος ἐτύγχανεν, 
ἀλλ) ἕκαστος, ὥς Tr δυνατὸν ἦν, τὴν ἑχυτοῦ σωτη- 
ρίαν ἐπραγματεύετο. Βουλῆς οὖν προτεθείσης ἔδοξεν 
ἕωθεν διαλύσαντας τὴν τάρρον ἐπαναζευγνύειν εἲς 
Αντιόχειαν, Καὶ δλ xarà τὴν δεκάτην τοῦ Αὐγού- 
στου μηνὸς, ἱνδικτιῶνος ty', ἔτους σφλη’, κατὰ τὰ 
βεθουλευμένα τὰς τῆς στρατοπεδείας ἀνοίζαντες πύ- 
λας ἀἁπανταχῆ τῆς ἐπ᾽ ᾽Αντιόχειαν εἴχοντο, ol πλείους 
μὲν κοιλιακῷ κατειργασμένοι νοσήµατι, οἱ πλείους 
δὲ xai ὑπὸ τῆς ἀνάγχης τοῦ δίψους κατειργασμένοι, 
Ot« ἐξελθοῦσι τῆς παρεµθολῆς μετὰ ῥύμης οἱ "Δρα- 
θες ἐπιτίθενται. [Ῥ. 727] Tov δὲ μηδ᾽ ὅλως ὑποστάν- 
των τὴν ὁρμὴν γίνεται τροπὴ φρικωδεστάτη, xal οἱ 


eliam audacis atque petulantie progressi sunt 
Arabes, ut palam pabulationibus Romanos arcerent 
aliarumque rerum necessariarum comportatione ; 
80 maxime eos aquatum egredientes infestabant. 
Nam siti vexati Romani et equi eorum ac jümenta 
aque paranda causa se in apertum dabant pericu- 
lum, deprehensique interflciebantur. Quo tempore 
etiam Conslantinus patricius Dalassenus missus 
αἆ reprimendum ingruentes Arabes 8ο fortiter rem 
gerendam,commissa pugna turpiter fugiens et cum 
irepidatione in castra reversus, tantum tumultum 
493 ac confusionem excitavit, ut jam nulla pugnae 
mentio fleret, sed quivis de salute sibi quocunque 
modo paranda cogitaret. Et concilio advocato pla- 
cuit postridie castra movere atque Antiochiam 
abire. Ergo decima die Augusti, indictione decima 
tertia, anno mundi 6538, sicuti fuerat decretum, 
omnibus portis castrorum apertis Romani iter 
Antiochiam versus ingrediuntur, plerique coliaco 
morbo vexati, pluresque siti confecti. In eos castris 
egressos Arabes impetum faciunt ; quem nemo 
sustinuit, sed fugam facere periculosissimam, aliis 
captis, aliisa se invicem obtritis atque conculcatis. 
Accidit ibi quippiam non indignum relatu. Etenim 
ducibus, qui fortitudinis fama magnum habebant 
nomen, militibusque subsistere non audentibus, 
sed turpiter diffugientibus, eunuchus quidam de , 
regis cubiculi ministris impedimenta servosque 
suos diripi videns, idque non ferens mediocriter, 
equo hac illac cireumacto magno cum impetu in 


piv ὑπ᾿ ἀλλήλων ἐἑπατοῦντο καὶ διεφθείροντο, οἱ δὲ C hostes fertur, arceumque tendens unum eorum 


ζωγρίαι fXlexovto. Ἔνθα τι καὶ συνέθη χάριεν γε- 
γέσθαι * τῶν γὰρ στρατηγῶν, oig ἐπ᾽ ἀνδρίᾳ μέγα 
ὄνομα ἣν, καὶ τῶν στρατιωτῶν μηδενὸς ὑποστῆναι 
τολμώντων τὸν χίνδυνου, ἀλλ᾽ ἀγεννῶς ἀποδιδρατκόν- 
των, εὐνοῦχός τις τῶν βασιλικῶν θαλαμηπόλων τὴν 


dejicit, reliquos in fugam, vertit, receptisque suis 
rebus letus revertitur. Imperator egre Antiocham 
pervenit; fuissetque ab hosle captus, nisi impe- 
ratorii sodales strenue pugnando se ipsumque eri- 
puissent. 


ἑαυτοῦ φερομένην ἰδὼν ἀποσχευὴν xal τοὺς ὑπηρέτας, καὶ μὴ ἐνεγχὼν μετρίως τὸ πάθος, τὸν ἵππον τῇδὲ 
κἀκεῖσε συνταράξας ἔπεισι μετὰ σφοδρᾶς ὁρμῆς xarà τῶν Σαβαχκηνῶν, καὶ τόξον ἐντείνας βάλλει μὲν ἕνα, 
τρέπει δὲ τοὺς ἄλλους, καὶ τὰ ἑαυτοῦ ἑλὼν ὑπέστρεψε Ὑεγηθώς. Ὁ δὲ βασιλεὺς ἐγγὺς ἐλθὼν τοῦ ἀλῶναι 
περισώζεται εἷς ᾽Αντιόχειαν, ἐκθύμως ἁγωνισαμένων τῶν βασιλικῶν ἑταίρων καὶ διασωσάντων ἑαυτούς τε xal τὸν 


βασιλέα. 
Τότε δὴ Γεωρ lou τοῦ Μανιάκη τοῦ θέματος στρατ- 
ηγοῦντος Γελοὺχ, "Αραθες ὀχτακόσιοι μετὰ γαύρου 


494 Sub id tempus provincie Teluch:» praeerat 
Georgius Maniaces. Ad eum Arabes octingenti 


τοῦ φρονήµατος ὑποστρέψαντες ἀπὸ τῆς τροπῆς καὶ D fugatis Romanis revertentes accesserunt, superbe 


πρὸς αὐτὸν παραγενόµενοι εἶχειν τὴν ταχίστην ἐκέ- 
λευον xal τὴν πόλιν καταλιπεῖν τοῦ βασιλέως ἐκ- 
λωκότος xal παντὸς τοῦ Ῥωμαϊκοῦ στρατεύματος 
ἄρδην ἀπολωλότος, καὶ μὴ ἑαυτὸν προφανεῖ κινδύνῳ 
ἐκδεδωκέναι' ἡμέρας γὰρ διαλαμπούσης οἰκτρῶς αὖ- 
τός τε xal οἱ σὺν αὐτῷ ἀπολοῦνται περιστοιχισθὲν- 
τες. Ὁ δὲ δέχεσθχι τάχα τὴν παραίνεσιν δόξας καὶ 
ποιήσειν τὸ κχελευόμενον ὑποπτευθεὶς, aix τε καὶ 
ποτὰ τούτοις ἀποχρώντως ἐκπέμψας διαναπαύειν 
ἑκέλευεν ἑαυτοὺς, ὡς ἅμ᾽ ἡμέρᾳ αὐτὸς μὲν σὺν τοῖς 
συνοῦσιν αὐτῷ ἁπαλλαγήσεται, αὐτοὺς δὰ κυρίους 
χαταστήσει τῆς πύλεως Τελοὺχ (82) xal πάντων τῶν 


ferocientes; jusseruntque eum, quando captus 
imperator et deletae ltomanorum jam essent copism, 
Statim urbe abire neque se in certissimum discri- 
men dare : alioqui eum prima luce cireumdatum 
cum auis misere occisum iri. Georgius obtemperare 
se eis simulans, ut opinionem eam in barbarorum 
animis confirmaret, cibi potusque abunde eis ex 
urbe misit, quiete se eos jubens reficere, et signi- 
ficans mane se cum suis discessurum, ipsisque 
urbem Telucham et omnia Romanorum bona tra- 
diturum. Eis verbis ac facto Arabes decepti pota- 
tioni se et ebrietati dederunt, noctemque eam 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 
(82) Regio et urbs circa Taurum montem. Ortelius ex Curopalete. Goan. 


221 


GEORGII CEDRENI 


gecuri absque omni oura exegerunt, certo sibi per- À Ῥωμαίχῶν γρηµάτων. Οἱ δὲ τοῖς τε λόγοις καὶ τοῖς 


suadentes postridie se omnibus potituros. Media 
nocte ebrios barbaros et secure dormientes adori- 
tur Manacies οἱ internecione dele; camelis etiam 
potitur 280, onustis omnis generis opum Romana- 
rum ; naresque et aures occisorum amputans ad 
imperatorem adfert, qui jam a fuga in Cappadocia 
Phoce domum venerat ibique morabatur. Ejus 
facinoris causa imperator (ieorgium inferioris 
Medie ducem fecit. 


ἔργοις φενακισθέντες, xal ὡς αὔριον τάχα ἀπολήψε- 
σθαι τὰ πάντα ὑπειληφότες, πρὸς πότους xal µίέφας 
ἐτῥάπησαν xal iv πάσῃ ἁδείᾳ καὶ ἁμεριμνίᾳ διενυ- 
κτέρευον. 'O δὲ περὶ µέσας νύχτας οἰνωμένοις αὖ- 
τοῖς καὶ ἀφροντίστως Χοιμωμένοις ἐπιτίθεται, καὶ 
τούτους μὲν πάντας ἀπέσφαξεν, ὑφείλετο δὲ καὶ δια- 
κοσίας ὀγδοήχοντα κχαµήλους πεφορτωμµένας καὶ 
πλήρεις ἀγαθῶν παντοίων Ρωμαϊκῶν. Τὰς δὲ ῥῖνας 
καὶ τὰ Gta τῶν πεσόντων ἀποτεμὼν διεχόµισεν ἐν 


Καππαδοκίᾳ τῷ βασιλεῖ, ἤδη ἀπὸ τῆς φυγῆς χατειληφότι τὸν τοῦ Φωκᾶ olxov καὶ lv αὐτῷ διατρἰθοντι. "Ov ὁ 
βασιλεὺς τοῦ ἔργου ἀποδεξάμενος κατεπάνω τῆς κάτω Μηδίας ἀποδείχνυσιν. 


495 Discedens autem Syria Simeonem soceri sui 
Constantini ministrum creatssholarum domesticum, 
Antiochie Nicetam a Mistheia preficit ; atque his 
mandat ul in recipiendo Menico castello, quod 8 
Musarapho erat conditum, omne studium collocent, 
itaque inoursionibus Syriam liberent. Sed eos 
oppugnare id castellum inscite aggressos Musara- 
phus noctu eruptione facta turpiter inde repulit, 
machinis etiam crematis. Quam rei indignitatem 
non ferensimperator Theootistum protospatharium, 
unum suorum fideliasimorum ministrorum mag- 
numque tunc sodalitatis ducem, in Syriam cum 
magno ex Romanis aliisque gentibus collecto exer- 
citu dictatorem mittit, jubetque eum se conjungere 
cum Pinzaracho Tripolisamera. Isenim Pinzarachus 
paulo ante ab /Egyptio amermumna desciverat, et 
adversus eum arma ceperat. Cumque contra se ab 
JEgyptio cum justo exercitu missum Turcum Tus- 
berum copiarum ejus prefectum, seque imparem 
esse videret pugne, ad imperatorem Romanum 8e 


Απαίρων δὲ τῆς Συρίας δοµέστιχον μὲν τῶν cyo- 
λῶν ἀποδείχνυσι Συμεὼν τὸν τοῦ πενβεροῦ αὐτοῦ 
Κωνσταντίνου θεράποντα, ἠἡγεμόνα δὲ ᾿Αντιοχείας 
Νικήταν τὸν da ἡΜισθείας (83). Τούτοις ἐνετείλατο 


κατὰ τὸ δυνατὸν ἀἁποπειρᾶσθαι τοῦ παρὰ τοῦ Μου- 


D σάραφ κτισθέντος φρουρίαυ, [P 728! ᾧ Μενῖκος ὄνο- 


μα, εἴ πως δυνηθεῖεν ἁπαλλάξαι Συρίαν τῶν ix τοῦ 
Μουσάραφ ἐπιδρομῶν. ᾽Αφυῶς δὲ τούτων καὶ ἆμα- 
θῶς ἐπιχειρησάντων τῇ πολιορκίφι νυκτὸς ὁ Μουσά- 
pap ὑπεκδραμὼν τοῦ φρουρίου φάς τε ἑλεπόλεις 
ἐνέπρησε xal τούτους ἐκεῖθεν αἰσχρῶς ἀπιδίωξεν. 
Ὅπερ πυθόµενος ὁ βασιλεὺς, xal μὴ φέρων τὴν 
ὕθριν, Θεόκτιστον πρωτοσπαθάριον, ἕνα τῶν κιστι- 
χωτάτων αὐτῷ ὑπάρχοντα δίακόνων καὶ µέγαν ἕται- 
ρειάρχην τῷ τότε χρηματίζοντα, μετὰ δυνάµεως 
ἀδρᾶς 'Ρωμαίων τε καὶ ἐθνικῶν κατὰ Συρίας ἐκ- 
πέμπει, στρατηγὸν αὐτοκράτορα (84) τοῦτον προχει- 
ῥισάµενος, xal ἐπισχήψας τῷ Τριπόλεως συμμῖξαι 
ἀμηρᾷ Πινζαρὰχ καὶ μετ) αὐτοῦ τὰ τῶν ᾿Δράδων λυ- 
µαίνεσθαι' ἔτυχε γὰρ οὗτος ὁ Πινζαρὰχ διά τι 


recipiebat et societatem belli cum eo coire cupie- (1 πρόσκρουµα πρὸ μικροῦ ἀποστατήσαι τοῦ Αἰγυπτίων 


bat. Ejus petitionem minime contemnandam ratus 
Romanus Theoctistum amplis cum copiis mittit, 
qui et cum Pinzaracho se conjungeret et obiter 
Menicum 496 castellum tentaret. Idque Theoctis- 
tus alacriter est exseculus. Áo Tusber quidem 
subito ejus adventu ae multitudine perterritus 
domum rediit. Sed οἱ Masaraphus hostium im- 
pressionem non sustinens Menico deserto fugit, ac 
deprehensus in moatibus apud Tripolin occisus 
est. Menicum a fllio fratris Musaraphi deditum 
Theoctistus recipit, aliudque etiam castellum in 
prerupto situm saxo, nomine Argyrocastrum. 
His ita constitutis in urbem rediit, secum ducens 
Arachum Pipzarachi filium, quem imperator patri- 
cio honore ornavit. Subsecutus est etiam ipse 
Pinzarachus, deducente 8ο stipante eum prefecto 
Antiochie Niceta a Mistheia. Quem imperator 
benignissime exceptum donis et beneficiis haud 
vulgaribus demeritus, letum domum dimisit. 


ἁμερμουμνῆ καὶ ὅπλα κινῆσαι xat' αὐτοῦ. Kal τοῦ 
Αἰγυπτίου τὸν Τοῦρχον Τοῦσπερ, ἄρχοντα τυγχά- 
γοντα τῶν αὐτοῦ ταγμάτων, μετὰ Χχειρὸς ἀξιολόγου 
ἐπὶ καθαιρέσει τοῦ Ἡινζαρὰχ πεποµφότος, ὡς οὗτος 
ἤσθετο μὴ ἀξιόμαχος εἶναι αὐτὸς καθ᾽ ἑαυτὸν τῇ τῶν 
Αἰγυπτίων συμπλαχῆναι δυνάµει, τῷ βασιλεῖ Ῥω- 
µαίων προσρύεται καὶ ὁμαιχμίαν αἱτεῖ. Ob τὴν αἵ- 
τησιν μὴ παριδὼν ὁ Ῥωμανὸς τὸν θεόκτιστον μετὰ 
πλήθους ἀξιολόγου ἐξέπεμψε, συμμαχἰαν τε παρὰ- 
σχεῖν τῷ Πινζαρὰχ κελεύσας, καὶ ix παρὀδου τοῦ 
φρουρίου Μενίκου ἀντιποιεῖσθαι' ὃς ἀπελθὼν καὶ 
συµµίξας τῷ Πινζαρὰχ ἔργου εἴχετο. Καὶ ὁ μὲν Αἱ- 
γυπτίων ἁρχιστράτηγος Τοῦσπερ τῷ αἰφνιδίῳ τῆς 
ἐφόδου καὶ τῷ πλήθει χαταπλαγεὶς οἴκαδε ὑπενόστη- 
σεν’ οὐδὲ ἤνεγκε δὲ οὐδ' ὁ Μουσάραφ τὴν ἐπέλευσιν 
τῶν πολεµίων, ἀλλὰ τὸν Μενῖχον ἀφεὶς ἔφυγε καὶ 
περὶ τὰ ὅρια Τριπόλεως συσχεθεὶς ἀνῃρίθη. Παρει- 
λήφασι δὲ οἱ περὶ τὸν Θεόκτιστον αὐτό τε τὸ φρού- 
piov. τὸν Mevixov, παραδοθὶν αὐτοῖς ὑπὸ ἁδελφόπαι- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


83) Galatise urbe. Goan. 

84) Exercitus imperatorem et summum ducem. 
Synesius Orat. de Regno : Αυτοκράτορες εἶναι ποιεῖ- 

t, 'O δὲ αὐτοχράτωρ ὄνομα στρατηγίας 


πάντα ποιεῖν ὑποστάσης. Καὶ 'Iot ς xal Περι- 
eic ἔπλεον ᾿Αθήνηθεν OMA P στρατηγοί, 
AR. 


229 HISTORIARUM COMPENDIUM. 230 


δος τοῦ λουσάραφ, xal ἕτερον φρούριον ἐπὶ τινος Α. Liberavit etiam Chorosphaotum et suis red- 
ἁποτόμου χείμενον πέτρας, τὸ λεγόμενον ᾿Αργυρό- didit. 

χαστρον. Ταῦτα δὲ οὕτω Ἱκαταστησάµενος ὁ θεόχτιστος εἰσῆλθεν εἷς τὴν βασιλίδε, ἐπαγόμενος µευ- 
ἑαυτοῦ καὶ ᾽Αλὰχ τὸν τοῦ Πινζαρὰχ υἱὸν, ὃν xal πατρικιότητος ὁ αὐτοκράτωρ ἠξίωσε, Κατόπιν δὲ 70s 
καὶ ὁ Πινζαρὰχ, προπεµπόµενος xal δορυφορούµενος παρὰ τοῦ χρηματίσαντος ἄρχοντος ᾿Αντιοχείας Νι- 
κήτα τοῦ ix ἨΜισθείας * ὃν ὁ βασιλεὺς φιλοφρόνως ἀποδεξάμενος καὶ δώροις καὶ εὐεργεσίαις δεξιωσά- 
µενος οὗ μικραῖς οἴχαδε χαίροντα ἐξαπέστειλεν. Ἐλυτρώσατο δὲ καὶ ἐκ τῆς αἰχμαλωσίας τὸν Χοιρο- 


σφάχτην vai τοῖς οἰχείοις ἀπέδωνε. 

Τοῦ πρωτοσπαβαρἰου δὲ Ὀρέστνυ, ὃν ὑπὸ Βασιλείου 
τοῦ βασιλέως ἐν Σικελίᾳ πεμφθῆναι ὁ λόγος ἐδήλω- 
σεν ἄνωβεν, ἀπείρως ἔχοντας περὶ τὰ πολεμικὰ καὶ 
ἀτέχνως ἐπιχειροῦντος τοῖς πράγµασιν, ol ἐκ Σικε- 
λείας Σαραχηνοὶ καιροφυκαχκήσαντες καὶ αἰφνίδιον 


At in Sicilia Orestes protospatharius, quem eo 
premissum fuisse & Basilio diximus, rei bellice 
imperitus, cum negotium inepte esset aggressus, 
Saraceni capto tempore Romanos subito adorti, 
qui plerique luxuria celiacum morbum contra- 


ἐπιθέμενοι τοῖς Ῥωμαίοις, ἤδη καὶ κοιλιακῷ νοσή- D xerant, haud exigua eos clade affecerunt. 497 


pati ἀπὸ τρυφῆς χατασχεθεῖσιν, ὄλεθρον οὐκ ὀλίγον 
εἱργάσαντο, ᾿Ανακτώμενος δὲ τὸ γεγονὸς ἀτύχημα ὁ 
βασιλεὺς δύναμιν ἀξιόμαχον [P. 729] Ex τε Ἑλλάδος 
καὶ Μακεδονίας ἀθροίσας iv Ἰταλίᾳ ἐκπέμπει, xdv 
οὐδέν τι γενναῖον δρᾶσαι ἴσχυσεν ἀφελείᾳ xai xaxó- 
τητι τοῦ στρατηγοῦ. 

Τούτφῳ τῷ ἔτει «φλθ΄ τυγχάνοντι, ἱνδικτιῶνος :δ”, 
xxi ὃ ἩΠρουσιανὸς ἑχουσίως ἀποχείρεται μοναχὸς, 
καὶ à µήτηρ αὐτοῦ ἐκ Μαντινείου της iv Βουχελλα- 
pp μονῆς εἰς θρφκησίους µεταθιθάζεται, καὶ Κων- 
σταντῖνος πατρίκιος ὁ Διογένης ἐχκθληθεῖς τοῦ πύρ- 
ου £v τῇ μονῇῃ τῶν Στουδίου ἀποχείρεται uovay óc. 
Ὁ δὲ βασιλεὺς Ῥωμανὸς τὸν οἶκον τοῦ Τριακοντα- 
φύλλου ἐξωνησάμενος εἷς μµοναστήριον µετεσκεύα- 


σεν ἐπ) ὀνόματι τῆς Δεσποίνης ἡμῶν θεοτόκου, µη- Ώ 


δεμ.ᾶς πολυτελείας Φφεισάµενος, συντρίψας μέντοι 
τῇ προφάσει ταύτῃ οὗ μιχρῶς τὸ ὑπήκοον xal xa- 
χώσας ἕν τε ταῖς τῶν λίθων xal τῶν ἄλλων εἰδῶν 
διαχομιδαῖς. Καταλαμπρύνει δὲ xai τὰ κιονόχρανα 
τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας xal τῆς ὑπεραγίας θεοτο- 
χου τῶν Ἑλαχερνῶν ἀργύρῳ xai χρυσῷ. Μέλλων δὲ 
καὶ τὸ βυσιαστήριον ἐπιποιεῖσθαι τῶν Βλαχερνῶν 
εὖὗρε χρεμαμένην sixóva παλαιὰν, ἣν ἀναχαινισθῆ- 
ναι προσέταξεν. Ἐξαργυρωμένον δὲ τὸ τοῦ τοίχου 
χρίσμα (85) ἰδών καθαιρεθῆναι προσέναξε xa! viov 
γσνέσθαι. Καβαιρεθέντος δὲ τοῦ χρίσµατος εὑρέθη 
εἴκὼν ὁλογραφιχὴ, σανίδιον ἐπιστήθιον κρατούσης 


τῆς θεοτόχου τὸν Κύριον xal θεὸν ἡμῶν, ἀμόλυντος 


τῆσδε τῆς ἡμέρας, ἑτῶν διελθόντων τριακοσίων. 

To δὲ, cop ἔτει, ἱνδικτιῶνος τε’, μηνὶ Σεπτεµ- 
6ply, ἦλθε πρὸς τὸν βασιλέα δωμανὸν μετὰ δώρων 
πολλῶν ὁ τοῦ Χαλεπίκου υἱὸς ”Αμερ, ἐξαιτῶν ἆνα- 
νεῶσαι τὴν εἰρήνην καὶ τοὺς προσθεν παρέχειν φό- 
pouc. Καὶ δὴ στέλλεται θεοφύλαχτος προτοσπαθά- 
ριος ὁ Αθηναῖος, καὶ τάς τε σπονδὰς ἐθεθαίωσε καὶ 
χοινοπραγίαν μετὰ τῶν Χαλεπιτῶν ἔθετο, Zu) δὲ 
1 βᾳσιλις μετὰ τὴν ὕψωσιν τοῦ τιµίου σταυροῦ 
αἰφνίδιογ ἀπελθοῦσα εἰς τὸ Πετρίον τὴν ἑαυτῆς 


Quam ut exsarciret imperator, ex (Qreocia et 
Macedonia collectum egregium exercitum in Ita- 
liam misit; qui tamen ipse quoque nihil po- 
tuit preclaruim efficere ob ducis inscitiam atque 
malitiam. 


Hoc ipso ànno mundi 6539, indictione 11, Pru- 
sianus pro monacho raditur, ejusque mater a 
Mantineo Bucellarii monasterio iu Thraciam trans- 
fertur, οἱ Constantinus patricius Diogenes, turri 
eductus monachi babitu in Studianum collegium 
detruditur. Romanus porro domum Triacontoph ylli 
emplam in monasterium convertit & Deipara de- 
nominatum, nullis parcens sumptibus, quanquam 
ejus edificationis pretextu subditos haud medio- 
criter gravavit lapidum ac relique materie conge- 
rende molestiis. Exornavit etiam capita columna- 
rum Magni Templi et Blachernensis auro atque 
argento. Cumque aram Blachernensis fani reficere 
vellet, veterem imaginem suspensam invenit eam. 
que renovari jussit. Cumque videret muri inorus- 
tationem argento tectam, jussit adimi et novam 
fleri. Tectorio opere amoto, inventa est imago, 
in tabella coloribus depicta, Deipare Christum 
&d pectus applicatum tenentis; que a Copronymo 
in istum usque diem per annos trecentos duraverat 
integra. 
διαµείνασα ἀπὸ τῶν ἡμερῶν τοῦ Κοπρωνύμού ἕως 


498 Anno mundi 6540, indictione 15, mense 
Septembri, ad imperatorem Romanum multis cum 
donis venit Amer, Chalepi prefecti filius, fedus 
pristinum renovari petens et antiquum tributum 
8e persoluturum promittens. Ad eam rem oconfi- 
ciendam missus Theophylactus protospatharius 
Atheniensis fedus sanxit, et cum Chelepensibus 
societatem composuit. Ceterum Zoe Augusta post 
exaltationem orucis subito in Petrium ivit, soro- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(85) Capita columnarum, Locus est non summi 
momenti, et obscurus. Κιονόχρανα sic verti, capita 
columnarum, χρίσμα incrustationem seu tecto- 
rium opus, ὑλογραφικόν coloribus pictum. Neque vel 
nimis anxie sectatus sum vocum proprietatem, vel 
contendere velim me omnia esse assecutum, XrL. 


— Τὸ τοῦ τοίχου γρίσμα interpretor muri [aciem 
bracteolis argenteis pictorio more linilam, χρίσμα 
Siquidem piclorum est, non argentariorum ; neo 
quisquam argenteis laminis Blachernense templum 
circumvestitum memorat. GoAR. 


2οἱ GEORGII CEDRENI 232 


remque suam Theodoram rasam in monacharum A ἁδελφὴν θεοδώραν ἀπίχειρε μοναχὴν, — Bóvato, 
ordinem redegit, causata aliter finem insidiis et ἆἄλλως εἶναι φήσασα παυθῆναι τὰς ἐπιθουλὰς καὶ τὰ 
offensis non posse imponi. Suam quoque ex fratre σκάνδαλα. Δέδωκε δὲ xal τὴν οἰκείαν ἀνεψιὰν ὁ βα- 
neptem Romanus magna cum dole Armenie ma- σιλεὺς ᾿Ρωμανὸς μετὰ πολλῶν ἕδνων slg εὐνὴν τῷ 
gne regulo nuptum dedit. Secundum hec iterum — «fj μεγάλης ᾽Αρμενίας ἐξουσιάρχῃ. Μέλλων δὲ δευ- 
in Syriam ducturus Mesanacta venit. Ibi eo com- — cípav εἰσθολὴν τάχα ποιήσασθαι ὁ βασιλεὺς κατὰ 
morante, Zoe Auguste Theophanes Thessaloniee Συρίας ἐξῆλθεν c'; τὰ Μεσάνακτα. Ἐκεῖσε δὲ τού- 
episcopus indicat Constantinum Diogenem et «ou ἐνδιατρίθοντος µηνύεται τῇ βασιλίδι Ζωῇ διὰ 
Theodoram re inter se composita instituisse in θεοφάνους τοῦ θεσσαλονίκης ὡς Κώνσταντῖνος 6 
Illyricum aufugere, conscio rei metropolita Dyr- ἈΔιογενης κοινολογησάµενος τῇ ταύτης ἁδελφῇῃ Oto- 
rachii et episcopo Peritheorio. Illico igitur arri- δώρᾳ ἀπόδρασιν πρὸς τὸ Ἰλλυρικὸν μελετᾷ, εἰδήσει 
piuntur et episcopi et Diogenes. Hic, cum in eum — too µητροπολίτου Δυῤῥαχίου καὶ τοῦ ἐπισκόπου Πε- 
quastio exerceretur in palatio a Josnne preposito, µῥριθεωρίου (88). Καὶ εὐθυς ἀνάρπαστοι ol τε ἐπίσκο- 
qui deinde pupillis alendis est prefectus, et fratre — mot x«l à Διογένης Ὑίνονται. [P. 730] Καὶ ὁ μὲν 
Michaeli ejus, qui deinde imperator fuit, se ipsum Κωνσταντῖνος ἑταζόμενος ἐν τῷ παλατίῳ τῶν Βλα- 
de muro precipitem dedit, confractaque cervice eo ῃ χερνῶν διὰ "'[mdvvou τοῦ πραιποσίτου, τοῦ μετὰ 
abjectus est quo solebant qui sibi ipsis mortem ταῦτα ὀρφανοτρόφου xal ἁδελφοῦ τοῦ βεβασιλευκό- 
499 conscivissent, Episcopi ad imperatorem Me- — toc; Μιχαὴλλ (87), ἑαυτὸν ἄποχρημνίσας τοῦ τείχους 
sanaota missi ab eoque dimissi sunt. καὶ ἐκτραχηλισθεὶς ἀπέθάνε ῥιφεὶς μετὰ τῶν αὖτο- 
| φόνων (88), οἱ δὲ ἐπίσκοποι ὡς τὸν βασιλέα πρὸς τὰ 
Μεσάνακτα ἐξεπέμφθησαν κἀκεῖθεν ἠλευθερώβησαν. 

Julii mensis 28 die, qux» fuit septimane sexta, Εἰκάδι δὲ η’ Ἰουλίο μηνὸς, fuipaq ς’, ὥρᾳ p. 
hora noctis secunda, stella trajecit a meridie ver- τῆς νυκτὸς, ἁστάρος ἐγένετο χύσις ix µεσήμθρἰας 
sus septentrionem, qua terram totam fulgore, πρὸς ἄρκτον, πᾶσαν περιαστράψαντος τὴν γῆν. Kal 
illustraret. Pauloque post tristes nuntii de rebus µμετὰ μιχρὸν ἀγγέλλονται τὰ κατασχόντα τὴν Ῥω- 
Romanis allati sunt, Arabes in Mesopotamiam µαίων ἀτυχήματα, "Αραθες μὲν ληϊσάμενοι Μεσο. 
usque ad Melitenam grassari, Patzinacas Istro  «otapgíav ἄχρι Μελιτηνῆς, Πατζινάκαι δὲ τὸν "Ic- 
transmisso Mysiam infestare, Saracenos grassa- pov διαθάντες xal τὴν Μυσίαν καχῶς διαθέµενοι, 
tionibus et incendiis ora Illyrici vexanda usque ad Σαραχηνοὶ δὲ τὴν παράλιον καταδραµόντες τοῦ Ἰλ- 
Corcyram perrexisse. Ác reliqui sane hostes illesi — Àopuxoo μέχρι Κερχύρας καὶ αὐτὴν πυρπολήσαντες. 
domum redierunt : Saraceni a Hagusinis et Nico- — 'AAA' ot μὲν ἄλλοι ἀπήμονες χακῶν οἴκαδε ὑπενό- 
phoro patricio Nauplii prefecto, Caranteni filio, Ü στησαν, Σαραχηνοὶ δὲ ὑπό «t Ῥαουσαίων xal τοῦ 
male sunt multati, prelio victi; οἱ majorem na- στρατηγοῦντος ἐν Ναυπλίῳ Νικηφόρου πατρικίου 
vium partem cum amisissent, domum redeuntes τοῦ υἱοῦ τοῦ Καραντηνοῦ κακῶς ἔπαθον, χαταπο- 
naufragio in Siculo mari perierunt. λεμηθέντες καὶ τὰ πλείω ἀποθαλόντες τῶν σκαφῶν. 
Οἱ δὲ περισωθέἐὸτες, οὕς εἶχον Ρωμαίους αἰχμαλώτους ἀποκτείναντες, ἐν τῷ οἴχαδε ὑποστρέφειν ναυ- 
αγιῳ περιπεσόντες περὶ τὸ Σ'κελικὸν πέλαγος διεφθάρησαν. 

Hoc ipso anno fames simul ac pestis Cappado- Τούτῳ τῷ ἔτει καὶ λιμὸς xal λοιμὸς ἐπέδραμε 
ciam, Paplagoniam, Armeniam et Honoriadem ita Καππαδοκίαν, Παφλαγονίαν, ᾽Αρμενιακὸν xal 'Ovo- 
afflixerunt, ut incole patriis relictis alias sibi ριάδα (89), ὡς καὶ αὐτοὺς τοὺς τῶν θεµάσων ἐπο[- 
quasrerent sedes. Quibus imperator a Mesanactis  xouc χαταλιπόντας τὰς πατρίδας µετοιχκίαν ζητεῖν * 
in urbem rediens cum occurreret, neque ignoraret — ol; ὁ βασιλεὺς ἐν τῷ ἀπὸ τῶν Μεσανάχτων εἴσιέναι 
migrationis causam, coegit eos domum redire, pe- πρὸς τὴν βασιλίδα συνητηκὡὼς, xal τὴν αἰτίαν τῆς 
cunia et aliis ad vitam necessariis rebus eos con- ἀπαναστάσεως μὴ ἀγνοήσας, ὑποστρέφειν οἴκαδε 
solatus. Sed $600 et Michaelus Ancyre tum epi- κατηνάγκαζε, χρυσίῳ ἀναλαμθάνων καὶ τοῖς ἄλλοις 
scopus officium fecit, nihil eorum omittens que& ῃ τοῖς πρὸς τὸ ζῆν ἀναγχαίοις. Καὶ Μιγαὶλ δὲ ὁ τῆς 
ad remedium faciendum famis pestilentieque ma- ^ ᾿Αγκύρας τότε τὴν Ἐκκλησίαν πηδαλιουχῶν ἔργα 


lia pertinerent. ἀρετῆς ἐπεδείξαχτο ἄξια, μηδενὸς Φεισάμενος τῶν 
τεινόντων εἲς σωτηρίαν τῶν τοῦ λιμοῦ xal λοιμοῦ 

τραυμάτων. 
Die Augusti 13, qui fuit Dominicus, hora prima Τῆς ty δὲ τοῦ Αὐγούστου μηνὸς, ἡμέρᾳ Κυριακῇ, 


noctis, anno mundi 6540, magnus fuitterre motus, ὥρᾳ α τῆς νυκτὸς, ἐν ἔτει τῷ cou, γέγονε σεισμὸς 
Et imperator urbem ingressus nomine sue prioris έγας. Εσηλθε δὲ καὶ ὁ βασιλεὺς ἐν τῇ βασιλίδι, καὶ 
XYLANDRI ET GOARI NOT. 


(86) Ambiguum est locine sit nomen an hominis — phlagonis, qui post hunc Romanum imperio potitus 
ea vox. Xvr. — Urbis, non viri nomen, ex Ortelio. — est; ut βεθασιλευκότος intelligas respectu auetoris, 


Vertendum itaque Peritheorii episcopo. Gon. non Romani, quod et expressi. Zvr. 
. (87) Illud de fratre Michaeli imperatoris non (88) Ἐν τῷ κυνηγἰῳ. (Suidas). GoAR. 
immerito est suspectum. Neque video quid aliud (89) Aliam Asialicam regionem in Ponto. (Orte- 


colligam quam fratrem eum fuisse Michaeli Pa- lius.) Goan. 


933 HISTORIARUM COMPENDIUM. . 2354 


της προτέρας αὐτοῦ γυναικὸς Ἑλένης ἀποθανούσης Α uxoris Helene recens mortue magnam elargitus 
µεγάλας διαδόσεις ὑπὲρ αὐτῆς ἐποιήσατο. Τούτῳ τῷ — est pecuniam. Eodem anno, die Februarii 28, stella 
ἔτει xarà τὴν xn τοῦ Φεθρουαρίου μηνὸς xal ἀστὴρ αἃ Beptentrione versus meridiem trajecit oum sonitu 
ó:tev ἀπὸ βοῤῥᾶ πρὸς µεσηµθρίαν μετ fjyou καὶ — ao fragore ; et visa est usque ad decimum 
χτύπου' ἐφαίνετο δὲ ἄχρι τῆς t Μαρτίου, τόξον — quintum Martii, superne habens arcum. Mar- 
ozepücev ἔχων. Magtlp δὲ ς’, ἡμέρᾳ Υ, Ύέχονε — tii die 6, que feria fuit tertia, terre motus 
σεισμός. exatitit. 

"Eyívexto δὲ χατὰ τοῦτον τὸν χρόνον xal ἑκδρομὴ Peridem tempus Afri Saraceni oum mille na- 
'Aepev Σαραχηνῶν, πλοίων Χχιλίων, πολεμισὰς — vibus et innumeris classiariis insulas orasque ma- 
ἔγοντα µυρίους, οἵτινες πολλὰ τὰς νήσους καὶ παρ- —ritimas multas infestaverunt. Cum eorum parte 
αλίους ἐχάχωσαν. "Qv μέρει τινὶ βυμπλακεὶς Νιχη- congressus prelio Nicephorus Carantenus eos fu- 
Ξύρος 6 Καραντηνὸς ἐτρέψατο [P. 731] xai πεντα- — dit, ac quingentos in compedibus ad imperatorem 
x?7looc πεπεδηµένους Σαβαχηνοὺς ti Βασιλεῖ ἑἐξ- — misit. Eodem anno Georgius protospatharius Ma- 
απέστειλε. Τούτῳ τῷ ἔτει καὶ Γεώργιος προτοσπα- — niaces, Gudelii Maniacm filius, prefectus urbium 
Üzprog ὁ Μανιάκης, 6 Γουδελίου τοῦ Μανιάχη υἱὸς, — ad Eupbratem sitarum, Samosatis degens, Edessam 
τῶν παρευφρατιδίων στρατηγῶν πόλεων xal ἐν Σα- Ὢ Osroene urbem tentavit, cui α Martyropolis (que 
µοσάτοις τὰς οἰκήσεις ἔχων τῆς παρὰ «fj Ὀσροηνῇ — et Miepherkim) amera prefectus erat Salamanes 
πλλει ἀπεπειράθη Ἐδέσστης ταύτης γὰρ τὴν ἔπι — Turcus. Atque hic donis ao pollicitationibus hono- 
στασίαν ΣῬαλαμάνης Έχων ὁ CToopxoc, παρὰ τοῦ rum corruptus Maniace intempesta nocte tres ur- 
ἀμηρᾶ Μαρτυρουπόλεως τοι Μιεφερχεὶμ ἔπιτε- — bis ejus munitissimas turres tradidit ; $01 quibus 
τ;αμμένθς αὐτῷ, καὶ δώροις xai ὑποσχέσεσι καὶ — ille occupatis oppugnationem oppidanorum fortiter 
τιμαῖς διαφθαρεὶς παραδίδωσι τῷ Μανιάκῃ, dupl sustinuit et exterorum auxilia imploravit. Sed Apo» 
τῶν νυκτῶν, ὃς τρεῖς πύργους λίαν ἀχυρωτάτους — mermanes Martyropolis ameras re cognita illico 
κατασχὼν εὐφύγχως τοὺς πολιορχοῦντας ἠμύνετο, — cum haud parvo exercitu adfuit, turreeque a Ma- 
βωήθειαν ἔξωθεν ἐπικαλούμενος. ᾽Απομερμάνης δὲ —niaco occupatas oppugnavit : fortiter autem re- 
ὁ τῶν Μιεφερχεὶμ ἀμηρᾶς, τὴν ἄλωσιν μαθὼν καὶ — pulsus, cum nihil se efficere sentiret, pulcherrima 
ἄξὺς ἐπιφανεὶς μετὰ δυνάµεως οὐκ ὀλίγης ἐπεχε- — queque edificia diripuit, omnemque Edesse orna- 
ρ6σε μὲν τῇ πολιορχίᾳ τῶν πύργων, Ὑενναίως δὲ tum ipsiusque etiam Magni templi perdidit; ao 
ὑποστάντος τοῦ Γεωργίου ἀποχρουσθεὶς xal μὴ ἔχων — pretiosiseimis quibusque rebus in camelos impositis 
5 τι xal δράσειεν, ἀποχείρας τὰ κάλλιστα τῶν οἴκη- —etigni in reliqua urbis injecto Martyropolin re- 
^re» xai διαφθείρας τὸν τῆς πόλεως κόσμον καὶ — duxit. Liberatus oppugnatore Maniaces arcem in 
22) τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, καὶ καμήλοις ἐπιθεὶς C medio urbis sitam n edita rupe occupavit, 
τὰ χάλλιστα, καὶ τὰ περίλοιπα τῆς πόλεως πυρὶ οἱ ascitis aliunde auxiliis urbem totam tenuit. 
τσραδοὺς, ὑπεχώθησεν εἷς Μαρτυρούπολιν. ᾽Λδείας Ἰηνθπίαπι quoque manu Christi epistolam ad 
2; τυχὼν ὅ Μανιάχης, τὸν iv µέσῳ τῆς πόλεως χεί- — Augarum scriptam imperatori Byzantium trans- 
μΈνον φρούριον ἐν λοφώδει πέτρα κατασχὼν, δύ- — misit. 
νχμίν τε ἔξωθεν προσκαλεσάµενος, ἀσφαλῶς τὴν πόλιν κατέσχεν. Eópüv δὰ καὶ τὴν ἰδιόγραφον ἐπιστολὴν 
-o0 Δεσπότου καὶ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τὴν πρὸς Λὔγαρον πεμφθεῖσαν, τῷ βασιλεῖ ἐν Βυζαντίῳ 
ἀπέστειλεν. | 

ἸΑζίου δὲ τοῦ Αἱγυπτίου μανέντος καὶ πολλὰ Vita turpiter defuncto Azio /Egyptio, qui in 
καχὰ εἰς Χριστιανοὺς ἐνδειξαμένου, Χαταστρέψαντος — Christianos s:wvierat templumque Christo Hiero- 
ὃν καὶ τὸν iv Ἱεροσολύμοις ναὸν τοῦ Κυρίου xai  solymis dedicatum everterat, filius ejus natus ex 
Ἑωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, εἶτα xai αὐτοῦ — quadam Romana, captiva ejus, instaurationem 
αἴσγιστα καταλύσαντος τὴν ζωὴν, ὁ υἱὸς αὐτοῦ, liberam fecit. Ad eam rem suas misit imperator : 
ἀπό τινος 'Popgalac γυναικὸς αἰχμαλώτου τεχθεὶς sed eo morte prevento successor Michaelus opus 
αὐτῷ, ἐπέτρεψε τοῖς βουλομένοις οἰκοδομεῖν τὸν ναὸν, D absolvit. 


ὃν ἀποστείλας ὁ βασιλεὺς φ,λοτίµως οἰκοδομῆσαι ἠπείγετο. ᾽Αλλὰ φθάσαν τὸ χρεὼν ἑνεπόδισε, καὶ ὁ μετ αὐτὸν 
Μιχαἡὴλ ἐκπληρωτὴς τοῦ ἔργου ἐγένετο. 


Καὶ ὁ μάγιστρος δὲ Βασίλειος, ὁ ἐπ᾽ ἀδελφῇῃ γαμθρὸς Porro Basilius Durus, sororis imperatoris mari- 
τοῦ βασιλέως, 5 Σκληρὸς, παρὰ Κωνσταντίνου ἔκτυ- — tus, a Constantino Φ03 oculis privatus, quanquam 
φλωθεὶς, ἄστατον γνώμµην ἔχων καὶ ἀλλοπρόσαλλον, οἱ magistri honore et multis a Romano affectus be- 
cl xal μάγιστρος ἑτετίμητο xal πολλῶν εὐεργεσιῶν — neflciis, tamen homo inconstanti animo insidias 
ἑξίωτο παρὰ τοῦ 'Pupavoo, ὅμως ἐπιθουλὴν μελετᾷ — imperatori struxit; quibus deprehensis urbe est 
κατ αὐτοῦ. ᾽Αλλὰ φωραθεὶς τῆς πόλεως ἐκθάλλεται — cum uxore ejectus. 
σὺν τῇ γυναικί: 7 

πέστειλε δὺ xal ἐξ ἘἙδέσσης 6 Μανιάκης τῷ Àb Edessa Maniaces imperatori pro annuo tri- 
βασιλεῖ ἐνιαύσιον φόρον, λίτρας πεντήκοντα. Kaló — buto misit quinquaginta libras. Et Pinzarachus 
τῆς Τριπόλεως 98 ἁμηρᾶς ὁ Πινζαρὰχ, κατισχυό- —Tripolis ameras, /Egyptiorum vim non perferens, 
µενος παρὰ τῶν Αἰγυπτίων, φυγὰς τὴν βασιλίδα —Cpolin profugit. Quem imperator oum maximo 


PaTBROL. GR. OXXII. 8 


238 . 


GEORGII CEDRENI 


236 


exercitu, addito sodalitatis duce Theoctisto, in Sy- A xexíla6ev- 8v ὁ βασιλεὺς πάλιν μετὰ πλειστης δυ- 


riam misit. Emisit etiam Abydo cum classe pro- 
lospatharium "Tecneam in /Egyptum, Nili ostia 
ipsamque Alexandriam per occasionem infestare 
jussum. Qui cum tenuisset cursum et ad ipsam 
Alexandriam delatus esset, plurimis hostium na- 
vibus predaque maxima potitus domum incolumis 
rediit. Castellum quoque, cui nomen Percrin, Ba- 
byloni proximum, Alimus Saracenus ei prefectus 
Romano imperatori dedit, filiumque suum ad eum 
misit, sperans se patriciam dignitatem aliaque 
premia reportaturum. Accastellum quidem illud 
in suam potestatem accepit patricius Nicolaus Bul- 
garus, cognomento Chryselius. Sed Alimi filius 
cum venisset Byzantium nullaque ejus habita 
'esset ratio, imperatore tunc invaletudine detento, 
iratus domum rediit, patrique ut suum castellum 
recuperare niteretur persuasit. $08 Ergo Alimus 
re cum vicinis Persis occulte composita noctu cas- 
tellum occupavit, et ex milliaRomanorum militum 
interfecit; quod accidit culpa atque incuria Chry- 
selii, presidii principis. Sed paulo post eo praetor 
missus patricius Niceta Pegonites cum Rossico et 
Romano exercitu castellum illud obsidione cinxit, 
constanterque oppugnando cepit, Alimumque et 
ejus fllium necavit. 


νάµεως σὺν τῷ ἐἑταιρειάρχῃ θεοκτίστῳ εἰς Eoplav 
ἐκπέπομφεν . ᾿Εξέπεμφψε δὲ xal μετὰ στόλου τὸν 
πρωτοσπαθάριον Τεχνέαν τὸν ἐξ 'A65bou εἷς Αἴγν- 
vtov, [P. 732] xà τοῦ Νείλου στόµατα, ὅπη παρεί- 
xot, Καχώσοντα, καὶ αὐτὴν ᾽Αλεξάνδρειαν' ὃς εὖθυ- 
πλοήσας καὶ μέχρις αὐτῆς ἑἐλάσας Αλεξανδρείας 
πλοῖά τε πάμπλειστα ἐχειρώσατο xal λείαν ὅτι πολ- 
λὴν περιθαλόμενος ὑπέστρεψεν ἁσινής. Παρίδωχε 
δὲ xai τὸ φρούριον τὸ λεγόμενον Περχρὶν ὁ κατέχων 
αὐτὸ Σαρακηνλς 'Alelg, ἔγγιστα Βαθυλῶνος δ.ακεί- 
pevov, τῷ βασιλεῖ Ῥωμαίων, ἑἐλπίσας πατρικιότη- 
τός τε καὶ πλείστων ἄλλων ἁμοιθῶν ἀξιωθῆναι, διὰ 
τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ τὴν πρὸς τὸν βασιλέα ποιησάµενος 
ἕντευξιν. Καὶ τὸ φρούριον μὲν παρειλήφει ὁ πατρί- 
χιος Νικόλαος 6 Βούλγαρος, ᾧ Χρυσήλιος τὸ ἐπώνυ- 
pov, ὁ δὲ τοῦ Σαρακηνοῦ υἱὸς εἰσελθὼν iv τῷ Βυ- 
ζαντίῳ xai διὰ τὸ τὸν βασιλία συνέχεσθαι ἀἁῤῥωστή- 
ματι μηδεμιᾶς τυχὼν ἐπ.στροφΏς xal μετὰ θυμοῦ 
ὑποστρέψας ἀνέπεισε τὸν γεννήσαντα ἀντιλαθέσθαι 
τοῦ o"xzloo φρουρίου, ὃστις λάθρα τοῖς ὁμόροις Πὲρ- 
σαις κοινηπραγήσας νυκτός τε τὸ φρούριον ἀπέχλεψε 
καὶ ἐξακισχιλίους ἄνδρας “Ρωμαίους πολεμιστὰς 
ἀπέγτεινε ῥᾳστώνῃ καὶ ἀμελείᾳ τοῦ κατέχοντος 
τοῦ Χρυσηλίου, ᾽Αλλὰ μετὰ μικρὸν ὁ πατρίχιος 
Νικήτας ὁ ΠἩηγονίτης (00) ἄρχειν ἐχεῖσε πεμφθεὶς 


xoi ἐπιμόνῳ χρησάµενος πολιορχίᾳ μετὰ Ῥὼς καὶ λοιπῆς ἄλλης Ῥωμαὶϊκῆς δυνάµεως, τό τε φρούριον κατὰ 
κράτος εἷλε moAtopx/g καὶ τὸν ᾽Αλεὶμ σὺν τῷ vl ἀπέχτεινε, 


Sub idem tempus Alda, Georgii Abasgorum re- 
μυ]! quondam uxor, gente Alana, imperatori s9 ad- 
junxit; tradiditque Anacuphen arcem munitissi- 
mam. Cujus filium Demetrium magistri dignitate 
ornavit imperator. Aliud quoque de Saracenis tro- 
peum statuit Carantenus predatum egressis, vin- 
ctosque 600 ad imperatorem misit. 


Hoc ipso mundi 6542 anno, die decima septima 
Februarii, terreimotus Syri: urbes afflixit. Oreste 
porro abrogatum imperium pedestribusque prafe- 
ctus copiis Leo Opus,oet in Italiam missus; classem 
ducere jussus Joannes, unus de cubiculariis Basilii 
imperatoris. Cum locuste aliquandiu Orientales es. 
gent depaste provincias, coacti sunt incole liberos 
suos divendere et in Thraciam migrare; quibus 
imperator terna in singulos nomismata largitus est, 
et domum redire jussit. $0.4 Interim locustas 
ventus vehemens corripuit inque Hellespontum ab- 
jecit, ubi in littus ο]εοίβ arenam operuerunt, Refl- 
cit hic imperator etiam aqueductus, quibus in 
urbem aqua deducitur, et iis imposila castella, item 
alendis egrotis et pupillis deslinatas domos, et 
quidquid terremotu lesum fuerat. [In summa, om. 
nibus bonisoperibus incubuit. Interim morbo lento 
correptus est, capitis el barbe pilis defluentibus, 


Τότε δὴ καὶ ᾽Αλδὴ ἡ Γεωργίου τοῦ ᾿Αθασγοῦ 
γυνἡ τοῦ γένους οὖσα τῶν ᾽Αλανῶν, προσεῤῥύη τῷ 
βασιλεῖ, παραδοῦσα καὶ τὸ ὀχυρώτατον φρούριον τὴν 


ο Ανακουφήν' ἧς τὸν υἱὸν Δημήτριον ὁ βασιλεὺς τῷ 
Q τῶν μαγίστρων τετίµηχεν ἀξιώματι. Ἔστησε δὲ 


πάλιν Χατὰ τῶν Σαρακηνῶν τρόπαιον ὁ Καραντη- 
νὸς, ἐξελθόντων ἐπὶ λεηλασίᾳ, καὶ δεσµίους ἐξαχοσίους 
τῷ βασιλεῖ πέποµφε. 

Τούτῳ τῷ quf" Exec, ιζ Φεθρουαρίου μηνὸς, 
σεισμοῦ Ὑεγονότος κακῶς ἔπαβον al iv Συρἰᾳ πὀ- 
λεις. Καὶ τοῦ ᾿Ορέστου δὲ παραλυθέντος τῆς ἀρχῆς 
Λέων μὲν ὁ λεγόμενος Ὥπος τοῦ πεζικοῦ στρατοῦ 
κατάρχειν ἐκπέμπεααι ἐν ᾿Ἰταλίᾳ, τοῦ δὲ πλωίμου 
Ἰωάννης, εἷς ὢν τῶν θαλαμηπόλων Βασιλείου τοῦ 
βασιλέως. Τῆς δὲ ἀκρίδος ἐπὶ πολὺν χρόνον τὰ Ἐφα 
διαφθειρούσης θέµατα ἠναγχάσθησαν οἱ ἔποικοι 
τούτων καὶ τὰ τέχνα πωλῄσαι xai iv θράκῃ ἁποι- 
κισθῆναι' otc ἀνὰ τρἰα νοµίσµατκ διδοὺς ἅπασιν ὁ 
βασιλεὺς ὑποστρέφειν οἴκαδε παρεσκεύασεν, ἕως Ἡ 
ἀχρὶς ἀνέμῳ ἀρθεῖσα βιαίῳ εἷς τὸ τῆς Ἑλλησπόντου 
πεσοῦσακ διεφθάρη πέλαγος xal ἐἑκθρασθεῖσα πρὸς 
τὸν αἰγιαλὸν τὴν παράλιον ψάμμον ἐκάλυψεν. 'O δὲ 
βασιλευς τούς τε τῶν ὑδατων ὀλκοὺς (O1) ἐπεμοιή- 
cato τοὺς τὸ ὕδωρ τῇ πόλει εἰσάγοντας, καὶ τὰς 
δεχοµένας τοῦτο καστέλλους [P. 733] καὶ τὸ λωδο- 
τροφεῖον (02) xai τὸ ὀρφανοτροφεῖον καὶ πάντας 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


90) Cujus mentum latius. GoAR. 

91) 'OÀxos« canales et aquarum longius deducta- 
rum subterraneos vel etiam erectos in aqueduoti- 
bug (ubos interpretor, καστέλλους ipsos aquaductum 


arcus et pontes, quibus superlabitur. GoaR. 

(92) Forte que vocamus leprosaría aut lazareta, 
in quibus leprosi aluntur : solet enim λώδην pro 
lepra usurpare κατ’ ἐξοχήν, ut alias monui» Xrt. 


231 


τοὺς χαχῶς παθόντσς 
καὶ ἁπλῶς πάντων ἐπεμελεῖτο τῶν ἀγαθῶν ἕργων. 
Nia δὲ χρονίφ βάλλεται καὶ τριχοῤῥωςϊ γένυν τε 
zii τὴν χόμην, κατεργασθεὶς, ὡς Φασιν, ὑπὸ Ἰωάν 
νου τοῦ μετὰ ταῦτα ὀρφα,οτρόφου. Οὗτος γὰρ 6 
Ἰωάννης καὶ πρὸ τῆς βατι) zx: ὑπηρετῶν τῷ Ῥω- 
μανῷ, Rott τοῦ κράτους ἐπ'Οάντος αὐτοῦ μτγάλην 
ὀ/ναμιν ἔσχεν. σαν Bk coti καὶ ἕτεροι ἀδελφοὶ, 
Μιγαἡλ, Νικήτας, Κωνσταντι)ός τε xal Γεώργιος. 
᾽Αλλ’ οὕτος μὲν ὁ Ἰωάννης καὶ Κωνσταντῖνος καὶ 
Γεώργιος ὑπῆρχον εὐνοῦχοι, ἀγορτικὴν µετιόντες 
τέχντν (08), ὁ δὲ Νικήτας εἶχε μὲν τὰ παιδογόνα καὶ 
τὸν πρῶτον ἤδη ἐπήνθει ἴουλον, ὁ δὲ Μιχαὴλ τῆς 
ἀδρικῆς δη ἡλικίας ἁπτόμενος εὐπρεπέστατος ἦν 
th» ὄψιν. "Ape δὲ τὴν ἀργυραμοιθικὴν µετῄεσαν 
ἐπισήμην xal τὰ ἀργύρια ἐκιθδήλευον. Τούτους 
οἰκειωθέντας ἅπαντας τῷ βασιλεῖ διὰ τοῦ Ἰωάννου 
ὁ τύχη, τὴν μέλλουσαν καταλήψεσθαι δυναστείαν 
αὐτοὺς ὑποδηλοῦσα, ἐπὶ μέγα διὰ παντὸς ἐξῆρε 
ὀυνάμεως" ol τε γὰρ ἄλλοι ἐν διαφόροις ἀρχαῖς ἐξ- 
Ἱτάζοντο, xal ὁ Μιχαὶλ ὑπὸ τοῦ βασιλέως ἄρχων 
προὐθέθλητο τοῦ πανθέου (94). Πρὸς τοῦτον d βα- 
σιλὶς ἔρωτα δαιμονιώδη σχοῦσα xal μανικὸν, καὶ 
χρυφίους ἐντυχίας ποιησαμένη, σκοτίως ἐπεμίγνυτο. 
4 xal, φασὶ, χρονίοις φαρµάχοις χατεργασθεὶς ὁ 
βασιλεὺς θυμαλγέσι νσοις ἐσφακελίζετο, καιρὸν 
ἐπιζητούσης τῆς ᾖβασιλίδος τοῦ τὸν βασιλέα μὲν 
ἀποσκευάσασθαι ἀνυπονοήτως, τὸν Μιχαὴλ δὲ εἷς τὸν 
Αασίλειον θρόνον ἀναγαγεῖν. Ὅθεν xal φαρµάκοις, 
ὡς εἴρηται, οὐχ ὠκυμάροις, ἀλλὰ σχολαιότατον xai 
βραδὺν ἐπάγουσι θάνατον χαταπραχθεὶς οἰχτρὸν καὶ 
ἐπώδυνον διήντλει τὸν βίον, χλινοπετὴς ὢν xai ὅλῃ 
Φ9χΠ τὸν θάνατον ἐχκαλούμενος. Διήρκεσεν οὖν 
αχρι τῆς τε τοῦ ᾽Απριλλίου μηνὸς, τῆς β΄ ἱνδικτιῶ- 
νος, τοῦ cou ἔτους. Τότε δὲ κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς 
ἁγίας μεγάλης πέμπτης τὴν διανομὴν (05) τῆς τῶν 
συγκλἡτικῶν ποιησάµενος ῥόγας, xai ἐπιθυμήσας 
Ἰηύσασθαι κατὰ τὸ ἐν τῷ µεγάλῳ παλατίῳ βαλανεῖον 
καὶ εἰσελθὼν οἰκτρῶς ἀποπνίγεται- ὑπὸ τῶν περὶ τὸν 
Μιχαλλ ἐν τῇ κολυµθήθρᾳ τοῦ λοετροῦ, βασιλεύσας 
ἐπ' ἔτη ε’ xal μῆνας ς (060). Καὶ ταύτῃ τῇ νυκτὶ 
τῶν ἁγίων παθῶν φαλλομένων μηνύεται ὁ πατριὰρ- 
γης Αλέξιος ὑπὸ τοῦ βασιλέως '᾿Ῥωμανοῦ τάχα 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


ξεν νας ἀπὸ τοῦ σεισμοῦ, À veneno, ut aiunt, ab e! Joanne propinato, qui 


deinde pupillorum alumnus factus fuit. Is Joannes, 
cum etiam antequam imperator fieret Romano in- 
gerviisset, rerum eo potito plurimum nactus fuerat 
potentie. Erant ei fratres Michaelus, Niceta, Con- 
stantinus et Georgius. Joannes, Constantinus ac 
Georgius spadones erant et circulatoriam exerce- 
bant artem. Nicete integro jam prima succresce- 
bat lanugo, Michaelus virilem attigerat etatem, 
formosissimus homo: uterque argentariam faciebat, 
et argentum adulterabant. Hi omnes in familiarita- 
tem imperatoris opera Joannis pervenerant ; eosque 
fortuna, ut de imperio quod in ipsos erat tranala- 
tura premoneret, ad magnam evexerat potentium. 
Nam et reliqui diversos gessere magistratus, et Mi- 
chaelum imperator Partheo prefecit. Hujus Michaeli 
diroatque insano amoreimperatrix correpta arcanis 
colloquiis in $05 adulterii cum eo consuetudinem 
pervenerat; utque huno, Romanum absque ulla fla- 
gitii suspicione amolita, imperatorem crearet, ma- 
pum venenis, non iis celerem adferentibus interi- 
tum, sed lentissimis, ita confecit ut is durissimis 
excarnificatus morbis miserandam toleraret atque 
traheret vitam, decumbens in lecto, nihilque aliud 
quam mortem optaret. Duravit usque ad 15 diem 
Aprilis indictionis secunde, anni 0545, quo die 
sancte magne quinte ferie erat solemnitas. Ibi 
Romanus cum senatoribus dona (rogam vocant) di- 
stribuisset, et se lavandi causa in magnum palatii 
balneum contulisset, misere suffocatus est in solio 
balnei α Michaelo et ejus sociis, cum imperasset 
annos 5, menses 6. Eadera nocte, cum sacra passio 
caneretur, patriarcha Alexius quasi , v ^ente Roma- 
noin palatium vocatur. Quo cum venisse: mortuum 
Romanum invenit. Et Zoe auro triclinio -.xornato 
in suggesto sedens Michaelum produocit et a patri- 
archa contendit ut huno sibi maritum sacra com- 
precatione copulet. Attonito et voce oppressa he- 
renti Joannes ao Zoe 50 auri libras, totidemque 
clero largiuntur. Ita patriarche persuasum ut ma- 
trimonium hoo eonsecraret. Hoo modo interfectus 
Romanus, in monasterio 506 spectatissime a se 
condito sepelitur, ipso magno Parasceves die. 


z:À0stw ἓν τοῖς ἀνακτρροις καὶ ἀνελθὼν εὑρίσκει μὲν νεκρὸν τὸν ἄναντα Ῥωμανὸν, τοῦ χρυσοτρικλί- 

νου δὲ χοσμηθέντος ἐπὶ βήματος καθίσασα ἡ Zo ἐξάγει τὸν Μιχαὴλ, καὶ τὸν πατριάρχην χαταναγκά- 

ζει Ἱερολογῆσαι τοῦτον αὐτῃ. 'O δὲ τῷ λόγῳ ἐκθαμθηθεὶς ἵστατο ἐννεὸς καὶ πρὸς τὴν ἱερολογίαν ἐν- 
XYLANDRI ET GOARI NOTE. 

(03) Non sane hoc intelligo. Nam Joannes hic [) apparatu, Palmarum pervigilio peractam describit 


cubicularius fuit, nisi apte fortassis circumfora- 
neum questum fecit. Xvr. — Circulatores vel cir- 
cumitores medici, περιοδευταί, huc. illuc curaturi, 
eircumcureantes, serpentes et venena circumferen- 
tes, quibus omni morborum generi remedia, gar- 
rulo verborum examine, se allaturos promittunt ; 
a quibus imperatoris tox fiore. GoAR. 

(94) Quod ιοί! officium Panthei prefecto,nescio. 
Templi alicujus custodia videtur. Xvt. -Πανθεῶ- 
ται militie ministri, buecinatoribus juncti circa 
imperatoris mensam. Ἰάνθεον eorum turma apud 
anonymum Rigaltii et Meursii. GoAR. 

(95) Hanc donativi seu stipendii distributionem, 
8e presente, propria imperatoris opera, solemni 


Luitprandus 1. vr. Balsamon de illa se nibil prome- 
ritum conqueritur opusculo l vir Juris Grecoro- 
mani reperiendo. GoAR. 

(96) Ad Romani mortem adnotavit librarius, Ση- 
μειῶσαι δὲ ἐνταύθα καὶ τὸ τοῦ Θεολόγου λέγοντος, 
Πῶς γὰρ σώσει d ἀλλοτρία, 6v ἡ ἰδία ἀπώλε- 
σεν ; quod quo ipse retulerit αιἰ quid huo faciat, 
non video. Nam Helena quidem extra culpam est, 
uxor Árgyri ; que quantum in ipsa fuit, maritum 
ultro solvens conjugium servavit, oculosque et im- . 
perium is ei debebat. Sed in hoc Romano &pparet 
quam Deo improbetur, cum ipsius constitutiones 
quocumque etiam pretextu necessitatis violantur. 

YL. 





239 GEORGII CEDRENI 240 


εδοίαζεν. "AAA! 6 Ἰωάννης σὺν τῇ Zo πεντήκοντα μὲν ypucioo λίτρας τῷ πατριάρχη, πεντήκοντα δὲ τῷ 
κληρῳ δοὺς ἔπεισεν ἱεροτελεστίας χαταξιῶσαι αὐτούς. [P. 734] Τὸν ῥηθέντα δὲ τρόπον ἀναιρεθεὶς Ῥωμανὸς ὁ 
βασιλεὺς θάπτεται ἐν τῇ παρ’ αὐτοῦ νεουργηθείσ τῆς περιθλέπτου (07) μονῇ, xax αὐτὴν τὴν ἁγίαν καὶ μεγάλην 
παρασχευήν, 

At vero Zoe cum in imperatorio solio Michaelum A Ἡ ζωὴ δὲ τὸν Μιχαλλ ἐπὶ τὸν βασίλειον ἑνιδρύ- 


collocasset, sperabat se loco viri et imperatoris 
mancipium ac famulum habituram, ideoque pater- 
nis eunuchis in aulam adseitis rem graviter aggre- 
diebatur. Sed perspicue ei omnia secus evenerunt, 
Etenim Joannes imperatoris frater, homo indu- 
Strius atque eíficax, simulatque in aulam venit, 
fratri auo metuens (movebatur enim Romani exem- 
plo) et eunuchos Auguste palatio ejecit et fidissi- 
mas ejus ancillas amovit, mulieres sibi genere pro- 
pinquas custodie Zoes adhibuit, ut jam neque agere 
quidquam ea vel magnum vel parvum ipsius injussu 
posset et omnes cjus conatus impedirentur, ac ne 
in balneum quidem nisi ipsius permissu venire 
posset ; omnique prorsus oblectatione spoliata fuit, 
Sic rebus in aula constitutis litteras per omnem im- 
perii ditionem emittit, omnibusque significat Ἡο- 
manum debitum nature persolvisse, Michaelum 
imperatorem designatum illo adhuc vivente ac per- 
mittente, et Zoe matrimonio junctum. Ad hoc om- 
nes sese inclinarunt, faustisque ominibus novo 
imperatori sunt gratulati. Solus patricius Constan- 
tinus Dalassenus domi degens 56074 non tulit me- 
diocriter hunc nuntium, sed abominatus est, atque 
adeo miratus qua tandem ralione plebeius iste ac 
triobolaris homo omnibus aliis esset prelatus, cum 
exstarent plurimi prestantissimi ac familiis summis 
nati viri, ac dominus etimperator designatus, quod 
ut rescivit Joaunes, tametsi, uti parerat, vehemen. 
ter perturbabatur, tamen quomodo istum in suam 
alliceret nassam cogitavit. Mittitur ergo &d Dalas- 
senum Ergodotes eunuchus, ad hujusmodi ministe- 
ria aptissimus, qui prestito acceptoque jurejurando 
eum ad imperatorem adduceret. Interea Joannes et 
senatum, primarios eorum ad sublimiores evehendo 
dignitates, suum facit, et muneribus ac largitioni- 
bus multitudinis benevolentiam captat, itaque om- 
nes subdilos sibi conciliat. Displicuisse autem heo 
facta Deo satis ipsa exordia aperte docuerunt. Et- 
enim undecima hora sancte et magnes Dominice 
grando impetu intolerabili delata non frugiferas 
modo sterilesque arbores confregit,sed etiam domos 
dejecit et templa ac segetes vitesque solo allisit- 
Itaque eo anno summa fui* sterilitas. Stella etiam 
Dominico qui Pascha insequitur die, hora noctis 
tertia, trajecit, fulgore suo luminibus omnium alia- 


caca θρόνον φήφη μὲν ἀντὶ ἀνδρὸς xai βασιλέως 
δοῦλον xal διάκονον ἕἛξειν, xal ἤδη τοὺς πατρφους 
εὐνούχους εἰσαγαγοῦσα εἷς τὰ ἀνάκτορα Ὑενναιότε- 
pov ἵπτετο τῶν πραγμάτων * àÀÀ' ἀπίθη πάντα 
ταύτῃ εἲς τοὐναντίον λαμπρῶς. Ὁ γὰρ τοῦ βασιλέως 
ἀδελφὸς Ἰωάννης, πρακτιχὸς ἄνθρωπος (v καὶ ὃρα- 
στήριος, ἅμα τε ἐπέθη τῶν βασιλείων, καὶ δεδιὼς 
περὶ τοῦ ἀδελφοῦ (ἑώρα γὰρ cl; παράδειγµα τοῦ 
Ῥωμανοῦ) µή τι καὶ πάθῃ δεινὸν, τοὺς μὲν εὐνού- 
χοὺυς τῆς βασιλίδος καταθιθάζει τοῦ παλατίου καὶ 
τὰς πιστικωτάτας τῶν Οθεραπαινίδων αὐτῇ ἁἀπο- 
ακευάζεται, γυναῖχας δὲ τῶν κατὰ Ὑένος αὑτῷ προσ- 
Ἠκόντων φρουροὺς ἐφίστησι τῇ βασιλίδι καὶ φύλακας. 
Καὶ οὐδὲν μικρὸν ἢ µέγα ἦν ὃ μὴ μετὰ γνώμης αὖ- 
τοῦ διεπράττετο' περιπάτων τε γὰρ ἐκωλύετο xai 
βαλανείων οὐ μµετεῖχε μὴ αὐτοῦ ἐπιτρέψαντος, καὶ 
ὅλως περιῄρητο αὐτῇ πᾶσα ψυχαγωγία. Πάντα δὲ τὰ 
ἔνδον καταστησάµενος γράμματα κατὰ πάσης ἐκ- 
πέμπει τῆς οἰκουμένης, γνωρίζοντα τοῖς πᾶσιν ὥς 
εἴη μὲν Ῥωμανὸς ὁ βασιλεὺς τὸ φυσικὸν ἀποδεδωκὼς 
χρέος, ἀνηγόρευται δὲ ὁ Μιχαλλ βασιλεὺς ἔτι ζῶντος 
ἐκείνου xal ἐπιτρέποντος, xal τῇ βασιλίδι συζεύ- 
γνυται. Πρὸς ἅπερ πάντες μὲν ὑπεκλίνοντο ol ἄλλοι, 
καὶ Ov εὐφήμου φωνῆς τὸν νεὸν ἐμεγάλυνον βασ.λέα" 
µόνος δὲ Κωνσταντῖνος πατρίκιος ὁ Δαλασστνὸς, 
οἴκαδε διατρίθων, οὐχ ἤνεγκε πράως τὴν ἀκοὴν, 
ἀλλὰ καὶ απεδυσπέτησε πρὸς τὰ φημιζόµενα, xai 
διὰ θαύματος Tjj, πῶς πλείστων κἀγαθῶν ὄντων ἀν- 
ὁρῶν ἐξ οἵκων λαμπρῶν xai ἐπισήμου Ὑένους, χυ- 
δαῖος καὶ τριωθολιµαῖος ἄνθρωπος τῶν ἄλλων προ- 
τετίµητο πάντων καὶ δεσπότης καὶ βασιλεὺς ἀνηγό- 
proto. Τοῦτο δὲ πυθόμενος ὁ Ἰωάννης ἐπλήσθη 
μὲν, ὡς εἶκός, θορύθου καὶ ταραχῆς, ἐμελέτα δὲ 
καὶ ἐσχέπτετο πῶς lv καὶ τόνδε τὸν ἄνδρα ὑπὸ τὴν 
ἑαυτοῦ θεῖτο σαγήνην. Καὶ δὴ στέλλεται πρὸς αὐτὸν 
εἴς τῶν εὐνούχων ὁ λεγόμενος Ἐργοδότης, ἐπιτή- 
δειος ὑπηρετεῖ, εἲς τὰ τοιαῦτα, ἐφ᾽ ᾧ ὄρχους δοῦναί 
τε xai λαθεῖν xal ἀγαγεῖν τὸν ἄνδρα ἐς βασιλέα. 
Καὶ à μὲν ἄπεισιν ἐς τὸν Δαλασσηνὸν, ὁ Ιωάννης δὲ 
τήν τε σύγκλητον ὑπεποιεῖτο καὶ τὸ xotvóv, xal τὴν 
τῶν πολλῶν ἐπεσπᾶτο εὔνοιαν, βαθμοῖς μὲν ab τοὺς 
τῆς συγκλήτηυ προὔχοντας ἀξιωμάτων ὑψῶν, δως 
ρεῶν δὲ διανομαὶς καὶ χάρισι µειλισσόμενος τὸ χοινὸ», 
καὶ καθάπαξ οἰκειούμενος τὸ ὑπήκοον. Ὅτι δὲ μὴ 
ἀρεστὰ τὰ γεγονότα Tj» τῷ θεῷ, διεδείγθη τρανῶς 


rum stellarum officiens, ita ut multi opinarentur [) ἐκ προοιµίων αὐτῶν' [Ῥ. 735] κατὰ γὰρ τὴν ια 


solem oriri. Malus etiam daemon imperatorem $08 
jnvasit, neque ante finem vite missum fecit. Qui 
ΒΏΘΟΙΟΒΟ nomine malum id volebant velare, insa- 


ὥραν τῆς ἁγίας καὶ μεγάλης Κυριακῆς γάλαζα κατ- 
ηνέχθη ἀφόρητος x«i ῥαγδαία. ὡς συντριθΏηναι μὴ 
µόνον τὰ δένδρα χάρπιµά τε καὶ ἄκαρπα, ἀλλὰ δῆτα 


XYLANDRI ΕΤ GOARI ΝΟΤΑ. 


97) Id vocabulum nisi est, quod non puto, pro- 
priam, deest nomen diva in cujus honorem mona- 
8terium condiderit. Sed et infra in Calaphata est τῇ» 
περιθλεπτου µονῆς, non procul a Sigmate. Ceterum 
Michaelus hic imperator Paphlago tuit ; et in mar- 


gine habet epitheta ἀργυροπράτου, quod significat 
argento venditum, et δαιμονίῳ κατόχου, qui à malo 
esset occupatus genio, ut postea Cedreaus narrat. 


ATL. 


241 IIISTOHIARUM COMPENDIUM. 242 


xai οἰκίας καταπεσεῖν καὶ ναοὺς καὶ τὰ λήϊα xai τὰς Α niam animi appellabant : sane neque humanum 
ἀμπέλους μέχρις ἐδάφους, ὡς ἐπισυμθῆναι χατὰ τοῦ- — neque divinum auxilium miserabilibus eum iatis 
τον τὸν χρόνον παντοίων καρπῶν ἀφορίαν γενέσθαι. — cruciatibus ac torturia eripuit. 

Γέγονε δὲ καὶ χύσις ἀστέρος κατὰ τὴν Κυριακὴν τὴν μετὰ τὸ llézya, περὶ ὥραν τρίτην τῆς νυκτὸς, τῇ 
μαρμαρυγΏ τῆς λαμπρότητος τοὺς ἀστέρας πάντας χαλύψαντος, ὡς xal δόκησιν παρασχεῖν τοῖς πολλοῖς 
ἡλίου ἀνατολῆς. Ἐλήφθη δὲ καὶ ὁ βασιλεὺς δαιμονίῳ' ὃ σεμνολογοῦντες οἱ περὶ τοῦτον μανικὸν ἀπεκάλουν 
νόσηµα, καὶ παρἐμµεινεν ἄχρι τέλους τῆς αὐτοῦ βιοτῆς, µήθ᾽ ὑπὸ θείας δτνάμεως μήθ᾽ ὑπὸ ἱατρῶν θεραπεἰαν 
λαδὼν, ἀλλ) ἐλεεινῶς κατατεινόµενος xal βασανιζόµενος. 


"ρτι δὲ τοῦ Εργοδότου πρὸς τὸν Δαλασσηνὸν 
ἀφικομένου, πιστεῦσαι μὲν οὗτος τοῖς ὄρχοις xat σὺν 
αὐτῷ ἀπελθεῖν οὖκ ἠθέλησεν ἐν τῷ Βυζαντίῳ, . τῶν 
τινα δὲ πέµφας πιστοτάτων αὐτῷ Όρκους τε ἀπήῄτισε 
µείζονας τοῦ µή τι παθεῖν χαλεπὸν, xai ἀπελθεῖν 
ἐπηγγείλατο. Ηέμπεται τοίνυν Κωνσταντῖνος ὁ Φα- 
γίτζης εὐνοῦχος, ἄνθρωπος Παφλαγὼν καὶ συνήθης 
τῷ βασιλεῖ, τά τε τίμια ἐπαγόμενος ξύλα xai τὸ 
ἅγιον ἐκμαγεῖον xai τὴν πρὸς Αὔγσρον ἴδιόγραφον 
ἐπιστολὴν τοῦ Κυρίου καὶ θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν 
Ἰησοῦ Χριστοῦ xal sixóva τῆς ὑπεραγίας θεοτόχου" 
ὃς ἀπελθὼν, καὶ Opxouc τῷ Κωνσταντίνῳ δοὺς καὶ 
λαδὼν, ἔρχεται μετ αὐτοῦ εἲς τὸ Βυζάντιον. Ἐλ- 
θόντα δὲ τοῦτον φιλοφρόνως ὁ βασιλεὺς ὑπεδέξατο, 
xai ἀνθύπατον τιµήσας xal δώροις µεχίστοις δεξιω- 
σάµενος ἀνέτως χαὶ ἀδεῶς προσέταξε διάχειν ἐν τῷ 
ὄντι κατὰ τὰ Κύρου οἴκῳ αὐτοῦ. 

Τούτῳ τῷ χρόνῳ καὶ ἄλλο τι συνέθη ἀξιαφήγητον. 
Τῶν εἰς παραχειµασίαν iv τῷ θέµαιι τῶν θρᾳχησίων 
διεσπαρµένων Βαράγγων (98) γυναϊκά τις ἐγχωρίαν 
εὑρὼν ἐπ᾽ ἑρημίας ἀπεπειρᾶτο τῆς σωφροσύνης αὖ- 
τῆς: ὡς δὲ οὐκ ἔπειθε, xal βίαν ἤδη ἐπῆγεν, ἡ δὲ τὸν 
ἀχινάκην (99) σπασαµένη τἀνδρὸς παίει κατὰ xap- 
Sac ιὸν βάρθαρον xa) εὐθὺς ἀναιρεῖ. Τοῦ δὲ ἔργου 


διαδοθέντος iv τῇ περιχώρῳ συναθροισβέντες οἱ Βά- C 


βαγ]οι τὴν «ts γυναῖκα στεφανοῦσι, διδόντες αὐτῇ 
καὶ τὴν ἅπασαν οὐσίαν τοῦ βιαστοῦ, κἀκεῖνον ἄταφον 
ῥίπτουσι χατὰ τὸν τῶν βιοθανάτων νόμον (1). Τὰ δὲ 
τὶς ἀχρίδος στρατόπεδα, ὡς ἤδη φθάσαντες εἴπομαν, 
κατὰ τὴν div Ἑλλησπόντῳ αἰγιαλῖτιν ψάμμον δια- 
φθαρέντα αὖθις ἀνεφύη αὐτομάτως xal τὴν παράλιον 
τῆς Ἐλλησπόντου πάλιν κατέµαρπτε, xal ἐπὶ τρι- 
ετίαν ὅλην διετέλεσε κεραΐζοντα τὸ θέµα τῶν Opq- 
κησίων, καὶ iv Περγάμῳ᾽ γενόµενα διεφθάρη, θεασα- 
μένου δὲ τινος πρότερον τῶν [Ρ. 736] ὑπηρετουμένων 
τῷ ἐπισκόπῳ θέαμα οὐκ ὄναρ ἀλλ᾽ ὕπαρ (2). Ἑδόχει 
γὰρ ὁρᾷν εὐνοῦχόν τινα λευχείµονα, ἐξαστράπτοντα 
viv µορφήν. Καὶ ὃς τριῶν παρακειµένων ἔμπροσθεν 
αὐτοῦ σάκχων λῦσαι προσετάχθη τὸν ἕνα καὶ χε- 
νῶσαι, εἶτα τὸν δεύτερον xai ἐφεξῆς τὸν τρίτον. Τοῦ 
δὲ ὡς ἐκελεύσθη ποιήσαντος, ὁ μὲν πρῶτος ὄφεις xai 
ἐχίδνας καὶ σκορπίους ἐξέθρασεν, ὁ δὲ δεύτερος φρύ- 
νους xai ἀσπίδας καὶ βασιλίσκους xal κεράστας xal 
ἕτερα Ἰοθόλα, à δὲ τρίτος κανθάρους xal σχυῖπας καὶ 


Ceterum Dalassenus, Ergodata ad se veniente, 
credere ejus jurejurando et una Byzantium venire 
noluit : sed quemdain suorum fidelissimum mieit, 
per quem sanclioribus sibi juramentis caveri pete- 
bat, eoque facto venturum se promittebat. Mittitur 
igitur ad Dalassenum Constantinus Phagitzes eu- 
nuchus Paphlago, familiaris imperatoris, secum 
ferens veneranda crucis ligna, et linteum Christi 
imaginem habens expressam, ac epistclam Serva- 
toris manu ad Augarum scriptam, ac imaginem 
Deiparae. Is data acceptaque fide Dalassenum Cpo- 
lin secum perducit. Venientem imperator amice 
excepit, proconsulis honore dignatus est, ac donis 
amplissimis affecit, jussitque libere et absque me- 
tu in domo ipsius, que erat ad Cyri, degere. 


Accidit eo tempore aliud quidpiam memoratu 
dignum. Barangorum per provinciam Thracensium 
in hiberna dispereorum quidam mulierem indige- 
nam solam nactus de stupro appellavit, ac recusanti 
vim inferre aggressus est. Ea barbarum oorrepto 
viri acinace in cor ferit ac statim $09 necat. Quod 
factum cum per viciniam innotuisset, coivere ceteri 
Barangi, οἱ mulierem coronavere, omnibus etiam 
bonis ejus qui ipsam voluerat violare donatam : 
ipsum autem insepultum abjecerunt, ut lex jubet 
eos qui sibi mortem consciverunt. Interim examina 
locustarum quas per Hellesponti arenam in littore 
sitam dispersa periisse docuimus, sponte sua re- 
vixerunt et omnia Hellesponti infestarunt ; cumque 
provinciam Thracensem per integrum triennium 
populata essent, apud Pergamum perierunt. Ante- 
quam id fleret, cuidam de ministris episcopi in- 
somnium oblatum fuerat, prorsus rem ipsam re- 
presentans. Visus erat sibi videre eunuchum 
quemdam albis vestibus amictum, forma effulgente, 
qui tribus ipsi appositis saccis ordine eos juberetur 
aperire ac evaeuare. Cumque id faceret, e primo 


vim serpentum, viperarum et scorpionum erupisse, 


ex altero rubotas, aspidbs,basiliscos, cerastas et a- 
lias venenatas bestias, ex tertio cantharides, culices, 
vespas aliaque aculeata animalia. Sibi cum ad spe- 
ctaculum obmutuisset, splendidum istum virum 


XYLANDRI ET GOARI NOT/E. 


(98) Ex Choniata apparet hos fuisse satellites seu 
stipatores imperatoris in bello, bipenniferos. Unde 
et qui fuerint nescire se aut saltem explicari velle 
librarius ostendit initio Stratiotici, ubi eorum fuit 
mentio. Xv. 

(99) Suine mariti an Baraogi ? Xvr. 


(4) Verti, qui mortem sibi consciscunt, quod non 
puto omnibus violenta morte exstinctis hanc fuisse 
conditionem impositam ; sed ille sibi exitium asci- 
verat. XvL. 

(2) Ex Homeri Odyss. T, 549. Xvr. 


243 


GEORGII CEDRENI 


244 


proxime adetitisse, ao dixisse : « ΗΦο vobis acci- À σφῆκας xal τινα ἄλλα τῶν ὀπισθοχέντρων ζώων. 


dere et evenient ob violata Dei mandata et impium 
facinus in imperatorem Romanum ejusque conju- 
gem perpetratum. » 


Καὶ ὁ μὲν ἐπὶ τῷ θεάµατι ἵστατο ἐννεὸς, ὁ δὲ φαι- 
δρὸς ἐκεῖνος ἀνὴρ ἔγγιστα παραστησάµενος αὐτὸν, 
« Ταῦτα, ἔφη, ἐπῆλθέ τε xal ἑλεύσεται 6o' ὑμᾶς διὰ 


τὴν παράθασιν τῶν τοῦ θεοῦ ἐντολῶν καὶ τὸ γενόµενον ἀνόσιον ἔργον εἴς τε τὸν βασιλέα Ῥωμανὸν καὶ εἰς tiv 


αὐτοῦ κοίτην. » Καὶ ταῦτα μὲν συνηνέχθη τῇδε. 

6180 Cseterum Michaelo et à malo demone infe- 
stato et alioquin ignavo nomen et figura imperatoris 
aderant, rerum civilium bellicarumque administra- 
tio omnis in manu erat Joannis. Ilic statim Nicetam 
fratrem suum ,Antiochie ducem designat; quem 
ad se venientem Antiocheni non admiserunt in ur- 
bem, metuentes ne is in ipsos gravius aliquid sta- 
tueret, quod paulo ante Salibas quidam tributum 
exigere ah ipsis jussus cum asperius homines tra- 
ctaret, 5 populo fuerat interfectus. Veniam tamen 
ejus f«cii impunitatemque jurejurando addito pro- 
mititeati portas aperuerunt. Nicetas admissus et 
urbe potitus, nihil aut parum datam curans fidem, 
viros circiter centum capitibus truncavit et in pa- 
los suffixit ; undecim porro viros primarios et opu- 
lentissimos ac genere illustres, quorum princeps 
Elpidius patricius, bonis eorum publicatis vinctos 
Byzantium misit ; scripsitque Joanni fratri non 
ob cedem Salibae, sed ob benevolentiam in Dalas- 
senum, urbis ingressu se fuisse prohibitum. Hoo 
jam ante conceptam de Dalasseno suspicionem veluti 
scintillam quamdamsopitam excitavitignemque suc- 
cendit.Illico igitur Dalassenusad imperatorem addu- 
citur, et tertiadieAugusti, indictione ὅ «81 secunda, 


in Platam insulam relegatur; et gener ejua Cons- C 


tantinus Ducas in turrim quamdam conjicitur, quod 
vociferaretur injuste hec fleri et violari jusjurandum 
oBtlenderet Deumque tesfaretur. Propter eumdem 
etiam Gudelis Baiani, et Probate, virorum nobi- 
lium ac divitum, in Asia minori natorum, bona 
publicata et Constantino imperatoris fratri addicta 
sunt. Quin et Simeon protovestiarius, unus de mi- 
nistris Constantini imperaloris, quod ista non pro- 
baret injuriamque fleri Dalasseno et infringi jura- 
mentum clamaret, aula et urbe ejectus, cum ad 
Olympum venisset, in monasterio a se condito 
monachus est factus. 


Mtya3) 8t 6 βασιλεὺς ὑπό τε τῆς δαιµονίας νόσου 
εἰργόμενος, καὶ ἄλλως πρὸς µεταχείρησιν πραγµά- 
των νωθρός τις ὢν xal ἀμθλὺς, σχῆμα μὲν εἶχε τῆς 
βασιλείας καὶ ὄνομα, ἡ δὲ τῶν πραγμάτων ἑνέργε-α 
ἅπασα πολιτικῶν τε καὶ στρατιωτικῶν ἐν ταῖς χερσὶν 
ἦν τοῦ Ἰωάννου, Εὐθὺς οὖν προχειρίζεται τὸν αὐτοῦ 
ἀδελφὸν Νικήταν δοῦκα ᾿Αντιοχείας, ὃν ἀπελθόντα 
εἰσελθεῖν ἐν τῇ πόλει οὐ συνεχώρησαν οἱ ᾽Αντιοχεῖς' 
πρὸ μικροῦ γὰρ φορολόγος τις, Σαλίθας τὴν προσ- 
ηγορίαν, τὰ xav' αὐτοὺς ἐπιτετραμμένος καὶ βαρέως 
τοῖς ἀνθρώποις προσενηνεγµένος κτείνεται παρὰ τοῦ 
δήµου τῶν ᾿Αντιοχέων. Διὰ γοῦν τὸν τούτου qóvov, 
ἵνα µή τι καὶ ἀνήκεστον πάθωσιν, οἱ ᾿Αντιοχεῖς δε- 
διότες ἀπέχλεισαν τῷ Νικήτα τὴν εἴσοδον. "Opxo:c 
δὲ τούτου πιστωσαµένου ὡς ἀμνηστία xaxov αὐτοῖς 
ἔσεται xal οὐδὲν οὐδεὶς πείσεται ἄχαρι διὰ τὸν τοῦ 
Σαλίθα Φόνον, συγχωροῦσι τὴν εἴσοδον. Ὁ δὲ τῆς 
πόλεως ἐπειλημμένος xai κύριος τῶν πραγμάτων 
γενόμενος, ὀλίγα fj οὐδὲν τῶν ὄρχων φροντίσας, ἀμφὶ 
μὲν τοὺς ἄνδρας ϱ' ἀπέκτεινεν ἀποτεμών τε xol 
ἀνασκολοπίσας, ἔνδεκα δὲ τοὺς προῦὔχοντας ζαπλού- 
τους ἄνδρας xal viver περιφανεῖς δηµεύσας, ὧν 
κορυφαῖος ἦν ὁ πατρἰκιος Ἐλπίδιος, δεσµίους ἐχπέμ- 
κει πρὸς τὸ Βυζάντιον, Ὑράψας τῷ ἀδελφῷ Ἰωάννῃ 
μὴ διὰ τὸν τοῦ Σαλίθα φόνον χωλυθῆναι αὐτῷ τὴν 
εἲς τὴν πόλιν έἴσοδον, ἀλλὰ διὰ τὴν εἷς τὸν Δαλασ- 
σηνὸν εὔνοιαν. Τοῦτο τῆς προαποκειµένης ὑπονοίας 
κατὰ τοῦ Δαλασσηνοῦ τῷ Ἰωάννῃ ζώπυρον ἐγεγόνει 
καὶ slc πυρσὸν ἀνήπτετο. Καὶ εὐθὺς ἄγεται slo τὸν 
βασιλέα, καὶ χατὰ τὴν τρίτην τοῦ Λὑγούστου μηνὶς 
τῆς δευτέρας ἰνδικτιῶνος ἐν τῇ νήσῳ Πλάτῃ mep:- 
ορίζεται. Βάλλεται δὲ καὶ Ev vivi πύργῳ ὁ ἐπὶ θυγατ2ὶ 
γαμθρὸς αὐτοῦ Κωνσταντῖνος ὁ Δοῦχας, ὅτιπερ ix- 
εθοᾶτο τὴν ἁδικίαν xal τὴν παράθασιν τῶν ὄρχων 
ἐξήλεγχε xal τὸν Θεὸν ἐμαρτύρετο. Ἔπαθον δὲ ὃ: 
αὐτὸν χαὶ ἄνδρες τρεῖς [P* 737) τῶν ἐκ τῆς μικρᾶς 
Ασίας εὐγενεῖς καὶ πλούσιοι, ὁ Γουδέλης, ὁ Βαϊανὸς 


καὶ ὁ λεγόμενος Προθατᾶς, δηµευθείσης τῆς οὐσίας αὐτῶν καὶ Κωνσταντίνῳ τῷ τοῦ βασιλέως ἀφορισθείσης 
ἁδελφῷ. Τότε xal Συμεὼν πρωτοθεστιάριος, ὁ τῶν θεραπόντων τοῦ βασιλέως εἷς Κωνσταντίνου, ὅτι μὴ 
ἠρέσκετο τοῖς δρωµένοις, ἀλλὰ τὴν εἰς τὸν Δαλασσηνὸν ἁδιχίαν ἐπεθοᾶτο xal τὴν τῶν ὄρχων ἀθέτησιν τῶν βασι- 
λείων, διώκεται καὶ τῆς πόλεως, κἀν τῷ ᾿Ολύμπῳ γενόμενος τὴν κοσμικὴν ἀπέθετο τρίχα, χαρεὶς iv τῷ παρ᾽ 
αὐτοῦ νεουργηθέντι µοναστηρίῳ. 


Eodem. anno per quadraginta dies terra concussa [) Ti δ᾽ αὐτῷ ἔτει καὶ σεισμοῦ Ὑενομένου κακῶς 


multi homines Hierosolymis perierunt, fanorum 
8ο edium ruinis oppressi. Anno ab origine mundi 
6515, indictione tertia, mense Septembri, ignea 
columna apparuit versus ortum, vertice ad meri- 
diem inclinante. Per eos ipsos dies et Saraceni 
Myra ceperunt, et Berrcenses Chalepite prefe- 
ctum ipsis ab imperatore missum expulerunt ; et 
Pancratius Abasgus Romani imperatoris, nimirum 
patrui uxoris sus, ulciscendi causa, pacem cum 
517? Romanis factam rescidit, arcesque et eastella 


ἔπαθον τὰ Ἱεροσόλυμα, τεθνηχότων ἀνθρώπων πολ- 
λῶών iy τοῖς τῶν ἐκκλησιῶν καὶ τῶν olxtüv συµπτώ- 
pact, σειοµένης τῆς γῆς ἄχρι τεσσαράχοντα ἡμερῶ». 
TQ δὲ Σεπτεμθρίῳ μηνὶ τοῦ ςφμΥ ἔτους, ἰνδι- 
κτιῶνος Y', στῦλος πυρὸς ἐφαίνετο κατὰ τὴν Ἑφαν, 
τὴν χορυφὴν κεχλιμένην Φφαίνων πρὸς µεσημθρίαν. 
Καθ) ἃς ἡμέρας xal οἱ Σαρακηνοὶ Ἴραν τὰ Μύρα. 
Ἐξεδίωξαν δὲ καὶ ol Βεῤῥοιαῖοι οἱ xal Χαλεπῖται 
τὸν παρὰ τοῦ βασιλέως πεμφςέντα αὐτοῖς ἁρμοστήν. 
Kai Παγκράτιος δὲ ὁ ᾿Αθασγὸς, Ῥωμανὸν τὸν βα- 


249 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


246 


σιλέα δῆθεν ἐχδιχῶν ὡς θεῖον τῆς γυναικὸς αὐτοῦ A pridemiisconcessa recuperavit; etPatzinaom Istrum 


τήν τε πρὸς Ῥωμαίους εἱρήνην ἀπείπατο xai τὰ 
πρώην δοθέντα κάστρα (3) καὶ φρούρια ἅπαντα 
ἀνεχτήσατο. Περαιωθέντες δὲ καὶ τὸν στρου οἱ 
Βατζινάκαι πᾶσαν ἑληΐσαντο τὴν Μυσίαν ἄχρι θεσ- 
σαλονίκης, καὶ τὰ τῶν "Ἀφρων πλοῖα τὰς Κυκλάδας 
οὐ μιχρῶς ἑλυμήναντο. "Dv οὐδεμία φροντὶς ἦν τῷ 
Ἰωάννῃ, µόνην ὃ᾽ ἔμμονον ἀσχολίαν εἶχεν ὅπως ἂν ὁ 
Δαλασσηνὸς ἀσφ αλῶς τηροῖτο καὶ μὴ τὰς αὐτοῦ λαθοι 
διαδρὰς πλεκτάνας. Καὶ δῆτα μεταγαγὼν ἀπὰ τῆς 
νήσου Πλάτης αὐτὸν πόργῳ καθεἰργνυσιν ἀσφαλεῖ, 
ἐπιστήσας αὐτῷ φρουροὺς οὐκ ἀγεννεῖς. Μεταστέλ- 
liat δ᾽ ἐξ Ἔδεσσης καὶ Γεώργιον πατρίνιον τὸν 
Μανιάκην, καὶ τοὸτον μὲν ἄρχειν ἐκπέμπει τῆς ἄνω 
Μηδίας xal τῆς Λσπρακανίας (4), ἐν Ἐδέσσῃ δὲ 
πἐμπει Αεοντα τὸν Λεπενδρηνόν. Ἔλκους δὲ διανεµο- 
μένου τὸ τοῦ ὀρφανοτρόφου στόµα xai πάσης ἴατρι- 
χῆς τέχνης ἀπειρηχυίας, ὄναρ αὐτῷ ἐπιστὰς ὁ μἐγάς 
lv θαύμασι Νικόλαος ἦχειν ἐν Μύροις τὴ, ταχίστην 


transgressi universam Mysiam usqueThessalonicam 
populati sunt; et Afrorum naves Cycladibus insu- 
lis non levia damnaintulerunt. Nibilhorum omnium 
cure Joanni fuit, in id unum intento ut Dalasse- 
num accurate custodiret, ne is se ipsius cassibus 
explicans subduceret. Itaque eum ab insula ia 
turrim transfert, custodibusque Btrenuis asservan- 
dum mandat. Georgium quoque Maniacen avocat 
Edessa, et preficit Medie superiori, qua et Aspra- 
cauia dicitur, misso Edessam Leone Lependreno. 
Cum autem ulcus orphanoirophi os depasceretur 
et medici de ope ferenda desperassent, perinsom- 
nium ei visus magnus miraculorum effector 
Nicolaus monuit ut quamprimum Myra iret, ibi 
sanitatem recepturus. Gelerrime igitur eo profectus, 
Nicolai clericos unguentis aliisque sumptuosis re- 
bus demeritus, metropolin Myra muro validissimo 
cinxit, morboque solutus rediit. 


ἔκέλευεν ὡς ἐχεῖσε τευξόμενον θεραπείας. 'O δὲ θᾶττον ἤ λόγος ἐκεῖσε φοιτήσας, xal μύροις xai ἄλ- 


λαις πολυτελείαις τὸν τοῦ 
Μυρέων µητρόπολιν, θεραπείας τυχὼν ἐπάνεισιν ὑγιής. 

Νικήτα δὲ τοῦ στρατηγοῦὔντος ἐν ᾿Αντιοχείᾳ τῆς 
Συρίας καταστρέφαντος τὴν Σωὴν, ἅτερος τῶν ἆθελ- 
φῶν ὁ Κωνσταντῖνος καθίσταται τούτου διάδοχος, 
xai Γεώρχιος ὁ λοιπὸς πρωτοθεστιάριος Ὑίνεται. τοῦ 
Συμεὼν, ὡς εἴπομεν, τὸ μοναδιχὸν ἐνδυσαμένου 
σχῆμα. Ἐλευθεροῖ δὲ καὶ τοὺς καθειργµένους 'Av- 
τιοχεῖς τῆς χρονίας χαθείρξεως ὁ [Ρ. 738] βασιλεὺς, 
ἀναγαγὼν καὶ πρὸς τὸ τοῦ Καΐσαρος περἰοπτον ὕψος 
Μιχαἡλ τὸν τῆς ἑαυτοῦ ἀδελφῆς Μαρίας υἱόν. 'Amo- 
χλαιόμενος δὲ καὶ τὴν εἲς τὸν βασιλέα 'Pupazvóv 


ἄχρι τέλους διετέλεσεν ἁμαρτάδα, τὸν θεὸν ἱλασκό- C 


µενος διὰ ἀγαθοεργιῶν καὶ τῶν εἰς τοὺς πένητας 
µεταδόσεων, µοναστήριά τε ἐκ καινῆς ἀνεγείρων 
xai μοναχοὺς ἐγκατοικίζων, καὶ ἄλλας πράξεις ἐπι- 
τελῶν οὗ µεµπτάς. Αὗται ὃ) Δνῆσαν ἀνύσιμοι, sl 
τήν τε βασιλείαν ἀπέῤῥιψε δι Tv τὰ τοσαῦτα xaxà 
καὶ τὴν μµοιχαλίδα ἁπώσατο, xal καθ) ἑαυτὸν ἆπ- 
εκλα[ετο τὴν ἁμαρτίαν. Τούτων δὲ μηδὲν πεπραχὼς, 
ἀλλ᾽ ἐχείνφ τε συνὼν xal τῆς βασιλείας ὁλοσχερῶς 
ἀντεχόμενος xàx τῶν δηµοσίων καὶ κοινῶν τὰς δο- 


εγάλου θεῖον δεξιωσάµενος ναὸν, καὶ τείχει περικλείσας ὀχυρωτάτῳ τὴν των 


'Mortuo Niceta Antiochis in Syria prefecto, fra- 
ter Constantinus sufficitur, et fratrum reliquus 
Georgius fit protovestiarius, Simeone, ut diximus, 
monasticam vitam ingresso. Diuturnis etiam carce- 
ribusimperutor $18 Antiochenosemittit. Et Michae- 
lum Maris sororis suc fllium ad Cesaris culmen ex- 
tollit. Ad finem usque vite deflevit peccatum in Ro- 
mano uecato suum, bonis operibus et liberalitate 
in pauperos, Deum placans, et monasteria nova 
condendo et monachos in ea imponendo aliisque 
factis laudabilibus. Et profuissent ea utique, si et 
imperium deposuisset, ob que in ista prolapsus 
erat peccata, et adulteram repudiasset, 8ο priva- 
tus suum scelus deplorasset. Nuno ille nihil horum 
agens, sed ei Zoes utens consuetudine, et impe- 
riu) mordicus retinens, ac de publicis bonis ista 
quae videbantur beneficia largiens, hocque modo 
tamen se veniam consecuturum sperans, stultum 
οἱ injustum esse putavit Deum, ut qui aliena pe- 
cunia poenitentiam redimi sineret. 


κούσας εὐποιίας ἀποπληρῶν, etg" ὑπολαμθάνων τυχεῖν συγχωρήσεως, ἀνόητον ἐλογίζετο τὸ θεῖον καὶ ἅδι- 


xov, ἀλλοτρίοις χρήµασιν ὠνούμενον τὴν µετάνοι2ν. 


TQ δὲ ceuy Eve, ἱνδιρτιῶνος y', Μαΐῳ μηνὶ, ) Eo quem diximus anno, mense Μαΐο, Afri et 


"Aepot καὶ Σικελοὶ καταδραµόντες τὰς Κυκλάδας 
xal τὰ τοῦ θρᾳχησίου παράλια τελευταῖον χατεπολε- 
µήθησαν ὑπὸ τῶν ἐχεῖσε φυλαττόντων, καὶ Ίπεντα- 
κόσιοι μὲν ζῶντες ὡς βασιλέα ἤχθησαν, οἱ δὲ λοιποὶ 
πάντες ἀνεσκολοπίσθησαν iv τῇ παραλίᾳ ἀπὸ 'Azpa- 
μυτίου καὶ µέχρι Στροθίλου,. Πέμπει δὲ xal πρε- 
σδευτὴν ἐς Σικελίαν ᾿Ιωάννης Γεώργιον τὸν Προθατᾶν, 
περὶ εἰβρήνης διαλεζόµενον τῷ ταύτης ἀμηρεύοντι * 


Siculi Cyelades oramque Thracie incursionibus 
vexantes, ab eorum locorum prefectis devioti 
gunt, et 500 vivi ad imperatorem perducti, reli- 
quis ad palos suffixis ab Atramytio usque ad Stro- 
belum. Misit etiam Joannes legatum Gregorium 
Probatam in Siciliam ad ejus insule ameram, de 
pace tractaturum. Qui dextre confeoto negotio 
amero filium ad imperatorem $14 adduxit. Eo- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(3) Interpres arces; aptius urbes : urbes enim 
auctor frequentissime vocat κάστρα. Sic Beneven- 
tum, Capuam, Barium in superioribus. Goan. 

(4) Sic supra aliquoties. Nam hio Baaempaxa- 
vía legitur, Daaspracania, mendose nimirum alte- 


rum. Certe in Monomacho et apud nostrum Bas- 
pracam, et apud Zonaraim. a geminato, Baaspracan 
Media nominatur; et sic etiam in Cedreno deinceps 
legitur, ac Baaspracania. Orphanotrophus est Joan- 
nes imperatoris frater, sio et supra appellatus. Xvr. 


241 


GEORGII CEDRENI 


218 


dem. tempore hiatus in Buoellariis terre motum Α ὃς ἀπελθὼν καὶ δεξιῶς διαλεχθεὶς, εληφὼς τὸν τοῦ 


subsBecutus est, et quinque integra absorpsit oppi- 
dula, parumque abfuit quin eo etiam periret Nice- 
phorus preses, eunuchus Constantini imperatoris, 
ibi tum degens. Is preter spem evitato periculo 
monachus factus est in Studiuno monasterio. 


Apolaphar Muchumetus Sicilie prefectus, fcedere 
cum imperatore icto, magisterio honoratur. Cum- 
que cum froter Apochapsus bello premeret, ad im- 
peratoris auxilium confugit. Mittitur ergo Geor- 
gius Maniaces patricius cum exercitu imperator in 
Longibardiam, atque una classis prefectus Ste- 
phanus patricius, maritus sororis imperatoris. 
Cum antcin Saraceni Afri et Siculi multis navigiis 
insulis oramque infestarent, Cibyrreotarum dux 
. Constantinus Chages classem eorum locorum in 
908 duxit ac fudit eos : 500 ad imperatorem capti- 
vis missis, reliquos in mare demersit. Orto deinde 
intolerabili gelu et [8ίτο glacie durato, Patzinace 
eum transgressi Mysiam et Thraciam usque ad Ma- 
cedoniam non leviter vexarunt. Locuste quoque 
Thracie frugibus nocuerunt. 


ἀμηρᾶ otov ἤγαγεν εἲς τὸν βασιλέα. Κατὰ τοῦτον τὸν 
χρόνον χάσµατα Ὑέγονεν ἐν Πουκελλαρίοις σεισμοῦ 
γεγονότος, xai κατεπόθβησαν ὁλόχληρα χωρία πέντ:. 
Ἕνθα συνέθη καὶ Νικηφόρον πρόεδρον τὸν Κωνστε»- 
τίνου τοῦ βασιλέως εὐνοῦχον διατρίθοντα μικροῦ δεῖ, 
κινδυνεῦσαι, διαφυγόντα δὲ παρ’ ἑλπίδα cvv κίνδυνον 
ἀποκαρῆναι μοναχὸν ἐν τῇ μονῷ τῶν Στουδίου. 
᾽Απολάφαρ δὲ Μουχούμετ ὁ Σιχελίας ἄρχων, ἁμα:- 
χμίαν μετὰ τοῦ βασιλέως θέµενος, ἐτιμήθη uiti 
στρος. Too δὲ ἀδελφοῦ αὐτοῦ ᾽Απόχαψ ἀντάραντος 
αὐτῷ µκατισχυόµενος εἷς τὴν ᾖβσσιλέως βοήθειαν 
καταφεύγει. Καὶ δὴ στέλλεται μετὰ δυνάµεως Ev 
Λογγιθαρδίᾳ Γεώργιος πατρίχιος ὁ ἩΜανιάκης στρατ - 
ηγὸς αὐτοκράτωρ, σὺν αὐσῷ δὲ xal ἄρχων τοῦ στό- 
λου Στέφανος ὁ πατρἰκιος ὁ ἐπ ἀδελφῃ γαμθρὸς 
τοῦ βασιλέως. Σαρακηνῶν δὲ "Αφρων καὶ Σικελῶν 
μετὰ σκαφῶν οὖκ ὀλίγων ἐπιδραμόντων τὰς νήσους 
καὶ τὴν παράλκον, ὁ Κιθυῤῥαιωτῶν στρατηγὸς Κω»- 
σταντῖνος ὁ Χαγὰ συμπλαχεὶς αὐτοῖς μετὰ τοῦ ἐγχω- 
plou στόλου ἐτρέψατο  xatà κράτος, xai πενταχο- 
σίους μὲν αἰχμαλώτους πέμπει τῷ βασιλεῖ, τοὺς δὲ 
Ἀοιποὺς κατεπόντισεν. ᾿Αφερήτου δὲ παγετοῦ γεν2- 
pívou xal τοῦ στρου κρυσταλλωθέντος οἱ Πατζι- 


νάκαι περαιωβέντες οὗ μικρῶς τὴν Μυσίαν xal θράκην μέχρι Μακεδονίας ἑκάκωσαν, Έπηλθε δὲ πἀλ.ν 
ἀχρὶς τοῖς θρᾳχησίοις, [P. 739] καὶ xaxixq διέθετο τοὺς καρποὺς. 


Anno ab origine mundi 6544, indictione quarta, 
verno tempore Paizinace ter impressionem fece- 
runt in Romanam ditionem, obviis $585 omnibus 
excisis, et quoscunque cepissent,nullius habita eta- 
tis ratione, interfectis, ineffabilibus cruciatibus in 
captivos debacchati. Vivos quoque cepere quinque 
ductores, Joannem Dermocaitam, Bardam Petzem, 
Leonem Chalcobubam, Constantinum Pterotum et 
Michaelum Strabotricarem. Mortui sunt etiam Ros- 
sorum principes Nosisthlabus et Hierosthlabus. Et 
Serbia, que morte Romani imperatoris jugum ex- 
cusserat, rursus imperio conjuncta est. Amere /Egy- 
pti amermumna mortuo, uxor ejus Christiane re- 
ligioni dedita cum filio legatos de pace ad impera- 
torem mittit. Cujus is petitioni assentiens 30 an- 
norum pacem composuit. 


Indiotione decima, mensis Decembris decima 
octava die, hora noctis quarta, anno mundi 6545, 
terre, motus tres exstiterunt, exigui duo, unus ve- 
hemens. Cum, ut diximus, Maniace successor 
Lependrenus Edessam tueretur, Arabes qui per 
Mesopotamiam erant, inita societate urbem eam 
adorti oppugnuverunt ; et vero cepissent, nisi Con- 
Blantinus imperatoris frater, misso ab Antiochia 
satis valido auxilio, eam preter spem servasset. 
Quem imperator ob hoc facinus domesticum scho- 
larum 5116 Orientis creavit. Idem imperator Anto- 
nium quoque Pachen eunuchum sibi genere propin- 
quum Nicomedie episcopum fecit, plane nihil 
episcopatu dignum habentem, et bovem(quod aiunt) 
* infantis in lingua gestantem. Cum autem siccitas 


Τῷ ςφμῦ’ ἔτει, ἰνδικτιῶνος (δ’, διὰ τοῦ ἔαρος τρεῖ: 
εἰσθολὰς ποιησάµενοι οἱ Πατζινάκαι κατὰ Ῥωμαίων 
ἄρδην τὰ παρατυχόντα ἠφάνισαν, ἡθηδὸν τοὺς ἆλισκο- 
µένους ἀναιροῦντες x«l τιµωρίαις τοὺς αἰχμαλώτ.ως 
ὑποθάλλοντες ἀνεκδιηγήτοις. ElÀov δὲ καὶ στρατ- 
ηγοὺς πέντε ζωγρίας. Ἰωάννην τὸν Δερμοχαΐτην, 
Βάρδαν τὸν Πέτξην, Λέοντα τὸν Χαλκοτούδην, Κων- 
σταντῖνον τὸν Πτερωτὸν καὶ τὸν Στραθοτριχά-;τν 
Μιχαήλ. Ἐτελεύτησαν δὲ καὶ οἱ τῶν Ῥὼς ἄρχοντες, 
Νοσισθλάθος xai ἸἹεροσθλάθος, καὶ ἄρχειν προεκρ.θη 
τῶν Ῥὼς συγγενὴς τῶν τελευτησάντων Ζινισθλάέος. 
Καὶ à Σερθἰα Ῥωμαίων ἀφηνιάσασα μετὰ θάνατον 
Ῥωμανοῦ τοῦ βασιλέως αὖθις ἑσπείσατο. "Άμερ oi 
τὸῦ τῆς Αἰγύπτου ἁμερμουμνῆ Ὦτελευτήσαντος. 7, 
γυνὴ αὐτοῦ Χριστιανὴ οὖσα διαπρεσθεύεται ἃμα τρ 
ótip πρὸς βασιλέα περὶ εἰρήνης * ἧς ἀποδεξάμενος τὶν 
προαίρεσιν ὃ µᾖβασιλεὺς σπονδὰς τριακοντούτεις 
ἔθετο πετ αὐτῆς. 

Δεχεμθρίῳ δὲ μηνὶ, ἱνδικτιῶνος τε’ ἔτους aep, 
κατὰ τὴν τη’ τοῦ μηνὸς, περὶ τετάρτην ὥραν τῖς 
νυκτὸς, Ὑέγόνασι σεισμοὶ τρεῖό, δύο μικροὶ xal εἲς 
μέγας. Γεωργίου δὲ πατρικίου τοῦ ἥΜανιάκη εξ 
Εδέσσης, ὡς εἴπομεν, µετατεθέντος xal τοῦ Λεπεν- 
δρηνοῦ ἐν αὐτῃ ἄρχειν ταχθέντος, ol κατοικοῦντες 
τὴν Μεσοποταμίαν Αραθες κοινοπραγίαν θέµενοι 
ἐπῆλθον τᾷ Ἐδέσσῃ xal ἐπολιόρχουν τὴν πόλιν, kai 
μικροῦ δεῖν ἑάλω, εἰ μὴ Κωνσταντῖνος ὁ τοῦ βασιλέως 
ἀδελφὸς βοήθειαν ἀποχρῶσαν εξ Αντιοχείας πεποµ.- 
φὼς ταύτην παρ᾽ ἐλπίδας ἐῤῥύσατο ' ὃν ὁ βασιλεὺς 
τοῦ ἔργου ἀποδεξάμενος δοµέστικον προθάλλεται τῶν 
σχολῶν τῆς ᾽Ανατολῆς. Ηροχειρἰςεται δὲ καὶ Νικομ: - 
δείας ἐπίσκοπος ᾿Αντώνιος ὁ Πάχης εὐνοῦχος, κατὰ 
γένος προσήκων τῷ βασιλεῖ, μηδὲν ἄξιον ἔχων ἐπι- 





249 HISTORIARUM COMPENDIUM. 250 


σχόπου. ἀλλὰ βοῦν ἀφωνίας ἐπὶ τῇ γλώσσῃ φέρων. A fuisset magna et totis sex mensibus non potvísset, 
Λὐχμοῦ δὲ Ὑενοµένου ὡς ἐπὶ μῆνας ὅλους EZ μὴ  supplicatumesta fratribus imperatoris, gestantibus 
καταῤῥαγῆναι ὑετὸν, λιτανείαν ἐποιήσαντο οἱ τοῦ — Joanne sucerum mandylium sive linteum, magno 
βασιλέως ἀδελφοὶ, ὁ μὲν Ἰωάννης βαστάζων τὸ €ytov.— domestico epistolam Christi ad Augarum, protove- 
μανδύλιον (5), ὁ μέγας δοµέστικος (6) τὴν πρὸς Αὔ- — stiario Georgio sacras cunarum fascias; peditesque 
αρον ἐπιστολὴν (7) τοῦ Χριστοῦ xai ὁ πρωτοθεστιά- — processerunt a magno palatio usque ad fanum Dei- 
ρος τὰ ἅγια  omápyava: xai πεζῃ ὁδεύσαντες ἀπὸ — pare Hlachernense. Aliud quoque supplicium a pa- 
τοῦ μεγάλου παλατίου ἀφίχοντο ἄχρι τοῦ ναοῦ τῆς — triarcha peractum et clero. Sed non tantum non 
ὑπεραγίας Θεοτόκου τῶν Βλαχερνῶν. Ἐποίησε δὲ — pluit, verum et grando ingens delata arbores vom- 
καὶ ἑτέραν λιτὴν (8) ὁ πατριάρχης σὺν τῷ χλήρφ. — minuit et tegulas domorum urbis. Cum autem in 
Οὐ µόνον δὲ oüx ἕθρεξεν, ἀλλὰ καὶ χάλαζα παµµε- — urbe fame laboraretur, Joannes suis dimissis o 
Ἰέθης καταῤῥαγεῖσα συνέτριψε τὰ δένδρα καὶ τοὺς — Peloponneso et Gracia modiorum frumenti 100000 
χεράµους τῆς πόλεως. Σιτοδείας δὲ κατασχούσης τὴν — coemit, iisque miserie civium opem tulit. 

πόλιν ἁποστείλας ὁ Ἰωάννης ἐξωνήσατο ἀπὸ Πελοποννήσου xat Ἑλλάδος σίτου χιλιάδας p', xal δί αὐτῶν τοὺς 
πολίτας παρεµυθήσατο. 

TP. 740] Ἐν δὲ Σ'χελίᾳ τῶν δύο ἀδελφῶν, ὡς εἴ- Β In Sicilia duobus, uti dictum est, fratribus dissi- 
ρηται, στασιαζόντων xal τοῦ ᾿᾽Απολάφαρ ὑπερισχύον- — dentibus, Apolapharo superante, alter Africe ame- 
τος, ἕτερος τῶν ἀδελφῶν τὸν τῆς ᾿Αφρικῆς ἅμερα — ram Umerum in auxilium vocat, quod is promisit θα 
Οὔμερ εἰς συνεργίαν καλεῖ. xal ὃς ὑπισχνεῖται συµ- — conditione ut sibi aliqua in Sicilia assignaretur 
µαχήσειν, sl κατάσχεσιν iv τζ νήσῳ λάθῃ τινά. — possessio. Atqus hac conditione probata venit, et 
Πρὀθύμως δὲ τοῦ Σιχελοῦ κατανεύσανιος sig τοῦτο — prelio vicit Apolapharum, quod nondum venerat 
ἀφιχνεῖται, xal συμπλαχεὶς τῷ ᾿Απολάφαρ ἔτι δυ- — eo cum auxiliaribus copiis Maniaces. Victus ad 
νάµεως τῆς μετὰ τοῦ πατρικίου Γεωργίου ὑστερούὐ- — $17 Leonem Opum Longibardie presidem confu- 
σης τοῦ ἩΜανιάχη τῆς εἷς coppoylav τούτου πε- — git, ab eoque auxilium petit. Leo copiis suis, quan- 
φθείσης, τρέπεται τοῦτον κατὰ χράτος. 'O 8b πρὸς — tum presens tempus ferebat, contractis in Siciliam 
τὸν ἄρχοντα Λογγιθαρδίας καταφυγὼν Λέοντα τὸν — trajecit, ac Saepius cum Afro duce inita pugna supe- 
Ὅπον tret βοήθειαν' καὶ ὅς fjv εἶχε δύναμιν ἐκ τοῦ rior discessit, ejusque vehementes retudit impetus. 
παρείχοντος συναθροίσας περαιοῦται εἲς Σικελία, — Posteacognito fratres pacem componere et insidiari 
καὶ πολλάκις συμθαλὼν τῷ τῶν "Αφρων ἀρχηγῷ καὶ — Romanis, rursusin Italiam trajecit, abductis secum 
ὑπερτερήσας ἀνέχοψε τοῦτον τῆς ἀσχέτου ὁρμῆς,  15millibus Romanorumcaptivis,qui deinde domum 
Εἶτα μαθὼν ὡς οἱ ἀδελφοὶ σπένδονται καὶ µέλλουσιν |, liberi redierunt. Carthaginensis Umerus metu ho- 
ἐνωθέντες ἐπιθέσθαι "Ῥωπαίοις, διαπεραιοῦται πάλιν C stium liberatus, Siciliam secure ac summam per 
ες Ἰταλίαν, αἰχμαλώτων Ῥωμαίων ἐμφὶ τὰς w' — licentiam vexavit. 
χιλιάδας ἐν τοῖς πλοίοις συνεισελθόντων αὐτῷ καὶ ἀπελθόντων εἰς ταλίαν καὶ αὖθις οἴκαδε διαπερασάντων. 
Αδείας οὖν δραξάµενος ὁ Καρχηδόνιος ἐπέκειτο τῇ Σικελίᾳ καὶ κατὰ πὀλλὴν ἄδειαν αὐτὴν ἐκεράϊζε. Καὶ τὰ μὲν 
κατὰ Σικελίαν εἶχεν οὕτως. | 

Ἐκτόπως δὲ τοῦ Ἰωάννου τοῦ θρόνου τοῦ Κων- Interim cum patriarchatus Cpolitani amor absur- 
σταντινουπόλεως ἑρῶντος, χοινοπραγήσαντες 6 τῆς. dus Joannem imperatoris fratrem cepisset, re com- 
Κυζίχου Δημήτριος, Αντώνιος ὁ Νἰκομηδείς, ó — municata episcopi, Demetrius Cyzici, Antonius 
τῆς Σίδης xal ᾽Αγχύρας οἱ αὐτάδελφοι σὺν ἄλλοις — Nicomedia, Side et Ancyre fratres germani, cum 
µητροπολίταις ἐθουλεύσαντο τοῦ θρόνου καταγαγεῖν — aliis metropolitis consultaruntdeAlexio deturbando 
τὸν ᾽Αλέξιον xal ἀντ αὐτοῦ τὸν Ιωάννην τῷ 0póv — eique sufficiendo Joanne. Ad eos Alexius et reliqua 
ἐγχαταστῆσαι . Πρὸς ov Αλέξιος ὁ πατριάρχης — ecclesie pars litteras dant, hoc significantes : 
μετὰ τοῦ λοιποῦ μέρους τῆς Ἐκκλησίας μηνύματα Ὦ « Quando, ut vos dicitis, non suffragiis pontificum, 
ἐκπέμπει, δηλοῦντα « Ἐπειδὴ, ὥς ate, οὐ pio — sed jussu Basilii imperatoris ego hoo solium contra 
ἐρχιερέων, ἀλλὰ προστάξει Ἡασιλείου τοῦ βασιλέως — canones conscendi, agedum quos ego constitui 
ἐπέδην τοῦ θρόνου ἀκανονίστως, καθαιρεθήτωσαν — metropolitas jam per 14 annos ac anni semissum 
of, ἐχειροτόνησα µητροπολίτας ἐπὶ ἔνδεκα πρὸς τῷ — Ecclesiam gubernans. deponantur ; anathema quo- 
ἡμίσει χρόνους τὴν Ἐκκλησίαν ἰθύνας, ἆναθεματι- — que obauntietur tribus imperatoribus quibus ego 
σθήτωσαν δὲ xal oU; ἕστεψα τρεῖς βασιλεῖς, xal coronas imperii imposui. His factis cedo solium ci 
ἑξίσταμαι cip βουλομένῳ τοῦ θρόνου. » Ταύτην Ostá- — qui Φεβ vult succedere. » Hoc accepto nuntio, 
µενοι τὴν ἀγγελίαν οἱ περὶ τὸν Δημήτριον, καὶ — Demetrius cum sociis metu pudoreque confusi, 
αἰσχύνης. xal 8$ouc πλησθέντες (ἦσαν Ὑὰρ ol πλείους — quod plerique ab ipso erant creati, nihil antiquius 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(5) Μανδύλιον, vulgo sudarium mantile. "Άγιον bant et alii τῶν ᾽Ανατολικῶν, τῶν Δυτικῶν xal τῶν 
ἐκραγεῖον vocavit nuper auctor, p. 735. Lexicon θραᾳκησίων. GoAR. 
senonymum bibl. Reg. : μανδύλιον Χχειρόμακτρον. (7) Ἰδιόγραφον. Auctor ibid. GoaR. . 
Goa. (8) Xylander heretice et ambigue supplicium : 
(6) Primo hic in auctorelegitur, sub quo milita- plane et catholice processionem. GoAR. 


251 GEORGII CEDRENI 252 


silentio et quiete habuerunt; et ipse Joannes cu- A ὑπ αὐτοῦ χειροτονηθέντες), ἠσπάσαντο σιωπὴν, xal 


piditatem soli patriarche in posterum dimisit. 


Anno munni 65406, indictione 6, die Novembris 2, 
terreemotus fuit circa horam diei decimam, dura- 
vitque usque ad Januarium mensem. Fame etiam 
laboratum est per Thraciam, Macedoniam, Strymo- 
nem, Thessalonicam, et usque Thessaliam. Conque- 
rentibus autem Thessalonice clericis de Theophane 
metropolita, quod frumentum iis quod debebat non 
persolveret, imperator tum Thessalonice commo- 
rans hortatus episcopum est ne clericos iis que eis 
legitime debebantur defraudaret. Cumque is obs- 
treperet neque obtemperare vellet, statuit impera- 
tor cum fraude circumvenire et avaritiam ejus 
compescere. Mittit igitur quemdam suorum mini- 
sirorum, mutuo sibi dari petens unum cente- 
narium donec sibi aurum Byzantio afferretur. In- 
terposito jurejurando negavit episcopus habere se 
ultra triginta libras. Eo submoto imperator thesau- 
ros ipsius excussit, invenitque auri centenaria tri- 
ginta tria. De his persolvit clericis quee α primo 
Theophanis archiepiscopatus anno in eum 5119 
usque diem debebantur omnia, reliqua inter pau- 
peros dividit, et Theophanem ecclesia abactum in 
quoddam predium deportat : episcopatum Prome- 
theo committit, mandatque ut Theophani alimenta 
prebeat isque privatus vivat. 


λοιπὸν ὁ Ἰωάννης ἐπέσχε τὴν ἐπὶ τῇ κατασχέἑσει τοῦ 
θρόνου ὄρεξιν. 


Tip δὲ cepe ἕτει, ἱνδιχτιῶνος ς’, ἡμέρᾳ Νοεμ- 
6ploo β’, γέγονε σεισμὸς περὶ ὥραν v τῆς ἡμέρας, 
καὶ διετέλεσεν dj γή σειομένη ἄχρις ὅλου τοῦ 'Ia- 
νουαρίου μηνός. Γέγονε δὲ xai λιμὸς xatd τε θρά- 
χην xai Μακεδονίαν, Στρυμόνα καὶ θεσσαλονίχην, 
καὶ μέχρι θετταλίας. Ἑαταθοησάντων δὲ τῶν κλη- 
ρικῶν Θεσσαλονίκης θΘξεοφάνους τοῦ μητροπολίτου 
ὡς ἀποχρατοῦντος τὰς συνήθεις σιτήσεις αὐτῶν, ὁ 
βασιλεὺς τῇ θεσσαλονίκη ἐνδιατρίθων λόγοις παραι- 
νετικοῖς ἐκέχρητο πρὸς αὐτὸν, καὶ παρῄνει μὴ ἀπο- 
στερεῖν τὸν τῆς ἐχκλησίας λαὸν τῶν ἀπὸ νόµου σι- 
τηρεσίων . [P. 741) Too δὲ τραχυνοµένου xai μἈ 


B ὑπείκοντος, ἔγνω δεῖν ὁ βασιλεὺς ἁπάτῃ περιελθεῖ»ν 


αὐτὸν καὶ κολάσαι τὴν ἀπληστίαν αὐτοῦ. Πέμπει 
οὖν τινα τῶν ὑπηρετούντων αὐτῷ, ἐξαιτῶν ἐχδανεῖ- 
cal oi κεντηνάριον Ev, μέχρις ἂν ix Βυζαντίου χρυ- 
σίον διαχοµισθείη. 'O δὲ ἐνωμότως ἀπηρνήσατο μὴ 
ἔχειν πλὴν τριάκοντα λιτρῶν. Καὶ τοῦτον μὲν ἔχπο- 
δὼν µεθίστησιν ὁ βασιλεὺς, ἁποστείλας δὲ καὶ τὰ 
ταμιεῖα αὐτοῦ διερευνησάµενος εὗρε ἸΧρυσίου xsv- 
τηνάρια τριάκοντα xal vpla* ἐξ Gv δίδωσι μὲν τοῖς 
κληρικοῖς τὰ ὀφειλόμενα ἀπὸ πρώτου ἔτους τῆς 
ἀρχιερωσύνης τοῦ Θεοφάνους ἕως τῆς ἐνεσιώσης 
ὥρας, τὰ δὲ λοιπὰ πένησι διανέμει, καὶ τὸν µητρο- 
πολίτην ἐξωθεῖ τῆς ἐχκλησίας xxl Ev. τινι χτήµατι 


περιορίζει. Ἐφίστησι δὲ Προμηθέα τῇ µητροπόλει, παρ’ οὗ καὶ οὗτος σιτηβἑσια λαμθάνειν τετύπωτο xal καθ’ 


ἑαυτὸν διάγειν. 


Cum autem Pancratius Abasgie dominus vehe- Παγκρατίου δὲ τοῦ ἐξουσιαστοῦ ᾿Αθασγίας σφο- 


menter urgeret Jasitam superiori Iberie principem, 
Joannes contra eum emittit Constantinum dome- 
sticum &8cholarum, fratrem guum, cum omnibus 
orientalibus copiis, pollicitus ei missurum se Da- 
lassenum consiliarium ac collegam belli gerendi. 
Quod cum non fleret, re infecla domesticus dis- 
cessit. 


Cum autem purgans medicamentum accepturus 
esset Joannes, Zoe Augusta certior facta fidelissimi 
suorum eunuchorum Sguritze opera medicum non 
exiguis muneribus corrumpít, pollicita se eum ad 
vite summum splendorem et amplissimas divitias 
elaturam, si medicamento admisceat lethale vene- 
num. Sed puer quidam medici famulus Joanni in- 
sidias detexit ; iisque demonstratis medicus Antio- 
chiam, que ei fuerat patria, relegatur, Constanti- 
nus Mucupela protospatbarius, qui venenum mi- 
scuerat, urbe ejicitur, et de Augusta eo deteriores 
aucte suspiciones. 


5*0 Ut in Siciliam appulit Georgius Maniaces, 
qui eam tenebant fratres, pace facta inter se co- 
nati sunt eum insula pellere adscito ex Africa au- 
xilio virorum 50000. Conflictum ad locum cui Re- 
mata nomen, et victi Carthaginenses, eorumque 
tanta edita strages ut sanguine amnem preeterfluen- 


δρῶς ἐπικειμένου τῷ χατεπάνω Ἰθηρίας τῷ 'Iaot- 
tn, ὁ Ἰωάννης μετὰ τῶν ταγμάτων τῆς Ἔω πάντων 
τὸν δοµέστικον Κωνσταντῖνον τῶν σχολῶν, τὸν αὖ- 
τοῦ ἁδελφὸν, ἐκπέμπει, καθυποσχόµενος συνεχπέµ.- 
qat τούτῳ xai τὸν Δαλασσηνὸν, ὡς ἂν ὄχῃ τοῦτον 
σύμθουλον xal παραστάτην ἐν τοῖς πολέµοις. Τοῦτο 
δὲ οὐκ ἐποίησε, και λοιπὸν &mpaxtoq ὁ δοµέστιχος 
ὑπενόστησε, 


Μέλλοντος δὲ τοῦ Ἰωάννου καθαρσίου μετασγχεῖν 
φαρμάκου, Ὑνοῦσα τοῦτο ζωὴ ἡ βασιλὶς διά τινος 
τῶν οἰχειοτάτων αὐτᾷ εὐνούχων τοῦ λεγομένου 
Σγουρίτζη, δώροις ὑποφθείρει τὸν ἴατρὸν οὐκ ὀλίγοις, 
ὑποσχομένη ἐς βίου τε περιφάνειαν ἄξειν αὐτὸν καὶ 
πλοότου ὑπεροχὴν, εἰ κεράσε τῷ φαρμάχκῳ καὶ 


D δηλητήριον. Ηαιδαρίου δέ τινος τῶν ὑπηρετουμένων 


τῷ ἰἱατρῷ μηνύσαντος τὸ σχευώρηµα τῷ Ἰωάννῃ, καὶ 
τῆς ἐπιθουλῆς ἐλεγχθείσης, ὁ μὲν ἰατρὸς εἰς ᾿Αντιό- 
χειαν τὴν αὐτοῦ πατρίδα ἐξορίζεται,όὁ δὲ τὸ δηλητήριον 
συσκευασάµενος Κωνσταντῖνος πρωτοσπαθάριος ὁ Μου- 
κουπέλης ἐξωβεῖται τῆς πόλεως, καὶ ἡ βασιλὶς bv ὑπο- 
ψίαις ἔχειτο µείζοσιν. 

"Apt: δὲ καὶ Γεωργίου πατρικίου τοῦ Μανιάκη 
“τὴν Σικελίαν καταλαθόντος, ol ταύτης ἄρ.(οντες καὶ 
αὐτάδελφοι σπεισάµενοι πρὸς ἀλλήλους ἔσπευδον 
ἀπελάσαι τοῦτον τῆς νήσου. Διὸ xat συμμαχίαν ἐς 
᾿Αφρικῆς µμετεπέμψαντο Χχιλιάδας πεντήκοντα ^. ὃς 
ἐλθούσης Ὑίνεται συμθολὴ κραταιὰ" κατὰ τὰ λεγό- 


253 


psva  "Pípaxa, xal τρέπεται 
Καρχηδονίους 6 Μανιάχης, τοσούτου γενοµένου φό- 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 
κατὰ κράτος τοὺς À tem inundaret. Post heo urbes Sicilie 13 cepit Geor- 


284 


gius,paulatimque procedens totam insulam subegit. 


νου ὡς τὸν παραῤῥέοντα ποταμὸν πλημμυρῆσαι τῷ αἵματι, Μετὰ δὲ ταῦτα εἷλε πόλεις Σικελικὰς ιΥ’, καὶ κατὰ 


μικρὸν προϊὼν πᾶσαν ἐχειρώσατο τὴν νῖσον. 

Tp δὲ ςφµς ἔτει, ἱνδικτιῶνος c, γέγονεν ἐπι- 
θουλὴ κατὰ τῆς πόλεως Ἐδέσσης' καὶ μικροῦ δεῖν 
ἑάλω, «b μὴ Θεὸς διεσώσατο. Στρατηγοῦντος γὰρ 
iv αὐτῇ τοῦ πρωτοσπαθαρίου Βαρασθατζὲ τοῦ Ἴδη- 
ρος, [P. 742] ἄρχοντε τῶν ᾿Αράθων τβ’, ππεῖς 
ἔχοντες q' xal χαµήλους φ’, κιθώτια φερούσας χίλια 
ἔνδοθεν ἔχοντα δισχιλίους ὁπλίτας, τὴν Ἔδεσσαν 
κατειλήφασι, φάσκοντες ὡς βασιλέα ἀπιέναι δῶρα 
χοµίζοντες. "Hv δὲ αὐτοῖς ἡ ὁρμὴ ἔνδον τῆς πόλεως 
εἰσαγαγεῖν τὰ κχιθώτια καὶ νύκτωρ τοὺς ὁπλίτας 
ἐκθαλεῖν καὶ κατασχεῖν τὴν πῦὂλιν. 'O δὲ στρατηγὸς 
τοὺς μὲν ἄρχοντας φιλοφρόνως ἑδέζξατο xal εστία, 


Eodem anno, indictione sexta, parum abfuit ne 
Edessa dolo caperetur, Deo ne id fieret impediente. 
Preerat urbi ei Barasbatzes Iberus protospatha- 
rius. Áccedunt ad eum Arabes primarii viri 12 cum 
equitibus 500 et totidem camelis arcas portantibus, 
in quibus duo armatorum millia latebant, seque ad 
imperatorem munerum offerendorum causa ire 
&iunt. Statuerant vero arcis in urbem illatis noctu 
milites promere et urbem occupare. Barasbatzeg 
principes comiter accipit et convivium pretebet, 
equites tamen et impedimenta in urbem non ad- 
mittit. Forte quidam Armenius mendicus cum ao- 


τοὺς δὲ Ἱππεῖς xal τὴν ἀποσκευὴν ἔξωθεν διαιτᾶσθα! Ὦ cessisset ubi Saraceni commorabantur, quemdam 


ἐχέλευσε. Πένης δὲ τις )Αρμένιος μεταιτῶν, ἔνθα 
πλλίζοντο οἱ Σαρακηνοὶ γενόμενος, ἥχουσέ τινος 
τῶν lv τοῖς κιδωτίοις (δει γὰρ καὶ viv τῶν Σαρα- 
χηνῶν διάλεκτον) διερωτῶντός τινος ὅποι πάρεισι, 
καὶ δραμὼν ἀπήγγειλε τῷ ατρατηγφ. Ὁ δὲ τοὺς 
ἄρχοντας ἐσθίειν ἑάσας ἐξῆλθε μεθ) ὁπλιτῶν, καὶ 
διαῤῥήξας τὰ χιθώτια xal τοὺς ὁπλίτας ἔνδον εὐρὼν 
ἅπαντας ἄρδην ἀπέσφαξε σὺν τοῖς ἱππεῦσι καὶ τοῖς 
καμηλοχόµοις * εἶτα πρὸς τὴν πόλιν ὑποστρέψας 


eorum qui in arcis latebant audit ubinam essent 
quaerentem (nam eorum linguam norat), statimque 
ad urbis prefectum accurrens $2211 id nuntiat. Js 
in convivio relictis principibus cum suis armatis 
exit, direptisque arcis inventos Saracenos milites 
&d unum omnes una cum equitibus et agasonibus 
occidit. Inde in urbem reversusde principibus unum 
precipuum,reliquis interfectis, manibus, auribus ac 
naso mutila,domumquereigeste nuntium eum mittit 


τοὺς μὲν Ένδεχα τῶν ἀρχόντων ἀπέκτεινεν, ἕνα δὲ τὸν κρείιτονα ἄγγελον τῶν γεγονότων ἐπ᾽ οἴκου ἀπέστειλεν, 


ἀποτεμὼν χεῖρας αὐτῷ καὶ ὥτα καὶ ῥῖνα. 

Tip δὲ σφμζ ἔτει, ἱνδικτιῶνος C, ἐπιτείνων τὸ 
πρὸς τὸν Δαλασσηνὸν ἔχθος ὁ Ἰωάννης ὑπερορίζει 
καὶ θεοφάνην πατρίχιον τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ, xal τὸν 
ἵτερον ἀδελφὸν αὐτοῦ τὸν πατρίκιον Ῥωμανὸν, xal 
Αδριανὸν τὸν ἀνεψιὸν αὐτοῦ xal τοὺς λοιποὺς τοὺς 
κατὰ γένος αὐτῷ ἐγγίζοντας, ἔσπευδε γὰρ ἄρδην 
ἀφανίσαι τὸ γένος αὐτοῦ. Μοριμώτατος δὲ ὢν πρὸς 
fjv ἂν τις εἴποι xaxlav, πᾶσαν ἐφεῦρεν ὁδὸν ἀδι- 
κίας, προσθεὶς ἐπέχεινα τῶν δηµοσίων τελεσμάτων 
διδόναι ἕκαστον τῶν χωρίων ὑπὲρ ἀερικοῦ (9) κατὰ 
viv ποιότητα xal ἰσχὺν αὐτῶν, τῷ piv νομίσματα 
τέσσαρα, τῷ δὲ ἓξ ἄχρι τῶν εἴκόσι, καὶ ἄλλους mó- 
ρους αἰσχροὺς τοῦ χερδαλέου χάριν, οὓς xal xata- 
λέγειν αἰσχύνη. Ὁ δὲ βασιλεὺς κατατεινόµενος ὑπὸ 
τοῦ δαΐµονος χαὶ μὴ εὑρίσκων ἐλευθερίαν, ἔπεμψεν 
ἐν πᾶσι τοῖς θέµασι καὶ iv ταῖς νήσοις τοῖς μὲν 
πρεσθυτέροις ἀνὰ νοµίσµατα δύο, τοῖς δὲ μοναχοῖς 
ἀνὰ νόµισµα 0v. ᾿Εθάπτιζε (10) δὲ xal παῖδας 
ἐρτιγενεῖς, διδοὺς ἀνὰ νόµισµα ἓν xal µιλιαρίσια 
τέσσαρα. )Λλλλ’ οὐδὲν τούτων ὤνησεν αὐτόν μᾶλλον 
Tip ἐπετείνετο τὸ xaxóv, συνεπιλαθοµένης xal νόσου 
ὑδρωπικῆς. Κατὰ τοῦτον τὸν  ypóvov καὶ σεισμοὶ 
Ἱεγόνασι συνεχεῖς καὶ ὄμδρων ἐπίκλυσις σφοδρά. 


Anno mundi 6547, indictione 7, Joannes aucto in 
Dalassenum odio Theophanem quoque patricium, 
fratrem ejus, οἱ alterum ejus fratrem patricium, 
Romanum, ct patruelem Adrianum reliquosque 
propinquos ejus relegat,totum ejus genus cupiense 


C medio tollere. Ut autem erat ad omnem nequitiam 


callidissimus, ita injustas conquirende pecunie 
multas inveniebat rationes. Nam ultra priora tri 
buta, de quovis predio erarii loco dari jussit pro 
ratione habitus 4 aut 6 et usque ad 20 nomismato, 
aliosque turpes questus reperit, indignos relatv. 
Interim imperator a demone tortus, cum non in- 
voniret laxationem, in omnes provincias atque 
insulas misit presbyteriis singulis duo nomismata, 
monachis unum. Quin et recens natos isfantes 
baptizabat, in singulos dans nummum unum et 
quatuor miliarisia. Sed nihil horum ei profuit ; 
magisque intendebat se malum, accedente etiam 
hydrope. Eodem tempore ὤ 2 terree motus fuere 
continui et vehementes imbrium inundationes. Et 
in quibusdam provinciis obtinuit angire canine 
morbus, ita ut vivi mortuis efferendis non suffice- 
rent. 


Ἐπεχράτησε δὲ xal Ev τισι τῶν Qepátuv τὸ τῆς κυνάγχης νόσημα, ὡς ἀδυνατεῖν τοὺς ζῶντας ἐκφέρειν τοὺς 


τεθνεῶτας. 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(9) Quid sit ἀερικόν, quod mrarium, verbum de 
verbo, expressi, non assequor, et quid ponderis aut 
nomismatis hoo signum ς denotet. XvL. 

40) Non, puto, baptixabat, sed de sacro fonte 
suscipiebat, quod pietatis non postremum opus 
Judicabat, eoque 66 8 Deo sanitatem redempturum. 


1d obiter notandum duxi, in hoc et sequenti valde 
multa esse non satis consentientia apud nostrum et 
Zonaram. Sed quia uterque jam in manibus erit 
hominum, nostrum non eat ea in has chartas inge- 
rere. XvL. 


285 


GEORGII CEDRENI 


250 


Anno 6548, indictione 8, mensis Februarii 2, A «Φεθῦρουαρίου δὲ μηνὸς β’, ἱνδικτιῶνος η’, ἔτους 


terribilis fuit terremotus, et cum alia loca urbes- 
quo afflixit, tum 8myrne fuit miserabile specta- 
eulum, collapsis pulcherrimis ejus edificiis, mul- 
tis inhabitantium oppressis ruina. 


Ceterum dux Carthaginensis resumptis viribus, 
exercituque multo quam ante majore contraoto, 
rursum Siciliam petit et Maniacem expellere co- 
natur ; oastrisque in supina quadam et aperta posi- 
tis planitie, cui nomen Dragine, de opportunita- 
tibus rei gerende cogitat. Hoc cognito Maniaces 
suos ei obviam ducit, mandato prius Stephano 
patricio, sororis imperatoris marito et classis, uf 
diximus, prefecto, ut diligenter oram maritimam 


custodiat,ne commissa pugna fugatus Carthaginen- B 


gis furtim domum possit perfugere. Commissa pu- 
gna, ingens facta Carthaginensium strages, cesique 
ultra 50000. Dux ipse e prelio elapsus ad littus 
pervenit, conscensoque lembo custodibus Stephani 
non animadvertentibus domum evasit. /Egerrime 
hoc tulit Maniaces, Stephanumque $4223 ad se ve- 
nientem conviciis insectatus est, et seiromasta 
sublato aliquot in caput ejus plagas imposuit, 
sSocordem eum appellans et effeminatum ao impe- 
ratoris commodorum proditorem. At Stephanus 
contumeliam hano non concoquens mox ad Orpha- 
notrophon litteras dat, significans Maniacem res 
novas moliri adversus imperatorem. Itaque Mania- 
ces statim captivus adducitur Byzantium, et in 
carcerem conjicitur cum Basilio patricio Theo- 
dorocano. Totum autem rei gerende imperium 
Stephano mandatur, eique collega mittitur eunu- 
chus quidam Basilius prepositus Pediadites. Hi exi- 
guo temporis spatio rem totam pessumdederunt, 
per rapacitatem, ignaviam atque incuriam amissa 
Sicilia. Etenim Maniaces cum urbes Sicilie caperet, 
arces in iis condiderat easque justis presidiis mu- 
nierat, ne oppidani eas per insidias recipere pos- 
sent. Eo autem in vinculis, ut docuimus, Byzan- 
tium abducto, Siculi incurie ducum Romanorum 
insultantes, ascito a Carthaginensibus exercitu, 
expugnatis presidiis arces ceperunt urbesqueomnes 
excepta Messana recuperarunt. Messane preernt 
Catacalo, cognomine Ambustus, protospatharius 
et dux Ármeniace legionis, secum habens 300 
equites et 500 pedites. Siculi proinde cupientes ne 
gointillam quidem Romanorum $4224 in ea insula 
relinquere delitescentem, omnibus qui arma ferre 
possent collectis, et auxiliis Carthaginensium haud 
exiguis, Messanam obsident. Per triduum portas 
olausas tenuit Catacalo, neque ullum suorum 
egredi passus est : eoque timiditatis opinionem de 
se in animis hostium excitavit. Ergo Saraceni se- 
cure palabant, ac dies noctesque vino, flstulis et 
cymbalis vacabant, itidem proxime insequente die 
Be potituros urbe sperantes. Quarta die, qua de 
more Pentecoste celebratur, Ambustus securitatem 
et socordiam Saracenorum considerans, utque ii 


Sum, Ὑέγονε σειαμὸς φρικώδης, καὶ ἔπαθον μὲν 
καὶ ἄλλοι τόποι καὶ πόλεις, ἐγένετο δὲ dj Σμύρνα 
ἐλεεινὸν θέαμα, χαταπεσόντων τῶν καλλίστων olxo- 
δομηµάτων αὐτῆς xal πολλοὺς τῶν οἰκητόρων ἆνα- 
λωσάντων. 


[P. 743] Ἐν δὲ Σικελἰᾳ ἀναλαθὼν πάλιν ἑαυτὸν 
6 Καρχηδόνιος, xai δύναμιν πολλῷ µείζονα τῖς 
προτἐρας ἀθροίσας, ἔρχεται πρὸς Σικελίαν τὸν Μα- 
νιάκην ἐχεῖθεν ἐξωθήσων. Kal στρατοπεδευσάµενος 
Ev τινι πεδιάδι ὑπτίᾳ καὶ ἀναπεπταμένῃ (Δραγῖνει 
ἡ πεδιὰς ἐκαλεῖτο) ἐκαιροσχόπει τὸν πόλεμον. Τοῦτ» 
δὲ μαθὼν ὁ Μανιάχης, ἄρας τὰς περὶ αὐτὸν ὄννα- 
μεις, ὑπαντιάζει, ἐπισκήψας πρότερον τῷ πατρι- 
xi Στεφάνῳ τῷ τοῦ βασιλέως γαμθρῷ, τοῦ στόλου, 
ὡς εἴπομεν, ἄρχοντι, ἀσφαλῶς τηρεῖν τὴν παράλιον, 
µή πως πολέμου κροτγθέντος τραπεὶς ὁ Καρχτδόνιος 
λάθῃ διαδρὰς καὶ οἴχαδε παλινοστήσῃ. Καὶ δὴ συµ- 
θαλὼν τρέπεται τοῦτον ἀνὰ κράτος. Καὶ πίπτει piv 
τῶν "Άφρων πλῆθος ὑπὲρ τὰς v' χιλιάδας, αὐτὸς δὲ 
ὁ τούτων ἄρχων διαδρὰς τὸν κίνδυνον ἔρχεται ἐν τῷ 
αἰγιαλῷ καὶ κελητίῳ ἐπιθὰς xal τὰς τοῦ Στεφάνου 
λαθὼν φυλαχὰς ἀπέδρασε πρὸς τὴν ἰδίαν Ὑχώραν. 
Ὅπερ μαθὼν ὁ ἹΜανιάκης iv δεινῷ τε ἐποιεῖτο, xoi 
τὸν Στέφανον συμμἰξαντα τούτῳ ὕθρεσί τε ἀτόποις 
Χχτέχλυσε καὶ τὸν σειροµάστην ἀνατείνας ἔπαισεν 
αὐτὸν κατὰ τῆς κεφαλῆς οὐκ ὀλίγας, ῥόθυμον ἁπο- 
καλῶν καὶ ἄνανδρον xal τῶν τοῦ βασιλέως προδόττν 
πραγμάτων. 'O δὲ μὴ ἐνεγκὼν μετρίως τὸν προ 
πηλακισμὸν xal τὴν ὕδριν γράµµατα πέμπει cay 
πρὸς τὸν ὀρφανοτρόφον, μηνύοντα ὡς ἁπόστασιν εἴτ 
μελετῶν ὁ Μανιάκης κατὰ τοῦ βασιλέως. Καὶ ὁ 
piv εὐθὺς δέσµιος εἷς τὴν βασιλίδα εἰσάγεται xoi 
καθείργνυται σὺν Βασιλείῳ πατρικίῳ τῷ θεοδωρο- 
κάνῳ, ἡ δὲ πᾶσα τῆς ἀρχῆς ἐξουσία ἐς τὸν Στέφανου 
µετατίθεται, συνεκπεμοφβέντος αὐτῷ καί τινος εὖ - 
νούχου Βασιλείου πραιποσίτου τοῦ Πεδιαδίτου" οἵτινες 
οὐκ ἐν βραχεῖ τὰ πράγματα διεφθάρκασιν, αἴσχρο- 
κερδεἰᾳ xai δειλίφ xal ῥᾳστώνῃ καταπροδόντες 
τὴν Σικελίαν. 'O γὰρ Μανιάκης αἱρῶν τὰς τὶς νή- 
σου πόλεις ἀχροπόλεις ἐν αὑταῖς ᾠκοδόμει καὶ φρου- 
poo ἐφίστα τοὺς lxavobe, ἵνα μὴ ol ἐγχώριοι δύ- 
ναιντ᾽ ἂν ἐξ ἐπιθουλῆς ἀναχτᾶσθαι τὰς πόλεις τού- 
του δὲ δεσµίου, ὡς εἴρηται, sl; τὸ Βυζάντιον ἀν- 
αχθέντος, τῆς ὁλιγωρίας xal ῥᾳθυμίας τῶν ἀρχόντων 
καταδραµόντες ol ἐγχώριοι, καὶ δύναμιν Καρχτδο- 
νίων προσειληφότες, ἐπιτίθενται ταῖς πόλεσι, καὶ 
τάς τε ἄχρας κχατέσκαψαν twv φρουρῶν κρατήσαν- 
τες, καὶ τὰς πόλεις πάσας ἑἐπανεσώσαντο πλὴν Με- 
σήνης ταύτην γὰρ ἔλαχε φρουρεῖν ὁ πρωτοσπαθά- 
proc ὁ xai τοῦ τάγματος ἄρχων τῶν )Αρμενιαχκῶν, 
Καταχαλὼν ὁ τὴν ἐπωνυμίαν Κεκαυμένος, τριακο- 
clou; ἱππότας ἔχων μεθ) ἑαυτοῦ xal πενταχοσίους 
πεζούς, Σπεύδοντες οὖν οἱ νησιῶται μηδὶ ζώπυρον 
ὑπολειφθῆναι Ῥωμαϊκῆς δυνάµεως ἐμφωλεῦον τῇ 
νήσῳ, Τάντα τὸν ὅπλον χινῆσαι δυνάµενον ἀθροί[- 
σαντες xal συμμαχικὸν οὐκ ὀλίγον Καρχησονίων, 
ἀπελθόντες ἐν Μεσήνῃ τὴν πόλιν περιεστοίχισαν. 
Τοῦ δὲ χλείσαντος τὰς πύλας ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας καὶ 


251 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


2508 


μηδίνά προπηδᾷν ἑῶντος τῆς τάφρου, (741] ἀλλὰ A nullam eorum quos obsederant rationem ducerent, 


δόχµσιν δειλίας πα Ξεσχηκότος, καταφρονἠσαντὲς ol 
Σαρακηνοὶ ἀδεῶς τε ἐσκεδάννὺντο xal νύκτωρ καὶ 
μεθ) ἡμέραν ἐν πότοις xal αὐλοῖς xal κυµθάλοις 
ἦσαν, ὡς τάχα τῆς πόλεως ἐς τὴν αὔριον μελλούσης 
ἁλώσεσθαι. ᾿Ἡμέρῳ δὲ τετάρτῃ, καθ dv εἰώθαμεν 
ἐκτελεῖν τὴν Πεντηκοστὴν, κατανοήσας ὁ Κεκαυμέ- 
νος τὴν ἀμέλειαν xal ῥᾳθυμίαν τῶν Σαρακηνῶν, καὶ 
ὅτι ἐν πολλῇ ἁμεριμνίᾳ διάγουσιν οὐδένα λόγον τῶν 
ἐντὸς τοῦ τείχους ποιούµενοι, τὸν ἑαυτοῦ παραθαῤ- 
ῥύνας λαὸν xai τὴν ἀναίμακτον τοῖς ἱερεῦσιν ἔπιτε- 
λέσαι χελεύσας θυσίαν, xai τῶν θείων ἅμα πᾶσι µετ- 
εσχηκὼς μυστηρίων, περὶ (pav ἁρίστου τὰς τῆς 
πόλεως πύλας ἀναπετάσας προσρήγνυται μετὰ µε- 
γίστης ῥύμης τοῖς ἑναντίοις µεθύουσι xai χαρηθα- 
ροῦσιν, αὐτὸς πρῶτος μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ ἐπὶ τὴν 
σκηνὴν ἐξιππασάμενος ᾿Απολάφαρ τοῦ τῆς νήσου 
3oyovtoc. Καὶ οὗτος μὲν εὐθὺς ἀναιρεῖται, ἄχρο- 
αφαλὴς ὑπὸ µέθης ὑπαρχων, διαῤῥήγνυται δὲ καὶ 
Ἡ αὐτοῦ σκηνή * ἔπιπτον δὲ καὶ οἱ ἄλλοι τῶν Σαρα- 
χηνῶν κατὰ τὰς σωρείας ὑπὸ µέθης σφαλλόμενοι, 
καὶ τῷ ἀπροσδοχήτῳ τῆς ἐπιθέσεως μηδ) ὅλως 
πβὸς ἀλχὴν ἀποθλέψαι ἴσχύσαντες. Γίνεται οὖν 
τροπὴ ὅλου τοῦ στρατοπέδου, τῶν Σαρακηνῶν ὐπ᾿ 
ἀλλήλων συµπατουµένων καὶ ἀναρουμένων, ὡς 


suorum animos oratione confirmavit. Mandaloque 
sacerdotibus ut rem sacram facerent, postquam 
ipse cum universis impertitus esl sacrosanctis 
mysteriis, circa horam prandii apertis urbis portis 
in hostes summo cum impetu irruit, ebrios et 
crapula gravatos. Ipse Ambustus princeps cum 
suis eques ad tentorium Apolapharis insule pre- 
fecti tendit, eumque vino captum statim interfi- 
ciunt tentoriumque diripiunt. Sed et cumulatim ca- 
dunt reliqui Saraceni, et ob ebrietatem titubantes 
et ob improvisam rem de defensione nihil cogitan- 
tes. lgitur totis castris fugitur, ducibus Saraceno- 
rum se invicem obtcrentibus atque interficientibus, 
et campus cadaveribus obtegitur, $228 ac propin- 
qua convalles uc flumina replentur. Denique de tam 
multis millibus paucissimi Panormum fuga perve- 
niunt. Capta sunt castra auro et argento unio- 
nibusque et gemmis refertissima, quas dimensos 
esse modiis milites ferunt. ItaSicilia brevi tempore 
a Maniace in Romanorum potestatem redacta, 
exiguo spatio ob ignaviam οἱ incuriam ducum ad 
Saracenos rediit, sola Messana, quoinodo diximus, 
Romanis servata. Caeterum Stephanus et Pediadi- 
tes cx insula in Longibardiam profugerunt. 


πληρωθῆναι νεκρῶν τὸ πεδίον καὶ τὰς ἔγγιστα φάγαγγας xxi τοὺς ποταμοὺς, ὡς ix τοσούτων μυριά- 
tuy ὀλίγους πάνυ iv ΙΠανόρμῳ διασωβῆναι. Ἐλήφθη δὲ καὶ τὸ στρατόπεδον ἄπαν, χρυσοῦ καὶ ἀργύρου 
καὶ µαργάρων γένον xal πολυτελῶν λίθων, οὓς, ὡς λέγεται, µεδίμνοις οἱ στρατιῶται διεµοιράσαντο. 
Καὶ οὕτω μὲν ἡ πᾶσα Σικελία δ ὀλίγου χειρωθεῖσα παρὰ τοῦ Μανιάκη, ἐν .Boxysi χρόνῳ ἀμελείᾳ xal 
ἀακότητι στρατηγῶν Ὑέγονε πάλιν ὑπὸ Σαρακηνοὺς, µόνης τῆς Μεαήνης πιριλειφθείσης καθ᾽ ὃν τρόπον 
εἰρήκαμεν, τοῦ Στεφάνου καὶ τοῦ Πεδιαδίτου φυγόντων iv Λογγιθαρδίᾳ. Καὶ τὰ μὲν iv Σικελίᾳ ἐφέρετο 


ταύτῃ. 


'O δὲ βασ.λεὺς Μιχαήλ τῇ θεσσαλονίκῃ ὡς τὰ 


πολλὰ διέτριθε, προσλιπαρῶν τῷ τάφῳ τοῦ καλλι- 
ὑίκου μάρτυρος Δημητρίου κάὶ ἁπαλλαγὴν εὐρέσθαι 
τῆς νόσου γλιχόμενος. Καὶ ἤπτετο μὲν τῶν πραγµά- 
των οὐδ' ὁπωστιοῦν, ὅτι μὴ πᾶσα ἀνάγκη, ἐφέ- 
otto δὲ 7| διοίκησις καὶ τῶν κοινῶν µεταχείρισις 
ὑπὸ Ἰωάννου * xal οὐδὲν εἶδος βέἐθηλον xal παράνο- 
μον ἐπινοίας παρεθείσθη ὃ μὴ ἐξεῦρεν εἷς συντριµ- 
μὸν xai χάκωσιν τῶν ὑπὸ χεῖρα. Καταλέγειν δὲ 
ἔχαστον τούτων ἆθλος Ἡράκλειος. Καὶ διέχειντο 
πάντες ἄνθρωποι ὑπὸ τῆς βαρείας ταύτης τυραννί- 
ὃος ἀγόμενοι ἐπὶ πολὺ θεοκλυτοῦντες xal ἁπαλλα- 
qi» ἐξαιτούμενοι. Ἔσειε δὲ καὶ συνεχῶς ὁ θεὸς, 
καὶ δείµατα xai φόθητρα κατεῖχε τὴν οἰκουμένην, 
tv οὐρανῷ κομητῶν ἐπιτολαὶ, iv ἀίρι ἄνεμοι καὶ 


ὅμθροι ῥαγδαῖοι, ἐν Υγῇ δὲ βρασμοὶ καὶ χλόνοι. ῇ 


Ταῦτα δὲ προεµήνυον, οἶμαι, τὴν μέλλουσαν ὅσον 
οὐδέπω γενέσθαι καταστροφὴν τῶν τυράννων. — 

[P. 745] Mat δὲ μηνὶ τοῦ opum ἔτους, ἰνδι- 
χτιῶνος η’, ἡ ἀδιλφῃ τοῦ βασιλέως Μαρία, µήτηρ δὲ 
τοῦ Kaícapoc, ἄπεισιν iy Ἠφέσῳ tl; προσκύνησιν τοῦ 
ἠγαπημένου. Kai bv τῷ διιεναι πολλὰ τῶν παραλόγως 
πραττοµένων μαθοῦσα, ὀποστρέψασα εἰς τὸ βυζάν- 
τιον ἀπήγγειλε πάντα τῷ ἀἁδελφῷ Ἰωάννῃ, xai παρε- 
κάλει ἀναστολήν τινα γενέσθαι τῆς πονηρίας * à δὲ μετὰ 
Ἱέλωτος αὐτὴν ἀπεπέμφατο, Ὑτναικεῖα φρονεῖν sl- 
πὠν, καὶ ἀγνοεῖν ὅσων ἡ πολιτεία δεῖται 'Ῥωμαίων, 


Interim Michaelus imperator plerumque Thessa- 
lonice degebat, ad Demetrii Martyris sepulcrum 
commorans, ab eoque morbi profligationem pe- 
tens ; neque ullius negotii, nisi summa compulsus 
necessilate, curam suscipiebat, omnium et totius 
rei publiceeadministrationein Joannem incumbente. 
Nihil improbarum sc pessimarum fuit artium quod 
hic homo non excogitaret atque adhiberet ad pre- 
mendos vexandosque subditos. Et quidem omnia 
ejus flagitia referre Herculea fuerit erumna. Per 
longum tempus attriti hac tyrannide homines au- 
xilium Dei identidem et sublevationem poscebant. 
Sed et divinitus continentes terre concussiones 
edebantur, ac terribilium ostentorum plenus erat 
mundus, in ccelo cometis, in aere ventis atque ve- 
hementissimis imbribus, in ὤ 26 terra fragoribus 
86 tremoribus exsistentibus. Que, ut judico, por- 
tendebant statim tyrannos perituros. 


Hoc ipso anno, indictione 8, mense Maio, soror 
imperatoris Maria, Cesaris mater, Ephesum abiit 
&adorandi Jounnis evangeliste causa, et cum in 
itinere multa vidisset improbe geri, reversa de iis 
omnibus ad fratrem Joannem retulit, hortataque 
est ut istas nequitias coerceret, quam ille irrisam 
dimisit, muliebriter sentire aiens, et nescire quam 
multe ad rempublicam Homanam requirerentur, 
Idem cum asdimperatorem Thessalonics,utdiximus, 








259 


turbine venti correpta lIllyricis allisa est littoribus 
οἱ periit : aurum princeps Serborum Stepbanus, 
qui οἱ Boisthlabus, abstulit. Is paulo ante ex urbe 
profugerat, et Serbiam occuparat pulso inde Theo- 
philo Erotico. Àt enim Joannes magistratus vena- 
les prostituens, ac omni injustiti:e frena laxans, 
innumeris calamitat;bus orbem terrarum imple- 
vit, prefectis impune subditos expilantibus, et 
nemine prorsus in ea que sgebantur, animad- 
vertente. 


Imperator autem Thessalonice de amisso auro 
certior factus, Stephanum per litteras monet ut 
sibi suum mittat neque ultro belli causam $23 
prebeat. Hoc cum pro nihilo putaret Stepbanus, 
Georgium Probatam spadonem cum exercitu ad- 
versus eum mittit imperator. Qui in Servia illapsus 
inconsiderate in locorum difficultates et invias con- 
valles, toto exercitu amisso egre evasit. 


Hoc ipso anno et Bulgari defecerunt haoc occa- 
sione: Pelrus quidam Bulgarus, cognomento Delea- 
nus, servus cujusdam Opolile, profugus ex urbe 
Bulgariam pervagando usque ad Morabum et Bele. 
grados pervenit, que sunt castella Pannonie trans 
Istrum sita, Turcice vicina ditioni; et filium se 
Romani, nepotem Samueli jactando gentem Bulga- 
ricam concitavit, que non ita pridem cervices jugo 
subdiderat ac liberlatem magnopere appetebat. Quo 
factum ut fidem homini haberent, cumque regem 
Bulgarie designarent, et per Naissum 8ο BScupias 
primariam Bulgarie urbem eum circumducerent, 
faustis acclamationibus regem celebrantes, et to- 
nianos in quos incidissent crudeliter interficientes, 
Id ubi comperit Basilius Synademus Dyrrachii pra- 
fectus, celeriter ejus loci copias in Deleanum du- 
xit, oecurrendum ratus priusquam vires hoc incen- 
dium sumeret. Cum autem ad locum oui Debra 
nomen pervenisset, et. dissensio ei quedam cum 
uno tribunorum militum Michaelo Dermocaita orta 
esset, apud imperatorem falso crimine aífectate 
528 tyrannidis accusatur, privatusque magistratu 
Thessalonicam ducitur et in custodiam datur. Der- 


GEORGII CEDRENI ] 
degentem auri centenaria decem mitteret, navis Α Ἐν θεσσαλονίκῃ δὲ, ὡς εἴπομεν, τῷ βασιλεῖ διατρι- 


B 


G 


200 


θοντι χρυσίου ὁ Ἰωάννης ἔπεμψε κεντηνάρια δέκα, 
ὑπὸ στροθίλων δὲ πνευμάτων ἁρπασθὲν τὸ πλοῖον 
τοῖς Ἰλλυρικοῖς προσεῤῥάγη αἰγιαλοῖς xat συνετρίθη - 
τὸ δὲ χρυσίον ἀφείλετο Στέφανος 6 xal Βοϊσθλάδος, 
ὁ τῶν Σέρθων ἄρχων, πρὸ μικροῦ τῆς πόλεως ἆπο- 
δρὰς καὶ τὸν τόπον τῶν Σέρθων κατεσχηχὼς, θ:ό- 
φιλον ἐκεῖθεν τὸν Ἔρωτιχον ἀπελάσας. Ὁ δ’ Ἰωάν- 
νης ὤνιον προτιθέµενος τὰς ἀργὰς, xai mast χαλι- 
và» ἐνδιδοὺς ἁδικίας, μορίων συμφορῶν ἐνέπλησε 
τὴν οἰκουμένην, ἁδεῶς τῶν κριτῶν φορολογούντων 
τοὺς ἐγχωρίους, xal μηδενὸς ἐπιστροφὴν ὅλως τι- 
θεµένου τῶν γινοµένων. 

Ὁ δὲ βασιλεὺς dv θεσσαλονίκῃ μαθὼν τὴν τοῦ 
χρυσίου ἀπώλειαν, Ὑβάφει τῷ Στεφἀνῳ ἔκπεμφαι 
πρὸς αὐτὸν τὸ ἴδιον xal gà θελῆσαι αὐθαίρετον 
ἀνελέσθαι πὀλεμον. Too δὲ µηδεµίαν ποιησαµένου 
ἐπιστροφὴν, στρατὸν ὁ µβασιλεὺς ἐἑκπέμπει κατ’ 
αὐτοῦ, ἄρχοντα ἐἑκτομίαν Γεώργιον ἴἔχοντα τὸν 
Ηροθατᾶν. Ὁ δὲ τὸν τόπον καταλαθὠν, καὶ δυσχω- 
pla; καὶ φάραγξι καὶ δυσθάτοοις ἀπερισκέπτως 
ἐμπεσὼν τόποις, τό τε στράτευµα ὅλον ἀπώλεσε 
καὶ αὐτὸς δυσχερῶς διεσώθη. 

Τούτῳ τῷ ἔτει καὶ ἡ ἁποστασία γέγονε Βουλγαρίας 
τοῦτον τὸν τρόπον Πέτρος τις Βούλγαρος, Δελεάνος 
τὴν προσηγορίαν, δοῦλος Βυζαντίου τινὸς ἀνδρός, 
ἀποδρὰς ἐκ τῆς πόλεως ἐπλανᾶτο iv Βουλγαριᾳ, καὶ 
χατήντησεν ἄχρι Μωράθου καὶ Βελεγράδων (φρούρια 
δὲ ταῦτα τῆς Ἠαννονίας κατὰ τὴν περαίαν τοῦ Ίστρου 
διακείµενα xal γειτονοῦντα τῷ χράλῃ (11) Τουρκίας). 
καὶ υἱὸν ἑαυτὸν ἐφήμιζε ᾿Ῥωμανοῦ τοῦ υἱοῦ τοῦ 
Σαμουὴλ, καὶ τὸ γένος ἀνέσειε τῶν Βουλγάρων, πρὸ 
ὀλίγου τὸν τράχηλον ὑποθαλὸν τῇ δουλείᾳ καὶ λίαν 
ὁριγνώμενον ἐλευθερίας, Διὸ καὶ πιστεύσαντες τοῖς 
παρ᾽ αὐτοῦ λεγομένοις Βασιλέα τε αὐτὸν ἀναγορεύουσι 
Βουλγαρίας, xzi ἅραντες ἐχεῖθεν διά τε Ναΐσσου καὶ 
τῶν Σκουπίων, τῆς µητροπόλεως Βουλγαρίας, ἵεντο 
ἀνακηρύττοντες καὶ ἀνευφημοῦντες τοῦτον, χαὶ 
πάντα τὸν παρευρεβάντα ᾿Ῥωμαῖον ἀνηλεῶς καὶ 
ἀπανθρώπως ἀναιροῦντες. ὌὍπερ μαθὼν Βασίλειος 
ὁ Συναδηνὸς, στρατηγὸς Δυῤῥαχίου τυγχάνινν, ἄρας 
τὰς ἐγχωρίους δυνάμεις ἔσπευδεν ἁἀπαντῆσαι τῷ 
Δελεάνῳ πρὶν ἤ ἐπὶ μέγα ἀρθῆναι τὸ καχὸν xai 
πυρκαϊὰν ἀναφθῆναι. Γενόµενος δὲ κατὰ τὴν λεγο- 
µένην Δέρδην, xal προσκρούσας xatí τι µετά 
τινος τῶν ὑποστρατήγων Μιχαἡλ τοῦ Δερμοκαΐτου, 


mocaites (hic enim ei succedere jussus fuit) impe- [) [746] διαθάλλεται ἐς βασιλέα ὡς μελετῶν τυραν- 


rite ac male gerens magistratum exiguo tempore 
omnia vertit. Expilati enim ab eo injuste, suisque 
equis et curribus spoliati aliisque rebus quas caras 
habebant, omnibus, contra eum insurgunt. Átqueis 
insidias sentiens sibi parari noctu effugit. Ipsi ergo 
sibi ab irato imperatore metuentes deficiunt palam, 
et quemdam de militibus prudentie aoc fortitudinis 
note, Teichomerum nomine, imperatorem Bulga- 
rie constituunt. Due jam erant Bulgarorum factio- 


νίδα. Καὶ ὁ μὲν εὐθὺς παραλύεται τὴς ἀρ,χῆς xai dv 
θεσσαλονἰκῃι ἀγχθεὶς ἐν φυλακῇ Βάλλεται, στρατηγεῖν 
δ) ἀντ᾽ αὐτοῦ προχειρίζεται ὁ Δερμοκαΐτης, ὃς 
ἀπείρως καὶ φαύλως διοικῶν τὴν ἀρχὴν ἐν βραχει 
χρόνῳ τὰ πάντα ἀνάτρεψε. Πλεονεκτούμενοι γὰρ οἱ 
ὑπ αὐτὸν xal ἁδικούμενοι, καὶ τοὺς ἑαυτῶς ἵππους 
καὶ τὰ ἅρματα (12) ἀθαιρούμενοι xal ἄλλο πᾶν ὅπερ 
ἦν αὐτοῖς ἆξιον λόγου, κατεξανίστανται τοῦ στρατη- 
γου. ᾽Αλλ’ ὁ μὲν, ὡς σθετο ἐπιθουλευόμενος, νυκτὸς 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


. (01) Xylander ditioni ; verius regi : crales Bulga- 
rica lingua rex. Goan. 


(12) Arma jam signifloat, non currus. Gon. 





201 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


962 


διαλαθὼν ἔφυγεν οἱ δὲ τῷ ix βασιλέως Bic βαλ- A nes, altera Deleanum, Teichomerum altera regem 


λόμενοι ἀποστασίαν τε μελετῶσι xal τινα τῶν συν- 
όντων αὐτοῖς στρατιωτῶν, Τειχομηρὸν τοὔνομα, ἐπ᾽ 
ἀνδρίᾳ καὶ συνέσει μεμαρτυρημµένον, βασιλέα προ- 
Ἱειρίζονται Βουλγαρίας. Καὶ λοιπὸν γεγόνασι δύο 
στάσεις Βουλγάρων, dj μὲν τὸν Δελεάίνον άνευγη - 
μοῦσα, θατέρα δὲ τὸν Τειχομηρόν. Αλλ' ὁ Λελεάνος 
γράμματα φιλικὰ πρὸς τὸν Τειχομηρὸν γράψας xal 
ἐπὶ χοινοπραγίαν καλέσας, ἔπεισεν ἐλθεῖν. Ἐπεὶ δὲ 
ἠνώθη τὰ δύο συστήµατα τῶν Βουλγάρων, coTxa- 
Ἱεσάμενος ἅπαντας ὁ Δελεάνος παρεκάλει, εἰ μὲν 
πεπληροφόρηνται ἀπὸ τοῦ Σαμουἡλ ἕλχειν αὐτὸν τὴν 
σειρὰν καὶ ὑπ᾿ αὐτοῦ αἱροῦνται βασιλεύεσθαι, ἔχπο- 
δὃὼν ποιήσασθαι τὸν Τειχομηρὸν, εἰ ὃ᾽ ἀπότροπον 
αὐτοῖς τοῦτο, αὐτὸν μὲν ἀποσκευάσασθαι, ἄρχεσθαι 
6: ὑπὸ τοῦ Τειχομηροῦ. « Δύο γὰρ, φησὶν, ἐριθαχοὺς 
µία λόχμη οὐ τρέφει, οὔτε µία χώρα εὐοδωθήσεται 
ὑπὸ δύο κυθερνωµένη ἀρχηγῶν. » Ταῦτα δὲ εἰπόντος 
αὐτοῦ θόρυθός «s ἤρθη πολὺς, καὶ µόνον αὐτὸν 
Ῥούλονται ἔχειν ἔφασαν αὐτοκράτορα ἀρχηγόν. Καὶ 
ἅμα τῃ βουλῇ λίθους ἄραντες λιΏολευστοῦσι τὸν 
ἆθλιον Τειχομηρόν. Καὶ ὁ μὲν ὡς iv ὀνείρῳ δόξας 


salutans. Ibi Delecanus Teichomerum per litteras 
ad societatem invitatum ad ee pertrahit ; cumque 
in unum coiisssent copi, in concionem universis 
advocatis postulat ut. siquidem se a Samuelo pro- 
gnatum certo crederent ac se regem habere vellent, 
Teichomerum amoveant : sin id non videretur, se 
abdicare et regnum Teichomero permittere : ut 
enim duos erithacos unum orbustum non alit, sic 
unurn regnum feliciter a duobus principibus admi- 
nistrari non posse. Hec eo fato grandis exoritur 
tumultus ; vociferatique se soli Deleano regnum de- 
ferre, illico lapidibus miserum illum et regno quasi 
perinsomnium $229 potitumTeichomerumobruunt, 
Deleanus solus omnem nactus potestatem suas co- 
pias ad Thessalonicam contra imperatorem ducit. 
Sed hic incomposito agmine Byzantium abiit, om- 
nibus impedimentis, ac quidquid erat auri, argenti 
ao vestium, relictis. Atque ea Manuoclus Ibalza im- 
peratoris domesticus secum auferre et sequi jussus, 
acceptia 118, cum Cotonita quodam eunucho eubi- 
culario ad Deleanum transiit. 


ἄ-ξαι σὺν τῇ ἀρχῇ καταστρἐφει xal τὴν ζωὴν, πᾶσα δὲ ἡ ἐξουσία µεθίσταται εἲς τὸν Δελεάνον. Οὔτος ὃ 


τας δωνάµεις ἄρας ἁπάσας ἀπῄει πρὸς 


θεσσαλονίχκην 


κατὰ τοῦ βασιλέως. Ὅπερ µμαθὼν ῥἐχεῖνος 


ἐσυντάκτως ὤχετο εἷς τὸ Βυζάντιον, χαταλιπὼν πᾶσαν τὴν ἀποσκευὴν καὶ τὴν σκηνὴν xai ὅσον ypo- 
σον ἣν καὶ ἄργυρος καὶ ὑφάσματα, ἅπερ Μθνουὴλ ὁ Ἰθάτζης, φχειωμένος Ov τῷ βασιλεῖ, προσταχβθεὶς 
ἀφελέσθαι xal ἐπακολουθεῖν, ἀναλαθόμενος προσεχώρησε τῷ Δελεάνῳ μετὰ xal τινος Κοιτωνίτου, ἑνὸς τῶν 


ἠχλαμπόλων εὖν ούχων. 

Γέγονε δὲ καὶ αὖ (μὸς κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον, ὡς 
σ(εδὸν ἀποξηρανθῆναι τὰς ἀφθόνους πηγὰς καὶ τοὺς 
αεννάορς ποταμούς. Ἐγένετο δὲ καὶ ἐμπρησμὸς ἐν 
τῇ ᾿Εξαρτήσει, χατλ τὴν ς τοῦ Αὐγούστου μηνὸς, 
xxi ἐνεπρήσθηςαν αἱ ἐχεῖσε ἱστάμεναι πᾶσαι τριήρεις 
μετὰ τῆς ἑαυτῶν παρασκευῖῆς. 

Ὁ δὲ Δελεάνος ἀποσκευασάμενος, ὡς εἴπομεν, τὸν 
Τειχομηρὸν καὶ πάντων τῶν πραγμάτων κύριος 
καταστὰς Ὑενναίως ἐξηγεῖτο τῶν ἔργων. Καὶ πρὀ- 
τερον μὲν ἀπηστείλας πλῆθος στρατηγὸν ἔχον τὸν 
Ἱεγόμενον Κχυκάνον εἷλε τὸ Δυῤῥάχιον . ᾿Απέ- 
στειλε δὲ καὶ στρατιὰν ἑτέραν ἐν "Ελλάδι, στρατη- 
υουμένην ὑπ ᾿Ανθίμου' [twi ὑπαντιάσας ὁ ᾽Αλ- 
λακασσεὺς καὶ συμµίξας idv θΘήθαις τρέπεται, 
xai ἀναιρεῖται πλῆθος τῶν θηθαίων [P. 747] πολύ. 
Τότε δὴ xal τὸ θέµα τῶν Νικοπολιτῶν, πλὴν Ναυ- 
πάχτου, προσεῤῥύη Βουλγάροις δι αἰτίαν τὴν ῥηθή- 
σεσθαι μµέλλουσαν. Βυζάντιος Ὑάρ τις ἄνθρωπος 
Ιωάννης τοὔνομα, Κουτζομύτης (13) τὴν ἐπωνυμίαν, 
πράχτωρ τῶν ἐχεῖσε δημοσίων φόρων πεμφθεὶς xal 
βαρέως προσενηνεγµένος τοῖς ἐγχωρίοις ἑαυτῷ τε 
ὄλεθρον προεξένησε καὶ ἁποστάσεως αἴτιος γάγονε 
τος Νικοπολίταις μὴ Φφέροντες Υὰρ τὴν αὐτοῦ 
πλεονεξίαν ἀποστατοῦσι, xxi αὐτὸν μὲν e, µέρη xal 
µέλη κχατέτεμον, αὐτοὶ δὲ τὸν βασιλέα δυσρηµή- 
αντες Ῥωμπίων τοῖς Βουλγάροις προσέθεντο, OÀ 
τοσοῦτον δὲ διὰ τὸ πρὸς τὸν Δελεάνον φίλτρον ἆφ- 
Ἠγίασαν καὶ τὸν Ρωμαϊκὸν ζυγὸν ἀπέῤῥιψαν ὅσον διὰ 


Tanta etiam siocitas eo tempore fuit ut juges 
fontes ac perennes fluvii ferme exaruerint. Fuit 
etiam incendium in Exarlesi 6 die Augusti, omnes- 
que ibi stantes triremes cum suis armamentis 
conflagrarunt. 


C Ceterum Deleanus gnaviter rem gessit, missoque 


exercitu duce Caucuno Dyrrachium cepit. Aliasque 
in Graeciam copias misit ductore Anthimo, cui apud 
Thebas obviam factus Allacasseus multis Thebanis 
occisis pellitur. Tuuc etiam provincia Nicopolitana, 
sola excepta Naupacto, ad Bulgaros descivit. Et 
enim Byzantinusquidam Joannes Cutzomytes, 580 
missus ad exigendum publicum tributum, cum ini- 
quius tractaret incolas, sibi ipsi exitium paravit et 
ipsis deficiendi occasionem prabuit. Est enim ab 
ipsis ob intolerabilem avaritiam in frusta conciaus ; 
et Romanorum imperatorem detestantes, ejus jugo 
excusso, Bulgaris se conjunszerunt, non tam 
studio Deleani impulsi, quam odio orphanotrophi 
ob insaturabilem ejus in exaclionibus avaritiam. 
Nam Dasilius quidem imperator, quo tempore sub - 
egit Bulgaros, nihil prorsus immutaverat, sed omnia 
pristina conditione manere pormiserat, neque α 
Samueli exactione aliam instituit. Ea autem fuerat 
ut quicunque Bulgarus jugum boum possidebat, is 
in publicum conferret unum frumenti, unum milii 
modium et vini urnam. Orphanotrophus ea in pe- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(13) Κουτζομύτης simus. GoAR. 





263 GEORGII CEDRENI 264 


cuniam mutarat. Quod moleste ferentes Nicopolite, Α. τὴν τοῦ ὀρφανοτρόφου * ἁπληστίαν xxi πρὸς τὰς 
oblata occasione Deleani motu, Romano imperio εἰσπράξεις ὑπερθολήν. Βασιλείου γὰρ τοῦ βασιλέως, 
rejecto ad suos gentiles redierunt. ὁπηνίκα Βουλγάρους ἐχειρώσατο, μὴ νεοχμῶσαι θε- 
λήσαντος ὅλως μηδὲ τὰ πράγµατα µετακινῆσαι, ἀλλ᾽ ἐπὶ τῆς αὐτῆς µένειαν καταστάσεως καὶ οὕτω διεξ- 
άγεσθαι καθώς που ó Σαμουὴλ διωρίσατη, καὶ διδόναι τὸν ζεῦγος βοῶν ἔχοντα Βούλγαρον εἷς τὸ κοι- 
νὸν αἰτου µόδιον ἕνα καὶ κἐγχρου τοσοῦτον xal οἴνου στάµνον ἕνα, ὁ ὀρφανοτρόφος ἀντὶ τῶν εἰδῶν νομἰ- 
σµατα δίδοσθαι διωρίσατο, Ὅπερ μὴ εὐφόρως οἱ ἐγχώριοι φέροντες, εὑρόντες δὲ καὶ καιρὸν εὔκαιρον 
τὴν τοῦ Δελεάνου ἐπιφάνειαν, τὴν ᾿Ρωμαϊκὴν ἀπεσείσαντο ἡγεμονίαν xai πρὸς τὸ ἀρχαῖον ἐπανέδρα- 


μον ἔβος. 

Hoo tempore adversus imperatorem conspiratum 
est, principibus facinoris Michaelo Cerulario et 
Joanne Macrempolita aliisque civium haud paucis. 
Hi relegati, bona eorum publicata. Sed et contra 
Constantinum magnum domesticum res nove Me- 
sanactis tenta». Indicio $31 rei delato, Michaelus 
Gabras, Theodosius Mesanictes multique alii cen- 
Luriones excecati, Gregorius autem patricius Taro- 
nita, qui auctor facinoris ferebatur, cruda pelle 
bovis totum corpus obductus, ut soli spiritui exitus 
et oculi aperti essent, ad orphanotrophum est 
missus. 


Εγένετο 98 χατὰ τοῦτον τὸν καιρὸν usÀitm τυ- 
ῥαννίδος κατὰ τοῦ βασιλέως, ἔξαρχον ἔχουσα Μιχαὴλ 
τὸν λεγόµενον Εηρουλάριον καὶ Ἰωάννην τὸν Μα- 
χρεµθολίτην καὶ ἄλλους οὐκ ὀλίγχους τῶν πολιτῶν, 
oi. καὶ δημευθέντες ἐξωρίσθησαν. Καὶ ἑτέρα δέ τις 
ἐπισόστασις γέγονε κατὰ Κωνσταντίνου τοῦ μεγάλου 
δοµεστίκου ἐν Μεσανάκτοις ἧς µηνυθείσης αὐτῷ 
Μιχαλλ μὲν 6 Γαθρᾶς καὶ Θεοδόσιος ὁ Μεσανύχτης 
καὶ ἄλλοι πολλοὶ τῶν ταγματικῶν ἀρχόντων ἕκπη- 
ῥοῦνται τούς ὀφθαλμοὺς, Γρηγόριον δὲ πατρίκιον τὸν 
Ταρωνίτην ἔξαρχον, ὡς ἐλέγετο, καὶ πρωτουργὸν τῆς 
συστάσεως ὄντα cf βύρσῃ βοὸς διὰ παντὸς τοῦ σώ- 


µατος χολύψας ὁ Κωνσταντῖνος, καὶ µόνης τῆς ἀναπνοῆς ἔξοδον ἀφεὶς καὶ τῆς ὄψεως, πρὸς τὸν ὀρφανοτρόφον 


ἀπέστειλε, 


Anno mundi 6549, indictione nona, mense Se- 
ptembri, Alusianus patricius et Theodosiopolis 
prefectus, secundus Aaronis filius, subito ex urbe 
profugus ad Deleanum se contulit. Cum enim inju- 
stili: accusalus esset, priusquam de causa cogno- 
eceretur, Joannes ab eo exegorat auri libras 50, 
ademeratque predium quod synodis patrimouio 
in Charsiano habebat. Cumque multis apud impe- 


ratorem precibus non obtinuisset ut sui haberetur C 


ratio,desperatis suis rebus Armenio habitu sumpto, 
simulansque se Basilii Theodorocani famulum esse 
atque Thessalonicam ad imperatorem ire, clam 
omnibus aufugit, Ostrobumque pervenit, ubi tum 
cum omni exercitu castra Deleanus habebat. Magna 
hunc cum letitia accepit Deleanus, metuens ne ad 
ipsum potius inclinarent Bulgari ul regio sanguine 
natum : $899 consortem, ut pre se ferebat, imperii 
ascivit, ac cum exercitu quadruginta millium ad 
oppugnandam Thessalonicam misit, cui tune pre- 
erat Constantinus patricius, patruelis imperatoris. 
Eo profectus Alusianus urbem vallo cingit, ac ma- 
chinis admotis summa industriaoppuguat. Sed cum 
per sex dies frustra oppugnasset, undique repul- 
gus,8pe expugnande abjecta, obsidione eam capere 
atatuit. Oppidani quadam die ad sepulchrum mar- 
tyris Demetrii accesserunt, supplicationeque per 
totam noctem tracta, usique unguento quod ex eo 
sepulchro scaturit, uno impetu apertis ports in 
Bulgaros se emiserunt, habentes secum legionem 
Magnanimorum ; hostemque improvisaimpressione 
perterritum in fugam conjecerunt, nemine subsiste- 
re aut se defendere auso. Ductor Romane aciei 
fuit martyr, iterque complanavit ; quod Bulgari 
captivi juramento confirmarunt, dicentes vidisse se 
juvenem equitem, qui Romane phalangi preiret, ex 
quo ignis exsiliens adversos cremaret hostes. Ceci- 


Zemteuóplp δὲ μηνὶ, ἱνδικτιῶνος 0 τοῦ «φμθ 
ἔτους, ᾽Αλουσιάνος πατρἰχιος καὶ στρατηγὸς θεοδο- 
σιουπόλεως, ὁ τοῦ ᾽Λαρὼν δεύτερος υἱὸς, ἄφνω τῆς 
πόλεως ἀποδρὰς τῷ Δελεάνῳ προσέρχεται ἐξ αἰτίας 
τοιαύτης ᾽ Ἐν θεοδοσιουπόλει καὶ γὰρ στρατηγῶν 
οὗτος xal ὡς ἄδικος κατηγορηθεὶ, πρὶν f| ἑξετάσει 
δοθῆναι τὰ κατ’ αὐτοῦ λεγόμενα, ἀπῃτήθη παρὰ τοῦ 
Ἰωάννου Ὑρυσίου λίτρας v', προσαφῃρέθη δὲ xal 
γυναικεῖον χωρίον, ὅπερ εἶχεν dv. τῷ Χαρσιανῷ 
κάλλιστον, Δεηθεὶς δὲ περὶ τούτου τοῦ βασιλέως 
πολλὰ καὶ μὴ τυχὼν ἐπιστροφῆς, πάντοθεν ἀἆπο- 
γνοὺς, στολἠν λαθὼν ᾽Αρμενίων xal ὡς τάχα θερὰ- 
πων τοῦ Θεοδωροχάνου Ηασιλείου ἐς τὸν βασιλέα ἐς 
θεσσαλονἰκην ἀπιὼν, λαθὼν ἅπαντας ἕἔφυγε καὶ ἐν 
᾿Οστροθῷ διασώζεται, [Ρ. 748] ἐκεῖσε πανσυδὶ τοῦ 
Δελεάνου ἑστρατοπεδευμένου τυγχάνοντος. Τοῦτον 
περιχαρῶς δεξάµενος ὁ Δελεάνος (ἐδεδοίκει γὰρ µή 
πως προστεθῶσιν αὐτῷ μᾶλλον οἱ Βούλγαροι ὡς ele 
βασιλικὸν αἷμα τὴν ἀνκφορὰν ἔχοντι) καὶ κοινωνὸν 
ὡς ἐδόχει τῆς ᾖασιλείας παρειληφὼς, στρατιὰν αὐτῷ 
δίδωσι ἨΧιλιάδας τεσσαράκοντα, ἀπελθεῖν κελεύσας 
καὶ ἐκπολιορκῆσαι θεσσαλονίκην * ἦρχε δὲ τόεε τῆς 
πόλεως θεσσαλονίκης ὁ τοῦ Λβασιλέως ἀνεψιὸς 
Κωνσταντῖνος πατρίκιος. "Oc ἀπελθὼλ καὶ τάφρον 
περιθαλόμενος ἐπιμελῶς εἴχετ τῆς πολιορκίας. 
Ἐτὶ t£ δξ ἡμέρας ἀποπειρασάμενος τῆς πόλεως 
ἑλεπόλεσι καὶ μηχαναῖς καὶ 'τάντοθεν ἀποχρουσθεὶς 
καὶ τοῖς πᾶσιν ἀπειρηκὼς διὰ προσεδρείας ἑδόχει 
ἀνύσαι τὸ σπουδαζόµενον. Μιᾷ δὲ τῶν ἡμερῶν τῷ 
τάφῳ τοῦ μεγάλου μάρτυρος Δημητρίου προσελθόντες 
ol ἐπιχώριοι, καὶ πάννυχον ἐπιτελέσαντες δξησιν xai 
τῷ pópu τῷ ἐκ τοῦ θείου τάφου βλύζοντι χρησάμε- 
vot, ὡς ἐκ μιᾶς ὁρμῆς ἀναπετάσαντε τὰς πύλας 
ἐξέρχονται κατὰ τῶν Βουλγάρων. Συνῆν δὲ τοῖς 
θεσσαλονικεῦσι τὸ τάγµα τῶν Μεγαθύμων. Ἐξελ- 


θόντες δὲ xal τῷ ἀπροσδοκήτῳ καταπληξάµενοι 


305 HISTORIARUM COMPENDIUM. 2006 


τρέπουσι τοὺς Βουλγάρους μηδ᾽ ὃλως πρὸς ἄμυναν fj A dere amplius 15, millibus Bulgarorum, captique 
ἀλκὴν cuna: βουληθέντας, τοῦ μάρτυρος προιγη- ^ haud pauciores; reliqui turpissima fuga cum Alu- 
zu£vou τῆς 'Popaüxic στρατιᾶς xai τὴν πορείαν — siano ad Deleanum evaserunt. 

προημαλίζοντος, καθὼς ἐνωμότως διεθεθαίουν ol αἰχμαλωτισθέντες Βούλγαρο:, λέγοντες νεανίαν ἔωιππον ὁρᾷν 
προηγούµενον τῆς ᾿Ρωμαϊκῆς φάλαγγος, ἐξ οὗ πῦρ ἐξαλλάόμενον ἐπυρπόλει τοὺς ἐναντίους. Ἔπεσον οὖν πλείω 
τῶν τε’ χιλιάδων δοριάλωτλι δὲ ἐλήφθησαν οὐχ ἑλάττους τούτων. Οἱ δὲ λοιποὶ αἰσχίστως σὺν τῷ ᾽Αλουσιάνῳ slc 





τὸν Δελεάνον διασώζονται. 

Τούτῳ τῷ ἔτει, ἐπινεμήσει 9, Ιουνίου v', mpl ὥραν 
τῆς ημέρας κβ’, γέγονε σεισμός. 

Μετὰ δὲ τὴν τροπὴν ἑνωθέντες ὅ τε Δελεάνος καὶ 
ὁ ᾽Αλουσιάνος ὑπενοοῦντο ἀλλήλους, ὁ μὲν διὰ τὴν 
ἵτιαν αἰσχυνόμενος, ὁ δὲ προδοσίαν ὑποπτεύων, xal 
ἐπεθούλευον ἀλλήλοις κχαιροφυλακοῦντες. Σχευασά- 
µενος οὖν ὁ )Αλουσιάνος µετά τινων οἴκείων αὐτοῦ 
x»! ἄριστον ποιήσας καὶ εἷς εὐωχίαν καλέσας τῶν 
Διλεάνον, χρα,παλοῦντα χαὶ µεθύοντα χατασχὼν 
ἀπετόφλωσεν, ὡς μηδ) αἴσθησιν ὅλως τοῖς Βουλγά- 
ροις δοθῆναι τοῦ γεγονότος καὶ φυγὼν ἔρχεται ἐν 
Μοσυνοπόλει πρὸς τὸν βασιλέα. Καὶ τοῦτον μὲν ὁ 
βασ,λεὺς εἲς τὸ Βυζάντιον πρὸς τὸν ὀρφανοτρόφον 
ἐκπέμπει, ἐς τὸ τῶν μαγίστρων ὕψος ἀναθιθάσας, 
αὐτὸς δὲ ἄρας ἐχ Μοσυνοπόλεως ἄπεισιν ἐν θεσσαλο- 
víxy. Ἐχεῖθεν δὲ διαθὰς εἴσεισιν ἐν Βουλγαρίᾳ, xai 
τὸν Δελεάνον χατασχὼν ἔπεμψεν ἐν θεσσαλονίχῃ, 
αὐτὸς δὲ πρὸς τὰ ἑνδότερα Ὑενόμενος (ἔτι γὰρ 
Μανουὴλ ὁ ᾿Ἰθάτζης δέµα Κξύλινον κατασκευάσας 
χατὰ τὸν Ἡρίλαπον dero ἀπεῖρξαι προσωτέρω χω- 
ρεῖν τὴν βασιλικὲν στρατιὰν καὶ τὰ ἔνδον κατέχειν)’ 
ἀλλ᾽ ὁ βασιλεὺς ἐκεῖσε γενόμενος λόγου θᾶττον τό τε 
{Όλινον τεῖχος διέῤῥηξε xal τὸ σύστηµα τῶν Βουλγά- 
pov ἑἐσκέδασε καὶ τὸν [Ρ. 749] ᾿Ιθάτζην κατέσχε. 
Καὶ καταστησάµενος πάντα τὰ iv Βουλγαρίᾳ, καὶ 
στρατηγοὺς ἐν τοῖς θέμασι τάξας, εἴσεισιν ἐν τῇ 
Δασιλίδι, ἐπαγόμενος μεθ) ἑαυτοῦ τόὀν τε Δελεάνον 
καὶ τὸν Ἰθατζην. Tm δὲ κατεχούσῃ τοῦτον νόσῳ 
ἐντροχωθεὶς, xal πάντοθεν τῆς οἴχείας ἀπογνοὺς 
σωτηρίας, ἀποκείρεται μοναχὸς παρὰ τοῦ μοναχοὺ 
Κοσμᾶ τοῦ ἠΤζιντζουλούχη, ὃς διὰ παντὸς συνῆν 
αὐτῷ καὶ ἐνουθέτει τὰ δέοντα. Δεχεμθρίου δὲ δεχάτῃ 
τοῦ ςφν΄ ἔτους, ἰἱνδικτιῶνος, V, θνήσχει ἐν petavolg 


Hoc ipso anno, die 10, hora diei 12, terre motus 
fuit. 

Accepta autem clade conjuncti Deleanus et Alu- 
sianus, alter de altero 8888 sinistra suspicari co- 
perunt, hie ob rem male gestam pudore affectus, 
ille proditionem opinans intervenisse. [taque insi- 
dias invicem siruebant et occasiones quierebant. 


B Tandem Alusianus re cum familiaribus quibusdam 


suis communicata Deleanum ad convivium invital, 
ibique erapula et ebrietate capto oculos eruit, ne- 
mine prorsus Bulgarorum id sentiente. Ipse Mosy- 
nopolin ad imperatorem profugit. Hunc imperator 
ad magistri dignitatem evectum Cpolin ad orphano- 
trophum amandat. Ipae per Thessalonicam in Bul- 
gariam venit, comprehensumque Deleanum Thessa- 
lonieam mittit. Inde ad interiora pergens septum 
ligneum, quod Manuelus lbatza apud Prilapum 
fecerat, ut copias imperatoris progressu arceret et 
ipse interiora obtineret, celerrime perrupit, ac Bul- 
garorum dissipata coitione Ibatzam cepit. Rebus 
deinde Bulgarie constitutis, ac provincie dato pre- 
side, urbem ingressus est, secum ducens Deleanum 
et Ibatzam. Post morbo suo prorsus confectus, 
salute corporis omnino desperata, raditur et fit 
monachus opera Cosme Tzintzuluce monachi, qui 
semper cum eo fuit et quantum opus erat preceptis 
instruxit. Decenibris 1U die, indictione 10, anno 
mundi 6550, vita excessit, poenitentia acte et pec- 
cata sua pie ^onfeegsus, ac lacrymis suum 5384 in 
Romanum imperatorem scelus prosecutus. Impera- 
vit anuos 7, menses 8, vir cetera bonus 8ο probe 
vite, absque illud flagitium fuisset; quod tamen 
ipsum multi orphanotropho imputant. 


καὶ ἐξομολογήσει, τὴν tic τὸν βασιλέα 'Ρωμανὸν ἁμαρτάδα ἀποκλαιόμενος, βασιλεύσας ἐπὶ ἔτη ζ καὶ μήνας v, 
ἑνὴρ τἆλλα μὲν ἐπιεικὴς καὶ χρηστὸς καὶ εὐλαθῶς δύξας βιοῦν, πλὴν τοῦ elc τὸν βασιλέα Ῥωμανὸν ἁμαρτήμα- 
τος. ᾽Αλλὰά καὶ τοῦτο ol πολλοὶ τῷ ἀρφανοτρόφῳ προσάπτουσ.. 


Τοιούτῳ δὲ τέλει χρησαμένου τοῦ Μιχαὴλ τὸ πᾶν p Proinde Michaeli obitu summa rerum rediit ad 


χράτος περιέστη ὡς εἷς κληρονόμον τὴν Βασιλίδα 
ζωήν. Τοιγαροῦν καὶ νεανικώτερον Ἕπτετο τῶν πρα- 
Ἱμάτων, συνεργοὺς ἔχουσα καὶ συλλήπτορας τοὺς τοῦ 
πατρὸὺς εὐνούχους, οὓς ἄνωθεν 6 λόγος πολλάκις 
ἀπηριθμήσατο. Πλὴν οὐ παρέμµεινεν ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ 
υρονήµατος, d))' ἀποθλέψασα πρὸς τὸν ὄγχον τῆς 
βασιλείας, xai διαγνοῦσα ὡς οὐκ ἄν ποτε xap' ἑπυ: 
τὴν αὐτὴ δυνηθείη ὀρθῶς τὰ xowx διεξάχειν, xal 
ἀλυσιτελὲς νοµίσασα τὸ ἀθασίλευτον καὶ ἄναρχον τὴν 
τεηλικαύτην εἶναι ἀρχὴν, xai Ó&ov εἶναι κρίνασα προ- 
Χειρίσατθαι βασιλέα τὸν δυνάµενον ἀντιλαμθάνεσθαι 
τῶν πραγμάτων iv ταῖς συµθαινούσαις περιστάσεσι, 
καὶ ἐπὶ τρεῖς ὅλας Ἠμέρας περὶ τούτου διασκοπή- 
σασα, τὸν τοῦ βασιλέως ἀνεψιὸν xal ὁμώνυμον, τὸν 
υἱῶν τοῦ Στεφάνου τοῦ ἐν Σικελἰᾳ τὰ πράγματα 


ParROL. Ga. ΟΧΧΙΙ. 


Zoen quasi jure hereditario. Quapropter ea initio 


acrius aliquando rebus 86 gubernandis dedit, adju- 
toribus usa paternis eunuchis, quos supra aliquoties 
commemoravimus. Neque tamen ad institutum 
tenuit: sed molem 1mperii considerans et intelli- 
gens se tantis rebus recte tractandis imparem, tum 
damnosum fore sentiens si absque imperatore tan- 
tum relinqueret imperium, simul videns alicui 
imperium esse committendum, qui dubiis 8ο peri« 
culósis rebus tutari rempublicam posset, integro 
triduo in eam deliberationem insumpto, tandem in 
filium adoptat et Romanorum imperatorem desi- 
gnat Michaelum imporatoris jam defuncti sororis 
filium, et Stephani ejus qui in sicilia rem perdidit, 
jam tum Cesarem, et opinione hominum indu- 


261 


GEOHGII CEDHENI 


268 


sirium atque dexteritate aliqua preditum, neque A διαφθείραντος. Kalcapa ὄντα xal ὁραστήριον δο- 


tamen antequam is se diris ipsum devovisset, nisi 
eam ad mortem usque pro domina et matre agno- 
sceret, et pro sua voluntate que fleri vellet aut ju- 
beret ao sineret. Hoc pacto illa adopticium filium 
diademate $85 imperatorio redimivit, prius tamen 
sgubmoto orphanotropho et in monasterium Mono- 
batarum relegato. Constantinum quoque domesti- 
cum scholarum magistratu privavit, et in abside, 
que ejus erat in Opsicio possessio, eum se conlinere 
jussit; eodemque 1nodo Georgium quoque protove- 
stiarium in 8ua bona,que in Paphlagonia is possi- 
debat, inclusit. Qua hora Michaelus diademate egt 
ornatus, oborta vertigine et tenebris parum abfuit 
quin concideret, vixque est refectus unguentis, aro- 
matibus aliisque rebus odoratis. Sed et toto tem- 
pore quo is imperium tenuit (fuit hoo mensium 4) 
terre motus durarunt. Enimvero coronatus a pa- 
triarcha, et imperator designatus, honorum colla- 
tione senatum ac largitionibus populum demeruit, 
et apud dominam deprecando obtinuit ut Constan- 
tinum sibi domesticum liceret ab exailio revocare; 
quem et nobilissimi honore decoravit ac secum 
habuit. Cum autem videretur in tuto stare, subito 
corruit. Nam litteris orphanotrophi et consiliis 
domestici corruptus, bortantium ne Auguste ni- 
mium flderet, sed caveret ne avunculi Michseli 
imperatoris et Romani modo tractaretur, quos illa 
veneficiis sustulisset, suadentiumque ut eam qua- 
cunque ratione e medio tolleret, daretque operám 
ne anteverteret ipsa, $86 continuis eorum de 


eadem hac re exhortationibus eo tundem adactus C 


est ut insidias matri Zoe pararet. Statuit primo 
civium animos tentare, ut si eos aibi favere intelli- 
geret ac constanter in se esse propensos, rem ag- 
grederetur, Bi secus eveniret, omitterel consilium. 
Ergo ad diem qui & Pascbate proximus est Doimi- 
nicus, populo publicum processum in Apostolorum 
sedem imperat, hoc modo civium in se animos ex- 
ploraturus. Venit ergo coronatus cum senatu om- 
nibus urbanis &d id spectaculum acocurentibus, et 
iis qui ad viam regiam habitabant, auream et ar- 
genteam supelleotilem ex edibus demittentibus ao 
peplos et auro intextas vestes, inque faustis acclama- 
tionibus certatim ipsum etiam animorum suorum 
sensum effundere cupientibus. Iis miser iste ine-* 


κοῦντα xai περὶ τὰ πράγµατα δεξιὸν, ὄρχοις πρότε- 
pov Φφρικωδεστάτοις καταλαθοῦσα ὣς χυρίαν αὐτὴν 
Έξει διὰ βίου καὶ δἐσποιναν καὶ µιτέρα, πράττουσαν 
ἅττα δὴ καὶ κελεύει ποιεῖν, εἰσποιητὸν προσλαμθά- 
νει υἱὸν xal βασιλέα Ῥωμαίων ἀναγορεύει, τῷ βα- 
σιλικῷ µταινιώσασα διαδήµατι, πρότερον ἐχποδὼν 
ποιησαµένη τὸν ὀρφανοτρόφον καὶ ἐς τὸ µοναστήριον 
τῶν Μονοθατῶν ἐξορίσασα, παραπλησίως καὶ Κων- 
σταντῖνον τὸν δοµέστικον τῶν σχολῶν τῆς ἀρχῆς πχ- 
ῥαλύσασα καὶ iv τοῖς τοῦ Ὀψικίου κτήµασιν αὐτοῦ 
τῆς ἀψῖδος τοῦτον περιορίσασα, ὡσαύτως καὶ Γεώρ- 
γιον τὸν πρωτοθεστιάριον ἐν τοῖς κατὰ Παφλαγονίαν 
αὐτοῦ κτήµασι στείλασα. Κατ αὐτὴν δὲ τὴν ὥραν 
καθ᾽ ἣν ἀνεδεῖτο τῷ διαδήµατι ὁ Μιχαὴλ, σκοτώσει 
καὶ ἱλίγγφῳ ληφθεὶς ἐγγὺς ἦλθε τοῦ πεσεῖν. Ἰόλις 
δ᾽ οὖν ἀνεκαλέσαντο τοῦτον µύροις xal ἀρώμασι xal 
λοιποῖς ἄλλοις εὐώδεσιν εἴδεσιν,. ᾿Ἐκλονεῖτο δὲ xai ἡ 
Υῆ παβ᾽ ὅλους τοὺς τέσσαρας μῆνας τῆς βασιλείας 
αὐτοῦ. [Ῥ. 750] Τέως δὲ στεφθεὶς παρὰ τοῦ πα- 
τριάρχου xal βασιλεὺς καταστὰς τιμαῖς xal ἀξιώμασι 
τὴν σύγχλητον καὶ δωρεῶν διανομαῖς τὸ κοινὸν ἂν- 
ελάμθανεν. ᾿Ἐντεύξει δὲ τ πρὸς τὴν δέσποιναν xai 
Κωνσταντῖνον τὸν δομέστιχον μεταχαλεσάµενος τῆς 
ὑπερορίας καὶ νοθελἰσσιµον (14) τιµήσας εἶχε μεθ' 
ἑαυτοῦ. Δόξας δὲ iv βεθαίῳ ἑστάναι αἰφνίδιον ἔπεσε. 
Γράµµασι γὰρ τοῦ ὀρφανοτρόφου xal συµθουλίαις 
τοῦ δοµεστίκου διαφθαρεῖς, λεγόντων μὴ πολλάκις 
πιστεύειν τῇ δεσποίνῃ, ἀλλὰ φυλάττεσθαι ταύτην, 
ἵνα qr. παραπλήσια πάθῃ τῷ τε βεἰῳ αὐτοῦ καὶ 
βασιλεῖ Μιχαλλ xal τῷ πρὸ αὐτοῦ 'Ῥωμανῷ, γοη- 
τείαις, ὡς ἔφασκον , κατεργασθέντι, xal συµθου- 
λευόντων , εἶ οἷόν τε ἐκποδὼν θέσθαι αὐτὴν καὶ 
σπεῦσαι μὴ προληφθῆναι, καὶ συνεχεῖς τὰς προσ- 
θολὰς περὶ τοῦ αὐτοῦ ποιούµενοι πράγματος d«a- 
πεῖσαι ἴσχυσαν ἐπιθουλὴν κατ αὐτῆς μελιτῆσαι. 
Ἔδοξεν οὖν ἀποπειραθηναι τῶν πολιτῶν πρότερον, 
οἵαν ἔχουσι περὶ αὐτοῦ, γνώµην, καὶ st μὲν χρηστὴν 
διάθεσιν φανῶσι φυλάττοντες sl; αὐτὸν xal φιλίαν 
ὀρθὴν, τότε δὴ καὶ ἐγχειρῆσαι τῇ µελέτῃ, εἰ δὲ τού- 
ναντίον, ἡσυχίαν ἄγειν. Tip Κυριαχῇ οὖν τῇ μετὰ τὸ 
ἅγιον Πάσχα προέλευσιν δηµοσίαν κηρύξας ἐν τῷ 
τῶν Αγίων ᾿Αποστόλων ναῷ, xal δι’ αὐτῆς ἁποπει- 
ραθῆναι χρίνας τῆς γνώμης τῶν πολιτῶν, ἀπῆλθεν 
ἑστεφανωμένος μετὰ τῆς συγκλήτου, πάσης τῆς πό- 
λεως ἀθροισθείσης sic τὴν θέαν, σκεύη χρύσεχ καὶ 


scatus, atque omniaa summa proficisci benevolentia  ἀργύρεα τῶν τὴν λεωφόρον κατοικούντων ἀποχρε- 


putans,ut primum in magnuim estreversus palatium, . 
patriarcham in monasterium ipsius,quod erat in Ste- 
no, abire jubet, seque ibi in crastinum exspectare, 
donatum auri libris 4, quod nimirum ei brevi esset 
successorem constituturus. Noctu Augustam solio 
deturbat etin Principum relegat, iis qui abducebant 
mandato ut eam raderent atque ipsi crines affer- 


μαννύντων xal πέπλους καὶ ἄλλα Ὀφάσματα χρυσο- 
ὑφῆ, κάν ταῖς εὐφημίαις προτεθυµηµένων καὶ αὐτὰς, 
εἰ olov τε, ἐχκενῶσαι τὰς ψυχάς. Οἷς δελεασθεὶς ὁ 
δείλαιος τῷ ἐξ εὐνοίας ὑπολαθεῖν ταῦτα Ὑίνεσβαι, 
ὑποστρέψας iv τῷ µεγάλῳ παλατίῳ τῷ μὲν πατρι- 
ἀρχῃ μηνύει ἀπελθεῖν εἰς τὴν iv τῷ Στενῷ μονὴν 
αὐτοῦ xal προσδέχεσθαι αὐτὸν τῇ ἑπαύριόν , δοὺς 


XYLANDRI ET GOARI NOT/E. 


(14) Tres Constantini Magni tempore tituli fuere 
precipui, Augusti, Cesaris, Nobilissimi. Augustus 
imperator, Cesar imperii successor, Nobilissimus 
Cesarei nominis quandoque potiundi spe foveba- 


lur; unde nonnisi ultimi impp. filii vel affines pre- 


cipui eo titulo leguntur imperio florente ornati. 


Plura de Nobilissimo Trivorius Observ. Apol. c. 16. 


GoAR. 


269 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


1170 


αὐτῷ xat χρυσίου λίτρας τέσσαρας διὰ τὴν µέλλουσαν Α rent. Die facta relationem perscripsit, eamque ur- 


εἰς αὐτὸν γενέσθαι τάχα ὑποδοχήν' νυχτὸς δὲ τὴν 
βασιλίδα κχατασπᾷ τοῦ θῥόνου xai περιορίζει εἷς 
Πρίγχιπον, ἀποχεῖραι τοῖς ἆγουσι κχελεύσας αὐτὴν 
χαὶ διαχοµίσαι τούτῳ τὰς τρίχας αὐτῆς. Καὶ ol μὲν 
πεμφθέντες ἐποίησαν ὡς ἐκελεύσθησαν, ἕωθεν δ᾽ 
οὗτος ἀναφορὰν (15) γράψας καὶ τῷ τῆς πόλεως ἐπάρχῳ 
δοὺυς ἀναγνῶναι iv τῷ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου 
φόρῳ τοῖς πολίταις ἐχέλευσεν : ἐδήλου δὲ dj dva- 
φορὰ, ὄτιπερ « Kaxóvouq ἡ ζωὴ περὶ τὴν βασιλείαν 
µου φανεῖσκ« ἐξώρισται παρ) ἐμοῦ, συμφρονῶν δὲ 
ταύτῃ καὶ ὁ ᾿Αλέξιος ἐξεθλήθη τῆς ἐκκλησίας. 
Ὑμεῖς δὲ, 6 ἐμὸς λαὸς, sl τὴν ἐμὴν εὔνοιαν διατη- 
potnte πρὸς ipi, μεγάλων τιμῶν xal ἀγαθῶν 
τεύζεσθε xai ζωὴν ἄλυπον xal χκαθαρὰν ζήσεσθε. » 
Αναγνόντος οὖν τοῦ ἐπάρχου τὴν ἀναφοράν εἷς 
ἱτήχλον τοῦ λαοῦ, φωνή τις ἐξηχούσθη, μηδενὸς 
εὐρεθέντος τοῦ χεκραγότος, ὡς « Ἡμεῖς σταυροπά- 
την (16) [P. 751] καλαφάτην βασιλέα οὗ θέλομεν, 
ἀλλὰ τὴν ἀρχέγονον xai κληρονόμον xal ἡμετέραν 
μητέρα Ζωήν. » Kal εὐθὺς ὡς ἐκ μιᾶς φωνῆς ἅπας ὁ 
λαὺς ἐθόων * « ᾿Δνασκαφείη τὰ ὁστᾶ (17) τοῦ xa- 
λαφάτου. » Καὶ ἀναλαθόντες ἕκαστος λίθους καὶ 
βάθρα καὶ τὰ παρατυχόντα ξύλα τὸν μὲν ἔπαρχον 
(1» δὲ Αναστάσιος πατρἰκιος ὁ τῷ πατρὶ τῆς Ζωῆς 
ὑπηρετησάμενος) μικροῦ δεῖν καὶ ἀπέκτειναν, εἰ μὴ 
ΦυγΏ Ἱρησάμενος ἐπορίσατο τὴν ἑαυτοῦ σωτηρίαν' 
αὐτοὶ δὲ εἷς τὴν Μεγάλην δὁραµόντες Ἐκκλησίαν 
(ἔτυχε γὰρ xa ὁ πατριάρχης τὴν αὐτοῦ ὑποστροφὴν 
ὠνησάμενος, καὶ τὸν μὲν βασιλέα ἑδυσφήμει, τὴν δὲ 
τῆς βασιλίσσης ἐζήτει ἀναχομιδήν)' προσέδραµον 
τοίνυν πάντες οἱ τοῦ πατρὸς αὐτῆς εὐνοῦχοι xai 
Κωνσταντῖνος πατρἰχιος ὁ Καθάσιλας xal τὸ λοιπὸν 
ἅπαν πλᾶῆθος τῆς συγκλήτου, καὶ χοινῃ συμδουλῇ 
τέµψαντες ἄγουσι τὴν θεοδώραν ἀπὸ τοῦ Ηετρίου 
εἰς τὴν Μεγάλην Ἐκκλησίαν, xai ἑνδύσαντες αὐτὴν 
ἐλουρχίδα βασιλικὴν ἄνασσαν εὐφημοῦσι σὺν Ζωῇ 
τῇ ταύτης ἀἁδελφῃ. Καὶ ὁρμήσαντες πρὸς τὸ παλά- 
τιν καταγαγεῖν ἠπείγοντο τῶν ἀνακτόρων τὸν 
Μιχαήλ. Ὁ δὲ πρὸς τὴν ὀργὴν τοῦ λαοῦ xal τὴν 
χίνησιν ἀποδειλιάσας, εὐθὺς ἀποστείλας ἤγαχε τὶν 
ζωὴν i» τῷ παλατίῳ, xal ἀποδύσας αὐτὴν τὰ µο- 
ναχικὰ µετηµφίασε βασιλικοῖς περιθλήμασι. Προ- 
χόψας οὖν ἀπὸ τοῦ ἐν τῷ ἱπποδρομίῳ καθίσµατος, 
καὶ ὅη μηγορῆσαι πειραθεὶς πρὸς τὸν λαὸν ὅτι τε d 
3χαιλὶς ἤχθη καὶ ὅτι πάντα καλῶς ἔχει αὐτοῖς τὰ 
κατὰ σχοπὸν, οὗ συνεχωρήθη, ὕθρεσί τε πανταχόθεν 


bis prefecto publice populo recitandam in Constan- 
tini Magni foro mandavit. Scripta fuit in hanc B37 
sententiam : « Zoen, quam meo imperio malignam 
esse deprehenderam, relegavi. Alexium cum ea sen- 
tientem ecclesia amovi. Vos autem, subditi mei, si 
benevolentia erga me perstiteritis, magnos hono- 
res atque beneficia consequemini, vitamque tutam 
et placidam degetis. » Cum audiente populo reci- 
tasset hec prefectus, vox quedam exstitit incerto 
auctore :« Nolumus stauropatam calaphatam im- 
peratorem habere, sed parere Zoe, cui α majoribus 
imperium debetur jure hereditario, matri no- 
stre. » Statim quasi una voce ab omnibus acola- 
malum est : « Effodiantur ossa calaphate. » Ei ur- 
réptis ut cuique sors offerebat lapidibus, subselliis 


atque lignis, prefectum urbis (erat hic Anasta- 
sius patricius, quondam Zoes patris minister) in- 
terfecissent, nisi is fuga sibi salutem paravisset. 
Concursum fecere ad Magnum Templum, quo et 
patriarcha mercatus aufugiendi licentiam se con- 
tulerat et detestabatur imperatorem, restituique 
Augustam cupiebat. Eodem &accurrerunt omnes 
Zosm paterni eunuchi et Constantinus patricius 
Cabasilas, reliquaque senatorum multitudo; una- 
nimoque consensu miserunt qui Theodoram a Pe- 
trio in Magnum Templum adducerent. Ibi eam pur- 
pura Augustali indutam Augustam salutarunt cum 
Zoe sorore; impetuque ad palatium dato, Michaelum 
538 inde pellere aggressi sunt. Hic fremitu po- 
puli et motu perterritus, illico misit qui Zoen in 
palstium adducerent, eique monache habitu dem- 
pto imperatorias vestes induit. Tum & cathedra 
qua in circo est prospiciens, conatusque ad popu- 
lum loqui et significare Zoen jam esse restitutam 
et se ipsorum postulatis assensurum, non obti- 
nuit, omnibus in ipsum convicia lapidesque etiam 
de inferiori loco et sagittas conjicientibus. Itaque, 
re desperata, statuit in Studianum monasterinm 
&bire et ibi monachua fieri. Sod scholarum do- 


mesticus id non permisit, non ita facile dicens 


esse imperio decedendum, sed aut fortiter vincen- 
dum in eo defendendo, aut magno animnm et ut 


imperatore dignum est ocoumbendum. Que sen- 
tentia cum staret, omnes qui erant in palatio, 
ipse quantum ejus tempus ferebat, armavit, e 
nobilissimus omnes suos armatos domo avoocavit. 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(15) Relationem reddit interpres, quia dirigitur 
&d populura. Dicerem quoque decretum, ab impe- 
ratore editum. Aptius redditur liber apologeticus et 
facti probata defensio. GoaR. 

(16) Unde ei hoc nominis fuerit, non assequor. 
Sonat quasi crucis conculcatorem. Sed an impius 
etiam habitus bic sit, non constat mihi. Xvr. — 
Verbis fidem publice facturus τὰ τίµια ξύλα, cru- 
cem venerandam, tangit, privatim crucem aliquam 
ostentat, vel transversis indicibus eam efformat. et 
per eam jurans exosculatur. Scriptis quoque quid- 
piam firmans vel polliciturus, in charte vertice, ceu 
sacramenti symbolum, eam apponit; de quo in su- 


perioribus. Hinc perjurus quivis, fldem exarata vel 
fact& cruce oppignorans, non fidem sed crucem pro- 
culcare, temnere, conspuere, ceu σταυροπάτης cen- 
setur. Leo Grammaticus : Ἐξουθένωσεν τοὺς ἐπιόρ- 
κους xal σταυροπάτας. GoAR. 

(17) Sepe alias heo imprecatio usurpata est de 
mortuis. Viventi enim qui effodiantur ossa ? Sed ni- 
mirum abierat in usum ista imprecatio, ut de vivis 
quoque usurparetur ; quo modo fatui nostrates multi 
ferramenta et instrumenta, alia re non succedente, 
aut lzsi utcunque diris devovent imprecationibus, 
que in'ea non magis competuut, quam paupertag 
in saxum aut damnatio in fenum. Xrr. 


311 


GEORGII GEDRENI 


272 


Et venerat forte tum nuper e Sicilia Catacalo Am- A πλυνόμενος xal λίθοις χάτωθεν καὶ τόξοις βαλλό- 


bustus, rei ad Massenam feliciter geste nuntium 
afferens. Hoc imporator fretus presidio fortiter 
rem gerere intendit. Cum autem populus in tres 
partes divisus esset, quorum pars e circo ingrue- 
bat, altera ad Excubita, tertia ad Tzycanisterium, 
imperatorii quoque tripartito vim distribuerunt, 
multique civium occisi sunt, utpote qui nudi et 
inermes 5389 lapidibus, lignis atque aliis id ge- 
nus rebus correptis contra armatos depugnarent. 
Et aiunt ad tria virorum millia eo die (is fnit ter- 
tius antipaschatis dies) occisa fuisse. Tandem mul- 
titudine imperatorios urbani vicerunt, ac perruptis 
portis palatium ingressi aurum et quidquid in Secto 
erat rerum diripuerunt, publicas quoque tributo- 


rum tabulas consciderunt, ipsumque imperato- 


rem comprehendere conati sunt. Qui ut se supe- 
ratum vidit, imperatoria oeloce cum Nobilissimo 
conscensa aliisque intimis, relicta in palatio Zoa, 
quarta feria, summo mane, in Studii monasterium 
perfugit, et cum ipse tum Nobilissimus, monachi 
habitu se induit. 


µενος. Kal λοιπὸν ἀπογνοὺς ἐγνώχει εἷς τὸ µονα- 
στήριον ἀπελθεῖν τῶν Στουδίου xal ἀποκείρασθαι. 
λλλ) οὐκ ἀφῆχεν αὐτὸν ὁ δοµέστιχος τῶν σχολῶν, 
επὼν μὴ οὕτω ῥᾳδίως καταλιπεῖν τὴν ἀρχὴν xal 
ὑποχωρῆσαι, ἀλλὰ γενναίως ἀντιστῆναι καὶ fj πάντως 
ὑπερισχῦσαι fj µεγαλοψύχως καὶ βασιλικῶς ὣς npi- 
πον ἐστὶν ἀποθανεῖν βασιλέα. Ταύτης δὲ τῆς 
γνώμης ἐπικρατησάσης, τοὺς ἐν τῷ παλατίῳ πάντας 
ὡς ὁ καιρὸς ἐδίδου καθοπλίσας αὐτὸς, καὶ ὁ νωθελἰσ- 
σιµος δὲ πἀάντά τὸν ἑαυτοῦ λαὸν ἀπὸ τοῦ ἰδίου otxou 
μεταπεμψάμενος ἔνοπλον (ἔτυχε δὲ ἐκ Σικελίας αρτι 
ἐλθὼν καὶ ὁ στρατηγὸς Καταχαλὼν ὁ Κεχαυμένος, 
τὰ ix Μεσήνης εὐαγγέλια κοµἰσας) Ὑενναίως ἀντ- 
εἰχετο τῶν πραγμάτων. Too δὲ δήµου τριχῆ διαιρε- 
θέντος, xal µέρους μὲν ἐν τῷ ἱππικῷ προσθαλόντος, 
ἑτέρου δὲ x«xà τὰ ἐξχούθιτα (18), τοῦ δὲ λοιποῦ 
κατὰ τὸ τζυκανιστήριον, xal οἱ περὶ τὸν βασιλέα 
εἷς τρία τὴν ἑαυτῶν διελόντε δύναμιν ἡμύνοντο 
κραταιῶς. Καὶ γίνεται φόνος πολὺς τῶν πολιτῶν 
oia γυμνῶν xai ἁόπλων πρὸς ἑνόπλους ἀγωνιζομένων 
μετὰ ξύλων xai λίθων καὶ τῶν παρατυχόντων εἰδῶν - 


φασὶ γὰρ ὡς ἀπώλοντο κατὰ ταύτην τὴν ἡμέραν (ἦν δὲ ἡ τρίτη τοῦ ἀντίπασχα) ἄνδρες ἀμφὶ τὰς τρεῖς 
χιλιάδας. Τέλος ἴσχυσαν οἱ πολῖται τῷ πλήθει ὑπερτεροῦντε ἐπικρατέστεροι τῶν τοῦ βασιλέως 
γενέσθαι. Καὶ διαῤῥήξαντες [Ῥ. 752] τὰς πύλας τοῦ παλατίου καὶ εἴσω Ὑενόμενοι τό τε ἐναποχείμενον 
ἐν τῷ Σέκτῳ διαρπάζουσι χρουσίον xal τὰ λοιπὰ εἴδη, διαῤῥήσσουσι δὲ xai τὰς δηµοσίας ἀπογραφὰς, 
καὶ τὸν βασιλέα συλλαθεῖν ἔσπευδον. 'O δὲ ἐπείπερ ἔγνω κατισχυόµενος, τῷ βασιλικῷ ἐπιθὰς δρόµωνι 
μετὰ τοῦ νωθελισσίμου xal τινων οἰκειοτάτων αὐτῷ, καταλιπὼν ἐν τῷ παλατίῳ τὴν Ζωὴν, Qysto φυγὰς 
εἰς τὴν μονὴν τῶν Στουδίου τῇ τετράλι πρωΐας, xal εὐθὺς ἠμφιάσατο τὸ τῶν μοναχῶν σχῆμα συνάµα τῷ 


θείῳ αὐτοῦ. 

Hoc modo pugna. que hora secunda secunde Λη- 
tipaschatis diei ceperat, nocte finita est tertie diei, 
.At vero Zoe rursus imperium adepta, de sorore 
Theodora submovenda cum cogitaret, multitudinis 
voluntati concessit, que hano imperii consortem 


volebat esse. [taque etiam Theodora a Magno Tem- C 


plo in palatium venit. Senatu etiam convocato, Zoe 
pro concione ad senatum primum, deinde ad popu- 
lum quoque e loco conspicuo locuta, gratias, ut 
par erat, eis egit pro sua in ipsam benevolentia, ac 
bene est precata : tum quid de imperatore fleri 5.40 
vellent percoptata est. Ibi vero omnes una voce 
exclamare : « Tollatur scelerosus, auferatur e me- 
dio flagitiosus, in palum suffigatur, in crucem 
agatur, excecetur. » Ac Zoe qui quidem a supplicio 
abhorrebat et infelicem miserabatur ; sed Theodora 
ire plena, tuncque licentiam nacta, recens creato 
prefecto urbis (erat is Campanares) mandat ut 
statim eat Michaelo et Nobilissimo oculos effos- 
sum. Hunc ad Studianum monasterium euntem 


Καὶ ὁ μὲν πόλεμος, ἀρξάμενος ἀπὸ δευτέρας ὥρας 
τῆς δευτέρας ἡμέρας τοῦ ᾿Αντίπασχα (19), ἕληξε 
νυχτὸς τῆς τρίτης ἡμέρας: ἡ δὲ Zw? πάλιν ἐγ- 
κρατὴς Ὑενομένη τῆς βασιλείας ἐθούλετο μὲν τὴν 
αὐτῆς ἀδελφὴν Θεοδώραν παρώσασθαι, ἐχυλύθη δὲ 
παρὰ τοῦ πλήθους συµθασιλεύειν αὖτῃ xal ταύτην 
αἰτησαμένου. Ἔρχεται οὖν καὶ ἡ θεοδώρα ἀπὸ τῆς 
Μεγάλης ἐξελθοῦσα Ἐκκλησίας εἲς τὸ παλάτιον. Συν- 
αθροισθείσης δὲ xal τῆς συγχλήτου, δηµηγορήσασα 
Ἡ Zw? πρότερον piv πρὸς τὴν σύγκλητον, εἶτα xal 
ἔχ τινος περ ωπῆς πρὸς τὸ πλῆθος, αὐτοῖς μὲν 
εὐχαριστίας, ὡς εἰκὸς, ἀπίδοτο καὶ εὐχὰς τῆς εἷς 
αὐτὴν εὐνοίας, τὴν περὶ τοῦ βασιλέως δὲ γνώμµην 
ἑζήτει, τί δεῖ γενέσθαι αὐτόν. Καὶ πάντες ὁόμο- 
φώνως ἀνέχκραγον « Αἷρε τὸν παλαμναῖον, ποίησον 
ἐκ µέσου τὸν ἁλιτήριον' ἀνασκολοπισθήτω, σταυ- 
ρωθήτω, τυφλωθήτω. » Ἡ δὲ ὤχνει πρὸς τὴν τι- 
µωρίαν καὶ συμπαθὴς τῷ δυστυχοῦντι ἐχγίνετο. 
᾽Αλλ’ dj θεοδώρα ὀργῆς ὑποπλησθεῖσα xal παβῥη- 
σίας τῷ νεωστὶ προθληθέντι ἐπάρχῳ (Xv δὲ 6 Kap- 


universa multitudo est comitata. Eorum adventu [) πανάρης) κελεύει μετὰ σπουδῆς ἀπελθεῖν καὶ ἐξ- 


cognito hi in penetrale fani Joannis Baptiste confu- 
giunt. Sed populus ira etiamnum ardens ob cives 


ορύξαι αὐτοῦ τε xal τοῦ θείου αὐτοῦ ὀφθαλμούς' ὃς 
ἐξελθὼν συνεποµένου αὐτῷ xai τοῦ δήµου παντὸς 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(18) Locum et stationem palatii excubitorum. Co- 
dinus de Orig. CP.: Ἔχκτισε τὰ παλάτια τῆς Χαλκῆς 
καὶ τῶν ἐξκουθίτων. Alibi tamen ipsas excubias 
τοῦ παλατίου, τὴν παλατίου παραφυλακὴν καὶ τάγμα 
τῶν ἐξκουθίτων, ut Ruffus et Constantinus scri- 


bunt, eignificat; de quo nulla difficultas. Goan. 

(19) Oppositus Pasche dies et octavusAntispascha 
est, qui Κυριακὴ τοῦ θωμᾶ, a lecto Evangelio, nobis 
Dominica in albis. Ἡ τρίτη qui sequitur, Martis 
dies. Go4R. 


2713 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


214 


ἀπᾖλθεν εἲς τὰ Στουδίου. Ὁ δὲ Μιχαὴλ xai ὁ τούτου A, interfeotos vi eo. irrumpit, indeque eos abreptos 


θεῖος, ὡς ἴσθοντο τὴν τοῦ λαοῦ παρουσίαν, ἔκ τοῖς 
ἀδύτοις τοῦ ναοῦ τοῦ ἩΗροδρόμου κατέφυγον. ᾽Αλλὰ 
Φλεγμαίνων ἔτι τῷ θυμῷ διὰ τοὺς ἀναιρεθέντας ὁ 
δηµος εἴσεισι πρὸς lav εἲς τὸν θεῖον ναὸν, xal ἀἆφαρ- 
πάσαντις ἐχεῖθεν αὐτοὺς εἶλκον διὰ τῖς ἀγορᾶς 
ἀπὸ τῶν ποδῶν, xai ἄνωθεν τῆς Ηεριθλέπτου μονῆς 
bv τῷ τόπῳ τῷ καλουμένφ Σίγµατι ἀγαγόντες ἀπο- 
τυφλοῦσι καὶ ἄμφω, τοῦ Μιχαλλ πολλὰ καθικετεύ- 
σαντος πρότερον τὸν ἑαυτοῦ τυφλωβῆναι θεῖον, ὡς 
πάντων τῶν ὙἹενοµένων xaxov xai πρωτουργὸν καὶ 


per forum pedibus trahunt usque ad locum cui 
Signa nomen, supra Periblepti situm monasterium, 
ibique utrique oculos eruunt, Miohaelo multis pre- 
cibus deposcente nt de avunculo priore loco sume- 
re'ur supplicium, ut qui auctor causaquo omnium 
islorum fuisset malorum ; quod et impetravit. 
Oculis amissis relegati sunt, Michaelus in mona- 
sterium Elegmorum, 21 die Aprilis, indictione 40 
anni supra indioati. Imperavit menses 1 dies 5. 
Cognati ejus omnes alii alio dispersi sunt. 


αἰτιον' ὃ xal ἐγένετο. Τυφλωβέντες οὖν ἐξορίζονται, ὁ μὲν Μιχαὴλ εἷς τὸ µοναστήριον τῶν Ἐλεγμῶν εἰκάδι 
πρώτῃ μηνὸς ᾿Απριλλίου, ἴνδικτιῶνος ( τοῦ ςφν ἔτους, βασιλεύσας ἐπὶ μῆνας ὃ’ καὶ ἡμέρας ε’, ol δὲ συγγενεῖς 


αὐτοῦ πάντες ἄλλος ἀλλαχῇ διεσπάρησαν. 


Πάλιν δὲ τῆς ἀρχῆς ec τὴν Ζωὴν µεταχυλισθείσης, B 


συμθασιλεύουσαν ἔχουσαν, ὡς εἴπομεν, οὐχ ἑκοῦσαν 
καὶ τὴν ἁδελφὴν θεοδώραν, τιμῶν μὲν ἡ σύγκλητος 
προθιθασμοῖς ἐγεραίρετο καὶ δωρεῶν διανομαῖς τὸ 
κοινὸν, [P. 153] xol τὰ πράγματα προµηθείας τῆς 
ἐνδεχομένης ἐτύγχανε, γραμμάτων ἀπανταχοῦ καὶ 
διαταγμάτων ἐκπεμπομένων, ἀπριάτην τε τὰς dp- 
χὰς Ὑίνεσθαι xal μὴ ὠνίους ὡς πρότερον ὑπισχνου- 
µένων, xai πάσαν ἁδικίαν ix μέσου διοριζοµένων 
ἐλαύνεσθαι. Τούτων δὲ καταστάντων ὡς τοῖς xpa- 
τοῦσιν ἑἐδόχει, ἤχθη xal ὁ νωθελίσσιµος Κωνσταν- 
τῖνος ἀπὸ τῆς ὑπερορίας, καὶ περὶ τῶν δηµοσίων 
ἀνακρινόμενος χρημάτων, τὰς ἀπειλὰς πτοηθεῖς, 
ὑπέδειξεν ἓν τῷ xaxà τοὺς ᾽Αγίους Αποστόλους οἵκῳ 
αὐτοῦ κεχρυμμένα ἕν «ist κινστέρνῃ Ὑρυσίου xsvtn- 
νάρια ν΄ ἐπὶ τρισί. Καὶ ταῦτα μὲν διεκοµίσθη τῇ 
βασιλίδι, dxeivov δ᾽ αὖθις ἡ ὑπερορία ἐδέξατο. 
Προ-ρειρίζεται δὲ ἡ βασιλὶς δοµέστικον τῶν σχολῶν 
τῆς ᾿Ανατολῆς Νικόλαον, πρόεδρον τὸν εὐνοῦχον τοῦ 
ἐδίου πατρὸς, καὶ δοῦκα τῆς Δύσεως Κωνσταντῖνον 
πατρίχιον τὸν Καθασίλαν' τὸν δὲ πατρίκιον Γεώρ- 
qv τὸν Μανιάχην, ἤδη παρὰ τοῦ Μιχαλλ φθά- 
σαντα τῆς φρουρᾶς ἀπολυθῆναι, µάγιστρον τιµήσασα 
στρατηγὸν αὐτοκράτορα τῶν ἐν Ἰταλίᾳ ταγμάτων 
ἐκπέμπει. Καὶ ταῦτα μὲν Ὑέγονεν οὕτως. Βουλῆς 
δὲ προτεθείσης περὶ βασιλέως, καὶ δόξαν τοῖς πᾶσι 
Βασιλέα προχειρισθῆναι xal τῇ Zwr νοµίµως συν- 
αφθῆναι, ἔσπευδε μὲν αὐτὴ Κωνσταντῖνον ἀγαγέσθαι 
τὸν κατεπάνω (20), ὃν δὴ καὶ ’᾿Αργοκλίνην, ἀφ᾿ ἧς 
ὑπηρεσίας Ἠµετεχειρίσατο. ἀπεχάλουν ' ἦν yàp ὁ 
ἀνὴρ εὑπρεπὴς τὴν ὥραν, ἐλέγετο δὲ καὶ λάθρα τῇ 
Ζωῇ ἨἈπλησιάζειν. ᾽Αλλὰ τοῦτον μὲν ἡ σύνοιχος 
φαρµάκοις ἐξάγει τοῦ βίου, οὐχ ἐπειδὴ ἁποστόργως 
εἶχε πρὸς αὗτὸν, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ἔμελλε τούτου ἔτι ζῶσα 
στερίσκεσθαι. Καὶ λοιπὸν ἁστοχήσασα ἡ βασιλὶς τοῦ 
ακοποῦ, μµεταπέμπεται ἀπὸ τῆς ἑξορίας Κωνστάν- 
τῖνον τὸν Movopáyov, παρὰ τοῦ ὀρφανοτρόφου τὴν 
νῆσον ἨΜιτυλήνην κατακριθέντα οἶκεῖν διὰ τὸ παρὰ 
πάντων φημίζεσθαι ὡς μέλλει χκρατῆσαι τῆς βασι- 


Imperio Zoe restituto, que sororem Theodoram: 
quamtumvis invita, consortem habebat, statim et 
honorum gradibus senatorio ordini $441 et largi- 
tionibus et multitudini gratie sunt acte, ae rei 
publice quanta omnino poterat cura gesta. Nam 
in omnes imperii partes littere et edicta dimitte- 
bantur, que et magistratus vendi, quod ante erat 
factitatum, prohiberent, et omnia injustitie genera 
ex'erminari juberent. His ita ex Augustarum sen- 
tentia constitutis, adductus etiam Nobilissimus ab 
exsilio. Cumque de publicisinterrogaretur pecuniis, 
minis perterritus demonstravit domi eus, que erat 
prope fanum Apostolorum, abscoadita auri cenie- 
naria quinquaginta tria in cisterna quadam. Ea 
pecunia Augustabus reddita Nobilissimus in -exsi- 
lium remissus. Deinde Augusta creavit domesti- 
cum scholarum Orientis Nicolaum presidem, eu- 
nuchum sui patris, et ducem Occidentis Constan- 
tinum patricium Cabasilam. Patricium autem Geor- 
gium Maniacem, quem jam ante Michaelus e cu- 
stodia dimiserat, magistri honore ornavit et cum 


pleno imperio imperatorem exercitui in Italiam 


misit, Secundum hoc de imperatore creando cogi- 
tatum, placuitque omnibus ut imperator designa- 
retur ac Zoe legitimo conjugio copularetur. Ac 
cupiebat sane ipsa maritum habere Constantinum 
Catepano, quem et ab officio quod gesserat Argo- 
clinam vocabant, quod et formosus eret eti cum 
Zoa occulte rem habere 542? dicebatur. Sed eum 
uxor veneno necavit, non quod ei infensa esset, 
sed quod 60 vivam eo privátum iri intelligebat. Zoe 
hoc consilio ad irritum relapso Constantinum Mo- 
monachum ab exsilio revocat,quem orphanotrophus 
Mitylenam deportari jusserat, quod omnium rumo- 
re perhiberetur imperio potiturus. Hunc Zoe, dum 
&adhuc de altero illo Constantino ad imperii cul- 
men evehendo cogitaret, pretorem Grecorum 
designarat. Verum ut is veneno fuit sublatus, quod 
hic idem nomen gerebat, Auguste commodus 


XYLANDR( ET GOARI NOTE. 


(20) Superiorem aut supra hec vox signiflcat ; 
apparetque eum alicui rei aut provincia fuisse pre- 
fectum. Sed quid fuerit,in obscuro est. Ut et Argo- 
clines, qualesit officii genus : altum lectum in voce 
invento, sed rem non assequor. Quid si fuit quod- 
dam, ut aureum, ita argenteum triclinium, cujus 


ille curator fuerit, ἀργυροκλίνης ; σι. — Tori mi- 
nister, sive tardius in lecto decubituro principi 
ministrans adductisque et expansis circumquaque 
strati cortinis eum obvelans, ἀργοχλίνης est, παρὰ 
τοῦ ἀργεῖν ἀμφὶ τὴν xAlvnv. Goan. 





215 


GEORGII GEDRENI 


216 


visus. Ergo adductus est ad templum principis Α λείας. Τοῦτον γὰρ, ὁπηνίκα τὸν ἕτερον ἑδουλεύετο 


exercituum, quod in Damocranea est Athyro pro- 
ximum ; missusque Stephanus Perguamenus, unus 
de cubiculariis ÁAugustarum ecunuchis, qui eum 
privato habitu exutum imperatoria amiciret pur- 
pura et celoci impositum in palatium adduceret. 
Adduoto Augusta Zoe nupsit, consecrante matri- 
monium primo Nove Roma presbytero, cui Stypes 
erat nomen, die Junii undecima anni ejus quem 
supra indicavimus. Postridie coronatus esta patri- 
archa. 


Κωνσταντῖνον εἷς τὸν βασίλειον θρόνον ἀναγαχεῖν, 
δικαστὴν λλήνων (21) προεχειρίσατο" ἐπειδὴ δὲ 
κἀχεῖνος, ὡς εἴπομεν , Χατειργάσθη Φαρµαχῳ, ὁ 
ῥηθεὶς Ἀἰονομάχος xai τῷ θανόντι ὁμώνυμος πρὸς 
τρόπου ἐνολίσθη τῇ βασιλίδι. Ἠχθη οὖν πρὸς τὸν 
ἄγχιστα τοῦ ᾿᾽Αθύρος διακείµενον ναὸν τοῦ ἀρχιστΓατ- 
ἠγου τὸν ἐν Δαμοκρανείᾳ καὶ πεμφθεὶς Στέφανος 
tiq ὧν τῶν θαλαμηπόλων εὐνούχων τὴς βασιλίδος ὁ 
Περγαμηνὸς ἀποδιδύσκει μὲν αὐτὸν τὴν ἰδιωτικὴν 
στολὴν, ἀμφιέννυσι δὲ πορφυρίδα βασιλικὴν, xai 


ὁρόμωνι ἐμθιθάσας ἄχει πρὸς τὰ βασίλεια. Ὥτινι ἀχθέντι συνάπτεται εἷς κοινωνίαν γάμου ἡ βασιλὶς, τῆς 
Ἱερολογίας γενομένης παρὰ τοῦ πρώτου τῶν πρεσθυτέρων τῆς Νέας (22), ὃς Στυπῆς ὠνομάζετο, ια τότε τοῦ 
᾿Ιουνίου μηνὸς ἄγοντος, τοῦ ςφν΄ ἔτους. Στέφεται δὲ τῇ ἐπαύριον παρὰ τοῦ πατριάρχου. 


Monomachus accepto imperio,et senatorios viros, B 


prout cujusque dignitas ferebat, ad sublimiores 
evexit honores, et pecunie distributione suam in 
populum liberalitatem deolaravit. Emisit etiam 
decreta per omnes provincias, que et ipsum esse 
imperatorem factum indicarent, $438 et promitte- 
rent forte ut sub ipso omnia honesta vigerent om- 
niaque flagitia exscinderentur. Joannem quoque 
orphanotrophum cum omnibus que "ipsius erant, 
& Monobatarum monasterio in Lesbum, et Michae- 
lum racens imperio privatum in Chium, Constan- 
tinumque nobilissimum in 8&mum deportavit. Hoo 
usus exordio Monomachus indictione 10. Sexta 
porro Octobris die, indictione 11,8nno mundi 6551, 
cometa apparuit, ab oriente ad occasum profici- 
scens, totoque illo mense fulsit. Is portendebat 
calamitates mundo eventuras. Cum enim Stepha- 
nus, qui et Boisthlabus, fuga, ut ante docuiinus. 
ex urbe elapsus lllyricos oocupasset montes, ac 
Triballos et Servos indeque viciniam Romanis sub- 
ditam populationibus vexaret, Monomaochus earum 
grassationum impaLiens Michaelo patricio Anastasii 
logothete filio, tum Dyrrachii prefecto, mandat 
per litteras ut collectis et suis et aliis militibus, 
quotquot in vicinis ao Romanis subditis provinciis 
dispositi erant, una oum ordinum duotoribus in 
Triballos proficiscatur et Stephanum debellet. {8 
vero Michaelus rei bellicae ignarissimus (quippe in 
umbra et inter delicias educatus) inepte et inscite 
rem aggressus magnam rei Romane ὅ 44 calamita- 
tem invexit. Contractis enim, ut jussus erat, copiis 


(P. 754] Καὶ ἤδη τῶν σκήπτρων µὙενόµενος 
ἐγκρατῆς πάντας μὲν τοὺς συγχλητικοὺς βαθμοῖς 
ἀξιωμάτων κατὰ τὴν ἑκάστου προεθίθασεν ἀξίαν, 
καὶ χρυσίου δὲ διχνομαῖς τὸ πλῆθος ἐφιλοτιμήσατο. 
Ἐξαπίστειλε δὲ καὶ ἀναφορὰς iv πᾶσι τοῖς θέµασι, 
τήν τε ἀνάῤῥησιν αὐτοῦ δηλούσας, καὶ ὑπισχνου- 
µένας παντὸς μὲν ἀγαθοῦ βλύσιν καὶ παῤῥησίαν, 
πάσης δὶ κακίας ἀποτομήν. Μετεθίδασε δὲ καὶ 
ωάννην τὸν ὀρφανοτρόφον μιτὰ πάντων ὧν εἶχεν 
ἀπὸ τῆς μονῆς τῶν Μονοθατῶν εἲς τὴν νῆσον Αέ- 
σθον, καὶ Μιχαἡλ τὸν πρὸ τοῦ βασιλέα εἷς Χίου, 
καὶ Κωνσταντῖνον τὸν νωθελίσσιμον εἰς Σάµον. Καὶ 
ταῦτα μὲν ἐπράχθη idv προοιµίοις τῷ Μονομάχῳ, 
κατὰ τὴν ( ἱνδικτιῶνα” xaxà δὲ τὴν ς’ τοῦ 'Uxtw- 
Oplou μηνὸς, τῆς ια ἴνδικτιῶνος, τοῦ «φνα ἔτους, 
ἐφάνη κομήτης ἀπὸ τῆς lw πρὸς τὴν δύσιν ποιού- 
µενος τὴν πορείαν, καὶ ὡρᾶτο λάμπων παρ) ὅλον 
τοῦτον τὺν µῆνα. Προεμήνυε δ᾽ οὗτος τὰς µελλού- 
σας ἐπισυμθήσεσθαι χοσμικὰς συμφοράς. Στεφάνου 
γὰρ τοῦ xal ἨἩοϊσθλάδου, ὥσπερ ἔμπροσθεν ἐῤῥήθη, 
ἀποδράντος ἀπὸ τοῦ Βυζαντίου xai τὰ Ἰλλυρικὰ 
κατασχὀόντος ὄρη, xal Τριθαλλοὺς καὶ Σέρδους xal 
τὰ πρόσοικα γένη xai Ῥωμαίοις ὑπήχοα κατατρέ- 
χοντος xai ληϊζομένου, μὴ φέρων ὁ Μονομά΄,ος τὰς 
ἐχείνου καταδρομὰς τῷ τότε ἀρχοντι τοῦ δυῤῥαχίου 
(ἦν δὲ Mia πατρίκιος, ὁ ᾿Αναστασίου τοῦ λο- 
γοθέτου υἱὸς) γράµµασιν ἐγκελεύεται τὸν ὑπ 
αὐτὸν ἀθροῖσαι τοῦ Δυῤῥαχίου λαὸν στρατιωτιχὸν, 
ἔτι δὲ καὶ τὰς στρατιὰς τῶν ἐγγιζόντων τούτῳ ϐθε- 
µάτων xai αὐιῷ µὑποκειμένων, καὶ συνάµα τοῖς 
ὑποστρατήγοις εἰς ἹΤριθαλλοὺς ἀπελθεῖν καὶ κκ- 


(ad sexaginta millia militum ee continebant) in D ταπολεμῆσαι τὺν Στέφανον. Ὁ δὲ πολεμικῆς ἐπι- 


Triballos duxit itineribus acolivibus, asperis, sale- 
brosis ac ita augustis ut ne bini quidein simul ire 
equites possent, Servis, ut fertur, dedita opera 
cedentibus ac intrare eum sinentibus, neque de 
reditu sollicitum neque justo presidio angustias 
occupantem.Ita ingressus campestria direptionibus 


στήµης ἀπέχων μακρὰν, ola. σκιατραφἠὴς ἄνθρωπος 
xai εὐπαθείαις ἐντεθραμμένος, ἀφυῶς καὶ ἀτέχνως 
ἐπιχειρήσας τῷ ἔργῳ μεγάλης αἴτιος ἀτυχίας τῷ 
Ῥωμαίων ἐγένετο πολιτεύματι. ᾿Αθροίσας γὰρ ἃς 
προσετέτακτο δυνάµεις, οὖσας περὶ τὰς ἑξήχοντα 
χιλιάδας, εἴσεισιν slc Τριθαλλοὺς, διοδεύσας ὁδοὺς 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


(24) Qui lites ortas inter Sarracenos aliosque 
septentrionales infideles judicaret, et de illis 
ex &quo et bono decerneret, in hoc & judice ca- 
strensi discretus, quod hic Christianis imperatori 
militantibus, ille cunctis a Christi fide alienis jus 
diceret. Auctor unum memorat, alium Codinus, 
neippe quinquagesimum secundum inter officiales 


recenset. Goa. 

(22) Xylander ridicule, et ut libet, ex capite sibi 
fingit in Nova Roma presbyteros. Sanctius itaque et 
verius : Peracta nuptialis benedictionis solemnitate 
ab Ecclesie Νους archipresbytero. Erat autem t, Nia 
Ecclesia in palatio a Basilio imperatore constructa, 
de qua auctor p. 588. Gon. 


21] 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


318 


ἀνάντεις καὶ τραχείας καὶ ἀποκρήμνους καὶ στενο- À incendiisque vastabat. At Servi fauces itinerum ao 


χώρους ὡς μὴ ἐν ταυτῷ δύνασθαι δύο ἱππότας 
βαδίζειν, ἑνδόντος ἐξεπίτηδες, ὥς φασι, xal τῶν 
Σέρθων καὶ συγχωρησάντων τὴν εἴσοδον, µήτε τῆς 
ὑποστροφῆς Φφροντίσας μήτε φυλαχὴν ἐπιστήσας 
ἀξιόμαχον ταῖς στενοχωρίαις. Ἐκεῖνος μὲν οὖν εἶσ- 
ελθὼν ἐδῄου τὰς πεδιάδας καὶ ἐπυρπόλει, oi δὲ 
Σέρθοι καταλαθόντες ἐφύλαττον τὰ στενὰ xal ἀπό- 
κρηµνα τῆς τρίδου, xal προσέµενον τὴν ὑποστρο- 
φήν. Ὡς δὶ ἅλις τῷ Μιχαλλ ἑδόχει τὰ τῆς λετλα- 
σίας, xal λείαν πολλὴν xai αἰχμαλωσίαν περιεθά- 
Ἄετο, xz! χαιρὸς ἐφάνη ἀναζυγῆς, x&v ταῖς στενο- 
χωρίαις ὁδοιποροῦντες ἐγένοντο, τύτε δἡ ἀφ' ὕψους 
οἱ πολέμιοι χέρµασί τε βάλλοντες xal τόξοις xal 
παντοίοις ἐχηθόλοις ὀργάνοις καὶ λίθους ὑπερμεγέ- 
θεις χυλίοντες ἀνῄρουν, τῶν περὶ τὸν Μιχαὴλ μήτε 
χεροαὶ μήθ) ὅπλοις χρήσασθαι δυναµένων, μήτ áps- 
τῆς ὅλως ἐπιδείξασθαι ἔργον. [Ρ. 755] Kal ol piv 


prerupta insidere et reditum ejus prestolari. Mi- 
chaelus ut satis prede captivorumque parium 
tempusque domum reducendi putavit, et in reditu 
in angustias pervenit, ibi vero Servi de sublimio- 
ribus locis Romanos saxis, lapidibus, sagittis, om- 
nisque generis missilibus impetere, neque armis 
neque ianibus uti valentes, aut. ullo modo rem 
gerere. Ita alii missilibus prosterni, alii per pre- ' 
cipitia devolvi, miserabili clade, &deo ut adjacentes 
convalles atque cavitates cadaveribus implete 
persequentibus pervie essent. Perierunt ad 40 mil- 
lia et 7 duces : reliqui per saltus ac silvas mon- 
tium dissipati et conspectui hostium subduoti in 
cacumina evaserunt, i45 noctuque ad sua 
pervenerunt,miserandum ac lacrymabile spectacu- 
lum.Inter hos fuit etiam ipso Michaelus simili usus 
fortuna. 


αὐτόθι βαλλόμενοι ἔπιπτον, ol δὲ κατεχρημνίζοντο καὶ ἐλεεινῶς ἀνηλίσχοντο, ὡς πληρωβῆναι νεκρῶν τὰς παρα- 
κειμένας φάραγγας xai τοὺς ῥύαχας καὶ βατὰς γενέσθαι τοῖς διώκουσιν. Ἔπεσον οὖν περί που τὰς μ΄ χλιάδας, 
ἀνῃρίθησαν δὲ xal στρατηγοὶ ἑπτά. Οἱ δὲ λοιποὶ ἓν ταῖς λόχμαις καὶ ταῖς νάπαις xal ταῖς συναγκείαις κρυθέντες 
τῶν ὀρέων, καὶ τοὺς τῶν ἑναντίων διαδράντες ὀφθαλμοὺς, καὶ διὰ τῶν κορυφῶν τούτων ἀναῤῥιχώμενοι, νυκτὸς ᾽ 
διεσώθησαν πεζοὶ xai γυμνοὶ xal τοῖς ὁρῶσι θέαμα ἐλεεινὸν καὶ θρήνων ἄξιον. Διεσώθη δὲ μετ) αὐτῶν xal ὁ M:- 


X07, τὴν ἴσην καὶ αὐτὸς περικείµενος τύχην. 
Γεώργιος δὲ μάγιστρος ὁ Mavidxzc ἐν Ἰταλίᾳ, 
ὡς εἴρηται, παρὰ Ζωῆς τῆς βασιλίδος πεμφθεὶς ἐφ᾽ 
tp καταστήσασθαι τὰ ἐκεῖ (ἑνόσει γὰρ τὰ πάντα καὶ 
καχῶς ἐφέρετο ἐπειρίᾳ καὶ φαυλότητι ἀρχηγών), 
πρὸς ἀποσίασίαν ἀπεῖδεν. "Αξιον δὲ εἰπεῖν' ἐπιδοα - 
µόντας καὶ τὰς αἰτίας εἲς ἀκριθῇ γνῶσιν τῶν τῷ 
βιθλἰῳ ἐντνγχανόντων. "Oct γὰρ οὔτος πρῶτον εἲς 
Ἰταλίαν ἐπέμφθη παρὰ τοῦ βασιλέως Μιχαλλ συµ- 


µαχήσων ᾿Απολάφαρ Μαχοῦμει τῷ τῆς Σικελίας C 


ἀρχοντι πελεμουμένῳ παρὰ τοῦ οἰχείου ἀδελφοῦ καὶ 
τῶν ᾿"Αϕρων, ἔτυχε προσεταιρισάµενος καὶ Φράγ- 
ους πενταχοσίους ἀπὸ τῶν πέραν τῶν Άλπεων 
Γαλλιῶν µμεταπεμφθέντας καὶ ἀριηγὸν ἔχοντας 
Αρδουῖνον (23) τὴν κλῆσιν, χώρας τινὸς ἄρχοντα 
καὶ ὑπὸ μηδενὸς ἀγόμενον, µεθ’ ὧν τὰ τῶν Σαρακη- 
viov εἱργάσατο τρόπαια. 'Ἐπεὶ δὲ οὔτος συκοφαντη- 
θεὶς παρελύθη τῆς ἀργῆς καὶ εἲς τὴν πόλιν εἰἶσ- 
αχθεὶς καθείρχθη, xal ἄρχειν ἀντ' αὐτοῦ τῆς Ιταλίας 
ἐκέμφθη Μιχαλλ πρωτοσπαθάριος ὁ Δοκειανὸς, ἆν- 
επιτήδειος ἄνθρωπος καὶ πρὸς µεταχείρησιν πρα- 
γμάτων οὐχ εὐφυὴς, οὐκ ἐδεήθη χρόνου σογχέαι xal 
διαφθεῖραι τὰ πάντα. Mi, παρέχων γὰρ κατὰ χαιρὸν 
τοῖς Φράγγοις τὸ αὐτοῖς παρεχόµενον ἐφ᾽ ἕκαστον 
µῆνα σιτηρέσιον, μᾶλλον δὲ, ὥς φασι, xai τὸν Άγε- 
μόνα τούτων, ἀφιγμένον ὡς αὐτῶν ἐφ᾽ ᾧ παρακαλέ- 
σαι ἠπίως χρῆσθαι τοῖς στρατιώταις καὶ pi) ἀπο- 
στερεῖν τούτους τοῦ «τῶν πόνων μισθοῦ, ὑθρίσας καὶ 
µαστιγώσας ἀτίμως , Ἰἠνάγκασε τοὺς ἀνθρώπους 
ἀποστατῆσαι. Ὃν ὅπλα κεκινηκότων δἐέον τὰς Ῥω- 
μαϊχκὰς ἁπάσας ἀθροῖσαι δυνάµεις καὶ τούτοις προσ- 
μῖξαι, ὁ δὲ τοῦτο οὐκ ἐποίησεν, ἀλλ’ Év εἱληφὼς 
τάγµα τὸ τοῦ ᾿Ὀψικίου καὶ µέρος τῶν θρφχησίων, 


At in Ital'am, ut demonstravimus, missus α Zoa 
Georgius Maniaces magistes, ut res ibi ducum 
iynavia labefactatas constitueret, tyrannidem affe- 
ctavit. Estque opere pretium hujus facinoris cau- 
sas perstringere. Quo tempore ab imperatore Mi- 
chaelo in Italiam missus fuerat Maniaces, ut 
Apolaphari Muchumeto Sicilie principi a fratre 
euo et Afris oppugnato auxilium ferret, socios 
sibi asciverat 500 Francos, e Gallia transalpina 
evocalos, duce Arduino, cujusdam regionis domino 
nemini subdito. His sociis sua de Saracenis statoe- 
rat tropesa. Postquam vero Maniaces per calum- 
niam imperio privatus ac Byzantium in carcerem 
abductus fuit, missusque ei successor Micbaelus 
protcspatharius Doceanus, homo ineptus, nulla 
mora interposita periit res Romana. Nam hio cuin 
Francis non presbuisset menstrua que accipere so- 
lebant stipendia, eorumque inguper ducem, qui ad 
ipsum venerat hortabaturque ut benigne milites 
tractaret neque eos mercede laborum fraudaret, 
$46 per contumeliam flagris (ita enim fertur) 
cecidisset, coegit Francos a se deciscere. Cum- 
que ii arma inovissent, el ipse cum omnibus Ro- 
manis copiis eos deberet adoriri, unica Opsiciana 
legione et parte Thracensium stipatus, cum iis 
apud Cannas prope Aufidum fluvium,quo loco quon- 
dam permulta Romunorum millia occidit Annibal, 
conflixit, victusque amissa majore exercitus parte 
Cannas torpiter evasit. Hac accepta clade, ne ictus 
quidem, quod est de piscatore proverbium, sapuit, 
neque omnibus copiie munitus hostem petiit, ged 
temeritate nimirum ductus eos ipsos qui victi fue- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 
(23) Arduino Longobardo duce Normanni Apulia potiti sunt, eaque inter se divisa Grecorum amiei 


nonnumquam effecti. Leo Ostiensis, 1, 68. Goan. 


210 


GEORGII CEDRENI 


rant collegit ; adjunctisque Pisidis et Lycaonibus Α καὶ συμθαλὼν αὐτοῖς iv Κάνναις περὶ τὸν "Αμϕι- 


qui feederatorum legionem implent, Francos, qui- 
bus alia haud exigua auxilia ab Itulis cirs&a Padum 
flumen et ad Alpium radices babitantibus acces- 
Serant, apud Horas (id loci nomen est) adortus 
magna rursum pugna victus est. Michaelus impe- 
rator his cognitis imperium Doceano abrogat, mit- 
titque pro eo in Italiam Bojoannem, qui strenuus 
et bello egregius videbatur, et ab eo Bojoanne du- 
cebat genus qui a Basilio imperatore in Italium 
missus totam Italiam ad Romam usquein potesta- 
Lem ejus redegerat. Verum is quoque cum eo ve- 
nisset, et novum exercitum non haberet, sed jam 
ante victos cogeretur in hostem 5441 ducere, qui 
regionem eam obtinebat ac ut propriam tutabatur, 
victusapud Monopolim in potestatem hostium vivus 
pervenit, iis quos ferrum non absumpserat, alio 
alias dissipatis in castella que Romanis adhuc fa- 
vebant. Exinde Franci Italiam ut bello partam sibi 
vindicavere, incolis qua ultro se dedentibus qua vi 
subactis. Quatuor tuntum urbes in Romanorum 
flde permanserunt, Brundusium, Hidrus, Tarentum 
et Baris. Michaelo imperatore mortuo et Calaphata 
ejus successore exturbato missus in Italiam, ut di- 
ximus, Maniaces, quanquam non esset satis justis 
copiis instructus, artibus tamen imperalori.s tan- 
tum confecit, :ut et lrrancos Italia pelleret apud 
Capuam, Beneventum 8ο Neapolin, et res mediocri 
in quiete ac securitate constitueret. Habebat hic 
Maniaces in provinciis Orientalibus possessiones, 
et vicinum Romanum Durum, cum quo exercuerat 
inimicitias : et eum aliquoties, nisi fuga sibi cavis- 
Bel, inlerfecturus fuerat. Postquam vero imperio 
Romano potitus est Monomachus, Durus quoque 
ad summam evectus fortunam (nam ab imperatore, 
qui sorore ejus pro pellive utebatur, magister et 
protostrator factus erat) injuriarum Maniacis mc- 
mor, abusus sua potentia 48 οἱ Maniacis absen- 
tia, ditioni ejus multa intulit damna et thalamum 
ejus licenter polluit. De quibus Maniaces in Italia 
factus certior, magnas animo «qolestias irasque 
agitabat. Cumque opera Romani insuper faclum 
esset ut magistratus ipsi abrogaretur, deploratis 
prorsus rebus (intelligebat enim reditum in urbem 
non bene sibi cessurum;, concitatis atque corruptis 
Italicis copiis, cum jam desiderio in patriam re- 


δον ποταμὸν, ἔνθα καὶ κατὰ τοὺς πάλαι χρόνους 
Αννίθας τὰς πολλὰς τῶν ᾿Ρωμαϊκῶν στρατευμάτων 
χατεκοψε µυριάδας, ἠττήθη καὶ τὸ πλέον ἀπίδαλς 
τῆς στρατιᾶς, αἰσχίστως καὶ αὐτὸν ἐν Κάνναις δια- 
σωθείς. Οὕτω δὲ πληγεὶς οὐδὲ μετὰ τὴν πληγὴν, xavà 
τὸν ἐν παροιµίαις ἁλιέα, νοῦν ἔσχεν, οὐδ' ὀχυρώσας 
ἑαυτὸν πἀάσῃ τῇ στρατιῷ προαέθαλε τοῖς ἐχθροίς , 
ἀλλ᾽ ὑπὸ θράσους. ὡς ἔοιγε, στρατηγούµενος αὐτούς 
τε τοὺς ἑττηθέντας πάλιν ἀναλαθὼν xai Πισσίδας 
καὶ Λυκάονας, οἶπερ ἀναπληροῦσι τὸ τάγμα τῶν 
φοιδεράτων (24), περὶ τὰς Ae[ouivac Ὥρας προσ- 
ῥήΎνυται τοῖς ἐγθροῖς καὶ τ΄,ἔπεται αὖθις χατὰ 
κράτος, πρασεταιρισαµένων τῶν Φράγγων καὶ ἄλλο 
πλῆθος [P. 756] οὐκ ὀλίγον ἀπὸ τῶν Ἱταλῶν τῶν 
περὶ τὸν ΠἩάδον τὸν ποταμὸν καὶ τὰς ὑπωρείας οἳ- 
χούντων τῶν ᾿"Αλπεων. Τοῦτο δὲ πυθόµενος ὁ βασ.- 
λεὺς Μιχαὴλ, τοῦτον μὲν µετέστησε τῆς ἀρχῆς, 
ἔπεμψε δὲ τὸν Βοϊωάννην, δοκοῦντα πρακτικὸν ἄνδρα 
εἶναι καὶ ἐν πολέμοις εὐδόκιμον, xal eic ἐχεῖνον 
ἀναφέροντα τὴν τοῦ Ὑένους ἀναφορὰν τὸν ἐπὶ Bact- 
λείου τοῦ βασιλέως iv ᾿Ιταλίᾳ πεµφθέντα Βοϊωάν- 
νην, ὃς πᾶσαν τὴν Ἰταλίαν μέχρι Ῥώμης τότε τῷ 
βασιλεῖ παρεστήσατο . )Αλλὰ xal οὗτος ἀπελθὼν 
κατὰ χώραν καὶ νεαλῆ xal ἀχμαίαν δύναμιν μὴ 
λαθὼν, ἀλλ᾽ ἀναγκασθεὶς μετὰ τῶν προηττηµένων 
συμθαλεῖν τοῖς ἐχθροῖς κατὰ τὴν λξονόπολω ἤδη 
κραταιωβεῖσι xal τῆς χώρας ὡς ἴδίας ἀντεχομένοις, 
ἠττηθεὶς ἑάλω, καὶ ὁ σὺν αὐτῷ στρατὸς, ὅσοι μὴ 
σιδήρου Ὑεγόνασι παρανάλωµα, ἀἄλλος ἀλλαχοῦ δι- 
εσχεδάσθησαν, διασωθέντες ἐν τοῖς ἔτι τὰ Ῥωμαίων 
φρονοῦσι φρουρίοις. Καὶ λοιπὸν ol Φράγγοι τῆς 
Ιταλίας ὡς δορυκτήτου ἀντεποιοῦντο κτήµατος, 
τῶν ἐγχωρίων ὦν μὲν ἑκουσίως, ὦν δὲ βίφ καὶ ἀνάγχῃ 
προσχωρούντων αὐτοῖς, πλὴν Βρεντησίου καὶ Ἱδροῦν- 
τος καὶ Τάραντός τε xal Βάρεως  αὗται γὰρ αἱ 
τέσσαρες πόλεις παρέμειναν πίστιν Ῥωμαίοις φυ- 
λάττουσαι, Μιχαὴλ δὲ τοῦ βασιλέως ἀποθανόντος καὶ 
τοῦ μετ αὐτὸν ἐξωσθέντος τῆς βασιλείας, ὁ Μανιά- 
κης, ὡς ἄνωθεν ἐῤῥέθη, πεμφθεὶς cic Ἰταλίαν παρὰ 
τῆς Ζωῆς, εἲ xai μὴ δύναμιν ἀξιόχρεων εἶχεν, ὅμως 
μετὰ τῆς παρούσης στρατηγικαῖς μηχαναῖς χρησά- 
µενος ἐκδιῶξαι ἴσχυσε τοὺς Φράγγους τῆς Ἰταλίας 
περὶ Καπύην καὶ Βενεθενδὸν καὶ Νεάπολιν, xai 
µετρίαν κατάστασιν καὶ γαλήνην παρέσχε τοῖς πρά- 
γµασι. Οὗτος ὁ Μανιάχης κατὰ τὸ θέµα τῶν 'Ava- 


deundi milites arderent, arma contra imperatorem [) τολικῶν τὰς οἰκήσεις ἔχων καὶ Ῥώμανῷ τῷ Σκληρῷ 


movet. Missum ergo sibisuocessorem Pardum pro- 
tospatharium, hominem Byzantium, neque ullam 
ob prestantian, sed quia nctus erat imperatori, 
tante provincie prefectum, interfecit. Ipse diade- 
mate et reliquis imperii sumptis insignibus impe- 
rator salutatur, exercituque in naves imposito in 
Bulgarium  irajicit. Imperator postquam de hoc 
rescivit, non leviter perturbatus, litteras ad eum 
mittit, in quibus ipsi et quos secum habebat impu- 


γειτονῶν, διαφερόµενος πρὸς αὐτὸν πολλάκις ἐπ- 
εχείρησεν ἀνελεῖν τοῦτον, sl pii, ou fj τὴν ἑαυϊοῦ bxo- 
ρίσατο σωτηρίαν. Ἐπεὶ δὲ τὰ ᾿Ῥωμαίων σκήπτρα 
ἐς Κωνσταντῖνον ἦλθε τὸν Μονομάχον καὶ ὁ Σχληρὸς 
ἐπὶ µέγα τύχης Ἴρτο (ἐπαλλαχεύετο γὰρ τῷ  Movo- 
µάχῳ 5j τοῦ Σκληροῦ ἀδελφὴ) μάγιστρος τιμηθεὶς 
καὶ πρωτοστράτωρ, τῶν εἷς αὐτὸν μεμνημένος τοῦ 
Γεωργίου καταδρομῶν , καταχρώμενος τῇ ἐξουσίφ 
καὶ τὴν ἀπουσίαν κατατρέχων τοῦ Μανιάχηι τά τα 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


.. (24) Error tellendus, quo foberati et foderati 
lidem censentur. Hi ex omni extra natione, illi ex 


subditis Pisidis et Lycaonibus, ut hio auctor enar- 
rat. (ioAR. 


281 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


ἀνήχκοντα αὐτῷ ἐδῄου xal ἕἔκειρε χωρία xal εἷς τὴν A nitatem et multa beneficia pollicetur. Cum aute: 


τούτου κοίτην ἁἀνέδην ἐξύθρισεν. "Απερ ἐχεῖνος ἐν 
Ἱταλίᾳ πυνθανόµενος ἤσχαλλε καὶ διεπρίευο τῷ 
θυμῷ. "Λρτι δὲ xai σπουδή τοῦ Ῥωμανοῦ παραλυ- 
θεὶς τῆς dpyTc καὶ τοῖς πᾶσιν ἀπεγνωχὼς (δει γὰρ 
ὡς οὐκ slc χρηστὸν αὐτῷ τέλος 4 slc τὸ Βυζαντιον 
ἄφιξις τελευτήσει) τὰς ἐν ᾿Ιταλίᾳ δυνάµηις ἀνα- 
σείσας καὶ διαφθείρας, διψώντων τῶν στρατιωτῶν 
τὰς Οἰχείας ἰδεῖν πατρίδας, ὅπλα κατὰ τοῦ βασιλέως 
χινεῖ. Kal τὸν μὲν πεµφθέντα διάδοχον αὐτοῦ (3v 
δὲ 6 πρωτοσπαθάριος Ιάρδος, (P. 757) ἀνὴρ Βυζάν- 
τος, xal δι’ ἄλλο μὲν οὐδὲν ἀγαθὸν, ὅτι δὲ γνώριµος 
ἦν τῷ βασιλεῖ, τηλικαύτης χώρας ἄρχειν πεμφθεὶς) 
ἀναιρεῖ, αὐτὸς δὲ αὐτῷ διάδηµα περιθεὶς xal τὰ τῆς 
βασιλείας παράσηµα ἀναλαθὼν ἀναγορεύεται βασι- 
λεὺς, καὶ πλοίοις ἐμδιθάσας τὰς δυνάµεις περαιοῦ- 
τει iv Βουλγαρίᾳ. Τοῦτο μαθὼν ὁ βασιλεὺς slc ταρα- 
χὺν 90 τὴν τυχοῦσαν ἔνέπεσε' καὶ γράμματα μὲν 
ποὸς αὐτόν ἐκπέμπει παντὸς ἁἀπολύοντα φόθου τοῦ 
τον καὶ τοὺς αὖν αὐτῷ, παρακαλοῦντά τε ἀποθέσθαι 
τὰ ὅπλα, καὶ ὑπισχνούμενος πᾶσαν εὐεργεσίαν * 
ἐπεὶ δὲ ἐχεῖνος ἀτεγχτος ἦν xal οὐ µεθίετο τοῦ σκο- 


& proposito ille non dimoveretur, ipse quoque 
8086 copias contrahit, et duce eas Stephano Seba- 
stophoro (id est Augustifero), qui ipsi ad Damo- 
craneam letum delati imperii nuntium attulerat, 
contra perduellem mittit. Concurrerunt adversi 
exercitus apud Osirobum in Marmario, fuseque 
Stephani $49 copie sunt, ipso Maniace primos 
ducente et hostium ordinesdisjiciente.Jamque uni - 
versi eum imperatorem faustis ominibus salota- 
bent, cum subito equo delapsus exspirat, non 616- 
tante vulneris auctore, quod in pectore letale acce- 
perat. Quod simulatque innotuit imperatoriis, ca- 
put Manieci amputatur ; et. qui ab ipsius partibus 
steterant, amisso duce, abjectie armis deditionem 
fecerunt. Confestim ad imperatorem nuntius vic- 
torie mittitur. Aliquot diebus post Stephanus iu 
urbem redit, afferens caput Maniaci et bello viotos, 
quos in triumpho duxit per mediam plateam, asi 
nis insidentes, prelato in hasta capite Mania- 
cis ; et ipse albo equo vehens pompam est subse- 
cutus. 


ποῦ, ἀγηοχὼς καὶ αὐτὸς ἃς εἶχε δυνάµεις, καὶ στρατηγὸν αὐταῖς ἐπιστήσας abtoxpdtooa τὸν Σεόαστο- 
φόρον (25) Στέφανον τὸν iv Δαμοχρανείᾳ τὰ τῆς βασιλείας εὐαγγέλια τούτῳ διακοµίσαντα, ἐκπέμπει 
Χχτὰ τοῦ ἁποστάτου. Ka! συναντῶσι τὰ στρατεύματα κατὰ τὸν λεγόμενον ᾿Οστροδὸν iv τῷ Mappaply, 
καὶ συμπλοκῆς ἨὙενομένης τρέπονται οἱ περὶ τὸν Στέφανον, αὐτοῦ τοῦ ἹΜανιάκη προηγουμένου καὶ 
τὰς φάλαγγας διακόπτοντος. Καὶ αὐτὸν ὡς βασιλέα εὐφήμουν. 'Ev ὅσῳ δὲ ταῦτα ἐγίνετο, αἰφνιδίως ἐκ 
τοῦ ἵππου πεσὼν οὗτος ἀπίέθανε, μηδενὸς φανέντος τοῦ. τοῦτον τρώσαντος" εὑρίθη γὰρ ἔχων κατὰ τοῦ 
στήθους καιρίαν πληγήν. Τούτου δὲ Ὑνωσθέντος τῷ ἑναντίῳ στρατεύματι, ἀποτέμνεται μὲν d) χεφαλὴ 
τοῦ Γεωργίου, συλλαμθάνονται δὲ καὶ πάντες οἱ αὐτῷ συναράµενοι, ἅμα τῇ πτώσει τοῦ ἀρχηγοῦ τὰ 
ὅπλα ῥίψαντες καὶ ἑαυτοὺς ἐγγειρίσαντες. Καὶ τῷ μὲν βασιλεῖ ἄγγελος ἐπέμφθη κοµίζων τὰ εὐαγγέλια τῆς 
νίκης, εἴσεισι δὲ μεθ᾽ ἡμέρας τινὰς καὶ ὁ Στέφανος τὴν χεφαλὴν ἄγων τοῦ Μανιάκη xal τοὺς κρατηθέντας iv τῷ 
πολἐμῳ; καὶ διὰ µέσης τῆς πλατείας θριαµθεύσας προηγουµένης τῆς κεφαλῆς ἄνωθεν δόρατος, καὶ τῶν 
ἀποστατῶν ὄνοις ἐποχουμένων, αὐτὸς ὄπισθεν εἴπετο, ἵππῳ λευκῷ ἐφεζόμενος. Καὶ τὰ μὲν περὶ τον Μανιάκην 
toto'tov εἴληφε τέλος. 

Γέγονε δὲ τις xal ἄλλη ἀποστασία iv Κύπρῳ κατὰ Sub idem tempus Theophilus Eroticus Cypri 


τοῦτον τὸν χρόνον, πρωτουργὸν ἔχουσα Θεόφιλον τὸν 
Ἐρωτικόν' οὔτος γὰρ τῆς νήσου στρατηγῶν καὶ νεω- 
τέρων ἀεὶ πραγμάτων ἐφιέμενος, ἐπείπερ ἐπύθετο τὴν 
τοῦ Καλαφάτου καταστροφὶν xai τὴν χατασχουσαν 
τὰ πράγµατα σύγχυσιν, χαιρὸν εὔθετον εὑρεῖν οἵη- 
θεις πρὸς τὸ σπουδαζόµενον, τότε τὸ ἔθνος ἅπαν 
τῶν Κυπρίων ἀνάπτει, xal τὸν δικαστὴν καὶ πράκτορα 
τῶν δημοσίων φόρων τὸν πρωτοσπαθάριον θεηφύ- 
λαχκτον ὀνελεῖν παρασκευάζει, ἔγχλημα τούτῳ ἔπενε- 
(«v ὡς βαρείας τὰς τῶν συντελειῶν ποιουμένῳ 
εἰσπράξεις. ᾽Αλλὰ πρὸς τοῦτον οὐκ ἐδέησε τῷ Movo- 
μάχῳ µακροτέρας τριθῆς ' χειροῦται γὰρ αὐτὸν 
ἐχπεμφθνὶς ὅ [τε] τοῦ στόλου κατάρχων Κωνσταντῖ- 
νος πατρίχιος ὁ Χαγὲ, τὸ ἔθνος ἅπαν τῶν Κυπρίων 


pretor, homo semper novandarum rerur cupidus, 
cognito Calaphatis exitu et rerum confusione, op- 
portunum se tempus nactum retus sui instituti 
conficiendi totum Cyprium populum concitat,insti- 
gatque ad necem "Theophylacti protospatharii ju- 
dicis ac publici tributi exactoris, sub pretextu ni- 
mii ab eo in exigendo adhibitirigoris. Ad hunc op- 
primendum nihil opus fuit Monomacho 550 lon- 
giore mora. Nam classis ductor Constantinus Cha- 
ges patricius Cypriis universis subactis eum cepit, 
etad imperatorem adduxit. Adductum imperator 
8tola muliebri induit, et ludis equestribus in 
Circo in triumpho duxit, spoliatumque suis facul- 
tatibus dimisit. 


ὑποποιησάμενος, xal εἷς βασιλέα ἄγει. ᾽Αχθέντα δὲ θῆλυν ὁ βασιλεὺς ἐνδύσας στολὴν xal ἐν τῷ ἱππικῷ 
Ἱπποδρομίας ἀγομένης θριαμθεύσας καὶ τῶν ὑπαρχόντων dj. cao ἀπέλυσε. 
[P. 758] Tg δὲ χ΄ τοῦ Φεθρουαρίου μηνὸς, τῆς ια Ὦ — Vicesima die Februarii, indictione 11, Alexius 


ἰνδικτιῶνος, κατέλυσε τὴν ζωὴν Αλέξιος 6 πατριάρ- 


patriarcha rebus humanis excedit. Ei sufflcitur die 


XYLANDRI ET GOARI NOT. 


(25) Imperii sibi delati nuntium σεθαστοφόρου 
nomine remunerabant Greci imperatores,quasi qui 
Augustini dignitatem obtutisset. Moris usum in 8ἱ9: 
phano manifestat auctor, et. Ze6ucvopópou appella- 


tionis causam indicat eo quod «à τῆς βασιλείας εὖ- 
αγγέλια τούτῳ διεχοµἰσατο' Zonaras 6o quod im- 
peni insignibus illam ornasset. Goan. 





GEORGII CEDRENI 


284 


Annuntiationis festo Michaelus  Cerularius, qui À χης, καὶ ἀνάγεται εἲς τὸν αὐτοῦ θρόνον Μιχαὴλ à 


vixerat monachus ex quo eum o pa notropaue ob 
paratas insidias relegaverat. Indicatur etiam im- 
peratori thesaurus auri reconditus in Alexii man- 
sione, quem missis famulis recepit, ad centenaria 
viginti quinque. Eadem indictione,postridie Kalen- 
das Maias,oculi effodiuntur orphanotropho in loco 
cui nomen Marycatia. Aliiid inscio imperatoreaiunt 
fuisse factum jussu Theodore: plerique omnes 
ipeius monachi mandato,ei ob relegationem irato. 
Mortuus est decima tertia die ejusdem mensis. 
Julio mense Stephanus Sebastophorus delatus est» 
quod insidiatus esset imperatori volueritque impe- 
rium in Leonem patricium transferre et Meliteniee 
prefectum constituere filium Lampri. Ao Stepha- 
nus quidem opibus suis multatus et monasticam 
vivere jussus et relegatus est. Lamprus, crudeliter 
tortus et per forum ludibrii causa in pompa ductus 
atque oculis orbatus, paulo post vita excessit. 


5651 Hac ipsa indictione, mense Junio, Rossica 
gens contra Romanum imperium insurrexit.Hacte- 
nus pacem amicitiamque cum RomanisRossi colue- 
rant,liberaque invicem fuerant commercia, et mer- 
catores ultro citroque commearant. Tunc vero in 
urbe orta rixa cum quibusdam Scythia negotiatori- 
bus,res ad manus venit, et est quidam de nobilio- 
ribus Scythisinterfectus.Proindeejusgentis regulus 
Bladimerus,homo iracundus atqueanimo inquieto, 
casum huncsibi annuntiatum «eegerrime lerens, 
nüllainterposita mora,ad arma vocatis subditis quot. 
quot bello habiles erant,copiisqueauxiliaribus asci- 
tis haud exiguis anationibus quae Oceani insulasse- 
ptentrionales inbabitabant,collecta ad hominum,ut 
ferunt,100000 multitudine, eam usitatis apud ipsos 
navigiis (lintres nos vocamus, unica arbore cavata 
factos) imponit, et adversus urbem tendit. Impera- 
tor, ejus conatuintellecto,legatis missis petit ut ab 
armis discedat, pollicitus se quidquid peccatum esset 
compensaturum,modo ne ipselevi de causa totjam 
per annos coalitam pacem rumperet gentesque bello 
committeret.Cum autem barbarus litteris acceptis 
legatos ignominiose proturbaret,responsis superbis 
datis,imperator,desperata pace,ipse quoque ae pro 
viribus bello parat. Scythicos negotiatores in urbe 
$52? degentes, nec non qui ut socii aderant, 
per provincias in custodiam dividit, ne que ab 
ipsis domi essent metuendse insidie. Tum ador- 
natis, quantum ejus preceps occasio rei ferebat, 
imperatoriis triremibus aliisque levibus navigiis, 
et impositis in eas qui e militibus ea tempestate 
Byzantii agentibus legi poterant classiariis, ipse 
quoque conscensa celoce sua Barbaris: occurrit in 
faucibus maris ad Pharum stationem habentibus, 
juxta per continentem comitante equitatu haud 
exiguo. Instructa utrinque &d pugnam classe neu- 
tra pars prelium incipiebat, Soythis intra occu- 
patum portum se continentibus, et Romanis eo- 


Κηρουλάριος, κατὰ τὴν ἡμέραν τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, 
μοναχοὺς Gy ἐξ οὗπερ ὁ ὀρφανοτρόφος αὐτὸν διὰ τὴν 
ἐπιθουλὴν ἑξώρισε. Προσαγγέλλεται δὲ τῷ βασιλεῖ 
καὶ χρυσίον ἀποτεθησαυρισμένον ἐν τῇ τοῦ ᾽Αλεξίου 
μονη, val πέµφας ἀναλαμθάνεται τοῦτο, elc. χεντη- 
νάρια ποσούµενον xe. Μαΐου δὲ δευτέρας, τῆς αὐτῆς 
ἱνδικτιῶνος, ἐκτυφλοῦται καὶ ὁ ὀρφανοτρόφος ἐν τῷ 
λεγομένῳ χωρίῳ τῶν Μαρυκάτου, ὡς μὲν τινές 
φασιν, ὑπὸ θεοδώρας, ἄκοντος τοῦ βασιλέως, ὡς δὲ ὁ 
τῶν πολλῶν κρατεῖ λόγος, παρ᾽ αὐτοῦ τούτου ἐγνο- 
τῶντος αὐτῷ διὰ τὰς ὑπερορίας, καὶ τῇ ιΥ τοῦ αὖ- 
τοῦ μηνὸς ἀποθνήσχει. Ἰουλίφῳ δὲ μηνὶ τῆς αὐτῆς 
ἱνδικτιῶνος κατηγορήθη καὶ Στέφανος ὁ Σεθαστο- 
φόρος ὡς ἐπιθουλεύων τῷ βασιλεῖ καὶ βασιλέα βου- 
λόμενος ποιῆσαι Λέοντα πατρίχιον καὶ στρατηγὸν 
Μελιτηνῆς, τὸν ὑὶὸν τοῦ Λαμπροῦ' xai ὁ μὲν Στ» 
φανος τῶν ὑπαρχόντων γυμνωθεὶς xal μοναχὸς &no- 
καρεὶς ἐξωρίσθη  ὁ δὲ Λαμπρὸς, ἀπηνῶς ἐτασθεὶς 
καὶ τὰς ὄψεις πηρωθεὶς xal διὰ τῆς ἀγορᾶς ποµ- 
πευθεὶς, μετὰ μικρὸν ἀπέθανεν. 


Ἐγένετο δὲ xal κατὰ τὸν 'loóviov µῖνα τῆς αὐτῆς 
ἐπινεμήσεως γναὶ ἡ τοῦ ἔθνους τῶν Ῥὼς Χίνησις 
κατὰ τῆς βασιλίδος. Οὗτοι γὰρ κοινοπραγοῦντες μέ» 
χρι τοῦδε Ῥωμαίοις xal εἰρηνεύοντες μετ αὐτῶν, 
ἀδεῶς τε ἀλλήλοις ἐπεμίγνυντο χαὶ ἑμπδρους ἐς 
ἀλλήλους ἔπεμπον. Κατὰ δὲ τοῦτον τὸν χρόνον φιλονει- 
xlac γενομένης ἐν Βυζαντίῳ µετά τινῶν ἐμπόρων 
Σχυθῶν, συμπληγάδος τε ἐξ αὐτοῦ ἐπακολουθησάσης 
xxl τινος Σκύθου φονευθέντος ἐπιφανοῦς, ὁ τότε 
κατάρχων τοῦ Ὑένοτς τούτων Βλαδιμηρὸς, ἂνὴρ ὁρ- 
µητίας καὶ τὰ πολλὰ τῷ θυμῷ χαριζόµενος, πυθό- 
µενος τὸ συμθὰν καὶ δεινοπαθήσας καὶ pj δοὺς 
ἀναθολὴν Tj καιρὸν τῷ κινήµατι, τῶν ὑπ αὐτὸν 
ἁγείρας ὅσον µάχιμον, προαεταιρισάµενος δὲ xal 
συμμαχικὸν οὐκ ὀλίγον ἀπὸ τῶν κατοικούντων ἐν 
ταῖς προσαρκτίοις τοῦ Ὠκεανοῦ νήσοις ἐθνῶν, xal 
πλῆθος ἀβροίσας, ὥς φααι. περὶ τὰς ἑκατὸν χιλιάδας, 
καὶ πλοίοις ἐγχωρίοις τοῖς λεγομένοις μονοξύλοις 
ἐμθαλὼν χατὰ τῆς πόλεως ἑξορμᾷ. Τοῦτο μαθὼν ὃ 
βασιλεὺς πέμπει μὲν πρεσθευτὰς, ἐξαιτῶν καταθέ- 
σθαι τὰ ὅπλα καὶ ὑπισχνούμενος ἐξιάσασθαι st τι δὴ 
καὶ γέγονεν ἄτοπον, καὶ μὴ διὰ μικρὸν ἐθελῆσαι 
πρᾶγμα τὴν ἐκ μακροῦ παγιωθεῖσαν διαλῦσαι ε)ρή- 
νην καὶ τὰ ἔθνη κατ’ ἀλλήλων ἀνάψαι: ἐπεὶ δὲ δε- 
ἑάμενος αὐτὸς τὰ γράµµατα τούς τε πρέσθεις ἀἁτ[- 
µως ἑδίωξε καὶ ὑπερηφάνους xal σοθαρὰς ἀπίδωκεν 
ἀπολογίας, ἀπεγνωχὼς ὁ βασιλεὺς τὴν εἰρήνην xal 
αὐτὸς ὡς ἑνῆν ἀντιπαρετάττετο. [P. 759] Καὶ τοὺς 
μὲν ἐνδημοῦντας τῇ βασιλίδι ἑμπόρους τῶν Σκυθῶν, 
ἔτι δὲ καὶ τοὺς κατὰ συμμµαχίαν παρόντας διασκορ- 
πίσας iv τοῖς θέμµασι, xal ἀσφαλισάμενος ἵνα μὴ 
καὶ ἀπὸ τῶν ἔνδον ἐπιθουλή τις ἀνεγερθῇ, ὡς ὁ 
καιρὸς ἐδίδου καὶ τὸ τοῦ ἔργου ὀξύῤῥοπον, τάς τε 
βασιλικὰς ἐξαρτύσας τριήρεις καὶ ἄλλας οὐκ ὀλίγας 


ἀπὸ τῶν εὐσταλῶν καὶ κούφων, xal λαοῦ πληρώσας 


"ἀπὸ τῶν παρατυχόντων iv Βυζαντίῳ τότε στρατιω- 


τῶν, καὶ αὐτὴς οὗτος τῷ βασιλικῷ ἐπιθὰς δρόµωνι 
ἕξεισι καὶ τοῖς Σχύθαις ἅπαντιάζει κατὰ τὸ τοῦ 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


Πόντου στόµα ἓν τῷ λεγομένῳ ναυλοχοῦσι Φάρῳ, À rum inotum exspectantibus. Cum tempus tereretur 


παρεπομένην ἔχων διὰ τῆς ξηρᾶς xal ἱππικὴν στρα- 
τιὰν οὐκ ὀλίγην. ᾿Επεὶ δὲ ἀντιμέτωποι ἔστησαν αἱ 
δυνάμεις, ἔργου μὲν οὐδέτερον µέρος ἤπτετο' ol τε 
YXp Σκύθαι ἐπὶ τοῦ λιμένος ἔνθα προσώρμουν 
ἑστῶτες ἠσυχίαν ἦγον, xal ὁ βασιλεὺς τὴν ἐχείνων 
προσµένων Ἠ«Χίνησιν ἑκαρτέρε. ᾿ἸἘΕπεὶ δὲ à χαιρὸς 
ἑτρίδετο καὶ ἡ ὥρα Tv πρὸς ὀψὶ, πρἑσθεις ὁ βασι- 
λευς πάλιν ἐκπέμπει περὶ εἰρήνης, xal πάλιν ἁτί- 
µως ἀποπέμπει τούτους ὁ βάρθαρος , μηνύσας, e? 
βούλεται τῷ βασιλεῖ χαταθίσθαι τὰ ὅπλα, δοῦναι 
παντὶ τῷ ἐπομένῳ αὐτῷ στρατῷ ἀνὰ χρυσίου λίτρας 
τρεῖς. 'Aumyiívou δὲ φανείστς τῆς ἀποχρίσεως ἔγνω 
δεῖν ἔργου ἔχεσθαι. "Uc δ’ ἐχεῖνι ἀτρέμας εἶχον, 
μεταστειλάμενος ὁ βασιλεὺς τὸν µάγιστρον Βασίλειον 
τὸν θεοδωροκάνον τρεῖς εἰκηφέναι προστάττει τρι- 
ήρεις ὀρομάδας xai ἀπελθεῖν καὶ ἀποπειράσασθαι τῶν 
Σκυθῶν, εἴπερ δυνηθείη ἀκροθολιζόμενος πρὸς mó- 
λεμον αὐτοὺς σπισπάσασθαι. Ὁ δὲ τὰς τριήρεις εἷ- 
ληφὼς καὶ πρὸς τοὺς Σχύθας γενόμενος οὐ δι᾽ ἆχρο- 
θολισμοῦ τῆς αὐτῶν ἀπεπειρᾶτο γνώμης, ἀλλ᾽ εἰς 
µέσους ἑαυτὸν ὠθήσας ἑπτὰ piv σκάφη τῷ σκευα- 
ctp χαταφλέχει πορὶ, τρία δὲ αὑτανδρα καταποντί- 
ζε. Χειροῦται δὲ καὶ ἓν χὐιὸς εἰσπτδήσας εἷς αὐτὸ, 
xii τῶν ἔνδον οὓς piv ἀποσφάξας, οὓς δὲ καὶ τρο- 
πωσάμενος, τὴν τόλµην κχαταπλαγέντας αὐτοῦ. Οἱ 
δὲ Σκύθαι, καὶ τὸν βασιλέα ἤδη ὁρῶντες ἑρχόμενον 
39» παντὶ τῷ στόλῳ, καὶ λογισάμενοι, ὅπερ ἦν εἰχὸς, 
εἰ τοιαῦτα πεπόνθασι ερισὶ τριήρεσιν ἀντιστάντες 
πολεμούσαις , τί ἂν πάθοιεν βιαζόµενοι παντὶ τῷ 
στόλῳ συµπλέκεσβαι, ἀπέθλεψαν πρὸς φυγὴν, xal 
ες τόπον ἀποῤῥιφέντες σκοπέλους ἔχοντα xal πί- 
τρας ὑφάλους τὰ πλείω τῶν σχαφῶν ἀπεθάλοντο, 
ἐπιτιθεμένων τούτοις ἀπὸ τῆς ξηρᾶς καὶ τῶν παρα- 
πρευοµένων στρατιωτῶν καὶ ἀπολλύντων αὐτοὺς, 
ὡς εὑρεθῆναι μετὰ ταῦτα νεχροὺς ἑῤῥιμμένους iv 
τοῖς αἰγιαλοῖς ἀμφὶ τὰς ιε’ χιλιάδας. Ὁ μὲν οὖν βα- 
σιλεὺς μετὰ τὴν τῶν Σχυθῶν ἦτταν ἐφ᾽ ὅλας δύο 
προσµείνας μέρας, κατὰ τὴν τρἰτην ὑὐπέστρεψεν 
εἰς τὴν βασιλίδα, δύο τάγµατα καταλιπὼν καὶ τὰς 
λεχοµένας ἑταιρείας, Óo' ἡγεμόνι ταττόµενα Νικο- 
Mup τῷ παρακοιμωμένῷ [P. 760]. καὶ Βασιλείῳ µα- 
Ἱστρῳ τῷ θεοδωροκάνῳ, ig' ᾧ τοὺς αἰγιαλοὺς 
ἱπισκοπεῖν xai παρατρἐχειν καὶ φυλάττεσθαι, μή 
τις ἀπόθασις Ύένηται τῶν Βαρθάρων, τὸν δὲ πάντα 
στόλον Χατὰ τὸν Φάρον προσµένειν χελεύσας. Καὶ à 


et ad vesperam dies inclinaret, rursum legatos 
de pace mittit imperator, eosquerurseum contume- 
liose barbarus rejicit, non aliter se arma deposi- 
turum significans quam acceptis in singula suorum 
classiuriorum capita tribus auri libris. Quod re- 
Sponsum cum videret summe absurdum, impera- 
tor pugna decernendum statuit. Barbarisque etiam- 
num quiescentibus, vocato ad se magistro Basilio 
Theodorocano mandat ut cum tribus velocibus 
triremibus levi pugna Scythas tentet atque ad 
prelium provocet. Basil;us acceptis triremibus non 
levi prelio eorum animos explorat, sed in me- 
dios 5154&$ hostes invectus septem naves artifl- 
cioso igne cremat, tres cum ipsis vectoribus de- 
mergit, unaque potitur, in eam insiliens et clas- 
siarios partirn cedens, partim audacia ipsius 
perterritos fugans. Scythe cuin universa classe 
accedere imperatorein videntes, atque id quod res 
erat cogitantes, cum ne trium quidem triremium 
sustinuissent impetum, quid eventurum esset si 
cum tota claese confligendum foret, fugam faciunt, 
et se in locum immittentes saxa ac scopulos sub 
mari delitescentes habentem pleraeque naves 
perdunt. Sed οἱ milites e continenti eos invadunt, 
magnamque stragem edunt. Sane cadaverum ho- 
atilium in littore inventa sunt postmodo quindecim 
circiter millia. Superatis hoo pacto Scythis, impe- 
rator totum biduum ibi locorum commoratus 
tertio die Byzantium rediit, duabus legionibus et 
quam vocant sodalitates relictis, ducibus Nicolao 
cubiculario et magistro Basilio 'Theodorocano 
mandalo ut oram muritimam custodirent, neque 
exscensionem facere Barbaros paterentur, utque 
tota classis apud Pbarum in atatione esset. Hi 
littora, ut jussi erant, circumeuntes, qua cadavera 
Barbarorum estus ejecerat, ingenti preda κο spo- 
liis potiti sunt. Verum viginti quatuor triremes 
Romane, 554 avulse ab reliqua clagse, fugientes 
Barbaros insecute eosque preietervectee sunt, cum 
ii in quemdam portum naves subduxiasent.Scythee 
ergo paucitate hostilium navium cognita, comper- 
toque non plures esse quam vise erant, ἃ pro- 
montoriis ub utraque parle sitis cornua exten- 
derunt, et contenta usi reimigatione circumvenire 
eas coperunt. Romani priore labore remigandi 


μὲν βασιλεὺς ταῦτα διαπραξάµενος εἰσῆλθεν el, τὸ D insequendique defatigati, et multitudine hostilium 


Botdvttov, οἱ περὶ τὸν παραχοιμώμενον δὲ xal τὸν 
θιοδωροκάνον τοὺς αἰγιαλοὺς περιιόντες, ἔνθα μετὰ 
Tv τροπὴν ἐξεθράσθη τὰ σώματα τῶν Βαρθάρων, 
πολλῆς λείας xai ᾽σκύλων ἐγένοντο χύριοι. Καὶ 
τριήρεις δὲ τέσσαρας ἐπὶ εἴκοσι τοῦ λοιποῦ διαιρε- 
θεῖσαι Φτόλου εἵποντο φεύγουσι τοῖς Βαρδάροις tv 
τιν δὲ κόλπῳ ναυλοχούντων αὐτῶν παρῆλθον αὗται 
ἑ ώκουσαι. Καὶ γνόντες ol Σκύθαι τὴν ὁλιγότητα, xal 
ἀχριδῶς καταλαθόντες ὡς οὐ πλείους τῶν φαινομέ- 
vv εἰσὶν, ὑπερχερώσεις ποιησάµενοι ἀπὸ τοῦ ἔνθεν 
χἀκεῖθεν ἀκρωτηρίου καὶ συντόνῳ τῇ εἰρεσίᾳ χρώ- 
pivot ἔσπευδον ἐγκολπώσασθαι τοὺς ἐνχντίους. Οἱ δὲ 


navium perterri&, ad fugam inclinarunt. Cum 
autem barbariow naves fauces sinus circumdedis- 
sent et in altum ezire non daretur, Constantinus 
patricius Caballurius Cibyrreotarum dur, cum sua. 
et aliis decem triremibus fortiter in hostem pu- 
gnuns, concisus est. Capte a Barbaris quatuor 
triremes cum ipsis vectoribus, ipsaqueetiam pre- 
toria navis. Homines in iis omnes interfecti. Re- 
lique Romanorum naves in brevia, littora incom- 
moda et saxa ejecte ao contrite sunt. Classiarii 
alii in aqua perierunt, alii a Barbaris vel trucidati 
vel captivi abducti sunt. Superstites nudi, pedites- 


GEORGII CEDRENI 


que ad suorum stationem redieront. Scythe, cum A ΄Ρωμαῖοι éx τῆς προτέρας κωπηλασίας καὶ τοῦ 


preter spem ipsis institutum cecidisset, domum 
versus iter institoerunt. Cum non mari modo, sed 
terra etiam redirent (neque enim tante multitu- 
dinisatis erat navium, cum prelio multe essent 
demeráse, $55 multe capte, multe naufragio 
periissent),in Catacalonem Hestam Ambustum tunc 
Ietro vicine regioni prefectum inciderunt in ora 
maris apud Barnam, fusique sunt et magna clade 
affecti. Octingentos eorum vivos in compedibus ad 
imperatorem misit. Is Ambustus, et cum primum 
Scythe ad Constantinopolin tenderent inque ipsius 
provinciam egressi pabularentur, militibus suis 
collectis fortiter invaserat, pulsosque ad sua contu- 
gere navigia coegerat. Et tunc iterum oram sur 
provincie maritimam custodiens, exituique inten- 
tus, hoc facinus edidit. 


διωγμοὺ κατάκοποι ὄντες, xal πρὸς τὸ πλῆθος τῶν 
βαρθαρικῶν σκαφῶν ἁποδειλιάσαντες, ἔχλιναν πρὸς 
φυγήν. Ἐπεὶ δὲ ἔφθασαν τὰ τῶν Βαρθάρων σκάφη 
στεφανώσαντα τὸ στόµα κατασχεῖν τοῦ κόλπου xzi 
ἄπορος ἦν ἡ πρὸς τὸ πέλαγος διέξοδος, Κωνσταντῖ- 
vov μὲν πατρἰκιος ὁ Καθαλλούριος, στρατηγὸς Gv 
τῶν Κιθυῤῥαιωτῶν , Ὑενναίως ἕστη πρὸς πόλεμον 
μετὰ τῆς ἑαυτοῦ τριήρους καὶ λοιπῶν δέχα. xal 
εὐρώστως μαχόμενος κατεχόπη, ἐλήφθησαν δὲ xai 
τέσσαρες τριήρεις αὔτανδροι σὺν τῇ ναυαρχίδι. xai 
πάντες οἱ dv αὐταῖς ἀπεσφάγησαν , τὰ δὲ λοιπὰ 
Ῥωμαϊχὰ πλοία ἐν βράχεσι xai ἀκταῖς καὶ σκοπέ- 
Aot ἀπεῤῥίφησαν, dw συντριθέντων οἱ μὲν τῶν ἐν 
αὐταῖς ὑποθρύχιοι γεγόνασι τῇ θαλάσσῃ, ἄλλοι δὲ 
ἑάλωσαν ὑπὸ τῶν Βαρθάρων καὶ µαχαίρᾳ παρεδό- 
θησαν xai δουλείᾳ, οἱ δὲ διασωθέντες πεζοὶ καὶ γυ- 


μνοὶ εἲς τὸ οἰκαῖον στρατόπεδον ἀνεσώθησαν. Οἱ δὲ Σκύθαι ὡς οὐκ εἰς ἔργον ἐχώρει αὐτοῖς τὰ τῶν ἑλ- 
πίδων, τῆς ἐπ᾿ olxou πορείας ἐμνήσθησαν. Ὑποστρέφουσι δὲ τούτοις διά τε γῆς καὶ θαλάσσης (οὐδὶ 
γὰρ ἐξήρχουν τοῖς πᾶσι τὰ σκάφη, τὰ μὲν ὑπὸ τῆς προηγησαµένης ναυαρχίας καταποντισθέντα τε καὶ 
ληφθέντα, τὰ δὲ ὑπὸ κλύδωνος xal τρικυµίας θλασθέντα, xal διά τοῦτο ol πλείους πεζῃ τὴν ὁδοιπο- 
ρίαν ἐποιοῦντο) συναντήσας Καταχαλὼν Βέστης ὁ Κεχαυμένος ἄρχων ὧν τῶν περὶ τὸν "levpov πόλεων 
καὶ χωρίων, κατὰ τὸν αἰγικλὸν τῆς λεγομένης Ἀάρνας, καὶ συμθαλὼν ἐἑτρέφατο, xai ἀπέχτεινε μὲν 
πολλοὺς, ὀκτακοσίους δὲ ζωγρίας λαθὼν πεπεδηµένους ἐκπέμπε τῷ fasc, Οὗτος γὰρ ὁ ἀνὴρ καὶ 
ὅτε πρώτως τῶν οἴἰχείων ἠθῶν ἀπαναστάντες οἱ Σκύθαι πρὸς τὴν βασιλίδα ἠπείγοντο καὶ ἐς τὴν 
λαχοῦσαν αὐτὸν ἀρχὴν ἀποδάντις προνομὰς ἐποιοῦντο, τὸν ἀμφ᾽ αὐτὸν ἀθροίσας λαὺν προσέῤῥαξε τούτοις, 
vai γενναίως ἁγωνισάμενος ἑτρέψατό τε γατὰ κράτος καὶ elc τὰ οἰχεῖα σκάφη φυγεῖν ἠνάγκασε' (P. 761) καὶ πάλιν 
δὲ τὰ ἀγχίαλα τῆς ὑπ αὐτὸν ἀρχῆς φυλάττων χωρία, καὶ προσµένων, τὸ τέλος, ὑποστρέφοντας δεξάµενος καὶ 


καοτερῶς ὑποστὰς εἰργάσατο τὰ εἰρημίένα. 
Àuno mundi 6552, indictione 42, mense Septem- 
bri, vehemens flavit ventus, quo fructus vinearum 


pene perierunt. Eo ipso anno, nona die Martii, C 


que festa est memorie divorum Quadraginta Mar- 
tyrum, 8586 imperator ut iis supplicaret publice 
proceseurus, seditione populi interceptus est. Cum 
enim pedes magno satellitum cum comitatu et 
faustis acclemationibus α palatio usque ad fanum 
Servatoris in Chalce processisset, inde equo ad 
martyrum edem vehi vellet, subito vox e medio 
multitudinis exaudita est: « Nolumus Solerenam 
(sic Romani Duri soror vocabatur, Monomachi 
oonoubina) esse imperatricem, neque propter eam 
dominas nostras porphyrogennetas Zoen ac Theo- 
doram mori. » Atque illico omnia confusionis ac 
tumultus plena, et imperatorem turba ad necem 
deposcit. Quod nisi celeriter Auguste de sublimi 
prospicientes multitudinem placassent, plurimi 
baud dubie atque ipse forsitan imperator perituri 
fuerent. Sedato autem motu imperator, omissa ad 
martyres processione, in palatium se recepit. 


Indiotione 13 bellum de Anio copit. Sed expo- 
nendum est curet qua ratione Anii principi quie. 
scenti, nullaque &b eo orta injuria, imperator bel- 
lum intulerit. Georgius Abasgorum princeps bel- 
lum adversus 85? Romanos movens socium ejus 


Σεπτεμθρίῳ δὲ μηνὶ, ἱνδικτιῶνος ιβ’, ἔτους cov. 
ἔπνευσεν ἄνεμος σφοδρὸς, ὡς διαφθαρῆναι σχεδὸν 
τοὺς. τῶν ἀμπέλων καρπούς. Κατὰ τοῦτον τὸν χρό- 
vov ἑορτῆς ἀγομένης τῶν ἁγίων y! Μαρτύρων, ἐν τῇ 
0 τοῦ Μαρτίου μηνὸς, μέλλων ὁ βασιλεὺς etc προας- 
κύνησιν ἀπελθεῖν τῶν ἁγίων δηµοσίφ προόδῳ κατ- 
εστασιᾶσθη παρὰ τοῦ δήμου. Ἐξελθόντος γὰρ τούτου 
πεζζ μετὰ πολλῆς δορυφορίας ἀπὸ τοῦ παλατίου καὶ 
εὐφημίας, xxl τὸν iv τῇ Χαλκῇ καταλαθόντος vabv 
τοῦ Σωτῆρος, x«i μέλλοντος ἐχεῖθεν ἐξιππάσασθαι 
καὶ πρὸς τὸν τῶν Μαρτύρων ἀφυιέσθαι σηκὸν, ἑξαί- 
evnc ἐξηχήθη φωνὴ ἀπὸ µέσου τοῦ πλήθους, « Ἡμεῖς 
τὴν Σκλήραιναν βασιλίσσαν οὐ θέλοµεν, οὐδὲ δι αὐ- 
τὴν αἱ µάνναι (26) ἡμῶν αἱ πορφυρογέννητοι Ζωή 
τε xal θεοδώρα θανοῦνται. » Καὶ εὐθὺς συνεχύθη τὰ 
πάντα, xal ταραχἡ κατέσχε τὸ πλῆθος, xal ἑζήτυυν 
τὸν βασιλέα διαχειρίσασθαι. Καὶ «t μὴ τάχιον αἱ 
βασιλίδες προκύψασαι ἄνωθεν ἈΧατεστόρεσαν τὸ 
πλῆθος, ἀπολώλεισαν ἂν οὐκ ὀλίγοι, ἴσως δὲ καὶ ab- 
τὸς ὁ βασιλεύς. Κατεννσσθείσης δὲ τῆς ταραχῆς 
ὑπέστρεψεν «lc τὰ βασίλεια, τὴν εἰς τοὺς μάρτυρας 
ἄφιξιν παραιτησάµενος. 

νδικτιῶνος δὲ ιγ΄ 6 κατὰ τοῦ ᾿Ανίου ἀρχὴν ἐλάμ- 
Gave πόλεμος. ᾽Αλλὰ ῥητέον ἄνωθεν πῶς xal διὰ 
τίνα τρόπον ἠσυχίαν ἄγοντι τῷ τοῦ ᾿Ανίου τοπάρχῇ 
καὶ μηδὶν ἁπαίσιον διαπραττοµένω Κωνσταντῖνος ὁ 
βασιλεὺς πολεμεῖν ἐπεχείρησεν. "Ore Γεώργιος ὁ 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(26) Non domína, sed matres. Goan. 


289 


HISTORIARUM GOM?PENDIUM. 


200 


᾿Αθασγῶν ἀρχηγὸς ὅπλα κατὰ Ῥωμαίων ἐκίνησε, A habuerat Jobanesicam Anii dominum. Verom ubi 


συμμαχῶν ἣν αὐτῷ καὶ Ἰωθανεσίκης ὁ τῆς τοῦ 
'Avlou κυριεύων χώρας. Ἐπεὶ δὲ, ὡς ἐν τοῖς ἕμ- 
προσθεν εἴρηται, Βασίλειος ὁ βασιλεὺς ἀνελθὼν ἐν 
θηρία παρατάξεσιν ἠγωνίσατο κατὰ τοῦ Γεωργίου 
xai τοῦτον ἐτρέψατο καὶ συνέἑτριψε, φοθηθεὶς ὁ 'Iu- 
θανεσίκης µή πως ὁ βασιλεὺς μηνιῶν διὰ τὴν συµ; 
μαχίαν ἀνήκεστόν τι ἐς αὐτὸν διαπράξηται, τὰς κλεῖς 
τῆς πόλεως εἰληφὼς αὐτομολεῖ πρὸς τὸν βασιλέα καὶ 
ἑαυτὸν ἐγχειρίζει ἐθελοντὴς xal τὰς χλεῖς παραδί- 
wa. Ὁ δὲ τῆς συνέσεως τοῦτον ἀποδεξάμενος 


μάχιστρόν τε τιμᾷ καὶ ἄρχοντα διὰ βίου τοῦ 'Avlov , 


xai τῆς λεγομένητς μεγάλης ᾽Αρμενίας προθάλλεται, 
ἔγγραφον ἀπαιτήσας x αὐτοῦ Ἱραμματεῖον ὡς 
μετὰ τὴν αὐτοῦ τελευτὴν ἐπανήξει πᾶσα ἡ τοιαύτη 
ἀρχὴ εἰς τὸ δίκαιον αὐτοῦ xal µέρος ἔσεται τῆς 
Ῥωμαϊχῆς. Ἐγένετο ταῦτα. Καὶ θνήσχει μὲν ὁ βα- 
σ.λεὺς, θνήσχει δὲ μετὰ χρόνους Ἱκανοὺς xai ὁ Ἰω- 
θανεσίχης ΄ xai θανόντος αὐτοῦ Καχίχιος ὁ τούτου 
υἱὸς διαδεξάµενος τὴν ἀρχὴν εἰρήνην µεν διετήρει 
πρὸς Ῥωμαίους xal ὁμσιχμίαν, χατεῖχαο μέντοι τὴν 
πατρφαν ,ἀρχὴν, [P. 762] xai ἀποδοῦναι ᾿Ρώμαίοις 
οὐκ ἤθελεν, ὡς τὸ πατρικὸν ἐθούλετο γραμματεῖον. 
Ἱὐρωὼν οὖν iv τοῖς ἀνακτόροις τὸ Ὑραμματεῖον ὁ 
Movouá&y^c ἀπῄτει καὶ τὸ ᾽Ανίον xal τὴν πᾶσαν µε- 
γάλην ᾽Αρμενίαν ὡς Βασιλείου τοῦ βασιλέως διάδο- 
χος. Τοῦ δὲ δοῦλον piv ἑαυτὸν ἀνομολογοῦντος Ῥω- 
µαίων, ἀποστῆναι δὲ τῆς πατρῴας ἀρχῆς μὴ ἐθέ- 
λοντος (27), πολεμητέον ἑδόκει τῷ βασιλεῖ. Καὶ δὴ 
στρατὺν ἀγείρας xal Moya) Βέστῃ (28) τῷ Ἰασίτῃ 
ἐγχειρίσας, ἄρχοντι φθάσαντι προθληθῆναι τῆς 
Ἰθηρίας, πολεμεῖν ἐπεσκόπει τῷ Καχικίφ' ὁ δὲ ἁπ- 
ελθώὼν, χαθ᾽ ὅσον οἵόν τ) ἦν, ἔσπευδεν ἐκπληροῦν τὰ 
προστεταγμένα. Ὅπερ Ὑνοὺς ὁ Καχίχιος, καὶ ὅτι 
αντὶ Φίλου xal συμμάχου πολέμιος χέχριται, xai 
αὐτὸς τὰς αὐτοῦ δυνάµεις ἀγηοχὼς κατὰ τὸ ἐγχω- 
ροῦν σὐτῷ τοὺς ἐπιόντας ἠμύνετο, Καχῶς δὲ Φφερο- 
µένων τῶν πραγμάτων τῷ ᾿Ιασίτῃ, πέµπεται καὶ ὁ 
N:xóÀaoc πρόεδρος 6 δοµέστικος τῶν σχολῶν, ὁ τοῦ 
βασιλέως Κωνσταντίνου Ἠπαρακοιμώμενος, μετὰ 
βαρείας χειρὸς, ὥστε τῷ πλήθει καὶ τῇ δυνάµει 
χαταγωνίσασθαι τὸν Καχίχιον Στέλλονται δὲ γράµ- 
µατα τοῦ βασιλέως πρὸς Απλησφάρην τὸν ἄρχοντα 
τοῦ Τιθίου xal τῆς περὶ τὸν ᾿Αράξην ποταμὸν ΠΠερσ- 
αὐμενίας, παρακαλοῦντα τοῦτον κατὰ τὸ δυνατὸν 
δμοῦν την μεγάλην ᾽Αρμενίαν καὶ τὴν ὐποχειμένην 


Basilius imperator in Iberiam cuin exercitu pro 
fectus Georgium prelio fregit, Jobanesices me- 
tuens ne ob belli societatem iratus imperator du- 
rius de se statueret, cum clavibus urbis ad eum 
iransfugerat, seque et claves ei ultro dediderat. 
Quam ejus calliditatem approbans Basilius, magi- 
stri honore ornatum Anii et Armenie que Magna 
dicitur prefectum eum usque a4 vita ejus exitum 
constituerat, scripta oautione professum, mortuo 
ipso eam prefecturam ad suum dominum reditu- 
ram partemque Romane ditionis futuram. Mortuo 
Basilio atque multis post annis Jobanesioca, filius 
bujue Cacicius occupata prefectura pacem  socie- 
tatemque cum Romanis servavit,paternam interim 
ditionem retinens Romanis,quod scriptum jubebat, 
nequaquam reddidit.Monomachus pacti formula in 
archivo reperta, Anium universamque magnam 
Armeniam,ut Basilii haeres reposcit. Cumque Caci- 
cius servum quidem se profiteretur, prefeoturam 
vero quam & patre acceperat restituere recusaret, 
bello 889 res repetere imperator statuit. Proinde 
collectum exercitum Michaelo Beste Jasite,qui jam 
tum prefectus Iberis $58 erat designatus,tradit, 
mandatque ut Cacicio bellum faciat. Atque is in 
in provinciam profectus mandata imperatoris pro vi- 
rili exsequitur. Cacicius se pro amico et socio Ro- 
manorum hostem judicatum sentiens, ipse etiam 
guis contractis copiis, se quantum res ferebant 
tueri intendit. Cum autem res Jasits male sucoc- 
derent, mittitur etiam Nicoiaus praeses scholarum 
domesticus, aceubitor quondam Constantini impe- 
ratoris, cum grandi exercitu, ut vel multitudine 
opprimeretur Cacicius. Mittit etiam litteras impe- 
rator ad Aplespharium Tibii et qua circa Araxen 
fluvium est Persarmenis praefectum, *:ortaturque 
eum ut, quantum possit, Magnam Armeniam et 
ditionem Caoicii infestet, Nicolaus ubi in provin- 
ciam pervenit, stalim se rei gerende dat, litteras- 
que imperatoris ad Aplespharium mittit, ipse una 
scribens,eumque donis et pollicitationibus ineti- 
gans ut imperatoris volunlati morem gerat. Be- 
Bcribit is eaconditione se id facturum, si imperator 
litteris ad 8e missis paciscatur se ipsi omnium 
quecunque ipse Caoiciobellijure eripuisset firmam 
possessionem ac dominium concedere. Hano con- 


χώραν τῷ Κακικίῳ. ᾽Απελθὼν οὖν ὁ Νικόλαος ἐκεῖ- D ditionem imperator probavit, aureaque bulla id 
XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΕ 


(27) Sententia videtur mutilata. Hec autem fuit, 
Cacicium non detrectasse Romanis subditum esse, 
sed tamen paterna ditione sibi relicta id voluisse 
facere Χχι. — Mutilus hic Xylandri, non littere 
sensus. Hüjuemodi vero est : Át quamvis se subdi- 
tum (vasallum) profiteretur, cum eo tamen bello de- 
cernendum sibi statuit imperator. Clarius legeret 
alius: Τῷ δὲ δούλῳ μὲν ἀνομολογοῦντι πολεμητέον 
ἑλόκει τῷ βασιλεῖ, et quaniumvis se subditum pro- 
fuenti bellum indicendum censuit imperator. Goan. 

(28) Bestes postea βεστάρχης dicitur, Bestarcha, 
ut epitheton sit fortassis ab aliquo officio ductum: 
nam Catacolo quoque Ambustus infra in bello Me- 


dico Bestes vocatur. Χγι. — Existimavi diutius, 
quod et aliis cum Meursio placuit, vestiariorum 
precipuum βεστάρχην vocari. At cum isidem Iasi- 
tes nuper sitdictus βέστης et ἄρχων τῆς Ἰθηρίας 
προθεθληµένος, ac intra p. 771, τῆς χώρας, id est, 
Baaspracanias, ἄρχων  'Aapov βέστης et con- 
festim βέσσης Κατακαλὼν τοῦ 'Avlou xai τῆς 'I6m- 
βίας κατάρχων legatur, relicta priore sententia, 
berorum dialecto et more religionis principem βὲ- 
στην nuncupari censui, prout legimus Bulgaros 
chaganum, Saracenos ameram, Triballos cralem 
regulos suos vocitare. GoAR. 


201 


GEORGII CEDRENI 


292 


postulatum Aplespharii ratum se babere testatus Α voc μὲν ἔργου εἶχετο, τὰ δὲ γράµµατα πέμπει πρὸς 


est. Qua accepta Aplespharius statim rem aggres- 
sus multas $4569 Cacicii arcesjac munitiones expu- 
gnatas occupavit Cacicius a Romanis oppugnatus 
copiis et & Tibiano prefecto infes'atus, rebus des- 
peratis, cum Nicolao pacem facit, per eumque se 
et urbem Imperatori dedit. Ad quem pro'/ectus , ab 
eoquo magisterii dignitate decoratus amplissimis- 
quein Cappadocia ad Charsjanumque et Lican- 
drum prediis donatus, vitam erzinde pacatam ac 
tranquillam egit. Monomarchus capta aJTibii pre- 
fecto castella et oppida ut partem Aniaxse ditionis 
reposcens, cum ea Aplesphares sponte noa dimit- 
leret, sed aurea bulla niteretur, Nicolao precipit 
ut cum Roinano et Iberico exercitu et copiis Ar- 
menie Magoe, que Cacicius duxerat, bellum ei 
faciat. Nicolaus contractis omnibus copiis Bestar- 
cham Jasitam iis preflcitet suum servum Constan- 
tinum magistrum Alanum, eosque ad oppugnan- 
dum Tibium mittit. Erat Aplesphares homo, ut 
quisquam alius, bellicarum artium peritissimus, 
gnarus rei gerendae et consilia hostium eludere 
callidus. ἵθ cum se pugne cum Romanis cop.is 
committende imparem sentiret, intra muros se 
continet, amnemque alluentem avertit, ita ut 
omnem urbi vicinam planitiem is inundaret stagno- 
que et ocno paludis morem $60 oppleret; et in 
vineis qua circum urbem in orbem erant site, sa- 
gittarios pedites abdit; et exspectare signum quod 
ipse tuba daturus esset jubet; ita instruclus ad- 
venlum hostium operitur. Romanorum autem du- 
olores pre metu ao desperatione rerum urbi se 
inclusisse et campum aquaopplevisse Aplespharem 
opinati, promiscue et nullo ordine, alii equites alii 
eb equis digressi, ut cuique placebat,ad urbem oc- 
currunt, primo scilicet aggressu eam captari. Ubi 
in vies pervenere que per medias ducebant vineas, 
jamque urbi subiverunt,classicum Aplesphares ca- 
nit. Et pedites ex insidiis coorti alii saxis Roma- 
nos impetunt, alii desuper de septis vinearum 
vulnerant, cum quidem Romanis sui defendendi 
omnis esset erepta facu!tas.Ingens tum clades ac 
cepta, et Romanorum innumerabilis cesa mulli- 
tudo, cum equi fugere non possent limo et lacunis 
impediti. /Egre elapsi Jasites et Constantinus 
Anium pervenerunt, Nicolaoque calamitatis nuntii 


fuerunt. De qua clade certior factus imperator Ni- D 


colao et Jasite abrogat magistratum, loco Jasite 
ducem Iberi» facit Ambustum, pro Nicolao impe. 
ratorem exercitumcreat Constantiuum magne soda- 


τὸν ᾽Απλισφάρην, γράψας καὶ αὐτὸς καὶ παροτρύνας 
καὶ δώροις xal ὑποσχέσεσιν ἐρεθίσας ἐνεργοὺς θὲ- 
agat τὰς βουλήσεις τοῦ βασιλέως. Ὁ δὲ τὰ γράμματα 
δεξάµενος ἀμείθεται ἐπιτελῆ ποιῆσαι τὰ κεκελευ- 
σμένα, sl γράμμα πεμφθείη τούτῳ βασιλικὸν ἀσφά- 
λειαν παρέχον αὐτῷ πάντα ἔχειν ἐν βεθαίῳ δεσπο- 
τικῶς τὰ φρούρια xai χωρία (’9) ὅσαπερ ἴσχύσειε 
νόµῳ πολέμου κτήσασθαι ἀπὸ τῶν διαφερόντων τῷ 
Καχικίῳ. Ἑδέξατο τὸν λόγον ὁ βασιλεὺς, καὶ χρυσο- 
θούλλοις γραφαῖς ἐπιθεθαιοϊι ὅσα ὁ ᾽Απλησφάρης 
ᾖτήσατο  χαὶ δεζάµενος οὗτος τὸ γράμμα ἔργου 
ἅπτετο, xal πολλὰ τῶν τοῦ Καχικίου ἐχπολιορχήσας 
κατέσχεν ὀχυρώματα xal χωρία. Ὁ δὲ Καχίχιος 
ὑπό τε τῆς Ῥωμαϊκῆς δυνάµεως πολεμούμενος ὑπό 
τε τοῦ ἄρχοντος τοῦ Τιθίου λεγλατούμενος, καὶ τοῖς 
πᾶσιν ἀπεγνωκὼς, σπένδεται πρὸς τὸν παραχοιµώ- 
µενον xal προσχωρεῖ τῷ βασιλεῖ δι αὐτοῦ, παραδοὺς 
τὴν πόλιν. Καὶ ὁ piv ἐς τὸν βασιλία ἐλθὼν καὶ µά- 
γιστρος τιμηθεὶς, xal χωρία πολυπρότοδα κατά τε 
Καππαδοχίαν καὶ τὸν Χαρσιανὸν xal τὸν Λικανδρὸν 
εἰληφὼς, ερηνικὸν καὶ ἁτάραχον τὸν ἀπὸ τοῦ ε 
ἔζησε βίον ' à δὲ Μονομάχος τὰ ἐκπολιορκηθέντα 
φρούρια παρὰ τοῦ Τιθιώτου xal χωρία óc µέρη τοῦ 
ἸΑνίου ἐπιζητῶν, [P- 763] ἐπεὶ ἑχών γε ἐχεῖνος οὗ 
µεθίετο τούτων, ἀλλ' ἀντείχετο τῆς χρυσοθούλλου 
γραφῆς, ἀναιρεῖται πόλεμον πρὸς αὐτὸν, xai πάλιν 
προστάττει τῷ παρακοιμωμένῳ µετά γε τῆς Ῥω- 
μαϊκῆς χειρὸς τοῦ τε Ἰθηρικοῦ στρατοῦ καὶ τῆς ἓν 
τῇ µμµεχάλῃι )Αρμενίᾳ δυνάµεως, Ze κατῆρχεν ὁ 
Ανιώτης, τῷ ᾽Απλησφάρῃ πλλεμεῖν. Πάσας οὖν ob- 
τος ἠθροικὼς τὰς δυνάµεις, καὶ ἄρχοντα αὐταῖς 
ἐπιστήσας Μιχαἡλ τὸν βιστάρχην τὸν Ἰασίτην xa! 
τὸν ἑαυτοῦ δοῦλον (30) Κωνσταντῖνον μάγιστρον τὸν 
᾽Αλανὸν, κατὰ τοῦ Τιθίου ἐκπέμπει. Ὁ δὲ ᾽Απλη- 
σφάρης, στρατηγικώτατος ἄνθρωπος v, εἴπερ τις 
ἄλλος, καὶ ἔργα πολεμικὰ xal βουλὰς ἐχθρῶν δις- 
σχεδάσαι δυνάµενος, πρὸς μὲν τὴν ᾿Ῥωμαϊκὴν δύ- 
ναµιν εἰδὼς ἑαυτὸν µη ἀξιόχρεων οὐκ ἀντιπαρετά- 
ἔατο, εἶἴσω δὲ τειχῶν συγχλείσας ἑαυτὸν καὶ τὸν 
παραῤῥέοντα µμενοχετεύσας ποτσμὸν , xal πᾶσαν 
ἐπικλύσας τὴν πεδιάδα καὶ ἀποτελματώσας πηλώδη 
τε οὖσαν καὶ τεναγώδη, προσέµενε τὴν ἐπέλευσιν 
τῶν ἑναντίων, παρασπείρας ἐν τοῖς χύκλωθεν τῖς 
πόλεως οὖσιν ἁμπελῶσι τοξότας πεζοὺς, καὶ κρύ- 
πτεσθχι καὶ προσμµένειν χελεύσας, ἄχρις ἂν αὐτὸς 
τῇ σάλπιγγι ἐπιτημήνηται τὸ ἐνυάλιον. Οἱ δὲ τῶν 
Ῥωμαίων ἄρχοντες τόν τε εἲς τὴν πόλιν συγκλει- 
σμὸν καὶ τὴν τῆς πεδιάδος ἐπίκλνσιν δειλἰας ἔργον 
καὶ ἀπογνώσεως χρίναντες, ἄτακτοι καὶ σποράδιν 


ΧΥΙΑΝΡΗΙ ET GOAHI NOTE. 


29) Pagos. Χωρίον moderna lingua pagus. Goan. 
30; Servos fuisse magistros non credo. Legerem 
aliquid pro δοῦλον, fortasse ἀδελφόν avt tale quip- 
iam : vero enim propius est fratrem quam servum 
icolai magistrum fuisse. Xvr.— Auctoris ceu 88118 
retenta lectione, monendus Xylander.eumdem qui 
magister est, esse posse servum. Annon dux in 
aliqua provincia regis subditus est et, ut aiunt, 
vasallus ? Vox enim δοῦλος non inhonorerii sub- 


diti significatu hic jacet. Ad rem nostram,Cacicius 
gese nuper imperatoris servum, id est subitum, 
fuit professus, at non alio proposito nisi ut in 
Anium Iberiamque perpetuum sibi vindicaret prin- 
cipatum. Isque Constantinus pariter, magistri di- 
gnitate in aula CP. provectus, simul potuit Alanie 
portionis ab imperatore renuntiari dominus, ac ut 
subditus seu vasallus sub eodem in bellis mereri. 
GoAR. | 


293 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


294 


ἄλλοι piv τοὺς ἵππους ἀποθάντες, ἄλλοι δὲ καὶ Éo- A litatisprincipem, eunuchum,aSaracenisoriundum, 


(πποι, ὥς πη ἕκαστος ἐθοόλετο, πρὸς τὴν πόλιν 
ἔτρεχον ὡς αὗτοθοεὶ ταύτην αἱρήσοντες. "Emi δὲ 
ἔνδον ἐγένοντο τῶν ἐν µέσω τῶν ἀμπελώνων ὁδῶν 
καὶ yov τῆς πόλεως ἔφθασαν, τότε δὲ τῇ σάλπιγγι 
στµήνας 6 ᾽Απλησφάρης ἔργου ἐκέλευσεν ἔχεσθαι, 
xai ἐξαναστάντες ἀπὸ τῶν λόχων oi πεζοὶ ol μὲν 
τόξοις οἱ δὲ λίθοις ἔθαλλον, ἄλλοι δὲ ἑτίτρωσχκον 
ἀπὸ τῶν θρ.γγῶν, τῶν Ρωμαίων χωλυοµένων ὑπὸ 
τούτων τοὺς πολεμίους ἀμύνασθαι. Γίνεται οὖν 
τροπὴ µεγάλη, καὶ σφὰζεται "Ρωμαίων ἀπείρων 
πλῆθος, φυγεῖν μὴ δυναµένων τῶν ἵππων, ἀλλ’ 
ἐμπιπτόντων εἲς τὸν πηλὸν xal. τὰ τέἐλµατα. Μόλις 
οὖν σωθεὶς ὁ ᾿Ἰασίτης σὺν τῷ Κωνσταντίνω ἐν τῷ 
λΑνίω αὐτάγγελοι τῆς συμφορᾶς τῷ Νιχολἀῷ γεγό- 
νααιν. ᾽Αγγελθέντος δὲ τοῦ συµθάντος ἀτυχήματος 
τῷ βασιλεῖ, ὃ piv Νικόλαος xat ὁ ἸΙασίτης άφαι- 
ροῦνται τὰς ἀρχὰς, προχειρἰζονται δὲ ἀντὶ μὲν τοῦ 
ασίτου δοὺξ Ἱθηρίας ὁ Κεκαυμένος, ἀντὶ δὲ τοῦ 
Νικολάου στρατηγὸς αὐτοχράτω2 Κωνσταντῖνος ὁ 
τῆς μεγάλης ἔταιρεας ἄρχων, εὐνοῦχος ἄνθρωπος, 
ἐκ Σαρακηνῶν ἵλχων τὸ γένος καὶ τῷ βασιλεῖ ὑπ- 
ηρετήσας πρὸ τῆς βασιλείας καὶ πίστιν τηρῶν dc 
αὐτόν o1 δὴ xal κατὰ χώραν Ὑενόμενοι καὶ τὰς δυ- 
νάμεις συνηθροικότες ἔργου εἴχοντο. Καὶ τῇ plv 
πόλει τοῦ Τιθίου, ἥτις ἦν τοῦ παντὸς ἔθνους µητρό- 
πολις, προσθαλεῖν οὐκ ἠθέλησαν, ἀποπειρῶνται δὲ 
(P. 164] τῶν λοιπῶν φρουρίων τῶν ὅσα τῷ ᾽Ανίω 
ὑπόχειται. Καὶ αἱροῦσι μὲν τὴν ᾿Αγίαν Μαρίαν xai 
τὸ λεγόμενον ᾽Αμπίερ xal τὸν "Άγιον Γρηγόριον, λίαν 
ἐρυμνὰ xai ἀπόκρημνα ὀχυρώματι, τοῦ ᾽Απλησφάρη 
πολλάκις ἐπιχειρήσαντος βοηθῆσαι αὐτοῖς πολιορ- 
κουµένοις, καὶ τοσαυτάκις ἠττηθέντος. Ἔρχονται δὲ 
καὶ ἐπὶ τὸ φρούριον τὸ καλούμενον Χελιδόνιον, ἐπὶ 
βουνοῦ τε ἀποχρήμνου ἱδρυμένον καὶ οὐ πόῤῥω 
κείµενον τοῦ Τιθίου καὶ χκυκλωσάμενοί τοῦτο τά- 
σροις val χάραξι διὰ προσεδρείας Ἠπείγοντο παρα- 
στήσασθαι' xai γὰρ δὴ xai ἑσπάνιζον τῶν ἀναγχαίων 
oi εἴσω τοῦ τείχους, μὴ Φφθάσαντες εἰσχομίσασθαι 
τὰ ἐπιτήδεια διὰ τὸ τῆς προσθολῆς ὀξύῥῥοπον. Kal 
παπρεστήσαντο ἂν καὶ τοῦτο, sí p αἰφνιδίως ἡ τοῦ 
πατρικίου Λέοντος τοῦ Τορνικίου ἐξ ἑσπέρας ἀνήφθη 
ἁποστασία. Οὗτος γὰρ στρατηγῶν ἐν Ἰθηρίᾳ καὶ 
διαθληθεὶς ὡς τυραννιῶν τῆς τε ἀρχῆς παραστέλλε- 
ται καὶ μοναχὸς ἀποχείρεται καὶ εἷς τὴν πόλιν 
ἀχθεὶς οἶχοι µένειν ἐν ᾿Αδριανουπόλει προστάττεται. 


sibi fidum hominem, et cujus opera etiam ante- 
quam $61 ad imperium eveheretur usus fuerat. 
Hi autem provinciam ingressi colleotisque exer- 
citibus ad rem gerendam conversi, urbem Tibium 
que erat ejus gentis ,metropolie, oppugnare 
incommodum rati, reliqua ad  Anium  perti- 
mentia castella tentant, oapiuntque Sanotam Ma- 
riam, Ampierum, Sanctum Gregorium, admodum 
munitas et preruptis impositas saxis arces, Aple- 
sphario sepe opem iis dum oppugnarentur ferre 
conato, semperque victo. Inde ad castellum Cheli- 
donium veniunt, situm in precipiti colle baud 
longe α Tibio. Id cum vallo fossaque circumvenis- 
sent,obsidione capere intendunt, quod jam pre- 
sidiarios res ad victum necessarie destituebant, 
subita obsidione preventos ne earum copiam im- 
portarent. Fuissentque eo potiti, nisi in Occidente 
repente patricii Leonis Tornicii exarsisset defectio, 
Is Leo cum Iberiam gubernaret affectate tyranni- 
dem accusatus, magistratu spoliatus rasusque 
vitam monasticam agere jussus erat. Non medio- 
criter autem ferens contumeliam, occulte 8ο pau- 
latim duces qui Adrianopoli erant corrupit, qui et 
ipsi contemptim &b imperatore habiti otio torpe- 
bant. Horum deinde et suorum necessariorum 
opera milites quoque sibi conciliat, qui otiosi $69 
degebant, et quotquot predis 8ο direptionibus de- 
lectabantur.Contractaque magna manu, imperator 
salutatus cum omnibus suis copiis actutum ad 
urbem proficiscitur. Imperator, qui neque ad re- 


| Bistendum satis habebat in promptu militum, ne- 


que civium erga se fidei ac benevolentie se com- 
mittere audebat, in Iberiam nuntium equis dispo- 
sitis mittit ad Constantinum,omissis que in mani- 
bus erant, celerrime ad Cpolin cum exercitu venire 
jubens. Is acceptis litteris, quanquam jamjam 
potiturus Chelidonio videbatur, soluta obsidione 
cum Aplespharo pacem feedusque corüiponit,jurato 
et diris etiam ni promissa impleret imprecationi- 
bus se devovente, se in flde imperatoris perman- 
surum nequequidquam contra Romanos moliturum. 
His ita actis, ad urbem cum exerctiu festinat. 
Hoc modo Chelidonium liberatum.Ipse cum Orien- 
talea legiones totumque exercitum — adduxisset, 
jussu imperatoris urbem intravit, exercitus parte 


M3 ἐνεγκὼν δὲ εδφόρως τὰ elc αὐτὸν γεγονότα ἀνια- [) in Thraciam transportata, ad Chrysopolin, quee 


2X, λάθρα καὶ κατὰ μικρὸν τοὺς dv ᾿Αδριανουπό)ει 
π2άτερον ὑποποιεῖται στρατηγοὺς, ὁπόσοι ἔτυχον 
ὄντες παρεωραιιένοι xal ἄπρακτοι ' διὰ δὲ τούτων 
καὶ τῶν αὐτοῦ συγγενῶν ὑποφθείρας xal τοὺς oco: 
τῶν ἹΜακεδονικῶν Ίρχον ταγμάτων x«l θραχικῶν, 
xal τοὺς ὅσοι ἐσχόλαζον στρατιώτας καὶ τοὺς ὅσοι 
ταῖς λεηλασίαις καὶ ταῖς διαρπαγαῖς ἔχαιρον, xal 
χεῖρα ἱκανὴν συστησάµενος, ἀναγορεύεται βασιλεὺς, 
xai ἅπαντα τὸν ὑπ αὐτὸν ἀγείρας λαὸν ὀξὺς ἐπι- 
Φαίνεται τῇ βασιλίδι, τοῦ βασιλέως µήτε ἱκανόν λαὸν 
ἔχοντος πρὸς ἀντιπαράταξιν µήτα πιστεύοντος τοῖς 
πολίταις ὡς εὔνοιαν xal πίστιν φυλάξουσιν ἐς αὐτόν. 


mari interfluente Cpoli opposita est, alia ad Aby- 
dum que in Hellesponto. Verum hrec postea tem- 
poris acta. Tornicius ante Constantini adventum 
mense Septembri, indictione prima, imperator, ut 
diximus,salutatus 568 dicto citius Cpolin obsidet, 
sperans se statim ea potiturum, quod sciobat 
imperatorem militibus destitui. lyitur castris pro- 
xime monasterium Anargyrorum e regione Bla- 
chernarum fixis, primum verbis ac pollicitationi- 
bus animos civium tentat,deinde, nemine audiente 
ipsum,vim parat.Sed et imperator cives populum- 
que armat, iisque murorum defensionem commit- 


295 


GEORGII CEDRENI 


290 


tit; et milites qui tum aderant aliosque ipsius A Καὶ διὰ τοῦτο ἄγγελος ἐς τὸν Κωνσταντῖνον iv 


jussu a princiyibussenatus armatos,qui ultra mille 
non erant, per portam  Blachernensem educit 
atque adversos bosli constituit, vallo tantummodo 
interposito,quod impetum irruentium hostium re- 
moraretur. Atqui intra portas se continere et de 
muris repellere adorientes prestabat ; et magister 
Argyrus [talus vehementer qnuiritabatur, ac impe- 
ratorem hortabatur ne se extra portas emitteret, 
neve cum favente multitudine et bellicis laboribus 
assueta congrederetur,ipse stipatus exigua manu 
tironum bellique imperitorum hominura. Ne quid 
tamen obtineret, Constantinus Leichudes effecit, 
auctor alterius consilii el in summa apud impera- 
torem auctoritate. [mperatore cum suis sub ves- 
peram egresso, perduellis suos armat et in impe- 
ratorios magno cum impetu irruit, oculique $64 
momento perrumpens vallum eos pellit.Horum alii 
capti sunt, alii fugientes in fossam urbi circum- 
datam inciderunt et misere perierunt.Sed et cives 
de muris precipiti fuga se proripuerunt.Profugere 
etiam portirum Blachernensium custodes,non ob- 
jectis portarum valvis. Quod nisi Tornicius fato 
fuisset impeditus, potuerat absque ullo labore in 
urbem peneirare ac imperium occupare. Nunc ille 
cur; usquead fossam muro coniiguam pervenisset, 
ab insequendo destitit. loo animum  imperatoriis 
reddidit.ut et portas oceuparent e£ murorum de- 
fensionem susciperent. Haud dubie tuns Deus im- 
peratorem servavit, ne sagitta interficeretur, que 
in ipsum emissa in rotundum cujusdam famuli ca- 
pitis tegmen est delata, quod et huic et imperatori 
salntare fuit. Ad hunc ergo modum urbs proxima 
periculo, ab hoste tamén capla non est. Tornicius 
cum per aliquot dies in castris hesisset, et ab ipso 
paulatim ad imperatorem deficeretur, veritus ne 
vel universi ab ipso transirent vel etiam compre- 
hensum imperatori traderent, castris motis Arca- 
diopolin retro abiit, ibique cum Joanne Batatza 
castra posuit, Theodoro Strabomyta, Polye Maria- 
noque Brana, Occidentalium legionum ducibus et 
Sibi sanguine propinquis, ad Redestum "oppu- 
gnandam missis; quae 568 urbs cum relique 
omnes Maucedonice atque Thracice urbes Tornicio 
accessissent, (idem una servabat opera episcopi et 
cujusdam in ea urbe summa potentia praediti Ba- 


"lórplg πέμπεται δηµοσίοις ἔποχος ἴπποις μιτὰ 
γραμμάτων ᾖµβασιλικῶν κελευόντων τῶν ἐν χερσὶν 
ἀφέμενον ἔργων ἀφιχέσθαι ὡς τάχος μετὰ τῶν δυ- 
νάµεων ἐς τὴν βασιλίδα. Δεξάμενος 5' οὗτος τὰ 
ράμματα, καίτοι dv. χερσὶν ἔχων τὸ φρούριον, λύει 
μὲν τὴν πολιορχίαν, σπένδεται δὲ τῷ ᾽Απλησφάρῃ, 
ἀσφαλισάμενος αὐτὸν ἀραῖς καὶ ὄρχοις ὡς εὔνοιαν 
διαφυλάξει τῷ βασιλεῖ καὶ οὐδέποτε µελετέσει φαῦ- 
λον κατὰ 'Ῥωμαίων. Οὕτω δὲ πράξας xai «àq δυνά- 
μεις ἀναλαθὼν σπουδαίως ἠπείγετο πρὸς τὴν βασι- 
λιδα. Καὶ τὸ μὲν Χελιδόνιον τοῦτον τὸν τρόπον δια- 
διδράσκει τὴν ἄλωσιν' ὁ δὲ Κωνσταντῖνος μετὰ τῶν 
ἔφων ταγμάτων xal παντὸς τοῦ στρατοῦ κατελθὼν 
αὐτὸς μὲν εἴσεισιν εἲς τὴν βασιλίδα, τὸ δὲ πλῆθος 
ἅπαν περαιοῦται προστάξει τοῦ βασιλέως εἰς θράχην, 
τὸ μὲν κατὰ τὴν ἀνι[πορθμον τῇ βασιλίδι Χρυσό- 
πολιν (31), τὸ δὲ χατὰ τὴν dv τῷ Ἑλλησπόντῳ 
"Αθυδον. ᾽Αλλὰ τοῦτο μὲν Üctspov: πρὶν fj δὲ τὰς 
δυνάµεις ἐλθεῖν, ὁ Τορνίκιος κατὰ τὸν ΣεπτέμΏριον 
μῆνα, τῆς α΄ ἐπινεμήσεως, βασιλεὺς, ὡς ἐλέχθη, 
ἀναῤῥηθεὶς θᾶττον f| λόγος τὴν βασιλίδα καταλαµ- 
θάνει, |P. 705] ελπίζων αὐτοδοεὶ ταύτην αἱρήσειν 
διὰ τὸ μὴ εὐπορεῖν τὸν βάσιλέα δυνάµεων. Καὶ χά- 
yaxa πηξάµενος χαταντικρὺ τῶν. Βλαχερνῶν, ἔγγι- 
στα τῆς µονῆς τῶν ᾿Αγίων ᾿Αναργύρων (32), πρῶτον 
λόγοις xai ὑποσχέσεσιν ἀπεπειρᾶτο τῶν πολιτῶν, 
μηδενὸς δὲ προσέχοντος αὐτῷ ἤδη xal ἔργου ἥπτετο. 
Καὶ αὐτὸς δὲ ὁ βασιλεὺς διά τε τῶν πολιτῶν xal τῶν 
παρευρεθέντων κατὰ τύχην στρατιωτῶν ἀντιπαρε- 
τάττετο, τοὺς μὲν πολίτας xai τὸν δῆμον τάξας ἐπὶ 
τοῦ τείχους, τοὺς δὲ παρατυχόντας, στρατιώτας καὶ 
ἄλλους τινὰς ὅσους ol τῆς συγκλήτου ἄρχοντες κε- 
λεύσει τούτου χαθώπλισαν, μὴ πλέον τῶν χιλίων Ov- 
τας, ἐξαγαγὼν τοῦ τείχους διὰ τῶν ἐν Βλαχέρναις 
πυλῶν ἀντιμετώπους ἕστησε τῷ τυράννῳ , τάφρον 
τινὰ προστησάµενος εἷς κώλυμα τῶν ἐπιόντων, δξον 
3:00 πυ)ῶν ἐπίέχειν καὶ ἀπὸ τῶν τειχῶν τοὺς im- 
όντας ἀμύνεσθαι, πολλὰ τοῦ µαγίστρου ᾿Αργυροῦ τοῦ 
Ἰταλοῦ ποτνιωµένου xal παρακαλοῦντος εἴσω μένειν 
xal μὴ ἐξάλλεσθαι, xal μἡ θέλειν λαῷ συμπλέχεσβαι 
μαινομένῳ καὶ ὀργῶντι xal στρατιωτικαῖς µελέταις 
ἐνηθλημένῳ μετὰ στρατιωτῶν ὁλιγοστῶν καὶ λχοῦ 
νεαλοῦς xal ἀπειροπολέμου, ᾽Αλλὰ ταῦτα λέγων οὐκ 
ἔπειθεν. ἀντέχειτο γὰρ Κωνσταντῖνος ὁ τὴν ἐπ- 
ωνυμίαν Λειχούδης, τὰ πρῶτα τότε παρὰ βασιλέως 


tatzz, qui et ipse consanguineus erat Tornicii. Hi Ὦ φέρων χαὶ μέγα παρὰ τούτῳ δυνάµενος καὶ τῆς 


cum nihil efficerent aliquanto iu ejus oppidi oppu- 
gnatione tracto tempore,ipse etiam "Tornicius eo 
cunctas suas ducit copiaB. Cumque omni oppu- 
gnasset conatu et machinarum orne genus adhi- 
buisset, oppidanis fortiter defendentibus, profliga- 
tus, soluto obsidio Arcadiopolin rediit. Interim 
Monomachus Orientales exercitus, qui jam a Chry- 
sopoli et Abydo in Thraciam trajecerant, duce iis 
prefecto Michaelo Iacita magistro emiltit in re- 


βουλῆς ταύτης ὑπάρχων πατήρ. ᾿Εξελθόντων δὲ 
τούτων περὶ δείλην ὀψίχν, ὡς ἔγνω ὁ τύραννος, τὰς 
ἀμφ) αὐτὸν χαθοπλίσας δυνάμεις ἔπεισι μετὰ ῥύμης 
μεγάλης, xal θᾶττον fj λόγος τὴν τάφρον διατεμὼν 
τρέπεται τοὺς ἔνδον, ὦν ol μὲν ἀλίσκονται, ol δὲ 
φεύγοντες εἲς τὴν τῆς πόλεως τάφρον κατέπιπτον 
καὶ οἰκτρῶς ἀπώλοντο. Ἔφευγον δὲ xal ἀπὸ τοῦ 
τείχους χρημνιζόµενοι οἱ πολῖται, παραπλησίως xal 
ol πυλωροὶ τῶν iv Ηλαχέρναις τειχῶν τὰς πύλας 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE, 


(31) Turcis nune Sculari.Male a quibusdam cum 
Chalcedone inferius sita confunditur. Go4R. 


(32) Cosme et Damiani nulla spe mercedís medi- 
cam artem ex charitateobeuntium. (ολη. 


3977 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


298 


ἀναπετάσαντες. Καὶ sl po τύχη τις ἔσφηλε τῷ Top- A belles. Hic contractis omnibus in unum copiis 


wxíp τὰ πράγματα, εἰσῆλθεν ἂν ἆ κογητὶ καὶ x5- 
οιος τῶν ἁπάντων ἐγένετο. "Apt: δὲ διώξας ἄχρι 
τῆς παρὰ τῷ τείχει τάφρου ἐπέσχε τὸν διωγµὸν, 
xa! πάλιν ἀναθαῤῥήσαντες ol περὶ τὸ, βασιλέα τάς 
τε πύλας κατέσχον xai τῆς φυλακῆς ἐπεμελήθησαν 
τῶν τειχῶν. Ῥότε δὲ καὶ ὁ βασιλεὺς μικροῦ ἂν ἆπ- 
ολώλει διὰ τόξου βληθεὶς, εἰ μὴ θεὸς προφανῶς διεσώ- 
cato, τοῦ ὀϊστοῦ ἐνεχθέντος εἷς τινος θεράποντος 
χάλυµµα στροθιλοειδὲς χεφαλῆς, ὅπερ xal τὸν 
ἔχοντα καὶ τὸν βασιλέα διεσώσατο. Τοῦτον δὲ τὸν 
τρόπον ἐγγὺς τοῦ ἀἁλῶναι dj πόλις ἑλθοῦσα διεσώθη. 
'O δὲ ἁποστάτης ἐπί τινας ἡμέρας προσμµείνας dv 
τῷ στρατοπἰδψ, ἐπειδὴ οἱ περὶ αὐτὸν κατὰ μικρὸν 
ὑποῤῥυέντες πηὐτομόλουν τῷ βασιλεῖ, πτοηθεὶς µή 
πως οἳ πάντες καταλιπόντες αὐτὸν οἶἰχήσονται fj xad 
κατασχόντες παραδῶσι τῷ βασιλεῖ, ἀναστὰς ἐκεῖθεν 
ὑπέστρεφεν ἐν ᾽Αρχαδιουπόλει. [P. 766] Καὶ αὐτὸς 
μὲν σὺν Ἰωάννῃ τῷ Βατάτζῃ παριμθολὴν πηξάµενος 
ἐκεῖσε προσέµενε, θεόδωρον δὶ τὸν τὴν ἐπωνυμίαν 
Στραθομύτην (33) καὶ τὸν λεγόµενον Πολὺν xai Μα- 
βιχνὸν τὸν Βρανᾶν, ταγμάτων ἄρχοντας δυτικῶν, 
καθ αἶματος κοινωνίαν αὐτῷ ἑγγίζοντας, πολιορχῆ- 
σα: ἐχπέμπει τὴν 'Ῥαιδεστόν' ἔτυγον γὰρ αἱ uiv 
ἄλλαι Μακεδονικαὶ xol θρακικαὶ πόλεις προσχωρή- 
σασαι τούτῳ, αὕτη δὲ µόνη εὔνοιαν ἐτήρει τῷ βᾳσιλεῖ 
σπουδῇ τοῦ ταύτης ἀρχιερέως καί τινος ἐγχωρίου δυ- 
νάστου τοῦ λεγομένου Βατάτζη, συγγενοῦς ὄντος τοῦ 
Τορνικίου. Ὡς δ᾽ ἀπελθόντες ἐχεῖνοι καὶ χρονοτριθοῦν- 


castra hostibus opponit, pugnaque abstinens ope- 
ram dat ne eorum predia maleficium patiantur, 
captosque huinaniter tractat, reliquis per litteras 
occulte missas veniam delictiet omnium bonorum 
copiam promittens. Jam et hiems appetebat, et 
perduelles, cum et ipsi eorum jumenta alimen- 
tis destituerentur, quia frigus, famem hostemque 
simul sustinere non poterant, paulatim ad magi- 
strum desciveront. Tornicius vero, quamdiu ob- 
scuri tantum deficiebant, utcunque duravit et spem 
fovit. Cum autem Marianus Branas, Polys, Theo- 
dorus Strabomyta $66 et Glabana familia aliique 
illustres ipso deserto confertim ad Jaaitam transi- 
verunt,fugam ipse cum Joanne Batatza,qui ab eo in- 
ter rebelles erat dignatione proximus,paravit. Cum- 
que evadendi non suppeterct facultas, in templum 
quoddam se recepere.Bic agmen perduellium est dis- 
sipatum. Jasita eos missis famulis cepit et vinctos 
ad imperatorem abduxit : milites jussu imperato- 
risin suam quisque patriam discesserunt.Tornicio 
et Batatze oculi eífossi pridie natalitiorum Chri- 
sti. Eorum qui in benevolentia perduellis perstite- 
rant bona publicata, prius ignominiose per forum 
cireumductiorum ao deinde relegatorum. Hunc 
finem ille habuit motus. Jam quas a Turcis acce- 
perimus calamitates referam, sí prius quinam 
fuerint Turci, et qua occasione bellum contra Ro- 
manos gerere ccperint, expedivero. 





τες οὐδὲν ἤνυον, ἄρας xai αὐτὸς ἄπεισιν ἐχεῖσε μετὰ παντὸς τοῦ στρατοῦ, xal πᾶσαν προσθολὴν xal unya- 
wi» ἐπαγαγὼν τῇ πόλει καὶ πάντοθεν ἀποχρουσθεὶς εὖψχως τῶν ἔνδον ἀποκρουομένων τὰς μηχανὰς ὑπ- 
έστρεψε πάλιν dv ᾿Αρκαδιουπόλει, λύσας τὴν πολιορχίαν. "Aptt δὲ καὶ τῶν Ἑφων στρατευμάτων διαπεραιωθέν- 
των Ex τε Χρυσουπόλεως καὶ ᾿Αθύδου πρὸς θράκην, στρατηγὸν ἐπιστήσας αὐτοῖς ὁ βασιλεὺς Μ:χαἡλ µάγιστρον 
τὸν ᾿Ιασίτην πέµπει κατὰ τῶν ἀποστατῶν. ᾿Αθροίσας δ᾽ οὗτος ὑφ᾽ Ev τὰς δυνάµεις καὶ παραστρατοπεδεύσας 
τοῖς ἀποστάταις µά(ης μὲν οὐκ ἦρχεν, ἐκήδετο δὲ μᾶλλον τῶν ἀντκόντων χωρίων τοῖς ἀποστάταις, xai τοῖς ἁλι- 
σκφµένοις Φφιλανθρώπως ἐφέρετο, xal γράμματα λαθραίως ἔπεμπε πρὸς αὐιοὺς ἀμνηστίαν ἐπαγγελλό- 
ενος κακῶν xai ἀγαθῶν δαψίλειαν. Ἐπεὶ δὲ καὶ ὁ «γειμὼν ἐπέστη καὶ τῶν ἀναγκαίων ἑσπάνιζον αὐτοί 
τε ο) ἀποστάται καὶ τὰ ὑποζύγια καὶ ol ἵπποι. μὴ δυνάµενοι πρὀς τε τὸ ψῦχος xal τὸν λιμὸν καὶ τοὺς 
ἐναντίους ἀντικαθίστασθαι , κατὰ µμικρὸν προσεβέυΐσκοντο τῷ μαγίστρῳ. Καὶ μέχρι μὲν τῶν ἀφα- 
νῶν T.» αὐτομολία καὶ οὐκ ἐπισήμων, ἑκαρτέρει καὶ ταῖς ἐλπίσιν ἐτρέφετο" ἐπεὶ δὲ Μαριανὸς ὁ Βρανᾶς 
καὶ Ἠολὺς καὶ Θεόδωρος ὁ Στραθομύτης xal οἱ ἐκ τοῦ γένους τοῦ Γλαθᾶ xal τινες ἄλλοι τῶν ἐπισήμων 
ἀθ2όοι καταλιπόντες αὐτὸν προσεῤῥύησαν τῷ Ἰασίτι, φυγὼν μετὰ Ἰωάννου τοῦ Βατάτζη, ὃς δὴ 
μετ) αὐτὸν dv τῷ στρατωπέδῳ τῶν ἀποστατῶν ἑτάττετο, ἐπείπερ ἄφυκτα ἣν, Ev τινι χατίφυγεν ἔχκλη- 
7!g, xal dj ἐπισύστασις τῶν ἀποστατῶν ἐσχεδάσθη. Ko! τούτους μὲν ὁ ἸἹασίτης πέμψας κατέσχε καὶ 
πρὸς τὸν βασιλέα πεπεδηµένους εἰσάγει, τοῦ δὲ στρατοῦ ἔχχστος εἲς τὴν ἑαυτοῦ ἐπανῆλθε πατρίδα 
ελεύσει τοῦ βασιλέως. Καὶ ὁ μὲν Τορνίχκιος καὶ ὁ Βατάτζηις ἀποτυφλοῦνται κατὰ τὴν ἑσπέραν τῆς top- 
τῆς τῆς τοῦ Χριστοῦ γεννήσεως, δηµεύονται δὲ xai ὁπόσοι παρέμειναν ἕως τέλους εὖνοι τῷ τυραννή- 
σαντι, ἀτίμως πρότερον περιαχβέντες διὰ τῆς ἀγορᾶς xal ἑξορίᾳ παραπειιφθέντες. Καὶ dj μὲν ἀποστασία 
-ηιοῦτον ἔσ/ε τὸ τέλος, ἄρχεται δὲ λοιπὸν τὰ ἀπὸ τῶν Τούρκων xaxá. Τίνες δὲ οἱ Τοῦρχοι, xai τίνα τρόπον 
πρξαντο πολεμεῖν ΄'Ρωμαίοις, ἄνωθεν ἀναλαθὼν διηγήσοµαι. 

ΙΡ. Ἴ67.] Τὸ τῶν Τούρκων ἔθνος γένος μὲν ἐστιν ( Turcorum gens Unnica fuit, habitans ad Caucasi 
(i3veixóv, οἶκεῖ δὲ τὰ προσάρχτια τῶν ἙΚάυκασίων — montis partes septentrionales, populosissima et 
^44w πολυάνβρωπόν τε ὃν xa) αὐτόνομον xai ὑπ libera nulliusque unquam nationis dominium ex- 
υὐδενὸς Egvouc ποτὲ δουλωθέν. Tz; δὲ τῶν Περσῶν — perta. Postquam Saraceni Persarum regno everso 
ἀλχῆς εἷς Σαβακηνοὺς διαλυθείσης, καὶ τῆς τῶν — non Persidem modo, Mediam, B&ábylonem et Assy- 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΕΣ. 


(33) Obtorto naso. Facilia Grecis ex corporum defectibus cognomina. Goan. 


ΡΑΤΑΟΙ. Gn. CXXII. 10 


299 


exiguam partem subegerunt,ipsi inter se coeperunt 
diversis temporibus varie dissentire. [ta unicum 
Saracenorum idque maximum imperium in multas 
est divisum parfes, ut alius Hispanie jam, 5643 
alius Africsm, alius /Egypti, alius Babylonis, alius 
Persidis esset princeps. Tantum veró abfuit his ut 
inter se conveniret, ut inter vicinos etiam bella 
fuerint intestina. Proinde Persidis, Cborasmiorum, 
Oretanorum et Medis; princeps Muchumetus, Im- 
braeli filius, Basilio imperii Romani clavum te- 
nente, cum in bello quod adversus Indos atque 
Babylonios gerebat, rebus uteretur adversis, ex 
usu fore judicavit, si missis ad Turcorum princi- 
pem legatis auxilium peteret. Mittit ergo ad eum 
legatos cum donis pretiosis, postulatque sibi auxi- 
lio mitti tria virorum millia. Turcus et allata dona 
gratissima habuit, et legati admodum comprobata 
petitione mittit ad Muchumetum tria, ut petiverat 
millia, duce Tragolipace Mucaleto, Miceeli filio. 
Enimvero hoc sperabat, si reprimere sui potuissent 
eos α quibus Saraceni invadebantur, facillime eos 
effecturos ut pons quo constratus Araxes erat, et 
qui ab utroque latere turribus excitatis ac presi- 
diis impositis munitus Turcis inaccessam Persidem 
faciebat, presidiariis pulsis pervius Turcis post- 
modo fieret, itaque Persidis occupaude sibi occa- 
sio daretur. Turcis mercenariia Muchametus ac- 
ceptis, iisque cum suo exercitu conjunctis, cum 
Arabum principe Pisasirio confligit, eumque nullo 
negotio superat, sagittarum conjectum non feren- 


tibus Arabibus. Domum a victoria reversus, $68 C 


eosdem Turcos voluit etiam in pugnam contra In- 
dos, a quibus oppugnabatur, sibi adesse. Cumque 
petentibus ut domum sibi redire liceret et premsi- 
dium ab Araxis ponte abduceretur, vim etiam in- 
tentaret, Turci veriti majora pericula ab eo defe- 
cerunt,et in Carbonitidem solitudinem (neque enim 
tam pauci adversus tam multa depugnare aude- 
bant millia) se subduxerunt, indeque identidem 
erumpentes Saracenorum ditionem populati eunt. 
Iniquissime id ferens Muchuinetus, ad 20 hominum 
millia adversum Turcos mittit, decem nobilissiios 
noteque fortitudinis ac prudentie duces Saracenos 
exercitui preficiens. Hi ad bellum profecti,intrare 
in desertum ob aqua et alimentorum inopiam ju- 


GEORGII GEDRENI 
riam, sed et /Egyptum et Libyam et Europe non A Σαρακηνῶν ἐπικρατείας μὴ µόνον 


300 


Περσίδος καὶ 
Μηδίας, Βαθυλωνος xal ᾿Ασσυρίων κυριευούσης, 
ἥδη δὲ xai Αἰγύπτου καὶ Λιθύης καὶ µέρους οὐκ 
ὀλίγχου τῆς Εὐρώπης, ἐπείπερ ἔτυχον ἐν δια- 
φόροις καιροῖς ἀλλήλων Χαταστασιάσαντες καὶ d 
µία xai μεγίστη ἀρχὴ αὕτη elc πολλὰ διπρέθη 
µέρη, καὶ ἄλλον μὲν ἀρχηγὸν εἶχεν dj Ισπανία, 
ἄλλον δὲ ἡ Διθύη, ἄλλον δὲ dj Αἴγυπτος, ἄλλον δὲ ἡ 
Βαθυλὼν, ἕτερον δὲ ἡ Ἱερσὶς, καὶ πρὸς ἀλλήλους 
μὲν οὐχ ὠμονόουν, μᾶλλον μὲν οὖν καὶ προσεπολέ- 
µουν ol Ἰειτονοῦντες, ἀρχηγὸς Περσίδος καὶ Χω- 
βασµίων καὶ ᾿ὠωρήτανῶν καὶ ἨΜηδίας ὑπάρχων 
Μουχοῦμετ κατὰ τοὺς χρόνους Βασιλείου τοῦ βασι- 
λέως, ὁ τοῦ Ἰμθραὴλ, καὶ πολεμῶν Ἰνδοῖς xai Ba- 
θυλωνίοις xal καχῶς iv τῷ πολέμῳ φερόµενος, ἔγνω 
δεῖν πρὸς τὸν ἄρχοντα Τουρκίας πρεσθεύσασθαι καὶ 
συμμαχίαν ἐκεῖθεν αἰτήσασβαι. Πέμπει γυῦν πρέ- 
σθεις πρὸς αὐτὸν καὶ δῶρα πολυτελῆ, xal πεμφθῇ- 
val οἱ ἐξαιτεῖ συμμάχους τὸν ἀριθμὸν τρισχιλίους. 
Ὅ δὲ δεξάµενος ἀσμενέστατα τὴν πρεσθείαν καὶ 
τοῖς πεμφθεῖσι δώροις ἡσθεὶς ἐκπέμπει πρὸς αὐτὸν 
τοὺς τρισχιλίους, ἀρχηγὸν ἔχοντας Τραγολιπάκην 
Μουκάλετ τὸν υἱὸν Μιχεὴλ, ἅμα καὶ ἐλπίσας ὣς 
εἴπερ οὗτοι δυνηθεῖεν ἀποκρούσασβαι τοὺς ἐπεμθαί- 
νοντας τοῖς Σαρακηνοῖς, ῥᾷοτά τε τὴν τοῦ ᾿Αράξιδος 
ποταμοῦ γέφυραν τὴν κωλύουσαν Τούρκους ἐς Περ 
αἶδα ἰέναι ἅτε πεπυργωµένην οὖσαν ἔνθεν κἀκεῖθεν 
X&i φρουροῖς πάντοθεν φυλαττομένην βατὴν θήσουσι 
περιελόντες τὰς «φρουρὰς, xal ὑποχείρον αὐτῷ 
ποιήσουσι τὴν τῶν Ἡερσῶν χώραν. ᾿Αφιχομένων 
τοίνυν τῶν μισθοφόρων, αὐτούς τε ἀναλαθόμενος ὁ 
Μουχοῦμετ καὶ τὰς ἑαυτοῦ δυνάµεις προσθάλλει τῷ 
τῶν ᾿Αράθων ἄρχοντι Πισααιρίῳ, καὶ ῥᾷον αὐτὸν 
τρέπεται, μὴ ὑποστάντων τὰς τῶν τόξων βολὰς τῶν 
᾿Αράδων. Ὑποστρέψας δὲ sic τὴν ἑαυτοῦ ἠπείγετο 
καὶ πρὸς τοὺς πολεμοῦντας Ινδοὺς διαγωνίσασθαι 
μετ αὐτῶν. ᾿Ἰκείνων δὲ ἐξαιτουμένων εἲς τὴν 
ἑαυτῶν ὑποστρέψαι συγχωρηθῖναι, ἀνεθείσης αὖ - 
τοῖς τῆς iv τῇ Ὑγεφύρᾳ Φφυλακῆης τοῦ ᾿Αράξιδος, 
ἐπείπερ ἐκεῖνος ἐνέκειτο καὶ βίαν ἐπενεγχεῖν ἐθού- 
λετο, δείσαντες οὗτοι μὴ καὶ πάθωσαί τι δεινὸν, ἀπο- 
στατοῦσι. Καὶ τὴν Καρθωνῖτιν ὑποδύντε ἔἕρημον 
0X τὸ gu θαῤῥεῖν ὀλίγους πρὸς τοσαύτας ἀντ,πα- 
ῥατάξασθαι µυριάδας, ἐκεῖθεν ἐκδρομὰς ποιούµενοι 
ἐδίουν xal ἔφερον τὰ Σαρακηνῶν. Δυσανασγετήσας 
οὖν ὁ Μουχοῦμετ ἐπὶ τοῖς γινοµένοις, στρατὸν ἀθροί - 


dicantesincommoduin,proxime addilum solitudinis Ώ σας ἀμφὶ τὰς κ΄ χιλιάδας ἐκπέμπει κατὰ τῶν 


Turcorum dux de adventu Saracenorum factus 
certior, re cum suis communicata, subito adoriri 
Saracenos ac Persas statuit ; biduoque magnis 
confectis spatiis, tertia nocte eos secure in tento- 
riis agentes nihilque mali exspectantes invadit 
atque illico prodigat. Ibi curribus, equis, pecunia- 
que plurima potitus, non jam ut fugitivus lutrocinia 
exercere, sed palam exinde in $69 aperto castra 
habere. Et oonfluebant ad oum qui ob maleficia sup- 


Τού,κων, [P. 768] ἐπιστήσας αὐτοῖς ὀέκα στρατ- 
ηγοὺς ἀπὸ τῶν εὐγενεστάτων xal συνετωτατων καὶ 
ἐπ᾿ ἀνλρίᾳ μεμαρτυρημἐνῶν Σαρακηνῶν. "Αραντες 
οὖν οὗτοι ἀπήρ'(οντο πρὸς τὸν πόλεμον. Καὶ εἶσελ- 
θεῖν μὲν εἲς τὴν ἔρημον διὰ viv τοῦ ὕδατος καὶ 
τῶν τροφῶν ἔνδειαν ἀλυσιτελὲς ἑλογίζοντο, ἔγγιστα 
δὲ τοῦ στόματος τῆς ἐρήμου στρατοπεδεήσαντες δι- 
εσκοποῦντο τὸ ποιητέον. 'O δὲ Γαγγρολίπεξ (34) ἐς 
τὸ βάθος αὐλιζόμενος τὴς ἐρήμου, ἐπείπερ ἔμαθε 


XYLANDRI ΕΤ GOARI NOTAE. 
(34) Tragolipaces dicitur. Sed hoc non est inusitatum in hoc codice, idem vocabulum diverse 


scribi aliquanto inferius. Xvr. 


301 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


302 


τὴν xzxr' αὐτοῦ ἑχστρατείαν, ὁ τῶν Τούρχων ἀρχ- A plicium metuebant, servi atque alii rapto vivere 


ηγὸς, χοινολογησάµενος τοῖς μετ αὐτοῦ xal ἐπιθέ- 
σθαι νυχτὸς τοῖς Σαρακηνοῖς xal Ἠέρσαις συμφέρον 
εἶναι νοµίσας, ταχυπορίἰᾳ χρησάµενος iv δυσὶν ἡμέ- 
puc ἐπιτίθεται τῇ τρίτῃ νυχτὸς αὐτοῖς ἀμερίμνως 
σχηνουµένοις xal μηδὲν προσδεχοµένοις κακόν. Καὶ 
τούτους μὲν θᾶττον τρέπεται λόγου, αὐτὸς δὲ ἁρμά- 
των καὶ ἵππων καὶ χρηµότων χυριεύσας πολλῶν 
οὐχέτι λοιπὸν ὡς φυγὰς καὶ λῃητὴς Χρυφίους ἐποιεῖ- 
το τὰς ἐπιθέσεις, ἀλλὰ φανερῶς ἀντεποιεῖτο τῶν 
ὑπαίθρων, προσρυϊσκομένων αὐτῷ καὶ τῶν ὅσοι διὰ 
κχακουργίας τότε ἐλεδίεσαν θάνατον, xal δούλων καὶ 
τῶν χαιρόντων ταῖς ἁρπαγαϊῖς, ὡς ἐν βραχεῖ τῷ 
γρύνῳ δύναμιν περὶ αὐτὸν ἀθροισθῆναι µεγίστην, 
περ που τὰς ν΄ χ'λιαδας. Καὶ τὰ μὲν xat! ἐκεῖνον 
ἐφέρετο τῇδε' 6 δὲ Μουχοῦμετ μὴ ἐνεγχὼν µετρίως 
τὴν γενομένην τροπὴν, ἀλλὰ βαρυθυµήσας τοὸς μὲν 
δέχα στρατηγοὺς ἀπετύφλωσε, τοὺς δὲ διαφυγόντας 
στρατιώτας τὸν κἰνδυνον Θθριαμθεύσειν ἠπείλησε 
Ἰωναιχείους περιθεθληµένους στολὰς, αὐτὸς δὲ πρὸς 
ἀντιπαράταξιν καθωπλίζετο. Oli δὲ προτττηθέντες 
στρατιῶται µαθόντες τὰς ἀπειλὰς προσχω;οῦσι τῷ 
Τογγρολίπηκι. Τοσαύτης οὖν προσχενοµένης αὐτῷ 
καὶ τηλικαύτης δυνάµεως, ἁγείρας ἅπαντα τὸν στρα- 
τὸν ἠπείχετο πρὸς τὸν Μουχοῦμετ, καθολικῇ μάχη 
σπεύδων χρῖναι τὰ πράγματα. ᾽Αλλὰ καὶ ἐχεῖνος καὶ 
Σαρακηνοὺς xafoxA!exc xai Πέρσας καὶ Καθείρους 
καὶ "Αραθας, xxi στρατὸν αυστησάµενος περί που 
τὰς πεντακοσίας Κιλιάλας καὶ ἐλέφαντας πυργοφό- 
pooc ἑκατὸν, καὶ πάντας τούτους ἀναλαθὼν, ὑπαντι- 


gaudentes. Denique brevi tempore οορἰῷ ipsius 
usque ad 50000 excreverunt. At. Muchumetus ob 
cladem acceptam iratus decem istos ductores lumi- 
nibus urbat, et qui evaserant milites, eos 8e mu- 
liebri indutos vestitu in triumpho ducturum mi- 
natur. [pse ad bellum gerendum accingitur.Milites 
autem qui antca victi a Turcis fuerant, minis per- 
ceptis, ad Tangrolipacem transeunt. [s tanta ac- 
cessione auctus cum omnibus suis copiis in Mu- 
chbumetum it, ut collatis signis justo prelio rem 
decernat. Et Muchumetus aruiatis Saracenis. Per- 
8i8, Caberis et Arabibus, exercitu quingentorum 
circiter millium contracto ac centum turrigeris ele- 
phantia, hoati apud locum cui Aspachan nomen oc- 
currit. lbi atroci conserta pugna multisque utrin- 
que cadentibus, ipse etiam Muchumetus,dum hinc 
inde incautius obequitat suosque verbis animat, 
equo collapso, cervices frangit ac moritur. Mortuo 
ipso, exercitus cum Turcis conspirat, et omniura 
voluntate Tausgolipaces Persis rex declaratur. 
Regno accepto statim Turcis aditum in $40 Persi- 
dem aperit ; atque hi confertim eo se contulerunt, 
exceptis quos patrie amor detinebat, oppressisque 
Persis ac Suracenis euam fecerunt Persidem, 80 
Tangrolipaci nomen sultani imposuerunt, qua voce 
gunimus imjperalor ac rex regum notatur. Is om- 
nes magistratus ab incolis in suos transtulit, in- 
terque hos universam divisit Persidem, prorsus 
conculcatis indigenis. 


άζει κατὰ τὸ λεγόµενον 'Acmayav. Καὶ γενομένης μάχης φοθερωτάτης ἔπεσον μὲν ἐξ ἀμφοτέρων πολλοι. 
πίπτει δὲ καὶ αὐτὴς ὁ Μουχοῦμετ' ἐξ. ππαζόµενος γὰρ ἀτάχτως ἔνθεν κἀκεῖθεν xai τὸν οἴκεῖον παραθαῤῥύνων 
λαὸν, τοῦ ἵππου συ απεσόντος αὐτῷ ἐκτραχηλισθεὶς ἀπέθανε. Τούτου δὲ πεσόντος τὸ σὺν αὑτῷ πλῆθος ὧμο- 
νόησε τοῖς ἐναντίοις, καὶ ὁ Ταγγρολίπηξ ὑπὸ πάντων ἀναγορεύξται βασιλεὺς τῆς Περσίδος. ᾿Αναῤῥηθεὶς δὲ 
πέµψας καθαιρεῖ τὴν ἐν τῇ γεφύρᾳ τοῦ ᾿Δράξιδος φυλακὶν, καὶ ἄνετον δίδωσι τῷ βουλομένῳ τῶν Τούρκων 
ti» ἐς τὲν Περσίδα mopelav. ᾽λπολυβέντες OE οὗτοι εἰσέδραμον παμπληθεὶ, πλὴν τῶν ὅσοι τῆς ἑαυτῶν ἀντε- 
πνιοῦντο πατρίδος, καὶ καθελόντες Πέρσας καὶ Σαρακηνοὺς αὐτοί χύριοι τῆς Περαίδος ἐγένοντο, τὸν Ταγγρο- 
λίπηχα σηωυλτάνον ἀνομάσαντες, τουτέστι παντοκράτορα καὶ βασιλέα βασιλέων" ὃς πάσας τὰς ἀρχὰς τοὺς 
ἐγχωρίους ἀφελόμενος εἰς Τούρχους µετήνεγκε [P. 769] καὶ τὴν Πἱερσίδα πᾶσαν πρὸς αὐτοὺς διένειµεν, ἐς τὸ 
παντελὲς κατασπάσας καὶ ταπεινώσας τοὺς ἐγχωρίους. 

Ὡς δὲ καλῶς ἔχειν ἑλόκει τούτῳ τὰ πράγµατα, 4 — Secundum hec sultanus regno, ut videbatur, 


π]ότερον μὲν τοῖς οµόροις ὄυνασταις ἤρξατο πολε- 
μεῖν, καὶ πρὸς μὲν τὸν Π:σσασίριον τῆς Βαθυλῶνος 
ἄλγοντα αὐτὸς δι ἑαυτοῦ ποαρετάξατο, καὶ διαφόροις 
µάχαις τοὸτον ἡττήσας καὶ ἀνελὼν χύριος xal τῆς 
Βαθυλωνίων χώρας ἐγένετο, πρὸς δὲ Καρθέσ.ον τὸν 
τῶν ᾿Αράθων ἀρχηγὸν Κουτλουμυῦς ἐκπέμπει, υἱὸν 
ὄντα τοῦ ἀδελφο» τοῦ οἰκείου πατρὸς, χεῖρα βαρεῖαν 
λοὺς αὐτῷ: ὃς ἀπελθὼν xal τοῖς ᾿Αραψι συμθαλὼν 
ἱττήθη καὶ αἴσχιστα ἔφυγεν. Ὑποστρέφων δὶ ἀπὸ 
τὶς τροπῆς, καὶ μέλλων διοδεύειν ἀπὸ τῆς Μηδίας 
fro: τοῦ Βαασπρακὰν (Ίρχε δὲ τότε τῆς τοιαύτης 
Γώρας ἐκ βασιλέως πεμφθεὶς Στέφανος πατρἰχιος ὁ 
Κωναταντίνου τοῦ παραδυναστεύοντος (35) τῷ βασι- 
lai τῆς Λειχουδίας (36) υἱὸς) στέλλει πρὸς αὐτὸν 


preclare constituto, bello petere finitimos regulos 
instituit, Factaque in Pissasirium Babylonis ducem 
expeditione, diversis preliis eum vincit atque in- 
lerticit, et hoc modo Babylonica ditione potitur. 
Inde adversus Carbesium Arabum principem emit- 
tit magno cum exercitu Cutlumusum, patris sui 
fratre natuin. Is, coinmisso cum Arabibus prelio, 
superatus Lurpiler fugit. Cu.uque in reditu esset 
per Mediain (hodie Baaspracan appellatur) iter 
lacturus, &d ejus praefectum (is erat ab imperatore 
Romanorum eo missus, Stephanus patricius, Con- 
Stanlini, qui una cuin imperatore administrabat 
rempublicam Leichudie filius) missis legatis libe- 
ruir. sibi tranaituir permitli petit, jurejurando gra- 


XYLANDRI ET GOARI NOT/E. 


(85) Dignitatis seu magistratus est noinen, quasi 
imperatoris vicarium designans ct collegam, qui 
et rector dicebatur. Xvr. 


(36) Paulo supra Constanüni Leichude facta 
menlio, in Turnicii defectione : nunc cur τῆς arti- 
culus femininus sil additus nescio, nisi quod con- 


303 


GEORGII CEDRENI 


304 


vissimo interposito, pollicitus se ἄ 7Ά suosque Α πρεσθευτὰς, ἀξιῶν συγχωρηθῆναι διελθεῖν ἀκωλύ- 


absque maleficio transituros. At Stephanus eam 
petitionem a timiditate profectam opinatus,exercitu 
Bue provincie collecto, in Turcos tanquam hostes 
ducit. Gravissimum ea res dolorem Cutlumuso 
attulit, quippe cujus exercitus omnis, utpote ab 
&dverso prelio rediens, pedester inermisque esset. 
Coactus tamen conflixit, victoriamque obtinuit, 
capto cum multis aliis etiam ipeo Stephano : quem 
et in reditu apud Tabrezium loci ejus domino ven- 
didit. Ceterum ad sultanum reversus Cutlumnsus 
de accepta clade se purgat, culpa in alios collata, 
polliceturque 8i rursum cum copiis adversus Car- 
besium mittatur, facile se Arabiam subacturum. 
Obiter etiam de Baaspracania refert, regionem 
esse ferlilissimam et & mulieribus teneri, eic obli- 
que notans milites, cum quibus dimicarat. Verum 
sultanus ei ob dedecus amisse victorie iratus de 
comprehendendo occidendoque homine cogitabat ; 
adversus autem Romanos arma movere formidabat, 
ipso nomine rerum preclare a tribus imperatori- 
bus Nicephoro, Tzimisca et Basilio gestarum per- 
territus, suspicansque eamdem esse etiamnum 
virtutem Romanorum atque potentiam. Dubitabat 
tamen incertusque animi deliberabat quid agen- 
dum 54? foret. Sed Cutlumusus insidias sen- 
liens cum suis fugit; urbemque in Chorasmiis si- 
tam, cui Pasar nomen, munitissimam occupans 
sultano adversatur. Sultanus in presentia eo omis- 
80 cum omnibus suie copiis contra Arabes profl- 
ciscitur, et ab iisipse quoque profligatur. Reversus 


domum, dedecorisque et opprobriorum Cutlumusi C 


impatieng, maxima cum parte exercitus Pasarem 
obsidet, ac diu sane patruelem suum oppugnat, 
fretum loci munitione et sepe eruptione facta 
sultano haud levia damna dantem. Alium, autem 
exercitum emittit, circiter viginti miliuin contra 
Romanos, duce fratris sui filio Assne cognomine 
Surdo, mandatque ei ut celerrime pergat et rebus 
succedentibus Mediam subigat. Hec ita (um in 
Perside acta. 


τως , ὑπισγνούμενος μεθ) ὄρχων φρικωδεστάτων 
ἄψαυστον xai ἁἀσινῆ διατηρῆσαι τὴν χώραν. Ὁ δὲ 
τοὺς πρέσθεις δεξάµενος καὶ τὴν παράκλησιν δειλίαν 
εἶναι ὑποτοπάσας, τὸν ἐγχώριον ἀθροίσας στρατὸν ὡς 
εἲς πόλεμον ὑπαντιάζει τοῖς Τούρχοις. Ὁ δὰ Κου- 
τλουμοῦς περιαλγὴς μὲν ἐπὶ τοῖς πραττοµένοις ἐγέ- 
veto (ἦν γὰρ ὁ κατ’ αὐτὸν λαος ἅπας, ὡς ἐκ τροπῆς 
ἐπανήκων, πεζὸς xal ἄοπλος), ὅμως δὲ καὶ ἄχων 
ἠναγχάσθη ἀντιπαρατάξασθαι. Καὶ συμθολῆς Ύενο- 
µένης τρέπονται οἱ περὶ τὸν Στέφανον, ἁλίσκεται δὲ 
καὶ αὐτὸς αἴχμάλωτος σὺν ἄλλοις πολλοῖς. Καὶ τοῦ- 
τον μὲν διερχόμενος xatà τὸ Ταθρέζιον ἀπεμπολεῖ 
τῷ τοπάρχῃ τῆς χώρας, αὗτὸς δὲ πρὸς τὸν σουλτά- 
vov ἐπανελθὼν καὶ περὶ τῆς τροπῆς ἀπολογούμενος 
µετετίθει τὰς αἰτίας εἲς ἄλλους, καὶ ἐπηγγέλλετο, 
εἰ αὖθις δύναμιν λαθὼν ἑκστρατεύσει κατὰ τοῦ 
Καρθεσίου, ῥᾷον αὐτῷ παραστήσειν τὴν ᾿Αραθίαν. 
Ὡς ἐν παρόδῳ δὲ ἀφηγεῖτο καὶ περὶ τοῦ Βκασπρα- 
xàv, ὡς εἴη μὲν χώρα πάµφορος, κατέχεται δὲ ὑπὸ 
γυνα!κῶν, τοὺς πεπολεμηχότας πρὸς αὐτὸν στρα- 
τιώτας ὑὐπαινιττόμενος. ᾽Αλλ᾽ ἐκεῖνον μὲν ὁ σουλ- 
τάνος κατασχεῖν ἐμελέτα, διὰ τὸ αἶσχος µηνίσας τῆς 
ftne, καὶ ἀποχτεῖναι, πρὸς δὲ Ῥωμαίους ὅπλα κι- 
νῆσαι ἀπεδειλία, δεδιὼς καὶ φρίττων ἐκ µόνης τῆς 
φήμης τὰ τῶν προηγησαµένων τριῶν βασιλέων ἀνδρ- 
αγαθήµατα , Νικηφόρου, ᾿Ιωάννου καὶ Ἡασιλείου , 
καὶ ὑποπτεύων τὴν αὐτὴν ἀρετὴν ἔτι xal δύναμιν 
προσεῖναι Ῥωμαίοις "Όμως ὀμφίῤῥοπος ἦν καὶ ὃδι- 
χογνώµων, καὶ ἐμελέτα τὸ ποιητἐον. Κουτλουμοῦς 
δὲ γνοὺς τὴν ἐπιθουλὴν φεύγει μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ, 
καὶ πόλιν ὀχυρωτάτην κατασχὼν ἐν Χωρασμίοις xsi- 
µένην, τις Πάσαρ ὠνόμασται, ἀντίπαλος Ὑίνεται 
τῷ σουλτάνῳ. 'O δὲ -ὁ νῦν ἔχον πρὸς τοῦτον μὲν 
διαπολεμεῖν οὐκ ἐδοχίμασε, (P. 770] πάσας δὲ τὰς 
ἑαυτοῦ δυνάµεις ἀθροίσας ἄπεισι xatà τῶν Αράθων, 
xxl µάχης γενομένης πάλιν τρέπεται καὶ αὐτός. 
Ἐπανελθὼν δὲ ἀπὸ τῆς τροπῆς, καὶ μὴ φίρων tiv 
αἰσχύνην καὶ τὸ ἀπὸ τοῦ Κουτλουμοῦς ὄνειδος, αὐτὸς 
μὲν τὸ πλεῖστον πλῆθος ἀναλαθὼν ἄπεισιν εἷς τὸ 
Ἱάσαρ, xai διετέλεσε προσπολεμῶν μέχρι πολλοῦ 


τῷ οἰκείῳ ἀνεψιῷ, τῇ ὀχυρότητι τῆς πόλεως θαᾳῤῥοῦντι καὶ πολλάκις ἀναπεταννύντι τὰς πύλας καὶ 
ἐξερχομένῳ xai οὐ μικρῶς τοὺς περὶ τὸν σουλτάνου βλάπτοντι. Κατὰ δὲ Ῥωμαίων δύναμιν ἐκπέμπει 


ἑτέραν, ἀμφὶ τὰς κ΄ χιλιάδας, στρατηγὸν ἐπιστήσας αὐτῇ 


ἀδελφόπαιδα ᾿Ασὰν τὸν λεγόμενον χωφὸν, 


ἐπισχήψας τὴν ταχίστην ἀφικέσθαι καὶ s? προχωροίη προσκτήσασθαι αὐτῷ τὴν Μηδίαν. Καὶ ταῦτα μὲν 


ἐπράττετο ἐν Περσίδι. 


Pancratius porro lberie regulus,homo impudicus, Ὦ 


uxorem Liparite violavit. Erat is Liparites Horatii 
Liparite filius, ejus qui bello Basilii imperatoris in 
Georgium Abasgoru 1. ducem occisus fuit horno for- 
titudine et prudentia nobilis, magnaeque post Pan- 
cratium inter Iberos potentie.Hie ergo injurie atro- 
citate concitatus arma contra Pancratium sumit,vi - 
clumque preliu ad Caucasum et interiorem Abas- 


Παγκράτιος δὲ ὁ τῆς Ἰθηρίας ἀρχηγὸς. ἀκόλαστος 
ἄνθρωπος. ἐς τοῦ Λιπαρίτου τὴν xoltu» ἐξυθοίσας 
(T» δὲ ὁ Λιπαρίτης υἱὸς τοῦ ἐπὶ τοῦ βασιλέως Βασ.- 
λείου ἐν τῷ πρὸς τὸν Γεώργιον πολέμῳ ἀνα,ρεθέντως 
ἹὉρατίου τοῦ Λιπαρίτου, ἐπὶ συνέσει τε καὶ ἀνδρίᾳ 
βεθοτ µένος xai µεγάλο μετὰ τὸν Παγκράτιον δυνά- 
µενος ἐν τοῖς Ἴθηρσιν) ἠνάγχασε τοῦτον ἐπὶ τῷ γε- 
γονότι δεινοπαθήσαντα ὅπλα κατ αὐτοῦ κινῆσαι.: 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 


jicio à predio aliquo aut ditione suaid eum cogno- 
minis potuisse habere. Xvr. — Non a ditione vel 
predio, sed & matre, ex qua quandoque, 8i specta- 
lior sit et nominatior, Graci filios appellant, Ste- 


hanus hio dicitur Αειχουδίας υἱός' alias, juxta 
ylandrum, predii vel ditionis filius est asseren- 
dus. GoaR. 


1 





305 


HISTORIARUM COMPENDIUM. : 


306 


Καὶ πολἐμῳ τοῦτον τρεψάµενος εἰς τὰ Καυκάσια A giam ὅ 2 87compellit.[pse regia occupata dominam 


καὶ τὴν ἔνδον ἀπελαόνει )Αθασγίαν, ἐν τοῖς βασι- 
λείοις τε γενόμενος τῇ ἑαυτοῦ µίγνυται πρὸς βίαν 
δεσποίνῃ, τῇ μητρὶ τοῦ Παγκρατίου, καὶ τῶν ὅλων 
τῆς ᾿Ιθηρίας πραγμάτων κύριος γίνεται. Γράμµατά 
τε εἷς τὸν βασιλάα πέμψας φίλος xai σύμμαχος 
ἐξα.τεῖ γενέσθαι Ῥωμαίων' οὗ τὴν πρεσθείαν δεξά- 
µενος οὗτος κοιωοπραγεῖται μετ αὐτοῦ. Meca δέ 
τινα χρόνον xai ὁ Ἡαγκράτιος διὰ τοῦ ᾧάσιδος ποτα- 
μοῦ xai Σουάνων xal Κόλχων ὁδοιπορήσας ἔρχεται 
εἰς Τραπεζοῦντα, κἀκεῖθεν ἀγγέλους ἐκπέμπει πρὸς 
βασιλέα, δηλῶν ὡς ἔφεσιν ἔχει εἰσελθεῖν ἐν τῇ 
βασιλίἰδι xal αὐτῷ ἐντυχεῖν. Προσταχθεὶς οὖν εἶσεισι, 
καὶ τῷ βασιλεῖ ἐντυχὼν πρῶτον μὲν ὀνειδίζει πολλὰ 
ὄτιπερ, βασιλεὺς Qv xal πρὸς ἆ2χηγὸν οὐ μικρᾶς 
χώρας τῆς ᾿Αθασγίας σπονδὰς ἔχων, ταύτας uiv 
ἠβέτησε, προσέθετο δὲ ἀνδρὶ ἴδιώτῃ καὶ δούλο ἆπο- 
στάτη, ἔπειτα καὶ καταλλάξαι ἀλλήλους παρακαλεῖ. 
Ὅ δὴ xai γέγονε τῇ σπουδῇ τοῦ βασιλέως, σπεισα- 
µένων ἀλλήλοις ὥστε τὸν μὲν Παγχράτιον χύριον 


suam Pancratii matrem vi stuprat, totaque Iberia 
potitur. Inde missis ad imperatorem litteris in ami- 
citiam societatemque Romanorum recipi postulat ; 
idque ab imperatore impetrat. Aliqnanto post Pan- 
orstius per Phasidem fluvium, Suanos et Colchos 
iter faciens Trapezuntem pervenit, indeque missis 
nuntiis imperatori significat cupere se Byzantium 
ire et cum ipso colloqui. Quod ubi permissum fuit, 
congressus cum imperatore multis ei verbis expro- 
brat, quod sceptrum ipse gerens foedus, quod ei 
cum Abasgie ditionis haud exigue regulo fuerat, 
violasset, et cum privato ac servo perduelli coivis- 
get societatem.Simul petit ut inter se ct Liparitam 
transigat. Atque hoc imperator confecit, pactum- 
que est ut Pancratius omnem lberiam atque Abas- 
giam obtineat, Liparita autem parti Meschie per 
omnem vitam presit ac Pancratium dominum re- 
gemque suum agnoscat. Huno quidem exitum res 
Abasgica habuit. 


εἶναι καὶ ἀρχηγὸν πάσης τῆς Ἰθηρίας καὶ ᾿Αθασγίας, αὐτὸν δὲ µέρους ἄρχοντα τῆς Μεσχίας διὰ βίου Χύριον 
ἐκεῖνον ἔχειν xal βασιλέα. Kal τὰ μὲν κατὰ τὴν ᾿Αθασγίαν κατήντησεν εἲς τοῦτο. 


Ασὰν δὲ ὁ κατὰ Ῥωμαίων πεμφθεὶς παρὰ τοὸ 
σουλτάνου, παρελθὼν τὸ Ταθρέζιον καὶ τὸ λεγόµε- 
vov Τεφλὶς ἦλθεν tl; Βαασπρακανίαν, πάντα κείρων 
xzi πυρπολῶν xal τοὺς προσπίπτοντας ἀνπιρῶν, xal 
μηδὲ τῆς πχιδικῆς φειδόµενος ἡλικίας. (P. 771] Ὁ 
δὲ τῆς (ώρας ἄρχων ᾿Ααρὼν Βέστης, ὁ τοῦ Βλαδι- 
σθλάθου υἱὸς xal τοῦ Προυειάνου ἀδελφὸς, μὴ ἀξιό- 


µαχον εἰδὼς ἑαυτὸν μηδὲ δυνάµενον ἀντιστῆναι πρὸς ϱ 


τοσαύτη» Τούρκων πληθὺν, γράμματα ἐκπέμπει 
πρὸς τὸν Βάστην κατακαλῶν τὸν Κεκαυμένον τὸν 
ἸΑνίου καὶ τῆς Ἰθηρίας κατάρχοντα, καὶ ὁπόση δύ- 
"αμις παραχαλεῖ βοηθεῖν. 'O δὲ τὰ γράμματα δε- 
ξάμενος. καὶ θᾶττον fj, λόγος τὸν ἀμφ᾽ αὐτὸν ἀγείρας 
λαὸν, ἄπεισι διὰ ταχέων καὶ ἐνοῦται τῷ ᾿Δαρών. Kal 
σομθουλΏῆς προτεθείσης πότερον νυκτοµαχίᾳ χρη- 
στον fj φανερὰν µάχην ἀναδεκτέον, πρὸς οὐδὲ- 
τερον ὃὁ Κεκαυμένος κατένευεν, ἐγνώχει δὲ τρό- 
xov ἄλλον καταστρατηγῆσαι τοὺς ἐχθρούς. Συν- 


εθούλευε γὰρ τὴν παρεμθολὴν καταλιπόντας 
ὡς εἶχε µμετὰ τῶν σκηνῶν xal των ὑποζυ- 
γίων καὶ τῆς ἄλλης ἀποσκευῆς, λόχους νυκτὸς 


ἓν ἐπικαιροτάτοις στῆσαι Χωρίοις, κχἀπειδὰν, οἱ 
Τοῦρκοι ἀφίκονται xal ἔρημον ἀνδρῶν εὑρόντες τὸν 
γάραχα πρὸς διαρπαγὰς τῶν ἔνδον χωρήσωσι, τότε 
δὴ τῆς ἐνέδρας ἀπαναστάντας ἐπιθέσθχι αὐτοῖς. Kal 
γε οὐ διεψεύσθη τοῦ σκοποῦ. Ἔωθεν γὰρ ὁ ᾿Ασὰν 
ἀναστὰς ἐκ τῆς οἶκείς παρεμθολῆς κατὰ τὸν 
Στράγνα χειµένης ποταμὸν ἄπεισιν ὡς πρὸς πόλε- 
μον ὡς δὲ οὐδεὶς ὑπήντα, ἐπλησίασε δὲ καὶ τῷ χά- 
pix: τῶν '"Ῥωμαίων, καὶ οὔτε φυλαχὴν εἶχεν οὔτε 
φωνὴ ἐξηκούετο, ἀλλὰ κενὸς Tv πάσης δυνάµεως, 
τότε δὲ φυχεῖν ὑπονοήσας τοὺς Ῥωμαίους ῥήγνυσί 
τε διὰ πολλῶν τόπων τὴν παρεμθολὴν xai διαρπα- 
Y5*« ποιεῖσθαι τῶν λαφύρων κελεύει, Οἱ δὲ 'Ρωμαῖοι 
περὶ δείλην ὀψίαν ἀἁναστάντες τῶν λόγων, ἀσυντά- 
πτοις συντεταγµένοι προσρήγνυνται τοῖς Τούρχοις, xai 


Asan vero a sultano adversus Romanos missus, 
ultra Tabrezium et Tephlidem profectus in Baaspra- 
caniam venit, proxima quseque populando atque 
incendio vastans, et obvios trucidans, ne puerili 
quidem parcens stati. Preerat tum [Baaspracanie 
Aaron Besta Bladisthlabi $7 4 filius, Prusiani fra- 
ter. Qui cum sibi non satis esse ad tantam Turcorum 
multitudinem sustinendam virium sentiret,Cataca- 
lonem Bestam Ambustum Arii atque Iberie prefe- 
ctum litteris missis hortatur ut sibi suppetias 
quamprimum ferat. Ambustus litteris acceptis,dicto 
citius suos excitat, cumque iis ad Aaronem se 
confert.Conjunctis copiis cum deliberaretur noctur- 
none an aperto prelio eum Turcis esset pugnan- 
dum, neutrum Catacaloni probatum cst, sed alia 
arte hostes circumveniendos duxit. Castra, inque 
jis tentoria, uterant, ac jumenta et impedimenta 
omnia relinqui voluit, et insidias per noctem oppor- 
tunissimis locis poni: tum Turcis advenientibus, 
et castrorum hominibus vacuorum direptioni in- 
tentis.proruinpendum ex insidiis et ineos faciendurn 
impetum. Neque id eum consilium fefellit. Mane 
enim Asan e castris suis secundum Stragnam flu- 
vium tanquam ad pugnam proficiscitur, cumque 
occurreret nemo,ubi ad castra Romanorum perve- 
nit,ibique neque vox ulla audita fest neque custos 
ullus visus, sed omnia in sua esse potestate putavit 
Romanosque fugisse credidit, multis locis castra 
perrumpit diripique predam jubet.At Romani sub 
vesperam ex insidiis progressi composito agmine, 
dissipatos Turcos adoriuntur, primoque congressu 
fundunt, ὅ {ὅ vehementiam sui impetus non sus- 
tinentes. Cadit inter primos pugnans Asan, et 
quidquid in eo exercitu forte fuit obtruncatur. 
Reliqui, pauci admodum ii atque nudi, per montes 
in Persarmenie urbes evadunt. 


παραχρῆμα τρέπουσι τὸ ἀνυπόστατον μὴ ἐνεγκόντας τῆς Ῥωμαὶϊκῆς ὁρμῆς. Π1ίπτει μὲν οὖν πρῶτος ὁ ᾿Ασὰν iv 


307 


GEORGII CEDRENI 


308 


τοῖς πρώτοις ἀγωνιζόμενος, πίπτε, δὲ καὶ ὅσον ἄλκιμον τοῦ στρατοῦ. Οἱ δὲ περισωθέντες λίαν ὀλίγοι xal γυμνοὶ 
διὰ τῶν ὀρέων ἐς τὰς τῶν Περσαρμενίων δ,ασώζονται πόλεις. 


Ab his de accepta clade edoctus sullanus in A 


magaam devenit sollicitudinem. Ut autem hanc 
calamitatem resarciret, e Turcis, Caberis οἱ Liini- 
tis delectum exercitum ad 100000 conducit, eumque 
duce Abramio Alimo, fratre ex altero parente suo, 
contra Romanos mittit. Nuntiato barbarorum ad- 
ventu, Aaron et Ambustus unitis rursum exerciti- 
bus quid agendum sit consultant. Sententia Cata- 
calonis erat cum presentibus occurrendum Turcis 
esse extra Romanos fines,ibique decertandum,cum 
odhuc major hostium pars equis careret,et reliqui 
etiam longo itinere essent defaligati, soleisque 
ferreis Turci carerent quibus ungule armantur, 
Romani autem recenti victoria elati alacres essent, 
pugnamque expeterent. Contra Aaron pronuntiabut 
continendum exercitum, urbesque et castella mu- 
niendum atque omnia muris includendum: de re 
&ad 576 imperatorem referendum, neque ejus 
injussu contra tantam multitudinem tam parvis 
copiis dimicandum. Hec sententia vicit. Et profe- 
cti in Iberiam, in planitie quadam, que incolarum 
sermone Osurtru dicitur, castris sub dio positis 
quieverunt, omni prius agresti turba mulieribus, 
pueris ac qua pretiosa babereot, in munitiones 
inclusis. Et imperatorem cursori traditis litteris de 
adventu hostium certiorem fecerunt. Impverator lit- 
teris lectis, ducibusistis mandat uti se contineant, 
donec Liparites cum Ibericis copiis ed ipsos perve- 
niat. Et Lipariten per litteras hortatur ut siquidein 
gociussitamicusque Romanorum, absque ulla mora 
cum omnibus suis copiis se ducibus Humanis 


&djungat. Duces acceptis litteris quieverunt, uti C 


erant jussi, et Lipariten exspectarunt. Atque is, 
imperatoris mandato percepto, suos per otium col- 
legit atque armavit. Dum id fit ac tempus teritur, 
interim Abramius in Baaspracaniam venit ; cogni- 
toque Romanos, qui ibi fuerant collecti, suo ad- 
ventu intellecto in Iberiam recessisse, pre metu id 
ab iis factum, quod erat probabile, ratus, postha- 
bitis direptionibus eos est insecutus, cup:ens prelio 
congredi ὅ 7 1 priusquam alie conducerenturcopia. 
Certiores hao de re facti duces imperatoris,ac veriti 
ne vel inviti cogerentur ante Liparite adventum 
pugnare, subduxerunt 66 in locum quemdam aditu 
difficilem, precipitiis undique et convallibuscinc- 
tum, atque ibi quieverunt, et ad Lipariten scripse- 
runt ut absque cunctatione veniat. Abramius Ro- 
manum exeroilum non assecutus ad Artlze venit. 
Pagua eratis ingens ac multorum millium capex, 
magneque eo continebantur divite. Habitabaat 
enim ibi cum indigena inercatores, tum Syrorum 
Armeniorum et aliis ex nationibus multitudo haud 


'Q δὲ σουλτάνος διὰ τῶν ἀποδράντων μεμαθηκὼς 
τὸ συμθὰν ἀτύχημα εἷς μεγάλην ἐνέπεσεν ἀγωνίαν, 
xai iv σπουὸδῃ ἐποιεῖτο Όπως ἂν τὴν γενοµένην ἐπ- 
ανορθώσηται ἀκληρίαν. Καὶ δὴ λαὸν ἐπίλεχτον συστη- 
σάµενος Ex τε Τούρκων καὶ Καθείρων xai Λιμνιτῶν 
περὶ τὰς p' χιλιάδας, καὶ ᾿Αθραµίῳφ ᾿Αλεὶμ τῷ ἑτε- 
ῥοθαλεῖ ἀδελφῷ αὐτοῦ (37) παραδοὺς, ταύτας κατὰ 
Ῥωμαίων ἐκπέμπει . ᾿Αγγελθείσης δὲ τῆς ἐφόδο», 
ἑνωθέντες πάλιν οἱ ἄνωθεν ῥηθέντες ἄρχοντες τῶν 
στρατευμάτων βουλὴν προετίθεσαν καὶ διεσχοποῦντ» 
τὸ πρακτέον. Καὶ τῷ μὲν Κεχαυμένῳ ἑδόχει μετὰ 
τῆς παρούσης ὀυνάμεως ὑπαντῆσαι τοῖς Τούρχοις 
ἔξωθεν τῶν “Ρωμαϊκῶν δρων, κἀκεῖσε διαγων[σασθαι, 
ἔτι τῶν πλειόνων ἀντιπδλιν ἀνίππων ὄντων καὶ τῆς 
ἄλλης δυνάµεως κεχµηχυίας ἀπὸ τῆς κλεἰίστης ὁδοι- 


p Ἱορίας, ἐπιλελοιπότων δὲ xal σιδηρίων τοῖς Τούρχοις, 


οἷς τὰς χηλὰς τῶν ζώων εἰώθασι [Ρ. 772] περιστέλλειν 
ἐπηρμένων δὲ xal τῶν Ῥωμαίων καὶ θαῤῥαλέων 
ὄντων ἀπὸ τῆς προηγησαµένης νίκης, χαὶ προθυµον- 
μένων συμμῖξαι τοῖς πολεµίοις. Τούναντίον δὲ ὁ 
᾿Λαρὼν ἀπεφαίνετο, ἐπέχων τὰς δυνάµεις, λέγων 
ὀχυρῶσαί τε τὰς πόλεις καὶ τὰ φρούρια καὶ εἴσω 
τειχῶν συγχλεῖται τὰ πάντα, μηνῦσαί τε τῷ βασιλεῖ 
καὶ μὴ ἄνευ γνώμης ἐκείνου μετὰ δυνάµεως μικρᾶς 
πρὸς τοσοῦτον πλῆθος πολεμῆσαι βαρθάρων. Οὕτω 
δὲ τῶν στρατηγῶν ἀποφηναμένων ἐνίχησεν dj τοῦ 
᾽Ααρὼν γνώμη Καὶ αὐτοὶ μὲν μετὰ τῆς στρατιᾶς 
ἀπελθόντες ἐν Ἰθηρίᾳ κατά τινα πεδιάδα ἐγχωρίως 
Ὁσούρτρου λεγομένην ἔμενον ἠσυχάζοντες dv τοῖς 
ὑπαίθροις, πάντα πρότερον τὸν ἀγρότην λαὸν καὶ 
γυναῖχας καὶ παϊδχς xai mày ὃ τι τίµιον συγχ) εἶσαν- 
τες ἐν τοῖς ὁὀχυρώμασιν' ἔγραψαν δὲ καὶ τῷ βασιλεϊ 
διὰ ταχυδρόµου, δηλοποιήσαντες τὴν τῶν ἑναντίων 
ἐπέλευσιν. Δεξάμενος οὖν οὔτος τὰ γράμματα ἐκεί- 
γοις μὲν ἐπέίειν ἐκέλευεν, ἕως ἂν ὁ Λιπαρίτης pex 
τῆς τῶν Ἰθήρων δυνάµεως ἐλθὼν τοῖς Ῥωμαϊκοῖς 
ἐνωθῇ σνρατεήμασι' πέμπει δὲ πρὸς ἐκεῖνον γράμ.. 
pata διοριζόµενα τὴν ταχἰστην, εἴπερ σύμμακον 
ἑαυτὸν καὶ φίλον κρίνει Ῥωμαίων, ἀνειληφότα πάντα 
τὸν περὶ αὐτὸν λαὸν ἀφιχέσθαι xal συμμῖξαι τοῖς 
στρατηγοῖς τῶν Ῥωμαίων xai μετ αὐτῶν διαπο- 
λεμῆσαι πρὸς τοὺς βαρθάρους. Οἱ μὶν οὖν στρατηχοὶ 
τὰ γράμματα δεξάµενοι Πρέμουν ὡς ἐκελεύσθησαν, 
καὶ τὴν τοῦ Λιπαρίτου προσέµενον ἄφιξιν, ἐκεῖνος 
δὲ τὸ βασιλικὸν δεξάµενος πρόσταγμα τὸν ἑαυτοῦ 
μετὰ σχολῆς ἤθροισε xal χαθώπλιζε λαόν. Ἐν ὅσῳ 


D δὲ οὗτος τὰς οἰχείας συνεκρότει δυνάμεις xal à χρόνος 


ἐτρίθετο, 6 ᾽Αθράμιος τὴν Βαασπραχανίαν κηταλα- 
θὼν, xal μαθὼν ὅτιπερ ol Ῥωμαῖοι ἐνταῦθα συνει- 
λεγμένοι ὄντες xal τὴν αὐτοῦ µαθόντες ἐπέλευσιν 
ὑπενόστησαν εἷς Ἰθηρίαν, δειλίαν ὅπερ ἦν εἰχὸς, τὸ 
πρᾶγμα ὑπονλήσας, παρ) οὐδὲν θέμενος xal λείαν καὶ 


XYLANDRI ET GOARI NOT/E 


(37) Incertum, uterinone an alia matre nato, 
quasi qui aliunde germinasset frater non germanus. 


Hoc eniun sonat. vos ἑτεροθαλὴς, Et tales flusculi 


in horum scriptorum pratis non sunt insolentes. 
estque eadem vox apud Zonaram, et infra rursus 
de Alimi frotre. Xvr. 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


310 


λαφυραγωγίαν, εδίωκεν ὄπισθεν αὀτων, ἐπειγόμενος A modica. Atque ii numero freti intra muros se reci- 


συῤῥάξα, τοῖς παροῦσι πρὸ τοῦ καὶ ἑτέραν συν- 
αθροισθῆναι δύναμιν. Ὅπερ µαθόντες οἱ στρατηγοὶ 
τῶν Ῥωμαίων, xai πτοηθέντες µή πως ἀναγκασθῶσι 
καὶ ἄχωντες πολεμῆσαι πρὸ τοῦ τὸν Αιπαρίτην xaxa- 
λαθεῖν ὑποδύντες τινὰ δυχωρίαν ἀπόκρημνον καὶ 
φχραγξι πάντοθεν χυχλουμένην ἠσύχαζον, γράψαντες 
πρὸς τὸν Λιπαρίτην ἥκειν xai μὴ βραδύνειν. Ὁ δὲ 
᾿Αθράμιος τῆς Ῥωμαϊκῆς ἡστοχηκὼς στρατιᾷς ἔρχε- 
τα: εἷς τὸ λε[όµενον "Ἂρτζε, Κωμόπολις δὲ τὸ ἼΑρτζε 
μορίανδρος καὶ πολὺν πλοῦτον ἔχουσα ᾧκουν γὰρ ἐν 
αὐτᾷ ἰθαγενεῖς τε ἔμποροι xai. Σύρων xal ᾽Αρμενίων 
καὶ ἄλλων ἔθνῶν πληθὺς οὐκ ὀλίγη' οἵτινες τῇ υἶχείᾳ 
θαῤῥοῦντες πληθύϊ οὐ κατεδέξαντο εἴσω τείχους γε- 
νέσθαι, xai ταῦτα τῆς θεοδοσιρυπόλεως ἐκ γειτόνων 
χειµένης µεγίστης πόλεως xal. τεῖχος ἐχούσης ἴσχυ- 
pov καὶ ἀνάλωτον, πολλὰ τοῦ Κεκαυμένου διὰ γραμ- 
µάτων καὶ ἀπειλήσαντος καὶ παραχαλέσαντος. Ka- 
ταλαθόντων οὖν τῶν Τούρκων καὶ ἁπτομένων ἔργου, 
ol ἐν τῷ "Αρτζε τὰς διόδους συγχλείσαντες xal ἐπὶ 
τῶν δωµάτων ἀναθάντες [P. 773] λίθοις xal ξύλοις 
xxi τόξοις τοὺς ἐπιόντας ἠμύνοντο, Καὶ διετέλεσαν 
μαχόμενοι ἐφ᾽ ὕλας ἡμέρας Ef. ᾽Αγγελθέντο δὲ τού- 
του τοῖς στρατηγοῖς, ὁ Κεχαυμένος πολὺς ἦν ἐγκεί- 
µενος xal παρακαλῶν ἀπελθεῖν καὶ συμθαλεῖν τοῖς 
To5pxotc τὸν νοῦν ἔχουσι πρὸς τῇ πολιορχίφ, καὶ μὴ 
καθῆσθαι τηνάλλως καὶ τρίθειν τὸν χρόνον, τὴν 
συχίνην Ἠπροσμένοντας ἐπικουρίαν τὸν Αιπαρίτην, 
καὶ τὸν ἐπιτήδειον παρατρέχοντα βλέπειν καιρὸν, οὗ 
τυχεῖν πάλιν οὐ ῥᾷδιον. ᾿Αντιπίπτοντος δὲ τοῦ "Aa- 
po», καὶ μηδὲν τι διαπράξασθαι λέγοντος παρὰ τὸ 


pere noluerunt, cum quidem proxima esset Theo- 
dusiopolis urbs magna el muro cincta inexpugnabili 
Turcis eum pagum aggressis, Artzeni occlusis viis 
tecta conscenderunt, deque iis saxza,ligna et jacula 
in oppugnantes torserunt. Ita totos sex dies pugna- 
tum est. Rei nuntio ad Romanos allato, Ambustusg 
multus erat in urgendo atque exhortando ut iretur 
8ο cum Turcis oppugnationi intentis manus 60Π86- 
reretur,neque tempus inutiliter tereretur desidendo 
et ficulnum illud presidium Lipariten exspectando, 
eamque occasionem nogligendo interim, qualem 
deinde haud facile essent adepturi. Repugnante 
tamen Aarone,nihilque se preter imperatoris man- 
datum acturum affirmante, ipse etiam quievit. 
56318 Abramius non ex animi sententia succedente 
negntio,cum vicum expugnare non posset, opibus 
predaque spretis ignem domibus injici jubet. 
Statim Turci faces materiamque ignis capacem in 
domos conjiciunt ; et coorto undique incendio, 
Arlzeni cum igni simul et hostibus resistere non 
possent,ad fugam inclinant. Ferunt periisse ibi 
hominum &d centum quadraginta millia, partim 
ferro c&sorum,partim igaiabsuuptorum.Cum enim 
capto vico de salute desperarent, multi se, uxores 
liperosque suos in ignem conjecerunt. Ártze ad 
hunc modum potitus Alimus auri plurimum et 
aliqua utilia ferramenta invenit,que ignis non cor- 
ruperat.Equos item multos et alia jumenta adeptus 
est ; armatoque ut par erat suo exercitu, abduxit 
inde, Romanum querens exercitum. 


βασιλικὸν βούλημα, ἠσυχίαν καὶ αὐτὸς Tycv. ᾿Αθράμιος δὲ μὴ κατὰ σχοπὸν χωρούντων αὐτῷ τῶν πραγ- 
µάτων, pd) δυνάµενος πολιορκίᾳ τὴν κωμµόπολιν παραστήσασθαι, ὑπεριδὼν καὶ πλούτου καὶ λείας, πρ 
ἐνεῖναι τοῖς δώµασιν ἐγκελεύεται, καὶ εὐθὺς οἱ Τοῦρχοι δαλοὺς αἵροντες xal ὕλην εὔπρηστον ἑξάπτοντες 
ἑῤῥίπτουν ἐν τοῖς δώµασιν' ἀναφθέντος δὲ τοῦ πυρὸς πανταχόθεν xal πυρχαϊᾶς µεγίστης ἀνεγερθείσης, 
ol ᾽Αρτζηνοὶ πρός τε τὸ πῦρ πρός τε τὰς ἐκ τῶν τόξων βολὰς μὴ δυνηθέντες ἀντέχειν ἐνέχλιναν tic 
φυγήν. Καὶ λέγεται ἀπολέσθαι περὶ τὰς pv' χιλιάδας ἀνδρῶν, τῶν μὲν µαχαίρας τῶν δὲ πυρὸς παρανάλωμα γεγο- 
νότων΄ οὗτοι γὰρ ἐπεὶ κατισχυµένοι ἔγνωσαν ἀποσφάττεσθαι, γυναϊκάς τε xal τέχνα ἑαυτῶν εἰς τὸ πῦρ ἀπεῤῥίπ- 
toov, Οὕτω τοῦ "Αρτζε ληφθέντος, πολὺ χρυσίον εὑρὼν ὁ ᾿Αθράμιος καὶ ὅπλα καὶ ἄλλα τινὰ χρειώδη, ὁπόσα μὴ 
τῷ πυρὶ κατέστησαν ἄχρηστα, περιθαλόµενος δὲ xal ἵππον οὐκ ὀλίγην καὶ ὑποζύγια, καὶ τὸν ἑαυτοῦ λαὸν καθο- 


πλίσας ὡς ἔδει, ὑπέστρεψεν ἀναζητῶν τὴν ᾿Ρωμαϊκὴν δύναμιν. 


Αὕτη δὲ καταλαθόντος ἤδη καὶ τοῦ Λιπαρίτου xa- (1 


ταθᾶσα ἀπὸ τοῦ ῥηθέντος ὀχυρώματος ἔχειτο ἐν τῇ 
πεδιάδι κατὰ τοὺς πρόποδας τοῦ βουνοῦ ἔνθαπερ 
ἵδρυται τὸ Καπετροῦ φρούριον, Ἐρχομένων οὖν τῶν 
Τούρχων σποράδην συνεθούλευε πάλιν ὁ Κεχαυµέ- 
voc συμθαλεῖν αὐτοῖς διεσπαρµένοις οὖσι καὶ ἆσυν- 
τάκτοις ἔτι. )Αλλ᾽ ὁ Λιπαρίτης οὐκ ἤθελε διὰ τὴν 
Ἁμέραν᾽ Tfjv γὰρ σάθθατον, vm ἄγοντος τοῦ Σεπτεµ- 
δρίου, μηνὸς, τῆς B' ἐπινειεήσεως (28), iv ταῖς ἀπο- 
φράσι δὲ τὼν ἡμερῶν τῷ Λιπαρίτῃ τὸ σάθθατον 
ἑνομίζετο, ὅπερ ἀποτροπιαζόμε,ος ἀνεδύετο πολεμεῖν, 
Καὶ τὰ μὲν τῶν Ῥωμαίων ἐν τούτοις, ὁ δὲ ᾿Αθράμιος 


Romani autem, cum jam Liparites ad eos venis- 
8et, a dicta munitione descenderant in planitierm, 
ad radicescollis cui Capetrum castellum est imposi- 
tum.Adventantibus ergo Turcis disgipato agmine, 
rursum consuluit Ambustus ut in dispersos et nul- 
lis adhuc ordinibus instructis vagantes fleret 
impetus ; sed Liparites a pugna abhorrebat, 
quod sabbatum inter dies atros atque infaustos 
haberet. Erat autem tum Sabbatum dies decima 
octava Septembris indictione secunda. Sed Abra- 
mius $79 ex precursoribus intelligens quo loco 
Romani castra haberent utque quiescerent, com- 


XYLANDRI ET GOARI NOT/E 


(33) Anno scilicet mundi 6557,siquidem indictio 
seeundum annos mutatur, et quindecim annorum 
circuitu ad eumdem reditur numerum.Connstat au- 
tem indictionem undecimam fuisse annum,eto.,54, 
et duodecimam annum 52, ex superioribus,et que 


de Theodore imperio infra dicuntur, aliisque 
multis. Ita Tornicii defectio, que in primam 1n- 
dictionem dicta est incidisse, luit anno 0556 se- 
cundum nostrum. Hoc rudiorum causa volui anno- 
tare. XYL. 





911 


GEORGII CEDHENI 


312 


posito ad pugnam agmine ad eos accessit. Quod A διὰ τῶν προδρόµων μαθὼν ὅποι τε o! Ῥωμαῖνι πὐλί- 


Romani videntes ipsi quoque inviti ordines instru- 
xerunt. Dextro cornui Ambustus, levo Aaron pre- 
fectus : Liparites mediam ducebat aciem.Ambusto 
oppositus erat Abramius, Aaron: alter ducum Tur- 
cicorum Chorosanites, Lipariie Aspam Selarius, 
Abramii ex altero duntaxat parentum frater, 
Prelium ioitum est solis jam imminente occasu; 
οἱ cum Ambustus tum Aaron uterque sibi oppositos 
hostes fuderunt, atque usque ad galli cantum 
persecuti sunt. Liparites aulem patruelem suum 
occubuisse egre ferens, dum impetum vehemen- 
tiorem dat, equo suo occiso capitur. Romani ἃ 
persecutione reversi ab equis descendunt, unaque 
voce Deo pro victoria agunt gratias, et cantant: 
« Quis Deus ita rnagnus atque Deus noster ? » 
Liparitamque exspectant, quem et ipsum putant 
insequendis hostibus se dedisse. Cum autern nullus 
compareret, sollicitudo 608 incessit, incertos 
quidnam ei eveniaset.Herentibus eis venit quidam 
qui sub Liparita tum militaverat, eumque victum 
etcaptum 580 (nuntiat, utque Abramius & fuga 
reversus et cum suo conjunctus fratre germano 
(nam Ásan in pugna ceciderat) accelerato itinere, 
abducto secum Liparita et captivis Iberis,redierint 
Castrocomium. Duces Romani ad eum obstupue- 
runt nuntium, nocteque ea insomni exacta, orta 
luce consultarunt quid potissimum agerent; pla- 
cuitque domum reverti. itaque Aaron cum suo 
exercitu Ibanem rediit, que est Baaspracanie 
metropolis : Catacalon suos Anium reduxit. Ο8ί6- 
rum Abramiua Liparita capto contentus, et hujus 
successus causa hominum sese felicissimum depu- 
tans,omnibus aliis curia omissis,magnis itineribus 
&d Re quinque dierum spatio pervenit ; atque inde 
discedens rei feliciter gestae nuntios ad sultanum 
mittit, Liparitam captum indicantes. Sultanus 
gimulata laetitia ob captum tantum virum, interim 
tantam fratri rei gerende felicitatem invidens, 
assidue de eo tollendo cogitavit ansamque cap- 
tavit. 


ζοντο καὶ ὅτι Ἱρεμοῦσι, συντάξας τὰς ἑαυτοῦ δυνἀ- 
µεις ἤρχετο συντεταγµένος πρὸς µάχην. Τοῦτο δὲ 
καὶ d ἀντίπαλος δύναµις ἰδοῦσα ἀκουσίως xai αὐτὴ 
ἀντιπαρετάττετο, τὸ piv δεξιὸν ἔχοντος κέρας τοῦ 
Κεκαυμένου, τοῦ δὲ ᾿Λαρὼν τὸ εὐώνυμον, ἐν τοῖς 
µέσοις δὲ à Λιπαρίτης ἑτάττετο. "Hv. δὲ καὶ ἡ ὥρα 
περὶ βουλυτον. Τῷ μὲν οὖν Κεχαυμένῳ ἀντιμίέτωπος 
Tv ὁ ᾿Αθράμιος, τῷ δ "Aapüv Χωροσανίτης ἅτερος 
στρατηγὸς, καταντικρὺ δὲ τοῦ Διπαρίτου ᾿Ασπὰμ 
Σελάρίος ὁ τοῦ ᾿Αθραμίου ἑτεροθαλὴς ἀἁδελφός. 
[P. 774] Συμπλοκῆς δὲ γενομένης ὁ μὲν Κεκαυμένος 
καὶ ὁ 'Aapüv τὰ κατ αὐτοὺς ἑτρόφαντο κέρατα xoi 
μέχρι φωνῆς ἀλεκτρυόνων ἑδίωκον, ὁ δὲ Λιπαρίτης, 
πεσόντος αὐτῷ τοῦ ἀνεψιοῦ δεινοπαθήσας καὶ μεθ’ 
ὀρμῆς βιαίας ἑλάσας, τοῦ ἵππου αὐτοῦ τρωθέντος 
καὶ πεσόντος ἀλίσκετάι. Καὶ ὁ μὲν ἦν ἐν τούτοις, ol 
δὲ Ῥωμαῖοι παυθέντες ἐκ τῆς διώξεως καὶ τῶν 
ἵππων ἀποθάντες καὶ τῷ θεῷ δόντες ὕμνους ἔπινι- 
Χους, ἐν μιᾷ φωνῇ βοήσαντες τὸ, « Τίς θεὸς μέγας 
ὡς ὁ θεὸς ἡμῶν ; » προσέµενον τὸν Λιπαρίτην, ἐχπί- 
ζοντες xal αὐτὸν διώχειν ὄπισθεν τῶν ἐχθρῶν. Ἐπεὶ 
δὲ ἑφαίνετο οὐδαμοῦ, iv. ἁμηχανίᾳ ἦσαν, διαποροῦν- 
τες ὃ τι καὶ γένοιτο. Οὕτω δὲ διαπορουµένοις αὐτοῖς 
ἔρχεταί τις στρατιώτης τῶν ὑπ᾿ ἐκείνῳ ταττομένων καὶ 
μτνύει τοῖς στρατηγοῖς τὴ, ἐκείνου τροπὴν xal civ 
ἅλωσιν, καὶ ὅπως ὁ ᾿Αθράμιος dv τῆς φυγῆς ἐπ- 
ανελθὼν xai τῷ οἴχείῳ ἑνωθεὶς ἁδελφῷ (ὁ γὰρ ᾿Ασὰν 
ἔπεσε, iv τῷ πολέμψ) ἀναλαθόντες τὸν: Λιπαρίτην 
xai τοὺς ἁλόντας τῶν Ἰθήρων ὑπενόστησα» εἰς τὸ 
λεγόμενον Καστροκώμιον, σπουδαίαν τὴν ὁδοιπορίαν 
ποιούµενοι. ᾿Απεπάγησαν πρὸς τὴν ἀχοὴν ol ἄρχοντες 
τοῦ στρατοῦ. "Όμως διανυκτερεύσαντες ἄγρυπνοι, 
ἐπείπερ ἡμέρα ἐπέλαμψε xal βουλὴ προετίθη καὶ 
τοῖς πᾶσι συμφέρον ἐνομίσθη ἕκαστυν ο΄-καδε ἀπελ- 
θεῖν, ὁ μὲν ᾿Ααρὼν τὸν οἰχεῖον ἀνειλτφὼς λαὸν 
ἄπειαιν εἲς τὸ Ἴθαν (µητρόπολις δὲ αὕτη τοῦ Baa- 
σπρακὰν), ὁ δὲ Κεχαυμένος μετὰ τῶν ἰδίων ἐπανζλθεν 
elc τὸ ᾿Ανίον. Ὅ δὲ ᾿Αθράμιος τῇ τοῦ Λιπαρίτου 
ἀρκεσθεὶς ἁλώσει, xal ὁλθιώτερον ἑαυτὸν κρίνας 
παντὸς ἀνθρώπου διὰ τὸ παρὸν εὐτύχημα, μιηδὲν ἔτε- 


pov πολυπραγµονήσας, ἀλλ᾽ ἐπιτείνας τὴν ὁδοιπορίαν, διὰ πέντε ἡμερῶν παραγίνεται εἲς τὸ λεγόμενον 
'"Pb, κακεῖθεν ἄπεισιν εἲς τὸν σουλτάνον προπέµψας τὰ εὐαγγέλιά καὶ τὴν τοῦ Λιπαρίτου μηνύσας κατά- 
σχεσιν. 'O δὲ τῷ δοχκεῖν μὲν ηὐφράνθη καὶ ἡγαλλιάσατο ἐπὶ τῇ ἁλώσει τοῦ Λιπαρίτου, ἐφθόνησε δὲ τῷ ἀδελφῷ 
τοιούτου καταξιωβέντι τοῦ εὐτυχήματος, καὶ διὰ παντὸς ἐμελέτα καὶ πρόφασιν ἐζήτει τοῦτον ποιήσασθαι ix- 


ποδών. 


Imperator Liparitam captum esse audiens totus Ώ ἍΤὸν μὲν οὖν Λιπαρίτην, ὡς ἐπύθετο τὴν τούτου 


in hoo fuit ut eum liberaret. Misso itaque ad sul- 
tanum Georgio Droso, scriba Aaronie, cum mune- 
ribus pro redimendo eo pretioais, simul et huno 
sibi reddi et pacem componi postulat. Sultanus 
acceptis legatis, ut. magnifleus $81 videretur 
potius rex quam qui bellum cauponaretur, pro 
"dono imperatori mittit Lipuritam ; et qua «cjus 
redimendi causa imperator miserat,accipit quidem 
sed omnibus iis Liparitam donat, hortatus ut ejus 
in posterum diei memoriam coleret, neque contra 
Turcas porro armia sumeret. Legatus sultani fuit 


ad imperatorem is quem ipsi Seriphum vocant; 


κατάσχεσιν ὁ βασιλεὺς, ὅλος ἐγένετο ἀναῤῥύσασθαι, 
καὶ δῶρα πολυτελῆ xai λύτρα πέμψας τῷ σουλτάνῳφ 
διὰ Γεωργίου τοῦ λεγομένου Δρόσου (ὑπογραμματεὺς 
δὶ ἦν ὁ Δρόσος τοῦ 'Aapov) ἐξαιτεῖται τὴν ἔλευθε- 
ῥίαν καὶ σπονδὰς εἰρήνης. Ὁ δὲ σουλτάνος τὰς πρε- 
σθείας δεξάµενος, καὶ μεγαλοπρεπὶς θέλων εἶναι 
βασιλεὺς μᾶλλον fj κάπηλος ἀνελεύθερος, ἀποδίδωσι 
τοῦτον δῶρον τῷ βασιλεῖ, λαθὼν piv τὰ λύτρα, πάντα 
0b τῷ ΑΛιπαρίτῃ παρεσχηχὼς, καὶ µεμνῆσθαι τῆς 
πχροὀαχς ἡμέρας διὰ παντὸς πχρεγγυτσάμενος, καὶ 
µγὀέποτε ὅπλα θελῆσαι τὸ ἀπὸ τοῦδε κινῆσαι κατὰ 
τῶν Τούρκων. (P. 775] ᾿Ανεπλήρωσε δ᾽ αὐτῷ τὴν 


313 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


814 


πρὸς τὸν βασιλέα πρεσθείαν 6 λεγόμενος παρ᾽ αὐτοῖς À cujus ea est ad ipsorum Chalipham ratio, qus 


σέριφος᾽ δύναται δὲ τοῦτο τὸ ὄνομα πρὸς τὸν παρ᾽ 
αὑτοῖς χαλυφᾶν, ὅπερ ὁ παρ᾽ ἡμῖν σύγκελλος πρὸς 
τὸν πατριάρχην πάλαι ἐδύνατο' ἐκείνου γὰρ ἀποθα- 
γόντος αὐτὸς εὐθὺς εἲς τὸν τούτου θῥᾳόνον ἐγκαθίδρυ- 
ται. Οὗτος τοίνυν ὁ σέριφος εἰσελθὼν ἐν τῇ βασιλίδι 
καὶ ἐς πρόσωπον ἐλθὼν τῷ Basi st xal ὁμιλίαν, πολλά 
τε µεγαλαυχήσας xai φρυαξάµενος, καὶ τελευταῖον 
ὑπόφορον θέσβῃαι σπεύσας τὴν 'Ρωμαίων τῷ ἑαυτοῦ 
σουλτάνῳ, ims! μὴ εὗρε τὸν βασιλέα ἐπικλινῆ, ἄπρα- 
κτος ὑπεχώρησε ποὸς τὸν πἐμψαντα. Καὶ ὁ βασιλεὺς 
τὸ ἀπ᾿ ἐκείνου ἐχδεχόμενος πό)λεµον ἀπλ τοῦ σουλτά- 
νου, καθ᾽ ὅσον οἷόν τε ἦν, τὰ ὁμοροῦντα τῇ Ηερσῶν 


antiquitus syncelli ad patriarcham : huic enim 
mortuo ille statim succedebat. ls ergo Seriphus 
Byzantium profectus et ad colloquium imperatoris 
adinissus, cum multa alia superbe ac jactanter 
dixit, tum id quoque postulavit ut Romani se sti- 
pendiarios sultano facerent. Et cum videret impe- 
ratorem eo nequaquam inclinare, re infecla domum 
rediit. Exinde a sultano bellum exspectans Mono- 
machus operam dedit ut qua flnitima erant Persa- 
rum regno communiret. Interea temporis Patzi- 
nace eliam se eommoverunt. Ea res hoo modo 
acta. 


Tü πέμψας κατησφαλίσατο. Ἐν ᾧ δὲ ταῦτα ἐγίνετο, καὶ ἡ τῶν Πατζινάκων ἐπισυνέδη κίνησις' πῶς δὲ καὶ τίνα 


τρόπον, λεκτέον. 


Τὸ ἔθνος τῶν Πατζινάκων Σκυθικὸν ὑπάρχον, ἀπὸ B — Patzinicarum gens Scythica est, eorum Scy- 


τῶν λεγομένων βασιλείων Σκυθων. uia r£ ἐστι xal 
πολυάνθρωπον, ποὸς ὃ οὐδὲ ἓν αὐτὸ καβ᾽ ἑαυτὸ Σχυ- 
θικὸν γένος ἀντιστῆναι δύναται. Δ'ῄρηται δὲ εἷς 
τρισκαίδεχα γενεὰς, αἵτινες καλοῦνται μὲν πᾶσαι τῷ 
χηινῷ ὀνόματι, ἔχουσι δὲ ἑκάστη καὶ ἴξιον ἀπὸ τοῦ 
αὐτῆς προγόνου xal ἀρχηγοῦ τὴν προσηγορἰαν κλη- 
βωσαμένη. Νέμονται δὲ τὰς πέραν Ἵστρου ἀπὸ τοῦ 
Βορυσθένους ποτα ιοῦ xxi µέχρι Παννονίας ἡπλωμέ- 
va; πεδιάδας, νομάδες τε ὄντες xal τὸν σκηνίτην διὰ 
παντὸς ἀσπαζόμενοι βίον. Τούτου τοῦ γένους ἀρχηγὸς 
T» τῷ τότε Τυρὰχ ὁ τοῦ Κιλτὲρ οἱὸς, εὐγενείας ὕκων 
ἐς τὸ ἀχρότατον, ἀμθλὺς δὲ ἄλλως καὶ τὴν ἠσυχίαν 
οιλῶν. "Hv δὲ xal ἄλλος τις ἐν τῷ ἔθνει cv. κλᾶσιν 
Κεγίνης, υἱὸς τοῦ Βαλτζὰρ, τὸ μὲν γένος ἄσημος xai 
σχιδὀν ἀνώνυμος, περὶ δὲ τὰ πολεμικὰ καὶ τὰς στρατ- 
ἡγίας xápxa ὁραστηριώτατος, ὃς xal πολλάχις ἐπιόν- 
τας χατὰ τῶν Πατζινάκων τοὺς Οὔζους (γένος δὲ 
Οὐννικὸν οἱ Οὖζοι) ὑποστὰς ἐτρέψατο xal ἀπώσατο, 
τοῦ Topày οὐχ ὅπως ἀντεπιξελθεῖν μὴ θαῤῥήσαντος, 
ἀλλὰ χαὶ χαταδύντος εἲς τὰ παρὰ τῷ Ίστρῳ ἕλη xal 
τὰς Ἀίμνας. Τὸν μὲν οὖν Τυρὰχ οἱ Βατζινάκαι ἐτί- 
µων δια τὸ γένος, τὸν δὲ Κεγένη ἠσπάζοντο διαφε- 
ῥόντως διὰ τὸ τῆς ἀνδρίας ὑπερθάλλον καὶ τὴν iv 
τοῖς πολέμοις δεινότητα. "Απερ ἀκούων καὶ βλέπων 
ὁ Τυρὰχ ἐδάκνετο τὴν oy zv, δεδιὼς περὶ τῆς ἀρχῆς, 
καὶ τρόπον ἐζήτει ὅπως ἂν τὸν Κεγένην ἀποσκευά- 
σητχι. Ἐφίστησιν οὖν αὐτῷ λόχους πολλάκις, ἐγί- 
νοντο δὲ πάντες ἀργοί. Ἐπεὶ δὲ πολλάκις ἐπιχειρή- 
σας χρυφίως ἠστόχησεν, ἔγνω δεῖν μὴ διαμέλλειν, ἀλλ᾽ 
ἐπ.χειρεῖν φανερῶς. Aib. καὶ πλῆθος πέμψας xata- 
λαθεῖν ἐἑκέλευσε τὸν ἄνδρα καὶ ἀνελεῖν. 'O δὲ 
προγνοὺς τὴν ἐπιθουλὴν φυγὰς πρὸς τὰ ἔλη γίνε- 
ται τοῦ Ἠορυσθένους, xal οὕτω διαφυγγάνει τὸν 
ὄλεθρον. [D. 776] Ἐκεῖθεν δὲ κρυπτόμενος xal 
λάθρα πέμπων μηνύματα πρός τε τοὺς ἑαυτοῦ 
συγγενεῖς καὶ τὶν φυλὴν, ἠδυνήθη τήν τε ἰδίαν 
Ytw&Xv ἁἀποστῆσαι τῆς τοῦ βασιλέως εὐνοίας (ἦν δὲ 
? Βελεμαρνὶς) καὶ πρὸς ταύτῃ xal ἄλλην τὴν 
Παγο»µανίδα * καὶ δύναμιν προσλαθόµενος ἀντιπα- 
ῥατάττεται μετὰ τῶν δύο γενεῶν πρὸς τὸν Τυρὰχ 
τὰς τα’ ἔχοντα. Καὶ ἐπὶ πολλὰς μὲν ἀντισχὼν ὥρας, 
ὅμως ὑπὸ τοῦ Ἀπλήθους καταπονηθεὶς τρέπεται. 
ΠΒεριπλανώμενος δὲ ἐν τοῖς ἴλεσι καὶ σωτηρίαν 


C 


D 


tharum qui regii dicuntur, magna et populosa, et 
cui nulla alia gens Scythica resistere sola possit. 
Dividitur autem in tredecim tribus, que υἱ uni» 
ver&Be commune l'atzinacarum nomen usurpant, 
ita quaevis & suo generis principe 58$ atque 
auctore peculiarem sortita est appellationem. 
Incolunt trans Istrum planities a Borysthene fluvio 
ad Pannoniam usque porrectas, incertis errantes 
sedibus semperque in tabernaculis degentes. Huic 
genti tuno preerat Tyrachus Kilteri filius, homo 
nobilissimus, ceteroqui segnis et quietis amans. 
Erat in eadem gente etiam alius quidam Kegenes 
nomine, Baltzaris fllius genere obscurissimo pul- 
lisque natalibus, sed bello ducendisque cohortibus 
longe prestantissimus : nam sepius Uzos (gens 
ea Unica est) irruentes subsistens profligarat, 
Tyracho non modo contra eos exire non auso, sed 
etiam in lacus ac paludes Istro vicinas se subdu- 
cente. Itaque Tyrachum quidem Patzinace ob 
generis nobilitatem venerabantur, Kegenem tamen 
mirifice amplectebantur ob fortitudinem insignem 
inque gerendis bellis etrenuitatem. Hec vero 
Tyrachi videntis ista atque inaudientis animum 
mordebant, de imperio suo solliciti, ita sane ut de 
tollendo Kegcne cogitaret. Cui cum sepe occultas 
tendens insidias nihil proficeret, tandem aperte 
eum adoriri statuit, missaque turba hominem 
corripi interficique jubet. Sed Kegenes insidiis 
precognitis ad paludes Borysthenicas profugit, 
itaque exitium evitavit. $88 Ibi occultatus, clam 
ad cognatos tribumque missis internuntiis, effecit 
ut et bic a rege descisceret (vocabatur Belemarnis 
tribus) et alia etiam nomine Pagumanis. Exinde 
contractis copiis cum duabus tribubus adversus 
Tyrachum, cui 11 tribus aderant, pugnau init. 
Cumque per aliquot horas durasset, tandem mul- 
titudine oppressus fugatur. Vagans inde circum 
paludes, 8ο salutem querens sibi suisque, unam 
hanc invenit rationom, si ad Romanum imperato: 
rem transfugeret. Itaque profectus Dorostolum, quo 
tutus ab insidiis esset, se et euos, qui erant ad 
20 millia, in insulam quamdam fluvii exiguam 
includit, regionisque prefecto (is erat Michaelus 








315 


GEORGII CEDRENI 


316 


Anastasii filius) significat quis esset et qua fortuna A ζητῶν µίαν ἕγνω ἑχυτοῦ τε xal τῶν σὺν αὐτῷ, τὴν 


actus huc venisset ; et se cupere in fidem impera. 
toris concedere, receptumque 69 rebus hujus 
magnopere commodaturum pollicetur. Profectus 
eum extemplo rem ad imperatorem detuliegset, ab 
eo jubetur statim Kegenem cum auo comitatu 
accipere, atque huio quidem necessaria prebere, 
ipsum autem Kegenem honorifice Byzantium mit- 
tere. Qui ut eo venit, benigne est splendideque 
exceptus, ac cum imperatore collocutus, sesanctum 
baptismum admissurum popularibusque idem ut 
faciant persuasurum promittens, ab imperatore 
patricio honore $84 ornatur; eique tres arces 
assignantur de iis que ad ripam sunt Istri, mul- 
taque agri jugera ; atque adeo in numerum amico- 
rum sociorumque PR ascribitur, eam precipue ob 
causam quod, uti pollicitus fuerat, et ipse bapti- 
zari voluit et qui cum ipso erant. Eaque in re usi 
sunt religiosi cujusdam monachi Euthymii opera, 
ad ipsos missi, qui ad Istrum amnem ejus sacra- 
menti ceremonias administravit universosque bap- 
tizavit. 


εἲς τὸν βασιλέα τῶν ᾿Ρωμαίων καταφυγἠν. Διὸ xa: 
πρὸς τὸ Δορόστολον ἀφικόμενος, xai Ev. τινι ποταµίᾳ 
νησίδι περικλείσας ἑαυτὸν διὰ τὸ ἀνεπιθούλευτον 
μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ (ὗσαν δὲ ἀμοὶ τὰς χ΄ γ.λιάδας), 
διαμηνύεται τῷ τῆς χώρας ἄρχοντι (ἦν δὲ Μιχαἡλ o 
τοῦ Αναστασίου υἱὸς), καὶ γνωρίζει ὅστις τε εἴη καὶ 
οἵας διαδιδράσκων τύχας ἀφῖνται, καὶ ὅτι αὐτόμολος 
βούλεται γενέσθαι τῷ βασιλεῖ, ὑπισχνούμενος δὲ καὶ 
εἰ προσδεχθείη, εἷς μεγάλην ὄνησιν ἔσεσθαι τοῖς 
τούτου πράγµασιν. Ὁ δὲ τὰ μηνύματα λόγου θᾶτ- 
τον πρὸς τὸν βασιλέα διαπορθµεύσας διὰ ταχέων 
κελεύεται τὸν ἄνδρα μετὰ τῶν συνόντων αὐτῷ 
προσδἐξασθαι, καὶ τούτοις μὲν τὰ ἐπιτήδεια yop- 
ηγεῖν, αὐτὸν δὲ ἑνδόξως ἐς τὸ Βυζάντιον πεπομφέναι. 
Καὶ ὁ μὲν ὡς ἐκελεύσθη διεπράξατο, ὁ δὲ Κεγένης 
si; τὴν βασιλίδα οοιτήσας καὶ ἐς λόγους ἐλθὼν τῷ 
βασιλεῖ Φφιλοφρόνως τε xal μεγαλοπρεπῶς ὑπε- 
δέχθη, καὶ ὁποσχόμενος αὐτός τε τὸ ἅγιον δέξασθαι 
βάπτισμα, παραπεῖσαι δὲ xai τοὺς συνόντας αὐτῷ 
τοῦτο ποιῆσαι, εἷς πατρικιότητάἁ τε ἀνήχθη, xai 
φρούρια τρία ἀπὸ τῶν ἐν ταῖς ὄχθαις ἱδρυμένων τοῦ 


στρου εἱλήφει καὶ γῆς πολλὰ στάδια, xal τοῦ λοιποῦ τοῖς φίλοις ἐνεγράφη καὶ συµµάχοις Ρωμαίων. Τὸ 
πλέον 8 ὅτι καὶ ὡς ὑπέσχετο ἀνεδέξατο τὸ ἅγιον βάπτισμα αὐτός τε καὶ ol σὺν αὐτῷ, Εὐθυμίου τινὸς εὐλαβοῦς 
μοναχοῦ πεµθέντος, τοῦ τὰ τοῦ θείου λουτροῦ παρὰ τῷ Ἱστρῳ ποταμῷ ἐκτελέσαντος xal πᾶσι µεταδόντος τοῦ 


ἁγίου βαπτίσματος. 


Bebus in tuto constitutis. Kegenes, cum jam 
contra subitos hostium impetus se munivisset, ad 
uleiscendum hostem se confert, Istroque trans- 
misso nunc cum millibus, alias cum duobus milli- 


bus, et aliquando pluribus aliquando paucioribus C 


ductis, impressionibus  subitaneis Patzinacas 
Tyrachios graviter afflixit, viros, in. quos inoidis- 
set, occidens, mulieres autem et pueros in servi- 
tutem abducens ao Romanis vendens. Tyrachus 
clandestinas has Keyenis impressiones non ferens 
ad imperatorem mittit legatos, qui hec propone- 
rent : Imperatorem Romanum, cui cum gente 
Patzinacarum fedus esset, omnino non debuisse 
recipere eum qui ab ipsis descivisset ; aut saltem 
recepto interdicere, ne Istro trajecto amicos PR 
lederet. Proinde aut Kegenis compesceret excur- 
Biones, aut auxilium ei non prebeat. Si secus face- 
ret, sciret se $8155 gravissimum contra se ac suos 
bellum concitare. Auditis imperator his postulatis 
cachinnum sustulit, quod ludibrium putaret, si ob 
Patzinace minas proderecogeretur eum qui in fidem 
ipsius confugisset, aut eum ab ulciscenda injuria 
abstinere; legatosque re infecta dimittit. Simul 
litteras ad Michaelum dat, urbium Istro adjacen- 
tium prefectum, et ad Kegenum ; iisque injungit 
ut ripas [etri accurate custodiant, ac si quis gravis 
exercitus appe'at, id silii per litteras indicent, ut 
de Occidentalibus etiam legionibus mittere possit 
qui ipsis conjuncti Patzinacas transitu lstri prohi- 
beant. Mittit etiam triremes centum, que [sri 
ripas legant et Patzinacas trajeciu arceant. Cum 
legati irrita spe rediissent, Tyrachus indignabatur 
ac fremmebat, biemisque adventum exoptabat. Sub 


Γενόμενος δὲ dv τῷ ἀσφαλεῖ, xxl τὰς αἰφνιδίους 
ἐφόδους ἀσφαλισάμενος, πρὸς ἄμυναν ἑτράπετο τοῦ 
ἐχθροῦ, καὶ περαιούµενος τὸν Ἵστρον vov μὲν σὺν 
χιλίοις, εἶτα σὺν δισχιλίοις καὶ αὖ σὺν πλείοσιν f, 
ἑλάττοσι, xal ἐξ ἐφόδου προσπίπτων, τὰ μέγιστα 
ἑχάκου xai ἑλυμαίνετο τοὺς περὶ τὸν Τυρὰχ Πατζι- 
νάκας, ἄνδρας μὲν τοὺς προσπίπτοντας ἀναιρῶν, 
γύναια δὲ καὶ παῖδας ἀνδραποδιζόμενος xal πωλῶν 
τοῖς Ῥωμαίοις. Ταύτας δὲ τὰς λαθραίας ἐπιθέσεις 
τοῦ Κεγένους μὴ φἐρων ὁ Τυρἀχ διαπρεσθεύεται 
πρὸς τὸν βασιλέα, μηνύσας ὡς ἴδει τὸν μµέγαν 
βασιλέα, σπονδὰς ἕἔχοντα μετὰ τοῦ Ὑένους τῶν 
Πατζινάχων, (P. 777] μηδὲ προσδέξασθαι ὅλως τὸν 
ἀποστάτην αὐτῶν, ἐπεὶ δὲ προσεδέξατο, κωλύειν μὴ 
διαπερᾷν καὶ τοὺς ὑποσπόνδους λυμαίνεσθαι' fj οὖν 
κωλυθήτω ὁ ávip τὰ τοιαῦτα πρᾶττειν, fj μηδεμιᾶς 
τυχέτω συμμαχίας, f| ἨὙινωσκέτω ὁ βασιλεὺς ὡς 
καθ ἑαυτοῦ τε xai τῆς ἑαυτοῦ χώρας ἐφέλχεται 
βαρύτατον πόλεμον. Καὶ ταῦτα μὲν τὰ μηνύματα 
τοῦ Tupày, ὁ δὲ βασιλεὺς τὰς ἀγγελίας δεξάµενος 
πρὸς ταύτας μὲν καὶ ἐπεκάγχασεν, εἰ διὰ Πατζινά- 
χου ἀπειλὰς προδότης γένοιτο τοῦ εἲς αὐτὸν προσφυ- 
όντος, xal κωλύειν τοῦ μὴ «κακοῦν τοὺς κακώσαν - 
τας, τοὺς δὲ πρεσθευτὰς ἀπράκτους ἐξέπεμψε. 
Γράµµατα δὲ πρός τε Μιχαλλ τὸν ἄρχοντα τῶν 
παριστρίων πόλεων, ἔτι δὲ καὶ πρὸς αὐτὸν τὸν 
Κεγένην ἐκπέμπει, φυλᾶττειν ἀκριθῶς τὰς ὄχθας 
τοῦ ποταμοῦ" el δὲ τις ἐπίῃ βαρεῖα δύναμις, 
γράµµασι µηνύειν, ἵνα καὶ ἀπὸ τῶν Δυτικῶν ταγµά- 
των ἐκπεμπόμενά τινα σὺν αὐτοῖς εἴργωσι τοῖς 
Πατζινᾶκαις τὴν τοῦ ποταμοῦ διάθασιν. Ἔπεμψε δὲ 
καὶ τριήρεις ἑκατὸν , ἐπισκήψας παραπλεῖν τὸν 
"Ioxpev xal πειρωμένους διακωλύειν τοὺς Πατζινά- 





δε] 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


318 


κας περᾷᾳν. ᾿ΕὨπανηκόντων $' ἀβράκτων τῶν αὐτοῦ Α. linem autumni, ac hieme ineunte, cum jam sol ad 


πρέσθεων, ὁ Τυρὰχ ἐχαλέπαινε xal ὠργίζετο καὶ 
θἄττον γῦχετο καταλαθεῖν τὸν χειμῶνα. "Hv δὲ 
τῆς φθινοπωρινῆς ληγούσης ὥρας καὶ τοῦ χειμῶνος 
ἐπ.στάντος, τοῦ ἡλίου ὄντος ἐπὶ τὸν Αἰγοκέρωτα, 
ἄνεμος ἔπνευσεν ἀπαρχτίας πολὺς, ὡς ἀποκρυσταλ- 
λιυθηναι μέχρι πεντεκαΐδεκα πήχεων ἐς βάθος τὸν 
πηταμόν. Πάσης οὖν φυλακῆς σχολασάσης, ὁραξά- 
µενος ἁδείας ἧς ἐπιτυχεῖν ηῦχετο ὁ Τυρὰχ διαπερᾶ 
τὸν "Ίστρον μετὰ πάντων τῶν Πατζινάκων, ὄντων, 
ὡς ἐλέγετο, χιλιάδων ὀκτακοσίων, xal ἐς τὴν περαίαν 
ἱδρύετο, Χείρων xai ἀφανίζων τὰ παραπίπτοντα. 
Γράµµατα δὲ πρὸς τὸν βασιλέα ἑστέλλετο βοηθεῖν 
ὀεόμενα τὴν ταχίστην. Ὁ δὲ μηδ᾽ ὅλα τὰ γράμματα 
ἀναγνοὺς τῷ δουκὶ ᾿Αδριανουπόλεως γράφει (Tv δὲ 
Κωνσταντῖνος μάγιστρος ὁ Δριανίτης) τὰς Μακε- 
δονικὰς εἱληφότι δυνάµεις, ἔτι δὲ xal πρὸς Βασίλειον 
Μοναχὸν τὸν ἡγεμόνα τῆς Βουλγαρίας τὴν 8Βουλ- 
γαριχὴν εἱληφότα χεῖρα ἀφικέσθαι xal ἑνωθῆναι τῷ 
Μιχαὴλ καὶ τῷ Κεχένῃ xal μετ αὐτῶν πρὸς τοὺς 
Πατζινάκας διαγωνίσασβχι,. Ὢν κατὰ τὸ βασιλικὸν 
ποιτσάντων ἐπίταγμα καὶ πάντων Óo' ἓν γενομέ- 
vtov, ἀναλαθὼν ὁ Κεγένης τὰς Ῥωμαϊκὰς φάλαγγας 
ἐν τοῖς ὑπαίθροις στρατοπεδεύεται, καὶ xa0' ἑκάστην 
ἐπιὼν ἐξ ἐφόδου οὗ μιχρὰ τοὺς Πατζινάχας ἑλύπει. 
Τούτοις γὰρ ἅμα τῇ τοῦ ποταμοῦ διαθάσει ἀφθονίαν 
ζώων εὐροῦσι πολλὴν καὶ οἴνου xal τῶν ix μέλιτος 

τασκευαζοµένων ποµάτων, ὦν οὐδὲ ἀκοὴν ἔσχον 
πώποτε, xai ἀνέδην τῶν τοιούτων ἐμφορουμένοις 
νόσος ἐσπίπτει κοιλιακὴν διάθεσιν ἔχουσα, xal 
ἀπώλλυντο ἐἑκάστης ἡμέρας ἀναρίθμητα πλήθη. 
(P. 778] Ὅπερ πυθόµενος ὁ Κεγένης διά τινος 
αὐτομόλου, xal καιρὸν ἐπιτήδειον Χρίνας τοῦτον 
εἶναι τοῖς ἀχθροῖς ἐπιθήσεσθαι, ὁπότε xal χειμῶνι 
καὶ νόσῳ πιέζονται, ἀναπείσας καὶ τοὺς 'Ρωμαίους 
ὀκνοῦντας καὶ δεδιότας πρὸς τοσαύτας ἀντιπαρατάτ- 
τεσθαι µυριάδας, προσρήγνυται τοῖς ἐχθροῖς. Οἱ δὲ 
ὀξεῖαν ἔλευσιν ἐκπλαγίντες καὶ πρὸς τὸν 
πόλεμον ἀποδειλιάσαντες, ῥίψαντες τὰ ὅπλα ᾿ αὐτός 
τε ὁ Τυρὰχ καὶ πάντες οἱ ἄρχοντες καὶ τὸ λοιπὸν 
πλτθος ἑαυτοὺς ἐγχειρίζουσιν. Ὁ μὲν οὖν Κεγένης 
συνεθούλευε καὶ διεµαρτόρατο πάντας ἡθηδὸν ἆἀπο- 
σφάξαι, ἔλεγε δὲ x«l παροιµίαν βάρθαρον μὲν, νοῦν 
δὲ πολὺν ἔχουσαν, ὡς "Ett Χχειμῶνος ὄντος δεῖ τὸν 
ὄφιν ἀποκτεῖναι, ὁπηνίκα τὴν κέρχον κινεῖν οὐ 
δύναται ' ὑπὸ ἡλίου γὰρ θαλφθεὶς κόπους ἡμῖν 


την 


Capricornuin appulisset, ventus apareljas copiosus 
flavit Ieterque in glaciem quindecim cubitos altam 
congelavit. Otiosa itaque omni custodia optatam 
Tyrachus nactus licentiam, Istrum cum omnibus 
Patzinacis, quorum multitudo octingentorum cen- 
sebatur millium, transgressus, in ulteriorem se 
effudit ditionem, diripiens atque delens in qus 
incidebat omnia. Mittuntur ergo ad imperatorem 
littere, quibus ad ferendam quamprimum opem 
incitabatur. I8 vixdum perlectis litteris ad Adriano- 
polis $86 ducem Constantinum magistrum Aria- 
nitam scribit, ut Macedonicis cum copiis, et ad 
Baeilium Monachum Bulgarie ducem, ut cum Bul- 
garico exercitu Michaelo ac Kegeni se conjungant 


B οἱ contra Patzinacas depugnent. lique jussa statim 


sunt exsecuti. Conjunctis omnibus Romanorum 
copiis Kegenes eas eduxit, castrisque Bub dio po- 
sitis, quotidianis incursionibus Patzinacas haud 
leviter vexavit. li, amne trajecto, in pecudum, vini 
et potus e melle coafecti maximam inociderant 
copiam, ne auditu quidem antea ipsis noti. Qui- 
bus cum affatim fruerentur, morbus eos coliacus 
invasit, et quotidie moriebantur innumeri. De quo 
certior a transfuga quodam factus Kegenes, idque 
invadendi hostis opportunum tempus ratus, quo et 
hieme et morbo premebantur, pertractis in suam 
sententiam etiam Romanis, tergiversantibus non- 
nihil et contra tantam multitudinem pugnare me- 
tuentibus, in Patzinacas impetum dat. Qui celeri- 
tate irrgentium hostium perterriti οἱ pugnam 
reformidantes abjectis armis sese Romanis dedunt, 
cum 'Tyrachus ipse et ceteri principes, tum 
reliqua etiam turba. Consulebat Kegenes, atque 
etiam obtestabatur uti ad unum omnes occideren- 
tur hostes. Et adagium afferebat, barbarum qui- 
dem, sed valde argutum : anguem hieme esse 
necandum, $847 cum non potest caudam movere, 
ne solis calore refectus molestiam, laboremque 
ipsis creet. Romanis ductoribus id non probabatur, 
facinus boo barbaricum fore et impium ac & Ro- 
mana clementia alienum censaentibus. Potius eos 
per desertas Bulgarie planities dispergendos, 
atque hinc inde dissipatis tributum imponendum, 
Hoc modo et ingentem ab iis reditum rei Romane 
acceseurum, etcum imperator militibus opus esset 


πχρέξει καὶ πράγματα. Τοῦτο δὲ τοῖς ἄρχουσιν οὐκ D habiturus adversus Turcos aut alios barbaros, 


ἐδόχει Ῥωμαίων, ἀλλὰ βαρθαρικὸὀν τὸ ἔργον καὶ 
ἀνόσιον ἑνομίζετο xal ᾿Ῥωμαϊχῆς ἀνάξιον ἡμερότη- 
τος. Μᾶλλον μὲν οὖν συμφέρον ἑνόμιζον διασκεδάσαι 
τούτους iv ταῖς ἐρήμοις τῆς ἙῬουλγαρίας πεδιάσι καὶ 
ἄλλους ἄλλαχοῦ ἐγκατοιχίσαι καὶ φόρους αὐτοῖς ἐπι- 
θεῖναι' ἔσεσθαι γὰρ οὐκ εὐαλίθμητον τὸν ἀπὸ τῶν 
τοιούτων δασµόν' εἰ δεῄσει δὲ τῷ Base καὶ 
στρατοῦ πρός τε τοὺς Τούρχους xal πρὸς ἄλλα 
ἑτερόφυλα γένη, καθοπλίζειν ἀπ᾿ αὐτῶν. Πολλῶν οὖν 
λόγων ῥηθέντων ἐἑνίκησεν ἡ τῶν Ῥωμαίων γνώµη 
καὶ ó μὲν Κεγένης ὅσους ἔλαθε ζωγρίας, πλὴν ὧν 
ἀπημπόληκε, τους πάντας ἀποσφάξας ὑπενόστησεν 


οἴκαδε, τὰς 


tunc eos armari posse. Re diu disputata vicit 
tandem Romanorum sententia. Sed Kegenes occi- 
sis quotquot ceperat Patzinacis, nisi quos vendidit, 
domum est reversus. Ceteram eorum multitudi- 
nem Bulgarie prefectus Basilius Monachus per 
campestria Sardice, Naisi et Eutzapeli distribuit, 
omnibus ademptis armis, ne quid moliri possent. 
Tyrachus et cum eo centum quadraginta viri ad 
imperatorem abducti sunt; atque ab hoc benigne 
accepti, baptizati maximisque honoribus affecti, 
vitam ibi jucundam egerunt. 

6b τῶν le:Qwáxov µυριάδας ὁ τῆς 


319 


GEORGII CEDRENI 


320 


Βουλγαρίας παραλαθὼν ἄρχων Βασίλειος 6 Μοναχὸς iyxagibpóst dvd τε τὰς πιδιάδας τῆς Σαρδιχῖς, 


της ἨΝαϊσοῦ καὶ 
Ὅ δὲ Τυρὰχ xal σὺν αὐτῷ ἄνδρες ἑκατὸν καὶ 
φρόνως οὗτος ἀποδεξάμενος καὶ βαπτίσας καὶ 
εἴχεν. 


Εὐτζαπέλου διασπείρας πάντας xal πᾶν ὅπλον ἀφελόμενος διὰ τὸ ἀνεπιθούλευτον. 
τεσσαράχοντα ἄχγονται εἷς τὸν 
μεγίστοις 


βασιλέα * οὓς Φφιλο- 


ἀξιώμασιν ἑπάρας ἐν εὐπαθείαις χατ- 


At vero sultanus ob irritam legationem iratus, A — 'O δὲ σουλτάνος τὴν τῶν αὐτοῦ πρἐσθεω, ἄπρα- 


contractis e Perside et Babylonia copiis, bellum in 
Romanos movet. [d cum audilu percepisset Mono- 
machus, cum suas copias opponere hosti statuit 
tum $688 quindecim millia Patzinacarum armat ; 
iisque duces quatuor de Patzinacis Byzantii degen- 
tibus preficit, Sultizumum, Selzten, Caraman et 
Cataleimum, donatosque haud vulgariter et armis 
puleherrimis ornatos  Chrysopolin transmittit, 
addito qui eos in Iberiam duceret Constantino 
patricio Adrobalano. Mari trajecto Patzinace cum 
equos conscendissent et itor in Orientem in- 
gressi usque ad Melitenam pervenissent, ubi ad 
Damatryn appropinquavere, subsistunt et delibe- 
rationem ipsi commentum vocant) instituunt. 
Erant qui procedendum putarent neque mandatis 
imperatoris in ipsius ditione repugnandum, cum et 
avulsi & suis essent, neque soli Romanorum pos- 
sent resistere viribus, neque haberent arcem in 
quam se, si quid preter institutum forte eveniret, 
reciperent. Aliis videbatur occupandos esse aliquos 
Bithynie montes in iisque manendum, et si quis 
adoriretur, defendendum : non autem intrandum 
in Iberiam, regionem remotam atque alienam, 
atque ubi non hostes modo Romanorum, sed ipsos 
eliam MHomanos hostes essent habituri. Solus 
Catalimus suasit revertendum esse etse cum popu- 
laribus conjungendum. Et quodam percontante 
quanam ratione mare transiri posset, nihil aliud 
dixit quam quod sejussit sequi. Ergo Adrobalanum 
589 interficere frustra conati (effugit enim in quod- 


dam apud Damatryn palatiorum solarium tribus fa- C 


stigiis tectum) Catalimum sequuntur ad mare, non 
quidem sperantes eum navigia habere parata qui- 
bus mare trajicerent, sed hesitantes ao videre 
cupientes quaenam esset futura traJiciendi ratio. 
Ut ad littus ventum est,Catalimus hoc unum fatus : 
« Qui se ipsum et universos Patzinacas vult esse 
salvos, mesequatur, » equo calcaribus incitato mare 
est ingressus. Quod alius rursumque alius imita- 
tus, et tandem omnis Patzinscarum multitudo se- 
cuta est, quidam ut erant armati, alii abjectis ar- 
mis. Mare ergo tranant, et ad Sanctum Tarasium 
in oppositum litus evadunt, et magnis itineribus 
ad suos apud Triaditzam perveniunt, nemine ob- 
stare aut eos prohibere augo, cum subitus adventus 


xtov ὑποστροφὴν μὴ φέρων, τὰς ἐν Περσίδι πάσας 
δυνάµεις καὶ τὰς Βαθυλωνίους ὑφ' tv ἀθροίσας 
εἰσθολὴν ποιεῖται κατὰ Ῥωμαίων. Τοῦτο δὲ προ- 
σκ;χκυὼς ὁ Μονοµάχος ἔσπευδε μὲν xal διὰ τῶν 
οἰκείων δυνάµεων ἀντιπαράταξιν στῆσαι τῷ πολε- 
Mp, ὤπλισε δὲ καὶ ἀπὸ τῶν [ατζινάχων χιλιάδας 
uw. Καὶ ἡγεμόνας τέσσαρας ἀπὸ τῶν ἐν Κωνσταν- 
τινουπόλει Ηατζινάχων αὐτοῖς ἐπιστήσας, τὸν Σουλ- 
τζοῦν, τὸν Σελτὲ, τὸν Καραμᾶν καὶ τὸν Καταλεὶμ, 
δώροις τε φιλοτιμησάμενος οὐ μικροῖς, καὶ ἅρματα 
κάλλιστα δοὺς xai ἵππους διαπρεπεῖς, περαιοῖ ἐν 
Χρυσουπόλει, δοὺς αὐτοῖς ὁδηγὸν τὸν ἀπάξαι μέλ- 
λοντα τούτους εἰς Ἰθηρίαν Κωνσταντῖνον τὸν 
πατρίχιον, [P. 779] ᾧ ᾿Αδροθάλανος τὸ ἐπώνυμον. 
Περαιωθέντες δὲ οὗτοι xal τοὺς ἵππους ἀναθάντες 
καὶ τῆς πρὸς ᾽Ανατολὴν «φερούσης ἀψάμενοι καὶ 
προελθόντες ἄχρι μιλίων τινῶν καὶ τῷ λεγομένῳ 
Δαματρύί προσεγγίσαντες ἐπέσχον τὴν πορείαν, xa! 
στάντες ἐπὶ τῆς ὁδοῦ συμθουλὴν προετίθεσα,, ἥτις 
παρ᾽ αὐτοῖς κοµέντον ὠνόμασται. Τιαὶ μὲν οὗ, 
ἐδόκει πορευτέα εἶναι καὶ μὴ ἀντιθαίνειν ἐπὶ τῆς 
χώρας τοῦ βασιλέως τοῖς βασιλικοῖς προστάγµασ.. 
τοῦ τε λοιποῦ ἔθνους χεχωρισµένοις xai pts xa(' 
ἑαυτοὺς ὑποστῆναι δυναµένοις τὴν “Ρωμαϊχὴν 
δύναμιν µήτε ὁρμητήριον ἔχουσι πρὸς τὰ τῆς τύχες 
ἀθούλητα * ἄλλοις πάλιν ἐδόχει, κατασχοῦσιν ὄρη 
τινὰ τῆς Βιθυνίας, ἓν τούτοις παραμένειν xal τοὺς 
ἐπιόντας ἀμύνασθαι , ἀνελθεῖν δὲ μηδαμῶς εἰς 
Ἰθηρίαν, ἐς χώραν μακρὰν καὶ ἀλλόκοτον, ἕνθα 
μέλλουσιν ἕξειν πολεµίους οὐ µόνον τοὺς ἐχθροὺς 
Ῥωμαίων, ἀλλὰ καὶ αὐτοὺς τοὺς Ῥωμαίους. 'O 
Καταλεὶμ δὲ µόνος γνώμην ἐδίδοο ὑποστρίψαι καὶ 
ἑνωθῆνχι τοῖς συγγενέσιν. Ἠἰπόντος δὲ τινος - 
«Καὶ πῶς ἂν ἔσεται περατὴ d θάλασσα; » μηξὲν 
πλέον εἰπὼν ἴἘπεσθαί οἱ κελεύει. Τὸν μὲν οὖν 
Αδροθάλανον ὁρμήσαντες ἀποχτεῖοαι οὐκ ἴσχυσαν 
(φυγὼν γὰρ διεσώθη Ev. τινι τριωρόφῳ ὑπερφῳ τῶν 
ἐν τῷ Δαματρύὶ παλατίων), τῷ Καταλεὶμ δὲ ἐπό- 
µενοι χατήρχοντο πρὸς τὴν θάλασσαν, οὖκ ἐλπί- 
ζοντες τάχα πλοῖα ἔχειν αὐτὸν πηὐτρεπισμένα τὰ 
ῥᾳδίαν τούτοις μέλλοντα ποιῆσαι viv τῆς θαλάσστς 
περαίωσιν, ἀλλὰ διαποροῦντες xal μαθεῖν ἐθέλοντες 
tlc ὁ τρόπος τῆς διαθάσεως. ᾿Επεὶ δὲ ἐν τῷ αἴγιαλῷ 
ἐγένοντο, μηδὲν πλέον εἰπὼν ὁ Καταλεὶμ ἀλλ᾽ f) 
µόνον, « Ἐπέσθω ὁ βουλόμενος αὐτόν τε περιεῖναι 


ipsis transitum expediret. Conjuncti cum Patzina- [) καὶ πάντας τοὺς Πατζινάκας. » τὸν ἵππον µυωπίσας 


cis qui apud Triaditzam agebant, eos quosque qui 
aliis in regionibus morabantur sollicant. Postquam 
universi in unum sunt oollecti, correp'is securibus 
ruralibus falcibusque et aliis ferramentis rusticis 
se armant, Philippopolinque profecti et /Emum 
transgressi ad flumen Osmum in campis Istro pro- 
pinquis castra ponunt : solus Seltes in Lobitzo 


εἴσεισιν εἷς τὴν θάλασσαν. Τοῦτο xai ἄλλος ἰδὼν 
ἐποίησε, xal ἐπ᾽ ἐκείνῳ ἄλλος, καὶ εὐθὺς τὸ πλῖῆθος 
ἅπαν * καὶ διανηξάµενοι περαιοῦνται κατὰ τὸν 
"Άγιον Ταράσον, oi μὲν αὐτοῖς ἅρμασιν, ol δὲ 
πρότερον τὰ ἅρματα ἀποῤῥίφαντες, Καὶ περαιω- 
θίντες καὶ τὴν µπορείαν ῥἐπιτείναντες ἴσχυσαν 
διασωθῆναι πρὸς τοὺς οἰχείους κατὰ τὴν Τριαδίτζαν, 


321 HISTORIARUM COMPENDIUM. 922 


μηδενὸς ἀντιστῆναι Tj κωλῦσαι τολµήσαντος * τὸ À substiterat. 890 Interim Arianita Macedonicis 
qi» αιφνίδιον τῆς ἐφόδου εὔχκολον αὐτοῖς τὴν πορείαν — exercitibus contractis,eos a tergo insequitur, cum- 
εἰγάσατο. Ἐνωθέντες οὖν τοῖς ἐν Τριαδίτζῃ (39) — que Seltes Lobitzo aufugisset, castris ejus potitus 
Πατζινάχρις διακηρυκεύονται καὶ πρὸς τοὺς iv — domum revertitur. 

ταῖς ἄλλαις χώραις καθιδρυµένους. Γενόμενοι οὖν οἱ πάντες ἄθροισμα Ev, καὶ ἀνθ ὅπλων ἀξίνας 
γεωργικὰς καὶ δρέπανα καὶ ἄλλα σιδήρια λαμδάνοντες ἀπὸ τῶν ἀγρῶν καβοπλίζονται, καὶ iv 
Φ λιππρυπόλει Ὑγενόµενοι καὶ τὸν Αἷμον διαθάντες τὸ μὲν πλῆθος ἅπαν περὶ τὸν λεγόμενον ᾿"Όσμον 
πηταμὸν κατεσκήνωσεν dv τῇ παριστρἰῳ πεδιάδι, µόνος δὲ ὁ Σελτὲ ἐν τῷ Αυθιτζῷ προσμµείνας διαν- 
ε-χύετο. ]P- 780] "Αρτι δὲ καὶ τὰς Μαχεδονικὰς ἀθροίσας δυνάµεις ὁ ᾿Αριανίτης χαταδιώχει ὅπισθεν 
αὐτῶν. Καὶ καταλαθὼν ἐν τῷ Λοθιτζῷ τὸν Σελτὸ κατεσχηνωμἐνον, τοῦτον μὲν κρατῆσαι οὐκ ἴσχυσεν (Έφθασε γὰρ 
διχδρὰς), τὴν δὲ πᾶσαν αὐτοῦ στρατοπεδείαν κατασχὼν ἑπέστριψε. Καὶ τὰ μὲν τῆς Ἑσπέρας τοῦτον ἔσχε τὸν 


τρόπον. 


Ὅ δὲ σουλτάνος, ὡς εἴπομεν, βαρνθυµήσας διὰ 
τὴν τῶν αὐτοῦ καταφρόνησιν πρέσθεων καὶ τὴν τῶν 
θελημάτων ἀστοχίαν, ἄρας μετὰ πάσης αὐτοῦ τῆς 
δυνάµεως ἕξεισι κατὰ τῆς ὑπηκόου Ῥωμαίοις καὶ 
κατελθὼν ἄχοι τοῦ λεγομένου Κωμιοῦ, καὶ μηδὲν 
ὅ τι καὶ λόγου ἄξιον διαπράξασθαι δυνηθεὶς (ἔφθασαν 
(3e οἱ τῆς χώρας προασφαλἰσασθαι ἑαυτούς τε xal 
τὰ αὐτοῖς ἀναγχαιότατα iv τοῖς φρουρἰοις' γέμει δὲ 
à θηρία φρουρίων ἐρυμνοτάτων) , πβοσωτέρω δὲ 
προθῆναι μὴ θαῤῥήτας τῷ πυθέσθαι τὰς Ῥωμαῖϊκὰς 
iv Καισαρείγ δυνάµεις ἀθροίζεσθαι, ὑπέστρεγε τῷ 
θυμῷ φλεγµαίνων καὶ µέγα τι ζητῶν κατεργάζε- 
cxt. Γενόµενος δὲ κατὰ τὸ Βαασπραχκὰν, καὶ 
παβαπλησίως κἀκεῖ τὰ πάντα τειχήρη εὑρὼν, im 
έβαλε ταῖς πολιορκίαις, xal ἀπεπειράσατο πρότερον 
τοῦ λεγομένου Μαντζικίερτε' πόλις δὲ τὸ Μαντζι- 
κίεοτε ἐν γῇ ὁμαλῇῃ μὲν χειµένη, τείχεσι δὲ τρισὶ 
στεφανουμένη καὶ ὕδασι πολλοῖς ἔνδον κατάῤῥυτος 
πτγιµαίοις τότε δὲ xal ἔτωχεν ἀφθόνως εἰσχομί- 
σασα τὰ ἀναγκαῖα. Ταύτην οἰηθεὶς ὁ σουλτάνος 
ῥᾳδίως ἐκπολιορκῆσαι τῷ ἐν εὐεπιθουλεύτῳ ἱδρύσθαι 
τόπῳ, Ὑάρακα πηξάµενος ἔγγιστα ἐπεχείρει πολι- 
ορχεῖν, καὶ διέµεινεν ἐπὶ τριάκοντα ἡμέρπς ταύτην 
ἀνενδότως πλλιορκῶν, ποιχίλαις ἐλεπόλεσι χρώµενος 
καὶ παντοίοις εδ.σι μηχανημάτων . Εὐρώστως δὲ 
τῶν ἔνδον ἀποχρουομένων τὰς προσθολὰς ἐμπειρίᾳ 
xxi συνέσει τοῦ στρατηγοῦ (Jv δὲ Βασίλειος πατρ- 
χιος 6 ἀπὸ Κάπης), ἐπείπερ ἔγνω ἀδυνάτοις ἐπι- 
χειρῶν, ἐθουλεύσατο λῦσαι τὴν πολιορχίαν καὶ 
ὑποστρέψαι. 'Avixoje δὲ τῆς ὁρμῆς αὐτὸν )Αλκὰν 
ὁ τῶν Χωρασμίων ἡγεμὼν, α τησάµενος µίαν ἔτι 
προσμεῖναι ἡμέραν xal αὐτῷ ἐπιτρέψαι τὸν κατὰ τῆς 
πόλεως πόλεμον. ᾿Ησθεὶς δὲ τῷ αἰτήματι ἐπέσχε τὴν 
ἀναζυγήν. Ἔωθεν οὖν ὁ 'Alxàv τὸν ἀμφ αὐτὸν 
ἀθροίσας ἅπαντα λαὸν, xal θεωρὼν ἐπί τινος γεω:- 
λόφου κατὰ τὴν ἑῴαν στήσας πύλην τὸν σουλτάνον 


αὐτὸν xal τοὺς ὅσοι τῶν Τοῦρχων ἦσαν ἐπισημότα- D 


τοι, τὰς ἑλεπόλεις λαθὼν ἄπεισιν εἰς τὴν εἰρημένην 
πλην * ἐκεῖσε γὰρ ἑδόχε τὰ τείχη τῆς πόλεως 
ταπεινότερά τε xal ἀσθενέστερα, xai ὁ τόπος ἀνά- 
στηµα ἔχων καὶ τῇ πολιορχίᾳ προσθοηθῶν, ἄνωθεν 
ῥ.δοὺς βάλλεσθαι τοὺς εἴσω τοῦ τείχους ὑπὸ τῶν 
ἔξω. Διελὼν οὖν διχῆ τὴν δύναμιν, καὶ τὴν μὲν 
στήσας ἐπὶ τοῦ ἁταστήματος ἐπιμόνφῳ χρῆσθαι 


Dum hec in Occidente geruntur, sultanus ob 
contlemptos suos legatos et consiliorum adversos 
eventus fremens cum omnibus suis copiis in Ro- 
manam ditionem intrat. Cum vero usque ad Co- 
mium pervonisset, nihilque memorabile agere po- 


B tuisset, quod incole se et res necessarias castellis, 


quulia per Iberiam et plurima sunt et rnunitissi- 
ma,mature incluserant, ulterius progredi non au- 
gus,quia ltomanas copias audiebat Casares colli- 
gi,rediit ira flagrans magnumque aliquod facinus 
edere cupiens. Postquam in Baaspracaniam venit 
atque ibi etiam omnia muris defendi vidit, ani- 
mur ad oppuguaationes appellit, ac primo omnium 
Mantzikierte aggreditur. Urbs est Mantzikierte in 
planitie posita, triplici muro cireumdata multisque 
intus fontibus irrigua : tum quoque rerum neces- 
sariarum invererant oppidani copiam. Hanc ur- 
bem se,quod locus eam adortu facilem faceret,non 
magno expugnaturum ratus negotio sultanus, val- 
lo proxime defixo omnis generis machinis tentat, 


6 46 59 € per triginta dies absque ulla intermissione 


oppugnat. Preerat et urbi Basilius patricius a 
Capa, homo prudens ac peritus. Ejus industria 
factum ut qui in urbe erant, oppugnantes fortiter 
repellerent. Jam de re quam frustra sibi videbatur 
conatus omittenda et obsidiona solvenda cogitan- 
tem sul'unum Alcan Chorasmiorum dux rogat, ut 
adhuc unum diem perseveret sibique oppugnatio- 
nem mandet. Quod perlibenter concessit sultanus. 
Prima luce, Alcun omnibus suis collectis sultanum 
et illustrissimos Turcarum in tumulo quodam juxta 
Ροτίαιη orientalem spectandi causa collocat, atque 
ipse ad eam portam cum machinis subit. Videbatur 
enim eo loco murus urbis humilior ac infirmior, 
locusque oppositus aliquantoeditior, oppugnationem 
adjuvare, quia inlra muros qui essent, desuper 
telis impeti ab oppugnantibus possent. Ergo in 
duas partes exercitum suum dividit, quarum una 
editiore illo loco staret continenterque tagitas eja- 
cularetur: alteram ligonibus, bidentibus aliisque 
rusticis instrumentis armatam lesas (tabernaculi 
genus est lesa, ex viminibus contexium 80 superne 
corio bubulo inductum, quod a columnis sustine- 
tur, quarum basibus rote sunt subjects) subire, 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(39) Olim Sardicen. (ολ. 


323 GEORGII CEDRENI 324 


easque paulatim impellere, muroque sub iis sucee- A κελεύει τῇ τοξείᾳ, αὐτὸς δὲ σχηνὰς ex λύγων Ey ov 


dere et tutos isto tegmine fundamenta $97? omni 
vi subruere jubet, animi certus ob sagittarum 
nimbum neminem ausurum de muro prospicere, 
atque ita se urbem expugnaturum somnians. Hec 
de muro cernens Basilius iis quibus murorum 
defendendorum munus incumbebat, mandat ut se 
contineant, neque quisquam se exseruüt, sed in 
promptu habeant grandia saxa, sagittas aliaque 
missilia,et exspectent signum, quo dato (eratautem 
tessara : Christe, Ίνα) rem gerant. Et habebat ud 
rem hano paratas trabes maximas inferne auctas. 
Interim Alcan,cum Turci grandinis in morem emis- 
sis sagittis propugnatores viderentur &abegisse, 
paulatim lesas muro admovet. Cue cum ita acces- 
sissent ut Jam retro abire nullo modo posse vide- 
rentur, subito dato a Basilio signo ii quibus nego- 
tium erat commissum trabes lesis injiciunt, alii 
missilibus et lapidibus impetunt. [taque lesa qua 
ipse Alcan tegebatur, pondere impactorum sub- 
versa tectos nudavit ; qui undique lapidibus et 
pagittis impetiti, cum opem ferre nemo posset, 
omnes perierunt. Alcanem splendore armorum 
agnitum fortes duo juvenes porta urbis exsilientes 
crinibus comprehensum in urbem pertraxerunt; 
$938 cui statim caput amputavit Basilius, idque 
iu Turcos est jaculatus. Sultanus gravissimo do- 
lore ob eam cladem percepto castra movet, fingens 
8e necessariis quibusdam rebus urgentibus domum 
&vocari, minatusque insequenti vere se majoribus 
cnm copiis in Romanos expeditionem facturum. 


πεπλιγµένας, βοείαις βύρσαις ἄνωθεν ἐσκεπασμέ - 
νας καὶ τροχοὺς ἐχούσας ὑπὸ τὰς τῶν βασταζόντων 
κιόνων βάσεις (λέσσας τὰς τοιαύτας κατονοµάζουσι 
[P. 781] μηχανὰς), λαοῦ πλήσας δικέλλας φέροντος 
καὶ σκαπάνας καὶ ἄλλα Ὑγεωργικὰ ὄργανα, deco 
κατὰ μικρὸν ὑπωθεῖν τὰς σκηνὰς καὶ τοῖς τείχεσι 
προσαρµόσαι καὶ οὕτως ὑπορύττειν ἀνέτως καὶ ἀδεῶς 
τὰ θεµέλια, πιστεύσας ὡς οὐδεὶς προκύψαι τοῦ 
τείχους αυγχωρηθήσεται ὑπὸ τοῦ πλήθους τῶν 
βελῶν * καὶ τοῦτο) ἐφαντάζετο τὸν τρόπον παρα- 
λήψεσθαι τὴν πόλι. Ταῦτα δὲ βλέπων ἀπὸ τοῦ 
τείχους ὁ ᾽Αποχάπης τοῖς μὲν τειχοφυλακοῦσιν ἆτρε- 
μεῖν xal μηδένα προκύπτειν διτκελεύετο, µόνον δὲ 
λίθους Χειροπληθεῖς ἔχειν ηὐτρεπισμένους καὶ τόξα 
καὶ ἄλλα ἐκηθόλα Όργανα, καὶ mpocuivttv τὸ ἐξ 
αὐτοῦ σύνθημα (Xv δὲ τὸ, Χριστὲ, βοήθει), οὗ 
δοθέντος ἔργου ἔχεσθαι' εἶχε δὲ παρ) ἑαυτῷ xai 
δοχκοὺς µεγίστας, κατὰ τὴν βάσιν ὀξείας, Καὶ ὁ μὲν 
διετάττετο ὧδε, ὁ δὲ ᾽Αλκὰν τῶν ἐκτὸς Τούρκων 
χαλαζηδὸν ἐκπεμπόντων τὰ βέλη val τοὺς εἴσω 
τείχους ἀναχόπτειν δοκούντων, κατ ὀλίγον ὑπωρῶν 
τὰς λέσσας προσήρειδε τῷ cel χει. "Enel δὲ ἔφθασαν 
αἱ σχηναὶ προσεγγίσαι xai ἐδόχει ἀδύνατος αὐταῖς 
εἶναι ἡ sl; τοὐπίσω ἀναστροφὴ, αἰφνίδιον τοῦ 'Amo- 
κάπη τὸ σύνθηµα δόντος ol τε ἐπὶ τῶν δοκῶν 
τεταγµένοι τὰς δοχκοὺς ἠφίεσαν κατὰ τῶν σκηνῶν 
καὶ οἱ λοιποὶ τόξοις καὶ λίθοις ἔθαλλον. Τότε δλ 
οὖν ἡ τὸν ᾽Αλκὰν ἔχουσα σχηνἡ πολλαϊς περιπαρεῖσα 
κατὰ τὴν στέγην δοχοῖς ἀνετράπη ὑπὸ τοῦ βάρους 
τοότων περιτραπεῖσα Ὡς περιτραπε ίσης οἱ ἔνδον 


τχύτης ἀπογυμνωθέντες ἐθάλλοντο πάντοθεν λίθοις καὶ τόξοις, μηδεδὸς ἐπαμῦναι τούτοις ἰσχύοντος. Καὶ ol μὲν 
ἄλλοι πάντες ἔπεσον ἐλεῖση, ἐλήφθη δὲ ὁ ᾽Αλκὰν ζωγρίας, γνώριµος ἀπὸ τῆς λαμπρότητος τῶν ὅπλων ὑπάρχων᾽ 
δύο γάρ τινες καλοὶ κἀγαθοὶ νεανίαι προπηδήσαντες τῶν πυλῶν τῆς πόλεως καὶ τῶν τριχῶν τούτου δραξάµενοι 
σ΄ροντες εἰσήγαγον εἰς τὴν πόλιν, Καὶ τούτου μὲν εὐθὺς τὴν κεφαλὴν ἀποτεμὼν ὁ Βασίλειος ἀκοντίζει τοῖς Τούρ- 
χοις, ὁ δὲ σουλτάνος περιαλγήσας τῷ πάθει λύει τὴν πολιορκίαν xal ἀναζεύγνυσι, πλασάμενος ἀναγχαῖά τινα 
πράγματα κατιπείχειν αὐτὸν οἴχαδε ὑποστρέφειν, ἀπειλῶν εἷς τοὐπιὸν Cap μετὰ μείζονος κακὰ τῶν Ῥωμαίων 


ἐπ.στρατεῦσαι δυνάµεως. 


Qua de re imperator sollicitus,simul et deAples- (| Ilsp! Xi φροντίζων ὁ Μονομάχος, ἔτι δὲ καὶ τὸν 


phare, qui violato quod cum Constantino pepigerat 
federe Romanam ditionem infestabat, ulciscendo 
cogitans, omnes in unum contrahit Orientales 
copías, iisque preficit Nicephorum quemdam en- 
nuchum, qui aliquando sacerdos Monomacho ad- 
huc privato inservierat et splendoris ac glorie 
profana studio sacerdotium ejuraverat. Hunc ergo 
rectoris titulo decoratum et castrorum prefecti in 
Orientera mittit, non quod is homo strenuus esset 
aut bellica re industrius, sed quia imperatori erat 
fidelis. Is Nicephorus cum exercitu usque ad pontes 
Ferreos (loci hoc nomen) et Cantzacium progressus 
in Turcos quidem non incidit : hi enim in planitie 
Persarmenie castra metati, duce Abimelecho Cut- 
lumusi fratre, cum de Romanorum gravi. expedi- 
tione nuntium accepissent,non arsi eorum adven- 
tum exspectare domum abierant. Aplesphare autem 
intra murog compulso viciniam depopulatur, adi- 
gitque eum ut vel invitus fedus renovct, 8594 
obsidemque det Artasyram filium Phatlumi fratris 


D 


᾽Απλησφάρην τὸν τοῦ ΊΤιθδίου ἄρχοντα τὰς ἐπὶ 
Κωνσταντίνου σπονδὰς διχλύσαντα xal τὰ τῶν Ῥω- 
µαίων κακοῦντα ἁμυνόμενος, τὸ "Eia ιάγµατα 
πάντα ἀθροίσας καὶ Ἅἡγεμονεύῦειν τάξας αὗτῶν 
Νικηφόρον τινὰ εὐνοῦχον, Ἱερα μὲν τυγχάνοντα 
πρότερον xal τῷ βασιλεῖ ὑπηρετοῦντα ᾿Ἰδιωτεύοντι, 
διὰ κοσμικὴν δὲ περιφάνειαν καὶ δόξαν ἁπωσάμενον 
τὴν ἱερωσύνην, ῥαΐκτωρα τοῦτον τιµήσας xat στρα- 
τοπεδάρχην ὀνομάσας εἷς τὴν Εφαν ἐκπέμπει, οὐκ 
ἐπειδὴ δραστήριος ἣν "xal ἐνεργὸς τὰ πολεμικὰ, 
ἀλλ’ ἐπειδὴ εὔνοιαν ἐτήρει τῷ βχσιλεῖ. Οὗτος ἆνελ- 
θὼν μετὰ τοῦ στρατοῦ ἄχρι τῆς (P. 789] λεγομένης 
Σιδῆρας Ὑεφύρας x«i τοῦ Καντζαχίου Τούρχοις μὲν 
οὐκ ἐνέτωχεν (ἐν τῇ πεδιάδι γὰρ τῆς Περσαρμενίας 
στρατοπεδεύοντες μετὰ ᾿Λθιμέλεχ τινὸς στρατηγοῦ, 
ἀλελφοῦ τοῦ Κουτλουμοὺς, καὶ πυθόµενοι τὴν τῶν 
Ῥωμαίων βαρεῖαν ἔφοδον, μὴ στέρξαι τὴν ἐπέλευσιν 
ταλµήσαντες ὑπεοόστησαν οἴκαδε), ὁ δὲ Ῥωμαϊχὸς 
στρὰτής τὸν ᾽Απλησφάρην εἴσω τοῦ τείχους συγκλεί- 
σαντες, xal τὴν περίχωρον πᾶσαν ληϊσάμενοι, ἔπει- 


325 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


936 


cxv xal ἄκοντα ἀνανεώσασθαι τὰς σπονδὰς xal ὅμη- Α sui, Cantzacene regionis principis. Cum hoo Nice- 


pov δοῦναι ᾿Αρτασύραν τὸν υἱὸν Φατλοὺμ τοῦ olxslou 
ἀδελφοῦ τοῦ τῆς Καντζαχκηνῶν κατάρχοντος γῆς" 
ὃν εἰληφὼς ὁ Νικηφόρος ἐπάνεισι πρὸς τὴν πόλιν. 


Οἱ ΙΠ(ατζινάχαι δὲ τὸν Αἴμον, ὡς εἴπομεν, διαθάν- 
τες, καὶ τὴν μεταξὺ τούτου xai τοῦ Ἴστρου κατα- 
σλοπήσαντες πεδιάδα τὴν διήχουσαν μέχρι θαλάσσης, 
καὶ τόπον εὑρόντες νάπας καὶ ἄλση ἔχοντα καὶ 
λόχμας παντοδαπὰς καὶ ὕδωρ καὶ νομὰς ('Exatóv 
βουνοὺς τὸν τόπον ὀνομάζουσιν οἱ ἐγχώριοι), ἐκεῖσε 
ἐγκαθιδρύονται, καὶ ἐκδρομὰς αὐτόθεν ποιούµενοι οὐ 
μιχρὰ τὴν ὑπὸ Ῥωμαίους ἐλύπουν. Ὁ δὲ βασιλεὺς 
μεταπέμπεται τὸν Κεγένην ἐπὶ συμθουλῇ εἰς τὴν 
βασιλίδα". καὶ ὡς εἴσεισιν εὐθὺς μετὰ παντὸς τοῦ 
οἰχείου στρατοῦ, καὶ κατασκηνοϊ κατὰ τὴν ἀφωρι- 


phorus in urbem rediit. 


Patzinace autem Ἡδιηο, ut ostendimus, supe- 
rato, planitiem qua inter bunc et Istrum interjacet 
&d mare usque porrecta speculati, cum invenissent 
locum ibi saltus et lucos omnisque generis silvas 
et aquam ac pascua habentem (incole locum Cen- 
tum colles appellabant), in eo consederunt, atque 
inde factis excursioribus subditos Romanorum non 
leviter vexarunt. Ergo Kegenes consultandi causa 
ab imperatore evocatus cum omnibus suis copiis 
&d urbem accedit, et castra facit in campo Byzan- 
tiis designato, cui loco Maitas nomen est. Nondum 


σµένην πεδιάδα Βυζαντίοις εἷς πεδίαν (Μαΐτας ὁ B autem cum imperatore cougressus,neque cur esset 


τόπος χατονοµάζεται) σὺν ἅπαντι τῷ oxpacip. Μήπω 
δὲ ἐντυχὼν τῷ βασιλεῖ, μηδ' ὅτου µετεκλήθη χάριν 
μαθὼν, ἐπιθουλεύεται ταύτῃ τῇ νυχτὶ ὑπὸ Πατζινάχων 
τριῶν μετὰ ξιφῶν ἐπελθόντων κοιμµωμένῳ καὶ πλη- 
γὰς ἐπενεγκόντων αὐτῷ, μλ μέντοι καιρίας' γνω- 
αθέντες γὰρ εὐθὺς ὑπὸ τῶν σωματοφυλακούντων τάς 
τε πληγὰς ἀσθενεῖς ἐπιφέρουσι, καὶ πρὸς φυγὴν 
ὀρμήσαντες βοηδροµήσαντος τοῦ πλήθους μετὰ Βαλ- 
τζὰρ υἱοῦ τοῦ Κεγένους ἁλίσκονται. Ἔωθεν οὖν ὁ 
Ραλτζὰρ ἐφ᾽ ἁμάξης τετρατρόχου τὸν ἑαυτοῦ πατέρα 
θεὶς, καὶ τοὺς ἐπιθουλεύσαντας ὄπισθεν τῆς ἁμάξης 
ἕλχων πεπεδηµένους (οὐδὲν γὰρ εἷς αὐτοὺς διαπρά- 
ξασθαι πλέον ἑτόλμησεν ἐπιθοωμένους τὸν βασιλέα), 
ἅμα παντὶ ἐφίππῳ τῷ στρατῷ, αὐτὸς πεζὸς σὺν τῷ 
ἀδελφῷ Γουλίνῳ ἑπόμενος τῇ ἁμάξῃ ὑπὸ δυοῖν ἔλκο- 
pívp ἵππων, ἔρχεται πρὸς τὸν βασιλἐχ. Καὶ κατὰ τὸ 
Ἱπποδρόμιον γενόμενος ταύτην μὲν Ίστησιν ἐκεῖσε, 
αὐτὸς δὲ εἴσεισι πρὸς τὸν βασιλέα, τῆς φήμης mpo- 
δραμούσης καὶ προοδοποιησάσης αὐτῷ τὴν εἴσαδον. 
"Ov εἶἴσακθέντα ὁ βασιλεὺς ἐπήρετο διὰ τί μὴ εὐθὺς 
τιμωρὸς ἐγένετο τῶν τοῦ πατρὸς φονέων τοῦ δὲ 
φήσαντος, Ὅτιπερ τὸ ab, ἐπεκαλοῦντο συνεχῶς ὄνομα, 
εἲς ὑποψίας ἀτόπους ἐνέπεσεν ὁ βασιλεὺς, καὶ λόγου 
θἄττον ἐκπέμψας ἄγει τοὺς δεσµίους πρὸς ἑαυτὸν, 
καὶ τὴν αἰτίαν ἐπυνθάνετο OU ἦνπερ ἐπεχείρησαν τὸν 
πατρίχιον ἀνελεῖν. [P. 189] Τῶν δὲ φησάντων, Ὅτιπερ 
κακόνους Tv» τῇ βασιλείᾳ σου καὶ τῇ πόλει, ὄρθρου 
μελετῶν εἰσελθεῖν xai πάντας μὶν κατασφάξαι τοὺς 
ἔνδον, λαφυραγωγῆσαι δὲ καὶ τὴν πόλιν καὶ πρὸς 
τοὺς Ἡατζινάχας ἐπαναδραμεῖν, iov ἐξετάσαι τὰ 
λεχθέντα καὶ εὑρεῖν τὴν ἀλήθειαν, ὁ δὲ τοῦτο μὲν 
οὖκ ἐποίησεν, ἁλλ᾽ ἀδεσπότοις πιστεύσας συχοφαν- 
τίχις xal ἀσυστάτοις, τὸν μὲν Κεγένην ἄχει πρός τὰ 
βασίλεια καὶ ἐν προσκήµατι τάχα θεραπείας καὶ 
ἑατρείας ἐν τῷ ἐλεφαντίνῃ καθείργνυσι, τοὺς δὲ τού- 
του υἱοὺς iv ἑτέρῳ καὶ ἑτέρῳ τόπῳ διίστησιν ἀπ᾿ 
αὐτοῦ. Τὸ δὲ πλίθος τῶν Πατζινάκων βρώμασι καὶ 
πόµασι παντοίοις πρὸς τὸ δοκεῖν εὐνοεῖν ἀνελάμθανε, 
σπεύδων, εἰ olóv τε, τῶν ἁρμάτων τούτους ἀπογυ- 
μνῶσαι καὶ τῶν ἵππων xai κατασχεῖν καὶ φρουρῆσαι, 
τοὺς ἐπιθεμένους τῷ φόνῳ ἀνέτως καὶ ἐλευθερίως, 
ὅπη καὶ ὡς βούλονται, διάχειν χελεύσας. Καὶ ἐδόχει 
μὲν ταῦτα διαπραξάµενος λανθάνειν, ἀλλὰ τὸν δῆμον 


vocatus sciens, hacipsa nocte insidiis Patzinacarum 
trium petitur, qui strictis ensibus irruentes dor- 
mienti vulnera imponunt,non tamen letbalia.Nam 
a satellitibue statim cogniti ictus languidiores in- 
ferunt: et fuge se dantes accurrente opitulatum 
multitudine cum Balzaro Kegenis filio capiuntur. 
Mane Baltzar currui quatuor habenti rotas imponit 
patrem, et percussores post eum vinctos trahit 
(nihil enim amplius statuere de eis audebat, quod 
imperatorem appellassent), et omni suo cum exer- 
citu equestri pedes 91$ ipse cum fratre Gulino 
currum a duobus tractum equis sequens urbem 
intrat ; cumque ad Circum pervenisset,currum ibi 
sistens ad imperatorem se confort, quo jam ante 
fama precurrerat ipaisque aditum fecerat. Admis- 
sum impera&tor percontatur cur non illico patris 
percussores supplicio effecerit. Respondet, Quia te 
identidem nominatim invocabant. Hiac absurde 
oborte Monomacho suspiciones, 8ο dicto citius 
missi qui vinctos istos adducerent, causamque 
exquirit qua ad necem Kegenis patricii fuerint im- 
pulsi. Illi hanc proferunt infidum imperio Roma- 
no Í[uisse Kegenem atque urbi, et in animo ha- 
buisse prima luce urbem ingredi, trucidatisque 
omnibus qui intus essent,eam diripere, atque ad 
Patziaacas reverti. Hic imperator cum inquirere in 
dicia et veritatem peracrutari debebat, omissa ea 
cura fidem incertis et male coherentibus calumniis 
deferens, Kegenem in palatium introductum sub 
curationis ac medicine speciein Elephantina inclu- 


D dit, filios ejus α se invicem divulsos diversis locis 


collocat, simulataque benevolentia, multitudinem 
Patzicarum recreans cibi ac potus omni genere, 
id querit ut si qua fleri possit ratione, armis 608 
equisque nudatos in custodiam dedat. Percussori- 
bus, ubicunque vellent libere degendi facultatem 
concedit. $96 Et putabat sane non animadverti 
quid ageret : sed Patzinacas tamen minime fefellit. 
Nam nihil boni significari eo judicabant quod 
ducem ipsorum detinebat 8ο quod filios ejus dis- 
junxerat ; et libertatem percussoribus permissam 
pro aperto malevolentie signo habebant. Itaque 
ea que mittebantur ab imperatore actis gratiis et 





3231 GEORGII CEDRENI 328 


fausta ei precantes accipiebant, prorsusque pre se Α οὖκ ἔλαθε τῶν Ι]ατζινάκων. Τήν τε γὰρ τοῦ αὐτῶν 


ferebant omnia sibi probari. Sed nocte facta, ne- 
mine suspicante, e castris discesserunt, ac conti- 
nenter per totam noctem facto itinere, tertio die 
Hemum transgressi reliquis se conjunxerunt Patzi- 
nacis. Cum omnes in unum coivissent, jamque 
etiam armorum satis magnam parassent copiam, 
Hemum transeunt, castrisque ad Aulam (id est, 
castellum in processu montis Hemi, haud longe 
Adrianopoli situm) factis prmedis agendis se- 
dant. 

τζινάκων. l'evópevot Ὑγοῦν ἅπαντες bg! ἓν, ἤδη δὲ 
Αἶμον , xal παρεμθολὴν μὲν πηγνύουσι κατὰ τὴν 
[κειμένη] τοῦ Αἴμου xal οὐ πάνυ πόβῥω κείµενον 
πονται. 

Quod ubi cognovit dux Occidentis Constantinus 
magister Arianites, ipse quoque instructum exerci- 
tum Adrianopoli contra eos educit; et primo qui- 
dem in quosdam palantes incidens rem feliciter 
gerit, sed ad castellum deinde Dampolim occurrens 
multitudini hostium vincitur, multis Macedonibus 
8ο Thracibus amissis. Ceciderunt etiam Theodorus 
$973 Sirabomyta et Polys, illustri loco nati et ob 
violatam Tornicio fidem illustres. Magister Adria- 
nopolim reversus per litteras imperatorem de ac- 
cepta clade docet, monetque novo esse opus exer- 
citu; nam cum presentibus copiis adversus tam 
numerosum hostium exercitum, cui 659 jam terga 
obvertissent, nullo modo rem geri posse. Jam an- 
tequam litteras acciperet imperator, de jactura ea 


reeciverat. 19 Tyrachum et reliquos Paizinacarum C 


principes, qui in urbe detinebantur, donis ac be- 
neficiis suos facit, juratosque se gentem suam 
placaturos emittit. Litteris porro missi« omnes 
Orientales evocat legiones. Qui cum ab Abydo et 
Chrysopoli trajecissent, imperatorem eis prefecit 
Nicephorum rectoreni, et contra Patzinacas emittit, 
simulque Catacalonem Orientis ducem designatum 
οἱ Erbebium Francopullum, popularium tunc suo- 
rum ducem, adesse eos rectori ejusque obtempe- 
rere sententie et mandatis jubens. Is exercitum 
trans Hemum perlocum cui Ferrea nomen traducit, 
pergensque adversus Paizinacas, in loco quodam 
non procul α Centum Collibus aito (Diacene is ap- 
pellabatur) castra facit valloque munit. Cogitabat 
autem postridie relictis ibi impedimentis, et qua- 
cumque in exercitu erant supervacanea, cum expe- 
dito exercitu ud hostem $98 accedere et pugnam 
conserere. Stulte enim sibi persuaserat primo eos 
impetu et profligatum iri ; eaque curaipsum ange- 
bat, ne quis fuga evaderet. Neque ipse tantum, 
sed etiam universus exercitus : afferebant enim 
secum et funes et lore,quibus captos devincirent. 
Hoc ipsis suspicionem movit,et quod initio factum 


καθηγεµόνος κατάσχεσιν xal τὴν τῶν ἐκείνου υἱῶν 
διάζευξιν οὐ χρηστὸν οἰωνὸν ἑλογίζοντο, καὶ στ μεῖον 
χαχονοίας προφανὲς ῥἑνόμιζεν τὴν τῶν ἐπιθούλὼν 
ἐλευθερίαν. Διὸ καὶ τὰ μὲν πεμφθέντα ἐδέξαντο 
μετ εὐχαριστίας, καὶ τὸν βασιλέα εὐφήμτσαν, καὶ 
δι’ ὤν ἐποίουν ἀποδεχομένοις ἐῴχεσαν τὰ πραχθέντα" 
νυκτὸς δὲ ἐπιγενομένης , μηδενὸς ὑποτοπάσαντος 
ἄραντες ἐκ τῆς παριμθολῆς καὶ ουντόνῳ δι ὅλης 
γυκτὸς χρησάµενοι τῇ ὁδοιπορίᾳ, τριταῖοι τὸν Αἴμον 
διαθάντες ἐνοῦνται val αὐτοὶ τῷ πλήθει τῶν Πα- 


καὶ ὅπλων ἀποχρώντως πὐπορηγότες διαπερῶσι τὸ- 
Λὐλὴν (φρούριον δὲ d Αὐλὴ κατὰ τὰς ὑπωρείας 
Αδριανουπόλεως) xal πρὸς λεηλασίαν καὶ λείαν τρὲ- 


Ὅπερ μαθὼν ὁ τῆς Δύσεως ἄρχων Κωνσταντῖνος 
μάγιστρος ὁ ᾿Αριανίτης, καὶ αὐτὸς παρεσκευασµέ- 
νας ἔχων τὰς ἀμφ) αὐτὸν δυνάμεις, ἄρας ἐξ 'Abpia- 
νουπόλεως ἔρχεται κατ' αὐτῶν. Καὶ σποράσι μὲν 
τισιν d, τῷ ἀπιέναι περιτυ(ὼν εὐτύχησεν' εἶτα καὶ 
παρὰ τὸ λεγόμενον Δάμπολιν φρούριον συναντήσας 
τῷ πλήθει xxi προσθαλὼν ἑττᾶται, πεσόντων dv τῷ 
πολέμφ Μακεδόνων καὶ θρᾳκῶν οὐκ ὀλίγων, ἀναι- 
ῥρεθέντων δὲ καὶ θεοδώρου τοῦ Στραθοµύτου καὶ τοῦ 
Πολῦ, ἆ,δρῶν ἐκ γένους λαμπροῦ καὶ ἐπισήμων γε- 
γοµένων ἐκ τῆς sl, τὸν Τορνίκιον ἀπιστίας. Ὁ μὲν 
οὖν μάγιστρος ὑπέστρεψεν ἐν ᾿Αδριανουπόλει, τῷ 
βασιλεῖ δὲ διὰ γραμμάτων ἆγγελος τοῦ ἀτυχήματος 
γίνεται, δηλοϊῖ δὲ xal ὡς δεῖ στρατοῦ νεαλοῦς' μετὰ 
γὰρ τῶν παρόντων ἀδύνατον ἀντιπαρατάξασθαι πρὸς 
τοσαύτην πληθὺν ἤδη τὰ νῶτα τρεψάντων. (P. 784] 
'O δὲ βασιλεὺς καὶ πρὸ τῶν ἐκείνου γραμμάτων τὸ 
συμθὰν μὴ ἀγνοήσας, τὸν μὲν Τυρὰχ καὶ τοὺς ἐν τῇ 
πόλει κατεχοµένους ἄρχοντας τῶν Πατζινάκων δω- 
ρεαῖς καὶ Ὑάρισιν ὑποποιησάμενος ὑποσχομένους 
μεθ᾽ ὄρχων ἐξημερῶσαι τὸ γένος ἐκπέμπει, γράµ- 
pac: δὲ αὐτὸς τὰ 'Eia ἅπαντα µεταπέµπεται τά- 
γµατα. "Qv ἑλθόντων καὶ διὰ τῆς ᾿Αθύδου περαιω- 
θίντων καὶ Χρυσουπόλεως στατηγὸν αὐτοκράτορα 
χειροτονήσας τὸν βῥαΐκτωρα Νιχηφόρον ἐχκπέμπει 
κατὰ τῶν Πατζινάκων. Συνεξέπεμψε δὲ αὐτῷ καὶ 
Καταχκαλὼν τὸν Κεχαυμένον, στρατηλάτην τῆς Άνα- 
τολῆς προθαλόµενος, καὶ ᾿Ερθέθιον τὸν Φραγγόπω- 
λον (40), ἄρχοντα τῷ τότε τῶν ὁμοεβνῶν, κελεύσας 
συνεῖναι τῷ ῥαίκτωρι καὶ τῆς αὐτοῦ γνώμης ^ ἔχεσθαι 
καὶ τοῖς ἐκείνου προστάγµασι καὶ θελήμασι, ἴπε- 


D σθαι. "Oc ἀναλαθὼν τὰς δυνάµεις καὶ τὸν Αἶμον 


διαπεραιωθεὶς διὰ τῆς λεγομένης Σιδηρᾶς ἀπῄει 
κατὰ τῶν Πατζινάκων' ἐλθὼν δὲ κατεσχήνωσεν Év 
τινι χώρῳ οὐ μακρὰν ἀπέχοντι τῶν Ἑκατὸν βουνῶν, 
τῷ λεγομένῳ Διαχκενέ. Κάχεῖσε χάρακα πηξάµενος 
ὀχυρὸν τῇ ἐπαύριον ἐμελέτα τὴν μὲν ἁἀποσκευὴν 
ἐχεῖσε λιπεῖν καὶ τὰ περιττὰ τοῦ στρατοῦ, αὐτὸς δὲ εὖ- 
ζωνος ἀπελθεῖν καὶ συμμῖξαι τοῖς ἐναντίοις. Ὥετο γὰρ 


XYLANDRI ET GOARI ΝοτΑ. 


(40) Sicut ante Bulgari comitopuli dicebantur, 
ita huno ego a Francis oriundum fuisse colligo, 
Francigenam,qui fortassis cum turma aliqua Fran- 
corum equitum stipendia sub Monomacho fecerit, 


ut supra Arduenus sub Michaelo. Et sane infra 

Franci dicuntur in Iberia militasse ; et in Stratio- 

tico dieerte ostenditur quis fuerit iste Erbebius. 
YL. 


J19 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


330 


αὐτοθοεὶ ἀφρόνως τούτους αἱρήσειν, καὶ ἐδεδίει καὶ A fuit erga 86, et Kegenis casus. Ad extremum cum 


opovtióm ἐἑτίθετο µή τις λαθὼν διαδράσειε (41), καὶ 
οὐκ αὐτὸς μόνος, ἀλλὰ καὶ à σΊμπας στρατός, ἐπ- 
εφέροντο γὰρ καὶ καλώδια καὶ λώρους πρὸς τὸ δε- 
αμεῖν τοὺς ἁλισκομένους. Τοῦτο δὲ ἑἐδίδου τούτοις 
ὑπονοεῖν τὸ xat' ἀρχὰς ἐπιγενόμενον εἰς αὐτοὺς ἐπὶ 
τοῦ Κεγένους πτῶμα. ᾿Αμέλει χαὶ συναίσθησιν 
λαθόντων τῶν Πατζινάκων τῆς ἐπελεύσεως τῶν 'Po- 
µαίων (ἤδη γὰρ καὶ ὁ Τυρὰχ καὶ οἱ σὺν αὐτῷ τῆς 
πόλεως ἀπολυθέντες ἄρχοντες ἐνωθέντες ἦσαν αὐτοῖς 
καὶ τὰ συμφέροντα τούτοις ἐσπούδαζον, μαχρὰ γαίρειν 
εἰπόντες ταῖς πρὸς τὸν Μονομάχον ὑποσχέσεσι) xol 
προδραµόντων τῶν ἀλκιμωτέρων, xai τοῦ Κεκαυμέ- 
νου μέγιστον ἀναθοῶντος καὶ παρακχλοῦντος vOv εἶναι 
χαιρὸν συμπλοκῆς, ὁπηνίκα σποράδες εἰσὶ καὶ δι- 
εσπαρµένοι, xal μὴ περιµένειν τὸ ἆπαν ἄθροισμα, 
οὐκ ἐπήνει μὲν καὶ τὸ λοιπὸν πλῖῆθος τῶν Ῥωμαίων 
τοὺς ἐκείνου λόγους, ὁ δὲ ῥαίκτωρ xai προφανῶς 
χατεγέλα, « Ἠαῦσαι, λέγων, ὦ στρατηλάτα, xa! 
ἐμοῦ στρατηγοῦντως αὐτὸς μὴ παραστρατήγει’ οὗ 
y»? Υὰ2 διεσπαρµένοις ἐπιθήσεσθαι “τοῖς Ηατζινά- 
xoc, µή πως πτυρέντες ὑποδύσωνται τὰς λόχμας. 
'Euoi δὲ ἀχολουθοῦντες, ὦ τᾶν, οὗ παρέποντα: Qmpa- 
τικοὶ χύνες, οἵτινες ῥινηλατοῦντες ἐξάξουσιν αὐτοὺς 
τῶν χαταφυγῶν. » Καὶ τὰ μὲν των Ῥωμαίων ᾖσαν 
ἐν τούτοις, of δὲ πρόδρομοι τῶν ΠατζινΊχων πλησίον 
“Ἔνόμενοι τῆς παρεμθολῆς τῶν ᾿Ῥωμαίων, μικρὸν 
ἐκκλίναντες, στρατοπεδεύουσι xal αὐτοὶ, καὶ τοῖς 
ὄπισθεν δηλοῦσιν fxev. τὴν ταχἰστην. [P. 785] Πάν- 
των δ᾽ ἑἐλθόντων xal ἐνωθέντων, τῇ ἐπαύριον df. 
αγχχόνιος τοῦ ῥοΐκτωρος τὰς ᾿ΡῬωμαϊχκὰς δυνάµεις 
αντιπαρατάττονται καὶ αὐτοὶ, καὶ τοῖς ὄπισθεν ἔτι 
ὀτλοῦσιν ἴκχειν τὴν ταχίστην. Πάντων δ᾽ ἑλθόντων 
καὶ ἑνωθέντων, ὡς ἔφαμεν, ἐξαγαγόντος τοῦ al. 
πτωρος τὰς Ῥωμαϊκὰς δυνάμεις, εἶχε piv τῆς 
Ῥωμαϊκῆς φάλαγγος αὐτὸς τὸ µέσον ὁ ῥαίκτωρ, τοῦ 
δεξιοῦ δὲ κἐρατος Ίρχεν ὁ Κεκχυμένος, θατέρου δὲ 
à Φραγγόπωλος. Συµθολῆς δὲ γενομένης οὐκ ἔμενον 
X Ῥωμαῖοι, τῶν στρατγγῶν πρώτων ἐχκλινάντων 
τρὸς τὴν φυγήν. Αὐτοὶ μὲν γὰρ μηδὲ τὸν χτύπον, 
"$ φασιν, τῶν ποδῶν τῶν ἵππων ἑνεγχόντες ἐτρά- 
πτσαν, µόνος Ok ὁ Κεκαυμένος μετὰ τῶν ἑαυτοῦ 
7:3; θεραπόντων xal τινων συγγενῶν ὁλιγοστῶν, xai 
᾿ρωϊκῶς ἀγωνισάμενος ἔπεσε μετὰ πάντων τῶν σὺν 
:jep. Τοῦτον μὲν οὖν οὐκ ἐἑτόλμησαν διῶξαι οἱ 
«ατζινάχκοι ὀἑνέδρας Ἠπτοηθέντες, xal παρὰ τοῦτο 


persensissentPatzinaceadventum Romanorum (jam 
enim et Tyrach, et qui cum ipso erant principes, 
ab urbe dimissi oum ipsis sese conjunxerant, et 
quidquid eis expediret studiose curabant), omissis 
iis quee Monumacho polliciti fuerant, et confluenti- 
bus fortioribus quibusque, se optime instruxerant; 
et Combusto clara voce exclamante et admonente 
nunc pugne tempus esse, cum ipsi dispersi ac 
dissipati sunt, neque exspectandum quoad omnes 
simul cogerentur, laudabat reliqua Romanorum 
multitudo ejus consilium. At rector aperte irride- 
bat. Desine, inquit, o ductor exercitus, et me 
exercitui imperante ne contra imperes : non enim 
dispersi Patzinacie sunt invadendi, ne forte per- 
turbati sylvas subeant. Me autem sequentes, o 
amice, non adsunt venatici canes, qui indagantes 
ipsos e locis, quo confugerint, educant. Et res Ro- 
manorum ita se habebant. Antesignani autem Patzi- 
nacarum $99 cum castris appropinquassent Ro- 
manorum, paulum deflectentes ipsi quoque castra 
locant, et sequentibus significant quam eelerrime 
accedendum. Cumque omnes venissent et conjun- 
oli essent, ac postridie rector Romanas copias 
eduxisset, ipsi quoque contra instructi in aciem 
procedunt. Obtinebat Romane phalangis medium 
rector ipse, dextro cornu praeerat Combustus, sini- 
stro Francopulus, commissaque pugna profligan- 
tur Romani, cum primum duces ipsi in fugam versi 
essent. Qui ne pedum quidem equorum sonitum, 
ut aiunt, sustinentes fusi sunt et fugati : solus au- 


C tem Combustus cum suis ministris et quibusdam 


paucis cognatis strenue decertans cum omnibus 
suis in prelio occubuit. Alios persequi non ausi 
sunt Patzinacea, iusidias veriti ; et idcirco Romani 
servari potuerunt incolumes. Interim autem eos qui 
ceciderant predati, armisque multis potiti et Ro- 
manorum impedimentis, tabernacula ponunt sub 
Romanorum vallum. Et quidam Patzinacus, Cali- 
nos nomine, qui noverat qualis esset Combustus ex 
quo ille prefuit oppidis ad Istrum sitis et gentes 
inter se libero commercio miscebantur, cum repe- 
risset eum inter cadavera jacentem ao spoliaret, 
ubi conversum ipsum α facie agnovit et adhuc 
spirantem deprehendit, in equum imposuit : 600 
jacebat enim mutus, quod lethales plagas aoce- 


:15007v»21 ἴσχυσαν ἀσιγεῖς οἱ Ῥωμαῖοι: τέως δὲ |) pieset, alleram in ea parte capitis que calvaria 


"ὡς πεσύντας σκυλεύσαντες, xal πολλῶν ἁρμάτων 
" vóugvot xJotot xal αὐτῆς τῆς ᾿Ρωμαϊκῆς παρεµ- 
ης σὺν τῇ ἀποσχευῃ, Χχτασχηνοῦσιν ὑπὸ τὴν 
D "PS M , , 4 
αμα ὑκἠν τάφρον. Kal τις δὲ Πατζινάχος τὴν 
£y. Γαλΐνος, εἰδὼς τὸν ΕΚεχαυμἐνον οἷός ἔστιν 
., ὄτουπερ Toys τῶν παρὰ τῷ "Ίστρῳ φρουρίων xai 


dicitur, nuda (quippe ejus galea deciderat), per- 
tinentem a vertice ad supercilia ; alteram in collo, 
ubilingua radicem habet, usque ad os penetrantem: 
exsanguemque illum in suum tabernaculum ad- 
duxit. Quem cum diligenter et accurate curari stu- 
duisset, ita servavit ut superesset. Et Patzinacee 


XYLANDRI. ET GOARI NOTE. 


111) Hic in codice fere integra pagina erat vacua. 
Ueeat, ut conjicio, descriptio adverse in Patzinacas 
buagnaes Nicephori rectoris, et impressionis deinde 
Parzinacearum alicujus et ad ipsum usque Byzan- 
uum excursionis, nec non qua ratione Kegenes 


PATROL. GR. CXXII. 


- 


urbe emissus fuerit. Sed bic Zonaras nos juvare 

non potest, ut certi aliquid sciamus, cum vix atti- 
erit hanc tam longam et variam historiam Xvr. — 
acunam supplevimus ex Scylitza Goan. 


44 





331 


GEORGII Cr DAENI 


332 


qui ita facile invadentem exercitum propulsarent, À ἀνεμίγνυνιο ἀλλήλοις τὰ γένη, εὑρὼν αὐτὸν ἐν τοῖς 


libere deinde ac sine metu Romanorum regionem 
predabantur. Imperator autem per eos qui fugerant 
de accepta olade certior factus, doluit ut par est. 
Sed rursus alias copias cogebat, et eas qua super- 
fuerant, studebatque insequenti anno acceptam 
cladem resarcire. 1ertia auteu indictione anni 6558 
heteriarcham Constantinum ducem cum summo 
imperio-declaratum imperator in Patzinacas mittit. 


Assumptis copiis illis que nuper ex Oriente tra- : 
jecte fuerant, et coactis iis qua &d Occidentem , 


hiemabant; ad Adrianopolin proficiscitur ; ibique 
constructo profundo vallo commorabatur cum op- 
timatibus considerans et explorans unde ult«rius 
progredi posset. Dum vero hec ille, cogitaret, re-. 
pente octava Junii mensis Patzinace superato He- 
mo ad Adrianópolin accedunt. Quorum adventu 
per exploratores Constantino renuntialo, proposita 
est consultatio, utrum oum ipsis dimicandum 601 
easet necne. Sed corsultantibus optimatibus iu 
tabernaculo heteriarche, Samuel patricius Burtzes, 
vir superbus et audax, qui tuno pedestribus copiis 
preerat, cuique commissa erat omnis valli cura, 
haud exspectató ducis signo, ordine relicto ac 
dissoluto vallo cum peditibus egressus in Patzina- 
cag erumpit; qui cum violentam impressionem 
fecissent, laborare pedites cceperunt, et idcirco 
crebro mittens ad heteriarcham Samuel petebat 
auxilium, ita ut coactus fuerit vel invitus dare 
belli signum. Igi:ur egresso omni exercitu ad eum 


looum qui Regia scaturigo dicitur, et universa ( 


corflata pugna, cum propter repentinum casum, et 
quod incomposite essent acies Romanorum et ante 
victi pedites, confirmati aaimo essent Patzinace, 


Romani funduntur 8ο profligantur. Non iamen, 


multa facta est ipsorum cedes, sed Lurpissime in 
vallum conclusi sunt ; ceciditque Michael patricius 
Doceianus, et lethali plaga:in visceribus accepta 


magister Constantinus Arianites tertia die mortuus . 


est. Ceoidere etiam alii quidam ignobiles, pauci 
tamen : sed reliquus omnis exercitus in vallum 
inJecore conclusus obside! atur a Patzinacis, fos- 
gam lapidibus et ramis obruentibus, el vi vallum 
capere conantibus. Quod cito factum fuisset, et 
funditus omnis periiseet exercitus Homanoruin, 


nisi sagitta a catapulta missa percussus Sulizus D 


cum 609 equo simul trajectus fuisset, et.maxime 
id conaspicatos obstupefecisset Patzinacas. Erupit 
etiam ex Adrianopoli Glabas Nicetas protospatha- 
rius, legatus legionis scholarum, auxilio. Queui 
videntes, et opinati syacellum Basilium cum 
Bulgeriois copiis venturum (etenim ipze exspecta- 
batur) et veriti Patzinace dispersi alius alio fu- 
gientes recesserunt. 

Ἱϊεπτώχκασι δὲ καὶ ἄλλοι τινὲς 
ἁγεννῶς 
χλάδοις, καὶ πρὸς 


βίαν 


πελτικῷ e βληθεὶς ὁ Σουλτζοῦς διεπεραιώθη σὺν 
τοὺς θεασαµένους Πατζωάκους. ᾿Ἐξῆλθε δὲ καὶ τῖς 


εἰς τὸν ὙΧάρακα ἐπολιορκεῖτο παρὰ τῶν Πατζινάκων, 
ἐλεῖν ἐπειγομένων τὸν Ὑχάρακα. Καὶ τάγα ἂν ἐγένετο ^ τοῦτο,εἱ μὴ κατα- 


νεκροῖς χείµενον καὶ σκυλεύων, ἐπεὶ περιστρέψας 
αὐτὸν ἐς τὸ ὕπτιον ἀπὸ τοῦ προσώπου ἐγνώρισς 
καὶ χατέλαθεν ἔτι ἐμπνέοντα, ἐπιθεὶς εἲς ἵππον 
(ἔχειτο Ὑὰρ ἄφωνος διὰ τὸ καιρίας λαθεῖν πλτγὰς, 
μίαν μὲν κατὰ γυμνοῦ τοῦ κρανίου, πεσόντος τοῦ 
χράνους αὐτοῦ, διήκουσαν ἀπὸ χοροφης ἄχρι τῶν 
ὀφρύων, ἑτέραν δὲ ἀπὸ τοῦ τραχήλου, ἔνθαπερ 
ἡ γλῶσσα ἐῤῥίζωται, καὶ διατεμοῦσαν τὸν τράχηλον 
xxl εἰς τὸ στόμα πεσοῦσαν, καὶ ἔξαιμος γενέσθαι!) 
ἀπήγαχεν εἰς τὴν ἑαυτοῦ σκηνὴν, καὶ ἐπιμελείας 
καὶ φροντίδος ἀξιώσας περιεποίησε. Καὶ ol μὲν 
ἱ]ατζινάκοι οὕτω ῥᾳδίως τὴν ἐπελθοῦσαν ἀποσκευα- 
σάµενοι δύναμιν, ἀδεῶς τὸ ἀπὸ τοῦδε τὴν Ῥωμαίων 
γῆν ἐληέλοντο' ὁ δὲ βασιλεὺς διὰ τῶν φυγόντων 


B μαθὼν τὸ ἀτύχημα ἤλγησε μὶν, ὡς εἰκὸς, ἤθροιζε 


δὲ πάλιν δυνάµεις, ἀνελάμθανε δὲ καὶ τὰς πεσούσας, 
καὶ εἷς τὸ ἐπιὸν ἔτος τὴν γενομένην ἧτταν ἔπανορ- 
θώσασθαι ἔσπευδε. Τῆς Ob τρίτης ἵἴνδιχτιῶνος ἐπι- 
στάσης τοῦ ««φνη ἔτους, τὸν ἐἑταιρειάρχην Κων- 
σταντῖνον στρατηγὸν αὐτοκράτορα προχειρισάµενος 
ὁ βασιλεὺς ἐχπέμπει κατὰ τῶν [Ἰατζινάχκων. Καὶ 
ὃς, τάς τε νεωστὶ περαιωθείσας ἐξ Έφας δυνάμεις 
ἀνειληφὼς καὶ τὰς ἐν τῇ 'Eoripq παραχειμαζούσας 
ἀθροίσας, iv ᾿Αδριανουπόλει γίνεται, [P. 786] κά- 
κεῖσε χάρακα πηξάµενος βαθὺν ἔχειτο ὁ:ασχοπού- 
µενος μετὰ τῶν ἀρίστων πόθεν ἂν ποιέσηται τὴν 
εἰς τὸ πρόσω πορεαίν. Ev d δὲ οὔτος διενοεῖτο, 
αἰφνίδιον κατὰ τὴν ὀγδόην τοῦ Ιουνίου μηνὸς o! 
Πατζινάκοι τὸν Algov διαθάντες ἐπ'φαίνονται τῇ 
᾿Αδριανουπόλει. Καὶ διὰ τῶν σχοτῶν µηνυθείσης τῷ 
Κωνσταντίνῳ τῆς τούτων ἐφόδου, βουλὴ προετέθη 
εἰ πολεμητἐον αὐτοῖς εἴτε µή. ᾽Αλλὰ τῶν ἀρίστων 
ἐν τῇ σκηνῃ τοῦ ἑταιρειάρχου περὶ τῶν πρακτέων 
βουλευομένων, Σαμουὴλ πατρἰχιος 6 Βούρτζης, ἀνὴρ 
αὐθάδης καὶ θρασὺς, ἄρχων τότε οῶν πεζικῶν ὑπ- 
άρχων δυνάµεων καὶ τὴν τοῦ χάρακος ἐπιστασίαν 
πᾶσαν ἐπιτετραμμένος, μὴ προσδεξάµενος τὸ τοῦ 
ἄρχοντος σύνθημα, viv τάξιν λιπὼν καὶ διαλύσας 
τὸν χάραχα ἔξεισι μετὰ τῶν πεζῶν xai τοῖς lla- 
τζινάχοις προαρήγνυται. "Qv ῥαγδαίως ἐπιθρισάν - 
των ἔρξαντο κάμνειν οἱ πεζοί. Διὸ καὶ θαμὰ mip- 
πων πρὸς τὸν ἑταιρειάρχην ὁ Σαμουὴλ βόὀγθειαν 
ἐζήτει, ὡς ἐπαναγκασθέντα τοῦτον καὶ ἀκουσίως 
δοῦναι τὸ σύνθηµσ τοῦ πολέμου. ᾿ἘΕξελθόντος οὖν 


“παντὸς τοῦ στρατοῦ κατὰ τὴν λεγομένην βασιλικήν A:- 


θάδα, καὶ καθολικῆς συμπλοχκῆς κροτηθείσης, διὰ τὸ 
αἱωνίδιον καὶ ἀσύντακτον καὶ τὸ προηττῖσῃι. τοὺς 
πεζοὺς, ἀναθαρσῆσαι δὲ τοὺς ΙΙατζιναχους, vetat 
τροπὴ τῶν “Ρωμαίων, καὶ φήνος ἐγένετο οὗ πρλὺς 
αὐτῶν, συνεχλεἰσθησαν δὲ αἰσχίστως tiq τὸν χάρακα. 
ἔπεσέ τε Μιχαὴλ πατρίχιος ὁ Δοχειανὸς, ἔλαθε 
δὲ καιρίαν κατὰ τῶν σπλάγχνων xxi ὁ μάγιστρος 


Κωνσταντῖνος ὁ ᾿Αριανίτης, καὶ τριταῖος ἀπίθανε. 


τῶν ἀσήμων ὀλιγοτιοί. Τὸ δὲ λοιπὸν ἅπαν στράτευµα συγκλεισθὲν 


χωννύντων τὴν τάφρον λίθοίς καὶ 


- et 9 9 » λ 1). i5 
τῷ ἵππῳ καὶ εἷς ἔκπληξιν μεγάλην fyaye 
Αδριανουπόλεως Νικύτας πρωτοσπαθάριος ὁ 


333 HISTORIARUM COMPENDIUM. 334 


Γλαθᾶς, τοποτηρητὴς ὢν τοῦ τάγματος τῶν σχολῶν, εἰς βοήθειαν' καὶ ἱδόντες τοῦτον, xal προσδοχήσαντες 
τὸν σύγκελλον Βασίλειον μετὰ τῶν Βαυλγαρικῶν ἀφικέσβαι δυνάµεων (προσεδοκᾶτο γὰρ καὶ οὗτος ἐλθεῖν) xal 
δειλιάσαντες οἱ Πατζινάκοι σποράδες ἄλλις ἄλλαχοῦ geret ὑπεχώρησαν, [καὶ πανσυδι ἂν ἀπολώλει ὁ τῶν 
Ῥωμαίων στρατός (α)]. 

Ἐγένετο δὲ κατὰ τοῦτον τὸν Xpóvov xai τυραν- Α Hoa item tempore affectate tyrannidis accusati 


vios διαθολὴ κατά τινων ἀρχόντων ᾽πολιτῶν, v 
&apyot ἐτύγχανον Νικηφόρος καὶ Μιχαὴλ ol παῖδες 
τοῦ Εὐθυμίου, xai ἄλλοι τινὲς τῶν εἰς τὸ αὐτὸ γένος 
ἀναφερόντων. AXAC οἱ μὲν ἄλλοι πάντες διεσώθησαν 
μόνος δὲ ὁ Νικηφόρος ἀνεξερευνήτως κατακροιθεὶς 
ἐξωρίσθη, τῆς οὐσίας αὐτοῦ πρότερον δηµευθείσης. 
(P. 787] Ὅπως δὲ τῶν Πατζινάκων ἐπιχρατέ- 
στερα Ὑένηται τὰ Ῥωμαίων ὁ βασιλεὺς φροντίζων, 
τὸν Κεχένην ἐξάγει τῆς φυλακῆς καὶ ἐς Πατζινά- 
κος ἐκπέμπει, ὑποσχόμενον διασχίσαι τούτους xal 


εὖνους θεῖναι τῷ βχσιλεῖ. Καὶ τὰ συμμαχικὰ πᾶντα᾽ 


συναθροίσας ὑφ᾽ Év, Φράγγους φημὶ vai Βαράγγους, 
μεταπεμφάμενος δὲ καὶ ἱπποτοξότας ἀπό τε τῆς 
Τελοὺχ καὶ τοῦ Μαύρου ὄρους xal τοῦ Καρχάρου, 
περὶ τὰς εἴχοσι Κιλιάδας, καὶ ἀνδράσιν ἐπισήμοις 
τῶν γινῶν ἕκαστον ἀναθεὶς, καὶ ἐπὶ πᾶσιν ἡγεμόνα 
χαταστήσας τὸν πατρίκιον Νικηφόρον τὸν Βρυέννιον 
καὶ ἐθνάρχην τοῦτον κατονο!.ἀσας, τὰς ἐκδρομὰς 
ἐκπέμπει χωλύειν xal ἐπέχειν τῶν Πατζινάκων * 
οὗτοι vào μετὰ τὴν ἐν ᾿Αδριανουπόλει µάχην xa- 
ταορονήῄσαντες ὁλοσχερῶς τῶν Ῥωμαίων ἀδεῶς τὴν 
τε Μακεδονίαν καὶ θράκην ἐδῄουν καὶ ἐπυρπόλουν, 
ἀναιροῦντες ἀνοίχτως καὶ αὐτὰ τὰ θηλάζοντα νήπια, 
ὡς xai µίαν αὐτῶν μοῖραν ἄχρι τῶν Κατασρρτων 
[έηγιστα δὲ οἱ Κατασύρται τῆς βασιλίδος) ἐλθεῖν. 


᾽Αλλὰ τούτων μὲν ἡ καταστροφἡ ταχυτάτη ἐγένετο. ’ 
λαὸν γὰρ ὁ βασιλεὺς ὁπλίσας ἀπό τε τῶν ἐν τῇ αὐλῃ - 


ουλασσόντων καὶ τινων ἄλλων ἐκ τοῦ παρείκοντος 
εὐρεθέντων, xai Ἰωάννῃ πατρικίῳ ἑνὶ τῶν θαλαµή- 
πόλων εὐνούχων τῆς βασιλίδο» Ζωῆς, ᾧ Φιλόσοφος 


sünt quidam cives, quorum principes erant Nice- —— 


phorus et Michael, Euthymii fllii, et alii quidam - 
ad idem genus referentes originem. Sed alii om-- 
nes servati sunt, solus autem Nicephorus indicta. 
causa condemnatus in exsilium missus est, prius 

tamen ejus bonis publicatis. . 

Imperator autem id unum studens ut res Roma- 
norum superiores essent, Kegenem e carcere edu- 
ctum ad Patzinacas mittit, pollicitum eos ad im- 
peratoris benevolentiam se traducturum ; coactis- 
que in unum sociis omnibus, Francis, inquam, et 
Barangis, accersitis autem et equitibus a Teluch 
et Mauro monte et Carcaro, cum prefecisset viris 
illustribus ex singulis gentibus unum, omnibus - 
autem ducem patriczum 608 Nicephorum Bryen- 
nium, quom ethnarcham, id est gentium princi- 
pem, appellavit, ad prohibendas et comprimendas 
excursiones Patzinacarum mittit. Hi enim post 
Adri&ánopolis pognam omnino .aspernati Romanos 
libere ac sine metu Macedoniam et Thraciam diri- 
pere, incendere, infantes, vel etiam lac sugentes, 
interficere, nulla misericordia moti, ita ut etiam 
pars ipsorum usque ad Catnsyrtas qui prozime 
urbem sunt, venerit. Verum hicelerrime perierunt. 
Manu enim imperator hominum armata, collecta 
ex aulicis custodibus aliisque forte oblatis, et pre- 
ficit Joannem patricium, cognomine Philosophum, 
unum de eunuchis cubiculariis Zoe Auguste : qui 
noctu eos ebrios omnes ac sopites nactus nullo ne- 
gotio interfecit, et capita eorum curribus rusticis 


τὸ ἐπώνυμον . ἐγχειρίσας , Χατειργάσατο ῥᾳδίως * C imposita ad imperatorem advexit. 
νυκτὸς γὰρ οὗτος ἐπελθὼν καὶ µεθύοντας xa! κοιμωμένους πάντας εὑρὼν ἀπέσφαξε, καὶ τὰς κεφαλὰς αὐτῶν ápd-. 


Fate « γεωργικαῖς ἐπ'θεὶς κοµίζει τῷ βασιλεῖ. 

'O μὲν οὖν Κεγένης ἐξελθὼν διαπρεσθεύεται τοῖς 
Πατζινάχοις, καὶ τούτων ὑποσγομένων μεθ ὄρχου 
ποιήσειν τὸ αὐτοῦ θέλημα, πιστεύσας τοῖς ὄρχοις. 
411 ἀπελθὼν εὐθὺς ἀναιρεῖται, χατατμηθεὶς εἲς 
μιχρὰ µέρη xai µόρια. 'O δὲ Βρυέννιος τὰς ἐμπι- 
στευθείσας αὐτῷ παραλαθὼν δυνάμεις καὶ iv Αδρια- 


"ουπόλει γενόμενος ἐφρόντιζε τῆς φυλαχῆς τῶν χω- - 


Σων. Στέλλεται δὲ xai τοῦ παντὸς ἡγεμὼν στρατοῦ 


Μιχαἡλ πατρίχιος 6 ᾿Ακόλουθος (49,, προσταχθεὶς 
^k καὶ αὐτὸς κχαβολικῆς μὲν μάχης μὴ ἄἅπτεσθαι, 
:Ὄγειν δὲ καὶ ἀνακόπτειν τὰς ἐκδρομάς. *O« ἐξελ- 


"ww καὶ tc Βρυεννίῳ ὀνωβεὶς ἔργου ἵἥπτετο, καὶ 


πρώτερον μὲν iv Ρολόῃ μιᾷ µοίρᾳ τῶν Πατζινάκω, ῃ 


περιτυχὼν καὶ ταύτην τρεψάµενος ἡφάνισεν, sica 
zXÀté ἐν τῷ Τοπλιτζῷ (φρούριον δὲ οὔτος παρὰ τὸν 


"E6pov κείµενον) ἑτέραν ἀπησπάδα μοῖραν τῶν Πα- 


Kegenesergo egressus legatos ad Patzinacas mittit; 
qui cum jurejurando copfirmassent se ipsius vo-. 
luntati satisfacturum, credens juramento ad eos 
Be confert, statimque interficitur, in multa minuta 
con:ieus frusta, Bryeunius porro copias eibi com- ^ 


. missas accipiens, ut Adrianopolin venit, custodien- 


dis locis curam impendit. Mittitur et: am universi | 
dux exercitus, Michaelus patricius Acolutbus ; cui 
et ipsi mandatum fuit ut justo prelio 604 abstinens 
excursiones hostium reprimeret. Is cum Bryennio 
se conjunxieset, rem gerere incipit. Ac primum 
apud Goloam in cohortem Patzinacarum incidens 
enm delet. Deinde rursum ad Toplitzum, quod est. 
castellum ad Hebrum situm, aliam cohortem Pat- 
zinacarum a reliquis avulsam nactus interficit. Ex- 
inde Patzinace ab his copiis sibi caventes populari 


XYLANDRI ET GOARI NOTA. 


(42) Codinus de Offic. c.5: 'O 


ἀκόλουθος εὑρί- 
σκεται uiv ἔνοχος τῶν Βαράγγων, “ μιολουθεῖ à& τῷ 


βασιλεῖ ἔμπροσθεν αὐτῶν. Διά τοι τοῦτο xai ἀκόλουβος 
λέγεται. Go4R. 


(a) Quee υποῖΏ]α inelueimus, loco suo mota esse videntur, retrahendaque superius ante sex lineas, nempe post 


hee verba xal τάχα Xv ἐγένετο τοῦτο... Edit. Patrol. 





835 


GEORGIT GEDRENI 


336 


regionem ad radices H:mmi sitam cassaverunt, omni A τζινάκων εὕρων ἀπώλεσεν. Ὃθεν εὐλαθηθέντες τὰς 


impetu in Macedonia converso : in cujus agros 
grassabantur delecto robustissimoru n exercitu, pa- 
rati hostes ingruentes defendere. Bryennius et 
Michaelus his animadversis, noctu motis castris, 
ita ut nemo sentiret quorsum tendorent, magnis 
itineribus Chariopolin veniunt ; eoque cum exercitu 
ingressi opportunitatem rei gerende exspectant. 
Patzina»s predis ex agris et suburbiis actis sub 
vesperam reversi proxime Cbariopolin, nescii pror- 
gus in urbe hostilem esse exercitum, in castra sua 
8e conferunt, secure inter fistulas οἱ cymbala co- 
messantes. Intendentibus se tenebris, Bryennius et 
Michaelus egressi eos sopitos stertentesque inve- 
niunt et occidione delent. Haec clades Patzinacas 
repressit, timoremque incussit, ut jam non effuse, 
ut ante, sed parcius predas agerent, indictionibus 
quarta et quinta. 


τοιαύτας οἱ Πατζινάχαι δυνάµεις τὰ μὲν παρὰ τὰς 
ὑπωρείας τοῦ Αἴμου κείµενα Ὑωοία ληΐζεσθαι ἁπ- 
£cyovto, πᾶσαν δὲ τὴν ὁρμὴν ἐποιήσαντο κατὰ 
Μακεδονίας. Κάὶ wv ὅσον ἦν ἄλκιμον διακριθέντες 
κατέτρεχον τὰ ἐν Μακεδονίᾳ χωρία, xai ἦν τις ἐπίῃ 
πόλεμος, εὑρώστως αὐτὸν προσδέξασθαι ἐμελέτων. 
"Orep µαθόντες ὁ Βρυέννιος xai ó Μιχαὴλ, [P. 788] 
ἄραντες νυκτὸς ὡς μηδένα συναίσθηαιν λαθεῖν ὅποι 
ἀπίασι, καὶ συντόνῳ χρησάµενοι Αθοιπορίᾳ ἔρχονται 
εἲς Χαριούπολιν, xol ἐν abro εἰσελθόντες μετὰ τοῦ 
στρατοῦ ἐξεδέχουτο τὸν καιρόν. Οἱ δὲ Πατζινάχαι 
τοὺς ἀγροὺς καὶ τὰ προάστεια ληϊσάμενοι πάντα, 
καὶ περὶ βουλυτὸν ὁὑποστρέψαντες ἔγγιστα Χαριου- 
πόλεως, προστίθενται τῇ παρεµθολῇ, ἀγνοοῦντες ὅτι- 
περ ἐπιχωριάζει στράτευμα ὅλως ἐν αὐτῇ' διὸ καὶ 
ἀδεῶς ἔκειντο ἐν αὐλοῖς καὶ κυµθάλοις χωµάζοντες. 
Νυκτὸς δ᾽ ἐπιγενομένης οἱ περὶ τὸν Βρυέννιον καὶ 


τὸν Μιχαἡλ ἐξελθόντες καὶ κοιµωμµένους xal ῥέγχοντας εὑρόντες ἀναιροῦσι σύμπαντας. Τοῦτο δὲ τὸ ἀτύχημα 
συστολὴν xal δειλ.ίαν ἐνέθηχε τοῖς Πατζινάχοις. Διὸ καὶ τὰς ἐχδρομὰς οὐκ ἀνέτως ὡς τὸ πρότερον, ἀλλὰ μετὰ 


αιδοῦς ἐποιοῦντο, κατά τε τὴν ὃ’ xal ε’ ἱνδιχτιῶνα. 
φ ; Y 


606 Per hoc ipsum tempus Romanus Boilas su- 
bito est ad summum evectus. [8 cum in sodalitatibus 
mereret, homo lingua promptus ac pro urbano et 
faceto habitus, cum semel in conspectum impera - 
toris venisset, elegantissimus ex colloquio judica- 
tus, nunquam ab eo deinde dimissus est, sed cum 
Monomachus et consiliarium porro et quavis in re 
ministrum habuit: paulatimqueeoevexit ut primum 
in aulu locum obtineret. Is ut erat homo versutus 
atque varius, diuturna imperii cupiditate laborans, 
quotquot senatorum apud imperatorem in indigna- 
tione erant, eorum arcano suo exposito animos 
tentabat. Ac quibusinsidia probabantur, eos sensim 
ac placide sibi conjungebat jura&mentisque devin- 
ciebat : qui autem primo etiam auditu ab ea re ab- 
horrebant, eorum probare se atque adeo mirari 
fidem erga imperatorem eimulabat, seque tantum 
experiendi eorum animos causa ista locutum dice- 
bat, jurabatque se eorum integritatem imperatori 
laudaturum. Cum multos civium corrupisset, jam- 
que insidiaretur imperatori, res detecta est. Ac 
Bocii quidem conspirationis questione agitata male 
sunt accepti, facultatibus suis spoliati et in exsi- 
lium acti : Romanusimpunis evasit. Nam cum eum 
imperator paululum modo aversatus fuisset, mox 
jn pristinum restituit locum. 


Κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον καὶ d ᾿Ρωμανοῦ τοῦ λεγο- 
µένου Βοΐλα αἰφνίδιος γἐγονεν αὔξησις. Οὗτος γὰρ 
ἐν ταῖς ἔταιρείχις χατατεταγµένος xal τὴν γλῶτταν 
ὑγρὸς Qv, καὶ δοχῶν κατὰ τοῦτο ἁστεῖος καὶ εὐτρά- 
πελος, ἑπεί ποτε εἷς ὄψιν ἦλθε τῷ βασιλεῖ καὶ 
ὁμιλήσας χαριέστατος ἔδοξε, τὸ ἀπὸ τοῦδε ἀχώρι- 
στος ἦν αὐτοῦ διὰ παντὸς, xal τούτῳ ἐχρῖτο καὶ 
συμθούλῳ καὶ διακόνῳ καὶ ὑπουργῷ πρὸς πᾶσαν 
ὑπηρεσίαν' ὅν κατὰ μικρὸν ταῖς τιμαῖς προθιθάζων 
εἰς μέγα ἑξῆρε xal ὕψωσεν, ὡς τὰ πρῶτα φέρειν ἐν 
βασιλείοις. Οὗτος ὁ ἀνὴρ εὐμήχανος ὢν xal ποικίλος, 
xai τῆς βασιλείας ἐρῶν dcl ποτε, ἀπεπείρᾶτο τῶν 


(| ὅσοι τῶν συγκλητικῶν προχεκρουκότες ἦσαν τῷ 


βασιλεῖ, καὶ τὸ μυστήριον ἀνεκάλυψε. Καὶ τούτων 
ὁπόσοι μὲν ἔτυχον προσδεχόµενοι τοὺς λόγους τῆς 
ἐπιθουλῆς, Ἁμέρα xal προσηνῶς ἀνελάμθανε val 
ὄρχοις ἐξησφαλίζετο' τοὺς ὅσοι δὲ xal πρὸς µόνην 
ἀπεδυσπέτουν τὴν dxoiv, ἀποδέχεσθαι προσιποιεῖτο 
xai θαυμάζειν τῆς εἲς τὸν βασιλέα εὐνοίας, καὶ τὰ 
λεχθέντα δοχκιµασίας ἔλεγε ῥηθῆναι χάρ.ν, καὶ 
ὑπερλαλῆσαι τούτων ἐς τὸν βασιλέα ἐπώμνυτω. Te- 
λευταῖον δὲ πολλοὺς διαφθείρας τῶν πολιτῶν καὶ ἐπι- 
θουλὴν ἑξαρτύων ἐφωράθη. Καὶ ol μὲν ἄλλοι πάντες ot 
αὑτῷ συνοµόσαντες κακῶς ἔπαθον ἐτασθέντες xal τῶν 
οἴκείων ὑπάρξεων γυμνωθέντες καὶ ὑπερορίχις παρα- 
πεμφθέντες, ὁ δὲ Ῥωμανὸς, οὐδὲν πέπονθε φαῦλον; 


κατὰ μικρὸν γὰρ ἀποστραφέντος αὐτὸν τοῦ βασιλέως, πάλιν συνςίωῤήθη x«l τὴν προτέραν εἶχε κατάστασιν. 


606 Porro sultanus cui, ut diximus, fratri suo ἢ 


Abramio succenseret, assiduas ejus vite deinceps 
atruxitinsidias Quod sentiensAbramius adCutlumu- 
sum aufugit, suum consobrinum, et illo adjuvante 
bellum sultano facit, qui cum iis congressus prelio 
apud Pasar victor Abramium comprehensum ueca- 
vit. Cutlumusus fugiens cum sex millibus et Mele- 
cho Abramii filio per legatos petit ab imperatore 
recipi in fidem societatemque Romanorum;profectu- 
squeinPersarmeniam adCarse responsum legatorum 
exspectal. Interimque Carse oppuguans, dcmpta 


Ὁ δὲ σουλτάνος ἐγκοτῶν, ὡς ἐῤῥέθη, ᾿Αθρα:κίῳ 
τῷ ἀλελφῷ καὶ δ.ὰ παντὸς ἐπιθουλεύων τῇ τούτ.» 
ζωῇ, ἐμελέτα διηνεκῶς ἀνελεῖν αὐτόν. Ὅπερ προγνοὺς 
ἐκεῖνος ἀπέδρα πρὺς Κουτλουμοῦς τὸν ἑαυτοῦ 
ἀνεφιὸν, καὶ ἅμα ἑἐκείνῳ τὸν κατὰ τοῦ σουλτάνου 
ἀναδέχεται πόλεμον [P. 789] Otc συμθαλὼν κατὰ τὸ 
χεγόµενον ἩΠάσαρ ἐχεῖνος τρέπεται, καὶ τὸν μὲν 
᾽Αθράμιον ἀναιρεῖ χατασχιθέντα, ὁ δὲ Κουτλουμοῦς 
φυγὼν μετὰ χιλιάδων ς καὶ Μέλεχ τοῦ υἱοῦ τοῦ 
᾽Αθραμίου διαπρεσθεύεται πρὸς ῥασιλέα, Ἱχετεύων 


προσδεχθῆναι καὶ σύμμαχος xal φίλος Ὑενέσθαι 


331 


BISTOHIARUM COMPENDIUM. 


338 


Ῥωμαίων. Καὶ ἐλθὼν πρὸς τὴν [Περσαρμενίαν καὶ A arce, capit. Hunc a tergo insequens sultanus cum 


τὸ λεγόμενον. K420e προτέµενε τὰς τῆς πρεσθείας 
ἁπ κρίσεις ἐν τῷ μεταξὺ δὲ πολιορκήσας τὸ Κάτσε, 
πλὴν τῆς ἀχροπόλεως, παρειλήφει τὴν πόλιν. Κατ- 
όπιν ἂξ τούτου διώχων ὁ σουλτάνος ἦλθε μετὰ τῶν 
αὐτοῦ δυνάµεων ἐν Ἰθηρίᾳ' ὃπερ μαθὼν ὁ Κουτλου- 
μοῦς ἔφυγε πρὸς τὰ Σαθᾶ xai τὴν Εὐδαίμονα 'Apa- 
δίαν. 'O δὲ σουλτάνος ἐν Ἱθηρίᾳ γεόµενος ἐληῖζετο 
τὰ παρατυχόντα καὶ ἐπυρπόλει. Διὸ xal κατὰ σπου- 
ὁὲν ὁ βασιλεὺς τὸν ᾽Ακόλλρυθον Μιχαλλ µεταπεμψά- 
µενος ἐκ τῆς Ἑσπέρας ἐς ᾿Ἰθηρίαν ἐκπέμπει' ὃς ἐκεῖ 
Ἱενόμενος καὶ τοὺς διεσπαρµένους ἓν τε Χαλδίᾳ xal 
Ἰθηρίᾳ Φράγγους xx! Βαράγγους ἀγηοχὼς, κωλύειν 
ἠπείγετο τὸν ἑνόντα τρόπον τὰς ἐκδρομὰς τοῦ σουλ- 
tZvou. 'AÀAÀ' ἐκεῖνος τὴν ὀξεῖαν ἔφοδον τούτου µα- 


suis copiis in Iberiam venit; ideoque Cultumusus 
ad Sabam et Felicem Arabiam fugit. Sultanus in 
Iberia obvia quaeque populando atquo incendiis 
vastat. Itaque celeriter imperator Michaelum Aco- 
luthum ex Occidente revocatum in Iberiam mittit. 
Qui cum eo venisset, collectis per Chaldiam ac 
Iberiam dispersis Francis ac Barangis compescere 
quocunque modo grassationes sultani conatur. Sul- 
tanus celeri hujus adventu cognito, sentiensque 
velle illum exercitu collecto secum pugna congredi, 
reputans id quod res erat, utrumque sibi ignomi- 
niosum fore, sive vinceret imperatoris ministrum, 
sive ab eo vinceretur, castris motis omni cum 607 
exercitu suo ad Tabrezium abit. 


θών, καὶ ὅτι λαὸν ἀβοοίσας σπεύδει τούτῳ συµπλἐκεσθαι, λογισάµενος ὅπερ Tv elxóc, τὸ ἑκατέρωβεν τοῦ πράγ- 
µατος ἄδοξον, καὶ ὅτι νικήσας μὲν δοῦλον ἔσται βασιλέως νενικηκὼς, νικηθεὶς δὲ οὐ μικρὰν αἰσχύνην ἀποίσεται, 


ἄρας παντὶ τῷ στρατῷ ἑνέζευξε πρὸς τὸ Ταθρέζιον. 


Τότε δὴ καὶ Μιγαηλᾶς ὁ τοῦ Στεφάνου υἱὸς, xai Β Hoc ipso tempore Michaelas Stephani filius, qui 


Τριδαλλῶν καὶ Σέρθων μετὰ τὸν πατέρα καταστὰς 
ἀργηγὸς, σπένδεται τῷ βασιλεῖ, καὶ τοῖς συμµάγοις 
καὶ φίλοις τῶν Ῥωμαίων ἐγγράφεται, πρωτοσπα- 
θάριος τιµηθείς. ᾿Επέμφθη δὲ τῷ βασιλεῖ καὶ ἐξ 
Αἰγόπτου" παρὰ τοῦ ταύτης ἀρχηγοῦ, ζῶον ἑλέφας 
καὶ καμτγλοπάρδαλις. Βουλόμενος δὲ ὁ βασιλεὺς 
τελέως ἀπώσασθαι τοὺς Πατζινάκας, τὰς ὀθενδήποτε 
ὀυνάμεις ἁἀθροίσας ix τῆς Ἑψας xal τῆς “Εσπέρας 
καὶ Μιχαὴλ παραδοὺς τῷ ᾿Ακολούθῳφ, xal τὸν σὐγ- 
χελλον δὲ Βασίλειον τὰ Βουλγαρικὰ στρατεύματα 
ἀνειλτφέναι χελεύσας, καὶ ἄμφω κατὰ τῶν Ηατζι- 
νάχων ἐκπέμπει. "Όπερ ἐχεῖνοι πυθόµενοι χάρακα 
ἐπήξαντο χατὰ τὴν μεγάλην ΠἩερισθλάδαν, τάφρφ 
βαθείᾳ xai σταυρώμασι ταύτην κατοχυρώσαντες. 
Αφικομένων οὖν τῶν Ῥωμαίων συγκλείσαντες 
ἑαυτοὺς ἔνδον τῆς τάφρου ἐπολιορκοῦντο. Ἐπεὶ 2ὲ 
τοῖς Ῥωμαίοις τηνάλλως ὁ χαιρὸς ἑτρίθετο, μηδὲν 6 
τι καὶ λόγου ἄξιον διαπράττουσι, κατέσχε δὲ αὐτοὺς 
καὶ σπάνες τῶν ἀναγκαίων, βουλὴν προύτίβεσαν πεοὶ 
τοῦ πρακτέου, xal δόξαν ἅπασιν ὑποστρέψαι, ἁωρὶ 
τῶν νυκτῶν σιγὴν παραγγείλαντες xai τὰς πύλας 
ἀναπετάσαντες της παρεμθολῆς ἐπεχώρουν. Τοῦτο 
$& οὐκ ἔλαθε τὸν Topáy: ἁλλὰ μαθὼν ὡς βούλονται 
φεύγειν, λαὸν ὅτι πλεῖστον τοῦ Ὑάραχος ἐξαγαγὼν 
b» ταῖς διόδοις ἐχπέμπει, (P. 790] ὅπουπερ ἔμελ- 
λον ot Ῥωμαῖοι διέρχεσθαι’ αὐτὸς δὲ ἐξελθοῦσιν εὖ- 
θὺς ἐπιτίθεται. Καὶ (vexat τροπὴ τῶν ΄Ρωμαίων 
Φρικτὴ, xal οἱ μὲν ὑπὸ τῶν κατόπιν χαταλαμλανό- 
µενοι ἀπεσφάττοντο, οἱ δὲ ὑπὸ τῶν προχατειληφότων 
τὰς δυσχωρίας εἰργόμενοι ἀνηλίσκοντο. Ἔπεσε, οὖν 
πληθος πολὺ, πίπτει δὲ καὶ αὐτὸς 6 σύγκελλος, ot δὲ 
λοιποὶ σὺ, τῷ Μιχαὴλ ἐν ᾿Αδριανουπόλει διασώζον- 
ται. Ἡεριαλγὴς οὖν ὁ βασιλεὺς γενόμενος ἐπὶ τῷ, 
ἀτυχήματι τούς τε ἐχ τῆς τροπῆς διασωθέντας 
ἀνελάµθανε καὶ λαὸν ἕτερον ἑστρατολόγει xai µισθο- 
φόρο»ς συνέλεχε, καὶ ἁθίωτον ᾖγεῖτο τὸν βίον, εἰ 


6 


D 


post patris mortem Triballorum ac Se-borum prin- 
cipatum tenebat, cum imperatore fedus icit, pro- 
tosputhariique decoratus honore in album sociorum 
8ο amicorum imperii Romani ascribitur. Mittitur 
etiam Monomacho ab /Egyp!i principe elephus et 
camclopurdalis. Secundum hec imperator Patzi- 
nacas prorsus amoliri cupiens, omnes undique ex 
Oriente et Occidente copias conducit, iisque Mi- 
chaelum Acoluthum praeficit : Basilium quoque syn- 
cellum Bulgaricos exercitus jubet excitare,et utrum- 
que conira Patzinacas proflcisci. Nuntiata iis hac 
re, Patzinace ad magnam Peristhlubam oastra lo- 
cant, eaque vallo ac fossa comrauniunt profunda, 
et Romanis advenientibus in ea se includunt, obsi- 
dionemque perferunt.Romani,cum tempus in obsi- 
dione nullo fructu tereretur jamque etiam penuria 
laborare inciperent,consultant quidnam esset agen - 
dum. Placuit obsidionem solvere. Itaque imperato 
silentio intempesta nocte portis castrorum apertis 
discedunt. Neque boc Tyrachum latuit, sed fugam 
eos moliri certior factus magnam multitudinem 
castris emissam vias insidere jubet qua Romani 
erant transituri,atque ipse egredientes statim adori- 
tur. 608 Atrox ibi Romanorum fuit clades,cum alii 
hostes α tergo insecuti necarent,alii &b iis qui vias 
occupaverant occiderentur. Cecidil magna multi- 
tudo, atque ipse etiam syncellus : reliqui cum Mi- 
chaelo Adrianopolin perveneruat. Monomachus ex 
hao calamitate ingentem cepit dolorem ; et collectis 
qui evaserant militibus, novisque scriptis cohorti- 
bus,conductis etiam mercenariis,bellum reparavit, 
quod, nisi excidisset Patzinacas, vitam sibi acer- 
bam ducebat. Patzinace e perfuga. quodam eo de 
instituto facti certiores, missis legatis pacem ab 
imperatore petierunt. Quibus assensit, et inducias 
triennales pepigit. 


H7, 2p0zv ἀφανίσει τὸ γένος τῶν Πατζινακων. ᾽Αλλ᾽ ἐκεῖνοι δι’ αὐτομόλου τοῦτο πυθύµενοι διαπρεσθεύονται πρὸς 
τὸν βασιλέα, εἰρήνην αἰτοῦντες. Καὶ προσδεξάµενος οὗτος τὴν πρεσθείαν σπένδεται µετ αὐτῶν τριάκοντούτεις 


σπονδὰς θέµενος. 


Μοναστήριον δὲ οἰκοδομῶν 6 βασιλεὺς κατὰ τὰ 


Cesterum Monomachus monasterium οοπἀθης in 





930 


GEORGII CEDRENI 


340 


Manganis, qu& vocantur,denominandum a martyre À λεγόμενα Μάγγανα ἐπ᾿ ὀνόματι τοῦ ἁγίου μεγάλου 


Georgio, productis modo edificundo modo diruendo 
lis qua erant in- rario omnibus. ad magnam pe- 
cunie indigentiam decidit. Ideoque varia admodum 
cauponandi genera reperit et absurdas commen- 
titiasque exactiones. Nan publicos instituit procu- 
ratores, nefarios homines, quorum opera injustiag 
ralionibus pecuniam conficeret ; et lbericum exer- 
citum, qui erat ad 5000; per Leonem Serblium di- 
misit, ac pro militibus reditus multos iis ex rezioni- 
busrecepit, multasquealiasinjustaset memoratu in- 
dignasexactionesexcogitavit. 809 Id quidem tacere 
non possum, hujus imperatoris luxuria ac libidine 
factum esse ut res Romana decresceret atque inde 


EUN 


paulatim contabescens ad extremam deducta sitim- 


becillitatem. Nam dum inepte studet esse liberalis, B 


ad extremum prodigalitatie est. prolapsus. Neque 
iamen prorsus nihil boni fecit, sed feruntur que- 
dam ipsiusopera digna qua in historiam referantur. 
Nam id quod dixi monasterium, et qu& in eo sunt 
ad senés, peregrinos mendicosque alendos edificia, 
 noanullam merentur laudem.Ad id tempus tantum 
insiguioribus solemnitatibusin magno Dei templo et 
in Sabbatis ac Dominicis diebus incruentum sacri- 
ficium peragebatur ; reliquis diebus nequaquam: 
omittebatur enim ob redituum defectum. Hunc Mo- 
nomachus liberaliter supplevit, ut quotidie Missa 
celebraretur eo in templo ; laudabili sane instituto, 
quod hodieque obtinet. Quin et vasa ad hoc perti- 
nentia sacramontum οἱ templo dedicavit, aurea. 
| pretiosisque ornata unionibus et gemmis, que ma- 


gnitudine,pretioac pulehritudinealiis antecellerent; C 


multisque aliis donariis istud templum exornavit. 


μάρτυρος Γεωργίου xai ἀφειδῶς τὰ δηµόσια xaxt- 
αναλίσκων ἐν ταῖς ο’κηδομαῖς χρήματα, νῦν μὲν 
οἴκοδομῶν, νῦν δὲ καταστρέφων, slc μεγάλην ἤλασεν 
ἔνδειαν, ὡς τᾶσιν ἐπινοῆσαι διὰ τοῦτο καπηλείαν 
καὶ ἀἁτόπους xal σεσοφισµένας εἰσπράξεις ἐφευρηκέ- 
ναι δηµασίους τε ὙΥὰρ πβροεχειρίζετο φροντιστὰς 
ἀσεθεῖς καὶ ἁλάστορας, xal δι αὐτῶν χρήματα ἐξ 
ἀδίκων πόρων συνήθροιζε. Κατέλυσε δὲ xai τὸν 
Ιθηρικὸν στρατὸν ἀμφὶ τὰς πεντήκοντα χιλιάδας 
ἀριθμούμενον διὰ Λέοντος τοῦ Σερθλίου, καὶ ἀντὶ 
στρατιωτῶν φόρους πολλοὺς ἐπορίζετο ἀπὸ τῶν χω- 
ρίων ἐκείνων' καὶ ἄλλας πλείους εἰσπράξεις ἔπ- 
ενοήσατο πονηρὰς xai ἀθέσμους, Bc καὶ καταλέχειν 
αἰσχύνη. Ὅ δὲ εἰπεῖν ἐστιν ἀναγκαῖον, τοῦτο δὴ 
λέξω, ὅτιπερ ἐξ ἐκείνου τοῦ βασιλέως xai τῆς ἐκεί- 
νου ἀσωτίας xai σαλακωνίχς τὰ Ῥωμαίων ἤρξατο 
φθίνειν πράγματα, καὶ ἔχτοτε xal μέχρι τῆς δεῦρο 
κατὰ μιχκρὸν εἰς τὸ κατόπιν χωροῦντα ἐς παντελΏ 
κατήντησε τὴν ἀσθένειαν' τὸ γὰρ ἐλευθέριον ἀτέχνως 
διώχων εἰς ἄχραν ἑληλάχει τὴν ἀσωτίαν. Οὐ μήν γε 
καὶ παντάπασι πράξεων ἀγαθῶν ἑστέρητο, ἀλλὰ φέ- 
βουτχι xxl τινα ἔργα αὐτοῦ ἱστορικῆς µνήµης ἐπέξια. 
Τό τε γὰρ ῥηθὲν µοναστήριον xzi τὰ dv αὐτῷ γηρῶ- 
τροφεῖα καὶ ol ξενῶνες xal τὰ πτωχοτροφεῖα ἐπαί- 
νων υὐκ ἀμοιροῦσι, καὶ τὸ γενόµενον ἔργον εἰς τὴν 
τοῦ θεοῦ Μεγάλην Ἐκκλησίαν ἐγκωμίων οὐκ ἀπολεί - 
πετχι. "Eme ἐκείνου γὰρ ἐν µόναις ταῖς ἐπισήμοις 
ἑορταῖς ἐν ταύτῃ, ἔτι δὲ xal τοῖς Σάθθασι xai ταῖς 
Κυριακαῖς ἡμέραις d ἀναίμακτος τῷ θεῷ ἐπετελεῖτο 
Ἱερουργία, ἐν δὲ ταῖς λοιπαῖς οὐδαμῶς ἡμέραις. 
Τοῦτο δὲ ἐγίνετο διὰ προσόδου ἔνδειαν, ἣν οὗτος δα- 
ψιλῶς ἀφορίσας [791] καὶ ἀποχρώντως καθ᾽ ἑκάστην 


«πελεῖσθαι τὴν ἱερὰν παρεσκεύασε λειτουργίαν' ὅ καὶ κρατεῖ γινόμενον μέχρις ἡμῶν. Καὶ σκεύη Bi τὰ τῇ Ἱερᾷ 
ἀνειμένα σπονδείᾳ τῇ τοιαύνῃ ἀνέθετο ἐκκλησίᾳ, ἐκ χρυσοῦ καὶ πολυτίµων µαργάρων καὶ λίθων κατεσκευασμένα 
μάκρῷ παρελάσαντα τὰ λο:πὰ µεγέθει καὶ κάλλει καὶ τιμαῖς. Καὶ λοιποῖς άλλοις χε,μηλίοις οὐκ ὀλίγοις ταύτην 


ἐφαίδρυνε. Καὶ τὰ μὲν ἐκείνου ταῦτα. 
Indictionibus septima et octava tanta fuit in urbe 


' pestis ut mortuis efferendis viri non sufficerent. 


Et septims indictionis estate magna vis grandinis, 
| 610 delata, multa animalia atque etiam homines 
interfecit. At imperator consueto podagre morbo 
affüüictus, cum decumberet in Maganorum mona- 
sterio & se recens condito, ac preterea aliud ma- 
lum accessisset, jamque mors instare videretur, 
de successore ejus deliberatum eset inter aule 
proceres. Hi erant Joannes logotheta, quem de- 
" truso Leichuda rerum administrandarum socium 
asciverat imperator, protonotarius dromi Con- 
Btantinus, Basilius caniclei prefectus, et reliqui 
ejus necessarii. O'nnibus visus . est .aptiasimus 
Nicephorus Protenon (quasi primatem diceres), 
mittiturque ad eum cursor in Bulgariam, cui tum 
preerat provinoie, qu! ad urbem eum evocaret. 


Ἐνέσκηψε δὲ xoi Aeigixi, νόσος τῇ βασ.λίδι κατὰ 
τε τὴν καὶ η΄ ἰνδικτιῶνα, ὡς μὴ (yos τοὺς 
ζῶντας ἐκφέρειν τοὺς τεθνεῶτας. ᾿Ἠνέχθη bà κατὰ 


(58 θέρους τῆς C ἱνδικτιῶνος μἐγιστόν τε χρῆμα χαλα- 


Unc καὶ πολλὰ ὑπ αὐτοῦ οὐ ζῶα µόνον, ἀλλὰ καὶ 


᾿ἄνβρωποι διεφθάρησαν. 'O δὲ βασιλεὺς χατεχόµενος 


ὑπὸ τῆς συνήθους νόσου τῆς ποδάγρας ἔκειτο ἐν τῷ 
παρ) αὐτοῦ νεουργηθείσῃ μονῃ τῶν Μαγγάνων. Ἐπεὶ 
δὲ καὶ ἕτερον ἐπηκολούθησε σύμπτωμα xal ἤδη ὁ 
θάνατος Ίγγιζεν, ἐσκέπτοντο οἱ τὰ πρῶτα iv βασι- 


D λείοις φέροντες, ὁ λογοθέτης Ἰωάννης, ὃν ὁ βασιλεὺς 


παραδυναστεύοντα εἶχε, παρωσάμενος τὸν Λειχούδην, 
ὁ πρωτονοτάριος τοῦ ὀρόµου ὁ Κωνσταντῖνος, ὁ ἐπὶ 
τοῦ κανικλείου Βασίλειος, καὶ ol λοιποὶ ol ἄλλως 
αὐτῷ προσφχειωµένοι, τίνα δλ ἐς τὸν βασίλειον 
καθιδρύσουσι θρόνον. ἝἜδοξεν οὖν ἅπασιν ἐπιτήδειος 
εἲς τοῦτο Νικηφόρος ὁ Πρωτεύων (43). Καὶ δὲ πὲμ- 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


' (43) Qui οἱ µέγας ἄρχων. Inter ἄρχοντας enim et 
κατάρχοντας, presides rectoresque provinciarum, 
unus quispiam honoris gratia πρωτεύων seu μέγας 


ἄρχων ab imperatore designatus salutabatur. Core- 
sius. GoAR. 


341 


HISTORIARUM GOMPENDIUM. 


, 


942 


πεται ταχυδρόμος ἐν Βυλγαρίᾳ, ἄξων αὐτὸν ἐχεῖ- A Quod ibi compererunt Auguste Theodore (nam 


0:v- ἔτυχε γὰρ τότε τὴν τῆς Βουλγαρίας περιεζω- 
σμένος ἀρχήν. ᾿Αλλὰ τοῦτο Ὑνόντες οἱ τῇ θεοδώρᾳ 
τῇ βασιλίδι ὑπηρετούμενοι (ἡ Ζωὴ γὰρ ἤδη προχατ- 
ἕστρεψε τὴν ζωὲν), 8 τε Ν,κήτας ὁ Ῥυλινίτης, 8có- 
ὄωρας καὶ Μανουὴλ, ὁρόµωνι αὐτὴν ἐμθιδάσαντες 
ἄγουσιν εἰς τὰ τοῦ μεγάλου παλατίου ἀνάχτορα καὶ 
αὐτοχκράτορα ἀναορεύουσι. Καὶ ὁ μὲν βασιλεὺς 
ἀποθανὼν κατὰ τήν ια τοῦ Ἰανουαρίου μηνὸς, τῆς 


Zoe jam tum obierat) ad ministei Nicelas Xyliuiota, 
Theodorus et Manuelus, celoci eam impositam in 
magni palatii regiam deducunt et Augustam de- 
clarant. Monomachus ergo cum diem suum obiis- 
get, in Mathganis magnifice sepultus est. Augusta 
autem misit qui Proteuontem "Thessalonice deti- 
nerent: inde in monasterium Cuzeni eum abdu- 
cunt in Thracensi, atque eo relegant. 


z ἰνδικτιῶνος, τοῦ etr ἔτους, ἐν τοῖς Μχαγγάνοις ταφῖς ἔτυχε τῆς τυχούσης, οἱ δὲ περὶ τὴν βασιλίδα 
πέµψαντες ἐπέσχον τὸν Πρωτεύοντα ἐν θεσσαλονἰκῃ, κἀχεῖθον ἀπάγουσιν sl; τὸ θρᾳχήσιον ἓν τῇ pov τοῦ 


Κουζηνοῦ, x&xsics περιορίζουσι. 

Τὴν προγονικὴν δὲ παραλαθοῦσα βασιλείαν ἡ ϐεο- 
ἑώρᾳ εὐθὺς μὲν µέτεισι τοὺς ὅσοι βασιλεῦσαι τὸν 
ΒΗρωτεύοντα ἐθουλεύσαντο, τῶν ὑπαρχόντων ψιλώ- 


Theodora avito imperio potita statim eos ulci- 
scitur qui inpeciàm ἵπ 688. Nicephorum volue- 
rant transferre, fortunis eos suis multans et re- 


σασα καὶ ὑπερορίσασα. Προδιθάζει δὲ καὶ τοὺς εὖὐ- B legans. Eunuchis autem suis precipuos magistratus 


νούγους αὐτῆς ἅπαντας εἲς τὰς µεγίστας ἀρχὰς, 
δομέστικον μὲν τῶν σχολῶν τῆς ᾿ΑνατολΏῆς τὸν θεό- 
δωρον προθαλοµένη, καὶ εἷς τὴν 'Edav ἐκπέμψασα 
lo' ᾧ τὰς ἐχδρομὰς τῶν Γούρχων κωλύειν, τὸν µά- 
4:01pov ᾿Ἰσαάχιον τὸν. Κομνηνὸν µετακινήσασα τῆς 
στρατοπεδαρχίας. Ἔτυχε γὰρ ὁ ἩΜονομάχος διαπε- 
βαιωσάµενος πάσας ἐν "Egg. τὰς Μακεδονικὰς δυνά- 
µεις, ἀρχηγοὺς ἐχούσας ἅπαντας ἸΜακεδόνας, dv 
sic Zv xai ὁ Bou£vvtoc * ἐφέρετο ᾿ γὰρ ἐν Τούρχοις 
λόγος ὡς e πεπρωμένον παταστραφῆναι τὸ Toóp- 


χων γένος ὑπὸ τοιαύτγς δυνάµεως ὁποίαν ὁ Μαχεδὼν: 
Αλέξανδρος ἔχων χατεστρέψατο Βέρσας. Ηροεθάλετο᾽ 


δὲ καὶ λογοθέτην τοῦ δρόµου τὸν Νικήταν, xat 
ὁρουγγάριον τῆς βίγλας τὸν Μανουήλ. [P. 792] 
Ηροσελάθετο δὲ διὰ πολυπειρἰαν εἲς τὸ τὰ xo διοι- 
κεῖν τὸν σύγχελλον Λέοντα τὸν λεγόμενον Στράθο. 
σπόνδ»λον, τὸν πάλαι τῷ βασιλεῖ Μιχαὴλ ὑπουργή- 
ααντα. Καὶ τὰ piv τῆς πόλεως ἐφέρετο τῇδε, ὁ δὲ 
Βρυένννος, τὸν τοῦ βασιλέως ἐνωτισθεὶς θάνατον, 
ἄρας μετὰ τῶν Μακεδόνων, κάτεισιν ἓν Χρυσουπό- 
λει. Καὶ τοῦτον μὲν ἡ βασιλὶς, ὅτι ἀσυντάχτως ὑπ- 
εχώρησε, κατασχοῦσα δηµεύει καὶ sl; ἐξορίαν ἐκ- 


πέµπει, τὸν δὲ λαὸν ὑποστρέψαι εἷς τοὐπίσω΄ παρασκευάζει. - 


coinmendat. Domesticurg Orientis scholarum creat 
Theodorum, et in Orientem ad grassationes Tur. 
corum oohibendas mittit, prefectura castrorum 
adempta magistro Isaacio Comneno. Etenim Mo- 
nomaehus omnes Macedonicas legiongs in Orientem 
trajecerat, ducibus.omnibns Macedonibus, e qui- 
bus fuit etiam Bryennius: nam. inter Turcos 
ferebatur rumor esse in fatis, ut. gens Turcica 
a tali oporimatur exercitu quali usus Alexander 


' Macedo Persas subegit. Eadem dromi logothetam 


fecit Nicelam, οἱ drungarium vigilie Manuelum. 
Et ob rei republice administranda peritiam ascivit 
Leonem Sirabospondylum, qui. olim Michaelo im- 
peratori minister fuerat. At Bryennius Monomachi 
mortis nuntio accepto, cuin. Macedonibus Chryeo- 
polin profectus est. Quem Augusta, quod injussu 
ipsius diseessisset, captum facultatibus suis spo- 
liavit et relegávit: milites, unde venerant, redire 
jussit. Cum ergo totam indictionem nonam, id est 
annum mundi 6564 vixisset 6332. Theodora, sub 
exitum Augusti mensis ejusdem anni tenuis in- 
testini morbo necata est. 

Ὅλην οὖν, τὴν 90. ἱνδιχτιῶνα τοῦ οσφξὸ 


ἴτους βιώσασα ἡ βασιλἰὶς, xal περὶ τὰ τέλη τὸῦ Αὐγούστου μηνὸς τῆς αὐτῆς ἱνδικτιῶνος εἱλεῷ νοσήµατι 


περιπεσοῦσα ἀπέθανεν. 

Οἱ. δὲ ταύτης εὐνοῦχοι σὺν τῷ συγχέλλῳ Λέοντι 
ἀναθιθάζουσιν tlc τὸν τῆς βασιλίδος θρόνον, ἔτι ψυ- 
χοῤῥαγούσης ἐκείνης. Μιχαὴλ πατρἰκιον τὸν Στρα- 
τιωτικὸν, ἄνθβρωπον ἐκ Βυζαντίου μὲν ὁρμώμενον, 
ἀφελῆ ὃξ xal ἀποίκιλον καὶ μόνοις τοῖς στρατιωτι- 


Eunuéhi.autem ipsius et'Leo gynzellus impera- 
torem declarant, ipsa. etiamnum animam agente, 


: 'Michaelum 8tratioticum,hominem Byzantii natum, 


simplicem atque innocuum, et a. puero in bellis 
tantum veraatum, nulliusque preterea rei gnarum, 


κοῖς ἐκ παίδων ἀπασχοληθέντα xal πλέὸν ἄλλό εἶδότα D jamque setate ad seaectam provecta, oui otium 


μηδὲν, xai ἤδη παρηθηχότα καὶ τῆς πρεσθυτικῆς 
ἀγάμενον ἡλικίας, ἦτινι συμφέρευ τὴν ἁπραγμο- 
σύνην ᾿Αρχίλοχος 6 ποιητὴς ἀπεφήνατο. Τοῦτο δὲ 


πεπο:ψκασιν, ἵνα σχΏμα µόνον καὶ ὄνομα αὐτὸς  ἔχῃ᾽ 


τῆς βασιλείας, αὐτοὶ δὲ διεξάγχωσιν ὡς βούλονται τὰ 
κοινὰ καὶ πάντων τυγχάνωσι χύριοι, ἐπομόσαμένου 
πρότερον xal αὐτοῦ μηδέν τι πρᾶξαί ποτε τῆς ἑκεί- 
vtuv δίχα γνώμης τε καὶ θελήσεως, 

᾿Αναῤῥηθάντος δὲ τοῦ Μιχαὴἡλ αὐτοκράτορος χατὰ 
τὶν λα ἡμέραν τοῦ Αὐγούστου μηνὸς, τῆς ϐ ἔπινε- 
µήσεῳς, Θεοδόσιος πρόεδρος ὁ τοῦ πατραδέλφου τοῦ 
βασιλέως Κωνσιαντίνου τοῦ Μονομάχου υἱὸς, πυθό- 


oplime congruere Arcbilocus pronuntiavit. ld 
autem eo consilio fecerunt, ut illo nomen et spe- 
ciem imperii gerente ipse. suo arbitratu rem pu- 
blicam administrarent omniumque potestatem pe- 
nes se haberent, jurato prius isto nibil se ipsis 
nesciis'aut nolentibus acturum. 


Declaratus est Miehaelus imperator ultima Au- 
gusli die, indictione nona. Quod ubi comperit 
Theodosius preses, patruo Monomachi natus, 
egerrime tulit. Et non considerat; rei quam 


343 


GEORGII CEDRENI 


344 


aggrediebatur difficultate, et in quantum se ipsum A µενος τὴν ἀνάῤῥησιν καὶ δεινοπαθήσας, καὶ μὴ βου᾽ 


discrimen adduceret, collectis vernis suis et servis 
atque ministris, multisque etiam vicinorum et 
fuümiliarium, qui animo erant leviori, vespertino 
crepusculo ab edibus suis:(ee erant 6133 ad 
Leomacellium, quod populi mucellum licet inter- 
pretari) per plateas palatium versus processit, 
vociferans exiremam sibi injuriam fleri, deque 
ea obviis quibusdam conquestus, quod sibi san- 
guine defunctum imperatorem proxime uttingenti 
imperium hereditatis jure ad 8e devolutum eripe- 
retur. Cum ad pretorium pervenisset, custodias 
perruptis portis captivos emisit, sperans nimirum 
eorum auxilio se aliquid preclari effecturum.Idem- 
que in Chalce fecit. Eunuchi in palatio seditione 
annuntiata celeriter palatii custodes milites cum 
Romanos tum Barangos mercenarios armant. 
Mox etiam triremium imperatoriarum ministri in- 
struuntur, colligiturque ita agmen haud exiguum, 
quod contra Theodosium mitteretur. I8 ubi hoo 
percepit, omissa ad palatium via ad Magnum Dei 
Templum deflectit, sperans se eo ingressum a pa- 
triarcba et clero acceptum iri,plurimosque concur- 
suros qui ipsum imperatorem salutarent. Verum 
ei plane diversum evenit : nam venienti patriarcha 
et clerus templi fores obdiderunt: neque aderant 
uspiam ii qui ad tales res utpote ipsis gratas con- 
currere solebant; et qui ipsuin eo usque co- 
mitati 6884 fuerant, uissum contra iri exercitum 
audientes, paulatim dilapsi sunt. Tandem ab om- 
nibus desertus, miserabilis supplex cum filio ad 


tomplum consedit, statique ex eo abreptus Per- C 


gamum soli vertendi causa coactus est ire. Eodem 
modo puniti etiam prestanLiores alii, qui se ipsi 
adjunxerant. 

τρέχονττς σαν οὐδαμοῦ, καὶ ol παβεπόµενοι 
πέμπεσθαι δύναμιν κατ αὐτῶν, χατὰ μικρὸν 
καταλειφθεὶς ἱκέτης ἐλεεινὸς μετὰ τοῦ παιδὸς 


λευσάμενος μηδὲ λογισάµενος τὴν τοῦ ἔργου δυσχέ- 
ρειαν καὶ ἀπότευξιν, μηδ᾽ otov. κύθον μέλλει ἀναν- 
ῥιπτεῖν, ἀνειληφὼς τοὺς οἰκογενεῖς καὶ δηύλους καὶ 
τοὺς ἄλλως ὑπηρετουμένους αὐτῷ, πολλοὺς δὲ xai 
τῶν γειτόνων xal τινας τῶν συνήθων, ὅσοι περ Ίσαν 
τὰς φρένας χουφότεροι, ἄρας περὶ δείλην ὀψίαν ἐκ 
τῆς οἰκίας (κεῖται δὲ αὕτη περὶ τὸ λεγόμενον Λεω-]΄ 
μακέλλιον) προῄει διὰ τῆς πλατείας ὡς εἰς τὸ παλά- 
τιον, ἀγανακτῶν καὶ δυσχεραίνων, καὶ τὴν ἀδικίαν 
ὡς ἂν τὰ ἔσχατα ἡδικημένος πρὸς τοὺς παρατυχόν- 
τας ἐπιθοώμενος, xal τὴν βασιλείαν ἀνακαλούμενος 
ὡς κληρονομιαῖον τάχα Χτημα xol αὐτῷ προσῆκον 
ὡς μᾶλλον τῶν ἄλλων ἐγγύτατα ἔχοντι αἵματος πρὸς 
τὸν ἀπελθόντα βασιλέα. Ὡς δὲ ἐγένετο κατὰ τὸ 
πραιτώριον, διαῤῥήξας τὰς πύλας τῆς φυλακῆς ἐξάγει 
τοὺς καθειργµένους, ἐλπίσας οἶμαι δι’ αὐτῶν μέγα 
τι διαπράξασθαι καὶ γενναῖον. Τὸ δὲ αὐτὸ τοῦτο xai 
ἐν Χαλκῇ φθάσας ἐποίει. ᾽Αλλὰ τῆς ἑπαναστάσεως 
τοῖς ἐν τοῖς βασιλείοις γνωσθείσης εὐνούχοις, ταχὺ 
μὲν οἱ φυλάσσοντς idv τῷ παλατίῳ στρατιῶται 
Ῥωμαῖοί τε xai Βάραγγοι (γένος δὲ Κελτιχὸν οἱ 
Βάραγγοι μισθοφοροῦντες Ῥωμαίοις) κασοπλίζοντα:, 
ταχὺ δὲ καὶ ol ἐν ταῖς βασιλικαῖς ὑπτηρετοῦντες 
τριήρεσιν ἡγείροντο. Καὶ ysip ἱκανὴ [Ρ. 793] συν- 
ηθροίσθη xai κατὰ τοῦ θεοδοσίου ἔμελλε πέµπεσβαι. 
'O δὲ τοῦτο πυθόµενος, ἐχκλίνας τοῦ πρὸς τὸ παλά- 
ttov ἀπιέναι, ὑποστρέφει πρὸς. t7,v τοῦ θεοῦ Μεγά- 
λην Ἐκκλησίαν' ἆλπισε γὰρ ὡς εἰσελθόντα τοῦτον ἐν 
αὐτῇῃ ὁ πατριάρχης τε xai ὁ χλῆρος προσδέξεται, 
καὶ λαὸς ἀθροισθήσεται πλεῖστος, καὶ βασιλέα dvavo- 
ρεύσουσι. Ταῦτα δὲ πάντα αὐτῷ εἷς τούναντίον 
ἀπέθτ. "O τε γὰρ πατριάρχης xai ὁ τῆς ἐκκλησίας 
κλῆρος ἑρχομένῳ τὰς ταύτης ἀποχλείουσι πύλας, 
καὶ οἱ συνήθως ἐν τοῖς τοιούτοις Ὑαίροντες καὶ συν- 


τουτφ μέχρις ἐκείνου τοῦ τόπου, µαβόντες τὴν µέλλουσαν 
ὑποῤῥέοντες ἐσκεδάσθησαν, xal λοιπὸν 
πρὸς τὴν 


ἔριμος πάν-ων 


ἐχκλησίαν καθίζει * ὃν εὐθὺς ἁποστείλαντες 


ἐξαγουσι τῆς ἐκκλησίας xai ἑξορίζουσιν ἓν Περγάμῳ. Τὸ δ᾽ αὐτὸ τοῦτο xai εἷς τοὺς ἐμφανεστέρους τῶν 
αὐτῷ συναπαχθέντων ἐποίησαν. Καὶ τὸ ἀπὸ τούτου à Μιχαἠλ ἐναμφισθητήτως ἀνηγορεύετο αὐτοχρά- 


τωρ. 

Stratioticus nemine repugnante jam imperio po- 
titus delectos senatores, quemque ad majorem ex- 
tollendo dignitatem, populum beneficiorum pollici- 
tationibus, demeruit. Cum autem esset admodum 
senex multaque antiqua recordaretur, multas ve- 
terum consuetudinum reducere intendit, nihil vel 
imperio vel rei publiosg profuturas. Quorum fuit, 
quod preetorium expurgari jussit, quod factum jo- 
cose subsannantes cives dicebant querere eum 
taxillum suum quem aliquando ludens ibi perdidoe- 
rat, ideoque averrere pulverem ; quod civium ca- 
pita non litteris, ut nunc, sed byssinis pileis, ma- 
gnis lineis purpureis intertextis, tegi voluit; quad 


Παραλαθὼν δὲ τὰς ἡνίας τῆς βασιλείας πάντας 
μὲν τοὺς λογάδας τῆς συγκλήτου εἰς βαθμοὺς ἀξιω- 
µάτων ὑψτλότέρους ἀνήγαγε, καὶ τὸν δῆμον ὑποσχέ- 
σετιν ὑπεποιεῖτο πολλῶν ἀγαθῶν' ὡς Gv δὲ κάρτα 


D Ἱέρων καὶ πολλῶν μεμνημένος ἀρχαίων, ἐπεθάλλετο 


καὶ πολλὰ τῶν παλαιῶν σχολάσαντα ἐθίμων ἆπανα- 
κτήσασθαι, μηδὲν πρὸς λυσιτέλειαν συντελοῦντα τῆς 
βασιλείας Jj τοῦ κοινοῦ. Τό τε γὰρ λεγόμενον στρατ- 
Ὅγιον (44) ἀνακαθαίρεσθχι ἐχέλευσε, πρὸς ὅπερ 
ἀποσχώπτοντες ol πολῖται ἔφασκον ὡς τὸν οἶκεῖον 
ἀστράγαλον ἀναζητῶν, ὃν ἐκεῖσε παίζων ἀπώλεσεν. 
ἐκκαθαίρει τὸν χοῦν' καὶ τὰς τῶν πολιτῶν κεφαλὰς 
σχέπ:σθαι μλ δι ἀγραμμάτων (4 ), ὡς νῦν, ἀλλὰ 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑΡ. 


(44) Locua est in quinta urbis regione. Censet 
Pancirotlus esso caslra preetoriana, in quibus quia 
fuscrat lorsan Michael, ad iilud alluserunt cives. 

ΟΛΗ. 


(45) Hunc locum non intelligo etiamnnm, neque 
co interpretando vel me verum attigisse vcl quem- 


quam falsum nolo. Xvr. — Γράμμα capitis tegimen, 
formam pilei vel galeri una ratione caput obum- 


345 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 





346 


διὰ μµεγαλογράμμων ὀβονίων ἐκ βυσσοῦ πορφυρᾶς A procuratores publicos non ez senatu delegit, sed 


ἐζυφασμένων * xal δηµτσίους φροννιστὰς οὐ συγκλη- 
τικοὺς προεθάλλετο, ἀλλά τινας τῶν dv ἑκάστῳ do- 
Χείῳ ἑναξηθέντων ταχυγράφων (46). Kal ἄλλα πολλὰ 
τρίαυτα, ὧν τὸ χαθ) ἔχαστον κατολέχειν θελήσας 
προσκορὴς Ὑενήσομαι τοῖς ἀκροαταῖς. Ἐπεὶ δὲ ὁ 
Χχιρὸς ἐπέστη τῆς βασιλικῇς φιλοτίμίας, ἦν διανέµειν 
ἐτησίως κατὰ τὸν χαιρὸν τοῦ Πάσχα (47) πρὸς τὴν 
σὀγχλητον εἰώθασιν ol βασιλεῖς, καὶ πάντες εἱσῆλθον 
oi τοῦ στρατοῦ ἡγούμενοι καὶ Ὑένει καὶ ἀνδρίᾳ ὠνο- 
µασμµένοι. — ἦσαν δὲ ὅ τε μάγιστρος Ἰσαάχιος ὁ 
Κομνηνος xal ὁ μάγιστρος Κατακαλὼν ὁ Κεχαυμµένος 
(δουξ δὲ οὗτος ἦν ᾽Αντιοχείας, καὶ παραλυθέντα τοῦ- 
τον τῆς ἀρχῆς διεδέζατο Μιχαὴλ ὁ τοῦ βασιλέως 
ἀνεψιὸς 0v ἅμα τῇ ἄναῤῥήσει Οὐρανὸν (48) χατονο- 
µάσας ὡς δήἦθεν εἰς τὸν παλαιὸν Οὐρανὸν ἀναφέροντα 
τὸ γένος, καὶ μάγιστρον Αντιοχείας, ὥσπερ Ty ἐχεῖ- 
νος, τιμµήσας διάδοχον ἐχπέμπει τῷ Κεκαυμένφ), 
Μιχχήλ τε βεστάρχης ὁ Βούρτζης, Κωνσταντῖνος xai 
Ἰωάννης οἱ ἐκ τοῦ Ὑένους τῶν Ἐφων τοῦ δουκὸς 
καταγόµενοι, xai ol λοιποὶ λογάδες τῶν ἀρχόντων : 
(P. 704] συνέδραµον δὲ πάντες, ἵνα καὶ τὸν vlov βα- 
σιλέα θεάσωνται xal τῶν ἀπ᾿ αὐτοῦ τύχωσι Φιλοτι- 
μιῶν * διεδοθη γὰρ πρὸς ἅπαντας τὸ προετικὸν ἐχεί- 
νου καὶ πρὸς -ᾱς εὐεργεσίας μεγαλοπρεπὲς τε καὶ 
ἐλευθέριον * ἐς λόγους δ᾽ ἐλθὼν ὁ βασιλεὺς τῷ Κο- 
μνηνῷ xxi τῷ Κεκαυμένῳ, καὶ ἔπαινέσας piv αὖ- 
τοὺς xal ατρατηγοὺς Ὑενναίους xai ἀγαθοὺς ὀνομά- 
σας, καὶ μᾶλλον τὸν Κεκαυμένον ὡς μὴ ἐκ πατέρων 
μηδ᾽ ix προσπαθείας τινὸς, ἀλλ᾽ ἐξ οἰκείων ἀνδρ- 
αγαθηµάτων πρὸς ἢν ἑκέκτητο τοῦ ἀξιώματος ἆν- 


&lios scribarum e numero velocium, in singulis 
archivis educatorum. Que si omnia velim recitare, 
satietatem auditoribus attulero. Postquam tempus 
appetiit imperatorie largitionis, quam exercere 
in senatum imperatores quotannis 6855 festo Pas- 
chatis tem pore cousueverant, ingressi suntad eum 
omnes exercituum duces, generis nobilitate et 
fortitudine illustres. Hi erant magister Isaacius 
Comnenus,magister Catacalo Ambustus (huic cum 
esset dux Antiochie, magistratum abrogarat stra- 
tioticus,et Michaelum patruelem suum in ejus lo- 
cum sauffecerat ; quefn, ut primum imperator fac- 
tus fuit, Urennm denominaverat veluti ab antiquo 
illo Ureno genus ducentem), Michaelus  Bestar- 
ches Buriza, Constantinus et Joannes, genus a 
duce orientalium trahentes, aliique multi ducum 
lectissimi. Omnes autem concurrebant, ut novum 
viderent imperatorem et ejus beneficentia frueren- 
tur: nam ejus liberalitas atque magnificentia pas- 
sim fuerat celebrata. Imperator cum Comneno et 
Ambusto colloquens eos laudavit, bonos fortesque 
duces appellans, maxime Ambustum, qui non pa- 
rentum nobilitate aut favure adjutus aliquo, sed 
suis praeclaris factis ad tantam dignitatem con- 
scendisset. Eodem modo alios quoque nobiles tra- 
ctavit, nullius interim voluntati morem gerens, 
neque presidum petentes dignitatem Comnenum 
ac ÀAmbustum voti compoles, sed omnium petitio- 
nes 616 irritas reddens, et eo ipso adversum se 
irritans eorum animos .Atque hoc modo orientales 


αχθέντα καθέδραν, τὸ αὐτὸ δὲ xal πρὸς τοὺς ἄλλους C ductores tractavit. 

τῶν εὐγενῶν ποιήσας, μηδενὸς δὲ θελήσας ἐκπληρῶσαι βούλησιν, μηδ᾽ εἷς τὸ τῶν προέδρων άξιωμα τὸν 
Κομνηνὸν καὶ τὸν Κεκανμένον, ὡς ἠτοῦντο, ἀναγαγεῖν χατανεύσας, ἀλλὰ καὶ πάντων τὰς δεήσεις ἀπράκτους 
ἀποπεμψάμενος, ἅπαντας Πρέθισε xav' αὐτοῦ. Καὶ πρὸς μὲν τοὺς ἔφους στρατηγοὺς διετέθη οὕτως. 


Tov δὲ Βρυξννιον τῆς ὑπερορίας μεταπεμψάµενος 
καὶ ἄρχειν τάξας Καππαδοκῶν στρατηγὸν αὐτοκρὰ- 


Bryennium autem ab exsilio revocavit ac Cap- 
padocibus praefecit, plenoque oum imperio 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


brantem habuisse non suspicor,quin potius fasciam 
vel tzniam fuisse pro uniuscujuaque libito contor- 
tam, ad Turcicitegminis instar: linea enim fuit, 
ut auctor suggerit,et quia variis coloribus depicta, 
γράμματος obtinuit nomen ; que vero bysso, lineis 
purpureis varia texebatur, µεγαλόγραμμον, impe- 
ratoris jussu, vocata fuit. Vestium porro vpáu- 
µατα dicunt Greci quamlibet in eis colorum flo- 
τα, 8lellarum et figurarum varietatem. Lexicon 


loculis scriptis retinebat,  lugrediebantur — denique 
ad imperatorem non confuse, sed ordinalimsecundum 
vocanulis vocem, qu& «cripta virorum nomina secun - 
dum officii dignttalem recitabat. Quorum primus vo- 
calus est rector domus, cui non in manibus, sed in 
humeris posita sunt. numismaía cum  scaramangis 
(tunicis) quatuor. Post quem (domesticus scholarum 
eb λογαριαστὴς τῆς πλοίας (τῶν πλωΐμων) sunt 
vocutt, quorum alter. militibus, al,er navigantibus 


anonymum eeapius laudatum v. Tpi6ovogópoc: Ὁ φο- [) praeerat. Hi itaque paris numeri, quia dignitas. par 


ρῶν στολὴν ἔχουσαν σημεῖα ὡς γράμματα. (10ΑΗ. 
--Μαργελλόγραμμον legit Salmasius ad Vopiscum 
p. 406 col. 2 post Meursiuin in Glossar. in μάρ- 
γελλον. FABAOTUS. 

(46) Scrib:s velocibus puto respondere nostros 
librarios Xr. 

(47)A describendis Luitprandi l.vr,calamum con- 
tinere nequeo:/n ea, inquit, quz est ante βαϊοφόρον, 
quod nos Palmarum rumos dicimus, hebdomade, tam 
in militibus quam in diversis constitulis officiis numi- 
smalum aurcorum erogalionem (unde nomen ῥόγα), 
prout cujusque meretur officium, imperator facit ; cui 
erogationi quía me interesse voiutt ,meveníre przcepit. 
Erat apposita decem cubitorum longitudinis ac qua- 
luor latitudinis mensa quz numismata loculis congre- 
gata, prout cuique dabatur, numeris extrinsecus. (n 


eral, numismata εἰ scaramanga suscipientes prz 
multitudine non jam in humeris poriaverunt, sed 
adjuvantibus altis post se cum labore traxerunt. Post 
hos admissi sunt. magistri numero 24, quibus erogate 
sunt numismalum aureorum librz unicuique secun- 
dum eumdem numerum 24, viginti quatuor cum sca- 
ramangis. Patriciorum deinde ordo hos pome est 
secutus, eo 19 numismatum libris cum scuramanga 
una donatus, Turba post hos immensa vocatur proto- 
spathariorum, candidalorum el id genus clientum. 
De accipiendo annuo donativo scribit Romanorum 
more Theodoricus rex apud Cassiodorum Var. 5, 
Ep. 26 οἱ 27. Antiquatum suo tempore deplorst 
Balsamon Juris Grecor. ]. vii, p. 471. ολη. 

(48) Urani cognomen etiam supra habitum. Xvr. 





3947 — d 


" GEORGII CEDRENI 


348 


Macedonicis legionibus prepositum — in Turcos A xopa προχειρίζεται τῶν Μακεδονικῶν {αγμάτῳν καὶ 


emisit. Etenim Tureus quidam, Samuchus nomine, 
obscuris natalibus, sed bello egregius, sub sultano 


militans cum is alternamin Romanos impressionem 


fedit, eo :n Persidem reverso cum tribus millibus 
locum tenuit, atque: hinc inde vagans in planis 
atque humilibus msjoris Armenis locis subitia in- 
cursionibus ditionem Romanam vexabat. Sed hu- 
jus quidem animum non placavit homo blandiendi 
ac comitate deziulcendi eos qui atrocibus affecti 
injuriià occultam in animo itam gerunt ignarissi- 
mus. Magnopere enim obsecrante Byrennio ut 
bona etiam sibi sua; que ipsi. Theodora eripuerat, 
redderentur, non assensit; ac urgentem vehemen- 
tius, vulgare illud et protritum fatus, confecto 
opere demum esse exigendam mercedem, dimisit, 


Bryennius hoc. modo 'spretus discessit animo. ex- 


asperato, vindicle occasionem exspectaturus. 


κατὰ Τούρκων ἐκπέμπει ^ Τοῦρχκος γάρ τις τὴν κλῖ - 
σιν Σαμοὺχ, τὸ γένος οὐκ ἐπίσημος, πρὸς δὲ τὰ πολε- 
μικὰ γενναῖος xal ἑνεργὸς, τῷ σουλτάνῳ συστρα- 
τευσάµενος ὀπηνίκα τὴν δευτέραν εἰσθολὴν κατὰ 
Ῥωμαίων ἐποιήσατο, ῥἐχείνου ὁὀποστρέψαντος ἐν 
Περσίι αὐτὸς τῷ tony παρέμεινε μετὰ τρισχιλίων 
ἀνδρῶν, καὶ περιπλανώμενος dv taie πεδιάσι καὶ 
τοῖς ὑπτίοις τόποις τῖς μεγάλης ᾽Αρμενίάς, xxl αἷ- 
φνιδίους ποιούµενος ἐκδρομὰς, κακῶς διετίθει τὰ 
Ῥωμαίων καὶ ἐληΐζετο, 'AX)' οὐδὲ τοῦζον θεραπεῦ- 
σαι ἴσγυσεν ὁ βασιλεύς * Tv γὰρ ἀφυέότατος εἷς τὸ 
θωπεῦσαι καὶ καταδημαγωγῆσαι ἀνθρώπους πιρι- 
υθρισθέντας καὶ λανθάνοντα χότον iv τῇ uy περι- 
φέροντας Τοῦ γὰρ Βρυεννίου λιπαρῶς ἴκετεύοντος 
ἀποδοθῖναί oV xal τὰ χρήματα ὁπὸσα ἀφείλετο ἀπ' 
αὐτοῦ Θεοδώρα ἡ βασιλὶς, οὐκ ἐπήκουσεν, ἀλλ᾽ ἔκτε- 
νῶς δυσωποῦντα περὶ τούτου xàl Ἱκετεύόντα, τὸ δη- 


μῶδες τοῦτο καὶ κατὴμαξευμένον εἰπὼν µόνον, « Δειχνύων ἔργα ἀπαίτει μισθοὺς, » ἀπεπέμψατο, Οὕτω 
δὲ παροραθεὶς καὶ ὁ Βρυέννιος ἀπῄει δεινὰ στρέφων ἐν ἑαυτῷ καὶ καιρὸν ζητῶν ἐκδικήσεως, 


Eumdem se imperator gessit erga Erbebium 
Francopullum, qui vir in Sicilia Maniace in bello 
socius fuerat, ac preclara statuerat tropea, 617 
et exinde in eum usque diem rei Romane stu- 
duerat. lluno enim precibus a se contendentem ut 
magisterii honore ornaretur, non modo non est 
dignatus assensu, sed etiam subsannatum varie 
nasoque suspensum dimisit:adeo inhumanus erat 
et in congressibus difflcilis. Erbebius, quippe bar- 
barus et ire impotens, non moderate tulit eam 
contumeliam ; ignarusque eorum qua Romani ma- 
chinabantur, de vindicta cogitavit ; comineatuque 


, domum abeundi ab imperatore impetrato in Orien- 


tem transiit, ac domum suam Dabaramam in Ar- 
meniaca sitam provincia se contulit; et re cum 
quibusdam Francis communicata, ibi in hiberna 
divisis, 300 eorum corruptie in Mediam abiit iia 
comitatus, et cum Samucho tunc ibidem degente 
belli in Romanos gerendi societatem coiit. Ea so- 
eietas cum aliquandiu durasset,offensoe jnter Fran-, 


cos et Turcos inciderunt, ac nationes invicem sibi . 


' insidiari ceperunt. Ac Samuchus quidem pactis 


- 


8e slare gimulabat, Erbebius vero semper in sus- 
picionibus erat, subitumque: Turcorum aliquem 


' jm sé impetum exspectabat ; ideoque suos horta- 


Παραπλησίως δὲ διετέθτ xal πρὸς Ερθέθιον τὸν 
Φραγγόπωλον, ἄνδρα συστρατευσάμενόν τε τῷ Ma- 
νιάκῃ ἐν Σιχελίᾳ καὶ μεγάλα τρόπαια στήῄσαντα xai 
ἀπ᾿ ἐκείτου καὶ ἕως τούτου ᾿Ῥωμαίοις εὔνουν φαινό- 
pevov. Παραχαλοῦντα γὰρ καὶ αὐτὸν zal ἱκετεύοντα 
τῆς τῶν µαγίστρων τ'μῆς τυχεῖν οὐ µόνον οὐκ ἡξίωσε 
λόγου, ἀλλὰ καὶ πολλὰ χλενάσας xal μυκτηρίσας 
ἀπεπέμψατο. Kai οὕτως Tv ἀφυὴς καὶ δυσπρύσοδος 
περὶ τὰς ὀντεύξεις. Ὁ δὲ ᾿Ερθέθιος, ofa Βάρθαρος καὶ 
τὴν ὀργὴν ἀχατάσχέτος, οὐ μετρίως «ἐνεγκὼν τὶν 
ὕθριν, ἀγνοῶν δὲ xal τὴν µελετωμένην παρὰ τῶν 
[P. 705] Ῥωμαίων συσκευὴν, οὐκ ἑχκαρτέρησεν, 
ἀλλὰ σπουδάζων ἀμύνασθαι τὸν ὑθριστὴν, ἐξαιτησά- 
ενος ἐπ᾽ oixou πορευθῖναι καὶ ἀφεθεὶς, τῷ βασιλεῖ 
προσειπὼν τὰ ἐξιτήρια, ἐξῆλθεν εὐθὺς, καὶ πρὺς την 
Ἔφαν περαιωβεὶς ἀνῆλθεν iv τῇ κατὰ τὸν ᾽Αρμε- 
νιακὸν otxiq αὐτοῦ, τῇ Δαθαράμῃ. Kal κοινολογχ- 
σάµενός τισι τῶν Φράγγων ἐκεῖσε τότε διεσπαρµέ- 


vote οὖσιν ele παραχειµασία», xai τριακοσίους ἄνδρας 
«ἐκ τούτων ὑποφθείρας, ἀπῆρεν ἐκεῖθεν, καὶ ἀνελθὼν 


ἐν Μηδίᾳ κοινοπραχεῖ τῷ Σαμοὺχ, ἐκεῖσε ἐνδιατρί - 
θοντι, ὥστε πολεμεῖν 'Βωμαίοις. Kal χρόνον μὲν 
τινα ἀσάλευτος ἔμεινεν ἡ ὁμολογία * προσκρούσµατος 
δὲ τινος μεταξὺ τῶν Φράγγων Ὑενοµένου καὶ Τού2- 


Xwv, καὶ ἐκ τούτου ἐπιθουλευόντὼν ΄ ἄλλήλοις τῶν 


batur ne seoure, sBd .armati semper dormirent. [) γενῶν. ὁ μὲν Σαμοὺχ προσεποιεῖτο τηρεῖν τὰ συν - 


Interim tamen Samucho nullum praebebat sua- 
rum cogitationum indicium. 688 Tandem Samu- 
chi insidie eruperunt,Et quadam die omnibus auis 
Turcis armatis prandentes Francos adoritur ; quo- 
rum hi adventum sentientes,statim in equos, quos 
ducis jussu semper paratos habebant, insiliunt, et 
Turcis occurrunt; prelioque aeri facto, Turci cum 
aliquandiu — reatitissent, pelluntur,  majorque 
eorum pars occísa, reliqui pedites nudique in ur- 


bem Chleat {αρα evadunt. Erbebius a persecu- - 


tione hostium revertens cum suis suadebat ut in 
castra se reciperent. Veruin ii urgebant ut in eam- 
detn urbem (nam cum ejus amera societas aoc pa- 


ππεθειμένα, ὁ δὲ Ερθέδιος διὰ παντὸς. ἦν ἐν ὑπονοίαις 
«καὶ αἰφνίδιον πρεσεδόχα ἐπίθεισιν, καὶ τοὺς Φράγ- 


ους παρεκἀλὲι pij ἀνέτώς, ἀλλ’ ἐπὶ τῶν ὅπλων καθ- 
εὐδειν., Τοῦτο δὲ ἐποίει χρυφίως, µηδεµίαν συναίαθη - 
σιν διδοὺς τῷ Zapoby, ἕως ἐκεῖνος -.λανθάνειν οἱηθεὶς 
ἀνακαλύπτει t. βούλευμα, καὶ περὶ µίαν ἡμέραν 


. ἐξοπλίσας πάντας οὓς | εἶχε Τούρχους ἐπιτίθεται 
᾿ἀριστοποιουμένοις τοῖς Φράγγοις. Οἱ δὲ κατὰ τὸ 


παράγγελµα τοῦ στρατηγοῦ τοὺς Ίππους ἐν τοῖς χα- 
λινοῖς ἔχοντες, ὡς ἤσθοντο τὴν ἔπελευσιν τῶν To5p- 


: t -9j 
, Xt), ταχεῖς τε ἔποχοι vlvovtut καὶ ἑρχομένοις τοῦ- 


τοις προσυπαντῶσι. Καὶ Ὑίνεται μάχη χαρτερὰ, καὶ 
πρὸς μικρὸν ἀντισχόντες ol Τοῦρκοι τρέπονται. Καὶ 


349 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


350 


πίπτουσι μὲν ol πλείους, οἱ δὲ λοιποὶ διεσώθησαν A ctum ipsis intercedebal) intrarent,in qua recreare 


πρὸς τὸ Χλέατ πεζοὶ καὶ qopvol. 'O δὲ Ἐρθέ- 
διος ὑπαστρέψας ἀπὸ τοῦ διωγμοῦ μετὰ τῶν Φράγγων 
κατασχηνῶσαι ἐν τῇ παρεμθολῇ συνεθούλευεν. Ἐν- 
ἔχειντο δὲ οἱ Φράγγοι ἀναγκάζοντες εἰσελθεῖν ἐν τῇ 
πόλει τοῦ Χλέατ, κοινοπραγίαν ἔχοντες xai ὅρκους 
μετὰ τοῦ ἀμηρεύοντος ἐν αὐτῇ, εὐπαβείας té τινος 
καὶ λουτροῦ μετασχεῖν καὶ τὸν ἐν τοῦ πολέμου dmo- 
πλύνασθαι λύθρον. 'O δὲ πολὺς ἦν ἐγχείμενος xai 
χαθικετεων τὸν τοιοῦτον ἀποτινάξασθαι Λλογισμὸν 
καὶ μὴ πάνυ τι πιστεύειν ὄρχῳ ἀλλοπίστων κἀὶ ἀλλο- 
φῦλων ἀνθρώπων, xxl εὐσεθεῖν ἀναπεπεισμένων cl 
θανάτου πολλοῖς Χριστιανοῖς α-τιοι γένοιντο. Ὡς δὲ 
λέγων οὐδένα τὸν προσέχοντα ees, ἀλλὰ πάντες 
TILT- Ὑενόμενοι Tru ἀπαραίτητον τὴν εἴσοδον 
ἐλογίζοντο, ἄρας xal αὐτὸς εἴσεισι σὺν αὐτοῖς, πολλὰ 
πρότερον Θθεοκλυτήσας καὶ διαμαρτυράμενος xai 
παραγγείλας διὰ παντὸς προσέχειν καὶ ἐν 4spoly 
κατέχειν τὰ ὅπλα. Εἰσελθόντες οὖν ol Φράγγοι, καὶ 
τῶν τοῦ στρατηγοῦ παραγγελµάτων καταφρονήσαν- 
τες, ἐν λουτροῖς xal πότωις καὶ εὐωχίαις ἦσαν, Ὁ δὲ 
αμηρᾶς ᾿Απονάσαρ ἅμα τῷ Σαμοὺχ καὶ τοῖς ἐν τῇ 
πθλει Σαραχηνοῖς βουλευσάμενος, καὶ παραγγείλας 
τοῖς ξενοδόχοις, ὅτε τὸ σύνθηµα δοθῇ, χατέχειν τοὺς 
ἐπ'ξενωθέντας xal δεσμεῖν fj, τούτου φαινομένοι ἆδυ- 
ἀποσφάττειν, τέως μὲν ἠρέμει' ἐπεὶ δὲ ἅλις 


νάτου, 


" servatus. 


se in balneo cruorem belli abluere possent. 
Vehementer instabat contra Erbebius, atque obse- 
crabat ut banc cupiditatem deponerent, neve ni- 
miutn fiderent jurijurando hominum diverse reli- 
gionis ac nalionis,et quibus persuasum essel se 
piissime agere si multos Christiauos interimerent. 
Sed cum, omnibus in eadem sententia manentibus, 
surdo fabulam narraret,tandem oum ipsis in urbem 
ingreditur,multis eos obtestatus ut sibi nunquam 
non eaverent semperque arma ad manus haberent. 
Sed Franci Chleat ingressi, posthabitis Erbebii 
monitis ad lavacra, pocula et convivia se contulere. 
Interim urbis ameras Aponasar, re cum Samu- 
cho et Saracenis ibi degentibus 6119 communi- 
cuta, hospitibus peregrinorum mandat ut dato 
signo hospites suos comprehendant ac vinciant, 
aut si id fieri non possit, occidant. (Postquam 
Franci deliciarum saturi somno se dederunt, si- 
gnum datur, et eorunr alii statim occiduntur alii 
capiuntur, quidam etiam de muris foras desilientes 
evaserunt, Erbebius captus est et in vinculis as- 
His ita actis, ameras imperatori per 
internüntios' signiflcat se ei favere, οἱ qui ipsius 


rebus insidiáti fuissent, eos se perdidisse, ducem- 


que horum captum detineré. 


εἶχε τοῖς Φράγγοις f, ἡδυπάθεια [P. 796] καὶ πρὸς ὕπνους ἑτράπησαν, δοὺς τὸ σύνθηµα᾽ ἐπιτίθεται, Καὶ 
oi μὲν τῶν Φράγγων εὐθὺς ἀποσφάττονται, oi δὲ κατεσχέθησαν, τὶνὲς δὲ xal ἀπὸ τοῦ τείχους ῥιπτοῦν- 


τες ἑαυτοὺς ἔξω διασωθῆναι ἴσχυσαν. 


Ἐάλω δὲ καὶ ὁ Ἐρθέδιος καὶ πεδηθεὶς ἐφυλάττετο. Ὁ ὃὶ ἀμηρᾶς 


διαπραξάµενος ταῦτα διαχη ροκεύεται πρὸς τὸν βασιλέα ὡς τάχα εὔνους [Ov] αὐτῷ καθεστὼς καὶ τοὺς 
ἐπιδουλεύοντας τοῖς αὐτοῦ πράγµασι διαφθείρας xai τὸν τούτων ἀρχηγὸν κατασχών. Καὶ τὰ μὲν περὶ τὸν 


Φραγγόπωλον συνηνέχθη is. 


Οἱ $i τῆς "Eqas στρατη γοἱ ἀποπεμφθέντες, ὡς C. CeterumOrientis duces hoc quo docuimus modo - 


ἔμπροσθεν εἴρηται, παρὰ τοῦ βασιλέως δευτέραν 
ἔγνωσαν πεῖραν' ππροσαγαγεῖ», καὶ δὴ τῷ πρωτοσυγ- 
"λλῳ Αέουτι τῷ Στραθοσπονδύλῳ προσελθόντες τὰ 
κοινὰ ὅδ'.οικοῦντι τῷ τότε μεσίτήν ἐς τὸν βασιλέα 
τοῦτον προὐθάλλοντο, χαὶ μὴ παρὰ τοὺς ἄλλους 
περιοφθῆναι Ἰκέτευον μηδ᾽ ἀτίμως ἀποῤῥιφῆναι, xal 
ἄλλα προθαλλόµενοι δίκαια, τελευταῖον δὲ ἐπαγαγόν- 
τες μηδ᾽ ἄξιον εἶναι τοὺς μὲν πολίτας τῶν βαδιλι- 
κῶν εὐμοιρῆσαι τιμῶν, µήτε παρ' ἔπαλξιν στάντας 
μήτε πρὸς πολεμίους διαγωνισαµένους ποτὲ, αὐτοὺς 
ὃς τοὺς ἐκ παίδων προπολεμοῦντας καὶ ἀγρυπνοῦντας, 
tv ἁἀδεῶς οὗτοι καθεύδοιεν, παροραθῆναι xal τῆς 
βασιλικῆς φιλοτιµίας διεκπεσεῖν. "AX οὗτος, στρυ- 
ουὸς ὢν xai δυσπρόσιτος, οὐ µόνον οὐκ ἐδέξατο ἡἠπίως 


τὴν προσαγομένην Ἰκεσίαν, ἀλλὰ καὶ μεθ) ὕθρεων : 


ἀπιπέμψατο τοὺς ἱκέτας, ἐκφαυλ[σας oüx ὀλίγα καὶ 
ἐς ἕκαστον τῶν ἀνδρῶν. Οἱ δὲ καὶ δεύτερον ἤδη 
παρῳνηµένοι, πᾶσαν ἐλπίδα ᾽ἀποσεισάμενοι ἐσφάδα- 
ζον xxl διεπρίοντο τῷ up p. Καὶ κατ ἀρχὰς μὶν, 
ὡς πη ἕκαστος ἔτυχεν, ἐν ταῖς. ὁμιλίαις ὑποτονθορύ- 
ζουτες ἑλοιδοροῦντο τῷ βασιλεῖ, xal μὴ πράως ἐνεγ- 
«κεῖν Éxagtov παρεκάλουν ἑκάστην παροινίαν, ἀλλὰ 
δικναστῆναι παρώρμουν πρὸς ^ δικαἰαν ἐκδίκησιν, 
Ἔπειτα xal ὑφ᾽ iv ἐν τῇ Μεγάλῃ γενόµενοι Ἐκκλησίᾳ, 
καὶ ὄρκους δόντες καὶ λαθόντες μὴ σιωπῆσαι unb! 
ὀνασχίσθαι, ἀλλὰ τοὺς ἑνυθρίσαντας τιµωρήσασθαι, 


dimissi ab imperatore denuo tentandam rem sía- 
tuerunt.Itaque se ad primarium syncellum Leonem 
Strabospondylum conferunt, tunc reipublice gu- 
bernatorem, eoque apud imperatorem intercessore 
utuntur, atque orant ne ipsos ita neglectos atque 
ignominiose abjectas imperator velit. Multisque 


adductis argumentis, id quoque ad extremum pro- 


ponunt, indignum videri,cives ab imperatore ho- 


nores consequi, cum ii neque propugnacula tutati 


neque cum hoste congressi unquam sint, se vero, 
qui ab ineunte etate pro ipsis propugnaverint et 
excubarint, ut secure alii dormire possent, pre- 
teriri neque ex imperatoris benignitate ullum per- 
cipere fructum. Verum imperator, rnorosus homo 
adituque difficilis, 6290 non modo non audit be- 
nigne eam deprecationem, sed supplices etiam 
contumeliose dimisit, singulos verbis insectatus. 
At rero hi denuo ignominiis superbe affecti, omni 
excussa spe fremere animoque excandescere. Ác 
principio quidem pro se quisque susurris impera- 
tori conviciari,alterque alterum hortari ne contu- 
meliam istam leviter ferat,sed ad justam vindictam 
gese paret. Ροβί in unum collecti coetum in Magno 
Templo, dictis ultro citroque sacramentis non ai- 
lentio et otiose tantam perferre indignitatem, 
Bed injurias ulcisci averssti, sunt, adamanti- 





351 


GEORGII CEDRENI 


352 


nisque, quod aiunt, vinculis conspirationem ro- A δεσμοῖς, ὃ Φφασιν, ἁδαμαντίνος ἠσφαλίσαντο τὴν 


borarunt. Ambusti sententia erat Bryennium 
quoque in societatem asciscendum, qui ad hoc 
institutum plurimum afferre momenti posset, nu- 
meroso prefectus exercitui Macedonico. Atque is 
tentatus facillime assensit. Proinde in deliberatio- 
nem venit cui imperium, re ex animi sententia 
guccedente, deferretur.Idem prorsus orm nibus con- 
juratis visum, Ambusto id deberi,eetate,fortitudine 
et peritia caeteris prestanti. Verum hic onus illud 
excutere cupiens, compendio verborum multitudi- 
nem sustulit.Surgens enim illico Romanorum im- 
peratorem designavit magistrum Isaacium Comne- 
num, auctorque reliquis fuit idem ut facerent.Hoc 
modo cum se mutuo devinxissent, ac quantum res 
ferebat institutum 6991€ roborassent, accepto ab 
imperatore commeatu domum quivis suam, ut 
putabatur, discesserunt. 


Jam et Bryennius rebus suis ex arbitrio impera- 
toris constitutis in Orientem abibat. Comitabatur 
eum patricius Joannes Opsaras,missus ab iinpera- 
tore cum auro,ut militibus stipendia numeraret. 
Cum pervenissent in supinam quamdam planitiem 
in Orientali provincia, Cappadocibus Bryennius 
peadere copit que ex liberalitate imperatoris debe- 
bantur. lbi cum plura dari juberet quam impera- 
tor mandaverat,adversarium habuit Opsaram, non 
audere se dicentem quidquam addere injussu impe- 
ratoris. Cumque Dryennius eum quiescere et omia- 
sis verbis suum mandatum exsequi juberet, ac 
Opsaras ferocius repugnaret, ira inflammatus 
Bryennius a sella prosiluit et Opsaram pugnis ceci- 
dit, tandemque crinibus et barba correptum humi 
prostravit, et vinculis injectia in suo tentorio as- 
servavit. Ipse aurum imperatorium aocepit ac ati- 
pendia distribuit, augens ea pro suo arbitrio. In 
propinquo castra tum forte habebat Lycanthes pa- 
tricius,Lycaonibus et Pisidis prefectus.Is de male 
tractato Opsara nuntio accepto, suspicatus,id quod 
probabile erat, rem eam ad tyrannidis affeclatio- 
nem spectare, ignarus quippe consilii a ducibus 
orientalibus initi,duas orientales legiones 629^ ar- 
mat, Michaelumque imperatorem celebrans tento- 
rium Bryennii capit, Bryennium vincit, eumque in 
potestatem Opsare vinculis solmto dedit. Hic eam 


nactus licentiam Bryennio statim occulos effodit,et D 


vinctum ad imperatorem mittit, defectionem ab eo 
tentatam simul exponens.Ipse eo loci commoratur, 
scilicet ut reliquam distributionem conficeret. Has 
gna temeritatis ac pertinaciz, ne dicam stolidita- 
tie, panas dedit Bryennius. At principes viri qui 
in orientali provincia habitabant,preses Romanus 
Durus (nam et is conjurationis erat socius).Burtza, 
Botaneiatea,Basilii Argyri fllii, et reliqui, cum ha- 
ctenus se continuissent et defectionis initium ali- 
unde exspeciassent, postquam inaudiverunt in 
quam se sua vecordia conjecisset calamitatem 
Bryenuius, callide ruputantes eum questione ad- 


ἐπιθουλήν,. Τῷ δὲ Κεχκαυμένῳ ἑδόχει καὶ τὸν Βρυέν - 
vtov προσλαθέσθαι συνωµότην, λαοῦ t& πολλοῦ ἄρ- 
χειν τεταγμένον τῶν Μακεδονικῶν ταγμάτων xai 
μέγα µέρος ἔσεσθαι μέλλοντα τοῦ σπουδάσµατος. 
Ὡς δὲ καὶ οὗτος, πείρας αὐτῷ προσενεχθείσης, τα- 
χέως ὑπήκουσε, λοιπὸν τίνα διεσκοποῦντο εἷς ἔργον 
προχωροῦντος αὐτῶν τοῦ βουλεύµατος ἀνειπεῖν βα- 
σιλέα. Καὶ πᾶσιν ἁπλῶς ἐφαίνετο τοῖς συνωμµόταις 
ὡς καὶ γήρᾳ xol ἀνδρίᾳ xai ἐμπειρίᾳ τῶν ἄλλων 
προύχων ὁ Κεκαυμένος ἄξιος sl; τοῦτο. 'O δὲ do' 
ἑαυτοῦ τὸ βάρος ἀπησείσασθαι σπεύδων συντόμφ 
λόγῳ διέλυσε τὰς πολυλογίας' ἀναστὰς γὰρ εὐθέως 
βασιλέα "Ῥωμαίων ἀνεῖπε τὸν µάγιστρον Ἰσαάκιον 
τὸν Κομνηνὸν, [P. 791] τοῦτο δὲ αὐτὸ ποιῆσαι καὶ 
τοὺς λοιποὺς παρεσχεύασεν. Οὕτω δὲ καταδεσµή- 
σαντες ἀλλήλους, καὶ τὴν βουλὴν ὡς lv». ἀσφαλισά- 
ptvot, καὶ τῷ [assi προσειπόντες τὰ ἐξιτήρια, 
ἕχαστος οἴχαδε τῷ δοχεῖν ἀπεφοίτησεν. 


"Apt δὲ καὶ ὁ Βρνυέννιος τῶν πραγμάτων αὐτῷ 
καθισταµένων ὥς πη ἑδόχει τῷ βασιλεῖ, διαπερᾷ 
πρὸς τὴν "Ec, ἔχων μεθ) ἑαυτοῦ xal τὸν πατρίκιον 
Ἰωάννην τὸν ᾿ὈΟψαρᾶν, ἀπεσταλμένον ix βασιλέως 
μετὰ χρυσίου ἐφ᾽ ᾧ τοῖς στρατιώταις διανεμηθῆναι 
τὸ αιτηρέσιον. Γενόµενος δὲ κατά τινα τόπον Ἱπλω- 
µένον xal ὕπτιον ἐν τῷ θέµατι τῶν ᾽Ανατολικῶν τοῖς 
Καππαλόκαις διένειµε τὴν φιλοφροσύνην. Ἐπαύξων 
δὲ τὰς δόσεις, καὶ πλείω τῶν τεταγµένων παρέχειν 
χελεύων, ἀντιπίπτοντα εἶχε τὸν ᾿Οψαρᾶν καὶ μὴ 
ὑπακούοντα΄ ἔφασκε γὰρ οὗτος μὴ τολμᾷν προσθήκας 
διδόναι τοῖς στρατιώταις, μηδὲν τοῦ βασιλέως περὶ 
τούτου προστάξαντος. Τοῦ δὲ Βρυεννίου ἀτρέμας 
ἔχειν εἰπόντος καὶ ποιεῖν σιωπῇ τὸ χεχελευσμένον 
παρεγγυήσαντος, ἀντιτείνοντος δὲ τοῦ ᾿Οψαρᾶ καὶ 
θρασυνοµένου, ἀναφθεὶς ἐκεῖνος τῷ θυμῷ τοῦ θρόνου 
τε ἀνίσταται xal κονδύλους τούτῳ προστρίθει" τε- 
λευταῖον δὲ xai τῶν τριχῶν καὶ τῆς γενειάδος ἀψά- 
µανος χαταθάλλει τοῦτον εἲς γῆν, xal δεσμὰ περιθεὶς 
ἐν τῇ (bg ἐφρούρει σκηνῇ, αὐτὸς δὲ τὸ βασιλικὸν 
χρυσίον ἀνειληφὼς ἐποεεῖτο τὴν διανομὴν ὡς ἠθού- 
λετο μεθ) ὑπεροχῶν. Ἔτυχε δὲ τότε παβαστρατο- 
πεδύων ἐγγὺς ὁ πατρἰκιος Λυκάνθης, xal τῶν Πι- 
σιδῶν καὶ Λυκαόνων ἡγούμενος, Οὗτος τὰ εἲς τὸν 
Ὀψαρᾶν συµθεθηκότα ἀκουτισθεὶς, καὶ τυραννίδος 
ἐπίθεσιν, ὥσπερ ἦν εἰκὸς, τὴν πρᾶξιν ὑπολαθὼν 
(7v γὰρ τῶν τοῖς ἑφοις ἄρχουσι βεδουλευμένων ἁμύη- 
τος), καθοπλίσας τὰ δύο τῶν ᾽Ανατολικῶν τάγματα 
ἐπιτίθεται τῇ σκηνῇ τοῦ Ἡρυεννίου, αὐτοκράτορα τὸν 
Μιχαὴἡλ εὐφημῶν. Καὶ τοῦτον μὲν δεσμεῖ κατασχὼν, 
ἀπολύει δὲ καὶ τὸν ᾿Οψαρᾶν τῶν δεσμῶν, καὶ τὸν 
Βρυέννιον αὐτῷ παραδοὺς οὕτως ὡς εἶχε κλοιῶν, 
χρῆσθαι τούτῳ χελεύει ὡς βούλεται. Ὁ δὲ ἀνεθεὶς 
τῆς πίδης xal πράττειν ὃ θέλει Χύριος Ὑεγονὼς τοῦ 
μὲν Βρυεννίου εὐθέως ἐξορύττει τοὺς ὀψθαλμοὺς xai 
ἐς βασιλέα τοῦτον δεσμώτην ἐκπέμπει, µηνύσας καὶ 
τὴν τολμηθεῖσαν ἁποστασίαν * ὁ δὲ προσέμινε τῷ 
τόπῳ ὡς τάχα τὴν tlc τὸν λοιπὸν λαὸν διενεργήσων 
διανοµήν. Καὶ 6 μὲν Βρυέννιος τοιαύτας ἀπέδωκε 
δίκας τῆς ἑαυτοῦ προπετείας καὶ αὐθαδείας, ἵνα μὴ 


333 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


354 


λίγωμεν dvolac* οἱ δὲ κατὰ τὸ θέµα τῶν ᾿Ανατολικῶν Α, hibita conspirationem indicaturum et rem efus so- 


τὰς οχήσεις ἔχοντες ἄρχοντες, ὁ πρόοδρος Ῥωμανὸς 
ὁ Σκληρὸς (ήν γὰρ οὐδ᾽ αὐτὸς ἔξω τῶν ὁμωμοχότων), 
& Βούρτζης, ὁ Βοτανειάτης, ol Βασιλείου τοῦ ᾽Αργυ- 
τοῦ παῖδες καὶ ὁ λοιπὸς ὅμιλος, τέως μὲν ἦσαν Tjpt- 
αὤντες καὶ ἀρχὴν ἀποστασίας ἀλλαχόθεν προσμέ- 
v; tec ἐπεὶ δὲ ἐπύθοντο τὰ κατὰ τὸν Άρυεννιον, 
P. 708] καὶ οἷαις ἑαυτὸν οὕτος φρενοθλαθῶς καθ- 
υτέθαλε τύχαις, ἐντοεχῶς λνγισάμενοι ὡς ἑταζόμενος 
ojtoq ἀποφήνειε τὴν συνωµοσίαν καὶ οὐκ εἷς καλὸν 
τοῖς συνωµόταις τὸ τέλος ἐπενεχθήσεται, ἄραντες 


ciis male cessuram, universi in Paphlagoniam Ca- 
stamonem(sic appellabatur domus Isaacii Comnepi) 
se conferunt ; cumque ipsum quoque adhuc quie- 
scentem deprehenderent, excitant vel invitum, ac 
cum eo veniunt ad Gunaria, qui est. locus planus 
atque amplus. Eo convocatis qui in vicinia erant 
6223 militibus,etiam sponto sua multis eo cognito 
res novas agitari confluentibus, omnium consensu 
Isaacium Comnenum imperatorem salutant, die 8 
Judii mensis, indictione 410, anno mundi 6565, 


ἅπαντες ἀπέρχονται ἓν Παφλαγονίᾳ κατὰ τὴν Κασταμόνχ' οἴκος δὲ ἡ Μασταμὼν τοῦ ᾿Ισααχίου µαγίστρου τοῦ 
Κομνηνοῦ. Καταλαθόντες δὲ καὶ αὐτὸν ἡρεμοῦντα ἔτι ἀνιστῶτι καὶ ἄχοντα, xal ἔρχονται μετ) αὐτοῦ κατά τινα 
«mov ὁμαλὸν καὶ πλάτος ἱχανὸν ἔχοντα' Γουνάρια ὁ τόπος κατονοµάζεται. Κάχεῖσε τοὺς πλησιοχώρους ἀθροί- 
σχντες στρατιώτας, xal τοὺς ὅσοι πυθόµενοε τὴν χίνησιν ἐθελονταὶ παρεγένοντο, μετὰ πάντων αὐτῶν ἀναγορεύ- 
1331 τοῦτον αὐτοκράτορα βασιλέα Ῥωμαίων, ὀγδόην ἄγοντος τότε τοῦ Ιουνίου μηνὸς, τῆς  ἰνδικτιῶνος τοῦ 


"este. ἔτους. 


᾽Αναχγορευθεὶς δὲ βασιλεὺς, στρατοπεδοιαν ὀχυρὰν B 


πηξάµενος, προσέµενε τῷ τόπῳ, ἐκδεχόμενος ἀθροι- 
49Zvat καὶ τοὺς λοιποὺς, ὁπόσοι µετεσχήκασι τῆς 
συνωμοσίας. Πλέον δὲ αὐτὸν καρτερεῖν ἀνέπειθε xoi 
μὲ προεξάλλεσθαι ἡ τοῦ Κεχχυμένου βραδύτης' 
διατκοπουμἐνψῳ γὰρ αὐτῷ καὶ τὸ αἵτιον ζητοῦντι 
τῆς βραδυτῆτος ἄγγελός τις ἐκ τῆς ἘΈψφας ἐλθὼν 
απήγχειλεν ὡς μεταμεληθεὶς ἐκεῖνος τῶν τε δοθέντων 
ὅρχινν ἠλόγησε καὶ τὰ βασιλέως φρονεῖ xal λαὸν 
ἄθροιζει ἐφ᾽ ᾧ τοῖς ἀνταίρουςιν ἐπιθήσεσθαι. Αὕτη 
δὲ ἡ ἀγγελία οὐκ εις μιχρὰν ἀγωνίαν καὶ ταραχὴν 
ἐνέδαλε τοὺς περὶ τὸν Κομνηνὸν, sl μέλλοιεν ἕξειν 
τοιοῶτον ἐχθρὸν Χχατὰ νώτων΄ Di καὶ ἑκαρτέρουν 
ἐν τῷ χάρακ. μαθεῖν τὴν ἀλήθειαν ὁριγνώμενοι. 
λλλ’ οἱ μὲν ἦσαν ἐν τούτοις, ὁ δὲ Κεχαυμένος ἔμεινε 
ti» οἰχείαν Ὑνώμην Φφυλάττων τοῖς συνωµύταις 
ἐπεῖ(ε δὲ ἑαυτὸν καὶ ἑδράδυνε διὰ τοικύτην αἰτίαν. 
"Ove τῆς βασιλίδος ἐξελθὼν ἀπενόστει ἐπ᾽ οἴκου, 
qtvóusvoc ἐν Νικομηδείᾳ καὶ ταχυδρόµῳ συναντήσας 
βασιλικῷ µηνύει δι’ αὐτοῦ τῷ λογοθέτῃ τοῦ δρόµου 
Νιχύτᾳ τῷ Ἐυλινίτῃ, δι’ ἀφελῶν καὶ στρατιωτικῶν 
ῥημάτων' « Ὡς οἶδα, ὦ ἀδελφὶ, ὁ σὸς χύριος καὶ 
βασ.λεὺς παρ) οὐδὲν λογισάµενος τὸν Κομνηνὸν καὶ 
ἐμὲ, καὶ τὰς δεήσεις ἡμῶν ἀποπεμψάμενος, ἀτίμως 
ix" o"xoo ἀπίπεμφεν. ᾽Αλλ᾽ ἴσθι ὅτι ἡμεῖς ἄπιμεν, 
Ὁ δὲ ἅμα σοὶ, s! ἀπαρέσκεσθε τῇ ἡμετέρᾳ ὑποχω- 
ῥήσει, ὑποστρίψαι xal ἄχοντας εἷς τοὐπίσω παρα- 
σκευάσατε͵ ἀποστείλαντες δύναμιν. Καὶ ταῦτα μὲν 
επὼν τῷ ταχυδρόμῳ τῆς πορείας συντονώτερον 
:χετρ ἐπειδὴ δὲ ο-χαδα γένοιτο καὶ à [Κομνηνὸς 
ἑοέμει ὡς τάχα μηδὲν µετέχων τοῦ ἔργου , eq 
ὀῤῥωδίαν ἐνέπιπτε, καὶ δείµατα αὐτὸν ἑτάραττε 
ὀελιότα µή πως ὁ Κομνηνὸς καὶ ol. τῆς συνωμοσίας 
μέτλχοι ἕτέρου Ὑενόμενοι σκοποῦ σιγῇ βουληθῶσι 
κιλύφαι τὴν ἐπιθουλὴν, καὶ µόνος αὐτὸς εὐθύνας 
κοµίσητα. τῆς ἀποστασίας ὡς ἤδη καταφανῆ ἑαυτὸν 
fig διὰ τοῦ μηνύματος. Καὶ ἐσκέπτετο xal ἐμελέτα 
πῶς καὶ τίνα τρόπον ἑαυτῷ περιποιῄσεται τὴν 
ἀσφάλειαν' [Ῥ. 799] οὔτε γὰρ δύναμιν προηυτρε- 
πισµένην εἶχεν, οὔτε dj προσοῦσα ἱκανὴ ἐδόχει ἀντι- 
παρατάττεσθαι βασιλεῖ Ῥωμαίων, τὸ πλέον δ’ ὅτι 
μηδὲ κοινηλογησάµενος τοῖς ἐπιχωρίοις στρατεύµᾳ. 


Imperator creatus castris communitis eo loco 
permansit, reliquorum etiam conjurationis popu- 
larium exspectans adventum.Ne autem citius pro- 
eiliret, sed moram perferret, maxime eum tarditas 
Awubusti movit. Cujus de causa cum secum dispu- 
taret, venit quidam ex Oriente nuntius, indicans 
eum mutata sententia et jurejurando spreto, atra- 
tiotici rebus studere, exercitumque contrahere ad 
de»ellandum adversarios. Hec res non levem sol- 
licitudinem atque perturbationem attulit Comneno, 
talem hostem a tergo habere intelligenti fore peri- 
culosissimum. Itaque se castris contiauit, dum 
certi aliquid cognosceret. Caeterum Ambusto,tam- 
eiBi in eadez sententia perstabal, causa cunctandi 
haec fuit.Quo tempore Byzantio domurmi proficisce- 
batur, Nicomedis in cursorem imperatorium inci- 
derai, atque hunc Nicete Xylinite dromi logo- 
thetae simplicibus ac militaribus verbis hxc jusse- 
rat indicare: « Quantum video, frater, dominus 
tuus iuinperator Comnenum et me pro nihilo puta- 
vit, 624 nostrisque pelitionibus contumeliose 
rejectis domum nos dimisit. Scito orgo nos abire. 
Ille autem ct tu, 8i improbatis nostrum discessum, 
nos missis copiis vel invitos retrahite. » Hec cum 
dixisset tabellario, iter institutum iotentius est 
prosecutus. Postquam domum venit et Comnenum 
quiescere sensit, perinde ac si nihil ei cum hoo 
negotio rei esset, haud leviter vereri 8ο metuere 
ccpit ne Comnenus eL reliqui mutata sententia 
silentio supprimere vellent conjurationem, itaque 
ipse solus defectionis poenas lueret,ut qui seipsum 
jam isto ad logothetam mandato prodidisset. Ita- 
que circumspiciebat ac meditabaturquonam modo 
se ipsum tutum redderet. Nam neque paratum ha- 
bebat exercitum ; et quos secum habebat, non vi- 
debantur eufficere ad bellum contra imperatorem 
gerendum, maxime quod cum exercitibus istarum 
regionum nondum collocutus fuerat,neque consta- 
bat utrum ei se illi essent daturi. Eapropter ces- 
sabat, et iig qui non satis consilia ipsius asseque- 
bantur, tergiversari videbatur. Et erant iis locis 
in hibernis duce Francice legiones ac una Ros- 


359 


GEURGII CEDRENI | 356 


sica :de quibus magna eum tenebat sollicitudo,ne À atv ἦν, μηδὲ πληροφορίαν ἑσχηχὼς sl προσδεχθήσε- 


iis conjuratio suboleret ab iisque comprehensus 
imperatori mitteretur. Hac ergo omnia Ambustus 
mefuens, tantisper dum se in tulo collocasset, 
692 rein differebat.Jam autem negotium aggres- 
&urus primo omnium conspirationem famulis co- 
gnatisque suis detegit ; et jam agnime virorum cir- 
citer mille stipatus, exinde etiam eorum animos 
quibus minus certo fidebat tentavit, 'singulatim 
principio nobiliores ejus loci periclitans, deinde 
paulatim fortiores ac bellicosiores. Quibus in 
suam sententiam pertractis, postea ,multitudinem 
. quoque sibi conciliare aggressus est. Etenim litte- 
ras finxit quibus ab imperatore juberetur, acceptis 
tribus sociorum et duabus Coloniensium ac Chal- 
dorum legionibus, adversus Samuchum proficisci. 
Has quinque legiones in campum ad Nicopolin 
convenire jussit, atque hac est usus in iis sibi ob- 
stringendis arte. Singulis diebus adnumium fin- 
gens summo mane eques exibat ; ac procul ab aliis 
subsistens primo ducem ad se vocabat, eique suo 
instituto exposito ostendebat aut moriondum aut 
assentiendum esse, deinde singulatim ordines eo- 
dem modo 86 conditione ; atque.hoc pacto omnes 
etiam invitos ad sacramentum dicendum aibi ad- 
egit. Primo Romanas legiones duas, deinde dome- 
Blicas, postea etiam peregrinas. tentavit. Quibus 
ipsis quoque facile perculsis juramentoque obstri- 
clis, jam metu vacuus, colleotis. 6226 Sebastenis, 
Melitenis, Tephricanisreliquisque Armeniis ducibus 
ac militibus, iter est: ingressus, nuntio ad Comne- 
num praemisso, sua se recte composuisse, jamque 
cum validis coniis adventare. His. auditis Comne- 
nu$, qui hactenus timidus füerat atque pavidus, 


animum recepit hoc viso estque factus audacior :. 


adventum tamen Ambusti exspectavit.Is in itinere 
Armeniacam etiam legionem,quamquam nolentem, 
sui Juris fecit, provincie principibus partim ultro 
se ei adjungentibus,partim hoc ut facerent coactis. 
Atque itineribus magnis ad Comnenum venit. 
Comnenus omnia jam sua extra periculum esse 


arbitrane, uxorem et theeaurum Joanni fratri suo. 


germano tradit,Pemolissumque amandat, quod est 
rupi insitum castellum ad ripam Halis Fuvii.. !pse 
cum universo exereitu sangarium amnem trans- 
gressus, faustis acclamationibus et gratulationibus 


ται. Καὶ διὰ τοῦτο Ίἤργει, xal ἀναδύεσθαι ἐδόχει 


" ποῖς "ud κἀλῶς ἐσοοχασμένοις τῶν κατ αὐτόν. Ἔτν - 


χον.γὰρ τῷ τότε καιρῷ δύο τάγµατα Φραγγιχὰ xai 
Ῥωσικὸν ἓν ἐπιχωριάζοντα τῷ t^m. πρὸς παραχει- 
µασίαν᾽ περὶ. ὦν πλέον ἐφρόντιζεν, ἵνα μὴ συναι- 
σθήσεως γενομένης συλληφθεὶς ὑπ' αὐτῶν ἔκπεμφθειτ, 
τῷ βασιλεῖ. Ταῦτα πάντα δεδοικὼς ἐπεῖχεν αὐτὸν 
μέχρις ἂν ἀσφάλειαν περιποιήσηται ἑαυτῷ. Ἡδη δὲ 
μέλλων ἐπιχειρεῖν, τῷ ἔργῳφ, καὶ ἑαυτοῦ θερά- 
πουσι xal συγγενέσι πρότερον τὴν ἐπιθουλὴν dva. 
καλύψαςς xai Ίδη χεῖρα περὶ αὐτὸν συστησάµενος 
ἀνδρῶν χιλίων, λοιπὸν xal τῶν οὗ πάνυ βεδαίων 
ἀποπειρᾶσθαι Ίρχιτο, καθ ἵνα piv πρότερον τῶν 
ἐπισημοτέρων τοῦ τόπου ἁπτόμενος, εἶτα καὶ κατὰ 
μικρόν τῶν γενναιοτέρων xal τῶν στρατιωτικωτέρων 
ἀποπειρώμενος. Ἐπεὶ δὲ ἠδυνήθη τέως τοὺς ἔπιση - 
µοτέρους πρὸς ἑαυτὸν ἐπισπάσασθαι, λοιπὸν ἤρξατο 
καὶ τοῖς πλήθεσι παρέχειν πεῖραν γράμματα γὰρ 
πλασάμενος βασιλικὰ ὡς εἴη προστεταγµένον αὐτῷ 
ἀνειληφότι τὰ τῶν συμμάχων τρία τάγµατα xai τοὺς 
δύο τῶν τε Κο) ωνειατῶν x«l τῶν Χαλδίων ἀνελθεῖν 
κατὰ τοῦ Σαμοὺχ, καὶ τὰ πέντε ταῦτα xard cv 
πεδιάδα τῆς Νικοπόλεως ἀθροισθῆναι κελεύσας, οὕτω 
την πεῖραν προσήγαγεν᾽ ἐφ᾽ ἑκάστῃ γὰρ: ἡμέρᾳ 


ἀδνούμιον (49) πλαττόμενος, πρωΐθεν ἐξιππαζόμενος 


καὶ πόῤῥω τῶν ἄλλων ἀφιστῶν, πρῶτον piv ἐκάλει 
τὸ» ἡγεμόνα xal τὴν βουλὴν ἀνεχάλυπτεν, ὡς dvd [xm 
τοῖν δυοῖν θάτερον πρᾶξαι, ἢ συνθέσθαι τοῖς παρ᾽ 
αὐτοῦ λεγομένοις fj τῆς χεφαλῆς ἀφαίρεσιν ὑποστή- 
σεσθαι, εἶτα τάξιν µίαν ἐκάλει καὶ πάλιν ἄλλην, καὶ. 
τὸν ἴσον τρόπον ποιῶν πάντας καὶ ἄκοντας ὥρκισε. 


Καὶ πρῶτον μὲν ὑπηγάχετο τὰ δύο Ῥωμαϊκὰ 


τάγµατα , μετ ἐχεῖνα δὲ xal τοὺς οἴκείους (50), 
ἔπειτα καὶ τοῖς ἐξ ἐθνῶν προσήγαγε τὰς προσθολάς. 
Ῥαδίως δὲ τούτους χαταπληξάµενος καὶ ὄρχῳ ἔμπε- 
δωσάμενος καὶ ἤδη i; τῷ ἀφόδῳ Ὑενόμενος, τοὺς 
Σεθαστηνοὺς xai τοὺς Μελιτηνοὺς καὶ τοὺς ix τῆς ' 
Τεφρικῆς καὶ τῶν λοιπῶν ᾽Αρμενίων ἄρχοντας καὶ 
στρατιώτας συναθροἶσας Ίψατο τῆς πορείας, προάγ- 
Ύελον στείλας πρὸς τὸν Κομνπνὸν, ὡς εἴη τε τὰ ' 
κατ αὐτὸν εὖ διαθεὶς, xai ὡς ἤδη κάξεισι μετὰ 
βαρείας δυνάµεως' Αὗται δὲ αἱ ἀγγελίαι θυµηδίας 
τε καὶ λήματος ἐμπιπλῶσι τὸν Κομνηνὸν, καὶ ἕως 
ἐκείνου ἀτολμότατος καὶ κατεπτηχὼς ὑπάρχων 
τολµηβότερος ἀπ᾿ ἐκείνου καὶ θαῤῥαλεώτέρος Ὑίνε- 


celebratus, lento incessu ad Niceam tendit. Nove- D ται. Ὅμως προσέµενε τὴν ἐκείνου πἀρουσίαν. 'O 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(49) Quid hoe vocabuli sit, quidve rei signifcet, 
nondnmdidici. Χχι,. Αδνούμιον descriptio militum a 
tribunis, exercitus duce,vel quandoque ab ipso im- 
peratore facienda :illi vero exoflicto attendebató µέ- 
γας ἀδνουμιαατής, magnus adnumerator, cujua 
per 69 vices hic exsequitur imperator. Goan. 

(50) Forte qui ex ea provincia scripti milita- 
bant. Peregrinas autem intelligó Gallicas duas et 
Rossicam; ipse ἐξ ἐθνῶν vocat. Quod paulo est 
sequitur, antequam Comneniauni eum imperatoriis 
pugnarent,mutua inter 908 fuisse agitata colloquia 
et alteros ab alteris vicissim ad delectionem sulli- 
citatos, non absurde adnotavit librarius, alienum 


esse hoc a congressibus militum.Verba ejua sunt: 
'Avoixtta ταῦτα ταῖς τῶν στρατιωτῶν συντυ- 
ίαις. Et sane videntur multo justius talia repre- 
Kendi quam Glauci cum Diomede colloquium illud. 
Sed nos hic adnotaudi finem lacimus. Cetera ex 
lectione et comparatione aliorum scriptorum 
repetat lector : nos enim neque voluimus neque 
potuimus omnia persequi. Et que preterea de re- 
bus imperii Cpolitani habemus, suo tempore (Deo 
volente) evulgabimus, ut doctiuribus simul atque 
indoctioribus laborem istà conquirendi scrutandi- 
que minuamus, ac nonnulla etiam que adhuc nos 
ugerunt venati proponamus. Xvr. 


45 7 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


858 


δὶ ἐν τῷ κατιέναι xal τὸ τάγμα τῶν ᾽Αρμενιαχῶν À, rat enim, si hac urbe potiretur, 8e ad incerta for- 


ril αχκον ὑπαγαγόμενος καὶ τοὺς τοῦ θέματος xopu- 
φχΐους, οὕς μὲν ἑχόντας οὓς δὲ ἄκοντας, καὶ τὴν 
πορείαν ἐπιτείνας, ἐλθὼν ἐνοῦται Tip ᾿Κομνηνῷ. 
Τότε οὖν ἐκεῖνος ἐν τῷ ἀσφαλεῖ τὰ xat' αὐτὸν εἶναι 
[P. 800] τὴν μὲν γυναῖκα xai ὃν εἶχε 
Ἰωάννῃ τῷ αὐταδέλφῳ παραδοὺς ἐχπέμπει 
φρούριον τὴν Ἡημόλισσαν (πέτρα δὲ d 11η- 
µήλισσα παρὰ τὸ χεῖλος πειμένη τοῦ "Άλυος ποτα- 
2), αὐτὸς δὲ ἄρας μετὰ παντὸς τοῦ στράτοῦ, καὶ 
τὸν ' Σαγγάριον περαιωθεὶς ποταμὸν, ἀπήρχετο σχολῇ 

x βάδην. πρὸς Níxatav, ὑμνούμενός τε καὶ ἆνευ- 
97,405:&v0q * 


v)4t2a6, 
πλοῦτον 
T)0)€ τὸ 


ἐγνώκει Ἡρ. ταύτην παραστησάµενος". 


tuna ea pro receptaculo uti posse ; et lempus con- 
cedebat exercitibus ac ducibus imperatori adhuc 
fidem servantibus ea urbe excedendi. 
gnito adventu Comneni, qui Nicee 637 erant 
duces atque milites, urbe relicta, milites dilapsi 
domum quisquis suam se receperunt, do uxoribus, - 
Iiberis aliisque charissimis rebus solliciti : duces 
ad imperatorem discesserunt, nuntium ei de ad- 
ventu Comneni afferentes. Hi erant Lycbantes 
orientalium dux copiarum, Theophylactus Mania- 
ces et Pbyemius lberus, Charsienitarum phalangis 
duces, multique alii.non admodum illustres. 


ῥρμητήριον E ἔχειν πρὸς τὰ τῆς τύχης ἀθούλητα καὶ οὕτως ἐπὶ τὰ πρόσω χωρεῖν. ᾿Βδίδου δὲ καὶ καιρὸν ἀναχωρή- 
ciue τοῖς wrpaudpas, xai τοῖς στρατηγοῖς τοῖς ὅσοι πίστιν ἐτήρουν τῷ βασιλεῖ. Καὶ γὰρ δὴ καὶ µαθόντες οὗτοι 


την πρὸς 


Νίκαιαν ἔλευσιν αὐτοῦ ὑπεχώρου ὀἑρέμα xai διελύοντο, οἱ μὲν στρατιῶται οἴκαδε Έκαστος ἀπιὼν οἷα 


περὶ γυναικὺς xal παίδων xal τῶν ἄλλων δεδιὼς ἀναγκαιοτάτων" οἱ δὲ στρατηγοὶ ἀπῄεσαν πρὸς βασιλέα, ἄγγελοι 
τῆς ἀφίξεως τοῦ Κομνηνοῦ τούτῳ γινόµενοι. σαν δὲ Λυκάνθης τε Ó τῶν ᾽Ανατολικῶν κατάοχων ταγµάτωγ, 
δεοφύλακτος ὁ Μανιάκης xai Ηνυέμιος 1 "Ἴθηρ᾽ τῆς φάλαγγος τῶν Χαρσιανιτῶν ἡγεμονεύοντες, xal ἄλλοι πολλοὶ 


οὐ λίαν ἔχοντες τὸ ἐπίσημον. 


Ἠδη δὲ zai ὁ, βασιλεὺς γνωτβείσης αὐτῷ τῆς ἆπο- B 


σταεσίας , «αἱ ὅτιπερ d πᾶσα ba Ῥωμαϊκὴ χεὶρ 
πλὴν ὀλίγων κεκίνηται κατ αὐτοῦ, πρέσδεις μὲν 
πεοὶ εἰρήνης οὐκ ἑδοχίμαζε πέμπειν, ἀρχὴν δὶ τῆς 
ἀποστασίας ἔτι ἐχούσης καὶ φλεγμονὴν τῶν πρα- 
γµάτων πὐτρεπίς ero καὶ αὐτὸς, xal πρὸς ἀντιπα- 
ράταξιν τὰν ἑνόντα τρόπον ὠπλίζετο. Μεταστειλά- 
µενος γὰρ «τὰς δυτικὰς ἁπάσας δυνάµεις, καὶ ἄρχειν 
τούτων ἀπὸ τῷν Μακεδόνων τάξας τοὺς ἐκ Ὑένους 
λαμπροῦ xai ἐκ προηγησαµένων ἀριστευμάτων 
εὐδοκίμους . φανέντας, ἀξιώμασίΥ τε xal δώροις xai 
ἐιανομαῖς χρημάτων ἀφθόνως φιλοφρονησάμενος 
xii τοὺς ἡγεμόνας καὶ τοὺς στρατιώτας, τὰ παρα- 
πλήσια δὲ ποιῄσας καὶ πρὸς τὰ μὴ συναπαχθέντα 
tpa τάγματα τῷ Κομνηνῷ ἤτοι τοὺς ἀνατολικοὺς 
«αἱ τοὺς ἐκ τοῦ Χαρσιανοῦ, καὶ στρατηγὸν αὐτοκρά- 
τα καὶ ἄρχοντα αὐτῷ προθαλοµενος τὸν δομέστικον 
τς ᾽Ανατολῆς θεόδωρον,τὸν τῆς Βασιλίσσης θεοδώρας 
εὐνοῦχον, παραδοὺς αὐτῷ καὶ συνάρχοντα xai σύμ- 
δουλογ, ὡς ἂν ἐν πολλοῖς ἀγωνίσμασι χατηθλη μένον 
ἄνδρα καὶ ἀδελφὸν ὑπάρχοντα τῆς Ὑυναικὸς τοῦ 
Κομνηνοῦ, τὸν µάγιστρον ᾿Λαρὼν, καὶ Δούκαν, 


Imperator, ut de ea defectione rescivit ac contra... | 


se fere omnes Romanorum copias coortas audivit, 
legatos de pace mittere noluit, initio rerum nova- 
rum adhuc omnibus flagrantibus. Itaque ut res in. 
presentia ferebant, ipse quoque ad bellum se pa- . 
rat. On.nes occidentales copias evocat, iiaque ΜΑ- 
cedones duces preflcit, genere et rebus gestis il- 


lustres; et cum duces; tum milites honoribus ac 


largitionibus et congiario demeretur. Eodem modo 
tractat etiam orientales exercitus, qui ad Comne- 


mum non defecerant, et Chareianos; iisque impe- 


ratorem preficit domesticum Orientis Theodorum, 
Theodore Auguste eunuchum, 638 adjuncto ei 


collega ac consiliario Aarone Duea magistro, fratre 


uxoris Comneni, viro multis certaminibus exercita- 
to. Hos ergo duos cum copiis mittit adversus Com- 
nenum, iique a Chryeopoli trajeceruntf et Nicome- 
diam venerunt, inde missis qui Sangarii pontem 
dejiciant, ne facile accedere posset Comnenus, sed. 
circuitu uti coactus nonu falleret. Hinc ud Sopho- 
nem montem progrediuntur,ac positis ibi munitis- 


| que castris bello se parant. 


Etenim co- . 


ἐκπέμπει πρὸς ἀντιπαράταξιν τῷ Κομνηνῷ. ᾿Αναλαθόντες οὖν ὀὗτοι ol δύο τὰς ἐἱρημένας, δυνάμεις, καὶ διὰ τῆς 
ἀντιπόρθμου τῇ πόλει Χρυσουπόλεως περαιωθἐντες, ἀπῆλθον ἐν Νικομηδεία, Εκεῖσέ τε Ὑενόμενοι πέμψαντες κα- 
ἠαιροῦαι τὴν τοῦ Σαγγάρεως ποταμοῦ γέφυραν, ὅπως μὴ εὔχολος etn τῷ Κομνηνῦ à εἷς αὐτοὺς ἔφοδος, ἀλλὰ . 
διὰ περιόδου γινομένη μὴ λανθάνῃ. Ἐκεῖθέν τε ἀπαναστάντες ἀνῆλθον εἰς τὸ ὄρος τὸν " ρωναν κἀχεῖσε τρατο- 
πεδείαν πηξάμενοι ὀχυρὰν τὰ ἐς τὸν πόλεμον ἐξηρτύοντο, . 0. 
Comnenus autem, qui ín ómnes partes dimis- 
8$is exploratoribus nihil eorum quee flebant igno- 
rabat, cum renuntiaretur domeeticum cum suis 


Καὶ ὁ Κομνηνὸς δὲ. ἁπαντα χοῦ σχοποὺς ἐκπέμπων | 
x1: κατοπτῆρας, [Ρ. 801] ὥστε μηδὲν τῶν γινομέ- 
vo? ἀγνοηθᾶναι αὐτῷ, ἐπείπερ ἔμαθε τὰς ἀκρωρείας 
793 Σόφωνος ἤδη κχατασχεῖν τοὺς περὶ τὸν δοµέστι- — jam radices Sophonis oceupasse, celeriter profe- . 
x?», καὶ αὐτὸς ταχυπορήσας καταλαμθάνει Cv ctus Niceam primo aditu occupat, ibique depo- 
Ἀΐκαιαν. Kai ταύτης ἐξ ἐφόδου χύριος γεγονὼς, καὶ D sitis opibus suis atque superfluis impedimentis, 
ὅταπερ εἶχε χρήματα iv αὐτῇ ἀποθεὶς καὶ và πε- urbe ea presidio munita, castra metalus est ad 
οιττὰ τὴς ἀποσκευῆς, xal ἀσφαλισάμενος, πήγνυται — septentrionalem Nicmes partem, 12 fere ab urbe 
παρεμθολὴν κατὰ τὸ ἀρκτῷον µέρος τῆς πόλεῶς — stadiis. Cum ab utraque parte milites e castris 
WVxaíag. 620v ἀπό σταδίων δώλεχα, κἀχεῖσε αὐλίζε- — pabulutum processissent alterique in alteros inci- 
*r. Εξερχόμενοι οὖν ἀφ᾿ ἕχατερων τῶν στρατοπὲἐ- — dissent, ut erant gentiles cognati amicique inter 
$m, Em! γορτολογίαν ol τε τοῦ [ζομνηνοῦ στρατιῶται — se, hortati sunt imperatorii Comnenios ut ad 


39590 


GEORGII! CEDRENI 


300 


629 imperatorem a Comneno deficerent tyranno A xa! oi τοῦ ἀντιθέτου μέρους, καὶ ἀλλήλους ἐπιμιγνύ- 


ac perduelle, neque ob unius hominis cupiditatem 
eo se darent ubi paulo post exauctorati ac fortu- 
nis eversi, etiam de amittendis oculis essent peri- 
clitaturi, Contra Commenii imperatoriis suadebant 
ut &b eo qui nomen solum imperatoris gereret, 
homo alioqui putidus et delirus senex atque inuti- 
lis, et qui α spadonibus regeretur, transirent ad 
Comnenum, virum bello clarum et gestis imperiis 
illustrem; ob que universa Romanorum vis in 
ipsum, veluti a cireulo ad unum punctum omnee 
linee unanimi et constanti voluntate confluxissent. 
Neutri tamen alteros permoverunt. Atque fiebat 
hoc dedita opera utrinque ducibus eos mittentibus 
qui ad talia «clloqui&a tractanda erant idonei, ut 
oratione ad se alteros attraherent. Tentatis alii 
quandiu utrinque animis, et nemine assentienle, 
Comnenus interim 8uos quam parcissime lignatum 
pabulatumque ire jubet,neque procul a castris dis- 
cedere. Hoc domesticus et precipue Macedones 
pre metu fleri opinati prelio decernendum sta- 
tuunt.Quibus cum reliqui vel inviti obtemperarent, 
oastra imperatorii transferunt ad Petroam, qui lo- 
cus a 630 castris hostium aberat 15 fere stadiis. 
Cum adversi exercitus ita iu propinquo essent et 
a ducibus pugnandi facultatem poscerent, Comne- 
nus suis obsequens educit auciemque instruit, et 
sinistro cornui Ámbustum, dextro Romanum Du- 
rum preficit, ipse medium tuens. Domesticus quo- 
que et Aaron passi sunt persuaderi sibi ut ad 
pugnam prodirent aciemque aoiei hostium oppo- 


nerent. Dextrum cornu tenuit Basilius Tracha- C 


niota, Occidentis tum ductor, omniumque Macedo- 
num genere, prudentia ac peritia excellentissimus, 
&uctoritateque primus. Sin:strum Aaroni manda- 
tum fuit, ducibus Lycantha Pnyemio et Randul- 
pho patricio Franco. Commissum est prelium in 
loco qui Ades, id est orcus, nominatur ab incolis. 
[bi Aaron dextrum cornu hostium pellit, fusosque 
ad castra usque persequitur, capto Romano Duro. 
Quod niei eum nimia cautio a diripiendis castris 
bostium abstinuisset, utique integra fuisset potius 
victoria, jam Comneno etiam concusso et fuga 
Niceam petere cogitante. At Ambustus lusis qui 
ipsi erant oppositi, ab insequendo 681 nequaquam 
destitit, sed ad castra hostilia usque delatus per- 
rupto vallo penetravit, tentoria direptu gladiis dia- 
cidit, et in terram dejecit. Id eminus conspectum 
(erant enim castra loco edito) Comnenum cum suis 
audacia implevit,et qui &b Aarone stabaunt,metu.l1ta- 
que et illi clamorem sustulerunt alacres et hi fugam 
fecerunt. Cecidit in pugna 8 parte imperatoris ma- 
gna multitudo, Macedonum presertim, non milites 
modo sed duces etiam, Maurocatacalo, Phyemius 
Catzamuntes aliique non pauci. Capti multo plures. 


µενοι οἷα ὁμόφυλοι xal συγγενεῖς καὶ φίλοι, προ- 
ετρέποντ, ἀλλήλους, ol μὲν τὰ βασιλέως φρονοῦντες 
τὸν Κομνηνὸν καταλιπεῖν παρακαλοῦντες, τόραννον 
ἄνδρα καὶ ἀποστάτην, καὶ τῷ βασιλεῖ προσχωρῆσαι, 
xai μὴ δι ἐπιθυμίαν καὶ ὄρεξιν ἑνὸς ἀνδρὸς ἐς το- 
σοῦτον κίνδυνον ἐλθεῖν ὥστε μετὰ μικρὸν μὴ µόνον 
ἔκχπτωσιν στρατιᾶς xal περιουσίας ὑποστῆναι, ἀλλὰ 
καὶ αὐτὸ τὸ γλυκύτατον ἀποθαλεῖν κινδυνεῦσαι τῶν 
ὁμμάτων φέγγος, ἐχείνων δὲ πάλιν καταλιπεῖν παρ- 
αινούντων τὸν βασιλέα, ὄνομα µόνον ἄχοντα βασι- 
λέως, τἆλλα ἄνδρα σαπρὸν xal κρονόληρον (51) xal 
ἀχρεῖον, ὑπὸ εὐνούχων ἀρχόμινον, xal προσρυῖναι 
τῷ Κομνηνῷ, ἆ,δρὶ κατὰ χεῖρα qevvalip καὶ λαμπρῷ 
καὶ διαφανεῖ τοῖς προηγησαµέἑνοις στρατηγήµασιν, 
ἐφ᾽ d πᾶσα ἡ τῶν Ῥωμαίων ἰσχὺς ὥσπερ ix κύχλου 
γραμμαὶ πρὸς αὐτὸν ὡς εἷς τι σημεῖον νενεύχασιν 
ἐν ἴσῳ xai ἀπαρβαλλάκτῳ βουλήματι,. ᾽Αλλὰ ταῦτα 
λέγοντες οὖκ ἔπειθον ἀλλήλους. Τοῦτο δὲ ἐγίνετο 
ἐξεπίτηδες, τῶν ἀρχηγῶν ἑκατέρων τῶν στρατευµάἆ- 
των πεµπόντων τινὰς τῶν ἐπιτηδείων εἷς τὸ προ- 
διαλέγεσθαι τοῖς τοῦ ἀντιπάλου στρατεύματος στρα- 
τιώταις xal καθόσον olov τε τοὺς πειθοµένους ἐφέλ- 
κεσθαι. Ὡς δὲ ἐπὶ χρόνον τινὰ τὴν διάπειραν ἐποιοῦντο 
καὶ οὐδεὶς προσεῖχε τοῖς λεγομένοις τὸν νοῦν, μετὰ 
πλείστης δὲ φειδοῦς xal ὁ Κομνηνὸς τὰς ξυλείας καὶ 
τὰς χορτολογίας ποιεῖσθαι παριγγύα xal μὴ ποῤῥω 
τῆς στιρατοπεδείας ἀφίστασθαι, τότε δὴ οἱ περὶ τὸν 
δομέστικον, καὶ μᾶλλον ol ἩΜακεδόνε, ὑπόπτωσιν 
καὶ δειλίαν εἶναι τὴν ὑποστολὴν οἰηθέντες πολεμή- 
τέον εἶναι ἐδόκουν. Οἷς xal ἄκοντες πεισθέντες 
στρατοπεδεὀονται κατὰ τὸν λεγόμµενον Πετρόην, οὐ 
πανυ πόῤῥω κείµενον τῆς ἑναντίας παρεμθολῆς, 
ἀλλ᾽ ὅσον ἀπὸ σταδίων πεντεχαίδοκα. Οὕτω δὲ τῶν 
δυνάμεων ἔγγιστα γενοµένων ἀλλήλαις, xal τοὺς 
στρατηγοὺς βιαζοµένων Pays καὶ μὴ κωλύειν, 
ἀναπείθεται μὲν ὁ Κομνηνὸς καὶ τὰς οἴκείας ἐἀκθάλλει 
φάλαγγας καὶ πρὸς παράταξιν ᾖἵστησι, τοῦ μὲν 
εὐωνύμου κἐρατος κατάρχειν προχειρίσας τὸν Κε- 
καυµένον, τὸ δεξιὸν ἔχοντος Ῥωμανοῦ τοῦ Σχληροῦ, 
αὐτὸς δὲ iv µέσοις ἑταττετο, ἀναπείβεται δὲ καὶ ὁ 
δοµέστικος σὺν τῷ ᾿Δαρὼν, xal τὸν οἰκεῖον ἐξαγα- 
γὼν λαὸν ἀντιμέτωπον ἵστησι τοῖς ἑναντίοις. Too 
μὲν οὖν δεξιοῦ κέρως ἄρχων ἦν Βασίλειος ὁ Tapya- 
νιώτης, στρατηλάτης τότε τυγχάνων τῆς Δύσεως xai 
πᾶντων τῶν Μακεδόνων ἂν ἐξοχώτατος ὡς καὶ γένει 


D καὶ φρονήσει καὶ ἐμπείρίᾳ (P. 802] διαπρεπέστατος! 


τὸ δὲ εὐώνυμον ἐγκεχείρισιο ὁ μάγιστρος ᾽Ααρὼν, 
ἔχων στρατηγοὺς τὸν Λυκάνθην xai τὸν Ηνυέμιον 
καὶ ᾿Ρανδοῦλφον πατρίκον τὸν Φράγγον. Τοῦτον δὲ 
τὸν τρόπον Ὑενομένης τῆς παρατάξεως κατά τινα 
τόπον Αδην παρὰ τῶν ἐγχωρίων ὀνομαζόμενον, ὡς 
ἐδόθη τὸ τοῦ πολέμου σύνθημα xai προσέῤῥαξαν 
ἀλλήλαις ai δυνάµεις, τρέπεται μὲν ὁ ᾿Λαρὼν τὸ 
δεξιὸν µέρος xal μέγρις αὐτοῦ διώχει τοῦ χάραχος, 


κατατχὼν ζωγρίαν καὶ Ῥωμανὸν τὸν Σκληρόν' καὶ τάχα ἂν ἀπηνέγχατο χαθαρὰν τὴν νίκην, tl μὴ λίαν 


XYLANDRI ET GOARI ΝΟΤΑ. 
(51) Κρανόληρον, delirum, quasi diceres cerebro vel ratione delira senem. Τὸν κρονόληρον ad Xylan- 


drum remitto. — GoAR. 


361 


HISTORIARUM COMPENDIUM. 


ἐγένετο εὐλαθὴς καὶ τοῦ σχυλεῦσαι ἀπέσχετο τὴν παρεμθολἠὴν, ἤδη xal τοῦ Κομνηνοῦ κατασεισθέντος xal φυγεῖν 
εἰς Νίκαιαν ἀποθλέποντος. Ὁ δὲ Κεκαυμένος τὸ κατ’ αὐτὸν τρεψάµενος ἀχριθῶς οὐκ ἐπέσχε τὴν δίωξιν, ἀλλ’ 
ἄ[ρις αὐτοῦ τοῦ χάραχος φθάσας αὐτόν τε ῥήγνυσι, xal εσω ὙΣνόμενος xai τὰς σκηνὰς διαρπάσας καὶ τοῖς 
ἔίφεσι ταύτας κατατεμὼν slo γῆν ἔῤῥιψεν, Ὅπερ θεαθὲν τοῖς πὀῤῥω (ἔκειτο γὰρ ἡ παρεμθολὴ ἐπὶ τόπου 
δίαρµα ἔχοντος) θάρσος μὲν ἐνέθαλε τοῖς ἀμφὶ τὸν Κομνηνὸν, δειλίαν δὲ τοῖς περὶ τὸν ᾿Λαρών' σεσυλημένον 
vip ἴδόντες τὸν χάρακα οἱ μὲν ἀνηλάλαξαν, ol δὲ πρὸς φυγὴν ὥρμησαν. Καὶ πἰπτει μὲν ἀπὸ τοῦ μέρους 
τοῦ βασιλέως λαὸς πολὺς, κατ᾽ ἐξαίρετον δὲ Μακεδόνες, οὐ µόνον ἀπὸ τοῦ στρατιωτῶν, ἀλλὰ xal στρατηγοὶ 
πολλοὶ, ὁ Μαυροκατακαλὼὠν, ὁ Πνυέμιος, ὁ Κατζαμούντης και ἄλλοι οὐκ ὀλίγοι, ἑάλωσαν δὲ καὶ πολλῷ πλείους 


τῶν ἀναιρεθέντων. 


Ἐν ταύτῃ τῇ µάχτ φασὶν, ὅτι τῶν περὶ τὸν βασι- Α 


λέα τραπέντων ΄Ρανδοῦλφος ὁ Φράγγος ἐς μέσους 
πιριπλανώµενος τούς τε φεύγοντας xal τοὺς δι- 
ώκοντας ἐζήτει συμπλσχῆναί τινι τῶν ὀνομαστῶν. 
Ἐπεὶ δὲ µάθοι ὡς Νικηφόρος δίεισιν ὁ Βοτανειάτης, 
τοὺς ἄλλους καταλιπὼν ἀπῄει πρὸς ἐκεῖνον, πόῤῥω- 
Qv κράζων xai μένει παρεγγυώµενος, δηλῶν καὶ 
toovoua ὅστις εἴη καὶ ἐφ d προσκαλεῖται. Ὅπερ 
Ἱνοὺς ὁ Βοτανειάτγς Ἱστησι τὸν δρόµον, καὶ ἐγγί- 
σαντι τῷ ᾿Ρανδούλφῳ προσµίγνυται, καὶ παίει μὲν 
ἐχεῖνος τῷ Lies τὴν ἀσπίδα τοῦ ᾿Ρανδούλφου xal 
τέμνει διχῆ, malec δὲ ὁ ᾿Ρανδοῦλφος αὐτὸν κατὰ τῆς 
κόρυθος, διολισθῆσαν δὲ τὸ ξίφος οὐκ ἔθλαψε ’ διὸ 
καὶ συνδραµόντες πρὸς τὸν Βοτανειάτην ἕτεροι χει- 
ῥοῦνται ζωγρίαν τὸν ἄνδρα xal ἐς τὸν Κομνηνὸν 
ἀπάγουσιν. Ἔπεσον δὲ καὶ τῶν ἐκ τοῦ Κομνηνοῦ 
στραεηγὸς εἷς, Λέων ὁ Αντίοχος, «καὶ στρατιῶταί 
T:v$ 4. 

Γενομένης δὲ τῆς ἵττης καὶ τῶν ix τῆς τροπῆς 
xal τοῦ πολέμου διασωθέντων ἐς τὸν βασιλέα ἐλθόν- 
των ἅμα τῷ δοµεστίχῳ καὶ τῷ ᾿Λαρὼν, αὐτὸς μὲν 
ἀπεγνώχει τὰ πράγµατα καὶ ἤδη προσδόχιµος τν 
τῶν πάντων ἀφάμενος καταφυγὴν xal σωτηορίαν ζη- 
ttiv ἀλλ ol περὶ αὐτὸν οὗ συνεχώρησαν τοῦτο 
ποιησαι, ἀλλὰ µμένειν παρεκάλουν καὶ τελευτᾷν 
εὐγενῶς, εἰ δεήσει, περὶ τῆς βασιλείας. Πάλιν μὲν 
οὖν στρατολογεῖν xal πρὸς δευτέρας ἀντιπαρατάξεις 
χωρεῖν ὀχληρὸν xal ἀσύμφορον [P. 803] ἐνομίζετο, 
ᾧετο δὲ περιέσεσθαι, εἰ τὴν τῶο πολιτῶν εὔνοιαν 
ἰπισπάσοι' ὅθεν καὶ τούτους περιεῖπε καὶ δώροις 


σνεῖχε καὶ Φφιλοτιμήμασιν. Ὁ δὲ Κομνηνὸς τὰ 
ἱναντία θραύσας στρατεύματα καὶ διασκεδάσας, 
Απαναστὰς iv Νικαίας τριταῖος εἷς Νικομήδειαν 


ἔρχεται ᾿Εκεῖσε δὲ αὐτῷ ενομένῳ φθάνουσι xal 
πρεαθευταὶ βασιλέως, ὁ πρόεδρος Κωνσταντῖνος ὁ 
Αειχούδης, 6 πρόεδρος θεόδωρος ὁ ᾽Δλωπὸς, Κωνσταν: 
τος ὁ Ψελλὸς ὁ τῶν φιλοσόφων ὕπατος (52). Οὗτοι 
Ἡρ οἱ τρεῖς ἄνδρες ἐπὶ σοφίᾳ καὶ λόγου δυνάμει 
τῶν κατὰ τὴν ἡμέραν ἐκείνη, ἀνθρώπων διαφἑρειν 
ὁρκοῦντες, κα) ἀσυγκρίτως 6 Ψελλὸς, ἐξελέγησαν elc 
τὸ πρεσθεῦσαι: καὶ προσεδόχησεν ὁ βασιλεὺς μεγάλα 
χαταπράξασθαι διὰ τῆς ἐκείνων εὐστομίας xal χά- 
proc. πισχνεῖτο δὲ dj πρεσθεία καταθέµενον τὰ 
ὅπλα τὸν Κομνηνὸν αὐτὸν μὲν υἱοθετηθῆναι παρὰ 
153 βασιλέως καὶ Καΐσαρα ἀναῤῥηθῆναι, πᾶσι δὲ 


Β 


In hoc prelio ferunt, pulsis imperatoriis, Ran- 
dulphum Francum inter medios fugientes perse- 
quentesque oberrantem cum celebri aliquo cupi- 
visse congredi. Atque ubi sentiret Nicephorum 
Botaniatem ea transire, reliquis omissis in illum 
contendisse, eminus vociferantem utque maneret 
hortantem, et quis ipse esset nominatim expri- 
mentem, et ad quam rem provocaret. Quod Bota- 
niatem animadvertentem inhibito cursu cum Ran- 
dulpho manum conseruiase, secutumque ejus gladio 
dissecuisse ; Randulphum ensem in Botaniate ga- 
leam impegisse, ictuque eum 63429 delapsum irrito. 
Atque ita factum ut alii ad Botaniatem accurrerent, 
captumque Randulphum ad Comnenum abduce- 
rent. Α Comneno unus occubuit ductor Leo Antio- 
chus, et milites aliquot. 


Accepta hac olade, et iig qui ex adverso prelio 
evaserant ad imperatorem reversis cum domestico 
et Aarone, imperator de summa rerum despera- 
vit ; paratusque erat refugium aliquod et salutem 
quarere, imperio dimisso, si familiares hoo passi 
essent. Qui hortati sunt ut perduraret, ac si ita 
ferret. casus, propugnans pro imperio generose 
potius moreretur. Enimvero novos contrahere 
exercitus ac denuo pugne aleam tentare videbatur 
molestum ac inutile. Superaturum se sperabat im- 
perator, si civium benevolentiam sibi parasset. 
Itaque modo hos modo illos demerebatur donis 
atque muneribus. Comnenus autem, fractis dissi- 
patisque hostium viribus, a Nicea movit, tertioque 
die Nicomediam venit. lbi ei occurrerunt legati 
imperatoris, preses Constantinus Leichudes, pre- 
ses Thidorus Alopus, Constantinus Psellus philo- 
Sophorum princeps. Etenim hi tres viri sapientia 
ei facundia omnium qui tuno vivebant primi 
habiti, et quidem extra comparationis sortem 
Psellus, ad eam legationem fuerant delecti, quod 
imperator eorum eloquentia et 6838 gratia se 
maxima consecuturum sperabat. Legati promitte- 
bant Comnenum, si ab armis discessisset, adopta- 
tum ab imperatore ac Cesarem designatum iri ; 
et omnibus qui ipsius secuti essent partes, impu- 
nitatem oblivionemque injuriarum promittebant 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


:55 Non ex merito solum, sed ex officio tam 
exquisitum Pselli nomen, quo tà» φιλοσόφων 
ἅπατος, hoc est ὑπάρτατος, dicitur; quanquam non- 
nisi ex merito tribueretur oíficium, nono supra vi- 


PATROL. GA. CXXII. 


esimum loco inter palatina enumeratum 1l. 2 
uris Grecoromani. Gessit etiam illad Τηθοᾶο- 
rus patriarcha CP., de quo ad ejusdem libri cal- 
cem. GoaR. 








363 


Neminem ferunt tuno iis assensum. Reversi ad Α τοῖς 


imperatorem rureus cum aliis mandatis mittuntur, 
inciduntque in Comnenum apud Reas.Hujus lega- 
tionis sententia erat esse adoptatum jam ac Caesa- 
rem declaratum Comnenum, et imperatoriis litteris 
omnibus qui eum {ρβο fuissent dignitates, quas 
essent adepti, confirmari. Eas Comnenus conditio- 
nes, et qui cum eo eraut duces, collaudarunt, 988- 
que aurea bulla confirmari postularunt, solo Am- 
busto improbante omnia. Hic enim senem imperio 
prorsus spoliari volebat ; indignumque fore facinus 
affirmabat, si, cui interpositis sanctissimis jura- 
mentis imperium abrogassent, eum rursus id occu- 
pare paterentur, Deique iram ob hoo perjurium 


adversus ipsos exarsurum. Jam id ex usu minime: 


fore, ut ab armis discedant : mox enim et Comne- 
num veneno necatum et sociis conspirationis ocu- 
los effossum iri. Àc proditum est memorie, ipsos 
etiam legatos prevaricatos fuisse, et modo hunc 
modo 634 illum diversis temporibus Ambusto 
Suasisse οἱ oppugnaret acriter oblatas conditiones 
neque quidquam concederet. Et quidem hoc eos 
egisse, pro certo perhibent iji quibus ista optime 
sunt nota, et à mendacii suspicione sunt immu- 
nes ; aiuntque eos, interposito jurejurando, affir- 
masse Comneno ardenter eum ab urbana multitu- 
dine diligi, ac 8i tantum accessisset ad urbem, 
fore ut ipsum ea, sene exturbato, cum gratulatoriis 
victoris θἱ imperii oarminibus excipiat. Hac in ca- 
Stris acta feruntur. 


GEORGII CEDHENI 


304 
συναπαχθεῖσιν αὐτῷ ἀμνηστίαν καχῶν xai 
ἄφεσιν τῶν πεπλημμελημένων, Ὡς δὲ λέχουσιν, 


οὐδεὶς προσέσχεν αὐτοῖς, ἐπανελθόντες δ᾽ ὡς βασιλέα 
καὶ ἑτέραν πρεσθείαν εἱληφότες ἐπανέρχονται, xal 
καταλαμθάνουσιν ἐρχόμενον τὸν Κομνηνὸν slc τὸ 
χωρίον τὰς ᾿Ρέας. ᾿Εδήλου δὲ ἡ πρεσθεία ἀἄναγο- 
ρευθῆναι μὲν τὸν Κομνηνὸν βασιλέα υἱοθετηθέντα, 
πᾶσι δὲ τοῖς συστρατευσαμένοις αὐτῷ βεθαιωθῆναι 
τὰς παρὰ τοῦ Κομνηνοῦ τιμὰς γράµµασι βασιλιχοῖς. 
᾽Αγγελθείσης δὲ τῆς ἐκ βασιλέως ὑποσχέσεως αὐτὸς 
μὲν ὁ Κομνηνὸς xal πάντες ol σὺν αὐτῷ ἄρχοντες 
ἐπευφήμησαν, xal τὰς ὑποσχέσεις Χχρυσοδουλλείῳ 
γραφῇ βεθαιωθῆναι ἠξίουν, µόνος δὲ ὁ Κεκαυμένος 
ἀπηρέσκετο πρὸς πάντα καὶ καταλιπεῖν ἐνέγειτο τὸν 
γέροντα τὴν βασιλείαν xal ὑποχωρῆσαι, μὴ εἶναι 
ἄξιον λέγων τοῦτον μὲν ἤδη καθαιρεθέντα xal ἀπο- 
κηρυχθέντα ὄρχοις φρικωδεστάτοις αὖθις συγγχωρη- 
θῆναι βασιλεύειν Ῥωμαίων)' τοῦτο γὰρ καὶ θεοῦ 
ὀργὴν ἔλεγε κινήσειν διὰ τὴν ἐπιορκίαν, καὶ οὐδὲ 
αὐτοῖς ἔσεσθαι συμφέρουσαν τὴν τῶν ὅπλων κατά- 
θεσιν αὐτός τε γὰρ υἱοθετηθεὶς φαρµάκοις κατ- 
εργασθεὶς οἰχήσεται θᾶττον, καὶ ἵἕκαστος τῶν 
συµπραξάντων αὐτῷ τὼ ὀφθαλμὼ διορυγήαεται. 
Αέγεται δὲ ὅτι καὶ ol πρεσθενταὶ παραπρεσθεύσαν- 
τες, ἄλλοτε ἄλλος λάθρα τῷ Κεκαυμένῳ προσιόντες, 
παρεκάλουν ἔχεσθαι τῆς ἑνστάσεως καὶ μηδ’ ὅλως 
ἑνδοῦναι Τοῦτο δὲ αὐτὸν ποιῆσαι καὶ ol καλῶς 
εἰδότες ἐπληροφδρουν, ἄνδρες οὐχ οἷοί τε ψεύδεσθαι, 
καὶ εἲς αὐτὸν τὸν Κομνηνὸν πληροφοροῦντες ἐνωμότως 
ὡς ἅπαν τὸ ἀστικὸν πλῆθος περικαῶς εἷς αὐτὸν 


ἔχει, καὶ ὡς et µόνον ἑγγίσει τῇ πόλει, τὸν γέροντα ἐξωθήσαντες µετ’ ἐπινικίων καὶ ὕμνων αὐτὸν προσδέξονται. 


Kai ταῦτα μὲν γενέσθαι λέγεται ἐπὶ στρατοπέδου. 


Interim senex imperator civium erga se benevo- (1 


lentiam, donis,muneribus,honoribus et aliis quibus 
favor populi paratur ac retinetur confirmabat ; 
utque arctiore eam vinculo constringeret, promul- 
gato decreto sacramentis maximis et dirissimis 
imprecationibus obligabat Byzantios, nunquam se 
Comnenum imperatorem aut dominum salutaturos, 
aut imperatori debitum honorem delaturos ; eique 
Bingulos senatores subscribere et ratum id habere 
coegit. Quod ii fecerunt potentis cedentes, Comneno 
&dhuc procul &b urbe versante. Verum ubi is ad 
Almeas accessit, et postridie erat in palatio Dama- 
tryos pernoctaturus, jam aurora appetente, subito 
Magnum Dei templum circumsteterunt magister 
Michaelus Anastasii filius, patricius Theodorus 
Chryselius, patricius Christophorus 635 Pyrrhus, 
omnes sodalitatum duces, nonnulliquo alii obscu- 
riores, magna voce descendere patriarcham ad se 
jubentes : de maximis rebus consulendum. Patriar- 
cha id facere cum recusaret, suasque obderet fores 
et januam cochles qua in superiora templi concla- 
via educit, 4ο Nicephorum tantummodo et Constan- 
tinum fratres, patrueles suos, mitteret ac per eos ae 
consuli mandaret, ii qui eo convenerant magna jam 
turha aucti (nam fama didita undiquaque concur- 
rebant non ii modo qui novis gaudebant rebus, sed 
et prudentiorum haud pauci et multi senatores non 


[P. 804] Ὁ δὲ γέρων συνέσφιγγε μὲν εἲς αὐτὸν τῶν 
πολιτῶν εὔνοιαν καὶ δωρεαῖς καὶ χρήµασι καὶ ἀξιωμά- 
των ὑπεροχαῖς καὶ τοῖς τοιούτοις οἷς θέλγεται καὶ κα- 
ταδηµαγωγεῖται τὸ πλῆθος, καὶ πρὸς εὔνοιαν δεσμεῖται 
καὶ πίστιν µείζονα δὲ xal ἀῤῥηκτότερον τὸν δεσμὸν 
της εὐνοίας ποιῆσαι βουλόμενος, καὶ γραμματεῖον 
ἐκθέμενος ὄρχοις φρικτοῖς xal ἀραῖς παλαμναιοτάταις 
κατησφαλισµένον, ώς οὐδέποτε βασιλέα T] δεσπότην 
τὸν Κομνηνὸν ὀνομάσουσιν Jj τὴν βασιλεῖ πρέπουσαν 
τιμὴν αὐτῷ προσοίσουσιν, ἕκαστον τῶν συγκλητικῶν 
ἠνάγκαζεν ὑπογράφειν iv αὐτῷ καὶ τὰ γεγραμμένα 
χυροῦν. Καὶ πάντες μὲν τῇ ἑξουσίᾳ πειθαρχοῦντες 
ἔτι πόῤῥω τοῦ Κομνηνοῦ διάγοντος ὑπέγραψαν' ὡς 
δὲ ἐκεῖνος ἤγγισεν εἴς τι χωρίον ᾽Αλμέας λεγόμενον 
ἔμελλε δὲ τῇ ἐπαύριον ἐν τοῖς παλατίοις αὐλίζε- 
σθαι τοῦ Δαματρύος, αἰφνίδιον περιστάντες περὶ 
τὸ περίορθρον τῇ τοῦ θεοῦ Μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ ὁ μά- 
Ύιστρος [ καὶ ] Μιχαὴλ ὁ τοῦ )Λναστασίου υἱὸς, ὁ 
πατρίχιος Θεόδωρος ὁ ἉΧρυσήλιος, ὁ πατρίκιος 
Ἀριστοφόρος à Ηυῤῥὸς, οἱ τῶν ἑταιρειῶν πάντες 
ἄρχοντες, xal τινες ἄλλοι τῶν ἀφανεστέρων, κάτω- 
θεν ἔκραζον κατελθεῖν πρὸς αὐτοὺς τὸν πατριάρχην 
ὡς μέλλοντες περὶ ἀναγκαίων αὐτῷ πεύσεις προσ- 
ενεγκεῖν. Τοῦ δὲ μὴ καταθῆναι πεισθέντος, ἆλλ᾽ 
ἀποκλείσαντος τὰς ἑχυτοῦ θύρας καὶ τὴν εἴσοδον τοῦ 
ἀνάγοντος εἰς τὰ ὑπερφῷα τῆς ἐκκλησίας λαθυρίνθο», 
πεποµφότος δὲ πρὸς τούτους Νικηφόρον καὶ Κων- 


369 HISTORIARUM COMPENDIUM 306 


σταντῖνον τοὺς αὐταδέλφους καὶ ἰδίους ἀνεψιοὺς, καὶ A bene & Stratiotico tractati) patrueles patriarchse 


ὃν αὐτῶν τὰς πευσεις προσενεχθῆναί ol κελεύοντος, 
οἱ συνελθόντες καὶ ἄλλο πλῆθος προσλαθόµενυι οὐκ 
ὀλίγον (ἤδη γὰρ τῆς φήμης διαδοθείσης συνέτρεχον 
πανσνδὺ, οὐ µόνον ol τοῖς νεωτερισμοῖς ἐπιχαίρον- 
τες, ἀλλὰ xal τῶν συνετωτέρων οὐκ ὀλίγοι xal τῶν 
συγκλητωιῶν πλῆθος, ὅσοι μὴ Ἱκανῶς παρὰ τοῦ βασι- 
λέως ἐθεραπεύθῃσαν) περιοχόντες τοὺς τοῦ πατριάρ- 
yo» ἀνεψιοὺς ἀπάγξειν ἠπείλουν, εἰ μἡ τάχιον αὐτὸς 
χαταθαίη πρὸς τούτους. 'O δὲ εἴτε ἄχων, οὐκ οἶδα, 
vg ἑκὼν, ὡς ὁ τῶν πλειόνων εἶχε λόγος, τὴν ἵερα- 
τικἠν περιθέµενος διπλοΐδα (53) καὶ τὰ λοιπὰ 
παράσηµα τῆς ἀρχιερωαύνης ἀναλαθὼν κάτεισιν 
ἀκκιζόμενος xal δεινὰ πάσχοντι ἑνικώς ἦσαν δὲ 
ταῦτα πάντα σκηνἡ, ὡς τὰ πράγµατα ἔδέιξαν. Κατ- 
ελθόντα Ὑὰρ ἐκεῖνον εὐθέως οἱ ἀνάπται τοῦ 
πλήθους παρειληφότες, καὶ θρόνον ἐνεγκόντες, ἐπὶ 
τοῦ δεξιοῦ µέρους καθίζουσι τοῦ ἁγίου βήματος. 
Καὶ πρῶτον μὲν, ὡς iv προσχήµατι τάχα, πρεσθευ- 
τὴν αὐτὸν παρεκάλουν ὡς βασιλέα Ὑενέσθαι, ὅπως 
ἀποδοθείη αὐτοῖς τὸ ὑπογραφὲν παρ) αὐτῶν ἔγγρα- 
φον, ὡς ἤδη τοῦ βασιλέως σπεισαµένου τῷ Κομνηνῳ 
καὶ βασιλέα ἀνειπόντος αὐτόν. Τοῦ γὰρ ἐγγράφου 
σωζοµένου ἁδιαῤῥήκτου, δυοῖν ἁτόποιν θάτερον 
ἔφασκον ἐξ ἀνάγκης ἔψεσθαι"' ἤ γὰρ εὐφημήσαντες 
αὐτὸν ὡς βασιλέα ἐπιορκήσουσιν, ἤ ὡς ἐἑνυθρίσαν- 
τες sic βασιλέα χκολασθήσονταἰ. 'O δὲ πρῶτον μὲν 
ἀνελάμθανεν αὐτοὺς, καὶ πληρώσειν τὸ αἴτημα 
τούτων κατεπηγγέλλετο. Εἶτα μικροῦ διαλιπόντος 
χαιροῦ πάντων ἀφέμενοι αὐτοχράτορα βασιλέα ἀνα- 
Ὑορεύουσι τὸν ΓΚομνηνὸν, καὶ τοὺς ὅσοι μὴ τοῦτο 
βούλονται ἐχθροὺς Ῥωμαίων xal ἄποστάτας ὠνό- 
µαζον, καὶ διαρπάζεσθαι τὰς οἰκίας αὐτῶν ὑπὸ 
τοῦ πλήθους ἑδοχίμαζον, αὐτοῦ τοῦ πατριάρχου 
πρὠτοῦ διὰ τοῦ τῆς ἐχκλησίας δευτερεύοντος (54) 
Στεφάνου συµπαρόντος xai συνευδοκοῦντος, καὶ Oto- 
δώρου τοῦ [805] ᾿Αντ.οχείας πατριάρχου τὴν ἀνάρ- 
ῥησιν τῆς εὐφημίας βοησαντος, xal. τοὺς οἴκους τῶν 
ἐν ὑπεροχαῖς, ὅσοι μὴ Ἱρέσκοντο τοῖς γινοµένοις, 
ἀνασκάπτειν xal διαρπάζειι προτρέποντος. Καὶ ταῦτα 
μὲν ἔπραττεν ἔσωθεν τοῦ θείου καὶ περιωνύμου 
ναοῦ * ἄγγελον δὲ πρὸς τὸν Κομνηνὸν πέμψας, xal 
πρὸς τὸν γέροντα ἄλλους, ἐχείνῳ μὲν μηνύει σπεύ- 
δειν καὶ μὴ βραδύνειν, καὶ μισθὸν ἀπήτει τῆς 
covep lac ὡς ἤδη τέλος ἐχούσης τῆς αὐτοῦ ἐφέσεως, 
τούτῳ δὲ κατιέναι τῶν ἀνακτύρων κατ οὐδὲν αὐτῷ 
προσηκόντων. Küx τούτου τοῖς πᾶσιν ἀπροφάσιστος 
ἐφάνη ἆ πατριάρχης μὴ µόνον μέτοχος ὧν ἀλλὰ xal 
πρωταίτιος τῆς ἁποστασίας. Τοῦ δὲ τοὺς πεμφθέν- 
τας εἷς αὐτὸν µητροπολίτας ἑρωτύσαντος * Καὶ τί 
μοι ἀντὶ τῆς βασιλείας ὁ πατριάρχης παρέχεται ; 
ἐκείνων δὲ ἀποκριναμένων  Τὴν οὐράνιον βασιλείαν, 
ἄγα τῷ λόγῳ τὴν πορφύραν ἀποθαλὼν καὶ τὰ xox- 
χοθαφῆ πέλιδα, καὶ ἴδιωτικὴν ἔσθῆτα ἀμφιασάμένος, 
κάτεισι. Τοῦτο δὲ πάντως ἐγένετο ἂν ὡς ἐκεῖνός τε 


corripuere, Btrangulaturos minati, nisi statim ipse 
descenderet. Itaque patriarcha, sive invitus (non 
enim pronuntio) sive, quod plurimorum sermone 
osseritur, volens &o sponte sua, veste pontificia 
reliquoque habitu et insignibus summi sacerdotii 
ornatus descendit, simulans se gravi injuria affe- 
ctum indignari. Res ipsa docuit heo omnia, ut in 
scena, per simulationem acia. Mox eum populi 
concitatores arripuerunt, ailatoque solio ad dextram 
partem sacre sellm collocarunt. Ao primum, sed 
Sub pretextu, hortantur eum ut pro ipsis legatus 
imperatorem adeat, reposcatque decretum 686 ab 
ipsis subscriptum, quandoquidem jam ipse cum 
Comneno facta pace eum imperii successorem dé- 


B signasset. Nam nisi ea charta discerperetur, neces- 


sario alterum fore, ut aut Comnenum ipsi imperato- 
rem salutando perfidis se obligarept, vel honorem 
ei debitum non deferendo penas darent. Patriarcha 
principio eoe bono animo esse jussit, seque eorum 
postulata impleturum promisit. Paulo post autem 
illi, omnibus aliis rebus omissis, imperatorem Au- 
gustum proclamant Comnenum, et dissentientes 
pro hostibus Romani imperii haberi ac perduellibus, 
et eorum domos a multitudine diripi jubent. Prin- 
ceps patriarcha per Stephanum, qui proximum ab 
ipso in ecclesia dignitatis locum obtineba!, presen- 
tem hoc approbat, ac Theodorum Antiochesm patri- 
archam, proeclamantem hanc designationem, et 
permittentem ut summorum virorum qui heo im- 
probarent xdes diruantur atque diripiantur. Atque 
C heo agebat patriarcha intra sacram istam atque 
celebrem edem. Mox idem nuntios et ad Comnenum 
mittit et ad Stratioticum, illum mora omni repu- 
diata accelerare jubens, premiumque opere preesti- 
tee utpote re jam confecta postulans, hunc pulatio 
nimirum nihil ad ipsum 687 pertinente discedere 
mandans. Unde omnibus patuit patriarcham nihil 
posse pretexere, quominus non socius modo sed 
auctor precipuaque causa hujus fuisse defectionis- 
crederetur. Missos autem ad se metropolitas cum 
interrogaret Stratioticus, ecquid sibi pro imperio 
patriarcha redderet, regnum coleste redditurum 
dixere. Atque is extemplo purpuram ac coccinos 
calceoe abjecit, privatiqne indutus habitu discessit. 
Enimvero quod volebat et metropolite promitte- 
bant, haud dubie consecutus fuisset, si ad primum 
motum defectionis regiam deseruisset. Nunc ad 
bellum usque in ea moratus, cum sustinuisset tot * 
civium videre bello intestino cladem, postea rebus 
fractis et subditis opprimentibus imperio invitus 
se abdicans, haud scio an compensationis loco pro 
caduco eternum sit consecuturus imperium. Sed in 
hac re flet quod Deo placebit. Stratiotico in suam, 
que erat in arce, domum digresso, feria quarta, 


XYLANDRI ET GOARI NOTE. 


(53) Φελώνιον, id est sacerdotalem casulam 
undequaque totum oeorpus sacerdotis ambientem. 


(54) Του πρωτοπαπᾶ nimirum, qui secundas in 
omnibus post patriarcham obtinet. Codinus et Eu- 
chologium. GoaAn. 





367 JOANNIS SCYLITZJE 368 


ultima die Augusti mensis, ipndictione decima, A ἐθούλετο xal ol μητροπολῖται ὑπέσχοντο εἰ ἅμα 
Ambustus curopalates a Comneno missus cum τῇ ἀποστασίᾳ dqysto λιπὼν τὰ βασίλεια’ ἔγκαρτε- 
haud paucis illustri loco natis,feria quinta summo ῥρήσας δὲ ἄχρι πολέμου, xai ἀνασχόμενος τοσαύτην 
mane celoce ad palatium appellit idqueintrat. Sub πτῶσιν ἰδεῖν ἀνδρῶν ὁμοφύλων, εἶτα θραυσθεὶς καὶ 
vesperam venit etiam Comnenus, et palatium in- κατασεισθεὶς ὑπὸ τῶν πολιτῶν καὶ ἄκῶν τῆς βασι- 
greditur. Postridie, quod fuit kalendis Septembris, λείας ὑπεξερχόμενος, οὐκ οἶδα st ἀντιμισθίαν κο- 
indictionis undecime, anni ab origine mundi 688 µμιεῖται τῆς ἐπιγείου βρσιλείας [806] τὴν ἐπουράνιον. 
6566, publica processione in magnum templum Ἅ᾿)Αλλὰ τοῦτο μὲν, ὅπῃ τῷ θιῷ φίλον, γενήσεται. 'D'oo 
ivit, atque ibi supra suggestum patriarche manu δὲ κατὰ τὴν ἐν τῇ ἀχροπόλει olxlav αὐτοῦ γενομέ- 
redimitus imperatorio diademate, Romanorum im- νου ἡμέρᾳ τετράδι, τριακοστὴν πρώτην ἄγοντος τοῦ 
perator pronuntiatur. Αὐγούστρυ μηνὸς, τῆς δεκάτης ἐπινεμήσεως, εἰσέρ- 
χεται ὁ Κεκαυμένος κουροπαλάτης ὑπὸ τοῦ Κομνηνοῦ τιμηθεὶς µετά τινων οὐκ ὀλίγων εὐπατριδῶν τῇ 
€ πρωῖας διὰ δρόµωνος, xal εἰσελθὼν κρατεῖ τὰ . ἀνάκτορα. Ἔρχεται δὲ περὶ δείλην ὁψίαν καὶ ὁ 
Κομνηνὸς, καὶ εἴσεισιν ἐν αὐτοῖς, καὶ τῇ ἐπαύριον, ποώνην ἄγοντος τοῦ Σεπτεµθρίου μηνὸς, τῆς ια’ 
ἐπινεμήσεως, τοῦ σφξς touc. δηµοσίαν ποιησάµενος πρόοδον ἄπεισιν εἷς τὴν Μεγάλην ἸἘκκλησίαν, 
κἀκεῖσε ἄνωθεν τοῦ ἄμθωνος (55) διὰ τῶν χειρῶν τοῦ πατριάρχου τῷ βασιλικῷ ταινιοῦται διαδήµατι 
xal βασιλεὺς αὐτοχράτωρ (50) 'Popalov ἀναγορεόεται, 


XYLANDRI ET GOARI NOTAE. 


(55) De quo legendus Codinus toto ο. 17. obtinens diversus est ab eo qui στρατηγὸς αὖτο- 
GoaAn. I κράτωρ, ut princeps a subdito, rex ab exercitus 
(50) βασιλεὺς αὐτοκράτωρ, imperator supremas duce. 6oAR. ) 


Ne de injuste proseripta Xylandri memoria, si ejus rescisse fuissent annotationes vel ex integro . 
emendata interpretatio, nonnulli causarentur, in eo cum Cedreno edendo et recudendo, vir clarissime 
Fabrote, tuam ἃ me probatam sententiam laudavi, ao ut jam laudate subscribo. Labores quoscunque 
boni publici gratia licet infelici eventu susceptos sua laude privari nolunt, qui laborosius bono publico 
insudant; ao velut, ne sensus humani pietas violetur, fetus monatris pene similes res publica patitur, 
ita ne quospiam nocturnarum vigiliarum fructus alioquin insipidos velut delicatuli fastidientes respuant, 
illos si non ut suaves, saltem ut quibusdam jucundos futuros, ipsi bono publico nati ceteris asservant, 
depromunt, apponunt. Quantumvis acerbos arte nostra jusserunt dulcescere ; industria tua jam sunt ex 
potiori parte emolliti, decocti, suaves non minus quam Jucundi redditi. Ut operi suscepto opem tulisset 
gloriarer, opera mea lumen exhibui. Goan. 








MONITUM EDITORUM. 


Compendio Historiarum Cedreni subjicimus historiam Joannis Scylitzee curopalate quia prima - 
pars historie Joannis ad litteram exscripta est a Gedreno; decet igitur ut secunda pars imme- 
diate eidem adjungatur. Notandum esl, Cedrenum sistere in anno 1067, dum Joannes Scylitza 
narrationem suam prosequitur usque ad annum 1080, quo Michael Botaniata e throno dejectus 
est et Alexius Comnenus regnare incepit. 


EXCERPTA 
EX BREVIARIO HISTORICO 


JOANNIS SCYLITZ/E 
CUROPALAT/E 


EXCIPIENTIA UBI CEDRENUS DESINIT. 


640-1 Ad hunc modum quem diximus,Comnenus [P. 807] Τὸν μὶν οὖν τρόπον ὃν εἴρηται τὴν 
adeptus imperium, qui et virtutis opinionem de se βασιλείαν ὁ Κομνηνὸς ἀναζωσάμενος, δόξαν τε 
prebuerat et specimen prestantis in rebus bellicis,  παρεσχηκὼς ἀνδρίας καὶ πεῖραν πολεμικῆς γεν- 


HISTORIA. 


310 


ναιότητος, αὐτίκα τῷ βασιλικῷ νοµίσµατι σπαθη- À statim regio numismate districto ense insculpitur, 


Φόρος διαχαράττεται, μὴ τῷ θεῷ τὸ πᾶν ἐπιγράφων, 
ἀλλὰ τῇ ἰδίᾳ lay di καὶ τζ περὶ πολέμους ἐμπειρίᾳ, 
καὶ ofa αὐτοκράτωρ τῶν τῆς βασιλείας ἀπάρχεται 
πράξεων, Φιλοτίμοις πρότερον τοὺς συναραµένους 
αὐτῷ πρὸς τὸ σπούδασµα κοσµήσας τιμαῖς. Τό γε 
δημοτικὸν τῆς προσηκρύσης ἀξιώσας προνοίας, xal 
φΦροντιστὰς πολλοὺς τῶν δηµυσίων συλλόγων ἀν- 
έδειξε. Tj τε Μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ τὸ οἰκονομεῖσθαί δι’ 
ἑαυτῆς τὰ πράγµατα ἀφιεροῖ, ἀλλοτριώσας τούτου 
παντάπασι τὴν βασίλείαν (1), ὥστε ux! ἐπὶ τῆς ο’χο- 
νοµίας, μήτ᾽ bnt της τῶν Ἱερῶν. χειµηλίων προνοίας 
καὶ προστασίας τινὰ παρὰ βασιλέως προχειρίζε- 
σθαι, ἀλλὰ τῆς τοῦ πατριάρχου ἐξουσίας ἠρτῆσθαι 
τὸ πᾶν, καὶ τὴν τῶν προσώπων προχείρισιν xal 
τὴν τῶν πραγμάτων διοἰκησιν. ᾿Αγαγόμενος δὲ καὶ 
τὴν γυναῖκα ἀπὸ Ξοῦ φρουρίου Πημολίσσης Αὐγοῦ- 
σταν ἀναγορεύει σεθαστήν’ Ἰωάννην δὲ τὸν ἀδελφὸν 
xai Κατακαλὼν τὸν Κεκαυμένον κουροπαλάτας, καὶ 
ἀμφοτέρους τιμᾷ, µέγαν δοµέστικον τὸν ῥἑαυτοῦ 
ἀδελφὸν προθαλλόµενος. Σκοπήσας δὲ τὸ τῶν χρη- 
µάτων ἀναγκαῖον, Qv οὐδὲν ἄνευ κατὰ τὸν ῥήτορα 
περαίνεται, διὰ τὸ τὰ στρατιωτικὰ ἠσθενηκέναι 
καὶ τέλεον τεταπεινῶσθαι ἐκ τῆς κατεχούσης ἑνδείας 
τὴν βασιλείαν. (P. 808] xai τὸ πανταχόθεν τῶν 
Ῥωμαίων πάντας κατεπαίρεσθαι, ὅ πρὸς ἀδοξίαν 
αὐτῷ jv καὶ πάντων βαρύτερον ἐλογίζετο, βαρὺς 
ἐχρημάτισε φορολόγος τοῖς χρεωστοῦσι δηµοσίοις' 
καὶ τὰς τῶν ὀφφικίων δὲ δόσεις αὐτὸς πρῶτος πε- 
βιέτεµεν. Ἐμέληαε δ) αὐτῷ xal φειδωλίας καὶ τοῦ 
xposQYxn* ἀγβῶν τῇ βασιλείᾳ περιποιήσασθαι. AU 


καὶ πολλά μὲν ἰδιωτικὰ πρόσωπα πολλῶν ἀπεστέρησε C 


κτήσεων, τὰς χρυσοθούλλους αὐτῶν γραφὰς παριδὼν, 
ἐνέσκηψε -δὲ xol τισι τῶν φροντιστηρίων, καὶ πολ- 
λὰς αὐτῶν κχτήσεις ἀφελόμενος διὰ λογοποιίας τὸ 
ἀρχοῦν τοῖς µονάζουςι, τῷ  Ünpoclp τὸ περισσὸν 
προσαφώρισε, πρᾶγμα «μὲν τοῖς ἀκρίως σκο- 
ποῦσιν ἐκ τοῦ προχείρου ἀσεθείας καὶ παρανοµίας 
ἐς ἄγαν πρὸς ἱεροσυλίαν φερόµενον, ἀποτόλεσμα δὲ µη- 
Uv άτοπον φέρον τοῖς ἐμθριθῶς «ποποῦσι xal πνευ- 
ματικῶς, ἅτε εἰς ἀγτη µοσύνην ἀπάγον τοὺς ταύτην 
ἐπαγγειλαμένους, καὶ τὴν Συθαριτικὴν καὶ χλιδῶσαν 
:περικόπτον τρυφὴν, xal μηδὲ τῶν πρὸς χρείαν ἐπι. 
τηδείων καὶ ἀναγκαίων ἀποστεροῦν, καὶ τοὺς &ypo- 


non omnia accepta Deo referens, sed propris vir- 
tuti et rei militaris peritie ; ac veluti cum summa 
potestate imperator, qu: ad imperium pertinerent, 
aggreditur, maximis prius honoribus iis qui sibi ad 
incepta perficienda operam navarant ornatis. Et 
populi habita, quam par erat, ratione, multos 
publicorum collegiorum curatores creavit. Et Ma- 
gne ecclesie permittit sacras suasres administrare, 
interdicta prorsus administratione imperio, ita ut 
neque a&b ebeunda sacra munera neque ad haben- 
dam 6494 sacri thesauri rationem aliquis ab im- 
peratore delectus preesset, verum a palriarche 
potestate omnia penderent, et personarum delectus 
et rerum administratio. Evocans item uxorem ex 
oppido Pemolissa Augustum declarat, et Joannem 
fratrem et Catacalon Combustum curopalatas creat, 
etambos honoribus decorat ; fratrem suum magnum 
domesticum creat. Considerans autem pecunie 
necessitatem, sine qua nihil secundum oratorem 
perficitur, eo quod res militares male se haberent, 
in angustissimum redacte ob imperii inopiam, et 
undique omnes contra Romanos incitati, quod ei 
ignominie esse et omnium gravissimum videbatur, 
acerbus vectigalium exactor fuit iis qui rei pu- 
blice debebant, et ipse primus officiorum donatio- 
nes amputavit. Parcimonia quoque ei cure fuit, 
nec non ut imperio agros adderet; et idcirco 
multos privatos homines possessionibus spoliavit, 
neglectis ipsorum aureis bullis. Quibusdam etiam 
monasteriis multas possessiones ademit, et relictis 
monachis idoneis sumptibus ad victum, quos 
computari jusserat, id quod supererat publico vin- 
dicavit. Quod quidem iis qui inconsiderate et te- 
mere judicarent, ab impietate et iniquitate ad sa- 
crilegium tendere videri queat : sed tamen nihil 
absurdi eo molimine perficiebat, ut iis videbatur 
qui rem graviter atque spiritaliter considerabant. 
Nempe eo pacto ad paupertatem eos qui ipsam pro- 
fessi essent adducebat, et molles Sybariticasque 
649 delicias auferebat, neque tamen iis que ad 
usum necessaria essent privabat; et (initimos, id 
est qui propinquos agros haberent, & monachorum 
molestia et avaritia liberabat. Quod utinam ad exi- 


JACOBI GOARI NOTE. 
(1) Religionem an Ecolesim sibi arrogatam ab [) mine cruceque signatos promovebant,thus in altari 


imperatoribus Grecis,laudabo potestatem, et ex 
ecclesia quosdam in palatium inductos ritus me- 
morabo? Sacco el mandya vestiebantur, quorum 
ile supremorum, pontifleum est in sacris ha- 
bendis ornamentum, hic lectorum, ut ex scriptia 
Symeonis Thessalonicensis liquet, insigne preci- 
puo. Crux sceptrum erat, tegium penetrale xsÀ- 

lov cellula postremis ssmculis audiebat, ac iv ἆκα- 
x3, sacculo terra repleto jugiter manu gestato, per- 
petuum cum monachis leti quasi presentis sibi 
Gngebant spectacu . Sacra dora cum sacerdo- 
übus et diaconis, quasi choro lectorum asciti, de- 
ducebant ad altare; ac ut ecclesiasticos canones 
ab eis sancitos taceam, episcopatus in metropoles 
eorumedictia mutatos scribunt Jus Greecoromanum 
Codinus et auctor versus historie cálcem. Patriar- 
chas insuper sanctissime Trinitatis invocato no- 


adolebant, ex eodem altari tricipiti cereo solis 
ontiflcibus concesso solemniter populo benedice- 
ant pontificum more, ut auctor est Balsamon in 
Can. 69, Trullane synodi. Prorogata quoque in 
aulicos ac πολιτικοὺς ἄρχοντας civilis turbae viros 
hujusmodijurelegumGreecor. 1.4.Pothum quemdam 
protospatharium simul ecclesie Magne Gcono- 
mum, Theodosium pariter alium protospatharium 
summam bonorum monasteriis addtctorum cu- 
ram gessisse leges, quam hic auctor τῆς οἴκονο- 
plac καὶ τῆς τῶν ἱερῶν κειμηλίων προνοίας καὶ 
προστασίας nomine intelligit. A qua tandem dein- 


ceps secularibus tradenda potestate Comnenum 


abstinuisse refert, belle siquidem scripsit Synesius 
Epist. 57 : πολιτικὴν ἀρετὴν ἱερωσύνῃ συνάπτειν τὸ 
χλώθειν doti τὰ ἀσύγχωστα. 


911 


nasteriis sed in omnibus rebus ad Ecclesiam 
omnino spectantibus. Ita igitur res ab imperatore 
administrat sunt, et regia urbs in hoc statu erat. 
Patriarcha autem inexplebili benevolentia fretua 
imperatoris contra ipsum elatus est, non petitioni- 
bus modo et admonitionibus utens, ei quando ali- 
cujus rei et pro aliquo indigeret, verum sape mi- 
nime voti compos propter frequentes et odiosas 
petitiones, minas et absurdas increpationes adhibe- 
bat, ac nisi pareret,imperii amissionem minabatur, 
vulgare et tritum hoc dictum proferens : Ego te 
condidi, furne, ergo et te dejiciam. Aggressus est 
etiam cooco lincta induere calceamenta, antiqui 
sacerdotii morem huno asserens, et oportere his 
uti novum quoque archiepiscopum : nam inter 
sacerdotium et regnum nihil interesse vel admo- 
dum parum, et in rebus pretiosioribus amplius 
fortasse οἱ magis colendum sacerdotium. Hao au- 
diens imperator illum museitantem studuit potius 
aliquid ipse perpetrare quam pati. Quare cum ar- 
changelorum dies festus advenisset, egreditur pa- 
iriarcha ad suburbana loca, ut ibi studiose ac so- 
lenni ritu que ad diem festum pertinerent perage- 
ret. Imperator autem ut lucro sibi oblata occasione 
arrepta, veritus ne quis tumultus aut perturbatio 
fieret, turmnam 644 militum misit, qui communi 
lingua appellantur Barangi; qui ipsum non sine 
ignominia & throno correptum ac mulo impositum 
usque ad littus quod est in Blachernis impellentes 
deduxerunt, et ipsum et patrueles ejus, atque inde 
lembo impositum ad Proconnesum, ut exeularet, 
perducendum curant. [pse cum aliquibus metropo- 
litis collocutus et de ipso abdicando, spectatissi- 
mis ipsorum electis eorutn opera nuntia! ut archi- 
episcopatum deponat, priusquam ipsum cum de- 
decore amittat, iis qus contra ipsum decreta 
er&nt expositis et propalatis eynodis et concilio. 
Sed cum ipsis visus esset ejusmodi qui expugnari 
et deprimi non posset, quantum ad ipsum atti- 
nebat, deperata fuit depositio sacerdotii; de qus 
imperatore assidue cogitante, interea vitam cum 
morte patriarcha tranquille commutat. Cujus 
corpus imperator, quod ipsum jam poenituerat, 
honorifice impo-xtandum et in suo monasterio re- 
ponendum curat, perculsus eo miraculo quod ac- 


JOANNIS SCTYLITZ E 
ium ipse feliciter perduxisset, non solum in mo- A vtlxevac τῆς ix τῶν 


8172 


μοναχῶν πκακότητος xa! 
πλεονεξίας ἐλευθεροῦν. "O καὶ εἴθε εἷς τέλος αὐτῷ 
κατώρθωτο, οὐκ ἐπὶ τοῖς σεµνείοις µόνοις, ἀλλ᾽ ἐπὶ 
τοῖς ἐχκλησιαστιχοῖς πᾶσιν ἁπλῶς. Οὕτως μὲν οὖν 
ταῦτα τῷ βασιλεῖ ᾠκχονόμηται, καὶ ἡ βασιλἰς τοῦ- 
τον siye τῶν πόλεων. 'O δὲ πατριάρχης τῇ τοῦ 
βασιλέως ἁπλήστῳ εἄνοίᾳ θαῤῥήσας ἑφρονηματίσατο 
κατ’ αὐτοῦ, οὐκ αἰτήτεσι καὶ παραινέσεσι χρώμε- 
voc, s! ποτέ τινος δέοιτο καὶ ὑπέρ τινος, ἀλλὰ 
πολλάκις ἀποτυγχάνων διὰ τὸ τῶν αἰτήσεων συνεχὲς 
καὶ φορτικὸν ἀπειλαῖς ἐχρῆτο καὶ ἐπιτιμίοις ἀτόποις, 
καὶ εἴγε μὴ πείθοιτο, καὶ τῆς βασιλείας ἕκπτωσιν 
ἀπειλούμενος, τὸ δημῶδες τοῦτο xai xagnpatsopá- 
vov. ἐπιλέγων, « ᾿Εῶ σε ἔχτισα (2), φοῦρνε' tà 
ἵνα σε χαλάσω. » Ἐπεθάλετο δὲ xal κοχκοθαφῆ 
περιθαλεῖν πέδιλα, τῆς παλαιᾶς ἱερωσύνης φάσχων 
εἶναι τὸ τοιοῦτον ἔθος, xal δεῖν τούτοις x&v τῇ vig 
κεχρῆσθαι τὸν ἀρχιερία ' ἱερωσύνης γὰρ καὶ 
βασιλείας τὸ διᾶφορον οὐδὲν fj καὶ ὀλίγον εἶναι ἔλε- 
γεν, ἐν δὲ γε τοῖς τιµιωτέροις xai τὸ πλέον τάχα 
καὶ ἐρίτιμον. Ταῦτα δὲ ὁ βασιλευς ἑνωτιζόμενος 
ὑπ ὀδόντα λαλούμενα ἕσπευσε μᾶλλον ὁρᾶσαι fj 
παθεῖν. "O8cv τῆς τῶν ἀρχαγγέλων ῥἐφισταμένης 
ἑορτῆς ἕξεισι μὲν ὁ πατριάρχης εἲς τὸ πρὸ τῆς 
πόλεως φιλοτίµως τὰ τῆς ἑορτῆς ἐκτελέσαι σπου- 
δάζων ὁ δὲ βασιλεὺς τὸν καιρὸν ὡς ἆρμαιον áp- 
πάσας, ἵνα μὴ θόρυθος καὶ τάραχος Ὑένητα: ὑπει- 
ὀόμενος, στῖφος στρατιωτικὸν ἀποστείλας (Βαράγ- 
ους (3) αὐτοὺς ἡ xowi) ὀνομάζει διάλεκτος) ἀνάρ- 
παστον ἐκ τοῦ θρόνου ἀτίμως [P. 809] ἐἑπαίρουσι, 
καὶ ἡμιόνῳ καθίσαντες συνήλαυνον ἄχρι τῆς ἐν 
Βλαχέρναις ἀκτῆς αὐτόν τε xal τοὺς ἀνεψιοὺς αὐτοῦ, 
ἐκεῖθιν τε λέμόφ ἐμθληθέντα εἷς Προικόννησον 
περιορἰζουσι. Κοινολογησάµενος δέ τισι τῶν µη- 
τροπολιτῶν καὶ περὶ τῆς αὐτοῦ καθαιρέσεως συνδια- 
σκεφάµενος, τοὺς λογιωτέρους αὐτῶν ἐπιλεξάμενος 
δηλοῖ δι’ αὐτῶν ἀποθέσθαι τὴν ἀρχιερωσύνην, πρὶν 
ἂν ἀτίμως αὐτὴν ἀποθάληται συνόδῳ καὶ συλλόγῳφ 
τῶν  xav' αὐτοῦ δηµοσιευθέντων. ᾿Ανάλωτος δὲ 
τούτοις ὀφθεὶς καὶ ἀταπείνωτος, τά γε ἐπ αὐτῷ 
ἀπέγνωστο αὐτῷ Ἡ χαθαίρεσις. Φροντίζοντος δὲ τοῦ 
βασιλέως περὶ ταύτγς διηνεκῶς, lv. τῷ μέσφῳ µετ- 
αλλάττει τὸν βίον ὁ πατριάρχης sipuvorüx. Ὦ δὲ 
βασιλεὺς µετανοίφ βληθεὶς τὸ σῶμα αὐτοῦ εἰσάγει 
ἐντίμως καὶ τῇ μονῇ αὐτοῦ ἀποτίθεται, ἐκπλαγεὶς 
ἐπὶ τῷ συµθάντι θαύματι αὐτός τε xal ol σὺν αὐτῷ * 


ciderat, non ipse modo sed omnes qui cum ipso DÀ γὰρ xsip ἡ δεξιὰ τοῦ πατριάρχου σταυροειδῶς 


erant. Nam dextra patriarche manus in crucis β- 


σχηματισθεῖσα (4), X ἔθος εὐλογεῖν 


ἐπ ιφωνοῦντι 


JACOBI GOARI ΝΟΤΑ. 


.(2) Abundat loquendi Grecorum usus prover- 
biis, quos μύθους vocant. In hoc particulam ἑῶ 
depravatam censeo, cum, nonnisi qui ore sunt 
bleso, τὸ ἐγώ etiam rustioi pronuntient integerri- 
me. Particule ἵνα vel νά quandoque, ut hic, futuri 
nota est, Verbum χαλῶ perdo, corrumpo, desiruo, 
, dejício communiter significat. 

' (3) Βάραγγοι quasi dicas Φράγγοι, scribit Gret- 
8erus in Codinum. At quasi di inat Gretserus, 
qui Anglos, Grecorum auxiliarios et imperatoris 
satellitum vel virtute promeritos vel ad illud 
missa legatione advocatos, Βαράγγους quasi 
Φράγγους vocatos censet. Απ΄ non occidentalis 


quilibet, Gallus, Italus, Germanus Grecis Φράγ- 

oz? cur Βαράγγος Anglus quasi Φράγγοςἳ Ex 

aithei Paris Anglorum historici lexico edoceo. 
Baranagium, ait, νο barnagium, quod et barona- 
gium, procerum regni senatus eet et cetus, vulgo 
tarlamenium, a cujus nobilitate Btipendiarii Grae- 
corum Angli, vanam titulorum libidinem Greca- 
nico more sectati, nomen sibi βαράγγων in Curia 
CP. finxerunt et adaptarunt. Barangos porro fuisse 
Anglos non dissimulat Codinus, qui etiam eos 'Iy- 
γλυνιστί loquentes inducit. Vide p. 723. 

(4) Conformatur in orucem pontiflois vel sacer- 
dotis manus, eum police medio digito superposito 


313 


HISTORIA. 


914 


τῷ λαῷ τὴν εἰρήνην (5), µεµένηκεν ἄτρεπτος, μὴ Α guram conformata, ut mos est benedicendi populo 


συναλλοιωθεῖσα τῇῃ νεκρώσει τοῦ σώματος. Προ- 
χειρίζεται δὲ ἀντ αὐτοῦ πατριάρχης Κωνσταντῖνος 
πρόεδρος καὶ πρωτοθεστιάριος ὁ Λειχούδης, πρότε- 
pov ψήφου προθάσης ἐπ αὐτῷ παρὰ τῶν µητροπο- 
λιτων xai τοῦ κλήρου καὶ τοῦ λαοῦ παντὸς, ἀνὴρ 
μέγιστον διαλάµψας τοῖς ᾖβασιλικοῖς πράγµασιν 
ἀπό τε τοῦ ἩΜονομάχου καὶ μέχρι τοῦ xatpoo, 
καὶ μέγα κλέος ἐπὶ τῷ μεσασμῷ τῆς τῶν ὅλων 
διοικήσεως ἀπενεγκάμενος καὶ τῆς τῶν Μαγγάνων 
προνοίας, xal τῶν δικαιωμάτων φύλαξ (6) παρὰ 
τοῦ εἱρημένου βασιλέως καταλειφθείς. Ei καὶ προ- 
θέθλητο γοῦν, οὐκ ἀνενδοιάσιμον τὴν ἀρχιερωσύνην 
καὶ τὴν πατριαρχίαν ἐχκέχτητο καὶ ἀναμφήριτον, 
ἁλλ' ὁ βασιλεὺς φροντίζων ὅτως τῶν τοιούτων δικαι- 
ωμάτων ἐγκρατὴς Ὑένηται, τοῦτον καιρὸν ἐπιτήδειον 
οἰηθεὶς, πρεσθύτερον ἸΧειροτονηθέντα ἐπέσχε τὴν 
ἐντελῆ «ρίσιν τῆς ἀρχιερωαύνης. ἄχρις ἂν, φησὶ, 
τὰ ὑποτονθορυζόμενα xaxà σοῦ σκοπηθῇ συνοδικῶς 
τε xal χανονικῶς, Ὁ δὲ Κωνσταντῖνος μὴ ἀγνοήσας 
δι ὅν ταῦτα τρόπον τυρεύεται κατ αὐτοῦ, τὸ τῆς 
αἰσχύνης ἀδόκητον λογισάμενος, φέρων τὰ ζητού- 
µενα τῷ βασιλεῖ ἐπιδίδωσι. Καὶ ἕκτοτε ἀδιστάκτως 
xai δίχα τινὸς προφάσεως πάντα τελεῖται ἐπ᾽ αὐτῷ 
ὅσα ἔθος τελεῖν ἐπὶ τοῖς χειροτονουµένοις, Γέγονε 
δὲ δωρηματικὸς καὶ προνοητικὸς, οὐ τῶν τῆς 'Ex- 
ἁλησίας µόνον, ἀλλὰ καὶ πάντων ἁπλῶς, ὡς μηδένα 
ὑπολειφθῆνχι τῆς αὐτοῦ προνοίας ἀμέτοχον, τὸν μὴ 
τες αὐτοῦ χειρὸς ἀπολαύσαντα. 

Tow Οὐγγάρων τὴν πρὸς 'Ῥωμαίους εἴρηνην δια- 
λυσάντων [Ρ. 810] xai τῶν Πατζινάχων δὲ ἔξερπυ- 
σάντων τῶν φωλεῶν οἷς ἐνεκρύθησαν καὶ τὴν παρα- 
χειμένην χώραν σινόντων, τὰ πρὸς τὴν ἑκστρατείαν 
ἐξαρτύσας ὁ βασιλεὺς ἔξεισι πασίῤῥωμος ες Τριά- 
διτζαν . Ἐχεῖσέ τε πρέσθεις πρὸς τῶν Οὐγγάρων 
δεξάµενος, τὴν μετ αὐτῶν εἰρήνην κυρώσας ὡς 
ἑνῖν, ἐπὶ τοὺς Πατζινάκους ἐξώρμησε. Διῃπρημένων 
δὲ αὐτῶν κατὰ Ὑενεὰς καὶ φατρίας, οἱ μὲν λοιποὶ 
Ἀγεμόνες τῷ βασιλεῖ ὑποκλιθέντες εἰρηνικά τε καὶ 
φίλια ἐφρόνησαν, μόνος δὲ ὁ Σελτὶ χεῖρα δουναι τῷ 
βασιλεῖ οὐκ ἠθέλησε, τοῖς ἕἔλεσι τοῦ Ἴστρου, otc 
σονέφυγε, xal τῇ ἐκεῖσε ἀποκρήμνῳ πἐτρᾳ ἑπερεί- 
δόµενος * οἷς καὶ θαῤῥήσας εἷς τὸ πεδίου ἐξζλθε, 


συῤῥάξαι τῷ βασιλεῖ προθυμούμµενος. Οὐκ εἲς µα-. 


κρὰν δὲ τῆς οἰχείας ἀπονοίας ἑχομίσατο τὰ ἐπίχει- 
ρα βραχείας γὰρ µερίδος τῶν βασιλικῶν ἀντιτα- 
χθείσης αὐτῷ φυγὰς ὤχετο, xal χρησφύγετον αὐτοῦ 
ληφθὲν κατεριζώθη ix βάθρων αὐτῶν. 'O δὲ βασι- 
λευς μετὰ τὸ τοῦτον τροπώσασθαι xal ἀφανίσαι 
&pónv ἀναζεύξας ἐσχήνωσεν dv. τῷ Λοθιτζῷ περὶ 
τοὺς αὐτοὺς πρόποδας. Ῥαγδαῖος δὲ ὄμθρὸς τῇ 
παρεμθολῇί ἐπικαταῤῥαχεὶς καὶ νιφετὸς ἔξωρος 


D 


acclamanti pacem, ita flrma permansit, neque cum 
mortuo corpore est immutata. *ufficitur in ejus 
locum patriarcha Constantinus Lichudes preses 
et protovestiarius, qui prius metropolitanorum et 
cleri totiusque populi suffragiis delectus fuerat, 
vir ob regia atque civilia munera clarissimus 8 Mo- 
nomacho usque ad illud tempus ; quique magnam 
gloriam ob rei publice administrationem reporta- 
verat 645 et Manganorum procurationem, ao 
juris custos ab eo imperatore quem diximus reli- 
ctus fuerat. Et quamvis delectus fuisset, non 
Bine contentione archiepiscopatum et patriarcha- 
tum, neque sine controversia adeptus est. Verum 
imperator studens talia sibi jura vindicare, hoc 
ipsi tempus idoneum ratus,presbyterum ordinatum 
vetuit ne archiepiscopatus unctionem perfectam 
acciperet, quoad, inquit, ea que contra te jactan- 
tur per synodum canonice examinentur. Constanti- 
nus autem non ignorans heo quomodo contra 89 
in;uirerentur, inopinatum dedecus secum repu- 
tans, que querebantur tradidit imperatori. Ex eo 
tempore sine controversia et sine excusatione om- 
nia ab ipso perficiebantur, quecunque in initian- 
dis pontificibus consuevere. Fuit etiam muniflcus, 
et rationem habuit non Ecclesie tantum sed 
etiam omnium omnino, ita ut cure illius nemo 
expers esset, qui ejus liberalitatem non perce- 
pisset. 

Cum vero Ungari pacem violassent erga Roma- 
nos, et Patzinace e lustris, in quibus delituerant, 
erupissent, lederentque fivitimam regionem, im- 
perator paratis iis que ad perfectionem exercitus 
usui essent, cum omnibus viribus sae Triaditzam 
confert, ibique ab Ungaris accepta legatione, cum 
pacem confirmasset ac pro viribus stabilisset, in 
Patzinacas profectus est. Quibus divisis secundum 
gentes et tribus, reliqui 646 duces imperatori 
se submittentes pacem et amicitiam amplexi sunt: 
solus Selte manum dare imperatori noluit, Istri 
paludibus quo confugerat, et prerupta que illic 
erat petra nixus. Quibus etiam fretus in planitiem 
erupit, prompto animo cupiens cum imperatore 
manum conserere. Sed brevi tempore suse demen- 
tie premia tulit, siquidem cum exigua imperato- 
ris militum manus ipsis restitisset, fugit, et ejus 
refugium captum ab ipsis fundamentis est dirutum. 
Imperator autem post ipsum profligatum atque 
deletum funditus inde profectus ad Lobitzum ta- 
bernacula posuit, ad montis radices. Vehemens 
autem imber in castra delatus et nix intempesliva 
(erat enim Septembris dies vicesima quarta, qua 


JACOBI GOARI NOTE. 


ex utroque crux componitur : reliqui porro digiti 
manent exiensi, cunctique simul vocum harum 
Ἰησοῦς Χριστὸς νικᾷ litterag primordiales demons 
trant, auricularis videlicet rectus τὸ I, medius et 
pollex in crucem acti τὸ X, medius et index parum 
dissiti τὸ N. Hiec Thesealonicensis et Malaxus, de 
quo alibi. 


(5) Pare nimirum ἃ pontifice vocibus his εἰρήνη 
ὑμῖν ceelitus invocata, benedictionem poscenti. 

(6) Roma jure cuipiam obvenientia, non modo 
jus ipsum et legem vocant moderni δικαιώµστα : 
ac ideo δικαιωμάτων φύλάξ apud eosdem est qui 
nobis regiorum jurium defensor, qui et regius pro- 
curator. 


[4 


918 JOANNIS SCYLITZJ£ 3176 
protomartyris Thecle memoriam celebrant Chri- Α (Σεπτέµθριος γὰρ ἦν ἡμέραν ἄγων κδ’, καθ᾽ fjv ἡ 


stiani) multum detrimenti et calamitatis militibus 
attulit. Nam omnis fere equitatus, et eorum qui 
aderant plurimi, frigore et imbre, cum nudi essent 
et imparati, interierunt, ac preter omnem spem 
ad victum necessaria defecerunt, relictis tantum 
qua fluminum impetu superfuerant et imbri. Cum 
autem mediocriter pluvia remisisset nivesque ces- 
8assent, ingressus imperator, et plurimis in flumine 
amissis, sub umbram cujusdam arboris cum pau- 
cis quibusdam primoribus se recepit ; ac paulo post 
edito a quercu sono parum progreditur imperator, 
fere quantum arboris ipsius longitudo contingeret, 
qua radicitus evulsa supina in terram decidit. 
Obmutuit imperator, 644 considerans qualis mor- 


tis periculum vix evaserit. Neque hoc erat bonum B 


augurium, quod acciderat, sed initium calamitatis 
quam mox esset accepturus, et eorum quae jam 
commisisset penarum exactio. Verum pro eo casu 
gratias agens Deo templum in palatio Blacherna- 
rum protomartyri Thecle dedicatum pulcherrimum 
construxit, et exercitum perducens cito se ad re- 
giam urbem recipere festinabat, cogitans de re- 
bellione quam audiverat in Oriente. Qua falsa 
comperta, sese venationibus oblectare ccpit et aliis 
qua animi relaxandi gratia fiunt, per fretum, quod 
est ante regiam urbem ascendens. Hora vero 
prandii fulmen in ea loca quibus Neapolis nomen 
est irruit; et porcus nescio unde apparens, in se 
provocavit imperatorem, quem usque ad mare 
persecutus imperator expulit. Ubi vero mare 
subiens porcus haud amplius apparuit, fulgore 
quodam instar fulguris perstrictus imperator de 
equo dejectus est, et humi spumam ex ore edens de- 
volvebatur. In parvum autem navigium impositus 
ad regiam defertur. Attonitus tamen et ob ufflatum 
8e ipsum minime sentiens, morbaque dies aliquot 
detentus mortem exspectabat, et idcirco ad placan- 
dum sibi Deum poenitentiam amplectitur, et impe- 
ruloriam potestatem, quam sibi injuria vindicarat, 
libens deponit, hoo certe recte faciens, et monasti- 
ce se vite dedicat, priorem fastum aoc delicias 
voluntario contemptuet molestia corrigens. Et quod 
G48 magis ostendit illum vere totoque ex animo 
ponituisse eorum qua patrarat, imperatorem de- 
legit non Joannem sibi sanguine conjunctum, non 
nepotem ex sorore Theodorum Docejanum, non 
fllie maritum, neque alium aliquem sibi consan- 
guinitate proximum, sed presidem Constantinum, 
cui jam inde a suis majoribus Ducas cognomen 
erat, tanquam peritum et conscium et adjutorem, 
quique optime nosset rationes parande copiose 
pecunie ad imperii conservationem. Coimnnenus 
autem monasticas vestes indutus, cum parumper 
exspectasset ei qua ratione a morbo liberaretur, 
ubi novit se insanabili morbo captum, adhuc ipso 
vexatus Studii monasterium ingreditur, multum 
JEcaterina Augusta ejus consilium adjuvante, et 
pro terrarum imperii amissione, colestis gaudii 


C 


τῆς ἁγίας πρωτοµάρτυρος θέκλας ἑορτὴ τελεῖται 
Χριστιανοῖς) πολλῆς καχώσεως xai λύμης ἐνέπλησε τὸ 
στρατιωτικόν’ fj τε γὰρ ἵππος σχεδὸν ἅπασα xai τῶν 
παρόντων οἱ πλείους τῷ χρύει καὶ τῷ ὄμθρῳ, γυμνοὶ 
xal ἁπαράσκευοι τυγχάνοντες , τὸ ζην ἀπέῤότξαν. 
Ἐπιλελοίπασι δὲ παρὰ πᾶσαν τὴν ἐλπίδα καὶ τὰ Émi- 
τήδεια, ποταµίων ῥευμάτων φορᾶς καὶ τοῦ χειμῶνος 
γενόµενα πάρεργον . ᾽Αναστολῆς δὲ µετρίας γενυμέ- 
νης καὶ τῶν νιφετῶν ἀνακωχὴν λαθόντων iba ὁ 
βασιλεὺς, πλείστους δὲ τῷ ποταμῷ ἀποθαλὼν ὑπὸ 
σκιὰν ἕστη δένδρου τινὸς ἅμα τῶν ὑπερεχόντων τισί. 
Μετ) ὀλίγον δὲ ἡχῆς γενομένης ἐκ τῆς δρυὸς πρόεισι 
μικρὸν ὁ βασιλεὺς, ὅσον μὴ τῷ µήχει αὐτῆς χαταλαμµ- 
θάνεσθαι Ὥπερ ῥιζόθεν ἀνασπασθεῖσα ὑπτίκ τῇ 
(fü προσήρισε. Γέγονε δὲ ἐννεὸς ὁ βασιλεὺς λογισά- 
µενος olac τελευτῆς ἐπωδύνου παρὰ μικρὸν τυχεῖν 
ἔμελλεν. "Hv δὲ οὐκ ἀγαθὸς οἰωνὸς τὸ συμθὰν, ἀλλὰ 
προοίµιον τῆς µελλούσης αὐτὸν χαταλαθεῖν τύχες 
καὶ τῶν δη Ὑενοµένων εἴσπραξις καὶ τιμωρία. 
Εὐχαριστῶν δ᾽ ἐπὶ τῷ συµθεθηκότι τῷ θεῷ, ναὸν 
ἐν τῷ παλατίῳ τῶν Βλαχερνῶν ἐπὶ τῷ ὀνόματι τῆς 
πρωτοµάρτυρος θέκλας ἀνήγειρε Κάλλιστον.  IIpo- 
θιθάζων δὲ τὸν στρατὸν dms ταχέως ἐπὶ τὴν βασι- 
λεύουσαν λογοποιούµενος, ἀποστασίαν ἐν «f 'Ava- 
τολῇ ἐνωτιζόμενος. Καταλαθὼν δὲ καὶ πάντα ψευδῆ 
εὑρηχὼς κυνηγεσίοις ἑαυτὸν ἐψυχαγώγησε xal τῇ 
ἄλλι ἀνέσει, κατὰ τὸν τῇ βασιλίδι προκείµενον 
πορθμὸν ἀνιών. [P. 801] Πιρὶ δὲ ὥραν ἀρίστου 
φῶς ἀστραπήθολον τοῖς τόποις ἐχείνοις ἑνέσκτψα 
(Νεάπολις τούτοις τὸ γνώρισμα), χοῖρός xb ποθεν 
ἐπιφανεῖς ἐφ᾽ ἑαυτὸν τὸν βασιλέα ἐξεχαλέσατο, ὃν 
ἐπιδιώκων ὁ βασιλεὺς ἄχρι xal θαλάσσιις ἐξήλασεν. 
Ὡς δὲ ὁ χοῖρος τὴν θάλασσαν εἶἰσδὺς ἀφανὴς ἐγέ- 
vtto, ὁ βασιλεὺς ἐξαίφνης πληγεὶς 0g ἀστραπηθόλῳ 
φωτὶ τοῦ ἵππου τε ἀπεσφαιρίσθη xal πρὸς τὴν 
γῆν ἀφρίζων ἐκυλίετο. ᾽Ακατίῳ δὲ ἐμθληθεὶς πρὸς 
τὰ βασίλεια διασώζεται παραχεχομμµένος καὶ kxv- 
τοῦ μηδ᾽ ὅλως ἐπαισθανόμενος. Νοσημαχήσας δὲ 
ἐφ᾽ ἡμέρας τινὰς τὸν µόρον ἐκαραδόχει καὶ διὰ 
τοῦτο πρὸς ἐξιλέωσιν τοῦ θείο) ἀσπάζεται τὴν µε- 
τάνοιαν, καὶ τὴν βασιλικὴν ἑξουσίαν, T παρανό- 
µως ἑδράξατο, ἐκοντὶ µεθίησι, τοῦτό γε χαλῶς ποιη- 
σάµενος, xal τὸν μοναδικὸν ἀσπάζεται βίον, τὴν 
πρὶν εὐδοξίαν xal τρυφὴν ἀποπτώσει ἐκουσία καὶ 
µετριότητι διορθούµενος. Ὁ δὲ μᾶλλον δείχνυσιν 


D ὡς εἰλικρινῶς καὶ ψυχῆς ἐξ ὅλης µεταμεμέληται 


ἐφ᾽ οἴς ἔπραξε, βασιλέα προχειρίζεται οὐ τὸν ὁμαί- 
µονα αὐτοῦ Ιωάννην, οὗ τὸν ἀδελφιδοῦν ἑαυτοῦ 
θεόδωρον τὸν Δοχκειανὸν, οὐκ ἄνδρα προσζεύξας 
tü θυγατρὶ, οὔτ ἄλλον τινὰ τῶν καθ᾽ αἷμα φχειω- 
µένων αὐτῷ, ἀλλὰ τὸν πρόεδρον Κωνσταντῖνον, d 
Δοῦκας τὸ πατρωνυμικὸν ἀνέκαθεν ἦν, ὡς συνίστορα 
καὶ συναγωνιστὴν καὶ τῶν χρημάτων ποριστὴν 
ἀωθονώτατον εἰς τὴν τῆς βασιλείας χατάσχεσιν. 'O 
δὲ Κομντηνὸς ῥακη μοναχικὰ περιθαλόμενος, iT 
ἀλίγον τε γνωσιµαχήσας, εἴ πῶς ἀνεθείῃ τῆς νόσο», 
ἐπείπερ ἔγνω κατ ἄκρας ταύτῃ ἁλοὺς, ἔτι τῇ νόσῳ 
τρυχόµενος τὴν τοῦ Στουδίου καταλαμθάνει μονὴν, 


311 


HISTORIA. 


318 


πολλὰ καὶ τῆς Αὐγούστης Αἰκατερίνης συμθαλλομέ- A fructum ipsi promittente, cum annos duos ao 


νης αὐτῷ πρὸς τὸ προχείµενον, καὶ τῇ τῆς ἔπι- 
γείου βασιλείας ἀποθολᾷ τὴν iv οὐρανοῖς ἀπόλαυσιν 
ἐπαγγελλομέντης αὐτῷ, βασιλεύσας μὲν ἔτη δύο καὶ 
µηνας τρεῖς, ἐπιζήσας δὲ τούτων ἐλάττω τῷ pova- 
Kx σκήµατι, πᾶσαν ὑπακοὴν πρὸς τὸν ἐν τῇ 
novi, ἡγεμονεύοντα ἐπιδεχνύμενος, ὡς καὶ θυρω- 
poc γενέσθαι καὶ ταῖς ἄλλαις ὑπηρετῆσαι διαχονίαις 
διὰ πολλὴν ἐπιείκειαν καὶ μετριοφροσύνην καταδε- 
ξαμενος. Σωφρονέστατος δὲ εἰσάγαν γενέσθαι λὲ- 
ἵεται. Στρατοπεδάρχῳ γὰρ ὄντι αὐτῷ νόσον ἔνσκῆψαι 
νεφριτικήν φασιν, ὥστε ἀπογνῶναι αὐτῆς τῆς ζωῆς 
διὰ τὸ παρέσει παντελεῖ xai ἀχινησίᾳ κατασχεθῆ- 
ναι. Τῶν δὲ ἰατρῶν, μετὰ τὸ τοῖς ἄλλοις ἅπασι 
χρήσασθαι καὶ ἀνηνύτοις ἐλεγχθῆναι ἐπιχειρεῖν, 
συµθουλευόντων µμιγῆναι γυναιχὶ, αὐτὸς οὐχ ὁπ- 
ήχκουσεν. Εἰπόντων δὲ, εἰ μὴ toov ἐπιχειρήσειεν, ἐξ 
ἀνάγχκης ἔχειν καυτῆρι χρήσασθαι, ix τούτου δὲ 
ἀπαιδίᾳ κατασχεθῖναι δεινῇ καὶ [Ρ. 812] ἁγονίᾳ, 
αὐτὸς, α«᾿Αρκοῦςί poi ἔφη, ὁ Μανουὴλ καὶ ἡ Μαρία, 
οἱ ἤδη pot χάριτι θεοῦ παῖδες Ὑενόμενοι ' τούτων 
μὲν γὰρ ἄνευ ἔνεστι τυχεῖν τῆς βασιλείας τῶν 
οὐρανῶν, σωφροσύνης δὲ χωρὶς οὐδεὶς τὸν Κύριον 
ὄψεται. » ᾽Αλλὰ καὶ ἡ βασίλεια Αἰκατερῖνα καὶ ἡ ταύ- 


menses ires imperasset, et in habitu monastico 
pauciores his supervixisset omnem preestans mo- 
nasterii prefecto obedientiam, ita ut et janitor eg- 
set et alia ministeria obiret, propter multam 
animi equitatem et modestiam. Castissimus autem 
fuisse dicitur, et supra quam credi possit conti- 
nens. Nam cum stratopedarches esset, nephritico 
morbo tentatum dicunt ita ut vitam desperaret, eo 
quod totius corporis languore et nervorum resolu- 
tione detineretur. Medicis autem, postquam aliis 
omnibus adhibitis remediis, ea que omnino fleri 
non possent tentare se cognoverunt, ut cum mu- 
liere quadam coiret suadentibus, noluit obtempe- 
rare. Cumque dixissent illi 649 nisi hoc tentaret, 
necessario cauterium adhibendum, ex quo pro- 
creandae sobolis facultate privaretur : « Satis, ipse 
inquit, mihi sunt Manuel et Maria mihi jam Dei 
beneficio nati liberi : nam sine his licet consequi 
regnum ceclorum, sine continentia vero Deum 
nemo videbit. » Quin etiam Augusta /Ecaterina 
ejusque filia Maria detonsis capillis degebant in 
paletiis Myrelei, omnia monastica munera ob- 
euntes. 


της θυγάτηρ Μαρία τὴν τρίχα κειράµεναι διῆγον ἐν voto παλατίοις τοῦ Μυρελαίου, πᾶσα» ἄσχησιν μοναδικὴν 


µετερχόµεναι. 

Τελευτήσαντος Ob τοῦ βασιλέως ὑγρότητος μεστὴ 
θεαθεῖσα $4 τοῦτον κατέχουσα σορὸς ὑπόνοιαν παρέ- 
σχε πολλοῖς τιµωρίαν εἶναι τὸ γεγονὸς καὶ κολάσεως 
ἔνδειγμα τοῦ ἐμφυλίου πολέμου καὶ τῆς σφαγῆς καὶ 
τῶν μετὰ τὸ βασιλεῦσαι πεπραγμένων αὐτῷ εἴς τε 
τὰς τῆς συγκλήτου στερήσεις [καὶ] τῶν ἔκπαλαι 
διδοµένων αὐτῃ, καὶ τὴν τῶν θείων ναων καὶ τῶν 
ἱερῶν σεµνείων ἀποστέρησιν, fjv, ὡς ἔφημεν, ἐποιή- 
σατο, τὸ ἀπέριττον μὲν xai τὴν αὐτάρχειαν αὐτῶν 
προνοούµενος, τῷ δηµοσίῳ δὲ εἰσφέρων µετρίαν 
παράἀκλησιν. "Αλλοι δὲ τὸ ῥεῦσαν ἁγιωσύνης ἔργον 
ἐτίθεντο, ὡς χαθαρῶς καὶ ἀδιστάκτως µεταγνόντος 
αὐτοῦ ἐφ᾽ οἷς ἔπραξε μὴ γὰρ εἶναι ἁμαρτίαν τὴν 
νικῶσαν τὴν φιλανθρωπίαν τοῦ θεοῦ. ᾽Αμϕοτέρων δὲ 
τὴν γνώμην ἐπαινῶ xal ἀποδέχομαι τῷ τὴν μὲν 
κωλυτικὴν εἶναι τῶν µέλλόντων κακῶν, τὴν δὲ mpo- 
τρεπτικἠν ἀπὸ τοῦ χείρονος πρὸς τὸ βέλτιον. 


Tzc δὲ βασιλίσσης Αἰκατερίνης (7), iv. τῷ µονα- 
χικῷ "Ἑλένης µετονοµασθείσης, ἐπετείως τελούσης 
τὰ τοῦ βασιλέως µνηµόσυνα, συγκαλούσης τε ἄλλους 
τινὰς μοναχοὺς xai δὴ xal τοὺς ἐν τῇ Στουδίου 
μονῇῃ ἁσκουμένους σύμπαντας, ἐπειδὴ ἔμελλε τελευ- 
13v, ἑτέλει μὲν συνήθως xai κατὰ τὸ ἔθος τὰ τοῦ 


C 


Vita autem funelo imperatore, conspecta sepul- 
tura ejus humoris plena suspicionem multis dedit 
esse illam rem ultionem et indicium supplicii, quo 
afficeretur ob intestinum bellum ac cedem et ea 
que post usurpatum imporium commiserat in 
privando senatu iis bonis que ei antiquitus con- 
cessa fuerant, et adimendis sacris templis et delu- 
bris facultatibus quas diximus, id curans ut nihil 
ipsis superesset, sed ea tantummodo haberent quie 
ad victum satis essent, mediocrem adhibens rei 
publice consolationem. Alii autem fluentem humo- 
rem sanctitatis interpretabantur indicium, quod 
pure ac sine ulla controversia eum factorum p«- 
nituisset : neque enim peccatum ullum esse, quod 
divinam superet erga bomines charitatem. Utro- 
rumque ego sententiam laudo et approbo, quod 
altera mala futura prohibeat, altera vero a dete- 
rioribus ad meliora adhortetur ao revocet. 

650 Cum autem /Ecaterina Augusta in mona- 
sterio mutato nomine Helena appellata quotannis 


p imperatoris memoriam anniversariis sacrís coleret, 


invitatis aliis quibusdam monachis et omnibus iis 
qui se in Studiensi monasterio exercerent; cumque 
diem suum esset obitura, solenni more annua 


JACOBI GOARI NOTE. 


(T) Habent Graci preeter familiarum et patrie τῆς 
vem, τῆς εὐσεδείας xal τῆς τύχην Óvópata. Illa 
quibusvis in baptismo imponuntur, hec ex fortuito 
casu excogitantur, qualia sunt apud Cedrenum Kov- 
τοστέφανος Στραθομύτης, ᾿Αργυροῦς, 8 corporis bre- 
vitate, nasi curvitate, morum candore indita. Me- 
dia tandem usui sunt in monasteriis, neo fortuito 
tamen aut mere pro libito, sed pietatis simul et 
honoris observata lege fiunt monachis propria, tum 
si sanctitatem redoleant, tum si cum baptisma- 


libus saltem primordialibus in litteris conveniant. 
Unde disces cur Andronicus senior factus mona- 
chus dictus sit Antonius &pud Gregoram |. ix, 
Joannes Cantacuzenus apud ipsummet Joasaph 
nomen acceperit, Georgius Phranzes cur audierit 
Gregorius et Elena ejus uxor Eupraxia, et tandem 
cur /Ecaterina imperatrix vocata sit Elena, si non 
ex primordialis littere, saltem ex pronuntiationis 
consensu. 


319 


JOANNIS SCYLITZ E. 


sacra peregit imperatoris, et ipsis omnibus dupli- A βασιλέως ἑτήσια, διπλᾶ δὲ τούτοις πάντκ τα ἐκ τύ- 


cia ea que dari consueverant persolvi jussit : 
antistite autem dubitante et sensim accedente ac 
duplicationis rationem quarente : « Quia non novi, 
inquit, 0 maxime venerande, an insequenti &nno 
vobiscum futura sim, Deo fortasse aliter res nostras 
pro eua voluntate moderante. » Quod eliam accidit: 
illa enim ante illud tempus vita defuncta est, 
voluitque cum fratribus in coemeterio monasterii 
Studii sepeliri. Ornarunt autem uterque, et ipsa 
et imperator, augustissimum Precursoris templum 
iis qua connumerare ac sigillatim recensere 
Herculeus labor esset. 


Fuit imperator moribus constans, equus animo, 
mente ucutus, manu strenuus, intelligentia promp- 
tus, in rebus bellicis peritissimus, hostibus terri- 
bilis, suis re benevolus, verbis infestus. Cum 
tamen a principio moribus his haudquaquam pre- 
ditus esset, aiebat oportere imperatorem externis 
esse terribilem, suis facilem. Rursus aiebat eos 
qui tyrannidem affectarent, libertos imperatorum 
feri velle. Cumque accusaretur quod tyrannidem 
invasisset contra Michaelem : « Pigebat me, inquit, 
651 conservo servire, neque justa consequi. » Et 
cavillo etiam uxorem est prosecutus, siquidem 
dicebat illam prius servam, nunc a se in liberta- 
tem vindicatam  Aiebat item cognatos aliis esse 
orucem, (1yranno utilitatem. /Ecaterina autem 
Augusta nihil novi sibi accidisse affirmabat, quippe 
quae regnum cum regno commutasset. 

Post Comnenum autem Constantinus Ducas 
preses sine sanguine et rerum perturbatione 
potitus imperio, ad senatum et omnem civitatis 
populum concionem habuit equitatis plenam, et 
deinde rerum administrationem aggressus est, 
nulla in re s molestia et aequitate recedens; et 
honoribus senatores et plebeios multos ornavit, 
atque eos qui imperante Comneno propriis bono- 
ribus exciderant in pristinum statum vindicavit. 
Multos enim ille ex illustribus abscuros, ex glo- 
riosis ignobiles fecit. Cum enim sancti magni 
in&rtyris Georgii dies festus advenisset, quo ejus 
memoria colitur, de more se confert imperator ad 
Mangana ob cultum martyris. Peracta autem cele- 
britate quidain maligni et improbi malum consi- 


που διδόµενα παραθέἐσθαι προσέταξε. Too δὲ καθη- 
γουµένου (8) διαπορήσαντος, καὶ τὸν λόγον τοῦ διπλα- 
σιασμοῦ ἡσυχτ προσελθόντος καὶ ἁπαιτήσαντος, 
« "Ot: τὸ, ἔφη, ὦ τιµιώτατε, οὐκ οἶδα, st. xal κατὰ 
τὸ ἐπιὸν ἔτος ὑμῖν συνέσοµαι, τοῦ Θεοῦ τὰ καθ 
ἡμᾶς ἴσως ἄλλως καὶ ὡς αὐτῷ βουλητὸν, olxovo- 
µήσαντος. » "O δὴ καὶ Ὑγέγονεν' ἐτετελευτήχει 
γὰρ ἐν τῷ µέσῳψ, ἀξιώσασα ταφῆναι σὺν τοῖς 
ἀδελφοῖς ἐν τῷ κοιμητηρἰῳ τῆς Στουδίου μονῆς. 
Κατεχόσμησαν δὲ xal ἀμφότεροι, αὐτή τε καὶ ὁ βα- 
αιλεὺς, τὸν πάνσεπτον τοῦ προδρόµου vaóv, à δὴ 
καὶ καταλέγειν καὶ κατὰ λεπτὸν διεξιέναι ἆθλος 
Ἡράκλειος. 

"Hv δὲ ὁ βασιλεὺς τὸ Ίθος στάσιµος, τὴν ψυχὴν 


p ἐπιεικὴς, τὴν γνώµην ὀξὺς, τὴν χεῖρα δραστήριος, 


τὴν σύνεσιν ἔτοιμος, στρατηγικώτατος τὰ. πολέμια 
καὶ τοῖς ἐχθροῖς φοθερὸς, τοῖς περὶ αὐτὸν εὐμενὴς, 
λόγοις προσχείµενος, καὶ ταῦτα μὴ τοῦτο ἐξ ἀρχῆς 
ἴθος ἔχων. [P. 813] Έλεγε δὲ δεῖν τὸν βασιλέα 
φοθερὸν μὲν εἶναι τοῖς Ebo, εὐπρόσιτον δὲ τοῖς 
ἰδίοις. ΠἩάλιν ἔλεγε τοὺς τυραννιῶντας τῶν βασι- 
λέων ἀπελευθέρους εἶναι σπεύδει. Αἰτιώμενος δὲ 
ὅτι τετυράννηχε χατὰ τοῦ Μιχαλλ, « Ὥκνουν, ἔλεγε, 
τῷ συνδούλῳ δουλεύειν καὶ τῶν εἰκότων μὴ τυγχά- 
νειν.  Ἐπισκώπτων δὲ τῇ γυναικὶ ἔλεγε δούλην 
μὲν εἶναι πρότερον, νῦν δὲ ἠλευθερῶσβαι ὑπ᾿ αὐτοῦ. 
Πάλιν ἔλεγε τοὺς συγγενεῖς τοῖς μὲν ἄλλοις τυγχά - 
νειν σκόλοπας, τῷ δὲ τυραννοῦντι ὠφέλειαν. Ἔλεγε 
6b καὶ ἡ βασιλὶς Αἰκατερῖνα μηδὲν ζῶον ἐπ αὐτῇ 
γεγενῆσθαι βασιλείας βασιλείαν ἀλλαξαμένῃ. 

Μετὰ δὲ τὸν Κομνηνὸν Κωνσταντῖνος πρόεδρος ὁ 
Δούκας τῶν σκήπτρων ἐπιλαθόμενος ἀναιμωτὶ καὶ 
δίχα πραγμάτων ταραχῆς, λόγους ἐπιεικείας γέμον- 
τας ἐδημηγόρησε πρὸς τὴν σύγκλητον xal πρὸς ἅπαν 
τὸ δηµοτικόν (0) τε τῆς πόλεως xal κοινόν. Καὶ 
ἀπ᾿ ἐκείνου τῆς τῶν πραγμάτων ἐνήρξατο ἀντιλή- 
(suc, τοῦ ἐπιεικοῦς καὶ μετρίου κατ οὐδὲν ἀφιστά- 
μενος, ἀλλὰ πᾶσι τρόποις αὐτοῦ ἐξεχόμενος. 'Ext- 
ues δὲ τῶν τε τῆς συγκλήτου καὶ τοῦ δήμου πολ- 
λούς. ᾿Ανώρθωσε δὲ καὶ τοὺς ἤδη ἐπὶ Κομνηνοῦ 
ἐκπεπτωκότας τῶν οἰχειωτικῶν ' πολλοὺς — yap 
ἐχεῖνος ἀδόξους ἐξ ἑνδόξων καὶ ἀτίμους ix τιµίων 
ἀπίδειξεν. ᾿Επιστάσης γὰρ τῆς τοῦ ἁγίου µεγαλο- 
µάρτυρος Γεωργίου µνήµης (40) κατὰ τὸ ἔθος 
ἄπεισιν ὁ βασιλεὺς εἷς τὰ Μᾶγγανα αἶδοῖ τοῦ µάρτυ- 


lium meditati insidias imperatori etruxere. Nihil Ὦ poc, μετὰ δὲ τὸ τελεσθῆναι τὴν ἑορτὴν, τινὲς τῶν 


vero perfecerunt, Deo coetum illum impium et 
pravum oominentum dissolvente : hoc enim sibi 
proposuerun* faciendum, ut in profundum ille cum 
omnibus suis demergeretur, utpote per mare ad 
palatium navigaturue. Habita autem questione et 
&accurata inquisitione plures optimates, in quibus 
66 ipse quoque eparchus, convicti sunt insidia- 


κακοήθων xal δολερῶν βουλὴν πονηρὰν ἐξαρτύσαν - 
τες τῷ βασιλεῖ ἐπεθούλευσαν μὲν, ἤνυσαν δὲ οὐδὲν, 
Θεοῦ τὸν σύλλογον καὶ τὸ πονηρὸν xai ἄθεον δια- 
λυσαμένου σκαιώρηµα" ἦν γὰρ αὐτοῖς γνώµη τῷ 
βυθῷ παραδοθῆναι αὐτὸν παγγενεὶ ἅτε διὰ θαλάσ- 
σης πρὸς τὸ παλάτιον ἀποπλεῖν μέλλοντα. Ζητήσεως 
δὲ καὶ ἐρεύνης περὶ τοῦ συµθάντος γενομένης πολ- 


JACOBI GOARI NOTE. 


(8) Ἡγούμενος est quicunque monasterii prefeo- 
tus, χαθηγούµενος qui simul sacris ordinibus est 
ornatus, προηγούμενος qui exprefectus. 

(9) Au zotxóy inter et xowóv illud est discriminis, 


quod inter collegia factionesve et confusam plebem 
observatur. 

(10) De qua, et imperatorum erga sanctum fidu- 
ola Codinus ο. xv, n. 9 et o. 17, n. 80. 


984 


HISTORIA. 


383 


λῆς πολλοὶ τῶν µεγιστάνων καὶ αὐτὸς ὁ τηνικαῦτα À rum et lese majestatio rei effeoti, el idcirco pos- 


ἔπαρχος εάλωσαν ὡς ἐπίδουλοι xal καθοσιώσεως 
αἰτίᾳ ὀπέπεσον, τῶν οἰκείων στερηθέντες κτήσεων 
καὶ πάσης τῆς περιουαίας αὐτῶν, Ἠπόθησε δὲ xal 
ἠγάπησε διαφερόντως τῶν ἄλλων ἁπάντων ὁ βασι- 
Atüc τήν τε τῶν δημοσίων πραγμάτων ἔπαύξησιν 
καὶ τῶν ἰδιωτικῶν δικῶν τὴν ἀκρόασιν, x&v τούτοις 
τὴν µείζονα φροντίδα κατεχένου τῆς βασιλείας, τῶν 
ἄλλων vtov ἐχόμενος, στρατηγικῶν φημι πλεονε- 
κτημάτων καὶ στρατιωτικῶν ἄνδραγαθηματων., 
Διά δὴ ταῦτα καὶ συκοφαντικαῖς ἑἐπηρείαις καὶ 
σοφιστικαῖς µεθόδοις καὶ δικανικῶν προθλη- 
µάτων ἐσμῷ καὶ σεκρετικῶν ζητημάτων ἐπιπλοκαῖς 
τὸ 'Pepaixóv ἐχλονεῖτο καὶ (P. 844] ἐκραδαίνετο, 
ὡς x«i αὐτοὺς τοὺς στρατευοµένους τὰ ὅπλα καὶ, 
τὴν στρατείαν µεθέντας συνηγόρους καὶ νομικῶν 
ζητημάτων xal προθληµάτων µγενέσθαι ἑραστὰς- 
μαχρὰ χαίρειν εἰπόντας ἐνυαλίῳ τε ἡἠχῇῃ xài πο. 
λεμικῇ ὀρχήσει καὶ µπεριδινήσει ἀγχιστθφόῳ, 
Εὀσεθὴς δὶ dw εἴπερ τις ἕτερος, καὶ φιλομόναχος 
φιλόπτωχός τε καὶ περὶ τὸ σῶμα ttov κολαστι- 
κὸς (44), πρὸς ἄλλο τι ἀμθλὺς ἐτύγχανε καὶ νωθρὸς 
φειδωλὸς P εἰσάγαν xai ποριστικὸς xal τῶν δηµο- 
σίων χρημάτων αὐξητικός. Ἐξουσίαζε δὲ xai ταῖς 
κρίσεσι, καὶ πολλάκις αὐτὰς διὰ τὴν τῶν προσώπων 
ποιότητα ὑπήλλαττε, βαρὺς δειχνὺµενος tot δυνα- 
τοῖς xal ἀφδρητος. Προσκειμένου δὲ αὐτοῦ τοῖς 
τοιούτοις διηνεχῶς, τῶν δὲ στρατιωτικῶν ἡμεληχό- 
τος xai ῥᾳθυμήσαντος, τὰ τῆς ᾿Ανατολῆς, xal μᾶλ- 
λον τὰ ἐν τοῖς τέρμασι τῶν μερῶν τῶν Ῥωμαὶκῶν, ὑπὸ 
τῶν πολεμίων ἐφέροντό τε καὶ ἤγοντο, xal ἑληίζοντο 
xal διεφθείροντο ἅπαντα τῇ τε τῶν Τούρκων ἐπιδρομῇ 
xal κατισχύσει καὶ τῇ βιαίᾳ ὑποχωρήσει καὶ δειµα- 
τώσει τῶν ἡμελημένων στρατιωτῶν * συνεχεῖς γὰρ 
ὑπῆρχον ἐνδρομαὶ xal λειλασίαι συχναὶ, ἆφανιζο- 
µένου τοῦ προστυχόντος παντός, Διὸ xai ἡ εὐδαίμων 
χώρα τῆς θηρίας ἠρίπωτο παντελῶς καὶ ἡφάνιστο, 
ἤδη προκατειργασμένη καὶ ἠσθενηκυῖα καὶ κατὰ 
μικρὸν ἐπιλείπουσά τε καὶ φθίνουσα, συμµεταλαμ- 
θανοµένου Bà τοῦ δεινοῦ xal ὅσαι ταύτῃ παρέχειν- 
το, Μεσοποταμία τε χαὶ Χαλδαία, πρὸς δὲ Μελιτηνη 
καὶ Κολώνεια καὶ τὰ τῷ ἨΒὐφράτ συγκείµενα 
ποταμῷ, ἀλλὰ μὴν τό «s ᾽Αρμενιακὸν xai τὰ Βαα- 
expaxiv, καὶ st μὴ πολλάκις στρατεύµασιν, ἑνίοτε 
δὲ καὶ φήμαις µόναις δυνάµεων ἀνείργοντο τὰ τῶν 
Βαρθάρων. Kal τινες ἀρχηγοὶ τούτων, Χωροσαλά- 


sessionibus et suis omnibus bonis privati. Concu- 
pivit autem et pre ceteris omnibus maxime amaviL 
imperator publicarum rerum  jncrementum, ot 
precipuo studio privatas causas audiendi teneba- 
tur, in quibus majorem quam in imperio admini- 
etrando curam exhauriebat, aliis rebus minus 
vacans, ducum inquam amplificande dignitati, et 
iis que militibus prospere ac strenue geBta essent. 
Et propterea in caiumniatorum conviciis et sophi- 
eticis commentis ac judicialium quaestionum exa- 
mine Romana res publica versans occupabatur, 
ita ut ipsi milites armis depositis advocati et 
patroni questionum ad leges spectantium et cau- 
sarum fierent, omisso Martio sono et bellicis 
exercitationibus et equorum agitatione. Pius vero 
cum esset ut si quis alius, et monachorum et 
pauperum studiosus, el in iis que ad cultum 
corporis pertinent non admodum occupatus, in 
aliis quoque hebes ac segnis erat : αἲ in augendis 
publicis pecuniis admodum parcus et civilis. Nimis 
sibi arrogabal in judiciis, et ea subinde propter 
personarum qualitatem mutabat, gravem se poten- 
tibus ostendens, et ejusmodi cui non possent 
resistere. Cum iis rebus ille totus incumberet, re 
militari neglecta, ao nimium se olio dedisset, res 
Orientis, precipue loca in flnibus Romanorum, ab 
hostibus agi ferri ac diripi, et omnia vastari et 
653 Turcorum excursionibus et oppressione a0 
violenta fuga et terrore neglectorum militum : con- 
tinentes enim fiebant incursiones, crebre dire- 
ptiones et quecunque occurrebant bostibus, ever- 
tebantur, et idcirco felix Iberie regio omnino de- 
solata fuit et prorsus deleta, jam ante confecta 
et imbecillis, ac sensim deserta et corrupta. Atque 
hujus mali participes erant Mesopotamia et Chal- 
dea et insuper Melitene et Colonia et loca ad 
fluvium Euphratem sita, quin etiam Armenia et 
Baaspracania. Ào nisi sepe exercitu et interdum 
sola fama copiarum compress! fuissent Barbari, et 
quidam ipsorum duces Chorosalarius et Samuch 
bona quedam fortuna commisso prelio cladem 
gortili essent, etiam usque ad Galatiam et Onoria- 
dem atque ipsam Phrygiam adversarii excurris- 
sent : mittebatur enim exercitus male instructus 
et inermis, quod semper prestantiores abdicaren- 


poc καὶ Σαμοὺχ, εἰ μὴ ἀγαθῇῷ τινι τύχῃ τὴν ὕττω [) tur preefectura majorum stipendiorum et honorum 


συµθαλόντες ἐκληρώσαντο, κἂν μέχρι Γαλατίας 
καὶ Ὀνωριάδος καὶ αὐτῆς Φρυγίας τὸ ἀντίπαλον 
περιάδραµεν. ἘἙστέλλετο piv γὰρ τὸ στρατιωτικὸν, 
ψιλὸν δὲ καὶ ἄοπλον καὶ γυμνὸν, τῶν κρειττόνων 
ἀπελαυνομένων ἑκάστοτε τὶς στρατηγίας τοῦ πλή- 
θους τῶν ὀψωνίων ἔἕνεχεν καὶ τῶν µειζόνων βαθμῶν. 
A xai καταγνώσεως ἐκτὸς οὐχ ἣν, μηδενὸς γεν- 
valào καὶ ἀξιολόγου πραττοµένου διὰ τοῦτο. Συνέ- 
6atye δὲ ἐκ τούτων τοὺς μὲν ᾿Ῥωμαίους ταπεινοῦ- 


causa ; que quidem culpa minime vacabant, cum 
nihil strenuum aut memorabile hac de ocaus& 
gereretur. Quibus rebus effectum est ut Romani 
imbecilliores redditi terrore complerentur, Barbari 
vero inflati animo efferrentur et. multa confidentia 
irruptiones facerent ; cum etiam ad Anium missus 
fuerit dux Armenius quidam, nomine Pancratius, 
pollicitus res ad exercitum qui ibi aderat epectantes 
8e pro virili parte administraturum. Cum vero 


JACOBI GOARI NOTA. 
(11) Corpus edomare ei austeritatibus subigere assuelus, circa quodcunque aliud segnis ac hebes. 





383 JOANNIS SCYLITZJE 884 


sultanus illac iter faceret, 6354 neque tamen À σθαι κάὶ κατεπτηχέἑναι, τοὺς Βαρθάρους δὲ φυσᾶσθαι 


Romanorum regionem vexaret, quidam ex iis qui 
cum Pancratio erant, erumpentes extremum agmen 
sultanici exercitus ledebant et cedebant. Quibus 
de causis sultanus graviter indignatus ulterius 
progredi desistens ad Anium reversus est, et pau- 
cis diebus tum ipsum Anium, tum finitima omnia 
loca in suam potestatem redacta et presidio 
imposito munita ac ducibus idoneis tradita Roma- 
norum exemit imperio. Hec igitur in hoo statu 
erant, et tante vexationi obnoxia erant Romano- 
rum loca in Asia et in omni Orientis regione : in 
Occidente vero circa tertiam indictionem, cum 
preessent oppidis ad Istrum fluvium sitie magister 
Basilius Apocapes et magister Nicephorus Bota- 
niates. Uzorum natio (hi etiam sunt genere 
Scythe, et Patzinacis nobiliores et multitudine 
super:ores) cum tota gente et propriis impedimen- 
tis transmisso Istro longis navibus et lembis e 
caudice cavato factis et utribus, milites transitum 
prohibentes, Bulgaros inquam et Ro:nanos et qui 
cum ipsis erant, statim debellarunt, ac duces 
ipsorum Besilium Apocapem et Nicephorum Bota- 
niatem captivos abduxere, omnemque ad Istrum 
planitiem complerunt. Excreverast enim natio, ut 
ii qui viderant confirmabant, ad sexcenta bellico- 
sorum virorum millia. Et quedam haud 6555 mi- 
nima pars ipsorum divisa usque ad Thessalonicam 
et ipsam Greciam irrupit, et obvia omnia vexavit 
diripuitque, inflnita abacta preda. Sed cum in 
vehementem hiemen incidisset, quando ad suos 
redibat, non solum aliena sed etiam sua fere omnia 
amisit, et infortunio accepto in castra reversa est. 
Imperator autem de eorum multitudine certior fa- 
ctus cruciabatur animo et segre ferebat, exercitum 
tamen cogere et idoneas copias contra ipsos mit- 
tere cunctabatur, ao segnis erat, ut quidam 
aiebant, sumptibus parcens : erat enim, ut dixi- 
mus, avarus, et nummum omnibus rebus antepo- 
nebat : ut vero alii, quod non conflderet adversus 
tantas vires posse acie decertare : omnes enim 
asserebant adversariorum multitudinem inexpug- 
nabilem,omnibusqueimpossibilis redemptio ducum 
videbatur, et de migratione jam plures cogitabant. 
Imperator autem missis legatis ad principes na- 
tionis tentabat, si factu possibile esset, ipsos ab- 


καὶ ἐἑπαίρεσθα; xal μετὰ πολλῆς προσρήγνυσθαι 
πεποιθήσεως * ὅτε δὴ καὶ ἐς τὸ ΄Ανιον ἀποστέλλεται 
δοὺξ ᾽Αρμένιός τις Παγκράτιος τοὔνομα, ἐκ τῶν 
ἔνόντων ὑποσχόμενος τὰ ἔχεῖσε στρατεύματα διοι- 
κεῖν. Too δὲ σουλτάνου (12) παριόντος, μὴ μέντοι 
γε πηµαινολένου τὴν χώραν τὴν Ῥωμαῖϊκὴν, τῶν 
περὶ τὸν Παγκράτιον ἐξιόντες τινὲς τὴν οὐραγίαν 
τοῦ σουλτανικοῦ στρατοπίδου ἐἑσίνοντο xal κατέ- 
καινον. [815] Ἐφ᾽ οἴς καὶ δυαθυµήσας ὁ σουλτά- 
voc ἐφίησι τοῦ πρόσω Ἰέναι. Πρὸς τὸ "Ανιον δὲ ἆνθ- 
υπέστρεψε, xai Bi ὀλίγων ἡμερῶν αὐτό τε τὸ "Ανιον 
καὶ τὰ περὶ αὐτὸ πάντα περιποιησάµενος στρατφ 
τε ὀχυρώσας, x«l τρατηγοῖς ἀξιολόγοις τὰ ἐχεῖσε 
παραδοὺς, τῆς τῶν Ῥωμαίων ἐπικρατείας αὐτό τε 


Β καὶ τὴν αὐτὸ χώραν ἀπεστέρησεν. Elys μὲν οὖν 


οὕτω ταῦτα, καὶ slc τοσ,ῦτον σκυλμὸν (13) τὰ 
Ῥωμαϊκὰ περιηγοντο κατά τε τὴν ᾿Ασίαν καὶ τὴν 
ἄλλην πᾶσαν Ανατολήν. Ἐν δὲ τῇ Δύσει xatd τὴν 
τρίτην ἴνδικτιῶνα, ἀρχόντων τῶν περὶ τὸν "Iaxpov 
ποταμὸν τοῦ µαγίσορου ἉἩασιλείου τοῦ ᾿Απικάπου 
καὶ τοῦ µαγἰστρου Νικηφόρου τοῦ Βοτανειάτου, τὸ 
τῶν Οὕζων ἔθνος [γένος δὲ xal οὗτοι Σχυθιχὸν καὶ 
τῶν Πατζινάκων εὐγενέστερόν τε xal πολυπληθέστε- 
pov) παγγινεὶ μετὰ τῆς οἰκείας ἀποσχευῆς τὸν 
"[ovpov περαιωθὲν ξύλοις μακροῖς καὶ λέμθοις αὖ- 
τοπρέµνοις (44) καὶ βύρσαις, τοὺς διακωλύοντας 
τῆν αὐτῶν περαίωσιν στρατιώτας, Βουλγάρους «i 
φημι καὶ 'Ῥωμαίους xai λοιπούς τοὺς ὄντας σὺν 
αὐτοῖς, κατηγωνίσαντο αἰφνιδίως, καὶ τοὺς ἡγεμό- 
vac αὐτῶν τόν τε ᾽Αποχάπην  Baclhetov καὶ τὸν 
Βοτανειάτην Νικηφόρον αἰχμαλώτους ἀπήγαγον, 
xal τὴν περὶ τὸν Ἴστρον πᾶσαν ἐπλήρωσαν ὕπαιθρον | 
συνεποσοῦτο Ὑὰρ τὸ ἔθνος, ὡς οἱ εἶδότες διεθε- 
θαιοῦντο, εἰς ἑξήκοντα µυριάδας μαχἰμῶν ἀνδρῶν 
καὶ πολεμιστῷν. Μοῖρα δέ τις αὐτῶν οὐκ ἐἑλαχίστη 
τούτων ἀποτμηθεῖσα ἄχρι Θεσσαλονίκης xal αὐτῆς 
Ἑλλάδος εἰσήῤῥησε, καὶ πᾶν τὸ προσουχὸν xattÀo- 
µήνατο xal ἐχεράϊσε, καὶ λείαν ἤλασεν οὐκ ἀριθμη- 
πήν. Χειμῶνι δὲ περιπεπτωκυια πολλῷ, ὅτε πρὸς 
τοὺς σφετέρους ὑπέστρεφεν, οὐ µόνον τὰ ἀλλότρια, 
ἀλλὰ καὶ τὰ ἑαυτῆς σχεδὸν ἀπίθαλεν ἅπαντα, καὶ 
δαστυχλς εἲς τὴν παρεμθολὲν ἐἑπανέζευξεν. Ὁ δὶ 
βασιλεὺς πυνθανόµενος περὶ τοῦ πληθυσμοῦ ἤσχαλλε 
μὲν καὶ ἠδημόνει, στρατιὰν δὲ ἀθροῖσαι καὶ δυνάμεις 
ἀξιομάχους ἀφεῖναι xav! αὐτῶν ὀχνηρότερος Tjv, ὡς 


ducere et sibi conciliare, multis missis muneri- [) μέν τινες ἔλεγον, τῶν ἀναλωμάτων φειδοῖ (ἦν γὰρ, 


bus, quibus delinirentur, atque adeo aliquos ex 
ipsis crebris beneflciis exceperat. Sed natio maxima, 
et idcircu quotidie irruptionem faciens, ut stipen- 
dium illud haberet, in multas Bulgarie partes, 
jam ipsam quoque Thraciam et Macedoniam oppri- 
mebat. Non ferens autem convicia imperator, quod 
&b omnibus palam ut avarus atque sordidus 


ὡς ἔφαμεν, φιλοχρήματος xal τὸν ὁθολὸν παντὸς 
προτιμῶν), ὡς δ' ἔνιοι, μὴ ἀπσθαῤῥῶν πρὸς τοσαύ- 
την ἰσχὺν ἀντιπαρατάξασθαι ' ἅπαντες γὰρ ἀπρόσμα- 
yov τὸ τῶν ἑναντίων πλῆθος διισχυρίζοντο, καὶ 
ἁμήχανος ἑδόκει πᾶσιν dj λύτρωσις, xai µετοικίαν 
ἤδη οἱ πλείους ἐθουλεύοντο. Ὁ δὲ βασιλεὺς πρεσθείἰαν 
πρὸς τοὺς ἐθνάρχας αὐτῶν ἑστάλκὼς ἐπειρᾶτο ὡς 


JACOBI GOARI ΝΟΤΑΝ. 


(42) Sultani vocabulum Cedrenus significare 
dicit παντοκράτορα xal βασιλέα βασιλέων, hoo est 
imperatorem et regem regum. À Turcis jam vulgo 
pro domino usurpatur; et nomen hoc princeps 
eorum habet κατ ἑξοχὴν ceu solus et maximus 


dominus. Ita Leunclavius. 
(13) Lego κατακλυσµόν, qua voce moderni nogo- 
tiorum ingentem procellam solent interpretari. 
14) Cedrenus et Constantinus de Adm. Imp. µο- 
và vooant. 


HISTORIA, 


386 


οἷόν τε παρενεγχεῖν αὐτοὺς xal καταστεῖλαι, πολλὰ Α incessebatur et accusabatur, regia urbe egressus 


τούτοις ἀποστείλας ἐπαγωγὰ καὶ θελκτήρια * χαρί- 
σµασι γὰρ ἑνίους αὐτῶν ἀδροῖς ἐδεξιώσατο. Μέγιστον 
Ob ἔθνος ὃν, καὶ διὰ τοῦτο πρὸς πορισμὸν ὁσημέρας 
ἐπίῤῥη γνύμενον, ἐν πολλοῖς µέρεσι τὴν Βουλγαρίαν, 
[P. 516] ἤδη δὲ τήν τε θρῴκην xal τὴν Μακεδονίαν 
συνέθλιθε. Μὴ φέρων δὲ ὁ βασιλεὺς τὰ λεγόμενα 
(ἀνέδην γὰρ παρὰ πάντων ὡς φειδωλὸς xal γλίσχρος 
διεσὀρετό τε καὶ διεθάλλετο) ἔξεισι τῆς βασιλίδος, 
καὶ περὶ τὸν τόπον ὃς Χοιροθάκχοι καλεῖται τὴν 
σκηνὴν πήγνυσιν, οὐ πλείους τῶν ἑχατὸν πεντή- 
χοντα στρατιωτῶν ἐπαγόμενος μεθ) ἑαυτοῦ: ὅθεν 
χαὶ πολλοῖς θαυμάζειν ἐπῄει ὅπως μετὰ τοσούτων 
ἀνδραρίων πρὸς τοσαύτην πληθὺν ἀπεδειλίασεν. Ἐν 
τοιαύτῃ δὲ παρασκευζ ὄντος αὐτοῦ xal περὶ συνα- 


Ἰωγῆς βουλευομένου στρατοῦ, δροµαίως προσελθόν- Β 


τες τινὲς ἑδήλουν τῷ βασιλεῖ τήν τε τῶν ἡγεμόνων 
λότρωσιν καὶ τοῦ ἔθνους παντὸς τὴν ἀπώλειαν, 
φράζοντες ὡς ol μὲν ἡγεμόνες αὐτῶν ἐμθάντες σκά- 
φεσι τὸν Ἵστρον διαβεθήκασι, τὸ δὲ περιλειφθὲν 
πλῆθος λιμῷ τε καὶ λοιμῷ τοῖς τε παρακειµένοις 
Βουλγάροις — xal ἩΠατζινάχοις ἁχαταπολεμηθέντες 
ἄρδην ἀπώλοντο, Θεοῦ τὸ πᾶν ἐργασαμένου. Λέγεται 
yàp ὡς ἀπογνοὺς ὁ βασιλεὺς ἐκ πᾶἄντων, νηστείἰαν 
παραγγείλας τῷ τε πλήθει xai ἑαυτῷ, λιτανείαν 
ἐκτεντ ἐποιήσατο, αὐτὸς πεζὸς συμπορευόµενος 
μετὰ δακρύων καὶ αυντετριμµένης Χαρδίας, καθ᾽ 
f» ἡμέραν ἐφάνη τοῖς dv τῷ Τζουρολῷ ἑσκηνωμέ- 
νοις τῶν Οὕὔζων πλῆθος στρατιωτικὸν ἐπιστὰν 
ἑναέριον, διᾶτττον αὑν σπουδῃ, βέλη κατ αὐτῶν 
ἀφιέναι συνεχΏ, ὥστε µηδένα ἐξ αὐτῶν ἀπομεῖναι 


ἄτρωτον. Ὁ δὲ βασιλεὺς τῷ Θεῷ θύσας τὰ χαριστή- C 


pua εὐθὺ τῆς βασιλίδος πεπόρευτο. Εὖρε δὶ καὶ 
ταύτην ἔχπλήξεως γέµουσαν καὶ τὰ σῶστρα τῷ θιῷ 
ἱπιθύουσαν. ᾽Αλλὰ πάντες ἁπλῶς θεοσηµίαν τὸ Υε- 
Ἰονὸς ἐλογίζοντο καὶ τῇ τοῦ βασιλέως περὶ τὸ θεῖον 
ιὐσεθείᾳ τὸ πᾶν ἀνετίθεσαν, ἀρετῇῃ μὴ καχίᾳ καὶ 
τῇ ἄρχοντος ῥοπῇ καὶ περὶ τὸ θεῖον εὐλαθείᾳ τὸ θεῖον 


&d locum qui Cherobachi vocatur 6856 castra 
ponit, haud plures centum et quinquagenta mili- 
tibus secum adducens, ex quo plures admirari 
quomodo cum hisce homunculis adversus tantam 
multitudinem congredi auderet. Verum cum ille 
in hujuscemodi apparatu versaretur ac de cogendo 
exercitu consuleret, quidam ad ipsum accurentes 
8ccessere, atque duces redemptos nuntiarunt et 
totius nationis interitum, asserentes duces ipsorum 
conscensis navigiis Istrum transmisiasse, reliquam 
vero multitudinem lame ac peste et a finitimis 
Bulgaris et Patzinacis debellatam funditus inter- 
lisse, Deo omne illud opus procurante. Fertur enim 
imperator, desperatis rebus, indixisse jejunium et 
sibi et populo, et &ssiduas supplicationes adhi- 
buisse, ipse pedes simul cum lacrymis incedens et 
contrito corde. Qua die conspecta est in Tzurolo 
ab Uzis in tabernaculis commorantibus militum 
multitudo in acie emicare et cum summa festina- 
tione crebra contra ipsos tela jacere, ita ut ex ipsis 
nemo illesus remanserit, quin vulnus acceperit. 
Imperator autem Deo saorifleio cum gratiarum 
&ctione peracto, recta ad regiam urbem se contu- 
lit, quam reperit admirationis ac stuporis plenam 
votaque Deo pro accepta salute persolventem. 
Verum omnes quod factum erat divinum miracu- 
lum censentes, imperatoris erga Deum pietati 
agscribebant, quod virtute et non vitio aut potentia 
imperatoris, sed religione Deus ipse flexus esset. 
Post hujuscemodi cladem quidam ex 654 ipsis ad 
imperatorem se contulere, & quo acceptis agris 
publicis Macedonie Romanis steterunt, et socii 
ipsorum atque eis obedientes hactenus fuere, 
honoribus senstoriis atque illustribus dignati. 
Agebatur aulem tunc sextus annus imperanti 
Duce, indictione tertia, anno 6573 ab orbe con- 
dito. 


ἐπικλινόμενον. Προσῆλθον δὲ τούτων τινὲς μετὰ τὸν τοιοῦτον ὄλεθρον τῷ βασιλεῖ, καὶ χώραν λαθόντες 
δηµοσίαν ἀπὸ τῆς Μακεδονικῆς τὰ Ῥωμαίων ἐφρόνησαν, xal σύμμαχοι xai ὑπήχοοι τούτων μέχρι τῆς δεῦρο 
Ἰεγόνασι, καὶ ἀξιωμάτων συγχλητικῶν val λαμπρῶν ἠξιώβησαν. Ην δὲ τὸ τηνικαῦτα ἔτος μὲν ἕχτον βασιλεύοντι 
τῷ Aouxi, ἱνδικτιὼν Υ΄, ἔτος «φογ’ τῆς κοσμικῆς κτίσεως. 


Hpà Bk τούτου τοῦ ἔτους κατὰ τὸν Σεπτέµθριον 
μῆνα, τῆς δευτέρας ἐπινεμήσεως, xy ἄγοντος τοῦ 
αὐτοῦ μηνὸς, περὶ δευτέραν φυλακὴν τῆς νυκτὸς, 
σιισμὸς ἐξαίσιος γέγονε τῶν πώποτε γενοµένων ἐκ. 


πληκτικώτερος, ἐκ τῶν Ἑσπερίων μερῶν ἀρξάμενος. p 


Τοσοῦτος δὲ ἦν τὸ μέγεθος ὡς καὶ οἰκίας ἀνατρέψαι 
πολλὰς καὶ ναοὺς καὶ Χίονας. Τὰ ὅμοια δὲ τοῖς 
εἰρημένοις πεπόνθασι Ῥαιδεστός τε καὶ Πάνιον καὶ 
τὸ Μυριόφυτον, ὡς xal µέρη τειχῶν [P. 817) &va- 
τραπῆναι ἄχρις ὑποθάθρας xal πλείστας οἰκίας, καὶ 
φόνον γενέσθαι πυλύν. ᾽Αλλὰ μὴν xal ἡ Κύζικος, 
ὑπότε καὶ τὸ idv αὐτῇῃ Ἑλληνιχκὸν ἱερὸν κατεσείσθη 
καὶ τῷ πλείστῳ μέρει κατέπεσε, μέγιστον ὃν χρῆμα 
πρὸς θάαν δι’ ὀχυρότητα καὶ λίθου τοῦ καλλίστου τε 
καὶ μεγίστου ἁρμονίαν xal ἀνοικοδομὴν xal ὕψους 
καὶ μεγέθους διᾶρχειαν. Καὶ μέχρι δὲ δύο ἐνιαυτῶν 
ἕκτοτε φοράδην ἐπεφοίτων σεισμοὶ μηδαμῆ vig 


Anno vero superiore circa mensem Septembrem 
indictione secunda, vicesima tertia die mensis, 
circa Secundam noctis vigiliam, terre motus ingens 
factus οἱ omnium qui unquam fuere maxime terri- 
bilis, ab Occidentis partibus incipiens, atque adeo 
vehemens ut et domos multas everterit et templa 
et columnas. Et similia iis que jam diximus acci- 
dere Redesto et Panio atque Myriophyto, ita ut 
murorum partes usque ad ipsum fundamentum 
dirute sint et domus plurime, et multa cedes 
facta. Quinetiam Cyzicus haud expers damni fuit, 
siquidem templum Grecorum, quod in ipsa erat, 
commotum est ita ut maxima illius pars deciderit, 
cum esset maximum spectaculum, tum quod muni- 
tissimum erat, tum quod ex pulcherrimo lapide et 
maximo admirabilem structure ordinem habebat, 
tum vero quod edifioium videretur et altitudine 


381 


JOANNIS SCYLITZ E 


et magnitudine idonea in perpetuum permansurum. A ἐξωροτέροις µνημµονευόµενοι, Τὰ αὐτὰ δὲ καὶ 3 Νί- 


Et usque ad duos annos ex eo tempore frequentes 
terre motus flebant adeo ingentes ut ejusmodi 
majores natu minime meminissent. Eadem damna 
perpessa est Micmna, in qua templum sancte So- 
phie dicatum et sanctorum Patrum 658 edes 
conquassata sunt, et muri cum civium domibus 
collapsi sunt, et loca quoque Dromi penitus cor- 
ruerunt. Erant heo peccatorum exacta supplicia et 
prorsus ita divina, et innuebant modo dicte na- 
tionis adventum et interitum : in divinis enim 
portentis non presens tantum sed etiam futurum 
previdetur et presignificatur. 

Maio quoque mense, quarta decima indictione, 
apparuit orinita stella post solem occidentem, 


χαια πίπονθε' χατεσείσθη γὰρ καὶ ταύτῃ ὅ τε ἐπ) 
ὀνόματι τῆς ἁγίας Σοφίας ναὸς καὶ ὁ λεγόμενος των 
ἁγίων Πατέρων σηχὸς, καὶ τὰ τείχη δὲ σὺν τοῖς πο- 
λιτικοῖς οἰκήμασι καταπεπτώχασιν, ὅτε δὴ καὶ τὰ 
τοῦ τρόµου Χατέληξε τἐλεον. "Hoav δὲ ταύτα καὶ 
εἴσπραξις μὲν ἁμαγτημάτων καὶ χόλος θεῖος ἐξ 
ἅπαντος, ᾖνίττολτο δὲ xal τὴν τοῦ ῥηθέντος ἔδνους 
ἐπέλευσιν xal χατάλυσιν' dv γὰρ ταῖς θεοσηµίαις οὗ 
τὸ ἐνεστὼς µόνον, ἀλλὰ xai τὸ μέλλον πρωτεθεώρηται 
xai προσηµαίνεται. 


Καὶ Μαΐῳ δὲ μηνὶ τῆς ιδ Ἰνδιχκτιῶνος ἐφάνη κο- 
µήτης Χατόπιν τοῦ ἡλίδυ δύνοντος, τὸ μέγεθος σε- 


lune magnitudine, quando ipsa plena est lumine: p ληναῖον φέρων, ὅτε ἄδη πλησιφαὴς γένηται. Καὶ 


quie eo tempore fumum emittere et nebulam vide- 
batur, et insequenti die copit crines ostendere, 
qui quantum protendebantur, tantum stelle ma- 
gnitudo deficiebat; immisit autem radios ad Orien- 
tem, et ad eam partem progredi quadraginta die- 
bus perseveravit. 

Mortuo vero patriarcha Constantino, Joannes 
monachus, cognonuento Xiphilinus deligitur, Tra- 
pezunte natus, vir sapiens et eruditissimus et in 
rebus politicis spectatus et virtutem sedulo secta- 
tus, adeo ut in principio florentis etatis monasti- 
cam administrationem susceperit et vitam solita- 
riam degere instituerit tempore haud exiguo in 
Olympo monte : quare nemo preter ipsum dignus 


habebatur qui ad altum patriarche gradum per- C 


duceretur, tametsi recusans ac fugiens ad eum 
honorem compulsus est. Quin etiam vita functo 
Theodulo Bulgarie archiepiscopo 659 delegit 
imperator Joannem quemdam, monachum Lam- 
pensem, qui idem monasterium cum Xiphilino 
coluerat. 


A mense autem Octobri morbus gravis imperato- 
rem invasit, qui eum graviter affligebal usque ad 
insequentem mensem Maium, quo ipsum profliga- 
vit et vita privavit. Ejus vero exsequie non ubi 
exspectabat celebrate sunt, sed per mare ductus 
in monasterio sancti Nicolai, quod Molibotum vo- 
catur, situs est. Vixit in imperio annos septem, 
menses sex. Fuere ipsi liberi ex Eudocia Augusta, 
quam adhuc privatus duxerat uxorem, ma-es tres, 
Michael, Andronicus et Constantinus. Horum por- 
phyrogenitus erat Constantinus, omnesque impe- 
ratores declaravit. Femine autem tres, Anna, 
Theodora et Zoe. Et cum Caesarem suum fratrem 
Joannem delegisset, socium arcanorum consilio- 
rum et deliberationum ascivit. Cum diem suum 
obiturus esset, &b omnibus syngrapham petiit, in 
quo pollicerentur nunquam se preter ipsius liberos 
alium imperatorem suscepturos : et omnes subscri- 
psere. Quin etiam imperatrix Eudocia nunquam 
&d alterum conjugium se transituram promisit. 
Perfectamque ipsam syngrapham patriarche ser- 


ἑῴχει μὲν τηνιχαῦτα ἐλπέμπειν χαπνὸν xal ὀμίχλην, 
ἐν δὲ τῇ ἐπιούσῃ ἤρξατο παραδειχνύειν βοστρύχους 
τινὰς, καὶ ὅσον οὗτοι προετάννυντο, τὸ μέγεθος τοῦ 
ἁστέρος ὑπέληγεν. ᾽Απέτεινε δὲ τὰς ἀχτῖνας ὡς πρὸς 
Έφαν, xal πρὸς ἐκείνην προήχατο, xal ἦν ἐπικρατῶν 
ἄχρις ἡμερῶν o. 

Κωνσταντίνου δὲ τοῦ πατριάρχου θανόντος ᾿[ωάν- 
νης μοναχὸς ὁ ἐπίκλην Ἐιφιλῖνος προχειρίζεται, ἐκ 
Τραπεζοῦντος μὲν ὁρμώμενος, ἀνὴρ δὲ σοφὸς καὶ 
πρὸς &xpov παιδεύσεως ἑληλακὼς x&v τοῖς πολιτικοῖς 
περίθλεπτος Ὑεγονὼς xal ἀρετῆς εὐφρόνως ἔπιμε- 
λούμενος, ὥστε ἐν ἀρχᾷ τῆς εὐημερίας xal τῆς ἡλι- 
κίας τὴν μοναχιχὴν πολιτείαν ἀσπάσασθαι καὶ τῶν 
ἀναχωρητικὸν ἑλέσθαι βίον χρόνον οὐκ ἐπὶ μικρὸν 
παρὰ τὸ τοῦ Ὀλύμπου δρος, "O8sv καὶ οὐδεὶς ἄξιος 
πλὴν αὐτοῦ ἑνομίζετο πρὸς τὸν ὑψηλὸν τοῦ πα- 
τριάρχου βαθμὸν, sl xai ἀπαναιόμενος καὶ φεύγων 
ἐδιώχθη πρὸς τῆς τιµῆς. ᾽Αλλὰ μὴν καὶ θεοδούλου 
τοῦ Βουλγαρίας ἀρχιερέως χοιµηθέντος προχειρίζεται 
ὁ βασιλεὼς Ἰωάννην τινὰ μοναχὸν ἐκ τῆς λάμπις 
μὲν ὡὠρμημένον, συνασκητὴν δὲ χαὶ σύμπονον τοῦ 
Ἐιφιλίνου. 

᾽Απὸ δὲ μηνὸς Ὀκτωθρίου νόσος ἑνσκήψασα τῷ 
βασιλεῖ κατέτρεχεν αὐτὸν δεινῶς ἄχρι τοῦ ἐπιόντος 
Μαΐου µηνός' iv αὐτῷ δὲ τοῦτον γατειργάσατο xai 
τῆς ἐντεῦθεν ζωῆς ἀπήγαγεν. Ἡ δὲ ὁσία τούτου οὐκ 
ἔνθα προσεδόχησε γέγονεν, [Ῥ. 818) ἀλλὰ διαπόντιος 
ἀχθεὶς iv τῇ μονῇῃ τοῦ ἁγίου Νικολάου ἐναπετέθη, 1j 
καλεῖται Μολιθωτόν Ἔζησε δὲ iv τῇ βασιλίδι χρό- 
νους ζ’ xal μῆνας ἓξ. σαν δὲ αὐτῷ παῖδες ἐξ ΕΒὺ- 


D δοχίας τῆς βασιλίδος, ἣν ἔτι ἰδιωτεύων ἠγάγετο ἆῤ- 


ῥενος μὲν τρεῖς, Μιχαὴλ, ᾿Ανδρόνικος xal Κωνσταν- 
τῖνος (τούτων πορφυρογέννητος ἣν ὁ Κωοσναντῖνος, 
πάντας δὲ βασιλεῖς ἀνηγόρευσε)' θήλειαι δὲ τρεῖς, 
"Àvva τε xal θεοδώρα, καὶ Ζωή. Καΐσαρα δὲ τὸν αὖ 
τοῦ ἁἀδελφὸν Ιωάννην προχειρισἀμενὸς κοινωνὸν βου - 
λευμάτων µμυστηριωδῶν καὶ σκεμµάτων ἐτίθετο. 
Μέλλων δε τελευτᾷν ἔγγραφον ἀπήτησεν ἐκ πάντων 
ὡς οὖκ ἄν ποτε παρὰ τοὺς αὐτοῦ Tabu, βασιλέα 
ἕτερον δέξαιντο ἐν ᾧ καθυπέγραψαν ἄἅπανυες, 
&pa μὴν καὶ ἡ βασιλὶς Eó3oxja ὡς οὐκ Bv οὐδὲ αὐτὴ 
πρὸς δεύτερον ἐλεύσηται συνοιχέσιον, καὶ ἁπαρτι- 
σθὲν τῷ πατριᾶρχῃ φυλάττειν δεδώκασιν. Ὅθεν καὶ 


989 


HISTORIA. 


890 


περὰ τῇ γυναικὶ καὶ βασιλίδι τὰ πάντα πεποίηκε, À vandam tradidere. Quare et dum uxor et dum 


σωφρονεστάτη τε νομιζομένῃ τἀνδρὶ xal παιδοτρι- 
θῆναι ἀκριθεστάτῃ xal πρὸς τὸ τὰ κοινὰ διοικεῖ- 
ἱκανωτάτῃ. Τελευτᾷ δὲ κκὶ ὁ βασιλεὺς (xiv ὢν ἑξήν 
χοντα καὶ μικρόν τι πρός. Ἐϊθιστο δὲ λέγειν περὶ 
τῶν ἐπιθουλευόντων αὐτῷ ὡς τιμῆς μὲν καὶ χρημᾶ- 
των οὐκ ἀποστερήσει τούτους, ἀντ᾽ ἐλευθέρων δὲ ὡς 
ἀργυρωνήτων ἐγρήσατο" « ᾿Αφειλόμην δὲ οὐκ ἐγὼ 
τὴν ἐλευθερίαν αὐτοὺς, ἀλλ᾽ οἱ νόμοι ἐχπτώτους 
τῆς πολιτείας ποιήσαντες. » Τοῖς δὲ λόγοις ἐξόχως 
προσκείµενος, « Ὄφελον, ἔλεγεν, ἐκ τούτων fj τῆς βα- 
σιλείας ἐγνωριζόμην, » Γενναῖος. δὲ ὧν τὴν ψυχὴν 
πρός τινα εἰρηκότα ὡς αὐτὸς ἂν ἠδέως μαχόμενος 
ἐκείνου τὸ ἴδιον σῶμα προθάλοιτο, « Εὐφήμει, εἶπε, 
καὶ εἰ βούλοιό ἤε πεσόντι ἐπένεγχαι πληγὴν καὶ 
αὐτός. » Πρὸς δὲ τὸν τοὺς νόµους ἐξακριθούμενον ἐπὶ 
τῷ βούλεσθαι ἀδικεῖν, « Οὗτοι, ἔφησεν, ol νόμοι ἡμᾶς 
ἐπολωλέκασι » 


Κατίσχον δὲ τὰ σκήπτρα τῆς βασιλείας ἤ τε σύ- 
ζωγος αὐτοῦ xal ol παῖδες. Οἱ δὲ τὴν Ἑῴαν κατα- 
τρέχοντες Τοῦρκοι πάλιν τοῖς περὶ τὴν Μεσοποτα- 
μίαν ἐφήδρευον, xal μάλιστα τοῖς περὶ Μελιτηνὴν 
ἑστρατοπεδευμένοις “Ρωμαϊκοῖς στρατεύµασιν, οἶπερ 
τοῦ ὀψωνισμοῦ ἑνδεήσαντες xal τῶν συνήθως παρ- 
εχοµένων αὐτοῖς αιτηρισίων στερούµενοι ἑνδεῶς εἶχον 
καὶ ταπεινῶς, πρὸς τούτοις δὲ καὶ ὀργίλως διὰ τὴν 
ἔνδιαν, xal μὴ τοῖς ἰθαγενέσι σρατιώταις βούλε- 
σθαι συνελθεῖν καὶ τὸν Εὐφράτην σὺν αὑτοῖς περαιώ- 
σασθαι. ᾿Ἐπερχομένων οὖν τῶν Τούρχων, µόνοι ol 
Μελιτηνοὶ ἀντιστάντες ἅτερ αὐτῶν εὐμαρῶς ὑπὸ τῶν 
Βαρθέρων ὡς ἐκηθόλων ἑλυμαίνοντο καὶ χατετι- 
τρώσκοντο, ἀπαθῶν αὐτῶν διαµενόντων, ἕως dvay- 
χασθέντες [P. 819] slc τὸν ποταµόν τε ἔφυγον καὶ 
πρὸς µάχην καὶ ἄκοντες ἕστησαν xai νῶτα δοῦναι 
παρεθιάσθησαν * καὶ τροπῆς γενομένης ἔπεσον συχνοὶ 
ἐξ αὐτῶν, τινὲς δὲ xal ζωγρίαι ὑπὸ τῶν Βαρθάρων 
ἐλήφθησαν. Οἱ δὲ λοιποὶ τῷ ἄστει τῆς Μελιτηνῆς 
ἀνεδύθηςαν. ἹἹεριφρονήσαντες δὲ τούτους ol Bap- 
zoo: ὡς ἤδη καταστραφέντας καὶ ἀσθενεῖς ἐκτρέ- 
χουσιν ἄχρι Καισαρείας, καταληϊζομενοι πάντα καὶ 
χταστρέφοντες καὶ πὺρ αὐτοῖς ὑπανάπτοντες. Kai 
τῷ σηκῷ τοῦ μεγάλου καὶ περιωνύµου Βασιλείου 
εἰσπηδίσαντες ὃποῦσι μὲν ἄἅπαντα xal τὰ ἱερὰ καθ- 
αρπάζουσι, προσραγέντες δὲ xai τῇ τοῦ ἁγίου σορῷ 


Augusta fuit, omnia ita fecit ut et viro castissima 
et in instituendie liberis diligentissima et in ad- 
ministranda republica maxime idonea haberetur 
Moritur imperator annos 666 natus sexaginta et 
paulo amplius. Consueverat autem dicere de iis 
qui sibi insidiarentur, se honore et pecuniis haud- 
quaquam eos privaturum, sed ut captivis argento 
emptis usurum, non autem eos ut liberos homines 
habiturum : « Ademi autem, aiebat, non ego ipsis 
libertatem, sed leges, que jure civitatis ipsos ex- 
cidere fecerunt. » Disciplinis eximie deditus, aie-- 
bat, « Utinam ex iis potius quam ex imperio cog- 
noscerer. » Cumque alto animo esset, cuidam qui 
sibi dixerat se libenter pugnantem proprium 60Γ- 
pus pro illo oblaturum, « Meliora, inquit, loquere, 
80 8ἱ me lapsum videris, ipsemet mihi plagam in- 
fer. » Ad eum qui studiose leges inquirebat prop- 
terea quod peccare cuperet, dixit, « IStsee nos leges 
perdidere. » 


Obtinuere autem imperii sceptra et conjux ipsius 
et liberi. Turci vero Orientis regionem percurren- 
tes rursus eas Romanorum copias que ad Mesopo- 
tamiam erant, sed maxime eas qua ad Melitenem 
castra posuerant, obsidebant; que commeatus 
indigentes, et iia cibis qui sibi frequenter suppe- 
ditari consueverant privati, inopia couflictabantur 
8c misere degebant. Ad hso irati ob rerum ino- 
piam cum indigenis militibus conjungi ac fluvium 
Euphratem cum ipsis transire nolebant. Advenien- 
tibus igitur Turcis, cum soli Meliteni restitissent 
sine ipsis, facile a Barbaris procul jaculantibus 
ledebantur et vulnera acoipiebant, 668 cum illi 
nihil detrimenti acciperent, quoad coacti ad flu- 
vium fugerunt, et ad pugnandum constitere vel 
inviti, et terga dare vi compulsi sunt. Cumque 
superati essent, multi ex ipsis cecidere, quidam a 
Barharis vivi capti, reliqui in urbem Melitenem 
se incolumes receperunt; quos Barbari contem- 
nentes veluti debellatos et imbecillcs, percurrunt 
usque ad Cesaream omnia diripientes et evertentes 
&tque igne succenso oremantes. Impetu quoque 
facto in magni ac celeberrimi Basilii templum om- 
nia incendunt et sacra diripiunt; et irrumpentes 
ipsius sancti sepulchrum sanctis ejus reliquiis 
nihil detrimenti inferre potuerunt : erat enim di- 


τῷ ἁγίῳ αὐτοῦ λειψάνῳ ὁδρᾶσαί τι πονηρὸν οὐδαμῶς D) ligenter preemunitum, et circum structa quedam 


ἐδυγχθησαν * προκατησφάλιστο yàp καὶ περιεδεδό- 
unco κτίσµασιν ὀχυροῖς [οὐὶ χρόνου δεοµένοις πολ- 
λοῦ πρὸς καθαίρεσιν. Τὰ δὲ τὰς ὁπὰς περιστέλλοντα 
ῥυρίδια χρυσῷ καὶ µαργάροιε ἐξειργασμένα xai AL- 
θο:ς ἐζαίρουσι, καὶ τὸν ὅλον κόσμον ὁμοῦ συµφορή- 
σαντες αἴρουσιν ἐκεῖθεν, Ππαραδόντες πολλοὺς τῶν 
Καισαρέων σφαγῇ καὶ τὸν ναὸὺν καταχραναντες. 
Κάχεῖθεν ὑποστρέψαντες διέρχονται τοὺς εἲς Κιλι- 
καν ἄγοντας στενωποὺς, μηδενὸς προγνόντος τὴν 
τοότων ἔφοδον, καὶ τοῖς Κίλιξιν ἐπιφανέντες ἐχπλή- 
χτως ἐμφόθους εἱργάσαντο, qóvov πολὺν ποιοῦντες 
τῶν παρεμπιπτόντων αὐτοῖς, ἉΧρονίσαντες δὶ τῇ 


edificia ita corroborata, vt ad demoliendem diu- 
turno tempore indigerent. Ostia vero quo forami- 
nibus apposita fuerant, auro et margaritis elaborata 
pretiosisque lapidibus, adimunt; omnibusque su- 
blatis ornamentis, inde proficiscuntur, multis in- 
terfectis Cesariensibus temploque polluto. Et in- 
de reversi transeunt per angustas vias ad Cili- 
ciam ducentes, ita ut. nemo presenserit ipsorum 
adventum. Cumque repente comparentes Cilicas 
multo terrore complessent, multam eorum qui sib 
occurrerent omdem fecerunt. Diutiusque in ipsa 
provincia commorati cum eam vexassent; spoliis 


891 JOANNIS SCYLITZ/£ ^ 399 
ac preda et captivis multis potiti ad Cbalep se À χώρᾳ xai ταύτην λυμηνάµενοι, καὶ λαφύρων ἑαυ- 


recepere, a quodam transfuga Amertice nomine eo 
perducti, qui Romanis infestus 6635 erat et impe- 
rante sene Michaele ad eum tjuansfugerat, magna- 
que dona et honores ac premia consecutus fuerat. 
Sed apud imperatorem Constantinum Ducam ac- 
cusatus quod ipsum gladio iuterfecturus esset, hac 
de causa perpetuo fuerat exsilio condemnatus. 
Verum cum rursus revocatus adversus Turcos 
missus easet, tunc ob rerum que ad victum neces- 
sari sunt inopiam sese Turcis adjunxerat, et 
regionem pessime vexabat. Conjuncti igitur Turci 
et Chalepite, inita inter se societate, Antiocheam 
Syrie ejusque finitima loca male vexarunt, ceeden- 
tea, comburentea,diripientes,depredantes, captivos 
abducentes, ei pessima queque perpetrantes. Nam 
et adversus ipsos coacti fuerant idonei exercitus 
Nicephoro Botaniate duce : sed avaritia et segnities 
rursus effecere ut omnis labor irritus esset, neque 
enim integer commeatus, sed mediocris quedam 
pars illis tradita militibus torporis causa fuit ; qui 
accepto quod sibi datum fuerat, in suam quisque 
patriam dissipati sunt. Ac rursus Barbari regionem 
incendere et sine metu percurrere. Exiguas vero 
juvenum copias, qui modo e suis domibus, ubi 
educati fuerant, prodierant, parvis ec minimis 
sumptibus coactas Antiochie duci tradiderunt ; 
qui aliquod quidem facinus perpetrare cupiebant, 
juvenili audacia militantes, sed belli imperiti et 
sine equitatu ac fere inermes et nudi, cum ne 
quotidianum quidem victum haberent, intolerabilia 


multa 663 passi in patriam suam sine gloria re- C 


versi sunt ; quos dux Botaniates cum suis prote- 
ctoribus et quibusdam externis copiis facile potuit 
repellere. Verum cum ille abdicalus esset magi- 
Stratu, Barbari longe &audaciores sunt effecti, 
commeatus inopia plurimum civitates oppri- 
mente, et aliarum rerum qua ad victum usui sunt 
indigentia. 


Sed cum necessario res ipse indigerent impe- 
ratore, qui eas posset constituere et in equum 
Blatum adeo adversis temporibus redigere, cense- 
batur maxime idoneus Botan:ates et slii multi : 
attamen divinum vicit consilium, et idcirco ad hec 


τοὺς ἐμπλήσαντες xal λείας καὶ αἰχμαλωσίας πολ- 
λῆς, ἀπίασι πρὸς τὸ Χάλεπ, παρά τινος αὐτομόλου 
᾽Αμερτικῆ λεγομένου ὁδηγηθέντες ἐκεῖσε, δυσμενῶς 
τοῖς Ῥωμαίοις διακειµένου ἐπὶ τοῦ Ὑέροντος μὲν 
Μιχαὴλ αὐτομολήσαντος καὶ τυχόντος μεγάλων δω- 
psv xal τιμῶν xal ἀξιώσεων, κατηγορηθέντος δὲ 
παρὰ τῷ βασιλεῖ Κωνσταντίνῳ τῷ Δούχαᾳ ὡς μέλ- 
λοντος αὐτὸν µαχαίρᾳ διαχειρίσασθαι, xal διὰ τοῦτο 
καταχριθέντος ἀῑδίῳ φυγῇ, πάλιν δέ γε τυχόντος 
ἀναχλήσεως xal ἀποστάντος κατὰ τῶν Τούρχων, 
τηνικαῦτα δὲ διὰ σπάνιν τῶν ἀναγκαίων προσθεµένου 
τε τοῖς Τούρχοις καὶ τὴν χώραν διατιθέντος xá- 
Χιστα. Γενόμενοι γοῦν £v. ol τε Τοῦρχοι xai ol XaAe- 
πῖται, καὶ ὁμολογίαν δόντες ἀλλήλοις, τὴν ἐν Συρἰᾳ 
᾿Αντιόχειαν καὶ τὰ περὶ αὐτὴν κακῶς διετίθεσαν, 
σφάζοντες, πυρπολοῦντες, ἀνδραποδίζοντες, λεηλα- 
τοῦντες, αἰχμαλωτίζοντες καὶ πᾶν εἴ τι χείριστον 
διαπραττόµενοι. Συνηθροίσθησαν γὰρ στρατεύματα 
ἐπ᾽ αὐτοῖς ἀξιόλογα, Νικηφόρου ὄντος τοῦ Βοτανειά- 
του ἐν ταύτῃ δουχὸς, ἡ δὲ φειδωλία xai ἡ γλισχρό- 
της ἄπραχτα πάλιν τᾶ πάντα ἀπέδειξεν. Οὐ γὰρ ὁλό- 
χληρον τὸ ὀψώνιον, ἀλλὰ μερικὸν αὐτοῖς κα) µέτριον 
δοθὲν ναρχῆσαι τοὺς στρατιώτας ἑποίησε * λαθόντες 
γὰρ τὸ δοθὲν clc τὰ οἰχεῖα διεσκεδάσθησαν, καὶ mi- 
Àlv ἦσαν οἱ βάρθαροι τὴν χώραν δῃούμενοι κα) ἀδεῶς 
κατατρέχοντες. [P. 820] Νεολαίαν δὲ τινα βραχεῖαν 
ἄρτι τῶν οἴκημάτων, οἷς ἐνετρέφοντο, ἔκπεπηδη- 
κυῖαν μικροῖς καὶ ἐλαχίστοις ἀθροίσαντες ἀναλώμασι 
τῷ τῆς ᾿Αντιοχείας ἡγεμόνι ἐνεχείρισαν ' oi ὁρᾶσαι 
μέν τι προεθυμοῦντο ἀπὸ νεωτερικῆς θρασύτητος 
στρατηγούμενοι, ἀπειροπόλεμοι δὲ ὄντες καὶ ἄφιπ- 
TOt, σχεδὸν καὶ ἆοπλοι καὶ γυμνοὶ καὶ μηδὲ τὸν 
ἡμερήσιον ἄρτον ἔχοντες, πολλὰ παθόντες ἀνήχεστα 
εἰς τὴν σφῶν ἀκλεῶς ἐπανέστρεψαν γῆν, τοῦ δουκὸς 
Βοτανειάτου μετὰ τῶν οἰκείων ὑπασπιστῶν καί τινων 
ξενικῶν δυνάµεων µετρίως αὐτοὺς ἀποσοθῆσαι 
ἰσχύσαντος. Παραλυθέντσς δὲ ἐκείνου τὰ τῶν Βαρ- 
θάρων ἐπὶ πλέον ἐθρασύνβη, σιτοδείας ἐπὶ πλέον 
πιεζούσης τὰς πόλεις καὶ τῶν ἄλλων ἐπιτηδείων 
ἑνδείας. 


Αλλ) ἐπειδήπερ ἐξ ἀνάγκης βασιλέως ἐδεήθη τὰ 
πράγµατα δυναµένου αὐτὰ ποσῶς καταστῆσαί τε 
καὶ ὁμαλίσαι ἐν οὕτως ἑναντίοις xai καιροῖς, ἐπεψη- 
φίζετο μὲν ἀξιολογώτατος ὁ Βοτανειάτης καὶ ἄλλοι 
πολλοὶ, «xg δὲ ὅμως ἡ θεία βουλἡ, διὸ καὶ ἀνάγεται 


perducitur bestaroches, Romanus Constantinus Dio- D ἐπὶ ταῦτα à βεστάρχης, Ῥωμανὸς ὁ Κωνσταντῖνος, 


genis filius. Quo autem modo perductus fuerit, mox 
dicam. Erat creatus dux Sardices Diogenes. Cum 
autem patricius easet, petiit ab imperatore Con- 
Btantino Duca hoc honore affici ut esset bestar- 
ches. Imperator autem respondens, « Ostendens 
opera reposce mercedem,» inanem ipsum re in- 
fecta dimisit, ejus petitioni minime consentiens. 
Egressus igitur Diogenes, cum ad Sardicem perve- 
nisset incidissetque in Patzinacas, qui eruperant 
et regionem diripiebant, de ipsis tropea erexit, οἱ 
ex captis vivos quamplurimos, interfectorum vero 
capita imperatori misit. Et idcirco bestarches ab 


τοῦ Δοιγένους υἱός. "Ov δὲ τρόπον ἀνήχθη, ἔνθεν 
ἐρῶ. "IIv μὲν προθεθλημένος δοὺξ Σαρδικῆς ὁ Διο- 
γένης * πατρίκιος δὲ τυγχάνων ἐζήτησε τὸν βασιλέα 
Κωνσταντινον τὸν Δούκαν τιµηθῆναι βεστάρχης. 'O 
δὲ βασιλεὺς ὑπειπὼν αὐτῷ * « Δειχνύων ἔργα ἀπαίτει 
µισθους » πενὸν αὐτὸν καὶ ἄπρακτον ἀπεπέμψατο, 
μὴ προσέχων τῇ αἰτήσει αὐτοῦ. Ἐξελθὼν οὖν ὁ 
Διογένης xal τὴν Σαρδικὴν καταλαθὼν, περιτυχὼν. 
Ηατζινάκοις ἐξελθοῦσι xal λεηλατοῦσι τὴν χώραν, 
τρόπχιον ἑστήσατο κατ αὐτῶν, καὶ τῶν ἑαπλωκότων 
ζῶντας μὲν πολλοὺς, x φαλὰς δὲ τῶν ἀνῃρημένων 
τῷ βασιλεῖ πεπομφὼς ἐτιμήθη βεστάρχης, Ὑράψαν - 


393 


HISTORIA. 


394 


τὸς αὐτῷ τοῦ βασιλέως ὡς « Οὐκ ἐμὸν δῶρονὦ Διόγε- A imperatore creatus est; qui quidem ei scripsit ; 


νες τοῦτο, ἀλλὰ τῆς otxslac ἀρετῆς καὶ ἀνδραγαθίας. » 
Διατρίθων δὲ ἐχκεῖσε ἠθουλήθη μὲν ἀντᾶραι τῷ βα- 
σιλεῖ, ἀλλὰ τὸ μµελετώμενον εἲς φώς ἀγαγεῖν δςδιὼς 
ἦν. Ὅμως ἐπειδὴ ὁ βασιλεὺς ἁπῆν xal τὰ τῆς βασι- 
λείας ἐχήρευον, ποινολογεῖταί τινι τῶν πιστικωτάτων 
τὸ πρᾶγμα, καὶ δι’ αὐτοῦ τοῖς παρακειµένοις ἔθνεσιν 
ὁμιλήσας περὶ ταυτοῦ πράγµατός, φιλίως αὐτῷ δια- 
χειµένοις, ἦρξεν ἡμερῶν τινων, τῆς αὐτοῦ γενναιό- 
τητος πεῖραν ἔχουσι δαφιλῆ. Καὶ μηνύεται παρά 
τινος ᾽Αρμενίου τὸ γένος, καὶ δὴ συλληφθεὶς δεσµώ- 
της πρὸς τὴν βασιλίδα ἀπαχεται. Ῥλεγχθεὶς δὲ καὶ 
χαταθόµενος xai διὰ τοῦτο κατακριθεὶς θανάτου ὡς 
ἐπίδουλος ὑπερορίζεται καὶ τῆς πόλεως ἐκθάλλεται, 
πᾶσιν ἀνίαν ἐνθέμενος ὅσοι τῆς αὐτοῦ Ὑενναιότητος 


καὶ ἀνδρίας ἓν πείρᾳ καθἰσταντο. [Ῥ. 821] Οἱ &' Β 


ἀγνοοῦντες ἕκ τῶν εἰδότων ταῦτα παραλαμθάνοντες 
ὑπῆρχον ἐξ ἀνάγκης ἑρασταί. Καὶ διὰ τοῦτο δι) εὖ- 
χῆς ἦν τοῖς ὅλοις ἀνώτερον τὸν ἄνδρα γενέσθαι xo- 
λαστηρίων xal Χχαρισθῆναι τῇ ᾿Ῥωμαίων τοῦτον 
ἀρχῃ. Επεὶ δὶ ὁ σκοπὸς ζήλου θείου ἦν xai οὗ φιλ- 
αυτίας, περιαλγῶς τῆς τῶν ἉΧριστιανῶν πληθύος 
πασχούσης xal κακῶς χεραϊζομένης ὀσημέραι πρὸς 
τῶν ᾽Αγαρηνῶν, ἐνηργήθη λοιπὸν τοῖς εὐχομένοις τὰ 
τῆς εὐχῆς. Παραστάντος γὰρ αὖθις αὐτοῦ τῷ βασι- 
λικῷ βήµατι περιέσχεν ἔλεος ἄσχετον τὴν Αὐγοῦσταν 
Εὐδοχίαν' ἦν γὰρ ὁ ἀνὴρ μετὰ τῶν τῶν ἄλλων καὶ θεα- 
θῆναι ἀγαθὸς, ἐπιμήκης τε τὴν ἡλικίαν ὢν xal στἐρ- 
νων καὶ νώτων iv καλῷ γαθορώμενος, εὐόφθαλμός 
τε, εἴπερ τις ἄλλος, xal τοῦ πάθους αὐτόθεν παρά- 


χλησιν ἐχκαλούμενος, µήτ) ἀχριθὲς τὸ λευκὸν µήτε 


τὸ μέλαν ἀποσώζων, ἀλλ᾽ οἷον συγχεκραµένα xat C 


ἴσον ἀμφότερα. Ὡς οὖν xal 1j παρεστῶσα γερουσία 
συνέπαθεν, εὖθὺς ἐπηκολούθησεν ἡ συμπάθεια, xal 
περισωθεὶς τοῦ κινδύνου παρὰ πᾶσαν ἑλπίδα καὶ 
προσδοκίαν βασιλικῆς ἀξιώσεως ἔτυχε. Διὸ καὶ ἀπο- 
λυθεὶς παρὰ πάντων ἠσπάζετο. ᾿Εξιὼν οὖν εἷς τὴν 
Καππαδοχῶν , ἐξ To καὶ Ὑέννησιν ἔσχηκε, πάλιν 
μεταπεμοθεὶς εἷς τὴν βασιλεύουσαν εἰσελήλυθε, καὶ 
τοῖς γενεθλίοις τοῦ Σωτῆρος (15) Χριστοῦ μάγιστρος 
τιμᾶται καὶ στρατηλάτης προθἐέθληται παρὰ τῆς 
βασιλίδος προελθούσης βασιλικῶς μετὰ τῶν ἴδίων παί- 
ὅων εἲς τὸν μµέγιστον xal περίπυστον τῆς τοῦ θεοῦ 
Σοφίας σηχόν. Δεδοιχυίας δὲ τῆς βασιλίδος τήν τε σύγ- 
χλητον καὶ τὸν πατριάρχην xxl τοὺς ὑπογράψαντας 
καὶ ὁμόσαντας, καὶ διὰ τοῦτο μὴ τολμώσης συζευ- 


« Non meum donum, o Diogenes, hoc, sed Lua vir- 
tutis et fortitudinis.» Ibi autem commorans voluit 
contra imperatorem 664 insurgere. Sed inceptum 
in lucem proferre verebatur. Attamen postquam 
abfuit imperator et imperium orbum erat, rem 
cum suo quodam fidelissimo communicat, et per 
ipsum cum quibusdam finitimis gentibus, quibus 
esset ipsius explorata virtus, collocutus quibusdam 
partibus imperavit. Indicatur autem a quodam 
Armenio, et comprehensus ad urbem regiam per- 
ducitur, convictusque et capitis damnatus ut pro- 
ditor in exsilium mittitur, urbe expellitur, non si- 
ne maximo dolore eorum omnium apud quos sue 
virtutis ac strenuitatis specimen dederat. Qui vero 
ipsum ignorabant, famam ab aliis percipientes 
statim ipsius amore capiebantur. Et idcirco omnes 
optabant virum supplicio liberari et Romanorum 
imperio donari. Et quia divini zeli propositum, non 
autem proprii amoris erat, quippe cum Christia- 
norum turba quotidie &b Agarenis miserabiliter 
vexata cruciaretur, deinceps optata eorum qui vota 
faciebant ad exitum perducta sunt. Cum enim rur- 
sus ad regium suggestum adductus fuisset, Augu- 
sta Eudocia immensa misericordia commota est : 
erat enim vir preter alia spectatu quoque dignus, 
statura procerus, pectore et humeris pulcherri- 
mus, et pulehritudine oculorum ut si quis alius 
prestans, his omnibus levamen calamitatis effla- 
gitans, neque prorsus album neque prorsus nigrum 
sed ex utroque equaliter 665 mistum colorem 
conservans. Ut igitur etiam presens senatus com- 
motus est,statim misericordia judicium subsecuta 
est. Et & periculo servatus preter omnem spem 
&tque exspectationem regiam dignationem est con- 
secutus; et idcirco absolutum omnes amplecte- 
bantur. Egressus igitur in Cappadociam, unde 
oriundus erat, rursus ad regiam urbem accersitus 
gese recepit die natali Salvatoris Christi, et ma- 
gistri honore decoratus dux exercitus ab Augusta 
creatur, que imperatoris more cum svis flliis pro- 
cesserat ad maximum οἱ celeberrimum Sophie 
templum. Cum autem vereretur Augusta et sena- 
tum et patriarcham et eos qui jurati subscripse- 
rant, et idcirco non auderet cum illustriore aliquo 
matrimonio copulari ipsumque imperatorem de- 


χθῆναί τινι τῶν ἐπιφανῶν xal βασιλέα ἀναγορεῦσαι [) clarare, statuit supra muliebrem animum nil sibi 


αὐτὸν, ἔγνω δεῖν ὑπὲρ γυναῖκα μὴ φρονῆσαι, παν- 
ουργίᾳ δὲ καὶ δόλῳ τὸν πατριάρχην ὑπελθεῖν xal 
οὕτως αὐτῃ τὸ ἐφετὸν καταπράξασθαι καὶ τὴν τῶν 
(vv ποσῶς ἀναχαιτίσαι ὁρμήν. Κοινοῦται γοῦν 
τὸ πρᾶγμά τινι τῶν ἐκ τής γυναικωνίτιδος ὡς ἔπι- 
τηδείψ πρὸς τοῦτο. Ὁ δὲ ὑπισχνεῖται ix παντὸς τρό- 
που συμπράξειν αὐτῃ πρὸς τὸ σπουδαζόµενον, ξυρὸς 
εἰς ἀκόνην, τὸ τοῦ λόχου, Qv εἰς τὰ τοιαῦτα. ᾿Αδελ- 
φὸς ἦν τῷ πατριάρχι Βάρδας ὄνομα, λαγνίστατός τε 


aggrediendum, sed potius dolo ac fraude circum- 
veniendum patriarcham ; et ita se voti compotem 
futuram et gentium impetum repressuram, quam 
tum in se esset, existimabat. Communicat igitur 
rem quodam cum eunucho ex gyneceo ut ad id 
idoneo, qui ormmnino se ei rem e sententia confe- 
cturum pollicetur, utpote qui novacula ad cotem 
esset, ut dici solet, ad hec negotia : frater erat 
patriarche, Bardas nomine, maxime lascivus vir, 


JACOBI GOARI NOT.E. 


(15) Quo die sese cunoti apud Grecos muneribus excipiunt. 


PATROL. Ga: CXXII. 


395 


JOANNIS SCYLITZJE 


396 


tet voluptatibus ita addictus ut omnia in omni vila Α καὶ πρὸς ἡδονὰς ἑπτοημένος καὶ μηδὲν ἄλλο διὰ βίου 


eis posthaberet. Accedit exsectus ille ad patriar- 
cham, eique arcano factum aperit, denuntiatque, 
οἱ velit, imo 666 si tantum annuat, nihil pericli 
metuendum ex horribili illo chirographo : ejus fra- 
trem germanum cum imperatrice copulatum statim 
imperatorem declaratum iri. Utque totum habuit 
gibi patriarcham veluti inescatum, jamque studiose 
matrimonium tantum non procurantem, consuluit 
ut hao ipsa de re senatus quoque sententiam per- 
cunctetur. Singulis igitur ad se accersitis patriarcha 
rei necessitatem confirmabat, scriptum illud accu- 
sans et iniquum et minus legitimum, ab unius 
viri zelotypia profectum, cui communis utilitas 
minus proposita fuisset; « Cui prorsus, inquit, 
consuletur si cum generoso et. forti viro copuletur 
regina Augusta : rursus enim res Romanorum efflo- 
rescent, qui jam eo redacte sunt ut atteri et peni- 
tus exstingui cito posse metus impendeat. » Ut vero 
illi omnes consensere, alii suasu et adulatione, alii 
pecunie largitione et crebris muneribus, neque 
metus ullus suberat transigende rei, adducitur 
Diogenes noctu in regiam armatus, et cum Au- 
gusfía conjungitur, statimque imperator declaratur 
Januarii mensis prima die, indictione sexta, anno 
6576, clam omnibus Auguste flliis. Ac repente & 
Barangis exoritur multa perturbatio, quod non 
sustinerent id vulgari preter omnium sententiam. 
Verum cum Michael ipsius Auguste filius cum 
fratribus advenisset, de sua sententia factum id 
esse dixerunt, ac subito conversi magno et elato 
clamore ipsi quoque eum imperatorem declara- 
runt. Ut igitur re comprobatum est, haud temere 
complures propter 667 ipsum bene sperarunt. 
Itaque Augusta cum filiis suis menses septem et 
paulo amplius imperavit. 


Romanus autem Diogenes ita adeptus imperium 
haud minorem presentium rerum rationem habuit 
quam militaris rei bene componende atque con- 
stituende, etiam si quam maxime consiliarios ha- 
buit privignos, imo ut verius dicam, insidiatores, 
et Joannem Cesarem superioris imperatoris fra- 
trem, qui ei semper ad finem fuere impedimento 
et Romanorum res in pessimum statum deduxere, 
qui nunc cernitur. Copit autem et digniores am- 
plecti, e& cum prudentioribus ao peritioribus collo- 
qui, et belli munera suscipere, et legatos parare, 
atque undique hostibus aditum intercludere. His 
de causis duobus exactis mensibus, Orientis cur& 
ipsum cepit, et ultionis justitimque zelus delicias 
et animi mollitiem, que in urbe regia inerat, vicit; 
quod quidem omnes perculit, celer videlicet ap- 
paratus et ordo, quem maxime necessario require- 
bant res Antiochie et Cilicie excursionibus, quas 
superius diximus, defatigate et in extrema ad- 
duote discrimina. Ad partes autem magis Borese 
subjectas ipse sultanus cum omni exeroitu irrupit 
graves secum copias et quibus resisti nequire, 
adducens. Et ad fines Romanorum autumno acces- 


C 


ἔχων προτἐρηµα. Πρόσεισι τῷ πατριάρχῃ ὁ τοµίας, 
ἀπαγγέλλει αὐτῷ μυστικῶς τὰ τοῦ πράγματος, καὶ 
ὡς €t θελήσειε, μᾶλλον δὲ ἐπινεύσειε µόνον µηδένα 
κίνδυνον ὑφορᾶσθαι ἐκ τῆς φρικτῆς ἐκείνης χειρο- 
γβαφίας, ζευχθήσεται μὲν τῇ βασιλίδι ὁ τούτου αὐτ- 
άδελφος , παραυτίκα δὲ βασιλεὺς ἀναγορευθήσεται. 
[P. 992] Ὡς δὲ ἔσχεν ὅλον τὸν πατριάρχην χατα- 
πιόντα τὸ δέλεαρ xal ἤδη µόνον οὐχὶ τὴν συναρµο- 
γὴν ἐπισπεύδοντα, βουλεύεται πυθέσθαι περὶ τούτου 
καὶ τὴν σύγκλητον. "Eva x70' ἕνα γοῦν ὁ πατριάρχης 
παρ) ἑαυτὸν προσκαλεσάµενος τὸ ἀναγκαῖον τοῦ 
πράγµατος κατεσκεύαζε, διασύρων τὸ ἔγγραφον ὡς 
ἔκνομόν τε καὶ ἄθεσμον xal διὰ ζηλοτυπίαν ἑνὸς 
ἀνδρὸς γεγονὸς xal μὴ πρὸς κοινὴν λυσιτέλειαν ἀφ- 
ορῶν. Ὅπερ ἔσται πάντως, el. ζευχθήσεται ἡ βατιλὶς 
ἀνδρὶ γενναίῳ τε καὶ θυμοειδεῖ. ἀναθηλήσουσι γὰρ 
τὰ "Ῥωμαίων ἐσαῦθις, ἤδη μαρανθῆναι xal ἀποσθε- 
σθῆναι ἐλπιζόμενα. Ὡς δὲ ἔσχε πάντας συµψήφους, 
τοὺς μὲν πειθοῖ καὶ κολακείφ, τοὺς δὲ καὶ χρημάτων 
παροχῇ xal µειλίγμασιν ἀδροτέροις, xai τῷ παρα- 
χθησομένῳ δέος οὐχ ὑπῆν, ἄγεται μὲν ὁ Διογένης 
νυχτὸς εἲς τὰ βασίλεια ἔνοπλος xai τῇ βασιλίδι προσ- 
ζεύγνυται, ἀναγορεύεται δὲ παρευθὺς βασιλεὺς χατὰ 
τὴν πρώτην τοῦ Ιανουαρίου μηνὸς, τῆς c! ἐπινεμή- 
σεως, Έτους «ςφος’ λαθὼν πάντας τοὺς τῆς βασιλ(- 
δος υἱούς,. Γίνεται δὲ παραυτίκα τάραχος παρὰ τῶν 
Βαράγγων πολὺς, μὴ ἀνεχομένων αὐτὸν φημίσαι 
παρὰ τὰ χοινῃ δόξαντα. Ἐπιφανεὶς δὲ ὁ ταύτης υἱὸς 
Μιχα]λ σὺν τοῖς ἀδελφοῖς γνώμγ αὐτῶν τὸ γεγονδς 
ἀπαγγέλλουσι Ὑενέσθαι, καὶ αὐτίκα µετατραπέντες 
µεγάλαις xal διατόροις φωναῖς αὐτὸν καὶ αὐτοὶ ἂν- 
αγορεύουσιν. Ὡς δ) οὖν ἐφάνη ἐκ τούτου, ὡς οὐ 
µάτην ἠλπίκασιν ἐπ᾿᾽ αὐτῷ ol πολλοί. Ἐκχράτει γοῦν 
ἡ Panic σὺν τοῖς υἱέσι μῆνας ἑπτὰ xal μικρόν τι 
πρός. 


Ῥωμανὸς δὲ ὁ Διογένης οὕτω τῶν σχήπτρων ἐπι- 
τυχὼν οὐκ ἔλαττον τῶν iv ποσὶ πραγμάτων τῆς 
στρατιωτικῆς καὶ εὐταξίας ἐφρόντισε καὶ συστάσεως, 
κἂν ὅτι µάλιστα συνέδρους slye τοὺς προγονοὺς, 
ἐφέδρους δὲ μᾶλλον εἰπεῖν ἀληθέστερον, καὶ τὸν τοῦ 
προθεθασιλευχότος ἀδελφὸν Ἰωάννην τὸν Καίσαρα, 
oi καὶ ἐμποδὼν αὐτῷ ἀπ᾿ ἀρχῆς ἄχρι τέλους Υε- 
Υόνασι, καὶ τὰ 'Ρωμαϊκὰ καχῶς διέθεσαν πράγματα 
καὶ sl; 0 νῦν ὁρᾶται ἔχοντα. ρξατο γὰρ τούς τε 
ἁλογωτέρους δεξιοῦσθαι xal τοῖς ἐχέφροσι καὶ πε- 


D πειραµένοις ὁμιλεῖν τῶν στρατιωτῶν, καὶ πολεµι- 


xiv ἔργων ἀντέχεσθαι, πρεσθευτάς τε ἑτοιμάζειν , 
καὶ πανταχόθεν τοῖς ἐναντίοις ἐπιτειχίζειν τὴν 
πάροδον. Διὰ ταῦτά τοι διὰ δύο μηνῶν παρολκην ἡ 
τῆς Έψας αὐτὸν δέχεται Ηροποντὶς, καὶ ὁ ζῆλος τῆς 
ἐκδικίας ἐἑνίκησε τὴν ἐν τῇ βασιλίδι τρυφήν τε καὶ 
θυμηδίαν. "O καὶ πάντας κατέπληξεν, ἡ ταχεῖα ὅτη- 
λαδὴ ἐἑτοιμασία καὶ διάταξις καὶ παρασκευὴ πρὸς 
ἀνάγκης αὐτῷ Ὑενοµένη πολλῆς. (P. 823]. Τὰ μὲν 
κατὰ τὴν ᾿Αντιόχειαν καὶ Κιλικίαν ταῖς προειρημέ- 
ναις ἐκδρομαῖς ἀπειρηχότα ἐν ἐσχάτοις κινδύνοις' iv 
δὶ τοῖς βορειοτέροις αὐτὸς ὁ σουλτάνος πανστρατιᾷ 
ἐξελήλυθε, δυνάµεις ἄγων ἀνυποίστους καὶ βαρείας, 


391 


HISTORIA. 


398 


καὶ τοῖς ὁρίοις τῶν “Ρωμαίων τῷ χαιρῷ τοῦ φθιν- A serat, ut ibi hiemaret, et ineunte vere ut 668 ex 


οπώρου προσῄνωτο, βοολόμενος παραχειµάσαι ἐκεῖσε 
καὶ ἀρχομένου τοῦ ἔαρος προσεχῶς προσθαλεῖν καὶ 
ἄρδην ἀνατρέφαι τὴν 'Ρωμαίων καὶ καθελεῖν. Ὁ δὲ 
βασιλεὺς στρατὸν ἐπαγόμενος οὐχ olov εἰκὸς τὸν a 
σιλέα Ῥωμαίων, ἀλλ᾽ olov παρεῖχεν ὁ καιρὸς Ex 1, 
Μακεδόνων καὶ Βουλγάρων xai Καππαδοχῶν καὶ 
Οὕὔζων xal τῶν ἄλλων παρατυχόντων ἐθνικῶν, πρὸς 
δὲ xal Φράγγων xai Βαράγγων, τῆς 6500 σπουδαίως 
ἐφήφατο. Καὶ συνήχθησαν δὲ οἱ πάντες κελεύματ! 
βασιλικῷ Ey cf, Φρυγίᾳ ἦτοι τῷ θέµατι τῶν ᾿Ανατο᾽ 
λικῶν, ἔνθα xal ἦν ἰδεῖν τὸ παράδοξον, τοὺς διαθοή. 
τους προµάχους τῶν Ῥωμαίων τῶν πᾶσαν τὴν Ἐφαν 
xal τὴν Ἑσπέραν χκαταδουλωσαμένων ἐξ ὀλίγων συγ- 
χειµένους ἀνδρῶν, καὶ τούτων συγχεκυφότων ἕῇ 
πενίᾳ καὶ χακουχίᾳ xal πανοπλίας ἑστερημένων, 
ἀντὶ μαχαιρῶν καὶ ἄλλων ὀργάνων πολεμικῶν , τὸ 
τῆς Γραφῆς ἐρεῖν, ζιθύνας καὶ δρέπανα οὐκ ἐν καιρῷ 
εἰρήνης ἐπαγομένους, ἵππου τε πολεμικοῦ xal τῆς 
ἄλλης παρασκευῆς ἑνδεῶς ἔχοντας, ἅτε μὴ στρα- 
τευσαµένου βασιλέως ἐκ πολλοῦ, xal διὰ τοῦτο ὡς 
ἀχρήστων καὶ ἀσυντελῶν καὶ τὸν ὀψωνικὸν αὐτῶν 
παραιρεθέντων — xal τὸ ἀνέχαθεν σιτηρέσιον (δειλοὶ 
γὰρ καὶ ἀνάλχιδες xal πρὸς οὐδὲν γενναῖον χρησι- 
µεύοντες Χατεφα(νοντο)’ xal αὐτὰς τὰς σηµαίας σιω- 
πηρῶς ἀποφθέγγεσθαι πιναρὰς ὁρωμένας ὥσπερ 
ἀπὸ λιγνύος ἐζοφωμένας χαπνοῦ, xal ὁπαδοὺς ἐχούσας 
εὐαριθμήτους xai πενιχρούς. Ταῦτα τοῖς παροῦσιν 
ὁρώμενα πολλὴν ἀθυμίαν προσῆγον xal ἐνεποίουν, 
ἀναλογιζομένοις ἐξ olov moi κατηντήχασι τὰ Ῥω- 
µαίων στρατόπεδα, xal αὖθις tva τρόπον x&x ποίων 
χρηµάτω, xal διὰ πόσου τοῦ χρόνου etc τὸ ἁρχαῖον 
ἐπανελεύσονται, τῶν μὲν γηραιοτέρων xat πεπειρα- 
µένων ἀφίππων ὄντων καὶ ψιλῶν, τῆς δὲ νεαλοῦς 
στρατιᾶς ἀπειροπολέμου καθεστηχυίας xal τῶν πο- 
λεμικῶν οὐκ ἔθαδος ἀγώνων, Καὶ αὖθις τὸ τῶν &v- 
τ'τεταγµένων φιλοκινδυνότατον div πολέµοις, inlpo- 
vov καὶ ἔμπειρον xal ἐπιτήδειον. Πάντοθεν οὖν ὁ 
βασιλεὺς ἐξαπορούμενος ὅμως διὰ τὴν χοινὴν λυσι- 
τέλειαν ἔχρινεν ὡς ἑνῆν τοῖς ἐχθροῖς ἀντιπαρατάξα- 
σθαι καὶ τῆς πολλῆς αὐτοὺς ποσῶς ἀναχαιτίσαι καὶ 
ἀναστεῖλαι ὅρμης. Τους γὰρ ἑναντίους ἁγνοοῦντας 
τὰ οἴκοι τὸν βασιλέα πιἐζοντά τε [Ῥ. 824] καὶ θλί- 
θοντα f ἀθρόα τούτου ὁρμή τε xai ἔφοδος μᾶλλον 
ἐξέπληξεν, οἰήθέντας, ὥσπερ xal ὕστερον µεμµαθή- 
χαμεν, ὅτι χινδύνων οὗτος ὁ ἄνθρωπος οὐδένα λόγον 


propinquo posset invadere et penitus Romanorum 
res evertere ac demoliri. Imperator autem addu- 
cens exercitum, non qualem decebat Romanorum 
imperatorem, sed qualem prasens occasio prebuit 
ex Macedonibus et Bulgaris et Cappadocibus et 
Uzis et aliis, ut fors tulerat, nationibus, insuperque 
e Francis et Barangis, studiose iter arripuit, et co- 
acti sunt imperatoris jussu omnes qui erant in 
Phrygia seu provincia Orientalium. Ubi cernere 
poterat nescio quid incredibile, celebres illos ante- 
signanoa Romanorum, qui omnem et Orientem et 
Occidentem in servitutem redegerant, ex paucis 
viris collectos, iisque paupertate et vexatione de- 
missis atque omni armorum genere spoliatis, pro 
gladiis et aliis bellicis armis, ut Scriptura dicit, 
jacula et falces non tempore pacis adducentibus, 
et bellioo equitutu alioque indigentibus appa- 
ratu, quippe cum imperator illuo cum exercitu 


jampridem profectus non esset, et hac de causa 


illis tanquam inutilibus adempta essent cibaria et 
qui praeberi consueverat commeatus : timidi enim 
et imbecilles et ad nullam rem strenuam usui 
censebantur; ita ut etiam ipsa signa silentio 
responderent, sordida conspecta, tanquam ab 
extincto lumine obscurato fumo, et paucos ha- 
bentia ministros eosque pauperes. Hec iis qui 
aderant cernentibus causa erant uti multum 
desponderent animum et metuerent, cogitantes 
ex quo statu in quem redacti sint Romanorum 
669 exercitus, et rursus quanam ratione et qui- 
bus opibus et quanto tempore in antiquum sta- 
tum vindicari possint, cum majores natu et vete- 
rani milites et periti carerent equitatu et inermes 
essent, tirones autem imperiti neque bellicis cer- 
taminibus assueti. Ad hoc adversarios quoque 
maxime strenuos el audaces ab subeunda belli 
pericula, et stabiles atque peritos et idoneos no- 
rant. Ex omni igitur parte anceps et sollicitus 
imperator tamen communis utilitatis causa, sta- ' 
tuit, quantum in se erat, contra hostes instrui, 
eorumque ex aliqua parte ingentem impetum 
comprimere. Et adversarios quidem, ignaros qui- 
bus malis domi vexaretur ao premeretur imperator, 
repentinus ipsius conatus et adventus magis per- 
terruit, ratos, ut postea didicimus, hominem hunc 


πεποίηται, ἀλλ’ ἔαρος ὢν φοιτητὴς καινοποιήσει καὶ Ὦ perieulorum nullam rationem habiturum, sed verno 


ἀνηθήσει τὰ 'Ῥωμαίων πράγματα καὶ ἀντισηκώσει 
τοῖς ἐχθροῖς τὰ ἐπίχειρα. [Διὰ] ταῦτά τοι ὁ μὲν σουλ- 
τἍνος ὀπισθόρμητος Ὑέχονε, μοῖραν δὲ τινα μεγάλην 
ἀποτεμόμενος, καὶ ταύτην διχῆδιελὼν, τὴν μὲν εἲς τὴν 
᾽Ασίαν τὴν ἄνω νοτιωτέραν ἐκπέμπει, τὴν δὲ βο- 
βειοτέραν παραγγέλλει γενέσθαι. Ὁ δὲ βασιλεὺς ὡς 
ἱνῆν τοὺς σὺν αὐτῷ ἐπιῤῥώσας ὅλῃ χειρὶ, xai ἀξιώ- 
µασι xal δώροις ἀναθαῤῥῆσαι πεποιηκὼς, καὶ λοχ- 
αγοὺς xxi ᾖταξιάρχας ἁρίστους ἑκάστῳ τάγµατι 
ἐπιμελῶς προστησάµενος, iv ὁλίγῳ χρόνῳ στρατιὰν 
ἀξιόλογον κατεστήσατο, καὶ μετ αὐτῆς ἐπὶ Πέρσας 
προθυµότερον ἤλαυνεν. Ὡς δὲ τὸ βόρειον στρατόπε- 


tempore adventurum, auctoremque fore ut rursus 
Romana res efflorescat et paria hostibus rependat. 
Quibus de causis gultanus recessit. Verum divisa 
haud exigua exercitus manu in duas partes, alte- 
ram in Asiam superiorem ad Istrum magis sitam 
emittit, alleram ad partes magis aquilonares. Im- 
perator autem suis, quantum licuit, confirmatis 
omni potestate et dignitate ac muneribus, et bono 
animo esse jussis, manipulorumque ductoribus et 
optimis prefectis unicuique legioni diligenter attri- 
butis, brevi tempore idoneum contraxit exercitum, 
et cum ipso in Persas alaorius proficiscebatur. Ut 


399 


JOANNIS SCYLITZAE. 


400 


vero Borealis exercitus imperatoris successibus A δον τὰς τοῦ βασιλέως προόδους παρέσχετο, ἔγνω 


610 [αν], statuit deinceps Diogenes in partes 
australes eos invadere qui Colesyriam et Ciliciam 
ipsamque Antiochiam predabantur; relictaque via 
que recta ducit Coloniam et Sebastiam, ad Lycandi 
regionem accessit, estivo tempore : autumno enim 
cogitabat in Syriam invadere, ne forto estu vexa- 
tus exercitus parum prospere res gereret et detri- 
mento haud mediocri afficeretur. Interea Turci 
Neucesaream ex improviso adorti evertunt, et 
multorum virorum opumque potiti sunt, abducta 
maxime ingenti spoliorum preda; quod cum ad 
aures imperatoris accidisset, multam illi casus hic 
animi sollicitudinem attulit, quod quamvis cum 
exercitu prodiisset, nihilominus hostes regionem 
suam se inspectante vexarent. Tandem copias per 
semitas accessu difficiles veluti habenis a tergo 
retractis reduxit; cumque Sebastie appropinquas- 
get, militaria impedimenta et omnes pedites ibi 
reliquit cum privigno suo Andronico, qui secum 
aderat, quem delectum imperatorem ut pignus 
ipse habebat vel collegam, ut si quis repentinus 
casus exigeret, is res administraret. Ipse vero cum 
expeditioribus 8 tergo persequebatur hostes per 
multos et eelsissimos colles, et per Tephricem et 
Argaum in ipsos invadere ex obliquo festinabat. 
Quare cum nec opinantes adortus esset, suique 
adventus fama omnes deterruisset, statim causa 
fuit ut 621 ili in fugam versi terga darent. 
Quorum cedes haud multa facta est, quippe cum 
ante defatigati essent milites imperatoris locis in- 
viis : sed vivi capti sunt multi, quibus tamen vita 
minime profuit, quod gladio confecti sunt. Omnis 
vero &tas ab homine usque ad jumenta in liberta- 
tem vindicta imper&torem uno ore celebrarunt, 
siquidem ipsis quoque hostibus factum illud admi- 
ratione dignum videbatur, quomodo Romanorum 
imperator contra se profeotus esset ita ut impediri 
non potuerit, instar expediti et bellica virlute pre- 
' gBtantis militis. Cum vero tribus tantum diebus Se- 
basti exercitum quietis causa continuisset, iter 
arripuit ea qua ad Syriam pergitur via; et per 
Cucusi angustias in Germaniciam profectus in re- 
gionem nomine Teluch invadit, divisa prius haud 
mediocri phalange cum legionis prefecto,quam ad 
Melitenem cum duce misit,ut Orientem custodiret 


λοιπὸν ὁ Διογένης τοῖς νοτίοις ἐπεισπεσεῖν, oi τὰ 
περὶ Κοίλην Συρίαν καὶ Κιλικίαν καὶ αὐτὴν ᾽Αντιό- 
χειαν χαταληΐζοντες ἦσαν. Καὶ καταλιπὼν τὸ εὐθὺ 
Κολωνείας καὶ Σεθαστείας φέρεσθαι, τῷ τοῦ Λυκαν- 
δοῦ ἐπεχώρησε θέµατι κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ θέρους' 
ἐν γὰρ τῷ φθινοπώρῳ τοῖς Συριακοῖς παραθαλεῖν 
ἐμελέτα µέρεσιν, ὡς ἂν μὴ τῷ καύσωνι χαχουχηθὶν 
τὸ στρατόπεδον δυσπραγήσῃ καὶ διαλωθηθῃ. Ἐν 
τοςούτῳ δὲ oi Τοῦρχοι τὴν Νεοχαισάρειαν ἐξ ἀπρο- 
όπτου ἐπελβόντες χαταστρέφουσι, καὶ πολλῶν σωµά- 
των xal χρημάτων ἐγένοντο χύριοι, βάρος ἐπαγόμε- 
vot λαφυραγωγίας οὐκ ἑλάχιστον. "O καὶ εἷς da 
τοῦ βασιλέως πεσὸν πολλὴν αὐτῷ τὴν ἀνίαν ἑνέσταξε 
τὸ συμθὰν, ὅτι xaícot ἐχστρατευομένου οὐδὲν ἧττον 
oi πολέμµιοι τὴν χώραν αὐτοῦ ἐνώπιον αὐτοῦ κατ- 
εσθίουσιν. ᾽Αμέλει τοι καὶ τὰς δυνάµεις ἀνειληφὼς 
δι’ ἀτραπῶν δυσθάτων ἀπὸ ῥυτῆρος κατόπιν ἤλαυνε. 
Πλησιάσας δὲ τῇ Σεθαστείᾳ τὴν μὲν στρατιωτικὴν 
ἀποσκευὴν καὶ τὸ πεζὸν ἅπαν αὐτοῦ που ἀφίησι 
μετὰ τοῦ ἴδίου προγονοῦ Ανδρονίκου συνόντος αὐτῷ, 
0v αὐτὸς βασιλέα χειροτονήσας ὡς ἐνέχυρον εἶχεν fj 
συστράτηγον, εἶ πη πολλάκις παρήχων ἐκ τοῦ αἶφνι- 
δίου πολυτρόπως τῷ χρεὼν λειτουργήσειεν αὐτὸς 
δὲ μετ εὐζωνοτέρων ἐδίωγεν ὄπισθεν τῶν ἐχθρῶν 
διὰ πολλῶν καὶ ὑψηλοτάτων βουνῶν νῆς τε Τεφρικός 
καὶ τῆς ᾿Αργάου , xal τοῖς ἐχθροῖς ἐπιτεθῆναι ἐκ 
τοῦ ἐγκαρσίου ἠπείγετο,. "Όθεν xai ἀδόκητος αὐτοῖς 
ἐπεισπεσὼν καὶ τῇ qup τῆς αὐτοῦ παρουσίας αὐτοῖς 
τας ἐχδειματώσας αὐτίκα νῶτα δεδωκέναι ποιεῖ καὶ 
πρὸς τὴν φυγὶν ὀρμῆσαι. Φόνος μὲν οὖν αὐτῶν οὖκ 
ἐγένετο πολὺς, προκατειργασµένων τῶν τοῦ βασι- 
λέως ταῖς ἀνοδίαις, ζωγρίαι δὲ [Ρ. 825] πολλοὶ 
ἑάλωσαν. Τῆς δὲ ἰδίας ζωῆς οὐκ ἀπώναντο, µαχα[- 
pac ἔργον Ὑενόμενοι. Ἡλικία μέντοι πᾶσα ἀπὸ áv- 
θρώπου ἕως κτήνους ἐλευθερωθεῖσα τὸν βασιλέα καὶ 
γλώσσῃ xal στόµατι ἐπεφήμισαν ^ θαυμαστὸν γὰρ 
καὶ αὐτοῖς τοῖς ἐναντίοις τὸ πραχθὲν κατεφαίνετο, 
πῶς ὁ µβασιλεύς ᾿ΡῬωμαίων ἀκρατῶς κατ αὐτῶν 
ἤλασε τρόπον εὐζώνου xai μονοζώνου στρατιώτου. 
Τρισὶ δὲ µόναις ἡμέραις ἐν Σεθαστείᾳ διαναπαύσας 
τὸ στράτευµα τῆς πρὸς Συρία» ἀγούσης ἵψατο, xal 
διὰ τῶν τῆς Κουκουσοῦ αὐλώνων sl; Ἱερμανίχειαν 
καταστὰς εἷς τὸ θέµα τὸ καλούµενον εἰσθάλλει Τε- 
λοὺχ, πρότερον ἀποτεμόμενος φάλαγγα οὐκ ὀλίγην 
μετὰ συνταγµατάρχου, xat εἰς Μελιτηνὴν ἐκπέμψας 


et invasionibus commorantium ibi hostium resi- ]) ἐπὶ φυλακῇ τῆς Ἓψφας xal ἀντιπτώσει τῶν ἐκεῖσε 


Steret, quibus preerat versutus et bellicosus vir no- 
mine Hapsinalius. Idcirco imperator duci ipsi pre- 
stantissimos quosque exercitus tribuit, et Francos 
ipsos, homines caede gaudentes ac bellicosos. Verum 
cum dux haud fortiter rebus usus esset metu ne 
vinceretur (erat enim prudentissimus et cautus et 
valde cavens futurum), fere duplex bellum invase* 
r&t imperatorem talibus copiis privatum. Sepe 
enim provocantibus hostibus ut e Melitene egressi 
pugnarent, 622 ubi ne sensisse quidem ipsos no- 
verunt, sed quieti et somno deditos, per obscura lo- 
ca progressi elam imperatoris exercitum audacter 


προσεδρευόντων ἐχθρῶν, ὦν Tpysv ἀνὴρ πανοῦργος 
xai µάχιμος ἀνόματι ᾽Αψινάλιος. Διὰ τουτο καὶ ὁ 
βασιλεὺς τοὺς χρείττονας τοῦ οἴκείου στρατοῦ του- 
tw παραδέδωκε, καὶ Φράγγους αὐτοὺς, ἄνδρας αἱ- 
μοχαρεῖς xal πολεμικούς. Mi, Ὑχρησαμένου δὲ τοῦ 
προάγοντος φιλοτίμως τοῖς πράγµασι δέει τῆς ἆπο- 
τυχίας (ην γὰρ διαφέρων φρονήσει xal εὐλαθῶς ἔχων 
περὶ τοῦ μέλλοντος) μικροῦ διπλοῦς ὁ πόλεμος τῷ 
βασιλεῖ ἐπεγίνετο, στερισχομένῳ τοιαύτης δυνάµεως. 
Πολλάχις γὰρ προχαλουµένων τῶν ἐχθρῶν ἐξιέναι 
τοῦ τῶν Μελιτηνῶν ἄστεος, ὡς εἶδον μηδ’ ἐπαισθα- 
νοµένων αὐτῶν, ἀλλ᾽ ἠρεμούντων xal olov ὑπνωττόν- 





401 


HISTORIA. 


402 


των, διὰ τόπων ἀδήλων βαδίσαντες ἀσυμφανῶς τοῦ À adoriuntur, et occurrentes maxime exigue parti ad 


βασιλικοῦ κατατολμῶσι στρατεύματος. ᾿Ἐντυχόντες 
δὲ µοίρᾳ τινὶ ἑλαχίστῃ, δι’ ἀγορὰν σιτίῶν ἐξιούσῃ, 
ὥρμησαν xav' αὐτῆς. Ἐχεῖνοι Ob μὴ ὑποστάντες 
ἔφυγον ἀμεταστρεπτί. Καὶ τάχα ἂν ἀπώλετο μέρος 
στρατιωτῶν οὐκ ἐλάχιστον οὐδ' εὐκαταφρόνητον, st 
μὴ ταχὺς αὐτοῖς ἐπεθοήθησεν ὁ βασιλεὺς ἐπιφανεὶς. 
καὶ τῆς αὐτῶν ἐφόδου ἐξείλετο. EU τις τοίνυν τοῖς 
στρατηγοῖς ἐπιγράφει ὡς ἐπίπαν τὰ τῶν ἐκθάσεων, 
εἰτ᾽ ἐπὶ τὸ κρεῖττον εἴτ' ἐπὶ τὸ χεῖρον συνάγοιντο͵ 
οὐ διαµάρτοι τοῦ ὀρθοῦ xai τῆς ἀληθοῦς διαγνώ- 
σεως' xai καλῶς τοῖς παλαιοῖς ἐγνωμολόγηται, βέλ- 
ttov. λέοντα ἄρχειν ἐλάφων ἥπερ λεόντων ἔλαφον. 
'AÀÀ' ὁ μὲν βασιλεὺς οὕτω διασωθεὶς καὶ διασώσας 
τὸ στρατόπεδον πρὸ τῆς τοῦ Χαλεπ χώρας πανστρα- 
τιᾷ χατεσχήνωσε. Προ τοῦ καταθῆναι δὲ τοῦ ἵππου 
τούς τε Σκύθας xal τῶν Ῥωμαίων οὐκ ὀλίγους 
εἰς προνομὴν τῆς χώρας ἀφίησιν, Ὅ δὴ καὶ vi- 
yove, καὶ ἄχθη πλῆθος ἀνδρῶν τε xai γυναικῶν καὶ 
ζώων πολλῶν. ἸἘχεῖθεν δὲ διὰ τῆς πολεµίας Ἰὼν 
τριταῖος ἀφικνεῖται clc Ἱεράπολιν. [P. 826] Δόχησιν 
δὲ παρασχὸν ἐπιθεάσασθαι τὸ ἐχεῖσε στρατιωτιχὸν 
de χεῖρας ἐλθεῖν 'Ῥωμαίων οὐκ ἐθάρσησεν, dxpo- 
θολισμοῖς δέ τισι χαὶ προπηδήσεσι τὸν πόλεμον 
ἀφωμοιώσαντο (10), ol τε "Αραθες δηλαδἡὴ vai ol 
Τοῦρκοι καὶ ὁ τούτωο ἔξαρχος ᾽Αμερτικὴς, εἰς γένος 
Βασιλικὸν ἓν τῇ Περσίδι ἑαυτὸν ἀνάγων. Κατασχὼν 
μὲν τὴν Ἱεράπολιν χώμασι xal τειχοµαχίαις καὶ 
στρατιωτικαῖς ἐπεξελεύσεσι, τὸ ἐπείσακτοο δὲ τῶν 
στρατιωτικῶν δυνάµεων ἐπὶ συμφώνοις γυμνοὺς 
χαὶ ἁόπλους διαφείς, µεσάζοντος ἓν πᾶσι τοῦ µαγ[- 
στρου [Ἱέτρου τοῦ Λιθελλισίου, ἀνδρὸς τήν τε ΄Αασυ- 
ῥίων xal Ἑλλήνων παιδείαν ἄχρως ἐξησκημένου, 
θρέμµατος καὶ ἨὙεννήµατος ὄντος τῆς ᾿Αντιοχείας 
πόλεως, καὶ τῶν τὰ πρῶτα διενεγκόντων ἑνός. 'O 
δὲ ἀμηρᾶς τοῦ Χάλεπ τοι Βεῤῥοίας, συνάψας τοῖς 
τε "Apadi καὶ τοῖς Τούρχοις καὶ δύναμιν ἀνδρὰν 
συστησάµενος, εἲς Χεῖρας ἐλθεῖν τῷ βασιλεῖ καὶ 
µαχέσασθαι διεσκέψατο. Too δὲ βασιλέως ἔνδον ὄντος 
τῆς ἑαλωκυίας πόλεως, πυργομαχοῦντος δὲ ἔτι ἐν 
μέρει κατὰ τὸ ὑπόλοιπον λείψανον τῆς πυργοκρα- 
vac, ταρατάξεις δύο διατειχίζουσαι τοὺς ἑναντίους 
εἰς φυλακὴν χατετάχθησαν. Ἐϊαὶ δὲ περὶ τὴν Ἱερά- 
πολιν Ἱππήλατα πιδία μέγιστα, ἐν οἷς τινες τῶν 
Σαρακηνῶν διεφάνησαν ἱππαζόμενοι, xai πλὴν γη- 
λόφων οὐδέν ἐστι τὸ ὑπερανεστηχὸς εἰς ὄρος μέγα. 


emenda cibaria θΡΓ6886. in ipsam irruerunt. Illi 
&utem non sustinentes impetum, ita fugerunt ut 
nunquam sese converterent. Et fortasse periisset 
haud mediocris militum pars neque contemnenda, 
nisi celeriter ipsis imperator, qui advenerat, tulis- 
set opem et hostium impetum repreesisset. Si quis 
igitur ducibus ascribit rerum sive prosperos sive 
adversos eventus, is mihi et recta et vera sententia 
non videtur aberrare, et recte ab antiquis pronun- 
tiatum est melius leonem cervis imperare quam 
leonibus cervum. Sed imperator ita servatus, ser- 
vato quoque exercitu, ad Chalep regionem cum 
omni exercitu castra posuit ; et antequam de equo 
descenderet, et Scythas et Romanorum haud pau- 
cos predatum agros misit. Quod factum est, et 
adducti sunt viri multi et mulieres multaque ju- 
menta. Inde per hostilem terram progressus tertia 
die Hierapolin pervenit, cum jue ostendisset velle 
se aggredi exercitum qui ibi morabatur, non ausi 
illi sunt cum Romanis congredi, sed levibus qui- 
busdam preliiset irruptionibus bellum repudiarunt 
et Arabes et Turci ipsorumque prefectus Amertices 
ad genusregium Persarumoriginem suam referens. 
674 Qbsidens igitur Hierapolin aggeribus, et e 
muro propugnationibus multaque eruptione, ad- 
ventitias exercitus copias nudas atque inermesdi- 
misit ad feedus pereutiendum, interponente se in 
omnibus magistro Petro Libellisio,viro Assyriorum 
et Grecorum doctrine peritissimo, civitatis Antio- 
chie alumno et filio, et inter suos principatum 
obtinente. Ameras vero Chalep, id est, Βδττως, 
cum Arabibus Turcisque conjunctus, manus cum 
imperatore conserere ac dimicare statuit ; cumque 
intra urbem captam esset imperator, et adhuc pro 
reliqua turris parte expugnanda dimicaret, adver- 
sus instructae bina acies, qui ooercerent adver- 
sarios, ad custodiam disposite sunt. Sunt autem 
ciroum Hierapolin planities maxime, equorum 
cursui idonee, in quibus apparuerunt quidam 
Saraceni &dequitantes, et preter colles nihil est 
quod ad montis altitudinem assurgat. Est autem 
locus estuosus et aqua tepida eris inflammationis 
et estus particeps. Hostes aujem, qui paulatim 
constitutis aciebus appropinquabant, rursus recesg- 
serunt : nam Machmutius ameras aberat .Verum 


Καυσώδης δὲ ὁ τόπος, καὶ τὸ ὕδωρ χλιαρὸν, µετα- D levibus quibusdam preliis coegerunt aliquos ex 


λαμδάνον τῆς τοῦ ἀέρος φλεγμονῆς τε xal καύσεως. 
Οἱ δὲ πολέμιοι κατὰ μικρὸν ταῖς ἱσταμέναις πλη- 
σιάζοντες παρατάξεσιν αὖθις ἀνθυπέστρεφον ^. ἀπῆν 
γὰρ ἔτι ὁ ἀμηρᾶς Μαχμούτιος. ᾽Ακροθολισμοὺς δὲ 
ποιηαάµενοι παρελάσαι μίν τινας τῶν 'Ῥωμαίων 
χατηνάγκασαν, xa δὶς τοῦτο xal τρὶς πεποιήκασιν. 
Ἐν ἑτέρᾳ δὲ συμθολῇ{ οὐχέτι τοὺς Ῥωμαίους μικρὸν 
ἐπεξίωξαν xai ἔστησαν, ἀλλὰ παρελάσαντες αὐτοὺς 
τῷ τἆγματι τῶν στρατηλατῶν elo χεῖρας συνεῤῥά- 


Romanis cedere, quod bis terque ab ipsis factum 
est. Altero vero congressu non amplius Romanos 
parum sunt persecuti aut sistere fecerunt, sed im- 
pressione facta in legionem ducum manus conse- 
ruerunt, et scholarum legionem  pretereuntes, 
multis occisis, reliquos turpiter fugere 63 4 coege- 
runt, a dextro ipso scholarum agmine relicto, 
quod cladem Romanorum videns nequaquam de 
statu suo recessit, imo quasi nihil novi acoidisset, 


JACOBI GOARI NOTE. 
(16) Levibus preliis bellum reprasentarunt. Vel άφωσιφσαντο delibaverunt tantum εἰ auspicati fue- 
rund, 


403 


JOANNIS SCYLITZJE 


404 


ita immotum stabat, quasi vereretur ne illio stare À γησαν, καὶ παρελθόντες τὸ τῶν σχολῶν τάγμα (17) 


deprehenderetur, et daret operam ut omnino late- 
ret. Sed hostes reversi cito hos quoque debella- 
runt, et multis interfectis, reliquis in castris con- 
clusis, et signa illis militaria ademerunt, et pluri- 
morum militum abscissa capita miserunt Chalepitis 
ostentationis causa. Et illud maxima dignum est 
admiratione, quod hac accepta a Romanis clade 
nullus alius manipulus aut prefectus ad repellen- 
doshostes fuerint impulsi. Verum omnes sedentes, 
quasi in amica regione commorarentur, privatis 
commodis studebant ; nullaque ipsorum animis 
aut sollicitudo aut alacritas prorsus inerat. Sed 
imperator qui in urbe erat, audito casu ,haud me- 
diocri dolore affectus est, statimque cum Cappado- 
cibus quos secum habebat reversus offensionem 
accepíam resarcire conabatur, illa siquidem nocte 
omnes de spe bona desiderant, quod etiam pedita- 
tus Armenius ad vallum pernoctans de rebellione 
cogitavit. Nondumque dies advenerat, et hostes 
vallum cinxere. Chalep enim princeps cognito casu 
cum omnibus suis copiis accessit, ut illico impera- 
torem capturus. Imperator autem intra tabernacu- 
lum ea quibus ad bellum opus foret describens 
tertia cireiter hora noctis cum conferto equitatu 
erupit. Agebatur tunc vicesima 63 ὅ dies Novem- 
bris mensis, indictione septima, buccinarum aut 
tubarum nullo edito aperto signo. Verum elatis 
vexillis, et composito procedente exercitu, hostes 
in unam partem cogi coperunt, quo Romanos 
equitantes viderent, et certamen ac rei eventus 
quodammodo animo jam conceptus erat: nam cum 
ii qui in fronte erant clamorem sustulissent, plures 
adversarios Romani debellarunt et occiderunt, 
cumque reliqua quoque multitudo irruisset, ingens 
ipsorum fuga facta esl. Et qui & tergo eos inse- 
quebantur, multis occisis haud sane paucos vivos 
cepere. Verum cum multum haud persecuti fuis- 
sent, ingenti ac prospero rerum successu defrau- 
dati sunt Romani, pulcherrimaque victoria et 
maxima gloria privati : cum enim Arabici equi 
celeriter currentes haud possent bono animo esse 
aut cursum tolerare, noluerunt Romani illorum 
imbecillitatem suum proprium robur efficere, sed 
imperatoris jussu retentis frenis imperfectam sibi 
victoriam compararunt, conlenti sola hostium 


quod tune imbelles convaluissent et mortui, ut 
ita dixerim, revixissent. Imperator autem in val- 
Jum reversus, post expulsos hostes, statuit ercem 
Hierapolis construendam. Prefecto igitur Phares- 
mane illo Beste Apocape 626 ex Iberis genus 
ducente, spatium dedit hostibus et damni resar- 
ciendi et victorie de adversariis reportande. Et 
quoad Romanorum exercitus instructus ibi os- 


πολλοὺς piv ἀνεῖλον, τοὺς δὲ λοιποὺς φυγεῖν αἰσχρῶς 
κατηνάγκασαν, ἓν δεξιᾷ καταλιπόντες τὸ τῶν σχολῶν 
σύνταγμα. "Omsp τὴν τῶν Ῥωμαίων Trav ὁρῶν 
o08' ὅλως µετεχινήθη τῆς στάσεως, ἀλλ᾽ ὡς μηδενὸς 
καινοῦ γεγονότος ἀτρεμοῦν ἵστατο, ὡς ἂν el ἑἐδεδοί- 
κει μὴ φωραθείη ἐχεῖσε ἱστάμενον, xal παντὶ τρό- 
Ttp λαθεῖν μηχανώμενον. Ὑποστρέψαντες δὲ ol πο- 
λέμιοι ταχὺ καὶ τοῦτο κατηγωνίσαντο, ἀνῃρηχότες 
μὲν πολλοὺς, τοὺς δὲ λοιποὺς εἲς τὴν παρεμθολὴν 
καταχλείσαντες, xal τὰ σημεῖα τούτων στρατηγικῶς 
ἀφελόμενοι. Πολλοὺς δὲ καὶ τῶν στρατιωτῶν τρα- 
χηλοκοπήσαντες εἲς ἕνδειγμα τοῖς Χαλεπίταις án- 
ἐστειλαν. θαυμάζειν δὲ ἄξιον ἦν ὅτι χαταφορᾶς xai 
ἅττης γεγενηµένης 'Ρωμαϊκῆς [Ρ. 827] οὐδεὶς τῶν 


B λοιπῶν λόχων τε καὶ λοχαγῶν sic ἄμυναν διηρέθι- 


στο, ἀλλὰ πάντες ἔνδον καθήµενοι, ὡς διὰ φιλίας γῆς 
ἑνσχηνούμενοι, ἰδιοτροπεῖν ἑσπούδαζον, xal Χίνησις 
ψυχῆς καὶ προθυµία xal ἀγωνία τούτοις τὸ παράπαν 
οὐδεμία ἦν. ᾽Αλλ’ ὁ βασιλεὺς ἔνδον Qv τῆς πόλεως, 
τοῦτο πυθόµενος ἠνιάθη μὲν οὐ μετρίως, ἐπανελθὼν 
δὲ συντόµως μετὰ τῶν συνόντων Καππαδοχῶν — lactv 
εὑρεῖν τῷ πταἰσματι ἐμηχανᾶτο. Ἡ γὰρ vol ἐκείνη 
πάντας εἶχεν ἐν ἀλπίσιν οὐκ ἁγαθαῖς, καθότι xai τὸ 
ἐξ ᾽Αρμενίων πεζὸν περὶ τὴν τάφρον διανυκτερεῦον 
ἀποστασίαν ἐμελέτησεν. Οὕπω D ἡμέρα προῄει, xat 
ol πολέμιοι τὸν χάοακα περιέζωσαν. Τὸ γὰρ συμθὰν 
ὁ τοῦ Χάλεπ ἄρχων ἀναμαθὼν μεθ’ ὅλης ἦκεν τῆς 
ἑαυτοῦ δυνάµεως ὡς αὐτοθοεὶ αἱρήσων τὸν βασιλέα. 
'O δὲ βασιλεὺς ἔνδον τῆς σκηνης διαγράφων τὸν πό- 
λεμον περὶ τρίτην ὥραν ἀθρόον ἐξελήλυθεν ἔφιππος. 
Εἰκοστὴν ἥνυε τηνικαῦτα ὁ Νοέμθριος μὴν, τῆς Q 
ἱνδικτιῶνος. Βουκκίνων ἢ σαλπίγγων fj ἄλλου τινὸς 
σηµείου μὴ δοθέντος τρανῶς, τῶν δὲ σημαιῶν τοῦ 
ατρατοῦ ἐξαρθεισῶν καὶ τῆς στρατιᾶς ἐξιούσης συν- 
τεταγµένης, ἤρξαντο ol παρὰ µέρος ἓν ἀθροίζεσθαι, 
οὗ τοὺς Ῥωμαίους εἶδον ἐπελαύνοντας, καὶ ὁ ἀἁγὼν 
ὅσος, xal dj τοῦ μέλλοντος ἔχθασις ola, ταῖς ψυχαϊς 
ἐναπέσταχτο. Τῶν δὲ χατὰ µέτωπον τὸ ἐνυάλιον ἆλα- 
λαξάντων πολλοὺς τῶν ἐναντίων οἱ Ῥωμαῖοι χατ- 
ηγωνίσαντο xal διεχειρἰσαντο, Ἐξορμήσαντος δὲ καὶ 
τοῦ λοιποῦ πλήθους qui) τούτων ἀνυπόστατος vive- 
ται. Οἱ δὲ κατόπιν τούτων ἐλαύνοντες πολλοὺς μὲν 
ἀνεῖλον, οὖκ ὀλίγους δὲ ζωγρήσαντες ἔλαθον. Τῆς δὲ 
διώξεως μὴ γινοµένης μέχρι πολλοῦ, μεγάλης εὖκλη - 


fuga, magnam felicitatem reputante imperatore, [) plac oi Ῥωμαῖοι διήµαρτον καὶ νίκης xallleene 


ἐξεστερήθησαν καὶ αὐχήματος μεγίστου ἐξηστόχησαν. 
Τῶν γὰρ ᾿Αραθικῶν ἵππων ταχυδροµούντων μὲν, μὴ 
εὐφυχούντων δὲ μηδ) ἐγχαρτερούντων τῷ δρόμῳ, οὖκ 
ἠθέλησαν οἱ Ῥωμαῖοι τὴν ἐκείνων ἀτον[αν οἰχείαν εὖτο- 
νίαν ποιήσασθαι, ἐπιστρίψαντες δὲ τοὺς ῥυτῆρας ἐξ 
ἐπιτάγματος βασιλικοῦ ἀμθλεῖαν ἑαυτοῖς τὴν ν/κην 
ἀπειργάσαντο, κορεσθέντες µόνῃ tq τῶν ἐναντίων 
ἀποτροπῇ, μεγάλην εὐτυχίαν καὶ τοῦτο τοῦ βασιλέως 


JACOBI GOARI NOTE. 


(17) Satellitum |. indigenarum, quorum varie 
turma quondam sc5ole nuncupabantur. legionem 
intelligo ; in qua feederati, ceu qui distinctam inter 


pretorianos componerent militiam. non censentur 


inclusi. 


405 


HISTORIA. 


406 


λογιζοµένου, ὅτι τέως οἱ ἀνάλχιδες dvebboatncav Α tendebatur, Arabes quiescebant : ubi vero coacto 


καὶ oi vexpol ὡς εἰπεῖν ἀνεζώσβησαν. 'O δὲ βασι- 
λευς ἐπανελθὼν εἷς τὸν Ὑχάραχα μετὰ τὴν τῶν 
ἐχθρῶν ἀποσόθησιν ἔγνω τὴν ἀκρόπολιν τῆς Ἱερα- 
πόλεως ἑνοικῆσαι. Καοαστήσας οὖν τὸν Φαρεσμά- 
νην ἐχεῖνον Βέστην τὸν ᾽Αποχάπης, ἐξ ᾿Ιθήρων τὸ 
Ἱένος ἔλκοντα, χώραν δέδωκε τοῖς ἐναντίοις ἆναχα- 
λέσασθαἰ τε τὴν ἠἦτταν καὶ ἀντίπαλον φἐρεσθαι, 
Καὶ ἕως μὲ, ἑστρατοπεδευμένος ὁ τῶν Ρωμαίων 
στρατὸς διεδείχνυτο, χατὰ Χώραν ἐδόχουν µένειν o! 
"Apaóec * [P. 828] ὡς ὃδ’ ἀἁναστήσας τὴν σρατιὰν 
εὐθὺ τοῦ φρουρίου τοῦ Αζᾶς ἤλαυνεν, ἤρξαντο 
σποράδην ἐκ διασνήµατος χατὰ τὸ εἴθισμένον αὖ- 
τοῖς ἐπιφαίνεσθαι, xai περὶ τὴν οὐραγίαν πολλάκις 
ἐπιτιβέμενοι, τοὺς τὰ σιτία µετακοµίζοντας καχοῦν- 
τες, ἐλύπουν τοὺς Ῥωμαίους ὡς ἂν ἐξ ἐπιδρομῆς 
χαὶ λόχου τὰς ἐπιθέσεις ἐν τῷ λεληθότι ποιούµενοι, 
Κατασραξάµενος δὲ ἐν τοῖς ἐκηθόλοις καὶ πελτα- 
σταῖς ὁ βασιλεὺς τὸ στρατόπεδον, τεθωρακισμένος 
τῷ φρουρίῳ προσθάλλει 'Atac μεθ ὅλης τῆς στρα- 
τιᾶς, siq ὑποδοχὴν μαθὼν εἴνχι τὸν τόπον ἐπιτή- 
δειον. Ὡς δὲ προσεγγίσας αὐτῷ ἐρυμνότατον εἶδε 
xal ὀχυρώτατον, ἐπ᾿ ἀκρωρείας λόφου Ἱστάμενον, 
τείχεσι διπλοῖς περιεζωσμένον καὶ πέτραις ὥσπερ 
Ἱεγομφωμένον, λιθίνην τὴν ἄνοδον πρὸς τὴν πύλην 
ἀποφερόμενον, μικρόν τε ὕδωρ ἀποῤῥέον xal μὴ 
ἐξαρκοῦν πρὸς ὑποδοχὴν τοσούτου στρατοῦ, ἀναζεύ- 
ξας εἷς τόπον ἐπήξατο τὴν παρεμθολὴν ἕἔνθα τὸ 
ὕδωρ ἀφθονώτερον ἔῤῥεεν, ᾿Αναστὰς δὲ ἐκεῖθεν ὡρ- 
µησε πρὸς τὰ τῆς Αὐσονίτιδος ὅρια, xal πυρπολή- 
σας χωρίον µέγιστον Κάτμα λεγόμενον, τῷ ἀμηρᾷ 
τοῦ Χάλεπ ὀφωρισμένον ἐκ παλαιοῦ, εἷς ἕτερον 
χωρίον κατέλυσε ᾿Γαρχωλὰ κατονομαζόµενον. Κο- 
τοµένου δὲ τοῦ χάραχκος, xal τοῦ βασιλέως ἱσταμέ- 
νου κατὰ τὸ δεξίὸν µέρος, "Αραθες δύο λαθόντες 
κατόπιν τῆς ἀκρωρείας, καὶ τοὺς ἵππους ἄπὸ ῥυτή- 
pev ἐλάσαντες, δύο τῶν πεζῶν ταῖς λογχαις ἀναι- 
ῥοῦσιν. Ὅ βασιλεὺς δὲ τούτους θεασάμενος πρῶ- 
τος διατέστησε πρώτως τοὺς στρατιώτας εἰς δίωξιν. 
Οἱ δὲ φθάσαντες ἐξαισίῳ δρόµῳ τῶν ἵππων εἰς τὸ 
οἰχεῖον στρατόπεδον διεσώθησαν. . . . κατεῖχον δὲ 
τοῦτο Σαρακηνοὶ τὸν ἑαυτῶν στρατηγὸν ἐξελάσαν- 
τε. Πλὴν ἀλλὰ xal πάλιν φεύγουσιν ol τοῦτο φυ- 
λάσσοντες, xai τῷ βασιλει τὸ οἰκεῖον ἀνασώζεται 
πόλισµα. Φρουρὰν οὖν iv αὐτῷ βαλὼν καὶ σιτήσεις 
ἀποχρώσας ἐναποθέμενος, πάντα τὰ τῷ καιρῷ πρὀσ- 


φορα διετάξατο. 'Em' αὐτοῦ τοίνυν τοῦ βασιλέως D 


ἤρξαντο 'Ῥωμαῖοι ἀντοφθαλμίζειν καὶ πρὸς τὸ γεν- 
ναιότατον ἀναφέρειν λόγον καὶ συνίστασθαι πρὸς 
ἀντίθεσιν, ἐπεὶ cd. γε κατὰ τοὺς προσεχῶς βασιλεύ- 
σαντας, πλὴν ἐπιδείεως µόνης καὶ πλήθους συν- 
αγωγῆς, iv οὐδενὶ χαρτερῶς πρὸς µάχην συνἐῤῥα- 
ξαν, ὡς εἶναι δῆλον ὅτι τοῦ ἡγεμόνος ἐστὶν ὡς ἐπί- 
παν τὸ χατορθούµενον ἐν πᾶσι τοῖς πράγµασι. Κά- 
χεῖθεν μὴ δυνηθεὶς ὁ βασιλεὺς εἰς ᾿Αντιόχειαν 
ἀπελθεῖν (προχατείργαστο γὰρ λιμῷ τε xai κακώσει 
πολλῇβ), ὑπερθὰς αὐλῶνας καὶ κλεισούρας τινὰς 
αλιεζοδεύτους sl; πόλιν τῆς Κιλικίας λεγομένην 
᾽Αλεξανδρῶνα καταντᾷ, κάἀκεῖσι τὸν χάρακα πήγνυ. 


C 


exercitu cepit recta ad oppidum Aze contendere, 
coyperunt sparsi ex intervallo, suo more in ipsos 
invadere,et exiremum agmen sepe adorti cominea- 
tus deferentes vexare, et ledere Romanos, quasi 
ex insidiis clam irruptionem facientes. Constipato 
autem sagittariis et scutatis exercitu, imperator : 
armatus cum toto exercitu ad oppidum Α78 ac- 
cedit, ratus locum ad se recipiendum idoneum. 
Sed ubi ipsi appropinquans tutissimum vidit ao 
munitissimum in summo colle cons:stens, duplici- 
que muro cinctum, et lapidibus quas clavis qui- 
busdam compactum,aecensum ad portam referens, 
et parum aqua inde eífluens, que non esset ad 
tantum accipiendum exercitum idonea, inde pro- 
fectus,ubi copiosior aqua flueret, castra posuit. Et 
inde quoque discedens invasit Ausonitides fines, 
incensoque agro maximo, nomine Catma, anti- 
quitus principi Chalep assignato, in alium locum 
8e recepit, Tarchola (nomine. Perruptoque vallo, 
el imperatore ad dextram partem incumbente, 
Arabes duo, qui latebant & tergo montis, econcita- 
tis equis, pedites duos hastis 677 interflciunt; 
quos conspicatus imperator primus statim milites 
ad persequendos eos incitavit. Verum illi occupan- 
tes velocissimo equorum cursu in su& castra in- 
columes se recepere, (et ilinc profecti recta ad 
Artach contenderunt) quod oppidum expulso pro- 
prio duce oblinebant Saraceni. Verumtamen rur- 
sum fugiunt qui illud tutabantur, et imperatori 
suum reservatur oppidulum, in quo presidio 
imposito, et idoneo commeatu omnia tempori 
opportuna disposuit. Ipso igitur imperante ccpe- 
runt Romani audacter hostes intueri et virtutis 
memores esse ac strenuitatis rationem habere et 
adversis consistere, quandoquidem superioribus 
imperatoribus, qui proxime regnaverant, una 
excepta ostentatione et coacta multitudine, nulla 
in re fortes se ad pugnam prebuerant; ita ut 
perspicuum sit ducis ipsius esse ut plurimum 
prosperum rerum successum. Cum vero inde non 
potuisset imperator Antiochiam reverti (confecta 
enim erat fame multaque vexatione), superatis 
saltibus et quibusdam locorum angustiis minime 
perviis ad Urbem Cilicie Alexandronam nomine se 
recipit, ibique vallum constituit, et montem Tau- 
rum transgressus cum omni exercitu in Romano- 
rum regionem invadit. Cumque conferti in loca 
frigida devenissent ex admodum tepidis et calidis, 
ingentem sensere mutationem, et idcirco homines 
plures interibant, ev complura animantia frigore 
confecta sunt.Cum veru egressus esset imperator 
ad quemdam locum angustiarum Podandi, nomine 
Gytarium, 678 audivit Amorium direptum homi- 
numque infinitam cedem. Positis autem castrie ad 
Chalci diversorium, qui in Melitene duxerat exer- 
citum, nequaquam ad ipsum voluit accedere, pree- 
sertim cum in oppido Tzamando coactum haberet 
exercitum. Quibus de causis dolore affectus, quod 





401 


JOANNIS SCYLITZJE 


408 


rebus succurrere et opitulari nequiret, que ad A σι, xai τὸν Ταῦρον τὸ ὄρος ὑπερθὰς πανστρατιᾷ εἶσ- 


exercitum pertinerent, recte compositis, quantum 
sibi licuit, et maxima parte in hiberna missa, ipse 
Byzantium contendit ad mensis Januarii finem. 
Ubi quoddam tempus commoratus, cum civitatis 
statum pro viribus administrasset, honoribus ac 
muneribus senalores quosdam prosccutus, distri- 
butis &nnuis donis neque exspectatis Paschalibus 
diebus ad Eriorum domum e regione urbis sitam 
navigavit.Evenit enim nesbio quid aliud, quod ne- 
cessario ipsum ad profectionem cum exercitu pro- 
vocavit. Vir quidam Latinus, Crispinus nomine, 
ex Italia cum ad imperatorem accessisset, ad 
Orientis partes, ut ibi hiemaret, missus est. Qui 
ratus Be non eo honore affectum pro dignitate 
quem speraverat, ad rebellionem spectavit, eta- 
timque occurrentes sibi tributorum exactores et 
reliquos spoliat ac diripit; Romanorum vero 
neminem interfecit, multique cum ipso prelio 
congressi victi sunt. Sed in Armeniorum re- 
gione hibernans bestarches Samuel Aluisianus 
Bulgarus, imperatoris uxoris frater, quam pri- 
vatus adhuc degens duxerst, cum quinque Oc- 
cidentis legionibus repente 629 OCrispinum in- 
vadit ipsa die Resurrectionis, Pascha inquam. 
Quod cum persensissent Franci, fugiunt Romani, 
ipsorumque fit multa cedes, ac vivi capiuntur 
numero infiniti. Attamen omnes humane tracta- 
tos dimisit, imo vero vulneratos curari permisit. 
Cum imperator ad  Doryleum pervenisset, a 
Crispino legationem accepit, qua deditionem fa- 
tebatur, et de defectione se ipsum excusabat, et 
omnino malorum que sive volens, sive invitus 
perpetrasset oblivionem petebat. Quibus postu- 
latis annuit imperator, et omnia que ille petierat 
perfecit, viri nobilitatem et in bello gloriam 
veritus : etenim defectionis tempore, cum in- 
cidisset in maximam Turcorum manum, ingen- 
tia .manu sua facinora ediderat. Et progredien- 
ti imperatori instar serviobviam fit. Subitoque 
ut amicus ac benevolus sequebatur, paucis secum 
quibusdam militibus adductis : alios enim in op- 
pido Maurocastri reliquerat, quod  occuparat 
in Armenia, in alto colle positum. Sed paulo 
post, cuam in suspicionem venisset, nescio 
quid crudele in propriam tribum perpetraturus, 


θάλλει τῇ Ῥωμαίων. (P. 829] Ἑντυχόντες δ' ἀθρόοι 
τόποις ψυχροῖς ἐξ ἆγαν ἀλεεινὼν xal θερμῶν πολλῖῆς 
μεταθολῆς ᾖσθοντο * διὸ xal ἄνθρωποι πολλοὶ ἁπ- 
έθανον xal ζῶα πολλὰ ἐναπέψυξαν. ᾿ἘΕξιόντος δὲ τοῦ 
βασιλέως εἰς τι χωρίον τῆς Ποδανδοῦ κλεισούρας, 
Γυτάριον χατονομαζόµενον, ἦκουσεν ὁ βασιλεὺς τήν 
τε τοῦ ᾽Αμοίρου λαφυραγωγίαν καὶ φόνον ἀνδρῶν 
ἀμύθητον, Κατεστηχηχυίας δὲ τῆς παρεμθολῆς ἐν τῷ 
τοῦ Χαλχέως σταθμῷ ὁ iv ἩΜελιτηνῃ χρατῶν τοῦ 
στρατοῦ οὐδ ὅλως αὐτῷ προσθαλεῖν ἠθέλησεν, ἔχων 
καὶ ταῦτα τὴν στρατιὰν iv τῷ τοῦ Τζαμανδοῦ συν- 
ηθροισμένην πολίσµατι. Εφ’ otc ἀνίαθεὶς, μὴ ὄυνη- 
θεὶς δὲ βοηθῆσαι τῷ πράγματι, τὰ χατὰ τὸν στρα- 
τὸν ὡς ἑνῆν δεξιως διαθέµενος, εἷς παβαχειμασίαν 
τὸ πλεῖον αὐτῶν ἁποστείλας αὐτὸς ἐπὶ τὸ Βυζάντιον 
leto, πρὸς τῷ τέλει τού Ἰανουαρίου μηνὸς χαταλαθὼν 
ἐν αὐτῷ. Διαγαγὼν τοίνυν iv αὐτῷ χρόνον, xal τὰς 
πολιτικὰς διοικήσεις ὡς δυνατὸν διοικησάµενος, xat 
τιμὰς καὶ δεξιώσεις εἷς τινας τῶν συγκλητικῶν 
ποιησάµενος, καὶ τὰς ἑτησίους δωρεὰς διανειµάμε- 
voc, καὶ οὐδὲ τὰς πασχαλίους ἡμέρας περιµείνας, 
εἴς τὸν ἀντιπέραν τῆς πύλεως oov τῶν Ἠρίων 
ἀπίπλευσεν. Ἐπισυνέθη γάρ τι καὶ ἕτερον πρὸς ix- 
στρατείαν ἀναγκαίως καλοῦν αὐτόν. 'Avip yàp τις 
Λατῖνος, Κρισπῖνος τὴν κ)ῆσιν, ἐξ Ἰταλίας τῷ βᾳ- 
σιλεῖ προσελθὼν πρὸς τὴν Ἑφαν ἀπεστάλη, χει- 
µάσων ἐκεῖθεν. Δόξας δὲ μὴ τιµηθηναι ἀξίως ὧν 
ἄλπιζεν ἁποστασίαν ῥἑσκόπησε, καὶ αὐτίχα τοὺς 
συναντῶντας φορολόγους τε xai λοιποὺς σκυλεύει 
καὶ διαρπάζει, φόνον δὶ Ῥωμαίων οὐδένα εἰργάσατο. 
Πολλοὶ δὲ τούτῳ πρὸς µάχην συστάντες ἠττήθησαν. Ἐν 
δὲ τῷ θέµατι τῶν ᾽Αρμεν ακῶν παραχειµάζων ὁ βε- 
στάρχης Σαμουλλ ὁ ᾽Αλουϊσιανὸς ὁ Βούλγαρος, ἀδελφὸς 
Qv τῆς τοῦ βασιλέως γυναικὸς, jv ἔτι ἰδιωτεύων ἠγάγε- 
το, μετὰ τῶν ἘΕσπερίων πέντε ταγμάτων προσθάλλει 
τῷ Ερισπίνῳ ἐξ ἐφόδου κατ αὐτὴν τὴν ἡμέραν 
τῆς ἀναστάσεως, τοῦ Ἡάσχα φημἰ. Συναισθήσεως δὲ 
γενομένης τοῖς Φράγγοις φεύγουσιν ol Ῥωμᾶαῖοι, καὶ 
φόνος τούτων γίνεται πολὺς καὶ ζωγρεία ἀμύθητος. 
ἜὌμως 83, οὖν φιλανθρώπως αὐτοῖς διατεθεὶς πάντας 
ἀφῆκε, μᾶλλον μὲν οὖν xal τοὺς πληγέντας νοσο- 
γομεῖσθαι παρέδωκχεν. Ἐν τῷ Δορυλαίῳ δὲ γενόµενος 
ὁ βασιλεὺς πρεαθείαν τοῦ Ἐρισπίνου ἐδέξατο, ὁμο- 
λογίαν τε τῆς δουλώσεως xal τὴν ἀπολογίαν τῆς &vei- 
στασίας φέρουσαν, xal ἁπλῶς ἀμνηστίαν κακῶν τῶν 


quod sue voluntati non obsequeretur (etenim Ὦ παρ) αὐτοῦ πεπραγμένων εἴτε ἑχόντος εἴτε ἄκοντος. 


perüdum et inexplebile Francorum genus est, 
imo eliam ingratum, et multis offensionibus ma- 
gna crimina exsuscitat et perturbationes ac 
seditiones, quibus tanquam deliotis oblectatur), 
exercitus imperio abdicatus fuit, non sincere 
convictus, sed tantum a quodam Nemizzo illustri 
accusatus. Sodales 680 vero ipsius iniquo animo 
id passi ex oppido profecti in Mesopotemiam 
se recipiunt, multaque damna ibi commorantibus 
intulere.Übi vero imperator cum exercitu ad Crsa- 
ream pervenit, cognovitque ingentem Turcorum 
ILàanum regionem depredari, quamdam exercitus 


Οἷς ὑπήκουσε xal 6 βασιλεὺς, καὶ πάντα ὅσα ἐξιτή- 
cato κατεπράξατο, τὸ τοῦ ἀνδρὸς γενναῖον καὶ πρὸς 
τοὺς πολέμους περίδοξον καταιδούµενος * xal γὰρ ἐν 
τῷ τῆς ἁποστασίας χαιρῶ Τούρχων ἐντυχὼν πληθύὶ 
πολλῇ µεγάλας ἀνδραγαθίας ἐκ χειρὸς ἀπειργάσατο. 
[P. 830] Καὶ προϊόντι τῷ ᾖβασιλεῖ δουλοπρεπῶς 
ἄπαντῷ, xal αὖθις ὡς εὔνους συνείπετο, ὀλίγους 
τινὰς στρατιώτας ἐπαγόμενος * εἴασε γὰρ τοὺς ἆλ- 
λους ἐν τῷ τοῦ Μαυροκάστρου πολίσµατι, οὗ τὴν 
κατάσχεσιν ἐποιήσατο iv τῷ ᾽Αρμενιαχῷ, ἐπὶ λόφου 
κειμένῳ ὑψηλοῦ. Μετ ὀλίγην δὲ ὑπονοηθεὶς ὠμόν τι 
διαπράξασθεαι sl; τὴν οἰκείαν φυλὴν μὴ συναιροµέ- 





409 


HISTORIA. 


410 


νην αὐτῷ i» τοῖς βουλομένοις (καὶ γὰρ xal ἄπιστον Α partem adversus ipsos misit ; quam infecta re fu- 


xai ἄπληστον το Ὑένος τῶν Φράγγων, μᾶλλον δὲ καὶ 
ἀχάριστον, xal πολλοῖς πταίσµασι µεγάλας αἴτίας 
ἐπεγεῖρον xal ταραχὰς xal ἀποστασίας, alo ἔντρυ- 
φήματι Ὑάννυται) ἀπεπέμφθη τοῦ στρατοπέδου, μὴ 
Ζαθαρῶς μὲν ἐλεγχθεὶς, ἀλλ᾽ fj µόνον παρὰ Νεμίτζου 
τινὸς ἐπισήμου κατηγορηθείς. Oi δὲ ἑταῖροι τούτου 
ἐπὶ τῷ Ὑεγονότι δεινοπαθήσαντες, ἄραντες ἐχ τοῦ 
Φρουρίου, τὴν 
πολλὰ χακὰλ τοῖς ἐχεῖσε εἱργάσαντο. "Ems! δ᾽ à βα- 
σιλεὺς μετὰ πλήθους ἦκχεν cl; Καισάρειαν, Τούρκων 
πλῆθος πολὺ μαθὼν τὴν χώραν λεηλατοῦν, ἀπέ- 
στειλε µέρος τι τῆς στρατιᾶς xaT αὐτῶν. Μηδὲν 
ἀνύσας, ἀλλὰ φεῦγον ὑποδεξάμενος , συντεταµένως 
τῆς πρόσω φορᾶς εἴχετο. ἩΜήπω δὲ µήτε τάφρου 


Μεσοποταμίαν καταλαμθάνουσι xal 


gientem excipiens, continenti itinere ulterius pro- 
gredi aggressus est. Cum nondum neque vallum 
neque tabernaculum constructum esset, hostes 
apparuere, qui tutissima loca occupabant et tumu- 
los. Edito autem clamore cum imperator sese quieti 
minime dedidisset, verum classicum cecinisset, 
processere ordine phalanges, sublatisque signis 
processere adversariorum plures.Sed cum legiones 
occupassent, una Lycaonum tunc appellata, altera 
Occidentalium copiarum solito audacior, adversus 
hostes irruere, eos ad fugam stalim spectare coe- 
gerunt. Et cum imperator reliquum exercitum ante 
produceret,reliquam quoque hostium multitudinem 
cum aliis fugientibus simul fugere compulit. Acoe- 


µήτε σκηνώσεως γενομένης, ἐφάνησαν ol moÀipiot p dentibus autem militibus et Scytharum mercena- 


τὰ ἑρυμνότατα τῶν τόπων κατέχοντες xai τὰς Ào- 
φιάς. Ἑοῆς δὲ γενομένης, μὴ ἐχδεδωκότος τοῦ βασι- 
λέως ἑαυτὸν ἀναπαύσει, ἀλλὰ τὸ ἐνυάλιον σαλπίσαν- 
τος, προῄέσαν χατὰ τάξιν al φάλαγγες. ᾿Αρθεισῶν 
δὲ τῶν σημαιῶν προέκοψαν μὲν τῶν ἑναντίων πολ- 
λοί: προλαθόντων δὲ τῶν ταγμάτων, ἓν μὲν τῶν 
Λυκαόνων λεγόµενον , ἕτερον δὲ τῶν Βσπερίων 
ἀριθμῶν, xal τοῦ συνήθους θρασύτερον χατὰ τῶν 
ἑναντίων ἑλάσαντα πρὸς φυγὴν εὐθὺς ἀπιδεῖν κατ- 
ηνάγκασαν . Ἡροθιθάζοντος δὲ τοῦ βασιλέως τὴν 
λοιπὴν στρατιὰν, xal τὸ λοιπὸν πλῆθος τῶν πολε- 
µίων toig φεύγουσι συνδιέφυγε. Παριόντων δὲ τῶν 
στρατιωτῶν καὶ τοῦ μισφοφορικοῦ τῶν Σκυθῶν, 
τῶν Οὔζων φημὶ, λόχος Τουρχιχὸς oóx ὀλίγος τοῖς 
Ῥωμαίοις προσέπεσεν οὓς δεξάµενοι ol περιλει- 
φθέντες εἷς φυλαχὴν στρατιῶται, πρὸ πάντων δ᾽ 
ol Φράγγοι, xai ἀγχεμάχως συμπλακέντες xal ἵχα- 
νῶς ἀνθαμιλληθέντες ἐτρέφαντο, μηδενὸς τῶν lova- 
µένων ταγμάτων ᾿Ῥωμαϊκῶν τοῖς Φράγγοις μέχρι 
καὶ ἁπλῆς ὁρμῆς παραθοηθήσαντος. Ἐν τούτῳ $' 
ὑπέστρεψε xal ὁ βασιλεὺς τῆς διώξεως πρὸς ἑσπέ- 
ραν᾽ περὶ δείλην γὰρ συνέστη ὁ πόλεμος. Ty 5' 
ἑπαῦριον δηµοαἰᾳ χκαθίσας τοὺς ἑαλωκότας τῶν πο- 
λεµίων τῇ τελευταίᾳ ψήφῳ παρέδωκχε, μηδειὸς τὸ 
παράπαν φεισάµενος, μηδ᾽ αὐτοῦ τοῦ ἡγεμόνος αὖ- 
τῶν, sl καὶ πολλῶν λύτρων ὤνιον ἑαυτὸν ποιήσασθαι 
ἐπηγγέλλετο. [P. 831] Τριημερεύσας δὲ ὁ βασιλεὺς 
ἐν τῇ παρεμθολῇῃ, τῷ προτερήµατι τούτῳ χόρον λα- 
δὼν, πολλοῖς ἄδειαν δέδωκε τῶν ἐναντίων ἀποφυγῆς, 
ὡς μηδὲ τῆς λείας ἀποσχέσθαι, Καὶ ἀναστὰς ἐχεῖ- 
θεν κατόπιν αὐτῶν ἐθάδιζε. Στρατοπεδευσάµενος δὲ 
ὡς ἀπὸ διαστήματος ἡμερῶν δύο τῆς Μελιτηνῆς, 
ἐθουλεύετο μοῖράν τινα τοῦ στρατοῦ μερισάµενος 
ἀφεῖναι τοῖς ἐναντίοις ἐπιτείχισμα, αὐτὸς δὲ ἅμα 
παντὶ τῷ στρατφῳ ῥὑποστρέψαι πρὸς τὰ βασίλεια. 
᾽Αγεννοῦς δὲ τῇς βουλῆς δοξάσης xal ἀσυμφόρου 
µεταθέµενος εὐθὺ τοῦ Εὐφράτου ἐθάδισεν ἦσαν 
γὰρ παρὰ τὰς ὄχθας αὐτοῦ ἐσκηνωμένοι οἱ πολέμιοι, 
vi καὶ αὐτίκα πυθόμενοι τὴν τοῦ βασιλέως κατ 
αὐτῶν κίνησιν ἀνεχώρησαν . 'O δὲ βασιλεὺς εὐθὺ 
Ῥωμανοπόλεως ἑλαύνων, κἀκεῖθεν πρὸς τὸ Χλέατ 
διαγενέσθχι βουλόμενος, Év τινι τόπῳ κατασκηνοϊ, 
καὶ τὸν Φιλάρετον (ἦν δὲ τοῦ τῶν Βραχαμίων γένους) 


riis, Uzis inquam, haud exigua Turcorum cohors 
in Romanos invasit; quos excipientes relicti ad 
custodiam milites, et ante omnes Franci, comi- 
nusque congressi et abunde preliati fuderunt,nulla 
ex Romanis legionibus, que ibi posite erant, Fran- 
cis vel simplici impetu opem ferente. Interea quo- 
que a persequendo redierat imperator 681 ad 
vesperam : nam ογθρυβου]ο noctis conflatum fue- 
rat prelium. Postridie vero publice pro tribunali 
sedens captos hostes extrema sententia damnavit, 
nemini prorsus parcens, 85 ne ipsi quidem ipso- 
rum duci, tametsi multo pretio se redempturum 
pollicebatur. Triduum vero in castris moratus im- 
perator, hoc prospero successu satiatus, pluribus 
hostibus aufugiendi liberam prebuit occasionem, 
ita ut ne &a preda quidem sese abstinuerint. Et 
inde profectus a tergo ipsorum incedebat, et bidui 
spatio 8 Melitene castris positis statuebat partem 
quamdam exercitus divisam relinquere, ut esaet 
hostibus propugnaculum.Quod consilium cum mi- 
nime generosum visum esset et inutile, mutata 
sententia, recta ad Euphratem contendit Ad cujus 
ripas tabernacula hostes posuerant, qui statim 
audito imperatoris contra se motu recesserunt. Im- 
perator autem recta ad Romanopolim contendens, 
et inde ad Chleat proficisci studens, quodam in 
loco castra ponit; et Philaretum (erat hic genere 
Brachamius) ducem cum summa potestate decla- 
rat : diviso enim bifariam exercitu fortiorem ipsi 
partem attribuit, homini militarem prudentiam 
gloriose profitenti, sed turpis ac dissolute vite, 
turpissimeque vitam suam transigerti, quique oum 
Turcis varie pugnarat, sed in maximi momenti 
rebus debellatus fuerat, et ideo contemptui bhabe- 
batur; non tamen ab iis se continebat, sed impe- 
rium militare ob 683 avaritiam et peregrine 
militie stipendia exspectabat. Imperator vero ad 
partes magis Boree subjectas accessit, ut ibi nives 
et quam frigidam, a quibus, quod esset corpore 
admodum calidus, sibi temperare nequibat, inve- 
niret. Progressusque per aspera quedam et d:ffi- 
cilia loca ad locum quemdam Anthias nomine 
pervenit, herbarum οἱ tritici fertilitate prsstan- 


A1 


JOANNIS SCYLITZ.£ 


M2 


tem, quique haud mediocrem suppeditaret ibi A στρατηγὸν ἀναδείχνυσι' διελὼν γὰρ διχῆ τὸν στρατὸν 


commorantibus oblectationem, quippe cum illius 
terre umbilicus esset. Inde Taurum montem, in- 
digenarum lingua Munzarum appellatum trans- 
gressus in regionem nomine Celzenem se contulit, 
iterum transmisso Euphrate fluvio preterfluente 
8ο dividente, tanquam confinio, montem ipsum 
et Celzenem. Milites vero cum Philareto relicti ob 
adventum hostium terrore completi animoque per- 
culsi pone imperatorem locis relictis sequebantur, 
quorum ipsis custodia fuerat commissa, quoad ad 
ea loca que diximus Anthias vocari pervenerunt; 
ubi cum hostes quoque a tergo apparuissent,turpi 
se fuge vel ante cerlamen commisere, et ad impe- 
ratorem in Celzenem se e vestigio contulere. Ipso- 
rumque impedimentis potiti sunt adversarii. Hec 
ita renuntiata admodum perturbarunt imperato- 
rem,quitum suorum cladem tum hostium victoriam 
haud squo ferebat animo ; quos niei impera- 
toris ipsius fama terrore complesset ipsorumque 
impetum aliqua ex parte compressisset, nihil ob- 
Btitisset 683 quominus universam terram illam 
depopulati funditus evertissent. Recedentes igitur 
recta in regionem Cappadocum solito more vehe- 
menter contendebant, ex itinere in quecunque 
inciderant predantes, et cum omni exercitu in 
lconii rempublicam invadentes, que et virorum 
multitudine et domorum atque aliarum rerum, 
que usui sunt, copia prestabat. Imperator autem 
in Celzene, cum eos qui dissipati fugerant exce- 
pisset, ne ab Ármeniis, quod deserti essent, peri- 
rent, pone hostes redibat. Cumque judicium inter 
ducem et milites constituisset, nulli parti litem 
adjudicavit, cum hoe solum exploratum haberet, 
excepto imperatore nihil esse aliud quod Romanis 
conflare bellum possit, quod maxima pars exerci- 
tus ante defatigata, sit, et quod duces velint vel ob 
exiguos prosperos successus maximos sibi et euis 
honores et premia spondere, tum etiam quod alii 
minus alacres ad strenua et virilia facinora pa- 
tranda reddantur ; quod quidem presente impera- 
tore fleri nequit, cum ipse rebus presens omnia- 
que quotidie conspiciens laborantes pro rata 
laborum parte remuneraretur. Imperator autem 
per coloniam et Armeniorum regionem usque ad 
Sebastem cum exercitu profectus est; ubi cum 


τὸ leyupóttpov αὐτῷ ἐπιδίδωσιν, ἀνδρὶ στρατηγικὴν 
μὲν αὐχοῦντι περιωπὴν, αἰσχροῦ δὲ βίου xai ἐπιῤ- 
ῥήτου τυγχάνοντι, xal αἰσχίστως τὴν ἑαυτοῦ βιοτὴν 
διανύοντι, καὶ μαχεσαμένῳ μὲν τοῖς Τούρχοις δια- 
Φόρως, iv τοῖς µεγίστοις δὲ χαταπολεµμηθέντι xai 
διὰ τοῦτο καταφρονηθέντι, οὗ μὴν ὃ) ἀπεχομένῳ 
τούτου, ἆλλ᾽ ἐπιτρέχοντι τῇ ἡγεμονίᾳ διὰ φιλοχερ- 
δείας xal φιλοξενίας ὑπόθεσιν. Τῶν δὲ βορειοτέρων 
μερών ὁ βασιλεὺς ἐπελάθετο δι) εὕρεσιν χιόνος xai 
ὑδάτων ψυχρῶν' ἀκρατῶς γὰρ εἶχε τούτων, τὸ σῶμα 
κατὰ πολὺ διαθερµαινόµενος. Διελθὼν δὲ διὰ τρα- 
χίων xai δυσθάτων τόπων sl; τινα τόπον λεγόμε- 
vov ᾿Ανθίας κατήντησε ποηφόρος δὲ ὁ τόπος xai 
σιτοφόρος, καὶ ψυχαγωγία οὐ μικρὰ τοῖς iv τούτῳ 
καταίρουσι, xai olov ὀμφαλὸς ἐκείνης τῆς γῆς. 
Ἐκχεῖθεν δὲ τὸν Ταῦρον τὸ ὄρος, τὸν ἐπιχωρίως 
καλούμενον Μούνζαρον, ὑπερθλς εἲς τὴν Κελτζηνὴν 
λεγομένην Ὑχώραν κατήντησε, τὸ δεύτερον διαθὰς 
τὸν Εὐφράτην ποταμὸν παραῤῥέοντα xal διχιροῦντα 
τό τε ὄρος καὶ τὴν Κελτζηνὴν ὥσπερ µεθόριον. Οἱ 
δὲ μετὰ τοῦ Φιλαρέτου καταλειφθέντες στρατιῶται, 
ἐξ ἐπιφανείας τῶν ἑναντίων πτοίας πλησθέντες xal 
τὰς ψυχὰς κχατασεισθέντες , χαιόπιν τοῦ βασιλέως 
ἐθάδιζον , τοὺς τόπους ἀφέντες Ov τὴν φυλακὴν 
ἐπετράπησαν, ἕως εἷς τοὺς εἴρημένους ᾿Ανθίας κατ- 
ἤντησαν. Κἐνταῦθα δὲ τῶν πολεμίων φανέντων ἐξ 
οὐραγίας aleypü civ φυγὴν xal πρὸ τοῦ ἀγωνί- 
σµατος εἷλοντο, καὶ πρὸς τὸν βασιλέα εἲς τὴν Κελ- 
τζηνὴν κατέἐλαθον ἐκ ποδός "Tc δὲ γε τούτων ἆπο- 
σκευῆς οἱ ἑναντίοι Ὑεγόνασι Χύριοι. Ταῦθ' οὕτως 
ἀγγελθέντα πολὺν ἓνῆκε τῷ βασιλεῖ τὸν ἐναγώνιον 
θόρυθον, ἐπί τε τῇῃ τῶν οἴκείων ftp xal τῇ τῶν 
ἐναντίων νίκη οὗ φορητῶς [Ρ. 832] σκυθρωπάσαντι. 
Καὶ el μὴ ἡ τοῦ βασιλέως φήμη αὐτοὺς πεοιδεεῖς 
κατειργάζετο xal τὴν ὁρμὴν αὐτῶν ποσῶς διεκώ- 
λυεν, οὖδὲν ἦν τὸ κωλύον σύµπασαν αὐτοὺς τὴν γῆν 
ἐκείνην χαταληΐσασθαι καὶ ἔξολοθρεῦσαι. ᾿Οπισθόρ- 
pot δὲ γενόµενοι εὐθὺ τοῦ θέματος τῶν Ἠαππαδο- 
xy κχτὰ τὸ εἰθισμένον ἀκρατῶς ἤλσννον, καταλτϊ- 
ζόμενοι μὲν τὸ πςοστυχὸν ἐξ ἐφόδου, ἐφορμῶντες δὲ 
πανστρατιᾷ κατὰ τῆς τοῦ Ἰκονίου πολιτείας" ἦν γὰρ 
πλήθει το ἀνδρῶν xai οἰκιῶν καὶ τῶν ἄλλων χρηστῶν 
καὶ ζηλωτῶν διαφἑέρουσα. Ὁ δὲ βασιλεὺς ἐν Κελτζηνῇ 
τοὺς ἀποφυγόντας σποράδην ὑποδεξάμενος, ὡς ἂν μὴ 
ὑπὸ τῶν )Αρμενίων ἐξ ἐρημίας ἁπόλωνται, κατόπιν 


cognovisset Turcos ad Pisidiam οἱ Lycaoniam ad- Τ τῶν ἑναντίων ὑποστρέφων ἐγένετο. Καὶ κρίσιν (18) 


ventare eo consilio ut Iconium peterent, ipse quo- 
que extremum agmen eorum insecutus usque ad 
Herculis Comopolim, ita dictam, pervenit. 684 
Ubi cum didicisset ipsos everso Iconio proflcisci, 
veritos ne se ille persequeretur, partem quamdam 
legionum in Ciliciam misit, que cum Cataturio 
Antiochiae duce conjungeretur. viro generoso, qui- 
que virtutis prius multa documenta dederat, ut 
ea accepta primo quoque tempore ad Mopsuestium 


δὲ μεταξὺ τοῦ τε ἡγεμόνος καὶ τῶν σὺν αὐτῷ καθί- 
σας οὐδενὶ μέρει τὴν νικῶσαν ἀπέδοτο, διαγνωσθἑν- 
τος τούτου µόνου ἀχριθῶς, ὅτι πλὴν τοῦ βασιλέως 
οὐδὲν ἐστι τὸ συνιστῶν τοῖς Ῥωμαίοις τὸν πόλεμον 
διά τε τὸ προκατειργάσθαι τὸ πλεῖον τοῦ στρατοῦ, 
καὶ διὰ τὸ τοὺς ἡγεμόνας ἐθέλειν xal ἐπὶ μικραῖς xat 
ταῖς τυχούσαις εὐτυχίαις ἐἑαυτοῖς καὶ συγγενέσι 
μνᾶσθαι τὰ μέγιστα τῶν ἀξιωμάτων καὶ φιλοτιμιῶν, 
δι B καὶ τοὺς ἄλλους ἀπροθόμους εἶναι πρὸς τὸ 


JACOBI GOARI NOT/E 
(18) Obit imperator munus oui exsequendo κριτὴς τοῦ φοσσάτου legitur institutus apud Codinum 


ο. Xv, D, 72. 


413 


HISTORIA. 


A14 


γενναῖὀν τι καὶ ἀνδρικὸν διαπράξασθαι ὃ παρόντος À occurreret, quo Turci adventuri existimabantur, 


τοῦ βασιλέως οὐκ ἂν ἔχοι χώραν γενέσθαι, αὐτοῦ 
δι ἑαυτοῦ ἐπιστατοῦντος τοῖς γινοµένοις, xal. πάντα 
καθορῶντος ὀσημέραι, καὶ τοὺς πονοῦντας ἀναλόγως 
ἀμειθομένου τῶν χαµάτων. Ὁ δὲ βασιλεὺς διά τε 
Κολωνείας xal τῶν ᾽)Αρμενιαχῶν θεμάτων µέχρι 
Σεθαστείας σὺν τῷ στρατεύµατι διελήλυθεν. Ἐκεῖσε 
δὲ μαθὼν ὣς οἱ Τοῦρχοι ἐπὶ Πισιδίαν καὶ Λυκαονίαν 
ἐλαύνοντες ὡς tiq σκοπὸν ἀποτείνουσι τὸ Ἰκόνιον, 
ὥρμησε xal αὐτὸς xat' οὐρὰν αὐτῶν ἐλαύνειν μέχρι 
τῆς λεγομένης Ἡρακλέους χωµοπόλεως, ἐν jj καὶ 
μαθὼν ἤδη καταστρεφαµένους αὐτοὺς τὸ "'Ixóvtoy 
ἁπᾶραι, δεδιότας τὴν αὐτοῦ ἐπιδίωξιν, ἁπόμοιραν 
μεν τινα τῶν ταγμάτων ἐπὶ Κιλικίαν ἐξέπεμψεν 
ἑνωθησομένην ἈΚατατουρίἰῳ τῷ τῆς ᾿Αντιοχείας 


δουκὶ, ἀνδρὶ γενναίῳ καὶ πολλὰ ἐπιδειξζαμίνῳ τὰ B 


τῆς ἀρετῆς προτερήματα πρότερον, δεξαμένῳ τε 
εἰς λΜόψου ἑστίαν ἁπαντῆσαι τὸ τάχος (ἐχεῖσε γὰρ 
προσεδοχῶντο ol Τοῦρχοι διελθεῖν) x&xei προσμένειν 
αὐτοὺς καὶ παντὶ τρὀόπψ λυµήνασθαι. Διελθόντες 
τοίνον διὰ τῶν τῆς Σελευχείας ὀρέων εἷς τὴν τῆς 
Ταρσοῦ πεδιάδα κατηκοντἰσθησαν, ἔνθα παρὰ τῶν 
᾽Αρμενίων συγχυρηθέντε πᾶσαν σχεδὸν τὴν λείαν 
ἀπέθαλον. Οἱ δὲ πολέμιοι µαθόντες τὴν τῶν Ῥω- 
µαίων iv Μόψου ἑστίᾳ παρεμθολὴν, μηδὲ μικρὸν 
χρονίσαντες, διαναπαύσαντες δὲ ἑαυτοὺς iv τῇ Βαλ- 
τολιθάδι ὡς ἑνὸν, ᾧχοντο διὰ τῆς νυκτὸς, ὑπερθάν. 
ttc. τε τὸ ἜΣαρθαδικὸν ὄρος xal εἲς τὰ τοῦ Χάλεπ 
σὺν σπουδῃ ἐπελάσαντες ὅρια, xal τὸν κίνδυνον 
μόλις ὑπαλύξαντες. [P. 833] 'Avia δὲ κατέσχε τὸν 
βασιλέα ἁπρακτησάντων τῶν ἐν Μόψου ἑστίᾳ' xata- 
στὰς γὰρ καὶ αὐτὸς εὐθυ τῆς dv Σελευχείφ KAav- 
διουπόλεως, ἐπεὶ περὶ τῆς τούτων ἐμεμαθήχει φυ- 
γῆς, ἀπογνοὺς ὀπισθόρμητος Ὑέγονεν ἐπὶ τὸ Βυζᾶν- 
vtov, ἐπειγόμενος ὡς ἤδη λοιπὸν xal τοῦ μετοπώρυυ 
ἐπιστάντος, καταλιπὼν ἕτερον λαὸν ὄπισβεν διὰ τὸ 
xai ἑτέρους Τούρχους χαταληίζεσθαι τὴν ᾿Ρωμαϊχὴν 
γῆν, χατὰ φατρίας καὶ μοίρας διαιρουµένους καὶ 
κατατρέχοντας λωποδυτῶν τρόπον xal χλεπτῶν, καὶ 
τὸ προστυχὸν ἅπαν ἀφανίζοντας καὶ ληΐζοντας. AU 
à καὶ δυσχερὴς ἦν Ἡ τούτων χώλυσις, πάσαις ταῖς 
ὁδοῖς ἐφεδρευόντων, τῶν στρατευμάτων αὐτῶν καθ᾽ 
αὐτὰ μεμονωμένων, μὴ δυναµένων ἀντιστῆναι αὐ- 
τοῖς, τοῦ δὲ βασιλέως αὖθις μὴ clou τε ὄντος µερί- 
ζεσθαι, ἀλλ’ ἓτὶ παρόντος tóm. Εἰσιόντος δὲ αὐτοῦ 
eic τὴν βασιλίδα, ἐπ᾽ οἴκου xal τὸ λοιπὸν στράτευμα 


ibique eos exspectans omnibus modis offenderet. 
Preetereuntes igitur per Seleucie montes ad Tarsi 
planitium jaculis confecti sunt; ubi ab Armeniis 
eomprebensi omnem fere predam amisere. At 
hostescognitis Romanorum castris ad Mopsuestiam 
ne parum quidem commorati, cum se ipsos in 
Baltolibade pro viribus refecissent, noctu ebie- 
runt, et superato Sarbadico monte ad fines Chalep 
summo studio vix evitato periculo concessere. 
Molestia afficiebatur imperator, quod ii qui Mop- 
suestie erant otiosi degerent. Cumque recta Clau- 
diopolim in Seleuciam profectus ibi de ipsorum 
fuga didicisset, desperatis rebus reversus est By- 
zantium, adhibita celeritatc, quod jam autumnus 
appetere, relicto altero exercitu, eo quod alii quoque 
Turci per tribuset curias divisi Romanorum terram 
excursionibus depopularentur latronum ao predo- 
num more,omniaque in quecunque inciderent de- 
molirentur; quibus de 6855 causis difficulter pro- 
hiberi poterant, si quidem omnibus viis inesidia- 
bantur, et exercitus ipsorum per se soli relicti 
non poterant resistere. Imperatoris vero exercitus 
dividi nequibat, sed uni loco tantum intererat. 
Qum vero regiam urbem ipse ingressus esset, re- 
liquus quoque erzercitus domum se recepit, indi- 
ctione octava, anno 6578, quando etiam maximum 
Blachernarum templum incensum est usque ad 
solum. Übi vero ver appetiit, decrevit imperator 
ad regiam urbem accedere,delectumque Manuelem 
primum prefectum Comnenum, et eo honore de- 
coratum ut curopalates esset, ducem et principem 
totius exercitus declarat. Que deinceps conse- 
quuntur, molesta ac difficilia et laboriosa Romano- 
rum imperio accidere. Egressus igitur is qui ad 
hoc munus delectus fuerat, etiamsi state juvenis 
esset, attamen nullum facinus in quo erraverit aut 
quod juvenili etati condenaretur patravit, imo 
multa babita eorum que decerent ratione coactis 
copiis totis viribus ad Cesaream profectus est, non 
equitatem tantum, sed etiam populum curans de- 
center, et peccantes milites debitis afflciens poenis ; 
cumque in quedam prelia incidissept, victor eva- 
sit. Jamque suam gloriam dilatare contendebat. 
Qua cum audiret imperator, letari quidem vide- 
batur, sed invidiam dissimulabat. Attamen ut Hie- 


Ἰέγονεν, ἰνδικτιῶνος ὀγδόης ἐνισταμένης τοῦ .«φοη D rapolis obsidionem cito solveret et commeatus 


ἔτους, ὅτε xal τὸ μέγιστον ἱερὸν ἐπυρπολήθη «àv 
Βλαχερνῶν ἕως ἑδάφους. Ἐπεὶ δὲ τὸ ἕαρ ὑποφαίνε- 
σθαι ἥρξατο, ἐσκέφατο παρεῖναι τῇ βασιλίδι ὁ βασι- 
λεύς. Προχρίνας δὲ Μανουὴλ πρωτοπρόεδρον τὸν 
Κομνηνὸν, x«l τοῦτον τιµήσας τῷ τοῦ κουροπαλάτου 
ἀξιώματι, στρατηγὺν xai ἀρχηγὸν τοῦ στρατεύματος 
ἀποδείχνυσι. Τὸ δ᾽ ἐντεῦθεν τὰ προσάντη καὶ δυσ- 
χερὴ xai λυπηρὰ τῇ βασιλείά Ῥωμαίων προσεχύ- 
ρησεν. ἘΕζιὼν οὖν ὁ προθεθλημίνος εἰς τοῦτο, εἰ 
καὶ νέος τὴν Ἀλιχίαν ἐτύγχανεν, ἀλλά γε πεπλανη- 
µένον οὐδὲν Ἡ μειραχιῶδες ἐνεργῶν κατεφαίνετο, 
πολὺν δὲ τῶν εἰκότων νλόγον ποιούµενος' τὰς γὰρ 


ἱπορίω  succurreret, non minimam exercitus 
partem 686 in Syriam jussit abire. Hao ratione 
ducem ea potentia que inde proficiscebatur de- 
fraudavit; quae cum profectus esset cum relictis 
Bibi copiis et ad urbem castra locasset, quedam 
'Turcorum manus, adversus quos egressus fuerat 
curopalates, accessit, cumque fuge ex composito 
speciem prebuissent hostes, ubi dissipati Romani 
eos persequebantur, repente conversi sibi victo- 
riam compararunt, et idcirco multis captis plures 
quoque gladio confecti sunt. Et cum aliis captus 
est et curopalateg,et castrafomnia expugnata,capta 





A9 


JOANNIS SCYLITZ/£ 


416 


ao direpta.Ac nisi propinqua urbs plures servasset, Α. δυνάµεις συνηθροιχὼς πασίῤῥωμος τῇ — Kawapelg 


funditus interiisset omnie Romana etas, que ad 
hoc bellum concurrerat. Hec fama cum pervenis- 
set ad imperatorem, ingenti eum dolore affecit; 
qua vix audita, altera quoque velocior et multo 
magis penetrans perlata est, que nuntiaret Turcos 
rempublicam Chonensem et ipsum celeberrimum 
inter miracula et dona principis militie templum 
armis occupasse,atque omnia illic cede et cruore 
completa,multasque contumelias a debacchandibus 
templo illatas, ipsumque maxime venerandum 
templum equorum stabulum effectum, et quod in- 
dignissimum erat, neque hiatus cloacas, ubi pre- 
terfluentes fluvii eo derivati per principis exerci- 
tus antiquum adventum et divinum miraculum, 
tanquam per preceps fluxum habent ejusmodi qui 
consistere nequit, 687 quique admodum celeri- 
ter occurrit, non potuisse eos qui illuc confuge- 
rant servare evitato periculo: imo, quod nunquam 
ante acciderat, ita abundasse aquam, et veluti 
&bsorptis fluminibus omnes penitus qui eo confu- 
gerant diluvio et inundatione oppressisse et sub 
terra demersisse. Hec igitur ad alia nuntiata in- 
gentem nobis animi dolorem et cruciatum attulere, 
reputantibus quod acciderat esse divinum porten- 
tum et iram atque indignationem Dei, cum non 
hostes modo, sed ipsa quoque elementa nobis repu- 
gnarent. Prius enim tot nationum concursus et 
concitatio, e& eorum qui &eub Romanis degebant 
defectio, ira divina quidem evenere, sed contra 
haereticos, qui Iberiam et Mesopotamiam usque 
&d Licandum et Melitenem et flnitimam incolunt 
Armeniam, Judaicamque Nestorii et. Acephalorum 
colunt heresim. Etenim plene sunt he regiones 
hujuscemodi prave opinionis. Sed ubi orthodoxos 
quoque invesit calamitas, omnes qui Romanorum 
cultui addicti essent quo se verterent nesciebant, 
reputantes et ipsorum mensuram perinde atque 
olimAmorrheorumimpletam esse, et tunc credentes 
non tantum rectam fidem requiri sed et vitam fidei 
respondentem ; quare utrique, et in fide videlicet 
errantes et in vita offendentes atque claudicantes 
pari supplicio affecti sunt; qui enim fecit et docuit, 
hic beatus censetur. His auditis imperator summo 


ἐπεδήμησεν, οὗ τῆς εὐνομίας µόνον ἀλλὰ καὶ τοῦ 
στρατοῦ φροντίζων προσηχόντως, xxl τοὺς ἀδικοῦν- 
τας τῶν στρατιωτῶν ἐχτίσεων προστίµοις χατάγχων. 
Πολέμοις δέ τισιν ἐντυχὼν νικητὴς χατεφάνη, xal 
τὴν περὶ αὐτοῦ εὐδοξίαν ἤδη πλατύνειν διηγωνίζετο. 
Πυνθανόµενος δὲ «auti ὁ κρατῶν εὖθυμεῖν μὲν 
ἑῴχει, χρύψας ἐν ἑαυτῷ τὸν φθόνον' ὅμως δ᾽ οὖν ἵνα 
τὴν τῆς “Ἱεραπόλεως τάχα λύσῃ πολιορχίαν xal 
τὴν σιτοδεἰαν παραµαθήσηται, μοῖραν οὖκ ἑλαχίστην 
ἀποτεμόμενος τοῦ στρατοῦ κατὰ Συρίαν ἀπελθεῖν 
διωρίσατο, xai τοῦτον τὸν τρόπον τῆς ix τούτων 
ἰσχύος τὸν στρατηγὸν διεστέρησεν. Ἑὶς δὲ Σεθά- 
στειαν παραγενοµένου μετὰ τῶν ὑπολε)ειμμένων 
δυνάμεων καὶ περὶ τὸ ἄστυ στρατοπεδεύσαντος, 


B ἐπῆλθέ τις πληθὺς Τουρκική. Ἐξήει γοῦν κατ 


αὐτῶν Ó χουροπαλάτης. Φαντασίαν δὲ φυγῆς παρ- 
εσχηµένων τῶν πολεμίων ἐκ συνθήµατος, ἐπεὶ δια- 
σκεδασθέντες ol 'Ῥωμαῖοι ἐδίωκον, ἐπιστροφὴν at- 
φνίδιον ποιησάµενοι παλίντροπον τὴν νίκην slpyá- 
cuvto* διὸ καὶ πολλοὶ μὲν ἑάλωσαν, [P. 834] πλείους 
δὲ xal µαχαίρας ἔργον Ὑεγόνασι. Συναλίσκεται δὲ 
καὶ αὐτὸς τοῖς ἄλλοις ὁ κουροπαλάτης, καὶ τῆς παρ- 
εμθολῆς ἁπάσης παράστασις xal ἁρπαγὴ xai δια- 
σχύλευσις Ὑέγονε. Καὶ el μὴ τὸ ἄστυ πλησίον ὃν 
τοὺς πλείους διέσωσεν, ἀκινδύνευσεν ἂν πανστρατιᾷ 
$ τῶν Ῥωμαίων ἡλικία, ὅση πρὸς τὴν ἐνταῦθα 
ἐχστρατείαν συνέδραµε. Τῆς φήμης δὲ καταλαθούσης 
τὸν βασιλέα πολλή τις ἀνία χατέσχιν αὐτόν. Μήπω 
δὲ σχεδὸν ταύτης ἡκουσμένης ἑτέρα ἐπῆλθεν ὀξυτέρα 
καὶ τοµωτέρα φήμη πολλῷ, τοὺς Τούρχους ἀπαγγέλ- 
λουσα τὴν ἐν Χώναις πολιτείαν xai αὐτὸν τὸν περι- 
θόητον lv θχύµασι xai ἀναθήμασι τοῦ ἀρχιστρατή- 
γου ναὸν καταλαθεῖν iv µαχαίρᾳ, καὶ φόνου μὲν 
ἅπαντα τὰ ἐκεῖσε πληρῶσαι xal λύθρου, πολλὰς δὲ 
ὕθρεις τῷ Ἱερῷ ἐμπαροινισθῆναι, ἱππῶνα τὸν πάν- 
σεπτον ἑργασαμένους ναὸν, xal τὸ δὴ σχετλιώτερον, 
μηδὲ τὰς τοῦ χάσµατος σήραγγας (19), ἓν (map ol 
παραῤῥέοντες ποταμοὶ ἐκεῖσε χωνευόμενοι διὰ τῆς 
τοῦ ἀρχιστρατήγου παλαιᾶς ἐπιδημίας καὶ θεοση- 
plac ὡς διὰ πρανοῦς ἀστατοῦν τὸ ῥεύμα καὶ λίαν 
εὐδρομοῦν ἔχουσι, τοὺς καταπεφευγότας διατηρῆσαι 
καὶ ὑπαλύξαι τὸν Χινδυνον ἰσχῦσαι, ἀλλ᾽ ὅπερ οὐ 
γἰἐγονέ ποτε, πλημμυρῆσαι τὸ ὕδωρ xal olov ἀναρ- 


JACOBI GOARI NOTAE. 
(49) Fidem Apocryphis nec erogo nec emendico. [) ecclesiam agunt effunduntque : jamque aquarum 


Quod Greci narrant sermone 18 Thesauri, lectio- 
narii nimirum in eorum ecclesiis publice lecti, ne 
obscurus et inexplicatus maneat auctoris textus, 
breviter refero. Chonis, inquiunt, urbe Phrygie 
asservabatur aqua manu votisque Joannis apostoli 
benedicta,qua irrorata miraculis edendis nunquam 
celestis et angelica virtus deerat. Frequentia si- 
gnorum Archippus quidam Hierapolitanus motus 
ad aquam condit ecclesiam — Michaelis supere 
militie principis nomine dicatam, quam gentiles 
religioni nominique Christiano infensi traducto 
per eam Chryso fluvio dejicere sunt aggressi.Delusit 
eorum conatum et exspectationem cosica potentia 
et in adversam partem cursum egit fluvii. Illi 
spreto miraculo ceptis obstinatius insistunt, οἱ 
Cuphum Lycocamque fluvios aliunde deductos in 


diluvio corruisset illa, ni ccelestium agminum dux 
Michael lancea, qua instructus apparuit, peroussa 
petra ingentem in ea voraginem tania aquarum 
moli absorbende capacem excavasset.Subeunt ita- 
que subterraneas specus, τὰς τοῦ χάσµατος σήραγ- 
γας, precipites et humiles fluviorum vortices. et 
ecclesie fundamentis longe accliviores, quasi loci 
religione territe,in vicinos deinde agros dato alveo 
emergunt,et innoffenso cursu mare versus illabun- 
tur. ᾽Απὸ αὑτὸ τὸ θαῦμα, gcribunt illi, ὠνομάσθη ὁ 
τόπος Χῶναι, ἁμὴ πρῶτα ὠνομάζετο Κωλασσαί: 
miraculum Chonarum (quasi dicas infundibuli)loco, 
Colassse prius vocato, nomen indidit. Monasterium 
voragini superstructum adhuc exstare, et urbi Mi- 

αἡλ Χώναις nomen ab eo impositum docent, qui 
visu utrumque lustraverunt. 


A 


HISTORIA. 


418 


ῥοιθδῆσαι xal ἀνεῤῥίξασθαι xai πάντας ἄρδην τοὺς A studio et animi alacritate quamprimum egredi 


καταπεφευγότας καταχλύσαι xal διὰ ξηρᾶς ὑποθρυ- 
χίους ποιήσασθαι, Ταῦτα τοιγαροῦν ἐπιδιήγηθέντα 
πολλὴν  ivnxav τὴν ἀθυμίαν ἡμῖν , λογιζομένοις 
θεοσηµίαν εἶναι τὸ γεγονὸς xal μῆνιν καὶ χόλον θεοῦ, 
ὡς μὴ µόνον τῶν πολεµίων ἀλλὰ [καὶ] τῶν στοιχείων 
ἀντιμαχομένων ἡμῖν. Ὡρότερον γὰρ ἡ τοσαύτη τῶν 
ἐθνῶν ὁρμὴ xal ἔπαρσις καὶ τῶν ὑπὸ Ῥωμαίους 
τελούντων χατακοπὴ ὀργὴ μὲν τοῦ θεοῦ, κατὰ τῶν 
αἱρετικῶν δὲ, oi τὴν Ἰθηρίαν καὶ Μεσοποταμἰίαν 
μέχρι Λυκανδοῦ xal Μελιτηνῆς xai τὴν παρακειμέ- 
νην οἰκοῦσιν ᾽Αρμενίαν, xal oi τὴν Ἰουδαϊκὴν τοῦ 
Νεστορίου καὶ τῶν ᾿Αχεφάλων θρησκεύουσιν αἷρε - 
σι χαὶ γάρ πλήθουσιν αἶδε αἱ χῶραι τῆς τοιαύτης 
καχοδοξίας. Επὰν δὲ xai τῶν ὀρθοδόξων ἤψατο τὸ 
δεινὸν, ἐν ἁμηχάνοις ἦσαν πάντες οἱ τὰ Ῥωμαίων 
θρησκεύοντες, πεπληρῶσθαι καὶ τὸ αὐτῶν μέτρον 
oía καὶ τὸ τῶν ᾽Αμοῤῥαίων λογιζόμενοι, xai πι- 
στεύοντες τηνικαῦτα ώς doa οὗ µόνον πίστις ἁπαι- 
τεῖται ὄρθὴ, ἀλλὰ καὶ βίος τῇ πἰστει ἀνβιστάμενος. 
Ai xal ἀμφότεροι, ὅ τε περὶ τὴν πίστιν σφαλλόμε- 
νος δηλαδὴ καὶ ὁ περὶ τὸν βίον ὑποσκάζων καὶ χω- 
λεύων, ἐν ἴσῃ τιµωρίἰᾳ καθίστανται ὁ γὰρ ποιήῄσας 
xai διδάξας ἐπαινεῖται xal µακαρἰζεται. Ταῦτα ἕνω- 
τισάµενος ὁ βασιλεὺς προθυµίαν μὲν εἶχεν ὥστε 
αὐτίχα ἐξορμῆσαι καὶ cQ ἑαυτοῦ χώρᾳ βοηθῆσαι , 
ἀπείργετο δὲ τοῖς τε συμθούλοις xal τῇ dyvnlg τοῦ 
πλήθους τῶν ἑναντίων' σαν δὲ 6 τε Παλαιολόγος 
Νικηφόρος ὁ ὑπέρτιμος, καὶ τῶν φιλοσόφων ὕπατος 
Κωνσταντῖνος ὁ Ψελλός, [Ρ. 835] καὶ ἐπὶ πᾶσιν ὁ 
Καΐῖσαρ ὁ τοῦ προθεθασιλευχότος σύναιµος' oi ὅσον 
μὲν ἐπ᾽ αὐτοῖς, οὐδὲ ζῇν ἠροῦντο αὐτὸν (βαρὺς γὰρ 
ἦν αὐτοῖς xai βλεπόμενος λίαν αὐτῷ ἀπεχθανομένοις 
ὡς ἀνδρὶ γενναίῳ καὶ θυμοειδεῖ, καὶ τοὺς ἐφέδρους 
τῆς βασιλείας ἔχοντι, τοὺς παϊδάς φηµι τοῦ Δουκὸς), 
ὅμως δ᾽ οὖν ἐκ τοῦ προφανοῦς ᾖδοῦντο συµόου - 
λεύειν αὐτῷ τὰ ἀσύμφορα. M:0' ἡμέρας δὲ τινας 
ἦλθε xai 6 κουροπαλάτης Μανουὴλ , ἐπαγόμενος 
μεθ) ἑαυτοῦ τὸν κατασχόντα αὐτὸν Τοῦρκον οὐκ 
ἄκοντα, ἁλλ᾽ ἑκόντα τὴν ὑπὸ τὸν βασιλέα δουλείαν 
αἱρετισάμενον. Δυσμενῶς δ) ἔχοντος τοῦ σουλτάνου 
πρὸς αὐτὸν διά τινα συµθάντα αἰτιάματα, στρατιὰν 
κατ αὐτοῦ µετά τινος στρατάρχου ἐξαπέστειλε , 
παντὶ τρόπῳ ἑλεῖν αὐτὸν μηχανώμενος, οὗ τῷ φόθφ 
κατασεισθεὶς τῷ βασιλεῖ χαταπέφευγε, καὶ πρόεδρος 
παραυτίκα τετίµηται . "Hv δὲ τὸ μὲν φαινόμενον 


et 686 sum regioni opem ferre cupiebat. Sed a 
consiliariis et ignoratione multitudinis hostium 
prohibebatur. Hi erant Nicephorus Paleologus, 
vir honestissimo loco natus, et philosophorum 
pr.nceps Constantinus Psellus, atque in primis 
Cesar illius qui antea imperavorat cognatus, 
qui quantum in ipsis erat,ne vivere quidem eum 
cupiebant, quod sibi gravis esset, et valde eum 
oderant ut virum generosum ac fortem, quique 
regni assessores haberet ducis filios ; attamen 
aperte verebantur ipsi inulilia consulere. Aliquot 
post diebus venit item Manuel curopalates, secum 
adducens Turcum illum a quo detentus fuerat, non 
invitum, sed sponte se in servitutem imperatoris 
dedicantem. Nam cum sultanus erga ipsum inimico 
animo esset ob quasdam causas, exercitum adver- 
gus eum cum quodam duce miserat, id moliens ut 
eum quovis modo caperet; cujus metu ille com- 
motus ad imperatorem confugit. Statimque eo 
honore affeclus est ut preses esset. Erat autem 
specie juvenis, statura vero fere pygmaus et facie 
Scytha et ingratus. Deligit autem ipsum impera- 
lor, sperans fore ut cum "Turcis et adversario 
exercitu ille pugnaret. J[abitoque delectu mili- 
tum, appetente vere trajiciens exercitum ad Erio- 
rum palatia perducitur ipsa die orthodoxie, cum 
pridie exercitui et senatui largitionem annuam 
fecisset, non eam totam auro, sed 689 quod 
deesset, sericis velis supplevit. Cum vero ipse 
trajiceret, columba quedam non admodum alba, 
sed maxima ex parte nigra, alicunde volans, cir- 
cum iriremem que vehebat imperatorem, voli- 
tabat quoad ad ipsum illum deveniens in ejus 
manus defluxit; quam ille imperatrici misit in 
palatium preter morem commoranti ob quasdam 
muliebres delicias et simulationes.|Et visa est 
igitur columba symbolum haud boni eventus tum 
ipsi qui ceperat, tum illi ad quam missa fuit. 
Verum Augusta cum preter modum 8se deliciis 
satiasset, tandem ponitentia ducta ad imperatorem 
venit, ut precibus adhibitis eum ad exercitum edu- 
cendum premitteret. Illinc igitur profectus im- 
perator non Neocomi neque in locis quibusdam 
regiis classem in statione habuit, sed Elenopoli, 
quam indigene rustice Eleinopolim appellant, quod 


νέος, πυγμαῖος δὲ σχεδὸν τὴν ἡλικίαν, καὶ τὴν ὄψιν D ipsum quoque augurium haud optimum visum est. 


Σκόθης xal ἄχαρις. Διεῖπε δὲ αὐτὸν ὁ βασιλεὺς, συµ.- 
δαλέσθαι αὐτῷ κατὰ τῶν Τούρκων ἐλπίζων, καὶ τῇ 
προκειµένῃ στρατιᾷ. Κατάλογον δὲ τῶν στρατιω- 
τῶν Ἠποιησάμενος, ἄρτι τοῦ  Expoc ὑπανοίγοντος 
διαπεραιωθεὶς εἷς τὰ τῶν Ἠρίων παλάτια γατά - 
Ύεται περὶ αὐτὴν τὴν ἡμέραν τῆς ὀρθοδοξίας, 
τῃ πρὸ αὐτῆς ἡμέρᾳ τὴν ἐτησίαν χώραν τῷ 
τε στρατῷ xal τῇ συγκλήτφ διανειµάµενος, οὐ 
διὰ χρυσίου πᾶσαν, ἀλλὰ τὸ ἐνδέον σηρικοῖς ὑφά- 
σµασιν ἀναπληρωσάμενος. Διαπεραιουμένου ὃ) αὐτοῦ 
περιστερά τις οὐ πάνυ λευχὴ, πρὸς τὸ μέλαν δὲ 
πλεῖστον αὐτῆς ὑποφαίνουσα, ποθὲν ἱπταμένη τὴν 


Accidit etiam nescio quid aliud : nam maxima 
navis, qua continebat regium tabernaculum, con- 
fracta statim illud corruere fecit. Verumtamen ne 
&d unum quidem horum hominum stultitia et, ut 
ita dixerim, depravatio animi et importuna atque 
inutilis non creden4i pertinacia respicere voluit, 
fato impediente et ei sensum omnem auferente in 
quem ea omnia deventura erant. Progressus est 
igitur imperator, et ulterius in Orientis regionem 
procedebat, quoad in prefecluram Orientis perve- 
nit, in omnes, preter id quod par erat, 690 
mire parous; intelligensque, ut verisimile est, 


419 


JOANNIS SCYLITZJE 


420 


crebra illa premonstrata signa ad se pertinere, À φέρουσαν τὸν βασιλέα τριήρη περιεποτᾶτο, ἕως εἷς 


non in tabernaculo neque in planis locis, sed in 
tumulis et domunculis habitabat, ubi etiam aliud 
quoddam nen minus infortunium portendens 80. 
cidit prodigium. Ignis enim nescio unde delatus 
domos in quibuscommorabaturimperatorincendit : 
ubi combusti fuere equi et regie vestes equorum, 
et frena aliis longe prestantia prorsus ab igne 
consumpta sunt. Equi vero semicombusti ab exer- 
citu conspecti miserandum spectaculum prebuere. 
Cum vero Sangarium, ubi hec accidere, per pon- 
tem qui Zompi dicitur transiisset, suas copias in 
unum cogere copit, ob Barbarorum irruptlionem 
dissipatas. Cum igitur ex iis quantum voluit coe- 
gisset, reliquos milites ac duces manipulorum 
dimisit, miiites quidem ut superioribus cladibus 
confectos, manipulorum vero ductores secum ad- 
ducere veritus ut parti insidiatorum adherentes. 
Utinamque idem in omnes fecisset, et si divinus 
terminus transiri non poterat, et commistum po- 
culum evitari, nam ita sue incolumitati consulere 
visus fuisset. Verum Nicephoro  Botaniata et 
hujuscemodi quibusdam viris ejectis, eos qui om- 
nibus dolis et pravis moribus instructi essent se- 
cum adducere festinabat, ut insequens declarabit 
oratio. Ipse autem sic pergens, neque imminentia 
sibi mala presentiens, Halym fluvium transiit, 
quamvis commoratus in quodam oppido 691 
nuper constructo, cujus wdificia ab ipso curata 
sunt, ibi tabernaculum posuit. Deinde cum tra- 
jecisset, divisionem propriarum possessionum de- 
scripsit, et Cesaream pretergressus ad fontem 
nomine Cryam pervenit, qui quidem locus ad ex- 
cipiendum exercitum idoneus erat, omnibus abun- 
dans que usui essent, oppidanis et paganis, quia 
frequenter eo ventitabant, notus. Cum autem ve- 
xaretur regio et & militibus desolaretur, infestio- 
rem 89 prebuit quibusdam ex legione Nemitzo- 
rum, qui reprehensi et lesi rebellant. Hao re 
cognita, cum equum conscendisset imperator et 
milites convocasset, proprios hospites deterruit 
rursusque impositis conditionibus vel invitos sibi 
subegit hano unam pcenam definiens, ut in ex- 
trema parte exercitus ponerentur, qui erant in 
prima et proximi corporis custodes. Illinc ad 
Sebastiam proficiscitur, contendens in Iberiam 


αὐτὸν ἐκεῖνον καθεσθεῖσα χεραί ταῖς αὐτοῦ προσιρ” 
ῥύῃη. Κάκεῖνς ταύτην τῇ ᾖβασιλίδι ἀνέπεμψεν ἐν 
τοῖς ἀναχτόροις παρὰ τὸ εἰωθὸς ἀπομεινάσῃ διά τι- 
νας θρύψεις γυναικείας καὶ ἀχχισμούς. Ἔδοξεν οὖν 
$ περιστερὰ σύμθολον οὗ χρηστῆς ἀποθάσεως αὐτῷ 
τε τῷ λαθόντι xal πρὸς fjv ἕσταλτο. Αλλ) ἐχείνη 
περιττῶς σχοῦσα τῆς θρύψεως, μεταμεληθεῖσα πρὸς 
τὸν βασιλέα ἀφίκετο, τὸν συνταχτήριον ἀποδώσου- 
σα (20) καὶ αὐτὸν ἐπὶ τὴν ἑκστρατείαν προπέμφουσα. 
Εχεῖθεν οὖν ἀἁπάρας ὁ βασιλεὺς oóx iv Νεαχώμου 
οὐδὲ iv ὑπατίας χωρίοις τισὶ βασιλικοῖς προσωρµί{- 
cato, &ÀÀ' lv Ἐλενουπόλει, ἣν οἱ ἐγχώριοι ἁγροικι- 
κώτερον κικλήσκουσιν ᾿Ελεεινούπολιν * ὃ xai αὐτό 
οἰωνὸς οὗ χρηστὸς ἔδοξε, Συνέδη δὲ καί τι ἕτερον' 


p τὸ Υὰρ συνέ(ον τὴν βασιλικὴν σκηνὴν µέγιστον £5- 


λον κατεαγὲν πεσεῖν αὑτὴν αἰφνηδὸν παρεσκεύασεν. 
Ὅμως δ᾽ οὖν οὐδὲ πρὸς fv τούτων ἡ τῶν ἀνθρώπων 
ἀθελτηρία καὶ, ὡς olov εἰπεῖν, καχεξία xal τὸ ἐν τῇ 
δοχούσῃ πίστει ἄπιστον καὶ ἀσύμθλητον διαθλίψαι 
ἠθέλησε, τοῦ χρεὼν ἐμποδίζοντος πανταχοῦ , xal 
μηδ᾽ αὐτῷ παρεχοµένου συναίσθησιν πρὸς 8v ἀπο- 
σκήπτειν ἔμελλον. Προῄει τοίνυν ὁ βασιλεὺς, (P. 836] 
καὶ τῆς Ἐφας προσωτέρω προήρχετο, ἕως τῇ τῶν 
᾿Ανατολικῶν ἐπαρχίᾳ προσέθαλε, φειδωλίᾳ παρὰ τὸ 
εἰκὸς πρὸς πάντας συνεχόµενος. Συνεὶς δὲ, ὡς ἔοικε, 
τὸ συνεχὲς τῶν προγεγονότων σηµείων εἰς αὐτὸν 
ἀποσκῆψον, obx iv σκηνᾷ οὐδὲ ἐν πεδίοις, ἀλλ᾽ dv 
γηλόφοις καὶ δωµατίοις ἐποιεῖτο τὴν χατασκήνωσιν. 
"Evga δή τι καὶ συνέθη οὐκ ἔλαττον εἲς χαχοδαιµο- 
νίας οἰώνισμα! mop γάρ ποθεν ἐνεχθὲν τοὺς δόµους 
ἐν οἷς ὁ βασιλεὺς ἑσκήνωτο κατενεµήσατο, iv ok 
συγκατεκαύθησαν ἵπποι τε xal ἐφεσιρίδες βασιλιχαὶ 
καὶ χαλινὰ (21) τῶν ἄλλων πολὺ διαφέροντα, καὶ 
τοῦ πυρὸς διόλου γεγόνασι παρανάλωμα. Οἱ δ) Ίπποι 
ἡμίφλεκτοι χαθορώµενοι τῷ στρατοπέδῳ ἔλεεινὸν 
διεφαίνοντο θέαμα. Τὸν δὲ Σαγγάριον διαπεραιω- 
θεῖς, παρ) d ταῦτα viyovs, διὰ τῆς Ζόμπου λεγομὲ- 
νης Ὑεφύρας (22) τὰς οἰκείας δυνάμεις ἀθροίζειν 
ἤρξατο, σκεδασθείσας διὰ τὴν τῶν Βαρθάρων ἐπί- 
θεσιν. Καταλέξας ὃ) οὖν ἐκ τούτων ὅσον ἠθούλετο, 
τὸ λοιπὸν ἀπεπέμψατο στρατιωτῶν τε xai λοχαγῶν, 
τοὺς μὲν, τοὺς στρατιώτας, ὡς προκατειργασµένους 
ταῖς προθεθηχυίαις ἅτταις, τοὺς δὲ λοχαγοὺς αὑτὸς 
δειλιῶν ἀπάγεσθαι σὺν αὐτῷ ὡς τῷ μέρει τῶν ἐφ- 
ἑδρων προσανέχοντας. Εἴθε μὲν οὖν αὑτὸ sic πάντας 


pervenire, ubi etiam eorum qui cum Manuele Ὦ ἐπέπρακτο, καὶ st μὴ δυνατὸν ἦν τὸν θεῖον ὅρον 


Curopalate Comneno ceciderant spectator fuit. 
Et inde sensim ac paulatim progressus ad Theo- 
dosiopolim se confert, ante quidem neglectam, 
sed ex quo expugnatum fuit Artze, instauratam 
et communitam. Inde jussit singulos duorum 


παρελθεῖν καὶ τὸ xexpapivoy ποτήριον ἐχφυγεῖν' 
τέως δ᾽ οὖν ἀσφαλῶς πράξας ἐφάνη ἄν. Τὸν Ἠετα- 
γειάτην δὲ Νικηφόρον xai τοιούτους τινὰς ὡς ὁὑπ- 
ὅπτους διωσάµενος, τοὺς δόλου xal χαχοηθείας µε- 
στοὺς συνεπήγετο, ὡς προϊὼν ὁ λόγος δηλώσει. AÓ. 


JACOBI GOARI ΝΟΤΑΡ. 


(20) Lego ἀποτίσουσα, et expono volum pro com- 
meatu persolutura, vel ultimo ante discessum collo- 
quio exceptura. Recolenda περὶ συντακτηρίου supe- 
rius scripta. 

. (21) Utraque purpura sunt, heo aureo etiam 
limbo prietexta,ac ideoireliquis longe nobiliora.Co- 
dinus, Cedrenus in Basilio Macedone, Gregoras ].1x. 


(22) Pons iste est & Justiniano constructus, 
Πενταγέφυρος alias dictus apud Cedrenum. Vul- 
gus Ζόμπον vocavit appellativo potius quam pro- 
prio nomine Ζόμπος enim  gibbosum  signifloat, 
nec ineptum pontis valde oonvexi censetur epi- 
thetum. De Segari fluvio in Cedrenum memini- 
mus. 








421 


HISTORIA. 


422 


τὸς δὲ οὕτως iov τῶν χαταληψόντων αὐτὸν χακῶν A mensium cibaria secum ferre, tanquam per in- 


ἀνεπαίσθητος, ἐἑπεραιώθη τὸν "AÀuy λεγόμενον πο- 
ταμὸν, tl xal αὐτὸς ὑπομείνας εἷς τι νεοπαγὶς φρού- 
prov, πρὸς αὐτοῦ τὴν οἰκοδομίαν λαχὸν, ἐσκηνώσατο. 
Μετὰ ταῦτα δὲ περαιωθεὶς τὴν διαίρεσιν stc οἰχείας 
χτήσεις συνδιεγράφατο, Tijv δὲ Καισάρειαν παρελ- 
θὼν εἰς τὴν λεγομένην κατήντησε Kpóav πηγήν (23) * 
ἦν γὰρ ὁ τόπος πρὸς ὁποδοχὴν στρατοῦ οὔθετος 
πᾶσι βρίθων τοῖς χρησίµοις, ἁστυχώμαις καὶ ἀγρο- 
πόλεαι, διὰ τῆς συμμιγοῦς Ἠποριμότητος γνωριζό- 
ενος, ζειρομένης δὲ τῆς χώρας καὶ ἐρημουμίνης 
παρὰ τῶν στρατιωτῶν ἀπηνέστερον προσηνέχθη τισὶ 
τῶν ἐκ τοῦ τάγµατος τῶν Νεμίτζων. ᾽Αλλ) ot γε 
δηχθέντες ἁποστατοῦσι. Γνωσθέντος δὲ τούτου, ἵπ- 
που ἐπιθὰς ὁ βασιλεὺς καὶ στρατιωτικὸν συγκαλεσά- 
µενος τοὺς ἰδιοξένους κατέπληζε xai αὖθὶς ὑπο- 
σπόνδους xal μὴ βουλυμένους κατέστηοεν, ἐν τούτοις 
µόνοις τὸ πρόατιμον ὁρίσας, iv τῷ ἐσχάτους τετά- 
χθαι ἀντὶ τῆς πρώτης ἐγγύτητος καὶ σωµατοφυλα- 
xlac. (P. 837] 'Exsigsv γωρεῖ εἰς Σεθάστειαν, τὴν 
Ἰθηρίαν καταλαθεῖν ἐπειγόμενος, ὅτε καὶ τῶν σὺν 
τῷ κουροπαλάτῃ Μανουὴλ τῷ Κομνηνῷ πεσόντων 
θεατὶς τῶν πτωμάτων ἐγένετο. Κάχεῖθεν σχολῇ καὶ 
βάδην lv καταλαμθάνει τὴν θεοδοσιούπολιν, πρώην 
μὲν Σχἀμεληθεῖσαν' ἐξ ὅτου δὲ ἐπολιορκήθη τὸ "Αρτζε, 
ἀνοιχοδομηθεῖσαν xal κατοχυρωβθεῖσαν , ἐντεῦθεν 
διμήνου τροφὴν ἑχάστῳ φέρει ἐπιχηρνχευσάμενος 
ὡς δι ἀοικήτου καὶ ἠρημωμένης χώρας βαδίζειν 
µέλλουσι. Πάντων δὲ τὸ προσταγὲν ποιησαµένων, 
τὸ μισθοφορικὸν τῶν Οὕὔζων καὶ τοὺς Φράγγους σὺν 
Ῥουσελίῳ ἀνδρὶ ἨὙενναίῳ καὶ πολεμικῷ διαφίησι 


cultám et solitariam regionem iter habituros. 
Cum omnes imperata fecissent, mercenarios Uzos 
et Francos cum Ruselio, viro forti ao bellicoso, 
&d Chliat predatum misit, quod prius etiam fe- 
cerat. llle a tergo 6693 insequens ad Matzaiciert 
pervenit, urbem Homanam, sed a sultano sub- 
actam et ante a Turcis obsessam. Aspernatus au- 
tem hos ut paucos, aliam manum haud exiguam 
ab exercitu a&bscissam Josepho magistro Tarcha- 
niote tradit, addita etiam haud contemnenda 
cohorte peditum, imo etiam equitum selectorum, 
qui maxime bellicosi erant et inter hostes sem- 
per principes pericula adibant primique pugna- 
bant. Profectus autem  Tarchaniotes ad Chliat 
opem laturus Uzia et Francis et omni mercenario 
exercitui. Audierst enim imperator multitudinem 
numero infinitam adversus ipsos venire, et di- 
viserat exercitum, sperans se statim Matziciert 
in euam potestatem redacturum, quod etiam ac- 
cidit, et ad eos qui erant in Chliat adventurum, 
Quod si que necessitas urgeret, confestim ipsos 
revocaturum, cum exercitus prope castra posuis- 
sent. Audiebunt enim sultanum studiose adver- 
sus se contendere. Et quidem certe non carebat 
ratione rerum divisio et consiliorum, neque aliena 
erat & peritissimo duce, nisi fatum, imo vero 
divina ira seu ratio a nobis maxime remota- 
eventum rerum in contrariam partem perver, 
tisset, et ad exitum rei et conjunctionem exet- 
citus eadem die eliam sultanum sine precone 


κατὰ τοῦ Χλίατ sl; προνοµήν. Τοῦτο δὲ xal πρότε- C Turcis adjunxisset, et prohibuisset decreta ad 


pov ἑποιήσατο. ᾿Εχεῖνος δὲ κατόπιν ἐλαύνων εἲς τὸ 
Μανζικιλρτ παρεγένετο, πόλιν ᾿Ῥωμαϊκὴν μὲν, χει- 
ρωθεῖσαν δὲ τῷ σουλτἆνῳ προτοῦ καὶ Τούρκους 
ἐγχαθημένους ἔχουσαν. Καταφρονήσας δὲ τούτων 
ὡς ὁλιγοστῶν, ἑτέραν μοῖραν οὐκ ἑλαχίστην ἀποτε- 
µόμενος τοῦ στρατοῦ ᾿Ιωσὴφ μµαγίστῳ τῷ Ταρχα- 
νειώτῇ παραδίδωσι, προσεπιδοὺς xal στῖφος πεζῶν 
οὖκ εὐχαταφρόνητον, μᾶλλον δὲ τῶν ἱπποτῶν τὸ Ex- 
χριτόν τε καὶ μαχιμώτατον xàv τοῖς πολεµίοις προ- 
κινδυνεῦον ἀεὶ xal mpopayóusvov. "Apac δὲ ὁ Ταρ- 
χανειώτης ἄπεισιν εἷς τὸ Χλίαι, βοηθήσων τοῖς 
Οὔζοις xal τοῖς Φράγγοις xal παντὶ τῷ μισθοφορικῷ * 
ἠκηχκόει γὰρ ὁ βασιλεὺς πλῆθος μυρίανδρον κατ 
αὐτῶν Φφίρεσθαι. Διεῖλε δὲ ὁ βασιλεὺς τὸν στρατὸν, 


exitum perduci. Nam cum occupasset imperator 
Matziciert perculsis Turcis ejusque veritis adven- 
tum, iique fidem quam petierant accepissent, 
ubi 698 etiam accidit αἱ quidam Romanus ju- 
risjurandi gratia naribus privaretur, quod jura- 
verat ipsis imperator, quod ille asellum Turcicoum 
rapuerat, Dei Genitricem et Christum et omnes 
sanctos intercessores invocans. In quibus dum 
imperator occupatur, in milites Romanos, qui 
predatum egressi fuerant, Turcica manus invadit. 
Ratus igitur imperator ducem sultani cum quibus- 
dam copiis advenisse, ut dispersos regii exercitus 
coerceret, adversus ipsum misit cum idonea manu 
magistrum Nicephorum Bryennium, qui cum ipso 


ἐλπίζων αὐτὸς ταχὺ τὸ Ματζικιλρτ παραστήσεσθαι, |) congressus haud cessit : verum multi cum ipso 


ὃ δὴ xal γέγονςε, καὶ ἐπιδημῆσαι τοῖς ἐν τῷ Χλιάτ * 
gb δὲ τις ἀνάγχη χατεπείξει, ταχέως αὐτοὺς παρα- 
χαλέσασθαι, πλησίον ἐσκηνωμένων τῶν στρατευµά- 
των * ἤχουε γὰρ τὸν σουλτανὸν ἐπείγεσθαι κατ αὖ- 
τοῦ. Kal γε ἦν οὐκ ἀνεύλογος dj διαιρεσις τῶν στρα- 
τιωµάτων, xal λογισμῶν οὐκ ἀποστρατηγικωτάτων, 
t! μὴ πεπρωμένη, μᾶλλον δί βεῖος χόλος f, λόγος ἡμῖν 
ἀποῤῥητότερος τὴ, ἔκθασιν elc τούναντίον περιέτρεψε, 
καὶ πρὸς τῷ τέλει τοῦ ἔργου καὶ τῇ αὐθημερινῇ 


vulnerati sunt, et haud pauci ex ipsis occiderunt. 
Et cum validius ex incursu paulo ante assueti 
pugnarent, audacius incumbentes armis, cominus 
resistebant. Quare metu commotus copias ab 
imperatore petiit. Ille autem condemnata illius 
timiditate (ignorabat enim rei veritatem) οοδοία 
concione habuit orationem de iis que ad bellum 
pertinebant. In media quoque oratione gravioribus 
verbis uti exorsus est, et interea sacerdos lectio- 


JACOBI GOARI NOTE. 
(23) Gelidioris et frigidioris aque fontes xpóa« πηγάς moderni vocant, diversosque hoo nomine tum 


Chii tum Teni novimus. 





423 


JOANNIS SCYLITZ/E 


424 


nem Evangelii exclamavit, que ita se habebat, A τῶν στρατευμάτων ἑνώσει xal τὸν σουλτάνον αχη- 


ut alia omittam : « Si me persecuti sunt, et vos 
persequentur; si verbum meum servaverunt, et 
vestrum servabunt, » usque ad illud, « arbitra- 
bitur obsequium se prestare Deo. » Quod cum 
etiam prudentiores adnotassent, existimarunt hoc 
verbum oraculum. Fervente autem bello 604 mi- 
sit imperator etiam Nicephorum magistrum et 
Ducam Theodosiopolis Baeilacium cum indigenis 
militibus, quo Bryennio adjuncto usque ad quod - 
dam leve prelium equalis et ancepe pugna fuit. 
Cum autem milites, imperatores ac duces sequi 
statuissent, primas partes pugne sustinere polli- 
citus est, statimque impetu facto hostes, qui terga 
dederant, persequebatur. Cum vero Bryennius 
guis frena detinere jussisset, solus Basilacius per- 
sequens ignoratione facti, ubi ad vallum hostium 
accessit, confixo ipsius equo ad terram decidit, 
armorum pondere oppressus, et idcirco circumfusi 
hostes ipsum vivum capiunt, vinctumque ad sul- 
tanum abducunt. In cujus conspectum adductus, 
neque ut servus jam effectus neque ut captivus 
&bductus, sultano se subjecit. Sed neque sultanus 
ipso ut servo aut captivo usus est, sed crebro ac- 
cersens de imperatore eum percontabatur, suam- 
que ipai potentiam ostentabat, ut ei metum terro- 
remque injiceret; qui omnia ipsius laudans et 
exiollens, preliari adversus Romanorum impera- 
torem ipsi inutile consulebat. Sed hic quidem in 
his versBabatur. 'mperator autera coactus cum re- 
liquo exercitu egressus est ad rerum spectacu- 
lum; et usque ad vesperam in quibusdam tumulis 
consistens, ubi qui resisteret et sese opponeret, 
neminem vidit, in castra reversus est. Statim- 
que circumtusi Turci arcuum sagittis οἱ equitatu 
haud mediocrem exercitui terrorem  injecere, 
6985 intra vallum impellentes. Nox erat illunis 
cum hac gerebantur, neque fugientes et persequen 


tes utrum externi an noti essent et amici discerni 


poterant, verum tota nocte obscuris ululatibus cir- 
cumsonabat exercitus, ita ut omnes apertis aoc vi- 
gilantibus oculis pernoctarent. Cumque jam illuxis - 
set, pars quedam Uzorum duce quodam nomine 
Tame, et exercitus cui Tornicius Cotertzes preerat, 
ad hostes confluxit; quod haud mediocrem solli- 
citudinem Romanis attulit, suspicantibus reliquas 


ρυκτὶ τοῖς Τούρχοις ἐπέστησε καὶ τὰ δοκηθέ,τα 
τελεσθῆναι διαχεκώλυχε. Παραλαθὼν γὰρ ὁ βασιλεὺς 
τὸ Ματζιχιὲρι καταπλαγέντων — xal ὀῤῥωδησάντων 
τῶν Τούρχων τὴν αὐτοῦ ἐπέλευσιν, καὶ πίστιν αἴτη- 
σαµένων καὶ λαθόντων, οὗ καὶ συνέθη ῥινοτμηθῆναι 
Ῥωμαῖόν τινα ὀνάριον Τουρκικὸν ὑφελόμενον, εὖορ- 
xlac χάριν ἧς ὁμωμόκχει τούτοις ὁ βασιλεὺς, τὴν 
θεοτόχον xal τὸν Χριστὸν καὶ τοὺς ἁγίους πάντας 
µεσίτας προθαλόµενος. Ἐν ὅσῳ δὲ ταυτὶ τῷ βασιλεῖ 
διετάττετο, τοῖς εἰς τὴν χρείαν ἐξιοῦσι ατρατιώταις 
Ῥωμάίοις πληθὺς Τουρκικὴ (P. 838] ἐπιτίθεται. 
Οἶηθεὶς οὖν ὁ βασιλεὺς ἠγεμόνα τοῦ σουλτάνου µετά 
τινος ἀφῖχθαι δυνάµεως xal. διακλονεῖν τοὺς σπορα- 
δας τοῦ βασιλικοῦ στρατοῦ, ἀπέστειλεν ἐπ᾽ αὐτὸν 
Νικηφόρον µάγιστρον τὸν Βρυέννιον μετὰ τῆς dp- 
χούσης δυνάµεως, ὃς καὶ συμθαλὼν αὐτῷ οὐκ iv- 
έδωκε μὲν, ἐτρατματίσθησαν δὲ πολλοὶ τῶν σὺν αὐτῷ, 
οὐκ ὀλίγοι δὲ τούτων καὶ ἔπεσον, ῥωμαλεωτέρων 
δὲ φανέντων ix. τῆς συγκρούσεως τῶν πρώην ἐθά- 
δων. θρασύτερον γὰρ προσρηγνύμενοι ἀγχεμάχοις 
ὅπλοις ἀντικαθίσταντο. "OOev καὶ φόθῳ κχατασει- 
σθεὶς δύναμιν ἐζήτει παρὰ τοῦ βασιλέως, 'O δὲ κατα- 
γνοὺς αὐτοῦ δειλίαν (ἠγνόει γὰρ τὸ ἀληθὲς) ἐχκλησίαν 
συστησάµενος ἐδημηγόρησε τὰ περὶ πολέμου, ἐν δὲ 
τῷ µέσῳ καὶ τραχυτέρων ἵψατο λόγων. Καὶ ἐν το- 
σούτῳ ὁ ἱερεὺς ἐπεφώνησε τὴν τοῦ Ἐὐαγγελίου ἀνά- 
γνωσιν. Εἶχε δὲ τὸ Εὐαγγέλιον, ἵνα τἆλλα παρ, 
« Et ἐμὲ ἑδίωξαν, καὶ ὑμᾶς διώξουσιν ' ll τὸν λόγον 
µου ἐτήρησαν, xal ὁὀμέτέρον τηβήσουσιν, ἕως τοῦ 
« δόξει λατρείαν προσφἑρειν τῷ θεῷ' » ὅ xal ἔπιση- 
μηνάµενοι ol συνετώτεροι ἴδοξαν ἀψευδὲς τοῦτο xal 
θεοπρόπιον, Ζέοντος δὲ τοῦ πολέμου ἀπέστεινεν ὁ βασι- 
λεὺς καὶ Νικηφόρον µάγιστρον καὶ δοῦχα θεοδοσιουπό- 
λεως τὸν Βασιλάχιον μετὰ τῶν ἰθαγενῶν στρατιωτῶν, 
Ἡροστεθέντος οὖν τῷ Βρυεννίῳ μέχρι τινὸς dxpobo- 
λισμοῦ ἰσοπαλὴς καὶ ἀμφήριστος ἦν ἡ μάχη. Συν- 
θεµένων δὲ τῶν στρατιωτῶν ἀκολουθεῖν ὄπισθεν τῶν 
στρατηγῶν πρωταγωνιστεῖν χαθυπέσχετο, xal εὐθὺς 
ἐξορμήσας νωτα δεδωκότων τῶν ἑναντίων ἐδίωχε. 
Τοῦ δὲ Βρυεννίου τοὺς ῥυτῆρας ἀνασχεῖν τοῖς περὶ 
αὐτὸν ἐγχελευσαμένου, µόνος διώχων ὁ Βασιλάχιος 
ἀνοίᾳ σοῦ πραχθέντος, ἐπεὶ τῷ Ὑάρακι τῶν ἑναντίων 
προσέµιξε, περιπαρέντος αὐτῷ τοῦ ἵππου προσέσχε 
τῇ Yt, βάρος τῶν ὅπλων ἐπιφερόμενος. Διὸ xal περι- 
χυθέντες οἱ πολέμιοι αἱροῦσιν αὑτὸν ζωγρίαν, καὶ 


nationes sibi inimicas. Quidem vero pedites egressi [) πρὸς τὸν σουλτάνον ἀπάγουσι δέσµιον * ᾧ καὶ εἰς 


Turcos occidere telis que eminus jaciuntur, et 
armis quibus cominus pugnatur, et coegerunt e 
castris exire. Imperator autem missis ad Chiliat 
antecureoribus, duces qui illic erant ad se accersivit 
cum copiis quas habebant, statim cupiens de sum- 
ma rerum prelio decertare; quorum exspectans 
auxilium frustra tempus conterebat : erant enim ii 
qui Pyrrichium saltationem maxime meditati fue- 
rant. Ut vero de eorum auxilio desperavit, suspica- 
tus aliqua re eos impediri, cum familiaribus statue- 
bat postridie manum conserere. Ignorabat videlicet 
Tarchaniotem quoque sibi adjuncto Ruselio, qui ad 


ὄψιν παραστὰς οὔτε ὣς δοῦλος ἤδη γεγονὼς, οὔτε ὡς 
αἰχμάλωτος ἀπαχθεὶς τῷ σουλτάνῳ καθυπετάγη. 


Ἅλλλ οὔτε ὁ σουλτάνος εἴτε ὡς δούλῳ εἴτε ὡς αἰχμ- 


αλώτῳ προσηνέχθη at, συνεχῶς δὲ παριστῶν περὶ 
τοῦ βασιλέως τε ἐπηρώτα xal τὴν ἑαυτοῦ ἰσχὺν ἐν- 
απεδείχνυε καὶ el; ἄῤῥωδίαν xal πτοίαν ἐνέθαλλεν. *O 
δὲ πάντα ἐπαινῶν καὶ µεγαλύνων τὰ αὗτοῦ, τὸ &v- 
τιπαρατάξασθαι βασιλεῖ Ῥωμαίων ἀσύμφορον αὐτῷ 
συνεθούλευεν. ᾽Αλλ᾽ οὕτω μὲν οὗτος * 6 δὲ βασιλεὺς 
ἀναγκασθεὶς ἐξῄει μετὰ τῆς λοιπῆς πληθύος εἷς τὴν 
τῶν πραγμάτων θέαν. Μέχρι 68 ἑσπέρας ἐπί τινων 
λόφων ἑστὼς, ἐπείπερ οὐκ [Tv] τὸ ἀντικαθιστάμενον, 





425 


χυθέντες ol Τοῦρκοι τόξων βολαϊῖς (P. 839] καὶ παρ- 
(ππεήσεσι φόθον οὗ μικρὸν τῇ στρατιᾷ ἐνεποίησαν, 
ἐντὸς τοῦ χάρακος βιαζόµενοι. Νὺξ ἦν ἀσέληνος ὅτε 
ταῦτα ἐγίνετο, καὶ διάκρισις ὀθνείων καὶ γνωστῶν, 
φευγόντων xal διωκόντων οὐκ ἣν. Διὰ πάσης δὲ νυ- 
κτὸς περιηχοῦντες σαν ὑλαγμοῖς ἀσήμοις τὸ στρατό- 
πεδον, ὡς ἅπαντας διανυκτερεῦσαι ἠνευγμένοις καὶ 
ἀγρύπνοις τοῖς ὄμμασι. Πρωΐας δὲ γενομένης μοῖρά 
τις Οὐζικὴ, ἔξαρχον ἔχουσα Ταμῆν τινα οὕτως óvo- 
μαζόμενον ὑπὸ Τοροικίῳ τῷ Κοτέρτζῇ ταττόµενον, 
τοῖς ἐναντίοις προσεῤῥόη * ὅπερ οὐκ sl μικρὰν 
ἁγωνίαν τοὺς Ῥωμαίους ῥἐνέθαλεν, ὑποπτεύοντας 
καὶ τὸ λοιπὸν ἔθνος ὡς πολέμιον. Τινὲς δὲ τῶν 
πεζῶν ἐξιόντε Τούρχων ἀνεῖλον πολλοὺς βέλεσιν 
ἐκηθόλοις καὶ ἀγχεμάχοις ἀμυντηρίοις ὅπλοις, καὶ 
τῆς παρεμθολῆς ἐχστῆναι παρέπεισαν. 'O δὲ βασι- 
λες ταχυδρόµους ἁποστείλας εἲς τὸ Χλίατ τοὺς 
ἐχεῖσς ἠἡγεμόνας ἐκάλει μετὰ τῶν ὑπ αὐτοὺς δυνά- 
µεων, παραυτίκα θέλων ἀγχεμάχῳ πολέμῳ διακρῖ- 
αι τὰ πράγματα. Kal ἀναμένων τὴν ἐξ αὐτῶν 
Βοήθειαν τὸν καιρὸν τηνάλλως ἔτριδεν' ἦσαν γὰρ οἱ 
τῶν ἄλλων" µάλιστα τὴν πυῤῥίχιον ἐκμεμελετηκότες 
ὄρχησιν. "Oc δ᾽ ἀπεγνώχει τὸν ἀπὸ τούτων βοήθειαν, 
κώλυμά τι εἶναι ὑποπτεύσας ἐσκέπτετο μετὰ τῶν 
συνόντων εἰς τὴν ὑστεραίαν διαγωνίσασθαι. ᾿Ἠγνόει 
δὲ ἄρα ὡς ὁ Ταρχανειώτης παραπείσας καὶ τὸν Ῥου- 
σέλιον συνελθεῖν τῷ βασιλεῖ προθυµούμενον, μαθὼν 
τὴν τοῦ σουλτάνου ἄφιξιν xal τὴν αὐτοῦ κατὰ τοῦ 
βασιλέως ἐπέλευσιν, ἄρας τοὺς ἀμφ᾽ αὐτὸν ἅπαντας 
διὰ τῆς Μεσοποταμίας φυγὰς ἁγεννῶς εἰς τὰ Ῥω- 
µαίων ἑνέθαλε, µηδένα λόγον τοῦ δεσπότου, µήτε 
μὴν τοῦ εἴκύτος ὁ δείλαιος ποιησάµενος. Ὁ γοῦν βα- 
σιλεὺς κατὰ τὸ συγκείµενον, τὴν εἷς τὸν πόλεμον 
παρασχευὴν ἐς τὴν αὔριον ἐξαρτύσας τὰ κατ' αὖ- 
τὸν διετάττετο, ἔτι τῆς βασιλείου σκηνῆς ἑντὸς καθ- 
εστάµενος, ὁπότε xal τὸ ἐκ τῶν συνόντων Σχκυθῶν, 
τῶν Οὕζων, φημὶ, δέος ἀφαιρούμενος ὄρχῳ συνέβει 
τῆς αὐτῆς θρησκείας αὐτὸν χατησφαλίσατο. Ἐν ὅσῳ 
δὶ τὰ τοιαῦτα ἑπράττετο καὶ οἱ στρατιῶται κατὰ 
ταξεις καὶ λόχους ἐπὶ τῶν ἵππων ἐἑφίσταντο ἔνοπλοι, 
πρίσθεις ἦκον ἐκ τοῦ σουλτάνου τὴν εἰρήνην ἄμφο- 
έροις ἐπικηρυχευόμενοι, 'O δὲ βασιλεὺς dotato 
μὲν αὐτοὺς καὶ λόγων αὐτοῖς καὶ νόμων τῶν πρε- 
σθυτέρων µετέδωχεν, οὗ πάνυ δὲ τούτους φιλανθρώ- 
πως ἐδέξατο. "Όμως ὃ᾽ οὖν συνεπινεύσας xal σταυρὸν 


αὐτοῖς ἐπιδέξωκεν (.4), ἵνα τῇ ἐπιδείξει ἀθλαθλεῖς D 


περὸς αὐτὸν ὑποστρέφωσι, κοµίζοντες ἀγγελίας c 
ἂν kx τοῦ σουλτάνου πύθοιντο. Δεδύλωχε γὰρ τῷ 
ἀνελπίστῳ τοῦ μηνύματος ἐπαρθεὶς, lv! ὁ σουλτάνος 
καταλιπὼν τὸν τόπον τῆς ἰδίας παρεμθολῆς πόῤἑω- 
τέρω στρατοπεδεύσηται, ὁ δὲ βασιλεὺς ἐν ἐκείνῳ τῷ 
τόπῳψ ὃς τὸν σουλτάνον εἶχε πρότερον ἐπικαταπήξῃ 
τὸν χάραχα, [P. 840] τηνικαῦτα πρὸς συµθιθάσεις 
αὐτῷ χωρήσας. Ἔλαθε δὲ τὴν νίκην ὑπὸ ὑψηλοφρο- 
σύνης τοῖς ἐναντίοις καταπροέµενος, χαθὼς οἱ πιρὶ 


HISTORIA. 
ὑπέστρεψεν εἰς τὴν παρεμθολήν. Καὶ αὐτίκα περι- À imperatorem 


C 


426 


8e alvcri animo conferebat, cognito 
Sultani adversua imperatorem adventu cum omni- 
bus suis per Mesopotamiam haud gloriose fugientem 
in Romanorum regionem invasisse, nulla neque 
domini sui neque honesti habita ratione. Imperator 
igitur, ut constituerat, 696 instructo ad prelium 
in posterum diem exercitu, suas res componebat, 
adhucintra regium tabernaculum consistens,quando 
a Scythis, Uzis inquam, qui cum ipso erant, metu 
liberatus, consueto jurejurando ipsum conflrmavit. 
Interea dum heo fierent et milites et ordines ao 
manipuli armati in equis consislerent, a Sultano 
legati venere, qui pacem utrisque annuntiarent ; 
quos quidem imperator excepit,et colloquium ipsis 
secundum legationis jus impertitus est, non tamen 
eos benigne et humane tractavit. Verumtamen cum 
consensissent, crucem illis tradidit, qua ostenden- 
da reverterentur incolumes et illesi, a Sultano 
responsa referentes. Speravit enim insperato nuntio 
elatus, fore ut Sultanus relicto proprio castrorum 
loco ulterius progreasus oastra poneret, et ipse eo- 
dem in loco ubi prius Sultanus fuisset vallum 
consírueret, et tunc ad consentiendum sibi et pacis 


fedus percutiendum accederet ; neque animadver- 


tit e pre animi elatione victoriam hostibus conce- 
dere, quemadmodum ii qui talia accurate exami- 
nani conjicere consuevere, cum misisset ipsi telum 
quod maxime ad victoriam pertinet et illius est 
symbolum,crucem videlicet, Nondum finem habuit, 
neque legatorum exspectatus fuerat adventus, et 
quidam ex iis qui maxime familiares erant impe- 
ratori,ei persuadent ut pacem negligat, quasi rem 
que mendacii haud expers deceptura sit potius 
quam utilitatis aliquid 697 allatura : timere onim 
suspicabantur Sultanum, quod non idoneas copias 
haberet, sed exspectare eos qui a tergo insequeren- 
tur,et obtentu pacis tempus differre, Illi igitur qui 
cum Sullano erant per se reversis legatis de pace 
colloquebantur,eamque omnino integram fieri stu- 
debant. Imperator autem non indicto per preconem 
bello, cum classicum cecinisset, temere clamorem 
sustulit. Que fama cum ad hostes pervenisset, eos 
maxime perculit. Illi igitur instructa et armata 
inutili multitudine ulterius progrediebantur.A tergo 
vero aciei ad prelium instructe speciem prebebant. 
Sed magis illi ad fugicondum concitabantur, quod 
viderent Romanorum phalanges instructas ad pre- 
lium ordine progredi. Et illi quidem retro proces- 
serunt. Imperator autem cum omni exercitu a tergo 
ipsos persecutus.est, quoad noctis crepusculum 
advenit. Cum imperator adversarios non habuisset, 
neque qui sibi oppositi repugnarent, offendissetque 
vacua a militibus castra et a custodibus, quod ido- 
neo numero minus abundaret, ut posset ibi presi- 
dia relinquere, statuit haud amplius esse perse- 
quendum, ne se incompositum Turca aggrederen- 


JACOBI GOARI ΝΟΤΗ, 


(24) Qualiter orux 
P- 927 edisserui. 


PaTROL. GR. CXXII. 


in obarta depicta sit fidei date pignus et jurisjurandi symbolum, nota ad Cedreni 


14 





421 


JOANNIS SCYLITZA 


428 


tur, simul considerans, si amplius cunctaretur, A τὰ τοιαῦτα διακριθοῦντες συµθάλλουσι, τὸ νικητι- 


sibi superventuram noctem, et tunc Turcos eminus 
jacientes e fuga redituros. His de causis, converso 
regio signo, precepit milites redire. Verum ii qui 
procul 698 phalanges habebant, conspicali signa 
relro conversa cladem ab imperatore acceptam 
Suspicati sunt.Imo veroquidam exiis quiei aderant, 
Andronicus Cesaris fllius imperatoris patruelis, 
ante meditatus insidias, ipse per se talem famam 
disseminavit, et cum militibus quos habebat cito ad 
castra se contulit; quem reliqui quoque imitati ad 
unum omnes fugere. Imperator autem conspicatus 
id quod temere fieret, suorum fugam, ut mos est, 
eos revocana, sistebat : verum nemo obediens erat. 
Adversarii vero in tumulis consistentes, cum vidis- 


sent id quod nulle ratione fieret, repente Romano- B 


rum infortunium Sultano studiose renuntiant : et 
ad redeundum concitant, quippe jam et ipse fugiens 
& suis castris procul aberat. Statim igitur cum im- 
peratore acre prelium initur. Cumque suos jussis- 
Bel minime cedere neque molliter aliquid facere, 
sed strenuos et fortes viros se prebere, aliquandiu 
fortiter restitit. Sed cum interim alii extra vallum 
fugereut,explorata fama minus audiebatur, quippe 
cum alii aliud nuntiarent, hi cladem, illi victoriam, 
et obscura atque incerta dissererent ; quod etiam 
ex Cappadocibus aliqui per tribus et curias abire 
coperunt,et multi ex regiis equisonibus cum ipsis 
equis revertebantur, ne viderent imperatorem con- 
tendentes.Eratque veluti motus et luctus metusque 
incredibilis, Turcis undique 699 confluentibus. 
Quare singuli perinde ac poterant sibi salutem 
qus&rebant.Persequentes vero hostes alios occidere, 
alios vivos capere, alios pedibus conculcare. Erat- 
que res admodum miseratione digna, omnemque 
lamentationem exauperans atque omuem dolorem. 
Cum veroimperatorem circumstetissent hostes, non 
statim ipsum cepere, quippe qui rei militari peri- 
lusacbellicosus multaque pericula expertus strenue 
se defendebat, multisque ocoisis ad extremum ipse 
in manu gladio percussus est, et equo jaculo trans- 
fixo pedes pugnabat. Verumtamen defatigatus ad 
vesperam capitur,et captus,o incredibilem calami- 
tatem, clarissimus Romanorum imperator nocte 
illa, eque atque multi alii, humi jacens, sine ullo 
honore, multa cum miseratione dormivit, infinitis 


κώτατον σύμθολον (23) ἀποστείλας αὐτῷ τὸν σταυ- 
póv. Οὕπω τέλος ἔσχεν οὐδ ἀναμονὴν d τῶν πρὲ- 
σθεων ἄφιξις, xxl. τινες τῶν ἐγγυτάτων τῷ βασιλεῖ 
πείθουσιν αὐτὸν ἀποθαλέσθαι τὴν εἱρήνην ὡς Ψευ- 
δοµένην τὸ ἔργον καὶ ἀπατῶσαν μᾶλλον Ἡ τὸ συµ- 
φέρον ἐθέλουσαν" δεδιέναι γὰρ ὑπέλαθον τὸν σουλ- 
τάνον διὰ τὸ μὴ ἀξιόλογον ἔχειν δύναμιν, περιµένειν 
δὲ τοὺς κατόπιν ἀφικομένους καὶ τῷ προσχήµατι 
τῆς εἰρήνης µετεωρίζειν τὸν Ὑχρόνον. Οἱ μὲν οὖν 
περὶ τὸν σουλτάνον, κατὰ σφᾶς αὐτοὺς ἐπανελθόν- 
των τῶν πρέσθεων, τὰ περὶ τῆς εἰρήνης ὠμίλουν 
καὶ ταύτην ὁλοσχερῶς ἐπραγματεύοντο' ὁ δὲ βασι- 
λεὺς ἀκηρυκτὶ σχλπίἰσας τὸ ἐνυάλιον τὸν μῦθον πα- 
Ραλόγως ἐχρότησε. Καταλαθοῦσα δ᾽ ἡ φήμη τοὺς 
ἐναντίους ἐξέπληξε. Τέως δ᾽ οὖν καθοπλισάµενοι 
καὶ αὐτοὶ τὸ ἄχρηστον πλῆθος sl; τοὐπίσω προσ- 
ἤλαυνον, αὐτοὶ δὲ κατόπιν ἐδίδουν φαντασίαν πολε- 
µικῆς παρατάξεως, τὸ δὲ πλεῖον φυγή τις κατεῖχεν 
αὐτοὺς συντεταγµένας Ἱδόντας τῶν Ῥωμαίων τὰς 
φάλαγγας ἐν τάξει xal χόσμῳ πολεμικῆς παρατά- 
ξεως. Καὶ ol μὲν π;οῄεσαν sl; τοὐπίσω, 6 δὲ βασι- 
λεὺς πανστρατιᾷ κατόπιν αὐτῶν ἐπεδίωκεν, ἕως ἄρα 
καιρὸς δείλης ὀψίας κχατέλαθον. Επεὶ δ᾽ ὁ βασιλεὺς 
τοὺς ἀντιτεταγμένους οὐχ εἶχε xal ἀντ,πολεμοῦντας, 
τὴν δὲ παρεμθολὴν ἐψιλωμένην στρατιωτῶν καὶ 
πεζοφυλάκων ἐγίνωσκε διὰ τὸ μηδ᾽ εὐπορεῖν Ἰκανοῦ 
πλήθους ὥστε xai παρατάξεις dv ταύτῃ καταλιπεῖν, 
ἤδη προεξαντληθέντων, ὡς προδιείληπται, ἔγνω μὴ 
ἐπὶ πλεῖον ἐπιτεῖναι τὴν δίωξιν, ἵνα μὴ ταύτῃ ἀφυ- 
λάκτως ol Τοῦρχοι ἑπίθωνται, καὶ ἅμα ὃ.ασκοπῶν, 


(εἰ ἐπὶ πλέον ἐχμακρυνθείη, καταλήψεται αὐτὸν d) 


νὺξ, καὶ τηνικαῦτα ci Τοῦρχκοι παλίντροπον θήσουσι 
τὴν φυγὴν ἐκηθόλοι τυγχάνοντες. Διὰ δὴ ταῦτα καὶ 
τὴν βασιλικὴν σηµαίαν ἐπιστρέψας νόστου ἔπιμνη- 
σθῆναι παρήγγειλεν. Οἱ δὲ πὀῤῥω τὰς φάλαγγας 
ἔχοντες στρατιῶται, τὰς σημαίας ἰδόντες ὀπισθυρ - 
µήτους, ἵτταν εἶναι τὸ πρᾶγμα βασιλικὴν ὑπετό- 
πασαν. Μᾶλλον δέ τις τῶν ἐφεδρευόντων αὐτῷ, 'Av- 
δρόνικος ὁ τοῦ Καΐσαρος μὲν υἱὸς, τῶν δὲ βασιλέων 
ἐξάδελφος, προθεθουλευμένην ἔχων τὴν ἐπιθουλὴν 
αὐτὸς δι’ ἑαυτοῦ τὸν τοιοῦτον λόγων διέσπειρε, καὶ 
τοὺς περὶ αὐτὸν στρατιώτας ἀναλαθὼν ταχὺς τῇ 
παρεμθολῇ ἐφοίτησεν. "O καὶ οἱ λοιποὶ µιµησάμε- 
vot ec καθεὶς ἁμαγητὶ τὴν quy, [5.841] ἠσπάσαντο. 
*O δὲ βασιλεὺς ἰδὼν τὸ παράλογον ἕστη τὴν τῶν οἰκείων 


oppressus infortuniorum fluctibus. Postridie vero [) φυγἠν, ὡς ἔθος, ἀνακαλούμενος. "Hv δὲ 6 ἐπακούων 


cum Sultano renuntiatus fuisset captus imperator, 
inexplebili quadam letitia perfusus est, neque ad- 
duci poterat ut crederet factum, rem secum  per- 
pendens quanta esset, post victum talem ac tantum 
exercitum ipsum quoque imperatorem captivum et 
sibi subjectum accipere. Humane tamen factum 
reputans, victoriamque equo animo ferens, et pro- 
sperum successum potius occasionem ad sese col- 


οὐδείς. Τῶν δ᾽ ἑναντίων οἱ ἐπὶ λόφων Ἱστάμενοι, τὸ 
παράλογον ἱδόντες ἐξαίφνης τῶν Ῥωμαίων ἀτύχημα, 
τῷ σουλτάνῳ απουδῇ ἀπαγγέλλουσι τὸ ὁρώμενον xal 
τὴν ἐπιστροφὴν αὐτοῦ κατεπείγουσι, φεύγοντι xal 
αὐτῷ ἤδη καὶ μανρὰν τῆς οἰκείας γενοµένῳ ἑπαῦ- 
λεως. Εὐθὺς οὖν ἐπανελθόντι αὐτῷ μάχη τις ἀθρόα 
τῷ βασιλεῖ προσρήγνυται. Κελεύσας δὲ τοὺς ἀμφ᾽ 
αὐτὸν μὴ ἐνδοῦναι μηδὲ µαλακόν τι παθεῖν, ἀλλ» 


JACOBI GOARI NOT E. 


(35) Nil minus telo ad victoriam pertinente auctor 
intelligit, sed crucem, de qua illi sermo est, cujus 


symbolum, post Constantinum vocibus his 'Ev 
τούὐτῶ νίκα circumdatam olim eam intuitum, im- 


virtute cuncti debellantur hostes, quam ut victorie ^ peratores in signis erigere consueverunt, 








429 


HISTORIA. 


430 


ἄνδρας φανῆναι ἀγαθοὺς, ἡμύνατο uiv ἐῤῥῥωμένως A ligendum et boni animi indicium ac morum omni 


ἔχρι πολλοῦ. Ἐν τούτῳ δὲ τῆς τῶν ἄλλων φυγῆς 
περιαντλησάσης ἔξω τὸν ydpaxa λόγος σαφὴς οὐκ 
ἠκούετο, ἄλλοτε ἄλλων ἄλλα ἀφηγουμένων, τῶν μὲν 
τροπὴν τῶν δὲ νίκην ἀπαγγελόντων, καὶ καταλε- 
Ὑόντων ἄσημά τε καὶ ἁδιάγνωστα, ἕως καὶ τῶν 
Καππαδοχῶν ἤρξαντό τινες xal αὐτοὶ αὐτοῦ ἀποφοι- 
τᾷν κατὰ φατρίας xal συμμορίας. Ηολλοὶ δὲ καὶ τῶν 
βασιλικῶν Ἱπποχόμων σὺν αὐτοῖς ἵπποις ὑπέστρεφον, 
μὴ ἰδεῖν τὸν βασιλέα διενιστάµενοι. Καὶ ἦν σεισμὸς 
otov καὶ ὀδυρμὸς καὶ φόδος ἀκίχητος, xal οἱ Τοῦρχοι 
πανταχόµεν ἐπιῤῥέοντες, "Ὅθεν καὶ ἕχαστος ὡς 
εἶχεν ὁρμῆς, laut τὴν σωτηρίαν ἐπραγματεύετο, 
Ἐπιδιώκοντες δὲ οἱ ἐναντίοι οὕς μὲν ἀνῄρουν οὓς δὲ 
ζωγρίας εἶλον, ἑτέρους δὲ συνεπάτουν. Καὶ ἦν τὸ 
πρᾶγμα λίαν ἐπώδυνον xal πάντα θρῆνον ὑπερθάλ- 
λον xal κοπετόν, ΤἘὸν δὲ βασιλέα περιστοιχίσαντες 
oi πολέµιοι οὐκ εὐχείρωτον εἶχον αὐτὸν εὐθὺς, ἀλλ’ 
ἅτε στρατιωτικῶν xal πολεμικῶν εἰδήμων καὶ χινδύ- 
vote προσοµιλήσας πολλοῖς καρτερῶς ἠμύνατο, καὶ 
πολλοὺς ἀνελὼν τέλος ἐπλήγη φασγάνῳ τὴν χεῖρα, 
τοῦ τε ἵππου καταχοντιαθέντος ἐκ ποδὸς ἱστάμενος 
διεµάχετο. Καμὼν δ᾽ ὅμως πρὸς ἑσπέραν ἁλώσιμος 
(Φεῦ τοῦ πάθους |) x«l αἰχμάλωτος ὁ περιώνυµος 
βασιλεὺς “Ρωμαίων µΥίνεται. Καὶ τῇ piv. νυκτὶ 
ἐχείνῃ ἐπ᾿ "onc τοῖς πολλοῖς ἐπὶ γῆς ἀτίμως καὶ 
περιωδύνως κατέδραθε, µυρίοις περικλυζόµενος λυπη- 
pov κύµασι. Tj, δ᾽ ἑπαύριον ἀγγελθείσης τῷ σουλτάνῳ 
καὶ τῆς τοῦ βασιλέως ἁλώσεως, χαρά τις ἄπληστος 
καὶ ἀπιστία κατέσχεν αὐτὸν, οἱόμενον, ὥσπερ καὶ 
Kv, μετὰ νίχην τοσούτου xal τηλικούτου στρατοῦ καὶ 
αὐτὸν τὸν βασιλία ἁλώσιμον λαθεῖν καὶ ὑποχείριον * 
ἀνθρωπίνως δὲ ὅμως τὸ γεγονὸς λογισάμενος xal τὴν 
νίκην µετριοφρόνως ἐνεγκὼν. xal τὸ γεγονὸς εὐτύχημα 
συστολὴν μᾶλλον xal φυχῆς ἀγαθῆς ἔνδειξιν xal 
τρόπων κχαλοχαγαθίας μεστῶν θέµενος, θεῷ τὸ πᾶν 
ἀνετίθει ὡς μεῖζον ἤ κατὰ τὴν ἑαυτοῦ ἰσχὺν ἀποτε- 
λέσας τὸ τρόπαιον. Διὰ τοῦτο xal προσαχθέντος τῷ 
σουλτάνῳ ἀξάντου βασιλέως ᾿Ῥωμαίων ἐν εὐτελεῖ καὶ 
στρατιωτιχῇ ἀμπεχόνῃ, [P. 842) διαπορῶν ἦν καὶ 
περὶ τούτου µαρτυρίαν ζητῶν. Ὡς δ᾽ ἐπληροφορήθη 
παρὰ τῶν πρέσθεων xal τοῦ Ἡασιλακίου πεσόντος 
μὲν παρὰ τῶν ποδῶν αὐτοῦ, οἰκτρὸν δέ τι καὶ γοε- 
ρὸν ἀνοιμώξαντος, εὐθὺς ὥσπερ ἐμμανὴς &v- 
έθορε τοῦ θρόνου καὶ ὀρθὸς ovn. Ι[εσόντα γοῦν 
ὅμως πρὸ τῶν ποδῶν αὐτοῦ πατήσας ὥσπερ ἔθος (26), 
xai ἀναστήσας καὶ 
ἔφησεν, ὦ βασιλεῦ, ἀλλ᾽ εὔελπις ἔσο πρὸ πάντων, 
ὡς οὐδενὶ προσοµιλήσεις κινδύνῳφ σωματικῷ, τιµη- 
θήσῃ 9' ἀξίως τῆς τοῦ κράτους ὐπεροχῆς. "Agpuv 
22 ἐχεῖνος ἐμοὶ λογίζεται ὁ μὴ τὰς προόπτους 


probitate preditorum ratus, Deo id totum accep- 
tum referebat, quod majus quam pro suis viribus 
tropeum erexigset. Idcirco perducto ad Asan Sul- 
tanum 400 Romanorum imperatore, vili &c mili- 
tari veste induto,de ipso dubitabat testimoniumque 
exigebat. Ut autem certiora legatis factus ost et a 
Basilacio, qui ad ejus pedes acciderat miserabiliter 
flens, statim quasi furore correptus de throno de- 
siliit,rectusque stans ipsum ad pedea suos lapsum 
secundum morem conculcavit. Cumque exsurgere 
jussum complexus esset,Ne timeas, ait, imperator, 
sed bona spe sis ante omnia, quia nullum corporis 
periculum sustinebis, verum pro imperii dignitate 
apud me in honore eris : ille enim mihi imprudens 
videtur, qui non e contrario adverse fortune ra- 
liocinetur ac provideat incommoda ac vereatur. 
Cum igitur jussisset ipsi constitui tabernactlum, 
imperassetque curari diligenter, ut par erat, suum 
commensalem ac socium tunc esse voluit, non 
deorsum eum sedere jubens, sed ad eamdem men- 
sam ut eximii ordinis collegam, et pari honore 
afficiens. Bis diecum ipso congrediens et colloquens 
et hortatu suo recreans, usque ad octo dies eadem 
verba et sa] cum ipso communicabat, in nullo qui- 
dem vel minimo verbo ei insultans, sed de qui- 
busdam erroribus, qui sibi ab eo in ducendo exer- 
citu commissi viderentur, admonens. Cum vero die 
quadam Sultanus interrogasset imperatorem : Quid 
mihi fecisses, si me in tua potestate habuisses ? 
simpliciter ac sine adulatione respondit impe- 
ralor : Scito quod multis plagis tuum corpus 
confecissem. Át ego, inquit Sultanues, tuam se- 
veritatem aut crudelitatem non imitabor. Verum- 
tamen 701 audio vestrum vobis Christum pacem 
precipere et oblivionem malorum, superbisque 
resistentem bumilibus gratiam dare. Deinde igi- 
tur inito federe, et facta pace perpetua, habita- 
que filiorum ratione et eorum que ad utriusque 
imperii jura spectarent, pristina foedera confirma- 
runt, ut mutua esset amicitia, neque amplius ab 
ullo Turcorum res imperii Romani diripi permitte- 
retur, verum omnes quicunque adversus Romanos 
missi fuerant reverlerentur, et omnes captivi, 
maxime principes et eximii Romanorum, libera- 
rentur, promittente Sultano se benigue imperato- 


περιπτυξάµενος, Μὴ δέδιθι, p rem semper tractaturum. Interfecti sunt eo tempore 


Leo, qui supplicibus preerat libellis, et magister 
Eustathius et primus a secretis. Captus est item 
Basilius protovestiarius Maleses. Postquam heec 
ita gesta sunt et ita inter eos convenit, dimisit 


JACOBI GOARI NOTE. 


(20) Persis, ex quibus sultanus hio, devictos 
hostes pedibus proterere familiare fuit, ex quo 8a- 
por eorum rex Valeriunum imperatorem ad id ne- 
cessitatlis malum conjecit ut serviliter incurvatus 
illi equum incensuro gradum sua cervice faceret. 
Celius Antiq. Lect. 18, 18. Justinianus lI, Persas 
imitatus Leontium et Apsimseum, priusquam ejus 
jussu ospite plecterentur, ferino ductus ultionis 


ardore non modico temporis spatio pedibus con- 
culcavit. Cedrenus in ejus Vita. His provinciis et 
feritate quam tempore vicinior Tamerlanes quoties 
equum conscenderet, prostrati ad pedes Bajazetis 
cervicibus ceu scabello utebatur. Dubravius 1l.xxv. 
Victos hostes ephippio instrato 8 Francis Norman- 
nisque quondam calcatos referunt Normannorum 
chronica in Roberto primo, 


431 JOANNIS SCYLITZJE 432 


Sultanus imperatorem multum amplexatua, mul- A τύχας ἐξ ἀντεπιφορᾶς Aopitónevóc τε καὶ εὐλαθού- 


toque cum honore jubensaa suis legatis eum deduci. 
Tenebatur autem Matzicier α Romanis. Ut autem 
imperator dimissus alia via reversus est, illi relicto 
oppido noctu effugerunt, cumque in hostes inci- 
dissent, adiere pericula. Imperator autem, ubi ad 
Theodosiopolim pervenit cum Turcirca Sultanica 
veste, liberaliter exceptus fuit. Ibique dies aliquot 
commoratus est,dum manum curaret seque ipsum 
pro viribus reficiens melius haberet. Indeque pro- 
fectus peragrabat 03 Iberios vicos una cum Sul- 
tani, qui secum aderant, legatis, et inde usque ad 
ipsam Coloniam processit. Cumque ad Melissope- 
trium pervenisset, Paulus preses superioris Edes- 
se noctu ipso relicto &d Cpolim fugit, perceptis 
iis que ibi composita fuerant. Nam Joannes Cesar 
et ejus filii, et ex senatoribus quicunque ejus par- 
tes sequebantur, reginam ?n exsilium mittunt in 
monasterium ab ipsaconditum Piperudum nomine, 
vel invitam tondentes, et Michaele declarato impe- 
ratore in omnes partes scripsere, reversum impe- 
ratorem non esse excipiendum neque ut imperato- 
rem colendum. Princeps et auctor fuit declaratio- 
nis philosophorum eximius Psellus,quemadmodum 
ipse quoque in quodam scripto gloriatur. Fertur 
item regina ejusdem particeps consilii fuisse, ne 
reversum Diogenem reciperet. Sed immatura cele- 
ritate his cognitis Diogenes et certior factus commu- 
niter seper preconem imperio abdicatum, occupavit 
quoddam oppidum nomine Doceam,ibiquecastra po- 
suit.Cesar autem ut sibi videbatur imperio optime 


µενος. ᾿Επιτάξας οὖν αὐτῷ σχηνλν ἀποταχθῆναι 
καὶ θεραπείαν ἁρμόζουσαν, συνδειπνον αὐτὸν τηνι- 
καῦτα xal ὁμοδίαιτον ἀπειργάσατο, μὴ παρὰ μέρος 
καθίσας, ἀλλὰ σύνθρονον iv εὐθύτητι τῆς ἑκκρίτου 
τάξεως x«i ὁμόδοξον κατὰ τιμὴν ποιησάµενος, δὶς 
τῆς ἡμέρας συνερχόµενος αὐτῷ καὶ συλλαλῶν καὶ 
παρακλγσεσιν ἀνακτώμενος, μέχρις ἡμερῶν (27) 
ὀκτὼ τῶν ὁμοίων ἑἐκοινώνει αὐτῷ λόγων x«l. ἀλῶν, 
μηδ᾽ ἄχρι καὶ βραχυτάτου λόγου πρὸς τοῦτον πεπαρ- 
ωνηκὼς, περί τινων δὲ δοκούντων σφαλμάτων iv τῇ 
ἐλάσει τῆς στρατιᾶς ὑπομνήσας, Διερωτήσαντος δὲ 
pt τῶν ἡμερῶν τοῦ σουλτάνου τὸν βασιλέα. Τί ἂν 
ἕδρασας, εἶ ἔσχες ἐμὲ ὑποχείριον , ἀνυποκρίτως καὶ 
ἀθωπεύτως ὁ βασιλεὺς ἀπεκρίνατο, ὅτι α Πολλαῖς ταῖς 


n πληγαϊῖς κατεδαπἀάνησα ἂν σου τὸ σῶμα, γίνωσκε, » 


'AÀÀ' ἐγὼ, φησὶν ὁ σουλτάνος, οὗ µιµήσοµα[ σου 
τὸ αὐστηρὸν καὶ ἁπότομον,. Πλὴν ἁχούω ὅτι xal ὁ 
ὑμέτερος Χριστὸς εἰρήνην ὑμῖν νομοθετεῖ xal ἅμνη- 
στἰαν κακῶν, καὶ τοῖς ὑπερηφάνοις ἀντικαθίσταται, 
ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν. Μετὰ τοῦτο γοῦν σπον- 
δὰς ποιησάµενοι καὶ συνθήκας εἰρηνικὰς διηνεκεῖς, 
καὶ κῆδος ἐπὶ τοῖς παισὶ συστησάµενοι, καὶ τὰ δί- 
χαια ἑκάστης ἐἑπικρατείας ἃ ἦν ἐξ ἀρχῆς θέµενοι, 
Φιλίως τε ἀλλήλους προσµίγνυσθαι, μηχέτι δὲ λεη- 
λασίαν τῆς Ῥωμαίων ἐπικρατείας παρ) οὗτινοσοῦν 
τῶν Τούρκων ἨὙίνεσθαι, ὑποστραφηναί το πάντας 
τοὺς ὅσοι ποτὲ κατὰ τῆς Ῥωμαίων ἑστάλησαν, xal 
τὴν αἰχμαλωσίαν ἅπασαν, καὶ μάλιστα τὸ προέχον 
τῶν Ῥωμαίων καὶ ἔκκριτον, δεξίωσιν ἁδρὰν τοῦ 
βασιλέως προσοµολογήσαντος τῷ σουλτάνῳ. Βςφάγη- 


potitus, presidem Constantinum flliorum natu mini- C σαν δὲ τηνιχκαῦτα Λέων ὁ ἐπὶ τῶν δεήσεων (28) καὶ 


mum cum frequentibus copiis adversus Diogenem 
immittit ; quietiam conjunctus cumipsoDoces bel- 
Jum metuebat. At Diogenes superiorem se Constan- 
tinocernens profectus indepervenitin Cappadociam. 
Interea multitudo Francorum ad Constantinum con- 
fluit, et Crispinus ipse cum cognatis, quem rever- 
sus 708 Diogenes prius in Abydum relegarat. 
Theodorum igitur Alyatem, virum generosum et 
illustrem,magnitudine ac specie maxime admirabi- 
lem, adversus ipsos mittit. Cumqve fortiter se in 
' acie opposuissentii qui cum Constantino erant, 
vincuntur milites Alyatis, et ipse capitur,captoque 
oculi effodiuntur ferro quo tentoria defiguntur. 
Diogenes autem ob ea qua acciderant summopere 


ὁ μάγιστρος Εὐστάθιος xal πρωτασηκρῆτις, ἑάλω 
δὲ xal ὁ πρωτοθεστιάριος ἈΒασίλειος ὁ Μαλέσης. 
Μετὰ δὲ τὸ ταῦτα οὕτω πραχθῆναί τε καὶ συµφωνη- 
θῆναι ἀπέλυσεν ὁ σουλτάνος τὸν βασιλέα σὺν πολλᾷ 
περιπλοχῇ καὶ συντακτηρίῳ τιµῇ, προσεπιδοὺς xai 
τῶν οἰχείων πρέσθεις. Κατείχετο δὲ τὰ Ματζιχίερ 
ὑπὸ Ῥωμαίων. (P. 843] Ὡς δ᾽ ὁ βασιλεὺς ἀπολυθεὶς 
ἐπανῆλθε δι’ ἄλλης 000, ἀφέντες ἐκεῖνοι νυκτὸς 
ἔφυγον, περιτυχόντες δὲ πολεµίοις ἐχινδύνευσαν. Ὁ 
δὲ βασιλεὺς κατηντηκὼς tlc θεοδοσιούπολιν μετὰ 
Τουρχικῆς σουλτανικῆς στολῆς (29) ὑπεδέχθη φιλο- 
τίµως. ᾿Ημέρας δὲ τινας διεκαρτέρησε την χεῖρα 
θεραπευόµενος xal ἑαυτὸν ἀνακτώμενος, xal πάλιν 
μεβραρμύζων πρὸς Ῥωμαϊκώτερον, ὡς ἑνῖν, ἔαυ- 


dolens in Cappadociam ingressus est, undique ῃ τὀν. "Apac δ᾽ ἐχεῖθεν Bue τὰς θηρικὰς κώμας * 


accersens exercitum. Ipse vero commorabatur in 
Tyropeo. Erat hoc oppidum admodum munitum 
et valde preruptum. Igitur Constantinus accersi- 


συνῆσαν δ᾽ αὐτῷ xal ol ἐκ τοῦ σουλτάνου πρέσθεις. 
Κάκεῖθεν προσελαύνει µμέχρι Κολωνείς αὐτῆς. 
Γενομένου δὲ ἐν τῷ Μελισσοπετρίῳ, Παῦλος πρόεδρος 


JACOBI GOARI ΝΟΤΑΡ. 


(27) Adagium μέχρις λόγων xat ἁλῶν secretorum 
convictusque societatem amíco concessam denotat. 
Sale tenus et cumino dixerat olim Plutarchus in 
Sympos. Consortium salis etiam hodie Turce lau- 
dant. 

(28) De quo Codinus c. v, n. 65 : Δέχεται τὰς 
τῶν αἰτούντων xai ἀδικουμένων ἀναφορὰς, καθαλλα- 
Ρίου διερχοµένου τοῦ βασιλέως. Referendarium hoc 
munere füngentem vocat Cassiodorus Var. vi, 17, 
qua ejus officia quam latissime exponit. Procopius 


pauciseum esse ait qui suppltcantium preces principi 
explicat, et ejus responstonihus praest. Regendarium 
eumdem vult dici Pancirollus in Not. Imp. ο. xvin. 
At longe est hujus de quo Cassiodorus quoque 
Var. |. χι, ab altero, ceu militaris a civili, propo- 
situm. 

(29) Quos affectu vel honore prosequuntur ornant 
Mahumetani, si capitis velamen excipias, suis ve- 
stibus. Ilinc imperator sultanica, id est regia et 
Saracenica, veste conspicuus ad snos revertitur. 





433 


HISTORIA. 


434 


ὁ τῆς ἘΕδέσσης κατεπάνω νύκτῳ αὐτὸν καταλιπὼν À tum Anliochie ducem Chaobaturium. adversus: 


εἲς Κωνσταντινούπολιν ἀπέδρασε, προμαθὼν τὰ 
ἐκεῖσε χαττυόµενα' Ἰωάννης yàp ὁ Καΐσαρ καὶ οἱ 
τούτου υἱεῖς, καὶ τῆς σργκλήτου ὅσοι τὰ αὐτοῦ ἐφρό- 
vous, τὴν μὲν βασιλίδα ὑπερόριον τίθενται elc τὸ 
παρ) αὐτῆς συστὰν φροντιστήριον, Πιπεροὺς οὕτω 
κχλούµενον, ἀποχείραντες καὶ μὴ βουλομένην, τὸν 
δὲ Μιχαὴλ µόναρχον ἀναγορεύσαντες αὐτοκράτορα 
ἔγραψαν ἀπανταχοῦ ἑπανιόντα τὸν βασιλέα μὴ ὑπο- 
δέξασθαι µήτε ὡς βασιλέα τιμῆσαι. "ρξατο δὲ της 
ἀποχηρύξεως πρῶτος ὁ τῶν φιλοσόφων ὕπατος ὁ 
Φελλὸς, χκαθὼς xxi αὐτὸς Ev τινι τῶν ἰδίων συγγραµ- 
µάτων μεγαλαυχεῖ. Κέχεται δὲ ὅτι καὶ ἡ βασιλὶς 
αὐτὴ τοῦ αὐτοῦ σκοποῦ ἦν, ὥστε μὴ προσδέξασθαι τὸν 
Διογένην ἐἑπανιόντα. ᾽Απτέρῳ δὲ τάχει μαθὼν τοῦτο 
καὶ ὃ Διογένης, xal πληβοφορηθεὶς ὅτι Χχοινῶς 
ἀποχεχήρυκται , φρούριό τι κατασχὼν Δόχειαν 
ὀνομαζόμενον ἐχεῖσε ἐστρατοπεδεύσατο. Ὁ δὲ Καΐσαρ 
τὰ τῆς βασιλείας, ὡς ἑδόχει, ἄριστα κρατυ,άμενος, 
τὸν πρόεδρον Κωνσταντῖνον τὸν βραχύτερον τῶν 
υἱέων µμετὰ δυνάµεως ἀδρᾶς κατὰ τοῦ Διογένους 
ἀφίησιν, ὃς καὶ ἐνωθεὶς αὐτῷ lv τῇ Δοχείᾳ ἀπεδειλ΄α 
τὸν πόλεµον. Ὁρῶν δὲ ὁ Διογένης ὑπερτεροῦντα τοῦ 
Κωνσταντίνου ἑαυτὸν , ἄρας ἐκεῖθεν ἀφικνεῖται εἲς 
Καππαδοχίαν. Ἐν τοσούτφῳ δὲ πλῆθος Φράγγων τῷ 
Κωνσταντίνῳ προσγίνεται , καὶ Κρισπῖνος αὐτὸς 
μετὰ τῶν ὁ ιογενῶν, ὃν ἀνιὼν ὁ Διογένης ἐν ᾿Αθύδψ 
περιώρισε πρότερον. θεόδωρον οὖν τὸν 'Aludtny, 
ἄνδρα Ὑενναῖον καὶ ἐπιφανῆ , µεγέθει τε xal θέφ 
θᾳυμµασιώτατον, στέἐλλει χατ’ αὐτῶν. ᾿Εῤῥωμένως δ᾽ 


ἀντιπαρασαξαμένων τῶν περὶ Κωνσταντῖνον, ἡττῶν- α 


ται ol περὶ τὸν ᾽Αλυάτην, ἁλίσκεται δὲ καὶ αὐτὸς, 
καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐξορύττεται σκηνικοῖς σιδηρίἰοις. 
Περιώδυνος δὲ ὁ Διογίνης ἐπὶ τοῖς συµθεθηκόσι γεγο- 
νὼς εἲς τὴν Καππαδοχῶν ἐνέθαλε, πανταχόθεν τὸ 
στράτευµα προσκαλούµενος. Αὐτὸς δὲ διῆγεν ἐν τῷ 
Τυροποιῷ' φρούριον 8k οὕτως καλούμενον ὀγχυρὸν 
λίαν καὶ ἀπόκρημνον. Προσκαλεσάμενος οὖν ὁ Κων- 
σταντῖνος [Ρ. 844] καὶ τὸν ᾿Αντιοχείας δοῦκα τὸν Λα- 
χατούριον σύμμαχον κατὰ τοῦ Διογίνους οὐκ ἔσχεν 
ὑπαχούοντα᾽ προσέθετο γὰρ τῷ Διογένει. Καὶ τοῦ- 
τον παραλαθὼν παραγίνεται εἷς Κιλικίαν, ἔνθα καὶ 
προσεκαρτέρει τὴν ἀπὸ τοῦ σουλτάνου ἀναμένων 
βοήθειαν, ὁμοῦ piv xal διὰ τὸν χειμῶνα διάγων 
ἐκεῖσε, ἀλλ’ ἀλεεινοτέραν τὴν Κιλικίαν ἐπιστάμενος, 
xal πάλιν πρὸς συλλογὴν ατρατοῦ ἑαυτὸν ἀπησχόλει. 
Ὅ δὲ γε Κωνσταντῖνος μετὰ τὸ τὸν Διογένην ὑπο- 
χωρῆσαι ὑπέστρεψεν εἷς τὸ Βυζάντιον. Αντ ἐκείνου 
δὲ στέλλεται χατὰ τοῦ Διογένους ὁ πρόεδρος ᾿Ανδρό- 
νεκος ὁ τοῦ Καΐσαρος υἱός, Διανείμας δὲ τοῖς στρα- 
τιώταις σιτηρέσια διὰ τῆς χλεισούρας τοῦ Ποδανδοῦ 
ἀφικνεῖται slc Κιλικίαν, ἔνθα συναντᾷ αὐτῷ ὁ Aa- 
χχιούριος, ὃν καὶ πρὸς βραχὺ μαχεσάμενον αἱροῦσιν 
οἱ τοῦ ᾿Ανδρονίχου, Τῶν δὶ ἄλλων συμφυγόντων cle 
Αδαναν, ἔνθα xal ὁ Διογένης διέτριθε, πολιορχ{ᾳ τὴν 
πόλιν διέλαθεν ὁ Ανδρόνικος. Συνθηκῶν δὲ γενομί- 
νων io" ᾧ τὸν Διογένην ἀποθέσθαι μὲν τὴν βασιλείαν, 
τὴν τρίχα δὲ καρέντα διάχειν ἰδιωτικῶς, ἔξεισι τοῦ 
κάστρου μελανειμονῶν xai τὰ χαθ ἑαυτὸν ἀποχλαι- 


Diogenem eibi socium haud obedientem dicto ba- 
buit,quod ad Diogenem se contulerat, quo secum ille 
ducto in Ciliciam proficiscitur. Ubi etiam auxilium 
& Sultano exspectans commorabatur, simul et pro- 
pter hiemem ibi degens, tepidiorem noscens Cili- 
ciam ; et rursus in .cogendo exercitu occupabatur. 
At Constantinus, postquam Diogenes recessit, Βν- 
zantium reversus est. [n ejus locum mittitur ad- 
versus Diogenem preses Andronicus Cesaris filius. 
Diviso autem militibus commeatu per clausuram 
Podandi pervenit in Ciliciam, ubi ipsi occurrit 
Chachaturius, quem, cum brevi pugnasset, occidunt 
milites Andronici; cumque alii in Adanam fuga 69 
recepissent, ubi etiam Diogenes morabatur, obai- 


p dione urbem 204 expugnavit Andronicus. Percus- 


soque foedore, ut Diogenes, deposito imperio ea- 
pilisque detonsis, privatus degeret, e castro exit 
nigra veste indutus suasque defleng calamitates. 
Statim autem reditus mentionem faeit Andronicus, 
et secum attrahens Diogenem pullatum vilique 
mulo vectum per illos vicos iter habebat et regiones, 
a quibus prius ut Deo equalis vir cognitus fuerat. 
Cum vero usque ad Cotyeum iter luctuose fecisset 
(laborabat enim ventris morbo ex cicuta, que ipsi 
per insidias prius propinata fuerat), ibi detentus 
est, quoad ab imperatore definiretur quidnam ipsi 
faciendum esset. Sed paucis post diebus venit sen- 
tentia imperatoris contra eum, qui frustra miser 
erat, qua» quidem ipsi oculos effodiendos censebat ; 
etatimque ei oculi effossi sunt, cum nihil ei opis 
ettulissent archiepiscopi, qui missi fuerant ad 
reliendam rationem cur nihil ei esset patiendum. 
Erant hi Chalcedonis archiepiscopus et Heracles, 
et Colonie Theophilus, quibus eliam in memoriam 
redegit jusjurandum et justam Dei i ndignationem. 
Ipai vero quamvis opitulari instituissent, egre id 
facere et cum difflcultate haud poterant, cum eru- 
deles et impii homines ipsi correpto oculos sine 
ulla commiseratione effodissent ac sine ulla huma- 
nitate. Perductus autem vili jumento usque ad 
Propontidem, veluti putridum cadaver, oui oculi 
essent effossi, caput etos inflatum,vermibus plenum 
et feetore, cum paucis diebus supervixisset, mise- 
rabiliter et ante obitum male olens excessit e vita, 
in 706 Prota insula cinerem deponens; ubi novum 
ille monasterium edificarat, ab uxore sua et Au- 
gusta sumptuose curatus ao sepultus, relicta mise- 
riarum et calamitatum, quas sustinuit, et infortu- 
niorum exsuperantium omnia quecunque antea 
audita fuerint memoria. In talibus autem ao tot 
malis nullum maledictum protulit, neque aliquid 
nefarii locutus est, sed Deo gratias agere pergeve- 
rabat et casus equo animo ferre. Dicuntur autem 
que contra ipsum factu sunt insciente et invito im- 
peratore Michaele facta, ut postea ipse jurejurando 
adhibito asseverabat, Cesare haec clam et occulte 
administrante ac 'perficiente. Hic imperator epis- 
copatum;Nazianzi ad jura metropolitana perduxit. 


435 JOANNIS SCYLITZ/E 436 


Imperavit usque ad id tempus quo captus est, À όµενος. Νόστου δὲ εὖθὺς µιµνήσκεται ὁ Ανδρόνικος, 
&nnos tres, menses octo. καὶ τὸν Διογένην μεθ) ἑαυτοῦ ἐφελχόμενος µελανει- 
μονοῦντα, ἐν ευτελεῖ ὑποζυγίῳ ὀχούμενον, δι ἑκείνων τῶν χωμῶν χαὶ τῶν χωρῶν (30) atc τὸ πρὶν 
Ἰσόθεος ἐγνωρίζετο. Μέχρι δὲ τοῦ Κοτυαείου τὴν ὁδοιπορίαν ὁδυνηρῶς ποιηςάµενος (ἦν γὰρ νοσηλευ- 
όµενος ἀπὸ κοιλιακῆς διαθίσεως ἐκ κωνείου προποθέντος αὑτῷ ἐξ ἐπιθουλῆς ἐπιγενομένης) ἐκεῖσε δὲ 
κατεσχέθη, ἄχρις ἂν ix βασιλέως τὸ ποιητέον αὐτῷ ὁρισθῃ. ᾽Αλλ᾽ ἦκεν ἡμέραις ὕστερν ἡ κατὰ τοῦ 
µάτην δυστυχοῦντος ἀπόφασις διοριζοµένη τοὺς ὀφθαλμοὺς αὑτοῦ διορυγΏναι. Οὓς καὶ παραυτίχα 
ἑξορύττεται, τῶν ἀρχιερέων (31) τῶν ἐπὶ τῷ δοῦναι λόγον ἀπαθείας ἑσταλμένων μηδ᾽ ὅλως ἐπαρηξά,των 
αὑτῷ' οἵτινες ἦσαν ὅ τε Χαλκηδόνος, ὁ Ἡρακλείας xai 6 Κολωνείας θεόφιλος, οὓς xal τῶν ὅρκων ὁπ- 
εμίµνησχε καὶ τῶν ix τοῦ θείου νεµέσεων. Οἱ δὲ καΐπερ βοηθῆσχι προαιρούμενοι ἀσθενῶς εἶχον καὶ 
ἀδυνάτως, ἀνδρῶν ὠμηστῶν καὶ ἀπηνῶν ἀναρπᾶσάντων αὑτὸν , καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ ἑξορυζάντων 
ἀνηλεῶς καὶ ἀφιλανθρώπως' Προαχθεὶς iv εὐτελεῖ τῷ ὑποζυγίῳ μέχρι τῆς Ηροποντίδος ὥσπερ πτῶμα 
σεσηπὸς, καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἔχων ἐξορωρυγμένους, τὴν δὲ χεφαλὴν καὶ τὸ πρόσωπον ἐςῳδηχὸς, cxt) Y xwv 
βρύον xai δυσωδίας, ἡμέρας ὀλίγας ἐπιθιοὺς ἐπωδύνως , καὶ πρὸ τῆς τελευτῆς ὁδωδὼς ἀπολείπει τὸν 
βίον, τῇ νήσῳ Πρώτῃ τὸν χοῦν ἀποθέμενος, [Ῥ. 845] ἔνθα viov ἐκεῖνος ἐδείματο φροντιστήριον, χηδευθεὶς 
πολυτελῶς παρὰ τῆς ὁμευνέτιδος καὶ βασιλίδος Εὐδοχίας, μνήμην καταλιπὼν πειρασμῶν xal δυστυχη- 
µάτων ὀπερθαινόντων ἀχρόασιν. "Eni δὲ τοῖς τοσούτοις καὶ τηλικούτοις χκακοῖς οὐδὲν βλάσφημον fj ἀπόφη- 
pov (32) ἐφθέγξατο" εὐχαριστῶν δὲ διετέλει, φέρων εὐμαρῶς τὰ προσπίπτοντα. Λέγεται δὲ τὰ κατ’ αὐτοῦ 
πραχθἰντα γνώμης ἅτερ γενέσθαι τοῦ βασιλέως Μιχαὴλ, ὡς ὕστερον αὐτός ἑνωμότως διισχυρίζετο, 
τοῦ Καΐσαρος ὑπὸ σκότῳ καὶ ἀφανείᾳ ταῦτα τελεαιουργοῦντος καὶ διαπραττοµένου. Οὗτος ὁ βασιλεὺς 
καὶ τὴν ἐπισκοπὴν Ναζιανζοῦ εἰς μητροπολικὸν διιθίδασε δίκαιον. Εθασίλευσε δὲ ἄχρι τῆς αἰχμαλωσίας 
αὐτοῦ ἔτη τρία καὶ µῆνας ὁκτώ. 

Michael autem hac ratione adeptus imperium,et B 


moderatus vir videbatur et senex inter juvenes 
propter imbecillitatem et demissionem ac molli- 
tiem, et idcirco adjunxerat sibi Joannem Side me- 
tropolitam ad rem publicam gubernandam, eunu- 
chum natura, sed strennum et solerter, primum 
presidem protosyncellorum, virum omnibus bonis 
ornatum; ex quo imperatoris vitium, quod disso- 
Jute vite attribuebatur et mollitiei, ut ita dixerim, 
muliebri ad gubernandam rem publicam,et inertiam 
hujus mores et ad hee dexteritas et studium ador- 
nabat et corrigebat. Verum cum hoc tritico etiam 
zizanium mistum fuerat. Erat 406 enim eunuchus 
quidam nomine Nicephorus, quem diminuentes 
Nicephoritzem appellabant, a Bucellsriis oriundus, 
peritus et doctus in excogitandis perturbationibus 
et consuendis dolis atque excitandis tempestatibus 
et procellis tranquillo tempore ; qui cum patri Mi- 
ohaelis minister fuisset a secretis, ubi compertus 
est manifesto seditiosus et calumniator et malorum 
egregius commentator, quique imperatori adversus 
imperatricem adulterii orimen insusurraverat, in- 
vidia simul ei opitulante, dux autem Antiochie de- 


Διαδεξάμενος δὲ τὴν βασιλείαν τοῦτον τὸν τρόπον 
ὁ Μιχαἡλ ἐπιεικής τε ἐδόχει καὶ γέρων dv νέοις διὰ 
τὸ παρειμένον xal ἀναπεπτωκὸς καὶ ἁπαλόν. Ἡροσ- 
ελάθετο δὲ διὰ τοῦτο Ἰωάννην τὸν Σίδης µητροπο- 
λίτην εἷς τὸ τὰ κοινά διοικεῖν, εὐνοῦχον μὲν τὴν 
φύσιν, δραστήριον δὲ καὶ ἀμφιδέξιον, πρωτοπρόεδρον 
τῶν πρωτοσυ γχέλλων τυγχάνοντα, ἄνδρα πᾶσι τοῖς 
ἀγαθοῖς σεμνυνόμενον᾽ ὅθεν τὸ τοῦ βασιλέως ἔκλυ- 
τον xal περὶ τὸ διοικεῖν τὰ κοινὰ, ὡς εἰπεῖν, θζλυ xal 
ἀναπεπτωχὸς καὶ ἀδέξιον ὁ τούτου τρόπος καὶ ἡ περὶ 
ταῦτα ἐντρέγεια καὶ σπουδὴ ἐπεχόσμει τε καὶ κατ- 
ήρτυε. Ἡαρεμίγη δὲ τῷ σίτῳφ τούτῳ καὶ ζιζάνιον. "Hv 
γάρ τις εὔνουγος Νικηφόρος ὄνομα, àv ὑποχκορίζοντες 
Νικηφορίτζην (38) ὠνόμαζον, ἐκ Βουκελλαρίων ἕλκων 
τὸ γένος, δεινὸς ἐπινοῆσαι συγγύσεις καὶ ῥάψαι πρά- 


, Ὅματα xal τρικυµίας ὀγεῖραι iy. γαλήνῃ καὶ ἆκατα- 


στασίας dv καταστάσει ἐπενεγχεῖν, ὡς εἰς τάξιν σε- 
κρεταρίου (31) τῷ πατρὶ τοῦ Μιχαἡλ ὑπηρετησάμενος, 
ἐπεὶ σκαιὸς καὶ διαθολεὺς ἐφάνη καὶ σοφιστὴς τῶν 
xaxüv κερδαλέος, καὶ τῷ βασιλεῖ κατὰ τῆς βασιλίδος — 
µοιχείας ἔγκλημα ὑποψιθυρίσας, φθόνῳ τοῦ συνεζ- 
υπηρετουµένου. Δοὺξ δὲ ᾽Αντιοχείας ἀναδειχθεὶς καὶ 
ἅπαξ καὶ δεύτερον µυρίων ὀχλήσεων xai ταραχῶν 


JACOBI GOARI NOT. 


30) Expono per illos vicos et urbes iter habebat. 
Χώρα enim modernis dicitur urbs. 

(31) Mihi verba sonant : Nihil opitulantibus, qui 
ad salutis incolumitalisque ejus pollicitum obtinen- 
dum missi fuerant, pontificibus. 

(32) Summa deploratis in rebus infortunati prin- 
cipis laus, quod tragicis querelis repudiatis et ele- 
giaco sermone a Grecis adversa sorte jactatis fre- 
quenter usurpato, ad divine Providentiae decreta, 
non dicam laudanda, sed excipienda se converterit, 
Τὸ εὐχαριστεῖν enim contentum esse dicunt moderni, 
gicut et εὐχαριστημένον cui. abunde satisfactum est ; 
quamvis qui calamitatibus oppressus Deum in 
animum revocat, frequenter ad eum vocibus his 
suspiret, δόξα σοι, ὁ θεός ac proinde εὐχαριστεῖν 
manifeste percipiatur. 


(33) Diminutivorum genus unum est apud mo- 
dernos quale cernitur in bac voce. Νιχηφορίτζης 
vice Νικηφόρος Cedrenus similes habet θεοφιλίτζην, 
Διαχονίτζην, eic. aliud terminatur in αχιος : sic 
ille Βασιλάχιος cujus nomen Βασίλειος. Tertium ex 
voce πῶλος el quacunque altera componitur : sic 
Κομητόπωλον sive Κομητόπουλον scripsit Cedrenus, 
et auctor seq. p. 852. Λογγιθαρδόπουλον Lombordi 
filium, seu etiam ita dicam, Lombardulum. 

(34) Quem Meursius eumdem vult ac τὸν ἁση- 
κρητις. qui judex frequentius censetur. At cum 
hic τῷ πατρὶ τοῦ Μιχαλλ ὑπηρετησάμενος descri- 
batur, principis potius minister a secretis, quam 
judex cujus opera populo impenditur, renuntian- 

us est. 


437 


HISTORIA. 


438 


τῇ Συρἰφ γέγονεν αἴτιος. Ὅμως 8* οὖν κατηγορηθεὶς, À olaratus semel atque iterum infinitarum perturba- 


σολληφθεὶς ἐκεῖσε, τῇ τοῦ θέματος φρουρᾷ παραδί- 
δοται" καὶ Xv ἔμφρουρος ἐπὶ Ὑχρόνον τινὰ ὁ πρὶν 
περίδοξος γνωριζόµενος. ᾽Αναῤῥυσθεὶς δὲ τῇ τοῦ 
Διογένους ἀναγορεύσει καὶ εἷς νῆσόν τινα ἑξορισθεῖς, 
ὑποσχέσει χρυµάτων δικαστὴς Ἑλλάδος xai Ἓλλησ- 
πόντοο προθέθληται, xal τὰ κατ’ ἐκείνην ἦν διοικών. 
Τοῦτον ἐπὶ κακῷ τῶν Ῥωμαίων ὁ βασιλεὺς Μιχαὴλ 
μεταπεμψάµενος εἷς τὴν τῶν κοινῶν διοίκησιν κατ- 
εστήσατο, [P. 846] λογοθέτην αὐτὸν προθαλόµενος. 
Καὶ γίνεται ὁ βασιλεὺς ἁλώσιμος ταῖς αὐτοῦ τερα- 
τείαις καὶ µαγγανείαις ola. μὴ εὐμοιρῶν φρονήµα- 
τος ἀνδρείου καὶ σταθηροῦ ' διὸ καὶ ἐξωθεῖται μὲν 
ὁ Σίδης, πάντα δὲ αὐτὸς εἲς ἑαυτὸν ἀναδέχεται, 
ἀθύρμασι τοῦ Μιχαλλ xai παιδιαῖς παιδαριώδεσι 
προσκειµένου, τοῦ ὑπάτου τῶν φιλησόφων Κωνσταν- 
τίνου τοῦ Ψελλοῦ πρὸς ἅπαν ἔργον ἀδέξιον αὐτὸν καὶ 
ἄπρακτον ἀπεργασαμένου. Παραγχωνίζεται δὲ καὶ 
τὸν τοῦ βασιλεύοντος θεῖον Ἰωάννην τὸν Καΐσαρα, καὶ 
τῷ ἀνεψιῷ καὶ βασιλεῖ ὕποπτον ἀπεργάζετχι. Καὶ πάν- 
τας ἁπλῶς τοὺς οἰκειοτάτους ὡς πολεμιωτάτους συχκο. 
φαντεῖ, καὶ πάντων ἀποξενοῖ τὴν τοῦ βασιλέως δ'1- 
θεσιν, ὅλον τε τὸν µειραχίσκον ὑποποιεῖται ἄναχτα, 
Κάκεῖνο πᾶσι βασιλικὸν ἑνομίζετο πρόσταγμα, ὃ τῷ 
µτηχανοῤῥάφῳ τούτῳ ἑδόχκει. Ἐντεῦθεν κατηγορίαι 
xai ἀπαιτήσεις ἀθώων xal ἀκατακρίτων ἀνδρῶν xal 
τίσειε ἀχρεωστήτων, καὶ Χρίσις τῷ δηµοσίῳ τὸ 
πλέον, οὗ τῷ δικαίῳ βραθεύουσα, dp" ὦν δηµεύσεις 
χαθολιχαί τε xal μερικαὶ κατηγορίαι συχναὶ καὶ ml- 
στις εὐθὺς ἁπαραλόγιστος, καὶ τῶν πασχόντων θρῇ- 
vog ἐλεεινὸς, xal τῶν γυμνουµένων κωχυτὸς ἀφόρη- 
τος xai πολύδακρυς. ᾽Αλλὰ τούτων οὕτω γυμνουμέ- 
vov θεήλατός τις ὀργὴ τὴν Ἔψαν κατείληφε. Τῶν 
yàp πρὸς Διογένην εἰρηνικῶν συμφώνων ἀργῶν 
µεινάντων xal ἀπράκτων, θυμῷ συνεχόµενοι οἱ Τοὔῦρ- 
xoi ἐφ᾽ oic, ὃν αὐτοὶ ὡς ἐχθρὸν εἱληφότες καὶ ύπο- 
χείριον πάσης χομιδῆς xal τιμῆς ἠξιώκασι xai τῇ 
ἰδίᾳ ἐπικρατείφ αὖθις ἀποχατέστησαν, οἱ οἰχεῖοι 
μανιωδῶς ὡς ἐχθρῷ προσενεχθέντες ἀσπόνδῳ, ἃ παρ) 
αὐτοῖς ἐχρῆν αὐτὸν παθεῖν, οἱ γνωστοὶ καὶ συγγενεῖς 
καὶ τοῖς τῆς εἰρήνης νόµοις ἀγήμενοι διαπεπράχασι 
καὶ οἰκτίστῳ χαὶ ἑἐπωδύνῳ θανάτῳ παραδεδώκασιν 
(ὑπήλγουν γὰρ αὐτῷ καὶ οἱ ἀλλότριοι διὰ τὸ πλΏθος 
τῶν δεινῶν καὶ τὸ τῆς συμφορᾶς ἀπαρηγόρητον); 
ἅραντες ix ΠΗερσίδος παμπληθὲς, ὡς μηδενὸς ὄντος 
τοῦ κωλύοντος, τοῖς ᾿ΡῬωμαϊκοῖς ἐπιστρατεύουσι 


θέµασι, καὶ ταῦτα κατελυµήναντο, οὐ σποράδες D 


ἐπιφοιτῶντες ὡς τὸ πρὶν, καὶ φυγάδες αὐτόχρημα, 
μᾶλλον δὲ ὡς δεσπόται τῶν προστυχόντων καταχυ- 
ριεύοντες. Ταῦτα διενωτιζόµενος ὁ βασιλεύων, συν- 
αγείρων στρατόπεδον ἱκανὸν στρατηγὸν αὐτοῦ ἑφ- 
στησι τὸν Κομνηνὸν Ἰσαάκιον. Συνίστησι δ) αὐτῷ 
καὶ ᾿Ῥουσέλιον τὸν Λατῖνον μετὰ Φραγγικοῦ συντά- 
γµατος, εἷς τετρακοσίους Φράγγους ἀναθαίνοντος, 
Ἐν τῷ 'Ixov(« δὲ τοῦ στρατοπέδου γενοµένου παντὸς, 
φιλονεικίας συµθάσης τινὸς ἀποστατεῖ τηνικαῦτα ὁ 
Ῥουσέλιος προφανῶς, xxl τοὺς Φράγγους παραλαθὼν 
ἑτέραν ἑτράπετο, καὶ τὰ χαθ᾽ ἑαυτὸν τῷ ἴδίῳ ἐπιτρέπει 
θελήµατι, [P. 817] ᾽Ανελθὼν δὲ εἲς Μελιτηνὴν, Τούρ- 


tionum et seditionum Syri: auctor fuerat; attamen 
accusatus et comprehensus illic in custodiam tra- 
ditus fuerat, ubi aliquandiu detinebatur, prius ibi 
illustris cognitus. Effugiens vero quo tempore Dio- 
genes fuit declaratus, et in quamdam insulam re- 
legatus, pecuniarum pollicitatione judex Grecis et 
Peloponnesi delectus est, et res ad eam pertinentes 
moderabatur. Hunc Romanorum malo Michael ac- 
cersitum rei publice administrationi prefecit, lo- 
gothetam ipsum declarans. Capiturque imperator 
illius prestigiis et machinationibus, utpote qui vi- 
rilis mentis et stabilis expers esset. Et idcirco 
expellitur Side prefectus, omniaque ipse ad se 
unum revocat, Michaele interim nugis et ludis pue- 
rilibus perpetuo vacante, cum philosophorum pre- 
Stantissimus Constantinus Psellus ipsum impera- 
torem ad omne opus inutilem et minus idoneum 
40 reddidisset. Sed et imperatoris patruum Joan- 
nem Cesarem submovit et fratris filio ipsique 
imperatori suspectum effecit. Et omnes prorsus 
maxime familiares ut inimicissimos calumniatur, 
omnesque imperatoris benevolentia privat, 8ο totum 
adolescentulum sibi regem subjicit. Atque illud 
omnibus pro imperatoris edicto habebatur quod- 
cunque huic machinatori videretur. Hinc accusa- 
tiones et frequentes delationes eorum qui indicta 
causa damnarentur, et poene minime debite, et 
judicium sepius ad voluntatem vulgi quam juste 
prolatum. Unde bonorum publicationes tum uni- 
versorum, tum singulorum, crebre accusationes et 
fides statim temeraria, eorum qui patiebantur mi- 
serabilis lamentatio, et spoliatorum luctus intolera- 
bilia et multe lacryme. Verum his ita spoliatis di- 
vinitus quedam immissa ira Orientem invasit. Nam 
cum pacis fedus erga Diogenem violaretur atque 
irritum esset, ira perciti Turci, propterea quod 
quem ipsi ut inimicum captum et in suam pote- 
statem redactum otani cura et honore dignati fue- 
rant propriumque ei imperium restituerant, sui er- 
ga ipsum furiose ut inimicum minime conciliatum 
se gesserant, et qua ab ipsis illum pati oportuerat, 
amici et cognati in pace presertim degentes in illum 
perpetraverant et miserabili ac luctuosa morte 
affecerant (nam externi quoque ob multitudinem 
calamitatum ipsius et infortunium vix consolabile 
summopere dolebant), e Perside 708 cum omni- 
bus copiis profecti nullo obvio impedimento in 
Romanas regiones invadunt, easque vexarunt, non 
dispersi accedentes ut prius, et exsules statim, sed 
potius ut domini eorum in que inciderant. Heo 
audiens imperator coacto idoneo exercitu ducem 
ei preflcit Isaacium Comnenum, eique collegam 
tradit Ruselium Latinum cum Francica legione 
quadringentorum Francorum numero. Cumque 
Iconium pervenisset omnis exercitus, exorta qua- 
dam contentione, Ruselius aperte rebellans, secum 
Francos abducens, in aliam partem iter arripuit, 
dala suis venia quo vellent abeundi. Cum vero ad 


439 


JOANNIS SCYLITZ/E 


A40 


Melitenem pervenisset, in Turcos repente invadens A xot, περιτυχὼν ἀριστεύει, ἐξ ἐφόδου τούτοις ἔπεισπε- 


superior evadit, et reliquam exercitus partem ad 
Gesaream appellit. Comnenus quoque mediatus 
in hostes repente impetum facere progrediebatur 
noote, quasi imparatos ipsos aggressurus: sed 
aliter atque opinatus fuerat ei accidit. Incidit enim 
in ipsos compositos et paratos, et invitus cum 
ipsis congressus superatur et illico capitur. Omnia 
quoque qu& intra vallum erant, corripiuntur, mul. 
tis interfectis Romanis, vivis quibusdam captis : 
plures autem sibi fuga salutem quesivere. Cum- 
que fama ad imperatorem pervenisset, viaus 
est tristior et dolore affectus. Non tamen omnino 
ab inferenda civibus injuria neque a nefariis re- 
bus sese abstinuit, quod Nicephori monitis pare- 
ret. 409 Cum enim eo esset ingenia ut discer- 
nere non posset facile, neque ea mente esset ut 
vigilaret, omne quod imperabatur a Nicephoro 
faciebàt quasi mancipium. Ex eo tempore igitur 
licentiam nacti Agareni Orientis regionem percur- 
rentes non desistebant eam vexare atque vastare. 
Cum autem Isaacius multis sese pecuniis redemis- 
Bet et pleno marsupio, statim summus dux Joannes 
Cesar declaratur; qui cum transisset usque ad 
Doryleum, profectus inde ulterius progressus est, 
et usque ad Zompi pontem pervenit. Sed antequam 
Sangarium transiret, advenit Resulius ex Armenia- 
co multo studio, et ibi castra locat. Cumque misis- 
get Casar legatos tanquam ad eum qui offendisset 
atque peccasset, si mutato consilio se proprium 
dominum agnosceret, veniam et malorum oblivio- 
nem promisit. Fremente vero barbaro veluti eo 
qui propriis manibus et bello fidebat et suorum 
multitudine nitebatur, legatio re infecta et inanis 
rediit. Idcirco prelio de summa rerum decertan- 
dum statuit. Igitur Cesar cum fluvium transisset, 
et collega ipsius Nicephorus Botaniates cum reliquo 
exercitu, statim prelio cum Ruselio congressus 
est. Non sustinentibus autem Romanis Francorum 
impetum, omnis exercitus in fugam vertitur, et à 
Ruselio Cesar capitur aliique multi ; solis Botania- 
tes cum paucis quibusdem fugit. Ex eo tempore 
410 magnus Ruselius et celebris evasit prosperi 
successus magnitudine, rectaque Byzantium con- 
tendens Cesarem vinetum habebat, multis affli- 
ctum malis et fluctibus calamitatum subinde suc- 
cedentium exagitatum. Ubi autem hoc quoque do- 
mesticum infortunium imperatori nuntiatum fuit 
et Frauci adventus omnes deterruit, ingens solli- 
citudo et cura animos omnium occupavit et ipsius 
imperatoris. Ruselius igitur inde profectus, secum 
adduotis Cesare et Basilio Malese, qui nuper a 
captivitate cum Diogene liberatus fuerat, in Chry- 
sopoli tabernaculum collocat, et edificia que illic 
erant igne incendit. Quo facto ingentem ezxvitavit 
clamorem et luctum indigenarum. Imperator au- 
tem mollire etudens barbari audaciam, pollicetur 
ei curopalate honorem, et insuper ad eum mittit 
uxorem et liberos. Sed clam contra ipsum Turcos 


σών. Τὸ δὲ λοιπὸν στράτευµα τῇ Καισαρέων παραδάλ- 
λει, Σχεψάµενος δὲ xat 6 Κομντνὸς τοῖς ἑναντίοις προσ- 
θαλεῖν ἐξ ἐφόδου, προῄει μὲν [ὡς] διὰ τῆς νυκτὸς, 
ὡς ἀπαβασκεύοις ἂν ἐπιπέσοι αὐτοῖς, τὸ δ᾽ ἐναντίον 
πάσχει τῆς οἴκείας βουλῆς' ἐμπαρασκεύοις γὰρ καὶ 
ἠτοιμασμένοις ἐντυγχᾶνει αὐτοῖς Συῤῥήγνυσι δὲ 
τούτοις καὶ μὴ βουλόμενος, xal ἠττᾶται εὖθὺς, καὶ 
αὐτίκα αἰχμάλωτος γίνεται. ᾽Αλίσκεται δὲ xal τὰ dv 
τῷ χάραχι ἅπαντα, πολλῶν μὲν Ῥωμαίων πεσόντων, 
ζωγρίᾳ δὲ Αηφθέντων τινῶν. πλειόνων δὲ τὴν σω- 
τηρίαν εὐὑραμίνων φυγᾖ. Tr δὲ φήμης τὸν βασιλέα 
καταλαθούσης ᾖἴδοξε μέν τι σκυθρωπὸν παθεῖν, 
οὐ μὴν δὲ παντάπασι τῶν πολιτικῶν ἁδικημάτων 
καὶ τῶν κοσμικῶν ἀἁἀπέσχετο ταῖς τοῦ Νικηφό- 
ρου ὑποθημοσύναις * μὴ ἔχων γὰρῥ φύσιν διαγνω- 
στικὴν καὶ ἕξιν διακριτικὴν καὶ ἐγρηγορυῖαν, πᾶν 
τὸ προσταττόμενον παρὰ τοῦ Νικηφόρου ἐποίει 
ὥσπερ ἀνδράποδον. Ἔκτοτε οὖν ἀδείας λαθόµενοι ol 
τὴν 'Eqay κατατρέχοντες ᾿Αγαρηνοὶ οὐκ ἐπαύοντο 
καθ) ἑκάστην ᾖκεραΐζοντες χαὶ ταύτην καταλυµαι- 
νόµενοι. ᾽Αλλαξαμίνου δὲ τοῦ ᾿Ἰσαχκίου τὴν αἰχμ- 
αλωσίαν γρηµάτων πολλῶν καὶ βαλαντίου ἁδροῦ, 
αὖθις στρατηγὸς αὐτοχράτωρ ὁ Kaicap Ἰωάννης 
προχειρίζεται, ὃς διαπεραιωθοὶς καὶ μέχρι τοῦ 
Δορυλαίου προϊὼν ἄρας ἐκεῖθεν ποῤῥωτέρω πεπό- 
ρευται, xal μέχρι τῃς Ὑεφύρας τοῦ ἆόμπου κατ- 
ἐλαθε. Πρὸ δὲ τοῦ περαιωθῆναι τὸν Σαγγάριον ἀφ- 
ικνεῖται ὁ Ῥουσέλης ἐκ τοῦ ᾿Αρμενιακοῦ σπουὸῇ 
πολλῇ xal στρατοπεδεἰαν ἐχεῖσε πήγνυσι. Πέμψας 
δ) ὁ Καΐσαρ ὡς καθὰ προσκρούσαντι xai ἑξαμαρ- 
τόντι, cb. Ἱνωσιμαχήσοι καὶ τὸν οἰκεῖον ἐπιγνοίη 
δεσπότην, συµπάθειαν καὶ ἀμνηστίαν κακῶν ἐπηγ- 
γέλλετο. Φρυαξαμένου δὲ τοῦ Βαρθάρου οἷα ἐπὶ ταῖς 
ἰδίαις χερσὶ xal τῷ πολέμῳ θαῤῥοῦντος xal τῷ 
πλήθει τῶν σὺν αὐτῷ ἐρειδαμένου, ἄπρακτος ἡ 
πρευθεία ἐδείχθη xai κενή" διὸ καὶ πολέμῳ κρι- 
θζναι τὸ πᾶν ἔδοξε. Διαθὰς οὖν τὸν ποταμὸν ὁ 
Καΐῖσαρ καὶ ὁ συστράτηγος αὐτοῦ Νικηφόρος ὁ 
Βοτανειάτης μετὰ τῆς λοιπῆς πληθύος αὐτίκα πρὸς 
πόλεμον «τῷ ΡῬουσελίῳ προσέθαλε Mj, ἐνεγκόντων 
δὲ τῶν Ρωμαίων τὴν τῶν Φράγγων ἐπίθεσιν, φυγὴ 
Ὑίνεται παντὸς τοῦ στρατοῦ, καὶ ᾽ἁλώσιμος ὁ Καϊσαρ 
τῷ Ῥουσελίῳ καθίσταται καὶ ἄλλοι πολλοὶ, τοῦ 
Βοτανειάτου μόνου φυγόντος σὺν ὀλίγοις τισίν. Ἐχγε- 
γόνει τοίνυν ὁ Ῥουσέλιος ἐκ τούτου μέγας καὶ δια- 


D θόητος τῷ µεγίθει τοῦ χατορθώματος. Χωρῶν δὲ 


κατευθὺ τοῦ Βυζαντίου τὸν Καΐσαρα εἶχε σιδηρόδε- 
τον καὶ πολλοῖς ἀνιαροῖς ἐπαντλούμενον καὶ λυπη- 
ρῶν κύµασιν ἀλλεπαλλήλοις [P. 848] βαλλόμενον. 
Ὡς δὲ προσηγγέἐλθη xal τοῦτο τὸ οἰκειακὸν ἀτύχημα 
τῷ βασιλεῖ καὶ d τοῦ Φράγγου ἐπιδημία τοὺς 
πάντας ἐξέπληξε, πολλή τις ἀθυμία xai μέριμνα 
κατεῖχεν αὐτόν τε xxl τοὺς λοιποὺς ἅπαντας. Τὴν 
ἐξ ἐκείνου οὖν ὁδοιπορίαν διηνεκῶς ὁ Ρουσέλιος 
ἐπαγόμενος μεθ) ἑαυτοῦ τόν τε Καΐσαρα xai τὸν 
Μαλίσην ἈΒχαίλειον, ἄρτι τῆς σὺν τῷ Διογένει 
αἰχμαλωσίας ἀπολυθέντα, κατασκηνοῖ ἐν ἄρυσο- 
πόλει, xal ταῖς ἐχεῖσε οἰκίαις ἑνῆκε τὸ πῦρ, και 








441 


HISTORIA. 


443 


πολλὴν ἀνήγειρε τοῖς ἑποίκοις τὴν βοὴν xai τὸν A aocersit, multis pollicitationibus persuadens ut 


Χωχυτόν. Καταμαλάξαι δὲ σπεύδων ὁ βασιλεὺς τὴν 
τοῦ Βαρθάρου θρασύτητα ἀζξίωμά τε ὑπισχνεῖται 
δοῦναι αὐτῷ κουροπαλᾶτου, προσεπιπέµπει δὲ καὶ 
τὴν Yuvaixa xai τὰ τέκνα, Μεταπέμπεται δὲ xai 
Τούρχους xz1' αὐτοῦ λαθραίως, πολλαῖς ὑποσχέσεσι 
πείθων τὸν Ῥουσέλιον καταγωνίσασθα.. Ὁρῶν δὲ 
οὗτος ἑαυτὸν ἀσθενῆ πρὸς τοσαύτην πληθὺν, ἁπολύ- 
σας tv δεσμῶν τὸν Καΐσαρα ἀναγορεύει βασιλέα, 
εὐφημίαις µεγαλοπρεπέσι xai διατόροις τὸ χράτος 
αὐτῷ συγκαταστησάµενος. Μήπω δὲ τῆς φήμης 
ἁπλωθείσης μηδὲ πλατυνβείσης τῆς τοῦ Καΐσαρος 
ἀναῤῥήσεως, καὶ διὰ τοῦτο µήτε στρατιωτῶν προσ- 
χωρησάντων , ἑξαίφνης περὶ τὸ ὄρος τὸν Σόφωνα 
πληθὺς Τουρχικὴ παραφαίνεται, πέντε Tj xol ἓξ 
χιλιάσιν εἰκαζομένη. Καὶ αὑτίκα ὁ Ῥουσέλιος ἐξήρ- 
tus τὰ πρὸς πόλεμον. ᾽Ανέστελλον δὲ τὴν ὁρμὴν 
αὐτοῦ ὃ τε Καΐσαρ καὶ τινες τῶν ἐξοχωτέρων, ὡς 
ἂν διαγνοῖεν πρότερον τὴν πληθὺν ὁπόση τις εἴη τῶν 
φανέντων. Mi) ἐνεγκὼν, ἀἁλλ᾽ ἀδοξίαν ἄκραν ἡγού- 


µενος εἶ πρὸς Ἐξ Ἡ δέκα χιλιάδας ἀμφιγνωμονεῖ ὁ- 


Ῥουσέλιος, σὺν πολλῇ ῥύμῃ τοῖς ἑναντίοι» ἐπῆλθε 
μετὰ τῶν ὁράγγων. Ἔπεσον οὖν τῶν Τούρκων 
πολλοὶ, μηδενὸς τῶν Φράγγων χενὸν τὸ δόρυ ἔσχη- 
xótoc, οἱ δὲ λοιπο) πρὸς φυγὴν ὥρμησαν. Τῆς διώ- 
ξεως δὲ ἐπὶ πολὺ γενομένης παρὰ τὸ εἰθισμένον 
αὐτοῦ, καὶ ταῦτα δι ὁρέων ἀθάτων xal δυσδιεξιτή- 
των, ἔλαθε τοὺς πλείους τῶν σὺν αὐτῷ ἀπολιπὼν 
ἀπίσω, αὐτὸς δὲ μετὰ βραχέων τινῶν ὑπολειφθεὶς 
καὶ τοῦ Καΐσαρος ἐν ἵπποις χεχµηκόσι τῷ συνεχεῖ 
της διώξεως καὶ ἐπιτεαμένφῳ. Οὕτω δὲ ἴἔχοντι 
ανεφάνη πλῆθος ἕτερον Τούρχων ἄπειρον, εἰς ἑκατὸν 
χιλιάδας ποσοῦσθαι στοχαζόµενον. Περιστοιχ:σθεὶς 
οὖν πἀντοθεν xal &xwv αὐτοῖς προσρήγνυται μετ) 
ὀλίγων Távo τῶν περὶ αὐτὸν. ᾽Αντέσχον μὲν οὖν ol 
Τοῦρκοι, ἔπεσον μέντοι καὶ τότε πολλοί. Ὅμως 
χυχκλωβέντες ὑπὸ τοσούτου πλήθους ἐκηθόλοις τοῖς 
βέλεσιν, ἀποθαλόντες τοὺς ἵππους καὶ πεζοὶ ὑπο- 
λειφθέντες σύµπαντες οὕτως ῥἐἑνέδωχαν. Πίπτουσι 
ὃ) ὅμως πολλοὶ, καὶ Τοῦρχοι δὲ δεκάχις τοσοῦτοι, 
᾿Αλίσκεται 0b ὅ τε Καΐσαρ xal 6 'Ῥουσέλιος xal οἱ 
συν αὐτῷ. [Ρ. 849] Οἱ δὲ τῶν Φράγγων ὑπολει- 
σθέντες εἲς τὸ τῆς Μεταθολῆς φρούριον συμφυγόν- 
τες μετὰ τῆς τοῦ Ῥουσελίου γυναικὸς δι) ἐπιμελείας 
ἑποιοῦντο τὴν τούτου φυλαχὴν καὶ συντήρηαιν. Οἱ 
δὲ Τοῦρχοι τὸν μὲν Ῥουσέλιον ποδοχάχγ ἀσφαλισά- 
µενοι, τὸν Kalozpa ἄνετον εἶἴχον καὶ iv τῇ ἰδίᾳ ἦγον 
τιµῃ. Τοῦ δὲ τιμήματος τῶν ἑαλωχότων ἔπιζητου- 
µένου ἔσπευδε μὲν ὠνήσασθαι τοῦτον ὁ βασιλεύς" 
ἐπικατέλαδε γὰρ xxi ὁ Μαλέσης ἄρτι ἀπολυβεὶς 
παρὰ τοῦ Καΐσαρος, καὶ αὐτίκα εἰς ὑπερορίαν 
στέλλεται δηµεύσει τε καθυποθάλλεται, αἰχμαλωσίαν 
αἲχ µαλωσίας τῆς σὺν τῷ Διογένει τὴν τοῦ Ῥουσε- 
λίου xai δήµευσιν xal ἑξορίαν τούτων ἀνταλλαξάμε- 
voc, ἁλλ᾽ ἡ τοῦ 'Ῥουσελίου γυνὴ , σπουδῇῃ πολλῇ 
τοῦτον ἑλυτρώσατο. Όθεν ol παρά τοῦ βασιλέως 
σταλέντες τὸν Καΐσαρα µόνον λυτρωσάμενοι ἀἆνθ- 
απέστρεψαν. Ἐν δὲ τῇ Ηροποντίδι γενόμενος, εὖλα- 
δηθεὶς µή ποτε ὡς ἁποστάτης xal ὕποπτος νοµι- 


Ruselium debellent. Videns autem iste 8e imbecil- 
lem adversus ejusmodi multitudinem. Cesarem 
e vinculis liberatum imperatorem declarat, laudi- 
bus magniflcis et claris celebrans, eique imperium 
tribuit. Nondum autem divulgata fuma neque 
dilatata Cesaris declaratione, et idcirco neque mi- 
lit»s concurrerant, statim ad montem Sophonem 
manus Turcica apparet, que videbatur quinque 
aut sex millium. Atque e vestigio Ruselius se ad 
prelium comparavit. Verum illius impetum coer- 
cebant et Cesar et quidam ex prestantioribus, 
411 ut prius dignoscerent quanta esset hostium | 
vis. Sed ille haud sustinens, quin potius loco 
summe ignominie ducens, si adversus sex aut 


p decem millia pugnam Ruselius cunotaretur, multo 


impetu in hostes cum Frencis invasit. Cecidere 
igitur ex Turcis plures, cum Francorum nemo 
hasta inani usus esset. Reliqui in fugam conjecti 
sunt. Cum vero diutius persequeretur, preter id 
quod consueverat, pregertim per inaccessos atque 
invios montes, non animadvertit a tergo se suo- 
rum plures reliquisse. Ipse autem cum paucis qui- 
busdam relictus, et Cesare inter equites defatigato 
continua et longa hostium insectatione, incidit in 
eam calamitatem quam mox dicemus. Nam in 
ipsum ita laborentem altera Turoorum inflnita 
manus, fere centum mille, quantum conjectura 
assequi poterant, invasit. Undique igitur oireum- 
ventus vel invitus cum hostibus congreditur, cum 


C paucis admodum quos circum habebat. Igitur 


restitere Turci, et tamen multi tuno quoque ex 
ipsis cecidere. Verum enimvero circumventi a tanta 
multitudine telis, que longe jaciebantur, amissis 
equis, pedites omnes relicti ita cesserunt. Attamen 
multi cadunt, et Turci decuplo plures. Capiuntur 
Cesar et Ruseliug et qui cum ipso erant. Ex Fran- 
ci8 autem qui relicti fuerant fuga ad Metaboles op- 
pidum se recepere, una cum Ruselii uxore, quod 
summo studio servabant. Turci vero Ruselium 
compedibus vinetum 71? asservantes, Cesarem 
autem solutum in honore habebant.Cumque exige- 
retur captivorum pretium,studebat imperator eum 
redimere : nam paulo ante Maleses quoque absolu- 
ius a Cesare statim in exsilium missus est publi- 
catis bonis, Ruselii captivitatem cum captivitate 


D Diogenis et publicationem et exsilium commutans. 


Verum Ruselii uxor ipsum redemerat.Quare misei 
ab imperatore Cesare solum redempto rediere. 
Cum vero ad Propontidem pervenisset, veritus ne 
forte ut rebellis et suspectus aliquid mali et ejus- 
cemodi cui remedium adhiberi non posset susti- 
neret, deposita veste usitata capillisque detonsis, 
monachorum habitum induit, et ita vili iudumento 
ad regiam se recepit; exquibus omnibus sane 
mentis homines divinam iram ratiocinabantur, et 
quemadmodum Deus ipsis inimicus effectus fueret 
propter divinorum mandatorum ao preceptorum 
violationem et contemptum, quorum sibi conscii 


419 


JOANNIS SCYLITZJE 


A44 


ad íngeniia bella et pericula non prius placato À σθεὶς πάθῃ τι φαῦλον xal ἀνήκεστον, τὴν χοσμικὴν 


divino nomine Romanas copias adducunt, et cum 
male afficiantur semperque vincantur, non tamen 
ullum divine indignationis percipiunt sensum. 
Antiqui vero Romani non ita facientes immensas 
illas et prosperas pugnas edebant,sed virtutem et 
justitiam et charitatem et veritatem profitentes, et 
omnino omnia hunesta et bona pro viribus trac- 
tantes; quare etiam divinum numen illis aderat,et 
omnibus modis hostes debellabant. 


ἀποθαλόμενος ἐσθῆτα τὴν τρἰχα χείρεται καὶ τὰ 
μοναχῶν ἀμφιέννυται, καὶ οὕτως ἐν εὐτελεῖ τῷ 
σχήµατι τοῖς βασιλείοις παρέθαλεν. Ἐξ ὦν ἁπάντων 
οἱ εὖ φρονοῦντες τὴν θεοµηνία. συνελοχίζοντο, καὶ 
ὅπως αὐτοῖς τὸ θεῖον ἐχπεπολέμωται διὰ τὴν τῶν 
θείων ἐντολῶν καὶ ἀἐνταλμάτων Ἠπαρόρασιν — xal 
ἀθίτησιν, Gc καἰπερ ἑαυτοῖς συνεπιστάµενοι εἷς 
πολέμους μεγάλους καὶ κινδύνους, μὴ πρότερον τὸν 
Θεὸν Ἱἱλεωσάμενοι, τὰς 'Ρωμαϊκὰς δυνάµεις — elo- 


ἀγουσι, καὶ πάσχοντες καχῶς xai Ἱττώμενοι ἀφειδῶς α-σθησιν οὐ λαμθάνουσι τῆς τοῦ θείου νεµέσεως, 
Οἱ δὲ πάλαι Ῥωμαῖοι οὐχ οὕτω ποιοῦντς τὰς φοθερὰς ἐκείνας καὶ ἀδομένας στρατηγίας κατώρ- 
θουν, ἀρετῆς δὲ xal δικαιοσύνης xal ἀγάπης καὶ ἀληθείας ἀντιποιούμενοι, xal ἁπλῶς πᾶν καλὸν καὶ 
ἀγαθὸν ὡς δυνατὸν µετεοχόμενοι΄ διὸ xai τὸ Otiov συμπαρῆν αὐτοῖς, xal παντὶ τρόπῳ τοὺς ἑναντίους 


κατηγωνίζοντο. 


713 πριθβθβο autem Cesare, visus est qui B ἨΗἰσελθόντος δὲ τοῦ Καίσαρος ἔδοξε μὲν ὁ κρατῶν 


imperabat omnia perfecisse. Sed cruciabatur quod 
Ruselii consilium non successerat. Nam cognato- 
rum exitium, amissionem imperii, Christianos 
occidi, vicos comburi et regiones everti posteriora 
ducebat. Ruselius autem ex oppido  Metaboles 
profectus cum ita Francis militibus qui relicti 
fuerant, et uxore ac liberis et bonis suis per 
mediam regionem sine metu ibat ; cumque ad Ar- 
meniacorum regionem pervenisset, ad sua priora 
castra se recepit, et inde adversus Turcos excur- 
siones faciens coercuit ipsos ne amplius in eam 
regionem irrumperent. Audiens hec imperator 
prestare exstimabat Turcos obtinere loca Roma- 
norum quam Ruselium aliquo in loco permittere, 


&d boc a Nicephoro instigatus ac stimulatus. ϱ 


Mittit igitur quemdam ος nobilibus civibus setate 
juvenem, sed alioqui strenuum atque prudentem, 
presidem Alexium Comnenum, qui cum pervenis- 
set Amasiam, ibi rei cxitum exspectabat. Ruselius 
autem, inita societate et amicitia cum Turcorum 
principe, congressus est cum ipso sine militibus, 
ut consueverat. Verum quadam die cum ipsis 
ccnans capitur οἱ devincitur : fallere enim Roma- 
nos etiam juvejurando interposito, apud Turcos 
solemne est, venia dignum censetur : neo est 
quod quis perjurium accuset. Huno multo pretio 
emptum preses Alexius ad imperatorem vinctum 
perducit, quem traditum tortoribus bovinis nervis 
cedendum [7 44 ut fugitivum aliquem servum 
flagris intolerabilibus cruciavit, et in obscurissi- 
mam turrim inclusum contemptui habebat catenis 
vinctum. 


Logotheta autem plurimum potens, ut dictum 
est, apud imperatorem, omnia pro arbitrio mode- 
rans, Hebdomi monasterium sibi donari petens, 
omnes possessiones et omnem fere quantam sol 
cernit regionem studuit sibi vindicare et copiosis 
proventibus dilatare, cogitans improbitate sibi 
amicum imperatorem facere, et maxima lucrari ob 
ejus simplicitatem, ac nomine monasterii ingentes 
divitias adipisci. Et cum esset maxime idoneus ob 
versutiam, si quis alius, ad luorandum, et questus 


ἠνυχέναι τὸ πᾶν , ἠνιᾶτο δὲ τῇ τοῦ 'Ῥουσελίου 
ἀστοχίφ' τὴν γὰρ -ῶν ὁμογενῶν ἀπώλειαν καὶ τὴν 
ὑφαίρεσιν τῆς ἀρχῆς xal τὸ σφάττεσθαι τοὺς Χρι- 
στιανοὺς καὶ δουλοῦσθαι τὰς χώµας καὶ τὰς χώρας 
ἀφανίζεσθαι ἐν δευτέρῳ ῥἐτίθετο. Ο δέ γι ᾿Ρουσέ- 
λιος ἄρας ἐκ τοῦ τῆς Μεταθολῆς φρουρίου μετὰ τῶν 
ὑπολελειμμένων Φράγγων στρατιωτῶν καὶ τῆς συν- 
tóvou xal τῶν παίδων καὶ τῶν ὑπαρχόντων αὐτῷ 
διὰ µέίσης τῆς χώρας ἀτρέπτως ἐθάδιζε, xal τὸ 
θέµα τῶν ᾽Αρμενιακῶν καταλαθὼν τοῖς προτέροις 
αὐτοῦ κάστροις ἀποκατέστη , κἀκεῖθεν ἑκδρομὰς 
κατὰ τῶν Τούρκων µποιούµενος ἀπεῖρξεν αὐτοὺς 
τῶν κατὰ τοῦ τοιούτου θέµατος ἐφόδων. Ὁ δὲ βασι- 
λεὺς ἐνωτιζόμενος ταῦτα μᾶλλον ἐἑνόμιζε συμφέρον 
τοὺς Τούρχους ἔχειν τὰ Ῥωμαίων fj τὸν 'Ῥουσέλιον 
χωρεῖσθαι ἐν τόπῳ ἑνὶ, παρὰ τοῦ Νικηφόρου πρὸς 
τοῦτο νυττόµονος καὶ διεγειρόµενος. [P. R50] Στέλ- 
λει τοίνυν τινὰ τῶν εὐπατριδῶν, τὴν μὲν ἡλικίαν 
viov, ὁραστήριον δὲ ἄλλως καὶ ἐγέφρονα, τὸν πρό- 
εδρον ᾽Αλέξιον τὸν Κομνηνὸν, ὃς ἐν τῷ ἄστει τῆς 
᾿Αμασείας Ὑενόμενος ἐκαραδόκει τὸ μέλλον. Ὁ δὲ 
'Ῥουσέλιος συνθήκας xal φιλίας μετὰ τοῦ τῶν Τούρ- 
xov ἐξάρχοντος θέµενος συνήλθε τούτῳ ἐψιλωμένος 
στρατιωτῶ, ὡς ἤδη συνήθης καὶ ἐθάς. Ἐν pag δὲ 
συνδειπνῶν αὐτοῖς ἁλίσκεται καὶ δεσμώτης ἀποδεί- 
xvotxt* ἁπατᾷν Ὑὰρ Ῥωμαίους ἑνωμότως παρὰ 
τοῖς Τούρχοις ὄρος καὶ λόγος ἑνδόσιμος καὶ ἆλογο- 
θέτητος. Τοῦτον (vtov. πολλῶν ὁ πρόεδρος ᾽Αλέξιος 
ὠνησάμενος ἐς βασιλέα ἁπάγει δἑσµιον. Παραδοὺς 
οὖν ὁ βασιλεὺς τοῖς βασανισταῖς ξεσμοῖς ἀνηκέστοις 
διὰ βουνεύρων ὥς τινα δοῦλον δραπέτην ᾖιχίσατο, 
καὶ sic ἕνα τῶν ζοφωδεστάτων ἐγκλείσας πύργων 
ἀτημέλητον εἶχεν ἀλύσεσι δέσµιον. 

'O δὶ Λογοθέτης µέγα δυνάµενος, ὡς εἴρηται, 
παρὰ βασιλεῖ, ἄγων τε xai Φφέρων πάντα ἧπερ 
ἑθούλετο, τὴν τοῦ Ἑθδόμου μονὶν διὰ δωρεᾶς ἑἔξαι- 
τησάµενος, πάντα χτήµατα xal πᾶσαν σχιδὸν ὅσην 
ἥλιος ἐφορᾷ ἕἔσπευδε προσκυρῶσαί αὐτῇ xal προα- 
όδοις ἀφθόνοις ἐμπλατῶναι, σκεπτόμενος ἐκ µοχθη- 
pl«« οἰκειοῦσθαί τε τὸν βασιλέα καὶ παρακερδαίνειν 
τὰ μέγιστα τῆς ἀθελτηρίας αὐτοῦ xal τῷ ὀνόματι 
τῆς μονῆς πλοῦτον ἐπικτᾶσθαι ὑπερφυπ. Ποριμώ- 
τατος δὲ ὢν εἰς καχίαν, εἴπερ τις ἵτερος, xal τοῦ 


445 


HISTORIA. 


446 


καρδαλέου χάριν μηδενὸς δυσφήµου ὀνόματος ἀπεχό- À gratia nulli parcens infamis, officinam in Hha- 


µενος, φούνδαχα (35) ἐν τῇ ᾿Ῥαιδεστῷ καὶ µονοπω- 
λεῖον συνεστήσατο, Χχωλύσας καὶ ἀπείρξας τοὺς 
πωλοῦντας ἅπαντας, τὸ βασιλικὸν δὲ µόνον πρατή- 
Ριον ἐμηχανήσατο' παρὸ xai λιμὸν ἐπραγματεύσατο 
μέγιστον καὶ τῶν πώποτε μνημονευοµένων ἆπαν- 
θρωπότατον , ὡς xal τῷ βασιλεῖ ἀντ ἐπωνυμίας 
Ὑενέσθαι αὐτὸν, καὶ ἀπὸ τούτου μᾶλλον fj τοῦ προ- 
Υονιχου γινώσκεσθαι τοῖς μετέπειτα: Μιχαὴλ γάρ 
τις εἰπὼν, st μὴ προσθείη καὶ τὸν Παραπινάκιον, 
οὐκ ἂν γένοιτο συντόμως γνωριμώτερος, διὰ τὸ τηνι- 
καῦτα τόν µόδιον παρὰ πινάκιον τῷνομίσματι πιπράσ- 
κεσθαι. 

Ti δὲ πρώτῳφ ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ, ἰνδικτιῶ- 
νος τα’, τὸ τῶν Σέρδων ἔθνος, οὕς δὴ καὶ Χροθάτας 
καλοῦσι, τὴν Ῥουλγαρίαν ἐξῆλθε καταδουλωσόµενον. 
Τὸν δὲ τρόπον ἄνωθεν ἀναλαθὼν διηγήσοµαι. Βασι- 
λείου γὰρ τοῦ βασιλέως, ὁπηνίχα τὴν Βουλγαρίαν 
ὑπηγάγετο, μὴ θελήσαντός τι νεοχμῆσαι τῶν ἐθί- 
µων αὐτοῦ, ἀλλ᾽ ὑπὸ τοῖς σφετέροις ἄρχουσί τε xai 
ἤθεσι τὰ xag' ἑαυτοὺς ὀρίσαντος διεξάγεσθαι, χαθ- 
ὡς ποὺ χαὶ ἐπὶ τοῦ Σαμουὴλ, ὃς αὐτῶν ἀρχηγὸς 
ἐγένετο ἤδη μὶν οὖν xxl πρότερον τὸν ἔθνος τετά- 
pxxvo, [P. 851] τὶν ἁπληστίαν μὴ φέρον τοῦ 
ὀρφανοτρόφου, ὅτε τὸν Δολεάνον ἑαυτῶν βασιλέα 
ἐπευφήμησαν, περὶ ὤν κατὰ µέρος δεδήλωται 
ἄνωθεν, ἀπέθλιψε δὲ xal νῦν πρὸς ἀποστασίαν. 
Ti» Y&p τοῦ Νικηφόρου μὴ etpcv ἀἁπληστίαν καὶ à 
κατὰ πάντων αὐτῷ µεμτχάνητο, οὐδενὸς ἐπιστρεφο- 
µένου τοῦ βασιλέως, ταῖς παιδαριώδεσι δὲ παιδιαῖς 
µόνον προσανέχοντος, οἱ κατὰ τὴν Βουλγαρίαν 
προέχοντες ἀξιοῦσι τὸν Μιχαηλᾶν ἀρχηγὸν ὄντα 
ἐπαρῆξαι αὐτοῖς καὶ συνεργῆσαι, δοῦναί τε αὐτοῖς 
τὸν υἱὸν αὐτοῦ, ὡς ἂν αὐτὸν .βασιλέα Βουλγαρίας 
ἀναχηρύξωσι xal τῆς ix τῶν Ῥωμαίων ἐλευθερω- 
θεῖεν καταδυναστείας xal βαρύτητος. Ὁ δὲ ἁσμένως 
ὑπαχούει αὐτῶν, τριακοσίους τε τῶν ἑαυτοῦ ἀπολε- 
ξάµενος xai τῷ οἰκείῳ υἱῷ Κωνσταντίνῳ τῷ καὶ 
Βοδίνῳ ὀνομαζομένῳ παραδοὺς εἲς Βουλγαρίαν ἐξ- 
αποστέλλει, ἝἜξεισιν οὖν εἷς τὰ Πρισδίανα, ἕνθα 
σωναθροισθέντες οἱ ἐν τοῖς Σκοπίοις προέχοντες, οἷς 
ἔξαρχος ἦν Γεώργιος ὁ Βοϊτάχος, τοῦ τῶν Κομχάνων 
γένους καταγόμενος, βασιλέα Βουλγάρων αὐτὸν 
ἀνεκήρυξαν, Πέτρον ἀντὶ Κωνσταντίνου µετονοµά- 
σαντες. Ὅπερ ἀχούσας 6 ἐν Σκοπίοις διέπων τὴν 
ἀρχην τοῦ δουκὰὸς Νικηφόρος ὁ Καραντηνὸς, τοὺς 
ὑφ᾽ αὐτὸν στρατηχοὺς παραλαθὼν ἄπειαιν εἰς τὰ 
Ἡρισδίανα μετὰ τῶν Βουλγαρικῶν δυνάµεων. Ἐν 
ὅσῳ δὲ οὗτος τὰ πρὸς τὸν πόλεµον ἐξήρτυεν, ἐπι- 
κατέλαθς διάδοχος αὐτοῦ Δαμιανὸς ὁ Δαλασσηνός. 
Ἐνωθεῖς τοίνυν μετὰ τοῦ Καραντηνοῦ , πολλά τι 
κερτοµήσας αὐτὸν, xal ἐς ἕκαστον δὲ τῶν σὺν αὐτῷ 
ατρατηγῶν ἐμπαροινήσας οὐκ ὀλίγα xal ὡς ἀνάν- 
ὄρους µυκτηρίσας αὐτοὺς , συνταξάµενος συµθάλλει 
τοῖς Σέρδοις εὐθέως, Καὶ γίνεται μάχη. φριχτὴ xal 
tpoKi, τῶν Ῥωμαίων φρικωδεστέρα' πίπτουσι γὰρ 


desto et monopolium instituit, probibene et coer- 
cens oranes vendentes; solumque imperatoris 
forum venale machinatus est. Ex quo maxime 
famis auctor fuit, et quarum unquam memine- 
rint homines crudelissime, ita ut inde imperator 
cognomentum invenerit, & quo magis quam & 
majorum suorum nomine posteris est cognitus : 
nam si quis dicat Michael, neque addat Parapina- 
cius, haud statim cognosoitur, eo quod tunc mo- 
dius nuinismate venderetur, sed pinacio minus, 
qui medimni quadrans est. 


Primo autem imperii ipsius anno, indictione 
undecima. Servorum gens, quos etiam Chrobatas 
vocant, exiit ut Bulgariam in servitutem 72135 re- 
dactura : quomodo vero, altius ipse repetens 
enarrabo. Nam cum Basilius imperator, eo tem- 
pore quo Bulgariam subegit, nollet aliquid inno- 
vare eorum que ipsi usitata erant, verum prefi- 
nisset ut s suis principibus regeretur suisque 
moribus degeret, quemadmodum item imperante 
Samuele, qui dux ipsovum fuit..... jam igitur et 
prius natio perturbata fuerat, quod non ferret or- 
phanotrophi avaritiam, quando Doleanum suum 
regem declararunt, que sigillatim superius de- 
monstrata sunt. Et nunc quoque ad rebellionem 
apectavit : neque enim ferebat Nicephori avaritiam, 
et que contra omnes ipse machinatus fuerit, nihil 
curante imperatore,sed solis puerilibus ludis occu. 
pato. Bulgarie principes Michaelem suum prefe- 
ctum petunt sibi opem ferre et opitulari, sibique 
tradere filium,ut ipsum Bulgarie regem declarent, 
et α Romanorum imperio et crudelitate eum vindi- 
cent. Ille autem libenter ipsis obtemperabat, dele- 
otisque e suis trecentis, et suo filio Constantino, 
cui Bodino cognomen erat, traditis, in Bulgariam 
eum mittit. Exit igitur ad Prisdiana, ubi coacti 
proceres qui in Scopiis erant,quorum princeps erat 
Georgius Boitachus, a Comchanis originem ducens, 
Bulgarorum regem ipsum declararunt, Petrum pro 
Constantino mutato nomine vocantes.Quod quidem 
audiens is qui Scopiis ducis imperium administra. 
bat, Nicephorus Carantenus, cum suis ducibus 
quos habebat, ad Prisdiana 436 se confert cum 
Bulgaricis copiis. Interea vero dum hic ad bellum 


D se comparabat, supervenit successor ipsius Da- 


mianus Dalassenus; qui cum eo conjunctus cum 
muliis eum conviciis affecisset et haud mediocriter 
in ejus milites debacchatus fuisset, tanquam im- 
belles eos irridena,instructa acie cum Servis statim 
prelium committit. Fitque |horribilis pugna, sed 
multo horribilior Romanorum clades: cadunt enim 
multi ex Romanis et Bulgaris, et vivi plurimi ca- 
piuntur,in quibus ipse quoque dux Darianus Da- 
lassenus, et qui dicebatur Probatas, et Longibar- 


JACOBI GOARI NOT&. 


v (35) Mensam sive negolialem argentariam, offici- — Sov, a fundo, id est, summa pecuniaria, voce Grecis 
παπι usurarium, ab ltelis fundaco ἀπὸ τοῦ φούν- ὁἆ ureoonsultis nota dictam. " 











A" 


JOANNIS 8CYLITZ/£ 


448 


dopulus et alii frequentes cum ipsis. Capta sunt A πολλοὶ Ex τε Ῥωμαίων καὶ Βουλγάρων, ζωγροῦνται 


item omnia castra, et omnia que in ipsis erant 
direpta.'Hino aperte Bulgari Rodinum regem de- 
elarant, ut dictum est, mutato nomine Petrum 
appellantes. Et in duas partes divisi, alii cum Bo- 
dino ad Nisum se contulere, alii Petrilum quem- 
dam, cui prime apud Bodinum partes deferebaa- 
tur, secuti adversus Romanos, qui in Castoria 
erant, profecti sunt : illic enim muro muniendam 
urbem curaverant, Romanis faventes, ut dictum 
est, et Achridis preter Marianus et patricius Dia- 
boleos et proconsul Theognostus Burtzes, et cum 


ipso Castorie prefectus, quibuscum Borises David. 


et alii multi, qui veriti indigenarum Bulgarorum 
minas in Castoriam tanquam ad asylum confugere. 


δὲ πλεῖστοι καὶ αὐτὸς à δοὺξ Δαμιανὸς ὁ Δαλασσηνὸς 
ὃ τε λεγόμεςος Προθατᾶς καὶ ὁ Αογγιθαρδόπουλος 
καὶ ἕτεροι συχνοὶ σὺν αὐτοῖς. Ἐλήφθη δὲ xai i 
παρεμθολἠἡ ἆπασα, καὶ τῶν lv αὐτῇ πάντων διασκύ- 
λευσις γίνεται. ᾿Εντεῦθεν ἀναίδην οἱ Βούλγαροι τὸν 
Βοδίνον βασιλέα ἀναγορεύουσιν, ὡς εἴρηται, Πέτρον 
µετονοµάσαντες, Διχῆ τε διαιρεθέντες ol μὲν μετὰ 
τοῦ Βοδίνου εἷς τὸν Νίσον ἀπῄεσαν, ol δὲ Ηετρίλον 
τινὰ τὰ πρῶτα παρὰ τῷ Βοδίνῳ φέροντα παραλα- 
θόντες κατὰ τῶν dv Καστορίφ Ῥωμαίων ἀπίασιν ᾿ 
ἐκεῖσε γὰρ διατετειχίσθαι τὴν πόλιν οἱ τὰ Ῥωμαίων 
φρονοῦντες, ὡς εἴἵρηται, ὃ τε τῆς ᾽Αχρίδος στρατ- 
ηγὸς Μαριανὸς xal ὁ τῆς Διαθόλεως ὁ πατρίκιος xal 
ἀνθύπατος θεόγνωστος ὁ Βούρτζης, σὺν αὐτῷ δὲ καὶ 


Cum igitur Petrilus ad Castoriam pervenisset cum B 9?iv Καστορίᾳ στρατηγῶν. Μεθ Qv xal 6 Βορίσις 


innumerabili Bulgarorum manu, que ad bellum 
pertinerent 44 7 comparabat. Romani vero etiam 
ipsi instructi adversus erupere, et ingenti impetu 
cum ipsis congressi fundunt Petrilum,et in fugam 
conjectum cogunt per invios montes ad suum do- 
minum Michaelem pervenire, et Bulgarorum plu- 
rimos occidunt,capiuntque eum qui post Petrilum 
in Chrobatis secundum ordinem ducebat,et ad impe- 
ratorem vinctum perducunt. Bodinus autem cum 
ad Nisum pervenisset, ut jam imperatorem a Bul- 
garica provincia coerceret, omnia obvia predaba- 
tur, eos a quibus non erciperetur quique recusa- 
rent ejus imperium,vexans et offendens.Quod cum 
audisset imperator, cladem videlicet ducis et ejus 
declarationem, Saronitem adversus eum mittit, 
antequam malum accenderetur et in magnam 
flammam evaderet, exstinguere festinans; el cum 
ipso idoneum quoque misit exercitum,ex Macedo- 
nibus et Romanis Francisque coactum. Verum hic 
ad Scopiorum urbem profectus, nullam eorum qui 
Nisi erant rationem habebat. Profectus igitur, et 
Georgio Boitacho, cui urbs commissa erat, data 
flde nihil eum detrimenti passurum, Scopiorum 
urbem expugnat, ibique castra locat, et quid fa- 
ciendum de iis qui Nisi erant consultabat ac me- 
ditabatur. Verum Boitachus, quem jam ponituerat 
tam diu bonum fuisse et Romanos secutum esse, 
clam iis qui Nisi degebant indicavit ut ad se quam 
celerrime venirent, et eos qui 2148 cum Saro- 
nite erant ignavius degentes ac segnius, sine ulla 


miseration^ crudeliter omnes ad unum interfice- D 


rent. Qui, accepto nuntio, profecti Niso Scopia 
petebant, cooperta terra nive : hiems enim erat, 
Decembri mense. Quod cum persensissent ii qui 
cum Saronite erant, adversus ipsos cum omni- 
bus copiis irrumpunt, et in itinere deprehen- 
808 ad quemdam locum nomine Taunium, fere 
omnes interficiunt. Capitur etiam Bodinus. Longi- 
bardopulus vero, ut dictum est,ad Michaelem per- 
ductus, data acceptaque fide, ejus flliam uxorem 
ducit. Eique ingens committitur exercitus, e Lon- 
gibardis et Servis conflatus; quocum ad auxilium 
Bodini missus rursus Romanis repugnat.Saroniteg 


Δαθὶδ καὶ ἄλλοι πολλοὶ, οἵτινες δεδιότες τὴν ἐκ τῶν 
ἰθαγενῶν Βουλγάρων ἀπειλὴν ὡς εἰς κρησφύγετον 
τὴν Καστορίαν συνέφυγον. Καταλαθὼν οὖν à ἩΗετρί- 
λος τὴν Καστορίαν μετὰ πλήθους Βουλγάρων ἁμυ- 
θήτου τὰ πρὸς τὸν πόλεμον [P. 852] συνεσκευάζετο. 
Οἱ δὶ Ῥωμαῖοι καὶ oi αυνταξάµενοι ἐξῆλθον κατ’ 
αὐτῶν, καὶ μετὰ ῥύμης σφοδρᾶς συµθαλόντες αὐτοῖς 
τρέπουσι τὸν Πετρίλον, xai φυγεῖν χαταναγχάζουσι 
δι΄ ὁρέων ἁθάτων πρὸς τὸν ἑαυτοῦ χόριον τὸν 
Μιχαηλᾶν ἀφικόμενον. Ἐτείνουσι δὲ καὶ τῶν Βουλ- 
γάρων πολλούς" αἱροῦσι δὲ xai τὸν μετὰ τὸν Πετρί- 
λον iv Χροθάτοις τεταγµένον, καὶ πρὸς τὸν βασιλέα 
δεσμώτην ἁἀπάγουσιν.. 'O δὲ ἈΒοδίνος τὸν Νίσον 
χαταλαθὼν ὡς ἤδη βασιλεὺς τῶν Βουλγαρικῶν πρα- 
γμάτων ἀντείχετο, πᾶν τὸ προστυχὸν λτῖζόμενος, 
καὶ τοὺς μὴ δεχοµένους μηδὲ δουλουµένους αὐτῷ 
κεραΐζων καὶ λυμαινόµενης. ὌὍπερ ἀχηκοὼς ὁ βασι- 
λεὺς, τήν τε τοῦ δουχὸς ἧτταν δηλαδὴ xal τὴν αὐτοῦ 
ἀναγόρευσιν, τὸν Σαρωνίτην  xe«t' αὐτοῦ ἑξαπ- 
έστειλε, πρὶν ἐξαφθῖ τὸ xaxóv xal sl; μεγάλην 
ἐξαρθῇ Φλόγα , κατασθέσαι τοῦτο χατεπειγόµενος. 
Συνεξαπέστειλε δὲ αὐτῷ καὶ στράτευµα ἀξιόλογον 
συγκείµενον Ex. τε Μακεδόνων καὶ ᾿Ρωμαίων καὶ 
Φράγγων. Αλλ' οὗτος μὲν πρὸς τὴν τῶν Σκοπίων 
πόλιν τὴν ὁρμὴν ποιούµενος τῶν ἐν τῷ Νίσῳ οὖδε- 


μίαν φροντίδα ἑτίθετο. Παραγενόμενος οὖν, xal τῷ 


πιστευομένῳ ταύτην Γεωργίῳ τῷ Βοϊτάχῳ λόγον 
δεδωχὼς ὡς οὐδὲν φλαῦρον ὑποστήσεται, τὴν πόλιν 
τῶν Σκοπἰων αἱρεῖ, κἂν ταύτῃ τὴν στρατοπεδείαν 
πήγνυσι, καὶ περὶ τῶν idv τῷ Νίσῳ τὸ ποιητέον 
ἐσκόπει καὶ ἐμελέτα. ᾽Αλλ’ ὁ Βοϊτάχος μεταμεληθεὶς 
ὅτι δὴ ποσῶς ἀγαθὸς Ἠέγονε xal τὰ "Ρωμαίων 
ἑφρόνησε, λαθραίως τοῖς iv τῷ Νίσῳ ἔδήλου &g- 
ικνεῖσθαι μὸν ἐν τάχει πρὸς αὑτὸν, xal τοὺς περὶ 
τὸν Σαρωνίτην ᾖῥᾳθυμότερον διάγοντας καὶ ἁμελέ- 
στερον ἀνοίχτως xal ὠμῶς ἠθηδὸν ἀποσφάξαι. OT 
δὴ τὴν ἀγγελίαν δεξάµενοι, ἄρανοες ἐκ τοῦ Νίσου, 
πρὸς τὰ Σκόπια Ἱεντο, χιόνι κεκαλυμμµένης οὔσης 
τῆς γῆς χειμὼν γὰρ ἦν, Δεχεµθριου ἱσταμένου 
µηνός. Συναισθήσεως δὲ τοῖς περὶ τὸν Σαρωνίτην 
γενομένης ἕξεισι xav! αὐτῶν παμπληθεὶ, καὶ χατα- 
λαθὼν αὐτοὺς κατὰ τὴν ὁδὸν ἓν τινι τόπῳ λεγομένω 
Ταωγίῳ ἀναιρεῖ σχεδὸν. τοὺς σύμπαντας  ἁλίσχεται 





449 


HISTORIA. 


450 


δὲ xal ó Βοδίνος. 'O δὲ Λογγιδαρδόπουλος, ὡς À autem Bodinum misit imperatori vinctum. Rele- 


εἴρηται, ἀρθεὶς πρὸς τὸν Μιχαηλᾶν καὶ λόγον δοὺς 
γαὶ λαθὼν, ζεύγνυτκι τῇ τούτου θυγαιτρὶ xal λαὸν 
ὅτι πλεῖστον πιστεύεται ἀπὸ ΛΑογγιθάρδων καὶ 
Σέρθων συγχείµενον, μεθ) οὔ καὶ πρὸς βοήθειαν τοῦ 
Ἑοδίνου ἀποσταλεὶς αὖθις τοῖς Ῥωμαίοις ἀποχαθ- 
ἰσταται. 'Ο δὲ Σαρωνίτης τὸν Ἡοδίνον ἑξαπέστειλε 
πρὸς τὸν βασιλέα δέσµιον, Περιορισθεὶς δὲ ἐν τῇ 
τοῦ Αγίου Σεργίου μµονῇ, μετὰ βραχὺ παραθοθεὶς 
τῷ Κομνηνῷ Ἰσααχίῳ ἤδη προθεθλημένῳ -Αντιο- 
χεία δουκὶ ἀπήχθη slo ᾽Αντιόχειαν. "Όπερ ἀχούσας 
ὁ τούτου πατὴρ 6 Μιχαηλᾶς. [P. 853) μισθωσάμµενος 
Βενετίχους τινὰς βαλαντίου ἀδροῦ, oic ἔργον θαλατ- 
τοπηρεῖν, dmix)eje τοῦτον ἐκεῖθεν καὶ τῇ ἰδίᾳ ἀρχῇ 
ἀποχατέστησεν ΄ ὃς χαὶ μετὰ θάνατον τοῦ πατρὸς 
tiv ἀρχὴν xdv τοῖς ἡμετέροις χρύνοις διήνυσεν. Ὁ 
ὃς Βοϊτάχος ἐτασθεὶς σφοδρῶς ἐν τῷ ἀπιέναι πρὸς 
τὸν βασιλέα τελευτᾷ, μὴ ἐξαρκέσας ταῖς dx τῶν 
πληγῶν ὀδύναις. Οἵ γε μὴν ᾽Αλαμάνοι καὶ Φράγγοι 
(γένη δὲ οὗτοι δυτικὰ) κατὰ τῆς χώρας ἀφεθέντες 
καθαιροῦσι μὲν τὰ ἐν τῇ Πρέσπᾳ τῶν Βουλγάρων 
ὑπολελειμμένα βασίλεια, σχυλεύουσι δὲ καὶ τὸν 
ἐκεῖσε ναὸν, ὃς ἐπ ὀνόματι τοῦ ἁγίου ᾽Αχιλλίου 
ἵδρυται, μηδενὸς τῶν ἐν ἐκείνῳ φεισάµενοι ἱερῶν, 
ὤν τινὰ μὲν αὖθις ἀνεσώθισαν , τὰ δὲ λοιπὰ ὁ 
στρατὸς διανειµάµενος εἴς χρῆσιν ἰδίαν μετεσχεύα- 
σαν. Tic οὖν τῶν στρατιωτῶν τῆς Μακεδονικῆς 
φάλαγγος ὤν, ἀξιούμενος ἀποδοῦναι ὅπερ εἰλήφει 
Ἱερὸν, ἐπεὶ μὴ ἐπείσθη, ἀνθρακιάσας τοὺς ὤμους, 
τελευτᾷ, τῆς δίκης μὴ ἀνασχομένης ὡς ἔθος, ἀλλὰ 
µετελθούσης αὐτὸν εἰς ὑπόδειγμα τοῖς ὀψιγόνοις. 
Ἐν δὲ ταῖς παρακειµέναις τῇ Όχθῃ τοῦ Ἴστρου 
πόλεσι τῶν στρατιωτῶν ἡμελημένων oia 0) μηδὲν 
εἰς διοίχησιν λαμθανόντων, στέλλεται ὁ βεστάρχου 
Νέστωρ, δοῦλος γεγονὼς τοῦ πατρὸς τοῦ βασιλέως, 
δοὺξ τῶν Ἡαριστρίων ὀνομασθεὶς, καὶ συµφωνήσας 
τῷ Τάτους ὡς ὁμογνώμονι, Πατζινάκοις πλείοσιν 
ὁπλιαθέντες εἷἲς τὴν βασιλεύουσαν παρεγένοντο . 
Καταθεῖναι δὲ τὰ ὅπλα ἐγκελευόμενος μὴ ἂν ἄλλως 
ποιῆσαι τοῦτο ἔλεγεν, εἰ μὴ τὸν λογοθέτην Νικηφό- 
pov ἐκ μέσου ποιήσειεν ὡς xowóv ἐχθρὸν καὶ 
πολέμιον χοσμικὸν, καὶ αὐτὸν οὐκ ὀλίγα λυπήσαντα 
καὶ τὴν αὐτοῦ περιουσίαν δηµεύσαντα Αλλ’ ὁ βασι- 
λεὺς οὐκ ἔπείθετο, ἅπαξ ἑαυτὸν ταῖς αὐτοῦ Υοη- 
τείαις xal ἁπάταις ἐκδεδωκώς. 'O δὲ Νέστωρ ἐπι- 
θουλευθεὶς ὑπὸ τῶν οἴχείων ἀπανίσταται μὲν ἐκεῖ« 


gatus Bautem in sancli Sergii monasterium paulo 
post Isaaoio Comneno traditur jam Antiochis duoi 
détlsrato. Et perductus est in Antiochiam. Quod 
cum audisset ipsius Pater Michael, pretio ingenti 
conductis Venetis quibusdam, quorum opus erat 
per mare navigare, eum inde furatus in propriam 
patriam reduxit, eique restituit imperium. Atque 
hio post patris obitum nostraque tempestate re- 
gnavit. Boitachus autem vehementer tortus, dum 
rediret ad imperatorem, non sustinens verberum 
oruciatus moritur. Alamanni tamen et Franci 
(sunt he nationes Occidentis) per regionem im- 
missi relictam Bulgarorum regiam in Prespa de- 
elruunt, templumque illic sancto Achillio cons- 
tructum 719 ac dedicatum exapoliant, a nulla re 
sacra abstinentes earum que ibi erant; ex qui- 
bus quedam rursus servata sunt, reliqua divisa 
exercitus in proprios usus convertit. Quidam igi- 
tur ex milibus Macedonice phalangis, cum ab 6ο 
repeteretur sacra res, neque adduci posset uL id 
faceret, humeris anthrace depastis obit, justitia 
haud differente, ut mos est, supplicium, sed ad 
exemplum posterorum ipsum puniente. In urbibus 
autem maritimis, neglectis militibus utpote qui 
nihil &cciperent ex preda, mittitur bestarches 
Nestor, qui fuerat servus palris imperatorie, dux 
eorum populorum qui secundum Istrum degunt 
vocatus. Inita cum Tato societate, ut oum viro 
ejusdem sententie, cum pluribus Patzinacis ins- 
truoti ad regiam urbem profecti sunt. Jugsus autem 
arma deponere non aliter 8e facturum hoo dicebat, 
nisi logothetam Nicephorum e medio tollerent 
ut communem inimicum et hostem capitalem, 
quique in se haud pauca commisisset suaque bona 
publicasset. Verum imperator haud paruit, cum 
scmel se ipsum ejus prestigiis et dolis dedisset. 
Nestor autem, cui a suis parete insidie fuerant, 
inde proficiscitur, Thraciamque depredatur et 
Macedoniam et Bulgarie flnitima, et ad Patzina- 
corum regionem secedit. Pars autem Macedonum 
militum defraudata accessit ad imperatorem, id 
factum deflens. Jussu igitur imperatoris pulsati 
et contumolia affecti repulsi sunt, nulla ipsorum 
hebita ratione. 229 Verum illi in patriam reversi, 
haud mediocri dolore affecti, non amplius in eadem 


θεν, ληΐζεται δὲ τήν τε Μακεδονίαν xal θρῴχκην καὶ [) sententia manere voluerunt, sed omnibus modis 
τὰ παρακείµενα τῆς Βουλγαρίας, καὶ εἷς τὴν τῶν — cogitabant hostes ulcisci. 
Πατζινάχων ὑποχωρεῖ. Μοῖρα δὲ στρατιωτῶν ἹΜακεδονικῶν στερουµένη προσῆλθε τῷ βασιλεῖ, τὴν στὲ- 
ρησιν ἀποκλαιομένη. Ἡροστάξει οὖν ᾖβασιλικῇ τυφθέντες καὶ ὑθρισθένες ἑδιώχθησαν , μηδεμιᾶς 
ἐπιστροφῆς αὐτῶν γενομένης. 'AXX ol Ύε πρὸς τὰ obuia λύπης οὐ μικρᾶς ἐπιστραφέντες ἀνάμεστοι 
οὖκ ἆἄθελον µένειν ἔτι ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ φρονήµατος, ἀλλὰ τοὺς πολεμίους πᾶσι τρόποις ἀμύνασθαι 
διεσκέπτοντο. 

᾽Αποστείλας 8b πρὸς τὸν τὴν Δογγιθαρδίαν κατ- Cum autem misisset ad eum qui Longobardiam 
ἔχοντα Φράγγον Ῥουμπέρτον (35) καλούμενον τὴν — obtinebat Francum, Robertum nomine, ejus filiam 


JACOBI GOARI NOTE. 


(36) Robertum Guiscardum intelligit, celebrem — Italorum t rannide in libertatem asseruit, de quo 
Normannorum ducem, qui Campaniam, Calabriam, — fuse Pandu phus Collenutius, Leo Ostiensis, Fazel- 
Apuliam et Siciliam a Sarecenorum, Grecorum et lus et Normannorum Annales. 


481 


JOANNIS SCYLITZ/£ 


452 


suo filio Constantino uxorem adduxit, quam, mu- Α αὐτοῦ θυγατέρα τῷ υἱῷ Κωνσταντίνῳ Ύυναικα {γά- 


tato nomine, Helenam vocavit. Occupata autem [fuit 
Longobardia &a Roberto in hunc modum. Georgius 
Maniaces ab Augusta Zoe ad componendas red in 
Italia missus, magistri honore decorstus, concilia- 


verat sibi Francos multos, et in dies eos qui a. 


Dociano vexati erant effecit in Italie finibus quies- 
cere : verebantur enim ipsum, quodflejus virtu- 
tis in preliis periculum fecerant. Cum vero se 
opposuisset Monomacho et debellatus fuisset, qui 
cum ipso erant trajecli et in servitutem impera- 
toris redacti, Maniacate appellati sunt et in urbe 
Romanorum permansere, reliqui in Italia relicti 
sunt. Erat autem quidam in ipsis Robertus no- 
mine fretris fllius Ardoini, qui a Dociano flagris 


cesus fuerat, gravis el iracundus et tyrannioa p 


mente preditus. Qui aperte Romanos expellere 
meditabatur, att&men provinciam aggredi metue- 
bat differebatque, se ipsum imbecillem cernens, 
verebaturque contra imperatoris potentiam se op- 
ponere. Cum vero uxor illius, quam a Francia du- 
xerat, Gaita nomine, filia principis cui haud me- 
diocris regio subjecta ?22€$ erat, secum esset, ad 
eas urbes migravit, que uxori sue serviebant,qua- 
rum prima et maxima Salernus nominatur. Illino 
igitur veluti fur erumpens loca Romanorum im- 
perio subjecta predabatur, partim Calabriam man- 
cipans, partim Italiam redigens in servitutem. 
Eorum vero captivorum quos ceperat aliis manus 
amputare, aliis extremas partes pedum incidere, 
aliis utrasque, quosdam etiam ingenti pecunia ven- 
dere, metuens, si non proderent urbes et sese ipsi 
dederent, ne non solum heo, sed etiam his dete- 
riora paterentur. Cum vero res privata imperii in 
regia laboraret, nulla. habebatur eorum que in 
Italia flerent ratio. Nam vita paulo post functo 
Monomacho, cum Theodora circiter annum unum 
obtinuisset imperium, et Micbael declaratus esset, 
atque adversus ipsum Comnenus incitatus, et 
exercitus essept intestinis bellis occupati, ao nemo 
Roberti conatus prohiberet, magnus ex hoo et 
illustris evasit; idoneum enim coegit exercitum 
et equorum atque pecunie et armorum potitus est" 
oum ji qui ab imperatore duces urbibus preefectj 
erant, non possent contra erumpere ob paucitatem 
suorum et modicam virtutem. Comneno autem 


Ὕετο, Ἑλένην µετονοµάσας αὐτήν. Κατεσχέθη δὲ ἡ 
Αογγιθαρδία (37) πρὸς τοῦ 'Ῥουμπέρτου τοῦτον τὸν 
τρόπον Γεώργιος ὁ Μανιάκης ἐπὶ καταστάσει τῶν 
ἐν Ἱταλίᾳ πραγμάτων ἀποσταλεὶς προσηταιρίσατο 
μὲν Φράγγους πολλοὺς, καθ ἡμέραν δὲ xal τοὺς 
παρὰ τοῦ Δοκειανοῦ χαχωθέντας καὶ ἡσυχίαν ἄγειν 
ἔν coc τἆρμασι τῆς ᾿ταλίας παρεσκεύασεν ' 
[P. 854] ἰδιδίεσαν γὰρ αὐτὸν, πεῖραν τῆς αὐτοῦ 
ἐν πολέμοις Ὑενναιότητος ἔχοντες. ᾽Αντάραντος δὲ 
τῷ Μονομάχῳ καὶ κατηγωνισµένου, οἱ μὲν σὺν αὐτῷ 
περαιωβέντες τῷ βασιλεῖ δουλωθέντες Μανιακάτοι τε 
ἐπωνομάσθησαν xal τῇ Ῥωμαίων πδὄλει ἐναπέμει- 
ναν, οἱ δὲ λοιποὶ ἐν Ἰταλίᾳ ὑπελείφθησαν. "Hy δέ 
τις ἐν αὐτοῖς 'Ῥουμπέρτος τοὔνομα, ἀνεψιὸς ᾿Αρδοί- 
νου τοῦ ὑπὸ Δοκειανοῦ µαστιχβέντος, δεινὸς καὶ 
θυµοειδὴς, τυραννικὸν ἔχων τὸ φρόνημα , ὅστις 
φανερῶς μὲν ἐξελάσαι τῆς Ἰταλίας τοὺς Ῥωμαίους 
ἐμελέτα, ὤχνει δὲ ὅμως τὴν ἐγχείρησιν xal ἀνεθάλ- 
λετο, ἀσθενῆ ἑαυτὸν ὁρῶν, καὶ πρὸς τὴν τοῦ βασι- 
λέως ἰσχὺν ὠῤῥώδει ἑαυτὸν ἀντεξαγαγεῖν. Τῆς δὲ 
γυναικὸς αὐτοῦ, ἣν ἀπὸ Φραγγίας ἠγάγετο, τελευ- 
τησάσης ἑτέραν ἄγεται, Γαΐταν μὲν καλουμένην, 


- θυγατέρα δὲ οὖσαν πρίγκιπος χώραν οὐκ ὀλίγην ὑφ' 


ἑαυτὸν ἔχοντος, ᾽Αγαγόμενος οὖν ταύτην χατῴκησεν 
ἐν ταῖς πόλεσι ταῖς διαφερούσαις τῇ αὐτοῦ γυναικὶ. 
ὦν ἡ πρώτη μὲν xal μεγίστη Σαλερὸς ὀνομάζεται. 
Ἐκεῖθεν οὖν ola κλέπτης καὶ λῃστὴς v τὰ τῇ 
Ῥωμανίᾳ ὀποχείμενα ἑληϊζετο, τοῦτο piv Καλα - 
6plav αἰχμαλωτίζων, τοῦτο δὲ τὴν Ἰταλίαν δουλού- 
µενος. Τῶν δ᾽ ἁλισκομένων α χμαλώτων dv μὲν 
χεῖρας ἀφΊρει, Gv. δὲ πόδας ἠκρωτηρίαζεν, ἄλλων δὲ 
ἀπίκοπτε xal ἀμφότερα , τινὰς δὲ καὶ ἀπημπόλει 
χρημάτων πολλῶν, δεδιττόµενος ὡς st μὴ προδοῖεν 
τὰς πόλεις xoi ὀποχλιθεῖεν αὐτῷ, οὐ ταῦτα μόνα, 
&ÀÀà xai Ἠχείρονα πείσονται. Νοσούντων δὲ ἐν τοῖς 
βοσιλείοις τῶν οἰκείων, οὐδεμία τῶν γινοµένων ἓν 
Ἰταλίᾳ ἀγίνετο ἐπιστροφή . Τοῦ γὰρ Μονομάχου 
μετὰ βραχὺ τελευτήσαντος, θεοδώρας δὲ τῆς AÓD- 
γούστης ἐφ᾽ ἕνα ypóvov τὴν βασιλείαν κατασχούσης, 
τοῦ τε Μιχαλλ ἀναιρεθέντος xal τοῦ Κομνηνοῦ ἐπ- 
αναστάντος αὐτῷ, xal τῶν στρατευμάτων ἀσχολουμέ- 
vov τοῖς ἐμφυλίοις Πολέμοις, μηδενός τε ὄντος τοῦ 
τὴν ὁρμὴν τοῦ ᾿Ῥουμπέρτου χωλύσοντος, μέγας ἐκ 
τούτου xal περιθόητος γέγονε’ στρατὸν γὰρ ἀξιόλο- 
yov συνεστήσατο xai ἵππων καὶ χρημάτων xal ἁρμά- 


adepto imperium, Turcorum natio Orientem pre- D των ἐγένετο κύριος, τῶν dv ταῖς πόλεσι στρατηγεῖν 


mere, Patzinaci vero Occidentem. Cedit igitur 
Thrymbus Calabria, qui illic dux erat exercitus, 
aperte contra Scribonas facinus ausus : cum 2242 
enim indigenis minime placere cerneret quod fa- 
cotum esset, exsul ad imperatorem proficiscitur. 
Mittitur igitur dux Italie Abulchar. Robertus au- 
tem cum propter Scribonarum cedem Calabros 
exasperatos videret, hac quoque de causa rebellio- 
rem meditatus, non ut amplius reversurus egre- 


τεταγµένων πρὸς βασιλία μὴ δυναµένων ἀντεξιέναι 
ὀλιγανδρίᾳ καὶ κακότητι τῶν σὺν αὐτοῖς . Too δὲ 
Κομνηνοῦ τῆς βασιλείας ἐγκρατοῦς Ὑενομένου τὰ 
μὲν τῶν Τούρχων τὴν ᾽Ανατολὴν ἕθλιθεν, οἱ Π1ατζι- 
νάκοι δὲ τὴν Δύσιν ἐπίεζον. Ὑποχωρεῖ γοῦν τῆς 
Καλαθρίας ὁ θρυμθὸς, ὃς ἐκεῖσε στρατηγῶν ἑτόγ- 
χανε, τὸ κατὰ τοὺς Σκρίθωνας ἄγος ἀνέδην τετολ- 
µηχώς' μὴ ἀρέσκον γὰρ τοῖς ἐγχωρίοις ὁρῶν τὸ 
πεπραγµένον, φυγὰς ὡς βασιλέα γίνεται, Στέλλεται 


JACOBI GOARI NOTE. 
(37) Id est Apulia et adjacentes provincim, quibus ultimo Greci imperaverunt. Recolenda nota in 


p. 977. 





433 


HISTORIA. 


494 


499v δοὺξ ἶ ταλίας ὁ ᾿Αθουλχαρέ. 'O δὲ 'Ῥουμπέτρος Α ditur, adhibitaque celeritate Rhegium capit urbem 


τῇ τῶν Σκριθώνω» ávaipsigc δεινοπαθοῦν τὸ γένος 
ἁρῶν τῶν Καλαθρῶν ἅμα xàx τῆς αἰτίας ταύτης 
ἁπόστασιν μελετῶν, [P. 855] οὐχέτι μὲν ὡς ὑπο- 
στρέφων ἔξεισι, σπουδΏ δὲ ἐλάσας αἱρεῖ τὸ 'Ρήγιον 
πόλιν μεγάλην xal ἐπίφανη, dv. ᾧ συνήθως ὁ δοὺξ 
Ἰταλίας διέτριθεν * ἦσαν γὰρ iv τούτῳ οἴκήματά τε 
διαπρεπῆ xxl τῶν ἐπιτηδείων ἀφθονία πολλή. 'O δ᾽ 
᾿Αθουλχαρὲ τὸ Δυῤῥάχιον καταλαθὼν ἐξ ἐχείνου τε 
εἰς τὴν Βάριν περαιωθεὶς, πυθόµενος ὃτι τὸ 'Ρήγιον 
ἑάλω, ἔμεινεν αὐτὸν dv τῇ Βάρει, χᾶχεῖρεν ὡς ἦν 
δυνατὸν τῶν ἔτι τὰ Ῥωμαίων φρονουσῶν ἀντείχετο 
πόλεων, στρατηχοὺς ἐφιστὼν xai στρατὸν ἐπιπέμ- 
πων εἲς φυλακήν ' ἔτι γὰρ ἑφρόνουν τὰ 'Ῥωμαίων f 
τε Βάρις, ἡ Ὑδροῦς, ἡ Καλλίπολις, ὁ Τάρας, τὸ 
Βρενδίσιον καὶ al Ώραι xai ἄλλα πολίχνια ἱκανὰ xal 
πᾶσα | χώρα ἁπλῶς. Ἐν τῷ μεταξυ δὲ προεθλήθη 
δοὺξ τῆς Ἰταλίας ὁ Περηνός. Mi, δυνηθεὶς δὲ εἲς 
Λογγιθαρδίαν περαιωθῆναι διὰ τὴν τοῦ Ῥουμπέρ- 
του καταδυναστείαν ἔμεινεν ἐν Δυῤῥαχίῳ, ὀνομασθεὶς 
τοῦ Δυῤῥαχίου δούξ. Νικηφόρος δὲ ὁ Καραντηνὸς 
ἑκδρομὰς ποιτυµένου τοῦ 'Poupmítpou xai καχώσεσι 
µυρίαις τοὺς Ἰταλοὺς κατατρύχΆντος Bea μὲν, 
ἔμενε ὃ᾽ ὅμως τὴν ἐκ βασιλέως ἀναμένων ἐἔπιχου- 
ρίαν. [ᾶσαι οὖν αἱ Ἰταλικαὶ πόλεις προσεχώρησαν 
χαὶ φρουρὰν παρεδέξαντο * τινὲς δὲ καὶ φρουρὰν μὴ 
καταδεξάµεναι ὑποφόρους κατέστησαν. Τούτων δὲ 
οὕτω τελουμένων φυγεῖν μὲν ἔγνω καὶ ὁ Καραντη- 
νὸς, αὐξανομένους τοὺς Φραγγους καθ ἑκάστην 
ὁρῶν * τὸ δὲ τῆς αἰσχύνης ἄθοξον λογιζόµενος ἐπὶ 
χώρας ἔμενεν, τὸ Βρενδίσιον συντηρῶν ἐν τῇ πρὸς 
τὸν βασιλέα πίστει τε καὶ δουλώσει. ᾽Απάτῃ δὲ καὶ 
δόλῳ τοὺς προσοίκους Φράγγους ὑπίρχεται, Λα- 
θραίως οὖν αὐτοῖς ἐντυχὼν, καὶ περὶ τοῦ προδοῦναι 
τὴν πόλιν λόγους καὶ δοὺς καὶ λαθὼν, ἤγοντας τοὺς 
Φ2ἀγγοὺς ἐδέξατο ἀνιόντας διὰ κλίµακος. "Eva καθ) 
ἕνα γοῦν τῶν ἁνιόντων ἀποσφάξας εἰς ἑκατὸν ἀρι- 
θµουµένους, καὶ τὰς χεφαλὰς αὐτῶν πλοίῳ ἐμδαλὼν, 
περαιοῦται slo τὸ Δυῤῥαχιον, ἐχεῖθέν τε εἰς βασιλέα 
τῶν συµθεθηκότων ἄπεισιν ἄγγελος. Ὁ μὲν οὖν 
Περηνὸς lv. Δυῤῥαχίῳ ἔμεινε, τὴν δὲ βασιλείαν τὰ 
οἴχοι ἀνιαρὰ ἔθλιδε, καὶ τὴν ᾿Λνατολὴν τὰ ἐκ τῶν 
Τούρκων δεινὰ ἐπίεζον, αὐξανόμενα καθ) ἑκάστην 
xii µηδεµίαν λαμθάνοντα ἄνεασιν καὶ ἀνάγκην. 
Τελευτήσαντος δὲ τοῦ δουκὸς Κωνσταντίνου τοῦ fa- 
σιλέως, τῆς δὲ βασιλίδος Βὐδοχίας πρὸς βραχὺ τὴν 


magnam et illustrem, ubi consueverat dux Italie 
commorari, quod ibi essent οἱ msgniflce domus 
et eorum qu& ad victum necessaria sunt copia 
multa. Abulchare autem cum Dyrrachium perve- 
nisset inde Barium transmisit, cumque Rhegium 
captum cognovisset, cum Bari exspectabat, et inde 
quantum poterat, urbes adhuc amicas Romanis in 
officio ac fide continebat, preficiens duces, et exer- 
citum mittens ad locorum custodiam : adhuo 
enim a Romanis erant Baris, Idrus, Callipolis, Ta- 
rentum,Brunmdusium el Hore et alia oppidula multa 
et omnino tota regio. Interea vero declaratus dux 
Itslis Perenus fuit. Cum vero non potuisset in 
Longobardiai copiaa trajicere propter Roberti po- 
tentiam, Dyrrachii mansit, dux Dyrrachii appella- 
tus. Nicephorus autem Carantenus excursiones fa- 
ciente Roberto et in(initis malis ltaliam vexante 
timeb atquidem, verumtamen ab imperatore auxi- 
lium exspectabat. Omnes igitur ltalice urbes 
ad eum se applicuerunt, et praesidia accepe- 
runt; quedam vero presidia recusantes etipen- 
diarias se fecere. His autem ita perfectis fugere de- 
crevit 228 etiam Carantenus, videns quotidie 
Francos augeri. Sed secum reputans ignominiam, 
in provincia mansit, Brundusium in fide erga im- 
peratorem et in servitute continens, fraude vero 
80 dolo finitimos Francos aggreditur. Clam igitur 
cum ipsis collocutus, et de prodenda ipsis urbe 
mentione ultro citroque habita, venientes Franoos 
excepit, et per scalam ascendentes singulos inter- 
fecit, centum circiter numero, quorum capita in 
navigium imposita ad Dyrrachium transmittit, et 
inde ad imperatorem eorum que a&coiderant nun- 
tius proficiscitur. Perenus igitur Dyrrachii mansit, 
imperium vero intestina mala opprimebant, et 
Orientem Turci vexabant iis malis que quotidie 
aucta nulla ex parte remittebantur. Mortuo autem 
duce Constantino imperatore, cum imperatrix Eu- 
docia ad breve tempus imperium obtinuisset, ubi 
ad Diogenem sceptra pervenere, Roberto et iis qui 
cum ipso erant haud vulgaris metus injectus est, 
ne etiam e suis sedibus pellerentur privarenturque 
suis, experti ejus virtutem. Ab iis autem locis et 
oppidis que ad Romanorum spectabant imperium, 
omnibus modia sese subducebant. Verum cum ipse 


βασιλείαν ἀντισχούσης ἐπεὶ εἰς Διργένην τὰ σκῆπτρα Ὦ quoque ocouparetur in expeditionibus adversus 


τῆς βασιλείας περιῆλθε, τῷ μὲν ᾿Ῥουμπίρτῳ καὶ 
τοῖς περὶ αὐτὸν δέος οὗ τὸ τυχὸν ἦν, μὴ καὶ τῶν 
οἰκείων ἐκπέσωσι καὶ στερηθῶσι πεῖραν τῆς αὐτοῦ 
γενναιότητος ἔχοντες, τῶν δὲ γε τῇ Ῥωμανίᾳ διαφε- 
ρουσῶν χωρῶν τε xal πόλεων πᾶσι τρόποις ἀνῆγον 
ἑαυτοὺς xai ὑπέστελλον. [P. 856] Ταϊῖς δὲ κατὰ τῶν 
Τούρκων ἐἑκστρατείαις προσέχοντος καὶ αὐτοῦ, καὶ 
τῷ πλέον θλίθοντι τὴν πᾶσαν σπουδὴν νέµοντος, 
οὐκέτι μὲν ὡς δεσπόται, τρόπον δὲ κλεπτῶν καὶ 
λγῃστῶν ἐπιόντες ὕποφορα ἑαυτοῖς τὰ τῆς Ἰταλίας 
ἑποιήσαντο. Τῶν δὲ κατὰ τὸν Διογένην, περ ἀνω- 
τέρω διεζληπται, οἰκονομηθέντων το καὶ πραχθέντων, 


Turcos, et omne studium poneret in eo quod ma. 
gis urgeret, non amplius ut domini, sed 734 pre- 
donum ac piratarum instar Italie loca in suam pote- 
statem redigebant. Cum vero Diogene imperante, ut 
superius demonstratum est, res administrate ao 
gesto fuissent, sub Michaele vero imperium negli 

genter ac pueriliter administraretur, ut stabiles 
domini a mari usque ad mare οἱ Longobardiam et 
Calabriam sibi subegere,eaque distributa et oppidis 
divisis se comites, Robertum vero ducam appel- 
larunt. Michael autem non solum non retinuit re- 
gionem que ad se pertinebat, ut diotum est, sed 


435 


JOANNIS SCYLITZJE 


456 


ut ipsos Turcos ex Oriente expelleret, existimavit À καὶ τοῦ Μιχαὴλ τὴν βασιλείαν ἁμελῶς xal παιδα- 


Bibi faciendum esse ut cum ipsis fedus percute- 
ret, et ipsorum ope ac societate Turcorum teme- 
rarium in Romanorum regionem insultum coerce- 
ret.Quare etiam affinitatem oum Roberto contraxit, 
ejusque filiam Helenam ἀθθροπάθί suo filio 
Constantino. Volebat hao ratione imperator finem 
aliquem rebus imponi, sed a Deo prohibitus est, 
qui jam pridem decreverat Orientis perniciem et 
eversionem. 

ἀποσοθῆσαι αὐτῶν τὴν ἄλογον κατὰ τῆς Ῥωμανίας 
ποιεῖται, xal τὴν αὐτοῦ θυγατέρα Ἑλένην 


ριωδῶς διιθύνονκος, ὡς δεσπόται βέθαιοι ἀπὸ θαλάτ- 
της ἕως θαλάττης τήν τε Λογγιθαρδίαν καὶ τὴν Κα- 
λαθρίαν ἑαυτοῖς ὑπεποιήσαντο, xal ταύτην διανει- 
pápevot xai τὰ κάστρα διαμερισάµενοι ἑαυτοὺς μὲν 
κόμγτας, τὸν δὲ 'Ρουμπέρτον δοῦκα προσωνοµάκα- 
σιν. Ὦ δὲ Μιχαὴλ οὐ μονὸν οὐκ ἀντεποιήσατο τῆς 
διαφερούσης ἑαυτῷ χώρας, ὡς εἴρηται, ἀλλ’ ὡς ἂν 
τοὺς Τούρχους τῆς ᾿Ανατολῆς ἐξελάσειε, δἑον ἑνόμισε 
σπείσασθαι αὐτοῖς xal δι αὐτῶν καὶ σὺν αὗτοῖς 
ἐπέλευσιν. Ὃθεν xal χῆδος πρὸς τὸν '᾿Ρουμπίέρτον 


κατογγυᾶται τῷ ἑαυτοῦ υἱῷ Κωνσταντίνῳ. ᾿Ηθούλετο μὲν 


ταυτὶ à βασιλεὺς, πέἐρατι δὲ δοθῆναι παρὰ Θεοῦ κεκώλυται, πάλαι ψηφισαµένου τῆς ᾿Ανατολῆς πὰ»- 


ωλεθρίαν xal ἀνάστασιν. 


Hoc imperante Cpoli orta est tripes avis, et puer B 


habens in fronte oculum unum et pedes hircinos ; 
et duo ex immortalibus militibus fulmine percussi 
sunt. Puer autem monstruosus in publico ingressu 
Diaconisse fletum emittebat lugubri similem. Pree- 
terea crinite quoque stelle plurime et crebro 
apparuere. Ubi vero barbari res Orientis predaban- 
tur, et multitudo partim eedebatur partim fugiens 
Cpolin confugiebat, 3 26 indigebat tempus mente 
senili et excelsa ad res gubernandas, ipse vero 
tam erat avarus ao vilis ut ne obolum quidem vel- 
let effundere, neque preberet alicui quidpiam, 
quicunque is esset, aut providere fructus, qui na- 
vigiis veherentur, ad victum necessarios importan- 
dos : verum inani et inutili eloquentis studio οἱ 
iambis atque anapestis componendis continenter 
vacans, quamvis ne in cute quidem artem gustas- 
set, a philosophorum eximio deceptus et illusus 
totum, ut ita dixerim, mundum perdidit. Oritur 
enim ingens fames, quam consecuta est pestis et 
mors, quz simul nutriunlur et cognate sunt ad 
hominum perniciem et consanguines,moriebantur- 
que quotidie frequentes, ita ut ne vivi quidem 
mortuos efferre possent, et in iis que dicuntur 
Septa, neglecti jacerent et simul deferrentur multi 
in uno lectulo, cum sepe quinque aut sex ibi 
cadavera posita essent, et undique calamitates 
confluerent, omnique moestitia urbs regia comple- 
retur. Atque injuriarum qus quotidie flerent, et 
iniquorum judiciorum et vexationum remissio 
nulla ab iis qui imperabant excogitabatur. Verum 


quasi nullo alienigenarum omnino Romanis mole- D 


stiam exhibente bello, vel divina ira, vel homines 
aífligente inopia et vi ad victum pertinente, ita sine 
metu perpetrabant ea que odio divino digna essent 
et tyraunica, et omne imperatoris consilium atque 
institutum &d offendendos et injuria aíficiendos 
subditos et decipiendos, et venandas ipsorum 
vitas, et occasionem 37 326 insidiandi ipsis captan- 
dam referebatur, ita ut etiam usque ad sacra mo- 


"Eni τούτου ἐτέχθη ἐν Κωνσταντινουπολει τρίπους 
ὄρνις xal παιδίον ἔχον κατὰ τὸ µέτωπον ἕνα ὀφθαλ- 
μὸν, τραγοσκελὲς δὲ τοὺς πόδας, Δύο δὲ τῶν ἀθανά- 
των στρατιωτῶν Ὑγεγόνασι κεραυνόθλητοι. Τὸ δὲ τε- 
ρατῶδες παιδίον ἐν τῇ τῶν Διακονίσσης δηµονιᾳ παρ- 
όδφ κλαυθμὸν ἡφίει παιδικῷ προσεοικότα. Ob μὴν 
t ἀλλὰ xai κομῆται παρετείνοντο πλεῖστοι xai 
συχνοί. Ἐπεὶ δὲ xal oi Βάρθαροι τὰ τῆς ᾿Ἑφας 
ἑληίζοντο καὶ τὸ πλῆθος τὸ μὲν ἀνπρεῖτο τὸ δὲ φεῦ- 
γον τῇ Κωνσταντίνου προσέφευγεν, ἐδεῖτο μὲν ὁ χαι- 
póc οἰκονομικῆς καὶ πρεσθυτικῆς καὶ µεγαλοψύχου 
φρενὸς, ὁ δὲ τοσοῦτον qv φειδωλὸς καὶ µιχρολόγος 
ὥστε μηδ) ὀθολὸν προέσθαι θέλειν μηδὲ παρέχειν 
τινὶ τὸ οἱονοῦν, Ἡ πρόνοιαν γοῦν τροφῶν διακομιδής 
γεννηµάτων (38) διὰ σιτηγῶν πλοίων ποιήσασθαι, 
ἀλλὰ τῇ µαταίᾳ xal ἀνηνύτφ περὶ λόγους σπουδῇ 
καὶ τῷ ἰαμθίζειν xal ἀναπαίστους συντιθέναι προα- 
έχων διηνεκῶς, καίτοι μηδ dv χρῷ τῆς τἔχνης 
γευσάµενος, ἀλλ᾽ ὑπὸ τοῦ τῶν φιλοσόφων ὑπάτου ἐξ- 
απατώµενος xal ἀποθουκολούμενος, τὸν κόσμον ὅλον 
διέφθειρεν, ὡς εἰπεῖν. Γίνεται γὰρ λιμὸς ἰσχυρὸς, ᾧ 
δλ καὶ λοιμὸς ἐπακολουθεῖ καὶ θάνατος, τὰ σύντροφα 
ταῦτα xal πρὸς ὄλεθρον ἀνθρώπων ἁδελφὰ xai ὁμή- 
τιµα. Καὶ ἔθνησχον καθ) ἑκάστην συχνοὶ, ὥστε μηδὲ 
δύνασθαι τοὺς ζῶντας ἐκφέρειν τοὺς νεχροὺς, καὶ 
τοῖς [P. 857] λεγοµένοις ἐμθόλοις κεῖσθαι ἆτημε- 
λήτους, καὶ φοράδην κοµἰζεσθαι πολλοὺς, πολλάκις 
ἐν qug κλινῃ πέντε καὶ EE τιθεµένων νεκρῶν, καὶ 
πἀντοβεν ἐπισυῤῥέειν τὰ σκυθρωπὰ, xal πάσης xa- 
τηφείας πληροῦσπαι τὴν βασιλεύουσαν. Τῶν δὲ καθ- 
ημερινῶν ἀδικημάτων xal τῶν παρανόμων κχριμά- 
των καὶ εἴςπράξεων οὐδεμία τις ἀναστολὴ τοῖς xpa- 
τοῦσιν ἐπενοεῖτο. ᾽Αλλ’ ὥσπερ μηδενὸς τὸ παράπαν 
ἐνοχλοῦντος τοῖς 'Ῥωμαίοις ἀλλοφόλου πολέμου ij 
θείας ὀργῆς ἤ τοὺς ἀνθρώπους κατατρυχούσης iv- 
δείας καὶ βίας βιωτικῆς, οὕτως ἀδεῶς ἔπραττον τὰ 
θεομισῆ καὶ τυραννικἀ. Καὶ πᾶν προθούλευµα βα- 
σιλικὸν καὶ ἑννόημα εἷς τὸ τοὺς οἰκείους ἀδικεῖν καὶ 
κατασοφίζεσθαι καὶ θηρεύειν τοὺς βίους (39) αὐτῶν 
καὶ τὴν ἀφορμὴν τῆς ζωῆς κατεγίνετο, ὡς xai ἄχρι 


JACOBI GOARI NOTAE. 


(38) Legumina maxime et quecunque seruntur, 
εννήµατα vocant Euchologium et Jus Gr. 
(39) Blov non vitam modo, sed et opes, artem, fa- 


cultales, quibus vivitur, recentiores interpretentur, 
easdemque hic, damnata imperatoris avaritia, in- 
telligi manifestum est. 


A31 


HISTORIA. 


458 


τῶν θείων σηκῶν ἐπεκταθῆναι τὴν πλεονεξίαν αὐτοῦ, À numenta ejus avaritia pertineret, et sacri ipsorum 


καὶ τὰ ἱερὰ τούτων χειµήλια καὶ ἔπιπλα ἀφελέσθαι, 
Οὕτω δὲ τῶν πραγμάτων διοικουµένων, καὶ οὕτω 
τῶν τε ἐκτὸς καὶ τῶν ἐντὸς λεηλατουμένων καὶ κε- 
ραϊζοµένων δυσδουλἰᾳ καὶ κακότητι τῶν κρατούν- 
των, οἱ ἐν τῇ ᾽Ανατολῇ προέχοντες, ᾽Αλέξανδρός τε 
καὶ ὁ Καθασιλᾶς οἱ Συναδηνοὶ, 6 Γουδέλιος, ὁ Στρα- 
θορωμανὸς καὶ oi λοιποὶ τῶν συγκλητικῶν ἀρχόντων 
λογὰς, ἣν ἐκ πολλοῦ ἀποστασίαν ὠδίνησαν, εἷς ἔργον 
ἐξάγουσι vov, καὶ τὸν κουροπαλάτην Νικηφόρον τὸν 
Ἡοτανειάτην συνελθόντες βασιλέα ἀναγορεύουσιν ; 
Ὀκτωθρίου μηνὸς ἱσταμένου, τῆς πρώτης ἔπινε- 
µήσεως. Ὅπερ elc xa τῷ βασιλεῖ πεσθν οὐ μετρίως 
αὐτὸν διετάραξεν᾽ Tv Υὰρ xal ὑπὸ πολλῶν προλε- 
γόµενον ὡς ἔσται ποτὲ ὅτε ὑπερτερήσει τὸ Ν τοῦ M. 
Καὶ αὐτίκα τοῖς Τούρκοις ὡς οἰχείοις xai γνησίοις 
ἔγραψεν, ὑπισχνούμενος xal δῶρα δοῦναι, εἶ µόνον 
συλλαθόντες αὐτόν τε xal τοὺς περὶ αὐτὸν πρὸς 
αὐτὸν ἐξαποστέλλουσιν. "l|v. δὲ ὁ Βοτανειάτης τῶν 
εὐπατριδῶν, ἐκ τοῦ Φωχᾶ τὸ γένος πολυπλόκως μὲν 
àAX ὅμως κατάγων, καὶ τῶν περιωνύµων Φαθίων, 
οἳ τὸ γένος ἐχ τῆς περιδόξου καὶ πρεσθυτέρας 'Po- 
pre κατῖγον, χαθὰ à ἀνέχαθεν παράδοσις κρατεῖ 
περὶ αὐτῶν. Τρίτην δὲ ἄγοντος τοῦ ᾿Οχτωθρίου µη- 
vóc, μέλλοντος ἤδη τὴν βασιλικὴν πήξασθαι σκηνην, 
φῶς ἀθρόον περὶ τὸν ἀέρα διεφάνη περὶ πρώτας 
νυκτὸς φυλακὰς μέχρι Χαλκηδόνος καὶ Χρυσουπόλεως 
xai τῶν ἐν Βλαχέρναις ἀνακτόρων ὃ καὶ οἰωνὸς 
πᾶσιν ἀγαθὸς ἔδοξεν, ὡς καὶ ἐπιφοιθάζειν τινὰς ἀπὸ 
λάμπής λαμπτῆρα φωσφόρον ἐπιδημῆσαι τοῖς βασι- 
λείοις. Ωρμημένου δὲ ἤδη πρὸς τὸ Βυζάντιον, ἆπο- 


στατικὴ ἱτέρα κχακόνοια τὴν δύσιν περιεχλόνησε. C 


Νικηφόρος γὰρ πρόεδρος ὁ Βρυέννιος τὴν τοῦ Δυῤ- 
ῥαχίου δουχικἠν διέπων ἀρχὴν [P. 858] καὶ ταύτης 
παραλυθεὶς βασιλέως ἑαυτῷ περιέθηκεν ὄνομα, xai 
τοῖς ἐχεῖσε στρατιώταις ὁπαδοῖς xal συνεργοῖς χρη- 
σάµενος ἕἔξεισι μὲν ἐκεῖθεν, ἐπείγεαι δὲ πρὸς 
᾿Αδριανούπολιν. Ὅ γὰρ αὐτάδελφος αὐτοῦ τινὰς τῶν 
Ἑσπερίων δυνάµεων εἲς τὴν προσδοχωμένην ἐπι- 
θουλὴν καταρτύσας, μετὰ Βχράγγων καὶ Φράγγων 
πλήθους πολλοῦ τῷ ἁδελφῷ συνθέσθαι παρεσκεύασε. 
Σὺν αὐτῷ δὲ καὶ τὸν κατεπάνω τῆς αὐτῆς πόλεως 
συγγενέα τούτου τυγχάνοντα, καὶ πρὸ τοῦ καταλα- 
θεῖν δὲ elc ᾿Αδριανούπολιν τὴν εὐφημίαν αὐτοῦ καὶ 
τὴν ἀναῤῥησιν τῆς βασιλείας προδιεγράψατο. Ὁ δὲ 
βασιλεὺς µαλαχώτερον πρὸς τὰ πράγματα διακείµε- 


thesauri et suppelleetilia auferrentur. 

Cum vero ita res administrarentur, itaque et 
interna et externa rapinis ac preda laborarent 
pessimo consilio et ignavia imperantium, principes 
in Oriente Alexander et Cabssilas Synadeni, Gude- 
lius, Straboramus et reliqui senatorii ordinis 
principes delecti, quam pridem rebellionem con- 
ceperaat ad opus perducunt; et curopalatem Ni- 
cephorum Botaniatem convenientes imperatorem 
declarant, Octobri mense, indictione prima. Quod 
cum ad imperatoris aures accidisset, haud medio- 
criler ipsum perturbavit; erat enim a multis quo- 
que predictum forte ut olim N superaret M. Bt 
Statim Turcis tanquam cognatis et propinquis scri- 
psit, pollicens dona se daturum, si illum solum 
comprehensum, et qui cuin ipso essent ad se mit- 
tant. Erat autem Botaniates ex nobilibus & Phoca 
oriundus, variis quidem modis tamen ab illustri- 
bus Fabiis genus ducens, qui ex illustri et antiqua 
Roma originem ducebant, quemadmodum antiqua 
de ipsis traditur fama. Tertia vero Octobris men- 
sis die, cum jam figendum esset imperatoris taber- 
naculum, densum lumen in aere apparuit circiter 
primam noctis vigiliam, usque ad Chalcedonem 
4 $4 οἱ Chrysopolim et regia palatia in Blachernis: 
quod optimum omnibus visum est augurium, ita ut 
vaticinarentur quidam a splendore Luciferi facem 
ad regiam accessisse.Cum autem Byzantium profici- 
Bceretur, altera quedum male cogitata rebellie 
Occidentem exagitavit. Nicephorus enim Bryen- 
nius preses administrans Dyrrachii ducatum, ipso 
abdicatus, sibi imperatoris nomen vindicavit. Et 
militibhs qui ibi erant, ministris atque adjutori- 
bus usus inde egreditur, et ad Adrianopolim fe- 
stinabat ; nam germanus ejus frater instructas 
quasdam Occidentis copias ad speratas insidias cum 
Barangorum et Francorum haud mediori multitu- 
dine adduxit, ut cum fratre conspirarent, et secum 
ejusdem quoque urbis prefectum , cognatione 
conjunctum; ct. antequam ad Adrianopolim per-: 
veniret, celebratum et declaratum ipsum impera- 
torem prius scripsit. Imperator vero mollius ac 
segnius rebus gerendis intentus (nisi enim hoc 
fuisset, facile ipsum Bryennium debellasset) et 
proprium exercitum habens eorum quos nominant 


voc εἰ μὴ γὰρ ἦν τοῦτο, εὐχόλως ἂν τὸν Βρυέννιον ῃ immortales, et alterum haud ignobilem e collecti- 


κατηγωνίσατο, στρατόν τε ἰδιαίτατον ἔχων, οὓς ὀνο- 
µάζουσιν ἀθανάτους (40), καὶ ἕτερον οὐκ ἁγεννῆ 
ἀπὸ συγχλύδων ἀνδρῶν συγκείµενον. Καὶ διὰ πάν- 
των εὐχερῶς εἶχεν ἐπιθέσθαι τοῖς ἐν ᾿Λδριανουπόλει 
μὲν πρότερον, εἶτα δὲ καὶ τῷ Βρυεννίῳ αὐτῷ. ᾽Αλλ’, 
ὡς εἴρηται, ῥᾳθ»μοτέρως ἔχων ἐχεῖνόν τε ὕψωσε xai 
Ex μαιροῦ µέγαν ἐποίησε, καὶ ἑαυτῷ παρέσχε πρά- 


ciis viris coactum, facile potuisset cum omnibus 
guis prius eos invadere qui erant Adrianopoli, 
deinde etiam Bryennium ipsum. Verum, ut dictum 
est, segniorem se prebens et illum extulit et ex 
parvo magnum fecit, et sibi negotia econflavit. Ni- 
cephorus enim prases regius et. successor missus 
lhessaslonice cum ipso congressus, si decenter 


JACOBI GOARI NOTAE. 


(40) Ut ex antiquis legionibus hec Victrix, illa 
Pia, alia Fulminatrix, alia item Felix, vel τών µε- 
γαθύµων, ex aliquo jam preterito eventu, de quo 


PATROL. Gn. αλλ]. 


Imperii Notitia, dicebatur, hec senescente et ad 
lethum fere vergenteimperio immortalitatem in pree- 
liis vane sibimet ominatur. 


46 


459 


JOANNIS SCYLITZA 


460 


rebus 44948 usus esset, facile ipsum in principio A Ύματα. Καὶ Νικηφόρος γὰρ wmoósüpoc 6 βασιλιχὸς 


defectionis debellaset : cum vero ad Trajanopo- 
lim pervenisset, ibi cum fratre Joanne et Francis, 
qui Ádrianopoli erant, et Macedonibus et reliquo 
exercitu secum conspirante congressus est. Ubi 
etiam regia induitur insignia, omnibusque jureju- 
rando et borribili federe confirmatis ita celebra- 
tur laudibus multis, multoque satellitio stipatus 
imperatoris modo se gerit, et Adrianopolim multo 
cum honore se recepit et observantia, obviam illi 
prodeuntibus suis tribubus eo quod ipsu ex ani- 
mo colerent el observarent.Egressus autem contra 
quosdam Bryennii preses Constantinus Theodoro- 
canus capitur et ad ipsum captivus ducitur, vir 
clarus et genere nobilissimus, viteque splendore 
illustris. Sed neglectus fuit ut quidam ignobilis 
et obscuro loco natus, neque ullum corpore sup- 
plicium subivit, quamvis existimaretur id passu- 
rus propter superiores inimicitias et pugnas capi- 
tales. Verum missus in exsilium in quamdam Ma- 
cedonicam urbem haud multo post nature debitum 
persolvit. Quod vero regia insignia in Trajanopoli 
indutus fueritBryennius,ibique declarari et celebrari 
8e permiserit, haud bonum augurium prudentiores 
existimabant. Hec enim Trajanopolis non Trajani 
imperatoris nomine condita fuit, sed nomine cujus- 
damex primatibus Trajani vocati, generosi eo tem- 
pore 4229 viri tum manu tum animo, quem Cesar 
Trajanus ob nescio quam offensionem luminibus 
privavit. Et in Persas proficiscens hic eum primus 
conspexit, quo spectaculo admodum dolens, recor- 
datus expeditionum et virtutis illius, eodem in 
loco urbem construi jussit ad indelebilem viri me- 
moriam.Hac igitur de causa prudentes vini factum 
haud bonum augurium censebant. Atlamen Bryen- 
nius ignorans decretum (cecus est enim futurorum 
eventus) res agressus est. Redestus quoque eadem 
cogitavit, opitulante sibi cognata urbe Batatzene: 
nam Hhedestini adversus Panium profecti coege- 
runt ipsum quoque Bryenniumcelebrare. Cum vero 
suum fratrem eo honore affecisset ut esset curo- 
palates, et alios omnes habita ratione proprie 
ipsorum dignitatis, existimavit se formidabilem ad 
urbem regium propter missum [ratrem adventu- 
rum. Cui eum tradidisset haud mediocrem exer- 
citum, sperabat fore ut quando cives imperatorem 


διάδοχος αὐτῷ σταλεὶς ἐν θεσσαλονίκῃ συναντήσας 
αὐτῷ, εἶγε δεξιῶς ἐχρήσατο τοῖς πράγµασιν, εὐκό - 
λως ἂν αὐτὸν ἐν ἀρχῃ τῆς ἁποστασίας χατηγων΄- 
σατο. Καταλαθὼν δὲ εἲς Τραϊανούπολιν, ἐκεῖσε τῷ 
τε ἀδελφῷ Ἰωάννη καὶ τοῖς ἐν ᾿Αδριανουπόλει συν- 
ἤντησε Φράγγοις τε καὶ Μαχεδόσι xai τῷ λοιπῷ τὰ 
αὐτοῦ φρονοῦντι στρατεύµατι, ἔνθα xai τὰ βασιλικὰ 
παράσηµα Ἠπεριθάλλεται. Κατασφαλισάµενός τε 
πάντα ὄρχοις xal συνθήχαις putate, οὕτω τὴν 
εὐφημίαν ἀπειλήφει μετ εὐφημίας xal δορυφορίας 
πολλῆς, καὶ ὅσα βασιλεὺς τῶν πραγμάτων ἀπάρχε- 
ται, καὶ τῆς ᾿Λδριανουπόλεως ἐπιθαίνει, σὺν πολλῇ 
tud καὶ σεθάσµατι ἐξαισίῳ ὑπάντησιν ποιησαµένων 
αὐτῷ τῶν φυλετῶν διὰ τὸ οἰκείως ἔχειν πρὸς αὐτὸν 
καὶ θεραπευτικῶς, ᾽Αντεπεξελθὼν δέ τισιν 0. πρό- 
εδρος Κωνσταντῖνος ὁ θεοδωροχάνος τῶν τοῦ Βρυεν- 
vlou ἁλίσκεται καὶ πρὸς αὐτὸν αἰχμάλωτος γίνεται, 
ἀνὶρ ἔνδοξος καὶ γένους ἐπισημότητι xai βίου Aap- 
πρότητι καταφανὴς Ὑινωσκόμενος. Παρωράθη δὲ 
ὡς sic τῶν ἀτίμων καὶ ἁγεννῶν. OO. μὴν δὲ σωµα- 
τικὴν τιµωρίαν ὑπέστη, καίτοι γε ἐπίδοξος ἦν ταύ- 
την παθεῖν διὰ προηγησαµένας ἔχθρας καὶ µάχας 
κεφαλικάς. Φυγαδευθεὶς δὲ πρός τινα τῶν Μαχεδο- 
νικῶν πόλεων μετ οὐ πολὺ τῷ χρεὼν ἐλειτούργησε. 
Τὸ δὲ τὰ βασιλικὰ παράσηµα ἐν Τραϊανουπόλει πε- 
ριθαλέσθαι τὸν Βρυέννιον xai τὴν εὐφημίαν καὶ 
τὴν ἀνάῤῥησιν δέξασθαι οὐκ ἀγαθὸν οἰωνὸν οἱ cov- 
ετώτεροι καὶ ἐχέφρονες ἑλογίζοντο. [P. 859] Ἡ γὰρ 
Τραϊανούπολις αὕτη οὐκ ἐπὶ τῷ ὀνόματι τοῦ βασι- 
λέως τοῦ Τραϊχ /οῦ ᾠκοδόμηται, ἐπ᾿ ὀνόματι δὲ τῶν 
µεγιστάνων τινὸς ἹΤραϊανοῦ καλουμένου, γενναίου 
τὸ τηνικαῦτα κατά τε χεῖρα xal κατὰ ψυχὴν, ὃν ὁ 
Καΐσαρ Τραϊανὸς διά τι πταῖσμα τῶν ὀφθαλμῶν 
ἑστέρησεν. 'Emi Πέρσας δὲ διιὼν ἐνταῦθα τοῦτον 
ἐθεάσατο πρώτως. Περιώδυνος δὲ τῇ δέφ γενόμενος, 
τῶν στρατηγηµάτων xal τῆς ἀνδρίας ἀναμνησθεὶς, 
ἐν αὐτῷ τῷ τόπῳφ πόλιν ἐκέλευσε πολίσαι slc. µνήµτν 
ἄληστον τοῦ ἀνδρός. Διὰ ταῦτα γουν οὐκ ἀγαθὸν 
οἰωνὸν ol ἐχέφρονες τὸ γεγονὸς ἑλογίζοντο. Ὅμως δ᾽ 
οὖν τὸ ἀποτέλεσμα ὁ Βρυέννιος ἀγνοῶν (τυφλὸν γὰρ 
τὸ μέλλον) τῶν πραγμάτων ἀντείχετο. ᾿Εφόνησε δὲ 
τὰ αὐτὰ Ῥαιδεστὸς συνεργἰᾳ τῆς συγγενοῦς αὐτοῦ 
τῖς Βατατζαίνης, ol γὰρ ᾿Ραιδεστηνοὶ καὶ xatà τοῦ 
Πανίου ἐξωρμηκότιες ἐθιάσαντο αὐτὸ ἀναγορεῦσαι 
τὸν Βρυέννιον. Τιμήσας δὲ τὸν ἑαυτοῦ ἀδελφὸν κου- 


et logothetam ita oderant ut adversus ipsos strenue [) ροπαλάτην καὶ τοὺς ἄλλους ἅπαντας ἀναλόγως καὶ 


se gererent, sibi ipsi consentirent, et intra urbem 
se cum aliqua conditione reciperent, et ita sine 
metu ad ipsos cum apparatu regio adventaret. 
Verum multum a proposito consilio aberravit: nam 
tametsi Heracleam incenderat, et plures ex iis qui 
ibi erant interfecerat (quod paulo ante secesserat 
preses Alexius Comnenus, qui in Selymbria com- 
morabatur), verumtamen regiam urbem incolen- 
tes nequaquam Bryennii adventu deterriti sunt : 
accedentes enim ad murum Blachernarum 730 
levia prelia quedam feoere, et repulsi trensiere 
sunoli Panteleemonis pontem, et que ibi erant 


ἀξίως τῆς οἰκείας καταστάσεως, φοθερὸν πρὸς τὴν 
βασιλίδα δι ἀποστόλου τοῦ ἴδίου ἀθελφοῦ φανῆναι 
ἑνόμισε. Παραδοὺς γὰρ αὐτῷ στρατὸν οὐκ ὀλίγον ἐν 
ἐλπίσιν ἦν ὡς, ἐπείπερ οἱ πολῖται τὸν λογοθέτην δι’ 
ὀργῆς καὶ µίσους οὐκ ἁγεννῶς ἔχουσι, προσεξίουσί 
τε αὐτῷ καὶ προσδέξονται σὺν ὁμολογίαις ἐντὸς, καὶ 
οὕτως ἀδεῶς ἐπιφοιτησει καὶ αὐτὸς ἐν ἐτοιμασίᾳ 
βασιλικῇ. ᾽Αλλὰ πολὺ διήµαρτε τοῦ σχοποῦ. El γὰρ 
καὶ τὴν Ἡράκλειαν ἐδήωσε καὶ πολλοὺς ἀνεῖλε τῶν 
ἐν αὐτῇῃ, ὑποχωρήσαντος ἔναγχος τοῦ προέδρου 
Αλεξίου τοῦ Κομνηνοῦ, ὃς ἐν Σηλυθρίᾳ ἐφήδρευσεν, 
ἀλλ᾽ ὅμως οἱ τὴν βασι) ίδα οἰκοῦντες οὐδαμῶς πρὸς 





461 


HISTORIA. 


462 


τὴν ἐπιφοίτησιν τῆς τοῦ Βρυεννίου στρατιᾶς xav- À omnia igni combussere. Cumque nihil memoratu 


txÀéyzoxv παραγενόµενοι γὰρ ἠχροθολίσαντο κατὰ 
τὸ τείχος τῶν βλαχερνῶν, xal ἀποκρουσθέντες ἐπε- 
ῥαιώβησαν τὴν τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος Ὑέφυραν, 
καὶ τὰ ἀχεῖσε πάντα πυρὶ κατελυμήναντο, καὶ οὐδὲν 
ἄξιον λόγου πεπραχότες ὐπέστρεψαν ἐκεῖθεν. Αὐτὸς 
μὲν δύο τάγµατα λαθὼν τῷ ᾿Αθύρᾳ ἐπιφοιτῇ, τὴν δὲ 
λοιπὴν στρατιὰν εἷς παβαχειµασίαν ἀπέστειλεν. Ἐν 
τοσούτῳ δὲ κακῶν γενόμενος ὁ βασιλεὺς μόλις clc 
µνήµην κε τοῦ Ῥουσελίου φυλαχῇ xal δεσμοῖς ἔτι 
συνεχοµένου xal τῷ Βοτανειάτῃ αὐτομρλῆσαι ἐπιχει- 
ῥήσαντος. Ἐξαγαγὼν οὖν αὐτὸν τῆς φυλακῆς xal 
πάσης ἀξιώσας cipe καὶ ἀνέσεως, xal πολλοῖς 
ἐπαγωχοῖς xal θελκτηρίοις χρησάµενος ῥήμασιν, εἰς 
tiv κατὰ τοῦ ἉἈρυεννίου παράταξιν ἐξηρέθισεν xal 
ἀπὸ τῶν Ἠτειχῶν τοῖς σὺν τῷ Βρυενίῳ Φράγγοις 
διαλεχθῆναι παρέπεισεν. Ὡς δ᾽ οὐκ ἔπεισεν, ἔπιστρα- 
τεύει τῷ ἀδελφῷ τοῦ Βρυεννίου ἐν τῷ ᾿Αθύρᾳ διατρί- 
δοντι, [P. 860] στρατηγοῦντος τοῦ προέδρου ᾽Αλεξίου 
τοῦ Κομνηνοῦ μετὰ τῶν ἐν τῇ βασιλίἰδι στρατιωτῶν, 
ὄρχοις ἀσφαλέσι πρότερον τὰ πιστὰ δεδωχὼς, συν- 
αποσταλέντων διὰ θαλάσσης καὶ 'Ρωσικῶν πλοίων 
κατ αὐτῶν, αὐτῶν δὲ πεζῷ κατεπειξάντων εἲς τὸν 
Ἀθύραν. Αλλ’ ἔφθασαν προγνόντες διαφυγεῖν. 
Ἐπιδιῶξαι 858 οἱ περὶ τὸν 'Ῥουσέλιον καὶ τὸν Κο- 
μνηνὸν βουλόμενοι xai τῶν ἑἐναντίων σφΏῆλαι πολλοὺς, 
οὐκ ἔσχον πειθοµένους τοὺς στρατιώτας, δεδιότας τὸ 
ἐκθησόμενον . Ἔπεσον δὲ τῶν Μακεδόνων πολλοὶ, 
καὶ ζῶνιες οὐκ ὀλίγοι ἑάλωσαν, καὶ λαφυραγωχία 
ἐλήφθη πολλὴ xal τὰ πράσινα τοῦ χουροπαλάτου 
ὀχήματα,. Ὃς καὶ φεύγων ἀφιχνεῖται εἰς 'Ῥαιδεστόν. 
Ot δὲ Πατζινάχκοι μετὰ πλήθους οὐχ ἐλαχίστου τῇ 
᾿Λδριανουπόλει ἐπεφάνησαν , καὶ ταύτην περιχαθ- 
ἔσαντες τινὰς χατὰ τῆς χώρας ἀπέστειλαν xal τὰ 
ταύτης, κάλλιστα ἑλωθήσαντο, qóvov μὲν ἀνδρῶν 
π,ιησάµενοι, ζώων δὲ ἀγέλας ἀπείρους ἑλάσαντες, 
καὶ οὐδὲ ἓν εἶδος παραλιπόντες κακώσεως. 'O δὲ 
Ηρυέννιος ἐπὶ συνθήχαις xal χρυσοῦ δόσει καὶ ὑφ- 
ασµάτων ὑποχωρῆσαι παρασχευάσας αὐτοὺς ἠργυρ.- 
λόχει τοὺς ἱδίους, παντὶ τρόπῳ τοῦ κατὰ σχοπὸν μὴ 


dignum gessissent, inde reversi sunt Ipse cum 
duabus legionibus ad Athyram se confert,reliquum 
exeroituin in hiberna distribuit. In tantis autem 
malis versans imperator vix recordatus est Ruselii, 
qui adhuc in carcere vinctus detinebatur et ad 
Botaniatem transfugere conatus erat. Igitur educ- 
tum ipsum e custodia omnique honore affectum, 
multa remissione ac blandis erga illum usus ver- 
bis, ad prelium contra Bryennium incitavit, et 
persuasit ut &a muris cum iis Francis qui cum 
Bryennio essent colloqueretur. Sed ubi non ;per- 
suasit, ad Bryennii fratrem in Athyra commoran- 
tem cum exercitu proficiscitur, duce exercitus 
preside Alexio Commeno, cum iis militibus qui in 
regi& urbe erant, jurejurando sacrosancto prius 
fide data, et simul per mare missis adversus ipsos 
Roxolanorum navigiis, ipsisque peditibus ad Athy- 
ram festinantibus. Verum occupant illi re cognita 
fugere, cumque vellent persequi ii qui cum Ruselio 
erant et Comneno, ethostium plures occidere, non 
habuerunt milites sibi dicto obedientes, eventum 
rei pertimescentes. Cecidere autem ex Macedoni- 
bus plures, et vivi baud pau:i capti sunt, et 
preda multa capta, et vehiculum prasini coloris 
quod ouropalate erat; qui etiam fugiens Rhedes- 
tuin pervenit. Patzinaci autem 7831 cum haud 
exigua manu Adrianopolin invasere, quam circum- 
sidentes quosdam per regionem misere,qui optima 
quaeque ipsius loca vastarunt, virorum cedem 
facientes et. animantium abigentes infinitos gre- 


C ges, neque illius generis vexationem ullam preeter- 


mittentes. Bryennius autem foederibus et auri lar- 
gitione et stragulorum efficere studens ut ipsi 
secederent, & suis argentum exigebat, omnino 
cupiens a proposito consilio non aberrare. Missus- 
que frater ipsius Joannes ad Cyzici Cherronesum 
conabatur indigenas ad se adducere : sed incidens 
in ipsum Ruselius per vim eos fugavit, principio 
Martii mensis, indictione prima. 


διαμαρτεῖν προθυμούµενος. ᾿Αποσταλεὶς δὲ 6 ἀδελφὸς αὐτοῦ "Iodvvne sl τὴν τῆς Κυζίκου χεῤῥόνησον ἐπειρᾶτο 
τοὺς ἐγχωρίους ὑπαγαγέσθαι. Ἐντυχὼν δὲ αὐτῷ ὁ 'Ῥουσέλιος κατὰ κράτος αὐτοὺς ἐτραπώσατο, ἐνισταμένου Μαρ. 


τίου, μηνὸς, τῆς α ἰνδικτιῶνος. 

Τοῦ δὲ πατριάρχου Ἰωάννου τοῦ ἈἘιφιλίνου χοι- 
μηθέντος καὶ πρὸς τὴν ἀγήρω λῆξιν µεταθεµένου, 
ὁ βασιλεὺς ἕτερον προυχειρίσατο, οὐ τῶν τῆς συγ- 
κλγτου, οὐ τῶν τῆς Ἐκκλησίας, οὐκ ἄλλον οὐδένα 
τῶν Ἡυζαντίων τῶν Éx τε λόγου xal πράξεως ὁνο- 
μαστῶν καὶ περιωνύµων, Κοσμᾶν Ob τινα μοναχὸν 
τῆς ἁγίας μὲν πόλεως ἀφικόμενον, µεγίστῃ δὲ 
τιμῇ παρὰ βασιλέως τιμώμανον διὰ τὴν ἐπιπρέπου- 
σαν αὐτῷ ἀρετήν' sl γὰρ xal τῆς ἔξωθεν σοφίας ἄγευσ- 
τος fv xal ἀμύητος, ἀλλ) ἀρεταῖς ποικίλαις ἐνωραῖ- 
ζετο. Διὸ καὶ πάντων ὑπεριδὼν αὐτὸν καθίζει ἐπὶ τῶν 
οἵάχων τῆς Ἐχκλητίας. 

Ὅ δὲ Βοτανειάτης τὰ καθ ἑαυτὸν εὖ διατιθέµε- 
voc, καὶ πρὸς τὸ προχείµενον ἔργον ὅ ἀνεῤῥίψατο 
ἑτοιμαζόμενος, πάντας ὅσοι ποτὲ στρατείας µετ- 
Αποιήσαντο προσκαλεσάµενος, τάγματα ἐκ τούτων 


D 


Sepulto autem patriarcha Joanne Xiphilino et 
ad domos sternas translato imperator alium de- 
legit, non ex senatorio ordine neque ex Ecclesia, 
neque ullum alium Byzantiorum sive eloquentia 
sive rebus gestis clarorum et celebrium, sed Cos- 
mam quemdam monachum, qui a sancta civitate 
venerat, et in maximo honore apud imperatorem 
habebatur propter virtutem qua preditus erat. 
Nam tametsi externee sapientie expers erat et illius 
mysteria minime gustarat, attamen variis virtuti- 
bus efflorescebat ; quapropter omnibus aliis ne- 
glecis ipsum ad Ecclesie gubernacula collocat. 

Botaniates vero bene compositis suis rebus, et ad 
propositum opus, quod distulerat, paratus, omni- 
bus quicunque unquam militiam professi 732 
fuerant ad se acoersitis, legiones ex iis coegit. 


463 


JOANNIS SCYLITZ/E 


464 


Quibus et pecunias et dignitatum insignia elar- A συνεστήσατο, oic xal χρημάτων διανομῇ xat ἀξιω- 


gitus, etiam negligentes ad propositum opus 
promptos reddidit atque alacres. Quibus auditis 
illi etiam qui &b imperatore missi fuerant ut Ni- 
ceam custodirent, cum omnibus copiis ad ipsum 
transfugere et urbem sine pugna dediderunt. Coe- 
git item Turcicum exercitum idoneum, 2ujus dux 
erat Cutlumus ille celebris cum filiis quinque. Hos 
Bibi conciliavit qui sultano cognatione conjuncti 
erant et. studebant sibi vindicare omne Persicum 
imperium. Sed haud poterant adversus illum pu- 
gnare, et idcirco &d Romanorum regionem advene- 
rant, ut parem ad illi resistendum potentiam nan- 
ciscerentur. Magis vero, si vera dicere opor- 
tet, pugna adversus sultanum commissa de 
toto imperio contendentium in loco qui Rheas 
vocatur jamque conflicturis exercitibus, ad aures 
accidit caliphzee factum, qui apud ipsos eodem 
equali honore quo Deus celebratur : et ille statim 
spreto omni fastu et more (non enim concedebatur 
ipsi extra proprium hospitium egredi)celeriterRheas 
perveniens divertit, etacies jam congressuras in me- 
dio stans ad pacem hortatus est pro utilitatequidem 
Persarum et ipsorum imperii, malo vero imperii et 
potentie Romanorum : variis enim sermonibus 
ultro citroque habitis, ad extremum vicit id quod 
ei comiter utile visum est, ut sultanus Perside 
potiretur, oujus etiam pater dominus fuerat, ii 
7343 vero qui cum Cutlumo erant, acceptts copiis 
et auxiliis a sultaeno in suam potestatem Romano- 
rum regionem redigerent, et haberent in propriam 


B ζυγομαχοῦντας 


µάτων περιωπῆ τὸ ἀμέρ'ιμνον καὶ πρὸς τὸ προχεί- 
µενον ἐπέῤῥωσε πρόθυµον. "Qv ἀκούσαντες xal οἱ 
τὴν Νἰκαιαν τηρεῖν πρὸς βασιλέως ἑσταλμένοι παµ- 
πληθεὶ [Ρ. 86{] αὐτῷ προσεφοίτησαν αὐτόμολοι 
καὶ τὴν πόλιν ἁμαχητὶ προδεδώχασι. Συνεστήσατο 
δὲ καὶ Τουρκικὸν στρατὸν ἀξιόλογον, οὗ καθηγεῖτο 
Κουτλουμοῦς ἐκεῖνος ὁ περιθόητος σὺν υἱέσι πέντε, 
τούτους προσετα!ρισάµενος προαγενεῖς μὲν τῷ σουλ- 
τάτῳ τυγχάνοντας καὶ ἀντιποιουμένους μὲν τῆς Heo- 
σικῆς ἁπᾶσης ἐπικρατείας, ἀδυνατήσαντας δὲ πρὸς 
ἐχεῖνον µάχεσθαι, xai διὰ τοῦτο τῇ Ῥωμανίᾳ ixi- 
δηµήσαντας ὥστε κχρᾶτος ἐκείνῳ ἀντίθετον χκτήσα- 
σθαι, μᾶλλον δὲ, εἰ δεῖ τἀληθὲς εἰπεῖν, µάχην συ- 
στησαµένους πρὸς τὸν σουλτάνον λαὶ περὶ τῆς ὅλης 
ἀρχῆς κατὰ τὸν τόπον ὅς χαλεῖται 
Ῥέας . Καὶ ἤδη συῤῥήγνυσθαι µελλόντων τῶν 
στρατευμάτων, εἷς ὥτα πίπτει τὸ πρᾶγμα τῷ ya- 
λιφᾷ, ὃς παρ᾽ αὐτοῖς iv Ἰσοθέῳ τιμᾶται cip. Κά- 
κεῖνος αὐτίκα Ἀχταφρονήσας παντὸς Όγκου καὶ 
ἔθους (οὗ γὰρ ἐφεῖτο αὐτῷ προθαίνειν τῆς Ἰδίας 
καταγωγῖῆς ἐκτὸς) ταχὺς ἐλάσας sl; τὸ 'ΡῬὲ παραγί- 
νεται, καὶ πρὸς παρατάξεις ἤδη µελλούσας συῤ- 
ῥήγνυσθαι µέσος στὰς τὰ πρὸς εἱρήνην αὐταῖς δι- 
ᾖτησεν, ἐπὶ συμφέροντι μὲν τῶν Περσῶν καὶ τῆς 
αὐτῶν ἀρχῆς, ἐπὶ κακῷ δὲ τῆς τῶν Ῥωμαίων 
Ἐπικρατείας καὶ ἐξουσίας. Λόγον Ὑὰρ διαφόρων 
κινηθέντων καὶ λεχθέντων τελευταῖον — xpatsi τὸ 
δόξαν αὐτῷ χοινῇ λυσιτελὲς, ὥστε τὸν μὲν σουλτάνον 
ἄρχειν τῆς Περσίδος ᾖπερ xal ὁ πατὴρ αὐτοῦ, τοὺς 
δὲ περὶ τὸν Κουτλουμοῦς λαθόντας δύναμιν παρὰ τοῦ 


regionem potestatem et imperium, ita ut nullo se Ὁ σουλτάνου καὶ συγχἑρειαν τὴν τῶν Ῥωμαίων χώραν 


mutue convicio afficiant. Tali admonitione ac suasu 
caliphe dirimitur pugna, et cedit exercitus, 
omnisque contentio propulsatur, et Romanorum 
loca sibi in servitutem subjacere coeperunt. Hos 
igitur cum sibi ascivisset, cum idoneo exercitu 
pro inito secum fcedere festinabat, et inito itinere 
ad Niceam contendebat. Ingens autem numerus 
ex Megalopoli ad ipsum quotidie confluere. 
Et quod dictu est incredibile, ne "Turci qui- 
dem ipsi impedimento fuere, imo potius cum 
reverentia quadam et observantia comitaban- 
tur, et regina urbium, et omnes ipsius principes, 
quique magistratus gererent, quique in subur- 
banis et vicis erant. Quin etiam Ecclesie proceres 


ἑαυτοῖς περιποιήσασθαι καὶ ἔχειν εἰς ἴδίαν χώραν 
καὶ ἐξουσίαν καὶ βασιλείαν, ὥστε μηδὲν ἐπηρεάζειν 
ἀλλήλοις. Kal ἐπὶ τῇ τοιαύτῃ ὑποθήχη xa! διχιτήσει 
τοῦ χαλιφᾶ (41) διαλύεται μὲν d$ µάχη καὶ ὁ στρα- 
τὸς ὑποχωρεῖ xai πᾶσα d ἔρις ἀποδιοπομπεῖται, 
xal τὰ τῶν Ῥωμαίων καταδουλοῦν ἑαυτοῖς ἀπήρ- 
ξαντο. Τούτους οὖν προσεταιρισάµενος μετὰ στρα- 
τιᾶς ἀξιολόγου καὶ ἐπὶ συνθήχαις ῥηταῖς μεθ) ἔαυ- 
τοῦ συνεπήγετο, xal τῆς ὁδοῦ ἀρξάμενος ἐχώρει ἐπὶ 
τὴν Νίχαιαν. Πολὺ δὲ πλῆθος τῆς µεγαλοπόλεως 
ἑκάστοτε συνέῤῥέον πρὸς αὐτόν. Καὶ τὸ δὴ παράδο- 
ξον, ὅτι οὐδὲ οἱ Τοῦρκοι ἐμποδὼν αὐτῷ καθίσταντο͵ 
προέπεµπον δὲ μᾶλλον σὺν αἱδοί xal σεθάσµατι. 
Καὶ ἡ βασιλὶς δὲ τῶν πόλεων καὶ πᾶν τὸ ἐν αὐτῇ 


in unum convenientes ad celeberrimum Dei ῃ ἐξαίρετον, ὅσον τε iv ἄρχουσι καὶ ὅσον ἓν ἁστικοῖς 


Verbi Sophie templum, nuper imminentibus epi- 
bateriis Annuntiationis beate Marie, declarant im- 
peratorem Botaniatem, preeunte bis patriarcha 
divine urbis magne Autiochie, nomine /Emiliano, 


xal δημοτικοῖς (42), ἀλλὰ μὲν καὶ τὸ τῆς Ἐκκλησίας 
ἔκαριτον, χοινῇ συνελθόντες εἷς τὸν περίπυστον cc 
τοῦ θεοῦ Λόγου Σοφίας vtov, ἄρτι τῶν τοῦ Εὖ 

γελισμοῦ τῆς Θεομήτερος ἐπιθατηρίων (49) ἐἔφιστα- 


JACOBI GOARI NOTA. 


(41) Cedrenus in Monomacho p. 775 seriphum 
vocat secundum «& calipha, ceu dignitatis ejus 
guccessorem : ipsum vero calipham sive halife 
Leunclavius in Onomastico vicartum interpretatur, 
locum tenentem, haredem 6ἱ successorem. Halife 
Lullahe, inquit, vicarius Dei, vices Dei gerens in ter- 
ris. Halife Muhamedum, hzres Muhametlis, successor 
Muhametis. Ita prisci Agarenorum reges se vocabant. 


Ίια Scachus Ismail affectabat dici. Eodem denique 
titulo se Turcorum principes ornant. 

(42) Expono : Quique ex promiscua plebe vel ex 
regionum, collegiorum ortiumque p'eciputs conftu- 
cerunt, eos siquidem δημοτικούς significare dictum 
est in Cedrenum. 

(43) Prima copia, operis inauguratio, actionis 
encenia, tnitía, necnon felicia auspicia diountur &mi- 


4e5 


HISTORIA. 


466 


µένων, ἀναγορεύουσι τὸν Βοτανειάτην αὐτοχράτορα, A, et metropolita loonii; ipsisque omnis clerus con- 


τροεξάρχοντος τούτων τοῦ πατριάρχου θεουπόλεως 
μεγάλης ᾿Αντιοχείας, τοῦ ὀνομαζαμένου Αἱμιλιανοῦ, 
καὶ τοῦ µητροπολίεου 'Ivoviou. Συννεύει τε πᾶς ὁ 
χλῆρος αὐτοῖς καὶ à σύγκλητος καὶ à πόλις σχεδὸν 
ἅπασα. |P. 862] Καὶ διαιρεθέντες χατὰ φατρίας οἱ τῆς 
πολιτείας ἑπώνυμοι συνταγματάρχας τε προθάλλον- 
ται καὶ λόχους ἐπιφανεῖς συνεστήσαντο. Κυριεύουαι 
δὲ xal τῶν ἀνακτόρων ἐξ ἐφόδου xal στρατιώτας 
ἐφιστῶσι, τοὺς τοῦ βασικέως Μίχαὴλ ἐκδιώξαντες, 
πολέμῳ τὸ µμισθοφορικὸν κοταγωνισάµενοι. Kagat- 
poos: δὲ καὶ τὸν βασιλεύοντα Μιχαἡλ φυγόντα εἲς 
τὰ ἐν Βλαχέρναις ἀνάχτορα σὺν τῇ Αὐγούστῃ Mapíq 
τῃ ἐξ )Αλάνων xal τῷ τούτου παιδὶ Κωναταννινφ 
τῷ Ηορφυρογεννήτῳ, xai πρὸς τὸν μονήρη µεταλ- 
λάττουσι βίον, τῇ τοῦ Στουδίου μετ εὐτελοῦς τοῦ 
ὑποζυχίου παραπέμφαντες µμονῇ, µοναρχήσαντα 
Δαζάρῳ θαυματουργία παρὰ τῶν πιστῶν 


ἑορτάζεται 


sensit, et senatus et omnis fere civitas. Et divisi 
per tribus, qui erant in republica illustres, et le- 
gionum praefectos declarant, et ordinea insignes 
constituunt, et palatiis derepente potiuntur, mili- 
tesque disponunt qui imperatoris Michaelis milites 
expellant,prelio 4? 3.4 mercenarios debellentes.Ca- 
piunt autem imperatorem Michaelem,qui ad pala- 
tia in Blschernis fuerat cum Augusta Maria ex 
Alanis suoque fllio Constantino Porpbyrogenito,;et 
ad monasticam vitam traducunt ad Studii monas- 
terium, cum vili jumento trangmissum,cum annos 
sex imperasset, eodem Sabbato quo a fidelibus 
miraculum Lazari celebratur. Et constituunt pre- 
fectos qui continenti imperent, quin etiam drun- 


D garium olassis creant.: i 


Xpóvouc EE, iv αὐτῷ τῷ Σαθθάτῳ (44) ᾧ ἡ ἐπ- 
(40). καὶ προϊστῶσιν ἀρχὰς τάς τε ἐπὶ ξηρᾶς, 


ἀλλὰ μὴν καὶ τῆς θαλάσσης δὁρουγγάριον τοῦ στόλου προθαλλόµενοι. 


O2:w. δὲ τῶν κατὰ τὴν πόλιν πραγμάτων φερο- 
µένων παρὰ πᾶσαν Ἠπροσδοχίαν τοῦ τε βασιλέως: 
καθαιρεθέντος, ὁ Βοτανειάτης πεποιθως ἐχώρει π;ὸς 
τὸ Βυζάντιον, ἀναίμακτον ὥσπερ ἀπολάμθάνων τὴν 
ἀρχτην tf» αὐτοκράτορα, εἰ xal αὐτὸς πρὸς µάχας 
καὶ πολέμους διεσκευάζετο xal τὸ ὑπ αὐτὸν συν- 
εχρότει στρατιωτικόν. Ὁ δὲ λογοθέτης Νικηφόρος xal 
ὁ τούτου ὁμοιότροπος Δαθὶδ πρὸς ἑσπέραν ἐξώρμησαν, 
καὶ καταλαμθάνουσι Ῥουαέλιον ἐν Ἡρακλείᾳ αὐλι- 
ζόμενον xai τὰ τῆς τῶν ἀντιπάλων νίχης τῷ 0Οεῷ 
χαριστήρια θύοντα. Οἱ δὲ τῆς πόλεως ἐπὶ τρισὶν 
ἡμέραις τὰ ἀνάχτορα ἅτερ βασιλέως συντηρήσαντες 
γράμμασι τὸν Βοτανειάτην διαναστῆναι xal ἐλθεῖν τα- 
χινώτερον ἔσπευδον. Σπουδῇ δὲ sic Πραίνετον ἀφικό- 
μενος, ἕνα τῶν σὺν αὐτῷ ἄνδρα γενναῖον καὶ δραστή- 
prov ἀποστείλας Βορίλον τὸν ἑαυτοῦ δοῦλον, κρατεῖ τὰ 
ἀχάκτορα. Μετ) ὀλίγον δὲ καὶ αὐτὸς ε-σεισι κατ αὐ- 
τὴν τὴν μεγάλην τρίτην (40), καὶ ταῖς τοῦ πα- 
τριάρχου χερσὶ τῷ βασιλικῷ ταινιοῦται διαδήµατι. 
Φιλοτιμησάμενος δὲ πάντας τοὺς σὺν αὐτῷ ἔν τε 
δώροις xai κτήµασι xal ἀξιώμασι, καὶ τοὺς Τούρ- 
κους δὲ ἐσχηνωμένους χατὰ τὴν Χρυσόπολιν φιλο- 
φρονησάµενος, τῶν ἄλλων πραγμάτων τῆς βασιλείας 
ἐφήψατο. Ἡάσας δὲ τὰς δημοσιακὰς ὀφειλὰς ῥιζόθεν 
ἀπέτεμεν, οὐ μειὰ προσδιορισμοῦ, ἀλλὰ συλλήθδην 
πάντων τῶν χρόνων ὁμοῦ, ὡς μηδ᾽ ὄνομα τούτων ἤ 


Cum in hoo statu preter omnem exspoctationem- 
versareniur res urbis et imperator abdicatus esset 
imperio, Botaniates fiducia plenus Byzantium con- 
lendebat,quasi sine sanguine accepturus summum 
imperium, tametsi ipse ad pugnas et prelia para- 
tus erat, et milites quos habebat cohortabatur ut 
prompti ac parati essent. Nicephorus autem logo- 
theta,et ejus morum studiosus David,ad vesperam 
erupere,et ad Huselium in Heraclea commorantem 
perveniunt,et Deo sacrificia in quibus gratias age- 
ret de hostium victoria peragentem. Cives vero 
cum tribus diebus palatia sine imperatore servas- 
sent, litteris Botaniatem ut quam celerrime veni- 
ret urgebant ; qui cum adhibita celeritate Prene- 
tum pervenisset, unum ex iis qui cum ipso erant, 
virum generosum et strenuum in rebus gerendis, 
misit, Borilum suum familiarem, qui palatia occu- 
pavit, ac paulo post ipse quoque ingreditur eadem 
magna tertia 435 die, et patriarche manibus 
imperatoris diademate coronatur. Omnesque suos 
donis et possessionibus prosecutus atque hono- 
ribus, et Turcos item ad Chrysopolim commo- 
runtes benigne amplexus, alias res ad imperium 
pertinentes aggressus est, omneque publicum ss 
alienum sustulit radicitus, non prescripto aliquo 
tempore, sed comprehensis simul omnibus tem- 


μνήμην εὐρίσκεσθαι dj μνημονεύεσθαι. ᾿Επεὶ δὲ ὁ [) poribus, ita ut neque noraen ipsius aut memoria 


Βρυέννιος ἑκτὸς ὤν τὰ τῆς ᾿Εσπερίας ἑἐχύκα καὶ 
σονεκλόνει, στέλλεται πρὸς αὐτὸν πρεσθεία βασιλικὴ 
ἀπαγγέλλουσα µεθέσθαι μὲν τὴν ἄλογον ὁρμὴν, τὴν 
9$ τοῦ Καΐσαρος λαθόντα τύχην στῆναι τὴν ὄρεξιν. 


reperiretur. Sed cum Bryennius foris res Occi- 
dentis perturbaret et commoveret, mittitur ad 
ipsum ab imperatore legatio, que denuntiaret ut 
& temerario incepto desisteret et accepta Cesaris 


JACOBI GOARI NOTJE. 


θατήρια, Cedrenus ἐπιθατήριον εὐχήν oralionem 
inauguralum primo imperatorem [elicibus votis pro- 
sequentem scripsit. Synesius quoque Epist. Lvii : 
07:0 mo pots ἡμᾶς à πόλις ἐπιθατηρίοις ἐξένισεν. 
Hic τοῦ Βὐφνγγελισμοῦ ἐπιθατήρια sunt sacra. festi 
Annunlialionis initia el auspicia. 

(44) Sabbatum illud apud Grecos festi Palma- 
rum pervigilium est. 


(45) Inter Δεσποτικὰς ἑορτάς Christi Domini festa 
numerat Ecclesia orientalis Lazari & mortuis exsu- 
&citationem, vulgo Λαζάρου τὴν ἡμέραν. 

(46) Tertia sancta hebdomados feria : illius enim 
ferie cunctae Graecis µεγάλαι dicuntur. Zonaras in 
Constantino Leonis Sapientia fllio : Κατὰ τὴν ἱερὰν 
τῆς µεγάλης πέμπτης ἡμέραν. 


487 


JOANNIS SGYLITZ/£ 


dignitate cupiditatem comprimeret, et eorum qui À ᾿Επεκύρου δὲ καὶ τάς τιμὰς τοῖς σὺν αὐτῷ ἀποστατή- 


cum ipso defecerant honores ratos esse compro- 
baret. Sed ubi adduci non potuit, et in proposito 
permanebat, atque superbus imperio minime cede- 
bat, neque principatu, cujus minime compos erat, 
mittitur item altera legatio, que itidem re infecta 
rediit.Postquam etiam tertia advenit legatio, misso 
Romano primo preside et magno heteriarcha 
Straboromano, neque illam admittit, sed potius 
hominem ignominiose accipit, non tanquam ab 
imperatore sed quasi α ducis alicujus legato mis- 
sum, quamvis sacrosanctum corpus legati habetur 
vel apud infideles ipsos quasi pacis proxeneta et 
pugnantium conoiliator bellicarumque seditionum 
depulsor. Tunc etiam fortuito cecidit Bryennii ta- 
bernaculum, tecto ipsius a manibus que videri 
nequibant 786 eversa.Accidit item lune defectio, 
que ad ipsum respexit, siquidem hec consuevere 
utplurimumtyrannorum eversiones presignificare, 
quemadmodum ii qui in astrorum nugaci vanitate 
versantur declarant et vaticinantur.' Reverso igitur 
Straboromano re infecta, bellica munia aggressus 
est imperator, et adversus ipsum instruxit exer- 
citum, 8ο fiducie plenus illius demolitionem pre- 
dicavit. Celebratum enim elementum N simplex 
tantum et non duplex a vatibus spectabatur. Atque 
etiam ducem preficiens unum ex illustribus, nobi- 
lissimum Alexium Comnenum,magnum ipsum do- 
mesticum declazans, qui Ruselium ingeniose prius 
gubegerat, adversus Bryennium mittit, prudentia 
et mentis stabilitate venerandum et ad pericula 


bellica firmum et intrepidum; qui cum suis copiis C 


adversus Bryennium profectus, et in Joco quodam 
Calabrya nomine quiescere jusso exercitu, didicit 
αὉ exploratoribus Bryennium a Mesene profectum 
oum omni exercitu appropinquare. Statimque no- 
bilissimus Turcos a se delectos jussit usque ad 
Bryennium pervenire, ac tantum ubi 8e ostendis- 
sent, ad se reverti. Ipse autem opportunis in locis 
eollocatis insidiis, instructoque ut sibi optime 
videbatur exercitu, Bryenni morabatur adventum. 
Cum vero signa apparuissent utriusque exercitus, 
et classicum clamore sublato utrique cecinissent, 
initum est 727 acre prelium. Cumque cerneret 
Bryennius suarum legionum cladem et pertutbatio- 
nem atque periculum, assumptis secum optimis 
copiis ipse per se certamen de summa rerum susti- 
nebat, et strenue munus obibat; cujus conatum 
imperatoris milites propulsarunt. Cum vero de 
victoria utrique ambitiose contenderent, horribilis 


σασιν. [Ῥ. 803) Ὁ δὲ ἄτεγχτος ἦν, xai ἀτεράμων, καὶ 
ἀπερήφανος, καὶ τῆς βασιλείας μὴ ἐξιστάμενος µτδε 
τῶν πρωτείων παραχωρῶν Qv οὐκ ἦν χύριος, Στέλ- 
λεται xal δευτέρα πρεσθεία πρὸς αὐτὸν, καὶ γέγονεν 
ἄπρακτος, Ἐπὶ ταύτῃ δὲ καὶ τρίτη πρεσθεία φοιτᾷ. 
σταλέντος 'Ρωμανοῦ πρωτοπροέδρου καὶ μεγάλου 
ἑταιρειάρχου Στραθορωμανοῦ. Οὐδ᾽ ἐκείνην οὖν 
δέχεται, μᾶλλον μὲν οὖν καὶ τὸν ἄνδρα ἀτίμως δί- 
χεται, καὶ οὐδ ὡς ix βασιλέως ἀλλ᾽ ὑποστρατήγου 
τινὸς ἀποσταλέντα * χαιτοι Ἱερὸν εἶναι σῶμα ὁ πρέ- 
eOuc λελόγισται καὶ παρὰ τοῖς ἀπίστοις αὐτοῖς ὡς 
εἰρήνης μεσίτης καὶ διαλλάκτης τῶν payopivov 
καὶ πολεμιχὰς περιστάσεις ἀποσοθῶν. Ἔπισε δὲ 
τηνικαῦτα ἀπὸ ταυτοµάτου καὶ Ἡ τοῦ Βρυεννίου 
σκηνὴ, τοῦ ὀρόφου ταύτης παραλυθέντος ἀοράτοις 
χερσἰ. Γέγονε δὲ xal ἔχλειψις τῆς σελήνης, τις slc 
αὐτὸν ἐπέσχηψεν, ἐπεὶ καὶ πεφύκασιν ὡς ἐπίπαν τὰ 
τοιαῦτα τυραννούντων καθαιρέσεις δηλοῦν, καθὼς ol 
περὶ τὴν τῶν ἁστέρων ἀἁδόλεσχον µαταιότητα χατα- 
ινόµενοι Ἁµτερατεύονται. ᾿Ἐπανελθόντος οὖν τοῦ 
Στραθορωμονοῦ xal τῆς πρεσθείας ἀπράχτου µεινά- 
σης, ἔργων πολεμικῶν ὁ βασιλεὺς εἴχετο καὶ ἐπ᾽ αὖ- 
τὸν συνέταττε τὸ στράτευµα, xai θαῤῥῶν τὴν αὐτοῦ 
κατάλυσιν προηγδρευσε" τὸ Ὑὰρ ἀδόμενον στοι- 
χεῖον (47) τοῦ Ν ἁπλοῦν µόνον καὶ οὗ διπλοῦν τοῖς 
ταῦτα φοιθάζουσιν ἐσχοπεῖτο. Kal δὲ xal σερατηγὸν 
ἐπιστήσας ἕνα τῶν εὐπατριδῶν τὸν νωθελίσσιμον 
Αλεξιον τὸν Κομνηνὸν, μέγαν αὐτὸν δοµέστικον 
προθαλόµενος, ὃς τὸν Ῥουσέλιον εὐμηχάνως τὸ πρὶν 
ἐχειρώσατο, κατὰ τοῦ Βρυεννίου ἀφίησι, φρονήσει 
καὶ δίανοίας σταθηρότητι Ὑερανὸν καὶ πρὸς χινδύ- 
νους πολεμικοὺς ἑδραῖὸν τε xal ἀπερικτύπητον * ὃς δὴ 
τὰς δυνάμεις ἀνειληφὼς κατὰ τοῦ Βρυεννίου ἑθάδιζε, 
καὶ πρὸς τόπον Καλαθρύην ἐπονομαζόμενον διανα- 
παύων τὸν στρατὸν ἔμαθε παρὰ τῶν σκοπῶν ὡὣς ὁ 
Βρυέννιος ἐγγίζει πανστρατιᾷ τῆς Μεσύνης ἆπανα- 
στάς. Καὶ αὐτίκα ὁ νωθελίσσιµος Τούρχους τοὺς 
ἑαυτοῦ ἀπολεξάμενος ἀφικέσθαι μὲν ἄχρι τοῦ Βρυεν- 
νίου ἐκέλευσεν, ἐπίδειξιν δὲ ποιησάμένους µόνην 
πάλιν ἑπαναστρέψαι πρὸς αὐτόν * αὐτὸς δὲ λόχους 
ἐν ἐπικαίροις θέµενος, xal τὰ κατὰ τὸν στρατὸν ὣς 
ἄριστον ἐδόχει διαταξάµενος, ἔμενε τὴν τοῦ Άρυεν- 
νίου ἐπέλευσιν, Φανέντων δὲ τῶν σηµείων τῶν στρα- 
τευµάτων ἀμφοῖν, καὶ ἀλαλαξάντων ἑχατέρων τὸ 
ἑνυάλιον, πόλεμος συνέστη κρατερός. Ὡς δὲ ἑώρο 
ὁ Βρυέννιος τῶν ἑαυτοῦ ταγμάτων τὴν ἧτταν καὶ τὸ 
τεθορυθηµένον καὶ σφαλερὸν, τὰς κρατίστας τῶν σὺν 
αὐτῷ δυνάµεων συνηλικὼς αὐτὸς δι’ ἑαυτοῦ «àv 
ὑπὲρ τῶν ὅλων ἀγώνα ἐχρότησεν. ᾿Απεκρούσαντο 


JACOBI GOARI NOTE. 


(57) Vox ambigua,quam non elementum modo vel 
lilleram, sed potius fatum, sortem, vaticinium, 
genium, portendendi vim et omen referre non uno 
loco notatum est in Cedrenum. Auctore vero nus- 
quam scribente τὸ v στοιχεῖον, verum στο!χεῖον 
τοῦ v,in secundo potius quam in primo signiflcatu 
sumendum conjicio; ejusque mens est haec. Α su- 
perstitiose nominum Nicephori et Bryennii de im- 
perio decertantium litteras primordiales N et B ob- 


servantibus, quod fatale est et portentum in N as- 
seri prevalere fatu τοῦ B, eo quod genius, sors et 
latum «ip V alligatum, ut elementi ipsius lines, 
rectum sit,B vero ob duos gibbos in rectam lineam 
returtos infelicis ominis. Mirum porro quantum 
superstiosis vaticiniis imperio labente Greci at- 
tenderint, ut nec imperatores et optimates ab eis 
sibi duxerint temporandum ; de quibus Cedrenus, 
Nicetas et Gregoras frequentius. 


469 


HISTORIA. 


410 


δὲ τὴν τούτου ὁρμὴν οἱ τοῦ βασιλέως. Φιλοτιμουμένων A quedam pugna et metus plena conflata est, Co- 


ἓὲ ἀλλήλων περὶ τῆς νίκης καταπληκτική τις ἡ 
μάχη καὶ φόδου uteri γέγονεν. [P. 864] Ὁ Bà 
Νομνηνὸς σύνθηµα δοὺς τοῖς ἐν τοῖς λόχοις διανα- 
στῆναι καὶ τοῖς ἐναντίοις μεθ) ὁρμῆς βιαίας εἶσθα- 
λεῖν, τροκὴν του Βρυεννίου εἰργάσατο καρτεράν. 
EaÀo μὲν οὖν ὁ Βρυέννιος ζῶν, ἔπεσον δὲ καὶ 
συχνοὶ τών αὐτοῦ, ἐάλωσαν δὲ οὐχ ἵττονες, καὶ 
μᾶλλον oi τῶν ἄλλων προέχοντες. Ὁ δὲ Βρυέννιος 
ληφθεὶς τῆς τοσαύτης ἀπονοίας πρόστιµον τὴν τῶν 
ὀφθαλμῶν ὑφίσταται πήρωσιν, πολλὰ µμετακλαυσά- 
µενος τῆς δυσθουλίας ἑαυτόν. Ὁ δὲ βασιλεὺς τὴν 
εὐχαριστίας ἀνέθετο. 

Αναιρεῖται δὲ καὶ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ ἐν Βυζαντίῳ 
παρὰ τῶν Βαράγγων. Too γὰρ Βρυεννίου ἀποστατή- 
σαντος καὶ τῶν ἐχτὸς Βαράγγων ὁμοφρονησάντων 
αὐτῷ οἱ dv τῷ malati Βάραγγοι ἕνα τινὰ ἑαυτῶν 
ἐπιλεξάμενοι πρὸς τοὺς ὁμοεθνεῖς ἀποστέλλουσιν, 
ἀξιοῦντες ἀφεῖναι μὲν τὸν ἀποστάτην, φρονῆσαι δὲ τὰ 
βασιλέως. Γνωσθεὶς δὲ καὶ κρατηθεὶς ἐτασθείς τε 
σφοδρῶς πᾶσαν ἀνεχάλυψε τῶς µηνυθέντων τὴν 
δήλωσιν, στερεῖται δὲ καὶ τῆς ῥινὸς, παρὰ τοῦ Ἰωά»- 
νου ταύτην λωθηθείς. "Ogsv xal μὴ πράως ἐνεγχὼν 
τὴν ὕθριν ἣν πἐπονθεν ὁ Βάρθαρος ἀναιρεῖται τὸν 
Ἰωάννην ἐξιόντα τοῦ παλατίου, µαχαίραις ἐθνιχαῖς 
καταχόψας αὐτόν. Ἐπανέστησαν δὲ xai τῷ βασιλεῖ 
οἱ Βάραγγοι, xxl διαχειρίσασθαι αὐτὸν ἔσπευδο». 
Αντιταξαμένων δὲ τούτοις τῶν τοῦ βασιλέως εἲς 
ἐκετείας ἑτράποντο, xai τὸν βασιλέα ἐξιλεωσάμενοι 
συγγνώµης ἔτυχον. 

'O δὲ βασιλεὺς τῆς Ὑυναικὸς αὐτοῦ τελευτησάστς 
της 
καὶ αυτῆς, ἑτέραν ἠγάγετο. Ηολλαὶ μὲν γὰρ αὐτῷ 
ἐμνηστεύοντο * Ζωή τε γὰρ d τοῦ βασιλέως τοῦ 
Δούκα θυγάτηρ, παρθένος οὔσα xai τῷ εἴδει εὐπρε- 
πὴς, ἀλλὰ καὶ τῶν συγκλητικῶν θυγατέρες πολλαὶ, 
ὥραν ἔχουσαι γάμου’ ὁ δὲ µίαν ῥρεῖτ τῶν δύο, fj 
τὴν τοῦ Δούχα σύζυγον xal αὖθις τοῦ Διογένους 
Εὐδοκίαν, fj τοῦ ἔναγχος βασιλεύοντος Μιχαἡλ Μαρίαν 
τὴν ἐξ ᾽Αλανῶν. Στέλλει γοῦν ληψόµενος τὴν Εὐδοχίαν' 
f, δὲ ἠχολούθει περιχαρῶς. Ὅπερ γνοὺς ὁ τηνικαῦτα 
ἐπ᾿᾽ ἀρετῇ διαθεθοηµένος μοναχὸς, ὃν δὴ xal παν- 
ἆγιον (48) ἀντ' ἄλλου παντὸς ἐχάλουν ὀνόματος, παντὶ 
τρόπῳ διακωλύειν ἑσπούδασε τὸ ἀἁτόπημα, πολλῶν 
ὑπομνήσας αὐτὴν τῶν δυναµένων χωλῦσαι τῆς προ- 
θυµίας. ”Αγεται τοίνυν τὴν Malay ἀπηρυθρια- 
σµένως ὁ βασιλεὺς, καὶ ἱερολογεῖται αὐτῇ, καὶ παρ- 
αυτίχα καθαιρεῖται ὁ Ἱερεὺς ὡς προφανοῦς µοιχείας 
τετελεσµένης. 'O δὲ Μιχαὴλ τὴν τρίχα κειράµενος 
ψήφῳ τοῦ πατριάρχου xai τῶν μητροπολιτῶν χει- 
ροτονεῖται ᾿Βφίσου ἀρχιερεύς. "Amat μέντοι µόνον 
ἐν ἐκείνῃ ἐφοίτησε, xal ὑποστρέφας ἕμεινεν ἐν τῇ 
τοῦ Μανουλλ μονῇ, χερσὶν ἰδίαις ἐργαζόμενος. Ἐτι- 
µήθη δὲ διαφερόντως ὑπὸ τοῦ μετὰ ταῦτα βασιλεύ- 
σαντος ᾽Αλεξίου τοῦ Κομνηνοῦ, [P. 865) ἐφ᾽ οὗ δὲ 


mnenus autem signo dato iis qui in insidiis erant 
ut erumpentes in hostes violento impetu invaderent, 
&uctor fuit ut Bryennius profligaretur. Captus est 
igitur Bryennius vivus, plures ex ipsius militibus 
occubuere, et haud pauciores capti, et qui aliis 
prestabant. Bryennius autem captus tante demen- 
tie poenas sustinuitoculorum amissionem, multum 
secum lugens ac conquerens de suo pessimo con- 
silio. Qna de re certior factus imperator Deo atque 
ejus Matri gratiarum acliones persolvit. 


ἀγγελίαν δεξάµενος τῷ θεῷ xai τῇ αὐτοῦ μητρὶ τὰς 


Occiditur etiam frater ipsius Byzantii a Baran- 
gis : nam oum Bryennius defecisset et cum eo Ba- 
rangi qui extra erant conspiraesent, Barangi in 
palatio delectum unum ex suis ad suos gentiles 
mittunt, petentes ut relicto perduelli &d impera- 
torem accederent Sed cognitus et detentus gravi- 
terque examinatus omnia que sibi indicata fue- 
rant aperuit. Cui Joannes ob hoc offensus nares 
amputat. Quare baud equo animo contumeliam 
hane ferens Barbarus Joannem e palatio exeun- 
tem occidit, 638 gentili gladio ipsum percu- 
tiens. In imperatorem quoque Barangi insurexe- 
runt, eumque occidere studebant. Verum cum [se 
illis opposuissent imperatoris milites, &d preces 
conversi placato imperatore veniam consecuti 
sunt. 


Imperator autem, vita functa ejus uxore Ber- 


Βερδηνῆς ἅμα τῇ ἀναῤῥήσει ἀναγορευθείσης ϱ dena, que una cum ipso regina declarata fuerat, 


aliam duxit : multe enim ipsi despondebantur,Zoe 
imperatoris Duce filia, virgo et forma decora, et 
senatorum filie multe etate jam nubiles. Sed ille 
unam e duabus petebat, vel uxorem ducis ac rur- 
sus Diogenis Eudociam, vel Michaelis, qui nuper 
regnaverat, Mariam ex Alanis. Mittit igitur qui 
sibi adducerentEudociam, qux« cum summa vo- 
luptate sequebatur. Quo cognito monachus, qui 
{υπο summa cum virtute vixerat, quemque pro 
alio quovis nomine sanctissimum vocabant,omni- 
bus modis studuit impedire absurdum hoo faci- 
nus, multa et in memoriam redigens que ipsam 
ab hac cupiditate reprimere possent. Ducit igitur 
Mariam, omni pudore remoto, imperator, et cum 
ipsa sacrilegio conjungitur, statimque sacerdos 
abdicatur ut aperto commisso adulterio. Micbael 
autem detonsis capiliis sententia patriarche et me- 
tropolitarum Ephesi archiepiscopus deligitur.Semel 
iamen ad ipsam urbem accessil, et reversus in 
Manuelis monasterium ibi mansit, suis manibus 
elaborans. Egregie vero cultus est ab Alexio 789 
Comneno, qui postmodum imperavit, sub cujus 
etiam imperio diem suum obiit,suam uxorem Ma- 


JACOBI GOARI NOTAE. 


(48) Αγίους, ut Latini fratres, se mutuo vocitant 
Greci monachi : hunc itaque ceu precipua sancti- 


tate fulgentem πανάγιον compellabant. Hao apud 
Grecos honoris monstra. 


474 


JOANNIS ΒΟΣΗΙΤ2ΖΑΕ 


4T2 


riam, post Botaniate abdicationem monacbam A καὶ ἐκοιμήθη, τὴν ἑαυτοῦ σύζυγον  Mapldv μετὰ 


factam, venia eorum que in se admiserat in ipsa 
morte dignetus. 


Nicephorus autem Basilacius primus preses, 
cum Dyrrachium pervenisset, exercitum ex omni- 
bus illis locis coegit. Accersivit etiam Francos ex 
Italia per episcopum Diaboli Theodosium muneri- 
bus aco donis adversus Bryennium conciliatos. 
Coacto autera idoneo exercitu ex Francis et Bulga- 
ris Romanisque οἱ Arbanitie, profectus inde ad 
Thessalonicam contendebat; cumque pervenisset 
Achridas, cupiebat ibi declareri, eed diligentia 
8ο studio illius qui ibi archiepiscopus erat prohi- 


τὴν τοῦ Ἡοτανειάτου καθαίρεσιν μοναχὴν γενομένην 
συµπαθείας τῶν eic αὐτὴν ἑπταισμένων ἀξιώσας dv 
τῇ τελευτῇῃ. 


Ὁ δὲ πρωτοπρόεδρος Νικηφόρος ἓ Βασιλάκιος τὸ 
Δυῤῥάχιον καταλαθὼν στρατὸν ἤθροιζεν ix πασῶν 
τῶν ἐκεῖσε χωρῶν, µετεπέμψατο δὲ καὶ Φράγγους 
ἐξ Ἰταλίας διὰ τοῦ ἐπισχύπου Διαθολέως θεοδο- 
σίου, φιλοτίμοις ταῖς ἀξιώσεσι xarà τοῦ Βρυεννίου 
συσκευαζόµενος, Συναγηοχὼς δὲ στρατιὰν ἀξιόλογον 
ἐκ τε Φράγγων καὶ Βουλγάρων ΄Ῥωμαίων τε καὶ 
᾿Αρθανιτῶν, ἄρας ἐκεῖθεν πρὸς Θθεσσαλονίκην ἠπεί- 
Ύετο. ᾽Αφιγμένος δὲ elc ᾿Αχρίδας ἠθούλετο μὲν ἐκεῖσε 
ἀναγορευθῆναι, σπουδῇῃ δὲ τοῦ ἐχεῖκε ἀρχιερατεύον» 


bitus fuit. Thessalonicz autem certior factus est Ώ τος ἑχωλύθη. Ἐν δὲ θεσσαλονίκῃ γενόμενος ἔπλη- 


de Botaniate declaratione, et litteras quidem ad 
ipsum misit, quibus se ei subjectum declarabat. 
Verum clam contra eum nescio quid moliebatur, 
adjutore sibi ad hoo ascito quodam nomine Gymno 
et Gregorio Mesemero et Tessaracontapechy; ao- 
cersivit item sibi Patzinacas in societatem.Impera- 
tor vero ubi ejus consilium cognovit et institutum, 
Bcripto aureo diplomate,quo ipsum ab hoc incepto 
averteret, quemdam ex familiaribus ad ipsum mi- 
sit, qui omni euin metu liberans nobilissimi quo- 
que dignitatem polliceretur. Ille autem beneficia 
que sibi in prompto erant aspernatus, postea de- 
flevit incassum. Et adversus ipsum mittitur nobi- 
lissimus Alexius, eo honore 7? 40 affectus ut esset 
Augustus, cum idoneo exercitu. Cum igitur presi- 
dium Basilacii esse Peritheorii comperisset, cui 
prefectus erat Gymnus, prelio id ipsi eripuit,tra- 
jiciensque exercitum Thessalonicam omnium ma- 
lorum expers ibi se recepit, et ex quodam inter- 
vallo constructo vallo trans fluvium nomine Bar- 
darium ibi exercitum et castra locare decreverat, 
Bed Basilacius victoriam preripere contendens, 
cogitavit noctu per insidias in ipsum invadere et 
vi captum cum omni exercitu perdere atque om- 
nino delere. Verum cum insidias Gemistus indi- 
casset Augusto,eas evitavit tum ipse tum qui cum 
eo erant.Profeotus igitur Basilacius per totam noc- 
tem improvisus et incognitus, quantum sibi vide- 
batur, in difficile prelium incidit. Igitur omnino 
victus, et pluribus ex suis amissis, presertim ex 


Francis, et cum domestieo preliatus et ab ipso D 


debellatus in Thessalonice arcem confugit, existi- 
mans loci munitione se prohibiturum Augusti im- 
petum. Augustus autem nihil curans expugnatio- 
nem oppidi, suos hortatus est ut quam primum 
impetum facerent. Qui crebro et efficaci impetu 
facto Thessalonicensibus sibi consentientibus sta- 
tim hostes superarunt ; et Augustus arce potitus 
est. Capitur autem ipse Basilacius, et in ferrea 
vincula conjectus ad imperatorem vinctus mittitur. 
Hujusreinuntioad imperatorem perlato,ipsiusjussu 
el oculi effodiuntur, proxime Chrysopolim, et ex 
eo tempore 43 locus ille appellatus est Fremitus 


ῥοφορήθη τὴν τοῦ  Botavstátou ἀναγόρενσιν, xai 
δουλικὰ πρὸς αὐτὸν ἀπέστειλε γράμματα, ἐν τῷ 
λεληθότι τὰ τῆς ἀνταρσίας διεπράττετο, συνεργὸν 
ἔχων πρὸς τοῦτο τόν τε λεγόμενον Γυμνὸν, καὶ Γρη- 
Ὑόριον τὸν Μεσήμαρ, καὶ τὸν Τεσσαρακοντάπηχυν. 
Προσεκαλεῖτο δὲ καὶ τοὺς Πατζινάχους εἷς συµµα- 
χίαν. Ὁ βασιλεὺς 9 ὡς ἔγνω τὸν τούτου σκοπὸν καὶ 
τὴν προαἰρεσιν, χρυσοθούλλῃ γραφῇ τὸ ἀμέριμνον 
αὐτῷ περιποιησάμενὀς τινα τῶν οἰκείων πρὸς αὐτὸν 
ἐξαπέστειλε, παντὸς μὲν ἀπολύων δέους αὐτὸν καὶ 
νωθελισσίµου βραθεύων ἀξίωμα. Ὁ δὲ τὰς ἐν χερ- 
σὶν εὐεργεσίας περιφρονήσας ἀνόνητα μενεκλαύσατο 
ὕστερον. Διὸ xal στέλλεται κατ αὐτοῦ ὁ νωθελίσσι- 
poc Αλέξιος τιμηθεὶς σεθαστὸς μετὰ στρατιᾶς ἀξιο- 
λόγου xal Ἱἱκανῆς. Φρουρὰν οὖν ἓν τῷ περιθεωρίῳ 
τοῦ Βασιλακίου χαταλαθὼν στρατηγὸν ἔχουσαν τὸν 
Γυμνὸν, πολέμφ τοῦτον ἀνήρπασε. Προθιθάζων δὲ 
τὴν στρατιὰν ἄχρι θεσσαλονίκης ἀπαθὴς διεσώθη 
κακῶν. "Ex τινος δὲ διαστήματος τὸν χάραχα θεὶς 
πέραν τοῦ ποταμοῦ τοῦ λεγομένου Βαρδαρίου, ἐχεῖσε 
τὸν στρατὸν διαναπαῦσαι ἰἱσκόπησεν,. Ὁ δὲ Βασι- 
λάχιος τὴν νίκην χλίφαι ἀγωνιζόμενος, ἐσκέψα- 
το νυκτίλοχος ἐπιπεσεῖν αὐτῷ xal τοῦτον κατὰ 
κράτος ἐλεῖν καὶ ἁπωλείᾳ παραδοῦνα, παντελεῖ. 
Too δὲ Γεμιστοῦ τὴν ἐπιθουλὴν καταμηνύσαντος τῷ 
Σεθαστῷ, ἐφυλάξατο ταύτην αὐτός τε καὶ oi περὶ 
αὐτόν. ἹΕλάσας τοίνυν ὁ Βασιλάκιος δι ὅλης τῆς 
νυχτὸς, ἀπροόπτως τῷ δοκεῖν καὶ ἀδιαγνώστως, 
πολέμῳ χαλεπῷ περιέπεσε. Κατὰ χράτος οὖν Ίττη- 
θεὶς καὶ τῶν οἰκείων πλείστους ἀποθαλὼν, καὶ 
μᾶλλον τῶν Φράγγων, καὶ αὐτὸς δὲ τῷ δοµεστίκῳ 
ἀντιταχθεὶς καὶ παρ᾽ αὐτοῦ καταπονηθεὶς eic τὴν τῆς 
θεσσαλονίκης ἀχρόπολιν καταπέφευγεν, οἱόμενος τῷ 
ὀγυρώματι ἀποσοθῆσαι τὴν τοῦ Σεθαστοῦ ἐπέλευσιν. 
[P. 866] Ὁ δὲ Σεθαστὸς μηδὲν µελλήσας τὴν ἅλωσιν 
τοῦ φρουρίου τοῖς ἀμφ᾽ αὐτὸν προετρέψατο διὰ τά- 
χους ποιήσασθαι * oi xal ἑνεργες τὰς προσθολὰς 
ποιησάµενοι, τῶν θΘεσσαλονιχκέων συµφρονησάντων 
αὐτοῖς, ταχὺ τούτου περιγίνεται καὶ τῆς ἀχροπόλεως 
ἐχυρίευσεν. ᾽Αλίσκεται δὲ xal αὐτὸς, σιδηροῖς ἐμ- 
θάλλεται δεσμοῖς, καὶ τῷ βασιλεῖ ἀποστέλλεται δὰ- 
σµιος. Τῆς δὲ ἀγγελίας κοταλαθούσηςλ τὸν" βασιλέα 
προστάξει αὐτοῦ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἑξορύττεται ἕγ- 


413 


HISTORIA. 


A4 


γιστα τῆς XpusouzóAenx: καὶ ἕκτοτε à τόπος ώνομα- À Basilacii; quo facto perductus est in curru onus 


σται βρύσις (40) τοῦ Βασιλακίου. Τούτου γενοµένου 
3X9» ἐφ) ἁμάξης φόρτος ἐλεεινὸς xal δυστυχὶς κατα” 
γώγιον. 

Ἐν ὅσῳ δὲ τὰ στρατεύματα εἰς τὴν περὶ τὸν Βασι- 
Ado» ἠσχολοῦντο ἐκστρατείαν, Πατζινάκοι ἀναμὶξ 
Κομάνοις τῇ ᾿Αδριανουπόλει ἐπῆλθον, ὀργιζόμενοι 
διὰ τὸ παρὰ τοῦ Βρυεννίου ἀναιρεθῆναί τινας αὐτῶν. 
Πυρὰν οὖν ὑφάψαντες πολλὰ τῶν ἐχεῖσε οἰκημάτων 
κατέπρησαν, xai μηδὶν ἄξιον λόγου πεπραχότες 
ὑπέστρεψαν. 


Ὡμολόγησε δὲ τούτῳ τῷ Exec καὶ .Φιλάρετος xou, 


ροπαλάτης 6 Βραχάµιος πίστιν τῷ βασιλεῖ καὶ 
δούλωσιν. "Ev τισι γὰρ τόποις ὀχυροῖς τείχεσι καὶ 
ξυναγχείαις περιειλημμένοις τὴν οἴκησιν ποιούµενος, 
Αρμενίων τε πληθὺν xal συγκλύδων ἀνδρῶν συλ- 
λεξάμενος , τῷ µμὶν προθεθασιλευκότι Μιχαὴλ 
ἀκαταδούλωτος d», καὶ τὴν βασιλιχὴν ἐπικράτειαν 
ἑαυτῷ οἰχειούμενος, τοῦ δὲ Ἡοτανειάτου περιζωσαμµέ- 
νου τὴν ἀρχὴν τὴν αὐτοκράτορα δοῦλος αὐτεπάγγελτος 
γέγονε. 

Αέκας δὲ τις ἀπὸ Παυλικιάνων Φιλιππουπόλεως 
ὠρμημένος ἐξ Ἐπιγαμθρίας πηὐτομόλησε τοῖς Πα- 
τζινάχοις , καὶ τούτοις συμφρονῶν τῇ Ῥωμαίων 
ἠπείλει τὰ φοθερώτατα" ἀλλὰ xal Δοθρομηρός τις 
àv Μεσημθρίᾳ διαχυχκῶν. Καὶ τῷ βασιλεῖ ἀντᾶραι 
μελετῶντες, δείσαντες καὶ τοῖς τῶν ἄλλων σωφρο- 
νισθέντες καχοῖς, πρὸ τῆς πείρας δουλικῷ ζυγῷ τοὺς 
αὐχένας ὑπέχλιναν xai προσῆλθον Ἱχέται αὐτόμολοι, 
Τότε 073, 6 Λέχας τὸν ἐπίσκοπον Ζαρδικῆς Μιχαλλ 
τὰ τοῦ βασιλέως «φρονοῦντα xal τὴν πόλιν αὐτὸ 
τοῦτο ποιεῖν παραινοῦντα ἀνεῖλε, τὴν θείαν καὶ Ἱερα- 
τικὴν στολὴν ἀμπεχόμενον. ᾿Ἠξίωσε δὲ ὁ βασιλεὺς 
καὶ τὴν πρὸ τοῦ Αὐγοῦσταν Εὐδοχίαν προνοίας 
μεγάλης. "Ape δὲ τῶν Τούρχων τὴν Έψαν κατα- 
τρεχόντων, στρατὸν ἀξιόχρεων συνηλικὼς στρατ- 
τγὸν αὐτοῦ ἑφίστησι Κωνσταντῖνον τὸν υἱὸν Κων- 
σταντίνου τοῦ Δούχα. Καὶ αὐτίχα διαπεράσας νεω- 
τερίζει κατὰ τοῦ βασιλέως, xai βασιλεὺς αὐτίκα 
ἀναγορεύεται παρὰ τοῦ ἓν Χρυσοπόλει συνόντος 
αὐτῷ στρατιωτικοῦ πλήθους. ᾿Αξιώσας δὲ περὶ 
τούτου ὁ βασιλεὺς καὶ μὴ εἰσαγουσθεὶς, τοὺς μὲν 
δώροις καὶ ἀξιώμασι μµειλιξάµενος, ἄλλους δὲ ἄλλον 
τρόπον µεταχειρισάµενος, λαμθάνει τοῦτον ἀἆναι- 
peti, [P. 869] αὐτῶν τῶν ἀναγορευσάντων προ- 
δεδωχότων αὐτόν. ᾽Αποχείρει γοῦν αὗτον μοναχὸν xal 


miserabile οἱ infelix ludus. 


Interea vero dum exercitus in expeditione ad- 
versus Basilacium occupatur, Patzinaci cum Co- 
manis conjuncti Adrianopolim  invasere, irati 
quod 8 Bryennio quidam ex ipsis interfecti fue- 
rant. Succensa igitur pyra multas ibi domos com- 
bussere, nullaque re memoratu digna gesta re- 
versi sunt. 

Professus est hoc anno etiam Philaretus curopa- 
lates Brachamius fidem et servitutem imperatori : 
in quibusdam enim locis muris munitis et con- 
vallibus comprehensis habitans coacta Armenio- 
rum et advenarum multitudine, nunquam Micha- 
eli, qui antea imperaverat, subjici voluit, et sibi 
regiam potestatem vindicaverat. Verum cum Bota- 
niates adeptus esset imperium, servus ultro ad 
eum accessit. 


Lecas autem quidam a Paulicianis ex Philippo- 
poli profectus, Epigambria ad Patzinacas transfu- 
git, et cum his consentiens Romanis formidabilia 
minabatur; quin etiam Dobromiris quidam in 
Mesembria res perturbans. Et uterque meditantes 
imperatori resistere, veriti et. aliorum malis edo- 
cii, ante conatum servili jugo cervices submisere; 
et ad eum ultro supplices accesserunt. Tunc Lecas 
episcopum  Sardices imperatoris studiosum, et 
civitatem ut hoe ipsum faceret adhortantem, oc- 
cidit 749? sacram et sacerdotalem vestem indu- 
tum. Magnam quoque curam gessit imperator 
Eudocie illius que ante se fuerat Augusta. Cum 
vero nuper Turci Orientem percurrerent, coacto 
idoneo exercitui ducem praefecit Constantinum 
Constantini Duce filium ; qui statim trajecto ex- 
ercitu adversus imperatorem res innovat, et e 
vestigio imperator ab ea militari multitudine que 
cum ipso erat Chrysopoli salutatur. Cumque de 
ipso imperator voluisset nescio quid statuere, non 
exauditus, alios donis atque honorum pollicitatio- 
nibus deliniens, alios alia ratione ab incepto ab- 
ducens, ipsum sine sanguine accipit, proditum 
Bibi ab iis qui eum imperatorem declaraverant. 
Detondet igitur illum monachum, et in quamdam 


εἴς τινα νῆσον περιορίζει. Λέγεται δὲ ὅτι καὶ elc πρεσ- J) insulam relegat. Fertur etiam αἆ presbyteri gra- 


θυτέρου ἀνήχθη βαθµόν. 

Ὀκτωθρίῳ δὲ μὴνὶ, ᾿νδικτιῶνος ιΥ, κεραυνὸς 
ἑνσχήψας ἓν τῷ τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου κίονι͵ 
οὗ ἄνωθεν dj στήλη αὑτοῦ (50) ἵστατο. ᾽Απόλλωνος 
οὖσα ἀφίδρυμα πρότερον, εἷς ὄνομα δὲ µετονοµα- 
σθεῖσα , µέρος τε τούτου διέτεµε, καὶ ζωστῆρας 
τρεῖς, σιδηροῦς uiv τὰ ἔνδον, τὰ δὲ (Eo χαλκοῦς, 
κατέχαυσε. Too δὲ ἀρχιερίως τῆς Βουλγαρίας 


dum perductus. 

Octobri autem mense, indictione decima tertia, 
fulmen magni Constantini columnam percussit, 
Supra quam stabat ipsius columna, que prius erat 
sedes Apollinis, deinde nomine ipsius appellata ; et 
partem ejus discidit, triaque vincula intus ferrea, 
extra erea combussit. Vita autem functo Joanne 
Bulgaris archiepiscopo in transitu Basilacii, alium 


JACOBI GOARI NOTE. 


(49) Fontem βρύσιν vel βρύσην hodie vulgo Greci 
nuncupant. Βασιλακίου itaque βρύσις locus ubi ex 


eíTossis ejus oculis sanguis erupit est dictus. 
(20) Ejus statua. 





415 JOANNIS SCYLITZE 410 


in ejus locum imperator declaravit, Joannem itidem A Ἰωάννου τελευτήσαντος ἓν τῇ τοῦ Βασιλακίου διόδῳ, 


nomine, qui Aoinus, id est abstemius, vocabatur, 
quod nunquam vinum gustaret. Similiter mortuo 
Antiochie patriarcha declaravitimperator quemdam 
Nicephorum Maurum 1 438 cognomento.Scopiorum 
autem dux delectus est Alexander Cabasilas. Leo 
vero Diabatenus in Mezembrium missus res illio 
moderabatur, et cum Patzinacis et Comanis percusg- 
so fodere consensit. Dedit item sororis suse filiam 
Synadenen, Theodulo Synadeno genitam, orali 
Ungarie uxorem, quo etiam mortuo rursus est 
Byzantium reverea. Et alii multi metropolite et 
Saori viri ipso imperante delecti sunt ; qui omni 
reprehensione caruerunt. Imperator autem frugali- 
tati et simplicitati assuetus nulla ex parte a suis 
moribus declinavit. Erat autem maxime promptus 
ad largiendum et liberalissimus et ad omnes pro- 
pensus. Erantipsi duo servi Dorilus et Germanus, 
qui non ei ut servi obediebant, sed quecunque ipsis 
liberent, sine controversi& peragebant; propter 
quos ille odiogus erat senatus principibus, qui egre 
ferebant illorum in omnes facinora. Ubi vero, ut 
superius declaratum est, logotheta ad Ruselium 
cenfugit et apud ipsum commoratus est, detonsus- 
que ab ipso servabatur, Ruselium veneno interficit. 
Sod 8 propinquis Ruselii ad Botaniatem perductus 
in Prota insula asservatur. Cumque ii qui cum 
ipso erant optime noseent, si solum ipsum videret, 
fore ut veniam consequerotur, utpote qui multarum 
rerum usu preeditus esset, et imperator ipse ad res 
gerendas esset hebetior, qui cum imperatore erant 


ἕτερον ἀντ᾽ αὐτοῦ ὁ βασιλεὺς προεθάλετο, Ἰωάννην 
καὶ αὐτὸν καλούµενον, "Aotwov δὲ ὀνομαζόμενον διὰ 
τὸ μηδ’ ὅλως µε-έχειν αὐτοῦ. Ὡσαύτως δὲ xal τοῦ 
Αντιοχείας πατριάρχου κοιµηθέντος προεθάλετο 
ὁ βασιλεύς τινα Νικηφόρον, Μαῦρον τὴν ἔπωνυ- 
µίαν φίροντα. Σκοπίων δὲ δοὺξ προεθλήθη ὁ Ka- 
θασίλας ᾿Αλέξανδρος . Λέων δὲ ὁ Διαθατηνὸς εἰς 
Μεσημθρίαν ἀποσταλεὶς τὰ ἐκεῖσε ἦν διοικῶν καὶ 
μετὰ τῶν Ἡατζινάκων καὶ τῶν Κομάνων συµθιθά- 
σεις καὶ σπονδὰς τιθέµενος . Δέλωκε δὲ καὶ τὴν 
ἀνεψιὰν αὐτοῦ ὁ βασιλεὺς τὴν Συναδηνὴν, θυγατέρα 
οὖσαν θΘεοδούλου τοῦ Συναδηνοῦ, τῷ κράλῃ Οὐγγα- 
plac sl; γυναῖκα, οὗ καὶ τελευτήσαντος αὖθις εἰς 
τὸ Βυζάντιον ὑπέστρεψε. Καὶ χειροτονίας δὲ πολλὰς 


Β μητροπολιτῶν τε xal τῶν ἄλλως Ἱερωμένων γεγόνα- 


ctv ἐπὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ, μὴ ἔχουσαι τὸ ἀνεπίλη- 
πτον. 'O δὲ βασιλεὺς λιτότητι καὶ ἁπλότητι συνει- 
θισµένος κατ οὐδὲν τοῦ οἰκείου ἐξέστη τρόπου. Φιλο- 
δωρότατος δὲ ἦν xai προετικὸς καὶ πᾶσιν ἱτοίμως 
ἐπικλινόμενος, σαν δὲ τούτῳ δοῦλοι δύω, Βορίλος 
τε καὶ Γερμανὸς, οὗ κατὸ δούλους αὐτοῦ ὑπαχούον- 
τες, ἀλλὰ πᾶν τὸ αὐτοῖς βουλιτὸν διαπραττόµενοι 
ἀνενδοιάστος' δι) οὓς καὶ φορτικὸς τοῖς ἐξοχωτέροις 
τῆς συγκλήτου ἐνομίζετο, δακνοµένοις ἐφ᾽ οἷς εἲς 
πάντας ἐπεδείχνυντο. Ἐπεὶ δὲ, ὡς 6 λόγος φθασας 
Ἱστόρησεν, ὁ λογοθέτης τῷ ᾿Ῥουσελίῳ προσέδραµε 
καὶ παρὰ τούτῳ διῆγε χατασχεθείς τε πρὸς αὐτοῦ 
ἐτηρεῖτο, τὸ μὲν ᾿Ῥουσέλιον Φφαρµάκῳ ἀναιρεῖ, 
παρὰ δὲ τῶν ἐπιτηδείων τοῦ 'Ῥουσελίου τῷ Bota- 
νειάτῃ προσαχθεὶς φρουρεῖται ἐν τῇ νήσῳ Πρώτῃ. 


haud conducere sibi existimantes (fore enim sibi  Τῶν δὲ περὶ αὐτῶν εἰδότων ἀκριθῶς ὡς εἶ µόνον 


impedimento 444 suspicabantur) misso magno 
heteriarcha Straboromano eum interficiunt ; cui 
tamen ab imperatore id unum mandatum fuerat, ut 
de iis pecuniis qua ad regiam urbem pertinerent 
eum modo interrogaret, neque ulterius in rebus 
ei molestiam exhiberet. Ille autem simul atque ad 
eum pervenit, vinciri jubet et acerbe torqueri, adeo 
ut in ipsis tormentis animam efflarit,quamvis pro- 
mitteret, ei non torqueretur, se et confessurum et 
redditurum ipsas pecunias. Verum, ut dixi, non 
tantum ipsis cure erant regii thesauri, quantum 
efficere ut e medio tolleretur, priusque in conspec- 
tum veniens imperatoris cum eo colloqueretur. Et 
quie ad οάθπι logothetse pertinent huno exitum 
habuere. 


ἴδῃ αὐτὸν, συµπαθείας τε τεύξεται καὶ εἷς τὸ τὰ 
κοινὰ διοικεῖν προσληφθήσεται ὡς πολύπειρος, 
ἀμθλύτερον πρὸς ταῦτα τοῦ βασιλέως ἔχοντος, ὅπερ 
μὴ συμφέρον αὐτῷ οἱ περὶ τὸν βασιλέα λογιζόµενοι 
(ἔσεσθαι γὰρ αὐτὸν σκόλοπα ἑαυτοῖς ὑπελάμθανον) 
ἀποστείλαντες τὸν µέγαν ἑταιρειάρχην τὸν Στραθο- 
ρωμανὸν ἀναιροῦσιν αὐτὸν, παρὰ μὲν τοῦ βασιλέως 
προστεταγμένον ὅν περὶ τῶν τῇ βασιλίδι διαφερόν- 
των χρημάτων (51) πυθέἐσθαι µόνον αὐτοῦ καὶ μὴ 
περαιτέρω τούτῳ ἐνοχλῆσαι. [Α. 852] Ὁ δὲ ἅμα τῷ 
ἀφικέσθαι δεσμεῖ τε αὐτὸν καὶ ἑτάζει σφοδρῶς, ὃς 
δὴ καὶ ἐν τῷ ἐτάζεσθαι ἀφῆκε, τὴν ψυχήν, Καΐτοι 
γε ὑπισχνεῖτο, et μὴ ἑτασθείη, ὁμολογῆσαι ταῦτα καὶ 
ἀναδοῦναι' ἀλλ’, ὥσπερ ἔφην, οὗ τοσοῦτον ἔμελεν 
αὐτοῖς τῶν βασιλικῶν θησαυρῶν, ὅσον ποιῆσαι αὐτὸν 


ἐχποδὼν πρὸ τοῦ εἰς ὄψιν ἐλθεῖν καὶ ὁμιλίαν τῷ βασιλεῖ. Καὶ τὰ μὲν κατὰ τὴν ἀναίρεσιν τοῦ λογοθέτου τοιοῦτον 


ἔσχε τέλος. 


JACOBI GOARI NOTE. 
($1) Hec logothetam erarii prefectum esse si non convincunt, soi alter meridie serenoque colo desi- 


derandus est. 











ANNO DOMINI MLXXII 


MICHAEL. 


PSELLUS. 


LEONIS ALLATII 


DE PSELLIS ET EORUM SCHIPTIS 
DIATRIBA. 


Diatribaam hanc post editionem Romanam anni 1636 recudit Fabricius in Bibliothecae Grece tomo V. Integram 
damus, quia, cum, de ipso Michaele Ῥεθ]]ο nostro agens (inde & $ XXD, aJ alios sspenumere, de 
quibua jam egit aut acturus est, provocet auctor, fit ut seriptores ab eo recensiti nexu quodam inter se jun- 


gantur. 


SYLLABUS PSELLORUM 
De quibus in hac Diairiba disserit Allatius. 


1. Michael Psellus eive Τραυλὸς imperator, ab. Α.. C. 820 ad 829. Seet. 1. 
1]. Michael Psellus, Leonis Byzantini, cognomento Philosophi, praeceptor, Photii discipulus, clarus circa A, 


C. 810. 86 οἱ. 2-20. 


IHJ. Michael Psellus, Michaelis Ducte imp. preceptor, clatus cirea A. C. 1050. Sect. 21-33. Ejus scripta edita. 
Sect. 34, 52 et 18; inedita, sect. 53-77. — Hujus etiam sunt capita illa de oiwnifaria doctrina, que hie primum 


cum Allatio edidi. 


Michael Ephesius a Psello diversus. Sect. 31. Forte ipse Michael Ducas imp. Pselli discipulus. Sect. 32. 
IV. Michael Psellus, medicus, sub Constantino Perphyrogenneta. Sect. 71. 
V. Michael Psellus, vir militaris, sob Theodoro Lascari. Sect. 79. 


VI. Joadnes Psellus. Sect. 40, 56, 80. 
VII. Constantinus Psellus. Sect. 50 et 80. 


I. Michael Psellus, sive Τραυλὸς imp. 


[1] I. Primus omnium (a) sit Michael Amoria- 
nus (5), post Leonem Armenium imperator Cons- 
tantinopolitanus, quem alii Τραυλὸν,  Balbum 
dixere. nos. Ψελλὸν (idem enim erit, quidquid alii 
dicant) vocabimus. Suidas, Ψελλὸς ἀσήμως, ἀνάρ- 
62tc λαλῶν, Τραυλὸς, Psellus, obscure, inarticulate 
loquens, Balbus. Bed ne cognomina, summa etiam 
religione conservanda, in alias ejusdem signiflea- 
tionis voces immutare, etsi non novo exemplo, 
videamur, en testem omni exceptione majorem, ea 
prope tempora scribentem, Nicetam, qui et David 
dicebatur, Paphlagonem, in Vita sancti Ignatii 
patriarche, qui dictum imperatorem non alio 
quam Pselli cognomine insignit. Μιχαὶλ γὰρ, ὃν 
xai Ψελλόν φασι, δοµέστιχος τῶν ἐξκουθίτων ὢν τό- 
τε, καὶ ὡς τυραννίδα μελετῶν διαθληθεὶς xal xata- 
χλεισθεὶς διὰ τῶν αὐτοῦ συνωμοτῶν. FLtenim Μί- 
chael, quem Psellum nominant, ezcubitorum tunc 
domesticus, de affeciato regno delatus, et in. custo- 
díam datus a commilitonibus suis, εἰ sociis conju- 


À rationis, etc. Hic tamen in posterioribus historicis 


sub Τραυλοῦ, Balbi, nomine innotescit : in Chris- 
tiange fldei dogmata, res ecclesiasticas, et preoi- 
pue in adorationem sacrarum imaginum, voce 
el opere vere ψελλὸς, blaesus, vere τραυλὸς, bal- 
bus. 
II. Michael Psellus, Photii discipulus, circa 
A. C. 870. 


[2) IT. Alter Michael Psellus in Antro insula, do- 
ctus vir, in cognoscendis atque tradendis optimis 
artibus ac disciplinis studium omne suum posue- 
rat; multis ipse nominibus commendatus, sed eo 
precipue, quod solus,ceieteris omnibus in deplora- 
tissima Grecia, somno ac luxu marcescentibus, 
emortuas Musas omnes non intermisit, sed accu- 
ratius  pertraetavit, volentibusque philosophie 
fontes aperuit. Ab hoc Leo Byzantius, Joannis 
patriarche Constantinopolitani nepos, stirpe Mo- 
rocharzaniorum, cognomento Philosophus, post 
studia puerilia liberalium disciplinarum elementa 
hausit, ut refert Joannes Scylitza in Historia Orien- 
lali οἱ ex Scylitza Cedrenus in Synopsi, Τὰ μὲν 


NOTA. 


(a) Non omittendus erat omnibus ab Allatio me- 
rmnoratis antiquior Símon Psellus, Flavii Josephi 
πρόπαππος sive atavus, cujus ipse merninit in li- 
mine Vite sue. 


(b) Amorium Phrygie oppidum, quo oriundus 
Michael Balbus obiit A. C. 829, mense Octobri, 
com imperasset annos viri, menses 9 οἱ dies toti- 

em. 





419 


LEONIS ALLATII 


480 


οὖν γράµµατα ἔλεγεν ὁ Λέων, καὶ ποιητὰς μυπθῆ- À Muss. Ipse enim nunc demum rhetorices desiderio 


ναι κατὰ τὴν Βασιλίδα, ῥητορικὴν δὲ, xal φιλοσο- 
φίαν, καὶ ἀριθμῶν ἀναλήψεις, καὶ τὰς τῶν λοιπῶν 
ἐπιστημῶν ἐφόδους κατὰ τὴν νῆσον ᾿Αντρον γενόμε- 
νος ἐχεῖσε γὰρ σπουδαίῳ τινὶ ἐντυχὼν ἀνδρὶ Μι- 
χαλλ τῷ Ψελλῷ, xal τὰς ἀρχὰς µόνον, xal τινας λό- 
ους, καὶ ἀφορμὰς λαθὼν παρ᾽ αὐτοῦ, ἐπεὶ μὴ ὅσον 
ἐθούλετο εὗρισχε, περιενόστει τὰ μοναστήρια, καὶ 
τὰς iv αὐτοῖς ἀποχειμένας βίθλους ἀνερευνῷν τε 
xal ποριζόµενος, καὶ σπουδαίως ἐμμελετῶν πρὸς 
τὸ τῆς τοσαύτης γνώσεως ὕψος ἀνεθιθάσθη. Id est, 
Litteris et. poetis Leo, ut ipse ferebat, initiatus fuit 
Byzantii. Rheloricam, philosophiam, arithmeticam, 
εἰ reliquas scientias à Απίτο insula. didicit, ibi 
versatus cum Michaele Psello, prasiante viro, ab 
eoque principiis tantum αἱ quibusdam  przceptis, 
 0ccasionibus discendi instructus, neque tantum, 
quantum desiderabal adeptus, monasteria pervagatus 
est, librosque in iis repositos perquirens, atque scru- 
tans, studioseque meditans ad. tanlz doctrine [asti- 
gium evasit. Leonem primis litteris initiatum, 
Musisque litasse Byzantii vides. 

III. Profanis tamen studiis Gentiliumque disci- 
plinis addiotissimus, rem Christianam omnino 
neglexerat, adeo ut multis aliis, et presertim 
Constantino discipulo, visus sit, repudiata Chris- 
tianorum fide, in gentilismum et futiles anti- 
quorum Grecorum τελετὰς animum  applicasse, 
cultum que exosculatum, deos improbe adorasse. 
Viri ingenium conviciis Constantinus acriter ver- 
beravit, et carmine elegiaco insectatus est, quod 
ita clausit : 

Ταῦτα δὲ Κωνσταντῖνος ὁ σῆς γάλα Καλλιοπείης, 

Καλὸν ἀμελξάμενος, φησὶν ἐπισταμένως, 

"Oc ba. τεης χραδίης μυστήρια λεπτολογήσας, 

Οψὲ µόγις καχίην χευθομένην ἐδάην. 

Id est : (3] Hec vero Constantinus, qui tu» lac 
Calliopes pulchrum ebibit, expertus dicit : Qui tui 
cordis arcana iatime expendens, tandem aliquando 
iniquitatem occultam percepi. Discipuli calumniam 
Psellus egre tulit, et carmine iambico, eoque pro- 
lixo, quo 8e Christi asseclam, et gentium hostem 
palam fatetur, injuriam propulsavit. Carmen ele- 
gantissimum, sicut et alia ejusdem inedita apud 
me sunt; et tibi non invidissem, sed brevitatis 
studio in alia magis necessaria ducor. Ut tamen 
melius res Christianas pertractaret, Photio patriar- 
cha post Ignatii restitutionem, ad mysteria nostre 
fidei addiscenda, totum se tradidit, a quo divina 
doctrina iastruotus, prioribus studiis valedixit, 
quod ipse elegiaco illo carmine refert : 

"Ejis pow ὦ τριτάλαινα Πολύμνια. "Efóete, Μοῦ- 

σαι 

Αὗταρ ἐγὼν ἀπὸ νῦν ῥητοβικῆς ἔραμαι, σαι, 
Φώτιον ἀρχιερῆα γεροντοδι άσκαλον εὖρών, 

Ὃς µε γἀάλακτ’ ἔθρεψεν θείων ναµάτων. 


Id est : Vale mihi,o ter miseranda Polymnia. Valete, 


teneor, cum Pholium summum praesidem senem ma^ 
gistrum  adinvenerim, qui me lacte enutrivit divina- 
rum scaturiginum. Vocat Photium γεροντοδιδάσκα- 
λον, vel quod senex, vel quod senem erudiret; 
ambo quippe erant setate provectiore. Idque com- 
modius Leoni successit, inter aule primates non 
postremo. Nam Photius dignitate spollatus in regia 
Basilii Macedonis vitam agens, Leonem ac Cons- 
tantinum, c&terosque Basilii filios ad humanita- 
tem, eloquentiam et alias disciplinas informabat. 
Hincetiam aditus Leoniad divinior& studia capes- 
senda datus est. Id habeo ex Constantino Porphy- 
rogenneta (0) de vita et rebus gestis Basilii Mace- 
donis : Οὐ μὲν οὐδὲ πρὸ τούτου διέλιπε φιλοφρονού- 
µενος αὐτὸν, Φώτιον, xai τιμῶν διὰ τὴν iv αὐτῷ 
παντοδαπὴν σοφίαν τε xai ἀρετήν . ᾽Αλλὰ κἂν εἰ 
τῆς καθέδρας µετέστησεν, οὐδὲν τοῦ δικαίου θέλων 
ἄγειν ἐπίπροσθεν, ὅμως τῶν cl; παραμυθίαν οὐδὲν 
ἐνέλιπε παρεχόµενος. "Ogsv x&v τοῖς βασιλείοις δια- 
τριθὴν αὐτῷ δοὺς τῶν οἰκείων παίδων ἀπέδειξε παι- 
δευτὴν xal διδάσκαλον. Id : est. Neque vero antea 
humanitatis in eum, Photium, studia prztermiserat : 
quinimo propler omnimodam in eo sapientiam ας 
virlulem honoribus auxit. Εἰ licet α patriarchali 
sede dimovisset, justitie primas concedens, attamen 
omnia in eum, quibus solari posset, officia contulit. 
Unde εἰ in regiam evocatum propriorum filiorum 
informalorem ac magistrum constituit. 


[4] IV. Leo itaque, sive tradende philosophis 


C munere, sive prestantia, qua et ipse in philoso- 


phicis alios superabat, philosophi sibi cognomen 
vindicavit. Id cum ecclesiastice parens historie 
in Annalibus annotasset, anno Domini 859 Mi- 
chaelem Psellum floruisse, non incongrue affirma 
vit. Eo namque tempore Michael Psellus non il- 
laudatus vir in philosophandi scientia probabatur, . 
& Michaele altero Psello sub Constantino et Mi- 

chaele Ducis, diversus, quos parum caute plerique 
confundentes, misere historie ordinem ao tem- 
pora perturbarunt, adeo ut non neme in paucissi- 
mis verbis quam plurima mendaoia et nugas legen- 
tibus obtrudat. Ne nimius sim,en Gregorii Gyraldi 
verba De poet. histor., Dialogo 5 : Fuit quidem non 
incelebris Leo ille, qui Basilii filius, Philosophus 
cognominatus est, qui circiter annum 887 a Verbo 
Dei corporato, Byzantii et. Orientis annis 25 impe- 
rium lenuit, cujus filius Constantinus Dwcas fuit, 
qui et de Christiana religione probe sensit, εἰ opti- 
mis arlibus εἰ disciplinis operam naviter impendit. 
Hujus Constantini liber ille celebratus est, quem 
moriens Romano filio reliquit, in quo summam totius 
imperii, sociorum [άάεγα, hoslium vires, quz. e 
quan(g essent, aliaque omnia, ad imperium spectan- 
ία complexus est: quem. librum hodie Venetorum 
respublica in sua peculiari bibliotheca diligentissime 


NOTJE. 


(ο) In Allatii Symmictis, p. 83. 

















A81 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


482 


custodire facit. Hujus quoque Constantini lempore, À tino Duca forie verum fuerit. Verum quanam 


vir cum in omni liberalium artium scientia, sed el 
peregrinarum floruit M. Psellus, cujus €numera- 
les pene libri curiosorum et studiosorum manibus 
teruntur. Ád hunc certe Constantinum | Pselli de vi- 
clus ratione, hoc est, de diadtta el de auro conficien- 
do, hoc est, Chrysopsia libri exstant, quos quidam 
nom sane indoctus Constantino magno dalos perpe- 
ram etiam scriplo credidit : ut Commentaria παπι, 
quz in Zoroastris Chaldaica symbola leguntur, et 
Canones astronomicos, etc. ; et paucis interjectis : 
Fuit et hujus Constantin: Duca fllius, et M. Pselli 
discipulus, Michael Ducas imperator Constuntinopo- 
litlanus, qui a fame et penuria, qu. in exordio 
ejus principatus Constantinopolitanam urbem invase- 
ral, Parayinaceus cognominatus fuit. Hic. quidem 
Michael cslera ignarus ac socors misi quod bonis 
artibus sub Psel.o profecit, atque wmprimis in facti- 
tandis versibus, qua in re Grzca illum imperatorem 
commendat hisloria. 

V. Miror hominem sane mentis tam inconsido- 
rate locutum. Leo Philosophus, Leo illi est impe- 
rator, Basilii filius. Error. Certum est Leonem 
imperatorem humanioribus, philosophicis sacris. 
que etudiis addictissimum plurima, que etiam 
exstant, laudabiliter in disciplinarum omni genere 
conscripsisse: ideoque σοφὸν, sapientem [5] scilicet 
cognominatum, at nunquam illi philosophi nomen 
attributum ab eruditioribus esl. Ex Leone itaque 
non Philosopho, altero Sapiente unum facit Leo- 
nem, eumque filium Basilii. Imperitius lapsus est 
anctor Theatri vile humanz, vol. XXI, lib. 11, pag. 
3759. Literis Leo Philosophus imperator ínitiatus 
fuit. Byxantii, rethoricam, philosophiam, arithme- 
ticam et reliquas scientias in. Antro insula. didicit, 
ibi versatus cum Michaele Psello. Cedrenus. Ingens 
sane imperatoris et ardens studium, licet auctori- 
tas et fucultates nulle, qui relicta domo negle- 
ctisque summi fastigii opibus, in insulam Antrum 
pro capessendis disciplinis ad magistrum Psellum 
pererraverit. Nonne multo facillius, premio, quod 
poterat, maximo proposito, Psellus vooatus acces- 
sisset ? Falsum etiam est id asserere Cedrenum, 
qui Philosophum Leonem 8 Leone Sapiente οἱ im- 
peratore diversum novit. Et Cedrini verba de 
Leone Philosopho sunt, quae supra adduximus. 


VI.Pergit Gyraldus : Cujus, Leonis scilicet, filius [) fert, satis male antiquitatem accipit 


Constantinus Ducas fuit. Quis id dixit? Constan- 
tinus Ducas longe ab his temporibus vixit. Neque 
Constantinus Leonis filius Duce sibi cognomen 
unquam ascivit, sed Porphyrogennete, quo mazxi- 
mme gaudet et gestit. Duce cognomen post centum 
sexaginta ad minus annos in imperio cepit. (ui 
el de Chrislíana religione probe sensit. De Constan- 


B 


ratione Constantinus Leonis filius schismatis pro- 
pugnator de Christiana religione probe sentire 
potuit, judicent aiii. Conatus illius in vindicando 
&b injuriis Photio, vel solo Upionis tomo, a Leun- 
clavio in Jure Greco-Romano lib. 1 edito, satis 
superque liquet. Hujus Constantini liber ille cele- 
bratus est, quem moriens Romano filio reliquit. 
Eum ex codice bibliothece Palatine, qui Baptist» 
Ignatii olim fuisse perhibebatur,descriptum,Grece 
et Latine edidit Joannes Meursius, cum aliis ejus- 
dem Constantini opussulis, Lugduni Batavorum 
apud Elzevirum 1627, 1-89. Verum is non Duce, 
sed Porphyrogennete fuit. Hujus quoque Con- 
sloniini lempore floruit Michael Psellus. Si de 
Psello, cujus innumerabiles, ut ipse ait, libri 
circumferuntur, sermo est, fallit. llle etenim non 
eo tempore vixit. Si de preceptore Leonis Philo- 
gophi, licet non fallat, ille tamea innumerabilium 
librorum editione non celebratur. De quo, an ali- 
quid (d) scripserit, adhuc dubitamus.Ad hunc certe 
Gonstlantium Pselli de viclus ratione, hoc est, de 
dizia. Hoc [6] quoque falsum est. Nam Psellus 
qui De victus ralione conscripsit, Constantino 
Duca (e), vel si placet, Constantino Monomacho 
librum nuncupavit. Et de auro conficiendo. Nihil 
minus. Libellum etenim illum ad patriarcham 
Michaelem Cerularium, cujus hortatu illum con- 
Bcripserat, misit. Quos quidam non sane indoctus. 
Optime hic aliorum ineptias abdicat, et nonnulla 
Pselli commentaria, non tamen Leonis Philosophi 
magistri, recenset. Subdit, Fuit et hujus Constan- 
lini Duce filius, et Michaelis Pselli discipulus Mi- 
chael Ducas imperator Constantinopolitanus, qui a 
fame et penuria Parapinaceus (f) cognominatus fuit. 
Nuge&, Constantini, Leonis filii, nullus fuit filius 
Michael, sed Romanus, cui librum, ut Gyraldus 
supra dixerat, moriens, De administrando imperio 
reliquit. Et Michael iste sub Psello preceptore 
Constantinum Ducam patrem cognoscit Annon 
bene tractat historiam Gyraldus? Annon bene de 
Psello atque his imperatoribus meritus, quos. 
fedissime commiscendo confundit, et loco suo 
ejectos ad alia tempora conjicit? 

VII. Possevinus item, dum scripta recentioris 
Pselli ad veterem illum Leonis preceptorem trans- 
: Michael 
Psellus, qui Leonis, cognomento Philosophi, fertur 
[fuisse praceptor, pleraque scripsil, tum ad theo- 
logiam, tum ad philosophiam atque ad alias discipli- 
nas, sive mechanicas, sive medicas spectantia ; si 
famen omnia, quz ascribuntur, legitima sunt il- 
lius opera. Nec plus sapit Franciscus Bosquetus, 
prefat. ad lectorem in Michaelis Pselli de legibus 


NOTE. 


d) Preter carmina, ut illa de quibus supra S 3. 
e) Aliter tamen ipse Allatius infra S 11. 
) Quod πινάκιον sive quarta pare modii eo 


tempore ementibus subtraheretur. Vide Cangium 
in Hiváxtov, 


483 


LEONIS ALLATII 


484 


Syntagma : Michaelem Psellum, qui preter propler À non uni ascribentur parenti, et que junioris Pselli 


annum Christi 850 Leonis Philosophi imperato- 
ris, etc. 

ΥΗΙ. Et s&sne parum caute Andreas Schotius 
Prefat. ad Psellum in Cantica canticorum, et Gor- 
hardus "Vossius de Historicis Gracis lib. m, 
cap. 26, Cesari Baronio et Bellarmino imponunt, 
sibi et aliis persuasisse conati, floruisse Psellum 
Christi anno 859, quo Constantinopoli imperator 
Leo Philosophus fuit, quem et Psellus litteris in- 
formavit. Licet enim de Psello verum sit, nec in 
eo Baronius fallitur; fuit enim vere eo tempore 
Psellus quidam, litteratura insignis; nunquam 
tamen Baronius eum Psellum Leonem imperato- 
rem litteris imbuisse affüirmavit,sed Leonem Philo- 
sophum longe ab imperatore Leone diversum. Ba- 
ronius, dicunt, a Psello, non Leonis zquali, sed 
mul(o recentiore, Simeonem Melaphrastam vralione 
panegyrica celebratum narrat. lta est. Scd non 
dixerat unicum tantum Psellum exstitisse. Et nos 
ad [7] quemnam Psellum oratio referri debeat,certo 
affirmare non possumus. Conjectura tamen, eaque 
levissima ducimur, hunc recentiorem esse illius 
auctorem ; quod et plura scripserit in omni disci- 
plina et scriptorum gloria celeberrimus fuerit. An 
vero senior ille aliquid scripto tradiderit, certo 
non constat. 

IX. Ego vero nullus dubito, si verum fateri ve- 
limus, Psellum illum sub Basilio Macedone, multa 
philosophica seripto consignasse, eaque nuno 
affinitate nominis indistincta sub recentioris Peelli 


non erunt, ad antiquiorum esse referenda plane 
judico, Precipua illa erunt, qua Aristotelis libros 
plerosque per modum parapbrasis,non ineleganter 
exponunt. Semperque de Dialogo illo, in quo ope- 
rationes demonum asseruntur, deque ejus auc:ore 
subdubitavi. Stylus florido solidior, res extra Peri- 
pateticorum scholas, cum Platonis et Zoroastre 
sententiis affinis, et magica illa nugamenta alte- 
rum a Psello recentiore Psellum indicant. Hic in 
Dialogo Marcus in Chersone insula commorans 
peregrino magie arcana exponit ; Leo Philosophus 
philosophica ac reliquas scientias in Antro insula 
8 Michaele Psello edocetur. Video Leonis bhisto- 
riam sub alienis nominibus quasi personatum [8] 
in theatrum educi. Illud etiam, fquod se dicit 
Timotheus & paterno avo audisse de Euchaitarum 
pessimis moribus, annon magis senioris Pselli 
etati, tunc cum Massalianorum heresis, ut de 
haeresibus narrat, Joannes Damascenus, crudelis- 
sime in Ecclesiam Dei grassabatur, que tempore 
junioris prope exstincta languebat, videtur conve- 
nire? Adde Dialogo tractatum (g) de Ὀαπιοπίδις, 
nondum editum Grece, quod sciam, ex Grecorum 
sententia, uterinum dixeris ac germanum fetum, 
et Leonem Philosophum ao Josnnem ejus con- 
sanguineum magie insimulatos et accusatos 
tradunt historici, quam verisimile est non ab alio 
quam α Michaele illo Psello didicisse. 

X. Libellus etiam Pselli De lapidibus α Maus- 
saco editus, vel huic seniori Peello, si me con- 


nomine circumferri. Scripta namque omnia, que C jectura non fallit, tribuendus est, vel certe nulli. 


Psellum patrem indigitant,cum et tractandi ratione, 
et inveniendi acumine, nec eadem dicendi forma, 
nec figurarum coloribus gestiant, sed alia incom- 
ptam illam,et Grecam philosophiam,non barbaram 
scilicet,sed virilem, et que suo splendore nitescat, 
pre se ferant ; slia cum Musis ludant, et (iratiis, 
et verborum flosculis, et compto periodorum in- 
structu hilariter subsiliant ; diversos sibi parentes 
pro genii diversitate reposcunt. Et licet magni 
viri aliquando rerurn excelsarum parturitione de- 
fatigati ;videantur destitui, et in alias atque 
alias se dicendi formas convertere, semper tamen 
in illia vis quedam nature, ἃ semetipsa nunquam 
degenerans, inclarescit, qua nasuta ingenia et 
&cres operum judices verum auctorem expiscan- 
tur. Quamvis deturpata facie et pedibus distortis 
Ganymedes claudicet, non ita in alium virum mi- 
grare poterit, ut Ganymedes esse non cognoscatur; 
adhuc lineamenta illa,et pessime exceptas pulchri- 
tudinis scintillag, et latentes in membris radios, 
8i fungus omnino non es, prompte dignoscas.Sepe- 
que in confracto, exeso ao partibus mutilato 
marmore colum Praxitelis deprehendi. Cum ita- 
que in hisce operibus longe diversa sint omnia, 


Audi quid ipse dicat, dum in fine auctores, qui de 
lapidum virtutibue causas reddidere, enumerat, 
post omnes subdit : Tov δὲ οὐ πολὺ πρὸ ἡμῶν ὁ ἐκ 
τῆς ᾿Αφϕροδισίας Αλέξανδρος, ἄνθρωπος περὶ πάν- 
των ἁπλῶς εἰπεῖν, καὶ τῶν ἀποῤῥήτων τῆς φύσεως 
προχειρότατος. ld est : Ez his autem, qui paulo 
ante nos vixerunt Alexander Aphrodisiensis, ad 
omnia etiam maiurz  occulliora | enucleanda, ut 
plura paucis compleciar promplissimus. Anne paulo 
ante tempora Pselli, qui sub Constantino et Mi- 
chaele Ducis florebat, Alexander Aphrodiensis, qui 
sub Antonino et Severo scribebat,vixisse dicendus 
eat? Si octingentorum et quinquaginta annorum 
spatium modicum temporis intervallum Psello 
eat, quod erit longum? Ergo vel hio libellus Psello 
huic seniori vindicandus est, vel si sexcenti etiam 
et plures anni diuturniora tempora sunt, ideo- 
que nec seniori tribuendus, alius nobis opusculi 
auctor querendus est sedulo, ne Psellum, dum 
haoc scriberet, dormitasse nugacissime fateri coga- 
mur. 

XI. Liber etiam Medicus et Therapeuticus Pselli, 
quem Constantino Porphyrogenpete, nisi nos lu- 
dit inscriptio, nuncupavit, forte Psello seniori 


NOTA. 
(0) De hoo infra 6 39. Laudat et Allatius diss. de Engastrimytho ο. 2 et 46. 








490 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


486 - 


tribuendus eet, si vit&m eo usque protraxit ; certe A firmant, huic Nicetie Davidi tribuunt. Habeut enim 


recentiori tempora negant. 

XII. Verisimile itaque est, Psellum huno plura 
in Philosophicis Rhetoricis composuisse. At non 
scripsit, inquies, quidquid de aliis sit, in Simeo- 
nem Metaphrastem panegyricum , ut Baronius 
somniat, [9] cum illum Psaellus recentior scripserit. 
Quare Baronius falsus est, et in Psello, quem in 
aliud tempus amandat, et in Metaphrasto, quen: ob 
imaginarium Psellum annis ferre ducentis, ante- 
quam esset, suam Ecclesie operam contuluisse in 
enarrandis sanctorum vitis contendit. Nec feliciori 
eventu Bellarminus de Scriptoribus Ecolesiasticis, 
s:?culo ix, anno 850 ; Jacobus Gaulterus in (abula 
Chronologica, seculo 1x, pag. 598; Jacobus Gretse- 
rus De imaginibus manu non factís c. 10, et alii, Ba- 
ronium secuti sunt. 

XIII. Hic historie ecclesiastice hostes, et Simeo- 
nis Metaphraste acerrimidefensorisoppugnatores, 
tantorum virorum lapsu triumphare sibi videntur. 
Sed nulla id evidenti ratione conantur, ni me 
mea fallit opinio. Pselli tempora Baronius non 
dislinxit; αἱ quonam ipsi modo distinguunt? Ipsi 
Panegyrim illam in Metaphrastem Juniori Psello, 
sed quonam argumento adjudicant? Prorsus nullo. 
Auctorem illius orationis Psellum alterum esse, 
non Leonis Philosophi magistrum nunquam evin- 
cent. Soripsitille plurima, ut versimile est ; quare 
non et hanc orationem scribere potuit? Et scripsisse 
argumunto hoc ad probandum firmissimo, ni me 
codices manuscripti fallunt, ni ipsi, qui contrarium 


satis evidenter, Νικήτα qtÀosógou τοῦ Παφλαγο- 
νίας [10] Ἑρμηνεία εἰς τὰ ἔπη τοῦ θεολόγου. Et, 
Νικήτα τοῦ καὶ Δανὶδ’, ᾿ὰξήγησις εἰς τὰ αὐτά. Nicetz 
Philosophi Paphlagonise Expositio in Carmina Theo- 
logi, οἱ Nicelze, qui et. David, expositio in eadem. 
Neque ab his diversi sunt codices mss. Augu- 
Btani; confirmatque editio Veneta sub anno 1503. 
Ut hinc videas una tot. manuscriptorum codicum 
conspiratione, non unius exseriptoris? oscitantia 
illarum expositionum immutatum* sed continuata 
serie pluribus comprobatum, auctorem Nicetam 
fuisse, qui et David et Paphalgo Philogophusdice- 
batur. Serron itaque Nicetas et David auctoritate 
borum codicum unus est et idem auotor. Ea pre, 
sequere, mi Gaffarelle. Nicetas, preter expositiones 
in Gregorii orationes, et alia ingenii sui in omni 
genere doctrinarum, erudita sane et docta monu- 
menta, in divi Luce Evangelium, quatuor libris 
distinctam, satis uberem et luculentam Catenam 
ex pluribus Patribus et scriptoribus ecclesiasticis 
venuste admodum concinnavit; inter eos non in- 
fimi sunt Simeon Metaphrates et Psellus. Fateri 
possumus ergo, Psellum huno, qui sub Conetan- 
tino Duca floruit, esse? Apage. Mere nuge. Ante 
Nicets» tempora obiisse eum certo constat, Eum 
de novo post Nicetam revixisse probent ipsi, si po- 
terunt. 

XIV. Argumentum hoc sane efficax, mihi in pre- 
sentia, ut verum fateor, non satisfacit. Nec fide 
manuscriptorum codicum, quos supra recensui, 


estruunt, lapides sunt, demonsirabo. Concedant C Nicetam Davidem eumdem esse cum Niceta Ser- 


ei concedere debent orationis parentem cogno- 
mento Psellum fuisse, vixisseque non diu post 
Metaphrasue tempora. En illius verba (A): Ἔδειξε 
γὰρ κάν τῷ τέλει ὁποῖος αὐτῷ ó διεσπουδασµένος 
βίος ἐτόγχανεν ὤν. Οὐ γὰρ ὥσπερ τετιμῆσθαι αὖ- 
τὸν ol συνεωραχότες φασὶν, οὐδὲ διῃρῆσθαι, ἀλλ᾽ 
ἐδόχει ὥσπερ τινὸς δέσµης ἐλευθερούμενος , xal 
εὐμαρῶς πρὸς τοὺς ἄγοντας ἀγγέλους ἀνατεινόμενος 
νεύµατι. 14 est: Nam vel in fine ostendit, qualem 
vitum egerat. Non enim eum veluti. abscissum, aut 
divisum fuisse dicunt (i,qui viderunt : sed videbatur 
veluti a quodam vinculo liberari, el. hilari nutu se 
extendere ad ducentes angelos. Neque negare pote- 
runt, Nicetam qui, et David dicebatur, Paphalgo- 


rone, Catene in Lucam compilatore probatum satis 
puto: longum enim temporis intervallum inter 
utrumque intercessisse existimo. Nam Nicetas 
Serron, diaconus primum Magne Ecclesiae, et ma- 
gister, seu doctor, Catene in Lucam, Mattheum 
et alios auctor, et Heracleensis postea archiepisco- 
pus, iisdem cum Thephylacto archiepiscopo Bul- 
garie temporibus floruit, ad quem nonam Theo- 
phylacti epistolam inter impressas a Meursio, legi. 
Sed de his alius erit inquirendi locus. 

XV. Quod si novatorum doctrinis insistere vel- 
lem, Metaphrastes in ultima Christians Ecolesiem 
antiquitate ipsis etiam apostolorum discipulis σύγ- 
χρονος fuit, tantum abest ut recentissimus sit. No- 


nem divo Ignatio Constantinopolitano, equalem, p dus quem nescio, an unquam expedient adversarii. 


iisdem cum senioris Michaelis Pselli temporibus, 
scriptis editis celeberrimum, vixisse. Ipse hoc de 
se, in principio Vite Ignatii α se conscripta. tradit. 
Nicetam hunc eumdem cum Niceta Serrone faciunt 
plerique codices Vaticani. Expositionem siquidem 
in Carmina Gregorii Nazianzeni, ejusdem, qui et 
in alia Gregorii commentatus est Niceta, Serronis 
scilicet, quod et plurimi codices manuscripti con- 


Gesnerus, et ejus Epitomator suspicantur, Bippo- 
lytum Thebanum, Chronici Ecclesiastici scriptorem, 
cujus fragmentum Canisius in An/iquit. tom. 11, 
nobis Greceet Latine exhibuit, illum esse, cujus 
Hieronymus meminit in libro De viris illustribus, 
Portuensem duntaxat, nec incongrue ; cem et Ni- 
cephorus Callistus Histor. Eccles. lib. n, c. 3, 
Glycas, (?) et [11] Theodorus Metochita in An- 


NOT/E 


D AP Apud Allatium de Simeonibus p. 335. Quem 
vide etiam p. 48 seq. 
(i) Glyos iam sunt quos sub Metochite nomine 


annales Meursius edidit. Hippolytus vero Chronici 
auctor floruit seculo XI. 





489] 


nalibus, oa, qua sunt Hippolyti Thebani, tribuant 
Hippolyto, Portuensi episcopo, substituantque pro 
Tbebano Portuensem. Verum Portuensis sub Ale- 
zandro imperatore, anno scilicet Christi 220, mar- 
tyrium passus est. Estergo Metaphrastes antiquior, 

' eum Metapbraste Bimeonisin Chronico mentio fiat, 
et suspicione ipsorum una cum discipulis apostolo- 
rum floruit. Plures jam hic Metaphrastas partu- 
rient, omnium tamen recentissimum Vitas sancto- 
rum scripsisse dicent. Νυρθ et somnia. 

XVI. Metaphrastes Simeon unicus esto, Theba- 
nus a Portuensi, uti est Hippolytus diversus exi- 
stimetur; et nos perquam obscura illius tempora 
et vite institutum aliunde quam a tempore Pselli, 
et, si fleri potest, ab eodem etia: Metaphraste in- 
quiramus.Auctor Vite sancte Theoctiste Lesbie, 
Lippomano et Surio, (j) aliisque sine ulla hesita- 
tione, quamvis nescio quid ad incertum auctorem 
transmittat, Metaphrastes hio est. Comprobatur- 
que certissimo ipsius Pselli testimonio. Peellus 
namque, dum in Metaphrastem canone, commen- 
tationes Metaphraste insinuat, scribit illum consi- 
lio atque monitu Parii anachoretee munus aggres- 
gum scribendi, primum omnium colloquium illud 
composuisse,et Theoctiste virginis vitam graphice 
admodum celebrasse, Ode 6. Τὸ πρῶτόν σου σύγ- 
γραµμµα ἐκ Ἡρονοίας exo , xal ὁμιλίας  qiyove 
τοῦ Ἱεροῦ πρεσθύτου καὶ μοναστοῦ, Συμεὼν θεσπέσιε, 
ὃν ἐν Πάρῳ τῇ νήσῳ τεθεώρηκας. Et, ᾽Αξίως ἐξύμνη- 
σας τῆς Λεσθίας τὰ λαμπρὰ xal θεῖα ἀγωνίσματα 
θεοντίστης τῆς ὄντως ἀγγελικὸν, μικροῦ καὶ ἀσώματον 


LEONIS ALLATII 


488 


locutum familiarissime, sueque legationis finem 
fortunatum, ob eamque munera ab imperatore rc- 
portanda, presagiente divino illo sene, &udisse : 
post absolutam navigationem, scribendo ea, que 
viderat οἱ audierat, precepta senis adimplesse. 
llla ergo tempestate vivebat, cum Arabes /JEgel 
insulas, et oras Grecie maritimas non infelici 
eventu, misera tamen Greoise calamitate ac clade 
afflixorunt. Sed tunc potissimum, cum in Arabas 
classe ac ferro Himerius, ipse verbo ao muneri- 
bus expugnandos mittitur, tunc cum nondum ad 
scriplionem animum adjecissget. Sed iste evenere 
temporibus Leonis Sapientis, Basilii Macedonis 
filii, αἱ Cedreno, QCuropalate, Zonare aliisque 
historicis Grecis fides habenda est. Ergo tunc 
Simeon iste Metaphrastes, Vitarum soriptor,floruit, 
muneribus 8ο dignitatibus auctus. Et si quid con- 
jectur& augurari licet, Simeon ille & secretis sub 
hoc Leone,quiauruma Rhodophyllorelictum Leoni 
Tripolite infami apostate obtulerat, ut eum ab ex- 
cidio 'l'hessalonicensi averteret, ideoque ab impera- 
tore patriciiet secretarii primarii dignitatibus con- 
decoratas, nullusalius est,quam Simeon iste noster 
Metaphrastes, qui Logothete nomine a Psello, ut 
dicemus inferius, et ab aliis insignitur. 

XVIJ. Metaphrastes ergo Simeon scriptionem 
exorsus est sub Leone, et sub Constantino Porphy- 
rogenneta, Leonie filio, et nepote Romano, setate 
etiam ipse provectiore assiduis laboribus absolve- 
bat; ut ex illius oratione de exportatione manus 
dextre Joannis Baptiste apud Lippomanum et 


τελεσάσης πανσόφως τὸ πολίτευμα. Id est: Prima (; Surium (K) colligi poterit. Ait enim ea etate sub 


tua commentatio ez divina Providentia αἱ colloquio 
facta esl sacri senis el. anachorelz, Simeon admi- 
rabilis, quem in Paro insula conspexisti. Et, Pro 
dignitate laudati Lesbiz illusiría εί divina certa- 
mina, vere Theoctisfce, a Deo fabricat:e, qua ange- 
licam et lantum non. incorpoream absolvit sapienter 
vitz: rationem. In hac autem scriptione, et collo- 
quium senia in Paro, et adhortamenta, et vita 
Theoctistes pro humani ingenii tenuitate exponun- 
tur. A ratione ergo alienus esset, quicunque scri- 
ptum hoc Metaphraste esse genuinum denegaret. 
At in hoo vite institutum ejusdem, et. etatis tem- 
pora plane et sine ullis ambagibus proponuntur. 
Frustra itaque ex alio, neo ab ipso Simeone, de 
Simeone, testimonium querimius. Discamus vero & 
Simeone, eum non 8 ducenda uxore abhorruisse, 
ged ex illa liberos etiam procreasse, civilibusque 
muneribus functum, tuno demum cum Πἰπιοτίο, 
ducendarum copiarum peritissimo,legatum [12] ad 
Arabas, qui Cretam invaserant, missum fuisse : 
et, cum non liceret per ventos ulterius, Parum 
adnavigasse, et cum sene illo anachoreta cogno- 
mine, a quo et res gestas Theootites ea condi- 
tione, ut omnia scriptis mandaret, perceperat, col- 


Constantino et Romano imperatoribus a Jobo dia- 
cono manum Antiochia Byzaptium delatam fuisse. 
Id auten sub dictis imperatoribus evenisse conflr- 
mant Cedrenus et Zonaras in Constantino Por. 
phyrogenneta. 

XVIII. Errat ergo Gerardus Vossius, et alii, qui 
putant Simeonem Metaphrastem sub Constantino 
Duca, vel saltem circa ea tempora floruisse : errasse- 
que Baronium et Bellarminuu, cum Simeon, ut 
Vossius ipse putat, ducentis annis posterior vixe- 
rit, quam illi existimarunt. 

XIX. Quantum preterea immaniter hallucinatus 
sit Hospinianus, dum Metaphrastas et Psellos pro 
arbitratu, ut ita dicam discerpsit, [13]abunde satis 
ostendit Jacobus Gretserus De imaginibus manu 
non faclis, c. 19. Conferam et ex meo nonnulla, 
preter jam dicia, ad messem tam uberem,ut veri- 
tas clarius elucescat. Fuit Metaphrastes non ({] 
trivialis Constantinopoli ludimagister, sed genere 
clarus illustri familia natus, divitiis abundans, in 
&ula imperatoria celebris, 8 secretis et consiliis 
intimis, et post mortem etiam miraculis illustris. 
Psellus in eumdem : Καὶ τόγε θαυμασιώτερον, ὅτι 
καὶ γένους εὖ ἔχων, xai τὰ τῆς εὐχλείας οἴκοθεν 


NOTE 


) Ad 10 Novembr. 
h) Ad 29 Augusti. 


(D Confer Allatium de Nilis p. 29 edit. nostre. 


480 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


490 


κεκτηµένος, βαθεῖ τε πλούτῳ κομῶν, καὶ οἷς ἄν τις A Simeone conscriptis aliquas a junioribus esse 


πρὸς παίδευσιν ἀποχνήσειεν. Et quod est. admira- 
bilius, el propler quod illum quispiam magis fueril 
admiratus, cum esset genere clarus, et ex. illustri 
familia natus, el. abundarcl. divitiis, εἰ iis quae se- 
gniorem e[Jecerinl quempiam ad dtsciplinas,etc. Hinc 
idem Paellus ejusdem Oflicium composuit,quod ab 
ecclesiatticis in ejus solemnitate, sicuti fleri amat 
in aliia Sanctis, decantaretur, in eo Oda 3 scribit, 
Ἐνδιαπρέψας iv ἀρχαῖς ταῖς τῆς χάτω συγχλήτου 
ὡς ἀνὴρ βουληφόρος τὸ πολίτευμα τὸ σὸν ἐκτήσω 
ἐν οὐρανοῖς, καὶ τὴν ἄνω σύγκλητον ἐκόσμησας. 
Cum terreni senatus dignitatibus condecoratus.| fuis- 
ses, veluti vir consiliarius, vite ducend rationem 
in celis acquieras, el. supernum senatum decorasli. 
Sepeque Logothetam nominat. Ode prima : λ]έλος 
μοι εὔρυθμον δίδου, Λόγε θεοῦ, εὐφημεῖν ὁρμήσαντι 
τὸν θεράποντα τὸν σὺν Συμεῶνα τὸν Μεταφραστὴν 
τὸν χυρίως λογοθέτην ἀξιάγαστην. Melos mihi con- 
cinnum Verbum Dei, cum celebrare inceperim servum 
tuum Simeona Metaphrastem, proprie  Logolhetam 
admirabilem, Et alibi : Βὐφημήσωμεν πάντες Én- 
αξίοις «ᾠαῖς τὸν μέγαν θεοῦ θεράποντα Συμεῶνα 
τὸν ἅγιον λογοθέτην. Celebremus omnes  condignis 
cantibus magnum Dei servum | Simeona sanctum 
Logothetam. Fuit ergo Logothete officio copspi- 
cuusB, quod quidnam fuerit, pluribus alii exponere 
conati sunt : eos, qui plura desiderat, videre po- 
terit. Satis mihi erit pro hac re stabilienda ele- 
gantissimi item, ac prudentissimi, licet sequioris 
seculi scriptoris, Joannis Cinnami testimonium ; 
in quo vertendo, illustrandoque diu me exerceo, 
(m)speroque laborem hune meum, propter pul- 
cherrimam bhistoriam,ad hunc diem cum vetustate 
luctantem, meis vigiliis, et amicorum opera, et 
scopulo in tranquillum illatam, historice veritatis 
studiosis non ingratum futurum. Is itaque Hístor. 
Romanz lib. iv derebus gestis Manuelis Comneni, 
de Richardo Antri domino verba faciens, scribit : 
Ὡς δὲ τῶν πυλῶν ἁλογιστήσαντες Γιθενάτζιόν τε 
αὐτὸ ὁμολογία ἔσχεν, καὶ περὶ τῶν λοιπῶν προσιόν- 
τες ἐσκέπτοντο. Κόμησί τε ἄλλοις, καὶ δλ καὶ τῷ 
Γυλιέλμου Καντιηλαρίῳ συγγεγονώς, ὃν λογοθέτην 
εἴποι ἄν τις ἑλληνίζων ἀνὴρ, ἐπὶ Τράνιν σὺν αὐτοῖς 
ζλθεν, ὡς αὐτοθοεὶ τὴν πόλιν ἀναρπασόμενος, 
44] Cum vero port urbís parum caute. custodiren- 


adjectas observarunt Baronius, et Bellarminus, et 
alii, cum viri illi post Simeonis tempora vixerint. 
At eas a Psello, recentiore nempe, annexas in lu- 
cem vulgatas opinatur Andreas Schottus, prefa- 
tione ad lectorem, in Cantica canticorum. Unde id 
habuerit Schottus non liquet, etsi verum sit Psel- 
lum, sive Simeonis emulatione, sive religione in 
sanctos, perplures sanctorum Vitas non ineleganti 
Blylo accuratissime descripsisse,utinam,puerilibus 
argumentis neglectis,in quibus nonnunquam totus 
esse videtur, in istis seriis portractandis plures. 
quam fecit, horas insumpsisset! Illius in sanctos 
conatus in Catalogo operum infra recensebitnus. 
EI ΠΠ. Michael Psellus, Michaelis Ducz imp. prz- 
ceptor, clarus circa an. — 1050. Alit. 

XXI. Tertius fuit Michael Psellus, Michaelis 
Duce preceptor,qui maxime omnium de republica 
litteraria meritus, honorificam sui apud posteros 
memoriam consecravit, ita ut reliquos alios ejus 
cognomines acumine ingenii, eruditionis copia, 
profunditate scientiarum,argumentorum varietate, 
multitudine scriptorum et splendore glorie obrue- 
rit; quare, aliorum exstincta, et, ut ita dicam, 
obliterata memoria, ipse solus nomen illud me- 
ruisse videtur. Sic poetam et oratorem cum dici- 
mus, Homerus nobis atque Demosthenes, de Gre- 
cis loquor, statim sese offerunt, mentisque oculis 
repraesentant. 

XXII. Fuit patria Constantinopolitanus, e con- 
sulum ac patriciorum prosapia, quamvis non tam 
felici fortuna.Ipse id ait de se in Epitaphio matris: 
Τῷ τοίνυν ἐμῷ πατρὶ τὸ μὲν ἄνωθεν Ὑένος ἐς ὑπά- 
τους ἀνῆχτο καὶ πατρικἰους * τὰ δὲ κατ ἐκεῖνον 
πράγµατα οὐχ οὕτω δεξιῶς εἴχεν. Palris igitur mei 
genus antiquum ad ronsules et patricios referebatur, 
res vero ipsius non nimis prospere se habebant. Post 
duas femellas tertio ipse partu, multis matris 
suspiriis, et ad Deum precibus effusis, in lucem 
editur. Mirum est, quod in ejus ortu narratur, 
nullas eum lacrymas profudisse,neque usquani po- 
stea in maximis etiam necessitatibus plorasse, sed 
(15] semper etate illa tenella letos ac puniceos 
oculos habuisse : tantum parentis, nullieque aliis 
quam maternis, ad qux vel usu vel sententia fere- 
batur, uberibus inhiasse. Quinquennis preceptori 


tur, Juvenalium ipsum in ejusdem fidem se dedidit [) traditur, adeoque robuste studiorum pondus exce- 


Hinc pro occupandis czelerís cum comitibus aliis, nec 
non Guilielmi Cancellario, quem Logothetam Grzca 
quis lingua expresserit, consilium inibat, et Tranim 
usque ium illis processit, quasi primo impetu Urbem 
direpturus fuisset. Alium hujus vocis significatum, 
antequam majestas illa imperii statis veterum offi- 
ciorum formis abrogatis, exteris Barbarorum mo- 
ribus, nova omnia approbando,cessisset, lege apud 
Procopium in Historía Arcana. 

XX. Vitis, ut hoc etiam hic obiter notem, a 


pit, ut ludicra omnia, preter litterarum studium, 
quo summopere delectabatur, sordescerent. Ez 
illius affectum ejusdemmet verbis expressum : 'Ev- 
τεῦθεν οὖν dj µήτηρ πρὸς τὰ κρείττω χειβαγωγου- 
µένη εἲς πέμπτον ἔτος τελέσαντα διδασκάλῳ ἐφ- 
ἱστησι. Καὶ Xv µοι τὸ µάθηµα οὐ µόνον τὸ εὐχερὶς, 
ἀλλὰ xal $90 ἀντ ἄλλης τινὸς παιδιὰς. ἨΠνιώμην 
γοῦν, εἰ μὲ µοι διὰ πάσης ἡμέρας διδοίη τὰ παιδικα. 
Καὶ ἦν pot παιδιὰ piv d σπουδὴ δὲ παιδιὰ, 
οὐχ ὡς ταῦτα παίζοντι, ἐκεῖνα δὲ σπουδάζοντι, etc. 


NOTE. 
(m) Cinnamus Allatii nunquam prodiit. Exstant editiones Corn. Tollii et Cangii. 


PATROL. GR. CXXII. 


16 


491 


LEONIS ALLATII 


492 


Id est : Hínc igitur malerad meliora manuducens A animum Deus sospitet, sed amore discendi pleraque 


quinto smlalis anno. magistro commendat. Et erat 
mihi discipliua non tantum facilis, sed dulcis prz 
quolibet alio ludo. /Egre ilaque ferebam, si mihi per 
tolum diem delicias non suggereret. Eratgue mihi 
ludus studium, studium ludus, non quod hoc ludi- 
brio haberem, illi vero incumberem. JEtate gran- 
diore, dum inter parentes non convenit, cuinam 
studiorum generi esset addicendus, Joannes Chry- 
sostomus et apostoli, matri in somniis visi, decer- 
nunt. Hinc disciplinarum quam voluptatum cupi- 
dior, equalibus in studio superatis, non longo in- 
tervallo ad suprema quaeque doctrinarum culmina 
gradum fecit, onibusque innotuit. Hec ipse pro- 
lixe nimis, oratione In matrem, prosequitur, et ex 
eo Anna Comnena Alexiados lib. v, brevissime 
concinnavit, dum de Italo verba faceret : Kai Μι- 
χαὴλ ἐἑκείνω τῷ Ψελλῷ iv ὑστέρῳ προσωµἰλησεν, 
ὃς xal πάνω τοι παρὰ διδασκάλοις σοφοῖς ἐφοίτησε. 
Aix φύσεως δὲ δεξιότητα, καὶ νοὸς εὐθύτητα, τυχὼν 
μέντοι καὶ θεοῦ ἀρωγοῦ. Πρὸς τούτοις διὰ τὴν θερ- 
µοτάτην ἰκεσίαν τῆς μητρὸς αὐτοῦ ἐπαγρυπνούσης 
συχνῶς τῷ iv τῷ ναῷ του Κυρίου τῆς θεοτόχου 
σεπτῷ εἰχονίσματι, καὶ θερμοῖς τοῖς δάχρυσιν ὑπὲρ 
τοῦ παιδὸς ἐκκχλ ουµένης, εἰς &xoov σοφίας ἁπάσης 
ἑληλαχὼς, καὶ τὰ Ἑλλήνων καὶ Χαλδαίων ἀκριθω- 
σάµενος, Ὑέγονε τοῖς τότε ἈὙβόνοις περιθόητος ἐν 
ς«ρφἰᾳ. Id est : Tandemque in Michaelis Pselli con- 
suetudinem venit, qui praeceptores, sapientes oppido, 
nactus, naturz dexteritate et ttellectus acumine, 
Deo quoque illi coadjuvante, adhuc et matris inten- 
sissimis precibus, sepius in lemplo Domini ante 
Deipara venerandam imaginem invigilantis, spissis- 
que pro filio lacrymis exorantis, ad universe sapien- 
ti: culmen pervenit, οἱ Grecorum ac Chaldzorum 
decretis accuratissime | conquisitis, εα tempestate 
celebre sapientie nomen consecutus est. Subdit 
deinde inter Italum et Psellum dissidia exorta. 
Medicine quoque operam dedit, ut ipse de se Ora- 
tione in Matrem, sepius laudata, affirmat, dum de 
patre moribundo loquitur. Ὡς δὲ καὶ τοῖς [16] δα- 
κτύλοις τὰς τῆς ἀρτηρίας κχινήσεις ἐτεχμηράμην. 
Ἐσπουδάζετο Ὑάρ µοι μακρόθε ἡ περὶ τούτου 
τέχνη. Ut vero εἰ digitis arlerie motus observavi : 
jam enim diu aliquid in eam artem studii, 
el oper: contuleram. Studium in capessen- 


ez disciplinis collegi. Namque nafura cujuscunque 
sludii avida, nunquam scientiis potuit saturari. 
Nullamque vellem esse, quod mei notitiam fugeret ; 
nec molestum mihi forel, etiam si sub terranea, 
noscerem. Neque ut plurimi, in hoc lantum incumbo, 
illud vero negligo, sed et pravorum etiam, et abo- 
minandorum mihi noliliam comparo, ut inde hu- 
beam, quod ea usurpantibus opponam. Plura de hoc, 
Orat. de matre, in qua singula queque ad fasti- 
dium usque enumerat. Ea lector, ne ipse fastidio 
sim, videat. 


XXII[. Interea satis etatis ac prudentis habens 
in aula imperatoribus innotuit, qui in maximis 
negotiis proficuam illius operam experti sunt.Nam 


B Michael Stratioticus inter selectos ex patribus con- 


scriptis viros, quos Comneno Isaacio ad rebelles in 
concordiam redigendos misit, Psellum quoque no- 
strum legavit, non contemnendo elogio celebratum 
& Zonara tomo l[I : Στέλλονται τοίνυν πρὸς τὸν 
Κομνηνὸν πρεσθεύσοντες ἄνδρες τῶν ἐκκρίτων τῆς 
συγκλήτου βουλῆς' οἱ ὃ) ἦσαν ὁ πρόεδρος Κων - 
σταντῖνος ὁ Λειχούδης, ὁ πρόεδρος Λέων ὁ ᾽Αλω- 
πὸς, καὶ Μιχαἡλ ὁ σοφώτατος Ψελλὸς τῶν φιλο- 
σόφων Gv ὕπατος. Legantur igiur ad Comnenum 
selecli viri ex patribus conscriptis, Constantinus 
Lichudes przses, Leo Alopus przses et Michael 
Psellus, sapientissimus princeps tunc philosophorum. 
Et Cedrenus in Synopsi : 'Exsei δὲ αὐτῷ γενομένῳψ 
Φθάνουσι xal πρεσθευταὶ βασιλέως ὁ πρόεδρος Κων- 
σταντῖνος ὁ Λειχούδης, θεόδωρος ὁ ᾽Αλωπὸς, Κων- 
σταντῖνος ὁ Ψελλὸς, ὁ τῶν φιλοσόφων ὕπατος. Οὗτοι 
γὰρ οἱ τρεῖς ἄνδρες ἐπὶ σοφίᾳ, xxi λόγου δυνάμει 
τῶν κατὰ τὴν ἡμέραν ἀνθρώπων διαφἑρειν δοκοῦντες, 
xal ἀσυγκρίτως ὁ Ψελλὸς ἐξελέγησαν slc τὸ πρε- 
σθεῦσαι, καὶ προσεδόκησεν ὁ βασιλεὺς μεγάλα χατα- 
πράξασθαι διὰ τῆς ἐκείνων [17] εὐστομίας, καὶ 
χάριτος. 1δί ei occurrerunt legati imperatoris praeses 
Constantinus | Lichudes, prases Theodorus Alopus, 
Constantinus Psellus, philosophorum princeps.Etenim 
hi tres viri supientia, et facundia, omnium qui tunc 
vivebant, primi habiti,et quidem extra comparationis 
sorlem Psellus, ad eam legationem fuerant delecti ; 
quod imperator eorum eloquentia εἰ gratia se maxi- 
πια conseculurum sperabat. Ubi exscriptoris incuria, 
pro Michaele, Constantinus irrepsit. Et in eo falsa 


dia disciplinis, et omnibus addiscendis ardens ac D legationis accusatur ab eodem inferius : Λέγεται δὲ 


pertinax, ipse libello De admirabilibus lectionibus 
in fine explicat. ᾿Εγὼ δὲ οὐ περὶ ἐργασίας ἕνεχα, 
vij τὴν ἱεράν σου Voy», ἀλλὰ Φφιλομαθείας τὰ πλείω 
τῶν µάθηµάτων συνελεξάμην. 'Evtveto γάρ µοι d 
φύσις ἀκόρεστος πρὸς ὁτιοῦν σπούδασµα, xal οὐδὲν 
ἄν µε βουλοίµην διαλαθεῖν. ᾽Αλλ᾽ ἀγαπφην ἂν, εἰ 
καὶ τὰ vipgtv εἰδδίην τῆς γῆς. Καὶ οὐχ ὥσπερ ol 
πολλοὶ περὶ τοῦτο μὲν ἐσπούδαχα, ἐκεῖνο δὲ ἁπω- 
σάµην, ἀλλὰ καὶ τῶν φαύλων, T, ἄλλως ἀἆποτρο- 
πχίων ἐπιγνῶναι τὰς μεθόδους ἐσπούδακα, lv! ἔχω 
ἐντεῦθεν ἀντιλέγειν τοῖς χρωμένοις αὐτοῖς, Id est : 
Ego vero, non curiositatis ergo, ila sacrum tuum 


ὅτι xal ol πρεσθευταὶ παραπρεσθεύσαντες 3ÀÀo τε 
ἄλλως λάθρα τῷ Κεχαυμένῳ προσιόντες παρεκάλουν 
ἔχεσθαι τῆς ἐνστάσεως, καὶ µηδόλως ἐνδοῦναι, Τοῦτο 
δὲ αὐτους ποιῆσαι, xai ol χαλῶς εἰδότες ἐπληροφό- 
ρουν ἄνδρες οὐχ οἰοίτε ψεύδεσθαι, xal εἷς αὐτὸν τὸν 
Κομνηνὸν πληροφοροῦντες ἐνώμότως, ὡς ἅπαν τὸ 
ἀστυκὸν πλῆθος περικακῶς εἷς αὐτὸν ἔχει. Καὶ ὡς c! 
µόνον ἐγγίσει τῇ πόλει, τὸν γέροντα ἐξωθήσαντες, 
μετ ἐπινιχίων, καὶ ὕμνων αὐτὸν προσδέξονται. Ac pro- 
ditum est memoria, ipsos etiam legatos pr»varicatos 
fuisse, et modo hunc, modo iltum diversis temporibus 
Cecaumeno suasisse, ub oppugnaret. acriter. oblatas 





493 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


494 


conditiones, neque quidquam concederet. Et quidem Α complexus, loco in illo uberrimo ao feracissimo, 


hoc eos egisse pro cerio perhibent ii, quibus isla op- 
time sunt nola, et a mendacii suspicione sunt immu- 
nes, aiuntque eos, interposito jurejurando, a[firmasse 
Comneno, ardenter eum ab urbana multitudine dili- 
gi; ac, si tantum accessissel ad urbem, [ore ub ipsam 
ea, sene exturbato, cum gratulaloriis vicloriz, et 
imperii carminibus excipiat. 

'" XXIV. Isaacius Comnenus, cum Michaelem Ceru- 
larium, patriareham Constantinopolitanum abdi- 
care niteretur, aliorum, et Pàseli pracipue opera, 
qui, in eum Oratione conscripta, multorum 80 
variorum facinorum reum fecit, usus est Zona- 
ras ibidem : Εἶτα καὶ καθαιρέσει ὑποθαλεῖν αὐτὸν 
διὰ φροντίδος ἐτίθετο, xal τισι τῶν ἀρχιερέων συνερ- 
qois πρὸς τοῦτο ἐχέχρητο, xal τῷ Ψελλῷ αἰτιαμά- 
των πολλῶν, xxi ἀλλοκότων συναγωχεῖ, à ἐν τῷ 
κατ ἐκείνου λόγῳ συνἠθροισὲ τε, xal συνεγράψατο, 
δηλοῖ τε διά τινων τῷ ἀνδρὶ ἀπείπασθαι τὴν πυιµαν- 
τικὴν, tv! ἐκὼν δοχκεῖ παραιτεῖσθαι, ὡς el μὴ τοῦτο, 
καὶ xwv σὐτὴν ἀφαιρεθήσεται, εἷς μέσον xar 
αὐτοῦ προτιθεµέᾶνων αἰτιαμάτων. Deinde de abregando 
illi patriarchatu cogitans, opere quorumdam episco - 
porum wulilur, et Pselli, variarum et absurdarum cri- 
minat ionum coacervaloris, quas in Oratione contra 
illum scripla congressil, εἰ per quosdam viro signi- 
ficat ut simulet se ultro pontificatu cedere quem alio- 
quin invitus cum publica infamia sit amissurus. 

[18] XXV. Diogeni imperatori infensus, primus 
ipse inter senatores,et Joannes Cesar,et filii,Eudo- 
ciam imperatricem in monasterium trudunt; Micha- 
elem Ducam imperatorem denuntiant ; Diogenem 
jam revertentem imperio abdicant,auctore et adju- 
tore consiliorum eodem Psello.Zonaras,in Romano 
Diogene :'O γοῦν Καΐσαρ Ἰωάννης καὶ ol ἐχείνου 
υἱοἳ dsl, ὡς siorztat, ἐγκοτοῦντες τῷ Διογένει ἁρπά- 
ζουσι τὸν xa:pàv, xai προσλαθόµενοι τῶν τῆς συγχλή- 
του ἑνίους, ὅσοι ὡμοφρόνουν αὑτοῖς ών ἐἔξτρχεν ὁ 
ὑπέρτιμος ὙΨελλὸς, ύσνους xd! αὐτὸς τῷ Διογένει 
τυγχάνων, τὴν Βασίλισσαν Εὐδνχίαν εἷς τὴν παρ᾽ 
αὖττε δομηθεῖσαν μηνὴν κατὰ dv τὸν dv τῇ Προπον- 
τίδ. πορθμὸν περιορίζουσιν, τὸν δὲ Μιχαὴλ ἀνακη- 
ρὂττουσιν αὐτοχράτορα, eto, Joannes igitur δα», 
ejusque filii, Diogeni semper, αἱ diclum est, infesti, 
arrepta occasione, quibusdam etiam ez senatu sui fa- 
cinoris, quorum Psellus vir honoralissimus princeps 
erat, el ipsa Diogenis inimicus, adhibitis, imperaltrice 
Eudocia in monasterio, quod ipsa circa frelum Pro- 
pontidis slruxerat, relegata, Miehaelem imperatorem 
appellat. 

XXVI. A puero itaque liberaliter educatus, ani- 
mno circa artes doctrinasque gestiente, fructus, 
quos ab eis expetebat, decerpsit, non breves at- 
que incertos, sed uberes et tempestivos. Eloquen- 
tiam enim, horridam tunc et incultam, excoluit, 
nec ad perniciem et pestem oonvertit, sed ad sa- 
lutem. Tandem philosophandi rationem omnem 


(n) Non adeo reprehendendum Zonare judicium, 
si studiorum deliciis ita fuit edoctus indulgere 


C 


frugiferam sibi, οἱ aliis diligentiam expertus, ex- 
traxit malorum radices ; de natura et rebus occultis 
optime planeque disseruit, quod verum et quod 
falsum est in oratione, aperuit, summisque impe- 
ratoribus fuit et vivendi preceptor, et dicendi. Ad 
labores impiger, diu noctuque aut aliquid conscri- 
bendo, aut legendo, tempus insumebat : neo vires 
conaenuerant, neo defecerat animus. Zt cum mu- 
nua optimum fructuosissimumque quod possit 
afferri principibus, illud esse exeitimaret,gi docean- 
tur atque erudiantur, summa ope nitebatur,ut Mi- 
chaelem Ducam instrueret bonisque moribus in- 
formaret. Quo quis potest in vita humana, vel 
desiderare melius, vel optare prestantius? Coer- 
cenda est principum libido, refrenandusque furor, 
neque alia via id consequi possumusquam doctrina 
et eruditione. Hominis decus est ingenium, ingenii 
lumen eloquentia, eloquentie candor philosophia, 
philosophie rectrix ao magistra pietas, quie niei 
preceptorum monitis fulciatur, in ignorantise te- 
nebras prolapsa, ruinam facit. 

XXVII. Non potuit tamen effugere calumniam 
Zonare lib. mn. Annal. : Καὶ 7j» τῶν ἀνθρώπων σ’ν- 
τοιµµα, xal ταλαιπωρία, [19]. xai ὁ τούτων ἔπιστρε- 
φόμενος οὐδαμοῦ. 'O γὰρ βασιλεὺς παιδαριώδεσιν 
ἐσχόλαζε πράξεσι τοῦ ὑπάτου τῶν φιλοσόφων καὶ 
ὑπεοτίμου Μιχαλλ τοῦ Ψελλοῦ, λόγοις τῷ δοκεῖν 
αὐτὸν ἐμθιθάζοντος, καὶ διδάσκοντος, νῦν μὲν τὴν 
γραμματικὴν τέχνην, καὶ µέτρα, xal διαλέκτους, vv 
δ’ ἴνα κατὰ ῥήτορας διαλέγοιτο, νῦν δ᾽ ἱστορίαις αὐτὸν 
προσεθίζοντος. Άλλοτε δὲ φιλοσόφων θεωρηµάτων 
ἀκροᾶσθαι παβασκευάζοντος. 'O δὲ πρὸς οὐδὲν im- 
εφύχει. Τούτοις οὖν ὁ Ῥωμαίων αὐτοκράτωρ mpoc- 
τετηκὼς, bp ἕτερον xal τοῦτον ἕνα τὸν τῶν κχαι- 
νῶν κυθέρνησιν ἐποιήσατο, xal νόµος ἦν τὸ τῷ Ao- 
γοθέτῃ δοχκοῦν. Homines alterebantur, εἰ erumnis 
premebantur : el nemo erat, cui illa cure essent.Nam 
imperator puerilibus rebus occupatus, α principe 
philosophorum, et honoratissimo Michaele Psello ad 
lilterarum studia deduci videbatur ; ac modo in arte 
grammalíca versibus, ín. linguarum differentiis eru- 
diebatur, modo declamalionibus rethoriícis, modo hi- 
storiis assuefiebal, modo ad audienda philosophica 
precepta parabalur, quamvis ad hec omnia ineplus. 
Hujusmodi igitur studiis Romanorum imperator 


p a/fizus, rerum administrationem alteri, eique uni 


commisil, ub legis auctoritatem haberet, quod. Logo - 
thetzg visum esset. Et inferius : Μήτινος δὲ προνοου- 
µένου τῶν κοινῇ συµφερόντων, ὁ γὰρ βασιλεὺς περὶ 
λόγους ἠσχόλητο, xxi ἱάμθους συντιθένα. πρὸς τοῦ 
Ψελλου ἐδιδάσκετο, σιτοδεία τοὺς ἐν πόλει ἐπίεζεν. 
Nenime autem Lonum publicum curarie, nam ímpe- 
rator studiis vacans, iambos scribere α Psello doce- 
latur, urbanos annong penuria premere cepit. Ita 
nil tam sanctum (n) est, quod calumniatentare non 
audeat, et quod laude dignum est, ex improviso, 


princepe, ut illis intentus imperii curam allis re- 
inqu eret. 


495 


LEONIS ALLATII 


496 


fraudulenterque irrepens nescio quis criminose A co : et Zonoras locis supra adductis, et in Isaacio 


dilacerat. Et hominum turba ceca veluti oraculo 
plaudit, misera sane, duraque prudentissimorum 
hominum conditione. Sub aliis item imperatoribus 
Grecorum imperio jam seuescente, doctri nisque 
omnibus in barbariem commutatis, cum, proh do- 
lor! inertia pro sapientia erat vitam ipse fama cla- 
rissimus transegit, jucundus amicis, egentibus 
utilis, omnibus denique charus. 

XXVIII. Illiustamem fidei causam, defensionem- 
que non susceperim, si, qua de eo Josephus Metho- 
nensis episcopus apologia contraMarcum Ephesium 
tradit, vera sunt. Illum enim annumerset schisma - 
ticis Photio, Cabasile, Palame, Camatero, Phurnio, 
Moschambari, Bulgarie, Nicolao Methonensi, et Pa- 
nareto, qui dicto et scripto Lainam Ecclesiam inse- 
ctati sunt. Καὶ σὺ μὲν συνήφθης, ὡς qc, τοῖς ἁγίοις 
σου ΠἩατράσιν, xai διδασκάλοις Φωτίῳ τῷ πρὠτῳ 
σχισματικῷ, μᾶλλον δὲ αὐτουργῷ, [20] καὶ 8n μιουργῷ 
τοῦ σχίσματος, καὶ τῆς διαιρέσεως, Καθασίλᾳ, Παλα- 
gg, Καματηρῷ, Φουρνῇ, Ψελλῷ, Μοσχάμπαρι , 
Βουλγαρίᾳ, Νικολάῳ Μεθώνης, Παναρέτῳ, καὶ τοῖς 
λοιποῖς τοῖς μετὰ τὸ σχίσμα, xal τὴν πολλὴν ἔριν 
χατὰ τῆς Ῥωμαϊκης Ἐκκλησίας εἶποῦσι. Et (u 
quidem, ul ais, sanclis tuis Patribus ac doctoribus 
te adjunzisti, Photio schismaticorum principi, imo 
vero auclori, et opifici schismatis, et dissidii : Caba- 
sil, Camatero, Phurnio, Psello, Moschambari, Bul- 
gari, Nicolao Methonensi, Panareto, el. cceteris qui 
post schisma, et multam. contentionem in. Romanam 
invecli sunt Ecclesiam. Sane Photii, Cabasile, Pala- 
ma, Nicolai Methonensis, aliorumque in Ecclesiam 
Latinam commentationes nugacissimas non sine 
tedio ac stomacho legi. Pselli similem disputatio- 
nem ad hunc diem non offendi, et fortasse nec ille 
conscripsit. Verumtamen eat in Ezpositione fidei 
&ad Michaelem Ducam, dum de processione Spiritus 
sancti verba facit, eum affirmare ex solo Patre 
procedere, quo vel solo nomine illius in recentio- 
rum Grecorum placitis propugnantis pertinacia,et 
ad pervicaciora queque audendum, si occasio se 
tulisset, animus innotescit. 

XXIX. Tandem jam senex exauctorato Michaele 
Duca, ipse quoque a Botaniata Nicephoro dignita- 
tibus spoliatus, monachum induens, solum vertere 
coactus est ; nec multo post, sive senio, sive etiam 


Comneno, Πολὺς τὴν γλῶτταν ὁ σοφώτατος Ψελ- 
λός. Vim dictionis cum non intellexisset interpres, 
πολὺ, τὴν γλῶτταν, verbosum reddidit. Apage sa- 
pientissimum istum, si. verbosus eset, Greci cum 
admirandum aliquem, nec cum vulgaribus compa- 
randum innuunt, dictione illa πολὺς utuntur. Hinc 
aptissime diceres, el ad Attice eloquentia normam, 
Πολὺς τὰ θεῖα Γρηγόριος, erimie sanctus (ο) Gregorius 
Ηολὺς τὴν θείαν Γραφὴν Michael Ghislerius, Disci- 
plína rerum divinarum erudilissimus,et ingenio,pru- 
dentiaque in sacris Lilteris exponendis accutissimus. 
Ηολὺς τὴν φιλοσοφίαν Fortunius Licetus. lilis, qui 
ad philosophiam spectant, quam maxime potens : 
pauci ut sint qui tantis [21] philosophiz dotibus prz- 
diti sint. Πολὺς τὰ μαθηματικὰ Petrus Gassendus, in 
rebus malhemalicis traclandis ingeniosus, eorumque 
difficullatibus enodandis consullissimus. Πολὺς τὰ 
lavpix3 Gabriel Naudeus, rebus medicis nimium 
pollens, mullum versalus, supra plerosquealios exer- 
cilatus, nimio jam imbulus usu liberaliter institutus. 
Πολὺς τὴν παιδείαν Nicolaus Villanus. Przclara 
eruditione atque doclrina ornatus : eruditione el flo- 
rentibus studiis nunquam non salis instructus, magnus. 
Πολὺς τὴν ἐπιστήμην, Renatus Moreau, in perfectis- 
sima disciplina probatissimus, el. incredibili quadam 
ingenii magniludine ad quascunque disciplinas in- 
sruclissimus. Ιολύς τὴν Ἱστορίαν Jacobus Philippus 
Thomasinus, ad scribendas historias maxime illu- 
stris : in illustranda antiquitate sedulo studio appri- 
me clarus, singularis. MoAoq τὸν νοῦν Joannes Bour- 
delotius. Pleno peclore sapiens : sapientia munitam 
mentem egregie gerens ; considerate omnia perficiens. 
Ηολὺς τὴν ποίησιν Joannes Rhodius, ím poeticis 
studiis mirifice versatus; admirabili quodam ad poe- 
sim siudio concitatus, prestantissime cum omnibus 
Musis rationem habuit. Πολὺς τὴν ἀρετὴν, xal τὴν 
φρόνησιν. Dominicus Molinus, virtute ipsa excelten- 
tissimus An non Ciceronianum illud infert? Talis 
est vir, ut nulla res tanta sit, ac tam difficilis, quam 
ille non οἱ consilio regere, et iíntegrilale Lueri, e£ 
virlute conficere possit : et similia.8ic Psellus di- 
clus est, πολὺς τὴν γλῶτταν, quasi diceres magnus, 
multus, admirandus eloquio, eloquentia singulari. 
Σοφώτατος etiam passim audit, sapienlissimus, et ἃ 
Glyc& in Annalibus, et a Metochita in Historia. Et 


morore vitam posuit : idque conjicio ex verbisAn- D illius sententiis, qui eum secuti sunt, scriptores 


ne Comnenea Hist. lib. v. Sed iis precipue : "Ev0a 
καὶ τοῦ Ψελλοῦ µεταχωρήσαντος Βυζαντόθεν μετὰ 
τὴν ἀπόχρασιν, (lego ἀπόκαρσιν,) αὐτὸς φιλοσοφίας 
ἁπάσης πρόεστι διδάσκαλος. Ubi et Psello post comam 
detonsam Byzantio secedente ipse Italus universo phi- 
losophige magister creatus est. 

XXX. Quidquid tamen sit, maximis eum laudi- 
bus exornarunt,preter Annam Comnenam,Joannes 
Scylitza, et Cedrenus in procmio Historie, ὑπέρτι- 
µος Ψελλός, honoratissimus Psellus, ei in Stratioti- 


sua Commentaria non minus quam aliorum Patrum 
testimoniis illustrarunt. Inter alios precipui sunt 
Niceta Berron, Catena absolutiesima in Evangelium 
Luce ; Macarius Ghrysocephalus in Magno Alpha - 
beto, ubi ex diversorum Patrum dictis Evangelia 
perfectissime interpretatur; et Joannes Diaconus 
Magne Eoclesie Tract. Tl; 6 σκορὸς τῷ θεψ της 
πρώτης τοῦ ἀνθρώπου πλάσεως, xxi τῆς δευτέρας 
ἀναπλάσεως διὰ τοῦ θεοῦ. 

XXXI. Illud interim animadvertere debemus, 


NOTAE. 


(o) Malim rerum divinarum apprime peritus. 





491 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


498 


Gesnerum in Bibliotheca ridicule satis argutari, À ΤΠ γαμετῇ τοῦ Μιχαἡλ ζεύγνυται νόµῳ γάμου, 


eumdem esse Michaelem Ephesium, et Michaelem 
Psellum. Mihi quidem a'iquando conjectura occurrit 
eumdem existimandi Michaelem | Ephesium, et Μί- 
chaelem Psellum. Nam prater commune pranomen, 
utrumque consial recentiorem fuisse, Christianum, 
Peripateticum, Aristolelis paraphrastem. Multi alii 
ejusdem prenorminis reeentiores, Christiani, et 
Peripatetici, Aristotelis paraphraste, nova hacce 
argumentandi ratione Pselli erunt, inepte. Verum 
est utrumqne recentiorem esse, Christianum, an 
eque Peripatetici, dubium ; [22] certum omnino 
paraphrastes non esso : ni scholia, et expositiones 
textus brevissimas, una cum Paraphrasi confun- 
dere velimus. Conferantur utriusque in Aristote- 
lem commentationes, quamvis sententia in multis 
conveniant, in modo, αο methodo exponendi Ari- 
stotelem longe diversi sunt.Psellus continua textus 
paraphrasi sententiam aperit, Ephesius non niei 
difficilioribus operam dat, clara, apertaque, uti 
cuique obvia, negligit. 

XXXII. At quisnam. sit iste Ephesius Michael, 
qui iv enodando Aristotele tantopere etiam elucu- 
brationibus editis, insudavit, quesiere multi. Sed 
frustra operam contriverunt. Ubi nullum rei vesti- 
gium apparet, si venatori res non succedit,laudem 
ille pro conatu, non, quod non invenerit, repre- 
heusionem promeretur.Verum dum ego etiam om- 
nia pervestigo, ei quid subodorstus sum, in me- 
dium afferam, donec meliora ab aliis producantur. 
Sensuum, ac enarrationum aimilitudo hos duos 


auctores unum ab alio adjutum fuisse satisindicat, G sunt, quedam adhuc inedita : de 


vel utrumque ab alio, et ex uno fonte utriusque 
monumenta corrivari. Cumque a quo Psellus sua 
hauserit non habeam, utique Ephesium ex Pselli, 
sive ore, sive monumentis, quamuis verosimilius 
ex ore, sua habuisse, esseque Michaelem Du- 
cam Parapinaceum dictum, Pselli discipulum, si 
conjectura aliquid valeo, existimo. Hic enim, dum 
summam imperii teneret, a Psello edoctus, illo 
amisso, in Epbesum delatus, illius Ecclesie anti- 
stes consecratur. Zonaras in Botaniata. 'O μέν τοι 
προθασιλευχὼς Μιχαλλ, ὡς εἴρηται, τὴν τρίχα xa- 
ρεὶς, xal deu συνοδικῇ Μητροπολίτης Ἐφέσου 
χεχειροτόνητο, xal ἅπαξ φοιτήσας ἐκεῖ ἐπανῆλθε, 
καὶ àv τῇ τοῦ Μανουὴλ μονῇ ἐποιεῖτο τῆν δίαιταν. 
Michael vero, pridem imperator, tonsa coma, ut di- 
clum est, concilii suffragiis Ephesi | Metropolita 
creatur. Et cum semel eo. venisset, reversus, in Ma- 
nuelís monasterio vitam egit. Constantinus Manas- 
ses : 


Καὶ ταῦτα γέρων τρυφερᾷ, πέµπελλος νεαζούση. 
Αὐτὸν δὲ βαρυνόµενον, καὶ δυσανασχετοῦντα 
Της Ἐφεσίων πόλεως ποιμένα γαθιστάνει. 
Anlecessoris Michaelis conjugem | sibi matrimonio 
copulat, senez mulierem leneram et dedicatam,capu- 
laris, εἰ funeri. destinatus vegetam, atque juvenem 
Quemque sorlem suam agre, molesleque ferentem, 
ac deplorantem, Ephesinze urbis pastorem imperator 
constituit. Et Ephrem in Chronico : 

23) 'O Μιχαὴλ δὲ γίνεται µελαμφόρος, 

I! ἀρχιθύτης, xai πρόεδρος Εφέσου. 
Michael vero nigris vestimentis indutus sacrificio- 
rum princeps, presulque Ephesi fil. In eo otio, 
si gregem Cbristi pascere otium est, multa ia va- 
rias disciplinas, nec dubito, conscripsit, que no- 
mine Michaelis Ephesii, quietis potius amans, 
memor turbarum, non imperatoris, exemplo etiam . 
aliorum imperatorum, voluit, ut hominibus inno- 
tescerent. Non placct? dictum indictum esto. 
Ἐπανίτω πρός µε τὸν τεχόντα τὸ ἀποχύημα. Redeat 
ad me auctorem [atus hic meus. 

XXXIII. Hie ergo Psellus, ut doctrina prestan- 
tissimus, ita omnium πολυγραφώτατος fuit. Ausim 
dicere neminem. ea, vel subsequente elate, Grece 
vel invenisse acrius, vel ordinasse aptius, vel lo- 
cutum eloquentius,vel profundius res pertractasse. 
Nulla fuit scientia, quam ipse vel notis non illu- 
straverit, vel compendio non tentaverit, vel optima 
methodo non expedierit. Eorum, qua scripsitque- 
que ad notitiam meam pervenere, quedam edita 
editis primum 
sermonem instituam. Edita sunt : 

XXXIV. Pselli De victus ratione, deque facullali- 
bus, et succi. qualitate, elementorum, libri duo ad 
Constantinum (p) imperatorem, Latine, .Georgio 
Valla interprete, una cum Rhaze de pestilentia 
libro, et Joannis Manardi Ferrariensis in Artem 
Galeni expositione. Basilee, apud Andream Cra- 
tandrum, anno 1529, in 8. 

XXXV. Ejusdem íambos in vilia et virtules.Item, 
Anagogas in Tantalum, Allegoriam dc Sphinge, Ana- 
gogam in Circem, que volebat Ulyssem transformare, 
Arsenius Monembasiz episcopus Rome (ᾳ) primus 
vulgarat. Deinde pluribus locis restituta, atque 
interpolata,a Conrado Gesnero,Basilece edidit Joan- 


D nes Oporinus (r) anno 1544,in 8, una cum Heracli- 


dis Pontici Allegoriis in Homeri fabulas de [24] diis 
de quibus vide infra in Joanne Psello 8 49, 56, 80. 
Obiter et hic animadvertendum est, carmina illa, 
quie Federicus Morellus Lutetie anno 1608, in 8, 


NOTE. 


(p) Ducam vel Monomachum, ut Allatius notavit 
supra ὃ 6, non Porphyrogennetam, ut (γτεὶ- 
dus p. 282. de Poetis. Prodierunt etiam hi libelli 
de victu bumano una cum aliis variorum scriptis 
ab eodem G. Valla versis Venet. 1498, fol., ut edi- 
tiones Colon. 1520. 8, et Basil. 4457 in 8 omittam 
In libellis istis imperatoris jussu collectis nullum 
scriptorem laudat Psellus preter p. 8, Galenum. 
De eodem argumento ged plane diversus liber 8Si- 


meonis Sethi exstat ad Michaelem Ducam imp. 
cui valde simile scriptum aliud Psello tributum de 
quo Allatius infra ὃ 51. 

(g) Grece 1n 8, ad calcem Apophthegmatum, 


' Leoni X inscriptorum. 


(r) Grece tantum, non Grece et Latine, ut 8 cla- 
rissimo Caveo in Hist. litteraria scriptorum eccles. 
proditum, licet Heracliti Allegoriis Latina illarum 
Gesneri versio seubjuncta. 


499 


LEONIS ALLATII 


500 


una cum Theodori Prodromi dissertatione de Sa- Α anno 1557, edendum curavit, postrema ejus parte, 


pientia Grece edidit esse excerpta, nonnullis tan- 
tum verbis immutatis, ex his Pselli lambis. Ea 
sub ᾿Ανωνύμου nomine Ἰάμθους ἠθοποιϊκοὺς Mo- 
rellus vulgaverat. Nihil minus. Phronesi tantum 
excepta, reliqua sunt de philosophia, rhetorica, 
et grammatica, que, quantum spectent ad mores, 
judicent alii. 

XXXVI. Ejusdem Paoraphrasin in Arislotelis li- 
brum Περὶ ἑρμηνείας, De interpretritione, edidit 
Grece Aldus, Venetiis, cum Ammonio, et Magen- 
tino 1503, in fol.; eamdem latinitate donatam (5), 
cum ejusdem Pselli compendio in quinque voces 
Porphyrii, et. Aristolelis praedicamenta Basilee ex- 
cudit Robertus Winter 1542, 8. Qus ultima prius 
anno 1540 Grece Parisiis edita fuerunt, una cum 
ejusdem Zn/roductione in sez. Philosophiae modos; 
et auno 1541, 12. Ibidem per Jacobum Foscarenum 
Michaelis filium latinitate donata. In alio codice 
manuscripto Paraphrasis titulus ita habetur, Πα- 
βάφρασις τοῦ Περὶ ἑρμηνείας, ἀπὸ φωνῆς τοῦ κυρίου 
Ῥεστάρχου καὶ ὑπάτου τῶν φιλοσόφων τοῦ Ψελλοῦ. 
Paraphrasis in librum De interpretatione, ex ore 
domini Bestarchaz et yrincipis philosophorum Pselli. 
Hinc virum Vestarchatus etiam dignitate, unde 
postea Vestarches nobilissimz familie nomen ir- 
repsit, insignitum fuisse colligimus. 

XXXVII. Ejusdem liber, (/) de quatuor mathe- 
maticis scientiis, arithmetica, musica, geometria, 
Grece et Latine editus cum aliis auctoribus, Wit- 
temberge 4560, nec non Basilee per Joannem 
Oporinum 1556, 8, Guilielmo Xylandro Augustano 
interprete, cum nonnullis ejusdem Xylandri an- 
notationibus in eumdem. Quibus accessit Xylandri 
de philosophia, et ejus partibus carmen, et non- 
nulla alia carmina diversi argumenti. Opus hoc 
primus Rome Grece imprimendum curavit Arse- 
nius Monembasie episcopus, in qua editione scri- 
pserat, incertum esse, Pselli ne an Euthymii 
cujusdam [25] opus esset, plerisque tamen Pselli 
videri. Καὶ ταῦτα τῷ ταύτης πατρὶ, εἴτε UWe)Aóq 
ἦν, ὡς τοῖς πλείοσι δοχεῖ, elc ᾿Εὐθύμιος, χαριζόµενος. 
Impressus quoque est (u) Parisis Grece 
anno 4545, 12, per Jacobum Bogardum. Non 
multo post Elias Vinetus, quod nullus ante 
eum, anno 1553, primus Latinum fecit,Parisiisque 


qu: est de astrologia, omissa, tum quod antiquis 
illis egeret Grecorum tabulis,quarum rationes suis 
temnoribus non satis congruebant, tum quod esset 
mendosa preter alias, et ex ea se haud dum, ut 
ipse prefatur, ex sententia explicare potuerit, 
cujus loco Procli spheram substituit. Editum 
hoc idem Opus ex Vineti interpretatione Tur- 
noni apud Claudium Michaelem, aono 1592. 
Post Vinetum Xylander suam interpretationem ag- 
gressus est. 

XXXVIH. Ejusdem tractans ἨἩερὶ Ίρυσο- 
ποιίας, De auri. conficiendi ratione, ad Michaelem 
Cerularium patriarcham — Constantinopolitanum, 
Dominico Pizimentio Vibonensi interprete,eunacum 


B Democrito Abderita, Synesio. Pelagio et Stephano 


Alexandrino, de magna et sacra arte, editus est 
Patavii apud Simonem Galignanum 1572, in 8. 
Dicti auctores cum plerisque aliis de eadem arte, 
inter quos precipui erunt Zosimus, Olympiodorus 
Christianus: et carmine Hellodorus, Hierotheus, 
Theophrastus, Archelaus, et alii non contemnendi 
lingua Latina, Grece et Latine unum nostrum 
variorum antiquorum volumen, cum nostris de 
eadem re tractatulis, ni meis studiis semper Muse 
adverse fuerint, chymice artis deditis non inju- 
cundum, conflabunt. Animadvertendum etiam, 8 
Pizimentio male epistolam Pselli ad Xiphilinum 
directam, (v) qui Joannes dicebatur, non Michael, 
nisi velimus dicere Psellum eumdem tractatum 
mutato solo nomine amicis pluribus divenditasse, 
quod aliis etiam solemne fuit. Et ne alios recen- 
sendo, tempus conteram, satis mihi erit unum 
[26] tantum in medium afferre,quod ob dignitatem 
auctoris, mirum nonnullis videbitur. Quis enim 
credet Isocratem, oratorum illud ac rhetorum 
numen, quasi rerum argumentis destitutum, ino- 
piaque artis adeo rudem, unam eamdemque 
orationem, ejus nomine solum immutato,ad quem 
direxerat, paucisque aliis, pluribus, raro exemplo, 
inscripsisse, quod licet sileant libri rhetorum in 
hunc diem editi, forte tanti magistri reverentia, 
non tacuit tamen auctor illi σύγχρονος epistola ad 
Philippum regem. Locum eo libentius hic ascribo 
quia pulcherrimus est, et rarus, (4) et α nullo, 
quod sciam, observatus. Ὁμοίως δὲ καὶ Ἰσοκράτης 


ΝΟΤΑ. 


(s) Latina versio paraphraseos Pselli in lib. 
Περὶ ἑρμηνείας, studio quorumdam amicorum Nic. 
Martimbosii prodiit Paris. 1339, 4. Editiones quo- 
que Venetam 1541. fol. et Basileensem a. 1542. 
memorat Labbeus. Exstat et Pselli introductio in 
sex philosophie modos et compendium quinque 
vocum Porphyrii et de decem categoriis, Venet, 
1532, cum versione Jacobi Foscareni. 

(t Hunc librum (in quo multa e Theone deli- 
bata) Psellus testatur se scripsisse anno Greco- 
rum 65106, h. e. Christi 4008. 

(v) Venetiis quoque anno 1532, 8, que editio 
Greca occurrit Rome in bibl. Barberina. Latina 
vero Xylandri interpretatio recusa Lugd. Bat. 
4647, in 8. Libellum Pselli de Musica,ex hoc Tetra- 


biblo Lampertus Alardus cum latina sua interpre- 
tatione subjecit libro suo de veterum Musica, 
Schleusinge 136, 12. 

(v) Etiam in Greco codice regio Paris. cujus 
apographum beneficio illustris viri Pauli Vindingii 
possideo, nomen Xiphilini exstat : Τοῦ μακαρίτου 
καὶ πανσόφου Ψελλοῦ ἐπιστολὴ πρὸς τὸν αἁγιώτατον 
πατριάρ ον Ἐιφιλῖνον ne χρυσοποιίας. At in 
codice Vindobonensi ad Michaelem (Cerularium) 
dirigitur, τοῦ λογωτάτου xai πανσόφου ὑπερτίμου 
κυροῦ Μιχαὴλ τοῦ Ψελλοῦ περὶ χρυσοποιίας πρὸς τὸν 
πατριάρχην Χυύριον Μιχαήλ. 

ο) In epistolis Socraticorum ab Allatio editis 
P- ο 











$01 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


$023 


ἐπειδὴ νέος uiv ὧν εἲς τὸν δῆμον μετὰ Τιμοθέου A operatione damonum liber é Greco in Lati- 


καθ ὑμῶν ἐπιστολὰς aleyoxc ἔγραφεν, vovi δὲ 
πρεαθύτης v, ὥσπερ ἑκὼν, f| φθονῶν τὰ πλεῖστά 
τῶν ὑμῖν ὑπαρχόντων ἀγαθῶν Ἠπαραλέλοιπεν . 
Απέσταλκε δὲ σοι λόγον, ὃν τὸ μὲν πρῶτον ἔγραψεν 
᾿Αγησιλάῳ, μιχρὰ διασκευάσας ὕστερον ἐπώλει τῷ 
Σικελίας τυράννῳ Διονυσίῳ. Τὸ δὲ τρίτον τὰ μὲν 
ἀφελὼν, τὰ δὲ προσθεὶς ἐμνήστευσεν ᾿Αλεξάνδρῳ τῷ 
θειταλῷ, τὸ δέ τελευταῖον νῦν πρὸς σὲ γλίσχρως αὖ- 


τὸν ἀπηκόντισεν. Id est : Similiter et Isocrates 


Juvenis adhuc, una cum Timolheo, contra vos. epi- 
slolas probris plenas ad populum scriptilabat; nunc 
senez, sive volens, sive invidenlia percilus, res ves- 
iras quam plurimas, easque bonas silentio prazter- 
it. Misitque ad te orationem, quam primum Agesi- 
lao  inscripserat, εἰ paucis immutalis 
Sicilim tyranno venalem exhibuit, tertium, multis 
addilis mullisque detractis, Alexandro  Thessal? 
despondit, nunc tandem ad le illiberaliler, ut ita 
dicam ejaculavit. Elegantissimam hanc, et reliquas 
Socratis et aliorum Socraticorum epistolas Latinas 
jam antea a me factas, antiquitatis vestigatoribus 
quam primum communicabo. Sed ad rem. Lilius 
Gyraldus Dialogiemo 8 narrat,libellum hunc,quem 
vocat aureolum, inter pervetustos codices Graecos 
repertum, manuque sua exscriptum Pico Miran- 
dule se tradidisse, exornasseque hoo epigram- 
Inate : 


Si velut. /Esonides Nepheleía vellera quaris, 
Non per Cyaneas illa petenda petras. 

Si quz lantaleis latuerunt dibus Atrei, 
Non ea Tantalea fraude paranda tibi. 

Hesperidum si mala cupis servata Dracone, 
Non opus Herculeo, Pice labore tibi. 

Si quidquid nigris auri defertur ab Indis, 
Non est cum trucibus pugna futura feris. 

[27] Si quidquid Lydis vel Iberis volvitur undis, 
Non libi per gentes longa lerenda via est. 

Omnes ecce tibi ignolos qnacunque parandos, 
Thesauros, parvo codice Pselius habet. 


Hinc frequens illius mentio, et dictorum examen 
apud Joannem Franciscum Picum in libris de 
Auro, sed precipue eap.,2 lib. αι, Democriticze 
secke el Abderitice inler — Aristotelis interpretes 
Michael Psellus non solum meminit, sed a se reve- 
lata scribit ejus arcana. Hic enim post Rhetorica, 


Dionysio B 


num (y) conversus est a Petro Morello (z) Turo- 
nensi, editusque Latine cum Prefatione Francisci 
Feuardentii Parisiis apud Gulielmum Chaudiere 
1571, 8, et anno 1615. Lutetie Parisiorum notis a 
se illustratum primus Grece (ex duobus manu- 
Scriptis suo et Morelli) edidit Gilbertus Gaulminus, 
cum interpretatione Latina ejusdem Morelli.Plur& 
item ex eodem Dialogo excerpta, Latina facta 
Joanni Medici, una cum aliis ex Jamblicho,Proclo, 
Porphyrio, Marsilius Ficinus nuncupaverat. Ges- 
nerus scriptum reliquit, Psellum duos de Demo- 
nibus libros scripsisse, quos Diegus Hurtadus 
Venetiis possidebat, excusique erant Latine in 
officina Aldi. De Hurtado nihil dico. De officina 
Aldi falsum est ibi hos duos libros de demonibus 
esse impresso8, cum in illa editione nihil aliud 
contineatur, quam excerpta illa  Ficiniana, 
sepius (a) multis in locis edita, eodem ordine, ao 
distinctione. Gaulminus conjectat ex verbis ipsius 
Pselli in fine dialogi de daemonibus, libros duos 
Scripsisse. quod ]latuisse interpretes Morellum, 
et Ficinum, ideo maxime quod in excerptis e Psello 
que cum excerptis pariter [28] ex Jamblicho, 
Proclo, et Porphyrio edita sunt, aliqua ultimo 
capite afferat, quze desumpta ex secundo illo, si 
quis est, libro videri possunt, Optima conjectura, 
ei veritati consentiens; que enim in eo capite 
continentur, cum, ut manifestum legenti esse 
potest, in hoc Dialogo non habeantur, ex alio libro 
desumpta esse necesse est. Sunt autem, ne diutius 
te detineam, lector, ex tractatu ejusdem Pselli in 
hanc eamdem rem sub hoc titulo, Τίνα περὶ 
δαιμόνων δοξάζουσιν Ἕλληνες, Quamam sint de dz- 
monibus opiniones Graxcorum:cujus principium tale 
est, Ὁ piv ἡμέτερος λόγος προαιρέσεις xal τοῖς 
ἀγγέλοις διδούς. Qui an unus sit cum secundo 
Hurtadiano non ausim afflrmare : et presertim in 
hoc scriptore, cui non defuere vires eloquentis, 
nec argumentorum copia,quibus eamdem rem non 
semel, sed pluries pertractaret; ut videre est in 
aliis ab eo conscriptis. Porro hos duos de Demo- 
nibus libros alii tribuunt Michaeli Ephesio, ut 
Bcribit Possevinus in Apparatu.Eorum in Latinum 
versio incerti legitur in Cod. 3122, manuscripto' 
Vaticano : et de Demonibus excerpta ex Psello 


Historica, Poetica, Mathematica, scripsit el Chymica, [) per Joannem Jacobum Bartholotum Parmensem 


nec non εἰ Medica, qua Gonsiantino imperatori 
dicavit. 
XXXIX. Ejusdem Περί 


ἑνεργείας δαιμόνων de 


physicum, codice 5376. Vide que nos etiam 
gupra (5) diximus. 
XL. Ejusdem In Oracula Chaldaica expositio (c) 


NOT.E 


(y) In Bibl. Gallica Crucimanii p. 405. Gallica 
etiam versio hujus libri a Morello edita memora- 
tur, Paris., apud Guil. Chaudiere, 1575, additis 
capitibus 33, et 36, libri quarti Nicete de Colossis 
Asi». Librum Paelli accepit Morellus e Bibliotheca 
Jacobi S. Andreani, canonici S. Marie Paris. 

(z) Morelli versio latina exstat etiam in Bibl. 
Patrum edit. Lugd. T. xvin. p. 569. Hinc Grece 
et Latine cum Gaulmini notis hunc librum minus 
emendate recudi curavit B. Dan. Hasenmullerus, 
Kilon. 1688, 12. Vide et 8i placet Cardanum c. 93. 


De rerum varietate, T. IiI, opp. p. 319 sq. Jo. 
Clericum Bibl. Universal. T. XV, p. 118, sq. et 
Vignolium Marvillum s. n, miscell. litterar. p. 
306. Dialogi titulus Τιμόθεος ἢ περὶ ἑνεργείας 
δαιμόνων. Vide Fulvium Ὀτείπυπι in Lyrieor. 
fragmentis p. 179. οἱ Lambec. lib. να, p. 138. 

(a) Confer lib. 1. Bibl. Grece, ο. 7, 8 4. 

(b) Supra 8 9. 

(c) Inscribitur etiam in codice quem habeo mg., 
Too σοφωτάτον Ψελλοῦ ἐξήγησις εἲς τὰ λόγια 
Ζωροάστρου. 





$03 


LEONIS ALLATII 


504 


cujus potissimam parterri Nicephorus Gregoras, À tadi, Cesari ad Venetos Oratoris, refert Gesnerus 


euis in Synesii libellum de Insomniis Commenta- 
riis, verbotenus tacito Pselli nomine, transcripsit. 
Neo non ejusdem, Brevis dogmatum Chaldaicorum 
declaratio, (d) Grece et Latine primum edita est 
a Francisco Patricio in Nova Philosophia de 
Universis (e) in Zorastre, imperfecte tamen, et 
confuse, cum utrumque commentarium eadem 
Bententia concludat, sic enim claudit : Τούτων δὲ 
τῶν δογμάτων τὰ πλείω, xxi ᾿Αριστοτέλης, χαὶ 
Πλάτων ἐδέξαντο, oi δὲ περὶ Πλωτῖνον, καὶ Ἡορφύ- 
piov, καὶ Ἰάμθλιχον, xal Ἡρόκλον πᾶσι κατ- 
Ἰκολούθησαν , xal ὡς θείας φωνὰς ἀσυλλογίστως 
ταῦτα ἐδέξαντο. Horum autem dogmatum plurima et 
Aristoteles et Plato susceperunt. Plotinus vero, et 


jin Michaele Psello, et Possevinus in Apparatu. 
In alios etiam Aristotelis libros scripsisse mani- 
festum est ex iisdem, qui Vienne scribunt fuisse 
ejusdem Epitomen philosophiz? Aristotelicz de gene- 
ratione, et corruptione, et de meteoris. ltem Exposi- 
tionem in metaphysica, Áristolel's. Latentque ejus- 
dem, scribit Andreas Schottus Prefat. in Cant. 
cantic,, Pselli plurima in ejusdem Aristotelis Physi- 
cam, primamque philosophiam, in Caesaris. Augusti 
Viennz bibliotheca. 

XLII. Ejusdem liber Περὶ δυνάµεων τῆς Ψυ- 
χᾷς, de Facultatibus anima, cujus illud est princi- 
pium : Ὅτι τῶν ψυχικῶν δυνάµεων αἱ μὲν εἶσιν 
ἄλογοι, sub a&nonymi nomine, et titulo Δόξαι 


Porphyrius, εἰ Jamblichus, et Proclus omnia suni p περὶ Ψ»χτς. De anima celebres opiniones, quasi & 


seculi, εἰ tanquam divinas voces ea susceperunt. 


Patricius in Psellum ita animadvertit : Similia his . 


Psellus postea tradidit, utinam sicuti prolixius, tla 
ei diligentius, «ed. qualiacunque sinl, non inutilia 
cognitu fuerint. Neque hic silentio [29] pretereun- 
dum est, primam Expositionem in Chaldaica Ora- 
cula ab aliis Proclo Lydio (f) ascribi, sic enim 
adnotatur ab illius exscriptore in codice 572 
Vaticano, ᾽Αλλαχοῦ εὗρον, Πρόκλου Λυδίου Ὑποτύ- 
πωσις. Alibi inveni, Procli Lydii Hypotyposis. Nec 
dubito Proclum, rebus hisce addictissimum, libel- 
lum de hac eadem re conscripsisse. Sed sive 
Procli sive Pselli opella ejusmodi eit, nulli bono 
fuerit id nosse. Eamdem esse existimo in biblio- 
theca 'regine Gallie, quse prius fuerat Joannis 
Lascaris, postea Petri Sirozze; primo autem 
cardinalis Rudolphi, ut scribit Draudius in Biblio- 
theca classica. Nec alia videtur que in Bibliotheca 
Antonii Augustini habebatur cod. 219, Pselli expli- 
catio dogmatum apud Assyrios. Absolutius postea 
cum Sibyllinis Oraculis, aliisque Parisiis prodiit 
studio Joannis Obsopeai (g) 1599. in 8. Eorumdem 
opusculorum, diversa ab edita, in Latinum versio 
habetur manuscripta cod. 3122. Vaticano, Incerti. 

XLI. Ejusdem Commentarios (h) in octo libros 
Aristotelis de Physica. auscultatione, ;ex ,interpreta- 
tione Joannis Baptiste Camotii, cardinali Herculi 
Gonzags conseoratos, edidit Venetiis Federicus 
Turrisanus Latine 1554, in folio. Eos manuscri- 
ptos Grece extitisse in bibliotheca Didaci Hur- 


libro longiore et perfecto Ἐκλογαὶ, xai Χρηστο- 
μαθεῖαι [30] editus est Greece et Latine, & Joanne 
'Tarino Ándegavo versus, cum Origenis Philocalia; 
Zacharie Scholastici, episcopi Mitylenensis de 
mundi Opificio; et Anastasii Sinaite, de horrinis 
ad imaginem Dei et similitudinem creatione, Lu- 
tet. Paris., ap. Sebastianum Cramoisy 1624, 4. 
Illum vetusti codices MSS. Psello vindicant, nec 
& Pselli orationis structura longe abest. Et, ni 
fallor, (idem ipse est, quem Psello tribuunt, de 
animo secundum variam philosophorum opinionem, 
in Augustana bibliotheca, in armario II. [ndex Au» 
gustanus : et in bibliotheca imperatoris Vienne, 
SBpachius. Neo alius forsan est, qui in biblio- 
theca regis Gallorum, Pselli de anima, legi- 
tur. 

XLIII. Ejusdem Annotationes in aliquot Gregorii 
Nazianzeni loca, cum Elie Cretensis episcopi, et 
aliorum,studio et opera Jacobi Billii Latine facte 
siptus edite sunt, cum Gregorii Nazianzeni ope- 
ribus. 

XLIV. Ejusdem oratio Panegyrica in Simeonem 
Metaphrastem edita (i) Latine a Surio die 27 ,No- 
vembris. Exstat Grece manuscripta in cod. Va- 
licano 568, que incipit, Τὸν µέγαν ἐν fip καὶ 
λόλῳ Συμεὼν, ἐπαινεῖν προελόµενοι, cum aliis ejus- 
dem Pselli in eumdem que non multo infra ad- 
notabimus. 

XLV. Ejusdem carmina (j) in Cantica cantico- 
rum interpretatus est Franciscus Zinus Veronen- 


NOTE 
(d) Ἔκθεσις κεφαλαιώδης καὶ σύντομος τῶν παρὰ [) Simoneum scriptis, p. 221-23. Ἐγχώμιον εἷς τὸν 


Χαλδαίοις δογμάτων. 

e) Ferrarie 1591. Venet. 1593, fol. 

f) Lycium non L.ydium fuisse Proclum testatur 
in ejus Vita Marinus, qui commentarios Procli in 
λόγια memorat o. 20. Quemadmodum et Simeon 
Magister de alimentorum facultatibus p. 141. Edit. 
Martini Bogdani, tum Proclus ipse p. 359. In Poli- 
tiam Platonis. 

(g) Etiam 4589 οἱ 1601, Paris. in 8. Et ad calcem 
editionis oraculorum Sibyllinorum luculent»e cum 
notis Servatii Gallei, Amsterd. 1689, 4. 

(h) Videtur hos scripsisse in gratiam Michaelis 
Duce, quem discipulorum optimum appellat. 

(i) Grece et Latine vulgavit Allatius libro de 


Μεταφράστην xoptov Συμεῶνα, et p. 236-244. Of- 
ficium in commemorationem ejusdem Simeonis ἃ 
Paello compositum. 'AxoAougla cuvttgsiox ὑπὸ τοῦ 
Ψελλοῦ.Ηωπο juniorem Psellum auctorem esse Pa- 
negyrici in Simeonem Metaphrasten, probat Bol- 
landus pref. ad tom. I. Sanctor. Januarii, p. 17. 
Nec diffitetur Allatius ipse hoc loco et diatriba de 
Simeonibus, p. 68. 

(J) Ερμηνεία illa in Canticum canticorum versi- 
bus seripta est politicis. Latina versio Schotti et 
Zini occurrit etiam in Bibl. Patrum, Paris. 4654, 
tom. xii et edit. Lugd. tom. xvur. Grece et Latine 
exstat in uuctario Duceano, Paris. 1021. Tomo u, 
una cum altero commentario ín idem canticum e 


905 


ΡΙΑΤΗΙΒΑ DE PSELLIS. 


906 


sis : excusa sunt eum Theodoreti, Maximi, Nili A mihi, utriusque amicissimus, Jacobus Philippus 


explicationibus Rom. 1563, fol., separatim Venetiis, 
apud Hieronymum Polum. 15723, in 4; et. sepius 
cum Theodor«ti operibus. Tandem Antuerpie cum 
Catena Patrum, et Thaumaturgo in Eocclesiastem, 
8 Peltano &pud Gasparem Dellerum 1615, in 8. In 
hac editione primum caput Latine converlit Àn- 
dreas Schottus, a secundo Zini utitur interpreta- 
tione. Opusculum inscribitur Nicephoro Botaniate, 
Constantinopolitano imperatori, quem στεφηφόρον, 
id est coronam geslantem, imperatorem scilicet, 
appellat, ut et alios imperatores [31] aliis opusculis 
compellare consuevit, quidquid alii somnient. Ea 
primus e tenebris eruta Grece publicavit Joannes 
Meursius, cum Polychronii, Eusebii, et aliorum in 
eadem Cantica expositionibus, Lugd. Bat. 1617, 4. 
Martinus Deltius /sagoge in Cant. caulic. cap. 5, 
refert Psellum deficere in illa expositione, cujus 
est, ut ipse ait, nimis concisus abbrevialor : et 
oscitanter nimis decipitur, dum ait Psellum citari 
8 Theodoreto, ab antiquissimo recentissimum, et 
qui nonnisi post octingentos fere annos scripse- 
rat. Commentarius item in Cantisa ex iribus Pa- 
tribus, ab eodem Psello, ei index Bavaricus cod. 
99, fraudi non est, sepius cum Theodoreto Latine 
editus, collectus est. En verba indicis: lem, Com- 
mentarius ez tribus Patribus Gregorio Nysseno, Nilo 
et Maximo, collectore Psello. 

XLVII. Ejusdem ad Michaelem (k) imperatorem 
capita quedam theologica, de Trinitate, εἰ persona 
Chrisli, Grece οἱ Latine, cum notis Joannis Wege- 


Thomasius significavit. Libelli item meminit Ca- 
saubonus in /Elii Spartiani Antonium Caracallam 
notis. Et Justus Riequius (5) in epist. Centuria 
nova. epist. 29. In Saregica bibliotheca inter alia 
opuscula manuscripta illum se vidisse refert. 
XLVIII Ejusdem Synopsis legum. versibus iam- 
bicis, et politicis edita est Greece, Latina interpre- 
tatione, et notis illustrata, opera et stulio Fran- 
cisci Bosqueti Narbonenais, ex bibliotheca archie- 
piscopi Tolosani, Parisiis apud Joannem Cainusat. 
1622, 8. in nonnullis (32) codicibus inscripta (n) 
imperatori Michaeli Duce. Aliüs codex Vaticanus, 
ut notat idem Bosquetus, habel, Alexium, τοῦ 
σοφωτάτου Ψελλοῦ εἲς τοὺς νόµους πρὸς τὸν Βασιλέα 
Κύριν Αλέξιον, Et. vetus Sirmondi, Nicephorum, 
'Apy? σὺν θεῷ τῶν πολιτικῶν στίχων τοῦ νόµου 
ἐκτεθέντων παρὰ τοῦ Κυρίου Μιχαὴλ τοῦ Ψελλοῦ, 
πρὸς τὸν Ι]ορφυρογέννητον Κύριον Νικηφόρον. Μὴ 
βδυλόμενον προσέχειν τοῖς νόµου µαθήµασι διὰ τὸ ᾿ 
κεχηνὸς τούτου πέλαγος. Tituius, vel Porphyrogen- 
net» cognomine, Nicephoro Botaniate adnexo, 
suspectus est. Non dubito tamen libellum, rerum 
summam gerentibus adeo necessarium, pro oppor- 
iunitate diversis imperatoribus inscripsisse, ut 
precipuas Juris regulas, ex ipsis Juris totius fon- 
tibus compendio pertractatas, et carmine quasi le- 
nocinio emollitas, absque longioris lectionis tedio, 
si liberet; percurrerent; ut de ejusdem Chryso- 
poa supra diximus. Ex his nonnulla sub scholio- 
rum nomine vulgata olim fuere a Leunclavio Juris 


lini. Auguste Vindel. apud Georgium Viller, et C Greco-Romani tomo ir. 1n Synopsi legum Michaelis 


Sebastianum Mylium 1608, in 8. 

XLVII. Ejusdem libellum, de Lapidum virtutibus, 
Philippus Jacobus Maussacus (/) primus vulgavit, 
Latine verlit, et emendavit; editus est Τοἱοβ 
Grece et Latine anno 1615, 8, Verum libellum 
hunc &snte Maussacum Latine et Italice redditum 
ab Adriano Spigelio philosopho et medico, et Gym- 
nasii Patavini anatomico, apud Liberalem Cremam, 
philosophum ac medicum Tarvisinum prestantis- 
simum conservari ad huno diem, epistola sua 


Attaliote, tit. presertim 46, 25, 28, 32, 37, 40, 42, 
48, 83. Qui, cum non animadvertisset numerum 
earminum, tanquam solutam orationem excudit 
indistincte. 

XLIX. Ejusdem ad eumdem (o) Michaelem Du- 
cam carmina politica, De dogmate, Grece idem 
Bosquetus cum Synopsi legum edi curavit, a Ja- 
cobo Sirmondo accepta, unde legitur, de septem 
sacris. Synodis ccumenicis Tractatus, (p) editus 
Latine tom. im Conciliorum, parte prima, p. 400, 


ΝΟΤΑ, 


Gregorio Nysseno, S. Nilo et Maximo, per eumdem, 
ut volunt, Psellum collecto. 

(k) In Catalogo Bibl. Barberina lom. it, pag. 253 
perperam, ad M. Comnenum. Haec capita Theolo- 


telis de coloribus commentarius. Caniclei liber 
conira Plotinum, ejus forle cujus scriptum de 
immortalitate animse, ἀνέγχδοτον Cardanis lib. de 
rerum varietate laudat. Sallustii philosophii in 


gica integriora lector ad calcem hujus libelli Alla- D Heracliti problemata Homerica summarium. Ex- 


tiani reperiet. 

(£) Plutarcho de fluminibus, Paelli libellum sub- 
jecit Maussacus, testatus illum se edere ex apogra- 
pho Jacobi Sirmondi, epist. dedicatoria ad Gaul- 
minum. 

(m) Justus Rycquius epistola ad M. Velserum 
data Rome 1610. Mihi Bibliothecam nuper Saregi- 
cam ezculienti opuscula quzgdam Greca calamo eza- 
ruia in manus venerunt. Maximi Plapnude et cla- 
rorum aliquot virorum epistole centum. Psellus 
de gemmarum virtutibus, Incerti cujusdam (Em- 
pedocli vulgo tribuuntur) versus iambici de fixarum 
stellarum sphera, a Demetrio Triclinio emendati. 
Parecbole quedam eorum que in excusis Athenai 
codicibus desiderantur. Incerti in librum Aristo- 


cerpta ex Gemisti Plethonis Monodia, de immor- 

talitate anime Ejusdem defensio Ariatotelis contra 

scholarium. Michaelis Apostole pro Plethone li- 

ber, super s8ubstantia Aristotelica, contra Gazam, 

Demetrii Triclinii de metris pouticis libelli. Dis- 

pice, queso, an aliqvid sit cedro et pumice dihnum. 
8ο ille. 

(n) Ita etiam in Codice Vindobonensi, cujus 
meminere Lambecius et Nesselius part. 1t, p. 28, 
et in alio codice e quo ante Bosqueti editionem 
versus nonnullos produxit Allatius ad Eustathii 
Hexaemeron b . 

(ο) In ms. Cesareo, ad Constantinum Monoma- 
chum. Vide Lambech. vi, p. 103. 

(p) Totus absolvitur versibus politicis 71. 


501 LEONIS ALLATII 508 


Colonie Agrippine 1606, industria Severini Binii; A bus significavit. De eadem, scribit, ferme re et fa- 


et Grece sub Joannis Pselli nomine, cum Theodori 
Prodromi et Nicephori Callisti versibus, Basilem 
apud Joannem Bebelium 1536, [33] in 8. Quem 
Joanni (g) etiam tribuit Joannes Tilius Engolis- 
mensis, in apostolorum et sanctorum conciliorum 
Decretis, impressis Parisiis per Conradum' Neoba- 
rium 1510. In hunc ipsum "Tractatum scripsit 
Franciscus Feuardentius; et Bellarminus tradit, 
Psellum in eodem hallucinatum, in tempore, quo 
celebrata est prima Constantinopolitana synodus, 
que& fuit secunda ex quatuor primis; in' Ephesina, 
que fuit tertia, tom. I, Controvers. 4, de Conciliis 
cap. 9. 

L. Ejusdem de Nomocanone carmina Grece edi- 
dit cum superioribus Bosquetus, que cum laxiora 
Bint, alterius esse multum dubitavi : nec fefellit 
me animus, nam in alio manuscripto codice Con- 
stantino Psello tribuuntur. Κωνσταντίνου προἑδρου, 
καὶ ὑπάτου τῶν ϱριλοσόφων τοῦ Ψελλοῦ εἰς τὴν No- 
µοκανόνού ὑπόθεσιν. [n bibliotheca etiam Antonii 
Augustini cod. 154 et 175, eidem Constantino 
Psello tribuuntur. Sed cujusnam opus sit non vi- 
detur tanti, ut in ejus auctore inquirendo diutius 
immoremur. 

LI. Sub ejusdem nomine circumfertur Syn- 
tagma ἐκλελεγμένον ἀπὸ τῶν Ἰατρικῶν βιθλίων, 
περὶ δυνάµεως τροφῶν, καὶ ὠφελείας, καὶ βλάδης, 
de Cibariorum facultate, utilitate, οἱ ποσα, ex. Me- 
dicis libris collectum, ad Constantinum Monoma- 
chum per litterarum ordinem, cujus illud est prin- 


cipium, Πολλῶ καὶ λογίων, ὦ µέγιστε. Hlud Simeoni C 


Setho (r) magistro Antiocheno tributum, et a Gy- 
raldo Latine redditum Crece et Latine Isingrinius 
Basilee excudit in 8, 1538. Cum vero non tantum 
sententie, sed verba etiam ipsa in utroque repe- 
riantur, existimo, Collectaneis Pselli nonnulla Si- 
meonem a se, inter legendum animadversa, addi- 
disse, vel quempiam tertium ab utroque confecisse, 
quod ex indice manuscripto (s) colligi poterit : 
Σύνταγμα περὶ τροφῶν δυνάµεων τοῦ Ψελλοῦ, καὶ 
Συμεὼν τοῦ Μαγίστρου. Syntlagma de alimentorum 
viribus Pselli, et Simeonis Magistri. Neque enim 
adduci possum, ut credam, Psellum [34] sua 8 
Setho, eruditiorem eloquentioremque a minus cru- 
dito et eloquente mutuatum. Aliorum siquidem 18- 


cullate ad Constaniinum, hujus, ub. puto, Michaelis 


. Duca pareniem, Michael Psellus Libellum ante scri- 


pserat, cujus. est. exemplum apud Melelium, Grz- 
cum lolius medicina scriptorem, non eodem modo 
argumento, sed. iisdem interdum pene verbis. Hunc 
ego Symeonem, mullis licet in locis depravatum c! 


. mancum, cum Latine quoque modo verlissem ; adjutus 


imprimis ipsius Pselli libello, tum. ejusdem altero a 
Georgio Valla in Latinum pessime conversum, tibi 
ín omni medicz facullatis, etc. Recte omnia, si illud 
excipias, Constantinum Monomachum parentem 
Michaelis Duce fuisse, quippe qui diversus omnino 
sit α Constantino Duca Michaelis parente. 

LII. Eidem Psello librum lip? ποδάγρας, De 


B podagra, & nonnullis codicibus tribui video, cujus 


illud est initium : Ἐπεὶ ὥρισε πρός µε ὁ χράτιστος, 
καὶ ἅγιος, capitibus quadraginta sex concinnatum ; 
qui, cum ad Paleologos, quorum jussu fuerat con- 
scriptus, directus sit, nisi Psellum alium fingere, 
cui tribui possit, velimus, certe Pselli non est. 
Auctor tempore Michaelis Paleologi vivebat, cui & 
valetcdinis cura erat, ut ipse fatetur : Ἐπεὶ τοί- 
νυν ἐκέλευσέἑ µε ὁ θειότατος βασιλεὺς, εἰμὶ δ᾽ αὐτὸς 
ἀπὸ τῶν ἰατρῶν αὐτοῦ, καὶ τὴν αὐτοῦ φύσιν, καὶ 
τὴν κράσιν, καὶ ἰδιότητα χατὰ τὸ δυνατὸν εἰδὼς, διὰ 
τὸ μὴ πρὸς ὀλίγον καιρὸν συνεῖναι αὐτῷ, τὰ πρὸς 
ἐμὴν ἀνήκοντα δύναμιν κατὰ τοῦτο τῷ ὁρισμῷ τού- 
του πειθόµενος ἤδη γράφω. Quandoquidem igitur 
hoc mihi imperavit sanclissimus rez, e cujus medicis 
sum unus, ideoque naluram ejus, temperamentum- 
que novi, prasertim cum diu cum eo versalus [4e- 
rim, pro ea, qug mihi est. scienlia, de hoc morbo, 
ut ejus obediam mandato, tractare incipio. Bt, gi 
res in eo pertractatas, nodum et formam dicendi 
consideras, aliaque : a dicendi tractandique ratio- 
ne Pselliana longe absunt. Vidi postea editum La- 
tine sub nomine Incerti ab Henrico Stephano (t), 
inter auctores medicos, tom. II, ex versione Marci 
Musuri ad Scaram Trivultium, cujus de eo hcc est 
judicium : Quod. sicut auctor, quisquis. haec ediderit, 
infans et. elinguis eral, uL. qui nesciret, si quid vel 
arle didicisset, vel usu. compertum habuisset, ετρτί- 
mere, etc. Et ante aliquot anuos, Grece editum 
Parisiis in 8, 1558. Apud Guilielmum Morelium, 
Demeirio Pepagomeno vindicatum ; εἰ [35] seorsim 


boribus meliores, non deteriores evadere conamur. [) Latine ex interpretatione doctissimi cujusdam viri, 


Et Psellus Sethianis illis, veluti &liena pluma 
amictus, candidissima sua deturpasset. Viderat id 
quoque Gyraldus, epistolaque nuncupatoria omni- 


quem ipse non nominat. Cum vero in multis Psello 
tribuatur, licet illius non sit, inter alia Pselli mo- 
numenta edita locum habeat. 


NOTE. 


(ᾳ) In ms. Cesareo Michaelis Pselli esse perhi- 
betur: Τοῦ Ψελλοῦ κυρίου Μιχαλλ περὶ τῶν ἁγίων 
καὶ οἴκουμενικ Gv ἑπτὰ συνόδων πρὸς τὸν βασιλία 
τὸν Μονομαάχον, 

(5) Simeoni huio vindicat, et ex duobus mss. 
Jac. Mentelii integriorem hujus libri editionem 
cum versione et notis dedit Martinus Bogdanus, 
Paris. 1658, 8. Vide et Allatium de Simeonibus, 
p. 181. Pselli librum una cum Simeonis libro ad 


mss. codices recensito edere voluit Georgius Hie- 
ron. Welschius. Vide ejus epistolam 1X. 

(s) Sic etiam codex Cesareus de quo Lambe- 
cius VI, p. 161. Idem memorat Pselli περὶ διαίττς 
ad imp. Constantinum Monomachum. Incipit : Καὶ 
τοῦτο «£c σῆς ἔργον προνοίας καὶ μεγαλοφυοὺς 
ἐπινοίας καὶ Φφιλανθρωπότητος ἐπίταγμα, Κωνσταν- 
τῖνε θειότατε καὶ µέγιστε αὐτοκράτορ, x. t. À. 

(4) Paris, A. 1567, fol. , 








909 


mihi videre contigit. An alia item sint nondum 
novi. Illud scias, lector, alias item esse nonnullo- 
rum ex hisce operibus editiones, quas libens vo- 
lensque omisi. Satis sit preecipuarum commemi- 
nisse. Utinam et alia, que jam latent, eamdem 
cum istis fortunam experirenturl Sed quando pes- 
simorum bominum nequitia id fleri nequit, en 
aliquorum adhuc ineditorum catalogum hic at- 
texam, quorum mihi memoria suppetit, et quo 
dicuntur esse in loco aperiam, ut, si detu- ali- 
quando facultas, tibi possis tantos thesauros com- 
parare. Laudaboque auctores, ut unde id habeam, 
tibi compertum sit, et si que fraus deprehendetur, 
habeas tu etiam, in quas crimen referas. De quibus 
exactum tibi judicium, certamque narrationem 
non promitto, cum ea pre manibus non fuerint. 
lilud certum est, ex his nonnulla esse bis, terve 
repetita, quiedam etiam typis excusa. Quia tamen 
ex sola tituli notitia, eaque varia, de toto tractatu 
non possumus sententiam ferre, et unum ab alio 
distinguere, quemadmodum in aliis invenimus, ita 
tibi damus, qua certo edita sunt omnino preter- 
euntes, sit ergo : 

LIV. Pselli liber Contra Eunomium, Rome in 
Vaticana servatur : Gesnerus in Bibliotheca, Gil- 
bertus Gaulminus notis in eumdem Περὶ ἐνεργείας 
Δαιμόνων, et. Franciscus Feuardentius prefatione 
iu Petri Morelli interpretationem ejusdem libelli 
De diemonibus. 

Scholia ejusdem in dictum quoddam Basilii, Rome ; 
Gesnerus ibidem. 

Epitome librorum Moysis in ἆ Ms. in bibliotheca 
imperatoris Vienne : Gesnerus. 

Dioptra, id est Perspectiva, continens quatuor 
sermones in quibus animus et corpus disputant, in 
bibliotheca Augustana : Gesnerus [96] et index 
Augustanus : Plut. 6, num. 12. Hec an eadem sit 
cum Philippi solitarii Dioptra, jam edita Latine, 
non possum divinare, et forte Indicis auctor, Pselli 
prefantis (y) nomine deceptus, totum Dioplre 
opus, a vero scriptore Philippo avulsum, Psello 
imprudenter nimis supposuit. Philippi tamen esse 
apparet, cum eam, ex bibliotheca Augnstana de- 
promptam, cum Cabasila, Philotheo, Joanne Car- 
pathio, et Glyca Latinam vulgaverit Jacobus Pon- 


ΡΙΑΤΗΙΒΑ DE PSELLIS. 
LIII. Et hec Pselli opera (u) edita sunt que A 


810 


LV. Quasliones theologica cum responsionibus, ad 
Michaelem Ducam, quibus et ad physiologiam 
pertinentia continentur, fol., in bibliotheca Augu- 
8tuna, in armario VI. Index Augustanus ms: infra 
etiam idem index hec habet : Pselli ad Michaelem 
Commenum varia capita theologica : Περὶ &vomoctá- 
του, de anima, de virtutibus, et physica de sensibus; 
de similitudine. et dissimilitudine liberorum cum 
parentibus; de embryono; de sommiis; de circulis 
calestibus; de meleoris; de luna eclipsi: de solis ca- 
lore;.de stellis; de Dioscuris; de pluvia, grandine, 
nive, pruina, rore; de lyphone, el. ecnephia ventis, 
de fulmine; de parlibus mundi; de lerra motibus; 
de tempestatibus; de salsedine maris; de imbribus; 
de fluminibus; de stellarum luce; quid necessitas, 


B contingens, tempus, maleria, forma, elementum? 


Quid encyclopedia? de litterarum inventoribus; de 
Amazonibus ; de nominibus mensurarum ; de eirculo- 
rum iniliis; quad? habeant celum, mare, sol; de ortu 
solis triplici, deque igne coelitus ad philosophi preces 
delapso; de Potidea, Arcadia; ac Aristotele, Clean- 
the, Anaxagora; de Eubza, Sicilia. Gesnerus item, 
ejusdem de fide ad Michaelem Ducam, juncia ejus- 
dem Epitome philosophiz Aristotelicz, id est phy- 
sica, de generalione el corruptione, de meteoris, 
cum supplemento Gregorii Nicgni ad Petrum fra- 
irem in 4, ms. bibliothoca imp. Viennz. Idem habet 
Israel Spachius in Nomenclatore scriptorum phi- 
losophicorum et philologicorum. Item Rome in 
bibliotheca Sanoto-Silvestrina in monte Quirinali 
est ejusdem hio liber ms. Grece, quem ego vidi; 
titulus erat : Ψελλοῦ πρὸς τὸν βασιλέα κύριον Μι- 
χαηλ τὸν Δοῦκαν (x). Psclli ad. imperatorem αοπιῖ- 
num Michaelem Ducam; capita erant. a'. Ὁμολογία 
τῆς πίστεως. D'. Περὶ ὀνομάτων τινῶν λεγομένων 
ἐν τῷ τῶν Χριστιανῶν δόγματι. Υ. Περὶ ἐνυποστά- 
των. ὃ. Περὶ Ὁμοουσίου. s'. Περὶ Ὁμούποστάτου 
€. Περὶ οὐσιώδους ἑνώσεως, καὶ διαφορᾶς. C. Περὶ 
ὑποστατικῆς ἑνώσεως, xal διαφορᾶς. η’. Περὶ σχε- 
τικῆς ἑνώσεως. 6. Περὶ τῆς ἁγίας Τριάδος. Περὶ 
[37] τρόπου τῆς ἀντιδόσεως. ια. Περὶ θείας ἑνώ- 
σεως ιβ’. Περὶ φύσεως. 1. Professio fidei. 2. De qui- 
busdam nominibus ín Ghrislianorum dogmate usur- 
patis. 3. De (y) enypostasibus. 4. De Homousio. 
5. De Homohypostato. 6. De essentiali unione, et 
differentia. 7. De hypostatica unione, et difJerentia. 


tanus Ingolstadii, ex typographis Adami Sertorii, Ὦ 8. De relativa unione. 9. De sancta Triade. 10. De 


1604, in 4. 


modo (2) retributionis. 11. De divina unione, 12. De 


NOTE. 


(a) Adde his ab Allatio recensitis 1. Σύνοψιν εἲς 
τὴν ᾿Αριστοτέλους Λογικήν quam Grece et Latine 
edidit Εαν Ehingerus Auguste Vindel. 1597, 8, 
observans Petri Hispani summulam, magna parte 
ex hoc Pselli opusculo petilam esse. 2.) Μονῳδίαν 
ia templum Sophie Cpol. terre motu quassatam, 
quam edidit Allatius notis ad Georgium Acropoli- 
tam, p. 281 seq. 3.) Breve carmen iambicum in 
depositionem Jo. Chrysostomi, vulgatum Grece ab 
Allatio jin excerptis Grecor. sophistarum ac rhe- 
torum, p. 400. Rom. 1648, 8. Idem ex Oratione 
inedita ad Constantinum Monomachum producit 


nonnulla, p. 102, De recentiorum Graecorum tem- 
lis. 

(v) Etiam hoo ipsum ex temporum ratione in 
dubium vocat, neque persuadere sibi potest Alla- 
tius, Mich. Psellum in Philippi qui A. C. 4405 
scripsit Dioptram prefatum fuisse. Vide infra, 
cap. antepenuit. 

2) Hoc scriptum habes infra ad calcem presen: 
tis diatribe. 

(y) Lege : enypostatis. 

(3) Vertendum erat : de modo communicationis 
idiomatum. 


541 


LEONIS ALLATII 


$12 


natura. Quo omnia an unum opus sint, vel diver- A — Expositio in Metaphysica Aristotelis, in. Italia, 


sa, judicabunt, qui legent. Ego existimo unum 
esse, attamen in uno codice abundantius contineri ; 
ex omnibus tamen unum posse confici perfectum 
et omnibus partibus absolutum. Qua provincia non 
esset omnino eruditis viris contemnenda. Consule 
etiam, que nos de hoc eodemgopere inferius dice- 
mus : obiter tamen hic animadvertam titulum se- 
cundi Augustani non carere nota falsitatis, qui no- 
bis pro Michaele Duca, Michaelem Commenum 
obtrudit, cujus auctoritate deceptus Wogelinus in 
gua editione retinuit, et in notis, Constantini Duce 
filium Michaelem inter Comnenos, mira ἀνιστορησίᾳ 
refert cum omnino esset immutandus, reclamanti- 
bus ceteris codicibus, qui omnes uno ore Michae. 
lem Ducam proponunt, cui capita illa nuncupavit. 
Marquardus Freherus in Chronologia imperii utrius- 
que : Ad Michaelem Ducam scripsit Michael Psellus 
ea &tale in jure et philosophia scientissimus ct πο- 
λυγραφώτατος, Synopsim legum versibus politicis; 
exstat ms. in. bibliotheca Palatina εἰ Constantino- 
polilana. Ejusdem Pselli ad hunc Ducam responsto- 
nes ad diversas quzsliones theologicas et doctrina 
omnifaria, 194 capitibus comprehense in biblio- 
theca. Palatina. Codices hi, sicut et reliqui Graci 
et Latini manuscripti decantatissimse illius biblio- 
thecse, meis laboribus (a), vigiliis integri, incolu- 
mesque in Vaticana asservantur. Quod certe omni 
admiratione dignum est, Deique summi muner 
ascribendum, in tam vasto itinere, sevissimo tem- 
pore, tempestate hiberna, ao pluvia, rerum om- 
nium penuria, per oppida aoc ditiones hostium, 
tantum librorum numerum sartum tectum Romam 
importatum, ita ut ne schedula quidem perierit. 
Sed ad Psellum. 

LVI. Opuscula quedam /n Passionem el sepultu- 
rum Christi; Libellus diclus Antichristus; De Para- 
diso; In Natalem Christi, in-4. biblioth. imperatoris 
Vienne, Gesnerus, Possevinus. 

[38] Εἰς τὴν σταύρωσιν τοῦ Κυρίου. In. crucifizio- 
nem Domini, in bibliotheca cardinalis Columne, 
Grelserus notis in orationem Macarii Chrysoce- 
phali de exaltatione sancte Crucis tom. II, de 
Cruce. Non constat, an de hac intelligat ampli- 
ficator Gesneriane bibliothecs, Georgii Nicome- 
dim archiepiscopi De Cruce, quam falso. quidam 


Gesnerus. 

Commentarius in. Arislotelis verba, Ars artium et 
ecientia scientiarum, et, Quomodo omnia a philoso- 
phia dependeant, in Italia, Gesnerus. 

In Psychogoniam Platonis, in Italia, Gesnerus : 
in bibliotheca Augustana fol. in armario v, index 
Augustanus mes. in bibliotheca imper. Vienne in-Á, 
Israel Spachius. 

Exzpositione vari in varios Platonis locos, iu bi- 
bliotheca Bavarica cod. 165. Index Bavaricus. 

Συνοπτικὸν σύνταγμα τῆς φιλοσοφίας, in bibliotheca 
Joannis Sambuci, Gesnerus. 

Varia philosophica, Rome in Vaticana. Gesnerus. 
Physica, astronomica, musica, arithmelica, geome- 
trica, junctis opínionibus de anima, in-4, biblioth. 
imperat. Vienne. Gesnerus. 

Interprelationes dubiorum naturalium, bibliothecae 
imperat. Vienos, in-4, Gesnerus, et Israel Spa- 
chius : Solutio unius atque alterius qu2stionis as- 
trologice, biblioth. Augustana, in-4, in armario, 
index Augustanus ms. 

LViI. Inter libros quos bibliothece Lugduno 
Batavi Josephus Scaliger legavit, in indice Greco- 
rum manuscriptorum in-fol. legitur cum Heronis 
geometrica, Pselli quedam astrologica. Àn eadem, 
vel diversa cum superioribus, non possumus di- 
vinare. Àn etiam illa sunt, que sub illo libello de 
quatuor scientiis mathematicis continentor? Sed 
suspendo judicium. 

Expositio mathemalices in Timzo Plalonis, de 
anima generatione, sive essentia, in fol. bibliotheca 
Augustana, Index August. ms. An eadem cum 
Psychogonia ? 

[39] Opus Grecum ez líbris medicinalibus, ordine 
alphabeti, Rome in Vaticana. Gesnerus, Paschalis 
Gallus, et Joannes Georgius Schenckius in biblio- 
theca Medica. 

Ecloga utilis ez libro Parallelorum. Ibidem. Ges- 
nerus et Spachius. 

Encomia diversa. Ibidem, Gesnerus. 

Monodia, Rome, in Vaticana Gesnerus. 

Explicatio in librum Dioscoridis, in bibliotheca 
Manuelis Eugenici, et Joannis Suzii. Antonius 
Verderius in Supplemento, et Schenckius in bi- 
bliotheca Medica. 


Psello ascripsere Grace ms. in. ἂν Biblioth. imper. p, — /Enigmata, in biblioth. Bavarica, cod. 38. 


Vienna. 

Compendiosa expositio in Aristotelis libros De 
naturali auscultatione, exstat in bibliotheca Didaci 
Hurtadi. Gesnerus. In bibliotheca Bavarica cod. 
145. Index Bavaricus, et in bibliotheca imperat. 
Vienne, Israel Spachius. 

Synopsis Logic Aristotelis, in-Á, in bibliotheca 
Augustana, in armario num. 5. Index Augustanus. 


LVIII. Meursius Historiarum opus Psellum s-ri- 
psisse autumat, illudque laudari a Zonara t. III. 
In Isaacio Comneno, et in Romano Diogene, item 
& Theodoro Metochita Histor. sacrz 1. 1n. Cedreno, 
Joanne Curopalata in Historie sus initio, Michaele 
Glyca in Annalibus semel atque ilerum. Erat etiam 
in catalogo exhibito & grammatico, apud Antoni- 
num Verderium in supplemento. 


ΝΟΤΑ. 


(a) De Palatinis codicibus quos pontiflei Gre- 
orio XV donavit imperator Ferdinandus II, in 
aticanam bibl. A. 1023 translatis, gloriatur Alla- 


tius passim, uti ad Eustathium Antiochenum in 
per et in notis P 151, atque in animadversioni- 
us ad Antiquitates Etruseas, p. 68. 





DIATRIBA DE PSELLIS. 


514 


Gaulminus de Pselli scriptis heo habet: Alia Α unusquisque debet: quod si nescirem, in sola 


illius in. regia pariter et Vaticana exstare certum 
e31; ut. Voygoyovlav Platonis, ἐπιτομὴν τῆς ἵατρι- 
xi, Comment. in Aristotelis Categorias, Metaphys. 
lib. περὶ ἑρμηνείας, Porphyrii quingue voces, con- 
tra Eunomium librum unum, de legibus duos, µον- 
φδίαν, ἐγκώμια diversa. Epistolas item elegantes 
laudat in adagio ἄκαπνα θύειν Casaubonus in. Athe- 
num. 

LIX. Plura etiam enumerat Antonius Verderius 
in Supplemento bibliothece Gesneriansa, ex biblio- 
thecis Constantinopolitanis. Nam inter alia apud 
Joanem fSuzium erant, Michaelis Pselli Expitcatio 
in psallerium Davidis. In Gregorium Nazianzenum. 
In eatalago a grammatico exhibito, Medicinale Mi- 
chaelis Pselli. Liber philosophicus. 1n philosophica 
Aristotelis. Astronomicum. Explicatio in. mysticam 
philosophiam. In quinque voces Porphyrii. [n topo- 
graphiea Strabonis, et Ptulemai. 1n arithmetica. In 
Galeníé explicationem in quatuor libros resolutionis 
Hippocratis. Menandri Comedi? XXIII, o Thesau- 
ros! ezplicate a Michaele Psello. In bibliotheca 
Regis Chritianissimi. In Elenchos sophistarum. 
Scholia in definitiones. De motu temporis. De circulo 
solis el luna. De inventione diei Paschatis. De an- 
gelis et daemonibus. De novis morborum appellatio- 
nibus. De nolis spirituum. De divisione animalium. 
In Salutationem &ngelicam. In Physica Aristotelis : 
preter alia multa,quorum supra meminimus.Infra 
quoque nonnulla alia recensebimus. Et in biblio- 
theca Ansonii Augustini, Pselli Apopthegmala, 
cod. 227. Ezplicatio | mathematica  speculationis 
in Platonis [40] Tímeum. Absoluta enarratio de Lem- 
mate. Explicatio de Platonica aurigatione animorum, 
et de militia deorum, in Phaedrum. Explicatio nodi 
difficilis, quo pacto ex quinque secuplum est, et quod 
circa quinque figuras alia figura non statuatur. con- 
tenta snb xquilateribus e& rectangulis inler se &qua- 
libus, cod. 191. 

LX. Haec sunt, lector, Pselli monumenta, que 
hactenus, ut mihi videtur, in istis bibliothecis 
reposita latent, que non solum videre, sed etiam 
queas ut ita dicam usurpare : usurpabis enim, 
dum confoerendi, interpretandi, edendique copia 
data, ipse tantum scriptorem studium et tempus 
jinsumes. Seriptioni mes fidem hic imponere per- 
opportonum videbatur; habes enim, ni fallor, 
exactam Pselli scriptorum enumeratiorem; tamen, 
ne rempublicam litterariam fraudare videar, de 
qua bene mereri semper sollicitus sum,en tertium 
hic ascribam catalogum librorum Pselli, quos, dum 
semper aliquid novi avidus capto, mihi legisse con- 
ligit. Mirum enim est, ut animus ad res novas 
semper gestiat, nullis laboribus, nullis succum- 
bens vigiliis. Scio aliam hominibus beatitatem 
paratam, ad quam totis conatibus contendere 


optimorum sriptorum lectionem coliocandam esse 
existimarem : et in illis conservandis occupatum 
summam ducerem felicitatem. In quibus omnem 
nostram diligentiam indulgentiamque consumi 
jucundissimum ao digniesimum est Mihi sane 
lumen solis, dies, vitaque ipsa& erunt ingrata et 
amara, si, que legam, non habeam : si monumenta 
clarissimorum vivorum defecerint; pre illorum 
namque dignitate, et suavitate, diviti, voluptates, 
et quidquid apud homines in pretio est, sor- 
des sunt et nugae. Hao itaque sitis, sive furor 
(liceat propensi ad litleras animi cupiditatem, que 
nesciat modum, ita appellare) dum mihi assidue 
novos auctores investigandi studium ingerit, sem- 
per novum quid ingenio objicit : quod postquam 
didici, angor et doleo, me illo, tanto tempore fru- 
stratum fuisse. Hinc magis ac magis impellor con- 
citatioribus stimulis. Dabo igitur tibi, lector, sine 
futo et fallaciis numerum librorum manuscripto- 
rum Pselli, qui jam latent in bibliothecis, nec lu- 
cem viderunt, et eorum simul principia, ut rerum 
harum tibi notitiam habeas dilucidiorem. Ad Rho- 
dum ipsam et saltum. 

LXI. Visi igitur, aut lecti Paelli a me libri sunt: 
Στίχοι πολιτικόὶ, περὶ Ὑραμματικῆς πρὸς κχύριν 
Κωνσταντῖνον τὸν Μονομάχον. De grammatica ad 
Consiantinum | Monomachum , carmina politica. P. 
Μελέτω σοι γραμματικῆς, xal τῆς ὀρθογραφίας. 

(41) Πρὸς τὸν αὐτὸν, περὶ ᾽Αντιστοίχων. Ad eum- 
dem, de Antistechis. P. ἄγγαρος γὰρ ὁ ἄγγελος, 
ἀγῆλαι τὸ σεµνύναι. Hsc duo a plerisque in unum 
veluti corpus digeri, et sub grammatices nomine 
laudari, novi; codex tamen Vallicellanus in duo 
dividit, secundo primum, aliis etiam aliorum inter- 
jectis, primo secundum tribuens locum; et argu- 
mentum utriusque diversam etiam poscit tracta- 
tionem. Nec in unum grammatice regule, et dic- 
tionum expositiones, nisi confundas omnia, coale- 
scunt. Meminit Casaubonus in Athenemum lib. r1, 
c. 26. Psellus in versibus politicis, quibus obscurio- 
res voces exposuit. Auctorem horum esse Psellum 
Michaelem nullus du*ito. Meursius (b) tamen 
Joannem, cui de virtutibus ac vitiis iambos tri- 
buit, horum auctorem insinuat; cum existimet 
Joannem esse quem in ἡγήτορες laudat Suidas, 


D λέγει δὲ καὶ à Ψελλὸς, ἡἠγητοοία πέφυχε τῶν σύχων 


ἡ παλάθη. Eumdem Psellum sepius a Suida lau- 
datum inveni, in Δέρτρον. Δέρτρον, τοῦ ἑντέρου 
τὸ λεπτὺν λέγει ὁ Ἱπποκράτης. dol καὶ ὁ Ψελλὸς, 
τοῦ δὲ ἑντέρου τὸ λεπτὸν χατονοµάζει δέρτρον. Et 
Γηώρας, Γηώρας ὁ ἀλλότριος, τοῦ Ψελλοῦ, Γηώρας 
ὁ ἀλλότριος, xal γέρδης ὁ ὑφάνττς. Que cum in his 
de grammatica, et antistechis legantur, non alium 
horum, quam Joannem auctorem Meursius nobis 
intrudit. 


NOTAE. 
(^) Meursius ad Psellum in Canticum canticor., p. 177. 





$15 LEONIS ALLATII 016 


Τί ἐστὶ Βαθουτζικάριος. Quid sit Babulzicarius. A ostendendi ingenii causa, et eloquentie divitias, 


P. Ὁ μέντοι Βαθουτζικάριος ἐξ. 

Περὶ τῆς Γιλλοῦς, de Gillo P. Ἡ δὲ Γιλλὼ τοῦτο 
δὴ τὸ ἀρχαῖον. Kal. 

Πόθεν τὸ τοῦ Κερατᾶ ὄνομα. Unde nomen Cornuli 
originem habuerit. P. Τέτριπται ἐν συνηθείᾳ τοῦ 
βίου τὸ τοῦ Κερατᾶ ὄνομα, 

Τί σηµαίνει τὸ Καίσαρος ὄνομα. Quid sibi velit 
Cesaris nomen. P. Τὸ τοῦ Καΐσαοος ὄνομα. 

Εἰς τὸ, εἴ τι ἔφθασεν. [n illud, si quid advenit. 
P. Ἔφθασέ τις εἰπὼν, ὃτι ἔφθασεν. 

ἘΕξήγησις εἷς τὸ, Λίγξε βιὸς, νευρὴ δὲ μεγάλ᾽ 
ἵαχεν. In illud, Siridit arcus, nervus autem valde 
sonuit. Homeri lliad. δ᾽, v. 125. P. Ἔστι μὲν οὐδ᾽ 
ὅπερ εἰρήγχειν εὐθὺς ἐρωτηβείς. 

Eig τὴν ἐν Νικομηδείᾳ λεγομένην ἀκοήν. In intel- 
lectionem sic diclam, quae Nicomediz est. P. θαχυμά- 
* ζουσιν οἱ πολλοὶ ἐν Νικομηδείᾳ ἡχεῖον. 

Τίς ἡ δ.άχρισις τῶν συγγραμμάτων, dv τῷ μὲν 
ἡ Χαρίκλεια, τῷ δὲ dj Λευχίππη ὑπόθεσις καθεστή- 
xatov. Quanam sit. scriplionum differentia, quarum 
alleri Chariclea, alteri Lencippe argumenlo sunt. 
P. Πολλοὺς οἷἶδα καὶ τῶν dyav: 

LXII. Περὶ παραδόξων ἀκουσμάτων. De mirabilibus 
auditionibus. [42] P. Μηδὲ καινῶν ἀναγνωσμάτων 
erc. Libellum Schediasmate (c) illustravimus. 

Ἐγκώμιον tic τοὺς κόῤῥεις. Laus cimicum P. Οἱ 
δὲ πολλοὶ τοὺς Κόῤῥεις καχίζουσιν. 

Ἐγκώμιον eq τὴν φθεῖρα. Laus. pediculi. P. Αλλ᾽ 
ὁ φθεὶρ ἴσως τῇ ψύλλῃ. 

Ἐγκώμιον sig τὴν ψύλλαν Laus pulicis. P. Τὸν 


Κώνωπέά φασιν ὡς Ἐλέφαντα, xai ἵνα ve καθ C 


ον 


ὁδόν. Hujus meminit Joanne3 Tzetzes chi!íad. 1l, 
Histor. 185. 
'O Μιχαὴλ μὲν ó Ψελλὸς φύλλας ἐγκωμιαζει. 
ἨΗἩμῶν πρὸ χρόνων ἑχατὸν ἀκμάζων ἐν τῷ Blu. 
Michacl quidem Psellus pulices loudat, 
Annis anle nos centum florens tn vita. 

Πρὸς τὸν μαθητὴν αὐτοῦ Σέργιον, εἰπόντα µήποτε 
δηχθῆναι ὑπὸ φύλλης. In discipulum Sergium, pui 
direral, nunquam se morsum a pulice. P. Καὶ ὡς 
ἀληθῶς ἄπορον, st πάντων. 

Πρὸς τὸν αὐτοῦ Ιαπᾶν. Ad suum Papam. P. Καὶ 
ποταπὸς Ηαπᾶς ὁ Ιαπᾶς. : 

Ἐγκώμιον εἲς τὸν οἶνον. Laus vini. P. οὐκ οἶδα 
πότερον ὡς ἀνθοσμίαν. 


et vim, que res auget laudando, vituperandoque 
rureus affligit: et. quod spectabilius est, parva pro 
magnis approbat, itemque magna attenuat, et ad 
minima deducit. Licuit semper, et antiquis, et 
subsecutis deinceps temporibus eloquentissimo 
cuique, et nunc licet. Argumenta similia, infames 
materias, vel inopinabiles nuncupabant. Flagitiosa 
siquidem si commendarent, ἄοξα xal ἄτοπα * si 
preter hominum opinionem, παράδοξα aggredi di- 
cebantur. Ranarum pugnam Homerus ; unus e sa- 
pientibus Greocie Pittacus molam laudavit : Dio 
Prusseus exornavit psittacum, Polycrates mures, 
teredinem Clitarchus, muscam Lucianus, Themi- 
son plantaginem, Marcio raphanum, Erasisira- 


tus lysimachiam, Phythagoras bulbos, Diocles ra- 


pam, Phanias urticam, Cato brassicam, mortem 
Alcidamas, Aristophanes paupertatem , febrem 
quartanam Phavorinus, Synesius cavitium, [49] 
alii salem, quod ridet Plato in Convivio, alii vomi- 
tum, ollas, insecta, et que sunt hujus generis, 
qui» Plutarchus et Isocrates, et nostra tempestate 
alii maguifica ac diserta oratione laudibus prose- 
cuti sunt; hic quidam ovum, ille asinum, alius 
ebrietatem, alius stultitiam, alius mendacium, et 
quid non? que in unum volumen sub theatri 
Joco-Serii nomine congessit Gaspar Dornanus, (d) 
et publicavit non sine Appendice. Et. quod magis 
mirere, Wittemberga Bruno quidum Nolanus im- 
pie preconium diaboli recitasse dicitur; et qui- 
dam alius, quem nominare pretermitto, lictoris 
publici : verum pro tanto in Acherontis ministros 
beneficio, reliqui Italiam lictores, ne ingrati esse 
viderentur, datis ad laudatorem litteris, gratiam 
referre conati sunt, officia sua polliciti, cum tem- 
pus adfuerit, bene, et benigne sese illi pretituros. 
Non mirum itaque si Psellus etiam noster, sui 
experiendi gratia, in contemptissimis istis stylum 
exercuit. Memini me fuse admodum in Rhetoricis 
dubitasse, difficiliusne sit ideoque prestantius, 
et admirabilius res viles, minimas, vel etiam 
malas dicendo exornare, an que his convraria, ut 
virtutem, sapientiam, et viros his ipsis celebres 
et illustres, Nunc, ut lectorem, lectione operum 
Pselli defessum, sublevemus, pauca ex multis illis 
adducemus pro utraque parte ex ingenio afferenda, 


Πρὸς τινα Κάπηλον µεγάλαυχον, xal φιλοσοφοῦντα [) Isocrates similes conatus verbisetiam acezbissimis, 


διάκενα. [η Cauponem quemdam superbum, et frustra 
philosophantem. Ῥ. ᾽Αλλὰ ποίας ταῦτα φιλοσοφίας, 
λογιώτατε ἀδελφέ, 

Et, τινα Κάπηλον, γενόµενον νοµικόν. In. Caupo- 
nem leges perítractantem. P. Εἶτα el σὲ τις δικάζειν 
ἐπιτετραμμένον, 

LXIII. Levissima ista sunt, οἱ minus seria; at 


pluribus in locis insectatur; Plato deridet in Con- 
vivio ; Synesius in Epistolis improbat; eoque 
precipue, si que totis viribus consectamur, im- 
proba decacitate vituperentur; ut de Carneade 
vituperante justitiam traditur. Adde : sicut longe 
prestabilius esset de rebus utilibus mediocres 
opiniones habere, quam supervacanearum exqui- 


NOTAE. 


(c) Neque libellus Pselli, neque Allatii schedia- 
sma hoc vidit lucem. 

(d) Hanovie 1619, fol. Dornaviano operi licebit 
addere dissertationum ludicrarum et amaniorum 


scriptores varios Lug. Bat. 1644, 12, et admiranda 


rerum admirabilium encomia. Noviomagi Batavor. 
1666, 12. 











517 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


918 


sitam cognitionem ; e& paululum eminere in ma- À apicularum opera slupemus, quam immensa corpora 


gnis, quam in parvis, presertim iiis, que vitam 
nihil juvant, excellere; ita et in dicendo philoso- 
phandum est. Et quis nescit gravitatem scurrili- 
tati, res serias ludis et jocis esse laboriosiores? 
idque ex eo intelligitur, ut dicebat Isocrates in 
Helen: laudatione, quod neminem unquam illo- 
rum verba defecerint, cum hi universi longe te- 
nuius dixerint, quam argumenti magnitudo postu- 
lat, adeo de rebus luculentis difficile est aliquid 
afferre in medium, quod nemo ante usurparit; de 
rebus autem contemptis et humillibus,quidquid in 
buccam venerit, omne [44] proprium fuerit, Vide- 
tur tamen magis egregium primum : primi enim 
eloquentie magistri, qui sibi laudem comparare, 


et omnes in sui admirationem trahere studuerunt. 


similia argumenta usurparunt, Homerus, Gorgias, 
Protagoras, aliique non pauci, et post hos multo 
plures. Atque has materias veteres adorti sunt, 
non sophiste solum, sed philosophi quoque, ut 
probat A. Gellius lib. xvii, c. 12, et Philostratus in 
Vilis sophistarum. Nec dicendum est, tot eruditos 
homines in hac re fuisse deceptos : eorum apud 
omnes aestimatio singularis id negat. Et, dum ma- 
teri:e difficultate magis exercentur ingenia, magis 
etiam lucent : etenim ubi deficit materia propter 
improbitatem, aut tenuitatem, ibi eloquentie lu- 
mina et vires mugis infenge vehementiora spicula 
in audientium animos contorquent, suique copia 
in maxima inopia ingerunt admirationem. Magis 
enim facundime opes in rebus laude carentibus 
ostentantur. Hine omnibus sibique isti scripto- 
res persuadent, Ὡς εἴ περὶ πονηρῶν πραγµά- 
ἔχουσί τι λέγειν, περὶ τῶν καλῶν καὶ 
ἀγχθῶν ῥφδίως εὐπορήσουσι. Se, cum de rebus 
adeo improbatis verba suppelant, ad res prz- 
claras exponendas luculenta oratione facile abun- 
daturos. Nec male Sidonius Apollinaris : Nam 
moris esL eloquentibus viris ingeniorum  facul- 
lalem negotiorum probare difficultatibus ; et. illic 
stylum peritum, quasi quemdam fecundi pectoris 
vomerem figere, ubi materie sterilis argumentum, 
velut arida cespitis macri gleba jejunal. Nec minute 
bestiole minus necessarie existimantur. Nam e: 
quoque in Buo genere pulchre sunt, et aliquid 
decoris universilati rerum, tanquam in commu- 
nem rempublicam, pro sua portione, conferunt; ut 
preter alios adimadvertit Aristoteles 1 De partibus 
animal; cap. 5. Divinus quippe Artifex ita magnus 
est in magnis rebus, ut minor non sit in parvis. 
Hecteque α Plinio lib. mn Natur. Histor. cap. 2. 
scriptum est : In magnis corporibus, aut. certe ma- 
joribus, facilem officinam seqnaci maleria esse : in 
parvis, atque sua exilitate nullis, multam ralionem, 
immensam vim, inextricabilem perfectionem ; εἰ re- 
rum naluram nunquam magis, quam in minimis to- 
lam esse. Eoque spectat illud D. Augustini lib. xxi 
de Civil. Dei, cap. 24: Ea plus habent admirationis, 
que molis minimum. Plus enim formicularum et 


των 


balzenarum. 

LXIV. Sed de parvis pauca heo eliam satis. 
Cetera Pselli persequamur. 

Εἰς τὸν αὐτοῦ ἔγγονον ἔτι νήπιον ὄντα. In. suum 
nepolem adhuc infanlem. P. Οὐκ ὄψομαί σε ἴσως, 
φἰλτατόν µοι βρεφύλλιον. 

[45] ᾿Ἐγκώμιον εἰς τινὰ Νικόλαον μοναχὸν, γε- 
νόµενον καθηγούµενον τῆς ἐν ᾿ἸὈλύμπῳ novis. 
Laus cujusdum monachi Nicolai, qui in Olympi 
monasterio prases fuerat. P. Ὑψτλότεροι μὲν τῆς 
ἀπὸ τῶν. 

Ἐγχώμιον εἲς τὀν μοναχὸν Ιωάννην τὸν Κρου- 
στουλᾶν τὸν ἀναγνόντα ἐν τῇ ᾽Αγίᾳ Σορῷ. Joannis 
CrustulȈ. monachi. laus, qui in S. Urna legerat. 


B P. Τί τοῦτο, εὐθὺς γὰρ elc δεδυχότα µε τὸν ναόν. 


Ἔπαινος τοῦ ᾿Ιταλοῦ, Laus Πα P. Ὡς εὖ τῷ 
Ἰταλῷ. El δὲ βούλοιτο. 

Πρὸς τοὺς μαθητὰς, περὶ τῆς αὐτῆς ὑποθέσεως. 
Ad discipulos, de codem argumento. P. Οὐδεὶς παρ᾽ 
ἡμῖν out' αἰχμητὴς, οὔὖτ᾽ ἀχοντιστής. 

Πρὸς τοὺς βασκαίνοντας αὐτῷ, Contra sui obtrecia- 
tores P. Ὑμεῖς μὲν οὕτως, λέγω. δὲ τούς. 

Πρὸς τοὺς αὐτούς. In eosdem. P. 0ὔθ) ὑμῖν βα- 
σχανίας περιλελείψεται ἀφορμή. 

Κατά τινος λοιδορήσαντος αὐτὸν ἀφανῶς. Contra 
quemdam, qui. illi clanculum maledixerat. P. Πρὸς 
τὴν λοιδορίαν ὁ λόγος. 

Πρὸς τους μαθητὰς ἀπολειφθέντας τῆς ἑρμηνείας. 
τοῦ Περὶ ἑρμηνείας. Ad discipulos, qui interpretationi 
libri Aristolelis de Interpretatione non interfuerunt. 


C P. Πρὸς τοὺς ἀπολειφθέντας 6 λόγος. 


Ὄτε ἑθράδυναν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ τῇ τῆς σχολῆς 
ξυνελεύσει. Cum discipuli tarde ad conventum scho- 
lasticum processissent. P. Οὐδὲν χαινὸν ποιεῖτε οἵτε 
δοχοῦντες ὑμῖν φιλόσοφοι. 

LXV. Μονφδία ἐπὶ Ῥωμανῷ “Ῥαιφερενδαρίῳ, ín 
Romanum — Re[erendarium, Monodia. P. Πολλοὺς 
ἐγὼ τῶν φίλων τεθνηκότας. 

Μονφθία εἷς τὸν πρόεδρον χὀριν Μιχαὴλ τὸν '"Pa- 
δηνόν, in antistitem dominum Michaelem Radenum, 
Monodia, P. Τοῖς μὲν ἄλλοις τῷ. 

Μονῳδία sq τὴν τοῦ ἀκτουαρίου Ἰωάννου ἆδελ- 
φήν, in actuarii Joannis sororem, Monodia. P. Ὦ 
ποίας ὁ Δαίμων ἀφορμὰς λόγων. 

Μονῳδία εἷς ᾿Ἰωάννην τὸν Πατρίχιον ὁμιλη-ὴν 
αὐτοῦ ὄντα, in Joannem Patricium discipulum, Mo- 
nodia, P. Κωφὸν ἡμῖν τὸ ἀκροατήριον. 

Ἰωάννῃ Βούρτζῃ Βεστάρχῃ, τελευτήσαντος τοῦ 
ἀδελφοῦ αὐτοῦ, ad Joannem Burlzem Bestarcham, 
ob obitum illius fratris. P. Oox οἶδα «lva σοι. 

Ἐπιτάφιος εἲς τινα φίλον αὐτοῦ, καὶ συµµαθη- 
τήν, in quemdam amicum el. condiscipulum, Oratio 
funebris. P. Ἐγὼ μὲν ᾧμην ἀναχωχήν. 

Ἐπιτάφιος εἰς τὴν θυγατέρα Στυλιανὴν πρὸ ὥρας 
τοῦ γάμου τελευτήσασαν, in filiam Slylianam, que 
ante nuptiarum tempus mortem obiit. P. θυγατέρα 
τῷ λόγφ τιμῶν. 

[46] Ἐπιτάφιος εἲς τὴν ἑαυτοῦ μητέρα, in ma- 
trem, Oralio funebris. P. Τὸ ἐγκώμιον, ἆλλ᾽ οὐχ ὡς. 





$19 


LEONIS ALLATII 


520 


Ἐπιτάφιος sl; Εἱἰρήνην Καισάρισσαν. Ia Irenem À Auzcentii. P. 'Apy) μὲν ἡμῖν τῆς πρὸς τὸ ἀγαθὸν ἐκ 


Czsorissam, Oratio funebris. P. ᾿Εγκωμιάζειν κατὰ 
ταὐτὸ, xal θρηνεῖν ἐπιτάφια. 

LXVI. Ἐγκώμιον εἷς τὴν Δέσποιναν. Lans (e) im- 
peraloris. P. Ἔδει ποτὲ τὸν εὐδαίμονα ταύτην. 

El; τὸν βασιλέα τὸν Διογένην ὡς ἐχ προσώπου 
τινὸς τοῦ πολίτου. In Diogenem imperalorem; lo- 
quitur unus e civibus.[P. Nov πρῶτον ὁπλίτην βασι- 
λέα τεθἐάµαι. 

Βρὸς βασιλέα τὸν Δούχαν, in. Ώμοαπι imperatorem. 
P. Δέσποτά µου &yte, ἀνεθεώρησα, 

Δημηγορία εἷς τὸν βασιλέα τὸν Δούχαν. [n Ducam 
imperatorem, Concio. P. E: xai πρὸ τοῦ μεγάλου 
τούτου τροπαίο». 

Ὡς ἀπὸ προσώπου τοῦ βασιλέως. Tanquam ex im- 
- peratoris persona. P. Ηαντοδαπόν τι χρημα, καὶ πο- 
λυέραστον βασιλεύς. 

Προσφωνηματικὸς πρὸς τὸν χύριον Μιχαήλ τὸν 
Δουκᾶν. [n dominum Michaelem Ducam Prosphone- 
malicus. P. Λέλυταί µοι τῆς ἀφωνίας. 

Σελίντιον δημηγορικὸν παρὰ βασιλέως Μιχαλλ 
τοῦ Δούχα. Silentium pro concione dictum ab impe- 
ratore Michaele Duca. P. El καὶ πολλοῖς τῶν βασι- 
λέων Egoc ἐστὶν ἐξ ὑψηλοτέρου. 

Σελέντιον ἐκφωνηθὲν ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τῆς Βασιλίσ- 
σης χυρίας θεοδώρας. Silentium dictum sub imperio 
domine Theodorz. P. H. Τῶν ἀρετῶν Βασιλὶς μετὰ 
τῆς τῶν ὡρῶν Βασιλίδος. 

Χρυσόθουλον, Aurea Bulla. P. Οὐ θαυμαστὺν et 
τις τὸν μέγαν θεώμενος ἥλιον ἀπείρῳ φωτἰ. 

Λόγος ὑποθήκην Φιλίας εἰσηγούμενος τοῖς ἆνε- 
ψιοῖς τοῦ πατριάρχου χυροῦ Μιχαήλ. Oratio, ργᾶ- 
cepta amicitize tradens nepotibus patriarchze domini 
Michaelis. P. ΙΠολλάκις ἐθαύμασα ὅτι µε τῶν àÀ- 
λων, 

Πρὸς τὸν olxetov Γραμματικόν. In proprium Gram- 
malicum. P, | πὲρ σοῦ πρὸς τοὺς κατὰ σοῦ τὸν λόγον 
πεποίηµαι. 

LXVII. Λόγος sl; τὴν ἀναχκομιδὴν τοῦ τιµίου 
λειψάνου ἁγίου πρωτομάρτυρος Στεφάνου. Ἐκδοθεὶς 
αὐτοσχέδιος, Oratio in. translationem venerandarum 
reliquiarum sancti protomar(yris Stephani ; dicta 
ez improviso, P. Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ 
Πατὴρ πάντων των ἐλπιζομένων, 

Λόγος ἐπὶ τῷ ἐν Βλαχέρναις Ὑεγονότι θαύματι. 
In miraculum ín Blachernis patratum, Oratio D. Οὁ 
πολιτικὸν τοῦ πολιτικοῦ ζητήματος τὀ. 

[47] El« τὰ θαύματα τοῦ ἀρχιστρατήγου Μιχάήλ. 
[n míracula φας principis Michaelis. P. Σκοπὺς 
piv xal τέλος ἐναγυμένοις ἡμῖν πρός. 

El; τὴν μεγάλην Κυριακὴν, ἑορτὴν τῆς ἁγίας 
᾿Αγάθης, καὶ stc. τὰς µαθητρίας αὑτῆς. In. magnam 
Dominicam, diem feslum S. Agathe; in discipulas 
illius. P. Οὐ τὰ σπουδαῖα µόνον αἱρεῖται. 

Βίος τοῦ ὁσίου ΗΜατρὸς Αὐξεντίου Fita S. Patris 


6 


τοῦ παλαιοῦ πτώματος. 

Πρὸς τὸν Ηρωτοσύγκελλον, περὶ τοῦ ἁγίου Γρηγο- 
plou τοῦ Θθαυματουργοῦ. Ad Pro:osyncellum, de S. 
Gregorio Thaumaturgo. P. Μὴ θαυμάσῃς 6 ἐμὸς 
µουσηγέτης, εἰ τορόν τι xal λαμπρὸν φθέγξοµαι . 
In Protosyncellum hec etiam carmina Pselli le- 
guntur : 

Σύγγελος ὡς σὐνοίχος, $13à τοῦ Λόγο». 

Καὶ πρῶτος ὡς ΙἸρόεδρος. ἀλλὰ τοῦ Πόλου, 

Πᾶς οὖν τις αὐτὸν Πρωτοσύγγελον λέχε, 

Ὡς Οὐρανοῦ Πρόεδρον, ὡς θεοῦ φίλον. 

LXVIII. Λόγος ἐγχωμιαστιχὸς εἲς Συμεῶνα τὸν 
Μεταφράστην [n Simeonem Melaphrastem, (f) Ora- 
tio panegyrica. P. Tóv µέγαν ἐν βίῳ, xal λόγψ 
Συμεὼν ἐπαινεῖν προελόµενος. In quem et Officium, 
die ipsi sacro in ecclesia decantandum, concinna- 
vit. Troparia in Laudibus et Vesperis conscripsit, 
P. Γέρας và λαμπρὸν, τὸ περίθλεπτον ὕψος, et. Ca- 
nonem pro Matutinis horis confecit, cujus ea fuit 
acrostichis, Μέλπω σε τὸν γράφαντα τὰς Μετα- 
Φράσεις. P. Μέλος pot εὔρυθμον δίδου. Simeonis 
vero memoria celebratur 1v Kal. Decembris, eo- 
dem ipso die, quo Stephanus vitam martyrio finiit, 
ut canitur Ode 9. Εἱρηνικῶς, τρισµαγάριε, ἐξεδήμι- 
σας κατ αὐτὴν τὴν ἡμέραν, καθ) fjv à χλεινὸς Στέ- 
Φανος τελειοῦται) ὁ ὁσιομάρτυς. Quiete, ter beate, lran- 
migrusti eo ípso die, quo tnclylus Stephanus mar- 
tyrio Deo consecratur. Loquitur tamen non de Ste- 
phano protomartyre, sed de juniore alio, qui sub 
Constantino Copronymo pro sanctarum imaginum 
cultu cum aliis vario suppliciorum genere vitam 
effudit. 

Αἰνίγματα πρὸς Μιχαἡλ τὺν Aouxiv Ad Michaelem 
Ducam Απίρπιαία, versibus politicis et iambicis 
composita, apud me sunt num. XLI, nescio an 
omnia, P. Ἔστι τι ζῶον λογικὸν, δέσποτα στεφη- 
φόρε. 

[48] Ἐπιστολαί, Ερίεἰοἰα, circiter 33, quarum 
prima incipit : Ὁ πτωγὸς οὗτος ἠγαπημένε, µοι, 
ἀντψιὲ. Eas sequuntur nonnulli ijambi, cum aliis 
Styli exercitandi gratia conscriptis. Pselli Epistolas 
in bibliotheca Bavarica asservari Ced. 165 disci- 
mus ex ejus indice, et apud Joannem Suzium, et 
Manuelem Eugenicum, ex Antonio Verderio in 
Supplem. Erant et apud Antonium Augustinum 
Cod. 191, quarum quinque priores ad Cesarem, 
ad JEmilianum patriarcham Antiochiae tres; ad 
Leonem primum sacellarium unica; et ad Xiphili- 
num unica. Eas pereruditas appellavit Casaubonus 
Animadvers. in. Athenaeum lib, 1. cap. 8, et tempo- 
re etiam ipsius Pselli, Magnus Drungarius magni 
meatimabat, si Psello ipsi credimus, epistola ad 
eumdem : Πάλαι ποτὲ ἀπέτεχον ἐγὼ &dyva)pa σοφίας 
ἐπήρατον, ὡραίας ᾿Ἐπιστολὰς, alc 03 σὺ περιτυγχά- 


NOTE. 


Augusta. 
Hec oratio una cum Officio in Simeonem 


( 


Grece et Latine edita ab Allatio &d calcem disser- 
tationis de Simeonibus, Paris 40064, 4. 





521 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


νων πολλαχις, εἶτα δὴ καὶ θαυμάζων ἴσως τῆς χά- A quam dilucida doctrine libri, de Interpretatione. P. 


ριτος, οἴει τοιαύτας, µε xal αὖθις ἀποτεχεὲν δύνα- 
σθχι. Λιὰ τοῦτο σὺ μὲν ἐρᾷς τῶν ἐμῶν ὠδίνων., 
Εγὼ 6$ σοι xo, vat τὸν τόχον οὐ βούλομαι. [d est: 
Multo abhinc tempore sapientie specimen amabile, 
pulchras epistolas genui, quas 4pse cum sepius. acce- 
pisses, forle earum gralias admiratus, similes me, et 
rursum edere posse existimas. Proplerea tu quidem 
fetus meos. exoplas ; ego vero libi partum excludere 
renuo. ) 

LXIX. Λόγος σχεδιασθεὶς πρὸς Ιόθον Βεστάρχην 
ἀξιώσσντα τοῦτον Ὑράψαι περὶ τοῦ θεολογικοῦ 
χαρακτῆρος. Oralio εἰ tempore ad Pothum Vestar- 
tham, qui Psellum rogarat, ut de theologico chara- 
ctere scriberet. P. M?) θχυμᾶσῃς, Πόθε μοι φίλτατε 
€ τῶν. Due de hac materia ad Pothum orationes 
indicantur in Bibliofheca Antonii Augustini cod. 
191. An hac una in duasdivisa sit ; vel vere binas 
scripserit, mihi non liquet. 

Paraphrasis in Homeri lliada, soluto (g h) sermone 
P. Tv εἰπὲ μηνὶν, ὦ θεὰ, τοῦ υἱοῦ τοῦ Πηλέως. 
Ita tamen, ut singull versus seorsim redditi sint. 
Eam babuisse etiam Joannem Oporinum Basileen- 
sem, tradit Gesnerus: 

Βξήγησις εἲς τὰς ε’ φωνὰς τοῦ Πορφυρίου. Expo- 
silio in quinque voces Porphyrii P. Διατί ἀπροσδιο- 
platoc. 

Εξήγησις εἷς τὰς Κατηγορίας τοῦ ᾿Αριστοτέλους, 
Expositio in ΡγάΦάἰραπιεπία Aristotelis. P. Tov πρα- 
γμάτων, τὰ μὲν κοινωνεῖ. 

Διδασκαλία σύντομος xal σαφεστάτη περὶ τῶν 
ixx Κατηγοριῶν, xal τῶν Ἡροτέσεων, xal τῶν 
Συλλογισμῶν, περὶ dv τις προδιδαχθεὶς εἰς πᾶσαν 
μὲν καὶ ἄλλην ἐπιστήμην καὶ τέχνην , ἐξαιρέτως 
δὲ εἲς τὴν ῥητορίαν [49] εὐκλεῶς ἐμπορεύσεται, 
Doctrina compendiosa , et quam mazime dilucida, 
de decem  Przdicamentis, Propositionibus et Syllo- 
gismis, quorum nolitia, prius habita, in quamlibet 
scientiam el artem, sed rhetorum polissimum, facili 
negotio cuique aditus palebit. P. Ἐπειδή τισιν οὐκ 
οἵδ' ὅθεν εἰπεῖν τὴν τῆς διαλεχτικῆς. 

Ες τὴν Ἱορφυρίου Εἰσαγωγὴν, xal τινα τῶν 
Αριστοτέλους Κατηγοριῶν. In. Introductionem  Por- 
phyrii, et. Praedicamenta A:vístotlelis. P. Πολλοὶ μὲν 
πολλαχῶς τῶν ἀρχαίων. 


Ἐξήγησις εἴς τὸ περὶ ὨἩρμηνείας ᾿Αριστοτά- 


Διαλαμθάνει περὶ Προτάσεων. 

Εἰς τὸ περὶ Ἑρμηνείας ἔγδοσις ἐπίτομος. Libri 
de Interpretatione, compendiosa evpositio. P. Τὰ εἴδη 
τοῦ λόγου πέντε τὸν ἀριθμόν. 

Ψελλοῦ καὶ ἄλλων Σχόλια, καὶ ᾽Αποσημειώσεις 
εἰς τὸ πρῶτον τῶν προτέρων ᾿Αναλυτικῶν τοῦ 'Api- 
στοτέλους. Pselli et aliorum Scholia et Annotationes 
in primum priorum Analyticorum Aristotelis. P. Kal 
τὸ δέκατον πρόθληµα. 

Ἐξήγησις εἲς τὸ πρῶτον καὶ δεύτερον τῶν προ- 
τέρων ᾿Αναλυτικῶν τοῦ ᾿Αριστοτέλους. Expositio, 
in primum el secundum priorum Analyticorum Αγί- 
slolelis. P. Ἐν τῷ πρώτῳ εἰπεῖν. 

Ἐξήγησις cfc τὸ πρῶτον τῶν ὑστέρων ᾿Αναλυτικων. 
Expositio in primum posleriorum Analyticorum. P. 
Σκοπὸς ἐστιν ἐνταῦθα τῷ ᾿ΛΑριστοτέλει, 

Προλεγόμενα εἰς τοὺς σοφιστικοὺς ᾿Ἑλέγχους τοῦ 
Αριστοτέλους. In sophisticos  Elenchos Aristotelis 
Prologomena. "Ότι μὲν ὁ περὶ )Αποδείξεως λόγος. 
In alio vero exemplari ista Michaeli Ephesio tri- 
buuntur. 

LXX. Tíva περὶ δαιμόνων δοξάζουσιν Ἓλληνες, 
Qus de Dzemonibus Greci opinentur. P. Ὁ μὲν 
ἡμέτερος λόγος προαιρέσεις καὶ τοῖς ἀγγέλοις 
διδούς. Et hunc puto esse alterum (1) librum de 
Demonibus, ex quo Marsilius excerpsit ea, que 
leguntur ultimo capite apud ipsum, eoque magis 
ducor in hanc sententiam, quod in meo codice 
statim post hunc Tractatum sequitur Dialogus de 
demonibus, in quo interloquuntur Timotheus et 
Thrax, de quo superius in libris editis Pselli 
egimus. 

Εἰς τὴν Ψυχογονίαν τοῦ Πλάτωνος. De animi ge- 
neratione apud Platonem. P. Τὸ μὲν λεγόμενον ἐστιν, 
ὅτι οὐ µάτην. 

[50] Locus ex Physicis, de anima et mente P. 
Noi, ἐστιν ἕξις ψυχῆς. 

Περὶ ψυχῆς. Varim quastiones de anima. P. 
Νοερὰ plv οὖν ἡ ψυχἠ, νοερὸς. 

Περὶ τῶν πέντε δυνάμεων τῆς φυχῆς. Dé quinque 
facultatibus απίπιᾶ. P. Νοῦς μὲν ἐστιν ὁ θεόθεν χατὰ 
φύσιν κινούμενος. 

Περὶ τῆς χώρας τῆς γῆς. De situ terre, figura, 
et magnitudine. P. 'H γῆ τὴν µέσην τοῦ παντὸς 
ἔλαχε χώραν. Non me latet tamen, in alio ma- 


χους [n Aristotelis librum, de Interprelatione, expo- D nuscripto opusculum hoc Nicephoro Blemmide 


silio, P* 'O σκοπὸς τοῦ περὶ Ἑρμηνείας ἐστὶ διαλαθεῖν 
περὶ Προτάσεων, diversa ab edita, quemadmodum 
et sequentes. 

᾿Εξήγησις εἷς τὸ περὶ ἙΏρμηνείας ᾿Αριστοτέλους. In 
Aristotelis librum de Interpretalione, expositio. P. 
θέσθαι vuv ἀντὶ τοῦ ὀρίσασθαι. 

θύνοψις καὶ μετᾶφρασις σαφεστᾶνη τῆς διδασκα- 
λίας τοῦ περὶ Ἑρμηνείας, Synopsis εἰ Metaphrasis 


tribui. 

Πότε ἐχλείπει ὁ fioc, καὶ πότε ἡ σελήνη, 
καὶ πῶς τὴν ἐκλειψιν ἀμφοτέρων συµθαίνει γίνε- 
σθαι. Quando deficit sol, et quando luna, et quomodo 
utriusqae defectus contingat. P. El μὲν τοὺς τρόπους 
ἐρωτᾷς τῶν ἐχλείψεων. 

Περὶ Θυτικης. De sacrificandi ratione. P. Περὶ τῆς 
θυτικῆς ἐπιστήμης ἠξίωσας. 


NOT/E 


(g-h) Versibus politicis. 
PaTROL. 68. CXXIL 


(i) Vide supra, ὃ 39, p. 28. 
11 


5233 LEONIS ALLATII 524 


Περὶ Ὑρυσοποιίας πρὸς τὸν πατριάρχην χῦριν À mentis celebrem, artisque exercitio eruditum in- 


Μιχαήλ. De auri. conficiendi ratione; ad D. Michae- 
lem palriarcham. P. ὉΟρᾶς, 6 &pàc δεσπότης, 0 µε 
ποιεῖς, ἡ τῆς ἐμῆς ψυχῆς τυραννίς. Vide supra in 
editis, S 38. 

Περὶ Σφυγμῶν. De Pulsibus. P. Ἡκω δή σοι xai 
τὸ περὶ Σφυγμῶν. 

Αποσημείωσις Πυρεττώντων, Nota de Febrientibus. 
P, El κατεχλίθη ὁ νοσῶν lv ἀρχῃ. 

LXXI. Ἰατρικὸν πρὸς Κωνσταντῖνον τὸν Πορφυ- 
ῥογέννητον. Medicinale ad Constuntinum Porphyro- 
gennetam. P. Τὰς προσταχθείσας ἐπιτομὰς παρὰ 
τῆς σῆς θειότητος, Tractatus proemii mihi copiam 
fecit, vir τετράγωνος Melchior Inchofer, Messana 


nuit), tractatum illum conscripsit, Jam Psellum 
ultra centum et quadraginta annos vixisse, ad 
hunc diem inauditum, dicendum est. Quare vel hio 
Psellus alius est a Michaelis Duce praceptore, vel 
Psellus omnino non est. 

LXXII. Διδασκαλία παντοδαπὴ (j), καὶ πάντως 
ἀναγκαιοτάτη ἐν ἑκατὸν ἐνενήκοντα πρὸς τοῖς τἐσ- 
σχρσι κεφαλαίοις θεωρουµένη, γωρὶς τῶν σχεδια- 
σθέντων ἑτέρων διαφόρων λόγων καὶ στίχων πρὸς 
διαφόρους ὑποθέτεις, ἐκτεθεῖσα πρὸς τὸν εὐσεθὲ- 
στατον xal ἀοίδιμον βασιλέα χὠριν Μιχαὴλ τὸν 
Δοῦχαν αὐτοχράτορα Ὑεγονότα, Docirima omni[aria, 
el omnino necessaria centum nonaginla qualuor οα- 


delati ; ipsum,quia adhuc ineditum est,ut modum  pilibus comprehensa, przler alios varios discursus, 
etiam tractionis habeas, hic apponam: Τὰς προσ- p * carmina ez tempore diciata ad argumenta varía ; 
ταχθείσας ἐπιτομὰς παρὰ τῆς σῆς θειότητος, ἐκ — ad piissimum εί celebrem. imperatorem dominum 


θεοῦ αὐτοχράτωρ, περὶ τῆς τῶν ἱἰατρικῶν θεωρη- 
µάτων συναγωγῖς ἔσπευσα κατὰ τὸ δυνατὸν διὰ 
συντοµίας ὁμοῦ xal σαφηνείας πᾶσαν τὴν ἰατρικὴν 
ἐπελθεῖν, μηδὲν κατὰ δύναμιν τῶν' ἀναγκαίων ὑπερ- 
024v, ἕκαστον ἐκθέμενος τῶν παθηµάτων, πρῶτον 
piv τὰς αἰτίας ὑπαγορεύων σαφῶς, δεύτερον τὰς 
σημειώσεις δι’ ὧν ῥᾳδίως γνωσθήσονται, εἶθ ἑξῆς 
τὴν θεραπείαν, δι ἣν πάντα κατὰ τέχνην θεραπεύ- 
σοµεν, πρότερον ἀπὸ χεφαλῆς ἀρξάμενοι, διὰ τὸ 
ἐκεῖσε ἱδρύεσθαι τὸ Ἱερὸν τῆς λογικῆς ψυχῆς. Jussu 
tuo mihi, divinissime imperator, compendia de Medi- 
tationum medicarum collectione demandula, pro vi- 
rium mearum modulo, compendiose atque perspicue, 


Michaelem Ducum. P. Πιστεύω sl; Ένα Πατέρα τῶν 
πάντων ἀρχήν. Capita, que in ea continentur, sunt 
sequentia: α΄. Περὶ ὀνομάτων τινῶν λεγομένων ἐν 
τῷ τῶν Χριστιανῶν δόγµατι. B. Περὶ οὐσίας xai 
φύσεως * Υ.. Περὶ ἐνυποστάτων. ὃ. Περὶ ὅμοου- 
σίου. €. Περὶ ὁμούποστάτου. ς’. Περὶ ἐνυποστά- 
σεων. ζ. Περὶ οὐσιώδους ἑνώσεως xal διαφορᾶς. 
Ἡ., 0. Περὶ ὑποστατικῆς ἐνώσεως καὶ διαφορᾶς. 
v, τα’. Περὶ τῆς ἁγίας Τριάδος. ιβ" Περὶ τοῦ τρόπου 
τῆς ἀντιδόσεως. ιΥ. Περὶ τῆς θείας ἑνώσεως. ιδ’. Περὶ 
φύσεως ἀπαθοῦς. t€. Τίς ὁ θεός. ις’. El ἄπειρον τά 
θεῖον xal πῶς ἄπειρον. ιζ. Πῶς οἶδεν ὁ θεὸς τὰ µετα- 
βαλλόμενα πράγµατα. (η ᾽Απὸ ποἰου πρώτου στοι- 


omnem medicinz facullatem percurrens, nullumque , χείου ἤρξατο τὸν κόσμον ποιεῖν ὁ θεός. ιθ’. Πόθεν Ev- 


ex necessariis negligens, sed universos morbos ez- 
ponens, absolvere nisus sum. Primum enim causas 
aperte enunlio ; secundo,per quasnon difficulter digno- 
scentur, notas; tandem media, per qux [51] omnia 
arlificiose curabimus. Príus a capite, quod in eo 
sacra pars anime rationalis inhzreal, exordiamur. 
Ex ungue leonem, el ex hoo disce cetera. Liber 
tamen contemnendus non est, sed sepe sua brevi- 
late expeditus,et remediis a probatissimis acripto- 
rebus delectis transcriptisque et populari loquendi 
forma proficuus. Pselli tamen utcunque non est. 
Neque enim in dicendo acrimoniam, nec in re ex- 
pedienda solertiam Psellianam pre se fert. Neo 
patitur id imperator, cvi tractatus inscribitur. 
Sive enim Constantinum Porphyrogennetam pri- 


νοιαν ἔσχον θεοῦ [52] ἄνθρωποι. χ’. Πότεροι πλείους 
οἱ ἄγγελοι, f; ol ἄνθρωποι. κα’, xD, ΧΥ, x0, κε’, κς’, 
κζ, x»', κθ’. Περὶ νοῦ. A', λα’, AB', Ay', A8, λε, Ac, 
XC, λη’, λθ’, v, μα”, µβ’, μΥ, μδ”, µε µε, ut. Περὶ 
φυχῖς. µη’. El μεταθάλλοι ψυχἠ εἲς ἄγγελον. Αθ’. El 
ἄναρχος ἡ ψυχή. v. ᾿Ακριθέστερον περὶ ψυχικῶν 
δυνάµεων. να. Βῶς ὁ Πλάτων γεννητὴν ὁμοῦ τὴν 
ψυχἠν xai ἀθάνατον ἀποφαίνεται. vB. Τίς ἡ ἤλα- 
τωνικὴ ψυχογονία, vy'. Διατί ἡ doy) µίση τῶν µε- 
ριστῶν καὶ ἀμερίστων λέγεται. v5. Ποίαν ψυχὴν ὁ 
Πλάτων ἐν Τιµαίῳ γεννᾷ. νε. Τίς ἡ τῆς ψυχῆς 
δύναµις. ve. Ποῖαι αἱ τῆς ψυχῆς δυνάµεις, καὶ 
τίνες. vt. Τί doc φύσις" νη’. Τίς ἡ δ'αίρεσις τῶν 
κοινῶν ἐνερχειῶν τῆς ψ»χῆς πρὸς τὸ σωμα. νθ’. Ηότε 
ἡ ψυχἠ τῷ χυουμένῳ ἐνοῦται σώματι. E. IIoc. ἐνοῦ - 


mum, sive secundum, qui cum Basilio imperio I) ται τῷ σώματι ἡ ψυχή. ξα. Περὶ tne ἀλόγου φυχἠς. 


prefuit, intelligas, Psellus auctor esse non potuit, 
quem sub imperio Alexii Commeni vivum adhuo 
deprehendimus, nisi tunc primum, et natum, et 
libros componentem dicere velimus ; et tunc etiam 
vilam ejus ultra centesimum annum productam 
fateri cogemur. Quod si triginta annos natus et 
amplius ad minus, ut verisimile est (auctorem 
enim, allatum exordium etate provectum, experi- 


EG'. Τίς ἡ βούλησις, καὶ τίς ὁ πραχτικὸς λογισμός. 
EY. Περὶ προαιρέσεως xal προσοχῆς. ἔδ'. Πότερον 
à quy λύεται ἀπὸ τοῦ σώματος, fj τὸ cua ἀπὸ τῆς 
ψυχῆς. ἔη’. Ἠῶς συνέχεται ἡ oy iv τῷ σώματι. 
tg, EC, ξη’, ξθ' ο’, on, οβ’, οὗ, οὗ os', ος’, ος ow, 
oü', m, πα. Περὶ ἀρετῶν. m'. Tiv διαφέρει ἀρχὴ 
καὶ στοιχεῖα. πγ. Περὶ τῶν ἀρχῶν, τί sla, πδ’. Περὶ 
ὶδεῶν πε. Περὶ δαιμόνων, καὶ ἡρώων. πς’. Περὶ ὕλτς. 


νοτα 


|) Hujus prima aliquot capita Greece et Latine 
vulgavit Wogelinus, ut diclum est supra ὃ 46, et 


integram communicabo cum lectore infra ad hujus 
Diatribe calcem. 


525 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


526 


n7. Περὶ αἰτιῶν. wx. Περὶ σχημάτων. m0. Περὶ À τῶν τῆς γῆς μερῶν. ϱξὸ. Περὶ σειαμῶν. pis. Περὶ 


χρωμάτων. L'. Περὶ µίξεως καὶ χράσεως. La". Περὶ 
Ἰενέσεως καὶ φθυρᾶς. |:β’. Περὶ σωμάτων. ΕΥ. Περὶ 
ἐλαχίστων. [δ'. Περὶ διαφορᾶς γνώσεων. Ls. Πῶς 
οὐκ del µετέχοµμεν τοῦ Θεοῦ, ἀεὶ ἐνεργοῦντος 
αὐτοῦ. Le. Διατί ὅλως ἐστὶ τὸ κακόν. LC. Τε- 
μεώτερον περὶ τοῦ κακοῦ. lw. El ἐστι τι ἐν ἆγ- 
γέλοις κακόν. [1 El ἐν τόπῳ τὸ ἀσώματον. p'. El 
κακὸν dj ὕλη, ρα’. Περὶ τῆς πρὸς τὸ θεῖον τῶν ὄντων 
ἐπιστροφῆς. pB'. Περὶ χρόνου. py'. Περὶ κινήσεως. 
pP. Περὶ ἀνάγχης. ps. Περὶ εἱμαρμένης, pq. Περὶ 
τύχης, καὶ αὐτομάτου. pi. Περὶ αἰῶνος, καὶ χρόνου, 
pn. Περὶ τῶν ε’ αἰσθήσεων. p9'. Et. ἀληθὲς τὸ κατα- 
θασκαένεσθαί τινας ὑπὸ τῶν ὀρώντων. pv. Πῶς ἐχλεί- 
yes γίνονται. pia'. Πῶς ἄῤῥενα καὶ θήλεα γίνεται. 
ριβ. Διατί γυ.ἡ πολλάχις συνουσιάζουσα οὗ συλ- 
λαμθάνει, ριΥ. Aul δίδυµα xal τρίδυµα Ὑίνεται. 
ριδ. Πόθεν γίνονται τῶν γονέων αἱ ὁμοιώσεις, καὶ αἱ 
πρὸς τούτους ἀνομοιότητες. pis. Bi xai τὸ ἔμθρυον 
ζῶον, xxi πῶς τρέφεται τοῦτο. pig. Πῶς oi ὄνειροι 
γίνονται, ριζ. Ἡερι ὑγείας, καὶ νόσου, xal γήρως. 
pu. Διατί ol νηστεύοντες διψῶσι μᾶλλον, 7j πεινῶσι. 
p. Διατί πεινῶντες, ἐὰν πίνωσι, διψῶντες δὲ, ἐὰν 
φάγωσιν, ἐπιτείνονται. px. El ἔστι τι ἐκτὸς τοῦ οὐ- 
ῥανοῦ. pxa'. Περὶ τῆς τοῦ ἀνθρώπου οὐσίας. ϱχβ’. Εἰς 
πόσους χύχλους διαιρεῖται ὁ οὐρανός. pxy'. Περὶ τοῦ 
φαινομένου iv τῷ οὐρανῷ Ὑαλακτοειδοῦς κύκλου, xal 
λεγομµένου Γαλαξίου. ϱχδ’. Περὶ τῶν φαινομένων iv 
τῷ οὐρανῷ διαφόρων πυρίνων φασµάτων. pxe. Παρὶ 
τῶν φαινομένων iv τῷ οὐρανῷ χρωμάτων αἵματω- 
δῶν, xal χασμάτων. pxc. Περὶ τῆς οὐσίας ἡλίου, 
xai εἰ πολλοί εἶσιν ἥλιοι. ϱκζ. Περὶ μεγέθους ἡλίου, 
xal σελήνης, xai γῆς. ρχη’. Ηερὶ ἐκλειψεως ἡλίου. 
px. Περὶ ἐκλείψεως σελήνης. ρλ’. E? θερμὸς à fioc. 
βλα’. "l'íc ἡ οὐσία τῶν ἀστέρων. ϱλβ’. Περὶ τῆς τῶν 
ἁστέρων φορᾶς xal κινήσεως. pÀy. Ποταπὰ τῶν 
ἀατέρων τὰ σχήματα. ϱλδ’. Περὶ τάξεως ἀστέρων. 
βλε’. Ιόθεν φωτίζονται oi ἀστέρες. pÀq'. Περὶ ἐπι- 
σημασίας ἁστέρων, xal πῶς γίνεται χειμὼν, καὶ gi- 
poc. ϱλζ. Πόσος ἑκάστῳ τῶν πλανητῶν [53] ὁ χρόνος 
τῆς περιόδου. ϱλη’. Περὶ τῶν ἀἁστέρων τῶν καλου- 
µένων Διοσκούρων. ρλθ’. Περὶ χοµήτου. pp. Περὶ 
ὑετοῦ, καὶ χαλάζης, xal χιόνος, πάχνης xal δρόσου. 
pua'. Περὶ δρόσου αὖθις καὶ πάχνης. pul. Περὶ 
ἴριδος. ϱµγ’. Περὶ τῆς ἅλω, ϱρµδ. Περὶ ῥάθδων. 
ρµε’. Περὶ παραλλήλων. pug.  Iepl ἀνέμων. 


τοῦ μεγάλου χειμῶνος. ρξς’. Διατἰ ἁλμυρὸν τὸ τῆς 
θαλάσσης ὕδωρ decl. ptt. Τίς ἡ αἰτία τοῦ ἐν τῇ 
θαλάσσῃ γλυκὺ ὕδωρ εὑρίσκεσθαι. pEn'. Διατί τὸ θα- 
λάττιον ὕδωρ οὐ τρέφει τὰ δένδρα. ρ{θ'. Διατί τῆς 
θαλάσσης ἐλαίῳ καταῤῥαινομένης, Ὑίνεται καταφά- 
vata xal γαλήνη. po. Τίς ἡ αἰτία δι’ ἣν ὅταν εἷς 
τὴν θάλασσαν ἐμπέσῃ κεραυνὸς, ἅγες ἐξωθοῦσιν. 
poc. Περὶ τῆς ἐν Βὐδοίᾳ πολιῤῥοίας., pof'. Διατί ὑπὸ 
τῶν ῥετίων ὑδάτων μᾶλλον, fj τῶν ἐπιῤῥύτων τὰ δὲν- 
δρα, καὶ τὰ σπέρματα πέφυκε τρέφεσθχι. poy. Διατί 
τῶν ὁμθρίων ὑδάτων εὐωδάστερα τοῖς απέρµασι cà 
μετὰ βροντῶν καὶ ἀστραπῶν ὕδατα. ροδ’. ΠερίΥ τινων 
λιμνῶν. pos. Περὶ ποταμῶν. pog. Περὶ Νείλου dva- 
θάσεως. ροζ. Διατί µόνος ποταμῶν ὁ Νεῖλος αὔρας 
οὐκ ἀναδίδωσιν, pow. Περὶ τῶν µεγίστων βασιλειῶν, 
ροθ’. Περὶ χυμῶν, ρπ’. Διατί παραθάλλουσιν ἅλας ol 
νομεῖς τοῖς θρέµµασιν. ρπα’. Διατί τὴν χροιὰν ὁ πο- 
λύπους ἐξαλλάττει, αἷς ἂν πέτραις προαοµιλήσῃ. 
Ρπβ’. Διατί τῆς ἄρχτου d$ παλάμη τῆς χειρὸς φαγεῖν 
γλυχυτάτη. pry'. Διατί Δωριεῖς εὔχονται χακὴν χόρ- 
του συγκοµιδήν, ρπδ’. Διατί ἡ ἄρχτος οὐκ ἐσθίει τὰ 
δίκτυα, ὅταν ἁλίσχηται. ρπε’. Διατί ἡ τευθὶς φχινο- 
µένη σημεῖον χειμῶνός ἐστι ρπς'. Διατί τὸν μὲν 
στον iv πηλὠδει φυτεύομεν γῇ, τὴν δὲ κριθὴν ἐν 
καταξήρῳ. ρπζ. Aux ἡ ἄμπελος otwp ῥαινομένη 
μάλιστα τῷ ἐξ αὐτῆς ἀναξηραίνεται. ρπη’. Διατί τὰ 
ῥόδα μᾶλλον ἀνθεῖ δυσωδῶν τινων παραφυτευοµένων 
αὐτοῖς. ρπθ’. Διὰ tva αἰτίαν τὸ τῶν ἀγρίων συῶν 
δάκρυον ἡδὺ, τὸ δὲ τῶν ἐλάφων ἀλμυρόν. ρί/. Διὰ 
τίνα αἰτίαν αἱ χάληκες, καὶ αἱ µολυθδίδες ἐμθαλλό- 
µεναι ψυχρότερων τὸ ὕδωρ ποιοῦσιν. pla'. Διὰ τίνα 
αἰτίαν ἀχύροις καὶ ματίοις dj χιὼν διαφυλάττεται. 
pf. ΤΙ ἐστιν 6 βούλιμος. ply. Τίς αἰτία δι) ἣν εὔ - 
θρυπτα γίνεται τὰ ἐν τῇ συχῇ χρεμαννύμενα κρέατα, 
Id est. 1. De nonnullis nominibus, que in Christiano- 
rum dogmate usurpantur. 2. De essentia, εἰ natura. 
3. De enhypostatis. 4. De consubstantialt. 5. De ho- 
moypostato. 6. De enypostasibus. 7. De essentiali 
unione et differentia. 8, 9. De relativa unione et 
differentia. 10, 11. De sancta Tríade. 12. De modo 
retributionis. (k) 43. De divina unione. 14. De natura, 
qua pati nequit. 15. Quis sit Deus. 16. Si tnfini- 
tum est. Numen, εἰ qua ratione infinilum. 17. Quo- 
molo [54] Deus cognoscal res quo mulaniur. 18. 
A quo primo elemento Deus exorsus est mundum 


ρμζ. Περὶ τυφῶνος. pun. Περὶ ἐχνεφίου. ρµθ’. Περὶ D conficere. 19. Unde sententiam de Deo homines ac- 


χεραυνῶν. pv. Περὶ πρηστῆρος. ρνα. Πῶς συν- 
ἕστη ὁ χόσµος. ϱνβ’. El ἓν τὸ πᾶν. pvy'. Περὶ κε- 
νοῦ. ϱνδ. Περὶ τόπου. ϱνε. Περὶ χώρας. ϱνς. E! 
ἔμφ»χος ὁ κόσμος. ϱνζ. El γενητὸς ὁ χόσµος xal 
ἄφθαρτος. pvn. El τρέφεται ὁ χόσµος. ϱνθ'. Περὶ 
τάξεως κόσμου. ϱξ. Τίς ἡ aiia τοῦ τὸν χόσμον 
ὅλον ἐγχλιθῆναι. ρξα’. Ἠόθεν ἄν τις γνοίη Ἑλληνικαῖς 
ἀποδείξεσι τὴν χύσµου συντέλειαν. pED'. Τίνα δεξιὰ 
τοῦ κόσμου, xiva ἀριστερά. piv. Περὶ μεταθολῆς 


ceperint. 20. Quinam  numerostores, angeline an 
homines? 21, 22, 23, 24, 25, 20, 27, 28, 29. De 
mente, 30, 31, 32, 33, 34, 95, 36, 37, 38, 99, 40, 
41, 42, 43, 44, 45, 46, 47. De anima. 48. Si muta- 
lur anima in angelum. 49. οἱ sine principio anima 
est 50. Accuratius de facultatibus anima. 51. Quo- 
modo Plato genilum simul el immortalem animum 
decernat. 52. Qua sil. Platonica ünimorum genera- 
tio. 539. Quare anima media partibilium et impar- 


NOTE. 


(k) Vide supra 8 55, p. 37. 


521 


LEONIS ALLATII 


$28 


tibilium dicitur. 54. Quemnam animum Plato ge- Α loco. 455. De terra. 190. An. mundus. animatus. 


nerat in Timae.55. Qus sit anima facultas. 56. Qua- 
les sint animi facultates, et qua». 57. Qua sit divisio 
communium operationum animi ad corpus. 59. 
Quando animus generando unitur corpori. 60. Quo- 
modo corpori animus wniatur. 61. De anima ratio- 
nis experte. 62. Quae. sit. voluntas, et. qug operativa 
cogitatio. 63. De electione et attentione. 64. Utrum 
animus a corpore, am corpus ab anímo dissolva- 
tur. 65. Quomodo contineatur animus in corpore. 
66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 71, 78, 
79, 80, 81. De virtutibus, 82. In quo differat prin- 
cipium ab elementis. 83. De principiis, quid. sint, 
84. De ideis. 85. De daemonibus εί heroibus. 86. De 
materia. 87. De causis. 88. De figuris. 89. De colo- 


ribus. 90. De mistione et temperamento. 91. De ge- p 


neratione et corruptione. 92. De corporibus. 93. De 
minimis. 94. De differentiis cognitionum. 95. Quo- 
modo non semper Deum participamus, cum ille 
semper operetur. 96. Quare omnino. malum sit. 97. 
Absolutius de malo. 98. Si est in angelis aliquod 
malum. 99. Sí in loco incorporeum sit. 100. Si 
malum maferia. 101. De rerum ad Deum conver- 
sione. 102. De tempore. 103. De motu. 104. De πε- 
cessitale. 105. De fato. 103. De fortuna et casu. 
107. De seculo el. tempore. 108. De quinque sen- 
sibus. 109. An verum sit nonnullos fascinari a 
videntibus. 110. Quomodo eclipses fiant. 111. Quo- 
modo mares el femine generentur. 112. Quare mu- 
lier sepius virum experta non. concipit. 113. Quare 
gemini et tergemini nascuntur. 114. Unde parentum 
similitudines εἰ dissimilitudines fiant. 415. An 
embryum animal sit, et qua ratione nutriatur. 116. 
Quomodo somnia fiunl. 117. De sanitate, et. morbo, 
εἰ senectute. 118. Quare qui jejunant, sitiunt po- 
tius quam esuriunt. 119. Quare qui. esuriunt, si. bi- 
bant, αἱ qui siliunf, si comedant, distenduntur. 120. 
An sit aliquid extra. celum. 121. De hominis. essen- 
Lia. 122. In quot circulos celum dividatur. 123. De 
apparente in celo lacti simili circulo, Galaxia di- 
cto. 424. De apparentibus in celo diversis igneis 
spectris. 195. De apparentibus in ccelo coloribus 
sanguineis, et voraginibus. 196. De essentia solis, et 
[55] an plures soles. 127. De magnitudine solis, et 
lunz, et terrg. 198 De eclipsi soiari. 129. De eclipsi 
lunari. 130. An sol calidus sit. 131. Quz sit essen- 


4157. An mundus factus sit, et incorruplibilis. 158. An 
mundus nutriatur. 159. De ordine mundi. 160. Qua 
causa mundus universus inclinatus sil... 101. Unde- 
tam gentilium demonsiralíonibus mundi finis ha- 
beatur. 169. Qux dexira mundi, et qu& sinísira. 
463. De transmutatione terrg partium. 164. De ter- 
ra molibus. 165. De magna hyeme. 166. Quare aqua 
marina est salsa.467. Qua causa in mari aqua dulcis 
inveniatur. 168. Quare aqua marina arbores non 
nutriat. 469. Quare in mare oleo effuso, mare dilu- 
cidum fiat eL quietum. 470. (Qua «causa, cum ín 
mare fulmen ceciderit, sal. emergat. 471. De fluxu 
el refluzxu Euboico. 172. Quare aquis pluvialibus 
magis quam currentibus arbores οἱ semina nutrian- 
tur. 178. Quare ex aquis pluvialibus, qu cum toni- 
tru el. fulgore decidunt, magis. semina. irrorant. 
474. De nonnullis :acubus. 475. De fluminibus. 
476. De Nili incremento. 177. Quare inter flumina 
Nilus solus ventos non. efflat. 178. De mazimis re- 
gnis. 170. De humoribus. 180 Quare pastores recens 
natis animantibus sal inspergant. 484. Quare poly - 
pus colorem saxorum, quibus sese applicaverit, ín- 
duat. 182. (Quare palma urse ad comedendum 
suavissima est. 183. Quare Dorienses precantur 
malum herbarum provenium. 184. Quare ursa capta, 
rele non comedit. 185. Quare lotigo visa tempe- 
slatem prasagit. 186. Quare triticum in. lutosa, 
hordeum 1n arida lerra seminamus. 187. Quare 
vilis vino, et praecipue si suo, aspergatur, exsiccatur. 
158. Quare rosa magis efflorescunt, sí male olentia una 
cum ipsis inseminentur. 139. Quare porcorum agre- 
slium lacrymz dulces,cervorum salsz sunt. 190. Quare 
lapilli plumbique laminz injectz frigidiorem aquam 
efficiunt. 494. Quare paleis εἰ indumentis nix con- 
servatur. 192. Quid sil. bulimos. 199. Quare carnes 
in ficu appensa lLeneriores fianl. Ex hisce, CLXII 
capita in linguam versa Latinam a nescio quo osten- 
dit mihi acerrimi ingenii vir Jo. Jacobus Buccardus. 


[56] LXXIII. Ἐπιλύσεις σύντοµοι φυσικῶν Cr tr µά- 
των πρὸς Μιχαλλ τὸν Δοῦχαν iv β.θλίοις δυσί. Solu- 
tiones compendiose naturalium quastlionum ad Mi- 
chaelem Ducam libris duobus. P. 'O μὲν Πλούταρχος, 
µέγιστε xal θδιότατε βασιλεῦ. Capita lib. I. Περὶ 
τοῦ σφαιρυειδὴ εἶναι τὴν γῆν. Περὶ τοῦ κεῖσβαι αὖ- 
τὴν iv µέσῳ τοῦ παντός. Περὶ μεγέθους τῆς γῆς. 


lia stellarum. 132. De stellarum. latione. et. motu. D Ὁρίζοντος καταγραφή. Capita secundi. Περὶ τῶν 


133. Quales sint. stellarum configurationes. 194. De 
ordine stellarum. 135. Unde lumen habeant stella. 
136. De significatione stellarum, εἰ quomodo fiat 
hiems εἰ xstas.. 137. Quantum sit cujuscunque 
planetz circuitus tempus. 138. De stellis Dioscuris 
nuncupatis. 139. De comete. 140. De imbre, el. gran- 
dine, nive, pruina et rore. 141. De rore rursum, et 
pruina. (A2. De iride. 143. De area. 144. De ba- 
culis. 145. De parallelis. 146. De ventis. 147. De 
Lyphone, 148. De ecnephia. 149. De fulminibus. 
150. De prestere. 151. Quomodo mundus coaluit, 
452. An. unum universum. 153. De vacuo. 154. De 


μεταξὺ τῆς γῆς xal τοῦ οὐρανοῦ στοιχείων, xai 
τῶν περὶ ταῦτα παθῶν. Ἡερὶ ἀέρος, xal πυρὸς, 
καὶ νεφῶν, val ὑετῶν, καὶ ἀστραπῶν, καὶ βροντῶν. 
Περὶ σεισμῶν. Περὶ κοµήτων ἁστέρων. Περὶ ἀνξ- 
µων. Περὶ ἴριδος. Περὶ ἅλω. Περὶ σχήματος οὖρα- 
νοῦ. Περὶ κόσμου, εἰ ἔμψυχος ὁ κόσμος, καὶ προνοίᾳ 
διοικούµενος. Περὶ τάξεως Χόσμου. Περὶ τῆς τοῦ 
κόσμου ἐγχλίσεως. Περὶ τοῦ, εἰ ἔστι κενὸν ἔχτὸς τοῦ 
κόσμου. Ei ἄφθαρτιος, ὃ Χόσμος, Τίνα δεξιὰ κόσμου, 
καὶ τίνα τὰ ἀριστεράἀ. Τίς dj τοῦ οὐρανοῦ οὐσία. 
Περὶ τῶν iv ουρανῷ νοουµένων κύκλων. Περὶ οὐσίας 
ἀστέρων. Περὶ σχήματος ἁστέρων. Περὶ τῆς τῶν ἀστέ. 








029 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


$30 


βων φορᾶς. llóev φωτίζονται ol ἀἁστέρες. [lc Α cn δὲ τοῦ Προδρόμου, xai καθεξῆς, ἕως τῶν imd. 


γίνονται οἱ τέσσαρες καιροί. Περὶ µιγίθους ἡλίου 
xai σελήνης. Περὶ τῆς τοῦ ἡλίου ἐκλείψεως. Ηερὶ 
οὐσίας, καὶ φωτισμῶν σελήνης, καὶ σχήπατος. Περὶ 
ἐκλείψεως σελήνης. "Ext περὶ ἐκλείψεως σελήνης: Εἰς 
πόσους κύκλους διαιρεῖται ὁ οὐρανός. epi τῆς 
τῶν ἁστέρων φαρᾶς xal Χινήσεως. Ἠόθεν ἂν τις 
γνοίη Ἑλληνικαῖς ἁποδείξέσι τὴν τοῦ χόσµλυ συν- 
τέλειαν. Terram esse sphaericam, in. medio universi 
sitam. De terree magnitudine. Horizontis descriptio. 
De elementis inler lerram. et celum, et eorum uffe- 
ctibus. De aere, et igne, et pluviis, et. fulminibus, el 
tonitruis. De terre motibus. De cometis. De ventis. 
De iride, De arcu. De figura cali. De mundo. An 
mundus animetur, et providentia gubernetur. De or- 
dine mundi. De inclinatione mundi. Án extra mun- 
dum vacuum sil. An. mundus incorruplibilis. Qux 
dextra mundi, que et sinistra. Qua celi essentia. De 
circulis, quos in. calo imaginamur. De stellarum 
essentia. De stellarum figura. De stellarum latione. 
Unde stelise lumen habeant. Quomodo fiant quatuor 
tempestates. De magnitudine solis et lun. De defe- 
ctu solis. De essentia et. illuminationibus (una et 
figura. De defectu lung. .4dhuc de defectu lung. 
In quot circulos celum dividatur. De stellarum la- 
lione et motu. Quomodo quis ex gentium demonstra- 
tionibus mundi finem cognoscet. Ejusdem argumenti 
est, et alius ejusdem tractatus. ᾽Απορίαι φυσιχαὶ 
xai Aovual. Dubia naturalia et logíca, qui inci- 
pit : Πολλοί μὲν πολλαχῶς τῶν ἀρχαίων, οἱ alii sub 
diversis titulis et principiis, qui eadem ut pluri- 
mum continent. Nequeab his diversa videntur, 
quae süb variis titulis in bibliotheca regis Gallorum 
leguntur. Solutiones questionum ad Michaclem Du- 
cam. Epitome quzstionum physicarum. Qusxstionum 
capita cxci.. Quasiiones theologice et. physicae. De 
Deo ad Michaelem [57] Ducam. Ψελλοῦ Φιλοσοφιχὰ, 
ex quibus omnibus, ut etiam ante diximus, unum 
absolutum confici poterit opus. 


LXXIV. ᾽Αντιγραφὴ προσερωτήσαντός τινος µονα- 
χοῦ περὶ ὁρισμοῦ τοῦ θανάτου. Responsio ad. mona- 
chum quemdam de terminatione mortis. P. Οὐχ ὣς 
ἠπόρητο τὸ προθληθὲν παρὰ σοῦ ζήτημα. Eadem for- 
te sunt, qus» ejusdem : De termino vite, leguntur 
in bibliotheca regis Gallorum. 


Quare angeli alati , coronati, figura humana, et 
sphazram in manibus gestantes, depingantur ,et quare 
eorum commemoralio fit feria. secunda hebdomadz, 
feria vero tertia. Pracursoris, εί εἰς deinceps per 
septem dies. P. Περὶ μὲν τοῦ ἀνθρωπομόρφους εἶναι 
τούς. 

Εἰς τὸ θεολογικὸν ῥητὸν, διατί μονὰς ἀπ᾿ ἀρχῆς εἲς 
δυάδα χινηθεῖσα μέχρι τριάδος ἕστη. In. theologicum 
diclum, quare unilas a principio in binarium mola 
in ternario consedit. P* Οὐκ ἀποχρύψομαι πρὸς ὁμᾶς, 
ὦ φίλτατοι. In idem dictum legi et Georgii Acropo- 
lite interpretationem. 

Λύσις τῆς χοινῆς dmoplac ἁπάντων τῶν ἔξω τοῦ 
ἡμετέρου δόγματος τῶν Χριστιανῶν, ἣν οὕτω προσ. 
φέρουσι λέγοντες. Τίς ἦν ἀναγκαία χρεία ἡ Χατεπεί- 
γουσα τὴν πανταιτίαν οὐρανόθεν κατελθεῖν, καὶ τῷ 
ἀνθρωπείῳ Ὑίνει συγκαταθῆναι, καὶ τεχθῆναι, καὶ 
πάντα τὰ ἀνθορώπινα πάθη ὑποστῆναι, καὶ σταυρω- 
θῆναι, xal ταφῆναι, καὶ ἀναστηναι; Τί γὰρ οὖκ 
ἠδύνατο νεύµατι µόνῳ σῶσαχι τὸν ἅπαντα κόσμον, 
καὶ μὴ χενοῦσθαί τῆς ἰδίας δόξης, μηδὲ τὸ ἑλάχιστον ; 
Τοῦτο γὰρ ἦν καὶ τοῦ ὕψους τῆς θεότητος ἄξιον, xal 
ἡμῖν τοῖς ἀνθρώποις λυσιτελέστερον. Enodalío com- 
munis dubii omnium eztra Christianorum fidem υἱ- 
ventium, quod síc proponunt : Quae erat necessitas 
omnium causam compellens, ut de coelo descenderet, 
propler humanum genus se demitterel, nasceretur, 
morlalium passiones subiret, crucifigeretur, sepeli- 
retur, rcsurgeret ?* Annon nutu solo poterat univer- 
sum salvare, absque eo quod propria dignitate vel 
minimum exueretur ? Hoc quippe erat, et apice divi- 
nitatis dignum, nobisque mortalibus [58] magis ex- 
pediens. P. Ταύτην τὴν ἁπορίαν οὐχ ᾿Αγαρηνοὶ µό- 
νον, ἀλλὰ καὶ Ἕλληνες. 

LXXV. Elc τὸ, Ἡ καλὴ τὸν ὡραῖον, In illud, Pul- 
chra formosum. P. Κατ’ ἕλλειψιν τοῦ, ᾿Απέτεμε. 

El; τὸ Aeqópavov ἐν τῇ ἑορτῇ τῆς Αναλήψεως τοῦ 
Χριστοῦ, Σήµερον τὰ ἅγια Κούνδουρα, xnl αὔριον f, 
᾽Ανάληψις. In. illud, quod. in solemni Ascensionis 
Christi die dicitur, hodie Sancta Cundura, et cras 
Ascensio. P. Οὐκ ἀπὸ τῶν ὑψηκοτέρων µόνον, 

Τί τὸ, Κατ' εἰκόνα. καὶ τί τὸ Καθ’ ὁμοίωσιν. Quid 
sit. secundum imaginem, et quid secundum simili- 
tudinem. P. ᾽Απάντων τῶν γινομένων póvoc. 

Ὁ Πατηρ. οὐσίας fj ἑνεργείας ὄνομα, Pater essen- 


Διατί τῆς χοσµοκτησίας κατὰ τὸν Μάρτιον μῆνα ῃ tine, an actionis nomen sit? P. Πρὸς ἕτερον αὖθις 


τὴν ἀρχὴν εἱλήφὼς, ὁ χρόνος ἀπ' ἀρχῆς τοῦ Σε- 
πτεµθρίου μηνὸς ἀπάρχεσθαι λέγεται. Quarum ra- 
tione orbis condilus, cum mense Martío prínciptum 
habueril, ab inítio mensis Seplembris tempus exor- 
diri dicatur. P. Διὰ τὸ xaXriega. χρόνος ὁ χρό- 
νος. 

Περὶ τοῦ ἁποπομπαίου χριοῦ, De hirco emissario. 
A. Βρώτησας πηνίκα τοῦ ἔτους ὁ ἀρχιερεύς. 

Περὶ τοῦ, διατί υἱ ἄγγελοι πτερωτοὶ, καὶ ἐστεμ- 
µένοι, καὶ ἀνθρωπόμορφοι, xal σφαῖραν ἐν ταῖς 
γερσὶ φέροντες. Καὶ δι’ fv αἰτίαν µνήµην αὐτῶν 
ποιούµεβα τῇ δευτἑἐρᾳ τῆς ἱθδομάδος ἡμέρα, τῇ τρί- 


πρόθληµα. 
Ἑρμηνεία εἷς τὸ Κύρις Ἰησοῦ Χριστὲ, ὁ θεὸς ἡμῶν, 
ἑλέησον ἡμᾶς. ᾽Αμήν. Expositio in illud. Domine 
Jesu Christe, Deus noster, miserere nostri. Ameu. 
P. Παντὸς δογματικοῦ. 
Περὶ τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος. De fine seculi. P. 
Εὖρον ἐν τῇ Ἑρμηνείφ τῆς ᾽Αποχκαλύψεως, 
In loca di]ficiliora Basilii, expositio. 
In loca difficiliora Naxianzeni expositio. 
Ele τὰς ἐπιγραφὰς τῷν Ψαλμῶν, ἵπ inscriptiones 
Psalmorum. P. Τῶν ἐν τοῖς Ψαλμοῖς. 
Βἰς τὰς ἐπιγραφὰς τῶν ΒΨαλμῶν, καὶ τὸ Διά- 


531 


LEONIS ALLATII 


032 


Ψαλμα, In. inscriptiones Psalmorum, οἱ Diapsalma, A pariter iambicos feliciter transtulit, uno tantam 


carmine politico. P. Οὐκ ἔστι «à Ψκλτήριον, δἑσπο- 
tá µου, βιθλίον. 

LXXVI. Στίκοι διάφοροι, carmina varia, vario 
metro, sed iambioca acutissime et felicissime. Non- 
nulla hic ex pluribus veluti in gustum describam. 

Εἰς τὸν βασιλέα χῦριν “Ῥωμανὸν τὸν Ὑέροντα 
στίχοι, ἐν ταῖς ἀρχαῖς τῶν λέξεων δηλοῦντες τὸ 
ὄνομα, In imperatorem dominum Romanum senio- 
rem carmina, qua in principiis dictionum nomen 
manifestant. 

Ῥοδοκρινοπρόσωπος, 'Qpatoc, Μέδων 
Ακτίσι Νίκης Οὐρανοῖ Σχηπτουχίαν. 

Β]ς τὸν βασιλέα χΏριν Βασίλειον ὅμοιοι, In impera- 
torem dominum Basilium similia. 

590] Βέθαιον "Αστρον, Σεμνὸν "DAacga λίαν. 
Ελαμψεν ᾿Ισχεῖν Οἴαχας Σκηπτουχίας. 

Βὶς τὸ φλάμουλον τοῦ Μονομάχου ἔχον ἱστορισμά- 
νους τὸν ἅγιόν Γεώργιον, τὸν βασιλέα ἔφιππον 
φέροντα λόγχην, καὶ τοὺς Βαρθάρους διώκοντα. In 
Monomachi flammulum, in quo eramt depicti san- 
clus Georgius, εἰ imperator equo insidens, lanceam 
gestans, el Barbaros fugans. 

Μάρτυς, Βασιλεῦ, "Inns, Λόγχη, Βάρδαροι, 

Σύμπνει, δίωχε, σπεῦδε, πλήττε, πίπτετε. 

Illud etiam in Ulyssis cerlamina : 

Φυγὼν ᾿Οδυσσεὺς, τόν μαχησμὸν Ἰλίου, 

Πληθος, δόλους τε Λωτοφάγων Κικόνων, 

Κύκλωπος δεινὸν ὄμμα τοῦ Βροτοκτόνου, 

Tv Λαιστρυγόνων ὠμότητα, καὶ Κίρκης 

Τρόπους ἀδήλους, xai μεμηχανευµένους, 

“Αδην τὸν φριχτὸν, xai τῶν Σειρήνων φθόγγον 

Πέτρας τε πλαγκτὰς, καὶ Χαρύόδεως στόμα, 

Σχύλλης τὸ δεινὸν, xai Blatov, ὡς ἔφην, 

Yo) χερσὶ τέθνηκεν ἐν τᾷ πατρίδι. 

Πρὸς ἀναίσθητον Λοίδαρον. In. maledicum insensa- 
tum. 

Καὶ βάτραχοι φωνοῦσιν. ἀλλ᾽ ἐκ τελµάτων, 

Καὶ Χυνες ὑλακτοῦσιν, ἁλλὰ µακρόθεν, 

Καὶ κάνθαροι παἰζουσιν, ἀλλ᾽ ἐν κοπρίαις, 

Οὐκοῦν, τί χαινὸν, sl λαλοῦσιο ot λίθοι. 

Μικρὸν παραλλάττοντες ἀδρῶν βατράχων, 

Hos vir omnium calculo doctissimns, uc disertis- 
Simus Gaspar de Simeonibus e Greco in Latinos 


versu auctiores; et sane meliores omnino fecit ; 
dum Psellus ipse, in sententia sese implicans, 
comparationem sequat parum quidem apte, ut 
docto et ingenuo cuiqne, qui Grecos cum Latinis 
conferat, patere potest. Ili autem sunt: 


Turpis coaxat rana, sed cano cubans ; 
Latrat moleslus voce, sed procul, canis ; 
Scarabeaus ater ludit, at fimo latens : 
Pulenti et absens ore dum jacis jocos, 
His unus impar haud eras tribus, fores, 
Majore monstro. stolide ni loquax lapis. 


[60] Περὶ σεληνιασμοὺ. De seleniasmo.P. Σεληνιασ- 
μὸς φυσικόν τι τυγχάνει’ 

Πρὸς τὸν μοναχὸν Σαθθαΐτην Σχωπτικοί. In mo- 
nachum Sabbaitam Scoptici. P. Πρὸς τὸν Σατάν σε 
τὴν ἔχιδναν τοῦ βίου. 

Ἱαράφρασις διὰ στίχων ἵαμθικῳν εἷς τὸν Κα- 
vóva τοῦ ἐν ἁγίοις Ἡατρὸς ἡμῶν Κοσμᾶ, τοῦ Μαιοῦ- 
μᾶ ἐπισχόπου, ὃν ἐκεῖνος συντέβειχε ψάλλεσθαι τῇ 
ἁγίᾳ καὶ µεγάλῃ πέµπτῃ. Paraphrasis carmine 
iambico in canonem S. P. noslri Ο01118, Majumz 
episcopi, quem ille composuit, ut sancta et magna 
Jeria quinta caneretur. P. Πόντος µέλας πρὶν τέτ- 
µηται, τετµηµένη. 

LXXVII. Multa sunt, ut vides, hujus aucto- 
ris heo, quas vides, scripta. Non tamen explent 
sitim, sed adhuc (I) anxius sortem meam accuso, 
quod non habuerim omnia. Relatum namque mihi 
est ab homine [61] fide digno, et chirographo si- 
gnificatum,in bibliotheca quadam hio Rome multa 
hujus auctoris manuscripta neglecta jacere. For- 
san aliquando, id enim totis viribus conabor, 
dabitur potestas visendi, legendi ac demum' confe- 
rendi cum aliis. Quod αἱ flet, polliceor tibi fidem 
meam, mi Gaífarelle, me de omnibus ta sincere 
commonefacturum. Interim his fruere. 

LXXVIII. Michael etiam Psellus prefatur in 
Philippi solitarii Dioptram, quse jam edita est 
Latina, ex interpretatione Jacobi Pontani, Ingol- 
stodii in-Á, Quod tamen vel ex scriptorum incuria, 
vel alicujus, qui verba Pselli in tractatum illum 


NOT/E 


(ἢ Post diatribam de Psellis κ se editam Alla- 
tius De Symeonibus p. 69 testatur se nactum co- 
dicem satis antiquum, licet madore infirmatum, 
Pselli orationum quarumdam, quarum initia ibi 
apponit. Prima? principium tribus στίχοις mutilum 
est, διδοάσι γὰρ ὑποψίαν ὧν ooi τὸ ἑκάστου. 


ejus veluti lumen accendisse,privata industria,non 
ab alio edoctum. "Όσον ἐγὼ μὲν πρὸς τὴν τέχνην 
τῶν λόγων xal τὴν φιλοσοφίαν ἐπένευσα, xal µα- 
θηµάτων ἠψάμην, οὐ παρ) ἄλλου λαθών ἔσθεστο 
γὰρ αὐτοῖς ὁ πυρσός. 'AÀX ἐγὼ αὖθις τουτον ἀνάψας 
καὶ τοῖς ποθοῦσι διαπυρσεύσας. liec Allatius ibidem 


Secunda: Ἔδει mock, θειότατε βασιλεῦ, τὴν πάντα ] ex Oratione funebri edita Pselli in Joannem Χἰ- 


κρίνουσαν qiÀocoplav . Τεγέα: "Q βασιλεῦ ἥλιε, 
καὶ τίς ἂν µε καταιτιάσαιτο ταύτην σοι προσφυῶς 
τὴν χλῆσιν. Quartz: Ὦ βασιλεῦ προσθήκης ἅτερ 
καὶ συναφῆς, καὶ µόνε τῶν ὄντων ἀπαράμιλλε. 
Quinte : Μὴ θαυµάσης, ὦ βασιλεῦ, st πλείστων 
λογίων ἀκροασάμενος. Sexte : Μέγισε βασιλεῦ, 
τὸν ὁρατὸν τοῦτον κόσμον, τὸ µέγα τοῦ θεοῦ δη- 
Moderna . Septimz : Ὡς ἐκ τοῦ βασιλέως τοῦ 

ονοµάχου πρός τινα σοφὸν χατηχούµενον, incipit : 
᾽Ανέγνων τὸ γρᾶμμα σου, λογιώτατε xal σοφώτατε, 
καὶ τῷ ἀμυθήτῳ κάλλει. Ex illis orationibus patere 
notat Allatius Psellum sub Constantino Monomacho 
dicendi gloria et varia disciplinarum scientia cla- 
rum floruisse, atque ut ipsius de se Pselli verbis 
utar, τὴν μὲν φιλοσοφίαν σθεθεῖσαν αὐτὸν ἀνῆψαι 
exstinctam antea philosophiam restituisse ac novum 


philinum patriareham. Plura Pselli monumenta 
manu exarata superesse in codice Mazariniano 
testatur Combefisius quem vide pag. 203 Manipuli 
originum rerumque Constantinopolitanarum . Non 
pauca etiam servat thesaurus librarius Cesareus 
Vindobonensis, atque in his librum παραδόξων 
ἀκουσμάτων ad Michaelem Cerularium,patriarcham 
Constantinopolitanum,e quo prolixum locum affert 
Lambecius VII. pag. 222-224, (lum libellum de di- 
vinatione ex ossibus humerariis mactatarum ovium 
vel agnorum, et de auspicio, Hep! ὠμοπλατοσχοπίας 
xal olwovogsxoníac* Incipit : Ὁ Σωκράτης ἐκεῖνος 6 
Σωφρονίσκου, τοῖς Πλατωνικοῖς ἐντυχὼν διαλόγοις. 
Οὗτος μέν, φησὶν, ὁ νεανίας, περὶ Πλάτωνος ἄγει ἔνθα 
καὶ βούλεται, x. τ. λ. 

















$33 


DIATRIBA DE PSELLIS. 


5834 


accommodare voluit, contigit. Mihi certe non À Theodorus rez, iis cognilis, in Orientem protinus 


videtur Michael Psellus, qui sub Monomacho et 
Ducis flornit, eo usque vitam protraxisse, ut post 
Philippi obitum, de quo non tantum tunc recens 
exstincto loquitur, in ejusdem Dioptram, licet etiam 
µαχροθιώτατον fecerimus, prwfari potuerit. Phi- 
lippus enim anno 4465 scribebat, ut ipse fatetur. 
Ἰδοὺ γὰρ ἀπὸ τοῦ Χριστοῦ ἄχρι δὴ καὶ τῆς δεῦρο 
Πεπλήρώται τὰ χίλια, πρὸς E καὶ ἑκατόν vs, 
Καὶ πέντε ἐπὶ τούτοις γε, ἕως καὶ τοῦ νῦν, ἔτη, 
"Av δ’ ἀριθμῇς ἐκ τῆς ταφῆς τῆς τούτου, καὶ τοῦ 
[πάθους 
Πεφύχασί γε χίλιχ ἑθδομήχοντα δύ, 

Ecce enün a Christo usque in ργᾶεεπίοπι diem 
completi sunt. mille et. centum, et insuper ad hzc 
tempora anni quinque. Si vero computas a sepultura 
et passione illius, sunt mille septuaginta duo. Anno 
videlicet 16 Alexii, ut idem ait inferius, 

Ὁμοῦ τε ἔτη γίνονται ἀπὸ Χριστοῦ τὸ πάβο 
Χιλία $6Bop d xov z, xal δύο δὲ πρὸς τούτοις, 
Τοῦ "Ανακτος ἐκκαίδεκα ᾽Αλεξίου ἁρτίως. 

Simul anni fiunt a Christi passione mille septua- 
ginia duo, imperaloris Alexii sexdecim completi. 
Nec potuit illo eodem anno Philippus ingentis 
siudii ac laboris opus absolvisse. At absolverit, 
statimne ad manus omnium fpotuil pervenire 
adornarique prefatione etiam  Pselli? Quod si 
momento eodem factum íd esse affirmabimus, 
Psellus certe plus annis centum natus scribebat, 
et verisimilius est alium ab hoc Psello fuisse. De 
notis sive scholiis, que ex Psello in Dioptra in- 
seruntur, non [62] morer; vel enim a prefante 
Psello, ex antiquiori Psello, ut affinis gloriam 
propagaret ; vel & scribente, vel legente adnexa 
snnt ; ni eumdemmet, cujus illa prefatiuncula est, 
eorumdem scholiorum auciorem agnoscere veli- 
mus. Iliud etiam mihi nec satis planum, nec cer- 
tum est, annum 1105, cum Dioptra scribebatur an- 
num Alexii sextum decimum fuisse, cum, si recte 
annorum series computetur, fuerit annus illius 
imperii 25; rerum enim potitur anno 1081. Idque 
pro tractatuli hujusce brevitate innuisse sat fuit. 

LXXIX. Meursius, notis in carmina Pselli in 
Cantica c&nticorum notat post hunc Psellum, 
alium etiam fuisse Michaelum Psellum, vi- 
rum militarem, sub Theodoro Lascari, cujus 


meminerit Georgius Logothetes in illis verbis : ἢ 


'O δὲ βασιλεὺς Θεόδωρος, ἐπεὶ περὶ τῶν Ύεγενη- 
µένων ἐπύθετο, ἔσπευσε πρὸς τὴν "Ew παλινοστῆ- 
σαι. Kal ἀφεὶς iv θεσσαλονίχῃ καὶ τοῖς κατὰ Δυ- 
σμὴν μµέρεσιν εἲς φύλαξιν τὸν πατρόπαππον θεῖον 
αὐτοῦ Λάσκαριν καὶ Μιχαὴλ τὸν Ψελλὸν μετὰ 
μικροῦ στρατεύματος, ὅσον εἷς τριακοσίους ἠριθμη- 
µένους, τοῦ τε Πριλάπου, καὶ τὰ πὲριξ, ἀφῆχε 
θεόδωρον Καλαμπάκην, ὃν καὶ Τατᾶν τῆς αὐλῆς 
κατωνόµαζον * τὸν δὲ Κωνσταντῖνον τὸν Χαθαρᾶν εἲς 
Ἁγεμον[αν τοῦ ᾿Αλθάνου, ἐμὲ δὲ πάντων προΐστασθαι: 


redire matural, Lascare patris avunculo, et Mi- 
chaele Psello cum exiguis copiis, utpole trecentis, in 
Occidentis praesidium — relictis Perilapo, εἰ vicino 
tractui Theodoro Calampaci, quem Tatam Aul co- 
gnominabant, Constantino Chabaraz Albani przfec- 
turam demandavit ; mihi autem supremum in omnes 
imperium tradidit. 


Sed, ut verum fatear, mendum in hoc loco inesse 
suspicabar. Cum enim reliquorum omnium, quibus 
exercitum demandaverat imperator, nomina et 
cognomina apponantur, Lascaris solum nomen, 
non ex more 8$uo, tacuisse videbam. Deinde, cum 
alia, nec minoris considerationis, unius tantum 
cure demandasset, nulla videbatur ratio duos in 
minimo negotio prefecisse, et ridiculum sane 
est, tam exiguas copias, trecentos scilicet, viris 
duobus commendasse. Imo alia ejusdem auctoris, 
de eodem argumento editio, Lascaris nomen nobis 
inserit, nec Psellum comminiscitur;et cum sepius 
in rei geste narratione horum omnium notitia 
et cognomina, ad fastidium usque, repetat, Psel- 
lum istum nunquam nominat. Duas siquidem 
ejusdem historie ἐχδόσεις, editiones, conscripsit, 
alteram, quam Theodorus Dousa Grece et La- 
tine publicavit, brevem, concisam, non  nar- 
rentem, sed tantum digito rem monstrantem, 
[03] ideoque  perobscuram, et decurtatum, 
quam 8i alterius compendium dixeris, non errabis 
8 scopo: alteram diffusam, non precipua solum, 
sed minima quaque, oratorio quandoque 1Ω0Γ6, 
exponentem, et quasi commentario, obscura et 
ardua illustrantem. Ηαπο, αυ Psellum non habet, 
cui elucidande nonnullas horas impendi, diutius 
apud me,maximo reipublice litterarie damno, im- 
morari non patiar, sed, cum primum per vires 
licebit, usui publico excudetur. Libentissime hic 
plura auctoris ascriberem, ut quid inter utram- 
que editionem intersit, facta collatione agnosce- 
res, sed nimis longa oratione prosequitur, et iter 
suum ad Prilapum, spatio trium mensium per- 
actum ; et Prilapi expugnationem ; tandem infeli- 
eem hujus expeditionis finem ; de quibus in editis 
nec verbum quidem est. Pauca tamen pro jam 
ascripto loco, (m) veluti in gustum dabo. 'O piv 
οὖν βασιλεὺς Θεόδωρος, ἐπεὶ τῶν γεγενηµένων ἐν 
t/j τῶν Μουσουλμάνων ἐπύθετο χώρᾳ, οὐ περὶ τού- 
των μᾶλλον ἔχων φροντίδα, Ἡ περὶ τῶν αὐτοῦ, (xlv- 
δυνον γὰρ οὐ μικρὸν ἐπισυμθαίνειν τοῖς 'ῬΡωμαϊκοῖς 
ὑπετόπασε γώροις), ἔσπευσε πρὸς τὴν "Ew. παλινο- 
στῆσαι. Καὶ δὴ πᾶσαν τὴν ΡῬωμαϊκὴν στρατιὰν 
μεθ) ἑαυτοῦ προσλαθὼν, τῆς πρὸς τὴν "Et φερού- 
σης ἐφήπτετο, καταλελοίπει δὲ ἕν τε τῇ θεσσαλο- 
νίκῃ xal τοῖς Χατὰ Δυσμὴν µέρεσιν, ὡς πρὸς φύλα- 
Ev ὃπθεν τῆς χώρας τὸν πρὸς πάππου θεῖον αὐτοῦ 
τὸν Λάσκαριν Μιχαὴλ, μικρόν τι xal εὐσύγοπτον 


ΝΟΤΑ, 
(m) Georg. Acropolita p. 76 seq. Allatii. Paris. 1615, fol. 





535 


LEONIS ALLATII DIATR. DE PSELLIS. 


536 


ἐκ Παφλαγόνων στράτευμα ἐπιδοὺς αὐτῷ, xàx τοῦ À Ἰλλυριῶν δὲ Χαθάρον επιστατην. 


Σκυθικοῦ, ὃὅσον εἷς τριακοσίους ἠριθμημένον τοῦ 
δὲ Πριλάπου, καὶ τῶν περὶ αὐτὸν στρατευμάτων, 
τὸν ὃν εἶχε Σχκουτέριον Ἐυλέαν ὠνομασμένον, φερω- 
νύµως τὴν κλῆσιν, vij τῆν θέµιν, ἔχοντα * εἲς δὲ τὸν 
Ῥέλεσον, xal τὰ περὶ αὐτὸν τὸν Καλαμπάκην θεό- 
δωρον, ὃν xal Τατᾶν τῆς αὐλῆς κατωνόµαζον * τὸν 
δὲ Χαθάρωνα Κωνσταντῖνον εἷς ἡγεμονίαν τοῦ ᾽Αλ- 
θάνου κατέστησε». 'Euà δὲ πραίτωρα Χχειροτονήσας 
πάντων αὐτῶν ἀφῆκεν προΐστασθαι. Τοῦτο δὲ, ὡς 
οἶμαι, πεποίηχεν, ἵνα τῃ ἐξ αὐτοῦ μαχροτέρᾳ ἆπο- 
δηµίᾳ ctc λήθην dv ἐπεπόνθειν Ὑενοίµην. Οὐδὶ γὰρ 
εἶδέ pi ποτε μετὰ τὰς πληγὰς ἐλευθεριάσαντα, καὶ 
λόγοις χαροπωτέροις, ὡς εἰώθειν, πρὸς αὐτὸν χρή- 
σασθαι. "Ίνα γοῦν τῇ Χχρονίᾳ ταύτῃ διατριθῇ τῆς 
oye 3j σκυθρωπότης διαλυβείη µοι, πέπραχε τοῦτο. 
Τάχα δὲ καὶ ὡς δυσχεραίνων Tv, τὴν ξυναυλίαν µου 
βαρυνόμενος  προσέκρουον γὰρ αὐτῷ πολλάκις, bp 
οἷς ἦδειν οὗ κατὰ τὸν δίκαιον λόγον διαπράττεσθαι 
θέλοντα. 'O μὲν οὖν βασιλεὺς πρὸς τὴν "Eo ἀπῄει * 
ἐγὼ δὲ κατελείμμην τοῖς ἐν Δυσμῇ, etc. Imperator 
ilaque Theodorus de rebus a Musulmanis in. eorum 
ditione gestis cerlior factus, magis suis quam illis 
animum adverlens, ingens inde Romanis regionibus 
imminere periculum suspicatus in. Orientem quam 
celerrime pedem retulit, cum universis Romanorum 
[64] copiis iter ad ea loca ingressus. Thessalonice 
vero, εἰ in aliis Occidentis partibus ἐπ custodiam 
duntazat avunculum Michaelem Lascarim, consignata 
illa exigua, nec ampla Paphlagonum manu, et ex 
Scylhis non ultra trecentis, reliquil. Prilapi, et. vici- 
norum exercituum Sculerium, Xyleam dictum, digno, 
&depol, cognomine ; Belessi, tractusque circa ipsum, 
- Calampacem Theodorum, quem Tatam Αμα nuncu- 
pabant ; Constantinum Chabaronem Albano prafecit ; 
me prelorem creatum omnibus hisce praesse jus- 
sit non alio, ni fallor, scopo, quam ut longiori ab 
eo discessu  preleritorum malorum — obliviscerer. 
tamque post plagas acceptas, nunquam me liberius 
dicere, quie sentirem, nunquam verbis hilarioribus 
more meo uli. conspexerat. Ut. ergo longa ista mora 
marorem e pectore demerem, id egerat; fortasse 
eliam mei contubernii quod fasdidiebat, taedio. Sepe 
enim in ἐς, qua ille conlra jus fusque intentabat, 
ipse adversabar. Imperator itaque in. Orientem pro- 
cessil ; ego in occiduis partibus remansi. Suspicio- 


Πρὸς τοῖσδε Γεώργιον ᾿Αχροπολίτην, 
"βρχοντα πάντων, xal πρόεδρον δειχνύει, 
Πρόσθεν τιµήσας τῇ πραΐτωρος ἀξίᾳ. 

Nihilominus rebus occiduis bene compositis im- 
perator cum exercitu in Orientem convolat, ducibus 
relictis Thessalonicw Michaele Lascari víro strenuo, 
Prilapi Scuterio Xylea, cognomine suo equidem non 
dissimili ; Belessi, εί locis vicinis custode Theodoro 
Calampace ; lilyricorum vero Chabarone prafecto. 
lasuper Acropolitem Georgium omnium prasidem ; ac 
primatem constituit, prius [65] praetoris dignilate insi- 
gnitum. Tandem, preter omnem suspicionem, aperte 
evicit locum illum depravatum esse, et mancum, 
codex perantiquus Vaticanus, in quo editio Dousiana 
continetur ; qui Psellum huno nec de nomine qui- 


B dem novit. Locum hio exscribam, ut antea editum 


&Dousa ("n)mutilum,et hiulcum,ope emendatissimi 
codicis integres, ac. impleas. 'O δὲ βασιλεὺς Θεό- 
δωρος, ἐπεὶ περὶ τῶν  veqevnpévov ἐπύόθετο, 
ἔσπευσε πρὸς τὴν "Ew παλινοστῆσαι, καὶ ἀφεὶς ἐν 
τῇ θεσσαλονἰίκῃ καὶ τοῖς κατὰ Δυσμὴν µέρεσιν εἷς φυ- 
λακὴν τόν πρὸς πάππου θεῖον αὐτοῦ τὸν Λάσκαριν Μι- 
y9)^ μετὰ μικροῦ στρατεύματος ὅσον slc τριαχο- 
σίους ἠριθμημένον * τοῦ δὲ Ἡριλάπου, καὶ τῶν περὶ 
αὐτὸν στρα-ευμάτων, τὸν ὃν εἶχε Σκουτέριον Ῥυλέαν 
ὠνομασμένον * elc δὲ τὸν Βελεσσὸν, xal τὰ περὶ αὐ- 
τὸν, Καλαμπάχην θεόδωρον ὃν καὶ Τατᾶν τῆς αὐλῆς 
κατωνόµαζον * τὸν δὲ Χαθάρωνα Κωνσταντῖνον εἷς 
ἡγεμονίαν τοῦ ᾿Αλθάνου, ἐμὲ δὲ πάντων προΐστα- 
σθαι, eto. Hec. autem non ideo 8 me dicta sunt, 
ut Psellum istum eo tempore fuisse negem; potuit 
enim esse, et forte fuit; sed ut ostendam ex hisce 
Georgii verbis certo id affirmari non posse. 

LXXX. Fuere et alii Pselli : inter eos praecipuus 
Joannes Psellus. Meursius hujus putat esse iambos, 
quos cum HeraclidePontico vulgavit olim Gesnerus; 
errasseque eum,cum Michaeli tribuit. Sed Michaeli 
tribuit etiam Andreas Schottus, Prefatione in 
Gant. cantic. Certe iambicis de viriutibus et vitiis 
gnomas composuil, que cum Heraclidi Pontici αἰ- 
legoriis Homericis hodie leguntur. Non eque bene. 

Ejusdem etiam edita sunt carmina, Etc τοὺς τρεῖς 
ἱεράρχας, Βασίλειον, T'pnyópiov, xal Ἰωάννην τὸν 
Χρυσόστομον. Item Εἰς τὰς ἁγίας ἑπτὰ συνόδους, 
cum Theodori Prodromi carminibus, et Xantho- 
puli. Basilee apud Bebelium 1530, in-8. Verum 


nem auxit Ephremius in Chronico, qui, cum non D opusculum, de septem eynodis, esse Michaelis 


sententiam tantum, sed verba etiam Acropolite car. 
mine exprimat, licet alios accuratissime enumeret, 
de Michaele hoo Psello verbum nullum facit : 


Πλὴν διαθεὶς εὖ τὰ χατὰ τὴν Ἑσπέραν "Avat. 
Μετὰ στρατιᾶς ἐχτρέχει πρὸς τὴν "Ew, 
Λιπὼν στρατηγοὺς κατὰ θεσσαλονίκην 
Μιχαὴλ Λασκάριον ἄνδρα γεννάδα, 

Ἐν δὲ Πριλάπῳ Σκουτέριον Ἐυλέαν, 
᾿Ἐπωνυμίαν ἀτρεκῆ χεχτηµένον. 

Ἐν ὃ) αὖ Βελεσσῷ τοῖς περικύκλῳ τόποις 
Φύλακα θιόδωρον τὸν Κωλαμπάκην. 


Pselli antea indicavimus. 

Item Constantinus Psellus, cujus Lexicum in 
evangelisias, sive brevem expositionem difficilium 
ín iis locorum, ait exstare ms. Grece in Bibl. im- 
perat. Vienne in 4. Gesnerus, et Possevinus. Legi 
etiam ipsius. 

Ἔκθεσιν πίστεως, Expositionem Fidei, que in- 
cipit, Πιστεύω sic Πατέρα, χαὶ riàv, καὶ Ηνεῦμα τὸ 
ἅγιον, que etiam in bibliotheca Antonii Augustini 
cod. 166, manuscripta habebatur. 


NOTAE. 
(n) P. 48 edit. Theodori Douse, Lugd. Bat. 1644, 8, 











MICHAELIS 


PSELLI 


OPERUM PARS PRIMA 


COMPLECTENS 


OPERA THEOLOGICA. 


EPMHNEIA ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΦΡΑΣΙΝ 
ΤΟΥ ΑΣΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΑΣΜΑΤΩΝ 


ΣΥΛΛΕΓΟΥΣΑ ΑΠΟ TE TON EIZ ΤΟΥΤΟ ΕΡΜΗΝΕΙΩΝ TOY ΑΓΙΟΥ PPHTOTIOY ΝΥΣΣΗΣ, TOY ΑΓΙΟΥ 
ΝΕΙΛΟΥ, ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ, 


EXPOSITIO CANTICI CANTICORUM 


PER PARAPHRASIM 


COLLECTA EX SANCTI GREGORII NYSS/E PONTIFICIS, ET SANCTI NILI ET SANCTI MAXIMI 
COMMENTARIIS 


Ἐπειδὴ καὶ τὰς Ηαροιμίας, xxi τὸν 'ExxAne:w- Α — Qoniam et Proverbia et Ecclesiasten cecinit Sa- 


στὴν Σολομῶν ᾖσεν' iv μὲν ταῖς Mapoulaw, &mo- 
τρεπόµενος μὲν ἀπὸ τοῦ χκακοῦ» προτρεπόµενος δὲ 
πρὸς τὸν ἀγαθὸν, καὶ παιδαγωγῶν ἠθικῶς' ἐν δὲ τῷ 
Ἐκκλησιαστῇῃ ἀποδεικνύων τῶν παρόντων τὸ µάταιον, 
καὶ τούτων πείθων ὑπερφρονεῖν, xal ἐκπαιδεύων 
φυσικῶς, ἐξ ὧν ἡ πρὸς θεὸν ἀγάπη ὑφίσταται' οἷα 
κινούντων πρὸς τὸ ὄντως ἀγαθὸν ἀπὸ τοῦ νομιζοµένου 
τὸν πόθον ἡμῶν, καὶ τὰ λοιπά. 


lomon, in Proverbiis quidem deterrens a vitiis et 
ad virtutes cohortans atque moraliter instituens : 
in Ecclesiaste autem declarans, rerum presentium 
vanitatem, easque despiciendas suadens ac natura- 
liter docens ex quibus charitas in Deum proficis- 
eatur, que nimirum ab eo quod bonum videtur, 
θά id quod vere bonum est, animos nostros inci- 
tet atque inflammet, et reliqua. 





539 


MICHAELIS PSELLI 


540 





ETEPA E 


ZHDPHZIZ 


ΕΙΣ TO ΑΣΜΑ ΤΩΝ ΑΣΜΑΤΩΝ 


ΕΞΗΓΗΘΕΝ ΠΑΡΑ TOY WEAAOY ΔΙΑ ΣΤΙΧΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ. 


ALIA EX 


POSITIO 


IN CANTICUM CANTICORUM 
A PSELLO VERSIBUS CIVILIBUS EXPLICATUM. 


Cum animus tuus discendi cupidus, o diade- A 
mate redimite, eo desiderio teneatur, cantico- 
rum Canticum nova et varia explanationis atque 
intelligentie ratione declaretur, en voluntati ac 
studio tuo obsequimur, imperator; atque Do- 
mini universorum auxilio freti, totam — Cantico- 
rum expositionem simplici et vulgari oratione 
concinnatam afferimus. Sapientissimus ille pro- 
pheta Salomon, Davidis filius ex ea que fuit 
Urie, tria quedam in vita volumina conscri- 
psit. Unum prudenter ab omnibus Proverbiorum 
nomine nuncupatur, quod morum continet di- 
sciplinam, perturbationum animi emendationem, 
recteque vivendi rationem ao divina precepta : 
alterum Ecclesiastes &b hominibus appellatur, 
quod vite presentis aperit vanitatem : ter- 
tium, domine, quod continenter sequitur, 
est ipsum Canticum canticorum, quod quidem 
tibi eleganter admodum, et sub specie ac figura 
quadam nuptiarum tradit humane anima per- 
fectionem. Sapienter enim proponit Christum 
sponsum, sponsaque itidem , animam sponsi 
amore languentem atque inflammatam, et ad ilius 
gratias et munera velociter pervolantem. Continet 
etiam dicta quedam Ecclesie congruentia. Sed 
181, adjuvante Deo verba incipiamus interpre- 
tari. 


Ex tribus sanctis Patribus. 


À Salomone inscriptum est canticorum Canticum 
in quo sponse Eoclesice in Christum ipsius sponsum 
amor ostenditur. Nam post Proverbiorum ad vir- 
tutes cohortationem, et dehortationem a vitiis, et 
post rerum humanarum atque mortalium contem- 
ptum quem ab Eocclesiaste didicerat, canit ipsi 
Sponso Christo pacifico, quod et nobisa Deo factus 
est pax, et per seipsum nos Patri suo reconciliavit. 
Qua quidem charitate fidelium Ecclesiam despon- 
dit sibi divina ratione ac lege spiritali, et revela- 
tione mysteriorum que de ipso tradita eunt eru- 


Ἐπειδύπερ τὸ φιλομαθὲς τὸ σὸν, ὦ στεφηφόρε, | 

Ἑρμηνευβῆναι γλίχεται τὴν ξένην καὶ ποικίλην 

Τοῦ τῶν ἀσμάτων "Ασματος ἐξήγησιν καὶ γνῶσιν, 

Ιδού σου τῷ θεσπίσµατι πεισθέντες, αὐτοχράτωρ, 

Καὶ τὰς ἐλπίδας θέµενοι πρὸς τὸν Δεσπότην πᾶν- 
[των, 

Δηλοῦμες τὴν ἐξήγησιν πᾶσάν σοι τῶν ᾿Ασμάτων, 

Ἐν ἀπλουστέραις λέξεσιν καὶ κατηµαξευμέναις. 

Ὁ γὰρ προφήτης Σολομῶν, ὁ πανσοφος ἐκεῖνος, 

'O παῖς τυγχανων τοῦ Δαθὶδ, ἀλλ᾽ ix τῆς τοῦ Οὐ- 
[ρίου, 

Τρεῖς συνεγράψατό τινας ἐν plo πραγµατείας᾽ 

Ἡ μὲν καλεῖται νουνεχῶς τοῖς πᾶσι Παροιμίαι, 

ἝἜχουσα παίδευσιν dv, παθών ἐπανορθώσεις, 

Καὶ τῶν πρακτέων συνεχῶς καὶ θείας ὑποθήχας. 

Ἡ δὲ πως Ἐκχλησιαστὴς κέχληται τοῖς ἀνθρώποις, 

Τὸ µάταιον διδάσκουσα τὸ τοῦ παρόντος βίου 

Ἡ δέ γε τρίτη συνεχῶς ἐκείνου πραγματεία 

(Αὕτη τυγχάνει, δέσποτα, τὸ " Acpa τῶν ἁσμάτων), 


Τὸν τρόπον καταγγελεῖ σοι ποικιλοτρόπως ἄγαν 


Tc τελειώσεως αὐτῖς ψυχῶν τῶν ἀνθρωπίνων, 
αλλ’ ὡς ἐν σχήµατί τινι σεμνονυμφοστολίας. 
Σοφῶς γὰρ ὑποτίθησι τὸν μὲν Χριστὸν νυµφίον, 
Νύμφην δὲ πάλιν τὴν ψυχὴν ἐρῶσαν τοῦ νυμφίου, 
Καὶ πεπυρωµένην ἔρωτι δᾳθεν τῷ τοῦ νυµφίον, 
Καὶ πρὸς ἐχείνου χάριτας ἀνιπταμένην τάχα. 
Ἔχει δὲ φράσεις xal τινας περὶ τῆς Ἐχχλησίας. 
ἡΑλλ’ ἀπαρξώμεθα λοιπὸν σύν γε θεῷ τῷ Λόγφψ. 
'Ex τῶν τριῶν ἁγίων Πατέρων. 

λσμα ἁσμάτων τῷ Σολομῶνι ἀναγέγραπται, τὸ 
δηλοῦν τὴν πρὸς τὸν νυµφίον Χριστὸν ἀγάπην τῆς 
νύμφης αὐτοῦ Ἐκκλησίας ὡς ἐκ τῆς διὰ τῶν Ἡα- 
ροιμιῶν προτροπῆς καὶ ἀποτροτῆς, xai τῆς διὰ τοῦ 
᾽Εκκλησιαστοῦ τῶν προσκαίρων καταγνώσεως ᾷδο- 
µένης αὐτῷ τῷ νυμφίῳ Χριστῷ τῷ εἰρηνιχῷ. "Ox: 
τε ἡμῖν εἱρήνη ἀπὸ Θεοῦ qiyovtv , xal ἡμᾶς δι 
λαυτοῦ κατήλλαξε τῷ ἱδίῳ Πατρί. Ka0' ἣν ἀγάπην 
νυµφεύει ἑαυτῷ τὴν τῶν πιστῶν ᾿Ἐκκλησίαν, μυστ- 
αγωγῶν αὐτὴν Δθεολογικῶς νόμφ πνευματικῷ ἐν 
τῇ, ἀποχαλύψει τῶν περὶ αὐτοῦ μυστηρίων, ἣν πρό- 





941 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


543 


τερον ἐνυμφοστολησε διὰ τῶν Παροιμιῶν, καὶ τοῦ A diens illam, quam prius per Proverbia et Ecclesia- 


Ἐχκλησιαστοῦ παιδαγωγήσας xai ἐκπαιδεύσας d9i- 
χῶς τε xal φυσικῶς. 'H οὖν προμνηστευθεῖσα τῷ 
Χριστῷ ᾿χκλησία, διά τε τοῦ γραπτοῦ νόµου καὶ 
τοῦ φυσικοῦ, ὤν τὰς δυνάµεις Σολομῶν bv τε ταῖς 
Παροιμίαις xai τῷ ᾿Ἐκκλησιαστῇῃ σε, καὶ διὰ τῶν 
ἐν πάσῃ τῇ Γραφῇ xai τῇ κτίσει συµθόλων εἶσαγω- 
γικῶς παιδευθεῖσα τοὺς περὶ προνοίας xai κτίσεως 
λόγους, χἀκ τούτων διδαχθεῖσα τὰ πρὸς αὐτὴν τοῦ 
νυµφίου φίλτρα, βούλεται λοιπὸν τελεώτερον τού- 
τους παρ᾽ αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ Λόγου κατὰ τὴν ἔνσαρχον 
τούτου οἰκονομίαν νόµῳ πνευματικῷ διδαχθῆναι, 
ἁμίσως δι’ ἀγάπης αὐτῷ κολληθεῖσα, xai πνεῦμα 
ἓν γενομένη ἐν τῷ νύμφη αὐτοῦ χρηµατίσαι. dips 
τοίνυν ἐπ᾽ αὐτὴν ἔλθωμεν λοιπὸν τῶν ῥημάτων τὴν 
ἑρμηνείαν. 

Φιλησάτω µε ἀπὸ φιληµάτων στόµχατος αὐτοῦ. 

Τῶν Y' Πατέρων. 

Ἔγουν, Αὐτὸς ὃ᾽ ἑαυτοῦ τὴν περὶ ἐμοῦ ὑπεράγα- 
θον αὐτοῦ βουλὴν διδαξάτω µε, λόγοις καὶ τρόποις τὸ 
συνοῖσον ὑποδεικνύων pot. | 

'Av200! µαστοί σου ὑπὲρ οἶνον, καὶ ὀσμὴ µύρων σου 
ὑπὲρ πάντα τὰ ἀρώματα. 

Τριῶν Πατέρων. 

Μαστοὺς δὲ πάλιν ἐνταῦθα καλεῖ τὰ δοχεῖα τοῦ 
γάλακτος, ὃ τοῖς ἀτελέσιν ἔτι καὶ νηπίοις προσφέ- 
ῥειν οἶδεν ὁ µακάριος Παῦλος. Γάλα γὰρ, φησὶν, 
ὑμᾶς ἐἑπότισα, o0 βρῶμα. οὕπω γὰρ ἐδύνασθε, 
Οὐ διὰ τοῦτο δὲ µόνον εἰχότως τῶν μαστῶν ἔμνη- 
µόνευσεν ἡ νύμφη: ἀλλ ἐπειδὴ xal τῇ καρδίᾳ 
 πλησιάζουσιν, ἐν ᾗ τὸ ἠγεμονιχὸν ἵδρυται, ἀφ᾿ οὗ 
προχέονται οἱ τῆς διδασκαλίας χρουνοί. θαυμάζει 
τοίνυν τοῦ νυµφίου τοὺς μαστοὺς, ὡς τῶν ἀγαθῶν 
τυγχάνοντασ κρουνοὺς, xai προσφόρως τούς τε νη- 
πίους ἔτι τούς τε τελείους διατρέφοντας' καὶ λέγει 
αὐτοὺς ἀγαθοὺς ὑπὲρ οἶνον, ὃς εὐφραίνει καρδίαν 
ἀνθρώπου, xatà τὴν θείαν Γραφήν. Τροπικῶς γὰρ 
τὸν ol;ov εὐφροσύνην ὠνόμασεν, δεῖξαι βοολόμενος 
ὅτι: πάσης ὁμοῦ τῆς iv ἀνθρώποις εὐφροσύνης µεί- 
ζων ἡ παρὰ τῶν αὐτοῦ δωρεῶν ἐγγινομένη θυµηγδα 
τοῖς εὐσεθέσιν. E? δὲ βούλει xal μυστικῶς vorat 
τῆς νύμφης τὰ ῥήματα, νόησον τοὺς ὑπὲρ οἶνον 
θαυμαζοµμένους μαστοὺς, τοὺς ἀῤῥήτους τοῦ θυσιασ- 
τηρἰου κρουνοὺς, δι dv ἅπαντες ol τῆς εὐσεθείας 
τρεφόµεθα τρόφιμοι. Βἶτα τὴν αἰτίαν λέγει τοῦ 
πολλοῦ πόθου, xai τῆς πρὸς αὐτὸν ἀγάπης τῶν μὴ 
ἠττηθεισῶν τῇ τῶν Ἠπροσκαίρων σχέσει φυχῶν, 
φάσχουσα, ὅτι ᾿Αγαθοὶ µαστοἰ σου ὑπὲρ οἶνον, καὶ 
ὀσμὴ µύρων σου ὑπὲρ πάντα τὰ ἀρώματα. 

Μόρον ἐχχκενωθὲν ὄνομά σου" διὰ τοῦτο νεάνιδες 
ἠγάπησάν σε. 

Exouv ᾿Αγαθαί εἶσιν ἡ φύσις τῶν ὅλων καὶ d T'oa- 
qi, λαμθανόμεναι ὡς τῆς ἀληθείας σύµθολα, xal 
οἷα μὲν ααζοί σου χορηγοῦσαι ἡμῖν ἁπλῆν τροφὴν, 
την τῆς εἷς σὲ πίστεως, ola δὲ τισ ὁσμὴ µύρων σου 
µηνόουσαι τὰ πνευματικῶς ἡμᾶς εὐωδιάζοντα παν- 
&vx04 σου θελήματα, καθ ἃ τὰ πάντα Ὑεγόνασιν. 


: [Cor. Ἡ, 2. 


sten moraliter et naturaliter exornatam institue- 
rat. Ecclesia igitur Christo desponsata, que per 
legem tum scriptam tum naturalem, quarum vires 
in Proverbiis et Ecclesiaste Salomon expresserat, 
perque totius scripture et creature notas, quasi 
tirocinio et rudimentis quibusdan ea didicit, que 
&d providentiam et creationem pertinent, atque ex 
iis inoredibilem sponsi erga se amorem intellexit ; 
vult insuper ut perfectus hec ab ipsoDei Verbo per 
hujus in carne dispensationem spiritali lege doce- 
atur, sine ullo medio per charitatem ipsi conjun- 
cta, unusque facta spiritue per hoo, quod sponsa 
ejus vocetur. Age igitur ad ipsam porro veniamus 
verborum interpretationem. 


Osculetur me osculis oris sui. 

Ez tribus Patribus. 

Hoc est : Ipse per se optimam suam erga me vo- 
luntatem doceat, verbisque, et rationibus, quid 
expediat, ostendat. 

Meliora sunt ubera tua vino, et odor unguentorum 
tuorum super omnia aromata. 


Trium Patrum. 

Ubera rursum hic vocat lactis receptacula : quod 
imperfectis adhuc et infantibus prebere novit bea- 
tus Paulus : Lac vobis, inquiens, potum dedi, non 
cibum : nondum enim poleratis!. Neque vero hac 
solum de causa uberum sponsa mentionem fecit, 
sed eliam quia propinqua sunt cordi, in quo 
precipua mentis est sedes, unde doctrine fontes 
emanant. Sponsi igitur ubera uti bonorum fontes 
admiratur, ex quibus commode tum infantes 
&adhuo, tum etiam perfecti nutriuntur. Eaque dicit 
ease meliora vino, quod, divine Scripture testimo- 
nio eor hominis exhilarat. Figurate enim vinum 
l|etitiam appellavit, ut cunctis humanis voluptati- 
bus prestare declararet letitiam illam, que ex 
ipsius donis &d pios proficiscitur. Quod si uber& 
mystice etiam vis intelligere, per ubera illa 
admiranda et vino prestantiora, cogita ineffabiles 
illos altaris fontes, et quibus omnes nos pietatis 
alumni nutrimur. Tum ingentis desiderii sui et 
dilectionis erga ipsum animarum, que rerum 
flxarum cupiditati non succeubuerunt, causam 
exponit dicens : Quoniam ubera (tua meliora sunt 
vino : οἱ odor unguentorum (uorum 4uper omnia 
aromata. 


Unguentum effusum nomen tuum : ideo adolescen- 
tul dilexerunt te. 

Id est : Bone sunt natura rerum οἱ acriptura, si 
quidem accipiantur veluti veritatis symbola, et 
qu& instar uberum quidem suggerant nobis sim- 
plicem cibum, ejus videlicet que in te est, fidei ; 
atque instar odoris cujusdam unguentorum tuorum 
doceant optimas voluntates tuas, quee nos fragran- 





543 MICHAELIS PSELLI 544 


tes optinio odore efficiant, per quas exstiterunt À ὑπὲρ τοῦ καθ) ἑαυτὰς λαμθάνεσθαι, καὶ δίκην μὲν 


universa. Si enim secundum 99 iste accipiantur, 
instar quidem vini mentem &movent a fide in te 
quasi vero aromata quedam, que videntur habere 
natura sua suavem odorem, ad se ipsas trahunt, 
quo frui libeat rebus carnalibus et mundanis. Sic 
nature, inquam, et scriptura, veluti unguentorum 
odor, tuas declarant voluntates. Nam bonitas tua, 
instar unguenti effusi, in omnes creaturas, per 
participationem ex vi sparsa demonstrat te rerum 
omnium auctorem, ex nominibus indicans ea qum 
communicas universis, cujusmodi sunt, ens, vita, 
Bapientia, et similia.Cum igitur natura et gcriptura, 
8i hoc modo accipiantur, bone sint, ideo anime 
dolum et fraudem, que ex rerum visibilium specie, 
et ex littere sono provenit, evitantes, diabolo ct 
perturbationibus superatis, ex quo et adolescentu- 
Ἰ sunt appellate,dilexerunt te.Te autem diligen- 
ies, quem ex lege tum scripta tunc naturali esse 
sponsum Christum intellexerant, e paterno sinu 
lraxerunt te, qui propter illos qui salutem sunt 
adepturi, in carne venisti. Deinceys inquit : In odo- 
rem unguentorum luorum curremus, id est seque- 
mur te, morem atque institutum imitantes, quo 
nos ad sensum optime voluntatis tue perduxisti, 
id est, ut animam ponamus pro salute multorum. 
quod perfecte charitatis indicium, omnia divina 
mandata complectis. 
Et odor, inquit, tuus super omnia aromata. 


Trium Pairum. 


Anima ex Christi Ecclesia per vitam perfectam 
ipsi desponsata, et docendi munus assecuta, atque 
ideojam idonea que animas imperfectiores ad per- 
fectionem adducat, sic eas alloquitur : Introduxit 
me rez in cubiculum suum. Sua nimirum divina at- 
que arcana mysteria retexit mihi : id quod et ma- 
gno contingit Paulo, qui usque ad tertium ccelum 
sublatus, id est, moralem et naturalem philoso- 
phiam pretergressus,ad theologiam usque perve- 
nit, et audivi arcana verba, qu& non licet, homini 
loqui? 


Trium Patrum. 


Respondentes igitur, ut dictum est anime que 
ducebantur, sponse ducenti, Quoniam, inquiunt, 
ut ipsa ais, inroduxit te rex in cubiculum suum : 
In quo thesauri sapientie sunt. absconditi, et hujus 
divitias ostendit tibi, exsultabimus οἱ lgtabimur ín 
ie*. Quo modo diligemus ubera tua? Super vi- 
num, id est, plus quam naturam vini a veritate 
mentem avertentis, plus quam rerum visibilium 
gpeciem,plus quam legis litteram;diligemus ea que 
8 te in Ecolesia traduntur rudimenta, quibus, ut 
lacte discipline, potas infantes in Christo, et nu- 
tris ad pietatem. Quid ita ? Quia reotitudo, qui est 
Christus, dilexit te. Ipse enim, ut est veritas, sic 
etiam est rectitudo. Diligens autem te, aperuit 


* [1 Cor, xit, 4. ? Coloss. 11, 3. 


οἵνου ἐἑξιστῷν τῆς εἲς σὲ πίστεως. Ὥσπερ δέ τινα 
ἀρώματα δοκοῦντα φύσει τὸ εὐῶδες ἔχειν. παρ᾽ 
ἑαυτοῖς πρὸς ἁπόλαυσιν τῶν iv σαρχὶ καὶ κόσμῳ 
ἐφέλχεται * οὕτως ἡ κτίσις καὶ ἡ Γραφὴ οἱονεὶ 
µύρων ὀσμὴ τὰ cà μηνύουσι θελήµατα. Τῆς γὰρ 
ἀγαθότητός σου, ola µύρου ἐκκενωθέντος χεθείσης 
el; πάντα τὰ ὄντα κατὰ µετάδοσιν, ἐκ τῆς ἐνεργείας 
ὡς τῶν ὅλων αἴτιος καταφάσχει τοῖς ὀνόμασι τῶν 
μετοχῶν' ἅπερ εἴσὶ τὸ ὃν, ἡ ζωὴ, dj σοφία, καὶ τὰ 
ὅμοια, "Ott 9' οὕτω λαμθανόμεναι ἡ κτίσις καὶ ἡ 
Γραφἡ ἀγαθαί εἰσιν, διὰ τοῦτο αἱ τὴν Ex τῆς im- 
Φανείας τῶν ὁρατῶν xal τοῦ γράμματος ἀπάτην 
φυγοῦσαι φυχαὶ , κἀντεῦθεν τὸν πονηρὸν νικήσασαι 
σὺν τοῖς πάθεσιν διὸ καὶ νεάνιδες χἐκληνται καὶ 


Β ἡγάπησάν σε, ἀγαπήσασαι δὲ σε ὃν Ex τε τοῦ γρα- 


πτοῦ καὶ τοῦ φυσικοῦ νόµου ἐμυήθησαν νυμφίον 
Χριστὸν , ἕλκυσάν σε dx τῶν πατρικῶν χκόλπων , 
διὰ τοὺς μέλλοντας τυχεῖν σωτηρίας ἐν capx! ἑλη- 
λυθότα . Λοιπόν φησιν * ᾿ΟὈπίσω σου εἲς ὀσμὴν 
µύρων σου ὁραμούµεθα. Ἠγοτν. ᾿Ακολουθήσομέν σου 
τὸν τρόπον µιµησάμεναι, καθ ὃν ἡμᾶς εἰς αἴσθησιν 
τῶν παναγάθων σου θεληµάτων ἄγαγες' ὃς ἐστι πᾶν- 
τως τὸ τὴν ψυχὴν τιθέναι ὑπὲρ τῆς τῶν πολλῶν σω- 
τηρίας, ὡς ἐχφαντικὸς τῆς περιληπτικῆς πασῶν τῶν 
θείων ἐντολῶν τελείας ἀγάπης. 


Kai ὀσμή σου ὑπὲρ πάντα τὰ ἀρώματα. 


Τῶν Υ Πατέρων. 


ϐ µλΛοιπὸν ἡ ἐκ τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας διὰ βίου 


τελείου σὐτοῦ νυμφευθεῖσα (uy, καὶ τοῦ διδασκαλι- 
κοῦ τυχοῦσα ἀξιώματος, κἀντεῦθεν ἐνάγειν δυναµένη 
πρὸς τελειότητα τὰς ἀτελεστέρας ψυχὰς, πρὸς ταύ- 
τας φησἰν᾽ Εϊτήγαγέ µε ὁ βασιλεὺς εἷς τὸ ταμεῖον 
αὐτοῦ: ἴτοι ᾿Απεχάλυψὲ µοι τὰ περὶ ἑαυτοῦ θεῖά τε 
καὶ ἀπόχρυφα μυστήρια,δπερ xal lv τῷ μεγάλῳ γέγονε 
Παύλῳ ἄχρι τρἰτου οὐρανοῦ ἀρθέντι, ἔγουν τήν τε 
ἠθικὴν x«l φυσικἠν Φιλοσοφίαν περάσαντι, καὶ ἄχρι 
τῆς θεολογικῆς φθάσαντι, καὶ ἀκούσαντι ἄῤῥητα ῥή- 
µατα, ἃ οὐκ ἐξὸν ἀνθρώπῳ λαλῆσαι. 


Τῶν Υ΄ Πατέρων. 

᾽Αποκρινόμεναι δὲ πάλιν, ὡς εἴρηται, αἱ ἀναγό- 
µεναι ψυχαὶ πρὸς τὴν ἐνάγουσάν φασιν' Ἐπειδὴ, ὡς 
αὐτὴ ἔφης, εἰσήγαγέ σε ὁ βασιλεὺς εἲς τὸ ταμεῖον 
αὐτοῦ, Ἐν d οἱ ἀπόκρυφοι θησαυροὶ τῆς σοφίας 
εἰσὶ, καὶ τὸν ταύτης σοι πλοῦτον ὑπέδειξεν, ἀγαλ- 
λιασώμεβα καὶ εὐφρανθῶμεν ἐν col. Τίνι τρόπῳ 
ἀγαπήσομεν μαστούς σου; 'Tmip οἶνον, ἤγουν ὑπὲρ 
τὴν δίκην οἴνου, τῆς ἀληθείας τὸν νοῦν ἐξιστῶσαν, 
ἐπιφάνειάν τε ὁρατῶν καὶ τὸ τοῦ νόµου Ὑράμμα , 
ἀγαπήσομεν τὰ παρὰ σοῦ ἐν τῇ ᾿Εχκλησία τελούμενα 
σύμθολα. Av dv τὴν εἰσαγωγικὴν διδασκαλίἰαν ὡς 
γάλα ποτίζεις τοὺς ἐν Χριστῷ νηπίους, xai τρέφεις 
πρὸς θεοσέθειαν. Δι’ ἣν αἰτίαν ; "Οτι εὐθύτης ἠγάπτισέ 
σε, ἥτις ἐστὶ Χριστός. αὐτὸς γὰρ εὐθύτης ἐστὶν ὦ- 














5435 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


548 


ἀλήθεια. Αγαπήσασα δὲ σε τὰ ξαυτῆς σοι απεκάλυψε A tibi mysteria sua, unde Bine errore nos ducis ad 


μυστήρια. Κάντεῦθεν ἀπλανῶς ἐνάγεις ἡμᾶς πρὸς τὴν 
ἀλήθειαν, διὰ τῶν παρὰ σοῦ τελουμένων ἐν τῇ Ἐκκλη- 
σίᾳ συµθόλων. Διὸ δὴ ταῦτα ὑπὲρ τὰ ἐξιστῶντα τῆς 
ἀληθείας, τὸ γράμμα τε xal τὴν τῶν ὁρατῶν ἐπιφά- 
νειαν, ἀγαπησαι ὑπισχνούμεθα. 


Τῶν Υ Πατέρων. 


'H νόμφη οὖν τοῦ Χριστοῦ Ἐχκλησία ἐπειδὴ ἐξ 
ἐθνῶν xal ἐξ Ἰουδαίων συνετέθη, καὶ oi μὲν ἐξ ἐθ- 
νῶν παντελῶς πρώην ὑπῆρχον ἀφώτιστοι, ὡς μὴ 
ταῖς τῆς ἀληθείας αὐγαῖς διὰ νόµου xal προφητῶν 
ἐλλαμπόμενοι ' οἱ δὺ ἐξ ᾿Ισραὴλ, ὡς οὕτω, ταύταις 
ἐναυγαζόμενοι, οὗ πάντη τοῦ χχλοῦ ὑπῆρχον ἀμέτο- 
yov ἀμφοτέρων λοιπὸν τουτωνὶ τῶν av τῶν καὶ 
ταύτης μερῶν τά ποτε ἐκ προαιρέσεως ἴδια παρ- 
(avro xal φησιν ' 
ρες Ἱερουσαλήμ᾽ καὶ µέλαινα μὶν διὰ τοὺς ἐξ ἐθ- 
νῶν, ὡς παντελῶς ὀφωτίστους, καὶ τὸ τῆς εὐσεθείας 
σκότος περιχειµένους ' καλὴ δὲ διὰ τοὺς ἐξ Ἰσραὴλ, 
ὡς διὰ νόµου καὶ προφητῶν τῷ τῆς θεοσεθείας κάλ- 
λει προωραϊσθέντας. Αὖθις δὲ ὡς dv παραδείγµατι 
τὴν µελανότητα παραδεικνύουσα καὶ τὴν καλλονὴν, 
φάσκει, Ὡς σκηνώµατα Κηδὰρ, ὡς δἑρεις Σολομών. 
χουν, µέλαινα μέν tipi διὰ τοὺς ἐξ εθνῶν, ὥσπερ 
οἵχητήρια σκότους * σκοτασμὸς yàp τὸ Κηδὰρ ἕρμη- 
νεύεται * καλὴ δὲ διὰ τοὺς ἐξ Ἰσρχὴλ, καθάπερ σκηνὴ 
ε᾽ρηνικοῦ βασιλέως. Ἐπειδήπερ τὴν σκηνὴν μὲν ἡ 
δέῤῥις, τὸν δὲ εἰρηνικὸν ὁ Σολομὼν παριστᾷ. Εἰρη- 
νικὸς δὲ πάντως ἐστὶν ὁ βασιλεύων τῶν ᾿Ισραηλιτῶν 
νομιχὸς xal προφητικὸς λόγος, Ἡ διὰ τὸ ἀπειτεῖν 


Μέλαινά elut καὶ καλἡ, θυγατέ- D 


veritatem preceptis illis que tradis in Ecolesia. 
Quamobrem ea nos magis quam litteram, rerum- 
que visibilium speciem que avocant a veritate, di- 
ligere profitemur. 


Trium Patrum. 


Quoniam igitur sponsa Christi Ecclesia ex gen- 
tibus et Judeis conflata est, ac gentes quidem 
prius omnino erant obscure, quippe que veritatis 
splendore per legem et prophetas non erant illus- 
trate : Judei vero utpote his illuminati, haud ita 
prorsus erant pulchritudinis expertes : idcirco 
proprias utriusque populi partes innuens ait : 
Nigra sum el formosa, filize Jerusalem : 8ο nigra 
quidem propler populos ex gentibus congregatos, 
qui plane erant obscuri, atque impielatis tenebris 
circumnfusi : pulchra autem ob eos qui ex Israe] 
advenerant per legem et prophetas divine pietatis 
pulchritudine decorati. Ac rursum similitudine 
quadam nigredinem declarans et pulchritudinem, 
dicit : Sicul. tabernacula Cedar, sicut pelles Salo- 
sonis. Nigra sum, inquam, propter electos ex 
gentibus, ut habitacula tenebrarum : (obacurita- 
tem enim Cedar interpretamur :) pulchra vero, 
propter eos qui sunt ex lerael, quale tabernacu- 
lum est paciflci regis. Nam tabernaculum, pellis : 
pacificum vero significat Salomon. Pacifleus au- 
tem plane est legis et prophetarum sermo, qui 
regit leraelitas, quia requirit ab eis in Deum et 


τούτους τὴν sl; τὸν θεὸν xai τὸν πλησίον ἀγάπην. (j proximum dilectionem. Porro illud : Filz Jerusa- 


Τὸ δὲ, θυγατέρες Ἱερουσαλὴμ, sl xai πρὸ τῶν πα- 


ρᾳδειγµάτων τῆς µελανότητος xal τῆς χαλλονῆς ἑξ- 
εδόθη, ἀλλ’ οὖν ὑπέρθατόν ἐστιν ὡς συν ηρτημένον κατὰ 
τὴν ἔννοιαν, τῷ, M3) βλέψητέ µε, ὅτι ἐγώ εἰμι µεµε- 


λανωμένη. Φησὶ γὰρ ταῦτα τὸ ἓν µέρος τῆς Ἐκκλη- 


σίας πρὸς τὸ ἕτερον, οἱ ἐξ ἔθνῶν δηλαδὴ πρὸς τοὺς 


ἐξ Ισραήλ. θυγατέρες γάρ εἶσιν Ἱερουσαλὴμ οἱ ἐξ 


᾿Ισραὴἡλ πιστεύσαντες, oi τοὺς ἐξ ἐθνῶν οὐκ ἐδέχοντο, 


ὅπερ χατ᾽ ἀρχὰς ἐπὶ τοῖς ἁποστόλοις συµθέθηκε 
σχανδαλιζοµέγνοις εἷς Ἱέτρον τὸν χκορυφαῖον, ὅτι τὸν 


Κορνήλιον ἐδέξατο' μέχρις ἂν οὔτοι map! αὐτοῦ τὴν 


ἁποχάλυψιν τῆς ὀθόνης µαθόντες, τοῦ σκανδάλου 
ἀπηλλάγησαν. Ἡαρορᾶσθαι γὰρ παρὰ τῶν ᾿Ἰσραηλι- 
τῶν $ i£ ἐθνῶν Εκκλησία τὴν ἑαυτῆς µελανότητα 
βουλομένη, xal μλ διὰ ταύτην ἀπ᾿ αὐτῶν διακρίνε- D 
σθαι, τὰ εἰρημένα πρὸς τούτους φησὶν, μετὰ δὲ ταῦτα 


καὶ τὴν αἰτίαν αὐτοῖς ἀπαγγελεῖ δι’ ἣν µεµελάνωτο 


λέχουσα, Ὅτι Παρέθλεψέ µε ὁ ἥλιος * ἤγουν, µεµε- 


λανωμένη ἐγώ εἶμι, ὅτι παρεθλέψατό µε ὁ τῆς δι- 


καιοσύνης λιος, νέφους περικαλύψαντός µε ἀθεῖας, 
καὶ ταῖς τῆς θεογνωσίας ἀχτῖσιν οὐκ ἑάσαντός µε κα- 


ταλάμπεσθαι, χαθάπερ αὐτοὶ νόμῳ xal προφήταις πρὸς 


θεογνωσίαν παιδαγωγούµενοι. 
Τοῦ ὑπερτίμου Ψελλοῦ. 


Φησὶν ἡ νύμφη παρευθὺς πρὸς τοὺς ἀγγέλους τάδε, 
Οὓς θυγατέρας τῆς Σιὼν ἐκάλεσεν ὁ λόγος. 
M£Azc3 εἰμι καὶ καλὴ, θυγατέρες Ἱερουσαλὴμ, 


lem ; licet ante nigredinis et pulchritudinis exem- 
pla dictum sit, tamen superlatio est, et solum 
ad illa verba : Ne aspiciatis me, quod nigra sim : 
secundum iutelligentiam referendum. Heo enim 
verba una Ecclesie pars dicit ad alteram : ea 
nimirum qua ex gentibus constat, ad illam que 
ex Israel. Nam filie Jerusalem accipiuntur pro 
iis qui ex Israel crediderunt, qui gentes non ad- 
mittebant : quod quidem initio contigit inter 
apostolos, qui adversus Petrum principem scan- 
dalizati sunt, quod Cornelium suscepisset, donec 
ab ipso Petro lintei declarationem intelligentes, 
8 scandalo destiterunt. Deepici enim se ab Ierae- 
litis collecta ex gentibus Ecclesia propter nigre- 
dinem volens, et non ob illam, ab ipsis separari, 
ad illos, ea que dicta sunt, loquitur. Deinde 
causam exponit quamobrem evaserit nigra : Me 
s0l, inquiens, despexit. Nigrefacta sum utique, 
quoniam despexit me Sol justitie, impietatis te- 
nebris me contegentibus, ut divine cognitionis 
radiis illustrarer, quemadmodum Israelita per le- 
gem et prophetas, ad Dei cogitationem eunt ins- 
tituti. 
Praclari Pselli. 


Hec statim ad angelos sponsa loquitur, qui per 
filias Sion intelliguntur : Nigra sum et pulchra, 
filie Jerusalem, sicut tabernacula. Cedar, sicut pelles 


041 


MICHAELIS PSELLI 


5483 


Salomonis. His verbis angelos sponsa primum allo- Α Ὡς σχηνώµατα Κηδὰρ, ὡς δέῤῥεις Σολομών, 


quitur. Oporlet enim ipsa verba sponse prepo- 
nere, et neutiquam implicare versibus, et commu- 
tare. Audite vocem meam, inquit, o filie illius 
superne Jerusalem maxime venerabilis : pariter 
ego sane pulchra, et nigra sum. Nigra quidem, 
ut Cedar tabernaculum, apparens, nempe ex tran- 
sgressione precepli illius primi. Cedar enim ob- 
ecurus tenebrosusque dicitur. Pulcbra nunc rur- 
sus exsisto per ponitentiam cum Christo summe 
pacifico mortificata. Pacificus enim quisque merito 
dicitur Salomon. Tu vero ne mireris, quod sponsa 
pariter se et nigram et pulchram nuncupet. Omnis 
enim anima que proficit in virtutis studio, sic 
ad lucem ex tenebris progreditur, ut non repente 
tota illustris et pura fiat; sed quo propius ad 
virtutem accedit, eo longius recedat a fraudis 
obscuritate, atque ita splendidior et clarior evadat. 
Deinde filias ipsas sponsa alloquitur ad huno mo- 
dum : Nolite aspicere me, quod ego sim ἀεπίρταία, 
quia despexit me sol. Ne, inquit, existimetis, me 
ita fuscam et obscuram et nigram fuisse pro- 
creatam. Tota enim lucid& a Creatore meo for- 
maia sum. Sed ardens sol, tentationum satus 
me vebementer excussit ac denigravit. Deinde 
quo modo a justitie Sole despecta sit, expli- 
cat. 


Filii matris mex pugnaverunt in me. 


A matre igitur, at rerum est omnium causa, sa- 
pientia cum defecissent, eorum que sunt rationes. 
ad eam me non reduxerunt : visibilium enim aspe. 
ctu decepta sum : sed dum mibi videntur contra- 
rie, me in opiniones innumerabiles distraxerunt. 
Atque hoc quidem pacto me custodem in vineis 
constiluerunt, ut in ipsis perstans opinionibus, ab 
ea et & veritate penitus dissiderem. Que quidem 
mihi propterea contigere, quia vineam meam non 
custodivi, qui est ille qui dixit : Ego sum vitis e, 
vos palmites*, unigenitus Doi Filius et Verbum, 
cujus ad imaginem facta natura humana, simu| 
quie in universo sunt omnes obtinuit rationes, 


Ταῦβ) ὁμιλεῖ τὸ πρώτιστον ἡ vom τοῖς ἀγγέλοις. 
Xp, γὰρ αὐτὰ τὰ ῥήματα τῆς νύμφης προτιθέναι, 
Καὶ μηδαμῶς στιχοπλοχεῖν ταῦτα καὶ µεταλλάττειν. 
᾽Αχούσατέ uo) τῆς φωνῆς, φηαὶν, ὦ θυγατέρες 
Τῆς ἄνω Ἱερουσαλὴμ τῆς σεθασµιωτάτης. 
Ὁμοῦ γὰρ ἔγωγε καλὴ καὶ µέλαινα τυγχάνω. 
Μέλαινα piv ὡς τοῦ Κηδὰρ σκήνωµα προφανεῖσα, 
Φημὶ δ᾽ ἐκ παραθάσεως τῆς ἐντολῆς τῆς πρώτης 
('O γὰρ Κηδὰρ ὁ ζοφερὸς λέγεται καὶ σκοτώδης) * 
Καλὴ δὲ πάλιν πέφυκα νυνὶ τῇ µετανοίᾳ, 
Συννεκρωθεῖσα Χριστῷ τῶ εἰρηνιχωτάτῳ, 
Βἱρηνικὸς γὰρ λέγεται πᾶς Σολομὼν ἀξίως, 
Eb δὲ μηδ᾽ ὅλως ἐκπλαγῇς ἅπερ dj γύµφη λέχει, 
Ὡς, Ἐν ταυτῷ καὶ µέλαινα xal καλὴ νῦν τυγχάνω. 
Ηᾶσα γὰρ μἕλλουσα ψυχἠ πρὸς ἀρετὰς προχόπτειν͵ 
Καὶ πρὸς τὸ φῶς ἀνάγεσθαι, xal φεύγειν ἐκ τοῦ axó- 
τους, 

Οὐ παρευθὺς ὁλόφωτος xal χαθαρὰ τυγχάνει. 
᾽Αλλ) ὅσον πρὸς τὴν ἀρετὴν προχόπτει μετὰ πόνου, 
Τοσοῦτον ἁπαλλάττεται τοῦ σκότους ἀπάτης, 
Καὶ λαμπροτέρα γίνεται πάντως καὶ φαιδροτέρα. 
Εἶτά φησι πρὸς τὰς αὐτὰς dj νύμφη θυγατέρας * 
Μὴ βλέψετέ µε, ὅτι ἐγώ εἶμι μεμαλανωμένη, 
"Ότι παρέθλεψέ µε 6 coc. 
M7, γοῦν νοµίσητε, φησὶν, οὕτως ἐμὲ πλασθῆναι, 
Ζοφερὰν xal σκοτεινὴν καὶ μεμελανωμένην. 
Ἐπλάσθην γὰρ ὀλόφωτος παρὰ τοῦ πλαστουργοῦ µου. 
᾽Αλλ΄ ὁ φλογώδης ἥλιος, τῶν πειρασμῶν fj ζέσις, 
Δεινῶς µε παρεθλέψατο καὶ µεμελάνωχέ µε. 

Elta καὶ τὸν τρόπον xzQ' ὃν παροράθη ὑπὸ τοῦ τῖς 


C δικαιοσύνης Ἡλίου φησίν. 


Yloi μητρός µου ἐμαχέσαντο iv &pol. 

χουν, Οἱ ἀποταχθέντες τῇ μητρὶ τῶν ὅλων ὡς 
αἰτίᾳ σοφίας τῶν ὄντων, οὐ πρὸς ταύτην µε ἀνήγα- 
49v, ἐπείπερ ἡπατήθην διὰ τῆς ἐπιφανείας τῶν ὁρα- 
τῶν, ἀλλ᾽ ἐναντιοφανεῖς µοι δόξαντες εἷς µυρίας δό- 
ξας χατέτεµον. Κάντεῦθεν, "Εθεντό µε φυλάχισσαν 
ἐν ἀμπελῶσι ' ταῖς εἱρημέναι δόξαις ἐμμένειν, 
καὶ πρὸς ἑαυτὴν xai τὴν ἀλήθειαν ἀσύμθατον μέ- 
γειν παρασκευάσαντες. Ταῦτα δὲ uoc ἐπισυνέθησαν, 
ἐπειδὴ ἀμπελῶνα ἐμὸν οὑκ ἐφύλαξα, Oc ἐστιν ὁ 
εἰρηκὼς, ὅτι Ἐγώ cipi ἡ ἄμπελος, ὑμεῖς τὰ κλή- 
µατα, ὁ μονογενὶς τοῦ θεοῦ }ἱὸς καὶ Λόγος, οὗ 
xat' εἰκόνα κτισθεῖσα ἡ ἀνθρωπεία cci, ἐνοτιδῶς 
τοὺς ἐν τῷ παντὶ ἔσχε λόγους ὣς μίγμα πάσης 


quippe mistas in se quodammodo creaturas uni- D κτήσεως * μὴ ττρήσασα δὲ τὸν ἕνα λόγον τῆς ἰδίας 


versas continet et comprehendit. Vero cum unam 
proprie nature rationem non servasset, sed in va- 
rias distracta opiniones, deos multiplices coleret, 
propriam vineam non custodivit. Neque enim recta 
per mundum veluti per imaginem ad ejus arche- 
typum respexit : hoc est ex rebus procreatis ad 
earum contendit auctorem. 


Filii matris meéz pugnaverunt in me. 


Me enim oppugnaverunt, inquit sponsa, ac de- 
fectricem reddiderunt demones desertores. Hos 


* Joan. xv, 4. 


φύσεως, ἀλλ’ εἷς πολλὰς δόξας κατατµηθεῖσα, xai 
πολυθεἰᾳ δουλεύσασᾳ, τὸν ἴθιον ἀμπελῶνα οὐκ ἐφύ- 
λαξεν * οὐδὲ γὰρ ἴἰθυτενῶς διὰ τοῦ παντὸς ὡς δι 
εἰκόνος ἑώρα πρὸς τὸ ἀρχέτυπον, ἤχουν, διὰ τῶν 
αἰτιατῶν πρὸς το αἴτιον. 


Yiol μητρός µου ἐμαχέσαντο ἐν ἐμοι. 
Ἐμὸὶ γὰρ ἐπολέμησαν, φησὶν 3$, νύμφη πάλιν, καὶ 
παραθάτην ἔδειξαν δαίμονες ἀποστάται. Τούτους 


$549 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


050 


γὰρ εἴρηκεν, υἱοὺς μητρὸς αὐτῆς ευγχάνειν, ὡς δὲ A enim matris sue filios dicit, quippe qui cum reli 


xai τούτους ἐκ θεοῦ xttcQévtaq μετὰ πάντων. Ἐπεί- 
περ ὅσα κτίσματα τυγγάνοµεν iv fip, κἂν ἄγγελοι, 
κἂν άνθρωποι, xav δαίμονες, χἂν λίθοι, cc ἀδελφοὶ 
τυγχάνοµεν εἷς λόγους πλαστουργίας' σύμπαντες 
γὰρ ἐπλάσθημεν ix θεοῦ παντεργάτου" — Elza καὶ 
λέχει πρὸς αὐτὰς τὸν τρόπον τοῦ πολέμου. 'Εθεντό 
µε Φφυλάκισσαν ἓν ἀμπελῶνι' ἀμπελῶνα ἐμὸν 
οὐκ ἐφύλαξα. Ἐν παραδείσῳ γὰρ, φησὶ, πλασθεῖσα, 
xai τεθεῖσα, ὥστε φυλάσσειν ἐντολὴν τοῦ μὴ φαγεῖν 
ἀχαίρως, τὸν νόμον οὐκ ἐφύλαξα, τὴν ἐντολὴν παρ- 
ἔθην. Καὶ ταύτα μὲν ὠδύρετο πρὸς τοὺς ἀγγέλους 
650v. 
Τῶν Y' Πατέρων. 


Λοιπὸν ὁ αὐτὸς ἐμὸς ἀμπελὼν οὗ µε πρότερον 
διέστηκχεν ἡ πολύθεος πλάνη, xal sl ὃν νῦν ἐφυτεύθην 
τῇ πίστει. ᾽Απάγγειλον µοι, ὃν ἠγάπησεν dj ψυχὴ 
µου, ἐν τῷ τὴν ἐπιφάνειαν τῶν αἴσθητων ὑπερκύ- 
xt, καὶ εἷς τοὺς λόγους τῶν νοητῶν παρακύψει, ol 
χαλῶς θξωρούμενοι πρὸς τὴν ἀλήθεια) φέρουσι. 
ποῦ ποιµαίνεις ἑκτρέφων κατ ἀρετὴν xai ποτίζων 
κατὰ γνῶσιν ὕδωρ Qv ἐκ τῆς ἀεννάου πηγΏς τὰ Ào- 
γικὰ πρόδατα ^ καὶ γὰρ οὐ µόνον ἡ ἄμπελος, ἀλλὰ 
καὶ ὁ χαλὸς ποιμὴν, ὁ τιθεὶς τὴν duy» ὑπὲρ τῶν 
προθδάτων, αὐτὸς el, χαθὼς iv Εὐαγγελίοις ἔφης 
xal ποῦ ποιτάζεις ἐν µεσηµθρίᾳ, τοῦ πολλοῦ καµάτου 
ἀναπαύων dv τῷ ἀσκίῳ πάσης ψευδοῦς ὑπολήψεως 
φωτὶ τῆς ἐπιγνώσεώς σου, τοῦ τῆς δικαιοσύνης 
Ἡλίου, τοὺς ἀπυπλανηθέντας τῆς ὁδοῦ τῆς ἀληθείας, 
καὶ εἲς κρημνοὺς xal βάραθρα, τὰς ἐναντίας φημὶ 
δόξας, κατασυρέντας. Elta θέλουσα τὴν αἰτίαν ἆνα- 
διδάξαι, δι’ ἢν ζητεϊ μαθεῖν τὸν τόπον ἐν (p ποιµαίνει 
τε xal κοιτάζει, ὡς εἴρηται, ὁ καλὸς mot», φησί Μή 
ποτε γένωµαι ὡς περιθχλλομένη ἐπ᾽ ἀγέλαις ἑταίρων 
σου, ἤγουν, Μήποτε ἐν τῷ τῆς σῆς διδασκαλίας ἆμοι- 
ρῆσαι, γένωµαι ὡς ψεῦδος ἐνδεδυμένη ἐπ᾽ ἀλλοτρίαις 
τοῦ σοῦ ποιμνίου ἀγέλαις, τῆς ἀγνοίας τῆς ἀληθείας 
συναγελασάσης µε. 

Τοῦ Ψελλοῦ. 

Ἡ νύμφη γοῦν, προχόψασα μιχρὸν ἐν µετανοιᾳ, 
φωνεῖ μεγάλα, xal ζητεῖ τὸν Λόγον καὶ νυμφίον. 
Φησὶ γὰρ οὕτω πρὸς αὐτὸν, ὥσπερ ἐρῶσα τοῦτον" 
᾽Απάγγειλόν µοι ὃν ἠγάπησεν dj ψυχή µου, ποῦ 
ποιµαίνεις, ποῦ κχοιτάζεις iv. µεσηµθρίᾳ; Φησίν' 
Ἐν τάχει Αέγε quot, ποῦ ποιµαίνεις, ποὺ χοιτάζεις, ὁ 
Λόγος ὃν ἠγάπησα ψυχῆς αὐτῆς ἐκ µέσης. Ἐν µε- 
σημθρἰᾷ µή ποτε χοιτάζεις, ὦ νυµφίε; Πέπεισμαι 
Υὰρ καθαρῶς iv µεσηµθρἰᾳ µένειν, ἤγουν εἷς φῶς 
ἀπρόσιτον μηλ’ ὅλως σχιὰν ἔχον. Ἔνθα τὰ πρόθατα 
τὰ gà ποιµαίνεις, Θεοῦ Λόγε, καὶ κατατάττεις ἆλη- 
θῶς φωτὶ τοῦ σοῦ προσώπου ἂν ἐν ἐχείνῳ φθάσωσιν 
ταῦτά σοι χαθυπνοῦντι. Ἠΐτα τὴν πλάνην τρέµουσα 
τῆς πρὸς ἐκεῖνον τρίθου, φησὶ τοῦτο πρὸς αὐτὸν, 
τουτέστι τὸν νυμφίον Μή ποτε γένωμαι ὡς περι- 
πλανωμένη ἐπ᾿ ἀγέλαις ἑταίρων σου. Τὴν τῶν 
προθάτων σου vou», φησὶν, ἀπάγγειλον µοι. Δέδοικα 


5 Joan. x1, 14. 


C 


quis rebus a Deo sint procreati, Quandoquidem 
omnes que sumus in mundo, creature, sive an- 
geli, sivo homines, sive demones, sive lapides, 
ratione creationis tanquam íratres sumus ; omnes 
enim rerum omnium opifex Deus fecit et condidit. 
Deinde belli rationem declarat his verbis : Posue- 
runt me cuslodem in vineis : vineam meam non 
custodivi. In paradiso inquit, formata et collocata, 
ut observarem mandatum illud, ne comederem 
intempestive, legem non custodivi, mandato non 
obtemperavi. Et heec quidem cum angelis ita con- 
querebatur. 


Trium Patrum. 


Jam vinea mea, a qua me divulsit, multiplex 
deorum cultus, et in qua rursus insita sum per 
fidem, Nuntia mihi quem amore complera est anima, 
mea dum ex rerum que sensu percipiuntur, 8εΡθ- 
ctu, ad earumque mente et cogitatione recte com- 
prehensa ad veritatem ducunt, intelligentiam tol- 
litur; ubi pascas virtutis cibum ovibus ratione 
preditis suggerens, et aque viva potum ex pe- 
renni fonte prebens. Tu enim (quemadmodum in 
Evangeliis proflteris) non solüm vitis es, sed 
etiam bonus ille pastor*, qui ponis animam tuam 
pro ovibus tuis. Ubinam pascis in meridie, dum 
omni falsitatis umbra discussa, tu qui es justitie 
Sol, oves de veritatis via declinantes, precipitesque 
in opinionum perniciosarum barathrum ruentes, 
cognitionis tus luce perfundis, et a labore nimio 
recreas ? Tum, ut causam docest, quamobrem 
peroontetur, quo in loco pascat, et cubet, ut dic- 
tum est, bonus pastor : Ne quando, inquit, veluti 
circumventa deprehendar inter greges sodalium tuo- 
rum, hoc est. Ne quando procul a doctrina tua 
remota, mendaciis circumscribar inter greges ab 
ovili sejunctos tuo, veritatis inscitia me ad illos 
aggregante. 


Pselli. 


Sponsa igitur, cum paulum in penitentia pro- 
gressa sit, magna loquitur, et Verbum ac Sponsum 
querit. Sic enim ipsum, tanquam amore in eum 
incitata, compellat : Indica mihi, quem dilezxil ani- 
ma mea, ubi pascas, ubi cubes in meridie. Actutum 
die, inquit, mihi, ubi pascis, ubi cubas, Verbum, 
quod ex intima anima dilexi mea. Numquid in 
meridie quiescis, sponse mi? Persuasum enim ha- 
beo, te puriter meridiari, in luce nimirum inac- 
cessa, ab omni prorsus umbra remota. Ubi oves 
tuas pascis, Dei Verbum, ac vere illustras lumine 
persona tue, si in illo ad te quiescentem accesse- 
rint. Postea pertimescens, ne aberret a semita que 
ad sponsum ducit, heo item ad illum verba pro- 
nunliat : Ne quando oberrans in sodalium tuorum 
greges incurram, ovium tuarum pascuum demons- 
tra mihi. Vereor enim, ne cursus errore provecta 


951 


MICHAELIS PSELUI 


$52 


preter epem in greges et pascua forsitan hedorum Α yxp μὴ πλανηθῷφ ὁραμοῦσα map! ἐλπίδα πρὸς τὰς 


ferar; aique ita lengius divellar ab ovibus tuis, et 
sinistras heedorum partes obtineam,cum tanquam 
humani generis judex sederis. Hec anima pudica 
et Christo desponsata ad Sponsum locuta est, com- 
mori celeriter cum ipso cupiens. Tu autem mihi 
sponsam cogita, ut in argumento, castam animam 
illam, cum magno Paulo ad tertium ccelum, ar- 
cana ratione sublatam, superne Jerusalem, id est 
angelos. Sed videamus, quid dicant etiam amioi 
sponsi, quos initio diximus esse filias : et quomodo 
sponsi cubile demonstrent. His enim verbis puram 
virginem alloquuntur : 


ἀγέλας xal νομὰς ἴσως τὰς τῶν ἑρίφων ’ κἀντεῦθεν 
ἐλαθήσωμαι μακρὰν τῶν σῶν προθάτων, xal τῶν 
ἐρίφων χερδανῶ τὰς εὐωνύμους μοίρας, ὅταν καθίσῃς 
ὡς χριτὴς τοῦ Ὑένους τῶν ἀνθρώπων, Ταῦτα piv 
οὖν ἐφθέγξατο πάντως πρὸς τὸν νυµφίον ἡ παβθε- 
νεύρυσα (Quy?) καὶ νυμφοστολισθεῖσα, xai βουλομένη 
τῷ Χριστῷ τάχα συννεκρωθῆναι. Σὺ δέ µοι νύμφην 
νόησον ὥσπερ ἐν ὑποθέσει τὴν παρθενεύουσαν duy, 
τὴν τοῦ μεγάλου Παύλου τοῦ πρὸς τοὺς τρίτους οὐ- 
ῥανοὺς ἀρθέντος ἀποῤῥήτως τῆς ἄνω Ἱερουσαλὴμ, 
τουτὲστι τοὺς ἀγγέλους. λλλ’ ἴδωμεν καὶ cl. φασιν 
ol φίλοι τοῦ νυµφίου, καὶ πῶς διδάσκουσιν αὐτὴν 


τὴν χοίτην τοῦ νυμφίου, οὓς κατ’ ἀρχὰς ερήκαμεν τοῦ Λόγου θυγατέρας. Φασὶ γὰρ οὕτω πρὸς αὐτὴν τὴν καθα- 


ρὰν παρθένον. 


Si ignoras te ipsam, o pulchra inter mulieres, ῃ 


egredere tu in vestigiis gregum luorum, et pasce hz- 
dos tuos in tabernaculis pastorum. 


O casta, inquiunt, anima ac veneranda, si ad 
ovium greges cupis pervenire, nosce te ipsam, 
qualis facta sis, cum antea nihil omnino fueris, 
quomodo Domini imagine sis decorata. Omnem 
mundi íreudem declina, et vestigia gregum sic 
explora, ut que ad viam amplam latamque du- 
cunt, despicias atque oderis: sunt enim hedo- 
rum. Que vero ad callem angustum atque aspe- 
rum tendunt, diliges et complectaris : ovium 
enim sunt. Proinde cave, ne hedorum vestigiis 
decipiare. 

Ez tribus Patribus. 

Respondens igitur ad hano ex gentibus collectam 
Ecclesiam Pastor bonus, et Sponsus ipsius : Sí fe 
ipsam, inquit, non nosti : Bi ignoras te ipsam, in 
qua ego qui cireumscribi nequeo, descriptus sum, 
et sicut in imagine archetypum, cernor : et a ra- 
tione alienos sensus tuos corrigo : et comminatione 
quasi virga, promissisque tanquam flstula ad eeter- 
nas te caulas duco, in quibus secundo adventu meo 
te faciam conquiescere, cum propter incorruptio- 
nem atque immortalitatem nulla te umbra pertur- 
bationum occupabit. O pulchra inler mulieres, ac 
speciosa propter fidem et charitatem erga me, in 
omni gente in(idelitatis morbo laborante, et carnis 
voluptatibus involuta, egredere tu. Tu, inquam, sj 
tibi es incognita, si myeterium tuum intellectu non 


complecteris, ex parte mentis interiore ad sensum D 


progredere, tu, que ratione prorsus es ornata. Nam 
si ubi ego pascam, omnino vis discere, ne in hac 
quidem egressione oportet te & ratione penitus in 
contrarium converli. Egredere &autem ín vestigiis 
gregum, nempe in diversarum naturarum re ipsa 
expressis vestigiis, per que sigillatim indagando 
progrediens ratio deflnitur. Greges dicuntur rerum 
nature quoniam earum singule facte sunt digne, 
quas providentia sua auctor omnium Deus quasi 
pastor gubernet, moderetur ao regat. Eit pasce has- 
dos iuos : turbidos scilicet animi motus, ut sinistre 
partis retinentes locum. [n tabernaculis pastorum : 


Ἐὰν μὴ Ὑνῶς σεαυτὴν, dj xxÀ3 ἐν qovadiy, 
ἔξελθε τὺ ἐν πιέρναις τῶν ποιµνίων σου, καὶ 
ποίµαινε τοὺς ἑρίφους σου ἐπὶ σκηνώμασϊ τῶν 
ποιμένων. 

"Q παρθενεύουσα ψυχἠ, φασὶ, καὶ σεθασµία, εἴπερ 
ποθεῖς καταλαθεῖν ἀγίλας τῶν προθάτων, γνῶθι 
σαυτὴν τίς πέφυκας, τὸ πρὶν οὐδ' ὅλως οὖσα, xal 
πῶς εἰχὼν τετίµησαι τυγχάνειν τοῦ Δεσπότου, καὶ 
πάσης µετανάστευσον τῆς κοσμικῆς ἁπάτης, καὶ 
δεῦρο κατασχόπευσον ἴχνη τὰ τῶν ποιμένων, καὶ τὰ 
μὲν ὄντα πρὸς ὁδὸν μεγάλην καὶ πλατεῖαν,βδελύχθητι 
καὶ µίσησον΄ εἰσὶ γὰρ τῶν ἐρίφων' τὰ δὲ πρὸς τρἰθον 
κειµενα στενὴν καὶ τεθλιμμένην ἀγάπησον xai χράτη- 
σον’ εἰσὶ γὰρ τῶν προθάτων. χβόσεχε οὖν μὴ πλανη- 
θᾳς ἐν πτέρναις τῶν ἑρίφων. 

Τῶν Υ΄ Πατέρων. 

᾽Αποκρινόμενος οὖν πρὸς ταύτην, τὴν ἐξ ἐθνῶν 
δηλαδὴ ᾿Ἐκκλησίαν, 6 καλὸς ποιμὴν καὶ νυµφίος 
αὐτῆς, φησίν' Et μὴ ἔγνως σεαυτήν’ τοι, Ἐὰν 
ἀγνοῇῄς σεαυτὴν ἐν dj ἀπερίγραπτος περιγράφοµαι , 
καὶ ὁρῶμαι ὡς ἐν εἶκόνι ἀρχέτυπον, xai τὰς ἀλόγους 
αἰσθήσεις σᾶυ ῥυθμίςω, xai διά τε τῶν ἀπειλῶν ὡς 
διὰ ῥάθδων, xal τῶν ἐπαγγελιῶν ὡς σύριγγος πρὸς 
τὰς αωνίους σε ἄγω µάνδρας' iv. αἷς σε ἀναπαύσω 
ἐν τῇ δευτέρᾳ µου mapousq: ὅταν οὐδ' ὑπό τινος 
συσχιάζη πάθους διὰ τὸ ἄφθαρτόν τε xal ἀναμάρ- 
τητον. Ἡ καλὴ ἐν γυναιξίν Ἡ ὠραία διὰ τὴν εἲς 
μὲ πίστιν τε xal ἀγάπην, iv παντὶ ἔθνει ἀπιστίαν 
νοσοῦντι xal ταῖς τῆς σαρχὸς ἡδοναῖς ἐχθηλυνο- 
piv: ἔξελθε σύ: ἤγουν, ἐπειδὴ σὺ μὴ ἔγνως τὸ 
περὶ σὲ μµυστήριον νοερῶς, ἔξελθε ἀπὸ τῆς χατὰ 
νοῦν ἑνδότητος πρὸς τὴν αἴσθησιν, σὺ dj λογικἡὴ πᾶν- 
τως. El γὰρ ποῦ ποιµαίνω βούλει ὅλως μαθεῖν, οὗ- 
δὲν τῇ τοιᾷδε ἐξελεύσει δεῖσε πρὸς ἁλογίαν τραπῆναι. 
Ἔξελθε δὲ dv πτέρναις τῶν ποιµνίων, ftot dv. ταῖς 
xzv ἑνέργειαν βάσεσι τῶν διαφόρων φύσεων ' δι’ 
Qv ἑκάστην τούτων ἀγιχνεύων ὁ λόγος ὁρίζεται. 
Ποίμνια δ᾽ ai τῶν ὄντων εἴρηται φύσεις, διὰ τὸ 
ἀξιοῦσθαι καὶ τὰ ὑφ ἑκάστην τούτων μερικχὰ προ- 
νοίας, ὡς παρὰ ποιμένος τοῦ τῶν ὅλων προνοητοῦ 
καὶ Θεοῦ. Καὶ ποίμαινε τοὺς ἑρίφους σου τὰ 
πάθη πάντως, ὡς τῆς ἀριστερᾶς μοίρας ὑπάρχοντα. 
Ἐπὶ σκηνώµασιν τῶν ποιμνίων ἐπὶ ταῖς ἕξεσι 
δηλαδἡ τῶν φύσεων' ὡς µεταθάλλουσα προαιρετικῶς, 


293 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


904 


τὴν μὲν αἰτίαν πάντων τῶν καχῶν ῥᾳθυμίαν, πρὸς Α. exemplis utique rerum naturalium,sponte desidiam 


τὴν καθ ἕξιν φυσικὴν ἐνυπᾶρχουσαν tfj µύρμηκι καὶ 
τῇ µελίσσῃ ἐπιμέλειαν, ἑτοιμάζουσα xal αὐτὴ κατὰ 
τὸ παρὸν τὴν τῶν µελλόντων ἀπόλαυσιν, ὥσπερ 
κἀκεῖναι ἔαρος ὥρᾳ καὶ θέρους τὴν τοῦ χειμῶνος 
τροφὴν (διὰ γὰρ τῆς ἐπιμελείας τρυγᾶται ἐκ τοῦ 
τῆς Voy τριμεροῦς ἡ δικαιοσύνη, ἥτις ἑτοιμασία 
τῆς τῶν µελλόντων ἐστὶν ἀπολαύσεως), τὴν δὲ ἆφρο- 
σύνην, τις bx τοῦ κατὰ φύσιν πρὸς τὸ παρὰ φύ- 
σιν, τροπὴ τῆς λογικῆς ὑπάρχει δυνάµεῳς, πρὸς τὴν 
ὁμοίως ἐνοῦσαν τῷ ὄφει φρόνησιν ὅλην ἑαυτὴν προ- 
διδοῦσα, ὑπὲρ τοῦ φυλάξαι τὸν λόγον τῆς πίστεως, 
ὥσπερ κἀκεῖνος ὅλον προδίδωσιν ἑαυτὸν, ὑπὲρ τοῦ 
φυλάξαι τὴν ἑαυτοῦ κεφαλήν ' τὴν δὲ μῆνιν, diete τῆς 
θυμικῆς δυνάµεώς ler ἐχτροπὴ, πρὸς τὴν ὡσαύ- 
τως ἐνυπάρχουσαν ἁἀκεραιότητα τῇ περιστεσᾷ, μὴ 
ἀφιπταμένη κατὰ διάβεσιν τῶν πολεμούντων, ὥσπερ 
63, κἀκείνη, κἂν µυρία ἐπιθουλεύηται. κἂν τὰ νοσσἰα 
αὐτῆς ἀπόλλυσιν, οὗ μαχρὰν τῶν ἐπιθουλευόντων 
ἀφίσταται ' καὶ τὴν ἀκολασίαν, ἥτις τῆς ἐπιτυμη- 
τικῆς δυνάμεώς ἐστιν ἐκτροπὴ, πρὸς τὴν ὁμοίως 
ἐνυπάρχουσαν τῇ τρυγόνι σωφροσύνην ' ἐγκρατῶς, 
ἔνθα ἄναγκαία χρεία κατεπείχει, χρωμένη τῇ ἡδονῃ * 
ὥσπερ δὴ κἀκείνη διὰ Ὑονοτοχίαν μονοζυγοῦσα. 


ἸΑλλ᾽ ἀχουσώμετα λοιπὸν xai τοῦ χαλοῦ νυµφίου. 


"δη γὰρ πρώτως ὁμιλεῖ τῇ νύμφῃ λέγων τάδε ; 


T5 ἵππῳ µου εν ἅρμασι Φαραὼ ὠμοίωσά cs, ἡ 
πλησίον µου. 
Ψελλοῦ. 
Βλέπων αὐτὴν σφαδάζουσαν &£ ἐρωτοληψίας, 


Καὶ πρὸς ἐκεῖνον σπεύδουσαν ὁραμεῖν xal καταπε- 
[ρᾶσαι, 
"1s παρείχασεν αὐτὴν αἰθεροπτηνοδρόμῳ. 
Οὕτως Υὰρ θραύσεις τοὺς ἐχθροὺς, φησὶ πρὸς τὴν 
[παρθένον, 

"ΏὭσπερ xaxígpauck ποτε καὶ Φαραωνίτας 
Ἡ δόναµις τῆς ἵππου µου τῆς ἀνατεταγμένης, 
Τουτέστι τῆς ἀγγελικῆς ταγµατοστραταρχίας. 
T voc δὲ χάριν’ ἐρωτᾷς, τὴν τῶν ἀγγέλων τᾶξιν 
" [1-3 παρείχασεν ἁπλῶς ὁ Λόγος xai νυµφίος ; 
Πᾶς τις τοξότης πόλεμον συνάπτων ἀντιπάλῳ, 
Έόξον λαμθάνει καὶ νευρὰν xal κράνος τε καὶ δόρυ * 
Πεζὸς πεζῷ γὰρ πολεμεῖ, ῥαθδοῦχὸς τε ῥαθδούχῳ. 
Ἐ πεὶ γοῦν dj παράταξις τότε τών Δἰγυπτίων, 
Τὸ χράτιστον ἐκέχτητο τῆσ µάχης lx τῶν ἵππων, 
Τούτου δὴ χάριν εἴρηχεν ἵππου ἐξ ἴσου λόγος, 
7j» ἀντιστᾶσαν δύναμιν ἀγγελικὴν, ἐχείνοις, 
Ίνα μὴ δοξῃς δὲ λοιπὸν ὑθρίζεσθαι v,» νύμφην, 
Ἐξισουμένην ἐμφανῶς ἵππῷ παρὰ τοῦ λόγου, 
"Ακουσον τί φησιν ἑξῆς πρὸς ταύτην ὁ νυµφίος : 

Ti ἁὡραιώθησαν σιαγόνες σου ὡς τρυγόνος; 
c py nol σου ὡς ὀρμίσκοι ; 

Kai ἵππῳ σε παρείκασα, φησὶ, δροµικωτάτῳ. 
*AAX' οὕκουν χρῄζεις χαλινοὺς ἐν σιαγόνι φἑρείν. 
A cei γὰρ ὡραιώθησαν ἐξόχως σιαγόνες, 
τὴν ἔμφυτον ὡς χαλινὸν ἔχουσαι σωφροσύνην, 
Αίκην τρυγόνος σώφρονος, τρυγόνος Φιλερήμου. 


PaTROL. Gn. CXXII. 


malorum omnium causam, in diligentiam, qua vi 
naturali formice atque api inesse cernitur, con- 
vertene,ac parans ipsa quoque in presenti tempore, 
quo in futuro perfruaris : quemadmodum et ille, 
vere atque estate cibum comparantes, hiemi consu- 
lunt, (Per diligentiam enim ex tribus anims par- 
tibus justitie vindemia, qui est rerum olim fruen- 
darum comparatio, colligitur.) Imprudentiam au- 
tem, que est rationis recte ex natura constitute in 
Statum nature repugnantem aversio,ad prudentiam 
exemplo serpentis ita redigens, ut, sicut ille, pro ca- 
pitis defensione, totum corpus offerre non dubitat, 
sic tu pro fidei conservatione te ipsam totam peri- 
culis omnibus objicias. Iracundism, iram, que est 
animi commolio rationi minime obtemperans, co- 
lumbe exemplo revocans ad simplicitatem, ut 608 
qui te injuriis afficiunt atque oppagnant, minime 
persequaris, quando ne columba quidem propter 
insidias aut pullorum suorum direptionem,ab insi- 
diantibus ac diripientibus recedit. Intemperantiam 
denique, qua est animi appetitus rationi contra- 
rius, ad temperantiam ita traducens turturis imita- 
tione, ut, cum opus est, a rebus sensui jucundis 
abstineas, quemadmodum et illa, amisso conjuge, 
vidua vitam transigit. Verum et sponsum jam au- 
diamus, sponsam nuno primum alloquentem his 
verbis : 

Eque mee in curribus Pharaonis assimilavi te, 
propinqua mea. 

Pselli. 


Cum sponsam amoris stimulo percitam, et ad se 
currere festinantem cerneret, eque aeripedi simi- 
lem dixit esse. Sic enim tu, virgo, inquit, hostes 
profligabis, ut olim equitatus mei instructi, hoo 
est, angelici agminis virtus, Pharaonis copias dissi- 
pavit. Quod si queras cur equitatui sponsus ange- 
lorum ordinem comparet, facilis erit responsio. Qui 
bellum gerit, si cum sagittario pugnandum est, ar- 
cum et sagittas parat : si pedes eum pedite, galeam 
atque hastam sumit : eques cum equite, imperator 
cum imperatore congreditur. Quando igitur robur 
exercitus Pharaonis in equitatu potissimum con- 
Bistebat, idcirco equitatui ejus ex sdverso instru- 
ctam opponit aciem angelorum. Ac ne forte spon- 
sam affici putes contumelia, quod perspicue similis 


D eque dicatur, audi quid &d eam deinceps sponsus 


dicat : 


Quid pulchrz facle sunt gena ius, ut turturis ! 
collum tuum sicut monilia ? 
Cum equo te similem dixerim velocissimo ; in 
maxilla tua non indiges freno : gene enim tue sunt 
ornatissima, οἱ freni loco, naturali pudore sunt 
pradite, instar pudice turt(uris ; turturis, inquam, 


. amantis solitudinem. Colluimn tuum admirabile, au- 


18 


090 


MICHAELIS PSELLI 


536 


reum gestans monile Proverbiorum. Torquem enim A Οἱ τράχηλοί σου θαυμαστοὶ καὶ χεκχαλλωπισμένοι» 


mihi cogita, monile, quod dixi. 


Trium Pab um. 

Cum igitur sponsus Ecclesiam ex gentibus colle- 
ctam in qua pascit, allegorice demonstraverit ex 
illa responsione, Sí non nosti te ipsam, nunc idem 
apertius indicat, Eque, inquiens, mez in curribus 
Pharaonis assimilavi te, propinqua mea. Qua qui- 
dem verba ut fiant magis perspicua, sic ordinanda 
sunt; Equg mea assimilavi te, propinqua mea, in 
curribus Pharaonis : hoc est apostolis meis, in quos 
celeriter ad Evangelium divulgandum currentesego 
conscendens, omnes orbis terrarum terminos sum 
pervagatus, te virtute similem dixi. Quia sicut in 
illis pascere visus sum, sio et in te, que mihi per 
fidem tuam in me, mihi propinqua es et uecessi- 
tudine conjuncta. In curribus Pharaonis, id est, in 
gentibus,quibus insidens Pharao intelligibilis vehe- 
batur. Equus enim plurali numero sigoificat eque- 
Stres copias. Sunt autem sancti apostoli, juxta il- 
lud : Ascendens super equos tuos, εἰ quadrigz tue 
salvatio*. Currus autem mystici Pharaonis sunt gen- 
tium cetus, &b improbissima ipsius voluntate de- 
pendentes. Quibus in cotibus Ecclesia predicatio- 
nem apostolorum audiens, e& credens in Christum 
qui ab ipsis predicabatur, atque ipsiug effecta pro- 
pinqua : quandoquidem fides credentis,et illius qui 
creditur, egt immediata oonjunctio : apostolis agsi- 
milata est ab ipso Christo,cum illius mandatis obe- 
diret, et apostolicam vitam imitaretur. 


Jam quo modo ipsam apostolis assimilarit, vi- 
deamus. Quid, inquit, pulchra facte sunt gena luz, 
sicut turturis ? Mirum in modum profecto pulchre 
facte sunt gente tue, que ad similitudinem turtu- 
ris verecundiam et continentiam amplecteris, et 
apostolorum consuetudinem imitaris, nec gentium 
more, immoederato genarum motu uteris in dispu- 
tationibus et nugis et orationibus, ac edacitate in 
cibis unde reliqua omnis nascitur intemperantia : 
sed ejusmodi potius moderatione, ut conciso com- 
positoque sermone supervacaneam Grecorum sa- 
pientiam viceris : in orationibus autem regnum Dei 
et justitiam ejus t&ntummodo quazras! : cibis vero 
non exquisitis et jucundis vescaris, sed necessariis 


contenta sis. Ex quo flt, ut omnibus in rebus tem- p 


peranter vivas, neque vero hec referas ad gloriam 
et ostentationem : quin etiam, quod ad fortitudinem 
et patientiam spectat, tam leni animo feras in dex- 
tera gena te percuti*, ut percutienti etiam alteram 
prebeas, ad Christi imitationem equo ánimo alapas 
sustinentis, et mandatum servari posse re ipsa 
eomprobantis; etque instar turturis volucris solita- 
rie, secedentis in solitudinem, ibique jejunantis, 
atque ita docentis ostentationem atque humanas 
laudes esse fugiendas. Atque hoo quidem pacto de- 


* Habac. πα, 8, * Matth. vr, 33. * Matth, v, 39. 


"δὲ προσε»χαῖς τὴν βασιλείαν 


Τὸν χρύσεον βαστάζοντες χλοιὸν τὴς Παροιμίας. 


Ὁρμίσκον γὰρ µοι νόησον ὃν ἔφην κλοιόν γε. 
Τῶν Υ Ηατέρων. 

'O γοῦν νυµφιος τῆς ἐξ ἐθνῶν Ἐκκλησίας αἶνιζά- 
µενος ταύτῃ, ὅτι ἐν αὐτῇ ποιµαίνει, διὰ τοῦ ἀπο- 
κριθῆναι ταύτῃ τὸ, El μὴ ἕἔγνως σεαυτὴν, νῦν ὃ 
ᾖνίξατο ἀποδειχνύων φησί" ΤΠ ἵππῳ µου iv ἅρμα- 
σιν Papa ὠμοίωσά σε, ἡ πλησίον µου. Ταῦτα 
δὲ ἵνα cag, Ὑένοιτο, οὕτω συντακτέον * ΤΠ ἵππῳ 
µου ὁμοίωσά σε, ἡ πλησίον µου, ἐν ἅρμασι 
Φαραὼ, Ίγουν τοῖς ἀποστόλοις µου ἐφ᾽ οὓς ἐπιθὰς 
tiv ἱππασίαν ἐποιησάμεν, ἐπὶ πάντα τῆς οἶχου- 
µένης τὰ πέρατα ὀξέως ὁραμόντας εἰς τὸ ἐμὸν 
κήρυγμα. ἑοικυῖαν κατ ἀρετήν σε ἄπέδειξα. Διὸ 
ὥσπερ iv ἐκείνοις ποἰμαίνων δέδειγµαι, καὶ ἐν aoi 
τῇ διὰ τὴν εἰς dp. πίστιν ἐγγύς µου. Ἐν τοῖς χρη- 
µατίσασιν ἅρμασι τοῦ νοητοῦ Φαραὼ, ἔθνεσιν, ὡς 
φέρουσι τοῦτον ἐν ἑαυτοῖς ἐποχούμενον. Kal γὰρ 
ἵππος μὲν πληθυντιχῶς καλεῖτοι ἡ ἱππικὴ δύναμις * 
ἥτις ἐστὶν οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι κατὰ τὸ, Ἐπιθήσῃ ^ 
ἐπὶ τοὺς ἵππους σου. Kal d ἱππασία σου σω- 
τῃρία. ΄Άρματα δὲ τοῦ νοητοῦ Φαραὼ τὰ τῶν ἐθνῶν 
συστήµατα, ὡς ἐξηρτημένα τοῦ πονηροτάτου βου- 
λήματος αὐτοῦ. Ἐν οἷς συστήµασιν ἡ τοῦ χηρύγμα- 
τος τῶν ἁποστόλων ἀκούσασα ᾿Εχκλησία, καὶ πι- 
σιεύσχσα tl; τὸν ὑπ᾿ αὐτῶν «κηβρυττόμενον Χριστὸν 
καὶ τούτου πλησίον Ὑενομένη. ᾿Ἐπειδήπερ ἡ πίστις 
τοῦ πιστεύοντος xal τοῦ πιστευρμένου ἄμεσός ἔστιν 
ἕνωσις. Τοῖς ἀποστόλοις ὠμοίωται παρ αὐτοῦ 
Χριστοῦ πεισθεῖσα ταῖς αὐτοῦ ἐἑντολαῖς, χαὶ τὸν 


C. ἀποστολικὸν βίον µιµησαμένη. 


Λοιπὸν ὅπως ὠμοίωσεν αὐτὴν τοῖς ἀποστόλοις, 
φησί, Τί ὠραιώθησαν σιαγόνες σου ὡς τρυγόνος ; 
Ἠτοι, Θαυμασίῳς αἱ σιαγόνες σου ὡραϊαμέναι slot- 
μιμησαμένης τὴν δίκην τρυγόνος ἐνδειξαμένην ἐν 
ἐγχρατείᾳ τὸ σῶφρον, τῶν ἀποστόλων ὀμήγυριν. 
"τις οὐ κατὰ τὰ ἔθνη ἀχολάστῳ τῇ τῶν σιαγόνων 
κινήσει ἐχρήσατο, πρός τε ἀδολεσχίας lv. διαλέξεσι, 
xxi βαττολογίας 6v προσευχαῖς καὶ ἀδηφαγίας ἐν 
βρώμασιν, ἐξ ἧς καὶ ἡ λοιπὴ πᾶσα ἀχολασία ὑφ- 
ἰσταται * ἀλλὰ μᾶλλον σώφρονι τοσοῦτον, ὥστε τῷ 
συντετμημίένῳ μὲν καὶ συντετελεσμένῳ λόγῳ tiv 
καταργουμένην τῶν Ἑλλήνων νικῆσαι σοφίαν ^ ταῖς 
τοῦ Θεοῦ xai civ 
δικαιοσύνην αὐτοῦ µόνον ζητεῖν ^ xal βρώμααιν 
οὐ τοῖς περιττοῖς καὶ ἡδέσι χρῆσθαι, ἄλλὰ τοῖς 
ἀναγκαίοις ἀρχεῖσθαι ' χἂν ἐντεῦθεν ἐν πᾶσι ζῆν 
ἑγκρατῶς, καὶ μηδὲ πρὸς ἐπίδειξιν ταῦτα ποιεῖν - 
μᾶλλον δὲ καὶ τὸ ἀγδρεῖον τοσοῦτον ἐνδείχνυσθαι, ὡς 
οὕτως ἐπιεικῶς φέρειν τὸ ἐν τῇ δεξιᾷ σιαγόνι ῥά- 
πισµα, ὥστε στρέφειν τῷ ῥαπίζοντι καὶ τὴν ἄλλην, 
κατὰ µίμησιν Χριστοῦ φίέροντος ἀνεξιχάκως ῥαπί- 
σµατα, καὶ τὸ δυνατὸ, τῆς ἐντολῆς τῇ πράξει βε- 
θαιοῦντος, καὶ κατὰ τὸ φιλέρημον ὄρνεον τὴν τρυ- 
Ὑόνα ἀναχωρήσαντος εἲς τὴν ἔρημον, κἀκεῖσε 
γηστεύσαντος, καὶ οὕτως διδάξαντος τὸ ἀνεπίδεικτον. 





991 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


938 


Καὶ οὕτω μὲν θαυμασίως ὡραιώθησαν σιαγόνες σου Α core facie sunt gene tue quasi turturis, dum te 


ὡς τρυγόνος, τὴν σωφροσύνην xxv ἐπιθυμίαν ἐν 
ἐγχρατείφ, xal τὴν ἀνδρείαν κατὰ θυμὸν ἐν ὑπο- 
μονῇ ἐπιδειχνυμένης σου. Ὁμοίως δὲ τούτοις συν- 
ωραιώθη τρἀχηλός σου ὡς ὁὀρμίσκοι οὐ γὰρ 
σιδηροῦς σου ὁ τράχηλος, ὡς διὰ τὴν ὑπερηφανίαν 
δύσχαμπτος' ἀλλὰ κέχαµπται διὰ μετριοφροσύνην, 
ὡς ὁρμίσκοι ol Χατεσκευασµένοι stciv ἐκ χρυσοῦ ' 
οὗ τὸ δόκιµον xàl xagapóv διὰ τὸ ἀνυπόχριτον µι- 
μεῖταί σου τὸ ταπεινὸν φρόνημα. El δὲ ἀνυπόχριτον 
ταπεινοφροσύνην ὁ ὁρμίσκος σηµαίνει, ὡς εἴρηται, ὁ 
τῆς νύμφης Χριστοῦ τράχηλος ὡς ὀρμίσκοι ἐπαινού- 
µενος, xai πλῆθος ἐμφαίνει ἀρετῶν, xal τὴν ἐφ᾽ 
ἑκάστη ταπεινοφροσόνην . Ὡς Ὑὰρ ὃ ὁρμίσκος ἐν 
ἐρθῷ τῷ σχήµατι χαλκευθεὶς, ὕστερον χάµπτεται τῇ 
χρείᾳ συσχηματιζόµενος, οὕτως à τὴν ἀρετὴν τέλειος 
ταπεινοῦται διὰ συγκατάθασιν, ὀρθῶς Ov τῷ ply 
xal τή μετριοφροσύνῃ Χαµπτόµενος. Τράχηλος δὲ 
περιθεθληµένος τὴν ταπεινοφροσύνην’, τὸ λογικόν 
ἐστι τῆς φυχῆς' 0 δίκην τραχήλου συνάπτοντος τὴν 
κεφαλὴν τῷ λοιπῷ σώματι, συνάπτει τὸν νοῦν τῇ 
αἰσθήσει, τοὺς μὲν κατὰ νοῦν λόγους τῶν ἀρετῶν͵ 
κατὰ τους τοὐτῶν τρόπους κατάγον πρὸς τὴν αἴσθη- 
σιν, τοὺς δὲ τρόπους πάλιν αὐτῶν κατὰ τοὺς τού» 
των λόγους ἀνάγον πρὸς νοῦν. Ὁ καὶ κάµπτεται 
διὰ ταπεινοφροσύνην, μὴ διὰ τὴν ἀξίαν ἐπαιρόμενον, 
ἀλλὰ διὰ τὸν χοῦν αυστελλόμιενον. Καὶ οὕτω τὴν ἐξ 
ἐθνῶν Ἐχκλησίαν, τῇ ἐξ Ἱσραὴλ ὁμηγύρει τῶν 
ἀποστόλων ὠμοίωσε διὰ τῆς εἷς αὐτὸν πίστεως ὁ 
νυµφίος ταύτης Χριστός" τὸ τριµερὲς τῆς ψυχῆς 
δι ἐγκρατείας καὶ ὑπομονῆς καὶ ταπεινοφροσύνης 


&x τοῦ παρὰ φύσιν πρὸς τὸ κατὰ φύσιν ἆπαν- C 


αγαγὼν, καὶ ἁπαλλάξας τῆς διὰ τὴν ἀπιστίαν µε- 
λανότητος. | 
Tov y Πατέρων. 

Ot Bà τοῦ νυµφίου φίλοι (εεν δὲ πάντως οὔτοι 
οἱ ἅγιοι ἄγγελοι, ὡς τὸ αὐτοῦ ποιοῦντες πανάγιον 
θέληµα) τὰ ἑξῆς ὑπισχνοῦνται τῇ νύμφῃ, λέγοντες' 
ϊὉμοιώματα Χρυσίου ποιήσωμἐν σοι μετὰ στιγµά- 
των τοῦ ἀἁργυρίου, ἕως οὗ à βασιλεὺς dv ἀνακλί- 
cs: αὐτοῦ. 'Ἠγοῦν, Ἐπειδὴ τῆς διὰ τὴν εἴδωλολα- 
τρείαν µελανότητος ἀπηλλάγης, καὶ τοῖς ἀποστόλοις 
κατ ἀρετὴν ὠμοιώθης, καὶ τῆς ἀληθείας κατὰ γνῶ- 
σιν ἐρᾷς, τὴν μὲν θείαν φύσιν αὐτὴν τὴν ἀσυγκρίτως 
πάσης φύσεως ὑπερέχουσαν, χαθάπερ τῶν λοιπῶν 
ὅλων ὃὁ Ὑχρυσὸς, παραστῆσαί σοι οὐ δυνάµεθα" 


et in cohibendis per abstinentiam cupiditatibus 
temperantem, et in iracundia per patientiam mode- 
randa fortem ac strenuam prebes. Collum itidem 
pulchrum eltectum est, sicut. monilia, Neque enim 
tibi ferreum est collum, ut propter superbiam flecti 
nequeat: sed propter modestiam facile verti possit, 
ut monilia ex auro elaborata : cujus quidem auri 
probitatem ac puritatem humilitas tua simplicitate 
non ficta imitatur. Quod si minime simulatam hu- 
militatem monile significat, ut dictum est, sponsam 
Christi collum tanquam monilia commendatum, et 
virtutum indicat multitudinem, et implicitam in 
singulis virtutibus humilitatem. Quemadmodum 
enim monile recta figura prius ab artifice conflatur, 
deinde in circulum accommodate ad usum circum- 
flectitur : sic homo virtute perfectus, cum absoluta 
vite moderatione rectus sit, ceteris compatiendo 
per humilitatem flectitur atque demittitur. At col- 
lum humilitate oireumdatum, est animi ratio que, 
ut collum reliquo corpori caput conjungit, sic ipsa 
mentem cum sensibus conneoctit : dum ex virtutum 
habitu mentem per actiones sensibus applicat : 
sensusque rursum ex virtutum prescripto ad men- 
tem reducit. Flectitur item per humilitatem, dum 
non ex propria extollitur dignitate : sed ex pulvoris 
ac materie abjectione demittitur. His rationibus 
Ecclesiam ex gentibus coactam per fidem in se 
Bponsus ipsius Christus, apostolorum cetui ex 
Israel assimilavit : triplicem animi partem per 
continentiam et patientiam et humilitatem, ex statu 
nature contrario ad habitum nature congruentem 
redigens, et nigredinem ipsius abluens contractam 
ex infidelitate. 


Trium Patrum. 

Amici autem sponsi (sint autem hi omnino sancti 
angeli, quippe qui sanctissime illius obtemperant 
voluntati) ea que sequuntur, sponse pollicentur : 
Similitudines auri faciemus tibi cum distinctio- 
nibus argenti, quousque rez in accubitu [uerit suo. 
Quasi dicant : quoniam & nigredine ex idolorum 
cultu contracta liberata es, et apostolis per virtu- 
tem similis reddita, et cognoscenda veritatis stu- 
diosa: nos naturam quidem divinam, que, ut 
aurum alia cum materia nulla, sic ipsa nullis cum 
aliis naturis comparari potest, tradere minime va- 


ἀθίατος γάρ ἐστι πᾶσι xal ἆ/ατάληπτος. Εἰκάσματα [) lemus : cum ea. nec oculis cerni, nec mente com- 


δὲ τινα ταύτης Ux τῆς τῶν ὄντων θεωρίας, δηλαδὴ 
τοὺς δίκην στιγµάτων ἁργυρίου τηλαυγεῖς καὶ µεμε- 
Ρεσµένους ly τῷ παντὶ λόγους, ὑποδείξομέν σοι, ἕως 
οὗ 6 τῶν ὃλῶν Δεσπότης αὐτὴ ἡ ἀλήθεια, lv. ἑπανα- 
παύσει αὐτοῦ τῇ iv col, οἶκεῖον ἑχκαφράγισμα σεαυ- 
τὲν ἀποδείξῃ, κἀντεῦθεν γνῷς ἑαυτὴν μὲν εἰκόνα αὖὐ- 
τοῦ xal ὁμοίωμα, αὐτὸν δὲ iv σοὶ ποιµαίνοντα, καὶ 


ὥσπερ twi σφραγῖδι ἐν τῷ ἴδίῳ ἐκτυπώματι xoca- 
ζόμενον. 


Ψελλοῦ. 
Οἱ μέντοι φίλοι βλέποντες τούτων τὰς ὁμιλίας, 


prehendi queat : simulacra tamen ipsius quedam 
ex rerum naturalium aspeotu et contemplatione, 
argento quasi distincta 8ο vermiculata faciemus 
tibi, eorum qua in mundo aunt, rationes ostenden- 
tes, quoad rerum omnium Dominus, qui est ipsa 
veritas, in te veluti in accubitu et requie sua con- 
quiescens, propriam similitudinem suam te ipsam 
ostendat, ut tutemet ipsius imaginem agnoscas, 
eumque in te pascentem et tanquam sigillum in 
proprio signo expressum recubantem, 


Pselli. 
Amici igitur sponsi, ex iis que dicta sunt, tum 


959 


MICHAELIS PSELLI 


$60 


ingentem sponse erga sponsum amoris flam- Α Καὶ τὸ τῆς νύμφης ζώπυρον πολὺ πρὸς τὸν νυµφίον, 


miam, tum propensam hu!us erga sponsani vo- 
luntatem considerantes, atque inde rei linem 
prospicientes, quod ad eam procul dubio sponsug 
esset descensurus, ac regio more in illa conquie- 
turus, sponsam jam instruunt atque auro exor- 
nant, et cum rex voluerit advenire, eam ad quie- 
scendum aptissimam  reperiat. [taque sic allo- 
quntur : 

Similitudines auri faciemus tibi cum distinctionibus 
argenti, quousque rez sil ín accubilu suo. 


Quando, inquiunt, futurum est ut rex in te, 
quae ipsum puriter &mas et queris, requiescat ; 
age, sine te a nobis instrui atque exornari. Quam- 
vis enim non ut aurum, o sponsa, virtutibus ful- 
geas, sed adhuc ut argentum splendeas pre ni- 
gredine; te ad auri tamen similitudinem deco- 
rabimus, similemque reddemus cherubico et flam- 
meo ac venerando solio, in quo rex descendens 
se reclinet et acquiescat. Superior omnis appara- 
tus, meo quidem judicio, mirabilem sponse et 
virginis ex argento in aurum mutationem, ab 
amicis Verbi et sponsi accurate conquisitam, id 
est, decorem el gratiam sponse ab angelis Dei 
adhibitam significat. Hic enim Domini amicorum 
est mos atque institutum, ut cum auimam ali- 
quam virginem ad Christum studiose festinan- 
tem nacti sint, undique tanquam custodes illam 
cireumdent atque adjuvent, et ad rectas el cum 
virtute conjunctas vivendi rationes incitent, quoad 
illam Domino aptam gratamque reddant. Sed 
jam interpretando longius progrediamur, et que 
sponsa, amicorum studio ao diligentia exornata, 
ad amicos ipsos, id est angelos, dicat, audia- 
mus: 


Nardus mea dedit odorem ejus. 


Anime virtutis studiose progressionis fructum 
perspicis. Cum enim in recta vite ratione virgo 
profecerit, atque ita ad Verbum et sponsum opta- 
tum appropinquarit, sponsi pulchritudinem se dicit 
agnovisse, sed per sensum quemdam solum : nempe 
odoratum. Cur autem, inquis, nullum aliud un- 
guentum, sed nardum duntaxat Dominum ait redo- 
lere? An quia inter unguenta nardus obtinet prin- 
cipatum? An potius divinius aliquid vult innuere? 
Si quis enim homo ex presenti vita, licet omnes 
labore et industria acquirens virtutes, recte vivat, 
nisi Christum divino baptismate induerit, nil revera 
vite eterne hisce virtutibus consequetur. Arcanum 
hoo quod animo complecteris, unguentariorum 
exemplo fit manifestum. Cum enim nardinum vo- 
lunt conficere, licet alia multa in unum conjiciant, 
nisi nardum, qu: quidem est herba, simul adhi- 
buerint, frustra operam sumunt. Preterea Christus, 
qui idem et sponsus est, ad coenam Simonis leprosi 


B 


C 


D 


Πρὸς δὲ, τὴν συγκατάδασιν ἐκείνου πρὸς τὴν νύμφην, 
Κάκ τούτων ἐπιγνώσαντες τοῦ πράγματος τὸ τέλος, 
Ὡς ἄρα καταθήσεται πρὸς ταύτην ὁ νυµφίος, 
Ἐπανακλιθησόμενος βασιλικῶς ἐν ταύτῃ, 

Τὴν νύμφην εὐτρεπίζουσι δῇθεν καταχρυσοῦντες. 
"Iv', ἐπειδὰν ὁ βασιλεὺς ἐπιδημῆσαι θέἐλῃ, 

Εὐρήσῃ πρὸς ἀνάπαυσιν αὐτὴν ἑτοιμοτάτην. 

Φασί γὰρ οὕτω πρὸς αὐτὴν οἱ φίλοι τοῦ νυμφίου" 


Ὁμοιώματα χρυσίου ποιήσωμέν σοι μετὰ στιγµάτων 
τοῦ ἀργυρίου, ἕως οὗ ὁ βασιλεὺς dv ἀνακλίσει ab- 
τοῦ. 

Ἐπεὶ, φασὶν, ὁ βασιλεὺς ἀνακλιθῆναι μέλλει 

Ἐν coi, τῇ τοῦτον καθαρῶς φιλούσῃ xai ζητούσῃ, 

Δεῦρο λοιπὸν xai παρ᾽ ἡμῶν καλῶς ἀτοιμασθεῖσα. 

K3v γὰρ o5 λάμπεις ὡς χρυσὸς ταῖς ἀρεταῖς νύμφη 

(Ακμὴν Yàp ἀργυρολαμπεῖς ἀπὸ τῆς σκοτοµήνης), 

Αλλ᾽ ὅμως χρυσαυγήσοµεν καὶ παρεικάσομὲν σε 

Χερυυθικῷ καὶ φλογερῷ καὶ σεδασµίῳ θρόνψ. 

'O βασιλεὺς γὰρ κατελθὼν ἀνακλιθήσεταί σοι. 

Τὴν γὰρ ῥηθεῖσαν ἅπασαν ios ὁραµατουργίαν. 

T» θαυμαστὴν ἀλλοίωσιν τῆς νύμφης καὶ παρθένου, 

Τὴν ἐξ ἀργύρου πρὺς χρυσόν Φηµι Ὑεγενημένῃν, 

Ηαρὰ τῶν φίλων δηλαδἡ τοῦ Λόγου καὶ νοµφίου, 

Ὡς ἀρωγήν got νόησον, xal χάριν πρὸς τὴν νύµφην, 

Ἐκ τῶν ἀγγέλων τοῦ θεοῦ δοθεῖσαν ἐπαξίως: 

Τοῦτο γὰρ ἔθος πέφυχε τοῖς φίλοις τοῦ Δεσπότου, 

O* ἐπειδὰν ἀθρήσωσι ψυχή’ τινα παρθένον, 

Ἐπειγομένην πρὸς Χριστὸν καλῶς ἐπαναλύσαι, 

Κυκλόθεν παρεμθάλλουσιν ὡς φύλακες ἐκείνης, 

᾿Αρήγοντες, ἐγείροντες πρὸς ἑναρέτους τρόπους, 

Μέχρις ἂν δείξωσιν αὑτὴν δεξιὰν τῷ Δεσπότῃ. 

'AÀ δη προ(ωρήσωμεν τῷ λόγῳ περαιτέρω. 

Καὶ προκόψασαν Quy ij» ταῖς χάρισι τῶν φίλων 

Ἴδωμεν, τί φησιν εὐθὺς αὕτη ὡς πρὸς τοὺς φίλους. 

Φησὶ δ᾽ αὑταῖς ταῖς λέξεσιν οὕτως πρὸς τοὺς ἀγγέ- 
[λους" 


Νάρδος µου ἔδωχεν ὀσμὴν αὐτοῦ. 


Βλέπεις καρπὸν τῆς προχοπῆς voy τῆς ἐναρέτου: 
Ἰδοὺ γὰρ ἡ προχόψασα πρὸς ἀρετὰς παρθένος, 
Ὥσπερ καὶ προεγγίσασα τῷ ποθουμένῳ Λόγψ, 
Ἐπεγνωκέναι μὲν ἐρεῖ τὸ κάλλος τοῦ νυµφίου, 
Πλὴν δι’ αἰσθήσεώς τινος ἀσφραντικῆς καὶ µόνης. 
Τίνος δὲ χάριν, ἐρωτᾷς, οὗ λέγει µύρον ἄλλο, 
ΑἈλλὰ τοῦ νάρδου µέμνηται µυρίζειν τὸν Δεσπόττν ι 
Τὸ μὲν, Utt xal πρὠτιστόν ἐστι τῶν ἄλλων µύρων" 
Τὸ 6' ab, ὅτι καὶ πέφυχκεν ἐμφάσεις ἔχον θείας' 
Ὥσπερ e" τις ἄνθρωπος ἐκ τοῦ παρόντος βίου, 

Κἂν πάσας φέρων χατορθοῖ τὰς ἀρετὰς ἐμπόνως, 

"Av μὴ Χριστὸν ἐνδέδυται βαπτίσµατι τῷ θείῳ, 
Οὐδὲν οὗτος ὀνίνησι ταῖς ἀρεταῖς ἁπάσαις' 

Τοῦτον τὸν τρόπον ἴδῃ τις ἀῤῥήτως ἐν καρδίᾳ, 

Παρά τινος τῶν μυρεψῶν κατασκευαζοµένου 

Οἱ γὰρ βουλόμενοί ποτε κατασκευάσαι νάρδον, 

Κὸν εἴδη βάλλωσι πολλὰ μυρεψικὰ πρὸς τοῦτο, 

El μὴ καὶ νάρδον βάλλωσιν, ἥτις ἐστὶ βοτάνη, 

Ei µάτην πεπονήκασιν ὄντως ol ναρδεργάται. 


4 . 





- 


561 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


902 


Ἕλλλως τε δὲ καὶ ὁ προσκληθεὶς Χριστὸς ὁ καὶ νυµφίος, A vocatus, hoc unotus est unguento a peccatrice. 


Εἰς δεῖπνον Σίμωνος λεπροῦ καταπεπονηµένου, 

Τοῦτο τὸ µύρον ἤλειπται παρὰ τῆς µοιχαλίδος. 

*'O λόγος τοίνυν μέμνηται τοῦ νάρδου προσηχόντως. 
Tov Υ Πατέρων. 

Ἐντεῦθεν οὖν ἡ νύμφη τοῖς τῶν ἀρετῶν διαφόροις 
χατὰ πρᾶξιν μὶν τρόποις, κατὰ θεωρίαν δὲ λόγοις 
χαθαρθεῖσα, εἶτα εἰς τελειότητα ἐναγομένη, πρὸς 
τοὺς τὰ προειρηµένα πρὸς αὐτὴν φήσαντας Φίλους 
τοῦ νυµφίου, ἀποχρινομένη φησί Νάρδος µου ἔδω- 
«sv ὀσμὴν αὐτοῦ’ ἤγουν, 'H ἐκ τῶν διαφόρων κατὰ 
πρᾶξιν τρόπων xal κατὰ θεωρίαν λόγων, δίκην τῆς 
ἐκ διαφόρων ἀρωμάτων συγχειµένης νᾶρδου, xpa- 
τηθεῖσά qot ἔμπρακτος Ὑγυῶσις, πχρέσχεν ἔμφαδιν 
αὐτοῦ, τοῦ κατ οὐσίαν ἁπροσίτου νυµφίου, ob τὸν 


Merito igitur nardi mentio facta est. 


Trium Patrum. 

Sponsa deinceps, variis virtutum cum in agendo, 
tum in contemplando expolita dotibus atque illu- 
strata, et ad perfectionem progrediens, et ad ea que 
Bibi ab amicis sponsi dicta fuerant, respondet : 
Nardus, inquiens, mea dedit suavitalem ejus » id est, 
efficax ex diversis agendi speculandique rationibus 
cognitio conquiaita, instar nardi ex variis aroma- 
tibus condite prebuit specimen ejus; sponsi ni- 
mirum, per naturam inacoessi, cujus ego speciem 
ac notam gero, ut imago ipsius ao similitudo. Cum 


χαρακτῆρα ipm, ὡς εἰκὼν αὐτοῦ xal ὁμοίωμα. p enim mistio quedam sit eorum quae in mundo 


Μίγμα γὰρ αὕτη τῶν àv τῷ παντὶ μετοχῶν τοῦ ἑνὸς 
τῶν ὅλων αἰτίου ὑπάρχουσα' ὡς χρᾶμα κατὰ φύσιν 
οὖσα ν,ητῆς καὶ αἱσθητῆς κτίσεως, xal κατὰ γνώµην 
τοὺς ἐν τῷ παντὶ λόγους xai τρόπους ἐν ἑαυτῇ κχε- 
ῥάσασα. Κάντεῦθεν ἀποδοῦσα τῷ κατ sixova λόγφ 
τὸν καθ’ ὁμοίωσιν τρόπον, ἐν ἑαυτῇ τοῦτον δεικ»΄"', 
ὡς ἓν εἶκόνι ἀρχέτυπον. Ἐπεὶ δ᾽, ὡς εἴρηκεν, iv αἰσθή- 
σει γέγονε τοῦ νυµφίου, τί ταύτῃ; Οὐτός dot, 
φησὶν, ἀἁπόδεσμος στακτῆς ἀδελφιδός µου ἐμοί. 
τοι, Συνοχή ἐστιν ἐμοὶ καὶ συντήρησις τῆς µεταδο- 
τικῆς σταγόνος τῆς θείας χάριτος, ὁ xarà τὴν τοῦ 
Συμμάχου ἑρμηνείαν ἀγαπητός µου. ᾿Επείπερ αὐτὸς 
πιστευόµενος τὰ πνευματικὰ σωντηρεῖ τῇ Ἐκκλησίᾳ 
χαρίσματα, xal Ἱστᾷ τοὺς πιστοὺς τοῦ μὴ ἀπὸ τῆς 
ἀληθείας τρἐπεσβαι. Ώἶίτα ὅπου dv αὐτῇ περιπολεύ- 
σας τὴν ἀτρεφίαν ταύτην χαρίσεται, φάσχει' ᾿Ανὰ 
μέσον τῶν μαστῶν µου αὐλισθήσεται. Τούτων δὲ 
μέσον ἡ καρδία ἐστὶν, dE T τῷ λοιπῷ copa: τὸ 
ζωτικὸν διαδίδοται πνεῦμα ^ Tic ὑπεμφαίνει τὸν 
ἡγεμόνα νοῦν ἐν ᾧ περιπολεύσει ὁ Εύριος, ὅταν ἡ 
νύμφη αὐτοῦ διὰ τελειότητα αὐτῷ κολληθεῖσα πνεῦμα 
γένηται ἕν ' εἰσοικιζομένη τὴν Vv τῆς ἀρετῆς διὰ 
τῆς τοῦ παναγίου Πνεύματος ἑνεργείας, AU ἧς d dy 
Χριστῷ χεκρυμµένη ζωὴ, εἷς πάσας τὰς τῆς ψυχῆς 
δυνάµεις ὡς ταύτης µέλη διοδεύσασα, ἀτρεφίαν αὖὐὖ- 
ταῖς ἐμποιήσει. Καὶ οὕτω μὲν ὁ νυµφίος τῇ νύμφή 
ἔσεται τῶν καλῶν ἀτρεφία, ὅταν τελεία ἀναδειχθῇ. 
Ψελλοῦ. 

'AX' ἀχουσώμεθα λοιπὸν xal τῶν ἑξῆς λογίων. 
Ἡ νύμφη γὰρ ταῖς προχοπαῖς ὡς ἔνθους γινοµένη, 
Ἔτι συνείρειν ἀγαπᾷ τὸν λόγον πρὸς τοὺς φίλους. 
Φησὶ γοῦν τάδε πρὸς αὐτοὺς μετὰ τὸν νάρδου 

[λόγον" 

Απόδεσμος στακτῆς ὁ ἀδελφιδός µου lol, 
&và µάσον τῶν μαστῶν µου αὐλισθήσεται. 

Ἔθος ἐἑστὶν, ὡς λέγουσιν, Χόραις ταῖς φιλοκό- 

[σμοις, 

M7, µόνον ἔξωθεν αὐτὰς ἑξόχως καλλωπίζειν, 
Ὡς ἐφελκύσωσιν αὐτῶν τὸν ἐραστὴν ἐν τάχει, 
᾽Αλλὰ xai μᾶλλον ἔσωρεν αὐτῶν τῶν Ἱματίων, 
Κατασκευὰς τιθέασιν ἀπὸ τῶν µυριπνόων. 


* Coloss. 11,3. 


unam illam rerum omnium causam participant : 
quippe que ex intelligibili et sensibili creatura 
naturaliter constet, scientiaque rationes rerum ac 
modos id se complectatur : propterea moribus s$j- 
militudinem referens, eum in se tanquam in ima- 
gine exemplar representat. Verum, quia sensu, ut 
dixit, sponsum agnovit, quid ipso sensu sit, expli- 
cal, dicens : Fasciculus myrrha nepos meus mihi. 
Nexus est et conservatio stilla: divine gratie que 
mihi communicata est, dilectus meus : ut Symma- 
chus interpretatur. Per fidem enim acceptus, spi- 
ritalia tuetur atque conservat Ecclesie munera, 
fidelesque confirmat et corroborat, ne a veritate 
desciscapnt. Tum, ubi sponsus in ipsa manens, 
constantiam hanc largiatur, exponit, In medio, in- 
quieng, uberum meorum commorabitur. Überum 
medium obtinet cor, unde vitalis spiritus in reli- 
quum corpus diffunditur. Prestantem vero animt 
partem mentem innuit, in qua Dominus habitat, 
cum ejus sponsa perfectione sibi copulata, unus 
spiritus efficitur, virtutis habitum adipiscens per . 
sancti Spiritus operationem, unde vila in Christo 
abscondila* in omnes anima potentias, tanquam 
in hujus membra, influens, stabilem ipsis flrmita- 
tem ac robur instillat. Atque ita sponsus erit spon- 
8$, cum ad perfectionem venerit, virtutum immo- 
bile firmamentum. 


Pselli. 

Sed jam et ea que deinde sequuntur, audiamus. 
Sponsa enim progressu quasi afflatu institutum 
cum amicis sermonem studiose persequitur, et 
post nardi mentionem, sio ait : 


Fasciculus siactes filius sororis mee mihi, in me- 
dio uberum meorum commorabitur. 

Elegantium virginum mos est, ut non solum 
exteriori ornatu se decorent, quo celeriter ama- 
tores suos alliciant, verum etiam suavia in vesti- 
mentis unguenta gerant. Quoniam igitur Canti- 
corum verbis anima ut pulchra virgo est exornata, 
et hominum more sponsalibus decora vestimentis 





$63 


MICHAELIS PSELLI 


564 


ad nuptias adducta , consentaneum est ut verba Α. Ἐπεὶ γοῦν vtyovalxtotat τῷ λόγῳ τῶν ᾽Ασμᾶτων 


quaedam muliebri loquatur, licet interius arca- 
num sensum contineant. Aperte igitur quasi deli- 
cias faciens. Quamvis, inquit, mulieres quedam 
ad amorem excitandum alia gestent unguenta in 
vestimentis; ego iamen oujusvis fragrantissimi 
odoris loco pulcherrimum sponsum, uti suavissi- 
mum unguentorum fasciculum collo suspendens, 
retinebo, Vel potius hoo significat : Quamvis alie 
anims mundi curis et negotiis implicentur; ego 
sponsi mei percipiens voluptatem, eum insculpam 
, intabulis cordis mei. Uberum enim medium cor- 
dis est sedes. 


Irium Patrum. 

Botrus Cypri sororis mez filius mihi in vineis 
Engaddi. 

Qualis est uva adhuo florens, que vinum cordi 
letitiam afferens pollicetur : talis est mihi propter 
imperfectionem meam dilectus meus in vineis, hoc 
est in variis rerum naturis, que perspicue sunt 
oculo tentationis (id enim est Gaddi) oculo nimi- 
rum rationis naturas rerum ac veritatem in om- 
nibus explorantis. Hec enim eas indagans tan- 
quam florentem uvam, ex ipsis colligit veritatem ; 
que veluti vinum quoddam a figuris mentem di- 


movebit, cum diversas, quae in mundo sunt, ra- C 


tiones in se ipsa coactas amplectetur. 


Pselli. 
Ex sponse verbis quedam supersunt, que qui- 
dem nuno pro viribus sunt explicanda : sic enim 
ipsos angelos alloquitur : 


Botrus Cypri sororis πιεᾶ filius mihi in vineis 
Engaddi. 

O preeclaram progressionis sponse mutationem! 
Qui enim perspicue paulo ante similis equa dicta 
fuerat, nunc amicorum obsequio plane proficiens, 
se ipsam ut vitem fructiferam agnoscit. Omnis 
enim anima pura, Domini succensa desiderio, ope- 
rum progressu fit omnia. Nunc quidem sedes Che- 


*H παρθενεύουσα quy xal τρόποις ἀῤῥενόφρων, 
Kal νυμφικῶς συνέσταλται πρὸς γάµους ἐπηγμένη, 
Λόγους τινὰς γυναικὸς εἰκός ἐστι καὶ λέγειν, 
Κὰν ἴσχωσιν ἀπόῤῥητον τὸν λογισμὸν ἐν βάθει. 
Τοῦτο γοῦν λέγει προφανῶς ὥσπερ ἀχκιζομένη, 
"Ox: Κἂν φἑρωσίν τινες γυναῖκες ἄλλα µύρα 
Πρὸς ἔρωτα θερµότερον ἔνδον τῶν ἱματίων, 
Αλλ’ ἔγωδε µυρίσµατος ἀντὶ παντὸς εὐώδους, 
Αὐτὸν ἐκεῖνον χτήσοµαι τὸν κάλλιστον νυμφίον, 
ὍὭσπερ ἀπόδεσμόν τινα µύρων εὐωδεστάτων, 
Καλῶς ἀπαιωρήσασα περὶ τὸν τρἀχηλόν µου. 
Μᾶλλον δὲ τοῦτο καθαρῶς αἱνίσσεται τῷ λόγῳ, 
Ὅτι Küv ἄλλαι τῶν φυχῶν τῷ βίῳ πεφυρµέναι, 
"Αλλας φροντίδας ὕὄχωσιν τῶν χοσμικῶν πραγ- 
[μάτων, 
Εγὼ δ’ ἄλλην τὴν ἡδονὴν γνοῦσά µου τοῦ νυµφίου, 
Αὐτὸν χαράξω ταῖς πλαξὶ τῆς ἐμῆς καρδίας - 
Μαστῶν γὰρ μέσον πέφυχεν ὁ τόπος τῆς καρδίας. 
Τῶν Υ Πατέρων. 

Βότρυς τῆς Κύπρου ἀδελφιδός µου ἐμοὶ iv &p- 
πελῶσιν Ἐγγαδδί. 

τοι, δίκην σταφυλῆς ἔτι ἀνθούσης, xai τὸν εὖ - 
φραντικὸν τῆς καρδίας οἶνον ἐπαγγελλομένης, ὁ ἀγα- 
πητὀς µου καρποφορεῖταί µοι διὰ τὴν ἐμὴν ἀτέ- 
λειαν, ὡς ἓν ἀμπελῶσι ταῖς διαφόροις τῶν ὄντων 
φύσεσιν, al εἶσιν διοραταὶ τῷ ὀφθαλμῷ τοῦ πειρα- 
τηρίου. Ὅπερ ἑρμηνεύεται τὸ Γαδδἰ; δηλονότι τῇ 
ὄὕψει τοῦ βασανίζοντος τὰς φύσεις, καὶ vi ἐν ὅλοις 
ἀλήθειαν ἐρευνῶντος λόγου. Οὕτως γὰρ ταύτας δι- 
ερευνώμενος ὡς ἀνθοῦντα βότρυν τοῖς τούτων λόγοις 
καρποφορεῖ τὴν ἀλήθειαν, ἥτις ὥσπερ τις οἴνος τὸν 
νοῦν ἑκστήσει τῶν τύπων, ὀπηνίκα τοὺς ἐν τῷ παντὶ 
διαφόρους λόγους περὶ ἑαυτὴν συνάψει ἐνοειδῶς. 

Ψελλοῦ. 

Ἐχομέν v6 τι λείψανον τῶν ix τῆς νόµφης λόγων, 
Ὅπερ ὡς ἔστιν ἐφικτὸν τὸ νῦν ἑρμηνευτέον. 
Λέγει γὰρ οὕτω πρὸς αὐτοὺς 1 νύμφη τοὺς ἀγγέλους - 


Βότρυς τῆς Κύπρου ἀδελφιδός µου ἐμοὶ ἐν ἀμ- 
πελῶσιν Ἐγγαδδί. 

Ὢ τῆς καλλῆς ἐναλλαγῆς τῆς προχοπῆς τῆς νόμ- 

[φης | 

Ἡ πρὸ μικροῦ γὰρ ἐμφανῶς ἵππῳ παρεικασθεῖσα, 
"Aptt λαμπρῶς προχκόψασα ταῖς χάρισι τῶν φίλων, 
Ὡς βοτρυφόρον ἄμπελον αὐτὴν ἐπιγινώσκει. 
Voy γὰρ πᾶσα καθαρὰ ποθοῦσα τὸν Δεσπότην, 


rubim, nuno sedes Regis, nunc autem vitis fructi- D Πάντοτε πάντα γίνεται τῇ προκοπῇ τῶν ἔργων 


fera in aula Domini. Quod igitur puriter sponsa 
dicit, hoc est : Sic agnovi sororis mee filium, id 
οἱ sponsum, sicut botrum, qui nobis distillavit 
mustum eeternitatis. Haud omnibus virtutes capes- 
sentibus animabus est. maturus, sed pro virtutum 
mensura jueunditatem suam subinde mutat. Aliis 
namque floret, in aliis nigrescit, in aliis maturus 
est, in aliis plane coctus ac dulcis est. Sponsa igi- 
tur, dum florentem botrum se ferre dicit, ostendit 
se nondum ad perfectionem pervenisse. Aut tan- 
quam florentis pulchritudinem exaggerans, ita, 
laquit, mihi floret Christus et sponsus, ut odoriferi 


Νῦν μὲν θρόνοι Χερουθὶμ, xal θρόνος Βασιλέως, 

Νῦν 9' ἄμπελος κατάκαρπος ἐν ταῖς αὐλαῖς Κυρίου. 

Ὅπερ οὖν λέγει καθαρῶς ἡ νόµφη, τοῦτο λέγει’ 

Ὡς ἔγνων τὸν ἀδελφιδοῦν, τουτέστι τὸν νυμφίον, 

Ὄστις ἀπέσταξεν ἡμῖν γλεῦκος ἀθανασίας * 

Οὐκ ἔστι πάσαις ὥριμος ψυχαῖς ταῖς ἑναρέταις, 

Αλλ’ ἐξαλλάσσει τὸ τερπνὸν εἶδος αὐτοῦ πολλάκις, 

Κατὰ τὸ µέτρον Dy, Aa τῶν ἀρετῶν ἑκάστου. 

᾽Ανθεῖ γὰς ἄλλαις τῶν φυχῶν, ἐν ἄλλαις δὲ χυ- 
[πρίζει, 

Ἐν ἄλλαις 9 ὥριμός ἐστιν, iv ἄλλαις δὲ περχάζει. 

Ἡ νύμφη τοίνυν φέρουσα χυπρίζοντα τὸν βότρυν, 


565 


Δείκνυσιν ὅτι προχοπὴν οὐκ ἔφθασε τελείαν. 

ETO' ὥσπερ ὑπαυξάνουσα τοῦ χυπρισμοῦ τὸ κάλλος, 
Οὕτως, φησὶ, χυπρίζει µοι Χριστὸς ὁ xal νυµφίος, 
Ὥσπερ χυπρίζουσι τερπνῶς ἐν τῷ Γαδδὶ τῷ xóm 
Oi τῶν ἀμπέλων βότρυες εὐώδεις πεφυχότες * 

ΓΗ γὰρ, ὥς φασι, τοῦ Γαδδὶ ἀμπελοτρόφος οὖσα, 
Γῆν πᾶσαν ὑπερήλασεν εἷς τὴν ἡδυθοτρύαν. 

Της γοῦν ἁγνῆς καὶ καθαρᾶς voy; εἰπούσης τάδε, 
"O λόγὀς ἀποχρίνεται λέγων ταῦτα" 

Ἰδοὺ εἶ καλὴ, ἡ πλησίον µου, ἰδοὺ καλή οἱ 
ὀφθαλμοί σου, περιστεραἰ. 

ἝὭσπερ οἱ γρυσογνώµονες, οὕς φασι χρυσοχόους, 
Αν τὸν χρυσὸν θελήσωσι τὸν κεχιθδηλωμένον, 
Λαμπρότερον ἐργάσασθαι xal καθαρὸν ἐξόχως, 
Πολλάκις βάλλουσιν αὐτὸν ἐν τοῖς χωνευτηρίοις 
Τοῦτον τὸν τρόπον δείχνυσι τὴν νύμφην νῦν ὁ λόγος, . 
"O τῶν ψυχῶν θεραπευτὴς τῶν μεμελανωμένων * 
"Ip γὰρ ταύτην πρότερον τῷ λόγῳ παρεικάσας, 
Καὶ δείξας ἔτι χαμερπῇ τυγχάνειν τὴν παρθένον, 
Πρὸς ἀρετὴν ἠρέθισε ταύτην ὑφηλοτέραν. 
Ἡ δὲ προχόψασα τρανῶς ταῖς χάρισι τῶν φίλων, 
Γίνεται θρόνος πύρινος τοῦ πάντων Βασιλέως. 
᾽Αλλ) ἔτι πάλιν φθάνουσα ταῖς ἀρεταῖς elc ὕψος, 
Καὶ πάλιν προσεγγίσασα τῷ καθαρῷ voulu, 
Δαμπρῶς ἐγκωμιάζεται xal παρὰ τοῦ νυμφίου. 
Ἰδοὺ yàp si καλἡ, φησὶν, ἡ πλησίον µου. 
Αἶτα διπλοῦς τὸν ἔπαινον τοῦ κάλλους ἐπιφέρων 

[πάλιν, 
Ἰδοὺ, φἠσὶ, καλὴ τυγχάνεις, à παρθένε. 
Ἔχεις γὰρ ὄμματα τερπνὰ περιστερᾶς παρθένου, 
Ὁπόταν σου τοὺς ὀφθαλμοὺς ἀπέστρεψας τῆς πλάνης, 
Καὶ πρὸς ἐμὲ τὸν πλαστουργὸν τὸν σὸν ἑνατενίζεις, 
Βεριστερᾶς δὲ µέμνηται νῦν ὀφθαλμοὺς ὁ λόγος, 
Τὸ καθαρὸν τοῦ βλέμματος σηµαίνων τῆς παρθίνου, 
Καὶ γὰρ τοσοῦτον καθαρὸν ἔσχεν ἐκείνη βλέμμα, 
"Lots χατεῖδε καθαρῶς τὸν κάλλιστον νυμφίον. 
Τῶν Y Ἱατέρων, 
Οὕτω τοίνυν τὴν γύμφην. ὁ νυµφίος ὁρῶν κατὰ 


πρᾶξιν uiv καθαρὰν, κατὰ θεωρίαν δὲ πεφωτισμὲ-- 


vv, φησὶ πρὸς αὐτήν' Ἰδοὺ εἴ καλὴ, ἡ πλησίον µου, 
ἰδοὺ εἶ καλή’ ὀφθαλμοί σου, περιστεραί. χουν, 
δοὺ ὑπάργεις ὠραία κατὰ μετοχὴν τῆς ἐμῆς ὡραιό- 
ττητος, ὡς τὸ διὰ τὴν πρώτην ἀπιστίαν αΊσχος ἆπο- 
δαλοµένη, καὶ ἐγγίσασά µοι κατ ἀρετὴν ἐν τῷ 
µιμήσασθαι τοὺς ἐμοὺς μιμητὰς ἀποστόλους. ᾿Ιδοὺ 
ὑπάρχεις ὠραία ὡς παρὰ τῶν ἀγγέλων µου τὰς ἐν 
τῷ µπαντὶ διδαχθεῖσα ἐμφάσεις 
ὡραϊσθεῖσα καὶ κατὰ γνῶσιν, ἐπειδήπερ ol νοεροὶ 
ὀφθαλμοί σου πνευματικοὶ, ἐν τῷ μὴ ἀπατᾶσθαι τοῖς 
ἐν αἰσθήσεσι τερπνοῖς, &AX ὡς iv ἑσόπτροις τούτοις 
τὰ κεχρυμμένα διορᾷν νοητὰ χάλλη. 

Tov Υ Πατέρων. 

Πρὸς ταῦτα δὲ ἡ νύμφη, ἐπειδὴ παρὰ τοῦ νυμφίου 
μεμαρτύρηται πνευματικοὺς ἔχειν ἀφθαλμοὺς, κάν- 
τεῦθεν μὴ ἁπατωμένους * ἀλλὰ τὸ κυρίως χαλὸν, 
ὅθεν ἡ ὡραιότης αὐτῃ viyove κατὰ μετοχὴν, γνωρί- 
ζοντας, τάδε φησίν' Ἰδοὺ εἱ καλὸς. ἀδελφιδοῦς µου 
δηλονότι, Σὺ µόνος ἂν δικαίως λέγοιο χαλὸς ὁ ἀγα- 
πητός µου, οὗ κατὰ μετοχὴν χαλὰ τὰ καλά : xalve 


COMMENT. IN CANTICUM CÁNTIC. 


A botri jucunde florent in Gaddi : que quidem regio 


566 


vitibus abundans uve suavitate ceteris omnibus 
antecellit. H»c anima casta et pura cum dixisset, 
Sponsus respondet ita sponsam alloquens : 


Ecce pulchra es, propénqua mea, ecce pulchra es : 
oculi tui, columba. 

Quemadmodum qui aurum tractant et elaborant, 
quos aurifices appellamus, si aurum adulteratum 
velint expurgare, et purius atque splendidius red- 
dere, sepius illud in fornaces conjiciunt : sio ani- 
mas que nigredinem contraxerunt,curat expolitque 
Deus. Cum enim prius sponsam eque comparasset, 
ostendissetque eam adhuc humi repere, virginem 
&d hanc sublimiorem virtutem incitavit : illa autem 
amicorum offlciis vere proficiens, fit ignea sedes 
Regis universorum.Deinde virtutibus rursum altius 
provecta, atque iterum ad purum sponsum appro- 
pinquans, ab eo preclare commendatur Ecce enim, 
inquit, pulchra es, propinqua mea ; et pulchritudinis 
laudem ingeminans, ecce, inquit, pulchra es, o 
virgo. Jucundi enim es oculis predita columbae 
virginis, cum oculos tuos ab errore averteris, et 
eos in me Cresutorem tuum intenderis. Columbe 
autem oculos memorat, ut purum virginis obtutem 
significet. Tam mundos enim oculos habet, ut pu- 
riter pulcherrimum sponsum aspiciat. 


Trium Patrum. 

Sic igitur sponsam actionis puritate prestantem, 
et contemplationis luce splendentem sponsus aspi- 
ciens alloquitur : Ecce pulchra es, propinqua mea : 
ecce pulchra es : oculi tui, columbz. En formosa 
exsistis ; quia particeps es pulchritudinis mee: 
quoniam pristine incredulitatis turpitudinem ab- 
jecisti, et, imitatores meos apostolos imitando, ad 
me per virtutem appropinquasti. Ecce decora es, 
quippe que ab angelis meis species tuas que in 


µου, κᾶντεῦθεν Ὦ mundo sunt, didicisti, atque ita cognitione etiam 


et scientia es exornata. Mentis enim oculi tui spi- 
ritales rebus sensui jucundis minime decipiuntur, 
Sed in ijs tanquam in speculo reconditas pulchritu- 
dines intelligibiles contemplantur. 


Trium Patrum. 

Ad heo sponsa, cum testimonio sponsi spiritales 
habeat oculos qui decipi nequeant, sed quod vere 
pulchrum est, unde ipsa quoque fit pulchritudinis 
particeps, conspiciant : Ecce; inquit, es pulcher, 
sponse mi. Tu solus videlicet, jure pulcher dici 
potes, dilecte mi, cujus partipatione pulchra eunt 
pulchra. Pulcher, inquam, inaccessa nature pul- 





561 


MICHAELIS PSELLI! 


$68 


chritudine. Sic igitur pulcher, ad lectum nostrum Α ὡραῖος τῷ ἀπροσίτῳ κάλλει τῆς οὐσίας. Ὁ γοῦν of 


umbrosus, in natura nostra nimirum, in qua^ tan- 
quam in lecto quiescens tu Dei et Patris lucidis- 
simus et sine umbra radius, per umbram aspice- 
ris, tanquam in imagine exemplar. Quoniam et 
doinus tua nos, Ecclesia nimirum que in te credit, 
sumus Tigna mostra, cedri : hoc est, pietatis et 
religionis dogmata que tanquam tigna domum, hoo 
est, fidelium Ecclesiam continent, et quasi cedri, 
fortiter constituta solida in Christum flde innitun- 
tur:neque Ecclesiam assiduis hreresum et tenta- 
tionum motibus, veluti variis vehementium im- 
brium atque ventorum incursibus oppugnatam 
labefactari ac ruere patiuntur. Laquearia nostra, 
cupressi. Laquearia variam recti continent pulohri- 
tudinem, quce constat ex concinna et fabrefacta 
contignatione tabularum ; qua quidem si ex cu- 
presso oonfecte sint, tum bene olent, tum putre- 
dinem non admittunt. His virtutes sunt similes, 
quibus perturbationum et vitiorum corruptionis 
expertibus exornatur Ecclesia : earumque fra- 
grantia spiritali consperguntur qui anime sensus 
habent exercitatos "9. 
Pselli. 

Sponsam purus sponsus laudavit : quem nuno 
vicissim sponsa commendat, 

Ecce, inquiens, pulcher es, nepos meus ; natura, 
inquam, es pulcher : Ecce formosus es ac plane 
decorus et iu, sponse mí. 

Αο quemadmodum gemina ille laude sponsam ex- 
tulit : sic illa duplici laude sponsum effert. Pulcher, 
inquiens,es,sponse,atque formosus.Nepotem autem 
sponsa Dominum appellat, eam innuens partem 
ipsius per quam illi propinqua est que pertinet 
ad humanitatem, quam quidem infra planius ex- 
plicabit : sponsum enim sponsa vicissim laudans, 


510 ad eum statim dicit : Ad lectum nostrum um- 
brosus. 


Ad infimum, inquit, lectum nostrum sic ac- 
cessieti, ut dedita opera divinitatis fulgorem 
obumbrares. Nisi eam tu iis rationibus que tibi 
soli cognite sunt, abscondisses, divino splendore 
forte consumpti essemus. Quod quidem totum, 
Verbo divinitatem celante, factum est. Cum enim 


τως ὡραῖος πρὸς κλίνην ἡμῶν σύσκιος, ῆτοι ἐν τᾷ 
ἡμετέρᾳ φύσει, i! Jj ὡς ἐπὶ χλίνῃ ἀναπαύῃ ἡ τοῦ 
θεοῦ xai Ηατρὸς ὁλολαμπὴς xai ἄσχιος ἀκτὶς, oxtto- 
δῶς ὁρᾷ ὡς ἐν εἰκόνι ἀργέτυπον. ᾿Επεὶ δὲ xal οἴκη- 
víptóv σου ἡμεῖς, ἡ πιστεύσασα εἰς σὲ Εκκλησία, 
ἐσμὲν, Δοχοὶ ἡμῶν κἑδροι ἤγουν, τὰ τῆς εὐσεθείας 
δόγµατα, ἃ δίκην δοχῶν συνεχουσῶν οἰχίαν, τὴν τῶν 
πιστῶν ᾿Ἐκκλησίαν συνέχουσιν, xal οἴάπερ xibpo: 
ἑδραίως ἑῥῥιζωμένοι τῇ sic Χρισιὸν στεῤῥᾷ πίστει 
ἑδραίωνται" καὶ ταῖς προσθαλλούσαις τῇ Ἐκκλησίᾳ 
δίχην σφοδρῶν ὑετῶν καὶ ἀνέμων συχναῖς ἔπαγω- 
γαῖς τῶν διαφόρων αἱρέσεών τε καὶ πειρασμῶν, 
oóx ἑῶσι ταύτην κΧαταπεσεὺ. Φατνώματα ἡμῶν 
κυπάρισσοι ' φατνώµατα δὲ εἶσι διαποιχ(λλουσά τις 
τὸ τῆς ὀροφῆς κάλλος ἐναρμόνιος καὶ γλυφώδης πῆξις 
σανίδων' αἵπερ ἐὰν ὧσιν ἐκ κυπαρίσσων, τὸ εὔπνουν 
ἔχουσι, xal σηπεδόνος σχεδόν εἶσιν ἀπαράδεχτοι. "Qv 
δίκην αἱ ἀρεταὶ τὴν Ἐκκλησίαν καθωραΐζουσι, xai 
τῆς t, παθῶν σηπεδόνος εἰσὶν ἀπαράδεχτοι - 
καὶ εὐωδίαν πνευματικὴν ἀφιᾶσι τοῖς γεγυμνασμέ- 
νοις τὰ τῆς ψυχῆς αἰσθητήρια. 


Ψελλοῦ. 

Τὴν νύμφην ἐπαινέσαντος τοῦ καθαροῦ νυµφίου 
᾽Ανταποκχρίνεται λοιπὸν χἀχείνη τὸν νυµφίον, 

Ἰδοὺ χκαλὸς xal yt ὡραῖος ἀδελφιδός µου φημὶ 
δὲ φύσει ὡραῖος. Ιδοὺ xaÀóq καὶ σὺ τυγχάνεις, ὦ 
νυµφ{ε. 

ὝὭσπερ δ᾽ ἐκεῖνος εἴρηχε διπλοῦς αὐτῇ ἑπαίνους, 
Οὕτω διπλοῦς ἀντείρηχεν ἐκείνη τοὺς ἐπαίνους, 

Καλὸς, εἰποῦσα, πέφυκας, ὦ νυμµφίε, καὶ ὡραῖος. 

᾽Αδελφιδοῦν δ’ ὠνύμασεν dj νύμφη τὸν Δεσπότην, 

Τὴν ἀπὸ τῆς σαρκώσεως αὐτοῦ πρὸς τοὺς ἀνθρώ- 
[πους 

Αἰνιττομένη προφανῶς συγγενικὴν µερίδα - 

*Hv μάλιστα πλατύτερον χάτωθεν διδαχθήσῃ. 

ἸΑντεπαινέσασα καὶ γὰρ ἡ νύμφη τὸν νυμφίον, 

φησὶ, xai ταῦτα παρευθὺς πρὸς τὸν αὐτὸν νυµφίον - 

Πρὸς κλίνην ἡμῶν σύσκιος. 

Ἄλθες, φησὶ, πρὸς τὴν ἡμῶν ἀσθενεστάτην κλί- 

[νην, 

T» ἀστραπὴν τὴν θεϊκὴν ἐντέχνως συσκιάσας. 

Et μὴ γὰρ ἔχρυψας αὐτὴν οἷς οἶδας τρόποις μόνος, 

Τάχ᾽ ἂν κατηναλώθημεν ἐξ ἀστραπῆς τῆς Oslac- 

Ὅλον 8t τοῦτο πέφυχε τοῦ Λόγου τὸ χρυψίνουν. 


amici qui sponsam deducebant, ut supra declara- D Ἐπεὶ γὰρ ol νυμφαγωγοὶ καὶ φίλοι τοῦ νυµφίου, 


vimus, ex argentea auream reddidissont, et tan- 
quam lectulum regivm purpura ornatum instruxis- 
sent; in eo Rex aocubuit. Itaque sponsa admira- 
bunda sic eum alloquitur : Ad lectum nostrum, 
umbrosus, ut libuit, accessisti. Verum, qua dein- 
ceps in Canticis sequuntur, audiamus.Pergit enim 
adbuc sponsa sponsum alloqui, Tigna, inquiens, 
nostra, cedri : laquearia, cupressi. Quando nuno 
ad nos, o sponse, venisti, nullos amplius horren- 
dos imbres, nullos torrentium impetus, nullos 


16 Hebr. v, 44. 


Ὡς ἄνωθεν εἰρήχαμεν τὸν λόγον περὶ τούτου, 
Ὑπαργυρίζουσαν αὐτὴν ἐχρύσωσαν τοῖς τρόποις, 
Καὶ κλίνην ἀπειργάσαντο βασιλικὴν πορφύραν᾽ 
Ἐπανεκλίθη τοιγαροῦν ὁ Βασιλεὺς lv ταύτῃ. 
Λοιπὸν ἡ νύμφη πρὸς αὐτὸν ἐκθαμθουμένη λέγει’ 
Πρὸς χλίνην ἦλθες σύσκιος ἡμῖν ὡς ἠθουλήθης. 
λλλ’ ἀκουσώμεθα λοιπὸν καὶ τῶν ἑξῆς ᾿Ασμάτων. 
Φησὶ γὰρ ἔτι πρὸς αὐτὸν d) νύμφη τὸν νυμφίον᾽ 
Δηχοὶ ἡμῶν χἐδροι, φατνώµατα ἡμῶν κυπάρισσοι. 
Ἐπεὶ, φησὶν, ἐλήλυθας νῦν πρὸς ἡμᾶς, νυµφίε, 


969 
Οὐκέτι δεδιστόµεθα βροχάς τινας ῥαγδαίας, 


Οὔτε χινήσεις ποταμῶν τῶν πονηρῶν ῥευμάτων, 
Αλλ᾽ οὐδὲ πνεύσεις τοῦ βοῤῥᾶ πνεύματος ἑναντίου. 
Ἐμὶ γὰρ ἄν εὐδόκησας εἶναί σου κατοιχίαν͵, 

Καλῶς ἐπῳχοδόμησας ἐν σεαυτῷ, νυµφίε, 

Ὅ λίθος ὄντως ὁ τερπνὸς καὶ τῆς ζωῆς ἡ πἰτρα. 
"O6sv δοχῶμεν τοὺς δοκοὺς ἡμῶν κεδρίνους elvat, 
Καὶ πάλιν τὰ φατνώματα δένδρων ἐκ κυπαρίσσων. 
᾿Επεὶ γοῦν ἐμνημόνευσεν ἐνθάδε χατοιχίας͵, 

Καὶ φατνωμὰτων xal δοκῶν οὖκ εἶασε μνησθῆναι * 
Σὺ δέ µοι τὰ φατνώµατα καὶ τοὺς δοχοὺς ἀχούων 
Καὶ ἀρετὰς ἐννόησον τυγχάνειν ταῦτα πάντα * 
Ἐν alc ἐλθὼν ἑστέγασεν αὐτὴν ὁ θεῖος Λόγος, 
Καὶ πειρασμῶν ἀνένδεχτον εἱργάσατο τελείως. 
᾿Ανέμους τοίνυν vai βροχὰς ἤ ποταμοὺς ἀχούων, 
Δαιμόνων ταῦτα πειρασμοὺς γίνωσκε πεφυχέναι, 


Ἐγὼ ἄνθος τοῦ πεδίου. xplvov χοιλωµάτων. 


3 


Τῶν v' Πατέρων. 


Ἔτοι, Ἐχὼ ἡ ἐξ Ἰσραὴλ καὶ ἐξ ἐθνῶν Ἐκκλησία, 
κατὰ μὲν τοὺς ἐξ ᾿]σραὴλ, ὠς νὸμῳ καὶ προφήταις 
ἀπιστίας xal Χαχίας προκαθαρθέντας, κχἀντεῦθεν 
δίκην πεδίου προοµαλισθέντας, xal οὐκ ἐπὶ πολὺ 
τοῦ καλοῦ ἀφεστηκότας. ἤνθησα τῇ ἀρετῇ, τὸν ὅμ- 
6ρον γνωστικῶς δεξαµένη τὸν ἐπουράνιον * κατὰ δὲ 
τοὺς ἐξ ἐθνῶν, ὡς διὰ τὴν πρώτην ἀπιστίαν τῆς 
φυσικῆς ὁμαλότητος στερηθέντας, xal τῷ χειμῶνι 
τῶν παθῶν κοιλανθέντας, οἶάπερ κρίνον ἀπὸ τοῦ 
xoíÀou πρὸς τὸ ὑψηλὸν ἀναβάλλον, xal ἐφ᾽ Ἰχανὸν ix 
vic ῥίζης καλαμοειδῶς ἀνατρέχον, ὡς ἂν μὴ κρύ- 
πτοιτο τοῖς χοιλώμασιν, ἀλλὰ τὸ κάλληως τούτου iv 
μετεώρῳ ὀρῷτο, τῇ εἲς Χριστὸν πίστει ἑῤῥίζωμαι, 
καὶ διὰ χαθάρσεως, τῆς τῶν παθῶν ὑπεξανέστην συγ- 
χύσεως, καὶ ἐπὶ τῷ ὕψει τῆς γνωςτικῆς θεωρίας τῷ 
κάλλει τῆς ἀρετῆς καθωράΐσμαι, 


Ψελλοῦ. 


Καιρὸς λοιπὸν καὶ τῶν ἑξῆς ἀχκοῦσαι ταύτης λόγων. 
Φησὶ γὰρ οὕτω πρὸς αὐτὸν ὥσπερ ἐγχαυχωμένη : 


Ἐγὼ δὲ ἄνθος τοῦ πεδίου, κρίνον τῶν κοιλάδων. 

Ὑπέρευγε τῆς προκοπῆς τῆς καθαρᾶς παρθένου | 
᾿Ιδοὺ γὰρ. ἔγνω ἑαυτὴν τοῦ ξόμπαντος πεδίου 
Τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως ἄνθος ἐκλελεγμένον, 

Εἴτα καὶ xplvov καθεξῆς ἐκ των κοιλάδων θεῖον ’ 
Μυρίζει γὰρ ὡς ἀληθῶς πᾶσα Quy) τοῖς τρόποις, 
Taic ἀρεταῖς ἀνθήαασα xal καθωραϊσθεῖσα, 

Καὶ μὴ µερίµναις κοσμικαῖς ὅλως ἀποπνιγεῖσα. 

Καὶ µάρτυς τούτου πέφυκε Χριστὸς ὁ xai γυµφίος, 
Προσμαρτυρῶν ὡς ἀληθῶς τῷ λόγώ τῷ τῆς νύμφης. 
Φησὶ γὰρ οὕτω πρὸς αὐτὴν, ὡς καθ’ εἰρμὸν εὑρήσεις 

Ὡς κρίνον ἐν µέσῳ τῶν ἀχανθῶν, οὕτω ἡ κλησίον 
poo ἐν µέσῳ τῶν θυγατέρων, 

Ὀρθῶς, φησὶ, λελάληκας περι σαυτῆς, ὦ νύμφη * 
Οὕτως γὰρ µέσον τῶν ψυχῶν τῶν δῆθεν θυγατέρων, 
Τῶν ἐν µερίµναις πάντοτε συγκαταπνιγοµένων, 

Σὺ µόνη νῦν ἐξήνθησας ὥσπερ ἠδύπνουν ῥόδον 
Καλεῖ δὲ ταύτην ἀδελφὴν ὁ Λόγος καὶ νυµφίος, 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


510 


À furentis Boree flatus extimescimus. Me enim 


quam tibi domicilium esse voluisti, preclare in 
le, Sponse, exedificasti, qui vere lapis es pulcher 
et vite petra. Codrina sunt tigna nostra, cupres- 
sina laquearia. Quoniam hic domus est facta 
mentio, de tignis etiam et laquearibus loquitur. 
Quee quidem omnia tu pro virtutibus accipe, qui- 
bus eam Verbum adveniens, adversus ventos et 
imbres et flumina, id est, oontra lentationes com- 
munivit. 


Ego flos campi, lilium convallíum. 


Trium Patrum. 


Ego quidem Ecclesia ex Israelitis οἱ ex gentibus 
congregata; quantum pertinet ad Israelitas, qui 
perlegem et prophetas ab incredulitete et ma- 
litia ante purgati, atque instar campi exemquati, 
haud ita multum ab honesto distabant, pluvia co- 
lestis cognitionis irrigata, virtutibus florui : quan- 
tum autem attinet ad gentes, qui per infidelitatem 
naturali equalitate privati, et vitiorum turbine 
depressi erant : veluti lilium ex imo in sublime 
consurgens, et ab radice ad idoneam magnitudi- 
nem per calamum ascendens, ne vallium profun- 
ditate abscondatur, sed excelsam pulchritudinem 
suam preferat, üde in Chrietum innitor, et per 
purgationem ex confusione vitiorum emersi, atque 
in contempletionis fastigio, virtutum decore sum 
exornata. 


Pselli. 


Tempus jam est, ut que deinceps sponsa dicit, 
audiamus. Sio enim dicit ad eum velut gloria- 
bunda : 

Ego autem flos campi : lilium convallium. 


O preclaram pure Virginis progressionem ! Ec- 
ce enin te ipsam eum eximium totius came 
pi, nature humane florem, tum divinum conval- 
lium lilium agnovisti. Omnis enim profecto anima 
vite probitate ac virtutibus florens atque excel- 
lens, nec mundi sollicitudinibus ullo modo suffo- 
cata, redolet. Cujus quidem rei testis est Christus 
ao Sponsus; qui sponse sermonem, ut ordine in- 
venies, ita confirmat : 


Sicut lilsum in medio spinarum, sic propinqua mea 
ín medio filiarum. 

Recte, inquit, de te locuta es, sponsa. Sic enim 
inter animas, que curarum et sollicitudinum spi- 
nis suffocantur, ut odorifera rosa floruisti. Hanc 
autem sororem Verbum ac sponsus vocat,quoniam 
divine obtemperat voluntati. Eos enim in Bvange- 





571 


MICHAELIS PSELLI 


513 


liis, fratres et propinquos et amicos appellat, qui A Ὡς ἐκπληρώσασαν καλῶς τὸ θέληµα τὸ Qeiov. 


Patris sui voluntati parent. 


Trium Patrum. 


Itaque sponsus lilio sponsam similem dicit, ut 
que vite spinis non suffocetur : 

Siízul lilium, inquit, inter spinas, ita. propinqua 
mea inter filias. K& hanc quidem lilio comparat, 
quoniam eorum que ad victum pertinent, nulla 
premitur sollicitudine, sed rebus obviis satisfacit 
corporis necessitati. Quod etiam in Evangeliis do- 
cens : De veslimento, inquit, quid solliciti estis? 
considerate lilia agri, quo modo crescunt ; non 
laborant, neqne nent !!. Ostendit, eos qui tranquil- 


O λέγων γὰρ αὐτός koxtv Ev τοῖς Εὐαγγελίοις. 
Εχείνους ἔχειν ἀδελφοὺς xal συγγενεῖς xai φίλους, 
Τοὺς πληρωτὰς τῶν Πατρικῶν ἐχείνου χελευσµάτων. 

, Τῶν Υ Πατέρων, 

ὍὋθεν ὁ νυµφ[ος κρίνῳ παρειχάζων τὴν νύμµφην, 
ὡς μὴ συμπνιγομένην ταῖς τοῦ βίου ἀχάνθαις, φησἰ. 

Ὡς κρίνον ἓν pio τῶν ἀκανθῶν, οὕτως ἃ 
πλησιον µου ἐν μέσῳ τῶν θυγατέρων. Καὶ ταύ- 
την μὲν xplv παρομοιοῖ, διὰ τὸ μηδ᾽ ὅλως ποτὲ τὴν 
ὑπὲρ τῶν µβιωτικῶν µόριµναν ἀναδέχεσθαι, ἀλλ᾽ 
ὀφροντίστως τοῖς παρατυχοῦσιν ἐχπληροῦν τὴν του 
σώματος Χχρείαν. Ὅπερ xai iv Εὐαγγελίοις διδά- 
σκων λέχει *. Περὶ ἑνδόύματος τί μεριμνᾶτε; xa- 
ταµάθετε τὰ ἈΧρίνα τοῦ ἀγροῦ πῶς αὐξάνει' οὐ 


lam et frugalem vivendi rationem propter regnum p χοπιᾷ οὐδὲ νήθει * δεικνὺς, ὅτι οἱ τὴν ἀταλαίπωρον 


colorum complectuntur, liliis esse similes, que 
naturalis glorie nitore Salomonis purpuram supe- 
rant. Ànimas vero carnis voluptatibus effeminatas, 
«8ο propterea diaboli filias,ut in Evangeliis rursum 
declarat (Vos, inquiens, ez patre diabolo estis :*), 
spinis &assimilat, quia omnem curans et sollicitudi- 
nem in eas conferunt res que ad vitam hanc spe- 
ctant, ut undique voluptatum materiam aucupen- 
tur. Cum enim omnem suam spem, non in eo qui 
sapientia su& cuncta moderatur et rebus omnibus 
'6onsulit, sed in se ipsis sitam habeant, terrenis 
sollicitudinibus suffocantur,nec perfectum fructum 
ferunt. 
Trium sanctorum Patrum. 


Quoniam per totum hoo drama sponsus et sponsa 
mutuis cantibus se vicissim celebrant, assiduis 
umoris signifleationibus ostendentes, alterum alte- 
rius ardere desiderio : ita rursus sponsa sponsum 
alloquitur : Sicut pomum inter ligna silvz, sic nepos 
meus inler filios. Certe sicut pomum, tum specie 
decora,tum odore suavi,tum gustu dulci, ao prop- 
terea hominibus: ad edendum utili, ter arbores 
hujus qualitatis expertes excellit, in silva que ne- 
morosa est, et fructum ad vescendum non homini- 
bus, sed bestiis idoneum euppeditat ; sic dilectus 
meus inter bominum fllios prestat. Pulohritudine 
enim speciosus δεί inter filios hominum !*, non solum 
ut Dei Filius unigenitus et Verbum, verum etiam 
ut inter homines solus sine peccato. Odore autem 
jucundo fragrans propter spiritalia gratiarum mu- 


«καὶ αὐτοσχέδιον διαγωγὴν διὰ τὴν βασιλείαν τῶν 


οὐρανῶν ἑλόμενοι, παραπλήσιοίἰ siat χρίνεις ἀμφιεν- 
νυµένοις ἀπόνως τὴν τῆς ἀλουργίδος τοῦ Σολομῶν- 
τος ἑνδοξοτέραν φυσιχκἠν δόξαν * τὰς δὲ ἐχθηλυνομέ- 
νας ψυχὰς ταῖς σαρκιχαῖς ἡδοναῖς, καὶ διὰ τοῦτο 
θυγατέρας τοῦ διαθόλου (ὡς πάλιν φησὶν ἐν Εὐαγχε- 
Mot, ὅτι Ὑμεῖς ἐκ τοῦ πατρὸς ὑμῶν τοῦ διαθόλου 
ἐστὲ), ἀχάνθαις παρεικάζει, διὰ τὸ πᾶσαν τὴν μὲ- 
βριµναν περὶ τὰ βιωτικὰ ἠσχοληχέναι, Sv! εὐπορῶσι 
τῆς ὕλης τῶν ἡδονῶν * al οὐχὶ τῷ τῶν ὅλων προνοχ- 
τῇ πιστεύουσιν ἑαυτὰς, ἀλλὰ τὸ πᾶν ἑαυταῖς * καὶ 
διὰ τοῦτο ταῖς τῶν προσκαίρων φροντίσι συµπν΄γον- 
ται, καὶ οὗ τελεσφοροῦσιν. 
Σῶν ἁγίων Υ Πατέρων. 

Ἐπεὶ δὲ διὰ παντὸς τοῦ οράματος, ὥσπερ ἕναν - 
τιοφθόγχοις µελῳδίαις ὁ νυµφίος τε καὶ ἡ νύμφη 
ἀντευφημοῦσιν ἀλλήλους, ἐἑνδεικνύμενοι ταῖς συν- 
εχέσι φιλοφροσύναις τὸν πρὸς ἀλλήλους πόθον * τάδε 
πάλιν ὀντιφθέγγεται πρὸς τὸν νυµφίον ἡ νύμφη - 
Ὡς μῆλον dv τοῖς ξύλοις τοῦ δρυμοῦ, οὕτως 
ἁδελφιδός µου ἀνὰ μέσον τῶν vov. τοι, Καθάᾶ- 
περ μῆλον τὴν ὥραν μὲν εὐπρεπὲς, εὐῶδες δὲ τὴν 
ὀσμὴν καὶ τὶν γεὺσιν γλωχὺ, χἀντεῦθεν χρήσιμον 
πρὸς ἐδωδὴν λογικοῖς, lv τοῖς τούτου ἑστερημένοις 
ξύλοις τοῦ δρυμοῦ, ὃς ὑλώδης cá bett καὶ καρπὸν 
φέρει ἁλόγοις πρὸς βρῶσιν καὶ οὐ λογικοῖς ἐπιτή- 
δτιον * οὕοως ὁ ἆγαπητ ός µου ἐν τοῖς τῶν ἀνθρώπων 
υἱοῖς. Κάλλει μὲν γὰρ ὡραίος παρὰ τοὺς υἱοὺς τῶν 
ἀνθρώπων, οὐ µόνον ὡς Θεοῦ μονογενὴς Ylóc καὶ 
Λόγος, ἀλλὰ καὶ ὡς iv ἀνθρώποις ἀναμάρτητος pó- 


nera que in se credentibus dilargitur, ex quibus p νος. Εὐώδης δὲ ταῖς πρὸς τοὺς εἲς αὐτὸν πιστεύοντας 


sensum ipsius peroipimus. Gustu vero suavis est : 
Gustale, enim, inquit,et videte, quoniam suavis est 
Dominus **. Nam mellis dulcedo illis solum qui 
gustaverunt, cognita est. Quamobrem et hominum 
cibus est, qui vitam eis tribuit spiritalem. At ceteri 
hominum fllii, quia omnes peccaverunt et divina 
gloria privati sunt, ad silve similitudinem luxu- 
rjant, et belluinis voluptatibus nutriuntur. Idcirco, 
in wnbra, inquit, ejus cupivi et sedi.Umbra omnino 
Christi, est Christiana respublica,in qua qui desi- 


5 Matth. vi, 28. !* Joan. vir, 44. 


15 Psal. xiv, 3. 


µεταδόσεσι τῶν χαρισµάτων τοῦ Πνεύματος, OU ὤν 
τούτου ἐν αἰσθήσει γινόµεθα. Τὴν δὲ γεῦσιν γλυχύς ; 
Γεύσασθε γὰρ, φησὶ, καὶ ἴδετε ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος. 
Ἐπειδὴ γλυκύτης μέλιτος οὐ τοῖς ui) γευσαµένοις, ἀλλὰ 
τοῖς γευσαμένοις γνωστή. Ὅθεν xal. τροφή ἐστι λογι- 
κῶν, ζωὴν πνευματικὴν τούτοις διδούς. Οἱ δὲ λοιποὶ τῶν 
ἀνθρώπων υἱοὶ, ἐπειδὴ πάντες ὕμαρτον xai τῆς θείας 
δόξης ἑστέρηνται, δίκην δρυμοῦ τῇ σχέσει τῶν παρόν- 
των ὑλομανοῦσι * xal διὰ τῶν παθῶν τῶν ἁλόγων ἔαυ- 
τοὺς ἔχτρέφουσιν, Διό φησιν. Ἐν τῇ σκιᾷ αὐτοῦ ἔπε- 


9 Ῥρα8]. xxxtu, 0. 





$13 


COMMENT. IN GANTICUM CANTIC. 


514 


θύμησα xal ἐχάθισα" σκιὰ δὲ πάντως Χριστοῦ ἡ Χρι- Α derio est confirmatus, cupidinum estu non combu- 


στοειδἠς πολιτεία, ἐφ᾽ c à διὰ πόθου ἱδρυνθεὶς τῷ 
Ἀαύσωνι τῶν παθῶν τὺ συγκαἰεται, ἀλλ' ὑπ αὑτῆς 
σκέπεται. Καὶ ὁ καρπὸς αὑτοῦ γλυχὺς ἐν τῷ 
λάρυγγί µου χαρπὸς δὲ τούτου ἐστὶν ὁ καρπὸς 
τοῦ πνεύματος. "Oc ἐστι κατὰ τὸν μέγαν ἀπόστολον 
Μαῦλον, apà, εἰρήνη, µακροθυµία, χρηστότης, 
καὶ τὰ λοιπά, οὗ τῆς γλυχύτητος iv αἰσθήσει ὑπαρ- 
χοῦσι οἱ κατὰ πεῖραν τούτου τρεφόµενοι. Οὐδὲν γὰρ 
χαρᾶς πνευματικῆς ἀπαθείας τε xal ἀγάπης γλυκύ- 
τερον. Δάρυγξ δὲ τῆς γλυχύτητος τοῦ πνευματικοῦ 


ritur, sed sub ea protegitur. Et fructus ejus dulcis 
guliuri meo. Fruotus autem ipsius, est fruotus 
spiritus, qui est, ut magnus inquit Paulus,.gau- 
díum, paz, longanimitas, bonitas 1!*, οἱ cetora. Cu- 
jus dulcedinem sentiunt illi qui experiuntur : ni- 
hil enim gaudio spiritali et tranquillitate et oha- 
ritate dulcius. At guttur quod fructus spiritalis 
dulcedine fruitur, est via anime ratione predita, 


.Sine qua Verbum non admovetur : quemadmodum 


neo cibus sine gutture. 


καρποῦ αἰσθανόμενος, ein ἂν ἡ λογικὴ δύναμις τῆς ψυχῆς' ἐπειδήπερ ταύτης χωρὶς οὐ προφἑρεται λόγος" ὥσπερ 


οὔτε βρώµατα λάρυγγος ἄνευ. 
Ψελλοῦ. 


Τούτων ὡς δ᾽ ἤχουσε λοιπὸν ἡ νύμφη τῶν ἐπαίνων, 

Αντιτεχνάζεταί τινας ἐπαίνους τῷ νυμφίφ. 

Λέγει γὰρ λέξεσιν αὗταῖς τάδε πρὸς τὸν Δεσπότην" 

Ως piov ἐν τοῖς ξύλοις τοῦ δρυμοῦ, 

Οὕτως ἀδελφιδός µου ἀνὰ µέσον τῶν υἱῶν. 

"Qoo, ἐν ταῖς ψυχαῖς ἁπάσαις τῶν ἀνβρώπων, 

"A« ϐυγατερας εἴρηχας, à Λόγε καὶ νυµφίε, 

Ἔγωγε μόνη πέφυχα κρίνον ὥσπερ ἐν φύει" 

Οὕὗτω xal σὺ τοὺς οὐρανοὺς ἀῤῥητοτύπως xAlvac, 

Καὶ κατελθὼν ἐπὶ τῆς γῆς εἲς ὑλώδη βίον, 

Καὶ σαρχωθεὶς τὸ καθ’ ἡμᾶς ἐν τῷδε τῷ δρυμῶνι, 

ἝὌφθης lv µέσῳ τῶν υἱῶν τοῦ τᾷδε τῶν ἀνθρώπων, 

Ὡς μῆλον εὐωδέστατον καὶ γεῦσιν καθηδύνον, 

Τίνος δὲ χάριν, ἐρωτᾷς, τὸν Λόγον λέγει μῆλον ; 

Ὅτι καὶ χάριτας πολλὰς ἔχει καρπὸς τὸ μῆλον, 

Καὶ γὰρ ἀποθλιθόμενον παρά τινος, ὡς gius, 

Τὴν γὰρ ῥύσιν αἱματόμικτον τὴν ὑδαρώδη viu. 

Κάντεῦθεν ὑπαινίττεται κρουνοὺς τοὺς σωτηρίους, 

Τοὺς πρὶν πνευρόθεν βλύσαντας τοῦ Λόγου καὶ Σω- 
[τῆρος. 

Ὡς ἄγαμαι τὴν φρόνησιν τῆς καθᾶρας παρθένου ! 

Σοφῶς γὰρ εἴρηκεν αὑτὸν τυγχάνειν ὄντως μῆλον. 

Πᾶσα piv γὰρ ὡς ἀληθῶς duy) fj ἀνθρωπίνη, 

Κὰν ἀρεταῖς ὑπεραρθῇ, κἂν πρὸς ἀγγέλους φθάσῃ, 

"Av8Bo« καὶ µόνον κρίνεται καὶ xplvov ἐκ χοιλάδων, 

Τὸν γεωργὸν οὗ τρέφουσα (βοτάνη γὰρ ob τρέφει), 

'AXX ἑαυτὴν λαμπρύνουσα τῷ κάλλει τῆς ἰδέας. 

Οὐδὲ γὰρ χρῄζει παρ’ ἡμῶν ὁ γεωργὸς χερδαίνειν, 

"c πού φησιν ὁ Ψαλμφδὸὺς πρὸς τὸν αὑτὸν νυμφίον’ 

Ὡς αγαθῶν σὺ τῶν ἐμῶν οὐδ' ὅλως χρείαν ἔχεις. 

᾽Αλλ’ ὁ Χριστὸς ὁ γεωργὸς ἡμῶν ὁ καὶ νυµφἰος, 

'O μῆλον ὄντως γεγονὼς ἀπὸ τοῦ σαρχωβῆναι, 

Τὰς τρεῖς καὶ πρώτας ἐν ἡμῖν αἰσθήσεις ἐπευφραίνει, 

Τὴν ὅρασιν, τὴν ὄσφρησιν, καὶ μάλιστα τὴν γεῦσιν' 

Ὡραῖος γὰρ εἰς ὅρασιν ὡς ἀληθῶς τυγχάνει, 

Ὁ πάντων ὡραιότατος τῶν γηγενῶν Δεσπότης, 

Καὶ τοὺς ὁρῶντας elc αὐτὸν ἐργάζεται φωστῆρας. 

Ἡδύς τε πρὸς τὴν ὄσφρησιν ὑπάρχων µύρου πλέον’ 

Τὸ μέχρι γὰρ τοῦ πώγιυνος πρὶν χαταθαῖνον µύρον 

To» ᾽Λαρὼν, αὗτός έστιν ὁ καθαρὸς ὁ γυµφίος. 


15 Ga], v, 22, 23. 


16 Pagal, xvi, 10. 
v1, 95. 


11 Pgal. xv, 2. 


Pselli. 


Hes laudes sponsa cum audivisset, quibusdam 
ipsa quoque sponsum laudibus extollit. Dominum 


B enim hisce verbis alloquitur : Sicut pomum inter 


ligna silvz : sic nepos meus inter filios. Quemad- 
modum,inquit, interomneshominum animas,quas, 
o Verbum et sponse, filias appellasti, ego sola sum 
tanquam lilium in germine: sic etiam tu arcana ra- 
lione celos inclinans, et descendens 1* super terram 
in hanc vitam mortalem, et carnem nostram assu- 
mens, in haoc silva te inter filios hominum conspi- 
cuum prebuisti, tanquam pomum suavissimum et 
gustu jucundissimum. Cur autem Verbum appellat 
pomum ? Quig multiplici gratia hio fructus est pre- 
ditus, Etenim si forte a quopiam comprimatur, Ji- 
quorem sanguineum et aqueum emittit, et proinde 
innuit fontes illos salutares, qui ex latere Verbi 
et Salvatoris emanarunt. O pure Virginis pruden- 
tiam admirabilem ! sapienter enim ipsum vere po- 
mum dixit esse. Nam omnis profecto anima hu- 
mana, licet virtutum prestantia ad angelos accedat, 
flos tantummodo et lilium conyallium judieatur ; 
(non alens agricolam, neque enim herba alit), sed 
se ipsam speciei .pulchrituding exornans. Etenim 
lucrum ex nobis non querit agricola, ut quodam 
in loco sponsum ipsum allpquens, ostendit Dawid : 
Deus inquit, meus es iu, quia bonorum meorum non 
eges !', At Christus agricola sponsusque noster, 
cum carnem humanam induens, vere pomum 
evaserit, tres nostros eosque precipuos senaus 
oblectat, visum, odoratum atque in primis gustum. 
Aspectu enim sane quam decorus est : quippe oum 
Bit omnium qui in terra nati sunt !*,speoiosissimus, 
respicientesque se clarissimos reddat. Olfaotu au- 


D tem perjucundus : est enim unguento plenus : imo 


unguentum ipsum quod descendit in barbam 
Aaron !?, Gustatu vero: quam suavigsimus ; gus- 
tantibus enim se vitam tribuit immortalem. Nam 
qui digne manducat corpus ejus, ipse ait, vitam 
vere eternam possidebit *?, Ao de proposito hujus 
carmini haotenus. Ad reliqua Canticorum expli- 
30 Joan. 


1 Ρρ8]. xiv, 3, !? Psal. cxxxi, 2. 


515 MICHAELIS ΒΡΕΙΤΕ] 676 


canda pergamus. Sponss, de Verbo divino. Im Α Γλυκύτατος γὰρ πέφυχε xal μάλιστα πρὸς γεῦσιν, 


umbra, inquit, ejus desideravi et sedi; el fructus 
dulcis gutturi meo. Hujus, inquit, admirabilis vita- 
lisque pomi szepenumero umbram aspicere con- 
eupivi, cum ardor tentationum me vehementer 
exureret. At ecce in ea jam confidens oblector et 
gaudeo, atque ardorem tentationum declino : 
quandoquidem me in omnibus mandatis Domini 
meditantem, Verbum ac sponsus meus dulciseimus 
divinis suis obumbrarns alis, procul avertit tenta- 
tionum faces. Hac cum veluti letabunda protu- 
lisget, ad amicos sponsi convertit sermonem suum, 
hortaturque illos,ut progrediantur, et ad formosum 
8ponsum accurrant. Sed verba ipsius mihi sunt 
expendenda : 


[ntroducile me in cellam vinariam : ordinate ín 
me charitatem. Fulcite me unguentis : slipate me in 
pomis, quoniam ego amore sum vulnerata. 


Siti urgeor, inquit, ad sponsum meum, ad vite 
botrum illum maturum atque divinum, per cru- 
cis mortem dulcedine fluentem. Quamobrem in 
hujus celiam me quoque introducite, ut, pure 


sponsi pulchritudinem conspicata, amoris ignem ( 


erga illum adaugeam. Adhuc autem et supplico 
ut majora consequar: Hec enim ad angelos lo- 
quitur : 


Fuleite me unguentis : stíipale me in pomis. 


Quando, inquit, dilexit me abjectam admirandus 
illeetmetuendusatque pulcherrimus sponsus,ad ejus 
me charitatem,vos qui Verbi et sponsi amici estis, 
incitate : qui prius mihi adhibuistisaurum,nunc au- 
tem adhibete unguenta,que omnem arceantfetorem 
pecoati, ne aniplius aberrem aut rursus e via decli- 
nem.T'u vero per amicorum unguenta virtutes intel- 
lige. Sed pomis preterea flagitat ut constipetur. 


Ὡς τὴν ζωὴν τὸν ἄληκτον διδοὺς τοῖς γευσαµένοις” 
'O τρώγων γὰρ, φηαὶν αὐτὸς, σῶμα τοὺμὸν ἀξίως, 
Λὐτὸς κερδήσει τὴν ζωὴν τὴν ὄντως αἰωνίαν., 
᾽Αρκηῦσι ταῦτα τῷ σχοπῷ καὶ λόγῳ τῷ τοῦ μέλους, 
Τὸ τῶν ᾽᾿Ασμάτων δὲ λοιπὸν καλῶς ἑρμηνευτέον: 
Φησὶν dj νύμφη καθεξῆς περὶ τοῦ θείου Λόγου” 

Ἐν τῇ σκιᾷ αὐτοῦ ἐπεθύμησα xai ἐχάθισα. 

Καὶ ὁ καρπὸς αὐτοῦ γλυχὺς ἐν τῷ λάρυγγί µου. 
Τούτου φησὶ τοῦ θαυμαστοῦ καὶ ζωηφόρου µήλου 
Πολλάκχις ἐπεθύμησά που τὴν σκιὰν προσθλέψαι, 


Ὅταν 1, φλὸξ τῶν πειρασμῶν σφόδρα χατἐφλεξέ µε. 


Αλλ’ ἰδοὺ νῦν ἐχάθισα, καὶ τέρποµαι, καὶ χαίρω 
Καὶ τὸν φλογμὸν ἐξέφυγον τὸν τῶν πειρατιρίων, 
Καὶ μελετῶ τὰς ἐντολὰς ἁπάσας τοῦ Κυρίου, 
Ὁπόταν ὁ γλυκύτατος ὁ Λόγος καὶ νυµφίος, 
Κατασκιάσῃ καὶ αὐτὴν ταῖς πτέρυξι ταῖς θείαις͵ 
᾽Αποτειχίσῃ δὲ μακρὰν τοῦ πειρασμοῦ τὴν φλόγα. 
Ταῦτα μὲν οὕτως εἴρηκιν ὥσπερ ἐγκαυχωμένη. 
Παρακαλεῖ δὲ καθεξῆς τοὺς φίλους τοῦ νυμφίου, 
"Ext προχόψαι xal δραμεῖν πρὸς τὸν καλὸν νυμφίον. 
dci γὰρ οὕτω πρὸς αὐτούς. ᾽Αλλά pot σκοπητέον᾽ 


Εἰσαγάγετέ µε εἰς οἶκον τοῦ olvou, τἆξατε ἐπ ἐμὲ 
ἀγάπην, στηρἰξατέ µε ἐν µύροις, στιθάσατέ µε ἐν µή- 
λοις, ὅτι τετρωμµένη ἀγάπης ἐγώ. 


dsl: Ali τὴν προκοπὴν τὴν ὡς πρὸς τὸν νυμφίον, 

Τὸν βότρυν λέγω τῆς ζωῆς, τὸν πέπειρον, τὸν θεῖον, 

Τὸν γλεῦχκος ἀποστάζοντα τῷ σταυρικῷ θανάτφ. 

Καὶ τοίνυν εἰσαγάγετε κἀμὲ πρὸς οἶχον τούτου, 

Ὡς ἂν ἰδοῦσα καθαρῶς τὸ κάλλος τοῦ νυμφίου, 

Τὸ ζώπυρον αὐξήσω µου τῆς πρὸς αὐτὸν ἀγάπης. 

"Ἔτι δὲ πάλιν δυσωπῶ τυχεῖν τῶν µειζοτέρων. 

Τάδε γὰρ λέγει πρὸς αὐτοὺς, τουτέστι τοὺς ini 
[λους᾽ 


Στηρίξατέ µε dv µύροις, στιδάσατὲ µε ἐν µή- 
Àotc, 
Ἐπεὶ, φησὶν, ἠγάπησεν ἐμὲ τὴν ἀπωσμένην 
Ὁ θαυμαστὸς, ὁ φοθερὸς, ὁ κάλλιστος νυµφίος, 
Στἠρἰξατὲ µε τὸ λοιπὸν ὑμεῖς ol τούτου φίλοι, 
Πρὸς τὴν ἀγάπην τὴν αὐτοῦ τοῦ Λόγου καὶ νυμφίου᾽ 
ὝὭσπερ µοι πρότερον χρυσὸν ἀντιδιδόντες popa, 
Τὰ πάσης ἀποτορεπτικὰ δυσώδους ἁμαρτίας, 
Ὡς ἂν μηχέτι πλανηθῶ καὶ παρεχκλίνω πάλιν. 
Eb δ᾽ ἀρετὰς ἐννοήσον τὰ µύρα τὰ των φίλων. 


Amicos enim alloquitur anima, modo ut sponsa et D ᾿Αλλ’ kc πάλιν λιπαρεῖ τοῖς µήλοις στιθασθῆναι. 


virgo nuptialibus vestimentis exornata : modo ut 
lectus auro spendidus ; modo utdivinum solium.In 
una enim profecto eademque anima purissima Chri- 
stus et sponsus nunc quiescit,nunc ambulat, et se- 
det se pissime.Quequidem omnia indicat pomorum 
constipatio. Prorsus autem flagrat sponsa ac plane 
ardet desiderio sponsi, qui dicitnr pomum e silva, 
cupitque illum semper hec sibi esse omnia, oibum 
deliciasque, et umbram,et stipationem, et tectum : 
quemadmodum et ipsa erga illum haoc est universa: 
sponsa nimirum, et sedes, et cubile, et domus. 
Tum assidue flagitationis suse causam angelis ex- 


Ποτὶ μὲν γὰρ προσομιλεῖ τοῖς φίλοις, ὥσπερ νύμφη, 
Ἡ παρθενεύουσα (oy?) xal νυμφοστολουμένη. 

Ποτὲ 8' ὡς κλίνη χρυσαυγὴς, ποτὲ δ᾽ ὡς θεῖος θρόνος. 
Καὶ γὰρ ὡς ὄντως ἐν μιᾷ ψυχᾷ καθαρωτάτῃ, 

Νυν) μὲν ἀνακλίνεται Χριστὸς ὁ καὶ νυμφίος᾽ 

Νυνὶ δὲ περιπατεῖ, καὶ κάθηται πολλάκις. 

παν δὲ τοῦτο πέφυκεν ὁ στιθασμὸς τῶν μήλων. 
[1οθεῖ καὶ φλέγεται χαλῶς ἡ νύμφη τῷ νυμφίῳ' 
Ὅστις καὶ μῆλον λέγεται φανὶν ἐκ τοῦ δρυμῶνος, 

Καὶ θέλει τοῦτον γενέσθαι πάντοτε ταῦτα πάντα, 
Τροφὴν τρυφήν τε xal σκιὰν xal στιθασμὸν τῆς 


[στέγης 











911 


"Ὥσπερ κάκείνη γίνεται ξύμπαντα πρὸς ἐχεῖνον, 
Νύμφη, xal θρόνος, καὶ στρωμνὴ, καὶ πάλιν κατοικία, 
Eft φησι πρὸς τοὺς αὐτοὺς ἀγγέλους τὴν αἰτίαν, 
Της παρακλήσεως αὐτῆς τῆς συνεχοῦς πρὸς τούτους, 
"Ott τετρωμένη ἀγάπης ἐγώ. 'Eqo φησὶν ἐχδυσωπῶ 
[τὴν ὑμετέραν χάριν, 
Tz» στέγην ὅλην µου καλῶς ἐν µήλοις στιθασθᾶναι, 
"Ott τῷ βέλει τέτρωμαι τῷ τῆς ἀγάπης τούτου. 
᾽Αγάπην τοίνυν νόησον τὸν ἄναρχον Πατέρα, 
Καὶ βέλος ὄντως ἐκλεκτὸν τὸν Λόγον καὶ νυμφίον’ 
Τοῦτον γὰρ πέαπειν εἴωθεν ἐπὶ τοὺς σωζοµένους. 
Tov y Βατέρων 

Οὕτω μὲν ἡ νύμφη τοῦ νυµφίου τὸ κάλλος, τὴν 
εὐωδίαν, τὴν σχέπην, τὴν γλυκύτητα καταμαθοῦσα, 
ἀνακηρύττει τάδε εἲς διακονίαν ἀποστελλόμενα, 
Διὰ τοὺς μέλλοντας χκληρονομεῖν σωτηρίαν, λειτουρ- 
Υ:κὰ πνεύματα προσχκαλουμένη συνεργεῖν πρὸς ὃι- 
τινεκῆ αὐτοῦ ἀπόλαυσιν, φηαίν' Εἰσαγάχετέ µε εἰς 
οἶκον τοῦ o'vou: "Hyouv, Διδάξατέ µε τοὺς θείους 
περὶ σαρχώσεως λόγους, Οἶνον γάρ φησι τὸν εὖ- 
φραΐνοντα τὰς φυχὰς τῶν τούτου µεταλαμθανόντων, 
xxi πρὸς θέωσιν ἐξιστῶντα θεὸν Λόγον. OD οἶκος 
ἡ προσληφθεῖσα παρ᾽ αὐτοῦ σάρξ ' εἰς Ov olxov 
εἰσάγεται ἡ ᾿ἸἘκκλησία µία σὰρξ μετὰ Χριστοῦ 
ἑσομένη, ὥς φησιν ὁ ᾿Απόστολος περὶ τοῦ, Ἔσονται 
oi δύο εἷς σάρκα μίαν. ὅτι ᾿Εγὼ δὲ λέγω εἷς 
Χρ.στὸν xal εἷς τὴν ᾿Εκκλησίαν. Σαρχὸς γὰρ 
καὶ αἵματος Χριστοῦ ἡ τῶν πιστῶν Ἐκκλησία µε. 
ταλαμθάνουσα, xai σύσσωμος αὐτῷ γινοµένη, xal 
κατὰ Ὑνῶσιν τοὺς περὶ σαρχώσεως λόγους δι’ dq- 
έλων µανβάνο»σα , xai χατ ἀρετὴν τοὺς τούτων 
τρόπους ἐκφαίνουσα, sic οἶχον τοῦ οἴνου εἰσέρχεται, 
οἰκττήριον Θεοῦ ἀποτελουμένη ἐν ἁγίῳ Πνεύματι, 
Οὕτω δὲ εἰς οἶκον τοῦ olvou εἰσαγαγόντες µε τάξατε 
ἐπ ἰἱμὶ ἀγάπην' τοι Τὴν κατὰ χάριν θείαν 
κοινωνίαν , TY πρῶτοι αὐτοὶ κατὰ τάξιν µεταλαµ- 
ϐάνετε' τάξατε xal ἐπ ἐμὰ, ἀναλόγως ἕκαστον τῶν 
πιστῶν µμυσταγωγοῦντες τὰ θεῖα. Στηρίξατέ µε 
ἐν µύροις δηλαδὴ, 'Ρύσατέ µε ἐν τοῖς δίκην µύρων 
εὐωδιάζουσιν τὰς ψυχὰς τῶν πιστῶν τοῦ παναγίου 
Πνεύματος ἨἸὙαρίσµατι, καὶ πρὸς θεοσέθειαν ἐν- 
ισ(ύσατε τὴν διὰ τὴν σωμµατικὴν ἀαθίνειαν ἔκλυο- 
µένην. Στιθάσατἑ µε dv µήλοις ἤγυυν, Βληρώσατέ 
µε γνώσεως θείας ἐν τοῖς δίκην μήλων τὸν λάρυγγα 
γλυκαίνουσι θείοις λογίοις ταῦτα δὲ αἰτῶ παρ) 
ὑμῶν, "Occ τετρωμένη ἀγάπης ἐγώ. τοι, Ἐπειδὴ 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


Α Plieans : Ego enim, inquit, amore sum sauciata. 


518 


Ego vestram opem imploro. Totam domum meam 
pomis constipari cupio: quoniam sagitta amoris 
istius confixa sum. Per amorem intellige Patrem, 
qui nullum habet prinoipium ; per sagittam vero 
electam, Verbum et sponsum. luno enim in eos 
qui salvantur, conjicere consuevit. 


Trium Patrum. 
Ita quidem sponsa cognitam sponsi pulchritudi- 
nem, suavitatem, domum, dulcedinem predicat. 
Ministros autem spiritus, in ministerium missos 


B propter eos qui salutis hereditatem sunt ade- 


pturi ?!, rogat ut sibi presto sint, ad perennem 
ejus fruitionem assequendam : Introducite, in- 
quiens, me in cellam vini, hoc est, docete me di- 
vinas incarnationis rationes. Deum enim Verbum 
appellatvinum,quodanimas gustantium letitia affi- 
cit ad divinitatemque perducit. Hujus cella caro est 
ab ipso assumpta : quam quidem in cellam Ecclesia 
introducitur,una caro cum Christo futura. Sic enim 
Apostolus locum illum, Et erunt duo in carne una * 
interpretatur : Ego autem, inquit, dico in Christo 
et in Ecclesia 13. Fidelium enim Ecclesia, dum car- 
nis et sanguinis Christi particeps, atque unum cum 
ipso corpus efficitur, incarnationisque rationes ab 
angelis discit atque eas moribus comprobat,in vini 
cellam ingreditur, et habitaculum Dei efflcitur in 
Spiritu sancto.Cum ita me in cellam vini introdu- 
xerit, ordinate charitatem, illam scilicet divine 
grstia communionem, qua vos ordine fruimini : 
In me quoque fideles singulos pro cujusque ratione 
divinis mysteriis instituentes, ordinate. Fulcite me 
unguentis : sanctissimi Spiritus donis, unguento- 
rum instar fidelium animas odoris suavitate con- 
spergentibus me corroborate, et corporis imbecilli- 
tate labantem in divina pietate confirmate. Stipate 
me in pomis : implete me Dei cognitione in divinis 
sermonibus, qui pomorum instar gutturi meo dul- 
cedinem alferunt. Hec autem a vobis peto, quia 
vulnerata sum charitate. Quia scilicet non timore, 
sed amore incitata (charitas enim foras mittit timo- 
rem **, eum Christi per fidem conjuncta sum. 


γυττοµένη οὐχ ὑπὸ φόθου. ἀλλ’ ὑπὸ ἀγάπης (ἔξω D Nam ut ante penarum formidine purgata, deinde 


γὰρ αὐτὴ βάλλει τὸν φόθον) εἴμὶ ἐγὼ ἡ vop- 
φευθεῖσα τῷ Χριστῷ διὰ πίστεως. Ὡς Υὰρ πρότερον 
αὕτη τῷ φόθῳ μὲν τῶν κολάσεων καθαρθεῖσα, εἶτα 
δὲ καὶ τῇ ἑλπίδι τῶν µελλόντων ἀγαθῶν φωτισθεῖσα, 
yov σπεύδει διὰ τῆς ἀγάπης εἲς τελειότητα dv. 
αχθΏῆναι παρὰ τῶν ἁγίων ἀγγέλων. "Ὃθεν φησιν " 
Κὐώνυμος αὑτοῦ ὑπὸ τὴν κεφαλὴν µου, καὶ ἡ 
δεζιὰ αὐτοῦ περιλήψεταμΥ µε, Δηλονότ, Al τῶν 
χολάσεων, ὡς ὑποδεχομένων τοὺς ἐξ εὐωνύμων, 


ἀπειλαὶ, ὑτὸ τὸ δίκην κεφαλἠς ἀρχικὸν τῆς ψυχῆς 


futurorum bonorum spe illustrata, ita nunc cha- 
ritate commota festinat per sanctos angelos ad 
perfectionem adduci, Quamobrem ait : Lzva ejus 
sub capite meo : el dextera illius amplexabilur mé. 
Comminatio suppliciorum qus α sinistris con- 
Btitutos manent, sub capite meo, sub ea videlicet 
parte, que ut caput in corpore, sic ipsa in anima 
principatum obtinet, mente nimirum sensus ipsi 
snbjiciente. Itaque dextera illius, ut spero, jam 
amplexabitur me. Promissio scilicet bonorum qute 


*! Hebr. 1, 44. 33 Gen. 11, 24. 35 Ephes. v, 32. ** I Joan. iv, 18. 





579 MICHAELIS PSELLI! 980 


a dextris collocati suscipient; regnum utique Dei Α µου πάντως τὸ νοερὸν ὑποτάσσουσαι αὐτῷ τὸ αἶσθη- 
in eeculo futura,me complectetur : quod cum nec tuxóv: διὰ τοῦτο λοιπὸν dv ἐλπίσιν εἰμὶ, ὅτι καὶ 
temporis initium nec finem habeat, mihi tamen et 1, δεξιὰ αὐτοῦ περιλήψεταί µε' ἦτοι, Τὰ dv. ἔπαγ- 
principium et finis invenitur, quippe que et ortus ' γελίαις ἀγαθὰ ὣς τοὺς &x δεξιῶν ὑποδεχόμενα, d 
initium naota sim, ut regni colestis cernam here- µβασιλεία δηλαδὴ τοῦ θεοῦ χατὰ τὸν μέλλοντα alive 
ditatem, et in eo tandem propter humsnitastem il- ' «epuxuxAócs: µε, ὡς μὴ ἀρχὴν χρονικὴν μήτε τέλος 
lius, tanquam fine 80 termino cireumseripta, pro- — Éyouau: ἐμοὶ δὲ xal üpy? καὶ τέλος sópioxopivn. 
. eul ab omni mutatione conquiescam. Δι αὐτὴν γὰρ ὡς ἂν ταύτην χληρονοµήσω τὸ ἐξ 
ἀρχῆς Ὑέγονα * xal εἲς ταύτην πάλιν διὰ φιλανθρωπίαν καταντῶ, παυοµένη πάσης Χχινήσεως, καὶ ὑπ 
αὐτῆς ὁριζομένη. 
Pselli. Ψελλοῦ. 

His rursus sponsa subjicit: quedam verba, ᾽Αλλὰ προστίθησί τινας d, νύμφη πάλιν λόγους 
quemadmodum ordine reperies. Sunt autem hao: Ἀλέγουσα τάδε πρὸς αὐτοὺς, ὡς καθ) εἰρμὸν εὖ- 
Lava ejus sub capite meo : et dextera. illius ample- µῥήσεις. Ταῦτα δὲ εἴσιν' Εὐώνυμνος αὐτοῦ ὑπὸ τὴν 
zabitur me. κεφαλήν µου, καὶ ἡ δεξιὰ αὐτοῦ περιλήψεταί µε. 

Horum cantieorum vis de more procedit. Ecce Β — 'H τῶν ἀσμάτων δύναμµις τούτων καταθεµίζει. 
enim (que paulo ante mirabili sagitta saucia erat, — 'l8ob γὰρ βέλος γίνεται χερσὶ ταῖς τοῦ τοξότου, 
nnno sagitta fit manibus jaculantis. Id quod ani-  'H πρὸ μικροῦ τῷ θαυμαστῷ κατατρωβεῖσα βέλει, 
me contigit Pauli vulnerate, Siquidem et ille ex — 'Qc ἡ τοῦ Παύλου πέπονθε doy, χαλῶς τρωβεῖσα. 
infideli factus fidelis α΄ Christo Verbo et Salvatore, ^ Kaxsivoc γὰρ Ὑενόμενος πιστὸς, ἐξ ἀπιστίας ζωγρευ- 
confestim veluti sagitta missus est 8 divino Spi- [θεὶς, 
ritu in gentes remotas atque in errore demersas;ut — Kai παρὰ Χριστοῦ τοῦ Λόγου xal Σωτῆρος, 
predicationis et doctrines verbo animas aberrantes — Eó5c πρὸς ἔθνη τὰ μακρὰν καὶ πλάνῃ βεθυσμένα 
in viam vitze reduceret. Hec, mea quidem senten- Παρὰ τοῦ θείου Ηνεύματος οὗτος ἐξαπεστάλη, 
tia, diademate redimite, ita se habent. Te vero Ei τὸ ζωγρεύειν τὰς ψυχὰς τὰς ἐκχπεπλανημένας, 
minime moveat, quod cujus sinistra sub capile — Ti Λόγῳ τοῦ κηρύγματος xol τῆς διδασκαλίας. 
sponse sit, ut ipsa ait, ejus dextera illam comple- Ταῦτα μὲν οὕτως ἔχουσιν, ὡς οἶμαι, στεφηφόρε- 
ctatur : quandoquidem ad similitudinem volantis —Zb δὲ μηδ’ ὅλως ἐκπλαγῆς περ ἡ νύμφη λέχει. 
sagitie emissa fuisse diola est. Ὡς ἄρα χεὶρ εὐώνυμος αὐτοῦ τῇ κεφαλζ µου, 

"H τούτου δ᾽ αὖθις δεξιὰ xal πἐριλήψεταί µε. 
σ Ίρόπον γὰρ βέλους κοσμικοῦ καὶ πετοµένου λέγω, 
Ὁ λόγος ἐσχημάτισεν αὐτὴν ἐξαποστεῖλαι. 
Trium Patrum. Τῶν Υ Πατέρων. 

Magistra anima,ad rudes que instituuntur,Adju- Ἡ διδάσκαλος dyoyd πρὸς τὰς μµαθητευοµένας 
ravi vos, inquit, filie Jerusalem. Quo autem pacto φησί ' "Qpxiex ὑμᾶς, θυγατέρες Ἱερουσαλήμ . 
adjeravi? sponsi minas et promíssiones,que audi- ὍὝὭρχισα δὲ πῶς; Τὰς τοῦ vupelou ἀπειλὰς xai 
tores cogendi,non $ecus ac jusjurandum, vim ha- τὰς ἐπαγγελίας, τὰς δίκην ὄρκου ἀναγχαζούσας 
bent,vobis proponens ütipsius sponsi tantum metu τοὺς ἀχούοντας αὐτῷ uóv τὸν φόθον xal. τὸν πό- 
ac desiderio teneamini. Doceo autem omnino vos; ον τηρεῖν. ᾽Αναδιδάξασα πάντας ὑμᾶς τὰς ἐν dyly 
quas genui in Spiritu sancto, qui est visio pacis, ἀποτεχθείσας µοι Πνεύματι, ὅπερ δρασίς ἐστιν si- 
utpote qui nos ducit in omnem veritatem, qu& µῥρήνης, ὡς ὁδηγοῦν ἡμᾶς εἲς πᾶσάν τὴν ἀλήθειαν * 
Verbum eat, Filius unigenitus; a quo Patri recon- — fic ἐστὶν ὁ καταλλάξας ἡμᾶς τῷ ibl Πατρὶ µο- 
ciliati sumus **. Jerusalem enim idem est, quod µνογενὴς αὐτοῦ Λόγος, ὅρασις γὰρ εἰρήνης τὸ 'Itpou- 
pacis visio. Per potentias et fortitudines agri, u£ σαλὴμ ἑρμηνεύεται, Ἐν ταῖς δυνάµεσι καὶ ἓν ταῖς 
suscitelis et excitetis charitatem, dum tpse voluerit. — ley óctot τοῦ ἀγροῦ, ἐὰν ἐγείρητε καὶ ἐξεγείρητε 
Hoc igitur pacto vos adjuravi, ut per animi po- tiv ἀγάπην, ἕως ἂν θελήσῃ. "Hqouv, Τοιουτοτρό- 
tentias et corporis sensus (anime enim potentie D πως ὥρχισα ὑμᾶς, ἐὰν ἓν ταῖς ψυχωααῖς δυνάµεσι 
in mundo, tanquam in agro, per sensus agunt) καὶ ταῖς σωματικαῖς αἰσθήσεσι (δι ὦν al τοιαῦται 
in vobis ipsis per virtutem suscitetis, et magis 8ο ' δυνάµεις ἐνεργεῖν ἰσχύουσιν ὡς ἐν ἀγρῷ τῷ xóeug) 
magis per contemplationem excitetis charitatem ; — tyelprte xav' ἀρετὴν iv ἑαυταῖς καὶ ἐπὶ πλεῖον 
que quidem est ille qui pro sslute nostra mor- ἐξεχείρητε κατὰ υγνῶσιν τὴν ἀγάπην, fj ἔστιν ὁ 
tem oppetiit, unigenitus Dei Filius et Verbum: ὑπὲρ τῆς ἡμῶν σωτηρίας καταδεξάµενος θάνατον 
donec ipsi placuerit visione sua nos dignos reddere, µμονογενὴς τοῦ Θεοῦ Υἱὸς καὶ Λόγος, ἕως ἂν θελήσῃ 
et per gratiam provehere ad divinitatem.Nisi enim ἀξιῶσαι ἡμᾶς τῆς αὐτοῦ ἐμφανείας διὰ τῆς κατὰ 
charitate sic affeote fueritis, frustra vobis $ponsi χάριν θεώσεως. El γὰρ μὴ οὕτω διατεθῆτε περὶ 
minas et promissa proposuero, cum per illa tan- ^ τὴν ἀγάπην, εἲς µάτην λοιπὸν ἀνεδίδαξα ὑμᾶς τὰς 
quanr per jusjurandum, timorem et desiderium ^ «oo νυµφίου ἀπειλὰς, καὶ ἐπαγγελίας, μὴ βεθαιώσας 
ejus in vobis non exoitarim, quoad ipse qui διὰ τούτων ὥσπερ δι’ ὄρχου τὸν πρὸς αὐτὸν ὑμί- 


935 Joan. xvi, 19. 














981 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


583 


τερον φόθον xal πόθον, ἕως ἂν αὐτὸς ἡ ἀγάπη, Α charitas est 38, gue nunquam excidit *', adventu 


τις οὐδέ ποτε ἐκπίπτει, ἐπιφανεὶς ἡμῖν τὴν στρεψίαν 
χαρίσηται. 


Ψελλου. 


᾽Αλλὰ χαιρὸς xal τῶν ἕξης ᾽᾿Ασμάτων ἐπακοῦσαι. 
᾽Αντιθολεῖ γὰρ καθεξῆς καὶ πάλιν τοὺς ἀγγέλους" 


"Qoxwa ὑμᾶς, θυγατέρες Ἱερουσαλὴμ. iv ταῖς 
δυνάµεσι xài iv ταῖς Ἰσχύσεσι τοῦ ἀγροῦ, ἐὰν 
ἐγείρητε xal ἐξεγείρητε τὴν ἀγαπην, ἕως ἂν ϐι- 
λήσῃ. 

᾿Αγρὸν τὸν κόσμον νόησον * ἰσχὺν δὲ τούτου mA, 
Ti» τοῦ Δεσπότου δύναμιν τοῦ Λόγου καὶ νυµφίου. 
φγσὶ γὰρ, "OQ νυμφαγωγοὶ xal φίλοι τοῦ νυµφίου, 
᾿Εκείνας καταλείψασα τὰς συνεχεῖς αἰτήσεις, 

Μεβ᾽ ὄρχου φέρω δέησιν ὑμῖν ἀπο καρδίας, 
Μηδέποτε παυθήσεσθαι λαμπρύνοντὲς µε πλέἑον, 

Καὶ τὴν ἐμὴν αὐξάνοντες ἀγάπην πρὸς τὸν Aóvov. 
Μέχρις ἂν ὅλην µε καλὴν ἑργάσησθε τοῖς τρόποις, 
Καὶ μέχρις ἂν ἐνπληρωθῇ θέλημα τοῦ νυµφίου. 
Τοῦτο ὃ᾽ ἐστὶ τὸ θέλημα xal µόνον τοῦ νυµφίου, 

Τοῦ θάέλοντος τὸ σώζεσθαι πάντας ἀνθρώπους ὄντως, 
Τὸ xagaoáv µε παντελῶς xai θεαυγῆ φανῆναι. 

᾽Αλλ' αὖθις θεωρήσωμµεν τὰ καθ) εἰρμὸν τοῦ λόγου, 


Φωνὴ τοῦ ἀδελφιδοῦ µου. 


Τοσοῦτον ἀχατάληπτον ὄντως ἐστὶ τὸ θεῖον, 
"Oct x&v πάσας ἀρετάς τις κατορθώσῃ πόνοις, 
K2v ὑψωθῇᾷ πρὸς οὐρανοὺς τοῖς ἐναρέτοις τρόποις, 
Κάντεῦθεν σύνεγγυς θεοῦ νοµίσῃ Χαθεστάναι, 
στω τυγχάνειν πόῤῥωθεν τῆς θεἰκῆς οὐσίας. 
Ἰδου γὰρ ἡ προχόψασα καὶ φθάσασα πρὸς ὄψος, 
Καὶ προσδοκῶσα σύνεγγυς ἑστάναι τοῦ νυµφίου, 
Οὐσίαν τῆς θεότητος οὐδ) ὅλως ἐπεγνώχει. 
Φωνὴν δὲ τούτου νόησον τῶν προφητῶν τὰς ῥήσεις, 
Τὰς τὴν τοῦ Aóyou σάρχωαιν ἀῤῥήτως προδηλούσας. 
Εἶτα xai τί φησιν ἑξῆς, ἐκεῖνο σχοπητἑον. 


᾿Ιδοῦ οὗτος ἥχει πηδῶν ἐπὶ τὰ ὄρη, διαλλόμενος 
ἐπὶ τοὺς βουνούς, 

Εἰποῦσα πρῶτον τῆς φωνῆς ἀκοῦσαι τοῦ νυµφίου, 
Οὗτος, φησὶ, vov ἔρχεται πηδῶν ἐπὶ τὰ ὄρη. 
Καλῶς ἐφιλοσόφτησεν ἡ καθαρὰ παρθένος, 
'O γάρ τοι Λόγος τοῦ θεοῦ πρὸ τῆς sic γῆν καθόδου, 
Προφήτας ἐξαπέστειλε προλέχειν τὴν ἐχείνου 
T7,» πρὸς ἀνθρώπους κάθοδον, xal σάρκωσιν τὴν θείαν. 
Μετὰ δὲ τούτους ἔφθασε κἀχεῖνος οὐρανόθεν. 
'O δὲ παρὼν αἰνίττεται λόγος ὁ τῶν ᾿Ασμάτων, 
Τὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ θεανθρώπου Λόγου. 
At! ἧς εἰλκύσατο ψ»γὰς ἐν σκότει καθηµένας, 
Δαίμονας ὅλους καθελὼν καὶ µόνῃ κελεύσει. 
Τούτους γὰρ ὄρη κέκληχε καὶ πάλιν βουνοὺς λέγει. 
Θαυματουργῶν γὰρ ὁ Χριστὸς, καὶ δαίµονας ἕκ- 

Ιθάλλων 

Tq λόγῳ µόνῳ, ξόμπαντας ἐπίσης ἑταρτάρου, 
᾿Ελάττονας xai µείζονας καὶ μᾶλλον λεγεῶνας, 
Ἔπειτα τί φησιν εὐθὺς ἡ νύμφη, σκοπητίέον’ 


25 I Joan. 1v, 16. I Cor. xa, 8. 3 ITim. n, & 


suo nobis immutabilitatem largiatur. 


Pselil. 


Verum tempus est, ut qua sequuntur in Canti- 
cis audiamus. Rursus enim angelos obsecrat et 
obtestatur : 

Adjuravi vos, filis Jerusalem, per potentias εἰ 
fortitud?nes agrí, ut suscitelis οἱ exciletis. charitatem, 
donec voluerit. 


Ager tibi sit mundus : hujus fortitudo, potestas 
Domini Verbi ac sponsi. Vos, inquit, qui sponsi 
nuptiarum ministri estis atque amici,ussiduis fla- 
gitationibus omissis, jurejurando precor ex animo 


atque obtestor, ne prius me decorare desistatis, 


quam partibus ac numeris omnibus ornatum at- 
que expolitam moribus reddideritis, et sponsi vo- 
luntas expleta fuerit, cujus quidem heo est volun. 
tas unica *,ut homines pervelit omnes salvos fleri, 
meque plane mundam ac divino splendore illus- 
trem esse. Sed orationis seriem contemplari per- 
gamus. 


Voz consobrini mei. 


Tantum abest ut divinitas comprehendi queat : 
ut,licet virtutibus sit quispiam omnibus exornatus, 


rectisque vivendi rationibus sublimis tollatur in . 


colum,a&e propterea se proxime ad Deum putet ac- 
cedere, ab ejus tamen natur& ie distare se sciat 
quam longissime. Ecoe enim sponse, que profi- 


-— 


ciendo ad eam sublimitatem progressa est,ut proxi- .. 
me ad sponsum videretur accessisse, divinitatis - 


essentiam haud percepit omnino. Tu per vocem 


sponsi, oracula prophetarum accipe, qua» arcanem | 


Verbi incarnationem prodiderunt. Quid autem 
deinceps dicat, est attendendum. 

Ecce híc venit saliens: in. montibus, :iransiliena 
colles. 

Cum antea spousi vocem audire se dixisset,jam, 
inquit, hic venit. saliens super monies. Scite pura 
Virgo philosophatur. Nam Verbum Dei, antequam 
descenderet in terram,premisit prophetas qui ad- 
ventum suum οἱ divinam incarnationem prenun- 
tiarent. Mox et ipse de colo profectus: est.. Hec 
igitur verba Canticorum innuunt divini Verbi in- 
carnationem, per quam animas in tenebris consi- 
dentes liberavit, jussu solo. fugatis demonibus 
universis, quos montes appellat 4ο deinde colles 
vocat. Cbristus enim edens miracula, atque inte« 
gras demonum legiones ejiciens verbo solo, cun- 
ctos simul tum majores tum minores in tartarum 
detrusit. Quid statim sponsa dicere pergat, expen» 
damus. | 





983 


Similis est. consobrimus meus capree hinnulove A 


cervorum ín montibus Bethel. 

Hsc prope simile quiddam signiflcant iis que 
dicta sunt. Declarant enim, Verbum et sponsum 
expulisse daemones, atque in tartarum detrusisse. 
Sponsum autem hinnulo cervorum comparat Virgo, 
ita demones profligantem, ut hinnulus destruit. 
Hinnulus hio in montibus foveas habet. Mons enim 
Bethel coleste indicat domicilium. Caprea vero 
allegorice (videntem) significat. Nam ipse omnium 
corda intuetur. 


Trium Patrum. 


Hoo autem pacto cum discentes animas magi- 
Stra sponsa docuisset, ut tum pone formidine 


MICHAELIS PSELLI 


584 


"Ὅμοιός ἐστιν ἀδελφιδός µου τῇῃ δορχάδι fj ἐλάφῳ 
ἐπὶ τὰ ὄρη Βαιθήλ. 

Σχεδὸν ταυτόν τι πέφυχε τοῦτο τοῖς προῤῥηθεῖσι, 
Κἀντεῦθεν γὰρ δεδήλωχε τὸν Λόγον καὶ νυµφίον, 
Τοὺς δαίµονας ἐλαύνοντα xal καταταρταροῦντα. 
Νεθρῷ δ᾽ αὖτιν παρείκασεν ἑλάφων ἡ Παρθένος. 
Ὡς δῇθεν ἀναλίσχοντα τὴν φύσιν τῶν δαιμόνων, 
Ὥσπερ τοὺς ὄφεις ἡ νεθρός. ᾽Αλλ’ ἡ νεθρὸς ἐχείνη, 
"τις ἐπ᾽ ὄρους τοῦ Βαιθὴλ ἔχει τὴν ἄνω κατοικίαν. 
"Ops δὲ γίνωσκε Βαιθὴλ τὴν ἄνω κατοικίαν. 
Ἡ δὲ δορχάς σοι τροπικῶς τὸν βλέποντα σηµαίνει, 
Ovtoc γὰρ βλέπων πέφυκεν ἁπάντων τὰς καρδίας. 

| Τῶν Υ Πατέρων. 

Οὕτω διδάξασα τὰς μαθητευοµένας φυχὰς ἡ διδά- 
σκαλος, διά τε τοῦ φόθου τῶν κολάσεων καὶ τῆς ἑλ- 


tam promissorum spe virtutem excolentes, in se [) πίδος τῶν ἐπαγγελιῶν ἐγείρειν κατ’ ἀρετὴν, καὶ ἆξ- 


charitatem accenderent eamque per contemplatio- 
nem inflammarent; donec sponso placeret ad 
ipsas advenire, atque eas in statu immutabili 
constituere : ne forle, sponsi adventum tardius 
futurum existimantes, excolende virtutis laborem 
detrectarent, illas confirmat, Voz, inquiens, nepo- 


tis mei. Nam dilecti vox Precursor est, ille poeni-. 


tentis promulgator,'divinas instruens vias ao diri- 
gens semitas. Voces sunt mine et promissiones, 
que partim auditores ad penitentiam impellunt : 
partim vias Domini ex virtute constituunt, et re- 
ctas per cognitionem in ipsis faciunt semitas ejus. 
Ecce hic venil. Venit profecto, ecce jam adest, si, 
comminationes illius atque promissa exaudientes, 
& prioribus peccatis per poenitentiam recedamus et 
per spem futurorum bonorum illustremur. Venit 
autem ad nos, ut dictum est, preparatos : salieng 
super excelsa videlicet decreta divinitatis sue, 
sublimis, que verticis montium instar obtinent. 
Ex affirmativa enim ipsum theologia comprehen- 
dere conantes, in qua constitutus ex actu precel- 
8us ostenditur, ex hac eum aspicimus in negativa 
theologia, quatenus essentia prestantior est tren- 
siliens colles. Verum colles item, ut eminentes 
gunt, dispensationis extendunt instituta, que ipsa 
quoque nequeunt comprehendi. Super colles au- 
tem, quantum ad cognitionem nostram attinet, 
sponsus transilit, dum ex eo quod Deus, vide- 
tur ut bomo. Rt saliens in id quod homo est, 
cogooscitur ut Deus. Quod autem de sponso dixit, 


salire super montes, et colles transilire ; salire et D 


transilire capree et cervi lascivientis est proprium ; 
quibus deinceps assimilans sponsum : Símilis est, 
inquit, nepos meus caprez hinnuloque cervoeum in 
montibus Bethel. Bethel autem significat domum 
Dei, quee est fidelium Eoclesia. Cujus montes in- 
telliguntur propter excellentiam sanctissima Uni- 
geniti divinitatis atque humanitatis instituta, super 
que hic sponse dilectiesimus saliens, ut supra 
diximus, atque transiliens more animalium pre- 
dictorum, spiritales feras, qua veluti venenum 
opiniones veritati contrarias adversus Ecclesiam 
jeculantur, sb 68 procul repellit. Natura enim 


εγείρειν χατὰ γνῶσιν ἐν ἑαυταῖς τὴν ἀγάπην, μέχρις 
ἂν θελήσῃ ὁ νυµφίος ἐμφανισθῆναι αὐταῖς, καὶ στη- 
ῥίξαι εἷς ἀτρεφίαν ' λοιπὸν ἵνα μὴ αὗται βραδύνειν 
τὴν τοῦ νυµφίου ἐπιδημίαν δόξασαι, ἀπαγοβεύωσι 
διὰ τὸ τῆς ἀρετῆς ἐπίμονον, παραμυθουµένη ταύ- 
τας, φησί duvi τοῦ ἁδελφιδοῦμου' ἐπειδὴ φωνὴ 
τοῦ ἀγαπητοῦ ὁ Πρόδρομος, ὡς χήρυξ τῆς µετανοίας 
καὶ ἑτοιμαστὴς τῶν θείων ὁδῶν καὶ τρίθων * φωναί 
εἶσιν dl τε ἀπειλαὶ καὶ αἱ ἐπαγγελίαι' ὡς αἱ μὲν 
ἐφελκόμεναι τοὺς ἀκούοντας πρὸς µετάνοιαν, αἱ δὲ 
ἑτοιμάζουσαι xat' ἀρετὴν τὰς ὁδοὺς τοῦ Κυρίου, καὶ 
εὐθείας ποιοῦσαι κατὰ Ὑνῶσιν dv τούτοις τὰς τρί- 
ους αὐτοῦ, Ιδοὺ οὗτος fjxst ἤτοι, Ἰδοὺ οὗτος ἕρ- 
χεται’ εἲ τῶν ἀπειλῶν αὐτοῦ xal τῶν ἐπαγχελιῶν 
ἀχούσαντες χαθαρθῶμεν τῶν προτέρων πλημμελη- 
µάτων διὰ µετανοίας, καὶ τῇ ἑἐλπίδι τῶν µελλόντων 
ἀγαθῶν φωτισθῶμεν. Ἔρχεται δὲ ἐφ᾽ ἡμᾶς ἐτοιμα- 
σθέντας, ὡς εἴρηται, πηδῶν ἐπὶ τὰ ὅὄρη' dou, 
ὑψούμενος ἐπὶ τὰ δίκην ὑπερκειμένης κχορυφῆς 
ἡμῶν ὑπερφυῆ δόγµατα τῆς αὐτοῦ θεότητος. Ἐκ γὰρ 
τῆς Καταφατικῆς θεολογίας καταλαθέσθαι αὐτὸν 
ἐπιχειροῦντες, ἐν ᾗ βαΐνων xav' ἐνέργειαν δείκνυται 
ὑπεραιρόμενος, éx ταύτης τοῦτον ὀρῶμεν iv τῇ ἆπο- 
φατικῇ θεολογίᾳ κατὰ τὸ ὑπερούσιον διαλλόμενον 
ἐπι τοὺς βουνούς. Ὃς δὲ ὑπερανεστηχότες, xal ol 
Bouvol τὰ τῆς οἰχονομίας δηλοῦσι δόγµατα, ὄντά xal 
ταῦτα ὑπὶρ κατάληψι. Ἐφ' ἃ κατὰ τὴν ἡμετέραν 
γνῶσιν ὁ νυμφίος διάλλεται ἀπὸ τοῦ θεὸς Qv ὁρᾶ- 
σθαι ὡς ἄνθρωπος) καὶ χαταπηδῶν εἲς τὸ ἄνθρωπος 
ὢν Ὑγινώσκεσθαι ὡς θεός. Ὅτι 5k εἴοηχε περὶ τοῦ 
νυµφίου, πηδᾷν ἐπὶ τὰ ὅὄρη καὶ διάλλεσθαι ἐπὶ τοὺς 
βουνοὺς, τὸ δὲ πηδᾷν καὶ διάλλεσθαι δορκάδος ἴδιον 
καὶ ἐλάφου νεάζοντος, τούτοις λοιπὸν παρεικάζων 
αὐτὸν, φησὶν, "Ouod, ἐστιν ἁδελφιδός µου δορ- 
χάδι fj νεθρῷ ἑλάφων ἐπὶ τὰ ὄρη Βαιθήλ. Βαιθὴλ 
δὲ ἑρμηνεύεται οἶκος θεοῦ, οὗ ἐστιν ἡ τῶν πιστῶν 
Ἐκκλησία, ἧς ὑπάρχουσιν ὄρη διὰ τὸ ὕψος, τὰ περὶ 
τῆς θεότητος καὶ ἀνθρωπότητος τοῦ ἨΜονογ.νοῦς 
εὐσεθέστατα δόγματα. ἐφ᾽ ἃ οὗτος ὁ τῆς νόµφης 
ἀγαπητὸς πηδῶν, ὡς προείρηται, xal διαλλόμενος, 
ὁμοίως τοῖς εἰρημένοις ζώοις tà νοητὰ θηρία τὰ 
εἰσπνέοντα δίκην loo τὰ ivavtla τῆς ἀληθείας δό- 
Ὑματά κατὰ τῆς ᾿Εχχλησίας, ἀπελαύνει ταύτης µα- 


585 


7, δορχὰς xai ἡ ἔλαφος. 
ο ος Των Υ΄ Πατέρων. 

Ιδοὺ οὗτος ἕστηχεν ὀπίσω τοῦ τοίχου ἡμῶν, 
παρακύπτων διὰ τῶν θυρίδων, ἀἐκχύπτων διὰ 
τῶν δικτύων. 

Ἐπειδὴ πεφύκασι φυγαδεύειν τὰ ἰοθόλα θηρία 1, 
δορχκὰς xal dj ἔλαφος ' Ἰδοὺ οὖτος ἔστηχεν ὀπίσω 
τοῦ τοίχου ἡμῶν. Toiyoc δὲ ἡμῶν ἐστι τὸ κτιστὸν, 
οὗ ὀπίσω ἕστηχεν ὁ ἄκτιστος xal πάντων δηµιουρ- 
γὸς θεὸς λόγος, ὡς doy) τῶν ἐχόντων πρὸς τέλος 
τὴν κίνησιν. El γάρ ἐστι καὶ ἔμπροσθεν ὁ αὐτὸς ὡς 
τῶν ὅλων ἀρχὴ καὶ τέλος: ἀλλ’ ἐπειδήπερ µήπω 
αὐτὸν εὑρήχαμεν ἐκ τοῦ τέλους ' οὕπω γὰρ iv αὐτῷ 
τὴν πᾶσαν ἀνεπαύσαμεν Ἠκίνησιν. ὅσπερ τὸ τέλος 
ἐστίν * ὀπίσω ῥἑστηχέναι λέγεται, παρακύπτων διὰ 
τῶν θυρίδων, Θυρίδες δὲ τῆς χτιστῆς φύσεως αἱ 
μέτοχοί sic: τοῦ ἀκτίστου * δι ὦν οὗτος ἐπ᾽ αὐτὴν 
πχρακύπτει ἐπιθλέπων τὰ xav! αὐτὴν κηδεμονικῶς 
(εἰ p ταύτας αὐτῷ ἀποχλείωμεν ταῖς παρα φύσιν 
χινήσεσιν). Ἐκκύπτων διά τῶν δικτύων ^ ἤγουν, 
ἐποπτεύων ἡμᾶς διὰ τῆς ἀλληλουχίας τῶν ἀρετῶν. 
Ei γὰρ ἔχομεν τὰς εἱρημένας θυρίδας, ἁναπεπτα- 
pívac μὲν, πεφυλαγμένας δὲ τῇ τῶν ἀρετῶν κατὰ 
λόγον ἀλληλουχίᾳ * καθώς slew αὗται δίκην δικτύων 
περιπεπλεγµέναι ἀλλήλαις ' ἵνα µήτι τῶν πετεινῶν 
πάντως, τῶν ἑναερίων πνευμάτων, λαθὸν εἰσέλθῃ, 
xai τὸν ἐναποχείμενον ἡμῖν σπόρον τῆς θείας διδα- 
σχαλίας λυμήνηται ' ἐχκύπτει ἐφ᾽ ἡμᾶς διὰ τῶν 
τοιούτων δικτύων dj αὐτῶν τῶν ἀρετῶν οὐσία * δη- 
λαδὴ ἆ γενηθεὶς ἡμῖν ἀπὺ Θεοῦ σοφία, δικαιοσύνη 
τε καὶ ἁγιασμὸς xal ἀπολύτρωσις, μονογενὴς αὖ- 
τοῦ Υ]ὸς xai Λόγος. 


Ιδοὺ οὗτος ἕστηχεν ὀπίσωτοῦ τοίχου ἡμῶν πα- 
ῥακύπτων διὰ τῶν θυρίδων, ἐχκύπτων διὰ τῶν 
δικτύων. 

Ψελλοῦ. 

δηοὺ, aiv, ἐλήλυθεν ὁ Λόγος καὶ νυµφίος, 
Ὅ κατοικῶν ἀπὸ Βαιθὴλ τῆς ἄνω κατοικίας, 
Οὐδέπω 5' εἰσελήλυθεν ἐντὸς τοῦ περιθόλου, 
'AÀÀ ἔξωθεν ἱστάμενος ἐξόπισθεν ταῦ τοίχο», 
Διὰ θυρίδων ἔσωθεν ἐθέλει παρακύπτειν. 
Σὺ δὲ uot τοῖχον γίνωσκε τὸν νόµον τὸν ἀρχαῖον, 
Tóv ἐμποιοῦντα τὴν σχιὰν xal πλάνην τῶν ἀνθρώπων ' 
θυρίδας δὲ καὶ δίχτυα, τῶν προφητῶν τοῦς λόγους. 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


κράν "ἐπειδὴ πεφύκασι φυγαδεύειν τὰ ἱοθόλα θηρία A capresm ac cervo insitum est, ut venenosas bestias 


586 


insectentur. 
Trium Patrum. 
En ipse stetit. post parietem nostrum, prospiciens 
per fenestras, despiciens e retibus. 


Quando caprea et cervo naturalis ea vis est, ut 
pestiferas bestias fugent : Ecce, inquit, ipse sletdt 
post parielem nostrum. Paries noster est natura 
creata, post quam stetit qui creatus non est, sed 
oreator est omnium Deus Verbum, ut rerum prin- 
cipium que motum habent ad finem. Quanquam 
enim et prius est ipse, utpote initium et finis uni- 
verseorum; tamen quoniam ipsum ex fine nondum 
invenimus : nondum enim in eo qui finis est, et 
ab omni motu conquievimus : post stare dicitur, 
prospiciens per fenesiras. Fenestree autem sunt ea 
que nature create ab increato communicata 
sunt; per qua ipse ad eam prospicit, dum pro- 
videntia sua cuncta moderatur, nobisque (nisi 
fenestras has adversus eum motionibus animi ηδ- 
ture contrariis conoludamus) prospicit. Respiciens 
per retia, hoo est, inspiciens per mutuam virtu- 
tum connexionem. Nam si fenestras que dicte 
gunt, habuerimus apertas illas quidem, sed tamen 
ita 1autuo virtutum, retium instar, recte compli- 
catarum contextu communitas, ut nulla ex volu- 
cribus, ex aereis nimirum spiritibus, nullus furtim 
ingrediatur, atque reconditum in nobis divine di- 
scipline semen corrumpat : respicit in nos per heo 
retia, ipsarum virtutum essentia, ipse videlicet qui 


C factus est nobis a Deo sapientia et justitia et sanctifi- 


catio et redemptio 3. unigenitus ejus Filius et 
Verbum. 

Rece hic slelit posi. parielem nosirum, respiciens 
per fenesiras, prospiciens per relía. 


Pselli. 

Ecce, inquit, Verbum et sponsus venit, demi- 
grans ex Bethel, e superna domo : nondum autem 
Bub tectum introivit : sed foris stans post parie- 
tem, per fenestras vult introspicere. Tu autem 
mihi per parietem legem antiquam intellige, um- 
bram et errores hominibus injicientem : per fene- 
stras vero et retia, oracula prophetarum. Nam ante 
divini Verbi incarnationem mullifariam multisque 


Καὶ γὰρ πρὸ τῆς σαρκώσεως τοῦ θεανθρώπου Λόγου, [) modis locutus est*9?. Sed quid sponsa dicat, consi- 


Βολυμερῶς ἐλάλησε xal πάνυ πολυτρόπως. 

᾽Αλλ’ ὅπερ λέγει καθ εἱρμὸν ἡ νύμφη σκοπητέἑον. 
᾽Αποκρίνεται ὁ ἀδελφιδός µου, λέγει µοι * 

᾿Ανάστα, digi, d πλησίον µου, καλή µου, ἡ mt- 

Ρριστερά µου.] 

"Emi, φησὶν, ἐλήλυθεν ὁ Λόγος xal νυµφίος, 

*O ταῖς προφήταις χρώμενος ὥσπερ τισὶ (oplat, 

Τοῦτο τὸ πρῶτον εἴρηχεν ἔσωθεν παρακύπτων * 

᾿Αν άστηθι τοῦ πτώματος τῆς πλάνης καὶ τοῦ σχὸπους, 

Καὶ πρόσελθέ pot καθαρῶς. xal γίνου pot πλησίον. 

Εἶτα, φησὶν, ἐξεῖπέ uot xal τάδε πρὸς τοῖς ἄλλοις ' 


39 [ Gor. 1, 90. ** Hebr. 1, 1. 
PaTROL. 68. CXXIT. 


remus. 


Respondet consobrinus! meus, et dicil. mihi : Sur- 
ge, veni, propinqua mea, formosa 16a, columba 
meà. 

Quoniam, inquit, venit Verbum et sponsus, qui 
prophetis tanquam fenestris quibusdam usus est; 
hoc primum dixit introspiciens : Surge de lapsu 
erroris et tenebris; et ad me puriter accede, et 
mihi propinqua efficere. Deinde bec, inquit, pre- 
ter alia mihi dixit : 


19 


587 


Ecce hiems (ransitt, imber abiil, recessit. sibi : 
flores apparuerunt in terra : lempus pulalionis ad- 
venit. 

Quoniam, inquit, náturam daemonum a quibus 
humana natura congelatur, et pigra atque iners 
prorsus ad recte agendum redditur, profligavit : 
atque ideo hiems charitatis abscessit, et gravis 
imber omnis abiit ac defluxit : et jucundum veri- 
tatis exortum est ver : florere ccpit tellus, natura 
nempe humana. Tempus pulationis jam venit : 
legendi sunt flores, si vis corollas ex floribus 
contexeore. Hominum enim natura quam terram 
appellavit, idolis et fraudi cervicem inolinans, 
nullam virtutum speciem prebuit (id enim flos 
Bignificat), acerbissima ac vehementissima hieme 
deceptionis in glaciem redacta ao propemodum 
perdita. Quis enim se in tantis errorum tenebris, 
pietatis professionem tueri, modestiam servare, 
temperantiam amplecti, osculari justitiam unquam 
eperasset ? At jam flores apparuerunt in terra 
noslra. Surge igitur, et coronas tibi ex virtutibus 
texe. Ac florum testis minime rejiciendus est ille 
precursor gratie, Penitentiam, inquiens, agite *! : 
qui multos ex Hebreis baptizavit, cum videret eos 
florentes in confessione. Huc enim spectant ea 
verba Canticorum : 


Voz turturis audita est in terra nostra. 
Vox enim clamantis fuit precursor iste, qui 
passeri, turturi, dextere comparatur. 


Ficus protulit grossos suos : vinex. florent : dede- C 


runt odorem. 

Eumdem hec forte sensum habent cum supe- 
rioribus. Ficum enim rursus intellige naturam hu- 
manam : grossos, inferiores virtutes : vites flo- 
rentes, animas que in recta vivendi ratione ac via 
progredi jam coperunt. 

Surge, veni, propínqua mea, formosa mea, colum- 
δα mea. 

Trium Patrum. 


Cum igitur magistra anima ita se in erudiendis 
adolescentibus exercuisset, jam quae ipsa a sponso 
didicerit, narrat: Respondet, inquiens, nepos meus, 
qui sermonem videlicet meum ad discipulas pro- 
fert : respondet dilectus meus, et dicit mihi : Surge, 


MICHAELIS PSELLI 


588 


Ἴδοὺ 6 χειμὼν παρήλθεν, ὁ ὑετὸς ἀπῆλθεν, 
ἐπδρεύθη ἑαυτῷ τα ἄνθη ὤθθη iv τῇ Υῇ, ὁ και- 
px τῆς τομῆς ἔφθασεν. 

"Ott, φησὶ, χατήργησε τὴν φύσιν τῶν δαιμόνων, 

Tiv» ἀποκρυσταλλώσασαν τὴν φύσιν τῶν ἀνθρώπων, 

Καὶ δείξασαν ἀναίσθητον πρὸς τὸ καλὸν τελείως, 

Κάντευθεν ἀπελήλαται χειμὼν ὁ τῆς ἁπάτης, 

Καὶ πᾶς δεινός τις δετὸς ἀπῆλθεν, ἀπεῤῥύη, 

Καὶ τὸ τερπνὸν ἀνέτειλε τῆς ἀληθείας ἔαρ : 

Ἡ γῇ δ᾽ ἀνθεῖν ἀπήρξατο, φύσις ἡ τῶν ἀνθρώπων, 

Καιρὸς δὲ πέφθαχε λοιπὸν τομῆς τῆς τῶν &v- 
θέων,] 

E! βούλῃ. κατασκεύασον στεφἀνους ἐξ ἀνθέων. 

Ἡ τῶν ἀνθρώπων φύσις γὰρ ἂν γῆν ὁ λόγος εἶπεν, 

Εἰδώλοις ὑποχλίνασα xai πλάνῃ τὸν αὐχένα, 

Είδος οὐκ εἶχεν ἀρετῶν (τοῦτο γὰρ ἄνθος νόει), 

Τῷ δριμυτάτῳ καὶ σφοδρῷ χειμῶνι τῷ τῆς πλάνης 

Κρυσταλλωβεῖσα xai σχεδὸν ἐναπολλυβεῖσα. 

Τίς γὰρ ἡλπίσατό ποτε τῆς πλάνης σκοτιζούσης, 

Τηρεϊν ἐξομολίγησιν, φυλάττειν σωφροσύνην, 

Ἐγκράτειαν ἀσπάζεσθαι, φιλεῖν δικαιοσύνην 

Αλλ’ ἤδη πάντως ἤνθηχεν ἡ ΥΠ. Λοιπὸν ἀνάστα, 

Καὶ σπούδασον ἐξ ἀρετῶν στεφάνους σοι πλανῆναι. 

Καὶ µάρτυς ἀἁπαράγραπτος ὑπάρχει τῶν ἀνθέων 

'O πρόδρομος τῆς χάριτος, λέγων * Μετανοεῖτε * 

"Ὅστις πολλοὺς ἐθάπτισε τοῦ γένους τῶν Ἐθραίων, 

δὼν αὐτοὺς ἀνθήσαντας ἐν ἐξομολογήσει. 

Τούτου γὰρ χάριν εἴἵρηκεν ὁ λόγος τῶν ᾽Ασμάτων * 

Φωνὴ τῆς τρυγόνος ἠχκούσθη ἐν τῇ vii ἡμῶν. 

Φωνὴ βοῶντος πέφυκεν ὁ πρόδρομος γὰρ οὗτος, 
Στρουθῷ, τρυγόνι, δεξιῷ παρεικασθεὶς τῷ λόγφ. 

Ἡ auxi; ἐξήνεγκε τοὺς ὀλύνθους αὐτῆς. Al 
ἄρπελοι χυπρἰζουσιν, ἔδωχαν ὀσμήν. 

Τοῦτο ταυτόν τι πεφυχε τάχα τοῖς προῤόηθεῖσι. 
Συχῆν γὰρ αὖθις νόησον τὴν φύσιν τῶν ἀνθρώπων, 
ἸὈλύνθους δὲ τῶν ἀρετῶν τὰς ὐὑπηδεεστέρας. 
ἸΑμπέλους πάλιν γίνωσκε, δέσποτα, χυπριζούσας, 
Ψυχὰς προχόπτειν εἷς καλὸν ἐναρξαμένας ἤδη. 

ἸΑνάστα, ἐλθὲ, ἡ πλησίον µου, καλή µου, πε- 
Ριστερά µου. | 

Τῶν Υ Πατέρων. 

Οὕτω τοίνυν dj διδάσκαλος φυχἠὴ ἁπασχολήσασα 
ἑαυτὴν τῇ δισδασκαλίᾳ τῶν µαθητευοµένων, λοιπὸν 
ἅπερ αὐτὴ µανθάνει παρὰ τοῦ νυµφίου φησίν * Απο 
κρίνεται ὁ ἀδελφιδός µου fiot, ἔμου πρὸς τὰς µα- 
θητευοµένας ποιο»µένης τὸν λόγον, ἀποχρίνεται ὁ 


veni, propinqua mea : docere desine quai a me per [) ἀγαπητός µου, xal λέγει µοι" ᾿Ανάστα, ἐλθὲ, ἡ 


naturalem scriptamque legem mysteria ad me per. 
tinentia antea dedicisti. Ab iis consurgens, tu que 
propter perfectionem es propinqua mea, ad ea 
tradenda te confer que ex lege constant spiritali, 
ei his longe sunt excellentiora. Ego enim qui sum 
natura immensus et infinitus, nullis unquam re- 
rum ex materia constantium terminis comprehen- 
dar. Itaque te semper oportet ad ulteriora conten- 
dere. Formosa mea, columba mea. Formosa quidem 
mea, quatenus operibus et preceptis exsequendis 


*5 Matth. 1, 2. 


πλησίον µου. Δηλαδὴ ἀνάνευσον ἀπὸ τοῦ διδάσκειν 
τὰ πχρ᾽ ἐμοῦ διἁ τε τοῦ φυσικοῦ xal τοῦ γραπποῦ 
νόµου προδιδαχθέντα σοι περὶ ἐμοῦ μυστήρια. Κάκ 
τούτων ἐγερθεῖσα, ἐλθὲ πάλιν εἷς τὸ διδάσκεσθαι διὰ 
τοῦ πνευματικοῦ νόµου τὰ ἔτι τούτων ὑπερχείμενα, 
ἡ διὰ τολειότητα ἑγγός µου. Οὐ περιγχραφήσοµαι 
γάρ ποτέ τισι µετουσίαις ἤ τέρµασι, κατ᾽ οὐσίαν ὑπάρ- 
χων ἄπειρος καὶ ἀόριστος. Καὶ διὰ τοῦτο δέον σε 
τοῖς ἕμπροσθεν διηνεκῶς ἐπεχτείνεσθαι. Καλή µου, 
περιστερά µου, Καλή µου μὲν ὡς χεκαθαρμένη καὶ 





3589 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


590 


ὡραϊσμένη τῃ πράξει τῶν ἐντολῶν' περιστερά µου A mundata es οἱ decorata : columba vero, quatenus 


δε ὡς πεφωτισμένη τοῖς τοῦ παναγίου Πνεύματος 
χαρίσµασιν. ᾿Ανάστα δὲ, φησὶ, xai (106 ὅτι ἰδοὺ ὁ 
χειμὼν παρζλθιν, γουν, διὰ τοῦτό σοι ἐγχελεύο- 
μαι ἐγείρέσθαι ἀεὶ ἀπὸ ὑψηλῶν θεωρηµάτων sl, 
ὑψηλότερα, πρὸς µετουσίαν τοῦ ὑπερχειμένου κάλ- 
λους σε ἐφελχόμενος, ὅτι τὰ ἈΧειμαζόµενα πάθη 
τὴν φυχὶν, xal πρὸς τὴν πνευματιχὶν πορείαν 
χωλύοντα, Ὑεγόνασιν ἐκποδών, Ὁ wc ἁπῆλ- 
0sv, ἐπορεύθη ἑαυτῷ. Δηλονότι dj σφοδρὰ xat- 
αιγὶς τῶν αἱρέσεων, ὑφ ἧς καὶ ἀπησχόλησαι μὴ 
παρασυρῆναι, ἀπέστη τῇ ὑφ᾿ ἑαυτῶν διαλλήλῳ φθα- 
ρεῖσα φθ»ρᾷ. Τὰ ἄνθη ὤφθη ἐν τῇ ΥΠ. At ἀρεταὶ 
πάντως, al δίνην πολυειδῶν τε xal εὐειδὼν ἀνθέων 
τὴν ψυχὲν ὡραίζουσιν, ἀνέθηλαν ἐν capxi κατ’ ἑνέρ- 
γειαν ταῦτα δὲ γεγόνασιν, ἐπειδήπερ χαιρὸς τῆς 
τομῆς ἕφθακεν, ὃς τῆς του Χριστοῦ ἐν σαρχὶ ἔπι- 
δηµίας ἐστί. desi γὰρ ἐν Εὐαγγελίοις αὐτός' Οὐκ 
ἆλθον βαλεῖν εἰρήνην, ἀλλὰ μµάχαιραν. Ἵ[λθον 
γὰρ διχάσχι ἄνθρωπον κατὰ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, 
xai θυγατέρα xatà τῆς μητρὸς αὐτῆς, xal νύμ- 
env κατὰ τῆς πενθερᾶς αὐτῆς. ᾿ΊΤέμνονται γὰρ 
διὰ πίστιν καὶ ἀρετὴν οὗτοι οἱ καινοὶ τῷ καινοποιῷ 
Ηνούματι, ἀπὸ τῶν πεπαλαιωµένων τῇ ἀπιστίᾳ καὶ 
τῇ καχίφ. Ὅθεν xai τῆς ἑαυτοῦ ἐν σαρχὶ ἐπιδημίας 
ἐπάγων τὴν μαρτυρίαν, φησί. Φωνὴ τῆς τρυγόνος 
ἠκούσθη ἐν τῇ Υῇ ἡμῶν, Τρυγόνα γὰρ χαλεῖ τὸν 
τῆς ἑαυτοῦ παρουσίας προφήτην xai πρόδροµον, ὡς 
ἐρημικόν τε xai σώφρονα, Οὔ dj φωνὴ τὸ τῆς µετα- 
νοίας ἐστὶ κήρυγμα, ὅπερ Év τισι τῶν σαρχικῶν xal 
φρονούντων τὰ γήϊνα ἠχούσθη, ὡς πεισθεῖσι τῷ κη- 
ρύγµατι τούτῳ, καὶ µετανοίας βαπτισθεῖσι βὰ- 
πτισµα. Διὸ xzl φησιν. Ἡ συκῆ ἐξήνθησεν ὀλυνθους 
αὐτῆς. Συκῆν γὰρ τὴν μετὰ ταῦτα 9: ἀχαρπίαν καθ- 
ηραμένην παρὰ Χριστοῦ συναγωγὸν λέγε. τῶν 
᾿Ιουθαίων' ἧτις δίκην ὀλύνθων προανισχόντων τοῦ 
τελείου καρποῦ, καὶ ταχέως πιπτόντων, τοὺς τὸ τοῦ 
Ἰωάννου βάπτισμα ᾖβαπτισθέντας ἀνέθηλεν. Οὗτοι 
μὲν γὰρ τὸν καρπὸν προεδείκνυον, προτυποῦντες διὰ 
τοῦ ἐν ὕδατι µόνῳ βαπτίσματος τὸ ἐν ἁγίῳ Πνεύματι 
καὶ πυρὶ βάπτισμα. Αὐτοὶ δὲ slo τοῦτο οὐκ ἔφθασαν, 
ἀλλ᾽ ὡς τῇ περὶ Χριστοῦ µαρτυρίᾳ τοῦ Ἰωάννου μὴ 
πιστεύσαντες τῆς tic αὐτὸν Χριστὸν ἐξέπεσον πί- 
στεως. Αἱ ἄμπελοι ἡμῶν κυπρίζουσιν, ἔδωκαν 
ὀσμήν. ᾽Αμπέλους καλεῖ τάς lv τοῖς ἔθνεσι φυτευθεί- 
σας τῷ κηρύγματι τοῦ Χριστοῦ ἐχχλησίας τῶν πι- 
στευσάντων αὐτῷ' dv ἐκκλησιῶν ἄνθη προδεικτικὰ 
τοῦ κατ ἀρετὴν καρπίµου αὐτῶν, οἱ προσενεγχόν- 
τες Χριστῷ δῶρα ἐξ ᾿Ανατολῶν μάγοι, οἱ προσ- 
αγαγόντες αὐτῷ ὡς βασιλεῖ καὶ θεῷ, καὶ OU ἡμᾶς 
νεκρῷ, χρυσὸν, καὶ λίθανον, xal σµύρναν, παρέχον- 
τες τοῖς ὑπὸ τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐνεργουμένοις τὸ 
τῆς Ὑνώσεως Ὑάρισμα, εὐώδη ὀσμὴν τῆς slc αὐτὸν 
Χριστὸν, πίστεως τῶν ἐθνῶν. Διὰ ταῦτα γοῦν φησιν’ 
᾿Ανάστα, ἀἐλθὲ, ἡ πλησίον µου, χαλή µου, περι- 
στερά µου. Δηλαδὴ ἔγειρε ἀπὸ τοῦ διδάσκειν διὰ 
τῶν Év τε τῇ φύσει xai τῷ γράμµατι τύπων καὶ 


C 


illustrata es donis Spiritus sancti. Surge autem, 
inquit, et veni : quoniam ecce hiems (transiit. Quare 
trahens te ad summe pulchritudinis communio- 
nem, precipio tibi ut surgas, et a sublimibus con- 
tenplationibus ad sublimiores exoiteris : quando- 
quidem perturbationes, que tanquam hiemis 
tempestates animam affligunt et ab itinere prohi- 
bent spiritali, sublate sunt. Imber abiit, recessit 
sibi. Ve:emens heresum, a quibus vexabaris, pro. 
cella desiit, cum mutuo inter se conflictu oppresse 
conciderint. Visi sunt flores in lerra. Virtutes quee 
tanquam varii atque odorati flores animam exor- 
nant, in carne, dum rectis actionibus et operibus 
excoluntur, floruerunt. Humo autem facta sunt, 
quoniam Lempus pululionis advenit : quod quidem 
tempus est Christi adventus in carne. Non enim, 
inquit ipse in Evangeliis, veni mittere pacem, sed 
gladium : veni enim separare hominem adversus pa- 
irem suum, el filiam adversus matrem suam, et spon- 
sam adversus socrum suam ??, Amputantur enim per 
fidem et virtutem isti novi, & Spiritu renovante, 
ab iis qui in infidelitate et malitia inveterati sunt. 
Quamobrem adventus sui in carne testimonium 
afferens : Voz, inquit, turturis audita est in terra 
nostra. Turturem nominat adventus sui prophetam 
et precursorem, utpote solitarium et pudicum : 
cujus vox est poenitentie predicatio, que in qui- 
busdam eorum qui carnales sunt et terrena β8” 
piunt?5, audita est, cum illi predicationi paruerint, 
et baptismate ponitentie baptizati sint. Itaque 
Ficus, inquit, protulit grossos suos. Ficum illam in- 
teliigit, cui postea Christus, propter infecundita- 
tem, maledixit 55. nempe synagogam Judaeorum : 
quae quidem tanquam grossos qui ante fructum 
perfectum nascuntur, sed celeriter decidunt, 608 
protulit qui Joannis baptismate baptizati sunt. Hi 
namque fructum pre se tulerunt, per baptisma in 
agua sola, figuram baptismatis in Spiritu sancto 
ct igne preemonstrentes : ad quod tamen ipsi non 
pervenerunt : quippe qui Joannis teslimonio de 
Christo non credentes, a fide in Christum exci- 
derunt. Vínec nostre florent, dederunt odorem. Vi- 
neas vocat ecclesias credentium Christo, qua per 
ipsius predicationem in gentibus plantate sunt : 
quarum ecclesiarum flores, fructum ex ipsis per 


p virtutem futurum prenuntiantes exstiterunt Magi, 


qui munera Christo ab orientis partibus advehentes, 
ei ut Regi et Deo, et propter nos mortali, aurum, 
et thus, et myrrham obtulerunt : suavem gentium 
fidei in ipsum Christum odorem exhibentes iis, qui 
α Spiritu sancto scientie donum sunt consecuti, 
Propterea dioit : Surge veni, propinqua mea, formo - 
sa mea, columba mea. Recede videlicet ab ea do- 
cendi ratione, qus in figuris et umbris tum natures 
ium littece continetur, et veni ad ea docenda que 
spiritus sunt, propter tuam ad me propinquitatem 


3? Matth, x, 34. ** Philipp. 11, 19. ** Marc. xi, 13, 21. 


coo c στ —-—*z— ww — —RW 4 ———— ^ 








591 MICHAELIS PSELLI 502 


Spiritus sancti muneribus decorata. Α me enim A σκιῶν. Καὶ ἐλθὲ εἰς τὸ διδάσκεσθαι τὰ τοῦ πνεύµα- 


longius quodammodo recedis, dum in figuris des- 
cendis ad discipulas erudiendas, eisque nondum 
ea qu& spiritus sunt percipientibus, seasu pulchra 
videris, non spiritu. Deinde exposita causa, cur 
ei, ut ad se veniret, praecepisset : advenisse enim 
tempus adventus sui in carne : quamobrem dicebat 
etiam discipulis suis : Surgite, eamus hinc?! : quanta 
cum fiducia venire ad se debeat, non declaravit. 
Quocirca nunc etiam illud exponit : Et veni, colum- 
ba mea in tegmine peirz. Quando te discipule non 
sequuntur, per res sensibiles docentem ea que 
Spiritus sunt; veni,tu spiritalis, mea, qui sum 
immutabilis, evangelica doctrina servata : sic ut 
non abhorreat & preceptorum legis scripte obser- 
vatione. Lex enim scripta instar propugnaculi ab 
actionum vitiis premuniebat, et figuras duntaxat 
veritatis ostendebat : quibus ordine ad perfectio- 
nem ita tendebatur, ut actionis quidem vitiorum 
purgationem, ipsarum etiam cogitationum: impro- 
barum ablutio, figurarum autem contemplationem 
Bpiritalis ad veritatem provectio sequeretur. Quee 
quidem docet lex spiritus : Evangelium videlicet in 
quo tegimur a spiritali petra, qui, ut divus ait Apo- 
Btolus 26 Christus est.Sic igitur sponsam vocans, 
quid deinceps velit, ostendit : nimirum ut umbre 
doctrina relicta in spiritu et veritate ad se veniat. 


τος διὰ τὴν πρὸς ἐμὲ ἐγγύτητα ὡραϊσμένη pot τοῖς 
τοῦ παναγίου Πνεύματος ἐνεργήμασιν. Ἐν ol; γὰρ 
τρόπον τινὰ μακρύνῃ ἀπ᾿ ἐμοῦ τοῖς τύποις, διὰ 
τὰς μαθητευοµένας συγχαταθαίνουσα, iv αἰσθήσει 
xXÀi καὶ οὐ πνεύµατι, ταύταις δοκεῖς, ὡς μὴ χω- 
ρούσαις τὰ τοῦ πνεύματος. Εἴτα ἐπειδὴ τὴν μὲν alcíav 
ὑπίδειξε δι’ ἣν ἀπῄτησεν αὐτὴν vi,» πρὸς αὐτὸν ἆπαν- 
έλευσιν, διδάξας ἐφθακέναι τὸν καιρὸν τῆς iv. σαρχὶ 
ἐπιδημίας αὐτοῦ, καθ ἣν καὶ πρὸς τοὺς οἰκείους µα- 
θητὰς ἔλεγε τό ᾿Ἐγείρσθε, ἄγωμεν ἐντεῦθεν τὸ 
δὲ, iv ποίᾳ ἀσφαλείᾳ δεῖ πρὸς αὐτὸν ταύτην ἑλ- 
θεῖν, οὐκ ἐἑδήλωσε, νῦν xal ταύτην διδασχων, 
φησίν Καὶ ἐλθὲ σὺ, περιστρά µου, ἐν σκέπῃ 
τῆς πέτρας . Εχόμενα τοῦ προτειχίσµατος ' ἤτοι, 
ἐπειδή σοι μὴ ἐπακολουθοῦσιν αἱ διδασχόµεναι, δι- 
δασχούσῃ ταύτας διὰ τῶν ἐν αἰσθήσει τὰ τοῦ πνεύ- 
µατος, ἐλθὲ cà, ἡ πνευματικὴ, τῇ ἐμῇ τοῦ ἀτρέπτου 
εὐαγγελικῇ παιδαγωγίᾳ φυλαττομένῃ ἀκχολούθως τῇ 
κατὰ τὰς ἐντολὰς τοῦ γραπτοῦ νόμου προφυλακῃ. Ὁ 
γὰρ Ὑραπτὸς vópoc προτειχ-σµατος δίκην ἀπὸ τῶν 
κατ ἐνέργειαν παθῶν προεφύλαττε, xai τοὺς τύπους 
μόνον τῆς ἀληθείας ἐδείχνυσιν, οἷς ἀκόλουθον πρὸς τε- 
λειότητα, τῇ μὲν καθάρσει τῶν κατ ἐνέργειαν πα- 
θῶν, ἡ καὶ αὐτῶν τῶν ἑναντίων ἐπιθυμιῶν ἔκπλυσις" 
τῇ δὲ θεωρίᾳ τῶν τύπων, ἡ ἐν πνεύµατι ἀναγωγὴ 
πρὸς αὐτὴν τὴν ἀλήθειαν ' ἅπερ ὁ πνευματικὸς 


διδάσκει νόµος, πάντως τὸ Ἐὐαγγέλιον, ἐν ᾧ σκθπόµεθα παρὰ Χριστοῦ τῆς πνευματικῆς πέτρας, κατὰ τὸν θεῖον 
ἀπόστολον. Οὕτως οὖν καλέσας αὐτὴν, xl βούλεται λοιπὸν, τὸ ταύτην καταλιπεῖν τὸ διδάσκειν τὰ τῆς σκιᾶς, καὶ 


πνεύματι xal ἀληθείᾳ ἐλθεῖν πρὸς αὐτὸν, φησίν. 
Ostende mihi faciem tuam. 


Tuam illam, secundum imaginem meam et simi- C 


litudinem, retege faciem ac formam spiritalem ; 
quam ut rudes discipule possent aspicere, figuris 
veritatis et velis contexisti. 

Sonet vox iua in auribus meis. 

Dum mecum spiritaliter vergaris. Vocem enim 
magistre anime spiritus quidem ducit ad aures 
Domini : verba autem et litteram quibus simplex 
in spiritu sermo concrescit compositus, perfert ad 
aures discentium. 


Vos enim tua dulcis. 
Dulcis profecto, oum ea pronuntiet que ad spi- 
ritum pertinent. 
Et facies tua decora. 


Quippe que Domini formam servat, et manibus p 


Spiritus est exornata. 

Surge, veni,propinqua mea, formosa mea, columba 
mea. 

Pselli. 

Hujusce sermonis significationes sepe diximus: 
verba que deinceps sequuntur, interpretemur. 
O virgo, inquit, anima purissima, surge de lapsu, 
et huo veni, alacriter tamen, et nulla coacta 
necessitate, sed volens ac lubens. Non invita, 
inquam, sed ultro veni. Sic enim omnino ad me 


55 Joan. xiv, 51. 95 [ Cor. x, 4. 


Δεϊζόν uot τὴν ὄψιν σου. 

"χουν, ἀνακάλυψόν poc τὸν xaz' sixóva ἐμὴν καὶ 
ὁμοίωσιν πνευματικόν σου χαρακτῆρα , ὃν διὰ τὸ 
θεατὸν ταῖς μαθητευομέναις Ὑενέσθαι, τύποις της 
ἀληθείας καὶ συµθόλοις συνεκάλυψας. 

Καὶ ἀχούτισόν µε τὴν φωνήν σου. 

Ἐν τῷ πνευματικῶς ἐἑντυγχάνειν µοι. Τὴν γὰρ 
φωνὴν τῆς διδασκάλου ψυχῆς τὸ μὲν πνεῦμα ἀνά- 
ει πρὸς τὰ dz Κυρίου: τὰ Sb ῥήματα καὶ τὸ 
γράµµα, οἷς à ἁπλοῦς bv πνεύµατι λόγος παχόνεται 
συντιθέµενος, κατάγει πρὸς τὰ ὦτα τῶν µαθητευοµί- 
νων. 

Ὄτι ἡ φωνή σου ἡδεῖα. 
Δηλαδὴ γλσκεῖα ὡς τὰ τοῦ πνεύματος φθεγγυµένη. 


Καὶ ἡ ὄψις σου ὡραία. 

Ὡς τὸν Δεσποτικὸν σώζουσα χαρακτῆρα, xal ταῖς 
χερσὶ καθωραϊσμένη τοῦ Πνεύματος. 

᾿Ανάστα, ἐλθὲ, ἡ πλησίον µου, καλή µου, περιστεράἆ 
μου. 

Ψελλοῦ. 

Τούτου πολλάκις εἴπομεν τοῦ λόγου τὰς ἐμφάσεις" 
Λόγους λοιπὸν τοὺς ἐφεξῆς προσεφερμηνευτέον, 
Ὦ παρθενεύουσα, φησὶν, quy; χαθαρωτάτη, 
᾿Ανάστηθι τοῦ πτώματος, xal δεῦρο, πλὴν προθύµως, 
Οὐκ ἐξ ἀνάγκης δὲ τινος, ἀλλ᾽ ἑχουσίᾳ γνώµῃ. 
Φημὶ γὰρ δεῦρο, τουτέστιν ἐχουσίως. 











$93 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


594 


Οὕτω δὲ πάντως πρὸς ἐμὶ τὴν πίτραν, φησὶ , A accedes,petram utique Chrietum vite sempiterna: 


[φθάσεις, 
"γουν τὴν πέτραν τὸν Χοιστὸν ζωῆς τῆς αἰωνίου, 
ἸΑπὸ τοῦ προτειχίσµατος τοῦ παλκαιτάτου νόµου, 
Τοῦ σύνεγγυς τυγχάνοντος τῆς πέτρας μεταθᾶσα. 
Ἔρχεται γὰρ ὡς ἀληθῶς, τουτέστι προσεγγίζει 
Τῆς πέτρας τὸ πβροτείχισµα, xal μάθε καὶ τὸν 
[τρόπον : 
Προτείχισμα δὲ λέγεται δῇθεν ὁ πάλαι νόμος. 
Ηέτρα δὲ πάλιν ἀῤῥαγὴς ἡ νέα διαθήκη. 
Κἂν δοκῶσιν ἔξωθεν ἀλλήλων ἀφεστάναι, 
'O νόµος ὁ Μωσαϊχὸς καὶ ὁ τῶν Εὐαγγελίων, 
᾽Αλλ’ ὅμως κατὰ δύναμιν ἀλλήλοις συνεργοῦνται. 
T! áp ἐστιν ἐγγύτερον τῶνδε τῶν κελευσµάτων ; 
'O παλαιὸς νομοθετεῖ νόµος τὸ μὴ µοιχεύειν, 
"AX ὁ παρὼν καὶ καθ᾽ ἡμᾶς ὁ τῶν Εὐαγγελίων, 
Καὶ πάλιν ἐγκελεύεται τέμνειν ἐπιθυμίαν. 
᾿Εχεῖνος δ᾽ αὖ ἀπέχειν σε νομοθετεῖ τοῦ φόνου, 
ὍὉ δὲ μηδ’ ὅλως πρὸς ὀργὴν κχινεῖσθαι δογµατίζει. 
E! δὲ ζητεῖς καὶ πρόθατα καὶ Σάθδατα καὶ Ι]άσχα, 
Τὰς φανερὰς xal σαρχικὰς ἐχείνου διατάξεις, 
Καὶ ταῦθ᾽ εὑρήσεις ἐν αὐτῷ πνευματικῶς ἐγκύπτων. 
Ἡ πέτρα γὰρ πνευματιχὴ κ᾿ οὐ χοϊκὸς ὁ τοῖχος. 
᾽λλλ᾽ ἀκουσώμεθα λοιπὸν τῶν losEnc ῥημάτων, 
᾿Απόχρισιν γὰρ δίδωσιν ἡ νύμφη τῷ νυμφίῳ. 
Δεῖξζόν µοι τὴν ὕὄψιν σου, xal ἀχούτισόν µε 
τὴν Φφωνήν σου, ὅτι d φωνή σου ἡδεῖα xai ἡ 
[ὄψις σου ὡραία. 
Μηκέτι got προσομιλῇς, φησὶ καλὲ vuuo!s, 
Διά τινων προφητικῶν xal νομ!κῶν βιθλίων, 


ἃ propugnaculo, a veteri lege, quse petre con- 
juncta est, transcendens. Venit enim vere : hoc 
est, appropinquat ad petre propugnaculum. Et 
disce etiam modum. Propugnaculum autem sane 
dicitur antiqua lex : petra vero solida, novum tes- 
tamentum. Ac quamvis videantur inter se distare 
lex Mosaica, et Evangelium ; virtute tamen con- 
sonant atque inter se congruunt. Quid enim his 
preceptis potest esse conjunclius? Antiqua lex 
vetat adulterium : Evangelium amputat cupidita- 
tem. Illa, ut à cede abstineas, jubet : hoc prohi- 
bet, ne prorsus irascaris. Quod si queris et oves, 
et Sabbata,et Pascha,que illic secundum carnem ; 
hic secundum spiritum, si attenderis, invenies. 
Lapis enim spiritalis, non autem terrenus, est 
paries. Sed, que sequuntur verba, jam audiamus. 
Sponsa enim respondet sponso. 


Ostende mihi faciem tuam : sonet. vox tua in 
auribus meis ; vox enim (ua dulcis, et [acies tua de- 
cora. 

Ne mecum amplius,o sponse formose, per libros 
quosdam propheticos et legales colloquare : sed 


'AXX ὡς ἔξόν µοι βλίψαι σε, καὶ σῆς φωνῆς ἀκοῦσαι, G mihi videre te liceat, et vocem tuam audire; 


᾽Ακούτισόν µε τὴν φωνὴν, καὶ δεῖξόν µοι τὴν 
[θείαν. 

E? γὰρ ftia πέφυκεν οὕτω καὶ γλυκυτάτη 

Ἡ σὴ φωνὴ προφητικῶς ἡμῖν ἦν ἠχουμένη, 

Κἀντεῦθεν fjv aou βλέπομεν ὄψιν ὡς ἐν κατόπτρῳ, 

Ὡραιοτάτη πέφυκε καὶ πανευε!δεστάτη, 

Ὢ ποταπὸν καθέστηχεν τὸ χάλλος τῆς σῆς θίέας͵ 

Καὶ τῆς φωνῆς ὁ γλυκασμὸς ἀμέσως δεδεγμένος | 

Ἴκουσε τὴν παρἀκλησιν τῆς νύμφης ὁ νυµψἰος, 

"Oc μᾶλλον ὥσπερ ἑαυτὸν εἰς τούμφανὲς δεικνύων, 

Πρῶτον ele ἄγραν πχρορμᾶ τοὺς θηρευτὰς, καὶ λέχει : 


Πιάσατε ἡμῖν ἁἀλώπεκας µμικροὺς ἀφανίζοντας 
ἀιπελῶνας, xal αἱ ἄμπελοι ἡμῶν κυπρίζουσιν. 
Ὢ τῆς ορικτῆς xal φοθερᾶς τοῦ Λόγου δυναστείας | 
"Q παναλκοῦς δυνάµεως | ὢ κράτους ἀποῤῥήτου | 
Κελεύει γὰρ τοῖς θηρευταῖς, τουτέστι τοῖς ἀγγέλοις, 
"ὠσπερ ἁλώπεχάς τινας μικρὰς δυστηνοτάτας 
Τὴν πᾶσαν ἀποστατιχὴν δύναμιν τῶν δχιµόνων, 
θηρεῦσαι xal συναγαχεῖν, κρατῆσαι, xa? δεσμεῦσαι, 
Τὸν δράκοντα τὸν μέγιστον τὸν ἀποστάτην quat, 
ος ἐνεδρεύει καθ ἡμῶν, ὡς λέων slc ποίµνας µαί- 
νεται͵ 
Toà κοσµοκράτορος Σατᾶν, τοῦ σκότους τὸν προ- 
[στάτην, 
Τὸν ᾷδην τὸν πλατύνοντα τὸ στόµα τὸ ζοφῶδες, 
Τὸν ἔχοντα καὶ φέροντα τὸ κράτος τοῦ θανάτου, 


Τὸν ἐγκαυχώμενον λαθεῖν ὡς νοσσιὰν στρουθίου, 


sonet vox tua in auribus meis, ostende mihi [α- 
ciem tuam. Nam 8i vox tua nobis jucundissima 
fuit atque dulcissima ; si vultus tuus pulcherrimus 
visus est el maxime decorus, oum vox tua per 
prophetas iusonaret, et formam tuam tanquam in 
speculo cerneremus : quantanam erit presentie 
tue pulcritudo ! quanta vocis ipsius dulcedo, que 
sine ullo medio exaudietur ? Sponse preces audivit 
sponsus,qui ut se ipsum coram magis conspicuum 
prebeat, venatores ad predam exoitat, dicens : 


Capite nobis vulpes parvulas, que demoliuntur 
vineas : el vinez nostra florent. 


O imperium Verbi terribile ac formidandum ! O 
virtutem . omnipotentem! O robur incredibile! 
Venatoribus enim precepit, id est angelis, ut 
vulpeculas quasdam parvulas captu diffloillimas 
pervestigent, comprehendant, superent, vinciant : 
totam nimirum desertricem demonum potestatem : 
draconem illum maximum : illum rebellem natura, 
qui non aliter in nos quam leo in greges desevit, 
mundi principis Satan ; principem tenebrarum, 
infernum tenebrosas fauces suas aperientem, 
habentem ac ferentem mortis imperium ; qui 8e 
passeris nidum,orbem scilicet universum,tanquam 
ova putrida atque abjecta cepisse et diripuisse 
gloriatur : qui terre montes et mareeversurum,et 


591 MICHAELIS PSELLI 592 


Spiritus sancti muneribus decorata. A me enim A σχιῶν, Καὶ ἐλθὶ εἰς τὸ διδάσκεσθαι τὰ τοῦ πνεύµα- 


longius quodammodo recedis, dum in figuris des- 
cendis ad discipulas erudiendas, eisque nondum 
ea que spiritus sunt percipientibus, seasu pulchra 
videris, non spiritu. Deinde exposita causa, cur 
ei, ut ad se veniret, precepisset : advenisse enim 
tempus adventus sui in carne: quamobrem dicebat 
etiam discipulis suis : Surgite, eamus hino** : quanta 
cum fiducia venire ad se debeat, non declaravit. 
Quocirca nunc etiam illud exponit : Et veni, colum- 
ba mea in tegmine Ρε. Quando te discipule non 
sequuntur, per res sensibiles docentem ea que 
Spiritus sunt; veni,tu spiritalis, mea, qui sum 
immutabilis, evangelica doctrina servata : sic ut 
non abhorreat & preceptorum legis scripta obser- 
vatione. Lex enim scripta instar propugnaculi ab 
actionum vitiis premuniebat, et figuras duntaxat 
veritatis ostendebat : quibus ordine ad perfectio- 
nem ita tendebatur, ut. actionis quidem vitiorum 
purgationem, ipsarum etiam cogitationum impro- 
barum ablutio, figurarum autem contemplationem 
spiritalis ad veritatem provectio sequeretur. Quae 
quidem docet lex spiritus : Evangelium videlicet in 
quo tegimur a spiritali petra, qui, ut divus ait Apo- 
Btolus 56 Christus est. Sic igitur sponsam vocans, 
quid deinceps velit, ostendit : nimirum ut umbre 
doctrina relicta in spiritu et veritate ad se veniat. 


τος διὰ τὴν πρὸς ἐμὲ ἐγγύτητα ὡραϊσμένη µοι τοῖς 
τοῦ παναγίου Πνεύματος ἐνεργήμασιν. Ἐν ol; γὰρ 
τρόπον τινὰ μακρύνῃ ἀπ᾿ ἐμοῦ τοῖς τύποις, διὰ 
τὰς µμαθητευοµένας συγχαταθαίνουσα , iv αἱσθήσει 
χαλὴ καὶ οὐ πνεύµατι, ταύταις δοκεῖς, ὡς μὴ χω- 
ρούσαις τὰ τοῦ πνεύματος, Εἶτα ἐπειδὴ τὴν μὲν αἰτίαν 
ὑπέδειξε δι’ ἣν ἀπῄτησεν αὐτὴν vi,» πρὸς αὐτὸν ἔπαν- 
έλευσιν, διδάξας ἐφθακένχι τὸν καιρὸν τῆς ἐν σαρχὶ 
ἐπιδημίας αὐτοῦ, xag! Tw καὶ πρὸς τοὺς οἰκείους µα- 
θητὰς ἔλεγε τό ᾿ἘΕχείρσθε, ἄγωμεν ἐντεῦθεν τὸ 
δὲ, ἐν ποίᾳ ἀσφαλείᾳ δεῖ πρὸς αὐτὸν ταύτην ἑλ- 
θεῖν, οὐκ ἑδήλωσε, νῦν καὶ ταύτην διδάσκων, 
φησιν Καὶ ἐλθὲ σὺ, περιστρά µου, ἐν σχέπῃ 
τῆς πέτρας . Εχόμενα τοῦ προτειχίσµατος * ἴτοι, 
ἐπειδή σοι μὴ ἐπακολουθοῦσιν αἱ διδασχόµεναι, δι- 
δασκούστι ταύτας διὰ τῶν ἐν αἰσθήσει τὰ τοῦ πνεύ- 
µατος, ἐλθὲ có, ἡ πνευματικὴ, τῇ ἐμῇ τοῦ ἀτρέπτου 
εὐαγγελικῇ παιδαγωγίᾳ φυλαττομένῃ ἀχολούθως τῇ 
κατὰ τὰς ἐνταλὰς τοῦ γραπτοῦ νόμου προφυλακῃ. Ὁ 
γὰρ ραπτὸς νόµος προτειχίσµατος δίκην ἀπὸ τῶν 
xav ἐνέργειαν παθῶν προεφύλαττε, xal τοὺς τύπους 
µόνον τῆς ἀληθείας ἐδείκνυειν, otc ἀκόλουθον πρὸς τε- 
λειότητα, τῇ μὲν καθάρσει τῶν κατ’ ἐνέργειαν πα- 
θῶν, ἡ καὶ αυτῶν τῶν ἐναντίων ἐπιθυμιῶν ἔκπλυσις' 
τῇ δὲ θεωρίᾳ τῶν τύπων, ἡ ἐν πυεύματι ἀναγωγὴ 
πρὸς αὐτὴν τὴν ἀλήθειαν  ἄπερ ὁ πνευματικὸς 


διδάσκει νόµος, πάντως τὸ Ἐθαγγέλιον, ἐν ᾧ σκεπόµεθα παρὰ Χριστοῦ τῆς πνευματικῆς πέτρας, χατὰ τὸν θεῖον 
ἀπόστολον. Οὕτως οὖν καλέσας αὐτὴν, τί βούλεται λοιπὸν, τὸ ταύτην καταλιπεῖν τὸ διδάσκειν τὰ τῆς σκιᾶς, καὶ 


πνεύµατι καὶ ἀληθείᾳ ἐλθεῖν πρὸς αὐτὸν, φησίν. 
Ostende mihi faciem tuam. 


Tuam illam, secundum imaginem meam et simi- C 


litudinem, retege faciem ac formam spiritalem ; 
quam ut rudes discipule possent aspicere, figuris 
veritatis et velis contexisti. 

Sonel voz tua in auribus meis. 

Dum mecum spiritaliter versaris. Vocem enim 
magistre anime spiritus quidem ducit ad aures 
Domini : verba autem et litteram quibus simplex 
in spiritu sermo concrescit compositus, perfert ad 
aures discentium. 


Vos enim tua dulcis. 
Dulcis profecto, cum ea pronuntiet que ad spi- 


ritum pertinent. 
Et facies (ua decora. 


Δεϊξόν µοι τὴν ὄψιν σου. 

χουν, ἀναχάλυψόν pov τὸν κατ’ εἰχόνα ἐμὴν καὶ 
ὁμοίωσιν πνευματικόν σου χαρακτῆρα , ὃν διὰ τὸ 
θεατὸν ταῖς μαθητευοµέναις γενέσθαι, τύποις τῆς 
ἀληθείας καὶ συµθόλοις συνεχάλυψας. 

Καὶ ἀχούτισόν µε τὴν φωνήν σου. 

Ἐν τῷ πνευματικῶς ὀἑντυγχάνειν µοι. Τὴν γὰρ 
φωνὴν τῆς διδασκάλου ψυχῆς τὸ piv πνεῦμα ἀνά- 
ει πρὸς τὰ dz Κυρίου” τὰ δὲ ῥήματα xai τὸ 
γράμμα, οἷς ὁ ἁπλοὺς ἐν πνεύµατι λόγος παχύνεται 
συντιθέµενος, κατάγει πρὸς τὰ ὥτα τῶν μαθητευομέ- 
νων. 

"Oct ἡ φωνή σου ἠδεῖα. 
Δηλαδὴ γλσχεῖα ὡς τὰ τοῦ πνεύματος φθεγγυµένη. 


Καὶ ἡ ὄψις σου ὡραία. 


Quippe quia Domini formam servat, et manibus ῃ Ὡς τὸν Δεσποτικὸν σώζουσα χαρακτῆρα, xal ταῖς 


Spiritus est exornata. 

Surge, veni,propinqua mea, formosa mea, columba 
mea. 

Pselli. 

Hujusce sermonis significationes sepe diximus: 
verba que deinceps sequuntur, interpretemur. 
O virgo, inquit, anima purissima, surge de lapsu, 
et huoc veni, alacriter tamen, et nulla coacta 
necessitate, sed volens ac lubens. Non invita, 
inquam, sed ultro veni. Sio enim omnino ad me 


15 Joan. xiv, 51. 36 [ Cor. x, 4. 


χερσὶ καθωραϊσμένη τοῦ Πνεύματος. 

᾽Ανάστα, ἐλθὲ, ἡ πλησίον µου, καλή µου, περιστερά 
μου. 

Ψελλοῦ. 

Τούτου πολλάκις εἴπομεν τοῦ λόγου τὰς ἐμφάσεις' 
Λόγους λοιπὸν τοὺς ἐφεξῆς προσεφερμηνευτέον, 
Ὦ παρθενεύουσα, φησὶν, duy?; καθαρωτάτη, 
᾿Ανάστηθι τοῦ πτώματος, xal δεῦρο, πλὴν προθύµως, 
Οὐκ ἐξ ἀνάγκης δὲ τινος, ἀλλ᾽ ἑχουσίᾳ γνώµη. 
Φημὶ γὰρ δεῦρο, τουτέστιν ἑκουσίως. 











$93 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


594 


Οὕτω δὲ πάντως πρὸς ἐμὶ τὴν πέτραν, φησὶ , A accedes,petram utique Christum vite sempiterne: 


[φθάσεις, 
χουν τὴν πέτραν τὸν Χοιστὸν ζωῆς τῆς αἰωνίου, 
᾽Απὸ τοῦ προτειχίσµατος τοῦ παλαιτάτου νόµου, 

Τοῦ σύνεγγυς τυγχάνοντος τῆς πέτρας μεταθᾶσα, 
Ἔρχεται γὰρ ὡς ἀληθῶς, τουτέστι προσεγγίζει 
Ῥῆς πέτρας τὸ προτείχισµα, καὶ μάθε χαὶ τὸν 

[τρόπον * 

Προτείχισµα δὲ λέγεται δῆθεν ὁ πάλαι νόμος. 
Ηέτρα δὲ πάλιν ἀῤῥαγὴς ἡ νέα διαθήκη. 
Κἂν δοχῶσιν ἔξωθεν ἀλλήλων ἀφεστάναι, 
'O νόµος ὁ Μωσαϊκὸς καὶ ὁ τῶν Εὐαγγελίων, 
᾽Αλλ’ ὅμως κατὰ δύναμιν ἀλλήλοις συνεργοῦνται. 
Τί «áp ἐστιν ἐγγύτερον τῶνδε τῶν κελευσμάτων ; 
'O παλαιὸς νομοθετεῖ νόμος τὸ μὴ µοιχεύειν, 
Αλλ’ ὁ παρὼν καὶ καθ) ἡμᾶς ὁ τῶν Εὐαγγελίων, 
Καὶ πάλιν ἐγχελεύεται τέμνειν ἐπιθυμίαν. 
Εχεῖνος δ᾽ αὖ ἀπέχειν σε νομοθετεῖ τοῦ φόνου, 
Ὁ δὲ μηδ’ ὅλως πρὸς ὀργὴν κινεῖσθαι δογµατίζει. 
El δὲ ζητεῖς καὶ πρόθατα xai Σάθθατα καὶ Ι]άσχα, 
Τὰς φανερὰς xal σαρκικὰς ἐχείνου διατάξεις, 
Καὶ ταῦθ᾽ εὀρήσεις ἐν αὐτῷ πνευματικῶς ἐγκύπτων. 
Ἡ πέτρα γὰρ πνευματιχἡ x' οὐ χοϊκὸς ὁ τοῖχος. 
λλλ’ ἀχουσώμεθα λοιπὸν τῶν έφεξης ῥημάτων, 
᾽Απόχρισιν γὰρ δίδωσιν ἡ νύμφη τῷ νυμφίφ. 

Asttóv µοι τὴν ὄψιν σου, καὶ ἀχούτισόν µε 
τὴν Φφωνήν σου, ὅτι ἡ φωνή σου ἡἠδεῖα xai d 

[ὄψις σου ὡραία. 

Μηκέτι µοι προσομιλῇς, φησὶ καλὲ vous, 
Διά τινων προφητικῶν καὶ νομ!κῶν βιθλίων, 


ἃ propugnaculo, & veteri lege, que petre con- 
juncta est, transcendens. Venit enim vere : hoc 
est, appropinquat ad petre propugnaculum. Et 
disce etiam modum. Propugnaculum autem sane 
dicitur antiqua lex : petra vero solida, novum tes- 
tamentum. Ac quamvis videantur inter se distare 
lex Mosaica, et Evangelium ; virtute tamen con- 
sonant atque inter se congruunt. Quid euim his 
preceptis potest esse conjunctius? Antiqua lex 
vetat adulterium : Evangelium amputat cupidita- 
tem. Illa, ut à cede abstineas, jubet : hoc prohi- 
bet, ne prorsus irascaris. Quod si queris et oves, 
et Sabbata,et Pascha,que illio secundum carnem ; 
hic secundum spiritum, si attenderis, invenies. 
Lapis enim spiritalis, non autem terrenus, est 
paries. Sed, que sequuntur verba, jam audiamus. 
Sponsa enim respondet sponso. 


Ostende mihi faciem tuam : sonet. vox tua in 
auribus meis ; voz enim lua du!cis, et facies tua de- 
cora. 

Ne mecum amplius,o sponse formose, per libros 
quosdam propheticos et legales colloquare : sed 


᾽λλλ’ ὡς ἔξόν µοι βλέψαι σε, καὶ σῆς φωνῆς ἀκοῦσαι, Ὦ mihi videre te liceat, et vocem tuam audire; 


᾽Ακούτισόν µε τὴν φωνὴν, καὶ δεῖξόν µοι τὴν 
[θείαν. 

E? γὰρ ἡδεῖα πάφυκεν οὕτω καὶ γλυχυτάτη 

'H σἡ φωνὴ προφητικῶς ἡμῖν ἦν ἠχουμένη, 

Κἀάντεῦθεν fjv σου βλέπομεν ὄψιν ὡς ἐν κατόπτρψ, 

Ὡραιοτάτη πέφυχε xai πανευειδεστάτη, 

Ὦ ποταπὸν καθέστηκεν τὸ χάλλος τῆς σῆς θίας, 

Καὶ τῆς φωνῆς ὁ γλυκασμὸς ἀμέσως δεδεγµένος | 

κουσε τὴν παράκλησιν τῆς νύμφης ὁ νυµψίος͵, 

*Oc μᾶλλον ὥσπερ ἑαυτὸν εἰς τοὐμφανὲς δειχνύων, 

Πρῶτον ele ἄγραν πχρορμᾷ τοὺς θηρευτὰς, xal λέγει - 


Πιάσατε ἡμῖν ἁλώπεχας µμικροὺς ἁφανίζοντας 
ἀμπελῶνας, xal αἱ ἄμπελοι ἡμῶν κυπρίζουσιν. 
Ὢ τῆς ορικτῆς xal φοθερᾶς τοῦ Λόγου δυναστείας | 
Ὢ παναλκοῦς δυνάµεως | ὢ κράτους ἀποῤῥήτου | 
Κελεύει γὰρ τοῖς θηρευταῖς, τουτέστι τοῖς ἀγγέλοις, 
"ωσπερ ἁλώπεχάς τινας μικρὰς δυστηνοτάτας 
Τὴν πᾶσαν ἀποστατιχὴν δύναμιν τῶν δαιμόνων, 
θηρεῦσαει xal συναγαγεῖν, κρατῆσαι, xa! δεσμεῦσαι, 
Τὸν δράκοντα τὸν μέγιστον τὸν ἀποστάτην φυσει, 
*Oc ἐνεδρεύει καθ ἡμῶν, ὡς λέων slc ποίμνας µαί- 
νεται͵ 
Tou χοσµοκράτορος Σατᾶν, τοῦ σκότους τὸν προ- 
[στάτην, 
Τὸν ὥδην τὸν πλατόνοντα τὸ στόµα τὸ ζοφῶδες, 
Τὸν ἔχοντα καὶ φέροντα τὸ κράτος τοῦ θανάτου, 
Τὸν ἐγκαυχώμενον λαθεῖν ὡς νοσσιὰν στρουθίου, 


sonet voz tua in auribus meis, ostende mihi [a- 
ciem (tuam. Nam 8i vox tua nobis jucundissima 
fuit atque dulcissima ; si vultus tuus pulcherrimus 
visus est el maxime decorus, oum vox tua per 
prophetas i.sonaret, et formam tuam tanquam in 
speculo cerneremus : quantanam erit presentie 
tue pulcritudo ! quanta vocis ipsius dulcedo, que 
sine ullo medio exaudietur ? Sponse preces audivit 
sponsus,qui uLse ipsum coram magis conspicuum 
prebeat, venatores ad predam excitat, dicens : 


Capite nobis vulpes parvulas, que demoliuntur 
vineas : el vinez nostra florent. 


O imperium Verbi terribile ac formidandum ! O 
virtutem . omnipotentem! O robur incredibile! 
Venatoribus enim precepit, id est angelis, ut 
vulpeculas quasdam parvulas captu difflcillimas 
pervestigent, comprehendant, superent, vinciant : 
totam nimirum desertricem demonum potestatem : 
draconem illum maximum : illum rebellem natura, 
qui non aliter in nos quam leo in greges desevit, 
mundi principis Satan ; principem tenebrarum, 
infernum tenebrosas fauces suas  aperientem, 
habentem ac ferentem mortis imperium ; qui se 
passeris nidum,orbem scilicet universum,tanquam 
ova putrida atque abjecta cepisse et diripuisse 
gloriatur : qui terre montes et mareeversurum,et 


595 


MICHAELIS PSELL! 


$96 


in nubibus sedem collocaturum se jactitat *' : A Τὴν οἴκουμένην σύµπασαν, καὶ ταύτην ἀφαρπάσαι, 


cujus quidem latera sunt enea,et dorsum ferreum, 
viscera autem amyrites lapis: serpentem ipsum 
gravem ; illum senem, ingentem illum, omnemque 
aliam virtutem ejus hostilem : virtus sane potentie 
tanquam vulpeculas parvas et natura fraudulentasg 
appellat. Comprehendite, inquit, mibi parvas vul- 
pes, que animas humanas demoliuntur. Has enim 
Bolas vineas vocat. 


΄ 


Trium Ραΐγιη. 
Cum autemadsponsi mandatum magistra anime 


ipsi presto essent, et cum eo ex doctrina ipsius B 


versarentur, ad eas hac verba facit : Capite nobis 
vulpes parvulas : observantia preceptorum, simul 
eum vitiorum motionibus astutissimos ipsorum 
auctores spiritus cohibete : qui parvuli videntur 
adhuc, cum ipse motiones nondum in actum pro- 
cesserint, Nobis autem dixit capite propter finem 
propositum, qui ia illis erudiendis expletur. Quz 
demoliuntur vineas, id est, animas evertunt, qua 
per fidem in me sunt plantate. Ef vines nostre 
florent. Anima diligenter a nobis ad salutem insti- 
tutse jam florent secundum virtutem,fallacissimis, 
ut dictum est, spiritibus profligalis. 


Pselli. 


Ὡς «à τὰ σαθβότατα καταπεφρονηµένα, 
Τὸν εξαλείφειν φάσκο,τα γῆς ὄρους καὶ θαλάττης, 
Τὸν ἐν νεφἑλῃ λέγοντα τὸν θρόνον καθιδρύσαε, 
Οὗπερ χαλκαϊ μὲν al πλευραὶ xai σιδηρᾶ δ᾽ d, ῥάχις, 
Ἔγκαια δ', ὥς φασιν, αὐτοῦ σµυρίτης λίθος" 
Αὐτὸν τὸν ὄφιν, τὸν δεινὸν, τὸν γέροντα, τὸν µέγαν, 
Καὶ πᾶσαν ἄλλην δύναμιν αὐτου τὴν ἑναντίαν, 
Ἡ δύναµις ὠνόμασε τῆς ὕντως δυναστείας, 
Ὡς ἁλωπέχια μιχρὰ val δολερὰ τῇ φύσει. 
Τοὺς γοῦν μικροὺς ἀλώπεκας, φησὶ, κρατήσατέ uot, 
Ὡς βλαπτικοὺς τυγχάναντας φυχῶν τῶν ἀνθρωπίνων. 
᾽Αμπέλους γὰρ ὡς ἀληθῶς ταύτας ἑννόει µόνας. 

Tov Υ Πατέρων, 

Ἐπεὶ δὲ χατὰ κχέλευσιν τοῦ νυµφίου παραστᾶσαι 
τούτῳ al διδάσκαλοι ψυχαὶ, ὑπὲρ τῶν διδασχοµένων 
αὐτῷ ῥἐντυγχάνουσι, πρὸς ταύτας οὕτως φησίν ’ 
Πιάσατε ἡμῖν ἁλώπεχας μικρὰς, ἦγουν κατάσχετε 
διὰ τῶν ἐντολῶν pa ταῖς χινήσεσι τῶν παθῶν τὰ 
τούτων αἴτια δολερώτατα πνεύματα ἔτι δοκοῦντα 
νεάζειν, εἶ µήπω al τῶν παθῶν κινήσεις προχόψου- 
c.v εἲς ἐνέργειαν. "uiv δὲ φησι κατάσχετε, διὰ τὸ 
πέρας δξξασθαι τὸ κατὰ σχοπὺν ἡμῖν ἐπὶ 
μαθιτευομέναις. ᾿Αφανίζοντας ἀμπελῶνας ' ὅδη- 
λαδη, ἀπολλύντας ψυχὰς τῇ slc ἐμὲ πίστει πεφυ- 
τευµένας. Καὶ αἱ ἄμπελοι ἡμῶν κχυπρίζουσιν’ τοι, 
αἱ παρ) ἡμῶν πρὸς σωτηρίαν ἐπιμελούμεναι ψυχαῖ 
ἤδη ἀνθοῦσι κατ’ ἀρετὴν, τῶν δολερωτάτων πνευμᾶ- 
των κατασχεθέντω», ὡς εἴρηται. 

Ψελλοῦ. 


ταῖς 


Sed videamus quid dicat etiam sponsa et virgo: C aXX ἴδωμεν xal τί φησιν ἡ νύμφη xai παρθένος. 


Nepos meus mihi, et ego tlli. 

Verum morose deinceps sponso loquitur : 

Qus pascit inter litia, donec aspiret dies, εἰ incli- 
mentur umbre, revertere : similis esto iu, nepos 
mi, caprae hínnulove cervorum super monies con- 
vallium. 

O pulcherrime pastor ovium, qua mente sunt 
predite, inquit sponsa ad ipsum Verbum et spon- 
sum, qui oves tuas virtutibus, ut liliis pascis, 
rursus te caprese aut cervorum hinnulo similem 
prebe, ut paulo ante euper vallium montes salie- 
bas : atque omnem potentiam adversantem everte, 
et colles nimis elatos exequa. Sic enim cursibus 
tuis omnis vallis implebitur : et omnis malitie 


᾿Αδελφιδός µου ἐμοὶ, κἀγὼ αὐτῷ. 
αλλ’ ἐφεξῆς ἐκδυσωπεῖ λέγουσα τῷ νυμφίῳ' 

'O ποιµαίνων ἓν τοῖς Χρίνοις, ἕως οὗ διαπνεύσῃ 
ἡ ἡμέρα καὶ κινηθῶσιν al σκιαὶ, ἀπόστρεφον, 
ὁμοιώθητι σὺ, ἁδελφιδέ µου, τῷ δόρκωνι fj, νεθρῷ 
ἐλάφων ἐπὶ τὰ ὄρη κοιλωµάτων. 
Ὦ κκλλιστότατε ποιμὴν τῶν λογικῶν προθάτων, 
Φησὶν ἡ νύμφη πρὸς αὐτὸν τὸν Λόγον xal νυµφίον, 
Ὃς τρέφεις σου τὰ πρόθατα ταῖς ἀρεταῖς ὡς κρἰνοις, 
Καὶ πάλιν φάνηθι δορκὰς fj καὶ νεθρὸς ἐλάφων, 
Καὶ πάλιν ἀναζήτησον ὥσπερ ἀνθυποστρέψας, 
"Απερ ἐπήδας πρὸ μικροῦ τῶν κοιλωµάτων ὄρη, 
Καὶ πᾶσαν ἐξαφάνισον δύναμιν ἐναντίαν, 
Καὶ καθ)μάλισον βουνοὺς τοὺς ἄγαν ἐπηρμένους. 


collis humiliabitur : et omnes impietatis umbre Ὦ Οὕτω γὰρ πληρωθήσεται σοῖς δρόµοις πᾶσα φάραγξ, 


discutientur 
rabit. 


: et dies salutis mortalibus aspi- 
Trium Patrum. 


Reverlere, assimilare tu, nepos mi, caprez hin- 
nulorc cervorum super montes convallium. 


Spiritales feras, animarum  corruptrices qua 
contra nos seviunt, et serpentium more, vitiorum 
virus in nos effundunt, repelle. Et propterea tu, 


9! [sa. xiv, 14. 


Kai πᾶς ταπεινωθήσεται βουνὸς ὁ τῆς xaxlac, 
Καὶ πᾶσαι κινηθήσονται σχιαὶ τῆς ἀθεῖας, 
Καὶ διαπνεύσει βροτοῖς ἡμέρα σωτηρίας. 
Τῶν Υ Πατέρων. 

᾿Απόστριφον, ὁμοιώθητι σὺ, ἁἀδελφιδέ µου, τῷ 
δόρχκωνι, ἢ νεθρῷ ἐλάφων ἐπὶ τὰ Üpr τῶν κοι- 
λωμάτων. 

Απόστριψον δὲ τὰ καθ ἡμῶν µαινόµενα Φϕυ- 
οφθόρα νοητὰ θηρία, τὰ δίχην ὄφεων τὸν lóv τῶν 
παθῶν ἐν ἡμῖν ἐκχέοντα. κἀντεῦθεν ὁμοιώθητι σὺ 








591 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


998 


πάντως, ἡ τοῦ θεοῦ καὶ Πατρὸς ἐνυπόστατος δύναμις, À dileote mi, qui Dei et Patris unius atque ejusdem 


ἀγαπητέ µου, τοῖς φυγαδεύουσι ζώοις τὰ ἰοθόλα θη- 
pla, iv τῷ ἀπελσύνει πὀόῤῥω ἡμῶν τὰ πονηρότατα 
πνεύματα" οὕτω δὲ τούτοις ὁμοιώθητι, ἐρχόμενος 
ἐπὶ τὰς λιδασκάλους, τὰς δίχην ὁρῶν ὑπερκειμένας 
τῶν κχοιλανθεισῶν τοῖς τῶν παθῶν ῥεύμασι µαθη- 
τριῶν, ὥστε φυγαδεῦσαι διὰ µέσων ἐκείνων τὰ τὴν 
τούτων κατωρύξαντα φυσιχὴν ὁμαλότητα, xai ἐν 
ταύταις ἐμφωλεύσαντα φυχοφθόρα θηρία" κἀντεῦθεν 
ἀποκαταστῆσαι πάλιν αὐταῖς τὴν εἰρημένην ὁμαλό- 
τητα΄ φημὶ δὲ τὴν τῶν ψυχικῶν δυνάμεων ἰσονο- 
μίαν. 
Τῶν Υ Πατέρων. 

Ταῦτα τοίνυν ἡ διδάσκαλος τὸν vopuplov περὶ τῶν 
μαθητευοµένων αἰτησαμένη, πρὸς ταύτας λοιπὸν 
τρέπει τὸν λόγον, xal τὰ οἶχεῖα ἐξηγουμένη αὐταῖς, 
xai διὰ τούτων ταύτας ἐνάγειν ἐπιχειροῦσα, φησίν' 
"Exi κχοίτην µου dv νυξὶν ἐζήτησα ὃν ἠγάπησεν d) 
ψυχή μου. ἄγουν i» capxi µου, ἐφ ᾖ ἐδόκουν διὰ 
τὸ κατ αὐτὶν Ἠδὺ ἀναπαύεσθαι, ἐν ταῖς νυξὶ τῆς 
ἀγνοίας ἐζήτησα τὸ κυρίως xaÀóv, ὅπερ doti ὁ ἐμοὶ 
ἠγαπημένος νυµφίος , εὑρεῖν , κατὰ τὸ εἱρημένον, 
ὅτι νὺξ ἦν περὶ ἐμὶ τὴν δείλαιον, καὶ οὐκ Evo: 
φωτισμὸν γὰρ εἶναι τὴν τρυφὴν ὑπελάμθανον. 
Ἐζήτησα αὐτὸν καὶ οὐχ εὗρον αὐτὸν, ἐκάλεσα 
αὐτὸν, xal οὐχ ὑπήχουσέ µου’ δηλαδὴ ζητήσασα 
αὐτὸν iv τοῖς χατὰ σάρχα ἡδίέοιν, οὐχ εὗρον. Ἐπειδὴ 
τῇ σαρχικῇ ἡδονῇ φυσικῶς ὁ πόνος ςυνἐξεῦκται' ὅτι 
φθορᾶς, τις ὀδύνη ἐστὶν, ἡ κατ αἴσθησιν ἡδονὴ 
ένεσις . Κάντεῦθεν ἀπ᾿ αὐτῆς ἕἔγνων τῆς πείρας, 
ὅτι τῆς κατὰ σάρχα ἡδονῆς ὁ ἐμοὶ ἀγαπώμενος 
ἄπεστι: διόπερ ἐν ταύτῃ καλεσάσης µου τοῦτον πρὸς 
ἁπόλαυσιν ἄλυπον, οὐχ ὑπήκουσεν. "0θεν διαπορου- 
µένη τάδε εἶπον πρὸς ἑμαυτήν ^ ᾿Αναστήσομχαι 01 
xal Χχυκλώσω ἐν τῇ πόλει, ἐν ταῖς ἀγοραῖς καὶ 
ἓν ταῖς πλατείαις' καὶ ζητήσω ὃν ἠγάπησεν ἡ 
Φυχή µου, τοι, ἐγερθήσομαι ἀπὸ τῆς σαρχικῆς 
σχίσεως, καὶ θεωρήσω εἰσχγωγικῶς, καὶ οὕτω 
πράξω. Κάντεῦθεν διὰ πείρας τελεώτερον θεωρήσω’ 
xai ὡς ἀπὸ θεωρίας ἁρχομένη, καὶ εἰς αὐτὴν κατ- 
αντῶσα κυκλώσω iv ἐμαυτῇ Κατὸ πρᾶξιν μὲν ὥσπερ 
ἐν ἀγοραῖς τινος πόλεως, πόνους ola δεδοκιμασμένον 
ἀργύριον µεταθάλλουσα , xal κομιζοµένη ἀρετάς' 
κατὰ θεωρίαν δὲ, ὡς ἐν πλατείαις διεξερχοµένη 
ταῖς φυσικαῖς θεωρίαις τῶν ὄντων' καὶ τὴν τούτων 
διάφορον (visi συλλέγουσα’ xal οὕτω ζητήσω τὸν 


ποθούµενόν qot sópeiv . Ἐζήτησα αὐτὸν, καὶ οὐχ D illum, et non inveni : 


εὗρον αὗτὸν, ἐκάλεσα αὑτὸν, καὶ οὐχ ὑπήχουσέ 

µου. Δηλονότε κατὰ πρᾶξιν xal θεωρίαν ἐζήτησα αὑτὸν, 

μιμουμένη. 

Ἐκάλεσα αὐτὸν xal οὐχ ὑπήκουσέ µου. 

Ψελλοῦ. 

Ὡς ὄντως, ἄκατάληπτος ἡ 0, Χριστέ µου, φύσις. 

Ἐπὶ τὴν κοίτην µου, φησὶ, τὴν ἄγαν προκοπήν 
[μου, 

Ἐν ᾗ καὶ φθάσασα λοιπὸν ἥλπισα καταπαῦσαι, 

Ὡς ἤδη τὸ ἀκρότατον πάντων καταλαθοῦσα' 

"Qxav πρὸς νύκτα πέφθακα τῶν θειῶν μυστηρίων, 

θερμῶς ἀναζητοῦσα τὸν Λόγον xai νυμφίον, 


essentie virtus es, te animentibus illis similem 
exhibe,qua venenosas feras insectantur, ut prooul 
& nobis improbissimos spiritus avertas. Το, 
inquam, illis similem presta,veniens in magistras 
animas, qus inter discipulas perturbationum 
fluetibus depressas, montium instar excellunt : ut 
ipsarum opera propellas et fuges bestias illas 
pestiferags, quae naturalem rudium animarum 
equabilitatem excavant, in eisque sibi latebras 
constituunt. Atque ita pristinam illis virtutum 
equabilitatem redde. 
Trium Patrum. 

Hec igitur magistra cum de discipulis sponso 

disseruisset, ad 688 mox sermonem convertit ; et 


B que ad se ipsam pertinent, exponit; atque ita 


atudet eas instituere. lu lectulo, inquit, meo per 
noctes quadsivi quem diligit anima mea. In carne 
videlicct mea, in qua propter voluptatem per 
noctes ignorantie videbar conquiescere, quesivi, 
quod vere bonum est (is autem dilectus est sponsus 
meus) invenire. Sed ipsa propter causam quam 
commemoravi, quia nimirum nox me miseram 
occupabat, &on agnovi. Illuminationem enim esse 
delicias arbitrabar. Qusesivi illum, et. non inveni : 
vocavi eum, et non audivit me. Qusesivi scilicet 
ipsum in carnis voluptatibus, et non inveni. Nam 
carnis voluptati naturaliter conjunctus est dolor. 
Corruptionie enim, quie quidem est dolor,voluptas 
que sensu percipitur, est causa, Quapropter expe- 
rimento didici dilectum meum abesse ἃ oarnis 
voluptate: in qu& cum illum vocassem, ut oitra 
molestiam oblectarer, non audivit me. Itaque sic 
hesitabunda locuta sum : Surgam, et circuibo in 
civitate, in foris el plateis, et queram quem diligit 
anima mea. Exsurgam ab habitu carnali, et con- 
templabor primum, atque ita faciam : tum per ex- 
perientiam perfectius contemplabor. Et tanquam 
& contemplatione incipiens atque in eamdem 
desinens, circuibo in me ipsa per aotionem qui- 
dem, veluti in foris alicujus civitatis, labores, 
quasi argentum probatum, impendens, et virtutes 
comparans : per contemplationem autem, tanquam 
in plateis percurrens in naturalibus rerum specu- 
lationibus, et variam illarum soientium colligens : 
atque ita, quem desidero conabor invenire.Quasivt 
vocavi cum, 'et non. audivit 
me. ,Per actionem nimirum et contemplationem 
quesivi illum imitando. 


Vocavi cum, et non audiit me. 


Pselli. 

Tua profecto natura, Christe, comprehendi 
nequit. Ego in lectulo progressionis mee, valde 
profeceram, me conquieturam sperabam, utpote 
qua jam ad perfectionis fastigium pervenissem : 
Sed posteaquam ad divinorum mysteriorum noc- 
tem accessi, ardenti studio Verbum et sponsum 
quarens,illio eum nullo modo conspicuum inveni. 





599 


MICHAELIS PSELLI 


600 


Cumque rursus illum vocassem, non respondit A Οὐχ εὗρον τοῦτον οὐδαμῶς ἐχεῖσε πεφηνότα, 


mihi. Quam vere sponsa sollicitudinem exaggerat 
suam! Nulla enim anima, licet ad angelorum 
perfectionem accedat, et ad rerum penitus arca- 
narum cognitionem perveniat, se divinam essen- 
tiam inspecturam speret. Quando igitur sponsum 
quem quieiverat,non invenit, audiamus,quid ipsa 
velit. Sic enim ait : 

Surgam jam, et circuibo in civilate, in foris el 
ín plateis : et quaeram quem diligit anima mea.Quz- 
sivi illum, el non inveni, Vocavi eum, et non audi- 
vit me. 


Exsurgam, inquit, et perquiram illum.Naturam, 
que mundo continetur, universam pervestigabo. 
Hanc enim civitatem appellat hoc loco : quemad- 
modum et per plateas intelligit coetus angelorum. 
Ad illius igitur,inquit, investigationem me contuli. 
Atque hoc proposito et consilio naturas angelorum 
omnes magno labore exploravi, sperans, me illum 
in angelis assecuturam. Verum cum ipsum inter 
angelos perscrutater, ut quia qualisque esset, unde 
principium haberet, et quo fine concluderetur, 
intelligerem, custodes superne civitatis Sion me 
pervagantem atque inquirentem conspexerunt. Sio 
enim narrationem persequitur suam : 


Invenerunt me custodes, qui obeunt civilatem. 


Tum, inquit, percontata sum illos : 

Num, quem diligit anima mea, vidistis? 

Sperabam enim profecto Verbum et eponsum 
meum in angelis saltem intelligi et. comprehendi 
posse. Verum, cum et hos animadverterem nihil 
scire, ab eis hesitans, inquit, recessi. Àb angelis 
autem haud ita procul concoesseram, cum inveni 
quem diligit anima mea. Ut paululum, inquit, ab 
angelis pertransii, per fidem intelligens, Christum 
omnipotentem et Verbum Deum atque hominem 
nulla ratione comprehendi posse, inveni ipsum in 
lis que ingenii rationisque vim atque intelligen- 
tiam omnem superant.Divina enim Verbi ac sponsi 
natura eo tantum, quo non posse comprehendi 
cognoscitur, fit comprehensibilis. : 

Tenui eum, nec dimisi. donec introduzerim illum 
in domum matris mez, et in cubiculum illius, quz 
me concepit. 

Quoniam incomprehensum, inquit, illum inveni, 
intus eum tenui, et medio cordis, Patrique 
cogternum esse cognovi. Nos enim domus, et 
templa, et cubicula sumus Spiritus sancti, ut 
Paulus ait *, qui et genuit nos et nutrit, quemad- 
modum ipse novit. 


Pselli. 


Sed prestantiorem sponsa progressum assecuta, 
rursus amicos urget his verbia : 
Adjuravi vos, filie Jerusalem, per virtutes et. for- 


51 Cor. irt, 16; vi, 19, II Cor. νι, 16. 


Καὶ πάλιν τοῦτον κέκληκα, πλὴν οὐχ ὑπήκουσέ µου. 

Ὡς ἀληθῶς ἐχκτραγφδεῖ τοὺς λόγους ἡ παρθένος. 

Ψυχὴ vip πᾶσα καθαρὰ, κἂν πρὸς ἀγγέλους φθάσῃ, 

Καὶ τῶν ἀδύτων ἔσωθεν εἰσέλθῃ τῶν ἀῤῥήτῶν, 

M3, νοµιζέτω χατιδεῖν τὴν eu» οὐσίαν. 

Ἐπεὶ γοῦν ὡς ἐζήτησεν οὐχ εὖρε τὸν νυµφίον, 

᾽Αχούσωμεν τί βούλεται. Φησὶ γὰρ οὕτω πάλιν" 
᾿Αναστήσομαι δὴ, καὶ κχυκλώσω ἐν τῇ πόλει, 

ἐν ἀγοραῖς, καὶ ἐν ταῖς πλατείαις, καὶ ζητήσω 

ὃν ἠγάπησεν ἡ ψυχή µου ' ἐζήτησα αὐτὸν, καὶ 

οὐχ εὗρον, ἐχάλεσα αὐτὸν, καὶ οὐχ ὑπήχουσέ 
υ, 

Ἐξανασιήσομαι, φησὶ, καὶ ψηλαφήσω τοῦτον, 

Καὶ πᾶσαν ὑπερχόσμιον περικυκλώσω φύσιν, 


p E πόλιν ἐπωνόμασεν ὁ λόγος τῶν ᾽Ασμᾶτων, 


Καθώς περ εἶπεν ἀγορὰς τὰς ἄνω πανηγύρεις. 
Ὡς γοῦν ἀνέστην δὴ, φησὶ, πρὸς ζήτησιν ἐκείνου. 
Καὶ τῷ σκοπῳ xai λοχισμῷ τὰς τῶν ἀγγέλων φύσεις, 
Απάσας ἐξηρεύνησα μετὰ πολλοῦ τοῦ πόνου, 
Ἐλπίζουσα καταλαθεῖν αὐτὸν ἐν τοῖς ἀγγέλοις. 
Ὡς ἑψηλάφουν τοιγαροῦν αὐτὸν ἐν τοῖς ἀγγέλοις, 
Ὅπως ἂν µάθω τίς ἐστι καὶ ποταπὸς τυγχάνει, 
Καὶ πόθεν ἔχει τὴν ἀρχὴν, xal τίνι καταλήγει, 
Οἱ φύλακες τῆς πόλεως Σιὼν τῆς ἀνωτάτης, 
Περινοστοῦσαν εἶδόν µε τὴν πόλιν, καὶ ζητοῦσαν. 
Φησὶ γὰρ οὕτω καθεξῆς ὥσπερ ἀφηγουμένη ' 
Ἑὔροσαν µε οἱ τηροῦντες, οἱ κυχκλοῦντες ἐν τῇ 
πόλει. | 
Εἶτα, φησὶν, ἠρώτησα πρὸς τοὺς ἀγγέλους τάδε" 
Μὴ ὃν ἠγάπησεν ἡ ψυχή µου, ἴδετε ; 
Ἴλπιζον γὰρ ὡς ἀληθῶς, xdv τοῖς ἀγγέλοις εἶναι 
Καταληπτὸν χαὶ προσιτὸν τὸν Λόγον καὶ νυµφίον. 
Ἐπεὶ δὲ τούτους ἔγνωχα μηδὲν ἐπισταμένους, 
Παρῆλθον αὖθις ἀπ᾿ αὐτῶν, φησὶν, ἐξαποροῦσα. 
Καὶ ὡς μικρὸν ὅτε παρῆλθον ἀπ' αὐτῶν, ἕως οὗ 
[εὗρον ov ἠγάπησεν d) φυχή µου. 
Qc γοῦν παρῆλθον γὰρ, φησὶ, μικρὸν ἐκ τῶν ἁγγέ- 
[λων, 
Πιστεύσασα τῷ λογισμῷ τὴν ἀχαταληψίαν 
Τοῦ ααντοκράτορος Χριστοῦ xai θεανθρώπου Λόγου, 
Εὔρον αὐτὸν ὡς ἀληθῶς ἐν τοῖς ἀκαταλήπτοις. 
Ἡ φύσις γὰρ ἡ θειχἡ τοῦ Λόγου xai νυµφίἰου, 
Ti μὴ καταλαμθάνεσθαι καταληπτὴ τυγχάνει. 
Ἐκράτησα αὐτὸν xal οὐκ ἀφῆχα αὐτὸν, ἕως 
οὗ εἰσήγαγον αὐιὸν εἷς τὸν οἶκον τῆς µητρός 


D µου, καὶ slc τὸ ταμιεῖον τῆς συλλαθούσης µε. 


Ἐπείπερ ἀχατάληπτον αὐτὸν, φησὶν, ἐφεῦρον, 
Ἔνδον αὐτὸν ἐκράτησα καὶ μέσον τῆς καρδίας, 
Καὶ τῷ Πατρὶ συνάναρχον ἐγνώρισα τυγχάνειν, 
Ἡμεῖς γὰρ οἶκοι καὶ ναοὶ καὶ μᾶλιστα ταμεῖα 
Τοῦ Πνεύματος τυγχάνοµεν, χατὰ τὸν µέγαν Παῦλον, 
Τοῦ καὶ γεννήσαντος ἡμᾶς xal τρέφοντος, ὡς οἵδε. 
Ψελλοῦ. 
᾽Αλλὰ τὴν κρείττω προχοπήν ἡ νύμφη Ψτλαφῶσας 
πάλιν τοὺς φίλους δυσωπεῖ. Φησὶ γὰρ τούτοις τάδε - 
Ὥρχισα ὑμᾶς, θυγατέρες Ἱερουσαλὴμ, ἐν ταῖς 





601 


COMMENT. ΙΝ CANTICUM CANTIC. 


602 


δυνάµεσι καὶ ἐν ταῖς ἴσχυσεσ τοῦ ἀγροῦ, ἐὰν Α litudiues agri, si. suscitetis et. excitatis charitatew, 


ἐγείρητε xal ἐξεγείρητε τὴν ἀγάπην ἕως οὗ θε- 
λήσῃ. 

Τοῦ λόγου τούτου φθάσαντες εἴπομεν τὰς ἐμφάσεις * 
λόγους λοιπὸν τοὺς ἐφεξης, ὡς δυνατὸν, σκεπτἐον. 

Τίς αὕτη d ἀναθαίνουσα ἀπὸ τῆς ἐρήμου, ὡς 
στελέχη καπτοῦ, τετυµιαµένη σμµύρναν καὶ λι- 
δανον ἀπὸ πάντων κονιορτῶν μυρεψοῦ ; 
Ταῦτα τοιγάρτοι λέγουσιν ol φίλοι πρὸς ἀλλήλους * 
'O τῶν ῥημάτων δὲ σκοπὸς οὔτός ἐστιν, ὡς οἶμαι, 
Ἡ νύμφη γὰρ καὶ πρότερον ταῖς ἀρεταῖς ὑψώθη, 
Τῃ πίστει, τῇ πραότητι καὶ τῇ δικαιοσύνῃ, 
Ἐπεὶ δὲ καὶ πρὸς ἀρετῆς ἄλλο µετέθη σχῆμα, 
Νηστείας ἁγρυπνίας τε xal προσευχῆς παννύχου, 
Καὶ τὴν μορφὴν ἠλλάξατο ταῖς ἄγαν χαμευνίαις, 
Οἱ φίλοι κατεπλάγησαν τὴν προχοπὴν τῆς νύμφης, 
Kat πως ὑποκρινόμενοι δῆθεν τὸν ἀγνοοῦντα, 
Περὶ τῆς νύμφης θέλουσιν ἐπερωτᾷν ἀλλήλους * 
Τίς αὕτη, λέγοντες, ἐστὶν, ἥτις ἐκ τῆς ἐρήμου 
Πρὸς οὐρανοὺς ἀνέδραμεν, ὥσπερ κάπνου στελέχη 
Σμύρνης ὀσμὴν ἐκπέμπουσα καὶ θαυμαστοῦ λιθάνου ; 
Voy, γὰρ πᾶσα θελουσα λίθανον τελεσθῆναι, 
Ἠγουν τερπνὸν θυμίαμα τῷ βασιλεῖ τῶν ὅλων, 
Αν μὴ νεκρώσῃ πρότερον πάντα τὰ µέλη ταύτης, 
Καὶ σµύρνα δηθεν γένηται Χριστῷ συννεκρωβεῖσα, 
Οὐκ ἄλλως γίνεταί ποτε λίθανον τῷ Κυρίφ. 

Τῶν Υ Πατέρων. 

«Ταῦτας γοῦν τὰς προτελειοτάτας ἐκηγησαμένη 
ἀναθάσεις µου, Ὥρκισα ὑμᾶς, θυγατέρες Ἱερουσα- 
λὴμ, i» ταὶς δυνάµεσι καὶ ἐν ταῖς ἰσχύσεσι τοῦ 


ἀγροῦ, ἐὰν ἐγείρητε καὶ ἐξεγείρητε τὴν ἀγάπην, C 


ἕως ἂν θελήσῃ: δηλαδἡ ὥσπερ ὥρκισα ὑμᾶς διὰ 
τῶν ἀπειλῶν xxl των ἐπαγγελιῶν, κατὰ τὴν αὐτὴν 
ἔννοιαν ὥρκισα πάλιν ὑμᾶς διὰ τῆς xac ἐμὲ ἑξηγή- 
σεως. Δίκην ὄρκου τῷ xav iub παραδείγµατι 
βεθαιώσασα καὶ σττρίξασα πρὸς τὸν κατὰ θεὸν δρό- 
μον * μέχρις ἂν fj θεία ἐμφάνεια τὴν ἀτρεφίαν ὑμῖν 
χαρίσηται. At δὲ θάµδους πληρωθεῖσαι, καὶ καθ 
ἑαυτὰς περὶ τῆς ἐξηγησαμένης διαπορούµεναί φασι " 
Τίς αὕτῃ f$ ἀναθαίνουσα ἀπὸ τῆς ἐρήμου ὡς στε- 
λέχη καπνοῦ ; ἥτοι, mola ἐστὶν αὕτη, ἡ ἀπὸ τῶν 
παθῶν ἑστερημένης ἕξεως πρὸς Θεὸν ὑψουμένη κατ’ 
ἀρετὴν xai γνῶσιν, οἷα κλῶνες καπνοῦ, ὃς ὑπὸ τοῦ 
νεµοµένου ὕλην πυρὸς, ὡς κοῦφος ἀναπέμπεται 
πρὸς ἄέρα ; Οὐτω γὰρ xal πᾶσα ψυχἠ τῷ πνεύµατι 
ζέουσα, χατὰ πρᾶξιν μὲν τὴν τῆς σχρχὸς παχύτητα, 
κατὰ θεωρίαν δὲ τὴν τῆς τῶν ὅντων φύσεως ἐπιφά- 
νειαν λεπτύνχσα, κατὰ τοὺς ἀγαθοὺς τρόπους καὶ 
λόγους κούφη πρὸς θεὸν ἀταφέρεται, μὴ κατασπω- 
µμένη τῇ γηΐνῳ παχύτητι. Οὕτω δὲ πρὸς τὸν οὑράνιον 
νυμµφίον ἀναφέρεται τεθυμιαμένη σμύρναν xal λίδα- 
vov ἀπὸ πάντων κονιορτῶν μυρεψοῦ. Ἔγουν, µεμυ- 
Ρισµένη, οἷα μὲν σµόρνῃ, τῇ ἀρετῇῃ, ὡς τὸ σαρκικὸν 
νεκρώσασα σρόνηµα * ola δὲ λιθάνῳ, τῇ γνώσει, ὡς 
τοῖς χαρακτῆρσι τῆς ἁληθείας θεῖον ἄγαλμα ἑαυτὴν 
ἀποδείξασα. Τοιουτοτρόπως δὲ εὐωδίαστχι διεξερχο- 
µένη τὰς τῶν ὅλων φύσεις, καὶ πρὸς τὸν τούτων 
αἴτιον φεροµένη * ἀφ᾿ Gv δίκην κονιορτῶν οἱ τοὔτων 
λόγοι καὶ τρόποι ἐγείρονται αὐτῇ, λεπτύνοντες ταύ- 


donec voiuerit. 


Heo jam explanavimus ; quare pergamus ad re- 
liqua. 

Quz est ista,qua ascendit de deserto sicut. virgula 
fumi, redolens myrrham et thus ex universis pulve- 
ribus unguentarii ? 

Hec amici inter se colloquuntur : que quidem 
eo spectant, quod cum antea sponsa virtutibus 
his, nempe flde, mansuetudine, justitia, decorata 
fuerit; mox autem ad alios virtutum habitus 
ascenderit, jejunii nimirum, vigilie, orationis 
perpetue, atque aspere humi dormitionis 
sponse profectum stupentes amici, et tanquam 
ignari de illa inter se conquirentes : Quenam 
est, inquiunt, ista, que de solitudine in colos 
ascendit, veluti virgula fumi, odorem redo- 
lens myrrhe et thuris eximii ? Omnis enim anima 
quie studet esse thus et jucundus odor Regi uni- 
versorum, necesse est ut prius mortiflcet omnia 
membra sua, atque ità myrrha fiat cum Christo 
commortua, alioqui thus Domino fieri nunquam 
poterit. 


Trium Pab um. 


Cum igitur has meas ascensiones perfectissimas 
explicarim : Adjuro vos, filie Jerusalem, per vir- 
lutes et fortitudines agri, si suscitetis atque. exciietis 
charitatem, donec velit. Quasi dicat : Quemadmo- 
dum adjuravi vos per minas et promissiones : eo- 
dem modo vos rursum adjuro per eorum que ad 
me pertinent, expositionem, exemplo meo tanquum 
jurejurando vos obstringens atque confirmans, ut 
perpetuo cursu ad Deum contendatis,quoad divina 
presentia sua vobis immutabilitatem largiatur.;At 
ipse admiretione plene, atque inter se de sponsa 
que disseruerat colloquentes : Quamam est, in- 
quiunt, ἐδία quz ascendit de deserto, sicut. virgula 
[umi? Id est, quenam est ista que ex habitu a 
perturbationibus remoto,per virtutem et scientiam 
ad Deum sublata conscendit, velut surculus fumi, 
qui ab igne silvam depascente levis in sera tolli- 
tur? Sic enim omnis quoque anima spiritu suc- 
censa, per actionem quidem, carnis crassitudi- 
nem: per contemplationem autem, rerum species 
extenuans : probis tum moribus, tum sermonibus 
levis ad Deum fertur, nec terreno ,pondere depri- 
mitur.Hac ratione myrrham et thus ex aromatibus 
atque universo pulvere pigmentarii redolens, ad 
colestem sponsum provehitur.Virtute igitur quasi 
myrrha,cum carnis sensum mortiflcaverit, fragrat: 
scentia vero quasi thure, tanquam veritatis notis, 
so ipsam divinam imaginem ostendit. Ita rerum 
naturas pertransiens suaviter olet, ad earumque 
tendit auctorem; : ex quibus instar pulveris earum 
rationes et modi excitantur ei, attenuantes his 
veritatis semitis exploratricibus, accurato ser- 








603 


MICHAELIS PSELLI 


604 


mone,qui totum hoc tanquam in igne spiritus ex- À ταις ταῖς βασανιστικαῖς τῆς ἀληθείας τριθαῖς τοῦ 


coquit. 


En lectulum Salomonis sexaginta fortes ambiunt 
ex fortissimis Israel, omnes tenentes gladios, et ad 
bella doctissimi. Uniuscujyusque ensis super femur 
suum a timore in noctibus. 


Pselli. 

Hac amici ad virginem dicunt, lectuli sponsi 
pulchritudinem explicantes, quo magis succen- 
dant sponse desiderium. Tu vero mihi ad horum 
expositionem diligenter attende. Lectulus Salo- 
monis est eorum qui salvantur, locus. Sexaginta 
aurem fortes qui illum ambiunt, sunt illi ipsi 


profecto, qui galvati sunt. Bexaginta vero dicun- p 


tur quicumque divina gratia vere prestantes, 
demonum qui per noctes homines oppugnant, 
agmina (Íormidine repleverunt. Quemadmodum 
gladio vir sccinctus, imbelles homines et in 
preliis minus  exercitatos  perterrefacit. Illi 
enim signo crucis tanquam gladio ancipiti 
armati, adversus principatus et contra mundi 
et tenebrarum principem Satan constiterunt. 
Bec quidem 8 nobis pro viribus dicta sunt, 
Quod si orationis series haud ita continua videa- 
tur, ne admireris, o princeps, neve commovea- 
ris : sic enim pleraque sunt soripta prophe- 
tica. 


Trium Patrum. 

Discipule igitur, que de magistra sua dubitave- 
rant, quenam esset, nunc de ipsa dicuntur : Ecce 
lectulum Salomonis, in quo quidem Christus Rex 
pacificus conquiescit, qui nos tum sibi, tum inter 
nos, tum Patri suo reconciliavit. Sexaginta fortes 
ambiunt : cogitationes nimirum efficaces, que di- 
vina virtute undique tuentur animam ad Dei quie- 
lem preparatam, adversus fallacias spirituum im- 
proborum.Ratio enim qus quinque sensibus preeest, 
simul cum ipsis sensibus accepta senarium confi- 
ciat numerum. Át cum divina precepta que sunt 
decem numero, is qui sensibus ratione imperat, 
perficit, numerum absolvit sexagenarium, et vir- 


ἐν τῷ πυρὶ τοῦ πνεύματος τόδε τὸ πᾶν οἱονεὶ ἔψον- 
τος ἐξεταστικοῦ λόγου. 

Ἰδοὺ ἡ xAvr, τοῦ Σολομὼν, ἑξήκοντα δυνατοὶ 
xóxÀ« αὐτῆς ἀπὸ τῶν δυνατῶν Ἰσραὴλ, πάντες 
κατέχοντες ῥομφαίας δεδ.δαγµένοι πόλεµον * ανἡρ, 
ῥομφαία αὐτοῦ ἐπὶ τὸν μηρὸν αὐτοῦ ἀπὸ θάμ- 
ους ἐν νυξιν., 

Ψελλοῦ. 

Οἱ φίλοι ταῦτα λεγουσι ὃᾷθεν πρὸς τὴν παρθένον, 

Τὸ κάλλος ἀφηγούμενοι τῆς Χλίνης τοῦ νυµφίου, 
'Oc μᾶλλον ὑπανάψωσι τὸν πὀνον τὸν τῆς νύμφης ' 
Eb δὲ µοι σφόδρα πρόσεχε τῇ τούτων ἐξηγήσει “ 
Κλίνη τυγχάνει Σολομῶν ὁ τῶν σωθέντων τόπος. 
Ἑξήκοντα δὲ δυνατοὶ περικυχκλοῦντες ταύτην, 
Όντως αὐτοὶ πεφύκασιν ol πάνυ σεσωσµένοι. 
Ἑξήχοντα δὲ λέγονται τῷ λόγῳ τῶν ᾽Ασμάτων, 
Οἵτινες οὕτως δυνατοὶ τῇ χάριτι τῇ Gala, 
θάµθους ἐνέπλησαν πολλοῦ τὰ στίχη τῶν δαιμόνων, 
Τῶν iv νυξὶ τὸν πόλεµον ἑχόντων xax' ἀνθρώπων * 
Ὥσπερ ἐκπλήττει τις ἀνὴρ ῥομφαίαν ἐπὶ τὸν μηρὸν 
Φέρων, τοὺς μὴ πρὸς πολεμον καλῶς ἐκδεδοχιμασμέ- 
[νους. 
Ἐκεῖνοι γὰρ σπασάµενοι τὸ τοῦ σταυροῦ σημεῖον, 
Ὥσπερ ῥομφαίαν δίστοµον ἠκονημένην λίαν, 
Hpóc τὰς ἀρχὰς ἀντέστησαν xai πρὸς τὰς ἐξουσίας, 
Τοῦ κοσµοχκράτορος Σατὰν τοῦ σκύτους τοῦ προ- 
[στάτου. 
Ταῦτα μὲν οὕτω παρ) ἡμῶν. ὡς δυνατὸν ἑλέχθη. 
El 9' ἴσως κατὰ σύνταξιν ὁ λόγος οὗ προθαίνει, 
M13, τὸ θαυμάζης, δίσποτα, μὴ τὸ δυσαρεστήσῃς * 
Οὕτω γὰρ ἔχει τὰ πυλλὰ τῶν προφητικωτέρων. 
Τῶν Υ Πατέρων. 
Διαπορήσασαι τοίνυν περὶ τᾶς διδασκάλου al µα- 
θήτριαι, ὅτι clc ἐστιν acr, νῦν 9ασι περὶ αὐτῆς τό - 
'[Bob ἡ κλίνη τοῦ Σολομών ' ἐφ᾽ ἧς πάντως ἕπανα- 
παύεται ὁ πρὸς ἑαυτὸν xal πρὸς ἀλλήλους καὶ πρὸς 
τὸν ἴδιον Πατέρα καταλλάττων fux Χριστὸς, ὁ 
εἰρηνικὸς βασιλεύς. Ἐξήκοντα δυνατοὶ κύχλῳ αὐτῆς, 
οἵπερ εἷσὶν οἱ θείφ δυνάµει πανταχόθεν περιφυλάτ- 
τοντες τὴν slc ἀνάπαυσιν θεοῦ ἑτοιμασθεῖσαν oy yv 
ἀπὸ τῶν ἐπιθουλευόντων πνευμάτων τῆς πονηρίας 
ἐνεργττικοὶ λογισµοί’ τοῦ γὰρ ταῖς πέντε πίσθησεσιν 
ἐπιστατοῦντος λόγου ἅμα ταύταις τὸν ἔξ ἀποτελοῦν- 
τος ἀριθμόν * τῶν δὲ θείων ἐντολῶν ἐκπληρουσῶν 
τὸν δέκα, ὅταν ὁ λόγῳ ἐπιστατῶν ταῖς αἰσθήσεσι τὰς 


tute vivens, ut dictum est. Ez fortissimis Israel. D ῥείας ποιῃ ἐντολὰς, ἑξαπλασιάζει τὴν ἑεχάδα τῶν 


Hi sunt omnino vere mentis Deum videntis no- 
tiones, ex quibus constant efficaces ille cogitatio- 
nes ad bonum peragendum.Ambiuntautem animam 
in qua Deus requiescit, omnes tenentes gladios et 
ad bella doctissimi. Cogitationes enim que dicte 
sunt, ex contemrzlationis quidem habitu gladios 
habent ancipites, quibus ea que sunt contraria, 
dijudicent : ex actionis autem vi usum atque ex- 
perientiam obtinent, quomodo possint adversarim 
potestates profligari. Uniuscujusque ensis super 
[emur suum, a timore in. noctibus. Singule ille 
que dizimus, cogitationes, gladium spiritug quo 


ἐντολῶν, xal τὸν ἑξήκοντα ἀποτελεῖ ἀριθμὸν, τὸ ἀγα- 
θον, ὡς εἴρηται, ἐργαζόμενος. ᾿Απὸ δυνατῶν Ἰσραήλ 
Οὗτοι δὲ πάντως al ἀληθεῖς τοῦ ὁρῶντος θεοῦ veu 
εἶσιν ὄννοιαι. ἀφ᾿ dv ὀφιστάμενοι ol τοῦ ἀγαθοῦ 
ἐνεργητικοὶ λογισμοὶ, περιφυλάττουσι τὴν iv ἕαυτῇ 
ἐπαναπαύσασαν τὸν εἰρηνικὸν βασιλέα φυχἠν, πάντες 
κατέχοντες ῥομφαίας, δεδιδαγµένοι πόλεµον. Πάντες 
δὲ of εἰρημένοι λογισμοὶ, καθ’ ἕξιν μὲν θεωρητικήν, 
olz ροµφαίας διστόµους τὰς διακρίσεις τῶν ἐναντίων 
κατέχουσι * κατ ἐνέργειαν δὲ πρακτικὴν πεπείραν- 
ταιτοῦ πῶς δεῖ ταῖς ἑναντίαις δυνάµεσι µάχεσθαι. 
'Avüp ῥομφαία αὐτοῦ ἐπὶ τὸν μηβὸν αὐτοῦ ἀπὸ 





605 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


608 


6áp6ou iv νυξἰν' diyoov , ἕκαστος τῶν εἴρημένων À vitia conciduntur,adversus concupiscentem anime 


λογισμῶν τὴν ἀναιρετικὴν τῶν παθῶν µάχαιραν τοῦ 
πνεύματος κατὰ τῆς ἐπιθυμητικῆς ὀδυνάµεως τῆς 
Ψυχῆς ἐπιφέρεται, διὰ φόθον τῶν ἐπιθουλευόντων 
αὐτῇ ἐν vuol? τῆς ἁγνοίας, κατὰ τάς ἀλόγους τῆς ἐπι- 
θυµίας ὁρμῆς πονηροτάτων δαιμόνων, 

Φορεῖον ἐποίησαν ἑαοτῷ ὁ βασιλεὺς Σολομὼν ἀπὸ 
ξύλων τοῦ Λιθάνου. Στύλους αὐτοῦ ἐποίησεν ἀργύριον, 
xai ἀνάκλιτον αὐτοῦ χρύσεον' ἐπίθασις αὐτοῦ πορφυρᾶ, 
ἐντὸς αὐτοῦ λιθόστρωτον, ἀγαπην ἀπὸ θυγατέρων Ἰε- 
ρουσαλήμ. 

Ψελλοῦ. 

Φορεῖον ἐποίησεν ἑαυτῷ ὁ βασιλεὺς Σολομών, 
Ὅ λόγος ὁ προχείµενος τοῦ µέλους τῶν Ασμάτων 
T» ἐξ ἐθνῶν αἰνίττεται πανσόφως Ἐκκλησίαν, 
Ὅ βασιλεὺς γὰρ Σολομῶν, τουτέστιν ὁ νυµφίος, 
"O« ἐστιν τῶν ἐθνῶν τῶν ἀπωσμένων πάλαι. 
"στι μὲν γὰρ καὶ Λίθανος σεπτὸς, ἡγιασμένος, 
Οὗτινος µέμνηται Δαθὶδ ὁ ψαλµιγράφος, λἐγων' 
"Qc φοῖνιξ ἐξανθήσει δίκαιος ἐν Kuply, 
Καὶ πληθυνθήσεται καλῶς ὡς κέδρος ἐν Λιθόνῳ. 
"Est: δὲ πάλιν Λίθανος ἀπόθλητος ἐν πᾶσιν, 
Οὗπερ ἐπεύχεται Δαθὶδ τὰς χέδρους συντριθῖναι. 
Στύλους δὲ σ΄ pot νόησον καὶ βάσεις τοῦ φορείου, 
Τοὺς ἀποστόλους ἀληθῶς καὶ τοὺς προφήτας ὅλους, 
Οἵτινες ὑπεστήριξαν Χριστοῦ τὴν Ἐχκλησίαν, 
Καὶ τὴν ἀγάπην ηὔξησαν, ἤγουν τὴν σωτηρίαν. 
Τῶν ἀνθρωπίνων δηλαδἡ φυχῶν τῶν ἀπωσμίνων. 
Ταῦτα μὲν οὖν λελάληχεν ὑπὲρ αὐτῆς ἡ νύμφη. 

Tov Υ΄ Πατέρων. 

Ἐκ τούτων γὰρ τῶν bx τῆς πονηρᾶς ταύτης ἔκχο- 
πέντων ῥίζης, καὶ ἐπὶ Χριστῷ τῷ θεµελίῳ τῆς πἰ- 
στεως ἐποικοδομηθέντων, φορεῖο, ἑαυτῷ πεποίηχεν, 
«oto; Χρισιὸς ὁ εἱἰρηνικὸς βασιλεύς ' ἐπὶ τούτων 
ἐφθαχότων sl; τελειότητα ὥσπερ ὀχούμενος, καὶ 
πρὸς τοὺς διδασκοµένους µεταφερόµενος, Κατὰ µέρος 
δὲ τὴν τοῦ Φηρείου χατασχευὴν ἐξηγούμενοί φασι" 
Στύλους αὐτοῦ ἐποίησεν ἀργύριον, οἵπερ εἰαὶ τὰ 
λόγια Κυρίου, ἃ φησιν ὁ Δαθὶδ, λόγια ἀγνὰ, ἀργύ- 
piov πεπυρωμµένον. "Eg! ol; ὥσπερ τισὶ στόλοις, 
ὕψωσε πρὸς Ὑνῶσιν ἑαυτοῦ ὁ vouoloc τὴν νόμφην, 
οἰκεῖον ταύτην ποιησάµενος Όχημα, φέρουσαν ἐν 
ἑαυτῇ τὴν ἑνωτικὴν τουτωνὶ τῶν λογίων ἀλήθειαν. 
Καὶ ἀνάκλιτον αὐτοῦ Χχρυσίον, ἤγουν κατάπαυσιν 
τῆς κατὰ νοῦν Χινήσεως αὐτῆς πεποίηκε τὸ αὐτοῦ 
ὑπερούσιον. Ὅπερ σηµαίνει ὁ χρυσὸς ὡς τῶν λοιπῶν 
πασῶν ὑλῶν τιµιώτερος. ᾿πίθασις αὐτοῦ πορφύρα, 
δώλονότι βασιλεία θεοῦ. Et γὰρ εἰρηνικὸς ὁ Σολομῶν 
ἑρμηνεύεται, xal δηλοῖ τὸν εἰρηνεύσαντα ἐν ἑαυτῷ 
τὰ πάντα Χριστόν d δὲ εἰρήνη ἀνενόχλητος εὖφρο- 
σύντ ἐστὶν, fj δ᾽ ἀνενόχλητος εὐφροσύνη, ἁστασίαμτος 
θεου βασιλεία ὑπάρχει' βασιλείας ἄρα θεοῦ ἡ ἐπί- 
θασις τῆς ὐὑποδεχομένης ψυχῆς δίκην φορείου τὸν 
εἰρηνικὸν βασιλέα ἐστίν. Ἐντὸς αὐτοῦ λιθόστρωτον 
ἀγάπην ἀπὸ θυγατέρων ᾿Ἱερουσαλήμ ' ἤτοι ἐν τῇ 
χεχριµένῃ διαθἑσει τῆς τούτου χρηµατισάσης φο- 
ρεῖον φυχῆς ἐποίησεν ὁ ἀχρογωνιαῖος λίθος ταῖς ἔαυ- 


39? Psal. χοι, 13. ' Psal. χι, 7. 


potestatem intentant, propter terrorem quam ne- 
quissimi demones dolis suis anime objiciunt in 
noctibus ignorantie,per impetus cupiditatis rationi 
repugnantes. 


Ferculum fecit sibi rez Salomon de lignis Libani : 
colunmas eius fecil argenteas, εἰ reclinatorium 
ejus aureum, ascensum ejus purpureum, medium 
ejus lapidibus constratum, charitatem ο filiabus 
Jerusalem. 

Pselli. 

Ferculum fecit sibi rez Salomon. 

Sermo propositus Cantici canticorum sapientis- 
gime Ecclesiam ex gentibus collectam innuit. Rex 


p enim Salomon, id est, sponsus, qui est gentium 


olim rejectarum. Libanus etiam est venerandus et 
sanctus, de quo Psalmorum conditor David memi- 
nit : Justus, inquiens, ut palma florebit : sicut ce- 
drus Libant multiplicabilur **. Est autem rursum 
Libanus repudiatus in omnibus, cujus quidem 
optat David cedros confringi. Per columnas et 
bases tu mibi apostolos et prophetas intellige,'qui 
Christi Ecclesiam sustinuerunt, et charitatem au- 
xerunt, humanarumque animarum que rejecte 
erant, salutis fuerunt studiosissimi. Hec igitur 
Bponsa de se ipsa locuta est. 


Trium Patrum. 

Ex his enim qui ex improba ista radice excisi 
fuerant, et super Christum fidei fundamentum 
edificati, ferculum sibi fecit ipse Christus Rex ille 
pacifleus : cum super his ad perfectionem addu- 
etis, itanquam in curru, ad erudiendos homines 
veheretur. Sigillatim autem fereuli apparatum 
enarrantes, Columnas ejus, inquiunt, fecil argen- 
teas, quse quidem sunt eloquia Domini : de quibus 
David : Eloquia, inquit, casta : argentum igne eza- 
minatum **. Super quibus tanquam columnis qui- 
busdam sponsus sublatam sponsam ad se traxit, 
proprium ipsam vehiculum constituens, que in se 
ipsa ferret veram horum eloquiorum econjunctio- 
nem. Et reclinatorium ejus aureum : id est, mentis 
ipsius tranquillitatem precipuam sibi ubi quie- 
sceret sedem constituit: id enim per aurum osten- 


D dit, quod rebus omnibus ex materia constantibus 


antecellit. Ascensum ejus aureum : regiam ni- 
mirum Dei. Nam si Salomon signifloat pacificum, 
et Christum indicat qui in se cuncta paocifilcavit : 
pax autem est animi letitia ab omni turbatione 
remota : hec vero letitia eat Dei regia ab omni 
seditione aliena : regia utique Dei est ascensus 
anime, qua ferculi instar suscipit Regem pacifi- 
eum. Medium ejus lapidibus stratum, charilatem a 
filiabus Jerusalem : in affectione videlicet animes, 
quae ferculum ejus declarata est: lapis angularis 


607 


MICHAELIS PSELL! 


608 


divina doctrina sua atque exemplis charitatem A τοῦ θείχις διδασκαλίαις, xxl τοῖς ὑποδείγμασιν ἕστρω- 


coostravit, & buccinatricibus suis apostolicis ani- 
mabus (qua filia quoque Jerusalem diota sunt, 
quoniam quantum ad carnem attinet, inde origi- 
nem trahunt) incipiens : cum apostoli primi ad 
Christi imitationem, animas suas pro salute mul- 
" torum posuerint, preceperintque ut idem efflce- 
rent, quicunque ad perfectionem in Christo cupe- 
rent pervenire.Quamobrem magnus Apostolus:/mi- 
tatores, inquit, mei estote, sicul et ego Christi ". 
Pselli. 

Deinde omnes hominum animas adhortatur, ut 
a mundi scandalis et perturbationibus discedant, 
et sponsum cum ipsis conjunctum spectent. Sio 
enim sponsa pre letitia illas alloquitur : Egredi- 
mini, el videte, o filie Sion, inquit sponsa, quo- 
niam ego, qua prius invisa fueram, nunc facta 
gum jucundissimum sponsi ferculum ; cupio vos 
item universas ex hac vita fugere, et puris oculis 
sponsum diademate ex pretiosis lapidibus contexto 
redimitum oontemplari, qui a matre sua ita coro- 
natus, me sibi hodie desponsavit. Mater vero illius 
Patris charitas fuit. 


Irium Pairum. 

Quia magistra animadvertit discipulas hssita- 
bundas propter se atque admiratione plenas, ea 
qua ad se pertinerent,explicare:jin sponso Christo 
vult eas deinceps salutis nostre modum contueri, 
et merito dubitare atque admirari, quomodo ipse 


galutiferis cruciatibus ac morte sua tranquillitatem C 


nobis et vitam largitus sit. Proinde : Egredimini, 
inquit, et videte, filie Sion : omittite, que ad me 
ancillam attinent considerare,ei in Domino pacifico 
mentis aciem deflgite, contemplantes, quomodo 
salutem hic nobis acquisiverit. Fiiie specule, ut 
spiritaliter per fidem genite : Sion enim speculam 
significat. Specula autem, ex qua quis facile potest 
gpiritualiter despicere,spiritalis eat generatio,quam 
qui consecutus non est, cecus est et manu viam 
tentat in veritatis fulgore. Spectate autem, inquit, 
dispensalionis rationem zn díademale quo corona- 
vit eum maler sua in die desponsationis ipsius : in 
spinea nimirum corona,quam Christi capiti impo- 
suit Judeorum synagoga,ex qua ipse est secundum 
carnem, in die salutifere mortis ejus, in qua pro- 
prio sanguine Ecclesiam sibi desponsavit. Et in 
die letitize cordis ejus : qua quidem salutarem pro 
nobis mortem oppetens, nos ab hostis servitute 
liberavit : atque ita Patris obtemperans voluntati, 
lextatug est spiritu, licet carnis cruciatibus vexa- 
retur. His sponsa discipulas est allocuta, diligens 
id quod demonstrari non potest, et humanam glo- 
riam fugiens, cupiensque, ut sponsum suum tan- 
tummodo omnes admirentur. 


µένην ἀγάπην, ἀπὸ τῶν κηρύχων αὐτοῦ ἀποστολιχῶν 
ψυχῶν (ai xai θυγατέρες “Ἱερουσαλὴμ ἐχλήθησαν , 
ὣς ἐκ ταύτης τὸ Χατὰ σάρκα τυγχάνουσαι) ἁρξαμε- 
νος ὡς πρώτων τῶν ἀποστόλων xarà uino Χρι- 
στοῦ τὰς ἑαυτῶν Ψψυ(ὰς τιθεµένων ὑπὶρ τῆς τῶν 
πολλῶν σωτηρίας χἀντεῦθε, τὰ ὅμοια πράττειν Eyxe- 
λευομένων τοῖς ἐφιεμένοις τῆς dv Χριστῷ τελειότη- 
τος. Διό φησιν ὁ μέγας ᾿Απόστολος' Μιμηταί µου γί- 
νεσθε, χαθὼς χἀγὼ Χριστοῦ. 
Ψελλοῦ. 

Elxa προτρέπεται ψυχαῖς ἁπάσαις τῶν ἀνθρώπων 
Ὑπεξελθεῖν τῶν κοσμικῶν σκανδάλων καὶ θορύθων, 
Καὶ τὸν νυμφίεν κατιδεῖν αὐταῖς συνηνωμένον. 
Φτοσὶ γὰρ οὕτω πρὸς αὐτὰς ὑφ᾽ ἡδονὴς ἡ νύμφη’ 
Ἐξέλθετε καὶ ἴδετε, ὦ θυγατέρες τῆς Σιὼν, φησὶν, ἡ 

[νύμφη πάλιν, 
Επείπερ ἔγωγε τὸ πρὶν οὖσα µεμισηµένη, 
Γέγονα νῦν τερπνότατον φορεῖον τοῦ νυμφίου. 
θέλω xal πάσας ἐχφυγεῖν ὑμᾶς ἀπὸ τοῦ βίου, 
Καὶ καθαροῖς ἐν ὄμμασι προσθλέπειν τὸν νυμφίον 
Περικείµενον στέφανον ἐκ λίθων σεθασµίων, 
Ἐν ᾧπερ ἑστεφάνωσεν αὐτὸν fj µήτηρ τούτου, 
Σήµερον μνηστευόμενον ἐμὲ τὴν ᾿Εκκλησίαν. 
ἩΜήτηρ δὲ τούτου πέφυχεν ἡ τοῦ Πατρὸς ἀγάπη. 

Τῶν Υ Πατέρων. 

Ἐπεὶ δὲ τὰς μαθητευοµένας ἡ διδάσκαλος εἶδεν 
διαπορουµένας, xal θάμθους πληρουμµένας, xal τὰ 
κατ αὐτὴν ἐξηγουμένας, ἐν τῷ νυμφίῳ Χριστῷ, βού- 
λεται λοιπὸν αὐτὰς θεωρῆσαι τὸν τρόπον τῆς σωτη- 
ρίας ἡμῶν, καὶ ἀξίως ἀπορῆσαί τε xai θαυμάσαι, 
ὅπως αὐτὸς iv τοῖς σωτηρίοις αὐτοῦ παθήµασι καὶ 
τῷ θανάτῳ τὴν ἀπάθειαν καὶ τὴν ζωὴν ἡμῖν ἑδωρή- 
cato. Διό φησιν’ Ἐξέλθετε xal ἴδετε, θυγατέρες Σιὼν 
ἐν τῷ βασιλεῖ Σολομῶν' fjyouv, χαταχείψατε τὸ τοῖς 
xav ἐμὶ τὴν δούλην ἀσχολεῖσθαι τὸν νοῦν, καὶ ἐν τῷ 
εἰρηνικῷ δεσπότῃ θεάσασθε, ὅπως ἡμῖν οὗτος τὴν 
σωτηρίαν ἑπραγματεύσατο. Ίξχνα σκοπευτηρίου 
ὡς γενηθεῖσαι πνευματικῶς διὰ πίστεως. Σιὼν γὰρ 
σκοπευτήριον ἑρμηνεύεται. Σκοπευτήριον δὲ ἐξ οὗ 
δύναταί τις κατὰ νοῦν ὁρᾷν ἀκριθώς, dj πνευματιχὴ 
ἐστι γέννησις, ης ὁ μὴ τυχὼν τυφλός ἐστι, µυωπά- 
(ov περὶ τὰς τῆς ἀληθείας αὐγάς. θεάσασθε δὲ τὸν 
εἰρημένον , φησὶ, τῆς οἰκονομίας τρόπον , iv τῷ 
στεφἀνῳ ᾧ ῥἑστεφάνωσεν αὐτὸν d µήτηρ αὐτοῦ, 
ἐν ἡμέρᾳ νυμφεύσεως αὐτοῦ: δηλονότι iv τῷ dxav- 


D θίνῳ στεφάνῳ, ᾧ ἐστεφάνωσε τὸν Χριστὸν dj τῶν 


Ἰουδαίων συναγωγὴ, i£ Ti; οὗτος τὸ κατὰ σάρκα, ἐν 
ἡμέρα τοῦ σωτηρίου πάθους αὐτοῦ ἐν ᾗ τῷ ἰδίῳ αἵ- 
µατι τὴν Εκκλησίαν ἑαυτῷ ἐνυμφεύσατο. Καὶ ἐν 
ἡμέρα εὐφροσύνης καρδίας αὐτοῦ, xa' ἣν πάντως 
παθὼν ὑπὲρ ἡμῶν τὸ σωτήριον πάθος ἀπήλλαξεν 
ἡμᾶς τῆς τοῦ ἐχθροῦ τυραννίδος, xal ὡς ἐντεῦθεν 
πληρώσας τὸ τοῦ Πατρὸς βούλημα, ηὐφράνθη πνεύ- 
ματι, εἰ καὶ τοῖς παθήµααι ὡδυνήθη σαρχί. Ταῦτα ἡ 
νύμφη πρὸς τὰς μαθητευοµένας εἴρηκεν, ἆγαπωσα 


τὸ ἀνεπίδεικτον, καὶ τὴν παρ) ἀνθρώπῳ φεύγουσα δόξαν, καὶ βουλομένη µόνον τὸν ἑαυτῆς νυμφίον παρὰ πάντων 


θαυμάζεσθαι. 
* I Cor. x1, 1. 








609 


Ἰδοὺ εἶ χαλὴ, ἡ πλησίον 
ὀφθαλμοί σου Ἠπεριστεραὶ, ἐχτὸς τῆς 
σου. 


σιωπήσεώς 


Ψελλοῦ. 

Τούτων ὡς ἤκουσεν αὐτῆς τῶν λόγων ὁ νυμφίος, 

Πρὸς ἔπαινον ἐγείρεται τοῦ κάλλους αὐτῆς λέγων ' 
᾿Ιδοὺ εἰ χαλἡ, ἡ πλησίον µου. 
Καλὴ γὰρ ὄντως πέφυκας, φησὶ, κἀμοῦ πλησίον, 
Πάσας σωθῆναι θέλουσα φυχὰς τὰς τῶν ἀνθρώπων. 
E!«' ἐπαινέσαι βουληθεὶς αὐτὴν καὶ κατὰ µέρος, 
dsl πως οὕτω πρὸς αὐτὴν, ἤγουν τὴν Ἐκχκλησίαν 
ἸὈφθαλμοί σου περιστερᾶς, 
ὝὭστερ ἐν σώματι βροτοῦ πολλὰ τυγχάνει µέρη, 
Πόδες, καὶ γεῖρες, καὶ μαστοὶ, xal στῆθος, xai κοιλία" 
Οὕτω καὶ σῶμα τὸ σεπτὸν τῆς θείας Ἑκκλησίας, 
Οὔπερ τυγχάνει χεφαλὴ Χριστὸς ὁ xai νυµίος. 
Εξ ὀφθαλμῶν ἀπήρξατο τὸν στέφανον συμπλέκειν, 
Zu ὃ᾽ ὀφθαλμὸν ἐννόησον τῆς θείας Ἐκκλησίας, 
Τὸ σύνταγμα τῶν προφητῶν τῶν ὀξυδερχεστάτων. 
θέλων δὲ ταύτης ἐπαινεῖν τοὺς ὀφθαλμοὺς τοὺς 
[ἔνδον, 

Φησὶ xai ταῦτα πρὸς αὐτὴν, ὡς καθ εἱρμὸν εὑρήσεις ' 

᾿Εκτὸς τῆς σιωπήσεώς σου. 
Τοὺς ὀφθαλμούς σου γὰρ, φησὶν, ἐπῄνεσα τοὺς ἔξω, 
Οἱ γὰρ ἐντὸς ὑπέρτεροι τυγχάνουσιν ἑπαίνου. 


Tov Υ Ηατέρων. 

"Όθεν ὁ ταύτης νυµφίος ἀποδεζάμενος αὐτὴν, ὡς 
κατὰ πάντα ὡραίαν, φησίν' Ἰδοὺ εἶ καλὴ, ἡ πλησίον 
µου’ τοι, ἰδοὺ ὑπάρχεις ὡραία, ἡ ἐγγύσασά µοι διὰ 
µιµήσεως, ὡς τὸ κατ εἰκήνα xai καθ) ὁμοίωσιν 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


µου, ἰδοὺ εἶ χαλή» A — Ecce pulchra es, propinqua mea : ecce pulchra es. 


610 


Oculi tui, eolumba : praeler silentium tuum. 


Pselli. 

His sponse verbis aud:tis, sponsus in ejus pul- 
chitudinis laudes excitatur : Ecce, inquiens, pul- 
chra es, propiuqua mea. Pulchra profecto es, 
inquit, propinqua mea, cum hominum cunctorum 
animas salutem assequi cupias. Deinde cum vellet 
singulas ejus partes laudare, ad ipsam, Ecclesiam 
nimirum, loquens: Oculi, inquit, tui columba. 
Quemadmodum in hominis corpore multe sunt 
partes, ut pedes, et manus, et ubora, et pectus, 
et venter : sic etiam sunt in sancto divine 
Ecclesie corpore, cujus caput est Christus, qui 
et sponsus. Ab oculis ccpit coronam contexere, 


D Τι Ecclesie sancta oculos intellige scripta prophe- 


tarum aculissime intuentium. Cum autem vellet 
interiores hujus oculos collaudare, heo etiam pro- 
tulit verba, ut in ipsa serie reperies. 


Ρίο sileniium luum. 

Oculos, inquit, tuos exteriores commendavi : 
interiorum enim laudes nulla assequi potest ora- 
lio. 

Trium Patrum. 

Itaque sponsus eam ut omnibus partibus formo- 
sam euscipiena : Ecce, inquit, pulchra es, propin- 
qua mea. Pulchra profecto es, que mihi propinqua 
per imitationem evasisti : queque pulchritudinem, 


κάλλος κατ ἐμπρ... ἤνῶσιν cuvdijaca* ἰδοὸ ὑπάρ- quam propterimaginem et similitudinem hausisti, 


χεις ὡραία, καὶ διὰ τὸ ἐπὶ πᾶσι τοῖς κατορθώμασιν 
ἄτυφον, Καὶ οὕτω μὲν καθολικῶς τὸν ταύτης ἔπαινον 
ἐποιήσατο. Εἶτα xal κατὰ µέρος τοῦτον διέξεισι 
φάσκων * ᾿Οφθαλμοί σου περιστερᾶ, ἐκτὸς τῆς 
σιωπήσεώς σου ol τῶν αἰσθηττῶν πάντως ἀντιλαμ- 
θανόμενοι, καὶ ol τῶν νοητῶν πυευματικοί: ὅτι δυ 
αὐτῶν πᾶσαν τὴν Χτίσιν πρὸς δόξαν τοῦ Πεποιηκό- 
τος ὁρᾷς' οὕτω δὲ σου ol ὀφθαλμοὶ οὗτοι πνευµατι- 
κοὶ ἑκτὸς τῆς ἐπὶ θεῷ ἀφασίας σου. Καὶ γὰρ μᾶλ- 
λον αὕτη πνευματική, ὃτι ἐν ἁγίῳ Πνεύματι ὑπὲρ 
γνῶσιν γικώσκει τὸ τοῦ θεοῦ ἀχατάληπτον. 


efficaci cognitione cumulasti. Ecce pulchra etiam, 
quoniam ad reliquas omnes virtutes tuas humili- 
tatem adjungis. Hoc igitur pacto cum eam in 
universum laudarit, nunc singularum partium 
laudes persequitur. Oculi, inquiens, tui columbz : 
preter silentium tuum, Oculi, qui et ea que sub 
sensum cadunt percipiunt, et ea qua mente sola 
intelliguntur, ut spiritales, comprehendunt. Quia 
per ipsos omnia que creata sunt, refers ad laudem 
Creatoris. Sic autem oculi isti tui spiritales sunt, 
preler tuam de Deo taciturnitatem : heo enim 


magis etiam est spiritalis; nam in Spiritu sancto, id quod omnem cognilionem superat, cognoscit de 


Deo nempe quod nequeat comprehendi. 
Ψελλοῦ. 

Ταῦτα μὲν οὖν ὡς γυναικὶ προσομιλεῖ τῇ νύμφῃ. 
E: 89 ἀναγωγικώτερον ἐξερουνῆσαι θέλεις, 
Τριχώµατα πεφύκασι τῆς νύμφης καὶ παρθένου, 
Ἠγουν ἐγκαλλωπίσματα τῆς θείας Ἐκκλησίας, 

Τὸ πλῆθος ὄντως τοῦ λαοῦ τῆς ἐξ ἐθνῶν ἀγέλης. 

Ὀδόντες σου ὡς ἀγέλαι τῶν κεκαρµένων, αἱ 
ἀναθαίνουσαι ἀπὸ τοῦ λουτροῦ, αἱ πᾶσαι διδυµεύ- 
eugat, xal ἀτεχνοῦσα οὐκ ἔστιν ἐν αὐταῖς. 

Ὀδόντας δέ uo: γίνωσκε τοὺς θείους διδασκάλους, 
Τοὺς σαφηνίσαντας ἡμῖν Γραφὴν τὴν σεθασµίαν, 
Τοὺς φροντίδας σαρχὸς ἐναποχειραμένους, 

Καὶ τῷ τὴς συνειδήσεως λουτρῷ χεκαθαρµένους. 
Διδυμοτόκους τούτὸυς δὲ πάλιν ὁ λόγος εἶπεν, 


Pselli. 
Hac tanquam cum muliere cum sponsa loquiur. 


Quod si vis altius rem indagare : come sponse. 


virginis, hoo est divine Eoclesie ornamenta, ex 


D gentium grege est multitudo. 


Dentes tui sicul greges tonsarum qua ascenderunt 
ez lavacro, omnes gemeillis felibus, et sterilis non est 
inter eas. 

Dentes mihi intelligito divinos doctores sacro- 
sanctam nobis Scripturam interpretantes, qui de- 
tonsis rejectisque carnis sollicitudinibus, et con- 
scientie lavacro mundati, tum anime tum cor- 
poris puritatem quasi gemellos fetus habere di- 





611 


MICHAELIS PSELLI! 


612 


cuntur. Sicul. funiculus coccineus labia tua, et elo- A Ὡς xat ψυχῆς xai σώματος καλῶς καθηγνισµένους 


quium (uum decorum. Sponsm labia rursus com- 
mendat. Tu vero per funiculum, silentii dotem 
accipe : per eloquium vero decorum, divinam 
predicationem. Tum gratia taciturnitatis sic, in- 
quit, excellis, ut nihil superfluum, nihil absurdum 
excidat e labiis tuis. Bi quid enim aliquando vis 
loqui qua ad fidei promulgationem doctrinamque 
pertinent, loqueris. Ecce pulchra es, propinqua 
mea, ecce pulchra es. Geminam hic quoque pro- 
tulit laudem pulchritudinis. Genis enim vultus 
ejus a purpureo modestia decore collaudatis, ani- 
ma quoque commendat pulchritudinem, Ut ta- 
ceam, inquiens, silentii decus animw tue. Hec 
enim extrinsecus quidem jucundum spectaculum 
prebent, intus autem prestantiam continent Bin- 
gularem. 


Come (um sicul. greges caprarum, que rcvelatze 
sunt ex Galaad. 
Trium Patrum. 


Cogitationes scilicet tue, que ad actionem; 
quique in spiritu ad contemplationem pertinent 
sermones, et rerum divinarum que cognitionem 
superant, studia ex mente tua (ut ex capite com) 
spiritaliter omnia nascuntur: et ad ea que in 
carne mundoque sunt, sensu carent, uti florentes 
caprarum pili, qua revelate sunt ex monte invisi- 
bili Galaad ; que nimirum retectc sunt ex tenebris 
malitie et ignorantie et impietatis, ex quibus ad 
veritatem et scientiam et pietatem quasi demigra- 
runt, per Evangelium quod fidelibus futurum ju- 
dicium attestatur. Galaad enim si interpreteris, 
testimonii significat migrationem. 

Dentes tui sicut greges tonsarum, qui ascenderunt 
de Galaad, omnes gemellis fetibus, et sterilis non est 
inter eas. 

Meditationes tuse quibus tanquam dentibus qui- 
busdam corporea legis tum soripte tum natu- 
ralis orassitudo in veros sensus extenuatur, et 
ad esum spiritalem idonea redditur, caprarum 
tonsarum instar, falsis omnibus opinionibus am- 
putatis rejectisque, circa veritatem solam immo- 
rantur: et quasi lavacro purgata, a terrenis istis 
atque carnalibus sublimes ad spiritalia atque ca- 
lestia conscenderunt. Omnesque per supradictas 


χείλη σου, xai ἡ λαλιά 
[που ὡραία. 

Ἐν τυύτοις πάλιν ἐπαινεῖ τὰ χείλη μὲν τῆς νύμφης. 

Eo δὲ σπαρτίον γίνωσκε τῆς σιωπήσεως τὸ µέρος, 

Τὴν δ) ab ὡραίαν λαλιὰν τὸ χήρυγµα τὸ θεῖον. 

Φησὶ γαρ’ Σὺ κατώρθωσας τῆς σιωπῆς τὴν χάριν, 

Μηδὲν λαλοῦσα περιττὸν, μηδὲ πεπλανημένον’ 

Ei γὰρ θελήσεις πώποτε λαλῆσαι καὶ φωνῆσαι, 

Τὸ χήρυγµα τῆς πίστεως χηρύττεις xai διδάσκεις. 

Ἰδοὺ st καλὴ, ἡ πλησίον µου, ἰδοὺ εἴ καλή, 

Διπλοῦν κἀνταῦθχ ὄξδωκχε τὸν ἔπαινον τοῦ κάλλους, 

Τὸ τοῦ προσώπου γὰρ αὐτῆς νῦν ἐπαινέσας prov, 

Ὡς πλῆρες ἐρυθήματος καὶ σωφροσύνης γέμον, 

Ἐπήνεσε καὶ τῆς ψυχῆς τὸ κάλλος, λέγων οὕτως" 

Ἐκτὸς τῆς σιωπήσεως τοῦ κάλλους τῆς ψυχῖς σου. 

Ταῦτα μὲν οὖν ἐρωτικὴν ἔξωθεν ἔχει θέαν, 

᾽Αλλ” ἔνδον μεγαλοπρεπεῖς τὰς ἀναθάσεις ἔχει. 
Τρ/χωµάσου, ὡς ἀγέλαι τῶν αἰγῶν, ai ἀπεκα- 

λύφθησαν ἀπὸ τοῦ Γαλαάδ. 


Ὡς οσπαρτίον κχόκκινον 


Tov Υ Πατέρων. 

Ἠτοι, οἱ πρακτιχοί σου λογισμοὶ, xai ol θεωρη- 
τικοί ἐν πνεύµατι λόγοι, καὶ θεολογιιαὶ τῶν ὑπὲρ 
νόχσιν ἀγνώστων δογμάτων ἐπιθολαὶ, ἅπαντα ἐκ τοῦ 
νοός σου (oía δὴ κεφαλῆς χοµώσης θρὶξ) πνευµατι- 
κῶς φύονται’ καὶ πρὸς τὰ iv σαρκὶ καὶ κόσμῳ ἆναι- 
σθητοῦσι δίκην εὐθαλοῦς τριχώµατος αἰγῶν, ἀποχα- 
λυπτομένων ἐξ ὄρους ἀπόπτου Γαλαὰδ καλουµένου, 
καὶ ἀποχεχαλυμμένα εἰσὶν ἀπὸ σκότους xaxlac καὶ 
ἀγνοίας καὶ ἀθείας, ὡς ἐκ τούτων si; ἀρετὴν καὶ 
γνῶσιν καὶ θεησέθειαν µετοικισθέντα παρὰ τοῦ 
μαρτυρουµένου τοῖς πιστοῖς τὰ μέλλοντα δικαιωτήρια 
Εὐαγγελίου, ὅπερ δηλοϊῖ τὸ l'aÀaió, µετοίἰκία µαρτυ- 
plac ἑρμηνευόμενου. 

Ὀδόντε σου ώς ἀγέλαι τῶν κεκαρµένων, ai 
ἀνέθησαν ἀπὸ τοῦ λουτροῦ, al πᾶσαι διδ»µεύου- 
σαι, καὶ ἀτεχνοῦσα οὐκ ἔστιν ἐν αὐταῖς. 

"Hyouv, αἱ διανοῄσεις σου, δι Gv ὥσπερ ttv 
ὁδόντων τὸ σωματικὸν πάχος τοῦ γραπτοῦ νόµου καὶ 
τοῦ φυσικοῦ λεπτύνεται εἲς ἀληθῆ νοήµατα, καὶ πρὸς 
βρῶσιν πνευματικὴν ἐπισήδειον γίνεται, δίκην κε- 
καρµένων ἀγελῶν πᾶσαν ἔννοιαν ψευδῆ περιῄρηνται, 
περὶ µύόνην συναγελαζόµεναι τὴν ἀλήθειαν. Ai xai 
ἀνέθησαν ὑψωθεῖσαι πρὸς τὰ πνευματικὰ καὶ οὖρά- 
νια ἐκ τῶν qrlvov xal σαρχκικῶν τούτων, ὡς ἀπὸ 
λουτροῦ καθαρεύουσαι ' καὶ πᾶσαι διὰ τῶν εἰρημέ- 


leges geminos virtutum fetus tum dictis tum factis D vov νόμων διδυμοτοκοῦσαι τοὺς λόγους, καὶ τοὺς 


edunt. Et sterilis atque inutilis cogitatio non est 
in eis. 

Sicut funiculus coccineus labia (ua, et. eloquium 
luum decorum. 

Verum sermonem, instar funiculi dimensi atque 
coccini, promunt labra tua. Quamobrem eloquium 
tuum omnino decorum est. 

Sicut cortez mali punici geng tue, extra. silen- 
tium tuum. 

Cortici scilicet mali punici similes sunt geue 
tus, ut severitatis amantes atque ab omni disso- 
lutione remote, quando etiam non taces. Licet enim 


τρόπους τῶν ἀρετῶν "Αχαρπος καὶ ἀνωφελὴς ἔννοια 
οὐκ ἔστιν ἐν αὐταῖς. 

Ὡς σπαρτίον κόκχινον χείλη σου, xai ἡ λαλιά 
σου ὡραία. 

Δηλονότι ola μὲν σπαρτίον µεμµετρηµένον, oim δὲ 
xóxxivov ἀληθῆ τὸν λόγον προφέροντα, οὗ ἡ λαλιὰ 
πάντως ἡ προφορὰ διὰ ταῦτα ὠράϊΐσται. 

Ὡς λέπυρον ῥοᾶς µΏηλόν σου ἑχτὸς τῆς σιωπή- 
σεώς σου. 

Δηλαδὴ ola λἔπυρον ῥοᾶς στύφουσα) εἶσιν al πα- 
Ρειαἰ σου’ διὰ τὸ στυγνόν τε καὶ ἀδιάχυτον, xal ἅτε 
μὴ σιωπᾷς. El γὰρ xal ταῖς ὁμιλίαις εἴωθε πολλά» 








613 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


614 


κις τὸ χαρίεν ἐπιγινεσθαι, ἀλλὰ σὺ διὰ τὸ xal iv A in congressibus mutuisque sermonibus Jucunditas 


ταύταις συνεσταλμένον, τὸ διαχεχυμένον κράζεις. 


Ὡς πύργος Δαθὶδ “ράχηλός σου. 
Ψελλοῦ. 

Καὶ ταῦτα γυναικοπρεπῶς προσομιλεὶ τῇ νύµφῃ * 
Θέλων γάρ ταύτης ἐπαινεῖν τὸν τράχηλον ἐξόχως, 
Ἱ1ύργῳ παρείκασεν αὐτὸν ὑψηλοτάτῳ πάνυ, 

Tip δοµηθέντι προτέρον παρὰ Δαθὶδ τοῦ θείου 

Ἐν θαλφειὼθ πρὸς τήρησιν ἁπάντων τῶν ἁρμάτων * 

Tiv τροπουµένων παρ᾽ αὐτοῦ πολέμων ἀλλοφύλων. 

Σὺ δὲ µοι τράχηλον αὐτῆς τῆς θείας Ἐκκλησίας, 

Τὸν µέγαν Παῦλον γίνωσκε, δέσποτα στεφηφόρε, 

Τὸν Ἀριστὸν βαστάσαντα τὴν χεφαλὴν τῶν ὅλων, 

Καὶ κατ’ Exsivov εἶ τινας ἑτέρους διδαχθήσῃ. 

Τούτων καὶ γὰρ ἑξήρτηνται τάξεις τῶν ἀσωμάτων, 

"Ασπερ ὁ λόγος θυρεοὺς ἀχάλεσε Κιλίους. 

M7, μέντοι λόγον ἀπαιτῇς, δέσποτα, τῶν χιλίων. 

Ἔθος γὰρ ἐστι τῇ Γραφῇ τοῦτο πολλάκις λέγειν. 

Ὥσπερ φησίν * Ὁ νόμος σου τοῦ στόματος τυγχάνει 
[ὑπὲρ 

᾿Αργύρου xai χρυσοῦ, Δέσποτα, χιλιάδες * 

Καὶ χιλιάδας ἀλλαχοῦ τῶν εὐθυνούνυων λέγει, 

Ὡς πύργος Δαθὶδ τράχηλός σου ’ ὁ φχοδομή- 
μένος ἐν θαλφειώθ. 

Τῶν Υ Πατέρων. 

τοι, oiz πύργος Δαθὶδ ὁ τοῦ πρακτικωτάτου 
καὶ θεωρητικωτάτου νοός σου ἔνδιάθετος λόγος ταῖς 
θείαις ἐντολαῖς ᾠχοδόμηται μὲν κατ ἀρετὴν, ola 
ἐπάνω ἐπάλξεων τῶν τοῦ ἀντιχειμένου πειρατηρίων * 


inesse soleat, tu tamen propter tuam in illis quo- 
que temperantiam, quod profusum ac dissolutum 
est, reprimis. 

Sicut turris David collum tuum. 

Pselli. 

Et hao muliebri more cum sponsa loquitur. 
Cum enim vellet collum ejus vehementer laudare, 
turri illud celsissimze comparavit, que a divino 
Davide in Thalphioth fuerat exzdificata ad cur- 
ruum omnium defensionem, cum externis bellis 
finem imposuisset. Tu vero mihi, princeps ste- 
phephore, sancte Ecclesie collum, magnum Pau- 
lum intellige, qui caput omnium Christum gesta- 
vit, et si quos alios illi similes didicisti. Ex his 
enim suepensi sunt ordines corporis expertium, 
quos hio mille clypeos vocat. Neque vero cur mille 
dixerit, queras. Solet enim Scriptura eo vocabulo 
frequenter uti. Sicut. inquit: Lex oris tui super 
millia auri et argenti 9. Et alibi : Millia, inquit 
lztantium 35. 


Sicul turris David collum iuum ; qua cedificala est 
in Thalphiolh. 

Tríum Patrum. 

Sicut turris David, est interior mentis tue tum 
actione tum contemplatione maxime prestantis 
ralio, que per virtutem divinis mandatis zdificata 
est super propugnacula, id est, super adversarii 


αἴρεται δὲ xatà γνῶσιν εἰς ὕψη πνευματικῆς Qi- C tentationes : tollitur autem per scientiam in etti- 


ρίας * xai γὰρ ὁ μὲν (Δαθὶδ) ὶκανὸς χειρὶ, ᾿σχυρὸς 
ὁράσει ἑρμηνεύεται * ὁ δὲ (τράχηλος) τὸ λογικόν ἐστιν, 
ὥς προδεδήλωται. Τὸ δὲ , ᾠκοδομημένος εἷς θαλ- 
get, ὁ μὲν ᾿Λχύλας ἠρμήνευεν ἑπάνω ἐπάλξεων, 
ὁ δὲ Σύμμαχος, ες ὕψος. ὍὋθεν καὶ δεδήλωκε διὰ 
τῶν εἰρημένων, ὅτι τὸ λογικὸν τῆς νύμφης ὑπερ- 
ανέστηχε μὶν κατὰ πρᾶξιν τῶν ἐπιθουλιῶν τοῦ ἀντι- 
κειµένου * ἤρθη δὲ κατὰ θεωρίαν εἰς ὄψος ἆλη- 
θοῦς γνώμης. Διὸ καὶ φησιν  Χ[λιδι θυρεοὶ κρέµανται 
ἐπ᾿ αὐτὸν ΄ ἦγουν, al δεκαπλασιάζουσαι τὰς δέχα 
θείας ἐντολὰς τούοωο ἑνέργειαι * καὶ δεκαπλασιαζό- 
µεναι πάλιν κατὰ τὸν φυσικὸν νόµον, ὡς δεκαδιχὸν, 
καὶ οὕτω πληροῦσαι τὸν χιλιοστὸν ἀριθμὸν, οἷά τι- 
νες θυρεοὶ πρὸς τὸ φυλάττειν σε ἀπὸ τῶν τοῦ ἐχθροῦ 


tudinem spiritalis contemplationis. David enim 
signifloat manu strenuus ot acer visu. Collum au- 
tem est ratio, ut dictum est. Nam illud : Quz xdi- 
ficata est in 1halphioth, Aquil& quidem vertit, Super 
propugnacula ; Symmachus autem, In altitudinem. 
Unde ex iis que» dicta sunt, patet sponse ratio- 
nem actione quidem hostis consilia superare ; 
contemplatione vero tolli ad vere cognitionis su- 
blimitatem. Mille clypei pendent super eam. Horum 
videlicet actiones decies divina precepta multipli- 
cantes; qu& rursus per legem naturalem decies 
multiplicate numerum explent millenarium ; et 
tanquam clypei quibus ab hostis sagittis invulne- 
rabilis conserveris, ab ea parte que in te est ra- 


βελῶν ἄτρωπον, ὀπμώρηνται, ὡς τραχήλου τοῦ cob p tione prwedita tanquam e collo dependent : per 


λογικού. Ἐν τούτφ γὰρ ἡ νύμφη ζητεῖ τὸ ἀγαθὸν 
τοῦ Θεοῦ θέλημα, χαὶ πείθει τὸ μὲν ἐπιθυμητικὸν 
ποθεῖν τοῦτο, τὸ δὲ θυμικὸν ἄπεραγωνίζεσθαι αὐτοῦ * 
καὶ διὰ τοῦ αὐτοῦ λογικοῦ χεχρηται ταῖς μὲν αἷ- 
σθήσεσι πρὸς τὴν τοῦ ἀγαθοῦ διάχρισιν, καὶ τῷ φωνη * 
τικῷ πρὸς τὴν τούτου ἔχφασιν, xal vf γονιµότητι 
πρὸς αὔξησιν αὐτοῦ * xal διὰ τούτων τῶν δέκα δυνά- 
µεων, τοῦ τε λοχικοῦ gri, xal τοῦ ἐπιθυμητικοῦ, 
xai τοῦ θυμικοῦ, xal τῶν πέντε αἰσθήσεων, καὶ 
τὴς φωνητικὴς ἑνεργείας, xai τὴς φυσικὴς Ὑονιμότη' 
τος ὁ φυσικὸς νόµος συνίσταται, καὶ ὑπὸ τῶν δέχα 
θείων ἐντολῶν πρὸς ἑνέργειαν τοῦ ἀγαθοῦ βοηθεῖται, 
*3 Psal. αντ, 72. 5 Psal, 1xvni, 18. 


hanc enim anima querit bonam Dei voluntatem : 
8ο parti quidem concupiscenti persuadet, ut eam 
desideret; irascenti vero, ut pro illa depugnet, et 
ex ea rationis prescripto ad bonum dijudicandum 
utatur : loquendi autem facultatem adhibeat, ad 
ipsum promulgandum, gignendi vero vim ad idem 
adaugendum. Ex decem his facultatibus, nempe 
rationabili, concupiscibili, irascibili, quinque sen- 
sibus, pronuntiandi, gignendique vi constat lex 
naturalis, que &d bonum peragendum decem di- 
vinis preceptis id illi suggerentibus adjuvatur. 
Atque hec quidem decem precepta que lege 


615 


MICHAELIS PSELLI 


616 


scripts comprehenduntur, dum ea ipsa factis À ὡς τοῦτο ὑποτιθέμένων αὐτῷ. Kal ταύτας μὲν τὰς 


exsequitur, deoies multiplicans lex naturalis, 
numerum centenarium absolvit actionesque ite- 
rum per subjectas ipsis decem facultates decies 
multiplicando, millenarium implet. Et hoo modo, 
ut dictum est, mille pendentes clypei signifi- 
cant legem tum scriptam tum naturalem, que 
Sibi mutuo sunt ornamento, dum ex ea sponse 
parte que rationis est compos, tanquam ex collo 
ipsius dependent. eamque ab omnibus hostium 
insidiis protegunt. Neque vero clypei tantum 
pendent super eam, verum etiam omnia fortium 
jacula; que quidem sunt discipline & sanctis et 
coelestibus virtutibus sponse per contemplationem 
subministralse, que contra spiritus nequitie tan- 
quam jacula conjiciuntur ad eorum machinas ad- 
versus sponsam instructas evertendas. Sed quia 
rationis questionibus 8 sanctis angelis edocta est, 
quo modo in insidiantes sibi debeat jaculari ; ideo 
ha discipline, tanquam ex collo, ex ratione ipsiug 
dicuntur dependere. 

Duo ubera (ua, sicul duo hinnuli gemelli caprez, 
qui pascuntur in liliis : donec aspirel. dies, et incli- 
nentur umbra. 

Pselli. 

Et hoec convenienter ad mulieris decorem ex- 
strinsecus dictum est: intrinsecus venerabilem 
continet expositionem et gratiam. Gemina enim 
divina Eclesie ubera intellige sanguinem et aquam 
illam sanctam Verbi et Salvatoris ex quibus aniinae 
fidelium salutem hauriunt. 

Donec aspiret. dies, et moveantur umbra, vadam 
mihi ipsi ad montem myrrhz el ad collem thuris. 


In his innuit cruciatus et mortem Salvatoris. 
Hos enim tu per myrrhe montem intellige. At 
per collem tburis intellige gloriam ipsius, qua 
Pater desuper eum et solum illustravit. Totum 
hoc igitur, quod loquitur virgini, significat 
Age tu mecum qui cruci affixus sum, crucifigere, 
ut magna item a Patre gloria mecum afficiare. 
Sponte enim volo ego 8a8ne mortem oppetere, ut 
fidelibus diem salutis aspirem, et umbras discu- 
liam impietatis. Mihi, inquam, ipsi vadam, hoo 
est, volens 8ο libens. Verum quia scit ipsam se- 
oum esse crucifiIxam, et omnibus preceptis suis 
obtemperasse, rursus eam commendat his ver- 
bis : 


Tota pulchra es, propinqua mea, tota pulchra, et 
macula non est in Le. 


Trium Patrum. 


Ac tale quidem est collum tuum. Duo vero ubera 
lua sicut duo hinuuli caprez gemelli : moralis vi- 
delicet οἱ naturalis doctrina, ex quibus veluti 
uberibus lac infantulis adhuc suggerens, eos alis 
et nutris ad perfectionem, ex te simul fluunt : 
utpote que neo mores sine ratione doces, nec 
ralionem sine moribus. Quamobrem capree a8- 


τῷ γραπτῷ νόμῳ περιἑιλημμµένας δέκα ἐντολὰς ὃς- 
καπλασιάζων ὁ φυσικὸς νόμος, κατὰ τὰς τούτων 
ἐνεργείας ποιεῖ τὴν ἑκατοντάδα. Τὰς δ᾽ ἐνεργείας 
πᾶλιν δεκαπλασιάζων, κατὰ τὰς ὑφεστώσας αὐτῶν 
δέχα δυνάµεις τὴν χιλιάδα πληροϊ. Καὶ οὕτως oi, 
ὡς εἴρηται, χρεµάµενοι χίλιοι θυρεοὶ δῆλοῦσι τόν τε 
γραπτὸν xal τὸν φυσικὸν νόµον, ἀλλήλοις συμπρέ- 
ποντας, iv τῷ ἀπαιωρεῖσθαι τοῦ λογικοῦ τῆς νύµ- 
φης ola τραχήλου αὐτῆς, καὶ τὴν ταύτης ποιεῖσθαι 
φυλαχὴν ἀπὸ πάντων τῶν «ἐπιδουλευόντων αὐτῇ, Οὐ 
µόνον δὲ θυρεοὶ κρέµανται ἐπ' αὐτὴν, φησὶν, ἀλλὰ 
xai πᾶσαι βολίδες τῶν δυνατῶν, αἴπερ slow al παρὰ 
τῶν ἁγίων xai οὐρανίων δυνάµεων τῇ νύμφῃ κατὰ 
θεωρίαν ὑποτιθέμεναι διδασκαλία, καὶ κατὰ τῶν 
πνευμάτων τῆς πονηρίας, ὥσπερ βολίδες βαλλόμεναι 
πρὸς ἀναίρεσιν τῶν κατ αὐτῆς αὐτῶν μηχανῶν. Ὡς 
δὲ ταῖς χατὰ λόγον ζητήσεσι διδασκοµένης αὐτῆς 
παρὰ τῶν ἁγίων ἀγγέλων τὰ δέοντα βάλλεσθχι κατὰ 
τῶν ἐπιθουλευόντων αὐτῇ, καὶ αἱ διδασκαλίαι αὗται 
τοῦ ταύτης λογικοῦ ἀπῃώρηνται. 

Δύο μµαστοί σου ὡς δύο νεθροὶ δίδυµοιι δορκά- 
δος, οἱ νεµόµενοι lv τοῖς κρίνοις, ἕως οὗ. 


Ψελλοῦ, 


Καὶ τοῦτο γυναικοπρεπῶς ἔξωθεν λελεγμνον, 
Ἔσωθεν ἔχει φοθερὰν ἐκήγησιν καὶ χάριν. 
Μαστοὺς γὰρ γίνωσκε διττοὺς χῆς θείας Ἐχκλησίας, 
Alpa xal ὕδωρ τὸ σεπτὸν τοῦ Λόγου xal Σωτῆρος, 
Δι’ ὤν ἁρδεύονται φυχαὶ πιστῶν τὴν σωτηρίαν. 


ἝἜως οὗ διαπνεύσι ἡ ἡμέρα καὶ κινηθῶσιν αἱ 
σκιαὶ, πορεύσοµαι ἐμαυτῷ πρὸς τὸ ὄρος τῆς σµύρ- 
νης, καὶ πρὸς τὸν βουνόν τοῦ λιθάνου. 

Ἐν τούτοις ὑπαινίττεται τὸ πάθος τοῦ Σωτῆρος. 
Σμύρνης γὰρ ὄρος γίνωσκε τὰ πάθη τοῦ Σωτῆρος. 
Βουνὸν λιθάνου πάλιν δὲ γνῶθι τὴν τούτου δόξαν, 

"Hv ἄνωβεν ἑδόξασε Πατὴρ αὐτὸν καὶ µόνον, 
Τοῦτο γοῦν πεφυχεν ὃ λέγει τῇ παρθένῳ * 
Δεῦρο, μοὶ συσταυρώθητι τὸ πάθος ἐπειγμένψῳ, 
Ἵνα µεγάλως σὺν ἐμοὶ πατρόθεν δοξασθήσῃ. 
Αὐτομολεῖν γὰρ ἔγωγε βούλομαι πρὸς τὸ πάθος, 
"Orte αὐγάσω τοῖς πιστοῖς ἡμέραν σωτηρίας, 
Καὶ κινηθῶσιν a! σκιαὶ πᾶσαι τῆς ἀθείας, 

HÀ ἐμαυτῷ πορεύσοµαι, τουτέστιν ἐχουσίως. 
Ταῦτα μὲν οὖν λελάληκεν ὁ κάλλιστος νυµφίος. 
Ἐπεὶ δὲ ταύτην ἔγνωχεν αὐτῷ συνσταυρωθεῖσαν, 
Καὶ πᾶσαν ἐκπληρώσασαν τὴν ἐντολὲν ἐχείνου, 
Πάλιν ἐπῄνεσεν αὐτήν. dcl γὰρ οὗτος τάδε * 

Ὅλη καλὴ sí, ἡ πλησίον µου, ὅλη καλὴ, καὶ 
μῶμος οὐκ ἔστιν ἐν aol. 

Τῶν Υ Πατέρων. 

Καὶ οὕτω μὲν τρἀχηλός cuu. Οἱ δὲ δύο µαστοί 
σου, ὡς δύο νεθροὶ δίδυμοι δορκάδος, δηλονότι ἡ 
ἠθικὴ xal queue) διδασκαλία σου, δι ὧν ola µα- 
στῶν Ὑάλα ποτίζεις τοὺς ἔτι κατὰ τὴν πίστιν νη- 
πίους πρὸς ταλειότητα τρέφουσα, ἅμα ix σοῦ προΐα- 
cw, ὡς µήτε τὸ ἦθος ἔτι δεικνυµένης ἁλόγως, µήτε 
τὸν λόγων ἤθους προσφερούσης χωρίς. Ὅθεν δορκάδι 





617 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


618 


παρεἰκασας, ὡς κατὰ μὲν θεωρίαν ὀξυδερχὴς, χατὰ A similata es tum propter acumen in contemplando, 


δὲ πρᾶξιν ὀξόδρομος. Νεθροὶ δὲ, φησὶν, οἱ νεµό- 
µενοι ἐν κρίνοις ἕως διαπνεύσι ἡ ἡμέρα, xai 
χινηθῶσιν αἱ σκιαίἰ’ ἴγουν, αἱ τρεφόμεναι iv ταῖς 
πάσης µερίμνης βιωτικῆς ἀπηλλαγμέναις ψυχαῖς δι- 
δασκαλίαι, ἡ ἠθικὴ καὶ ἡ φυσικὴ ὡς κατὰ µετάδο- 
σι, ἐπιδιδοῦσαι εἲς αὔξησιν, μέχρις ἂν ἐπιστῇῃ d 
ὁλολαμπὴς κατὰ τὸ μέλλον ἡμέρα, καὶ τὰ σκιώδη 
πάντα παρἐλθωσιν. Ἐπεὶ δὲ ἐλθὼν ἐν σαρχὶ οὕτω 
καλή, σε ὁ σὸς νυµφίος ἀπέδειξα, λοιπὸν πορεύσο- 
μαι ἐμαυτῷ πρὸς ὄρος τῆς σµύρνης, xal πρὸς τὸν 
βουνὸν τοῦ λιθάνου" ῆτοι, πορεύσομαι ἐκουσίως πρὸς 
τὸ, δίκην ὄρους σµύρνης, ὕψος τοῦ θανάτου, ὅπερ 
ἐστιν ὁ σταυρός. 'O γὰρ ἐκούσιος διὰ σταυροῦ θάνα- 
τος πολλοῦ ὑπερανέστη τοῦ ἀχουσίου xal φυσιχοῦ, 
τοῦ xai τοῖς ἀλόγοις ζώοις χοινοῦ' Καὶ πάλιν πορεύ- 
σοµαι εἲς ἐμαυτὸν. ἀπερχόμενος πρὸς τὸν, παρ᾽ οὗ 
ἐξῆλθον xai εἲς τὸν χόσμον ἐλήλυθα, Πατέρα, οὗ 
ἐμφαντικὸς ὁ βουνὸς τοῦ λιθάνου, ὡς τῇ αἱτίᾳ µε[- 
ζονος τῶν ὁμοουσίων αὐτῷ, ἐμοῦ τε τοῦ Μονογενοῦς 
xxi τοῦ παναγίο ἸΠνεύματης. Καὶ γὰρ ἐπείπερ 
νεκρώσεως μὲν ἐστι σύμθολον dj σµήρνο, θεότττος 
δὲ ὁ λίδανος, τὸ, Ἡορεύσομαι ἐμαυτῷ, πηὸς μὲν τὸν 
διὰ στα»ροῦ ῥάνατον, δηλοϊῖ τὸ ἐχούσιον' πρὸς δὲ τὸ 
τῆς θεότητος Όψος, τὸ εἷς ἑαυτὸν τὸν Θεὸν Λόγον 
ἐπανέρχεσθαι ἀπὸ τῶν καθ) ἡμᾶς ταπεινῶν, ἐν τῷ 
πρὸς τὸν Ἡατέρα πορεύεσθαι. Οὕτω δὲ, φησὶ, πορεύ- 
cogat, ὃτι τὸ ἔργον τοῦ Πατρὸς ἐπὶ col τετελείωκα. 
Καὶ γἀρ' 


Ὅλη καλἡ εἶ, ἡ πλησίον µου, καὶ μῶμος οὐκ ἔστιν 
bv σοι. 

Δηλαδὴ vi καὶ Φυχῃ καὶ σαρχὶ ὑπάρχεις pala: 
καὶ σαρχὶ μὲν ὡς τῶν κατ ἐνέργειαν καθαρθεῖσα 
παντοίων παθῶν, καὶ τοῖς τρόποις χοσμηθεῖσα τῶν 
ἀρετῶν' (oy, δὲ, ὡς πάσης φαύλης ἀἁπαλλαγεῖσα 
ἐπιθυμίας, καὶ τοῖς λόγοις ὡραϊσθεῖσα τῶν ἐντολῶν; 
vip δὲ, ὡς καὶ τῶν ψιλῶν ἐννοιῶν ἐλευθερωθεῖσα, καὶ 
λαμπρυνομένη ἐν ἁγίῳ Πνεύματι τῇ κατὰ χάριν 
θειώσει. Καὶ διὰ τοῦτο ψόγος τις οὐκ ἐστιν àv σοὶ τῇ 
ἑγγύς µου γενομένῃ διὰ τελειότητα. 

Ψελλοῦ. 

Εἴτα πρὸς μείζονα χαλεῖ ταύτην ἀρθῆναι δόξαν. 
Δεῦρο ἀπὸ Λιθάνου, νόµφη. Asüpo ἀπὸ Λιθάνου ἑλεύ- 
cy. ᾿Επεὶ, φησὶν, ἑλήλυθας clo τὸ τῆς σµύρνης ὄρος, 
καὶ συνανέθης uot βουνὸν αὐτὸν τὸν τοῦ λιθάνου' 
ἔγουν, ἐμοὶ συνέπαθες, ἦτοι, συνεδοξάσθης᾽ δεῦρο 
λοιπὸν ἀνάδηθι τάχος ix τοῦ Λιθάνου πρὸς ὑψηλό- 
t:pi τινα τῆς προχοπῆς χωρία, xal μὴ παυθήσῃ 
τώποτε συναναθαίνουσά µοι, καὶ φεύγουσα παρδά- 
λεων µάνδρας καὶ τῶν λεόντων. Ἐπεὶ δ᾽ ὁ λόγος γέ- 
ἴονεν ἔργον ix τῶν πραγμάτων, xal συνυψώθη τῷ 
Χριστῷ τῷ καθαρῷ νυµφίῳ, oi φίλοι κατεπλάγησαν 
την προχοπὴν τῆς νύμφης, καὶ πρὸς αὐτὴν ἀσματικῶς 
ἐξεῖπον τὴν παρθένου’ 

Ἐκαρδίωσας ἡμᾶς, ἀδελφὴ ἡμῶν νύμφη. 

Ἐδίδαξας ἡμᾶς, φασὶ, περὶ θεοῦ τι πλέον, ὁρῶν- 


** Joan. xvi, 28. 
PATROL. Ga. CXXII. 


tum propter cursus celeritatem in peragendo. 
Hinnuli, inquit, qui pascuntur inter lilia, quousque 
dies aspire, et inclinentur umbra. Discipline vide- 
licet moralis et naturalis, que in animabus ab 
omni vite sollicitudine remotis, dum impertiun- 
tur, coalescunt et incrementum accipiunt, donec 
clarissimus ille futuri temporis dies illucescat, et 
omnis que umbris sunt involuta, pertranseant. 
Verum, quoniam in carne veniens ego sponsus 
tuus te ita formosam reddidi, jam vadam mihi ip- 
si ad montem myrrhze et ad collem thuris : id est, 
sponte mea ad mortis, tanquam ad montis myr- 
της sublimitatem, que quidem eat crux, proficis- 
car. Voluntaria enim per crucem mortis susceptio 
communem omnibus animalibus ab ea abhorrentis 
nature infirmitatem superavit. Et rursum va- 
dam ad me ipsum, ad Patrem rediens, a 
quo exivi, et in mundum veni *. Qui sane Pater 
per collem thuris intelligitur; quoniam ut causa, 
major est me Unigenito et Spiritu sancto, qui 
sumus ili consubstantisles. Mortalitatis enim 
symbolum est myrrha, thus autem divinitatis. 
Quare illud : Vadam mihi ipsí: tum voluntarium 
per crucem ad mortem aditum significat; tum 
divinitatis celsitudinem, per redituin ab humilitate 
nostra suscepta ad se ipsum Deum Verbum, dum 
&ad Patrem vadit. Sio autem, inquit, vadam, quo- 
niam opus Patris quod ad te pertinet, perfeci. 
Etenim: 

Tota pulchra es, propinqua mea, et. macula non 
est in te. 

Mente nimirum et anima et carne pulchra es: 
carne quidem, ut per actionem α variis pertur- 
bationibus purgata, et virtutum moribus excel- 
lens : anima autem, ut ob omniimproba cupiditate 
sejuncta, et. sermonibus decorata mandatorum: 
mente vero, ut ab exilibus etiam cogitationibus 
liberata, ac splendida et per gratiam in Spiritu 
gancto divina effecta. Et propterea macula non est 
in te, que mihi ob perfectionem propinqua es. 


Pseli. 


Tum ad majorem hanc gloriam invitat. Veni in 
Libano, sponsa. Age, de Libano venies. Quando, 
inquit, venisti ad myrrfie montem, et ad collem 
thuris mecum conscendisti : hoc est, mecum 


D passa es, et simul gloriam accepisti ; age, de Li- 


bano ac sublimiora queedam perfectionis loca ce- 
leriter ascende. Nec mecum desinas progredi lon- 
gius, declinatis pardorum leonumque cubilibus. 
Hoc autem re ipsa et factis cum esset expletum, 
et sponsa cum Christo puro sponso simul exaltata 
essel, amici progressione virginis obstupefacti, 
sic eam canentes sunt allocutli : 


Vulnerasii cor nostrum, soror nostra sponsa. 
De Deo nos quiddam amplius docuisti, dum oou- 





619 


MICHAELIS PSELLI 


620 


lum anime tue, o sponsa, ardenter in Verbo et Λ τάς σου τὸν ὀφθάλμὸν τὸν τῆς oy Zc, ὦ νύμφη, θερ- 


sponso defixum, dumque anime tue oculum levi 
Christi jugo subditum contuemur. Vere cor nos- 
trum, inquiunt, excitasti, postea quam ex te didi- 
oimus Verbi incarnationem. Atque &d hunc qui- 
dem modum amici Virginem collaudarunt. 


Trium Patrum. 


Sed quoniam tota es adeo pulchra, veni de Li- 
bano, sponsa, veni de Libano. Ad me qui compre- 
hendi nequeo, progredere semper ex flde, (que 
quidem Deo non aliter ac thus, id autem est liba- 
- nug, offertur) per spem proficiens ad charitatem, 
propter quam ego factus sum homo, et tu efficeris 
Deus. Etenim venies, atque pervenies ab initio 
fidei, a capite Sanir et Aermon. Et vonies quidem 
&d me cum omni charitate ; pervenies autem vehe- 
menti cum impetu per fornacem variarum tum 
carnis tum mundi tentationum, spe confirmata. Sic 
autem venies, et pervenies ; quoniam ad me, non 
per incredulitatem, ut primus homo, qui epe divi- 
nitatis deceptus est, iter facere co»pisti, sed perfi- 
dem : qua quidem fides, ut caput, principium est 
ad virtutem ducentis vie, quam indicat Sanir, cu- 
jus interpretatio est, lucerne via: et per spem, ut 
Bubleverisetrecreeris ab onere atque estu gravium 
laborum et molestiarum : quod per Aermon intel- 
ligitur, quam quidem vocem rorem interpretamur. 
Atque ita cubilia leonum, pardorumque montes in- 
columis evitabis: consensum videlicet carnalium 
voluptatum, qua leonum instar magno impetu in 
te, ut a virtute deflcias, ruunt : et tentationes illas 
que ex virtutis prestantia, tanquam ex altis mon- 
tibus, ut arrogantia efferaris, tibi struunt insidias 
fraudulenter; quod quidem pardorum varietas in- 
dicat. Venies, et pervenies, et servaberis,ut dictum 
est. Quoniam vulnerasti cor nostrum, soror mea, 
sponsa. Quia scilicet in amorem et desiderium tui 
concitasti tres unius divinitatis personas,cui mente, 
ratione et spiritu placuisti, o que mihi inter car- 
nis conjunctionem es soror ; propter. voluntarium 
autem charitatis vinculum atque unionem spiritus, 
desponsata es mihi (qui sum una ex tribus perso- 
nie) unigenito nimirum Patris Filio. Etenim cum 
sancta Scriptura plurali utitur numero loquens de- 
Deo, sanctissimas illas indicat tres personas, mys- 


tice significans modum substantie sacrosancti D 


illius initioque carentis unitatis. Quia unitas in tri- 
nitate, et trinitas in unitate Deus est. Et rursus: 
Vulnerasti cor nostrum : hoc est in tui desider'um 
inflammasti, tum £a uno oculorum tuorum, mente 
scilicet tua, qua res intuens intelligibiles, me ve- 
ritatem, atque omnium intelligibilium finem co- 
gnitione perpetua contemplaris : tum in uno torque 
colli tui, ratione videlicet tua, qua tu veluti orna- 
mento colli decorata in cunctis actionibus, me 
sommum bonum et finem omnium sequeris, et re 
ipsa benignitatem meam experiris. Sponsus enim 
Christus est ipsa veritas, et summum bonum. Ào 


μῶς ἐνατενίζοντα τῷ Λόγῳ xal νυµφίῳ, xal τῆς ψυ- 
γῆς τὸν τράχηλον τῆς σῆς ὑποχκλιβέντα xal τοῦ Xpia- 
τοῦ τὸν ἐλαφρὸν ζωγὸν ἀναλαθόντα. Ὡς ὄντως ἐκαρδίω- 
σας ἡμᾶς, φασὶν, 4, νόμφτ᾽ ὡς ἀπὸ σοῦ γὰρ ἕγνωμεν 
τὴν σάρχωσιν τοῦ Λόγου. Οὕτω μὲν οὖν ἐπήνεσαν οἱ 
Φίλοι τὴν παρθένον, 

Τῶν Υ Πατέρων. 

Ἐπὰν δὲ οὕτως ὅλη ὑπάρχεις καλὴ, Δεῦρο ἀπὸ 
Λιθάνου νύμφη, δεῦρο ἀπὸ Λιθάνου' ἤγουν, Πρός 
µε ἀπερίγραπτον ἀεὶ ποιοῦ τὴν πορείαν ἀπὸ πίστεως, 
τις Θθεῷ προσφέρεται ola Αίδανος, δι ἑλπίδος εἷς 
τὴν ἀγάπην προκόπτουσα΄ δι jv ἐγὼ γίνομαι ἄν- 
θρωπος, καὶ σὺ Υίνῃ θεός. Καὶ γὰρ ἐλεύσᾳ καὶ 
διελεύσ ἀπ᾿ ἀρχῆς πίστεως ἀπὸ χεφαλῆς Xavip 


D καὶ ᾿Αερμὼν, καὶ ἐλευσῃ μὲν πρός µε τῇ ὁλιχκῇ 


ἁγάπῃ' διελεύσῃ Ob ἀκατασχέτῳ τῷ φρονήµατι τὴν 
κάµινον τῶν ἐν σαρχὶ xal χόσμῳ παντοίων πειρα- 
τηρίων τῇ ἐλπίδι στηριζοµένη. Οὕτω δὲ ἐλεύσῃ xai 
διελεύσι ἐπειδήπερ ἀπὸ πίστεως τὴν ἨΆπρός µε 
πορείαν ἤρξω ποιεῖσθχι, xal oóx ἐξ ἀπιστίας κατὰ 
τὸν πρωτόπλαστον δελεασθέντα ἐλπίδι θεότητος” 
ἥτις πίστις ola κεφαλὴ, ἀρχή ἐστι τῆς τε κατ άρε- 
τὴν πεφωτισµένης ὁδοῦ (ὅπερ τὸ Σανὴρ παριστᾷ, 
ὁδὸς λύχνου ἑρμηνευόμενον), καὶ τῆς δι ἐλπίδα 
ἀναψυχῆς τοῦ βάρους xal τοῦ κχύσωνος τῆς τῶν 
ἀχουσίων πόνων ἐπαγωγῆς' ὅπερ δηλοῖ τὸ 'Asp- 
μὼν, δρόσος ἑρμηνευόμενον. καὶ οὕτω φυλαχθήσῃ 
ἀπὸ μανδρῶν λεόντων, ἀπὸ ὀρέων παρδάλεων, Trot, 
ἀπὸ τῆς δίκην µάνδρας ἐνωτικῆς κατὰ σοῦ ὁμονοίας 
τῶν κατ ἔλλειψιν τῆς ἀρετῆς σχρκικῶν ἡδυπαθειῶ», 
τυραννικῶς ola λεόντων ποιουµένων χατὰ σοῦ τὰς 
ὁρμὰς, καὶ ἀπὸ τῶν καθ᾽ ὑπερθολὴν τῆς ἀρετῆς πα- 
θῶν, ἀφ᾿ ὄὕψους τὰς ἐφόδους κατὰ σοῦ ποιουµένων 
δολίως, ὅπερ τὸ ποιχίλον τῶν παρδάλεων παριστᾶ. 
ἐλεύσῃ δὲ xal διελεύσῃ xal φυλαχθήσῃ, ὡς ερηται, 
Ἐπειδήπερ ἑκαρδίωσας ἡμᾶς, ἁδελφή µου νύμφη: 
δηλονότι, Ec πόθον σου ἤγαγες τὰς τρεῖς ὑποστάσεις 
τῆς μιᾶς θεότητος, ὡς ταύτῃ εὐαρεστήσασα vip xal 
λόγῳ καὶ πνεύµατι, ἡ διὰ μὲν τὴν κατὰ σάρχα 
ὀμοφυΐαν ἁδελφή µου, διὰ δὲ τὸ ἐκ προαιρέσεως 
κολληθζναί µοι BU ἀγάπης, xai ἓν πνεύμα γενέ- 
σθαι, νυμφευθεῖσά µοι τῷ ivl. τῶν εἴρημένων τριῶν 
ὑποστάσεων, δηλαδη τῷ μο)ογενεῖ τοῦ Πατρὸς ΥἸῷ. 
Καὶ γὰρ ὁπόταν d, ἁγία Γραφὴ τῷ πλγθυντικῷ περὶ 
θεοῦ κχέχρηται λόγῳ, τὴν δήλωσιν ποιεῖται τῶν 
παναγίων τριῶν ὑποστάσεων ' μυστικῶς τὸν τρό- 
πον τῆς παναγίας καὶ ἀνάρχου µονάδος σηµαίνουσα” 
κτι μονὰς ἐν τριάδι, καὶ iv µονάδι τριάς ἐστιν ὁ 
θιὸς ἡμῶν. Καὶ αὖθις, Ἐκαρδίωσας ἡμᾶς' ὅτοι, 
Καὶ πάλιν ἐς πόθον σου Ίγαγες, τὸ μὲν ἐν dvi 
ἀπὸ ὀφθαλμῶν σου, τῷ ἀντιλαμθανομένῳ πάντως 
τῶν νοητῶν voi σου, ἑωρακότι µε γνώσε, ἀλήστῳ, 
τὸ πέρας πάντων τῶν γνωστῶν τὴν ἀλήθειαν' τὸ 
δὶ ἐν ἑνὶ ἐνθέματι τραχήλου σου, Όσπερ ὡς 
τέλος πάντων τῶν πρακτῶν sli: τὸ ἀγαθὸν τῷ 
λογικῷ σου, ὡς πραχκτιχῷ, οἷά τις χόσµος περιδὲ- 
ῥραιος ἐντιθέμενον κατὰ πρᾶξιν πειραθένι µου τῆς 
χρηστότητος. Καὶ γὰρ αὗτός ἔστιν ἡ ἀλίθεια καὶ τὸ 


621 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


623 


ἀγαθόν τὸ μὲν ὅταν ἐκ τῆς οὐσίας ὡς ἄτρεπτος, τὸ Α veritas quidem esse intelligitur, quatenus per 


δ) ὅταν ἐκ τῆς ἑνεργείας ὡς εὐεργετικὸς δοκεῖ ση- 
μαίνεσθαι. 


Ψελλοῦ. 


Τί ἐχαλλιώθησαν µαστο[ 
νύμφη ἱ TU. ἐκαλλιώθησαν 
νου ! 

Ἐνταῦθα πάλιν ἐπαινεῖ τῆς θείας Εκκλησίας 
T,» τῶν μαστῶν ἐπίδοσιν, ἦτοι, τῶν διδαγµάτων. 
Αὐξήσασα τὰ τέχνα γὰρ ὥσπερ γυνὴ φιλδπαις, 
Τὸν ἐξ ἐθνῶν φηµι λαὸν, καὶ τοῦτον καθορῶσα, 
Πρὸς µέτρον φθάσαντα στεῤῥὸν τῆς θείας Ἁλικίας, 
Καὶ μὴ φελλίζοντα ποσῶς εἰς τὴν ἁγίαν πἰστιν, 
Οἶνον ἀντὶ τοῦ γάλακτος προχέει καθ) ἡμέραν, 
Τουτέστιν ὀψηλότερα δόγµατα τούτοις viue. 

Τὸ πρὶν μὲν γὰρ ἐδίδασκε τούτους ὡς νεωτέρους, 
Πατέρα σέθειν xai }ἱὸν xal Πνεῦμα, θεὸν ἕνα, 
Ὅπερ ὡς γάλα πέφυχε 070tcv διδασκαλίας : 

Νον δὲ διδάσχει σωφρονεῖν, φυλάττειν παρθενίαν, 
Ἐγαράτειαν ἀσπάζεσθαι, φιλεῖν δικαιοσύνην * 
΄Απερ ὡς οἴνος λέλεχται διδασκαλίας εἶναι. 

Καὶ ὀσμὴ ἱματίων σου ὑπὲρ πάντα τὰ ἀρώματα. 


ἀδελφή µου 


ἀπὸ οἵ- 


σου, 
µαστοί σου 


"Hv δ᾽ ἀπὸ coo περιθολὴν τῶν ἱματίων φίρω, 
Ἐκ τῶν προσαγοµένων σοι, φημὶ, θυµιαµάτων, 
Κρείττονα πάντων "mat τῶν ἀρωμάτων µόντν 


Κηρίον ἀποστάζουσι τὰ χείλη σου, νύμφη. 
"Hv γὰρ, φησὶ, τοῖς τέχνοις σου νέµεις διδασκαλίαν. 
Ὑπὲρ χηρίον πέφυχε γλυχάζουσα xa: μέλι. 
Μέλι xal γάλα ὑπὸ τὴν γλῶσσάν σου. 
O9 γὰρ, φησὶ, μονοειδῶς τὸν λόγον νέµεις πᾶσιν, 
᾽Αλλὰ κατάλληλον παντὶ xal πᾶσι κατ ἀξίαν. 
Τοὺς μὲν γὰρ Ὑαλακτοτροφεῖς, τούς γε νηπιεστέ- 
[ρους * 
Ίοὺς 9' αὖ γε μελιτοτροφεῖς, τουτέστι τοὺς τελείους, 
Ὀσμὴ ἱματίων σου ὡς ὀσμὴ λιθάνου. 
KBv ὑπερτέρα) ἄνωθεν πάντων τῶν ἀρωμάτων, 
Τῶν ἑματίων τὴν ὀσμῆν εἶπε τῆς Εκκλησίας, 
Αλλ’ ἴσην ἀπεφήνατο νῦν ἤδη τῷ λιθάνῳ' 
E:ve ἁπάντων χρείττων ἦν τῶν ἀρωμάτων οὗτος, 
Τῶν 1' Πατέρων. 
Τί ᾖἐκαλλιώθησαν µαστοί σου, 
νὄόμφη | 
τοι, Θαυμασίως τὸ θεῖον κάλλος περιεθάλοντο 
τό τε θεωρητικὸὀν καὶ πρακτικόν σου, δι’ Ov ὥσπερ 
μαζῶν οὐ παρὰ φύσιν, οὐδὲ ὑπὲρ φύσιν, ἀλλὰ φυσι- 
κῶς τρέφεις λόγοις καὶ τρόποις πρὸς θεοσέθειαν τὰς 
πρὸς ταῦτα, olx νηπίους, ἑναγομένας ψυγάς. 


ἀδελφή µου 


Τί ἐκαλλιώθησαν µαστοί σου ἀπὸ o'vou! 

Δηλονότι ταῦτα οὕτω θαυμασίως ὡραΐσθησαν ἀπὸ 
τῆς δίκην otvou ἐξιστώσης αὐτὰ κατά τε ἄληστον 
γνῶσιν τῆς ἀληθείας καὶ βεθαίαν ἐνεργὸν πίστιν 
τοῦ ἀγαθοῦ “{άριτι, θέσει θεώσεως. Ἐντεῦθεν δὲ ἐστι 
καὶ ὀσμὴ ἱματίων ὑπὲρ πάντα τὰ ἀρώματα) ἱμάτια 
δὲ τῆς νύμφης ἅπερ ὁ µέγας ἁτόστολος Παῦλος τοῖς 


essentiàm est immutabilis: summum autem bo- 
num, quatenus ex operibus beneficus demonstra- 
tur. 

Pselli. 


Quam pulchre facte sunt mamma tus, soror mea, 
sponsa. Quam pulchra [acta sunt. ubera tua a 
vino ! 

Hic rursum laudat divinse Ecclesi; uberum, hoo 
est, disciplinarum incrementum. Cum enim ut 
mater liberorum amantissima, eos, populum scili- 
cet ex genlibus enutritum, ad divine etatis men- 
suram videat pervenisse, nec amplius in sancta 
fide balbutire aut hesitare : pro lacte vinum 
effundit quotidie, altiora illis suggerens instituta. 


D Prius enim, ut rudiores, docebat eos, ut Patrem 


et Filium et Spiritum sanctum Deum unum adora- . 
rent. Quod quidem erat veluti doctrine ]lac. 
Nunc autem monet, ut modestiam, castitatem, 
temperantiam amplectantur, ut justitiam  dili- 
gant. Que quidem sunt veluti doctrine vi- 
num. 

Et odor vestimentorum (uorum super omnia αγυ- 
mata. 

Quem enim ex te vestimentorum amictum 
gero, ex iis, inquam, sacriflciis que mihi abs 
te offeruntur, illud arbitror omnibus aromatibug 
prestare. 

Favum dislillant labia tua, sponso. 

Doctrina enim qua nutris filios tuos favo et melle 
dulcior est. 

Mel et lac sub Lingua tua. 

Neque enim eadem omnes ratione alis, sed 
pro sua quemque natura atque etate. Nam 
imbecilliores lacte pascis, melle autem perfectio- 
reg. 


Odor vestimentorum tuorum, sicut odor thuris. 

Cum Ecclesie vestimentorum odorem superius 
cunctis aromatibus anteposuerit, nunc thuri simi- 
lem et parem esse pronuntiat. Thus autem est 
omnium aromatum preestantissimum. 


Trium Patrem. 

Quam pulchrz facte suni mamma (us, soror mea 
sponsa ! 

Mirum in modum profecto divina sunt pulchri- 
tudine decorate, speculatio nimirum et actio, 
quibus tanquam mammis non preter naturam, 
nec super naturam, sed secundum naturam ver- 
bis et moribus, tanquam infantes, animes ad 
pietatem alis, quas in his instituendas susce- 
pisti. 

Quam pulchra fuclia sunt ubera tua a vino! 

Heo quippe tam mirifice effecta sunt pulohra ex 
divinitate tibi gratis concessa, a qua tanquam & 
vino efferuntur ipsa tum per assiduam veritatis 
cognitionem, tum per firmam boni effectricem fl- 
dem. Hino etiam diffunditur odor vestimentorum 
tuorum super omnia aromata. Vestimenta autem 


023 


MICHAELIS PSELLI 


634 


Bponsse, que quidem magnus apostolus Paulus À ἐχλεκτοῖς τοῦ Θεοῦ, ἁγίοις ἐνδύσασθαι ἐγκελεύεται, 


electis Dei sanctis, nt. induant precipit, sunt beni- 
gnitas et humilitas 3: que primo quoque homini 
divinum mandatum assignavit,quo illi prescriptum 
fuit ut bonum ageret, idque per humilitatem cus- 
lodiret. Hujus autem transgressio exuit illum spe 
divinitatis allectum, et naturam contra 8e ipsam 
efferavit. Hanc vero Deus Verbum rursus induit 
exemplo suo. Humilitatis enim normam ostendit 
nobis; nam cum £n forma Dei essel, semelipsum 
exinanivil, formam servi accipiens '* : Benignitatis 
autem, quia pro salute nosira qui sontes eramus, 
innocens ipse mortem subiit. Quamobrem et odor 
vestimentorum in illis, qui hoc anino sunt induti, 
utpote qui benignitatem et immutabilitatem Dei 
pre se ferant et propterea divini sint, quod ejus- 
modi amicti sint indumontis, est super omnia aro- 
mata. Nihil enim comparari potest fragrantie di- 
vinitatis, quam Deo desponsata non per naturam 
obtinet, sed per gratiam adipiscitur. Ac vestimenta 
quidem tua talem emittunt suavitatem. Cetera vero 
quid ? 

Favum distillant lubia tua, sponsa : mel et lac sub 
lingua tua. 

Docendi rationem ac modum servant labia tua 
sic instructum, ut ab apicula favum confectum 
cernimus.Neque enim unica ratione cunctis audien- 
tibus affert utilitatem : sed pro cujusque modulo te 
gingulis accommodas,ut et perfectioribus et rudio- 
ribus satisfacias. Ac mentem quidem eorum qui 
sunt perfecti, divinioribus verbis, tanquam melle, 


dulcissimam reddis. Qui vero rudes tironesque C 


sunt, eorum animos tanquam lacte naturalibus 
exples institutis.Duplex hec igitur,nempe divinior 
et humanior docendi ratio, ita viget sub lingua 
tua, ut eas haud intempestive promas, sed oppor- 
tune atque accommodate ad eorum, quí instituun- 
tur, utilitatem. 

Et odor vestimentorum tuorum sicut odor thuris. 
Fragrantia scilicet operum tuorum, quibus tum 
viris naturaliter promis, tum in agendo ex mentis 
prescripto mores quasi vestimenta quedam indue- 
ris, divine providentie quae cunctis in rebus cer- 
nitur, suavitati similis est: cum ad imitationem 
Dei, salutis multorum curam geras. Propria enim 
ratione quadam thus ad honorem Dei refertur. Ac 


$ χρηστότης ἐστὶ xal ἡ ταπεινοφροσύνη, & xal τῷ 
πρωτοπλάστῳ ἡ μὲν θεία ἐντολὴ περιεποιεῖτο, ἐργά- 
ζεσθαι τὸ ἀγαθὸν, καὶ φυλάσσειν τοῦτο διὰ ταπεινο- 
φροσύνης προτρέπουσα. Ἡ δὲ παράθασις ταύτης 
ἐξέδυσεν, ἐλπίδι θεότητος δελεάσασα, καὶ καθ) kxo- 
τῆς τὴν φύσιν ἐκθηριώσασα' ταύτην δὲ πάλιν ab- 
tóc ὁ θεὸς Λόγος ἐνέδυσε τῷ xa0' ἑαυτὸν ὑποδείγματι. 
Ἱρόπον γὰρ ταπεινοφροσύνης μὲν ὑπέδειξεν ἡμῖν, 
ὃτι ἐν µορφῇ θεοῦ ὑπάρχων ἑαυτὸν ἑχένωσε, µορ- 
qi» δούλου λαθών ' χρηστότητος δὲ, ὅτι ὑπὶρ τῆς 
σωτηρίας τῶν ὑπευθύνων ἡμῶν, καὶ βανεῖν ἀνευθύς 
νως ἠνέσχετο. Ὅθεν xal dj ἐν τοῖς κατὰ γνώµην ταῦ- 
τα ἑνδυσαμένοις εὐωδία τούτων, ὡς ἐμφαντικῶν τῆς 
ἀγαθότητος τοῦ Θεοῦ xal τῆς ἀτρεψίας, κἀντεῦθεν 
θεωτικῶν τῶν ἐνδεδυμένων αὐτὰ, ὑπὲρ πάντα imu 
τὰ ἀρώματα. Οὐδὲν γὰρ παρισοῦται τῇ εὐωδίᾳ τῆς 
θεότητος, ἣν ἡ νυμφευθεῖσα τῷ θεῷ οὐ φύσει xi- 
κτηται, ἀλλὰ χάριτι περιθάλλεται. Καὶ τοιαύτην μὲν, 
φησὶ, τὰ ἵμάτιά σου εὐωδίαν ἐκπέμπουσι * τὰ δὲ λοι- 
πὰ τί; 


Κηρίον ἀποστάζουσι τὰ χείλη σου, νύμφη, μέλι καὶ 
γάλα ὑπὸ τὴν γλῶσσάν σου. 

Ἠγουν. Λόγον διδασκαλικὸὀν προφέρουσι τὰ χείλη 
σου κατεσχευασµένον, ὥσπερ ὑπὸ µελίσσης χηρίον, 
ἐν τῷ μὴ ἐπιδείκνυσθαι μονοειδῆ τοῖς ἀκούουσι τὴν 
ὠφέλειαν, ἀλλὰ καταλλήλως πρὸς τὴν τῶν δεχοµέ- 
vov ἁρμόττεσθαι δύναμιν, ὡς xal τοῖς τελειοτέροις 
καὶ τοῖς νηπιωδεστέροις οἴκείως ἔχειν ' τῶν μὲν τὸν 
νοῦν τελειωτικῶς Δθειοτέροις ὡς pili γλυκαίνοντα 
ῥήμασι, τῶν δὲ τὴν διάνοιαν εἰσαγωγικῶς τοῖς φυσι- 
χοῖς ὡς γάλαχτι τρέφοντα. Αὔται οὖν αἱ διδασκα- 
λίαι, f, τε θε,οτέρα καὶ ἡ ἀνθρωπικωτέρα, ὑπὸ τὴν 
γλῶσσάν σου, ὡς μὴ ἀχαίρως ταύτας προφίρῃς, 
ἀλλὰ κατὰ χαιρὸν τὸν ἁρμόδιον xal χρείαν ἑχάστου 
διδασκοµένων. 


Καὶ ὀσμὴ ἱματίων σου ὡς ὀσμὴ λιθάνου. 

"Hxyovov, Ἡ εὐωδία τῶν ἔργων σου, (v s! καὶ τὰς 
δυνάμεις φυσικῶς ἐπιφέρῃ: ἀλλὰ τοὺς ἑνεργητιχοὺς 
τρόπους κατὰ γνώµην ὡς ἱμάτια περιθάλλῃ, τῇ εὖ- 
ωδίᾳ τῆς περὶ πάντα τοῦ Θεοῦ προνοίας παρείχασται;" 
κατὰ µίμησιν θεοῦ, κηδοµένης σου τῆς τῶν πολλῶν 
σωτηρίας. διαζόντως γὰρ κατά τινα λόγον εἲς τὴν 
τοῦ θεοῦ τιμὴν ὁ λίθανος ἀποτίταχται. Καὶ καθά- 


quemadmodum thus ex proprio odore,sic Deus, ex D περ οὗτος ἐκ τῆς ἰδίας ὁσμῆς, οὕτω xat τὸ θεῖον ἐκ 


rerum omnium providentia ; et singulorum animi 
affectio, ex operibus indicatur.Sed cum paulo ante 
odorem vestimentorum sponsa super omnia aro- 
mata esse dixisset, nec quomodo id esset, decla- 
rasset ; hic illud ostendit, dum odorem illum thu- 
ris odori similem dicit esse.Nam sicut thus accen- 
ditur ad gloriam Dei: Deus autem sine ulla com- 
paratione est rerum omnium prestantissimus; sic 
opera que ad divine fiunt bonitatis imitationem, 
reliquis omnibus antecedunt. 


*5 Coloss. xir, 12. *5 Philipp. 11, 6, 7. 


τῆς περὶ τὰ πάντα προνοίας, xal ἡ ἑκάστου διάθε- 
σις ἐκ τῶν ἔργων Ὑνωρίζεται, Μικρὸν δὲ ἄνωθεν 
εἰρηχὼς, ὅτι dj ὀσμὴ τῶν Ἱματίων τῆς νύμφης ὑπὲρ 
πάντα ἐστὶ τὰ ἄρώματα, καὶ τὸ πῶς μὴ δηλοῦται, 
ἐνταῦθα τοῦτο δηλοῖ, τῇ ὀσμῃ τοῦ Λιθάνου mapstxd- 
ζων αὐτὴν, διὰ τὸ τοῦτον elc τιμὴν τοῦ θείου λαμ- 
θάνεσθαι. Καὶ ἐπεὶ τὸ θΘεῖον ἀσυγκρίτως ὑπὲρ πάντα 
ieri, καὶ τὰ κατὰ µίµησιν τῆς αὐτοῦ ἀγαθότητος 


ἔργα. 








6556 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


626 


Κῆπος κεχλεισµένος, ἁδελφή µου νύμφη * χῆ- A — Hortus conclusus, soror mea sponsa: hortus con- 


πος Ὑάρ πεφυκας, 
αμένος. 
Ψελλοῦ. 

Ἔγχουσα πᾶντων τῶν καλῶν ἐν σεαυτῇ τὴν ωραν, 
Ἐλαίαν τὴν κατακαρπον, συχκῆν τε τὴν γλυχεῖαν, 
Πηγἡ δὲ πάλιν πέφυκας, φησὶν, ἑσφραγιαμένη, 
Καθ’ ὅσον µάτην οὐδαμῶς τὸ νᾶμά σου προχέεις, 
᾽Αλλὰ ποτίζεις τοὺς πιστοὺς διψῶντας σωτηρίαν. 

᾽αποστολαί σου παράδεισος ῥοῶν μετὰ καρποῦ 
ἀχροδρύων. 

Ἐν τούτοις ὑπαινίττεται ξύμπαντα ὁ νυµφίος, 

Τοῦ δόγµατος τῆς πἰστεως ἡμῶν τῆς ἁμωμήτου, 
Τὸ φοθερὸν καὶ κάλλιστον εὐῶδές τε καὶ θεῖον, 
Ὥσπερ πρεσθεύει πάντοτε στόµα τῆς Εκκλησίας. 
᾿Αποστολαί σου γὰρ, φησὶν fj oov, αἱ διδαχαί σου, 
Παράδεισος πεφύχασι ῥοῶν ἡγλαϊσμένων, 

Καὶ πάσης χάριτος μεσταὶ τυγχάνουσιν, ὦ νύμφη. 

Πηγἡ χήπων. 

Οὐ γὰρ slc μέτην σου, φησὶν, τὰ νάµατα περιχέεις, 

)Αλλὰ ποτίζεις τοὺς πιστοὺς, ἤγουν, φυτὰ τά θεῖα. 

Φρέαρ ὕδατος ζῶντος τοῦ ῥοιζοῦντος ἀπὸ A:- 

θάνου. 

Τοσοῦτον γὰρ, oral, καλῶς πρὸς ἀρετὰς ὑψώθης, 

Ως xal τῆς κλήσεως αὐτῆς ἔμοιγε συμμετέχειν. 

᾿Εγὼ γὰρ ζῶντος ὕδατος ὄντως τυγχάνω φρέαρ, 

*O κατελθὼν ἐξ οὐρανοῦ ὡς ὀετὸς εἷς πόκον, 

ὝὭσπερ ἐξ ὄρους ὑψηλοῦ τοῦ θαυμαστοῦ Λιθάνου. 
Τῶν Υ Πατέρων. 

Καὶ τοιαῦτα μέν σου τὰ µέλη καὶ τὰ ἱμάτια. Σὺ 
δ᾽ ἐντεῦθεν ὁποία ; 

Κηπος χεκλεισµένος, ἁδελφή µου νύμφη, xf- 
πος κεχλεισµένος, πηγὴ ἐσφραγισμένη. 

"Hyoov, Οἷα μὲν διττὸς χῆπος xatd τε φυχλν τοῖς 
τῶν ἀρετῶν λόγοι, xai κατὰ σάρχα τοῖς τούτων 
τρόποις ὑπάρχεις κατάφυτος, xal ὡς φραγμῷ τινι 
ταῖς ἐντολαῖς µου χατησφαλισµένος ΄ ola δὲ qw) 
κατὰ νοῦν βρύεις τὰ περὶ ἐμὲ εὐσεθῆ καὶ θεῖα νοή- 
µατα, καὶ τῷ ἐμῷ χαρακτῆρι, ὡς εἰκών µου, ἐσφρά- 
Υισαι, ἵνα μὴ 5 ἐρχόμενος οὐ µόνον κλέψα:, ἀλλὰ 
καὶ θύσαι καὶ ἀπολέσαι ἐχθρὸς, λαθραίως εἰσελθὼν 
τόν τε xa*' ἀρετήν σου caulem καρπὸν, καὶ τὸ κατὰ 
γνῶσιν τῆς ἀληθείας ὕδωρ σου ψευδέσιν ἐννοίαις 
χαταμολύνφ. Οὐ µόνον δ᾽ αὐτὴ τοιοῦτος κῆπος ὑπάρ- 
χεις, ἀλλὰ καὶ, ᾿Αποστολαί σου παράδεισος ῥρῶν 
μετὰ κχαρποῦ ἀχκροδρύων * πάντως οἱ ἐχπεμπόμε- 


vot διδασχαλικοὶ λόγοι σου πρὸς τὰς µαθητευοµένας T) 


σοι φυχὰς, διὰ τὸ ἐν ταύταις χατὰ πίστιν φυτευθῆ- 
ναι, οἷά πὲρ τις παράδεισος συνηρεφἠς δένδροις ῥοῶν 
ἐπὶ ῥιζῶν ἐγχεκεντρισμένοις ὁρυῶν, κἀντεῦθεν τὸν 
ἴδιον καρπὸν, ὡς ἀχκροδρύων καρπὸν ἐπιφερομέννις, 
"Qv ῥοῶν al. μὲν ῥίζαι δυσαπόσπαστοι, τὸ δὲ προκά- 
λυμμα τοῦ Χαρποῦ αὐστηρὸν, xai τοῦ ἐντὸς ψυλα- 
πτικόν. Αὐτὸς δὲ ὁ καρπὸς μετὰ τὸ πεπανθῖναι, 
περιῤῥαγέντος τοῦ προκαλύμματος, διαφαίνεται 
τὴν μὲν γεῦσιν γλυχὺς, τὴν δὲ ὄψιν εὐειδὴς. Καὶ 
γὰρ καὶ αὐτοὶ οἱ τῆς νύμφης διδασκαλικοὶ λόγοι, τῇ 
μὲν πίστει ἠδραίωνται, καὶ δυσαποσπάστως ἔχουσι 
τῶν πιστευσασῶν τούτοις φυχῶν, oia ῥίζαι Δρυός : 


φησὶν, ὦ νύμφη, κχεχλει- 


clusus, fons signatus. 


Pselli. 

Variis sponsam laudibus sponsus extollit. Hortug 
enim es, inquit, o sponsa, conclusus, arborum 
omnium in te ipsa continens deous, et oleam 
fructiferam, et dulcem ficum. Fons item, inquit, 
es signatus. Neque enim aquas temere profundis 
tuas, sed fideles salutis sitientes potas. 

Emissiones tuz paradisus malorum punicorum cum 
fructibus nucum. 

His verbis ea sponsus complectitur omnia, que 
ad fidei nostre integerrime doctrinam spectant, 
cujus timorem, decorem, fragrantiam, divinitatem 
os Ecclesie nunquam non predicat. Emissiones 
enim, inquit, tue paradisus existunt malorum 
punicorum, et omni gratia sunt plene.Fons horto- 
rum: nam latices tuos haud frustra spargis; sed 
divinas plantas, fideles nimirum, rigas. 


Puteus aqua viventis,qua fluil cum strepitude Libano. 


Adeo,inquit, virtutibus insignis effecta es, ut 
idem,quod ego,cognomem sis consecuta. Ego enim 
omnino viventis aquie sum puteus, qui de colo 
sicut pluvia in vellus, tanquam ex alto et mirabili 
monte Libano descendi. 


Trium Paírum. 

Ac talia quidem sunt membra et vestimenta tua. 
Tu vero qualis? 

Hortus conclusus,soror mea, sponsa: hortws con- 
clusus, fons siguatus. 

Qualis nimirum duplex hortus consitus ; [ium 
virtutum disciplinis,quantum ad animam pertinet; 
tum earum moribus,quantum ad carnem : et mu- 
nitus quodam veluti mandatorum vallo. Quantum 
autem ad mentem spectat,qualis fons piaserga me 
ac divinas fundis cogitationes, et signo meo, ut 
imago mea,es obsignata,ne inimicus adveniens te 
non solum diripiat, sed etiam occidat ac 'perdat, 
virtutisque tu: fructus asportet, et cognite verita- 
tis aquam falsis opinionibus contaminet. Neque 
vero tu ipsa tantum es hortus, sed emissiones tuz 
paradisus cum fructibus nucum : hoo est,discipline 
tuse quibus animas instituis,propter fidei plantas 
quas in illis inseris,eunt tanquam paradisus malis 
punicis consita,super radices insertis quercuum, 
et propterea proprium fructum tanquam earum 
fructum ferentibus. Quarum quidem malorum pu- 
nicarum radices haud facile divelluntur : cortex 
autem ipsius fructus austerus est, et que intus 
sunt, tuetur. Fruetus vero, posteaquam ad matu- 
ritatem pervenit,confracto corticis integumento,'se 
tum gustu dulcem, tum aspectu jucundum osten- 
tat. Eodem pacto sponseetiam discipline,tanquam 
arboris radicibus,itafidei innixe firmitate, diffl- 
cile ex animabus credentibus avellantur. Quippe 
qua tum incussa suppliciorum formidine,tanquam 


621 


MICHAELIS PSELLI 


6928 


mali punici cortice, discipulas animas cohibentes. A τῷ δὲ φόδῳφ τῶν ἠπειλημένων κολάσεων ὡς λέπυρον 


spiritus fructum in ipsis ab omnibus perturbatio- 
nibus integrum conservant: tum promissionum 
radiis justitie solus eas ad futurorum bonorum de- 
siderium inflammantes,timore quem charitas ex- 
pellit ",tanquam cortice disrupto; quemadmodum 
tructus malorum punicarum gustum oblectat, sic 
mentis ipsarum guttur dulcedine perfundunt, gu- 
stantium et videntium **, suavem esse Dominum. 
He doctrine igitur, dum a discipulis re ipsa ἰτᾶ- 
etantur et excoluntur, tum poenarum metu a vitiis 
purgant, tum spe praemiorum incendunt illas ad 
justitie opera complectenda. Cypri cum nardo. 
Diversarum videlicet virtutum florens et mixture : 
hoc est,initia et commixtiones. Ut initia namque 
subsistunt in animabus, que  instituuntur vel 
comminationum metu vel desiderio promissionum; 
varia secundum virtutem genera in Deum et proxi- 
mum charitatis. Ut commistiones autem, persua- 
dent illis ut dum propter suam erga Deum charita- 
tem curne patiuntur, mala sustineant ob charitatem 
quaproximum amplectuntur,letitiamque percipiant 
ex futura remuneratione, Dum autem propter suam 
in proximum charitatem mala sustinent,charitatem 
pre se ferant qua Deum prosequuntur, ejus man- 
datum servantes, quo nobis precipitur (ut proxi- 
mum diligamus. Sic igitur sponsw doctrina sit in 
discipulis nardus et crocus, fistula et. cinnamomum 
cum universis lignis Libani : id est, quatuor virtu- 
tes precipue, cum illis omnibus que ipsis subje- 
cte sunt, plantateque in sublimitate fidei erga 
Deum,tanquam in monte Libani.Per nardum enim 
in qua aromata varia commiscentur, prudentiam 
intelligimus, in qua virtutum omnium rationes 
summatim continentur. Per crocum autem qui 
mediam inter frigiditatem et caliditatem obtinet 
vim, et utriusque excludit extrema, justitiam 
&ocipimus,quie defeolus et exceseus in virtutibus 
fugit. Per dulcem vero calami fistulam que levis 
est et in sublime facile tollitur, temperantia signi - 
fieatur: que mentem gravi corporee cupiditatis 
onere sSublevat, eamque ad spiritalia et cclestia 
sublimem tollit, eorumque replet suavitate. At per 
cinnamomum cujus natura est calida atque jucun- 
da, fortitudinis divino zelo adversus impietatem 
atque militiam ardentis robur indicatur. Nec vero 


sponse doctrine in discipulis hec fiunt, sed myr- D 


rha quoque et aloe cum omnibus primis unguentis : 
hoc est, carnalis sensus earum mortifleatio cum 
oinnibus primis Spiritus sancti muneribus, animas 
unguentorum instar recreantibus.Nisi enim anima 
Bapiat ea quim sunt spiritus, et sanctissima illius 
dona suscipiat, timoris, inquam, fortitudinis, et 
consilii, et scientie, et cognitionis, et intellectus, 
et sapientie ; carnalis sensus morlificationem,que 
per myrrham et aloem,quibus aromatibus mortuo- 
rum corpora condiuntur, intelligitur, non asse- 


V! Joan, iv, 18. '* Psal. xxxi, 9. 


C 


ῥοᾶς στύφοντες τὰς μαθητευοµένας ψυχὰς, φυλάτ- 
τουσι τὸν ἐν αὐταῖς καρπὸν τοῦ πνεύματος ἁλώθδη- 
τον ἀπὸ πάντων τῶν παραλόγων παθῶν * ταῖς δὲ 
ἀχτῖσι τῶν ἐπαγγελιῶν τοῦ τῆς δικαιοσύνης Ἡλίου 
εἷς πόθον τῶν µελλόντων ἀγαθῶν ταύτας καταθερ- 
µαίνοντες, τὸν φόδων, ὡς προκάλυµµα διαῤῥηγνζου 

cw, ἔξω τοῦτον τῆς ἀγάπης βαλλούσης" καὶ κατα- 
γλυκαίνηυσιν τὸν νοητὸν αὐτὸν φάρυγγα γευσαµένων 
καὶ θεασαµένων, ὅτι ὙΧρηστὸς ὁ Κύριος. καθάπερ 
καὶ τὸν αἰσθητὸν ὁ καρπὸς τῶν ῥοῶν. Ἐντεῦθεν δ᾽ 
οὗτοι οἱ διδασχολικοὶ λόγοι ὡς ταῖς μαθητευομέναις 
πραγματευόµεν»ι, τῷ φόθῳ τῶν ἠπειλημένων κολά- 
σεων παθῶν κάθαρσις, ταῖς δ᾽ ἐπαγγελίαις τῶν µελ- 
λόντων ἀγαθῶν, ἔργων δικαιοσύνης φωτισμὸς γίνον- 
ται ταύταις. Κύπροι μετὰ νάρδων * ἤτοι, παντοίων 
ἀρετῶν ἄνθη καὶ κράματα, ἀρχαὶ δηλονότι καὶ µί- 
ξεις, Καὶ ὣς μὲν ἀρχαὶ ὑφιστῶσιν ἐν ταῖς διδασκο- 
μέναις ψυχαῖς, τῷ τε φόθῳ τῶν ἀπειλῶν καὶ τῷ πό- 
θῳ τῶν ἐπαγγελιῶν, τὰ διάφορα κατ’ ἀρετὴν εἴδη τῖς 
εἰς τὸν θεὸν καὶ τὸν πλτσίον ἄγαπης ὡς δὲ µίξεις 
πείθουσιν αὐτὰς dv τῷ πάσχειν σαρχὶ, διὰ τὴν εἷς 
θεὸν ἀγάπην, ἀνεξικακεῖν διὰ τὴν πρὸς τὸν πλησίον 
ἀγάπην, καὶ εὐφραίνεσθαι διὰ τὴν μέλλουσαν µιαθ- 
απόδοσιν * iv δὲ τῷ ἀνεξιχακεῖν διὰ τὴν εἷς τοῦ- 
τον ἀγάπην, τὴν εἲς θεὸν ἀγάπην ἐνδείχνυσθαι, διὰ 
τὴν τήρησιν τῆς αὐτοῦ ἐντολῆς, ἥτις doti τὸν ἀγαπᾗν 
τὸν πλησίον. Κάντεῦθεν οἱ εἱρημένοι διδασκαλικοὶ 
λόγοι γίνονται ταῖς διδασκοµένάις νάρδος χαὶ xpó- 
χος, x&Àxuoc χαὶ Χιννάµμωμον μετὰ πάντων ξύ- 
λων τοῦ Λιθάνου "^ ἤγουν, τεσσαρες Ὑενικαὶ ἀρετα) 
μετὰ πασῶν τῶν ὑὐπ᾿ αὐτὰς μερικῶν τῶν φυοµένων 
ἐν τῷ ὕψει τῆς elc θεὸν πίστεως, ola. ὄρει Λιθάνου. 
Καὶ γὰρ νάρδον μέν φησι, τὴν ὡς διαφόρων ἁρωμά- 
των μίγματα ἑνοειδῶς φέρουσαν πασῶν τῶν ἀρετῶν 
τοὺς λόγους φρονησιν * xpóxov δὲ, ὡς pouce ἔχοντα 
ψύξεώς τε xx! θερµότητος, καὶ τὴν ἐφ᾽ ἑκάτερα 
ἀμετρίαν ἐχφεύγοντα, τὴν τὰς ἑλλείψεις καὶ τὰς 
ὑπερθολὰς τῶν ἀρετῶν διαδιδράσκουσαν δικαιο- 
αύνην * κάλαμον δὲ, Ὑγλυχεῖαν, ὡς κούφην, καὶ 
εἷς Uoc ἱκανῶς ἀνατρέχουσαν τὴν σωφροσύνην * 
ft σαρκικοῦ βάρους τὴν ἐπιθυμίαν κουφίζει, 
xai ὑψοῖ πρὸς τὰ πνευματικὰ καὶ οὑράνια. καὶ 
τῆς τοὔτων Ὑλυκύτητος τὸν νοῦν ἐμφορεῖσθαι 
ποιεῖ * καὶ χινάµωμµον, ὡς θερμὸν καὶ 00, τὴν θείψ 
ζήλῳ πυρογμένην κατὰ ἀσεθείας xal κακίας ἀνδρεί- 
αν dj καὶ ἡδεῖά ἐστι διὰ τοῦ παντὸς χαλοῦ ὑπερ- 
αγωνίζεσθαι. Οὐ µόλον δὲ ταῦτα ταῖς διδασχομέναις 
ol διδασκαλικοὶ λόγοι τῆς νύμφης γίνονται. ἀλλὰ 
σµύρνα xai ἀλόη μετὰ πάντων τῶν πρώτων * 
ftot, νέχρωσις τοῦ σαρχικοῦ τούτων φρονήµατος 
μετὰ πάντων τῶν πρώτων τῶν ψυχαγωγούντων δίκην 
µύρων Χχαρισµάτων τοῦ Πνεύματος, El. μὴ γὰρ φρο- 
νήσγ πάντως ἡ ψυχὴ τὰ τοῦ Πνεύματος, χαὶ τὰ 
πανάγια τούτου δέξηται χαρίσματα, τὸ τοῦ φόθου 
φημὶ καὶ τὸ τῆς ἰσχύος, καὶ τὸ τῆς βουλῆς, xai τὸ 
τῆς ἐπιστίμης, καὶ τὸ τῆς Ὑνώσιως, καὶ τὸ 








629 


τῆς συνέσεως , xal τὸ τῆς 
σαρχικοῦ «φρονήµατος οὐκ ἐνεργεῖται ἡ νέκρω- 
ei ^. ἧς διιλωτικὰ d σµύρνα καὶ dj ἀλόη, ὡς 
νεκρῶν σωμάτων ἀβωματίσματα. Οὗτοι δὲ ol λόγοι 
ταῖς διδασκομένλις sisl xai πηγἡ κήπων, ὡς προ- 
χίοντες τὴν ἁρδεύουσαν, γνῶσιν, τὰς old τινα φυτὰ 
πεφυτευµένας iv αὐταῖς πολυειδεῖς ἀρετάς. Καὶ 
epíap ὕδατος ᾖζῶντος, καὶ ῥοιζοῦντιος ἀπὸ τοῦ 
Λιθάνου ἤγουν, βάθος θείας καὶ ἀειζώου σοφίας 
ἡ Κοὔσης διδασκαλικῶς τὰ τοῖς πολλοῖς ἀδιεξίτητα 
θεῖα μυστήρια, ὥσπερ ἀπὸ Λιθάνου τοῦ ὕψους τῆς 
εἲς θεὸν πἰστεως. Ἐπεὶ δὲ παράδεισον τοὺς τῆς 
νύμφης διδασκαλιχοὺς λόγους ὁ νυµφίος εἴρηκεν, ὡς 
δεδήλωτα:' χῆπος δὲ ἐστιν ὁ παράδεισος, ὡς παν- 
τοίων φυτῶν χωρίον ' χῆπος Goa τῆς νύμφης αἱ 


πεφυτευµέναι εἰσὶ φυχαὶ τοῖς διδασκαλικοῖς ταύτης 


λέσαι;’ 
Ἐκξεγέρθητι, βοῤῥᾶ, καὶ τὰ ἑξῆς. 


Ψελλοῦ. 
Ἐπείπερ ἐπελάδετο πάντως τῆς ἐξουσίας, 
*B ᾿Εχκλησία τοῦ θεοῦ κῆπος ὀνομασθεῖσα, 
Ἔχων ἁπάντων τῶν φυτῶν lv ἑαυτῇ τὴν ὥραν, 
Τοῦ μὲν βοῤῥᾶ τὴν χάκιστον ἔμπνευσιν ἀφορίσαι, 
T£» ἀποχρυσταλλῶσαν τὸ χάλλος τῶν ἀνθέων᾽ 
Τὸν νότον δὲ τὸν χάλλιστον προσαιτεῖ πνεῦσαι' 
*O« ἐπιπνεύσας ἐν Σιὼν τοῖς ἀποστόλοις πάλαι, 
"Ρεύματα λὄγων δέδωκε τοῖς ἀποστόλοις χέειν. 
"Exsivo τὸ πανάγιον τοίνυν ἡ νύμφη Πνεῦμα 
Καλεῖ πρὸς κἦπον ξαυτῆς πνεῦσαι τὴν σωτηρίαν, 
Ὡς ἂν χαρποφορήσωσιν πάντα τὰ τέκνα ταύτης, 
Καὶ τὸν Χριστὸν εὐφράνωσι τὸν Λόγον xal νυμφίον. 
Ἐπεὶ γοῦν ὁ κεχέλευκεν, εἲς ἔργον ἐγεγόνει, 
Καὶ τὸν βοῤῥᾶν σιγήσαντα κατεῖδεν ἡ παρθένος, 
Kai πνεύσαντα τὸν χάλλιστον ὄντως καὶ θεῖον ότον, 
Καὶ καρποφόρα δείξαντα πάντα τὰ τέχνα ταύτης, 
Ἐπεόχετα, τοῦ χατελθεῖν τὸν θχυμαστὸν νυμφίον 
Εὶς τὸν χαρποφορήσαντα κῆπον αὐτῆς ἐν τάχει, 
Ὡς ἂν τρυγήσῄ τοὺς κκρποὺς αὐτοῦ τῶν ἀκροδρύων, 
Ἱ ουτέστιν, ὅπως εὐφρανθῇ τοῖς χαρποφόροις τέχνοις. 
E: μὴ γὰρ οὕτω πρὰς ἡμᾶς τοὺς ταπεινοὺς κατέλθῃ, 
᾿Αναλαθὼν καὶ τοὺς πραεῖς, xatà τὸν Walpo- 
[γράφον, 
Οὐκ ἔστιν ἄλλως πως ἡμᾶς εἰς οὐρανοὺς ἀρθῆναι. 
Ταὔτα μὲν λελιπάρηκεν ἡ νύμφη τῷ νυμφίφ. 
*O δὲ πληρῶν τὰ σύµπαντα xai πανταχοῦ τυγχάνων, 
*O λέγων, ἸΙδοὺ πάρειµι, τοῖς ἐπικαλουμένοις, 
Eipiv πληρωβθῆναι τὴν 
[αχούσας, 


Ec χῆπον κατελήλυθεν αὐτῆς, ὡς ἠθουλήθη, 

Kai τοὺς καρποὺς ἐτρύγησε ταύτης τῶν ἀχροδρύων. 

dPrci γὰρ οὕτω πρὸς αὐτὴν, ὡς καθ’ εἶρμὸν εὑρήσεις * 
Βἱσῆλθον εἰς κΏπόν µου, ἀδελφή µου νύμφη * 

᾿Ετρύγησα σµύρναν µου μετὰ ἀρωμάτων µου 

Ἐφαγον ἄρτον µου μετὰ μέλιτός µου 

"Ἔπιον οἵνόν µου μετὰ γάλακτός µου, 


9 Psal. cxrvi, V Iga. Lvri, 9. 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


σοφίας, ἄλλως τοῦ A quetur.Hac sponse instituta et discipline in ani- 


εὐχλν, τῆς νύμφης in- D 


650 


mabus illasexcolentibus fiunt etium fons hortorum: 
inde enim cognitio defluit, qua varie in illis tan- 
quam plante, insite virtutes irrigantur. Ef pu- 
teus aqu viventis, el cum strepitu de Libano decur- 
rentis: id est,ex profunditate divine ac sempiterna 
sapienlie resonantis, et docentium more divina 
mysteria vulgo inexplicabilia,tanquam de Libano, 
de sublimitate in Deum fidei depromentis,Quoniam 
&utem sponse sermones atque precepta sponsus 
hortum, ut declaratum est, nuncupavit ; hortus 
vero est paradisus, tanquam diversarum plantarum 
locus ; hortus sponse profecto sunt anime disci- 
plinis ejus consite atque erudite, per quas ea que 
dicta sunt, studet perficere. 

λόγοις, δι dv σπεύδουσα τὰ ἑξῆς εἱἰρημένα ἁποτε- 


DB Surge aquilo, et veni auster : perfía horium meum, 


εἰ fluant aromata mea. Descendat nepos meus in 
hortum meum,et comedat fructum nucum ejus. 
Pselli. 

Postea quam Ecclesia Dei potestatem accepit 
omnino,ut hortus illius nominsta,plantarum om- 
nium decus in se continens, pessimum aquilonis 
flatum,glacieflorum pulchritudinem exstinguentem 
expelleret : austrum autem saluberrimum aociret: 
qui spiran in Sion apostolis olim verborum fluxus 
instillavit : sanctissimum illum Spiritum vocat,qui 
in hortum suum salutis auras infundat, ut omnes 
filii sui fructum ferant, et Christum "Verbum 'et 
sponsum letitie afflciant. Cum igitur quod jusse- 
rat, re ipea perfectum esset,aquilonemque silentem 
virgo perspiceret posuisse, pulcherrimumque om- 
nino ac divinum austrum perflare,filios suos omnes 
fructiferos ostendentem; admirabilem sponsum 
suum obsecrat,utin hortum suum fertilem celeri- 
ter descendat, arborumque suorum fructus carpat: 
hoc est,ut bonis filiorum suorum operibus oble- 
ctetur. Nisi enim &d nos humiles et abjectos ita 
descendat, mansuelos suscipiens 9, ut, inquit Da- 
vid, fieri nullo modo potest,ut nos in celum oon- 
gcendamus. His sponsa precibus sponsum advoca- 
vitAtille quiimplet universa, quique adest ubi- 
que, et dicit, Ecce adsum V invocantibus,antequam 
&ponsa eupplicationem expleret illam exaudiens, 
descendit in hortum ejus, ut ipsa voluit, et fru- 
ctus arborum ipsius decerpsit. Sio enim sponsam 
alloquitur ; 


Veni in hortum meum, soror mea, sponsa, mes- 
sui myrrham meam cum aromalibus meis: comedi 
panem meum cum melle meo : bibi vinum meum cum 
lacte meo. 





631 


MICHAELIS PSELLI 


632 


Descendi ergo quidem, inquit, in hortum tuum, À — KazzÀ0ov ἔγωγε, φησὶ, πρὸς xfmóv σου, παρθένε, 


virgo, et pulchris fructibus tuis cupiditatem meam 
prorsus explevi,atque ex ardenti filiorum tuorum 
fide ac penitentia magnam l»litiam percepi. To- 
tum autem hoc factum est, messis myrrha, esus 
mellis et lactis potus. Πο cum dixisset Christus 
idem et sponsus, ut pro mellito convivio quasi 
gratiam aliquam referret, ipsis virginis filiis dat 
corpus suum. Sic enim illos, sed dignos tantum, 
quos et propinquos suos ita esse dixit, alloquitur : 


Comedite, propinqui mei, αἱ bibite, et. inebriamini, 
[ratres mei. 

Quicunque estis, inquit, "operibus fratres mei, 
corpus meum comedite,et sanguinem bibite meum. 
Deinde inebriamini, inquit, pre letitia, et propter 
inebrietatem stupore perculsi, omnino mundi solli- 
citudinum obliviscimini. 


Trium Patrum. 


Surge, aquilo, εἰ veni, auster. Facesse spiritus 
improbissime, qui animas quae a me instituuntur, 
perturbationibus,quasi aquilonis ftatibus affligis.Et 
veni,sanclissime Bpiritus,qui eas gratie tuse donis 
tanquam auris austri salutaribus calefacis. 


Per[íla horium meum, eL [παπί aromata mea. 


Animas perfla, quas ego doctrina preceptisque 
meis tanquam hortum instruxi. Et in has per com- 
municationem divine munera tua infundantur,qui- 
bus ego quasi quibusdam aromatibus perfusa sum. 
Ac tum descendat nepos meus in horlum suum: in 
animas nimirum illas quas ego institui,et tanquam 
hortum divinis mandatis informavi. Propterea in 
animabus quas dixi, inhabitat atque inambulat 
dilectus meus *!, Et comedat fructum nucum ejus.Sa- 
tiet se harum animarum salute, quam ipse suum 
esse cibum asseruit: Meus, inquiens, cibus est, ul 
faciam voluntatem Patris mei δὲ, cujus omnino vo- 
luntas est, ut homines salvi fiant. Fructus autem 
Bponsi nucum est hominum salus, ut flnis bone 
ipsius voluntatis, que sanctis ejus mandatis conti- 
netur, que quidem mandata per aclionem infixa 
sunt in animabus super fide erga illum, tanquam 
Buper quercu radicatis. 


Veni in hortum meum, soror mea, sponsa : messui 
myrrham meam cum aromatibus meis : comedi panem 
meum cum melle meo : bibi vinum eum cum lacte 
meo : comedile,propinqui mei,et bibite,et inebriamini 
fraires. 

Trium Patrum. 
Sponsi preces sponsus exaudivit, juxta illud: 
Adhuc loquente te, dicet: Ecce adsum. Talis enim 


8 |T Cor. vi, 16. ** Joan. 1v, 34. 


Καὶ τῶν καλῶν ἀπήλαυσα τῶν σῶν καρπῶν tiq 
[κόρον, 

Καὶ τῇ θερμῇ τῶν τέκνων σου πίστει καὶ µετανοίᾳ, 

Μεγάλην ἔσχηχα χαρὰν, μεγάλην εὑφροσύνην. 

Ὅλον δὲ τοῦτο πέφυχεν ὁ τρυγητὴς τῆς σµύρνης, 

Ἡ βρῶσίς τε τοῦ μέλιτος, καὶ γάλακτος dj πόσις. 

Ταῦτα τῇ νύμφτ προσειπὼν Χριστὸς 0 καὶ νυµφίος, 

"Ὅσπερ ἀντ/χαρίν τινα τῆς µελιτοτροφἱας, 

Τὸ σῶμα δίδωσιν αὐτοῦ τοῖς τέχνοις τῆς παρθένου. 

doi yàp οὕτω πρὸς αὐτοὺς, πλὴν µόνους τοὺς 
[ἀξίους, 

Οὓς καὶ πλησίον εἴρηκεν οὗτος αὐτοῦ τυγχάνειν * 

Φάγετε, οἱ πλησίον µου, xal πίετε, καὶ µεθ΄- 
σθτητε, ἀδελφοί µου. 

"Ὅσοι πεφύχατε, φησὶ, τοῖς ἔργοις, ἀδελφοί µο», 

Τὸ σῶμα μὲν µου φάγετε, τὸ S αἷμα π[ετὲ µου. 
Εἶτα µεθύσθητε, φησὶν, ἀπὸ τῆς εὐφροσύνης, 
Καὶ πάντων λήθην λάδετε τῶν κοσμικῶν φροντίδων, 
Ὡς ἐν ἑκστάσει δήπουθεν γενόµενοι τῇ µἐθῃ. 
'Tàv γ΄ Πατέρων. 

Ἐξεγέρθητι, βοῤῥᾶ, καὶ ἔρχου, νότε. Δηλονότι, 
᾽Αναχώρησον. τὸ. τὰς διδασκοµένας µοι ψυχὰς τοῖς 
πάθεσι χειµάζον δίκην ἀνέμου βοῤῥᾶ ποντρότατον 
πνεῦμα" καὶ ἔρχου del, τὸ ταῖς οἶχείαις χάρισι ταύ- 
τας διαθερμαῖνον, ὥσπερ ἀνέμου νότου πνοὴ, παν- 
άγιον Ηνεῦμα. 

Διάπνευσον χῆπόν 
µατά µου. 

Ἴλτοι, Πνεῦσον εἷς dc αὐτὴ ψυχὰς τοῖς διδασκα- 
λιχκοῖς λόγοις οἷά τινα κατεφύτευσα χῆπον, καὶ Ίχε- 
θήύτωσαν ini ταύτας χατὰ µετάδοσιν τὰ θεῖά σου 
χαρίσματα oic αὐτὴ Χαθαπερ τισὶν ἀρώμασι xi- 
χρισμαι. Κάντεῦθεν Καταθήτω ἀδελφιδός µου εἰς 
κῆπον αὐτοῦ * πάντως τὰς µμαθητευοµένας φυχὰς 
παρ) ἐμοῦ, aq αὑτὴ διδασκαλικῶς ταῖς θἐίαις ἔντο- 
λαῖς, ὡς θεῖον κατεφύτευσα χῆπον. Διὰ τοῦτο ἐνοικῶν 
καὶ ἐμπεριπατῶν ἐν ταῖς εἱρημέναις ψυχαῖς ὁ ἀγα- 
πητός µου. Καὶ φαγέτω xapmóv ἀχροδρύων αὑτοῦ. 
"Hyouv, Εὐωγηθήτω τὴν τούτων τῶν ψυχών σωτη- 
píav, ἣν αὐτὸς οἰκεῖον ἔφησε βρῶμα, εἰπὼν, ὅτι 
'bpóv βρῶμά ἐστιν, ἵνα ποιῶ τὸ θέλημα τοῦ Ηατρός 
µου * ὅπερ ἐστὶ xavp Ὑνώμην οἰχείαν σωθῆναι τὸν 
ἄνθρωπον. Καρπὸς δὲ τῶν τοῦ νυµφίου ἀχροδρύων 
$ τῶν ἀνθρώπων ὑπάρχει σωτηρία, ὡς ἀποτέλεσμα 
τῶν παναγάθων αὐτοῦ θεληµάτων * ἅπερ cloiv αἱ 


ῥευσάτωσαν ἀρώ- 


Mou, xai 


D ἅγιαι αὐτοῦ ἐντολαὶ, αἱ κατὰ πρᾶξιν ἐγχεκεντρισμὲ- 


ναι ἐπὶ ταῖς δίκην δρυῶν ἑδραίως ἐῤῥιζωμέναις τῇ 
εἰς αὐτὸν πίστει ψυχαῖς. 

Εἰσῆλθον slc κῆπόν µου, ἀδελφή µου νύμφη; 
ἐτρύγησα σμύρναν µου, μετὰ ἀρωμάτων μου” 
ἔφαγον ἄρτον µου, μετὰ µέλιτός µου" ἔπιον οἶνόν 
µου, μετὰ γάλαχτός pou φάγετε, οἱ πλησίοι, καὶ 
πίετε, xxi µεθύσθητε, ἀδελφοί. 

T&v γ΄ Πατέρων. 

Ἔκουσεν ὁ νυµφίος τῆς παρακλήσεως τῆς νύμφης 

κατὰ τὸ, "Ett λαλοῦντός σου, ipst Ιδου πάρειµι. 




















633 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. ΄ 


034 


Τοιαύτη γὰρ ἦν dj παβακαλέσασα, ὡς μὴ παρακου- Α erat, qu» precabatur, ut despici non deberet, 


σθῆναι. "Όθεν ποιούµενος πρὸς αὐτὴν vv ἀπόχρισιν, 
φἰσίν'  Elonigov sl; χῆπόν µου, ἀλδελφή µου vju- 
φη. Δηλαδὴ, "Ov αὐτὴ κατεφύτερσας διδχσκαλικῶς ταῖς 
ἐμαῖς ἐντολαῖς. δ) ὦν ἐδιώχθη μὲν ὁ χειμὼν τῶν 
παθῶν, ἔπνευςε δὲ µου τὸ πανάγιον Πνεῦμα, xal τὰ 
ἐν τῷ τοιούτῳ χήπῳ φυτὰ ἤνεγχεν, ola µύρα παν- 
τοῖα τοὺς τῶν ἀρετῶν λόγους" καθ) οὓς xal αὐτὸς 
εἰσῆλθον ἐν τούτῳ τῷ νήπῳ, ἐν ᾧ τὰ ἐμὰ θελήµατα, 
αἱ ἁγιαί µου ἐντολαὶ ἐφυτεύθησαν. δρεψάµενος πάἀν- 
τως τὸν τούτου καρπὸν, ὅς ἐστιν ἡ τῶν εἱρημένων 
ἐντολῶν ποίησις. ᾿Αδελφή µου, τοῦ κατὰ φύσιν Γἱοῦ 
τοῦ θεοῦ xal Πατρὸς, ὡς ποιοῦσα τὸ θέλημα τούτου 
καὶ υἱοβεττθεῖσα αὐτῷ κατὰ dpi καὶ νύμφη μου, 
ὣς κολληθεῖσά µοι δι ἀγάπης καὶ πνεύμα Pv γε- 
νοµένη. Εϊσελθὼν δὲ ἐν τῷ εἱρημένῳ χήπῳ µου, 
᾿Ετρύγησα σμΊρναν μετὰ ἀἁρωμάτων µου" ἤτοι, τὴν 
τοῦ σαρχ'κοῦ φρονήµατος τῶν μµαθητευο.ιένων σοι 
νέχρωσιν μετὰ τῶν ἐπομένων ταύτη ἀρετῶν. Οἱ γὰρ 
σαρχὶ xal xócutp νεκρώσαντες τὸ φρόνηµα, Πνεύ- 
µατι τοῦτο ζητοῦσι, xai προσφέρουσι θεῷ oid τινα 
καρπὸν ἀρωμάτων, ἐντολῶν αὐτοῦ ποίησιν' περὶ Tc 
φησιν Ἔφαγον ἄρτον uno μετὰ μέλιτός µου" ἔπιον 
οἵνόν µου μετὰ άλακτός µου. Kai ἄρτος μὲν αὐτοῦ 
ἔστιν ὃν, ὡς προλέλεκται, αὐτὸς δεδήλωκεν ἐν Εὐαγ- 
γελίοις εἰπὼν, ὅτι ᾿Εμὸν βρῶμά ἐστι τὸ ποιεῖν τὸ 
θέλημα τοῦ Πατρός µου) μέλι δὲ, τὰ γλυκαίνοντα 
τὸν ταῦτα προφέροντα λάρυγγα, Oria τούτο» λόγια" 
ofvoc δὲ, ἡ ἑκστατικὴ τῆς κατὰ φύσιν θεώσεως χά- 
pu, xal γάλα dj ἄδηλος ἁπλότης. Λοιπὸν ἐν atc οὗτος 
διὰ τῶν ἁγίων αὐτοῦ ἐντολῶν εἰσέρχεται ψυχαῖς, 
καὶ τρέφει μὲν ταύτας, ὡς ἄρτῳ μετὰ μέλιτος. τῇ 
ἀρετῇ μετὰ γνώσεως' ποτίζει δὲ οἷα οἶνον μετὰ γά- 
Àaxtoc, τὴν χατὰ χάριν θέωσιν, μετὰ «cfc ἁδόλου 
ἁπλότητος' τὴν τούτων σωτηρίαν αὐτὸς otovel τινα 
ἄρτον μετὰ μέλιτος ἐσθίει , καὶ οἶονε τινα οἶνον 
μετὰ γάλακτος πίνει, "Όθεν πρὸς οὕς εἰσζλθεν, ὡς 
εἴρηται, xal οἰκητήρια τούτους iw ἁγίῳ Πνιύματι 
ἑαυτοῦ ἐποίησε, φησί. Φάγετε, οἱ πλησίον µου, 
καὶ πίετε, καὶ µεθύσθητε, ἀδελφοί µου. Ἴγουν, 
Στραφέντες μὲν οἱ ἁπαλλαγέντες παθῶν, καὶ ἐγγί- 
cavit, pot διὰ καβαρωτάτης μεταγνώσεως τῇ ἀρετῇ' 
πίετε δὲ τὸν ἐκστατικὸν τῆς θεώσεως οἶνον μετὰ 
τῆς πρός µε ἁδόλου πίστεως. xai ἀπὸ τῶν κατὰ φύ- 
σιν πρὸς τὰ ὑπὶρ φύσιν µετάστητε, οὕς κατὰ χάριν 
ἐν ἁγίῳ Πνεύματι υἱοθέτησα τῷ ἱδίῳ Ἡατρί: Γαῦτα 
γοῦν διὰ τὰς παρακλήσεις τῆς νύµφης πρὸς τὰς µα- 
θητευομένας εἱρηχότος τοῦ νυµφίου, atn ταύταις 
ἑαυτὸν ποιουµένη παράδειγµα τοῦ πῶς ἀκούσονται 
τῆς φωνῆς τοῦ νυµφίου αὐτῆς, καὶ εἰσοικίσονται 
τοῦτον, φησίν’ ᾿Εγὼ καθεύδω, φησὶ, xal 4 καρδία 
µου ἀγρυπνεῖ, φωνὴ ἀδελφιδοῦ µου κχρούει, ἐπὶ 
τὴν θύραν. Καὶ καθεύδω μὲν ποὸς τὰ ἡδέα τῶν 
παρόντων, ἐπὶ τούτοις τῇ ἀργίᾳ ὥσπερ ὑπνουσῶν 
µου τῶν αἰσθήσεων. Γρηγορεῖ δὲ µου ὁ νοῦς, ἵνα μὲ 
6 ὑπὲρ λόγον Λόγος ἐλθὼν εὑρήσῃ αὐτὸν ῥᾳθυμοῦντα" 
Ἐν oic δὲ γρηγορεῖ, ἀκούει τῆς αὐτοῦ τοῦ ἀγαπη- 


8 Joan. iv. 34. 


C 


Quamobrem illi respondens : eni, inquit, ín 
hortum meum, soror mea, sponsa. Quem tu nimirum 
mandatorum meorum doctrina consevisti, quibus 
perturbationum procella discussa est. Flavit autem 
ganctus Spiritus meus,et plants istius horti veluti 
unguenta varia, virtutum rationes protulerunt, 
perquas ego quoque in hunc hortum ingressus 
sum, in quo voluntates mes, sancta precepta 
mea plantata sunt. Hujus ego fructum omnino 
decerpsi. Qui sane fructus ipsorum est prece- 
ptorum observatio. Soror mea, qui natura sum 
Filius Dei et Patris, quippe que ejus obtemperans 
voluntati, et ei per gratiam pro filia es adoptata. 
Sponsa mea, utpote mihi per charitatem con- 
juncta, atque unus effecta spiritus. Ingressus au- 
tem in hortum meum, messui myrrham cum 
aromatiqus meis ; nempe carnalis sensus discipu- 
larum tuarum mortificationem cum virtutibus 
qua illam consequuntur. Qui enim carni et mundo 
sensum mortificaverunt, eum Spiritui dicant,Deo- 
que veluti quemdam aromatum fructum, precep- 
torum offerunt observationem : de qua, comedi, 
inquit, panem menm cum melle meo : bibi vinum 
meum cum lacte meo. Ac panis quidem ejus est 
ille,quem, ut antea dictum est, ipse declaravit : 
Meus, inquiens in Evangelicis, cibus est, ub. faciam 
voluntatem Patris mei". Mel autem sunt divina 
ejus eloquia, que linguam & qua pronuntiantur, 
dulcedine perfundunt. Vinum vero est gratia divi- 
nitatis elargitrix, que id quod naturale est, supra 
naturam extollit.Lac autem est doli expers simpli- 
citas. Sponsus igitur in. quas per sancta mandata 
sua, animas ingreditur, eas tum nutrit quasi pane 
quodam cum melle, virtute cum cognitione: tum 
potat, quasi vino cum lacte, concessa per gratiam 
divinitate, cum remota a dolo simplicitate. Horum 
vero salutem tanquam panem quemdam cum melle 
ipse comedit, ac veluti vinum quoddam cum lacte 
bibit. Itaque ad quos, ut diximus, ingressus est, 
quosque domicilia sua in Spiritu sancto constituit, 
ipsos invitat ad hunc modum : Comedite, propinqui 
mei, εἰ bibite, el, inebriamini, [ratres mei: qui 
videlicet conversi estis, et vitia repulistis, et ad 
me, virtutem cum pura cognitione oolentes, ac- 
cessistis. Bibite autem obstupefaciens divinitatis 


D vinum cum doli experte erga me fide : et ab illis 


qui naturalia sunt, ad ea que nature prestant, 
transferimini. Quos ergo per gratiam in sancto 
Spiritu filios adoptavi Patri meo. Heo igitur 
eponsus cum per eponssm adhortationes ad ejus 
discipulas dixisset,ipsa se illis exemplum prebens, 
quo modo audire debeant vocem sponsi sui, eum- 
que in domum introducere: £go, inquit, dormio, 
et cor meum vigilat, vox nepotis mei pulsat. ad 
ostium. Et. dormio quidem ad ea que in bac vita 
jucunda videntur, cum sensus mei quasi per con- 





635 MICHAELIS PSELLI 636 


temptum ipsorum sopiti sint. Vigilat autem mens A τοῦ µου φωνῆς χρούοντος ἐπ᾿ αὐτόν. Δι οὗ ὡς διά 


mea, ne sponsus meus Verbum, verbis inexplica- 


τινος θύρας οὗτος slotpyssat εἰς τὴν ψυχήν. 


bile, veniens, inveniat eam dormitantem. In quibus autem mens vigilat, audit vocem dilecti mei 
Pulsantis ad eam, per quam tanquam per januam quamdam in animam ingreditur, 


Pselli. 

Sed sponss Cantica rursum audiamus. Vox 
consobrini mei pulsat. ad. ostium. Aperi mihi, soror 
méa, inquit sponsus meus media de nocte ve- 
niens. Cordis ostium mihi, inquit, patefacito, ut 
in te mansionem faciam cum Psatre meo 5: 
virtutibus enim profecto mihi propinqua facta. 
68. Quod si aperueris mihi, dabo tibi munus 
magnum, rorem capilis mei, el cincinnarum guttas: 
hoc est largiar tibi curandorum hominum facul- 
tatem. Ros enim meus est hominum medicina. 


Trium Pairum. 
Talis autem est ad me voz spousi mei : Aperi 
mihi, soror mea, propinqua mea, columba mea, 


per[ecta mea. 


Aperi mihi mentem tuam, ut ego qui compre- 
hendi nequeo, per illam in te comprehendar,Soror 
mea, quatenus facis voluntatem Patris mei : Pro- 
pinqua mea, jam facta propter mentis tranquilli- 
tatem : Columba mea, utpote que sancti Spiritus 
mei munera acceperis, quibus tanquam a.is per 
affectionem ab omnibus terrenis rebns avolasti, 
atque in me ab omni materia remoto atque ineífa- 
bili et mentis captum excedente couquievisti. At- 
que ita perfecta mea, ut per actionem purgata 
et per contemplationem in spiritu illuminata, et 
numeris omnibus per divinitatjs gratiam expolita. 
Aperi autem mihi, quoniam, ut dictum esl, caput 
meum est plenum rore, et cincinni mei gultis nociis. 
Et caput quidem ipsius, quod per excellentiam 
mystice declaratum est Verbum,Menes illa ineffabi- 
lis que Verbum genuit, quaeque a rebus omnibus 
omni ratione infinite distat. Impletur autem, dum 
tenquam rore perfectam animam implet cognitione 
gus divinitatis per terminos abnegantes;cujusmodi 
sunBt, supersubstantiale,sine principio,immensum, 
infliitum et alii ejusdem generis. Hujus autem 
cincinni, ex e» capite sunt bone Patris voluntates, 
in Spiritu sancto ab ipso Unigenito ad finem perdu- 
οἱ. Quee quidem tanquam guttis nocturnis, plene 
sunt judiciis divinis, quod comprehendi nequeant, 
impervestigabilibus.Ex quo noctís guttx nuncupan- 
tur, quasi minuti quidam vapores cognitionis in- 
comprehense atque inaccesse divinitatia.Per quas 
quidem guttulas cognitionis mens anime Deo Verbo 
desponsate patefacta et aperta ipsum introducit in 
domum suam.Quapropter et tanquam causa illius: 
Aperi mihi:dictum est: Quia caput meum plenum est 
rore ; et que sequuntur.Ceterum, o discipule,quia 
Bic vocem sponsi mei audivi,et intelligibilem januam 
meam patefeci, atque incolam possedi ipsum qui 


9 Jeoan, XIV, 23. 


Ψελλοῦ. 

᾽Αλλ᾽ αὖθις ἀκουσώμεθα τῆς νύμφης τῶν ᾽Ασμάτων' 

Φωνὴ τοῦ ἀδελφιδοῦ poU κρούει ἐπὶ τὴν θύραν' 
"Ανοιξόν µοι, ἀδελφή µου. 

Φησὶν ἐν µέσῳ τῆς νυχτὸς ὡς ἆλθεν ὁ νυµφίος, 
Τὴν θύραν ἀναπέτασον, εἶπε, μοὶ τῆς καρδίας, 
Ὡς ἂν ἐν aol ποιήσωµαι μονὴν aov τῷ Πατρί µου. 
Ταίς ἀρεταῖς γὰρ πέφυκας ὄντως ἐμοῦ πλησίον. 
El γοῦν ἀνοίξεις µοι, φησὶν, δώσω σοι δῶρον μέγα” 
T4» δρόσον uoo τῆς κεφαλῖς ψεκάδας τε βοσ- 

[τρύχων. 

χουν, Ἰάσεις, ἐχτελεῖν δώσω σοι πρὸς ἀνθρώπους' 


B Ἴαμα γὰρ ἡ δρόσος µου τυγχάνει τοῖς ἀνθρώποις. 


Τῶν Υ Πατέρων. 

Τοιαύτη δὲ ἐστιν ἡ πρὀς µε τοῦ νυµφίου φωνή’ 
᾿Ανοιξόν µοι, ἁδελφή µου, ἡ πλησίον µου, περιστερά 
μου, τελεία µου. 

"λνοιξον δέ pot τὸν νοῦν, ἵνα χωρητός σοι διὰ 
µέσου αὐτοῦ ὁ ἀχώρητος γένωμαι. ᾽Αδελφή μὀν’ ὡς 
ποιοῦσα τὸ θέλημα τοῦ Ἡατρός µου, Ἡ πλησίον 
µου ἤδη γενομένη δι ἀπάθειαν. Περιστρά µον, 
ὡς τὰ Ὑαρίσματα τοῦ παναγίου µου Ἰνεύματος λα- 
θοῦσα, ola πτέρυγας ᾿περιστερᾶς ' καὶ πετασθεῖσα 
κατὰ διάθεσιν ἀπὸ πάντων τῶν γηΐνων, καὶ ἐπ᾽ ἐμοὶ 
τῷ dóÀe, ἀῤῥήτῳ τε καὶ ὑπὲρ νοῦν καταπαύσασα 
λόγφ;' κἀντεῦθεν τελεία µου, ὡς καθαρθεῖσα διὰ πρά- 
ξεως xal φωτισθεῖσα διὰ τῆς ἐν πνεύµατι θεωρίας, 
καὶ τελειωθεῖσχ διὰ τῆς κατὰ  ydpw θεώσεως. 
"Avot£ov δὲ µοι, ὡς εἴρηται, ὅτι ἡ κεφαλή µου 
ἐπλήσθη δρόσου, καὶ οἱ βόστρυχοί µου ψεκάδων 
νυχτός. Kal χεφαλὴ μέν ἐστι τοῦ καθ ὑπεροχὴν 
μυστικῶς ἀποπεφασμένου Λόγου, ὁ τοῦτον κατ οὐ- 
σίαν γεννῶν, καὶ πάντων κατὰ πάντα τρόπον ἀπεί- 
po« ἐξῳκισμένος ἀπόῤῥητος Νοῦς ὃς πληροῦται τῷ 
πληροῦν τὴν τελείαν φυχὴν, ola ὁρόσου τῆς ἀποφα- 
τικής θεολογίας τῶν περὶ abtóv: ἅπερ «lol τὸ ὕπερ- 
οὖσιον, τὸ ἄναρχον, τὸ ἄπειρον, τὸ ἁἀόριστον, καὶ 
τὰ ὅμοια, βόστρυχοι δὲ τούτου ix τῆς εἱρημένης 
φυόµενοι κεφαλῆς, ai ἐν ἁγίῳ Πνεύματι ὑπ αὐτοῦ 
τοῦ Μονογενοῦς εἷς πέρας ἀγόμενχι τοῦ Πατρὸὺς 
εὐδοχίχι. "Απερ olia Φεκάδων νυκτὺὸς, τῶν δι’ 
ἀκαταληψίαν ἀνεξερευνήτων πληροῦνται θείων κρι- 
µάτων. "Όθεν ταῦτα καὶ νυκτὸς ψεχάδες ἐλέχθη- 
σαν, ὡς νοτίδες τινὲς Ὑνώσεως τῆς περὶ θεὸν ἆχα- 
ταληφίας καθ ἃς Ὑνώσεως νοτίδας ὁ νοῦς τῆς 
νυμφευθείσης τῷ θεῷ Λόγῳ ψυχῆς ἀνοιγόμενος, αὖ- 
τὸν εἰσοιχίζεται. Διόπερ καὶ ὡς αἰτία τοῦ, ᾿Ανοιξόν 
μοι, τὸ, "Occ ἡ χεφαλή µου ἐπλήσθη ὁρόσου, καὶ 
τὰ ἑξῆς, εἴρηται. ᾿Ἐπεὶ δ᾽, ὦ µαθήτριαι, οὕτωτῆς 
φωνῆς τοῦ νυµφίου µου ἤκουσα, xal τὴν ἑαυτῆς 
νοητὴν πύλην ἠνέψξα, καὶ ἔνοικον ἐκτησάμην αὐτὸν, 
ὃς ἀναμαρτησίας koxiv ἔνδυμα, πρότερον πάντων 
ἐξεδυσάμην τῶν Ἠχιτῶνά µου τὸν παλαιὸν, τὸν τῆς 


631 


ἁ μαρτίας, τὸν 
ἑνδύσομα:ι αὐτὸν τῷ Φφωτεινῷ τῆς ἀναμαρτησίας 
ἀπελαθέντα ἑνδύματι; Ἠνιψάμην τοὺς πόδας µου, 
ἄχρως καθαρθεῖσα τῷ τε λουτρῷ τοῦ βαπτίσματος, 
xai τῃ τοῦ παναγίου Ἠνεύματος ἐπιφοιτήσει, xal 
τῇ τῶν θείων ἐντολῶν τηρέσει. Ὃθεν, loc μολυνῶ 
αὐτοὺς, "voc δεξαμένη παραλόγου ἐπ,θυµίας ; 


Ἐξεδυσάμην τὸν χιτῶνά µου, πῶς ἐἑνδύσημαι 
αὗτόν; Ἐνιψάμην τοὺς πόδας µο», πῶς μολυνῶ 
αὗτοῖς ; 

Ψελλοῦ. 

Ἐγὼ, φησὶ, καὶ πρόπαλαι τὰς θύρας ἄνοιξά σοι’ 
Τὸ γὰρ τῆς παραθάσεως ἐξεδυσάμην πάχος, 

"Orts? οὐκ ἐπενδύσομαι πώποτε μεταγνοῦσα" 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


ἐν τῆς παραθάσεως ' λοιπὸν πῶς Λ innocentis est indumentum, in primis veteri mea 


638 


peocati tunica quam extransgressionecontraxeram, 
me exspoliavi : Quomodo jam induam ipsam, 
splendido depuleam indumento? Lati pedes meos 
lavacro baptismatis, et sancti Spiritus adventu, et 
divinorum mandatorum observatione eximie purga. 
ta: Quomodo igitur £llos, improbe cupiditatis vesti- 
gia sequens, inquinabo? 

Exspoliavi melunicamea,quomodum induam illam? 
Laví pedes meos, quomodo inquinabo illos ? 


Pselli. 
Ego, inquit, jam pridem fores aperui tibi.Trans- 
gressionis enim crassitudinem exui,nec sententiam 
unquam mutabo, ut eam iterum induam. Terrenas 


Kai μολυσμὸν ἀπεῤῥιψα τῆς γῆς ἐκ τῶν ποδῶν µου, p abstersi sordes pedibus meis, eosque in salutis 


Καὶ τούτους παρεσχεύασα πρὸς τρίθους σωτηρίας 
Οὔσπερ οὐκέτι μολυνῶ στραφεῖρα πρὸ τοὐπίσω. 
Τούτων ὡς ἤκουσεν αὐτῆς τῶν λόγων ὁ νυµφίος, 
Ἔνδον ἠθέλησεν αὐτῆς ὥσπερ κατασκηνῶσαι: 
"AX" οὔχουν τὸν ἀχώρητον Tiv ὅλωτ χωρηθῆναι * 
Ταῦτα καὶ γὰρ ἐπλήρωσεν ἡ χεὶρ αὐτοῦ καὶ µόνη, 
Ὡς &mr' αὐτῖς μαθεῖν ἔστι τῆς νύμφὴς τῶν 
[᾽Ασμάτων. 
Τῶν v Πατέρων. 

᾿Αδελφιδός µου ἀπέστειλε χεῖρα αὐτοῦ ἀπὸ τῆς 
ὁπηῆς, xai ἡ κοιλία µου ἐθροήθη ἐπ᾽ αὐτόν, 

Εγὼ, φησὶ, καὶ ἤνοιξα πᾶσαν ip; τὶν θύραν, 
ὥσθ᾽ ὑποξέξασθαι Χριστὸν τὸν Λόγον xai νυµφ[ον. 
Πλῆν μόλις εἰσελήλυθεν dj χεὶρ αὐτοῦ καὶ μόνη. 
Ὃθεν τὸ µέγευος αὐτοῦ µεγάλως 
Καλῶς ἐφιλοσόφησεν Ἡ χαθαρὰ παρθένος, Ἡ τῶν 
ἀνθρώπων γὰρ φύσις, 3j πάνυ βραχυτάτη ὅσον πρὸς 
φύσιν θεϊχκὴν τοῦ θαυμαστοῦ νυµφίου, ὅλην οὗ 
δύναται χωρεῖν, rol, τὴν θειοτάτην φύσιν, ὅσον iv 
ὑπολήψεσιν καὶ ταῖς θεολογίαις. ᾿Ανίστην ἐγὼ 
ἀνοῖξαι τῷ ἀδελφιδῷ µου" χεῖρές µου ἔσταξαν 
σµύρναν , δἀκτυλοἰ µου σμύρναν xA pm ἐπὶ 
χεῖρας τοῦ κλείθρυ, Ἐγὼ, φησὶν, ὡς vota 
δέξασθαι τὸν νυµφ.ον, χάκεῖνος ἣν ἀχώρητος, ἆν- 
ἔστην πρὸς ἐπίπονον καὶ θειοτέραν τάξιν, ὅπως τοῖς 
πόνοις τοῖς πολλοῖς, σαρχκός τε τῇ νεχρώσει, πλατύ- 
τερον ἀνοίξω µου τοῦ λογισμοῦ τὴν θύραν, καὶ τὸν 
ἀχώρητον τὸ πρὶν εἰσθέξωμα: νυμφίον. "Όθεν αἱ 
χεῖρές µου, qol, μετὰ καὶ τῶν δακτύλων τοῖς πόνοις 
σμύρναν ἔσταξαν μεχρις αὐτοῦ τοῦ κλείθρου: τουτ- 
ἐστιν, ᾽Απενέχρωσα τὰ µέλη τῆς σαρχός µου, μέχρι 
τὰ κλεῖθρα σόµπαντα τῆς θύρας Ίνοιξά µου, xal 
πάσας ἀνεπίτασα τὰς φυχῆς αἰσθήσεις. νοιξα 
ἐγὼ τῷ ἀδελφιδῷ µου, καὶ ὁ ἁδελφιδός µου παρ- 
Ἠλθεν. )Αλλὰ x&v Ίνοιξα, φησὶν, ἁπάσας µου τὰς 
θύρας, οὐδ οὕτως ἣν pot χωρητὸς ὁ Λόγος xal 
νυμφίος. ΌΨυχή µου ᾖἆἐξπλθεν ἐν λόγῳ αὐτοῦ. 
Elta, φησὶῖν, ἀνύφωσα τὸν νοῦν πρὸς τὸν αἴθέρα, 
ποθοῦσα δήπουθεν μαθεῖν σαφές τι περὶ τούτου. 
᾽Αλλ᾽ ὅμως ὑψηλότερος καὶ τῶν νεφῶν ὑπῆρχεν, 
(si q9p εἶτα καθεξῆς ἡ νύμφη καὶ παρθένος" 
᾿Εζήτησἃ αὐτὸν, καὶ οὐχ εὗρον αὐτὸν, ἑκάλεσα 
αὐτὸν καὶ οὐχ ὑπήκουσέ µου. Kal πῶς γὰρ εὗρε- 


κατεπλάγτν. C 


semitas direxi, ne ullo unquam tempore me retro 
convertam, ut inquinem illos. Hec sponse verba 
Sponsus cum audisset, in interiore ejus veluti ta- 
bernaculo voluit habitare ; sed illum, ut qui com- 
prehendi non potest, minime capiebat. Hoo enim 
manu sponsi, eaque sola replebatur: ut ex ipsius 
sponse cantu possumus intelligere. 


Trium Patrum. 


Nepos meus misit. manum suam per foramen et 
venter meus intremuit ad tactum ejus. 

Etsi totum, inquit, ostium meum aperui, ut 
Christum Verbum et sponsum meum susciperem; 
tamen vix manus ejus, eaque sola immissa est. 
Itaque magnitudinem ipsius magnopere sum admi- 
rata. Preclare pura virgo philosophatur. Hominum 
enim natura minor est,quam ut divinam admirandi 
Verbi naturain opinione aut scientia queat univer- 
sam comprehendere. Surreri ut aperirem nepoti 
meo. Manus mez slillaverunt myrrham : digiti. mei 
myrrham plenam in manus pessuli. Ego, ut spon- 
sum, inquit, exciperem, aperui.At ille penetralibus 
meis capi non poterat. Surrexi ad laboriosum et 
magis divinum ordinem,ut quem antea capere non 
potueram,laboribus multis et carnis mortificationo 
latiorem cogitationis portam patefaciens, sponsum 
comprehenderem. Ünde manus mee, inquit, cum 
digitis continenter myrrham distillarunt ugque ad 
pessulum. Quin etiam pessulis omnibus reductis 
fores aperui, id est, carnis mee membris mortifi- 


D catis,anime sensus omnes patefeci, Pandi foresne- 


poli meo:at ille declinaverat atque. transierat.Quam- 
vis fores meses patefecerim universas, non tamen 
Verbum et sponsum potui comprehendere. Anima 
mea egressa est, ut nepos locutus est. meus. Sustulit 
mentem meam, inquit, ad celum, ut de dilecto 
meo aliquid intelligerem. At ille ccelo erat subli- 
mior multo. Sic enim deinceps loquitur sponsa et 
virgo : Quastvi et non inveni illum ; vocavi, εἰ non 
respondil mihi. Ecquonam modo inveniri compre- 
hendique poterit is, qui nihil est eorum qus co- 
gnitione pe»cipiuntur, non speoies, non flgura,non 
locus, non quantitas ? invenerunt. me custodes qui 





639 


MICHAELIS PSELLI 


.640 


circumeunt civilatem : percusserunt. me, vulnerave- À Δήσεται καὶ κρατηθήσεταἰ που ὅστις οὐδὲν τι mi- 


runt me. O pulcherrimam virginis progressionem | 
Eoce enim ad angelos usque progressa est. Hi 
namque sunt coblestis civitatis custodes.Invenerunt 
enim me Verbum inquirentem, et verbis deter- 
ruerunt 8ο vulnerarunt. Dixerunt enim id nulla 
prorsus ratione fleri posse, ut incomprehensi com- 
prehensio reperiatur, Abstulerunt pallium mihi cu- 
stodes murorum. Velum, inquit, abstulerunt ab 
oculis meis, ut clarius sponsum intuerer,qui ne ab 
angelis quidem potest omnibus comprehendi. 
Quamobrem incertior discedens omnino, custo- 
des, id est, angelos etiam aversatur, quod ne ab 
illia quidem ingens sponsi desiderium queat immi- 
nui. 


φυχεν ἐκ τῶν γινωσκομένῶν, οὐκ εἶδος, οὗ σχηµα- 
τισμὸς, οὐ τόπος, οὗ ποσότης; Εδροσάν µε oi 
φύλακες, οἱ κυκλοῦντς πόλιν, ἐἑπάταξάν µε, 
ἑτραυμάτισάν µε. Ὢ τῆς καλλίστης προχοπῆς τῆς 
νύμφης xal παρθένου | ᾿Ιδοὺ γὰρ ἀνελήλυθε μέγρι 
καὶ τῶν ἀγγέλων. Ο2τοι γὰρ φύλακές slo: τῆς πό- 
λεως τῆς ἄνω, Εὔροσαν το[νον µε, qnoi, τὸν Λόγον 
Ψηλαφῶσα., καὶ λόγοις ἐἑτραυμάτισαν καὶ κατ- 
επλήγωσάν µε. Τοῦτο xal yàp ἐξεῖπόν pot τῶν ἄγαν 
ἀδυνάτων, τὸ τὴν κατάληψιν ζητεῖν τῆς ἀχαταληψίας, 
Ἡραν τὸ θέριστρον ἀπ ἐμοῦ οἱ φύλακες τῶν τει- 
χέων. Ἠραν τὸ περικάλυµµα, φησὶν, τῶν ὀφθαλμῶν 
µου, ὥστε µε καθαρώτερον Ὑγνωρίσαι τὸν νυμφίον 
τοῖς πᾶσιν ἀἁκατάληπτον ὄντα καὶ τοῖς ἀγγέλοις 


Ὅθεν ἑπαπορήσασα πἀντοθεν ἡ παρθένος τοὺς φύλακας ἐκδυσωπεῖ, τουτέστι τοὺς ἀγγέλους, τὸν πόθον ταύτης 


τὸν πολὺν μηνύσαι τῷ νυμφιφ. 
Trium Patrum. 


Quomodo autem, inquit sponsa ad discipulas. 


suas sordidam peccati tunicam deposuerim, atque 
purissima evaserim, audite. Nepos meus demisit 
manum suam per foramen, eL. venter meus intremuit 
ad tactum ejus.Dilectus meus demisit & Patre pro- 
cedentem ab eo Spiritum ipsi consubstantialem, 
cujus tanquam manu peragit divina gratiarum mu- 
Bera per mentem meam veluti perforamen aliquod: 
et patiente me initium sapientie, timorem dilecti 
mei tenquam judicis, gule ventrisque corripitur 
vitium, unde genus omne nascitur intemperantia. 
Et statim surrevi ego, ut. aperirem nepoli meo: per 
efficacem contemplationem ab habitus dispositione 
sum excitata ut mentis januam patefacerem dilecto 


meo. Manus mez stillaverunt myrrham, Active ni- ( 


mirum potentie mem mens et ratio per electionem 
fuderunt sermones, et mores carnalem sensum 
mortiflcantes. Digiti mei myrrham plenam in manus 
pessuli. Passive) scilicet potentie mee, (sensus, 
concupiscentia et iracundia) que menti et rationi, 
ut manibus digiti cooperantur propriam per cogni- 
tionem et virtutem,mortificationem probatissimam 
distillaverunt in affectionum opera,que instar pes« 
suli excludunt aditum incredulitatis, tanquam et 
hujus operibus qua per translationem manus pes- 
suli vocata sunt, mortificatis una cum passivis 
potentiis quas memoravimus. Quoniam autem ope- 
rum incredulitatis mortificatio est perfectio fldei : 
fides autem corruptio infidelitatis ; heec & me, uti 
pessulus,quemadmodum diximus,corrupta est. Ape- 
rui nepoli meo ego : mentis mese januam dilecto 
meo per fidei affectionem patefeci. Nepos meus de- 
clinaverat atque transierat. Quippe qui menti per 
essentiam non subjacet, cum per illam sit incom- 
prehensibilis. Anima mea egressa est in sermone 
ejus. Exivit ab interiori cogitatione ad sensum per 
naturalem contemplationem,ut inveniret sponsum 
suum, [n sermone ejus : eo nimirum, quo illam est 
allocutus, cum diceret: Egredere in. vestigiis gre- 
gum; ut indicaret ei, ubi ipse pasceret. Atque ita 
quasivi eum, el non inveni. In rebus enim creatis, 


Τῶν Υ Πατέρων. 

Φησὶ γοῦν ἔτι ἡ νύμφη πρὸς τὰς μαθητευομένας * 
Ὅπως δὲ τὸν ῥυπαρὸν τῆς ἁμορτίας ἐξεδυσάμην 
χιτῶνα, xal ἄκρως ἐκαθάρθην, ἀκούσατε ' ᾿Αδελφι- 
δός µου ἀπέστειλε χεῖρα αὐτοῦ ἀπὸ τῆς ὁπῆς. 
καὶ ἡ κΧοιλία poo ἐθροήθη ἐπ αὐτόν. τοι, 'O 
ἀγαπητός µου ἔπεμψε παρὰ τοῦ ΠἩατρὸς τὸ ἐχεῖθεν 
ἐχπορευόμενον ὁμοούσιον αὐτῷ Πνεῦμα, ἐν ᾧ ὥσπερ 
ἔν τινι χειρὶ ἐνεργεῖ τὰ θεῖα χαρίσματα διὰ µίσου 
τοῦ νυός µου ὡς διά τινος ὁπῆς: καὶ ὠδινησάσης µου 
τὴν ἀρχὴν τῆς σοφίας τὸν φόθον τοῦ ἀγαπητοῦ µου, 
ὡς κριτοῦ, τὸ τῆς µοι Ὑαστριμαργίας συνέσταλται 
πόθος µου, ἐξ οὗ πᾶν εἶδος ἀχολασίας ὑφίσταται. 
Καὶ εὐθὺς ἀνέστην ἐγὼ ἀνοῖξαι τῷ ἁδελφιδῷ 
µου. ἤγουν, Ἠγέρθην κατ ἔμπραχτον θεωρίαν ἀπὸ 
τῆς ἐμπαθοῦς σχέσεως ἀναπετάσαι τὴν νοητήν µου 
πύλην τῷ ἀγαπητῷφ µου. Χεῖρὲ µου ἔσταξαν 
αμύρναν. Πάντως αἱ ἐνεργητικαί µου δυνάµεις, ὁ 
νοῦς καὶ ὁ λόγος, ix Ἠπβροαιρέσεως ἔχεαν τοὺς 
νεκρωτικοὺς τοῦ σαρκικοῦ φρονήµατος λόγους καὶ 
τρόπους- Δάχτυλοί µου σμύρναν πλήρη ἐπὶ χεῖρας 
τοῦ χλείθρου. Δηλονότι, Al τῷ vi xal τῷ Aóqtp 
συµπεριφερόµεναι, οἷα χερσὶ δάχτυλοε, ποθητιχαί 
µου δυνάµεις, ὥστε αἰσθήσεις xal ἡ ἐπιθυμία καὶ 
6 θυμὸς τὴν διὰ γνώσεως xai ἀρετῆς οἴκείαν νέκρω- 
σιν τελείαν ἔσταξαν ἐπὶ τὰ ἐμπαθὴῇ ἔργα, τῆς δίκην 
χλείθρου ἀποχλειούσης τῷ Os Λόγῳ τὴν εἴσοδον 
ἀπιστίας' ὡς καὶ τῶν ταύτης ἔργων, ἃ τροπιχῶς 


. Χεῖρες Χλείθρου ἐκλήθησαν, συννεκρωθέντων ταῖς 


εἰρημέναις παθητικαῖς δυνάµεσιν. "On δὲ τῶν 
ἔργων τῆς ἀπιστίας dj νέκρωσις ἁἀποτέλεσμά ἐστι 
πίστεως, αὕτη δὲ φθορὰ τῆς ἀπιστίας ἐστί' ταύτης 
παρ᾽ ἐμοῦ ola Χλείθρου Φθαρείσης, ὡς εἴρηται " 
"Hvot£z τῷ ἁδελφιδῷ µου ἐγὼ, τὴν ἑαυτῆς νοητην 
πύλην τῷ ἀγαπητῷ µου ἀναπετάσασα κατὰ διάθεσιν 
διὰ πἰστεως. ᾽Αδελφιδός µου παρῆλθεν. Ἐπειδή- 
περ vip κατ οὐσίαν οὐχ ὑποπίπτει ὡς κατ αὐτὴν 
ἁκατάληπτος. Woy/ µου ἐξήλθεν ἐν λόγῳ αὐτοῦ. 
Ἐξηῆλθε δὲ τῆς νοερᾶς ἑνδότητος πρὸς αἴσθησιν διὰ 
τῆς φυσικῖς θεωρίας εὑρεῖν ποθοῦσα τὸν νυμφίον 
αὐτῆς. Ἐν Λόγψ αὐτοῦ ' τῷ, ὅτι Ἔξελθε dv. πτέρ" 


4» 


ναις τῶν ποιµνίων πρὸς αὐτὴν εἱἰρημίνφ. Ἐν o 














641 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


642 


βούλεται ταύτην μαθεῖν ὅπου οὔτος ποιµαίνει. Καὶ Α qui est increatus non. invenitur. Focaví illum, et 


οὕτως, Ἐζήτησα αὐτὸν, καὶ οὐχ εὗρον αὐτόν Ἐν 
ΥΧρ τοῖς χτιστοῖς ὁ ἄχτιστος οὐχ εὑρίσχεται. Ἐκά- 
λεαα αὐτὸν, καὶ οὐχ ὑπήχουσέ µου. Ὄντα λεγού- 
σης τὸν ὑπὲρ ὄντα, καὶ οὐσίαν τὸν ὑπερούσιον, καὶ 
ζωὴν τὸν ὑπέρζωον, καὶ πάντων ποιητὴν, οὐχ 
ὑπακούει καλούμενος à μὴ κατ οὐσίαν ἐστι. Καὶ 
αὐτὴ μὲν τὸν ἀγαπητόν µου, ὡς ἔφην, οὐκ ἠθυνήθην 
εὑρεῖν' ol δὲ ἅγιοι ἄγγελοι εὕροσάν µε, οἱ φύλακες 
οἱ χυκλοῦντες τὴν πόλιν εὕροσάν µε δὲ τὴν δι’ 
ἄγνοιαν ἀπολωλυῖάν ποτε µαθήτριαν αὐτῶν, φωτί- 
ζοντες περὶ τὴν θεωρίαν τῶν ὄντων ἀσχολουμένην, 
oi πᾶσαν την Χτίσιν οἵά τινα πὀλιν κατὰ τὴν γνῶσιν 
τῶν ταύτην λόγων περικυκλοῦντες. "Όροι Ὑάρ εἶσι 
τῶν ὄντων οἱ τούτων λόγοι, χαθ᾽ οὓς καὶ Ὑεγόνασιν 
Gc τὰς Φόσεις αὐτῶν περιγράφοντες. "Όθεν ol τού- 
τους «γινώσχοντες ἄγγελο:, ὡς £v ὅροις τὴν χτίσιν 
περιπολοῦσιν. Οὕτω δὲ οὗτοι ἐντυχόντες µοι, Ἐπά- 
ταξάν µε, ἐτραυμάτισάν µε, pav τὸ θἐριστρὀν 
µου ἂἀπ᾿ ἐμοῦ ἤγουν ᾿Βταπείνωσαν διδάξαντὲς µε 
τὸ, µήπω ὡς δεῖ κατειληφέναι θεόν. Ῥλέγξαντες δὲ 
ἔπληξάν µου τὸ συνειδὸς, ὡς οἰομένης κατε'ληφέναι 
τὸ ἀχτιστον, i» τῷ τοῖς ὀνόμασι τῶν κτιστῶν κατα» 
φάσκειν αὐτόν. Ἐν δὲ τῷ διδάξαι µε ὑπὲρ πασῶν 
γνῶσιν εἶναι τὸ θεῖον, ἀφείλοντο ἀπ᾿ ἐμοῦ τὸ δίκην 
θερίστρου συγκοµίζοντος στάχυας, τὴν Ὑνῶσιν τῶν 
ὄντων συλλέγυν λογιστικόν µου, παύσαντες τοῦτο 
τοῦ μὴ ἀκατάληπτον βἐίαν φύσιν ἄγειν ὑπὸ κατάλη- 
div. Ταῦτα δὲ εἰργάσαντο ἐν ἐμοὶ φύλαγες τῶν τει- 
χέων, ἤτοι τηρηταὶ ἀπαρᾶθατοι τῶν θείων θεληµά- 
των, ἃ δίκην τειχῶν τὰς τῶν ὄντων φύσεις φυλάτ- 
τουσιν Ὡς Ἠυεγόνασι ταῦτα αὐτὰ διηγησαμένη 
4, νύμφη ταῖς νεάνισι, πάλιν αὐτὰς ὀραίζει λὲ- 
γουσα᾽ 


Ἔρχισα ὑμᾶς, καὶ τὰ ἑξῆς. 


Τῶν Υ Πατέρων. 

Ταύτας γοῦν τὰς πρὸς τελελειότητα ἀναθάσεις µου 
ἐξίγῆσαμένη, ὝὌρχισα ὑμᾶς, θυγατέρες Ἴερουσα- 
λὴν iw» ταῖς δυνάµεσι, καὶ ἐν ταῖς ἰσχύσεσι τοῦ 
ἀγροῦ ἐὰν εὔοητε τὸν ἀδελφιδοῦν 
ἁπαγγείλητε αὐτῷ; "Ὅτι τετρωµένη ἀγάπης εἰμί. 
χουν, Δίκην ὅρκου τῷ κατ ἐμὲ παραδείγματι 
ἐθεθαίωσα xal ἑστήριξα ὑμᾶς, µαθήτριαἰ µου, τὰς 
ἓν τῇ ἁἀπαθείᾳ τὴν εἰρήνην ὁρώσας, ἐὰν iv ταῖς 
θεωρητικαῖς δυνάµεσι καὶ ταῖς πρακτικαῖς loyó- 
σεσι, ταῖς ἐν τῷ παρόντι κόσμῳ τὴν γνῶσιν καὶ τὴν 
ἀριτὴν ἐνεργεῖν δυναμέναις εὕρητε ὡς ἀλήθειαν 
καὶ ἄγαθόν µου, τί ὑπόσχησθε αὐτῷ; Τὸ μηχέτι 
πάντως τὸν μεμολυσμένον χιτῶνα τῆς ἁμαρτίας 
ἑνδύσασθαι, f| ὅλως ἴχνος μολυσμοῦ δέξασθαι. 
(ὕτω δ᾽ ὁμᾶς ὥρχισα, ὅτι τέτρωμαι τῇ ἀγάπῃ τῇ 
πρὸς ὑμᾶς, καὶ ἐρῶ τῆς σωτηρίας ὁμῶν. Ἐντεῦθεν 


95 Exod. mn, 14. 


µου, «l- 


non respondit mihi.Eum qui est 55 appellavi illum, 
cum ea que sunt,numeris omnibus antecellat.Ap- 
pellavi substantiam,eum qui estsupersubstantialis. 
Appellavi illum vitam, qui auctor est vite et re- 
rum effector universarum. Non respondit mihi, 
cum ea vocaretur qua ipse per essentiam et natu- 
ram suam non est. Dilectum igitur meum reperire 
quidem ipsa non potui.At sancti angeli qui custodes 
gunt et civitatem circumeunt,invenerunt me disci- 
pulam quondam ipsorum per ignorantiam oberran- 
lem,vacantemque rerum naturalium speculationi 
illustrarunt,qui cunctam naturam veluti civitatem 
quamdam per cognitionem rationum ejus cireum- 
eunt. Termini enim rerum sunt earum rationes 


B quibus facte sunt, queque naturas ipsarum cir- 


cumscribunt. Unde angeli qui illas intellignnt, 
tanquam in terminis creaturam circumeunt. Sic 
igitur hi me consecuti, percusserunt me, vulnera- 
verunt me, absiulerunt pallium meum mihi. Depres- 
serunt me : indicantes mihi, me nondum,ut opor- 
tet,Deum comprehendisse,Reprehendentes autem, 
perculserunt conscientiam meam,que 89 increatum 
comprehendisse arbitrabatur; dum euim rerum 
qua create sunt, nominibus vocat. At dum osten- 
dunt divinum numen omni esse cognitione pre- 
stantius,abstulerunt mihi pallium,id est, rationem 
meam, quanta rerum cognitio colligitur, ut pallio 
gpice comportantur : deterrueruntque, ne divinam 
naturam incomprehensibilem redigere conarer sub 
comprehensionem. Hec egerunt in me murorum 


C custodes, hoc est observatores perpetui divinarum 


voluntatum, quibus tanquam muris reram nature 
conservantur. Quo modo hec essent gesta, eum 
discipulas suas sponsa docuisset, rursus eas jure- 
jurendo obtestatur : 

Adjuro, inquiens, vos, filie Jerusalem, per po- 
tentias el. fortitudines agri, si inveneritis  nepo- 
lem meum, nuntiale illi me charitate esse vulnera- 
tam. 


Trium Patrum. 


Proinde cum hos meos ad perfectionem gradus 
explicaverim : Adjuro vos, fili Jerusalem, per po- 
Lenlias εἰ fortitudines agri, si inveneritis nepotem 
meum. Quid? nuntiate illi, me charitate esse. vulne- 
ratam. Exemplo meo tanquam jurejurando corro- 
boravi conflrmavique vos, discipule mee, que in 
mentis tranquillitate pacem cernitis,ut si per spe- 
culativas et activas potentias quse in hao vita 
scientiam atque virtutem assequi valent, dilectum 
meum ut veritatem et bonum deprehenderitisg,pro- 
mittatis ei, vos nullo prorsus modo sordidam pec- 
cati tunicam amplius induturas, aut inquinationis 
vestigia secuturas. Sic aulem jurejurando vos 
obstringo, qua charitate erga vos sum saucia, et 
galutem vestram exopto. His sponse verbis ad 
conquirendum sponsum ipsius inoitate, verentur 


643 


MICHAELIS PSELLI 


644 


tamen ne forte speculando agendove deoepte pro À δ’ αἱ ταύτης µαθήτριαι c"; ἀναζήτησιν τοῦ νυμφίου 


luce tenebras amplectantur : itaque magistram 
interrogant hunc in modum : Qualis est nepos tuus 
ez nepote, o pulchra inter mulieres? qualis est nepos 
Luus ex nepotc, quia sic adjurasti nos? Quibus in- 
diciis dignoscitur in contemplaudo?ne loco ipsius, 
eum qui se lucem simulat 95, cum sit tenebre, pro 
veritate mendacium amplexa suscipiamus : o spe- 
cios& inler eas que illi sunt desponsate, ulpote 
perfecta et magistra omnium. Et quibus item 
signis iu agendo distinguitur? ne perturbationibus 
per virtutis excessum decepte, et rebus secundis 
pellecte, pro bono malum comploctamur. Heo ex 
te quserimus, quia nos jurejurando devinciens, 
amoris flammam in nobis erga illum suscitasti, 


αὐτῆς διεγερθεῖσαι, xal δεδοικυῖαι μήπως κατὰ 
θεωρίαν Ἡ κατὰ πρᾶξιν ἀπατηθεῖσαι, σκότος ἀντὶ 
φωτὸς ὑποδέξωνται, τοιχύτας ποιοῦνται τὰς ἀπο- 
Χρίσεις πρὸς τὴν διδάσκαλον' Τί ἀδελφιδός σου 
ἀπὸ ἀδελφιδοῦ ἡ χαλὴ dw γυναιξί; Τί ἁδελφιδός 
σου ἀπὸ ἀδελφιδοῦ, ὅτι ὥρκισας ἡμᾶς: Δηλαδὴ, 
Ανάγγειλον ἡμῖν, τίνα εἰσὶν τὰ κατὰ θεωρίαν 
Υωρίσματα τοῦ ἀγαπητοῦ σου" ἵνα μὴ τοῦτον πα- 
ῥαγνωρίσασαι, τὸν σκότος ὄντα xal φῶς ὑποκρινό- 
µενον ὑποδεξώμεθα ἀντ αὐτοῦ, ἀντὶ τῆς ἀληθείας 
τῷ Ψψεύδει παρατυχοῦσαι΄ ἡ ὡραιοτάτη ταῖς νυµ- 
φευομέναις αὐτοῦ ὡς τελεία xai τούτων διδάσκαλος. 
Καὶ τίνα πάλιν εἰσὶ τὰ τοῦτον κατὰ πρᾶξιν χα- 
ῥρακτηρίζοντα; Όπως μὴ διὰ τῶν καθ ὑπερθολὴν 


coegistique, ut eum sedulo conquirentes invenire- p τῆς ἀρετῆς παθῶν τοῦτον παραγνωρίσασαι, ὡς 


mus. 


ἀγαθῷ τῷ µποντρῷ µπεριπέσωµεν, Ἀλαπεῖσα, ἀπὸ 


τῶν δεξιῶν. Ταῦτα δὲ παρὰ σοῦ ζητοῦμεν μαθεῖν, ὅτι τὸ πρὸς αὐτὸν φίλτρον ἑνέθου ἡμῖν, δίκην ὄρχου ἆπαναγ- 
χάζον ἡμᾶς τοῦτον ἀναζητεῖν, xal σπεύδειν τούτου ἐἀπιτυχεῖν. 


Adjuro vos, filie Jerusalem, per polentias εἰ for- 
Hitudines agri, si iveneritis nepotem meum, nunliale 
tlli, me charitate esse vulderatam. 


Pselli. 

Adjuro, inquit, vos per agri potentiam, hoo est, 
per divine charitatis vim, ut sponso desiderium 
meum indicetis. His quidem verbis sponsa ange- 
los obtestatur.At de sponsi inventione desperantes 
etiam angelorum chori : Cujusmodi est, inquiunt, 
nepos tuus ! Quibus tibi ineignitur notis? Ut igna- 
ros, doce nos omnia diligenter. 


Trium Patrum. 

Incipit magistra sponsi sui notas atque insignia 
declarare. Ac primum quidem ea generatim enu- 
merat : Nepos, inquiens, meus,candidus et rubicun- 
dus, electus ex decem millibus. Dilectus meus (quod 
ad naturam divinam pertinet) est candidus ut lux 
inaccessa : rubicundus instar auri,quod creteris ex 
maleria constantibus antecellit, ut supersubstan- 
tialis |: electus ex decem millibus, ut solus ex 
patre genitus.Quantum autem spectat ad humani- 
tatem, candidus est, ut purus atque integer ab 
omni peccato : rubicundus, ut qui proprium san- 
guinem in eruce pro nobis effudit: electus ex decem 


"Qoxua ὑμᾶς, θυγατέρες Ἱερουσαλὴμ, ἐν ταῖς 
δυνάµεσι καὶ iv ταῖς ἰσχύσεσι τοῦ ἀγροῦ, ἐὰν εὕρητε 
τὸν ἀδελφιδοῦν µου,ἑπαγγείλατε ὅτι τετρωµένη ἀγάπης 
ἐγώ, 

Ψελλοῦ, 

ὉὈρκίζω δὴ, φησὶν, ὑμᾶς ἐν τῇ τοῦ ἀγροῦ δυνάµει, 
Ἐν τῇ ἹΧάριτι τῆς θείας δυναστείας, 
Ἵνα τὸν πόθον τὸν ἐμὸν εἴπητε τῷ νυμφίῳ, 
Ταῦτα μὲν λελιπάρηκεν ἡ νύμφη τοὺς ἀγγέλους. 
᾽Αμηχανοῦντες δὲ λοιπὸν τὴν εὕρεσιν ἐκείνου 
Καὶ τῶν ἀγγέλων οἱ γοροὶ, φασὶ πρὸς τὴν παρθένον’ 
"Q ποταπός τις πέφυκε, φασὶν, ἀδελφιδός cot ; 
Ἐν τίσι γὰρ σχημοτισμοῖς Ἱ(αρακτηρίζεται σοι; 
Δίδαξον ἅπαντας καλῶς ἡμᾶς ὡς ἀγνοοῦντας. 

Tov Υ' Πατέρων. 

Απάρχεται λοιπὸν ἡ διδάσκαλος ἀπαγγέλλειν τοῦ 
νυµφίου αὐτῆς τὰ Ὑνωρίαματα, Καὶ πρῶτον μὲν 
καθολικῷ λόγῳ ταῦτα διεξιοῦσα, Φφησ(ν' ᾿Αδελφιδός 
µου Λλευκὸς καὶ πυῤῥὸς, ἐκλελογισμένος ἀπὸ 
µυριάδων. "Ἠτοι, 'O ἀγαπητός µου, κατὰ piv viv 
θείαν φύσιν λευκὸς μὲν ὡς ἀπρόσιτον φῶς' πυῤῥὸς 
δὲ oia χρυσὸς τῶν λοιπῶν ὑλῶν τιµιώτερος, ὡς 
ὑπερούσιος' καὶ ἐχλελογισμένος ἀπὸ µυριάδων, ὥς 
μόνος ἐκ πατρὸς ἀχρόνως τεχθείς. Κατὰ δὲ τὸν 
ἀνθρωπίνην, λευχὸς μὲν ὡς καθαρὸς διὰ τὸ ἀναμάρ- 
τητον’ πυόδῥὸς δὲ, ὡς τὸ οἰκεῖον αἷμα iv τῷ σταυρῷ 
ἐχχέας ὑπὶρ ἡμῶν' καὶ ἐκλελογισμένος ἀπὸ µυριαά- 


millibus,ut solusipse ex omnibus sine semine natus [) δων, ὡς µόνος αὐτὸς ἀπὸ πάντων ἀσπόρως ix παρ- 


ex virgine. Átque ad hunc quidem modum in spi- 
ritu hunc contemplamur. Rebus autem et factis 
candidum experiuntur,qui ab omnibus peccatorum 
purgati sunt sordibus : rubicundum, qui in varias 
incidentes tentationes, ex illis per patientiam, ut 
igneus auri fulgor ex fornace, probati resplendent: 
electum ex decem millibus,qui per abstinentiam et 
toleran iam mundati nullum in se ipsis humanum 
continent vitium, neque tameu propterea excidunt 
ab humilitate. Deinde sigillatim etiam sponsi sui 


€ [I Cor. χι, 14. 


θένου τεχθείς. Καὶ οὕτω piv θεωρεῖται οὗτος Év 
πνεύµατι. Ἐν πείρᾳ δὲ τούτου κατὰ πρᾶξιν γίνον- 
ται, ὡς μὲν λευχοῦ, ol ἀπὸ παντὸς καθαρθέντες 
ῥύπου ἁμαρτημάτων' ὡς δὲ πυῤῥοῦ, οἱ ποιχίλοις 
πειρασμοῖς περιπεσόντες, καὶ τῷ ἐντεῦθεν τῆς ὑπο- 
μονῆς δοχιµίῳ, ὡς χρυσοῦ ἐκ χωνευτηρίου πυῤόότης, 
ἀναλάμψαντες' καὶ ὡς ἐκλελογισμένου ἀπὸ μυριά- 
δων, οἱ dv τῇ δι ἐγχρατείας χαθάρσει xal τῇ ὑπο- 
μονῃ ut καταδεξάµενοι πάθος ἐν ἑαυτοῖς µεσάσαι 
ἀνθρώπινον, xal διὰ τοῦτο τῆς ταπεινοφὀοσύνης μὴ 

















645 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


646 


ἐκπεπτωχότες. Εἶτα καὶ κατὰ µέρος ἡ νύμφη τὴν A notas et signa persequitur : Caput, inquiens, ejus, 


τῶν γνωρισμάτων τοῦ vouplou αὐτῆς ποιουμένη 
ἐξήγησιυ, φάσκει 7. Κεφαλἡὴ αὐτοῦ ὙΧρυσίον ὀφάτζ. 
"Hioow, à τοῦτον κατ οὐσίαν Ὑγιννῶν ἀπόῤῥητος 
Νοῦς (πρὸς 9v ὡς κεφαλὴν ὁ ἄῤῥητος αὐτοῦ Λόγος 
τοῦ συμφυοῦς xat' οὐσίαν Ἠνεύματος, ἀνάχει τὸν 
ἑπόμενον νῦν ola χρυσίον καθαρώτατον τῶν λοιπῶν 
ὑλῶν ὑπερκείμενον), πάντων κατὰ πάντα τρόπον 
ἀπείρως ἐξῴκισται. Κεφαλὴ γάρ ἐστι τοῦ Χριστοῦ, 
κατὰ τὸν θξῖου ᾿Απόστολον, ὡς θεὸς xai Πατήρ. 
Τούτων δ᾽ οὕτως πάντων ὑπερηρεισμένων θεωριῶν, 
καὶ xarà τὸ ἐγχωροῦν ἐν πείρᾳ αὐτεῦ γίνεται, ὁ 
μηδὲν τῶν ὄντων ὑπερανατιθεὶς τοῦ ταῖς ἀναποδεί- 
τοις μµυσταγωγίχις ἀγνώστως νοουµένου fj γινω- 
σκοµένου ὑπὲρ νότσιν λόγου τῆς πίστεως, καὶ ὑπὲρ 
τοῦ τηρῆσαι τοῦτον, ὅλον ἑαυτὸν τοῖς πειρασμοῖς 
προδιδοὺς, κἀντεῦθεν ὡς ἐν καµίνῳ καθαρώτατον 
χρυσίον φυλάττων τὴν πίστιν ἀμείωτον. Βόστρυχοι 
αὐτοῦ ἑλάται, µέλανες ὡς κόραξ. "Ἠτοι, αἱ ἐν 
ἁγίῳ Πνεύματι ὑπὸ τοῦ Μονογενοῦς ἐκπληρούμεναι 
τοῦ Ηατρὸς εὐδοχίαι, τὸ ὃν, ἡ ζωὴ, ἡ σοφία, καὶ τὰ 
ὅμοια. "Amto καταχαλύπτουσι ταῖς κατὰ φύσιν, old 
τινα κεφαλὴν τρίχες, τὴν μίαν ἀρχὴν καὶ αἰτίαν 
τῶν ὅλων ὑπὸ κατάληψιν ποιεῖς δοχοῦντα τὸν ἆχκα- 
τἆληπτον. Ἐλάται μέν εἴσιν ὑψηλά τε καὶ οὗρανο- 
p xy δένδρα, ὡς τοὺς τούτων κατὰ γνώμην ἀντεχο- 
µένους ἐν τῷ προνοεῖσθαι δι᾽ ἀγάπης τῶν ἐχομένων 
ἀνάγουσαι κατὰ πρᾶξιν μιμητικῶς πρὸς τὸ ὕψος τῆς 
θείας µακαριότητος ' µέλανες δ᾽ oia xópaf, ὡς τῷ 
ἀνεξερευνήτῳ τῶν κριµάτων τῶν θείων συστέλλου- 
σαι χατὰ θεωρίαν τὸ» νοερὸν ὀφθαλμόν. Καὶ γὰρ 
ὥσπερ τὸ λευκὸν χρῶμα ὑφαπλοῖ τὴν ὄψιν, οὕτω τὸ 
μέλαν συστέλλει. Οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡς περιστε- 
pai ἐπὶ πληρώματά ὑδάτων' Ἴϊγουν, al τοῦ παν- 
αγίου Πνεύματος ἑνέργειαι (ὀφθαλμοὶ Κυρίου προσ- 
αγορευόµεναι, ὅτι δι αὐτῶν πέφυχεν ἐπισκοπεῖν 
τοὺς ἐπὶ γῆς ὁ θεὸς), ὥς τινες περιστεραὶ ἐπὶ πλή- 
ρεις ὑδάτων δεξαμενὰς ὤὥρμηνται' ἐπὶ τὰς ἀρετὰς 
οὔσας πλιρώματα τῶν ὡς ὑδάτων οὐρανόθεν κατερ- 
Κομένων θείων ἐντολῶν, διὰ τὸ τοὺς τούτων λόγους 
τῇ τράξε, πληροῦσθαι τῶν ἐντολῶν. Ὁρμᾶν δ al 
τοιαῦται ἑνέργειαι ἐπὶ τὰς ἀρετὰς εἴρηνται, ὅτι ἐὰν 
p, Κδριος δι αὐτῶν ο)κοδομήσῃ xav' ἀρετὴν ὥς 
τινα οἶκον αὐτοῦ, τὴν τὸ ἀγαθὸν πβοαιρουμένην 
Ψυχἠν, εἷς µάτην ἑκοπίασεν ὁ οἰκοδομῶν. Ὡς πε- 
ριστεραὶ δὲ, φησὶ, λελουμέναι dv γάλαχτι, καθ- 
ἡμεναι ἐπὶ πληρώματα ὑδάτων * δηλαδὴ καθαραὶ 
φύσει. Βἱσὶ γὰρ παντελῶς ἀμόλωντοι αἱ τοῦ Ηνεύ- 
µατος ἐνέργειαι, ἐπαναπαυόμεναι ταῖς τούτων κατὰ 
χάριν πεπληρωμµέναις ψυχαῖς, ὡς καθαρφείσαις, καὶ 
φωτισθείσαις, [xal] τελειωθείσαις. Οἱ μὲν ὀφθαλμοὶ 
τοῦ νυµφίου τοιοῦτοι. AT δὲ σιαγόνες αὐτοῦ ὡς φιάλαι 
τοῦ ἀρώματος Φφύουσαι Ἁµυρεψικἀ. Άτουν τῆς 
περὶ πάντα τοῦ θεοῦ προνοίας ol λόγοι (nimsp ὥς 
τινες σιαγόνες ταῖς ἑνεργεία.ς οἱονεὶ κινοῦνται, xal 
τοὺς σωτηρίους τῶν ἀρετῶν τρόπους ὃδ.δάσκουσιν, 
καὶ διὰ τούτων πνευματικῶς τρέφουσι, λεα[νοντές 


8 [ Cor. x1, 3. 


C 


aurum ophalz. Meus illa nimirum inetfabilis, (ad 
quam ut ad caput, ineffabile Verbum ipsius sub- 
Blantiam connaturalem Spiritum, refert sequentem 
mentem, tanquam aurum purissimum reliquas 
materias antecedens) a rebus omnibus omni ra- 
tione distat infinite. Caput enim Christi, ut divus 
inquit Apostolus *?', est Deus et Pater. His omnibus 
contemplationibus ita constitutis,ad ejus experien- 
tiam, quantum capit humana natura, pervenil is 
qui fldei rationi quam mysteriis indemonstrabilibus 
ineffabili cognitione intellectam aut cognitam habet 
super omnem cogitationem, nihil preponit omni- 
no : et pro ea tuenda conservandaque totum se 
ipsum tentationibus ac periculis tormentisque ob- 
jicit : atque ita tanquam in fornace aurum puris- 
simum fidem retinet immaculatam. Coma ejus 
sicut elatze palmarum : nigrae quasi corvus. Bone 
scilicet Patris voluntates, ab unigenito Filio in 
Spiritu saücto explele ; mens, vita sapientia et 
his similia; qua quidem naturaliter, ut capilli 
caput aliquod tegunt, unum principium et causam 
rerum universarum, eumque qui comprehendi 
non potest, videntur redigere sub comprehenasio- 
nem. Elate quidem sunt arbores celsissime ad 
colum usque tendentes; queniam eos qui hec 
animo amplectuntur, dum prospiciunt ea quee per 
oharitatem possidentur, operis autem imitatione, 
perducunt ad divine beatitudinis sublimitatem. 
Nigro autem quasi corvus : quia impervestigabili 
divinorum judiciorum ratione, mentis oculos in 
contemplatione corroborant. Nam ut color albus 
visum disgregat, ita niger confirmat. Oculi ejus 
sicul columba super plenitudines aquarum. Sanctis- 
simi Spiritus affectationes oculi Doraini vocantur: 
quoniam per ipsos Deus mortales inspicere consue- 
vit. Ut columba quaedam ad plenos aquarum alveos 
inoitantur, nempe ad virtutes, qua aquarum, id 
est, divinorum mandatorum descendentium gunt 
conceptacula : quia sermones earum operibus 
implentur mandatorum. Incitare autem alfectiones 
hee ad virtutes dicte gunt; quia nisi Dominus per 
ipsas animam bonum eligentem tanquam domum 
aliquam suam edificaverit, incassum laborat qui 
edificat. Sicut columba, inquit, que £n lacte sunt 
lote, et resident juxia fluenia plenissima. Pure 


] scilicet ac penitus munde spiritus affectiones quee 


resident in animabus,que ipse ut purgatas et illu- 
Stratas atque perfectas per gratiam repleverunt.Ac 
&ponai quidem oculi sunt ejusmodi.Genz illius sicut 
phíalze aromatís ferentes pigmentaría. Divine vide- 
licet providentise cuncta moderantis ratione (que 
tanquam gene actionibus, ut ita dicam,moventur, 
et salutiferos virtutum mores docent, et per hos 
spiritaliter autriunt, mollientes quodammodo id 
quod in Deo secundum essentiam intelligi non 
potest, dum horum aclione ipsum explanant) 


, 


641 


MICHAELIS PSELLI 


648 


sanoto implele sunt Spiritu quasi odorifere que- A πως τὸ κατ οὐσίαν dxatavórtov τοῦ θτοῦ ὡς ca- 


dam phiale, variorum unguentorum varios illos 
quos diximus spiritales mores ferentes. Verbum 
enim Dei et Patris quo reguntur et gubernantur 
universa, in sancto Spiritu ut consubstantiali, 
providentia sua cunota disponit et moderatur. 
Atque ita quidem se habent gene. Lubia ejus lilia 
distillantia myrrham plenam : hoc est, divini 
judicii rationes, (per quas Verbum Dei tri- 
buens quod unicuique nature mentique congruit, 
quasi quibusdam labris, in singulis per com- 
munionem implicatur) sunt splendore perspicue, 
sicut lilia, dum rerum naturas pro sua quamque 
proprietate firmas et sine confusione conservant, 
modumque docent totius mortificationis omnium 
motionum, per electionem ἃ natura discrepan- 
tium. Munus illius tornatiles, aurez, pleng Tharsis. 
Universales videlicet rerum effectrices instaura- 
iricesque rationes (que ad creationem et provi- 
dentiam et judicium pertinent,quibus Dei Verbum 
cuncta fecit eL regit et sine confusione conservat) 
tornatiles sunt, et varia ipsius sapientia expolite 
purgateque, ut aurum sincerum ab omni falsi- 
tate; et tanquam "Tharsis, quod gaudii contem- 
plationem signiflcat, plene vera cognitione bonita- 
lia ejus qua omnia letantur. Bonitas enim Grece 
videtur dici ex eo, quod valde sit, aut sit posita, 
&ut currat Rerum enim essentia declarat Deum 
essentiae prestare; positio autem, propter immu- 
tabiles earum rationes, naturam ipsius prorsus 
immobilem : cursus vero per mutuas illarum suc- 


B 


φηνίζοντες αὐτὸ κατὰ τὴν τούτων ἐνέργειαν) πεπλύ- 
βωνται τοῦ εὐωδιάζοντος Ίαῖς οἶκείαις ἑνεργείαις 
τὰς τῶν πιστῶν Ψψυχὰς παναγίου Πνεύματος: οἷά 
τινες ἀρωματοφόροι φιάλαι, προφέροντες ὡς παντοῖα 
μυρεψιχὰ ἤδη τοὺς εἱρημένους πολυειδεῖς πνευµατι- 
κοὺς τρόπους. Καὶ γὰρ ὁ πάντων προνοητὴς τοῦ 
θεοῦ καὶ Πατρὸς Λόγος ἐν ἁγίῳ ΠἩνεύματι ὡς όμοου- 
cip, τὴν περὶ πάντα ἔπιτελεῖ πρόνοιαν. Καὶ οὕτω 
μὲν αἱ σιαγόνες. Τὰ δὲ χείλη αὐτοῦ xplva, acá- 
ζοντα σµμύρναν πλήρη. "Ἠτοι, τῆς περὶ πάντα 
θείας Χρίσεως ol λόγοι, καθ οὓς ὁ τοῦ θεοῦ Λόγος 
διανέµων ἑκάστῃ φύσει καὶ γνώμη τὰ πρόσφορα, ὥς 
τισι χείλεσι τούτοις ἑκάστην αὐτῶν οἱονθὶ κατὰ µετ- 


οχὴν περιπτύσσετχι͵, ὑπάρχουσι τῇ λαμπρότητι 
διαφανεῖς ὡς Ἀρίνα, τηροῦντες τὰς xa0' ἕκαστα 
φύσεις κατὰ τοὺς ἰδίους αὐτῶν λόγους ἀτρέπτους 


καὶ ἀσυγχύτους, καὶ διδάσκοντες τοὺς τρόπους τῆς 
παντελοῦς νεχρώσεως πασῶν τῶν χατὰ προαίρετιν 
παρὰ φύσιν κινήσεων. Χεῖρε αὐτοῦ τορευτα), 
χρωσαῖ, πεπληρωμέναι θαρσίς. Ἠγουν, ol καθόλου 
ποιητικοὶ καὶ ἀνανεωτικοὶ τῶν ὄντων λόγοι, ol τῆς ὃτ- 
µιουργίας, oru, xal τῆς προνοίας, κα) τῆς κρίσεως, 
χαθ᾽ οὖν τὰ πάντα ὁ τοῦ θεοῦ Λόγος πεποιηκέ τε 
καὶ διεξάγει, καὶ ἄφυρτα συνττρεῖ, τετορνευμένοι 
tí εἶσι tfj ποιχίλῃ αὐτοῦ σοφίᾳ, καὶ καθαρεύοντες 
μὲν ofa χρυσὸς ἀχίβδήλος πάσης ἐννοίας ψευδοῦς, ὡς 
δὲ τοῦ θαρσὶς (ἐπισκοπῆς χαρᾶς ἑρμηνευομένου), 
πεπληρωμἔένοι ἀληθοῦς χατανοήσεως, τῆς τὰ πάντα 
εὐφραινούσης ἀγαθότητος αὐτοῦ, ἐτυμολογουμένης 
παρὰ τὸ ἄγαν εἶναι, fj τεθεῖσθαι, 5j θέειν. Τὸ μὲν 


cessiones, motum ejus actu sempiternum. Venter γὰρ εἶναι τῶν ὄντων, τὸ ὑπερεῖναι τοῦ θεοῦ δηλοῖ 


ejus pixris exigua, eburnea, super lapide sapphiro. 
kjus nimirum sapientia que in se ipsa quatenus 
causa gerit rationes rerum subvectum habet per 
essentiam ea quae visibilia sunt, ut lapidem sap- 
phirum propter firinitatem atque immobilifatem 
coloremque caeruleum. Per aciionem autem 
descripta est in rebus procreatis, per quas uti 
liber quidam eburneus, politus et purus divinam 
tumgloriam tum magnificentiam vere perspicueque 
representat. Invisibilia enim ipsius acreatura mun- 
di per ea quz facta sunt, intellecta conspiciuntur "5, 
ut magnus ait Apostolus. Atque hoc quidem modo 
mensex iis que de Deo per ejus opera compre- 
henduntur, cernit id quod per essentiam ejus non 
potest comprehendi. In eo autem quod per essen- 
tiam non comprehenditur, a labore quem in cursu 
speculandi percipit, requiescit : (Qut enim addit 
scientiam, addit dolorem"*) confirmaturque rurausg 
ad rerum contemplationem. Quemadmodum albo 
colore corporis oculo videndi vis frangitur, eadem- 
quarursum per eum nigro permistum reficitur et 
recreatur. Λο venler quidem est talis. Crura autem 
illius columne marmoree, quz fundatz sunt. super 
bases aureas. Duo vedelicet, summa et que reliqua 
complectuntur, illius mandata, ut eum et proxi- 


5 Rom. 1, 20. 5 Ecole. 1, 18. 


D 


τὸ δὲ τεβεῖσθαι, πάντως δι’ ἀτρέπτους τοὺς τούτων 
λόγους εἶναι τὸ τούτου κατ᾿ οὐσίαν πάµπαν ἀχίνητον» 


τὸ δὲ θέειν δηλαδὴ ταῖς ἐξ ἀλλήλων κινεῖσθαι διαδο- 


χαῖς τὸ κατ ἐνέργειαν αὐτοῦ ἀειχίνητον. Κοιλία 
αὐτοῦ πυξίον, ἐλεφάντινον ἐπὶ λίθου σαπφεί- 
ρου’ δηλονύτι ἡ φέρουσα ἐν ἑαυτῇ κατ αἰτίαν τοὺς 
τῶν ὄντων λόγους τούτου σοφίᾳ, ὑποκείμενον μὲν 
ἔχει χατ᾽ οὐσίαν τὰ ἀόρατα αὐτοῦ, ola λίβον σάπφει- 
pov διά τε τὸ στεῤῥὸν καὶ ἀχίνητον, xal τὸ τοῦ χρώ- 
µατος χυανόν. Ἐγγέγραπται δὲ κατ ἐνέργειαν τῇ 
Χτίσοι, χαθ᾽ ἣν οἷά τις βίθλος ἐλεφαντίνη λεία καὶ 
καθαρὰ τὴν θείαν δόξαν τε xai µεγαλοπρέπειαν ἆλη- 
θῶς τε xal ἀριδήλως παρίστησι. Τὰ γὰρ ἁόρατα 
αὐτοῦ ἀπὸ κτίσεως χόσµου τοῖς ποιήµασι ἐἑν- 
νοούµενα καθορᾶάται, κατὰ τὸν µέγαν ᾿Απόστολον * 
xai τοιουτοτρόπως ὁ νοῦς iv μὲν τῷ κατ΄ ἐνέργε.αν 
τοῦ θείου καταληπτῷ, ὁρᾷ τὸ κατ᾽ οὐσίαν αὐτοῦ ἆκα- 
τάληπτον’ bv δὲ τῷ κατ οὖσίαν ἀναταλήπτῳ ἆνα- 
παύεται μὲν τοῦ ἐν τῷ κατὰ θεωρίαν δρόμῳ ἄλγους 
(O γὰρ προστιθεὶς Ὑνῶσιν, προστίθησι ἄλγημα), 
ἐνδυναμοῦται δέ πως πάλιν πρὸς θεωρίαν τῶν ὄντων. 
ἝὍὭσπερ xai ὁ αἰσθητὸς ὀφθαλμὸς ἀτονήσας τὴν ὄψιν, 
διαχυθεῖσαν τῷ λευκῷ χρώματ., αὖθις ἀναχαινίζεται 
κατ’ αὐτὴν, συστελλομένην τῇ παραµιξίᾳ τοῦ μέλα- 
voc. Καὶ ἡ μὲν κοιλία τοιαύτη. Al δὲ κνῆμαι αὐτοῦ 




















649 


στύλοι µμαρμµάρινοι τεθεμελιωμµένοι ἐπὶ 
χρυσᾶς, ἤγουν, al καθόλου καὶ τῶν ἄλλων πασῶν 
περιληπτικαὶ δύο ἔντολαί: ἡ εἲς αὐτὸν δηλαδη ἀγάπη 
καὶ εἷς τὸν πλησίον (oi; αὐτὸς ὁ τοῦ Θεηῦ Λόγος 
οἷἵά τισι χνήµαις, E» ταῖς πισταῖς βαίνει ψυχαῖς, xal 
τὸν δρόµον ἐν ταύταις ποιεῖται χατὰ γνῶσιν xal 
ἀρετὴν), old τινες στύλοι µαρµάρινοι τῇ ἀῤῥαγεϊ 
πίστει, xal τῷ λαμπρῷ βίῳ ὑπερανέχουσαι αὐτὸν 
τὸν πιστευόµενον Λόγον ὥστε μὴ δι ἡμᾶς τὸ ὄνο- 
μα αὐτοῦ καταπίπτειν εἷς τὸ βλασφημεῖσθαι τοῖς 
ἔθνεσιν, ἠδραιωμέναι εἰσὶν ὡς ἐπί τισι χρυσαῖς 
βάσισι τῇ ἀληθείᾳ τε xal ἀγαθῷ, οἷς διὰ τὸ κατ 
οὐσίαν ἄτρεπτον καὶ τὸ κατ ἑνέργειαν ἑνεργητιχὸν 
τὸ θεῖον δηλοῦται, ὃ πάσης ὑπέρχειται φύσεως. 
Μετὰ γοῦν τὴν κατὰ µέρος τοῦ νυµφίου ἐξήγησιν, 
καθολικῶς πάλιν ἡ νύμφη τὰ περὶ αὐτοῦ ἀπαγγέλ- 
λουσα ταῖς µαθητευοµέναις, οπησίν' Βϊΐδος αὐτοῦ ὡς 
Al6avoc, ἐκλεκτὸς ὡς Ὑέδρος. τοι, ἡ ὀνέργεια 
αὐτοῦ καθ fw» αὐτὸς, ἡ τοῦ Oto) xal Πατρὸς iv- 
υπόστατος δύναμις χαρακτηρίζεται, πᾶσίν ἐστι δια- 
φανὴς καὶ κατάδηλος, ὡς τὸ ὄρος ὁ Λίδανος, διὰ τὸ 
ὑπερκεῖσθχι τῶν αὐτῶν παραχειµένων ὁρῶν. Τὸ γὰρ 
ἀγαθὸν ὅ τὴν θείαν σηµαίνει ἐνέργειαν, φύσει παρὰ 
πᾶσίν ἐστιν αἱρετὸν, ὅτι τούτου τὰ πάντα ἐφίεται. 
Διόπερ χατὰ τὴν εἱἰρημένην ἑνέργειαν ἐχλεκτὸς ὁ 
νυµφίος ἐστὶν ἀπὸ τοῦ σκότους ὄντος καὶ φῶς ὑπο- 
κρινοµένου ὥσπερ ol χέδροις παρεικαζόμενοι δί- 
xatot, ἀπὸ τῶν ἀδίκων xal πονηρῶν, Λάρυγξ αὐτοῦ 
γλυκασμὸς, καὶ ὅλος ἐπιθυμία. γουν, ἡ Καινὴ 
Δ:αθήκη δι’ ἧς ὡς διά τινος φάρυγγος βρῶμα ποιεῖ- 
τα! τὴν τῶν ἀνθρώπων σωτηρίαν, γλυχεῖά ἐστι τῷ λά- 
ΡΥΥΥΙ ἡμῶν, ὡς τοὺς ἠδεῖς καὶ ποτίµους λόγους τῶν 
ἀρετῶν βλύζουσα. "OOtv καὶ ὅλος ἐπ'θυμµία ἐστὶν, 
dq ἔσχατον ὀρεκτόν. Οὗτος ὁ ἀδελφιδός µου, καὶ 
οὗτο ὃ πλησίον µου, θωγατέρε ᾿Ἱερομσαλήμ. 
ΕΊτουν, Οὗτος ὑπέρχει ὁ ἀγαπητός µου, οὗ χατὰ 
µέρος τα καὶ χαθύλου ἐξηγησάμην ὑμῖν τὰ γνωρί- 
σµατα. Καὶ οὗτός ἐστιν ὁ χρηµατίσας πλησίον µου, 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


150 


βάσεις A mum diligamus (quibus ipsum Dei Verbum tan- 


quam binis cruribus in animabus fidelibus incedit, 
et per scientiam atque virtutem cursum conficit) 
veluti columne quedam marmoree, firma fide 
et vita splendida sustinent ipsum Verbum ; quod 
creditur: ne propter nos nomen ejus eo decidat, 
ut inter genles blasphemetur 9. Fundatm sunt su- 
per bases aureas, verum et bonum, quibus tum 
propter nature immutabilitatem, tum propter pro- 
merendi benignitatem declnratur Deus, qui nature 
prestat universe. Postquam igitur sponsa singulas 
sponsi partes expressit. summatim, iterum illud 
discipulis describens, Speoies, inquit, ejus, per 
quem Dei et Patris consubstantialis potentia ex- 
primitur, omnibus est illustris atque conspicua, 
uti mons Libanus, qui inter vicinos montes eminet. 
Bonum onim quod vim divinam signilicat, ab om- 
nibus eligitur, quoniam illud expetunt universa. 
Quamobrem, per actum, ut diximus, eleotus est 
850nsus, et a tenebris que lucem se esse simulant, 
secernitur : ut cedris assimilati justi, ab injustis 
et improbis. Guttur illius dulcedo, εἰ totus deside- 
rium. Novum quippe Testamentum, per quod 
tanquam per guttur, cibum constituit salutem 
hominum, dulce est gutturi nostro. Ex eo namque 
dulcis manat de virtutibus sermonis potus. Itaque 
totus etiam est desiderium, utpote rerum optabi- 
lium atque expetendarum extremum. Hic nepos est 
meus, et hic propinquus meus, filie Jerusalem. Hio 
utique dilectus est meus, cujus ego singulatim 
atque in universum notas et signa vobis exposui. 


C Hic est declaratus propinquus meus, que ad ip- 


sum, ut veritatem per scientiam, ut ad bonum, 
per efficacem fidem appropinquavi. Fili» Jerusa- 
lem, discipule mese, que ab omni perturbatione 


. et vitio separata divinam pacem video, et letitiam 


ab omni perturbatione remotam, Dei nimirum ín- 
ira nos regnum. 


ἐγγισάσης, τούτῳ, ὡς μὲν ἀληθείᾳ κατὰ ἄληστον γνῶσιν, ὡς δ' ἀγαθῷ κατ’ ἔμπρακτον πἰστιν. Μαθήτριαί µου, 
τῆς ὁρώσης lv τῇ παντὸς πάθους ἁπαλλαγῃ τὴν θείαν εἰρήνην, καὶ ἀνενόχλητον εὐφροσύνην, πάντως τὴν ἐντὸς 


ἡμῶν τοῦ θεοῦ βασιλείαν. 


Φελλοῦ, 
ἐχλελογισμένος ἀπὸ µμυριά- 
[δων, 
Ἐχεῖνος πέφυχε, φησὶν, ὄντως ἀδελφιδοῦς µου, 
"Os iv σταυρῷ τὴν ἄχραντον πλευρὰ» λελογχευμένος, 
Λἷμα καὶ ὕδωρ ἔθλυσεν ἀνθρώποις παραδόξως, 
"Os ἀπὸ πάντων τῶν βροτῶν μόνος ix τῆς Παρθένου, 
Άνευ λοχείας προελθὼν ἄνθρωπος ἑλογίσθη. 
Κεφαλὴ δὲ αὐτοῦ ὡς χρυσίον Κεφὰτζ, 
"Όστις τυγχάνει καθαρὸς, Φησὶν, ἐξ ἁμαρτίας. 
Ἡόστρυχοι αὐτοῦ ἐλαταὶ, µέλανες ὡσεὶ κόρακος. 
Οὗτος πέφυκε, φηΣὶ, κόσμος Πέτρος καὶ Παῦλος οἱ τὸ 
(πρὶν ὄντες ἐζοφωμένοι, 
Καὶ πᾶς ἐξ ἔθνους βαπτισθεὶς καὶ προελθὼν ἐκείνῳ. 
Οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡς περιστερα) ἐπὶ πληρώματος 
[ὁδάτων λελουμέναι. 


Αευχὸς xal πυῤῥὸς 


50 [sa rr, δ. ti Luo. xvi, 21. 
PaTROL. Gn, CXXII. 


Pselli. 

Candidus et rubicundus, electus ex decem milli- 
bus. Ille est, inquit, vere consobrinus meus, qui 
in cruce ex immaculato latere hasta vulnerato 
hominibus sanguinem et aquam mirabiliter effudit. 


D Qui solus inter omnos ex virgine sine dolore natus 


est homo. Caput ejus sicut aurum Cephats. Qui ab 
omni, inquit, integer 8ο purus est peccati labe. 
Comz ejus sicut elal2, nigra quasi corvi. Ornatus, 
inquit, comarum ejus sunt Petrus et Paulus, qui 
antea nigri tenebrosique fuerant, et quisquis ex 
gentibus baptizatus est et ad illum accessit. Oculi 
ejus sicul columbz super plenitudines aquarum lota. 
Ilius oculi sun! prophete prudentia simplices, 
et moribus admirandi. Super plenitudines, in- 
quit, aquarum lote: id est, omnibus virtutibus 


21 


1 MICHAELIS PSELLI 652 
exornati. Im lacte considenles super plenitudines A Οὗτινος πάλιν ἀφθαλμοὶ τυγχάνουσι προφῆται, 


aquarum. Non gloriose virtutem ostentantes, sed 
admodum tranquille eam excolentes. Gens iliius 
sicut phialae  aromatis [ferentes pigmentaria. Labia 
ejus lilia dislillantia myrrham — plenam. Totum 
aureum indicant hec verba Chrysostomum οἱ 
réliquos doctores illius equales, maximum Basi- 
lium, eximium Gregorium, quorum e labris doc- 
trine sermones melle dulciores emanarunt: quos 
qui degustant, multa implentur myrrha, id est, 
laboribus mortificant membra sua super terram, 
et simul cum Christo crucifiguntur atque exaltan- 
tur. 


Manus illius tornatiles, plene (λαγοί. Venter 
ejus pixis exigua, eburnea, super lapide sapphiro. 
Crura illius column marmorez, fundalz super 
bases aureas. 


Hec virgo pura et sponsa, custodibus, hoc 
est, ungelis, sponsi sui pulchritudinem signif- 
cans, enarravit. Tu autem mihi omnia dicta 
per translationem intellige. Quoniam enim Chri- 
stus solus caput est omnium, corpus autem 
ipsius divina est Ecclesia, membra autem corpo- 
ris sanctos esse dicimus, alium quidem collum, 
alium autem pedes: per manus ejus tornatiles 
venerandos apostolos accipe, divinos sacerdotum 
principes, fideles divina gratie dispensatores, qui 
se ipsos, omnem malitiam amputantes expolive- 
runt. Quamobrem spe bonorum repleti sunt. Ejus 
item ventrem ac pyxidem agnosce omnium virtute 
prestantium animas et corda, in quibus Dei Ver- 
bum insculptum est, qui mentes sensusque suos 
ad celorum Regem erectos habent: id enim sap- 
phirus significat, qui solus lapis coli speciem αἱ 
colorem obtinet. Per hujus crura Petrum intellige 
apostolorum principem. In hoc enim Dominus in 
Evangeliis se Ecclesiam suam ediflcaturum pro- 
misit. 


Species ejus ul Libanus electus. Sponsi spe- 
ciem vere maximam, et terribilem admirandamque, 
80 divinam ex pulchra Libani altitudine conjicito. 
Guttur illius dulcedo, et totus desiderabilis. Guttur 
ejus divus ille Precursor fuit, qui Verbi et sponsi 
vox dicitur. 


᾿Αχέραιοι τὴν φρόνησιν καὶ θαυμαστοὶ τοῖς τρότοις. 
᾿Επὶ πληρώματος, φησὶν, ὑδάτων λελουμένοι, 
χουν ἐν πάσαις ἀρεταῖς ὄντες ἠγλαϊσμένοι, 
Ἑν γάλακτι καθήµενοι πλήρωμα γαληνῶς τῶν ὑδά- 
[των 
Οὐκ ἐπιδεικτικῶς, ool, τὴν ἀρετῆν αὐχοῦντες, 
Αλλὰ xal πάνυ γαληνῶς αὐτὴν ἐπιτελοῦντες, 
Σιαγόνες αὐτοῦ ὡς Φφιάλαι, τοῦ ἀρώματος φὐοῦσαι, 
Μυρεψιχὰ  yelÀn αὐτοῦ ἈΧρίνα ὁτάζοντα σμύρναν 
[πλήρῃ. 
Τὸν πάγχρυσον αἰνίττεται Χρυσόστομον ὁ λόγος, 
Καὶ τοὺς αὐτῷ τυγχάνοντας ἴσους xai διδασκάλους, 
Τὸν µέγιστον Βασίλειον, Γρηχγόριον τὸν qv, 
Τοὺς ἐκ χειλέων, στάζοντας λόγους διδασκαλίας, 
Καὶ μέλιτος ἠδύτερον, οὗπερ οἱ γεγευµένοι, 
Σμύρνης ἐμπίπλανται πολλῆς τοῦ λόγου τῇ δυνάμει, 
"Hyoov νεχροῦσι τὰ τῆς γῆς αὐτῶν ἓν πὄνοις µέλη, 
Καὶ συσταυροῦνται τῷ  Xpiotip καὶ συνυφοῦνται 
[τούτῳ. 
Χεῖρις αὐτοῦ πεπληρωμµέναι 
[θΘαρσίς, 
Κοιλία αὐτοῦ πυξίον ἐλεφάντινον ἐπὶ λίθου σαπφεί- 
[poo, 
Κνῆμαι αὐτοῦ στύλοι μαρμάρινοι τεθεμελιωμένοι ἐπὶ 
[χρυσῷ. 
Ταῦτα μὲν οὖν ἡ καθαρὰ παρθένης τε xal νύμφη, 
Τοῖς φύλαξιν ὠμίλησε, τουτέστι τοῖς ἀγγέλοις" 
Τὸ κάλλος ὑπεμφαίνου δῆθεν τὸ τοῦ νυµφίου. 
Σὺ δὲ uoc πάσας τροπικῶς τὰς ἐξηγήσεις δέχου. 


τορευταὶ, 


χρυσαϊ, 


ϱ Emsi γὰρ πάντων χεφαλὴ Χριστὸς τυγχάνει όνος, 


Σῶμα 68 τούτου πέφυχεν ἡ θεία Ἐκκλησία, 

Καὶ µέλη τούτου λέγοµεν xal µέρος τοὺς ἁγίους" 

Τὸν μὲν ἐκείνου τράχηλον, τὸν ὃ' αὖ ἐκείνου πόδα, 

Λοιπὸν xai χεῖρας γίνωσχε τούτου τετορνευµένας, 

Τοὺς ἀποστόλους τοὺς σεπτοὺς xal θείους ἱεράρχας, 

Τοὺς οἰκονόμους τοὺς πιστοὺς τῆς χάριτος τῆς θείας, 

Οἵτινες κατετόρνευσαν αὐτοὺς εὐεπιθόλως, 

"Απασαν ἀποξύσαντες ἀφ᾿ ἑαυτῶν καχίαν, 

Ὄθεν ἐλπίδος ἀγαθῶν claw ἐμπεπλησμένοι. 

Τούτου δὲ πάλιν γίνωσκε xotÀlav καὶ πυξίον, 

Τῶν ἑναρέτων τὰς ψυχὰς πάντων καὶ τὰς καρδίας, 

Ἐν αἷς ὁ Λόγος τοῦ θὲοῦ ἐστιν ἐγγεγραμμένος. 

Οἵτινες ἔχουσιν αὐτῶν τὸν νοῦν xal τὰς αἴσθήσεις 

Τῷ βασιλεῖ τῶν οὐρανῶν ἐπαναπεμπομένας, 

Ὁ λίθος γὰρ ὁ σάπφειρος τοῦτο σηµαίνειν θέλει, 

Ἔστι γὰρ οὐρανοειδὴς ὁ λίθος οὗτος μόνος, 

Κνήμας δὲ τούτου γίνωσκε Iéxpov τὸν κορυφαῖον, 

Ἐν τούτῳ γὰρ ὁ Κύριος αὐτοῦ τὴν ᾿Εχκλησίαν 

Οἰκοδομεῖν ὑπέσχετο κάν τοῖς Εὐαγγελίοις, 

Εΐδος αὐτοῦ ὡς Λίθανος ἐκλεκτός, 

Εἶδος αὐτοῦ 98 γίνωσκε, τουτέστι τοῦ νυμφίου. 

Μέγιστον ὄντως, xal φρικτὸν, xal θαυμαστὸν, xai 
ἴθετον, 

Ταῦτα γὰρ εἶδος ἀληθῶς σηµαίνει τοῦ νυµφίου. 

Φάρυγξ αὐτοῦ γλυκασμὸς καὶ ὅλος ἐπιθυμία. 

φάρυγξ δὲ τούτου πέφυκεν ὁ Ηρόδρομος ὁ θεῖος' 

Φωνὴ γὰρ ὄντως λέγεται τοῦ Λόγου xal. νυµφίου. 

















853 
Τῶν v' Πατέρων. 

Ἐπεὶ B9 ai µαθήτριαι παρὰ τῆς διδασκάλου τίς 
ἐστιν ὁ ταύτης νυμφίος διὰ τῶν αὐτοῦ χαρισµάτων 
ἀνεδιδάχθησδαν, βουλόμεναι λοιπὸν μαθεῖν xal ὅπου 
οὗτος ἥχει, φασὶ πρὸς αὐτήν * Ποῦ ἀπῆλθεν ὁ ἁδελ- 
Φιδός σου, 4 καλλ div γυκαιξί; Δηλαδὴ ἀνάγγειλον 
ἡμῖν ἔνθα ἑνδημεῖ ὀγαπητός σου, ἡ dv ταῖς ἄπολε- 
σάσαις ψυχαῖς, διὰ τὴν τῆς] θείας] ἐντολῆς παράθα- 
ew τὸ κάλλος τοῦ κατ’ εἰχόνα καὶ τοῦ καθ ὁμοίω- 
σιν, ἀπολαθοῦσα τοῦτο πάλιν ἐν τῷ νυμφεύθῆναι τῷ 
Λόγῳ τοῦ θεοῦ. 'Ἀπεὶ δι dv ἀχηκόαμεν γνωρισµά- 
των αὐτοῦ οὕπω ὁρῶμεν αὐτὸν iv ἡμῖν, ποῦ dm- 
έθλεψεν ὁ ἀδελφιδός σου; καὶ ζητήσομεν αὐτὸν 
μετὰ σοῦ. Δηλονότι ποῦ ἀγαπητός σου ἁόρατος ὢν 
ὁρᾶσθαι xal ἠθέλησε, καὶ ἅμα σοι ὁδηγῶμεν πρὸς 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


054 
Trium Patrum. 


Cum discipule ex magistra, quis esset sponsus 
ejus, per signa et notas ipsius didicissent, scire 
autem cuperent, quonam abisset, sio illam com- 
pellant: Quo abiit nepos tuus, o pulchra inter 
mulieres ? 0 que inter animas, imaginis et simi- 
litudinis pulchritudinem mandati transgressione 
perditam ideo recuperasti, quia Dei Verbo es des. 
ponsata: quando ex signis ac notis ejus abs te 
enumeratis, nondum ipsum in nobis conspicimus, 
quonam respexit nepos tuus? et queremus eum 
tecum. Ubi dilectus tuus qui est invisibilis, aspicl 
voluit? Indica nobis, ut te duce ad prestantiora 
contendentes, eum tum agendo tüm contemplando 
pervestigemus et assequamur. His sponsa respon- 


τὰ κρείττονα, ψηλαφήσομεν αὐτὸν κατὰ πρᾶξιν xal p det: Nepos, inquiens, meus descendit in hortum 


θεωρίαν. Ἡ δὲ ἁποκρινομένη πρὸς αὐτὰς * Άδελφι- 
δός µου κατέθη εἷς κῆπον αὐτοῦ sl; φιάλας τοῦ 
ὀρώματος. Ἠτοι, 6 ἁόρατος κατὰ τὸ ὕψος τῆς 
ἑαυτοῦ οὗσίας, ἀγαπητός µου, κατέθη κατ ἐνέρ- 
ειαν ὡς εἷς χῆπον αὐνοῦ τὴν τοῖς θείοις αὐτοῦ ϐε- 
λήμασι πεφυτευμένην χτίσιν, καὶ ὡς εἰς φιάλας τοῦ 
ἀρώματος τὰς xatà τὴν εἲς θεὸν πίατιν δετικὰς 
ψυχὰς τῆς εὐωδιαζούσης αὐτὰς τοῦ παναγίου Πνεύ- 
µατος χάριτος, ἥτις ἀναμορφοῖ ταύταις κατά τε 
θεωρίἰαν καὶ πρᾶξιν τὸ κατ εἰχόνα καὶ τὸ xap' 
ὁμοίωσιν, iv alc ὡς ἰδίῳ ἐκτυπώματι ὁ νυµφίος 
ὁρᾶται ' κατίθη δὲ, ὡς εἴρηται, ποιµαινειν ἓν τοῖς 
κηποις xal συλλέγειν κρίνα, ἤγουν διέπειν τὰ )o- 
γικὰ πρόθατα καὶ ἐκτρέφειν καδὰ γνῶσιν καὶ ἀρε- 
τὴν ἕν τε τῇ νοητῇ καὶ τῇ αἰσθητῇ κτίσει * Ev αἷς οἱ 
λόγοι xai οἱ τρόποι τῶν ἀρετῶν ὥς τισι χήτοις πε- 
φυτεύμένοι εἰσί - καὶ ἐκλέγεσθαι ὡς ἀπὸ ἀκανθῶν 
xplve, τῶν συμπνιγοµένων δηλαδὴ φυχῶν τῇ σωµα- 
"wf µερίµνη, τὰς ταύτην παντελῶς ἀναθεμένας 
Gti. ἐἑπομένας αὐτῷ ἓν Εὐαγγελίοις φάσκοντι * Κα- 
ταµάθετε τὰ χρίνα τοῦ ἀγροῦ, ὅτι οὐ κχοπιᾷ, οὐδὲ 
νήθει. Ὃν xal φησιν ἑχάστη ' "Evo τῷ ἀδελφιδῷ 
poo, καὶ ὁ ἁδελφιδός µου ἐμοὶ, ὁ ποιµαίνων ἐν 
τοῖς κοίνοις * εἴτουν, ᾿Βγὼ τῷ θεῷ ζῶ, νεκρὰ γενο- 
μένη τῷ κόσµῳ, καὶ ἓν ἐμοὶ µόνος Χριστὸς tí, ὁ 
διεξάγων τὴν κατὰ γνώµην τούτῷ ἑπομένην ψυχἠν, 
xai ἐχτρέφων ὡς ἐν κχρίνοις ταῖς λαμπρότησι τῶν 
ἀρετῶν. 
Ψελλοῦ, 

Ταῦτα μὲν οὖν λελάληκεν τοῖς φύλαξιν ἡ νύμφη. 
Ἐκεῖνοι 9' ἀκριθέστερον αὖθις ἐπερωτῶσι : 

Ποῦ ἀπῆλθεν ὁ ἀἁδελφιδός σου, ἡ καλὴ ἐν 
γυναιξί; Moo ἀπῆλθε, ποῦ ἀπίθλεψεν ὁ ἁδελφι- 
Góc σου ; xai. ζητήσοµεν αὐτὸν μετὰ σοῦ. 

Ὅ ποταπὸς ἦν πρότερον οὗτος, µεμαθηχότες, 

N9v ἐκζητοῦσιν καὶ μαθεῖν καὶ ποῦ ποτε µετίθη * 
Οὐδέπω γὰρ ἐπέγνωσαν τὴν σάρχωσιν τοῦ Λόγου, 
"Hv κατελθὼν ἐπὶ τῆς γῆς ἀῤῥήτως ἔσαρχώθη. 
"x δ’ οὗ πᾶσιν ἔγνωστο, δέσποτα, τοῖς ἀγγέλοις, 
Τὸ τῆς ἑνανθρωπήσεως μυστήρὶον τοῦ Λόγου, 
Myp: τῆς ἀναλήψεως αὐτοῦ πρὸς τὸν Ἡατέρα, 


ϱ Matth. νι, 28, 


suum ad phialas aromalis. 

Dilectus meus qui substantie sue celsitudine 
est invisibilis, reipsa tanquam in hortum suum 
descendit in creaturam, quam divinis voluntatibus 
suis ipse plantavit, e£ tanquam ad phialas aroma- 
tis, ad animas sibi per fldem in Deum gratas, sua- 
vissimo gratie sancti Spiritus odore perfusas. 
Qua quidem gratia per contemplationem et actio - 
nem, imaginis et similitudinis decus in eis sic 
instaurat, ut sponsus in illis tanquam exemplar 
in signo proprio perspiciatur expressum. Descendit 
autem, ut dictum est, ut pascat in hortis let colli- 
gat lilia: hoo est, ut oves ratione preditas tegat 
et nutrial per scientiam atque virtutem, in natura 
tum intelligibili tum sensibili : in quibus virtutum 
rationes ac modi tanquam in hortis quibusdam 
consiti sunt; et colligat veluti lilia de spinis, 
nempe ex animabus que corporeis sollicitudinibus 
suffocantur, animas illas qua rejectis ejusmodi 
spinis Deo parent ipsi, in Evangeliis dicenti : Con- 
siderate lilia. agri, non laborant, neque nent "* : 
Quarum etiam singula dicit: Ego mepoti meo, et 
nepos meus mihi, qui pascit inter lilia. Ego quippe 
Deo vivo, mortua mundo, et in me solus Christus 
vivit, qui regit animam quz ipsum sequitur, et 
pascit in liliis, in splendoribus virtutum. 


Pselli. 


Hec custodibus sponsa cum respondisset, illi 
rursus eam interrogant accuratius : 

Quo abiit nepos tuus, o pulchra. inter mulieres? 
Quo respexit nepos tuus? et gugremus eum tecum, 


Qualis iste sit, jam intelleximus. Nunc avemus 
illud etiam scire, quo descenderit: nondum enim 
cognitam habent "Verbi incarnationem, quam 
ineffabili ratione in terram descendens induit. 
Cujus quidem incarnationis myeterium ne angelig 
quidem, ante Verbi ascensionem ad Patrem fuissp 
exploratum, ex summo prophetarum Davide cogno- 


655 MICHAELIS PSELLI 656 


8ces. Cum enim angelorum Christo ministrantium À "Axoucov τι φησι Δαθὶδ τῶν προφητῶν ἀχρότης. 


ordines, quando assumptus est, valde supplica- 
rent ao dicerent: Tollite portas, principes, vosiras 
el. introibit Christus Rex ρἰογί **: illi dispensa- 
tionis, inquit, arcanum non intelligentes, ut 
hesitantes responderunt: Quis est ute Rex glo- 
riz **? Ac sponse quidem custodes ita dixerunt. 
Illa vero respondet angelis ipsis : 


Nepos, inquiens, meus descendit ín. hortum suum 
ad phíalas aromatis, ul pascat in. hortis, el colligat 
lilia. 

Arcana, inquit, ille ratione descendit, sicut 
imber super lanam, sicut ros in vellus, in uterum 
pure atque immaculatae virginis, utin aromatum 
divinorum phialam mundam. Unde sine semine 
progrediens, eo quidem modo quo illi soli est co- 
gnitus, inanimas hominum puras influxit. Has 
enim tu, rex, phialas aromatum intellige ; horlum 
autem agnosce liunc mundum in quem descendit 
Christus, ut fideles sancts pasceret eloquiis: 
diviaa enim eloquia vocantur lilia. 


Ego nepoti meo, et nepos meus mihi. 

Verum, quo planius, inquit vos doceam, ille 
mihi prorsus est similis. Ad similitudinem enim 
suam me prius ipse formavit. Post autem graviter 
collisam renovavit, formam meam ex virgine 
suscipiens. Bic igitur angelos sponsa est allo- 
cuta. 


Trium Patrum. 

Virtutum decus in his adolescentulis, id est, in 
animabus sponsus ipse considerans veluti sponsam 
alloquitur ad hunc modum : Pulchra es, propinqua 
mea, sttul. bona voluntas. Bona es, propinqua 
mea, ex divine sapientie et bonitatis participa- 
lione, utpote que voluntati mes per quam ex 
nihilo facta es, minimo repugnes, sed ex ea tcta 
pendeas, dum imaginis et similitudinis decus 
conservas. Quamobrem decora etiam es, sicut 
Jerusalem. Formosa nimirum, dum notam meam 
atque habitum ab omni perturbatione remotissi- 
mum defendis, in te ipsa me pacem Patris contem- 
plaris qui te illi éonciliavi. Nam Jerusalem, ut 
docuimus, pacis est visio. Quapropter es etiam 
terror, ut acies ordinata. Tota videlicet stupor, 
dum in contemplatione nature mee incomprehen- 
sibilis obstupescis, quemadmodum et divini atque 
angelici ordines admiratione stupidi, inaccesse 
pulchritudinis mee reverentia et formidine contre- 
miscunt. Proinde averte oculos tuos α me, quoniam 
ipsi me avolare fecerunt. Id est, ne coneris me qui 
substantiam supero, ex substantia comprehendere. 
Quanto enim magis in me comprehendendo labo- 
raveris, tanto longius & mentis tue oculis incom- 
prehensus avolabo. Sed eos 8 substantia mea quee 


65 Pgal. xxii, 7, 9, ** ibid. 8, 10. 


Τῶν λειτουργούντῶν τότε γὰρ ταγμάτων τῷ Σωτῆρι, 
Πρὸς τὴν ἀνάληψιν αὐτοῦ μεγάλ᾽ ἵκετευοντων * 
ἼΑρατε πύλας, ἄρατε, ταγμάτων ἀρχηγέται, 

Ὡς εἰσελεύσεται Χριστὸς ὁ Βασιλεὺς τῆς δόξης. 

AY μὴ γινώσκοντες, φησὶ, τᾶ τῆς οἴκονομίας, 
᾽Αντιεκράγασιν αὐτοῖς ὥσπερ ἑπαποροῦντες ' 

Τίς ἐστιν οὗτος λέγοντες, ὁ Βασιλεὺς τῆς δόξης ; 
Αλλ’ οὕτω pv. εἰρήκασιν οἱ φύλαχες τῇ νύμφῃ, 

Ἡ δ᾽ ἀπεχρίθη πρὸς αὐτοὺς λέγουσα τοὺς ἀγγέλους᾽ 

Αδελφιδός µου κατέθη εἲς πῆσον αὐτοῦ slc 
φιάλας τοῦ ἀρώματος, τοῦ ποιµαίνειν ἐν κήποις, 
καὶ συλλέγειν κρίνα. 

Ἐικεῖνος κατελήλυθε, φησὶν, ἁῤῥητοτρόπως, 

Ὡς ἐπὶ πόκον ὑετὸς, ὡς ἐπὶ χλόην δρόσος, 

Ἐν τῇ γαστρὶ τῆς καθαρᾶς καὶ παναμώμου κόρης, 

Καὶ εἰς φιάλην καθαρὰν τῶν θείων ἀρωμάτων, 

Ἐξ ἧς ἀσπόρως προελθὼν μόνος αὑτὸς ὡς οἶδεν, 

El, τὰς ψυχὰς τῶν καβαρῶν ἀνθρώπων µετεῤῥυη. 
Ταύτας γὰρ ἴσθι, δέσποτα, φιάλας ἀρωμάτων, 

"Ωσπερ καί χῆπον Ὑίνωσκε τοῦτον τὸν κόσμον, ἄναξ * 
Ἐν ᾧ κατῆλθεν ὁ Χριστὸς, xai τοὺς πεπισκευκότας 
Εποίμανεν ὡς ἀληθῶς τοῖς σεθασµίοις λόγοις. 

Kplva γὰρ ταῦτα λέγεται τὰ Λόγια τὰ θεῖα. 

'Eyó τῷ ἁἀδελφιδῷ µου, καὶ ἁδελφιδός µου ἐμοί. 

"AXY ἵνα τι, φησὶν, ὑμᾶς σαφέστερον διδάξω, 
"Exetvog ὅμοιος ἐμοὶ τυγχάνει κατὰ πάντα * 
ΈἜπλασε γάρ µε πρότερον ἐκείνου κατ’ eixóva, 

Καὶ πάλιν ἀνεχαίνισε δεινῶς µε συντριθεῖσαν, 

Ὡς τὴν ἐμὴν ἀνειληφὼς μορφὴν ἐχ τῆς παρθένου. 

Ta3xa μὲν οὖν λελάληκεν ἡ νόμφη τοῖς ἀγγέλοις. 
Τῶν Υ Πατέρων. 

Αὐτὸς ὁ νυµφίος τὴν ὥραν τῶν χκατορθωµάτων 
ταῖς τοιαύτχις ψυχαῖς ἐπικρίων, ἦγουν, τῶν νεανί[- 
δων, οἱονεί φησι πρὸς αὐτήν * Καλὴ st, ἡ πλησίον 
µου, ὡς εὐδοχία. Δηλονότι, ᾽Αγαθὴ ὑπάρχεις, ἡ ἐγγύς 
µου, κατὰ τὴν τῆς θείας σοφίας καὶ ἀγαθόττητος µετ- 
οχήν * ὡς vip θελήματί µου * xa0' ὃ ἐκ τοῦ μὴ ὄν- 
τος παρήχθης, μὴ κατὰ τι ἀντικειμένη, ἀλλ ὅλη 
τούτου ἐξηρητημένη, καὶ iv τῷ τηρεῖν τὸ κατ’ εἶχόναι 
τε καὶ τὸ xa0' ὁμοίωσιν * ἐντεῦθεν δὲ καὶ, Ὡραία 
ὡς Ἱερουσαλήμ. Δηλαδὴ, Καλὴ, ὡς iv ἑαυτι σώ- 
ζουσα τὸν ἐμὸν χαρακτῆρα, καὶ τὴν ἀπαθεστάτεν 
Vy ἁλώθητον, ἐμὲ τὴν εἱρήνην τοῦ Πατρὸς ὁρῶσα, 
ὃς σε τούτῳ κατήλλαξα. ὍὍρασις γὰρ εἰρήνης, dc 
προείρητο, Ἰερουσαλὴμ ἑρμηνεύεται. Ὅθεν εἰ xal 


D θάμθος, ὡς τεταγµέναι' ἤτοι, Ἔκπληξις ὅλη ἐπὶ τῇ 


θεωρίᾳ ἐκπληττομένη ἐμοῦ τοῦ κατ οὐσίαν ἆκατα- 
λήπτου * ὥσπερ καὶ ai θεῖαί τε xal ἀγγελιχαι τά- 
ξεις 034600 πληρούμεναι τῷ φόθῳ τοῦ ἀπροσίτου 
µου κάλλους κατακαλύπτονται. Διόπερ ᾿Απόστριψον 
ὀφθαλμοῦς σου ἀπίέναντί qoo, ὅταν αὐτοὶ ἆν- 
επτἐρωσάν gue ἤγουν, Μὴ Γζήτει κατ) οὐσίαν κατα- 
λαθεῖν µε τὸν ὑπερουσιον, ὅτι ὅσ,ν ἂν σπεύδῃς κα- 
ταλαθεῖν µε, τοσοῦτόν σου τοὺς νοεροὺς ἀφθαλμοὺς 
τῇ ἀκαταληφίᾳ ὑπερίπταμαι. )λλλὰ στρέψον τού- 
τους ἀπὸ τοῦ κατ οὐσίαν ἀθεωρήτου, εἰς τὸ θεωρη- 














631 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


658 


τόν µου κατ’ ἐνάργειαν xaÀÀoc. Καὶ ὄψῃ µε ἐνεργη- A spectari non potest, ad pulchritudinem que ex 


τικόν τε xal παντοδύναμον. Πνευματικοὶ γὰρ εἶσιν 
oi ὀφθαλμοί σου. Τὸ δὲ, Τρίχωμά σου, ὡς ἀγέλαι 
τῶν αἰγῶν, di ἀνεφάνησαν διὰ τοῦ Γαλαάδ' εἷ- 
τουν Οἱ ix τοῦ νοός σου, ola δλ χεφαλῆς χοµώσης 
6p!E, πνευματικῶς Φφυόμενοι καὶ ἀναισθητοῦντες 
πρὸς τὰ παρόντα, πρακτικοί τε καὶ θεωρητικοὶ καὶ 
θεολογικοὶ δίχην εὐθαλοῦς τριχώµατος αἰγῶν dva- 
δεικνυµένων διά τινος ἁπόπτου ὄρους Ταλαὰδ xa- 
λουμένου, ἀνακεχαλυμμένοι ἀπὺ σκότους κακίας 
xal ἀγνοίας xal ἀθείας εἰσίν' ὅτι ἐκ τούτων µετ- 
ᾠῴχίσθησαν εἷς ἀρετὶν καὶ γνῶσιν καὶ θεοσέθειαν 
παρὰ τοῦ μαρτυροῦντος τοῖς πιστοῖς τὰ μέλλοντα 
διχαιωτήρια Εὐαγγελίου. ἨΜετοιχία γὰρ µαρτυρίας 
τὸ Γαλαὰδ ἑρμηνεύεται. Καὶ οὕτω μὲν Τρίχωµά 
σου. — Οἱ δὲ ὁδόντες σου, ὡς ἀγέλαι τῶν κεκαρµέ- 
νων, ai ἀνέθησαν ἀπὸ τοῦ λουτροῦ, ol πᾶσαι Di 
δυµεύουσαι, καὶ ἀτεχνοῦσα οὐκ ἔστιν ἓν αὐταῖς. 
Δηλαδὴ, AV Évvotal σου, δι’ v τὸ σωματικὸν τοῦ 
νόµου πάχος εἷς ἀληθῃ λεπτύνεται νοήματα, xal 
πρὸς βρῶσιν πνευματικὴν ἐπιτήδειον γίνεται, δίκην 
κεχαρµένων ἀγελῶν πᾶσαν ψευδῆ ὑπόληψιν περι- 
ἤρηνται, περὶ µόνην συναγελαζόµεναι τὴν ἀλήθειαν. 
Αἵπερ ὡς ἀπὸ λουτροῦ καθαρεύσασαι τῶν ψευδῶν 
ὑπολήψεων, ὑψώβησαν ἀπὸ τῶν Ὑγηΐνων xal σαρκι- 
xijv πρὸς τὰ πνευματιχὰ xal οὐράνια, διδυµοτο- 
χοῦσαι τοὺς λόγουν τῶν ἀρετῶν' καὶ ἄκαρπος xal 
ἀνωφελὴς ἐνθύμησις οὖκ ἔστιν ἓν αὐταῖς. Ὡς σπαρ- 
τίον χόκκινον χείλη σου, καὶ ἡ λαλιά σου ὡραία. 
Δηλονότι, ola μὲν σπαρτίον μεμετρημένον, ota δὲ 
xóxxwoy ἀληθῃῆ τὸν λόγον προφέροντα. "Ὅθεν καὶ 


καλὴ 1 τούτου προφορά. Ὡς λέπυρον ῥοᾶς μῆλόν C 


σου ἐχτὸς τῆς σιωπήσεώς σου" ἤτοι, Οἷα λέπυρον 
ῥοᾶς στύφουσαί slow αἱ παρειαί σου, διὰ τὸ στυγνόν 
τε xal ἀδιάχυτον, καὶ ὅτε μὴ σιωπᾷς, τῷ συν. 
εσταλμένφῳ µκολαζούσης σου τὴν ἐν ταῖς ὁμιλίαις 
διάχυσιν. 

Ψελλοῦ. 

Ταῦτα μὲν οὖν λελάληχεν ἡ νύμφη τοῖς ἀγγέλοις. 
Αλλ’ ὁ φιλανθρωπότατος Δεσπότης καὶ νυμµφίος, 
᾿Ιδὼν βαῦζουσαν αὐτὴν καὶ κατατρυχωμένην, 

Καὶ μεριμνῶσαν περιττῶς, καὶ ψηλαφῶσαν τοῦιο, 

Εάλιν ἐπῄνεσεν αὐτὴν φωνήσας ἀοράτως * 

Καλὴ εἶ, πλησίον µου, ὡς εὐδοχία, ὡραία ὡς 

᾿Ιερουσαλὴμ, θάµθος ὡς τεταγµέναι. 

Καλλ, φησὶ, γεγένησαι, καὶ μῶμον οὕκουν ἔχεις, 

Ti εὐδοκίᾳ τῇ ἐμῇ καλῶς ὁμοιωθεῖσα. 

Καὶ σὺ γὰρ θέλεις ἅπαντας σωθῆναι τοὺς ἀνθρώπους. 

Καὶ πάλιν Ἱερουσαλὴμ κκλῶς ἐξωμοιώθης, 

Ἐν ἦπερ ἀναπέπαυμαι μετὰ καὶ τοῦ Πατρός µου. 

"O6sv xai θάµθος χέχτησαι, xal φοθερὰ τυγχάνεις 

"Ὥσπερ αἱ τεταγμέναι µου δυνάµεις τῶν ἀγγέλων. 

Ἐμοὶ, φησὶ, λελάληχεν, ἐμοὶ σεπτὸς νυµφίος. 

Λοιπὸν δὲ Ἡρόσχες ἐπ᾽ ἐμοὶ τοὺς ὀφθαλμούς σου, 
[λέγει. 

Τὸ φῶς γὰρ ἀνεπτέρωσεν ἐμὲ τῶν ὀφθαλμῶν σου, 


Kai πάντων κατεφρόνησα τῶν κοσμικῶν πραγμάτων. 


operibus perspicitur, contemplandam converte. Et 
cernes me beneficum et omnipotentem. Spíritales 
enim sunt oculi tui. Capilli vero sicut greges 
caprarum, qua? apparuerunt ex Galaad. Cogitatio- 
nes videlicet, que ut ex capite comm, sicut ex 
mente proveniunt tua spiritualiter, nullum rerum 
hujus vite sensum habentes, sed in agendo et 
contemplando οἱ divinis rebus pervestigandis 
occupate, similes sunt florentibus caprarum pilis, 
qua per altum quemdam et obscurum montem qui 
dicitur Galaad, conspicus apparuerunt. Siquidem 
ex malitie et ignorantie atque impietatis tenebris, 
ad virtutis et scientie pietatisque lucem commi- 
grarunt per Evangelium, quod fidelibus judici 

futuri testimonium reddit. Galaad enim significat, 
Migrationem testimonii. Ac de capillis quidem 

haclenus. Denies (ui sicul. greges tonsarum, quae 
ascenderunt de lavacro, omnes gemellis fetibus, et 
sterilis non esl inter eas. Cogitationes tuse quibus 
corpoream legis crassitudinem in veros sensus 
extenuas, et ad spiritualem cibum idoneum redi- 
gis, instar caprarum qus tonsm sunt, veritate 
tantum conservata, falsas omnes rejiciunt opinio- 
nes : et tanquam in lavacro a falsis opinionibus 
ablute, geminos virtutum edentes fructus, a rebus 
terrenis atque carnalibus ad spiritales et cmlestes 
conscenderunt; neque ulla inter eas inutilis est 
aut infructuosa. Sicut funiculus coccineus labia 
tua, et eloguium tuum. decorum 6. Ut. funiculum 
dimensum atque coccineum, sermonem proferunt 
verum : unde preclara quoque est ejus pronuntia- 
tio. Sicut. cortex mali punici genm tum, przter 
silentium tuum. Propter constrictam 80 minime 
fusam orationis vim,gene tue sunt similes cortioi 
mali punici. Et quando non taces, brevitate oorri- 
gis in concionibus dissolutionem. 


Pselli. 


Hec cum angelis sponsa loquebatur, cum huma- 
nissimus Dominus et sponsus eam clamantem et 
anxiam 8ο vehementius sollicitam,in se indagando 
conspicatus, rursum ad laudes ejus sese convertit 
invisibiliter : Pulchra es, inquiens, propinqua mea, 
sicut bona voluntas, decora sicut Jerusalem, ter- 
ror sicut acies ordinat. Pulchra, inquit, facta 
es, et macula non est in te, merito bone volun- 


D tati mes comparata. Nam tu quoque vis omnes 


homines salvos fleri. Preclare etiam assimilata 
eg ipsi Jerusalem in qua cum Patre meo re- 
quievi *. Quamobrem οἱ terrorem obtines, et for- 
midabilis es,ut angelorum meorum acies ordinate. 
Mihi,inquit,locutus est venerandus sponsus meus. 
Averte oculos luos a me. Jam conjice in me oculos 
tuos. Luz enim oculorum tuorum avolare me fecit, 
et omnia mundi negotia despexi. Sed qui volunta- 
tem diligenlium se facit *', confestim divinos ocu- 
los suos in sponsam conjecit; vidensque eam vir- 


*5 Cant. 1v, 3. ** Eccli. xxiv, 15. *' Psal. cxriv, 19. 


659 


MICHAELI8 PSELLI 


660 


iutibus exornatam, coepit illam his verbis collau- A ᾽Αλλ’ 6 πληρῶν τὸ θέλημα τῶν αὐτὸν ἀγαπωντων, 


dare : 


Capilli tui sicut. greges caprarum, qus apparue- 
runi de Galaad. Dentes lui sicul greges tonsarum qu 
ascenderunt de lavacro, omnes gemellis fetibus, et 
sterilis non est in eis. Sicut funiculus coccineus labia 
tua, ei eloquium tuum decorum. Sicut cortex mali 
punici geng tua, praeler silentium tuum **. 


His sponsam laudibus ad mulierum mores et 
nuptiarum amores aptissimis eponsus extulit. Sed 
harum tu laudum omnium explanationem,stephe- 
phore, superius & nobis accepisti. Quare jam Can- 
ticoruin finem audiemues. 


Sezaginta sunt regine, e. octoginta concubina, et 
adolescentule quarum nom est numerus. Una est 
£olumba mea, perfecia mea, una est mairi sua, ele- 
cta est genitrici sug. Viderunt. illam fliz, beatissi- 
mam pradicabunt eam. Regine et concubing lauda- 
bunt eam. 

Bapientissimus ille Salomon, mirabilis ille 
propheta tanquam in speculo propheticis oculis, 
animarum que salutem assequuntur mores et 
virtutes, imo, ut vere dioam, ordines et gradus 
&spexit. Tres enim, ut. mihi persuasi, sunt ordi- 
nes eorum qui salvantur. Aut enim sunt filii, aut 
imercenarii, aut servi. Qui enim & teneris ungui- 
culis ex toto corde Deum rerum omnium aucto- 
rem optimum diligunt, et amore ipsius, mundum 
οἱ qua in mundo sunt, contemnentes, Christo 
Verbo et sponso conjunguntur, divina gratia filio- 
rum ordinem obtinent. Qui autem regni ccelestis 
cupiditate adducti ut eo potiantur, Christodiligen- 
ter inserviunt,in mercenariorumloco constituuntur. 
At qui peccatis omnibus obruti,ut ego infelix, cru- 
ciatuum et suppliciorum formidine resipiscunt, 
et ponitentiam agunt (quorum in numero utinam 
ipse quoque sim per gratiam tuam, o Christe Ver- 
bum Salvator |) in servorum qui tamen salvi fiunt 
ordine collocantur. Has classes atque hos ordines 
Salomon ille prospiciens,et divino afflatus Spiritu, 
tanto ante cernens Verbi sponsi 'purissimi incar- 
nationem, et que ipsum sine semine genuit, san- 
ctissimam Dei Genitricem Mariam illam immacu- 
latissimam, quam omnibus omnes omnium homi- 
num generationes vocibus nunquam cessantibus, 
beatissimam predicant, quia totius mundi peperit 
Salvatorem, hoo in sponsi persona Canticum 
eecinit. Tu vero, princeps stephephore, cum 
$exaginta reginas audis,eos intellige qui sexagena- 
rium sibi traditum numerum talentorum decies 
bonis operibus multiplicantes, divina gratia filio- 


66 Cant. iv, 3. 


Εὐθὺς ἐπέθαλεν αὐτῇ τοὺς ὀφθαλμοὺς τοὺς θείους. 

'I86v δὲ ταύτην ἀρεταῖς καταχεκοσμε μένην, 

Ὕρξατο ταύτην ἐπαινεῖν' φηαὶ γὰρ οὕτω τάδε" 
Τρίχωμά σου ὡς ἀγέλαι τῶν αἰγῶν, ai ἀνέθη- 

σαν ἀπὸ τοῦ Γαλαάδ. Ὀδόντε σου, ὡς ἀγέλαι 


τῶν πκεχαρµένων, ai ἀναθαίνουσι ἀπὸ τοῦ 
λοντροῦ. Ai πᾶσαι διδυµεύουσαι, καὶ ἆκτε- 
νοῦσ« οὐκ στι — dv αὐταῖ. Ὡς απαρτίον 


xéxxwov Ἁείλη σον, dj λαλιά σου ὡραία. Ὡς 
λέπυρον ῥοᾶς μῆλόν σου, ἑκτὰς τῆς σιωπήσεώς 
σου. 
Οὕτως μὲν οὖν ἐπήνεσε τὴν νύμφην ὁ νυµφίος, 
Συναικικῶς, ἐρωτικῶς καὶ νυμφοκπρεπεστάτως. 
Σὺ δ᾽ ἀλλὰ τούτους ξύμπαντας τῆς νύμφης τοὺς 
[ἐκαίνους, 
Ὡς ἑρμηνεύθης ἄνωθεν, γίνωσκε, στεφηφάρε. 
Ταύτην τὴν ῥῆσιν γὰρ ἡμεῖς ἄνωθεν εὑρηχότες, 
Ἐντεῦθεν ἡρμηνεύσαμεν, ὡς δυνατὸν ἦν ὅλως. 
λλλ’ ἀχουσώμεθα λοιπὸν τοῦ τέλοτς τῶν ᾽Ασμάτων. 
Ἐξήκοντά εἶσι access καὶ ὁγδοήκοντα 
παλλακαὶ , καὶ νεάνιδες ὤὦν οὐκ ἔστιν ἀριβμός. 
Μία ἐστὶ περιστρά µου, τελεία μον ^ µία ἑἐσιὶ 
τῇ μητρὶ αὐτῆς, ἐκλεκτή ἐστι τῇ τεκούσῃ αὐτήν. 
Ἑΐδοσαν πᾶσαι θυγατέρες, xal μακαρωῦσιν αὐτήν 
βασ/λισσαι καὶ παλλακα)ὶ αἰνόσουσιν αὐτήν. 
'O Σολομὼν ὁ κάνσοφας, ὁ θαυμαστὸς προφήτης, 
Προφητικοῖς ἐν ὄμμασιν εἶδεν, ὡς 4v κατόκτρῳ, 
Τοὺς τρόπους xai τὰς ἀρετὰς ψυχῶν τῶν σεσωαµένω», 
Μᾶλλον δ᾽ εἰπεῖν ὡς ἀληθῶς τὰς τάζεις καὶ τὰς βάσεις. 
Τρεῖς γάρ εἶσιν, ὡς πέπεισμαι, τάξεις τῶν σεσω- 
[αμένων' 
χἹότης, µισθαρνότης τε, xal μετ αὐτὴν δουλότης. 
Οἱ μὲν γὰρ ἀγαπήσαντες ἐξ ὅλης τῆς καρδίας 
Tov εὀεργέτην τοῦ παντὸς ἐξ ἁπαλῶν ἀνύχων, 
Καὶ τῆς ἁγάπης ἕνεκα τούτου xal τῆς φιλίας, 
Τὸν κόσμον βδελυξάµενοι xal τὰ περὶ τὸν χόαµον, 
Προσκολληθέντες τῷ Χριστῷ τῷ Λόγῳ καὶ νυµφίῳ, 
Εἰς τάξιν ἔφθασαν υἱῶν τῇ χάριτι τῇ θείφ. 
Οἱ δὲ γλιχόµενοι τυχεῖν τῆς ἄνω βασιλείας, 
Καὶ ταύτης χάριν ἕσπευσαν Χριστῷ δεδουλευκότες, 
Εἰς τάξιν ἔφθασαν αὐτοὶ καὶ τόπον τῶν µισθίων. 
Οἱ δέ γε πλημμελήσαντες, ὥσπερ ἐγὼ ὁ τἆλας 
Καὶ πᾶσαν ἐκτελέσαντες ἄτοπον ἁμαρτίαν, 
Καὶ φοθηθέντες τὰς πικρὰς βασάνους καὶ χολάσεις, 
Καὶ τούτου χάριν φθάσαντες εἰς τόπον µετανοίας 


D (Ὡς cioe τούτους Φθάσαιμι κἄγχωχε, Ἄριστέ µου 


[Λόγε], 
Bi τάξιν ἐληλύθασιν δούλων, πλὴν σεσωαµένων. 
Ταύτας τὰς τάξεις κατιδὼν ὁ Σολομών ἐχεῖνος, 
Προκατιδὼν δὲ μάλιστα τῷ Πνεύματι τῷ .θείῳ 
Καὶ τὴν τοῦ Λόγου σἀρχῶσιν τοῦ καθαροῦ νυµφίου, 
Καὶ τὴν γεννήσασαν αὐτὸν ἀσπόρως θεοτόκον, 
Τὴν ὄντως παναμώμητον, τὴν καθαρὰν Μαρίαν, 
ντινα µακαρίζουσι φωναῖς ἁκαταπαύστοις 
Αἱ γενεαὶ τῶν γενεῶν ἁπάντων τῶν ἀνθρώπων, 
"Ότι Σωτῆρα τέτοχε τῆς ὅλης οἰκουμένης ’ 
Ταύτην ἐξεῖπε τὴν ᾠδὴν προσώπῳ τοῦ νυµφίου. 


661 COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 662 


Σὺ δὲ uot τὰς ἐξήκοντα βασιλίσσας ἀκούων, 
"Exslvouc εἶναι γίνωσκε, δέσποτα στεφηφόρε, 
Τοὺς δεχαπλασιάσαντας ly ἀγαθοεργίαις 

T» δεδοµένην πρὸς αὐτοὺς ἐξάδα τῶν ταλάντων, 
Καὶ τόπον φθάσαντας υἱῶν τῇ χάριτι τῇ θείᾳ. 
Καὶ παλλαχὰς ὡς ἀληθῶς ἐκείνους εἶναι νόει͵ 
Τοὺς ὀχτοπλασιάσαντας lv χόποις σωτηρίας 

Τὸ δεδοµένον τάλαντον αὗτοῖς ix τοῦ Δεσπότου, 
Καὶ γεγονότας μισθωτοὺς τοῦ Λόγου xal νυµφίου. 
Αχηύων δὲ νεάνιδας πολλὰς ἀναριθμήτους, 
Γίνωσκε ταύτας ἀληθῶς ἁμαρτωλοὺς ἀνβρώπους, 
Οἵτινες τὸ μὲν τάλαντον λαθόντες τοῦ Δεσπότου, 
Εὶς γῆν αὑτὸ κατέχωσαν ἓξ ἄχρας ῥᾳθυμίας" 

Καὶ δοῦλοι μὲν γεγόνασιν, ἀλλ’ ὅμως σεσωσμένοι. 
Té σεσωσµένων οὖν τοσούτων πεφηνότων, 
᾽Απάντων ὑπερέχουσα τῶν ἐπὶ γῆς ἀνθρώπων, 
Ὡς ἐχλεκτὴ περιστερὰ τυγχάνει µία µόνη, 

"H τὸν Χριστὸν γεννήσασα Παρθενομήτωρ, 

Ἠ Χερουθὶμ καὶ Σεραφὶμ ὄντως καθαρωτέρα. 


Ἐπίλογος. 


Ἔχεις τὸ σὸν ἐπίταγμα πεπληρωμένον, ἄναξ. 
Ἰδοὺ γὰρ τέλος εἶληφε τὸ τῶν ἀσμἄτων ”Ασμα, 
Αλλ’ ἐρωτᾷς, ὦ κρᾶἄτιατε, καὶ πλέον φιλολόγε, 

Καὶ τί τὸ συναγόµενον ἐν χαθαρᾷ τυγχάνει, 

Ἐκ ταύτης τῆς προφητικῆς άσματογραφου βίθλου, 

"Ana τὸ συναγόµενον τοῦτο τυγχάνει µόνον, 

"Oct τὴν φύσιν τῶν βροτῶν τὴν ἐκπεσοῦσαν πάλαι 

'O Λόγος ἀνεζήτησεν ὁ ταύτην πλαστουργήσας. 

Ἑὐρὼν δὲ ταύτην, καὶ λαθὼν ἐπ᾽ ὤμων 6 Δεσπότης, 

Ei οὐρανοὺς ἀνήγαγε, καὶ τῷ Πατρὶ παρέσχε, 

Καὶ τῶν ἀγγέλων ἔδειξε ταύτην ὑψηλοτέραν, 

Ὅπερ προγνοὺς Σολομὼν πνεύµατι προφητείας, 

Ποικίλως συνεγράψατο xai πολυπλόκως τάδε. 

Ημεῖς δὶ τὸ ἐπίταγμα τὸ σὸν, ὦ στεφηφόρε 

᾽Αποπληρῶσαι βέλοντες, ὡς δοῦλοι τοῦ σοῦ κράτους, 

ΗἨολιτικοῖς ἐφράσαμεν ὡς δυνατὸν ἐν στίχοις 

Τὴν τῶν ᾿Ασμάτων δύναμιν, ἐξήγησιν καὶ γνῶσιν. 

Et δ᾽ ἴσως παρεσφάληµεν xal τι τῆς ἀληθείας, 

Οὐ ξένου, οὔτε θαυμαστὸν, οὐδὸ καινὸν τυγχάνει. 

Ἐχρὴν μὲν γὰρ μηδ᾽ ὁπωσοῦν ἐπιχειρῆσαι τούνου, 

Τὴν βίθλον τὴν πνευματικὴν ὅλως ἐφερμηνεῦσαι" 

Τοῦτο γὰρ τοῖς πνευματικοῖς εἰκός ἐστι καὶ μόνοις, 

Τὸ τὰ τοῦ Ἠνεύματος λαλεῖν xal φράζειν καὶ διδά» 
[σχειν. 

Επεὶ δὲ τοῦτο γέγονε καὶ παρ᾽ ἡμῶν ἐκ τόλµης, 

O παντοκράτωρ µου ριστὸς Ίγεως γένοιτό uot, 


Tov Υ Πατέρων, 


Ἑξήκοντά εἶσι µβασίἰλισσαι καὶ ὀγδοήχοντα 
παλλακαὶ καὶ νεάνιδε ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός' 
ἦγουν, at τε μὴ φόθῳ τῶν ἠπειλημένων κολάσεων, 
ἀλλὰ πόθῳ τοῦ κληρονομῆσαι τὴν ἐπηγγελμένην τοῦ 
θεοῦ βασιλείαν ἑξαπλασιάζουσαι ψυχαὶ τὰς δέκα 
ἐντολὰς, κατὰ λόγον ἐπιστατοῦντα ταῖς πέντε αἰσθή- 
σεσιν, καὶ ἅμα ταύταις πληροῦντα τὸν ἕξ ἄρ,θμόν' 
καὶ αἱ κατ’ ἐπιθυμίαν μὲν τῷ πονηρῷ συμπλεκόμε- 
ναι, κατὰ φόδον δὲ των ἠπειλημένων κολάσεων, ἀκί- 
νητοι xev ἐνέργειαν πρὸς τὰ πάθη µένουσαι. Ὁ γὰρ 


Α rum locum sunt assecuti. Concubinas autem eos 


esse cogita, qui talentum sibi aDomino assignatum 
laboribus salutiferis octogies multiplicantes, Verbi 
ei sponsi facti sunt mercenarii. Innumerabiles 
vero adolescentulas agnosce peccatores illos qui 
pre nimia inertia talentum aDomino acceptum in 
terra defoderunt illi quidem, sed tamen salutem 
oblinuerunt.Inter tot animas omnium hominum qui 
salvantur, ut electa columba est una illa sola, quz 
Christum genuit Virgo Mater puella Maria, que 


puritate profecto Cherubim et Seraphim autecel- 
lit. 


Peroratio. 


Mandata tua, rex, explicavimus.Ecce enim can- 
ticorum Canticum ad umbilicum pervenit. Quod si, 
princeps optime idemque sapientissime, queras 
quidnam in eumma ex hujus prophetici voluminie 
puritate colligatur : Mortalium naturam olim pro- 
lapsam et errabundam, Verbum 8 quo fuerat 
condita, perquisivit, inventamque atque humeris 
suis impositam Dominus in eclum sustulit, Pa- 
trique obtulit, atque angelis sublimiorem decla- 
ravit. Quod spiritu prophetico prospiciens Salomon, 
rem vario et multiplici carmine est persecgtus. 
Nos vero jussa tua, stephephore, capessere cu- 
pientes,ut imperio subjecti tuo, idem argumentum 
pro virili nostra civilibus versibus exposuimus. 
Quod si forte & veritatis tramite alicubi deflexeri- 
mus, id mirum aut novum memini videri debet. 
Nostrum enim erat provinciam hanc non attingere. 
Cum enim hic liber spiritu totus refertus sit, 
non debet nisi ab iis qui eodem pleni sunt 
spiritu, tractari, Verum, quando ^ id ausi 
sumus, Deus omnipotens Christus mihi det ve- 
niam. 


Trium Patrum. 


Sexaginta sunt regina, et octoginta concubine 
el adolescentule quarum non est. numerus. Anime 
scilicet, que non suppliciorum metu, sed promis- 
sum Dei regnum asaequendi desiderio, per ratio- 
nem quinque sensibus imperantem, atque una 
cum illis senarium numerum conflcientem, soxies 
duplicant decem precepta. Anime item ille, que 
cupiditate quidem ad malum inclinant, sed pena- 
rum comminationibus territe ad vitia operibus 
implenda immote manent. Nam ootogenarius 


663 


MICHAELIS PSELLI 


664 


numerus immobilitatem,si per seipsum spectetur, Α ὀγδοήχοντα ἀριθμὸς ἀχινησίαν xx8! ἑαυτὸν θεωρού- 


ostendit; septuagenarii autem numeri qui impar 
est, motum amplectitur ; et anime postremo, que 
adhuc in fide sunt rudes et adolescunt,sed ad men- 
suram aetatis plenitudinis Christi *, nondum justi- 
tie operibus mundatw atque illustrete pervene- 
runt: et quia mortuam adhuc in se fidem gerunt, 
nondum ad earum que salvantur ordines ascribun- 
tur. Ex omnibus autem ordinibus quos commemo- 
ravimus, una eet columba perfecta matri sus, 
electa genitrici sur. Qua nimirum postquam Deo 
credidit,et penarum formidine purgata est, et spe 
promissionum illustrata,charitatisaffectionebonum 
colit ; et nulla alia de causa, sed ipsum propter 
Be, ut natura bonum complectitur : hec enim una 
profecto est, utpote per divinitatem uni et soli 
Deo conjuncta, et apud ipsum immobilis manens ; 
columba autem, ut spiritalis atque perfeota, cum 
omnium effectrice sapientia per amplum virtutum 
eultum conjuncta ; atque in ipsa per singularum 
virtutum fructus progredieng.Qua quidem sapien- 
tia ab ancillis et mercenariis eximitur,ct in filiam 
&adoplata atque electa divinitatera per gratiam 
adipiscitur. Fiderunt illam filie, et beatissimam 
predicabunt eam ; regine et concubing laudabunt 
eam. Recta οἱ preclara illius facta fideles tantum 
ejus discipule quas in lavacro regenerationis ipsa 
genuit, experte sunt, et solo verbo divinam ipsam 
predicabunt ; que autem justitie operibus illumi- 
nate regnum Dei consequuntur, queque suppli- 
eiorum limore a variis peccatis abstinent, ipsam 
etiam operibus collaudabunt. 


Trium Pairum. 


Quandoquidem gloria magistre est discipu- 
larom illuminatio et purgatio, de qua etiam di- 
eunt: 

Qua est ista qug progreditur quasi aurora consur- 
gens, pulchra ut (una, electa ut sol.terribilis ut acies 
ordinata ? 

Vere admiranda est magistra nostra. Nam disci- 
pulis suis que per purgationem a tenebrarumope- 
ribus recesserunt,sed per cognitionis illustrationem 
nondum ad justitie opera pervenerunt, ut docendi 
ratio requirit, sese accommodat, 8ο prebet quasi 
lucem matutinam,ea celans mysteria que nondum 
valent comprehendere ; atque illa tradens quibus 
percipiendis sunt idonem, futurarumque penarum 
minis eas ad finem atque obedientiam adducens. 
Illis vero quecum veritatis crediderint preedicationi, 
& malitis tamen operibus tenebrarum nondum 
sunt purgate, ita se exhibet bonam, ut ponitentism 
disciplina quasi lune quamdamlucem suppeditans, 
ignorantie noctem abeisrepellat. At cum animabus 
illis que virtute preedite tanquam in die decore 
ambulant, se electam gerit (qualis est eol, qui 
tum amplitudine tum splendore ceteris cceli lu- 
minibus antecellit), et vera cognitionis lucem sub- 


ον Ephes. rv, 13. 


µενος δτλοῖ, περιγράφων τοῦ ἑθδομήκοντα ἀριθμοῦ 
περιττοῦ ὄντος τὴν κίνταιν xal αἱ κατὰ τὴν πίστιν 
ἔτι νεάζουσαι xxi μὴ εἷς µἔτρον Ἁλικίας τοῦ πλη- 
ρώματος τοῦ Χριστοῦ διὰ χαθαρότητὀς τε καὶ 
φωτισμοῦ ἔργων δικαιοσύνης φθάσασα:, καὶ διὰ τὸ 
νεχρὰν ἔτι τὴν πίστιν ἐν ἑαυταῖς περιφἑρειν, ταῖς 
σωζοµέναις τάξεσι µχκέτι συναριθµούµεναι. Ἐκ 
πασῶν δὲ τῶν λεχθεισῶν τάξεων µία ἑστὶ περιστερὰ 
τελεία τῇ μητρὶ αὐτῆς, ἐχλεχτή ἔστι τῇ τεχούσῃ 
αὐτήν' ἤγουν, dj μετὰ τὸ πιστεῦσαι θεῷ, καὶ φόδψ 
μὲν τῶν ἀπειλῶν καθαρθῆναι, ἐλπίδι δὲ τῶν ἕπαγ- 
γελιῶν φωτισθῆναι, ἁγαπητικῶς διατεθεῖσα περὶ τὸ 
ἀγαθὸν, xal μὴ Bv ἕτερόν τι ποιοῦσα αὐτὸ, ἀλλὰ δι 
αὐτὸ, ὡς φύσει χαλόν' Αὕτη γὰρ µία μὲν ἔστιν, ὡς 
κατὰ θέωσιν ἐνωθεῖσα τῷ ivl καὶ µόνῳφ Ot, xai 
παρ᾽ αὐτῷ ἀκίνητος µένουσα. Ἱεριστερὰ δὲ, ὡς 
πνευματικὴ xal τελεία τῇ πανταιτίᾳ σοφίᾳ, ὡς πρὸς 
ταύτην ἀνατατικῶς δι ἑκάστχς ἀρετῆς συναχθεῖσα, 
καὶ τὴν dv αὐτῇ ποιουµένη πρόοδον, κατὰ τὴν 
ἑκάστης ἀρετῆς Ὑένεσιν Ἠτινι σοφἰᾳ καὶ ἔχλελεγ- 
µένη ἐστὶν ἀπὸ τῶν δουλίδων xal μισθωτῶν, ὡς 
υἱοθετισαμένη ταύτην κατὰ τὴν dv ydo θίωσιν. 
Εἴδοσαν αὐτὴν θυγατέρες, καὶ µμαχαριοῦσιν αὖ- 
τήν * βασίλισσαι, καὶ παλλακαὶ αἰνέσουσιν αὖ- 
τήν. Δηλονότι iv πείρᾳ τῶν κατορθυµάτων αὐτῆς 
γεγόνασιν, αἱ µόνον πισταὶ ταύτης µαθήτριαι" Bc dv 
τῷ λουτρῷ τῆς παλιγγενεσίας ἀπέτεχε, καὶ uóvo 
λόγῳ αὐὑτὶν ἐκθειάσουσιν, Αἱ δὲ διὰ φωτισμοῦ ἔργων 
δικαιοσύνης τῆς τοῦ θεοῦ βασιλείας ἀντιποιούμεναι, 
καὶ αἱ διὰ φόθον τῶν κολάσεων παντοίων xaxüv ἀπε - 
χόμεναι, καὶ δύ ἔργων ἐπαινέσουσιν αὐτήν. 
Τῶν Υ΄ Πατέρων. 

᾿Ἠπειδήπερ δόξα τῆς διδασκάλου ἑστὶ τῶν µαθτ- 
τριῶν ὁ Φφωτισμὸς καὶ ἡ κάθαρσις, πιρὶ ἧς καὶ 
ἐροῦσι' 

Τίς αὕτη ἡ ἐκκύπτουσκ ὡσεὶ ὄρθρος, χαλὴ ὡς 
σελήνη, ἐκλεκτὴ ὡς ftc, θάµμθος ὡς τεταγμὲ- 
vat s 

Δηλαδὴ θαυμασία τίς ἐστιν ἡ διδάσκαλος ἡμῶν, 
ὡς ταῖς μὲν ἀποστάσαις τῶν ἔργων τοῦ σκότους διὰ 
καθάρσεως, µήπω δὲ τὰ ὄργα τῆς δικαιοσύνης κατα- 
λαθούσαις, διὰ φωτισμὸν γνώσεως αυγκαταθαίνουσα 
διδασκαλικῶς ἔτι ἑωθινὸν φῶς, ἓν τῷ τὰ μὲν τέως 
ἀχώρητα ταύταις μυστήρια κρύπτεν, παραδηλοῦν 
δὲ τὰ χωρητὰ, xal ταῖς ἀπειλαῖς τῶν μελλουσῶν 
κολάσεων πρὸς ὑπαχοὴν ἐπιστρέφειν: ταῖς δὲ πι- 
στευσάσαις μὲν τῷ τῆς ἁληθείας χηρύγµατι, uv, xo 
δὲ καθαρθείσαις τῶν τοῦ σκότους τῆς κακίας ἔργων, 
ἀγαθή ἐστιν, ὡς ταῖς πρὸς µετάνοιαν διδασχαλίαις 
καθάπερ τι σεληνιακὸν φῶς τὴν νύχτα τῆς ἀγνοίας 
τούτων καταφαιδρύνουσα' ταῖς δ’ ὡς iv ἡμὲρᾳ εὖ- 
σχηµόνως περιπατούσαις ἑναρέτοις ψοχαῖς ἔκκελεγ- 
µένη ἐστὶν (οἴάπερ τις ἥλιος τῶν λοιπῶν xat' οὐ: 
ῥανὸν φώτων αἴγλῃ τε καὶ µεγέθει διαφανέστερος), 
ὡς ἀνατέλλουσα ταύταις φῶς ἀληθοῦς γνώσεως, x&v- 
εῦθεν ἐκπλήττουσ«α τὰς ὁρώσας αὐτὴν καθάπερ 





665 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


666 


ἐπιφάνειά τις ἀγγελικῶν τάξεων. Καὶ ταῦτα μὲν ai À ministrat; atque ita stupore ao terrore afficit sein- 


µαθήτρισι πεοὶ τῆς διδασκάλου εἰρήκασι. 


Τῶν Υ Πατέρων. 

Ταῦτα piv ol µαθήτριαι περὶ τῆς διδασκάλου 
εἰρήχασι, τὰ δ᾽ αὕτη περὶ τούτων πρὸς τὸν νυμφίον 
Φησίν ' El; κῆπον χαρύας κατέθην ἰδεῖν dv γεννή- 
µασι τοῦ χειµάῤῥου: ἰδεῖν εἰ ἤνθησεν ἡ ἄμπελος, 
el ἤνθησαν ai goal. τοι, συγκατέθην ἐκ τοῦ ὕψους 
τῆς μυστικῆς θεωρίας ταῖς γεωργούσαις ψυχαῖς οἱονεὶ 
κάρυα, κατὰ μὶν τὸ ἐκτὸς λέπυρον πικρὰ, κατὰ δὲ 
τὸ ἐντὸς σκληρὰ, κατ αὐτὸν δὲ τὸν ἔνδον τῶν τοιού- 
των λεπύρων καρπὸν ἡδέα' τὴν τῇ πικρίφ τῶν ἆχου- 
σίων πει;ασμῶν xal τῇ σχληρότητι τῶν ἐχουσίων 


tuentes, ut Ιπβίγαοσία atque ordinata agmina ange- 
lorum. Ac de magistra quidem discipule ita locu- 
te sunt. 


Trium Patrum. 


Hec $quidem discipule de iagistra dixerunt. 
Ipsa vero de discipulis ad sponsum ita loquitur : 
In horium nucis descendi, ut viderem in germinibus 
torrentis « ut viderem, an floruisset. vinea, an flo- 
ruissent mala punica. De mysticae comtemplationis 
sublimitate descendi ad animas virtutia excultri- 
ces, tanquam ad nuces, quarum cortex exterior 
alter quidem amarus, alter autem durus est : nu- 
cleus autem qui his corticibus includitur, jucun- 
dus : dulcedo nimirum virtutum, que tum amari- 


πεφυλαγμένην γλυκύτητα τῶν ἀρετῶν, ἀπό τε τῶν B tudine gravium tentationum, tum asperitate labo- 


κατ’ ἔλλειψιν αὐτῶν καὶ τῶν καθ) ὑπερθολὴν παθῶν : 
ὥστε θεάσασθαι dv τῇ ὑπομονῇ αὑτῶν, κυήµατι 
οὔσῃ τῆς ῥεούσης θλίψεως ἐκ τοῦ χειμῶνος τῶν πει- 
ρασμῶν (ἡ θλίψις γὰρ ὑπομονὴν κατεργάζεται) εἴτε 
εὐχαριστίᾳ, εἴτι δυσφηµίᾳ Ἠπροσάγεταί σοι τῷ 
ἑατρικῶς, ἀλλ᾽ οὗ τ'μωρητικῶς παιδεύοντι θεάσα- 
σθαι δὲ πάλιν ἑάν τε αὐτὸς ὁ ly. Εὐαγγελίοις εἰρη- 
xc, ὅτι Ἐγώ εἰμι ἡ ἄμπελος, ἐν τῇ ὑπομο,ῇ ταύτῃ 
προδείχνυται, ὡς ἆνθος βότρυος ποιοῦντος olvov τῆς 
φύσεως ἐκστατιχὸν κατὰ τὴν θεώσεως χάριν. 'O γὰρ 
ἐν ὑπομονῇ καὶ αὐτῆς τῆς ἰδίας φύσεως ὑπερορῶν, 
τὴν ὑπὲρ φύσιν τῆς θεότητος δέχεται χάριν xai ἐὰν 
αἱ δίκην ῥοιῶν τῷ μὲν φαινομένῳ λεπύρῳ στυφουσῶν, 
τῷ δ’ ἐντὸς τούτου χεκχρυμμένῳ καρπῷ τοὺς γευοµέ- 
νους γλυκαινοῦσῶν, πεφυλαγμέναι μὲν τῷ τοῦ φόδου 
σου στυπτικῶς, εὐφραίνουσαι δὲ τοὺς Ὑευσαµένους 
τῇ τῆς εἰς σὶ ἐλπίδος γλυκύτητι ἀρεταί' δηλαδὴ ἡ 
φρόνησις xal ἡ ἀκεραιότης δίκην ἀνθοῦντος καρποῦ 
ἐδείχθησαν ἐν τῇ ὑπομονῇ' ἡ piv φρόνησις, τὴν εἲς 
σὲ πίστιν, ὣς τινα χεφαλὴν ἀπὸ τοῦ ἐχθροῦ φυλᾶτ- 
τουσα ἄτρωτον΄ dj 0 ἀχεραιότης, τὴν εἷς τὸν πλησίον 
ἀγάπην ἀσάλευτον ἐν ταῖς τῶν πειρασμῶν ποικίλαις 
ἐπαγωγαῖς  καθὼς αὐτὸς dv Εὐαγγελίοις εἴριχας ' 
δοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω ὑμᾶς, ὡς πρόθατα [iv] μέσφῳ 
λύκων. Γίνεσθε οὖν φρόνιµοι ὡς ol ὄφεις, καὶ ἀχέ- 
patot ὡς αἱ περιστερα(. — Ἐχεῖ δώσω τοὺς μαστούς 
μού σοι. Πάντως ἐν τῷ εἰρημένῳ χήπῳ τῶν ἀρετῶν, 
ὅς ἐστιν αἱ ἐν ταύταις πεφυτευµέναι µαθήτριαι, τὴν 
εἷς αὐτὰς ἠθικὴν xai φυσικὴν διδασκαλίαν μον, αἷς 
οἵάπερ γἀλαχτ. φυσιχῇ καὶ καταλλήλῳ τροφῇ ταύτας 
τρέφουσα. προστάξω σοι τῷ νυµφίῳ, ὡς ἐντεῦθεν τὸ 
σόν τε ποιοῦσα θέλημα xal goi τὰς μαθητευοµένας 
pot προσάγουσα. ἨΕΐτα στρέφουσα τὸν λόγον πρὸς 
τὰς μαθητευοµένας οἴἵονεί φησι πρὸς αὐτὰς, ὅτι, El 
xal συγχατέθην ὑμῖν ἐκ τοῦ μυστικώτερον ὁρᾷν ἐν 
ἑαυτῇ τὸν νυμφίον µου, εἷς τὸ θεάσασθαι αὐτὸν καὶ 
ἐν ὑμῖν, ὡς εἴρηκα. ᾽Αλλὰ οὐκ ἔγνω dj ψυχή µου. 
Δηλαδη οὕπω ἐθεασάμην αὐτὸν ἐν ὑμῖν, ὡς μὴ τε- 
λειωθείσας ἔτι κατὰ Χριστόν ' οὗτος δ᾽ ἐντεῦθεν 
ἔθετό µε ἅρματα ᾿᾽Αμιναδάθ * εἴτουν πεπο[ηκέ µε 
ὀχήματα ἰαυτοῦ, ὡς ταῖς διδασκαλίαις φέρουσαν αὖ- 


7 Joan. xv, 5. ?! Matth. x, 16. Ἰ Cant. vri, 2. 


C 


rum sponte suceptorum, a pertubationibus et vitiis 
in defectu atque excessu consistentibus in medio 
conservantur: ut viderem in patientia ipsarum, 
qua veluti partus quidam ex tribulatione tanquam 
ex torrente tentationum (tribulatio enim patien- 
tiam operatur) vel per gratiarum aclionem, vel 
per lamentationem offertur tibi non acerbe, sed 
medici more castigantis; ut viderem rursus, an is 
qui in Evangeliis dixit : Ego sum vitís??, in hao 
patientia appareat sicul flos botri vinum natu- 
ram obstupefaciens per divinitutis gratiam pro- 
ducenlis. Qui enim ipsam quoque naturam pro- 
priam per patientiam despicit, divinitatis gratiam 
natura prestanliorem adipiscitur. An flloruissent 
mala punica. An (qua instar malorum punicorum, 
quibus cortex quidem extrinsecus adest astringendi 
vim habens, intrinsecus autem inest fructus gus- 
tantibus dulcedinem afferens) virtutes ille timoris 
tui &usterilate conservate, gustantium autem ani- 
mos spei in te dulcedine delectantes, nempe pru- 
dentia et simplicitas ad similitudinem fructus flo- 
rescentis exstarent in patientia : prudentia quidem 
fidem erga te ab hostis ictibus, veluti caput 
quoddam integrum servans : simplicitas autem 
dilectionem erga proximum in variis tentationum 
invasionibus. Quemadmodum in Evangeliis ipse 
dixisti : Ecce πιο vos sicul oves inler lupos. 
Estole ergo prudentes sicul. serpentes, εἰ simplices 
sicut columbz ?!. — Illic dabo (δέ ubera mea'*. 
In eo nimirum virtutum horto quem dixit, que 
sunt discipule in ipsis plantate, naturalem et 
moralem doctrinam meam,quarum quasi mutuo 80 
naturali quodam lactis cibo ipsas nutrio, prebebo 
übi sponso, ea ratione obtemperans voluntati tue, 
atque illas tibi a me institutas adducens. Tum 
&ad discipulas convertens serimnonem : Descendi, 
inquit, ad vos ab illa magis arcana specula- 
tione qua sponsum meum in me ipsa contem- 
plor,ut viderem ipsum in vobis, quemadmodum 
dixi. Sed non novit anima inea. Nondum pro- 
fecto illum in vobis perspexi, que quidem adhuc 


061 


MICHAELIS PSELLI 


608 


perfecte non estis secundum Ghristum. Hio A τὸν ἐφ᾽ ἑαντῆς πρὸς ὑμᾶς διαφόρως καὶ καταλλήλως 


&utem idciroo posuit me currus Aminadab, 
hoc est, currus me suos constituit, que diaci- 


ὑμῖν. Αμιναδὰθ γὰρ, ἄρχων λαοῦ, ἁρμηνεύεται * ὃς 
ἐστι Χριστὸς ὁ ἀρχηγὸς τῆς σωτηρίας ἡμῶν. 


plinis, eum in me ipsa ad vos, habita cujusque vestrum ratione, perferrem. Aminadab enim interpreta- 
mur, Princeps populi, qui Christus est nostre salutis auctor. 


Trium Patrum. 

Disoipule dicunt &d sponsam : 

Revertere, revertere Sulamitis : reverlere, rever- 
tcre : e intuebimur in (e. 

Ab arcane contemplationis gublimitate ad mo- 
lem quatuor generalium virtutum doctrinam des- 
cende, atque ex quadruplici earum ratione, nos 
que pertubationibus adhuc commoyemur, rege at- 
que institue, o Sulamitis,o queab omnibus pertur- 
bationis libera tranquillitatis et. pacis nomen ha- 
bea ; et ea gpectabimus in te, que propter nostram 
imperfectionem adhuc in nobis non vidimus. Qua- 
rit autem a discipulis sponsa, Ecquid in Sulamitide 
gue venit sicut chori castrorum?*, sint conspeoture? 
Quidnam conspicietis in me pacifloa (ut. que non 
amplius per actionem, in hostili certamine, animi 
effectionem per corpus ostendo, sed ratione et 
pcientia propter perfectionem veris in bonis per- 
maneo) que ex perturbationum bello multiplex 
redeo, sicut ohori quidam ex prelio revertentium 
victorie preconium celebrantes ? Cum enim stre- 
nue vos in certamine adversus vitia,virtutum insti. 
tutis et moribus gesseritis, horum rationes uti vic» 
torie laudes scite concinitis. 


Trium Patrum. 

Discipule autem sponsam sic incipiunt collauda- 
re : Quam pulchri facti sunt gressus tui in calceamen- 
tis, filia Nadab/Mirabilem ostendunt pulchritudinem 
gressus tui, quibuste nobis per virtutum aotiones 
accommodas, quo in earum moribus tanquam in 
caloeamentis incedens, per corpus eas nobis im- 
perfectis demonstres, ut ad virtutem informemur 
exemplo tuo fllia Dei: quippe que, ut patris, 
audis sermones ejus, qui omnibus, etiamsi nolint, 
bi, autem volens dominatur. Nadabenim est prin- 
OepB, sive dux, qui sponte imperat. Sic autem per 
virtutem pulchri sunt gressus tui,quia concinnitates 
[emerum tuorum sunt sicul monilia, que fabricata 
sunt manu  arlíficis. Recte videlicet rationeque 
eompositi motus potentiarum in generatione 80 
corruptione consistentium (cupidatem atque ira- 
eundiam dico) quasi ab artifice ratione, ab iis que 
generantur et corrumpuntur, ad superiora inflexi, 
similes sunt monilibus artificum fabrefactis et figura 
flexis. Quamobrem et umbilicus (uus crater Lornati- 
lis, non indigens poculo. Omnino vis sensitiva tua 
(per quam, ut per umbilicum infans in utero rerum 
sensibilium speculatione, tu ab omnium matre sa- 
pientia comprehensa et malitia parvula '* naturali- 
ter nutriris) receptaculum est naturalis rerum visi- 
bilium cognitionis, recte gladio Spiritus exsectum 


19 Cant, vit, 1... 7* I Cor. xiv, 20. 


Τῶν Υ Πατέρων. 

At δὲ µαθήτριαί φασι πρὸς τὴν νύμφην; 

Ἐπίστρεφε, ἑπίστρεφε, ἡ Σουλαμῖτις, ἐπίστρεφε, 
ἐπίστρεφε, xal ὀψόμεθα ἐν aot. 

τοι, συγχατάθαινε ἀπὸ τοῦ ὕψους τῆς μυ- 
στικῆς θεωρίας πρὸς τὴν διὰ τῶν τεσσάρων γενικῶν 
ἀρετῶν ἠθικὴν διδασκαλἰαν ἡμῶν. Συμμµετριάζουσα 
κατὰ τὰς εἱρημένας ἀρετὰς τετραχῶς ταῖς ἔτι ὑπὸ 
παθῶν ὀχλουμέναις ἡμΏ, ἡ δι ἀπάβειαν ἑρμηνεύ- 
ουσα". ἡ Σουλαμῖτις γὰρ, εἰρηνεύουσα, ἑρμηνεύεται * 
καὶ θιασόµεθα ἓν col ἃ µήπω ἐν ἑαυταῖς ἑωράκα- 
μεν διὰ τὴν ἡμειέραν ἀτέλειαν. Ἐρωτῇῷ δ᾽ αὕτη 
αὐτάς * Τί ὄψεισθε ἐν τῇ Σουλαμµίτιδι, ἡ ἔρχο- 
µένη ὡς Ὑχοροὶ τῶν παρεμθολῷῶν, γουν, Τί ἐν 
ἐμοὶ θεάσεσρε τῇ εἰρηνευούσῃ; ὡς μηκέτι πολε- 
μικῶς xal ἀγωνιστιχκῶς κατὰ πρᾶξιν τὴν κχεχρυµ- 
µένην µου διάθεσιν φανερούσῃ διὰ τοῦ σώματος * 
ἀλλὰ λογικῶς xal γνωστικῶς τοῖς ἀληθῶς ἀγαθοῖς 
ἐμμενοόσῃ διὰ τελειότητα, ἡ ἐκ τοῦ τῶν παθων 
πολέμου ἐπανερχομένη πληθύς' ὥσπερ τινὲς ἐπι- 
νικίους ἄδοντες ὕμνους χοροὶ τῶν ἐκ πολέμου ἔπαν- 
ερχοµένων. Γενναίως γὰρ dv τῷ κατὰ τῶν παθῶν 
πολέμφῳ ἁἀγωνισάμεναι χατὰ τοὺς τρόπους τῶν 
ἀριτῶν, ὡς ἐπινιχίους ὕμνους τοὺς τούτων λόγους 
ἄδετε γνωστικῶς. | 

Τῶν Y Πατέρων. 

Αἱ δὲ µαθήτριαι τὸν τῆς νύμφης ἴἔπαινον ποιςῖ- 
σθαι ἀπαρχόμεναι, φασἰ. Τί ὡραιώθησαν διαθήµατά 
του ἐν ὑποδήματι, θύγατερ Ναδάθ δηλονότι, θαυ- 
µάσιον κάλλος ῥἑνδείκνυνται αἱ κατὰ τὰς ἀρετὰς 
αυγκαταθατικαὶ πρὺς ἡμᾶς πορεῖαί «σου iv τοῖς 
τούτων κατὰ πρᾶξιν τρόποις, οὓς οἰάπερ ὑποδήματα 
ὑποδέδενται, ἵνα διὰ σώματος δειχθῶσι ταῖς ἆτε- 
λέσιν ἡμῖν, καὶ τυπωθῶμεν πρὸς ἀρετὴν τῷ κατὰ σὲ 
παραδείγματι. θύγατερ Θεοῦ * ὡς ἀκούουσα τῶν 
λόγων αὐτοῦ, οἷα πατρὸς, ὃς πάντων μὶν χἂν μὴ 
θέλωσιν ἄρχει: σοῦ δὲ καὶ ἑκουσίως. Ναδὰδ γὰρ 
ἄρχων — fj ἡγεμὼν ἐκουσιαζόµενος ἑρμηνεύειαι * 
οὕτω δ᾽ εἷσὶν al κατ᾿ ἀρετὴν πορεῖαί σου ὡραῖαι ' ὅτι 
Ῥυθμοὶ μηρῶν σου ὅμοιαι ὁρμίσκοις, ἔργα χειρῶν 
τεχνίτου. Δηλαδὴ αἱ χατὰ λόγον εὔτακτοι χιγήσεις 
τῶν περὶ τὸ ἐν Ὑγενέσει καὶ φθορᾷ χαταγινοµένων 
πρακτικῶν σου δυνάµεων * τῆς ἐπιθυμίας, λέγω, 
καὶ τοῦ θυμοῦ, ὡς ὑπὸ τεχνίτου τοῦ λόγου ἀπὸ 
τῶν γενητῶν καὶ φθαρτῶν πρὸς τὰ ὑπὲρ ταῦτα 
χαμπτόμεναι, παρεικάζονται ὁρμίσχοις εἰργαζομέ- 
voi, ὑπὸ χειρῶν πεχνίτου, χαμπτοῖς τῷ σχήµατι. 
"Ogsv xai 'O ὀμφαλός σου κρατὴρ τορευτὸς, μὴ 
ὁστερούμενος κρᾶμα. Πάντως τὸ αἰσθητιχόν σου 
(δι’ οὗ ὡς δι ὀμφαλοῦ τὸ iv µήτρᾳ βρέφος τρέφῃ, 
φυσικῶς τῇ κατ᾽ αἴσθησιν θεωρίᾳ τῶν ὄντων, συλ- 
ληφθεῖσα ὑπὸ τῆς πάντων μητρὸς σοφίας, xal τῇ 

















660 


COMMENT, IN CANTICUM CANTIC. 


610 


xax νηπιάζονσα) δοχεῖὀν ἐστι τῆς φυσικῆς τῶν A et ab omni fraude sejunctum, ac propterea haud 


ὁρατῶν γνώσεως, χαλῶς τῇ µαχαίρᾳ τοῦ Πνεύματος 
ἀξεσμένον καὶ τῆς ἁπάτης ἀπηλλαγμένον * x&v- 
πεῦθεν ὡς μὴ ἁλόγως τῶν αἰσθητῶν ἀντιλαμθανό- 
µενον, οὐ ψιλὰς τὰς ἐπιφανείας τῶν ἀρετῶν ἐπι- 
Φέρεται, ἀλλὰ πάσας τοῖς πνευματικοῖς τούτων 
λόγοις Ἀκεχερασµένας. Ἡ δὲ κοιλία σου θηµονία 
σίτου πεφραγµένη iv xolvow^ ἤτοι, Τὸ φανταστι- 
xóv σου, ὅπερ, οἷα χοιλία σὺν τοῖς περιττώµασι τοὺς 
$x τῶν βρωµάτων γυμοὺς ἀδιαχρίτους τούτων kmi- 
φερομένη) ἅμα ταῖς ἐπιφανείαις τῶν ὁρατῶν τοὺς 
τούτων ἐπιφέρεται λόγους, ἀπόθεσίς ἐστι καὶ δια- 
pov?) (ὅπερ τὸ θηµονία δηλοῖ) τοῦ ἔνδοθεν τῶν φαν- 
βεισῶν ἐπιφανειῶν, ὡς ὑπὸ ἀσταχύων σίτου περι- 
«καλυπτοµένου τῆς ἐν ὅλοις ἁληθείας λόγου, ἄχρις 
ἂν μετ ἐπιστήμης διαχρίνασα ἀφελκύσηται αὐτὸν 
à διάνοια, xal γυμνὸν παντὸς ἐπικαλύμματος καὶ 


προθλήματος, παραπέμψῃ τῷ vip, Πεφυλαγμένη 0 


ἔστιν ἡ ἀπόθεσις αὕτη ἡ διὰ τῶν κρίνων τοῦ ἀγροῦ 
παραδειγματιζοµένη ἐν Εὐαγγελίοις, ἀμεριμνίφ, ἵνα 
μὴ ὑπὸ τῶν τοῦ βίου διαφθαρῇΏ μεριμνῶν, xal τοῦ 
ἐν ταύτῃ πνευματικοῦ χαρποῦ ὁ καλὸς γεωργὸς 
νοῦς στερηθῃ. Καὶ οὕτω μὲν ἡ κοιλία σον. Οἱ δὲ 
δύο µαστοί σου, ὡς δύο νεθροὶ δίδυμοι δορκά- 
δος * ἦγουν, Ἡ φυσιχὴἡ καὶ ἡ ἠθικὴ διδαακαλίἰα σου * 
δι ὦν τὰς ἀτελεῖς τρέφεις ἡμᾶς, οἴάπερ γάλακτι 
τοῖς φυσιχοῖς λόγοις xal τρόποις πρὰς τὴν ἐν Χριστῷ 
τελειότητα ^ ἅμα ἐκ σοῦ x(tà μὲν θεωρίαν ὀξυδερ- 
κῶς, κατὰ δὲ πρᾶξιν ὀξυδρόμως προΐασιν * ὡς µήτε 
' τὸν λόγον ἄπρακτον, µήτε τὴν πρᾶξιν ἄλογον ἐπι- 
δειχνυµένης. Ἡρὸς τούτοις δὲ. Τράχηλός σου, ὡς 


πύργος ἑλεφάντινος, Ἠϊΐτουν, Τὸ συνάπτον τῷ vi C 


τὴν αἴσθησιν λογικόν σου, καθάπερ τράχηλος τῇ 
πεφαλῇῃ τὸ λοιπὸν σῶμα, ola piv πύργος αἴρεται 
xay' ἀρετὴν ἀπὸ τῶν σαρχικῶν πρὸς τὰ πνευματιχκὰ 
καὶ οὕράνια ola. δ) ἐλεφάντινος λεῖον ὑπάρχει x«l 
καβαρὸν διὰ τὸ ἀπηλλάχθαι τῆς κατ’ ἕλλειψιν ἀρετῆς, 
xni ὑπερθολὴν μολυντικῆς τῶν ψυχῶν ἀνισότητος. 
Καὶ ὀφθαλμοί σον, ὡς λίμναι dv ᾿Εσσεθὼν ἐν 
πύλαις θυγαθρὸς πολλὼὠν. Δηλαδὴ, Al θεωρητικαὶ 
τῆς duy σου δυνάµεις, οἴάπερ λίμναι συναγωχοὶ 
τῶν ἐν αὐταῖς εἰσρεόντων ὕδάτων συνάγουσι Ev cfi 
αὐξήσει τῆς xav ἀρετὴν θείας καρποφορίας (ὄπερ 
τὸ Ἐρσσεθὼν ἑρμηνεύεται) διὰ μὲσῶν τῶν αἰσθή- 
σοων, δι Qu ὥς τινων πυλῶν tl, νοερὰν ψυχὴν d 
τῶν ὅλων γνῶσις εἰσιέναι πέφυκε, τὴν τικτομένην 


temere, qui sub sensum cadunt, percipiens, non 
simplices virtutum species affert, sed omnes spiri- 
talibus earum rationibus temperatas.Venter autem 
tuus sicut acervus. tritici vallatus liliis. Vis nimi- 
rum imaginativa, que quidem (utventer simul cum 
rebus superfluis ciborum succos ab illis indisoretos 
continet) una oum reruni: visibilium speciebus ea- 
rum rationes gerit, est repositio et conservatio 
(quod quidem acervus indicat) rationis rerum om- . 
nium veritatis, que inter species, ut inter spicas 
triticum, ciroeumtecta includitur, donec per scien- 
tiam cogitatio ipsam distinguens attraxerit,nudam- 
que ab omni integumento ac dubitatione ad men- 
tem transmiserit.Circumvallata autem custoditaest 
beo repositio tranquillitate, que agri liliorum ex- 
emplo in Evangeliis declaratur 5, ne istius vits 
sollicidinibus mens quasi bonus agricola spiritali 
ipsius fructu privetur. Atque ita quidem se venter 
habet. Duo &utem ubera íua, swut duo hinnuli 
gemelli caprez. Naturalis et moralis doctrina qua 
nos imperfectos tanquam lacte, tum rationibus na- 
turalibus, tuum moribus ad eam qus in Christo est 
perfectionem nutrit : pariter ex te tum acute per 
contemplationem, tum per actionem celeriter fluit : 
cum neque rationem sine actione, neque actionem 
sine ratione doceas esse conplectendam. Ad hac 
collum tuum sicut turris eburnea. Rationis vis, que 
ut collum capiti corpus reliquum, ita menti sen- 
sum connectit. turris quidem instar per virtutem 
8 rebus carnalibus ad spiritales ac ccelestes extolli- 
tur; levis est autem et pura que est ebur, quoniam 
&b ineequalitate qua in excessu defeetuque virtutis 
inest et animas inquinat, est remotissima. Et oculi 
tui sicut piscine in. Essebon ín portis filie multo- 
rum. Anime tuc potentie speculative, tanquam 
piscine aquas que in se influunt, colligentes, in 
divine ubertatis (id enim significat Essebon) per 
virtutum inerementa, sensuum opera per quos 
quasi per quasdam portas in animam intellectivam 
cognitio rerum ingreditur, ex varia rerum natura 
colligunt cognitionem, qua ex contemplatione 
comparatur, Preterea nasus tuus sicut turris Li- 
bant, qug respicit faciem Damasci. Nempe vis dis- 
cernendi (quae ut suavitatem a feditate, sic ea 
que suggerunt ministri spirilus in. ministerium 


κατὰ θεωρίαν γνῶσιν, ἐκ τῆς διαφόρου φύσεως τῶν [) missi propler eos qui salutis lgredilatem consequen- 


ὄντων. Πρὸς δὲ τούτοις, Μυκτήρ σου ὡς πύργος τοῦ 
Αιθάνου, σκοπεύων Ἠπρόσωπον Δαμασκοῦ. Δηλον- 
ότι, Τό (οἶάπερ εὐωδίαν ἀπὸ δυσωδίας, χωρίζον τὰς 
ὑπυθήχας τῶν εἷς διακογίαν ἁποστελλομένων, 
διὰ τοὺς µμέλλοντας κληρονομεῖν σωτηρίαν, λει- 
πουργικῶν πνούµατων, ἀπὸ τῶν ὀπερθολῶν τῶν τῆς 
πονηρίας πνευµατων) διακριτικόν σου, οἱονεὶ πύργος 
ὑψηλότατος κατὰ τὸν Αίθανον ὄρος, ἀποθλέπον κατὰ 
τὸ πρόσωπον τῆς πόλεως Δαμασκοῦ, καὶ τὰς ἐχεῖθεν 
τῶν ἐχθρῶν ἑἐφόδους τῷ Ἰσραὴλ μηνύον '.ἐξ ὀψηλο- 


'** Matt. vi, 186. '* Hebr. 1, 14. 


tur"*, ab iig que a nequitie spiritibus suggerun- 
turs dijudicat) est veluti celsissima turris super 
montem Libanum sita quie respicit faciem urbis 
Damasci, atque inde hostium adventum indicet 
Israeli:spirituumimmundorum impetus et insidias 
respicit et discernit, ipsorumque dolos menti tuae 
Deum, quoad licet, intuenti denunlians, te ab eo- 
rum fraudibus et injuriis integram conservat. Talis 
&utem est vis tua discernendi ac judicandi, quo- 
niam caput tuum ut Carmelus super te (Ghristug 


671 


MICHAELIS PSELLI 


672 


utique sponsus tuus, vivens atque efficaz Verbum Α τάτης γνώσεως τὰς ἐπελεύσεις τε καὶ ἑνέδρας τὼν 


pertingens usque ad divisionem animz ac spiritus 11) 
cognitio est circumcisionis, quz in te est (sic enim 
Carmelum interpretamur) amputans a te quod ab 
ortu habes vitiorum integumentum,gladio Spiritus. 
Ex quod fit ut mentistue oculus intelligibilium ho- 
stium astutias facile perspicere valeat, nulla per- 
turbatione tenebras offundente. Quamobrem οί 
coma εαρῖ tui sicut. purpura : Chrieti doctrina 
videlicet rationum et morum nexu contexta, tan- 
quam regis indumentum est animi tui amictus, in 
quo ille pertubationibus dominstur, et est rez 
vinctus in (ranscursibus : hoc est nulli subjectus 
perturbationi, sed divine illius quam diximus, 
doctrinz funiculo ligatus in transcursibus presen- 


ἀκαθάρπων πνευμάτων ἀποθλέπει καὶ διακρίνει, xad 
τοὺς δόλους αὐτῶν τῷ κατὰ τὸ δυνατὸν θεὸν ὁρῶντι 
vol σου μηνύον, ἀνέπαφον σε τῆς παρ) αὐτῶν βλάδης 
διατηρεῖ, Τοιοῦτον δέ σού ἐστι τὸ διαχριτικόν * ὅτι 
Κεφαλή σου ἐπὶ σὲ, ὡς ὁ Κάρμηλος. Πάντως, 
Ὅ Χριστὸς ὁ νυµφ[ος σου, 6 ζῶν καὶ ἐνεργὴς Aóvoc, 
καὶ διικνούµενος ἄχρι μερισμοῦ ψυχῆς xal πνεύ- 
µατος, ἐπίἰγνωσίς ἔστιν τῆς ἐν aol περιτομῆς (ὅπερ 
ὁ Κάρµηλος ἑρμηνεύεται), περιελών σου τὸ ἀπὸ 
γενέσεως τῶν παθῶν κάλυμμα τῇ μαχαἰρᾳ τοῦ 
Πνεύματος * κἀντεῦθεν τὸ ὄμμα τῆς διανοίας σου 
καθαρῶς ὁρᾷν δύναται τὰς μηχανὰς τῶν νοητῶν 
ἐχθ;ῶν», μή wo; πάθους ἐπισκοτοῦντος αὐτῷ. 
Διόπερ, καὶ Πλόκιον κεφαλῆς σου ὡς πορφύρα * 


tis vitz, ne rerum sensibilium et oaducarum lu- p ἦτοι, Ἡ διὰ λόγων καὶ τρόπων πλεχθεῖσά σοι διδα» 
brico prolabatur. σκαλία αὐτοῦ Χριστοῦ, οἷα βασιλέως ἕἔνδυμά ἐστι 
τοῦ νοός σου περιθολὴ, iv (dj οὗτος παθῶν Ὑίνεται αὐτοχράτωρ, καὶ ὑπάρχει µᾖβασιλεὺς δεδεµένος iv 
παραδρομαῖς * ἦγουν, µή τινι ὑποχείμενος, πάθει ἀλλὰ τῇ σχοίνῳ τῆς εἰρημένης θείας διδασκαλίας 
διδεσμημένος ἐν παρόδοις τῆς παρούσης βιοτῆς, ἵνα μὴ καταπέσῃ τῷ κατ αἴσθησιν τῶν προσκαίρων 


ὁλισθηρῶν. 


Trium Patrum. 

Quam decora, et quam jucunda facta es. Admira- 
bili cireum data est pulchritudine,ea nimirum que 
pervenit ad te ex similitudine et exemplari: et 
Sponso conjuncta atque illo fruens, referta es in- 
credibili jucunditate spirituali. Etnim charitas in 
deliciis tuis, que quidem ex virtute proficiscuntur. 
Cum enim gustaveris atque perspexeris Christum 
esse Dominum, non amplius in timore illo bono 
versaris, sed tota ex ipsius pendes charitate qui 
timorem expellit. Unde magnatudno tua palmz simi- 
lis facta est. Tua videlicet ex vir!'ute sublimitas 


assimilata est palms, que radice haud ita in pro- ϱ 


fundum tendit, sed vertice sublimis admodum ex- 
tollitur. Tu item de rebus terrenis leviter cogitans, 
quantum corporis necessitag urget mentis altitu- 
dine ccelos attingis, cum ad mensuram «tatis ple- 
nitudinis Christi'! perveneris. Et ubera lua sicul 
botri. Ubera nimirum doctrine tue tum moralis 
tum naturalie, quibus nos adhuc infantes ad pieta- 
tem erudiens aluisti, nunc similia facta sunt palme 
botris,dum nos ad perfectionem progredientes di- 
viniore doctrina pasois, quasi melita botrorum 
palme dulcedine. Itaque magnitudo doctrine tue 
palme comparata, est discipularum abs te institu- 
tarum multitudo. Dízi, Ascendam in palmam, ap- 
prehendam altitudines ejus : et erunt ubera tua sicut 
botri vinem.Mecum ipsa deliberans dixi, Ascendam 
per virtutis imitationem ad perfectionem doctrine 
tum : et per contemplationem apprehendam ejus 
sublimitatem. Et discipline tue, ubera que me 
naturilater nutriunt,erunt omnino sicut botri vore 
vitis qui Cbristus est : prebentes mihi gratiam di- 
vinitatis, qure vini more a natura mentem dimovet 
et Supra naturam transfert. Unde odor etiam narís 
tue sícul poma. Gratia scilicet sancti Spiritus men- 


"' Hebr. rv, 49. ?* Ephes. 1v, 13. 


Τῶν Υ Πατέρων. 

Τί ὡραιώθης καὶ τί ἠδύνθης ! εἶτου, θΘαυμά- 
σιον περιεθάλου κάλλος, δηλαδὴ τὸ καθ᾽ ὁμοίωσιν 
τοῦ ἀρχετύπου. Καθὸ τῷ νυαφίῳ συγγινοµένη xai 
ἁπολαύουσα τούτου ἐπλήσθης πνευματικὴς ἀφρά- 
στου ἡδονῆς. Καὶ γὰρ, ᾽Αγαπη ἐν τρυφαῖς σου, 
δηλονότι ταῖς κατ ἀρετήν. Γευσαμένη γὰρ καὶ 
θεασαµένη, ὅτι Χριστὸς ὁ Κύριος, οὐχέτι φόδῳ 
τῷ ἀγαθῷ ἐντρυφᾶᾷς * ἀλλ’ ὅλη τῆς ἀγάπης τούτου 
ἐξήρτησαι, ἥτις ἔξω βάλλει τὸν φόθον. Ὄθεν, Τὸ 
μέγεθός σου ὡμοιώθη τῷ φο[νιχι. ἨἩάντως, Τὸ κατ' 
ἀριτὴν ὕψος σου παρείκασται τῷ τῇ μὲν Υῇ oÓx 
εἲς βάθος ἑἐῤῥιζωμένῳ, slc ὕψος δ᾽ ἱχανῶς ἀνατρέ- 
χοντι φοίνιχι. Καὶ γὰρ xal αὕτη τῶν γηΐνων διὰ τὴν 
ἀνάγκην τοῦ σώματος, ἄχκροις τοῖς λογισμοῖς ἔπι- 
Ψαύουσα, αὑτῶν ἅπτῃ τῶν οὐρανίων ttc µέτρον 
ἡλυωίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ φθάσασα * 
Καὶ οἱ pastol σου, τοῖς βότρυσιν' Ίγουν Ἡ 
ἠθικὴ καὶ fj φυσικὴ διδασκαλία σου δι dv ἡμᾶς ἔτι 
νηπίας οὔσας γάλα ἑπότισας εἰσαγωγικῶς πρὸς θεο- 
σέθειαν ἐκπαιδεύουσα, vov ὠμοίωνται τοῖς τοῦ φοί- 
νιχος βότρυσιν, ἐν τῷ ἑστιᾷν ἡμᾶς προσκοψάσας εἷς 
τελειότητα τὴν θειοτέραν διδασκαλίαν. ὡς µελιτώδη 
γλυκύτητα τῶν βοτρύων τοῦ φοΐνιχος. T^ γοῦν μέγεθός 
coo τῆς διδασκαλίας τῷ φοίνικι παρεικάσασα ἡ µα- 
θητευοµένη σοι πληθύς, Εἶπα " ᾿Αναθήσομαι ἐπὶ τῷ 
φοίνιχι, κρατήσω τῶν ὕψεων αὑτοῦ * καὶ ἴἔσον- 
τσι δὴ µαστοί σου, ὡς Λβότρυες τῆς ἀμπέλου, 
Δηλαδὴ, Ἐν ἐμαυτῇᾷ βουλευτικῶς ἔφην * ᾿Ανελεύσομαι 
μιμητικῶς ἐπὶ, τὴν κατ ἀρετὴν τῆς διδασκαλίας 
σου τελειότητα, καὶ τὰ κατὰ Ὑνῶσιν ὑψηλότατα 
αὐτῆς καταλήψομαι θεωρήματα. Al «φυσικῶς ota 
μαστοὶ τρέφουσαί µε διδασκαλίαι σου ὑπάρξουσι πἀν- 
τως ὡς βότρυες τῆς ἀληθινῆς ἀμπέλου Χριστοῦ,χορη- 
γοῦσαί µοι τὴν κατὰ χάριν θέωσιν, fti δίκην οἴνου 
φύσεως τὸν νοῦν ἐξιστᾷ, καὶ πρὸς τὸ ὑπὲρ φύσιν 





613 


μµεβίστησιν. 
ὡς μῆλα" εἴτουν, Ἡ πληοοῦσα νοητῆς εὐωδίας τοῦ 
παναγίου Πνεύματος χάρις, ἣν αὐτὴ μὲν εἰσέπνευ- 
σας ἀπὸ τοῦ νυµφίου ταύτης μεταλαθοῦσα, ἐμοὶ δὲ 
ταύτην ἐνέπνευσας µμεταδοῦσά µρι αὐτῆς' οἵἴάπερ 
μῆλα τὴν ὥραν μὲν εὑπρεπῆ, εὐώδη δὲ τὴν ὁσμὴν, 
xal τὴν Ὑγεῦσιν ἁδέα» εὀὐπρεπὴς μὲν κατὰ τοὺς 
τρόπους τῶν ἀρετῶν, εὔπνους δὲ κατά τοὺς λόγους 
αὐτῶν , καὶ γλυχεῖα κατὰ τὴν πεῖράν µοι ἔσεται. 
Καὶ ὁ λάρυγχξ σου, ὡς ovo; ἀγαθὸς πορευόµενος 
τῷ ἀδελφιδῷ µου εἴς εὐθύτιτας, Ἱἱκανούμενος 
χείλεσί µου καὶ ὁδοῦσιν' ἦτοι, Ὁ διδασκαλικὸς 
λόγος σου οἶάπερ οἶνος Χχάλλιστος, χχρδίας εὀφραν- 
τικὸς ὑπάρξει µοι, προφερόµενος ἐν τῷ αγαπητῷ 
σου οὗ µοι αὐτὴ πόθον ἑνέσταξας εἲς ἁπλανεῖς 
κατ ἀρετὴν ὁδούς' ἐν τῷ ἔχεσθαι τούτου, ὡς ἆλη- 
θείας. xal μὶλ συγχωρεῖν µε, sl; τὰ κατ ἕλλειψιν 
τῆς ἀριθῆς πάθη, 7| τὰ καθ ὑπερθολὴν πλησιάζειν' 
πρὸς δὲ xal ἀρκῶν ταῖς τε ὁρεκτικαῖς µου δυνά- 
µεσι, δι ὦν οἷα χειλέων πᾶν ἀσπάζω μὲν τὸ κατὰ 
βούλησιν, xal ταῖς διανοητικαῖς' OV duy ὥς τινων 
ῥδόντων πρὸς βρῶσιν πνευματικὴν τὸ δυσχερὲς τῶν 
νοηµατων καταλεαίνω. Τῆς γοῦν πληθύος τῶν µα- 
θητευοµένων ἀπαιτησάσης τὴν διδάσκαλον ἐπιστρί- 
dat ἀπὸ τοῦ ὕψους τῆς μυστικῆς θεωρίας, καὶ συγ- 
καταθῆναι κατὰ τὴν Ἰθικὴν φιλοσοφίαν αὐταῖς, 
ὥστε θεάσασθαι iv αὐτῇ τὰ εἰρημένα ταύτης πνευ- 
ματικὰ κάλλη, καὶ συναναθῆναι ταύτῃ διὰ µιµήσεως' 
πρὸς ταύτας abc zov ᾿Εγὼ τῷ ἁδελφιδῷ µου, 
xal ἐπ᾿ ἐμὶ dj ἐπιστροφὴ αὐτοῦ. Δηλαδὴ, Αὐτὴ τῷ 
ἀγαπητῳ µου ὅλην ἐμαυτὴν ἀνεθέμην, καὶ χωρὶς 


αὐτοῦ οὐδὲν ποιεῖν βούλομαι" καὶ ἐπ ipi τὴν οὕτω C 


φρονοῦσαν Tj, αὐτοῦ συγκατάθασις γίνεται, ἐπιστρί- 
Φοντος ἀπὸ τῆς ἰδίας περιωτῆς, ὅπως ὁ ἁόρατος 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


Ἐντεῦθεν δὲ καὶ ὁσμὴ µῥινός σου, A tem implens suavitate, quas tua sponau susceptam 


614 


in nos effundis : sicut poma eunt tum aspectu pul- 
chra, tum odoratu suavia, tum gustatu dulcia ; sio 
ipsa nobis erit et virtutum moribus decora, et odo- 
rifera sermonum venustate, et dulcis experientie 
jucunditate. Et gu/tur tuum sicut vinum bonum, va- 
dens nepoti meo ín rcctitudincs, sufficiens labris meis 
et dentibus. Institutionis tuc& sermo qui ut vinum 
optimum corda afficit lztitia, erit nobis, dum pro- 
nuntiatur in dilecto tuo cujus nobis desiderium 
instillasti, in vias rectas : ut eum tanquam verita- 
tem amplectamur, nec per defectum aut excessum 
& virtutis rectitudine deflectamus : et sufficiens no- 
stri appetendi potentiis, quibus tanquam labris 
osculamur quod placuit voluntati : et intelligendi 
facultatibus, quibus tanquam dentibus, quse dura 
sunt et ad cognoscendum difficilia, ad esum et οἱ- 
bum spiritalem frangimus et mollimus. Cum igitur 
discipularum multitudo a magistra flagilasset, ut 
&b arcana contemplationis altituJine sese illis per 
moralem philosophiam demiltens etaccommodans, 
ita converteret, ut spiritales ejus pulchritudines 
qua& dicte sunt, in illa possent intueri, et cum ipsa 
simul per imitationem conscenderet, ad eas ita 
respondet: Ego nepoti meo, et ad me conversio 
ejus. Ego me totam dilecto meo dedicavi: et sine 
ipso nihil facere constitui. Quapropter ipse quo- 
que ad me sic affectam se demittit, a propria glo- 
ria ita se convertens ; ut cum invisibilis eit, ab iis 
qui videre illum cupiunt videatur. Verum non 
patior, ut ipsa sola fruar ipsius conjunctione ; 
sed cupio, ut etiam illi qui sunt adbuc imperfe- 
cti, salutem ab eo consequantur. Proinde clamo, et 
dicto: 


ὀρφτο τοῖς βουλομένοις τοῦτον ὁρᾷν. "AX οὐκ ἀνέχομαι µόνον τῆς Ἱερᾶς αὐτοῦ ἀπολαύειν κοινωνίας" ”Ῥούλομαι 
δὲ xal τοὺς ἀτελεῖς ἔτι, παρ’ αὐτοῦ σωτηρίας τυχεῖν. Διὸ βοῶ xvi λέγω. 


Ἐλθὲ, ἀδελφιδέ µου, xal τὰ ἑξῆς. 


Τῶν Υ΄ Πατέρων. 
Λέγει οὖν dj νύμφη πρὸς τὰς μαθητευοµένας' Λοι- 
πὸν τῷ νυμφίῳ µου καὶ τὴν αἵτησιν ὑμῶν ἀναφί- 


ρουσά npe ᾿Ελθὲ, ἀδελφιδέ µου, ἐξέλθωμεν εἰς 
&yoóv: Ἐϊτουν, Δεῦρο, ἀγαπητέ µου, ἐξέλθωμεν ἐγώ 


τε ἡ μυστικῶς θεωροῦσά σε, καὶ αὐτὸς ὁ οὕτως uot 
θεωρούµενος, πρὸς τὸν χορὸν τῶν μαθητευοµένων 
ot, ὅν ὥσπερ ἀγρόν τινα τριθόλων καὶ ἀκανθῶν τῶν 
συμπνιγουσῶν αὐτὸν, τοῦ βιου μεριμνῶν καὶ λογι- 
σμῶν ἐμπαθῶν, ἐξεκάθηρα. ἐξέλθωμεν δὲ φανερώ- 
σαντες αὐτῷ τὴν πνευματικὴν συνάφειαν ἡμῶν iv 
τοῖς xarà πρᾶξιν τρόποις τῶν ἀρετῶν. Ἐξιόντες 5’, 
ὡς εἴρηται, αὐλισθῶμεν ἐν χκώµαις' ἤγουν, xata- 
σχηδώσωμεν dv φυχαῖς, τῷ ὀνόματί σου πάσας τὰς 
θεωρητικάς, καὶ τὰς ὁρεχτικὰς δυνάµεις αὐτῶν, xal 
τὰς αἰσθήσεις ἐπὶ τὸ αὐτὸ συναθροιζούσαις, οἶᾶπερ 
κῶμαι τοὺς οἰκοῦντας αὐτάς. Αὐτὸς μὲν οἴκητήριόν 


Veni, nepos mi, egrediamur in agrum, commoremur 
in villis, mane surgamus ad uineas, videamus an vitis 
floruerit, an floruerit. germen, an floruerint mala 
punica. lllic dabo tibi ubera mea. Mandragorz de- 
derunt odorem, eL in porlis nostris omnes nuces 
novas super veleres quas dedil mihi mater mea, nepos 
mt, servavi tibi. 


Trium Palrum. 


Sponsa igitur ad discipulas dioit; Jam sponso 
meo preces vestras exponens dico : Veni, nepos mi, 
egrediamur in agrum. Age, dilecte mi, exeamus, et 
ego quie te mystice contemplor, et tu qui sic a me 
8peotaris, ad cEorum discipularum mearum : quem 
ut agrum a tribulis ei spinis, a vite sollicitudinibus 
et pravis cogitationibus ipsum suffocantibus, pur- 
gavi. Bgrediamur autern ostendentes illi spiritalem 
conjunctionem nostram in virtutum moribus per 
actionem expressis. Egredientes vero, ut diclum 
est, commoremur in villis, in animabus que no- 
mini tuo, ut villde incolas suos, cunctas intelligen- 
di appetendique potentias et sensus in unum cogon- 
tes dedicarunt. Has tu domicilium tibi in Spiritu 
ganocto constitues. Ego autem illis me ipsam, quo 
tibi placeant, exemplum prestabo. Mane surgamus 





615 


MIGHARLIS PSELLI 


616 


dd vineas : ta qui es Justitie sol, cognitionis lucem Α σου iv ἁγίῳ Ἠνεύματι ταύτας ποιούµενος, ἐγὼ δὲ 


emittens in animas, laborum fructum ferentes pa- 
tientiam, que quasi botrus quidam per multas 
tribulationes, vinum laztificans cor hominis ?* atillat, 
propter spem future remunerationis : ego autem 
Secundum ipsum solis ortum patientis mores illos 
ostendens exemplo meo. Ita porro surgentes videa- 
mus, an floruerit vinea, an germen florueril, an flo- 
ruerini mala punica : conspiciamus tum ipse qui in 
abscondito vides, tum ego que in manifesto, utrum 
discipularum a me institutarum fides (que ut vitis 
in palmites, sic ipsa in varias virtutes diffunditur) 
floruerit intus quidem per habitum ex rationibus 
virtutum, foris autem per actionem ex moribus 
atque institutis ipsarum. Nam anime flos ex virtu- 
tum rationibus germinat per mores ipsarum in 
c&rne : cujus fidei flos tum arcanus, tum manifestus, 
est flos malorum punicorum, que intrinsecus 
quidem dulcem fructum continent, extrinsecus 
&utem austerum corticem preferunt. Etenim fidei 
quoque fructus in occulta quidem anime affectione 
propter futuri premii spem, letitie wuffert; in 
exteriore autem'oarnis sensu propter virtutis labo- 
res praebet acerbitatem. Πο dabo ubera mea tihi. 
In agro videlicet illo quem dixi, discipularum 
mearum; proferam tibi sponso meo, quam insti- 
tuendis illis adhibeo doctrinam moralem et natu- 
ralem, ut per hanc ducens eas ad disciplinam ar- 
canam, ostendam rerum naluram tesuumauctorem 
indicare per notas quasdam ut veritatem, non au- 
tem ut juxta prudentium Grecorum stultitiam, 
naturali rerum cognitione sic eas imbuam, ut pro- 
culate veritate discedant. Etenim mandragors 
dederunt odorem.Rerum quippe sensibilium species, 
et ipsius scripture note quasi mandragore quedam 
faciunt, ut mens per sensum illis inhaerens, non 
autem per eas ad veritatem vigilanter ascendens, 
obdormiscat, et torpore veluti stolida teneatur. 
Prebuerunt odorem rationum veritatis in rebus 
omnibus exhibentis, si spiritaliter considerentur. 
Quamobrem ϱἱ ín portis nostris omnes nuces. Hoc 
est in sensibus meis (qui veluti porte qusedam 
educuntquidem mead te ut rerumomnium causam, 
per naturalem ipsarum in spiritu contemplationem, 
inquirendum : introducunt autem te ad me per 
mentis cognitionem) prompte sunt omnes in rebus 


ἐμαυτὴν παριστῶσα ταύταις παράδειγµα πρὸς σὴν 
εὐαρέστησιν. ᾿Ορθρίσωμεν εἷς ἀμπελῶνας αὐτὸς 
piv à Ἡλιος τῆς δικαιοσύνης, ἀνατέλλων φῶς γνώ- 
σεως ταῖς καρποφορούσαις ψυχαῖς τὴν τῶν πόνων 
ὑπομονήν) τις ὥς τις βότρυς διὰ πολλῶν θλίψεων 
ἀποστᾶζει τὸν διὰ τὴν ἑλπίδα τῆς μελλούσης μισθ- 
αποδοσίας εὐφραντικὸν τῆς καρδίας οἶνον, ἐγὼ δὲ 
κατὰ τὴν εἱρηνένην ἀνατολὴν, τὸὺς τρόπους τῆς 
ὑπομονῆς ταύταις ὑποδειχνύουσα τῷ xaT ἐμὶ πα- 
ῥαδείγµατι. Οὕτως δὲ ὀρθρίσαντες, Ἴδωμεν el ἤνθη- 
σεν ἡ ἄμπελος, ἤνηθσεν ὁ χυπρισμὸς, ἤνθησαν 
αἱ doa: τοι, θεασώμεθα σύ τε ὁ iv τῷ χρυπτῷ 
βλέπων, xéyo ἡ ἐν τῷ οανερῷ, dàv ἡ εἲς ck τῶν 
μαθητευοµένων µοι πίστις, ἥτις εἷς τὰς ὃ-αφόρους 
ἀρετὰς, ὡς slc κλήματα ἄμπελος διαιρεῖτοι, ἤνθη- 
σεν ἑττός τε καθ ἕξιν τοῖς λόγοις τῶν ἀρετῶν, xal 
ἐχτὸς κατ’ ἐνέργειαν τοῖς τρόποις αὐτῶν. Ὁ γὰρ 
κατὰ τοὺς λόγους τῶν ἀριτῶν ἀνθισμὸς τῆς quy fic 
κυπρίζει κατὰ τοὺς τρόπους αὐτῶν iv capxl. 'Hq 
πἰστεως τὸ δῆθεν μυστιχὸν καὶ φανερὸν ἄνθος, ῥοῶν 
ἐστιν ἄνθος' αἵπερ ἑντὸς μὲν τὸ γλυκὺ τοῦ καρποῦ 
περιφἐρουσιν, ἐκτὸς δὲ τὸ τοῦ λεπύρου πικρόν. Καὶ 
γὰρ καὶ ὁ τῆς πἰστεως χαρπὸς κατὰ μὲν xexpop- 
µένην τῆς ψυχῆς διάθεσιν, εὐφραντικός ἐστι, διὰ 
τὴν τῆς µελλούσης µισθαποδοσίας ἐλπίδα: κατὰ δὲ 
τὴν ἐκτὸς τῆς σαρχὸς ὀδυνηρὸς, διὸ τὸ τῆς ἀρετῆς 
ἐπίπονον. Ἐκεῖ δώσω τοὺς μαστούς µου col. Δη- 
λονότι. Ἐν τῷ εἰρημένῳ ἀγρῷ τῶν μαθητευομένων 
pot προσάξω σοι τῷ νυμφίῳ µου τὴν πρὸς ταύτας 
ἠθιχκὴν καὶ φυσικὴν διδασκαλίαν µου, ὡς διὰ τούτων 
αὐτὰς πρὸς τὴν μυσταγωγίαν ἀνάξααα ἐν τῷ ἆπο- 
δεῖξαι τὴν τῶν ὅλων φύσιν σε τὸν ταύτης αἴτιον 
αἱνιττομένην συμθολιχκῶς ὡς ἀλήθειαν καὶ οὐχὶ 
κατὰ τοὺς µαταιόφρονας Ἓλληνας , παρασχευάζειν 
ταύτας ταῖς φυσικαῖς ἑννοίαις μακράν σου τῆς ἁλη- 
θείας ἀπάγεσθχι, Καὶ ΥΑρ, Al μανδραγόραι ἔδωκαν 
ὁσμήν. Πάντως al τῶν αἱσθητῶν ἐπιφάνειαι καὶ τὰ 
τῆς Γραφῆς σύμθολα, ἅπερ τὸν τούτοις κατ' αἴσθη- 
σιν ἑναπομένοντα νοῦν, xai μὴ δι αὐτῶν πρὸς τὴν 
ἀλήθειαν ἐγρηγορότως διρθαίνοντα ναρχᾷν καὶ ἡλι- 
θιᾷν, ὥς τινες µανδραγόραι, παρασκευάζουσι. Παρ- 
έσχον εὐωδίαν τῶν τῆς ἐν ὅλοις ἀληθείας λόγων 
πνευματικῶς θεωρουµένων. Ἐντεῦθεν δὲ, Καὶ ἐπὶ 
θύραις ἡμῶν πάντα τὰ ἀχρόδρυα, εἴτουν, Ἐπὶ ταῖς 
αἰσθήσεσί µου (αἴπερ, ὡς θύραι τινὲς, ἐξάγουσι μὲν 


procreatis insit» veritatis rationes, que tanquam Ὦ ἐμὲ πρὸς ἀναζήτησίν σου, ὡς πάντων αἰτίου, διὰ 


nuces tum per scripture notas, tum per rerum 
sensibilium species Judeorum Grecorumque stulti- 
tiam nutriebant. Undenovassuper veleres, nepos mi, 
servavi. Hoo est, recentes evangelicas rationes 
(gratia Spiritus renovante) cum' antiquis Grecorum 
Jüdeorumque ignor&ntie tum naturalibus tum 
scriptis rationibuscoacervatas servavi tibi: quoniam 
et per scriptas illas purgata sum ac moribus insti- 
tuta, et per naturales illuminata, ut per eorum que 
facta sunt,contemplationem, te Conditorem omnium 


Ἡ Ῥρ8. crm, 15. 


τῆς τούτων φυσικῆς — iv πνεύµατι θεωραίς εἶσ- 
άγουσι δὲ σε κατὰ γνῶσιν πρός µε διὰ μέσον νοός) 
upóystpol εἶσι πάντες οἱ τοῖς τε συµθόλοις τῆς γρα- 
φῆς, καὶ ταῖς ἐπιφανείαις τῶν αἰσθητῶν, ἅπερ, ὡς 
δρύες wie, ἁλογίαν ἸΙουδαϊκὴν καὶ ἘἙλληνιχὴν 
ἕτρεφον, ἐγγεχεντρισμένοι τῆς iv. ὅλοις ἀληθείας 
λόγοι. Ὄθεν, Νέα πρὸς παλαιὰ, ἀδελφιδέ µου, ἑτή- 
ρησά σοι. Δηλαδὴ, Τοὺς νεάζοντας (τῇ χαινοχοιῷ 
τοῦ Ηνεύματος Ἱάριτι) εὐαγγελιχοὺς λόγους πρὸς 
τοῖς παλαιωθεῖσιν ὑπὸ τῆς Ἑλληνικῆς καὶ Ἰουδαῖς 


67 


COMMENT. IN. CANTICUM CANTIC. 


618 


πῆς ἀγνοίας φυσικοῖς καὶ Ὑβαπτοῖς µου ἑφύλαξά A auctoremque cognoscerem ; et spiritales perfecta 


σοι" toig μὲν γραπτοῖς χαθαρθέῖσα xal ἠθικῶς παι- 
δευθεῖσα, τοῖς δὲ φυσικοῖς φωτισθεῖσα, καὶ τοῦ παν» 


atque absoluta, ut te cum Patre et Spiritu consube 
Stantialem intelligerem, et predicarem. 


τὸς αἰτιόν σε διὰ τής τῶν γεγονότων θεωρίας κατιδοῦσα, καὶ τοῖς πνευματικοῖς τελειωθεῖσα xal θεολογοῦσά σου 


[τὸ] μετὰ Πατρὸς xai Πνεύματος ὁμοούσιον. 
Τῶν Υ Πατέφων. 

Τίς δῴη 6ε, ἀδελφιδέ µου, θηλᾶζοντα μαστοὺς 
μητρός µου; Ἴγουν, Ἐπειδήπερ µε d πρώτη σου 
παρουσία πρὸς τὸ ἀπολαῦσαί σου ἠτοίμασται, τίς 
μοι κατὰ τὴν δευτἐραν σου παρουσἰαν παράσχᾳῃ σε 
τὸν ἀγαπητόν µου μεθ’ ἡμῶν ἐν τῇ τοῦ Ἡατρὸς βα- 
σιλείᾳ (ἥτις ἐστὶν ἡ µήτηρ ἡμῶν τῶν πιστῶν ἄνω 
Ἱερουσαλὴμ) Ἠπίνοντα τὸ  xawóv πόµα, iov ἐξ 
αὐτῆς εἷς ἡμᾶς κατὰ χάριν ἀἁμέσως, ὡς τὸ ἀπὸ µα- 
ζῶν μητρὸς γάλα εἲς τὰ ἔχγονα ταύτης, κἀντεῦθεν 
τρέφον τὴν τῶν ψυχῶν ἡμῶν σωτηρίαν, τὸ τέλος 
τῆς πίστεως τῶν ὑπὶρ φύσιν τὴν µέθεξιν τὴν θείαν 
xal ἀνεννόητον ἡδονὴν, ἣν αὐτὸς ἐμποιεῖν πέφυκε 
φύσει κατὰ χάριν τοῖς ἀξίοις ἑνούμενος; Οὕτω γὰρ, 
Βὐροῦσά σε (to φιλήσω σε, xal γε οὐκ ἔξουδε- 
νώσουσί us * fro, Ἐπιγνοῦσά σε οὐχ ὥσπερ νῦν 
κατὰ πίστιν, ἀλλὰ κατ’ εἶδος, lv. τῇ ἔξω τῆς θεὺῆς 
σου οὐσίας ἡμετέρῳ οὐσίᾳ τὴν ἀφθαρσίαν ἡμῖν, καὶ 
τὴν ἀτρεψίαν ἐπὶ τῆς κοινῆς δωρούμενον ἀναστά- 
σεως, ἀπολαύσω σου, χἂν νῦν παρὰ τῶν τὰ τοῦ κό» 
σµου φβονούντων ἐξευτελίζωμαι, ὡς διά τὴν περὶ 
σὲ κατάθεσιν Πάντα Περιφρονοῦσα τὰ πρόσκαιρα. 
Τίς δ᾽ ὁ τρόπος τῆς ἀπολαύσεως ἔσται µοι; Καὶ γὰρ 
παραλήψομαί σε, εἰσάξω cs εἷς οἶκον μητρός 
µου, xal εἲς ταμιεῖον τῆς συλλαθούσης µε. [lo- 
tto σε ἀπὸ οἴνου τοῦ 
ῥοῶν µου. Δηλονότι, Σοῦ χαριζοµένου uot τὴν θέωσιν 
λάδω σε, ποθοῦσά σου τὴν λαμπρότητα" καὶ dv τῷ 
ταύτην θεάσασθαι εἰσαγάγω σε εἰς νοῦν, ὃς οἶκος 
μόν ἐστι τῆς διὰ τοῦ βαπτίσματος τεκούσης µε, οἷα 
μητρὸς, τοῦ Παναγίου Πνεύματος χάριτος, ὡς ταύ- 
της διὰ τὸ καθ) ὁμοίωσιν χωρητικός. Ταμιεῖον δὲ 
πάλιν αὐτῆς, dq τοὺς ἀποχρύφους ταύτης θησαυ- 
ροὺς διὰ τὸ κατ’ εἰκόνα ὄχων ἀποθέτους ἐν ἑαυτῷ. 
τις µε χάρις συνέλαθε διὰ πίστεως. Βρὸς τούτοις 
δὲ προσάξω σοι τῷ διψῶντι τὴν σωτηρίαν µου, ὥς 
τι πόµα, τήν τε ἀπὸ τῆς συνθέσεως τῶν iv πάσι τῇ 
κτίσει xai τῇ Πραφῇ διαφόρων λόγων ἠρτημένην uot 
ἀληστόν σου ὠς ἀληθείας Ἱνῶσίν * τις οἴάπερ 
εὐώδης οἶνος ἱλαρύνων Χαρδίαν εὀφραίνει τὰς µετα- 
λαμθανούσας ταύτης ψυχὰς, xal τὴν ἀεννάως got 
βλύζουσαν ἀγάπησίν σου, ὡς ἀγαθοῦ, τῆς τοῦ φόδου 
σου ὑπεροχῆς καὶ τοῦ πόθου τῆς μετοχῆς σου, τῶν 
δίκην ῥοιῶν τῷ μὲν στυπτικῷ στηριζόντων µε, τῷ 
δὲ γλυκαίνοντι εὑφραινόντων us. 

Τῶν Υ Πατέρων. 

Eíra πρὸς τὰς µμµαθητευοµένας αὐτῇ στρέφουσα 
πάλιν τὸν λόγον διδάσκει τῶν παρ αὐτῆς πρὸς τὸν 
γυµφί[ον εἱρημένων, φάσκουσα; 

Ῥόώνυμος αὐτοῦ ὑπὸ τὴν κεφαλήν µου, 

χουν, ἐπειδήπερ al τῶν ὑποδεχομένων κχολάσεων 
τοὺς ἐξ εὐωνόμου τοῦ νυµφἰου ἀπειλαὶ, νῦν ὑπὸ τὸ 


* (jalat. rv, 26. 


Trium Patrum. 

Quis det te, consobrine mi, sugenlem ubera matris 
mez ? Quoniam prior adventus tuus me ad te per- 
fruendum preparavit, ecquis tribuet mihi secundo 
adventu tuo dilectum meum nobiscum in Patris 
regia (quae fidelium est mater, superna Jerusalem) 
novum bibentem poculum, quod ex ipsa in nos per 
gratiam sine medio quasilac ex matris uberibus in 
filios ipsius fluat,atque ita salutem animarum nos« 
irarum nutriat, finemque fldei prebeat, nempe 


B bonorum que supranaturam sunt communionem, 


et divinam illam atque incredibilem voluptate, 
quam ipse naturaliter obtinens, dignis conjuno« 
ius per gratiam  impertitur? Sie enim tnveniens 
te [oris suaviabor : el nemo sane me contemnet. lta 
cognoscens te, non nt nunc per fidem, sed per 
aspeotum,foris extra divinam substantiam tuam itn 
nostra substantia incorruptionem nobis atque ith» 
mutabilitatem in communi dilargientem resurrec- 
tione, perfruamur te: et nento quidem despiclet 
me. licet nunc a mundi sapientibus spernar, quod 
propter amorem tuum caduca contemnam. Quis 
autem erit mihi fruendi modus? Apprehendam (te, 
íntroducam te in domum matris mez et in cubiculum 
ejus que concepit me. Dabo tibi poculum de véno 


μυρεψιχοῦ, ἀπὸ νάµατος (Y condito, de lalice malorum punicorum meorum. 


Capium tequi mihi divinitatem elargiris, cupida 
splendorie tui, in eoque contemplando introducam 
tein mentem que domus est gratie Spiritus sancti, 
& qua ut a matre per baptisma genita sum, et prop- 
ter similitudinem illius est capax. Cubiculum 
autem rursum est ipsius, quoniam propter imagi- 
nem thesauros ejus in se recomditos habet. Que 
quidem gratia concepit me per fidem. Ad hec tibi 
sitienti salutem meam, quasi poculum quoddam 
offeram perpetuam tui qui veritas es, cognitionem, 
ex compositione diversarum rationum que in om. 
nibus creaturis Soripturaque sunt, instructam 
et concinnatam. Hec enim, tanquam vinum odora- 
tum letificans cor letitia conspergit animas, a 
quibus percipitur, perennemque mihi tui, ut sum- 
mi boni, amorem infundit, ex prestantia timoris 
tui et desiderii te perfruendi: quorum quidem 
tanquam malorum punicorum alter acerbitate sug 
me comprimit, alterum dulcedine oblectat. 
Trium Patrum. 

Deinde ad discipulas suas sermonem convertens, 
causam exponit, quamobrem ea dixerit ad spon. 
sum suum : 

Lzva ejus sub capite meo. 

Quia sponsi communieationes suppliciorum qu: a 
sinistra ejus collocandis impendent,nunocsub capite 





619 


MICHAELIS PSELLI 


680 


meo, eub mento videlicet quae anime mee pars est A δίχην κεφαλῆς ἁρχιχὸν τῆς φυχῆς µου πάντως τὸ 


precipua, sensus subjiciunt : idcirco futurum spe- 
ro ut ejus dextera (promissa nimirum regni coles- 
tis bona qus& a dexteris collocandos manent) me 
sit complexura, id est, comprehensura me totam 
in futuro seculo, infinitam anime et corpori le- 
titiam prebens. Universa igilur que exposita sunt 
cum veluti magistra dixisset, eubintulit : 

Adjuravi vos, filize Jerusalem, per polentias el for- 
titudines agri, si suscitetis et exciletis charitatem, 
donec voluerit. 


Divinorum mysteriorum exposilione tanquam 
jurejurando vos confirmavi, discipule mease,que in 
sancto Spiritu video eum qui nos Patri suo reoon- 
eiliavit : dum causam ostendi,quea per intellectivas 
aoclivasque potentias, perque forlitudines in hoc 
mundo valentes, virtute excitetis et scientia sus- 
citetis eam in vobis (nam dormire videtur, dum 
ignoratur quod rectum bonumque est, neo re ipsa 
perficitur) qui dilexit nos et se ipsum,ut nos redi- 
meret, obtulit , donec secundo adventu suo volue- 
rit, quad» sua per naturam aunt propria, ea in no- 
bis per gratiam accipientibus exsequi. Discipule 
adioiratione ac stupore plene de magistra : 


Qua esl, inquiunt, ista, qua ascendil dealbata, 
innixa super nepolewm suum? 


Quaenam est hac, que tam perite docens, 8 re- 
bus arcanis ad magis arcanas reconditasque pro- 
greditur?abomni peccatorum macula purgata,atque 
ianixa nepoti suo ? Sponsus igitur animadvertens 
sponse in discipulis instituendis diligentiam, am- 
plectensque illius &d bonum sedulitatem,commonet 
eam prioris vite ut submisse de se sentiat, neo 
laudibus elata inzidat in arrogantiam : 


Sub pomo, inquiens, excitavit te. 

Id est, sub rebus istis procreatis qui suavis pomi 
instar sensus omnes oblectant,te desidia ad bonum 
a&mplectendum inertem et rerum ecaducarum studio 
consopitam, exoitavi, providentie judiciique ratio- 
nibus et sermonibus impellens ad desiderium mei, 
etenim 

[llic peperit te mater tua. Illic peperit te genitriz 
tua. 


é 


νοερὸν ὑποτάσσουσι τὸ αἱσθητικὸν, διὰ τοῦτυ ἐν 
ἐλπίσιν εἰμὶ, ὅτι καὶ d) δεξιὰ αὐτοῦ περιλήψεταί µε. 
Βἴτουν, Τὰ ὑποδεχόμενα τοὺς ἐκ δεξιῶν ἐπηγγελ- 
μένα ἀγαθὰ τῆς τοῦ θεοῦ βασιλείας, ὅλην µε χατὰ 
τὸν μέλλοντα αἷῶνα περιέξουσι Ψυχῃ καὶ σαρχὶ τὴν 
ἀπέραντον εὐφροσύνην παρέχοντα. Ἱάντα δὲ τὰ 
εἰρημένα διδασκαλικῶς εἰποῦσα ἐπάχει' 

Ὥρχισα ὑμᾶς, θυγατέρες ᾿Ἱερουσαλὴμ, ἐν ταῖς 
δυνάµεσι καὶ iv ταῖς Ἰσχύσεσι τοῦ ἀγροῦ, ἐὰν 
ἐγείρητε xai ἐὰν ἐξεγείρήτε τὴν ἀγάπην, ἕως ἂν 
θελήσῃ. 

τοι, Κατησφαλισάµην ὑμᾶς, ὡς δι ὅὄρκου, τῆς 
τῶν θείων μυστηρίων ἐξηγήσεως, μαθήτριαἰ µου, τῆς 
ἐν ἁγίψ Πνεύματι ὁρώσης τὸν καταλλάξαντα ἡμᾶς 
τῷ ἰδίῳ Πατρί: ἀναδιδάξασα τὴν αἰτίαν, δι ἣν ἐν 
ταῖς θεωρητικαῖς καὶ ταῖς πρακτικαῖς δυνάµεσι 
καὶ ἰσχύσεσι, ταῖς ἐν τῷ παρόντι χόσμῳ δυναμέναις, 
ἐγείρητε κατ᾽ ἀρετὴν καὶ ἐξεγείρητε κατὰ Ὑγνῶσιν ἐν 
ὑμῖν, καθεύδειν δοκοῦντα, ὅταν ἀἁγνοῆται τὸ εὐθὲς, 
xxi μὴ πράττηται τὸ κχαλὸν, τὸν ἀγαπήσαντα ἡμᾶς, 
καὶ δόντα ἑαυτὸν λύτρον ὑπὲρ ἡμῶν' ἕως ἂν εὐδο- 
χήσῃ κατὰ τὴν δευτἐραν αὐτοῦ παρουσίαν αὐτὸς τὰ 
κατὰ φύσιν οἰκεα ὃδρᾷν iv ἡμῖν πάσχουσι κατὰ 
χάριν αὐτά' ol δὲ θάµθους πλτρωβεῖσαι περὶ τῆς 
διδασκάλου tact: 

Τίς αὕτη ἡ ἀναθαίνουσα λελευχανθισμένη, ἐπιστηρι- 
ζομένη ἐπὶ τὸν ἀδελφιδόν αὐτῆς; 

Δηλαδὴ, Ὁποία ὑπάρχει αὕτη ἡ διδασκαλιχῶς ἀπὸ 
μυστηρίων εἷς μυστηριωδέστιρα ἀναθαίνουσα, xsxa- 
θαρμένη παντὸς ῥύπου ἁμαρτημάτων, καὶ ἐἔπερει- 
δοµένη ἐπὶ τὸν ἀδελφιδὸν αὐτῆς; Ὁ γοῦν νυμφίος 
τὴν ἐπὶ ταῖς µαθητευοµάναις τῆς νύμφης ὁρῶν ἐπι- 
μέλειαν, καὶ ἀποδεχόμενος τὴν ταύτης elc. τὸ ἀγαθὸν 
διέγερσιν. ἀναμιμνήσχει αὐτὴν τοῦ προτέρου βίου" 
ὥστε μετριοφρονεῖν, καὶ μὴ διὰ τῶν ἐπαίνων τῷ τῆς 
οἱήσεως πάθει περιπεσεῖν. Kal φησι πρὸς αὐτήν' 

Ὑπὸ μῆλον ἑξήγειρά σε. 

Ἠγουν, Ὑπὸ τὴν, δίκην µήλου τέρποντος, τὰς 
πλείους τῶν αἱσθήσεων ἀἁπάσας ταύτας εὐφραίνου- 
σαν αἰσθητὴν κτίσνν καθευδούσης σοῦ, τῇῃ πρὸς τὰ 
καλὰ ῥᾳθυμίᾳ διὰ τὴν πρὸς τὰ ὑλικὰ σχέσιν, δι- 
ἡγειρά σου τὸ φρόνηµα πρὸς πόθον ἐμὸν λόγοις προ- 
νοίας xal κρίσεως, xai γὰρ. 

Ἐκεῖ ὠδίνησέ σε µήτηρ 


τεκοῦσα GE. 


Ὠδίνησέ σε ἡ 


σου. 


In affectione scilicet rerum fluxarum coacepit te D  Δηλονότι, Ἐν τῇ σχέσει τῶν ὑλικῶν συνελάθετό σε 


prima mater tua Eva generans cum voluptate, et 
pariens cum dolore. Quibus affectionibus, rerum 
fragilium desiderio laborabas, voluptatein sequens 
doloremque fugiens, ad voluptatis finem ita con- 
tendens, ut a dolore velles separari: quod quidem 
fieri nullo modo potest. Proinde si cupis ab istis 
perturbationibus esse libera. Pone me ut signaculum 
super cor tuum, ut signaculum super bruchium t uum. 
[n me nimirum exemplari permaneto, principe 
quidern tui parte mente servans imaginem per ve- 
ram contemplationem et desiderium mei : vi autem 
qua ad ugendum vales, similitudinem servans per 


ἡ προµήτωρ σου Εὔα, τῇ καθ) ἡδονὴν «victi, καὶ 
ἀπέτεχέ σε τῇ κατ ὀδύνην γεννήσει. "To' dv. συνεί- 
χου τῇ προσπαθείᾳ τῶν αἴσθητῶν, τὴν μὲν δι’ ἠδο- 
vijv διώκουσα, τὴν [δὲ] δι ὀδύνην φεύγουσα ᾿ κἀντεῦθεν 
φιλονεικοῦσα τῆς ἡδονῆς τὸ τέλος, τὴν ὀδύνην φημὶ, 
ταύτης ἀποχωρίσαι, ὅπερ ἀμήχανον. El. οὖν βούλῃ 
διαμένειν τῆς τοιαύτης σχέσεως ἐλευθέρα, Gic µε 
ὡς σφραγῖδα ἐπὶ τὴν Χαρδίαν σου, ὡς σφραγῖδα 
ἐπὶ τὸν βραχίονά σου " εἴτουν, Ἐν ἐμοὶ τῷ ἀάρχε- 
τύπφ μεῖνον, τηροῦσα τῷ μὲν ἡγεμόνι σου wp τὸ 
χατ᾽ εἰχόνα κατ ἁπλανῆ θεωρίαν xai διάθεσιν ἐμοῦ " 
τῇ δ᾽ ἐνεργητικῇ σου δυνάµει, τὸ xa! ὁμοίωσαιν; 





681 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


682 


χατὰ πρᾶξιν ἀνυπόκριτον καὶ διάπυρον ἀποτροπὴν A actionem minime simulatam,ardentemque declina- 


τοῦ χακοῦ' κἀντεῦθεν μενῶ xal αὐτὸς ἐν coi, φυ- 
λάττων ὥς τις σφραγὶς τοῦ διανοητικοῦ σου τὴν ἕξιν 
καὶ τὴν ὀἐνέργειαν ἀσύλους τῇ σχέσει τῶν ὑὐλικῶν, 
ὅτι κραταιὰ, ὠς θάνατος, ἀγάπη, σχληβὸς, ὡς 
ἄδβης, ζῆλος. "τοι, ἐὰν ἐν τῇ ἐμῇ ἀγάπῃ, καὶ τῷ 
δι’ αὐτὴν ζήλῳ μενεῖς, μενῶ xai αὐτὸς ἐν σοί' καὶ 
φυλαχθήσῃ, ὡς εἴρηται. Ἐπειθήπερ ἡ μέν ὁλικὴ clc 
ipi ἀγάπη ἰσχυρά ἐστιν, ὡς πᾶσαν ἐπὶ χακὸν ὁρμήν 
τε καὶ κἰνησιν καταπαύουσα, δίκην θανάτου, 'O δὲ 
&i' ἐμὲ ζῆλος ἀνένδοτος τῷ κακῷ, ὡς ἀλόγους ὁρμὰς 
δεσµεύων, xai ἀπροΐίτους κατέχων οἷά περ ἄδης. 
Καὶ γὰρ περίπτερα αὐτῆς, περίπτερα πυρὸς, av- 
θραχες πυρὸς φλόγες αὐτῆς. Δηλαδὴ τὰ ἔργα τῆς 
πρὸς μὲ ἐμπύρου ἀγάπης ἀναπτέρωσις ταύτης ἐστίν' 
Αὐγαζούσης ἐν τῷ φωτὶ τῆς ἀληθείας χατὰ θεωρίαν 
τὸν νοῦν, καὶ ἀφανιζούσης τὴν ἄγνοιαν' κἀντεῦθεν 
δᾳπανώσης κατὰ πρᾶξιν τῶν ἐντολῶν πᾶσαν καχίαν, 
(oia περ εὔπρηστον ὕλην φλόγες) καὶ ἐπιδιδούσης 
εἷς αὔξησιν. Διόπερ ὕδωρ πολὺ οὐ δυνήσεται σθέσαι 
τὴν ἀγάπην, καὶ ποταμοὶ οὐ συγχλύσουσιν αὖ- 
τήν. Πγουν αἱ ῥέουστι ὡς πλῆθος ὑδάτων ἐκ τοῦ χει- 
μῶνος τῶν ἀκουσίων πειρασμῶν πολλαὶ θλίψεις, καὶ 
αἱ τούτων ἀλλυπάλληλοι ώς ποτάµια ῥεύματα ἔπ- 
αγωγαὶ, iv αἷς τὰ τῆς πονηρίας πνεύματα τὴν tiq 
ipi ἀγάπην σπεύδουσιν fj ἐκριζῶσαι τέλεον διὰ µι- 
σοθείας, f; καταλύψαι διὰ µισανθρωπτίας, οὐ δυνή- 
σονται οὔτε πάντη σθέσαι αὐτὴν διὰ βλασφημίας, 
οὔτε κατακλόσαι xai ἀφανίσαι δι᾽ ἀπραξίας τῶν 
ἐντολῶν µου" αἵπερ ἀποδεικνύουσι μὲν τὴν εἰς ἐμὲ 
ἀγάπην, συμφέρονται Ob εἰς τὸν πλησίον. Πλὴν ἐὰν 
δφη ἀνὴρ τὸν πάντα βίον αὐτοῦ iv τῇ ἀγαπῃ, ἐξ- 
ουδενώσε. ἐἑξουδενώσουσιν αὐτόν * ὀηλονότι, ἐὰν ὁ 
μὴ τῇ τῶν προσκαίρων ἁπάτῃ ἐκθηλυνόμενος, παράσχη 
τοῖς δεοµένοις πάντα τὰ ὑπάρχοντα αὐτῷ διὰ τὴν 
πρός µε ἀγάπην, εὐτελισμῷ εὐτελίσουσιν αὐτὸν αἱ 
ἀντικείμεναι δυνάµεις' πάντως ᾧ τὸν ᾿Ιὼδ μετὰ τὴν 
ἀφαίρεσιν παντὸς τοῦ αἰσθ.τοῦ πλούτου αὐτοῦ έξηυ- 
τέλισαν, ἐξαιτούμεναι τοῦτον ἀπ᾿ ἔμοῦ εἰς δοχίµιον 
τῶν διὰ σαρχὸς ὀδυνῶν, καὶ τοὺς φίλους αὐτοῦ εἰς 
τούτου ὀνειδισμὸν ἐπεγείρουσαι. Ταῦτα τοίνυν σὐτὴ 
εἶδυῖα, ὅταν πάσας µου τὰς ἐντολὰς τηρζς, καὶ 
ὁλύνη σοι ἐπέλθῃ σαρχὸς xatX συγχώρπσιν ἐμὴν, 
γίνωσκε τὸ τοιοῦτον ἐπ'συµθαίνειν σοι, ἵνα σου ἡ πρὸς 
ἐμὲ ἀγάπη πᾶσι καταδηλος γένηται,μὴ ἑνδιδούσης τοῖς 
πειρασμοῖς, καὶ οὐὑχὶ διὰ τὸ μὴ εἶναι πρόνοιαν ἐπὶ 
πάντα διήκουσαν. 


᾿Αδελφὴ ἡμῶν μικρὰ, καὶ μαστοὺς οὐκ ἔχει. 
Τί ποιήσωµεν τῇ ἀδελφῇ ἡμῶν ἐν ἡμέρᾳ ᾖ ἂν 
λαληθῇ ἐν αὐτῃ; El τεῖχός ἐστιν, οἰκοδομήσομεν 
ἐπ᾽ αὐτὴν ἑπάλξεις ἀργυρᾶς' καὶ εἰ θύρα ἐστὶ, διαγρά- 
φομεν Ex' αὐτὴν σανίδα κεδρίνην. 

Tov Υ΄ Πατέρων. 

Ἡ δὲ νύμφη τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία δη μὲν τὴν 
ἑαυτῆς παρ) αὐτοῦ λαθοῦσα ἀσφάλειαυ, ποθοῦσα dk 
καὶ τὴν διὰ βαπτίσματος χατὰ γνῶσιν xal αρετὴν 
τελείωσιν τῆς τῶν κατηχουµένων αὐτῇ Ἰουδαίων τε 
xxi Ἑλλήνων ὁμηγύρεως, περὶ ταύτης φησ) πρὸς 


ParRoL. Gg. GXXII. 


tionem a malo.Sic enim ipse quoquein te manebo- 
tuasque utsignaculum,tum intelligendi tum agendi 
potentias ut rerum fragilium et caducarum auffe- 
clionibus integras conservabo. (Quia fortis est, ut 
mors, dileclio ; dura sicut in[ernus, emulatio. Hoc 
esl, 8i in charitate mea permanseris, et ego in te 
permanebo, et conservaberis, ut diclum est. Nam 
integra atque perfecta erga me charitas lam fortis 
est, ut, mortis instar, omnes ad malum motiones 
atque impelus sedet : emulatio autem propter me 
malo non cedit, sed tanquam infernus rationi re- 
pugnantes motus vincit, vinctosque, ne progredi 
possint, coercet. Ale enim ejus al» ignis: prune 
ignis, flamme ejus. Opera quippe ardentis erga me 
charitatis sunt hujus ale, que illustrat in luce 
veritatis mentem per contemplationem, atque 
ignorantia tenebras discutit,et per actionem atque 
opera mandatorum malitiam omnem (ut flamme 
materiam accensu facilem) absumit, et incremen- 
tum suggerit. Quamobrem aqua multa non poterit 
exslinguere charitatem, et flumina ποπ  obruent 
ipsam. Fluentes nimirum, ut aquarum copie ex 
molestarum hieme tentationum multe tribulatio- 
nes, et alii super alios tanquam fluviales fluctus 
ingruentes earum impetus,quibus nequitia spiritus 
charitatem erga me conantur aut radicitus per 
impietatem in Deum eveilere, aut per odium η 
proximum obruere;nec potuerunt exstinguereipsam 
per blasphemiam, nec obruere atque abolere per 
contemptum mandatorum, qua charitatem tum 
erga me declarant,tum perficiunt erga proximum, 
Attamen $i dederit homo omnem vilam suam tn cha- 
ritate, despectione despicient eum. Si quis rerum 
istarum fragilium blanditiis minime elffeminatus aut 
deceptus, propter suam in me charitatem omnia 
bona sua pauperibus distribuerit, adversarig po- 
testates cum aspernabuntur, eo nimirum contem- 
ptu quo Job, omnibus illi divitiis ademptis, ita 
despexerunt, ut eum a me per carnis dolores ex- 
plorandum flagitantes,etiam amicos ejus ad ipsum 
contumeliis vexandum incitarint. Hec tu perspi- 
ciens,cum omnia mandata mea custodieris, et per- 
missu meo te carnis dolor invaserit, cogita id tibi 
conlingere, non quod providentia non sit que 
cuncta gubernet ac moderetur, sed ut tua tentatio- 
nibus minime succumbentis erga me charitas fiat 
omnibus manifesta. 

Soror nostra parva, et ubera non habel. Quid 
faciemus sorori nosirz in die in qua verbum [uclum 
fuerit. in ea ? Si murus est, adificabimus super 
eam propugnacula argentea : δὲ ostium | est, descri- 
bemus super eam tabulam cedrinam. 

Trium Patrum 

Spozsa Christi Ecclesia, cum jam suam ipsius 
ab eo securitatem esset assecuta, cuperetque tum 
Judaeorum tum gentium a se initiatorum multitu- 
dinem per baptisma ex scientia et virtute ad per- 
fectionem pervenire,hec de illa ad sponsum verba 


22 


083 


MICBAELIS PSELLI 


694 


facit : Soror nostra parva, et ubera non. habei. Que Α αὐτόν. 'H ἀδελφὴ ἡμῶν μικρὰ xal μαστοὺς οὖκ 


nature similitudine soror est nostra, multitudo, 
parva &sdhuo est propter infidelitatem ; et ideo 
rationes et moresqui a te sponso tanquam ubera 
exhibentur, ut salutem suam ex illis sugat, non 
habet. E/ quid faciemus sorori nostr: in die in qua 
verbum faclum fuerit in ea ? Quid de hac qua no- 
8lra soror dicitur, eo tempore agemus, cum per 
fidem accipiet predicationem tuam? Sí murus est, 
adificabimus super eam propugnacula argentea : et 
si ostium. est, describemus super illam tabulam ce- 
drinam. Si legalium preceptorum observatione 
tanquam murus exstructa est, imponemus super 
eam veluti propugnacula argentea, fulgentes in 
legali littera mysteriorum rationes.Quod si naturali 
contemplatione per sensum aperta est, tanquam 
porta cognitionis aditum patefaciens, formemus 
in ea quasi tabulam cedrinam,mentem que sensus 
contrahat imperfectos, queque fidem ex operibus 
perfectam habeat, et gladio spiritus amputet tum 
falsas omnes opiniones, tum virtutis defectus 
atque excessus ; quibus ex rebus perfectionem in 
te huic, quam dixi, multitudini. tu quidem largie- 
ris : ego autem ministrabo. 


Trium Patrum. 


Multitudo ex Judeis ad fidem vocata, cum de 
ge verba illa (Ubera non habeat, et : δὲ murus est) 
a magistra sponsa dici animadvertisset, ad utrum- 
que respondens jactabunda quodammodo, Ego, 
inquit, murus; εἰ ubera mea. sicut turres. Murus 
sum ego plane ex Israelitis conflata multitudo, 
utpole exedificata legalium mandatorum disci- 
plina ; quale est illud : Non machaberis *!, et. reli- 
qua. Turribus autem videntur similes flgure 
et note ille legalis littere, que mihi ;uberum ins- 
tar cibum infantibus et rudibus nutriendis atque 
imbuendis idoneum subministrant: meque gen- 
tium moribus inexpugnabilem custodiunt. Et 
enim ego fui tn oculis ejus, quasi reperiens pacem. 
Ego profecto visita&tione divina digna quondam 
fui. Λο tametsi veram pacem nos proprio patri 
reconciliantem non agnovi, eam tamen per figuras 
in prophetis didiceram.Ad hanc sponsa, uti magi- 
Btra : Quid, inquit, tmihi vetera 'proponis ? Vinea 
fuit Salomoni in Beelamon : spiritalis scilicet plan- 
tatio fldelium Ecclesia facta est pacifico regi tn 
multitudine gentium : id enim significat Beelamon. 
Tradidit vineam cuslodibus: id est, commisit Ec- 
clesiam apostolis et doctoribus qui vigilanter cus- 
todiunt eam,ne varie adversus illam hereses in- 
surgentes eam vastent, atque unitatem ipsius in 
diversas secent opiniones. Vir afferel pro fructu 
ejus mille argenteos. Is. nimirum qui ex numero 
perfectorum, destructis αυ erant parvuli in aífe- 

rendo his : ab initiatoribus spiritali Ecclesie fruc- 
ctu,purgatione scilicet et perfectione, fert tanquam 


*! Exod. xx. 


ἔχει εἴτουν, ἡ διὰ τὴν ὁμοφυΐαν dbcA dd) ἡμῶν χρη- 
µατίζουσα πληθὺς ἀτελὴς ἔτι διὰ τὴν ἀπιστίαν 
ἐστί καὶ διὰ τοῦτο λόγους xai τρόπους ἀρετῶν 
προσφεροµένους σοι τῷ νυμφίῳ ola μαστοὺς, ἵν ἐν 
τούτοις ἀπολαύσῃ τῆς σωτηρἰας αὐτῆς, o0 κέκτητα.. 
Καὶ ci ποιήσωµεν τῇ ἀδελφῃ ἡμῶν ἐν ἡμέρᾳ ᾖ 
ἂν λαληθῇ ἐν αὐτῃ; Δηλαδὴ τί διαπραξώµεθα ἐπὶ 
τῇ εἰρημένῃ ἀδελφῃ ἡμῶν ἐν d xatpip τὸ σὸν κατὰ 
πίστιν παραδέξεται χήρυγµα ; Εἶ τεϊχός ἔστιν, 
οἰκοδομήσομεν ἐπ᾿᾽ abt ἐπάλξεις ἀργυρᾶς. καὶ 
εἴ θύρα ἐστὶ, διαγράψοµεν ὑπ αὐτὴν σανίδα 
κεδρίνην. "Ἠτοι, ἐὰν μὲν τῇ πράξει τῶν νομικῶν 
ἐντολῶν ὠκοδόμηται, δίκην τείχους, ἐπιθήσομεν 
ἐπ᾽ αὐτὴν ὥσπερ ἐπάλξεις ἀργυρᾶς τοὺς τηλαυγεῖς 
κατὰ γνῶσιν λόγους τῶν ἐν τῷ νομικῷ γράµµατι 
συµθόλων. ᾿Εὰν δὲ τῇ κατ αἴσθησιν φυσικῇ θεωρίᾳ 
ἤνοιχται' ola εἴἰσαγωγὸς γνώσεως θύρα, διαμορφῶ- 
μεν ἓν αὐτῇ olovel σανίδα κεδρίνην, τὴν τὰς µερι- 
ζούσας τὸν νοῦν αἰσθήσεις συσφίγγουσαν, καὶ ἐξ 
ἔργων τὴν βεθαίωσιν ἔχουσαν πίστιν ἀποθαλλομένην 
τῇ µαχαίρᾳ τοῦ πνεύματος, πᾶσαν τε δόξαν ψευδῆ 
καὶ ἀρετῆς ἕλλειψιν καὶ ὑπερθολήν. K&vteügev τὴν ἐν 
σοὶ τελειότητα αὐτὸς μὲν τῇ εἴρη μένῃ πληθύϊ δωρήσῃ’ 
ἐγὼ δ᾽ ὑπουργήσω. 
Τῶν Υ΄ Πατέρων. 

Ἐπεὶ δὲ ἤχουσε τῶν τῆς διδασκάλου νύμφης ῥη- 
µάτων ἡ ἐξ Ιουδαίων εἰς πίστιν προσκαλουμένη 
ὁμήγυρις, ὅτι τε ἩΜαστοὺς οὐκ ἔχει, καὶ τὸ, Ei 
τεϊχός ἐστι, περὶ αὐτῆς εἰρημένον, πρὸς ἀμφότερα 
ταῦτα τὴν ἀπόκρισιν ποιουµένη, φησὶν, ὡσανεὶ 
δεικτικῶς' Ἐχγὼ τεῖχος, καὶ µαστοί µου ὡς πύργοι: 
πάντως ἡ ἐξ Ἰσραὴλ τεῖχος μέν εἰμι ὡς ᾠᾧᾠκοδομη- 
µένη τῇ διδασκαλίᾳ τῶν νομικῶν ἐντολῶν, τῶν, OS 
μοιχεύσεις' καὶ τὰ ἑξῆς. Ἠύργοις δὲ ἑοίκασι τὰ 
δίκην μαστῶν νηπιώδη τροφὴν καὶ εἰσαγωγικήν µοι 
κοµίζοντα σύμθολα τοῦ νομικοῦ γράμματος" ὡς 
ἄπορθητόν µε παραφυλάττοντα τοῖς ἐθνιχοῖς ἔθεσι. 
Καὶ γὰρ ἐγὼ ἥμην iv ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ ὡς εὑρί- 
σκουσα εἱρήνην. ᾿Ἠγουν, αὐτή ποτε ὑπῆρχον ἐπ'.- 
σκοπῆς θείας ἀξιουμένη, καὶ χἂν μὴ τότε ἐγνώκε;ν 
τὸν καταλλάξαντα ἡμᾶς τῷ ἰδίῳ πατρὶ τὴν ἀληθι- 
viv εἰρήνην, ἀλλ᾽ ὅμως ταύτην κατὰ τους τύπους 
iv τοῖς προφήταις ἑγνωχυῖα ἐτύγχανον, Πρὸς ταύ- 
την δὲ διδασκαλικῶς ἡ νύμφη φησὶ, Τί µοι προθάλλῃ 
τὰ παλαιά; ᾽Αμπελὼν ἐγενήθη τῷ Σολομὼν ἐν Βεε- 


D λαµών' δηλαδὴ πνευματικὴ φυτεία τῆς τῶν πιστῶν 


Ἐκκλησίας Ὑέγονε τῷ εἰρηνικῷ βασιλεῖ ἐν πλί- 
θει ἐθνῶν' ὅπερ τὸ ΕΒεελαμὼν παριστᾷ. Ἔδωχε 
τὸν ἀμπελῶνα τοῖς τηροῦσιν. Ἡΐτουν, παρέσχε 
τὴν Ἐκκλησίαν ἀποστόλοις καὶ διδασχάλοις, τοῖς 
ἐγρηγόρως φυλάττουσιν αὐτὴν, ἵνα μὴ al κἀτ' αὐτῆς 
ἐπεγειρόμεναι πολνειδεῖς αἱρέσεις ταύτην καταλυ- 
µήνωνται’ τὴν ἐἑνότητα αὐτῆς elo ἄλλας δόξας xaza- 
µερίσασαι. 'Avip οἴσει ἐν xapmip αὐτοῦ χιλίους 
ἀργυρίους. Δηλονότι ὃς τῶν τελουμένων κχατηρ... 
τὰ τοῦ νηπίου ἓν τῷ προφερομένῳ τούτοις παρὰ τῶν 











683 


καθάρσει φημὶ καὶ τῃ τελειώσει, χοµίζεται ola περ 
χιλίους ἀργυρίους τὴν διὰ καθαρότητος καὶ φωτι- 
σμοῦ τελειότητα, ᾿Ακούσας δὲ ὁ νυµφίος τῆς νύμµ” 


φης, περὶ αὐτοῦ πρὸς τὰς μαθητευορμένας αὐτῃ . 


λεγούσης, ὅτι ἔδωχκε τὸν ἀμπελῶνα τοῖς τηροῦσιν, 
ἵνα μὴ δόξωσιν ol ἀκούοντες ἀφεστηχκέναι τοῦτον τῆς 
τοῦ ἀμπελῶνος ἐπιμελείας, φησὶ πρὸς αὐτήν * "Ap- 
πελός µου ἐμὸς ὀἐνώπιόν µου. "Ἠγουν, κἂν τινας 
φύλακας τῆς Ἐκκλησίας κατέστησα, ἀλλὰ Δεσπότης 
ταύτης ἐγὼ xai Νυμφίος, καὶ fj τούτων σπουδὴ ἐν τῇ 
ἐμῇ ἐπισκοπῇ ἰσχύει * st μὴ γὰρ ἐγὼ φυλάσσω, slc 
µάτην ἠγρύπνησεν ὁ φυλάσσων. Ἡ δὲ Νύμφη ἀντ- 
αποκρινοµένη πρὸς τὸν Νυμφίον, φησίν' (Οἱ χίλιοί σοι, 
Σολομὼν, καὶ ol διακόσιοι τοις τηροῦσι τὸν χαρ- 
πὸν αὐτοῦ * τοι, ἡ μὶν τελειότης σου τοῦ τελειω- 
τοῦ δῶρόν ἐστιν, ε᾿ρηνικέ τε xal εἰρηνοποιξ. Ἡ ὃ᾽ 
εἲς ἑαυτὴν τῆς φύσεως ἡμῶν ἀποχατάστασις, διὰ 
τῆς τῶν σῶν ἐντολῶν ἐργασίας, Ἅπερ ἐστὶν ἡμῶν 
τῆς Ἐκκλησίας καρπὸς τῆς πρὸς Νυμφίον.) 

Καὶ ὁ καθήµενος ἐν χήποις ([ἑταῖροι προσέχον- 
τες) τῆς φωνῆς σου ἀχούτισόν µε. dye, ἀδελφιδέ 
µου, καὶ ὁμοιώθητι τῇ δορκάδ. dj τῷ νεθρῷ τῶν 
ἐλάφων ἐπὶ ἀρὴ ἀρωμάτων. 

To νυμφίῳ καὶ ταῦτα προσδιαλέγεται, καὶ λέγει 


αὐτὸν ἐν χήποις χαθῆσθαι. ΓΚῆποι δὲ εἶσιν οἱ θεῖοι 


ναοὶ, ol τῶν μαρτύρων σηκοὶ, τῶν τὸν μονήρη βίον 
ἐπανῃρημένων τὰ συστήµατα, Ἐν τούτοις, λέγει, 
πρὸς χιλίους ἀποτελοῦσιν, xal παραχκαλεῖ αὐτὸν μὴ 
µόνον ταῖς ἀγγελικαὶς δυνάµεσι προσδιαλέγεσθαι, 
ἀλλὰ καὶ αὐτὴν τῆς ἠδίστης αὐτοῦ φωνῆς ἀξιῶσαι * 
xxi μὴ περιιεῖν ποθοῦσαν καὶ διψῶσαν ἔντρυ- 
φῆσαι αὐτοῦ xolg λόγοις. Ἡαράκελεύεται δὲ αὐτῷ 


φυγεῖν * φυγεῖν δὲ τίνας, ἤ τὰς πννηρὰς xà αἱἷρε- 
τικῶν συµµορίας, xal τὰς Ἰκανημένας κατὰ τῆς 


εὐσεθείας γλώσσας. ᾿Εκείνας αὐρὸν παρακαλεῖ φυ- 
όντα καὶ βδελυξάµενον, ἁμοιωθῆναι δορκάδι 1| 
νεθρῷ ἑλάφων, καὶ δικθῆναι ἐπὶ τὰ ὄρη τῶν ἁρω- 
µάτων, xai διαφθεῖραι μὲν ἑλάφῳ παραπλησίως τὰ 
πνεοματικὰ cnc πονηρίας θηρία * προϊδεῖν δὲ τῶν 
ἀδικίαν εἷς τὸ Ὀψὸς λαλούντων τὴν ἀσέθειαν, 
ἐλθεῖν δὲ ἐπὶ τὰ ὄρη τῶν ἀρωμάτων, τοῦ ὀψηλοὺς 
μὲν τὴν διάνοιαν, καὶ δίκην ὁρῶν ὑπερέχοντας τὰ 
κοῖλα, φύοντας δὲ καρπους ἀρωμάτω» εὑοσμίαν 
ἀφιέντας. Ὡς δυναµένους λέγειν κατὰ τὸν µακάριον 
Ι1αὔλον, Χριστοῦ εὐωδία ἐσμὲέν. Γένοιτο δὲ xal 
ἡμᾶς καὶ ἀρωμάτων ἆρη Ὑενέσθαι, ἵνα τοῦ νυµφίου 
δεξώµεθα τὰ πηδήµατα, καὶ τὸν μακαρισμὸν ἐκεῖνον 
Σρεψώμεθα. Μακάριος ἀνὴρ οὗ ἐστιν ἀντίληψις 
αὐτῷ παρὰ σοῦ, αἱ ἀναθάσεις σου iv τῇ καρδίᾳ 
αὐτοῦ. 


COMMENT. IN CANTICUM CANTIC. 


τελεστῶν πνευματιχῷ τῆς Ἐκκλησίας καρπῷ, τῇ A mille 


686 


argenteos purgationis atque illumina- 
tionis perfectionem . Audiens vero Sponsus 
Sponsam de se discipulabus suis dicentem, quod 
tradidisset vineam custodibus; ne forte putarent 
qui audiebant, deseruisse illum vinee curam, ait 
ad eam : Vínea mea mihi coram me. Id est, tametsi 
quosdam custodes Ecclesie adhibui, attamen Do- 
minus ejus ipse sum atque Sponsus; et horum 
sollicitudo per meam viget tutelam : nisi enim 
ego custodiero, frustra vigilat qui custodit 53. At 
Sponsa vicissim respondens ad Sponsum ait : Mille 
Lui, Salomon; et ducenti iis qui custodiunt fruclum 
ejus. Videlicet : perfectio quidem munus est tuum 
qui perfectos efficis, o pacifice ao pacis concilia- 
tor: revocatio autem nostre nature ad statum 
suum fit per mandatorum tuorum adimplemen- 
tum, quod ipsum nimirum est fructus Ecclesie 
nostre, αι ad Sponsum pertinet. 


Qui sedes in hortis (amici attendenles) vocem 
tuum audire me facito. Fuge, dilecte mi, assimi- 
lare caprege hínnulove cervorum super montem aro- 
matum. 

Ad Sponsum heo item loquitur, quem in hortis 
sedere dicit. Horti autem divina sunt templa, 
martyrum monumenta, eorum qui solitariam 
amplexi sunt vitam, conventus. In his mille ar- 
genteos pro fructu vinee afferentibus, Sponsum 
asserit habitare : atque illum obsecrat, ut non 
solum cum angelicis virtutibus colloquatur, sed 
seipsam quoque voce sua dignam efficiat, neve 
contemnat se que desiderio sitique ardet fruendi 
sermonibus ipsius. Orat ipsum preterea, ut fu- 
giat. Quos autem fugiat, nisi pravos haereticorum 
cetus, et acutas adversus pietatem linguas? His 
declinatis et spretis, hortatur ut capree aut hin- 
nulo cervorum similis, fugiat atque in montes 
aromatum ;ascendat, et hinnuli more spiritales 
nequitie feras absumat. Prospiciat autem impie- 
tatem eorum qui in sublime loquuntur iniquita- 
tem*?, οἱ ad montes aromatum veniat. Ad eos 
nimirum qui tum excelsa mente sunt prediti, ac 
veluti montes inter valles excellunt : tum fructus 
ferunt aromatum fragrantiam redolentes ; ut cum 
beato Paulo possint dicere : Christi bonus odor 


sumus **. Faxit autem Deus, ut nos item simus 


montes aromatum, qui Sponsi saltus suscipiamus, 
et beatitudinem illam assequamur. JAeatus vir, 
cujus est auxilium abs te : ascensiones tu in corde 
ejus *5, 


313 Pgal. cxxvi, 1. 3 Peal. xxm, δ. 3 II Cor. u, 45. 95, Psal. ΙΧΣΧΗΙ1.Θ, 


687 





MICHAELIS PSELLI B 


688 





TOY ΠΑΝΣΟΦΟΤΑΤΟΥ ΚΑΙ TIMIOTATOY 


MIXAHA TOY VEAAOY 


ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ IIANTOAAIIH. 


SAPIENTISSIMI ET GELEBERHIMI 


MICHAELIS 


PSELLI 


DE OMNIFARIA DOCTRINA 
CAPITA ET QUJESTIONES AC RESPONSIONES CXCII. 
AD MICHAELEM DUCAM, IMPERATOREM CPOL. 


Ex Apogr&pho Lindenbrogiano, quod exstat Hamburgi in Bibl. S. Joannis, Grece primus edidit 
et Latine vertit JoAN. ALBERTUS FABRICUS. 


1. Credo in unum Patrem, principium omnium 
et causam, ex nullo factum et solum cause exper- 
tem atque ingenitum : natura Patrem unigeniti 
Filii ου], Spiritus sancti emissorem. Et in unum 
Filium unigenitum, Dominum nostrum Jesum 
Christum. Et in Spiritum sanctum non natum ex 
Patre, sed ex essentia ejus procedentem, dictum 
Advocatum utpote qui voces precesque omnium 
exolpit, per omnia similem Patri et Filio, qui ex 
Patre quidem procedit, sed per Filium datur, et 
ab omni creatura (1) accipitur. Harum trium per- 
sonarum Patris, Filii, et Spiritus sancti unum 
principium, una est natura, una divinitas, una 
forma, una essentia et potentia. 


Α 


a, Πιστεύω εἰς ἕνα Πατέρα τὴν πάντων ἀρχὴν καὶ] 
αἴτίαν, οὐκ ἔκ τινος Ὑεννηθέντα, ἀναίτιον καὶ ἀγέν- 
νητον µόνον, ὀπάρχοντα Πατέρα φυσει τοῦ µονογε- 
νοῦς Υἱοῦ αὐτοῦ, xai προθολέα τοῦ ἁγίου Πνεύμα- 
τος. Καὶ εἲς ἕνα Υἱὸν τὸν μονογενῆ, τὸν Κύριον ἡμῶν 
]ησοῦν Χριστὸν. Καὶ εἰς Ηνεῦμα ἅγιον, οὗ γεννώµε- 
νυν ἐκ τοῦ Ηατρὸς, ἀλλ᾽ ἐκ τῆς οὐσίας αὐτοῦ ἔκπο- 
ῥευύµενον, Ἡαράκλητον ὀνομαζόμενον ὡς τὰς τῶν 
ὅλων παρακλήαεις δεχόµενον, κατὰ παντὸς ὅμοιον τῷ 
Ἡατρὶ xai Υΐῳ, ἐκ τοῦ Πατρὸς μὲν ἐχπορευόμενον, 
δι Yloü δὲ µεταδιδόµενον xai μεταλαμθανόμενον ὑπὸ 
πάσης Χτίσέως. Τοῦτων δὲ τῶν τριῶν ὑποστάσεων, 
Ηατρὸς Υἱοῦ καὶ ἁγίου Πνεύματος, µία ἀρχὴ, µία 
φύσις, µία θεότης, µία µορφὴ, µία οὐσία καὶ δύ- 
ναµις. 


2. De vocabulis quibusdam in Christianorum dogmate B f. Ἱερὶ ἀνομάτων τινῶν λεγομένων ἐν τῷ τῶν 


usurpari solitis. 

Essentia et natura in sancta et consubstantiali 
Trinitate unum idemque denotat, ambo enim com- 
munia sunt et universalia, et de tribus personis 
dicuntur, quarum una natura et una substantia, 
una forma, una divinitas, una gratia, una paritas 
et squalitas, una gloria, una confessio et una 
potentia. 

Hypostasis et persona similiter unum et idem 
significant ; nam ita Pater, v. g., hypostasis et per- 
sona est, hypostasis et persona Filius, hypostasis 
et persona Spiritus sanctus. Glorifloa igitur tres 
personas sive hypostases, unam vero naturam 
earumdem atque essentiam. Sancti quippe Patres 
pro uno eodemque ponunt vocabula essentie et 


Χριστιανῶν δόγµατι. 

Οὐσία καὶ φυσις ἐπὶ τῆς ἁγίας καὶ ὁμοοπσίου Τριά- 
δος τὸ αὐτὸ, ἀμφότερα γὰρ κοινὰ καὶ χαθολικὰ, xxi 
κατὰ τριῶν ὑποστάσεων λεγόμενα. Τούτων µία φύσις. 
καὶ οὐσία µία, καὶ µία ἐκτύπωσις, µία φεότης, µία 
χάρις, µία ἰσότης, µία δόξα, µίἀ ὁμολογία, καὶ µία 
δύναμις. 


Ὑπόστασις πάλιν xal πρόσωπον τὸ αὐτό: olov 
ὑπόστασις καὶ πβρόσωπον ὁ [Πατὴρ, ὑπόστασις καὶ 
πρόσωπον ὁ Yioc, ὑπόστασις xal προσωπον τὸ Πνεῦμα 
τὸ ἅγιον. Δόξαζε οὖν τρία πρόσωπα. ἦτοι τρεῖς ὕπο-- 
στάσεις, µίαν δὲ φύσιν τῶν αὐτῶν xal οὐσίαν. Οἱ 
οὖν ἅγιοι Πατέρες ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ τάττουαι ὐὸ τζς 
οὐσίας xal φύσεως xai μορφῆς ὄνομα. Καὶ πάλιν ἐπὶ 


NOTE. 
(1) Hominibus puta, ut Marc. xvi, 15 : Κηρύξατε τὸ Εὐαγγέλιον πάσῃ τῇ κτίσει. 

















689 


χαρακτῆρα. Μία οὖν βεότης, ula φύσις, µία οὐσία, 
µία µορφή. Καὶ πάλιν «pla. πρόσωπα, τρεῖς ὑποστά- 
σεις, καὶ τρεῖς χαρακτῆρες, τρεῖς ἰδιότητες. "Ec: 
δὲ ἰδιότης ἐπὶ μὲν τοῦ ΗἩατρὸς, ἡ ἀγεννησία, ἐπὶ δὲ 
τοῦ Yioo, ἡ γέννησις, ἐπὶ δὲ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, 
i ἑκπόρευσις. 

Υ.. Περὶ ἐνυποστάτων. 


Πρόσεχε τῷ ὀνόματι τούτῳ, δἐσποτἀ µου, πολυσή- 
µαντον γάρ ἐστι, τὸ δὲ κυρἰως αὐτὸ σηµαινόµενον, 
δυσκολώτατον. Λέγεται οὖν ἐνυπόστατα, πᾶσα ὕπαρ- 
Ec εἴτε σωματικὴ εἶτε ἀσωματιχὴ, καθ’ ὃ ὑφέστη. 
xtv, ὥστε κατὰ τοῦτον τὸν λόγον εἶποις ἀνθρώπου καὶ 
τὸ γρῶμα καὶ τὴν οὐσίαν ἑνυπόστατον, κυρίως δὲ τὸ 
μὲν xpo ἑτερούπόστατον. Οὐκ ἔχει γὰρ ἴἸδίαν ὕπ- 
αρξιν, ἀλλ' ἐν σώμµατι ὕφέστηχεν. Ἡ δὲ οὐσία κυρίως 
ὑπόστασις, ἀλλ᾽ οὐκ ἐνυπόστατος. Αλλ)᾽ ὅμως χαταχρη- 
στικῶς λέγονται καὶ ταῦτα ἐνυπόστατα. Πάλιν λέγετα, 
ἑνυπόστατον ὁ xag! ὅλου ἄνθρωπος, ὅπερ ὀνομάζουσιν 
οἳ ἔξω φ,λόσοφοι εἰδικώτατον. Ἐνυπόστατος δὲ λέχε- 
τα! ὁ καθ) ὅλου ἄνθρωπος, ὡς iv ταῖς ὑποστάσεσι 
θεωρούµενος, otov, ἐν τῷ Πέτρφ καὶ τῷ Παύλῳ xo] 
τοῖς λοιποῖς μερικοῖς ἀνθρώποις. Τρία οὖν ταῦτα τοῦ 
ἐνυποστάτου λεγόμενα σηµαινόµενα οὐ πἀνυ δύσκολα 
εἰς χατἀληψιν. Περὶ τοῦ τετάρτου τοῦ δυσκηλωτέρου 


ἐφεξῆς ἑροῦμεν. 


9. Περὶ ἐνυποστάτου. 

Ἐνυπόστατόν ἐστι τὸ ἅλ)λῳ διαφόρῳ κατὰ τὴν 
οὐσίαν εἲς ἑνὸς σύστασι/ προσώπου xal μιᾶς Ὑένεσιν 
ὑποστασεως συγχείμενον καὶ συνυφιστάµενον, μὴ 
µέντοιγε καὶ καθ ἑαυτὸ γνωριζόµενον. Πρόσεχε, 
δὲσποτά µου. τῷ ὁρισμῷ τοῦ ἐνυποστάτου, Ἡ ἁγία 
χαθρλική, Εκκλησία ἐπὶ τῆς οἰκονομίας μίαν ὑπό- 
στατιν δογµατίζει καὶ δύο φύσεις. Ὑπόστασιν τὸν 
σορκωθέντα Υὸν, φύσεις δὲ θεότητα καὶ ἀνβρωπό- 
τητα. Τὸ οὖν σῶμα τὸ ἔμψυχον xal ἕννουν, ὃ προσ- 
ελάθετο ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χοιστὸς, οὗ καλεῖ 
ὑπόστασιν, ἵνα μὴ εὑρεθῇ λέγουσα δύο ὑποστάσεις, 
ὅπερ ἑφλυάρει Νοστόριας ὁ αἱρετικὸς, ἀλλ᾽ ὀνομάζει 
ἐνωπόστατον, ὡς ἓν τῇ τοῦ Υἱοῦ ὑποστᾶσει τὸ εἶναι 
x2! τὸ ὑποστῆναι λαθὸν xal μηδ᾽ ὡς ἐν ῥιπῇ ὀφθαλ- 
μοῦ προὐποστάν. Αὐτὸς γὰρ ὁ Χριστὸς µία ὢν ὑπό- 
στασις, μᾶλλον δὲ, ἵνα σαφέστερον επω, αὐτὸς ὁ 
Υ]ὸς τοῦ θεοῦ µία Qv ὑπόστασις τῆς ἁγίας Τριάδος, 
γέγονε καὶ τῷ σώματι, ᾧ προσελάθετο, ὑπόστασις, 
ὥστα τὸ σῶμα τοῦ Κυρίου ἐνυπόστατον μὲν, οὐχ 
ὑπόστασις δὲ. 


e. Ηερὶ ὁμοουσίου. 

ὶὉμοούσια λέγεται ὅσα ταῖς μὲν ὑποστάσεσι δι- 
Πρηνται ἀπ᾿ ἀλλήλων, τῇ δὲ οὐσίᾳ ἥνωνται. Otov ἐγὼ 
xa σὺ καὶ πάντες οἱ χατὰ µέρος ἄνθρωποι, ὑποστά- 
σεις ἐσμὲν Λιῃρημέναι ἀπ᾿ ἀλλήλων, ὑπὸ δὲ µίαν οὐ- 
σίαν ἀνχγόμενοι κατὰ τὸν κοινὸν λόγον τῆς ἀνθρωπό- 
τητος' χατὰ Υοῦν τὸν λόγον τοῦτόν ἐσμεν ὁμοούσιοι. 
ο Ηατὴρ οὖν καὶ ὁ Υἱὸς xal τὸ ἅγιον Ἠνεῦμα, κατὰ 
μὲν τὰς ὑποστάσεις διήρηνται' ἄλλος γὰρ 6 Πατὶρ, 
6 Ye, καὶ ἄλλος τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον' 


ΡΕ OMNIFARIA DOCTRINA. 


τοῦ αὐτοῦ τὸ πρόσωπον xal τὴν ὑπόστασιν καὶ τὸν Α nature et formo : 


690 


ac vicissim idem illis ost 
persona, character et hypostasis. Una itaque est 
Divinitas, una natura : una essentia, una forma. 
Neo minus tres sunt persone, tres hypostases, tres 
proprietates. Est. autem proprietas Patris quidem 
quod sit ingenitus, Filii quod genitus est & Patre, 
Spiritus sancti quod procedit. 


3. De enhypostatis síve quce. persona sive hypostasi 
insunt. 


Attende, domine mi, huic vocabulo ἑνυποστάτου" 
plura enim significat, et quid proprie denotet, non 
adeo dictu facile est. Dicuntur enim inesse hypo- 
etasi quecunque res sive corporales sive incorpo- 
rales respectu ejus in quo sunt, quo sensu hominis 
et color et essentia inesse hypostasi dicitur, pro- 
prie tamen color ab Altero habet quod subsistit, 
non enim gaudet ipse subsistentia propria, sed 
subsistit in corpore : essentia vero proprie ipsa est 
hypostasis, non vero inest bypostasi. Attamen et 
hec subsistentibus inesse dicuntur. Vicissim dici- 
tur etiam inesse subsistentibus homo universe 
consideratus, quem philosophi externi speciem 
Bpecialissimam vocitant. Inesse autem subsistenti- 
bus sive individuis dicitur, quod in illis observa- 
tur, v. g. in Petro, Paulo et aliis singulis homini- 
bus. Tria hec significata τοῦ ἐνυποστάτου non adeo 
difficilia comprehensu sunt, de quarto difficiliore 
jam sum dicturus. 

4. De Enhypostato, sive personaliter unico. 

Enhypostatum illud sive personaliter unitum est, 
quod nature alteri essentia differenti in persone 
unius sive hypostaseos constitutionem et composi- 
tionem additum est et coexistit, neo per se sive 
seorsim subsistere cognoscitur. Attende, domine 
mi, deflnitioni enbypostati. Sancta Ecclesia catho- 
lica in incarnatione Christi unam personam et duas 
naturas docet. Personam, Filium incarnatum, na- 
turas vero, divinitatem et humanitatem. Corpus 
igitur anima et mente preditum quod Dominus 
noster Jesus Christus assumpsit, non vocat perso- 
nam, ne inveniatur duas ponere personas, ut here- 
ticus Nestorius nugatus est, sed vocat enhyposta- 
tum, sive unitum personali ratione, utpote quod in 
Filii persona et ut sit, et ut subsistat accepit, nec 
per momentum antea substitit. Sive potius ut per- 
8picue magis dicam, Filius ipse Dei cum esset una 


D ex personis sanctissime Trinitatis, etiam corpus 


quod assumpsit in personam suam suscepit, ut 
corpus Domini persone quidem unitum esset, at 
persona non esset. 
5. De consubstantiali. 

Consubstantialia dicuntur, quecunque subsisten- 
tiam quidem habent separatam, eubsistentia vero 
communi junguntur. Sic ego et tu et singuli ho- 
mines, persona invicem distincte sumus, sed sub 
una substantia et communi humanitatis notione 
comprehendimur; eoque respectu sumus consub- 
stantiales. Eumdem in modum Pater, Filius et Spi- 
ritus sanctus personis quidem distincti Sunt, alius 
enim est Pater, alius Filius, et alius Spiritus san- 


691 MICHAELIS PSELLI 692 


ctus, essentia vero junguntur. Essentia nempe Α κατὰ 03 τὴν οὐσίαν fjvtovzat. Οὖσία δὲ ἐστιν ὁ κρινὸς 


communis est personis ratio, una divinitas, una 
natura, una forma. Consubstantiales igitur sunt 
Pater, Filius et Spiritus sanctus tanquam qui unius 
ojusdemque sunt essentix». Distinguuntur perso- 
nis, ut dictum est, sed unum sunt essentia et na- 
tura. Ideo consubstantiales atque ejusdem nature 
appellari consueverunt. 


6. De simul personam consliluentibus. 


Simul personam constituentiay differunt quidem 
essentia, sed in unam eamdemque personam coalue- 
runt, ut iu, Michael] imperator; compositus es ex 
anima et corpore. Hz vero partes, anima et corpus, 
essentia inter se differunt : alia enim animi, alia 
corporis essentia est. Ex Christianorum vero senten- 
tia simul personam hec constituunt, neque anima 
antiquior est corpore, neque corpus anima vetustius, 
sed simul anima corpusque, ut que differunt essen- 
tie ratione, contemporanea tamen sunt et mutuo 


. Subsistunt, simulque personam constituentia et 


sunt et appellantur. Non vero simul personam 
constituentes sunt Pater, Filius οἱ Spiritus sanctus, 
licet nullus horum antiquior est vel junior, siqui- 
dem essentie ratione non differunt. Consubstan- 
tiales autem et sunt et nominantur. 


7. De essenliali unitate οἱ differentia. 


Essentialis unilas est, qua multe hypostases in 
unam essentiam colliguntur, ut singuli homines 
personis distincti, sed uniti essentia sive commu- 
nis humanitatis ratione. Hec igitur hypostaseon 
unitio in unam essentiam dicitur unitas essentia- 
lis. Essentialis vero differentia est, quando juncte 
et unite in unum hypostasin nature inconfuse et 
haud i;mminvie manent, ut due nature in Chri- 
&lo, divinitas et humanitas in unam conjuncte 
personam non confuse neque imminute sunt, sed 
essentiali differentia distinguuntur. Singule enim 
harum naturerum inconfuse et impermiste sunt 
ratione essentie, differunt autem invicem non 
quoad personam, una enim utrisque hypostasis, 
sed essentiali differentia. 


8. De personali unione et differentia. 


Personalis unio est, que diversas essentias et [) 


naturas in unam personam et unam eamdemque 
hypostasin colligens ac constringens, ut in incarna- 
tione Domini nostri Jesu Christi unio intercessit 
personalis. Dute enim nature in ipso in unam eam 
demque personam inconfuse sunt unite. Persona- 
lis vero differentia est, quando sub una et communi 
essenlia comprehense persona invicem numero 
distinguuntur, et proprietatibus tanquam certis no- 
tis plures constituunt, quemadmodum tu el ego 
&tque quivis alii homines proprietatibus et characte- 
ribus distincti ub invicem sumus, et personaliter 
differimus. Sic verbi gratia ego sum paulo proce- 
rior, fusco colore, et subalbus. Tibi statura medio- 


λόγος τῶν ὑποστάσεων, ἦτοι ἡ µία θεότης, ἡ ula 
φύσις, ἡ µία µορφή. Ὁμοούσια οὖν ὁ Πατὴρ, ὁ Υἱὸς, 
καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἁγιον, ὡς τῆς αὐτῆς καὶ pu 
τογχάνονται οὐσίας, Διῄρηνται μὲν οὖν, ὡς εἴρτται, 
κατὰ τὰς ὑποστάσεις, ἵνωνται δὲ κατὰ τὴν οὐσίαν 
ἦτοι φύσιν. Διὰ τοῦτο οὖν λέγονται ὁμοούσια, κατὰ 
ὁμοφυῇ. 


e. Περὶ ὁμούποστάτων. 

Ὁμούπόστατα λέγονταε, ὅσα διαφἑρει μὲν ἀλλήλων 
κχτὰ τὴν οὐσίαν, elc μίαν OE καὶ τὴν αὐτὴν ὑπόστα- 
σιν ἀλλήλοις συντίθεται, otov σὺ, 6 βασιλεὺς Μιχαὴλ, 
ἐν doync καὶ σώματος. Ταῦτα δὲ τὰ µέρη, ἡ oy, 
καὶ τὸ σῶμα, διάφορα εἶσι κατὰ τὴν οὐσίαν. "Αλλη γὰρ 
εὐσίχ ψυγῆς, καὶ ἄλλη σώματος. Ὁμούπόστατα δὲ 
κατὰ tiv Χριστιανικὴν δόξαν' οὔτε γὰρ ἡ Voy?) προ- 
Ὑενεστέμα τοῦ σώματος, οὔτε τὸ σῶμα πρεσθύτερον 
τῆς ψυχῆς, ἀλλ᾽ ὁμοῦ doy) xat σῶμα, ὥστε ὅσα δια- 
φέρει κατὰ τὴν οὐσίαν, ὁμόχρονα δὲ χαὶ συνάλληλα 
ὑφέστηκεν, ὁμούπόστατα καὶ ἔστι xal ὀνομάζεται. 
Οὐκ εἶσιν οὖν ὁμούπόστατα ὁ Πατὴρ, ὁ Υἱὸς καὶ τὸ 
Πνεῦμα τὸ ἅγιον, εἶ καὶ μηδὲν τούτων πρεσθύτερον 
καὶ νεώτερον, ἐπεὶ οὐ διαφέρουσι κατὰ τὴν οὐσίαν. 
Ὁμοούσια δὲ καὶ εἶσι καὶ ὀνομάζονται. 


C". Περὶ οὐσιώδους ἓν ώσεως xat διαφορᾶς. 


Οὐσιώδης ἕνωσίς ἐστιν dj τὰς πολλὰς ὑποστάσεις 
εἷς µίαν οὐσίαν συνάγουσα, olov οἱ κατὰ µέρος πάν- 
τες ἄνθρωποι διῃρημένοι sli κατὰ τὰς ὑποστασεις, 
ἠνωμένοι δὲ κατὰ τὴν οὐσίαν, ἤτοι τὸν λόγον τῆς &v- 
θρωπότητος. Αὔτη οὖν dj ἕνωσις τῶν ὑποστάσεων 
κατὰ τὴν µίαν οὐσίαν λέγεται οὐσιώδης ἕνωσις. Οὐ- 
σιώδης δὲ ἔστι διαφορὰ, ὅταν al ἑνωθεῖσαι φύσεις 
εἲς µίαν ὑπόστασιν ἀσύγχυτοι καὶ ἀμείωτοι µένωσιν. 
Otov αἱ δύο φύσεις τοῦ Χριστοῦ, ἦτοι ἡ θεότης xai ἡ 
ἀνθρωπότης, εἷς µίαν συνελθοῦσαι ὑπόστασιν οὐ συν- 
εχύθησαν οὐδὲ ἐμειώθησαν, ἀλλ᾽ ἔχουσιν οὐσιώδη 
τὴν διαφοράν. Ἑκάστη yàp τῶν δύο φύσεων ἀφυρτός 
ἐστι καὶ ἀτύγχυτος κατὰ τὸν τῆς οὐσίας λόγον, καὶ 
διαφέρουσιν ἀλλήλων, οὐ κατὰ τὴν ὑπόστασιν µία 
γὰρ ἀμφοῖν dj ὑπόστασις' ἀλλὰ κατὰ τὴν οὐσιώδη 


διαφοράν. 
η’. Περὶ ὑποστατιν ῆς ἑνώσεως xal διαφορᾶς. 


Ὑποστατιχὴ ἕνωσίς ἐστιν ἡ τὰς διαφόρους οὐσίας 
καὶ φύσεις εἲς ἓν πρόσωπον καὶ µίαν τὴν αὐτὴν ὑπό- 
στασιν συνάγουσά τε xal συνδέουσα, olov ἐπὶ τῆς 
οἰκονομίας τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ὑποστα- 
τικὴ ἐγένετο ἔνωσις. Al γὰρ δύο φύσεις αὐτῷ εἷς µίαν 
καὶ τὴν αὐτὴν ὑπόστασιν ἀσυγχύτως ἠνώθησαν. 
Ὑποστατικὴ δὲ ἐστι διαφορὰ, ὅταν αἱ ὑπὸ τὴν μίαν 
οὐσίαν ὑποστάσεις διῄρηνται ἀπ᾿ ἀλλήλων εἰς ἀρι- 
θμὸν xal πλῆθος ἐπὶ τοῖς χαρακτηρικοῖς ἰδιώμασιν, 
οἷον σὺ καὶ ἐγὼ καὶ πάντες οἱ κατὰ µέρος ἄνβρωποι 
τοῖς χαρακτηρικοῖς ἰδιώμασι διαφέροµεν ἀλλήλων 
κατὰ τάς ὑποστάσεις. Ὡς φίρε εἶπεῖν ἐγὼ μὶν εἰμὶ 
μακρὸς, µεκλάγχρους, ὑποψελλὸς, σὺ δὲ μεσῆλιξ 
λευχὸς, τὸν προφορικὸν λόγον ὑγιής. Ὡσαύτως καὶ 

, 





693 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


694 


οἱ λοιποὶ κατὰ µέρος ἄνθρωποι τοῖς τριούτοις ἰδιώ- À cris, cutis candida, nihil in lingue usu οἱ elocu- 


µασιν ὑποστατικὴν διαφορὰν ἔχουσιν. 


ϐ’. Περὶ σχετικῆς ἑνώσεως xol διαφορᾶς. 

Σχετικὴ Ένωσίς ἐστι φιλικὴ διάθεσις, 1) θεληµάτων 
ὀμονοητικὴ ὀμόνοιχ, Οἱ γοῦν φιλίαν πρὸς ἀλλέλους 
ὄχοντες, χατὰ τὸ εἶδος τῆς φιλίας λέγονται ἔχει» 
σχετικὴν ἕνωσιν. Ὁ γοῦν θεήλατος Νεστόριος ὁ αἱρε- 
τικὸς p δεχόµενος τὸ ἐχκλησιαστιχὸν δόγµα, ὅτι 
αὐτὸς ὁ θεὸς ἐγένετο ἄνθρωπος καὶ ἠνώθη «n ἡμε- 
τέρᾳ φύσει, τὴν μὲν καθ ὑπόστασιν ἀπηρνεῖτο, 
ἐφλυάρει δὲ ὅτι ἡ ἁγία Μαρία ἐγέννησεν ἄνθρωπον 
ψελὸν, πρὸς ὃν εἶχεν ὁ θεὸς ἐξ αὐτῆς τῆς γεννήσεως 
φιλικὴν διάθεσιν, καὶ ὡμολόγει μὲν ἔνωσιν, οὐχ 
ὑποστατικὴν δὲ, ἀλλὰ σχετικἠν, ὅθεν οὐ µίαν ὑπόστα- 
σιν ὁ δείλαιος ἐδογμάτιζεν, ἀλλὰ δύο, διπρηµένας 
μὲν ἀλλήλων καὶ κατὰ τὴν οὐσίαν καὶ κατὰ τὴν ὑπό- 
στασιν, ἠνωμένας δὲ ἀλλήλαις xac φιλίαν, ἢ ταῦτα 
βουλίαν, fj γνωμικὴν διάβεσιν, ἢ ὅσα τοιαῦτα ἐληρώ- 
δει ἐκεῖνος. 

c. Περὶ τῆς ἁγίας Τριάδος, 

ἛἨ ἁγία καὶ καθολικἡ Εκκλησία τὸν Πατέρα ὃδο- 
γµατίζει ἀγέννητον, τὸν δὲ Υ]ὸν γεννητὸν ἐν 
Πατρὸς, xai τὸ Πνεῦμα ἐκπορευτὸν ἐκ µόνου τοῦ 
Πατρὸς, ἀλλ᾽ οὐχὶ xal ἐκ τοῦ Υ]οῦ. Ὀνομάζει Ob τὸν 
Yióv Αδγον τοῦ ΠΗατρὸς xai ἀπαύγασμα, διὰ τὸ 
ἄνευ συνδυασμοῦ ἀπαθῶς, ἀχρόνως, ἀῤῥεύότως, καὶ 
ἀχωρίστως γεγεννῆσθαι ἐκ τοῦ [[ατρός, Υἱὸν δὲ κα 
χαραχκτηρα τῆς πατριχῆς ὑποστάσεως, διὰ τὸ τέλει. 
ον καὶ ἐνυπόστατον καὶ κατὰ πάντα ὅμοιον τῷ Πατρὶ 
εἶναι πλὴν τῆς ἀγεννησίας. Μονογενῆ δὲ, ὅτι µόνος 
ἐκ τοῦ Ηατρὺς ἐγεννήθη. El γὰρ καὶ τὸ Πνεῦ,κα τὸ 
ἅγιον ἐκ µόνου τοῦ Πατρὸς ἐχπορεύεται, ἀλλ᾽ οὐ γεν- 
vitis, ἀλλ’ ἐκπορευτῶς. "Αλλος δὲ τρόπος ὑπάρξεως 
οὗτος, Ἡ δὲ γέννησις κα) ἡ ἐκπόρευσις, ὡς δὲ χαὶ ἡ 
ἀγεννησία οὐ σηµαίνει οὐσίας διαφορὰν, οὐδὲ ἀξίωμα, 
ἀλλὰ τρόπον ὑπάρξεως, 

ια’. Περὶ τῆς ἁγίας Τριάδος, 

OO μὲν Πατὴρ ἄρτιος xal ἀγέννητος, οὗ γὰρ ἔκ 
τινος, ἀλλ᾽ ἐξ ἑαυτοῦ τὸ εἶναι ἔχει. Ὁ δὲ Υἱὸς ἐκ τοῦ 
Πατρὸς γεννητῶς. Τὸ δὲ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, καὶ αὐτὸ 
μὲν ἐκ τοῦ Πατρὸς μόνου, ἀλλ’ ἐκπορευτῶς. "Apa 
δὲ καὶ ἡ τοῦ Υἱοῦ ix τοῦ Πατρὸς Ὑέννησις, xal ἡ τοῦ 
ἁγίου Πνεύματος ἐχπόρευσις. Τίς δὶ ὁ τρόπος ὃδια- 
φορᾶς γεννήσεως καὶ ἐκπορεύσεως, οὐκ οἶδεν οὐδείς. 
Διαφέρουσιν οὖν al ὑποστάσεις µόναις ταῖς ὑποστα- 
τικαῖς ἰδιότησιν, ἤτοι τῇ ἀγεννησίᾳ xal τῇ γεννήσει 
καὶ τῇ ἐχπορεύσει, ἁδιαιρέτως καὶ ταῦτα διαιρούµε- 
vat. Ἕκαστον δὲ τῶν τριῶν προσώπων τελείαν ἔχει 
ὑπόστασιν. Ἐν Ὑὰρ τρισὶ τελείαις ὑποστάσεσι μία 
ἁπλῆ οὐσία ὑπερτέλειος καὶ προτέλειος. Παράκλητον 
δὲ καὶ τὸ Πνεῦμα καὶ τὸν Υἱὸν ὀνομάζομεν, ὡς τὰς 
τῶν ὅλων παρακλήσεις δεχόµενον. Τὸ μέντοι Ηνεῦμα 
ἐκ τοῦ Ηατρός φαμεν ἐκπορεύεσθαι, δι’ Υἱοῦ δὲ μετα- 
δίδοσθαι (2). 


τοῦ 


tione vitii. Similem in modum et singuli alii ho- 
mines proprietatibus ejusmodi, velut personal 
differentia distinguuntur. 

9. De relativa unione et differentia. 

Relativa unio et amica et consentiens animorum 
voluntatumque conspiratio. Qui igitur amicitiam 
invicem colunt, ratione hujus amicitie, relativa 
unione juncti eese dicuntur. Nestorius itaque he- 
reticus & furiis agitatus cum respueret ecclesiasti- 
cum dogma quod affirmat Deum ipsum factum 
esse hominem et nature nosire unitum, illam 
unionem personalem negavit, et nugatus est ho- 
minem nudum natum esse e sancta Maria, quem 
ab ipsa usque nativitate Deus amore esset prose- 
cutus : adeoque confessus quidem est unionem, 
non personalem autem, sed relativam, unde non 
unam personam miser ille docuit, sed duas, es- 
senlia et persona invicem distinctas, junctas vero 
amore et eadem volendo ac sentiendo, et que plu- 
ra hujuscemodi ille deliravit. 

10. De sanctissima Trinitate. 

Sanota et catholica Ecclesia Patrem docet inge- 
nitum, Filium genitum ex Patre, et Spiritum ex 
solo procedentem Patre, nou ex Filio, quem vocat 
Verbum Patris el. splendorem, quia sine coitione, 
impassibiliter, nec in tempore, et sine defluxu ac 
separatione natus est ex Patre, Filium vero et 
characterem personz Patris, quia perfectus est et 
propriam peraonam habet,et per omnia similis est 
Patri, nisi quod ille est ingenitus, Unigenitum 
eliaan, quod solus ex Patre nalus est. Nam licet 
Spiritu3 sanctus quoque ex solo Paire procedit, at 
non per generationem sed per processionem, quie 
alia est. exsistendi ratio. Generatio autem et pro- 
cessio quemadmodum etiam (ut ita dicam)ingene- 
rabilitas non essentie denotat differentiam aut 
dignitatem, sed modum exsistendi. 

11. De sanctissima Trinitate. 

Pater quidem perfectus et ingenitus, non enim 
ex alio sed ex seipso habet quod est. Filius autem 
ἃ Patre per generationem, et Spirilus sanctus ipse 
etiam ex solo Patre, sed per processionem. Simul 
vero οἱ pariter ex Patre et genitus est Filius et 
Spiritus sanctus processit. Que porro sit diífe- 
rentie inter generationem ac processionem ratio, 


D nemo unus novit. Diderunt igitur person: solis 


personalibus proprietatibus,ingenerabilitate, gene- 
ratione et processione, atque indistincte invicem 
ita a se distinguuntur.Quelibet autem trium perso- 
narum perfectám hypostasin sive subseistentiam 
habet: hisque tribus perfectis hypostasibus un& 
simplex essentia,0mnem supergrediens atqueante- 
cellens perfectionem, constat. Paracletum denique 
vocamus et Filium et Spiritum sanctum quia uter" 
que omnium precationes exvipit. Et Spiritum ex 
Patre affirmamus procedere, a Filio autem dari. 


NOTAE. 
(2) Huc usque editio Joh. Wogelini, Auguste Vindelicorum A. 1011, in 8 vo. Que sequuntur, nuno 


primum prodeunt. 


695 MICHAELIS PSELLI 696 


12. De ratione communicationis idiomatum. 

Attende, domine mi, vocabulis ; valdeenim diffi- 
cilis res est et necessaria : quamobrem et pluribus 
a me tibi quantum fas erit exponetur Scire opor- 
tet,imperator augustissime, quod quando dicimus 
divinitatem et humanitatem, totam (3) naturam 
significamus divinitatis et totam naturam humani- 
tatis. Quando autem dicimus Deum et hominem, 
non semper integras denotamus naturas, sed quan- 
doque etiam hypostasin et personam. Si igitursim- 
pliciter dicam, Credo in Deum,nec quidquam aliud 
addam,totam significavi deitatem.Cum autem dico: 
Deus homo factus est, non deitatem totam significo, 
sed tantum Filium. Ac vicissim si dicam, Deus ho. 
minis causa carnem induit, totum significavi genus 
humanum. Cum autem dico : Homo erat tn regione 
Ausitide, solum Jobum innuo. Diligenter attende 
huie doctrine capiti. Quandoquidem igitur Dornini 
nostri Jesu Christi duas confitemur naturas, divini- 
tatem ethumanitatem,unam agnoscimus personam 
ex utrisque compositam. Cum porro ipsas naturas 
consideramus,divinitatem ethumanitatem dicimus. 
Cum vero compositam ex naturis hypostasin, ab 
utraque Christum vocamus Deum et hominem estque 
Deum carneindutum.Aliquando autem Deum modo 
et Filium hominis appellamus, et nec Deum modo 
cum dicimus, sejungimus ab homine, nec quando 
Filium vocamushominis eum aDeoseparamus:idem 
enim et Deus integer et integer homo cst. At cum 
dicimus deitatem,non una nominamus humanitatis 
proprietates : neque enim affirmamus deitatem esse 
passibilem vel creatam. Uti nec vicissim quando 
dicimus humanitatem,sub ea intelligimus proprie- 
tates divinitatis, neque enim humanitatem atfirma- 
mus esse increatam. Sed circa persone unitatem 
aliter res se habet. Audacter siquidem separatim 
contitemur Christuni Deum,iterum separatim homi- 
nem, nec minus conlitemur utrumque. Nam et 
Deum quando dicimus, hominem subintelligimus, 
et quando dicimus hominem, confitemur Deum. Et 
eumdem dicimus Deum passibilem,quatenus homo 
est, et puerum antesecularem et principii exper- 
lem quatenus est. Deus. Atque liec fert communi- 
cationis idiomatum ratio, quavis natura cum al- 
tera proprietates suas communicante propter per- 
sone identitatem, etillarum mutuam inter se ut ita 


(β’, Περὶ τοῦ τρόπου τῆς ἀντιδόσεως. 

Πρόσεχε, δέσποτάἀ µου, τῷ ὀνόματι, λίαν γάρ ἔστι 
καὶ δυσκολώτατον καὶ ἀναγκαιότατον, ὅθεν καὶ διὰ 
πλειόνων τοι κατὰ βατὸν ῥηθήσεται, ᾿Οφείλει εἰδέναι, 
θειότατε βασιλεῦ, ὅτι ὅταν μὲν λέγωμεν θεότητα xal 
ἀνθρωπότητα, ὅλην τὴν φύσιν δηλοῦμεν τῆς θεότη- 
τος, καὶ ὅλην τὴν φύσιν τῆς ἀνθρωπότητος. Ὅταν δὲ 
λέγωμεν θεὸν καὶ ἄνθρωπον, οὗ πάντοτε τὰς ὁλότη- 
τας δηλοῦμεν τῶν φύσεων, ἀλλ᾽ ἴἔστιν ὅτε xai τὰς 
ὑποστάσεις xai τὰ πρόσωπα "Όταν μὲν οὖν εἴπω 
án) οὕτώὼς, Πιστεύω εἷς Θεὸν, μηδὲν ἄλλο προσ- 
θεὶς. ὅλην ἐδύλωσα τὴν θεότητα. "Όταν δὲ εἴπω, Ὅ 
θεὸς ἐγένετω ἄνθρωπος, οὗ tiv θεότητα ἐσήμανα. 
ἀλλὰ µόνον τὸ τοῦ Υἱοῦ ὄνομα. Καὶ πάλιν, εἰ μὲν 
εἴπω, 'O Θεὸς διὰ τὸν ἄνθρωπον ἐσαρχώθη, ὅλην 
ἐδήλωσα τὴν ἀνθρωπότητα. ᾿Εὰν δὲ "ro, Ανθρωπος 
ἦν ἐν τῇ χώρα τῇ Αὁσίτιδι, µόνον τὸν ᾿]ὼ6 ἐδήλωσα. 
Ηοόσεχε τῷ δόγµατι ἀχριθῶς. Ἐπεὶ οὖν τοῦ Κυρίου 
᾿Ιησοῦ Χριστοῦ δύο μὲν τὰς φσεις ὁμολογοῦμεν, 
θεότητα xal ἀνβρωπότητα, µίαν δὲ ὑπόστασιν, σύν- 
θετον ἐξ ἀμφοτέρων. "Όταν μὲν οὖν αὐτὰς τὰς φύσεις 
ἀναθρῶμεν , θεύτητ« καὶ ἀνθρωπότητα λέγομεν. 
Ὅταν δὲ ἐκ τῶν φύσεων συντεθεῖσαν ὑπόστοσιν ἐκ 
τοῦ συναµφοτέρου, Χριστὸν ὀνομάζωμεν, καὶ θεὸν 
καὶ ἄνθρωπον, καὶ Θεὸν σεσαρκωμένον, ποτὲ δὲ θεὸν 
µόνον xai Υἱὸν ἀνθρώπου. Καὶ οὔτε Θεὸν µόνον λέ- 
γοντες χωρίζοµεν αὐτὸν τοῦ ἀνθρώπου, οὔτε ἀνθρώ- 
που Ylóv κατονοµἆζοντες χωρίζομεν τοῦ θεοῦ; ὁ αὖ- 
τὸς Υάρ ἐστιν ὅλος θεὸς xai ὅλος ἄνθρωπος. θεύτητα 
μὲν γὰρ λέγοντες, οὐ κατονομάζοµεν αὐτῃ τὰ τῆς ἀν- 
θρωπότητος ἰδιώματα. Οὐ γάρ Φαμεν βεότητα παθη- 
τὴν ἢ κτιστήν. Οὐδὲ πάλιν λέγοντες ἀνθρωπότητα, 
νοοῦμεν ἐπ᾽ αὐτῆς τὰ τῆς θεότητος ἰδιώματα. Οὐ γάρ 
φαμεν ἀνθῥωπότητα ἄχτιστον. "Emi δὲ τῆς μιᾶς ὑπο- 
στάσεως οὐχ οὕτως. ᾽Αλλὰ θαῤῥούντως ὁμολογοῦμεν 
xai µόνως θεὸν καὶ µόνως ἄνθρωπον, xai τὸ cuvau- 
φότερον Χριστόν. ᾽Αλλὰ xal θεὸν λέγοντες καὶ ἀν- 
θρωπον νοοῦμεν, καὶ ἄνθρωπον Ἀλέγοντες xal θεὸν 
ὁμολογοῦμεν, xai τὸν αὐτὸν λέγομεν καὶ τὸν θεὸν 
παθητὸν, καθ) ὃ ἄνθρωπος, καὶ παιδίον προαιώνιον 
καὶ ἄναρχον, καθ) ὃ θεός. Ka! οὗτός ἐστιν ὁ τρόπος 
ἀντιδόσεως ἑκατέρας φύσεως ἀντιδιδούσης τῇ ἑτέρᾳ 
τὰ ἴδια διὰ τὴν τῆς ὑποστάσεως ταυτότητα, καὶ τὴν 
εἰς ἄλληλα αὐτῶν περιχώρησιν. Τοῦτο, δέσποτά µου, 
πλάνην ἐμποιεῖ πολλὴν τοῖς αἱρετικοῖς, μὴ δυναμέ- 
νοις διαγνῶναι τὸ βάθος τῆς οἰχονομίας. 


dicam permeationem. In hoc, mi domine, multa errant heretici, durn cconomis in Christo profundita- 


tem dignoscere nequeunt. 


13. De divina unione. 

Nosse debes, domine mi atque imperator, quod 
natura divina integra est in qualibet persona deita- 
lis, integra in Patre, in Filio integra, et integra in 
Spiritu sancto.Cum itaque incarnatus est ex sancta 
Trinitate,Filius nempe Dei, integram ac perfectam 
docemus naturam deitatis in unam personam uni- 
tam eese cum integra natura humana : neutiquam 
vero dicimus tres personas sancte deitztis omnibus 


t^. Περὶ τῆς θείας ἐνώσεως. 

ἸΟφείλεις εἰδέναι, δἑσποτάἆ µου βασιλεῦ, ὡς ἡ τῆς 
θεότητος φύτις πᾶσα τελείως ἐστὶν dv ἑκάστῃ τῶν 
αὐτῆς ὑποστάσεων, πᾶσα ἐν Ἡατρὶ, πᾶσα ἐν 1ἱῷ, 
πᾶσα ἓν ἁγίῳ Πνεύματι. Kat ἓν τῇ ἐνανθρωπέσει οὖν 
τοῦ ἑνὸς τῆς ἁγίας Τριάδος Υ]οῦ τοῦ θεοῦ, πᾶσαν 
xai τελείαν δογµατίζομτν τὴν φύσιν τῆς θεότητος ἐν 
pig τῶν αὐτῆς ὑποστάσεων ἔνωθηναι πάσῃ τῇ ὁν- 
θρωπίἰνῃ φύσει. Οὐ μὴν Λέγοµεν, ὅτι αἱ τρεῖς ὑπο- 


NOTE. 
(3) i. e. Deum universe, tribus constantem personis, et totum genus humanum. 


607 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


698 


στάσεις τῆς ἁγίας θεότητος πάσχις ταῖς τῆς ἀνθρω- A personis humanis unitas esse personaliter, integre 


πὀότητος ὑποστάσεσι καθ’ ὑπόστασιν ἠνώθησαν. Πάσῃ 
ὃξ τῇ ἀνθρωπίνῃ φύσει φαμὲν ἑνωβῖναι πᾶσαν τὴν 
τῆς θεότητος οὐσίαν. Κατ οὐδένα γὰρ λόγον χεχοι- 
νώνηκεν ὁ Πατὴρ καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἄγιον τῇ σαρχώ- 
git τοῦ θεοῦ Δόγου, εἰ μὴ κατ εὐδοχίαν καὶ βούλι- 
σιν. Ἠᾶσα οὖν d φύσις οὐ xarà μερῶν ἐν τῇ τοῦ 
Χριστοῦ ὑποστάσει συνεργεῖται τῷ θεῷ. 

ιδ’. Περὶ φύσεως ἀπαθείας. 

Ὀφείλεις ὁμολογεῖν ὅτι ἡ φύσις τοῦ Λόγου ἔσαρ- 
κώθη fot ἠνώθη σαρχ/. Οὐ μὴ ὅτι ἡ φύσις τοῦ Λό- 
γου ἔπαθε capxi, ἀλλ᾽ ὅτι ὁ Ἀριστὸς ἔπαθε capxl- ὅτι 
μὲν γὰρ 6 θεὸς ἄνθρωπος Ἴέγονε, xal ἄνθρωπος ὁ 
8:5; ὁμολογοῦμεν. Καὶ ὅτι dj θεότης Πνώθη τῇ àv- 
θρωπότητι ἐν µιᾷ τῶν αὐτῆς ὑποστάσεων, µεμµαθή- 
Χαμεν, ὅτι δὲ di θεότης ἄνθρωπος γέγονεν, ἢ ἑνην- 
θᾳώπΊσεν, οὐδαμῶς ἀκηκήαμεν. 'Emei δὲ οὖν δύο 
Φύσεις τοῦ Χριστοῦ, δύο αὐτοῦ xal τὰ θελήματα 


$ 4 
Άχντως τὰ φυσικὰ, καὶ θελητικός ἐστιν ὁ αὐτὸς xac' 


ἄμφω τῶν αὐτοῦ φύσεων. Tw γὰρ φυσικῶς ἐνυπάρ- 
χ2υσαν ἡμῖν θελητικὴν δύναμιν ἀνέλαθε. Δύο οὖν καὶ 
τὰς ἑνεργείας αὐτοῦ φαμεν' εἶχε μὲν γὰρ, ὡς μὲν θεος 
καὶ τῷ lari ὁμπούσιος, τὴν θείαν ἐνέργειαν, xal ὡς 
ἄνθρωπος γενόμενος xal ἡμῖν ὁμοούσιος, τῆς ἀνθρω- 
πίνης φύσεως τὴν ἐνέργειαν. 


ιε’. Τίς ὁ θεός, 

Οὔτε ὁ οὐρανὸς θεὸς, οὔτε ὁ ἥλιος, οὔτε ἄλλο τι τῶν 
ὁρωμένων, ἀλλ᾽ οὐδὶ ὁ πολυτίµητος καὶ πολυθρύλλη- 
τος νοῦς' οὐδὲ ἴδέχ τις κατὰ Πλάτωνα χωριστὴ σω- 
µάτων, àÀÀ' οὐδὲ φύσις ὅλως ἐγκόσμιος, ἀλλ᾽ οὐδὲ 
ζωὴ, οὐδὲ φῶς, οὐκ ἀσωματότης, οὐκ ἁὑλία, οὔτε 
αἰσθήσει θεατὸς οὖτε vip ληπτός' ἀλλά τις ἕτέρα 
φύσις ἀνεξερεύνητος, καὶ αὐτοῦ δύναμις, fj τε φρου- 
ρητικὴ fj τε ζωογόνος, ἢ τε ἀναγωγικὴ, καὶ ἁπλῶς 
πᾶσαι al δυνάµεις αὐτοῦ ἄπειροί εἶσι xal ἀνέ- 
Χληπτοι, vai αὐτὸς ἄπειρος xal κατὰ ἀρχὴν xal κατὰ 
τέλος. Kal τὸ plv ἄνω αὐτοῦ ἄναρχον ὀνομάζεται, 
τὸ δὲ κάτω ἀτελεύτητον, τὸ δὲ ἔύμπαν αἰώνιον, "Απει- 
pos οὖν τὴν δύναμιν ὁ θεὸς, ἄναρχός τε καὶ ἀτελεύση- 
τος καὶ αἰώνιος. Τοῦτο δὲ xal ὁ Θεολόγος Γρηγόριος 
τῷ ὄντι θεολογικῶς διορίζεται. 


tq. Hi οἵδε Θεὸς τὰ µεταθαλλόμενα πράγματα. 


Οὐχ ὡς ἔχει τὰ πράγµατα γινώσχει ὁ θεὸς ταῦτα, 
&AX ώς ἔστιν αὐτὸς κατ’ οὐσίαν. Olóv slot τὰ πρά- 
γματα μεριστὰ, ὁ δὲ θεὸς ἀμέριστος' ἀμερίστως 
οὖν οἶδε τὰ µεριστά. Καὶ πάλιν τὰ πράγµατα ἀλλοι- 
ωτὰ καὶ μεταθλητὰ, ὁ δὲ θεὸς ἀναλλοίωτος xal ἆμε- 
τάθλητος ἀναλλοίωτος οὖν οἵδε τὰ ἀλλοιωτὰ, xal τὰ 
μεταθλητὰ ἀμεταθλήτως. Οὕτως xx! τὰ ὑπὸ χρὄνον 
αἰωνίως οἵδε, xal τὰ ἑνδεχόμενα ἀνχγκαίως, καὶ τὰ 
σωματικὰ ἀσωμάτως"' λλλ' οὐκ ἐπειδὴ γινώσχει ὁ 
θεὸς ἀσωμάτως τὸ σῶμα, ἡλλοιώθη ἐκεῖνο καὶ ἀσώ- 
µατον γέγονεν. "AX dj μὲν τοῦ θεοῦ γνῶσις κατὰ 
τὴν ἰδίαν ὕπαρξιν γινώσκει τὰ πράγµατα. ᾿Εκείνων 
Bi ἔκαστον μένει ὅπερ ἐστί. Πρὸς γοῦν τοὺς ἀποροῦν- 
τας xal λέγοντας εἰ ᾖδει ὁ θεὸς τὸν ᾿Αδὰμ τὰ ἐἑντε- 


vero nature humaneintegram Deitatis substantium 
unitam esse affirmamus. Nulla enim ratione Pater 
et Spiritus sanctus cum incarnatione Verbi com- 
municavit, nisi complacendo et volendo. Integra 
igitur natura, nec pars ejus tantum in Christi per- 
sona operatur divina operatione. 


14. De nature divinz impassibilitate. 


Fateberis utique naturam Verbi incarnatam sive 
carni unitam esso. Non ideo natura Verbi passa est 
in carne, sed Christus in carne passus est : Deura 
erim hominem et hominem Deum [factum esse 
confiteniur.Didiecimus quoque divinitatem esse uni- 
tam humanitati ia una persona humana : deila- 


D tem autem horminem esse factam, vel incarnatam, 


aut humana indutam natura neutiquam audivi- 
mus. Cum vero dus sint Christi nature,etiani due 
sunt ejus naturales voluntates, et ipse voluntate 
gaudet secundum utramque naturam, siquidem et 
facultatem volendi, que nobis naturaliter inest, 
assuinpsit. Duplices igitur et operationes ipsius 
esse affirmamus. Ut Deus enim et consubstantialis 
Patri divina gaudet operatione,sed tanquam homo 
factus et consubstantialis nobis, humane operatio- 
nis non est expers. 
45. Quis Deus. 

Neque colum Deus, nec sol, neque aliud quid- 
quam eorum qu& cernuntur,sed neque honoratis- 
sima ac celebratissima hominum vocibus mens, 
neque idea & corporibus, ut docet Plato, separata 
8ο sejuncta, neque natura mundi, neque vita aut 
lumen,neque incorporalitas,ut ita dicam,et imma- 
terialitas. Neque sensu visibilis neque mente per- 
ceptibilis est, sed alia imperscrutabilis natura, et 
potentia ejus, conservatrix datrixque vite et pro- 
ductrix, et semel ut dicam, omnes ipsius faculta- 
tes infinite sunt et principii ratione el finis. Átque 
illius quidem respectu sine principio esse dicitur, 
rutione hujus vero sine fine, hoo est omnino eeter- 
nus. Infinita igitur potestate Deus, et principii 
finisque expers οἱ eternus est : quod et Gregorius 
Theologus vere theologice docuit. 

10. Quomodo prascit Deus res mutationibus 
obnozias ? 

Non quales sunt res tali cognitione cogaoscit eas 


D Deus ; sed quali ipse est essentia. Sic, v. g., res sunt 


partibus divisibiles ; Deus partium et divisionis ex- 
pers : res itaque partibus divisibiles impartibili ra- 
tione cognoscit.Porro res sunt alterationi et muta- 
tioni obnoxise ; Deus inalterabilis et haud mutabi- 
lis : mutabilia igitur et alterabilia cognoscit inal- 
terabiliter et immutabiliter. lta. etiam res tempo- 
rariag seterna& cognoscit ratione ; corpora item 
ratione incorporali. Non autem ideo quia Deus 
corpora incorporali ratione cognoscit, ideo corpus 
mutatur, fitque incorporale. Sed Deus quidem 
gcientia sua res pro divine essentie ratione cognos- 
cit; illarum autem quelibet quod eet manet. Ad 





699 


MICHAELIS PSELLI 


100 


hos igitur qui movent dubium, quzeruntque si Deus À ταλµένα παραθῆναι, πῶς εἶχος ἦν ἐκεῖνον γενέσθα. 


presciverit Adamum mandata esse transgressurum, 
quomodo fieri potuerit ut. Adamus non peccarel ? 
Quod enim Deus prescivit, id protoplastus quomo- 
do potuit evitare ?.Ad hoc dubium in promptu tibi 
sit respondere, quod propria Deus virtute novit et 
que sunt et qua futura sunt, nec mutantur tamen 
res, etsi ille perfectiore illas ratione scit. Quando- 
quidem igitur sciebat Adamum fuisse prolapsurum 
in peccatum, ejus cognitio non fuit homini causa 
peccandi. Non enim eripuit ei equilibritatem ad 
opinandum, et boni si vellet eligendi facultatem : 
sed Deus quidem sciebatquid futurum esset, Adamo 
autem non erepta erat animi ad bonum inclinandi 
potentia. EL Adamus quidem ad contraria indefinito 
modo se habebat : Deus autem indefinitum definita 
cognoscebat ratione. Sicut enim corpus incorpora- 
liter, sic et indefinitum definite novit. 
17. Quodnam primum elementum, a quo mundum 
condere cepit Deus? 

Moyses quidem, qui Deum vidit, collo simul et 
terre primum locum assignat in mundi originibus. 
Inter Grecorum vero sapientes alii aliud opinati 
sunt. Nonnulli enira terram preferunt tanquam 
centrum circuli colestis, quod etiam in plano cen- 
trum sit circulo prius et antiquius. Alii universum 
mundum distinguunt in quatuor elementa,et quin- 
tum ethereum genus corporis : quatuorque illa sub 
ethere disposita, pulcherrimum vero etheree na- 
ture colum primum omnium factum esse affir- 
mant. Qui vero factum mundum haud obscure ne- 


gant, universum simul exsistens congruenter pro- C 


prie opinioni statuunt. Eas autem potius existi- 
mare primo loco factum ccelum, utpote corpus 
presiantius, et quod caetera complectitur atque 
comprehendit. 


18. Unde homines notionem Dei acceperint ? 

Notionem Dei hauserunt homines ex ordine 
rerum,ex nature equalibus legibus, ex providentia 
ad omnia pertingente. Magnorum enim luminum 
ortus et occasus iisdem temporibus eodem semper 
se babens modo, et cursus siderum eamdem ser- 
vantes rationem, et circumrotatio codi circularis 
omnia colligens ac constringens, aliaque que in 
aliis corporibus consimiliter se hubent, predicant 
esse quemdam qui universi curam gerit eique pro- 
videt. Si enim forte et casu mundus coaluisset, 
partes ejus sine ordine et ratione ferrentur : nunc 
vero motus universi certo numero et ordine cons- 
titutus, et quod nihil sine ratione vel movetur vel 
quiescit, sed omnia facile ac commode regi se 
patiuntur, Deum nobis universi factorem condito- 
remque demonstrant. 


19. Pluresne sint angeli an homines ? 
Pauciores multitudine sunt angeli quam homines. 
Vide enim quomodo numeri omnes quo propriores 
sunt unario, eo minores sunt numeris longius ab 
illo distuntibus.Uti binarius, ternarius et quaterns- 
rius minores sunt vicenario et tricenario. Sicut 


ἀναμάρτητον; Ὁ γὰρ ἐγίνωσκεν ὁ θεὸς, πῶς ὁ πρωτό- 
πλαστος ὑπερθῆναι ἠδύνατο . Ηρὸς γοῦν τοὺς τοῦτο 
ἀποροῦντας ἀποκρίνου εὐθὺς, ὅτι ὁ θεὸς κατὰ τὴν 
ἰδίαν ἰδιότητα οἶδε xai τὰ γενόµενα xai τὰ γενησό- 
μενα. Καὶ πάλιν οὐκ ἀλλοιοῦται τὰ πράγματα, εἰ 
ἐκεῖνος κρειττύνως αὐτὰ ἐπίσταται' Ἐπειδὴ τοἶνων 
ἠπίστατο ὅτι πεσεῖτι ὑπὸ τὴν ἁμαρτίαν ὁ ᾿Αδὰμ. 
οὐχ ἡ γνῶσις αὐτοῦ αἰτία τῆς ἁμαρτίας τῷ ἀνθρώπῳ 
ἐγένετο. Οὐ γὰρ ἀφείλετο αὐτοῦ τὴν ἰσοῤῥοπίαν τῆς 
γνώμης xai τὴν τοῦ καλοῦ αἴρεσιν, εἴπερ ἐθούλετο, 
ἀλλ᾽ ὁ μὲν θεὸς ἠπίστατο τὸ ἐσόμενον, τῷ δὲ ᾿Αδὰμ 
οὐκ ἀφπρέθη ἡ ἐπὶ τὸ χαλὸν ὁρμή. Καὶ ὁ μὲν ᾿Αδὰμ 
ἀόριστον εἶχε τὴν ἐπὶ τὰ ἑναντία ῥοπὴν, ὁ δὲ θεός 
ὠρισμένως ἐγίνωσκε τὸ ἀόριστον. Ὡς γὰρ τὸ σῶμα 
ἀσωμάτως οἶδεν, οὕτω μὲν xai τὸ ἀόριστον topta- 
μένως. 


tz. ᾽Απὸ ποίου πρώτου στοιχείο» ἧἤρξατο τὸν χόσμον 
ποιεῖν ὁ θεός. 

Μωυσῆς μὲν ὁ θεόπτης οὐρανῷ ἅμα xai d$ τὰ 
πρεσθεῖα δίδωσι τῆς τοῦ κόσμου γενέσεως. Tov δὲ 
παρ) Ἕλλησι σοφῶν ἄλλοι ἀλλῶς φήθησαν. Οἱ μὲν γὰρ 
τὴν γῆν πρῶτον παράγουσιν ὡς κἔντρον τοῦ οὗὖρα- 
νίου κύχλου, ἐπεὶ καὶ τοῦ ἐπιπέδου χύκλου τν xiv- 
τρον πρεσθύτερον. Ἕτεροι δὲ εἷς τὰ τέσσαρα στοι- 
χεῖα καὶ τὸ πέµπτον σῶμα τὸ αἴθέριον τὸν σύµπαντα 
διαιροῦντες χόσµον καὶ τὸ τετράστοιχον ὑπὸ τοῦ 
αἰθέρος διοικεῖσθαι νοµίζοντες. Τὸ κάλλιστον δὲ τοῦ 
αἱθέρος ὁ οὐρανὸς, ὅν πρῶτον τούτων Ὑεγενη- 
σθαί Φφασιν. "Όσοι δὲ ἀγέννητον τὸν κόσμον σαφῶς 
ἀπεφήναντο ὁμοῦ τὸ πᾶν εἶναι ἀκολούθως ἑαυτοῖς 
λέγουσι, Asi δὲ μᾶλλον οἵεσθαι τὸν οὗρανὸν πρῶτον 
γεγενῆσθαι, ὡς καὶ κρεῖττον σῶμα xal τῶν ἄλλων 
περιληπτικόν. 


(η Πόθεν ἔννοιαν ἔσχον θεοῦ άνθρωποι ; 

"Evvotav Écys Θεοῦ ἄνθρωπος ἀπὸ τῆς τῶν ὄντων 
τάξεως, ἀπὸ τῆς ἰσονομίας τῶν φύσεων. ἀπὸ τῆς εἷς 
τὰ πάντα διοικούσης προνοίας. Ἡ τε γὰρ τῶν µεγά- 
λων φωστήρων ἀνατολὴ καὶ δύσις ἐν τοῖς αὐτοῖς χαι- 
ροις ἀεὶ ὁμοίως ἔχουσα, καὶ οἱ τῶν ἀστέρων δρόμοι 
τὴν ταυτότητα σώζοντες, καὶ ἡ τοῦ οὐρανοῦ περι- 
φορὰ xal περίοδος χυχλοτερὴς πάντα σφίγγουσα καὶ 
συνδέουσα, χαὶ τ᾽ ἄλλα ὡσαύτως ἔχοντα ἐν ἀλλήλοις 
σώμασι, προνοητήν τινα τοῦ παντὸς εἶναι ἀναχηρύτ- 


D τουσιν. Et γὰρ τυχαία xal αὑτόματος ἦν d τοῦ xóc- 


µου σύμπλεξις, Tv ἂν καὶ τὰ µέρη τοῦ χόσµου ἁτά- 
χτως xxi ἁλόγως φερόµενα. Νῦν δὲ ἡ εὕρυθμος τοῦ 
παντὸς κίνησις, καὶ τὸ μηδὲν ἁλόγως f| τὴν χίντσιν 
ἔχειν fj τὴν ἡσυχίαν, ἀλλὰ πάντα εὐαγώγως ἠνιοχεῖ- 
σθαι, τὸν θεὸν ἡμῖν ἀναδείχνυσι ποιητὴν τοῦ παντὸς. 


ιθ’, Ἡότερον πλείους οἱ ἄγγελοι fj οἱ ἄνθρωποι. 
Ελάττους τῶν ἀνθρώπων κατὰ τὸ πλῆθος οἱ &ys- 
λοι. Σκόπει γὰρ, ὅτι πάντες οἱ ἀριθμοὶ οἱ πλησιᾶ- 
ζοντες τῇ µονάδι, ἑλάττους εἶσι κατὰ τὸ ποσὸν τῶν 
ποῤῥωτέρων ἀριθμῶν. Otov ἡ δνὰς, ἡ τριὰς καὶ 1) τε- 
τρὰς ἁλαττότεραί εἷσι τῶν εἴκοσι καὶ τριάκοντα. "Do- 


101 


ΡΕ ΟΜΝΙΒΑΒΙΑ DOCTRINA. 


102 


περ οὖν ol ἐγγύτεροι τῆς ἑνάδος ἀριθμοὶ ἐλάττους A igitur propiores unario rumeri sunt minores, 


εἰσὶν, οἱ δὲ ποὀῥωτέρω, πλείους, οὕτως οἱ ἐγγύτεροι 
τοῦ ἑνὸς xai µόνου θεοῦ, ἔλαττον ἔχουσι τὸ ποσὸν 
οἱ δὲ ποῤῥωτερω, πλέον. ᾿Εγγύτεροι δὲ τοῦ θεοῦ &y- 
Ύελοι, ἀρχάγγελοι, καὶ al περιχείµεναι δυνάμεις, 
ποῤῥωτέρω δὲ ol ἄνβρωποι, Ὥστε πλείους εἰσὶ τῶν 
ἀγγέλων ot. ἄνθρωποι, ὄθεν xal ol μὲν ἄγγελοι ἤδη 
κατὰ τὸν ἀριθμὸν ἑπερατώθβησαν, τοῖς δὲ ἀνθρώποις 
εἷς τὸ ἄπειρον προχεῖται ἡ Ύεννησις. Σταθήσεται δὲ 
αὐτὴ κατὰ τὸν τῆς συντελείας καιρόν. 


x', Περὶ νοῦ. 
02 πᾶς νοῦς µετέχεται ὑπὸ πάσης ψυγῆς. Ὁ δὲ 
πρῶτος νοὺς ὑπ᾿ οὐδεμιᾶς ψυχῖς μεβεγτός ἐστιν. Ὅ 
Υὰρ ὑπὲρ πάντα τὰ ὄντα νοῦς xal παντων Δημιουρ- 


longius vero remoti majores et numerosiores, sic 
quie uni et soli Deo propiora sunt, eadem pauciora 
quoque sunt ; que vero longius distant, plura sunt 
numero. Propiores autem Deo sunt angeli, archan- 
geli, et his proxime protestates. Longius ab illo 
absunt homines. Igitur plures sunt homines quam 
angeli, unde et angelorum nurnerus jam est finitus 
et cireumacriptus, hominum vero generatio in in- 
finitum effunditur, qua tamen et ipsa sistetur in 
seculorum consummatione. 
20. De mente. 

Non qualibet mens ab anima quacunque partici- 
patur. Principalis mens a nulla unima parlicipari 
potest. Que enim omnibus rebus mens prestantior 


(9c, πῶς ἂν ὑπὸ ψυχῆς µετασχεθείη τινός ; Ἡασης pj est, et omnium opifex, quomodo ab anima ulla par- 


Υὰρ νοερᾶς πληθύος xai τοῦ πλήθους τῶν νοῶν ἡγεῖ- 
xal τις νοῦς. Καὶ ἆμεβεχτος καὶ πρῶτος μὲν νοὺς 
οὗτος ἔστι καὶ ἀνομάζεται. Μετὰ δὲ τὸν ἀμέθεκτον 
νοῦν, Ó μεθεχτὸς μὲν, οὐχ ὁ ἐγκόσμιος δὲ, ἀλλ) ὁ 
ὑπερχόσμιος καὶ χωριστὸς τοῦ κόσμου, εἶτα ὁ ἐγκό- 
σµιος, ᾿Επεὶ χατὰ τοὺς τῶν Ἑλλήνων λόγους καὶ αὖ - 
τὸς ὁ χόσµος ἔμψυχος ἅμα xal ἕννους ἐστί. Kai ἡ 
ἑγχόσμιος quy) οὐκ εὐθὺς μετέχει τοῦ ὑπερχοσμίου 
νοὸς, ἀλλὰ πρώτως τοῦ ἐγκοσμίου. Ἔστιν οὖν ἡ τάξις 
xai ὁ ἀριθμὸς xal τὰ ὀνόματα οὕτως. Ὁ ἀμέβεκτος 
νοῦς, ὁ ὑπερχόσμιος, xal ὁ ἐγχόσμιος. 


κα’. "Ett περὶ νοῦ. 

liac νοῦς ἑαυτὸν vost. ᾽Αλλ) ὁ πρῶτος νοῦς xal 
ἀμέθεχτος ἑαυτὸν µόνον. Οὐδὲ γὰρ ἔχει τι πρὸ αὐ- 
τοῦ, ἵνα ἐχεῖνο νοήσῃ. Τὰ δὲ μετ αὐτὸν οὐκ ἂν 
νοήσειεν. ἸΑλλ᾽ ἔχει τούτων τὴν νοήσιν ἀνοησίᾳ 
κρείττονι νοήσεως. Καὶ ἔστιν, ὅτι οὖτος νοῦς, νοῦς 
ἅμα καὶ νοητόν. Νοῦς μὲν ὡς νοῶν ἑαυτὸν, νοητὸν 
δὲ, ὡς νοούµενον ὑφ᾽ ἑαυτοῦ. 'O δὲ μετὰ τὸν ἀμέ- 
θεχτον μεθεκτὸς νοῦς ἑαυτόν τε ἅμα νοεῖ, xal τὸν 
πρὸ αὐτοῦ νοῦν. Πᾶς γὰρ νοῦς 7j ἑαυτὸν vost, ἤ τὸ 
ὑπὲρ ἑαυτὸν, ἤ τὸ μεθ ἑαυτόν. ᾽Αλλ’ st μὲν τὸ μεθ) 
ἑαυτὸν voti, κατὰ τὸ χεῖρον ἐπιστρέφει, E! δὲ τὸ 
ὑπὲρ ἑαυτὸν νοεῖ, εἰ μὲν διὰ τῆς ἑαυτοῦ γνώσεως, 
ἑαυτὸν ἅμα κἀκεῖνο γνώσεται. El δὲ ἐχεῖνο µόνον 
ἑαυτὸν ἀγνοήσει νοῦς Gv. 'Αλλὰ τὸ πρὸ ἑαυτοῦ γι- 
νώσκων, γνώσεται καὶ ἑαυτόν. "Εστιν ἄρα xol ἐν τῷ 


ticipetur ? Omnis enim intelligibilis multitudinis et 
multitudinis mentium princeps est mens quedam 
nullius anime particeps. Atque hec prima mens est 
et nominatur. Post hanenullius participem anime 
suocedit mengnon mundana quidem,sed supramun-. 
dana et & mundo separabilis. Deinde mundana, 
nam, secundum Grecorum sententiam, ipse etiam 
mundus anima ac mente preditus est. Et anima 
mundi non statim continet supramundanam men- 
tem, sed primo mundanam. Ordo igitur et numerus 
atque nomina sic se habent : mens cujus nulla ani- 
ma compos et particeps fleri potest, tum mens au. 
pramundana ac denique mundana. 

21. Iterum de mente. 

Omnis mens seipsam intelligit. Sed prima mens 
qua a nullo participatur, se intelligit solam. Neque 
enim habet aliquid se prius, quod intelligat. Qui 
vero post sunt, non quidem intellexerit, sed habet 
eorum cognitionem sine intelligentia, per genus 
perceptionis quod intelligendi actu est prestantius. 
Ac mens talis intellectus simul est et intelligibile. 
Intellectus quidem, quatenus se ipseintelligit,intel- 
ligibile vero, quatenus a seipso intelligitur. Quae 
hinc post imparticipabilem mentem mens participa- 
bilis succedit,seipsam simul intelligit et illam prio- 
rem 86 ipea mentem. Omnis enim mens vel intel- 
ligit seipsam, vel quod supra se, vel quod infra ac 
post se est. At quando hoc quod infra se est intel- 
ligit, ad deterius se convertit. Quando autem intel- 


vip νοητὸν, xai ἐν τῷ νοητῷ νοῦς, xal ὁ μὲν ὁλικώτε- ] ligit id quod supra se est,atque per suiipsius cogni- 


poc, ὁ δὲ µερικώτερος. 


tionem, seipsam pariter et illud cognoscet : si vero 


illud solum, seipsam ignorabit -2entem esse. Sed utique dum id quod se prius est cognoscit, cognos- 
cet etiam se ipsam. Est *gitur et in mente intelligibile, et in intelligibili mens sive intellectus alius uni- 


versalior, particularior alius. 
x', "Ext περὶ νοῦ, 

Ilác νοῦς καὶ τῆν οὐσίαν xal τὴν δύναμιν xal τὴν 
ἐνέργειαν, αἰώτια ἔχει. Ὅλη γε Rua ἐστὶν ἡ οὐσία 
τοῦ νοῦ καὶ οὔτε αὔξεται οὔτε µεγεθύνεται, οὐδὲ ὃ 
σήµερον ἔστι χθὶς οὖκ ἦν. Καὶ ἡ νόησις δὲ αὐτοῦ 
ὁμοία ἐστὶ τῇ οὐσίᾳ. Ἡληριστάτη γὰρ καὶ ὅλη, xal 
ὁμοῦ πάντα voti, xal οὔτε τὸ παρεληλυθὸς ὁρᾷ, οὔτε 
τὸ µέλλον ὡς ἐσόμενον οἵδεν, ἀλλ’ dy τῷ ἐνεστῶτι 
πάντα olósv, οὐ κινούμενος, οὐ συλλογιζόµενος, οὐχ 


22. Iterum de mente. 

Mens essentiam, potentiam etoperationem eterna 
habet. Essentia mentis simul tota est, neque auge- 
tur neque in majorem magnitudinem crescit,neque 
quod hodie est heri non erat, et intellectio ejus es- 
sentia est similis. Plenissima enim et tota intelligit 
et omnes res simul, et neo preterita tanquam pre- 
terita, neque futura tanquam futura cognoscit, sed 
omnia intelligit tenquam presentia : non movetur 





7103 


MICHAELIS PSELL! 1704 


neque unum ex alio colligit neque ut anima ponit Α ὥσπερ 1; ψυχὰ προτάσεις τιθεὶς xxi ἐπάγων συµπε- 


premissas ex quibus inducat conclusiones, sed si- 
mul scit omnia. Cum enim immobilis sit, neca tem- 
pere mensuratur, neque quoad essentiam neque 
quoad operationes. Quod si igitur essentia ejus 
eterna et eterna est operatio, etiam media inter 
has potentia eternam subsistentiam sortita est. 


23. De menle. 


Omnis mens est substantia partes nullas habens. 
Quod enim caret magnitudine, neque est corpus, 
nec movetur, omnino etian in partes dividi nequit. 
Quidquid enim in partes dividitur, dividitur vel 
magnitudinis vel multütudinis ratione. Quoniam 
vero mens omni modo sempiterna, et corporibus 
sublimior est, partes etiam nullas habet. Unde ve- 
ro constat rientem non esse corpus ? Quoniam se 
ipsa intelligit, atque in seipsam reflectitur. Corpus 
enim seipsuin intelligit nullum. Unde porroconstat 
eternam esse mentem ? Quoniam intelligentia ejus 
non partibusdivisa est, sed quemadmodum essentia 
in perenni identitate manet.Omnia porro gubsisiere 
facit mens, non qualiscunque quidem, sed illa im- 
participabilis et effectrix mundi. Facit autem sub- 
Bistere in primis quidem propria et mutationi nulli 
obnoxia, deinde etiam mutabilia et temporaria, 


ράσματα, &ÀÀ' bv τῷ ivi πάντα ἐπιστάμενος. ᾿Ακί- 
νητος γὰρ ὢν, οὐκ ἂν ὑπὸ χρόνου μετρεῖτο, οὔτε 
κατὰ τὶν οὐσίαν, οὔτε κατὰ τὴν ἑνέργειαν. El οὖν 
καὶ ἡ οὐσία τούτου αἰώνιος καὶ dj ἑνέργεια, xai 1 
µέση τηύτων οὖσα δύναμις αἰωνίαν τὴν ὑπόστασιν 
ἐχκληρώσατο. 

xy'. Περὶ νοῦ. 

Hac νοῦς οὐσία ἐστὲν ἀμέριστος. Τὸ γὰρ μὴ ἔχει 
μέγεθος, τὸ pij; ὃν σῶμα, τὸ μὴ κινούµενον πάντως 
καὶ ἀμέριστον. Πᾶν γὰρ τὸ μεριζύμενον ἤ κατὰ τὸ 
μέγεθος µερίζεται, ἤ κατὰ τὸ πλῆθος. E: δὲ ὁ νοῦς 
κατὰ πάντα αἰώνιος καὶ ἐφπίχεινα σωμάτων, ἁμέρι- 
στος ἄρα ἐστί. Ιόθεν δέ; ὅτι ἀσώματος ὁ νοῦς, ὅτι 
ἑαυτὸν νοεῖ, καὶ πρὸς ἑαυτὸν ἐπιστρέφει, σῶὤμα γὰρ 


[| αὐτὸν οὐδὲν νοεῖ, Πόθεν δὲ δῆλον, ὅτι αἰώνιον ; "Ott οὗ 


µερἰζεται dj νόησις αὐτοῦ, ἀλλ’ iv ταυτότητί ἐστι 
διηνεχεῖ, ὥσπερ ἡ οὐσία. Ἔστι δὲ πάντων ὑποστάτης, 
οὐχὶ πᾶς νοῦς, ἀλλ᾽ ὁ ἀμέρεκτος xai δημιουργὸς 
Χόσμου. Ὑφίστησι δὲ προσεχῶς μὲν τὰ ἴδια καὶ 
ἀμετάθλητα, εἶτα δὲ val τὰ μεταθλητὰ, καὶ ἔγχρονα, 
οὐχ ὅτι τὰ μὲν πρῶτα ποιεῖ, τὰ δὲ ὕστερα, ἀλλ’ ἐν 
μιᾷ ῥοπῇ ἄπαντα. Εκεῖνα δὲ κατὰ τὴν ἑαυτῶν τάξιν 
καὶ ἴδιότητα Ἱρόεισι, τὸ μὲν κατὰ τὴν νοερὰν 
ἴδιότττα, τὰ δὲ κατὰ τὴν φυσικὴν κίνησιν. 


non tamen ita ut illa prius faciat, hec posterius : omnia enim uno facit momento. Suo porro ordine et 
secundum proprietatem suam illa procedunt, alia proprietatem intelligibilem, alia naturalem motum 


servantes. 


24. De eodem argumento. 


Mens participabilis que est post illam impartici- 
pabilem, habet in se (4) primam mentem intelligi- 
bilem, et omnium inferiorum intelligibilem cogni- 
tionem sortita est. Nam pro mensura proprie es- 
sentie et prima habet et semet inferiora. Unde 
impartioipabilem quoque illam mentem intelligibi- 
liter cognoscit : licet enim illa sit imparticipabilis, 
tamen inferioribus dat quasdam existentie suce 
perspicuas significationes.Sed et animam hec intel- 
ligibiliter cognoscit,et res naturales, siquidem non 
cognoscit res quas intelligit secundum naturam 
qua ille sunt predite, neque deterius meliora, sed 
utraque intelligibiliter. Neque rebus quas intelligit 
ge conformat, prestantiori enim non potest, et de- 


teriori non vult. Pro eua igitur quam ipsa babet p 


natura et superiora se et inferiora intelligit, neque 
ista in se, sed istorum habet causas, atque ut in- 
telligibilia intelligibiliter sic et sensibilia intelli- 
gibililer in se habet. 


25. De mente. 


Omnes species intelligibiles, ut anims, mentes, 
angeli, archunygeli, potestates et que sunt ejus ge- 
noris alia, tum in aliis invicem sunt, tum quodlibet 
est per se, neque quod inaliis invicem sunt confu- 
sionem affert, neque quod per se sunt singula, di- 


κδ’. Περὶ νοῦ. 

Ὅτι ὁ μετὰ τὸν ἀμέβεχτον νοῦς, ἥτοι à μεθεκτὸς 
καὶ τὸν πρῶτον νοῦν νοερὸν ἔχει ἐν λαυτῷ, καὶ τῶν 
pez! αὐτὸν πάντων νοερὰν τὴν εἴδησιν ἐκληρώσατο. 
Κατὸ γὰρ τὸ µέτρον τῆς ἰδίας οὐσίας xal τὰ πρῶτα 
ἔμει καὶ τὰ ὕστερα ἑαυτῷ. "Ὅθεν καὶ τὸν ἀμέθεκτον 
νοῦν νοερῶς νοεῖ. Et γὰρ καὶ ἀμέθεκτος, ἀλλ’ ἐμφά- 
σεις τινὰς δίδωσι τοῖς pet. αὐτὸν τῆς ἰδίας ὑπάρξεως. 
Καὶ τὴν Quy?» δὲ καὶ τὰ φυσιχὰ οἵα δὴ νοερῶς οἵδεν. 
Οὐ γὰρ ὡς ἔχουσι φύσεως τὰ νοούµενα, οὕτως νοεῖ. 
Οὔτε γὰρ κρειττόνως οἴδε τὰ χείρονα, οὔτε χειβόνως 
τὰ κρείττονα, ἀλλ᾽ ἁἀμφότερα νοερῶς. 0ὐδὲ γὰρ 
συμμεταθάλλει τοῖς νοουµένοις. Πρὸς μὲν γὰρ τὸ 
κοεῖττον οὐ δύναται, πρὸς δὲ τὸ χεῖρον οὐ βούλεται. 
Ὡς οὖν ἔχει φύσεως, οὕτω xa! τὰ ὑπὲρ αὐτὸν νοεῖ, 
καὶ τὰ μετ αὐτόν. Οὐ μὲν ἐκεῖνα ἔχει ἐν ἑαυτῷ, 
ἀλλὰ τὰς ἐχείνων αἰτίας. Καὶ ὡς τὰ νοητὰ νοερῶς 
ἔχει, οὕτω καὶ τὰ αἱσθητὰ νοερῶς. 


χε’. Περὶ vou. 

Πάντα τὰ νοερὰ εἴδη, olov ψυχαὶ, νόξς, ἀἆγγελοι, 
ἀρχάγγελοι, δυνάµεις, καὶ ὅσα τοιαῦτα, καὶ ἐν 
ἀλλήλοις tci, καὶ Χαβ᾽ ἑαυτὸ ἕκαστον. Καὶ οὔτε 
τὸ ἐν ἀλλήλοις σύγχυσιν ἔχει, οὔτε τῷ καθ ἑαυτὸ 
εἶναι ἕκαστον µμερισμὸν λαμθάνουσι. Φοιτᾷ oov 


NOTAE. 


(4) Hoo est, cognoscit atque intelligit illam pro suo πιοάυ]ο. 

















TOS 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


106 


Tívca διὰ πάντων, xal ἐν Σαυτῷ ἐστιν ἕκασταν. Τὰ Α visionem. Omnia igitur per omnia permeant, nec 


μὲν σώματα, xax0' ἑαυτά ἐστι ἕκαστον, xal οὐ δι 
ἀλλήλων φοιτᾷν δύναται διὰ τὴν παγωµἑρειαν. Τὰ 
δὲ ἀσώματα χαὶ νοερὰ εἴδη ἑχτὸς παχύτητος ὄντα 
µεγέβους, àv ἀλλήλων φοιτῶσι. Καὶ αὖθις 
ἀσύύγχυτα µένουσιν. Ἐν ἀλλήλοις γοῦν εἶσι πάντα 
τὰ νος2ὰ εἴδη ἠνωμένως, καὶ χωρὶς ἕκαστον διακε- 
Χριμμένως, ὥσπερ δὴ καὶ τὰ θεωρήματα ἐν μιᾶ 


Qoi. 


1 
«xt 


xq. Περὶ νοῦ. 

Π]ᾶς νοῦς πλήρης ἐστὶ τῶν θείων εἰδῶν, otov, ἄγα- 
θότητος, ὁσιότητης, δικαιοσύνης, ταυτότητος, ὁμοιό- 
τηιος xal τῶν λοιπῶν, ἀλλ᾽ ὁ μὲν θειότερος νοῦς 
ῥλυιχωτέρων deii περιεχτικὸς εἰδῶν, ὁ δὲ ταπεινό- 
τερος µερικωτέρων * οἱ μὲν γὰρ ἀνωτέρω θείαις δυ- 
νἆμεσι χρῶνται µείζοσιν, οἱ δὲ κατώτεροι πληθυνό- 
μενοι, μᾶλλον ἑλαττοῦσι τὰς δννάµεις, aq ἔχουσι. 
Τὰ γὰρ τῷ tvi συγγενέστερα ἐλαττότερα μὲν cla 
τῷ πλήθει, τῶν ὐφ) ἑαυτὰ, τῇ δυνάµει δὲ ὑπερα[ρει. 
Τὰ δὲ τοῦ ἑνὸς ποῤῥωτέρω, ἔμπαλιν τῷ μὲν ποσῷ 
πληθυντικώτερά κεἶσι, ττ δὲ δυνάµει ἑλαττότερα. 
Παν μὲν γὰρ τὸ πληθονόµενον ἐλαττοῦται κατὰ τὴν 
δύναμιν, πᾶν δὲ τὸ ἐνούμενον τῇ μὲν δυνάµει µεγα- 
λύνεται, ἐλαττοῦται δὲ κατὰ τὴν ποσότητα bj μὲν 
γάρ Ένωσις δυναµικωτέρα, ἡ δὲ διαίρεσις πληθυντι- 
κωτέρα. Kai fj μὴν Ένωσις ἑλάττων κατὰ τὴν ποσό- 
τητα, dj δὲ διαίρεσις ἀσθενέστερα κατὰ τὴν δύνα- 
μιγ. 

κζ’ Περὶ ψυχῆς. 
Τρίτον ἐστὶ τὸ πάθος τῆς ψυχῆς. Kal τὸ μὲν ἀκρό- 


τατον αὐτῆς, τὸ τοῖς νοητοῖς ἠνωμένον, νόησις ὦνό, C 


µασται. Τὸ δὲ ἔσχατον τὸ τῶν αἰσθητῶν γνωστικὸν, 
διὰ µέσης τῆς κοινῆς αἰσθήσεως δόξα λέγεται. Τὸ 
δὲ µέσον τὸ ἀνιέναι καὶ κατιέναι πεφυχὸς, διάνοια. 
Καὶ μέχρι μὲν τούτων, ὁ ἄνθρωπος, ἤτοι νοῦς, 
διάνοια, δόξα, μετὰ δὲ ταῦτα εἶναι τὸ ζῶον. Ἡ μὲν 
(Xp πολυποίχιλος φύσις, ἡ δὲ τῆς θείας µοίρας ὑπάρ- 
χουσα, 5 μὲν ἥε ἐπιθυμία πολυχκέφαλον θτρίον, ὁ δὲ 
θυμὸς λεοντώδης, ὁ δὲ λόγος ὁ ἀληθὴς ἄνθρωπος, 
Ἐστὶ δὲ τούτου xal ἄλλος θειότερος ἄνθρωπος καὶ 
ἀληθέστερος, ὁ νοερὸς, ὃν αὐτάνθρωπον Ἠπροσάγο- 
ρεύουσιν οἱ τῶν εἰδῶν φιλοβεάµονες. Τρίτον οὖν 6 
ἄνθρωπος, ὁ μὲν νοερὸς καὶ μονοειδὴς, ὁ δὲ λογικὸς 
xal τοιμερὴς καὶ τριδύναµος, ὁ δὲ αἰσθητικὸς xai 
πολνειδὶς καὶ παντοδαπός. Τὸ δὲ λογιζόμενον xal τὸ 
θεωροῦν ἡμεῖς ἐἔσμεν' ἡμεῖς γὰρ xal quy? ταυτόν, 


xv. Περὶ oy fic. 

Τῶν παρ᾽ Ἕλλησι σοφῶν τὴν doylv, Πλάτων μὲν 
καὶ Αριστοτέλης, ὡς ὀργάνῳ φασὶ χρῆσθαι τῷ 
σώματι. Δεῖ γὰρ, φησὶν ᾿Λριστοτέλης, τὴν μὲν 
τέχνην ὙΧρῆσθαι τοῖς ὀργάνοις, τὴν δὲ ψυχὴν 
τῷ σώματι. Οἱ δὲ ἐκ Περ.πάτου φιλόσοφοι ὡς 
ἔνυλον εἶδος µιγνύουσιν αὐτὴν τῷ conati καὶ δια- 
πλέκρυσιν. Οἱ δὲ περὶ Κλεάνθην xai σῶμα ταύτην 
ἀποφαίνονται, δυναμένην μέντοι ví ποτε xal τοῦ 
φχινομένου χωρίζεσθαι σώματος. Πλωτῖνος 8E φησι 
μὴ ἀναγκάζεσθαι δέχεσθαι τὴν ψυχὴν τὰ πάθη τοῦ 


minus unumquodque est per se. At enim corporum 
quodlibet per se est, nec per alia potest ob cras- 
sitiem permeare. E contrario incorporalia et intel- 
ligibilia utpote crassitiei οἱ magnitudinis expertia, 
iavicem se permeant,ac nihilominus inconfusa per 
manent.Omnes igitur species intelligibiles sibi in- 
vicem insunt atque unita sunt,nec minus separata 
sunt ac disjuncta, sicut in anima cogitationes. 
26. Adhuc de mente. 

Omnis mens divinis plena est ideis,ut bonitatis, 
sanctitatis, justitia, identitatis, similitudinis cate- 
risque : at divinior mens integriores ideas conti- 
net, vicissim quo inferior est, eo minores illarum 
partes. Superiores enim majoribus divinis faculta- 


p tibus utuntur, inferiores vero mentes dum multi- 


plicantur, facultatibus quas habent utuntur imbe- 
cillioribus. Qua enim unitati proxima sunt,multi- 
tudine quidem ab inlerioribus vincuntur, potentia 
aulem prestant. Vicissim que ab unitate longius 
recedunt, numero plura,sed potentia minora sunt. 
Quidquid enim in multitudinem abit, potentia 
minuitur, sed quod unitur, potentia augetur ao 
crescit, licet numero minuatur.Unitio enim valen- 
lior est, divisio multitudinis procreatrix. Unitio 
minor numero, divisio potentia infirmior. 


Z1. De anima. 

Tres sunt anime passiones. Prima quidem et 
summa quaintelligibilibus conjungitur, intelligen- 
tia appellatur. Infima qua res sensiles per sensum 
communem cognoscimus, dicitur opinio. Media, 
qua ascendendo et descendendo colligere apta nata 
est. Alque hoino quidein hactenus, mens,ratiocinatio, 
opinio : quod superest anima] est, natura varia ac 
multiplex, pars divinse sortis particeps, pars con- 
cupiscentia multiceps bestia, et ira qualis est leo- 
num : sed verus homo ratio est. Exsistil porro et 
alius homo divinior veriorque, intelligibilis, quem 
αὐτάνθρωπον ipshominem sive ideam hominis vo- 
cant qui idearum ac specierum contemplatione ob- 
lectantur. Triplex igitur homo datur, unus intelli- 
gibilis,iste et unicus ac simplex ; alter rationabilis, 
tribus facultatibus ac veluti partibus constans : 
tertius sensibilis et multiplex variusque. Sumus 


D autem id quod ratione et consideratione utitur: 


anima enim cujusque is est quisque. 
28. De anima. 

Inter Grecia sapientes Plato et Aristoteles aiunt 
&nimam corpore uti tanquam instrumento. Ars 
enim, inquit Aristoteles, instrumentlis,anima corpore 
indiget. AV Peripatetici philosophi animam, velut 
formam materie, inberentem corpori implicant ac 
permiscent. Cleanthes et animam atatuit corpus 
esse, utpote que possit a corpore quod oculis cer- 
nitur separari ac secedere. Plotinus negat necesse 
esse ut anima corporis passionibus afficiatur, nam 
nec artificem ea qua instrumentis suis contingunt 





701 


MICHAELIS PSELLI 


708 


unquam persentiscere.Necessario autem uti sensi- À σώματος, ἐπεὶ μηδὰ τεχνίτης τὰ πάθη τῶν ὀργάνων 


bus animam.Nam ut per corpus operetur, sensum 
habere auxiliatorem, ut per illum externa cogno- 
scat. Quandoquidem igitur incorporalis anima est, 
passiones corporis ad eam non pertingent ; quod si 
pertingant, non essentiam ejus afficient, verum fa- 
cultates et operationes. 


29. De anima. 

Qui miscentur, vel ita miscentur inter se, ut 
confundantur, quemadmodum humores, vel ut 
modo implicentur mutuo ac permeent, uti aer et 
lux; si quis que singula consideret, illa quad es- 
gentiam distincta, operationibus permista depre- 
hendet. Hinc Aristoteles duplicem ponit animam 
aliam separatam,aliam que in corpore subsistit. Al 
non sentit anima se corpori esse permistam, sed 
corpus animatum. Corpus enim anime benefloio 
habet quod sentit appetitque, atque aliarum est 
affectionum particeps. Itaque Plato statuit ipsi ani- 
mm esse veram propriamque substanliam : que 
enim in alio subsistit forma, ab eodem qualitas 
essentialis, non substantia appellatur. 


30. Adhuc de anima. 

Aliter physicus, alitor dialecticus animam defi- 
niunt. Physicus anime substantiam considerat 
quatenus non est 8 corpore separata : nature giqui- 
dem scientiam professus, spectabit animam haud 
sejunctam a corpore,et quatenus haud sejunotajst. 
Dialecticus vero etiam rationes essentie illiue in se 
gpectatas expendit; et mathematicus abstracta a 
corpore contemplatur : sed primus philosophus de 
separabilitate vite ab anima est sollicitus.Quarere 
nimirum oportet num substantia sit anima necne, 
et potentiane an actu substantia sit? Atque uterum 
corpus Bit,an incorporalis,am utrumque 2 Quodam- 
modo etiam ex iis que anime adsunt substantiam 
ejus intelligere fas est. Ceterum vita nostra ratio- 
nabilis, quam mentem Aristoteles appellat,pro sua 
ad corpus inclinatione et separabilis est et insepa- 
rabilis. 

31. De anima. 

Anima que seipsam cognoscit et quod divina 
gaudet prerogativa,longe distat a natura corporum, 
omnibusque prestat seminibus. Multo etiam ante 
hec ab omnibus corporibus distincta est, atque in 


ὑποδέξαιτ᾽ ἄν ποτε. Αἰσθήσει δὲ χρῆσθαί φησιν ἀναγ- 
καΐον, τὸ yàp διὰ σώματος ἐνεργοῦν, ἔχει τὴν 
αἴσθησιν, ἵνα δι) αὐτῆς γινώσχῃ τὰ ἔξωθεν. El οὖν d, 
ψυχἡ ἀσώματος, τὰ πάθη τοῦ σώματος οὐ διαθή- 
σεται ἐπ᾽ αὐτήν. El δὲ καὶ ἔρχεται, οὐκ el; τὴν οὐὗ- 
σίαν αὐτῆς ἔρχεται, ἀλλ᾽ εἲς τὰς δυνάµεις xal τὰς 
ἐνεργείας. 
κθ’,. Περὶ ψυχῆς. 

Μίγνυται τὰ μιγνύµενα ἢ κιρνάµενα ἀλλήλοις 
ὥσπερ τὰ ὑγρὰ, Tj διαπλεκόµενα ὥσπερ ὃ τε ἀὴρ καὶ 
τὸ φῶς. El δὲ ἐφάπτοι τὸ µόνον, τῇῃ μὲν οὐσίᾳ xc- 
χώρισται, ταῖς δὲ ἐνεργείαις μέμιχτσι. Καὶ "Apiaco- 
τέλης διὰ τοῦτο τὴν φυχἠν ποιεῖ διττὴν, τὴν μὲν 
χεχωρισµένην, τὴν δὲ ἐν σώματι τὴν ὑπόστασιν 
ἔχουσαν. Πλὴν οὐχ ἡ oy?) αἰσθάνεται $ ἐν τῷ σώματι 
οὖσα εἴπερ κἐκραται τῷ σώματι, ἀλλὰ τὸ ἔμψυχον 
σῶμα. Τὸ γὰρ σῶμα διὰ τὴν ψυχὴν αἰσθητικὸν γέ- 
γονε, καὶ ὁρεχτικὸν καὶ τῶν ἄλλων παθῶν δεχτιχόν. 
Πλάτων δὲ τὴν ἀληθινὴν οὐσίαν τῆς ψυχῆς ἑαυτῆς 
φησιν εἶναι. Τὸ γὰρ dv ἄλλῳ τὴν ὑπόστασιν ἔχον 
εἶδος, ποιότητα οὐσιώδη καλεῖ. ἀλλ᾽ οὐκ οὐσίαν. 


λ’. Περὶ ψυχῆς. 

Διαφόρως ὀρίζεται τὴν oy ὁ φυσικὸς x«l δια- 
λεκτικός * ὁ μὲν γὰρ φυσικὸς ἀντιλαμθάνεται τῆς 
ψυχικῆς οὐσίας, καθόσον ἐστὶ σωμάτων ἀχώριστος. 
Ὁ γοῦν φυσιολόγος ἐπιστημονικὸς Ov, xal γὰρ 
ἀχώριστον εἴσεται καὶ ὅπως ἀχώριστον. Ὁ δὲ δια- 
λεχτικὸς xal τοὺς οὐσιώδεις λόγους καθ ἑχυτοὺς 
ὕντας ᾖἐπινοεί. Ὅ δὲ µμαθηματικὸς ἐξ ἀφαιρέσεως 
τούτων ἐπισχέπτεται' ὁ δὲ πρῶτος φιλόσοφος περὶ 
τῆς χωριστικῆς ζωῆς τῆς Ψυχῆς πραγματεύεται. 
Asi δὲ ζητεῖν πότερον οὐσία d ψυχὴ fj οὔ. Καὶ fj 
οὐσία δυνάμει, Jj ἑνεργείᾳ. Καὶ σῶμα Ἡ ἀσώματος, 
Ἡ ἄμφω τρόπον τινὰ, καὶ ἐκ τῶν ὑπαρχόντων τῇ uy 
τὴν οὐσίαν αὐτῆς ἐννοεῖν. Ἡ δὲ λογικὴ ἡμῶν ζωὴ 
ἣν προσαγορεύει νοῦν Αριστοτέλης, ἐν τῇ πρὸς τὸ 
σῶμα νεύσει χωριστή τε ἅμα Eoi καὶ ἀχώριστος. 


λα’. Περὶ ψυχᾶς, 

Ψυχἠ ἑαυτὴν γνοῦσα, καὶ ὅτι θεῖον ἔχει ἀξίωμα, 
πὀῤῥω μὲν τῆς φύσεως "orato: Ιϊάντων δὲ τῶν 
σπερµάτων προέχει. Πολὺ δὲ τι τούτων πρότερον 
πάντων σωμάτων κεχώρισται, καὶ ἐφ ἑαυτῇ ἕδρφ 


propria sede supra omnes naturales ac seminales  ἄνω που καθηµένη t&v φυσικῶν λόγων xal τῶν 


rationes,dixerim etiam ipsius universi collocata.Ne- 
que enim ex defluxione siderum in corpora venit, 
neque naturali sive corporali more generatur, 
neque seminales rationes eam in corpus ejaculant 
sed & Deo desuper descendit. Qua vero seipsam 
ignorat,neque scit coeleste suum genus esse ac no- 
bile,liberaque conditione se conditam ac constitu- 
tam, illa mancipii in morem corpori inservit,liber- 
tatemque perdit : et magnus ipsius oculus a natu- 
rali velamine obruitur aut exstinguitur. 
32. Num anima in angelum mutetur. 
Que diversis per easentium generibus vite pra- 


σπερματικῶν, εἰπεῖν δὲ xai αὐτοῦ τοῦ παντός. O2 
γὰρ ἀπὸ τῆς τῶν ἄστρων ἀποῤῥοίας τῷ σώματι παρα- 
γίνεται, οὔτε ἀπὸ φύσεως εἷς Ὑένεσιν ἔρχεται, 
οὔτε σωματικοὶ λόγοι ταύτην tiq τὸ σῶμα ἔξακον- 
τίζουσιν, ἀλλ᾽ ἄνωθεν ἀπὸ Θεοῦ κχάτεισιν. ᾽Αγνοή- 
caca δὲ ἑαυτὴν, καὶ ὅτι τῆς ἄνωθεν εὐγενείας ὑἑστὶ 
καὶ ἐλευθέρα καθέστηκεν, δουλοπρεπῶς θητεύει τῷ 
σώματι, καὶ τὴν ἐλευθερίαν ἀπόλλυσιν. Καὶ ὁ μέγας 
αὐτῆς ὀφθαλμὸς ὑπὸ τοῦ φυσιχοῦ χαλύμμµατος xata- 
χώννυται, Tj ἀποσθέννυται. 


λβ’. El µεταθάλλει quy) etc ἄγγελον. 


Οὐ µεταθάλλει τὰ κατ οὐσίαν ἕτερα εἴδη τῆς 














109 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


110 


ζωῆς ele. ἄλληλα. Οὐ ydo. ἔστιν ὅμοια τὰ Ὑεννητὰ A dita sunt non inter ge invicem permutantur,neque 


καὶ μεταθλητὰ τοῖς ἀμεταθόλοις. ᾽Αλλὰ ψυχἠ ἄγγε- 
Λος pulv fj ἀρχάγγελος γενέσθαι οὐ δύναται, μιμεῖ- 
ται δὲ ὅσον εἰκὸς τὰς ἑνεργείας αὐτῶν. Καὶ πρὸς 
τὰ ὑπερέχοντα γένη ἀπεικονίζεται, ἐπεὶ καὶ xav εἷ- 
χόνα Oro) γεγένηται, dj δὲ εἰκὼν ὁμοίωσιν ἔχει τὸ 
παράδειγµα. El δὲ ὁμοιοῦται θεῷ, πολλῷ μᾶλλον ταῖς 
ὑποδεστέραις δυνάµεσιν. Καὶ πᾶσα piv quy κατ 
εἰκόνα πεποίηται θεοῦ, οὗ πᾶσα δὲ ἔχει τὸ καθ᾽ 
ὁμοίωσιν. Τὸ μὲν γὰρ κατ’ εἰκόνα, δύναµίς ἐστι πρὸς 
τὴν τῶν καλῶν ἐργασίαν, καὶ otov ἀρχή τις, ἀφορμὴ 
τῶν ἀγαθῶν πράξεων, καὶ olov σχιαγραφία τῶν 
ἀρετῶν. Τὸ δὲ καθ) ὁμοίωσιν ἑνεργείᾳ ἑἐστὶν αὐτὸ 
τέλος χαὶ ἀπηρτισμένη εἰχών. OC πάντες δὲ ὁμοίως 
τὸ καθ) ὁμοίωσιν ἔχομεν, ἀλλ’ οἱ μὲν μᾶλλον, οἱ δὲ 
ἔλαττον. 


enim mutabilia, queque generantur, sunt similia 
illis que nullam mutationam recipiunt.Anima vero 
angelus quidem vel archangelus fieri nequit,quan- 
tum tamen fas est, eorum imitatur actiones, atque 
prestantioribus generibus se assimilat,siquidem et 
facta est ad imaginem Dei : imago porro ad simili- 
tudinem exemplum sibi babet propositum.Quod si 
Deo assimilatur, multo magis iis que infra Deum 
sunt potestatibus.Et omnis quidem anima ad ima- 
ginem facta est, ut vero similitudinem etiam refe- 
rat, non habet omnis anima. Ad imaginem enim 
factam esse, significat facultatem pulchra et hone- 
sta facta edendi, et principium atque ansam bona- 
rum actionum quamdamque vero,effectum ipsum, 
virtutis. Ad similitudinem vero, effectum ipsum, 


et finem atque imaginem perfectam et absolutam. Neque vero omnes equaliter illud ad similitudinem 


habemus, sed alii magis, alii miuns. 
λΥ’. El ἄναρχος ἡ ψυχή. 

OÀx ἔστιν ἀρχὴ καθ) ἑχυτὴν ἡ quy, οὐδὲ ἀγέννη- 
τος οὗτε ὡς ἄνευ ἑτέρας αἰτίας αὕτη πρὸ τῶν ἄλ- 
λων ὑπάρχουσα. Τίς δὲ ἡ αἰτία, ἀφ᾿ ἧς πρώτης εἴ- 
ρηται, παντί Ὑε τοῦτο σαφὲς, ὡς d δημιουργιχἡ, 
ἀρχὴ γὰρ αὕτη πάσης τῆς τῶν ὄντων ἀπογεννήσεως, 
Tíc δὲ ἡ πρόοδος αὐτῆς; Καὶ πῶς προῆλθεν; "Ἠμεῖς 
μὲν οὐσιοποιοῦμεν αὐτὴν ἀπὸ τοῦ ἐμφυσήματος ᾧ 
ἐνεφύσησεν εἷς τὸν πρῶτον ἄνθρωπον ὁ θεός. Ἕλλη- 
νες δὲ ποικιλώτερον περὶ τούτου διεξίασιν, ὥσπερ 
δὴ xal περὶ τῶν ἄλλων, ὅτι διὰ µόνην τὴν τελειότητα 
ἀπογεννᾷ τὰ παραγόμενα ὁ θεός, Καὶ ἵνα τὸ ξύμπαν 
τέλειον ἀποδείξῃ, ὁμοῦ μὲν πάντα παράγει. "Exa- 
στον δὲ κατὰ τὴν ἰδίαν τάξιν πρόεισιν. Τὸ ὃν ἀφ᾿ ἑαυ- 
τοῦ, dj ζωὴ, ἀπὸ τοῦ ὄντος, 6 νοῦς ἀπὸ τῆς ζωῆς, ἡ 


doy! ἀπὸ τοῦ δημιουργοῦ νοῦ. "Ert οὖν, φασὶν, ἡ σ 


quy?) νοῦ γέννημα, ἄχρονος ἐξ αὐτοῦ προϊοῦσα. 


λδ’. ᾽Ακριθέστερον περὶ ψυχικῶν δυνάµεων. 

Ot piv πολλοὶ τῶν φιλοσόφων ἁπλῶς οὔτε δυνάµεις 
ψυχΏς ὀνομάζουσι. Χρὴ δὲ οὕτως διαιρεῖν, ὥς εἶσι 
νοεραὶ δυνάµεις τῆς ψυγῆς, al piv νοεραὶ, καὶ εἷς 
τὸν κρείττονα ἀναγόμεναι τῆς ψυχῆς τὸν ἄὔλον νοῦν" 
αἱ δὲ πληρούμεναι αὐτοῦ τοῦ νοῦ τὴν ψυχὴἡν, ὅστις 
ἐξ ἀῑδίου αὐτῇ συνυπάρχει αἱ δὲ ὁὀρίζουσαι τὰς δυ- 
νάµεις τῆς ψυχῆς ὅλως καὶ διατάττουσαι κατὰ τὴν 
νοεραν νόησιν, αἱ δὲ διαθεσμοβετοῦσαι ὥσπερ νόμοι 
τινὲς ἔμψυχοι τὰ δεότερα τῆς ζωῆς εἴδη μετὰ τὸν 
νοῦν᾽ xal ai μὲν ἀγαθοειδεῖς' αἱ δὲ τῷ χαλῷ ἀπο- 
σεμνυνόµεναι. Ἰάμθλιχος δὲ ὁ φιλόσοφος περιττό- 
τερος τοῦ δέοντος Ov, κατάγει τὴν λογικὴν ψυχἠν 
ἀπὸ τοῦ Θεοῦ ἄχρι τῆς γῆς, καὶ ἐν ἑκάστῃ µερίδι 
τοῦ παντὸς ἀλλάττει τὰς δυνάµεις αὐτῆς, xal ἄλλας 
μὲν αὐτῆς ἐν οὐρανῷ τίθεται, ἄλλας δὲ ἐν τοῖς 
στοιχείοις, ἄλλας δὲ ἐν τῷ παχεῖ σώματι. 

λε’. Ηῶς à Πλάτων γεννητὴν ὁμοῦ τὴν joy 
xai ἀθάνατον ἀποφαίνεται, 

᾽Αγέννητον μὲν τὴν oy,» 6 Πλάτων οἴεται δι’ ἣν ἔχει 
οὐσίαν καὶ ζωήν, οὐ γὰρ ὑπὸ χρόνον, οὐδὲ μὴ οὔὖσα, 
φησί, γεγένηται. Ἐπεὶ δὲ οὐκ ἔχει ἄπειρον τοῦ εἶναι 
δύναμιν, ἀλλ᾽ del δέχεται ταύτην ἀπὸ τῶν ὑπερχει- 


33. Num principii expers sit anima. 

Non est ipsa sibi principium anima neque inge- 
nita,neque citra aliam causam pre aliis exsistens. 
Qus porro prima ejus causa sit, nemini non est 
perspicuum, creatrix aempe illa que omnium 
rerum generationis est principium. Quis vero ejus 
progressus, et quomodo processit? Nos quidem 
substantiam ejus repetimue ab insufflatione, qua 
Deus in primum hominem illam inspiravit.Ethnici 
autem varia subtilitate hac de re uti etiam de aliis 
disputant, aiuntque per solam perfectionem suam 
Deum omnia que producuntur procreare, atque ut 
universum perfectum absolvat, omnia procreare 
simul, ita ut unumquodque secundum proprium 
ordinem procedat: ens a seipso, vita ab ente, a 
vita mens,a demiurgo sive procreatrice mente ani- 
ma. Aiunt igitur animam esse progeniem mentis 
sine tempore ex illa profectam. 


34. Accuratius de anima facultatibus. 

Multi philosophorum simpliciter ne quidem facul- 
tales anime appellant.Fas vero est ita distinguere, 
quod mentales anime facultates sunt, sive quie 
utpote mentales mentem anime immaterialem ad- 
ducunt ad prestantiora, sive que animam mente 
qua ab eterno illi coexsistit replent, sive qua de- 
terminant anime facultates integras et secundum 
mentalem intellectum disponunt,sive lanquam leges 
quidam animate dirigunt secundas vite post men- 
tem species,atque boni honestive studio sunt exor- 
nate. Jamblichus voro philosophus, modum quo- 
dammodo excedens, animam rationalem a Deo 
usque deducit in terram, et in qualibet parte uni- 
versi alias ei facultates tribuit. Alias igitur ei as- 
cribit in celo, in elementis alias, alias denique in 
crassis corporibus. 

95. Quomodo Plato simul docet animam et genitam 
esse et immortalem ? 

Ingenitam equidemPlato animam opinatur ratione 
essentie qua gaudet et vite ; non enim in tempore 
et postquam non exstitisset factam esse affirmat. 
Quatenus autem non habet infinitam essendi fa- 


711 


MICHAELIS PSELLI 


112 


cultatem, sed eam semper a superioribus essentiis A µένων οὐσιῶν, κατὰ τοῦτο γενητὴν δογµατίζει. Τὸ 


accipit, hao ratione docet eam genitam esse. Quod 
enim est (5),ingenitum est; quidquid vero fit,est ge- 
nitum.Anima igitur sempiterna est ratione essentia 
vitaque, et juxta hanc conditionem esterna : fit 
autem, quatenus infinitam essentiam non capit, 
ged desuper habet ut inflnita sit, et destinatam 
tenet immortalitatem.Non enim corpora solum ge- 
nerantur, sed etiam anime,prout el ipse temporis 
partieipes sunt. Omnis siquidem motus et mutatio 
tempus sibi habet adjunctum. Nam et Plato ante 
animam ponit adhuc mentes intramundanas, et a 
corpore abstractas, et divinam illarum seriem. 


36. Qualis animarum generatio secundum  Plato- 
nem ? 


Anime alia esseutia, alia est facultas, alia ope- B 


ratio. Tres igitur he species ac tria veluti capita 
generationis. Alia itidem ejus est substantia, alia 
harmonia.et alia denique species quz ex his resul- 
tat ac perficitur. Nam et ignisalia essentia est qua 
eat, alia facultas, effectus alins quo hec quidem 
rationem essendi ejus determinat, harmonia vero 
essentialem ejus coaptat multitudinem, species vero 
ex duobus illis 4t emergitque.Prima igitur est ani- 
me substantia, altera harmonia, tertia idea,quarta 
facultas, quinta operatio, sexta denique οἱ ultima 
que ex his resultat forma ac species. 


37. Quare anima media sit inler partibilia atque 
impartibilia. 

Intelligibilium rerum proprietates hujuscemodi 
sunt ; ut sit vere ens, eternum, perfectum atque 
alia consimilia. At sensibilium alie varie sunt 
proprietates,veluti quod secundum essentiam suam 
Bint in tempore, partibilia et alterius indigentia 
et plura hujus generis. His succedit quod non vere 
ens est, sed essentia quidem est eternum, opera- 
tionum vero respectu habet ut sit in tempore, et 
que his sunt consentanea. Atque ita anima neque 
vere ens est, neque vere non ens; ideo mediam 
illam esse dicimus inter eterna et sensibilia,utpote 
non pure exsistentem eternam, nec omnino sensi- 
bilem, sed ex utrisque mistam ac veluti ex duobus 
extremis temperatam. Quod si vere ens esset, im- 
partibilis esset; si contra vero esset non ens, esset 
partibilis. Quandoquidem autem non vere ens, 
media est inter impartibilem partibilemqne. 

38. De eujus anima generatione agil in. Tiímzo 
Plato? 

De generatione anima universi Plato in Timeo 
tractat, ut videtur philosopho Proclo : illa enim 
habet ut et indivisibilis sit et divisibilis, media 
nempe exsistens inter mentem ruundi et divisibilerr. 
per corpora substantiam.Quemadmodum enim nos 
apostolico sermoni habentes fidem, principatus 
quosdam 8ο potestates, et dominationes, et alia 


μὲν γὰρ ὃν ἀγένητον. Πᾶν δὲ τὸ γινόµενον γενητόν. 
"Asi μὲν οὖν ἐστιν ἡ duy, κατὰ τὴν οὐσίαν xal τὴν 
ζωήν, καὶ διὰ ταύτην τὴν ὑπόθεσιν αἰώνιος" γινομέντ, 
δὲ ὡς μὴ δυναµένη δέξασθαι τὴν ἀπειρίαν τοῦ εἶνα., 
ἀλλ ἄνωθεν ἀπειροουμένη, καὶ ἐπινοουμένην αὐτῇ 
τὴν ἀθανασίαν ἔχουσα. Οὐ γὰρ ἐπὶ σωμάτων µόνων 
i Ὑένεσις, ἀλλὰ xai ἐπὶ ψυχῶν, καθόσον αὐταὶ χρό- 
νου µετέχουσι. Πᾶσα γὰρ μεταθατικὴ Χίνησις σων- 
εζευγμένον ἔχει τὸν χρόνον. Ὁ γάρ τοι Πλάτων πρὸ 
τῆς ψυχῆς τοὺς νοῦς ἔτι τοὺς ἐγκοσμίους καὶ τοὺς 
ἀσχέτους, xal τὸν θεῖον θιάχοσµον τίθτσιν͵, 


λς’. Tic ἡ Πλατωνικὴ ψυχογονία. 


Της ψυχῆς ἄλλήὴ μὲν ἡ οὐσία, ἄλλη δὲ ἡ δύναμις, 
ἄλλη δὲ ἡ ἑνέργεια. Τῆς οὖν Ψψυχογονίας τρία 
πρόσωπα ταῦτα καὶ κεφάλαια. Καὶ ἄλλη μὲν αὐτῇ 4, 
ὕπαρξις, ἄλλη δὲ ἡ ἁρμονία, ἄλλο δὲ τὸ εἶδος τὸ ἐκ 
τούτων ἀποτελούμενον. Καὶ γὰρ τοῦ πυρὸς ἄλλη 
μὲν ἡ οὐσία, καθ’ £v ἔστιν, ἄλλη δὲ dj δύναμις, ἄλλη 
δὲ ὁ ἐνέργεια xa0' ἦν τὰ μὲν ξηραίνει, τὰ δὲ θερ- 
μαίνει. Καὶ ἡ μὲν ὕπαρξις τὸ εἶναι αὐτῆ ἀφορίζεται, 
ἡ δὲ ἁρμονία τὸ οὐσιῶδες αὐτῆς πλῖθος ἁρμόζει. Εἶδος 
66 ἐστι τὸ ἐκ τούτοιν τοῖν δυοῖν ἀποτελούμενυν. Πρώτη 
μὲν οὖν αὐτῆς ὕπαρξις. Δευτέρα dj ἁρμονία. Τρίτη ἑ 
ἰδία. Τετάρτη ἡ δύναμις. Πέμπτη d, ἐνέργεια, ἕκτον 
καὶ τελευταῖον τὸ ἐκ τούτων εἶδος. 

AC. Διὰ τί d) ψυχη µέση τῶν μεριστῶν καὶ ἀμερίστων 
λέγεται; 

Τῶν μὲν νοητῶν ἰδιώματα ταῦτα, τὸ ὄντως ὃν, 
τὸ αἰώνιον, τὸ ti^ &tov, xai ἕτερα τοιουτότροπχᾳ. Τῶν δὲ 
αἰσθητῶν ἕτερα ἅττα τὰ ἰδιώματα. Τὸ ἔγχρονον χατὰ 
τὴν οὐσίαν, τὸ μεριστὸν, τὸ ἄλλου προσδεὲς, καὶ 
ὅσα τοιαῦτα. Μετὰ δὲ τούτων ἐστὶ τὸ οὐκ ὄντως ὃν, 
τὸ κατ οὐσίαν μὲν α ώνιον, κατὰ δὲ τὰς ἔνεργ:ίος 
ἐν χρόνῳ, καὶ τὰ τούτοις ἀκόλουθα. "l| οὖν doy, 
οὔτε ὄντως 0v ἐστιν, οὔτὲ ὄντως μὴ Ov, διὰ ταῦτα 
μέσην τὴν ψυχήν φαμεν τῶν τε αἰωνίων xai τῶν 
αἰσθητῶν, οὔτε καθαρῶς αἰωνίαν οὖσαν οὔτε μὲν 
ἐναργῶς αἰσθητὴν, ἀλλ᾽ ἐξ ἀμφοτέρων μικτὴν, καὶ 
olov ἐκ τῶν ἀκροτήτων κχεραννυμένην. Kai st μὲν 
ἦν ὄντως, ὃν, ἓν ἂν ἀμέριστος, εἲ δὲ ὄντως μὲ Ov, 
Tv ἂν µεριστή. Ἐπεὶ 9' ui, ὄντως 0v istt, pio, 
ἐστὶν ἀμερίστου xal μεριστοῦ. 


λτ’. Ποίαν quy» ὁ Πλάτων ἐν Τιμµαίῳ γεννᾷ ; 


Τὴν τοῦ παντὸς ψυχὺν ὁ Ἡλάτων κατὰ τὸν φιλά- 
σοφον Πρόχλον ἐν τῇ τοῦ Τιμχίου βίθλῳ γεννΣ, καὶ 
αὕτη γὰρ τὸ ἀμέριστον ἔχει καὶ τὸ µεριστόν. Καὶ 
µέστ ἐστὶ τοῦ τε ἐγχωσμίου νοῦ, καὶ τῆς περὶ τοῖς 
σώμασι μεριστῖς οὐσίας. Ὥσπερ Υὰρ ἡμεῖς ol τῷ 
ἀποστολικῷ λόγφῳ ἑπόμενοι ἀρχάς τινας καὶ δυνάμεις, 
καὶ χυριότητας καὶ ἄλλα τοιαῦτα T; μείζονα f ἑλάττουα 


NOTE. 


(5) Tanquam τὸ αὐτοὸν vel όντως ov, quod est per se ao semper. 





113 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 





114 


µάσον ἡμῶν xal 0:05 τιθέαµεν, οὕτὼ 57, καὶ τῶν Α ejusmodi sive minora, Deum inter et nosmet poni- 


ἐλλήνων ol δῆθα σοφώτεροι ἑνάδα τινὰ ἐξηρημένην 
ἑδογμάτισαν, xal μετὰ ταῦτα ὄντα, xal ζῶντα xal 
νοοῦντά «iva, εἶτα ὑπερκοσμίους νοῦς, καὶ αὖθις ἔγκο- 
σµίἰους' xal μετὰ τούτους τὴν ὅλην ψυχἠν, καὶ μετὰ 
ταύτην τὴν τοῦ παντός' καὶ τέλος τὰς µερικας. Καὶ 
τὸν ψυχικὸν ἐν ταύτῃ συμπληροῦσι διάκοσµον. 


λθ’. Πόσαι αἱ τῆς ψυχῆς δυνάµεις καὶ τίνες ; 

Σῖς ψυχῆς d μὲν ἀντιλεπτική τίς ἐστι δύναμις 
καθ) ἣν τῶν ὄντων ἀντιλαμθάνεται' ἡ δὲ παθητικὴ, 
καθ) ἣν διατίθεται οἰκείως καὶ ἀλλοτρίως: d$ δὲ 
πρακτικλ, καθ f£» πρὸς τὰς πράξεις ἑχουσίως ὁρμᾷ. 
Καὶ τῶν δυνάμεων τούτων ἄλλαι μὲν ἁπόλυτοί siet 
xai µόνης τῆς ψυχῆς, ἄλλαι δὲ τῆς ψυχῆς xal αὐγο- 


ειδέσιν ἐποχοῦνται σώμασι, τινὲς δὲ πνεύµατι ἐνύλῳ p 


συνυφεστήχασιν, al δὲ τελευταῖχι εἷς τὸ ὀστρεῶδες 
σῶμα ἀποτελευτῶσιν. Ἡ δὲ φανταστικὴ δύναμις, 
πρὸς πάσας τὰς δυνάµεις τῆς φυχῆς παραπέφυχε 
καὶ olov ἐκμάττεται ταύτην, καὶ ταῖς μὲν χρείττοσι 
τὰς ὑποδεεστέρας ἀποτυποῖ, ταῖς 0b ὁποδεεστέραις 
τὰς χρείττονας. ᾽Αποτυπουμένη γὰρ τὰς νοερὰς δυνἀ- 
μεις τῇ διανοἰᾳ ταύτας ἐπισφραγίζεται, καὶ αὖθις ἀπο- 
ματτομένη τὰ διανοήµατα, τῷ vip ταῦτα ἐγκατατίθεται. 
μ’, Τί ἐστι φύσις; 

Φύσις isti δύναµ.ς, ὀφθαλμοῖς piv ἀθέατος, νῷ 
δὲ θεωρητὴ, τοῖς σώμασιν ἑγχατεσπαρμένη παρὰ 
θεοῦ, ἀρχὴ κινήσεως xal ἠρεμίας. Αὐτὴ γὰρ ἐστιν 
ἡ κχινοῦσα τὰ φυσικὰ σώματα, καὶ αὖθις ἠρεμεῖν 
ποιοῦσα, Πάντα γὰρ τὰ σώματα, olov τὰ στοιχεῖα 
καὶ τὰ ἐκ τούτων συγχείµενα, s! xai ὑπὸ θεοῦ xz! 


τὸν xvow xal τὴν ἠσυχίαν ἔχει, ἀλλὰ προσεχῶς᾽ 


ὑπὸ φύσεως κιγεῖται. Πολλὰ μὲν γάρ εἷσι τὰ κινοῦν. 
τα τὰ σώματα, πρῶτον ὁ θξὸς, εἶτα ὁ νοῦς, εἶτα d) 
ψυχή. ᾽Αλλὰ τελευταῖον à Φφύσις, olov ὄργανόν ism 
τοῦ Θεοῦ. Τὸν μὲν γὰρ ἄνθρωπον καὶ τὰ ἄλογα Qa 
κινεῖ xal 5 ψυχἠ καὶ dj φύσις. Τὰ δὲ σώματα xai τὰ 
ἁπλᾶ καὶ τὰ σύνθετα, µόνη ἡ φύσις κινεῖ, καὶ πάλιν 
ἵστησι τῆς κινήσεως. 

μα’. Τίς ἡ διαίρεσις τῶν xoti ἐνεργειῶν τῆς ψυχῆς 

πρὸς τὸ σῶμα ; 

Τῶν ἐνεργειῶν αἱ μὲν ἄρχονται ἀπὸ ψυχῆς ὥσπερ 
αἱ κρείττους xai προέχουσαι, αἱ δὲ ἀπὸ τοῦ τώµατος 
ἀνεγείρονται, ὅταν Duy; μὲν fj πεινῃ fj ῥιγῇ, fj τινος 
ἄλλου τοιούτου δέηται ἡ doy) δὲ τὸ ἐντεῦθεν πορί- 
ζοι τὰ ἐλλείποντα τῷ σώματι. Πάλιν τοίνυν τὰ μὲν 


mus, sic et sapientissimi quique Griecorum unita- 
tein. eximiam quamdam statuerunt, postque hano 
entia, et viventia atque inlelligentía nonnulla, 
deinde supramundanas et intramundanas mentes, 
et post has animam omnimodam, alque deinceps 
animam universi, et denique particulares animas. 
Sio ordo et series animarum illis completur. 


39. Quot et qugnam sint anima [facultates ? 

Anime alia facultas est perceptrix, per quam res 
percipit; alia passiva, qua vel congruenter nature 
sue vel injucundo modo afficitur; alia activa, qua 
sponte ferlur ad actiones. Harum facultatum alise 
sunt absolute et ad solam pertinent animam, alie 
etiam anime lucidis insunt corporibus, alie puriter 
in spiritu materiali existunt, postrema pertingunt 
ad ipsam testam usque crassi corporis. Omnibus 
autem anime facultatibus superaddita est facultas 
imaginatrix, que veluti exprimit illas ac consignat, 
et prestantioribus deteriores et deterioribus pre- 
Btantiores delineat ac describit. Intelligibiles enim 
facultates cuin effiagit, cogitationi illas imprimit, 
et vicissiin cum efformat cogitationes, imponit eas 
menti. 

40. Quid est nalura? 

Natura est facullas non oculorum conspicienda 
acie, sed inente contemplanda, corporibus insemi- 
nata a Deo, motus quietisque priucipium. Natura 
quippe est qua corpora naturalia movet, iterum- 
que facit quiescere. Corpora enim qualibet, ut 
elementa et que ex his composita sunt, licet a Deo 
motum et quietem habent, tamen proxime a natura 
moventur. Plura enim sunt que corpus movent : 
Deus primum, tum mens, deinde anima, denique 
nalura tanquam Dei instrumentum. Hominem 
etenim et brutas animantes anima et natura movet. 
Corpora tum simplicia tum composita a sola mo- 
ventur natura, quo iterum quoque motum eorum. 
dem sistit. 

41. Quomodo distinguuntur communes. operationes 
animz et corporis ! 

Operationum alie principium habent ab anima 
ut potiores et prestantiores : alie ἃ corpore exci- 
tantur, quando silit, vel esurit aut friget, aut alia 
ejusmodi re indigel, unde anima ipsi desiderata 
suppeditat. Vicissim corpus passiones sentit animae 


τοῦ σώματός deci παθήµατα ὃ, αὐτὴν, ὥσπερ τὸ [) causa, ut erubescit, quandu anima aliquid turpe 


ἐρυθριᾷν, διότι ἡ φυχἠ αἰσχρόν τι Expive. Τὰ δὲ τῆς 
doc διὰ τὸ σῶμα, ὥσπερ αἱ ἡδοναὶ καὶ al λύπαι 
διὰ τὴν τοῦ σώματος γένεσιν περὶ τὴν ψυχὴν διαθαί- 
νουσιν. Τὰ δὲ ἐπεὶ κοινωνεῖ ἐξ ἴσου, ὥσπερ δὴ xal 
τὸ φέρεσθχι κατὰ τόπον. Τὸ μὲν γὰρ διαµείδειν τό- 
zov ἰδιόν ἐστι σώματος" τὸ δὲ κινεῖν χατὰ τὴν φορὰν, 
ψυχῆς ὑπάρχει ἑνέργεια, 

μβ’. Πότε ἡ doy?) τῷ κυουμένῳ ἑνοῦται σώματι; 

'O piv τὴν θεολογίαν μέγας Ἱρηγόριος ἁσαφής 
ἐτι περὶ τοῦτο τὸ µέρος, xal οὐκ ἂν ῥᾳδίως αὐτὸν 
εὗροις ταύτῃ J| ἐκείνῃ προσκείµενον τῶν δοξῶν. Ὁ 
δὶ θείος Γρηγόριος ὁ Νυσσεὺς xal à πολὺς τὴν 


ParRoLt. Ga. OXXII. 


judicavit. Anima itidem afficitur propter corpus, 
itaque voluptales ac dolores ex corporis conditione 
in animam penetrant. De aliis operalionibus ex 
equo participant utraque, αἱ quando de loco in 
locum homo movetur. Nam mutare locum, corpori 
proprium est, sed movere et impellere, anime est 
operatio. 


42. Quando anima nascenli corpori unitur? 
Magnus Theologus Gregorius hao in parte ob- 
scurus est, nec facile eum deprehendas huic ve] 
illi opinioni adharere. At enim divinus Gregorius 
*Nyssenus, et Maximus insignis ille confessor ao 


23 


741 


MICHAELIS PSELLI 


1742 


cultatem, sed eam semper a superioribus essentiis A µένων οὐσιῶν, κατὰ τοῦτο γενητὴν δογµατίζει. Τὸ 


accipit, hao ratione docet eam genitam esse. Quod 
enim est (5),ingenitum est; quidquid vero fit,est ge- 
nitum.Anima igitur sempiterna est ratione essentia 
viteque, et juxta hanc conditionem eterna : fit 
autem, quatenus infinitam essentiam non capit, 
sed desuper habet ut iofinita sit, et destinatari 
tenet immortalitatem.Non enim corpora solum ge- 
nerantur, sed etiam anime,prout et ipse temporis 
partieipes sunt. Omuis squidem motus et mutatio 
tempus sibi habet adjunctum. Nam et Plato ante 
animam ponit adhuc mentes intramundanas, et a 
corpore abstraetas, et divinam illarum seriem. 
36. Qualis animarum generatio secundum  Plato- 
nem ! 

Anime alia esseutia, alia est facultag, alia ope- 
ratio. Tres igitur he species ac tria veluti capita 
generationis. Alia itidem ejus est substantia, alia 
harmonia.et alia denique species qua ex his resul- 
tat ac perficitur. Nam et ignisalia essentia est qua 
est, alia facultas, effectus alins quo hec quidem 
rationem essendi ejus determinat, harmonia vero 
essentialem ejus coaptat multitudinem, species vero 
ex duobus illis αἱ emergitque.Prima igitur est ani- 
me substantia, altera harmonia, tertia idea,quarta 
facultas, quinta operatio, sexta denique et ultima 
que ex his resultat forma ac species. 


37. Quare anima media sit inler partibilia atque 
impartibilia. 
Intelligibilium rerum proprietates hujuscemodi 


B 


sunt ; ut sit vere ens, eternum, perfectum atque C 


alia consimilia. At sensibilium alie varie sunt 
proprietates, veluti quod secundum essentiam suam 
Bint in tempore, partibilia et alterius indigentia 
et plura hujus generis. His succedit quod non vere 
ens est, sed essentia quidem est eternum, opera- 
tionum vero respectu habet ut sit in tempore, et 
qua his sunt consentanea. Atque ita anima neque 
vere ens est, neque vere non ens; ideo mediam 
illam esse dicimus inter eterna et sensibilia,utpote 
non pure exsistentem eternam, nec omnino aensi- 
bilem, sed ex utrisque mistam ac veluti ex duobus 
extremis temperatam. Quod si vere ens esset, im- 
partibilis esset; si contra vero esset non ens, esset 
partibilis. Quandoquidem autem non vere ens, 
media est inter impartibilem partibilemqne. 

38. De eujus anima generatione agi in Timzo 

Plato? 

De generatione anime universi Plato in Timeo 
tractat, ut videtur philosopho Proclo : illa enim 
habet ut et indivisibilis sit et divisibilis, media 
nempe exsistens inter mentem roundi et divisibilen: 
per corpora substantiam.Quemadmodum enim nos 
apostolico sermoni habentes fidem, principatus 
quosdam ao potestates, et dominationes, et alia 


D 


μὲν γὰρ ὃν ἀγένητον. Πᾶν δι τὸ Ὑινόµενον γενητόν. 
"Asi μὲν οὖν ἐστιν ἡ uy, κατὰ τὴν οὐσίαν xai civ 
ζωὴν, καὶ διὰ ταύτην τὴν ὑπόθεσιν αἰώνιος" γινομένηι 
δὲ ὡς μὴ δυναµένη δέξασθαι τὴν ἀπειρίαν τοῦ εἶναι, 
ἀλλ᾽ ἄνωθεν ἀπειροουμένη, καὶ ἐπινοουμένην αὐτῇ 
τὴν ἀθανασίαν ἔχουσα. Οὐ γὰρ ἐπὶ σωμάτων µόνων 
ἡ ένεσις, ἀλλὰ xai ἐπὶ ψυχῶν, καθόσον αὗταὶ χρό- 
vou µετέχουσι. Πᾶσα γὰρ μεταθατικὴ Χίντσις συν- 
εζευγμένον ἔχει τὸν χρόνον. Ὁ γάρ τοι Πλάτων πρὸ 
τῆς ψυχῆς τοὺς νοῦς ἔτι τοὺς ἐγκοσμίους καὶ τοὺς 
ἀσχέτους, xai τὸν θεῖον διάχοσµον τίθησιν. 


λς’. Tic ἡ Πλατωνικὴ ψυχογονἰία. 


Tz; ψυχῆς ἄλλή μὲν ἡ οὐσία, ἄλλη δὲ ἡ δύναμις, 
ἄλλη δὲ ἡ ἑνέργεια. Τῆς οὖν ψυχογονίας τρία 
πρόσωπα ταῦτα καὶ κεφάλαια. Καὶ ἄλλη μὲν αὐτᾷ jd 
ὕπαρξις, ἄλλη δὲ f, ἁρμονία, ἄλλο δὲ τὸ εἶδος τὸ ix 
τούτων ἀποτελούμενον. Καὶ γὰρ τοῦ πυρὸς ἀλλη 
μὲν ἡ οὐσία, καθ’ ἦν ἔστιν, ἄλλη δὲ dj, δύναμις, ἄλλη 
Ok ἡ ἐνέργεια xa0' ἣν τὰ μὲν ξτραΐνει, τὰ δὲ Osp- 
µαίνει. Καὶ ἡ μὲν ὕπαρξις τὸ εἶναι αὐτῆῃ ἀφορίζεται» 
ἡ δὲ ἁρμονία τὸ οὐσιῶδες αὐτῆς πλῆθος ἁρμόζει. Εἶδος 
δὲ ἐστι τὸ ἐκ τούτοιν τοῖν δυοῖν ἀποτελούμενυν. Πρώτη 
μὲν οὖν αὐτῖς Ὀπαρξις. Δευτέρα d, ἁρμονία. Τρίτη i, 
ἰδέα. Τετάρτη d δύναμις. Πέμπτη d, ἐνέργεια, ἕκτον 
καὶ τελευταῖον τὸ ἐκ τούτων εἶδος. 

AC. Mà τί ἡ oy) µέση τῶν μεριστῶν καὶ ἀμερίστων 
λέγεται; 

Τῶν μὲν νοητῶν ἰδιώματα ταῦτα, τὸ ὄντως ὃν, 
τὸ αἰώνιον, τὸ ti^ ειον, καὶ ἕτερα τοιουτότροπχ. Τῶν δὲ 
αἰσθητῶν ἕτερα ἅττα τὰ ἰδιώματα. Τὸ ἔγχρονον χατὰ 
τὴν οὐσίαν, τὸ μεριστὸν, τὸ ἄλληυ προσδςὲς, καὶ 
ὅσα τοιαῦτα. Μετὰ δὲ τούτων ἐστὶ τὸ οὐκ ὄντως ὃν, 
τὸ κατ οὐσίαν μὲν αώνιον, κατὰ δὲ τὰς ἔνεργ:ίος 
ἐν χρόνψ, καὶ τὰ τούτοις ἀχόλουθα. "ll οὖν doy, 
οὔτε ὄντως ὂν ἐστιν, οὔτὲ ὄντως μὴ ὃν, διὰ ταῦτα 
µέσην τὴν ψυχήν φαμεν τῶν τε αἰωνίων καὶ τῶν 
αἰσθητῶν, οὔτε καθαρῶς αἰωνίαν οὖσαν οὔτε μὲν 
ἐναργῶς αἰσθητὴν, ἀλλ᾽ ἐξ ἀμφοτέρων μικτὴν, καὶ 
οἷον ἐκ τῶν ἀκροτήτων κεραννυμένην. Καὶ ei μὲν 
ἦν ὄντως, ὃν, ἓν ἂν ἀμέριστος, εἳ δὲ ὄντως μὴ ὃν, 
Tv ἂν µεριστή. 'Exti δ pi, ὄντως ὂν ἐστι, µέστ 
ἐστὶν ἀμερίστου xal μεριστοῦ. 


àv. Ποίαν quy?» ὁ Πλάτων ἐν Ῥιμαίῳ γεννᾷ; 


Tiv τοῦ παντὸς ψυγὰν ὁ Ἡλάτων χατὰ τὸν φιλά- 
σοφον Πρόκλον ἐν τῇ τοῦ Τιμχίου βίθλῳ γεννᾷ, καὶ 
αὕτη γὰρ τὸ ἀμέριστον ἔχει xal τὸ µεριστὀν. Καὶ 
picr, ἐστὶ τοῦ τε ἐγχησμίου νοῦ, καὶ τῆς περὶ τοῖς 
σώμασι μεριστῖς οὐσίας. Ὥσπερ γὰρ ἡμεῖς οἱ τῷ 
ἀποστολικῷ λόγῳ ἑπόμενοι ἀρχάς τινας xai δυνάµεις, 
καὶ χυριότητας xai ἄλλα τοιαῦτα T, μείζονα f; ἐλάττονα 


NOTE. 


(5) Tanquam τὸ αὐτοὸν vel όντως ov, quod est per se 80 semper. 








113 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


114 


μέσον ἡμῶν καὶ θΘιοῦ τιθέαµεν, οὕτὼ δὴ καὶ τῶν À ejusmodi sive minora, Deum inter et nosmet poni- 


ἑλλήνων οἱ δῆθα σοφώτεροι ἐνάδα τινὰ ἐξῃρημένην 
ἑδογμάτισαν, xal μετὰ ταῦτα ὄντα, xal ζῶντα xal 
νοοῦντά τινα, εἶτα ὑπερχοσμίους νοῦς, καὶ αὖθις ἔγκο- 
σµίους' καὶ μετὰ τούτους τὴν ὅλην φυχὴν, καὶ μετὰ 
ταύτην τὴν τοῦ παντός καὶ τέλος τὰς µερικάς. Καὶ 
τὸν ψυχικὸν ἐν ταύτῃ συμπληροῦσι διἀκοσµον. 


λθ’. Πόσαι αἱ τῆς ψυχῆς δυνάμεις καὶ τίνες; 

Σῖς ψυχῆς dà μὲν ἀντιλεπτική τίς ἐστι δύναμις 
καθ) ἣν τῶν ὄντων ἀντιλαμδάνεται dj δὲ παθητικἡ, 
καθ ἣν διατίθεται οἰχείως καὶ ἀλλοτρίως: ἡ δὲ 
πρακτικὴ, Χαθ' ἣν πρὸς τὰς πράξεις ἑκουσίως ὁρμᾶ. 
Καὶ τῶν δυνάµεων τούτων ἄλλαι μὲ, ἀπόλυτοί ε-σι 
xai µόνης τῆς ψυχῆς, ἄλλαι 66 τῆς ψυχῆς xal αὐγο- 


ειδέσιν ἐποχοῦνται σώμασι, τινὶς δὲ πνεύῦµατι ἐνύλῳ p 


συνυφεστήκασιν, al δὲ τελευταῖαι εἷς τὸ ὀστρεῶδες 
σῶμα ἁἀποτελευτῶσιν. Ἡ δὲ φανταστικἡ δύναμις, 
πρὸς πάσας τὰς δυνάµεις τῆς ψυχῖῆς παραπίφυχε 
καὶ οἷον ἐκμάττεται ταύτην, καὶ ταῖς μὲν χρείττοσι 
τὰς ὑποδεεστέρας ἀποτυποῖ, ταῖς δὲ ὑποδεεστέραις 
τὰς χρείττονας. ᾽Αποτυπουμένη γὰρ τὰς νοερὰς δυνἀἁ- 
μεις τῇ διανοίᾳ ταύτας ἐπισφραγίζεται, καὶ αὖθις ἀπο- 
ματτομένη τὰ διανοήµατα, τῷ vip ταῦτα ἐγκατατίθεται. 
μ’. Τί ἐστι φύσις ; 

Φύσις ial δύναµ.ς, ὀφθαλμοῖς μὲν ἀθέατος, vip 
δὲ θεωρητὴ, τοῖς σώμασιν ἐγχατεσπαρμένη παρὰ 
Θεοῦ, ἀρχὴ κινήσεως καὶ ἠρεμίας. Αὐτὴ γὰρ ἐστιν 
ἡ κχινοῦσα τὰ φυσικὰ σώματα, καὶ αὖθις ἠρεμεῖν 
ποιοῦσα. Πάντα γὰρ τὰ σώματα, olov τὰ στοιχεῖα 
xal τὰ ix τούτων συγκείµενα, st xai ὑπὸ θεοῦ χα) 


τὴν χίνησιν xal τὴν ἠσοχίαν ἔχει, ἀλλὰ προσεχῶς᾽ 


ὑπὸ φύσεως κινεῖται. Πολλὰ μὲν γάρ slot τὰ κινοῦν. 
τα τὰ σώματα, πρῶτον ὁ θὲὸς, εἶτα ὁ νοῦς, εἴτα 1) 
Ψυχή. Αλλὰ τελευταῖον à φύσις, olov ὄργανύν ism 
τοῦ Θεοῦ. Τὸν μὲν γὰρ ἄνθρωπον xxi τὰ ἄλογα ζῶα 
κινεῖ καὶ dj quy) xal d φύσις. Τὰ δὲ σώματα καὶ τὰ 
ἁπλᾶ καὶ τὰ σύνθετα, µόνη Jj φύσις κινεῖ, καὶ πάλιν 
ἵστησι τῆς χινήσεως. 

μα’. Τίς ἡ διαίρεσις τῶν κοινῶν ἐνεργειῶν τῆς ψυχῆς 

πρὸς τὸ σῶμα ; 

Τῶν ἐνεργειῶν αἱ μὲν ἄρχονται ἀπὸ φυχῆς ὥσπερ 
al κρείττους καὶ προέχουσαι, αἱ δὲ ἀπὸ τοῦ τώµατος 
ἀνεγείρονται, ὅταν διψΨῇ μὲν fj πεινῃ fj ῥιγῇ, fj τινος 
ἄλλου τοιούτου δέηται ἡ Quy?) δὲ τὸ ἐντεῦθεν πορί- 


ζοι τὰ ἐλλείποντα τῷ σώματι. Πᾶλιν τοίνυν τὰ μὲν 


mus, sic et sapientissimi quiquo Grecorum unita- 
tein. eximiam quamdam statuerunt, postque hano 
entia, et viventia atque intelligentia nonnulla, 
deinde supramundanas et intramundanas mentes, 
et post has animam omnimodam, alque deinceps 
animam universi, et denique particulares animas. 
Sio ordo et series animarum illis completur. 


99. Quot et qu&nam sint anima facultates? 

Anime alia facultas est perceptrix, per quam res 
percipit; alia passiva, qua vel congruenter nature 
sus vel injucundo modo afficitur; alia activa, qua 
sponte feriur ad actiones. Harum facultatum alie 
sunt absolute et ad solam pertinent animam, alis 
etiam anime lucidis insunt corporibus, alis pariter 
in spiritu materiali existunt, postremam pertingunt 
ad ipsam testam usque crassi corporis. Omnibus 
autem anime facultatibus superaddita est facultas 
imaginatrix, que veluti exprimit illas ac consignat, 
et prestantioribus deteriores et deterioribus ρτῷ- 
8Stantiores delineat ac describit. Intelligibiles enim 
facultates cuin effingit, cogitationi illas imprimit, 
et vicissiin cum elfformat cogitationes, imponit eas 
menti. 

40. Quid est natura? 

Natura est facultas non oculorum conspicienda 
acie, sed inente contemplanda, corporibus insemi- 
naia a Deo, motus quietisque priucipium. Natura 
quippe est qua corpora naturalia movet, iterum- 
que facit quiescere. Corpora enim quelibet, ut 
elementa et quee ex his composita sunt, licet a Deo 
motum et quietem habent, tamen proxime a natura 
moventur. Plura enim sunt que corpus movent : 
Deus primum, tum mens, deinde anima, denique 
natura tanquam Dei instrumentum. Hominem 
etenim et brutas animantes anima et natura movet. 
Corpora tum simplicia tum composita a sola mo- 
ventur natura, qua iterum quoque motum eorum. 
dem sistit. 

41. Quomodo distinguuntur communes | operationes 
anima et corporis ! 

Operationum alie principium habent ah anima 
ut poliores et prestantiores: alie a corpore exci- 
tantur, quando silit, vel esurit aut friget, aut alia 
ejusmodi re indigel, unde anima ipsi desiderata 
suppeditat. Vicissim corpus passiones sentit anima 


τοῦ σώματός iori παθήµατα Dv αὐτὴν, ὥσπερ τὸ [) causa, ut erubescit, quandu anima aliquid turpe 


ἐρυθριᾷν, διότι ἡ ψυχἠ αἰσχρόν τι ἔχρινε. Τὰ δὲ τῆς 
ψυχῆς διὰ τὸ σῶμα, ὥσπερ αἱ ἡδοναὶ καὶ ai λύπαι 
διὰ τὴν τοῦ σώματος γένεσιν περὶ τὴν ψυχὴν διαθα(- 
νουαιν. Τὰ δὲ ἀπεὶ κοινωνεῖ ἐξ ἴσου, ὥσπερ δὴ xal 
τὸ φέρεσθαι κατὰ τόπον. Τὸ μὲν γὰρ διαµείθειν τό- 
xov ἰδιόν ἐστι σώματος τὸ δὲ κινεῖν κατὰ τὴν φορὰν, 
ψυχῆς ὑπάρχει ἐνέργεια. 

pp. Πότε ἡ oy, τῷ χυουμένῳ ἑνοῦται σώματι; 

ὍὉ uiv τὴν θεολογίαν μέγας 1ρηγόριος ἀσαφής 
ἐτι περὶ τοῦτο τὸ µέρος, καὶ οὐκ ἂν ῥᾳδίως αὐτὸν 
εὗροις ταύτῃ fj ἐκείνῃ προσκείµενον τῶν δοξῶν. Ὁ 
δὲ θείος Γρηγόριος ὁ Νυσσιὺς καὶ à πολὺς τὴν 


Βλτποι. Ga. OXXII. 


judicavit. Anima itidem afficitur propter corpus, 
itaque voluptales ac dolores ex corporis conditione 
in animam penetrant. De aliis operationibus ex 
equo participant utraque, ul quando de loco in 
locum homo movetur. Nam mutare locum, corpori 
proprium est, sed movere et impellere, anima est 
operatio. 
42. Quando anima nascenli corpori unitur? 

Magnus Theologus Gregorius hac in parte ob- 
scurus est, nec facile eum deprehendas huic ve] 
illi opinioni adherere. At enim divinus Gregorius 
*Nyssenus, et Maximus insignis ille confessor ao 


23 


115 


MICHAELIS PSELLI 


7116 


philosophus animam nec antiquiorem corpore, nec À ὁμολογίαν xai τὴν φιλοσοφίαν Μάξιμος οὔτε πρεσθυ:- 


postgenitam statuunt, sed simul cum dejectione 
seminis ad animam suscipiendam apti, eamdem 
gubaistere affirmant. Ethnicorum autem eximii post 
perfectum naturale instrumentum sive corpus pro- 
gnatumque, animam illi aiunt ingenerari. Et quam- 
diu uteri quidem adhuc radicibus embryo affixus 
heret, naturalem illi animam tribuunt, egredienti 
aulem rationalem, et procedente tempore intelli- 
gentem. 
43. Quomodo anima unitur corpori ? 

Insinuat se corpori anima sicut sol oriens mo- 
mento omnia luce complet: nam sic et anima 
corpus statim accendit ad vitam et vivificat, quo 
ipso et illud indiget, ut cum ea uniri possit. Sicut 
porro nervi, longius etiamsi absunt, una moven- 
tur, et sicut Naphta quam vocant transilientis 
igni8 vim concipit, medio aere non inflammato, 
sic et corpus ab anima totum statim illuminatur, 
neque oportet indivisibilis vitee et facultatis divisas 
illuminationes vel participationes comminisci. Con- 


. ferri autem hec potest cum participatione (6) entis 


que in re fluxa observatur. Quemadmodum rei 
fluxe enim ens adest sine tempore, sic et anima 
sine tempore adest corpori, 

44. De anima irrationabili. 

Quatuor hisce Grecorum philosophi animam 
irrationabilem definiunt : appetitu, quo voluptatis 
sumus ac doloris participes ; opinione que medias 
designat rationes inter species sensiles, et puras 


B 


atque & materia abstractas rationes : sentiendi fa- C 


cultate, qua externis speciebus assimilatur, ao 
presentii externa, salutariane sint an exitiosa : 
natura denique, qua proprie est causa generatio- 
nis et proxime corporibus adheret, generatque 
illa et facit ut crescant, gubernatque ac dirigit. 
His quatuor rebus nonnulli philosophorum es- 
sentiam anime irrationubilis consistere statuunl, 
ac veluti insititiam esse rationali anime corpo- 
rique simul inductam : huic quoque irrationa- 
bili anime injungunt munus administrandi cor- 
poris. 
45. Quid voluntas et rutiocinium practicum? 


Voluntas ad ratiocinatoriam anime partem per- 
tinet, movet enim appetitum in rem desiderabi- 
lem, quam quia non sine ratiocinio deligimus, 
heo actio impetus voluntatis appellatur, qui a 
ratiocinio ipso est diversus. Eat autem ratiocinium 
practioum, post appetitum rei desiderabilis cum 
ratione suscepta actio et operatio. Noris porro 
anime corpore solute et corpori adhuc conjuncte 
non unum idemque ratiocinium. Quibusvis enim 
prestantioribus anima se assimilat, Deo archan- 
gelis, angelis et ceteris potentatibus, unde et 
opera ejus jam divina, jam humana, jam contra- 


τέραν τὴν jugjv τοῦ σώματος, οὔτε μεταγενεστέραν 
τιθέασιν, ἀλλ᾽ ὁμοῦ τῇ καταθολῃ τοῦ σπέρματος 
ἐπιτηδείου πρὸς ὑποδοχὴν ψυχῆς τυγχάνοντος, ταύ- 
την ὑφιστάνουσι. Τῶν δὲ Ἑλλήνων oi πρὀχριτοι, 
μετὰ τὴν τελείωσιν τοῦ φυσικοῦ ὀργάνου καὶ τὴν 
ἀποχύπσιν τούτου, ἑνοπείρουσι ταύτην τῷ σώματι, 
πλὴν ὅτε μὲν ἔσωθεν jj κατεῤῥιζωμένον τὸ ἕμθρυον, 
τὴν φυσικὴν ψυχὴν τούτῳ διδόασιν, ἐξελθόντι δὲ τὴν 
λογικὴν, xal προϊόντι τὴν νοεράν. 
Ie. Ms ἐνοῦται τῷ σώματι ἡ ψυχή ; 

Βἰσκρίνεται τῷ σώματι ἡ Quy ὥσπερ f; ἀνατολὴ 
τοῦ ἡλίωυ πάντα ἀνθρόως ἐμπίμπλησι τοῦ φωτός, 
Καὶ γὰρ καὶ αὐτὴ ἀθρόως ἐξάπτει τὸ σῶμα εἰς τὴν 
ζωὴν, καὶ ζωοποιεῖ, τοῦτο ἐπιτηδείως ἔχον πρὸς 
τὴν ἔνωσιν ταύτης. Ὥσπερ οὖν αἱ Φευραὶ αἱ σοντρ- 
μοσμέναι xxl εἰ πόῤόω τύχοιεν οὖσαι, σογκινοῦνται" 
καὶ ὁ καλούμενος φθὰς ὀέχεται τοῦ πυρὸς τὴν ὀύνα- 
µιν τοῦ μεταξὺ ἀέρος μὴ πυρουµένου, ὀὕτω δὴ καὶ τὸ 
σῶμα ἀθρόως ἑλλάμπεται ὑπὸ τῖς doy, καὶ οὗ 
δεῖ τῆς ἁμερίστου ζωῆς xal δυνάµεως διῃρηµένας 


ἐπινοεῖν τὰς ἐλλάμψεις, fj τὰς µετοχάς. Απεικαστέον δὲ 


αὐτὴν τῇ τοῦ ὄντος µετοχῇ εἷς τὸ γινόµενον. Ὥσπερ 
γὰρ τὸ ὃν ἀχρόνως τῷ γινομέ.ῳ πἀρεστιν, οὕτως xai 
αὐτὴ ἀχρόνως πάρεστι τῷ σώματι. 

μδ’. Περὶ ἀλόγου duy fic. 

Ἐν τέσσαρσι τούτοις παρ) Ἕλλησιν ol φιλοτοφί- 
σαντες τὴν ἄλογον ψυχὴν ἀφορίζουσιν' iv τῇ ὀρεκ- 
tuc, καθ ἣν ἡδονῆς xal λύπης 'μετέχομεν' ἐν τῇ 
δοξαστικῇ, τις τοὺς µέσους λόγους xal μεταξὺ τῶν 
αἰσθητῶν εἰδῶν xai τῶν ἀύλων καὶ καθαρῶν λόγων 
ἀφώρισται' ἐν τῇ αἰσθητικῇ, τις πρὸς τὰ ἑχτὸς 
εἴδη ὡμοίωται, καὶ προαισθάνεται τὰ ἔξσωθεν σωτή- 
px καὶ ὀλέθρια' ἐν τῇ φυσικῇ, ἥτις ἔστι κυρίως 
γενεσιουργὸς, xal συµπλέχεται προσεγῶς τοῖς σώ- 
µασι, Ὑγευνᾶται αὐτὰ καὶ αὔξει καὶ διοιχεῖ καὶ 
κατευθύνει. Ἐκ τούτω» 0?) τῶν τεσσάρὠν τὴν ἆλογον 
ψυχἠν vtov τῶν Φιλοσόφών οὐσιώσαντες ἔγκεν- 
τρίζουσιν olov τῇ λογιχῇ Ψυχῇ, καὶ τῷ σώματι συν- 
εισάγουσι . Tiv δὲ ἄλυγον οἰκονομεῖν τὰ σώματα 
ἐπιτρέπουσιν. 


με Τίς ἡ βούλησις καὶ τίς ὁ πραχτικὸς λογισμός; 

Ἡ βρύλησις περὶ τὸ λογιστικὸν µόριον ἐστὶ τῆς 
ψυχῆς, Κινεῖ μὲν γὰρ τὴν ὄρεξιω πρὸς τὸ ἐφειτὸν 
ἐπεὶ δὲ τούτου οὐκ ἄνευ λογισμοῦ προαιρούµεθα, ἡ 
κατ αὐτὸ ἑνέργεια βσυλευτικὴ ὁρμὴ ὠνομάσθη, 
ἑτέρα οὖσα τοῦ λογισμοῦ. Πρακτικὸς δὲ ἐστι λογι- 
σμὸς, ἡ μετὰ τὴν ὄρεξιν τοῦ ἐφετοῦ μετὰ λογισμοῦ 
πρᾶξίς τε καὶ ἑνέργεια. Τοῦτο δὲ σοι ἔστω, ὅτι ᾧυ- 
χῆς ἀπολυθείσης σώματος xal ἔτι παρούσης ἐν τῷ 
σώματι οὐκ αὐτός ἐστι λογισμός. Ἐπεὶδὲ πᾶσι τοῖς 
κρείττοσιν ἀφοιοῦται ἡ Ψψυχἠ, Os, ἀρχαγγέλοις, 
ἀγγέλοις xal ταῖς λοιπαῖς δυνάµεσι, διὰ τοῦτο xai 
τὰ ἔργα αὐτοῦ, τὰ μὲν θεῖα, τὰ δὲ ἀνθρώπινα, τὰ δὲ 


NOTE. 
(6) Intellige üt supra τὸ ὄντως ὄν, ens elernum , nascitur, ac mutationibus est obnoxium, alque 


8ο stabile : cui opponitur τό q1vópsvov quod fit et 


adeo Platoni negatur esse verum ens. 





111 DE OMNIFARIA DOCTRINA. 118 
ἑναντία, ἵνα ^u) τὰ ὀνόματα λέγω" µεταλαµ- A ria, ut nominibus abstineam. Quibus enim assíi- 


θάνει Ύὰρ τὰς ἑνεργείας, πρὸς à λαμθάνει xal τὴν 
ὁμοίωσιν. 
µς’. Περὶ προχιρέσεως καὶ προσοχῆς. 

Μέσα: δυνάµεις eol τῆς φυχῆς προσποχἡ xal προ- 
αἴρεσις. Αλλ) dj μὲν προαίρεσις ἡγεῖτι τῶν mpi- 
ξεων, ἔχει δὲ καὶ λόγον ἐν ᾧ κρίνει τὰ καλὰ, καὶ 
ὄρεξιν τὴν ἐφιεμένην τῶν οἴκείων καὶ ἀγαθῶν, καὶ 
τὴν ἀναπληροῦσαν dei τὰ ἑλλείποντα. ᾽Αμϕοτέρων 
οὖν τοῦ λόγου xai τῆς ὀρέξεως συνίσταται d) προα[|- 
ρεσις. Προσοχἡ 0$ ἐστὶ καθ ἣν προσέχοµεν τοῖς ἕρ- 
Ύοις οἷς πράττοµεν καὶ τοῖς λόγοις οἷς λέγο- 
pev: αὕτη γὰρ ποτὲ μὲν τὰ τῆς φυχῆς ἤθη ἀνα- 
σκοπεῖται τίνα τε dori καὶ πῶς ἔχει πρὸς ἄλληλα" 
ποτὲ δὲ αὖ τὸ ζῶον θεωρεῖ {εἰ πράττει καὶ πῆ παρα- 
θαίνει, καὶ τί ἑλλείπει. Μέσα δὲ εἶσι καὶ τὰ τῶν µα- 
θηµάτων ἀσχήματα, καὶ τὰ τῶν καθαρτικῶν ἀρε- 
τῶν ἐπιτηδεύματα. Μέσα δὲ λέγονται ὡς μεταζὺ 
κείµενα τῶν νοερῶν λόγων xat τῶν δοξαστικῶν. 
μζ. Πότερον ἡ ψυχἠ λύεται ἀπὸ τοῦ σώματος, fj τὸ 

σῶμα ἀπὸ τῆς ψυχῆς ; 

Ἐπὶ μὲν τοῦ φυσικοῦ βανάτου, τὸ σῶμα λύετα, 
ἀπὸ τῆς φυχῆς, ἐπὶ δὲ τοῦ νοητοῦ d joy?) ἀπὸ τοῦ 
δώματος. Ἡ μὲν γὰρ φύσις ἔδησε τὸ σῶμα ἐν τῇ 
ΨΦυχᾖ. Et μὲν γὰρ χατείχετο τὸ σῶμα ὑπὺ τῆς ἡυχῆς, 
οὗ διαλέλυτο ἄν. Ὅθεν iv τῷ θανάτῳ λύεται τὸ 
σῶμα ἀπὸ τῆς φυχῆς. Ἡ δὲ ψυχἠ ἔδησεν ἑαωτὴν τῷ 
σώματι διὰ τῶν παθῶν. Ἡ οὖν duy) ἑαυτὴν λύει ἀπὸ 
τοῦ σώματος. Καὶ ἡ μὲν ψυχἠ µέση ἐστὶ τῆς ἀμε- 
ῥίστηυ καὶ τῆς μεριστῆς οὐσίας. Οὔτε γὰρ καθα- 
ρῶς ἐστιν ἀμέριστος ὁ νοῦς, οὔτε πάντη ἁἀμερὴς, τὸ 
copa δὲ πάντη µεριστόν. Καὶ αἱ ποιότητες xal τὰ 
ἔνυλα εἴδη περὶ τὸ σῶμα μεριστὰ, xal πάντα μὲν 
ἐν πᾶσιν. ᾽Αλλ’ ὁ μὲν νοῦς νοερῶς ἔχει πάντα. Ἡ δὲ 
oy? λογικῶς. Τὸ δὲ φυτὸν σπερματικῶς, τὸ δὲ 
σῶμα τὰ εἴδωλα ἔχει τῶν ὄντων, 6 δὲ θεὸς ἀνεννοήτως 
καὶ ὑπερουσίως, 

μη’, Περὶ ἀρετῶν. 

Teri τάξεις εἰσὶ τῶν ἀρετῶν. Al μὲν γὰρ αὐτῶν 
ποσμοῦσι τὸν ἄνθρωπον Tj τὴν τοῦ σώματος ψυχὴν, 
ai δὲ καθχίρουσι τὴν ψυχὴν ἀπὸ τοῦ σώματος, xal 
ἐπιστρέφουσι πρὸς ἑαυτὴν, αἵτινες xal καθαρτικαὶ 
καλοῦνται, Ai δὲ τελείως καβαρθεῖσαι τὴν φυχἣν, 
ἁπασχολοῦσιν εἲς θεωρίαν τῶν νοητῶν, αἵτινες θεω- 
ρυτικαὶ καὶ νδεῤαὶ ὀνομάζονται. Καὶ ἄλλη μὲν 
ἀρετὴ θεὂῦ, ἄλλη δὲ ἀγγέλου, ἄλλη δὲ ἀνθρώπου. Ὡς 


milat se, illorum et opera asciscit atque ími- 


tatur. 


40. De electione et attentione. 

Medis» sunt animi facultates attentio et electio, 
sed electio acliones dirigit, utiturque ratione qua 
quid pulchrum sit judicat, et appetitu desiderante 
ea qua congruentia sibi sunt et bona, quae vero de- 
Ποϊυπί, semper studente supplere. Utroque igitur 
electio constat, ratione et appetitu. Áttentio autem 
est qua attendimus ad actiones quas suscipiinusg, 
et ad verba que loquimur. Hec quandoque animi 
mores speoulatur, quales sint et quomodo inter se 
congruant : jam animale considerat, et quid illud 
agat, ubive peccet vel aliquid omittat. Ceterum 
medii generis etiam sunt mathematice exercita- 
tiones, et purgatorium virtutum studium, dicun- 
turque medii generis, quia media hec posita sunt 
inter intelligibiles et opinabiles rationes. 

4T. Utrum corpus anima, an anima corpore 
solvalur ? 

Naturali morte corpus ab anima, sed morte in- 
telligibili anima solvitur a corpore. Natura enim 
corpus anime alligavit. Jam si corpus ab anima 
teneretur, non solveretur. Solvitur itaque in morte 
ab anima corpus. At enim anima se alligavit corperi 
per affectus, anima igitur etiam seipsam a corpore 
solvit ac liberat. Et anima quidem media est inter 
essentiam impartibilem partibilemque, neque enim 
mens pure impartibilis, neque partium omnino 
expers est, corpus autom omnino est partibile. Et 
qualitates speciesque materiales in corpore parti- 
biles suat quavis in quibuslibet. Sed mens que- 
cunque habet, habet intelligibili, anima rationabili 
ratione, planta vero seminaliter. Corpus entium 
umbram imaginemque refert, Deus vero supra otn- 
nem intellectum et essentiam est constitutus. 

48. De virtutibus. 

Tres sunt ordines virtutum. ΑΙ exornant ho- 
minem sive animam corpori junctam. Aliae pur- 
gant animam a corpore, et in seipsam reverti do- 
cent, vocanturque purgatorie. AÁlie perfecte put- 
gatam animam trahunt ad contemplationem intel- 
ligibilium, et dicuntur theoretice atque intellec- 
tuales, Alia porro virtus est Dei, angeli alia, alfa 
hominis. Ut enim essentie sunt diverse, ita etiam 


Υ4ρ ai οὐσίαι αὐτῶν διάφοροι, οὕτω καὶ αἱ ἀρεταί. [) virtutes. Atque anima proprie est diciturque ratio- 


Καὶ WQoy μὲν χυρίως ἡ λογιχή ἐστί τε xal. ὀνομά- 
Cerat, τὸ δὲ ὑπὶρ τὴν ψυχἣὴν, νοῦς. Τὸ δὲ μετὰ τὴν 
λογιχὴν ψυχλν, ἄλογος doy, καὶ εἴδωλον doy. 
Ἡάσαις δὲ ταῖς τῶν ἀγγέλων τάξεσιν ἡ ἀρετὴ συµ- 
πρόεισιν, ἄνωθεν ἀπὸ τῶν σεραφεὶμ ἀρχομένη. Ὁ 
γὰρ θεὸς καὶ ἐπέκεινα΄ ἀρετῆς καὶ παντὸς ἀγαθοῦ xal 
πάσης τελειότητος. 
μθ’. Περὶ ἀρετῶν. 

"Εξ εἶσὶν oi τῶν ἀρετῶν βαθμοί. Ἔστι γὰρ ἡ μὲν 
τις φυσιχκὴ ἀρετὴ, ἥτις xal ἐν .θηρίοις εὑρίσκεται. Ἡ 
δὲ ἠθιχὴ, 7» ἔνιοι καὶ τῶν ἀπαιδεύτων ἔχουσιν, Ἡ δὲ 
πολιτικὴ dj μετὰ λόγου καὶ φρονήσεως κατορθουµένη. 


nabilis, et quod supra animam est, mens est atque 
intellectus. Infra animam rationabilem.est irratio- 
nabilis anima, animeque imago sive idolum. An- 
gelorum ordinibus quibuscunque ab Seraphim us- 
que descendendo virtutes sue congruunt. Deus 
etiam supra virtutem et bonum omne atque per- 
fectione omni est superior. 
49. De virlutibus. 

Sex sunt virtutum gradus. Nam datur virtus 
physica, qualis et in bestiis reperitur, tum ethiea, 
que etiam est in hominibus nulla doctrina imbu- 
tis; atquo politica, que ratione et prudentia utitur 





119 


MICHAELIS PSELLI 


120 


&d recte agendum; purgatoria, que ab affectibus À Ἡ δὲ καθαρτικὴ, ἡ καθαίρουσα τὸν ἄνθρωπον ἀπὸ 


. omnibus hominem liberat; theoretica que mentem 
contemplatur, et ''heurgica denique, qua id quod 
jn anima nostra divinum maxime est excitat, et 
Deo ipsi unit, divinumque in anima furorem et 
enthusiasmum movet. Dantur etiam supra has alie 
sublimiores virtutes, qne sunt ceterarum islarum 
exempla, quaeque omnem substantiam supergre- 
diuntur, neque sunt accidentia, uti accidit nobia 
cmteras virtutes adesse, verum sunt intelligibiles 
et supersubstantiales essentie. 
50. De virtutibus. 

Tres sunt virtutes que hominem perficiunt : 
sanctitas Deo operari studens, vitamque hominis 
Numini consecrans; altera justitia, qua inferiori- 


bus prospicere satagit; et tertia prudentia, que Ἡ 


. conatur respectu nostri ipsius vitam intelligenter 
instituere. Unimur igitur per sanctitatem Deo et 
uni, per justitiam illis qui inferioris conditionis 
sunt providemus, et per prudentiam cognilione 
non vulgari imbuimur. Aque ethica virtus quidem 
, & prudentia proliciscitur, neque tamen per pru- 
dentiam operatur, sed comparatur per usum longo 
tempore. Ceterum tam divina est natura virtutis, 
ut per omnia entia pervadat. Datur enim virtus 
supracolestis, colestisque, supramundialis e 
mundana, mentalis et anime, angelica item atquet 
humana. Datur etiam fons virtutum, quem tunc 
assequemur, quando cognitione partiali missa 
facta, perfeclissimam virtutem actu et opere expri- 
memus. 
51. Adhuc de virtute. 

Aristoteles philosophus quatuor generales nume- 
rat virtutes : prudentiam, justitiam, fortitudinem 
et temperantiam. Et prudentiam quidem refect ad 
intellectum, ceteras vero tres ad passibilern elfe- 
ctibusque obnoxiam anime partem. Atque ila nec 
prudentiam passibili parti tribuit, neque ceteras 
tres virtutes in intellectu collocat. Plato autem 
quatuor virtutum constituit ordines, e quibus alias 
vocat politicas que homini iu vita versanti possunl 
esse ornamento : purgatorias alias, aliasque theo- 
reiicas. Furori autem proxima virtus a Platone di- 
citur qua Deo agitanle est instincta enthusiasmo, 
animamque facit circa divina exardere, et bacchari, 
tanquam plena commotione divina et limphate ao 


fanatice instar. D:us porro virtute major est, non D 


modo illa que est habitus, et qualem natura fert 
hominum, sed etiam ipsa eter . idea virtutis. 


52. Adhuc de tute. 

Non una eademque numero est ratio qua Deo 
assimilamur, sed diversa ac multiplex. Assimilamur 
enim ipsi per virtutes politicas, sed exilius atque 
obscurius : assimilamur eidem per purgatorias 
virtutes, sed expressius : assimilamur por virtutes 
theoreticas etiamnum splendidius; agsimilamur 
etiam per theurgicas, atque hec demum perfectis- 
sima est assimilatio. Purgare enim animas, e 
entia contemplari non omnino simile aliquid De 


παντὸς πάθους. Ἡ δὲ θεωρητικὴ ἡ θεωροῦσα τὸν 
voüv. Ἡ δὲ θεουργικὴ ἡ τὸ θειότατον ἡμῶν της 
ψυχῆς ἀνεγείρουσα καὶ αὐτῷ ἑνίζουσα τῷ θεῷ, καὶ 
τὴν θείαν ἐνεργοῦσα µανίαν. Εἰσὶ δὲ καὶ ἐπέχεινα τού- 
των ἕτεραι ἀρεταὶ, al μὲν οἱονεὶ παραδείγµατα tov 
λοιπῶν ἀρετῶν, αἱ δὲ ὑπὲρ πᾶσαν οὐσίαν. Αἴτινες 
οὗ συµθεθηχότα εἷσὶν ὥσπερ ἐπισυμθεθήχασιν 
ἡμῖν αἱ λοιπαὶ ἀρεταὶ, ἀλλ) οὐσίαι νοεραὶ xal ὑπερ 
ουσιοι., 


v. "Ext περὶ ἀριτῶν. 

Τρεῖς εἶσιν ai ἀρεταὶ αἱ τελειοῦσαί τὸν ἄνθρω- 
vov ὁσιότης, ἡ πρὸς τὸν θεὸν ἐνεργεῖν σπεύδουσα, 
οἵον ἡ ἀφοσιοῦσα τὴν τοῦ ἀνθρώπου Luv τῷ Os 
δεύτερον δικαιοσύνη dj τὴν πρόνοιαν τῶν καταδεεστέ- 
prov ποιοῦσα' φρόνησις ἡ πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς τὴν ζωὴν 
νοερὰν ἀπεργάζεσθαι βουλομένη. Kai γὰρ ἐνούμεθα 
χατὰ τὴν ὁπιότητα πρὸς τὸν θεὸν xal τὸ tv, προνο- 
οὔμεν δὲ τῶν ἐλαττόνων κατὰ τὸ δίκαιον. Γνῶσιν δὲ 
ἄῤῥητον ἔχωμεν xaxà τὴν φρόνησιν. Ἡ μέντοι ἠθικὴ 
ἀρετὴ ἀπὸ φρονήσεως μὲν πρόεισιν, οὗ μέντοι μετὰ 


Ἰφρονήσέως ἐνεργεῖ, ἀλλὰ τριθῇ χρονίῳ ἐγγίνεται. 


Διήχει δὲ d τῆς ἀρετῆς θειότης διὰ πάντων τῶν 
ὄντων. Ἔστι γὰρ καὶ ὑπερουράνιος ἀρετὴ xal οὗ- 
ῥράνιος ' καὶ ὑπερχόσμιος xal ἐγχόσμιος, xai νοερὰ 
καὶ ψυχικλ, καὶ ἀγγελικὴ καὶ ἀνθρωπική. Ἔστι καὶ 
πηγὴ ἀρετῶν, ἧς τότε καταλαμθάνοµεν, ὅταν τὴν 
µεριστὴν ἀφέντες νόησιν, τελειωτάτην σύμπασαν 
ἀρετὴν ἐνεργήσομεν. 


να. "Ett περὶ ἀρετῶν. 

Αριστοτέλης μὲν ὁ φιλόσοφος τέσσαρας γενικὰς ἑξ- 
αριθμεῖ ἀρετὰς' φρόνησιν, δικαιοσύνην, ἀνδρείαν καὶ 
σωφροσύνην. Καὶ τὴν μὲν Φφβόνησιν τάττει ὑπὸ 
τὴν διάνοιαν᾽ τὰς δὲ λοιπὰς τρεῖς ὑπὸ τὸ παθητικὸν 
της ψυχἠς. Καὶ οὖτε τὴν φρόνησιν ἐν τῷ παθητιχκῳ 
μέρει κατατάττει, οὔτε τὰς τρεῖς ἀρετὰς ἐν τῇ δ-α- 
volg τίθεται. Ὁ δὲ Πλάτων τέσσαρας τάξεις ἀρετῶν 
ποιεῖται, καὶ τὰς μὲν ὀνομάζει πολιτικὰς, ὅσαι χοσμοῦν 
σι τὸν ἐν τῷ Bl πολιτευόµενον ἄνθρωπον' τὰ δὲ κοθ- 
αρτικὰς, τὰς δὲ θεωρητικάς. Μανικὴ δὲ ἀρετὴ λέγε- 
ται ἡ θεοφορουµένη καὶ ἐνθουσιῶσα, καὶ τὴν ΨψυχΤν 
περὶ τὸ θεῖον ἀναθακχεύουσα, xal olov ἐνθεασμοῦ πλή - 
ρης καὶ χκοροδαντιάσεως Ὑινομένη. 'O μέντοι θεὸς 
ἀρετῆς ἐστι µείζων, οὗ µόνον τῆς ὡς ἕξεως καὶ τῆς 
αὐτοφυοῦς, ἀλλὰ καὶ τῆς αὐτοαρετῆς. 


νβ’. "Exc περὶ ἀρετῶν 

Ὅτι οὖν ἔστι µία xai ἡ αὐτὴ κατὰ ἀριθμὸν |, 
πρὸς τὸν θεὸν ὁμοίωσις, ἀλλὰ διάφορος. Ὁμοιούμεθα 
γὰρ αὐτῷ κατὰ τὰς πολιτικὰς ἀρετὰς, ἀλλ ἀμυδρό- 
τερον καὶ σκιωδέστερον. Ὁμοιούμεθα τούτῳ καὶ 
κατὰ τὰς καθαρτικὰς, ἀλλ᾽ ἐκτυπότερον. Ὁμοιού- 
pia δὲ xal κατὰ τὰς θεωρητικὰς, ἀλλ᾽ ἔτι λαμπρό- 
τερον. Ὁμοιούμεθα καὶ κατὰ τὰς θεουργικὰς, αὔτν 
γοῦν ἔστιν d τελειοτάτη ὁμοίωσις. Τὸ μὲν γὰρ καθ- 
αἱρεσθαι τὰς φυχὰς καὶ θεωρεῖν τὰ ὄντα và πάνυ τι 














131 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


122 


ὅμοιον τῷ θεῷ, ἐκεῖνος γὰρ ὑπὲρ κάθαρσιν xai Α est, ipse enim purgatione et contemplatione est 


θεωρίαν ἐστί. Τὸ δὲ δύνασθαι θεοποιεῖν ἄνθρωπον, καὶ 
τῆς ὕλης ἐξάγειν, xal τῶν παθῶν ἀπαλλάττειν, ὥστε 
δύνασθαι xai αὐτὸν θεουργεῖν ἕτερον , τοῦτό ἐστιν 
ἡ τελειοτάτη ὁμοίωσις. 'O ἐξάγων γὰρ, φησὶν ὁ 
Θεός ἐν Εὐαγγελίοις, ἄξιον ἓξ ἀναξίου, ὡς στόμα 
µου ἔσται. Ὁρᾶς ὅπως dv τῇ θεουργίᾳ τὴν ἀἆληθε- 
σιάτην τέθειχεν ἐξομοίωσιν. ᾽Αλλ’ ἡμεῖς ἀγαπῶμεν 
st xai χοσμεῖν ἑαυτοὺς διὰ τῶν πολιτικῶν δυνάµεθα 
ἀρετῶν. 


νΥ’. "Ecc περὶ ἀρετῶν. 
Πλάτων ὁ φιλόσοφος πρῶτον μὲν διὰ τῆς πολιτι- 
xnc ἀρετῆς ἀνάγει τὸν ἄνθρωπον cl, θεὸν, ὡς καὶ 
ταύτης ἐξομοιοῦν δυναμένης τὸ θεῖον κατὰ τὸ ὄυνα- 


τόν. ᾽Απὸ δὲ ταύτης ἀνάγει διὰ τῆς καθαρτικῆς ζωῆς Β 


εἷς τὴν θεωρίαν. Ἐπειδὴ γὰρ, φησὶν, ὁ θεὸς διττὴν 
ἔχει τὴν ἐἑνέργειαν, τὴν καθ᾽ ἣν ἐν θεωρίᾳ τῶν ὅλων 
ἐστὶ, πρὸ πάσης κτίσεως τοὺς λόγους αὐτῶν ἐπιστά- 
µενος, τὴν δὲ, καθ ἣν τῶν ἆχειρόνων ποιεῖται τὴν 
πρόνοιᾶν διὰ ταῦτα xal ὁ ἄνθρωπος μιμούµενος τὸν 
θεὸν, dv μὲν ταῖς πολιτικαῖς ἀρεταῖς ἐπιστρέφεται 
πρὸς τὰ τῇδε, xal χκοσμεῖ τοὺς καταδεεστέρους τοῖς 
µετριοπάθειαν φερούσαις ἀρεταῖς. Ἐν δὲ τῷ θεω- 
ρεῖν ἀναθὰς, ὁρᾷ τοὺς λόγους ἁπάντων τοὺς φυσικοὺς, 
τοὺς ψυχικοὺς, τοὺς νοεροὺς, τοὺς ὑπερφυεῖς, xal γ|- 
νεται ὄργανον τοῦ θεοῦ, ὁμοῦ τε πρὸς ἐχεῖνον ὁρῶν , καὶ 
τῶν τᾷδε ποιούµενος πρόνοιαν. Ἠλὴν ἄλλως ἐνεργεῖ 
τὰς τοιαύτας ἀρετὰς lv σώματι οὖσα oy), ἄλλως δὲ 
ἀπαλλαχεῖσα τοῦ σώματος. 
νδ’. "Ext περὶ ἀρετῶν, 

Ἡ μὲν οὐσία xai αὐτὰ τὸ εἶναι ἀπὸ τοῦ νοῦ πᾶσι» 
ἐφήχει xal τοῦ ὄντος, ἡ δὲ διὰ τῶν ἀρετῶν τελειδττς, 
ἀπὸ τοῦ Θεοῦ παραγίνεται, Ὥσπερ yàp ἐκ τοῦ πρώ- 
τως ὄντος τὸ ὃν, οὕτως ἐκ τοῦ πρώτως ἀγαθοῦ τὸ 
ἆγαθόν. Μᾶλλον δὲ καὶ ἡ οὐσία καὶ 1 ἀρετὴ ix τοῦ 
θεοῦ. 'AAX d, μὲν οὐσία κατὰ τὴν αὐτοῦ mpóobov: ἡ 
Υὰρ οὐσία πᾶτιν ἀπὸ τοῦ θεοῦ πρόεισιν ἡ δὲ τε- 
λε:ότης κατὰ τὴν πρὸς αὐτὸν ἐπιστροφήν. Οὗ 
δύναται γὸρ τελειωθῆναι κατ’ ἀρετὴν ἄνθρωπος, et μὴ 
τὴν ἐπιστροφὴν πρὸς τὸν θΘεὸν ἑνεργοίη. Ὥσπερ γὰρ 
ὡς πρὸς παράδειγµα ζωγραφῶν οὐκ ἂν ἄλλως τὴν 
προκε:µένην ἀρχετυπίαν λάθοιε τῷ µιβήµατε, si 
μὴ συνεχῶς πρὸς αὐτὴν ἐπιστρέφοι, οὕτω καὶ ὁ τὴὰν 
ἀρετὴν iv ἑαυτῷ σκιαγραφῶν 7| καὶ περιχρωννὺς, 
οὐκ ἂν ἄλλως δυνηθείη ἐξομοιωθῖναι θεῷ, εἰ μὴ 
πρὸς ἐκεῖνον διηνεχῶς ἐπιστρέφει, xal διὰ τοῦ ἐπιστη- 
μονιχοῦ λόγου, xal τῆς τοῦ πἀραδείγµατος θεωρίας, iv 
ἑαυτῷ ἐξακριθώσεται τὸ πρωτότυπον. 

νε. Ἔτι περὶ ἀρετῶν, 

'O μὲν ἔχων τὴν θεουργικὴν ἀρετὴν θεοπάτωρ 
κατονοµάζεται' ἐπειδὴ γὰρ θεοὺς τοὺς ἀνθρώπους 
οὗτος ἐργάζεται, διὰ ταῦτα θεοπάτωρ καλεῖται. Ὁ 
δὲ ἔχων τὴν θεωρητικὴν ἀρετὴν, θεῖος ὀνομάζεται * 
ὁ δὲ ἔχων τὴν καθαρτικὴν δαιµόνιος' ὁ δὲ ἔχων τὴν 
πολιτικὴν, σπουδαῖος. θεοπάτωρ δὲ χαλεῖται ὁ θεουρ- 


superior. At posse ex homine facere Deum, eta 
materia abstrahere, affectuumque reddere exper- 
tem, ut possit et ipse alios Numine implere, hec 
perfectissima est cum illo similitudo. Ait enim 
Deus (7) in Evangcliis : Qui eduxerit dignum ex 
indigno, quasi os meum erit. Vides quomodo Theur- 
gia sive virtus alios Numine implendi verissimam 
ponit cum Deo similitudinem. Ceterum nobis 
egregii videmur, si modo politicis nos exornare 
virtutibus possimus. 
53. Adhuc de virtute. 

Philosophus Plato primum per politicam virtu- 
tem hominem adducit ad Deum, quod et illa quo- 
dammodo possit divinam similitudinem referre; ab 
hac per purgativam vitam perducit ad contempla- 
tionem. Siquidem duplex, ut ait ille, actus in Deo 
est : unus quatenus in contemplatione universas 
ante omnem rem creatam rationes omnium novit 
ac perspeotas habet, οἱ alter quo prospicit inferio- 
ribus. Propterea et homo Deum imitatus politicis 
virtutibus res hujus vite curat, atque per virtutes 
affectuum  moderatrices opem fert inferioribus : 
contemplatione autem ascendens omnium rationes 
perspicit sive naturales, sive animarum, sive men- 
tales ac supernaturales, atque fit instrumentum 
Dei, ad quem simul aciem dirigit. Et rebus hujus 
vite prospiciens anima, aliter tamen virtutem hu- 
jusmodi exercet dum in corpore est, aliterque 
quando est corporis vinculis soluta. 

94. Adhuc de virtutibus. 


C Essentia, et ipsum hoc quod sint, & mente omni- 


bus datum est, et ab ente: sed virtutum perfectio a 
Deo proficiscitur. Sicut enim ex principali ente 
ens, sic ex principali bono est bonum. Vel potius 
et essentia et virtus ex Deo sunt, sed essentia ra- 
tione originis, essentia enim omnibus a Deo pro- 
fluxit, perfectio autem in virtute, respectu conver- 
gionis ad Deum. Neque enim perfici virtute homo 
poterit, nisi ad Deum converlere se instituat. Si- 
quidem et pictor exemplum expreesurus nun- 
quam imilatione archetypi assequitur, nisi ud 
illud assidue se converterit. Sic qui virtutem in 
se ipso vo'ueril adumbrare, aut coloribus veluti 
describere, non aliter Deo assimilari poterit, quam 
8i ud eum continenter se convertat, et scientifica 


D ratione contemplationeque exempli in seipso accu- 


rate meditetur prototypum. 


55. Adhuc de virtutibus. 

Theurgicam virtutem qui habet pater divinus 
appellatur, quoniam enim ex hominibus facit deos, 
illo venit nomine. Qui contemplatoria pollet vir- 
tute, hunc divinum vocant, uti demonium qui pur- 
gatoria, sed qui politica est preditus, homo probus 
dicitur. Theurgo tribuitur patris divini nomen, 


NOTE. 
(7) Jeremis xv, 19 : Καὶ ἐὰν ἐξαγάγῃς τίμιον (ἄξιον καὶ τίμιον Constitut. Apostol. 11, 56) ἀπὸ ἀναξίου, ὡς 


τὸ στόµα µου ἴσῃ. 





123 MICHAELIS  PRELL] 124 
quoniam veluti generat animam ejusmodi quam A γὸς, καὶ διὰ τὸ τῆς ψυχῆς εἶναι πατὴρ, ὃν θεὸγ xa- 


contemplatorie. virtutis causa Deum appellamus. 
Oportet igitur qui per assimilationem ad Deum ad- 


duci velit, primum hominem probum fieri, deinde. 


demonium, tum divinum palrem. ΑΟ contingere 
potest aliquando, ut demonius et probus homo ad 
malitiam et vitium deflectat; forle et divinus siva 
theoretice virtutis compos. Αἱ theurgus sive pater 
divinus et Lotus extra se in Deo positus, nunquam 
potest ad contrariam virtuti speciem dilabi, cum 
totus extra se et Deus quodammodo factus sit. 


56. Adhuc de virtutibus. 


Tria hec animabus insunt facultas, passio, ha- 
bitus. Passiones quidem sunt cupiditas, ira, metus, 
invidia, confidentia, gaudium, amor odium, desi- 
derium, 2mulatio, misericordia. Facultas vero est 
qua passiones istas senlire possumus, irasci vel 
dolere vel misereri. Habitus deniqne, quo bene 
vel male nos ad passiones gerimus, ut in ira si 
vehementius vel remissius justo irascimur, male 
agimus, atque ita in cateris. Virtutes itaque nec 
passiones sunt nec facultates, sed habitus, non 
enim a passionibus dicimur boni vel pravi, sed a 
virtutibus ac vitiis ità nuncupamur. Ac timemus 
quidem vel irascimur sino proposito; at virtutes 
ex proposito sunt, aut non sine proposito. À pas- 
sionibus etiam moveri dicimur : a vitiis autem vel 
virtutibus non dicimur moveri, sed hoc vel alio 
modo comparati esse. 


57. Adhuc de virtutibus. 


Fortitudo est mediocritas inter excessum auda- 
cie et defectum α timiditate, versaturque circa 
timores ao fiduciam. Temperantie excessus est 
Juxuria, defectus stupor, liceat enim hoc nomine 
illum appellare. Circa largitionem bonorum et 80- 
ceptionem mediocritas est liberalitas, excessus 
profusio, sive prodigalis abusus, defeotus vero 
illiberalitas sive nimia parcimonia. In magnis opi- 
bns mediocritatem sectatur magnificentia, excessus 
est in nimio splendore, defectus sordes. Circa ho- 
nores petendos excedit ambitiosus, in defeotu pec- 
cat honoris contemptor, mediocritas caret nomine, 
multe enim res sunt que nomen proprium nec- 
dum obtinuerunt. 


58. Adhuc de virtulibus. 


Circa mansuetudinem qua mediocritatem obser- 
vat, excessus est iracundia, defectus lentitudo ire 
expers. Circa verum mediocritatis observans est 
verax, et mediocritas dici potest veracitas, ejus 
autem simulatio per excessum est glorintio, et qui 
illam sectatur gloriosus : per defectum ironia, qui- 
que ea utitur in oratione dissimulator. Cumque 
duo suavitatis sint genera, alterum in jocis, alterum 
in vita, qui ita ut par est in vita jucundum se exhi- 
bet, amicus dicilur, et mediocritas amicitia, qui 
excedit adulator, qui vero deficit. morosus ac diffi- 
cilis. Amoeritatis in jocis mediocritas est in urba- 


λοῦμεν διὰ τὴν θεωρητικὴν ἀρετήν. Aci οὖν τὸν dva- 
γόμενον εἷς θεοῦ ἐξομοίωσιν πρῶτα μὲν σπουδαῖον 
γενέσθαι, εἶτα δαιµόνιον, εἶτα θεῖον, xai τέλος θεο- 
πάτορα. 'O μὲν οὖν δαιµόνιος xai 6 σπουδαῖος µετα- 
θληθείη ἂν καὶ sl χαχίαν ποτέ: ἴσως δὲ καὶ ὁ θεῖος, 
ἦτοι ὁ θεωρητικός, 'O δὲ θεουργὸς ἤτοι ὁ θεοπάτωρ 
ὁ τῆς θείας ὅλως ἐἑκστάσεως Ὑεγονὼς οὐκ ἂν ποτε 
µεταθείη πρὸς τὸ ἐναντίον εἶδας τῆς ἀρετῆς ἔξω ἑαυ- 
τοῦ ὧν, xai θεὸς ἀτεχνῶς γεγονώς. 


VQ. Ἔτι περὶ ἀρετῶν. 

Τρία ταῦτα εἰσὶν ἐν ταῖς ψυχαῖς, δύναµις, πάθος, 
ἕξις. Καὶ πάθος μέν ἐστιν, ἐπιθυμία, ὀργὴ, φόθος, 
Φφθόνος, θάρσος, χαρὰ, φιλία, μίσος, πόθος, (troc, 
ἔλεας. Δύναμις δὲ ἐστι καθ f παθητικοὶ τούτων Tt- 
νόµεθα, olov καθ’ ἣν δυνατοὶ ὀργισθῆναι T] λυπηθῇ- 
ναι fj ἐλεῆσαι. Ἓξις δὲ, καθ) ἣν πρὸς τὰ πάθη ἔχο- 
μεν καλῶς Tj κακῶς. Οἴον πρὸς τὸ ὀργισθῆναι εἰ μὲν 
σφοδρῶς Ἡ ἀνειμένως, κακῶς ἔχομε. Ὁμαίως δὲ 
πρὸς τὰ ἄλλα. Αἱ οὗ, ἀρεταὶ οὔτο πάθη εἰαὶν, οὔτε 
δυνάµεις, ἀλλ᾽ ἕξεις. Οὐ γὰρ λεγόµεθα κατὰ τὰ πάθη 
σπουδαῖοι fj φαῦλοι’ κατὰ δὲ τὰς ἀρετὰς καὶ τὰς χα- 
χΧίας, λεγόµεθα σπουδαῖοι xai φαῦλοι. Καὶ φοθού- 
µεθα μὲν dj ὀργιζόμεθα ἀπροαιρέτως, Αἱ δὲ ἀρεταὶ 
προαιρέσεις τινὲς, Tj οὐκ veu προαιρέσεως. Καὶ 
κατὰ uiv τὰ πάθη κινεῖσθαι λεγόμεθα, χατὰ δε τὰς 
κακίας καὶ τὰς. ἀρετὰς οὐ κινεῖσθαι, ἀλλὰ διακεῖ- 
σθαί πως, 


vt. "Ἔτι περὶ ἀρετῶν. 

"Ott ἡ μὲν ἀνδρεία µεσότης ἐστὶν, ὡς μὲν ὑπερ- 
θολῆς τοῦ θράσους, ὡς δὲ ἐλλείψεως τῆς δειλίας, 
καὶ ἐστι περὶ φόθους xal θάῤῥη, Tr δὶ σωφρυσύ- 
νης, ὑπερθολὴ μὲν dà ἀχολασία, ἔλλειψφις δὲ ἡ ἆναι- 
σθησἰα, λεγέσθω γὰρ οὕτως. Ηερὶ δόσιν χρημάτων 
xal λῆψιν, µεσότης piv ἡ ἐλευθεριότης, ὑπερθολὴ δὲ 
ἡ ἀσωτία, ἤτοι ἀφειδία τῆς χρήσεως, ἔλλειψις δὲ ἡ 
ἀνελευθερία ἥτοι φειδωλία. Περὶ δὲ χρημάτων µε- 
σότης μὲν ἡ μεγαλοπρέπεια, ὑπερθολὴ Ok ἡ ἀπειρο- 
καλία, ἕλλειψις δὲ ἡ µικροπρέπειι. Περὶ δὲ ὄρεξιν 
τιμῆς, ὁ μὲν ὑπερθάλλων ταῖς ὀρέξεσι, φιλότιμος, ὁ 
δὲ ἑλλείπων ἀφιλότιμος, ὁ Ob µέσος, ἀνώνυμος. 
Ηολλὰ γάρ clot πράγματα ὄνομα κύριον µήπω ἐἔσχη- 
κότα. 

* vr. Ἔτι περὶ ἀρετῶν. 

Περὶ τὴν πραὄτητα µεσότητα οὖσαν, ἡ μὲν ὑπερ- 
θάλλουσα καχία, ὀργιλότης ἡ δὲ ἐλλείπουσα άοργη- 
ca, Περὶ δὲ τὸ ἀληθὲς, ὁ μὲν µέσος ἀληθὴς, καὶ ἡ 
µεσότης ἀλήθεια λεγέσθω, ἡ δὲ προσποίησις, ἡ μὲν 
ἐπὶ τὸ μεῖζον ἁλαζονία, καὶ ὁ ἔχων αὐτὴν ἁλαζών 
δὲ ἐπὶ τὸ ἔλαττον εἰρωνείχ' καὶ ὁ ἔχων αὐτὴν εἴρων 
Ἐπεὶ δὲ δύο ἁδύτητες cloiv, ἡ μὲν ἐν παιδίᾷ, ἡ δὲ 
ἐν τῷ Bí, ὁ μὲν ὡς δεῖ ἡδὺς ὢν, φίλος καὶ ἡ µεσ- 
ότης φιλία" ὁ δὲ ὑπερδάλλων κόλαξ, ὁ δὲ ἐλλείπων 
üjosplg τις καὶ δύσκολος. Τῆς δὲ ἐν παιδιᾷ ἡδύτητος 
ἡ μὲν µεσότης, εὐτραπελία, ἡ 08 ὑπερθρλὴ, βωμολο- 
χία, ἡ δὶ ἕλλειψις ἀγροικία, Καὶ ὁ μὲν ai .μές 








125 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


126 


σος, ὁ δὲ ὁπερθάλλων ἀναίσχυντος, ὁ δὶ ἑλλείπων, A nitate, excessus in scurrilitate, in rusticitate de- 


καταπλὴξ ὁ πάντα αἰδούμενος. 


νθ’. Τίνι διαφἑρει ἀρχὴ xai στοιχεῖον ; 

Ἡ μὲν ἀρχὴ οὐκ ἔχει τι πρότερον ἑαυτῆς, ὥσπερ 
ἡ ὕλη xal τὸ εἶδος. Τὸ δὲ στοιχεῖον σύνθετον ὃν καὶ 
συγκείµενον ἐξ ὕλης καὶ εἴδους, ἁρχὴν ἔχει τὴν ὕλην 
καὶ τὸ εἶδος ' ἔστι δὲ ἡ ὕλη πρᾶγμα ἀσώματον, ἄποιον, 
λόγῳ µόνῳ ἑρμηνενυόμενον, αἰσθήσει δὲ μὴ ὑπο- 
κξίμενον, Αὕτη οὖν ἡ ὕλη ὑπὸ μορφῖς τινος καὶ 
σχήματος τυπουµένη, ὅπερ ἐστὶ τὸ εἶδος, σωματοῦ- 
ται. Kal πρῶτον μὲν γίνεται στοιχεῖον 7| αἱθὴρ, ἤ 
πῦρ ἢ ὕδωρ, T, ἀὴρ Tj v5. Ἔπειτα τούτων τῶν croi 
χείων συμπλαχέντων ἀλλήλοις Ὑίνεται σῶμα σύνθε᾽ 
τον, ἤ ἔμψυχον T; ἄψυχον, καὶ ἡ μὲν ὕλη καὶ τὸ εἴδοι 
ἀρχοειδέστερα τῶν στοιχείων εἰσὶ, τὰ δὲ στοιχεῖα τῶν 
ἄλλων σωμάτων στοιχειωδέστερα * ἀρχὴν δὲ λέγομεν 
τὴν ὕλην, οὐχ ὅτι οὐκ ἔχει ἄλλο ὑπέρτερον ἑαυτῆς, 
ἀλλὰ ὅτι τὰ σώματα ὑπ) αὐτὴν ἀνάγεται προσεχῶς. 


E. Περὶ τῶν ἀρχῶν, cl εἴσιν. 

᾿Αρχὴ τῶν ὄντων πρώτη μὲν καὶ ὑπεράρχιος ὁ 
Θεός. Μετὰ δὲ Θεὸν πολλαὶ ἀρχαὶ τῶν φυσικῶν 
πραγμάτων εἰσί, Καὶ τῶν μὲν στοιχείων ἀρχαὶ ἡ 
ὕλη καὶ τὸ εἶδος εἴρηται ' τῶν δὲ συνθέτων σωμάτων 
αὐτὰ καὶ ἁπλᾶ στοιχεῖα. ᾽Αλλ οἱ μὲν ἄλλοι τῶν 
φιλοσόφων διῃρέθησαν. Καὶ τοῖς μὲν ἔδοξεν doy τὸ 
πῦρ, διὰ τὴν δύναμιν xal τὸ κατανχλίσχειν πάντα 
£i, αὐτό * τοῖς δὲ ὁ ἀἡρ, διὰ τὴν τῶν ζώων ἀναπνοήν 
τοῖς δὲ τὸ ὕδωρ διὰ τὴν Ὑόνιμον φύσιν. Τισὶ δὲ τού- 
των καὶ ἡ γη ἀρχὴ ἔδοξε, διὰ τὸ πλείω τῶν ζώων 


ὑπὸ τῆς γῆς γεννᾶσθαι, xal εἰς αὐτὴν ἀναλύεσθαι ο ᾿ 


Ἔπτεροι δὲ αὐτὰ τὰ τέσσαρα στοιχεῖα ἀρχὰς τῶν ὄν- 
των ἀπεφήναντο, Πλάτων δὲ ἀρχὰς εἴρηχε, τὸν θὲὸν, 
ὡς πατέρα xii ποιητὴν, τὴν ὕ)ην ὡς δεχοµένην τὴν 
δηµιουργίαν, xai τὴν ἰδέαν * ἰδέαν δὲ λέγει Ἱλάτων 
τὴν πρώτην ἔννοιαν τοῦ θεοῦ, καὶ τὴν ἄῤῥητον ἐκε[- 
νην φανταφίαν καὶ ἀνατύπωσιν, καθ ἦν τὸν κόσμον 
ἐδη μιούργησεν. 


Ea. Περὶ ὕλης, 

Ὕλη ἐστὶ πρᾶγμα olov εἰπεῖν ἄνλον, αἰσθήσει μὲν 
ἀθεώρητον, διανοίφ δὲ µόνῃ ληπτόν. Χεῖρον πάντων 
τῶν ὄντων, ἄμορφον, ἀνείδεον, ἁδιατύπωτον, οὐσία 
ἀνούσιος xal ὤμαρςεις ἀνύπαρχτος. 'Eàv γὰρ ἀνέλῃς 
τυχὸν ἀπὸ τῶν σωμάτων τὰς ποσότητας, τὰς σχέσεις, 
τὰς ἕξεις, τὰς τροπὰς, τὰς χινήσεις, τὰς ἀλλοιώσεις, 
τὰς µεταθολάς, πᾶν ἕτερον ὁτιουν τὸ καταλειπόµε- 
ον ὕλη ἑστίν. ᾿Εὰν γὰρ ἀνέλῃς ἀπὸ τοῦ πυρὸς τὴν 
θερμότητα xal τὴν ξηρότητα, καὶ ἀπὸ τοῦ ἀέρος tiv 
θερμότητα xal τὴν ὑγρότητα, καὶ ἀπὸ τοῦ ὕδατος 
τὴν ψυχρότητα xal τὴν ὑγρότητα, τὸ ἔσχατον τούτων 
ὑπολειφθὲν, ὕλη ἐστίν, 

ξβ’. Hepi alvi. 

Αἰτίας ὁ μὲν ᾿Αριστρτέλης τέσσαρας δογµατίζει, ὁ 
δὲ Πλάτων ἔξ. Ἔστι δὲ αἰτία πρώτη μὲν ἡ ποιητική : 
ὥσπερ τῆς χλίνης πρῶτον αἴτιον ὁ χλινοποιὸς, ὡς 


fectus. Mediocritatem itidem colit pudens homo, 
excedit impudens, deficit pavidus et qui nunquam 
non pudore commovetur. 


59. Quomodo differunt principium atque elementum? 

Principium nihil habel seipso prius, ut materia 
et forma : at elementum compositum ac coagmen- 
tatum est ex materia et forma, principiique loco 
habet maieriam et formam. Est autem materia reg 
incorporalis, expers qualitaturr, sola ratione expli- 
canda, sensibus autem minime obvia. Huic materie 
species qui&edam atque figura tanquam forma sua 
imprimitur, atque ita fit corpus, et primo quidem 
elementum, vel ether, vel ignis, vel aqua, vel aer, 
vel terra. Deinde coalescentibus hisce elementis fit 
corpus compositum, sive animatum sive inanimu- 
tum. Ac materia et forma quidem magis rationem 
principii habent quam elementa; elementa vero 
magis quam alia corpora. Ceterum materium 
principii nomine nuncupamus, non quod nihil ha- 
bet principii supra se, sed quod corpora proxime 
gub illa constituuntur. 

60. De principiis, quid sint. 

Principium rerum primum et super omnia prin- 
cipia positum est Deus, post Deum multa rerum 
naturalium sunt principia. Ac elementorum prin- 
cipia materiam esse ac formam jam dictum est. 
Compositorum vero corporum principia sunt ipsa 
simplicía elementa, de quibus philosophi alii in 
diversa abierunt. Nam quibusdam ignis visus est 
esse principium, propter efficaciam, et quod omnia 
in illum consummuntur. Aliis aer, quoniam illum 
respirant animalia. Aliis aqua propter seminalem 
naturam. Nonnullis horum eliam terra principium 
visa est, quoniam plura animalia ex illa nascuntur 
et in illam iterum resolvuntur. Coteri quatuor is!a 
rerum esse principia statuerunt. Plato principia 
esse docuit : Deum, tanquam patrem et auctorem ; 
materiam, ut que creationis opus in se recipiat, et 
ideam.Vocat autem ideam primam conceptionem in 
Deo, et ineffabilem imaginationem atque efformatio- 
nem, secundum quam mundum fecit ac condidit. 

61. De materia. 

Materia est res, ut ita dicam, immaterialis, que 
sensu non comprehendi, sed sola cogitatione per- 
cipi potest. Omnium entium postremum, sine 


D forma, sine specie, sine figura, essentia essentite 


expers et substantia sine substantia. 8i enim abs- 


irahas 8 corpore qualitates, relationes, habitus, 


modos, motus, alterationes, mutationes, aliud 
quodcunque, quod remanserit materia est. Ita si 
ab igne v. g. absiraxeris calorem et ariditatem, ab 
&ere calorem et humiditatem, ab aqua frigus et 
humiditatem, postremum quod superest materia 
est. 
62. De causis. 

Causas Aristoteles quatuor tradit, Plato sex. 
Prima est causa efficiens, ut lecti prima causa est 
qui eum conficit, ejusque est auctor. Materialis 


12'1 


MICHAELIS PSELLI 


728 


e 
causa lecti est lignum, sine materia enim nullus À ποιητὴς ταύτης. Ὑλικὸν δὲ αἴτιον τῆς κλίνης τὸ ξύ- 


lectua perfici potest. Formalis et lecli figura et 
idea. Finalis denique, ut homines in illo quietcm 
capiant,ob hanc quippe causam lectum fabricamus. 
He sunt quatuor cause quas novit Aristoteles. Illis 
duas alias addit Plato : instrumentalem, ut serram 
et terebrum, quorum ope lectum componimus, et 
exemplarem, que duplex est, vel extrinsecus pro- 
posita, ad quam artifex quilibet facit artis sue 
opus, vel quae ex mente et cogitatione conforma- 
tionem accipit. 


63. De figuris. 

Figura est qualitas qua mathematicorum corpo- 
rum superficies describitur. Mathematicum corpus 
dicitur omne figura certa preditum, ut rotundum, 
triangulare, quadratum, quinquangulare, et/similia. 
Quatuor porro elementa rotundae figure esso tra- 
dunt. Plato et rotunda facit;et diversas alias figuras 
illis cireumponit. Nam terram ob firmam οἱ stabi- 
lem suam naturam'ait referre figuram cubi, siqui- 
dem et cubus firmus ac stabilis est. Irnem, quo- 
niam sursum tendit et in acutum desinit ex latiore 
basi, ponit esse preditum flgura pyramidali, va- 
riague alia eum in modum disputat Sed ct rotunda 
eadem elemenía esse statuit, quod celum circum- 
rotatione Bua superficiem ipsorum veluti detornat, 
rotundamque efficit. 


64. De coloribus. 

Color est qualitas visibilis in corporum superfi- 
cie. At Plato novo modo colorum rationem expli- 
cat : ait enim ab objectis corporibus et ab oculis 
videntium effluvia quedam emitti, qua in medio 
intervallo constituta species colorum efficiant. 
Neque vero omnibus colores eodem modo apparere 
observatum est, sed pro diversis cernentium tem- 
peraturis etiam colores rerum, quae offerunt se 
oculis, diversi videntur, uti iis qui morbo regio 
laborant, flava qua cernunt, apparent, his vero 
quibua pupilla rubore infecta est, rubra, atque 
iterum albicantia illis qui album humorem mem- 
branis oculorum suffusum habent, aliisque pro 
diversa temperatura aliter. 


65. De mistione et permístione. 

Mistio est unio corporum per conjunctionem, 
qualis est olei et aque. Neque enim tota inter se 
ambo permiscentur, sed surmis inodo superficie- 
bus junguntur. Inferior enim olci superficics mi- 
Scetur eive unitur superiori superficiei aqui. At 
permistio est, quando unita corpora tota sic invi" 
cem permiscentur, ut aqua et vinum. Itaque mista 
corpora ex parte quidem uniuntur, inconfusa ta- 
men manent : permista autem penctrant invicem, 
scinduntque ac scinduntur, et inter se confundun- 
tur. Unio autem[Dei cum nostra natura et mistio 
est, quia sine confusione fit, et est permistio, 
propter idiomatum communicationem. Ceterum 
novum illud, cum assumpta natura, genus mistio- 
nis est, οἱ mira ac singularis permistio. 


C 


lov * ἄνευ γὰρ ὕλης οὐκ ἂν γένοιτο κλίνη. Εἰδικὸν δὲ 
σχῆμα ταύτης xal ἡ ἰδέα. Τελικὸν δὲ ἡ iv ταύτῃ 
τῶν ἀνθρώπων ἀνάπαυσις, διὰ ταύτην vào τὴν αἷ- 
τίαν τὴν κλίνην ἐξεργαζόμεθα, Ὁ piv Αριστοτέλης 
τὰς τέσσαρας ταύτας α᾿τίας οἵδεν. Ὁ δὲ Ηλάτων 
ἑτέρας δύο προστίθησι, τὴν ὀργανικὴν, olov τὸν πρἰο- 
να, | τὸ τέρετρον, δι ὦν τὴν κλίνην πυιοῦμεν * val 
τὸ παραδειγµατικόν ' τούτο δὲ διττόν ἐστιν, ἡ γὰρ 
ἔξωθεν ἔχχειται, xal πρὸς εἶκόνα πᾶς τεχνίτης ποιεῖ 
τὸ τεχνιτευόµενον, ἡ δὲ ἐν τῇ διανοίᾳ λαμθάνει τὴν 
ἀνατύπωσιν. 
ξΥ’. Περὶ σχημάτων. 

Σχῆμά ἐστι ποιότης τῶν μαθηματιχῶν σωμάτων 

ἀποπεράτωσις, ἩΜαθηματικὸν δὲ σῶμά ἔστιν ἅπαν 


D τὸ ἐσχηματισμένον, otov τὸ στογγύλον, τὸ τρίγωνον, 


τὸ τετράγωνον, τὸ πεντάγωνον, καὶ ὅσα τοιαῦτα, Τὰ 
τοίνυν τέσσαρα στοιχεῖα περιφερῃ δογµατίζουσι, 
Πκάτων δὲ καὶ περιφερῇ xai iv διαφόροις πλάττει 
σχήµασι * τὴν μὲν γὰρ γῆν διὰ τὸ εὐέδραστον καὶ τὸ 
βεθηκὸς αὐτῆς, χυθοειδῆ λέγει ^ ἑδραῖος γὰρ καὶ à 
κύθος, Τὸ δὲ πῦρ διὰ τὸ ἄνω φέρεσθαι καὶ εἷς ὀξὺ 
ἀπολήγειν ἀπὸ πλατείας βάσεως, πυραμοειδὲς τί- 
θησι, xai τὰ πολλὰ ἑτέρως χρημµατίζει. Στρογγύλα 
δὲ αὖθις ταῦτα τίθεται, διότι ὁ οὐρανὸς χυκλοφερόμε- 
νος περιτορνεύει τὴν τούτων ἐπιφάνειαν. 


ξδ'. Περὶ χρωμάτων. 

Χρῶμά ἔστιν ὁρατὰ ποιότης τῆς τῶν σωμάτων 
ἐπιφανείας, ὍὉ δὲ Ὑε Πλάτων xatvàv τινα τρόπον 
διερµηνεύει περὶ χρωμάτων. ΑΛέγει δὲ ὅτι xai ἀπὸ 
τῶν ὑποχειμένων σωμάτων καὶ ἀπὸ ὁρώνυων ὀμμά- 
των ἀπόῤῥοιαί τινες πέµπονται, αἴτινες dv τῷ μεταξὺ 
τοῦ διαστήματος Ὑενόμεναι τὰς ἰδέας τῶν χρωμάτων 
ποιοῦσιν. Οὐ πᾶσι δὲ φασὶν ὁμοίως τὰ αὐτὰ galvi- 
σθαι χρώματα, ἀλλὰ πρὸς τὰς διαφόρους κράτεις 
τῶν ὁρώντων καὶ ὀρωμένων τὰς χρόας µεταχρώννυ- 
σθχι * τοῖς μὲν γὰρ ἱκτεριῶσιν, ὠχρὰ τὰ ὁρώμενα 
φαίνεται * τοῖς δὲ τὴν χκόρην ξανθὴν ἔχουσι, ξανθά - 
τοῖς φλέγµα περὶ τοὺς ὑμένας τῶν ὀφθαλμῶν ἔχου- 
σιν, ὑπόλευχα * καὶ ἄλλοις ἄλλως, κατὰ τὴν διαφορὰν 
τῶν χράσεων. 

ξε’, Περὶ µίξεως καὶ χράσεως' 

"IJ. μὲν µίξις ἔνωσίς ἐστι σωμάτων κατὰ παράθεσιν, 
ὡς ἐπὶ ἐλαίωυ καὶ ὕδατος. Οὐ γὰρ δι’ ὅλου ταῦτά xlo- 
ναται ἀλλὰ κατὰ τὰς ἄκρας ἐπιφανείας αὐτῶν ἐνοῦ- 
ται. Ἡ γὰρ γάτω ἐπιφάνεια τοῦ ἑλαίου µίγνυται τῇ 
ἄνω ἐπιφανείᾳ τοῦ ὕδατος. Κρᾶσις δὲ ἐστὶν ὅταν τὰ 
ἑνούμενα σώματα δι ἀλλήλων ἀνακραθῇ, ὡς ἐπὶ οἳ- 
νου καὶ ὕδατος. Καὶ τὰ μὲν piqvópsva σώματα ἐκ 
μέρους μὲν ἐνοῦτα:, ἀσύγχυτα δὲ μένει ' τὰ δὲ χεραν- 
νύµενα δι’ ἀλλήλων μὲν διήχει καὶ τέμνει, καὶ τέ- 
µνεται xoi συγκέχυται. Ἡ δὲ τοῦ θεοῦ πρὸς ἡμᾶς 
Ένωσις καὶ µίξις ἔστι διὰ τὸ ἀσύγχυτον, xal χρᾶσις 
διὰ τὸν τ:όπον τῆς ἀντιδόσεως. "Βστιν 09v αὐτῷ πρὸς 
τὸ πρόσληµµα, καὶ ἡ µίξις καινὴ, καὶ ἡ κρᾶσις παρά- 
δοξος, 











129 


ξς. Περὶ γενέσεως καὶ φθορᾶς. 

Γένεσις λέγεται ἡ ἀπὸ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι 
µεταθολή.  ἔνεσιν δὲ τινες xal τὴν κ/νησιν ὠνομά- 
xaci, Χαθό φασιν ὑπὸ γένεσιν εἶναι τὸν κόσμον, τοῦτ' 
ἔστιν, ὑπὸ κίνησιν. Φθορὰ δὲ ἐστιν ἡ ἀπὸ τοῦ ὄντος 
εἰς τὸ p εἶναι µεταθολή. [ᾶν οὖν τὸ ἀπὸ τοῦ μὴ 
εἶναι γενόµενον, xal ἀπὸ τοῦ γενέσθαι φθειρόµενον, 
ὑπὸ Ὑένεσιν ἐστὶ καὶ φθορᾶν. Κατὰ γοῦν τὸν ἡμέ- 
τερον λόγον καὶ τῷ xóc[up Ὑένεσις ἔπεται' ἦν Ὑάρ 
ὅτε οὐκ ἦν, καὶ ἔσται ὅτε οὐκ ἕσται. Αὔξησις μὲν 
οὖν xai ἀλλοίωσις καὶ φορὰ xal à ἀπὸ τόπου εἰς τὸ- 
πων µετάθασις χινήσεις εἶσί. Γένεσις δὲ καὶ φθορὰ 
oóx sla? κινήσεις, ἀθρόως γὰρ τὸ γενόμενον γέγονε, 
καὶ τὸ φθαρὶν ἔφθαρται. 


EC. Περὶ σωμάτων. 


Σῶμά ἔστι τὸ πλάτος ἔχον xol μῆκος xal βάθος. Β 


Καὶ ἔστι μῆκος μὲν λόγου χάριν, τὸ ἀπὸ νεφαλῆς εἰς 
πὀδα" πλάτος δὲ τὸ ἀπὸ τῆς δεξιᾶς χειρὸς εἷς τὴν 
ἀριστερὰν, ἢ τὸ ἀνάπαλιν' βάθος δὲ τὸ ἀπὸ τῶν στἑρ- 
νων ἐπὶ τὰ νῶτα, 7] τὸ ἔμπαλιν. Πᾶν & σῶμα fj βαρὺ 
fj κοῦφόν ἐστι. Καὶ τὸ μὲν βαρὺ κάτω φέρεται, τὸ 
δὲ χοῦφον ἄνω φέρεται. Τόπο: δὲ τῶν σωµάτων τῶν 
μὲν χούφων, Ó ἄνω τοῦ παντὸς τόπος' τῶν δὲ βα- 
piov ὁ κάτω. Καὶ χουφότατον μὲν τὸ πΏρ, ὡς πᾶσιν 
ἐπιπολάζον βαρύτατον δὲ Υγῆ, ὡς πᾶσι ὀπλοκείμε- 
vov. Πᾶν δὲ σῶμα, iv uiv τῷ οἰκείῳ τόπῳ ἑστώς, 
οὔτε βαρὺ οὔτε χοῦφον' ὅτε δὲ ἀποστῇ τῶν οἰχείων 
τόπων, xai μέλλει πρὸς αὐτοὺς ἀπιέναι, τότε ἢ βα- 
ρύτητα ἔχει 7j χουφότητα. 
Ew. Περὶ ἑλαχίστων. 

Ἐλάχιστα φασὶν οἱ φιλόσοφοι σωμάτιά τινα ὤν 
oóx ἔστιν ἕτερα σμικροµερέστερα. Καὶ ὑποτίθενται 
ἁμερῃ τινα ἤτοι σμικρομερῆ καὶ ἄογκα, ἦτοι σµι- 
κροµεγέθη, ἀρχὰς τῶν ὄντῶν, ἀρχὰς' δὲ οὗ ποιητι- 
κάς, ἀλλ) ὑλικὰς. Λέγεται πάλιν ἑλάχιστον ἑτέρφ 
λόγψ, otov ἁριθμητικοὶ λέγουσιν ἀριθμοὺς διπλα- 
σίους xai τριπλασίους καὶ ἑτέρους τοιούτους, olov δι- 
πλάσιος, λόγου χάριν, ὁ ὀκτὼ τοῦ τέσσαρα, xal τῶν 
δύο 6 τέσσαρα, xal τοῦ ἑνὸς ὁ δύο, τοῦ δὲ δύο πρὸς 
τὸ ἓν διπλασίου λόγου οὐκ ἔστι ὑποδεέστερος ἕτερος. 
'Βλάχιστος οὖν διπλάσιος, ὁ δύο πρὸς τὸ ἓν ' xai 
ἐλάχιστος τριπλασιος, ὁ τρἰα πρὸς τὸ iv, Λέγεται 
ἑλάχιστον xal τὸ κατ εὐτελ;σμὸν γενόµενον, ἀλλὰ 
χυρίως ἐλάχιστον κατὰ φιλοσόφους, τὸ βραχύτατον 
σωμᾶτιον ὀνομᾶζεται: 


ξθ. Περὶ διαφ2ρᾶς γνώσεως. 

Πρώτη ἐστὶ καὶ ὑψηλοτέρα τῶν γνώσεων ἀπασῶν ἡ 
τῆς προνοίας, ἥτις ἐστὶν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ. 'O τοίνυν 
Θεὸς ὑπὲρ πάᾶντα τὰ ὄντα xai ὑπὲρ αὐτὸν τὸν νοῦν 
ἔχων τὴν δύναμιν, καὶ χυρίως ἕν ὑπάρχων, αὐτῷ 
δὲ τῷ dvi. µόνῳ προνοεῖν λέγεται πᾶἄντων. Δευτέρα 
δὲ lovi γνῶσις ἡ νοερὰ αὐτοῦ τοῦ παντελῶς τοῦ ὁλι- 
κῶς τὰ πᾶντα νοοῦττος. Τρίτη μετ αὐτὴν γνῶσις ἡ 
τῆς λογικῆς ἡμῶν ψυχῆς, ἥτις διαιρεῖται εἰς δόξαν 
καὶ ἐπιστήμην. 'Αλλ᾽ ἡ μὲν δόξα τῶν κινουμένων 
ἐστὶ Ὑγνῶσις, Jot τῶν µεταθαλλομένων, ἡ δὲ ἐπι- 
στήµη, τῶν ἀκινήτων, olov, φυχῆς καὶ νοῦ xai τῶν 


. DE OMNIFARIA ΡΟΟΤΗΙΝΑ. 


730. 


66. De generatione et corruptione. 
Generatio dicitur mutatio a non esse ad esse: et 
Bunt qui generationem etiam motum appellant, 
quo sensu mundum generationi, hoo est motui, 
aiunt ease obnoxium. Corruptio contra est mutatio 
ab esse ad non esse. Quidquid igitur, cum non 
esset fit,et cum existat corrumpitur, generationi et 
corruptioni dicitur subjacere. Ex nostra adeo sen. 
tentia ad mundum etiam generatio pertinet : erat 
enim quando non erat, et erit quando non erit. 
Ceterum augmentatio quidem ac mutatio et agita- 
tio et de loco in locum translatio motus sunt, gcne- 
retio autem et corruptio non sunt motus, continen- 
ter enim ac simul fit quod fit,et corrumpitur quod 

corrumpitur. 

67. De corporibus. 

Corpus est quod habet latitudinem, longitudi- 
nem et profunditatem. Longitudo dicitur verbi 
gratia a capite ad pedes, latitudo a manu dextra 
ad sinistram aut vicissim, profunditas a pectore 
ad tergum aut vice versa. Omne corpus grave aut 
leve est. Grave deorsum fertur, levé tendit sur- 
sum. Loca corporum, levium quidem supremus 
omnium, gravium infimus. An levissimum est 
ignis, qui fertur super omnia corpora; terra gra- 
vissimum, omnibus subjacens. At corpus omne 
in naturali suo constitutum loco neo grave nec 
leve est, quando 'autem a naturali loco abest et 
ad eum tendit, tun^ vel gravitate preditum est vel 
levitate. 


68. De parvissimis corpusculis. 


C Parvissima sive minima philosophi vocant cor- 


puscula quedam quibus nulla alia parviora repe- 
riuntur, supponuntque illa esse in nullas partes 
divisibilia, minutissima et mole destituta, atque 
exsilia, principia corporum,non efficientiu sed ma- 
terialia. Dicituret alio sensu parvissimum sive mi- 
nimum apud arithmeticos,quando de numerig du- 
plicibus vel triplicibus aut aliis ejusmodi tractant, 
verbi gratia octo sunt duplum quaternarii,quatuor 
binarii, duo unarii. Non datur vero alius numerus 
duplus infra binarium, minimus igitur duplus est 
binarius respectu unitatis, uti ternarius est mini- 
mus triplus ad eamdem unitatem.Dicitur et mini- 
mum quod ad tenuitatem redactum est, sed pecu- 
liari ratione pbilosopbis parvissimum corpusculum 


D ita nominatur. 


69. De variis gencribus cognítionis. 

Prima ot sublimior cognitionum omnium est 
providentia,que est actio Dei.Deus siquidem super 
omnia qua sunt et super ipsam mentem potentia 
pollens, εἰ proprie unum exsistens, hoo ipso solo 
uno omnibus providet. Allera cognitio est intelle- 
ctualis,qua tinens suprema universe omnia intelli- 
gil. Terlia post hanc est cognitio in anima nostra, 
qua in opinionem et scientiam distinguitur.Ex his 
opinio est cognitio rerum mobilium mutab:liumque: 
soientia immobilium, ut anime, mentis, atque 
aliorum ejusmodi. Quarta et postrema cognitio es 


731 


MICHAELIS PSELLI 


132 


irrationabilis animo nostre sensatio et, phantasia, À τοιούτων. Τετάρτη γνῶσις καὶ τελευταία, ἡ τῆς ἁλόγου 


res particulares apprehendens. 


70. Quomodo semper operante Deo, non semper ejus 
reddimur participes. 


Quamvis Deus semper operatur,illius tamen non 
semper palicipes reddimur propter nostram inepti- 
tudinem ad eum recipiendum. Sicut enim sole per 
meridiem luce omnia implente non omnes in eum 
intueri possunt, sed qui firma oculorum acie gau- 
dent, ita nec Dei participes fieri omnes queunt, li- 
cet ille quovis sole splendidiorem lucem intelligibi- 
lem exeril,sed tantum illi qui intellectualem mon- 
tis oculum purgalum in anima sua gerunt. Sed et 
ipsa pura mens e£epius in percipiendo divino labo- 


ψυχῆς, αἴσθησις xal fj φαντασία, μερικῶν πραγμάτων 
ἀντιλαμθανόμεναι. 


p. Πώς οὐκ ἀεὶ µετεχομεν τοῦ θεοῦ, ἀεὶ ἀνεργοῦντος 
αὐτοῦ. 


Οὐ µετέχοµεν del τοῦ Θεοῦ, cl καὶ del ἐνεργὲῖ οὗ- 
τος διὰ τὴν ἡμετέραν ἀνεπιτηδειότητα πρὸς τὴν 
µέβεξιν, ὌὭσπερ  q3p τοῦ ἡλίου τὸ μεσημθρινὸν 
ἁπαντα καταλαμθάνοντος, οὐ πάντες εἷς αὐτὸν ἐν- 
ατενίζειν δύνανται, ἀλλ᾽ οἱ ἐῤῥωμένον τὸν ὀφθαλμὸν 
ἔχοντες' οὕτως οὐδὲ τοῦ θεοῦ πάντες µετέχειν δύναν- 
ται, κἂν ἐκεῖνος ὑπὲρ ἥλιον dil xà νοητὸν φῶς ἐξ- 
απλοῖ, ἀλλὰ μόνοι οἱ τὸ vospóv ὄμμα χεχαθαρμένον 
ἐν τῇ doy φέροντες. Κάμνδι δὲ πολλάκις καὶ αὐτὸς 
ὁ χαθαρὸς νοῦς πρὸς τὴν ἀντίληψιν τῶν θείων αὖ- 


rat splendore, quoniam non omnino libera et im- Ἡ γῶν, διότι οὐκ ἔστιν ἐλεύθερος οὐδὲ παντάπασιν ἄὺ. 


πηβίθγἰα]ἱ8, sed materia et corpori est conjuncta. 
Erit autem, quando post solutionem ἃ corpore et 
&peratam reslitutionem, sino intermissione aciem 
in Deum intentam habehit. 


74. Num quid in angelis sit mali? 

Gregorius Theologus Oratione in Christi nalivi- 
tatem angelos ad malum moveri posse negat. Non 
ignorans.tamen. diabolum, angelus cum esset,ma- 
lum factum esse, difficulter saliem illos moveri 
posse innuit. At sapientiores Grecorum, angelos 
Deo proximos ac veluti in foribus divinitatis con- 
&titutos arbitrantes, mali participes fieri posse in- 
ficiantur.Cum enim silentii divini sint interpretes, 
bonitatisque nuntii, quomodo, inquiunt, mali esse 


possunt ? angelorum quippe genus assimilant Deo, (! 


a quo dependet, ut per puram similitudinem pro- 
prietatem ejus possil hominibus notam facere. 
Angelos porro vocant universas que sub Deo 'sunt 
potestates. 

72. Num incorporalía sint in loco? 

Corpus et incorporale sibi opponuntur. 8i igitur 
corpus in loco est, incorporale non est in loco. Si 
enim uni oppositorum erit unum e contrariis, alteri 
allerum erit. Itaque si corpori quod incorporali 
contrarium est competit esse in loco, incorporali 
compelel non esse. Nam et que proprie incorpo- 
ralia sunt, prestantiora sunt,quam ut sint in loco, 
neque localiter corporibus sunt presentia, sod re. 
latione, uti anima post solutionem a Corpore, si 


pura et aífeclibus libera discesserit, non habebit D 


relationem ad corpus quod reliquit.Si vero affectum 
servaverit, amat id etiam solutum, et amoris rela- 
tione versus illud fertur,et substantia quidem at- 
que cssentia corpori incorporale non est presens, 
affectu tamen quando vult ad illud veluti pro- 
repit. 

78. Num maleria sit bona ? 

Plato philosophus in Tímzo materiam velut ma- 
trem et nutricem generationis rerum pulohrarum, 
causamque sociam creationis mundi praedicat; sed 
* ubi Eleates hospes loquitur,ipsa causa esse dicitur 
inordinationis in universo. At in Phileho dialogo 
eam 8 Deo repetens, divinam et [quia a. Deo pro« 


λος, ἀλλ᾽ ἔνυλος καὶ σωµατιχός. Ἔσται δὲ ὅτε, μετὰ 
τὴν τοῦ σώματος ἀπόλυσιν καὶ τὴν ἐλπιζομένην 
ἀποχατάστασιν, διηνεχῶς ἀτενίσει θεῷ. 


οα’. El ἔστι τι ἐν ἀγγέλοις κακόν. 

'O μὲν θεολόγος Γρηγόριος ἐν τοῖς τοῦ Χριστοῦ 
γενεθλίοις βούλεται μὲν ἀχινήτους εἶναι τοὺς ἀγγὲ- 
λους πρὸς τὸ κακόν. Εἰδὼς δὲ τὸν διάθιλον, ἄγγελον 
μὲν ὄντα, xaxóv δὲ γεγονότα, δυσκινήτους αὐτοὺς 
ἀποφαίνεται. Οἱ. δὲ σοφώτεροι τῶν Ἑλλήνων ἐν προ- 
θύροις τοῦ θεοὺ τοὺς ἀγγέλους ἑστῶτας οἴόμενοι, 
ἀμιτόχους αὐτοὺς τοῦ καχοῦ φασι. Τοὺς γὰρ ἆπαγ- 
γέλλοντας τὴν θείαν σιγὴν, καὶ τὸ ἀγαθὸν ἐκφαίνον- 
τας, πῶς ἂν φασὶν εἶναι κακούς; ᾿Αφομοιοῦσι γὰρ 
τὸ ἀγγελιχὸν φῦλον τῷ θεῷ ἀφ᾿ οὗ ἑξήρτηται,. ἵνα 
διὰ τῆς ἀκραιφνοῦς ὁμοιότητος ἐχφαίνειν αὐτοῦ τοῖς 
ἀνθρώποις τὴν ἰδιότητα δύνηται. ᾽Αγγέλους δὲ τὰς 
μετὰ θεὸν πάσας δυνάμεις κατονοµάζουσιν. 


οβ’. El ἓν τόπῳ τὰ ὀσώματα. 

Ἐναντία leoi τὸ σῶμα καὶ τὸ ἀσώματον. Ei οὖν 
τὸ σῶμα ἐν tóm, τὸ ἀσώματον οὐκ ἐν τὀπφ. El 
γὰρ τῷ ivavtlp τὸ ἐναντίον, καὶ τῷ' ἐνανχίῳ τὸ 
ἐνάντιον. Olov, εἰ τῷ σώματι τὸ εἶναι ἓν τόπῳ, ἑναντίῳ 
ὄντι τῷ ἀσωμάτῳ τὸ μὴ ἓν τόπῳ εἶναι. Τὰ γὰρ χυρίως 
ἀσώματα, κρεϊττόνα slot τούτο», xal τοπικῶς οὐ 
πάρειαι τοῖς σώμασι, τῇ δὲ σχέσει πάρεισιν αὐτοῖς' 
olóv τι λέγω: ἡ duy?) μετὰ ἀπόλυσιν τὴν ἀπὸ τοῦ 
σώματος, tl μὲν χαθαρῶς ἁπαλλαγῃ καὶ ἀπαθῶς, 
οὐκ ἔχει σχέσιν πρὸς τὸ σῶμα ὃ ἀπολέλοιπεν' el δὲ 
ἐμπαθῶς, ἀγαπᾷ αὐτὸ xal διαλυθὲν, καὶ Ἡ ἀγάπη 
σχἑσις πρὸς αὐτὸ, καὶ ὑποστάσει μὲν dj οὖσίᾳ οὐ 
πάρεστι τὸ ἀσώματον τῷ σώματι, ῥέπει δὲ πρὸς αὐτὸ 
ὅταν βούληται, 


ΟΥ. El καλὸν ἡ ὕλη, 

Πλάτων ὁ φιλόσοφος ἐν μὲν τῷ Τιμαίῳ μητέρα καὶ 
τιθηνὸν τῆς τῶν καλῶν Ὑενέσεως, xal συναιτίαν 
τῆς τοῦ κόσμου δημιουργίας αὐτὴν ἄποφαίνεται " 
ἐν δὲ τοῖς vob ᾿Ἐλεάτου ξένου λόγοις, αἰτίαν αὐτὴν 
λέχει τῆς τοῦ παντὸς ἀταξίας. Ἐν δὲ τῷ διαλόγῳ 
τῷ καλουμένῳ, Φιλήθῳ, ἀπὸ Groü καὶ ταύτην παρ- 














133. 


DÉ ΟΜΝΙΕΑΒΙΑ DOCTRINA. 


134 


άγων, ἔνθεον αὐτὴν xal ἀγαθὸν διὰ τὴν ἀπὸ θεοῦ A gnala est bonam affirmat. Verum Proclus philoso-. 


γέννεσιν ἀποφαίνεται. Πρόκλος δὲ ὁ φιλόσοφος οὔτε 
ἀγαθὸν αὐτὴν οἵεται οὔτε xxxóv. Ὡς μὲν γὰρ ἔσχα- 
τον τῶν ὄντων xal πόῤῥω τοῦ ἀγαθοῦ, οὐκ ἀγαθὸν 
λέγει. ὡς δὲ αἰτίαν δημιουργικὴν, £v τοῖς ἀγαθοῖς 
ἀναγχαζόμενος τιθέναι, µέσην αὐτὴν τοῦ ἀγαθοῦ καὶ 
τοῦ χαχοῦ τιθεὶς ἀναγκαῖον ἐπονομάζει. Τὸ γὰρ ἐνδεὲς 
αὐτῆς τῶν ἀγαθῶν, σοντελεῖν λέγει πρὸς τὴν τῶν αἱσ- 
θητῶν ὁημιουργίαν, ὅπερ ἀναγκαῖόν ἐστι. 
οὗ’. Περὶ τῆς πρὸς τὸ θεῖον τῶν ὄντων ἐπιστροφῆς. 
Τῶν παρὰ θεοῦ ἀπὸ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι 
παραχθέντων, τὰ μὲν ἔστι µόνον ὄντα, ὡς τὰ ἄψυχα 
σώματα, τὰ δὲ καὶ ὄντα xal ζῶντα, καὶ νοοῦντα, ὡς 
al ψυχαὶ xai οἱ νόες. Ἔκαστον οὖν πρὸς τὸν θδὸν 
ἀφ᾿ οὗ παρήχθῃ κατὰ τὴν ἰδίαν ὕπαρξιν ἐπιστρέφει, 


phus neque bonam illam putat neque malam : 
quatenus eniin entium infimum sit,et a bono prin- 
cipali longius remotum,haud equidem bcnam esse: 
quatenus vero causam demiurgicam necessario ac- 
ceasere bonis cogitur, mediam eam inter bonum 
malumque ponit et appellat necessitatem.Defectum 
enim qui in illa est bonitatis, conferre ait ad fa- 
cienda sensilia, quod ipsum neeessitatis est. 


74. De Jentium reversione ad Deum. 

Rerum quas Deus cum non essent fecit exsistere, 
aliasunt lantummodo entia, ut corpora inanimata, 
alia enlia et viventia quoque et intelligentia, ut. 
anime ac mentes. Ad Deum igitur 8 quo profecta 
sunt singula pro suse ratione substantie iterum. 


τὸ. μὲν ζῶον καὶ οὐσιῶδες καὶ γτωστικόν. "Exactov B. canvertuntur,sive animal sit vivum, sive substan-- 


γὰρ ὡς προῇῆλθεν' οὕτω wal ἐπέστραπται. Τοῦτο δὲ 
τὸ φιλασόφημα xal ὁ φιλόσοφος Πρόχλος ἐν τοῖς κε- 
φαλαίοις αὐτοῦ τίθησι καὶ διευκρινεῖ. Καὶ πρὸ τοῦ- 
του ὁ ᾿Αρειοπαγίτης Διονύσιος σαφέστερον τούτου 
διακοιθοῖ, καὶ ἐστὶν ὁ λόγος τῶν πάνυ σπουδαζαµένων, 
σαφἑστατός τε καὶ ἀκριθέστατος dv. 


οε’. Περὶ χρόνου. 
'O xpóvos ἐπινοίας ἀνθρωπίνης ἐστὶ νόηµα xal 


ὄνομα. Ἐπειδὴ γὰρ μὲν αἰώνια del ὄντα xal ἀκίνητά. 


ἐστι, τὰ δὲ ὑπὸ Χίνησιν ῥέοντα xal φθειρόµενα, 
αὐτὸ δὴ τὸ µέτρον τῆς κινήσεως χρόνον ὠνόμασαν οἱ 
φιλόσοφοι. Οὐδὲ γὰρ αὐθύπαρκτον πρᾶγμα ὁ χρόνος 
ἐστὶν, οὐδὲ σῶμα Φφαινόμενον, οὐδὲ ἀσώματός τις 
ὑπόστασις, ὥσπερ ἡ φύσις καὶ 
ἀλλὰ πρᾶγμα iv bmwolg µονῃ κείµνεον. Ἡ τοίνυν 
ψυχἠ ἐνωθεῖσα τῷ Κρείττονι. ἐν τῷ ἑστῶτι αἱῶνι 
ἐστίν. ᾽Αφειμένη δὲ τοῦ αἰῶνος καὶ περί τι πρᾶγμα 
τῆς γενέτεως χινηθεῖα, χώραν τῷ χρόνῳ δίδωσιν' 
οὐδὲν οὖν ἕτερόν ἔστιν ὁ χρόνος 7| μέτρον χινή- 
σεως. 


ος’. Περὶ κινήσεως. 

Δουσκατανόητόν τι πρᾶγμα d Χίνησις. ἛἜστι δὲ 
εἶδός τι xal ἐνέργεια κινουµένου πράγματος, καθ) 
ὃν χρόνον κινεῖται, Οἷόν τι λέγω, ἔστι τι πρᾶγμα 
αὐξανόμενον, καὶ ἄλλο ἀλλοιούμενον, xal ἄλλο φερό- 
μενου. καὶ τοῦ μὲν αὐζανομένου Χίνησις ἡ αὔξησις, 
τοῦ δὲ φεροµένοο ἡ φορὰ, καὶ ὅλως τοῦ γενοµένου ἡ 
γένέσις, "Έστιν οὖν d Χίνησις, οὔτε ἀργχἡ οὔτε τέλος, 
ἀλλὰ τὸ μεταξὺ τούτων. Τῆς γὰρ οἰκοδομήσεως οὔτε 
3, ἀρχὴ Χίνησις, οὕπω γὰρ χεκίνηται’ οὔτε τὸ τέλος, 
πέπαυται γὰρ τὸ οἰχοδομηθέν * τὸ δὲ ἐν µέσῳ τούτων, 
otov ἡ οἰκοδόμησις, τοῦτο Χἰνησίς ἐστιν. Ὅπερ δὴ καὶ 
ἐνδελέχειαν. Αριστοτέλης ὠνόμασεν, 


ot. Περὶ ἀνάγχης. 
᾿Ανάγχην ὀνομάζουσιν οἱ φιλόσοφοι δύναμἰν τινα 
ἀναγχαστικὴν τοῦ ἀποτελέσμάτος οἷόν τι λέγω, d 
ἀστρολογία τῶν ἄστρων σχημάτων ἑξήρτηται, καὶ 
τῶν ὑψωμάτων, καὶ τῶν φάσεων, val τῶν οἶκοδε- 
σποτῶν xai τῶν ἄλλων. Ὅταν οὖν συνδράµῃ πάντα 
πρὸς τὸ Ὑενέσθαι, καὶ µηδἐν τι ἦν ἀντιπίπτον d] 


ἡ ψυχἠ xal ὁ νοῦς, C 


tia tantummodo, sive praeditum intellectu ac co- 
gnitione,.UÜnumquodque enim uti processit ita etiam 
redit. Hano philosophicum propositionem, Pro- 
clus quoque capitibus suis inseruit discussitque,et 
ante eum Dionysius Areopagita dilucidius etiam et 
accuratius exposuit, singulari enim diligentia, per- 
spicuitate et cura hac de re est commentatus. 
75. De tempore. 

Tempus a cogitatione hominum conoipitur et 
nomen accepit. Cum enim alie res sinl eterna, 
qua semper exsistunt suntque immobiles, alice sub 
motione constitute et fluxa corruptibilesque, men- 
surationem motionis philosophi tempus appellarunt. 
Neque enim res per 8e subsistens tempus est, neque 
corpus quod sensibus percipi potest, neque suh- 
stantia incorporalis, ut natura, anima, mens : sed 
aliquid in sola positum cogitatione. Quando igitur 
&nima Deo, jungitur, in &vo stabili constituta 
est; cum autem evo veluti emissa, ad genera- 
tionis conditionem movetur,locum in 89 facit tem- 
pori.Tempus igitur nihil aliud est quam mensura- 
tio motionis. 

76. De motu. 

Res difficilis explicatu motus. Est enim ratio 
quedam, et rei que movetur, actio eo tempore 
quod movetur. Uti v. g. est aliquid quod crescit, 
quod mutatur,quod fertur sive agitatur; atque ille 
quidem motus quo crescit aliquid, dicitur incre- 
mentium, motio rei agitate latio sive agitatio, et 
universe rei nascentis generutio. Motus jgitur nec 


(I principium est nec finis, sed medium inter utra- 


que.Ut in edificatione nec principium est motio, 
nondum enim movetur; neque finis, jam enim 
desiit edificari ; sed media in his, edificatio nem- 
pe, motio est, quam etiam endelechiam Aristoles 
nuncupavit. ' 

TT. De necessitate. 

Necessitatem philosophi appellant potentiam 
coactam ad effectum, uti astrologia omnia refert 
&d astrorum aspectus,altitudines, apparentias,do- 
minum geniture et similia. Si igitur omnia con- 
currant ut fiat aliquid vel non fiat, nec sit quid- 
quam adversans vel contrarium, hoc necessitatem 


135 


MICHAELIS PSELLI 


136 


appellarunt,utpote quod evitari et mutari nequeat. À ἀντικείμενον ἀνάγχην τοῦτο εἱρήχασιν, ὡς ἁπαραί- 


Cujus vero particularia tantum signa se offerunt,ut 
fleri possit, hoc vocarunt contingens, veluti quod 
possit fleri et non possit. Proprie autem contin- 
gens est res aub arbitrio nostro posita, et sequale 
80 par momentum ad alterutram partem secum 
habens. 

78. De fato. 

Fati rationes si quis accurate intelligat,unde de- 
pendest, quaque ejua sit natura, maximum philo- 
gophis partem comprehendit;nam a vulgo quidem 
contemnilur, at sapiontiores hoc nomen suspiciunt 
et mirantur. Ut vero generatim dicam, fatum est 
natura mundi, que movet corpora: particulatim 
gutem est reflexus quidam radius providentie, cu- 
patioque quae non directo motu utitur, uti proprie 
dicta providentia, sed tempore et loco ad effectum 
indiget, unde ei nomen apud Gracos habet, dici- 


iurque εἱἰμαρμένη quasi εἱἰρομένη sive connexa ' 


quaedam natura et complicata ex pluribus.Incorpo- 
rales igitur res sub sola eunt providentia, corpora 
autem sub providentia et fato. 


79. De fortuna et casu. 

Fortuna accuratiores philosophi non accepe- 
runt, ut quibusdam persuasum est, pro re irratio- 
nabili sine ordine et nexu, sed statuerunt esse con- 
secutionem indefinitam in rebus ex proposito et 
propter finem aliquem susceptis. Verbi gratia exiit 
aliquis domo lavandi causa, hoc ex proposito et 
propter aliquem finem fecit, ut nempe in balneo 
lavaretur. At progressus incidit in thesaurum : 
hujus inventionis causam, fortunam appellarunt 
sapientes. Casui vero tam in rationabilibus quam 
irrationabilibus locum esae affirmant :in rationabi- 
libus quidem, ut si homo cultellum tenens illum 
manibus excidere pati.tur, illeque rectus infigatur 
terre ; in irrationabilibus vero, ut si equus domi- 
num excusserit, et hic casu quodam illesus abeat. 

80. De «evo ac tempore. 

Entia quedam et substantiam et actum eternum 
habent, ut mens. Hujus enim et substantia nescia 
mutari et actus minime transitorius aul mutabilis 
est,simul enim in se oinnia mens possidet, Αἱ cor^ 
poris et substantia et operatio temporaria est. Sio 
v. g. nostrum corpus substantiam temporariam 
habet, paulatim enim augetur : et operationem, 
non enim simulomnia agit. At unima substantiam 
quidem habet eternam, neque enim sensim nata 
est, operationem autem tempori subjectam, neque 
enim simul omnia cogitat, sed ex una cogitatione 
descendit ad aliam. Tule etiam est colum, sub- 
etantia nimirum eternum, sed ratione motionisg 
sug tempori et ipsum subjectum. 


81. De quinque sensibus. 
Visio fit,quando ex oculis procedens lux occurrit 
lumini & corporibus visis promananti, quod Plato 


τητόν τε xai ἁμετάβετον. Τὸ δὲ iv μεριχοῖς ση- 
gelo, τὴν δύναμιν ἔχον, τοῦτο ἐνδεχόμενον ἀπεφή- 
ναντο, ὡς δυνάµενον xal γενέσθαι καὶ μὴ γενέσθΣ'. 
Κυρίως δὲ ἐνδεχόμενόν ἐστι, τὸ ὑπὸ τὴν ἡμετέραν 
προαίρεσιν κείµενον [καὶ τὴν ἐφ᾽ ἕκατερα ῥοπὴν ἴσην 
καὶ ὁμοίαν δεχόµενον. 

on. Περὶ εἰμαρμένης. 

Tiv εἰμαρμένην st τις Ὑνοίη σὺν ἀκριθείφ, καὶ 
ὅθεν xal ὁποία τὴν φύσιν, µερίδα πρὸς φιλοσοφίαν 
µεγίστην παρείληφε, παρὰ μὲν γὰρ τοῖς πολλοῖς, 
ἀτιμάζεται τοὔνομα, παρὰ δὲ τοῖς σοφωτέροις θαυ- 
µάζεται. "Ἔστι δὲ γενικῶς εἰπεῖν, ἡ φύσις τοῦ χόσµου 
$ κινοῦσα τὰ σώματα" κατὰ µέρης δὲ δευτέρα τις 
προνοίας ἕλλαμψις καὶ ἐπιστασία, οὐ καθ) εὐθεῖαν 
viv κχίνησιν ἔχουσα, ὥσπερ ἡ κυρίως ἐστὶ πρόνοια, 
ἀλλὰ δεοµένη καιροῦ καὶ τόπου εἷς ἀποτέλεσμα, 
Ü0cv καὶ εμαρμένη λέγεται ὡς εἰρομένὴ τις φύσις 
καὶ συμπεπλεγμένη διὰ πολλῶν. Τὰ μὲν οὖν ἀσώματα 
ὑπὸ πρὄνοιαν ἐστὶ µόνην τὰ δὲ σώματα ὑπὸ πρόνοιαν 


: καὶ εἰμαρμέντν. 


o0". Περὶ τύχης καὶ αὐτομάτου. 

Ti» τύχην οὐχ, ὡς νοµἰζουσί τινες, οἱ ἀκριθέστε- 
pot τῶν φιλοσόφων ἑδέξωντο οἵον ἄλογόν τινα φύσιν 
καὶ qui, ἔχουσαν τάξιν, μηδὲ εἱρμὸν, ἁλλά παραχο- 
λούθημα ταύτην ἁόριστον ἐν τοῖς κατὰ προαΐρεσιν, 
καὶ Ἑνεχά τινος Ὑενομένην ὠρίσαντο. Otov προελή- 
λυθέτις ἐκ τῆς οἰχίας λουσόµενος' αὕτη ἡ πρόοδος 
ἐκ προαιρέσεως xal ἕνεκά τινος πράγματος, τοῦτ' 
ἔστιν τοῦ λούσασθα.. Elta προερχόμενος ἔτυχε 07- 
σαυρῷ' τὴν οὖν αἰτίαν τῆς εὑρέσεως τοῦ θησαυροῦ 
τύχην ὠνόμασαν ol σοφοί. Τὸ µέντοιγε αὑτόματον 
καὶ ἐν τοῖς λογχικοῖς xal ἐν τοῖς ἁλόγοις τιθέασιν. 
Ἐν μὶν τοῖς λογικοῖς, ὅταν μαχαιρίδιον ἀπό τινος 
κρατοῦντος ἐκπεπτωχὸς κατ ὀρθὸν ἐμπαγείη vn γῇ᾿ 
ἐν δὲ τοῖς ἁλόγοις, ὅταν τις ἵππος τὸν δεσπότην ἁπο- 
θαλὼν, ἀπὸ ταυτοµάτου διασωθείη. 

π’. Περὶ αἰῶνος καὶ χρόνου. 

Τῶν ὄντων τὰ μὲν xal τὴν οὐσίαν, xai τὴν ἐνέρ- 
Ύειαν ἔχει αἰώνιον, otov ὁ νοῦς. Τούτου γὰρ καὶ i, 
οὐσία ἀκίνητος, καὶ dj ὀἐνέργεια ἁμετάθατος (7). 
Ὁμοῦ γὰρ ἔχει ἐν αὐτῷ πάντα. Τὸ δὲ copa xai 
viv οὐσίαν ἔγχρονον ἔχει καὶ τὴν ἑνέργειαν. Οἷον 
καὶ τὸ ἡμέτερον σῶμα καὶ τὴν οὐσίατ ἔγχρονον ἔχει, 


D καὶ κατὰ μικρὸν αὐξάνεται, καὶ τὴν ἐνέργειαν, οὐ 


γὰρ ὁμοῦ ἐνεργεῖ πάντα. Ἡ δὲ qug) κατὰ μὲν τὴν 
οὐσίαν αἰώνιός ἐστιν, οὐδὲ γὰρ κατὰ μικρὸν γεγένη- 
ται" κατὰ δὲ τὴν ἐνέργειαν χρόνου μετέχει’ οὐ γὰρ 
ὁμοῦ ἔχει πάντα τὰ νοήµατα dv ἑαυτῷ, ἁλλ᾽ dg 
ἱτέρου µεταθαΐνι εἷς ἕτερο. Καὶ ὁ οὐρανὸς δὶ 
τοιοῦτός ἐστιν, xal αἰώνιος μὲν χατὰ τὴν οὐσίαν, 
κατὰ δὲ τὴν Χίνησιν ὑπὸ χρόνον καὶ αὐτὸς κεί- 
μενος. 
πα. Hepi τῶν πέντε αἰσθήσεων. 
Ἡ ὅρασις γίνεται ὅταν τὸ ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν φῶς 


ἐκφιρόμενον συναντήσῃ τῷ ἀπὸ τῶν σωμάτων 


NOTE. 


(7*) ΑΙ. ἀμετάθλητος. 











131 


συῤῥέοντι, ὅπερ ὁ Πλάτων 
᾽Ακούομεν τῷ xsv τῷ ἑντὸς τοῦ ὠτὸς, τοῦτο γὰρ 
εἶναι τὸ διηχοῦν κατὰ τὴν τοῦ πνεύματος ἐμθολήν. 
ὈὈσφραίνομεν δὲ τῷ ἡ (εμονικῷ τῷ ὄντι ἐν τῷ ἔγχε- 
φάλῳ, ἕλχοντι δὲ διὰ τῶν ἀναπνοῶν τὰς ὀσμάς. 
Γεύομεν δὲ τῇ ἁραιοτητι τῆς γλώττης xal τῇ µαλα- 
χότητι, καὶ διὰ τὸ συνάπτειν τὰς ἀπὸ τοῦ σώματος 
εἰς αὐτὴν φλίθας τὴν φύσιν. Ἡ δὲ φωνὴ πνεῦμά 
ἐστὶ διὰ τοῦ στόματος, ἀπὸ διανοίας ἠγμένον. "Απτο- 
μεν δὲ ὅλῳ τῷ σώματι, διότι ἁἀποπερατώσεις εἰσὶ, 
δι ὦν αἰσθάνομεν ὦν ἁπτόμέθα. 
πβ’. Et ἀληθὶς τὸ καταθχσκαίνεσθαί τινας ὑπὸ 
τῶν ὀρώντων. 

Οὐ φεῦδος ἐστι τὸ καταμαραίνεσθαί τινας xal 
καταθασκαἰνεσθαι ὑπὸ τῆς τῶν ὁρώντων ὄψεως, 
Πολυκίνητος γὰρ $ ὄψις οὖσα μετὰ πνεύματος αὐτὴν 
ἀφιέντος. Πυρώδη xal θαυματικήν τινα διασπείρει 
δύναµιν, ὥστε πολλὰ καὶ πάσχειν val ποιεῖν δυ αὖὐ- 
τῆς τὸν ἄνθρωπον. Καὶ τῶν ἑἐρωτιχῶν, ἃ δὴ μέγιστα 
καὶ σφοδρότατα παθήµατα τῆς ψυχῆς ἔστιν, ἀρχὴν 
ἡ ὄψις ἑνδίδωσιν, ὥστε ῥεῖν xai λείθεσθαι τὸν ἐρωτι- 
κὸν, ὅταν ἐμθλέπῃ τοῖς ἀγαθοῖς καὶ καλοῖς. Τὸ γὰρ, 
διὰ τῶν ὀμμάτων ἐκπίπτον, εἴτε φῶς εἶτε ῥεῦμαὺ 
τοὺς ἐρῶντας ἐκτήχει καὶ ἀπόλλυσι, τοιαύτη γίνεται 
διάδοσις xal ἀνάπληξις ὑπὸ τῆς ὄψεως. Al γὰρ τῶν 
καλῶν ὄψεις, x&v πάγο ποῤῥωθεν ἀντιθλέπωσι, πῦρ 
ἓν ταῖς τῶν ἐρωτικῶν ψυχαῖς ἀνάπτουσι. Καὶ τὸ 
σῶμα δὲ τῶν ἐρωμένων καὶ ὁρωμένων βλάπτεται ἐν 
ταῖς τοιαύταις ἀποφοραῖς. 

πΥ. Πῷς αἱ συλλήψεις γίνονται. 

Ἡ σύλληψις τῶν ζώων γίνεται, καὶ μάλιστα τῶ 
ἀνθρώπων, ὅταν ἐπιτήδειος, καὶ Εξηροτέρα συμμέ- 
τρως dj μήτρα Ίενηται πρὸς τὴν παραδοχὴν τοῦ 
σπέρματος τῶν Χαταµηνίων συνεπισπωµένων dm 
παντὸς ὄγκου µέρος τι τοῦ καθαροῦ αἵματος. Συµ- 
θάλλεται δὲ xai τὸ θῆλυ πρὸς τὴν Χύησιν ἐξυγραι- 
νοµένη τὴν µήτραν ἐν ταῖς µίξεσιν, ἡ δὲ ὑγρασία 
aom σπέρματος μὲν οὐκ ἔχει λόγον, οἷον δὲ ὕλη 
γίνεται τῇ καταθολῃ τῆς ἀνδρείας γονῆς. Καὶ τὸ 
μὲν τοῦ ἄῤῥενος σπέρµα εἰς τὰ στερεώτερα µέρη 
τοῦ σώματος ἑξαρκει, olov ὁστᾶ, καὶ νεῦρα xal 
Φλέθας xai ἀρτηρίας, καὶ τὰ τοιαῦτα. ᾿Απὸ δὲ τοῦ 
θήλεος, εἰς τὰ ὑγρότερα µέρη τοῦ σώματος, αἷμα 
φημὶ xai ἀμφοτέρας τὰς γολάς. "H μᾶλλον πάντα 
ἐξ ἀμφοτέρων, ἀλλὰ τὰ μὲν τοῦ ἆῤῥενος πλέον ἔχει, 
τὰ δὲ τοῦ θήλεος ἐπ᾽ ἔλλατον. 


πδ’. Πόθεν γίνονται τῶν γονέων αἱ ὁμοιώσεις 
καὶ at πρὺς τούτους ἀνομοιότητες, 

Τὸ ἀποκρινόμενον σπέρµα, jj ἀπὸ τοῦ ἀνδρὸς, ij 
ἀπὸ τῆς γυναικός * τὸ μὲν ἀπὸ τοῦ ἀνδρὸς, λόγους 
ἔχει τῶν ἐν αὐτῷ ἠθῶν xal τρόπων xal τῆς µορ- 
φῆς, xal ἀπὸ μητρὸς δὲ ὡσαύτως ' Ὅταν οὖν ἄμφω 
τὰ σπέρματα συγχραθῇ, tt μὲν ἐπ ἴσης, ἔχει τὸ 
γεννώμενον ion» καὶ πρὸς τὸ ἄῤῥεν καὶ πρὸς τὸ 
θῇλυ τὴν ὁμοιότητα. Ὅταν δὲ τὸ ἄῤῥεν κατακρατή- 
στ τοῦ θήλεος, τῷ ἄβῥεν παρέµοια τὰ τικτόμενα 
ἀποτελεῖται * ὅταν δὲ τὸ θἤλυ τοῦ ἄὐδενος, ἀπει- 
κασµένα πρὀς τὴν μητἐρα. Όταν δὲ ἡ ἐν τῷ σπὲρ- 
ματι θερµασία ἐξατμισθῇ, οὐδενὶ τῶ, τοκέων πλατ- 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 138 


ὀνομάζει συναύγειαν. À συναύγειαν appellat, nos corradialionem sive con- 


cursum radiorum dicere possumus. Audimus per 
cavitatem vacuam, qua in aure est, irruente spi- 
ritu personantem.Olfacimus mente que in cerebro 
residet et per spiracula odores attrahit. Gustamus 
raris et mollibus lingue partibus,quandoquidem et 
venas corporis natura ad illam adnexuit. Vox est 
Bpiritus per os mente auctore emissus. 'l'angimus 
toto corpore, quippe cui superflcies et extrema 
sunt, per qua sentimus cum contingimur. 


82. Num verum sit aliquos a videntibus fascinari ? 


Non est mendaciis ascribendum quosdam acie 
videntium «contactos marcere et fascinari. Visio 


B enim cum spiritu eam emittente mobilis valde est, 


et ignem mirificamque spirat vim, ut multa homo 
per illam efficere nec minus affici ao pati posesit.Et 
amor qui affectus animi est maximus ac vehemen- 
tissimus,initium capit a conspectu, itaque amantes 
fluunt velut acliquefiunt, quando pulchros ac for- 
mosos vident, nam qua per oculos incidit in 608 
lux sive effusio radiorum amantes perdit facitque 
contabescere, tanta est ex visu alteratio et percul- 
sio. Nam formosorum conspectus etiamsi elongin- 
quo respiciunt, ignem in amantium animis accen- 
dunt. Sed et corpus amatorum conspectorumque 
per ejusmodi radiorum emissiones afficitur. 


83. Quando felus concipiatur ? 

Conceptio animalium, et hominum maxime fit, 
quando uterus est idoneus et temperate siccus ad 
recipiendum semen: menstruis ex universa magsa 
partem puri sanguinis atirahentibus. Confertetiam 
femina ad conceptionem,uterumin congressus hu» 
mectando, qui tamen humor non habet seminis ra- 
tionem, sed velut materiam prebet dejeoto virili 
semini. Atque semen viri firmioribus corporis par- 
tibus componendis insumitur, ut ossibus, nervis, 
venis, arteriis, οἱ similibus: femine autem debi- 
lioribus, sanguini nimirum et utrique bilis generi. 
Aut potius omnia heo ex utrisque seminibus con- 
Stant, nisi quod masculum prepollet, femininum 
minus habet virtutis. 


84. Unde contingat similes vel dissimiles parentibus 
naici liberos ? 


Excretum semen vel à viro est, vel a femina. 
Illud viri in se habet rationes morum et indolis 86 
forme viri, et hoc femine similiter. Quando igitur 
utraque permiscentur, si quidem equaliter, infans 
qui nascitur ox utriusque parentis similitudine 
equaliter participabit. Si autem feminino semini 
prevaluerit masculum, patri similia nascenlur : si 
contra masculo femininum, matrem similitudine 
referent. Quod si calor qui est in semine exspl- 
raverit, neutri parentum conformabitur quod na- 
gcitur. Sepius etiam femina inter concipiendum 





139 


MICHAELIS PSELLI 


740 


hunc velillam imsginante, infans ei quod mater À «óuevov ὁμοιοῦται. Ἠολλάκις δὲ xal τῆς γυναιχὸς 


imaginata est assimilatur. 


85. Quomodo fiant somnia? 

Multe sunt cause somniorum. Alia enim ratio- 
nabili anime nostre,mente mediante,immittuntur 
divinitus; aliasunt veluti echo quedam 80 reso- 
nantia diurnarum actionum ; alia a phantasia effor- 
mantur, imaginante et offerente nobis diurnos 
amores, vel alium affectum animam nostre. Aliaa 
quatuor humoribus eive temperamentis excitantur, 
unde et colores humoribus illis similes habent, 
qua in quiete videntur. Alia produnt causas habe- 
rein nobis artes quas didicimus, vel negotia qua 
tractamus, unde philosopho philosophica, rhetori 


rhetorica, geometre geometrica se offerunt insom- B 


nia. Non una igitur somniorum causa est, sed ut 
dixi varia ac multiplex. 
88. De santiate, morbo (8) et senectute. 

Sanitatis causa et conservatrix est. equalis tem- 
peratura caloris, frigoris, humiditatis et siccitatis, 
quorum si unum ceteris privaleat, morbus oritur. 
Plurimi cerle morbi per anomaliam sive irregula- 
ritatem horum in corpore elementorum generan- 
tur. Inferüntur morbi etiam. nimia repletione vel 
cruditate αυἱ corruplione ciborum. At sanitatis 
conoiliatrix est ordinata dista et tranquillns sorte- 
que sua contentus animus. Fotusin utero forma- 
tur a die tricesima sexta,et membris perfectus esse 
incipit a quinquagesima.Quanquam Hippocrates in 
maseulis, quod  calidiores sint, articulationem 
membrorum a vicesima sexta die fieri affirmat, 
feminas autem intra secundum mensem articulari, 
intra quartum perfici. 

87. Quare qui jejunarunt, sitiunt. magis quam csu- 
riunt ? 

Sitimus magis quando jejunamus, quam csuri- 
mus,quoniam calidum quod innobis est,primoloco 
quidem consumit quod a cibis est reliqui, deinde 
vise illaignea in nobis convertit se ad ipsam natu- 
ralem corporis humiditatem, eamque querit ac de- 
pasoit. Hinc veluti in luto sequitur siccitas, et potu 
megis indigere corpus contingit, donec in bibenti- 
bus confirmatus atque iterum vires recipiens calor 
appetitum validum cibi injiciat. Namque calidum 
in nobis cibo maxime indiget, ut facile etiam extra 


φάντασίας ἐν τῷ τίκτειν λαθούσης τοῦδε J| τῆσδε, 
πρὸς τὸ φαντασθέν ἀπεικάζεται τὸ γεννώµενον, 
“πε. Hüx οἱ ὄνειροι γίνονται. 

Πολλαὶ τῶν ὀνείρων εἶσὶν αἴτίαι * ól μὲν γὰρ 
αὐτῶν εἰσὶ θεόπνευστοι ἄνωθεν διὰ μέσου τοῦ νοῦ τῇ 
λογικη ψυχῇ ἡμῶν ἐγγινόμενοι, ol δὲ olov ἀπηχή- 
µατα slot τῶν ἡμερινῶν πρᾶξεων,. Οἱ δὲ ἀπὸ φαντα- 
στικῆς ἐντυποῦνται δυνάµεως, «φανταζούσης ἡμῖν 
τοὺς ἡμερινοὺς ἔρωτας, fj ἄλλο τι πάθος φυχῆς. 
Ἔτεροι δὲ ἀπὸ τῶν τεσσάρων χυμῶν ἀνεγείρονται, 
ὄρεν καὶ τὰ χρώματα τῶν ὀρωμένων, ὅμοια τοῖς 
τῶν χυμῶν ἔχουσι. Οἱ δὲ τὰς αἰτίας ἡμῖν ἐκφαίνουσι 
τῶν τεχνῶν xal τῶν ἐπιτηδευμάτων, περὶ ἅ τὴν 
πραγµατείαν ἔχομεν. Φιλοσοφικὰ οὖν τῷ φιλοσόφφ 
τὰ ὀνείρατα, vai τῷ ῥήτορι τὰ ῥητοριχὰ, xal τῷ 
γεωμέτρῃ τὰ γεωμετρικά, Ob µία οὖν αἰτία τῶν 
ὀνειρατων, ἀλλὰ πολλαὶ, ὣς εἴρηται. 

πς’. Περὶ ὑγείας, xai νόσου xai γήρως, 

Ὑγείας αἴτιον καὶ συνεκτικὸὀν ἡ τῶν δυνάµεων 
ἴσονομία, θερµότητος, ψυςβότητος, ὑγρύτητος, ξη- 
ῥότητος. Ὅταν δὲ τούτων ἕν καταδυναστεύσῃ τῶν 
ἄλλων, ἡ νόσος γίνεται, Αἱ δὲ πλεῖσται τῶν νόσων 
δι’ ἀνωμαλίαν τῶν iv τῷ σώματι στοιχείων γινονται. 
Ἐπειτάγονται δὲ αἱ νόσοι τῷ σώματι, καὶ διὰ πλή- 
θους τροφῶν, xal δι ἀπεψίας καὶ φθορᾶς, Ἡ δὲ 
εὐταξία καὶ 1, αὐτάρχεια ὑγείας περιποιητικἀ, Μορ- 
φοῦται δὲ τὰ ζῶα ἐν Υαστρὶ ὄντα, ἀπὸ ἕκτης xai 
τριακοστῆς ἡμέρας, τελειοῦται δὲ τοῖς µορίοις ἀπὸ 
τῆς πεντηχοστῆς, Ἰπποκράτης δὲ ἐπὶ μὲν τῶν dó- 
ῥένων, διὰ τὸ θερµότατα εἶναι, τὴν διάρθρωσιν γί- 
νεσθαι ἀπὸ τῆς ἕκτης καὶ εἰκοστῆς, ἐπὶ δὲ τῶν 
θηλυχκῶν ἐν διµήνῳ μὲν διαρθροῦσθαι, ἐν τετραμήνῳ 
δὲ τελειοῦσθαι λέχει. | 

πζ. Διά al οἱ νηστεύοντες διψῶσι μᾶλλον, fj 
πεινῶσιν ; 

Διψῶμεν μᾶλλον, ὅταν νηστεύσωμεν, ᾖ πεινῶμεν, 
διότι τὸ ἐν ἡμῖν Οερμὸν πρῶτον μὲν καταθόσκεται 
τὸ iv σώµατι περισσεύει τροφῖς, εἶτα ἐπ᾽ αὐτὴν βα- 
δίζει τὴν σύμφυτον λιθάδα τῆς σαρκὸς d iv ἡμῖν 
πύρωσις, τὸ νοτερὸν διώκουσα, καὶ τὸ δίυγρον. 
Γενομένης οὖν ὥσπερ ἓν πηλῷ Κξηρβότητος, ποτοῦ 
μᾶλλον τὸ σῶμα δεῖσθαι πέφυκεν, ἄχρις οὗ πιόντων 
ἀναῤῥωσθὸν xai ἰσχύσαν τὸ θερμὸν ἐμθριθοῦς τρο- 
φῆς ὄρεξιν ἐργάσηται. Τὸ γὰρ ἐν ἡμῖν μάλιστα δεῖ- 
ται τροφῆς θερμὸν, ὥσπερ ἀμέλει βλέπομεν ἔξω 


nos observare possumus nec aerem,nec aquam, neo [) µήτε ἀέρα, µήτε ὕδωρ, µήτε γῆν ἐφιέμενα τρέφεσθαι, 


terram alimento inhiare, nec propinqua consu- 
mere, sed solum ignem, quare et senes facillime 
ferunt jejunium,siquidem hebes jam et exiguus in 
illis culor est. Etiam animalibus sanguine destitu- 
tis, quia calore non eque abundant,cibo minus est 
opus. 
88. De celi substantia. 
Plato philosophusex quatuor elementis omnia 


μήτε ἀναλίσκοντα τὸ πλησιάζον, ἀλλὰ µόνον τὸ müp . 
Διὰ ταῦτα xal οἱ γέροντες ῥᾷστα νηστείαν φέρουσιν * 
ἀμθλὺ γὰρ iv αὐτοῖς καὶ μικρὸν ἵδη τὸ θερµόν 
ἐστι. Καὶ tà ἄναιμά δὲ τῶν ζώων τρρφῆς Ἠκιστα 
προσδεῖται, δι’ ἔνδειαν θερμὺτητος. 


Tr. Περὶ τῆς τοῦ οὐρανοῦ οὐσίας. 
Πλάτων μὲν ὁ φιλόσοφος ἀπὸ τῶν τεσσαρων στοι- 


NOTA. 


(8) Imo de tempore formationis fetus in utero. 
Nam de senectute quidem nihil in hoc capite tra- 
ditur, nisi eo referas, quod bona dieta et tran- 


quillitate animi conservari integram valetudinem, 
atque adeo senectutem feliciter attingi posse, vere 
8ο prudenter monet. 





1A1 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


7142 


χείων πάντα πλάττων τὰ σύνθετα, σώματα ἀπὸ τῶν À efformat composita corpora, &lque adeo colum 


αὐτῶν συγκεῖσθχι xal τὸν οὐρανὸν ἀποφαίνεται, 
Τοσοῦτον δὲ, φισὶ, πρὸς τὰ ἄλλα τὴν διαφορὰν 
ἔχειν, ὅτι τὰ piv ἐπὶ γῆς σώματα ἀπὸ τῆς ἐσχάτης 
µερίδος τῶν στοιχείων εἶνχι, τῆς οἵον παχωτέρας 
καὶ ὑλωδεστέρας, τὸν δὲ οὐρανὸν ἀπὸ τῆς αὐγοει- 
δεστέρας αὐτῶν μοίρας οὐσιῶσῆαι. ᾿Αριστοτέλης δὲ 
τὰ μὲν τέσσαρα στοιχεῖα κατ εὐθεῖαν κινεῖσθαι λα- 
δὼν, τὸν δὲ οὐρανὸν κύκλῳ φέρεσθαι, ἀπὸ τῆς δια- 
φόρο» κινήσεως διάφορον αὐτῷ xal τὴν οὐσίαν πρὸς 
τὰ στοιχεῖα δίδωσι. Καὶ τόν τε οὐβανὸν καὶ τοὺς ὑπ᾽ 
αὐτὸν ἁστέρας xai µέχρι σελήνης αἴθέρα καλεῖ, καὶ 
ἔμπτον σῶμα κατονοµήζει. 
T0. Βὶς πόσους κύκλους διαιρεῖται ὁ οὐρανός. 

Τὸν οὐρανὸν sl; πολλοὺς χκύχλους ol φιλόσοφοι 
διβρήκασιν, (vy πρῶτός ἐστιν ὁ ἱόημερινὸς, ὁ μέσον 
αὐτὸν τέµνων καὶ διαιρῶν τὰ νότια xal τὰ βήρει:. 
Ἐφεξῆς δὲ τούτου xat' ἄμφω τὰ µέρη, κατὰ μὲν 
τὸ δεξιὸν , θερινὸν κύκλου καὶ τὸν ἀρκτιχὸν τι- 
θέασιν χατὰ δὲ τὸ ἀριστερόν, τὸν νότιον καὶ τὸν 
ἀνταρχτικόν. Ἕτερον αὖθις κύκλον πλάττουσι τὸν 
μεσημθρινὸν τὸν ἀπὸ τῶν ἀνατολῶν sl; δύσιν χεί- 
µενον , καὶ τἔμνοντα μὶν τοὺς εἰρημένους πέντε 
κύκλους, ἐπίσης διαιροῦντα δὲ τὸ tiov µέρος καὶ τὸ 
ἑσπέριον. "Ἔκτουν προσονοµάζουσι τὸν ὁρίζοντα, τὰ δύο 
ἡμισφαίρια διαστέλλοντα. Ἔθδομον, τὸν ζωδιαχὸν, ἀρ- 
χόμενον ἀπὸ τοῦ θερινοῦ, xal τέµνοντα τὸν ἴσημερινὸν 
καὶ λήγοντα εἲς τὸν νότιον. 


'. Περὶ τοῦ φαινομένου iv. τῷ οὐρανῷ γαλακτοειδοῦ 
dini Χύκλου καὶ λεγομένου Γαλαξίου. ἳ 

Ὅπιρ deriv ὁ κομήτης περὶ ἕνα ἀστέρα, τοῦτύ 
ἔστιν ὁ Γαλαξίας περὶ ὅλον κύκλον, Ἡ γὰρ αὐτὴ ὕλη 
γαλαξίου καὶ κοµήτου, καὶ ἐπεὶ μέγιστος χύχλος ὁ 
γαλαξίας Ὑίνεται, πολλὴ ἐξ ἀνάγκης ἡ ἔξαψις συµ.- 
θαΐνει. Ὁ δὲ χύχλος αὐτοῦ συµθάλλει κατά τε τὸν 
Τοξότην xai τοὺς διδύµους, ἅπερ ἐκ διαμέτρου εἰσί. 
Kai (va τὸ σαφὲς Bgm ὁ ἀναγινώσκων πεοἰ τε κοµή- 
το» xal Γαλαξίου, γινωσκέτω, ὅτι εὐθὺς μετὰ τὴν 
σελήνην σῶμα ἑἐστὶν, οὐ καθαρῶς μὲν πῦρ, ἀλλ᾽ otov 
καπνῶδες καὶ δυνάµενον ὑπὸ κινήσεως ἐξαφθῆναι, 
ὅταν μὲν κινηθέυτι µέρος τοῦ ὑπεχκκαύματος ἐξαφθῇ, 
xal ἀμπέσοι cl; μεριχὴν παχεῖαν ὕλην καὶ ἐπισταίη, 
ποιεῖ Χομήτην ὅταν δὲ εἷς ὅλου κύκλου διενεχθῇ, 
ποιεῖ τὸν ]αλαξίαν. Φαίνεται δὲ λευκὸς, διότι olov 
ἑξαφρίζεται ὑπὸ τῆς χινήσεως τὸ ὑπέκκαυμα καὶ 
ὑπολευχαίνετα.. 
ρα’. Πιρὶ τῶν φαινομένων dv τῷ οὐρανῷ διαφόρων π.- 

ῥίνων oxapátov. 

Ἐχφλογοόμενον, ὡς εἰρήχαμεν, τὸ ὑπέχκαυμα, si 
xai κατὰ μῆχος µόνον ἐξαφθῇ, καὶ ποιήσῃ &mo- 
σπινθηρισμοὺς, al λεγόμεναι αἶγες γίνονται, μαλ- 
λοῖς γὰρ ἐκκρεμέσιν οἱ ἀποσπινθηρισμοὶ ἑοίκα- 
σιν. E* δὶ οὐ ποιήσῃ ἀποσπινθηρισμὸν τὸ κατὰ μῆ- 
χος ἐξαφθὲν, δχλὸς διὰ τὸ σχῆμα χατονοµάζεται. Οἱ 
δὲ φαινόµενοι πίπτοντες ἁστέρες , οὕς διάττοντας 
ὁ Αριστοτέλης χαλεῖ, σπέρµα iot! πυρὸς, ἐξαφθεί- 
σης χΧατά τι µέρος τῆς καπνώδους ἀναθυμιάσεως, 
xal κατὰ διάδοσιν; πλαγίαν ποιησαµένης κίνησιν " 


quoque ex iisdem constare docet: tantum differro. 
in eo, quod corpora terrestria ex deterioribus 8ο 
veluti crassioribus etmagis materialibus elemento- 
rum partibus composita sint, colum vero cx sub- 
tilioribus et lucidioribus substantiam acceperit. 
Aristoteles dum sumit, elementa quatuor recto 
motu ferri,ceelumque circulari, ex diversa motione 
eliam diversam a quatuor elementis substantiam 
ejus concludit,coelumque et sidera ad lunam usque 
elherem el quintum corpus appellat. 


89. In quot circulos celum dividatur ? 

Colum variis circulis distinxerunt philosophi, 
quorum primus est equator, qui medium illud in 
australem el septentrionalem partem dividit. Ab 
hoc deinceps ex utraque parte ad dextram quidem 
tropicum sstivum et circulum arcticum collocant, 
ad sinistra tropicum australem, circulumque ant- 
arcticum. Alium iterum efüingunt cireulum meri- 
dianum, ab oriente ad occidentem usque pertin: 
gentem ; alque sexium circulum quinque jam diotos - 
secantem, matutinamque ac vesperlinam partem 
equaliter dividentem horizontem sive flnitorem 
appellant, quo duo hemispheria distinguuntur ; 
septimum denique zodiaoum incipientem a tropico 
&elivo, secantemque cequatorem, atque in tropico 
australi desinentem. 


90. De circulo lacteo in calo, sive Gala.tia. 


Quod cometa est in una stella,hoc Galaxia est in 
toto circulo. Eadem enim cometa et lactei circuli 
substantia, ac quia maximus est circulus Galaxias, 
necesse est magnam ibi contingereinflammationem. 
Attingit vero circulus iste Sagiltarium,Geminosque, 
qui e diametro sibi opponuntur. Atque ut lectori, 
quod de cometa et. Galuxia dixi, perspicuum sit, 
norit sub luna esse corpus, non purum quidem 
ignem, sed veluti fumigans aliquod uptumque a 
molione flammam concipere. Quando igitur pars 
agitata fomitis illiussuccenditur,inciditque in par- 
ticularem materiam crassam eamque accendit,co- 
metam facit ; quandoautem per totum infertur cir- 
culum, facit Galaxiam, qui candidus apparet ; 
quoniam a motione fomes ille veluti spumat, albi- 
cutque. 

91. De visis variis in celo apparentibus. 


Succensus ut dixi fomes,quando in longum modo 
flammam concipit,emittitqueigniculos, fiuntcapre 
quas vocant, villis enim dependentibus illi igniculi 
non dissimilessunt.Si vero inlongumsuccensusnul- 
las scintillationesemittat, a figura appellant trabem. 
Atque cadere videntur stelle, discurrentes Ari- 
Btoteles vocat, semen in se ignis habent, succenso 
ex parte fuligineo vapore, et dum augetur, trans- 
versam faciente motionem. Obliquus autem motus 
fit propter aliam causam,quando nimirum refrige- 


743 


MICHAELIS PSELLI 


744 


ratione trudente,obliqua figura redditur.Cum enim Α Δοξὴ δὲ γίνεται ἡ κίνησις δι αἰτίαν ἑτέραν, ὅταν 


omne desuper emissum inferiora petat, ignis vero 
natura habeat ut tendat sursum, pressione cogente 
ad inferiora tendere, et natura vicissim cogente 
sursum eniti,nascitur mista quedam veluti et obli- 
qua motio. 


92. De apparentibus in ccelo sanguinoientis coloribus 
et hiatibus. 


Sanguinolenti colores in colo conspiciuntur, 
quando nubes nigra ad latus splendide nubis ex- 
stiterit,nec minus quandoinfrasplendidam nubem 
nubes nigricans colligitur.Ac cum quidem ad latus 
consistit, tuno visum illud contingit per refractio- 
nem radiorum.Hiatus vero sive chasmata apparent, 
quando nigra splendidaque nubes eadem superficie 
coli consistunt,ita ut nigra interius stel,splandida 
exterius. Tunc quippe visus noster splendida ma- 
gis occupatus nigramque tardius comprehendens, 
videtur sibi hiatum videre,quod perimaginationem 
8 nigro colore objectam accidit. 


03. De magnitudine solis, luna et terra. 

Sol ad terram ex Aristarchi rei astronomic: pe- 
ritissimi sententia majorem rationem habet, quam 
sexies mille,octingenta et undesexaginta ad septem 
et viginti. Diameterque solis ad terre diametrum 
majorem habet rationem quam undeviginti ad tria. 
Preterea diameter solis diametro lune major plue- 
quam duodeviginti vicibus. Et sol ad lunam majo- 
rem habet rationem quam quinquies mille, octin- 
genta et triginte duo ad unum.Hec non simpliciter 
ita et sine demonstratione apud astrologos propo- 
nuntur, sed geometricis et certissimis demoenstra- 
tionibus confirmata, de quibus dicere non locus est 
in presenti ; itaque tibi, imperator divinissime, 
propositiones hasce jam sine demonstratione acci- 
pere satis fuerit, demonstrationes autem alio tem- 
pore a me requires. 

94. De eclipsi solis. 

Proprie nulla est solis eclipsis, neque enim un- 
quam solis lumen obscuratur, sed modo nobis oc- 
cultatur.Id vero accidit, quando in nodis eclipticis 
luna perpendiculariter infra solem versatur. Cum 
enim luna infra nos simus, illa oculis nostris lu- 
men solis occultat ac subducit Ceterum astronomi, 
corpus luna duodecim digitis mensurantes, inter- 


ὑποψύξεως ὠθούσης τὸ σχῆμα Ὑένηται. Ἐπειδὴ γὰρ 
πᾶν τὸ ἄνωθεν ἀχοντιζόμενον κάτω φἑρεται, φύσει 
δὲ ἔχει τὸ πὸρ τὴν ἄνω φορὰν διώκειν, τῆς μὲν θλί- 
Ψεως ἐπὶ τὰ χάτω ᾖβιαζοµένης φἐρεσθαι, τῆς δὲ 
φύσεως ἐπὶ τὰ ἄνω ἀναγκαζούσης , olov µίξις τις 
γίνεται καὶ λοξὴ ἡ χίνησις. 

ϱβ’ Περὶ τῶν φαινομένων ἐν τῷ οὐρανῷ χρωμάτων αἱ- 

ματωδῶν καὶ χασµάτων. 

Φαΐνονται αἱματώδη χρώματα δῆθεν ἐν τῷ οὐρανῷ, 
ὅταν µέγαν νέφος εἷς τὰ πλάγια τοῦ λαμπροῦ τυγ- 
χάνῃ᾽ καὶ πάλιν ὅταν νέφος µελάγχρουν ὑποχάτω τοῦ 
λαμπροῦ συναχθείη. Αλλ’ εἰ μὲν εἰς τὰ πλάγια εἴη τὸ 
νέφος, τότε δὴ κατὰ διάκλασιν αὐγῶν γίνεται ἡ ὅρα- 
cte. Χάσματα δὲ φαίνεται, ὅταν τὸ μέλαν νέφος καὶ τὸ 
λαμπρὸν ἐν τῷ αὐτφ dot ἐπιπέδῳ, xal τὸ μὲν μέ- 
λαν ἔσω συνειστήχει, τὸ δὲ λαμπρὸν Co. Τηνικαῦτα 
δὲ ἡ ὄψις τοῦ piv λαμπροῦ μᾶλλον ἀντιλαμθανο- 
µένη, τοῦ δὲ µέλανος βραδύτερον, χάσμα Δοχεῖ ὁρᾷν, 
ὅπερ παρὰ τὴν φαντασίαν τοῦ µέλανος χρώματος γί- 
vetat, 

ΡΥ. Περὶ μεγέθους ἡλίου xal σελήνης xal γῆς. 

Ὅ fto πρὸς τὴν vi» κατὰ τὸν ἀστρονομικώτα- 
τον ᾿Αρίσταρχον, μείζονα λόγον ἔχει fj ὅν τὰ ἐξακ.σ- 
χίλια ὀκτακόσια πεντήκοντα ivvía, πρὸς τὰ ἑπτὰ 
καὶ εἴχοσι. Ἡ δὲ διάµετρος αὐτοῦ πρὸς τῆς γῆς διά- 
µετρον, μείζονα λόγον ἔχει, fj ὅν τὰ δεκαεννέα πρὸς 
τὰ τρία. Καὶ αὖθις dj τοῦ ἡλίου διάµετρος τῆς δια- 
μέτρου τῆς σελήνης, μείζων ἐστὶν f| ὀκτωκαιδεκα- 
πλασίων. Καὶ πάλιν ὁ ἦλιος πρὸς τὴν σελήνην -μεί - 
ζονα λόγον ἔχει, ἢ ὃν τὰ εωλβ’΄ πρὸς tv. Ταῦτα δὲ 
οὐχ ἁπλῶς οὕτως καὶ ἀναποδείχτως παρὰ τοῖς 
ἀστρολόγοις προτείνεται, ἀλλὰ μετὰ γεωμετρικῶν 
καὶ ἀναντιῤῥητικῶν ἀποδείξεων. Περὶ dv οὐ χαιρὸς 
νῦν λέγειν, ἀλλὰ 3b, θειότατε βασιλεῦ, τὰ προθλή 
µατα ἀναποδείκτως τε ὡς δεξάµενος, τὰς ἀποδείξεις 
ὕστερον ἐπιζήτει µε. 


ϱδ’. Περὶ ἐκλείψεὼς ἡλίου. 

Q3 κυρίως ἔκλειψις ἐπὶ τοῦ ἡλίου γίνεται. Οὐ γὰρ 
ἐκλείπει ποτὲ τὸ ἡλιακὸν φῶς, ἆλλ᾽ ἐπισχόττσις. 
Επισκοτεῖται δὲ, ὅταν iy τοῖς ἐχλειπτικοῖς συν- 
δέσµοις κατὰ κάθςετον αὐτῷ ἡ σελήνη γένηται. Ὑπὸ 
ταύτην γὰρ οἴκούντων ἡμῶν, ἐπισκιάζει τοῖς ὄμμα- 
σιν ἡμῶν τὸ λλιακὸν φῶς. IA δώδεχα δακτύλοις τὸ 
σῶμα τῆς σελήνης διαμετροῦντος ol ἀστρονόμοι, 


dum toti illius corpori, interdum paucioribus digi- D ἔστι μὲν ὅτε τῷ ὅλῳ τῆς σελήνης σώματι τὰς ἡλια- 


tis radios solis intercipi observant. Quando enim 
per superiorem apsidem sive partem circuli eui 
soli propiorem luna fertur, exigua parte eum ob- 
umbrare videtur ; cum autem inferiorem transit, 
siquidem tunc maxima nostris óculis apparet luna, 
totum obstruit solem. 


95. De eclipsi lunz. 
" Deficit luna quando in umbram terre incidit. 
Terra enim a 8ole illuminata umbram facit non 
cylindriformem,sive qualis est figura columne,sed 
qua conum refert. Conus porro sive trochus ex 
latiore basi in acutum desinit, talisqueterra umbra 


xà; αὐγὰς ἀντιφράττουσιν, ἔστι δὲ ὅτε ἑλάττοσι 
κτούτων. Ὅτε μὲν γὰρ τὴν ὑψηλοτέραν ἀφῖδα ἡ σε- 
λήνη φέρεται καὶ τὴν ἐγγίζουσαν τῷ ἠλίῳ, ὀλίγῳ 
(ipe: δοχεῖ τοῦτον ἐπισχιάζειν' ὅταν δὲ κχατώτερον 
δίεισιτ͵, ἐπειδὴ εὔμεγέθης τηνικαῦτα τοῖς ὄμμασιν ἡμῶν 
ἐμπίπτει, ἅπαντα τὸν ἥλιον ἀντιφράττειν. 

με’, Περὶ ἐχλείψεως σελήνης. 

Ἐκλείπει d, σελήνη εἲς τὸ τῆς γῆς ἐμπίπτουσα 
exlacpa* φωτιζομένη γὰρ οπὸ τοῦ ἡλίου ἡ 47, σκιὰν 
ποιεῖ, ἀλλ᾽ οὐ κυλινδρικὴν, olov τὸ τοῦ χίονος ist! 
ay $a, ἀλλὰ κωνοειδῆ.Κῶνος δὲ ὁ στρόθιλος λέγεται, 
ὅστις ἀπὸ πλατείας βάσεως εἷς ὀξὺ ἀπολήχει. Τοι- 








745 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 





146 


αὕτη δὲ ἡ τῆς qe ἐστι σκιά. Διότι ὅταλ τι σῶμα À, est. Nam quando ab equalis magnitudinis corpore 


ὑπὸ ἰἱσομεγέθους φωτίζηται σώματος, κυλινδρικὴ 
q:vexa ἡ σχιά’ ὅταν δὲ ὑπὸ μείζονος, χωνοειδής. 
Μείζων οὖν 6 ἥλιος τῆς γης Qv, xal φωτίζων αὐτὴν, 
χωνικὴν ποιεῖ τὴν σκιάν. "Όταν οὖν εἰς τὸ τῆς γῆς 
σκίασµα ἡ σελήνη ἐμπίσῃ, ἁμαυρὰ ἡμῖν φαί,εται 
καὶ olov ἐκλείπουσα. Καὶ ὅταν μὲν εἷς τὴν ῥίζαν 
ἐμπέσῃ τῆς σκιᾶς, τελείως ἐχλείπτει, Ὅταν δὲ εἲς 
τὴν κορυφὴν, ἁμυδροτέρα, διότι τῆς χωνοειδοῦς 
σκιᾶς ἡ piv βάσις πλατυτέρα, ἡ δὲ κορυφὴ βρα- 
χυτέρα. 
Ες’. E! θερμὸς 6 ἥλιος. 

Πλάτων μὲν ἅπαν τὸ αἱθέριον σῶμα ἐκ πυρὸς καὶ 
γῆς xal τῶν ἑτέρων δύο στοιχείων χατασκευάζων, 
εἰχότως ἂν εἴπῃ θερμὸν τὸν ἥλιον' ᾿Αριστοτέλης δὲ 


ἕτερον παρὰ τὰ στοιχεῖα τὸ τοιοῦτον σῶμα τιθεὶς, p 


οὔτε θερμὸν λέγει τὸν ἅλιον, οὔτ ἄλλην ποιότητα 
ἔχοντα. Emo: δ᾽ ἂν ἐρωτώμενος, Πῶς μὴ θερμὸς ὢν 
θερμαίνει; "Oct κινούμενος τὸ ὑπίχχαυμα ποιςῖ καὶ 
τὸν περίγειον dipa, κἀντεῦθεν θερµότητος τῆς ὑπο- 
χειµένης καθίσταται αἵτιος . Too δὲ ὑπεχκαύματος 
καὶ τὴν φύσιν καὶ τὸ ὄνομα, αὐτὸς πρῶτος ἐφεῦρε 
καὶ ὠνόμασεν. Ὑπέχχαυμα οὖν λέγει τὴν ἀναπεμ- 
πομένην ἀπὸ τῆς γῆς ἀναθυμίασιν θερμὴν καὶ ξηρὰν, 
xal olov καπνώδη. Αὕτη οὖν ἡ χεπνώδης ἀναθυμίὰ» 
σις µέχρι τῆς σελήνης ἀναγομένη διὰ κουφότητα, 
εἶτα Χχινουμένη κατὰ µέρος ἐξάπτει καὶ ὡς πῦρ φαί- 
vetat, xol θερµαίνει τὴν ὑποχειμένην οὐσίαν. "Ott 
δὲ ἡ κίνησις θερμότητα ποιεῖ, δηλοῦσιν αἱ ἀχίδες τῶν 
βελῶν" τῇ γὰρ χινήσει λύουσι τὸν ἐπικείμενον αὐτοῖς 
μόλιθδο». 
LU. Τίς ἡ οὐσία τῶν ἀστέρων. 

Πάντων τῶν ἁστέρων τῶν τὲ γε ἁπλανῶν καὶ 
πλανητῶν κατὰ μὲν Πλάτωνα µία οὐσία, ἡ διαυγε- 
στέρα τῶν στοιχείων μερὶς, καὶ τὸ οἵον ἐξάφρισμα 
τούτων, κατὰ δὲ ᾿Αριστοτέλην dj ἐπίνοια τοῦ πὲμ- 
«too σώματος. OÀ γὰρ ἑξονομάζει τὴν οὐσίαν αὖ- 
τῶν, ἀλλὰ τὸν πάντα οὐρανὸν , xal τοὺς ἁστέρας 
ἅπαντας διὰ τὴν διάφορον κἰνησιν πρὸς τὰ στοιχεῖα 
τὰ τέσσαρα, πέμπτον σῶμα καλεῖ. Τῶν δὲ συμπάν- 
των ἁστέρων, ἑπτὰ µόνον εἰσὶν ol πλανῆται, χυρίως 
δὲ πέντε, ὁ γὰρ ἥλιος καὶ dj σελήνη οὗ πεπλάνηνται, 
ἀλλ᾽ ot πέντε, διὰ τὸ δοκεῖν ἱστᾶσθαι, καὶ ὑποποδίζειν, 
πλανῆται ὠνομάσθησαν. 


Επ’. Περὶ τῆς τῶν ἁστέρων φορᾶς xal κινήσεως. 


Oi piv ἁπλανεῖς ἁστέρες ἅπαντες ἑστηριγμένοι D 


ὄντες, ὡς ᾿Αριστοτέλης φησὶ, xal τῷ οὐρανῷ ἆμετα- 
θέτως συγχινούµενοι, ἐπειδήπερ οὗτος ἐξ ἀἁνα- 
τολῶν εἲς δυσμὸς φἑρεται, τὴν αὐτὴν καὶ οὗτοι τῷ 
οὐρανῷ κινοῦνται χἰνησιν. OV δὲ πλανῆται διὰ τὴν 
ἀντίθετον ἀντέρεισιν καὶ Ἰσόσταθμον ὑπὸ σοφῇ προ- 
volv, ἵνα μὴ σύῤῥηξις ὑπὸ τῶν αὐτῶν καταδρόµων 
xai χυλισμάτων γένηται, κατὰ τὴν ἰδίαν καὶ φυσι- 
xiv ἈΧίνησιν ἐκ δύσεως εἲς ἀνατολὴν φέρονται. Κι- 
νοῦνται δὲ} xal ἐξ ἀνατολῶν εἲς δόσιν, ἀλλὰ τῷ οὐ- 
ρανῷ συμπεριφερόµενοι ὅθεν ὁ ἥλιος κατὰ μὲν τὴν 
ἰδίαν κίνησιν, τέσσαρας ὥρας πλῆροι τοῦ ἐνιαυτοῦ, 
νῦν μὲν βόρειος, vov δὲ νότιος κινούμενος" καθὸ δὲ συγ- 


Ῥλτβοι., Gg. OGXXII. 


alterum illuminatur, umbra prodit cylindrica, at gi 
8 majore, coniformis. Jam major utique est sol 
tellure, igitur dum eam illuminat,conicam umbram 
efficit. Quando igitur in terre umbram incidit luna, 
obscura fitac veluti deficiens.Et quando in radicem 
sive inferiorem umbree incidit partem, deflcit tota. 
Át quando in partem supremam, tunc non tota 
obscuraíur , quandoquidem in coniformi umbra 
basia latior, fastigium angustius breviusque est. 


96. Num sol sit calidus ? 

Plato qui omne coleste corpus ex igne, terra οἱ 
duobus ceteris elementis componit, merito solem 
calidum affirmavit. At Aristoteles aliud preter 
illa elementa corpus colo tribuens, neo calidum 
esse neo alia tali qualitate preditum affirmat.Quod 
si dixerit aliquis. Quomodo igitur, si calidus non 
est, calefacit? respondet, quod dum movetur sol 
excitat ὑπέκχαυμα, sive fuliginosos vapores, aerem- 
que vicinum terre, atque inde caloris subjecti est 
&uctor. Ὑπέχχαυμα veluti fomitem ftammoe con- 
ciplende primus dixit et naturam ejus explicavit 
Aristoteles, intelligens per illam vapores ex terra 


prodeuntes calidos siccosque 8ο veluti fuliginosos, 


qui ad lunam usque propter levitatem suam ferun- 
tur, atque moti et agitati ex parte succenduntur, et 
ignis instar apparent 4ο subjectam substantiam 
calefeciunt. Quod vero motus calorem generet, do- 
cent vel sagittarum cuspides,siquidem motus cele- 
ritate plumbum illis impositum liquefit. 
97. Qualis sit astrorum subslantia ? 

Omnium siderum inerrantium,errantiumque se- 
cundum Platonem una substantia est, pars nempe 
Bubtilior splendidiorque quatuor elementorum, et 
illorum veluti despumatio. Aristoteles vero quintum 
quoddam corpus de illis cogitandum relinquit,ne- 
que enim nominat quee sit stellarum substantia,sed 
colum omne universaque sidera,quia diverso motu 
quam elementa quatuor predita sunt, quintum 
corpus appellat. Ex omnibus porro stellis septem 
tantummodo sunt planete sive errantes, vel pro- 
prie quinque tantummodo, sol enim et luna non 
errant, at illi quinque quia videntur jam stare jam 
retrogredi, errantes dicti sunt. 

98. De stellarum rotatione ac motu 


Stelle inerrantes universa fixe sunt, ut ait Ari- 
gloteles, et sine ulla transpositione una cum colo 
moventur, quod cum ab oriente feratur versus oo- 
cidentem, eadem et ille cum colo motione cir- 
cumferuntur. Planete vero propter contrarium et 
equalem renixum, a sapienti providentia, ne ex 
consimili cursu et volutione conflictus esset, pro- 
prio et naturali motu feruntur ab occidente in 
orientem. Quamquam et ipsi ex oriente moventur 
in occidentem, sed una cum colo circumagitati : 
unde sol propria motione quatuor anni tempora 
implet, jam in septentrione jam in meridionali 
parte constitutus ; prout vero movetur eodem motu 


24 


141 


κ 


nootes. 


99. Quales figurz stellarum ? 

Gum multiplices figure sint, ut triangulares, 
quadrangulares, cubice, pyramidales alieque plani* 
formes, pulcherriina est spharrica. Itaque celum et 
stelle omnes spherica figura predite sunt, quod 
et ex lune illuminationibus perspicuum est.Siqui- 
dem illa ob gibbositatem suam non simul tota & 
Bole, sed paulatim crescenti lumine illustratur.Fas 
certe erat corpore ctheria in pulcherrimam figu- 
ram aptari, mentis flgure emula. Sicut enim mens 
in ge reflectitur, sio et eterium corpus a mente 
directum et ad mentem conversum in semet 
vergit. 


100. De ordine stellarum. 

Cum in duo genera stelle dividantur, inerran- 
tium errantiumque, inerrantes planetis altioreg 
gunt, non tamen ipse omnes in eadem coli sum 
mitate constitute, sed alie aliis sublimiores. At 
septem planete sub inerrantibus locum sortite 
sunt, primus quidem Saturnus,post hunc Jupiter, 
inde Mars,binc Sol, deinceps Venus, ac sub Venere 
Mercurius, et postrema Luna.Post illam sequuntur 
quatuor elementa de quibus dixi. Definita porro 
singulis planetis tempora sue cujusque motionis, 
admirandum inter se concentum sive symphoniam 
habent. 


101. Unde lumen habent stellz ? 

Neque inerrantium ulla stellarum,neque planetae 
omnes, sed sola luna a sole illuminatur. Igitur et 
pars ejus lucida semper soli obversa est,neque un- 
quam tota caret luna lumine, sed usquequaque di- 
midia pars ejus lumine gaudet. Nam in conjun- 
ctione sive novilunio gibbus nobia obversus lucis 
est expers, at superior ut ita dicam calvaria illumi- 
nata est. In plenilunio vicissim hemispherium ad 
nos vergens totum est lucidum, superius autem 
illud expers luminis. Inter novilunium vero ac 
plenilunium pro ratione qua a sole distat, fit nobis 
vel corniculata, vel dimidiata vel decrescens, aut 
enim minus quam dimidium ejus illuminatur, aut 
dimidium, aut plus dimidio. 


102. De stellarum significatione, et quomodo hiems 
et astas fiat ? 


Signiflcatio stella est, quando oriens vel cum 
sole exorta ut canis, vel orion, aut acturus, aut 
alia quedam fixarum, aerem quatuor anni tempo- 
ribus alterat. Nam et Moyses hoc subinnuit cum 
ait: Erunt in signa, et in tempora, et in annos. 
Stella siquidem matutino vel vespertino ortu suo 
aliquam ex aeris affectionibus signiflcat.De estate 
vero et hieme atque cseterig anni temporibus 
BCijendum est,quod quando sol nobis est australis, 
el super capite nostro fertur, facit estatem ; et 
quando in austrum abit, hjemen facit ; quando au- 


MICHAELIS PSELLI 


cum oclo ex oriente in occidentem, dies facit et A κινεῖται τῷ οὐρανῷ ἐξ ἀνατολῆς slc δύσιν, ἡμέρας καὶ 


748 


νύχτας ποιετ. 


Γ9’. Ποταπὰ τῶν ἀστέρων τὰ σχήματα. 

Πολλῶν ὄντων σχημάτων, τριγώνων, τετραγωνι- 
κῶν, κυθικῶν, πυραμοειδῶν καὶ τῶν λοιπῶν εὖθ»- 
γραμμιχῶν, κάλλιστόν ἐστι τὸ σφαιροειδές. Ὁ τοί- 
νυν οὐρανὸς xal σύμπαντες οἱ ἀστέρες τοῦ σφαιρικοῦ 
σχήματος ὄντα τυγχάνουσι. Καὶ ὃζλον ἀπὸ τῶν τῆς 
σελήνης Φφωτισμῶν. Διὰ γὰρ τὸ κύρτωµα ταύτης οὐκ 
εὐθὺς ὅλη παρὰ τοῦ ἡλίου φωτίζεται, ἀλλὰ κατὰ τὸ 
βραχυ τὴν αὔξησιν δέχεται τοῦ φωτός. Ἔδει γὰρ τὸ 
αἰθέριον σῶμα τῷ καλλίστῳ τῶν σχηµάτων ἁποτορ- 
νεύεσθαι. Noo γὰρ μιμεῖται τὸ σχῆμα. ἜὌὭσπερ à νοῦς 
ἐπιστρέφει πρὸς ἑαυτὸν, οὕτω $7) xai τὸ αἰθέριον σῶμα 
συννεύει πρὸς ἑαυτὸ, ὑπὸ νοῦ χυθερνώµενον, καὶ πρὸς 


B νοῦν ἐπιστρεφόμενον. 


ρ Περὶ τάξεως ἀστέρων. 

El; δύο µέρη τῶν ἁστέρων διαιρουµένων, sl; τὸ 
ἁπλανὲς καὶ τὸ πλανώμενον, oi μὲν ἀπλανεῖς τὴν 
ὑψηλοτέραν τάξιν τῶν πλανητῶν ἴἔχουσι, oOx ἐν τῇ 
αὐτῃ ἐπιφανείᾳ τοῦ αἰθερίου σώματος κείµενοι xal 
φερόµενοι, ἀλλ᾽ ol μὲν ὑψηλότεροι αὐτῶν εἰσιν, oi δὲ 
ταπεινότεροι. Οἱ δὲ ἑπτὰ πλανῆται μετὰ ἁπλανεῖς 
τετάχαται, (v πρῶτός ἐστιν ὁ τοῦ Κρόνου λεγόμε- 
vos ἀστὴρ, καὶ μετὰ τοῦτον ὁ τοῦ Διὸς, καὶ ὑπ αὐτὸν 
ὁ τοῦ ᾿Αρεος,εἶτα à λιος, μεθ) ὃν Αφροδίτη xal μετὰ 
ταύτην Ερμῆς, καὶ τελευταῖον ἡ Σελήνη. Μεθ) ἣν τὰ 
τέσσαρα στοιχεῖα, ὥσπερ εἰρήκαμεν. Ὡρισμένοι δὲ τού- 
τοις εἰσὶ καὶ οἱ χρόνοι τῶν κινήσεων, θαυμασίαν τὴν 
συμφωνίαν ἔχοντες. 

ρα’. Πόθεν φωτίζονται οἱ ἀστέρες ; 

Οὔτε τῶν ἁπλανῶν ἁστέρων οὐδεὶς, οὐδὲ πάντες 
ol πλανῆται,ἀλλ᾽ ἡ σελήνη µόνη παρὰ ιοῦ ἡλίου φω- 
τίζεται. Διὰ τοῦτο xal πεφωτισμένον del µέρος αὖὐ- 
τῆς πρὸς τὸν ἥλιον νένευχεν, οὐκ ἔστι δὲ ὅτι ἀφώτι- 
στος παντάπασίν ἐστιν ἡ σελήνη, ἀλλ᾽ del ἑνδέδυται 
φῶς ἡμισέληνον, Ἐν μὲν οὖν ταῖς συνόδοις ἀφώτι- 
στον μέν ἐστι τὸ πρὸς ἡμᾶς αὐτῆς χύρτωμα, πεφω- 
τισμένον δὲ τὸ ἄνω φαλάχρωμα. Ἐν δὲ ταῖς πανσε» 
λήνοις τὸ μὲν νεῦον πρὸς ἡμᾶς ἡμισφαίριον αὐτῆς 
ὀλοφαές ἐστι, τὸ δ᾽ ἄνω ἡμίτομον, φωτὸς ἅμοιρον. 
Μεταξὺ δὲ τῆς συνόδου καὶ τῆς σανσελήνου κατὰ τὸ 
µέτρον τῆς πρὸς τὸν ἆλιον διαστάσεως, μηνοειδὴς 
γίνεται, καὶ διχότοµος, xal ἀμφίκυρτς, 7j Υὰρ 
ἔλαττον τοῦ ἡμίσεως φωτίζεται, fj κατὰ τὸ ἥμισυ, Tj 
κατὰ τὸ πλέον, 
pB'. Περὶ ἐπισημασίας ἁστέρων, καὶ πῶς Ὑίνεται χει- 

μὼν xai θέροςς 

Ἐπισημασία ἐστὶν , ὅταν ἐπιτέλλων ἁστὴρ xal 
συνανατέλλων τῷ ἁἡλίῳ ὥσπερ ὁ καλούμενος κύων, 
xai ὠρίων, xai ὁ ἀρκτοῦρος, 1j ἕτερός τις τῶν ἆπλα- 
νῶν, ἀλλοιώσῃ τὸν ἀέρα, χατὰ τοὺς τέσσαρας χαι- 
ροὺς τοῦ ἔτους. Τοῦτο γὰρ Μωὺσῆς ὑπαινίττεται 
λέγων, Ἔσονται εἲς σηµεῖα,. καὶ εἲς καιροὺς, xat 
εἷς ἐνιαυτούς. Ἐπισημαίνεται γᾶρ τι ὁ ἁστὴρ τῶν 
περὶ τῶν ἀέρα παθών, ἑώαν ἐπιτολὴν dj ἑσπερίαν 
ποιούµενος, Περὶ μέντοι ve θέρους 7j χειμῶνος xal 
τῶν λοιπῶν ὡρῶν Ἱστέον, ὡς ὅταν μὲν ὁ ἥλιος βό- 
Ρρειος ἡμῖν γένηται, καὶ ὑπὲρ κχεφαλῆς κινοῖτο, θέρος 


* 











149 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


150 


ποιεῖ ὅταν δὲ πρὸς νότον ἀπέλθῃ, χειμῶνα ἑρ- À tem versatur in ariete, «:quinootium efficit: 


γάζεται, καὶ ὅταν μὲν χατὰ τὸν xpióv τὸ ζώδιον 
γένηται, ἴσημερίαν ποιεῖ » ὅταν δὲ κατ ἄντικρυ 
διαπορεύηται τῶν χηλῶν, μετοπώραν xal ἴσημερίαν 
αὖθις, 


py. Πόσος ἑκάστῳ τῶν πλανητῶν ὁ χρόνος τῆς 
περιοδου ; 

Toig πλανηταις πᾶσι κατὰ τὴν ἁἀναλογίαν τοῦ 
μεγέθους τῶν σφαιρῶν καὶ τοῦ µέτρου τῶν ἀποστά- 
σέων χρόνους ὠρισμένους ἀφώρισεν ὁ θεὸς, τῶν xi- 
νήσεων. Καὶ ὃ μὲν Κρόνος ἅτε ὑψηλότερος τῶν ἅλ- 
λων, καὶ µείζονα χύχλον περιερχόµενος διὰ τριαχον- 
ταετίας τὴν αὑτοῦ περίοδον ἐκπληροϊ. Ὁ δὲ Ζεὺς 
εὐθὺς µετ’ αὐτὸν ὢν διὰ δωδεκαετίας. "O γε "Αρης 
διὰ δύο καὶ ἡμίσεως ἐνιαυτῶν. Τῷ δὲ 'HAlp καὶ τῇ 
᾿Αφρόδίτῃ xal τῷ Ἐρμῃ ἴσόδρομος ἡ περίοδος καὶ 
ἐνιαύσιος. Ἡ δὲ Σἐλήνη διὰ x8 ἡμερῶν πρὸς τῇ 
ἡμισείᾳ ἀποκαθίσταται. Et δέ τις μουσικώτερον 
ἅπτοι τὸν τῶν τοιούτων ἀριθμὸν, τὴν τοῦ Δημιουρ- 
γοῦ σοφίαν θαυμάσεται πῶς ἅπαντες οἱ τῶν συµ- 
φωνιῶν λόγοι ἐν τοῖς τοιούτοις ἐμφαίνονται, ὁ διὰ 
πασῶν, ὁ διὰ πέντε, xal διὰ τεσσάρων. 

ϱδ’. Περὶ κοµήτου. 

Ὁ κομήτης ἓν τῷ ὑπεκκαύματι γίνεται ' ὅταν γὰρ 
ἐξαφθῇ τι µέρος τοῦ ὑπεχκαύματος διὰ τὴν κίνησιν, 
ὡς εἱρήκαμεν, xal f, uiv λεπτὴ σύστσσις cin, δια- 
τρέχει εὐθὺς τὸ ἐξαφθὲν κατὰ διάδοσιν, καὶ γίνεται 
6 καλούμενος διάττων ἀστήρ. El δὲ παχυτέρα εὑρεθῇ 
ἡ ὕλη, κατέχεται ἐκεῖσε τὸ σπέρμα τοῦ ἐξαφθέντος 
πυρὸς, καὶ ποιεῖ τὸν γοµήτην. Εἰσὶ δὲ τῶν κομητῶν 
τὰ σχήματα διάφορα, διὰ τὴν διάφορον τῆς ὕλης 
ἔξαψιν, Ἡ γὰρ κατὰ μῆκος µόνον ἐστὶν ἡ ἔξαψις, 
καὶ γίνεται ὁ χαλούμενος δοκός  ἤ χατὰ µῆκος xal 
πλάτος, xal ἀποτελεῖται ὁ χυρίως καλούμενος xo- 
µήτης, ἤ dv (βάθει ἔχει οἷον ἀποσπινθηρισμούς 
τινας, καὶ καλεῖται πωγωνίας. Ἔστι δὲ ἔτερα ὀνό- 
pata τῶν κομητῶν περὶ ὧν ἑροῦμεν προϊόντες. 
ρε. Περὶ ὑειοῦ, xal ὙΧαλάζης, χιονος, πάχνης 

καὶ ὁρόσου. 

Κομῆται μὲν xai Ὑαλαξίας, ἔτι δὲ δοχίδες xal 
διάττοντες, xal τ ἄλλα τὰ εἱρημένα, ἓν τῇ καπνώδει 
γίνονται ἀναθυμιάσει ' ὑετὸς δὲ καὶ χάλαζα xal 
χιὼν καὶ πάχνη xal δρόσος iv τῇ ἀτμώδει ἀναφορῇ, 
fet μετὰ τὴν καπνώδη διακέχυται ὑγρὰ τὴν φύσιν 
ἐκ τῆς γῆς, xal αὐτὴ ἀναφερομένη. Αὕτη γὰρ ἡ 
ἀτμώδης ἀναθυμίασις ἡ ὑγρὰ xal θερμὴ, ἢ ἄλλοι- 
οὔται καὶ µεταθάλλεται εἲς ὕδωρ, xal st μὲν λαμ- 
πρότερον κατέλθοι, ὑετὸν ποιεῖ, ct δὲ κατὰ µέρος 
ἐνεχθῇ, ψεκάδα * ἤ πήγνυται µόνως καὶ ποιεῖ χιόνα, 
{ µεταθάλλεται πρότερον, εἶθ᾽ οὕτως πήγνυται xal 
γίνεται χάλαζα. E? μὲν οὖν ἄνω χρυφισθῇ d ἀτμὶς, 
ταῦτα ποιεῖ. El δὲ ἐν τῷ περιχείῳ αταίη áipi ἤ 
πήγνυται, καὶ γίνεται ὁ παγετός. Ὁ δὲ ᾿Αριστοτ- 
λης αἴτιον τούτων ἁπάντων τὴν Ψυξιν λέγει. 


ρς. Περὶ ἴριδος. 
*H lote τὸ χαλοόµενον τόξον παρὰ τοῖς πολλοῖς, 
τῇ φύσει μὲν ἀνυπόστατόν icti, καὶ φάντασμα τῆς 


quando autem ex adverso positus cancri chelas 
attigerit, autumnum, alterumque affert equino- 
ctium. 


103. Quanli temporis periodus singulis planetis sit 
tributa ? 

Singulis planetis Deus tempora definita statuit 
motionum, secundum proportionem magnitudinis 
spherarum, et mensure qua distant. Saturnus 
igitur tanquam ceteris sublimior et majorem de- 
scribens circulum, triginta annorum spatio perio- 
dum suam explet et absolvit. Jupiter ipsi proximus 
annis duodecim. Mars duobus et dimidio. Soli, 
Venerique 8ο Mercurio equalis periodus unius 


B &nni est constituta. Luna undetrigenta diebus et 


D 


dimidia. Quod si quis musice numeros hosce con- 
sideraverit, sapientiam Conditoris mirabitur,siqui- 
dem omnes rationes harmonicas in illis observare 
licet, octavam, quintam quartamque. 


104. De cometa. 

Cometa generatur ex fuliginosa materia ; quanto 
enim pars hujus per motum, ut diximus, succen- 
ditur, et tenuior illa compages fuerit accensa, sta- 
tim procurrit ulterius, fitque stella cadens sive 
quam discurrentem appellant. Si vero materia 
fuerit crassior,semen ignis succensi ibi continetur, 
et cometam efficit. Sunt οἱ varie forme cometa- 
rum propter diversimodam materie illius succen- 
sionem. Nam quadam in longum modo fit, et vo- 
cant trabem,aut in longum et latum, unde proprie 
dictus cometa nascitur, aut in profundum habet 
quasdam veluti descintillationes, et vocatur pogo- 
nias sive barbatus. Sunt et alie cometarum appel- 
lationes, quas sermone procedente dicemus. 


105. De pluvia, grandine, nive, pruina et rore. 


Cometae quidem ef circulus lacteus, trabesque 
et stelle cadentes aliaque de quibus jam dixi, ex 
fuliginosis vaporibus nascuntur. Pluvia autem 
grandoque, et nix ac pruiua et ros ex vaporibus 
exhalantibus fit natura humidis,effundentibus sese 
post fuliginosos illos, et. ex terra ipsis etiam sur- 
sum ascendentibus. He enim exhalationes vapores- 
que humidi 8ο calidi aut in aquam vertuntur et 
mutantur, que» 8i conspectior descendat, facit plu- 
viam, si minutatim demittatur, rorem, aut modo 
concrescunt,faciuntque nivem, aut in aquam prius 
mutantur ac deinde congelascunt, unde grando 
nascitur. Hec fiunt quando levitate elati vapores 
altius ascenderunt ; si vero in proximo terre aere 
gubsistant, ibique congelent, generatur pruina 
Ceterum Aristoteles horum omnium causam sta- 
tuit esse frigus. 

406. De iride. 

Iris quem vulgus aroum vocal, natura non sub- 

sistit, sed imaginatio est videntium, dum radii ab 


194 MICHAELIS PSELLI 152 


oculis in illam incidunt ao deinde refringuntur A ὁρώσης ὄψεως, ἀκτίνων ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν προσ- 


atque ila arous figuram referunt. Vere autem ar- 
cum representat iris,nunquam enim circulum, sed 
semper semicirculo minorem majoremve, Ut pluri- 
mum a sole, rarius etiam a luna apparet, et de die 
frequentius, rarius noctu: sepius prope horizon- 
tom, minus frequenter circa meridianum.Non raro 
gimul duo conspiciuntur irides,estque singulis color 
triplex. Interior zona puniceum habel, altera vi- 
ridem, tertia colorem croceum ac veluti subpur- 
pureum, constatque iris inequalibus et. digsimili- 
bus nubibus. 


107. De halone. 


πιπτουσῶν, εἶτα δὴ ἀνακλωμένων, xai τὸ τοῦ τόξου 
σχῆμκ ἐμφαινουσῶν' "Ἔστι δὲ ὡς ἀληθῶς τόξον ἄν- 
τιχρυς κατὰ τὸ σχῆμα, οὐδέποτε γὰρ φαίνεται 
κυχλοτερὲς, ἀλλ’ fj ἔλαττον ἤ πλέον ἡμιχύκλου. Φαί- 
νεται δὲ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον μὲν ἀπὸ τοῦ ἡλίου, 
σπανίως δὲ ἀπὸ τῆς σελήνης, xal μάλιστα μὲν ὁ μέ- 
pac, σπανίως δὸ νυχτὸς, καὶ πλεῖστον μὲν ἐπὶ τὸν 
ὀρίζοντα, σπανίως δὲ περὶ τὸν μεσημθρινὸν xóxAov. 
Ηολλάχις δὲ ἐν ταυτῷ xal δύο φαίνονται ἴριδες. Ἔστι 
δὲ πᾶσα Ἶρις τρἰχροος. Ἡ μὲν γὰρ ἑντὸς αὐτῆς 
ζώνη φοινική * ἡ δὲ δευτέρα πράσινος, ἡ δὲ τρίτη 
ἁλουργὸς, xai olov ὑποπόρφυρος. Συνίσταται δὲ ἐπὶ 
ἀνωμάλοις καὶ ἀνομοιομερέσι νέφεσι, 


pt. Περὶ τῆς ἆλω. 


Etiam quod in sublunari regione apparet velutj pg Καὶ τὸ ὑπὸ τὴν σελήνην δὲ φαινόµενον olov ἁλώ- 


halonium, tantum ita videtur, neque substantiam 
babet propriam, ceterum multa illi sunt iridis na- 
ture contraria. Frequentius enim conspicitur ut 
circulus perfectus, haud ita sspe minor circulo, 
crebriusque circa lunam quam circa solem, et de 
die minus frequenter quam de nocte, sepissimeque 
circa meridianum, at prope horizontem rarenter: 
et unica semper uniusque coloris, nimirum albi- 
cantis, ac consistit ex nubibus sequalibus et simila- 
ribus. Oritur et balo ex visionis refractione. Oportet 
vero id quod visum refringit esse leve ac pelluci- 
dum, ut ibi species visibilis appareat. Ceterum 
halonis quoque circulus et iridis figura rationibus 
demonstrantur geometricis, quas egre admittunt 
regie aures. 


108. De virgis. 

Que in aere apparent tanquam virge,neque luci 
adverso consistunt instar iridis,neque perpendicu- 
luriter exetant sub illa, ut halo, tantumque conspi- 
ciuntur de die, et circa solem modo, et circa hori. 
zontem maxime occidentalem, rarius etiatn in me- 
ridiano, fiuntque ex inequalibus et dissimilaribus 
nubibus perinde ut iris, Habent et ipse triplicem 
colorem,multa enim virgis et iridi communia sunt, 
excepta figura,que iridi est imperfectus circulus, 
cum virge sint ia rectam lineam conformate.Fiunt 
vero per refractionem, visione ex una nube dela- 
bente in alteram, atque inde refracta ad aliam nu- 
bem candicantem. Quando itaque Aristotelea de 


vtov, κατ ἔμφασίν ἐστιν, dÀA' οὐ καθ ὑπόστασιν, 
τὰ ἐἑναντία δὲ ἔχει τῆς ἴριδος. Ἐπὶ μὲν γὰρ τὸ 
πλεῖστον κύκλος φαΐνεται τέλειος, σπανιώτερον δὲ 
ἑλάττων κύκλου. Καὶ περὶ μὲν τὴν σελήνην μάλιστα, 
ἔλαττον δὲ καὶ περὶ τὸν ἅλιον φαίνεται, καὶ νυκτός 
μὲν πλέον, ἔλαττον δὲ ἡμέρας. Καὶ περὶ μὲν τὸν 
µεση μθρινὸν χύχλον ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖσσον, σπανίως δὲ 
περὶ τὸν ὀρίζοντα. Kai µία del. καὶ µονοχροος, ῆτοι 
λευκὴ, xal συνίσταται ἐπὶ ὁμαλοῖς xal ὁμοιομερέσι 
νέφεσι. Γίνεται δὲ καὶ αὕτη ἐξ ἀνακλάσεως τῆς 
ὄψεως. Act δὲ τὸ ἕνοπτον, ἀφ᾿ οὗ ἀναχλᾶται, εἶναι 
καὶ λεῖον xai δισφανὲς, ἵνα ἐχεῖσε ἐμφαίνηται τὸ 
εἴδωλον τοῦ ὁρατοῦ. Ἔστι Ok dj ἀπόδειξις xal τοῦ 
τῆς ἅλω κύκλου, καὶ τοῦ τῆς Ίριδος αχήµατος γευ- 
µετρικὴ, xal διὰ τοῦτο xal δυσπόριστος βασιλικῇ 
ἀχοᾖ. 
ρη’. Βερὶ ῥάθδων. 

Al φαινόμεναι olov ῥάθδοι κατὰ τὸν ἀέρα, οὔτε 
κατάντικρυ συνίστανται τοῦ λαμπροῦ, ὥσπερ ἡ Ἶρις, 
οὔτε χατὰ κάθετον, ὥσπερ dà ἅλως. Φαίνονται δὲ 
ἡμέρας µόνον, καὶ περὶ τὸν ἥλιον µόνον, καὶ περὶ 
τὸν ὀρίζοντα μάλιστα τὸν δυτικὸν, ἔλαττον δὲ xal ἐν 
τῷ μεσημθρινῷ, xal iri ἀνωμάλων, καὶ ἀνομοιομε- 
ρῶν νεφῶν ὥσπερ καὶ ἡ ipu. Βἰσῖ δὲ τρίχροοι ΄ 
πολλὴ γὰρ συγγέννεια ταῖς ῥάθδοις καὶ τῇ ἴριδι πλὴν 
τοῦ σχήματος, ὅτι ἡ μὲν Ἶρις ἀποτετμημένος χύχλος 
ἐστὶν, αἱ δὲ ῥάθδοι καθ εὐθυωρίαν τέτανται. Γίνον- 
ται δὲ αὗται κατὰ ἀνάκλασιν προσπιπτούστς τῆς 
ὄψεως, ἀπὸ νέφους εἰς νέφος, κἀχεῖθεν ἀνακλωμέ- 
νης πρὸς ἕτερον νέφος λευκόν. Ὥταν δξ λέγῃ Ἆρι- 


virgis loquens, ait refringi visionem in sole, noris D στοτέλης περὶ τῶν ῥάθδων, ὅτι br' αὐτῶν dvax atat 


candioantem nubem isto in loco nomine solis in- 
telligi. 
109. De parheliis. 

Multa sunt parheliis communia cum virgis,nam 
et hi per transversum 8 luce oriuntur, et de die 
solummodo, nec nisi circa solom, el maxime circa 
occidentalem horizontem vel meridianum. Caete- 
rum virge in nubibusinequalibus ac dissimilaribus 
generantur perinde ut irides, parhelii autem halo- 
nis in modum in equalibus 8ο similaribus. Ac 
virge quidem triplici colore sunt ut halo. De illis 
vero sciendum est,quod tuno refractio a nube 


ἡ ὄψις πρὸς τὸν ἥλιον, γνῶθι ὅτι ἥλιον νῦν τὸ λευχὸν 
νέφος ἐχάλεσεν. 
p9'. Περὶ παρηλίων, 

Πολλὴν κοινωνίαν ἔχουσιν ol παρήλιοι πρὸς τὰς 
ῥάθδους ' xal γὰρ καὶ οὗτοι ἐκ πλαγίων τοῦ λαμ- 
προῦ γίνονται, xal ἡμέρας µόνον, περὶ τὸν ἤλιον 
µόνον, καὶ μάλιστα περὶ τὸν ὁριζοντα τὸν δυτιμὸν dj 
τὸν μεσημθρινὸν *. πλὴν al piv. ῥάθδοι ἐπὶ ἀνωμάλων 
γίνονται νεφῶν, xal ἀνομοιομερῶν, ὥσπερ ἡ Tow * 
οἱ δὲ παρήλιοι ἐπὶ ὁμαλῶν καὶ ὁμοιομερῶν, ὥσ- 
περ ἡ ἅλως. Καὶ ai μὲν ῥάθδοι τρίχροοι κατὰ 
τὰ τῆς ἴριδος χρώματα, οἱ δὲ καρήλιοι μονό» 














158 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


154 


χροοι, xal Asoxol κατὰ τὸ χρῶμα τῆς ἅλω. Περὶ δὲ Α ad solem, cum nubes densior est et solidior quam 


τῶδ παρηλίων ἐκεῖνο χρὴ εἰδέναι, ὅτι ἡ ἀνάχλασις 
ἀπὸ τοῦ νέφους γίνεται πρὸς τὸν ἥλιον, τοῦ νέφους 
πυχνοτέρου ὄντος καὶ στερεµνίου, παρὰ τὸ idv ταῖς 
ῥάθδοις, καὶ ὁμαλοῦ. Διὰ γὰρ τοῦτο καὶ λευχὸς φαί» 
vexat ὁ παρήλιος, ἐπειδὴ ἀπὸ τοῦ ὁμαλοῦ ἕν καὶ τοῦτο 
καὶ συντόµως ἀνακλᾶται ἡ ὄψις, 

ρι’. Περὶ ἀνέμων. 

'O ἄνεμος oàx ἔστιν Xp κινούμενος, ὡς Ίππο- 
κράτησ ὁ Κῶος ἰατρὸς οἵεται, ἀλλ’ ἐκ τῆς χαπνώ- 
Bou; ἐστὶν ἀναθυμιάσεως. Ἡ μὶν γὰρ τοῦ dípoc 
κίνησις ἐἔχλυτος ὑπάρχει καὶ χαλαρὰ, ἡ δὲ τοῦ ἀν- 
ἐμου, τυραννικὴ καὶ βιαιοτάτη, ὡς δηλοῦσιν οἱ 
σεισμοὶ, ol χινοῦντες τὴν γῆν, οὐδὲν γὰρ ἕτερόν ἐστιν 
ὁ σεισμὸς, εἶ μὴ ὑπόγειος ἄνεμος. Τεσσάρων δὲ ὂν- 
των, ὡς συντόμως εἰπεῖν, καθολικῶν ἀνέμων, ἆἁπ- 
ηλιώτης μὲν καὶ ζέφυρος οὐκ εἶσὶ σφοδρότατοι, 
βοῤῥᾶς δὲ xal νότος τυραννικώτεροι’ διότι ἐν μὸν 
τῷ βορείφ καὶ voslp πόλῳ, ἔνθεν ὁ βοῤῥᾶς καὶ à 
νότος πνεῖ, μὴ Ὑινόμενος ὁ ἥλιος οὐ θερµαἰνει τὰ 
ἐκεῖσε χωρία, ἀλλὰ μένει ψυχρά. ψυχρὰ δὲ ὄντα ἀεὶ 
ἔνικμά εἶσιν, ὥστε ὄμθρων πολλῶν γενοµένων c:à 
τὴν ψύξι. Εἶτα, τῆς γῆς διαθρόχου µΥενοµέντς, 
πολλὴ καπνώδης ἀναθυμίασις ἐχδίδοται, xal διὰ 
τοῦτο, σφοδροὶ ἄνεμοι «γίνονται, ὁ βοῤῥᾶς xal ὁ vó- 
τος. Ἐν δὲ τοῖς ἀνατολιχοῖς xal δυτικοῖς χωρίοις 
χ.γούµενος ὁ ἥλιος οὐκ iq ψύξιν γίνεσθαι πολλὴν, 
ἔνθεν δὲ οὔτε πολὺς δετὸς γίνεται, οὔτε dj πολλὴ 
καπνώδης ἀναθυμίασις, ἅτε τῆς γῆς μὴ διαδρεχο- 
µένης, καὶ οὗ γίνονται διὰ τοῦτο ἄνεμοι σφοδροὶ 
ἐντεῦθεν. Πλὴν ἐν μὲν τοῖς νοτίοις µέρεσι πλεῖον 
μὲν ἔστιν d γῆ, oóx ἔνικμος δὲ, ἐν τοῖς βορείοις 
ὀλίγη μὲν, ἀλλ᾽ ἔνικμος. Διὰ γὰρ τὴν ψύξιν ὅμθροι 
γίνονται, xal διὰ τὸ ἔνικμον τῆς γῆς πολλὴ γίνεται 
ἡ καπνώδης ἀναθυμίασις, ἀλλ᾽ οὐ διὰ τὸ πλῆθος 
αὐτῆς. Ἔνθεν τοι xa! ol σφοδροὶ ἄνεμοι ἀπὸ τῶν 
νοτίων εἶσὶ καὶ τῶν ἀρκτῴφων μερῶν, ὡς ἂν ἐκεῖ 
γινοµένης πολλῆς καπνώδους ἀναθυμιάσεως. "Ev 
γὰρ τῇ ἀνατολῇῃ καὶ δύσει οὐ γίνονται σφοδροὶ, ἅτα 
τοῦ ἡλίου ἐχδαπανῶντος τὴν ἐχεῖσε γενομένην ἆνα- 
θυµίασιν, καὶ οὐκ ἑῶντος ὑποστῆναι. Καλοῦνται δὲ 
oi μὲν ἀπὸ τῆς ἄρχτου βορέαι, οἱ δὲ ἀπὸ µεσηµθρἰας, 
νότοι, Alicia δὲ ἐστι τῆς λοξῆς τοῦ ἀνέμου κινήσεως, 
ἡ τοῦ παντὸς χυκλοφορίκ, τὴν καπνώδη ἀναθυμίασιν 
χάτωθεν ἀνιοῦσαν πλανῶσα, καὶ τῇδε κἀκεῖσς µετα- 
φέρουσα. Γίνονται δὲ ol βόρειοι ἑτησίαι ἄνεμοι μετὰ 


in virgis, levisque et equalis, quamobrem et albi- 
cante colore parhelius apparet,quoniam ab levitate 
illa unus idemque color servatur, et 8 densitete 
magis faciliusque visus refringitur. 


χρῶμα διασώτεται, καὶ ἀπὸ τοῦ πυχνοῦ ῥᾳδίως μᾶλλον 


110. De ventis. 


Ventus non est agitatus aer,ut Hippocrates Cous 
medicus sibi persuasit, sed ex vapore atque 
exhalatione terre oritur. Aeris quippe motus 
languidus est ac remissus, venti tyrannicus 80 ve- 
hementissimus, ut demonstrant terremotus, qui 
nihil aliud sunt quam subterranei venti.Cum vero, 
ut breviter dicam, quatuor sint venti catholici sive 
cardinales,ex his subsolanus ac zephyrus non adeo 
incitati sunt, sed violentissimi boreas atque auster. 
Quoniam nimirum ad septentrionalem atque au- 
stralem polum ubi boreas et acster spirant, sol 
longius absens illa non calefacit, ita ut frigida ma- 
neant : frigidaque cum sint, semper sunt humida, 
imbribus plurimis propter frigiditatem ibi caden- 
tibus. Hinc deinceps terra humectata multos emit- 
tit vapores exhalationesque, unde ven!i vehemen- 
tes nascuntur boreas atque auster. Át enim in 
orientalibus atque occidentalibus partibus versans 
80l non patitur multum frigus fleri, unde nec multa 
pluvia, nec multi vapores atque exhalationes ex 
terra quippe non adeo humectata, hinc nec venti 
inde impetuosi spirant. Ceterum in australibus 
partibus plus quidem terre est,sed minus humida, 
at in septentrionalibus non adeo multa est terra, 
sed admodum humida. Sane a frigore imbres 
oriuntur, et a terre bumiditaute non ab magnitu- 
dine multi vapores multeque exhalationes. Hinc 
etiam vehementes venti ex australibus et boreali- 
bus veniunt partibus, quod ibi multi vapores ex 
terra exhalant. In oriente autem et occidente non 
sunt venti tam immites, sole nimirum vapores ibi- 
dem prodeuntes consumente nec permittente sub- 
sistere. Porro ventos ab septentrione flantes voca- 
mus boreas, ab meridie notos sive austros. Causa 
obliqui ventorum. motus est circumrotatio orbis 
terrarum, que vapores deorsum tendentes divertit 
et huc atqueilluo transfert. Etesie venti Septen- 
trionales spirant post viginti dies ab estivo soleti- 


ἡμέρας εἶἴκοσι τῆς θερινῆς τροπῆς, μετὰ τὴν του D tio, ortumque canicule,tuno siquidem solutis nivi- 


χυνάστρου ἐπιτολήν. Τηνικαῦτα γὰρ τῆς χιόνος λυο- 
μένης, Ὑίνουται αὗραι ψυχραὶ βόρειοι, αἵτινες ἑτη- 
σίαι λέγονται. Etci δὲ νότιοι ἑτησίαι ὣς ἀπὸ τοῦ 
πρὸς τὸ πᾶν νότου. ἀλλ᾽ ἡμῖν ἀνεπαίσθητοι. Εἰσὶ δὲ 
xal ἀπὸ τοῦ καθ ἡμᾶς νότου ἐτήσιοι ἄνεμοι. Οὗτοι 
δὲ μετὰ ἑθδομήκοντα ἡμέρας τῆς χειμερινῆς τροπῆς 
ἄρχονται πνεῖν, τοῦ ἡλίου ὄντος ἐν Ἰχθύσι. Καὶ ἀπὸ 
μὲν τῆς ἰσημερινῆς δύσεως, πνεῖ ὁ ζέφυρος, ἀπὸ δὲ 
τῆς ἀνατολικῆς lenusplac πνεῖ ἀπηλιώτης. Kal αὖθις 
ἀπὸ τοῦ ἀρχτικοῦ μὲν πόλου πνεῖ ὁ ἀπκρατίας, ἀπὸ 
δὲ τοῦ νότου πνεῖ ὁ νότος. Καὶ πάλιν ἀπὸ μὲν τῆς 
θερινῆς ἀνατολῆς πνεῖ ὁ καικίας,͵ ἀπὸ δὲ τῆς χει- 


bus aure frigide flant boreales, quas etesias appel- 
lant. Spirant et australeg etesie ab australi parte 
orbis terrarum, sed eas nos percipere non possu- 
mus. Veniunt tamen et ex parte australi nobis 
propiore etesie venti,sed que post septuagesimum 
diem a bruma sive hiberno solstitio incipiuntaspirare, 
quando sol est in Piscibus. Ab occidente equino- 
ctiali lat zephyrus,ab oriente equinoctiali subsola- 
nus: atque a seplentrionibus sive aretico polo 
aparctias, & meridie auster. Ab oriente solstitiali 
&stivo ceeciam, a brumali occasu liba vocant. Α 
brumali oriente spirat eurus sive vulturnus, sb 


1955 


MICHAELIS PSELLI 


156 


occasu solstitiali estivo argestes quem Ptolemeus À µερινῆς δύσεως πνεῖ 6 λἰψ. Καὶ ἀπὸ μὲν τῆς χειµε- 


appellat japyga.Atque hi octo venti e diametro sibi 
invicem opponuntur. Alius ventus est ab una se- 
otione poli arctici, et vocatur boreas sive meses, 
spirans inter cz:eciam aparctiamque. Aliusex altera 
poli aretici sectione et vocatur thrascias, inter 
&aparctiam atque japygem. Alius ex sectione una 
poli australis lat euronotus, medius inter eurum 
atque austrum. Et alius denique ex sectione poli 
australis altera libonotus,inter austrum οἱ lib:,dic- 
tus etiam Phonicias. Atque boreales quidem venti 
frequentes sunt, minua intensi tamen, quoniam a 
valde humidis spirant regionibus. Australes minus 
frequentes propter defectum materie, intensiores 
vero propter terrarum ex quibusveniunt siccitatem. 
Ex his ventis nubilosi esse solent cwcias, boreas et 
aparctias : fulgurales boreas, aparctias, thrascias 
et argesles.Ex nube prorumpens, conephiam Greci 
appellant,est boreas et nubes obducens meses atque 
aparelias.Grandinem affert aparctias, thrasciasque 
et argestes : estum auster, zephyrus atque eurus. 
Ceterum zepbyrus natura quidem suafrigidus est, 
quatenus autem in estatespirat,ascititium calorem 
obtinet: boreas vero exbhalationum multitudine 
nubes semper absorbet,ac serenitatem inducit,nisi 
frigidus fuerit: si vero fuerit frigidus, vapores spis- 
gat indensatque antequam nubem summoveat, fa- 
citque pluviam. Atque contrarii quidem venti spi- 
rare eodem tempore non possunt. Qui porro apud 
nos flat auster,non a polo australi sive austro orbis 
terrarum spirat,sed ab estivo tropico. 


111. De typhone. 

Typhon venti genus est quod Homerus procellam 
vocat, Aristoteles typhonem, quod densus hic spi- 
ritus τύπτει et verberat ac prosternit quidquid ei 
se obtulerit. Causa ejus sunt crassiores vapores de- 
super e nubibus recta deorsum descendentes in 
terram vel in mare, qui in resistentem quamdam 
incidentes materiam retro pelluntur. Quando qui- 
dem vero repercussa horum pars propter succe- 
dentes alios vapores resurgere prohibetur, ad 
obliqua feruntur perfringuntque, atque etiam ibi 
occurrentibus qua renituntur aliis partibus,iterum 
disperguntur faciuntque helicem sive vorticem 
venti, qui a terra et a mari in sublime attolit que- 


ρινῆς ἀνατολῆς ἔξειαιν ὁ εὖρος, ἀπὸ δὲ τῆς θερινᾶς 
δύσεως πνεῖ ἀργέστης, ὃν ὃ Ἱτολεμαῖος ἰάπυγα 
προσαγορεύει. Καὶ οὔτοι μὲν ol ὀκτὼ ἄνεμοι κατὰ 
διάµετρον ἀλλήλων εἰσίν. "Exepoc δὲ ἄνεμος ἀπὸ τῆς 
μιᾶς τομῆς ἐστι τοῦ ἀρχτιχοῦ πόλου, xal καλεῖτα: 
βορίας 7j µέσης, µμεταξὺ πνέων Χαιχίου καὶ 
ἀπαρκτίου. Άλλος δὲ ἀπὸ τῆς ἄλλης τομῆς τοῦ 
ἁρκτικοῦ, καὶ καλεῖται οὗτος βρασκίας, μεταξὺ ὢν 
ἀπαρκτίου καὶ Ἰάπυγος. Ἡάλιν δὲ ἀπὸ τῖς μιᾶς 
τομῆς τοῦ νοτίου πόλου πνεῖ ὁ εὑρόνοτος μεταξὺ ὤν 
εὕρου xal νότου. ᾿Απὸ δὺ τῆς ἑτέρας τομῆς ὁ 
λιθόνοτος, μεταξὺ ὧν λιδὸς καὶ νότου, ὅς καὶ Φοινι- 
xlac χαλεῖται, Καὶ τὰ μὲν βόρεια πνεύματα, πολλὰ 
μὲν, οὐκ εὔτονα δὲ, διὰ τὸ ἀπὸ molle ὑγρότητος 
πνεῖν' τὰ δὲ νότια ὀλίγα μὲν διὰ τὴν ἔνδειαν τῆς ύλης, 
εὔτονα δὲ διὰ τὴν τῆς γῆς ξηρότητα. Τούτων τῶν 
ἀνίμων ἐπινέφελοι μὲν καικίας καὶ βορίας, ἁπ- 
αρχτίας * ἀστραπαῖοι δὲ βορέας , ἁπαρχτίας, θρα- 
σκίας xal ἀργέστης. Ἐκνεφίας δὲ ὁ βοῤῥᾶς xai 
νεφελώδης μὲν µέσης xai ἁπαρκτίας, χαλαζώδης δὲ 
ἀπαρχτίας xal θρασκίας καὶ ἀργέστης, χαυματώδις 
δὶ νότος καὶ ζέφυρος xal εὖρος' 'O δὲ ζέφυρος κατ᾽ 
οὐσίαν μὲν ἐστι ψυχρὸς, καθὸ δὲ ἐν τῷ θέρει πνεῖ 
νοθευόµενος θερμαίνεται, ὁ δὲ βορέας διὰ τὸ πλῆθος 
τῆς ἀναθυμιάσεως ds! ἀποσοθεῖ τὰ νέφη, καὶ εὐδίαν 
motel, πλὴν ὅταν μὴ ψυχρός: εἰ δὶ εἴη ψυγρὺς, 
παχύνει τὴν ἀτμίδα πρὶν f] ἀποσοθῆσαι τὸ νέφος καὶ 
motui ὑετόν. Καὶ ol μὲν κατ ἄντικρυς ἄνεμοι οὐ 
δύνανται ἅμα πνεῖν, Ὁ δὲ καθ ἡμᾶς νότος οὐκ ἀπὸ 
νότου τοῦ παντὸς πνεῖ, ἁλλ᾽ ἀπὸ τοῦ θερινοῦ τρο- 
πικοῦ. . 
pur. TIepi τυφῶνος. 

'O τυφῶν ἄνεμός ἐστιν, ὃν ὁ μὲν Ὅμηρος θύελλαν 
ὀνομάζει, ὁ δὲ Αριστοτέλης ἀπὸ τοῦ παχὺ εἶναι τὸ 
πνεῦμα, xol οἵον τύπτον τὸ παρατυχὸν, τηφῶνα . 
Αἰτία δὲ τούτου, ἀτμὶς παχεῖα ἄνωθεν ἀπὸ τῶν νε- 
φῶν φεροµένη κατ εὐθὺ ἐπὶ τὸ κάταντες, [fj κατὰ 
τῆς θαλάσσης, τις προσπταίουσα τινὶ ἀντιτύπῳ 
ὀνόματι ἀναπάλλεται εἷς τοὐπίσω. Ἐπειδὴ δὲ χω- 
λύεται τὸ ἀντιπαλλύμενον αὐτοῦ µέρος eq τοὐπίσω 
ἀναπάλλεσθαι ὑπὺ τοῦ ὄπισθεν ἐπαχολουθοῦντος 
αὐτοῦ µέρους, ἐπὶ τὰ πλάγια διακλᾶται, εἶνα κἀκεῖσε 
ἀντιτύπῳ συναντήσασα μέρει, πάλιν σκορπίζεται, "xat 
γίνεται ἓλιξ, ἦτοι συστροφἡ τοῦ ἀνέμου, µετεωρίζουσα 
καὶ ἀπὸ τῆς γῆς, καὶ ἀπὸ τῆς θαλάττης τὰ ἐπιτυχόντα 


cunque corpora apprehenderit.Hic estventusquem Ώ σώματα. Οὗτός ἐστιν ὁ ἄνεμος ὁ καλούμενος παρά τι- 


nonnulli typhonem appellant. 


112. De ecnephia. 

Ecnephias etiam genus est, parumque a typhone 
diversum. Sed non cernitur ecnephias, oculis au- 
tem sentitur typho, utpote qui crassissimam ma- 
teriam, vapores fuliginosos ex nube secum vehit. 
Ecnephiam sopit pluvia, sed typhoni compescendo 
impar est, qui & boreali vento tollitur et exstin- 
guitur. Nihil aliud porro est ecnephias vehemens 
quam typho,et typho remissus haud diversus est 
&becnephia. Sepius οἱ ex frigidis oris per calida 
loca spirantes et alterati venti flant calidum, et ex 


νων τυφῶν. | . 
ριβ’. Περὶ ἐκνεφίου. 

"Ανεμός ἐστι καὶ ὁ ἐχνεφίας σχεδὸν ὁ αὐτὸς τῷ 
τυφῶνι, Πλὴν ὁ μὲν Exvaglac οὐχ, ὁρᾶται, ὁ δὲ τυφῶν 
ὁρᾶται, διὰ τὸ ποχυμερεστέραν οὐσίαν συνεφέλκε- 
σθαι ἐκ τοῦ νέφους τὴν χαπνώδη ἀναθυμίασιν. Καὶ 
τὸν ἐχνεφίαν παύει ὑετὸς, τὸν δὲ τυφῶνα οὐχ Ἰκανός 
ἐστι παῦσαι, ἁλλ' ὁ βορέας αὐτὸν κατασθέννυσιν. 
Οὐδὲν δὲ ἕτερόν ἐστιν ἐχνεφίας, Tj τυφῶν ἔπιτετα- 
μένος. xal ὅσον μὲν κατὰ τὸ εἶδος ταυτόν ἐστιν ἐκ- 
νεφίας καὶ τυφῶν, κατὰ δὲ τὴν ἐπίτασιν καὶ ἄνεσιν 


διαφἑρουσιν. 'O μὲν γὰρ τυφῶν ἐπιτεταμένος ἑστὶν 











181 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


198 


ἑκνεφίας, ὁ δὲ ἐχνεφίας ἀνειμένος τυφῶν. Ηολλάχις A calidis flantes in medio frigide permisti aure fri- 


» 


μὲν, ot μὲν ἀπὸ φυχρῶν τόππν πνέοντες ἄνεμοι, 


gidi affluunt. 


νοθευόµενοι διά µέσου θερμῶν τόπων θερμοὶ καταπνέουσιν’ ol δὲ ἀπὸ θερμῶν κεραννύμενοι ψυχρῷ διὰ μέσου 


ἄέρι, ψυχροὶ διαῤῥέουσιν. 
ριγ’. Περὶ κεραυνῶν, 

Ὅ κεραυνὸς οὐκ ἔχει τὸ φλέγον, λεπτομερὴς γάρ 
ἐστιν dj οὐσία αὐτοῦ, ὅθεν ταχέως διερχόµενος τὰ 
σώματα διὰ τὴν λεπτότητα οὐ καταφλέγει αὐτά, 
Ἔνθεν τοι καὶ χεραυνὸς ὠνόμασται ἀπὸ τοῦ εὐκραὴς, 
εἶναι καὶ μὴ φλέγχειν. Ι]άνυ Ὑὰρ Λλεπτοµερέστερος 
(v, ὡς εἴρηται, ὀξύτατα τὸ σῶμα δίεισιν͵ ὥστε μήτε 
καΐειν, µήτε µελαἰνειν. "ὋὌθεν xal. τινες ἀργῆτα 
τοῦτον ὠνομάκασιν ἔτοι λαμπρύν. ᾽Αργὸν τὸ λευκόν. 


Et γὰρ πῦρ ἐστι καὶ φύσει ἔχει τὸ χα[ειν. ἀλλ᾽ ἡ. 


λεπτότης xal ἡ ταχύτης τῆς διόδου μὴ ἐγχρονίζουσα 
τῷ suat ἄκαυστον τοῦτο ig. Πᾶν γὰρ τὸ καῖον, 
οὗ µύνον μεγέθους οἴκείου δεῖται πυρὸς τοῦ καῦσαι, 
áxAà καὶ τοῦ καὶ ἐμθραδῦναι τῷ καυστῷ σώματι, Παρὰ 
ταύτην οὖν τὴν αἰτίαν οὐ φλέγει ὁ χεραυνός. 


pio. Περὶ πρηστῆρος. 

'O πρηστὴρ κχαταφλέγει, ὡς καὶ αὐτὸ δηλοῖ 
τοὔνομα. Πρηστὴρ γὰρ ἀπὸ τοῦ πρήθειν Ἡ ἐμπιπρᾷν 
ὠνόμασται . Φλέγει δὲ διὰ τὸ συνεπισπᾶσθαι μεθ’ 
ἑαυτοῦ παχυμερεστέραν οὐσίαν ἐκ τοῦ νέφους xal 
ταύτην ἐμφωροῦν. Τούτου δὲ πρηστῆρος xal προ- 
ηχεῖται πνεῦμα, xai τοῦτο δῆλον ἐκ τοῦ, τὰ μέλλοντα 
ἐμπίπρασθαι, πρῶτον πνεῦμα τοῦ πρηστΏρος θειῶδες 
ὃν πλήττει καὶ ῥήγνυσι, ὅθεν καὶ τὰ χεραυνωθέντα 
μένει διεστηκότα ἐπὶ χρόνον τινά. Τοῦτο δὲ τὸ πνεῦμα 
οὐ προηγεῖται µόνον, ἀλλὰ καὶ σύνεστι τῷ πρηστῖῆρι 
xai ἐπαχολουθεῖ. Σποράδην δὲ διαχεόµενον καὶ λεπτο- 
µερέστερον ὃν, βροντὰς ποιςῖ xal ἀστραπὰς, καὶ ἔξαφ- 
Otv μὲν ποιεῖ χεραυνὸν καὶ ἀστραπὴν xal πρηστῆρα,μὴ 
ἐξαφθὲν ὃν, ἐκνεφίαν καὶ τυφῶνα. Ταῦτα δὲ πάντα χατὰ 
ἐιπυρηνισμὸν γίνονται. 

put. lloc συνέστηχεν ὁ χόσμὸς ; 

Tiv σύστασιν à Χόσμος ἔλαθεν ἀπὸ τῆς φύσεως 
xai κινήσεως τῶν στοιχείων. Ἐπειδὴ γὰρ τούτων τὰ 
μέν siot χουφότατα, οἷον τὸ πῦρ xal ὁ dip, τὰ δὲ 
βαρύτατα, olov ὕδωρ xal v7, τὰ μὲν ὅσα βαχρύτατα 
κάτω τοῦ παντὸς ὑπεκάθητο, τὰ Ü' ὅσα µετέωρα, εἷς 
τὸ πῦρ ἐξεφέρεο. [lav δὲ ἀπὸ γῆς φερόµενον ἄνω 
ἐστί. Διὰ ταύτην οὖν τὴν αἴτίαν olov περικεκλασμέ- 
νος xal κυριὸς ὁ κάσµος ἐστ[. Συνθλιθοµένων δὲ 
τῶν σωμάτων ἀλλήλοις, ἡ τοῦ ὕδατος ἐγενήθη φύσις, 
ῥευστιχῶς δὲ xai τοῦτο φερόμενον ἐχοίλανε τοὺς 
ὑποχειμένους τόπους, καὶ τοὺς χοιλουμένους τόπους 
θαλαττίους ἐποίησεν, Ἐκ μὲν οὖν τῶν ὑποκαθιζόντων 
σωμάτων ἐγενήθη ἡ y? ἐκ δὲ τῶν μετεωριζομένων ὁ 
οὐρανὸς, πῦρ, &7)p. 

ps. El iv τὸ πᾶν; 

Oó πολλοὶ χόσµοι σωματικοὶ, κατ ἑνίους τῶν φι- 
λοσόφων, slelv: ἁλλ᾽ εἴς τέλειος, καὶ οὐδὲ κυρίως 
ἓν ὀνομάζεται (πῶς γὰρ ἓν ὁ κόσμος σύνθετος ἂν 
xai πολυµερής ;), ἀλλὰ διὰ τὴν πρὸς ἄλληλα τῶν µε- 
ρῶν αὐτοῦ ἕἔνωσιν, τὴν τοῦ ἑνὸς ἔχει προσηγορίαν, 


Κυρίωξ γὰρ ἓν ὁ θεὸς, ὡς ὑπὲρ πᾶσαν ἁπλότητα, 


113. De fulminibus. 

Fulmen non solet incendere, substantiam enim 
habet subtilissimam, unde corpora celeriter trans- 
eundo propter subtilitatem ea non inflammat.Inde 
et Grecis diclus κεραυνὸς quasi εὐκραὴς quod fa- 
cile permoet, neque adeo accendat ; subtilissimum 
enim cum sit,ut dixi, celerrime corpus pervadit ut 
nec inflammet neque nigrum faciat, unde . et non- 
nulli vocant ἀργῆτα sive candens, ἀργὸν enim can- 
didum significat. Quanquam enim fulmen ignis 
est, quod. natura urit at subtilitas velocitasque 


B transitus non per momentum immorans corpori, 


illud relinquit sine ustione. Quidquid enim urit, 
non modo magnitudine debita indiget ad urendum, 
sed etiam ul corpori urendo per aliquod tempus 
immoretur. Ob hanc itaque causam non inflammat 
nec urit fulmen. 
114. De preslere sine igneo turbine. 
Prester incendit et iuflammat, ut nomine etiam 
ipso indicatur. Dictus enim prester Grecisest a 
vocabulo πρήθειν quod accendere significat. Αο- 
cendit autem,quia ex nube secum vehit crassiorem 
materiam eamque inflammat. Precedit presterem 
ventus, quod inde constat, siquidem que inflam- 
mari debent,prius a spiritu presteris sulfureo per- 
celluntur rumpunturque, unde et fulmine tacta 
per aliquod tempus hianl. Νεο tantum precedit 
presterem ventus, sed comitatur etinm, et sequitur. 
Latius ac passim diffusus et subtilior si fuerit, to- 
nitru facit et fulgur :siinflammetur, efficit fulmen, 
et fulgur, presteremque. Ex non inflammato flunt 
ecnephias ac typho. Ceterum omnia haoc contin- 
gunt per violentam excussionem, 


415. Quomodo ceperit mundus ? 

Mundus subsistere copit a natura et motu ele- 
mentorum. Borum enim cum quaedam levia sint 
utignis et aer, alia gravia, ut aqua et terra, gra- 
viora ad inferiores partes universi subsiderunt, 
levia ut ignis sursum $8ese extulerunt. Quidquid 
vero terre imminet, sursum est, Propter hane cau- 
sam mundus cireumquaque flexus est ac gibbosus. 
Attritis vero invicem corpusculis, aque prodiit 
natura, qua fluxu suo subjecta loca excavavit, ei 
spatia mari recipiendo fecit. Ex subsidentibus igi- 
tur corporibus terra facta est, ex levibus et subli- 
mibus celum, ignis, aer. 


416. Num unum sit hoc universum ? 

Non multi sunt mundi corporales, ut quibusdam 
philosophis persuasum(sed unus perfectus,licet non 
proprie unum dicitur, quomodo enim unum fuerit 
mundus ex tot et tàm diversis compositus ?),verum 
propter partium ejus invicem unionem unum ap- 
pellatur. Ceterum proprie unum Deus est omni 





199 


MICHAELIS PSELLI 


160: 


simplicitate sublimior quecunque vero infra Deum Α "Osa δὲ μετὰ θιεὸν, οὗ κορίως ty, ἀλλὰ διὰ τὴν 


sunt,non proprie sunt unum, sed propter unionem 
et participationem ex uno, ita dicuntur. Nam et 
mens unum est οἱ multa. Quotquot enim agunt res, 
tot etiam mens est, nam et exempla illorum in se 
continet. Etiam anime, quz et multo magis divi- 
dua est, contingit multa esse,nec minus elementis 
86 corporibus. Quandoquidem igitur accurate 
unionisetiam mundus est particeps,proptereaunum 
appelletur, e& quoniam perfectus est unus et so- 
lus, nec multi sunt mundi. 
117. De vacuo. 

Vacuum non omnes,sed aliqui in gcriptis suis in- 
duxere atque nominavere philosophi,aiuntque illud 
esse omni spoliatum corpore,veluti invisibile quod- 
dam chaos,et ante mundum fuisse statuunt,deinde 
elementis prodeuntibusetccelo cireumrolatione sua 
corpora omnia colligante ac constringente,vacnum 
quidem intus relictum nullum fuisse, extra coli 
vero ambitum omne vacuum esse, quod iufinitum 
in infinito spatio licet cogitare. Hanc sententiam 
omnino rejicit Aristoteles,et nusquam admittit va- 
cuum, neque intra mundum neque extra. At Cleo- 
medes philosophus intra mundum reperiri negat, 
extra veroillum dari vacuum,vehementer contendit, 


118. De loco. 

Locus gecundum vocabuli vim est aliquid, quod 
corpus vel rem incorporalem potest complecti.Quo- 
niam igitur materia complectitur formam,materia 
forme que res incorporalis est, possit dici locus. 
Sic spatium desertum ac vacuum, quandoquidem 
corpora reoipere potest, non male locus corporum 
dicetur. Proprie vero locus est extremum quod 
ambit corpora ; ita aer ambit corpora naturalia,sed 
non aer quicunque, non enim ille qui montibus 
sublimior et proximus colo est,sed inferior ojus 
pars nos ambit. Hec igitur aeris superficies corpo- 
rum nostrorum est locus. 


149. De spatio, quod philosophi χώραν appellant. 

Arithmetici χώραν vocant intervallum intelligibile 
inter numeros,inter unum οἱ duo,inter duo et tria, 
quatuor atque ita deinceps.Quoniam enim non con- 
tinuus est numerorum ordo, sed discretus, inter- 
valla inter numeros χώρας appellarunt. Sed et 
χώραν vocant philosophorum aliqui partem ac ve 


νωσιν καὶ μετοχὴν τοῦ ἑνὸς, Οὕτω πρασαγορεύεται. 
Καὶ γὰρ xal 6 νοῦς tv ἐστι καὶ πολλά. Ὅσα γὰρ τὰ 
ὄντα, τοσαῦτα xal à νοῦς, ἐπεὶ καὶ παραδείγµατα 
τούτων ἐν ἑαυτῷ περιέχει. Πολλὰ xal dj ψυχἠ (διαι- 
pev?) γὰρ πολλῷ πλέον), τὰ στοιχεῖά τε xal τὰ σώ- 
paca. Αλλ’ ἐπειδὴ ἑνώσεως ἀχριθοῦς καὶ ὃ χόσμος 
κεχοινώνηχεν, Ev διὰ τὴν Ένωσιν ὀνομάζεται, καὶ διὰ 
τὴν τελειότητα τῶν στοιχείων αὐτοῦ sl ἐστι καὶ µόνος 


ἀλλ᾽ οὗ κόσμοι πολλο[. 


ριζ. Περὶ κενοῦ, 

Τὸ κενὸν οὗ πάντες, ἀλλ᾽ ἔνιοι τῶν φιλοσόφων 
εἰσήνεγκάν τε τῷ λόγῳ καὶ ὠνομάκασιν. ᾿Αποφαί- 
νονται δὲ τοῦτο παντὸς σώματος ἔρημον , οἷόν τι 
χάος &ópatov. Καὶ φασὶ τοῦτο προὐποχεῖσθαι τοῦ 
κόσμου. Εἶτα τῶν στοιχείων γεγονότων xal τοῦ οὐ- 
ρανοῦ τῇ Χυκλοφορίᾳ τὰ σώματα πάντα συσφίγξαν- 
τος, Χενὸν μὲν ἐντὸς μηδὲν ἀπολελεῖφθαι, τὸ δὲ 
ἐκτὸς τῆς Ebo περιφερείας αὐτοῦ ὅλον xtvàv εἶναι, 
ἄπειρον ἐν ἀπείρῳ τόπφ ἐμφανταζόμενον . Τοῦτον 
δὲ τὸν λόγον ᾿Αριστοτέλης μὲν ἀπογινώσχει παντά- 
πασι, xai οὐδαμῶς τίθεται οὔτε ἐντὸς τοῦ κόσμου, 
οὔτε ἐχτός Κλεομήδης δὲ ὃ φιλόσοφος, ἐντὸς μὲν 
τοῦ κόσμου οὔ φησιν εἶναι χενὸν, ἑχτὸς δὲ καὶ πάνυ 
βιάζεται. 

prn. Περὶ τόπου. . 

Ὁ *ómoc ὡς *' οὔνομα δηλοῖ, πρᾶγμά ἐστι δεχτι- 
κὸν σώματος, f| ἁἀσωμάτου φύσεως. Ἐπεὶ οὖν ἡ ὕλη 
τὸ εἶδος δἐχετάι, τόπος λέγοιτο ἂν ἡ ὅλη τοῦ εἴδους' 
ἀσώματον δὲ τὸ εἶδος. Ἡάλιν , imt! τὸ διάστηµα 


C ἔρημον ὃν καὶ χενὸν, σώματα δύναται δέξασθαι, τό- 


mec σωμάτων εἴη ἂν τὸ διάστηµα. Κυρίως δὲ τόπος 
ἐστὶ τὸ ἔσχατον τοῦ περιέχοντος µέρος τὰ σώματα. 
Οἵον, ὁ &ijp περιέχει τὰ φυσικὰ σώματα, ἀλλ᾽ οὐ πᾶς ὁ 
ἀήρ' οὐ γὰρ xal ὁ iv τοῖς ὄρεσιν, f] ὁ πλησίον τοῦ οὗ - 
pavo, ἀλλὰ τὸ ἔσχατον µέρος αὐτοῦ περιέχει ἡμᾶς: 
αὕτη οὖν ἡ τοῦ ἀέρος ἐπιφάνεια, τόπος ἑστὶ τῶν ἥμε- 
τέρων σωμάτων. 
ριθ’. Περὶ χώρας. 

Χώρα lovi. κατὰ τοὺς ἀριθμητικοὺς. τὸ νοητὸν τῶν 
ἀριθμῶν διάστηµα, olov τὸ μεταξὺ τοῦ ἑνὸς καὶ τῶν 
δύο, καὶ τοῦ «pla, καὶ τοῦ τέσσαρα, καὶ τοῦ ἐφεξῆς. 
Ἐπεὶ γὰρ οὗ συνεχής ἐστιν d τάξις τῶν ἀριθμῶν, 
διαστήµατα χώρας ἐπωνομάκασι. Χώραν πάλιν τινὲς 
τῶν φιλοσόφων εἱρήκασι τὴν μερικὴν τοῦ περιέχοντος 


luti regionem receptaculi corpus capientis,uti dolii D τὸ σῶμα περιοχὴν, otov ὁ mlBoc περιέχει τὸν olvov. 


quod capit vinum. Si enim ponatur ventrem dolii 
tantummodo vino plenum,non quidem totum dolii 
corpus, sed tantum venter ejus circumferentia sua 
vinum comprehendit, atque hujusmodi partem phi- 
losophi quidam χώραν regionem vocant, quam non 
absurde aliquis etiam locum appellaverit. 


120. Num mundus sit animatus. 
Nostrachristianorum sententiane summis quidem 
auribus admittit animatum esse mundum, quem 
providentia gubernari novimus. Ac praestantissimi 
philosophi Plato et Aristoteles, quique hossequun- 
tur, et anima et mente preditum esse mundum 


Ὑποκείσθω δὲ 6 οἴνος περὶ κοίλης, ἀλλ’ οὐχ ὅλον τὸ 
σῶμα τοῦ πίθου τὸν οἶνον ἐδέξατο, ἀλλὰ µόνη fj χοίλη 
αὐτοῦ περιφέρεια. Τοῦτο γοῦν τὸ µέρος χώραν φασὶ 
τῶν φιλοσόφων τιγές. Οὐκ ἀπεικότως δὲ τοῦτο καὶ τό- 
πον τις ὀνομάσειεν. 


px'. El ἔμψυχος ὁ χόσµος. 

'O piv καθ ἡμᾶς λόγος, οὐδὲ ἀκροθιγῶς τὸ civ 
ἔμψυχον εἶναι τὸν κόσμον προσίεται, προνοίᾳ μέν- 
τοιγε διοικούµενον. Οἱ δὲ τελεώτεροι τῶν φιλοσόφων, 
Ἡλάτων καὶ Αριστοτέλης, xai ὅσοι τούτοις ἔπηκο- 
λούβησαν, καὶ ἕμψυχον, καὶ ἕννουν σαφῶς ἀπεφή- 


761 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


162 


ναντο, Ἐγχλεῖσθαι δὲ οὗ τὰς ψυχὰς lv τε τῷ οὐρανῷ A aperte statuunt. Neque animas inesse colo et infra 


xai ταῖς ὑποχειμέναις σφαίραις, ἆλλ᾽ ἀνάπαλιν τὰ 
σώματα τῶν θειοτέρων ἠρτῆσθαι διωρίκασι. Διακεῖ- 
σθαι μέντοι xai ὑπὸ φύσιν αὐτὰ νενοµίκασιν, οὖκ 
ἀντικεῖσθαι µέντοιγε τὴν φύσιν οὔτε ταῖς ψυχαῖς 
τούτωνφ οὔτε ταῖς νοεραῖς διατάξεσιν, ἀλλ᾽ ὑπ αὖ- 
τῶν μάλιστα καθευθύτεσθαι. ᾽Αλλ᾽ οὐδὲ δεσμεῖσθαὶ 
τὰς ψυχὰς, f| τοὺς νοῦς τοῖς τούτων ᾠήθησαν σώ- 
µασιν, ἀλλ᾽ ὑπ ἐχείνων ἑξάπτεσθαι καὶ κατα- 
λάμπεσθαι. 


pxa* Bl ἀγέννητος à χόσμος καὶ ἄφθαρτος. 

Οὔτε ἀγέννητος παρ ἡμῖν ὁ κόσμος δοξάζεται, 
οὔτε ἄφθαρτος, Ὑεγεννῆσθαί τε γὰρ αὐτὸν πορὰ τῆς 
Γρασῆς xai Φφθαρήσεσθαι µεµαθήκαµεν. ᾿Αριστο- 
τέλης δὲ καὶ ἀγέννητον αὐτὸν καὶ ἄφθαρτον τίθεται. 
Πλάτων δὲ γεννᾷ μὲν αὐτὸν dv. Τιμαίῳ, ἀποφαίνεται 
δὶ μηδὲ φθαρήσεσθαι τὸν ἅπαντα χρόνον. Καὶ ἐπειδὴ 
ἀντίκειται αὐτῷ, ὅτι σύνθετος ὢν καὶ φθαρήσεται ᾿ 
πᾶν γὰρ τὸ σύνθετο xal διαλυτὸν διαστέλλεται 
λέγων, ὅτι ὅσον μὲν ἐπὶ τὴν φύσιν, φθαρτός ἐστι, 
σῶμα γὰρ οὐ χωρεῖ ἀῑδιότητα, ἀλλὰ oó ἄφθαρτον 
ἐπεισάκτως παρὰ τοῦ Θεοῦ κοµίζεαι. Ὁ δὲ γε 
Πρόκλος iv τοῖς ἐξηγητικοῖς τοῖς πρὸς Τίμαιων λό- 
οις, πειρᾶτα δειχνύναι βιαιότερον, ὅτι μηδὲ γεν- 
νητὸν ὁ Πλάτων τὸν χόσμον οἴεται, ἤ μᾶλλον εἰπεῖν 
ἀποφαίνεται, κατὰ δὲ τὸ σύνθετον, ἐπινοίᾳ γεν- 
νητόν. 


pxQ'. El τρέφεται ὁ χόσµος. 

Οὐ πόῤῥω pot εὐηθείας εἶναι δοκοῦσιν ol τρέφε- 
σθαι τὸν χὸσμον ὑπολαμθάνοντες, tits οὐρανὸν xó- 
σµον κατονοµάζουσιν ὡς ὁ Πλάτων ἐν τῷ Τιμµαἰίῳ, 
sits μετὰ τοῦ αἰθέρος xal τὰ στοιχεῖα. El γὰρ τε- 
λεώτατος ὁ χόσµος xat! αὐτοὺς, μάλιστα δὲ καὶ ἀἰ- 
διος, πῶς ἂν δεηθείη τροφῆς ; Τὸ γὰρ ἀτελὲς καὶ ἐν- 
δεὲς τρέφεται, ᾽Αλλ’ οὐχὶ καὶ τὸ πλῆρες xal üvev- 
δεές. Ei δὶ τὸ τρέφον προσθήχην τῷ τρεφομένφ 
ποιεῖ xal αὐξησιν. αὐξηθείη ἂν xal κόσμος τρεφό- 
µενος, ἀλλὰ καὶ φθίνοι κενούµενος ὥστε μείζων ὁ 
κόσμος ἑαυτοῦ καὶ ἑλάττων γενέσθαι, Τοῦτο δὲ πρὸς 
τῷ ἁτόπῳ xal Ὑελοῖον ἄντικρυς, Et οὖν οὔτε αὐξή- 
σεως δεῖ τῷ κόσμῳ οὔτε κενώσεως, οὐ τροφῆς ἂν 
αὐτῷ δεήσοι ποτέ. 


9 


pxy'. Περὶ τάξεως χόσµου. 


positis spheris,sed e contrario corpora ab illis tan- 
quam divinioribus deperdere arbitrantur. Atque 
nature quidem etiam subjecta illa putant, sed na- 
turam non adversari illorum animabus aut menta- 
libus legibus, sed ab illis maxime dirigi neque 
animas aut mentes ab corporibus illis suis existi- 
marunt alligari.sed ab illis potius suspensa esse et 
illustrari corpora. 


121. Num mundus ingenilus sit et incorruptibilis. 
Neque ingenitus neque incorruptibilis apud nos 
christianos mundus esse docetur, quem et factum 
esse et periturum e Scriptura didicimus. Aristote- 
les vero et ingenitum illum et incorruptibilem po- 


p nit.Plato in Timao tradit eum genitum esse, nullo 


autem tempore corrumpendum.Cui quoniam objici 
potest, quod cum sit compositus etiam corrumpe- 
tur, quidquid enim compositum est etiam dissolvi 
potest, excipit ille ac respondet, quod nature sum 
ratione utique sit corruptibilis mundus, corpus 
enim nullum in se habere sempiternitatem, sed a 
Deo accepisse esseque illi superadditum ut sit in- 
corruptibilis. Proclus in commentariis sive expla- 
nationibus suis in Timeum omni contentione stu- 
det demonstrare, quod nec genitum Plato mundum 
senserit,sed tempore quidem ingenitum esgseputat, 
vel ut rectius dicam conflrmaroe annititur,sed qua- 
tenus compositus est, genitum licet cogitare. 
122. Num mundus nuíriatur. 

Non longe mihi ab insania videntur abesse qui 
mundum nutriri existimant, sive celum tantum- 
modo mundi nomine appellant, ut in Tímao Plato, 
sive una cum colo etiam quatuor elementa. 8i 
enim, ul ipsi sentiunt, perfectissimus est mundus, 
maxime atque estecnus, qui fieri potest ut cibo in- 
digeat ? Nutritur quippe quod imperfectum est et 
indigens, nen vero plenum quod est,et cui nulla re 
est opus. Nam si per nutrimentum ei qui alitur 
additur aliquid et inorementum accedit, crescet 
etiam mundus si alitur,aut si alimento destituatur, 
marcescet.Erit itaque major seipso aut minor 
mundus, quod perspicue absurdum ae ridiculum. 
Quaresi nec incrementi nec evacuationis capax 
mundus est, neque nutrimento unquaam indigebit. 


123. De mundiordine. 


Ἐναντίοι πρὸς ἀλλήλους o? τῶν ᾿ Ελλήνων σοφοὶ D Grecorum philosophi in collocandis mundi parti- 


τὰ µέρη τοῦ xócpou τιθέασι, Τὸ δὲ ἀληθὲς, ὁ μὲν 
οὐρανὸς, ὡς μέγιςτον σῶμα xal κυχλικὸν, καὶ τὰ 
στοιχεῖα χωρεῖν καὶ συνέχειν δυνάµενον ὀκτὸς τούτων 
ἐξῳχοδόμηται ΄ ὑπὸ δὲ τὴν κοίλην αὐτοῦ ἐπιφά- 
νειαν, πρῶτα μὲν τὰ ἁπλανῆ τῶν ἄστρων τετάχα- 
ται, xal ὁ ζωδιαχὸς κόχλος, εἶτα αἱ τῶν πλανωμέ- 
νων ἄστρων σφαῖραίΥ τε xai φοραὶ, Ov ἡ σελήνη τὸ 
τελευταῖον * ὑπὸ Ob ταύτην εὐθὺς τὸ ὑπέκκαυμα 
οἷον & τοῦ πυρὸς δύναμις, εἶτα ὁ dp, xal µετρ 
τούτων τὸ στοιχεὶον τοῦ ὕδατος, τελευταῖον δὲ τὸ 
τῆς γῆς σῶμα Ἠτεθεμελίωται * καὶ πάντα μὲν dv 
πᾶσιν ἐστὶν, ἕκαστον δὲ τῶν στοιχείων ὁλότητά τινα 


bus sibi ipsis invicem adversantur. Vera sententia 
est quod coelum tanquam maximum corpus et cir- 
culare, atque elementa cornplecti ac continere ap- 
tum, exira illa structum est. Sub hujus concava 
superficie primum quidem inerrantes stella ordinate 
sunt, et zodiacus circulus: deinceps planetarum 
orbesac circuli, quorum infima est luna : iníra 
banc statim ὑπέχχαυμα iilud sivo fuliginosa exhala- 
tio flammam conoipere apta, hine aer, et deinceps 
aque elementum, ac postremo loco terra fundata 
est. Sicomnia omnibusinsunt, et elementum quod- 
que universitatem quamdam sive totitatem, ut ita 


763 


MICHAELIS PSELLI 


164 


dicam, habet cireumscriptam, el omnia invicem A περιγεγραμµίνην ἔχει, καὶ πάντα ἀλλήλοις ἔχχει- 


sunt superimposita. 
124. Qua causa sit. mundum hunc tolum inclinari. 


Mirorphilosophos quosdam existimantes mun- 
dum loco suo excidisse, situmque quem primum a 
Conditore acceperat perdidisse,polumque adeo bo- 
realem in altiorem partem elatum, australem vero 
depressum infra terram, et equinoctialem zonam 
versus meridiem inclinatam esse.Usque adeoneigno- 
rant quod pro diverso climatum situ, poli jam eu- 
pr& horizontem versantur,nece in mundo quidquam 
ideo mutatur aut transponitur, quodque australe 
clima habitandum sortitis polus borealis semper 
conspicitur et capitibus eorum imminet, australis 
veroinfra terram occultatur.Neutiquam igitur mun- 
dus in alteram partem inclinatus est,sed habitatio- 
num situs, inclinationem sibi imaginatur. 

125. Quomodo quis per Graecorum demonstrationem 
perspectum habere possit mundi finem. 

De ultima die et hora, secundum dictum Evan- 
gelii, nemo novit nisi Pater, et coeternus ipsi 
Filius, et Spiritus e Patre procedens. At Greci 
etiam hanc scire vanis contendunt demonstrationi- 
bus.Saturni maxima periodus est annorum ducen- 
torem sexaginta quinque. Jovis annis viginti et 
septem, Martis ducentis octoginta quatuor, Solis 
mille quadringentis uno et sexaginta, Veneris mille 
quadringentis uno et quinquaginta, Mercurii qua- 
dringentis octoginta et octo, Lune denique viginti 
quinque annis.Sed magna mundi periodus obsolvi- 
tur annis millies septingenties ac quinquagies mille 
et ter mille ac ducentis ; illo tempore omnium pla- 
netarum conjunctio flet in tricesimo gradu cancri 
vel primo leonis, atque tunc universali mundus 
obruetur diluvio.Post absolutas periodos minorum 
in planetis annorum, particulares accidunt eluvio- 
nes ; unicuique enim stellarum errantium maximi, 
medii et minores anni tributi eunt. 
τῶν ἀστέρων, οἱ μεριχοὶ κατακλυσμοὶ — vlvovtat. 
xal ἑλάττονα ἔτη παράκειται. 


126. Quznam mundi dextra sint, qugnam | sinistra. 


Ab oriente occasum versus" spectantibus dextra 
mundi sunt septentrionalia, australia sinistra, Sed 
&b occidente spectantibus ad orientem, australia 
dextra sunt, sinistra septentrionalia : facicique ob- 
verse sunt occidentales coli partes, ad iilas enim 
fertur si quis procedat, post tergum vero sunl 
orientales, ab his enim recedit. Quod si requiras 
quanam superiora sunt in celo, que inferiora, alii 
quidem philosophi que supra caput nostrum sunt 
superiora statuunt, qua his sunt opposita habent 
pro inferioribus.At Aristoteles jam totum celum ut 
superius respectu terre considerat,jam quod supe- 
rius vocavit appellat inferius, ac vicissim, nec sine 
preclara et erudita demonstratione. 

127. De partium terr2 mutalione. 

Partes terrealteranturratione siocitatis et huml- 

ditatis, cum ex humidis fiunt sicce voelex sgiccig 


ται. 
px9. Τίς f$ αἰτία τοῦτον τὸν χόσμον ὅλον ἐγκχλι- 
θήναι. 

θἀυμάζω τῶν φιλοσόφων ἑνίων τὸν κόσμον µετα- 
πεσεῖν, xal τὴν πρώτην οἱομένων δημιουργίαν ὥσπερ 
ἑξοτισθεῖσαν τῆς οἰκείας τάξεως, xal τὸν μὲν βό- 
ρειον πόλον µμετεωρισθῆναι, ὕπόγειον δὲ γενέσθαι 
τὸν νότιον, xal τὴν ἰσημερινὴν ζώνην ἐπὶ τὴν µε- 
σηµθρίαν μετεγκλιθῆναι. Τοσοῦτον γὰρ ἠγνοήχασιν, 
ὅτι παρὰ τὴν διάφορον τῶν χλιμάτων θέσιν οἱ πόλοι 
νῦν μὲν ἐπὶ τοῦ ὁρίζοντος κύκλου ἑστήχασι, xai 
ἀμετάβετον τὸ πᾶν διατηροῦτι, τοῖς δὲ τὸ βόρειον 
Χλίμα λαχοῦσ.ν οἰκεῖν, ὁ μὲν ἐχεῖσε πόλος µετέωρος 
φαίνεται, xai ἀειφανὴς, ὁ δὲ νότιος ὑπὸ τὴν γην 
κρύπτεταιϊ Οὁ μετεκλίθη γοῦν ὁ κόσμος ἐπ) οὐδὲν 
μέρος, ἀλλ᾽ d τῶν οἰκήσεων θὲέσις φαντάζει τὴν 
ἔγχλισιν. 
pxs'. Ἠόθεν ἄν τις γνοίη Ἑλληνικαῖς ἀποδεῖξεσι τὴν 

χόσμου συντέλειαν. 

Περὶ τῆς τελευταίας ἡμέρας καὶ ὥρας!ν οὖδεὶς οἵδε, 
κἀτὰ τὴν τοῦ Εὐαγγελίου φωνὴν, cl μὴ à Πατὸρ 
καὶ ὁ συναῖδιος ἐχείνῳ Υἱὸς, xai τὸ Πνεῦμα τὸ ἐ« 
τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον, Ἕλληνες δὲ βιάζονται 
καὶ ταύτην εἶἰδέναι διὰ κενῶν ἀποδείξεων. Ὁ Κρόνος 
ποιεῖ τὴν µεγίστην ἀποκατάστασιν δι ἑτῶν διαχο- 
σίων ἑξήχκοντα καὶ πέντε * ὁ Ζεὺς διὰ εἴχοσι καὶ ἕπτά * 
"Apre δὲ διὰ διακοσίων ὀγδοήκοντα πρὸς τοῖς τίσ- 
σαρσιν * ὁ λιος διὰ χιλίων τετραχοσίων ἑξήχοντα 
πρὸς τῷ ἐνί ' ᾿Αφροδίτη διὰ χιλίων ἑκατὸν πεντή- 
κοντα πρὸς τῷ ivl: Ἑρμῆς διὰ τετραχοσίων ὀγδοή - 
ποντα x«i ὀχτώ' d$ Σελήνη δι ἑτῶν εἴκοσι πέντε * 
Ἱ δὲ χοσμικἡ ἀποχατάστασις Ὑίνεται δι ἑτῶν µν- 
ριάδων ἑκατὸν ἑθδομήκοντα xal πέντε πρὸς τρισχι- 
λίοις διακοσίοις, καὶ τότε Ὑίνεται σύνοδος πάντων 
τῶν ἀστέρων κατὰ τὴν τριακυστὴν μοῖραν τοῦ καρ- 
xlvou, f, τὴν πρώτην µοίραν τοῦ λέοντος, καὶ τηνι- 
καῦτα Ὑίνεται ὁ παντελἠς τοῦ xbcpou καταχλυσμός. 
Κατὰ δὲ τὴν ἀποκατάστασιν τῶν ἑλαχίστων ἑτῶν 
Ἑκάστῳ Ὑγὰρ ἁστέρι πλανήτῃ µέγιστα xai μέσα 


βκς’. Τίνα δεξιὰ τοῦ κόσμου, xai τινα ἀριστερά. 
Τοῖς μὲν ἐξ ἀνατολῶν πρὸς δύσιν ὁρῶσιν, δεξιὰ 
τοῦ χόσµου µέρη τὰ βόρεια, ἀριστερὰ δὲ τὰ νότια. 
Τοῖς 8' ἀπὸ τῆς Φύσεως πρὸς τὴν ἀνατολὴν βλέπουσι, 
δεξιὰ μὲν τὰ νότια ἀριστρὰ δὲ τὰ βόρεια. Καὶ 
ἐμπρόσθια μὲν τοῦ οὐρανοῦ τὰ ἑσπέρια µέρη, ὅτι 
πρὸς ταῦτα φέρεται κινούμενος, ὀπίαθια δὲ τὰ bec 
ἀπ᾿ ἔκεινων γὰρ ὁρμᾶται. Tiva. δὲ χάτῶ τοῦ οὐρανοῦ 
καὶ τινα ἄνω, οἱ μὲν ἄλλοι τῶν φιλοςοφων τὸ μὲν 
ὑπὲρ κεφαλὴν ἡμῶν ἡμισφαίριον ἄνω τιθέασι, τὸ δὲ 
ἀντίθετον κάτω, Αριστοτέλης δὲ vov μὲν ὅλον τὸν 
οὐρανὸν ἄνω τῆς γῆς ἀποφαίνεται, νῦν δὲ κάτω ἄνω, 
πλὴν μετὰ θαυμασίας καὶ λογιωτάτης ἀποδείξεως. 


pxt. Περὶ μεταθολῆς τῶν to γῆς μερῶν. 
Μεταθάλλει τὰ µέρη τῆς γῆς κατὰ τὸ ξηρότερον 
καὶ ὑγρότερο, ἀπὸ μὲν ὑγροῦ Ἔηρύτερα γινόμενα 





t 


109 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


166 


x«i ἀπὸ ξηροῦ᾽ ὑγραινόμενα, Συμδαίνει δὲ καὶ τὴν A humide. Contingit et ex mari fleri terram conti- 


θάλατταν ἠπειροῦσθαι, καὶ τὴν ἄἤπειρον θαλαττοῦ- 
σθαι. Καὶ ἐν μὲν τῷ µεγάλῳ χειμῶνι d) ἥπεερος θα- 
λαττοῦται, ἐν δὲ τῷ µεγάλῳ θέρει ἡ θάλασσα ἦπει- 
ροῦται’ Οἱ αὖ ποταμοὶ ἐν αἴτίᾳ εἰσὶ τοῦ τῆν γῆν τῆς 
θαλάσσης γμνοῦσθαι, ᾿Ώμθάλλοντες γὰρ εἷς αὐτὴν 
τῷ ἐπιφέρειν τὴν ἰλὺν Ἠϊόνας ποιοῦσι, xai οὕτως 
ἀπογαιοῦται ὁ ποταμὸς ἐχεῖνος. Μὴ εἰσθάλλοντες δὲ 
ποιοῦσι τὴν γῆν θαλαττοῦσβαι' ἀλλ᾽ ἐνταῦθα ἦπειρου- 
μένη ἡ θάλασσα, ὠθεῖται εἲς τὴν ἀντιπέραν ἤπειρον, 
xai θαλαττοῖ ταύτην’ sb δὲ μὴ, παλινοστεῖ τὸ ὕδωρ 
αὖθις ἐπὶ τὸν οἰκεῖον τόπον, xai θαλαττοῦται πάλιν τὸ 
ἠπειρούμενον. 
ρχη’. Περὶ σεισμῶν. 

Τὸν σεισμὸν ποιεῖ uiv ὁ θεὸς, ὥσπερ δὴ xai 
ἄλλα σύµπαντα, κατὰ τὸ, 'O ἐπιθλέπων ἐπὶ τὴν 
γῆν, καὶ ποιῶν αὐτὴν τρέµειν. Προσεχὲς δὲ τούτου 
αἵτιον , τὸ ἀναπεμπόμενον ἀπὸ τῆς γῆς πνεῦμα, 
ὅταν εἴσω τύχοι ῥυὲν τὸ ἔξω ἀναθυμιούμενον' διὰ 
ταῦτα xal νηνεµίας γίνονται οἱ λεῖστοι καὶ μέγιστοι 
τῶν σεισμῶν, χατακλείεται γὰρ τηνικαῦτα ὑπὸ γῆν 
τὸ αἴτιον τῶν σεισμῶν. Γίνονται δὲ ἰσχυρότεροι τῶν 
σεισμῶν, ὅπου dj θάλασσα ῥοώδης καὶ ἡ χώρα cong, 
καὶ ὕπαντρος. Διὰ γὰρ τὴν στερεότητα τὸ πνεῦμα 
γινόµενον αφοδρὸν, μᾶλλον σείει τὴν γῆν. AL τε χῶραι 
ὅσαι ὀομφοὺς ἔχουσι τοὺς χάτω τόπους, πολὺ δεχόµε- 
vot πνεῦμα σεἰονται μᾶλλον, ὅτι ἥλιος ἀχλυώδης καὶ 
ἁμαυρὸς τότε φαίνεται, ὑπονόστησιν ἀρχομένου τοῦ 
πνεύματος εἰς τὴν γῆν τοῦ διαλύοντος τὸν ἀέρα xal 
διαχρἰνοντος. 

ϱΧΘ’. Περὶ τοῦ μεγάλου χειμῶνος. 

Μέγας ἑἐστὶ χειμὼν ἠνίκα πάντες οἱ πλανῆται ἐν 
χειμερινῷ ζωδίῳ Ὑίνονται, ἐν ὑδρογόῳ ἐν ἰχθύσι 
µέγα δὲ θέρος, ὅταν πάντες ἐν θερινῷ ζωδίῳ γέ- 
νοιντο ἐν λέοντι μὲν γινόμενος, ποιεῖ θέρος, ἓν αἷ- 
γοχέρῳ δὲ χειμῶνα. Ἓνθεν xai ἐνιαυτὸς ὠνόμασται, 
διὰ τὸ εἷς τὸ αὐτὸ φἑρειν τὸν fiov, ἀπὸ γὰρ τοῦ αὖ- 
τοῦ εἰς τὸ αὐτὸ ἀποχαθίσταται ὁ φωστήρ. Καὶ πάν- 
τες μὲν οὖν xarà κορυφὴν ἡμῶν υγενόµενοι οἱ πλα- 
νῆται ποιοῦσι μέγα θέρος, ἀφιστάμενοι δὲ ἐκ διαμέτρου 
ποιοῦσι µέγαν χειμῶνα. Καὶ iy μὲν τῷ μµεγάλῳ χει- 
μῶνι θαλαττοῦται d) Ίπειρος, By δὲ τῷ µεγάλῳ θἐρει 
Ἀπειροῦται dj θάλασσα. 

QA. Διὰ τί ἀλμυρὸν τὸ τῆς θαλάττης ὕδωρ ἐστιν. 

᾽Αλμυρόν ἔστι τὸ θαλάττιον ὕδωρ, διότι dj καπνώ- 
δες ἀναθυμίασις ἄπεπτος οὖσα οὐσία παρεμπἰπτουσα 
τῇ θαλάσσῃ ποιεῖ αὐτὴν ἀλμυρὰν καὶ βαρεῖαν. 'H 
αὐτὴ δὲ ἀναθυμίασις ἀπόγειος γινοµένη καὶ μιγνυµένη 
τοῖς θερινοῖς καὶ μετοπωρινοῖς ὑετοῖς ποιεῖ αὐτοὺς 
ἁλμυρούς.Οἱ δὲ ποταμοὶ οὐ πάσχουσι τὴν ἀλμυρότητα 
διὰ τὴν ἄπαυστον αὐτῶν ῥεῦσιν. Χρὴ γὰρ στάσεως, 
ἵνα Ὑάνηται d Χρᾶσις τῆς χαπνώδους ἀναθυμιάσεως 
τοῖς ὑποχειμένοις ὕδασιν. Αἴτιον δὲ τῆς ἀλμυρότητος 
xal 6 ἡλιος. ΤΠ γὰρ οἶκείᾳ θερµότητι ἐξατμίζων τὴν 
θάλασσαν, καὶ τὸ γλυκύτερον αἴρων καὶ κουφίζων 
πρὸς τὸν ἀέρα, χάτω ἀἁλμυρότερον ig xal βαρύτερον. 
"Ott δὲ παχύτερόν ἔστι τὸ θαλάττιον ὕδωρ τῶν πο- 


(9) Psal. cin, 32. 


nentem, ei terram mutari in mare. Nam et in 
magna hieme mari terra obruitur, et in magna 
estate mare exsiceatur. Fluvii quoque in causa 
sunt ut mari nudetur terra : dum enim in illud 
influunt secumque adducunt limum,littus augent, 
qua ratione etiam fluvius ejusmodi in terram abit; 
sin vero non influant,faciunt terram, mari obduci. 
Sed tum mare continenti cedens ad contrarium 
littus pellitur idque obruit : quod si non possit, 
recurrit iterum ad suum locum, et que jam terra 
continens facta erat, illam iterum opplet et. occu- 
pat. 
128. De terra motibus. 

Terremolus, ut omnium in natura, auctor est 
Deus, secundum illud (9) : Quz respicit in. terram, 
facitque eam tremere.Sed proxima causa est emissus 
ex terra ventus, quando intus agitari contingit v&- 
pores exhalari solitos, quamobrem et vehementis- 
simi et maximi terremotns sunt nullo vento spi- 
rante, hrec enim causa motus & terra includitur. 
Fiuntque ibi concussiones graviores, ubi mare flu- 
etuosum et terra plena cavernis est 8ο meatibus : 
spiritus enim firmo loco inclusus fit vehementior 
magisque terram quatit, et regiones quibus loca 
infra terram ita meatibus referta sunt, multum 
ventum capiunt,magisqueconcutiuntterram quando 
gol nubibus obseptus et obscurus est,nam spiritus 
ille subire extrinsecus terram iterum incipit, qui 
aerem dissolvit ac serenum reddit. 


129. De magna ^ieme. 


C Magna hiems est quando omnes planete in hi- 


berno erunt signo zodiaci, in aquario vel piscibus. 
Magna sive magni anni estas est, quando omnes 
convenient planete in signo estivo. Sed quidem 
in leone constitutus estatem,in sagittario hiemem 
facit.:!iinc et annus ἐνιαυτὸς Grecis, quod solem 
εἰς τὸ αὐτό in eumdem locum referat, ab uno enim 
puncto in idem punctum sol redit. Omnes igitur 
planete supra nostrum verticem constituti magnam 
facient estatem, e diametro autem a nobis remoti 
omnes magnam hiemem. Et in magna hieme terra 
mari obruetur,ut in magna etate exeiccabitur mare. 


130. Quare maris aqua salse sint. 

Aqua marina salsa est, quoniam vapores fu- 
mosi tanquam materia non satis cocta ac digesta 
mari incidentes eam saleam gravemque reddunt. 
Similes exhalationes e terra facte misteque mativis 
et autumnalibus pluviis, salsas eas reddunt.Fluvii 
autem salsedine non afliciuntur propter fluxum 
guum continuum. Stabilitate enim opus est,ut fu-- 
mose ille exhalationes subjectis aquis misceantur. 
Salsedinis etiam causa est sol. Calor» enim suo va- 
pores e mari eliciens dulcioresque partes elevans et 
attollens in auram, salsiores et. graviores inferius . 
relinquit. Quod vero marine aque fluviatilibus 
crassiores sunt, ad sensum ipsum pate; que enim 


161 


MICHAELIS PSELLI 


ob grave onug fluviis vehi non possunt naves, & A ταµίων ὑδάτων, δῆλον αἱσθήσει. Et μὲν γὰρ τοῖς πο- 


mari propter illius densitatem facile portantur. 


181. Qua causa sil quare in. mari quoque dulces 
aqua reperiantur. 


Causa ob quam dulces etiam in mari aque repe- 
riuntur, sunt fluvii in illud defluentes. Sic in ora 
Gazse vicina mare aquas dulces habet, quod Nili 
quedam ostia non procul inde in illud se exonerant. 
Dum enim vehemertia et impetu fluvius devolvitur 
in mare, scaturitiones vcluti quasdam facit, et 
aquam reddit dulcem. Memineris etizm hoc, quod 
ab omni magno fonte manat fluvius, et putei quoque 
fontibus ortum debent : atque alicubi ex profurdo 
terre loco aqu: scaturiunt : alibi vero e fontibus 
et scatebris in terre summitate. At fluvii quidem 
et scatebre aquas hubent profluentes : putei vero 
βἰαπίεθ, neque enim promanant. Ceterum Aristo- 
teles mare Erythreum extra Oceanum ponit, quo- 
niam finibus ipsi non jungitur. Est et locus eidem 
dictus profundus supra (10) Maotin paludem, ubi 
cum multo spiritu aqua dulcissima propullulat. 


132. Quare aqua marina arbores non alaniur. 


Non alit aqua marina arbores,quia se non facile 
insinuat radicibus, nec celeriter in truneum ra- 
mosque assurgit,utpote crassior graviorque ac ter- 
restri natura : hoc enim inde demonstratur, 'quod 
facilius quam alia aqua fert sustinetque naves et 
urinatores. Dices et aliam caueam, quod aqua ma- 


rina exsiccat, cum arboribus non ariditate sed hu- C 


more opus sit. Quod vero siccandi vim habet aqua 
marina, manifestum est quia juvat contra putre- 
factionem, quoniam aridas res reddit siccasque ; 
sed et corpora eorum qui in mari laverunt siccam 
et asperam euperficiem habent. Addes et tertiam 
eausam,quod equa marina abundat pinguedine, at 
pinguedo poris arborum se insinuans fecundas 
esse non permittit. 


133. Quare oleo in mare effuso perspicua ejus aqua 
flat et tranquilla. 


Quia marina aqua terreis et inequalibus constans 
particulis traditur,laxaturque olei densitate,deinde 
recurrente illa ad suam naturara seseque compo- 
nonte fiunt pori quidam et vacua intervalla,quae ocu- 
lis liquidam illam faciunt ac perspicuam,et spiritus 
levi corpori allabens non turbat aquam jactare. Vel 
quod oleum equabile maxime et pingue si aqua 
marine affundatur, caliginosum in illa aerem dia- 
pellit, et lucidiorem facit; tranquillitatem vero fa- 
cit oleum, dum aque marine supernatat, neo per- 
mittit ex inferiore loco illam exemstuare. Sunt et 
alie multe harum rerum cause, sed aliis accura- 
tiores sunt quas attuli. 


ταμοῖς οὐ δύναται πλεῖν βαρὺν ἔχοντα φόρτον πλοῖα, 

ἐν δὲ τῇ θαλάσση βαστάζονται ἐλαφρῶς, διὰ τὴν αὐτῇ 

ὑποχειμένην παχύτητα. 

pÀa'. Tic ἡ αἰτία τοῦ ἐν «fj θαλάσσῃ γλυχὺ ὕδωρ εὖ- 
ρίσκεσθαι. 

Αἴτιον τοῦ εἶναι γλυκὺ ὕδωρ ἐν τῇ θαλάσσῃ τὸ πο- 
ταμοὺς ῥεῖν περὶ αὐτήν. 'O γοῦν ἐπὶ Γάζαν πλοῦς 
ὕδωρ ἔχει γλυχὺ, διὰ τὸ τινὰ στόµια τοῦ Νείλου 
ἐχεῖσε ἐμθάλλειν. Tip γὰρ ῥόμῃ καὶ τῇ ὁρμῇῃ ἐμ- 
θάλλειν ὁ ποταμὸς εἲς τὴν θάλασσαν, olov βρύα 
τινὰ ποιεῖ, xal παρέχει ὕδωρ Υλυχύ. Καὶ τοῦτο δὲ 
σοι Ἱστέον, ὅτι ὁ ᾽ μὲν ποταμὸς ἀπὸ πάσης μεγάλης 
πηγᾶς ῥεῖ, xal τὰ φρέατα δὲ ἀπὸ πηγῶν ἔχουσι τὴν 
ἀρχὲν, καὶ ὅπου μὲν ἀπὸ τοῦ βάθους τῆς γῆς ἐκδί- 
δοται τὰ ὕδατα, ὅπου δὲ ἀπὸ πηγῶν xal κρηνῶν ἐπι- 
πολῆς. Καὶ ποταμοὶ μὲν καὶ κρΏναι ῥευστὰ ἔχουσιν 


ὕδατα, τὰ δὲ φρέατα, στάσιµα, οὐ γὰρ ἐκρέουσιν. 


Ἔξωθεν δὲ θαλάσσης ὁ Αριστοτέλης τὴν Ἐρυθρὰν 
λέγει, διὰ τὸ μὴ ἔχειν πέρας. Τόπος δέ ἐστι περὶ τὸν 
ποταμὸν τὸν βαθύτατον , βαθὺς καλούμενος, ἔνθα 
ἀναδίδοται ὕδωρ Ὑλυκύτατον μετὰ πολλοῦ πνεύ- 
ματος. 

Ρλβ’. Διὰ τἰ τὸ θαλάττιον ὕδωρ οὗ τρίφει τὰ 


δένδρα. 

Οὁ τρέφει τὰ δένδρα τὸ θαλάττιον ὕδωρ, διύτι οὐκ 
ἐνδύεται ταῖς ῥίζαις αὐτῶν, οὐδὲ ἀναφέρεται ταγέως 
elc τὸ στέλεχος καὶ τοὺς ἀκρέμονας διὰ τὸ παχὺ εἷ- 
ναι, καὶ ὅτι ἐμθριθές ἐστι καὶ γεῶδες. Τοῦτο LT 
ἀποδείκνυται ἀπὸ του μᾶλλον ἀνέχειν καὶ ὑπερεί- 
δειν τὰ πλοῖα, xal τοὺς κολυμθῶντας. Elm καὶ 
ἄλλην αἰτίαν, ὅτι ξηραντικόν ἐστι τοῦτο τὸ ὕδωρ' 
δεῖ δὲ τοῖς δένδροις οὐ ξηρότητος, ἀλλ’ ὑγρότητος. 
τι δὲ ξηραίνει τὸ θαλάττιον ὕδωρ, φανερὸν καθ- 
ἔστηκεν ἀπὸ τοῦ βοηθεῖν πρὸς τὰς σήψεις, ἐξικμάζον 
ταῦτα καὶ ἀναξηραῖνον, xal τὰ σώματα δὲ τῶν 
λουσχμένων ἑ, τῇ θαλάσσῃ ξηρὰν ἔχει καὶ τραχεῖαν 
τὴν ἐπιφάνείαν. Elnb καὶ ἄλλην αἰτίαν ὅτι πολλᾶς 
à Φάλασσα μετέχει τῆς λιπαρότητος, τὸ δὲ λιπαρὸ», 
ἐμπίπτον τοῖς πόροις τῶν δένδρων, οὐκ i$ ταῦτα 
καρπογονεϊῖν. 
py. Διὰ τί τῆς θαλάττης ἑλαίῳ καταῤῥαινομένης Υἰ- 

νεται καταφάνεια καὶ γαλήνη. 

"Oct τὴν θάλασσαν Ὑγεώδη καὶ ἀνώμαλον οὖσαν 
ἐξωθεῖ xal διαστέλλει τὸ ἔλαιον τῇ πυχνότητι, εἶτα 
ἀνατρεχούσης sl; ἑαυτὴν καὶ συστελλοµένης Ὑίνου- 
ται πόροι τινὲὰς, καὶ κενὰ διαλείμματα, μεταξὺ 
διαύγειαν ταῖς ὄψεσι διδόντες καὶ καταφάνειαν xai 
τὸ πνεῦμα τῆς λειότητος ἀπολισθαῖνον οὗ ποιεῖ 
πληγὴν, οὐδὶ σάλον. "H ὅτι τὸ ἔλαιον ὁμαλώτατο, 
καὶ λιπαρώτατον Dv, ἐπιχεόμενον τῇ θαλάσσῃ, δια- 
σχίδνησι τὸν ἐν αὐτῇ ζοφερὸν ἀέρα xal λαμπρότερον 
ἀπεργάζεται, γαλήνην δὲ ἐμποιεῖ ἐπιπλέον ἄνωθεν, καὶ 
οὐκ ἑῶν κάτωθεν αὐτὴν ἀναθράττεσθαι. Εἰσὶ δὲ καὶ 
ἄλλαι πολλαὶ περὶ τούτων αἰτίαι, ἀλλ᾽ αἴγε εἱρημέναι 
τῶν ἄλλων εἰσὶ ἀχριθέστεραι. 


NOTE. 


(10) In Graco est, circa fluvium profundissimum. 
Sed pre obscuriore illa interpretatione posui Mao- 
tín paludem, respecit enim Pgellus hec Aristotelis 


lib. de Mundo cap. ἆ : τὸ δὲ ὑπὲρ Κασπίαν βαθὺν 
ἔχει τὸν ὑπὲρ τὴν Μαιῶτιν λίµνην τόπον. 





109 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


T10 


ρλδ’. Τίς ἡ αἰτία δι’ ἣν ὅταν elc τὴν θάλασσαν ἐμπίσῃ A 194. Quid sit. cause, quare si fulmine tangalur 


χεραυνὸς, ἅλες ἐξωβοῦσιν. 

Π[ηγνύμενον τὸ θαλάσσιον ὕδωρ τὰς ἅλας ποιεῖ. 
Πήγνυται δὲ τοῦ κεραυνοῦ ἐμπεσόντος ἐν τῇ 04- 
λάσσῃ, xal τὸ γλυκὺ xai πότιμον ὕδωρ ἐξάγοντος. 
ὍὋθεν τὸ μὲν λεπτὸν καὶ πότιμον ὕδωρ, οὖθ) ὑπὸ 
ἡλίου καιόµενον πήγνυται, οὔθ) ὑπὸ κεραυνοῦ, τὸ δὲ 
ἀλμυρὸν γπ᾿ ἀμφοτέρων τοῦτο πάσχει, καὶ μάλιστα 
ὑπὸ κεραυνοῦ . θειῶδες γὰρ Ov τὸ κεραύνιον πῦρ 
ὅταν οἷς τὴν θάλασσαν ἐμπίση, ἐξατμίζει μὲν καὶ 
ἀναξηραίνει τὸ πότιμον, πήγνυσι δὲ τὸ γεῶδες xal 
ἀλμυρὸν, ὅθεν ἄσηπτα μὲν ol xspaovol ποιοῦαι τὰ 
σώματα, ἄσηπτα δὲ ol ἄλες ἐκτηκομένης ὑπ᾿ αὐτῶν 
τῆς ὑγρότητος. Ταύτην τὴν αἰτίαν καὶ ᾿Αρίστοτέλης 
ὁ φιλόσοφος τίθησί τε καὶ ἀποδέχεται, καὶ οἱ κρείττο- 
νες τῶν Φυσικῶν. 

ρλέ. Περὶ τῆς ἐν E96olg παλιδῥοίας. 

Τὸ πέλαγος τὸ Ἰωνικὸν ἐκ πολλῆς εὐρυχωρίας iv 
τῇ Εὐθοίᾳ στενούµενον , xal καθάπερ διὰ στοµίου 
τινὸς εἷς τὸν Κρισαῖον χόλπον ἐκχεόμενον ἐμμίξεται 
πρὸς τὴν Αἱγαίαν θάλατταν ἐπειγόμενον ὑπὸ τοῦ της 
Πελοποννήσου Ἰσθμοῦ τῆς πρόσω φορᾶς ἀνακόπτεται, 
προµηθείἰᾳ χρείττονι, ὡς ἔοικεν, ἐπικλῦσαι τὴν ἀντ[- 
θετον προθολῇ τοῦ αὐχένος ἀποτειχιζόμενον, xl 
τούτου δὲ παλιῤῥοίας, ὡς τὸ εἰκὸς, Υινοµένης. Καὶ 
περὶ τόνδε τὸν πορθμὸν πλέον Ἡ κατὰ τὸν ἄλλον 
κόλπον θλιθοµένου τοῦ ἐπιῤῥέοντος ἐπὶ τῷ ἀνατρέ- 
χοντι πολλάκις ἐμπίπτον τὸν βρασμὸν ποιεῖ τὸ ὕδωρ, 
καὶ κμα φλεγμαῖνον ἐγείρει πρὸς τῆς ἀντιτυπίας εἷς 
χλύδωνα χορυφούµενον. 
pe. Διὰ zl ὑπὸ τῶν ὑετίων ὑδάνων μᾶλλον d τῶν 

ἐπιῤῥύτων τὰ δένδρα xal τὰ σπέρµατα πέφυχε 

τρέφεσθαι. 

Διότι τῇ πληγῇ ὃ.εστῶσι τὴν γῆν καὶ πορους 
ποιοῦσι χαὶ διἀδύονται εἰς τὴν ῥίζαν. Ἡ ὅπερ ἆλη- 
θέστερον, πρόσφατόν ἐστι καὶ vioy ὕδωρ τὸ ῥόμµενον, 
ἔωλον δὲ xal παλαιὸν τὸ λιμναῖον, fj ὅτι τὸ ἀερῶδες 
ὕδωρ πνεύµατι μεγιγμένον ὃν, ὁδηγεῖται xal ἆνα- 
πέµπετα: ταχέως εἲς τὸ φυτὸν ὑπὸ λεπτότητος, διὸ 
καὶ πομφόλυγας ποιεῖ, διὰ τὴν τοῦ ἀέρος ἀνάμιξιν, 
ἢ ὅτι τὸ ὅμθριον ὕδωρ Ὑενόμενον ἐν ἀέρι καὶ πνεύ- 
µατι χαθαρὸν καὶ ἁμιγὲς κάτεισι. Τὰ δὲ πηγαῖα 
καὶ τῇ γονῇ xal τοῖς τόποις ὁμοιούμενα δι’ ὧν ftro, 
πολλῶν ἀναπίμπλανται ποιοτήτων, Ηρόσθες καὶ 
ἄλλην αἰτίαν, εὔσηπτόν ἔστι τὸ ὑέτιον ὕδωρ, καὶ 
διὰ τοῦτο καὶ εὔθρεπτον. Πᾶν δὲ ὕδωρ τὸ οὕτως ἔχον, 
τρέφει τὸ ὑποχείμενον. 


pAC. Διὰ τί τῶν ὁμθδρίων ὁδάτων εὐαρδέστερα 
τοῖς σπέρµασι τὰ μετὰ βροντῶν xal ἀστραπών 
ὕδατα. 


Ἡνευματώδη εἶσι διὰ τὴν τοῦ ἀέξρος ταραχὴν καὶ 
ἀνάμιξιν. Τὸ δὲ πνεῦμα τὴν ὑγρότητα κινοῦν μᾶλ- 
λον ἀναπέμπει xal ἀναδίδωσιν. Ἡ ὅτι βροντὰς μὲν 
καὶ ἀστραπὰς ποιεῖ τὸ θερμὸν ἐν τῷ ἀέρι πρὸς τὸ 
ψυχρὸν μαχόμενον’ διὸ καὶ χειμῶνος οὐδαμῶς βρον- 
zal, ἔαρος δὲ μάλιστα καὶ φθινοπώρου’ ἡ δὲ ϐθερ- 
µότης πίπτουσα τὸ ὐγρὸν προσφιλὲς ποιεῖ τοῖς βλα- 
στάνουσι καὶ ὠφέλιμον. Τὰ µμέντοιχε ἑαρινὰ τῶν 


mare, sal. emergat. 


Ex aqua marina coagulata fit sal.Coagulatur au- 
lem si fulmine tacta fuerit,idque dulcem atque po- 
tabilem aquam subduxerit. Nam tenera quidem ac 
potabilis aqua neo sole urente, neo Íulmine inci- 
dente coagulatur ; marina autem utroque modo, 
maximeque a fulmine. Ignis enim ejus sulfureus in 
mare delatus potabilem aquam absumit atque in va- 
pores abigit, terram autem ac salinam coagulat, 
unde et corpora fumine tacta incorruptibilia sunt, 
et salis ope & putredine conservantur, humore per 
ilum exsiccato. Hanc $69 causam Aristoteles 
philosophus ponit probatque,et prestantiores qui- 
que physicorum. 


135. De Euripo sive &stu Euboico. 


Ionum mare ex amplissima latitudinead Eubeam 
insulam angusto arctatum freto ao veluti per os- 
tium quoddam in Crisseum sinum se effundens 
miscetur mari /Egeo, isthmumque subit Pelopon- 
nesiacum atque adeo divina,ut videtur,providentia, 
prohibetur ne ante se proruat et adversas terras ex 
angusto loco, quo velut muris inclusum et exagge- 
ratum est, obruat fluctibus. Atque hac verisimilig 
est estus sive refluxus illius causa. Uti et apud 
istud fretum plus quam in reliquo sinu aque arc- 
tantur,itaque recurrentibus incidentes veluti effer- 
vescunt ao ebulliunt fluctusque faciunt, qui reni- 
tentibus undis allisi in estum exaggerantur. 


196. Quare arbores et semina lzlius incrementum 
capiant a pluvialibus quam fluentibus aquis. 


Quoniam pluviales aque, dum cadunt,diffindunt 
terram porosque et vias aperiunt, et in radicem se 
insinuant; aut quod verius,quia recenset nova aqua 
fluvialis est,cnm ílla ex Iucubus sit vetus et a longo 
tempore. Vel quod pluvialis aqua aereis referta par- 
ticulis et Spiritum admislum habens pro subtilitate 
sua celeriter in plantam se immittit, unde et prop- 
ter aerem intermistum bullas excitat.Aut quoniam 
pluvia aqua in aere et spiritu prognata, pura et 
sincera descendit, fontana autem refert suas οτἱ- 
gines assimilaturque locis per que transit, atque 
ita variis qualitatibus repletur. Addes et aliam ra- 
tionem. Pluvia aqua facile putrescit atque ita facile 


p &lteraetur. Omnis sutem aqua ita comparata nu- 


trit subjectum in quod incidit. 


137. Quare ez aquis pluviis illa melius rigant qua 
cum tonitru cadunt el fulgure. 


Nempe spiritu plenr sunt, concussu et admisto 
aere.Bpiritus autem humorem magis movet {προ 
litque ac distribuit.Aut quoniam calor frigori repu- 
gnans tonitrua facit et fulgura, quare et hieme 
nulla tonitrua, sed vere maxime et autumno. Ca- 
lor autem accedens humorem plantis opportunum 
reddit atque utile. Atque verne aque seminibus 
ante estatem maxime necessarie sunt,unde regio- 


TIA MIGHAELIS PSELLI 1134 


nes in quibus veris tempore plurimum pluit,ut in A ὑδάτων ἀναγκαιότερα τοῖς σπέρµασι πρὺ τοῦ θἐρους. 


Sicilia, multos et bonos ferunt fructus. 


138. De lacubus quibusdam. 

Mare quod vulgo vocatur Mortuum in Palestina 
crassissimam omnium aquarum vehit et salaissi- 
mam,ita ut quidquid in illam injiciatur supernatet 
nec submergatur. Omnes porro aque salse vel ac- 
tu vel potestate calide sunt : potestate quidem ut 
Tyrie, actu vero ut que sunt Gabaris. Et apud 
Ombricos regio estlimosa,in qua plurimusnascitur 
juncus et calamus,quem urentes regionss incole ac 
redigentes in cinerem, eumque cum aquis coquen- 
tes, salem concretum reperiunt.Sed et Sirbonis la- 
cus ealsus est, et quantum aquis inest crassitiei, 
tantum etiam salsedinis adesse soloet,ita ut crassise 
sime quique salsissime sint. Itaque et mare sal» 
sum est, utpote crassum, quoniam ipsi admiscen- 
tur fuliginosi et crassissimi vapores. 


139. De fluviis. 

Amonte Pannaryo in Asia oriuntur fluvii Bactrus, 
Choaspes et Araxes. Ex Caucaso monte Phasis mul- 
tique et magni fluvii alii. Est porro Caucasus om- 
nium montium versus Orientem «esltivum el jugo- 
rum multitudine et altitudine maximus. Ex Pyre- 
neo, (44) est is mons in Celtica regione ad occi- 
dentem sequinoctialem) nascitur Ister, qui per to- 
tam Europam profluit in Euxinum pontum. In ipso 
septentrione ultra extremam Scythiam montes sunt 
Riphei,maximi altissimique. In Africa ex /Ethiopi- 
cis montibus oriuntur fluvii /Egon,Neosis et Chre- 
metes. Nilus ex monte Argyro, Acheloi origines & 
Pindo, Strymonis et Hebri & Scombro sunt, qui 
montes sunt in Grecia. 


Ὅθεν ἡ πλεῖστον ὀομένη τοῦ ἔαρος χώρα, καθάπερ 
ἐν Σικελίᾳ, πολλοὺς καὶ ἀγαθοὺς καρποὺς ἀναξί- 
δωσιν. 

pA». Περί τινων λιμνὼν. 

Ἡ μὲν καλουμένη παρὰ τοῖς πολλοῖς Νεκρὰ θά- 
λασσα dj ἓν Ἡαλαιστίνῃ, παχυτάτη οὖσα , ἆλμυρο- 
τάτη ἐστὶ πάντων ὑδάτων, xal πᾶν τὸ ἐμθαλλόμενον 
iv αὐτῇ σῶμα ἀνωθεῖται ὐπὸ τοῦ ὕδατος, xal οὗ 
Ὑίνεται ὑποθρύχιον. H&v δὲ ὕδωρ ἁλμυρὸν θερμὸν 
μέν ἐστιν Ἡ δυνάµει Ἡ ἑνερχείᾳ δυνάµει μὲν ὡς τὰ 
tv Tópu, ivspyeíg δὲ ὡς iv Γαθάροις. Καὶ iv Ὁμ- 
δρικοῖς χώρα ἐστὶν ἱλυώδης, ἐν ᾗ κάλαμοι xal σχοῖ- 
vot γίνονται πλεῖστοι' τούτους καίοντες οἱ τῆς χώρας 
καὶ ἀποτεφροῦντες, καὶ τὴν τέφραν εἲς ὕδωρ ἀφ- 
έψοτες τὸ ἐπιπαγὲν ἅλάς εὐρίσκουσι. Καὶ ἡ Σερθω- 
νίτης δὲ λίµνην ἀλμυρά ἐστι: καὶ ὅσον ἂν ἐπιχείνεται 
ἡ τοῦ ὕδατος παχύτης, τοσοῦτον xal dj ἀλμυρότης, 
ὡς εἶναι τὸ παχύτατον ἁλμυρότατον. Καὶ ἡ θάλασσα 
οὖν ἀλμυρά ἐστι, διότι παχεῖα, διὰ τὸ συμμεμῖχθαι 
αὐτῇ τὴν καπνώδη ἀναθυμίασιν παχυτάτην οὗσαν. 

p^9'. Περὶ ποταμῶν. 

᾽Απὸ τοῦ Πανναρύου καλουµένου ὄρους τοῦ ὄντος 
ἐν τῇ 'Aclq ῥίουσι ποταμοὶ ὁ Βάκτρος καὶ ὁ Χοάσπης 
καὶ ὁ ᾿Αράξης. Ἐκ δὶ τοῦ Καυκάσου ὄρους ὁ Φάσις, 
ἄλλοι τε πολλοὶ ῥέουσι πολὺ xagà πλῆθος καὶ μέγεθος 
ὑπερθάλλοντες. Ὁ δὲ Καύχασος μέγιστον ὄρος τῶν 
πρὸς τὴν "Ew τὴν θερινὴν xal πλήθει καὶ ὄψει. Ἐκ 
δὲ τῆς Ηυρίνης (τοῦτο δὲ ἐστιν ὄρρς πρὸς ουσμὴν 
τὴν ἰσημερινὴν, iv τῃ Κελτικῇ) ῥέουσιν ὅ τε Ἵστρος 
δι΄ ὅλης νῆς Εὐρώπης cl; τὸν Εὔξεινον Πόντον . 
Ὑπ΄ αὐτὴν δὲ τὴν ἄρχτον ὑπὲρ τῆς ἑσχάτης Σκυθίας 
αἱ καλούμεναι Ῥίπται εἰσίν' αἱ δὲ 'Ῥίπται ὑπερμε- 
γίθη καὶ ὑψηλότατα. Περὶ δὲ τὴν Λιθύην ἐκ τῶν 
Δἰθιοπικῶν ὁρῶν, 6 Αἰγὼν, καὶ ὁ Νήοσις καὶ ὁ Xps- 
µέτης. Τοῦ δὲ Νείλου τὸ ῥεῦμα ἐκ τοῦ ᾿Αργυροῦ xd- 


τεισιν ὄρους. Καὶ ὁ μὲν ᾽Αχιλῷος ἐκ Πἰνδού. ὁ δὲ Στρυμὼν καὶ ὁ Ἔθρος ἐκ τοῦ Σκόµθρου. Ὄρη δὲ ταῦτα περὶ 


τὸν ᾽Ελληνιχὸν τόπον, 


140. De incremento Nili. 

Nilus originem habet ex summis Ethiopie οἱ ul- 
timis Αγίου partibus, ubi clima Orientale desinit, 
incipitque meridics. Intumescit Nilus estivo tem- 
pore, non ut quibusdam persuasum est quod ab 
Etesiis contra spirantibus aque illius repellantur, 
cum hi ipsi venti potius circa tropicum estivum ἃ 
septentrionali parte meridiem versus omnes nubes 
contrabant et propellant,donec in Zona torrida cu- 
mulate cum ulterius progredi inhibentur, copiosis 


pluviis erumpentibus Nilus turget concitaturque, D 


nec alveo suo contineri ge patitur. Tunc duloissi- 
m& ad potum sunt Nili aque, utpote celestibus 
aquis aucte et maxime salubres ; non'amplius ca- 
lide quidem uti initio, sed tamen adhuc ut ab tali 
initio, tepide. 


pu^. Περὶ τῆς τοῦ Νείλου ἀναθάσεως, 

Ὁ Νεῖλος τὰς μὲν ἀρχὰς τῆς ῥύσεως, ἐκ τῶν 
ἄκρων μὲν τῆς Αἰθιοπίας, ἐσχάτων δὲ τῆς Λιθύης 
λαμθάνει, καθὸ µέρος τὸ κλίμα τὸ ἀνατολικὸν ἀπολῆ- 
yov ἀρχὴν τῇ µεσηµθρίᾳ δίδωσιν. Αὔξεται δὲ κατὰ 
τὴν θερινὴν ὥραν, οὐχ, ὥς τινες φήθησαν, πρὸς τῶν 
ἑτησίων ἀνέμων ἄντικρυ πνεόντων ἀνακοπτόμενος , 
ἀλλ᾽ αὐτῶν δὲ τούτων τῶν ἀνέμων κατὰ τροπὴν τὴν 
θερινὴν ἀπὸ τῶν ἀρκτφω, ἐπὶ τὴν µεσηµθρίαν mày 
νίφος ἑλαυνόντων καὶ ὠθούντων, ἕως ἐπὶ τὴν κεκαυ- 
µένην ζώνην συναύξωσι, καθ ἣν τῆς πρόσω φορᾶς 
ἀνακόπτονται, xai τότε λάθρων ὑδετῶν ῥηγνυμένων, 
ὀργᾶται ὁ Νεῖλος καὶ ποταμὸς εἶναι οὐκ ἀνέχεται. 
Διὸ πιεῖν τὲ ἐστι γλυχύτατος, ἅτε ἐξ ὄμθρων οὖρα- 
vlov χορηγούµενος, xal θιγεῖν προσηνέστατος, οὐκ 
ἔτι μὲν θερμὸς ὡς ὅθεν ἤρξατο, ἔτι δὲ χλιαρὸς ὡς 
ἐκεῖθεν ἀρξάμενος. 


NOTE, 
(11) Abnobam dixisset cum Tacito, Avieno, Plinio et aliis. Sed videtur hic in Greco aliquid desi- 


derari. 











713 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


114 


puc. Διὰ τἱ µόνος ποταμῶν ὃ Νεῖλος αὔρας οὐκ A 141. Quare solus e fluviis Nilus auras non emittat. 


ἀναδίδωσιν. 


ἩΜόνος ποταμῶν ὁ Νεῖλος αὔρας οὐκ ἀναδίδωσι, 
διότι τῶν νεφῶν ἀπὸ τῆς Αἰθιοπίας παρὰ τῶν ἑτη- 
σίων ἀνέμων ἄχρι μεσημµθρίαν ἑλαυνομένων, ἡ ἐμ- 
περιεχοµένη τούτου ἀτμὶς ὑπὸ τοῦ χατὰ τὸν τόπον 
πυρώδους, ἅπασα ἐξικμάζεται, κἀντεῦθεν ῥδετοῦ 
πολλοῦ καταφεροµένου ὁ Νεῖλος τῆς οἴχείας ὄχθης 
ἐξανιστάμενος Ὑεωργεῖ τὰς ἀρούρας, καὶ εἰκότως 
αὔρας οὐκ ἀναδίδοται, τῆς ἀτμίδος πάσης ἑκταχείσης 
διὰ θερμότητα. Οὐδὲ Xv ὁ Νεῖλος αὐξόμενος ἀπὸ 
χιόνος τηκοµένης, ὡς τινες τῶν φυσἰκῶν φιλοσόφων 
ᾠήθησαν. Ὅθεν οὐδ) ἔστι αἰτία ἀληθεστέρα τῆς τοῦ 
ποταμοῦ ἀναθάσεως, xal τοῦ μὴ αὔρας iE αὐτοῦ 
ἀναδίδοσθαι. 

ρµβ’. Περὶ τῶν µεγίστων βασιλειῶν, 

Πρώτη τῶν διωνοµασµένων βασιλειῶν ἡ τῶν 'Aa- 
συρίων, μεθ) ἣν ἡ Μηδικὴ, ἐχείνην τε χκαθελοῦσα 
καὶ μείζονα δυναστείαν περιθαλλομένη. Ηέρσαι δὲ 
Μήδους καταγωνισάµενοι , τῆς μὲν ᾿Ασίας ὀλίγου 
δεῖν πάσης τελευτῶντες ἐκράτησαν * ἐπιχειρήσαντες 
δὲ καὶ τοῖς Ἑὐρωπαίοις ἔθνεσιν οὐ πολλὰ ὑπηγάγοντο, 
Χρόνῳ δὲ οὐ πολλῷ πλείονι διακοσίων ἐτῶν ἔμειναν 
ἐπὶ τῆς ἀρχῆς. CH δὲ μαχεδονικἡ δυναστεία τῆν 
Περσῶν ἀρχὴν καθελοῦσα ἄχρι δευτέρας Ἡ τρίτης 
ἴσχυσε προελθεῖν γενεᾶς. Ἡ δὲ Ῥωμαίων πόλις 
ἁπάσης μὲν ἀρχεῖ γῆς, ὅση μὴ ἀνέμθατός ἐστιν, 
ἀλλ ὑπὸ ἀνθρώπων οἰχεῖται. Πάσης δὲ κρατεῖ θα- 
λάττης, xai αὐτῆς τῆς ὠκεανίτιδος, xai ὅση πλεῖσθαι 
ἀδύνατος, 

pu. Περὶ χυμῶν. 

Ἐν τῷ γένει ὄντων τῶν xopüv ἕνα µόνον τὸν 
ἀλμυρὸν ἐπ᾽ οὐδενὸς καρποῦ ὁρῶμεν γινόµενον’ τὸν 
μὲν γὰρ πικρὸν χυμὸν dj ἑλαία φέρει, xal τὸν 
στρυφνὸν αἱ φοινικοθάλανοι, καὶ τὸν αὐστηρὸν al 
ῥοαὶ, xal τὸν γλυχὺν τὸ µέλι, καὶ τὸν ὀξὺν τῶν µή- 
λω» ἔνια, καὶ τὸν δριμὺν πολλὰ τῶν σπερµάτων 
καὶ τῶν ῥιζῶν' ὁ δὲ ἁλμυρὸς χυμὸς ἀπ’ οὐδενός γἰ- 
νεται. Διότι dj θάλασσα διηθουµένη διὰ φυτοῦ τὸ 
ἀλμυρὸν ἀποθάλλει' γεῶδες γὰρ καὶ παχυµερές ἐστι, 
καὶ ἐν ἑκάστῳ τῶν φυτῶν τὸ ἀλμυρὸν ὕδωρ καὶ θαλάτ- 
τιον ἀλλοισύμενον, τὴν μὲν ἀλμυρότητα ἀποτίθεται, 
ἕτέραν δὲ µεταλαμθάνει ποιότητα. "Ass γὰρ 
παχύτατον ὃν τὸ ἀλμυρὸν οὐ δύναται ἀπὸ τῶν ῥιζῶν 
εἲς τοὺς κλάδους µετεωρίζεσθαι, el μὴ σὺν τῇ ἀλμυρό- 
τητι ἀποθαλῇ καὶ τὴν βαρύτητα. 
ϱµδ’. Διατί παραθάλλουσιν ἅλας οἱ νομεῖς τοῖς 

θρέµµασιν, 

Διότι τὴν ὄρεξιν dj δριµύτης ἐχκαλεῖται, καὶ τοὺς 
πόρους ἀναστομοῦσα, ὧδε ποιεῖ τῇ τροφῇ πρὸς 
ἀνάδοσιν. "H μᾶλλον ὑγιείας ἕνεκα τὸν ἆλα διδόασι 
τοῖς βοσκήμασι. Νοσεῖ γὰρ τὰ θρέµµατα πιαινόµενα, 
τὴ, δὲ πιµελὴν τήχκουσιν οἱ ἅλες καὶ διαχέουσιν: 1) 
γὰρ χολλῶσα xal συνδέουσα τὸ δέρµα πιµελὴ, λεπτὴ 
καὶ ἀσθενὴς ὑπὸ δριμύτητος Ὑίνεται, καὶ τὸ αἷμα 
δὲ τῶν τὸ ἅλας διαλειχόντων, λεπτύνεται. Καὶ τὰ 


Solus e fluviis Nilus auras non emittit, quoniam 
in nubibus ab /Ethiopia usque per etesias meri- 
diem versus propuleis vapores omnes a caloribus 
illius loci abusumuntur, atque exinde pluviis mul- 
tis eadentibus Nilus ripas suas egressus agros 
fecundat, nec mirum est quod auras emittit nul- 
las, vaporibus omnibus a calore jam consumptis. 
Neque vero, quod philosophis quibusdam persua- 
sum est, a nivibus liquefactis augetur et incre- 
mentum capit Nilus, "neque verior illa causa est 
aurarum nullarum a Nilo emitti solitarum, quam 
incrementi. 

142. De regnis maximis. a 

Primum celebrium regnorum fuit Assyrium, 
inde Medicum quod superius illud evertit,et majus 
imperium sibi comparavii. Perse inde Medos de- 
bellarunt,et Asia propemodum tota subjugata, 
conati sunt Europeas etiam nationes oppugnare, 
paucas tamen subegerunt, principatumque tenue- 
runt non multo majore quam ducentorum anno- 
rum spatio. Macedonum imperium Persas princi- 
patu dejecit, et ad secendam vel tertiam vix pro- 
ductum est generationem. Urbs Roma omni terre, 
qua non inacessa est, et ab hominibus incolitur, 
imperat, et toti mari atque oceano, etiam qua na- 
vigabilis esse desinit. 


143. De saporibus. 


C Ex saporum variis generibus solum salsum ín 


nullo fructu generari observamus, amarum enim 
oliva fert, astringentem glans unguentaria (12), 
acerbum malum punicum, dulcem mel, acidum 
poma quedam, mordicantem multa semina, mul- 
teque radices. Salsus vero humor in nullo reperi- 
tur. Quare etaqua marina quando plantam subit 
alitque, salsedinem relinquit que terree et crasse 
nature est, et in qualibet planta aquse salse et 
marina naturam mutant, salsedinemque deponunt 
et aliam indolem induunt. Quatenus enim salsum 
crassis valde constat particulis, non potest per 
radices in ramos attolli, nisi salsedinem gravita- 
temque abjiciat. 


144. Quare pastores pecoribus salem prabeant. 


Quoniam acor appetitum excitat, porosque ape- 
rit,quod facit ad meliorem digestionem.Vel potius 
valetudinis causa dant salem pecoribus, que pin- 
guedine quandoque laborant,sal autem absumit et 
digerit. Pinguedo enim que pellem constipaverat 
et adduxerat, ab acore illo tenuatur, et minuitur, 
et sanguis pecudum salem lambere jussarum red- 
ditur subtilior, Etiam ad generandum aptiores et 


NOTE. 


(12) Phenicobalanum Greci recentiores ponunt 
pro myrtobalano, oui fructus στυφοὺς sive στρυ- 


οὓς esse testatur Aristoteles lib.1, De plantis.Vide 
o. Bedeum α Stapel ad Theophrastum p. 97. 


T5 MICHAELIS PSELLI T16 


congressus appotentiores exinde fiunt pecudes, uti A βοσκή ατα δὲ γονιµώτερα καὶ πρόθυμα πρὸς τὰς συ- 


canes salsamento vorato libenter impregnantur. 
Sed et poeta divinum salem appellat cum ait : 


Aspersitque salem divinum... 
Divinam enim virtutem sortitus est, quod cadavera 
mortuorum a putredine, quam passure erant,im- 
imunia conservat. 
145. Quare polypus mutat. colorem, proul.— saxis 
adhzserit. 

Constat hoc animal si strepitum aliquem sense- 
rit, aut peli se conjecerit, mutari pre timore et 
colorem alium induere. Àssimilat autem 86e saxo- 
rum coloribus, quibus adheret. Nimirum ab omni- 
bus corporibus ut mre, ferro, lapidibus, effluvia 


νουσίας ἐντεῦθεν καθίστανται, xal al κύνες δὲ ταχέως 
κύουσι, τάριχον ἐπεσβίουσαι. Τὸ δὲ ἅλας θεῖον ὁ ποιη- 
τὴς εἴρηκεν ἐν οἷς λέγε" 

πάσσε δ᾽ ἁλὸς θείου. 
Διότι θείαν χέχτηται δύναμιν, τὰ νεκρὰ τῶν σωμάτῶν 
εὔσηπτα, ἄσηπτα ἑργαζόμενον. 


pus. Aul τὴν eie ὁ πολύπους ἐξαλλάττει alc ἂν 
πέτραις προσοµιλήσῃ. 

Δῆλόν ἐστι τὸ ζῶον καὶ ὅταν 7] ψόφον τινὰ αἴσθη- 
ται, ἢ θηραθῆναι ὑποπτεύσῃ, τρέπεται ὑπὸ δειλείας 
καὶ µεταθάλλεται. Ὁμοιοῦται δὲ ταῖς χροιαῖς τῶν 
πετρῶν, alc ἐγκάβηται διότι ἀπὸ πάντων σωμάτων 
καὶ χαλκοῦ xai σιδήρου xal λίθου ἁπόβῥοιαί τινες 


quedam egrediuntur. Cum itaque polypi corpus p φέρονται. Συµµέτρως οὖν οἱ πόροι τοῦ σώματος τῶν 


poros effluviis a rebus illis emanantibus congruen- 
tes habeat,colores earum asciscit,suumque iisdem 
permutat. Quando igitur timet polypus, movet et 
convertit se, corpusque veluti colligit ac constrin- 
git, ut adeo propinquarum rerum effluvia in sum- 
mitate facile excipiat contineatque. Neque vero 
polypus neque chameleon ad alba prope posita 
mutatur, ineptos enim ad alborem poros habet, 
aliia vero coloribus congrueates. 

1406.Quare planta pedis anterioris in urso suavisswma 

est in cibum. 

Quidquid probe coctum ac digestum,idem suave 
est; bene coctum autem est quod in primis inca- 
luit; inoalescit autem maxime quod maxime agita- 
lur et exercetur, ut pedis anterioris planta, qua 
ursus et incedit et tanquam manu utitur, qua res 
oblatas arripit.Unde et volucrium animalium sua- 
vissime et ad nutriendnm aptissime [partes sunt 
quas movent maxime, ut ale, hisce enim aerem 
movent ac trajiciunt, cetera autem membra non 
similiter bene nutriunt. Similiter exercitationes 
corporis bonum ejus habitum promovent, utpote 
quibus moventur, coquuntur et tenuantur humo- 
res. Neque corporibus tantum, sed animis etiam 
utilitatem afferunt exercitationes in disciplinis et 
artibus. Atque secundum Bippocratem motio 
quandoque interposita corpus confirmat, ignavia 
corrumpit. | 


147. Quare Dorii malum graminis proventum 
exoptant. 


πολυπόδων πρὸς τὰ παρὰ τῶν σωμάτων πεμπόμµενα 
ῥεύματα ἔχοντες, τήν τε χρόαν αὐτῶν ἴσχουσι, καὶ 
µεταθάλλουσι πρὸς αὐτήν. "Όταν οὖν δείαρ περιτρε- 
πόµενος ὁ πολύπους olov ἔσφιξε τὸ σῶμα καὶ συνέ- 
ὅησεν, ὥστε προσδἐχεσθαι xal στέχειν ἐπιπολῆς τὰς 
τῶν ἐγγὺς ἁποῤῥοίας. Οὔτε δὲ à πολύπους, οὔτε ὁ 
χαμαιλέων πρὸς τὸ λευκὸν ἀλλοιοῦται, διότι ἀσυμμέ- 
τρους ἔχουσι τοὺς πόρους πρὸς τὴν τοιαύτην χροιάν’ 
πρὸς δὲ τὰς ἄλλας ἐπιτηδείως. 

pue Διατί τῆς ἄρχτου ἡ παλάμη τῆς χειρὸς φαγεῖν 

γλυκυτάτη. 

Διότι πᾶν τὸ εὔπεπτον, Ἠδιστον. εὔπεπτον δὲ τὸ 
θερµαινόµενον ' θερμαίνεται δὲ τὸ μάλιστα γυ- 
μναζόµενον, [olov ἡ τῆς ἄρχτου τῆς χειρὸς παλά- 
μη]. Καὶ γὰρ ὣς ποδὶ αὐτῃ χρῆται βαδίζουσα, καὶ 
ὡς Χχειρὶ ἀντιλαμθαιομένη τοῦ προστυχόντος. Ὃθεν 
καὶ τῶν πτηνῶν ζώων ἤδιστα καὶ εὔτροφά ἐστι τὰ 
κινητικώτατα μᾶλλον, ὁποῖά ἐστιν αὗτοῖς τὰ πτε- 
ρύγια. Τούτοις γὰρ τὸν ἀέρα κινεῖ xal διαπερᾷ. Τὰ 
δ ἄλλα µέρη οὐχ ὅμοια τούτοις πρὸς εὐτροφίαν 
ἔχουσι. Διὰ τοῦτο καὶ τὰ γυμνάσια εὐεξίαν αὐτοῖς 
σώμασι δίδωσι κινοῦντα xal τοὺς dv αὐτοῖς χυμοὺς 
πέπτοντα xal ἀπολεπτύνοντα. Οὐ μέχρι δὲ σωμάτων, 
ἀλλὰ καὶ εἲς αὐτὰς τὰς ψυχὰς τὰ iv τοῖς µαθήµασι 
γυμνάσια ὠφέλειαν ἐμποιεῖ. Καὶ χίνησις μὲν μετεζετέρη 
κατὰ τὸν Ἱπποκράτην, χρατύνει τὸ σῶμα, ἀργία δὲ 
τήκει. 


ρμζ. Διατί Δωριεῖς εὔχονται xax) χόρτου 
συγχοµιδήν. 


Graminis mala messis contingit plurima cadente D — Kaxó« συγκοµίζεται χόρτος βροχὴν ὅτι πλείστην 


pluvia.Cum enim viride illud pluvia permadens 
demetitur, facile corrumpitur. Át pluvie frumen- 
tum ante estatem rigantes illud juvant adversus 
calidas auras et ab austro spirantes, quie non per- 
mittunt fructum in arista condemnari, sed calore 
suo soliditatem ejus impediunt dissipantque, nisi 
lerra irrigata humor aristam refrigerans atque ma- 
defaciens aecesserit. Quandoquidem igitur propter 
pluvias mala fit messis graminis, utpote quod per 
illas putrescit ac perditur, frumento autem eedem 


* Iliad, I, 214. 


εχόµενος. Χλωρὸς γὰρ θεριζόµενος σήπεται ταχὺ 
διάθροχος γεγονώς. Ὑόμενος δὲ πρὸ τοῦ θέρους ὁ 
σἵτος βοηθεῖται πρὸς τὰ θερμὰ xai νότια πνεύματα. 
Ταῦτα γὰρ οὖχ ig πυχνωθῆναι συνεστάµενον τὸν 
καρπὸν ἐν τῷ στἀχυϊ' ἀλλ᾽ ἑἐξέστησε xal διαχέει τῇ 
θερµότητι τὴν πῆξιν, ἂν μὴ βεθρεγµένης τῆς γῆς d 
ὑγρότης παραῤῥεῖ ψύχουσα καὶ νοτίζουσα τὸν evá- 
χυν. Διότι οὖν d) χαχὴ τοῦ χόρτου συρχομιδὰ διὰ τὴν 
βρογχὴν γίνεται, σήπουσαν τοῦτον καὶ ἀφανίζουσαν" 


ὁ δὲ ὑῥετὸς ὠφέλιμός ἐστι τῷ clc πρὸ τοῦ θέρους 





Tl1 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


118 


γινόµενος, ἐξυγραίνει γὰρ αὐτῶν xal οὐκ ἐᾷ παρὰ τῶν À ante aestatem cadentes conducunt, siquidem illud 


θερμῶν πνευμάτων θερμαίνεσθαί τε xal φλέγεσθαι, 

διὰ ταῦτα εὔχονται τοῖς δωριοῖς κακὴν χόρτου συγχο- 

μ:δήν. 

pum . Διατί dj ἄρχκτος οὐκ ἐσθίει τὰ δίκτυα ὅταν 
ἀλίσκηται. 

Λύκοι μὲν xai ἄρνες xal τ' ἄλλα τῶν θηρίἰων 
διαµάασεται τὰ δίχτνα, ὅταν ἐν τούτοις γένηται. Ἡ 
δὲ ἄρκτος τοὺς ὁδόντας ἔχουσα εἴσω τοῦ στόματος 
Ἔκιστα πρὸς τὰ λίνα ἐξιχνεῖται. Ἱ[αραπέμπει γὰρ τὰ 
χείλη διὰ πάχος καὶ μέγεθος, ἢ μᾶλλον ἴσχύαυσα 
ταῖς χεραὶ διασπᾷ τὸν βρόχον, καὶ ταῖς μὴν χερσ) 
διασπᾷ τὸ λίνον, τῷ δὲ στόµατι ἀμύνεται τοὺς 
διώχοντας' dj ὅτι αἱ περιχυλινδήσεις µἆλιστα βοη- 
θοῦσι αὐτῃ πρὸς τὴν ἀποφυγὴν διασπῶσαι τὸ δίκτυον 


humectant, nec permittunt illud & calidioribus 
ventis estu aífici et uri, hinc Dorii malum grami- 
nis proventum exoptant. 
148. Quare ursa non arrodit retia quando 
capitur. 

Lupi et agni alieque bestie arrodunt retia 
quando illis conetrictas se sentiunt. Ursa vero 
dentes interius in faucibus habens minus illis 
valet adversus linum, quod labiis propter illorum 
crassitiem et magnitudinem patitur excidere : aut 
vero quoniam magis valet anterioribus pedibus, 
illis laqueos dirumpit, atque adeo retia quoque, et 


ore defendit se adversus persequentes : aut. quia& 


volutationes ursam maxime juvant ut evadere pos- 


xai ῥηγνύουσχι, ὅθεν πολλάκι; περικυλιομένη τοῖς p sit, discindendo atque disrumpendo rete, sepe 


βρόχοις διαιρεῖ τούτους καὶ τἆμνει, εἶτα ῥᾳδίως ἐκ- 
χυθιστᾷ καὶ σώζεται. Ιολλῶν οὖν αὐτῇ ὄντων ἀμοντη- 
ρίων καὶ ἀφορμῶν εἷς διαφυγὴν, τοῖς μάλιστα ἴσχυ- 
ῥοτέροις χρῆται, xal διολισθα[νει τοῦ βρόχου ὑφ᾽ οὗ 
κατέχεται. 


ϱµθ’. Διατί dj τευθὶς ψαινομένη, σημεῖον χειμῶνος 
ἑστί. 


Ἡ τευθὶς ἰχθύδιόν ἐστι λεῖον τὴν ἐπιφάνειαν τῆς 
σαρχὸς, ὅθεν xal µαλάχιον ὠνόμασται. Ψιλότατον 
γὰρ ὃν xai µήτε ὀστράχῳ συγκαλυπτόµενον, μήτε 
δέρµατι περιεχόµενον, µήτε λεπίδι σκεπόµενον, μετὰ 
τῶν µαλαχίων τετάχαται. Γυμνὸν οὖν παντὶ καὶ 
ἀσκεπὶς ὃν προχισθάνεται δι’ εὐπάθειαν τοῦ χειμῶ- 
voc. ὂθεν ἐξάλλεται φεύγουσα τὸ ψύχος καὶ τὴν iv 


βάθει ταραχὴν τῆς θαλάσσης, καὶ εἷς τὴν ἐπιφά- (] 


νειαν τοῦ ὕδατος ἀνανήχεται. Ὅταν οὖν τὸ ἰχθύδιον 
τοῦτο θεάσωνται οἱ θαλαττουργοὶ τῇ θαλάσσῃ νηχό- 
µμενον, χειμῶνα τεκµαίρονται, ὥσπερ ὅταν ἴδωσι τὸν 
πολύποδα τῆς πέτρας περιεχόµενον, ἀνέμων σημεοῦν- 
ται oopdv. ᾿Βγκατέσπειρεν γὰρ ὁ θεὸς τοῖς ζώοις δυ- 
νάµεις προγνωστικὰς, δι’ dv τὰ σωτήρια διώκουσι xal 
“τὰ λυπηρὰ διαφεύγουσι. 

v'. Διατί τὸν μὲν σῖτον ἐν πηλώδει φυτεύομµεν γῇ, τὴν 
e ^ A κριθὴν by καταξήρῳ. με τν ση 

'O σἵτος πικρὸς ὅτι xal ξυλώδης, χαύνη δὲ καὶ 
εὐδιάσηπτος dj αριθή. Όθεν ἐκεῖνς μὲν µαλαττό- 
µενος xal χυλούμενος ὑπὸ τοῦ ὑγροῦ μάλιστα φύε- 
ται. Τῇ δὲ κριθῇῃ διὰ µανότητα σύμφορόν dott τὸ ξη- 
ῥότερον, ὅθεν πυροφόρος μὲν ἡ mlov xal βαθύγεως 


ἄρουρα, Χριθοφόρος δὲ d Λλεπτόγεως. Διότι τῶν ῃ 


σπερµάτων τὰ ἰσχυρὰ πλείονος τροφῆς δεῖται, τὰ δὲ 
ἁσθενῆ λεπτοτέρας καὶ ἑλαφρῆς. ᾿Ασθενέστερον δὲ 
$ xoi?) xal µανότερον, ὅθεν o3 φἑρει τὴν πολλὴν 
τροφὴν καὶ βαρεῖα, Ἑκάστῳ γὰρ βλαστήματι καὶ 
ἑκάστῳ φυομένῳ Ὑχόρτῳ Ἡ σπέρματι κατάλληλον 
χρὴ τὴν ὑποχκειμένην παρασχευάζεσθαι γῆν, ὅπως 
ᾧ χαίρει ἕκαστον, τούτῳ τρεφόµενον αὔξηται. Xalpst 
δὲ τὰ piv τοῖς ξηροῖς, τὰ δὲ τοῖς ὑγροῖς, τὰ δὲ τοίς 
θερµοϊῖς. 
ρνα.. Διατί ἡ ἄμπελος οἴἵνῳ ῥαινομένη μάλιστα τῷ ἐξ 
αὐτῆς, ἀναξηραίνεται. 
"Ort ὁ ἄκρατος στυπτικὴν ἔχων φύσιν ἑνδύεται 


PATROL, Ga. CXXII. 


enim cum eo se circumvolvens id laxat ac refringit, 
8ο deinde facile prosilit atque se tuetur. ltaque 
cum multa habeat quibus se possit defendere, mul- 
taque ad effugiendum auxilia, robustissimis utitur, 
laqueumque quo tenetur ligata, perrumpit. 


149. Quare loligo super aquis visa signum asit 
tempestatis. 

Loligo pisciculus est superficie corporis levis, 
unde et µαλάκιον a mollitie appellatur; nudus enim 
neo munitus, Lesta, nec cute indutus, nec squama 
contectus, mollibus accenaelur. Nudus itaque et 
minime tectus adeo cum sit, facile afficitur pre- 
sentitque tempestatem, unde prosilit ut frigus et 
maris turbationem que in fundo est effugiat, et in 
summa aqua pronatat. Quando igilur hunc pisoicu- 
lum naute vel piscatores mari supernatantem vi- 
dent, tempestatem presagiunt, uti ventorum immíi- 
nentium signum est, si polypodem animadverterint 
petre adherentem. Inseminavit enim Deus anima- 
libus facultatem ejusmodi pranotricem, cujus ope 
profutura prosequuntur, et que nocere possunt 
fugiunt. 


150. Quare frumentum in. lutoso, hordeum in arido 
conserimus solo. 

Quoniam frumenti planta amara ao surculosa est, 
hordei autem laxa et fungosa queque facile cor- 
rumpitur, unde illud ub humido emollitum succo- 
que impletum optime crescit, hordeo autem quia 
laxiore natura est, magis conducit terra sicoior : 
unde el pinguis ac profundus ager bonum profert 
frumentum, tenuis hordeum. Semina robusta co- 
piosiore nutrimento indigent, infirmiora tenuiore 
ac leviore. Est autem hordeum longe infirmius ra- 
riusque, unde non fert nutrimentum grave ac mul- 
tum. Cuivis enim plantae herbeve nascenti ac 8e- 
mini congruentem terram subjicere atque aptare 
oportet, ut qua quodlibet gaudet, in hac alatur et 
adolescat, prout alia sicco, humido alia, alia calido 
delectautur solo. | 

151. Quare vitis vino irrigala, maxime quod. ipsa 

edidit, exarescat. 


Quoniam merum vi sus styptica sive contra- 
20 


119 


MICHAELIS PSELLI 


780 


hente insinuat se radioibus, porosque constipando A ταῖς ῥίζαις, καὶ τοὺς πόρους συναγαγὼν καὶ πυχνώ- 


8ο condensando non sinit aquam ut planta floreat 
cregcalque, peneírare. Facilius vero imbibit vitis 
vinum quod ex ipsa profectum est, si illi iterum 
&ífundatur. Etsi enim sensu destituitur planta, ac 
nec appetitu nec phantasia movetur, tamen natura 
fertur ad succum sibi familiarem, et ab eo facilius 
conslipatur. Ceterum nihil verius, quam multa in 
physicis esse quae difficulter explicari et quorum 
rationes conjecturis non facile attingi possunt, ou- 
jusmodi profunda cognitione tantisper dilata, satie 
nobis esse debet si verisimile aliquid afferatur. Idem 
aperte profitetur Plato in Timeo, atque ideo Nec 
ego, inquit, qui loquor, neo vos qui me auditis hu- 
mani aliquid & nobis alienum putare debemus. 


152. Quare rosa lztius florent faetentibus plantis 

juxta nascentibus. 

Non rose solum, sed et lilia et quecunque suavi 
odore praestant, juxta nascentibus allio et οαρῖθ 
fragrantiora flunt.Siquidem quidquid adhuciin illis 
supererat acre atque ingratum, natura sua fertur 
ad illa acerrimi odoris semina, eio ut reliquum 
deinde sit fragrantissimum amaenissimumque. Sed 
et ruta eub fico plantata fit quam prius erat acmor, 
nam quod in flco erat graveolentius, in. rutam 
transfertur. Etiam in ficis prope caprificos planta- 
tis suaviores fici nascuntur, siquidem homogenea 
80 similis generis que sunt, per naturam féruntur 
8ο trahuntur ad similia, quidquid itaque in fico 
erat acre, in capriflcum transit, atque adeo since- 
ram ei servat dulcedinem. 


153. Quare aprorum lacrymas dulces, cervorum sint 
salsa. 

Hoc et calore et frigiditate contingit. Cervus 
enim frigide nature est, unde et timidus semper- 
que fugiens, nec qui unquam alios persequitur. 
At aper calida temperatura, unde calor oculis ejus 
insidens lacrymas coquit et dulces reddit, sed in 
cervis frigus oum mutare illarum naturati non 
possit, relinquit salsas crudasque. Nihil sane est 
in natura quod causam suam non habet, licet 
multa captum nostrum effugiant. Itaque oporte, 
veriorem causam semper inquirere, tamen conten. 
tum esse etiam verisimilibus, quod et Plato in 
Phedone facere jubet, non, ea modo que refelli 
nullo modo possunt amplectens, sed ea quee diffl- 
culter possunt confutari. 


154. Quare silices et plumbi laminz aquse impositze 
illam frigidiorem reddant. 

Hanc questionem Aristoteles in problematis cum 
instituisset expendere, insolutam reliquit, est enim 
ex difficillimis. Nimirum vero cum aer extrinsecus 
allabens aquam reddit frigidam, id magis etiam 
efficere valet cum in lapides et plumbi laminas im- 
pingitur : densitate enim sua excipiunt illud atque 
in aquam iterum remittunt, ut per totam illam 
validius frigus pervadat, unde nihil mirum quod 
silices plumbique lamine aque inject» illam refri- 


σας οὐκ iq διιέναι τὸ ὕδωρ, ὥστι τὸ φυτὸν εὐθαλεῖν 
καὶ βλαστάνειν. '"Páov δὲ 3 ἅμπελος δέχεται τὸ ἐξ 
αὐτῆς ἁἀπιὂν, εἷς αὐτὴν ἑπανιόν. EL γὰρ xai ἆναι- 
σθητον τὸ φυτὸν, xal οὔτε ὁρμῃ οὔτε φαντασίᾳ 
διοικούµενον, ἀλλὰ φύσει πρὸς τὰν οἰκεῖον χυμὸν 
τρεποµένη, παρ᾽ αὐτοῦ μᾶλλον ὑπομένει τὴν πύχνω- 
σιν. Εἰσὶν οὖν ὡς ἀληθὲς τὰ πλείω τῶν φυσιολογουμέ- 
νων δύσφραστα καὶ δυςείκαστα, καὶ δεῖ τὸ μὲν βάθος 
ἀπογινώσκειν τῆς διαγνώσεως δέχεσθαι δὲ τὸ διδόµενον 
ἂν ἔχει τὸ πιθανόν. Τοῦτο καὶ Πλάτων ἐν Τιμαίῳ βοᾷ, 
ὡς ᾿Εγώ τε ὁ λέγων ὑμεῖς τε οἱ ἀκούουτες φύσιν áv- 
ὀρωπίνην ἔχομεν. 


B ϱνβ’. Διατἰ τὰ ῥόρα μᾶλλον ἀνθεῖ δυσωδῶν τινῶν πα- 


Ρραφυοµένων αὐτοῖς. 

Οὐ τὰ ῥόδα µόνον, ἀλλὰ καὶ τὰ a xal πάντα ὅσα 
ἔχει ἠδεῖαν ἀποφορὰν, ὅταν σκόροδα καὶ κρόμµυα 
τούτοις παραφύεται, εὐωδέστερα Ὑίνεται,. Διότι πᾶν 
εἴ τι δριμὺ xal δύσοδµον ἐν τούτοις jj, ἐν τοῖς δρι» 
µντέροις τῶν σπερµάτων φυσικῶς ἀποβῥεϊ, xal γί- 
νεται τὸ καταλιμπανόμενον εὐωδέστατον καὶ ὀσφραν- 
τικώτατον. Καὶ τὸ πήγανον δὲ ὑπὸ τῇ συχῇ φυτευόµε- 
νον δριμύτερον ἑαυτοῦ γίνεται ; μετατίθεται γὰρ εἰς 
φυτὸν τὸ ἐν τῇ συχῇ βαρόοσµον. Καὶ τῶν συκαῖς δὲ 
ἁγρίαις παραφυτευοµένων συχκῶν βελτίω τὰ coxa 
γίνονται" Ὁλκῆς γὰρ ἑκάστῳ xal φορᾶς πρὸς «x 
σύμφυλα καὶ ὅμοια γινοµένης, ὅσον ἐστιν ἐν τῇ γλο- 
καίᾳ συχῇ δριμὺ, εἰς τὴν ἀγρίαν µεταθαίνει cox iv, καὶ 
ἅμιχτον τὴν τοῦ σύχου διαφυλάττει γλυκύτητα. 


ΡΥΥ. Διὰ τίνα αἰτίαν τὸ τῶν ἀγρίων συῶν δάκρυ ἡδὺ, 
τὸ δὶ τῶν ἑλάφων ἀλμυρόν. 

Τοῦτο διὰ θερμότητα καὶ ψυχρότητα Ὑίνεται. Ὅ 
μὲν γὰρ ἔλαφος ψυχρὸς, ὅθεν καὶ δειλὸς xal φεύ- 
γων del, διώκων δὲ οὐδέποτε. Ὁ δὲ χοῖρος θερμὸς, 
ἔνθεν τοι τὸ μὲν θερμὸν τοῖς ὀφθαλμοῖς τῶν συῶν Ete 
καθήµενον πέπτει τούτοις τὸ δάκρυυν, xal γλυχὺ ἆπερ- 
γάζεται. Τὸ δὲ φυχρὸν μεταθαλεῖν τοῦτο τοὶς ἐλάφοις 
μὴ ἐξισχύον, ἀλμυρὸν τοῦτο καὶ φαῦλον Eg. Οὐδὲν γὰρ 
τῶν πάντων ἀναίτιον, et καὶ πολλὰ τὴν ἡμετέραν δ:κ- 
φεύγει κατάληψιν.Δεῖ δὲ dai μὴν τὰς ἀληθεστέρας διω- 
κειν τῶν αἶτίῶν, ἀλλὰ καὶ ταῖς πιθανωτέραις ἀοκεῖς- 
021, ἐπεὶ καὶ τοῦτο Πλάτων παρακελεύεται ἐν τῷ δια- 
λόγῳ τῷ Φαΐδον:, οὐ τά ἀνέλεγκτα µόνον, ἀλλὰ xai τὰ 


D δυσέλεγχτα προσδεχόµενος. 


pv9'. Διὰ τίνα αἰτίαν χάλικες xai µολιθίδες ἐμθαλλό- 
μεναι ψυχρότερον τὸ ὕδωρ ποιοῦσι, 

Τοῦτο τὸ ζήτημα, ἐν προθλήμασιν Αριστοτέλης 
ἐπιχειρήσας θεωρῆσαι οὐκ ἐπιλύσατο, ἔστι γὰρ ἐν 
τοῖς μάλιστα δυσθεωρήτοις. El γὰρ xal ὁ ἀὴρ παρα- 
ψύχει τὸ ὕδωρ ἔξωθεν ἐμπίπτων, οὕτω δὲ μᾶλλον 
ἰσχύει πρὸς τοὺς λίθους καὶ τὰς µολιθδίδας ἁπερει- 
δόµενος- Στέγουσι γὰρ αὐτὸν τῇ πυκνότετι καὶ ἆνα- 
κυχκλῶσι εἰς τὸ ὕδωρ, ὥστε δι’ ὅλου ἰσχυρὰν γίνε- 
σθαι τὴν περίψυξιν, καινὸν οὐδὲτ ἐὰν τὰ τῶν χαλί- 
xwv λιθίδια καὶ αἱ µολιθδίδες ἐμδαλλόμεναι φυχρὸν 











784 


DE OMNIFARIA DOCTRINA. 


183 


ποιοῦσι τὸ ὕδωρ. Διὸ xal χειμῶνος ol ποταμοὶ dv- A gerant. Similem ob causam hiemis tempore fluvii 


γρβότεροι τῆς OxÀdrtzs γίνονται’ ἰσχύει γὰρ dv αὐ- 
τοῖς ὁ deypóc áo ἀναχλώμενος, iv δὲ τῇ θαλάσσῃ 
διὰ βάθος ἐχλύεται πρὸς μηδὲν ἀντιρείδων. "Άλλως 
τε xai ὁ µόλιθδος τῶν quas: ψυχρῶν ἐστιν, o! τε χά- 
λικες τῇ πυχνότητι τὸ ψυχρὸν διὰ βάθος ποιοῦσιν. 


νε. Διὰ τίνα αἰτίαν ἀχύροις xal ἱματίοι ιὼν 
Á Bao D ecetos μ.μ... 
θα»μαστὸν δοχκεῖ εἰ τὰ θερµότατ« ἄχυρον καὶ 
Ἱμάτιον συνεκτικὰ τῶν ψυχροτάτων ἐστίν. Οὐκ Eye: 
δὲ οὕτως, ἀλλ᾽ εἶ αὐτὸς παραλογιζόµενος, Οὐ γὰρ 
φύσει θερμὸν τὸ ἱμάτιον, καὶ γὰρ ὁ χιτὼν ψυκρὸς 
ἡμῖν προσπἰπτει τὸ πρῶτον ἑνδυσαμένοις, εἶτα µέν- 
τοι θεῤµαίνει τῆς ἀφ᾿ ἡμῶν θερµότητος ἐμπιπλά. 


frigidiores sunt quam mare, aer enim frigidus in 
illis reflexus prevalet magis quam in mari, ubi 
propter profunditatem nullum in solidum corpus 
inoidit,sed dissolvitur.Alioqui plumbum etiam na- 
tura frigidum est, et silices propter densitatem fri- 
gus in imo faciunt. 
155. Quare paleís et vestimenlis injectis nix 
conservatur. 

Mirum videri possit quod calidissime res ut palea 
et vestimentum frigidissimas conservant. Sed non 
ita se habet, verum ipse qui ita judicas falleris. 
Neque enim natura calidum eat vestimentum, nam 
et tunicam primo nos cum eam induimus frigidam 
sentimus, deinde demum calefacit, impleta seilicet 


σµενος, xal ἅμα περιστέλλων xal τὸν ἔξω ἀξρα Ὦ calore a corpore nostro procedente, et externum 


τοῦ σώματος. "Qsrto οὖν ἡμᾶς θερμαινόµενον 
θερµαίνει τὸ ἱμάτιον, οὕτω ψυχόµενον τὴν χιόνα 
περιψύχε.. Ψύχεται δὲ ὑπ ἀφιείσης πνεῦμα λεπτὸν 
τοῦτο γὰρ συνέχει τὴν πῆξιν αὐτῆς ἐγκαταχκεκλει- 
σμένον. ᾽Απελθόντος δὲ τοῦ πνεύματος ὕδωρ οὖσα Cei 
xai διατήκεται xal ἁπανθεῖ τὸ λευχὸ,, ὅπερ ἡ τοῦ 
πνεύματος πρὸς τὸ ὑγρὸν ἀνάμιξις ἀορώδης Ύενο- 
μένη πχρεῖχε, καὶ τὸ ἄχυρον διὰ χουφότητα μαλακῶς 
περιπίπτον οὐ θρύπτει τὸν πάγον., 


serem ab illo arcens ao repellens. Quemadmodum 
igitur calefacta vestis nos calefacit, sic frigefaota 
nives refrigerat.Frigefit autem emisso ab illis tenui 
apiritu,qui dum a veste inclusus retinetur, 988 in- 
tegras ac compactas conservat.Hio enim sio exspi- 
ret et evolaverit, nix in aqnas e quibus oonstat 
liquefacta diffluet, alboremque suum veluti florem 
amittet, perinde ut evanescit ac perit spuma que 
spiramine cum aqua permisto nata fuerat. Sed et 


palea, quoniam perlevis est, molliter nivibus incumbens, consietens ejus gelu non dissolvit, sed ἰαΐθ- 


grum relinquit. 
ρνς’. Tl ἐστι βούλιμος. 


Βούλιμος λέγεται ὁ μέγας λιμὸς οἵον πούλιμός 
τις, toUt' ἔστι πολὺς λιμός. Βουλιμιῶσι δὲ ol διὰ 


156. Quid sit bulimos 


Bulimaos vehemens fames est, quasi πούλιμος 8 
πολὺς multus et λιμὸς quod famem significat. Ve- 


χιόνος paÀtova πολὺ βαδίζοντες' Πάσχουσι δὲ τοῦτο [) hementius autem esuriunt qui per nives frequenter 


καὶ ἵπποι xai dulovot, xai μάλιστα ὅταν ἰσχάδας 
xai μῆλα πχοµίζωσιν. “0 δὲ θαυμασιώτατόν ἐστιν, 
οὐκ ἀνθρώπους µόνον, ἀλλὰ καὶ κτήνη ἀναφλώννυσιν 
ἄρτος πάντων ἐδωδίμων μάλιστα, ὥστε κἂν ἐλάχι- 
στον ἐὰν φάγωσιν, sU C Ίστανται καὶ βαδίζουαι, 
περιφύχεται γὰρ ἰσχυρῶς καὶ πυχκνοῦται τὰ σώματα 
τῶν βαδιζόντων διὰ Ἁιόνος, χἀντεῦθεν τὸ θερμὸν 
ἔσωθεν ἀντιπεριστάμενον ἀναλίσχει τὴν τροφὴν, εἶτα 
ἐπιλειπούσης αὐτῆς ὤὥαπερ τὸ πῦρ ἀπομαραίνεσθαι, 
Διὸ πεινῶσι σφόδρα οἱ τοῦτο παθόντες, καὶ βραχὺ 
παντελῶς ἐμφαγόντες εὖθὺς ἀναλάμπουσιν. Οἱ δὲ 
vij» βουλιµίασιν πάθος ἐν στομάχῳ φασὶ διὰ συνδρομὴν 
ερμοῦ λειποφυχίαν ποιοῦν. 


iter faciunt,quod et oqui sentiunt et muli, maxime 
quando caricas vel poma portant. Quod vero mi- 
randum mexime est, non homines modo sed et 
jumenta inter omnes cibos pane maxime confir- 
mantur οἱ vires recipiunt, ac 8i vel paululum ex eo 
comederint, erecti iterum stant et progrediuntur. 
Eorum porro qui per nives iter faciunt, corpora 
vehementer afficiuntur frigore et constipantur, at- 
que inde calor intrinsecus resistens consumit nu- 
trimentum, quo absumpto una cum calore illa 
deficiunt a» marcent. Sic itaque affecti esuriunt 
vehementer, et vel paululum cibi si ceperint, ite- 
rum refioiuntur. Sunt et qui acrem hanc famam 


passionem in stomacho 9880 aiunt, qui ob calorem illi conjunctum facit, ut deliquium animi homines 


patiantur. 


ρυζ. Tic ἡ αἰτία δι᾽ ἣν εὔθρυπτα γίνεται τὰ ἐν τῇ 
συχῇ κρεμαννύμενα κρέατα, 
Τὸ φυτὸν ἡ cuxfj ἁπάντων ἐστὶ ὁπωδέστατον, θερ- 
μὸν οὖν πνεῦμα καὶ δριμὺ καὶ τμητικὸν ἀφίησι, Καὶ 


τοῦτο θρύατει xal πεπαίνι τὴν σάρχα τοῦ ὄρνι- 
θος, ὅθεν τῶν ταύρων ὁ χαλεπώτατος συκῇ προσδε- 


C 157 (13). Quare carnes ex fico arbore suspense tene- 


riores fiant. 


Ficus omnium fruticum arborumque maxime 
succo abundat, itaque spiritum ex se emittit cali- 
dum, acrem et inoidendi vi preditum. Atque hie 
subigit ac veluti percoquit avis appensa carnes, si- 


NOTE. 


(13) Ita in ms., quo usus sum,questiones he ca- 
pilibus ουσ distinguuntur, neque tamen pauciora 
argumenta continent quam codex Allatii divisus in 
eapita Cxcirr,ut ex titulissupra (cel.524/ascriptis vi- 
debis. Itaque ne quis existimaret me minus inte- 


grum istud Pselli opusculum dare, in titulo capita 
cxci memoravi, licet pro divisione quam in Lin- 
denbrogiano apographo reperi, non plura gunt ca- 
pita quam crvit. 


183 


MICHAELIS PSELLI 784 


quidem ferocissimusetiam taurus ficoalligatus mi- A θεὶς ἠσυχίαν ἄγει xal φαύσεως ἀνέχεται, καὶ ὅλος 


tior fit contingique se permittit, atque omnino jam 
veluti languidus factus omittit iram. Hujusmodi 
igitur spiritus carnibus victimarum vel quibuscun- 
que aliis allabens illas permeat maceratque et tene- 
riores efficit. Itaque etiam dulci e fico grossi cru- 
de, abundantem illius humiditatem ad ae attra- 
huntatque sic eam meliorem reddunt,quo alludens 
sacra Scriptura ait (14) : Ficus extulit grossos suos, 
hoo est, anima per purificationem omne inutile 
tanquam grossum crudum a se emisit atque effu- 
dit. 


ἀφίησι τὸν θυμὸν ὥσπερ ἀπομαραινόμενος. Τοῦτο 
γοῦν τὸ πνεῦμα καὶ «τοῖς θύμασιν Ἡ ὅλως τοῖς 
κρέασι προσπίπτον διαιρεῖ τὴν σάρχα xal περιθρύ- 
πτοι καὶ ψαφαρὰν ἀπεργάζεται, διὰ ταῦτά τοι xai 
πρὸς τῆς Ὑλυκείας συκῆς ἕτερα cüxa τὰ λεγόμενα 
ὄλυνβοι τὴν ἄχρηστον ὑγρότητα τοῦ φυτοῦ ἐν ἔαυ- 
τοῖς Έλχοντα, τὴν Ὑχρηστοτέραν ἀφίησι, Διὰ ταῦτα 
φταὶ xal ἡ Ὀραφὴ, ᾿Ησυκὴ ἐξήνεγχε τοὺς ὀλύνθους 
αὐτῆς, τυυτέστιν, ψυχή διὰ καθάρσεως ἅπαν τὸ 
ἄχρηστον ὥσπερ ὄλυνθον ἐξήνεγκεν xal ἀποχέτευ- 


σεν. 


NOTA. 
(14) Cantic. 1, 13. Confer que de caprifico supra cap. 152. 





ΨΕΛΛΟΥ 


ΗΡΟΣ ΤΟΝ BAZIAEA ΚΑΙ KYPION MIXAHA TON ΔΟΥΚΑΝ 


EHIAYZEIZ ΣΥΝΤΟΜΟΙ 


ΦΥΣΙΚΩΝ ΖΗΤΗΜΑΤΩΝ 


PSELLI 


AD IMPERATOREM DOMINUM MICHAELEM DUCAM 
SOLUTIONES BREVES 


QU/ZESTIONUM 


NATURALIUM. 


Greece edidit D. Gottfried Seebode Goth 1840 et Wiesbaden 1857, ex apograpbo quod inter Fabricianas biblio- 
thecm Ácademism Hauniensis copias asservatur. Precedent in eo ultima capita ejusdem Pselli Διδασχαλίας παν - 
τοδαπῆς qu&m sapra edidimus. In apographi pag. 1 supra titulum hwe verba, licet obscure, leguntur : Quae 
sequantur nondum sunt edita, » ab 1pso, ut putat D. Seebode Fabricio annoiata. [nterpretationen Latinam 
8 


idimus. EpiT. PATAR. 


- Plutarchus,oimperatordivine,maxime,diversasin (? Ὁ piv Πλούταρχος, à 


medium proferens sententias, tantum abest ut veri- 
tatem revelet, ut mentem legeutium circa veri tra- 
initemin ambiguitatem potius transferat.Quicunque 
igitur àd rerum cognitionem perveaire voluerit, de- 
mnonstrative procedere debebit,a sensibilibusincho- 
'andoet ad principium omnium ascendendo.Hanoc ob 
causam aliam aos in hocce opusculo viam ingressi, 
'et a fine initium facientes, in primo capite terram 
rotundam esse ostendemus, demonstrando quod 
medium universi occupat et quot stadiorum 
ejus est circuitus ; quanta ac qualis est pars ejus- 
dem quam nos homines incolimus.Deinde dicemus 
quomodo septem climata distributa sint, et quous- 
que homines habitent 8ο deinceps quousque in 


- 


μέγιστε xal θειότατε fa- 
σιλεῦ, διαφόρους δόξας ἀπαριθμούμενος, xal τὴν 
ἀληθῆ μλ ἀποδειχνύων καὶ πιστούμενος, αυγχέει 
μᾶλλον τὸν λογισμὸν καὶ ἀπορεῖν παρασκευάζει, f, 
εἰς ἐπίστασιν ἄγει. Τὸν δὲ μέλλοντα ἐπὶ τὴν γνῶσιν 
ἰέναι τῶν ὄντων δεῖ μετὰ ἄποδείξεως ἕκαστον εὖ 
γνῶναι, ἀπὸ τῶν αἰσθητῶν ἀρξάμενον , καὶ ὁδῳ 
προϊόντα ἐπ᾿ αὐτὴν ἀνιέναι τὴν τῶν ὅλων ἀρχήν. 
Καὶ διὰ τοῦτο ἐν τῷ παρόντι συγγράµµατι ἑτέραν 
ἐτραπόμην [slc] τοῦτο ὁδὸν, καὶ πρότερον μὲν ix 
τῶν ἐσχάτων ἀρχόμενος , ἁποδείξω ἐν τῷ πρώτῳ 
λόγῳ περὶ τῆς γῆς, ὅτι τυγχάνει σφαιροειδἠς, καὶ 
ὅτι ἐν µέσῳ χεῖται τοῦ παντὸςε, xal ὅσων σταδίων 
ἐστὶν ἡ περίµετρος αὐτῆς, xal ὅσον xal olov µέρος 
αὐτῆς οἰκοῦμεν ol ἄνθρωποι, καὶ πῶς τὰ ἑπτὰ κλί« 














785 


SOLUTIONES QU/EDAM. 


186 


µατα διαµερέρισται, καὶ μέχρι τίνος οἰκοῦσιν ol À occidente, quo in septentrione ac in parte australi 


άνθρωποι, xal τί μὲν τὸ πέρας τῆς ἐν τῇ δύσει ol- 
Χήσεως, τί δὲ τὸ ἐν τῷ βοβῥᾷ, καὶ τί τὸ ἐν τῷ νότῳ: 
Ἐν δὲ τῷ δευτέρῳ περὶ ὕδατος, xal θαλάσσης, xal 
ἀξρος, xal πυρὸς, xai ἀστραπῶν, xal βροντῶν, xal 
κεραυνῶν, xal χομητῶν, xal ὑετῶν, καὶ χιόνων. xal 
χαλάζης, xai τῶν ὁμοίων. Ἐν δὲ τῷ τρἰτφ περὶ 
τῶν οὐρανίων σωμάτων xai φύσεως αὑτῶν, καὶ μµεγέ- 
θ2υς ἡλίου xal σελήνης, xal κινήσεως τῶν ἀστέρων. Ἐν 
δὲ τῷ τετάρτῳ περὶ ὕλης, εἶδους καὶ φύσεως καὶ ψυχῆς 
καὶ νοῦ. Ἐν δὲ τῷ πέµπτῳ περὶ τῆς πρώτης τῶν ὄν- 
των αἰτίας. 


α. Περὶ τοῦ εἶναι τὴν γην σφαιροειδῆ. 
Περὶ τοῦ σφαιροειδοῦς σχήματος τῆς γῆς πολλαὶ 


terra habitetur. In secundo capite de aqua, mari, 
aere, igne, fulguribus, tonitru, fulmine, cometis, 
pluvia, nive, grandine et similibus sermo erit. In 
terlio deinde circa corpora celestia eorumque na- 
turam, circa solis ac lune magnitudinem, astro- 
rumque motum disquiremus. In quarto, de mate- 
ria, de nature et anime mentisque forma tracta- 
bimus. Quintum denique de primordiali omnium 
causa rationem reddet. 


4. Terram rotundam esse. 


Plures sunt terre rotunditatis demonstrationes ; 


ἀποδείξεις εἶσί, μάλιστα δὲ, ὅτι ἐπιλάμπει ὁ ἥλιος B quarum gravissima est quod sol orientis partibus 


τοῖς τῆς ἀνατολῆς µέρεσι πρότερον τῶν ἐν τῇ δύσει, 
καὶ διὰ τοῦτο προλαμθάνει dil ἡ ἡμέρα παρά τε 
τοῖς Σίνοις, xal τῇ Περσίδι, xai τοῖς ἐχεῖσε ἔθνεσιν. 
"Ots γάρ ἐστι µεσηµθρία idv τοῖς Σίνοις, ἔστιν ἐν- 
ταῦθα πρωΐα , καὶ ὅτε iv Περαίδι ἐστὶν ὥρα τε- 
τάρτη, ἔστιν ἐνταῦθα πρώτη, xal ἀναλόγως τοῦς tT 
ἕω καὶ τῆς δύσεως διαστήματος. Bt δέ τις εἴποι καὶ 
πόθεν δῆλον ὅτι ἔστι τὸ τοιοῦτον, καὶ ὅτι ἐπὶ τοσοῦ- 
τον διαφέρουσιν αἱ ώραι, ὡς Év τινι μὲν τόπῳφ ἡμέραν 
εἶναι, dv ἑτέρῳ δὲ νύκτα, καὶ τὰς ὥρας προλαμ- 
θάνειν καὶ ὁστερεῖν, ἵστω, ὅτι φανερὸν τοῦτο Υέγο- 
νεν ix τῶν ἡλιακῶν καὶ σεληνιαχκῶν ἐκλείψεων. 
Ετηρήθη γὰρ, ὅτε γίνεται dj ἔκλειψις ἡλίου καθ’ 
ὥραν τετάρτην dv «vf Περσίδι, φαίνεται ἡμῖν ἐν» 


ταῦθα, ὡς ἐκεῖσε προλαμθανούσης τῆς ἡμέρας. Τὸ C 


αὐτὸ καὶ ἐπὶ τῶν ὡρῶν τῆς νυκτὸς ἐπὶ τῶν τῆς 
σελήνης ἐκλείψεων dj γὰρ χυρτότης τοῦ σφαιροε!- 
δοῦς σχήματος τῆς γῆς ἀντιφράττει τοῖς δυτικοῖς 
µέρεσιν, ἕως οὗ ὀψωθῇ καὶ ἐπὶ τούτων ὁ ἥλιος. El 
γὰρ μὴ ἡ γῆ σφαιροειδὴς, ἀλλ᾽ ἐπίπεδος xal ἕχτετα- 
µένη κατὰ µῆχος, ὅλη ἂν ὁμοῦ ἐφωτίζετο. Ὅτι δὲ 
χὐρτή ἐστιν ἡ ταύτης ἐπιφάνεια, δηλον ix τούτου" 
ὅτε γὰρ πλέομεν dv πελάγει βαλάσσης, πρῶτον ἡμῖν 
αἱ ἀκρώριιαι τῶν ὁρῶν φαίνονται’ προσεγγίσασι δὲ 
T Y φαίνεται καὶ τὰ κατώτερα" καὶ πλοῖον ἀπὸ 
γῆς ἵἱδόντε μµηκόθεν ἐν πελάχει, πρῶτον τὰ Ἱστία 
ὁρῶμεν, τῶν λοιπῶν τοῦ πλοίου μερῶν ἀφανῶν ἡμῖν 
τωγχανόντων" πλησιαζόντων δὲ, καὶ τὰ χκάτωθεν 
µέρη ὑπ ὄψιν γίνεται ὅπεσ οὐκ ἂν συνέθαινεν, εἰ 
μὴ χυρτὸν ἦν τὸ σχῆμα τοῦ ὕδατος, τῇ Υῇ καὶ 
aótà συσφαιρούμενυν. El γὰρ μὴ Tv τοιοῦτον τὸ 
σχημα τῆς qnc, Πάντες ἂν ol ἁστέρες ἐφαίνοντο" 
νῦν δὲ διὰ τὸ πρὸς βοῤῥᾶν εἶναι τὴν ἡμετέραν οἴκη- 
ctv τοὺς μὲν ἁστέρας τοῦ βορείου πόλου ὀρῶμεν, 
τοὺς δὲ ἐν νότῳ οὐχ ὁρῶμεν. Ἰδοὺ γὰρ ὁ Κάνωθδος, 
μέγιστος ὧν ἀστὴρ, ἐν μὲν vj Αἰγύπτῳ φαίνεται, 
οὗ µόνον οὗτος, ἀλλὰ xal οἱ λοιποὶ νοτιώτεροι ἀστέ- 
psc st δὲ ἐν τῷ µέσῳ Tw, ἀλλ᾽ ἔβῥεπε πρὸς τὴν 
ἀνατολὴν, ἀνίσχοντος, ἂν τοῦ ἡλίου, βραχύτεραι 
ἐγένοντο αἱ τῶν φωτιζοµένων σκιαὶ, πόῤῥωθεν δὲ 
μείζονες ἀλλὰ μὴν καὶ τὰ ἀνατέλλοντα πάντα 
μείζονα ἐφαίνετο ἐν τῇ ἀνατολῇ, ὡς πλησίον αὐτῆς 
ἡμῶν ὄντων' δυόµενα δὲ ἑλάττονα. εἰ δὲ πρὸς τὴν 


lucet prius quam occidentis ; quare etiam apud 
Sinenses et Persas et finitimarum regionum homi- 
nes maturius lucescit. Quando enim apud Sinas 
meridies est, hic tempus est matutinum, et dum 
in Persia quarta hora est, hic prima, et Bic secun- 
dum orientis atque occidentis distantiam. Quod si 
quis quesierit unde appareat hoo ita esse, et, cur 
tanta 8it horarum differentia,ita ut hoc in loco dies 
sit, in illo nox, horeque nuno precipites nunc 
tardiores sint, scito, e solis et luna eclipsibus hoo 
patefleri.Compertum habent ejusmodi rerum periti 
quod solis eclipsis quarta in Perside hora,apud nos 
prima evenit ; quod idem quoad horas nocturnas in 
lune eclipsi accidit. Figure etenim terra spheerice 
curvitas regionibus occidenlalibus seopponit,donec 
sol quoque eo usque evehatur. Si enim terra non 
rotunda, sed plana et longa esset, tota simul illu- 
Siraretur. Curvam quoque eam esse id testatur 
quod si in mari navigamus, montium primo cacu- 
mina 89 exhibent; ubi aulem ad terram appropin- 
quamus, partes inferiores sensim apparent. Sic 
etiam quando navim in mari de terra aspicimus, 
vela primo cernimus dum cetere navigii partes 
oculorum aciem fugiunt. Quando autem appropin- 
quat navis,cetere quoque partes sub oculos veniunt. 
Quod non eveniret, si non esset curva unde superfi- 
cies formam sphere una cum terra habens. Nisi ea 
esset terre forma, omnia astra simul apparerent. 
Nunc autem cumad septentrionem incolamus,astra 
quidem septentrionalie poli aspicimus. Ecce enim 


D Canopus, austrum maximum, in /Egypto apparet, 


nec tantum illud,sed et castera que magis ad me- 
ridiem Bunt, astra. Si vero in medio esset sita, 
Bed ad orientem vergeret, emergente sole, brevio- 
res fierent eorum qua iliuminantur umbre, eorum 
&autem qu& proculsunt, majores. Imo et orientia 
omnia astra majora in oriente apparerent, quippe 
cum eis propiores essemus; occidentia autem 
minora. Si vero ad occidentem vergeret nostra 
regio, contraria omnino contingerent ; si vero ad 
septentrionem inclinaretur, ad hanc partem exten- 
derentur rerum quse luce perfunduntur umbrae, et 
siad meridiem, similiter. Nunc autem, cum sol 


T81 


occidit, ad orientem. 


νοντο del al τῶν φωτιζομένων σκιαὶ, καὶ, εἰ πρὸς µεσηµθρίαν, ὁμοίως. 


MICHAELIS PSELLI 


oritur, ad occidentem vergunt umbre, cum autem À δύσιν ἔῥῥεπε, 


188 
τὰ τούτων ἑναντία ἐγένετο, καὶ εἴ 4t 
ἔχλινε, πρὸς τοῦτο ἂν τὸ µέρος ἀπετεί» 
Νῦν δὲ, ἀνατόλλοντος τοῦ ἡλίου, ἐπὶ 


πρὸς βοῤῥᾶν 


δύσιν ἀποχλίνουσιν αἱ σχιαὶ, δυοµένου δὲ, πρὸς ἀνατολήν. 


2, De terre magnitudine. 


De terre magnitudine multe fuerunt opiniones ; 
doouerunt vero deinceps omnes universum ejus 
ambitum esse &tadiorum (250,000) ducenties οἱ 
quinquagies mille ; illud autem per geometricam 
methodum demonstraverunt. Nonnulli autem de- 
mensi sunt in terra tantum spatium, quantum 
intra celestem gradum comprehenditur, et hoc in 
360; postea coelestium graduum sumerum hocspa- 
tio multiplicantes, eum terre quem diximus ambi- 
tum invenerunt. Nostra vero regio in parte aepten- 
trionali sita est ; proptereaque borealis polus 
semper visibilis est ; regioque illa quam ultimam 
novimus versus orientem est urbs quedam Sinen- 
sium nomine Sera. Ultra quam, ut inquiunt, lacu- 
ne sunt et calami, neque inde ultra ad orientem 
iri potest ; Sinenses vero illi maxime orientales 
partes íncolunt.Sunt autem omnes doctrina Greci, 
nisi quod justissimi sunt. Ad occidentem vero habi- 
tabilis terra ultra Hispaniam flnit ad occidentalem 
Oceanum in quem influit nostrum ipsum mare. 
Distant mille milliaribus a terra insule qus Fortu- 
nate dicuntur,que prius habitate et ob aeris tem- 
periem et suam fertilitatem quesite, nunc jam 
non culte sunt. Versus septentrionalem partem 
habitabilis terra Thule insula finitur; que enim 
ulteriora sunt ob ventos ron habitantur. Ad meri- 
diem autem incolunt homines usque ad tmwquino- 
ctialem circulum ; sed hujusce regionis incole 
gunt barbare gentes,quorum cutis nigro colore est. 
Qui vero habitant sub aquinoctialem circulum,no- 
cles habent diebus semper equales. Quam partem 
igitur vocamus Orientem, non est oriens, sed occi- 
dens. δὲ que plurimis videntur orientales urbes 
esse,quales Iberis et Medis,ipsesuntoccidentales, 
quia gunt in parte terre occidentali. Initium au- 
tem orientalium partium est ultra ipsam Persidem. 
Terra vero a priscis philosophis in septem climata 
divisa est hoc modo. Animadvertentes enim illi 
omnes locos qui sunt magis ad septentrionem siti, 
maximum diem majorem habere quam loci versus 
meridiem siti,et ab equinoctio in partesulteriores, 
negleoto semihore augmento, has regiones eo spa- 
tioab equinoctio distantes primum, clima appel- 
laverunt, ei Μθγυθθ nomen imponentes. Est porro 
Meroe urbs JEthiopica. In hoc autem climate maxi- 
ma diesest tredecim horarum. Deinde animad- 
vertentés ubi maxima dies sesquitredecim hora- 
rum esset, hujus regionis dies secundum clima 
appellaverunt, eique nomen Syenes dederunt. 
Porro Syene est urbs media inter /Ethiopiam et 
JEgyptum. Idem autem fecerunt de tertio climate, 
quod e nomine inferioris Egypti dicitur, quodque 
maximam diem quatuordecim horarum habet. Ao 
similiter de quarto a Rhodo nominatum, quodque 


C 


D 


β’. Περὶ τοῦ μεγέθους τῆς γῆς. 

Περὶ δὲ τοῦ μεγέθους τῆς γῆς πολλαὶ γέγονασι 
δόξαι, ἀπεφήναντο δὲ ὕστερον πάντες, ὡς σταδίων 
µυριάδων ἑἐστὶν εἴκοαι xai πίντα ἡ ὅλη περίµετροε 
αὐτῆς, ἀποδείξαντες δὲ τὸ τοιοῦτον διὰ μεθόδων γεω- 
μετρικῶν. Τινὲς δὲ τοσοῦτον µετρήσαντες διάστηµα 
ἐν τῇ Υᾷ, ὥστε παραλλάττεσθαι μίαν μοῖραν ἐν τῷ 
oüpavip, xal τοῦτο ἀπὶ *L, ἤτοι τὴν τῶν μοιρῶν τοῦ 
οὐρανού ποσότητα πολυπλασιάσαντες, εὖρον τὴν 
περίµετρον τῆς γῆς τοσαύτην. ὡς εἴπομεν. Ἡ δὲ 
ἡμετέρα οἴχησις ἑἐστὶν ἐν τῷ βορείῳ μέρει, καὶ διὰ 
τοῦτο ὁ piv βόρειος πόλος ἐστὶν ἀτιφανής' καὶ d, 
ἐγνωσμένη οἴχησις dv τῇ Υῇ κατὰ τὴν ἀνατολὴν μὲν 
τελευτᾷ dv πόλει «wl. τῶν Σίνων λεγομένῃ Σήρᾳ. 
Τὸ γοῦν ἐπέχεινα ταύτης, ὡς Ἱστοροῦσιν, τἆέλματα 
ttov. καὶ χάλαμοι, xoi δίοδος ἀπ᾿ αὐτῆς ἀνατολιχω- 
τέρα οὐκ ἔστιν, οἱ δὲ Σῖνοι οὗτοι τὰ ἀνατολικώτερα 
µέρη τοῦ χόσµου οἰχκοῦσιν' civi δὶ πάντες “Ἓλλη- 
νες τὸ δόγµα, πλὴν mávo δικαιότατοι. Κατὰ δὲ τὴν 
δύσιν τελευτᾷ 4 οἴκησις ἐπέχεινα τῆς Ἱσπανίας 
πρὸς τῷ δυτικῷ ὠκεανῷ, εἰς ὃν εμδάλλει αὕτη ἡ 
καθ ἡμᾶς θάλασσα. ᾿Απέχουσι δὲ ὅσον χιλίων µι- 
λίων διάστηµα ἀπὸ τῆς γῆς al λεγόµεναι τῶν Maxá- 
pov νῆσοι, αἵτινες πρὶν οἰκούμεναι οὖσαι καὶ ἐπί- 
φθονοι διᾶ τε τὴν εὐχρασίαν τοῦ ἀέρος xai τὴο πολ» 
λὴν εὐφορίαν, νῦν ἀοἰκητοί εἶσι. Κατὰ δὲ τὸ ἁρ- 
xtipov µέρος περαιοῦται Ἡ οἶκησις ἐν θύλη τῇ νήσῳ' 
τὰ γὰρ περαιτέρω ταύτης ἀοίχητα διὰ τὴν ψῦξιν. 
Κατὰ δὲ τὴν µεσημµθρίαν οἰκθῦσιν ἄνθρωποι ἄχρις 
αὐτοῦ τοῦ ἰσημερινοῦ κύκλου ἀλλ) εἰσὶν ol ἐχεῖσε 
οἰκοῦντες βάρθαρα ἕἔθνη καὶ µέλανα τὴν χροιάν. 
Ὅσοι δὲ οἰκοῦσιν ὑπὸ τὸν ἴσημερινὸν χύκλον, ἀεὶ 
τὰς νύχτας ἔχουσιν ἴσας ταῖς ἡμίραις. Ἡ οὖν λεγο- 
µένη παρ) ἡμῶν ἀνατολὴ οὐκ ἔστιν ἀνατολὴ, εἰ μὴ 
δύσις' ἀλλὰ καὶ αὐταὶ αἱ δοχοῦσαι τοῖς πολλοῖς 
ἀνατολιχώτεραι πόλεις, οἴαι αἱ τῆς Ἰθηρίας καὶ τῆς 
Μηδίας, καὶ αὗται δυτικαὶ ὑπάρχουσι διὰ τὸ ἐν τῷ 
δυτικῷ μέρει τῆς οἰκουμένης εἶναι. Ἡ δὲ ἀρχὴ τῶν 
ἀνατολικωτέρων μερῶν καὶ αὐτῆς τῆς Περσίας ἐστὶν 
ἐπέχεινα. Διαμεμέρισται δὶ ἡ οἰκουμένη ὑπὸ τῶν 
πάλαι σοφῶν εἷς τὰ ἑπτὰ κλίματα τοιούτῳ τρόπφ. 
ὙἸδόντες γὰρ οὗτοι, ὡς ὅσαι χῶραί εἰσι βορειότεραι, 
ἔχουσι τὴν μµεγίστην ἡμέραν µτίζονα τῶν νοτιωτὲ- 
ρων, καὶ ἀπὸ ἴση μερινοῦ ἐπὶ τὰ ἔνθεν µέρη, ἑάσαν- 
τες αὔξησιν ἡμιωρίου, ἐκάλεσαν τὰς τοσαύτην 
ἀπόστασιν ἀπεχούσας τοῦ ἰσημερινοῦ πρῶτον λίμα, 
ὀνομάσσντες αὐτὸ διὰ Μερόης. Ὑπάρχει δὲ ἡ Μερόη 
πόλις Αἰθιοπική” ἔστι δὲ dv τῷ τοιούτῳ χκλίµατι ἡ 
μεγίστη ἡμέρα ὡρῶν tw. Εἶτα πάλιν ἱδόντες, ἔνθα 
εστὶν ἡ μεγίστη ἡμέρα ὥρων c 5, ὠνόμασαν τὰς 
ἐκεῖθεν ἡμέρας κλίμα β’, καὶ ἐκάλεσαν τοῦτο διὰ 
Συήνης. 'H δὲ Συήνη desi πόλις dv μεταιχμίῳφ τῆς 
Αἰθιοπικῆς καὶ Αἱγυπτιακῆς χώρας . Τὸ αὐτὸ δὲ 
ἐποίησαν καὶ ἐπὶ τοῦ τρίτου κλίματος, τὸ διὰ τῆς 
κάτω χώρας Αἰγύπτου λεγόμενου, τὴν µεγίστην ἔχον 














189 


SOLUTIONES8 QU/EDAM. 


790: 


ἡμέραν ὡρῶν ιδ καὶ ἐπὶ τοῦ τετάρτου ὁμοίως, À maximam diem sesquiquatordecim horarum ha- 


τὸ διὰ Ῥόδου ὀνομαζόμενον, τὴν µμεγίστην 
ἔχον ἡμέραν ὡρῶν ($0: καὶ ἐπὶ τοῦ πέµπτου, iv 
ᾧ οἰκούμενοι, ὡσαύτως , iv d ἡ μεγίστη ἡμέρα 
ὡρῶν ἐστι τε’, Ὠνόμασαν τὸ ἕκτον χλίµα τὸ διὰ 
µέσου Πόντου, dv d ἡ μεγίστη ἡμέρα ὡρῶν ub. 
Τὸ δὲ ἔθδομον τὸ διὰ τοῦ Βορυσθένους, ἐν ᾧ ἡ µε- 
γίστη ἡμέρα ὡρῶν ἐστι ις, Εἰσ) δὲ iv τῷ Βορείῳ 
µέρει τόποι οἰκούμενοι ἐπέκεινα τῶν ἑπτὰ κλιµά- 
των, ἐν οἷς μείζων dori. τῶν δηλωθεισῶν ὡρῶν 1 
μεγίστη ἡμέρα. Αὐτίκα γοῦν ἐν τῇ θ2ύλῃ. διὰ τὸ 
τὸν θερινὸν χύχλον ὅλως ὑπὶρ γῆν εἶναι, iv τῷ 
θέρει ἐπὶ ἡμέρας µί ὅ ἥλιος αὐτοῖς ἄδυτος ὑπάρχει" 
ἐν δὲ τῷ χειμῶνι OU ἡμερῶν μ’ τὸν ἤφλιον οὐχ 
ὁρῶσι, διὰ τὸ τὸν ὅλον τὸν χειμερινὸν κύχλον ὑπὸ 
γην εἶναι xal ἀφανῆ . Ἡ δὲ διαίρεσις τῶν ἑπτὰ 
χλιμάτων χατὰ μὲν μΏῆκός ἔστιν ἀπὸ ἀνατολῆς ἄχρι 
δύσιως, χατὰ δὲ πλάτος ἀπὸ τοῦ ἰσημερινοῦ ἄχρι 
των βορείων μερῶν, ὧν εἴπομεν' "Eat: δὲ τὸ μὲν uzj- 
xoq τῆς οἰχουμένης διάστηµα ὡρῶν :Q* ὅτε γὰρ ὁ 
ἥλιος ἀνατέλλει iv. Σήρα τῇ πόλει, δύνει ἐν ταῖς Μα- 
xépov νήσοις' Τὸ δὲ πλάτος ἀπὸ τοῦ ἰσήμερινοῦ ἄχρι 
τῆς νήσου θούλης, ὡς ἑαιπλάσιον γίνεσθαι τὸ uris 
τοῦ πλάτους" Bi γελοῖοι, ὅσοι κυχκλοτερῇ τὴν οἶκου- 


μάνην καταγράφουσιν. 


Υ. Βερὶ τῶν μεταξὺ τῆς γῆς xal τοῦ οὐρανοῦ στοι- 
χείων καὶ τῶν περι ταῦτα παθῶν. 

'H fj τὴν µέσην τοῦ παντὸς χώραν λαχοῦσα εὖ- 
θὺς τὸ ὕδωρ ἔχει ὑπὲρ αὐτῆς. ἔστι δὲ ὁ τόπος αὑτοῦ 
6 ὠχεανὸς, πάντων τῶν ὑδάτων χκαταβῥεόντων εἷς 
αὐτόν. Elei δὲ µέγισται θάλασσαι, πρώτη μὲν ἡ 
Ἐροθρᾶ, ὡς μέχρι τῆς Ἰνδικῆς διήκουσα γῆς, τῆς 
τε χώρας τῶν Σίνων καὶ ἄχρι τῆς Περσίδος. Δευτέρα 
δὲ αὕτη ὁ καθ ἡμᾶς εἰσθάλλουσα πρὸς τοῖς τῆς 
Ἱαπανίας µέρεσιν εἲς τὸν δυτικὸν ὠχεανόν. Τρίτη 
δὲ ἡ λεγομένη Μεγάλη διὰ τὸ μὴ ἔχειν νήσους, εἶσ- 
θάλλουσα διὰ τοῦ στενοῦ εἷς τὴν καθ’ ἡμᾶς θάλασ- 
σαν. Al δὲ λοιπαὶ λίµναι μᾶλλόν εἶσιν, Ἡ θάλασσαι, 
᾽Αλυκὸν δὲ ἐστι τὸ τῆς θαλάσσης ὕδωρ διὰ τοιαύτην 
αἰτίαν' ἐπεὶ γὰρ ὁ ἥλιος ἀεὶ ἀνιμᾶται τὸ λεπτοµε- 
ρὲς αὐτῆς ὑγρὸν, χαταλείπεται τὸ παχὺ, καὶ ἔχει 
τοιαύτην γεῦσιν, χαβάκερ ὁρῶμεν ἐπὶ τῶν ἡμετέρων 
αχωµάτων πινοµένου γὰρ παρ᾽ ἡμῶν τοῦ ὕδατος, xal 
τῆς φύσεως χρωμµένης πρὸς τὴν σύστασιν ἡμῶν τῇ 
λοπτομερεστέρᾳ αὐτοῦ ὑγρότητι, τὸ παχύτερον γί- 


bet: atque slc quoque de quinto, in quo etiam 
homines habitaut, et in quo maxima dies est quin- 
decim horarum. Nominaverunt sextum olima a 
Ponto medio, in quo maxima dies est sesquiquin- 
decim horarum. Septimum elima quod est per Bo- 
rysthenem, in quo dies maxima decem et sex 
horis constat. In parte autem septentrionali sunt 
habitabiles loci ultra septem illa climata, in qui- 
bus maxima dies major est quam dies predicti. 
In Thule igitur, cum estivus circulus omnino su- 
pra terram.sit, per estatem diebus quinquaginta 
80l non occidit ; per hiemem vero diebus quaira- 
ginta solem non vident, cum totus bhiemalis cir- 
culus subter terram sit neo appareat. Distributio 
autem septem climatum est secundum longitudi- 
nem ab oriente usque ad occidentem, secundum 
Jatitudinem vero &b equinootio usque ad partes 
Beptentrionales, de quibus supra. Secundum ]on- 
gitudinem porro differentia inter extremas partes 
duodecim horis constat. Quando enim sol in urbe 
Sera oritur, in Beatorum insulis ocoidit. Latitudo 
vero &b equinoctio ad insulam Thulem vadit, ita 
ut longitudo latitudine triplo major eit. Unde ridi- 
culi sunt, qni rotundam terram habitabilem des- 
cribunt. 

3. De elemenlis qua sunt inter terram et celum, et 

de passionibus qua ad ea altinent. 

Terra qu: mediam universi regionem sortita est 
super se aquam statim habet. Aque autem locus 
est oceanus, in quem influunt aque omnes. Ma- 
xima vero maria sunt primum quidem Erythreum, 
quod usque ad Indicam terram et Sinensium re- 
gionem et Persidem extenditur. Secundum autem 
illud est quod nostra in regione versus Hispaniam 
in occidentalem oceanum incidit. Tertium est quod 
dicitur Magnum eo quod nullam insulam haebeat, 
quodque per fretum in nostrum mare irruit. Ce- 
tera vero magis lacus sunt quam maria. Salsa au- 
tem est aqua maris ob sequentem causam. Cum 
enim sol perpetuo elevet humorem qui in eo sub- 
tilissimus est, crassior relinquitur, el eum sapo- 
rem habet quem in nostris corporibus experimur. 
Cum enim aquam bibimus, subtiliore hujus hu- 
more natura utitur &d nostri corporis substan- 
tiam, crassior vero fit urina que et ipsa gustanti 


wstat οὗρον, καὶ ἔστι xal αὐτὸ τῇ γεύσει àÀuxóv. [) salsa est. Et id divine Providentim opus esse 


Ka! τοῦτο τῆς θείας ἔργον προνοίας. El μὴ γὰρ Tv 
ἀἁλυκὸν «à θαλάσσιον ὕδωρ, σῆψιν ἂν ἐδέξατο μὴ 
ῥέον, καὶ δυσωδία τούτου ἐξεπέμπετο ἀναιρετικὴ 
τῶν ζώων. Ἔστι δὲ τὸ ὅλον ὕδωρ τῷ ὄγχῳ τῆς γῆς 
μεῖζον' έἴπερ Ἱσοπαλη xai ἰἱσοτάλαντα δεῖ εἶναι τὰ 
σεοιχεῖα. 

δ΄. Περὶ ἄέρος, καὶ πυρὸς, xal νεφῶν, καὶ ὑετῶν, καὶ 

ἀστραπῶν, καὶ βροντῶν. 

Της δὲ γῆς ἄνωθεν καὶ τοῦ ὕδατός ἑἔστιν ὁ áp, 
πρὸς τὴν τῶν ζώων σὀστασιν ἀναγκαιότατος. Τούτου 
δὰ ἄνωθεν τὸ πῦρ. 0ὐχ olov τὸ χρώμενον map! ἡμῶν. 
Ῥοῦτο γὰρ παχὺ καὶ καυστικὸν, καὶ τοῦ στοιχειώδους 


animadvertitur. Nisi enim salsa esset aqua maris, 
putrefieret, quippe que non fluat, et ex ea emitte- 
retur odor pestilens qui animalia destrueret. Mole 
autem universa aqua est terreeamplitudine major; 
oportet enim ut elementa viribus paria et pondere 
equalia sint. ' 


4. De aere, igne, nubibus fulguribus et tonitri- 
us. 


Bupra terram et aquam est aer, ad animantium 
constitutionem maxime necessarius. Supra aerem 
vero ignis, non ei quo utimur similis. Hio enim 
oragsus et vim habens urendi et ignem elementa- 


191 ' MICHAELIS PSEL!.I 192 


rium ita exceditut crystallus aque humorem. Ille A πυρὸς otov. ὑπερθολὴ, καθάπερ ὁ κρώσταλλος ὅπερ- 


autem subtilis et temperato calore preditus, neque 
urente, illius simili qui nobis est ingenitus. Nubes 
vero efformantur ex terra et mari, vaporibus sur- 
sum solis ardore sublatis, in altis regionibus ha- 
rum frigoris causa densatis et in aquam conversis. 
Addubitant vero nonnulli quomodo frigide sint 
he partes superiores, quamvis soli proximiores 
sint. Oporteret enim ut propter solis vicinitatem 
sint calidae. Et dicimus solem ipsum per se non 
esse calidissimum, ut quidam opinantur ; sed is ca- 
lor quem hic sentimus, per ejus radiorum ad ter- 
ram reflexionem producitur. Et hoc manifestum est 
ex maximorum montium verticibus, Soli enim 
viciniores, frigidiores sunt quam regio inferior. 
Pluvia vero maximam offert similitudinem cum eo 
vapore qui ex aquis in lebetibus calefactis efficitur. 
Si quis enim eos operculo claudat, ascendit vapor 
ad corpus operiens, in eoque densatur, fit aqua et 
rursum in lebetem defluit. Nix autem non est aqua 
congelata, sed ex nube humida oritur que ante- 
quam prorsus in aquam vertatur, congelatur et 
decidit, et idcirco fungosam et tenuem composi- 
tionem habet. Grando vero formatur cum aqua 
congelatur, priusquam in terram deciderit. Si enim 
procul a terra flat congelatio, decidit sphericam 
speciem pr&bens, solutis magni intervalli ratione 
ejus ^xtremitatibus ; si autem prope terram conge- 
letur, decidit diversas habens figuras et varias ex- 
tremitates. In aere hiec omnia flunt, nubes, pluvia, 
nix, grando. Similia autem illis forinantur prope 
terram ; nubi quidem similis nebula, pluvia ros, 
nivi pruina, grandini vero glacies. Fulgura autem 
et tonitrua nubibus inter se pulsantibus noa effi- 
ciuntur, sed quando ventuscaliduseas oircumdans, 
dum ipse densantur et refrigerantur, peroppositio- 
nem inflammstur. Altero enim superante, alterum 
aufugit. Etsi enim sursum ignis fertur, tamen fri- 
gore quod sursum est coactus et nubium densitate 
ad inferiora tendit. Si autem parvus et levis sit ca- 
lor, solum fulgur et tonitru efficit ; si autem mul- 
tus et ardens, tulmen. Porro fulgur precedit toni- 
tru, quamvis producantur simul, ob sequentem 
causam. Visus, qui sensuum primus est, protinus 
videt quod visibile est; auditus autem post tem- 
pus quod audibile est percipit. Proptereaque prius 


60) ψυχρότητος ὕδατος' ἐκεῖνο δὲ λεπτομερὲς, καὶ 
εὔχρατον τὴν θερμότητα ἔγον, xal οὐ καυστικὸν, 
καθάπερ καὶ τὸ iv ὑμῖν ἔμφυτον θερµόν. Τὰ δὲ 
νέφη συνίστανται ἀπὸ τῆς γῆς καὶ θαλάσσης, ἀτμῶν 
ἀναγομένων ὑπὸ τῆς τοῦ ἡλίου θερµότητος, xal ἐν 
τῷ ἄνω τόπῳ πυχνουµένων διὰ τὴν ἐχεῖσε ψυχρό- 
τητα, καὶ εἲς ὕδωρ ἀλλοιουμένων. Ἐπαποροῦσι δὲ 
τινες, πῶς εἶσι ψυχρὰ τὰ ἄνω µέρη, μᾶλλον τῷ ἡλίψ 
προσεγγίζοντα" ἔδει γὰρ ταῦτα θερμὰ εἶναι διὰ τὴν 
πρὸς τὸν ἥλιον ἐγγύτητα Καὶ φαµεν, ὅτι à fivc 
αὐτὸς xa0' ἑαυτὸν οὗ θερµότατός ἐστιν, ὥς τινες 
ὑπολαμθάνουσιν, ἀλλ᾽ d θερµότης ἐνταῦθα ἐμφαί[νε- 
ται διὰ τὴν τῶν ἀκτίνων αὐτοῦ πρὸς τὴν γην ávt- 
ανάχλασιν' καὶ τοῦτο δῆλον ix τῶν ἀκρωρειῶν τῶν 
μεγίστων ὁρῶν' ῥἐγγύτεραι γὰρ οὖσαι πρὸς τὸν 
ἥλιον, ψυχρότεραι τῶν κάτωβθἐν slot μερῶν. Μάλιστα 
δὲ ἔοικε τὸ τῶν ὑετῶν τῷ γινομένῳ πάθει ἐπὶ τῶν 
θερµαινοµένων ὑδάτων ἐν τοῖς λέθησιν εἰ γὰρ 
ἐπίπωμα θήσει τις τούτοις, ἀνέρχεται ὁ ἀτμὸς ἐπὶ 
τὸ καλύπτον σῶμα, καὶ συνίσταται, xal Ὑίνεται 
ὕδωρ, καὶ αὖθις καταῤῥεῖ ἐπὶ τὸν λέθητα. Ἡ δὲ 
χιὼν οὐχ ὕδωρ ieri πεπηγὸς, ἀλλὰ [γίνεται] νέφους 
καθύγρου, πρὶν τέχειον tl; ὕδωρ μεταθληθῆναι, 
πηγνυµένου καὶ κατερχοµένου. Καὶ διὰ τοῦτο χαύνη 
ἐστὶ τὴν σύστασιν xal dpxid. Ἡ δὲ χάλαζα Ὑίνε- 
ται, ὅτε ὁ ὑετὸς, πρὶν ἐπὶ τὴν γῆν κατέλθοι, xal 
vay. Καὶ εἰ uiv πόῤῥῶθεν τῆς γῆς d πῆξις γὲνη- 
ται, κατέρχεται τὸ σχῆμα σφαιροειδὴς, διὰ πολλοῦ 
τοῦ διαστήµατος τοῦ ἐν τῷ µέσῳ ἀναλυομένων τῶν 
ταύσης ἐξοχῶν' εἰ δὲ πλησίον παγῇ τῆς γῆς, xat- 


C έρχεται ἑτεροσχημάτιστος, xal διαφόρους ἔχουσα τὰς 


ἑξοχάς. Καὶ ἐν μὲν τῷ ἀέρι γίνονται ταῦτα, νέφος, 
ῥετὸς, χιὼν, χάλαζα ὅμοια δὲ τούτοις γίνεται καὶ 
πρὸς τῇ Υῇ, τῷ μὲν νέφει ἀνάλογον [5) ὀμίχλη, τῷ 
δὲ ὑετῷ ἡ δρόσος, τῇ δὲ χιόνι ἡ πάχνη, τῇ δὲ χαλάζη 
6 κρύσταλλος. Ai δὲ ἀστραπαὶ καὶ αἱ βρονταὶ οὐκ 
ἀποτελοῦνται συγκρουοµένων ἀλλήλοις τῶν νεφῶν, 
ἆλλ᾽ ὅτε τούτοις θερμὸν πνεῦμα περισχεθὶν, τῶν 
νεφῶν συμπιλουμένων καὶ ψυχομένων, διὰ τὴν ἑναν- 
τίωσιν ἐκπυριαθῇ. µἘπικρατοῦντος Ὑὰρ τοῦ ἕναν- 
τίου, τὸ ἐναντίον ἐχφεύχει εἰ γὰρ καὶ ἐπὶ τα dvo 
ἔστιν ἡ τοῦ πυρὸς φορὰ, ἀλλ᾽ οὖν βιαζόμενον ὑπὸ 
τῆς vo ψύξεως xai τῆς τῶν νεφῶν πυχνότητος, 
ἐκτινάσσεται ἐπὶ τὰ κάτωθεν ' καὶ εἰ μὲν ὀλίγον 
ἐστὶ καὶ ἅπιον [τὸ] θερμὸν, ποιεῖ µόνην τὴν ἀστρα- 


videmus fulgur, deinde vero tonitru audimus. ῃ πὴν ὁμοῦ xai βροντήν, εἰ δὲ πολὺ καὶ θερµότατον, 


Visu autem auditum praestari vel ex eo patet quod 
in remigatione remos aquam pulsantes videmus, 
et postea sonitum ex pulsatione emissum audi- 
mus. 


γίνεται xspaovóc. Προηγεῖται δὲ ἡ ἀστραπὴ τῆς 
βροντῆς, ἅμα ταύτῃ γενομένη, διὰ τοιαύτην αἰτίαν. 
'H ὄψις, πρώτη τῶν αἰσθήσεων οὖσα, ἀχρόνως ὁρᾷ 
τὸ ὁρατὸν, dj δὲ ἀχοὴ διὰ Ὑχρόνου αἰσθάνεται του 


ἀκοῦστοῦ" xai διὰ τοῦτο πρῶτον ὁρῶμεν τὸ τῆς ἀστραπῆς φῶς, εἶτα ἀκούομεν τῆς βροντῆς, "Ότι δὲ προηγεῖται 
ἡ ὄψις τῆς ἀχοῇς, δήλον xal ἐκ τοῦ ὁρᾷν ἡμᾶς ἐν ταῖς χωπηλασίαις τὰς xu mac τὸ ὕδωρ τυπτούσας, καὶ μετὰ 


τοῦτο ἀχούομεν τοῦ δούπου τοῦ ἐκ αὐτῶν. 
9. De (Ε/Γ motibus. 

Ne simus cause que terre motus effloit, ignari, 
sciendum est ex terra calefacta emitti vapores et 
exhalationes. Vapor autem est humidus medius- 
que inter aquam et terram, exhalatio vero est ca- 


e'. Περὶ σεισμῶν. 

Ἵνα δὲ μὴ ἀμύητοι ὤμεν τῆς τῶν σεισμῶν αἰτίας, 
ἱστέον, ὅτι ἐκ τῆς γῆς θερµαινοµένης ἀναπέμπεται 
ἀτμὸς καὶ ἀναθυμίασις. Ἔστι δὲ ὁ μὶν ἀτμὸς ὑγρὸς 
καὶ µέσος ὕδατος καὶ ἀέρος. ἡ δὲ ἀναθομίασις 








193 


SOLUTIONES QU/EDAM. 


794 


Ospu), xal ξηρὰ, καὶ ὀξυκίνητος, ἐξ ἧς δὲ καὶ κι- A lida et sioca et valde mobilis, qua movetur aer 


νεῖται ὁ ἀὴρ καὶ ἀποτελοῦνται οἱ ἄνεμοι. "Ότε οὖν 
αὗτη ἡ ἀναθυμίασις τῇῃ ΥΠ ἐναποχκλεισθῇῃ καὶ ἀνω- 
φερὴς οὖσα ζητῃ ὠσανεὶ δίοδον ἐξελθεῖν, κινεῖ 
πᾶσαν τὴν παρακειµένην γῆν, κελεύσει θείᾳ καὶ 
οἰκονομίᾳ. Μηδεὶς δὲ ζξενιζέσθω, πῶς ἡ τοιαύτη 
ἀναθυμίασις, λεπτὴ οὖσα, τὴν Tv» χινεῖ, παχυµε- 
ῥεστέραν οὖσαν * ὶδοῦ γὰρ οἱ cqo3pol ἄνεμοι, xal- 
τοιγχε ἄνω τὴν δίοδον ἔχοντες, λένδρα τε ἐχριζοῦσι 
καὶ οἰκίας πολλάκις καταθάλλουσι. Μάλιστα δὲ 
ἔοικε τὸ τοιοῦτον πᾶθος τῆς γῆς τῷ σπασμῷ ' ὥσπερ 
γὰρ διὰ τούτου κινεῖται τὸ σῶμα, οὕτω xal, βιαζο- 
μᾶνης ἐξελθεῖν τῆς ἀναθυμιάσεως, ἡ ΥΠ. Νηνεμίας 
δὲ οὔσης ol πλεῖστοι xal μέγιστοι γίνονται τῶν 
σεισμῶν, xal μετὰ τοὺς σεισμοὺς ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ 
Tie. ἄνεμος σφοδρὸς, διαῤῥηγνυμένης τῆς γῆς ὑπὸ 
τῆς βιαίας τοῦ πνεύματος κινήσεως * καὶ νυκτὸς ὡς 
ἐπὶ τὸ πλεῖστον Ὑίνεται, 3 ἡμέρας, διὰ τὸ ἐν τῇ 
νυχτὶ ψύχεσθαι xal πυκνοῦσθαί τὴν τῆς γῆς ἐπιφά- 
νειαν, xai χκλείεσθαι ἕνδον τὴν ἀναθυμίασιν. Ἡρο- 
ηγοῦνται δὲ τῶν σεισμῶν ῥαγδαῖοι ὑετοὶ, xai μετὰ 
τοῦτο αὐχμοί, Εἰσὶ δὲ μερικοὶ καὶ οὐκ ἐπὶ πάσης 
τῆς γῆς. "AmaE γὰρ πᾶσα ἡ γῇ ἐκινήθη ἐπὶ τοῦ 
σωτηρίου πάθους τοῦ Κυρίου ἡμῶν, αὐτοῦ τοῦ 
κέντρου σεισθέντος τῆς γῆς. Οὐκ iv πάσῃ δὲ χώρᾳ 
1 ίνονται σεισμοὶ, ἀλλ) ἐν αἷς copo?) xal σηραγγώδης 
ἐστῖν ἡ γῇῆ ^ καὶ ἐν τινὶ μὲν αυνεχῶς, lv τινὶ [δὲ] 
σπανίως * χαὶ ἔαρος καὶ φθινοπώρου μᾶλλον, ἤ χει. 
μῶνος καὶ θέρους. ᾽Αλλ᾽ el καὶ φύσει τινὶ ἑνεργεῖται 
ταῦτα, ἀλλὰ Θεοῦ νεύσει καὶ προμηθείᾳ. Ὥσπερ 
Υὰρ οὔτε ὁ er, οὔτε yi, οὔτε κρύσταλλος, οὔτε 


χεραυνὸς κχατέρχεται, μὴ ὄντος νέφους, ἀλλὰ διὰ C 


μέσου τούτου τὸ ἐν τούτοις θεῖον πρόσταγμα τελεῖ- 

ται, ὡς ἀρχῖθεν ὁ Δημιουργὸς εὐδόχησεν, οὕτως οὐδὲ 

ὁ σεισμὸς ἄνευ αἴτίας φυσικῆς καὶ θείας βουλήσεως. 
ς’. Περὶ χομητῶν ἁστέρων. 

Οἱ 8& χομῆται Ἠίνονται, ἀναθυμιάσεως ὑγρᾶς ἆνα- 
Ὑθείσης εἲς τὸ ὑπέχκαυμα, κἀχεῖσε περιπλακείσης 
μέρει τινὶ τοῦ ἐχεῖσε πυρὸς, καὶ οἱονεὶ τροφῆς xal 
Όλης τούτῳ Ὑχρηματισᾶσης. Γίνεται δὲ τοῦτο τὸ τοῦ 
Χομήτου σχῆμα τοιοῦτον, olov τύχτ τὸ ἀναθυμιώμε- 
voy ἐσχηματισμένον. Eloi δὲ σχεδὸν ol πλείους φα- 
νέντες τέρας πονηρόν. 


C. Περὶ ἀνέμων. 


Διπλῆς οὔσης, ὡς ἔφαμεν, τῆς ἀναθυμιάσεως, xal 
τῆς μὲν ὑγρᾶς, τῆς δὲ ξηρᾶς, ἐκ μὲν τῆς ὑγρᾶς 1- 
νονται τὰ νέφη καὶ τὸ ὕδωρ, ἐκ δὲ τῆς ξηρὰς οἱ ἄνε- 
μοι. Εἰσὶ δὲ τὸν ἀριθμὸν ιβ’. Ἐκ μὲν γὰρ τῆς ἴσιμε- 
ρινᾶς ἀνατολῆς πνεῖ ὁ ἀφηλιώτης' ἑξεναντίας δὲ 
τούτου ἐστὶν ὁ Ζέφυρος iv τῇ δύσει ^. ἀπὸ δὲ τῆς ϐὲε- 
ρινῆς ἀνατηλῆς 6 Kawxlac: ἐξεναντίας δὲ τούτου ἐστὶν ὁ 
Ἰάπυξ * ἀπὸ δὲ τῆς χειμερινῆς, ὁ Εὔρος οὗ ἐναντίος ὁ 
Αίψ’ ἀπὸ δὲ µεσηµθρίας ὁ Νότος ' ἀπὸ δὲ Βοῤᾶ ὁ ἆπαρ- 
πίας ' μέσος δε τοῦ Νότου καὶ τοῦ Βὔρου ἐστὶν Εὐρόνο - 
τος * καὶ µέσος Καϊχίου xal ἀπαρκτίου ὁ Βοῤῥᾶς * καὶ 
μέσος Νότου καὶ Λιθὸς ὁ Λιθόνοτος * καὶ µέσος ἆπαρ- 
πτίου καὶ ᾿]άπυγος 6 θρασκίας. 


et perficiuntur venti. Quando igitur exhalationes 
illa terra coneluduntur, et sureum late exitum 
quarunt, terram omnem circumjacentem commo- 
vent, Deo sic administrante et mandante. Nemo 
autem miretur quod ille exhalationes, cum Jeves 
Sint, terram densiorem moveant. Nonne enim et 
vehementes venti, etsi viam supra terram habeant, 
arbores eradicant, domosque sepius dejiciunt. 
Quod autem terra tunc patitur convulsioni simile 
est. Quemadmodum enim convulsione movetur 
corpus, ita et terra quando exire exhalatio cogi-. 
tur. Maximi autem terre motus fiunt cum aer 
tranquillus est, et post terre motus plerumque flat 
ventus vehemens, terra violenta spiritus commo- 
tione diffracta. Et nocte fiunt crebrius quam die, 
quia nocte terre superficies magis frigescit et den- 
satur, exhalationesque intus concluduntur. Terre 
autem molus impetuosse pluvie precedunt et 
deinde ex calore siccitas. Sunt vero particulares, 
(terre motus) neque per universam terram fiunt. 
Se,nel enim universa terra mota est, Passionis 
Salvatoris Domini nostri tempore, ipso terre cen- 
tro agitato. Neque fiunt in omni regione, sed in 
bis solummodo in quibus terra est spongiosa et 
rimosa ; et in quibusdam ccntinuo, in aliis raro, 
et vere atque autumno potius quam hiemeac estate. 
Etsi quadam nature lege hec efficiantur, sed etiam 
Dei voluntate et providentia. Quemadmodum enim 
neque pluvia neque nix, neque glacies, neque 
fulmen absque nubibus decidunt, sed mediantibus 
illis divinum consilium perficitur, ut ab initio 
Creatori visum est, ita neque accidit terre mo- 
tus sine causa physica et divina voluntate. 


6. De cometis. 


Cometa flunt ex vaporibus in fuliginosam mate- 
riam mutatis; qui hujus materie parti cuidam 
implicati eidem alimentum et materiam prebent. 
Est autem comete forma pro vaporum quantitate. 
Sunt autem plerique, cum apparent, funestum 
prodigium. 


7. De ventis. 
Duplex est, ut diximus, exhalatio,altera quidem 


D humida, altera autem gicea. Ex humida fiunt imber 


et aqua, e sicca vero venti. Sunt autem numero 
duodecim. Ex equinoctiali oriente spirat subsola- 
nus. Ex opposito autem est zephyrus in occidente. 
Ex wstivo oriente spirat Cecias; ex contrario 
autem lapyx; ex hiberno oriente Eurus, cui op- 
positus est Africus. A meridie Notus; a septen- 
trione ventus septentrionalis. Medius autem inter 
Notum et Eurum est Euronotus; medius vero inter 
Ceciam et septentrionalem ventum est Boreas ; et 
medius inter Notum οἱ Africum est Africonotus ; 
et medius inter ventum septentrionalem et lapyga 
est Thrascias. 


798 MICHAELIS PSELLI 796 


8. De iride. 

Irig propriam substantiam non habet, sed est 
representatio quaedam. Cum enim nubes parvas 
quasdam rimas babet, et soli adversatur, re- 
Bectitur ad solem visus noster, et videtur aliquid 
circuli foramen in nube esse. Aristoteles autem 
per geometricam methodum demonstral ne circu- 
lum quidem fleri neo majus semicirculo foramen 
es8e. 

9. De area. 

Area cirea lunam et solem, aliquando etiam circa 
stellarum splendidissimas formatur. Id ex visus 
reflexione oritur qui undique similiter circa solem 
et lunam reflectitur; ut per geometricam formam 
ostenditur. 

10. De celi forma. 

Colum sphericum est, et hoc patet ex eo quod 
&sira nen errantia iisdem locis surgenlia et occi- 
dentia videntur, et borealis polus immotus apud 
nos semper aspicitur,dum contra australis perpetuo 
tegatur; quod non ita esset si coelum sphericam 
formam non affectaret. Ornnis enim sphera, cum 
movetur, tria puncta immobilia habet, centrum et 
duos polos. Hec porro forma plura capit quam 
ete quie eumdem ao illa ambitum habent, et aliis 
formis perfectior est. 


11. De mundo. 

Nonnulli philosophi opinati sunt inflnitos esse 
mundos et in singulis terram esse nostre similem, 
et in iis vivere homines et animalia. Sed nesciere 
divine potentie non esse actionem suam dividere 
et in multa distribuere,sed contra eam colligere et 
coadunare. 

12. Num sit mundus animatus et. Providentia gu- 

bernatus. 

Greci quidem spheras colestes animatas esse 
epinati sant, addentes stellas esse quoque anima- 
tas. Si enim corpora terrestria non sunt anime 
expertia, quanto magis colestia. Nos vero dicimus 
eorum motum esse physicum,neque vitalem.Vide- 
mus enim corpus quo magis organis instructum est, 
eo majorem vite activitatem habere.Nostrum igitur 
corpus organis pluribus instructum est quam ce- 
terorum animantium corpus, quemadmodum et 
ea melius instruuntur quam plante. Quod autem 
est sphericum,omnino simplex est et vita carens, 
ut quatuor elementa. 


13. Num sil mundus incorruptibilis. 


Aristoteles quidem opinatnr mundum esse ab 
eterno neque finem habiturum; Plato autem illum 
natum esse credit, sed eternum fore. Nos vero di- 
cimus mundum, cum sit corpus, et omne corpus 
finitam vim habeat, finitam vim et ipsum habere, 
quod ex sequentibus paiet. Intra viginti quatuor 
horas volvitur, ut in confesso est. Si igitur ma- 
jorem vim baberet, paucioribus horis moveretur; 
Μα ut, quemadmodum magnitudine, sio et vi ter- 
minetur. ' 


1. Περὶ ἴριδος. 

Ἡ λεγοµένη tpi ἱδίαν ὑπόστασιν οὐκ ἔχει, ἀλλ᾽ 
ἔμφασίς τίς ἐστι " τοῦ γὰρ νέφους µικράς τινας ῥανί- 
δας ἔχοντος, καὶ ἐξεναντίας κειµένου τῷ ἡλίῳ, &v- 
τανακλᾶται ἡ ἡμετέρα ὄψις πρὸς τὸν fiov, καὶ δο- 
κεῖ τι κύκλου τμῆμα iv τῷ νέφει εἶναι. Ὁ δὲ 'Api- 
στοτέλης δείχνυσι διὰ γεωμετρικῶν μεθόδων, ὅτι 
οὔτε χύχλος γίνεται. οὔττ μεῖζον ἡμιχυκλίου τμῆμα. 


θ’, Περὶ ἅλω. 

Ἡ δὲ ἅλως περὶ τὴν σελήνην καὶ τὸν ἥλιον, 
ἐνίοτε καὶ περὶ τὰ λαμπρὰ τῶν ἄστρων συνίσταται. 
Γίνεται δὲ ἀπὸ ἀντανακλάσεως τῖς ὄψεως, πάντο- 
ev ὁμοίως ἀνακλωμένης περὶ τὸν ἥλιον fj viv σελή- 
νην, ὡς διὰ γεωμετρικοῦ σχήματος δείκνυται. 

v, Περὶ σχήματος οὐρανοῦ. 

Ὁ οὐρανὸς σφαιροειδὴς, καὶ τοῦτο δῆλον Ex τε 
τοὺς ἁστέρας τοὺς ἀπλανεῖς ὁρᾶσθαι ἀπὸ τῶν αὖ- 
τῶν τόπων ἀνατέλλοντας xal δύνοντσς, xai τὸν βό- 
Ρειον πό)ον ἀκίνητον ὀρᾶσθαι ἀεὶ παρ’ ἡμῶν, τὸ, δὲ 
νότιον κρύπτεσθχι * ὅπερ obx ἂν συνέθαινεν, εἰ μὴ 
σφαιροειδὴς jv οὗρανός. Πᾶσα γὰρ αφαῖρα xtvou- 
µένη τρία ἔχει σημεῖα ἀχίνητα, τό τε χέντρον wal 
τοὺς δύο πόλους. Ἔστι δὲ γαὶ τὸ σχΆμα τοῦτο τῶν 
ἱσοπεριμέτρων αὐτῷ σχημάτων πολυχωρητότερον, 
xai τῶν ἄλλων σχη μ ἄτων τελε:ότερον. 


ια. Περὶ κόσμου. 

Τιγὲς τῶν Φιλοσόφων ἑδόξασαν ἀπείρους εἶναι 
κόσμους, καὶ iv ἑκάστῳ γῆν ὁμοίαν ταύτῃ, xal dv- 
θρώποος καὶ ζῶα. ᾿Ἠγνόησαν δὲ οὗτοι, ὅτι οὐκ ἔστι 
θείας δυνάµεως τὸ διαιρεῖν τὴν ποίησιν καὶ εἷς πολ- 
λὰ κατατέμνειν, ἀλλὰ συνείρειν καὶ ἑνίζειν. 


ιβ’. Bt ἔμψυχος ὁ χόσµος xal προνοίᾳ διοικοό- 
μενος. 

Οἱ μὲν Ἕλληνες τὰς σφαίρας τοῦ οὐρανοῦ ἐμφύ- 
χους ἑδόξασαν, πρὸς δὲ καὶ τοὺς ἀστέρας λέγοντες * 
εἶτα ἐνταῦθα γεώδη σώματα οὐχ ἠμοίρησε, πόσῳ γε 
μᾶλλον τὰ οὐράνια. Ἡμεῖς [δὲ] λέγομεν, ὡς ἡ κίνη- 
σις τούτων φυσική ἐστι καὶ οὐ ψυχική. ἹΟρῶμεν 
γὰρ, ὡς ὅσῳ ἀργανικώτερόν ἐστι τὶ αῶμα, τοσούτῳ 
δέχεται καὶ τὰς ἑκεργείας τῆς φυχῆς πλείονας. Τὸ 
γοῦν ἡμέτερόν σῶμα ὀργανικώτερόν ἐστι τῶν σωµά- 
των τῶν λοιπῶν ζώων, ὥσπερ ἐκεῖνα τῶν φυτῶν * 
τὸ δὲ σφαιροειδὲς πάντη ἁπλοῦν, ὥστε καὶ ἄψυχον, 
ofa τὰ τέσσαρα στοιχεῖα. 


ΙΥ. El ἄφθαρτος ὁ κόσμος" 


Ὁ μὲν Αριστοτέλης κόσμον δοξάζει ἀγέννητόν τε 
καὶ ἄφθαρτον * ὁ δὲ Ἠλάτων γεννητὸν μὲν, ἄφθαρ- 
τον δὲ. Ἡμεῖς δὲ λέγ,μεν, ὡς, ἐπεὶ σῶμά ἐστι, πᾶν 
δὲ αῶμα πεπερασμένην ἔχει τὴν δύναμιν, ἐκ εῶνδε 
δῆλον ' ἀπακαθίσταται ὁμολογουμένως διὰ τῆς κινή- 
σεως ἐν ὥραις εἴκοαι τέασαρσιν ' i γοῦν εἶχε δύνα- 
piv πλείονα, ἐν ἐλαχιστοτέρῳ (üv] ἐκινείο χρννφ * 
ὥστε, κάθαπερ πεπέρασται κατὰ τὸ μέγεθος, οὕτω 


καὶ κατὰ τὴν δύναμιν. 


ο m 








191 
εδ’. El τρέφεται ὁ odpavéc. 

Ἐδόξασάν τινες, τρέφεσθαι τὸν ἥλιον καὶ τοὺς 
ἁστέρας ἀπὸ τῶν ἀνερχομένων ἀτμένων ἀπὺ τῆς γῆς, 
χαὶ ὡς διὰ τοῦτο τὴν λόξωσιν ποιεῖται ὁ ἦλιος, διὰ 
τὸ ἀπὸ τῶν ἀτμῶν φἑρεσθαι. Τοῦτο δὲ ψεῦδος πρό- 
δηλον, μήδ᾽ ἀνασχευῆς δεόµενον. Μόνα γοῦν τρέφε- 
ται τὰ ἔμψυχα σώματα" τὰ δὲ στοιχεῖα µεταθάλλει 
εἲς ἄλληλα, τὰ δὲ οὐράνια σώματα µόνην τὴν τοπι- 
xiv ποιεῖται χἰνησιν, τῶν δὲ λοιπῶν ὄντα κινήσεων 
ἀνεπίδεκτα. . 

με’. Περὶ τάξεως κόσμου. 

To τοῦ xóopou µεσότατόν ἐστιν ἡ γη, καὶ λέγε- 
ται χάτω ἄνω δὲ ταύτης τὸ ὕδωρ iati, καὶ τούτου 
ἄνωθεν ὁ ἀλρ, τοῦ δὲ ἀέρος τὸ πῦρ' τοῦ δὲ πυρὸς 
ἄνωθεν ἡ σελήνη τῆς δὲ σελήνης ? τοῦ 'Epqo? 
σφαῖρα” ταύτης δὲ d της ᾿Αφροδίτης, καὶ ταύτης d, 
τοῦ ἁλίου' εἶτα ἡ τοῦ "Apte sita 4 τοῦ Διός 
καὶ ὑπὲρ ταύτην dj τοῦ Κρόνου. ὑπὲρ Κρόνον ἡ 
τῶν ἁἀπλανῶν ἄστρων σφαῖρα καὶ ὑπὲρ ταύτην d 
ἄναστρος σφαῖρα, ἡ τὰς λοιπὰς πάσας χινοῦσα ἀπ 
ἀνατολῆς slc δύσιν͵, 

ις’. Περὶ τῆς τοῦ κόσμου ἐγχλίσεως, 

lH τοῦ χόσµου ἔγκλισις οὐ κατ’ αὐτὸν τὸν χόσμον 
ἀστὶν, ἀλλὰ πρὸς ἡμᾶς, διὰ τὸ μὴ τὴν ἡμετέραν οἵ- 
πησιν εἶναι ὑπὸ τὸν ἰσημερινὸν, ἀλλὰ πρὸς τῷ βορείφ 
μέρει’ xal διὰ τοῦτο ὑπερήρτηται πρὸς ἡμᾶς ὁ βό- 
Ρειος πόλος, χρύπτεται δὲ ὁ νότιος, xal ἡ τοῦ οὐ- 
ρανοῦ Χίνησις οὐ φάίνεται ὀρθὴ, ἀλλ) ἐγκεκλιμένη 
πρὸς vótov, 


ιζ, Hep! τοῦ, εἴ ἐστι χενὸν ἐκτὸς τοῦ χόσµου. 


"Ott μὲν χενὸν οὐκ ἔστιν dv. τῷ κόσµῳ, ἱχκανῶς 
δάδεικται ᾿Αριστοτέλει ἓν τῇ Φυσικῇ ἀχροάσει' ἐδεί- 
χθη δὲ παρ᾽ αὐτοῦ, ὡς οὐδὲν ἐκτὸς τοῦ κόσμου ἑστὶ 
x&vóv. Ὀρίζονται δὲ τὸ κενὸν ol τοῦτο δοξάζοντες 
τόπον ἑστερημένον σώματος, δυνάµενον δέξασθαι 
σῶμα. Et γοῦν ὀπὲρ τὸν οὐρᾶνόν ἐστι χενὸν, µάτην 
παρήχθη παρὰ τοῦ Δημιουργο, µηδέποτε bv 
αὐτῷ σώματος vtvouívou: οὐδὲν δὲ ὁ θεὸς, οὗτε à 
φύσις, οὔτε qpóvipoc ἀνὴρ µάτην τι ποιοῦσιν' 
ἀποφαίνεται γοῦν, ὡς οὔτε πλῆρες, οὔτε χενὸν, οὔτε 
τάπης τις ἔξω τοῦ οὐρανοῦ τυγχάνε, ἀλλ᾽ ὁ νοητὸς 
κόσμος. 


un. Τίνα δεξιὰ τοῦ κόσμου, καὶ xiva ἀριστερά. 


Δεξιὰ λέγονται µέρη τοῦ χόσµου τὰ ἀνατολικὰ 
µάρη τοῦ οὐρανοῦ, ἀριστερὰ δὲ τὰ νότια. Λέγονται 
δὲ δεξιὰ τὰ ἀνατολικὰ µέρη, ὡς ἐκεῖθεν ἀρχομένης 
τῆς κινήσφως. Ὥσπερ γὰρ ἐπὶ τῶν ζώων ἀπὸ τῶν 
δοξιῶν μερῶν ἄρχεται dj Χίνησις τὸν γὰρ ἀἁριστε- 
ρὸν πρῶτον ἐπὶ τῆς γῆς ἐρείδοντες, τὸν δεξιὸν µετα- 
πινοῦμεν' οὕτως ὑπύθεντο xai οἱ παλαιοὶ τὴν ἀρχὴν 
τῆς πρὸς ἡμᾶς κινήσεως iv τοῖς διξιοῖς µέρεσι, 
Τούτου δὲ ὑποτεβέντος, γίνονται τὰ μὲν ἄνω µέρη 
τοῦ χόσµου bv vip. νοτίῳ πόλῳ, τῷ ἡμῖν ἀφανεῖ, τὰ δὲ 
πάτω ἓν «p βορείῳ, τῷ ἀτὶ ἡμῖν φα/ερῷ' ὡς ἂν «t 
vox sw« ὄφθρωώπον κακλυµένην τὴν μὲν πεφαλὴν ἔχου- 


SOLUTIONES QUZEDAM. 
Α 


D 


C 


D 


T98 


14. Nwn mundus aut(ratur. 


Nonnulli opinati sunt nutrici golem et astra ex 
iis que e terra ascendunt, ct ideo per obliquum 
ire solem, quia exhalationibus fertur. Quod esse 
falsum patet, neque demonstratione opus est. Sola 
igitur nutriuntur animata corpora ; elementa vero 
alia in alia transeunt; colestia aulem corpora 
localem motum habent solummodo, aliorumque 
motuum prorsus sunt incapacia. 


15. De ordine mundi. 


Terra est que medium mundi tenet, etsi dicatur 
infra ; supra terram vero oet aqua et supra aquam 
eer, supra aerem vero ignis. Supra ignem est luna. 
Supra lunam est Mercurii aphera. Supra illam eet 
Veneris stella, supra quam est sol. Deinde Martis 
sella, et deinde Jovis, et supra eam Saturni stella. 
Supra Saturnum immobilium stellarum est spbe- 
ra. Supra quam aphera est sine astris, que omaes 
alias movet ab oriente in occidentem. 


16. De inclinatione mundi. 


Mundi inolinatio non ad ipsum mundum pertinet, 
Bed ad nos, eo quod nostra sedes non sub equi- 
noctio est, sed in parte septentrionali. Et ideo 
quoad nos attollitur borealis polus, australis vero 
tegitur, et coeli motus non rectus apparet, sed ad 
meridiem inclinatus. 


17. Querilur num sit quoddam vacuum spatium exira 
mundum. 

Non esse in mundo vacuum satis demonstratum 
est apud Aristotelem in Physicis questionibus (re- 
citationibus). Demonstratum autem ab eo est nibil 
extra mundum vacuum esse. Vacuum autem defi- 
niunt qui illud esse opinantur locum oorpore 
privatum, qued corpus aceipere potest. Si igitur 
supra mundum vacuum sit, frusira a Creatore 
productum esset, nullis corpcribus in ipso effeetis : 
nihil vero Deus, neque natura, neque vir prudens 
in vanum efficit. Patetigitur neque plenum, neque 
vacuum, neque ullum omnino locum extra colum 
exsistere, sed gpiritualem mundum esse. 


18. Quod sit mundi dextrum, el quod sinistrum. 


Dextre mundi partes dicuntur partes coli orien- 
teles, sinistre» vero meridienales. Dextre orienta- 
les dicuntur, tanquam si inde motus inciperet. 
Quemadmodum enim epud animalia a dextris 
motus incipit (sinistram enim partem in terra 
figentes dextram movemus) ila et supponebant 
veteres motus quoad nos initium ín dextris parti- 
bus esse. Quo supposito, superiores mundi partes 
sunt in polo auatroli, qui semper nobis invisibilis 
est, inferiores vero in boreali, qui semper nobis 
apparet: perinde ac si cogites hominem caput ad 
awstralem polem inolinantem, pedes vero ad hoeea- 





799 


MICHAELIS PSELLI 


800 


lem. Mundi igitur dextra fertur ab oriente ad Ατα πρὸς τῷ νοτίῳ Πόλὶ, τοὺς δὲ πόδας πρὸς τῷ βο- 


occidentem. 


19. Quaenam sit mundi essentia. 

Aristoteles quidem quintum corpus 6886 coelum 
dicit, et diversum a quatuor elementis: quod ex 
ejus motu demonstrat. Quorum motus dissimiles 
sunt, eorum quoque dissimiles sunt nature. Dif- 
ferunt autem elementorum motus α motibus coeli, 
cum illa ,recía moveantur, celum vero in orbem 
agatur ; ita ul sit ccelum alia ac illa natura. Con- 
tra quam demonstrationem assurgens Philoponus: 
Eheu ! inquit, Aristoteles, si que motibus differunt, 
naturis quoque differunt, dicendum ea qua moti- 
bus sunt similia, similia quoque esso naturis. Et 
quidem videmus terram infra moveri et aquam 
similiter ; eadem igitur ambarum natura est. Et aer 
et ignissursum feruntur; diversatamen suntnatura: 
Plato autem ex quatuor elementis colum effici 
docuit. Proclus, cum illo consentiens, dicit ipsum 
e flore eleinentorum componi, et in colo ess 
ignem et cetera, non ut sunt hio in terris, sed 
modo coelesti, ut in terra iznis modo terrestri est: 
Prevaluerunt autem demonstrationes eorum qu' 
opinati sunt celum ex elementorum flore conflei, 
et presertim ex igne et aere, contra eorum demon- 
Birationes qui illud esse quintum corpus asse- 
runt. 


20. De circulis in celo excogitatis. | 
In collo quod sphericum est tres excogitantur 
diversi circuli, equinoctialis, meridianus, horizon. 
JEquinoctialis ille est qui dividit caelum ab oriente 
ad occidentem 5 meridianus ille est qui ccelum in 
duas partes dividit a septentrione ad meridiem ; 
horizon autem ille est qui dividit dimidiatam que 
super terram est sphaeram ab ea que est subter 
terram. Excogitantur quoque secundum «»estivum. 
et hibernum solstitium duo circuli qui solis obli- 
quitatem determinant, super illos vero duo circuli, 
aroticus et antarcticus. Suppositi autem sunt ii ut 
separetur zona temperata ab ea que propter frigus 
est inhabitabilis. 


21. De astrorum natura. 
Astrorum natura est ignea et aeria, nature 
tamen ignes magis particeps quam aeri. Co- 
lestes quidem sphere magis aerie nature quam 


C 


psl* ἔσται οὖν ἡ δεξιὰἁ αὐτοῦ φεροµένη ἀπ᾿ ἀνατολῆς 
ὣς ἐπὶ δύσιν. 
ιθ’. Τίς ἡ τοῦ οὐρανοῦ οὐσία. 

'O μὲν ᾿Αριστοτέλης πέµπτον σῶμα φησὶ τὸν οὐ- 
ρανὸν xal ἕτερον τῶν τεσσάρων στοιχείων’ ἀάποδει- 
πνύων τοῦτο ἐκ τῆς κινήσεως οὕτως.:. "Qv. αἱ κινήσεις 
διάφοροι διάφοροι καὶ al φύσεις. Διαφέρουσι δὲ αἱ 
τῶν στοιχείων χινήσεις πρὸς τὴν τοῦ οὖραν οῦ χίνη- 
σιν, τῶν μὲν κατ εὐθεῖαν κινουμένων, τῶν δὲ οὖρα- 
νοῦ κύκλῳ * ὥστε τούτων ἑστὶν ἑτερόφυλος. Πρὸς 
ταύτην τὴν ἀπόδειξιν ἐνιστάμενος ὁ Φιλόπονος, Ἰοὺ, 
φησὶν, à ᾿Αριστότελες. εἰ Qv αἱ κινήσεις διάφοροι, διά- 
φοροι xai αἱ φύσεις, λοιπὸν, ὧν κινήσεις αἱ αὗταὶ, 
καὶ φύσεις αἱ αὗταί. Καὶ μὴν ὁρῶμεν τὴν τῆς γῆς 
κ.νησιν ἐπὶ τὰ χάτω, καὶ τοῦ ὕδατος ὁμοίως ὥστε 
µία φύσις ἀμφοῖ,. Καὶ ὁ dip xai τὸ πὺῦρ ἀνωφε- 
ρῇ μὲν, ἕτερα δὲ τὴν φύσιν εἶσίν. Ὁ δὲ Πλα - 
των ἐκ τῶν τεσσάρων στοιχείων συγκεῖσθαι τὸ οὐρά- 
vto» σῶμα ἀπεφήνατο. 'O δὲ Πρόχλος, τούτῳ συνη- 
γορῶν, φτσὶν, ix τοῦ ἄνθους αὐτὸν συγχεῖσθαι τῶν 
στοιχείων, καϊ ὅτι ἔστιν ἐν τῷ οὐρανῷ mop τε καὶ τὰ 
λοιπὰ, οὐχ old εἶσιν ἐνταῦθα, ἀλλ᾽ οὐρανίως, ὥσπερ 
ἐν τῇ Υ τὸ πῦρ γηΐνως. Ὑπερίσχυσαν δὲ αἱ àmo- 
δείξεις τῶν δοξαζόντων τον οὐρανὸν ἐκ τοῦ ἄνθους 
τῶν στοιχείων [συγχεῖσθαι], x«l μάλιστα τοῦ πυρὸς 
καὶ τοῦ ἀξρος, τῶν δοξασάντων αὐτὸν πέμπτον 
σώμα. 

x'. Περὶ τῶν ἐν τῷ οὐρανῷ νουµένων χύχλων. 

Ἐν τῷ οὐρανῷ, σφαιροειδεῖ ὄντι, κύκλοι νοοῦνται 
διάφοροι τρεῖς, ὁ ἰσημερινὸς, 6. μεσημθρινὸς, ὁ ὁρί- 
ζων. Ἔστι δὲ ὁ ἰσημερινὸς 6 δίχα διαιρων τὸν οὗ- 
ῥανὸν ἀπὸ ἀνατολῆς ἄχρι δύσεως' μεσημθρινὸς δὲ ὁ 
δίχα διαιρῶν τοῦτον ἀπὸ τοῦ ἄρχτου μέχρι νότου: 
ὁρίζων δὲ à διαιρῶν τὸ ὑπὲρ γῆν ἡμισφαίριον ἀπὸ 
τοῦ ὑπὸ γῆν. Νοοῦνται δὲ xaxd τε τὴν θερινὴν τρο- 
Tijv καὶ τὴν χειμερινὴν δύο κύκλοι ὀρίζοντες τὴν 
τοῦ ἡλίου λόξωσιν’ ὑπὲρ δὲ τούτους ἕτερυι δύο κύ- 
Χλοι, ὃ τε ἀρχτικὸς xal à ἀνταρκτικός. Ὑπετέθησαν 
δὲ οὗτοι διὰ τὸ ὀρίζειν τὴν εὔκρατον οἴκησιν ἀπὸ τῆς 
διὰ ψῦχος ἀοιχήτου. 


κα. Περὶ οὐσίας τῶν ἀστέρων. 
Ἡ τῶν ἁστέρων οὐσία πυρώδης τίς ἐστι καὶ ds- 
ρώδης, πλεῖον µετέχουσα πυρώδους φύσεως fj ἀερώ- 
δους. Ai piv γὰρ οὐράνιαι σφαῖραι πλείονα μετὲ- 


ignes participes sunt, astra vero e contrario,utSta- D χουσι τῆς ἀερώδους φύσεως T| τῆς πυρώδους, ol δὲ 


giritee videtur. Veteres agitabant quenam digniores 
essent, celestes spehre ut leviores, an que in iis 
sunt astra ut splendidiora. Quod dubium solvit. 
Aristoteles in suo De colo opere dicens: (5i) quod 
fertur melius est eo quod fert, quia posterius prio- 
ris causa factum est ; spheera autem ferunt astra, 
ipse vero feruntur, et ideo ea magis digna sunt. 


22. De aslrorum formis. 
Astrorum porro forme spherrice sunt : tali enim 
forma Deus universales figuras ornavit, quatuor 


ἀστέρες ἀνάπαλίν slow, ὡς τῷ Σταχειρίτῃ δοχεῖ. Ot 
δὲ παλαιοὶ ἀμφέθαλλον, ὡς ποῖά εἶσι τιμιώτερα, at 
οὐράνιχι σφαῖραι, ὡς λεπτότεραι, fj οἱ dv αὐταῖς 
ἀστόρες, ὡς λαμπρότεροι. Ταύτην δὲ τὴν ἀμφιθολίαν 
ἀπελύσατο ὁ Αριστοτέλης ἐν τῇ Περὶ οὐρανοῦ πρα- 
γματείᾳ λέγων El τὸ φερόμενον κρεῖττον tou φὲ- 
ροντος, ὡς τούτου ἕνεχα γενομένου' φίρουσι δὲ αἱ 
σφαῖραι τοὺς ἁστέρας, οἱ δὲ φέρονται’ ὡς οὗτοι τι- 
μιώτεροι. 
χβ’. Περι σχημάτων ἁστέρων. 

Τὰ δὲ σχήματα τῶν ἁστέρων εἰσὶ σφαιροειδῆ" τῷ 

τοιούτῳ γὰρ σχήµατι ὁ θεὸς τὰ ὁλιχώτερα τῶν σχη»- 





801 


SOLUTIONES QU/EDAM. 


803 


µάτων ἐἑκόσμησεν , τὰ τέσσαρα στοιχεῖα xal αὐτὸν A elementa et ipsum celum et quecumque in eo con 


τὸν οὐρανὸν, καὶ τὰ iv αὐτῷ πάντα" τελειότερον 
γὰρ τὸ τοιοῦτον σχῆμα τῶν λοιπῶν σχημάτων πᾶντα 
Υὰρ τὰ πολυγώνια σχήματα διαιρούµενα ἕτερόν τι 
ἀποτελεῖ σχῆμα, ὁ δὲ κύκλος διαιρούµενος οὐχ ἔτε- 
póv τι ἀποτελεῖί, ἅμα δὲ xal ἁπλούστατός ἐστιν, 
ὡς ὑπὸ μιᾶς γραμμῆς περιεχόµενος, xal διὰ τοῦτο 
τῷ ἑνὶ ἐμφερής. Σχηματίζονται δὲ οἳ πλανῆται πρὸς 
ἀλλήλους πέντε σχήµασι, συνόδῳ, ἐξαγώνῳ, τετρα- 
9v, τριγώνφῳ καὶ διαµέτρῳ, Too γὰρ ζωδιακοῦ 
κύκλου slo ιβ τµήµατα δ,ῃρηµένου, ὅτε τύχῃ, ὁ μὲν 
ei; ἀστὴρ ἀρχή τινος τμήματος, δὲ ἕτερος ἐν τῇ ἀρχῇ 
τοῦ ἀπ᾿ αὐτοῦ τρίτου, ἐξαγωνίζειν αὐτὸν λέγεται’ sl 
δὲ ἐν τῇ ἀρχῇ τοῦ ἀπ᾿ αὐτοῦ τετάρτου, τετραγωνίζειν’ 
sl δὲ ἂν τῇ ἀρχῃ τοῦ ἀπ᾿ αὐτοῦ πέµπτου, τριγωνί- 
ζειν sl δὲ ἐν τῇ ἀρχῇ τοῦ ἀπ᾿ αὐτοῦ ἑθδόμου, δια- 
μετρεῖν st δὲ ἐν τῇ αὐτῇ µοίρᾳ ὥσι, συνοδεύειν’ τὸ δὲ 
αὐτὸ xal ἐπὶ τῶν λοιπῶν μερῶν, Ταῦτα δὲ τὰ σχήµατα 
ἀπὸ τῶν μουσικῶν εἱληπται λόγων, ὡς Πτολεμαῖος iv 
τῇ τετραθἰθλῳ δείχνυσιν. 
κΥ.. Περὶ τῆς τῶν ἁστέρων φοράς. 

Ἡ φορὰ τῶν ἁστέρων ἑστὶν ἀπὸ δύσεως ἐπὶ ἆνα- 
τολήν. ᾽Αλλ᾽ dj μὲν τῶν ἑπτὰ πλανητῶν ταχεῖα. 
Αποχαθίσταται γὰρ 3; μὲν σελήνη διὰ ἡμερῶν κη’ 
"poca ὁ δὲ Ἑρμῆς διὰ μηνῶν τξε καὶ τέταρτον 
ἡμέρας pide ὁ δὲ "Αρης διὰ δύο ἥμισυ iov ὁ 
δὲ Ζεὺς δι’ ἑτῶν ιβ’ ὁ δὲ Κρόνος δι’ ἑτῶν τριάχοντα. 
Οἱ δὶ ἁπλανεῖς, dv τῇ ἀνωτάτω ὄντες, σφαίρᾳ, κι- 
νοῦνται τὴν μίαν μοῖραν κατὰ μὲν τοὺς παλαιοὺς 
δι’ ἔτων ἑκατὸν, κατὰ δὲ τοὺς νεωτέρους δι’ ἔτων Ec. 
Καὶ τὸ παραδοξότατον, ὅτι οὗ περὶ τὸν τοῦ παρόν- 
τος πόλου ποιοῦνται τὴν κχίνησιν, ἀλλὰ χατὰ τὴν τοῦ 
ἡλίου λοξὴν πορείαν. Εξ οὗ δῆλον, ὡς ὁ θεὸς τὸν 
ἅλιον dv τῷ οὐρανῷ ὡς ἀρχηγοῦ τέθειχε, τάξει. Ὁ 
μὲν οὖν ᾿Αριστοτέλης τὸ αὐτοὺς κινεῖσθαι καθ) tau- 
τοὺς τοὺς ἁστέρας οὐ προσδέχεται, πτοούµενος, μή 
πητε ἀναιρεθῶσιν αὐτῷ αἱ περὶ τοῦ πέμπτου σώμα- 
τος ὑποθέσεις, ὡς τεµνόντων τῶν ἁστέρων τὸ οὐρά- 
viov σῶμα, καθάπερ si τινα ὑγρὰν οὐσίαν' ὑποτί[- 
θησι δὲ τὰς ἀνελιττούσας ἈΧινούσας αὐτοὺς πεπη. 
γμένους ὄντας. Οἱ δὲ μετ’ αὐτὸν κχινεῖσθαι μὲν αὐτοὺς 
καθ) ἑαυτοὺς ἑδόξασαν, πλὴν τοὺς πλανήτας ἐπὶ 
κύκλων καὶ ix χέντρου φασὶ κινεῖσθαι. Ηλάττουσι 
γὰρ σφαίρας τὰς piv μὴ τὸ αὐτὸ χέντρον ἐχούσας 
τῇ Yu, ἀλλὰ πρὸς μὲν τῷ ivl μέρει πλησιαζούσας 
«OT, πρὸς δὲ τῷ ἑτέρῳ ποῤῥώτερον οὔσας, ἃς ἐκ- 


tinentur. Perfectior est enim hec forma ceteris 
omnibus. Omnes nempe angulose forme divise 
aliam formam efficiunt ; circulus vero divisus non 
aliam formam efficit. Et simul simplioissimus est, 
utpote una linea comprehensus et ideo unitati 
similis. Efformantur autem planete ad invicem 
quinque formis, congressu, sexangulo, quadran- 
gulo et diametro. Zodiaci enim circulo in duode- 
cim partes diviso, cum accidit ut unum astrum 
cujusdam divisionis initium sit, et aliud situm sit 
in principio tertie ab illa divisionis, dicitur illud 
sexangulum facere; si in principio quarte ab illa 
divisionis, quadrangulum facere dicitur; si in prin- 
cipio quinte, triangulum; si in principio septimte, 
diametrum facere dicitur. Si in eodem gradu sita 
sint, dicuntur congredi. Atque idem de caeteris 
partibus. He autem form: ex musicis rationibus 
ducuntur, ut Ptolemeus in suis quatuor libris 
ostendit. 


23. De asirorum motu. 

Astra feruntur ab occidente ad orientem.Septem 
planetarum quidem translatio rapida est. Luna 
enim cursum suum conficit viginti octo diebus 
circiter; Mercurius mensibus 365 et quarta unius 
diei parte; Mars duobus annis et dimidio; Jupiter 
duodecim; Saturnus annis triginta. Stelle vero 
fixe que in suprema sphera sunt, moventur plu- 
rime annis centum juxta veteres, juxta recentiores 
autem annis 66. Et, quod magis mirandum est, 
non circs polum 8uum moventur, sed obliquum 
solis iter sequuntur. Unde patet Deum solem in 
colo ut ducem posuisse. Aristoteles igitur non 
admittit astra per seipsa moveri,timens ne tollan- 
tur suse de quinto corpore hypotheses, quasi astra 
gecent colleste corpus ut quamdam humidam sub- 
Btantiam ; supponit autem stellas volubiles quie 
concretas moveant.Alii vero post illum opinati sunt 
astra per seipsa moveri, exceptis planetis, quos in 
orbem et extra centrum suum moveri dicunt.Ima- 
ginantur enim spheras alias non idem centrum 
cum terra habere,sed una parte esse terre prozxi- 
mas et altera longius abesse; quas excentricas 
vocavere; et alias ex ipso excentrico parvas volu- 
tas in quibus incedere planetas dicunt, quos ob 
hanc causam supracireulares nominavere. Hemo 


κάντρους ἐκάλεσαν' καὶ ἕτερας ἀπ᾿ αὐτοῦ τοῦ ix- D autem coacti sunt supponere maximumque laborem 


κέντρου μικρὰς χυλιοµένας, ἐφ᾽ ὦν βεθηχέναι λέ- 
Υουσι τοὺς πλανήτας , οὕς ἐπικύχλους ὠνόμασαν . 
)Ηναγκάσθησαν δὲ ταῦτα ὑποθέσθαι, καὶ πλεῖστον 
µόχθον xal πόνον ὑποστῆναι εἲς [τὴν] τῶν τοιούτων 
ύποθέσεων σύστασιν διὰ τὴν τοιαύτην αἰτίαν. θεοὺς 
γὰρ Ἓλληνες τοὺς ἀἁστέρας εἶναι νοµίζοντες, καὶ 
ὁρῶντες τούτους iv τῷ διοδεύειν τὴν οἰκεῖαν πορείαν 
ἐφ᾽ ἡμέραις τισὶν ἱσταμένους ἀμεταχινήτους, εἶτα 
ἐπὶ τὰ ὄπισθεν ἀναποδίζοντας, εἶτα πάλιν στηρίζον- 
κας xxl εὐθὺς προποδίζοντας, ἀλλοτρίαν θείων σω- 
µάτων τὴν τοιαύτην πλάνην, ὑπίθεντο τὰς τοιαύτας 
ὑποθέσεις, πρὸς τὸ δεῖξαι μηδέν τι τοιοῦτον πάθος 


et penam insumere ad talium hypotheseon con- 
firmationem propter sequentem rationem. Grece 
enim stellas esse deos credentes, et eas cernentes, 
dum proprium iter peragerent, certis diebus im- 
motas stare, dein retrocedere, dein rursum fixas 
stare et statim procedere; hunc errantem cursum 
divina corpora dedecentem cogitantes, has hypo- 
theses imaginati sunt, ut ostenderent non stellas 
illa pati, sed per excentricarum et supracircula- 
rium spherarum motum videri nobis fixas esse et 
retrocedere, cum nihil hujusmodi ipse paterentur. 
Et dum &quales voluerunt facere coelestium corpo- 


803 


MICHAELIS PSELLI 


804 


rum motus, non animadvertere se multa inmqua- Α τοὺς ἀστέρας Ügietapivoue, ἀλλὰ διὰ τὴν τῶν ix- 


bilitate ocelestia replere. Mihi autem videtur ipsas 
Blellas hano insquabilitatem ceterum exacte ordi- 
natam eustinere. Que enim his in terris sunt, et 
inequelia et inordinata sunt; que autem in stellis 
et insequalia et ordinata; que autem supra illas 
sunt et ordinata et equalia sunt. 


κέντρων καὶ ἐπικύχλων κίνησιν φαίνεσθαι ἡμῖν xal 
στηρίζοντας καὶ ἀναποδίζοντας, μὴδὲν δὲ αὐτοὺς 
τοιοῦτον πάσχοντας. Καὶ κατασκευάσαι βουλόμενοι 
ὁμαλὰς τὰς τῶν οὐρανίων κινήσεις, ἔλαθον ἑαντοὺς 
πολλῆς ἀναπληρώσαντες ἀνωμαλίας τὰ οὐράνια. 
Ἐμοὶ δὲ δοχεῖ, αὐτοὺς τοὺς ἀστέρας τὴν τοιαύτην 


ὑποστῆναι ἀνωμαλίαν, ὡς σύντονον, πλὴν τεταγµένην, τὰ γὰρ ἐνταῦθα, καὶ ἀνώμαλα καὶ Avaxva: τὰ δὲ ἐν ἐχεί- 
νοις καὶ ἀνώμαλα καὶ τεταγµένα” τὰ δὲ τούτων ἄνωθεν xai τεταγµένα καὶ ὁμαλά. 


24. Unde illuminantur stell. 

Multa de hac quzstione antiquis philosophis 
ambiguitas fuit. Quidam enim videntes lunam 8 
sole lumen accipere, professi sunt et alia astre 
sole illuminari. Alii autem videntes Venerem et 
Mercurium sub sole sitos neque ab illo tam distan- 
tes ut inde lumen recipiant, opinati sunt eu et 
e&ter& proprium lumen habere. 


25. Quomodo fiunt quatuor anni tempora. 

Ea quacunque creavit Deus et eapientia plena 
gunt et admiratione digna, maxime vero solis iti- 
neris obliquitas, ut in alio opere demonstravi 
de cclestium causa inscripto. Non enim medium 
ccelum transit secundum sequinoctium, sed vergit 
ad septentrionem quatuor et viginti gradus circi- 
ter, οἱ &d meridiem similiter. Quando igitur & 
meridie regrediens ad «squinoctium pervenit, 
vernum tempus efficit, nobisque sppropinquat, 
cum, ut diximus,versus septentrionem incolamus; 
quando autem rursum ad squinoctium vertitur, 
&utumnum udducit, et quando extremitati sue 
meridionalis obliquitatis oecurrit, hiemem, quia 
tunc longe est & nobia. Et ea solis ohliquitas causa 
est quatuor anni temporum generationis. Neque 
vero horum solummodo, sed et aliorum mundo 
utilissimorum et valde necessariorum, ut abun- 
: dantius in memorato opere demonstravimus. 


20. De magnitudine solis et lung. 

Solis magnitudo videtur aliquid incredibile geo- 
metris ignaris et philosophie non initiatis.Omnes 
igitur mathematici professi sunt illum terra majo- 
rem esse, non consentiunt autem qnanto major 
sit et multiplex. Sapientissimus vero Ptolemeus 
per geometricas demonstrationes et methodos os- 
tendit eum centies septuagies terra majorem esse. 


x$'. Πόθεν φωτίζονται αἱ ἀστέρες. 

Περὶ τούτου πολλὴ ἡ ἀμφιδολία τοῖς πάλαι σοφοῖς 
ἐγένετο. Τινὲς γὰρ, ὁρῶντες τὴν σελήνην παρὰ τοῦ 
ἡλίου δεχοµένην τὸ φῶς, ἀπεφήναντο καὶ περὶ πάν» 
των τῶν ἀφτέρων, ὡς καὶ αὐτοὶ παρὰ τοῦ ἡλίου 
φωτίζονται. Ἡτεροι δὲ, ὁρῶντες, τήν τε ᾽Αϕροδίτην 
καὶ τὸν Ἑρμῆν ὑπὸ τὸν ἥλιον ὄντας, xal μὴ πόῤῥω» 
θεν αὐτοῦ ἀφισταμένους, ὡς «φωσίζεσθαι παρ) αὐτοῦ, 
ἐδόξασαν ἔχειν τούτους καὶ τοὺς ἄλλονς οἶχκεῖον pac. 

κε. Πῶς γίνονται ot. νέσσαρες καιροί. 

Ταῦτα μὲν, ὅσα τὸ θεῖον ἑδημιοόργησε, xx) co- 
φίας ἀνάμεστα xal θαύματος ἄξια, μάλιστα δὲ τὸ 
τῆς ἡλιακῆς πορείας λοξὸν, ὡς ἁμοὶ ἐν ἑτέρῳ σογ- 
γράμματι ἀποδέδεικται, τῷ περὶ αἰτίας οὐρανίων ἔπι- 
Ὑραφομένῳ. Οὔτε γὰρ μέσον τὸν φὐρανὸν κατὰ ἴσημα- 
ρινοῦ διοδεύει, ἀλλὰ κλίνει αρὸς μὲν βοῤῥᾶαν μοίρας 
κδ) ἔγγιστα, πρὸς δὲ νότον ὁμοίως, Ὅταν οὖν ἀνερχά- 
µενος ἀπὸ νότου, κατὰ «àv ἴσημερινὸ» γένησαι, τὴν 
ἑαρινὴν ποιεῖται τροπὴν, καὶ πλησιάζει fiv, διὰ τὸ 
τὴν ἡμοετέραν οἴκησιν, ὡς ἔφαμεν, βορειοτέραν εἶναι. 
ἠνίκα δ᾽ αὖθις πρὰς τὸν ισημερινὸν ὑποστρέφει, τὴν 
φθινοπωρινὴν ἀποτελεῖ, καὶ, ὢτο πρὸς vo ἔσχατον 
τῆς νοτίας αὐτοῦ λοξώσεως καταντήσει, τὴν χειµε- 
pev, δια τὸ τηνιχαῦνα εἶναι πόῤόωθεν ἡμῶν, Καὶ 
ἡ τοιαύτη λόξωσις τοῦ ἡλίου γίνεται αἰνία [τῆς] τῶν 
τεσσάρων τοῦ ἐνιαυτοῦ καιρῶν Ὑενέσεως xal οὐ 
µόνον τούτων, ἀλλὰ καὶ ὑτέρων χρησιµωτάτων καὶ 
ἀναγχαιοτάτων τῷ χόσµφ πραγμάτων, ὡς πλατύτο- 
pov ἡμῖν ἀποδόδειχται ἐν τῷ μνημονευθέντι σνγ- 
γράμματι. 

xc. Περὶ μεγέθους ἡλίου καὶ φελήνης. 

Τὸ τοῦ ἡλίου μέγεθος ἀπιστόν τι δοκεῖ τοῖς ἀγεω- 
Μετρήτοις καὶ τῆς Φιλοσοφίας ἀμυήτοις, Πάντος 
μὲν οὖν οἱ μαθηματικοὶ ἀπεφήναντο τοῦτον τῆς YR 
μείζονα, διεφώνησαν δὲ περὶ τοῦ ὁπόσον dati μείζων 
xai πολυπλάσιοςε,. 'O δὲ σοφώτατος ἠΙτολεμαῖος διὰ 
γεωμετρικῶν ἀποδοίξεων καὶ μεθόδων ἀπίδειξευ 
ἑχατὸν ἑθδομηκονιαπλασίονα τοῦτον τῆς γῆς εἶναι. 


Ε]αρ ἀθπιοπθίγαίίσπαπα proponereetexplicare non est [) Καὶ τὸ μὲν τὴν ἀκόδειξιν ἐχείνου προτιθέναι xni 


presentis operis; hic tantum demonstrabitur clare 
et indubitate solem terra esse majorem, hoc modo. 
Quidquid illuminat, aut illuminata re majus est, 
aut ei equum est, aut ea minus. Et si majus 
quidem est, umbram omnino & basi latiore inci- 
pientem eflicit, et usque ad acutam summitatem 
porrectam; si squale, umbram efficit que in 
infinitum intra seque distantes lineas porrigitur; 
si minus est, umbram in formam calathi producit, 
qu& &b angusta basi in inflnitum dilatatur. Cum 
vero terra coni formam habentem umbram effi- 


διασαφῆσαι ἀλλότριον τῆς προχκειµένης πραγµατείας, 
ἐνταῦθα δὲ δειχθήσεται ἐναργῶς καὶ ἀναμφηρίστως, 
ὡς µείζων isti τῆς γῆς ὁ ἥλιος, τοιουτοτρόπως. 
Ηᾶν τὸ φωτίζον [f| μεῖζόν ἐστι τοῦ φωτιζομµένου, Ἡ 
ἴσον, fj ἅἄλαττον. Αλλ' el μὲν μεῖζόν ἐστι, χομιδῇᾷ 
ποιεῖ τὴν σκιὰν ἀπὸ πλατείας ἀρχομένην βάσεως, 
καὶ περατουµένην slc ὀξεῖαν κορυφήν' et ἴσον, ixi 
ἄπειρον ἰέναι παρασκευάζει τὴν σκιὰν μεταξὺ παραλ- 
λήλων εὐθειῶν. eb δὲ ἔλαττον, καλαθοειδῆ οκύτην 
ἑργάζεται, ἀπὸ στενῆς τῆς βάσεως πλαπνυνομένην Age 
ἄπειρον. Ἐπεὶ δὲ ἡ vf, παρὰ τοῦ ἡλίου φωτιζομένη 











805 '" SOLUTIONES 


κωὠνοειδῇ ποιεῖται τὴν σχιὰν, ἑλάττων αὐτοῦ ἐστιν Α 
"Ov ὃλ ὁ γή κωνοειδῆ ποιεῖται τὴν σκιὰν, δῆλον ἐκ 
τῶν τῆς σελήνης ἐκλοίψεων. Ὅτε γὰρ ἐκλείψῃ ἐν τῷ 
ἀπογείῳ αὐτῆς, πόῤῥωθέν ἐστι τῆς γῆς, καὶ ταχέως 
ἐκλάμπεται, ὡς τὸ λεπτομερέστερον µέρος διερχο- 
pívn τῆς σκιᾶς * ὅτε δὲ ἐν τῷ περιχείῳ, ἐμθραδύνει 
τῇ ἐκλείψει, ὡς τὸ παχύτερον µέρος τῆς σχιᾶς 
διερχοµένη. Οὐ μὴν ἀλλὰ xal ἐκ πολλῶν ἄλλων δεί- 
Χνυται τὰ περατοῦσθαι τὸ τῆς γῆς σκίἰσµα. Βἰ γὰρ 
ἐπ ἄπειρον προῄει, ἑσκότιζεν ἂν οὐκ ὀλίγους τοὺς 
ἀστόρων, καὶ χαθ᾽ ἑκάστην νύχτα ἐχλείπειν τούτους 
ἐποίει ' νῦν δὲ οὐ φαίνεταί τι τοιοῦτον. Περὶ ταύ- 
της δὲ τῆς σκιᾶς φησι καὶ ὁ ποιητής. 
Ἐν 9 Ema! ὠκ]ανῷ λαμπρὸν φάος ἠελίοιο, 
Ἕλκον νύχτα μέλαιναν ἐπὶ ζείδωρον ἄρουραν. 
᾽Λλλλὰά xal ἐκ τοῦδε δῆλον τὸ τοῦ ἡλίου µέγέθος * D 
σελήνη ὑπὸ τὸν θερινὸν κεῖται τροπικόν ' ὁπόταν 
οὖν ὁ ἥλιος ἐκεῖσε γένηται, κατὰ µεσηµθρίαν ἄσχκια 
ποιεῖ τὰ ἐκεῖσε σώματα ἐπὶ σταδίους τριακοσίους. 
"Ἠγουν ὁ κύχλος, ὃν διαπορεύεται ὁ ἥλιος, µυριοπλα- 
σίων ἐστὶ τῆς γῆς, xal τὸ µέρος τοῦ χύκλου τούτου 
ὕπερέχει τὸ τοῦ ἡλίου μέγεθος ' µυριοπλάσιον εἶναι 
δεῖ τοῦ δηλωθέντος τῆς γῆς τμήματος τὸ δὲ τοῦ 
ἡλίου σχΏμα ὅτι ἐστὶ σφαιροειδὲς, ὡσαύτως καὶ τῶν 
λοιπῶν ἐν οὐρανῷ σώματων, πρόδηλον, ὡς εἴρηται, 
καὶ σαφέστερον ἐν τῷ πεοὶ σχήματος λόγῳ ῥηθήσεται. 
xL. Hsol τῆς τοῦ ἡλίου ἐχλείψεως. 

Ἡ τοῦ ΆἉλίου ἔκλειψις γίνεταιί ὅτε dj σελήνη τὸν 
ἥλιον ἐν συνόδῳ ὑὕποδράμη, μὴ ἔχουσα πλάτος πρὸς 
τὸν ζωδιακὸν xóx)àv: Τηνικαῦτα γὰρ ἀντιφράττει 
ταῖς ἀχείσιν αὐτοῦ, ὥστε μὴ καταλαθεῖν τὴν γῆν. 
Διὰ τοῦτο del ἐν συνόδῳ γίνεται ἡ ἡλιαχὴ ἔκλειψις. 
πλὴν τῆς γενομένης ἐπὶ τοῦ σωτηρίου πάθους τοῦ 
Koplou ἡμῶν ἐκείνη yàp παραδόξως ἐν πανσελήνῳ 
γόγονεν. AV δὲ ἐκλείψεις ποτὲ μὲν καθόλου, ποτὲ δὲ 
μερικαὶ γίνονται ΄ καθόλου μὲν, ὅτε ὅλος ὁ ἡλιαχὸς 
κόχλος ἐπισχοτισθῇ, κατὰ κάθετον γεγονότων τῶν 
κέντρων τοῦ τε ἡλίου καὶ τῆς σελήνης " μερικαὶ δὲ, 
ὅτε µέρος τούτου ἐκλείψῃ. Οὐκ ἐν πάσι δὲ τῇ οἱ- 
κουμὲνῃ ó ἥλιος ἐχλείπων Φαίνεται, ἀλλὰ παρὰ 
µέρεσι τισι. Καὶ γὰρ ἐνταῦθα ἐπ) τῆς τοῦ Κομνηνοῦ 
βασιλείας ὅλος ἐχλείψας πρὸς δυσμαῖς, iv. Αἰγύπτῳ 
οὐχ ὅλως ἐξέλιπεν, ὡς ἐκεῖσε παραγεγονὼς ἠκριθω- 
σάµην. Οἱ οὖν μαθηματικοὶ ὅσον κατὰ τὸ φαινόμενον 
εἷς ιβ δακτύλου τὴν ἡλίου καὶ σελήνης διεῖλον 
ἐπιφάνειαν ' καὶ εἰ μὲν καθ ἥμισυ γένηται d) ἔχλει- 


QU/EDAM. 806 


ciat & sole illüminata, sole minor est. Terra au- 
lem umbram in formam coni produci ex lune 
defectionibus manifestum est. Cum enim deflcit 
in sua maxima a terra distantia, tunc cito rursus 
illuminatur, eo quod angustiorem umbrae partem 
iransit. Quando autem in sua minima a terra di- 
stantia, diuturniorem defectionem patitur, quia 
latiorem umbre partem transit. Et ex multis 
aliis ostenditur terminari terre umbram. Si enim 
in infinitum procederet, obumbraret non paucas 
Btellaa,et singulis noctibus earum defectionis causa 
existeret ; nihil autem hujusmodi nunc apparet. De 
illa autem umbra poeta dicit : « Oceano incidit 
clarum solis lumen, noctem obscuram adducens 
in fertiles agros. « Sed ex hoc quoque manifesta 
est solis magnitudo : Luna sub estivo tropico 
jacet : quando igitur sol illuc pervenit, umbrosa 
facit ea que illic sita sunt corpora trecentorum 
stadiorum spatio. Circulus porro quem sol trans- 
it, decies millies major terra est, et circuli hu- 
jus partem que solis rmragnitudinem tenet decies 
millies majorem esse oportet quam preindicatum 
terre spatium. Solis autem formam sphere si- 
milem esse utet ceterorum in ccelo corporum ma- 
nifestum est, ut diximus, et clarius in nostro de 
forma opere dicitur. 


2]. De solis defectu. 

Solis defectio accidit, quando luna solem subit 
in congressu, non habens latitudinem ad zodia- 
cum. Tunc enim ejus radiis opponitur, ita ut 
ad terram non perveniant. Ideo semper in con- 
gressu accidit solis defectio, excepta tamen ea. 
qu& Passionis Domini nostri tempore accidit. Illa 
enim plene lune tempore mirabiliter facta est. 
Defectioues vero solis nunc coroplete, nunc in- 
complete fiunt : complete quidem quando totus 
solaris circulus obumbratur, solis et lune centria 
secundum lineam perpendioularem sitis; incom- 
plete vero quando hujus pars tantum obumbra- 
tur. Non autem per totam terram sol deficiens 
apparet, sed tantum quibusdam in locis. Re- 
gnante enim Comneno totus in occidente sol de- 
fecit, in Ααγρίο non omnino defecit, ut ego ibi 
tune versans animadverti. Mathematici igitur ex 
apparentibus superficiem solis et lune in duode- 
cim digitos diviserunt ; si quidem defectio dlmi- 


Ψις, ἐξαδάκτυλον ταύτην ὀνομάζουσιν * εἶ δὲ κατὰ τὸ D dia est, eam esse sex digitorum dicunt; si vero 


τρίτον, τετραδάκτυλον, καὶ ἀναλόγως ἐπὶ τῶν 

λοιπῶν. 

x». Περὶ οὐσίας xal φωτισμῶν σελήνης καὶ 
σχήματος. 

Et καὶ oi ᾿Αριστοτελικοὶ πέµπτον ὑπέθεντο σῶμα 
τὸν οὐρανὸν, &AA' οὖν ὁμολογοῦσι, µέρη μὲν αὐτοῦ 
οἶναι παχύτερα, xal μάλιστα τὰ τῇ ΥΠ προσε]γίζοντα, 
pápn δὲ λεπτότερα, τὰ ἄνωθεν xal ποῤῥώτερα τῆς 
γῆς. Ἡ γοῦν σελήνη, τῷ ἐν γενέσει καὶ φθορᾷ τούτῳ 
xócpup πλησιάζουσα, οὐκ ἅμοιρος οὐδ ἁμέτοχος 
πατελείφθη τῶν τούτου καχῶν, ἀλλὰ παχεῖαν καὶ 
ὑσανεὶ γεώδη τὴν ὑπόστασιν ἔχει. Kal οὐ πᾶντῃ 


tertia parte solis est, quatuor digitorum, et simi- 
liter de ceteris divisionibus. 


28. De substantia, lumine et forma lunae. 


Etsi Aristotelici supponant colum esse quintum 
corpus, tamen consentiurt, partes quidem ejus 
alias esse crassiores presertimque prope terram 
sitas, alias vero leviores, eas nempe quae sursum 
gunt et magis a terra remote Luna igitur, toti in 
generatione et corruptione huic mundo propinqua, 
hujus quoque mundi malorum non expers neque 
immunis constituta est, sed crassam et quasi ter- 


807 


MICHAELIS PSELLI 


808 


restrem habet substantiam. Neque vero omnino À ὁμαλὴ δι ὅλου αὐτῆς τοῦ σώματός ἐστιν, ἀλλ’ ἔστι 


equalis est per totum suum corpus, sed quiedam 
ejus partes luce carent et obscure sunt, medie 
scilicet. EL quemadmodum ea quse nascuntur et 
corrumpuntur initium οἱ incrementum, et vi- 
gorem et debilitatem habent, ita et lune lux 
finiet. Neque vero solummodo ceteris colestibus 
corporibus eget.sed et aliquando iu umbram terre 
incidit. De(icit autem non tantum quoad nostrum 
aspectum, sed et ipsa secundum proprium suum 
lumen. Illam autem a sole lumen recipere mani- 
festum est vel paululum observantibus. Semper 
enim partem illuminstam ad solem vertit, ubi- 
cunque sit. Cum enim est infra solem, et cum illo 
eongreditur, ejus partes que ad nos vertuntur 
obscure sunt, que vero versus solem, illuminate 
sunt. Quando autem paululum a sole discedit,pars 
ejus aliquantula incipit illuminari, et fit utrinque 
curvata; cum autem magie discessit, magis 
illuminatur et fit dimidiata et rursum utrinque 
curvata et cum directe opponitur,fit plena. Quando 
deinde diametrum pretergressa est apparet rur- 
sum ulirinque curvata, et deinde dimidiata, et 
postea lunata, οἱ demum cum sole congrediens, 
nobis invisibilis fit. Addubitabant veteres quo- 
modo et lumen accipiat et lumen in terram mit- 
tat. Et alii quidem dicebant ejus lumen per re- 
flexionem produci, quemadmodum et in speculis 
et in levibus corporibus fit; alii vero docuerunt 
eam per admissionem et unionem illuminari : at- 
que eam illuminari per reflexionem, ab ipsa pro- 


cedentem plerique opinantnr quidem. Quod ta- C 


men est falsum. Observstum est reflexiones a 
maximis et minimis corporibus procedentes non 
plus quam duo stadia transire. Sed et aliter de- 
monstratur. Omnes reflexiones,ut in opticis osten- 
ditur,flunt per equos angulos ; quod si ita deluna 
fleret, necesse esset, ut quando secundum solis 
diametrum ín plena luna sita est, radii non ad 
terram frangantur, sed ad solem. Et multe alie 
demonstraliones precedentem demonstrationem 
confutant. Superest igitur ut per admissionem et 
unionem cum solis luce illumiuata, terre quoque 
lumen emittat. Sed hec moveri potest difficultas, 
si lune immisceatur solis lumen, oporteret ut tota 
illuminaretur et plenam lucem continuo haberet. 
Ad id respondemus eam profundissimam esse ma- 
ximumque habere diametrum. Et ideo non totam 
transeuntsolares radii,sed postquam eam maxima 
parte transierunt, finiuntur. Sphericam vero esse 
ejus formam patet ex ejus lumine, si enim disci 
formam haberet, simul ao in eam solares radii 
inciderent,illnminaretur,nulla curvitate luminis offi- 
ciente,nunoc autem cum sit epherica,per partes radiis 
illuminatureoquodof(üiciunt forma sue curvitate ce- 
tera» partes.Lune autem magnitudo minor est quam 
terre,tricies novies, juxta alios vero, vicies novies. 


29. De lunz defectu. 
Defoit autem luna quando directe ex opposito 


τινὰ παρ) αὖτῃ µέρη φωτὸς ἄδεκτα καὶ µέλανα, τὰ 
διὰ μέσου αὐτῆς xal ὥσπερ τὰ ἐν γενέσει καὶ 
φθορᾷ ἀρχὴν, καὶ αὔξησιν, καὶ ἀχμὴν, καὶ παρα- 
κμὴν, οὕτω καὶ ταύτης τελεῖται ὁ φωτισμός. Καὶ 
οὐ µόνον iy τούτοις ἐνδεῖται τῶν λοιπῶν οὗὑρανίων» 
σωμάτων, ἀλλὰ xal ἐμπίπτει ἐνίοτε τῷ σκιάσµατι 
τῆς γῆς ' ἐκλείπει δὲ οὗ πρὸς τὴν ἡμετέραν ὄψιν, 
καθάπερ ὁ ἤλιος, ἀλλ’ αὐτὴ κατὰ τὸ οἰκεῖον φῶς, 


ὅτι παρὰ τοῦ ἡλίου δέχεται τὸ φῶς, δῆλον xal τοῖς 


ὅπωσονν τετηρηκόσιν * ἀεὶ γὰρ τὸ ᾿πεφωτισμένον 
µέρος πρὸς τὸν fiov ἔχει, ἔνθα xai ὐπάρχει. 
Κάτωθεν γὰρ οὖσα τοῦ ἡλίου, ὅτε συνοδεύσῃ αὐτῷ. 
τὰ μὲν πρὸς ἡμὰς αὐτῆς µέρη ἀφώτιστά ἐστι, τά 
δὲ πρὸς τὸν ἅλιον πεφωτισμένα * ὅτε δὲ ἀποστῇῃῇ τοῦ 
ἡλίου ἐλάχιστον, ἄρχεται µόριόν τι τοῦ πρὸς ἡμᾶς 
μέρους αὐτῆς καταυγἀζεσθαι, καὶ Ὑίνεται µηνοει- 
δής ' εἶτα ἐπὶ πλέον ἀποστᾶσα, πλέον φωτίζεται, 
καὶ Ὑίνεται διχότοµος, καὶ πάλιν ἀμφίκυρτος, καὶ 
διαμετροῦσα πανσέληνος * εἶτα παρελθοῦσα τὴν 
διάµετρον, ὁρᾶταῖ αὖθις ἀμφίκυρτος, καὶ πἀλιν δι- 
χότοµος, xal μετὰ ταῦτα μηνοειδὴς, καὶ τέλος συν- 
οδεύουσα τῷ ἡἁλίῳ, ἀφανλς ἡμῖν γίνεται. Ἐπηπό- 
ρουν δὲ οἱ ἀρχαῖοι, πῶς δέχεται καὶ ἐκπέμπει 
ἐνταῦθα τὸ φῶς. Καὶ οἱ μὲν ἔφασαν, κατὰ ἀντανά- 
Χλασιν Ὑίνεσθαι ταύτης φῶς, ὥσπερ xal ἐπί τε τῶν 
κατόπτρων xal τῶν λείων Ὑίννται σωμάτων * οἱ δὲ 
καθ΄ ὑποδοχὴν xal ἕνωσιν ἔδοξαν αὐτὴν φωτίζεσθαι, 
xai τὸ μὲν κατ’ ἀντανάκλασιν ἀπ᾿ αὐτῆς Ὑινομένην 
φωτίζειν αὐτήν * πιθανὸν μὲν τοῖς πλείστοις, οὐκ 
ἀληθὲς δὲ. Ἐτηρήθησαν αἱ ἀνταναχλάσεις ἀπό τε 
τῶν µεγίστων xai ἐλαχίστων σωμάτων μὴ πλεῖον 
δύο διιοῦσαι σταδίων. ᾽Αλλὰ xal ἄλλως . πᾶσαι ai 
ἀντάναχλάσεις del, ὡς ἐν εοῖς ὅπτικοῖς δείχνυται, 
κατ ἴσας Ὑωνίας ἀνακλῶνται, καὶ οἱ τοιοῦτον ἦν 
ἐπὶ τῆς σελήνης, ἔδει, ὅτε κατὰ διάµετρὀν ἐστι τοῦ 
Ἁλίου iv πανσελήνῳ, μὴ κάτω ἐπὶ τὴν γῆν ἀνακλᾶ- 
σθαι τὰς ἀχκτίνας, ἀλλὰ πρὸς τὸν ἥλιον. Καὶ ἕτεραι 
πολλαὶ δείξεις ἀνατρέπουσι ταύτην τὴν δόξαν. Λεί- 
πεται τοίνυν, καθ ὑποδοχὴν καὶ ἕνωσιν πρὸς τὸ 
ἡλιακὸν φῶς αὐτὴν ἐπιλαμπ.μέντν, ἐπιλάμπειν καὶ 
τοῖς τῇδε. ᾿Απορήσειε δ᾽ ἄν τις, εἰ κέκραται αὑτῃ τὸ 
ἡλιακὸν φῶς, ὅλην ἴδει αὐτὴν φωτίζεσθαι, xal πλη- 
σιφαῆ διηνεχκῶς εἶναι. Καὶ λέγομεν πρὸς τοῦτο, ὅτι 
πολὺ τὸ βάθος ἔχει xal µεγίστην τὴν διάµετρον * 
xai διὰ τοῦτο οὐ μέχρι πάσης al τοῦ ἡλίου ἀχτῖνες 


D διικνοῦνται, ἀλλ᾽ ἐπὶ πλεῖστον διιοῦσαι, παύονται. 


"Ott δὲ σφαιροειδής ἐστι τὸ σχῆμα, DrÀov ἐκ τῶν 
ταύτης Φφωτισμῶν. Et γὰρ ἦν δισκοειδὴς, ἅμα τῷ 
προσπεσεῖν atf τὰς ἡλιακὰς ἀχτῖνας ἐφωτίζετο, 
μηδενὸς ἐπιπροσθοῦντος κυρτώµατος * νῦν δὲ, σφαι- 
ροειδὴς οὖσα, κατὰ µέρος φωτίζεται ταῖς ἀχτῖσι, 
διὰ τὸ ἐπιπροσθεῖν τὰ λοιπὰ µέρη τῇ κυρτότητι τοῦ 
τοιούτου σχήματος. Τὸ δὲ τῆς σελήνης μέγεθος 
ἔλαττόν ἐστι τῆς γῆς xal ὑπὸ τριάκοντα ἐνναπλά- 
σιον, κατὰ δέ τινας ὑπὸ εἴχοσι ἑνναπλάσιον. 


κθ’. Περὶ ἐκλείψεως σελήνης. 
Ἐκλείπει δὲ ἡ σελήνη κατὰ διάμῖτρον τῷ ἡλίῳ 














809 


SOLUTIONES QU/EDAM. 


810 


γενοµένη, ὅτε μὴ ἔχει πλάτος χλίνουσα εἴτε ἐπὶ βοῤ- Α cum sole est, quando nempe suam latitudinem 


ρᾶν εἴτε ἐπὶ νότον, ἀλλὰ τὴν αὐτὴν τῷ ἡλίῳ τρίθον 
διοδεύει. Ἐμπίπτει γὰρ τηνικαῦτα τῷ τῆς γῆς σκιά- 
σµατι. Καὶ sl. μὲν ἀπόγειός ἐστι, τάχιον διέρχεται 
τὴν σχιᾶν, ὡς λεπτοτάτην ἄνωθεν τυγχάνουσαν, ὡς 
τροείποµεν * εἰ δὲ περίγειός ἐστι, ποιεῖται διαμονὴν 
καὶ ἐμθραδύνει πρὸς τὸ ποιεῖν ἀναχάθαρσιν, διὰ τὸ 
κάτωθεν εἶναι παχεῖαν τὴν σχιάν. ᾿Εντεῦθεν ἔλαθον 
οἱ πάλαι σοφοὶ πρόφασιν τῆς κατανοήσεως τοῦ ἀπὸ 
τῆς γῆς μέχρι τοῦ οὐρανοῦ διαστήµατος. Τηρήσαν- 
τες γὰρ, ὡς ὁ ἥλιος ἅμα τῷ ἀνατεῖλαι ποιεῖ τὰς 
σχιὰς ἑξηκονταπλασίας τῶν σκιαζοµένων, ἀπεφή- 
ναντο, ὡς δεῖ καὶ τὸ μῆκος τῆς σκιᾶς τῆς γῆς ἔξηχον- 
ταπλάσιον εἶναι τῆς διαμέτρου αὐτῆς ' καὶ ὡς ime] 
μέχρι τῆς αεληνιαχῆς σφαίρας τὸ ὀξὺ αὐτῆς κχατα- 
λήγει, εἶτα εἰ ἐξήκοντα καθ᾽ ὑπόβεσιν γαῖαι ἐπ᾽ ἆλ- 
λήλαις τεθῶσι, καταλήψονται ἄχρι τῆς ἡλιαχῆς, 
σφαίρας * χἀντεῦθεν συλλογισάμενοι κατέλαθον, ὡς 
τὸ διάστηµα τὸ μεταξὺ τῆς γῆς xal τῆς σἐληνιακῆς 
σφαίρας τοσοῦτόν ἐστιν, ὅσον ἡ ἐκ τοῦ μέτρου τῆς 
γῆς μ’ ἔγγιστε, 

Ἐκχλείπει δὲ ἡ σελήνη ποτὲ μὲν ὅλη, ποτὸ δὲ µε- 
ρῥικῶς. Καὶ ὅλη ἐκλείπουσα, ποτὲ μὲν ποιεῖται ξια- 
μονἠν, ὅτε πρὸς τῷ παχυτέρῳ μέρει τῆς σχιᾶς τύχγῃ' 
ποτὶ δὶ dua τῷ κχαλυφθηναι ἄρχεται ποιεῖν ἀνακά- 
θαρσιν, ὅτε ἄνωθεν ἐχλείφῃ πρὸς τῷ λεπτῷ τῆς σκιᾶς 
μέρει. Οὐχ ὥσπερ δὲ τὸν ἥκιον ἐνδέχεται ὁρᾶσθαι 
ἐν τινὶ μὲν τόπῳ ἐχλείποντα, ἐν τινὶ ὃ᾽ οὗ, οὕτω καὶ 
ἐπὶ τῆς σελήνης, ἆλλ᾽ ἀπανταχοῦ τῆς γῆς ἡ ταύτης 
ἔχλειψις γίνεται, el µή γε παρὰ τισὶν ἡμέρα γένη- 
ται  ὑπάρχει γὰρ τηνικαῦτα ἐκχείνης ὑπὲρ γῆν c 


neque ad septentrionem, neque ad meridiem in- 
clinat, sed eamdem cum sole semitam percurrit. 
incidit enim tunc in umbram terre. Etsi quidem 
quam maxime a terra distat, citius umbram per- 
transit, que quidem superius levior est, ut antea 
diximus; si vero quam maxime ad terram accedit, 
immoratur el lente ea umbra emergit, quia infe- 
rius crassior umbra est. Unde veteres philosophi 
Occasionem cepere cognoscendi quantum terra & 
coelo distet. Observantes enim solem suo ortu um- 
bras rebus adumbratis sexagies majores efficere, 
ostenderunt oportere ut umbre terre magnitudo 
sexagies longior sit ipsius diametro. Cum autem 
umbra extrema ad lune spheram terminetur, si 
deinde sexaginta terras ex hypothesi alias in alias 
seuperimponant, usque ad solis spheram perve- 
nient. Et inde raciocinantes intellexerunt interval- 
lum inter terram et lune spheram tantum esse 
quanta terre diametri dimensio, quadraginta cir- 
citer. | 

Luna autem deflcit nuno tota, nuno tantum ea 
parte. Quanto tota deficit, nunc quidem in umbra 
commoratur, quando nempe in spissiore umbre 
parte versatur; nunc autem cum vix tecta est, in- 
cipit emergere, quando nempe aupra patitur defe- 
ctionem in leviore umbre parle; non autem de luna 
accidit ut de sole, quem in uno loco deflcientem 
animadvertere licet, nec in alio ; sed ubique terra- 
rum fit ea defectio, nisi dies in aliquo loco luceat. 
Lucet enim super terram simul cum ea defectione. 


δέδειχται γὰρ ἡμῖν, ὡς παρὰ τισὶν ἡμέρας οὔσῃς, C pemonstratum est enim diem aliquibus adesse, 


νὺξ παρ ἑτέροις ἐστίν. 


quando aliis non adest. 


Τέλος σὺν θιῷ ἁγίῳ. 


Ῥατποι. Ga. CXXII. 


26 


811 





MICHAELIS PSELLI 


813 


TOY HANYHEPTATOY ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ 


ΚΥΡΙΟΥ MIKAHA TOY VEAAOY 


ΣΤΙΧΟΙ HOAITIKOI 
ΠΡΟΣ ΤΟΝ BAZIAEA KYPION ΜΙΧΑΗΛ TON ΔΟΥΚΑΝ 


ΠΕΡΙ ΔΟΓΜΑΤΟΣ. 


SUMMI PHILOSOPHI 


DOMINI MICHAELIS PSELLI 


VERSUS 


POLITICI 


AD DOMINUM IMPERATOREM MICHAELEM DUCAM 
DE DOGMATE 


(MaERMAN, Thesaurus Juris tom. I. Hage comitum 1751 fol. — Interpretationem nostram addidimus) 


Accipe et fundamentum nostrorum dogmatum 
Concisum, et synopticum, et cireumscriptum. 
Deum cognosce, domine, corporum incoporeorum 
Contemporalem, infinitum universorum creatorem 
Incorporeum indeflnitum, natura invisibilem, 
Liberum, substantia inoomprehensibilem, operibus 
[cognoscibilem. 
Unum et tria simul, unum secundum substantiam 
Tria secundum substrate, vel si libet, secundum 
[personas. 
Unus namque in tribus existit Deus personis : 
Pater, Filius et Spiritus sanctus consubstantialis. 
Unus Pater et sine principio Pater, gubernator. 
Unus Filius et non sine principio secundum car- 
[nem suam. 
Principium ejus Pater : jam vero si ad tempora 
Velis principium referre ipse quoque principio ca- 
[ret. 
Spiritus, sanctus nimirum Spiritus et Deus subtan- 
[tialiter. 
Ex Patre processum habet supra naturam 
Non autem ex Filio licet modus sit ignotus. 
Quodvis quidem substantia (est), tria autem unus 
[Deus. 
Unus Filius incarnatus est in fine seculorum, 
Et naturam accepit nostram ex Virgine, 
Essentialiter, non simulate, natura, non specie 
Ex sanguinibus venerandis sanotissime Virginis, 


Alia autem est substantia, et alia essentia. 
Essentia quidem communis substantie species, 


À Δέχου xal κὸν θεμέλιον τῶν καθ’ ἡμᾶς δογµότων, 


Σύντομον, καὶ συνοπτιχὸν, καὶ περιγεγραμμένον, 

θεὸν γίνωσκχε, δέσποτα, σωμάτων ἀσωμάτων, 

Σύγχρονον, ἀτελεύτητον, τῶν ὅλων ὑποστάτην, 

᾽Ασώματον, ἀόριστον, ἀσχημάτιστον φύσει, 

"Αδετον μὲν, οὐςίαν ἄληπτον, ληπτὸν ταῖς ἕνερ- 
[velatc, 

"Eva xal τρία κατ’ αὐτὸν, ἵνα μὲν τῇ οὐσίφᾳ, 

Τρία ταῖς ὑποστάσεσιν , el βούλει, καὶ προσώποις. 


Μονὰς γὰρ τρισυπόστατος ὁ θεὸς χρηµατίζει * 
Πατὶρ, Υἱὸς, καὶ ἅγιον ὁμοούσιον Πνεῦμα. 

Μόνος Πατὴρ καὶ ἄναρχος ὁ Πατὴρ στεφηφόρος, 
ἩΜόνος Υἱὸς καὶ οὐκ ἄναρχος, τῇ σαρκὶ αὐτοῦ πέλει, 


᾽Αρχὴ δὲ τούτου ὁ Πατὴρ, εἰ δὲ τὴν ἀπὸ χρόνων 
᾽Αρχὴν λαμθάνειν βούλοιο, καὶ ἄναρχος τυγχάνει. 


Πνεῦμα, τὸ Πνεῦμα ἆγιον καὶ θεὸς χατ᾽ οὐσίαν, 


Ἐκ τοῦ Πατρὸς τὴν πρόὀοδον ἐσχηκὼς ὑπὲρ φύσιν 
Ἠχπορευτὴν οὐχ υἱϊκὴν, xliv ἄγνωστος ὁ τρόπος, 
Υπόστασις μὲν ἕκαστον, εἷς δὲ θεὸς τὰ τρία. 


Μόνος δὲ Υἱὸς σεσάρκωται ἐν τέλει τῶν αἰώνων, 

Καὶ φύσιν ἀνελάθετο τὴν ἡμῶν ἐκ Παρθένου, 

Οὐσιωδῶς, οὐ σχετικῶς, φύσει, οὐ φαντασίᾳ 

Ἐκ τῶν αἱμάτων τῶν σεπτῶν τῆς παναγοῦς Παρ- 
[θένου. 

Άλλη δ᾽ ἐστιν ὑπόστασις, xal ἵτερον οὐσία. 

Ἡ piv οὐσία τὸ κοινὸν ὑποστάσεως εἶδος, 











813 


Ἡ δὲ ὑπόστασίς ἐστιν ἓν πρόσωπον καὶ µόνον. 
Τὸ μὲν γὰρ τῆς θεότητος, τῆς ἀνθρωπότητός τε, 
Δηλωτικὸν τῆς φύσεως xat οὐσίαν τυγχάνει 

ὍὉ δὲ Πατὴρ, xai Γἱὸς, xai τὸ ἅγιον Πνεῦμα, 
Καὶ πρόσωπα πεφύκασι, καὶ μὴν xal ὑποστάσεις. 
*O σαρνωθεὶς τοίνυν Ylàc ἀτρέπτως, ἀσυγχύτως. 
Οὐ σχετικῶς, ὡς εἴπομεν, οὔτε μὴν κατὰ φύσιν, 


Ὡς à δεινὸς Νεστοριος δυσσεθῶς παρελήρει, 
'Ἠνώθη καθ᾽ ὑπόστασιν τῷ προληφθείσῃ φύσει, 
Μία µείνας ὑπόστασις, τῇι θείᾳ καὶ τελεία, 

Ἐν δύο δὲ ταῖς φύσεσιν οὐσιωδῶς τυγχάνων. 
Οὕτω 93) καὶ πρεσθεύοµεν, οὕτως ὁμολογοῦμεν 
ΤἙὰς δύο φύσεις ἀληθῶς, θείαν καὶ ἀνθρωπίνην, 
᾽Αλλήλαις καθ) ὑπόστασιν ἀτρέπτως ἑνωθείσας, 


Ἑκάστην ἀμαλλοίωτον μένειν ἐν τῇ ἑνώσει, 

Ἐκ δὲ τῶν δύο φύσεων µία» ἀποτελεῖσθαι, 
Σύνθετον τὴν ὑπόστασιν * οὕτω πίστεως ὄρος. 
Ὁμολογοῦμεν τοιγαροῦν τοῦ Πατρὸς Υἱὸν ἕνα, 
Κατὰ τὴν ἐνανθρώπησιν τὴν ἄῤῥητον τοῦ Λόγου, 
Καὶ τὸν αὐτὸν Υἱὸν σαφῶς ἄνθρωπον πεφυχέναι, 
"Eva Χριστὸν καὶ Κύριον μονογενῆ καὶ Λόγον, 


Ὅλον θιὸν xai ἄνθρωπον τῇ µίᾳ ὑποστάσει. 

Ὕνωνται γοῦν al τοῦ Χριστοῦ φύσεις, ἁλλ᾽ ἆσυγ- 
[χύτως, 

Ἔνωνται καθ) ὑπόστασιν, διῄρηται δὲ πάλιν 

Tip τρόπφῳ τῆς διαφορᾶς, ἄλλη θεοῦ γὰρ φύσις, 

Καὶ ἄλλη ἀνθρωπότητος, εἷς δὲ iv ἀμφοῖν Λόγος, 


Et« τοίνυν ἐστὶν ὁ Χριστὸς, ὁ δὲ αὐτὸς καὶ δύο, 


Et« piv γὰρ τὴν ὑπόστασιν, ἀλλὰ διπλοῦς τὴν φύσιν. 


Ὡς πρισθεύοµεν καλῶς τοῦ Χριστοῦ δύο φύσεις, 
ὕτω xai δύο λέγομεν φυσικὰς ἑνεργείας, 

Καὶ δύο τὰ θελήµατα φυσικῶς ἐνεργοῦντα, 

Οὗσία μὲν οὖν x«l μορφὴ xai φύσις lv τῷ Λόγψ, 

"Ατομον δὲ xal πρόσωπον ἓν σὺν τῇ ὑποστάσει. 

1 ἣν σάρχα δὲ τὴν τοῦ θεοῦ ὑπόστασιν μὴ λέγε, 

Αέγε γὰρ ἑνυπόστατον, ἀκριθὶς γὰρ τὸ δόγµα. 


Τὸ δὲ 4s ἱνυπόστατον πολυσήµαντον, ἄναξ, 
"Eo: γὰρ ἐνυπόστατον τὸ ἀληθὶς ὑπάρχον, 
Καὶ αὖθις ἑνυπόστατον τὸ χοινὸν τῆς οὐσίας, 
Ἔγουν τὸ εἶδος, δέσποτα, τὸ ἐπὶ τοῖς ἀτόμοις 
Πραγματικῶς ὑφεστηχὸς, o0 ψιλῇ ἐπινοίφ, 
"Eg: δὲ ἐνυπόστατον καὶ πλέον φροντιστέον, 
Ὅτεερ ἑστὶ συγκείµενον μετ’ ἄλλου διαφόρου, 
Κατὰ οὐσίαν, δέσποτα, elc σύστασιν προσώπου 
"Ενὸς xal ὑποστάσεως μιᾶς γένεσιν, ἄναξ * 
Τὸ μὲν γὰρ ἑνυπόστατον τοιοῦτον ἔσχεν ὅρον. 
Ὑπεόστασις δὲ πέφυχε χυριολογουµένη, 
Πρᾶγμα ἰδιοσύστατον, ἓν μᾶλλον πρόσωπόν τε. 


Ἐν ο ὐσιον δὲ πέφυχε τὸ χοινὸν τῆς οὐσίας, 
"E£te ποιότης ἔμμονος καὶ δυσμετάθλητός πως * 
ἝἜξεως ἄλλωέ ἀριθμὸς ἑκάστον κατὰ φύσιν 


YERSUS DE DOGMATE. 
À Substantia autem est una ac sola persona. 


814 


Divinitas enim atque humanitas 
Naturam et essentiam indica t. 

Puter Filius et Spiritus sanctus 
Et persons sunt, et substantie. 


Filius igitur incorporatusimmutabiliter,inconfuse. 
Non simulate, uti diximus, neque secundum natu- 
[ram, 


Velut miser Nestorius impie blateravit, 

Unitus est substantialiter cum accepta carne, 
Una manens substantia divina et perfecta, 

In duabus autem naturis essentialiter existens. 
Ita profecto sancimus, ita confltemur 

Naturam utramque vere divinam ac humanam 
Sibi invicem substantialiter et immutabiliter uni- - 
| [tam 

Unamquamgue in unione manere non mutatam; 

Ex utraque autem natura unam consummari - 

Compositam substantiam : ita fidei terminus. 

Confitemur igitur Patris Filium unum, 

Secundum infandam Verbi incarnationem, 
Eumdemque Filium aperte hominem esse factum, 
Unum Christum et Dominum unigenitum et Ver- 

[bum, 

Totum Deum et hominen in una substantia. 
Unite igitur sunt Christi nature, sed inconfuse, 


Unite secundum substantiam. divise autem rursus 
Ratione differentie : alia enim Dei natura, 
Et alia humanitatis, unum autem in utraque Ver- 
[bum, 
Itaque unus est Christus, eed idem etiam duo: 
Unus enim secundum substantiam, duplex secun- 
[dum naturam. 


Sieut bene sancimus duas Christi naturas, 

lta duas quoque dicimus operationes naturales 

Et duae voluntates naturaliter operantes. 

Essentia igitur et forma et natura in Verbo, 

Una autem indivisibilis persona cum substantia 

Carnem noli Dei substantiam appellare, 

Sed substantiale dicas: expresso enim sio habet 
[dogma. 

Substantiale varias habel significationes, domine, 

Est enim substantiale quod revera subsistit, 

Et iterum substantiale est commune essentite, 


D Vel species, o imperator, in individuis 


Actualiter subsistens, non sola cogitatione. 

Est autem substantiale porro intelligendum 

Quod est unitum cum alia diverso 

Secundum essentiam, domine, in unionem persone 

Unius et originem unius substantie. 

Tali ratione enim substantiale definiri debet. 

Subtantia autem que proprie dicitur 

Est res per se subsistens, vel potius uoa per- 
[sona. 

Jam vero substantiale est commune essentia ; 

Habitus est qualitas immanens et vix separabilis, 

Aliter habitus est cujusvis secundum naturam. 


815 MICHAELIS PSELLI 816 


Universa actualitas in anima et corpore, 
Ita ut habitus si actualitas communis. 
Preterea audi : Verbum incarnatum 
Nostram, cum homo fleret, accipiens carnem, 
Factum est exsecratio,quantumvis esset benedictio, 
Et mortuum est hominis instar, licet immortale 
(natura, 
Incruce mortem sua sponte subiens. 
Resurrexit autem tertia die, soluto inferno, 
Et tum in co!os evectusin gloria, 
Atque iterum veniet cum Patre et Spiritu sancto 
Judicare cunotos et juste et humane. 
Hec summa eorum que theologi docent 
Et dicunt, domine, de incarnatione. 
Longa quidem ac difficile doctrina est dogmatum, 
Ego vero collectis in tuam utilitatem planioribus 
Et plenissime et concise tibi exposui. 
Oportet enim imperatorem alia quidem nosse, 
Ante omnia autem veritatem dogmatum nostrorum, 
Iu quibus principum ac fundamentum imperii ni- 
[titur. 
Accipe etiam numerum sanctarum synodorum. 
Qus contra impios collecle sunt, o domine, 
Seplemque omnino numerantur. Nicee 
Divo Constantino regnante 
Et archiepiscopi fasces tenente Constantinopoli 
Metrophane summe reverendo et animaet scientia. 
Ea insani repressit linguam Arii 
Qui Trinitatis consubstantialitatem impugnavit 
Et creaturam Demiurgum impie ac misere dixit, 
Patrique inferiorem, licet natura eodem honore 
[dignum, 
Beounda autem habita est sanctarum synodorum, 
Uti omnes tradunt, Constantinopoli 
Cui feliciter tunc preerat Theodosius Magnus 
Et Nectarius patriarchatus munere fungebatur. 
Hec Macedonium radicitus evulsit 
Qui Spiritum sanctum sejungebat frustra 
Ab alta Divinitate et. creaturam blaspheme nomi- 
[nabat. 
Jam vero tertia synodus Ephesi convenit, 
Cum Theodosius junior bene imperium gubernaret, 
Contra insensatnm ac miserum Nestorium 
Qui Dei incarnationem non omnino accipiebat. 
Sed purum hominem Christum male dicebat, 


Et Christi Matrem, non Dei Matrem appellabat 

Viginem Mariam, que est Domina Deipara. 

Quarta synodus autem Chalcedone exstitit, 

Marciano imperatore sceptra Rome tenente. 

Numerus sanctorum venerandorumque Patrum 

Triginta fuit auper ducentis, 

Adversus impium Eutychem et Dioscorum, 

Qui impie corpus Domini nonnisi speciem fuisse 
[contendebant. 

Quinta autem habita est Constantinopoli : 

Quinque super sexaginta et centum Patres 

In ea convenerunt, et Chalcedonensem 

Synodum tanquam pientissimam agnoverunt. 


'B 


À Ὁλόκληρος ἔνεργεια ἐν ψυχῆ σώματί τε, 


ἝἜξις δὲ ἡ ἐνέργεια τοῦ χοινοῦ πέφυκέ πως. 

Πρὸς τούτοις πᾶσι γίνωσκε * ὁ σαρκωθεὶς γὰρ Λόγος, 
Τὴν ἡμετέραν προσλαθὼν ἐν τῷ σαρκοῦσθαι σάρκα, 
Κατάρα ἐχρημάτισε, τυγχάνων εὐλογία, 

Καὶ τέθνηκεν ὡς ἄνθρωπος, ἀθάνατος ὢν φύσει, 


Ἐπὶ σταυροῦ τὴν νέχρωσιν ὑποστὰς ἑχουσίως, 
Ανέστη δὲ τριήµερος τὸν δην καταλύσας, 

Εἶτα καὶ ἀνελήλυθεν εἴς οὐρανοὺς ἐν δόξῃ, 

Καὶ αὖθις Ίξει σὺν Πατρὶ καὶ Πνεύματι ἁγίῳ 
Κρῖναι δικαίως ἅπαντας ὁμοῦ καὶ φιλανθρώπως. 
Τοῦτο συγκεφαλαἰίωσις τῶν θεολογουµένων 

Καὶ λεγομένων, δέσποτα, εἲς τὴν οἰκονομίαν, 
Πολὺς γὰρ xal δυσνόητος ὁ λόγος τῶν δογμάτων. 
Αλλ’ ἐγὼ τὰ σαφέστερα συλλέξας aot προσφόρως, 
Kal πληρεστάτως οἴρηχκα ὁμοῦ τε καὶ συντόμως. 
Asi γὰρ τὸν βασιλεύοντα xal v' ἄλλα μὲν εἰδέναι, 
Τὸ à' ἀληθὲς ὡς µάλιστα τῶν καθ’ ἡμᾶς δογμάτων * 
Αρχὴ γὰρ τοῦτο καὶ χρηπὶς ὑπάρχει βασιλείας. 


Γίνωσκε καὶ τὸν ἀριθμὸν τῶν ἱερῶν συνόδων, 
Ὁπόσαι κατὰ δυσσεθῶν ἐχροτήθησαν, ἄναξ, 
Ἑπτὰ πᾶσαι πεφύχασι * πρώτη ὃ) ἡ ἐν Νιχαίφ 
Τοῦ θείου βασιλεύοντος, δέσποτα, Κωνσταντίνου, 
Καὶ ἀρχιερατεύοντος ἐν Κωνσταντινουπόλει 
Τοῦ πανσεθάστου καὶ ψυχῇ καὶ λόγφ Μητροφάνου. 
Αὕτη τὴν γλῶτταν ἔτεμε τοῦ µανέντος ᾿Αρείου, 
Τὴν ὁμοουσιότητα τέµνοντος τῆς Τριάδος, 
Καὶ κτίσμα τὸν Δημιουργὸν δυσσεθοῦντος ἁθλίως, 
Ἐλάττονά τε τοῦ Πατρὸς, τὸν ἰσότιμον φύσει. 


Ἡ δὲ δευτέρα γέγονε τῶν Ἱερῶν συνόδων, 

Ὡς ἱστοροῦσιν ἅπαντες, ἐν Κωνσταντινουπόλει, 
"H« ὁ μὲν θεοδόσιος Ίρχε καλῶς ὁ μέγας, 
Νεκτάριος δ᾽ ἀρχιερεὺς ἐτύγχανε τῷ τότε. 

Αὕτη τὸν Μαχεδόνιον ἀνέσπασε ῥιζόθεν, 

Τὸ Πνεῦμα τὸ πανάγιον ἀλλοτριοῦντα µάτην 

Τῆς ὑψηλῆς θεότητος, xal χτίσµα βλασφημοῦντα. 


Ἡ δέ γε τρίτη σύνοδος γέγονεν ἐν Ἐφέσῳ, 

θεοδοσίου τοῦ μικροῦ δεσπόζοντος ἀξίως, 

Κατὰ τοῦ µαταιόφρονος καὶ δεινοῦ Νεστορίου, 

Tijv τοῦ θεοῦ μὴ σάρχωσιν οὐδ' ὅλως δεχοµένου, 

᾽λλλὰ ψιλὸν μὲν ἄνθρωπον τὸν Χριστὸν βλασφη- 
[μοῦντος, 

Καὶ Χριστοτόχον λέγοντος, ἆλλ᾽ οὐχὶ θεοτόχον, 

T» θεοτόχκον Δέσποιναν καὶ Μαρίαν Παρθένον. 

Ἡ δὲ τετάρτη σύνοδος ἕστη ἐν Χαλκηδόνι, 

Ῥώμῃης τὰ σκῆπτρα φἑροντος Μαρκιάνου δεσπότου. 

Ὁ δ’ ἀριθμὸς τῶν ἱερῶν xai σεθαστῶν Πατέρων 

Τριάκοντα συνέστησαν πρὸς τοῖς διαχοσίοις, 

Κατ’ Εὐτυχοῦς τοῦ δυσσεθοῦς, καὶ κατὰ Διοσκόρου 

Τὸ σῶμα τὸ Δεσποτικὸν δυσσεθῶς φαντασάντων. 


Ἡ δέγε πέμπτη γέγονεν ἐν Κωνσταντινουπόλει * 
Πέντε δὲ πρὸς ἑξήχοντα καὶ ἑκατὸν Πατέρες 
Ἐν ταύτῃ συνηθροίσθησαν, καὶ τὴν ἐν Χαλχηδόνι 
Σύνοδον ἐκρυτήθησαν ὡς πανευσεθεστάἄτην. 


a Ema aoo o δ--  -- ᾱ ooo |, AR .  . 








817 


Απήλασάν τε εὐσεθῶς τῶν θείων περιδόλων 
Εὐάγριον xal Δίδυμον μετὰ τοῦ Ὠριγένους, 
Άνδρας προτελευτήσαντας, ἀλλὰ συγγραφαμένους 
Νόθα καὶ ξένα δόγµατα τῆς θείας Ἐκκλησίας. 
Σωμάτων μὲν ἀνάστασιν νῦν μὲν ἀνῆλον ὅλως, 


Νῦν δὲ παρεδογµάτισαν ἔγερσιν ἀἁλλοτρίων, 

Αδάμ τε xal παράδεισον ἐξεῖπον ἀσωμάτως. 

Καὶ τέλος συνεπέραναν τὴν χόλασιν ἐν χρόνῳ, 

Καὶ τῶν δαιμόνων ἔγραψαν, φεῦ ! ἁποχαταστάσεις. 


᾽Ανῆλον τὸν θεόδωρον τὸν τῆς Μοψουεστίας, 

Μυσταγωγὸν τυγχάνοντα τοῦ δεινοῦ Νεστορίου, 

Καὶ τὴν πρὸς Μάριν πρότεραν ἐπιστολὴν τοῦ "δα, 

"Oca τε συνεγράψατο κατὰ Κυῤίλλου πάλαι 

Ὁ Κύρου θεοδώρητος ἴσος ἐν ὑποχρίσει. 

Ἡ δ᾽ ἕκτη πάλιν σύνοδος Ey Κωνσταντινουπόλει 

Συνέστη xal διέῤῥηξε δόγµατα θεοµάχων, 

"Qv ol προστάται λόγιοι καὶ πολλοὶ καὶ ποικίλοι, 

Ὅ τῆς Φαρᾶς θεόδωρος, Ὀνώριος 6 Ῥώμης, 

Κύρος ᾽Αλεξανδρείας τε, Σέργιός τε καὶ Πύῤῥος. 

Καὶ Παῦλος ὁ Σαμοσατεὺς, πρὸς τούτοις δὲ καὶ 
[Πέτρος, 

Μακάριος ὁ ἅθλιος καὶ Στέφανος πρὸς τούτῳ, 

Οὐ δύο φύσεις λέγοντες τοῦ σαρκωβέντος Λόγου, 

Μίαν δέ τινα σύνβεσιν, ἐνέργειαν δὲ µίαν, 


Σὺν τούτοις Πολυχρόνιον ἀπέκχτειναν τελείως, 

Καὶ δύο ἐδογμάτισαν τοῦ σχρχκωθέντος Λόγου 

Τὰς φύσεις ὡς πανευσεθεῖς, ὡς δὲ xal τὰς θελήσεις. 
Ἡ δὲ ἑθδόμη γέγονεν ἑσχάτως ἐν Nixalq, 
Ἡεντήχοντα συνῆλθον γὰρ πρὸς τοῖς τριαχοσίοις (1), 
Λογὰς lv ταύτῃ εὐσεθῶν θεοφόρων Πατέρων, 
Εἰρήνης τῆς δεσπότιδος τότε βασιλευούσης, 

Σὺν Κωνσταντίνῳ τῷ υἱῷ xal νέῳ στεφηφόρῳ. 

Καὶ τὰς εἰκόνας τὰς σεπτὰς ἐθέσπισαν τιμᾶσθαι, 
Καλῶς δ᾽ ἀναθεμάτισαν τοὺς δυσσεθοῦντας τότε’ 


Βασίλειον ἐπίσχοπον τὸν ὄντα Πισιδίας, 
Ἐκφέσου θεοδόσιον Σισἰννῖον τὸν Ἰέργης, ᾖ[μῶντας. 
λλους τε πλείστους τὰς σεπτὰς εἰχόνας μὴ τι- 


(4) Ἐξακοσίοις. 


ΡΕ D/EMONUM OPERATIONE. 


818 


À Rejecerunt pio animo a divinis liminibus 


Evagrium atque Didymum cum Origene 

Qui, licet jam mortui, tamen conscripserant 

Spuria et a Dei Ecclesia aliena dogmata. 

Nune quidem corporum resurrectionem prorsus 

[negabant, 

Nuno vero resuscitationem aliorum fa&bulabantur. 

Adain porro et paradisum incorporee accipiebant, 

Et peenas temporis limitibus deflniebant, 

Demonum quoque, heu! restitutionem in inte- 
(grum docebant. 

Sustulerunt Theodorum Mopsuestenum 

Qui miseri Nestorii fuerat preceptor, 

Et primam Ibe ad Marim epistolam, 

Et quacunque contra Cyrillum conscripserat olim 

Cyri Theodoretus, hypocrisi haud inferior. 

Sexta Synodus iterum Constantinopoli 

Convenit et &abolevit dogmata Theomachorum 

Quorum duces docti et multi et varii, 

Phare Theodorus, Honorius Rome, 

Cyrus Alexandrie, Sergius et Pyrrhus, 

Neonon Paulus Samosatensis, preterea Petrus, 


Miser Macarius atque Petrus, 

Non duas Verbi incarnati naturas dicebant, 

Sed unam quamdam compositionem unamque 

(actionem. 

Cum his omnino represserunt Polychronium, 

Atque duas sanxerunt incarnati Verbi 

Naturas, utpote pii, sicut et duas voluntates. 

Septima denique habita est Nice. 

Quinquaginta ibi convenere super trecentis, 

Manus electa piorum ao religiosorum Patrum, 

Quo tempore Irene imperatrix gubernabat 

Cum Constantino filio recens coronato. 

Et imagines sacras honorandas sanxerunt, 

Riteque anathemate  perculerunt impios illius 
[ etatis, 

Basilium qui Pisidie episcopus erat, 

Theodosium Ephesi, Sisinnium Perge, 

Aliosque permultos sacras imagines non hono- 
[rantes. 








MICHAELIS 


PSELLI 


DIALOGUS 


DE OPERATIONE D/EMONUM 


GAULMINI PR/EFATIO. 


Amice lector, Psellum Περὶ ivepyslac δαιμόνων, Grece nunquam antea editum, nunc primum tibi 
damus (a); notas preterea quas singulis diebus pro penso operarum scripsimus. In illis quid prestiterim 


(a) Parisiis, 1615. 


819 MICHAELIS PSELLI 830 


tu pro candore tuo judicabis, ego pro modestia mea tibi indicabo. Auctoris ipsissima& verba quam 
emendata ut haberes maxime curavi; sed ne hoc quidem per operarum quas non inspexi celeritatem 
licuit, Quo corrupta in man. erant emendavi; que difficilia, explicui; que interpolata, restitui sed 
magna tui fiducia, mei majore. 

Religentem esse oportel religiosum nefas (b). 

Equidem odi cane pejus et angue illos homines, qui auspicato libros iractant et de mendo in aliquo 
libro tanquam de mustela in via judicant : ignavissimi mortalium qui hoc adhuc nesciunt, quod nihil 
sciunt. 

Non tali auxilio nec defensoribus istis 

Tempus eget. 

Si interfecto, ut vocant, loco medicina facta, si leve quid interpugendo sanatum, 

Τόδ) ἐστὶ πολλῷ μεῖζον ἢ Τροίαν ἑλεῖν (c). 
Longe aliter omnes melioris mentis scribent, et nos conati sumus scribere. Sed omiseram pene quie 
duo maxima in hoc opusculo prestiti, brevitatem et modestiam. Utramque invenies, qui candide de 
utraque senties. Ceterum theologica et philosophica, que quam plurima sunt, ideo non attigi, quia hoc 
fuisset µάζαν ὑφ' ἑτέρου μεμαγμένην ἁρπάζειν (d). Vale, candide lector. Sed hoc preterea te monitum 
volo; usum me duobus man. codicibus, altero meo et altero eruditissimi Federici Morelli, cui multis 
nominibus multum me debere profiteor. Sed et symbolam contulit, characteres Arabicos suos, Gul. Lebé 
typographus, vir linguarum orientalium studiosissimus, et, si hec secula permitlerent, eximius illarum 
propagator futurus. 


(b) Versus ex antiquo carmine memoria hercle — Andr. 368 : Toox' ἔσθ᾽ ἱκάστῳ μεῖζον 1 Τροίαν ἐλεῖν. 
dignus ap. A. Gell. N. Ati. 419. (d) Est inter Suide Adagia 1x, 66, ἐπὶ τῶν ἆλλο- 
j^ Hic versus est inter Proverbia metrica v 872, — «plotc πόνοις ἐγκαυχωμένων. 
formatus, ut videtur, ad imitationem Éuripidei 








ΜΙΧΑΗΛ TOY TYEAAOY 


ΠΕΡΙ 
ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ὃ AAIMONON 
ΔΙΔΛΟΓΟΣ. 


MICHAELIS PSELLI 


DIALOGUS 


DE DAMONUM ENERGIA SEU OPERATIONE 


Contra Manetem et Euchitas seu Enthusiastas. 


DIALOGI PERSONE : 
ΤΙΜΟΘΕΟΣ. ΘΡΑΞ. — TIMOTHEUS. THRAX. 


CAPUT PRIMUM. 
De Euchitis et Enthusiastis. Harelicorum dogmatum cognitionem piis non minus prodesse, quam 
pharmacorum lethalium medicis. 
TIMOTHEUS. Longum jam, o Thrax, tempus ΤΙΜΟΘΕΟΣ. Χρόνιος, ὦ θρᾷξ, ἐπὶ τὸ Βυζάντιον 
interfluxit, ex quo Byzantium non venisti. ἀπαντᾷς. 
GAULMINI NOTA. 


(4) Ἐνέργεια vera vox. Chryst. homil. 4, Περὶ ἐστὶν ἡ ivipysta. Τὸ ἐνεργεῖσβαι, ἀντὶ τοῦ δαιμονᾶν, 
ἀκαταλ. : Άλυσις πονηρὰ xal χαλεπὴ τῶν δαιμόνων — pridem est cum viri docti observarunt. 





891 


DE DJEMONUM OPERATIONE. 


822 


GPAX. Χρόνιος, ὦ Τιμόθεε, δύο πον ἔτη, καὶ πρὸς, Α THRAX. Longum, o Timothee; biennium enim, 


ἐντεῦθεν ἔχδημος ὤν. 

TIMOe. Ποῖ δὲ δὴ, τί καὶ τίνα πράγµατα ἔχων ἐπὶ 
τοσοῦτον ἑνδιατέτριφας ; 

ΘΡΑΞ. Μακροτέρας fj κατὰ τὴν παροῦσαν σχολὴν 
ἀπαιτεῖς ὑποθέσεις λόγων. ᾿Ανάγχη γάρ µε συνεί- 
βειν τὸν ᾽Αλκίνου ἀπόλογον (43), εἰ δἑέοι λέγειν ὅσα 
ἐπφειν, ὅσα τε ἔτλην ἀσεθέσι αυμπλακεὶς ἀνδράσιν. 
Εὐχίτας (2) αὐτοὺς καὶ Ἐνθουσιαστὰς (3) οἳ πολλοὶ 
καλοῦσιν. "H οὐκ ἀκοήν τινα ἔχων περὶ τούτων xal 
αὐτὸς τυγχάνεις ; 

ΤΙΜΟΘ. Μανθάνω μὲν (A) τινας θεοµάχους ἄνδρας 
καὶ ἀτόπους ἐπιεικῶς ἐν uia στρἐφεσθαι τοῦ καθ᾽ 
ἡμᾶς Ἱἱεροῦ χόµµατος, κατὰ τὴν χωμµφδίαν εἶπεῖν 
δόγµατα δε αὐτῶν, καὶ ἴθη, καὶ νόµους, xal ἔργα, 
xai λόγους παρ᾽ οὐδενὸς οὐδεπω µοι μαθεῖν ἐξεγένετο. 
Ka σου δέοµαι ἅττα ἂν εἰδείης σαφέστατα ἐπελθεῖν, et 
τι βούλει ἀνδρὶ συνήθει, πρεσθήσω δὲ καὶ φίλῳ, χα- 
ρίζεσθαι. 


ΘΡΑΞ. "Ea, φίλε Τιµόθεε. ᾿Λνάγκη γὰρ ipi τε 
περιωσθῆναι πρὸς ἵλιγγον, ἐπιόντα δὀγµατά τε ἆλ- 
λόκοτα καὶ ἔργα δαιμόνια, καὶ σὲ Ύε μηδὶν περὶ 
τούτων ἐσχηκέναι χέρδος. El γὰρ, κατὰ τὸν Σιµων(- 
δην (5), 6 λόγος τῶν πραγμάτων εἰκών ἐστιν, ὡς εἶναι 
τὸν μὲν τῶν ὠφελίμων ὠφέλιμον, τὸν δὲ μὴ τοιούτων 
οὐκ ἀγαθὸν, τί ἂν οἴσυι χρηστὸν, ὁ τοὺς ἑναγεῖς εἶκο- 
νίζων λόγους; 


ΤΙΜΟΡ. Καὶ πάνυ xs, ὦ θρᾷξ΄ εἴπε καὶ la- 
τροῖς εἶδέναι τὰ θανατώδη τῶν φαρμάκων οὐκ ἄχρησ- 
τον, ὡς μή τῷ τούτων περιπεσεῖν τινα χινδυνεῦσαι" 
ἑῶ γὰρ λέχειν, ὅτι καὶ ἔνια τούτων slc ὑγείαν οὐκ 
ἀσυντέλεστα. "Oct! ἔσται καὶ ἡμῖν δυοῖν θάτερον fj γὰρ 
ἀποισόμεθά τι χρηστότερον ἐκ τοῦ σχέµµατος, Tj φυ- 
λαξόμεθα st τι πρόσεστι βλαθερὀν. 


OPAZ. Εἶεν' ᾿Ακούόσῃ, κατὰ τὴν ποίησιν, ἑτήτυμα 
μὲν, οὐχ ὡς ἤδιστα δέ (6). EL δέ τινων ἀσχημόνων 6 
λόγος ἐπιμνησθῇ, μὴ χαλέπαινε' phó ἐμὲ τὸν παρε- 
νείροντα, τοὺς δὲ δρῶντας αἰτιῶ δικαίως. 


et ultra, hinc peregre abfui. 

TIMOTH. Übinam vero, quibusque de causis, 
tandiu abfuisti ? 

THRAX. Prolixiora, quam que huio tempori 
conveniant, dicendi argumenta postulas. Necesse 
enim est, ut Alcini apologo utar, si dicenda sint, 
quecuuque subii, quecunque passus sum in ho- 
minum impiorum consortio : Euchitas eos multi 
et Enthusiastas appellant. Numnam vero et ipse 
de iis quidpiam fando audiisti ? 
 TIMOTH. Audio quidem nescio quos impios 
homines, et merito exsecrandos in medio sacri 
nostri commatis, ut comice loquar, hoc est ordinis 
sacro designati charactere, versari. Eorum autem 
dogmata, mores, leges, opera et sermones a ne- 
mine adhuc mihi discere contigit; proinde te rogo, 
ut ea qua nosti apertissima mihi narratione per- 
curras, 8i quid homini sodali, addo etiam amico, 
gratificari velis. 

THRAX. Missa isthowo facito, chare Timothee. 
Necesse est enim, ut capitis ultro mihi vertiginem 
accersam, 8i et dogmata absurda, et diabolica ope- 
ra narrare occipiam, tuque lucri ex iis nihil omni- 
no reportes. Si enim oratio, ut Simonidi placet, 
rerum imago est, ut sit ea utilis, que de rebus 
utilibus instituitur, quia vero de iis, que secus se 
habent, non bona censeatur, quidnam tibi proderit, 
cum sermones impios delineavero? 

TIMOTH. Certe multum proderit, o "Thrax. Si- 
quidem et medicis lethalia nosse pharmaca non 
inutile sit; ne quis ea contrectans in periculum 
incurrat : ut taceam eorum quoque nonnulla non 
inutilia esse. Itaque duorum alterum conseque- 
mur. Aut enim ex hujusmodi disquisitione et 
investigatione boni quidpiam reportabimus, aut 
si quid ei lethale insit et noxium, ab eo cavebi- 
mus. 

THRAX. Age vero, audies quidem vera, ut poeta 
inquit, at minime jucunda. Quod si obscenorum 
quorumdam mentionem dicendo faciam, ne suc- 
censeas ; neque me, qui talia tibi referam, sed 608 
ipsos qui agunt, incuses. 


GAULMINI NOTAE. 
(1* Diogenianus ἐπὶ τῶν φλυάρων xai μαχροὺς D spirare Massalianos vel Euchitas. Vide Ρα!γο]ορία 


ἁποτεινόντων λόγους * ut. aretalogus Ulysses Auso- 
nio [imo Juvenali xv, 14] : 

Tale super canam facinus narraret Ulysses 

Alcinoo, bilem aul risum fortasse quibusdam 

Moverat, ut mendaz aretalogus. 

Idem in Polluce et Suida. Adagii origo notissima 
ex Aristotele lib. πι Rhetor. 

(2) Massalianos, quod vocabulum interpretati 
gunt εὐχίτας. Harmenop. De sect. ; Τὸ τῶν Μασσα- 
|AÀtavoov ὄνομα ἐξελληνιζόμενον εὐχίτας δηλοῖ * πολὺ 
γὰρ αὐτοῖς τὸ τῆς εὐχῆς ὄνομα. Nihil fingit. n by) 
orantes, Esr. x, 6. Nisi obstet Chronologus περὶ 
αἱρέσ. ineditus, qui ἀπὸ τῆς εὐχῆς, fj ἀπὸ τῆς ἔπω- 
νύµου χώρας τῆς Περσίδος vocatos scribit, forte 
melius si Assyrie dixisset, quia Mosel Arabum 
geographis Asayria est. Tamen prima nebulonum 
istorum origo Persica a Manete Persa. — Ex Eu- 
tbymii titulo de Bogomilis, patet oum eis fere con- 


t. CXXX. Eprr. 

(3! Chronologus ineditus Περὶ αἱρέσ. Καλοῦνται 
δὲ ix τοῦ πράγματος xal ᾿Ενβουσιασταί * δαίµανος 
γὰρ ῥἐνέργειαν λαθόντες, Πνεύματος ἁγίου εἶναι 
ταύτην ὑπολαμθάνουσιν * ὕπνῳ δὲ τὰ πολλὰ σφᾶς 
αὐτοὺς ῥἐἑνδιδόντες, ἐνβουσιασμὸν τὰς τῶν ὀνείρων 
Φαντασίας καλοῦσιν. Alii sine numero, quos non 
exscribo, Acuanite, Cubrici, Martyriani. Nicet. 
Thes. orlh. fid. lib. 1v. 

(4) Habet ex Aristoph. in Pluto, vers. 862 : Προσ- 
έρχεται γάρ τις χακῶς πράττων ἀνήρ * Ἔρικε δ᾽ 
εἶναι τοῦ πονηροῦ κόμματος. Et οἱ παραχόπτονιες 
sunt qui oi παραγαρᾶκται JC. Grecorum. Παραχα- 
άττειν τὸ δίκαιον inde dixit Anastasius. Sinait. ἐν 
ΟδηΥᾷ. 

(6) Κατά Σιµωνίδην, et Democritum, λόγος ἔργου- 
σκιή. Laert 

(6) Homer. 





823 MICHAELIS PSELLI 824 


CAPUT II. 
De duobus Manichgorum et tribus Euchitarum principiis. 


Exsecrando huic dogmati, seu heresi, vesanus A 


ille Manes ansam prebuit. Inde enim ipsis Euchitis 
tanquam ex [ιβουἱθηίο quopiam fonte, principio- 
rum multitudo profluxit. Atque sacer quidem ille 
intestabilisque Manes duo eorum que sunt princi- 
pia commentus est, Deoque Deum; bonorum crea- 
tori, malorum opificem ; bono celestium principi, 
nequitia terrestrium principem nequiter opposuit. 
Hi vero cacodemones, seu malo genio perciti Eu- 
chite, tertium etiam aliud principium addiderunt : 
Pater enim ipsis, duoque fllii, antiquiora sunt et 
recentiora principia. Quorum patri quidem supra- 
mundana sola, flliorum autem juniori coelestia, 
alteri denique seniori, eorum que sunt in mundo 
imperium tribuunt. Quod quidem delirium nihil a 
Greca illa mythologia differt : 
Triplici sunt omnia sorte dirempta. 

Jam vero, putri hoc fundamento jacto, corrupti 
mentibus homines, hao quidem in parte inter se 


D κατὰ τὸ, 


ἛἜχει μὲν τὸ παλαμναῖον (7) τοῦτο δόγμα παρὰ 
Μάνεντος τοῦ μανέντος (8) τὰς ἀφορμάς. ᾿Ἐκεῖθεν 
γὰρ αὐτοῖς αἱ πλείους ἀρχαὶ, χαθάπερ ἐκ πηγῆς 
τινος δυσώδους, ἐῤῥύησαν. ᾽Αλλὰ τῷ μὲν ἑπαράτῳ 
Μάνεντι δύο ὑπετέθησαν τῶν ὄντων ἀρχαὶ, Ot 
θεὸν, δημιουργῷ τῶν ἀγαθῶν αὐτουργὸν κακίας, 
τῷ ἀγαθῷ ἄρχοντι τῶν οὐρανίων τὸν τῆς χαχίας 
ἄρχοντα τῶν ἐπιγείων, πλημμελῶς ἀντιτάττοντι΄ 
Εὐχίταις δὲ τούτοις τοῖς κακοδαίµοσι xal ἑτέρα τις 
ἀρχὴ προσελήφθη τρίτη Πατὴρ γὰρ αὐτοῖς (9) υἱοί 
τε δύο, πρεσθύτερος xai νεώτερος, αἱ ἀρχαί' àv. τῷ 
μὲν πατρὶ τὰ ὑπερχόσμια μόνα, τῷ δὲ νεωτέρῳ τῶν 
υἱῶν τὰ οὐράνια (40), θατέρῳ δὲ τῷ πρεσθυτέρῳ τῶν 
ἐγχοσμίων τὸ κράτος (11), ἀποτετάχασιν, ὃ κατὰ µη- 
δὲν ἐστι τῆς )Ελληνικῆς μυθολογίας ἀπολειπόμενον, 


Τριχθὰ δὲ πάντα δέδασται (12). 
Ταύτην δὲ τὴν σαθρὰν ὑποθάθραν ὑποθέντες οἱ 
σαθροὶ τὰς φρίνας, τὸ μὲν µέχρι ταύτης εἰσὶν ἆλ- 


GAULMINI NOTAE. 


(7) Βαλαμναῖον δόγµα, µιαρόν. Nolo argutari in 
τὸ παλαμναῖον propter infanticidia, qui& παλαμ- 
ναῖος in commentariis Grecorum est ὁ ταῖς οἴχείαις 
pe φόνον ἑργασάμενος. Unde et παλαμναίας 
χεσίας, ut. Apollonio, 'Apyov (iv, 709), τὰς ὑπὲρ 
óvou vwopívac grammatici cum Varino perten- 
unt. 

(8)Ita Polybio (xxvi, 10) Ἐπιφανὴς est Ἐπι- 

ανής. Nomen illius furiosi Paracleti (ita 8e voca- 
αἱ 8 cujus nomine postmodum omnes impii Ma- 
netes Judeis dicti, ut Mezentii Latinis. Elias in 
Thesb.: D'TN ne Darm 11903 NY 19 *2N ΠΙΟΠΝ 
Ὁ)ΝΤϱ2 "Ow oy" oya mn o 119 vow ns IN 
1^2 ἨΠΝ m29 22 55. Idque ego miror, cum inve- 
tiialur in libris Grecorum fuisse hominem quemdam 
nomine Manem, qui vixerit sine lege, a quo onines 
qui eum seculi fuere Manetes uppellati sunt. Male 
omnes, quicunque τὸ Μάνης id significare putant. 
Epiphan. : Τὸ γὰρ Μάνη ἀπὸ τῆς Βαουλωνίας εἲς 
την Ἑλληνίδα µεταφερόµενον σκεῦος ὑπόφαίνει τοῦ- 
voua, Verum est. 1w'2 Daniel. (v, 5) vas, man. 
Turbat Nicet, in Thesauro orthod. fid., qui dialecti- 
cum etiam significare pertendit. Viderit ille; nam 
in Chaldaica, de qu&a cum Bpiphanio intelligere 
debuit, nihil tále , sed neque in Arabica, quam il- 
lius tempore certum est locutos illius tractus 
incolas. 

(9) Pater ille Pereis, e quorum inagia nugas 
suas cudit Manes, Ζαρουὰμ est, Oromasdis et Ari- 
manii pater : quod hactenus omnes fugit qui de 
magia Persarum dixerunt. Theodorus Mopsueste 
docuerat in libro Περὶ τῆς ἐν Περσίδι μαγικῆς, Pho- 
tii (Bibl. cod. 81) : Ἐκτίθεται τὸ μιαρὸν τῶν Ηερσῶν 
δόγµα, ὃ Ζαράσδης εἰσηγήσατο, τοι περὶ τοῦ Ζαρουὰμ 
ὃν ἀρχηγὸν πάντων εἶσάγει, ὃν xal. Τύχην καλεῖ, χα 
ὅτι σπένδων (lege σπεύδων) ἵνα τἐκῃ τον Ώρομάσδην, 
ἔτεχεν ἐχεῖνον καὶ τὸν Σατανᾶν. Ille Satanas Arima- 
nius est notissimus : at de Ζαρουὰμ non est cur 
aliquis dubitet : Syriace ad verbum, ἀρχηγὸς πάν- 
των, sator omnium. 

(10) Solius celi xai τῶν οὐρανίων dominum, re- 
liquorum incuriosum credebant, qualis vulgo igno- 
tus Grughumo Africanorum in Leone Afrio. (nos 
&libi plenius de illo), vel Βαλσάμης Phonicum in 
Philonis Bybliensis fragmentis (apud Euseb. Prep. 


Evang. 1; de quo ipngeniosissime ὁ µακαρίτης Sca- 
liger : Τοῦτον γὰρ θΘεὸν ἑνόμιζον µόνου οὐρανοῦ 
κύριον, Βεελσάμην καλοῦντες, 8 ἐστι παρὰ Φοίνιξι 
χύριος οὐρανοῦ, ΏὪς bya2, dominus colorum: 
epithetum quod sepissime Deo Judei tribuunt, ut 


Esr. c. vi: N'OW noNb. Unde et forte coli nu- 
men adorare dicti : Nil prater nubes et celi numen 
αἀργαπι (Juven. xiv, 97). Non pertendimus tamen 
neque Arabibus aliquid illius fermenti inbssisse, 
quia frequentissima illis hec jurandi formula per 
celi Deum vel Dominum. Caeterum illag nugas ha- 
beban' in libro quem Giganteum vocabant, l'ey&- 
τειον Photio (Bíbl. cod. 85) ; forte et ex evange- 
liia suis qua κατὰ θωμᾶν xal Φίλιππο, habuerunt : 
Leont. De Sectis (p. 432). . 

(11) Τῶν iyxosplov τὸ κράτος Satans tribue- 
bant quem ἄρχοντα τῶν ἐπιχείων, κόσµου χρᾶτορα 
et κοσµοκράτορα vocabant impie prorsus illi, sed 
sancti Patres pie. OEcumen. in Epist. I Joannis 
(ο. 1, 15) : Τούτου δὲ τοῦ κόσμου πατὴρ ὁ διάθο- 
λος, τῖς χκοσμικῆς φηµι ἡἠδυπαθείας καὶ συγχὺ- 
ctoc. Aliique sine numero. Damascenus pariter 
et Athanasius κοσµοκράτορας τοῦ σκότους τούτου 
δαίµονας vocant, diverea prorsus & Manichemis ra- 
tione, sed magi diversissima, apud quos septem xo- 
σµοχράτορες δαίμονες sunt. Liber nugicanoricrepus 
et fictus, Testamentum Salomonis ms. : Καὶ &d- 
λευσα παρεῖναί µοι ἕτερον δαίµονα, καὶ εἰσήλθο- 
σαν πνεύματα συνδεδεμένα, εὖμορφα τῷ εἴδει. 


D Κάγὼ Σαλομὼν ταῦτα ἐθαύμασα, καὶ ἐπηρώτησα 


έχων * Καὶ ὑμεῖς τίνες ἐστὲ; oi δὲ ὁμοθυμαδὸν 
ἔφησαν μιᾷ φωνῇ καὶ εἶπον ' Ἡμεῖς ἐσμεν τὰ λε- 
γόμενα στοιχεία, οἱ κοσµοκράτορες τοῦ σκότους τού- 
του, ᾽Απάτη, "Epic, Ἑλώθων, Ζάλη, Πλάνη Δύνα- 
tc, etc. 
(12) Ex Iliad. O, 187 : . 
Toric ydp «' ix Κρόνου ἐσμὲν ἀδελφεοὶ, πμ 
8*7, 
Ζεὺς xal ἐγὼ, τρίτατος 9' Alónc idvipotsw &v- 
[ἄσσων * 


Τριχθὰ δὲ πάντα δέδασται, ἕκαστος δ’ ἔμμορε τι- 
[μής 


Loquacissimus interpres Eustathius τὸ ἡγεμονικὸν 
τοῦ χόσµου, τὸ συνέχον αἴτιον τὴν θάλασσαν, τὸν ὃ 
γῆν ἀέρα, somniat, 


825 DE D/EMONUM OPERATIONE. 826 


λήλοις ὁμόφρονες' τὸ δ) ἐντεῦθεν τριχῇ talc γνώ- A consentiunt, in ea vero quee consequitur, trifariam 
μαις δεἰίστανται. Οἱ μὲν γὰρ τούτων νέµουσιν ἀἁμ- — sententiis differunt. Eorum enim alii utrique filio 
φοῖν τοῖν υἱοῖν τὸ σέθας (xJv γὰρ πρὸς ἀλλήλους — cultum divinum deferunt (quamvis enim dissidere 
διαφἑρεσθαι φῶσι νῦν, &AA' ὅμως ἄμφω σεθαστέον — nunc alterum ab altero dicant, ambos tamen ado- 
ὡς ix πατρὸς ἑνὸς καταλλαγησοµένους ἐπὶ τοῦ μἐλ- — r&ndos asserunt, quippe qui ab uno patre proce- 
Àevtoc) oi δὲ θατέρῳ τῷ νεωτἐρῳ λατρεύουσιν, ὡς — dentes olim sint in gratiam redituri); alii autem 
τῆς κρείττονος καὶ ὑπερχειμένης µερίδος κατάρ- — alterum illum venerantur, tanquam melioris et 
Χοντι' τὸν πρεσθύτερον οὐκ ἀτιμάζοντες μὲν, φυ-  supramundane regionis moderatorem; seniorem 
λαττόμενοι δ᾽ αὐτὸν ὡς κακοποιῆσαι δυνάµενον. Οἱ interim honore suo nequaquam dedignantes, ita 
δὲ χείρους αὐτῶν τὴν ἀσέθειαν τοῦ piv οὐρανίου tamen ut ab ipso sibi caveant, tanquam eo qui no- 
διῖστῶσιν ἑαυτοὺς ἐπὶ πᾶν, αὐτὸν δὲ µόνον τὸν ἐπί- — cere possit. Caeterum qui maxima inter eos impie- 
γειον Σαταναἡλ (13) ἑνστερνίζονται. Τῶν τε ὀνομάτων — tate laborant, ccelestis illius cultu se prorsus ab- 
τοῖς εὐφημοτέροις ἀποσεμνύνοντες πρωτότοκον τὸν — dicant, terrestremque solum Satanael pectorum 
ἀλλότριον ἐκ πἀτρὸς καλοῦσι, φυτῶν τε καὶ ζώων καὶ — suorum penetralibus induunt : quem insignioribus 
τῶν λοιπῶν συνθέτων δημιουργὸν τὸν φθοροποιὸν καὶ — nominibus venerantes, Primogenitum eum, qui a 
ὀλέθριον. ᾽Αποθεραπεύειν δ᾽ αὐτὸν καὶ μᾶλλον ἐτι., Patre alienus est, appellant, plantarum omnium, 
βουλόμενοι, φεῦ | ὁπόσα παροινοῦσιν εἲς τὸν οὐράνιον. Β animalium et οδβίθΓΟΓΙΏ compositorum corporum 
qovtpóv τε λέγοντες εἶναι, τἀδελφῷ παραλόγως διαφ- — creatorem, eum qui corruptionis perniciei auctor 
θονούµενον εὖ διακοσμοῦντι τὰ ἐπὶ γῆς, καὶ φθόνφ — est. Quem ut majore etiam honore cultuque pro- 
τυφόµενον σεισμοὺς (14) xal χαλάζας (15) καὶ λοιμοὺς — sequantur, Dii boni, quod contumeliis celestem 
ἐπάχειν. Διὸ xal ἐπαρῶνται αὐτῷ ἄλλα τε xal τὸ — illum lacessunt! quem invidum esse fratri dicunt: 
παλαμναῖον ἀνάθεμα (161. quippe qui nefando eum odio prosequatur, a quo 
terresiria recte administrentur : qui etiam invidiz fastu elutus terremotum, grandinem et famem indu- 
cat. Proinde cum alia ipsi imprecantur, tum et exsecrandum illud anathema. 


CAPUT 1. 


Quare Salanael Dei filius ab Buchitis dicatur. Haereseon origo a Satana. Quam ceci menieque capti sint 
heretici, qui daemonis illusiones non deprehendant. 


ΤΙΜΟΘ. Τίσι δὲ λόχοις, ὦ θρᾷξ, πεπείχασιν Éav- TIMOTH. Quibus rationibus, o Thrax, adducun- 
τοὺς τὸν Σαταναἡλ υἱὸν θεοῦ καὶ φρονεῖν xal λέγειν, — tur Euchite, ut Satanael filium Dei esse credant, 
τῶν τε προφητικῶν καὶ θείων χρησμῶν tva Yióv οί dicant propheticis divinisque oraculis unum 
πανταχοῦ λεγόντων, τοῦ τε ἐπιστηθίου (17) κατὰ xà — ubique Filium astruentibus, sanctoque illo, qui 
ἄχραντα Ἐὐαγγέλια χεχραγότος περὶ τοῦ Θεοῦ xal supra pectus Domini recubuit, in sacris Evangeliis 
Λόγου" δόξαν ὡς Μονογενοῦς παρὰ Πατρός" καὶ a5, G clamante de Deo et verbo, Gloriam quasi unigeniti 
ὁ Μονογενὴς, ὁ ὢν εἲς τὸν χόλπον τοῦ Πατρὸς, — a Patre! ; et iterum, Unigenitus Filius qui est. in 
αὐτὸς ἐξηγήσατο. Πόθεν οὖν αὐτοῖς imz,À9sv ἡ τοσαύτη — sinu Patris, ipse enarravit *? Unde igitur in tantum 
πλάνη, errorem impegerunt ? 

ΘΡΑΞ. Πόθεν ἄλλοβεν à Τιμόθεε, ἢ καὶ αὐτὸς 6 ΤΗΒΑΧ. Undenam, o Timothee, nisi quia men- 
τοῦ (sijbou; ἄρχων ταῦτα περιαυτολογῶν τῶν ἀνοή-  dacii princeps heo ex seipso confingens, vecor- 


1 Joan. 1, 14. 
GAULMINI NOTE. 


(13) Inde Sataniani dicti Nicete in TAesauro primi Babylonii commenti sunt. Sed et μάγους 
orth. fid. à numinis sul cultu, cui et tribuebant τινὰ αλάζτς habuerunt, Docuerat Jamblicus iv Βαθυ- 
(θλία τῆς παλαιᾶς Tpaorc* Leont. p. 432 De sect. ωνικοῖς. Photius πα cod. 94, p. 241), ex illo: 
ec soli coluere. Ophite in Philastr. init. Hodie ^ Ka! µάγον μυῶν, ἐξ 00 καλεῖσθαι καὶ τὰ μυστήρια 
Calecutensium Deumus notissimus ex Ludov. Var- D ἀπὸ τῶν puüv* πρώτην γὰρ εἶναι τὴν τῶν μυῶν 
tom. (v, c. 2). Nec alios exscribo. — Tollius ]nsign. µμµαγιχήν * xal μᾶγον δὲ λέγει χαλάζης. Mox ab illis 
it. ltal., p. 101, ait esse pro Σατανᾶν, insuper mo- — Greci magicas χαλαζῶν ἐκχύσεως καταστολὰς καὶ 
nens errare Psellum, quod  Euchitis originem κυμάτων ποταµίων τε xal θαλαττίων ἀπευδιασμοὺς 
secte a Manete repetat, cum be secte initio — didicerunt : Malch. et Jambl. in Vita Pythag. Pa- 
longe diverse fuerint, sed pustea in unum con-  riler λοιμων ἀποπροπαὶ notiures sunt, quam ut 
fluxerint, salvatamen sententiarum seu dogmatum — debeant illini huio charte. 
diversitate. Epi. (16) Proverbialis loquendi formula, ἐπαρᾶται 
(14) Σεισμοὺς immittit, sed per ἀγγέλους σεισμῶν, ἀνάθεμα, quam alibi observamus. Glossar. Reg. 
ut credebant illi siderati, quos magi quinque esse — ineditum (ἐχλογὴν κατὰ στοιχεῖον vocant) : Χάρμα, 
agnoscunt, puto, ob quinque σεισμῶν εἴδη, quia κατάρα. Prorsus τὸ yáppa Syriacum est NI2? 1 char- 
sunt ἐπικλινίαι, βράσται, ῥῆχται, σεισταὶ, ἱζηματίαι. Ίια. Nemo sane mentis dubitabit. 


Astrologus man. plura disserit. Inde et veteribus (17) 'O Ἐπιστήθιος est. discipulus ille quem di- 
Persarum, si nebuloni Greculo adhibenda fldes  ligebat Jesus; ut ὁ θεόπτης, Moses; ol ᾿Ανάργυροι. 
est, o! μάγοι τῶν σεισμῶν. Cosmas et Damianus (Jus. Gr. Rom. περὶ Ίμεο- 


(15) ᾽Αγγέλους χαλάζης inde nugantur magi;quos ἁπράκτ.), 





831 


MICHAELIS ΡΕ] 


dium illorum mentes fascinat. Qui enim thronum Α των ἁπατᾷ τὰς γνώμας, ὃ γὰρ τὸν αὐτοῦ θρόνον 


se nubibus impositurum gloriatur. Altissimoque 
similem futurum predicat, eaque de causa deje- 
clus est in tenebras, is ipse illis apparens, seipsum 
primogenitum Dei esse ait, atque terrestrium om- 
nium creatorem, qui pro animi arbitrio que in 
mundo sunt omnia susque deque ferat: atque hoc 
pacto in uniuscujusque cogitationem penetrans 
fucum dementibus facit, qui cum arrogantie men- 
daciique auctorem esse sibi persuadere, atque 
vana omnia insolentius efferentem ludibrio habere 
deberent, non ita faciunt, sed in omnibus ei fidem 
habent, agunturque naribus tanquam boves : at- 
qui poterant eum non ita multo post mendacii con- 
vincere. Si enim ab eo petiissent, ut jactabunda illa 
promissionum lenocinia faotis exhiberet, nihil aliud 
eum esse deprehendissent,quam asinum Cumanum 
leonis pelle amictum. quem rugire conantem ru- 
gitus coarguisset. Nuno autem velut oculis capti 
audituque privati, nec sane mentis compotes, nec 
eorum que sunt cognatione adducti, unum esse 
Creatorem vident, neo idipsum attestantes Scriptu- 
ras? audiunt, nec ad rationis examen explorant, 
si duo eorum que sunt diversi creatores essent, 
haud unum fore ordinem illum conjunctionemque, 
quibus omnia colligantur atque connectuntur. At- 
qui asini quidem et boves, attestante propheta *, 
nec presepe, nec dominum suum ignorant, bi au- 
tem Domino suo longum valere jusso, eum sibi 
deum elegerunt, qui creaturarum omnium ab- 
jectissimus et despicatissimus est, seque adeo 


θεῖνα: (18) ἐπὶ τῶν νεφελῶν χαυχώμµενος καὶ ἔσεσθαι 
ὅμοιος τῷ Ὑψίστῳ λέγων, καὶ διὰ τοῦτο ἕκπτω- 
τος xal σκότος γενόμενος (19), αὐτὸς οὗτος τούτοιν 
ἐμφανιζόμενος, υἱὸν Θεοῦ πρωτότοχον ἑαυτὸν ἀναγ- 
γέλλει xal τῶν ἐπιγείων ἁπάντων λημιουργὸν, ἄγειν 
τε xai φἑρειν (20) τὸ ἑγχόσμιον πᾶν. Καὶ οὕτω, tiv 
ἑκάστου ἄνοιαν μετιὼν, φενακίζει τοὺς ἄφρονας, oU; 
δίον, κατὰ νοῦν λαθόντας ὡς ἁλαζὼν καὶ φεύδους 
ἐρχηγός ἐστι, χαταγελάσαι κοµπάζοντος. Οἱ δὲ οὐγ 
οὕτως' ἀλλὰ πείθονται ταῦτα λέγοντι, xai ἄγονται 
καβάπερ βόες ἀπὸ ῥινῶν (21). Καΐτοι ἑνῆν οὐ διὰ πολ- 
λοῦ φωράσαι φευδόµενον. Et γὰρ ἁπῄτουν αὐτὸν τὰς 
µεγαληγόρους ταύτας ἐπαγγελίας ἐπὶ τῶν ἔργων 
ἐνδείξασθαι, οὐδὲν ἄλλο πλὴν 6 περὶ Κύμην ὄνος 


Β ἐνδεδυμένος λεοντῆν εὐρέθη (22), ὃν ἤλεγχε βρυχή- 


σασθαι πειρώμενον ἡ βοή. Nov δὲ, ὥσπερ ἔχχεκομ- 
µένοι τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ ἐχχεχωφημίνοι τὰ ὤτα 
καὶ νοῦ μηδαμῶς μµετέχοντες ἔμφρονος, οὔτε παρὰ 
τῆς τῶν ὄντων συγγενείας ἵνα τὸν δημιουργὸν 
ὁρῶσιν, οὔτε τοῦτ) αὐτὸ λεγούσης [τῆς Γραφῆς] 
ἐπαΐουσιν, οὔτε λογισμῷ βασανίζουσιν ὡς, sl δύο 
διεστῶτες τῶν ὄντων ἦσαν δημιουργοὶ, οὖκ ἂν ἓν 
µία τὰ πάντα συνδέουσα τάξις καὶ ἕνωσις. Καὶ ὄνοι 
μὲν xal βόες, κατὰ τὸν προφήτην, οὐκ ἠγνοήκασι 
τὴν φάτνην καὶ τὸν κτησάµενον΄ οἱ δὲ, χαίρει τὸν 
ἑαυτῶν Θεὸν καὶ δεσπότην ἑάσαντες, θεὸν αὐτοὶ 
χεχειροτονήκασι τὸν ἐν τοῖς κτίσµασιν ἀτιμότερόν, καὶ 
ἔπονται ol πυραῦσται, κατὰ τὴν παροιµίαν (23), elc τὸ 
πῦρ ἑαυτοὺς καθιόντες, ὃ πάλαι αὐτῷ καὶ τοῖς αὐτῷ 
συναποστᾶσιν ἠτοίμασται. 


ipsos pyrauste, ut proverbio fertur, in ignem preocipitant, qui Jam olim et ipsi et coapostatis, hoc est 


defectionis ejus consortibus, preparatus est *. 


CAPUT IV. 


De spurcissimis Euchitarum czremoniis, qui igerorum inilio cibos el pocula oleto et stercore perliia 
gustant. 


TIMOTH. Quid autem ex eo percipiunt lucri, (| TIMOO. Κέρδους δὲ τίνος παραπολαύοντες ἐξόμνυν - 


quod abjurato cultu divino & patribus accepto, 
certam in perniciem ruunt ? 

THRAX. Certe num quid inde lucri percipiant, 
ignoro; nullum tamen eos percipere arbitror. Au- 
rum enim, possessiones et gloriosam, ut se datura 


! Ibid. 18. * Psal. χνιῃ, — * Isai. 1, 3. 


ται μὲν τὸ θεῖον σέθας xal πάτριον, ὀλέθρῳ δὲ προφα- 
νεῖ στοιχοῦσι ; 

ΘΡΑΞ.. Κέρδους μὲν οὖκ οἵδ᾽ εἴ τοῦ παραπολαύο»- 
σιν ἀλλ οἶμαι ὡς οὐδενός. Χρυσὸν piv γὰρ xai 
κτήσεις καὶ τὸ παρ ἀνθρώποις δοξάριον et καὶ 


5 Matth. xxv, 41. 


GAULMINI NOTAE. 


(18) Hoc ex fastu τοὺς Ὑχθονίους xal ψευδεῖς καὶ 
χακοὺς in theurgicis sacris agnoscunt magi medii 
evi. Porphyr. Il. ἀποχ. (11, 42) : Βούλονται γὰρ εἶναι 
θεοὶ, καὶ ἡ προεστῶσα αὐτῶν δύναµις δοκεῖν θεὸς εἶναι 
6 μέγιστος. Nos sine ullo differentia omnes malos 
scimus et credimus. 

(19) Habemus ab ipsomet mendacii patre testi- 
monium verissimum. Ἐζοφώθημεν φωτεινοὶ ὄντες 
τὸ πρότερον * Testam. Salom 

(20) Proverbialis loq 
tuimus fidenter, sublato συν, quia συνάγειν lege- 

atur. 

(21) Utimur hoc adagio Galli, se laisser mener 
par le nez. 

(22) Affertur ὄνος εἲς Kuualouc a Buida, ἐπὶ τῶν 
παραδόξων xal σπανίων, διότι παρὰ Kopalou ἐδό- 


χει φοθερὸς ὄνος (puta λεοντην ἐἑνδεδυμένυς). Καὶ 
κατὰ τουτουσὶ τοὺς καιροὺς πάντες σαν Kupato: 
σεισμοῦ xal χαλάζης φοθερώτερον εἶναι τὸν ὄνον 
ἠγούμενοι. Qua) verba alicujus vetusti scriptoris 
punt. Apologus asini λεοντην ἐδεδυμένου cuique 
obvius. 

(23) Zenobius : Εἴρηται ἡ παροιµία ἐπὶ τῶν kav- 


τοῖς προξενούντων ἀπώλειαν. JElian. lib. xit, c. 8, 
Hist. Anim. Simile in Suida χαρὰν πυραύστου χαι:- 


uendi formula, quam resti- Ὦ ρειν. et in Eustath. Πυραύστης χανδηλοοέστρα post- 


ea Tzetze Chil. 9. Cui non dictus Hylas? 

(24) Πάτριον σέθας non est πατροπαράδοτον, ut 
accipit interpres, sed simpliciter paternum s quia 
scelerati nebulones, patre et altero filio contemptis, 
solum Satanam, dignum se numen, colebant. 











DE D/EMONUM OPRRATIONE. 





830 


παρέχειν ἐπαγγέλλεται τὰ δαιμόνια, πλὴν οὐχ οἷά τὲ A daemonia polliceantur, dare certe non possunt, 


ἐστι διδόναι (25), μηδενὸς κρατοῦντα (06) ' φαντά- 
σµατα δὲ τοῖς τελουμένοις ἐμποιεῖ ποικίλα καὶ 
ἔξαλλα, Gc θεοπτίας oi θεοστυγεῖς χκαλοῦσιν (27). 
"uv βουλομένοις Ὑίνεσθαι θεαταῖς, lob too, πόσα 
μὲν αὐτοῖς τῶν αἰσχρῶ, τελεῖται, πόσα δὲ τῶν dó- 
ῥήτων xal μυσαρῶν] ἅπαν γὰρ ἔννομον παρ) ἡμῖν 
ῥητόν τε δόγµα πρακτὀν τε ἔργον ἀθετοῦντες, λυτ- 
τῶσι, καὶ πρὸς αὐτοὺς τοὺς φυσικοὺς ἀθετοῦντές 
εἶσι νόµους. Καὶ τὰς παροινίας cl; γραφὴν ἐνεῖναι 
µόνης ἂν εἴη τῆς ᾿Αρχιλόχου βδελυρίας (28) ἔργον. 
Οἶμαι δὶ κἀχεῖνον, sl παρῆν, ὑχνήσειν ἀξιῶσαι 
µνήµης ὄργια κατάπτυστα καὶ ἐξάγιστα, µήτε ἐφ᾽ 
Ἑλλάδος, µήτε βαρθάρου γῆς Ὑενόμονα πώποτε, 
Ποῦ γὰρ xal πότε xai παρὰ τίσιν ἤκουσταί που τῆς 
ὑγρᾶς καὶ τῆς ξηρᾶς (29) ἀπογεύσασθαι περιττώ- 
µατος ἄνθρωπον, τίμιον ζῶον καὶ ἱερόν; ὃ μηδὲ 
τοὺς λυττῶντας θἤρας καρτερήσειν οἶμαι. A22! 
ὅμως τοῖς κχαχοδαίµοσι τούτοις προτελεῖται τοῦ- 


το (30). 


ΤΙΝΜΟΘ. Δι’ ἣν αἰτίαν, ὦ θρᾷξ; 

GPAZ. Τὸ μὲν ἀπόῤῥητον, à ἑταῖρε, εἶδεῖεν ἂν οἱ 
ταυτὶ τελοῦντες ' ἐμοὶ δὲ πολλάκἰς ἀνερομένῳ πλέον 
εἶπον οὐδὲν, πλὴν ὅτι τῶν περιττωµάτων µεταλα- 
χοῦσι φἰλὰ σφίσι γίνεται »ai προσήγορα τὰ δαιµό- 
vta, Καὶ τουτὶ τὸ µέρος οὔτι µοι δοκοῦσιν ἑψεῦσθαι, 
καΐτοι τἆλλα μηδὲν ἀληθὲς εἶδότες λέγειν. Οὐδὲν γὰρ 
οὕτω τοῖς ἀντικειμένοις πνεύμασιν ἵἹδιστον, ὡς τὸ 
τὸν φθονούμενον ἄνθρωπον, εἰκόνι τιμηθέντα θείᾳ, 
πρὸς τοσαύτην ὁλισθαίνειν ὕθριν. Τοιοῦτον μὲν δὴ 
τῆς ἀνοίας αὐτῶν τὸ ἁποτέλεσμα, xowóv ὃν οὗ µό- 
vov τοῖς προεστῶσι τοῦ δόγματος, sl; οὓς xal τὴν 
τῶν ἁποστόλων καταβῥιπτοῦσι προσηχορίαν, ἀλλὰ 
καὶ τοῖς Ἠὐχίταις καὶ τοῖς Γνωστοῖς (31) * τὴν δὲ 
δὴ μυστικὴν θυσίαν (39), ἀλεξίκακε Λόγε, τίς ἂν 
ἐξενέγχοι λόγος; ᾿ΕἘγὼ μὲν αἰσχύνομαι (33), νὴ τὴν 


qux nihil possidebant. Initiatis autem phantasmata 
igneosque fulgores sepe obtrudunt. θεοπτίας, hoc 
est Dei visiones, impii vocant, quas qui spectare 
velint, heu! quot turpi& ipsis, quotque ínfanda et 
exsecrabiliadesignant! Nam quodcunque legitimum 
predicandumque dogma, faciendumve opus esse 
censemus, antiquantes illi et abolentes, insaniunt, 
imo naturales quoque leges antiquant. Atque hu- 
jusmodi contumelias litterarum monumentis com- 
mendare, unius fortasse. Archilochi fuerit, homi- 
nis impuri 8ο petulantis. Quin et illum existimo, 
si adesset, memoria nequaquam orgia illa digna- 
turum esse, quippe qua exsecranda detestanda- 
quesint, nec ulla in regione, seu Greca, seu bar- 
bara,celebrentur. Ubi enim, et quando, et spud quos 
auditum fuit alicubi sicca et arride, excrementum 
ab homine, venerando illo et sacro animali, de- 
gustari? Quod ne rabidas quidem feras facturas 
esse puto, ad hoc tamen exsecrandi illi sacrorum 
suorum initio faciunt. 

TIMOTH. Quanam de causa, mi Thrax? 

THRAX. Arcanum quidem sacrum, o amice, ii 
noverint qui eo initiantur certe mihi quamlibet 
sciscitanti nihil aliud responderunt, quam exocre- 
menta degustantibus benevola tandem οἱ affabilia 
"Beri demonia. Et hac quidem in parte mihi neuti- 
quam mentiri videntur, quamvis alias veri nihil 
effari soleant. Siquidem nulla res est qua spiritus 
adversariog seque delectat, aique si homo, cui 
invident, quia divina imagine sit insignitus, eo con- 
tumelie prolabatur. Hic ergo est dementis illorum 
effectus, qui communis eet non solum hereseos8 
antistitibus, quoa apostolos appellant, sed etiam 
E£uchitis et Gnostis. Mystioum porro seu arcanum 
illorum sacrificium, o Deus Verbum malorum aver- 
runcator! quisdam verbis assequatur? Me certe, 


GAULMINI NOTAE. 


. (25) Et tamen angelos sive diemones divitiarum 
Bibi fingunt. De aliquo ex illis Testam. Salom. Ἐμ- 
φαίΐνει θησαυροὺς, ποιεῖ δὲ xal τὸν χρώμενον ἀθεώ- 
Ρητον ὑπὸ μηδενὸς θεωρούμενον. Nugee, quas viri 
docti pridem est cum ludibrio, ut fieri debuit, tra- 
duxerunt. 

(26) Μηδενὸς κρατοῦντα, quie Domini est. terra et 
plenitudo ejus (Psal. xxin, 1). 
(27) θείας αὐτοφίας vocat Damascius in Isidori 


Vita apud Photium (Bibl. cod. 181, p. 1029). Illa- [) 


rum duo genera in theurgicis veteres constituere, 
τὸν αἱσθητικὸν τῶν ἐγρηγορότων, τὸν δὲ φαντασιώδη 
τῶν καθευδόντων, Jamblichus lib. De myster. /Egyp- 
tior. quomodo alia numina aliter appareant atque 
agant optime omnium ex theurgica doctrina dis- 
tinguit ; quo toto eapite nihil apud veteres magos 
accuratius reperies. 

(28) Illius qui Lycamba spretus infido gener et 
quem ideo proprio rabies armavit ἰαπιδο. Αρχιλόχου 
πατρὶς et'ÁpytiAoyov πατεῖν inde in Diogeniano 
(1, 95) et Suida, ἐπὶ τῶν λοιδορούντων xal xaxn- 

όρων, notiora sunt. Nos, ne quod omnes sciunt 

icamus, dabimus illius epitaphium, quod ex tem- 
pore scripsimus : 
᾿Ιὸν ἀποστάζουσα σελὶς xai πικρὸς ἴαμθος 
Εἴσετι µκινοµένης μάρτυρες sósn(nc. 


Βαιὸς Ἔρως καὶ πικρὸν ἔπος xal Ἀπκάδα Ἰλῶν- 
σαν 

Καὶ ἐμὰ νἰκησέν στήθεα πυρπολέων. 

Κάμνε τὸ mop θυμού ἑτέρῳ πυ ; (Amoris scilicet) 
[ἀλλὰ Λυκάμθης 

Ἠρέθισεν σφηκῶν ἐσμὸν ἀπηλεγέα. 

(29) Reposui ξηρᾶς, quod deerat in ms. meo. 
Familiarem Hebreis loquendi modum, et Grecis 
postea, viri docti observarunt, . 

30) Verum est, imo et signum τοῦ ἐνεργουμένου. 
Athanas, in Antonii Vita (num. 63): Άλλος δὲ 
τις τῶν ἐπιφανῶν ᾖλθεν, ἔχων δαίµονα, πρὸς αὖ» 
τόν * jv δὲ 6 δαίµων ἐκεῖνος οὕτω δεινὸς, ὡς τὸν 
ἐνεργούμενον μὴ Ὑινώσχειν εἲ πρὸς ᾿Λντώνιον fiet, 
ἁλλὰ x«l τοῦ σώματος αὐτοῦ τὰ περιττὰ κατή- 
σθιεν. 

(34) Lege Γνωστικοῖς, qui notissimi ex Philastrio 
et aliis. 

(32) Μυστικὴν θυσίαν nebulones acceperant a fi- 
delibus Christianis,qui sacratissimum Kucharistie 
sacramentum τὴν μυστικὴν θυσίαν vocabant. Ta- 
men αἱρετικῶν μυστήρια vocat occultas heretico- 
rum osremonias Attaliata Procons. tit. 111 Syno- 


$15. 
ή (33) Alceus : 
θέλω «t! εἰπεῖν * ἀλλά [με] χωλύει αἰδώς. 


831 


MICHAELIS PSELLI 


832 


persanetum pudorem juro, me illa affari pudet, Α αἰδὼ, διὰ γλώττης ἄγειν, xal που καὶ ἐπεῖχον àv: 


que procul dubio libens reticuero. Quia vero me 
precibus tuis, o Timothee, prevertisti, et illa ut 
edissererem obtinuisti, modeste dicam, turpibus 
longum valere jussis, ni videar etiam, tanquam e 
proscenio tragcediam agere. 


— 


ἐπεὶ δὲ có µου. Tipó0ts, φθάσας κεχρατηκας, 
μετρίως φῶ, τὰ αἰσχίω παρεάσας χαίρει, μὴ καὶ 
δόξω χαθάπερ iv σκηνῇ τινι xal δράµατι (94) τρα- 
γφδεῖν. 


CAPUT V. 


Mystici Euchilarum sive potius exsecrandi sacrificii explicatio, quod cineribus et sanguine infantis 
ex incestu concepti et a se occisi constat. 


Vesperi enim luminibus accensis, quo tempore 
salutarem Domini celebramus passionem, puellis 
quas sacrilegis sacris suis initiaverunt, in domum 
preseriptam deductis, luminibusque restinctis, ne 
lucem exsecrandi, quod designant, flagitii testem 
habeant, cum puellis libidinose volutantur, in 
quamcunque tandem, seu sororem, seu propriam 


Ἑσπέρας yàp περὶ λύχνων ἀφὰς, ὁπόθ᾽ ἡμῖν τὸ 
σωτήριον ἐξυμνεῖται πάθος (35), εἷς ἀποτεταγμένον 
δωµάτιον ἀγηρχότες τὰς παρ᾽ αὐτοῖς ἐνασκουμέ-. 
νας (90) xópac, τούς τε λύχνους ἀποσθεννύντες, ἵνα 
μὴ τὸ φῶς τοῦ Ὑιγνοµένου μύσους ἔχωσι μάρ- 
τυρα, ταῖς χόραις ἐνασελγαίνουσιν ὁποίᾳ ἂν ἕκα- 
στος, κἂν ἀδελφῃ κἂν ἰδίᾳ θυγατρὶ, ξυντύχμ. Οἵ- 


filiam quilibet inciderit. Siquidem et in hac re se p ονται γὰρ κἀν τούτῳ Ὑχαριεῖσθαι τοῖς δαίµοσιν, si 


demonibus rem gratam [facere arbitrantur, si leges 
divinas transgressi fuerint in quibus cautum est, 
ne nuptie cum sanguine cognato contrahantur. 
Et hoc quidem sacro tunc peracto, domum dimit- 
tuntur. Novem autem mensium decurso spatio, 
inetanteque tempore, ut infandi fetus ex iafando 
semine procreati nascantur, eumdem in locum 
denuo conveniunt, quartoque post partum die in- 
felices a matribus infantes depellunt, eorumque 
carunculis novacula oircumsoariflicatis et incisis 
defluentem sanguinem phialis excipiunt, ipsos au- 
tem adhuc spirantes in pyram conjectos exurunt, 
tum postea eorum cinerem cum sanguine phialis 
contento miscent, pharmacumque abominandum 
componunt, quo cibos et pocula inficiunt, quem- 
admodum ii qui moelicrato venenum inspargunt 
Et hec ost ipsorum communio, atque ceterorum. 
quidelitescens virus ignorant. , 


παραλύσουσι τοὺς θείους θεσμοὺς, iv ol; τὰ περὶ 
τῶν ἐξ αἵματος ὁμογνίου γάμων ἀπαγορεύουσι. Καὶ 
τότε μὲν ταυτὶ τελέσαντες ἁπαλλάττονται ^ τὴν S 
ἐννεάμηνον περίοδον ἀναμείναντες, ὅτε χαιρὸς ἐκ- 
τεχθήσεσθαι τὰ ἐξ ἀθεμίτου σπέρµατος ἀθέμιτα Ex- 
Ύονα, κατὰ ταὐτὸν ἀπαντῶσιν αὖθις. Καὶ δὴ, τᾷ 
μετὰ τὸν τόχκον τρίτῃ, τὰ δύστηνα τῶν µητέρων ἆπο- 
σπῶντες (37) βρέφη, καὶ ξυρῷ τὰ τούτων cupxía 
περιαμύττοντες, τὸ ῥυϊσκόμενον alga φιάλαις ὑπο- 
λαμθάνουσιν * αὐτὰ δὲ, ἐπὶ πυρὰν βάλλοντες (38), 
Ec ἐμπνέοντα κάουσιν. Elta, τὴν ἐκ τούτων τέφραν 
τῷ dv Φφιάλαις αἵματι φύροντες, σύνθετόν τι βδὲ- 
λυγμα συντιθέασιν, ᾧ τά τε citra καὶ τὰ ποτὰ λα- 
θραίως µολύνοντες, καθάπερ οἱ τῷ µμελικράτῳ 
παραμιγνύντες τὸ δηλητήριον, αὗτοί τε τούτων xai 
τῶν ἄλλων οἱ τὸ κρυπτόµενον μὴ φωράσαντες συµ- 
μετέχουσι. 


GAULMINI NOTE. 


JD Proverbialis loquendi formula, que ubique 
obvia. 

(5) Accepi de lucernario, ut vocat Augustinus, 
vel περὶ λυχνικοῦ, ut Graeci. Ritum integrum hau- 
ries ex Menolog.; de quo vir diffuss lectionis 
Meursius in Glossario. Sed antiquior illa temporis 
designatio, imo et vetustissimis Grecorum nota. 
Herodot. lib. vit, (215) : Ὡρμίατο δὲ περὶ λύχνων 
ἀφὰς ἐκ τοῦ στρατοπέδου. 

(36) In ms. eruditiss. viri Fed. Morelli erat ἑνη- 
σχηµένας, ita ut legerat interpres; puta quod τῆς 
ἀσκητικῆς, vocabulo abuterentur illi tenebriones. In 
meo ἐνεσκαμμένας. Scio σκαμμµάδας πόρνας in Va- 
rino; σκάµµα etiam turpi notione, ut suloum et 
vomerem Lucretio, scrobem Arnobio, scrobem vir- 
ginalem  effodere ; παρθενίαν ἀποσυλᾷν, Gelas. Id 

oete dicerent ὑποκλέπτειν φιλότητα et φιλότητος 

νάγχην, Museo. Tamen rejicio illam lectionem. — 
Τὰς παρ᾽ αὐτοῖς ἑνησκημένας xópac significat puel- 
las apud eos vitam asceticam professas. Ἐνεσκαμ- 
µένας vero mendum est ; ex quo tamen suspicari 
datur Psellum scripsisse ἐνεσχωμμένας, tllusas, de- 
lusas. Verum nolim asseverare. CoTELERIUS. 

(37) Extrabebant sacriflcaturi de&monibus, ali- 
quando caeso ventre quod Lucanus (vi, 558) : 


Vulnere sic ventris, non qua natura vocabat, 
Extirahitur partus, calidis ponendus in aris. 


Mantuanus illum locum in mente habebat, cum in 
vita Kath. scriberet. : 


Viventum gravidas matrum secat ensibus alvos, 
]1mmatura trahens, Stygiis quae destinet aris, 
Pignora : funestos docuit Proserpina rilus. 


Quintiliani pariter pueri occisi sanguine initiati 
Epiphanio heresi xr : Gnostici beresi xxvii ; Car- 
pocratiani Philestrio ; Cataphryges, Pepusiani Au- 
gustino Catalog. heres., aliique plures, quorum 
aut coetus nequiesimi aut infanticidia notissima. 
Ritus infandus primum & Simone Mago (Clem. 
Rom., quisquis ille fuerit, de rebus gest. Petri), 
ob illa male intellecta : « Nisi comederitis carnem 
Filii hominis, » eto. (Joan. vi, 54. 

(38) Ut arderent Satane. Antiquissimus ritus 
"Dix ooo 45 να Doi ην 01915 ΟΡΟΙ 
D'"bo now Hebreorum magistri de illis αἱ et de 

0 mira somniant. Ritus traducendi per ignem 
alius est, qui satis notus. Sed illius prima inter 
Graecos vestigia liquido exstant. Πύρσοος (πυρίσοος) 
Axe DLidymo, sive quis alius sit, ad Iliad. 
v. Bcholiaste Apollon. ad lib. rv Argon. (816), et 
et Aristoph. ad Νεφέλ. )106). Et de Cacthaginien- 
sibus nemo nescit, qui a Phenicibus, ut Phenices 
&b Assyriis habuerunt. 











833 





DE D/EMONUM OPERATIONE. 


834 


ΤΙΜΟΘ. Τί βούλεται οὗτος αὐτοῖς ὁ ἀποτρόπαιος A, TIMOTH. Quid hac exseoranda corruptione tan- 


µολυσμµός ; 

ΘΡΑΞ. Πείθονται, φίλ’ ἑταῖρε, διὰ τούτου τὰ ἐν 
ταῖς ψυχαῖς θεῖα σύµθολα (39) διωθεῖσθαί τε καὶ 
ἀπαλείφεσθαι' τούτων Ὑὰρ ταῖς ψυχαῖς ἑνόντων, 
ὥσπερ τινὸς ἐν οἰχίσκῳ σηµαίας βασιλικῆς, τὸ δαι- 
µόνιον φῦλον δέδιε καὶ ἀφίσταται. "Iv! οὖν δύνηται 
τὰ δαιμόνια ταῖς σφῶν ψυχαῖς ἑνδιατρίθειν ἐπὶ σχο- 
λῆς, τὰ Δθξῖα σύμθολα διώκουσι τοῖς βδελύγμασι 
τούτοις oi νήπιοι, ἆνθ) olov ofa διαµειθόµενοι (40). 
Καὶ οὗ μόνοι τουτὶ τὸ δεινὸν ἀγαπῶσιν ἔχέιν. ἀλλ' 
ἵνα πρὸς τὸν αὐτὸν αὑτοῖς xal ἑτέρους ὑποσπῶσι 
βόθρον (41), ἀποπειρῶνται xal τῶν εὐσεθῶν τὰ κα- 
θάρµατα (A2), καὶ τούτοις τοῖς θαυμαστοῖς ἐδέσμασι 
λανθάνοντες ἑστιῶσι , Τάνταλοί τινες παρατιθέντες 
πανδαισἰαν Πελόπειον. 


dem sibi volunt ? 

THRAX. Ejus intermedio sibi persuadent, mi 
Timothee, divina illa nostrisanimisimpressasym- 
bola depelli atque aboleri. Illa enim animis nostris 
non aliter inherentia, quam vexillum aliquod 
regium in edibus, diemones timent et adversantur. 
Itaque ut diemones in eorum animis conversari 
queant, vecordes illi symbola divina spurcitiis hu - 
jusmodi exagitant, talia talibus compensantes; neo 
se s0los hoc scelere contaminare volunt, sed ut 
alios etiam eamdem in fraudem pelliciant, pios 
quoque viros tentant abominandi epulones, eosque 
lam mirorum oibariorum apparatu clum, quidam 
quasi Tantali, convivio Pelopeo excipiunt. 


CAPUT VI. 


Querela de bonarum litlerarum bonorumque morum studio, hzreticorum Antichristi pracursorum strophis 
el seditionibus ubique gentium profligato. 


ΤΙΜΟΘ. Βαθαὶ, ὦ 
pot πάππος ὁ πρὸς πατρὸς προςηγόρευσεν. ᾿Ασχάλ- 
λων γὰρ ἐγώ ποτε τά τε ἂλλα τῶν ἀγαθῶν xai δὴ 
καὶ τὰ µαθήµατα ὑποβῥεῖν, ἠρόμην ἐκεῖνον si τις 
ἔσται αὖθις ἐπίδοσις. Ὁ Ob, κάρτα γέρων Ov καὶ 
πολλὰ τῶν ἐσομένων ξυνιδεῖν ἀγχίνους, ἠρέμα xata- 
dez; µου τὴν χόμην, καὶ βαθὺ στενάξας, Ὦ τέ- 
κνον, ἔφη, φίλον, ὦ vai, λόγους τὸ ἀπὸ τοῦδε ἤ τινα 
ἄλλην ἀρετὴν ἐπιδώσειν οἴει; Καιρὸς ἐφέστηχε νῦν 
ὅτε βιώσουσιν οἳ ἄνθρωποι χεῖρον καὶ αὐτῶν τῶν 
θηρίων (43). Τὸ γάρ τοι χράτος τοῦ κοσµοκράτορος 
ἐγγὺς ἐπὶ θύραις ἥκει' xal δεῖ τῆς αὐτοῦ παρου- 
σίας πρόδροια xaxà προηγήσασθαι, δόµατά τε 
ἀλλόχοτα καὶ ἀθέσμους πράξεις, οὐδὲν τῶν iv Διο- 
νύσου τελεταις ἀμείνους' xal ἅπερ Ἕλλησι τετρα- 
γῴδηται, Κρόνος ἢ θυέςτης fj Τάνταλος τὰ ἔκγονα 
καταθύοντες, Οἰδίπους τε μητρὶ συμφυρόμενος xal 
Κινύρας τῇ θυγατρὶ, ταῦτα δλ τὰ πᾶνδεινα καὶ 
περὶ πολιτείαν ἐπεισφρήσει τὴν ἡμεείραν. Αλ’ 
δρα xai φυλάττου, τέχνον. Ἴσθε γὰρ, xal πάνυ γε 
Ίσθι ὡς οὐ µόνον τῆς ἀπαιδεύτου xal ἀμούσου µοί- 
pac, ἀλλὰ πολλοὶ καὶ τῆς πεπαιδευµένης, εἷς ταῦτα 
συναπαχθήσονται. Ταῦτα ὁ μὲν, ὡς ἔοικεν, ἐπεθει- 
ασεν. ἐγὼ δὲ, ἕκτοτε xal εἷς δεῦρο τῶν ἐκείνου 
μεμνημένος λόγων, σοῦ ταῦτα λέγοντος νῦν θαυμά- 
ζων διατελῶ. 


θρᾷξ 1 τοῦτο ἐκεῖνο ὃ πάλαι B. TIMOTH. Pape! hoc illud est mi Thrax, quod 


mihi pridem paternus avus predixit. Cum enim 
aliquando graviter et iniquo animo ferrem, quod 
cum alia bonorum virorum ornamenta, tum vero 
maxime liberalium disciplinarum studia pessum- 
irent, eum percontatus sum, numnam prislinis 
illis bonis accessio ulla fleri denuo posset. At ille 
jam senio gravis, et futurorum pleraque animo 
presentiscere gnarus, sensim capitis hujus comam 
demulcens, et ab imo pectore suspirans. O chare 
fili, o puer, inquit, censen' vero fore, ut discipli- 
nis liberalibus, aut cuivis alii virtuti, ulla unquam 
fiat accessio? Tempus jam instat, cum homines 
vitam vel brutis animantibus deteriorem agent. 
Antichristi enim regnum jam pro foribus est. Cu- 
jusadventum necesse est mala precurrere,absurdas 
inquam, hereses, exlegesque actiones, nihilo Bac- 
chanalibus orgiis illis meliores, queque adeo Gre- 
corum tragici poete in theatra invexerunt, Satur- 
nus vel Thyestes, vel Tantalus, filiorum se san- 
guine commaculantes.OEdipus nefando cum matre 
concubitu se commiscens, et Cinyras cum filia, ea, 
inquam, malorum omnium gravissima, in nostram 
quoquerempublicam obreptura sunt. Sed attendito, 
tibique cavete, flli. Scias enim, scias, inquam, fu- 
turum, ut plerique non tantum ex indocta illaet 


imperita populi fece, verum etjam ex doctorum grege precipites ea in mala ferantur. Hac ille, ut 
GAULMINI NOT. 


(39) θεῖα cóp6oÀa * que in anima constituunt D 


magi ex Zoroastre (O0rac. Mag. p. 22 θεῖα σύμ- 
6ολα φψυχαῖς πατρικὸς νόος ἐνέσπειρε), illa. deleri 
utabant ἁλογιστίφ τῶν παθῶν * Porphy. Περὶ 
ποχ. (1, 31). Chaldei in anima ponebant divini- 
tatis et originis sue µνηµόσυνον, quia esset θεότη- 
τος ἀποῤῥώξ, ut loquitur Nazianzenus; Platonici, 
uod docerent cum Pythagoreis, τὰς ἀνθρωπίνας 
φυχὰς γίνεσθαι ἐκ τοῦ αὐτοῦ χρατῆρος τοῖς τε ἔγχο- 
σµίοις θεοῖς καὶ τοῖς δαίµοσιν καὶ τοῖς ἀγαυοῖς 
ἤρωσιν * Hierocl. ad Pythag. 
(40) 'Avo' otv ofa διαµ. Adagium est de quo 
alibi plenius. 


(11) Utimur Galli : il. est tombé dans a fosse 
qu il avait préparée auz autres. 

(42) Καθάρµατα * περικαθάρµατα xal περιψήµατα 
D. Paulus (| Cor. 1v, 13), ἀντὶ ἀποθλήτων, sed οἱ 
ἀπονίμματα Eustathius ad Homer. (44. Od. A); 
σπογγίσµατα et λύματα etiam grammatici Greco- 
rum ; illa tamen distinguunt. Hitus notissimus est 
χαθαρµάτων, φαρμακῶν, etc. 

(43) Prorsus habet ex Athanasio, apud quem Án- 
tonius de Arianis, ut iste de Manicheis ; μέλλει 
τὴν ῥἐχκλησίαν ὁὀργλ καταλαμοάνειν, xa! μέλλει 
παραδίδοσθαι ἀνθῥώποις ὁμοίοις ἀλόγοις κτήνεσιν. 
Utrumque euo tempore verum fuit. 


835 


MICHAELIS PSELLI 


836 


6 re nata consíat, divino afflatus numine vacinatus est. Ego vero jam inde usque ad hsc tempora ser- 
mones illius memoria repetens, te nunc taliu dicentem subinde admiror. 
THRAX. Est etiam mehercule, quod admireris, A — PAX. Καὶ θαυμάζειν δεῖ σε, Τιµόθες. Ατοπα μὲν 


Timothse. Cum enim multe perabsurde gentes 
apud IIlyperboreos, multe item circa Libyam et 
Syrtim ab historiographis esse memorentur, hu- 
jusmodi certe absurditatis flagitium nullum apud 
ipsos commissum, neque apud Celtas audies,neque 
si ulla gens alia Britannie proxima exlex et effera 
sit. 


γὰρ πολλὰ xal περὶ τῶν ἐν Ὑπερθορείοις ἐθνῶν, πολ- 
λὰ καὶ τῶν ἀμφὶ Διθύην καὶ Σύρτιν Ἱστόρηται' τοιοῦ- 
τον δὲ κακίας εἶδος οὐδὲν ἀχούσῃ οὔτε περὶ αὐτοὺς, 
οὔτε περὶ Κελτοὺς, οὐδ' ἂν τι περὶ Βρετανίαν ἔθνος 
ἔχνομον xal ἄγριον 1. 


CAPUT VII. 
Corpora, daemonibus nihilo secius atque angelis ipsis caelestibus esse hominibusque apparere. 


TIMOTH. Certe dolendum est, mi Trax, quod hu- 
jusmodi piaculum in hunc nostrum orbem irre- 
pserit. At vero suis eos heresibus intabescere, 
malosque male perdi sinito. Me autem scrupulus 
nescio quis de demonibus multos ante annos sub- 


ΤΙΜΟΘ. Δεινόν γε, ὦ θρᾷξ, ct τοιοῦτον pócoq.- si 
τὴν xa0' ἡμᾶς εἰχουμένην ἐπεχωρίασεν. Αλλὰ τούτους 
μὲν Éa φθινύθειν, xa: κακοὺς χακῶς αὐτοῖς ἐπιτηδεύ- 
µασιν ἐξαπόλλυσθαι' ipi δὲ δαιμόνων περὶ πολυετὶς 
ἀπορία διαταράττει, τά τε ἄλλα xal εἰ τοῖς. καχοδαί- 


ortus dubium discruciat, cum aliis de rebus, tum B oct τούτοις ἐμφανῶς ὁρῶνται. 


vero, an cacodemonibus illis, malove genio percitis 
Euchitis videndos se demones exgibeant ? 

THRAX. Atqui, o bone vir, eo illorum omnium 
studium, conciliabulum, sacrificium, cultusque 
divinus tendit, nihilque non spurcitie ab ipsis per- 
petratur, quo hujusmudi preesentie demonum com- 
potes evadaat. 

TIMOTH. Qui vero, cum incorporei sint, exterio- 
ribus oculis apparent? 

THRAX. At, beus tu, demones inoorporei non 
Sunt; imo corporei, et circa corpora versantur; 
quod quidem vel ab ipsis venerandis Pairibus, re- 
ligionis nostre antistitibus, ediscere possumus, si 
modo quis ea que illis exciendise necessaria sunt 


GPAX. Kal μὴν, à λῷστε, πρὸς τοῦτο πᾶσιν αὐτοῖς 
ἡ σπουδὴ συντείνει xal ἕντευξις xal θυσία xal τελετὴ, 
xai πᾶν ἐπιῤῥητον καὶ ἀπόῤῥητον, τῆς αὐτοφανείας 
ταύτης ἕνεχα, παρ’ αὐτοῖς τελεῖται, 


ΤΙΜΟΘ. Πῶς οὖν, μὴ σῶμα ὄντες, τοῖς ἐκτὸς ὄμμα- 
etw ὁρῶνται ; 

ΘΡΑἘ. ᾽Αλλ) οὐχ ἀσώματον (44), ὦ γενναῖε, τὸ 
δαιµόνιόν ἐστι φὺλον' μετὰ σώματος δέ γε καὶ ἀμφὶ 
σώματα διατέτριφε. Καὶ τοῦτο Rott μὲν xai παρ᾽ 
αὐτῶν μαθεῖν τῶν ἡμεδαπῶν xrl σεπτῶν πατέρων, 
εἴ τις τὰ αὐτῶν obx ἀργῶς ἐπίοι. ἔστι δὲ xal πολλῶν 


sedulo exsequatur. Audire vero multos quoque (| ἀχοῦσαι, τὰς μετὰ σωμάτων αὐτοῖς αὐτοφανείας 


licet, qui eos sibi cum corporibus apparuisse di- 
cant. Et magnus Basilius exponens [saie verba, 
Ululate sculptilia* ait qui& « idolis latenter assi- 
dent astantes quidam demones ex impuris sacris 
voluptatem capientes. Quemadmodum enim in 
locis macellorum ubi cruor et sanguis jam corru- 
ptus invenitur, canes cupediis dediti commorantur; 
ita et demones gule servientes, voluptatemque ex 
sanguine ao nidore sacrificiorum captantes, circa 
aras statuasque sibi consecratas volutantur. Forte 
etiam nutriuntur eorum corpora que aeria 
sunt aut ignita aut ex utroque elemento compo- 
Sita. » Et rursus divinus ille Basilius, rerum que 
sub aspectum non cadunt, et nobis incognile sunt, 
inspector, non demonibus solis, at intemeretatis 
etiam angelis,inesse corpora contendit,quaesi tenues 


* [sa x, 14. 


διηγουµένων. Kal ὁ μέγας Βασίλειος, ἐξηγούμενος 
τὸ ἐν Ησαίᾳ ῥητὸν, τὸ φάσκον « ὀλολύξατε, τὰ γλυ- 
πτὰ, » ταῦτά φησιν (45), ὅτι «τοῖς εἰδώλοις ἐκ τοῦ 
ἀφανοῦς δαἰμονές τινες προσπτάντες παραχαθέζον- 
ται, τῆς ἀπὸ τῶν µιασµάτων ἡδονῆς ἀπολαύοντες' 
ὥσπερ Υὰρ τὰ λίχνα κυνίδια περὶ τοὺς τόπους τῶν 
μαχέλλων παρακαθέζονται, ἐν οἷς αἵμα καὶ ᾿χῶρές 
εἶσιν, οὕτω καὶ τὰ λίχνα δαιμόνια, θηρώμενα τὴν 
ἀπὸ τῶν αἱμάτων καὶ τῆς χνίσσης τῶν θυσιῶν ἀπο- 
λαυσιν, περὶ τοὺς βωμοὺς εἴληται xal τὰ ἀγάλματα 
αὐτοῖς ἀναχείμενα" τούτοις γάρ που καὶ τρέφεται τὰ 
ἀέρινα αὐτῶν σώματα, tice καὶ πύρινα, fj καὶ ἐξ ἀμφο- 
τέρων τῶν στοιχείων μικτά. Καὶ πάλιν ὁ θεῖος Βασί- 
λειος,ὁ τῶν ἀθεάτων ἑπόπτης τῶν ἡμῖν ἀδήλων, οὐ δαί- 
μοσι µόνοις, ἀλλὰ καὶ τοῖς ἀχράντοις ἀγγέλοις ἐνεῖναι 
σώματα διατείνεται (46), ol τινα πνεύματα λικτὰ 


GAULMINI ΝΟΤΑ. 


(44) Dionys. De celesti Hier. o. 15. Oi θεόσοφοι 
τὰς οὐρανίας οὐσίας ἐκ πυρὸς διαπλάττουσιν. 

(45) Basil. in Isaiam, t. I, ed. Garnerii, p. 558. 
.. (46) Basilii testimonium quod laudat est cap. 16 
η. ad Amphiloch. De Spiritu sancto : Ἡ μὲν οὐ- 
cia αὐτῶν (περὶ τῶν οὐρανίων δυνάµεων) τὸ ἀέριον 


πνεῦμα, εἰ τύχοι, 7j πῦρ ἄῦλον χατὰ τὸ γεγραμμέ- 
νον ο ποιῶν τοὺς ὰ γγέλους αὐτοῦ πνεύματα καὶ 
τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ πῦρ φλέγον. Ai xat iv τό- 
πῳ εἰσὶ xal ὁρατοὶ γίνονται, ly τῷ εἴδει τῶν οἰχείων 
αὐτῶν σωμάτων τοῖς ἀξίοις ἐμφανιζόμενοι. 














831 


DE DAÉMONUM OP£RATIONE. 


838 


καὶ δερώδη xal ἄχραντα * xal τοῦ λόγου παρέχεται A quosdam aereos defecatosque spiritus; et in dioto- 


μάρτυρα Δαυῖδ, τὸν iv προφήταις ὀνομαστότατον, 
'O ποιῶν τούς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα λέγοντα, 
καὶ τοὺς λειτουργοὺς φλογίνους. Καὶ πᾶσα ἀνάγχη * 
τοῖς γὰρ λειτουργοῖς καὶ ἀποστελλομένοις πνεύμασιν, 
ὡς ὁ θεσπέσιος ἀποφαίνεται Παῦλος, ἔδει σώματός 
τινος ὡς κινήσονται xal ἑστήξονται καὶ φανήσονταί ve. 
O3 γὰρ ἄλλως ταῦτα ἑνὸν, ἀλλὰ διὰ σώματός τινος, 


οὑτωσὶ τελεῖσθαι, 


ΤΙΜΟΘ. Πῶς οὖν ὡς ἀσώματοι πολλαχοῦ τῆς 
Γραφῆς ὑμνοῦνται; 

OPAX., "Oc καὶ τοῖς ἡμετέροις καὶ τοῖς θύραζε (47) 
καὶ τοῖς ἀπωτέρωυ xal θόραθεν εἰωθός ἔστι τὰ παχύ- 
τερα τῶν σωμάτων σωμµατώδη λέγειν’ ὃ δὲ λεπτομερές 
ἐστι, καὶ τὴν ὄψιν διαφυγγάνον καὶ τὴν ἀφὴν, ἀσώ- 
µατον οὐ µόνον οἱ καθ) ἡμᾶς, ἀλλὰ xal πολλοὶ τῶν 
ἐκτὸς ἀξιοῦσι λέγειν (48). 


rum suorum confirmationem Davidem illum pro- 
phetarum omnium celeberimum testem citat cujus 
heo verba sunt. Qui facit angelos spiritus, et mini- 
siros Παπιπιεος Ἰ. (Quod ita se habeat necesse est. 
Ministris enim et in suam ablegatis provinciam 
spiritibus, ut D. Paulus asserit*, corpore quopiam 
opus est, ut moveantur, et quiescant, atque adeo 
appareant. Nec enim fleri hec alio modo possunt, 
at cujusdam corporis intermedio ita fiunt. 

TIMOTH. Qui fit ergo, ut plerisque Scripture 
locis tanquam incorporei celebrantur? 

THRAX. Et nostri et externi, atque adeo & no- 
stra religione remotissimi et antiquissimi quique 
corpora illa, que crassiora sunt, corporea dicere 
solent, quod autem perexiguum est et pertenue, 
nec sub aspectum cadit, nec tactui exponitur, id 
incorporeum non 80lum religionis nostre, verum 
etiam externe superstitionis antistites appellandum 
censent. 


CAPUT VIII. 
De angelici corporis a dzmoniaco, splendorisque a solari differentia et discrimine. 


ΤΙΝΜΟΘ. ᾽Αλλά τί δή ; τοῦτο τὸ συμφυὲς τοῖς ἀγγέ- 
) ot, σῶμα πότερον ταυτόν ἐστι xal τοῖς δαίµοσιν ; 


ΘΡΑΞ. "Απαγε * πολλοῦ Ύε xal δεῖ. Τὸ μὲν γὰρ 
ἀγγελικὸν, αὐγάς τινα ἐξανίσχον Κξένας, τοῖς ἐχτὸς 


ὀφθαλμοῖς ἔστιν ἀφόρητόν τε xai ἀνυπόστατον * τὸ 6 


δαιµόνιον δὲ, et μὲν τοιοῦτον δή ποτε ἦν οὐκ οἶδα si- 
παῖν * ἔοικε δ᾽ οὖν, Ἑωσφόρον 'Hoatou τὸν ἔχπε- 
σόντα κατονοµάζοντος * νῦν δὲ ἀλλά ζοφῶδες olov 
καὶ ἁμαυρόν ἐστι, καὶ τοῖς ὄμμασι λυπηρὸν, γυµνω- 
θὲν τοῦ συζύγου φωτός. Kal τὸ μὲν ἀγγελικὸν παν- 
τάπασἰν ἔστιν ἄύλον * διὸ xal διὰ παντός ἐστι στε- 
ρεοῦ διαδύνον xal διϊῖὸν, xal τῆς ἡλικῆς ἀχτῖνος ὃν 
ἀπαθέστερον. Τὴν μὲν γὰρ διὰ σωμάτων διαφανῶν 
ἰοῦσαν ἀποστέχει τὰ γεώδη καὶ ἁλαμπη, ὡς xal 
Χλάσιν ὑπομένειν, ἅτε δὴ τὸ ἔνυλον ἔχουσαν * τῷ δὲ 
οὐδὲν αὐτῶν ἐστι πρόσαντες, ola µηδεµίαν ἔχοντι 
πρὸς μηδὲν ἀντίθεσιν, μηδέ τισιν ὁμόστοιχον Dv. 
Τὰ δὲ δαιμόνια σώματα, κἂν ὑπὸ λεπτότητος ἀφανῆ 
καθάστηκεν, ἀλλ) ὅμως ἕνυλά πη καὶ ἐμπαθῆ, xxl 
μάλισί)’ ὅσα τοὺς ὑπὸ γῆν ὑποδέδυχε τόπους. Ταῦτα 
γὰρ τοσαύτην ἔχει τὴν σύστασιν, ὡς καὶ ἀφαῖς ὑπο- 
πίπτειν, καὶ πληττόμενα ὀδυνᾶσθαι, καὶ πυρὶ προσ- 
οµιλήσαντα Χάεσθαι, ὡς καὶ ἔνια τούτων ἀπολεί- 


? Psal. civ, 195. * Heb. 1, 14. * Ia. xiv, 12 


TIMOTH. Age vero, numnam corpus illud 
quod angelis innatum est, idem et demones ha- 
bent' 

THRAX. Apage, alterum gane ab altero permul- 
tum differt. Angelicum enim, quia extraneos nes- 
cio quos splendores emittit οἱ ejaculatur, idoirco 
exterioresoculos fulgore suo perstringit, nec ab iis 
ferri tolerarive potest. Demoniacum vero an hu- 
jusmodi quondam fuerit, affirmare non ausim, 
fuisse tamen videtur. Cum enim qui lapsus est 
Luciferum vocet Isaias?*, nuno vero tenebricosum 
nescio quid et obscurum est, atque visu tristifi- 
cum, utpote cognato lumine orbatum. Atque an- 
gelicum quidem omni prorsus materia vacat, quo 
fit etiam, ut semper solidum, penetrabile, atque 
permeabile sit ipsoque solari radio impatibilius. 
Huncenim transparentia aeu pellucida corpora per- 
meantem ea refringunt, que terrena et opaca sunt. 
ita ut ictum quidem luminis ferant quippe qui 
materie non sitexpers ; at angelico corpori hujus- 
modi corporum nullum obsistit, quippe cui nihil 
&adversetur consentaneumve sit. Deemoniaca vero 
corpora, quamlibet visum pre tenuitate subterfu- 
giant, materie tamen nonnihil habent,patibiliaque 


GAULMINI NOTE. 


(47) Οἱ θύραζε, Greci vel gentiles. Οἱ ἔξω Da- 
mascio contra Manich. ; 4 ἔξω φιλοσοφία Gregorio 
Nyssen. in Vita Greg. Thaumat. (p. 241); σοφοὶ 
ol ἔξω in Theorlani legatione ad Armeniorum Ca- 
ibolicum, qui illoram patriarcha est. Disces ex Jo- 
seph. Ind. Quod moneo, quia vir doctus consula- 
rem interpretatus est. Habent a Pythagoreis Chri- 
stiani. Malchus : µόνον τῶν δυσσυνέτων (lege δυσξυν- 
έτων) παρὰ τοῖς ἔξω διαμνημµονευοµένων. Οἱ ἔξω 


apud illos sunt philosophi non ejusdem secte. 

(48) Quos alios simul sentire inquit non exscribo, 
quia pridem est cum alii exscripserunt ; sed Aristo- 
telem (Metaph. 1v, 8) crucem philosophis relinqui- 
mus : Οὐσία λέγεται τά τε ἁπλᾶ σώματα, olov γῇ xal 
πὺρ καὶ ὕδωρ, καὶ ὅσα τοιαῦτα, xal ὅλως σώματα, καὶ 
τὰ ἐκ τούτων συνεστῶτα, ζῶά τε καὶ δαιμόνια, καὶ 
τὰ µόρια τούτων, 


839 


MICHAELIS PSELLI 


840 


quodammodo sunt, eaque cum primis que subter- À πειν τέφραν * ὃ xol συµθῆναι περὶ τοὺς ἐν Ἰταλίᾳ 


raneos specus subeunt. Ea enim illorum est consti- 
tutio, ut contactibus exponantur obnoxiave sint, 
eorum, quorum nonnulla sui vestigium cinerem 
aiunt. 

TIMOTH. Senesco, ut in proverbio est, mi Τητας, 
semper nova quepiam addiscens, ut etiamnum 
demonas quosdam esse corporeos et passioni ob- 
noxios. 

THRAX. Novi nihil est, mi Timothee, 8i cum 
simus homines, ut ait ille, multa ignoremus. Nam 
perbelle nobiscum agatur, ei una cum senectute 
mens nobis accrescat et adaugeatur. Porro sic tibi 
persuadeas velim, heo neutiquam a me, veluti 
commentitiis quibusdam rhapsodiis conficta esse, 
ut Cretensibus aut Phonicibus moris est : scilicet 
heo me vel Servatoris ipsius verba !^ docuerunt 


Τούσκους (49) ἱστόρηται. 
percussa ingemant, et flammis admota urantur, ut 
relinquant, quod in talia apud Tuscos accidere 


TIMOO. Γηράσκω, κατὰ τὴν παροιµίαν (50), ὦ 
θρᾷξ, dsl καινὰ διδασκόµενος, olov καὶ νῦν δαίµονάς 
τινας εἶναι σωµατώδες καὶ ἐμπαθεῖς. 


ΘΡΑΞ. Οὐδὲὶν, d ἑταῖρε, καινὸν ἀνθρώπους ἡμᾶς 
ὄντας, κατὰ τὸν εἰπόντα, πολλὰ ἀγνοεῖν (54) * ἀγαπη- 
τὸν γὰρ εἰ καὶ γηράσκουσιν ἡμῖν ἐγγίνεται νοῦς. 
Πλὴν ἴσθι μηδ’ αὐτὸν ἐῤῥῥαφῳφδηκέναι µε ταῦτα τε- 
ῥατευόµενον xatà τοὺς Κρῆτας Ἡ Φοΐνιχας (52): 
ἀλλ εἰμὶ μὲν xal παρὰ τῶν τοῦ Σωτῆρος λόγων πε- 
πεισμένος ταῦτα, πυρὶ κολασθήσεσθαι φασκόντων τοὺς 
δαίµονας * ὃ πῶς οἷόν τε παθεῖν ἀσωμάτους ὄντας ; 


qua demonas igne puniendos asserunt, quem quo B τὸ γὰρ ἀσώματον ἀμήχανον παθεῖν ὑπὸ σώματος. 


modo patiantur, si corpore careant? Fieri enim 
nullatenus potest, ut quod corporis expers est, id 
& corpore intertrimenti quidquam patiatur. Necesse 
est ergo, ut ipsi corporibus ponas luant, quippe 
qui passioni sint obnoxii. Possum vero multa in 
medium proponere ab iis audita, qui se presen- 


Ανάγκη γοῦν σώμασιν αὐτοὺς τὴν κόλασιν ὑπο- 
δέχεσθαι πεφυχόσι πάσχειν. "Eya δὲ καὶ πολλὰ 
χατακούσας παρὰ τῶν εἰς αὐτοψίας τούτων ἑαυτοὺς 
καθέντων * ἐμοὶ γὰρ οὐδέπω οὐδὲν τοιοῦτον τεθέα- 
ται * μὴ Ob εἴη uoc δαιμόνων ὄψεις εἰδεχθεις Osa- 
σθαι. . 


tibus eorum obtutibus objecerunt. Nihil dum enim tale quidquam a me visum est atque utinam α me 


hoo absit, ut terrificos demonum vultus conspiciam. 


CAPUT IX. 


Damonia lucifuga, aquea el subterranea, tanquam materi affecia passioni obnoxia esse, spermaque emiltere 
alque ali. 


Ceterum cum monacho quoddam in peninsula (; ἩΜονάζοντι δέ τινι περὶ χεῤῥόνησον τὴν ὅμορον 


Grecie contermina degente collocutus sum; 
nomen ei Marco et ad Megopotamiam genus refe- 
rebat. Qui cum mystes et inspector, si quis alius, 
diabolicorum phasmatum, seu spectrorum fuisset, 
ea quidem tanquam vana et falsa flooci fecit et 
abjuravit, palinodiamque canens veris fidei nostre 
placitis subscripsit, que quidem & me audita et 
percepta edidicit studiose. Itaque multa ille dixit 
&tque declaravit absurda et diabolicu. Et cum ab 
eo aliquando sciscitarer, Numnam sint ulli demo- 
nes passioni obnoxii? Maxime, inquit, quemadmo- 


!? Matth. xxv, 41. 


Ἑλλάδος ξυγγέγονα * Μάρκος ὄνομα τούτῳ ἦν, xai 
τὸ γένος ἐπὶ τὴν µέσην τῶν ποταμῶν ἀνέφερεν * ὃς 
τελεστὴς xat ἑπόπτης, εἴπερ τις ἄλλος, τῶν δαιµο- 
vlov Ὑγεγονὼς φασµάτων, ταῦτα piv dc ἕωλα xai 
κατεφευσμένα περιεῖδέ τε xal ἐξωμόσατο, παλινῳ- 
δίαν δὲ σας, δόγµασι προσέθετο τοῖς ἁληθίέοι xai 
ἡμετέροις, ἃ xal ἑσπουδασμένως παρ) ἐμοῦ κατήχη- 
ται. [Πολλὰ γοῦν οὗτος εἶπέ τε καὶ ἐπεσάφησεν ἄτοπα 
καὶ δαιμόνια. Καΐ ποτέ µου πυθοµένου εἴ τινές celat 
δαίµονες ἐμπαθεῖς, Καὶ µάλα, T δ᾽ ὃς ' ὥστε καὶ 
σπερµαίνειν (55) τούτων ἑνίους xal σκώληκας ἆπο- 


GAULMINI NOTAE. 
49) Ubi? quando? disputavimus libello (non [) hoc pulvere. 


edito) De magia druidarum. 

(50) Solonis : Γηράσχκω $' αἲεὶ πολλὰ διδασχό- 

ενος. 

(54) Arabes habent : Dicitur komo esse filius de- 
fecus : Cent. 2, adag. 14. Que proverbia eruditis- 
simo et linguarum orientalium oallentissimo Er- 
renio debemus. 

(52) Κρητίζειν, ἀντὶ τοῦ ψεύδεσθαι καὶ ἀπατᾷν. Νοία 
magis nulli domus est sua. Φοινικικὸν pariter ἀντὶ 
ψεύδους. Plato, μτδὲν καινὸν, ἣν ἐγὼ, ἀλλὰ 
φοινικικόν, lib. 111, (8 20) De republ. Ψεῦσμα φοινι- 
κικὸν Straboni pariter lib. nr. Junius in Adagio 
Pluenicium mendacium, Etiam Phonicum fides tibi 
notissima erit ex Anton. Diog. ὑπὲρ θούλην, in 
Phot. Bibl. cod. 466). 

(53) Theologi longo et fldente paratu sudarunt in 


(54) Nemo nescit adagium, cujus a Stesichoro 
et Helena origo. ISocrat. in Eucom. Helen: 8 23 : 
Ἐπεδείξατο xat Στησιχόρῳ τῷ ποιητᾷ τὴν ἑκυτῆς 
δύναμιν * ὅτε μὲν γὰρ ἀρχόμενος τῆς ᾠδῆς ἐθλασ- 

ἡμησέ τι περὶ αὐτῆς, ἀἁνίστη τῶν ὀφθαλμῶν 
πεστερηµένος * ἐπειδὴ δὲ, γνοὺς τὴν αἰτίαν τῆς 
συμφορᾶς, παλινῳδίαν ἐποίησε, πάλιν αὐτὸν sic τὴν 
αὐτὴν φύσιν χατέστησε. 

(55; Ιδοὺ δὲ καινὸς οὐτοσὶ παλαίφατος, sed ἆλαο- 
σκὀπίην ἔχει. Theologorum et medicorum filii pene 
omnes moverunt huno lapidem de Merlino Anglo, 
quem ab incubo demone seminalum 6886 narratur, 
familia cygni, crocottis indicis ut plura dicere nu- 
gari sit. Huo pertinet eolidorum in corpus infusio 
tam mirabilis, de qua vir doctiss. et. piissimus 


Delrius docte pariter et pie in Disquistl. magic. 





841 


γεννᾶσθαι τοῖς σπέρμασιν. 
ἐγὼ, περίττωσιν ἐνεῖναι δαίμοσι καὶ µόρια σπερµο- 
Ὑόνα καὶ ζωϊκά. Μόρια μὲν αὐτοῖς, 3| δι ὃς, οὐκ 
ἔνεστι τοιαυτί * περἰττωσις δὲ τις ἐξ αὐτῶν dou. 
Καὶ λέγοντι πείθου pot, ᾿Ατὰρ, ἦν δ᾽ ἐγὼ, κίνδυ- 
νος αὖτοῖς xal τρέφεσθαι καθ ἡμᾶς, Τρέφονται, ὁ 
Μάρκος εἶπεν, ol μὲν δι’ εἰσπνοῆς, ὡς τὸ ἐν ἀρτη- 
ρίαις καὶ iv νεύροις πνεῦμα, ol δὲ δι ὑγρότητος 
ἀλλ᾽ οὐ στόµατι (56) καθ ἡμᾶς, ἀλλ᾽ ὥσπερ σπόγ- 
qot xai ὀστραχόδερμα, σπῶντες μὲν τῆς περικειμέ- 
γης ὑγρότητος ἔξωβεν, αὖθις δὲ λαθοῦσαν σύστασιν 
σπερματικὴν ἀποχρίνοντες. Τοῦτο δὲ πάσχουσιν οὗ 
πάντες, ἀλλὰ µόνα τὰ πρόσυλα τῶν δαιμόνων γένη, 
τό τε μισοφαὲς καὶ τὸ ὑδραῖον, καὶ ὅσον ἐστὶν ὑπο- 
χθόνιον. 


DE D/EMONUM OPERATIONE. 


Αλλ" ἄπιστον, ἦν 5' A dum et sperma nonnulli eorum emittunt, et ver- 


842 


mes quosdam spermate procreant. At incredibile 
est, inquam, excrementi quidquam daemonibus 
inesse, vasave spermatica et vitalia. Vasa quidem 
eis, inquit ille, hujusmodi nulla insunt, superflui 
autem seu excrementi nescio quid emittunt ; hoc 
mihi asserenti credito. Αἱ vero, inquam, eos more 
quoque nostro ali oportet. Marcus ad hec : Alun- 
tur, inquit, alii quidem inspiratione, ut spiritus 
arteriis nervisque contentus ; alii humiditate, non 
tamen ore, ut solemus, excepta, sed spongiarum 
testaceorumque piscium more adjacentem quidem 
humorem extrinsecus attrahentes, posteaque con- 
cretionem spermaticam ezcernentes. Hoc autem 
non omnia patiuntur, at ea solum demoniorum 


genera, qu: materie affecta et obnoxia sunt, lucifugum, inquam, et aqueum, et quodcunque subterra- 


neum est. 


CAPUT X. 
Aerem, terram, aquas, universum denique mundum dzmonibus scatere plenumque esse. 
Πολλὰ δ᾽ ἐστὶν, à Μάρκε, δαιμόνων γένη ; ἀνηρό- B. Multane vero sunt, o Marce, subjeci continuo, 


μην αὖθις. Πολλὰ, 7, 9 ὃς, xal παντοδαπὰ τὰς ἰδέας 
τε χαὶ τὰ σώματα, ὡς εἶναι πλήρη μὲν τὸν ἀέρα (57) 
τόν τε ὕπερθεν ἡμῶν xal τὸν περὶ ἡμᾶς, πλήρη δὲ 
γαῖαν καὶ θάλατταν καὶ τοὺς µυχαιτάτους xai βυ- 
θίους (58) τόπους. 'AXX', εἴτι μὴ ἐπαχθὲς, ἁπαρι- 
θµητέον Exacta, ἔφην. Ἐπαχθὶς, ἡ δ᾽ ὃς ἅτττα ἁπ- 
ὠμοσάμην, ταῦτα διὰ µνήµης ἄγειν. Πλὴν οὐ παραι- 
τητξον, σοῦ χελεύοντος. Οὕτω δῆτα εἰπὼν, πολλὰ δαι- 
µόνων ἀπηρίθμησε γένη, προστιβεὶς ὀνόματά τε αὐτῶν 
xpi ἰδέας, xai τόπους olc διατρίθουσι. 


num gonera percensuit, subjunctis etiam eorum 


solent. 

TIMOO. Τ{ οὖν, ὦ θρᾷξ, xal σὺ πῥὸς ἡμᾶς ταῦτα 
ἐπελθεῖν χωλύει; 

ΘΡΑΞ. Τὰ μὲν xatà µέρος, à βελτιστε, τῶν τη- 
νικάδε Αεχθέντων οὔτε τότε not κατὰ λόγον ἐσπούδα- 
στο, καὶ ηὐδὲ νῦν ἐπὶ µνήµης ἄγω. Καὶ τἰ γὰρ ἔμελ- 
λον ἀποίσεσθαι χέρδος , ὀνόματά τε αὐτῶν xal Ji 
αὐλίζεται γένος ἕκαστον, xal otov ἱνδάλλεται, καὶ τίσι 
διαλλάττουσιν ἀλλήλων διαφοραῖς, ἐκφροντίσας ἔχειν; 
Διὸ xai ὡς ἕωλα ταῦτα παρῆχα διαῤῥυήσασθαι’ ἐκ 
πολλῶν δ᾽ ὁλίγ’ ἅττα κατὰ νοῦν συνέχω, xal τούτων 
ὃ ἂν ζητήσῃς ἑρωτῶν ἀχούσῃ. 


C 


demoniorum genera ? Multa, inquit ille, et formis 
corporibusque omnimoda : ita ut iis plenus sit aer, 
et qui supra nos est, et qui nobis cireumfunditur; 
plena etiam terra, plenum mare, plena denique 
ima subterraneorum penetralium loca. Αἱ vero, ni 
molestum tibi sit, singula sunt enumeranda, in- 
quam. Molestum, inquit ille, fuerit, si que semel 
ejeci, ea in memoriam revocem. Ceterum hoo 
quidquid est oneris, te presertim jubente, minime 
deirectandum est. His itaque dictis multa demo- 
nominibus, formis et locis, in quibus versari 


TIMOTH. Quid autem obstat, o Thrax, quomi- 
nus et tu nobis illa edisseras ? 

THRAX. Singula, vir optime, ques tunc ab illo 
dicta sunt, neque sigillatim, verbumve de verbo 
ediscere studui, neque nunc in mentem mihi ve- 
niunt. Quid enim lucri reportaturus inde fuissem, 
si mente captus nomina eorum infigere memorie 
voluissem, quove loco unumquodque genus eorum 
versetur, quibusnam in rebus inter eos conve- 
niant, quibus denique discriminibus inter se dif- 
ferant. Proinde vana hec territamenta libens mihi 


znemoria effluere passus sum, at ex multis pauca quedam recordor, quorum quidquid a me sciscitabe- 


ris, id audies. 


GAULMINI NOT J£. 


(56) Quales ficti veterum ἄστομοι. Quod prece- 
dit δι’ ὀγρότητος, de Pythagora Diogen. (ap. Por- 
phyr. Vita Pythag. p. 13) in ἀπίστοις ὑπὲρ θούλχν 
etsi ἄστομος non esset), ait Mnesarchum ἐπιτυχεῖν 
ποτε παιδὶ νηπίῳ ὑπὸ λεύχῃ µεγάλῃ καὶ εὐφυεῖ χει- 
μένῳ ^ ἐπιστάντα δὲ θεάσασθαι ὕπτιον εἷς τὸν οὔρα- 
νὸν ἀποθλέποντα πρὸς ἥλιον ἀσκαρδαμυχτεὶ, καὶ τῷ 
στόµατι ἑνόντα χάλαμον σμικρὸν xal λεπτὸν χαθά- 
περ αὐλόν * θαυμάσαντα δὲ, καὶ δρόσῳφ ἐκ τῆς λεύ- 
xrc κατασταζούσῃ Οεασάμενον πρεφόμενον, ὀναλα- 
6εῖν, θείαν τινὰ νοµίζοντα τὶν παιδίου εἶναι γὲ- 
νεσιν. 

(97) Cheldei primi docuerunt. Laert. 1, 7 : ᾽λλλὰ 
xa 


εἰδώλων πλήρη εἶναι τὸν ἀέρα κατὰ ἀπόῥῥοιαν 


ὑπὸ ἀναθυμιάσεως εἰσκρινομένην ταῖς ὄψεσι τῶν 


PaTROL, GR, CXXII. 


ὀξυδεχρῶν]. Christiani post Chaldaeos. Athanas. in 
D. Antonii Vita, 8 21 : ΠΗολὺς μὲν οὖν αὐτῶν (Sat- 
µόνων) ἔστιν ὁ ὄχλος ἐν τῷ καθ ἡμᾶς dpi xoi 
ακρὰν οὐκ ἔστιν ἀφ᾿ ἡμῶν... πολλὴ δὲ τις ἐστιν 
ἐν αὐτοῖς ἡ διαφορά. 

(58) Βυθίους. Nemo non videt. Omnia elementa 
occupant. Platonici rstionem redderent. Ne ulla 
pars mundi ψυχῆς θνητοῦ ssec Χρείττονος αι 
ος Bit, γεννητοὶ θεοὶ illorum. Εϊσι δὲ καὶ & λοι 
 αίμονες. οὓς xai χαλοίη ἂν τις γενντητοὺς θεοὺς, 
καθ ἕκαστον τῶν στοιχείων, oi μὲν ὁρατοὶ, oi δὲ 
&ópotot, Ev τε αἱθέρι xai πυρὶ, ἄέρι τε xal ὕδατι 
ὡς. μηδὲν χόσµου µέρος ψυχῆς ἅμοιρον εἶναι, μηδὲ 
ζώου κρείττονος 0νητοῦ φύσεως. Alcin. cap. 5. 


21 


843 


MICHAELIS PSELLI 


11 


CAPUT XI. 
Sez esse summa dimonum genera, eaque. triangulo. scaleno, ut. celestia. isopleuro, humanaque tsosceli seu 
&quilatero analogice respondere. 
TIMOTH. Atqui hoo ipsum a te primum discere ÀA — TIMOe. Καὶ μὴν αὐτὸ τοῦτο πρότερον βούλομαί γε 


velim, quotnam sint demonum ordines. 

' THRAX. Sex in universum ille genera damo- 
num esse astruebat, an. pro locis, in quibus ver- 
gantur subdividens, ignoro, an vero, quia corporum 
amans univereum demonum genus est, ideo se- 
nionem quoque corporeum et mundanum 6886 : 
eo enim continentur corporea circumstantie, et ad 
ejus amussim mundus constitutus est ; tum deinde 
quia numerorum primus sit hic triangulus scale- 
nus, sive obliquus. Isopleuri énim s8eu equilateri 
trigoni divinum et coleste genus esse, quod equa- 
le sit, sibique constet, nec facile &d vitium mo- 
veatur. Isoscelis autem, seu indirecti, humanum 
quippe quod universum judicio delectuve aberret, 
at postmodum ad meliora denuo promoveatur. 
Obliqui denique demoniacum, tanquam 1πβ- 
quale, nec ullo prorsus modo ad id quod bo- 
num est animum appellens. Sive igitur hoc modo 
se rem habere censeret, sive item alio, sex ille 
genera enumeravit. Primuaque adeo, quod verna- 
culo ille sermone, eoque barbaro, Leliurium nomi- 
nabat, quo nomine διάπυρον seu igneum denotatur. 
lioc autem per aerem discurrit, qui supra nos est. 


μαθεῖν, ὁπόσαι cloiv αἱ δαιμόνων τάξεις. 

ΘΡΑΞ. "EF καθόλου ἐκεῖνος εἶναι τῶν δαιμόνων 
ἔλεγε γένη (59), οὐκ οἶδα εἴ v& τοῖς τόποις συνδιαι- 
piv ἐν οἷς διατρίθουσιν,εἴτε (00) τῷ φιλοσώματον εἴναι 
δαιµόνιον ἅπαν γένος, εἶναι δὲ val τὴν ἑξάδα σῶμα- 
τικὴν καὶ ἐγχόσμιον ἐν αὐτῇῃ γάρ εἶσιν al σωµατι- 
καὶ περιστάσεις xal oi xócpoc κατ αὐτὴν συνέστη’ 
ἦτοι τῷ πρῶτον εἶναι τὸν ἀριθμὸν τοῦτον τρίγωνον 
σκαληνόν' εἶναι δὲ τοῦ μὲν ἴἰσοπλεύρου τὸ θεῖόν τε 
καὶ οὐράνιον, ὡς ἴσον ὃν ἑαυτῷ xal πρὸς χαχίαν Duc- 
Χίνητον, τοῦ Ó' ἴσοσκελοῦς τὸ ἀνθρώπινον, ὡς χαθ᾽ 
ἓν σφαλλόμενον τὴν προαίρεσιν, ix µεταµελείας δ᾽ 
αὖ βελτιούμενον, τοῦ σκαληνοῦ δὲ τὸ δαιµόνιον, ὡς 
ἄνισον καὶ μὴ συνεγγἰζον ὅλως τῷ οὐρανῷ. Ett οὖν 
οὕτως ᾧετ' ἔχειν, εἴθ᾽ ἑτέρως, ἐξ ἐκεῖνος ἀπηρί- 
θµησε γένη: καὶ πρῶτον piv, ὃ τῇ ἐπιχωρίφ φωνῇ 
βαρθαρικῶς ὠνόμαζε Λελιούριον (01), σηµαίνοντος 
τοῦ ὀνόματος τὸ διάπυρον (02). τοῦτο δὲ περὶ τὸν 
ὕπερθεν ἡμῶν dípa περιπολεῖν' τῶν γὰρ πιρὶ σε- 
λήνην (03) τόπων, ὡς ἐξ ἱερο τι βέθηλον ( 4), 
ἀπεληλάσθαι δαιµόνιον πᾶν' δεύτερον δὲ, τὸ περὶ 
τὸν προσεχέστατον ἡμῖν dipa πλαζόµενον, ὃ καὶ 
χαλεῖσθαι παρὰ πολλοῖς ἰδίως ἀέριον (05): τρίτον 


GAULMINI NOTAE. 


(59) Inquirit sollicite Trithem. in lib. Quaest. ad 
Mazimil. Czsar., quest. 5 (que est de reprobis ac 
maleficis, ubi de variis demonum generibus), 
Pygmei et Gnomi, Nymphe vel Undene, Sylvi et 
M usine, Vulcani et Salamandre : impia Para- 
celsi opinio (Vide Delrium Disq. mag., p. 343). Sed 
cujusordinis illi homines nor Adamici? sobolestiv 
Ἐργηγόρων — Víyavcece, ἨΝαφηλεὶμ Ἐλιοὺδ, — vivo 
τρἰα. Enoch. lib, r apocryphus. Verum illa nota 
gunt ex maxjmi Scaligeri ad Eusebium notis. 

(60) Habet ex Nicomachi Geraseni θεολογ. Is 
non solum σωματικὴν putat, sed et τὴν τοῦ κόσμου 
κατὰ τὴν ἑξάδα τελειότητα probat. Sic intelliges 
Psellum : ὁ χόσµος κατ αὐτὴν συνέστη. Π]{1β no- 
mina inter istos nugicanoricrepos, ἀῤῥενόθηλυς, 
γάμος, οὐλομέλεια, ἁρμονία, ζυγία, ἀφροδίτη, ra- 

ηλία, Φιλοτησία πανάχεια, ὑγίεια: que vide in 

iblioth. Photii (cod. 187) et in ipso Nicomacho, 
qui Lutetie editus, et in Anatolio, qui accurate et 
diligenter nugatur. 

(6) Mendosa vox indubie, vel hoc indicio certe, 
quod Syri et Hebrei quorum vox illa est, nunquam 


in formationibus nominum 5 admittunt. Scri- 
pserat prorsus Psellus, saltem scripsisse debuit, 
diajunctum λελ, ουριον 5x5 lel, nox ν ur, ignis, et 
ουριον Lerminatione Greca. Nemo qui Hebraice 
sclet, dubitabit de illa conjectura. Demonum pri- 
mum genus sic vocat, cujus appellationis causa 
cuique obvia est. 

(62) Ignei, qui οὐράνιο Orpheo (Pr. ad Mus. 32). 
Alias ignei damones sunt, οἱ πλάνητες Platonicia, 
Alcinoo, quia sunt ix πυρώδους οὐσίας. Inde theur- 
gicis veterum Vulcani membra dicebantur. Orph. 
(Πψπιπ. 66, 6) : Aie^p, ἥλιος,. ἄστρα, σελήνη, φῶς 
ἀμίαντον (lege σελήνης) ' Ταῦτα γὰρ 'Hoaloroto 
pin θνητοΐσι προφαίνει. Forte et. τὸ πῦρ σχκιοτη- 

ὁν λαμπόμενον ἐν θεοπτίαις ; causa cur ignei dicti. 
Distinguit Jamblicus illius ignis varias αὐγάς quem 
adi. Sed observatio prima Zoroastris est. 


C 


D 


(63) Περὶσελήνήν aliqui tamen illorum sedem [esse] 
voluere, οἱ animarum, imo ἁἀλόγου dvyt«c. In 
mysteriis magorum Chaldaicis id docebant : ἄλογος 
(t Psello Expos. Oracui. infra) doy), καθαρθεῖσα 
vU ἀρετῆς ἓν τῷ βίῳ ἄνεισιν εἰς τὸν ὑπὲρ σελήνην 
τόπον. Malgiultimi evi ἀθΏιοηθς ]υ58τ98 agnoscunt 
et solares. Lunares ἐκπληχκτους xal ἔχφρονας red- 
dunt ; quod etiam veteres Grecorum magi credi- 
derunt. Inde luna ipsa, Διονυσ., lib. τατν, ἶν. 229], 
µανίης µεδέει xal λύσσαν ἐγείρει. Solares in oculos 
jus habent, quos pertyetv τοῦ φωτὸς ἡλιακοῦ affir- 
mant magi : quod ab p*iis acceperunt,qui £X:ta- 
κὸν φῶς κατοιχεῖν iy ὀφθαλ μοῖς dicebant : Porphyr- 
v. ἀποχ., 1v, ὃ 9 ; ab utrisque Pytbagorsi,qui dto 
πύλας oculos vocabant : Laert. vii, 20. Caeterum om- 
nes τὴν ἐπιγείων xoplav, χόσµου τάξιν οὐρανοῦ pop- 
φὴν cum vocant, lunam intelligunt, que µήτηρ xó- 
σμο» pariter in Alexandro Aphrod. ut observat vir 
doctus ad Horapoll. (Hoeschelius ad Horap. 1, e. 12. 
non Alexandrum, sed Plutarchum allegat ; idque 
recle. C[. Plut. D. Iside et Osiride c. 49) : sed et 
πλῆκτρον κόσμου, quod alibi temere non invenias, 
in Astrolog. man. anonymo Regie biblioth. notu- 
vimus ; quo usi sumus benefleio eruditiss. Rigal- 
tii, cui Muse omnes multum debent, debebunt. 

(64) In man. meo erat βλαθερὸν, inepte prorsus. 
In altero doctiss. Morellii, quo usi sumus 
quod retinui. Notissimum χήρυγµα" 
θηλοι, ὅστις ἀλιτρός [Caltim. ΠΠ, in Apoll,. v. 2]. 
Corruptus tamen in illo rito Porphyr. Περὶ ἀποχ. 
(Il, p. 150) Κηρύγματι εξείργχειν ἀπὸ τῶν MM 
ῥαντηρίων τῶν ἵερῶν τοὺς µεταιτίους αἵματος 
θµίου. Lege ἀρθμίου. Ex Hesychio nemo nescit 
θµὸν, φιλίαν. 

(65) Magices auctores : Platon (Symp.) : Οἱ πορ- 
θµεύοντες τὸ παρ᾽ ἀνθρώπων toi xal τὰ παρὰ 
θεῶν ἀνθρώποις. Porphyr. Περὶ ἀποχ. (II, p. 473). 
Volo periture parcere charte. 


ι- 














845 


" DE ΡΑΜΟΝΌΝΜ OP£RATIONE. 


840 


δὲ ἐπὶ τούτοις, τὸ χθόνιον (06): τέταρτου, τὸ ὑδραῖόν A Siquidem ex lune adjacentibus locis, tanquam ex 


τε xal ἐἑνάλιον (067) πέµπτον, τὸ ὑποχθόνιον (08): 
ἔσχατον δὲ τὸ μισοφαὲς (09) καὶ δυσαίσθητον" εἶναι 
δὲ πάντα ταῦτα τῶν δαιμόνων γένη θεομισῃ καὶ 
ἀνθρώποις πολέµια * πλῆν εἶναι καὶ κακοῦ act, 
χάχιον' τὸ γὰρ ὑδραῖόν τε xal ὑποχθόνιον, ἔτι δὲ 
καὶ τὸ μισοφαὶς, ἐσ/άτως ἐπιχαιρέκακα καὶ ὁλέὲ- 
θρια. Ταῦτα γὰρ μὴ Φφαντασίαις καὶ λογισμοῖς τὰς 
ψυχὰς ἔφη χακύνειν, ἀλλ) ἐναλλόμενα, καθάπερ τῶν 
θηρίων τὰ ἀγριώτατα, τῶν ἀνθρώπων ἐπισπεύδειν 
τὸν ὄλεθρον' τὸ μὲν ὑδραῖον, ἀποπνίγον τοὺς πλα- 
ζομένους ἐν ὕδασι' τὸ ὃ) ὐποχθόνιον καὶ τὸ µισο: 
quic, ἐντὸς, ti συγχωροῦνται, προχωροῦντα τῶν 
σπλάγχνων , καὶ, οὓς ἂν τύχῃ κατασχόντα, xat- 
άγχοντα, καὶ ἐπιλήπτους xal ἔκφρονας (70) ἔργα- 
ζόμενα" τοὺς δ᾽ ἀερίους τε καὶ χθονίους τέχνῃ καὶ 
περινοἰᾳ µετιέναι καὶ ἑξαπατῷν τὰς τῶν ἀνθρώ- 
πων γνώµας, xai πρὸς πάθη κχαθέλχειν ἄτοπα καὶ 
παράνομα’ 


sacro profanum quippiam expulsum esse omne 
demoniorum genus. Secundum autem, quod per 
aerem nobis contiguum et proximum vagatur, id- 
que a multis proprio nomine aerium vooari. Ter- 
tium, terrestre; quartum, aqueum et marinum ; 
quintum, subterraneum ; ultimum denique lucifu- 
gum, vixque sensu preditum. Ceterum omnia hec 
demonum genera Dei odio flagrare utque hominibus 
adversari. Ad hec aliud alio, maloque, pejus esse 
aiunt. Siquidem aqueum et subterraneum atque 
lucifugum etiam extreme maleflca et perniciosa 
sunt; hec enim non phantasmatis et illugionibus 
animas ledere dicebat, sed velut efferatissimas 
feras insilientia hominum internecionem accele- 
rare : &queum quidem, navigantes suffocans ; 
subterraneum autem et lucifugum viscerum, si 
sinantur, penetralibus sese insinuantia, et in quos- 
cunque homines inoiderint,eos occupantia, suffo- 


cantia, comitialique morbo et phrenesi exagitantia ; demonas autem αθτίο et terrestres arte 


versutiaque mentes hominum subire et fallere, 
impellere. 


atque a&d absurdos quosvis aífectus et exleges 


CAPUT XII. 


De tentationibus, tilillationibus illecebrisque daemonum : quibus ad se pellicere conantur homines, eosque 
potissimum qui viliorum in se fomites minime resiringunt. 


Πῶς δὲ, εἶπον ἐγὼ, καὶ tl ποιοῦντες ἐνεργοῦσι 
ταῦτα; πότερον κατάρχοντες ἡμῶν (71), xai ol ἂν 
βούλοιντο , χαθάπερ ἀνδράποδα, περιάγοντε; Οὐ 
Χχτάρχοντες ἡμῶν, 3| δ᾽ ὃς, ὁ Μάρκος, ἀλλ᾽ εἰς ὑπό- 


Qui vero, inquam, quidve facientes hec operan- 
iur* an quia nobis imperant, et quo velint, tan- 
quam mancipia cireumagunt ? Non quia nobis 
imporent, Marcus inquit, sed quia nos commone- 


GAULMINI NOTE. 
(66) Ot χθονοι sunt oi ζαμαῖοι Persurum, quod (; pere philosophi. Prorsus hunc locum habuit in 


hactenus nemo vidit. "Exupov et causa nullibi, si 
excipias Greculum ins. ὁμοίος καὶ ἄρα (lege ἔρα : 
nam ita Grecis terra et Lalinis dicta) παρὰ τῶν 
Ἑλλήνων ὀνομάζεται. Πέρσαι δὲ γῆν κατὰ ζάμην λέ- 

ουσι, Ὁὃ ἑρμηνεύεται κάτω. Etiam σαθθατιανοὶ 
Judsorum magis aliquibus, qui illo hebdomadae 
ultimo die quiescere nec queniquam ledere omnes 
terrae demones affirmabant. Quo nomine omnia 
pariter dicta, que septimum diem servare vide- 
rentur. Geographus anonymus ultimi &vi, ex Bi- 
biioth. Reg. : Τρίτον ὄρος ἔστιν τὸ καλούμενον Σαθ- 
θατίαν * ἔστιν δὲ πρὸς τὸ νότιον µέρος τῆς ἀνατολῆς * 
Σαθατιὰν δὲ λέγεται, διὰ τὸν βρύειν ποταμὸν d 
ἐχείνου, xal μὴ κινεῖσθχι τὸν ποταμὸν iy σαθθάτῳ, 
ταῖς τοῦ Μωσέως ἡμέραις, ἀλλὰ µένειν ἀχίνητον. 
F'abulosus ille fluvius exstat pariter in Mandevill. 
man., qui auctor nondum. quod sciam, lucem vi- 
dit. Jed philosophis prorsus ol pP» vel χατα- 
«Κ«θόνιοι δχίμονες homines sunt Ἡ γὰρ τοῦ κατα: 
χθονίου δαίµονος πρόσρησις οὔδενὶ ἄλλῳ προσήχει, Ἡ 
τό φύσει μὲν ὄντι ἀνθρώπῳ, σχέσει δὲ γινομένῳ δαί- 
provt * Hierocl. ad Pythag. Nempe distinguebant 
τρία λογικῶν γένη τὸ πρῶνον, τοὺς θεούς ' τὸ 

ἐσον αἰθέριον, δαίμονας xai ἤρωας * τὸ τρίτον xai 
χθόν.ον. ἀνθρώπους. Sed illa notiora sunt. - 

67) Νύμφαι, τὰ ἐν Ὑυναιυείῳ σχήµατι δαιµό- 
νά ST βοιος, Scholiastes" ad ur ος Nebulo gra- 
culus ms., Βασιλέα τῶν ὑθδάτων Φιλθὰν, ὅστις ἔστι 

απιλεὺς τῶν θαλασσῶν. Stullum et impium. 

(68) Terre canes veteribus magorum ex magi. 
stro Zoroastre : Ἐκ $' ἄρα (Orac. Chald. p. 21) 
x6). Ttov γαΐης θρώσκουσ᾽ οὔ ποτ ἀληθὲς Σῆμα βρο- 
τῷ ἀνδσι Ὑχθόνιοι χύνες δεικνύντες. Α magis acce- 


mente Proclus, cum scriberet in Hesiodum : Εἰκό- 
τως tiq τὸν ὑποχθόνιον τόπον καταδύντες, ἐν ᾧ τὸ 
ἄταχτον συνέωσται τοῦ κόσμου, καὶ τὸ θηροφανὲς 
τῶν δαιμόνων Ὑένος, οὓς χύνας siut τὰ λόγια χα- 
λεῖν. Κυνώδη φάσματα, que τελουμµένοις apparebant, 
notissima sunt. Ab utrisque Christiani acceptum 
usurparunt. Illustris locus im Athanasio in Vita 
Antonii ($42) : 'O μὲν οὖν Del (διάθολος) μετὰ 
τῶν ἑαυτοὺ κυνῶν τοσαύτας ἔχει τὰς πανουργίας. 

(69) Ultimus mundus Chaldeorum dictus fuit 
µισοφαής. Psellus Expos. Chald. dogm. init.: 'O 
ἔσχατος (τῶν σωματικῶν χόσμων) Ἠχθόνιος εἴρηται 
καὶ μισοφαἠς ὃς ἐστιν ὁ ὑπὸ σελήντν τόπος. 

(70) Curabantur hora diei decima cum oleo οἱ 
aqua. Apollon. Mathem. ἐν νυχθημέρῳ magico ms. : 
X hora scilicet, £v 3. &vouctv (lege αἰνοῦσιν) τὰ ὕδατα 
(τὸν θεὸν δηλονότι), xal πνεῦμα θεοῦ καταθαῖνον 

πιπολάζει αὐτοῖς xal ἁγιάζει αὐτά ' c! 


4p μὴ οὗ- 
p τως ἦν, ἔθλαπτον ἂν ol πονηροὶ δαίµονες ᾿νδρωπους, 


Ἐτ ταύτῃ ἐὰν ἄνθρωπος app τὸ ὕδωρ, xoi μίξη 
μετὰ τοῦ ἐλαίου, πᾶν lavat xal δαιμονῶντας καθα(- 
pst καὶ δαίµρνας ἀπελαύνει. Νιρδ. At illud πνεῦμα 


θεοῦ ex illo est (Gen. 1,2) : ὃν nemo mas n" 
pn 19: Et spiritus Domini ferebatur super 
aquas. 
(71) Et solvit hoc dubium "Theodor. Abucara, 
Carum episcopus, quem Turriano debemus : Οὐχ 
οὕτως λέγομεν τύριον ἡμῶν γεγονέναι τὸν διάδολον, 
ὡς Bg κοατοῦντα παντελῶς ἡμῶν, ἀλλ᾽ ὅτι, ἆσθε- 
νήσαντες διὰ τῆς ἁμαρτίας, λοιπὸν, ὡς νοσεροὶ, καὶ 
εὐχείρωτοι τῷ διαθόλῳ Ὑεγόναµεν, ῥᾳδίως xal εὖ- 
χερῶς εἲς τὰς ἁμαρτίας αὐτοῦ καὶ ἡδονὰς ἐναγό- 
µενοι. Ista sano et vero theologie congruunt. 


87 


MICHAELIS PSELLI 


848 


faciant. Phantastioum enim seu imaginativum quo Α µνησιν ἄγοντες. Tip γὰρ ἐν ἡμῖν φανταστικῷ συν. 


praditi sumus, spiritum subeuntes, utpote spiritug 
et ipsi, nescio quos aifectuum voluptatumque ger- 
mones insusurrant, non quod voces aerem ferientes 
et sonoras emittant, sed susurros quosdam, qui- 
bus verba gua suggerunt. At fleri nequit, inquam,ut 
verba sine voce proferant. Fieri, inquit ille, potest, 
Bi hoc apud te reputes, Ei nimirum, qui loquitur, 
si sit eminus, elatiore vociferalione opus esse; 
qui cominus, in audientis aurem sensim que vult 
jususurrat. Quod si anime quoque spiritum subire 
posset, nullo ei susurro esset opus, at sermo qui- 
cunque tandem allubesceret, tacita quadam via 
sine ullo strepitu ad locum sibi destinatum perveni- 
ret : quod animis etiam egressis a corporibus in- 
esse aiunt:si quidem et ipsi inter se citra strepitum 
colloquuntur. Eodem prorsus modo ipsi quogue 
demones nobiscum clam confabulantur, ita ut ne 
sentiamus quidem undenam bellum nobis ingruat. 
Neo est quod super hao re quidquam addubites, si 
quid in aere accidat animadvertas. Quemadmodum 
enim sole lucente hio varios colores et formas 
assumit, atque in corpora eorum capacia trans- 
mittit, ut in speculis videre est : sic etiam demo- 
nia figuras et colores et quascunque voluerint 
forinas assumentia, eas in animalem spiritum 
nostrum trajiciunt, eoque pacto multa nobis ne- 
gotia facessunt, dum consilia suggerunt, formas 
subindicant, voluptatum memoriam refricant, el 
affectuum idola simulacrave subinde nobis, tam 
vigilantibus quam dormientibus, excitant, imo 
eliam membra ventri subjecta titillationibus et C 
illecebris demulcent, atque in vesanos et exsecran- 
dos amores succendunt et inflammant; tumque 
maxime, si calores humidos, nobis a natura insi- 
tos, cooperatores habeant. Atque hunc quidem in 
modum daemones hi, assumpta Orci galea, homi- 
num animas miro artificio miraque versutia con- 
turbant. Reliqua vero demonum genera insulsa, 
ne micam quidem salis habent, neque tumultuari 
norunt: molesta sunt tamen, et valde abomiranda, 
'haronseiqua spiritus more ledunt. Quemadmo- 
dum enim fertur ille corrumpere quidquid admo- 
tum fuerit, sive sit quadrupes, sive homo, sive 


εγγίζοντες πνεύµατι, πνεύματα καὶ αὐτοί γε ὄντες 
τοὺς τῶν παθῶν καὶ τῶν ἡδονῶν ἐνηχοῦσι λόγους, οἱ 
φωνὰς ἀφιέντες τὰς μετὰ πληγῶν xal ψόφων, ἀλλ᾽ 
ἀψόφως τοὺς παρ᾽ ἑαυτῶν ἐνιέντες λόγους. "Απορον, 
ἔφην, ἄνευ φωνῶν ἐνιέναι λόγους, Οὐκ ἄπορον, 7j δ’ 
ὃς, ἣν ἐκεῖνο ἐνθυμηθῆς, ὡς ὁ λέγων, πόῤῥωθεν μὲν 
ὧν, ἰσχυροτέρας δεῖται κραυγῆς, ἀγχοῦ δὲ γενόµε- 
νος, εἷς τὸ τοῦ ἀκούοντος οὓς ψιθυρίζων ὑποφωνεῖ- 
καὶ , tt ἑνῆν αὐτῷ συνεγγίσαι πυεύµατι τῆς Φϕυ- 
χῆς, οὐδενὸς ἂν ἐδεήθη ψόφου, ἀλλ᾽ ἦν ὁ κατὰ βού- 
λησιν λόγος ἀψόφῳ κελεύθῳφ πρὸς τὸ δεχόµενον ἐγ- 
ινόµενος. "O φασι κάν ταῖς ψυχαῖς τοῖς ἑἐξιούσαις 
τῶν σωμάτων εἶναι, καὶ γὰρ xal ταύτας ἁπλήχτως 
ὁμιλεῖν ἀλλήλαις (79). Τοῦτον δὲ τὸν τρόπον καὶ 
δαίµονες ποιοῦνται τὴν ὁμιλίαν λανθάνοντε, ὡς 
μήθ᾽ ὁπόθεν ἡμῖν ἐστιν ὁ πόλεμος συναισθάνεσθαι. 
Καὶ οὐ χρή σε περὶ τούτου διαπορεῖν, τὸ περὶ τὸν 
&ipa συμθαῖνον κατὰ νοῦν λαθόντα. Καθάπερ γὰρ 
ἀκτῖνος οὔσης, obtosl, χρώματα xal μορφὰς λαμ- 
θάνων, εἲς τὰ πεφυχότα δἐχεσθαι διαδίδωσιν, ὡς ἐπὶ 
τῶν ἔνοπτρων ὁρᾷν ἔστιν' οὕτω δὴ xal τὰ δαιμόνια 
σώματα παρὰ τῆς ἐν αὐτοῖς φανταστικῆς οὐσίας 
δεχόµενα καὶ σχήματα xal χρώματα, xxl ὁποίας ἂν 
αὐτοὶ βούλωνται (73) μορφὰς, εἲς τὸ ψυχικὸν xai 
ἡμέτερον πνεῦμα ταῦτα διαπορθµεύουσι, xal πολλὰ 
ἡμῖν ἐντεῦθεν παρέχουσι πράγµατα , βουλὰς ὑπο- 
τιθέντες, μορφὰς ὑποδειχνύντες, ἀνακενοῦντες µνή- 
µας ἡδοιῶν, εἴδωλα παθῶν , θαμὰ παρενοχλοῦντες 
ἐγρηγορόσι τε καὶ καθεύδουσιν, ἑνίοτε δὲ xal τὰ ἐν 
ἡμῖν ὑπογάστρια (74) γαργαλισμοῖς ἐριθίζοντες (15), 
εἰς ἐμμανεῖς καὶ παρανόµους ἔρωτας ὑποθήχουσι, 
καὶ µάλιστα ἣν γε xal τὰς ἐν ἡμῖν ἐνθέρμους ὑγρό- 
τητας λάθωσι συνεργούς. γλλ᾽ οὕτω μὲν οὗτοι, τὴν 
dióoc ὑποδύντες κυνέην (76), ἐπιταράττουαι τὰς ϕ»- 
χὰς σὺν τέχνῃ xai µάλα σοφιστικῶς' τὰ ὃ) ἄλλα 
δαιμόνων γένη σοφὸν μὲν οἵδεν οὐδὲν, οὐδὲ ῥᾳδιουρ- 
χεῖν ἐπίσταται, χαλεπὰ μέντοι xai δεινῶς ἐστιν εἰδε- 
χθη καὶ τὸν χαρωνείου πνεύματος (77) τρόπον βλά- 
πτοντα. Καθάπερ γάρ φασι διαφθείρειν τοῦτο πᾶν τὸ 
προσπελάζον, xliv τετράπουν, xàv ἄνβρωπος, x&v πτη- 
νόν ἐστι’ κατὰ τὸν αὐτὸν 07) τρόπον καὶ τὰ δυσάντητα 
ταῦτα δαιµόνια λυμµα[νεται δεινῶς οἷς ἂν εἰσπεσόντα 
τ΄χη, δονοῦντα τὲ καὶ σώματα καὶ ψυχὰς, xal τὰς 


GAULMINI NOTE. 


(72) Vide qu:e Tzetzes ad Lycophr. s5lens nuga- Ὦ 
tur de illis animarum inter se, qua exaudiebaatur, 
colloquiis. 

(73) Negant magi ; imo secundum sidus suum 
cuique proprias formas asserunt. Has vide, aut 

otius ne vide, in sacerrimo tenebrione, qui, apud 
Beringos [ratres fictitios editus, prodiit. 

(74) Olympiodor. : τὰ ὑπογάστρια πάθη dvaxi- 
νεῖται. Hi sunt qui φίλτρα, vel ἀγώγιμα, ut loqui- 
tur Epiphanius, curant. Magi σωτῆρας ἀγάπης vo- 
cant. Btultissimus Greculus, Οἱ τῆς ἀγάπης σῶτη - 
ptc, παραστήσατὲ µοι τὴν ἐρωμένην. Καὶ εὐθέως 
παρἀστήσουσιν αὐτὴν κρούουσαν τὴν θύραν, καὶ λέ- 
γουσαν, "Ανοιξον. 

(75) Accepit ab Athanasio, apud quem πνεῦμα 
πορνείας Sio loquitur : 'Eyo τὰ eic γαργαλισμοὺς 
κατὰ τῶν νέων ἀνεδεξάμην, καὶ πνεῦμα πορνείας 
κεχλημαι. Idem antea Ὑγαργαλίζειν ἀῑχίί, quod 


Psellus 


αργαλισμοϊῖς ἐρεθίζειν. 
(76) Ta ich ἔχων i 


ἆ-δος xovinv), αὑτὸς μὲν οὓς 


ἤθελεν ἔδλεπεν, ὑπὸ ἄλλων δὲ οὐχ ἑωρᾶτο * Apollo- 


dor. lib. it. Utitur Eustathius man. καθ’ ὑαμ. καὶ 
ὑσμὶν. Πρὸς τοὺς ἐπικρύπτοντας ἑχυτοὺς διὰ τινῶν 
μηχανημάτων, ut alii omnes. Ποποτὶ interpretes 
somniant [ad Il. E 845] ἀθάνατον τι νέφος, ὃ περι- 
θάλλονται οἱ θεοὶ, ὅταν θέλωσιν ἀλλήλοις μὴ γινώ- 
σχεσθαι. 

(77) Deerat πνεύματος in meo ; sed reposui ex 
Morelliano. Photius in Isidori Vita ex Damascio 
(Bibl. cod. 242). Καταθάσιον ὑπέκειτο θανασίµους 
πνοὰς παρεχόµενον. Ecce τὸ χαρώνειον in Apolli. 
nis fano ΠΗἱθγαρο]!. Illa nota sunt; ut et [αἴθβθνομο- 
quAaxilou θύραν, δι’ ἧς οἱ κατάδικοι τὴν ἐπὶ θανάτο» 
ἐξήγοντο : unde et χαρώνειος θύρα in Zenobio (6 
41) et Diogeniano (8, 68). Adagium vulgare. . 














849 


DE D/EMONUM OPERATIONE. 


850 


κατὰ φύσιν ἵξεις ἐκτρέπουτα, ἔστι δ οὗ xal προσ- Α volucris, eodem prorsus modo terrifica quoque hu- 


απολλύντα πυρὶ xai ὕδατι καὶ κρημνῷ, μὴ µόνον dv- 
θρώπους, ἀλλὰ xai τῶν ἁλόγων ἔνια ζώων. 


jusmodi demonia gravibus damnis eos afficiunt, 
in quoscunque tandem inciderint, quippe qua cor- 


poribus et animis noceant : habitusque naturales evertant, nonnunquam etiam igne, aqua et pracipi- 
tio, non solum homines, verum etiam animalia nonnulla perimant. 


CAPUT XIII. 


Quare dzmones in brula animalía non secus alque in homines insiliant, obiterque de subterranei daemonii 
lucifugique, quod mutum et surdum dicitur, energia et. exorcismo. 


T1MOO. Tl δὲ, ἦν, βούλεται τούτοις τὸ xal τοῖς 
ἀλόγοις ἐπεισπίπτειν ζώοις; καὶ γὰρ καὶ xatà τὴν 
Γέργεσαν περὶ χοίρους γεγονέναι τοῦτο τὰ ἄχραντα 
διδάσχουσι λόγια. Ηυλέμια μὲν οὖν ἀνθρώποις ὄντά 
καχοῦν αὐτοὺς οὐδὲν loti θαυμαστόν * τοῦ δὲ καὶ 
τοῖς ἀλόγοις ἐπεισπίπτειν ζώοις, τίς ὁ λόγος ; 


GPAZ. Καὶ ὁ Μάρχος, Οὖ διὰ µῖσος, εἶπεν, οὐδὲ 
τῷ βούλεσθαι κακοῦν, εἷς ἔνια τῶν ζώων ἐφάλλεται, 
ἁλλ᾽ ἐφιέμενα ζωώδους θερµότητος. Τοῖς γὰρ µυ- 
χαιτάτοις τόποις συνδιαιτώµενα, ψυχροῖς ἐσχάτως 
καὶ ἀνίχμοις οὖσι, πολλῆς πληροῦται τῆς ἐκεῖθεν 
ἐμφύξεως, be! ἧς πιλούμενα καὶ θλιθόµενα νοτε- 
ρᾶς ἐρᾷ xal ζωώδους θέρµης ^ xai, ἵν ἁπολαύσῃ 
ταύτης, καὶ ἀλόγοις ζώοις ἐνσκύπτει, καὶ ἐπὶ βαλα- 
νεῖα (78) καὶ βόθρους (79) ἵευαι. T» γὰρ τοῦ πυρὸς 
xai viv Ἁλιακὴν, ὡς καυστικὰς xal ξηραινούσας, 
ἀποστι ἔφεται * τὴν δὲ τῶν ζώων, ὡς σύμμετρον καὶ 
μεθ) ὑγρότητος ἡδείας, ἀσπάζεται, καὶ μάλιστα τὴν 
τῶν ἀνθρώπων, ὅσον καὶ εὔκρατον. Εἰς οὓς εἶσκρι- 
νόµενα xÀóvov οὐ µέτριον ἀπεργάζεται, τῶν πόρων 
μὲν iv οἷς ἑνίδρυται τὸ πνεῦμα τὸ ψυχικὸν χληρου- 


µένων, xxl ὑπὸ τῆς τῶν ἐν αὐτοῖς σωµᾶτων παχύ- C 


τητος στενουµένου τε xal διωθουµένου τοῦ πνεύ- 
µατος * ἐξ οὗ συμθαίνει κραδαἰνεσθαί τε τὰ σώματα 
καὶ τὰς ἡγεμονικὰς δυνάµεις κακοπραχεῖν, ἐμπλή- 
χτους τε τὰς Χινήσεις ἀποτελεῖσθαι καὶ πλημμελεῖς, 
Κἂν μὲν τῶν ὑποχθονίων à ἑνσκήψας ᾖ, κραδαίνει 
xai περιφθείρει τὸν κατεχόµενον, καὶ φθέγγεται δι’ 
αὐτοῦ (80), καθάπερ ἰδίῳ χρώμµενος ὀργάνῳ τῷ του 
πάσχοντος πνεύµατι. El δὲ τις τῶν λεγομένων µισο- 
φαῶν ἐπεισφρήσας λάθοι, πάρεσιν ἐπάγει καὶ φω- 
viv ἐπέχει, xal ὅλως τὸν ἁλόντα νεκρῷ παραπλή- 
σιον ἀπεργάζεται * τουτὶ γὰρ τὸ Ὑένος, ὡς ἐν δαί- 
μοσιν ἔσχατον ὃν, γεωδἑστερόν ἐστι, ψυχρόν τε xal 


11! Matth. vul. 


TIMOTH. Quid autem eo sibi volunt, quod in 
bruta quoque animantia irruant? Siquidem id apud 
Gergesam in porcos accidisse sacr:e testantur lit. 
tere!!. Quia certe hominibus hostiliter adversan- 
tur, idcirco mirum non est, quod eis malefaciant : 
quanam vero ratione moveantur, ut in bruta etiam 
animantia impetum faciant? 

THRAX. Marcus ad hacita respondebat, Demo: 
nes, inquiens, non idcirco impetum in animalia 
nonnulla faciunt, quia ullo ea odio prosequantur, 
aut quia eis nocere velint, sed quia mirum in mo- 
dum animali calore capiantur. Nam cum in pro- 
fundissimis locis versentur, que frigida extreme 
siccaque sunt, fit ut multum frigiditatis inde sibi 
contrahant, qua. quidem contracti atque afflicti, 
humidum et animalem calorem appetunt, quo ut 
potiantur, in bruta quoque animalia insiliunt, et 
in balnea concavaque loca penetrant. Ignis enim 
solisque calorem, quia urit et exsiccat, aversantur; 
&animalem vero tamquam humiditate temperatum, 
libenter amplexantur, maximeque hominum con- 
gruum quidem illum et temperatum, in quos in- 
fusi dici non potest quantum tumultum excitent, 
puris nimirum, quibus spiritus animalis inhsret, 
oppletis, spirituque, pre corporum, quibus prediti 
sunt, crassitudine, velut in anguslias redacto, et 
compresso : ex quo fit, ut et corpora concutian- 
tur, eorumque precipue facultates male affician- 
tur motusque obtusiores fiant et hebetiores. Quod 
si daemon irruens ex subterraneorum genere sit, 
hominem possessum concutit et distorquet, atque 
per eum loquitur, spiritu patientis utens, non se- 
ους atque proprio quodam instrumento. Si quis 
autem eorum, qui lucifugi dicuntur, clam irrepse- 
rit, relaxationem seu remissionem inducit, vocem 


GAULMINI NOTE. 


(78; Demones balneares xai βλάπτοντες inter pa- 
ganos. Eunap. in Porphyrio : Φησὶ δὲ xai δαιµό- 
νων τινὰ φύσιν ἀπὸ λουτροῦ τινος διῶξαι καὶ ix6a- 
λεῖν * Καυσάντα τοῦτον ἔλεγον οἱ ἐπιχώριοι. Inter 
Christianos etiam, qui sepius illos e pluribus bal- 
neis ejecere. Gregorius Nyssen. in Vita Greg. Thau- 
noaturgi : 'Eexipac δὲ, τῆς πόλεως ἑντὸς γεγονὼς 
καὶ χκοπώδης ἐκ τῆς ὁδοιπορίας, λουτρῷ θεραπεῦ- 
σαι τὸν χόπον ἀναγχαῖαν ὠήθη * ἐπεχράτει δὲ κατὰ 
τὸν τόπον ἐκεῖνν δαίµων ἀνθρωποκτόνος, ἔπιχω- 
ριάζων τῷ λουτρῷ * οὗ ἡ φθοροποιὸς δύναµις ἕνερ- 
q7,« μετὰ τὸ σχότος κατὰ τῶν προσεγγιζόντων ἑγί- 
νετο * xai τούτου χάριν ἄοατον ἦν μετὰ τὰς τοῦ ἡλίου 


δυσμὰς τὸ λουτρὸν ἐχεῖνο καὶ ἀνενέργητον. 


(79) Maxime περὶ ὑποχθονίων. Inde illis procura- 
te in fossis devotiones : βόθρον πυγούσιον ἔνθα xai 
ἴνθα (Odyss. K, 517), καὶ ἔντομα μήλων) Apollon. 
Rhod. 1, 587, ubi schol. : οὕτω γὰρ θύουσι τοῖς 
χθονίοις. Exepectes eadem & summo minimoque. 

(80) Per os, an per ventrem ? ut εὐρυκλεῖς vel 
ἐγγαστρίμυθοι, quos vocabant σακρούρας Babylo- 
nii. Jamblichus in Βαουλωνικοῖς a&apud Photium 
(Bibi. c. 94, p. 241) : xal ἐγγαστίμυθὸν, ὃν xai 
φησιν ὡς Ἕλληνες μὲν εὐρυκλέα λέγουσι, Βαθυλώ- 
νιοι δὲ σακρούραν. XZaxyoópa est μαινομένη, κάτ- 
οχος, µεθύουσα, deo plena, ebria vales 15, alios 


Hebreis 3*N ΠΟΥ. 


851 


MICHAELIS PSELLI 


852 


reprimit, et eum quem invasit mortuo prorsus A ξηρὸν ἑσχάτως, καὶ ὅτῳ ἂν εἰσπέσι λαθὸν, πᾶσαν 


assimilem efficit. Hoo enim genus, tanquam ἆδ- 
monum extremum, magis terrenum est, summeque 
frigidum et siccum : et quemcunque clam invase- 
rit, omnem in eo facultatem naturalem hebetat et 
obtundit. Quia vero rationis expers est, omnique 
intelligendi et perspiciendi vi et acumine caret. 
phantasiaque seu imaginatione rationis experte 
rogilur, ut ea qu& ex animalibus efferatiora sunt, 
eo fit, ut increpationem minime timeat, eaque de 


δύναμιν ψυχικὴν ἀμθλύνει καὶ ἁμαυροῖ * ἁλόχιστον 
δὲ ὃν xal πάσης νοερᾶς θεωρίας ἀπολειπόμενον, 
ἁλόγῳ τε διοικούµενον φαντασίᾳ, χαθάπερ τῶν θη- 
pluv τὰ δυσµαθἑστερα, οὗ λόγων καταχούει, οὐκ 
ἐπιτίμησιν δέδοικεν, xal διὰ τοῦτο παρὰ πολλοῖς 
εὐλόγως ἄλαλον καὶ κωρὸν (81) καλεῖται. Καὶ τῶν 
ἁλόντων τις οὐκ Bo ἄλλως ἁπαλλάττοιτο, st μὴ παρὰ 
δυνάµεως θείας προσευχζ xal νηστείφ προσγινο- 
μένης (82). 


eausa merito a plerisque mutum et surdum appellatur. Nec fleri potest, ut eorum qui ab eo 
correpti sint ullus alio modo liberetur, quam divina potentia, que oratione atque jejunio conci- 


liatur. 


[o mud 


CAPUT XIV. 


Contra medicos, energias seu operaliones demonnm haudquaquam a corruptis humoribus procedere, ut 
lethargus solet, eto. 


At, o Marce, inquam, alia quedam his diversa B 


medici nobis persuadere conantur, dum hujusmodi 
affectus & deemonibus procedere negant, sed potius 
&b humoribus, articulis et spiritibus male alfectis, 
verbi gratia, pharmacis et dietis, seu quibusdam 
vivendi legibus, non autem epodis seu incantalio- 
nibus et expiationibus eos curare nituntur. Neo 
vero mirum est, Marcus ait, quod hec dicant 
medici, qui preter illa que sensus percipiuntur, 
nihil norunt, eed solis corporibus attendunt. Cete- 
rum heo merito ἃ male affectis humoribus proce- 
dere censeantur, gravedines, lethargi, atre biles, 
phreneses seu deliria : que quidem curant illi et 
tollunt, vel exhauriendis evacuandisque humori- 
bus, vel corporis vacui repletionibus. Enthusiasmos 
autem, insanias et catochas seu spiritus immun- 
dos, quibus qui correptus est οἱ detentus, nihil 


Αλλ’, ὦ Μάρχε, εἴπον, ἕτερ᾽ ἅττα (83) πείθουσιν 
ἡμᾶς φρονεῖν ἰατρῶν παῖδες, οὐ δαιμόνων ἔκγονα 
τὰ πάθη ταῦτα λέγοντες εἶναι, χυμῶν δὲ καὶ αὖ- 
χμῶν καὶ πνευμάτων μοχθηρῶς ἑχόντων. Αμέλε. 
φαρμµάχοις xal διαιτήµασιν, ἀλλ’ οὐκ ἐπῳδαῖς (84) 
καὶ καθαρμοῖς ταῦτα θεραπεύειν ἀποπειρῶνται. Καὶ 
οὐδὲν θαυμαστὸν, 3 δ᾽ ὃς, ὁ Μάρκος, sl. ταῦτα λέ- 
γοιεν ol ἰατροὶ, μτδὲν εἶδότες ὑπὶρ τὴν αἴσθησιν, 
ἀλλ' εἷς µόνα τὰ σώματα παρακύπτοντες (85). DÀ 
ἐκεῖνα καλῶς εἶχεν οἴεσθαι μοχθηρῶν ἔγχονα χυ- 
pv, κάρους, κώματα, μελαγχολίας, φρενίτιδας, a 
xai παύουσιν ἐπαντλοῦντες 7] χενοῦντες d; ἐπιπλάτ- 
τοντες (86) * ἐνθοτσιασμοὺς δὲ xai µανίας καὶ κατ- 
oy3c, iv otc ὁ μὲν ἁλοὺς οὐδέν ἐστιν οἷός τε ἑνερ- 
γεῖν (87) οὔτε κατὰ νοῦν xal λόγον, οὔτε κατὰ φαν- 
τασίαν xal αἴσθισιν, ἕτερον δὲ ἔστι τὸ κινοῦν καὶ 


ἄγον, λέγον τε ἅπερ ὁ ληφθεὶς οὐκ (868) οἶδε καί τ' 


GAULMINI NOTE. 


n Hoo genus est quod θηροφανές vocant theur- 
gi : Proclus ad Hesiodum. De illo satis superque 
viri docti. 

(82) Docet, post Christum (Matih. xvii, 21), Λη- 
tonius in Athanasio (Vita Antonii, 8 23) : Εὐχαῖς 
γὰρ xai νηστείαις καὶ τῇ ἐπὶ τὸν Κύριον πίστει πί- 
πτουσιν εὐθὺς ἐχεῖνοι. Minucius Felix c. 27 : « A no- 
bis tormentis verborum et orationis incendiis de 
corporibus exiguntur (demones). » 

(83) Facile fuit reponere ἕτερ &rta. Vide quae 
de ἅττα doctissimus Maussuc. ad Harpocr. [voce 
αττα] notavit, quo in auctore immane quantum 
gupra omnes vidit. 

84) Μέλη πρὸς νόσους σωμάτων παιώνια vocat 
Malchus in Pythagora (imo Porphyr. p. 37) ; ἔπ- 
φδὰς πρὸς τὰ ἀῤῥωστήματα Jamblichus (Vita Py- 
thag. p. 139). De illis nemo non dixit. 

(55) Injurie contra medicos. Quasi hoo dicit La- 
tine extulisset Persius : « Curve in terras anime et 
celestium inanes. » Philosophis esset σωματοῦν τὴν 
yoyv, cum εἷς µόνα τὰ σώματα παραχύπτει ' Por- 
phyr. (De abst. 1, 34) ; quod alias dicebant ἀνάοα- 
σιν xal χατάθασιν ψυχῆς, θεὸν ἢ θῆρα γενέσθαι : 
Pythag. : πτεροφυΐαν fj πτερόῤῥοιαν /Eneas Gaz. in 
Theophr. Sed hujus loci illa non sunt. 

(86) Verba quae medicorum filii norunt ; etiam 
ἐπιπλάττοντες καὶ ἐπιπλάττειν. Tamen malo ἐπι- 
πάσσοντες * φάρμακα χριστὰ ἢ ἐἑἐπίπαστα, Theo- 


criti soholiastes (ad χι, 2) ; Φαρμάνων τὰ μὲν elo: 
χριστὰ, ἴγουν ἅπερ Ὑχρίοµεθα εἰς θεραπείαν, τὰ δὲ 
δὲ ἑπίπαστα, ἤγουν 


llastes probat : Οὐκ ἦν οὐδὲν βοήθημα θερακείας͵ 
οὔτε διὰ βρώσεως προαφερόµενον, οὔτε Or ἐπιχρίσεως 
ἔξωθεν, οὔτε διὰ πόσεως ' τοῦτο δὲ δηλοῖ τὸ πιστὸν 
(quantums et orquet ut ineptiat |), ἀπὸ τοῦ vu, πίσω, 
ῥήματος. Qua. analogia? Ouidquid egat nunquam 


D πιστόν in ullo auctore ἀντὶ ποτοῦ reperiet. Sed ve- 


rius est ignorasse eum linguam suam. — Suam 
ipse conjecturam damnavit Gaulminus ad Euma- 
thbium, p. 17. Vide Blomfieldii et Burgesii notas ad 
Aschylum. BoissoNADk. 

(87) Ὅστε ἐνεργεῖν * οἷός τε ἐνεργεῖν, οἵος, ἵκά- 
νὸς, δεινὸς ἐνεργεῖν. Non dubitabunt qui Grece 
scient. Sed et ὅστε non est sine exemplo. 

(88) Ex vatis motu numinis potestatem, et cujus 
compos fleret, ultime, :iedie vel suprem&, in 
κια conjectabant. Vide Jamblichum (De tny- 
ster. 

















851 


MICHAELIS PSELLI 


reprimit, et eum quem invasit mortuo prorsus A ξηρὸν ἐἑσχάτως, καὶ ὅτῳ ἂν εἰσπέσι λαθὸν, πᾶσαν 


assimilem efflcit. Hoo enim genus, tanquam d»- 
monum extremum, magis terrenum est, summeque 
frigidum et siccum : et quemcunque clam invase- 
rit, omnem in eo facultatem naturalem hebetat et 
obtundit. Quia vero rationis expers east, omnique 
intelligendi et perspiciendi vi et acumíne caret. 
phantasiaque seu imaginatione rationis experte 
rogilur, ut ea qu& ex animalibus efferatiora sunt, 
eo fit, ut inerepationem minime timeat, eaque de 


δύναμιν ψυχικὴν ἀμθλύνει καὶ ἁμαυροῖ ' ἁλόγιστον 
δὲ ὃν καὶ πάσης νοερᾶς θεωρίας ἀπολειπόμενον, 
ἁλόγῳ τε διοικούµενον φαντασίᾳ, καθάπερ τῶν ϐη- 
plov τὰ δυσµαθέστερα, οὗ λόγων κχατακούει, οὐκ 
ἐπιτίμησιν δέδοικεν, xal διὰ τοῦτο παρὰ πολλοῖς 
εὐλόγως ἄλαλον καὶ xopóv (81) καλεῖται, Καὶ τῶν 
ἁλόντων τις οὐκ do ἄλλως ἀπαλλάττοιτο, st μὴ παρὰ 
δυνάµεως θείας προσευχζ xal Υνηστείφ προσγινο- 
µένης (82). 


causa merito a plerisque mutum et surdum appellatur. Nec fiori potest, ut. eorum qui ab eo 
correpti sint ullus alio modo liberetur, quam divina potentia, que oratione atque jejunio conci- 


liatur. 


[o mud 


CAPUT XIV. 


Contra medicos, energías seu operaliones demonnm haudquaquam a corruptis humoribus procedere, sut 
lethargus solet, eio. 


At, o Marce, inquam, alia quedam his diverea B 


rpedici nobis persuadere conantur, dum hujusmodi 
affectus & diemonibus procedere negant, sed potius 
&ab humoribus, articulis et spiritibus male alfectis, 
verbi gratia, pharmacis et dietis, seu quibusdam 
vivendi legibus, non autem epodis seu incantatio- 
nibus et expiationibus eos curare nituntur. Neo 
vero mirum est, Marcus ait, quod hec dicant 
medici, qui preter illa que sensus percipiuntur, 
nihil norunt, ged solis corporibus attendunt. Cete- 
rum heo merito à male affectis humoribus proce- 
dere censeantur, gravedines, lethargi, atre biles, 
phreneses seu deliria : que quidem curant illi et 
tollunt, vel exhauriendis evacuandisque humori- 
bus, vel corporis vacui repletionibus. Enthusiasmos 
autem, insanias et catochas seu spiritus immun- 
dos, quibus qui correptus est ct detentus, nihil 


Αλλ’, ὦ Mápxs, εἶπον, trep' ἅττα (83) πείθουσιν 
ἡμᾶς φρονεῖν ἰατρῶν παῖδες, οὗ δαιμόνων Exqova 
τὰ πάθη ταῦτα λέγοντες εἶναι, χυμῶν δὲ καὶ αὖ- 
χμῶν xal πνευμάτων μοχθηρῶς ἑχόντων. ᾽Αμέλει 
φαρµάκοις xal διαιτήµασιν, ἀλλ οὐκ ἐπφδαῖς (84) 
καὶ καθαρμοῖς ταῦτα θεραπεύειν ἀποπειρῶνται. Καὶ 
οὐδὲν θαυμαστὸν, ἡ 9' ὃς, ὁ Μάρχος, sl. ταῦτα Ai- 
γοιεν ol ἰατροὶ, μηδὲν εἶδότες ὑπὲρ τὴν αἴσθησιν, 
ἀλλ᾽ εἷς µόνα τὰ σώματα παρακύπτοντες (85). Πλὴν 
ἐχεῖνα καλῶς εἶχεν οἴεσθαι μοχθηρῶν Eyxova χ»- 
μῶν, xdpouc, χώματα, μελαγχολίας, φρενίτιδας, a 
x«i παύουσιν ἀπαντλοῦντες ἢ κενοῦντες ἢ ἐπιπλάτ- 
τοντες (860) * ἐνθοτσιασμοὺς δὲ καὶ µανίας xai κατ- 
οχάς, ἐν οἷς ὁ μὲν ἁλοὺς οὐδὲν ἐστιν οἷός τε ἑνερ- 
γεῖν (87) οὔτε κατὰ νοῦν xal λόγον, οὔτε χατὰ φαν- 
τασίαν xal αἴσθησιν, ἕτερον δὲ ἔστι τὸ κινοῦν καὶ 


ἄγον, λέγον τε ἅπερ ὁ ληφθεὶς οὐκ (88) οἶδε καὶ τι 


GAULMINI NOTE. 


NN Hoc genus est quod θηροφανές vocant theur- 
gi : Proclus ad Hesiodum. De illo satig superque 
viri docti. 

(82) Docet, post Christum (Matih. xvn, 21), An- 
tonius in Athanasio (Vita Antonii, S 23) : Εὐχαῖς 
γὰρ xai γηστείαις καὶ τῇ ἐπὶ τὸν Κύριον πίστει πί- 
πτουσιν εὖθὺς ἐχεῖνοι. Minucius Felix c. 27 : « A no- 
bis tormentis verborum et orationis incendiis de 
corporibus exiguntur (demones). » 

(83) Facile fuit reponere txep' ἄττα. Vide quae 
de ἄττα doctissimus Maussuc. ad Harpocr. [voce 
αττα| notavit, quo in auctore immane quantum 
gupra& omnes vidit. 

84) Μέλη πρὸς νόσους σωμάτων παιώνια vocat 
Malchus in Pythagora (imo Porphyr. p. 37); ἔπ- 


criti soholiastes (ad xi, 2) ; Qappéxuv τὰ μέν clot 
χριστὰ, ἤγουν ἅπερ Ὑρίομεθα εἰς θεραπείαν, τὰ δὲ 
ποτὰ, Ώγουν ἅπερ πίνομεν ' τὰ δὲ ἐπίπαστα, ἤγουν 
ἅπερ ἐπιπάττομεν. Corruptus est turpiter in bac 
voce /Eschylus in Ἡρομ. óssp. (v. 487) : Té μὲν 
µέγιστον * ε’ τις εἲς νόσον πέσοι, Οὐκ ἦν ἀλέξη μ᾿ 
οὐδὲν, οὐδὲ βρώσιµον, Οὐ χριστὸν. οὐδὲ πιστόν’ ἀλλὰ 
φαρμάκου Χρείφ κατεσχέλλοντο. Prorsus legendum 
est. οὐ χριστὸν, οὐδὲ παστόν. Sed, ut scias, anti- 
quissimum itlud mendum etiam Grecus scho- 
Jiastes probat : Οὐχ ἦν οὐδὲν βοήθημα θεραπείας͵ 
οὔτε διὰ βρώσεως προσφερόµενον, οὔτε δι’ ἐπιχρίσεως 
ἔξωθεν, οὔτε διὰ πόσεως ' τοῦτο δὲ δηλοῖ τὸ πιστὸν 
(quantums et orquet ut ineptiat |), ἀπὸ τοῦ πἰω, πίσω, 
ῥήματος. Qua. analogia? Ouidquid agat nunquam 


ᾠδὰς πρὸς τὰ ἀῤῥωστήματα Jamblichus (Vita Py- ]) πιστόν in ullo auctore ἀντὶ ποτοῦ reperiet. Sed ve- 


thag. p. 139). De illis nemo non dixit. 

(85) Injurie contra medicos. Quasi hoo dicit La- 
tine extulisset Persius : « Curve in terras anime et 
colestium inanes. » Philosophis esset σωματοῦν τὴν 
ψυχὴν, cum εἷς µόνα τὰ σώματα παρακύπτει ' Por- 
phyr. (De abst. 1, 34); quod alias dicebant ἀνάοα- 
σιν xai κατάθασιν ψυχῆς, θεὸν [dj θῆρα γενέσθαι ' 
Pythag. : πτεροφυΐαν ή πτερόῤῥοιαν /Eneas Gaz. in 
Theophr. Sed hujus loci illa non sunt. 

(86) Verba que medicorum filii norunt ; etiam 
ἐπιπλάττοντες καὶ ἐπιπλάττειν. Tamen malo ἐπι- 
πάσσοντες * φάρμακα Χριστὸ dj ἐἑπίπαστα. Theo- 


rius est ignorasse eum linguam suam. — Suam 
ipso conjecturam damnavit Geulminus ad Euma- 
thium, p. 17. Vide Blomfieldii et Burgesii notas ad 
JEschylum. ΒΟΙΒΒΟΝΑΟΚ. 

(87) Ὅστε ἐνεργεῖν * olóc τε ἐνεργεῖν, otoc, ἵκά- 
νὸς, δεινὸς ἐνεργεῖν. Non. dubitabunt qui Grece 
scient. Sed et ὅστε non est sine exemplo. 

(88) Ex vatis motu numinis potestatem, et cujos 
compos fleret, ultime, medie vel supreme, in 
sie Bicis conjectabant. Vide Jamblichum (De my- 
ster. 











DE D/EMONUM ΟΡΕΒΑΤΙΟΝΡ. 


854 


τῶν μµελλόντων ἔστιν ὅτε προαχορεῦον, πῶς ἂν Α quidquam agere potest omnino, neque mente, ne- 


ταὺτα φῶμεν ὕλης πλημμελεῖς κινήσεις ; 


que sermone, neque phantasia seu imaginatione, 


neque sensu : αἱ aliud quiddam est, quod eos movet et agitat, eaque loquitur, que ab eo qui correptus 
est ignorantur : idemque futurorum nonnihil] interdum praedicit, qua, queso, ratione hoo loco motus 


materia vitiatos appellaverimus ? 


CAPUT XV. 


Energumenos seu a dsemone possessos, sola virtute divina curari probat, historiamque subjungit Euchitze 
cujusdam prastigiatoris, qui Elasone Constantinopolim captivus abductus est. 


TIMOO. Τί οὖν, à θρᾷξ; Ταῦτα λέγοντι τῷ Μάρ- 
xtp x«i αὐτὸς συνάδεις ; 

ΘΡΑΞ. Πάνυ μὲν οὖν, Τιµόθεε, πῶς γὰρ 00; 
μεμνημένος ἐχείνων à περὶ δαιμονώντων τὰ sic 
διέξεισιν Εὐαγγέλια, καὶ ὃ περὶ τὸν Κορίνθιον γέ- 
γονεν ἄνδρα, Παύλου κελεύσαντος, ὁπόσα τε τοῖς 


TIMOTH. Age vero, mi Thrax, numet tu Marco 
talia dicenti gtipularis ? 

THRAX. Quidni assentiar, Timothee, eorum 
presertim memor, qua de demoniacis divina per- 
currerunt Evangelia, ejusque quod viro illi Co- 
rinthio Pauli jussu obtigit, multorum etiam et mi- 


Ἡατέρων δέλτοις ἐμφέρεται περὶ αὐτῶν πολλὰ xoi B randorum que de ipsis in Patrum libris legimus, 


θαυμάσια, προσέτι δὲ καὶ ὦν αὐτὸς ἑπόπτης τε καὶ 
αὐτήχοος ἐν Ἐλασῶνι γέγονᾳ. Κατὰ τοῦτον γὰρ ἀνήρ 
τις, ἐνεργούμενος δα[μονί τῳ, πολλὰ μὲν xal ἄλλα 
χρησμολογῶν ἀπεφοίθαζεν, oóx ὀλίγα δὲ xal περὶ 
ἐμοῦ προηγόρευε. Πλῆθος γάρ ποτε τῶν τελουμένων 
παρ) αὐτῷ συστήσας, Ἴστε, d παρόντες, ἔφη, ἴστε 
μέλλειν ἄνδρα καθ ἡμῶν ἐκπεμφθήσεσθαι, παρ᾽ οὗ 
διωχθήσεται τὰ τῆς ἐμῆς θρησκείας xal τὰ τῆς λα- 
τρείας ἐκπομπευθήσεται. Τούτῳ δὲ μετὰ πολλῶν 
καὶ αὐτὸς ἁλώσιμος ἔσομαι. HÀ, βουλομένῳ µε δε- 
σμώτην μετὰ πειρᾶν πολλὴν εἲς τὸ Βυζάντιον ἀγα- 
γεῖν οὐκ ἐξέσται οἱ, xüv πολλάχις χάµῃ. Ταῦτα 
προὔλεγε, µηγδέπω µου μηδὲ τὰς παρὰ τὸ Βυζάν- 
τιον παρελθόντος χώμας. πίγραφε δέ µου xal τὸ 
σχῆμα xai τὴν ἀναθολὴν (89) καὶ αὐτό µου τὸ ἐπι- 
τήδευµα. Καὶ πολλοὶ φοιτῶντες ἐχεῖθεν ταῦτα ἆἁπ- 
ἠγγελλον. Ὀψὲ δ᾽ αὐτὸν ἐγὼ κατασχὼν, ἠρόμην 
ὁπόθεν τὸ προλέχειν αὐτῷ περιγέχονεν. Mi). θέλων 
δ) ἐξενεγχεῖν τὸ ἀπόῤῥητον, ὅμως, τὴν λαχωνικὴν 
πεπονθὼς ἀνάγχην (90), τἀληθὲς ἐξεῖπεν. Τελεσθῆ- 
ναι μὲν γὰρ τὰ δαιμόνια ἔργα παρά τινος ἀλήτου 
Λίθυος ἔφη * "Oc µε νύκτωρ (91) εἷς ὄρος ἀπαγαγὼν, 


eorum denique que ipse his oculis Elasone vidi 
et his auribus audivi? Siquidem eo in oppido vir 
quidam nescio quo possessus demone, cum ple- 
raque Phebadum oracula reddentium more vati- 
cinaretur, tum de me quoque non pauca praedixit. 
Cum enim aliquando multitudinem eorum quos 
profanis sacris suis initiaverat, in unum convo- 
casset, Sciatis, inquit, auditores, sciatis virum 
quemdam adversum nos emittendum, qui religio- 
nem nostram persequetur, et ceremonias nostras 
abolebit. Is cum multos alios, tum me quoque 
ipsum in vinculis habiturus est. Ceterum quamli- 
bet ille totis viribus conatus fuerit, ut me vinctum 
hinc recta Byzantium abducat, in tamen nunquam 
&assequetur, quamvis subinde tentet omnibusque 
nervis contendat. Heo ille preedicebat, cum ego ne 
vicinos quidem Byzantio vicos pretervectus essem. 
Quin quo etiam sim ore, quo vita instituto, quo 
denique habitu, obiter subindicabat. Et heo ple- 
rique inde venientes mihi renuntiabant. Tandem 
vero, cum eum comprehendissem, sciscilabar αὉ 
eo undenam predicendi artem didicisset. Qui cum 


GAULMINI NOTE. 


(89) Legebatur in man. meo ἀναλοθὴν, et, quia 
monachus est qui de se ipso loquitur, inclinabat 
animus, ut rescriberem ἀνάλαθον. ᾽Ανάλαδος mo- 
nacho-um vestis notissima, ejusque forma ex Do- 
roth. Doctr. 4 : 'O ἀνάλαθος τίθεται σταυροειδῶς 
ἐπὶ τοὺς ωµους fuv: τουτέστι τοῦ σταυροῦ τὸ σύμ- 
Όολον βαστάζοµεν εἷς τοὺς ὤμους ἡμῶν, καθὼς λέ- 
γει * Αρον τὸν σταυρόν σου xal ἀκολούθει poi. Vide 
qua vir eruditus Meursius in maximo et utili Glos- 
sario notavit. Tamen retineo ἀναθολὴν, ut in Mo- 
relliano scribitur. ᾽Αναθολὴ vestis pariter Synesio 
epist. 52, — Cf. Salmas. ad Tertull. De pallio, 


p. 113. 

(90) Ait P. Morellus in versione Gallíca Laconi- 
cam necessitatem esse quastionem per tormenta. 

(91) Puta quarta nootis hora, iv 7, ὀφείλει πᾶς 
ἐνεργεῖν ἐπὶ μαγικοῦ καὶ παντὸς γοητικοῦ πρά- 
γµατος. Nuge ; quas ut magis rideas, ecce totam 
noctem magorum Grecorum medii evi, ex Ápollo- 
nio ms. Constat illa XII horis T, ἐν 7j δαίµονες ἀνοῦν- 
τες (lege ὑμνοῦντες vel αἰνοῦντες) [cf. supra not. 70] 
τὸν θεὸν, οὔτε ἀδικοῦσιν, οὔτε χολάζουσιν. Π, ἐν ᾗ 
αἰνοῦσιν οἱ ἰχθύες τὸν θεὸν, καὶ τὸ τοῦ πυρὸς βά- 
θος * ἐν ᾖ ὀφείλει στοιχειοῦσθαι ἀποτελέσματα εἲς 
δράχοντας καὶ mop. III, v. ᾖ αἰνοῦσιν ὄφεις καὶ κύ- 


vt; καὶ mop. IV, ἐν 7j διέρχονται δαίµονες ἐν τοῖς 
µνήµασιν καὶ ὁ ἐρχόμενος ὁ ἐκεῖσε βλαθήσεται, 
καὶ φύθον καὶ φρίκην ἐκ τῆς δαιμόνων Viera: φάν- 
τασίας * iv j ὀφείλει πᾶς ἐνερχεῖν ἐπὶ μαχιχοῦ 
καὶ παντὸς γοητικοῦ πράγματος. v ἐν d ὀφείλει 
αἰνοῦσιν τὰ ἄνω ὕδατα τὸν θεὸν τοῦ οὐρανοῦ (aque 
supercolestes : tabula marmoris mundi Hebreo- 
rum). VI, ὅτε δέον ἠσυχάζειν καὶ ἀναπαύεσθαι, 
διότι ἔχει φόθον. VII, ἐν "E ἀναπαύει πάντα τὰ (Qua, 
καὶ, (4v τις κχθαρὸς ἄνθρωπος ἁρπάσῃ καὶ βάλλῃ 
αὐτὸ ὁ Ἱερεὺς καὶ µἰξει ἑλαίῳ, (f. ἁρπάσῃ ὕδωρ xai... 
μίξη ἐλαίῳ * cf. not. 70] καὶ ἁγιάσῃ αὐτὸ, xal. ἀλεί- 
n ἀπ᾿ αὑτοῦ ἀσθενη, παρευθὺ τῆς νόσου ἆπαλλα- 
γήσεται. VIII, ἐν 3 ἁποτέλεσμα στοιχείων καὶ παν- 
τοίων φυτῶν. IX, ἐν ᾗ τελεῖται οὐδέν. X, ἐν 7j &vol- 
Ὕονται αἱ πύλαι τοῦ οὐρανοῦ, καὶ ἄνθρωπος iv 
κατανύξει ἑρχόμενος εὐήκοος ἸὙενήσεται, XI, iv ᾗ 
πέτονται ταῖς πτέρυξιν σὺν ἤχῳ ol Ergo, xal Χε- 
ρουθίµ καὶ ur καὶ ἔστιν χαρὰ ἐν οὐρανῷ val 
Tj, ἀνατέλλει δὲ xal ὁ fioc ἐξ ᾿Αδάμ (leg. Ἐδέμ). 
Yi, ἐν 7j, ἀναπαύονται τὰ πύρινα τάγματα. Harum 
nugarum maximam partem a ὁαάδῖς acceptam illi 
Greculi nova ineptiarum sobole immaniter auxe- 
runt. Certe haoc non tanti fuerunt, ut in illis des- 
cribendis aliquid opere insgumere debuerirm. 


855 


MICHAELIS PSELLI 


856 


arcanum eliminare, aut mysteria evulgare nollet, A xal τινος βοτάνης µμετασχεῖν (02) κχελεύσας, ἐμ- 


Laconica tamen necessitate pressus, verum tan- 
dem confessus est. Dixit enim se diabolicas artes 
ab alyta (vel errone) quodam Afro didicisse. Is me, 
inquiens, noctu in montem abduxit, herbamque 
quamdam degustare jussit mihique mox in os in- 
spuens, et oculos nescio quibus collyriis circumli- 
nens, multitudinem demonum videndam exhibuit, 
ex quibus quemdam veluti corveum involantem, 
et mihi per os in precordia penetrantem sensi. Jam 
exinde in hodiernum usque diem futura predicere 
mihi contingit, de quibuscunque rebus ct quoties- 
cunquu agitanti me demoni collibuerit. Siquidem 
sub Crucis Passionisque dies, atque ipsam adeo 
nobis venerandam Resurrectionem, nihil omnino 
mihi, quamlibet exoptanti, suggerere vult. Hec no- 
bis ille commemoravit. Cum autem ' ei satellitum 
meorum quidam colaphum in os impegisset, Tu 
quidem, inquit, jamjam pro uno hoc ictu, pluri- 
bus afflictaberis. Tu vero (ad me conversus) ma- 
gnas in cute calamitates excipies. Daemonia enim 
tibi vehementer infensa sunt; quorum caremo- 
nias evertieti. Quin et molesta tibi graviaque peri- 
cula conflabunt, que subterfurgere nunquam po- 
teris, nisi te vis quepiam major et demonibus 


πτύσας tÉ µου τῷ στύµατι (03) καὶ ἐγχρίσματά τινα 
περιχρίσας τὼ ὀφθαλμὼ (94), παρέσχεν ὁρᾷν δαιµο- 
vlov πλῆθος * ἐξ ὧν olov κόραχκός τινος ἠσθόμην 
ἐπιπτάντος (05) καὶ τοῦ στόµατος ὑποδύντος ἔνδον. 
Ἐξ ἐχείνου δὲ xal εἰς δεῦρό pot προλέγειν ἐπέρχε- 
ται (00) περὶ ὧν ἂν xai ὁπότε βούληται τὸ κινοῦν. 
Κατὰ τὰς σταυρὠσίµους τῶν ἡμερῶν (07) καὶ αὐτὴν 
τὴν παρ᾽ ὑμῖν σεπτὴν ᾿Ανάστασιν, οὐδὲν, οὐδ' ἂν 
πολλὰ προθυμῶμαι, προηχεῖν ἐθέλει. Taov' ἀπήγ- 
γελλεν. 'Emel δ) αὐτόν τις τῶν ἐφεπομένων ἐμοὶ 
κατὰ χόῤῥης πέπαιχεν, Σὺ μὲν, εἶπεν, οὐκ εἷς µα- 
χρὰν ἀντὶ μιᾶς µάστιγος ἀπολήψῃ πλείους ' σὺ δὲ, 
στραφεὶς πρὸς tpi, μεγάλων ἐν ypip συμφορῶν 
γενήσῃ. Χολᾷ γάρ σοι δεινῶς τὰ δαιμόνια παραλύον- 
τι τὰς αὐτῶν λαορείας. ᾽Αμέλει τοι καὶ χαλεποὺς 
ἐπίῤῥάψουσι καὶ βαρεῖς κινδύνους, οὓς οὐκ ἂν δια- 
φεύξεσθαι δυνηθείης, εἰ µή τὶς σε δύναµις χκρείττων 
3j κατὰ δαίµονας ἀπ᾿ αὐτῶν ἐξέλῃ. Ταῦτά µοι τὸ 
κάθαρµα καθάπερ ἀπὸ τρἰποδος (08) χρησμοδοτοῦν 
ἀπεφοίθαζεν. Πάντα γὰρ ῥἐγίνεο καὶ ἀπέδαινεν : 
ἐμοί τε ὀλίγου ἔδει συναπολέσθαι, χινδύνων ἆπην- 
τηκότων ὅτι πολλῶν, (v µε παραδόξως ὁ Σωτὴρ 
ἀφήρπασεν. Τίς οὖν ἐκεῖνον τὸν χρησμὸν ἑωρακὼς, 
ὥσπερ µαγάδα (09) τοῖς ἐνηχοῦσι δαιµονίοις γενό- 


GAULMINI NOTE. 


(92) Habuere veteres magi δαιμόνων Ἱερὰς, βο- 
τάνας, imo medici. Andreas et Pamphilus scripse- 
runt ἐπῳδὰς καὶ μεταμορφώσεις τῶν βοτανῶν * Ga- 
lenus lib. vi, Simpl. med. Talis, hodie qui exstat 
pluribus bibliothecis Ceeranis liber ms. (Non esse 
auctoris nomen, sed Árabicam vocem qua& syllogen 


significet, docet Fabric. Cent. Plag. 8 61, de hoc (| 


libro videndus), ex Persica lingua in Grecam ab in- 
terprete, ut nugatur, conversus. Inilloinvenies βοτά: 
γην, que ἡδύλαλον οὐ µόνον ἀνθρώπους [1. ἀνθρώ- 
τοις], ἀλλὰ καὶ θηρίοις καὶ δαίµοσιν reddit, οἱ aliam 
qua πρόγνωσιν καὶ µαντικήν tribuit; modo ad hoc 
parata debitis observationibus esset ; quibus pro- 
curatis petebant [ἵνα γένοιτο ἡ βοτάνη αὐτὴ (f. αὖ- 
τη] ὠφέλιμος ad hoc et hoo, et mox utebantur : 
Greculus ms., qui vere ὑπὲρ τους Κρητὰς xal Φοί- 
γιχας τερατεύεται. 

(93) Ritus magicus, imo ad metamorphoses. 
Paapis Dercylliden secutus (ap. Diogenem Pho- 
tii Bibl. cod. 460): Τὸ πάθος ἐκεῖνως τέχνῃ µα- 
γικῇ ἐπέθηχε, θνήσχειν pg ἡμέρας, ἀναθιώσχειν δὲ 
νυκτός * ἐπιγινομένοις δὲ τὸ πάθος αὐτοῖς ἐνέθηχεν, 
ἐμπτύσας αὐτοῖς χατὰ τοῖν προσώποιν. Hoc ideo usur. 
pabant, ut fingerent avertere fascinum ; quod spu- 
tum prestare credebant. Christiani postea sputo 
et flatu ad expellendos dimonas usi. 

(94) In Greculo ms. Ἐγχρίσματα εἷς ὁρᾷν δαι- 
µόνων xat ἁρμάτων πλῆθος. Τὸ ἁρμάτων armatos 
puta. Sed illinit fauces et oculos : oculos, ut illa 
omnia apparentia videret ; fauces, ut per illas po- 
stea loqueretur demon; utrumque ex veteri ali- 
quo sacrorum aut magico ritu : primum de oculo- 
rum linimento ex theurgicis, in quibus docebant 
oculis nubem inesse. que immortalium aspectum 

rohiberet : /Eneid. 11 (602) ; secundum pariter ia 

ul. Firmico De errore prof. r2lig. Ibi vide linimenta 
faucium,antequam illud exclamaretur symbolum ; 
θαῤῥεῖτε, µύσται, τοῦ Θεοῦ σεσωσμµένου * Ἔσται yàp 
ἡμῖν ἐκ πόνων σωτηρία. Adi locum. 

(95) In theurgicis aspiciebat sacerdos descen- 
dentem deum (ita loquebantur) qualis et quantus 


erat : Jamblicus De myst. 1, c. 12. Habemus inte- 
gram descensus istius descriptionem in Eusebio 
solo lib. v Przpar. 


Ῥεῦμα τὸ φοιθείης ἀπονεύμενον ὑψόθεν atvAv 
Πνοιῃ ὑπὸ λιγυρῇ κεχαλυμμένον Πέρος ἀγνοῦ, 
θελγόµενον μολπαῖσι καὶ ἀῤῥήτοις ἐπέεσσι. 
Κάππεσεν ἀμφὶ κάρηνον ἁμωρήτοιο δοχηος. 
Λεπταλέων ὑμένων' μαλακὸν δ᾽ ἀνέπλησε χιτῶνα 
ἸΑμθολαδὴν ba αστρὸς ἀνεσσύμενον παλίνορσον . 
Αὐλοῦ δ᾽ ix βροτίοιο φίλην ἐτεκνώσατο φωνήν. 


(96) Ceran. ms. (vide nol. 93) : Λαθὼν δὲ ἔποπος 
καρδίαν κατάπιε dpa τῷ μέλιτι et. ο., καὶ ἔσεταί σοι 
προχινώσχειν τὰ ἐν οὐρανῷ καὶ ΥΠ, xai ὅσα χατὰ 
ψυχὴν ἔχει τις xai ὅσα κατὰ κλίματα χαὶ πόλεις 
γίνεται, καὶ τὰ μέλλοντα Ὑίνεσθαι ἀνθρώποις. Idem 
certis radicibus perflci nugabantur, sed et sigillis. 
sigilla Raphaelis, ineptus liber (Veterum sop m 
sigilla et imagines magicge . . . auctoribus Zoroa- 
stre, Salomone, Παρλαείε, Chaele, etc.) : Asini ima- 
go in chrysolitho futura predicendi virtutem dat. 
Nuge sexcente similes. Sunt aptem sigilla Lati- 
nis, que Greci στοιχειώµατα vocant, ultimi evi 
scriptores etiam ἀποτελεσματικὰ τῆς γλύψεως. Notae 
suat talismanice Arabum observationes vel ex 


D magni Scaligeri Epistolis quas adi (pp. 529, 568, 


573). 

(97) Tamen sepe celebres et sacros quoque dies 
eligebant, quia in illis magis inserviebant fictitii 
quos memorant angeli. Inde inter illos al εὔὐλουχ - 
μέναι fpi£pat, ἐν αἷς ὃ ποιῆσαι βούλει ἔσται βἐθαιον 
xa! ἀσφαλὲς, δουλούντων [8n. δουλευόντων ?] τῶν 
ἀγγέλων * Apollon. ms. Inde ille ἀποσιτίαι, ἆπο- 
y ἐμψύχων, ἀγνείαι, etiam inter veteres magos : 

orphyr. Περὶ ἀποχ. n, 8 42. 

(98) Toig λεγομένοις ὥσπερ ix τριπόδων εἴποντο. 
Eunapius, p. 47. 

(99) An adagium notat? Μαγάδι λαλήσω p:xzóv 
ἅμα cot xai µέγα : οἱ aliud : Καθάπερ dv τοῖς ὁρ- 
γάνοις ἡ µαγάς. Vide qum ad Synes. vir solide do- 
ctus (Pelavius) congessit. 








857 DE D/EMONUM OPERATIONE. 858 


µενον, ἐρεῖ τας µανίας πάσας ὅλης εἶνι πληµµε- À superior, ab iis eximat. Heo mibi soelestus ille, 
λεῖς χινήσεις, ἀλλὰ μὴ παθη τραγικὰ δαιμόνων ; tanquam Phebas quipiam ex tripode Delphico 
valicinabatur. Siquidem que predixit, ea facta et adimpleta sunt omnia, parumque abfuit quin pericu- 
lie, que me plurima cireumvallarunt, immortuus sim ; & quibus me preter opinionem Servator eripuit. 
Quis igitur, oraculum hujusmodi conspicatus, a demonibus velut in organa musica insuífflapntibus, 
factum, omnia insanis genera, vitiate materie motus, non autem iragicos demonum alfectus esse 
dicat? 


CAPUT XVI. 


De Armenio quodam prastigialore, qui d&monem ferro a puerpuera Graca, que sermone qwem ignorabal 
Armenio utebatur, abegit. 


TIMO8. Οὐδὲν καινὸν, ὦ θρᾷξ, s! ταῦτα παῖδες 
Ἰατρῶν φρονοῦσι, ὁπόσοι μηδὲν τοιοῦτον συνεωρά- 
Χασι. Κάμοὶ γὰρ οὕτω πρότερον ἐπῄει φρονεῖν, µέ- 
Χρις οὗ µοι συνέπεσεν ἰδεῖν τι τερατῶδες ἀτεχνῶς 
χαὶ ἀλλόκοτον, B σοι νῦν οὐχ ἄκχιρόν ἔστι διηγήσα- 
σθαι. Πάντως δ᾽ ἂν οὐ ψευσαίµην ἀνὴρ πρεσθύτης, 
εἰς τοῦτο περιστήσας ἐμαυιὸν τὸ τριθώνιον (4). 
Ετὐγχανὲέ qot πρεσθύτερος ἀδελοὸς, ὃς γυναικὶ 
cuv», τἆλκα μὲν σώφρονι, δυστόχῳ δὲ λίαν καὶ 
νόσους ἐξαλλαττομέμῃ παντοδαπάς. Αὕτη λεχώ ποτε 
γενοµένη, πονηρῶς εἶχε, καὶ ἑσχάτως παρέχοπτε, 
τόν τε χιτῶνα περιῤῥηγνῦσα, βάρθαρον τινα γλῶσς- 
σαν ἐπετρόχαζεν ἀλαλάζουσα. Καὶ ἡ γλῶσσα τοῖς 
ἐχεῖ παρατυχοῦσιν οὐκ ἐπίδηλος ἦν. ᾽Αμέλει καὶ 
πάντες ἐν ἀπορίφ περιειστήκεσαν, οὐκ ἔχοντες ἐν 
ἁμηγάνῳ χακῷ τοσούτῳ δράσειν οὐδέν. Γυναῖκες δέ 
τινες (xai Ύαρ εἶἷσι γένος εὑρετικὸν καὶ πρὸς τὸ 
συμπίπτον ἀνυσιμώτατον) ἄγουσιν ἄνδρα ζἔνον ἀἆνα- 
φαλαντίαν (2) ἀκριθὼς πρεσθύτην, ῥυσσὸν τὸ δέρµα 
καὶ διακεκαυμένον ἐς τὸ μµελάντατον ' ὃς, γυμνὸν 
ἐσπασμένος ξίφος, ἀγχοῦ παραστὰς τῆς χλίνης, δὺ 
ὀργῆς τὴν νοσοῦσαν εἶχεν, καὶ, χατὰ τὴν ἐπιχώριον 
αὐτῷ γλῶσσαν {ἐξ ᾽Αρμενίων γὰρ ἣν), πολλὰ slc 
ταύτην ἀφύθριζεν. Ἡ δὲ καὶ αὑτὴ κατ’ αὐτὴν aó- 
τῷ τὴν γλῶσσαν ἡμείθετο. Καὶ τὸ μὲν πρῶτον 
ἀπεθρασύνετό τε καὶ τῆς χλίνης ἀφορμῶσα φιλο- 
γείκωα εἶχεν * ὡς 6 6. βάρθαρος ἐπίπλεον τοῖς ἆφορ- 
κισμοῖς ἐχρῆτο, καὶ, oía μελαγχολῶν, κεκραγὼς 
ἦπε.λεῖτο παίειν, ἐνταῦθα τὸ γύναιον συσταλὲν ὑπό- 
τροµόν τε ἐγίνετο, xai. ταπεινὰ φθεγγίµενον elc ὕπ- 
vov κατέδαρθεν. Ἡμεῖς δὲ τεθηπότες ἆμεν, οὐχ ὃτι 
µεμήνοι * τοῦτο γὰρ ὁρῶμεν πανταχοῦ συμθαῖνον * 
ἀλλ᾽ ὅτι xav' ᾽Αρμενίους ἐφθέγγετο, γυνὴ µηδέποτε 
pn9' εἰς ὄψιν ἀφιγμένη τούτοις, μηδὲ θαλάμου καὶ 
κερχίδος εἰδυῖα πλέον οὐδέν (3). Σωφρονήσασα obv, 
ἐπυθόμην ci πεπόνθει καὶ εἴ τι τοῖς γινοµένοις παρ- 
ηχολούθηκεν. Ἡ Bà δαιµόνιον ἔφη φάσμα σκιοειδὲς 
καὶ γυναικὶ προσεμφερὲς (A), ἠνεμωμένασ ἔχον τὰς 


ΤΙΜΟΤΗ. Mirum non est,o Thrax, quod ita me- 
dici sentiant, quotquot hujusmodi nihil viderunt. 
Nam et in eadem ipse sententia antea fui, usque 
8 eum diem, quo nescio quid haud dubie porten- 
tosum et absurdum videre mihi contingit. Quod si 


B tibi nuno edisseram, nihil rationi dissentaneum 


fecero. Nec ullo prorsus modo mentiar, vir etatis 
jam provecta, in qua monasticam hanece lacernam 
assumpserim. Frater mihi erat natu major, qui- 
que uxorem duxerat, cetera quidem prudentem, 
quae lamen mira jcum difficultate pareret, atque 
omnigenis morbis subinde aíflictaretur. Ipsa puer- 
perio aliquando egrota decumbens supra modum 
delirabat, vestemque discindens, barbarum nescio 
quem sermonem versalili lingua immurmurabat, 
nec qui tunc forte aderant, ejus verba intelligere 
poterant. Omnes igitur hesitabunii circumstabant, 
nec ullum succurrebat remedium, quo adversus 
desperatum morbum uterentur. Àt nonnulle mu- 
licres (siquidem sexus is ad excogitandurn solers, 
et ad incidentia mala propulsanda sagacissimus 
est) peregrinum hominem adducunt, recalvastrum, 
genio confectum, cuteque rugata et exusta nigerri- 
mum. Qui nudo gladio districto, proxime lectum 
astans, iratus egrote comminabatur, vernacula- 
que sibi lingua (Armenius enim erat) multis eam 
conviciis lacessebut. Mulier autem et ipsa eodem 
ei sermone respondebat, atque initio quidem au- 
daciuscule:dloquebatur, et e cubili exsurgens con- 
tentiosius responsitabat. Cum autem Barbarus 
aphorcismos seu a&bjurationes subinde repeteret, 
&traque veluti bile percitus se percussurum com- 
minaretur, tunc muliereula metu contracta succu- 
buit,et submisse loquens mussitansque obdormiit. 
Nos autem obtupescebamus, non eo quia furore 
corrupta esset, hoc enim ei subinde accidere vide- 
barmus, sed quia sermone Ármenio loqueretur mu- 
lier, que ae in conspectum quidem Armeniorum 


GAULMINI NOT/E. 


(1) Bene τὸ τριθώνιον. Monasticam lacernam in- 
terpres. Primo philosophorum, nemo nescit ; ita 
ut τριθώνιον µεταμφιάσασθαι philosophari esset Eu- 
napio; mox monachorum ubique, et primo ni- 
gram: in eodem ὁ μέλαιναν φορῶν ἐσθῆτα est ὁ 
µονάζων. Sciunt qui quadrante lavantur. 

(2) Aliud cogitabat Ficinus, cum viri proprium 
nomen credidit 

(3) Adagium est; sed Grecorum adagiographis 
omissum.Habet Athanasius in Antonio (8 4): Ἐτρί- 


φετο παρὰ τοῖς γονεῦσι, πλέον αὐτῶν xal τοῦ οἴχου 
μηδὲν ἕτερον γινώσκων. Ita παροιμιακῶς pastores 
dicuntur σοφοὶ μεχρὶ πλαγίον καλάμου xat τῆς σύ- 
Ριγγος, quod preter illa nihil nossent. Vide que 
ad Theocritum notavit delici& politioris lilteratu- 
re Heinsius. 

(4) Γυναικὶ προσεμφερὲς, ut rio» Hebreornm ex 
Ben Sire Quest.60 et Elia Judeo in Tisbi notissima, 
et ex iis qua Judaei in parietibus cubiculi puerpere 


gcribunt: nio vy mn mN: Adam, Eva, foras. 


859 MICHAELIS PSELLI 860 


venisset unquam, queque preter tbalamum et*co- A xóuac (5), ἐπιὸν ἰδεῖν ἐπ᾿ ἐμέ * δείσασα δὲ, πρηνὴς 
lum eciret nihil. Quam cum ad se rediisset inter- ἐμπεσεῖν τῇ κλίνῃ * τὸ ὃ) ἐντεῦθεν τῶν γινοµένων 
rogavi, quid rerum passaesset, etLnum quidnam ea Ἅµινώσκειν οὐδὲν οὐδ' ἐπαισθάνεσθαι. 

quie gesta fuerant subsecutum esset. Illa diabolicum phasma seu spectrum a 80 visum esse respondit, 
umbratile id quidem, et femine assimile, passis et vento expositis capillis, quod in me impetum face- 
ret, cujus et horrore tervefacta prona in cubile reciderit, neo eorum qut postea facta sint quidquam 
omnino senserit. 


ami» 


CAPUT XVII. 


Triplez quaestio ez precedente demonis energia ; 1. An daemonum alii mares, alii. feminae sint ; 2. Án lin- 
guis omnibus loquantur ; 3. An percuti queant patibilesque sint. 





Illa quidem bunc in modum locuta, et a morbo 
liberata est. Ego vero exinde nescio quo ambigui- 
tatis vinculo constrictus addubito, quonam modo 
demonium feminam exagitans et. divexans mulie- 
bre videretur. Nec enim abs re dubium suboriri 
possit, numnam demonum alii mares, alii femine 
Bint, quemadmodum animalia terrestria mortique 
obnoxia;itemquequonam modo sermone Ármeniaco 
locutum sit.Nam multum in hoc etiam difficultatis 
inest, numnam demonum alii Grece, alii Chal- 
daice, alii Persice, Syriaceve loquantur. Quonam 
denique pacto ad epodi seu incantatoris commina- 
tiones metu contracta sit, striotumque gladium 
extimuerit. Quid vero demon ab ense pati queat, 
qui neo feriri neo occidi possit? Haec me dubia 
mirum in modum exagitant atque conturbant, ali- 
quaque super his mihi consolatione opus est, cui 


Ἡ piv οὖν οὕτως εἶπε, xal ἀπηλλάττετο * ἐμὲ δὲ 
τὸ ἀπὸ τοῦδε δεσμός τις ἀπορίας ἔχει διαπορούμενον 
πῶς τὸ τῇ γυναικὶ παρενοχλῆσαν δαιµόνιον ἑωρᾶτο 
θῆλυ. Καὶ γὰρ ἐπιεικῶς ἐστιν ἄπορον, el δαιμόνων 
τὰ μὲν ἐστιν ἄῤῥενα, τὰ δὲ θήλεα (6), καθάπερ τὰ 
γηγενῆ xal θνητὰ τῶν ζώων δεύτερον δὲ πῶς τῇ 
τῶν ᾽Αρμενίων ἐχρῆτο γλώττῃ. Πολὺ γὰρ κἀν τούτφ 
τὸ πρόσαντες, st δαιμόνων οἱ μὲν Ἑλληνίσιν, ol δὲ 
Χαλδαϊκαῖς, ἄλλοι δὲ Περσῶν τε καὶ Σύρων ἆπο- 
χρῶνται ταῖς γλώτταις * ἔτι δὲ πῶς πρὸς τὰς ἀπει- 
λὰς τοῦ γόητος ὑπεστέλλετο (7) καὶ τὸ ξίφος δεδίει 
ἀνατείνόμενον. Τί γὰρ ἂν καὶ πάθοι διὰ ξίφους 
δαίµων, ἄτεκτός τε καὶ ἄφθαρτος Gv: Ταῦτά µε 
πάνυ διαταράττει καὶ θορυθεῖ, καί µοι δεῖ τινος ἐπὶ 
τούτοις παραµυθίας, fjv ἡγοῦμαίΥ σε μᾶλλον ἱκανὸν 
παρέξειν, ἅτε xal τὰς. τῶν παλαιῶν ξυνῃρηχότα δό- 
ξας, xal πολλὴν ἱστορίαν συνειληφότα. 


afferend: tu pre ceteris idoneus mihi videris, qui veterum placita calleas, et plerasque omnes percur- 


reris historias. 


GAULMINI NOTA. 


Lilith; Gilo Grecorum pariter in Strabone, 
Hesychio et paremiograpbis : Γελλοῦς παιδοφιλω- 
τέρα Alia tem,eujus memimit Ignatius in Tarasii 
Vita. Que duo θηλύμορφα δαιμόνια puerperas vexa- 
bant; nostris occidentalibus nympbe, fées (ita 
enim perpetuo in similibus historiis intelligendum 


est hoc. vocabulum), que puerperis et subreptis (? 


pueris ut plerumque fata canebant. Viri docti pri- 
dem est cum erudite multa de illis notarunt. 

(5) ᾿νεμωμένας xópac: ἀπόχυμα. Clem. lib. 1, 
Constit. apost. c. 3: Πιστῷ γάρ. σοι ὄντι καὶ ἆν- 
θρώπῳ τοῦ θεοῦ, οὐκ ἔξεστί σοι τρέφειν τὰς τρίχας 
τῆς χεφαλῆς, xal ποιεῖν εἲς fv, ὃ ἐστι σπατάλιον, ἢ 
ἀπόχυμα, fj μεμερισμένην τηρεῖν. Dixisset Pinda- 
rus νῶτα καταίθυσσον (Pyih. 1v, 147), quod Apol- 
lonius (Argon. 11, 677), ἐπεῤῥώοντο κιόντι. Alias ego 
expressi ἠνεμωμένας χόµας his versibus Amor. 
meorum lib. i, eleg, 3: 

Tanta meo moriens lugebat pendula collo ; 

Indeque meum lacrymans Lydia questa scelus, 
Candida vibratis umbraverat ora cayiilis ; 
Nam levis excussas sparseral aura comas. 


(6) Hoc certum fuit inter magos ultimi Greco- 
rum svi Testament. Salom. (infra): ᾿Επυθόµην δὲ 
ἐγὼ τοῦ δαίµονος «t ἔστιν θήλεα δαιμόνια" τοῦ δέ 
e φήσαντος εἶναι, ἐθουλόμην ἰδεῖν. καὶ ἀπελθὼν 

νεγχεν ἔμπροσθέν µου τὴν ὀνοσχελοῦν, μορφὴν 
ἔχουσαν περικαλὴν [Bic] xai δέρµα γυναικὸς εὔχρω- 
vov, Χνήμην δὲ ἡμιόνου. ᾿Ὀνοσκελοῦν, retinendum 
non ὀνοσκελῆ, quia hoc secu)o nomina illa sic cor- 
rupta eífferebant. Non precabimur bonam mentem 
isti verveci ? qui spectra, qua ὀνοχώλους et óvo- 
qxbAsi; vocabant, τὰ θήλεα τῶν δαιµονίων putavit. 


Certo ex Aristophanis Βατράχοις (v. 294) hausit 
illas ineptias ; nisi mavis a Judeis accepisse, Nam 
ili non solum τὰ θήλια δαιµονίων, sed matres 


etiam quatuor somniant none num ΠΟΣΤ n5. 
Lilith. et Nahama, Ogereth et Machalath. Prorsus 
in theurgicis vetustiorum utriusque sexus omnia 
numina reperies: ἁρσενόθηλυς σελήνη. Orph. "Aó- 
ósva xal θἴλυν διφυῆ λύσσειον "Iaxyov. Vide que 

acrob. (Sat. 11, 8) ad illa: pollentemque deum 
Venerem »In agendo scilicet mares, in patiendo 
femine. 

(7) Lucanus (νι 492) omnes superat : 


Quis labor hic superis cantus herbasque sequendi 
Spernendique timor ? cujus commercia pacti 
Obsirictos habuere deos ? parere necesse est, 

Án 1uvat ? ignota tanium pietate merentur ? 

An tacitis voluere minis? hoc juris in omnes 

Est illis superos ?* an habent hc carmína cerium 
Imperiosa deum, qui mundum cogere, quidquid 
Cogitur ipse, potest ? 


Deus ille Demogorgon est, eujus dicto nomine ad 
omnia cogebantur reliqui. Luctat. ad illa Papinii 
lib. 1v, Theb. Et triplicis mundi summum quem 
scire nefastum est προεστῶσα δαιμόνων δύναµις, τὸ 
uem scire nefastum est. Orpbeus ἄῤῥητον ὄνομα 
dixisset (Lyth. 719) : 
Τόφρα δὲ κικλήσκειν µακάρων ἄῤῥητον ἕκαστον 
Οὔνομα" ο ρποται γὰρ ἐπήν xi i ἐν τελετῇσι 
Μυστιχὸν ἀείδῃσιν ἐπώνυμον οὐρανιώνων. 
Ecce τὸ ἄῤῥητον ὄνομα. Sed cujuscunque numinis 
longe aliud in sacris nomenquam apud vulgus fuit. 
De minis magorum nemo non dixit. 





861 


DE D/EMONUM OPERATIONE. 


862 


CAPUT XVIII. 


Quinam fiat ut daemon modo virili, modo feminea forma appareat, ejusdemque ut. aeris et nubium colores 
sint varii. 


GPAX, Βουλοίμην ἄν, d Τιµόθεε, λόγους ἀποδοῦ- A — THRAX. Vellem, equidem, Timothee, eorum 


ναι περὶ ὧν πυνθάνῃ᾽ πλὴν δέδια μὴ δόξαιµεν πε- 
ριττοὶ xal ἄμφω' σὺ μὲν, B μηδεὶς ἐξήτασε συζη- 
τῶν ἐγὼ δὲ, ταῦτα λέγειν ἀποπειρώμενος ἃ ἐχρῆν 
ἐν ἀποῤῥήτῳ περιορᾷν, ἄλλως τε εἶδὼς καὶ τὰ τοιαῦτα 
τοῖς πολλοῖς εὐδιάθολα. Πλὴν, ἐπεὶ, κατὰ τὸν 'Av- 
τίγονον , προσήχει Φίλοις ἐφιέναι μηδὲ τὰ ῥᾷστα 
µόνον, ἀλλ᾽ ἔσρ Ov xal τι τῶν δυσχερῶν, πειράσο- 
μαι καὶ αὐτὸς τὸν δεσµόν σοι λῦσαι, διαμασσώμενος 
τῶν παρὰ Μάρχου λόγων τὰς ἀφορμάς. Ἔφη γὰρ 
ἐχεῖνος μηδὲν δαιµόνιον γένος ἄρσεν dj θῆλυ κατὰ 
φύσιν εἶναι' συνθέντων γὰρ τὰ τοιαῦτα πάθη ἁπλὰ 
δὲ τὰ δαιμόνια σώματα εὐάγωγα δὲ γε ὄντα καὶ 
εὐχαμπῆ, πρὸς πάντα σχηµατισµόν εἶσιν εὐφυᾶ. 
Καάπερ γὰρ xal τὰς νεφέλας ὁρᾷν ἔστιν, ὁτὲ μὲν 
ἀνθρώπων, ὁτὸ Ob ἄρκτων, ὁτὲ δὲ δραχόντων, ἢ τινων 
ἑτέρων ἀποτελούσας σχηματισμούς (8) οὕτω δὴ καὶ 
τὰ δαιμόνια σώματα. Πλὴν ταῖς uiv παρὰ τῶν ἔξω- 
θεν πνευμάτων Χινυυμέναις οἱ πολυειδεῖς ἆποτε- 
λοῦνται σχηματισμοί’ δαίμοσι δὲ, παρὰ τῆς iv 
αὐτοῖς προαιρέσεως πρὸς olov ἂν αὐτοὶ βούλοιντο 
τῶν σωμάτων µεταγοµένων, καὶ νῦν μὲν elc ὄγκον 
ἧττω συστελλομένων, νῦν δὲ ab εἷς μεῖζον μῆκος 
ἐχτεινομένων, ὡς ἐπὶ τῶν τῆς γῆς ἑντέρων ὁρῶμευ 
Υινόµενον (9), διὰ τὸ τῆς οὐσίας μαλακὸν xal εὐάγω- 
γον. Οὐ µόνον δὲ κατὰ μέγεθος ὑπαλλάττιται, ἀλλὰ 
καὶ χατὰ σχῆμα xal χρῶμα πολυειδῶς (πρὸς ἄμφω 
γάρ ἔστι τὸ σῶμα τὸ δαιµόνιον εὐφυές)) ὡς μὲν 
εὔειχτον, tiq εἴδη σχημάτων μετατυπούμενον᾽ ὡς δ᾽ 
ἀερῶδες, χρωμάτων Ov δεκτικὸν παντοίων , ὥσπερ 
ἀήρ. Αλλ᾽ dip μὲν ἔξωθέν ποθεν χρώννυται’ τουτὶ 
δὲ τὸ σῶμα παρὰ τῆς iv αὐτῷ φανταστικῆς ivep- 
γείας, προἰσχούσης εἰς αὐτὸ τὰ χρωμάτων εἴδη. 
Καθάπερ γὰρ ἡμῶν φοθηθέντων ὧχρος εἷλε παρειὰς, 
καὶ αἰδεσθέντων αὖθις ἐρύθημα, τῆς ψυχῆς, ὅτε 
τοίως fj τοίως διάχειται, προϊσχούσης tic τὸ σῶμα τὰ 
τοιαῦτα πάθη * χατὰ ταυτὰ δλ καὶ τὰ περὶ τοὺς 
δχαίµονας δεῖ νοµίζειν. Ἔνδοθεν γὰρ καὶ πρὸς τὰ 
αφέτερα σώματα διαπέμπουσι τὰ χρωμάτων εἴδη. 
Διὸ καὶ Ἑχαστός Ύε αὐτῶν τό τε σῶμα πρὸς D ἂν 
αἱροῖτο σχῆμα μετατυπώσας xal Ἱχρώματός τινος 
εἴδος πρὸς τὸ τοῦ σώματος ἐξανίσχων πέρας, ποτὲ 
μὲν ὡς ἀνὶρ ἐμφανίζεται, ποτὸ δὲ πρὸς γυναίου 
µεταθάλλει µορφὴλ, ὡς λέων τε βυμοῦται καὶ dc 
πάρδαλις ἄλλεται, καὶ σῦς ὥσπερ (10) ἄγριος ἐφορμᾷ: 


qua postulas rationes reddere. Ceterum vereor, 
ne operam et oleum ambo perdere videamur ; tu 
quidem ea querens que nullus adhuo perserutatus 
est, ego ea edisserere conatus qus relicenda po- 
tius et floccifacienda fuerant. Ad haoc non ignarus 
hec multorum calumnie velin primis exposita. 
Verum enimvero quia mos, ut cum Antigono lo- 
quar, gerendus amicis est, neque solum in iis 
qua facilia sunt,sed nonnunquam etiam in eorum 
nonnullis que difficultatis aliquid habere videntur, 
conabor et ipse hoc te vinculo expedire, ea rumi- 
nans quae Marco dicendi occasionem praebuerunt. 
Dizebat enim ille, nullum demoniorum genus 
masculum aut femineum ex sui natura esse. 8ἰ- 
quidem hujusmodi affectus compositorum sunt 
corporum ; atqui demonia simplicia sunt corpora, 
qua cum ductilia sint et facile huc atque illuc in- 
flectantur, eo fit, ut omni figure suscipiende apta 
et accommoda sint. Quemadmodum enim nebulas 
videre est, nunc hominum, nunc ursorum, nuno 
eliam draconum, ve] quorumlibet aliorum βρι- 
ram referentes, ita deemoniaca corpora. Jam vero 
nebule, ab exterioribus flaminibus, seu ventis, 
impulse, varias figuras exprimunt : at in demo- 
nibus, qui pro animi sui arbitrio in quecunque 
voluerint, corpora iranseunt, et nunc quidem in 
tumoris diminutionem sontrahuntur, nuno vero 
contra in longitudinis augmentum extenduntur 
(ut in terre visceribus, hoc est lumbricis, fleri 
videmus, quorum natura sit mollis atque tracta- 
bilis non magnitudo duntaxat immutatur, sed 
etiam figura et color, idque variis modis. Siqu:- 
dem ad utraque hec exoipienda demoniacum cor- 
pus natura comparatum est. Quia enim facile ce- 
di!, idcirco in varias transformatur species ; quia 
vero nereum est, eo fit ut colorum omne genus 
capax evadat, aeris in morem. At aer extrinsecus 
undecunque coloratur, d&emonis autem corpus ab 
insita sibi phantastica illa vi et energia, qua co- 
lorum species in ipso representat. Quemadmodum 
enim qui ex nobis metu expalluerunt, postmodum 
rubore suffunduntur, anima nimirum, hoc vel illo 
affecta modo,bujusmodi affectus in corpus extru- 
dente, idem omnino demonibus etiam accidere 


GAULMINI NOTE. 


(8) Ex istis figuris postmodum divinatio orta, 
αυ Pselli temporibus in usu fuit. Damascius in 
Vita Isidori apud Photium (Bibl. c. 242) : "Ox: διὰ 
τῶν νεφὼν ο νο εὐδαμῶς τοῖς παλαιοῖς οὐδ᾽ 
axo ἐγνωσ vn» (Ώου prorsus non concedimus) 
Ανθουσάν τινα γυναῖκα ἐξευρεῖν ἐν ταῖς ἡμέραις 
τοῦ Λέοντος τοῦ Ῥωμαίων βασιλἑως. Hujusmodi 
nubes περιστερὰ in Balsam. Unde περιστεριῶται οἱ 
ἁστρολόγοι in man. glossario, quod illa ex qua 


precipue conjectabant, nubes columbew forma es- 
get. Sed bec istius loci non sunt. 

(9) Lumbricos intellige. Erasm. in Adagio, Ter- 
rz inlestina. Id invenies in Diogeniano et Suida, 
γῆς ἕντερα ἐπὶ τῶν μηδενὸς ἀξίων. 

(10) Athanas. in Vita Antonii 6 9 de ejus cellula : 
Kai ἦν ὁ τόπος εὐθὺς πεπληρωμένος Φαντασίας λεόν- 
των, ἄρχτων, ταύρων, λεοπάρδων, καὶ ὄφεων καὶ ἁσπι- 
δων, καὶ αχορπίων, καὶ λύχων: καὶ ἕκαστον μὲν τού» 


MICHAELIS PSELLI 


864 


judicandum est. Intrinsecus enim sua in corpora À κἂν αὐτῷ ποτε δόξῃ, xal πρὸς ἁσκοῦ μεταπίπτει 


varias colorum species emittunt; ex quo fit, αἱ 
eorum quisque, transformato in quamcunque vo- 
luerit figuram corpore, colorisque cujuspiam spe- 
cie in corporis superficiem inducta, nunc quidem 
viri specie appareat, nunc in mulieris formam 
transmutetur; quin utleo animetur, ut pardalis 
insiliat, ut. aper irruat, et si quando ei placuerit, 
in utris figuram convertatur : quin vt catellus 
adblandiens non raro apparuerit. Cumque in has 
omnes formas subinde transeat, earum tamen nul- 


σχῆμα' xal ὡς Χχυνάριον ἔσθ᾽ ὅπη προσηνυζόµενον 
ἔδοξε. Καὶ πάσας ταύτας τὰς μορφὰς ἀμείθων, οὐ- 
δεµίαν τούτων ἔμμονον ἔχει. Οὐ γάρ ἐστι στεῤῥὸν τὸ 
σῶμα τουτὶ τὸ δαιµόνιον, ὥστε στέχειν ἐν ἑαστῷ 
τὰ ληφθέντα sión: ἀλλ᾽, ὃ συµθαίνειν φιλεῖ ἐπ ἀξ- 
ρος φὲρε xal ὕδατος, xy χρῶμα ἐγχέης, κἂν σχΏµα 
ἐγγράψῃς (11), εὐθέως διαχεῖται καὶ διαλύεται’ τοῦτο 
δλ τὸ πάθος xai ἐπὶ δαιμόνων ὁρᾷν ἔστι. Καὶ γὰρ καὶ 
ἐπὶ τούτων διολισθαίνει καὶ χρῶμα xal σχῆμα καὶ 
εἶδος ὁτιοῦν τῶν ὄντων. 


lam perpetuam habet. Nec enim solida figura est ; sed quod ab aere, verbi gratia, et ab aqua contin- 
gero solet, sive colorem iis infundas, sive figuram delinees, statim effluit atque diffunditur, eodem 
prorsus modo demones etiam se habere constat : siquidem et in iis color, figura et quevis eorum que 


sunt forma evanescit. 


CAPUT XIX. 
Quare daemonium que vexantur puerperzg [orma potissimum muliebri appareat. 


Hec sunt, Timothee, que Marcus, probabiliter Ὦ Taoce, Τιµόθεε, Mápxoc, ὡς ἐμλ εἰκάσαι, πιθα- 


quidem, ut conjicio, edisseruit. Jam te nullius 
post hec conturbet oratio, tanquam maris illud 
feminzque discrimen demonibus insit. Haec enim 
in illis duntaxat apparent, eorum autem nullum 
in iisdem perdurare habitumve contraxisse vide- 
tur. Proinde illud quoque demonium,a quo puer- 
pera male vexata est,qualibet in forma femine ap- 
paruerit, ne tamen tale esse, atque ita se habere ; 
sed solam muliercule figuram oculis exhibere 
puta. 

TIMOTH. Qui vero fit, o Thrax, ut hoc aliam et 
aliam figuram subinde non assumat, quemadmo- 
dum alii demones, sed semper idem videatur. 
Siquidem me a plerisque audire memini femini- 
forme daemonium puerperis omnibus apparere. 

THRAX. Et hujus, o Timothee, causam non in- 
eredibilem Marcus alferebat. Aiobat enim non 
omnes demonas ejusdem potestatis et voluntatis 
esse participes, sed non parum discriminis inter 
608 hac etiam in re esse. Sunt enim qui ratione 
careant, ul inter animantia composita mortique 
obnoxia. Quia ut in his homo, cum sit facultate 
intellectus et rationis participe preditus, ideo 
generaliorem imaginandi vim habet, quz ad omnia 
fere sensibilia extenditur, tam ea que in colo, 
quam que oirca terram et in terra sunt ; equis 
&utem et bobus, et ceteris id genus, specialior 
quedam inest imaginandi vis : quippe que ad 
eorum nonnulla extendatur, que imaginatione 
comprehenduntur, et compascua sibi animantia, 


νῶς διεῖλε. Kal σε τὸ ἀπὸ τοῦδε µηδεὶς ταραττίτω 
λόγος, ὡς δαίµοσιν ἐνούσης τῆς χατὰ τὸ ἄῤῥεν καὶ 
θῆλυ διαφορᾶς ' ταῦτα γὰρ ἐν τούτοις µέχρι τοῦ 
φαίνεσθαι µόνιμον δὲ καὶ xag! ἕξιν τούτων οὐδὲν 
ἐν αὐτοῖς ἐστι. Διὸ xai τὸ τῇ λεχοῖ παρενοχλῆσαν 
δαιµόνιον, ct γυναιξίν ἐμφερὲς ὡρᾶτο, μὴ τοιοῦτον 
εἶναι xal καθ ἕξιν otoo, µόνον Ob σχῆμα Ὑυναίου 


προθάλλεσβαι. 


ΤΙΜΟΘ. Πῶς δὲ, à θρᾷξ, οὐκ ἄλλοτε πρὸς ἄλλο 
καὶ ἄλλο σχῆμα µεταχωρεῖ, καθάπερ ol ἄλλοι δα(- 
µονες, ἀλλὰ τοιοῦτον ἐς ἀεὶ ὁρᾶται; Καὶ γὰρ πολλῶν 
καταχούσας ἴἔχω , θηλύμορφον πάσαις ταῖς λεχοῖς 
ὁρᾶσθαι. 

OPAZ. Καὶ τούτου, Τιμόθεε, τὴν αἰτίαν ὁ Μάρχος 
οὐκ ἀπίθανον ἀποδέδωχεν . Ἔφη γὰρ μὴ πάντας 
δαίμονας δυνάµεως καὶ βουλήσεως τῆς αὐτῆς µετ- 
έχειν, ἀλλ᾽ εἶναι πολλὴν αὐτῶν κἀν τούτῳ παραλλα- 
qv: ἄλογον γὰρ ἔχειν ὡς ἐπὶ τῶν θνητῶν καὶ συν- 
θέτων ζώων, Ὡς γὰρ ἐν τούτοις, άνθρωπος μὲν, 
µετέχων δυνάµεως νοερᾶς τε xal ἔμφρονος, ἔτι τε 
καὶ τὴν φανταστικὴν ὁλικωτέραν ἔχει (12), πρὸς πάν- 
τα σχεδὸν ἐξηπλωμένην τὰ αἰσθητὰ, τά τε κατ οὐ- 
ῥρανὸν καὶ ὅσα περὶ γῆν τε xal ἐπὶ γῆς ἵππος δὲ 
καὶ βοῦς καὶ τὰ τούτοις ὁμόστοιχα, μερικωτέραν xal 
πρὸς ἔνια τῶν φανταστῶν ἐνεργοῦσαν, τὰ σύννομα 
καὶ τὴν φάτνην καὶ τοὺς κτησαµένους γινώσκουσαν’ 
ἐμπίδες δὲ xal μυῖαι καὶ σκώληχες ἀπεστενωμένην 
ἔχουσι ταύτην καὶ ἁδιάρθρωτον, µήτε ἁπὴν εἰδότος 


presepe possessoresque suos cognoscat; culices D ἑκάστου τούτων ἧς ἐξελήλυθεν, µήτε τόπον οἵ πο- 
GAULMINI ΝΟΤΑ. 


τῶν ἐχινεῖτο κατὰ τὸ ἵἴδιον σχῆμα, ὁ λέων ἕθρυχε 
θέλων ἐπελθεῖν, ὁ ταῦρος ἐδόκει κερατίζειν, ὁ ὄφις 
ἔρπων οὐκ ἔφθανε, xal ὁ λύκος ὁρμῶν ἐπείχετο. Ma- 
gi nuperi tamen ex formis ordines agnoscunt : sed 
veteribus cujusque forme magi fuere, qui ab illa 
forma in similes potestatem accipiebant. Ita μάγοι 
λεόντων, μάγοι φεων  Babyloniis: Jamblich. in 
Photio (cod. 94); serpentum etiam hodie in Aloys. 
Cadamosto, imo et piscium in Polo Veneto Lon- 


gum esret omnia prosequi. 

(11) Prorsus tangit adagium εἷς ὕδωρ γράφει», 

quod Arabes habent, aquam pingere : Centur. 2, 
Adag: 93. 0. 
(12) Opponit ἁλιγωτέραν φανταστικὴν ἀνθρωπων 
τῇ μεριχωτέρφ τῶν ἵππων et aliorum. animantium ; 
inepte prorsus, si ita scripsit. Lege ὁλικώτεραν. 
Generaliorem interpretatur interpres, bene. 








865 DE D/EMONUM OPERATIONE. B66 


ρεύεται καὶ οὗ δεῖ προσάχειν, µίαν δὲ µόνον Éyov- A denique, musca et vermes eamdem miras in an- 
τος Φφαντασίαν τῆς τροφῆς ' οὕτω δὴ καὶ περ τὰ —gustias contractam, nec bene sibi coherentem 
τῶν δαιμόνων πολυχεύµονα φῦλα. Καὶ γὰρ xdv τού- — habent: horum enim singula neo foramen norunt, 
τοις οἳ μὲν ἐμπύριοι xai ἀέριοι, πολυσχεδῆ xsxvm- — ex quo egressa sunt, nec locum ad quem tendunt, 
µένοι τὴν φαντασίαν, πρὸς ὃ ποτε εἶδος φανταστικὸν — quove divertendum sit, sed unica illis est solaque 
αἱροῦνται, πρὸς τοῦτο ἑαυτοὺς μορφοῦσιν * ὑπεναν- — alimenti imaginatio; eodem prorsus modo de&mo- 
τίως δὲ τούτοις τὸ μισοφαὶς ἔχει γένος * mdvo. yàp — num quoque longe lateque diffusa genera. Siqui- 
περὶ τὸ φανταστικὸν ἀπεστένωται. Διὸ καὶ μορφὰς — dem et in iis alii sunt ignei, alii aerii, varia ima- 
οὐκ ἀμείθει πλεἰοὺς, ἅτε µη ἔχον εἴδη φαντασµά- — ginatione praediti, quamcunque tandem in rerum 
των πλείω, μηδὲ τὸ σῶμα κχεκτημένον εὐπετὶς xal — speciem vim imaginativam extendant. Subterranei 
παλίµθολον. “εδραῖοι δὲ καὶ χθόνιοι, τῶν εἰρημένων — vero et lucifigi e diverso se habent. Inde fit, ut 
µέσοι τυγχάνοντες, δύνανται μὲν μορφὰς ἐξαλλάτ — haud pluribus formis utantur, quippe qui neo 
τειν πλείους, πλὴν αἷς ποτε Χαίρουσι, ταύταις ὡς — pluribus phantasmatum generibus prediti sint, 
ἐπίπαν ἐμμένουσιν. "Όσοι μὲν γὰρ ἐν ὑγροῖς βιοῦσι — neo corpus agile versatileve habeant. Aquei vero 
καὶ τὴν μµαλθακωτέραν στέργουσιν ἀγωγὴν, ὄρνισί — et terrestres, ante dictorum intermedii, plures 
τε xai γυναιξὶν ἐμφερεῖς ἑαυτοὺς ποιοῦσι (14) * διὸ B quidem subinde formas induere possunt, in iis 
xal Ναΐδας τούτους καὶ Νηρηΐδας τε xai Δρυάδας tamen quibus gaudent perenniter perseverant. 
θηλυχῶς καλοῦαιν Ἑλλήνων παῖδες. Όσοι δὲ τόποις — Quotquot enim humidis in locis vivunt, molliore- 
ἐνδιατρίδουσιν αὐχμηροῖς, ὑπόξηρά τε τὰ σώματα — que victu utuntur, in aves illi et feminas sese 
ἔχουσιν, οἷους τοὺς ὀνοσχελεῖς φασιν εἶναι (15), εἲς transformant. Inde fit, ut eos Greci Naiadas, Ne- 
ἄνδρας οὗτοι σχηματίζουσιν ἑαυτούς * ἔστι δ᾽ ὅτε καὶ — reidas et Dryadas genere feminino appellent. 
χυσὶ xal λέουσι xai τοῖς ἄλλοις ὁμοιουνται ζώοις, ἐν Quotquot autem in locis aridis, seu tesquis inho- 
ὅσοις Ίθος ἀῤῥενωπόν ἐστιν. Οὐδὲν οὖν ἄπορον εἰ — spitis versantur, eis subarida quoque sunt cor- 
καὶ τὸ ταῖς λεχοῖς ἐνσκῆπτον δαιµόνιον θηλύμορφον — pora, cujusmodi onosceli (quasi dicas asininis 
ὁρᾶται, µάχλον ὃν xai ὑγρότησιν ἀκαθάρτοις qai- — cruribus daemones) esse feruntur, et in viros sese 
pov (16) - τῷ γὰρ χεχαρισμένῳ βίῳ κατάλληλον µορ- — transformant : nonnunquam etiam canibus et Ieo- 
φὴν ὑποδύεται. nibus assimilantur, et ceteris id genus animanti. 
bus que masculis moribus predita sunt. Itaque nihil est quod mireris, damonium quo vexantur puer. 
pere, forma muliebri apparere, cum sít lascivum, et immundis humiditatibus gaudeat, quia formam 
induit qua grato sibique arridenti vit: instituto respondeat. 


CAPUT XX. 
De vario ddemonum sermone, pro regionum, in quibus versantur, varietate. 


Τὸ δὲ xav ᾽Αρμενίους φθέγγεσθαι Μάρχος μὲν (; — Quid autem sibi velit, quod Armeniacum sermo- 
οὐκ ἐσάφησεν (οὐ γὰρ ἐζήτηται παρ᾽ ἡμῶν) * οἶμαι nem usurpaverit, quanquam id Marcus non expli- 
δ᾽ εἶναι τοῦτο xal ἐντεῦθεν δῆλον, ὅτι γλῶτταν μὲν — cuit (nec onim ab eo sciscitatus sum), perspicuum 
ἰδίαν δαιμόνων ἐφευρεῖν οὖν ἔσται, κἂν ᾿Βθραϊκήντις tamen hac ratione flet, sermonem demonibus po- 
εἴπῃ, xiv Ἑλληνίδα, κἂν Σύραν, κἄν τιν’ ἄλλην βάρ-  culiarem inveniri nullum posse, sive Hebraicum 
6αρον. TU γὰρ ἔδει φωνῆς τοῖς ἄνευ φωνῆς ὁμιλοῦ- — eum quis, sive Grecum, sive Syriacum, sive alium 
ctv, ὡς καὶ πρὀσθεν εἶπον (17); Ἐπεὶ δὲ, καθάπερ — quemvis barbarum esse dixerit. Quid enim voce 


GAULMINI NOTE. 


(19) ᾽Απεστένωται. Post illud vocabulum addit — achate; velt δράκων τὰ dira. ἔνιψεν (Shol. Apoll. 
ista interpres subterranei vero et lucifugi e diverso — lib. a' Δρχ: de Melàmpode ex Hesiodo ἐν µεγᾶλαις 
se habent Qus in codicibus nostris desunt; tamen ἠοίχις).--- on venit in mentem Xylandro esse poe- 
indubie Paelli sunt, et ideo reponenda. Forte scri- — matis nomen, oum verteret in Anton. Liber. Μετα- 

geral: Τὸ ok ὑποχθόνιον xal μισοφαὲς δαιμόνων φῦ- D poe. [ο. 23] in oriestalibus. — Plura dicemus alio 

0 


ον ἑναντίως ἔχει. co. 

(14) Vera causa, quod, inter mactandum aves, I5) De demonibus ὀνοσκελάσι vide supra net. 6, 
angelorum nomina pronuntiabant, neo ferro un- — col. 856. Eprr. 
quam ocoidebant, ne latentem, si quis latebat in (16) Τοῖς γυναικείοις μολυασμοῖς, ita ut non mi- 


illis, deemonem violarent. Botri Persarum regis nus purgatione indigeret,qui ad puerperam, quam 
liber fictus: Σφάζεσθαι γῦπα μετ ὀξέος καλάμο»' qui ad morluum intrasset: Theophr. Περὶ δει- 
ὁ δὲ σφάζων αὑτὸν ἔσται μόνος xal παρὰ μηδενὸς σιδ. Opinionis illius vetustatem asserere facile est 
θεωρούµενος’ x«l ἵνα λέγῃ τῶν τριῶν ἁγγένων τὰ — vel ες. Theocriti Schol. (xt, 42); Τηνικαῦτα μὲν 
óvdpata. etc. Magi ultimi evi ἀγγέλους ἀρνίθων τὸ πρῶτον εἰς γυναικὸς τετοχυίας olxov καταφυγεῖν 
ὀρνιθομόρφους agnoscunt, quibus τὴν σύνεσιν τῆς (Hecaten), ἐχεῖθεν πρὸς ἄνδρας  vexoóv φέροντας! 
τῶν ὀ νίθων φθέγξεως tribuunt. Quod veteres ali- — 60:v τὴν μὲν ^"Hoav ἀποστῆναι, τὸν δὲ Δία τοὺς Κα- 
ter tentabant ; vel χυριώτατα µόρια τῶν ζώων χατα- — Belpouc κελεῦσαι ἀναλαθόντας καθάραι’ ἐχείνους δὲ ἐπὶ 
πιόντες, ut animam exciperent (Porphyr. Περὶ τὴν Αχερουσίαν λίμνην ἀπαγαγόντας ἀγνίσας: quia ad 
ἀποχ. πι, 4; Philostr. 1, 20, in Vita Apoll. Tyan. ; — puerperam et mortuum intraverat, 

vel certo ex serpentibus cibo (Orph. Περὶ λίθ. de (17) Supra ο. 12. 


861 


MICHAELIS PSELLI 


868 


sit opus iis qui citra vocem colloquuntur, ot antea A iv ἀγγέλοις θεοῦ ἑτέροις ἕτεροι προεστήχασιν (18), 


quoque dixi ? Quia vero inter angelos Dei aliis alii 
praefecti sunt, ita demones aliie alii assident, sin- 
guli singularum gentium linguis loquuntur ; qua 
etiam de causa eorum alii apud Grecos oracula 
versibus reddebant heroicis ; alii autem apud 
Chaldo»os sermone Chaldaico evocabantur, quemad- 
modum et apud /Egyptios sermone /Egyptiaco 
eliciebantur : eodem quoque modo, que sunt apud 
Armenios demonia, quamvis alios se forte contu- 
lerint, eorum tamen sermone, tanquam vernaoulo, 
et ipsa utuntur. 


οὕτω καὶ δαίµονες ἐν ἔθνεσιν ἄλλοι ἄλλοις copmap- 
εὁρεύουσιν, ἕχαστοι τὰς ἑχάστων ἐξαεχοῦσι γλώτ- 
τας * ἐφ᾽ ᾧ xal τούτοις οἱ μὲν παρ Ἕλλησιν ἔχρη- 
σµῴδουν ἠρωΐχως (19), οἳ δὲ παρὰ Χαλδαίοις τὰς 
κλήσεις εἶχον τῇ Χαλδαίων γλώττῃ * ὥσπερ xal παρ᾽ 
Αἰγυπτίοις τὰς προσεγγίσεις (20) Αἰγυπτίαις ἐποιοῦν- 
το φωναῖς. Καὶ δὴ xal τὰ παρ) ᾽Αρμενίοις δαιμόνια, 
χἂν ἀλλαχόσε ἀπιόντα τύχη, τῇ τούτων γλώττῃ ὥσ- 


περ ἰθαγενεῖ καὶ αὐτὰ προσχρῶνται (21). 


CAPUT XXI. 


Ferrum daemonia cur extimescant, imprimisque τὰ πρόσυλα, hoc est, maleriz affecla, tanquam omnium 
mazime meticulosa. 


TIMOTBH. Sit ita sane, o Thrax; jam cuinam B  TIMOGE. Εἴεν, ὦ θρᾷξ. ᾽Αλλὰ τὰς ἀπειλὰς xal τὸ 


passioni obnoxia, quaeso, demonia sunt, ut com- 
minationes et gladios pertimescant? Quid enim 
ab iis se passura putant, ut metu contrahantur, 
et loco cedant ? 

THRAX. Non tibi soli, Timothee, his de rebus 
&dldubitare contigit, sed ego etiam antea coram 
Marco addubitavi, qui dubitationi mee remedium 
afferens, omnia quidem demoniorum genera mire 
audacia et timida esse dicebat : in primis autem 
68, qua πρόσυλα, seu materie affecta sunt : siqui- 
dem aeria, quibus plurima solertia inest, si quis 
inerepuerit, incepantem discernere non norunt, 
nec alius ab eorum vexatione liberari potest, 
preterquam is qui sanctitate vite Deum colst, 
tremendumque Dei Verbi nomen divina potentia 
fretus accinat. Hec autem, nimirum materie affe- 
cta demonia, verita ne in abyssos meatusque sub- 
terraneos relegentur, sibique ab angelis eo rele- 
gantibus timentia, cum quis illa eo relegatum iri 
comminatur, angelorumque nomina exprimit, qui- 


ξίφος τί παθόντα δέδιε (22) ; Τί γὰρ olópsva πείσε- 
σθαι παρ᾽ αὐτῶν, ὑποστέλλεται καὶ ἀφίσταται ; 


ΘΡΑ. Οὐ col µόνῳ, à Τιµόθεε, περὶ τούτων νῦν 
ἀπορεῖν ἐπῆλθεν * ἀλλὰ πρότερον x&poi πρὸς Μάρ- 
xov ἠπόρηται, Καὶ ὃς pot τὸ ἄπορον ἐξιώμενος, 
πάντα μὲν ἔφη τὰ δαιμόνια φῦλα θράσους καὶ δει- 
λίας ἔμπλεα εἶναι, πλέον δὲ δὴ τῶν ἄλλων τὰ πρόσ- 
υλα. Τὰ μὲν γὰρ ἀέρια περίνοιαν κεκτημένα πλεί- 
στην, ἂν ἐπιτιμᾷ τις, τὸν γοῦν ἐπιτιμῶντα διαχρἰνειν 
οἶδε, καὶ τῶν ἐνοχλουμένων οὐκ ἁπαλλάττεται ἆλ- 
λως, εἰ μὴ οὗτος ὃσιός τε εἴη τὰ πρὸς θεὸν καὶ 
ὄνομα τοῦ θεοῦ Λόγου τὸ φρικτὸν ἐπάδοι (23) σὺν 
δυνάµει θείᾳ. Ταῦτα δὲ, δηλαδὴ τὰ πρόσυλα, ὃε- 
διότα τὴν εἷς τὰς ἀθύσσους καὶ τὴν εἷς τοὺς ὑπο- 
χθονίους τόπους ἀποπομπὴν, ἔτι τε τοὺς ἀγγέλους 
τοὺς εἷς αὐτοὺς ἀποπέμποντας, ὁπότε τις ἀπειλοίη 
τούτοις τὴν t! ἐχείνους τοὺς τόπους ἀπαγωγὴν καὶ 
τὰς τῶν εἰς τοῦτο τεταγµένων iov (24) ἐπιλέ- 


GAULMINI NOTE. 


(18) Menander: "Απαντι δαίµων ἀνδρὶ cupmap- 
laxaxav* sed et ouique urbi, provincie, κατά ἔθνη 
xai πόλεις. Τὰς τῶν ἀγγέλων προστασίας vocat. Cle- 
mens Alex. (Strom. vi, p. 694) Inde notissima 
numinum in expugnandis urbibus invocationes et 
illa vetus opinio, θεοὺς ἁλούσης ἐκφυγεῖν πόλεως 
Aóvoc,etc.Inter magos ultimi ev! angeli regionum 
cardinum mundi. Et viri docti LXXIÍ orbis presi- 
des angelos, et similes alias nugas et cabalisticis 
deliriis post, Carnitof et Recanath Judeos docue- 
runt. 

Aristoph. Schol. (Pub. 145) ; de Laio JEschyli 
Schol. (Theb. 751). Et sexcenta alia. 

(20) Interpres : Eliciebantur ut appropinquarent 
et in simulacra sibi dicata ingrederentur Alibi (ad 
Vit. Mosis, p. 203.) explicamus hnnc locum. 

(21) Inde magicum preceptum: ᾿Ονόματα βάρ- 
6apz μὴ ἀλλάξῃς. Rationem habent ex pestilenti 
libro ὈΝΊΤ1Π, qui certas nominibus potestates re- 
rum initi a&b Deo concessas pertinaciter tuelur, 
quod impium est. — Cf. infra Pselli scholium ad 
oraculum quod Gaulminus attulit. 

(22) Nicephorus ad Synes. Περὶ ἐνυπν. Sed omnes 
ab Homero (04. λ', 48). 


(19) Ηρωϊκῶς' sed et iambo sepe: de Socrate D 


Αὐτὰρ ἐγὼ ξίφος ὀξὺ ipuscausvoc παρὰ μηροῦ 
μην. οὐδ' εἴων νεχύων ἀμένηνα κάρηνα 
Αἵματος ἆσσον ἵμεν. 

(23) Ex Judeorum nugis credebant nomen Dei ita 
posse pronuntiari ut sola pronuntiatione miranda fa- 
ceret. — Nonde nomine Dei Abraham,sed de nomine 
Christi Psellus intelligendus. Origenes c. Cels. 11, 
. 433 : Αὐτὸς 6 τῶν ὅλων δη μιουργέςν ἀκολούθως τῇ 
v τῷ λέγειν τεραστίως πιστικῇ δυνάµει, συνέστησεν 
αὐτὸν (τὸν Χριστὸν) ὡς τιμῆς ἀξιον, οὐ τοῖς εὖφρο- 
νεῖν ἑθέλουσι µόνον ἀνθρώποις, ἀλλὰ xal δαίµοσι 
xal ἄλλαις ἀοράτοις δυνάµεσιν, αἵτινες μέχρι τοῦ 
εὗρο ἐμφαίνουσιν . . . φοθούμεναι τὸ ὄνομα τοῦ 
Ἰησοῦ ὡς κρείττονος . . . e! γὰρ μὴ θεόθεν ἦν αν- 
τῷ δοθεῖσα σύστασις, Ὀὐκ ἂν καὶ δαίµονες τῷ ὀνόματι 
αὐτοῦ ἀπαγγελλομένῳ µόνον εἴκοντες ἀνεχώρουν ἀπὸ 
τῶν ὑπ αὐτῶν πολελουμένων, Boiss. 

(24) Exemplum ex Enoch. lib. 1. ᾿Αποχρ. Ἡο- 
ρεύου, 'Ραφαὴλλ, καὶ δᾷσον τὸν Ἐξαλλ, χεραὶ καὶ 
ποσὶ συμπόδισον αὐτὸν καὶ ἔμδαλλε αὐτὸν εἰς τὸ 
σκότος, xal ἄνοιξζον tiv ἔρημον τὴν οὖσαν iv τῇ 
ἐρήμῳ Δοδνὴλ, καὶ ἐκεῖ πορευθεὶς βάλε αὐτὸν, καὶ 
ὑπόθες αὐτῷ λίθους ὀξεῖς καὶ λίθους τραχεῖς, xai 
ἐπικάλυψον αὐτῷ σκότος, xal οἰκησάτω ἐκεῖ εἷς τὸν 
αἰῶνα" xal τὴν ὄψιν αὐτοῦ πώμασον, καὶ que μὴ 














DE DJEMONUM OPERATIONE. 


870 


qot κλήσεις, δίδιε xal ταράττεται λίαν. Ὑπ' ἀνοίας A bus id provinois demandatum est, diei vix queat, 


yàp οὐδὲ τὸν ἀπειλοῦντα δύναται διακρίνειν. ᾽Αλλὰ 
κἂν γραῦς τις εἴη, κἂν ἀγέρωχόν τι Ὑερόντιον ταύ- 
τος σχεδιάζον τὰς ἀπειλὰς, δέος αὐτὰ λαμθάνει 
καὶ ἁπαλλάττεται πολλάχις, ὡς ταῦτ« δυναµένων 
τῶν ἀπειλούντων εἲς τέλος ἐξενεγχεῖν * οὕτως lati 
περιδεῆ τε xal ἁδιάχριτα. Διὸ καὶ ῥᾷστα χειροῦται 
τοῖς περιττώµασι, λέγῳ δὴ σιέλοις xal ὄνυξι xai 
θριξὶ (965), παρὰ τοῦ μιαροῦ τῶν γοήτων Ἰένους, xai 
µολύθδῳ (26) καὶ κηρῷ (27) xai λεπτῇ προσδεθέντα 
uisu (28) διὰ τῶν ἀθεμίτων ἀφορκισμῶν, πάθη τρα- 
γικὰ κατεργάζονται. 


quanto metu quantaque perturbatione concutian- 
tur. [ta enim animo percelluntur, ut ne commi- 
nantem quidem, quisnam sit ille discernere valeant. 
Sed sive anicula quepiam, sive vetulus vetusque 
homuncio comminationes hujusmodi expresserit. 
tunc tantus ea metus invadit, ut plerumque absce- 
dant, ac si ea qui comminantur iidem et interne- 
cioni dare possint; usque adeo timida sunt, nec 
quemquam discernere norunt. Proinde facillime 
&b impuro illo incantatorum genere excrementitiis 
cicurantur; salivis, inquam, unguibus et capillis, 


Quin etiam plumbo, cera, tenuique revincta ΒΙΟ, exsecrandisque illis aphorcismis et abjurationibus 


tragicas affectiones et turbas excitant. 


CAPUT XXII. 


De gentibus el czleris vere serioque daemonum cultui addictis, deque Marci hujus resipiscentsa εί ad fidem 
orthodoxam reditu. 


ΤΙΝΟΘ. Τί οὖν τοιούτους ὄντας αὐτοὺς σύ τε xai B. TIMOTH. Cur ergo, si talia sint daemonia, ea tu 


πολλοὶ τῶν ἄλλων ἐσέθεσθε, εἶπον ἐγὼ, δίον τῆς 
αὐτῶν ἀδρανείας περιφρονεῖν ; 

ΘΡΑΞ. Οὐκ ἐγὼ, 7, δ᾽ ὃς, ὁ Μάρκος, ἁλλ᾽ οὐδ 
ἄλλος, οἶμαι, ὅτῳ xal μετρίως µέτεστι νοῦ, τοῖς 
ἑπαράτοις προσανέχει τούτοις * Ὑόητες δὲ μᾶλλον 
xai ἀποφράδες ἄνδρες ταῦτα µειλίσσονται (29). 
Ἡμῶν δὲ ὅσοι τῶν ἀθεμίτων ἔργων ἀντείχοντο, 
θεραπεύοντες ἦμεν μάλιστα τὰ ἀέρια xal ταῖς εἷς 
αὐτὰ θυσίαις ἀπηυχόμεθα παρεισφρῆσαί (30) τι 
δαιµόνιον ὑποχθόνιον. El γὰρ ἴτυχέ τι τοιοῦτον 
παραδυὶν, πρὸς τὸ δεῖμα ἐμποιεῖν, xal λίθοις κα- 
ταλεῦον (34) ἦν. Ἴδιον γὰρ τῶν ὑποχθονίων τοῦτο, 
καταλεύειν τοὺς προστυχόντας βολαῖς ἁδρανέσι σφό- 
δρα. Διὰ τοῦτο καὶ τὴν ἔντευξιν τούτων ἀποτρε- 
πόμεθα. 

ΤΙΜΟΘ. ᾽Αλλὰ τί γε, ἔφην, τῆς περὶ τὰ ἀέρια 
λατρείας ἀπώνασθε ; 

ΘΡΑΞ. Οὐδὶν οὐδὲ τούτων, εἶπεν, ὦ γενναῖε, 


et plerique alii venerabamini, cum eorum potius 
imbecillitas despectui habenda esset ? 

THRAX. Marcus ad hec : Non ego, inquit, ne- 
que alius quisquam qui sana sit mente preditus, 
demonum exsecrando cultui nos devovemus, imo 
vero incantatores et abominandi viri iis adblan- 
diuntur. Ex nobis autem quotquot ab impiis cere- 
moniis abstinebamus, aeria potissimum daemonia 
colebamus, iig etiam sacra facientes precabamur, 
ne subterraneum quod daemonium subreperet. 
Nam αἱ quod hujusmodi forte subrepsisset,quo nos 
perterrefaceret, saxis etiam impetebat. Solent 
enim subterraoea demonia saxis etiam obvios im- 
petere, jactibus mire imbellibus, eaque de causa 
occursum eorum aversamur. 

TIMOTH. Quid autem utilitatis ex aeriorum 
cultu 8e percipere dicebat ? 

THHAX. Ne de iis quidem, vir strenne, boni 


GAULMINI NOTE. 


θεορείτω’ xal iv τῇ ἡμέρᾳ τῆς gloss ἀπαχθήσεται 
elc τὸν ἐμπορισμὸν τοῦ πυρὸς, Magi vocant δυνἀ- 
µεις χαταργούσας δύναμιν ἐχείνου καὶ ἐχείνου δαί- 

ovoc Sepe Testam. Salomonis. Item in Enoch 
Eod. libro: Καὶ πρὸς τὸν Μιχαὴλ θεὸς εἶπεν' Πο- 
ρεύου, Μιχαἡλ, καὶ δῆσον Σεµιξάν xal τοὺς ἄλλους 
σὺν αὐτῷ. Vide ut Raphael ligat Exaelem et Michael 
Semixam. 

(25) Disputarunt viri pii ac docti. Sed non solum 
hominum ονυζι xai goi ad maleficia illis opus 
fuit. Sepe in man. Greculus maleficiis δέρµα περι- 
στερᾶς, tolyac χοίρο», ζώου λυσσῶντες ἀφρὸν, ce- 
tera similia querit. 

2e) Ignorabiliter litteratis laminis plumbeis aut 
annulis. 8igilla Chaelis, furtilissimus libellus (vide 
supra not. 92) in annulo plumbeo sigillum ponunt, 
ut obediant omnes ὑποχθόνιοι spiritus. 

(27) Nihil notius in maleficio hostili, amalorio, 
imo in omnibus pene. Hoo non ita notum ceram 
illam χηρὸν θεᾶς dictam. Euseb. lib. v De przpa- 
ral. evang. ubi τρίχρωµος et. σύμθολον Ἑκάτης di- 
citur. Vide que ad illa Theocriti (xit, 18) notavit 
eruditorum stupor Heynsius Lect. Theocr. c. 5. 


"fc τοῦτον τὸν καρὸν ἐγὼ σὺν δαἰµονι τάχω, 


Ὡς τάχοιθ) ὑπ ἔρωτος ὁ ἡΜύνδιος αὐτίκα Δα- 


νις. 
(28) Lucan. νι, 460: ü 


Torti magica vertigine fili 
At illos ἀθεμίτους ἀφορχισμοὺς Greculus man. om- 
nes habet. 

(29) In commentariis Grecorum ἀποφράδες, αἱ 
ἀπηγορευμέναι ἡμέρα,. διὸ καὶ ἐπιθειχῶς τοὺς 
πονηροὺς ἐχάλουν At τὸ µελίσσονται corruptum pro 

ειλίσσονται nemo non videt. Nec argutamur µει- 
Moseobut quod μειλίχιοι θεοὶ sint. ol τῶν νερτέρων 
in Zozimo (tt, ο. 6) et Orpheo (ad Mus. 90). 

(30) Precabantur ne quod subterraneum irrepe- 
ret Jamblichb. ; η Περὶ λίθ de achate (Ltth. 
722: ᾿Αρᾶσθαι δὲ Μέγαιραν ἀἁπόπροθι παθλάζοντος 
Σευέµεναι τρίποδος . di quod irrumperet, Zoroa- 
tris preceptum fuit: Θῦε ^lgov , µνίζουριν ἐπ- 
αυδῶν . Lapidem sacrifica , inclamans  Mnisurim. 
Vide que interpres ad illum locum (Psellus in orac. 
Chald. infra). 

31) Hujus generis daemoniorum exempla plura 
Delrius in Disquis. magicis. 


811 MICHAELIS PSELLI 812 


quidquam asserebat. Si quidem vel ipsa sese fa- A χρηστὸν, ὅτι xai τὰ τούτων περιαυτολογία καὶ τύ- 


stum, imposturam vanamque imaginationem inso- 
lentius esse jactant, ultroque profitentur. Ab iis 
enim in eos a quibus coluntur ignei quidam fulgo- 
res descendunt (cujusmodi sunt scintillarum quie 
διάττοντες a Grecis, stelleque cadentes vulgo di- 
cuntur) excursu substantes, quos quidem fulgores 
insani θεοπτιάς, seu Dei apparitiones vocitare au- 
dent. Quibus nihil veri, nihil certi, nihil firmi si- 
bique constantis continetur (quid enim lucis in te- 
nebricosis demonibus ?), sed que sint eorum ludi- 
cra cujusmodi videntur in oculorum productioni- 
bus, aut in iis quee miracula vulgo vocantur, que 
idcirco fiunt,ut videntibusilludatur.Quamvis autem 
haec misellus ego longe antea deprehendissem, et 
ab haoc religione desciscere meditarer, tamen in ho- 
diernum usque diem prestigiis eorum irrelitus at- 
que delentus sum, atque adeo miserrima ego morte 
occubuissem, nisi tu me veram in viam τοάυχῖθ- 
ges, tanquam fax in pharo, ad discutiendam maris 
illuc tenebrosi caliginem  affulgens. His dictis 


qoc, ἁπάτη τε xal Φαντασία διάκενος. ᾽Αφιχνοῦνται 
piv γὰρ ἀπ᾿ αὐτῶν ἐπὶ τοὺς θρησχεύοντας αὐγαὶ 
πυρώδεις (32), οἷαι δή τινες αἱ τῶν διαττόντων ὑύπο- 
δρομαὶ (33), ἃς θεοπτίας οἱ µεμηνότες ἀξιοῦσι χα- 
λεῖν, οὐδὰν ἐχούσας ἀληθὲς, οὐδ' ἑστηκὸς οὐδὲ pi- 
δαιον' (sl γὰρ ἓν δαίµοσιν ἐζοφωμένοις οὖσι φωτοει- 
δές |) ἀλλὰ παίγνια τούτων οὔσας, ola. τὰ ἐν ταῖς 
τῶν ὀμμάτων παραγωγαῖς (34), ἡ τὰ περὶ τῶν κα- 
λουµμένων θαυματοποιῶν in' ἐξαπάτῃ τῶν ὁὀρώντων 
γινόμενα. Καὶ ταῦθ) ὁ δειλαῖος ἐγὼ πρὸ πολλοῦ 
φωράσας, xal τούτου μελετῶν ἁποστήσεσθαι τοῦ 
θρησκεύματος, ὅμως ἕως τοῦδε κατειχόμην Ύοητευ- 
θεὶς, xal µοι σῶος ὄλεθρος (35) ἣν ἂν, «l μὴ σὐ pot 
τῆς ἀληθοῦς ἐξηγήσω τρίδου, καθάπερ πυραὸς ἐπὶ 
θαλαττίας σκοτοµήνης ἀναφανείς. Tav! εἰπὼν, ὁ 
Μάρχος δάκρυσι τὰς παρειὰς κατῃόνιζεν (36). Ἐγὼ 
δὲ αὐτὸν ἀνακτώμενος, Πενθεῖν μὲν ἐξέσται σοι καὶ 
μετέπειτα, ἔφην ' νῦν δὲ ὥρα πανηγυρίζειν σοι τὰ 
σωτήρια (37), καὶ θεῷ χάριν εἶδέναι παρ’ οὗ καὶ duy 
καὶ νοῦς ὀλεθρίων ἁπαλλάττεται. 


Marcus in tantas prorupit lacrymas, ut iis gen; utrinque diffluerent. Ego autem eum consolatus, Lu- 
gere tibi postea licebit, inquam, nuno vero liberalia festivo ritu celebranda sunt, agendeeque Deo gra- 
tie, cujus beneficio anima tua et mens a perniciosis demonibus liborate sunt. 


CAPUT XXIII. 
Quomodo dazmones percutiantur, deque ἀθπιοπίασί a solido corpore differentia. 


TIMOTH. Jam hoc tu mihi discendi percupido 
edissere, numnam demonum corpora percuti pos- 
sint ? 


cus astruebat, ut etiam certo ictu in cutem in- 
flioto indoleant. Qui vero fleri hoc poteat, inquam, 
cum sint spiritus, non autem solida compositaque 
corpora, quibue sensus suus et peculiaris est ? Ad 
hasc ille, Miror, inquit, hec ignorari, non os in 
quovis homine, neque nervum, id esse quod sen- 
tit, sed spiritum iis insitura. Proinde quantumvis 
prematur nervus, aut refrigeretur, aut aliud hu- 
jusmodi patiatur, dolorem ex spiritus in spiritum 
immissione oboriri. Nec enim fleri posse, ut com- 
positum corpus per so doleat, sed quia spiritus 
particeps est : quandoquidem in frusta dissectum 
vel mortuum sensu prorsus caret, quia spiritu 
privatum ; itidem et demonem, cum totus sit spi- 


TIMOO. Τοῦτο δὲ pot μαθεῖν βουλομένῳ φράσον 
el τὰ δαιμόνια σώματα old c£ ἐστι πλήττεσθαι. 


THRAX. Ita percutiuntur, quemadmodum Mar- C ΘΡΑΞ. Ηλήττεται, ὁ Μάρχος εἶπεν, ὡς xai ὁδο- 


νᾶσθαι στερεᾶς ἐπενειχθείσης dv. χρῷ. ᾽Αλλάὰ πῶς, 
ἔφην, πνεύματα ὄντα, καὶ μηδὲ στερεὰ μηδὲ σύν- 
θετα; xal τοι τῶν συνθέτων ἡ αἴσθησις. Καὶ ὃς, 
θαυμάζω, εἴπεν, ὃτι σοι τοῦτο ἠγνόηται, τὸ μηδ’ ἐπὶ 
τινοσοῦν μῦν Tj νεῦρον εἶναι τὸ αἰσθανόμενον, ἀλλὰ 
τὸ ἐν τούτοις ἐνυπάρχον πνεῦμα. Διὸ χἈν θλίθτται 
τὸ νεῦρον, xlv ψύχηται, χἂν ἄλλο ὁποῖον δή τι πάθη, 
τοῦ πνεύματος εἷς τὸ πνεῦμα πεµποµένου τὴν ὀδύνην 
εἶναι * καθ’ ἑαυτὸ γὰρ οὐκ ἂν ὀδυνῷτο τὸ σύνθετον, 
ἀλλὰ τὸ µετέχον τοῦ πνεύματος * ἐπεὶ παραλελυμέ- 
vov Ἡ νεχρωθὲν ἀνεπαίσθητόν ἐστι, τοῦ πνεύματος 
γυµνωθέν, Kai τὸ δαιµόνιον ἄρα, πνεῦμα δι’ ὅλου 
ὃν χατὰ φύσιν αἰσθητικὸν, κατὰ πᾶν ἑαυτοῦ µέρος 
ἀμέσως ὁρᾷ τε χαὶ ἀχούει καὶ τὰ τῆς ἀφῆς ὑπομένει 


GAULMINI NOTE. 


n2) Αὐγαὶ πυρώδεις. Optime Jamblichus de 
illis. 

(33) Non intelligo illa, αἱ τῶν διὰ τούτων ὑποδρο- 
pat Jndubie corruptus est locus. Lego αἱ τῶν 

ιαττόντων ὑποδρομαί. Ot διάττοντες vel διαθέοντες 

ἁστερες, ut vocat Nicephor. Bleminyd. ο. 12 ee- 
etx. notissimi sunt. Nemo nisi τυφλὸς τόν τε νοῦν 
τά t' ὄμματα, dubitavil. 

(34) Βαίγνια καὶ κυθείαν magicas premstigias dici 
vir solide doctus pridem est cum annotavit. Cate- 
rum ai τῶν ὀμμάτων παραγωγαὶ oculorum fascina- 
tiones sunt. Nam productiones, ut xaxà πόδα red- 
diderat inierpres, nemo probet, nisi de optica ad 
hunc locum disputando. — Morellianum produ- 


ciones nulla de optica disputationes nitide proba- 
runt. Sunt ὀμμάτων παραγωγαὶ allucinationes va- 
rie, que, leso nervo ipso optico, quod rerissi- 
mum, vel vitiato humore crystallini, quod frequen- 
tissimum nec periculosum est, nebulas tenues, 
epissiores quoque, ac filamentorum nexus, et glo- 
bulorum tractus, muscarum volitantium imagun- 
culas, cernentibus objiciunt. BoissoNADE. 

(35) Σῶος bÀ. Loquendi elegans formula, de qua 
dicemus alio loco. 

(36) ᾿Ελαίῳ καταιονᾷν, µέλιτι, ὕδατι, etc. 

(37) Eustath. man. lib. xr, καθ ὑσμ. καὶ ὑαμιν. 
Eumath. xi, init.: Παιανίζειν ὀπινίχια καὶ ἐλευθέ- 
pia πανηγυρίζειν καὶ σωτήρια χροτεῖν. 














873 


DE D/EMONUM OPERATIONE. 


874 


πάθτ, x&i διχιρούµενον ὑδυνᾶται, xarà τῶν σωµά- À ritus, ex sui natura sensus omnibus in membris 


των τὰ στερεά * ταύτῃ τούτων διενεγκόν, ὅτι τὰ μὲν 
ἀλλὰ τῶν διαιρεθέντων µόλις fj οὐδαμῶς οὐλοῦται, 
τὸ δὸ διαιρούµμενον εὐθὺς συμφύεται ab, καθάπερ 
ἀέρος ἤ xai ὕδατος µόρια, μεταξύ τινος ἐμπίπτον- 
τος στερεοῦ. ᾽Αλλ᾽ εἰ καὶ Qavvov ἤ λόγος (38) τουτὶ 
τὸ πνεῦμα συµφύεται, πλὴν ἀνιᾶται κατ αὐτό τὸ 
γίνεσθαι τὴν διαίρεσιν. Διὸ καὶ τὰς ἀχμὰς τῶν 
σιδηρίἰων δέδοικε xal πεφόθηται. Καὶ τοῦτ) εἶδότες 
oi τοὺς ἀποτροπιασμοὺς τεχναζόµενοι, βελόνας j| 
µαχαίρας (39), Ὦ ἂν μὴ προσπελάζειν di) not, κατ) 
ἀρθὰς Ἱστῶσι, xai ἄλλ᾽ ἅττα ἐπιτηδεύουσιν, ἤ ταῖς 
ἀντιπαθείαις ἑκτροπιάζοντε, ἡ ταῖς συμπαβθέίαις 
µειλίσσοντες (40). 


suis particeps, immediate videt et audi, affectio- 
nibus ex tactu conflatis obnoxius, dissectus indo- 
let, solidorum corporum instar; hec ab illis ratione 
differens, quod cum cetera que dissecantur, vix, 
vel nullo potius modo consolidentur, demonium 
contra dissectum statim coil et redintegratur : 
quemadmodum particule aeris, vel aque, solidi 
cujuspiam corporisinterjectu divise et discriminate 
coalescunt. Tametei autem spiritus hic vel dicto 
citius in pristinam formam redeat, eo tamen mo- 
mento dolet quo disseotio fit. Proinde gladiorum 
mucrones timet et expaveecit. Cujus quidem rei non 
ignari daemonum adjuratores qui nihil intactum re- 


linquunt, ut eos amoliantur et aspellant, quocunque eos accedere velle priesenticunt, ibi acus aut gla- 
dios cuspidibus erectis infilgunt, aut alis quepiam hujusmodi excogitant et comminiscuntur, dum vel 
contrariis affectionibus et qualitatibus eos effugant, vel mutuis rerum cognationibus et consensibus 


alliciunt. 
Ταῦτα περὶ τούτων, ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, πιθανῶς ἐξ- 
Ὥηγεῖτο ὁ Μάρχος. 


Hec sunt, que demonibus probabiliter, ut mihi 
quidem videtur, Marcus exposuit. 


CAPUT XXIV. 
Ex variis προγνώσεως, hoc est pramotionis, modis, quinam daemonibus competat propriusque sit. 


TIMOO. Ἔφη δὲ σοι καὶ τοῦτο, ὦ θρᾷξ, s(mpó- B. TIMOTH. Hocne tibi etiam, mi Thrax edisseruit 


γνωσιν τὸ δαιµόνιον ἔχει γένος ; 


GPAZ. Πρόγνωσιν μὲν εἶπεν ἔχειν, πλὴν οὔτε τὴν 
αἴτιώδη καὶ νοερὰν, οὔτε τὴν ἐπιστημονικὴν, τὴν 
συμθολικὴν 9b µόνον (AM) * διὸ καὶ διαπίπτειν ὡς τὰ 
πολλά * μάλιστα ὃὲ τὴν πρόγνωσιν ἰσχνὴν τοὺς προσ- 
ύλους ἔχειν, ἀμέλει xal ἀληθεύειν ὡς ἥκιστα fj ὡς 
ἐλάχιστα (42). 


ΤΙΝΟΘ. Ἔνεστιν οὖν καὶ περὶ τῆς ἐν αὐτοῖς προ- 
γνώσεως διελεῖν. 

ΘΛΑΞ. Διεῖλον ἂν, εἴ µοι λέγειν ὁ χαιρὸς παρεῖ- 
χεν ' νῦν δὲ, ἀλ)᾽ ὥρα οἴκαδε ἀπιέναι. Καὶ γὰρ ὁρᾷς 
ὡς ὁ περὶ ἡμᾶς &àp συννεφής ἔστι καὶ ὠδίνων ὂμ- 
6ρον. Κίνδυνος οὖν ἐστιν ὑπαιθρίους ἐνθαδὶ παρα- 
καθηµένους διαθραχήσεσθαι. 


TIMOO. Olov, à ἑταῖρε, ποιεῖς, ἐχκρεμῆ τὸν λόγον 
ἔτι χαταλιπών (49) ; 


Marcus ille, numnam rerum prenotionem habeant 
demones annon ? 

ΤΗΒΑΧ. Prenotionem quidem habere dixit, qua 
tamen nequo causalis et intellectualis, nec scienti- 
fica sit, sed conjecturalis duntaxat ; proinde ut 
plurimum evanida et caduca. In primis autem pro- 
&ylos, hoo est, materiae affectos demonas tenui ad- 
modum exiguaque prognosi preditos esse : unde 
nimirum fiat, ut quam minime vel quam rarissime 
vere dicant. 

TIMOTH. Licetne tibi de eorum quoque prognosi 
pertractare ? 

THRAX. Libens quidem pertractarem, si dicendi 
occasio se mihi libera offerret. At nunc tempus 
est abeundi domum. Vides enim quemadmodum 
nobis circumfuaus aer nubilus imbrem parturiat, 
Quare cautio nobis est, ne si diutius hic sub dio 
consideamus, pluvia tandem perfundamur et im- 
madescamus. 

TIMOTH. Vide quid agas, charissime amice, qui 
suspensum sermonem nostrum relinquas. 


GAULMINI NOTE. 
38) Adagium λόγου τάχιον * sed et νοῦ τάχιον, [) χαστὰς fj προγνώστας esse concludit. In. Deo γνῶ- 


quod extulit Claudian. 


ntum... 

Non leve sollicite discurrit mentis acumen. 

(39) Diximus de illo ritu. Sed et ταῖς βελόναις 
xai µαχαιριδίοις γράφειν in pluribus malefleiis alius 
ritus est. Greoulus : Ταῦτα δὲ ῥήματα Ὑράφε iv 
ὀστράχῳ μιτᾶ Mey: χρυσῆς, xai ταῦτα θ»μιῶν 
λέγε. Bt alibi ; Μετὰ μαχαιριδίον χαλκοῦ. 

(40) Ut in νεκοοµαντείᾳ terrent ense: ecce τὴν 
ἀντιπάθειαν : alliciunt sanguine et melle; ecce τὴν 
συµπάβθειαν. Nibil notius. 

(41) Vult demonas habere πρὔγνωσιν συµθολι- 
κήν. [ta Athanasius (Vita Anton. 8 33) μᾶλλον στο- 


PATROL. Ga. CXXII. 


σιν, πρόγνωσιν, ἐπίγνωσιν, ὁρισμὸν, πβροορισμὸν Da- 
mascius distinguit contra Mamcheos. 

(42) Vide quz Zoroastris interpres (Psellus ín- 
fra) ad illa, 85s λίθον, µνίζουριν ἐπαυδῶν Preter 
Jamblichum De myst., magi ultimi evi idem perhi- 
bent; sed cogi posse ut verum dicant nugantur. 

(43) [nde conjectare licet verum forsan esse 
quod Gesner. (Biblioth. p. 609) scriptum reliquit, 
Psellum duos de dsemonibus libros scripsisse. 
Quod si verum est, certo nec interpretes Morol- 
lum et Ficinum legisse illos apparet, etsi de Fi- 
cino quis dubitet, ideo maxime, quod in excerptis 
e Ρρε]]ο, que cum excerptis pariter ex Jamblicho, 


28 


815 


MICHAELIS PSELLI 


810 


THRAX. Ne tibi, queso, dulcissime, grave mo- A ΘΡΑΞ, Mij ἄχθου, φίλτατε ἀνδρῶν  θεοῦ γὰρ 


lestumve hoc sit; Deo enim juvante, si unquam 
tecum una eumdem in locum conveniamue, quid- 
quid huicce disputationi nostredeesse tibi videtur, 
id copiose ao liberaliter supra Syracusanorum de- 
cimas repensabimus. 


Proclo et Porphyrio, edita sunt, aliqua ultimo ca- 
pite afferat, que desumpta ex secundo illo, αἱ quis 
est, libro videri possunt. — Que Ficinus habet ex 
libello sequente desumpta sunt, quem ipse nunc 
rimus edo, sed qui, cum nihil, nisi verbulum 
num. 6) de rescientia demonum contineat, non 
119 est qui Timothei quaestioni queat respondere. 


BOISSONADE. 
(44) Vaticuna Appendix proverbiorum : Δήμων 
Συρακουσίους εὐδαιμονήσαντάς Φφησι Ψψηφίσασθαι 


παρέχοντος, ast ποτέ σοι συνενεχθείηµεν, ὃν ἂν τῷ 
λόγῳ ἐνδεῖ, φιλοτίμως ὑπὲρ τὴς Συραχουσίων (44) δε- 
χάτας καταθησόµεβθα. 


αα ΜΙΝΙ NOTA. 


τὴν δεχάτην τῶν ὑπαρχόντων ἀποδίδοσθαι εἷς ἐπι- 
σχευὴν ναῶν τε xal ἀναθημάτων xal ἱερείων * πολ- 
λοῦ γε χρήµστος συναχθέντος, elc παροιµίαν EA geiv. 
Adi ditrabon. lib. v1 Γεωγρ. Atque hec sunt que 
ad Pselli dialogum Περὶ ἐνεργείας δαιμόνων prope- 
rantes singulis diebus pro penso operarum scrip- 
simus. 'l'u, qui stilum et mentem dirigis, Deus, 
dux fuisti erisque. Tu ab illis, de quibus disserui, 
quosque roe sentio dicere, eternum serva, con- 
serva, defende. 


TOY AYTOY ΨΗΛΛΟΥ 


TINA 


IIEPI AAIMONON AOSAZOYZIN ΕΛΛΗΝΕΣ 


EJUSDEM PSELLI 


QUJENAM SUNT GR/ECORUM OPINIONES DE D/EMONIBUS. 


1. Nostra quidem doctrina voluntatem angelis B 


tribuens eosque ad moeliorem inclinationem ver- 
gentes indicane, non tamen eos perjoris incapaces 
credens, inde ab angelico ordine cecidisse de&mo- 
nos demonstrat et pro cujusque merito et ordine 
ruinam subiisse. Grecorum vero doctrina talem 
inclinationem naturis corpore carentibus abnuens, 
post mundum angelicum demonum ordines esse 
supponit. Et alios quidem esse intelligentes dicit, 
alios mente et ratione constare, alios ratione tan- 
tum; alii vero una cum ratione irrationale quoque 
Bortiti sunt; ultitnos vero ex daemonibus et irra- 
tionale solum projicit, quos materiales et ponas 
infligentes nominat. Mundum inter illos dividit ita 
ut per illos calorem et aerem vitalem accipiat. Et 
aliis quidem ignem, aliis aerem, aliis aquam, aliis 
terram subjicit; quosdam vero climatum presides 
facit, et alios corporum tutores et materie custodes. 
Invadere autem eos dicunt animas notras, non pro- 
pter quoddam in nos odium aut malam voluntatem, 
sed ut eas ob admissa peccata puniant. Addunt 
cos ad materiam animas trahere, non illis nocendi 
causa, sed ut earum turpitudo per suam cum ma- 
teria relationem flguretur. Iram autem et impuden- 
tiam illis tribuunt, utleopardis et leonibus, eosque 
corporibus vinciunt levibus, aeriis et minus duris, 


α. 'O μὲν ἡμέτερς λόγος προαρέσεις καὶ τοῖς 
ἀγγέλοις διδοὺς, xal πρὸς τὴν κρείττονα μὲν τοῦ- 
τους ἀπευθύνων ῥοπὴν, μὴ μέντοι γε καὶ τῆς 
χείρονος ἀνεπιδέκτους οἱόμενος, ἐνταῦθεν ἐκπεσεῖν 
τοὺς δαίµονας τῆς ἀγγελικῆς τάξεως ἀποφαίνεται, 
xxl, xaxà τὸ µέτρον τῆς ἑκάστου ἀξίας ἢ τάξεως, 
τὴν πτῶσιν ὑπομεμεντχέναι, Ὁ δὲ ἑἐλληνιχὸς, ἀναι- 
ρῶν τῆν τοιαύτην ῥοπὴν ἐπὶ τῶν ἀπολελυμένων τοῦ 
σώματος φύσεων, μετὰ τὸν ἀγγελικὸν διάκοσµον 
τὰς δαιµονίας τάξεις ὑφίστησι. Κχι τὰς piv αὐτῶν 
νοερὰς τίθεναι, τὰς δὲ κατὰ νοῦν ἡ λόγον οὐσιῶσθαι, 
τὰς δὲ κατὰ λόγον τόνως ταῖς δὲ πρὸς τῷ λόγψ 
συγκατακληροὶ καὶ τὸ ἄλογον * τοὺς δὲ ἑσχάτους 
τῶν δαιμόνων εἲς ἀλογίαν µόνην ἀποῤῥιπτεϊ, οὓς 
δὴ xal ὑλαίους καὶ ποιναίους κατονοµάζει. Ἐπι- 
διαιρεῖ δὲ αὐτοῖς τὴν κτίσιν, ἵνα παρ ἑκείνων 
ζὠπυρῆται xal ἐμπνέηται ^ καὶ τοῖς μὲν τὸ πὺρ, 
τοῖς δὲ τὸν ἀέρα, τοῖς δὲ τὸ ὕδωρ, τοῖς δὲ τὴν zv 
ὑποτιθησιν ' ἑνίους δὲ xal κλιµατάρχας ποιεῖται, 
xal σωμάτων ἑτέρους προστάτας xal ὅλης φύλακας. 
Ἐμπίπτειν δὲ τούτους φασὶ ταῖς ἡμετέραις ψυχαῖς 
οὐ διὰ µισανθρωπίαν τε καὶ δυσµένειαν, ἀλλ' ὣς 
κολαστὰς ὧν ἡμαρτήκασι ' καὶ χατασπᾷν πρὸς τὴν 
ὕλην, οὐ λογισμὸν ἔχοντας ταύτας κακοῦν, ἀλλ᾽ tva 
τὸ αἶσχος ἐχείνων μορφοῖτο διὰ τῆς τούτων πρὸς 
αὐτὴν σχἐσεως. Ἰὸν δὲ Ουμὸν τούτοις xal τὴν 











811 


DE D/EMONIBUS. 


878 


ἀναίδειαν κχιὰ φύσιν διδόασιν, ὡς ταῖς παρδάλεσι A non tantum orbicularibus, sed et longioribus, non- 


xai τοῖς λέουσι, xai σώμασι δὴ τούτους ἐνδεσμοῦσι 
λεπτοῖς καὶ ἀερίοις xai ἔλαττον ἀντιτύποις, οὗ 
περιφερέσι µόνον, ἀλλὰ καὶ ἐπιμήκεσιν, ἔλαττον 
μὲν φωτὸς, πλέον δὲ τοῦ γεώδους σκότους µετέχουσι. 


nihil luminis habentes, [plus tamen terrestrium te- 
nehrarum.Cognitionem vero et futurorum prescien- 
tiam illis inesse attestantur ex multis quidem pre- 
sertim vero ex astrorum figuria. 


Τὴν δὲ γνῶσιν αὐτοῖς καὶ τῶν µελλόντων τὴν πρόγνωσιν ἐκ πολλῶν μὲν καὶ ἄλλων ἐπιμαρτυροῦσι, μάλιστα δὲ 
ἐκ τῶν περὶ τοὺς ἀστέρας σχημάτων. Ταῦτα δὲ Πορφύριοί φασι xal Ἰάμθλιχοι. 


B. "Ἔθυον δὲ τοῖς αἰθερίις μὲν τὰ λευχὰ ἢ 
πυῤῥὰ τῶν ζώων, διά τε τὸ αἰθέριον χρῶμα καὶ 
τὴν καθαρότητα fq ἐχείνων φύσεως, ὑψοῦ τὸν 
κριὸν fj τὴν ἔριφον λαιμοτομοῦντες, ὡς καὶ Ὅμηρος, 
« Ab ἔρυσαν μὲν πρῶτα, » φησὶ, « καὶ ἔσφαξαν 
« xal ἔδειραν.» Toi ἀερίοις δὲ ποικίλα προσῆγον 
xai τοῖς χρώμασι σύμμικτα" τοῖς δὲ γε ὑποχθονίοις 
ἐζωοθύτουν ἀντίχροα, χαὶ κάτω τὴν κχεφαλὴν τοῦ 
θύματος ἕλχοντες, οὕτω τοὺς αὐχενίους ἀπέτεμνον 
τένοντας τοῖς δέ Ύε µέσοις πλαχιάζοντες τὰ θυό- 
μενα, ἐδειροτόμουν τὰς κεφαλάς εἶτα δὲ, τὰς 
γαστέρας αὐτῶν ἀνασχίζοντες, τὴν καρδίαν πρῶτον 
κατέτεμνον , xal τὸν μὲν ὑμένα ταύτης θεοῖς πα- 
τρῴοις ἀπέθυον τῶν δὲ γε χοιλιῶν τὴν μὲν δεξιὰν 
ἀνατέλλοντι τῷ ἡλίῳ xatégoov, τὴν δὲ εὐώνυμον 
δύνοντι, τὸν δὲ βόθυνον ἄρτι µεσουρανήσαντι. Οὕτω 
δὲ καὶ τοῦ ἧπατος ἀποδιελόντες τὸν ὑμένα ἠρέμα, 
ὃς ὑπὸ τοῦ περιτοναίου τῷ σπλάγχνφ ἐπίκειται, 
τῆς μὲν κεφαλῆς τοῖς ὑπερχοσμίοις κατήρχοντο, 
τοὺς δὲ λοθοὺς τοῖς πέντε πλάνησιν ἀπεδίδοσαν * 
τὸ δέ γε νέχρωµα "Αδῃ xal Περσεφόνῃ κατέθυον. 
Eixa δὴ τῶν θυοµένων περιειργάζοντο τὰ πτώματα, 
εἰ ἐπὶ τὰ δεξιὰ πίπτοιεν, ἢ ἐπὶ τὰ λαιά' χκἀχεῖθιν 
μὲν δεξιὰ ἑαυτοῖς ἐμαντεύοντο, οὕτω δὲ ἐπαριστερᾶ. 


2. Immolabant ethereis alba et fulva animalia 
propter &ethereum colorem natureque eorum pu- 
ritatem, alte arietem et hadum jugulantes, ut Ho- 
merus dicit : « Porro immolabant prius, et jugula- 
bant et discerpebant. » Aeriis autem varia offere- 
bant et coloribus commiscua; infernis vera oppo- 
sito colore animalia offerentes, et ad terram victi- 
me caput trahentes ei cervicem abscindebant, 
deinde eorum ventrem discerpebant; ac primo cor 
dissecabant cujus tegumentum diis patriis offere- 
bant. Ventriculurum vero dextrum orienti soli 
immolabant, sinistrum autem occidenti, fossamque 
eidem soli medium jam cclum attingenti.Postquam 
vero a jecore tegumentum lente separaverant, quod 
sub perotineo visceribus subjacet, cjus quidem 
caput iis qui supra mundum sunt offerebant, lobos 
autem quinque planetis reddebant; cadaverque 
Plutoni et Proserpine sacrificabant. Observabant 
deinde utrum victimarum cadavera ad dextram vel 
&d sinistram caderent. Atque in de sibi conjiciebant 
fausta vel infausta. Metiebantur etiam convulsionis 
post immolationem tempus; et si quidem statim 
victima exspiraret, celerem sibi eorum que inie- 
rant finem conjiciebant; si minus, tardiorem et 


Ἐμέτρουν δὲ καὶ τὸν τοῦ σπχραγμοῦ μετὰ τὴν (| difficiliorem. Non omnibus omnia heo perficiebant, 


θυσίαν καιρόν καὶ, st piv αὐτίκα τὰ θύματα amo- 
πνεύσειε , ταχείας ἑαὐτοῖς τὰς τελευτὰς περὶ ὦν 
προσῄεσαν ἐμαντεύοντο ' εἰ δ᾽ οὔ, ἀποτεταμένας 
καὶ πράγµατα ἐχούσας. Οὐ πᾶσι 0b πάντα ἑτέλουν, 
ἀλλὰ τοῖς οἰκείοις τῆς ληφθείσης θυσίας. Καὶ νηφα- 
λέοις μὲν ἑδρυτόμουν xal ἐκεῖθεν ἀνῆπιιν πυράς' 
Βάκχαις δὲ καὶ Διονύσῳ κληματίσιν ἀνέκαιον τὴν 


Bed tantum iis ad quos de assumpta victima per- 
tinebat; et sobriis quidem quercus scindebant et 
inde pyras accendebant; bacchantibus et Dionyso 
rogum sarmentis incendebant; et omnia illis v!no 
epargebantur. Thus vero et myrrha crocus et resina 
diis distribuebantur ad quos de singulis sacriflciis 
pertinebat. | 


Wupxaidv* xai πάντα τούτοις οἰνόσπονδα' ὁ δὲ λιθανωτὸς xal ἡ σµύρνα, ὁ χρόνος τε καὶ dj ῥητίνη διεµερίζοντο 


τοῖς ἐφ᾽ ἑκάστης θυσἰας θεοῖς. 

y. Tà δὲ γε μυστήρια τούτων, ola αὐτίκα τὰ 
Ἐλευσίνια, τὸν μυθ.κὸν ὑποκρίνεται Δία µιγνύ- 
µενον τῇ Αποῖ, ἦγουν τῇ Δήμητρι, xal τῇ θυγατρὶ 
ταύτης Περσεφάττῃ, tj καὶ Kópm. 'Emtió7 δὲ ἔμελ- 
λον xai ἀφρυδίσιοι ἐπὶ τῇ μυήσει ὙἨίνεσθαι συπλο- 
καὶ, ἀναδύεταί πως ἡ ᾿Αφροδίτη ἀπό τινων πεπλα- 


3. Eorum autem mysteria, ut Eleusinia, mythi- 
cum simulant Jovem cum Cerere sive Demetre et 
ejus filia Proserpina, que et Virgo nuncupatur, 
consuescentem. Quoniam autem ad initiationem 
fleri debebant venerei complexus, effugit in altum 
mare Venus ex quodam conficto apparatu. Deinde 


αµένων µηδέων πελάχιος. Elta 98 γαμήλιος λέγεται Ὦ nuptialis dicitur cantus in Proserpinee honorem et 


ἐπὶ τῇ Κόρῃ ὑμέναιος, καὶ ἐπάδουσιν οἱ τελούµενυι’ 
« Ἐκ τυµπάνου ἔφαγον, ἐκ χυµθάλων ἔπιον, ἔκιρνο- 
« Φόρησα, ὑπὸ τὸν παστὸν εἰσέδυν. » Ὑποκρίνεται 
δὲ καὶ τὰς τῆς Δηοῦς ὠδῖνας. Ἰκετηρίαι γοῦν αὖ- 
τίχα Δηοῦς xai χολῆς móst xai καβδιαλγίαι. ᾿Εφ᾽ 
οἷς xal τι τραγοσκελὲς μἰμήμα παθαινόµενον περὶ 
τοῖς διδόµοις, ὅτιπερ ὁ Ζεὺς, δίκας ἀποτιννὺς τῆς 
βίας τῇ Δήμητρι, τράγου ὄρχεις ἀποτεμὼν , τῷ 
«όλπῳ τκύτης κατέθετο ὥσπερ 97 xai ἑαυτοῦ. "Em! 
πτᾶσιν al τοῦ Διονύσου τιμαὶ καὶ ἡ Χίστις καὶ τὰ 
πολοόμφαλα πόπανα, καὶ οἱ τῷ Σαθαζίῳ τελούμενοι 


canunt initiati : « Ex tympano comedi, ex cymba- 
lis bibi, ἐκιρνοφόρησα, in atrium ingressus sum. » 
Simulant etiam Cereris partum : stalim Cereris 
supplicationes et fellis potus et cordis dolores. 
Post flebat capripedis imitamentum vehementer 
de testiculis aflecti, eo quod Jupiter Cereri il- 
late violentie jus solvens capri testiculos ab- 
scissos ejus sinui imposuit ut et suo. In ho- 
norem Dionysi impendebantur presertim cista et 
multos umbones habentia popana, et Sabazio 
initiati οἱ stipem matri deorum querentes, 





819 


MICHAELIS PSELLI 


880 


Bacche et Mimallones, et quidam  resonans A x«i! οἱ µητριάζοντες, Κλώδωνές τε xai. Μιμαλλόνες, 


lebes Thesprotius et Dodoneum ahenum; et 
Corybas alius et Cures alter, demonum imi- 
tamentia. Post Baubo crura detegens et femi- 
neum inguen; sic enim pudorem nominant de- 
decore aífecti; et sic in turpitudine mysterium 
dissolvunt. 


4. Incantamentum autem ara est vanis circa 
materiales et terrestres demones imaginationibus 
indulgens, et eorum inspectoribus umbras tum 
ex inferis adducens tum ex alto deducens eas- 
que noxias. Et quedam corporea phantasmata 
988 contemplantibus supponit. Et aliis quidem 
fluxus aliquos inde fluctuantes mittit, aliis vero 
vinculorum solutionem et delicias et gratias un- 


nuntiat. Ilas autem potentias evocat carminibus p 


repetitis. 

5. Magna autem Grecis videbatur multam vim 
habere. Eam ultimam medicinalis scientia partem 
esse dicunt. Investigans enim omnium subluna- 
rium substantiarum et naturam et qualitatem, 
elementorum nempe eorumque partium, anima- 
lium quorumlibet , plantarum earumque fru- 
ctuum, lapidum, herbarum, et uno verbo om- 
nium rerum substantiam et potentiam, inde 
sua operatur. Oblectumenta proponit sanitatem 
efücientia, speciesque diversissimas producit , 
et alia medicamenta morbum efficientia. Α- 
quil et dracones efficax illis erant ad sa- 
nitatem  sumptio ; feles autem et canes et 
corvi vigilie symbola. Cera vero et lutum in 
membrorum confletionem adhibebantur. Appa- 
rere etiam facit ignis coelestis editionem. Et 
sponte subrident statue et subito igne lam- 
pades accenduntur. Complectitur quoque totam 
&stronomiam et multa per eam et potest et 
perficit. 

6. Omen, ut istud nomen indicat, est malorum 
demonum invocatio. Fit autem cum sol ad me- 
ridiem recenter versus est, diem minuens, noctem 
vero adaugens. Opinantur enim Greci nullum 
materialium demonum solis radios bono animo 
habere. Inde nobis noctu insidias struunt, die 
insidiari non valentes. Quando igitur lumen magis 
soptentrionale est, sua operari nequeunt, et 
quando ad meridiem vertitur et fit quasi demis- 
sior apud nos aer, tuno suos impetus et, ut ita 
dicam circuitus sue malitiae manifestant et in- 
vocati invocantibus obediunt. Et nunc quidem 
mysteria auspicantes nesciunt invocationiscarmen ; 
ulinam nunquam scierint! Ignes vero quodam 
circulo describentes ex flamma exsiliunt. Erat 
illud antique bacchationis , ne dicam furoris 
pars. Dicebant enim Greci tunc manifeste cum 
invocantibus descendentes potentias conversari, 
cum supra caput aer nebulosus esset et crassam 
haberet substantiam. Circulus vero vim habet 
retinendi. Invocatus autem demon, tanquam 
ciroumscriptus videtur et continetur, quantum 


καί τις ἠχῶν λίθης θεσπρώτειος, xal Δωδωναῖον 
χαλχεῖον καὶ Κορύθας ἄλλος, καὶ Κούρης ἵτερος, 
δαιμόνων µιµήµατα, Ἐφ᾽ otc ἡ Βαυθὼ τοὺς. μηροὺς 
ἀνασυραμένη, xal ὁ Ὑυναικεῖος Χτείς οὕτω γὰρ 
ὀνομάζουσι τὴν αἱδῶ αἱσχυνόμενοι, Καὶ οὕτως iv alc- 
χρῷ τὴν τελετὴν χαταλύλυσιν, 

9. Ἡ γοητεία δέ ἐστι τἆχνη τις περὶ τοὺς ἐνύλους 
καὶ χθονίους δαίµονας φαντασιοσκοποῦσα τοῖς ἐπ- 
όπταις τὰ τούτων εἴδωλα καὶ τοὺς μὲν ὥσπερ it 
ἅδου ἀνάγουσα, τοὺς δὲ ὑψόθεν κατάγουσα, xal 
τούτους κατωτικούς . Καὶ εἰδωλικὰ ἅττα ὑφίστησι 
φαντάσματα τοῖς θεωροῖς τῶν τοιούτων. Kal τοῖς 
pi: ῥεύματά τινα ἐκεῖθεν χυµαίνοντα ἐἑπαφίησι * 
τοῖς δὲ δεσμῶν victi, xal τρυφὰς xal χάριτας 
ἐπαγγέλλεται. Ἐπάγεται δὲ τὰς τοιαύτας δυνάµεις καὶ 
ἄσμασι xal ἑπφσμασιν. 
€. 'Η δέ γε µαγεία πολυδύναμόν τι χρῆμα τοῖς 
Ἕλλησι» ἔδοξε. Μερίδα γοῦν εἶναι ταύτην φασὶν 
ἐσχάτην τῆς ἱερατικῆς ἐπιστήμης. ᾿Ανιχνεύουσα 
γὰρ τῶν ὑπὸ τὴν σελήνην πάντων τήν τε οὐσίαν 
καὶ φύσιν xai δύναμιν καὶ ποιότητα, λέγω δὲ στοι- 
χείων xal τῶν τούτων μερῶν, ζώων τε παντοδαπῶν, 
φυτῶν καὶ τῶν ἐντεῦθεν χαρπῶν , λίθων, βοτανῶν, 
καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν, παντὸς πράγματος ὑπόστασίν τε 
καὶ δύναμιν , ἐντεῦθεν ἄρα τὰ ἑαυτῆς ἑργάζεται. 
Αγάλματά τε ὐφίστησιν ὑγείας περιποιητικὰ , καὶ 
σχήματα ποιεῖτι παντοδαπὰ, καὶ νοσοποιὰ δη- 
µιουργήµατα ἕτερα. Καὶ ἀετοὶ μὲν xal δράχοντες 
βιώσιµος αὖτοῖς πρὸς ὑγείαν ὐπόθεσις αἴλουροι δὲ 
x«l χύνες καὶ χόραχες ἀγρυπνητικὰ σύμθολα. Κηρὸς 
δὲ καὶ πηλὸς εἲς τὰς τῶν μορίων συμπλάσεις παρα- 
λαμθάνονται. Φαντάζει δὲ πολλάκις xa? πυρὸς οὖρα- 
νίου ἐχδόσεις. Καὶ διαµειδιᾷ μὲν ἐφ᾽ ἑαυτῶν ἀγάλ- 
µατα, πυρὶ δὲ αὐτοματῳ λαμπάδες ἀνάπτονται. 
Περιέζωσται δὲ καὶ τὴν ἁἀστρονομίαν σύμπασαν, xai 
πολλὰ διὰ ταύτης xal δύναται xal ἀποτελεῖ. 


ς. Κλῃδὼν δὲ ἔστι δαιμόνων πονηρῶν, ὡς xai 
αὐτὸ δηλοῖ τοὔνομα πρόσκλησις. Τελεῖται δὲ ἄρτι 
τρεποµένου πρὸς νότον ἡλίου, xai μειοῦντος μὲν 
ἡμέραν, τὴν νύκτα δὲ αὐξάνοντος. Ἑλληνικῆς γὰρ 
ἐστι δόξης τὸ µηδένα τῶν ἐνύλων δαιμόνων θαῤῥεῖν 
τὰς τοῦ ἡλίου αὐγάς. Ἔνθεν τοι xal νυχτιλοχοῦσιν 
ἡμῖν, λοχᾷν Ἡμέρας μὴ ἐξισχύοντες. Τοῦ τοίνυν 
φωστῆρος Λβορειοτέρου τυγχάνοντος, μὴ πάνυ τι 
δυνάµενοι τὰ ἑαυτῶν ἐνεργεῖν, ὁπηνίκα πρὸς νότον 
τραπῇ xai οἱονεὶ χατηφἑστατος ὁ περὶ ἡμᾶς γίνεται 
&ip, τηνικαῦτα προεξάλµατά τινα xal, οὕτως εἰπεῖν, 
προκυλινδήµατα τῆς σφῶν χαχίας ἑμφαίνουσι , xai 
καλούμενοι τοῖς κλήτοραιν ὑπακούουσιν. 'AAA' oi 
γε νῦν τῆς τελετῆς προεξάρχοντες τὴν μὲν τῆς 
Χλήσειυς οὐκ ᾖἴσασιν ἐπφδὴν, μηδὲ εἰδοῖν mote 
πυρὰ δὲ πολλὰ κύκλῳ τινὶ περιγράφοντες ἑξάλοντα: 
τῆς φλογός. "Hv. δὲ καὶ τοῦτο τῆς παλαιᾶς βρακχείας, 
"và μὴ λέγω μανίας µερίς. Ἔφασαν γὰρ Ἕλληνες, 
ὁμιχλώδους τοῦ ὑπὲρ χεφαλὴν ἀέρος τυγχάνοντος 
καὶ παχεῖαν τὴν σύστασιν ἔχοντος , τὰς χατιούσας 
δυνάµεις εἰλικριῶς τοῖς καλοῦσιν ὁμιλεῖν' ὁ δὲ 
γε κύκλος χατοχῆς ἔχει δύναμιν. 'O γὰρ προσκε- 




















881 


DE DAEMONIBUS. 


883 


κλημένος δαίµων, οἵονεί πως περιγραφόμενος, πε- A vult invocantis mens. Hoc quoque solis solstitio, 


ριγραπτός τε δοχεῖ xal κατέχεται ἐς ὅσον ἡ γνώµη 
τοῦ χλήτορος βούλεται. Τῆς δὲ τοιαύτης τροπῆς 
τοῦ ἡλίου, μᾶλλον δὲ τῆς ἐν τοιαύτῃ τῶν δαιμόνων 
χαχώσεως ὑποσημαίνειν τι xal τὴν θάλασσαν οἵον- 
ται ' ὑφαρπάζειν γὰρ dsl τῶν ἐπινηχομένων τινὰς, 
οὐχ ὡς τοῦ ὕδατος ἐπάγοντος τὴν φθορὰν, ἀλλ’ ὡς 
τῶν ἐν τούτῳ δαιμόνων ἐἑνεργούντων τὴν κάχωσιν. 
Ὥσπερ δὲ ἀερομαντεία τίς ἐστι καὶ φυλλομαντεία, 
οὕτω δὴ καὶ λεκανομαντεία τοῖς περιττοῖς τὴν 
σοφίαν ᾿Ασσυρίοις χατῳχκονόµηται ὑπὺ λεκάνης ὑπο- 
κειµένης xal μαντικοῦ πεπληρωμένης ὕδατος, τὸ 
πρὸς τὰ χοῖλα τῶν δχιµόνων ἐπιῤῥεπὶς τῷ οἰκείῳ 
χαρακτηριζούσης σχήµατι. Τὸ δὲ γε ἐπιχυθὲν 
αὖτῃ ὕδωρ ἁδιάφορον μέν ἐστι κατὰ τὴν οὐσίαν 
πρὸς τὰ ὁμογενῆ ὕδατα * ἀλλ᾽ f, γε ἐπ᾽ αὐτῷ τελετλ 
καὶ τὰ ἐπάσματα ἐπιτήδειον πρὸς ὑποδοχὴν τοῦ 
χρῶντος ἑργάζονται πνεύματος. Τοῦτο δὲ δαιµόνιόν 
ἐστι γεῶδες καὶ µερικόν ' καὶ, ἐπειδὰν ἐμπέσῃ τῷ 
ὕδατι, πρῶτον μὲν Ἰχόν τινα ἄσημον τοῖς περι: 
εστηκόσι κατὰ τὴν ὑποδοχὴν ἐμποιεῖ, ἔπειτα δὲ 
ἐπικείμενον τῷ ὕδατι ἀμυδρούς τινας φθόγγους τῆς 
τοῦ μέλλοντος ὑποψοφεῖ προγνώσεως. Ἔσιι δὲ πάντη 


putant mare demonum qui in eo sunt malitiam 
magis subindicare; tuno enim abripit nonnullos 
natantium, non quod aqua predam abducat, sed 
quod demones aquam incolentes suam impendant 
malitiam. Quemadmodum est divinatio ex aere 
et foliis, ita et ex 'pelvi divinatio adhibetur ab As- 
syriis maxime sapientia egregiis; pelvi utuntur 
subjacente et prophetica aqua plena qu& propria 
forma demonum ad cava propensionem insignit. 
Qua in eam infunditur aqua nihil quoad substan- 
tiam ab aqua simplici differt; sed quod super eam 
efficitur mysterium incantationesque quod neces- 
sarium est operantur ut divinans spiritus adduca- 
tur. Illud autem demonium est terrestre et parti- 
culare. Et postquam in aquam incidit, primo 
quidem quamdam confusam vocem astantibus suo 
adventu emittit; deinde vero aque insidens quos- 
dam tenues sonos futurorum predioctionis leniter 
atrepit. Est autem omnino errans hic spiritus, quia 
ordinis materialis est, et consulto illud genus vocem 
tenuem curat emittendam ut per vocis obscurita- 
tem mendacii crimen effugiat. 


πλάνον τὸ τοιοῦτον πνεῦμα, ὅτι τῆς ὑλικῆς ἐστι τάξεως, καὶ ἐξεπίτηδες τὸ Ὑάνος τοῦτο τὸν ἁμυδρὸν Ίχον 
ἐπιτηδεύονται, ἵνα διὰ τὴν ἀσάφειαν τῆς φωνῆς τὸν τοῦ ψεύδους ἀποδιδράσκωσιν ἔλεγχον. 


v. Περὶ δὲ τοῦ πραχτικοῦ τῆς ἀποῤῥήτου παρὰ 
Χαλδαίοις συνθήκης ἤντινα δύναμιν ἐἴχε τοῦτό σοι 
ἐπὶ κεφαλαίων ῥἐπιτεμοῦμεν. Ἡρῶτον μὲν θυσία 
τούτοις ἀγνεύουσα παρεσκεύαστο, ἀρώματά τε καὶ 
βοτάναι, καὶ λίθοι, xpóxoc τε xai μυρσίνη καὶ 


δάφνη, μυστικῶς περικαθαιρόµενα. Χῶρός τε τού- C 


τὀις περιεγράφετο φυτευοµένοις καὶ βοθρευοµένοις. 
"Eq' oic à τὴν συνθήκην ποιούµενος, δεινός τις ὢν 
&vio τὰ Ὑοητικὰ, xal ὀνυμάσας τὸ πρᾶγμα ἐφ᾽ ᾧ 
τὴν θυσίαν πεπο[ηται, ὑστεραίας αὖθις εἷς τὸν τῆς 
«εελετῆς παρεγίνετο τόπον. Καὶ ἀναχωννύων τὰς τε 
τῶν φυτῶν βάσεις xal τὰς ἀφαγνισθείσας ὕλας, xal 
τῃ λαιᾷ ταῦτα ἀναλαμθάνων τΧχειρὶ, ἆθρόα πάντα 
καὶ ἑξαπιναίως, δυνάµεις τινὰς ἀνεκαλεῖτο χρυφίους, 
Αἱ δὲ ἦσαν 6 τῆς ληφθείσης θυσίας καθηγεμὼν, ol τῶν 
ὅλῶν χύριοι, ὁ τῆς ἡμέρας προστάτης, 6 χρονοάρχης, 
6 τετράρχης δαίµων. 

'Apxsi ταῦτα καὶ γλώττῃ κεχαθαρμένῃ xal ἀχοῇ 
σώφρονι. 


7. Quam vim autem babuerit secretum apud 
Chaldeos pactum, nunc tibi summatim redigam. 
Primo quidem hostiam puram adhibebant, aro- 
mata et plantas et lapides, crocum et myrrham 
et laurum, mystice purificata. Spatium quoddam 
circa ea plantata et obruta describebatur. Deindo 
qui pactum faciebat, peritus quidam incantamenti 
homo, postquam nominaverat rem propter quam 
hostiam offerebat, postridie in mysterii loco ade- 
rat. Et exaggerans plantarum bases et consecratam 
materiam, sinistraque manu eas accipiens, omnes 
confestim et subito, potentias quasdam occultas 
invocabat. llle autem potentie erant victime 
due, materie domini, temporis princeps, tetrarcha 
demon. 


Heo lingue inundatwe et auri sapienti suffi- 
ciunt. 


883 MICHAELIS PSELLI 884 


PSELLUS 
LAPIDUM VIRTUTIBUS 


CUM NOTIS PHIL. JAC. MAUSSACI ET JOAN. STEPHANI BERNARDI. 














(Lugduni Batavorum, apud Philippum Bonk. MDCCXLV, in-8.) 


* Viro nobilissimo ac eruditissimo Arthuro Freeman S. D. P. J. Steph. Bernardus. 


Ut te eligere non dubitaverim, vir nobilissime, cujus nomini librum huno insocriberem, facit, tum 
singularis tuus erga me amor, quo me semper es prosecutus, et stabilis ac firma, que inter nos in- 
teroeesit familiaritas; tum etiam mirus tuus 80 rarus omnino in litteras politiores impetus, ut hocce 
mea in te observantie testimonium tibi haud ingratum fore, non vane oolligam. Inhumanus prorsus 
viderer si ullam unquam occasionem preeterlabi sinerem, qua tibi gratum animum declarare possem, 
imprimis cum opusculo huic tenui ac levidensi non parum splendoris ex dotibus tuis egregiis conci- 
lietur. Hilari idcirco, queso, fronte Psellum hunc excipe, quod mihi quodam modo dolorem istum leniet, 
quem persentisco, ubi brevi me ista voluptate privatum iri recordor, quam ex doctissimis tuis ac mira 
suavitate conditis sermocinationibus percipio. Summopere vero te rogo, ut eumdem amorem, quem mihi 
preesenti testatus es, etiam absenti servare velis; ego vero non patiar, ul quidquam de amicitia nostra 
imminutum esse videatur. Vale. 

Seribebam Lugduni Batav. pridie Kalend. Junii MDCCXLV. 


Viro clarissimo Gilberto Gaulmino quseesteri Molinensi Phil. Jac. Maussacus S. D. 


En tibi, Gaulmine vir prestantissime, Psellum tuum, quem nuper nomini tuo, dum una Lutetie 
versaremur dicandum destinaveram. Tum illum dico non tam quod tibi ex pollicitatione debeatur, 
quam quia nemo melius te dignitatem ejus et excellentiam novit, quod, etsi laudum virtutumque 
tuarum perpetuus preco non essem, probarent tamen satis breves ille eruditeque note, quas paucis 
diebus et omnes amici tui sciunt effutiisti potius quam meditatus es in obscurissimum ejusdem auc- 
toris de demonum operatione libellum. Poterat hunc quidem amicitia nostra non πρόσκαιρος jure sibi 
vindicare : sed eruditio tua non vulgaris, et ingenium exlra omnium ingeniorum aleam positum 
extorquere valuit ab invito. Est hic auctor, ut non te latet; Platonicus insignis, et qui ex professo 
non tantum Platonem imitatur eloquendo, sed philosophando. Latuit autem hactenus iste liber de 
lapidum virtutibus, qui, ne quid assentationis gratia videar dixisse, excellentissimus est, et inter 
precipuos ejus labores ac fetus meretur precipuum nancisci locum. Eum mei gratia Jacobus Sir- 
mundus e societate Jesu, vir mihi amicissimus, et his litteris, que nos humanos faciunt, non leviter 
tinctus, e veteri quodam codice descripsit, et descriptum liberaliter communicavit, sed adeo scatebat 
mendis ille codex, ut ipsa soricina nenia esset confossior : tantis enim repletum hoc exemplar confu- 
sionibus inveni, ut quamvis de lapidibus longe inter se diversis agat auctor, tamen quia aliquando 
que sibi contraria erant in unum coaluerant, nulle plane contrarietatis aot: apparerent. Magnum esl 
fateor, ab erroribus qui veterum libros obsident, eos purgare et liberare, aed confusiones quibus mens 
auctoris obscuratur, ordo et series operie turbatur, similiaque monstra domare, majus illud opus est. 
Quod tu probe nosti, mi Gaulmine, qui in istis adeo es τριθωνευόµενος, ut e paucissimis qui in hoc 
senio litterarum idem dolium versant, non verear te principem constituere, licet eam etatem adhuc 
non attigeris, qua majores dicimur. Tanto enim ingenii acumine polles, ut qua alii assecuturos se vix 
audent sibi polliceri multorum annorum curriculo, te brevissimo spatio, ipso temporis puncto et 
momento ea non solum attingas, sed et longe majora et difüiciliora. Omnes hodie qui litteris operam; 
ut decet, navant, et humanitatem quam pauci noverunt colunt, vel ad plurium linguarum cognitionem 
pervenire gestiunt, ut omne genus auctorum bone note familiare sibi reddere queant, et hietoriam 
&b ovo, ut dicitur, usque ad mala, qui ultimus studiosi et sapientis hominis scopus ese debet, 
perfectissime tenere, vel scientias eonseclantur, philosophiam dico, theologiam, medicinam, vel ma- 
thematicas disciplinas, aut juris artem. Eorum qui in scientiarum cognitione immorantur bona pars, 




















885 LIBELLUS DE LAPIDUM VIRTUTIBUS. 886 


linguas, sine quibus frustra cupimus scire, ignorat et bonis ac humanioribus litteris est destituta, ita nt 
id hominum genus imitari et eorum vestigia premere, hoc sit semper velle czcutire et cum barbarie 
luetari. Reliquorum, quorum pusillus est numerus, bona enim mente pauci prediti sunt in litteris, 
qua hodierna est nostri seculi supinitas, unam te novi, Gaulmine, qui plures linguas oalleas, et 
earum cognitioni sedulo quotidie incumbas. Mirata est olim Athenei etas aurea et cultissima homines 
διγλώττους" vide amabo te quid nostra ferrea factura sit, que virum non δίγλωττον duntaxat, sed 
πεντάγλωττον habet, quem priori illi saculo opponat. De te loquor, Gaulmine, quem omnes qui te de 
facie noverunt, sciunt Arabismi scientissimum, Hebraismi, Turcismi, de linguis enim Greca et Latina 
quid attinet loqui ? cum in eis tantos profectus jam feceris, ut pauci qui lecum possint comparari in 
earum cognitione supersint, qui te superet nemo. Novit hoc probe pridem senatus Parisiensis a quo 
cum prefecturam tuam ambiebas, tantis oneratus es laudibus, ut in magistratuum numerum contra 
quam vetant hujus imperii leges, te sine probatione cooptaverit. Nulla autem earum linguarum Orien- 
talium est, καὶ τοῦτο θαυμαστότατον, quam intra paucos menses perdiscere non possis, dummodo fido 
liceat uti tibi preceptore, tam tenaci memoria gaudes, tanta discendi et litteras tractandi cupidine. 
Faxit Deus qui nos et nostra omnia temperat, ut Nestoreos ad rei litterarie inorementum superes annos, 
et tarda sit illa dies, que te nobis eripiet. Vale, mi Gaulmine, vive in eternum, et pignus istud amici- 
tie in te nostre certissimum accipe. Tutare nos ab invidorum linguis, et tumultuarium huncce laborem 
nostrum limatissimo ingenio tuo excole, perfice atque adorna curis tuis : quz: enim nos dum procede- 
bant opere scripsimus, emendationem potius auetoris et interpretationem spectant, quam ii.ustratio- 
tionem. Iterum vale. 
Ex museo nostro. Tolose Kalend. Septembris. Anno MDCXV. 


Lectori benevolo 8. D. J. Steph. Bernardus. 


De Pselli nostri vita ejusque scriptis, non est quod quidquam memorem, benevole lector, cum illa 
qua huc spectant abunde cognosci queant ex Leonis Allatii viri doctissimi Dialribe de Psellis, a cele 
berrimo Joanne Alb. Fabricio iterum edita tom. V Bibliothece Grmcx. Breviter tantum recensebo illa 
que de hoc de lapidum virtutibus libello monenda habeo; tum etiam quid ipse ad novam hano edi- 
tionem contuierim, exponam. Primus huno libellum in lucem emisit Claudius Ancantherus, ut testatur 
Lindenius De scriptis Med., p. m. 546. Nomenclator Gemmarum, qug magis i» usu sunt, cum earumdem 
medicinis, nunquam antehac, quod sciri adhuc potuerit. editus, Claudio Ancanthero medico et. Caesareo 
Aistorico ex Graco. Accesserunt ejusdem Ancantheri in hunc libellum note breves non infructuosz. Typis 
Otthomarianis, 1504, in-8. Prediit deinceps una oum Plutarcho De fluminibus cura Philippi Jacobi 
Mauseaci, qui primus eum Grece edidit, addita versione et notis, Tolose, 1615. in-8. Transtulit quoque 
hunc Pselli libellum in Latinum et l1talicum sermonem anatomicus dexterrimus Adrianus Spigelius 
quod refert Leo Allatius in Diatribe cap. 47, p. 31. Ejusdem Libellum, de Lapidum virtutibus 
Philippus Jacobus Maussacus primus vulgavit, Latine vertit εἰ emendavit editus est Tolosg Grece el 
Latine anno 1645, 8. Verum libellum hunc ante Maussacum Latine εἰ Italice redditum ab Adríano 
Spigelio philosopho et medico, εἰ gymnasii Patavini anatomico, apud liberalem Cremam philosophum 
ac medicum Tarvisinum prastantissimum conservari ad hunc diem, epistola sua mihi, utriusque 
amicissimus , Jacobus Philippus Thomasinus significavit. Libelli item meminit Casaubonus in. ,£lii 
Spartiani Antoninum Caracallam notis. Et Justus Rycquius in. Epist. Centuria nova Epist. 29, in. Sare- 
gica bibliotheca inter alia opuscula manuscripta illum se vidisse refert. Hec Leo Allatius loc. cit. Nun- 
quam vero, quod sciam, Spigelii versio lucem aspexit. Ex apographo Jacobi Sirmondi 8e hunc librum 
vulgasse fatetur Maussacus in epistola dedicatoria ad Gilbertum Gaulminum. Ceterum an Psellus et 
quisnam iste fuerit, an vero alius hujus libelli auctor statuendus sit, disquirit Leo Allatius loo. cit., 
cap. 10, p. 8. 

Meditanti vero mihi denuo hunc libellum vulgare, sola sese mihi obtulit editio Maussaci, que Gre- 
cum textum sisteret, quam sola proinde sequi debui; neque etiam οἱ. Ancantheri versionem oculis 
lustrare licuit, quamvis id valde optassem, imprimis cum Maussacus usus sit codice lacero admodum 
ac mutilo, qu& res viro eruditissimo imposuit, ut mire quedam loca explicuerit. Quamvis autem nihil 
preter Maussaci editionem ad manus esset, quod mihi fuisset adjumento; sperabam tamen fore ut 
maculas si non omnes, saltim plurimas eluerem, si scriptores, qui eodem argumento occupati fuerunt, 
conaulerem atque conferrem, quod quantum mibi profuerit tu, Lector, judicabis. In notis studui po- 
tissimum nevos abstergere, qui sensui verborum ac auctoris menti officerent, 8ο ubi id non prorsus 
ἀπροσδιόνυσον videbatur, aliis quoque auctoribus aliquam lucem affundere sategi. Tu vero B. L. conatus 
hosce boni consule; sio ad plura tentand& animus mihi adjicietur. Vule. 


881 MICHAELIS PSELLI 888 


TOY ΣΟΦΩΤΑΤΟΥ ΨΕΛΛΟΥ 


ΚΑΙ YHEPTIMOY 


ΠΕΡΙ ΛΙΘΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ. 


SAPIENTISSIMI ET EXCELLENTISSIMI 


PSELLI 


DE LAPIDUM VIRTUTIBUS LIBELLUS. 


(Interprete Philippo Jacobo Maussaco.? 








Virtutum que lapidibus insunt causas tibi red- Α. Αἰτιολογήσασθαι μέν σοι τὰς ἐν τοῖς λίθοις δυνά- 
diturum me vix ausim mihi polliceri : nec hac in pst οὐκ ἂν τολµήσαιμι, οὐδὲ µιµήσοµαι, κατὰ 
parte imitabor insolentiam et temeritatem Dog- τοῦτο τὸ µέρος τῶν Δογματικῶν (4) τὴν προπέτειαν 
maticorum, licet possim multa et facunde et co- δυνάµενος ἀφ' ἑχάστου πολλὰ εὑρεσιλογεῖν. Ἑκά- 
piose de quolibet dicere. Lapidum autem qui στης ἓὶ τῶν διεγνωσµένων ἡμῖν λίθων, καὶ ἃς µάλι- 
nobis cogniti Bunt, et quas maxime in illis ama- στα ἀγαπῶμεν ol ἄνθρωποι τὰς ἑνούσας δυνάµεις 
mus virtutes aperiam tibi, ut in tempore ipsis ἀνακαλύψω σοι, ἵνα iv καιροῖς αὐτοῖς χρῷο, καὶ 
utaris, et aliquid utilitatis ex eis accipias, utque Ἅτινα ὠφέλειαν χαρπίζοιο παρ) αὐτῶν, καὶ ἵνα τὰς 
lapides nobis incognitos deseras, onocardium sci- ἀγνώστους ἡμῖν Αίθους ἑάσω τὸν ὀνοκάρδιον, xal 
licet, olcadem, spongitem, leimoniatem, linourium, τὴν ὀλκάδα, καὶ τὸν σπογγίτην (2), τόν τε λειμωνιά- 
triglitem, triophthalmum, socondium, scringitem, την (3), καὶ τὸν λιγγούριον (4), τόν τε τριγλίτην, 
schistum, et quotquot hujusmodi sunt, quorum καὶ τὸν τριόφθαλµον (b), καὶ τὸν σοχόνδιον (6) xai 
nomina sola tenemus, in eos vero nunquam inci- σκριγγίτην (7), καὶ τὸν σχιστὸν (8), καὶ ὅσοι τοιοῦ- 
dimus. Incipiam igitur ab his qui nobis magis noti τοι, àv τὰ ὀνόματα µόνον ἴσμεν, οὐ μέντοι γε αὖ- 
sunt. τοῖς ἐντυγχάνομεν * ἀπὸ τῶν Ἱνωριμοτέρων ἡμῖν 

ἀπάρξομαι. 

Adamas statim occurrit, qui vitreum οἱ splendi- B Αὐτίχα ὁ ἁἀδάμας (9) * χροιὰν μὲν οὗτος ἔχει δελί- 
dum habet colorem, solidusque et fraotu difficilis. ζουσαν xal στιλπνἡν, κραταιός τὲ ἐστιν xal δύσθραυ- 
Febres semiterlianas suspensus aut alligatus re- στος" Ἁμιτριταίους (40) πυρετοὺς σθέννυσιν ἕξαρ- 
stinguit. τώµενος. 

JEmatites in vocatur, quod aqua irriguus san- Ὁ αἱματίτης (11) * ὀνομάζεται δὲ οὗτος (12), ὅτι 

NOTAE. 


(4) Δογματικῶν. Dogmaticos hio traducit, qui cap. 9 : Alterum earum genus descendit αἆ hyacin- 
eorum que queruntur veras causas se invenisse  (Aos.Hunc colorem Indi sacon vocant,talem gemmam 
profltebantur. Sextus philosophus lib. 1. Pyrrh. —sacodton. 


ypotypos., cap. 1, accerrimus eorum hostis con- (7) Σκριγγίτην.Οοετίρο xai τὺν Συριγγίτην. Plinius 
sulendus. Dogmatici fuere Aristoteles, Epicurus, lib. cit. cap. 10 : Syrinhites stipulz intei ποᾶϊο οἳ- 
Stoici et alii quidam. Maussacus. milis, perpetua fistula cavatur. --- 
(2) Σπογγίτην. Dioscorides lib. v, cap. 163. Pli- (8) Σκιστόν. Dioscorides lib. v, 145; Plinius lib. 
nius lib. xxxvit, cap. x : Spongites spongie nomen xxxvi, cap. 20. 
repraesentat. (9) ᾽Αδαμας. Plinius H. N. lib. xxxv 1, cep Á; 
(3) Λειμωνιάτην. Plinius loo. cit. : Límoniates (| Solinus Polyhist. cap. 65; Theophylactus Simoc. 
eadem videlur quz smaragdus. Quzst. Physic. quest. 4; Marbodeus De gemmus 


(4) Λίγκουρον. Legendum potius λιγγούριον vel cap. 1. . . 
Male est apud Hesychium. vytoopyàv, loy Ἡμιτριταίους. Alias vires ipsi ascribunt Pli- 


λυγχούριον. 

τὸ ἤλεκτρον. [ndubie reponi debet λυγκούριον. nius loc. cit. et ex eo Marbodeua. . 
Lyncurium adeo notum est, ut mirari subeat, quo- (11) Αἱματίτης. Dioscorides lib. v, cap. 1&4. Pli- 
modo Psellus ipsum inter ignotos lapides recen- nius lib. xxxvi, cap. 20, et lib. xxxvii, cap. 10; 
sere voluerit, Maussacus. — Plinius lib. xxxvi, Galenus lib. vri. Simpl. Medic., p. m. 121 ; Solinus 
cap. 2 et 3; Solinus Polyh. cap. 8, Marbodeus cap. 42. Marbodeus cap. 36, χρυσετήσιως λίθος di- 
cap. 51. citur chemicis. Glosse cbemica: p.144 ; ypuseciotoc 

(5) Τριόφθαλμον. Plinius lib. cit. cap. 11. Trío- λίθος, αἱματίτης. 

phthalmos cum onyche nascitur, tres hominum  ocu- (12) Οὗτος. Forle melius οὕτως, ged parum re- 
los simul exprimens. fert utro modo legas. MAUSSACUS. — Legend. οὗ: 


(6) Zoxóvótov. Videtur legendum xa! τὸν Zaxó- «wx. 
διον. Est species jaspidis de qua Plinius lib. xxxvi, 








889 LIBELLUS DE LAPIDUM VIRTUTIBUS. 890 


Gpey óptvoc ὕδατι αἱματώδη χροιὰν ἀφίησι' ὀφθαλμίας A guineum colorem induat : sanat hic morbos ocu- 
lava μεθ) ὕδατος ἐγχριόμενος. lorum, aqua illitus. 

᾽Αμέθυσος (13) ὑακινθώδης (14) μέν ἐστι τὴν Amethystus hyacinthini coloris est, sedat dolo- 

χροιὰν, ἰᾶται δὲ xa! κεφαλαλγίας, xai τοὺς πίνον- — res capitis, et vinipotores aut bibaculos abstemios 
τας οἶνον (15) φυλάττει νήφοντας, ὅθεν αὐτῷ καὶ τοῦ- — reddit οἱ sobrios, unde illi nomen. 
νοµα. 
'O ἄνθραξ (16) iv Ἰνδοῖς μὲν ἔχει τὴν γένεσιν Carbunculus in India generatur : est autem 
ἔστι δὲ ἄνθραξιν ἐμφερὴς, καὶ ὁ μέντοι devi τηλε- — carbonibus similis, splendet unus procul, alter 
φεγγἠς (17), ὁ δὲ βραχύτητι (18) µελάντερος. EÓ- — vero ob exiguitatem nigrior es!. Porro invenitur 
ῥίσκετα. δὲ dv ὄρεσιν ἀντιλάμπων ταῖς ἀκτῖσι ἡλια- — in montibus adversus solis radios respondens et 
καῖς, καὶ ποικιλλόμενος (49) piv: τοῦτον (20) ol  variegatus. Hunc quidem gemmarii optimo no- 
λιθογνώμµονες ἴασιν, οὐ µήν ve καὶ τὰς δυνάµεις — runt, sed ejus virtutes nequaquam, si anthraci- 
αὐτοῦ µεµαθήκασιν, εἶ μὴ µόνον τὸν ἀνθρακίτην τὸν — tem excipias, qui apud Thesprotos naseitur, et 
παρὰ θεσπρωτοῖς γενόµενον, ἔλαττον τὸ πυραυγὶς — igneum splendorem habet remissiorem.Huno mor- 
ἔχοντα. Κεφαλαλγίας (24) ἰᾶσθαί φασι παρὰ τῷ κάμ- — bis capitis mederi referunt,si egroto offeratur suf- 
νοντι θυμιώμενον. fitus. 

'O αἰσχάτης (22): ἴστι δὲ ποικίλυς τὴν χροιὰν Ἀπο]λιαίθς diversicolor est et splendidus : unus 
καὶ διηγλαϊσμένος' καὶ ὁ piv παρωχρος (23), ὁ δὲ — autem pallidus est, alter rubicundus aut carneus : 
φοινικόχρους fj σαρχοειδής (24). ᾿Οφθαλμῶν ῥεύ- oculorum flouxionibus el capitis doloribus mede- 
pata καὶ κεφαλαλγίας ἰᾶται, ἐπέχει Db καὶ ῥοῦν — tur, etsistit mulierum menstrua, adversaturque 
γυναικῶν καὶ ti ὑὐγρῷ ὕδρωπι (25) ἀντίθετός ἐστι, — omnino humide hydropisi,tantumque virtutis sic- 
καὶ tocoUtby αὐτῷ τὸ παριὸν (26) τῆς ξηραντικῆς — oiflcm ei inest, ut et aquam ebibere possit, et vas 
δυνάµεως, ὡς xal ὕδωρ ἀναπίνειν δύνασθαι xal xtvóv — vacuum relinquere. 
ἄγγος ποιεῖν. 

'O δὲ βήρυλλος (Z7). Τρεῖς δὲ τούτου τοῦ λίθου Beryllus. Tres hujus sunt lapilli forme : alius 
μορφαὶ, xal ó μὲν αὐτῶν ἐλαιοθαρύς (28) ἐστι τὴν — colorem habet olei obscurum,alius marinum, alius 
NOT/E 

(13) ᾿᾽Αμέθυσος. Plinius lib. xxxvir, cap. 9, Mar- (21) Κεφαλαλγίας. Videtur ante hanc vocem ex- 
bodeus cap. 4: cidisse τοῦτον. 

[ndia mittit eum, gemmarum mazima nutríiz. (22) Αἰσχάτης. Idem qui achates dicitur. Con- 
Hic facilis sculpi, contrarius ebrietati sulantur de eo Plinius lib. xxxvri, cap. 10: Solinus 

(14) Ὑακινθώδης, "Theophrastus ὑαχινθῶδες di- C cap: 11. Marbodeus cap. 2. Orpheus p. 230, qui 
ceret, quia ἐμέθυσον vult esse neutrius generis, — corruptus p. 236, vs. 66. quem locuin hac occasio- 
sed ui puto ἀμέβυσος et ἀμέβυσον dici potest, hoc — ne emaculemus. 
in neutro illud in masculino, quare nihil hio Σπερχόµενοι ποτὶ βωμὸν, ἀολλέες ἐκπρομολόντες 
Inutandum. MaussAcus. — Dicitur quoque ἡ ἁμί- Χηραμόθεν ὀρόωνται ἐφερπύζοντες αὐτμήν 
θυσος, in feminimo genere,sic Heliodorus /Ethiop. c. — Vertit interpres : 


lib. v, cap. 13, ubi eleganter hanc gemmam des- Festinantes ad aram, confertim erumpentes 


oribit. Ex suis latibulis, adreptantes aspectant. 
MUS) Οἴνον. Membrana male habebat oivov. — Pro ὁ όωνται legendum ἀρύονται. | 
"AVR, fna . . 23) Πάρωχρος. Illum videtur innuere qui leu- 
Mo Mrd Plinius lib. xxxvr, cap. 7 ; Marbo oa hates, να eum qui cerachates dicitur, de quo 
(17) Τηλεφεγγής. Inquinatissima hec erant in Marbodeus loc. cit. : a 
manu exaraio. Nos conjectura restituimus xa! ὁ Cerea cui facies, quia creber, vilis habetur. 


μέντοι ἑστὶ τηλεφεγγής' nam quid sit θυληφεγγὴς, — Frustra nititur Marbodeus, etymologiam hujus vo- 
ut scriptum erat in codice, nemo scit. MaussACUB. cis ος Latino sermone petere, cum sic dicatur hic 
— Bene Maussacus hec restituit. Aelianus Híst. lapis quod cornu colore referat. 
Animal. lib. vri, cap. 22, de hac gemma: Tiv (24) Σαρδοειδής. Putamus restituendum σαρχο- 
δ) οὖν )ίθου ἔνδον mot κατέθετο' εἶτα vóxtwp δι- ειδὴς, ut paulo post legitur in ὄνυξ. MAUSSACUS. — 
υπνισθεῖσα , ὁρᾶᾷ aov» τινα καὶ αἴγλην ἀφιεῖσαν, Σαρκοειδής correxit Maussacus, sed prestepti ger- 
καὶ Χατελάμπετο Ó οἴκος ὡς εἰκομισθείσης δᾳδός' vare lectionem codicis ms., cum Plinius loc. cit. 
τοσοῦτον ἄρα ix τοῦ βώλου τὸ σέλας ἀνίει τε xal D ot alii sardachatem memorent. . 
ἐτίχτετο. (25) Ὑγρῷ ὕδρ. Viderint medicorum filii, quid 
(1 ) Βραχύτητι. Legendum Βραχύ τι, sit humi & hydropisis. MAUSSACUS. — Anasarcam 
(19) Ποικιλλόμενος . Forle ποικιλείµω». Mem- opponi siccetympanitidi recte ad oram exemplaris, 
brana habet πο,χιλιάµενος omnino male. MaussA- quo utor, notavit vir doctus. 


cus. — Locus haud dubie corruptus, cujus sanatio (26) Περιόν. Melius παριόν. Maussacus. — Monui 
a codice ms. est exapectanda. in notis ad Demetrium Pepag., p. 10, msp:ov esse 
(20) Τοῦτον. De ejus viribus sic disserit Hab- ^ legendum, meque antea temere nimis fidem adhi- 


darrahamanus tract. 111, de. gemmís cap. 1: lnter  bentem Maussaco suspicatum esse legend. περιτ- 
praecipuas ac prastantissimas carbunculi virtules — «óv. Vidi postea virum summum Tb. Reinesium 
isl; recensentur :. Si quis carbunculo sese obsignat, — lib. 11 Var. lect. cap. 18, pag. 301, quoque emen- 
vel appensum gestat, tutus securusque erit a conta- — dasse περισσὀν. Sed pace tanti viri dixerim, placet 
gio et peste. Cor mirum in modum lstificat, ejusque — adhuc lectio codicis mas. 

abigit  mwrores. Venenis prasentaneum est. reme- (27) Βήρυλλος. Plinius lib. xxxvir, cap. v. Soli- 
dium, quod inter notissimas ejus. viriutes recensen- — nus Polyh. cap. 64; Marbodeus cap, 9. 

dum esl. (28) 'IAato6ap5c. Forte leg. ἑλαιοδαφής. 


$91 


MICHAELIS PSELLI 


denique splendidus est, ei ejusdem nature, et A xpoutv: ὁ δὲ αλάττῃ προσεοικώς, ὁ δὲ λάμπρὸς τὰς 


procul resplendens. Lapis igitur hio intentiones 
curat, convulsiones, oculorum dolores, aurigi- 
nem. 

Galactites occulto scatet lacte, unde et ipsi no- 
men inditum est, mulieribus vero luc attrahit, et 
oblivionem inducit malorum, quorum memoriam 
eliam revocat; contrarius enim est omnino bel- 
luarum vulneribus, si circumnectatur. 

Electrum. Unum quidem Indicum est, alterum 
Libyticum : reperiuntur autem juxta iluvium Eri- 
danum. Quidam vero ipsum aiunt lacrymam esse 
cujusdam arboris. Leve est, idque adolent, ut thus 
el resinam lentisci : urine difficultatem circumne- 
xum sedat, et febrem sanat, et stomachi fluxiones 
cohibet, οἱ inunctum aut illitum oculis visus 
acuitatem prebet. 

Jaspis lapis natura crystallum pene refert,paulo 
vehementius colorem intendens. Optimus purpu- 
reus est, melior ille qui magis est vocalis, parum- 
per albus. Est et aereus quidam qui capitis fluxio- 
nes tollit, et expellit malum illud, quo cum !labo- 


αὐγὰς xal ὁμοφυὴς, xal λάμπῶν πόθῥωθεν, οὗτος οὖν 
6 λίθος ἑντάσεις lavat, xal σπαασμοὺς, xai ὀφθαλμῶν 
ὀδύνας, καὶ ἵκτερον (29). 

'O Ἰαλακτίτης (30) ἀποῤῥήτῳ βρύει γάλακτι, ἕν- 
θεν γὰρ αὐτῷ xai τοὔνομα" χατασπᾷ Ob γάλα ταῖς 
γυναιξί: λήθην δὲ ἑργάζεται τῶν κακῶν xai μνήμην 
τῶν κακῶν (31): ἀντίθετος γάρ (32) ἐστι καὶ θηρίων 
(33) πληγαῖς περίαπτος γεγονώς. 

Τὸ ἤλεκτρον' ἔστι δὲ τὸ μὲν ᾿νδιχὸν, τὸ δὲ Λι- 
θυτικόν (34)* οἰκειοῦνται (35) δὲ παρὰ τὸν 'Hpi- 
δανὸν (30) ποταµόν ' ἔνιοι δὲ xal δάκρυον αὐτό 
φασι δένδρου (37) τινός' κοῦφον γὰρ ἐστι καὶ θυμιᾶται 
ὡς ὁ λιθανωτὸς καὶ ἡ uar ἰᾶται δὲ δυσουρίἰαν 
περιαπτόµενος, xai πυρετὸν ἀπαλλάττει, καὶ στομάχου 
ῥεῦμα ἵστησι, xai τοῖς ὀφθαλμοῖς δὲ ἐγχριώμενος 
ὀξυδορχίαν χαρίζεται. 

Ἡ ἰάσπις φύσει κρυσταλλοειδὴς, ὀλίγου (38) ἐπι- 
τεινοµένη τὴν Χροιὰν, καὶ ἀρίστη μὲν d πορφύ- 
ρουσα (39), δευτέρα (40) ἡ «φθεγματωωτέρα (44) 
παράλευχος" ἔστι δέ τις καὶ ἀέροειδής (42) dva- 
στέλλει δὲ ῥεύματα χεφαλῆς, xai τοὺς ἐφιάλτας (43) 


ΝΟΤΑΝ. 


Ἵκτερον.  Cml. Aurelianus lib. πι. Morb. 
chronic., cap. v : Passio vocabulum sumpsit. secun- 
dum Grecos ab animalis nomine, quod sit coloris 
fellei. Nemde a galbula. Χρυσιασμὸς etiam dicitur. 
Synesius me. libr. De febribus : Ηλειστάχις δὲ συµ- 
δαίΐνει ἓν τούτῳ τῷ πυρετῷ περὶ οὗ λέγομεν, φρε- 
viti, καὶ βῆχος ξηρὸς xai λειποθυµία fj χρυσιασμὸς 
9 ἐστι ἵντερος. 

(20) Γαλακτίτης. Dioscorides lib. v, cap. 450; 
Plinius H. N. lib. xxxvn' cap. 10; Solinus cap. 
42 ; Orpheus p.200 ; Marbodeus cap. 31. Corruptus 
leviter Orpheus pag. 202: 

Aal δὲ σε xal βασιλῃες ἀμύμονεν αἰδέσσονται. 
Legend: Ναὶ δέ σε x. τ. | | 

31) Tov xaxov. Haud dubie legendum τῶν xa- 
λῶν. Orpheus De lapidibus, pag. 200, vs. 7: 


'HÓ' ἄρα µιν λήθαιον ἐφήμισανι οὔνεκεν ἀῑεὶ 
Μεμνῆσθαι κακότητος ὁϊζυρῆς ἀπερύκει 
θνητοὺς ἀθανάτους τε" νόον T ἐριούνιον εἶναι 


θέλγει, ἐποτρύνων ἀγανὰ φρεσὶ βουλεύεσθαι, 

t Tap. Malim δὲ. 

(33) Θηρίων. Τὰ θηρία sunt animalia venenata, 
vide que notat cl. L. Bos. ad Act.Apost.cap.xxviir, 


(34) Λιθυτικόν. Αά oram sui exemplaris, quod 
nunc in bibliotheca Lugd. Batav. servatur, corre- 
rexit Vossius Λιγυστικόν, 

(35) Οἰκειοῦνται. Forte leg. εὑρίσχονται. 

(36) Ἡριδανόν. Non video quomodo electrum 
Indicum et Libyticum juxta fluvium Eridanum re- 
periri possint. MAUSSACUS.  . 

(37) Δένδρου. Consule Philostratum. Icon. lib. r1, 
in Phaetonte (lib. r, eap: 11, p. 780.) Ip. 

(38) Ὀλίγου. Malim ὀλίγον. ᾿Ολίγο» forte legen- 
dum apud Themistium Orat. 4, p. ed. H. Steph. 
Ἔγαχε δ᾽ οὖν ἀὐτοῖς τὰ ἀγώγιμα ὅσα τὲ µοι πρῦτα 
ὑπτρχε, xal ὅσα παρ᾽ ὑμῖν ἐνθένδε ἐπορισάμην iv 
εἴχοσιν ὄλίγοις ἐνιαυτοῖς. Pro ὀλίγοις Petavius cor- 
rigit ὅλοις: malim ὀλίγου, per vigtnti ferme annos. 

140) Πορφύρουσα. Malim πορουρίζουσα. 

40) Δευτέρα. Leg: δευτέρα δὲ f. 

(41) Φθεγματικωτέρα. Vertit Maussacus, qui ma- 
gis est vocalis. Sed corrupta heo vox legend. Φλεγ- 

τικωτἑρα. Dioscorides lib. v, cap. 468 : λίθος 
ασπις ὃ μὲν τίς ἐστι σµαραγδίζων, ὁ δὲ κρνσταλ- 


λώδής, ἑοικὼς φλέγματι. Sio solent librarii voces 
similes confundere. Hippocrates lib. De insomniis. 
sect. 4, p. 375, ed. Foesii : Αὐτὴ δ’ ἑωυτῆς 1) διάνοια 
οὐ γίνεται’ leg. αὐτὴ δι ἑαύτῆς dj διακονία οὐ γί- 
νεται. Oribasius Anatom. p. 120: xai ἔστιν αἲ- 
σθητὸν τὸ στόµα τοῦ πόρου τούτου, χἂν μὴ πάνυ τι 
μέγα τὸ ζῶον 3. Que verba haud dubie prave 86 
babent. Lego χσὶ ἔστιν αἰσθητικὸν τὸ στ. t. T. T. 
κ. p. T. T. μέγα τὸ ζῦον fj. Cassius in Quat. me- 
dic., quest. 22: ὥς τε καὶ τούτου καχωβέντος, καὶ 
τῆς φωνήσεως ὑποχειμένης, εἰκότως οὐκ ἀντιλαμ- 
ἄνονται τῶν φωνῶν . Verba xai τῆς φωνήσεως 
ὑποκειμένης omisit in versione Conr. Gesnerus, 
haud dubie quod illa corrupta judicaret; corrige 
itaque xal τῆς σφηνώσεως ὑποκειμένης. Orpheus 
Argonaut. v8. 424 : 


Καὶ Κρόνον αἰνολέτην, ὥς τ’ ἐς Ala τερπικέραυνον 
Ἴλυθεν ἀθανάτων µαχάρων βασιλήϊος ἀρχή. 


Suspisor legendum καὶ Kpóvov εὐνολέτην κ.τ. λ. 
Tryphiodorus De excid. Ilii, va. 412: 


µάτην δὲ χρῇᾷς ἅπερ ἴσχεις. 
Varie tentarunt hunc locum viri docti, sed erud. 
Merrick ex codice ms. cl. Reimari aliam affert le- 


ctionem : 
µάτην $' ὑλάουσ) ἀπιρύχεις. 


Pro ἀπερύχεις corrigit ἀγορεύεις, malim legere 
ἀπερύγεις. Hesychius ἐρύγειν, φωνεῖν. Aristides 
Orat. in Minervam, p. 40, ἀναπνεῖ τε εἲς αὐτόν. 
Corrigit vir doctus ἀναπαύει, quam emendationem 
rejicit tueturque vulgatam lectionem cel. Jac. Elsne- 
rus in schediasmate critico pag. 40.Buspicor legen- 
dum ἀναπνεῖ τε ἴσα αὐτῷ, levi, ni fallor, mutetione. 
(42) ᾿Αεροειδής. Orpheus De lapid., P: 206 : 
Καὶ γλαφυρὸν χομίσας ἀερόχροον αἴχεν Ἰασπιν. 
Sic legendum, non ut vulgo editum ἑαρόχρου.. 
(43) ᾿Ἐφιάλτας. Actuarius lib. r. De digmot. 
morb, cap. 35: 'O δ) ἐφιάλτης οὕτω καλούμε- 
voc, πάθος ὧν κατὰ τοὺς ὕπνους cupÓaivov, οὐ 
πάνυ μὴν καθ) αὐτὸ χαχὸν, μεγάλα δὲ τινα προση- 
μαΐνει γακά. Ἐπιληψιῶν γρ καὶ μελαγχολιῶν 
εἴδη ἔτι τε ἀποπληξίαι, xai ὅ τι σύνεγχυς αὐτοῦ, 
θαμίζοντος τοῦ ἐφιάλτου προσημαίνεται. Λέγεται 
δὲ ἀπὸ τοῦ δοκεῖν ἐφάλλεσθαί τινα τοῖς πάσχουσιν' 
ὥς τινος yàp αὐτοῖς ἐπικειμένου καὶ olov πνί- 


893 


LIBELLUS DE LAPIUUM VIRTUTIBUS. 


894 


ἀπωθεῖται, καὶ λοιμικοῖς ἀντιτάττεται πάθεσι xal A rat quis, se grandi mole opprimi noctu et ab alio 


ἐπιληπτικοῖς (44). ἜἜστι δὲ τις ἴασπις σµαρα- 
Υδίζουσα (45): 4 δὲ ἐμφερὴς χιόνι, καὶ ἄλλη έμφε- 
ρὴς ἄρνου ἐγχεφάλῳ, ἧς οὕπω οὖδεὶς ἐγνώχει τὴν 


δύναμιν. 


Ὁ ἴδαῖος (46) δάκτυλος iv "1δῃ τῆς Κρήτης γίνε- 
ται, καὶ ἔστι τὸ σχῆμα δακτύλῳ ἀνδρὸς ἐμφερὶς τῷ 
ἀντίχειρι τὴν χροιὰν σιδηρόχρους' οὗτος ὃ λίθος δι- 
καιότατος πάντων τῶν λίθων ἐστί: τὰς μὲν γὰρ ἐκ τῶν 
δικαίων µίέξεων γενοµένας σπορὰς τελειοῖ, φθείρει δὲ 
τὰς ἀθεμίστους καὶ παρανόµους. 

'O κρύσταλλος (47) ἔοικε μὲν ὕδατι καθαρῷ, ἐγκαεὶς 
(A8) δὲ ὑπὸ ἡλίου χροιάν ἀμεθύσου µευαλαμθάνει, ἐπὶ 
δὲ τὸ βαθύτερον τραπεὶς ἰάσπιδι γίνεται ὅμοιος' οὖτος 


τρόµους (49) ἀπερύχει xai ἐκλύσεις νεύρων ἀνατριθό»ρ 


μενος. 
Ὁ λυχνίτης (50): ἔστι δὲ νυχτάλωπος (51), ἀρτηθεὶς 
ἀπὸ τοῦ τραχήλου, ῥεύματά τε ἐπέχει ὀφθαλμῶν iv 
λινῷ ῥάχει περιτιθεὶς τῷ µετώπῳψ. 
'O µαγνίτης (52) λίθος ἐστὶ μέγας καὶ βαρὺς xal 


invadi putat : οἱ pestiferis morbis ao epilepticis 
omnino adversatur. Est et jaspis quidam in sma- 
ragdi modum resplendens, alius vero nivi similis, 
alius denique hirci cerebrum referens, cujus nemo 
hactenus vires novit. 

Ideus dactylus in Ida Crete gignitur, estque 
ejusdem forme cum pollice hominisg,ferreo colore. 
Hic autem lapis justissimus omnium lapidum est, 
fetus enim ex justis nuptiis prooreatos perticit, 
corrumpit vero eos qui contra et leges et jus ge- 
nerantur. 

Crystallus similis est aqua pure, accensus vero 
à 8216 amethysti colorem induit, et in obscuriorem 
rr.utatus, jaspidi fit similis. Is timores prohibet et 
dissolutiones nervorum oollisus. 


Lychnites luscitiosus est,et collo suspensus ocu- 
lorum fluxiones sistit, si &pponatur fronti linea 
locinia involutus. 

Magnes lapis est magnus, et gravis et enormis : 


NOTE. 


Ὕοντος αἰσθάνονται ol τῷ τοιούτῳ κάτοχοι πάθει, 
μηδ᾽ ὁτιοῦν μέλος αὐτῶν κχινῆσαι δυνάµενοι * φεύ- 
ειν δὲ φασιν αὐτοὺς τῶν δαχτύλων σωρευθέντων. 
ncubonem Latini vocant. Celius Aurelianus lib. 1 
Morb. chronic., cap. m, Ρ. 280 : Quidam veteres 
ἐφιάλτην vocaverunt, alli. ἐπιθολὴν, quod. utilis pa- 
tientibus perhibeatur. Loco huic male sano varie 
medicinam facere conati sunt viri docU, at om- 
nium optime eum emendat celeb. Trillerus in epi- 
stola ad re data, quam elegantem 8ο eruditam 
emendationem cum lectore communicubo. En ipsius 
verba : Nihil plane in Celio emendandum, prater 
vocem ἐπιθολήν, qui polius. scribenda ἐπωφελῆ, aut 
Lat. epophelen, h. e. utilem. Dabo Calii defensorem 
et commentaiorem Hesychium : Ἐπωφελὴς 6 καλού- 
μενος ἐφιάλτης. Sed et dabo nunc recondiLz hujus 
εί insolitz opinionis originem ez Arlemidoro lib. 11, 
Oneiroerit. cap. 42, p. 132 : Εὰν 6 ἐφιάλτης τι καὶ 
διδῷ xal συνουσιάζῃ, µεγάλας ὠφελείας προαγορεύει " 
μάλιστα Bb ὅταν μὴ βαρῇ. Hec vir doctus, qua 
emendatione nibil verius et elegantius fingi atque 
excogitari potest. 

(44) Ἐπιληπτικοῖς, Editio Maussaci ἔπιλειπτι- 
χοῖς, quod a librariis profectum videtur, sed male 
omnino se habet, ut satis docet vocis originatio. 
Nonus cap. 36, p. 45 : ὠνόμασται δὲ τὸ πάβος ἐπι- 
ληψία δια τὸ ἐπιλαμθάνεσθαι καὶ κρατεῖσθαι αὐτῶν 
τὰς αἴσθήσεις. Quae verba hausit ex Alexandri 
Trall. lib. r, cap. 15, p. 62, apud quem male hodie 
ἐπιλανθάνεσθαι legitur, quod recte ad oram sui 


C 


(48) Ἐγκαείς. Chrystallos varii reperiri coloris 
notum est, sed an a solis radiis colores mutentur, 
nescio. Vereor valde ne lacuna his subsit : tradunt 
enim auctores hano gemmam a sole irradiutam, 
ignem concipere, et hanc ejus virtutem apud Psel- 
]um excidisse puto. Orpheus loc. cit. vs. 7 : 

El γὰρ ἅτερ xpatspoio θέλεις πυβὸς ἐς φλόγας 

ἱδρσαι, 

Κέχλομαι αὐαλέων µιν ὑπὲρ δαΐδων καταθεῖναι * 

Αὐτὰρ δΥ᾽ ἠελίοιο καταντία) αὐγάζοντος 

Αὐτίχ) ὑπὲρ δαΐδων ὀλίγην ἀκτῖνα τανύσσει. 

'Ηδ᾽ δι καρφαλέης τε θἰγῃ xai πίονος ὕλης, 

Καπνὸν, ἔπειτα δὲ πῦρ ὀλίγον, μετὰ δὲ φλόγα 
AUN 

ἜὌρσει * τὴν ὃ) ἄρα φασὶ παλαιγονίης ἱερὸν Top. 

In quinto versu pro “δ) ὅτε legendum Ἡ δ᾽ ὅτε. 

Marbodeus loc. cit. : 


Sed cerlum cunctis, neque slat violabile tanquam 
Quod lapis hic soli subjectus concipit ignem, 
Admotosque sibi solet hic accendere fungos. 
Forte itaque apud Psellum legendum : ἸΏγχαεὶς δὲ 
ὑπὸ ἡλίου ἀνάπτεται * ἑνίοτε μὲν χροιὰν, x. c. À. | 

(49) Tpópovc. Vertit Maussacus fimores, nisi 
forte typographorum error : corrige tremores. 

(50) Λυχνίτην. Ordo alphabeticus postulat, ut 
Slatim post Κρύσταλλος, vel ante reponatur Ká- 
πρειρος. Descivit tamen hic lapis in posteriorem 
locum. Nos secuti sumus cod. manu exaratum. 
Ceterum de lychnitein notis ad hydaspen Plutarchi 


exemplaris in ἐπιλαμθάνεσῃαι, mutaverat Renatus D disputavimus. Massacos. — Plinius lib. xxxvi, 


Moreau. ll. Stephanus in Diction. medic. p. 322, 
edidit ἐπιλαμθᾶνειν. Frequenter η et ει inter se 
permotantur. Rhazes de pestilentia in procm. p. 

3 : Οὗτος τοίνυν ὁ θαυμαστὸς ἀνὴρ εἷς δύο ib 
τεμὼν τὴν νόσον. Pro ἤδη legend. sio». Ceterum 
jaspidem etiam adversus epilepsiam commendant 
Alexander f'rallianus lib. 1, cap. 15, p. 83, et No- 
nus cap. 36, p. 47. 

(i9) Σµαραγδίζουσα. Plinius H. N. lib. xxxvit, 
cap. 9 : Totus vero Oriens pro amuletis traditur 
gestare eam qua ez tis smaragdo similis est. 

(46) Ἰδαῖος. Totidem ferme verbis hec legas 
apud Plinium lib. xxxvir, cap. 10 : Ide dactyli in 
Creta, ferreo colore pollicem humanum ezprimunt. 

(47) Κρύσταλλος. Plinius N. H. lib. xxxvi1, cap. 2, 
Solinus cap. 24, Orpheus De /apid. pag. 198, Mar- 
bodeus cap. 23. 


cap. 7. Que sequuntur verba ἔστι νυχτάλωπος, 
omnino sunt corrupta. Maussacus legit νυκτάλωφ 
et vertit luscitiosus est. Sed bene quod locum mu- 
tilum esse suspicetur. Excidit hic procul dubio de- 
scriptio coloris et habitus externi hujus gemme. 
Plinius loc. cit. unam speciem purpura radiare 
tradit, alteram cocco. Sic itaque hauc lacunam 
supplerem : "Ecc: δὲ πορφυρόχροος * tavat νυκτάλω- 
πας, X. t. À. 

(51) Νυκτάλωπος, Si ita legas, vertendum est, 
spectat αἱ luscitiosum. Sed si legas νυκτάλωψ, ut 
est indubie corrigendum, interpretari debes lusci- 
tiosus est, deest hic forsan aliquid. Massacus. — 
Glosse Jatrice mss. ; Νυχτάλωπας, τοὺς τῇ voxtl 
p) βλέποντας. 

(52) Μανίτης. Dioscorides lib. v, cap. 148. 
Plinius H. Ν, lib. xxxvr. cap. 14, Galenus lib. vr, 





MICHAELIS PSELLI 


896 


unus est qui ferrum attrahit, alter qui rejicit, A ἀνόμαλος, καὶ à μὲν τις ἐπισπᾶται τὸν σίδηρον, ὁ δὲ 


lacte vero dissolutus visus acuitatem prebet, et 
melancholiam sanat. 

Onyx maximus est, adeo ut Indi lectorum pedes 
ex eo tornent. Sublatus in terram omnem recipit 
colorem, aut carbunculi rutilum, aut nigrum aut 
ecarneum. Dissolutus vero phantasmata nocturna 
abigit et dentibus fluxione laborantibus attritus 
prodest. 

Caprirus fronti appositus oculorum fluxiones 
Bistit, ulceribus medetur si cum lacte bibatur, ex- 
Biccat autem et stypticus est sive astrictorius, et 
febribus acutis contrarius. 

Sardonyx. Mediam habet hic lapis lineam albam, 
unicolor autem est, et oculorum sedat fluxiones, et 
in modum zone cinctus infantium in utero casus 
Gohibet,qui vero variegatus est melancholicis pro- 
dest, si appendatur. 


ἀναπτύει: ἀναλυόμενος δὲ γάλακτι ὀξυδορκίαν (53) 
ποιεῖ, καὶ μελαγχολίαν ἰᾶται (54). 

Ὁ ὄνυξ (05) εὐμεγέθης ἐστὶ, ὥστε τοὺς Ἰνδοὺς πόδας 
κλίνης ἐντεῦθεν τορεύειν' διαρθεὶς δὲ πρὸς γῆν (56) 
παντοίαν ἀναφέρει χροιὰν, fj γὰρ ἀνθρακώδη, fj μᾶ- 
λαιναν, Tj σαρχοειδῆ;. ἀναλυθεὶς (57) δὲ ἐπέχει Φαντα- 
σίας νυχτερινὰς, ὁδοῦσί τε ῥευματιζομένοις πατριθό- 
ενος ὠφελεῖ. 

*O κάπρειρος (58) ἵστησι ῥεύματα ὀφθαλμῶν µετ- 
dm περιαφθείς’ ἑλκώσεις (59) ἰᾶται ποθεὶς μετὰ 
γάλακτος (60), ξηραντικὸς δέ (61) ἔστιν καὶ στυπτικὸς 
καὶ πυρετοῖς (02) ὀξέσιν ἀντίθετος. 

Σάρδόνυξ (68). Ἡ λίθος αὐτὴ (64 µέσην ἔχει γραµ- 
μὴν λευκήν, ἔστι δὲ µονόχρωος (65): ὀφθαλμῶν ἵστηαι 
ῥεύματα, καὶ διεζωσµένη (66) τοὺς τῶν ἐμθρύων (67) 
ἐπέχει ὀλίσθους' dj δὲ ποικίλη ὠφελεῖ μελαγχολικοῖς 
(68) ἐξαρτωμένη. 


NOTAE. 


De simp. med. p. m, 123, Orpheus De lapid. p. 
208, Marbodeus cap. 43. Unde dictus hic lapis do- 
cet Lucretius lib. νι, vs. 907 : 

Quem magnela vocant patrio de nomine Graii, 

Magnetum quia sit patriis in finibus ortus. 
Attamen a Magnete inventore eum sic vocatum 
vult Plinius loc. cit. Etiam 'Ἡράκλεια λίθος dicitur. 
Teophylactus Simoc. (ums. iv, 7: Ἡ µα- 

τις, ἣν xal Ἡράκλειαν λίθον φασι, τοῦ σιδήρου 

ιέστηχε, καὶ ὅμως διὰ µέσου τοῦ dioc ὁρῶμεν τὴν 
ἐνέργειαν προθαλλοµένην τὴν Algov. Qua sequuntur 
apud Theophylaotum corrupta sunt, αυὐδ hic simul 
emendabimus : Ἐπεὶ 8' ἂν οὐχ ἐξικνοῦνται, ἔστιν 
ὅτε οἱ ταύτης πρὸς τὸν ἆῤῥενα κλάδοι, σοφὀν΄ τι πα- 
λαμῶνται ταύτῃ οἱ φυτουργοὶ πρὸς τὸν ἔρωτα. Verba 
ἔστιν ὅτε male ibi esse collocata vidit jam Kimedon- 
cius qui proinde corrigit ἐξικνοῦντες ἔστιν ol. Sed 
nihil mutandum, verba leviter transposita, restitue 
ἐξικνοὔνται οἱ ταύτης — κλάδοι, ἔστιν ὅτε σοφὀν, 
κ. τ. À. 

(53) Ὀξυδορχίαν. Quis non videt legendum ὀξυ- 
δορχίαν ? MUSSACUS. 

(54) Ἰάται. Arthriticis preterea hunc lapidem 
prodesse testatur Alexander T'rallianus lib. χι, 
p. 056 : xai ἡ μαγνῆτις δὲ λίθος φορουµένη τῶν dp- 
θριτικῶν θεραπεύει τὰς ἀδύνας, 

(65) Ὃνυς. Plinius lib. xxzxvir, cup. 6, Marbo- 
deus cap. 9. Pro ἐντευθεν in Maussaci editione ty- 
pographorum incuria legitur εὐτεῦθεν. 

(96) Πρὸς γῆν. Suspicor legendum πρὸς αὐγήν. Bic 
truncantlibrarii modoinitiamodo fines vocum. Redit 
mihiin mentem locusAristeneti,ubi pariter vocabuli 
finis neglectusillum obscurum reddit, lib. 1.Epist.15, 
pag. 102 : Ἔρωτος δὲ φανέντος, Υέγονε, ῥίψασπις εὖ- 
θὺς, 6 τέως θρασὺς, xal τὴν δεξιὰν ἀκοντὶ, προσανατε(- 
vac, ὠμολόχει τὴν ἦττα,. Corrigunt viri docti Σκοντὶ 
aut ἀκονιτὶ, sed vereor ne locus in graviori mendo 
 cubet ; forte legendum xai τῇ δεξιᾷ dxóvttov προανα- 
τείνας. Interdum nimis liberaliter litteram addi- 
dere librarii. Plutarchus De fluminibus pag. 59 ed. 
Maussaci, de lapide clitoride : Ἔστι δὲ λίαν pei 
ypouc, ὃν χόσµου χάριν ol ἐγχώριοι φοροῦσιν ἐν τοῖς 
Σωτηρίοις. Sic edidit Maussacus, oorrigo, iv τοῖς 
ὠταρίοις, Favet codex ms. in quo legebatur Σωτά- 


οις. 

P (57) ᾽Αναλυθείς. Suspectum mihi hoo verbum. 
Quomodo enim lemures dissolutus valet abigere? 
Neque additur in quonam liquido solvendus sit. 
Vereor ne quid desit, aut ne hoc verbum sit corru- 
ptum. Forte leg. ἀναρτηθείς, suspensus. Ceterum 
contrarium hanc gemmam facere tradit Marbo- 
deus loc. cit. : 


C 


D 


A collo suspensus onyz, digitove ligatus, 
In somno lemures et trístia cuncta figurat, 
Muliplicat lites, et commovet undique rixas. 
Dicitur et pueris nimias augere salivas. 
Pio leguntur hi versus in editione Jani Cornarii. 
Pictorius in secundo vs. pro figurat edidit repellit. 
Quartus autem sic apud eum legitur; 


Dicitur in pueris mullas augere salivas. 


(58) Κάπρειρος. Vel ordo docet legendum esse 
Σάπφειρος, quod etiam virtutes ejus satis common- 
strant. De sapphiro videndi Dioscorides lib. v, cap. 
157, Plinius lib. xxxvir, cap. 9; Galenus lib. vir. 
De simplic. medic., p. m. 123; Marbodeus. cap. 
53. Conf. Jo. Langii Epist. medic. lib. m, ep. 49, 
p. 719. 

(59) Ἑλκώσεις. Dioscorides loc. cit. Πίνεται δὲ 
καὶ πρὸς τὰς ἑντὸς ἑλκώσεις. Marbodeus loc. cit. 


Contritus lateri superillitus ulcera. sanat. 
Tollit et ez oculis sordes, εἰ fronte dolores. 


Ita edidit Pictorius. Cornarii editio ad mentem 
Pselli habet : 


Contritus lacte et superillitus ulcera sanat. 


(60) Γάκακτος. Cum lacte, vino, aceto vel etiam 
aqua hos lapides exhibebant. Emendemus hae occa- 
sione Orpheum De lapid., p. 234, vs. 43 : 

ativ ἑταίρους, 
Γινέμεναι νύμφαις ἐνὶ νηϊάδεσαι κέλευε. 


Vertit interpres : 
Semper amicos 
Tuos inter nymphas Naiades versari jube. 


At legendum πινέµεναι, non. γινέµεναι. 

(01) Δε. Mallem χὰρ, et istud δὲ post ἑλκώσεις 
constituere. 

(62) Πυρετοῖς. Marbodeus loc. cit. : 
Sctlicel ardorem refrigerat interiorem. 

(63) Zapbóve. inius lib. xxxvr, cap. 1 et 12 ; 
Solinus cap. 45, Marbodeus cap. 56. 

64) Abcr. Leg. Αὕτη. . 

[65 Μονόχρωος. At hoo verum non est, et ipse 
auctor mox variegatam gemmam memorat. Parum 
sanus et hio locus mihi videtur. Forte saliquid er- 
cidit et locus sic suppleri posset: Ἔστι δὲ ἡ μὲν 
ποικίλη, ἡ δὲ µονόχρωος * καὶ ἡ μὲν ὀφθαλμῶν, 
X. tT. ^. 
(66) Διεζωσμένη. Vertit. Maussacus, ei in modum 
50n& cinctus. Male. Verto, et tn cin ulo gestatus. 

(67) Τὰς τῶν &&6. Restitue τοὺς ὁλισθοὺς, id est 
lubricitates. MAUSSACUS. κ 

(68) Μελαγχολικούς, Repone μελαγχολικοῖς. Ip. 








807 


'O σεληνήτης (069): 
ὀφθαλμὸν (71) olóv τινα (72) συναυξόμενον τοῦτον 
xal συμμειούμενον ταῖς τῆς σελήνης αὐξήσεσι (73) καὶ 
συμμειώσεσι (74) δείχνυται (79). 

Ἡ σµάραγδος (76) πρασοειδής ἐστι καὶ ἠρέμα 
χρυσίζουσα καὶ τοι καὶ (77) τοῦ γλαυκοῦ παρεµφαί- 
νουσα χρώματος. Ρεννᾷ δὲ ταύτην xal Αἰθιοπία xal 
Αἴγυπτος, x-i ΠΗερσὶς καὶ Ἵτινα ὄρη τῆς ᾽Αττικῆς * 
aU» καταπλαττομένη μεθ) ὕδατος ἐλεφαντικοῖς (78) 
βοηθεῖ' πινοµένη (79) δὲ μεθ) ὕδατος]αῖματος ἐπέχει 
δοάς. 

Í Ὑάκινθος (80). Τοῦτον τίχτει μὲν Ἰνδία *. ἔστι 
δὲ θαλαττόχρωος * ἰᾶται δὲ πνευµατώσεις (81) xal 
ῥήγματα, µελαγχολίαν δὲ (82) παύει σὺν ὄξει ποθείς. 


LIBELLUS DE LAPIDUM VIRTUTIBUS. 


καλεῖται δὲ οὗτος (70), ὅτι Α Selenetes ideo vocatur hic lapis,quia cum quem- 


898 


dam quasi oculum habeat, eum cum luna decre- 
scere et augescere ostendit. 


Smaragdus prasineus est οἱ paulatim accedens 
ad auri colorem, licet semper glauci aliquid pro- 
ferat. Progenerant autem hunc /Ethiopia et /Egy- 
ptus et Persis et quidam Attice montes. Cum 
aqua impositus ut cataplasma leprosos adjuvat, et 
8i dum aqua etiam bibatur, retinet fluxum san- 
guinis. 

Hyacinthus. Hunc India gignit, est autem ma- 
rini coloris, et. tusses rupturasque ac melancho- 
liam ceasare facit, si cum aceto bibatur. 


NOTE. 


(69) Σεληνήτης. Leg. Σεληνίτης. 
lib. v, cap. 159; Plinius lib. xxxvii H. N., cap. 10; 
Marbodeus Gallus cap. 31. 

(70) Οὔτος. Leg. οὕτως. Verba δὲ οὕτως et se- 
quens τοῦτον omisit cl. Salmasius De homon. Hyl. 
Jatr., cap. 4119, p. 220, ubi de hoo lapide agit et 
hunc Pselli locum citat. 

(71) Ὀφθαλμῶν. Melius ὀφθαλμὸν, ut restituimus. 
Post σμάραγδος ordo alphabeticus requirit ut sta- 
tim sequatur τοπάζιον. Sed ms.codex hunc |]8- 
pidem in ultimum locum rejecit, nos ordinem non 
mutavimus. MAUSSACUS. 

(72) Τινά. Quivis facile videt post τινά excidisse 
Ey cv. Recordor hic loci alicujus Xenophontis Ephe- 
sii, ubi similiter verbum omissum est lib.i, p.23: 
Ἡ δὲ 'Av0la — εἶπεν. Ταχέως δὲ τῶν ὄρχων ἀναγχα- 
ζόμεθα. Videtur deesse ἐπιλαθέσθαι, qua locutione 
iterum utitur lib. v, p. 86 : "H µή τις ἠνάγχασέ σε 
ἐπιλαθέσθαι τῶν ὅρχων τε κχἁμοῦ. 

(73) λὐξήσεσι. Testantur 
laudati. Marbodeus l. c. : 

Nec Selenitem fas est omnino laceri, 

Quae velut herba virens et jaspidis 2mula gemma, 

Lunares motus et mensirua tempora servat, 

Crescit enim luna crescente, minorque minuta 

Efficitur, tanquam calestibus anxia damnis ; 

Idcirco sanctus lapis a plerisque vocatur. 

(74) Σηµειώσεσι. Legendum est συμμειώσεσι, 
MAUSSACUS. 

75) Δείκνυται. Mutilum procul dubio hoc caput. 
Nihil enim de viribus hujus lapidis refert, cujus 
tamen plures ab auctoribus celebrantur. Marbo- 
deus l. c. : 

Dicitur esse potens ad amorem conciliandum, 

Languentes etiam phtísicos juvare putaiur. 

Toto gestatus crescentis tempore luna, 

Nec minus et toto per decrementa fluentis 

Effectus miros et commoda plurima przstat. 

Hanc autem gemmam memorant in. Perside nasci. 
Nonnus Dionysiac. lib. xxxii, p. m. 527 : 

Ele δὲ πέτρον ἀκεῖνον, ὃς ἀνέρας εἲς πόθον ἕλκει, 
Οὔνομα φαιδρὸν ἔχοντα ποθοθλήτοιο σελήνης. 

(76) Σµμάᾶραγδος. Vid. Plinius H. N. lib. xxxvii, 
cap. v, et Marbodeus cap. Liv. 610885 mss. Marciani 
Capelle, quas mihi utendas dedit vir nobilissimus 
Arthurus Freeman: Smaragdus gemma est viridissi- 
ma super omnes herbas et frondes, inde nomen assu- 
snens quod amara esl. Ümne enim viride amarum. 
Datur cancro hxc gemma. 

(77) Kal τοι xal. Leg. xal τι καί. Familiare libra- 
riis ut οι et ι permutent. Hino apud Demetrium 
l'epag. c. xxix, ποιεῖν pro πιεῖν legabatur. Idem 
error occurrit apud Synesium ms. De febribus. Lo. 
cum prout in ms. legitur hic adponam : ᾿Εὰν δὲ 
765 ἀπὸ τῆς ἀρχῆς τῆς νόσου ὅτι χρίζ ἡ φύσις εἷς 


hoc auctores modo ( 


Dioscorides p τὸ καὶ νόσαι τὴν ὕλην xal vaut xaweiv. Xp?) ποιεῖν 


τὸ ἀποθλιθὲν τῶν ὀξυφηνικῶν fj τῶν δαµασκήνων xal 
ζέζυφον. Monstra verborum, qualia plurima in isto 
codice, alit hio locus, eum sic refingerem : Ἐὰν 
6b ἰδῆς a. τ. a. τ. v. Ott χρήζει ἡ φ. ε, τὸ κενῶσαι 
τὴν ὕλην, δεῖ ταύτην κινεῖν aut κενοῦν. Χρὴ πιεῖν 
τ.α. t. ὀξυφοινικῶν 1] x. δ. κ. ζιζύφων, 

(78) Ἐλεφαντικοῖς. Illorum qui elephantiasti la- 
borant conditionem, graphice describit Aretseus 
Cappadozx, lib. 11, c. 13, quem vide. Dicitur hic 
morbus Grecis recentioribus χελεφίασις. Vid. du 
Gange Glossarium in Appead. Nonus cap. 232: 
ἘῬλέφας λέγεται, ὅπερ λέγουσι οἱ ἰδιῶται κελεφίασιν. 

(19 Πινομένη. Hanc gemmam preterea collo 
appensam, contra febrem hemitriteam valere auc- 
tor est Q. Seren. Sam. p. 31: 

Coralium vero si collo nectere velles 

Ne dubites illi virides miscere smaragdos : 

Talia languenli conducent vincula collo, 

Lethalesque αὐίφεπί (miranda potentia) morbos. 
Viresejus omnesrecenset Habdarrhamanus tractatu 
11, De Gemmis, cap. 3 : Imprimis prasentem affert 
venenis et serpentum morsibus medelam, nam polus 
ad pondus octo granorum hordei non solum eximit a 
morle eum qui venenum hausil, verum etiam impedit 
ne ejus decidant capilli aut pellis exuatur. Oculorum 
abigil caliginationes, el. visum acuit, δὲ frequentius 
tllum patiens contemplabitur. Qui appensum gestat 
smaragdum, aut se eo szeptus consignat, ab epilepsia 
immunis erit : hínc przceperant medici, ut natis re- 
gum appenderetur. Appensus item, vel potus fluxui 
sanguinis strenue medetur. Smaragdum sí íntueatur 
vipera, illico oculi ejus lacrymantur. Ejus scobs epota 
lepram curat. 

(80) Ὑάκινθος. De hac gemma consulendi Plinius 
H. N. lib. xxxvii, cap. 9, et. Marbodeus Gallus 
cap. 15. Glosse mss. Marciani Capellae : Jacintus 
lapis est ceruleus mirabilis, aliquando nebulosus, 
aliquando purus ui fluctus, et. est lucis purpurez. 
Qu lapis tribuitur scorpioni propter nebulosum co- 
orem. 

(80*) Ἴνδων., Legi debet vel ἸΙνδῶν γῆ, vel Ἰνδία, 
Membrana habet simpliciter Ἰνδῶν. MAUS8SACUS. 

(81) Πνευματώσεις. Vertit Maussacus £usses. Male. 
Vertend. inflationes. 

/82) At. Malim «t. Plures preterea memorantur 
ab auctoribus virtutes hujus gemme. Sic ferunt 
eum gestantem a fulgure defendere, conira cujus 
ictus plura excogitavit veterum solertia. Refert 
Nonus cap. 259, p. 294, imperatores in navibus 
secum habuisse pelles phocarum aut hyene, qua 
illos a fulgure tutarentur : Ταῦτα ἀποτρέπουσι 
κεραυνούς * καὶ βολθοὶ πλησίον xtlutvot, fj φώκης 

ipua, fj ὑαίνης * τούτων δὲ τῶν ζώων τὰς δορὰς 
περιφέρουσι καὶ τὰ τῶν αὐτοκρατόρων πλοῖα, 


899 MICHAELIS PSELL! 900 
Chrysolithus. Oculorum doloribus omnino ad- A Χρυσόλιθος (83) ἀντίθετον σχῆμα ποιεῖ πάθεσιν 


versatur. ὀφθαλμῶν (84). 

Chryselectrum. Hoo circa collum si gestatur, Χρυσήλεχτρος (85): οὗτος φορούμενος περὶ τρά- 
febres pellit. χηλον, σθέννυσι πυρετούς. 

Chrysoprasus. Hic circa primam palme partem Ἀρυσόπρασος (86), οὗτος περὶ τοὺς χαρποὺς (87) 


βρείαίυβ prebet visus acuitatem, et stomachi ac φορούμενος παρέχει ὀξυδορκίαν, στομάχου (88) τε 
cordis doloribus medetur, et inflationes ao tumo- — látat καρδιαλγοῦντας, καὶ λύει ἐμπνευματώσεις (89). 
res dissolvit. 


Chalazias. Albus hio est et solidus et parvo ery- Χαλαζίας (90), λευκός ἔστι οὗτος xal στερεὸς, 
8stallo similis. Circumappensus vero medetur scor- καὶ κρυστάλλῳ µικρῳ ἐοικώς. Περιαρτώμενος δὲ ἴᾶται 
piorum plagis. . σκορπίων πληγάς. 

Topazius lapis est pellucidus, vitro similis, nas- Τοπάτιον (91) λίθος icri διαφανὴς ὑέλῳ mapsp.- 


citur autem in Arabico, ut dicunt, sinu, in insula φερής * φύεται δὲ sl; τὸν ᾿Αραθικὸν λεγόμµενον κόλ- 
quadam marina, et quamdiu dies est videri non tov ἔν τινι πελαγίᾳ νήσῳ, xal ἡμέρας μὲν oby ὁρᾶ- 
potest, sol enim ejus splendorem occultat, at no- tat, χρύπτει γὰρ αὐτοῦ τὸ φέγγος ἥλιος * νυκτὸς δὲ 
ctu procul relucet. Asper invenitur et inequalis, Ὢ διαλάμπει πόῤῥωθεν, xal τραχὺς μὲν εὑρίσχεται xai 
sed instrumentis mechanicis levigatur; hic furi- ^ ἀνόμαλος, τεχνικοῖς δὲ ὀργάνοις λεαίνεταί * οὗτος 
bundos in pristinum statum restituit si teratur et µαινοµένους ἁποκαθίστησι τριθεὶς xal ποθείς * δρᾷ δὲ 
potetur, que omnia etiam exsequitur si alligetur. — tà αὐτὰ xal περίαπτος, 

Harum vero que in lapilis inveniuntur virtutum Τούτων δὲ τῶν παρὰ τοῖς λίθοις δυναµένων αἰτίας 
causas plures ausi sunt reddere, ut ex antiquiori- πολλοὶ ἐθάῤῥησαν ἀποδοῦναι, τῶν μὲν ἀρχαιοτέρων 
bus sapientibus Anaxagoras,Empedocles el Demo- σοφῶν ᾿Αναξαγόρας (02) xai Ἐμπεδοχλῆς xal Δημό- 
critus, ex his autem qui paulo ante nos vixerunt — xptxoc (93) * τῶν δὲ οὐ πολὺ πρὸ ἡμῶν 6 ἐκ τῆς 'Agpo- 
Alexander Aphrodisiensis ad omnia etiam nature ῥδισίας ᾿Αλέξανδρος, ἄνθρωπος περὶ πάντων ἁπλῶς 
occultiora enucleanda, ut plura paucis complectar, εἰπεῖν, καὶ τῶν ἀποῤῥήτων τῆς φύσεως προχειρό- 
promptissimug. Sufficiat itaque tibi cujuslibet la- τατος. Eoi δὶ ἀποχρῶσα ἔστω dj ἑκάστου τῶν λίθων 
pidis virtus et energia, rationes vero et causas δύναμις xal ἐνέργεια * τοὺς δὲ λόγους αὐτῶν xai τὰς 
thesauris qui supra nos sunt, relinquas. αἰτίας παρὰ τοῖς ἄνω θησαυροϊῖς ἔασον. 


ΝνοτΑ. 


(83) Χρυσόλιθος. Plinius lib. xxxvi, cap. 9; (sius lib. 1, p. 30: Τὸ δὲ ὑπὸ τῷ στήθει χοῖλον, 
Marbodeus capi |. Etiam ἱερὸς λίθος dicitur.Glosse στόμα κοιλίας * οἱ δὲ προχάρδιον, ο δὲ καρδίαν ὀνο- 
Chemice p. 130 : 'Ispóc λίθος ἐστὶν χρυσόλιθος, μάζουσι, xal τοὺς πόνους τοὺς ἐνταῦθα, καρδιωγμοὺς 

(84) ΟὈφθαλμῶν. Contra ορἰ]θιβίᾶσι hune com- xai χαρδιαλγίας. Conf. Erotianus v. Καρδιώσσειν, et 
mendat Alexander Trallianus lib. 1, cap. 15, p. 85. — Foesius in (Econ. Hippocr. 

Multas ejus dotes recenset Marbodeus loc cit. : (89) Ἐμπνευματώδεις. Qorrige ἐμπνευματώσεις. 

Esse phylaclerium fixus perhibelur in auro, Et vocem χαλαζίας a capite repone; est enim di- 


Contra nocturnos fortis tutela timores. versus lapis chalazias & chrysopraso. [n ma. codice 
Pcriusus setis si trajictatur aselli, beo omnia confusa erant. MAUSSACUS. 

Dxmonas exterret et eos agitore putatur, (90) Χαλαζίας. Plinius lib..xxxvir, cap. 9; Mar- 
Trajeclum lzvo decet hunc gestare lacerto. bodeus cap. 18. 

AEthiopes tegimus nobis hanc mittere gemmam. (91) Τοπάζιο». Plinius lib. xxxvi, cap. 8; Or- 


Conf. quae ad h. |. notat. Pictorius. pheus De lapid., p. 206 ; Marbodeus cap. 59. Dici- 
(85) Χρυσήλακτρος. Plinius lib. xxxvi, cap. 3; — tur quoque ἁράθιος λίθος hic lapis. Glossm Jatricee 
Marbodeus, cap. 17. — Alii in neutro χρυσήλεκτρον — mss. ἀράθιος λίθος, ὁ τοπάζιος. 


dicunt. MAUSSACUS. (92) ᾽Αναξαγόρας. De Anaxagora, Democrito et 
(86) Xoveónpaco;. Plinius lib. xxxvi, cap. 8 et Empedocle serius Plinius et Solinus, qui Ana- 
11 : Solinus Polyh. cap. 65; Marbodeus cap. 12. xagoram nominatim nature indagatorem vocat 


(87) Περὶ τοῦ καρ. Lege περὶ τοὺς καρποὺς, circa — cap. 43 Polyhist. MAUSSACUS. 
primam palme partem; ita enim Celsus xapmóv p — ;93) Δημόκριτος. Singularem illum librum acri- 
explicat. MAUSSAC3S. sisse Περὶ τῆς λίθου testis est Diogenes Laertius 
88) Στοµάχουι Legend. στόµαχο». Vertit. Maus- lib. ix, segm. 47, ubi vide doct. Menagii observa- 
sgacus e( stomachi ac cordis doloribus medetur. — tiones. 
Fraudi ipsi fuit τὸ καρδιαλγοῦντας. Rursus Ephe- 








MICHAELIS PSELLI 
EPIGRAMMA IN S. GREGORIUM NAZIANZENUM. 
Vide t. XXXV, Opp. S. Gregorii I, col. 309. 








901 


DE GREGORIO THEOLOGO, BASILIO, ETC. 


902 








TOY AYTOY 


ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ TPHTOYIOr TOY ΘΕΟΛΟΓΟΥ 
TOY ΜΕΓΑΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, 
TOY ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, ΚΑΙ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ TOY NYZZBZ. 


EJUSDEM 


CHARACTERES GREGORII THEOLOGI, 
BASILI MAGSI, 
S. JOANNIS CHRYSOSTOMI ET GREGORII NYSSENI. 


a. Πρώτησας, λογιώτατε ἀδελφὲ, τίνες τε xal A — 1. Interrogastis me, o doctissime frater, quinam 


πὀσοὶ τῆς xa' ἡμᾶς Φφλιοσοφίας πρὺς τὴν τέχνην 
τοὺς οἰχείους λόγους ἀπίξεσαν, xai st ἀξιολογώτατοί 
εἶσι τοῖς περὶ Λυσίαν xai δηµοσθένην διαμιλληθῆ- 
ναι ταῖς τὸ πραγματικαϊῖς κατασκευαϊῖς xal ταῖς ἠθι- 
καῖς πιθανότησι καὶ tfj τῶν ὀνομάτων ἐχλογῇ xal 
συνθήχκῃ, ἔτι μὴν τοῖς ἐπιθέτοις Χόσμοις καὶ τοῖς 
θεατριχοῖς σχήµασι. 

B'. Φημὶ γοῦν πρὸς ὃ πυνβάνῃ ἀποκρινόμενος, ὃτι 
πολὺς uiv καὶ ὁ ἡμέτερος χύχλος ὁπόσοι τὴν εὖ- 
γλωττίαν ἐζήλωσαν * τέσσαρας δὶ τοῦ σύμπαντος 
χοροῦ τίθηµι κορυφαίους" τὴν σάλπιγγα τῆς θεολο- 
γίας Γρηγόριον, καὶ τὸν ἑταῖρον καὶ µέγαν Baci- 
λειον, χαὶ τὸν ἐκ τῶν αὐτῶν σπερµάτων αὐτῷ φύντα 
Γρηγόριον, καὶ τὴν χρυσην λύραν τοῦ Πνεύματος. 
Τούτων γὰρ ἕκαστος αὐτάρχης ὅτῳ δὴ βούλει τῶν 
παρ) Ἕλλησι σοφιστευσάντων παραθαλεῖν * οὐχ ὡς 
ἑκάστου πᾶσι πάντας ὑπερθαλόντος, ἀλλὰ τὰ μὲν 
µέρεσί τισιν ἁμιλλωμέάνου πρὸς ἕκαστον τῶν παρ 
ἐκείνοις εὐδοχιμησάντων, τὰ δὲ κατόπ.ν ἑλθόντος 
(δεῖ γαρ τἀληθὲς λέγειν) τοῖς δὲ πλείοσι καὶ παρα- 
ὁραμόντος. Οὐ γὰρ ταυτὸν πείσοµαι τοῖς ὅσοι χρι- 
ταὶ γεγονότες ἑχατέροις τοῖς µέρεσιν, ἔπειτα τῷ ἑαυ- 
τῶν βουλήματι κατακολουθήσαντες, οὐ πρὸς τὸ 
ἑχάστου µέτρον τὰς ψήφους ἐζήνεγκαν, ἀλλ᾽, ὥσπερ 
τῆς δόξης ἀπεχθεῖς, οὕτω δὴ καὶ τοῦ λόγου γεγονό- 
τες τοῖς Ἐλλησιν, ἀντιθέτοις ἑαυτοῖς πρὸς ἐχείνους 
ἐχρήσαντο, καὶ τοῖς οἰχείοις προσθέµενοι ἐξεπίτη- 
δες, ὡς ἀλλοτρίους ἐκείνους ἐτρέψαντο. Οὐ 97) ποιήσω 
τοῦτο ἐγώ * οὐχ οὕτω τετύφωμαι. ᾽Αλλ᾽ ὡς κἀχείνων 
Ἰσχὺν ἐπὶ τοῖς λόγοις ἔχοντων xai πολλὴν μοῖραν 
συνεισενεγκότνων τῇ τέχνῃ f| παρὰ τὴν τέχνην ταῖς 
τοῦ λόγου δυνάµεσιν, οὕτω δλ τὸν ἀγῶνα ποιήσας 
καὶ τᾶ πρὸς ἄλληλα εὖ θέµενος, ἐξοίσω τὴν ψῆφον, 
τοσοῦτον ὑπειπὼν, ὅτι ὅπερ ἐστὶ Δημοσθένης τῇ 
ἑτέρᾳ µερίδι, φημὶ τῇ ᾿Ελληνικῇ, τοῦτο τῇ γαθ᾽ ἡμᾶς 
ὁ θεολόγος Γρηγόριος. Τριῶν δὲ ὄντων εἰδῶν τῆς 
ῥητορικῆς, ὁ μὲν Δημοσθένης τῷ δικανικῷ μέρει εὖ- 
δοχιμώτατος xáv val; συμθουλαῖς τῶν ἄλλων δεινό- 


et quot inter nostros sapientes ad regulam artis 
suas orationes poliverint, et num digni sint qui 
Lysie et Demostheni conferantur tum studioso 
apparatu et moralibus affectibus, tum nominum 
delectu et compositione, tum etiam addito ornatu 
et concinnis formis. 


2. Ad ea qui me interrogas respondeo multum 
esse nostrorum circulum qui eloquentia prestite- 
runt; quatuor autem hojus chori corypheeos statuo: 


' theologie tubamGregorium etamicum ejus magnum 


Basilium, et eum qui ex eodem sanguine ortus est 
Gregorium et auream Spiritus lyram. Eorum quis- 
que sustinet conferri cuicunque voles ex Grecis 


B sapientibus; non quod unusquisque omnes omni- 


bus superat, sed quod quibusdam partibus singu- 
los eorum qui famam adepti sunt emuletur, non- 
nunquam post veniens (oportet enim verum dicere), 
sed sepius transgrediens.Non enim agam utii qui 
utriusque partis judices effecti, proprie sus vo- 
luntati obsequentes, non pro singulorum merito 
suffragia tulerunt; sed prout docirine erant in- 
fensi, ita et Grecorum orationibus, se illis ad- 
versarios gesserunt, et propriis addicti oratoribus, 
ut extraneos illos rejecerunt. Non hoc ego faciam ; 
non ita cecutio: sed concedens eos vim in oratio- 
nibus habere et multum sive arti, sive ultra artem 
orationis potentie contulisse, ita discrimen insti- 
tuens et alia aliis opponens, suffragia feram, 
addens Gregorium theologum apud nostros esse 
quod Demosthenes in altera parte. Cum autem 
sint tria eloquentim genera, in judiciali quidem 
celeberrimus Demosthenes, et in consuiis omnium 
aliorum peritissimus est, ad panegyricas autem 
orationes delectus, et sibi et aliis inferior est; illi 
autem oppositus Gregorius, eo laudationum genere 
non tantum Demosthenicam eloquentiam vincit, 
ged neque,si que sit tubacclestis,quoad hanosaltem 





903 


MICHAELIS PSELLI 


904 


partem, ei sono comparari valet; in judicialibus Α τατος, πανηγυρίζειν δὲ προῃρημένος, ἑαυτοῦ τε xai 


autem certaminibus et in iie orationibus in quibus 
consilia disponit, valet cum illo decertare. Quo in 
genere Demosthenis eloquentia nunc ingenti in- 
cursus flumine effervet, nunc quasi leniter spirare 
videtur, et minore flatu utitur. Gregorio autem in 
cerlamine procedenti viget oratio, el ictuum ejus 
finis quasi cataclysmus est quo defertur; variat 
autem judicialem orationem hypall-gis εἰ meta- 
phoris, alia periodis concludens, alia spiritu pan- 
dens. Et ad orunem Atticam musam propriam ora- 
tionem polivit; magis autem Aristidem refert, et 
eum omnium maxime imitutus esse videtur, nisi 
tamen quod Aristiis quidem eloquentia tonat, 
fulgura vero non emittit; miscet enim aures om- 
nes suis argumentis non minus quam Pericles 
Greciam, sed eorumdem argumentorum elaboratio- 
nibus auditores satiat, et unusquisque vellet ora- 
toris linguam inhibere; Gregorii aulem facundia 
nunquam fatigat, undique feriens. Nominum enim 
venustas et distributa sermonis compositio et figu- 
rarum ornatus nulli auri non voluptatem prebhent. 
In multis autem orationum partibus Lysiaca elo- 
quentia referta sunt ejus scripta, et presertim ea 
in quibus simpliciter exordiri mavult; non quod 
orationis magnitudinem consulto recidit,sed quod 
ea est cura et natura, ut ita dicam. Plerumque 
nescimus eum et Thucydidis phrasim imitatum 
esse.Citius autem dialogos permutat, et postquam 
orationis ordini breviter vim intulit et aures per- 
turbavit, rursum in se regreditur. Quando autem 
solemnem phresim curat, ex [socratis fonte haurit. 
Inde autem ides fluenta accipiens, non eodem ore 
illa profundit, sed convolvit, et tanquam canali 
premit,ut ipse loquitur, nunquam sinens orationis 
flumen jaxum effundi. Herodoti:vero musas non 
ut ille minutis ornatibus circeumdat,sed eas dit nas 
et augustas efficit. Nec quemadmodum ex multis 
oratoribus concinpnatur, sic ad singulas orationis 
partes distribuit ; sed quemadmodum misti co- 
lores aliam quamdam imaginem efficiunt, et ea 
non eadem est ao illi, sed illis pulchrior, sic et 
Gregoríi orationum color ex sexcentis coloribus 
efformatur, et alius est ac illi θἱ multo puloehrior. 
Extrema enim non semper mediis meliora sunt; 
sed accidit ut ea illis prestent, cum utriusque 
extrema participent.Ego enim non diversorum et 
dissimilium collectionem ejus orationem dico, sed 
uniformem naturam,quemadmodum rosa ex terre 
visceribus exit cum suo naturali colore, multi- 
formem vero, ei quis ut colorum mistionem per 
diversos colores posset separare. Si igitur ut 
simiam videmus ad imitationem paratam non mi- 
norum tantum, sed et majorum, ita et leo terri- 
bile supercilium servans deinde ad mores et 
habitus aliarum ferarum se componeret, idipsum 
esset ille divinus vir. Oratione enim leoni similis 
est, dignitate plenus, terribilis, supercilium attol- 
lens, inaccessus plerisque vel difficilem accessum 


D 


τῶν ἄλλων ἑλάττων ἐστίν - ὁ δὲ ἀντίθετος τούτῳ 
Γρηγόριος, τὴν μὲν πανηγυριχὴν ἰδέαν, οὐ τὴν Az- 
μοσθενικὴν µόνον γλῶτταν ὑπερηχόντισεν, ἁλλ᾽ οὐδ᾽ 
εἰ ἔστι τις σάλπἰγξ οὐρανιος, ἐκείνῳ.δὴ ἀντηχῆσαι 
δύναται κατά Ύε τοῦτο µέρος ' πρὸς δέ γε διχαστι- 
κοὺς ἄγωνας xal iv οἷς τὰς συμθουλὰς διατίθεται, 
ἱκανὸς ἐχείνῳ διαµιλλήσασθαι. ᾽Αλλὰ τῷ μὲν Δη- 
µοσθένει περὶ ταῦτα d γλῶττα νῦν μὲν καχλάζει 
πολλῷ τῷ ῥεύματι τῆς καταδρομῆς χρωμένῳ, αὖθις 
δὲ παραπνεῖν olov ἔοικε, καὶ ἑλάττονι τῷ πνεύματι 
χρῆται ' τῷ Tenyophp δὲ προϊὀντι ἐν τοῖς ἆγωσ.ν 
ἀκμάζει μᾶλλον ὁ λόγος xal τὸ πέρας αὐτῷ τῆς xa- 
ταφορᾶς οἷόν τις χατακλυσµός ἐστι καθ οὗ φἑρεται * 
ποικίλλει τε τὸν ἀγωνιστικὸν λόγον ὑπαλλαγαῖς καὶ 
μεταφοραῖς, τὰ μὲν χλείων ταῖς περιόδοις, τὰ δὲ 
ἀνοίγων τῷ πνεύματι. Καὶ πρὸς πᾶσαν μὲν ᾿Αττικὴν 
μοῦσαν τὸν οἰκεῖον λόγον ἀπέξεσεν, ἀπειχόνισται ὃς 
μᾶλλον πρὸς ᾿Αριστείδην, καὶ φαίνεται τὸν ἄνδρα 
τοῦτον μάλιστα τῶν ἄλλων ἐζηλωκὼς, πλὴν ὅσον 
Αριστείδῃ μὲν ἡ Ὑγλῶττα βροντῶσα μέν ἐστιν, 
ἀστράπτουσα Ó' oU * ξυγχυχᾷ μὶν γὰρ πᾶσαν dxodv 
τοῖς ἐπιχειρήμασιν οὐχ. ἦττον ἤ Περικλῆς τὴν Ἐλ- 
λάδα, καὶ ταῖς τῶν ἐπιχειρημάτων ἐξεργασίαις 
πλήσμιος ἐστὶ τοῖς ἀκροαταῖς xa! βούλοιτ ἂν ἕκα- 
στος τὴν τοῦ ῥήτορος ἐπ'.σχεθῆναι φωνήν ' τῷ δέ γε 
Γρηγορίῳ ἀχόρεστος ἡ γλῶττα πανταχοῦ βέλλουσα : 
jj τε γὰρ εὐγλωττία τῶν ὀνομάτων xal ἡ διῃρηµένη 
τοῦ λόγου συνθήκη xai oi τῶν σχημάτων κόσμοι 
οὐδεμιᾷ τῶν ἀκοῶν ἀφ' ἡδονῆς καθεστήχασιν. Ἐν 
πολλοῖς δὲ τοῦ λόγον µέρεσι τῆς Λυσιακῆς εὐστομίας 


ἐμπέπλησται αὐτῷ τὰ συγγράµµατα, καὶ μάλιστα | 


ἐν οἷς ἀφελῶς προοιµιάζειν προῄρηται, οὐχ ὡς κο- 
λάζων τοῦ Λόγου τὸ μέγεθος ἐξεπίτηδες, ἀἁλλ᾽ ὡς 
οὕτως ἔχων, εἰπεῖα, μελέτης xal φύσεως. Λανθάνει 
δὶ τὰ πολλὰ καὶ τὴν θουχυδίδου φράσιν μιμούμενος * 
θἄττον δὲ τὰς κοινολογίας διαλλάττει, καὶ, βραχὺ 
τι τὐραννήσας τοῦ λόγου τὴν σύνταξιν xal διαθορυ- 
θήσας τὴν ἀκοὴν, tiq ἑαυτὸν αὖθις ἀποχαθίσταται. 
Ἔνθα δὲ τὴν σεμνὴν φράσιν ἐπιτηδεύει, dx τῆς 
Ἰσοχράτους πηγῆς ἀπαρύεται' ἐχεῖρεν δὲ λαμδά- 
νων τῆς ἴδέας τὰ νάµατα, οὐκ ἀπὸ τοῦ ἴσου ταῦτα 
προχεῖται στόματος, ἀλλὰ συστρἰφει xai σορογγυ- 
λίζει σωλῆνι σφἰγγων, dc αὐτὸς φησιν, ἀλλ οὐκ 
ἄφετον dv τοῦ λόγου προχεῖσθαι τὸ ῥεῦμα. Τὰς δὲ 
Ἡροδότου µούσας οὐχ ὡς ἐκεῖνος λεπτολοχεῖ, ἀλλ; 
ἀξιωματικὰς ἐργάζεται xal σεµνάς. Οὐχ ὥσπερ δὲ 
ἐκ πολλῶν ῥητόρων ἥρμοσται, οὕτω δὲ καὶ πρὸς 
ἕκαστον ἐπὶ τῶν τοῦ λόγου μερῶν διῄρηται * ἀλλ᾽ 
ὥσπεο τὰ συγκεραννύµενα χρώματα ἄλλο τι εἶδος 
ποιεῖ, καὶ ἕστι τοῦτο οὐχ olov ἐχεῖνα, ἀλλ) ἔσυιν οὗ 
χάλλιον τὸ UE ἐκείνων αὐτῶν δὴ τούτων, οὕτω δὴ xai 
τὸ Γρηρορίου χρῶμα τοῦ λόγου δ.ήνθισται μὲν ἐκ 
µυρίων γρωµάτων. ἔστι δὲ ἄλλο τι παρὰ ταῦτα xai 
χάλλιον ἐχείνων παρὰ πολύ. Οὗ γὰρ al ἀχρότητες 
del χρείττους τῶν µέσων ' dÀX ἔστιν 00 τοῦτο συν- 
αμφοτέρων κρατεῖ. "Eye" οὖν υὐδὶ cuvalpsua ἆλ- 
λοτρίων xal διαφόρων τὸν ἐκείνου λόγον φῃμὶ, ἀλλὰ 
μονοειδῆ μὲν τὴν φύσιν, ὥσπερ δὴ τὸ ῥόδον ἐκ τῶν 








905 


DE GREGORIO THEOLOGO, BASILIO, ETC. 


906 


τῆς γῆς λαγόνων ἄνεισι μετὰ τοῦ φυσιχοῦ χρώμα- À prebens; deinde et omnium ferarum vocem imi. 


τος, πολυείδῆ δὲ, st τις ὡς μίγμα τὸ χρῶμα διαιρεῖν 
δύναιτο πρὸς διαφόρους χροιὰς ἐξ Gv ἄν τις τοιοῦτὸν 
τοχνήσαιτο, El μὲν οὖν ὥσπερ τὰς πιθήκους ὁρῶμεν 
ἑτοίμους εἰς µίµησιν, ob τῶν ἐλαττόνων, ἀλλὰ xal 
τῶν µειζόνων, οὕτω δὴ xai si λέων τις ἐγεγόνει σώ- 
(ov μὲν ἑαυτῷ xal τὸ βλοσυρὸν ἐπισκύνιον, εἶτα δὴ 
καὶ πρὸς τὰ ἤθη καὶ σχήματα τῶν ἑτέρων θηρῶν 
µεθηρµόζετο xai ἐμιμεῖτο ξύμπαντα, μὴ καταθαίνων 
τοῦ ἀξιώματος, αὐτὸ ἂν τοῦτο ἦν ὁ θεῖος ἀνήρ. "στι 
μὲν γὰρ τὸν λόγον ὁπόσα κατὰ φύσιν τῷ λέοντι, 


tatur, et 86 ἂά unumquemque componit imagine, 
moribus, habitu. Unicuique dialecto suum pro- 
prium innectit mugitum ; Grecorum vero orato- 
rum quisque se ad unam orationis formam accom- 
modans sive exce)sam sive mediam sive leviorem, 
&d eam solam confringitur. Talis erat Gregorio ora- 
tio ; omnesque amulatur oratores : qui enim pre- 
ter illos exstiterunt, si post illos quidem, ab illis 
mutuati gunt, si ante filios, pulchriores imagines 
sunt quam exempla. 


ἀξιωματικὸς, φοθερὸς βλοσυρὸς, ἀπρόσιτος τοῖς πολλοῖς 7j δυσπρόσιτος * ἔπειτα δὲ καὶ πᾶσαν μιμεῖ- 
ται θηρἰοῦ φωνὴν, καὶ πρὸς ἔκαστον διεσχηµάτισται τῷ εἶδει, τῷ ἤθει, τῷ σχήµατι. Ἐκχάστῃ δὲ διαλέκτῳ 
τὸ οἰκεῖον παρεμπέπλεκται βρύχημα * τῶν δὲ map! Ἕλλησι ῥητόρων ἔχαστος μίαν ἰδέαν τοῦ λόγου µεθ- 
αρµοσάµενος, T τὴν ὀψηλὴν ἡ τὴν µέσην ἢ τὴν λεπτὴν, πρὸς µόνην αὐτὴν ἀπεικόνισται. Τοιοῦτος 
μὲν οὖν τῷ Γρηγορίῳ ὁ λόγος, xai πρὸς ζύμπαντας διαμιλλᾶται τοὺς ῥήτηρας * οἱ γὰρ παρὰ τοὺς εἴρη. 
µένους, εἱ μὲν μετ ἐχείνους ἐκεῖθεν ἡρμόσαντο, εἰ δὲ πρὸ ἐχείνων, καλλίους αἱ εἰκόνες τῶν παραδειγµά- 


των. 


Y- Ὁ δὲ γε μέγας Βασίλειος, ὥσπερ δὴ τῶν àdv- B 3. Magnus autem Basilius, ut omnia humana 


θρωπικῶν πάντων ὑπερορᾷ, οὕτω δὴ ἔοικε xal τῶν 
ἐπιβέτων τῆς τέχνης χόσµων καταφρονεῖν, xal βού- 
λεται αὐτὸς olov τέχνο τις εἶναι τοῦ λόγου * ἀλλ᾽ οὗ 
πρὸς τέχνην αὐτῷ πλάττεται τὰ συγγράµµατα. Τοῖς δὲ 
ῥήτορσι συνωμιληκὼς καὶ ξύμπασι, δύναμιν μὲν ἐχεῖ- 
θεν λογογραφικῆς ἴδέας ἑσπάσατο, xai µακρῷ, κατά 
γε τοῦτο τὸ µέρος, ἐχείνους ὑπερεθάλετο * καχουργεῖν 
δὲ μὴ προῄἹρηµένος περὶ τοὺς λόγους, οὐ ζηλοϊ τὰ 
πολλὰ τὰς ἐμμεθόδους τούτων δεινότητας * xal ἔστι 
μὲν αὐτῷ ὁ λόγος ἀνεπιτήδευτος, βροντᾷ δὲ ἀτεχνῶς 
ὥσπερ ix νεφῶν, xai πᾶσαν ἀποκρύπτει φωνήν. 
Ἔστι δὲ αὐτῷ τὸ πνεῦμα τοῦ λόγου Δημοσθενικὸν, 
ὅσον εἰκάσαι (οὐ γὰρ xarà ζῆλον ἐχείνου πρόεισιν) * 
ἁπαράμιλλον δὲ, εἴ τις πρὸς ἄλληλα τοὺς λόγους 
συγκρίνειν βούλοιτο. Τὸ 86 γε ἐπιχειρηματικὸν εἶδος 
αὐτῷ ix τῶν ᾿Αριστείδου λόγων ἄν τις χχρακτηρί- 
σειεν * GÀ) εἴ τις ἑκατέρῳ προσθάλοι τὴν ἀχοὴν, 
ἐχείνῳ μὲν τῷ ῥήτορι αὐτίκα, ἤ ἀποχναισθείη xai 


despicit, ita et videtur, adjectos artis ornatus de- 
spicere, et vult ipsum quasi orationis artem fleri ; 
sed non secundum artem ejus scripta finguntur. 
Cum oratoribus universis conversatus,vim quidem 
inde seribendi hausit, et multum eos in hac parte 
superavit; nocere autem cum suis orationibus 
nollet, plerumque non imitatur methodicam eorum 
peritiam : et ejus quidem oratio non curam redolet, 
tonal autem quasi ex nube, et omnem extrahit 
vocem. Orationis ejus spiritus Demosthenicus est, 
quantum potest conjici; nulla autem comparatio 
statuenda est, si quis orationes orationibus vellet 
comparare. Árgumentorum autem ejus forma ex 
Aristidis orationibus apprime insigniretur. Si utri- 
que aurem quis preberet, ab illo quidem oratore 
obtunderetur et aliam transferretur vocem, oratio- 
num autem Basilii tonitribus suavius disponeretur 
et ad eorum sonum saltaret. 


πρὸς ἄλλην µετενέγχοι φωνὴν, πρὸς δὲ τὰς Βασιλείου τῶν λόγων βροντὰς ἠδύτερον ἂν διατεθείη xal συν- 


εξορχήσαιτο περὶ τὴν fy o. 

δ’. Τοιοῦτος μὲν οὖν αὐτῷ καὶ ὁ ἀδελφὸς ἔφυ Γρη- 
Ὑόριος. Οὐδένας γὰρ ἔγωγε ξυµπάντων ῥητόρων µε» 
γαλοφωνοτέρους τῶν δυεῖν τούτων ἐγνώκειν ἀνδρῶν. 
Αλλ) ὃ τοῖς ἄλλοις ῥήτορσιν ὁ Νυσσαεὺς καθεστήχοι 
Γρηγόριος, τοῦτο δὴ πρὸς τοῦτον ὁ μέγας Βασίλειος. 
Ηρὸς μὲν γὰρ τὴν Βασιλείου σάλπιγγα αὐλῷ ἄν τις 
τὴν τοῦ ἀδελφοῦ γλῶσσαν εἴκάσειεν * πρὸς δὲ τοὺς 
περὶ Δημοσθένην καὶ ᾿Αριστείδην σάλπιγγα τὸν ἄν- 
ὃρα τοῦτον κατονοµάσειεν. ᾽Αλλὰ πανηγυρίζειν μὲν 
Ὥττηται Βασιλείου παρὰ πολύ * ἀνακαλύψαι δὲ βου- 
λόμενος σοὺς θείους χρησμοὺς καὶ ὁπόσα τῶν λογίων 
χἐχρυπται. Ἱόταται μὲν παρ) ἐκεῖνον ἀτρόμας, καὶ 
6 συγχρίνων ἄμφω κατὰ τοῦτο τὸ µέρος οὖκ ἄν ὑπὲρ 
Βασιλείου τὰ πάντα ψηφίσαιτο. 
€. Ὁ δὲ τὴν γλῶτταν χρυσοῦς Ἰωάννης, εἰ xal 
τὴν ἀρετὴν θεῖός ἐστι καὶ τοῖς πᾶσιν ἀσύγαριτος, 
ἀλλ᾽ οὐχ) ὥσπερ τῶν ἄλλων, οὕτω δὴ xal τῶν λόγων 
ὑπερεώρακεν * àÀÀ ἔστι τῆς τέχνης ὡς ἀληθῶς ἄγαλ- 
μα, 'Ex πάσης τε γὰρ ἰδέας ξυνήρμοσται xal τοῦ 
πολιτικοῦ λόγου ἄκρος ic: ζηλωτὴς, τῶν τε τῆς ῥη- 


ParROL. Ga. CXXII. 


Talis et ipse fuit ejus frater Gregorius. Nullum 
quidem ex omnibus oratoribus magis altiloquum 
novi quam illos duos viros. Quod autem et aliis 
oratoribus est Nyssenus, hoo illi magnus Basilius. 
Dum enim aliquis Basilii eloquentiam tube confer- 
ret, [ratria vocem tibie assimilaret ; sed Demosthe- 
ni et Aristidi comparatum tubam hunc virum 
nominaret. Sed in laudationibus Basilio multo in- 
ferior est ; cum autem divina oracula revelare in- 
tendit et quecunque antiqua absconduntur, prope 
illum stat intrepidus, et si quis ambo in hac parte 
conferre velit, non omnia pro Basilio dabit suffra- 
gia. 


5. Joannes autem Chrysostomus, si virtute divi- 
nus est et nulli comparabilis, non quemadmodum 
alia, et verba despexit; sed est quasi artis orna- 
mentum. Omnibus enim formis oconocinnatur et 
politioe eloquentie ardens emulator est et unum- 
quodque ex rhetorice generibus artifloiose tre- 


29 





901 MICHAELIS PSELLI 908 


οἷαί. Et. novit quidem oppositas voces, novit et A τοριχκῆς εἰδῶν ἕκαστον ἐντέχνως μεταχειρίζεται. Καὶ 


panegyrici generis pulchritudinem. Ad consilia 
autem apparatur non arte ut regula usus, sed ipse 
aliis hujus generis regula effectus. Nec Lysiam 
oratorem imitatur; ejus tamen oratio Lysie ora- 
tionum festivitatem repraesentat, excepto quod 
ille simplicior, hic abundantior et splendidior est. 
Extollit autem orationem non tropis et allegoriis 
et periphrasibus neque lyricis et dithyrambicis 
nominibus, sed accurata compositione et phrasis 
dignitate. 


6. Ego igitur vellem et optarem laudare ut Gre- 
gorius theologus, splendide loqui ut magnus Ba- 
silius, divina oracula explicare ut Gregorius 
Nyssenus, deliberativum genus tractare et oratio- 
nem hilarare simplicibus et inenarrabilibus gratiis, 
ut divina Spiritus sancti Ίγτα Chrysostomus. 


οἶδε μὲν τὰς ἀντιθέτους φωνὰς, οἶδε δὲ τῆς παντιγυ- 
ρικῆς ἰδέας τὸ κάλλος. Διεσχημάτισται δὲ περὶ τὰς 
συμθουλὰς, οὐ κανόνι πρὸς τοῦτο «jj τέἐχνῃ χρησά- 
ενος, ἀλλ᾽ αὐτὸς ἑτέροις κανὼν τῆς ἰδέας γενόμενος, 
Kai Λυσίαν μὲν οὗ μιμεῖται τὸν ῥήτορα * ὁ δὲ λόγος 
αὐτῷ πρὸς τὴν εὐστομίαν ἐκείνου εἰκόνισται, πλὴν 
ὅσον ὁ μὲν ἀφελέστερος, ὁ δὲ ἁδρότερος καὶ Aap- 
πρότερος, ᾿Εξαίρει δὲ τὸν λόγον οὐ τροπαῖς xal ἆλ- 
ληγορίαις xal περιφράσεσιν, οὐδὲ τοῖς ὑποθάκχοις 
καὶ διθυράµθων ὀνόμασιν, ἀλλὰ τῇ ἐμμελεῖ συνθήκῃ 
καὶ τῷ τῆς φράσεως ἀξιώματι. 

V. ᾿Εγωγ΄ οὖν βουλοίμην xal ἀγαπώην ἂν παν- 
Ἠγυρίζειν μὲν ὡς ὁ θεολόγος Γρηγόριος, λαµπροφω- 
νεῖν δὲ ὡς ὁ μέγας Βασίλειος, ἐξηγεῖσθαι δὲ θείους 
χρησμοὺς dc ὁ Νυσσαεὺς Γρηγόριος, ἵστασθαι δὲ 
πρὸς τὸ συμθουλεντικὸν εἶδος καὶ ἀφηδύνειν τὸν λό- 
γον ταῖς ἁπλαῖς καὶ ἀδιηγήτοις χάρισιν, ὡς ἡ χρυση 
λύρα τοῦ Πνεύματος. 





" Cum illo autem mirare et animo consiste. 


TOY IOANNOY VEAAOY 


ZTIXOI 


EIS ΤΟΥΣ ATIOYX ΤΡΕΙΣ IEPAPXAYX. 


JOANNIS PSELLI 


VERSUS 


IN SANCTOS TRES HIERARCHAS. 


(Opp. Theodori Prodromi, 8», Basilee 1536.) 


Tace, spectator, et breve mane tempus, { Zia, θεατὰ, xal βραχὺν μεῖνον χρόνον, 

Ne quando turbes pulchram consuetudinem Μήπως τεράξῃς τὴν καλὴν συνουσἰαν, 

Et mundum damno afficias sermonum Numine Kai ζημιώσῃς κόσμον ἐνθέους λόγους, 
[afflatorum. 

E colo enim recens hoc tertio Ἐξ οὐρανοῦ γὰρ ἄρτι τούτου tuU τρίτου 

Venit afferens Paulus aericursor ; "Hxst χοµίζων Παῦλος αἱθεροδρόμος, 

Movet autem manum ad Scripture ministerium — Ktvet δὲ χεῖρα πρὸς Γραφῆς ὑπουργίαν * 

Orbis prodigium, aureum os: Οἰκουμένης τὸ θαῦμα τὸ χρυσοῦν στόμα, 

JEmulare czterum quem ante januas vides, Ζήλου τὸ λοιπὸν, ὃν πρὸ τῶν θυρῶν βλέπεις, 

Τούτῳ δὲ συνθαύμαζε καὶ συγκαρτἑρει. 


In Chrysostomum. Elo τὸν Χρυσόστομον. 


An linguam repertam ignem spirantem, piotor, Ἡ γλῶσσαν εὐρὼν πῦρ πνέουσαν, ζωγράφε, 
Solam emisisti, metuens flammam ? Μόνην ἀφῆκας, εὐλαθηθεὶς τὴν φλόγα ; 

Aut omnia audens ascribis quod urens est, "H πάντα τολμῶν προσγράφεις xat τὸ φλέγον * 
Et sonat quidem οἱ loquitur exhortationes ? D Καὶ φθέγγεται piv xal λαλεῖ παραινέσεις, 

Bed est voce graoili ex cibi abstinentia ; Αλλ’ ἔστιν ἰσχνόφωνος i£ ἀσιτίας, 


Meam ceterum enim aurem non prebebam ; Ἐμὸν τὸ λοιπὸν οὐ γὰρ οὓς παρεσχόµην ; 








909 IN SS. TRES HIERARCHAS. 910 


Νῦν οὖν ὑποσχὼν γνώσοµαι τί µοι λέγει’ 


Ba6ci ! καταφρονεῖν µε πείθει τοῦ βίου. 


El Γρηγόριον τὸν θεόλογον. 


T! σοι τὸ σύννουν βλέμμα βούλετα:, Πάτερ ; 


Αέξειν τι καινοῦ ἐχθιάζει uot τάχα. 


᾽Αλλ’ οὐκ ἂν εὕρῃς' πᾶν γὰρ ἀνθρώποις ξένον, 


Ἐγνώρισαν φθάσαντες οἱ aol µοι λόγοι, 
Ele τὸν µέγαν Βασίλειο». 

Επιπρέπει τις σεμνοποιὸς ὠχρότης 

Εξ ἐγχρατείας τῷ σοφῷ διδασκάλῳ. 

"AX el λαλήσει ζην δοχεῖ γὰρ καὶ τύπος 

Τρυφὴ τὸ χρῆμα, τερπνότης Ἡ φαιδρότης, 


Οὐκοῦν τὰ χείλη πρὸς λόγους κινεῖς, Πάτερ, 


Τοὺς καὶ λίθους θέλγοντας' ἀλλὰ μὴ λέγε 
"Απερ διδάσκων εἷς συναίσθησιν ἄγεις. 
Δάκνειν γὰρ οἶδα ταῦτα, xiv στάζῃ μέλι, 
Toi ἔλχυσι βρύοντας, ἐξ dv στυγνότης, 


Ίρος ἣν ἐπαρθεὶς, xai γράφεις οὕτω µόνον. 


Ec τοὺς τρεῖς Gua. 
Τριὰς μὲν εὗρεν ἰσαρίθμους συμμάχους. 


Ὑπερμάχους δ᾽ ἵστησι πἰστις ἐνθάδε, 
᾿Ανάξιον χρίνασα καὶ πὀῤῥω λόγου, 
"Qv τοῖς ἄλλοις σύνεστι μηδὲ τοῖς τύποις. 


"Q6sv γραφέντες, ζην δοχοῦσι, xal λέγειν 
Απερ φέρουσιν αἱ θεόγραφοι βίθλοι, 
Ταύτην ἁμοιθὴν τοῖς διδασκἄλοις vius 
Εὔνους µαθητὴς οἰκέτης Ιωάννης. 


Εἰς τὸν Χρυσόστομον. 


*O χρυσοῦς οὗτος Άλιος τῶν δογμάτων, 
Αχτίνεσ) ἁπλῶν ἠθικῶν διδαγµάτων, 
Διασχεδάζει πᾶν φιλάργυρον νέφος, 
Καὶ φωταγωγεῖ πᾶσι τὴν σωτηρίαν. 


El; τὴν αὐτοῦ καθαίρεσιν. 


Τὸν ἥλιον χραἰνοὺσι πλασμάτων σπἰλοι, 
“Ὁδ᾽ ἀλλὰ φαιδρὸς, πᾶσαν αὐγάζει χθόνα. 
Οὐ γὰρ ἀφανίζουσι φωσφόρον νέφη. 
Στέλόει γε χρυσὸς, κἄνγε χαλκὸς ἐκρίθη. 
Καὶ Χριστὸς αὐτὸς δαιμονᾷν, oe), ἐχρίθη, 
Φάγος τε, καὶ φίλοινος fj πορνῶν φίλος, 
᾽Αντίθεος τὸ μµεῖζον, ἄνομος, πλἀάνος. 
Κατεκρίθη σταυρόν τε καὶ χλεύην πόσην ; 


Καὶ καινὸν οὐδὲν, εἱ θεοῦ θεῖος θύτης 
"Όμοια πάσχει xai καθαιρεῖται θρόνου. 





À Nunc igitur submitlens cognoscam quid mihi dioit : 


Pape ! despicere mihi suadet hanc vitam. 


In Gregorium Theologum. 


Quid sibi vult gravis ille aspectus, Pater? 

Dicere aliquid novi erumpis mihi statim. 

Sed non invenies ; quidquid enim hominibus alie- 
[num, 

Notum mihi fecerunt, prevenientes, tui sermones. 


In Magnum Basilium. 


Decet quidam venerabilis pallor 

Ex continentia sapientem magistrum. 

At si loquela vivere videtur (etenim typus 
Voluptas divitie, typus delectatio) hilaritas : 
Igitur labia ad sermones moves, Pater, 

E* petras emollientes : sed ne dicas 

Que docendo ad sensuum perceptionem adducis: 
Mordere enim hec novi, quamvis mel stillent, 
Attractionibus refertos, ex quibus moror: 
Adversus quem insurgens, sic tantum scribis. 


In tres simul. 


Trinitas quidem invenit numero smquales propu- 
[gnatores : 

Eos autem invictos effecit fides ibi, 

Indignum judicans et absurdum, 

Eos qui celeris conjuncti sunt, non pariter in 
[exemplaribus esse conjunctos. 

Ideo depicti vivere videntur et dicere 

Qus pre se ferunt a Deo scripti Libri. 

Hanc retributionem suis magistris tribuit 

Bonus discipulus familiaris Joannes. 


In Chrysostomum. 


Aureus ille sol dogmatum, 

Radios expandens moralium disciplinarum, 
Dissipat omnem ayaram nebulam, 

Et illuminat omnibus viam salutis. 


In ejuslem ( Joannis Chrysostomi ) depositionem 


Solem inquinant figmentorum maoule ; 

Hic autem splendidus totam illustrat terram : 
Non enim annihilant luciferum nubecule. 

Fulget aurum, tametsi es judicatum est, 

Et Christus ipse demonum habere judicatus est, 


D Gulosus, vinosus, scortorum amator, 


Deo adversarius majus, exlex, erraticus : 

Damnatus est, ad crucem, et ad ludibrium quan- 
[tum ! 

Et nihil novum, si Dei divinus saoriflcator 

Similia patitur et ejicitur throno. 





EJUSDEM PSELLI 
ENCOMIUM ET OFFICIUM SYMEONIS METAPHRAST/E 
Vide tomum CXIV, col. 183 et 199. 


911 


MICHAELIS PSELLI 





TOY AYTTOY VEAAOY 


MONQAIA 


EIE ΤΗΝ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ZXYMIITOXIN 


EJUSDEM PSELLI 


MONODIA 


IN COLLAPSIONEM TEMPLI SANCTJE SOPHLE. 


«Leo Allatius in not. ad Georg. Acropolit. p. 281.) 


Fuit igitur et calamitas calamitate, et passio A 


passione, et luctus luctu, et lamentatio lamenta- 
tione, et ejulatus ejulatu major et molestior. Ce- 
teras quidem calamitetes, quantas fert. memoria, 
urbium eversiones, templorum desolationes, do- 
morum lapsus, simulacrorum casus, seditiones, 
abductiones, captivitates cognovimus et scimus. 
Vidimus qua non speraveramus, neque exspecta- 
veramus, neque unquam in mentem induxissemus: 
neque majus malum videre erat (ante quod 
omnino necesse fuisset quemque mori), quam 
illud, nostrum mundum, colum, solem, nostrum 
presidium, confugium, nostram spem, unicam 
&nimarum adductionem, unicam opitulationem, 
tulcimentum, propitiatorium, perpulchrum tem- 
plum, incomparabilem domum quam edificavit 
Sophia in suo nomine, et cujus septem illas suf- 
fulsit columnas ; supra quam- suas ipsius immo- 
lavit victimas, et poculum miscuit. O dolor! o 
calamitas | o magnitudo malorum! O Ilias! quis 
non el suam linguam dedisset, ut ne loqueretur: 
quis non etiam libens fuisset suffocalus, prius- 
quam voce exprimeret hoc illud quod Deus ele- 
gerat, quod frequentabat, in quo, ut potius di- 
cendum, habitabat, in quo sibi complacebat, in 
quo versabatur, in quod seposita erant pretiosis- 
sima, oleum odoratum, chrisma, regale inquam 
et sacerdotale, dico prodigiosum, Dei corpus et 
sanguis: in quo immolabstur ille ipse. Quis di- 
cere audebit eventum ? Que tulerit anima proferre 
vocem ? Illud famosum, percelebre, inviolabile, 


cecidit, hei mihi! cecidit terre motu concussum, ( 


succussione terre avulsum : et qui inspicit super 
terram, qui eam commovet, non gratum habuit, 
non veneratus est, non misertus est illud cadens. 
Ad te tamen, ο Verbum, templum Dei et agger 
factum et dissolutum, et &d ipsum rursus pul- 
verem assurgentem et sursum elatum, non aver- 
satus est, non compunotus est de tc misericors 


Ἐν ἄρα xal συμφορὰ συμφορᾶς, xal πάθος 
πάθους, xal λύπη λύπης, καὶ οἱμωγῆς οἰμωγὴ, καὶ 
θρῆνος θρήνου μείζων τε xai ἀργαλεώτερος. Καὶ τὰ 
μὲν ἄλλα τῶν παθηµάτων, ὅσα xai μνῆμαι, φἐρουσι 
πόλεων χατασκαφὰς, ναῶν ἐρημώσεις, οἴκων ἐρειπώ- 
σεις, ἀγαλμάτων συμπτώσεις, στάσεις, ἀπαγωγὰς, 
αἰχμαλωσίας ἐγνώκαμέν τε xai οἴδαμεν. Βἴδομεν ἃ 
οὐκ ἠλπίσαμεν, οὐδὲ προσεδοκήσαµεν, οὐκ ἂν ποτε 
εἰς νοῦν ἀόετυπώσαμεν xai οὐ μεῖζον κακὸν οὐκ 
ἦν ἰδεῖν καὶ οὗ προαποθανεῖν πάντως ἂν ἠνέγκατό 
τις, fj τοῦτο, τὸν κόσμον ἡμῶν, τὸν οὐρανὸν, τὸν 
ἦλιον, τὴν σχέπην, καὶ καταφυγὴν ἡμῶν, τὴν ἑλ- 
πίδα, τὴν µόνην ψυχαγωγίαν, τὴν µόνην ἀντίλη κιν, 
τὸ ἔρεισμα, τὸ ἱλαστήριον, τὸν περικαλλῆ νεὼν, τὸν 
ἀσύγχριτον οἶκον, ὃν ᾠκοδόμησεν ἡ Σοφία ἐπὶ τῷ 
ἑαυτῆς ὀνόματι, xal οὗ ὀπήρεισε τοὺς ἑπτὰ στύ- 
λους ἐκείνους' ὑπὲρ οὗ xal ἑαυτῆς ἔσφαξε θόματα 
καὶ τὸν κρατῆρα ἑκέρασεν' ὢ τοῦ πάθους / ὢ τῖς 
συμφορᾶς | ὢ τοῦ μεγέθους τῶν xaxov! à τῆς Ἰλι- 
&óoc! Τίς οὐκ ἂν xal τὴν γλῶτταν ἑνδώκῃ, ὥστε μὲ 
εἰπεῖν; Τίς οὐκ ἂν καὶ ἑκὼν ἐμπνιγείη, πρὶν ixAc- 
λῆσαι τοῦτον ἐκεῖνον ὃν ὁ θεὸς ἐξελέξατο, ᾧ ἑπτεφοί- 
τα, p μᾶλλον εἰπεῖν ἑνεδήμει, ᾧ ἠρέσκετο, ᾧ ἐπ- 
ετέρπετο, slc ὃν ἀπέχειτο τὰ τιµιώτατα, τὸ μῦρον, 
τὸ χρίσμα, τὸ βασιλικὸν λέγω καὶ Ἱερατιχὸν, εἴκπω 
τὸ παράδοξον τὸ τοῦ Θεοῦ σῶμα καὶ αἵμα; iv ᾧ 
ἐθύετο οὗτος. Τίς εἰπεῖν τολμήσει τὸ γεγονός ; Τίς 
ἐνέγκῃ duy) mposveyxsiv τὴν φωγήν ; Οὗτος ὁ διώ- 
νυµος, ὁ περιθόττος, ὁ ἄσυλος, ἔπεσιν, οἴμοι ! ἔπεσε 
σεισμῷ κλονηθεὶς, καὶ βρασμῷ γῆς τιναχθείς: xai 
ὁ ἐπιθλέπων ἐπὶ τὴν γῆν καὶ ποιῶν αὐτὴν τρέμει, 
οὐκ ηὐδόχησεν, οὐκ ᾖδέσθη doa, οὐκ ἠλέταε τί- 
πτοντα" πρὸς σὲ γὰρ, ὁ Λόγος, ναὺς τοῦ θεοῦ καὶ 
χῶμα Ὑενόμενον xal διαλελυμένον, καὶ πρὸς αὐτὸν 
πάλιν χονιορτὸν αἱρόμενον xal ἀναφερόμενον, οὐχ 
ἀπεστράφη, οὐ κατενύγη ἐπὶ col ὁ εὔσπλαγχνος ' 
ἄθυτος διὰ τοῦτο ἔσται καὶ ἀκαλλιέργητος ; xai διαµε- 
νεῖ ἀμελῴδητος, καὶ ἄψαλτος, xai ἀπροσφώνητος, xai 
ἀπροσαύδητος. 





913 


IN COLLAPSIONEM TEMPLI S. SOPHLE. 


914 


«Αν ὦν οὐκ ἔπαθἑ τι ἐπὶ τῇ συντριθᾷ σου’ ἁλλ᾽ A ille, Sine sacrificio propterea erit et sine pulchris 


ἔθηχε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ὡς στερεὰν, πέτραν, ἵν εἰδῃ 
καὶ αὐτὸς, ti xai νὺν, ὡς ἔοικεν, ἐπιλέλησται, ἵν ἂν- 
θρωπίνως εἴπω καὶ περιπαθῶς ὡς ἄνθρωπός τε 
ἐγένετο xai τὰ σωματικὰ ἀνεδέξατο' ὑμεῖς δὲ οἱ 
υἱοὶ Σιὼν οἱ τίµιοι, ol λειτουρχοὶ, καὶ ἱερεῖς, καὶ 
θύται τοῦ μεγάλου καὶ xxwoü θύματος, xal et τι ἔτε- 
pov ἓν διαχόνοις, καὶ ὑποδιαχόνοις toto αἴρουσι τὰ 
σκεύη καὶ καθαίρουσι xai μελουργοῖς, καὶ ελῳδοῖς, 
xai ψάλταις σύστημά τε, καὶ πλήρωμα, oi, ὡς Ἱερε- 
µίας qnoi, τὰς ὑψώσεις τοῦ θεοῦ ἐν τῷ λάρυγγι περι- 
Φέροντες, ποῦ νῦν µετετίθητε; ποῦ νῦν ἀθροίζεσθε ; 
πῶς ἑστράφη tlc πένθος ἡ χαρὰ ὑμῶν ; πῶς ol 
ἑορταὶ εἲς θρῆνον ; οὗ καλὸν ἦν ὑμῖν xri ὅσιον ὡς 
καὶ ἐμοὶ xai πᾶσιν ἔδοξε προαποθανεῖν, fj συνθανεῖν 
τῷ συμπτώµατι;, Ἐπεὶ δὲ ὁ θεὸς ζῇν ἡμῖν ἔδωχε, 
καὶ ἐγκατάλειμμα ἡμᾶς ὑμῖν ἐγκατελέξατο , ζητῷ, 
ποῦ τὸ ἱερὸν ὑμῶν κάθηται νῦν Tj ἵσταται σεμνολόγη- 
μα, ποῦ 3j συνέλευσις, ποῦ ἡ συζήτησις τῶν γραφι: 
κῶν ῥητῶν ; tl περὶ τῆς συμφορᾶς ἐχείνης φιλο- 
σοφεῖτε ; περὶ εὐδοκήσεως, περὶ παραχωρήσεως ; 
* νοµίας ; περὶ τῶν ἀνεφίκτων ῥημάτων ; εἴ τις ἐδόθη 
ὑμῖν, fj ἀπεχαλύφην λόγος, εἴπατε xai μὴ ἑάσητε 
µόνῳ τῷ ἁἀποσπάσματι τοῦ Ἱἱεροῦ προσανέχειν' 
o2x ἔστιν iv τῷ χαιρῷ τούτῳ " ἄρχων, xat. προφήτης, 
xai ἡγούμενος, οὐδὲ ὁλοχαύτωσις, οὐδὲ θυσία, οὐδὲ 
προσφορὰ, οὐδὲ θυμίαμα * πῶς τῷ καρπῶσαι ἐν- 
ὠπιόν σου καὶ εὑρεῖν ἔλεος' ᾽Αλλ) ὑμεῖς μὲν καὶ 
σώζοισθε, καὶ ἴδοιτε τὴν viav ᾿Ἱερουσαλὴμ ἐναγομέ- 
νην τε εἲς ὕψος, καὶ ἀναχαινιζομένην, xal ταῖς εὖ- 
χαῖς συγχάµοιτε, καὶ ὁσξασθήσοισθε ἐν αὐτῃ καὶ 
λαμπρυνθήσοισθε. Σὺ δὲ, fu, καὶ σελήνη, καὶ 
ἀστέρες , ὑμεῖς ποῦ ποτε ἄρτι φαίνεσθε ; ποῦ νῦν 
αὐγάζετε ; ποῦ τὰς ἀκτῖνας ἀνίσχοντες πέμπετε ; 
ποῖος ὑμᾶς οἴκος ἁρτίως ἐκδέχεται, f| ἀποδέχεται : 
τίνι ἀντιλάμπετε; ποἰῳ ὄργω σεμνύνεσθε ; τίς ἰδεῖν 
ὕμᾶς ἄνω βλέπων ἐθέλοι ; τίς οὐχὶ μᾶλλον ἐν σχότει 
χύπτων διαπορεύεται, xai φῶς ἀποστρέφεται; Οὐκ 
ἔδει σε περιθαλίσθαι σκότος τὸ πένθιμον ἐκείνου 
τούτου ἤδη δεύτερον ὦ φωστήρων ἄριστε καὶ µέ- 
Ὕνστε, fus, οὐχὶ ck, πανσέληνε, χκονιοειδεῖ τινι 
σκιάσµατι ὑποδραμεῖν xai ὑποκρυθῆναι, 7j ἐκλεῖ- 
qu ; ἁλλ᾽ οὕτω παρείδετε τὸ γεγονὸς ὡς ἀγγύνητον ; 
καὶ ποὺ δοξασθήσεσθε; ᾿Εγὼ γοῦν πολλάκις ὑμᾶς 
εἶδον iv τῷ σελασφόρῳ ἐχεινῷ vaip, καὶ ἰδὼν ἐθαύ- 
paca, καὶ τὴν αἰτίαν ἠρεύνησα, δι ἣν τοῦτο ὑπ. 
έστητε xal τὸ τοῦ νῦν κάλλους αἵτιον ἔμαθον τῆς δια- 
τριθῆς ἐκείνης, γαἰτοι δυσέρωτας ὑμᾶς ὤμην εἶναι 
καὶ ἀνέρωτας. Ποτὲ δὲ xal δι ὅλης ἡμέρας ἐφάνης, 
ἅλιε, συμφιλοχωρῶν ἐχεῖσε, xal στρεφόµενος , καὶ 
λάμπων, xal ἐκὼν οὐκ ἀφίσιασο ἢ µεθίστασο τὴν 
διάδοχόν σου σελήνην φἐρων. Καὶ τοῦτο ἐγὼ βλέπων 
ἑλογιζόμην, ὅταν καὶ γίγαντα xal νυµφίον ἐκ τοῦ 
παςτοῦ ἐξερχόμενον, ὁ μελῳδὸς Δαυϊδ σε προαν- 
εφώνησε προεῖδε 4p σε κἀκεῖνς , τοῦ map- 
φαοῦς ἐκείνου ναοῦ ἐρῶντα. xal ἐπῇδέ σοι ταῦτα. 
Καὶ νῦν τοῦτον οὐκ ἐκτράπῃς πίπτοντα, δι ὃν fq 
µείζων, δι ὃν ἑνδοξότερος, δι’ ὃν φαιδρότερος Eon: 
καὶ σὺ πάντως ἑνδόξαστος ταπεινωθήση μικρὸν καὶ 


oblationibus, et manebit sine melodiis, sine psal- 
mis, sine invocationibus. Pro quibus nihil doluit 
de tua confractione, sed posuit vultum suum 
quasi duram petram, ut videat et ipse,utrum nunc 
etiam oblitus est, ut humane dicam et affecto 
&nimo : ut homo factus est, et corporalia sibi ac- 
cepit : vos autem, filii Sion chari, vos ministri, 
et sacerdotes, et sacrificatores illius magni et novi 
sacrificii, et si quae alie in diaconis et subdiaco- 
nis attollentibus vasa et purificantibus, et canto- 
ribus, et carminum modulatoribus, compositio et 
plenitudo, vos qui, ut ait Jeremias, exaltationes 
Dei in faucibus vestris circumferlis, quo nunc 
migratis? quo nunc congregamini? Quomodo ver- 
eum est in tristiliam gaudium vestrum ? quomodo 
festivitates in lamentationem? Non pulchrum 
erat vobis nec sanctum, ut et mihi et omnib"s 
visum est, antemori aut commori huic lapsui. 
Quandoquidem vero Deus vivere nobis concessit, 
et reliquias nos vobis dereliquit, quero ubi sacra 
vestra sedet vel reponitur gravis eloquentia: ubi 
conventus, ubi inquisitio Scripture dictorum. 
Quid de calamitate illa philosophamini? de bene- 
volentia? de concessione? distributione? de in- 
&ccessis verbis? Si quis datus est vobis aut reve- 
latus est sermo, dicite, neque sinatis unico la- 
cinio templi confidere. Non est in hoc tempore 
princeps, nec propheta, nec hegumenus, nec ho- 
locausti sacrificium, nec immolatio, neo oblatio, 
nec thuris combustio. Quomodo ferretur fructus 
in conspectu tuo, misericordiaque obtineretur? 
Sed vos quidem salvi estote, et videie novam Je- 
rusalem inductam in altitudinem et renovatam, et 
precibus inoumbite, et glorificemini in ipsa et 
fulgentes efficiamini. Tu vero, sol et luna, οἱ 
astra, ubi nunc vos splendetis? ubi nunc fulgetis? 
ubi radios cohibentes mitiitis? Qualis vos domus 
nuper excipit aut admittit? cui refulgetis? Quo 
opere magnificatis? Quis videre vos sursum aspi- 
ciens vellet? Quis non potius in tenebris incli- 
natus pervadit, et lucem aversatur? Non oporte- 
bat te cireumindui tenebris luctuosis hujus istius 
1851 secundo. O astrorum prestantissimum οἱ 
maximum sol, nonne se, plene lune similis, 
sub pulverea quadam obumbratione currere et te 
abscondere, aut deficere (oportebat)? Sed sic de- 
spexistis eventum ut ignotum (&[vwtov)? Et ubi 
glorificabimini? Ego igitur sepe vos vidi in lu- 
cifero hoo templo, et videns miratus sum, et 
c&usam exquisivi propter quam hoe subiistis, 
et hujus nunc pulchritudinis causam didici pro- 
crastinationis illius, et certe infeliciter amantes 
vos putabam esse et amoris expertes. Quandoque 
vero per totam diem apparuisti, sol, locum illum 
amans, et versatus illic et splendens, neque libens 
abscedebas vel migrabaris succedentem tibi lunam 
ferens. Et hoc ego videns, meum reputabam, 
quando et gigantem et sponsum e thalamo ex- 


915 


MICHAELIS PSELLI 


916 


euntem cantor David te affatus est: previdit enim AÀ συχνάσεις ἐπὶ τῷ πτώµατι' ἵνα µάθῃς ἀλλοιωτὸς 


te ille perfulgentis hujus templi amatorem, et 
heec tibi cecinit. Et nunc ne te avertas ab illo la- 
bente, propter quem 6:88 major, propter quem 
illustrior, propter quem clarior eris : et tu valde 
gloriflcatus, humiliaberis paululum et spissaberis 


αὐτὸς xal τρεπτὺς γεγονὼς καὶ φθορᾷ ὑποχείμενος. 
Οὗτος δὲ et μὲν ἀναστήσεται, ἢ συντελεσθήσεται, 
Ti καλλωπισθέσεται, οὐκ ἐμὸν εἶἰδέναι τὸ δὲ ἐμὸν cl 
ἐπιθιώσω, εἰ εἰσέλθω, sl εἴδω, st προσκυνήσω, el 
θεοχλυτήσω, θεοῦ ἄρα τοῦτο xáxsivo εἱδότος. 


ad hunc lapsum ; ut discas te ipsum mutabilem, et versatilem factum, et corruptioni subjectum. lllud 
autem utrum resurrecturum, aut perficiendum, aut exornandum sit, non meum est nosse : meum 
autem utrum supervixero, utrum introiero, utrum videro, utrum adoravero, utrum Deum invocavero, 


Deo profecto et istud cognoscente. 








TOY ΣΟΦΩΤΑΤΟΥ TYEAAOY 


ΑΝΠΤΡΑΦΗ 


ΠΡΟΣ EPOTHZIN ΤΙΝΟΣ ΜΟΝΑΧΟΥ ΠΕΡΙ ΟΡΙΣΜΟΥ TOY ΘΑΝΑΤΟΥ. 


SAPIENTISSIMI PSELLI 


RESPONSIO 
AD CUJUSDAM MONACHI INTERROGATIONEM DE MORTIS DETERMINATIONE 


1. Non tanquam obscura esset a te proposita que- 
stio doctissime Pater, me interrogasti; quomodo 
enim eam proposuisti, ejus obvia est solutio. Nihil 
enim Deo indefinitum est, neque vita, neque mors, 
neque generatio, neque essentia, neque eorum que 
exsistunt quidquam. Si enim Divinitas omnium est 
terminus, quomodo ex his omnibus quidquam 
indeterminatum esset? Et, si omne tempus com- 
prehendit, imo si ante tempus et evum per se ex- 
sistit, quomodo presens quidem sciret, futurum 
vero ignoraret? Ad nos hec ignorantia pertinet, 
quibus tempus divisum est, qui presentia quidem 
novimus quando nobis in notitiam veniunt futu- 
rum vero omnino ignoramus, quia cum futuris non 
vivimus, sed ab iis per eam in presenti vitam sge- 
paramur. Facillima igitur adeo que interrogasti 
responsio. 

2. Notissimam autem eam questionem (ut sum- 
matim tibi et in epistole forma totum colligam) 
ita proponunt peritiores ut non de termino vite 
tantum, sed et de aliis omnibus que sunt sermo- 
nem protendant. 

3. Interrogant enim num Deus futurum noverit, 
cum autem annuit colloquens(non enim potestcom- 
muni sensui contradicere) adduut: « Utrum illi'de- 
finita est futuri notitia,an ut nobis indefinita.Conce* 
dentibus autem nobis Deo notitiam determinatam 
esse(alterum enim soliduin est), statim aliquod con- 
sequens stolidum afferunt. Dicunt enim : « Si defi- 
nite sciret quis futurus sit justus et quis injustus, 


B 


C 


α’. Οὐχ ὡς ἡπόρηται τὸ παρὰ cob προθληθὲν ζή- 
τηµα, λογιώτατε Ἱ]άτερ, οὕτως ἠρώτησας' Oc γὰρ 
δλ προετεινω, τοῦ ἐρωτηθέντος dj λύσις πρόχειρος. 
Οὐδὲν γὰρ ἀόριστον τῷ θεῷ, οὔτε ζωὴ, οὔτε Üdva- 
τος, οὐ γένεσις, οὐκ οὐσία, οὔτε τῶν ὄντων οὔτε τῶν 
γινοµένων οὐδέν. El γὰρ δὴ τὸ θεῖον ὄρος isti τοῦ 
παντὸς, πῶς δή τι τῶν πάντων ἐχείνῳ ἀοριστήσειε ; 
καὶ, εἰ τὸ πᾶν συνείληφε τοῦ χρόνου, μᾶλλον δὲ καὶ 
πρὸ χρόνου καὶ πρὸ αἰῶνος ἐφ᾽ ἑαυτοῦ ἕστηχε, πῶς 
τὸ μὲν παρὸν εἴδείη, τῶν δὲ µελλόντων τι ἀγνοή- 
σειε ; περὶ ἡμᾶς γὰρ ταῦτα, οἷς ὁ χρόνος χαταµε- 
µέρισται, oi τὸ μὲν ὀνεστὼς ἴσμεν ὁπόσον ἡμῖν tc 
γνῶσιν ἕλθοι, τὸ δὲ μέλλον παντάπασιν ἡγνοήκαμεν, 
ὅτι μηδὲ συζῶμεν τῷ ἐπιόντι, ἀλλὰ τοῦ ἐσομένου 
τῷ xztà τὸ ἑνεστὼς ζῷν παντάπασιν ἀπφκίσμεθα. 
Ῥάστη τοιγαροῦν πρὸς ὅπερ ἠρώτησας dj ἀπόχρι- 
σις. 

β’. Τὸ δὲ θρυλλούμενον τουτὶ ζήτημα, ἵνα δή σοι 
χεφαλαιωδῶς καὶ idv ἐπιστολῆς σχήµατι ξυνείρω 
τὸ πᾶν, οὕτω δὴ προθάλλονται οἱ δεινότεροι, οὐ περὶ 
ὅρου µόνον ζωῆς, ἀλλὰ xai περὶ παντὸς ἑτέρου τῶν 
γινοµένων τὸν λόγον προάγοντες. 

Ἐρωτῶσι γὰρ εἰ olós τὸ μέλλον ὁ θεός εἶτα δὴ 
συνοµολογήσαντος τοῦ προσδιαλεγοµένου (οὐδὲ γὰρ 
ἦν ἀντιλέχειν πρὸς γοινὴν ἔννοιαν), ἐπάγουσι' « πό- 
τερον δὲ ὥρισται αὐτῷ ἡ Ἱνῶσις τοῦ μέλλοντος, fj 
ἀορισταίνει ὥσπερ ἡμῖν ;» δόντων δὲ ἡμῶν mpt- 
σθαι αὐτῷ τὴν Ὑνῶσιν (θάτερον γὰρ ἄτοπον), εὐθὺς 
ὡς ἑπόμενόν τι ἄτοπον ἐπιφέρουσι' Φασὶ γὰρ ὡς, 
εἰ ὠρισμένως εἰδείη τόν τε ἑσόμενον δίκαιον καὶ τὸν 




















917 


DE MORTIS DETERMINATIONE. 


918 


εσόµενον ἄδικον, τόν τε οὕτως fj ἐκείνως τεθνηζό- A quis hoc vel illo modo roriturus sit, neque justus 


µενον, οὐθ) ὁ δίκαιος ἀφ᾿ ἑαυτοῦ Oxatoq, obg' ὁ 
ἄδιχος ἀρχὴν ἁδικίας τὴν προαἰρεσιν ἐκληρβώσατο' 
ἀλλ’ οὐδ᾽ à φονεὺς ἄδικος' περιώρισται γὸρ τῷ τε- 
θνηκότι ὁ τῆς ζωῆς χρόνος, καὶ, εἰδότι θεῷ ὡς οὔ- 
τως τεθνήξετα., ἐπηχολούθησεν dj ἀναίρεσις . [lox 
γὰρ 7j» εἰδέναι μὲν ὡρισμένως τὸν θεὸν ἐκεῖνον 
ἀναιρεθήσεσθαι, ἐχφυγοῖν δὲ τοῦτον τὸν τρόπον τῆς 
ἀναιρέσεως ; ὥστε xal ὁ Φφονεὺς προγνώσει θείᾳ 
ὑπουργηχὼς οὐ µόνον ἀθῶος παντάπασι λογισθήσε- 
ται, ἀλλὰ xal ἁμοιθὴς ἄξιος, ὡς τὸ τοῦ δεσπότου 
θέληµα ἐκτετελεχώς. 

9. Τὸ μὲν οὖν ζήτημα οὕτω δή συντιθέασιν ol 
περὶ ταῦτα δεινοί ἡ δέ γε λύσις οὕτως αὖθις παρὰ 
τῶν σοφωτέρων ἐπάγεται πρὸς τὸ πρόθληµα' ὡς ἡ 


per se justus est, neque injusto injustitie princi- 
pium est propria voluntatis electio. Sed neque ipse 
homidida injustus est. Mortuo enim delerminatum 
est vite tempus, et, Deo sciente eum tali modo mo- 
rilurum esse, secuta est interfectio. Quomodo enim 
fieri posset Deum determinate scire fore ut ille 
occideretur, illumque eum interfectionis modum 
effugere; ita ut homicida divine Providentie ob- 
sequens8 non modo innocens computandus omnino 
sii, sed est, mercede dignus; quippe qui Domini 
voluntatem perfecerit. 


4. Qusestionem igitur sic componunt harum re- 
rum periti. Solutio autem rursum a sapientibus 
&ad propositum adducitur. Notitia, inquiunt, cum 


γνῶσις, µέση οὔσα τοῦ Ὑινωσκομένου xal τοῦ γινώ- p sit media inter cognitum et cognoscentem, incipit 


σχοντος, ὤὥρμηται μὲν ἀπὸ τοῦ γινώσκοντος, εἱλεῖ- 
ται δὲ περὶ τὸ γινωσκόμενον xal ὠμοίωται τῷ 
γινώσκοντι ὁποῖόν τι λέγω' ἄλλη ψυχῆς qve, 
καὶ ἄλλη νοῦ, xai ἄλλη θεοῦ. ἡ μὲν οὖν ψυχικῶς 
οἵδεν, ὁιδὲ νοερῶς, ὁ δὺ ὑπὲρ νοῦν xal ἐπέχεινα. Οὐκ 
ἀλλοιοῦσι δὲ αἱ γνώσεις τὰ πράγµατα, ἀλλ᾽ αἱ μὲν κατὰ 
τὰ γινώσχοντα Ἱστανται, τὰ δὲ γινόμενα τῆς οἰχείας 
οὐκ ἐξίστανται φύσεως. Ὁ μὲν οὖν θεὸς, ὄρος v ὁ 
πάντων ἀχρότατος, κατὰ τὴν οἰκείαν ἀχρότητα οἷδε 
τὰ πράγματα, ὠρισμένως piv τὰ ἀόριστα , ἀναγ- 
καίως δὲ τὰ ἐνδεχόμενα, οὐ γὰρ συμμεταθάλλεται 
τοῖς γινοµένοις, ἀλλ᾽ ὡς ἔχει φύσεως τὴν τάξιν οἷδε 
τῶν ὄντων. τὰ δὲ κατὰ τὴν οἰκείαν φύσιν Dei τε καὶ 


φέρεται. 


, 


Χότων, πῶς οἶδε ταῦτα θεός ; διαστατῶς ἢ ἁδιαστά- 
τως ; οὐκ ἁδιαστάτως ; Οὐ γὰρ ἐρεῖς που θάτερον' 
οὐ γὰρ διίσταται τοῖς βάθεσι τούτων ἢ τοῖς µήκε- 
dw ἢ τοῖς πλάτεσιν' dAA' ἁδιάστατον αὐτῶν τὴν 
γνῶσιν προέλαθεν . "Ap' οὖν τὸ οὕτως εἶδέναι τὰ 
σώματα τὸν θεὸν τὰς διαστάσεις ἐκείνων µετήµειψε ; 
Κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον, καὶ τὴν φύσιν ὑπὲρ φύσιν 
εἰδὼς καὶ τὸ ἁόριστον ὡρισμένως, οὔτε τὴν φύσιν 
µετήλλαξεν, οὔτε τὴν ἀοριστίαν τῶν πραγμάτων 
µετήµειφεν' οὐ γὰρ αἴτία τῶν γινοµένων 3) πρόγνω- 
σις. Οὐ τοίνυν, εἶ τῶν μὲν προέγνωχε τὴν φαυλότη- 
τα, τῶν δὲ τὴν δικαιοσύνην προέλαθε, διὰ ταῦτα ἐξ 
ἀνάγκης οἱ μὲν φαῦλοι, ol δὲ γεγένηνται δίκαιοι 
ἀλλ ἐχεῖνς τε κατὰ τὴν οἰχείαν φύσιν τὴν γνῶσιν 
ἔσχε τῶν Ὑινοµένων, κάκεῖνα κατὰ τὸν ἴδιον εἶρμὸν 


φέρεται’ καὶ τὸν ἀγχόνῃ τοίνυν χρησάµενον οἷδε D 


μὲν ὡς οὕτω τεθνήξαιτο (μὴ Υὰρ σε διαλάθῃ τὸ 
πρότερον ὁμολόγημα, ὡς ἡ γνῶσις ὠμοίωται τῷ χι- 
νώσκοντι) οὐ διὰ τὴν γνῶσιν δὲ ἐχεῖνος βιαίως ἐκ- 
πέπτωκεν, ἀλλὰ διὰ τὴν προαίρεσιν πονηρῷ χρησά»- 
µενος δαίµονι, Καὶ, τὸ σύμπαν εἰπεῖν ὥστε σοι ἐπι- 
λελύσθαι τὸ ζήτημα, τῷ uiv θεῷ κατὰ τὴν πρόγνω- 
σιν τὸ τῆς ἑχάστου ζωῆς συμπέρασμα ὥρισται " 
προέλαθε γὰρ ἐκεῖνος τὴν γνῶσιν τοῦ ἐσομένου ’ 
ἡμῖν δὲ ἀορισταίνει τὸ συμθησόμενον’ ὥστε τρόπον 
μέν τινα ὥρισται, τρόπον δὲ καὶ οὐχ ὥρισται' ᾧ 
μὲν γὰρ οἶδε θεὸς ὥρισται, ᾧ δὲ ἡ πρόγνωσις οὐχ 
ὁρίζει τὸ Ὑενησόμενον, οὐχ ὥρισται. Ἐπιδιεαιτώ δὲ 


€. Φέρε γὰρ πρὸς θεοῦ τῶν σωμάτων διεστη- C 


& cognoscente, cireumvolvitur circa cognitum et 
similis cognoscenti efficitur; et ut meam explicem 
sententiam, alia est anime cognitio, alia mentis, 
et alia Dei : illa quidem animaliter, mens autem 
mutabiliter; quod autem supra mentem est, modo 
sibi proprio. Cognitiones autem res non mutant; 
sed 1] in cognoscentibus stant, que autem sunt 
propriam naturam non amittunt. Deus igitur, ul- 
timus omnium terminus, secundum propriam cel- 
situdinem res cognoscit, definite que indefinite 
sunt, necessario qua sunt contingentes; non enim 
mutatur simul cum eis que fiunt, sed pro earum 
natura creaturarum ordinem novit; e: autem se- 
cundum propriam naturam fluunt et feruntur. 


5. Agedum enim per Deum; cum eint corpora 
distantia, quomodo ea novit Deus? Utrum ut 
distantia annon? Non distantia? Alterum enim 
non dices. Non enim ab illis distat altitudine vel 
longitudine vel latitudine; non distantem eorum 
cognitionem precepit. Num igitur eo quod scit 
Deus corpora, eorum mutavit distantias? Eadem 
ratione, naturam supernaturaliter noscens et in- 
definitum modo definito, neque naturam mutavit, 
nequererum indeterminationem; non enim eorum 
quae sunt prescientia causa est. Non igilur, si 
aliorum  prescivit malitium, aliorum justitiam 
presumpsit, non propterea ex necessitate alii 
mali facti sunt, alii justi; sed ille secundum 
propriam naturam ea que sunt cognovit, et haoc 
secundum pcoprium nexum feruntur. Et scit eum 
qui laqueo se suspendit, sic moriturum esse (ne 
te fugiat quod primum conlessi sumus, nempe 
cognitionem cognoscenti similem esse), non pro- 
pter hanc cognitionem ille violenter cecidit, sed 
per voluntatem malo usus ingenio. Et ut nihil non 
dicam quod tibi banc questionem solvat, Deo qui- 
dem per prescientiam vite uniuscujusque termi- 
nus definitus est; presumpsit enim futuri scien- 
tiam; nobis autem futurum indeflnitum est : ita 
ut quodammodo definitum sit, et quodammodo 
indefinitum; modo enim quo novit Deus, defini- 
tum est; prout autem praescientia non definit futu- 
rum, indefinitum est. Attende οἱ Patrum nostrorum 


919 


vite nostre definito loquuntur, et quibusdam qui 
de eodem ut indeflnito, non putes doctrinas inter 
Be dissentire, sed judices illud quidem priore modo 
exprimi, hoo autem altero. 


6. Preterea te volo scire nostram naturam non 
esse simplicem, sed nos plenos esse et substantia 
et generatione, agereque tum providentia, tum 
natura, tum voluntate. illudque dico non quod 
aliquid fugit Providentiam et Deum, sed quod et 
alia que inde exsistentiam receperunt, sive phy- 
sice sive libere in nos operantur. Ideo igitur et 
frigora et calores nos e vita auferunt, quia nature 
participes sumus, et rursum stolida consilia nos- 
tram vitam exslinguunt ex electione voluntatis. 
Omnia quidem definite novit Deus; illa vero se- 
cundum suam naturam operantur. 


Nuno brevem habes tue questionis solutionem, 
Patrum doctissime οἱ reverendissime. 


MICBAELIS PSELLI 


libris, ut si quibusdam occurreris qui de termino Α xa! τοῖς τῶν πατέρων ἡμῶν λόγοις, 


920 


ν 
iv' st «tot μὲ 
ἐντύχοις ὡς περὶ ὡρισμένου τοῦ συμπεράσµατος 
τῆς ζωῆς ἡμῶν λέγουσι, τισὶ δὲ ὡς περὶ ἀορίστου, 
μὴ διαφωνεῖν πρὸς ἄλληλα οἱηθείης τὰ δόγµατα, 
ἀλλ) ἐπικρίνοις ὡς ταῦτα μὲν xavk τοῦτον τὸν τρόπον 
ἐξεν ήνεχται, ἐκεῖνα δὲ κατὰ τὸν ἕτερον. 

c. Πρὸς δε τούτοις εἰδέναι σε βούλομαι ὡς οὐχ 
ἁπλῆ τις ἐστὶν ἡ γαθ᾽ ἡμᾶς φύσις, ἀλλὰ πλήρεις 
ἐσμὲν xai τοῦ ὄντος καὶ τῆς γενέσέεως, διοικοὐµεθά 
τε τὰ μὲν ὑπὸ προνοίας, τὰ δ ὑπὸ φύσεως, τὰ δ᾽ 
ἐκ προαιρέσεως, Καὶ οὐ τοῦτο λέγω, ὡς διέστηκὲ 
τι τῆς προνοίας xai τοῦ θεοῦ, ἀλλ’ ὅτι καὶ τᾶλλα 
ἐκεῖθεν τὴν οὐσίαν λαχόντα ἢ φυσικῶς περὶ ἡμᾶς 
ἐνεργεῖ 7) προαιρετικῶς . Διὰ ταῦτα τοιχαροῦν καὶ 
χρυμοὶ xat θάλπη ἐχφέρουσιν ἡμᾶς τῆς ζωῆς ὅτι καὶ 
φύσεως µετεσχήχαµεν * καὶ αὖθις ἄτοποι γνῶμαι 
σθεννύουσιν ἡμῶν τὴν ζωὴν, παρὰ τὸ µέρος τῆς προ- 
αιρέσεως. Άπαντα οἵδε μὲν ὡρισμένως ὁ θεὸς ἐκεῖνα 
δὲ κατὰ τὴν ἑαυτῶν φύσιν τὴν ἐνέργειαν ἔχουσιν. 

Ἔχεις ἰδοὺ τὴν λύσιν ἐπὶ βραχἑος οὗπερ ἠρώτησας, 
Πατέρων ἐμοὶ λογιώτατε καὶ σεθασμιώτατε. 





MICHAELIS PSELLI 
OPERUM PARS SECUNDA 


COMPLECTRNS 


LEGALIA ET CANONICA 


ÜDLATIO. NOMOCANONIS AD. IP, MICHAELEM DUCAM 


(Meerman Thesaurus Juris, I, p. 77, Grece; interpretationem nostram addidimus.) 


Cognoscas, queso, imperator, etiam Nomocano- (; "Eys µοι γνῶσιν, δέσποτα, καὶ τοῦ Νομοκανόνος. 


[nem. 
Qui liber constet legibus et canonibus, 
Canonibus synodalibus et legibus variis, 
Precipue autem preceptis recentibus sapientibus- 

[que 

Quee scriptis canonibus optime patrocinantur. 
Est autem synodus prima et honore et ordine 
Patrum piorum qui convenerunt Niceam, 
Sub fideli imperatore Constantino 
Qui magnus eximiusque merito cognominatus est; 
Fueruntque numero trecenti duodeviginti. 
Post hanc secunda fuit, quamvis tempore prior, 
Beatorum Patrum Ancyre collectorum 
Qui viginti quatuor canones ediderunt, 
Cum synodus Nicena nonnisi viginti edidisset, 
Tertia habita est Neocesaree synodus 
Que etiam Nicenam precessit, 
Tertium autem tenet locum, ut duabus minor 


D 


Σύνθετος Bl6Xoc πέφυκε νόµων τε xal κανόνων. 
Κανόνων μὲν συνοδικῶν, xál νόµων διαφόρων», 
Τῶν νεαρῶν δὲ μάλιστα πανσόφων θεσπισµάτων, 


Συνηγορνῦνται κάλλιστα τοῖς γραφεῖσι κανόσιν. 
ἛἜστι δὲ πρώτη σύνοδος τῇ ttp xal τῇ τάξει, 
Τῶν συνελθόντων εὐσεθῶν slc Νικαίαν Πατέρων, 
"Eri τοῦ αὐτοχράτορος xal πιστοῦ Κωνσταντίνου, 
"Oc μέγας, ὃς ἐξαίρετος καλῶς ἐπωνομάσθη. 

ὃν ὀχτὼ καὶ δἐκ. ἀριθμὸς πρὸς τοῖς τριαχοαίοις. 
Δευτέρα ταύτης πέφυχε, τῷ χρόνῳ δὲ προτέρα, 
Τῶν ἑλθόντων s?c "Άγχυραν Ἡατέρων µακαρίων, 
Oi τέσσαρας πρὸς εἴχοσι ἐξέθεντο κανόνας, 

Οἱ 8' ἐν Nixal4 εἴκοσι ἐξέθεντο καὶ µόνους. 
Τρίτη σύνοδος γέγονεν ἐν Νεοκαισαρείφ' 

Αὕτη πρῶτον πέφυχε xai τῆς iv τῇ Νικαίᾳ, 
Ἠρίτην δὲ τάξιν εἴληφεν, ὡς τῶν δυοῖν ἑλάττω 





921 DE NOMOCANONE ET SYNODIS. 932 
Tc μὲν τῆς ἁγιωτάτης, τῆς δὲ χρόνου πρεσθείᾳ. Α Que partim sanctitate, partim vetustate eminent. 


Κανόνες ιδ’ καὶ ταύτης τῆς συνόδου. Hujus quoque synodi quatuordecim exstant ca- 
[nones. 
Τετάρτη τῆς lv Σαρδικῇ μετὰ τοὺς ἐν Νιχαίᾳ Quarta Sardice celebrata est post Nicenam 
Κανόνες εἷς πρὸς εἴχοσι καὶ ταύτης τῆς συνόδου; Et canones sanxit viginti unum. 
Ἡ πέμπτη τῶν ἐν Γάγγραις δὲ ΠἩατέρων συνελ- — Quinta congregata fuit Gangris, ubi 
[θόντων, 
"Qv ol χανόνες εἶκοσι τυγχάνουσι καὶ μόνοι. Viginti solummodo canones promulgavere Patres. 
Ἔκτη τῶν εἰς θεούπολιν xoti δεδραµηκότων, Ad sextam convenere Theopolim, 
Οὕτω γὰρ ὀνομάζουσι τὴν Αντιόχου πόλιν͵ Sic enim appellant Antiochi urbem : 
"Qv πέντε πρὸς τοῖς εἴκοσι τυγχάνουσι χανόνες, Exstant autem hujus gynodi viginti quinque canones 
Εθδόμη τούτων πέφυκε τῶν ἐν Λαοδικείᾳ. Septima celebrata est synodus Laodices, 
Ὑφ) àv ἐξεφωνήθησαν Sovpaxixol κανόνες Publicatique sunt canones dogmatici 
*Evvia πρὸς πεντήκοντα πίστεως ὃλοι πλήρεις. Quinquaginta novem fide omnino excellentes. 
Tov 8' εἷς Κωνσταντίνου πόλιν Πατέρων ουνελθόντων, — Habita est, Constantinopoli a Patribus congregatis 
᾿Ογδόη τούτων σύνοδος ὦν ἑπτὰ ol κανόνες. Octava synodus cujus septem canones exstant. 
Ἡ δὲ q' ἐννάτη σύνοδος γέγονεν ἐν Ἠφέσῳ Nona autem synodus Ephesi est habita 
"Ye' ἧς ἐξεφωνήθησαν ἑνγέα κανόνες μόνοι. A qua nonnisi novem promulgati sunt canones. 
Δεκάτη δὲ τῷ ἀριθμῷ τῶν ἐν τῇ Χαλγηδόνι Decima, secundum numerum, collegit Chalcedone 
[Patres 
Πὰρ ὧν ἑπτὰ πρὸς εἶχοσιν ἐτέθησαν xavóvec. Qui viginti septem canones sanxerunt. 
'O μέγας δὲ 6 Βασίλειως ἡ βάσις τῶν δογμάτων, Basilius Magnus, dogmatum fundamentum, 
᾿Οκτὼ πρὸς τοῖς ἑξήκοντα ἐθέσπισε χανόνας. Sexaginta octo edidit canones. 
Elc δὲ Κωνσταντίνου πόλιν καὶ δὶς xal τρὶς ἠθροίσθη ^ Constantinopoli autem bis terque convenit 
Λογὰς Πατέρων εὐσεθῶν dv οἱ κανόνες δῆλοι. Manus electa piorum Patrum quorum canones noti. 
Άλλοι τε πλεῖστοι τῶν πιστῶν ἀνδρῶν σεθασµίων Aliique plurimi venerandorum virorum fidelium 
Κανόνας ἐκτεθήκασι κρατύνοντες τὴν πίστιν. Canones censtituerunt fidei firmanda gratia. 
"Qvrtp ὁ Διονύσιος ὁ τῆς ᾽Αλεξανδρείας, Inter quos Dionysius Alexandrie, 
Γρηγόριος ἐπίακοπος ὁ Νεοκαισαρείας, Gregorius Neocesares episcopus, 
Τιµόθειος ὁ εὐσεθὴς, καὶ Κύριλλος ὁ πάνυ, Timotheus pius et Cyrillus precellens, 
Γεννάδιος 6 θαυμαστὸς θεσπίσας ἐγκυκλίως. ( Insignis Gennadius qui encyclicas promulgavit. 
Πρὸ τούτων διὰ Κλήμεντος ἐνεγράφησαν κανόνες, Ante hos autem per Clementem compositi sunt ca- 
[nones 
Τῶν σεθασµίων xal σεπτῶν xal θείων ἀποστόλων, Venerandorum,sanctorum,divinorum apostolorum, 
Πέντε πρὸς ὀγδοήχοντα σεθάσµιοι κανόνες. Octoginta quinque canones saori. 
Οὐ πάντες δὲ θεσπίζουσι περὶ θεολογίας, Non tamen omnes de theologia exponunt, 
'AAA' ol μὲν τὰ τῆς πίστεως κρατύνουσιν εὐλόγως, 8ed partim apto sermone fidem corroborant, 
Οἱ δὲ τοῖς ἁμαρτάνουσιν µέτρα τῖς µετανοίας, Partim peccatoribus poenitentise terminos indicant, 
Εὐθέως κανονίζουσι τοὺς χειροτονουµένους. Partim in clerum receptos instruunt : 
Πάντες δὲ λυσιτέλειαν εἰσάγουσι τῷ Bl Omnes tamen utilitatem efferunt vita. 
'O κανοίσας δ’ ἅπαντας ἐντέχνως τοὺς κανόνας, Qui autem omnes canones ingeniose collegit, 
Ὅσους ἐφεῦρε, δέσποτα, κανόνας τῶν Πατέρων, Quotquot nimirum reperit Patrum canones 
Πρὸς τὴν αὐτὴν ὑπόθεσιν εὐκαίρως γεγραµμµένους, De eodem argumento opportune conscriptos, 
Πάντας εἰς Ev συνήγαγεν ὥσπερ ὑπὸ τίτ)ους. Omnes in unum redegit titulisque distinxit. 
᾽Αλλ΄ «κληρονομουμένον δέσποτα; πολλοὶ διά τι — Jam vero clericorum haud pauci, ob lapsum quem- 
[πταῖσμα, [dam, 
”Αδεχτοι χαθεστήκασιν εἰς ὃν ἄγονται κλῆρον, D inadmiesibiles fiuntin quem cooptati fuereordinem. 
Πολλοὶ γοῦν ἐκανόνισαν τὰ περὶ τῶν ἀδέκτων, Quare multi canones ediderunt de non admittendis, 
Ἔτε Aoyàq τῶν σεθαστῶν xai θιίων ᾽Αποστόλων, Et manus electa venerandorum ac sanctorum apo- 
[stolorum, 
"O μέγας τε Βασίλειος ἔγραψε περὶ τούτων. Et Basilius Magnus de his tractavit. 
"Iv οὖν μὴ δυσχεραίνηται ἐρευνῶν τοὺς κανόνας, Ne quis igitur in evolvendis canonibus molestiam 
[sentiat, 
'O συναθροίσας ἅπαντας sic Ev πυχτίον, ἄναξ, Ille qui cunctos in unum congessit volumen, 
Τέχνην ἐδημιούργησεν ly τούτῳ θαυμασίαν, Admirande hao in re artis edidit specimen. 
Πρὸς τὴν ὑποχειμένην γὰρ xal ζητουμένην φύσιν Secundum enim rei quesite argumentum natu- 
[ramque 
Κανόνας τοὺς προσήχοντας συγήθροισεν ἑντέχνως, Canones qui huc pertinent ooegit prudentissime. 


ἛἜστι xal τάξις, δέσποτα, xal βαθμὸς τῶν κανόνων. Est etiam ordo, domine, et progressio canonum 


919 MICHAELIS PSELLI 920 


libris, ut si quibusdam occurreris qui de termino À xal τοῖς τῶν πατέρων ἡμῶν λόγοις, iv! st. τισι "Y 
vite nostre definito loquuntur, et quibusdam qui ῥἐντύχοι ὡς περὶ ὡρισμένου τοῦ συμπεράσµατος 
de eodem ut indeflnito, non putes doctrinas inter — «n ζωῆς ἡμῶν λέγουσι, τισὶ δὲ ὡς περὶ ἀορίστου, 
se dissentire, sed judices illud quidem priore modo μὴ διαφωνεῖν πρὸς ἄλληλα οἱηθείης τὰ δόγµατα, 


exprimi, hoc autem altero. ἀλλ᾽ ἐπιχρίνοις ὡς ταῦτα μὲν χατά τοῦτον τὸν τρόπον 
ἐξενήνεχται, ἐκεῖνα δὲ κατὰ τὸν ἕτερον. 
6. Preterea te volo scire nostram naturam non c. Πρὸς δε τούτοις εἰδέναι σε βούλομαι ὡς οὐχ 


esse simplicem, sed nos plenos esse et substantia ἁπλῆ τις ἐστν ἡ καθ) ἡμᾶς φύσις, ἀλλὰ πλήρεις 
et generatione, agereque tum providentia, tum — àeuàv xai τοῦ ὄντος xal τῆς γενέσεως, διοικούµεθά 
natura, tum voluntate. llludque dico non quod «s xà μὲν ὑπὸ προνοίας, τὰ δ ὑπὸ φύσεως, τὰ δ' 
aliquid fugit Providentiam et Deum, sed quod et — ix προαιρέσεως, Καὶ οὗ τοῦτο λέγω, ὡς διέστηκε 
alia que inde exsistentiam receperunt, sive phy- — «t: τῆς προνοίας xai τοῦ θεοῦ, ἀλλ’ ὅτι xal τἅλλα 
sice sive libere in nos operantur. Ideo igitur et — éxsiüsv τὴν οὐσίαν λαχόντα Ἡ φυσικῶς περὶ ἡμᾶς 
frigora et calores nos e vita auferunt, quia nature  ivepyei 7j προαιρετικῶς . Διὰ ταῦτα τοιγαροῦν καὶ 
partieipes sumus, et rursum stolida consilia nos- κχκρυμοὶ καὶ θάλπη ἐκφέρουσιν ἡμᾶς τῆς ζωῆς ὅτι xal 
tram vitam exslinguunt ex electione voluntatis. B φύσεως µετεσχήχαµεν ^ καὶ αὖθις ἄτοποι γνῶμαι 
Omnia quidem definite novit Deus; illa vero se- " σθεννύουσιν ἡμῶν τὴν ζωὴν, παρὰ τὸ µέρος τῆς προ- 


cundum suam naturam operantur. αιρέσεως. Άπαντα olós μὲν ὡρισμένως ὁ Orüc ἐκεῖνα 
δὲ κατὰ τὴν ἑαυτῶν φύσιν τὴν ἐνέργειαν ἔχουσν. 
Nuno brevem habes tue questionis solutionem, Ἔχεις ἰδοὺ τὴν λύσιν ἐπὶ paytoc οὗπερ ἠρώτησας, 
Patrum doctissime et reverendissime. Πατέρων ἐμοὶ λογιώτατε καὶ σεθαφμιώτατε. 





MICHAELIS PSELLI 
OPERUM PARS SECUNDA 


COMPLECTENS 


LEGALIA ET CANONICA 


OBLATIO. NOMOCANONIS AD IMP, MICIHAELEN. DUCAM 


(Meerman Thesaurus Juris, I, p. 77, Grece; interpretationem nostram addidimus.) 


Cognoscas, queso, imperator, etiam Nomocano- (1 "Eys µοι γνῶσιν, δέσποτα, καὶ τοῦ Νομοκανόνος. ᾿ 


[nem. 
Qui liber constat legibus et canonibus, Σύνθετος βίθλος πέφυκε vópuov τε xat κανόνων. 
Canonibus synodalibus et legibus variis, Κανόνων μὲν συνοδικῶν, xál νόµων διαφόρων, 
Precipue autem preceptis recentibus sapientibus- ΊΤῶν νεαρῶν δὲ µάλιστα πανσόφων θεσπισµάτων, 

[que 

Que scriptis canonibus optime patrocinantur. Συνηγορνῦνται κάλλιστα τοῖς γραφεῖσι κανόσιν. 
Est autem synodus prima et honore et ordine ἛἜστι δὲ πρώτη σύνοδος τῇ τιμῇ καὶ τῇ τάξει, 
Patrum piorum qui convenerunt Niceam, Tv συνελθόντων εὐσεθῶν elc Νικαίαν Πατέρων, 
Sub fideli imperatore Constantino "Emi τοῦ αὐτοκράτορος καὶ πιστοῦ Κωνσταντίνου, 
Qui magnus eximiusque merito cognominatus est; — "Oc μέγας, ὃς ἐξαίρετος χαλῶς ἐπωνομάσθη. 
Fueruntque numero trecenti duodeviginti. "Qv ὀκτὼ xal 6ix, ἀριθμὸς πρὸς τοῖς τριαχοσίοις. 
Post hano secunda fuit, quamvis tempore prior, Δευτέρα ταύτης πέφυχε, τῷ χρόνῳ δὲ προτέρα, 
Beatorum Petrum Áncyre collectorum Τῶν ἑλθόντων εἲς "Αγχυραν Ἡατέρων µακαρίων, 
Qui viginti quatuor canones ediderunt, Oi τέσσαρας πρὸς εἴκοσι ἐξξἔθεντο χανόνας, 
Cum synodus Nicena ποηπ]θί viginti edidisset. p Οἱ 0' ἐν Nixal4 εἴκοσι ἐξέθεντο xat µόνους. 
Tertia habita est Neocesaree synodus Τρίτη σύνοδος γέγονεν ἐν Neoxaiwapelq: 
Que etiam Nicenam precessit, Αὕτη πρῶτον πέφυκε xal τῆς ἐν τῇ Νικαίᾳ, 


Tertium autem tenet locum, ut duabus minor Tpltnv δὲ τάξιν εἴληφεν, ὡς τῶν Booty ἑλάττω 








 ———— —€Ó—— —- -—- om — ——— A————————— — —— —— — — PG 


921 | DE NOMOCANONE ET SYNODIS. 932 
Tc μὲν τῆς ἁγιωτάτης, τῆς δὲ χρόνου πρεσθεἰᾳ. Α Quee partim sanctitate, partim vetustate eminent. 


Κανόνες ιδ’ καὶ ταύτης τῆς συνόδου. Hujus quoque synodi quatuordecim exstant ca- 
[nones. 
Τετάρτη τῆς iv Σαρδικῇ μετὰ τοὺς ἐν Νιχαίᾳ Quarta Sardice celebrata est post Nicenam 
Κανόνες εἷς πρὸς εἴχοσι xal ταύτης τῆς συνόδου’ Et canones sanxit viginti unum. 
Ἡ πέμπτη τῶν dv Γάγγραις δὲ Πατέρων συνελ- — Quinta congregata fuit Gangris, ubi 
[θόντων, 
"Qv ol χανόνες εἶχοσι τυγχάνουσι καὶ μόνοι. Viginti solummodo canones promulgavere Patres. 
Ἔκτη τῶν slc θεούπολιν χοινᾷ δεδραµηκότων, Ad sextam convenere Theopolim, 
Οὔὕτω γὰρ ὀνομάζουσι τὴν ᾽Αντιόχου πόλιν, Sic enim appellant Antiochi urbem: 
Ὃν πέντε πρὸς τοῖς εἶκοσι τυγχάνουσι κανόνες, Exstant autem hujus synodi viginti quinque canones 
'Εθδόμη τούτων πέφυχκε τῶν ἐν Λαοδιχείᾳ. Septima celebrata est synodus Laodicee, 
"Yo' àv ἐξεφωνήθησαν δογματικοὶ κανόνες Publicatique sunt canones dogmatici 
*Evvia πρὸς πεντήχοντα πίστεως ὃλοι πλήρεις. Quinquaginta novem fide omnino excellentes. 
Τῶν 8' εἷς Κωνσταντίνου πόλιν Πατέρων ουνελθόντων, — Habita est Constantinopoli a Patribus congregatis 
Ογδόη τούτων σύνοδος ὧν ἑπτὰ οἱ κανόνες. Octava synodus cujus septem cunones exstant. 
'H δέ q' ἑννάτη σύνοδος γέγονεν ἐν Ἐφέσῳ Nona autem synodus Ephesi est habita 
Ὑφ' ἧς ἐξεφωνήθησαν ἑνγέα κανόνες uóvot. À qua nonnisi novem promulgati sunt canones. 
Δεκάτη δὲ τῷ ἀριθμῷ τῶν ἐν τῇ Χαλνηδόνι Decima, secundum numerum, collegit Chalcedone 
[Patres 
Πὰρ ὧν ἑπτὰ πρὸς εἶκοσιν ἐτέθησαν χανόνες. Qui viginti septem canones sanxerunt. 
'O μέγας δὶ ὁ Βασίλειος ἡ βάσις τῶν Bovpdcov, Basilius Magnus, dogmatam fundamentum, 
᾿Οκτὼ πρὸς τοῖς ἑξήκοντα ἐθέσπισε κανόνας. Sexaginta octo edidit canones. 
Εἰς δὲ Κωνσταντίνου oA xal δὶς xal «pic ἠθροίσθη Constantinopoli autem bis terque convenit 
Λογὰς Πατέρων εὐσεθῶν dv ol κανόνες δῆλοι. Manus electa piorum Patrum quorum canones noti. 
λλοι τε πλεῖστοι τῶν πιστῶν ἀνδρῶν σεθασµίων Aliique plurimi venerandorum virorum fldelium 
Κανόνας ἐκτεθήχασι χρατύνοντες τὴν πίστιν. Canones censtituerunt fidei ἠγπιαπά!β gratia. 
"Qvntp ὁ Διονύσιος ὁ τῆς Αλεξανδρείας, Inter quos Dionysius Alexandrie, 
Γρηγόριος ἐπίαχοπος ὁ Νεοχαισαρείας, Gregorius ΝθοοββαΓθ:9 episcopus, 
Τιμόθειος ὁ εὐσεθὴς, xal Κύριλλος ὁ πάνυ, Timotheus pius et Cyrillus precellens, 
Γεννάδιος ὁ θαυμαστὸς θεσπίσας ἐγκυχλίως. Insignis Gennadius qui encyclicas promulgavit. 
Πρὸ τούτων διὰ Κλήμεντος ἐνεγράφησαν κανόνες, Ante hos autem per Clementem compositi sunt ca- 
[nones 
Τῶν σεθασµίων καὶ σεπτῶν xal θείων ἀποστόλων, Venerandorum,sanctorum,divinorum apostolorum, 
Πέντε πρὸς ὀγδοήκοντα σεθάσµιοι κανόνες, Octoginta quinque canones saori. 
Οὐ πάντες δὲ θεσπίζουσι περὶ θεολογίας, Non tamen omnes de theologia exponunt, 
᾽Αλλ’ οἱ μὲν τὰ τῆς πίστεως κρατύνουσιν εὐλόγως, Sed partim apto sermone fidem corroborant, 
Οἱ δὲ τοῖς ἁμαρτάνουσιν µέτρα τᾶς µετανοίας, Partim peccatoribus penitentie terminos indicant, 
Βὐθέως κανονίζουσι τοὺς χειροτονουµένους, Partim in olerum receptos instcuunt : 
Πάντες δὲ λυσιτέλειαν εἴσάγουσι τῷ Bl Omnes tamen utilitatem afferunt vita. 
'O κανοίσας δ’ ἅπαντας ἐντέχνως τοὺς χανόνας, Qui &utem omnes canones ingeniose collegit, 
Ὅσους ἐφεῦρε, δέσποτα, κανόνας τῶν Πατέρων, Quotquot nimirum reperit Patrum canones 
Πρὸς τὴν αὐτὴν ὑπόθεσιν εὐκαίρως γεγραμμµένους, De eodem argumento opportune conscriptos, 
Ἡάντας εἰς 8v συνήγαγεν ὥσπερ ὑπὸ τίτ)ους, Omnes in unum redegit titulisque distinxit. 
᾽Αλλ΄ κληρονομουμένον δέσποτα; πολλοὶ διά τι — Jam vero clericorum haud pauci,ob lapsum quem- 
[πταῖσμα, (dam, 
”Αδεχτοι καθεστήχασιν elc ὃν ἄγονται κλῆρον, D jnadmissibiles flunt in quem cooptati fuereordinem. 
IoAÀol γοῦν éxavóviaxv τὰ περὶ τῶν ἁδέκτων, Quare multi canones ediderunt de non admittendis, 
Ἔτε λογὰς τῶν σεθαστῶν καὶ θείων ᾽Αποστόλων, Et manus electa venerandorum ac sanctorum apo- 
. [stolorum, 
'O μέγας τε Βασίλειος ἔγραψε περὶ τούτων. Et Basilius Magnus de his tractavit. 
"Iv οὖν μὴ δυσχεραίνηται ἐρευνῶν τοὺς κανόνας, Νο quis igitur in evolvendis canonibus molestiam 
[sentiat, 
'O συναθροἰσας ἅπαντας sic lv πυκτίον, ἄναξ, Ille qui cunctos in unum oongessit volumen, 
Τέχνην ἐδημιούργησεν ἐν τούτῳ θαυμασίαν, Admirande hao in re artis edidit speoimen. 
Πρὸς τὴν ὑποκειμένην γὰρ xai ζητουμµένην φύσιν Secundum enim rei quesite argumentum natu- 
[remque 
Κανόνας τοὺς προσήκοντας συνήθροισεν ἐντέχνως. Canones qui huc pertinent coegit prudentissime. 


Ἓστι xal τάξις, δέσποτα, xal βαθμὸς τῶν κανόνων. Est etiam ordo, domine, et progressio canonum 


923 MICHAELIS PSELLI 924 


Diversimode contra diversas passiones composi- A Τοῖς διαφόροις πάθεσι “εχθέντων διαφόρων, 
Sunt enim qui divina Ecclesia ejiciant, — [torum, Οἱ μὲν γὰρ ἀπελαύνουσι τῆς θείας Ἐκχλησίας, 
Alii autem clericos solummodo munere privant. Οἱ δὲ µόνους καθαίρουσι τοὺς χειροτονηθέντας. 
Nonnulli pios excommunicationis pcena terrent, Οἱ μὲν προστίµους ἄγχουσι τῆς ἀχοινωνησίας. 
Alii de suppliciis judiciose tractant. Οἱ δέ «lox σώφρονες ἐν τοῖς ἐπιτιμίοις. 

En habes concisam sacrorum canonum doctrinam. Δίδαξις αὕτη σύντομος τῶν ἱερῶν κανόνων. 


MICHAELIS PSELLI 
SYNOPSIS LEGUM 


Grece edita, Latina interpretatione et notis illustrata, opera et. studio Francisci Bosqueti 
Narbonensis jurisconsulti, ex bibliotheca archiepiscopi Tolosani, 


Adjeclz sunt hac. iterata editione Observationes Cornelii Siebenii jurisconsultt. 


(MEERMAN, Thesaurus juris, p. 30.) 


PRJEFATIO., 


Succedit Michaelis Pselli Synopsis Legum, versibus iambis et politicis conscripta, quam integram 
primus in lucem edidit Frano. Bosquetus, Narbonensis JCtus, Parisiis apud Joannem Camusat 
MDCXXXII, in 8». Hec vero Editio cum perquam rara evaserit, nove et accuralioris emittendz» consi- 
lium ceperat Vir Clariss. Cornelius Siebenius ; at que spes, Viro Doctissimo vivis erepto, omnino eva- 
nuit. Sed bene factum, quod varias Animadversiones in Poetam nostrum separatim antea ediderit, quas 
ex Miscellaneis Observationibus in Auctores Veteres et recentiores Vol. Vl, pag. 109. seqg. depromptas Notis 
Bosqueti subjeci, quod ad intellectum Peelli eas omnino necessarias judicaverim. Neque enim Bosqueti 
versio menti Auctorie ubique accommodata fuit, ut in qua crassos interdum errores commisit, et quod 
pejus est, integros etiam versus interpretari negloxit; quocirca tamen Vir caetera Eruditus veniam apud 
equos rerum arbitros meretur, utpote qui hano interpretationem paucis diebus absolvit, vixque no- 
vemdecim tum temporis annos impleverat. Vid. Niceron Tom. XII de ses Mémoires, pag. 168. Hunc vero 
defectum pluribus in locis supplevit, et versionem, ubi manifeste falsa vel mutila erat, emendavit ac 
restituit Vir Reverendus atque Rruditissimus Archibald Maclaine, in Ecclesia Anglica, que Hage Co- 
mitum est, verbi divini Minister solertissimus, qui hanc provinciam sponte sua suscepit, cuique hoc 
nomine grates ago, quas possum, maximas. Quod autem ad Michaelem Psellum ipsum attinet, fuit is 
Imp. Michaelis Duce Preceptor, ejusque jussu hano Synopsin conscripsit: huio enim Imperatori inscri- 
bitur id Opusculum in plerisque Codicibus manuscriptis, idque pluribus adetruxit Leo Allatius in 
Diatriba de Psellis et eorum scriptis, 8 48, ubi de Auctore nostro ejusque Operibus plenissime egit, et 
8 33 lucuientum de ipsius eruditione testimonium his verbis prebet : Hic ergo Psellus, ut doctrina pras- 
tanlissimus, ila omnium πολυγραφώτατος [uil. Ausim dicere, neminem ea vel. subsequente. etate Grace vel 
invenisse acrius, vel ordinasse aptius, vel tocutum  eloquentius, vel. profundius res pertractasse : nulla fuit 
sentenlia, quam ipse vel notis non illustraverit, vel compendio non tractaverit, vel optima methodo non expe- 
dierit. Quod tamen judicium, licet Psellus non omnino laude sua defraudandus sit, quoad hano Synop- 
sin multis forte nimis benignum videbitur, cum et aliter de ea senserit Anton. Augustinus Lib. IV 
Emendat. cap. 3. Caeterum Jo. Leunclavius jam ante Bosquetum pauca ex hao Synopsi ediderat Tomo II 
Juris Grazco- Romani, eaque tanquam Scholia subjecit Pragmatice Mich. Attaliate,, qui sub eodem Duca 
floruit, ita lamen, ut ignoraverit, eam metro conscriptam fuisse, uti Allatius d. 8 48 jam observavit. 
Exstant vero etiamnum varii Codices MSS. hujus Synopseos, ut in Bibliotheca Regia Parisiensi : vid. 
Tom. ΙΙ Catal. Manuscr. n. 476, n. 1482 (ubi plurima alia Pselli scripta, etiam Juridica, memorantur), 
n. 1371, et 2749 ; in Cesarea Vindobonensi: vid. Lambecius Tom. VI Comment. pag. 46, et Nesselius in 
Breviar. Part. 14, pag. 28 ; in Medicea, vid. Wilh. Langii Calal. Plut. 80, n. 6: in Vaticana, vid. Mont- 
faucon in Biblioth. Bibltothecarum MSS. Tom. 1, pag. 9; porro etiam in Palatina, que jam Vaticana 
juncta est, Cod. 916, et Constantinopolitana, indice Jo. Mar. Suaresio in Notit. Basilic. $7, ex quibus 


forte si varies lectiones ad manus fuissent, plures loci in Psello, qui corrupte jam leguntur, restitui 
potuissent. | 








925 


SYNOPSIS LEGUM. 


996 








TOY ΣΟΦΟΤΑΤΟΥ ΚΑΙ YIIEPTIMIOY 


MIXAHA TOY ΨΕΛΛΟΥ 


ΣΥΝΟΨΙΣ TON ΝΟΜΩΝ, ΔΙΑ ΣΤΙΧΩΝ IAMBON ΚΑΙ IIOAITIKQN 


Πρὸς τὸν βασιλέα Καΐσαρα Μιχαλλ τὸν Δοῦκαν, ἐκ προστάξεως τοῦ πατρὸς αὐτοῦ xal βασιλέως, 


SAPIENTISSIMI ΕΤ HONORATISSIMI 


MICHAELIS 


PSELLI 


COMPENDIUM LEGUM VERSIBUS IAMBIS ET POLITICIS 


Ad imperatorem Cesarem Michaelem Ducam, ex jussu patris ipsius et imperatoris. 


Πολὺ καὶ δυσθεώρητον, τὸ µάθηµα τοῦ νόµου, 

Ἐν πλάτει δυσπερίληπτον, ἀσαφὲς ἐν συνόψει, 

Καὶ λόγῳ δυσερµήνευτον’ ἀλλ’ ὅμως ἀνάγκαῖου, 

Καὶ δεῖ τὸν αὐτοχράτορα τούτου μᾶλλον φροντίζειν, 

Διχαίως γάρ τε δίκαιον ἐν δίχαις φυλακτέον. 

Ὅθεν ἐγώ σοι τὰ πολλὰ τοῦ λόγου συνοψίσας, 

Εὐθήρατόν τι σύνταγμα πεποίηκα τῶν νόμων. 

Πρῶτον δ’ ἑρμηνευτέον σοι, πόσα τοῦ νόμ»» μέρη. 

Τό μὲν γὰρ τούτων Κώδικος οὕτως ὠνομασμένον, 

Πτυχίον δωδεκάθιθλον, ὃ φασι Διατάξεις" 

"Ἐχει δὲ τοῦτο δύγµατα, δέσποτα, βασιλέων, 

᾿Αντιγραφάς τε νομιχὰς, xal δικῶν ἀποφάσεις. 

Τὸ δὲ χαλοῦσι Δίγεστα, Ῥωμαϊκὴ δ᾽ ἡ κλῆσις. 

Ὑπάρχει δε τὸ Λίγεστα, Ἑλληνικῶς Πανδέκτης, 

"Ot καὶ νόµων πέφυχε παντοδαπῶν δοχεῖον' 

Καὶ πλεῖστοι συνεγράψαντο τοὺς νόµους τοῦ [ανδίκ- 
[του. 


Muiltiplicemestetcontemplatu difficilis legis scien- 
tja, que obscura in compendio, neo. summatim 
comprehendi, nec sermone facile explicari potest : 
illa tamen necessaria est, potissimum imperatori, 
quem ejus curam maxime habere oportet : juste 
enim in judiciis jus est observandum. Quapropter 
ego multie in compendium redactis, faciiis indagi- 
nis volumen legum tibi composui. Et primum qui- 
em tibi explicandum est, quot sunt partes legis. 
Ea que Codez dicitur, est corpus duodesim libris 
constans, Constitutiones vocant, quibus, o domine, 
imperatorum placita, legitima rescripta, et litium 
decisiones atque sententie continentur. Sequitur 
pars, quam Digesta Latina voce, Pandecten Greca 
nominant, quod sit omhifariarum legum recepta- 
culum, et leges Pendectes multi consoripserunt. 
Digestorum, o domine, varis sunt partes, quarum 


À Τῶν δὲ Διγέστων, δέσποτα, παντοδαπὰ τὰ µέρη 


Τὰ μὲν γὰρ πρῶτα λέγουσι, περὶ συναλλαγμάτων. 
Τετράθιθλος 8' ἡ σύνταξις κλῆσις τῶν πρώτων πρώτη. 
Τὸ μετὰ ταῦτα πέφυκε ἑπτάδιθλυν πτυχίον, 
Ῥωμαϊχῶς λεγόμµενον οὕτω, Δὲ Ἰουδικῆς, 
τοι τῶν περὶ χρίσεων, ct τις ἐξελληνίζει. 
Τὸ τρίτον δὲ συνάθροισµα καλεῖται Δε Ρεδους, 
᾿Οκτάθιθλόν τι αύνταγμα χωρητικὸν πραγμάτων, 
Τέταρτος τόπος πέφυχε τῶν νομικῶν Διγέστων 
Καθάπερ εἴ τις ὀφθαλμὸς τῶν ὅλων συνταγµάτων, 
ἸὈκτάθιθλον τὸν ἀριθμὸν νόµων πολλῶν D" ὠνομάσθη, 
Τὸ πέµπτον δ’ ἐννεάθιθλον Ex µέρους δ' ὠνομάσθη, 
Περὶ διαθηκῶν φησιν, ἔχει δ᾽ ἄλλα µυρία. 
Τὸ δ’ ἔκτον ἔχει, δέσποτα, µόνα δύο βιθλία, 
Σοφῶς δὲ διαλέγεται, Περὶ βαθμῶν ποικίλων, 
Διαλαμθάνει τε σαφῶς περὶ κληρονοµίας, 
Τῶν Ὀρφιτίου µέμνηται, καὶ Τερτιλίου νόµων, 

Vers. 33. 


priores de contractibus dicuntur, estque priorum 
prima collectio quatuor libris composita. Postea 
Beptem librorum volumen Latine De judiciis, 
Graece Meo! κρίσεων. Tertia collectio De rebus 
dicitur, octo libris rerum tractatum continens. 
Quartum locum,veluti oculus universorum contra- 
ctuum, octo earum libri multarum legum conce- 
ptacula sibi vindicant. Quintum vero novem libri, 
& parte precipua De testamentis vocati, licet alia 
innumera comprehendant. Sexta pars, o domine, 
duos singulares libros continet, qui recte vocantur 
De diversis gradibus, et perspicue tractant de suo- 
cessione, et senatusconsultis Orphitiano et Tertilia- 
no et multiplicem aliam legum ordinationem ea 
pars complectitur. Septima et ultima Digestorum 
legitima pars, de firmissimis stipulationibus volu- 
men duobus libris singuleribus conficit, quibus 


927 


Ἄλλλην τε πλείστην σύνταξιν τῶν νόµων περιέχει, 

Τὸ δ) ἔδδομον καὶ ὕστατον νόµιμον τῶν Διγέστων, 

Περὶ ἐπερωτήσεων ἀσφαλεστάτων λέγει, 

Καὶ συμπληροϊ τὸ σύνταγμα δύο βιθλία μόνα. 

Καὶ μετὰ τοῦτο πέφυχε δύο φρικτὰ βιθλία, 

T,» αὐστηρίαν ἔχοντα τῶν ποινῶν ἐγκειμένην. 

λ[ετὰ δὲ τὴν ἑπτάτομον ταύτην τομὴν τῶν νόμων, 

Σύνταξις ἄλλη πέφυκε νοµίμων διαφόρων, 

Πληροῦσα τὰ πεντήχοντα βιθλἰα τῶν Διγέστων. 
Πρὸς τούτοις µέρος πέφυχεν al Νεαραὶ Συντάξεις, 

Elca συνοπτικώτερον υοῦ Λέοντος βιθλίον, 

Τὸ πᾶν ἐξηκοντάθιθλον πάντας τους νόμους ἔχον, 

Τοὺς Κώδιχας, τὰ Δίγεστα, τὰς Νεαρὰς συντόμως, 

Τὰ σύµφυλα, τὰ σύµπνοα τῶν διαφόρων νόμῶν, 

Διακρινοῦν, ὑποτιτλοῦν οἴχείως καὶ γνησίως, 

αλλ’ ἔστι δυσερµήνευτον, ἀλλ᾽ ἀσαφὲς ἑσχάτως. 

"Ecc: xal µέρος ἕτερον otov ὄψις τῶν νόµων, 

Ὡς εἰσαγωγικώτερον τῶν ἄλλων δεδειγµένη, 

Τῶν νόµων ἔχων ἅπασαν τὴν γενεαλογ/αν͵, 

Ἠ μᾶλλον οὕτως εἴποιμι τὴν ἀρχαιολογίαν. 

Τῷ δὲ βιθλίψ τούτῳ δὲ ἡ χλῆσις Ἰνστιτοῦτα, 
Πολλοὶ δὲ συλλεξάµενοι τὰς ἀγωγὰς ἶδίας, 

Σύνταγμα συνετάξαντο ἄξιον εὐφημίας. 

Τὴν φυσὶν γὰρ τῶν ἀγωγῶν ἑκάστης ἑρμηνεύει, 

Καὶ πάντα τὰ ζητήματα, καὶ πάσας ὑποθέσεις, 

Εἰς τὴν οἰκείαν ἀγωγλν πανσόφως ἀναφέρει. 

Τοῦτο καὶ µόνον πέφυκε Φιλόσοφον τῶν νόμων, 

KB εἶ τις ἀκριθώσαι τοιοῦτο δὴ τὸ βιθλίον, 

Οὗτος ὁ νοµιχκώτατος νομομαθὴς τυγχάνει. 

Ἔτεροι πάλιν, δέσποτα, τὰς ῥοπὰς , καὶ τοὺς 


[χρόνους 


subnectuntur duo terribiles libri severitate pona- 60 


rum instructi. Huic septemplici legum divisioni, 
diversorum jurium collectio adjicitur, quie quin- 
quaginta Digestorum libris finem imponit. 

Preterea juris partem statuunt Novelle Consti- 
tutiones. Deinde compendiosum Leonis volumen, 
quod sexaginta libris universas leges, Codicem, 
Digesta, et Novellas breviter complectitur, conve- 
nientes etcognatas varias leges sub titulisaccommo- 
date disponens: sed summe obscurum est, nec 
facilem interpretationem patitur. Est et slia pars 
quasi legum visus, et reliquarum speciosa intro- 
ductio, universam juris originem, et antiquitatis 
historiam continens, Instituta vocantur. 

Multi quidem proprias actiones colligentes, 
dignum memoria syotagma composuerunt : cujusli- 
bet enim actionis naturam interpretatur, el omnes 
quaestiones, omnia facia et causas ad propriam 
actionem refert: illud sane sola est legum Philo- 
sopbia,quem librum si quis recte calluerit, juris et 
legum consultissimus evadet. Rursus ulii, o domi- 
no, momonta et tempora legitima in brevem librum 
redegerunt, qui 8 parte Momenta vocatlur,quamvis 
et annos comprehendat. 

Lex vero quie illa omnia complectitur, est com- 
munis totius reipublice sponsio, delictorum coer- 


MICHAELIS PSELLI 


928 


À Τοὺς νομικοὺς συνέταξαν e'c Boso τι βιθλίον’ 


c 


Ῥοπὰς δ᾽ ix μέρους λέγουσι, ἔχει, γὰρ xai τοὺς 
[χρόνους. 

'O δέ γε περιεκτικὸς τούτων ἁπάντων νόμος, 

Koiv?) συνθήχη πέφυχε πάσης τῆς πολιτείας, 

Πλτμμεληµάτων χώλυσις, τῶν κατὰ γνῶσιν πλέον, 

Δικαιοσύνης yop (5c, δόγµα συνετωτέρων, 
Δικαιοσύνη δὲ ἐστι σταθηροτάτη γνώµη 

Τοῖς πᾶσι διανέµουσα τὸ κατ’ ἀξίαν µέτρον' 

Τὸ νόμιμνν δὲ πέφυχε δικαιοσύνης µέρος. 

Αὕτη γὰρ xal τὸ φυσικὸν ἄλλο τι µέρος ἔχει, 

Τὸ χατὰ τὴν συνείδησιν χρειττόνων xal χειρόνων. 

Τὸ γὰρ λοιπὸν τὸ φυσικὸν, τρίτον τοῦ νόµου µέρος. 

Τὸ μὲν Υὰρ τούτων φυσιχὸν, τὸ Υ᾿ ἐθνικὸν τυγχάνει, 

Τὸ δὲ πολιτικώτερον, καὶ μερικώτερόν πως, 

Τὸ μὲν γὰρ περὶ φυσικῶν πραγμάτων δογµατίζον, 

Συλλήψεως, γεννήσεως, σχἑέσεως, συναφείας. 

Αὐτοῦ ψιλοῦ τοῦ πράγματος, τοῦ τοῦδε, καὶ τηιοῦδε, 

Νόμιμον γενικῶς ἐστι, φυσικὸν δ' ἐπὶ μέρους. 

Τὸ βλέπον δ᾽ εἰς συµθόλαια φύσιν συναλλαγµάτων, 

Πάντων εἰπεῖν τῶν καθ) ἡμᾶς κοινῶν πολιτευµάτων, 

Νόμιμον ἐθνικόν ἐστιν, οὐχὶ τὸ βαρθαρῶδες, 

Τὸ γὰρ τοῦ ἔθνους ὄνομα νομικῶς εἱρημένον, 

Γενῶν συλληπτικόν ἐστι νόµοις ὑποχειμένων. 

Πολιτιχὸν δὲ νόµιµον, τοπιχὸν, καὶ χρειῶδες. 

Τὸ πάλαι τριμερὲς ἔστι τούτου γὰρ τοῦ νοµ/µου, 

Ἔστιν ὁ δωδεκάδελτος τῶν δώδεκα λογίων, 

Τὰ βασιλέων Δόγματα, οἱ Νόμοι τῶν πραιτώρων. 
Περὶ 5' ἃ πραγματεύεται τὸ νόµιμµον ῥητέον. 

Εἰσὶ δὲ ταῦτα, πρύσωπα, πράγματα, ἀγωγαί τε. 

Πολλῶν 9' οὐσῶν τῶν ἀγωγῶν τέσσαρες αἱ μητέρες, 

Vers. 93. 


citio, eorum maxime que sponte committuntur, 
justitie presul, seapientiorum et perspicaciorum 
decretum. 

Justitia est constantissima voluntas, pro merito 
et dignitate omnibus mensuram distribuens. Jus 
est justitie pars, qua et aliam partem habet, jus 
naturale scilicet, quod in bonorum et malorum 
conscientia consistit. Reliquum vero jus naturale 
est tertia pars juris, quod dividitur in naturale 
gentium et civile, seu locale. Quod de rebus natu- 
ralibus siatuit, conceptione, nativitate, appetitu, 
maris et femina conjunctione, illo et illo nudo 
negotio, est in genere jus, in specie, naturale. 
Quod vero spectat naturam contractuum, et earum 
omnium actionum que ad communem nostram 
societatem pertinent, jus gontium dicitur, non ta- 
men barbsricum: nomen enim gentium hio ite 
debet accipi, ut eas solum nationes qui legibus 
parent, complectatur. Civile jus est locale, et ex usu, 
quod jampridem tripartitum est. Hujus enim juris 
partes sunt, Leges duodecim tabularum, Decreta 
principum, Ediota pretorum. 

Nuno vero dicendum est circa que jus versetur. 
Ea sunt persone, res etactiones. Actionum, que 
plures sunt, quatuor matres dicuntur, quas obli- 
gationes vocant, legitima vincula, re, verbis klteris, 








999 


"Ac ἱνοχὰς ὠνόμασαν, δεσμούς τινας Bixalouc. 
Ἡ 'Ρὲ, ἡ Βέρθις, Αίττερις, τετάρτη ἡ Κονσένσου. 
Ἡ 'Ρὶ γεννᾷ πραγματικὰς ἀγωγὰς γοῦν xal µόνας. 
Μήτηρ 98 Βέρδις πέφυκ ' ἡ περὶ ἐξ στιπουλάτο. 
Πλάττει xal ἡ Κονσένσου δὲ τὰς συναινέσεις apa. 
Ἡ Λίττερις τὰ γράμματα γυμνὰ πραγμάτων τεύχει, 
Bl γὰρ τις χρέος γράψειεν ἀνάργυρον ἐν τούτοις, 
Καὶ μὴ προσθήσει, δέσποτα, μέμψιν ἀναργυρίας, 
Καὶ διετὴς ἐχρεύσειε χρόνος ἐν μέσῳ παλιν, 
Γράµµασι, δέσποτα, λοιπὸν καταχρατεῖται µονοις. 
Τὴν λίτεριν δὲ πλάττουσιν ἐξ ἠσυχίας µόνης, 
Ἡ Ρὲ, σηµαίνει πράγματα, Ἡἡ Βέρθις, ψιλοὺς λόγους. 
Ἡ Λίττερις, τὰ γράμματα, κονσένσο, συναινέσεις. 
Ἑκάστη δὲ τῶν ἀγωγῶν ἀγωγὰς πολλὰς τίκτει. 
᾿Επὶ δέ τις ἐνέχετα. πλημμελῶν. ἤ συµθάλλων, 
"H φανερώτερον εἰπεῖν, πρὀς τινας συναλλάσσων. 
᾽Απὸ δὲ πλημμµελήματος ἀγωγὰς εὗροις ταύτας, 
Τὴν Φούρτην, τὴν περὶ χλοπῆς, Βι βονορουµ pa- 
| ἱπτορουμ, 
τις βιαίαν ἁρπαγὴν πραγμάτων ἑρμηνεύει, 
Tv Ἱνιουριάρουμ τὲ, ἥτις ὕθριν σημαίνει, 
Τὸν τε μὲν ᾿Ακουίλιον, τὸν περὶ τῆς ζημίας * 

"EE dv πάλιν ὡς ποταμῶν, ῥευμάτων τε δευτέρων, 
Κρουνοὺς εὐρήσδις ἀγωγῶν προσφόρως ἐκχυθέντας. 
Ὄρος δὲ συναλλφγµατος, ὡς ἤρεσε τοῖς νόµοις, 

Συναίνεσις, xal σύννευσις πλειόνων θεληµάτων, 
δύο τὸ ἐλάχιστον, εἷς αὐτὸ συνδραµόντων. 
"Ωστ) ἐνοχῆς ποιήσασθαι δύναμιν παραυτίκα * 
Eis χάριν δὲ ῥητέον σου τῶν ἐν iv ἑχάστην, 
Tác φυοµένας ἀγωγὰς Tv! ἔχῃς ἀσυγχύτως. 

Καὶ τὰς μητέρας ἀχριθῶς, πρὸς δὲ τὰς θυγατέρας. 
Ῥῆς ῥὶ τῆς ἐν τοῖς πράγµασιν ἔστι, ἡ Δεποσίτης 


quarta Consensu. Obligatio que re contrahitur, 
gignit solas reales autiones. Qua verbis, mater est 
actionis ex stipulatu. Qua consensu,format conven- 
tiones. Que litferís, nudam rerum scripturam con- 
struit. Si quis enim debitum non numerala pecu- 
nia scripserit, neque, o domine, intra biennium 
de pecunia non numerata querelam moverit, dein. 
ceps quod solis litteris debitum est, prevalebit: 
solo silentio obligatio litteris contrahitur. Ke, si- 
gnificat res Verbis, nudos sermones : Lilteris, 
scripturam : Consensu, pacta. Deinde quis obliga- 
tur, vel delinquens, vel contrahens, vel, ut clarius 
dicam, rem aliquam cum aliis agens. Ex delicto 
bas actiones comperies, Furti, Περὶ κλοπῆς : 
Vi bonorum raplorum, quam violentum rerum 
raptum interpretare : Injuriarum, que petulantem 
contumeliam significat: Aquilíe legis actionem, 
give De damno. Ex quibus tanquam fiuviorum, et 
fluctuum secundorum scaturigines actionum com- 
mode salientes reperies. 

Definitio contractus, ut legibus placuit,est consen- 
sus et conspiratio plurium, vel ad minus duarum 
voluntatum ad idem concurrentium. Quemadmo- 
dum obligatio robur obtineat, statim dicemus. 
Nunc enim tui gratia singula obligationes expli- 


SYNOPSIS LEGUM. 


930 


À ΕΒλληνιστὶ δὶ πέφυκε ἡ παρακαταθήκη ' 


Ἡ Κομμµοδάτη δεύτερον, χρῆσις τῶν δεδοµένων * 
'H Πιγνερατικία τε, fj περὶ ἐνεχύρων * 
Ἡ περὶ ἀπαιτήσεως κληρονοµίας ἄλλη, 
"Hv Ἐρεδιτάτης λέγουσι περίτζιο Λατῖνοι * 
Πρὸς δὲ a8 εξιθεύδουµ. Λατίνως εἰρημένη, 
Ἡ περὶ παραστάσεως πραγμάτων κχεκρυμµένων. 
Τῆς ῥὲ κονδικίχιος, ἦν ῥὲμ δὲ ἡ καθόλου * 
Πρὸς τούτοις τὰ Ἰντέρδικτα, ἦτοι παραγγελίαι. 
Tic Βερθις δὲ τῆς ἐνοχῆς ἐστιν, dj ἐξ στιπου- 
[λάτο, 

Αφ’ ἧς ὁ τζέρτος πέφυκε χονδικτίχιος τρέχει, 
Πρὸς ταύτης καὶ ὁ ἴντζερτος, ἀθωγαὶ δ᾽ αὗται δύο, 
Ἐξ στιπονλάτο δέ ἐστιν, ἐπερώτησις, ἄναξ. 
[ᾶσα δέ y^ ἐπερώτησις, 7j δήλων, ἤ κρυφίων, 

Β Ἐφ' οἷς ὁ κονδικτίχιος, ἤ τζέρτων, ἡ ἰντζέρτων, 
"στι δὲ κονδικτίκιος ἀπαιτήσεως φύσις, 
"H τζέρτος, ἦτοι φανερὸς. Ίντζερτος χεχρυµμµένος. 
Τῆς βερθίἰς ἐνοχῆς ἐστιν η ᾿Εξστιματόρια 
Ὅταν διατιµύσωμαι πρᾶγμα xal σοι παρέξω, 
Εἰπὼν, ὡς πράσας, Κόμισον νομίσματά µοι τόσα, 
Ei δὲ μὴ τόσα δοίη τις, δίδου τὸ διδοµένον. 
Τῆς βερθις αὖθις ἐνοχῆς ἦγε Δάμνη Ἰνφάκτι, 
τις χινεῖται πίπτοντος γείτονος δωματίου. 
Τῆς βέρθις πάλιν πέφυκε ἤγε Πρεγατορία, 
Ἡ τὸν κληρονομήσαντα εὐλόγως καὶ προσφόρως 
Ἐκ πόσου µέρους ἐρωτᾷ ζητεῖν κληρονομίαν, 
Ἡ Λεγατόρουµ, ἄλλη τις ἀσφάλεια λεγάτου. 
"H τε μὲν ]]εκνυνίαε χονστιτούταε αὖθις, 
τις τὴν ἀντιφώνησιν, καὶ τὴν ἐγγύην λέγει. 
Τῆς δ᾽ ἐνογῆς τῆς Αἰττερις ἀγωγὴ Νοθάτιο 

C Τὸ χρέος µεταφέρουσα τὸ παλαιὸν stc véov, 

Vers. 155. 


canda sunt, ut distincte et exacte, matres et filias, 
natas scilicet actiones, habeas. Obligatio que re 
contrahitur in rebus est, ex qua oritur actio De- 
positi, Grece παρακαταθήκη: Commodati, que est 
usus rei tradite et commodate : Pignoratitia, 
que est de pignoribus. Alia ἀπαίτησις τῆς κληρο- 
νοµίας,, quam Latini petitionem hereditatis νο- 
cunt: actio etiam ad exhibendum, ut Latine dici- 
tur, que de rebus occultis, ut palam exhibeantur, . 
contra clam possidentem instituta est: ejus quie 
re contrahitur est condictio, que generaliter in 
rem dicitur. Eas actiones sequuntur interdicta, 
sive denuntiationes. Ex obligatione que verbis, 
venit ex stipulatu, e qua due actiones oriuntur, 
eondiclio certi et incerti. Ex stipulato est ἑπερώ- 
τησις, Sive interrogatio, o imperator. Omnis au- 
tem stipulatio est rerum manifestarum, vel ob- 
scurarum, unde certi et incerti condictio: natu- 
ram petitionis condictio demonstrat, certi dilu- 
cidum, incerti occultum signiflcat. Ex obligatione 
verbis, nascitur etiam  /Estimatoria : si rem «eati- 
mem, et tibi tradam,dicens ac si venderem : Dabis 
mihi tot nummos, et nisi dederis, reddes rem 
traditam. Iterum ex obligatione verbis descendit, 
Damni infecti, que vicina domo ruinam minante 


.931 


Ταύτης d Δελεγάτιο, ?|ot περὶ Aeyácoo. 

Τῆς 91 κονσένσο ἐνοχῆς ἐστιν ἡ ἐξ Βενδίτο, 

*Hv οὕτως ἑρμηνεύουσι περὶ πράσεως, ἄναξ, 

Εξ ὅμπτο, περὶ ἀγορᾶς * Λοκάτι, µἰσθωσίς τις * 
Κονδούκτι, ἡ ἐκμίσθωσις * ἐντολὴ, ἡ Μανδάτι * 
Ἡ Πρὸ σοχιο δὲ ἐστιν ἡ περὶ κοινωνίας * 

"BHxe, περὶ Μνηστεύσεως, καὶ Δωρεῶν, καὶ Γάμων, 
Kal τινων ἄλλων ἀγωγῶν, καὶ τριῶν Ίντερδίκτων * 
Σύµπασαι αὗται ἀγωγαὶ ἑνοχῆς τῆς χονσένσου. 
Τὴν περὶ προστασίας δὲ πραγμάτων ἀλλοτρίων, 

- Τοῦτ) ἔστι μὴ γινώσκοντος µηδόλως τοῦ δεσπότου, 
Νεγοτιόρουµ λέγουσι ταύτην τινὲς Γεστόρουμ, 
"Eotx& συναλλάγματος συνάλλαγμα τυγχάνον * 
“Ομοίως ἡ Τουτέλαε, ἡ κατὰ ἐπιτρόπων. 

Ἡ περὶ Διαιρέσεως πραγμάτων ἐπικοίνων, 

Ἡ περὶ Ηεκουλίου τε, ἤ τε Ex διαθήκης, 

Ἡ Ἰνστιτορία τε, ἦτ᾽ ἐξκερτκιτορία, 

Ἡ κατὰ τοῦ προστήσαντος τινὰ ἐργαστηρίου, 

Καὶ κατὰ τοῦ προστήσαντος τινὰ ἐπὶ ῥαλάσσην. 

Τὸ Κουόρουµ λεγατόρουµ τε Ἰντέρδιχτον τυγχάνον, 
Οούσος, ὁ οὐσούφρουκτος, ἄλλαι τ᾽ ἀγωγαὶ πλεῖσται, 
Τῶν ὡσανεὶ τυγχάνουσι πᾶσαι συναλλαγµάτων. 

AT δ᾽ ἀγωγαὶ τῶν ὡσανεὶ πάλιν ἁμαρτημάτων, 

Ἡ κατὰ τοῦ δικάσαντος, καὶ παρανοµηκότος, 

Ἡ κατὰ σοῦ συῤῥήξαντος ἔδικτον ἀναισχύντως. 
"Αλλαι τό τινες ἀγωγαὶ, xal τινες τῶν Ἰμφάκτουμ. 
Δέχου πάλιν διαἰρεσιν τῶν ἀγωγῶν ποικίλην. 
Τῶν ἀγωγῶν αἱ μέν εἶσι ἀπὸ συναλλαγμµάτων. 

Αἱ δὲ πάλιν κατάγονται ἀπὸ ἁμαρτημάτων. 

Αἴ µέν slav πραγματικαὶ, αἱ δὲ κατὰ προσώπων. 
Al μέν εἷσι πἰστει καλῇ, αἱ δὲ εἰσί πως στοίχται, 


movetur. Rursus ex ea nascitur Precatoria, qua 
directe institutus heres rogatur ex quota parte 
adire hereditatem. Alia est Legatorum, cautio le- 
gati nomine. Pecuniz constitulz, quae sponsionem 
et expromissicnem pecunie significat. Obligationis 
vero que Litteris contrahitur actio est Novatio, que 
vetus debitum in novum transfert: et Delegatio, 
sive de Ἱοραίο. Obligationis ex Consensu, est, actio 
ex Vendilo, quam. o imp, περὶ πρᾶσεως interpretan- 
tur. Ez empto, περὶ ἀγορᾶς. Locati, µἰσθωσις. 
Conducti, ἐκμίσθωσις. Mandati, ἐντολή : pro. socio, 
περ) κοινωνίας : preterea de Sponsalibus, Donatio- 


MICHAELIS PSELLI 
A ΑΙ μὸν πρᾶγμα εἰσπράττουσιν, αἱ δὲ ποινην, al b 


932 


[ἄμφω, 
AT μὲν κινοῦνται εἲς τὸ πᾶν, al δὲ elc µέρος µόνον, 
Al μὸν ἁπλοῦν εἱσπράττουσιν, αἱ δὲ διπλοῦν, τρι- 
[πλοῦν τε, 
Αἱ μὲν xal τετραπλάσιον, αἱ δὲ xai πλέον τούτου. 
Αἱ τούτων δὲ βαρύτεραι πρὸς τούτοις ἀτιμοῦσιν, 
Αἱ μὲν εἶσιν ἐπίχαιροι, τινὲς δὲ τῶν χρονίων, 
Al δὲ περιορἰζονταίἰ τεσσαράκοντα Ὑχρόνοις. 
Τινὲς δὲ διαθαίνουσι καὶ κατὰ κλη ρονόµων. 
AV μὲν clot ὡς λέγουσι τούτων ἀρθιτραρίαι, 
Ὑπό τε τῆς διχαστικᾶς ἤρτηνται µεαιτείας͵ 
Tai δὲ τῆς ὑπολήψεως τοῦ κρίνοντος εἰ μέλλει. 
Αλλη τε πλείστη πέφυχε διαίρισις τῶν νόµων, 
Kal τοῦτο δὲ µοι πρόσλαθε τυγχάνον ἀναγχαῖον. 
Ὡς ol κανόνες ἅπαντες τῶν νόµων, στεφηφόρε, 
Ὑπόσαθροι τυγχάνουσι, ψευδονται γὰρ ἐν μέρει. 
Κανὼν δὲ ἐστι τοῦ πράγματος συντετµηµένος λόγος. 
Ὄπερ ὡς ὑποκείμενον τυγχάνει τῷ κανόνι, 
Σφειλὰς δ᾽ ἐκπίπτει, δέσποτα, xai τοῦ ὑποχειμενου 
Τοὺς νόµους δὲ βουλόμενος πάντας σοι συνοψίζειν, 
Ὁριστικοῖς προσχρήσοµαι ῥήμασι, xal συντόµοις. 
Δικαιοσύνη πέφυχε νόµησις τοῦ δικαίου. 
Δικαιον φυσιχόν ἐστι κοινὸν πᾶσι τοῖς ζώοις. 
Τῶν νόμῶν ὁ μὲν ἔγγραφος, ὁ δ᾽ ἄγραφος ὡς ἔθος, 
Ἐλευθερία, πέφυκεν ἄδεια φυσική τις * 
Δουλεία δὲ ὑποταγὴ τυγχάνει δεσποτείας͵ 
τις, ὡς ἁδιάφορος, ἄτομόν τι τυγχάνει. 
Ἡ συμφορὰ δὲ τῆς μητρὸς, τοῦτ' ἔστιν ἡ πορνεία, 
O3 βλάπτει τὸν ἐν τῇ Ὑγαστρὶ, στεροῦσα τῶν πα- 
ἵτρφων. 
Vers. 214. 


edictum impudenter corrupit. Sunt et alie quse- 
dam actiones in factum. Iterum accipe variam 
actionum divisionem : quedam oriuntur ex con- 
iractibus, quaedam rursus ος delictis: quedam 
sunt reales, quedam contra personas : quaedam 
Bunt bone fldei, quaedam stricte : quedam rem 
exigunt: quedam poenam, quedam utrumque: 
ulie pro toto moventur, alie pro parte : 
alie simplum exigunt , alie duplum, triplum, 
quadruplum, alie et amplius: alise graviores in- 
fumant eos quos afficiunt: alique eunt tempo- 
rales, alique perpetue, alique annis quadraginta 


nibus, et Nuptiis, et alie actiones, et tria. interdi- [) definiuntur,aliquee transeuntetiam contra heredes : 


cta : omnes illae actiones sunt obligationis ox con- 
sensu. Que ob curam rerum alienarum nesciente 
domino susceptam, movetur, quam MNegoliorum 
geslorum vocant, contractus videtur esse ουπίγα- 
ctue. Similiter, Tutelz, que contra tutores: De 
communium rerum divisione, de peculio, ex testa- 
mento, Institoría, Exercitoria, que contra nautas 
et caupones, ut in navim vel tabernam recepta 
restituant. Interdictum quod Quorum legatorum 
dicitur, Usus, usugfructus, et alie multe actiones 
sunt omnes ex quasi contractibus. Actiones rur- 
sum quasi ex delictis: que datur contra judicem, 
qui contra leges judicavit: que contra eum qui 


sunt et ille quas arbitrarías vocant, que judiciali 
arbitrio instruuntur ex judicis estimationes si velit. 

Est multiplex alia legum divisio. Quod vero 
nunc mihi necessarium videtur, accipe: ut quod 
omneslegum canones, o imp., subputridi sunt, men- 
tiuntur enim ex parte. Canon autem seu Regula, 
est sermo rem breviter dividens, qu» est quesi 
subjectum regule, que ubi in aliquo titubat, o 
dom., e subjecto excidit. At quia sedet in animo 
tibi omnes leges in compendium redigere, verbis 
utar deflnitivis et brevibus ; Justitia est justi dis- 
tributio. Jus naturale est commune omnibus ani- 
mantibus. Legum alia est scripta, alia non sori- 














. 933 


0ὐθὲν εἴ τις (1) ἐλευθεροῦν δανειστὰς περιγράφων, 

Μετὰ τὴν ἤθην, γράψειν τις δύναται διαθήχην’ 
Ἐλευθεροῦν δὲ δύναται ὁ ἑπτακαιδεχέτης. 

Τῶν παίδων ὑπεξούσιοι, ol ἐκ νοµίµων γάμων, 
Οὗτοι γὰρ μόνοι νομικῶς ὑπάκουσι πατράσιν. 

E? τις ἐκ φίσκου λάθοι τι δωροῦντος βασιλέως, 

Ἡ συναλλάττων πρὸς αὐτοῦ, εὐθὺς τούτου δεσπόζει, 
"Exsivoc δὲ ἐνάγεται μέχρι τετραετίας. 

Ἡ µορτις χαυσα δωρεὰ, ἔοικε τῷ λεγάτῳ. 

Τὰ τῆς προικὸς ἀκίνητα οὐχ ὁποτίθησί τις, 

Ωὐὖδε πιπράσκειν δύναται, οὐδ' ἐκποιεῖν οὐδόλως. 
Ἐχπο[ησιν ὁ πούπιλος πραγμάτων οὐ ποιεῖται, 
Οὐδέ τι πράττειν δύναται χωρὶς τῶν ἐπιτρόπων, 
Καὶ υἱὸς ὑπεξοήσιος καὶ δοῦλος προσπορίζει, 

'O μέν γε τῷ δεσπόζοντι, ὁ δὲ τῷ φυτοσπόρῳ. 
Κἂν μὴ τυγχάνωσιν αὐτοὶ τὴν πρᾶξιν ἐγνωχότες, 
Yià; δὲ δίχα τοῦ πατρὸς, fj δοῦλος τοῦ ῥεσπότου, 
Οὐ δύναται κληρονομεῖν, ἀλλ᾽ οὐδὲ ἀδιτεύειν, 
ΚΑν τις οὑὐσουφρουχτάριος ἡμῖν ἐστιν οἰκέτης, 
Εἰσάγει τὸν προσπορισμὸν, ὥσπερ ὁ βονα φιδε. 
*O φιδικοµισάριος σὺν τῷ λιγαταρίῳ, 
Ὁλόκληρον διαδοχἡν οὐκ ἔχουσι δικαίου, 

Ὁ κληρονόμος µόνος γὰρ τὸ Ó'xatov τοῦτ) ἔχει. 
᾿Αγράφως διατίθεσθαι οὐκ εἴογουσιν οἱ νόμοι. 
Οἴκειακους δὲ μάρτυρας εἰκότως ἀθετοῦσιν. 

Ki τις διάθοιτο τυχὸν τῶν ἐκατρατευομένων, 

Ἡ διαθήκη ἕῤῥωται εἷς ὁλόχληρον χρόνον. 

Καὶ μετὰ τὴν ἀθέτησιν τῆς προτέρας στρατείας., 
Ο δ᾽ ὀπεξούσιος υἱὸς οὗ ποιεῖ διαθήκας, 


SYNOPSIS LEGUM. 


931 


À KHv ὁ πατὴλρ χελεύσειε, χωρὶς τῶν καστρενσίων, 


Οὐκ ἀνατρέπει ἕκαστος προθᾶσαν διαθήκην. 
Ei δὲ τις ἐμμαγχιπατος χοντραταθούλλας ἔχει. 
Καὶ δοῦλον εἴ τις βούλοιτο ἐνίστα χληρονόμον. 
Οὐγκίασμοι δὲ δώδεκα, µέτρον κληρονοµἰας. 
"Qc ὁ τεστάτωρ, δύναται, οἰκέτης κληρονόμος. 
Οὐδεὶς διατιθέµενος, st μὴ di στρατιώτης, 
Μέρει μὲν διατίθεται, µέρει ὃ᾽ οὐ, τῆς οὐσίας. 
Ἔστιν ἀποκατάστασις, οὕτω δὴ τυπουµέντ, 
Κληρονομείτω Τίτιος τῶν ἐμαυτοῦ πραγμάτων; 
Ei δ’ οὗτος οὐ βεθούληται, πρίµος κληρονομείτω. 
᾿᾽Αθεμιτογαμήσας τις xai δεινῶς τ'μωρεῖται, 
Καὶ τῶν τεχθέντων ἐξ αὐτοῦ οὐ χατεξουσιάζει. 
El δὲ τις παῖδας ἔτεκεν ἐκ πᾳλακῆς προτέρας, 
Νομίμους ἀπεργάσηται πρειχφοις ἐν συμφώνοις. 
Β Τέταρτον µέρος χρεωστεῖ τῷ υἱοθετηθέντι, 

ΥἸοθετήσας τίς τινα τῶν ἑαυτοῦ πραγμάτων. 
Ατελὴς συγγινώσκεται µήτηρ, μὴ ἀπαιτοῦσα 
Τοῦ ἀνδρὸς τελευτήσαντος ἐπίτροπον τοῖς τέχνοις. 
Ἐπιτροπὴ δὲ πέφυχε νομικὴ ἐξουσία 
Κατ ἐλευθέρας χεφαλῆς, slc βοήθειαν ταύτης. 
Επίτροπος δὲ διοιχεῖ µέχρι τῆς Ίθης µόνον. 
Ἐντεῦθεν δὲ αὐθέξονται χουρατορες τοῦ νέου. 
“Ἀγνάτους μὲν ὠνάόμαζε τοὺς ἐξ ἀῤῥένων τόκων. 
ζογνατους 9' ἐπωνόμαζε τοὺς ἐκ θηλυγονίας. 
Ἔφηθος γίνεται ὁ παῖς ἐτῶν δεκατεσσάρων, 
Ἔφηθος 86 τε θήλεια οὖσα δωδεχαέτης. 
Τῷ ἔχοντι ἐπίτροπον κουράτῳρ δίδοταί τις. 
Κατηγορεῖν οὐ δύναται ἄνηθος ἐπιτρόπου, 

Vers 272. 


pta,ut consuetudo. Libertas est quedam naturalis (; riuset legatarius in universum jus non suoce- 


lioentia: servitus est. subjectio dominationi, que 
ut nullam habens differentiam, individuum quid 
dioit. Calamitas matris, id est meretricius coitus, 
non nocet ei qui est in ventre, privans bonis pa- 
ternis.Cirecumscribens creditores manumittere non 
potest. Post pubertatem potest quis scribere te- 
stamentum. Annos natus decem et septem manu- 
mittere potest. Liberi in poiestate sunt, qui ex 
legitimis nuptiis procreati, illi enim soli legitime 
parentibus obediunt. Si quis ex imperatoris libe- 
ralitate & fisco rem accipiat, aut alio modo ab eo 
rem comparet, statim ipsius fit dominus, nec 
post quadriennium convenitur. Mortis causa do- 
natio, eimilis est legato. Immobilia bona dotalia, 
neque pignori et hypothece dari, neque vendi, 
neque alienari, fraude etiam non interveniente 
possunt. Pupillus neo res suas alienare, neque 
aliquid agere potest sine tutoribus. Filius familias 
et servus acquirunt, hic domino, ille parenti, 
etiamsi uterque rem gestam ignoret: filius quidem 
et servus, sine patris et domini consensu suc- 
cedere non possunt, neo hereditatem adire. Ser- 
vus usufruetuarius nobis acquirit, quemadmodum 
. liber homo qui bona fide servit. Fidei commissa- 


(4) 09 σθένει τις. 


dunt: id enim jus solus heres habet. Sine sgori- 
pto testari leges non prohibent : domesticos 
quidem testes meritos improbant. Si- quis testa- 
tus fuerit de castrensibus, testamentum in omne 
tempus valet, etiam post abdicationem prioris 
militis. Filiusfam. testamentum non facit, quam- 
vis pater jubeat, nisi de oastrensibus. Furor ad- 
veniens non evertit prius conditum testamentum. 
Filius, si emancipatus, habet bonorum possessio- 
nem contra tabulas. Servum etiam, si quis ve- 
lit, potest. heredem instituere. Duodecim uncie 
sunt mensura hereditatis. Ut testator, potest 
heres esse domesticus. Nemo nisi miles ex parte 
de re Sua testatur, pro parte non testatur, Sub- 
Stitutio sic formatur : Rerum mearum Titius heres 
esto ; si ille noluerit, Primus hewres esto. Nefa- 
rias nuptias conirahens aírociter punitur, neo: 
liberos ex illis natos habet in potestate. Qu 
filios genuit ex pellice priore, legitimat eos dota- 
libus instrumentis. Quartam suorum bonorum 
partem adoptato debet, is qui adoptavit. Infamis 
- fil mater, quae mortuo viro liberis tutorem non 
petit. Tutela est legitima potestas in caput liberum 
ad ejus defensionem. Tutor administrat solum 





935 


Ἔφηδος τοῦ κουβατωρος συγγενῶν συνεργούντων. 
Τὰ μηδενός τε πρότερον, τοῦ προκαταλαθόντος. 

Τὸ xópa τὸ χειµέριον, αἱγιαλὸν ὁρίζει. 

Exe: τὰ ἐπικείμενα τοῖς γε ὑποχειμένοις. 

Ἴτερ ἐστὶν ὁδὸς στενη, ἄκτοις ἡ πλατυτέρα. 

Ὅ πρᾶγμα τὸ ἀλλότριον ἐκποιῶν ἐν εἰδήσαι, 
 ἄλλως τραδιτεύων τις, ὡς χλοπὴν ἁμαρτάνει. 
Δευτέρα διατύπωσις ῥήγνυσι τὴν προτέραν. 

Tv δὲ ἴνοφικιόζο, παῖδες κινοῦσι μόνοι. 

Οὐδείς ὑποκαθίσταται παιδὶ πουπιλιαρίως, 

El μὴ ποιήσει πρότερον sl; αὐτὸν διαθήχην, 

'O ἔχων τὴν ἐναγωγὴν, ἀποδείξει βαρεῖται. 

Τὰ τῆς προικὸς χινητὰ εἰσπράττεται αὐτίκᾳ, 

Τοῖς ἀχινήτοις ὁλόκληρος εἰς ἀπαίτησιν Ὑρόνος, 
Τῆς διαθήχης ἡ κρηπὶς ἔνστασις κληρονόμο». 

Καὶ cop?) xal µετάθεσις γίνεται τοῦ λεγάτου, 

Ἐν τε διατυπώσεσιν. ἓν τε τοῖς χωδικέλλοις. 

Τὸ τρίτον ὁ φχλκίδιος σώζει τῷ κληρονόμῳ, 

Ἐκ τῶν λεγάτων ἁμάντων κατὰ ἀναλογίαν, 

'O Αὔγουστος προσέταξε, φασὶ, τοὺς χωδιχέλλους, 
Ἐν οἷς οὔτε ἐνίστησιν ὁ γράφων xAnpovópov, 
Οὔτ) ἀφαιρεῖ ὃν ἔγραψεν ἐν τῇ διατυπώσει. 

Τὸ μὲν Τερτουλιάνειον δόγμα καλεῖ προσφόρως 
Εἰς τὰ τῶν τέχνων πράγµατα τὰς ἐκείνων μητέρας. 
Τὸ δὲ Υ᾿ Ὀρφιτιάνειον αὖθις ἐκ τοῦ ἐναντίου, 

Εἰς τὰ µητέρων πράγματα τοὺς παῖδας προκαλεῖται. 
Ἡ µήτηρ ἔχει πρόκλησιν ἁπάντων τῶν ἀγνάτων, 
Εἰς τὰ τῶν τέχνων πράγµατα, χωρὶς τῶν ὁμογνίων, 
Μετὰ γὰρ τούτων ἔρχεται εἰς τὴν κληρονομίαν. 
αλλ) εἰ μὲν ἀδελφαί clot τὸ ἥμισυ λαμθάνες" 


usque ad pubertatem : exinde curatores in adole- (1 


scentem potestatem exercent. Agnatos voca de- 
'" goendentes ex maribus, cognatos ex feminis. Ado- 
lescens dicitur, quatuordecim annos natus: mulier 
vero est puber anno duodecimo. Adolescenti quitu- 
torem habet, curator datur. Pupillus tutorem aocu- 
sare non potest. Adolescens vero curatorem potest, 
cognatis juvantibus. Que ante nullius sunt, primo 
occupantis flunt. Littus fluctu hiberno deflnitur. 
Subjecto solo cedit superficies. Iter est via augu- 
sta : Actus amplior via. Qui rem alterius sciens 
alienat, vel aliter tradit, quasi furtum committit. 
Posterius testamentum prius rumpit : querelam 
de inofficioso soli filii movent. Nemo puero sub- 
stitit pupillariter, niei prius fecerit testamentum. 
Aetori probationis onus incumbit. Res dotales 
mobiles illico petuntur ; immobilium vero repe- 
titioni integer annus cedit. Testamenti basis est 
heredis institutio. Legata adimuntur et transfe- 
runtur testamento et codicillis. Lex Falcidia ex 
omnibus legatis pro rata servat tertiam partem 
heredi. Augustus jus codicillorum instituit, qui- 
bus nec heres institui potest, neo in testamento 
goriptue deleri. Senatusconsultum Tertullianum 


(2) Ἐπ᾽ ἴσης. 


MICHAELIS PSELLI 
Α Ei 8* ἀδελφαὶ καὶ ἀδελφοὶ, loa κληρονομοῦσιν. 


936 


Ὑπούσης λιακατοχῆς παῖς xal γονεὺς ὡσαύτως, 
Ἐνιαυτὸν ὁλόχληρον ἔχουσι βοηθοῦντα. 

Ἡμέρας µόνας ἐκατὸν τῶν συγγενῶν ἐχόντων’ 
Ποινὴ ὀφείλει τίθεσθαι εἰς τὰς ἑπερωτήσεις. 

'H περπέτουα µίσθωσις, ἐμφύτευσις τυγχάνει, 

Τὸ διαπλασιαζόµενον Éx τινος ἠρνηκότος, 
Καταθληθὲν ἰνδέθιτον ἀπαίτησιν οὐκ ἔχει. 

Κλοπή ἐστι φηλάφησις πραγμάτων κατὰ δόλον, 
Χωρὶς κακῆς προθέσεως χλοπὴν οὐχ ἁμαρτάνεις, 
Κατὰ τοῦ κλέπτου, φούρτιθον, xliv μὴ νέµηται δώσας, 
Tq ἐκπεσόντι πράγµατος πουθλἰκανα ἁρμόζει. 
Παυλιανἡ δὲ δίδοται τῷ περιγεγραμμένῳ, 

Biq πρᾶσιν εἰς ἐκποίησιν τῶν ἑαυτοῦ πραγμάτων. 
T» φούρτην δὶπλασίάζε σὺν τῷ ᾿Ακουιλίψ. 
Νόμος ὁ δωδεκάδελτος τὴν νοξαλίαν φούρτην, 

Καὶ τὸν νοξάλιον αὐτὸν ᾿Αχουίλιον γράφει. 
Παραγραφή ἐστι cage ἡ δικαιολογία, 

Τοῦ ῥέου πρὸς τὸν ἄκτορα κατ’ ἀγωγῆς βιθαίας, 
Τῷ vópsp μέν πῶς ἰσχυρᾶς, τῇ φύσει ὃ᾽ ἁδικούσας. 
Δίχην 5' οὐδεὶς συνίστησιν ἆγν ώστων αὐτοδίχων. 
Ἐπίσης (2) δικχιώσεως ὁ νεµόµενος κρείττων. 

Ὁ φθείρας Bla τὴν σεμνὴν, εὔπορος μὲν τυγχάνων, 
Ἡμίσεος ἀφαίρεσιν ἔχει τῶν κεκτηµένων, 

Ὅ 8' ἄπορος, ἐξόριστος γίνεται παραυτίχα. 

Τῷ Κορνελίῳφ ἕνοχυς πᾶς φονεὺς τυγχάνει, 

Tq Ῥεπετηῦνδις ἕνοχος δικαστὴς δωροδόκος. 

TQ δὲ δελφάσις (3) ἔνοχος ὃς ἁλοίη αλαστεύων. 
Τὸ χρόνιον δὲ σύνηθες νόµου λαμθάνει τόπον. 

Οἱ γενικοὶ τῶν εἰδικων ἐγκρατέστεροι νόμων. 


Vers 332. 


commode vocat matresad bona filiorum : rursus 
e conira Orphitianum filios ad bona matrum. Ma- 
ter in successione bonorum fllii precedit omnes 
agnatos, exceptis consanguineis, quibuscum venit 
ad hereditatem : sed si sorores defuncto super- 
sint, dimidium capit ; si vero íraires et sorores, 
ex equis partibus succedunt. Ad sgnoscendam 
bonorum possessionem, liberis, et parentibus 
annus integer auxiliatur, aliis cognatis centum 
dies eolum. Poena etipulationi apponi debet. 
Emphyteusis est perpetua locatio. Duplum 80- 
Jotum ab eo qui inficistus est, indebiti condi- 
ctione non repetitur. Furtum est dolosa rerum 
contrectatio : sine mala admotione furtum non 
facis. Publiciana competit ei qui rem amisit, 
cum non possideat, rem furtivam adversus furem. 
Pauliana datur circumscripto in venditione, et 
alienatione rerum suarum. Furti, et ex lege Aqui- 
lia in duplum agimus. Lex Duodecim tabularum 
furti οἱ Aquilie actiones, noxales scribit. Exoe- 
ptio est certa et manifesta exceptiorei ad actorem. 
contra actionem lege quidem flrmsm, sed nata- 
rali jure injustam. Litem nemo instituit nescius 
sui juris. In jure equali potior est qui possidet. 


(3) à φάλσις. 





931 

Ὕττων ἐστὶ τῶν θηλειῶν αἴρεσις τῶν ἀῤῥένων, 

Οἱ μὲν τεχθέντες νόµιμοι ἔπονται τοῖς πατράσιν. 

Οἱ φύντες δ᾽ ἐκ πορνεύµατος, ἔπονται ταῖς µητράσι 

Τὸ φύσει χρεωστούµενον καταθληθὲν οὐκ ἔχει 

Αὖθις ῥεπετιτίονα, ὡς ἔδοξε τῷ νόμῳ. 

Ηάντα τὰ ἰδιωτικὰ δηµόσιον οὐ βλάπτει, 

᾽Αποκαθίστατ) ἀθλαθὴς ὁ νέος κατὰ νόµους. 

Ὅπερ ἐστὶ τοῖς ἥττοσι τὸ ἀποχαθιστάναι, 

Τοῦτο µείζοσιν ἔγκλητος πρὸς λόγους ἀναλόγους, 

Πατρὸς καὶ παίδων μεταξὺ τῶν γε ὑπεξουσίων 

Οὐ πέφυχε συνίστασθαι δίκης ἀμφιθολίας 

Ὅπου δὲ ἡ προχάταρξις, ἐκεῖ καὶ καταδίκη 

Τὸ μεῖζον δικαστήριον τὸ ἔλαττον προχρίνει, 

'O διδοὺς τὸ ἰνδέθιτον ἔχων εἴδησιν τούτου 

Οὐκ ἔχει πάλιν εἴσπραξιν τοῦ βεθλημένου, 

Ὁσάκις ἐξετάζοντες περὶ καρπῶν σχοποῦμεν, 

Ὅσα λάθειν ἠδύνατο ὁ νομεὺς, ἀχριθοῦμεν, 

Εἰς ἔδχφος ἐπίχοινον ὁ κοινωνὸς οὗ χτίζει. 

᾿Εξωτικὸς οὗ δύναται δουλείαν προσπορίζειν. 

"Eg' ὧν ὁ ᾽Αχουίλιος θεμάτων οὐχ ἁρμόζει, 

Τούτοις δ’ ἰνφάκτουμ δίδοται, σαθρὸς 9' ὁ κανὼν 
[ουτος. 

Ὁπόσα δὲ μὴ ἔχουσιν Ἰσχὺν κατὰ τῶν νόµων, 

Χωρὶς ἀποτελέσματὸς δοθέντα χατὰ πλάνην, 

Οὐκ ἔχει ῥετετίτιον, οὐδ) εἴσπραξιν ὁπίσω. 

Xsípovz ποιεῖν αἴρεσιν γυνἡ προιχὸς ἰδίας, 

Σαφῶς obx ἔχει δύναμιν iv συνεστῶτι γάμῳ. 

Tip ἔχοντι ἐπίτροπον, ἕτερος οὐ δοτἰος. 

Τὸ μεῖζον δικαστήριον, χρεῖττον τῶν ἑλαττόνων, 


SYNOPSIS LEGUM. 


938 


Α Ἠτοι τὸ ἐγχληματιχὸν, τοῦ περὶ τῶν χρημάτων. 


ἘΕκδίκησιν ἐγκλήματα λαμθάνει τὴν δικαίαν. 
Ἐν τόποις oic ἡμάρτηται, Eva κρείττων ἡ γνῶσις. 
Ὅπου δὲ ἡ προκάταρξις, ἐκεῖ καὶ καταδίκη. 

Ἐντεῦθεν xal κανόνας σοι τῶν Νεαρῶν εἰσφέρω, 
Δγλούντων τὰ βουλήματα πάντων τῶν τελευτώντων, 
"Os« μὴ διαµάχονται τοῖς νόµοις τοῖς κειµένοις. 
Προῖκα μὲν γάμος ῥἐνεργεῖ, γάμον δ’ οὗ δρῶσι 

[προῖκες. 
Ὅπερ ὁ νόμος δίδωσι, οὐκ ἂν ἀφέλοιτό τις. 
Ἡαραγραφῆς ἀντίθεσις οὐκ ἔστι δηµοσίῳ. 
Ἡ δευτερογαµήσασα πρὸ τοῦ πενθίµου χρόνου, 
Πάντων ἐκπίπτει καὶ προικῶν, καὶ κερδῶν παραυ- 

τίκα, 

"EE ἐλευθέρας θυγατρὸς οὐ τίκτεταί τις δοῦλος. 
Τῶν τελευτώντων βούλησιν μηλεὶς ἀνατρεπέτω, 
Γάμος ὃ) ἐκ διαθέσεως σωνίστατχι καὶ µόνης, 
Κἂν μὴ προθῶσι γαμικὰ συµθόλαια πρὸς ταύτης. 
Δεφένσωρ ἐπιτήδειος, οὐδεὶς χωρὶς ἐγγύης. 
'O δοῦναι προελόµενος ἴσος τῷ δεδωκότι’ 
Ἐπιτροπεύειν δύνανται τῶν τέκνων αἱ μητέρες. 
Ἐν µέσῳ δίκης ἄδικον γίνεσθαι θείὀυς τ΄πους. 
"B γνώμη τοῦ τεστάτώρος πάντων προκιµητέα. 
Τόκος ἀνεπερώτητος, εἰς δάνειον οὐ τρέχει. 
Τὴν τῶν κακῶν εἰσχγωγὴν οὐ σφίγγει μακρὸς χρόνος 
Τῶν γάμων οἱ ἀθέμιτοι, ποιναῖς τιμωρητέοι. 
Οἱ πλημμελοῦντες κόλασι, διδότωσαν δικαίως, 
Φυλαττόμενον νομικῶς νοµίμοις διαδόχοις, 
"Qv ἔχουσιν ol πταίσαντες νοµ/µων xat. πραγµατων. 


Vers. 387. 


Qui vi religiosam virginem corrupit, si locuples (] locus erit. Mulier constante matrimonio, faculta- 


3it, bonorum suorum medietatis jacturam pati- 
tur : pauper vero statim in exsilium mittitur. Om- 
nis homicida obligatus est legi Cornelis. Judex 
sordidus, et munera aocipiens, repetundarum tene- 
tur. Legi vero de falsis obligatur, qui variat fal- 
sum scribens. Diuturna consuetudo legis locum 
implet. Leges generales potiores sunt in judiciis. 
Pejor est feminarum conditio, quam marium. 
Legitimi liberi patrem sequuntur, nati ex scorta- 
tione matrem. Quod natura debetur solutum re- 
peti non potest, ut legibus placuit. Nulla pri- 
vata publico nocent. Hestituitur illasus adolescens 
secundum leges, quod in minoribus efflcit resti- 
tutio, id in majoribus appellatio, eadem ΡΤΟΡΟΓ- 
tione.Interpatrem et filiosquosillehabetin potestate 
litis discrimen institui non potest. Ubicunque est 
litis contestatio, illic et judicatio est. Majus tribu- 
nal de minori judicat. Qui sciens solvit indebitum, 
soluti deinceps conilictionem ποπ habet. Quoties 
estimantes rationem fructuum habemus, quos 
possessor percipere poterat, exacte perquirimus, 
In solo communi socius non edificat. Extraneus 
non potest servitutem acquirere. Ex quibus casi- 
bus Aquilia non competit, datur actioni factum, 
putribus autem est ille canon. Ex his omnibus 
causis que jure non valuerunt, vel non habuerunt 
effectum, secuta per errorem solutione, condictioni 


PaTROL. Gn. CXXII. 


tem non habet deteriorem faciendi dotis proprie 
conditionem. Tutorem habenti alius tutor non est 
dandus. Majus tribunal potius est minoribus, sive 
criminale, pecuniario. Crimina justam vindictam 
habent. Quo loco quis deliquit de crimine cogno- 
scitur. Ubicunque est litis contestatio, ibi et con- 
demnatio. 

Deinde tibi affero Novellarum regulas quee de- 
clarant valere morientium voluntates, quecunque 
legibus positis non repngnant. Nuptie dotem 
constituunt , nuptias vero dotes non efficiunt. 
Quod lex dat nemo aufert. Prescriptionis opposi- 
tio non est fisco. Mulier secundo nubens intra 
Juctus tempus, amittit illico et dotem et omnia 
lucra. Ex filia libera non nascitur servus. Morien- 
tium voluntatem nemo subvertito. Sola affectione 
nuptie contrahuntur, licet illam nuptialia instru- 
menta non precesserint. Nullus defensor est 
idoneus sine satisdatione. Αά donandum progre- 
diens similis est illi qui dedit Matres possunt 
flliorum suorum tutelam gerere. In medio litis 
contra jus flunt sacre formes. Testatoris vo- 
Juntas omnibus est anteponenda. Usure non sti- 
pulate in debitum non veniunt. Improborum ac- 
eusatio longo tempore non concluditur. Nuptie 
nefarie ponis sunt plectende. Qui deliquerunt 
dent juste reis ambitus. Legitimis successoribus 


90 





939 


*O ἄρχων ὀπερόριος οἴκοθεν δαπανάτω. 

Μοιχὸς δέ τις ἀποδειχθεὶς τὰς ποινὰς ὀπεχέτω, 

Διδόσθω δὲ cx γυναικὶ Ex τῶν αὐτοῦ πραγμάτων 

Ἡ προὶξ σὺν ἕδνοις ἅπασα, εἰ δ ἄπροιχος τυγχάνει, 

Μέρος ἐχέτω τέταρτον τῶν ἐκείνυυ πραγμάτων’ 

Τὰ δὲ λοιπὰλ τοῦ πταίσαντος πράγµατα μµεριζέσθω 

El; παΐῖδας, cl; τοὺς φύσαντας, ἄχρι βαθμοῦ τοῦ 
[τρίτου. 

E? δ’ οὔτε παῖς, οὔτε γονεὺς ὑπάρχουσι τῷ πταίστῃ, 

Τῷ φίσκῳ προσκυρούσθωσαν τἀκείνου προσηκόντως. 

Τῆς µοιχευθείσης γυναιχὸς, ἀκριθῶς τηρουμένης, 

El ὁ σύνοικος βούλοιτο, θαῤῥούντως λαμθανέτω 

T?» πταἰσασαν ἀζήμ.ον ἐντὸς τῆς διετίας’ 

Χρόνου δὲ διαῤῥεύσαντος τοῦ διηγορευµένου, 

Ἡ μὲν etc µοναστήριον ἑνδίκως διαγέτω, 

Μελαμφοροῦσα πάντοτε κατὰ τὰς χεχαρµένας' 

Et παῖδες εἰσὶ, τὸ δίµοιρον ἐχέτωσαν ὧν ἔχει, 

Τὸ δὲ γε µοναστήριον τὸ τρίτον λαμθανέτω. 

AV κλήσεις τῶν ἐγκλήματι θανάτου πεπτωκότων 

Toig πᾶσι ἁρμοζέτωσαν fj, ἄνω τοῖς γονεῦσι. 

Τὰς δίκας τὰς iv χρήµασι τὰς κατὰ τῶν ἐν κλήρῳ 

Ἐπίσκοποι κρινέτωσαν ἠχριθωμένῳ λόγψ. 

Ἐνὸς δὲ μὴ στοιχήσαντος τοῦ κρίνοντος τῇ ψήφῳ, 

'O ἄρχων ἐξετάσειε ταύτην ἀκριθεστέρως. 

Ἐν δὲ τοῖς ἁμαρτήμασι τοῖς πολιτικωτέροις, 

Ot κληρικοὶ τοῖς ἄρχουσι ὑπόνεινται δικαίως. 

Τοὺς εὐτελεῖς δὲ µάρτυρας ὁ κριτὴς κολαζέτω, 

Πρὸς ἀληθείας εὕρεσιν καὶ μηρεὶς αἰτιάσθω, 

Επὶ τῶν ἐγκλημάτων δὲ τῶν y δικαστηρίῳ, 

Οἱ µάρτυρες τοῖς δικασταῖς προσίτωσαν ἐν νόµῳ. 


À 


-- 


servanda jura et res que habent delinquentes. {6 
Magistratus extra provinciam de proprio sumptus 
facito. Mochus manifestus ponis subjicitor : 
ex ipsius bonis dos, cum omni sponsalitia largi- 
tate mulieri dator: si vero illa indotata, quar- 
tam partem bonorum illius habeat: reliquas ejus 
qui deliquit bona inter liberos et parentes dividun- 
tor usque ad tertium gradum : si vero delinquenti 
neque filius, neque parens sit, convenienter ejus 
bona fisco addicuntor. Mulierem adulteram dili- 
genter observatam, maritus, si velit, intra bien- 
nium impunitam recipito: effluxo vero constituto 
tempore, illa jn monasterium merito detruditor, 
cum monialibus omni vite tempore vestes nigrae 
induta : si liberi fuerint, ejus bonorum duas par- 
tes habento, monasterium tertiam capito. Eorum 
bona quos erimen morti subjicit, liberis vel ascen- 
dentibus competunt. Clericorum pecuniarias cau- 
sas exacto judicio episcopi judicanto: altera vero 
partium sententie judicantis non acquiescente,eam 
exactius locorum magistratus examinet. In crimi- 
nibus civilibus clerici magistratibus merito sub- 
jieiuntur. Humiles testes reperta veritate judex 
castigato , el nemo causetur. In oriminalibus 


D 


(4) 'Ἐκκλήτων. 


MICHAELIS PSELL] 


940 





Κηδεµόνας τοῖς ὀρφανοῖς 6 ἄρχων παρεχέτω, 
Χρὴ τὸν ἐξ αἰτιάσεως ὑπομνησθέντα πρώτης, 
Βιθλίου ὑποδέχεσθαι τῆς χινουµένης δίκης, 
Καὶ προθεσμἰαν ἡμερῶν εἴκοσι προαλαμθάνειν. 
Ὁ δὲ ἐκ περιστάσεως λαθὼν δευτέραν χρίσιν, 
Οὐ δύναται τὸν δεύτερον δικαστὴν παραιτεῖσθαι, 
Μετὰ διοµοσίαν δὲ τοῦ ῥέου χκρυπτοµένου, 
Καὶ μὴ προσαπαντήσαντος κατὰ τὴν προθεσµἰαν͵ 
Εἰς τὰ ἐκείνου πράγµατα πεµπἰσθω ὁ ἐνάγων. 
Οὐκ ἄλλως ὃ) ἀναδίδωσι τὰ πράγµατα τῷ ῥέψ 
Ei μὴ τὴν πᾶσαν πρότερον δαπάνην ἀπαιτήσοι. 
lov) τις ἴσως ἄπορος ἐπὶ ἀνδρὶ εὐπόρῳ 
θανοῦσα δίχα γαμικῶν τελείως συµθολαίων, 
Ὡς δὲ κἂν ἄπορος ἀνὴρ ἐπὶ εὐπόρῳ θάνοι. 
Elc µόνον µέρος τέταρτον τῶν ἑαυτοῦ κτημάτων, 
᾽Απὸ τοῦ ζῶντος  θανὼν καλῶς κληρονοµείτω. 
'O τρὶς χοµίσας μάρτυρας αὖθις μὴ παραγέτω. 
Ὁ µέσος δὲ τοῖς µέρεσι γεγονὼς γνώμη τούτων, | 
Ἐφ' otc οὗτοι δικάζονται καὶ ἄχων µαρτυρείτω. 
M3, πάσας ὃ) οἵου, δέσποτα, τὰς νεαρὰς εὐχρήστους 
Ai μὲν γὰρ οὐκ ἐτέθησαν τοῖς Λέοντος βιθλίοις 
"Qv ἡ uiv γνῶσις ἀσφαλὴς, βασιλικἡ ὃ᾽ ἡ κλῖσις 
Αἱ δ᾽ εἰ καὶ κατεστρώθησαν ἐσχόλασαν τῷ χρόνῳ, 
AX δ᾽ ἤργησαν ἀλλοίωσιν τοῦ βίου δεξαµένου, 
Otov τὰ περὶ βουλευτῶν, τὰ περὶ τῶν πραιτώρων, 
Τὰ περὶ µοβεράτωρυς, τὰ περὶ κοιαιστώρων, 
Τὰ περὶ τῶν ἐπαρχιῶν τῶν ἀπηριθμημένων. 
"Oca χατὰ συναίνεσιν τὸν γάµον διαιροῦσι, 
Τὰ περὶ συγχωρήσεων λοιπάδων δηµφσίων, 
Τὰ περὶ τῶν ἐκκλησιῶν (4) τῶν ἐν τῇ Σινελίᾳ, 

Vers. 446. 








questionibus, secundum leges in judicio testes 
judicibus producuntor. Pupillis curatores magi- 
Stratus dato. Oportet eum qui ex prima vocatione 
submonitus est, libellum litis que movetur ac- 
cipere, et viginti dierum inducias habere. Qui ex 
recusalione Becundum judicium acceperit, nequit 
secundum judicem recusare. Post juramentum 
rei latitantis, neque intra diem statutum se 
exhibentis, actor in ejus rerum possessionem 
mittitor: neque alias reo ejus bona restituantur, 
quam si damna et omnes priores sumptus re- 
pendat. Si viri locupletis pauper uxor non per- 
fectis dotalibus instrumentis decedat, vel dives 
mulier viro pauperi sit superstes, in solam quar- 
tam demortui bonorum partem superstes succe- 
dat. Qui ter adduxit testes, iterum ne produ- 
cito. Mediator scientibus et volentibus partibus, 
ea dere de qua litigant, etiam invitus testimo- 
nium dicito. Ne tamen omnes novellas, o domine, 
utiles crede. Quedam enim posita non euntin 
Leonis libris, quorum scientia firmissima, et no- 
men Regium est: quedam, licet ibi collocate, 
tempore feriatee sunt, quedam otiose sunt, muta- 
tionem vita recipiente. Quales que de Decurioni- 











841 SYNOPSIS LEGUM. ' 942 


Τὰ περὶ τοῦ μὴ γίνεσθαι οἶκνοι τὰς λειτουργίας, 
Τὰ περὶ τοῦ διηνεκῶς ποιεῖν τὰς ἐμφυτεύσεις, 
Τὰ περὶ τῶν ἐν ᾽Αϕρικῇ, θείων ἀφιδρυμάτων. 
Εὔχρηστα δὲ xa! θαυμαστὰ, τὰ περὶ Φαλκιδίου 
Τὰ περὶ γάμων λύσεως τοῖς καθήχουσι τρόποις, 
Τὰ περὶ ἀποδόσεως πραγμάτων προικιµαίων, 
Τὰ περὶ χαινοτομιῶν, τὰ περὶ χηδεµόνων, 
Τὰ εἰς ἀμέτρους δωρεὰς ἀποτετοξευμένα, 
Τὰ περὶ τῆς ἐν τῇ προιχ) σαφοαᾳς ἀναργυρίας 
Οὐ τοίνυν ὅλον εὔχρηστον τῶν νεαρῶν βιθλίον, 
Ἁλλ’ àv ἡ πρᾶξις συνεχἠς νόµοις κεχροτηµένη. 
Tiv δ᾽ ἀγωγῶν ἡ σύνταξις πολλή τε xal ποικίλη, 
Ἰταλιχοῖς ὀνόμασι μὲν κατωνοµασμένη, 
Ἑλληνικαῖς δὲ χλήσεσιν αὖθις ἀντικληθεῖσα, 
Τούτων ἠτυμολόγηται τὰ πλείω θαυμασίως. 
᾿Αδουλτερίης ὄνομα χεῖται περὶ µοιχείας, 
Καὶ θαύµασον τὴν σύνθεσιν τοῦ ὀνοματοθέτου" 
Ὁ Ἰταλὸς τὴν νόθευσιν χαλεῖ πῶς ἀδουλτέραν, 
Ἔνθεν γοῦν κατωνόµαστα!, τὸ στρῶπτον τῆς µοιχείας, 
Ἡ γὰρ μοιχεία νόθευσις, καὶ παραχάραξίς τις. 
Κινοῦσι δὲ τὸ μοιχικὸν ἀνὴρ, πατὴρ, xai θεῖος, 
Πρὸς τῆς μττρὸς, πρὸς τοῦ πατρὸς, σὐγγονός Τε πρὸς 
[τούτοις, 
Μετ) ἐγγραφῶν ol αύμπαντες, κἂν εἰ τὸν ἄνδρα 
[λέγης. 
Ἡ ᾽Αδοπτίων, δέσποτα, θέσεως ὄνομά c, 
Ῥῖς δύο δὲ ὀνόματα τὴν διαίρεσιν ἔχει, 
ὃν τὸ μὲν ἀδρογάτων, τὸ δὲ ἁδόπτιον λέγε. 
Τὸν τοίνυν αὐτεξοόσω λαμθάνει τις εἰς θέσιν, 


 Τῇ τῆς ἀρνογατίονος κλήσει τε xat δυνάµει, 


Ὅ δὲ γε υ]οθετηθεὶς ἄνηθος ἑκουσίως, 
Ἐξερεδάτος γεγονὼς τρίτον λαμόθάνει µέρος. 
Ὁ 86 ve ᾿Ακουίλιος ἀγωγή τις τυγχάνει, — 
Κατὰ τοῦ μὴ παρέχοντος τῷ σεθασµίῳ τόπῳ, 
Ὅπερ λεγάτον ὥρισε σχοῶς à τελευτήσας, 
Ἔχει δ᾽ ἀπαίτησιν χαρπῶν εἴπερ ὑπερθοῖτό τις, 
Ἡ δὲ γε ᾿Αδεξιθένδουμ λίαν ἐστὶ χρειώδης, 
Ἡραγμάτων 9" toc ἔκπραξις τῶν ἀποχεχρυμμέ- 
[νων, 

Περσοναλία τὲ ἔστι, πρὸς δὲ, ἁρθιτραρια, 
Εἱσπράττει δὲ ὁλόκληρον τὸ πρᾶγμα προσηκόντως, 
Μετὰ γονῶν, xal τοκετῶν, μετὰ αἴτίας. 
᾽Αμμίτους, νόμος πούθλικος κινούμενος πρὸς πάντας, 
Οὐκ ἔστι κεφαλικὸς, xlv ἀτιμῇ τελείως, 
Κυεῖται 8' €? τις τὴν ἀρχὴν χρήµασιν ἀγοράσοι, 
Καὶ ἡ ἸΑννόνα, πούθλικον καὶ πλέον τῶν πουθλίκων, 
Κινοῦσι γὰρ τὴν ἀγωγὴν καὶ δοῦλοι καὶ γυναῖχες, 
Κυεῖται δ᾽ εἴτις τυραννεῖ τὴν εὐθηνίαν Ῥώμης, 
Καὶ καταπραγματεύεται πρὸς χάριν τῶν βαρθάρων. 
"Hv δὲ τις ᾿Αχουΐλιος δήμαρχος ἐν τῇ Ῥώμῃν 
Καὶ νόμον εἰσηγάχετο περὶ ζημίας τότε, 
Ἐκλήθη δ’ ᾽Αχρυίλιος ὁ νόμος φερωνύμµως. 
Διεῖλε δὲ τὸ προσταχθὲν ἐν τρισὶ κεφαλαίοις, 
"Qv ἄχρηστον τὸ δεύτερον τοῖς πράγµασι τυγχάνει, 
Οὗτος ὃ’ ὁ νόμος, δέσποτα, πολύχρηστος ὑπάρχει, 
Καὶ περὶ φόνου πολλὴν ἀκρίθειαν εἰσάγει, 
Καὶ εἴ τις τὸ στρατόπεδον (5) νεµόμενον φονεύσεί͵ 
'H. ἀγωγὴ δὲ πέφυκεν αὕτη καὶ ποιναλία, 

Vers. 501. 


bus, de Pretoribus, de Moderatore, de Queestori- (; etiam ipse maritus Adoptio, o domine, nomen ge- 


bus, de Provinciis enumeratis, que de solutione 
nuptiarum ex consensu, de indulgentia reliquo- 
rum publicorum, de Appellationibus Sicilie, Ne 
Domi Misse celebrentir, de Emphyteusi perpetuo 
faciendo, de divinis domibus Africse. Utilia sane 
et miranda, que de lege Falcidia, qua de nuptia- 
rum solutione, convenientibue locis de restitutione 
rerum dotalium, de novi operis nuntiatione, de cu- 
ratoribus, de immensis donationibus, collimata 
sunt : qua docte de dote non numerata. At 
non totus Novellarum liber utilis est, sed 
quarum actio et praxis continua legibus est 
comprobata. 

Actionum vero collectio multiplex est, et varia, 
Italicis nominibus vocata,et rursus vocibus Grecis 
vicissim nuncupata.Multa mirum in modum earum 
etymon enarrant. Adulterii nomen ponitur pro µοι- 
χεία, et admirare composilionem ejus qui nomen 
imposuit. Latinus νόθευσιν vocat adulterium ; recte 
igitur stuprum adulterii denominatur: adulterium 
enim est vitiatio sen νόθευσις, et falsa signatio sive 
παρχχάραξις. Accusant vero de adulterio, vir, 
pater, avus, post patrem et matrem, post illos 
cateri cognati, omnes tamen cum insoriptione, 


(5) Tsxpánobov, 


neris in duo specierum nomina dividitur, quorum 
alterum adrogatio, alterum adoptio. Cum seilicet 
quis in filium quein nalura negavit, alium qui sui 
juris est recepit, viet nomine adrogationis impu- 
bes sponte adoptatur: exheredatus tertiam partem 
capit. Aquilia actio datur contra non prestantem 
loco venerabili legatum, quod quis moriens reli- 
quit, habet repetitionem fructuum, si quis procra- 
stinaverit. 4d exhibendum &ctio &dmodum est in 
usu, etest rerum absconsarum repetitio : perso- 
nalis est ; postmodum arbitraria. Et rem integram 
convenienter exigit,cum fetu, partu,et omni causa. 
Ambitus, lex publica, ab omnibus movetur, non ta- 
men capitalis est, licet extrema infamia notet. Mo- 
vetur autem contra eum qui pecuniis magistratum 
emerit. De annona etiam publicum judicium est,et 
plusquam alia publicum, nam actionem movent et 
servi et mulieres. Movetur autem, si quis Roma- 
nam ubertatem vexet, et ad egestatem inducendam 
in gratiam Barbarorum negotietur. Fuit Rome 
tribunus plebis Aquilius, qui de damno legem tu- 
lit, que ab ejus nomine lex Aquilia congrue voca- 
tur. Ea tribus capitulis dividitur, quorum secun- 
dum nostris in negotiis in usu non est. Illa lex 


943 


Ἔστι δὲ καὶ οὐτίλιος, ἔστι δὲ καὶ διρέχτα, 

Ei μὲν τις σῶμα σώματι βλάψει, τότε διρέχτα, 

E? δὲ τις ἄλλως ἕθραψεν, οὐτίλιος τυγχάνει. 

El δὲ μηδ’ οὕτως ἔθλαψε, µήτε σώματι σῶμα, 
Ζημία δὲ προσγέγονεν ἡ ἱμφάκτουμ κινεῖται. 

Ὁ 86 γε ᾽Αχουίλιος κατὰ μὲν ἀρνουμένων 

Διπλῆν ποιεῖται εἴσπραξιν, τοὺς δὲ ὁμολογοῦντας 
Εἰσπράττει µόνον τὸ ἁπλοῦν, οὐδὲ ζητῶ τι πλἑον. 
Ἡ B: βενορουµ ὃ) ἀγωγὴ Ρραπτηρουµ κεχληµένη, 
Κινεῖται κατὰ ἅρπαγας πραγμάτων ἀλλοτρίων, 
Εντὸς μὲν χρόνου ἔσωθεν τετραπλοῦν ἀπαιτοῦσα, 
ToU πράγματος τῷ τετραπλῷ ἐνταῦθα προκειµένου, 
Ὥστε συµθαίνει τὴν ποινὴν sl; τὸ τριπλοῦν τυγ- 

[χάνειν, 

Ἐκτὸς δὲ χρόνου πέφυχεν ἁπλουν εἰσπράττει µόνον. 
Καὶ κινηθεῖσα πρότερον τὴν φούρτην καταπαύει 

Et δὲ τὴν φούρτην πρότερον κινήσει τις ῥαπτόρουμ 
Κίνει καὶ ταύτην δέσποτα, οὐκ ὑπερθαίνει δὲ γε 
Τοῦ τετραπλοῦ τὴν εἴσπραξιν κἂν ἄμφω τις κινήσει. 
'H Δεποζίτῃς ἐστὶν d) περὶ παραθύχης. 

Ἡ τις xal δόλον ἀπαιτεῖ πρὸς δὲ καὶ λάταν κοὔλπᾶν 
Καὶ τόκος ὑπερθέσεως καὶ συγχύσεως ἅμα, 

Καὶ κληρονόµοις δίδοται, καὶ κατὰ κληρονόμων, 
Οὐκ ἔστι γὰρ ἀτιμουργὸς εἰ μὴ οἰχείῳ δόλῳ. 

Ἡ περὶ δόλου δὲ ἐστι moi, xad ποιναλία, 

Δίδοται καῦσα κόγνιτα, ἔστι περσοναλἰα, 

Ἐν τοῖς δυσὶ δ’ ἐνιαυτοῖς ἄρχεται καὶ πληροῦται, 
λλης δ᾽ ὑπούσης ἀγωγῆς, 00 κινεῖς τὴν δὲ δόλψ. 
δε δι Φαλσις dero) νόµος Κορνελίου, 


MICHAELIS PSELLI 


Α Κινεῖται δὲ χατά τινος πλαστὸν πεποιηκότος. 


944 


Τοῦ δὲ πουθλίκου, δέσποτα, ἡ δὲ φάλσις τιμωρία” 

Κατ ἐλευθέρων μὲν ἔστιν fj τε δεπορτατίον (6) 

Καὶ ἡ τελεία δήµευσις' κατὰ δὲ δούλων πάλιν, 

Ἐσχάτην ἔχει κάκωσιν πάνδεινον τιµωρίαν. 

Νόμος ἐστὶν Ιούλιος 6 δέ γε Πεκουλάτου 

στις χατὰ τοῦ κλέψαντος ἐξ Ἱερῶν ἁδύτων, 

'B ἐκ µνηµάτων ἀσφιλῶν τοι ῥελεγιύσων 

Κινεῖται, καὶ τραχύνεται καὶ τιμωρεῖ πανδείνως' 

Ἐπάγει γὰρ ἐναλλαγὴν τάξεως τῆς προτέρας. 

Δερποτατεύει, δέσποτα, τὸν ἐξεληλεγμένον, 

Ἔχει δὲ καὶ τὴν δύναμιν ἑἐντὸς πενταετίας. 

Ἡ δὲ Δονατιονιθους ἀγωγὴ διαιροῦσα, 

Τῶν δωρηµάτων τὸ διττὸν, δόνουµ γάρ τοι τὸ δῶρον, 

Τὸ μὲν ἐστιν ἵντερ βίδων, τουτέστιν ἀπεντεῦθεν, 

Τὸ δὲ γε µόρτις καῦσά πως θανάτου γὰρ αἴτία, 

Μόρτις γὰρ ὁ θάνατος, τὸ καῦσα ὃ᾽ £v ixátov (7), 

Ἠτοι τὸ δι ὑπονοίαν θανάτου δεδοµἐνον. 

Τυχὸν γὰρ ἔμελλέ τις πλεῖν πλοῦν ἐπικινδυνώδη, 

Καὶ δεδωκέτω χρήματα τῷ φόθῳ τοῦ θανάτου, 

᾿Ενταῦθσ γὰρ ἀπαλλαγὰς ὁ δεδωκὼς τοῦ φόδου 

Δεσπότης πάλιν πέφυκε τῶν γε δεδωρηµένων. 

'O δὴ λαθὼν τὴν δωρεὰν φυσικὴν νομὴν ἔχει. 

Ἡ δέ 4s ἐπερώτησις τινὶ προσπορισθεῖσα, 

Εὶς κληρονόμον πέφυχε xal µόνον μεταπέμπτειν. 

Ἡ δὲ Ἴνοφικιοσο ἡ διαθήκης µέμψις, 

Ἑισαγωγὴ πρὸς ἀγωγὴν, οὐχ ἀγωγὴ τυγχάνει, 

Τὸὲν περὶ ἀπαιτίσεως λέγω κληρονοµίας, 

Αίδοται 8' atm καὶ παιαὶ κατὰ πατρὸς εἴ γέ πως 
Vers. 558. 


certe, o domine, multum utilis est, et circa ea- ϱ lis, datur causa cognita, et est personalis ; intra 


dem exactam regulam induoit, si quis pecudem 


gregatim pascentem occidat. Aotio hec est poona- 


lis, est utilis, et directa : si quis corpore corpori 
damnum intulerit, tunc erit directa : 8i aliter no- 
cuerit, utilis : si vero nec eo modo, nec corpore 
corpori damnum datum est, actio in factum com- 
petet. Lex Aquilia ab inficiantibus duplum exigit, 
a confitentibus simplum, neque enim amplius pe- 
titur. Actio vocata vi bonorum raptorum, move- 
tur contra raptores rerum alienarum,intra annum 
quadruplum repetit,re rapta in quadruplo compre- 
hensa, atque adeo consequens est ut poena in tri. 
plo consistat: at extra annum simplum solum re- 
poscit. Et οἱ prius actum est vi bonorum raptorum, 
cessat aolio furti : si furti ante quisegit, move- 
bit nihilominus bonorum raptorum actionem ; po- 
terit enim quis, o domine, ila demum agere, modo 
non excedat quadrupli exactionem,etiam si utram- 
que furti et bonorum raptorum moveat. Actio De- 
positi vocatur περὶ Παρακαταθήκης, ex qua quis 
dolum prestat, et latam culpam, et usuras pro- 
pter moram et usum, et heredibus datur, et contra 
heredes, non enim infamat, nisi proprius dolus 
intervenerit. Actio de Dolo, est et posna, et posna- 


(6) Δεπορτατίον, 


biennium incipit, et finit : si alia actio competat, 
non agis de dolo. Actio de Falsis ex lege Corne- 
lia movetur contra eum qui falsum feoit, ejus pena 
ο domine, publica est, in. ingonuis hominibus de- 
portatio,et omnimoda bonorum publicatio ; rursus 
in servo gravissima pcna, et extremum suppli- 
cium. Est etiam lex Julia de Peculafu contra eum 
qui furatus est ex sacris penetralibus, et ex tutis 
monumentis sive religiosis : movetur, damnat, et 
punit gravissime, inducit enim prioris ordinis mu- 
tationem ; deportat, o domine, eum qui convictus 
est, et robur obtinet intra quinquennium. De Do- 
nationibus actio divisa est, donatio enim duplex 
est ; donum est δῶρον : alia est. inter vivos, que 
confestim valet: alia est mortis cauaa, θανάτου al- 
τίᾳ. Mors enim θάνατος, causa, cujus gratia : sive 
quod datum est ob suspicionem mortis. Si quis 
enim periculosam navigationem ingressurus, metu 
mortis det pecunias, et dimittat res datas, is qui 
metu donat, dominus earum remanet, qui vero 
donum cepit,naturalem possessionem consequitur. 
Stipulatio alicui acquisita ad solum heredem trans- 
mittitur. De Ino[ficioso, est querela de testa- 
mento, introductio ad actionem non proprie actio 


(7) Ἐνεκάτου. 

















949 


Ἐξερεδάτους ἔγραψε τούτους ἐν διαθήκῃ, 

Καὶ κατὰ παίδων τῷ πατρὶ ἐξ ὁμοίας αἱτίας. 

Ἡ δὲ lv "Pep. πολυσχεδἠς, καὶ πολυώνυµός τις, 

Καθόλου γὰρ xal µερική ἐστι, ἵμ βόνα φίδε, 

'H μὲν γὰρ οὗτιλία τις δανεισταῖς διδοµένη, 

'H ok χὀμφεσορία τις, ἡ δὲ νεγατορίἰα, 

'H δὲ πριθιτορἰα (8) τις, ἡ δὲ σπεκιαλία, 

“Ετέρα τις σερθιανὴ, ἄλλη πουθλικιάνα., 

Καὶ οἱ ἴμφάκτουμ ἀγωγαὶ πολλαί τε, καὶ ποιχἰλαι, 

Τούτων al μὲν πραιτώριαι, αἱ δὲ πουπιλαρίαι' 

A! μὲν ἐκνόμου τρέχουσιν, al δὲ ἀρθιτραρίαι, 

A μὲν ἁπλοῦν, αἱ δὲ διπλοῦν, al δὲ τὸ διαφἑρον, 

AY δὲ τὸ τετραπλάσιον τοῦ χρέους ἀπαιτοῦσιν, 

Αἱ μὲν αὐτῶν ἀναλίαι, αἱ δὲ xal περπετοῦαι, 

'H χρῆσις τῶν ἰμφακτοὺμ πολύμλρφος τυγχάνει" 

Ἡ Ἰουδικατι δ᾽ ἀγωγὴ μηνῶν τεσαάρων ὅρον 

Πρὸς καταδίκην ἔλαθε παρὰ τοῦ ναµοθέτου' 

Ἡ δέ γε περὶ ὕθρεως ἀγωγὴ ἀναλία, 

Γ[νεται δὲ καὶ πράγµασι, xal ῥήμαςι τὸ πλέον, 

Εἰς σῶμα, slc ἀξίαν τε, πρὸς δὲ καὶ ἀτιμίαν; 

Κινεῖται 8 ἔγχλη ματικῶς, χρηματικῶς δ’, st. θέλεις, 

Καὶ σθέννυται παραδρομῇ ἑνὸς καὶ µόνου χρόνου. 

Ὡς τῶν iv ῥὲμ τῶν ἰμφακτοὺμ, οὕτω τῶν 'Ivcip- 
[δικτων, 

Ἡ χρῆσις πολυδύναμος, πολλὰς ἔχουσα κλήσεις. 

Ἔστι δὲ τὸ ἱντέρδικτον, πραίτωρος ὁμίλια, 

Οὐ τέμνει δὲ ὑπόθεσιν, ἀλλὰ ῥυθμίζει µόνον, 

Ἡῶς χρὴ τὸν διχαστὴν τεμεῖν τὴν χινουμένην δίκην, 

Et τινες ἀμφιθάλλουσι περὶ νομῆς ἀλλήλοις. 

Καὶ φυσικἡ µέν τις vou κατοχὴ τῶν πραγμάτων, 


SYNOPSIS LEGUM. 
À "H 9 ὡσανεὶ νομὴ χρῆσις ἀλλ᾽ ἀσωμάτων. 


946 


Τῶν 8' ἱντερδίκτων πέφυκε τὰ μὲν πρὸς παραστάσεις, 
Τὰ ὃ᾽ εἰς ὑποκατάστασιν, τὰ δὲ πολυτικά πως, 


"fà μὲν elati διηνεκῆ, τὰ δ᾽ ἐνιαυσιαῖα, 


Τὰ μὲν εἰσι δημοτικὰ, τὰ δὲ τισὶν ἁρμόζει. 
ντέρδιχτον τὸ οὖνδε βι, πρὸ δὲ xai τὸ αἴδορέδους, 
Ἰντέρδικτον τὸ κουοὸ βι, αουτ κλαµ, ὠνομασμένον, 
ὌὍπερ ἐφερμηνεύεται τὸ Bla ἢ τὸ λάθρα. 

Kal μὴ μηκύνω, δέσποτα, ὀνόματα συλλεγων, 
Καθολικῶς εἰπεῖν καὶ γὰρ ἱντέρδικτον τυγχάνει, 
Ῥυθμίζουσα τὸν δικαστὴν πρὸς δίκης ὁμιλίας (9). 
Καὶ ἄλλα κατ’ ἐπιδρομὴν οὕτω 56 σοι ῥητέον. 
Κονουκτιο, ἡ µίσθωσις, Λοκατι, ἀγωγή τις, 

"H τις ἁρμόζει, δέσποτα, τῷ γε μισθωσαμένῳ, 

Κατὰ τοῦ ἐχμισβώσαντος, τοῦ µισθωθέντος χάριν. 
Μανδατι, περὶ ἐντολῆς, ἔστι δὲ τῆς κονσένσο, 

'H Μετους Χαυσα, πρόσεστι τῷ φόθῳ δυναστείας, 
δόντι πρᾶγμα τῶν αὐτοῦ, 7j χρέος ἀφεικότι, 
Περσοναλία δὲ ἐστι καὶ χρόνῳ περατοῦται. 

'O Μαεστατις, δέσποτα, νόµος ἦν Ἰονλίου" 

Κινεῖται ὃ’ εἴ τις ἔπραξέ τι κατὰ βασιλέων, 
Καθοσιώσεώς ἐστιν ἔγκλημα τοῦτο μέγα, 

Καὶ παίδων ὄντων δήµευσιν ἔχει υοῦ κολασθέντος, 
Ἔρεδιτατις δὲ ἐστι περὶ χληρονοµίας, 

Εὔτ᾽ οὐκ ἔσει διαφορὰ ἀδνάτων καὶ κογνάτων, 
"A)' οὐδὲ σούων, δέσποτα, xai τῶν ἐμαγκιπάτων 
AX Νοζαλιοι ἀγωγαὶ πᾶσαι, καὶ πραιτωίαι͵ 
Κινοῦνται κατὰ δεσποτῶν οἰκετῶν πλημμµεκούντων, 
Ἡ Ῥεπετουνδ.ς φέρεται κατὰ τῶν δωροδόκων, 

Καὶ µάλιστα τῶν ἐν ἀρχαῖς, καὶ κατὰ τῶν συνέδρων, 


Vers. 611. 


(de petitione hereditatis loquor). Ea datur flliis (; litem motam dirimere si qui invicem de posses- 


conira patrem, si eos exberedatos scripserit in 
testamento, et contra filios patri ex simili causa. 
Actio in Rem, multiformis est, et multinominis ; 
in genere enim et specialis est bone fidei : ea qui- 
dem est utilis, que creditoribus datur, confesso- 
rja, negatoria,prohibitoria specialis, altera servia- 
na, alia publiciana. Et in Factum actiones plures 
et diverse sunt, qureedam pretorie, quedam pu- 
pillarie, quedam ex lege descendunt, quedam ar- 
bitrariz sunt : quedam simplum,quadam duplum, 
triplum, et quadruplum debiti repetunt; alie an- 
nales sunt, alie perpetue. Usus actionum in fa- 
ctum est multiformis. Judicatí actio qualuor men- 
sibus a judicis condemnatione enumerandis ἀθῆ- 
nitur. Áctio de Injuría annalis est; fit rebus, at 
mage verbis in corpus et existimationem ad infa- 
miam prolatis:ages ea et pecuniarie et crimina- 
liter, si velis, et unius ac solius anni elapsu 
eomprimitur. Ut actionum in rem, et in factum, 
ita Interdiclorum usus pluripotens est, et multa 
nomina obtinet. Est autem  [nterdictum pretoris 
colloquium et denuntiatio, quo litem non diri- 
mit, sed docet solum quomodo judicem oporteat 


(8) Προιθδιτορία, 


sione contendunt ; naturalis quidem possessio est 
rerum detentio, sed quasi possessio est usus in- 
corporalium. Interdicta alia sunt ad exhibitiones, 
quedam ad restitutionem, alia prohibitoria : que- 
dam perpetua sunt,quedam annalia, quedam pu- 
blica, quedam aliquibus competunt, interdictum 
unde vi, postea et illa que de rebus, interdictum 
quod vi &aut clam nuncupatum, quodque Greci in- 
terpretantur τὸ βίᾳ Ἡ τὸ λάθρα. Neque verbosus 
sum, o domine, nomina colligens ; nam, ut gene- 
raliter dicam, interdictum est colloquium,et enun- 
tiatum, judicem edocens de lite. Sed alia rursum 
tibi dicenda sunt. Conductio Μίσθωσις ; Actio Locati 
competit illi, qui rem mercede locavit, in eum, qui 
conduxit,ut mercedem solvat ; Mandati, περὶ Ἐντο- 
λῆς, est ex consensu. Metus causa. ei competit qui 
timore potestatis rem suam dedit, vel debitum ac- 
ceplo tuliL ; personalis est, et anno terminatur. 
Majestatis, ο domine, est lex Julia qua agitur 
contra eum qui adversus reges aliquid patravit. 
Grave est lese sacre Majestatis crimen, etiam 
exsistentibus liberis damnati bona proscribuntur. 
Hzreditatis est de successione sive περὶ κληρο- 


(9) Πρὸ δίκης δµιλία, 





941 


Κινεῖται δ᾽ el καὶ τέθνηχκεν ὁ νατηγορηµένος. 
Ἡ Ῥερουμ ᾽Αμοταρουμ δὲ κονδικτίκιος λόγος, 
ὀλρμόζει δὲ καὶ γυναιξὶ κατά τῶν συνοικούντων, 
᾽Ανδρί τε κατὰ γυναιχὸς κλέψαντος, fj χλεψάτης. 
Στελιονατους δὲ ἐστι πράξεις πονηρία" N 
Ὁποῖον sl χρεώστης τίς τινι τῶν δανεισάντων, 
Εἰς ὑποθήχην πρᾶγμα δῷ προύποτεθειμένον" 
Ἐχει δ᾽ ἐξτραορδινάριον τοῦτο τὴν τιµωρίαν. 
Avo) διαιρετικὴ ἤγε Έριδουτορια. 

Ἡ 95 γε μὴν Τουτελαε, fj κατ᾽ ἐπιτρόπων' 

Τὸ δὲ Τερτουλιανειον δόγµα πρὸς συχκοφάντας, 
,Tà δὲ φαμιλίας ἑρκισκούνδαε τύπος, 

Ev ᾧ τὰ δικαστήρια διπλην ἔχει τὴν φύσιν, 
Τῶν ἐγκαλούντων δ᾽ ἕχαστος ἄκτωρ ἐστὶ καὶ Doc. 
'H Φυνερατικια δὲ, ἀπαιτεῖ τὴν δαπάνην, 

Τῶν ἓν ταφῇ παρά τινος χαλῶς καταθληθέντων, 
Καὶ προτιμᾶται τῶν χρεῶν, ἦτοι αὐτὴ δαπάνη. 
Δόγμα δὲ τὸ ᾽Ατιλανειον, τὸν ἀκριθῆ νοµέα 
Μήτε κερδαίνειν περιττὸν, µήτε μὲν ζημιοῦσθαι. 
Δόγμα τὸ ᾽Αμϕιάνειον παντελῶς ἀντρέθη. 
Δόγμα τὸ ᾿Αδριάνειον παντελῶς ἠθετήθη. 

Δόγμα δὲ τὸ ᾿Ατίλειον χωλύει τὰ κλαπέντα, 

Διὰ voy, δεσπόζεσθαι χρονίας προσηκόντως. 

*O νόµος 9' ὀγνάριος (10) τὸν ὅρους µεταθέντα, 
Χρυσοῦς εἰσπράττει ἑκατὸν, ἐφ᾽ ἑχάστῳ τῶν ὅρων. 
'O νόμος 6 βοχώνιος παντελῶς ἀνηρέθη, 

Δόγμα δ’ ᾿Λσουμνιάνειον, ἔστι τοιοῦτον, ἄναξ. 
άν τις ὑπὸ αἴρεσιν, ἢ Ίσως ὑπὸ ὅρον, 


MICHAELIS PSELLI 
À Ἐλευθερίαν χρεωστῇ φιδικοµισσαρίἰαν, 


915 


"Enti! ἀπολιμπάνηται δι᾽ εὔλογον αἰτίαν, 
Αὕτη μὲν ἵνα προχωρῇ δι’ εὔλογον αἰτίαν (11), 
Αὐτὸς 9' ἐστὶν ἀνέχπτωτος πατρωνιχῶν δικαίων. 
Νόμος 6 Ἰούλιός ἐστι περὶ µοιχείας. 

Περὶ καθοσιώσεως, περὶ βίας ἐνόπλου. 

Δόγμα τὸ Κλαυδιάνειον τελείως ἀνηρέθη. 

Τὸ δὲ Καρθωνιάνειον βοηθεῖ τοῖς ἀνήδοις, 

'O νόμος δ’ ὁ Κορνήλιος κατὰ τῶν πλαστογράφων. 
Δόγμα Λαργιτιάνειον ἐσχόλασε τελείως" 

Δόγμα τὸ Νινιάνειον τανῦν οὐκ ἔχει χρῆσιν. 

Τὸ δὲ Ὀρφιτιάνειον παρέχει τοῖς ἐχγόνοις" 
Νόμιμα δἰκαιά τινα διαδοχαῖς µητέρων. 

Ὅ νόμος ὃ᾽ ὁ Πάπιος παντελῶς ἀνηρέθη. 
Δόγμα τὸ Σιλιάνειον ἐκδίκησιν εἶσάγει, 


Β E* τις βίαιον πἐπονθεν αἰφνιδίως. 


Δόγμα Τερτυλιάνειον βοηθεῖ ταῖς µητράσιν, 

Εἰς τὴν τῶν παίδων νόµιµον πάντως χληβονομίαν. 
'O νόµος ὁ Φαλκίδιος αὐτίχα σοι ῥητέος, 

Ἔχει γὰρ πρὸς κατάλήψιν οὐ μικρὰν δυσχολίαν., 

'O εἰχοστόπεμπτος καιρὸς τῶν ἐνηλίχων ἄναξ, 

Amb ῥοπῆς μἐγρι ῥοπῆς νομικῶς ἀριθμεῖται' 

Αν αἴρεσις τεθῇ τινὶ καιροῦ μὴ ὁρισθέντος, 

Elc πλήρωσιν αἱρέσεως ἡμέρας ἔχει δύο. 
*O νομικὸς συμψηφισμὸς τὸν χρόνου, Στεφηφόρε, 
Ἑθδόμης ὥρας 8' ἄρχεται νυχτὸς, καὶ μέχρι ἕκης 
Νυκτὸς τῆς ἄλλης ἀκριθῶς τὴν περαίωσιν ἔχει. 
'H. ἔχκλητος ἐχδίδοται ἐντὸς ἡμερῶν δέκα. 

Vere. 673 


voploc, in. qua nulla est. differentia agnatorum et (; centum aureos exigit. Lez Voconia prorsus sub- 


cognatorum suorum,o domine,et emancipatorum. 
Omnes Nozales actiones Premtorie, moventur con- 
tra dominos servorum delinquentium. De flepe- 
iundis fertur contra munera aceipientes, maxime 
magistratus, et eorum assessores ; moveltgr etiam 
si reus mortuus sit. Rerum Amotarum condictio 
competit et mulieribus contra oonjuges, et viro 
contra mulierem furantem, vel furatam. Stelliona- 
tus est actionis improbitas, quemadmodum οἱ 
debitor uni ex creditoribus rem prius alteri obliga- 
lam hypothece dederit, extra ordinem pleotitur. 
Tribuloria actio est divisoria. Tutelz contra tiu- 
tores. Tertullianum senatusconsultum contra ca- 
lumnistores Fam:ii» erciscunde formula, cujus 
judicium duplicem habet naturam, provocantium 
enim uterque, est actor et reus. Funeratitia sum- 
ptus in alicujus fuüuere jure factos reposeit, qui 
sumptus alia omnia debita praecedunt. Benatuscon- 
sultum 4ítiianum bone fidei possessorem neque 
quod superest lucrifacere, neque damno affici 
decernit. SCum Amphianium omnino sublatum est, 
SCum Adríantium omnino in usu est.SCum Attilium 
rerum furto subreptarum dorninium, longa posses- 
sione acquiri, convenienter prohibet. Lez Caii ab 
eo qui terminos transtulit, in singulos terminos 


(10) Γάΐος. 


lata est. SCum Asumianium est hujusmodi, o rex, 
si quis sub conditione, vel eque sub die, fidei- 
commissariam libertatem debeat, et ex juxta causa 
absit, ut ea procedat die vel conditione impleta,. 
statuit, et ipse lapsus non est jure patronatus. 
Lex Julia est, de adulteriis, lese Majestatis, de 
vi armata. SCum Claudianum omnino sublatum 
est. Carbonianum [ert opem impuberibus. Lex 
Cornelia est contra falsarios. SCum Largitianum 
omnino in desuetudinem abiit. Niniamum non est 
in usu. Orphitiunum prebet filiis jura quedam 
legitima in successionibus matrum. Lex Papia 
omnino sublata est. SCum $Stlanianum ultionem 
inducit, si quis violentum quid repente passus 
est. SCum Ter(uianum succurrit matribus, in 
universsm legitimam flliorum hereditatem. Ex- 
plicanda est statim tibi lex Falcidia, cognitu enim 
non purum difficilis est. 

Viginti quinque anni minorum, o rex, ἃ mo- 
mento in momentum legitime computantur. Si 
conditio alicui apposita sit non deflnito tempore, 
ad implendam conditionem biduum habet.Hec est 
legitima temporum esupputatio, o imperator, a 
septima noctis hora dies incipit, et usque ad sex- 
tam alterius noctis exaote transit. Intra dies de- 


(41) Τοῦ ὅρου πληρωβίέντος., 





949 
Μετὰ διάζευξιν ἀνδρὸς ἐν τριάκονθ᾽ ἡμέραις 


Διαλαλείτω dy γυνὴ ὡς πέφυκεν ἑκκόμων. 

Καὶ μετὰ τὴν φανέρωαιν τῆς διαθήκης, ἀναξ, 
Ὅ κληρονόμος ἴνθεντον ἐν τρισὶ μησὶ ὁράτω. 
Tov ἐκ πλαγίου συγγενῶν αἱ διχκατοχαὶ δὲ, 
Ἡμερῶν ψῆφον ἑκατὺν ἔχουσι προθεσµίαν. 
Τέσσαρας μῆνας ἔχουσιν ol κατακεκριµένοι, 
Ἔνεκεν ὑπερθέσεως, xai κατὰ ταῦτα τόπους 
Διδοῦσι τοῖς ἐνάγουσιν ἑκατονταίους, ἄναξ. 

Ἡ ῥεδιθιτόρια δὲ ἀγωγὴ, Στεφηφόρε, 

τοι ἡ ἀναστρέφουσα πρᾶγμα τὸ πεπραγµένον, 
Μητῶν ἓξ πάντως ἔσωθεν κινεῖται οὐτιλίων. 
Καὶ ἡ μειοῦσα τίµηµα ἀγωγὴ τοῦ πραθέντος, 
Τοῖς ἓξ περιορίζεται μησὶν sic προθεσµίαν' 

Ei ó' à πωλήσας τὸ πραθὶν ἀντιφωνεῖ βεθαίως, 
Χρόνος ὁ ἐνιαύσιος οὐκ ἔτι περαιτέρω. 
Ἐνιαυτὸς ἀφώρισται τῇ δόσει τοῦ λεγάτου, 
Ὅπερ τις χαταλέλοιπεν εἰς σεθάσµιον οἶκον. 
᾿Βνιαυτὸς ἀφώρισται τῷ ἀντιτιθεμένῳ, 

Μετὰ συνοίκου τελευτὴν, περὶ ἀναργυρίας, 
᾿Αντεγκαλοῦντι τῆς προικὸς πρὸς τὸν κατηγοροῦντα. 
*O δὲ µέγα ἔγχλημα ζητούμενος elo δίκην, 

E* μὴ ἐντὸς ἐνιαυτοῦ νοµίµως ἀπαιτήσοι, 

Περὶ οὐσίας ἔκπτωσιν ὑφίσταται δικαίως. 

Ἡ κατὰ τοῦ ἁρπάσαντος ἀγωγὴ πρὰγμα ξένον, 
"H ἀπὸ ἐμπρησμοῦ τινος, fj ἀπὸ ναυαγίου, 
Χρόνῳ περιορίζεται τοῦ τετραπλασιάζειν, 
Ὅπερ οὗτος ἀφήρπασεν οὐδέ γε περαιτέρως, 
Μετὰ δὲ χρόνου πλήρωσιν τὸ ἁπλοῦν ἐκδικεῖται. 
Πᾶσα vov; χηβεύουσα, πενθείτω µόνον χρόνον’ 
'H περὶ δόλου ἀγωγὴ, χρόνοις ὥρισται δύο. 
Περὶ ἀναργυρίας δὲ παραγραφόµενός τις, 

Δύο Έξει συναπτὰ, ὡς πρὸς τὰς ἀντιβέσεις. 
Ἐμφυτευτὴς καὶ µισθωτὴς εὐαγοῦς τυχὸν τόπου, 


cem appellatur. Mulier intra dies triginta a divor- 
tio, marito nuntiet quod pregnans sit. Post apertas 
testamenti tabulas, o rex, heres inventarium tri- 
bus mensibus facito. Bonorum  poesessionibus 
qui propinquis a latere deferuntur, centum dies 
Btatuti sunt. Condempati dilationis causa quatuor 
menses habent : quibus elapsis usuras centesimas 
actoribus solvunt, Actio redhibitoria, o imperator, 
que rem venditam restituit, omnino intra sex 
menses utiles movetur. Actio que pretium rei 
vendite minuil, id est quanto minoris, sex fatalt- 
bus mensibus finitur: si vero venditor de re ven- 
dita firmiter promittit, actio annum tempus non 
transgredietur. Intra annum dari debet legatum 
quod quis reliquit religioso loco. Annus prefi- 
nitur excipienti post conjugis mortem, ad oppo- 
nendam non numerate dotis exceptionem. Qui 
propter magnum orimen ad judieium requiritur, 
nisi sese intra annum offerat, omnibus bunis 
suis merito ejicitur. Actio que datur contra eum 
qui ex incendio vel naufragio rem alienam rapuit, 
anno finitur quoad quadruplum,non ulterius ; nam 
anno completo in simplum condemnatur. Omnia 
mulier viduata solum annur lugeto. Aetio de dolo 


SYNOPSIS LEGUM. 
À Χεῖρον ποιῶν τὸ µισθωθὲν, ἢ δρῶν ἀγνωμοσύνην, 


950 


Ἐν δύο ὅλοις ἔτεσι. τοῦ πράγματος στερεῖται, 
Ἐὰν ἐν ἔτεσι δυσὶν ὁ γάμος ἐξετάθη 

Καὶ μετὰ ταῦτα λέλυται ἐν νόµμῳ τυχὼν λύσει, 
᾽Απαιτουμένῳ τῷ ἀνδρὶ τὴν γεγραμμένην προῖκα 
Ἔτξεστι παραγράφεσβαι ὡς ἐξ ἀναργυρίας: 

El à' ἐπὶ δέκα ἔτεσιν ὁ γάμος παρετάθη, 

Τρεῖς µόνοι μῆνες δίδονται τούτῳ κινεῖν τὴν δίκην. 
Δίκη πᾶσα χρηματικὴ ἐννόμως χινουµένη, 

Οὐκ ὀφείλει µηχύνεσθαι τῶν τριῶν χρόνων πλέον. 
Μετὰ τὸν εἰχοστόπεμπτον τοῖς ἀφήλιξι χρόνον 
Εὶς τὴν ἀποκατάστασιν τετραιτίαν δίδου. 

Της δὲ ἱνοφικιόσο χρόνος πενταετία. 

Ἰ[ενταετία σθέννυται, τὸ περὶ τῆς µοιχείας. 

Καὶ τὸ δὲ πεχουλάτους δὲ ἔγκλημα πέντε χρόνοις, 
Ὀρίζεται πρὸς ἀγωγὴν, οὐχέτι περαιτέρω. 

Ὅ tuas ἦτοι νήπιος ἑτῶν ἑπτὰ τυγχάνει. 

ΟὈχτὼ δὲ χρόνων ἔσωθεν οὐκ ἔστιν ἀναγνώστης. 
Τῶν ἀκινήτων πέφυχεν, ἄναξ, ἡ προθεσµία, 

Toi, μὲν παροῦσι Δέχατος ἐνιαυτὸς καὶ μόνος, 
Τοῖς δὲ ἀποῦσιν εἰκοστὸς, οὐχέτι περαιτέρω. 

Τὰ ἔτη τῆς περὶ προικὸς ἀναργυρίας δέχα, 

Ἡ πρὸ τῶν δώδεκα ἐτῶν ἀθέσμως γαμουμένη 

Oóx ἂν γάµον ποιήσειεν, el δὲ προὐπῆν νηστεία, 
Αὕτη xai παλιν πέφυκε τῷ νόµῳ παραμἑνει.] 

El µή τις λύσειν βούλοιτο ταύτην ὡς ἀπὸ νόµου. 
Ταῖς μὲν θηλείαις δώδεκα εἲς ἐφηθίαν χρόνους, 
Οἱ δὲ τέσσαρες xai δέκα τοῖς ἄῤῥεσι κριττέοι, 
Συνηγορεῖν δὲ δύναται ὁ ὀκτωκαιδεχαέτης. 

'O δὲ υἱοθετῶν τινα µείζων ὀφείλει εἶναι, 

Χρόνοις ἐν ὀκτωκαίδεχα τοῦ υἱοθετουμίένου' 


C θήλεια μὲν αἰτήσεται συγγνώµην ἡλικίας, 


Ἐννόμως τοῦτο πράττουσα ὀκτωκαιδεκαέτης, 
᾽Ανὴρ δ᾽ εἰκοσαέτης ἕστω πρὸς τὴν συγγνώµην. 
Vers. 742 


biennio finitur. Excipiena de non numerata pe- 
cunia, biennium continuum habebit, postea non 
excipiet. Emphyteuta, et conductor venerabilis loci, 
deteriorem faciens rem conductam, vel non agno- 
scens debitum duobus annis integris, re privatur. 
Si biennio matrimonium constiterit, et postea s80- 
lutione legitima solutum sit, viro repetenti scri- 
ptam dotem competit exceptio de non numerata 
peeunia :si vero ad decem annos porrectum ait, 
tres menses solum illidantur &d movendamnlitem : 
Omnis pecuniaria causa legitime mota,ultra trien- 
nium produci non debet. Post annum vicesimum 
quintum, ad restitutionem minoribus quadrien- 
nium dato. Querele inofficiosi tempus quinquen- 
nium. Adulterii crimen quinquennio exstinguilur. 
Peculatus crimen quinque annis finitur, nec ulte- 
rius actio competit. Infans est annorum septem. 
Intra octo annos lector esse non potest. Rerum 
immobilium, o imp., inter presentes usucapioni 
statutum est decennium, inter absentes viginti 
anni et non ultra. Anni non numerat dotis sunt 
decem. Que ante duodecimum annum nuhit non 
contrahit matrimonium ; si quidem sponsalia sub- 
erant, illa rursus lege consistunt, nisi quis ea sol- 


ου: 


*O ὕττων εἶχοσι ἑτῶν, οὐ δύναται δικάζειν. 
Περαέτωσις ἐγκλήματος ὄρος εἴκοσι χρόνων, 
Πενταετία µὄνη δὲ σθεννύει τὴν µοιχείαν, 
Ταύτη γὰρ πεπεράτωται καὶ τόδε πεκουλάτου. 
'O χρόνον εἰκοστόπεμπτον πληρώσας ἡλιχίας, 
Ἐρχέσθω πρὸς διοίκησιν τῶν ἑαυτοῦ πραγμάτων. 
Αφηλιξ αἰτησάμενος συγγνώμην Ἁλιχίας, 
Εἴπερ, δωρήσηταί τινι ἀκίνητόν τι πρᾶγμα, 

Ἡ δωρεὰ οὐκ ἔῤῥωται, εἰ μὴ διέλθοι χρόνος, 
Μετὰ τὸν εἰκοστόπεμπτον δεχέτης fj καὶ πλέον. 
Τὴν ἐπὶ πράσει ἀγωγὴν μαχκρὸς χρόνος τέμνει, 
Ἡ περὶ ἀπαιτήσεως πάσης κληρονομίας, 
Προσωπική τε σ΄ μπασα τριακονταετία͵ 
Σθέννυταί τε καὶ φθείρεται οὐδαμῶς περαιτέρω. 
Τὸ Φινιοὺμ ῥεγουνδόρουμ, τοι τὸ περὶ ὅρων 
Χρόνοις lv τοῖς τριάκοντα τοῖς ἀνεπιφωνήτοις. 
Σθέννυταί τε καὶ φθείρεται οὐδαμῶς περαιτέρω. 
"Avo, τε προσωπικὴ ταύτῃ τῇ προθεσµίᾳ, 

El μὴ τμηθᾷ τὸ μεταξὺ σθέννυται προσηκόντως. 
᾽Αγωγαὶ τεµποράλιαι ταύτῃ σθέννυται µόνῃ 
Διπλᾶ δὲ δικαστήρια, ταῦτα τὰ τρία uóva, 

Τὸ περὶ διαιρέσεως κοινῶν τινῶν πραγμάτων, 
Τὸ περὶ φαμιλίας τε, τὸ περὶ ὅρων τρίτον. 

OQ ἡ φούρτη ἀγωγὴ, οὔτε ἡ προ σοκἰο, 

Οὔτε περὶ ἁρπαγῆς κινητῶν, £y ol Λατῖνοι 
Ωὕτω κατωνοµάκασι βι βονόρουµ ῥαπτόρουμ, 
Ἐτῶν πλέον τριάκοττα εἰς ἀγωγὴν ἰσχύει, 

Ἡ δ᾽ ἀπαιτοῦσα τὸ διπλοῦν ἐπὶ τοῦ κλοπιμαίου 
Tip χρόνῳ παρατείνεται τοῦ κλέψαντος τὸ πρᾶγμα. 
Ἔτισι τεσσαράχοντα ἡ ὑποθηκάρια 


MICHAELIS PSELLI 


À Αγωγὴ παρεκτείνεται τὸ πρᾶγμα τοῦ χρεώστου, 


952 


Ἔχοντος καὶ κατέγοντος καὶ σαφῶς  εμομένου. 
Ka δὲ πίστει ἀγωγαὶ τοσαῦται καὶ τοιαῦται 
Ἡρᾶσις, ἀγορασία τε, µίσθωσις, κοινωνία, 
Ἐκμίσθωσις, διοίχησις πραγμάτων ἀλλοτρίων, 
Κατ’ ἐπιτρόπων ἀγωγὴ, ἐντολὴ, παραθήκη, 
᾽Αγωγὴ περὶ τὸ χρησθὲν, ἡ περὶ ἐνεχύρου, 
"Il περὶ διαιρέσεως τῶν συγκληρονυὀμούντων 
Ἡ διαιροῦσα τὰ κοινὰ, xal χωρὶς κοινωνίας, 
Ἡ πραεσκρίἰπτις βἑρθις τε τῶν αὐταλλαττομένων, 
Άλλη ὃ᾽ αὖθις ὁμώνυμος ἡ οὐ ἐστιματόρια, 
Ἡ δὲ ἐρεδιτάτις τε χληθεῖσα πετίτιον, 
Ἡ ἁἀπαιτοῦσα, δέσποτα, τὰ τῆς χληρονοµίας. 
Στρίχτα τε πρὶν ἐτύγχανε, καὶ ἡ ἐξ στιπουλάτο. 
Ὁ νόμος 8' ὁ Φαλκίδιος τοιαύτην ἔχει φύσιν, 
Εἴπερ τις τελευτήσειε πατὴρ ἑνὸς παιδίου, 
Γράψας τε διατύπωσιν, τοῦ παιδὸς οὐκ ἐμνήσθη, 
Αλλ’ ἄλλοις καταλέλοιπεν ἀχέραιον τὸν κλῆρον, 
Ὁ παῖς τὸ τρίτον λήψεται πραγμάτων τῶν πα- 
pav: 
El δ' ὅταν ἐγέννησε maibao ἐν βίῳ δύο, 
0ὐδ᾽ ἑνὸς ἐμνημόνευσε ποιήσας διαθήκην͵ 
Ἓκαστος ἔκτον λήψεται τῶν πατρικῶν πραγμάτων 
El δὲ γε τρεῖς τυγχάνουσιν οἱ παῖδες τοῦ θανόντος, 
Ἕκαστος ἕξει ἔννατον τῆς πατρικῆς οὐσίας' 
Δωδέκατον 5', εἰ τέσσαρες τυγχάνουσιν οἱ παϊῖδες' 
Et δὲ πλείους τυγχάνουσι, δέσποτα, τῶν τεσσάρων, 
Τοότοις ἀποχεκλήρωται τῆς πατριχῆς οὐσίας, 
Μερὶς πάντων ἡμίσεια, δοκοῦν τῷ Φαλκιδίῳ. 
Οἱ ἄνευ δεφενσίωνος πρᾶσίν τινος ποιοῦντες, 


Vers. 801 


vere velit tanquam ex lege. Feminis duodecim ( agendum robur obtinent. Ea vero que duplum 


anni, maribus quatuordecim ad pubertatem suf- 
ficiunt. Natus annos decem et octo advocatus esse 
potest. Adoptans major esse debet adoptato annis 
octodecim. Mulier postulans veniam eetatia, legi- 
lime id aget, si nata sit decem et octo annos : 
at vir vicennalis esto ad veniam. Minor viginti 
annis judicare non potest. Viginti annis crimina 
finiuntur, solum quinquennium exstinguit adulte- 
rium et peculatum. Qui vicesimum quintum an- 
num implevit venit ad administrationem rerum 
suarum. Minor postulata etatis venia,si alicuirem 
immobilem dederit, non valet donatio, nisi post 
vicesimum quintum annum, decennium et am- 
plius transierit. Actionem venditi longum tempus 
resecat. Petitio universe hereditatis et omnis 
personalis actio triginta annis exstinguitur et cor- 
rumpitur, nullo modo ulterius. Finium regundo- 
rum triginta annis nulla denuntiatione interru- 
pta, exstinguitur. Et actio personalis eodem prefi- 
nito tempore nisi interrumpatur, convenienter 
tolletur. Actiones temporales, eo etiam solo tem- 
pore exstinguuntur. Ut οἱ duplicia judicia, hectriu 
solummodo que sequuntur : scilicet communi 
dividundo, familie erciscundae, tertium finium 
regundorum. Neque furti, neque pro socio, no- 
que de raptu mobilium, quam Latini vocarunt vi 
bonorum raptorum, plus quam annis triginta ad 


exigit a fure in omnem furis vitam producitur. 
Hypothecaria actio debitoris rem babentis,et probe 
possidentis, ad annos quadraginta extenditur. 

He vero sunt actiones bone fldei, emptio, et 
venditio, conductio, societas, locatio, administra- 
tio rerum alienarum, actio tutele, mandati, de- 
positi, commodati, de pignore, de divisione in- 
ter coheredes que dividit communia etiam sine 
SOCictate prescriptis verbis, sive sit de rebus 
permutatis, sive rursus alia similis nominis esti- 
matoria, hereditatis petitio, que postulat, o do- 
mine, ea que sunt hereditatis : ex stipulatu fuit 
gtricta. 

Lex Falcidia hanc naturam habet : si quis pater 
unius filii mortuus sit, scribens autem testamen- 
tum fllii non meminit, sed infactam aliis reliquit 
hereditatem, filius tertiam partem bonorum pater- 
norum accipiet ; si Pater duorum filiorum mor- 
tuus sit, nec, testamentum faciens, eorum me- 
minerit, quisque sexte partis bonorum pater- 
norum particeps erit ; si vero tres sint filii 
demortuo,quisque nonam partem substantiz pater- 
n&a habebit, duodecima vero in quatuor filios divi- 
detur : si plurea sint,o domine,quam quatuor, illis 
partem substantie patris dimidiam dividi legi 
Falcidie placet. 

Rem aliquam sine defensione vendentes,in solam 








952 


Elc µόνην κατακρίνονται τὴν τιμὴν τοῦ πραθέντος, 
Οἱ δέ γε θεφενδεύοντες καὶ τὴν τιμῆν διδοῦσι, 
Τοῦ διπλασίου τε ποινὴν, οὕτω γὰρ ἐτυπώθη. 

Τὸ ἀντάλλαγμα, δέσποτα, τῷ δικαστή δικτἑον. 
Τῆς παραθήκης µόνης δὲ ἀντάλλαγμα οὖκ ἔστι. 
Τὴν καταδίχην τὸν ἁπλῆν ἔχει, ἐξ στιπουλάτο, 
Ἡ ἀπὸ τοῦ δανείσµατος, ἡ ἐξ ἀγορασίας, 

Ἡ ἀπὸ τῆς µισθώσεως, Ἡ ἀπὸ ἐνταλμάτων. 
Διπλην 5 ἔχουσιν εἴσπραξιν, ἡ τοῦ ᾿Ακουιλίου, 
Ἡ ἀφαν ἃς ἀφαίρεσις, ἡ παρακαταθήκη. 

Τὸ δέ γε τεπραπλάσιον κλοπῆς ἐστι προδήλου, 
"Άλλων τε πλείστων ἀγωγῶν καὶ ἱμφακτοὺμ πλειόνων, 
Φόδου, συκοφαντίας τε, καὶ δικῶν ἄλλων πάλιν. 
Διπλοῦν δὲ τετραπλάσιον ὁ ἀπὸ ναυαγίου 
“Αρπάσας πρᾶγμα, δέσποια, εἱἰσπράττεται δικαίως" 
Καὶ τὸ μὲν τετραπλάσιον προσκυροῦται τῷ φἰίσκψ, 
Τὸ δ᾽ ἄλλο τετραπλάσιον 6 ναυαγήσας ἔχει. 
Οὗὖδεὶς δ᾽ ἑναγόμενος ὀνόματι οἰκείῳ, 

'H δ᾽ ἀλλοτρίαν ἀγωγὴν ἐν δικασιαῖς γυµνάζων, 
Μὴ ἐμφανίσας ἔγγραφον ἐντολὴν πρωτοτύπου 
Καλῶς ἀπαιτηθήσεται τὸν ἱκανοδοσίαν. 

At μὲν ἐκ νόµου ἀγωγαὶ, al τε ἀπὸ δογμάτων, 

AT τε ix διατάξεων τῶν βασιλικωτάτων, 

Διηνεκεῖς τυγχανουσιν ὡς ἤρεσε τοῖς νόµοις. 

Οἱ νόμοι τῶν πραιτόρων δὲ µονόχρονοι τὸν φύσιν, 
Eici δὲ xai πραιτώριαι διηνεκεῖς ὀλίγαι, 

Ὡς ἡ περὶ τοῦ κλέμματος, ἡ τοῖς διακατόχοις 
Παρερχομένοις, δέσποτα, τοῖς γε νοµικωτέροις, 
AV δὲ γε μὲν ποινάλιαι ἀγωγαὶ χεκληµέναι, 

Tote κληρονόμοις δίδονται, οὐ κατὰ κληρονόμων, 


estimationem rei vendite condemnantur. 8i vero 0 


defendant, estimationem et ponam dupli dant ; 
sic enim statutum est. Compensationes, o do- 
mine, a judice sunt suscipiende: solius depo- 
sili compensatio non est. Simplam condemnatio- 
nem habent, ex stipulatu, mutui, ex empto lo- 
cati, mandati. Dupli exactionem habent,Aquilia lex, 
furtum non manifestum, depositum. Quadruplum 
vero furti manifesti, alie quoque multe actiones 
in factum, metus, calumnie rursus, et alie actio- 
nes. Qui ex naufragio rem rapuit, o domine, juste 
rependit duplum quadruplum : aliud enim qua- 
druplum fisco adjudicatur, aliud habet nauíra- 
gium passus. Nemo proprio nomine in judicium 
vocatus dat satisdationem judicatum solvi : alie- 
nam verolitem in judicio exercens, neque exhi- 
bens scriptum mandatum principalis actoris, 
recte corr.pellitur ad satisdationem.Quedam actio- 
nes ex lege, quadam ex constitutionibus impe- 
rialibus perpetue sunt, ut legibus placuit. Le- 
ges prelorum natura annue sunt, et pauce qui- 
dem pre&torie actiones perpetue sunt, ut de furto, 
et que datur bonorum possessoribus legitimis. 
Penales vero actiones vocate dantur heredibus, 


(12) Ποστημ. 


SYNOPSIS LEGUM. 
À 'Onoióv ἐστι ἡ κλοπὴ ἁρπαγή τε πραγμάτων, 


954 


Αὐτὸς ὁ 'AxoulAtoc, 6 περὶ τῆς ζημίας 
Ἡ δέ γε περὶ ὕδριως, οὐδ᾽ ly τοῖς κληρονόμοις 
El λάθοι δὲ προκάταρξιν ἐν τοῖς δικαστηρίοις 
Καὶ κληρονόµοις δίδοται, καὶ κατὰ κληρονοµων 
Tuy?) δὲ μετὰ χήρευσιν μὴ δευτερογαμοῦσα 
Σύν τοῖς παισὶ µερἰζεται τὸν κλῆρον τὸν πατρῷον, 
Λαμθάνει τε ἱσάριθμον μοῖραν Evi τῶν παίδων, 
Καὶ κατὰ χρῆσιν κατ αὐτὸ xal κατὰ δεσποτείαν᾿ 
Ἡ δὶ αὐτὴ ἀντιστροφὴ καὶ τῷ ἀνδρὶ τυγχάνει. 
'O αὐτεξούσιος υἱὸς ἄτεχκνος ἀποθνήσκων, 
Νόμιμον ποστιµόριον (12) τοῖς γονεῦσι διδότω. 
'O xópmv βιασάµενος xal βιαίως ἁρπάσας, 
Μετὰ ξιφῶν βαρθαρικῶν, ξίφει τιµωρηῖέος. 
El δὲ τις ὅπλων ἄνευθεν ἁρπάσειε τὴν κόρην, 
Καὶ δήµευσιν ὑφίσταται, xai τἆμνεται τὴν χεῖρα, 
"B μᾶλλον οὐ δηµεύεται' τῇ δέ γε βιασθείσῃ 
'H κτῆσις τούτου σύµπασα προσάπτεναι δικαίως" 
Ἐκ δέ γε τοῦ τολµήµατος γάμος οὐ τελεστέος, 
Δεῖ κατὰ τὴν συνήθειαν τὴν πάλαι τυπωθεῖσαν, 
TÀ« ἐποχὰς ἀφίστασθαι ἀλλήλων ἓν θαλάσσῃ 
Tai; ἀκριθέσιν ὀργυιαῖς, καὶ προδιαταχθείσαις 
Πέντε πρὸς ταῖς ἑξήκοντα xai ταῖς τριακοσίαις' 
Ὡς elvat τὸ uiv Ἅμισ» τούτου παντὸς τοῦ µέτρου 
Ἐκ τῶν ὁρίων, δἐσποτα, τοῦ γε θατέρου μέρους, 
Μέχρι τοῦ γειτονεύσαντος τοῦ λοιποῦ τεταµένου. 
Ἔχει τὴν ταντοπάθειαν et τις τυφλώσει κόρας, 
Πλὴν ὀφθαλμὸν ἀντ ὀφθαλμοῦ εἰκότως ἀπολώσει, 
Ei δὲ τις ἐξορύξειεν ὄμματα, φεῦ | τὰ δύο, 
Αὐτὸς ἐξορυχθήσεται ὀφθαλμὸν ἕνα µόνον, 

Vers. 862. 


non contra heredes, quemadmodum est furti, 
bonorum raptorum, Aquilie, damni, injuriarum: 
gi quis litis contestationem ceperit in judiciis, et 
heredibus, et contra heredes datur. Mulier post 
viduitatem secundo non nubens cum filiis dividit 
hereditatem paternam, et equalem uni liberorum 
partem capit, quoad usum, et quoad dominium: 
idem e converso marito competit. Filius sui juris 
sine liberis decedens, legitimam quartam partem 
parentibus dato. Puellam violans, et violenter 
cum ensibus barbaricis rapiens, plectendus est 
ense: si sine armis rapuerit, bonorum publica- 
tionem sustineat, et ei manus scindatur : vel 
potius bona non publicentur, sed violate et vim 
passe juste omnia applicentur, ex eo vero faci- 
nore nuptie non sunt perficiendz. Oportet secun- 
dum consuetudinem olim institutam remoras 
distare invicem in mari, exactis οἱ preordinatis 
trecentis sexaginta quinque ulnis, ita ut dimidium 
omnis ejus mensura ab unius partis flnibus, o 
domine, reliquum ad vicinum usque porrigatur. 
8i quis pupillas oculi occecaverit, talio est ; dabit 
enim ut par est oculum pro oculo: si vero quis, 
heu! oculos ambos offoderit, ei unicus oculus ef- 





955 


ἸΑντὶ BE γε coo λείποντος, δότω τὴν διµοιρίαν, 

Tip τυφλωθέντι «ap! αὐτοῦ τῶν ἰδίων πραγμάτων, 

El 9 ἔστιν ἀπορώτατος ἐξορύχθω τὰ δύο. 

Αἱ ἄποροι καὶ ἄπροικοι μὴ δευτερογαμοῦσα:, 

Τέταρτον µέρος λήψονται τῶν ἀνδρικῶν πραγμάτων, 

Καὶ τούτου δεσποζέτωσαν, xal παίδων ὑπαρχόντων. 

Ἐζαετοῦς οὗ γίνεται µνηστεία κατὰ νόμους. 

Ὁ τὸν φυγάδα δοῦλον δὲ πιπράσκων παρανόμως, 

Τὸ διαφἐρον δίδωσιν, fj διπλοῦν ἀπαιιεῖται: 
᾿Ατιμουργοὶ τυγχάνουσιν ἀγωγαὶ, δἐσποτά µου, 

Ἡ ὕδρις, ἡ περὶ κλοπῆς, ἐπιτροπῆς, καὶ δόλου, 

Ἡ περὶ παραχαταθήκης τε, xa! ἁρπαγῆς β᾽αἰας, 

Περὶ χλοπῆς τε, δέσπυτα, xai ὕδρεως, καὶ δόλου, 

Καὶ τῆς βιαίας ἁρπαγῆς πραγμάτων ἀλλοτρίων, 

Κὂν µή τις χαταδικασθῃ, ἀλλά τι δοὺς ἀπέλθῃ 

Ῥῆς καταδίκης, πέφυκεν ἐντὺς τῆς ἀτιμίας, 

Πρὸ τῆς iv πράγµασι νομῖῆς, νομῖς quyt καὶ µόνῃ 

Οὐδεὶς ἐπιλαμθάνεται, νομὴν δὲ σώματί pot 

Ἡοραδοθεῖσχν δύναµαι duy, µόνῃ φυλάττειν. 

Τὸ οὐνδεθὶ ντέρδικτον νοεῖται προσηχόντως, 

E! τις τὸν ἔχοντα νομὴν πράγματος ἀκινήτου, 

Τῆς νομῆς ἀπελάσειεν, ὡς βίαιος τὴυ γνώµην, 

Κῑν μὲν ἦν ἡ ἀχίνητος κτῆσις τοῦ νεμοµένου 

Εἰσπράττεται καὶ τὴν νομὴν τὴν ἀποτ[.,ησιν τε. 

E? 8' ἦν αὐτὸς ὁ βίαιος τοῦ πράγµατος δεσπότης, 

Τὴν τούτου πάντως στέρησιν ἔχει ποινὴν τῆς τόλ- 

ἵμης. 

Ὄνομα γενικόν ἐστιν ὁ δανειστὴς τῷ νόμφ 

Πᾶς γὰρ 6 χρεωστούµενος ὁξ οἱασοῦν αἰτίας 

'Ex νόµου δανειστής ἔστι τοῦ κεχρεωστηµένου" 

Καὶ πάλιν ἄλλος δἀνειστὴς ἰδικῶς κεκληµένος, 


fodiatur, at is pro reliquo dimidiam partem bo- 
norum ocoesoato dato: si sit pauperrimus, duo 
effodiantur. Indotate et pauperes mulieres, que 
ad secundas nuptias non convolarunt, bonorum 
mariti quartam partem accipiant, cujus pro- 
prietatem etiam liberis exsistentibus consequan- 
tur. Sexennis secundum  |leges sponsalia non 
contruhit. Servum fugitivum contra leges emens, 
id quod interest solvit, et &b eo duplum exigitur. 

Actiones qus infamant, mi domine, sunt inju- 
riarum, furti, tutel:e, doli, depositi, vi bonorum 
raptorum . Furti quidem, domine, injuriarum, 
doli, et vi bon. rapt. etiam si quis condemnatus 
non sit, sed quid dando condemnationem effa- 
gerit, notatur infsmia. Ante realem possessio- 
nem, nemo solo animo possessionem recuperat. 
Possessionem vero corpore mibi acquisitam pos- 
sum solo animo retinere. Interdictum unde ut 
convenienter intelligitur, si quis eum qui possidet 
rem immobilem, possessione dejecerit; si enim 
sciat is qui vim infert eam rem immobilem esse 
possidentis, possessio et estimatio ab eo exigitur : 
si vero qui vim infert, rei possesse sit dominus, 
conatus ponam sustinet, omnimodam soeilicet ejus 
rei privationem. 

Creditoris nomen lege genernle est; cuicunque 


MICHAELIS PSELLI 


956 


À "Occ, ἀπηριθμήσατο τῷ χρεώστῃ χρυσίον, 


Ἠ πρᾶγμά τι σταθμώμενον, xa! μετρούμµενον φύσει, 
Ὅπερ ἐστὶν δὲ πόνδερε, νούμερο, µενσουρά τε, 
"Oca σταΏμου, καὶ µέτρου τε, καὶ ἀριθμοῦ τυγ- 
[χάνει, 

Πόνδερε μὲν olov χρωσὸς, ἀργυρὸς, µήλυθός τε, 
Νοῦμμοι λεπτοὶ τὰ νούμερο οἶνος τὰ µἑνσουρά τε. 
Τῶν δὲ δανείων πέφυχεν ἡ διαίρεσις αὕτη, 
Τὰ μὲν γὰρ ἐνοπόθτχα, τὰ δ᾽ ἄνευ ὑποθήκης" 
Καὶ τῶν ἐνυποθήκων δὲ δανείων λεγομένων, 
Τὰ uiv ἔχει προνόμια, τὰ ὃ᾽ ἄνευ προνομίων" 
Καὶ τὰ μὲν ἀνυπόθηχα προσωπικᾶ uot λέγε, 
Τὰ δ' ὑποθήχκην ἔχοντα πραγματικὰ κλητέον, 
Καὶ τὰ μὲν προγενέστερα ὃτμήσια τῷ χρόνῳψ 
Προτιμητέα πέφυχε χρεῶν ἐνυποθήκων, 
Καὶ τῆς προιχὸς αὐτῆς, φημὶ τῆς µεταγενεστέρας, 
Δανειστὴς ὃ) ἐνυπόθηκος ἔχων προγενεσίαν, 
Κἂν γενικὴν, κἂν ἰδικὴν, τοῦ µεταγενεστέρου 
Προτιµητέος πέφυκε πάντοτε δημοσίου. 
Ἡ προὶξ δὲ καὶ τῶν δανειστῶν τῶν ὑποθηχαρίων 
Προτμητέα πέφυχε xa) μεταγενεστἑρα. 
Εἱσὶ δ᾽ ἕτερα δάνε:α τῶν µεταχενεστέρων, 
Τὴν δύναμιν κινήσαντα τῆς προικὸς παραδόξως: 
᾿Οποῖον τὸ διδόµενον ἀχοντισταῖς τοῖς πρώτοις, 
Καὶ τὸ προφάσει δανεισθὲν στρατείας ὠνουμέντς. 
Ἐξ λέγε κονδικτίκιος, εἴσπραξίς τις ἐκ νόµου. 
Δανειστὴς ὃ᾽ ἐνυπόθηκος τῶν µεταγενεστέρων, 
Νικᾷ τὸν ἀνυπόθηχον xal προγενέστερόν πως. 
Μάρτυς ἐστὶν ἀπόθλητος πᾶς ὁ διεφθαρµένος, 
'O μΐμος, ὁ θυμελιχὸς, καὶ ὁ θηριοµάχος, 
Καὶ ὅσοι χατεκρίθησαν iy τοῖς δικαστηρίοις, 

Vers. 922. 


C enim ex quacunque causa debefur creditor eet 


debitoris ex lege: et rursus proprie vocatur cre- 
ditor, qui pecuniam debitori numeravit, sive rem, 
quie natura penditur &ut mensuratur, id est, que 
pondere, numero, aui mensure constat. Pondere 
quidem, qualiasunt, argentum, aurum, plumbum : 
numero, minuti nummi : mensura, vinum. Debi- 
torum heec est divisio, &lie sunt oum hypotheca, 
alia sine hypotheca : eorum que cum hypotheca 
sunt, alia babent privilegia, alia sine privilegio 
gunt. Qui sine hypotheca sunt, personalia dicito : 
qua hypothecam habent realia vocanda. Bt fiscalia 
quidem debita priora tempore, potiora sunt debitis 
cum hypotheca, imo et dote, dico autem αἱ poste- 
riora sint. Creditor hypothecarius habens ρεῖο- 
ritatem, sive ex generali, sive ex particulari hy- 
potheca, fisco posteriore semper potior est. Dos 
licet posterior, potior est tamen creditoribus 
hypothecariis. Sunt alia posteriore debita qua 
virtutem dotis miram ín modum movent, quem- 
admodum quod primipilis, et quod militie emen- 
de causa creditur. Condictio ex lege dioitur, re- 
petitio quedam a lege induota. Creditor hypo- 
thecarius etiam posterior, vincit oreditorem non 
hypothecarum priorem. Rejiciendus est testis cor- 
ruptus, mimus, thymelicus, gladiator, qui centra 





951 


*Qc συχοφάνται μὲν μοιχοὶ. 7j κλοπὴν εἱἰργασμένοι, 
Οὐκ ἔστι µάρτυς ἄνηθος, οὐδὲ τῶν γυναικῶντις, 

El ὃ ἔστι τὸ γενόµενον μὴ δυνάµενον θέαν 
᾽Ανδρικὴν καταδέξασθαι γυναῖχες μαρτυροῦσι, 

Καὶ δοῦλος ἔτι μαρτυρεῖ ἐν σπάνει τῶν µάρτύρων 
Etc ἅπαν ἄλλο πρόσωπον, ἄνευ αὐτοῦ δεσπότου. 

Οἱ δ᾽ ἀεθενεῖς, xai γέροντες, σύν γε τοῖς στρατιώταις, 
Καὶ οἱ πρωτοσπαθάριοι, μετὰ τῶν ἱερέων, 

O9 μαρτυροῦσιν ἄχοντες, ἀλλ᾽ ἐκουσίως µόνον. 
᾿Αρχιερεὺς οὐ μαρτυρεῖ, oUt' ἄκων, οὔθ) ἑκών πως. 
Τοὺς 9 ἄλλους ἀναγκάσειας μαρτυρεῖν ἀκουσίως, 
Καὶ μᾶλλον st τυγχάνων τις τῶν καταδεεστέρων, 
Ἱρὸς ἄνδρα δίκην ἔλαχε τῶν ἐπὶ δυναστείαις, 
Κάντεῦθεν ὑποχλάζουσι (13) τῷ φόθῳ τοῦ δυνάστου, 
Καὶ τοῦ πένητος οἱ μάρτυρες, τότε γὰρ καὶ πρὸς lav, 
E'« μαρτυρίαν ἔλχονται, xal t' ἀληθὲς τιθέναι. 
Αρχοῦσιν εἲς καταθολὴν δύο φωναὶ μαρτύρων, 

E? λίτρα µόνη πέφυκεν ἡ καταθαλλομένη. 

El δέ τι πλέον πέφυκε, τρεῖς μάρτυρας δεχτίέον. 
ἘΕπὶ δὲ καταθέσεως πέντε µάρτθρας δέχου, 

Τὰς δὲ q' ἐκ τοῦ παρήχκοντος ἀθέτει μαρτυρίας, 

El λάθοι τις ἐν γράµµασιν ἐκ δανειστοῦ τι χρέος, 
᾽Αποδιδοὺς, ἀπόδειξιν ἔγγραφον λαμθανέτω, 

Τριῶν μαρτύρων Έχουσαν ὑπογραφὰς βεθαίας " 

El δὲ μὴ τοῦτο δράσειεν, αὖθις ἔνοχος ἔσται, 

El µή γε πέντε µάρτυῤες εἴποιεν παραχθξέντες, 

Ὡς γέγονεν ἀπόξειξις τοῦ χεχρεωστη µένου, 

"ll τούτων χατ) ἐνώπιον, ἆ δανειστὴς ἐξείποι, 
᾽Απολαθεῖν τὸ ἴδιον χρέος Ex τοῦ χρεώστου, 


SYNOPSIS LEGUM. 
À El δανειστὴς ἀπόδειξιν ποιήσεται τοῦ χρόους, ͵ 


Καὶ μετὰ ταῦτα ῥεύσουσι τριάκοντα ἡμέραι 
Αὐτεχαλεϊν οὐ δύναται περὶ ἀναργυρίας, 

Καὶ λέγειν, ὡς ἀποδειξιν ἔγγραφον ἐξεθέμην, 
Πρὸ δὲ τῆς ἀποδείξεως οὐκ ἔλαθον χρυσίον. 

Et δὲ ἔντος τριάχοντα ἡμερῶν ἐναγάγει, 

Τότε καταναγκάζεται ὁ χρεώστης δεικνύειν, 

Ὡς ἀληθῶς διέλυσε τῷ δανέιστῇ τὸ χρέος. 

Καὶ προικός τις ἀπόδειξιν ἐκθέμενος νομίμως, 
Τὸ πᾶν ἀναταξάμενος κατ’ εἶδος τῶν πραγμάτων, 
Οὔτος οὐκ ἂν τιθησιν ἀναργυρίαν ὅλως. 

E: δέ τις ὡμόλογησε δανείσασθαι ἐγγράφως, 
Δυσὶ χρόνοις ὀρίζεναι κινεῖν ἀναργυρίαν * 

Καὶ τότετις τὸν δανειστὴν δικάζων ἀναγκάζει, 
Δειχνύειν τήν καταθολἠν ἐννόμως τοῦ δανείου. 
El δὲ τις ὡμολόγησεν ἐν γράµµασί τι χρέος, 
Αλλ) οὐκ ἐξ ἀριθμήσεως, ἀλλ᾽ ἐξ ἄλλης αἰτίας, 
Τυχὸν ὡς ἀπὸ πράσεως καὶ Φανερώσας τοῦτ», 
Ὕστερον ἀπαρνῆσαι τὸ μὴ χρεωστῶς ἐκθεῖναι, 
Πρὸς τὸν κατήγορον αὐτὸν ὁμολογίαν χρέους, 
Αὐτὸς βαρεῖται μάλιστα σαφῶς ἀποδειχνύειν, 
"Oct καθωμµολόγησε μὴ χρεωστῶς τι χρέος, 
Καὶ κατὰ βίαν ἔγραψεν, ἤ vg κατὰ δόλον. 
Yioi δὲ ὑπεξούσιοι καὶ πατὴρ μαρτυροῦσιν 

Elc τὴν αὐτὴν ὑπόθεσιν, κἂν τῇ διατυπώσει’ 

Ἡ 96 γε διατύπωσις πέντε Χερσὶ μαρτύρων. 
Ὑπογραφέσθω κατ’ αὐτὸ χαλῶς καὶ σφραγιζἑσθω. 
'O δὲ τὸ δάνειον δεικνὺς χρεωστῶν ἀρνουμένων. 
Xoóvov ἁρκοῦντα εἴληφε τριακονταετίαγ. 


Vers. 980. 


bestias pugnat, et quicunque in judiciis damnati (| debitori fuisse conscriptam, et ipsis presen- 


suni, ut calumniatores, fures, adulteri. Impubes 
teslis non est, neque mulier. Si vero res sit que 
gpectationem et visum hominum effugiat, mulieres 
tesiimonium ferunt. Servus adhuc testis est ob 
penuriam testium, conira omnem aliam perso- 
nam, excepto proprio domino. Invalidi, senes, 
milites, protospatharii, sacerdotes, inviti testimo- 
nium non perhibent, sed solum sponte. Epi- 
scopus neque invitus, neque volens fert testimo- 
nium. Alii etiam inviti testimoniuin dicere cogi 
possunt: maxime si pauper sit, et vilis conditio- 
nis, qui adversus potentiorem aliquem judicium 
dictavit, cujus potestatis terrore, et metu, paupe- 
ris testes subticent, ad hoc ut id quod et vorum 
eet deponatur, vi ad testimonium trahuntur. Ad 
solutionem due testium voces sulficiunt, si una 
solum libra soluta sit : si vero amplius, tres 
testes suni exhibendi. Super deposito quinque 
testes exhibeto. Testimonia vero convenienter re- 
jiciuntur, si quis debitum, quod a creditore in 
scriptis coperat, persolvit, securitatem scriptam 
capiat, trium testium subseriptionibus firmatam, 
si enim illud non fecerit, iterum obligatus esto, 
nisi quinque testes producti dixerint, securitatem 


(13) Ὑποσχολάζουσι, 


tibus creditorem dixisse, se α debitore Ρίο» 
prium debitum accipere. Si creditor debiti securi- 
tatem fecerit, postquam triginta dios effluxerint, 
non potest excipere de non numerata pecunia, di- 
cens, quod securitatem quidem scripsit, sed ante 
securitatem pecuniam non recepit : si vero intra 
dies triginta agit, tunc cogitur debitor probare se 
vere debitum creditori solvisse. Qui dotis securita- 
tem legitime conscripsit, et in ea rem unamquam- 
que secundum propriam speciem ordinavit, non 
numeratam pecunism nullo modo dicat. Si quis 
autem in scriptis debere 8e confesgus sit, querela 
non numerate pecunia duobus annis finitur, et 
tune judex cogit creditorem, jure factam debiti 
numerationem probare. Quod si quia debitum in 
Boriptis confessus fuerit, non quidem ex numera- 
tione, sed ex alia eausa, v»luti ex venditione, et 
illud manifestissime ostenderit, hoc secundum 
debitum non esse actori, et nullam esse coníeg- 
Bionem dicens, gravatur probare, quod non debi- 
tum confessus sit, et quod per vim et dolum scri- 
psit. Filiusfamilias et pater eidem negotio ἰθδδίθβ 
adhiberi possunt, etiam testamento. Testamentum 
quinque testium manibus subscribatur, et signetur. 


959 


EV δ’ leuc πρὸς παράστασιν ἠτόνησε μαρτύρων, 
"Opxov ἐπάχειν δύναται οὗτος τῷ ἀφειλέτῃ, 

Κάἄν οὗτος ἐπομόσηται 6 δανειστὴς ἡττᾶται * 

Εἰ δὲ ὁ ἑ-αγόμενος ὄρκον ἀντεπαγάγῃ, 

Ὁ δανειστὴς ὃ᾽ ὀμόσειε, λαμθάνει τὸ χρυσίον. 
Ὡραῖον δὲ σηµείωσαι καὶ ζητούμενον πρᾶγμα, 

Ὡς ἔξεστι μεταπεδᾷν ἐκ δικαιολογίας 

Ταύτης πρὸς ἄλλην, δέσποτα, µεμψεώς τινος δί-α, 
Ἠ χοµθεντίων, δέσποτα, cte τρία διαιρεῖται. [ 
"H γὰρ πουθλίκα πεφυκεν, sl τύχοι, ἤ πριδάτα * 
Τὸν δὲ πριθάταν δίελεν εἰς δύο πάλιν µέρη, 

Elc λεγιτίµαν, κράτιστε, καὶ εἷς ἱουρισγεντίαμ. 

M7, τοίνυν τίθει τέσσαρα, µόνα δὲ τρία λέγε, 

Ἡ λεχιτίµα γὰρ αὐτὴ, καὶ ἡ ἰουρισγεντία ; 

Ἡᾶσαν κατεδαπάνησαν τὴν γενικὴν πριθάταν * 
Οὐχοῦν τὴν λομθεντίονα εἲς τρία ταῦτα τέμνε, 
Πουθλίκαν, λεγίτιμάν τε, καὶ τὴν ἴουρισγεντίαν, 
Kai πούθλικον μὲν πέφυκεν, εἴρήνη δημοσία * 
Αεγίτιµον, τῷ ἰδικῷ νόµῳ χεκυρωμένον * 

Τὸ δὲ µή τε λεγίτιµον, µήτε μὴν τῶν πουθλίκων, 
Ἰουρισγέντιον γοῦν ἔσνι, κομθέντιον Ev γένει. 

Τῶν δὲ τοιούτων, δέσποτα, πάλιν κοµθεντιόνων, 
AV μὲν γεννῶσιν ἀγωγὴν, at δὲ παραγραφήν πως, 
"AX! ὅσαι μὶν ὁμώνυμον παραγραφὴν γεννῶσιν, 
Qui τοῖς συναλλάγμασιν ὑφ᾽ div ἀπογεννῶνται, 
Εἰσὶ μὲν κοµθεντίωνες γενικῶς κεχλημµέναι, 

Elc ἰδικὴν δὲ πίπτουσι συναλλάγματος κλᾶσιν, 

El« πρᾶσιν, εἷς τὴν µίσθωσιν, ἤ καὶ τὴν κοινων[αν. 
Ei δ) ἴσως ἀμετάπτωτος slc ἴδιχόν τι µείνοι, 

Καὶ μᾶλλον, el προθέθηκεν, ἤ δόσις ἐπὶ δόσει, 


MICHAELIS PSELLI 
À "H ἐπὶ δόσει ποιήσις, ἤ dy ποίησει δόσις, 


960 


"H δόσις διὰ ποιησιν, τετράτροπον γὰρ τοῦτο. 

Τίκτεται πάλιν ἀγωγὴ ἡ πραεσκρίπτις βέρθις 

Μὴ γὰρ εὑροῦσα εὔλογον, ἡ κομθεντίων αὕτη, 

Ἐναγωγὴν ὁμώνυμον τῷ συναλλάγµατί πως, 

Τῷ γενικῷ ὀνόματι συνάλλαγμα καλεῖται, 

Καὶ ὃ-δωσιν ἐναγωγὴν τὴν πραεσκρίπτις βέρδις, 

Ἡ ἐν δοµιστρατίωνι τὸ πρᾶγμα διτγεῖται, 

Ἡ δὲ ἀπὸ Ἰντεντίονος ἱνκἔρτα καλουμέντ, 

Εἰς τὸν κοδἐµνατίόνα τὸ τέλος καταλήγει. 

Τῶν δὲ γς πάκτων πέφυκε, τὰ μὲν ἐξ κόντινέντι. 

Ὅσα τοῖς συναλλάγμασι σ’γχρονά πως τυγχάνει. 

Τὰ δέ φασιν οἱ πχλαιοὶ ἐξ ἱντερθάλλω νόμοι, 

Ἠτοι μεταγενέστερα τῶν πρὶν συναλλαγµάτων. 

Ταῦτα κατονοµάκουσιν ἐκεῖνοι νοῦδα πάκτα 

Τουοέστι σύµφωνα ψιλὰ, ἀγωγὴν μὴ ποιοῦντα. 

Οὐ γάρ τις μετὰ χρόνιον ὀχληρὸν ποιῄσας πάκτον, 

Ἐντεῦθεν ἕξει ἀγωγὲν τὴν περὶ τοῦ συμφώνου. 

El δὲ τις περιστατικῶς ἀντεναγάγοι τούτῳ, 

᾿Ἀντεῦθεν παραγράφεται τὸν ἀντεναγαγόντα. 

Σάκρα μὲν κανονόµαζε ναοὺς τοὺς δημοσίους, 

Τοὺς τάφους, ῥελεγίοσα, τοὺς σεθασμίους κάλει. 

Καὶ πούθλιχα, δηµόσια, χρήσεως τῆς παγχοίνου (17), 

Σὴν θάλασσαν, τοὺς ποταμοὺς ὅρμους, καὶ τοὺς λι- 
[μίνας, 

Τὰ δὲ γε πουπουλάρια, δημοτικὰ τυγχάνει, 

Τὰ θέατρα, καὶ στάδια, καὶ βουλευτήριά τε. 

Κινῶν δὲ ἅπας δυνειστὴς τὴν ὑποθηκαρίαν. 

Κατ) ἀνδρὸς ἐξωτικοῦ, τὸ πρᾶγμα νεµοµένου, 

Παραγραφῷ μὲν εἴργεται τῶν ὡοισμένων χρόνων, 

Vers. 1040. 


Qui vero probavit sibi &b infloiantibus esse debi- (; quidem conventiones vocantur, sed in propriam 


tum, sufficiens triginta annorum tempus cepit. 
Bin autem testium presentia destituatur, potest 
jusjurandum deferre debitori, qui si juraverit 
creditor debito cecidit : si vero reus juramentum 
referat, et creditor juraverit, pecuniam capit. Ob- 
serva, domine, pulchrum quid et opportunum rei 
de qua disputatur, quod licet transilire ab una 
&llegatione ad aliam, absque ulla reprehensione. 
Conventio, o domine, in tria dividitur, nam alia 
publica est, alia privata : privatam rursus in duas 
partes dividunt, in legitimam, imp. et jurisgen- 
tium. Nuno vero quatuor ne ponito, sed tria 
tantum dicito, nam legitima illa, οἱ jurisgentium, 
omnem privatam generalem consumpserunt. Igi- 
tur conventionem in illa tria dividito, publicam, 
legitimam, et jurisgentium. Et publica quidem 
est, pax publica : legitima, que propria lege con- 
Btituta : que vero neque legitima neque ex publi- 
cis est, jurisgentiura est conventio in genere. 
Earum iterum conventionum, o domine, alise gi- 
gnunt actionem, alie exceptionem, sed quaeoeun- 
que actionem similis nominis gignunt, dico autem 
cum contractibus e quibus derivant, generaliter 


(14) Τὰ πάνδηµα. 


contractus denoninationem incidunt, venditionis, 
locationis, societatis : si vero in proprium numen 
non cadant, et maxime si preceasit, vel do ut des, 
vel facio ut des, vel do ut facias, vel facio ut fa- 
eias, quod quadruplex est, rursus gignitur actio 
prescriptis verbis : illa enim conventio non inve- 
niens actionem alicui contractui homonymam, ge- 
nerali contractus nomine vocatur, et dat actionem 
prescriptis verbis, que in demonstratione rem 
enarrat, et ab intentione incerta nominatur, cujus 
finis in condemnatione desinit. Pactorum alia 
sunt ex continenii, que una cum contractibus nas- 
cuntur; alia quee antique leges cx intervallo di- 
cunt, sive posteriora prioribus contractibus : hec 
nuda pacta ille vocant (id est consensus meri) 
que actionem non gignunt. Non enim qui post 
tempus pactus fuerit, illico ex pacto actionem ha- 
bebit : si quia vero per circuitum et dolo egerit, 


excipitur statim de pacto adversus eum. Sacra 


vocant templa publica, sepulcra veneranda reli- 
gioea dicunt. Publica que omnium in usu sunt, 
mare, flumina, ripas, et littora. Popularia, thea- 
tria, stadia, basilice. Omnis creditor movens. 








961 


SYNOPSIS LEGUM. 


963 


Προσωπικὴν δ' ἑναγωγὴν ἔχει πρὸς τὸν χρεώ- A Kal ἀδελφοὶ δὲ μέμφονται συγγόνων διαθήχαις, 


[σην. 
*O ἄνηθος slc ἔγκλημα εργεται μαρτυρίας. 
Κατὰ πολλοὺς δὲ λέγεται ἁδιάθετος τρόπους, 
Ὁ γὰρ μὴ διαθέµενος, καὶ 6 uo) κατὰ νόµους, 
Καὶ ὁ τὴν διατύπωσιν ἔχων σπαραττομένην, 
Καὶ ὅταν ἐστὶν ἄχυρος, xal χωρὶς κληρονόμου, 
Καὶ ὁ μὴ διαθἑ-ιενος ποιεῖ κωδίκελλόν πως, 
Καὶ πρὸ διατ,πώσεως κωδ[κελλόν τις γράφει, 
᾽Απόχληρος οὗ γράφεται φησὶν bv κωδιχέλλῳ, 
Οὐδὲ κληρονοµία τις φ'δεικομ!σσαρἰα' 
Οὐδὲ κληρονοµίαν τις iv κωδικέλλῳ γράφει, 
O59" αἴρεσις προστίθεται κἂν ὅλως χληρονόµοις, 
Τῶν δὲ q^ ἑπερωτήσεων ταύτην τὴν γνῶσιν ἔχει. 
Ἡ μέν ἐστι δικαστικἡ, ὥσπερ ἡ περὶ δόλου, 
Ἡ δέ ἐστι τοῦ πραίτωρος, f, δὲ μικτὴ τὴν φύσιν, 
Ἡ δὲ ἐκ συναινέσεως τῶν μερῶν ἑκατέρων. 
Αὐθεντικὴ ὀρφανικὴ διατύπωσις ula, 
Κληρονομίαι δὲ διτταὶ τῆς µίας διαθήκης. 
᾽Ακυρουμένης, δέσποτα, δευτέρας διαθήκης, 
Καὶ τῆς προτἑρας, δι᾽ αὐτὸ εἰκότως ῥηγνυμένης, 
᾽Αδιατύπωτός ἐστιν ὁ ποιήσας τὰς δύο" 
'O κληρονόμος γὰρ Ὑραφεὶς δευτέρᾳ διαθήκῃ, 
Ταύτην μὲν ὑπερχόμενος ἀχωροῖ παραυτίκα, 
Τοὔτο ἐστιν ἀχύρωσις εἰχότως διαθήκης" 
Πολλοὶ καὶ ἄλλοι τρόποι δὲ τῆς γε μὴ κυρουµένης. 
Πολλὰ γὰρ πάθη πέφυκε τῆς διαθήκης, ἄναξ. 
᾿᾽Αχύρωσις, ἀτέλεια, ῥῆξις, πρὸς δὲ καὶ µέμψις. 
'H μέμψις δὲ τῶν φυσικῶν µόνων τυγχάνει παίδων, 
Ὁπόταν ἀμνημόνευτοι γίνωνται τοῖς πατράσι’ 


conira virum tertium extr&neum qui rem possi- 6 


det hypothecariam, definitornm quidem annorum 
prescriptione excluditur, personalem vero actio- 
nem habet contra debitorem. Impubes in crimine 
prohibetura testimonio. Multis modis intestatus 
quis dicitur, qui neque testatus est, qui non 8e- 
cundum leges,qui testamentum habet dilaceratum, 
et cum est irritum, et cum sine herede.Qui testa- 
tus non est facit codicillum, et ante testamentum 
quis scribit codicillum : Exheres in codicillo non 
scribitur, neque hereditatis fideicommissaria : 
neque in codicillo hereditatem quis scribit, neque 
conditio etiam universis heredibus adjicitur. Sti- 
pulationum vero hanc notitiam habe. Quedam est 
judicialis, ut quee de dolo ; quedam preetoria ; quse- 
dam natura mista : quedam ex conventione utrius- 
que partis. Authenticum et pupillare, unum testa- 
mentum, hereditates vero dux unius testamenti. 
Irrito, domine, sccundo testamento, et primo pra- 
pter illud jure rupto, intestatus est qui duo fecit. 
Heres enim scriptus secundo testamento, non 
succedens illico, illud irritum facit. Illa est irri- 
tatio legitima testamenti. Sed et alii sunt modi 
nullius testamenti, multa enim vitia testamenti 


(15) Ἴαμθοι οἱ ἑξῆς στίχοι. 


El νληρονόµους γράφουσι πάντη πατεγνωσμένους' 
Τὸ τρὶς δὲ µέρος πίφυκε τοῦ παντὸς, ἄναξ, λό- 
[yov (15). 
Κοινὸν γάρ ἐστι, δέσποτα, καὶ γυναικῶν καὶ ἁῤ- 
[ῥένων, 
Τό τις γὰρ εἰπὼν, δ7ο γένη λέγει, 
Άλλη μὲν ἐστι τῆς ἀγωγῆς 3) φύσις, 
"AX δὲ ἐστι τῆς παραγραφῆς πάλιν’ 
Κλν ἐγκαχλοῦντος ὃς παραγραφὴν ἔχει, 
Ἐν ταῖς δίκαις εἴληφε τάξιν καὶ τόπον. 
Φύσει χρεωστεῖ πᾶς ἄνηθος τὸ χρέος, 
Καὶ «x δανειστλς τῶν ἀνήδων τυγχάνων, 
Φύσει δχνειστής ἐστὶν, οὐχὶ τῷ νόμῳ. 
Τὸ τῆς κλοπιμµαίας δὲ δούλης παιδίον, 
OÀx ἔστιν αὐτῆς ἐν κλοπῇ τεχθὶν µέρος: 
Ποινἡ γὰρ οὗ πέφυκεν αὐτοῦ τοῦ τόκου. 
Ὁ συμπλοκὴν ἔχων δὲ μὴ τομ]ν λόγος, 
Ἐκ τοῦ προενέγκαντος elc γνῶσιν πέσιι’ 
E* γάρ τις οἵκων, χωρίων τε δεσπότης, 
Γράφειεν οὕτω, ληγατεύω τῷ ou, 
0Ἴχους ἀγροὺς, ἄδεσμον εἰπὼν τὴν φράσιν, 
Συμπλεκτικῶς ἔγραψεν' et δ’ οὕτω φράσει, 
Οἴκους Πέτρῳ δίδωµι ἀγροὺς ἁδέτως 


Παύλῳ δ' ὁ Πέτρος ἑἐκλογὴν ποιησάτω, 


Διεῖλεν, οὖκ ἔπλεξε τῷ Παύλου Aóqu.* 
Πρόδηλόν ἐστι πλήθεσιν ἐναντίον, 
Asi γὰρ παρόντων τῶν ἁπάντων μαρτύρων, 
"H. λέξιν εἰπεῖν, Ἡ πρᾶξαί τι συντόµως. 
Ἡ τῆς ἀγωγῆς κλῆσις εἴσπραξιν φἑρει, 
Vers. 1097, 


o rex, irritati imperfectio, ruptio, deinde quee 
rela. Querela quidem est solum naturalium libe- 
rorum, cum preteriti sunt à parentibus. Fratres 
quidem quaruntur de consanguineorum testa- 
menti&, si scribant haredes omnino damnatos. 
Atque heo est, o rex, terlia pars totius ser- 
monis. 

Commune est hominis nomen, domine, feminis 
et maribus, quod qui dicit duos sexus dicit. Alia 
eat actionis naturse, alia iterum exceptionis,etiumsi 
qui exceptionem babet, actoris in judicis locum 
et ordinem capiat. Debito natura obligatur omnis 
impubes: et omnis impuberum creditor, natura 
non lege creditor est. Ancillae furtive,quod in furto 
natus est, infans ipsius non est pars: sio neo 
usure pona. Oratio que neque conjunctionem, 
neque divisionem habet, ex mente pronuntiantis 
significationem habeat: si quis enim domorum 
et agrorum dominus ita scripserit, lego amico 
domos agros, phrasim disjunctam dicens, com- 
plexive locutus est: si vero ita loquatur solute : 
Domos do Petro, agros Paulo, Petrus electionem 
facito ; divisit, non conjunxit Pauli sermone. Quod 
palam est in conspeotu multitudinis est, oportet 


968 


*O γὰρ πιπράσχων τὴν ἀγωγὴν ἣν ἔχει, 

Τᾷ τῆς ἀγωγῆς ἓν πρατηρίἰῳ φράσει, 

Aoxsi πιπρᾶσκειν τὴν ἀπαίτησιν τᾶχα. 

Τὸ τῆς δίκης ὄνομα χυρίως γένος. 

Δηλοϊ τε πᾶσαν τὴν ἀγωγὴν κυρίως. 
ὍΌπλον τις εἰπὼν καὶ λίθους προσλαμθάνει, 
Ἐλευθερία τῇ δόσει ταυτὸ φύσει, 

El γάρ τις εἴποι μαρτύρων mapoualq, 
Ἐλεύθερός µοι ὁ χρεώστης τοῦ χρέους, 
Εΐρηκεν ὡς εἶληφε σαφῶς τὸ χρέος. 

"Απαν µέγα ῥάθυμον τογ(ἄνει δόλος. 
Βάλανον εἰπὼν παντὰκαρπὀν pot λέγεις, 
Καὶ πάντα δένδρα τῆς δρυὸς μνησθεὶς µόνης. 
Υἱόν τις εἰπὼν καὶ τὸν ἔγγονον λέγει 

Καὶ φύντα φάσκων τόν τε πᾶππον εἰσάγει. 
᾿Απεστιν αἰχγμάλωτος οὐδαμῶς χρόνῳ, 
Λῃοτῶν δ᾽ ἐν χερσὶν ἐγκρατὴς δεδειγµένος. 
Κατ’ αἰχμαλώτων οὐδεὶς γὰρ χρόνος τρέχει 
Τοῖς δ’ αὖ γε λῃστευθεῖσιν εἰκότως ist. 
Τῶν χρημάτων ἡ χλῆσις ὡς γένους τύπος, 
Καὶ τῶν κινητῶν τῶν τε μὲν ἀχινήτων, 
Τῶν σωματικῶν τῶν τε μὲν ἀσωμάτων, 
Ἔχει δίκαια τῷ συνεχτικῷ λόγῳ. 

Φίλους λέγομεν οὐχὶ τοὺς ἐγνωσμένους 

Ἐν τοῦ τυχόντος, ἀλλὰ τοὺς χεχτηµένους 
Σαφεῖς προφάσει εὐπροσώπου φιλίας. 

Τὰ δεσμὰ κοινῶν ἐστι χοινῶν ἰδίων, 

Ἡ δ᾽ αὖ φυλακὴ δηµοσία καὶ μόνη. 
᾽Αποχαθιστᾷν ἔστι χυριοτρόπως, 
᾽Αποχατάστασἰς τις ἀκριθεστᾶτη, 


coram omnibus testibus vel quid dici, vel breviter (; 


fleri. Actionis voce persecutio continetur, qui enim 
vendit actionem quam habet, hoc actionis nomine, 
fori locutione, persecutionem illico vendit. Actionig 
nomen proprie genus est, nam omnem actionem 
proprie significat. Arma dicens, et lapides intelli- 
git, Liberatio eamdem naturam cum solutione 
habet: nam si quis coram testibus dixerit, liber 
sit debitor a debito, dixerit perinde ac si debitum 
recte accepisset. Omnis magna negligentia dolus 
est. Glandem dicens, omnem fífructum dicis, et 
omnes arbores, quercus mentlonem faciens.Filium 
dicens, et nepotem dicit; et parentem dicens avum 
inducit. Nullo tempore abest, qui ab hostibus 
captus est, sed qui in latronum manibus vinctus 
est. Contra captivos nullum tempus currit, con- 
tra eos qui a latronibus capti sunt convenienter 
fluit. Pecunie nomen generale est, nam mobilium 
el immobilium, corporalium et incorporalium 
jura significatione sua comprehendit. Amicos vo- 
camus non casu cognitos, sed certos et speciose 
amicitia occasione possessos. Vincula communia 
eunt et privata, custodia vero tantum publica. Re- 
stituere proprio modo, est exaclissima omnis uti- 
litatis, cause et corporum restitutio. Juris igno- 
rantia veniam non habet: facti vero ignorantie 
congrue leges ignosount. Rescriptum imperatoris 


MICHAELIS PSELLI 
À Τύχης ἁπάσης, alclac τε σωμάτων. 


964 


Τοῦ νόµου μὲν ἡ ἄγνοια συγγνώµης οὗ λαμθά»ει 
Τοῦ Φάκτου συγγινώσκεται τοῖς νόµοις προση- 
[κόντως. 

Παράνομος ἀντιγραφὴ ἑῥῥώσθω βασιλέως, 
Ἐπεξουσίας νέµουσα ἄφεσιν τιμωρίας. 
Τῆς ἀχριθείας, δέσπρτα, τὸ δίκαιον προτίµα. 
Ἔγκλημα περατούσθω σοι ἑντὸς τῆς διετίας. 
'O προσφυγὼν τοῖς δυνατοῖς εἲς δίκης προστασίἰαν, 
Πάσης ἐκπίπτει, δέσποτα, τῆς δίκης κατὰ νόµον. 
Ὁ καταδικαζόµενος ἐντὸς τῆς τετραµήνου, 
Εἴσπραξιν 057 ὑφίσταται τῶν ἀπὸ χαταδίχης. 
Εἴτις ψευδέσι µάρτυσι κρατήσειε τῆς δίκης, 
Καὶ χόλασιν ὑφίσταται καὶ λύσιν τῶν κριθέντων. 
Τὸ κατὰ φόθον γεγονὸς οὐκ ἔστιν ἐῤ ῥωμένον. 
Ἆπας ὁ βιασάµενος εὐθύνετχι xal δὄλῳ, 
Ἡ περὶ δόλου δίδοται αἴτίας ἐξ εὐλόγου, 
"AX ἀπούσης ἀγωγῖς, ἐσχάτη γὰρ τυγχάνει. 
ττων ἀθοήθητος ἐπὶ τῶν ἐγχλημάτων. 
Σύμφωνον κατὰ δωρεὰν δήλων iot! πραγμάτων. 
Τῶν ἀμφιθόλων δὲ ἐστιν d διάλυσις λύσις, 
Ἐπὶ τοῖς σὺν αἱρέσεσιν ἡ διάλυσις µόνοις, 
ἘΕπὶ μὲν τῶν δι᾽ αἵματος ἑχόντων τιµωρίαν, 
Ἔνξεστι διαλύεσθαι ἔξωθεν τῆς µοιχείας" 
Ἐπὶ τῶν ἀναιμάκτων δὲ χωρὶς πλαστογραφίας, 
Οὐκ ἔξεστι διάλυσιν τοὺς ἀντιδίκους γράφειν' 
Ὁμολογίας δ’ ἄνευθεν, ἢ δόσεως πραγμάτων, 
Διάλυσις οὐκ εἴωθε προθαίνειν κατὰ νόμους" 
Καὶ πρόσκαιρος καὶ πάντοτε προθαίνει κοινωνία. 
Προθᾶσα δὲ διαίρεσις, δέσποτα. χατὰ δόλον, 

Vers. 4156. 


contra leges elicitum valeat, si pone incurse 
gratiam faciat. Justitie ratio potior sit stricto 
jure, o domine. Causa criminalia intra biennium 
finiatur. Confugiens ad potentiores propter litis 
patrocinium, omni causa, o domine, secundum 
leges cadat. Condemnatus intra quadrimestre tem- 
pus non subjicitur exactioni rerum que in con- 
demnatione sunt. Si quis falsis testibus causam 
obtinuerit, et punitionem, et rei judicate solu- 
tionem sustineat.Quod metu factum est, robur non 
obtinet. Quicunque vim intulit, obligatur dolo: 
ex rationabili causa datur actio de dolo, alia actione 
deflciente. Minori in criminibus non succurritur. 
Pactum est de rebus certis, et. manifestis dona- 
tionis causa: transactio est rerum incertarum et 
dubiarum dissolutio : transactio est tantum de 
quibus inter convenientes placuit. De his crimini- 
bus, quibus pena sanguinis irrogatur, licet trans- 
igere, excepto adulterio: de his vero quae panam 
criminis non ingerunt, non licet, excepto falsi cri- 
mine, partibus transactionem scribere : sine con- 
fessione, vel datione rerum, non consuevit juxta 
leges procedere transactio. Et ad tempus, et in 
perpetuum societas procedit. Divisio, o domine, 
qu: dolo facta est extra judicium, legibus intole- 
rabilis est. Licet res deposita tempore deterior 
facta sit, movetur actio depositi. Incerta stipulatio 











965 


Τοῖς νόµοις ἄνυποστατος, δικαστηρίου θίχα. 

K3y χεῖρον τὸ παραταθὲν γένηται διὰ χρόνου, 
Κινείτω τις τὴν ἀγωγὴν τὴν περὶ παραθήκης. 
᾽Αϕανὴς ἑπερώτησις ἀπαίτησιν οὖκ ἔχει. 

El τὸ τικτόμενόν ἐστιν ἐξ ἵππου καὶ φορθάδος, 
'O τῆς φορθάδος χύριος τοῦ τόκου δεσποζέτω. 
El ἀγοράσω ἔδαφος καλῇ τὰ πρῶτα πίστει. 

Εἶτα μαθὼν ἀλλότριον οἰκοδομήσω τοῦτο, 

Τῶν οἰκοδομηθέντων μὲν δαπάνας οὐ λαμθάνω, 
Τὰ δ’ ἐκτισμένα δύναµαι λαμθάνειν ἀζημίως. 
Ἐκδικουμένου τοῦ ἀγροῦ ὁ νομεὺς οὐ λαμθάνει, 
Τὸν σπόρον ὃν κατέσπειρεν εἷς τὸν ἀγρὸν ἐκεῖνον, 
"O χρῆσιν ἔκων τῶν καρπῶν δίδωσι καὶ τὰ τέλη " 
'U ἔχων χρῆσιν νομικῶς τυχόν τινος οἰκίας, 
Οἰκείοις ἀναλώμασι ταύτην ἐπισχευάσθω, 

τοι τὰ καταχεράµενα ταύτης ἐπανορθούσθω, 

Et δὲ τι κατανάλωσε τούτου τι περαιτέρω, 
Εἰκότως ἀπολήψεται τοῦτο πρὸς τοῦ δεσπότου. 
᾽Απείργεται δανείζεσθαι τῆς τῶν ὑπεξουσίων, 
Μάλλον ἀξιωματικὸς, µόνος δ᾽ ὁ χεκτηµένος 
Ηεκούλ’ον δανείζεται, καὶ τοῦτο κατὰ νόµους. 
Ἐπίτροπος ὀρφανικὸν οὐκ ἐξωνεῖται πρᾶγμα. 
Διὰ μικρόν νι αἴτιον πρᾶσιν οὐκ ἀνανρέψεις. 

*O citov ὠνησάμενος κανόνος δηµοσίου, 
Κεφαλικὴν ὀφίσταται, δέσποτα, τιμωρία». 

*O πράτης μὴ παραδιδοὺς ἀγοραστῇ τὸ πρᾶγμα, 
Τὸ διαφἑρον δίδωσι εἰκότως χατὰ νόμους, 

Ἐν τῷ δικαστηρἰῳ δὴ τῆς νομῆς, δἑσποτά µου, 
Διδοὺς ὁ πράτης τὰ διπλοῦν οὖκ ἀπαιτεῖται πλέον, 


repetitionem non habet. Si qnid natum est ex (| 


equo et equa, dominus equa fotum habeat. Si 
primo bona flde emo solum, deinde alienum sciens 
in illo edifico, sumptus edificii non recipio, sed 
materiam sine injuria capere possum. Possessor 
agri evicti non capit fructus quos in illo sevit. 
Usumfractum habene prestat fusiones fisco, Qui 
jure habet alicujus domus usum, propriis eunpti- 
bus eam reficial, sive tegulas illius inetauret : si 
vero quid ultra sumptus insumpserit, solemniter 
a domino recipiat. Prohibetur Cbristi filiisfamilias 
etiam si in dignitate sint : illi enim solum qui pe- 
culium habent mutuari possunt secundum leges. 
Tutor rem pupillarem emere non polest. Ex parva 
causa venditionem ne subvertas. Frumentum ven- 
dens ex canone publico capitali pone, o domine, 
subjicitur. Si venditor rem emptori non tradide- 
rit, convenienter secundum leges prestat, quod 
erpptoris interest. In judicio possessionis, mi do- 
rmoine, venditor duplum solvens, amplius nibil 
praestat earum rerum nomine, que in venditione 
scribi solent. Post, contractum fructus nati, com- 
petunt omnino emptori agri. Emptor cui per 
violentiam res empta ablata est, nullam habet 
actionem adversus venditorem. Qui rem alienam 


(16) Ὑπόσχεσιν. 


SYNOPSIS LEGUM. 
À Ἡροφάσει τῶν ἐξ ἔθους πως τῇ πράσει γεγραμ- 


966 


[μένων. 
Oi μετὰ τὸ συνάλλαγμα καρποὶ βεθλαστηχότες, 
Tip τὸν ἀγρὸν προσήκουσι πάντως ἡγορακότι. 
Toi πράγµατος δι’ ἄδιχον ἀποσπασθέντος γνώµην, 
ζΚατὰ τοῦ πράτου ἀγωγὴν ἀγοραστὴς οὐκ ἔχει * 
El δέτις τὸ ἀλλότριον ὡς εἰδὼς ἠγόρασεν, 
Οὐὀδεποτε δι) εἴδησιν τοῦ πράγµατος δεσπόσει * 
E? δὲ τις ἐξωνήσεται ἀλλότριόν τι πρᾶγμα 
Οὐκ εἰδὼς ὡς ἀλλότριον, ἐστὶ τὸ πεπραγμἐνον, 
Αὐτὸς μὲν διὰ χρήσεως τοῦ πράγματος δεσπόσει, 
'O πεπραχὼς δ᾽ ἐνέκοτπι δικαίως τῷ δεσπότῃ. 
El δὲ τις πρᾶγμα λήψεται ἐπίτινι α τίᾳ, 
Πληρούτῶ τὴν ὑπόθεσιν (10) 7j τὸ πρὰγμα διδότω. 
'O x ἐγχλήματι ληφθεὶς τῷ περὶ ἀθικίας, 
Οὐ δύναταί τι βεθαιοῦν οἴκείᾳ µαρτυρίἰᾳ. 
'O ἀγοράσας δείκνυσι τὸν δοῦλον πεφευγότα, 
El λέγει πρὸς τῆς πβάσεως, οὕτω δοχκοὺν τοῖς νό- 
[pots 
Ἐπικράτεστερός ἐστιν Ó χῆνσος τῶν μαρτύρων, 
Οὔκ ἔστιν ἀξιόπιστος τοῦ χρέους μαρτυρία, 
ἵπερ τις ἀπὸ τῶν αὐτοῦ δεικνύει συµθολαίων, 
Τελευτησάντων δὲ ποτε συµπάντων τῶν μαρτύρων 
Αὐτοῦ τε ταθελλίωνος σπγκρισις προθαινέτω. 
"Opxo« ἐπιφερόμενος ἀμφισθήτησιν τέμνει, 
'O μηδενὸς ἐπάγοντος ἀμνὺς οὐκ ὠφελεῖται. 
"Ouócas δέ τις ἴδιον τὸ πραγµα πεφυκέναι,͵ 
Καὶ τοὺς καρποὺς εἰσπράξεται, καὶ γονὴν τῶν 
| θρεµµάτων. 
Vers. 1211. 


sciens emit,proptér scientiam dominus rei non fit: 
qui vero emit rem alienam nesciens quod res ven» 
dita aliena sit, usu rei dominus sit, venditor autem 
domino obligatur.Si quis propter causam aliquam 
rem capiat, vel causam impleat, vel rem reddat, 
Damnatus crimine repetundarum non potest ali- 
quid proprio testimonio firmare. Emptor probat 
fugitivum servum, si dicit quod ante venditionem 
erat fugitivus, sic placuit legibus. Census potior 
est testibus. Non est fide dignum de debito testi- 
monium, 8i quis id probet suis instrumentis, cum 
omnes testes obierunt, sed prevaleat ipsius tabel- 
lionis comparatio. Jusjurandum delatum contro- 
versiam decidit. Qui nemine deferente juravit 
nihil profecit. Qui juravit rem suam esse, repetit 
[ructus, et fetus pecorum. Si quis juravit ex ea 
actione que duplum exigit, forte ex inticiatione, 
non dupli, sed simpli solum persecutionem ba- 
bet : post juramentum voro agens principali actione 
duplum exigit, si sibi debitum esse probaverit. 
Nolens jurare, neque referre, tanquam ex con- 
fessione condemnatur. Si eum qui juramentum 
detulit penituerit, tanquam tute instructus sit 
aliis instrumentis, si deinde ponat secundo, non 
deferat iterum juramentum, o domine, atque illud 


907 MICHAELIS PSELL 968 


E? τις ἐξ ἀγωγῆς τινος διπλασιαζομένης, 

Τύχὸν ὡς ἐξ ἀρνήσεως τὸν ὄρκον ἀποδώσει, 

Οὐ τοῦ διπλοῦ τὸν εἴςπραξιν, ἀλλ᾽ ἁπλοῦν µόνον ἔχει. 
Μετὰ τὴν ὄρχον δὲ κινῶν τὴν ωρωτότυπον δίκην, 
»Απαιτεῖ τὸ διπλάσιον τὸ χρέος ἀποδείξας, 

Ὁ μήτ) ὀμνύναι βουληθεὶς µήοε μὴν ἀντεπάξαι, 
Αύτοθεν xaxaxplvecat ὣς ἐξ ὀμολογίας. 

"Ooxov δέ τις ἐπενεγχὼν, εἰ µεταμεληθείη, 

Ὡς εὐπορήσας ἀσφαλῶς ἄλλων δικαιωμάτων, 
Εἴπερ ἐντοῦθεν ἠττηθῇ δεύτερον, ὄρκον πάλιν 
Οὐκ ἐπενέγκοι, δεσποτα, καὶ τοῦτο προσηχόντως, 
Μέχρι γὰρ ἀποφάσεως τὸν ὄρχον παραιτείσθω. 
Οὐκ εὐχερὴς ἡ ζήτησίς ἔστιν dv δίκγῃ ὄρκου. 

El τόκον τις ὑπέρμετρον ἴσως ὁμολογήσει. 
Hasta: τὸ παράνοµον καὶ διδοῖ τὸ προσῆκον. 
Τόκος μὴ χρεωστημένος ε’ πρὸ τοῦ κεφαλαίου, 
Καταθληθῇ τῷ δανειστῇ τοῦ νεφαλαίου µέρος, 

E? δέ γε χαταθάλλει τις ἐπὶ τῷ κεφαλαίῳ 
Πάντως ἀναλαμθάνεται, δόξαν οὕτω τῷ νόμῳ. 

Οἱ κατὰ µέρος τόκοι δὲ διδόµενοι τοῦ χρέους, 
Καλῶς οὐχ ὑπερδαίνουσι τοῦ διπλοῦ περαιτέρω. 
Ὁ µόρτις καῦσα δωρεὰν πρός τινα πεπραγµίνος, 
"Ῥωσθείς ἀναλαμθάνεται τὸ δοθὲν παραυτίκα, 
Μετὰ καρπῶν, καὶ τοκετῶν, xal τῶν ἐπηυξημένων. 
Ὡς κληρονόµοσ δέ τις δοὺς ὁ μὴ ὧν κληρονόμος. 
Αναλαμθάνει τὺ δοθὲν δ.καίως Στεφήφορε. 

Ἡ προὶξ οὐχὶ δηµεύεται συζύγου δηµευθέντος. 
Ἠπίτροπος xni φροντιστῆς ἄμφω καταθαλόντες, 
Οὐδὲν ἀναλαμθάνουσι τῶν καταθεθληµένων, 

"Av ὁ χρεώστησ ἄτοκον ἴσως ἔχι τὸ χρέος. 


À Παρακρατεῖν à δανειστὴς ἐκ τῶν καρπῶν Ἰσχύει, 


Καὶ τοῦτο πράττει προχωρῶς ἄχρι νομίμου τόκο» 
El δ’ Ίσως τὸ ἑνέχυρον πολοῦντος δηµοσίου, 
Καθεύδει πῶς ὁ δανειστὴς, ἀπόλλυοι τὸ πρᾶγμα. 
Ὁ δαδειστὴς ἐνέχυρον µέλλων Ίσως πιπράσκειν, 
AfjÀov τὸ βουλευόμενον ποιείτω τῷ χρεώστῃ. 
'O πενθερὸς xal πενθερὰ τῷ μνηστεύσαντι χόρην 
Διδόντες οὗ λαμθάνουσι τοῦ γάμοκ λυοµένου. 
Τὸν γάµον ἡ διάθεσις τελεῖ fj ἀμοιθαία 
Ηροσθήκης γὰρ οὐ δέεται προιχκώων συµθολαίων, 
El μὴ πρωτοσπχθάριος, ἤ πλέον τις τυγχάνει, 
El γᾶμον τις ἄθέμιτον ποιήσει παρὰ vópov, 
Ἔκπτωσιν χατακρίνεταχι τῶν οἰκείων πραγμάτων, 
Bl µή που γέγονε πατὴρ Ex γάμων πρὶν νοµίµων. 
Αὐτεξουσίου γαμετῆς τοῦ γάµου λυομένου, 
Εὐθὺς ἁποχκαθίσταται, οὕτω δοχοῦν τοὶς νόµοις * 
0ὐδ᾽ ἔστιν ὑπεξούσιος ταύτῃ ὃ᾽ ἡ προὶξ πατρόθεν, 
Λὐτῆς τε καὶ τοῦ φύσαντος xotvi) καθίσταταἰ πως. 
Δίδοται προῖξ τῇ γνναιπκὶ καὶ συνεστῶτος γάμου, 
"Emi τῷ δοτναι δανεισταῖς ἤ ἀγροὺς ἀγοράσαι, 
"H ὥς τε προνοήσασθαι παίδων ἕτέρου γάμου, 
Διαίρεσις δὲ πέφυκεν αὕτη δαπανηµάτων, 
Τὰ μὲν ὡς ἀναγχαῖα γὰρ, τὰ δὲ καὶ διὰ κέρδος, 
Τὰ δὶ πρὸς τέρψιν πέφυκεν ἑκδεδαπαντ μένα. 
Τῶν ἀναγκαίων πέφυκεν ὁ µόλος (17) τῆς θαλᾶσ- 
ίσης, 
Ποιῆσαί τε νεόφυτα ἄμπελόν τε καὶ δένδρα, 
Ἐπί τε χρησιµότητι ἀγροῦ σπερµατυθήχας. 
Διακερδᾷ ιὸν πράττοντα βελτίονα τὸν προῖκα, - 
Ὁποῖον τὸ νεόφυτον 9| τὸ ἀρτοχοπεῖον. 


Vers. 1270 


convenienter, usque θά sententiam juramentum (1 tharius, vel superioris dignitatis sit. Si quis contra 


revocetur. Non facilis est questio de juramento in 
litem. Si quis forte usuras supra modum confes- 
sus est, cessat exactio ejus quod est contra le- 
gem, quod vero legitimum est solvitur. Usuree 
indebite si ante sortem solute sint creditori, 
partem sortis faciant : si vero quis solvit post 
Borlem, omnino repetat, sic visum legi. Usure 
debiti particulatim solute duplum recie non ex- 
cedunt. Mortis causa alicui donans, convalescens 
repetit illico quod dedit, cum fructibus, fetibus, 
et accessionibus. Qui non est heres, tanquam 


heres aliquid solvens, repetit solutum, o imp, 


Dos ne publicetur, mariti bonis publicatis. Tutor 
et curator solventes, nihil ex solutis repetunt. 
Si debitor sine usuris debitum habeat, potest 
creditor ex fructibus retinere, et illud fuciet 
commode usque ad legitimas uguras. Si cum fiscus 
pignus distrahit, creditor silet, rem remisit. Credi- 
tor volens pignus distrahere, manifestam faciat suam 
voluntatem debitori. Socer et 800 us sponso puel- 
le aliquid dantes, soluto matrimonio non repe- 
lunt. Mutua affectio nuplias perflcit sine acces- 
sione dotalium instrumentorum, nis. protospa- 


(47) Μώλως. 


legem nefarias nuptias contraxerit, propriarum 
rerum jacturam patiatur, nisi ex prioribus legiti- 
mis nuptiis pater factus sit. Mulieris emancipatas 
8oluto matriinonio dos recte restituatur, sic pla- 
cet enim legibus : si vero illa in potestate sit, et 
dos & patre profecta fuerit, communis est patris 
et filie repetitio. Datur dos mulieri etiam constante 
matrimonio, ut det creditoribus, agros emat, 
vel ut liberis ex alio matrimonio prospiciat. Divi- 
sio impensarum hsc est, quedam ut necessarias, 
quadurm propter luerum, alie propter voluntatem 
insumpte sunt : necessarie, moles in mare pro- 
jecta, inserere novas vites et arbores, et ad usum 
agri seminarium facere : utiles meliorem dotem 
faciunt, quales sunt novelleta et pistrinum : que 
dotem quidem non minuunt, tamen repetuntur ; 
idem circa voluptuarias. Nemo contra uxorem 
furti actionem moveat, sed rerum amotarum. Ma- 
ritus &stimatam dotem accipiens, rea dotales non 
videtur accipere, sed solum capit rerum estima- 
tionem, quam prestat soluto matrimonio. Mater 
fllie, ut legibus placuit, non cogitur dotem dare. 
Mulier potest etiam adhuo constante matrimonio, 











969 


"A προῖχα οὗ μειοῦσι μὲν ἆλλ᾽ ὅμως ἀπαιτοῦνται, 
Περὶ τὰ δαπανήµατα τὰ τέρψιν ἐμποιοῦντα. 
Μηδεὶς κατὰ τῆς γυναιχὸς χλοπῆς κινείτω δίκην, 
᾿Αφαίρεσιν χινείτω δὲ τῶν κλαπέντων πραγμάτων. 
Προῖκα λαθὼν ὁ σύζυγος διατετιµη µένην, 

Οὐχὶ τὰ πράγµατα δοκεῖ λαμθᾶνειν τὰ προικφα, 
Μόνην δὲ διατίµησιν ὦν ἔλαθε πραγμάτων, 

"Qv τὴν τιμὴν εἰσπράττεται τοῦ γάμου λυοµένου. 
Ἡ µήτηρ ὑπὲρ θυγατρὸς, ὡς ἔδοξε τοῖς νόµοις, 
Οὔ φασιν ἀναγκάζεται προῖχα ἐπιδιδόναι. 

Γυνὴ τῶν γάμων δύναται ἔτι συνισταµένων, 
Βλέπουσά πως τὸν σύζυγον ἄπορον πεφυχότα 

Ὡς ἐνυπόθηχον κρατεῖν τὴν ἐχείνου odalav, 

Οὐ µόνως ὑπὲρ τῆς προικὸς, ἀλλὰ xat ἐξωπροίκων, 
Ὑπὲρ προγαμιαίων τε δικαίων δωρηµάτων. 

Οὐχὶ συναίνεσις πατρὸς, ἀλλὰ νόµιµος πρᾶξις, 
τῆς ὑπεξουσιότητος ἐλευθεροῖ τὸν παῖδα * 

El δὲ τις ἔχων φυσικοὺς παϊδᾶς τὰ xal νοµίμµους, 
Καὶ τῆς τῶν φυσιχῶν υἱῶν ἔτι ζώσης µητέρος, 
Τοῖς φυσικοῖς αὐτῆς παισὶ πρὸς δὲ xal τῇ τεκούσῃ, 
Οὐ δύναται καταλιπεῖν πλἑον μιᾶς οὐγγίας, 
Ἠαίδων ὃ' οὐκ ὄντων φυσικῶν, ἡ συνοικοῦσα µόνως, 
Ἐχέτω ἡμιούγγιον τῶν ἐχείνου πραγμάτων, 

Εἰδ᾽ οὔτε παῖδας ἔχοι τις ἐννόμους ἢ γονέας, 
Διδότω πᾶν εἰ βούλεται τὸ µέτρον τῆς οὐσίας, 
Toti φυσικοῖς αὐτοῦ παισὶν, οὐδεὶς γὰρ ὁ κωλύων. 
Et δ᾽ ἀποθνήσκων ἔχοι τις τινὰς τῶν αὐτόντων, 
Διδότω τὸν νόµιµον οὗτος αὐτοῖς μερίδα, 

Τὸ δὲ λοιπὸν τοῖς φυσικοῖς παισὶν ἀποκληρούτω. 
Ῥὐνοῦχος, σπάδων δύναται υἱοθετεῖν καὶ µόνως, 
Τοῦτο γὰρ ἀπηγόρευται καστρᾶτοις xai θλιδίαις, 


si maritum inopem fleri videat, illius substantiam ϱ 


tanquam ex hypotheca sibi habere, non solum 
pro dote, sed etiam pro paraphernis et juribus 
donationum antenuptialium. Non patris consen- 
sus, Sod actus legitimus, liberat filium a patria 
potestate. Si quis naturales liberos, et legitimos 
habeat, et naturalium liberorum mater adhuc vivat, 
ipsi matri et ejus naturalibus liberis, non potest 
relinquere ultra unam unciam : si vero non exsi- 
stant naturales liberi, sed solum concubina, illa 
rerum ejus dimidiam unciam habeto: si vero 
neque legitimos liberos, neque parentes habeat, 
omnem substantiam, si velit, filiis naturalibus det, 
nemo enim prohibet: si vero decedens aliquos 
ascendentium habeat, det illis legitimam partem, 
reliquum vero naturalibus liberis relinquat. Eu- 
nuchus et spado solum adoptare possunt, illud 
enim castratis et thlibiis prohibetur, nam spado 
potest forte liberos generare. Si quis legitime 
priua testamentum condiderit, et aliud secundum 
scripserit, prius ne rumpatur, nisi ante secundum 
jure robur obtineat. Minor quatuordecim annis 
testari non potest. Non dans testibus viaticum 
testimonii, illico jacturam hereditatis sustinet. 
Qua cancellata, vel deleta sunt, si quidem sciente 
testatore, omnino irrita sint: si vero secus 


PATROL. Ga. CXXII. 


SYNOPSIS LEGUM. 


970 


À Ὁ γάρ τοι σπάδων δύναται παιδοποιῆσαι τάχα. 


E? «iq ποιήσας πρότερον ἐννόμως διαθήκην, 
Δευτέραν ἄλλην γράψειεν, ἡ πρώτη μὴ ῥηγνύσθω 
E? µή Ys πρῶτον χυρωθῇ νοµίµως ἡ δευτἑρα., 
Οὐ διατίθεται ἐτῶν ἥττων δεκατεσσάρων, 

'O μὴ διδοὺς τοῖς µάρτυσι πάροδον μαρτυρίας, 
Ὑφίσταται τὴν ἕχπτωσιν τοῦ χλήρου παραυτίχα, 
Τὰ παραχαραττόµενα ἢ ἀπαληλειμμένα, 

Et μὲν κατ’ εἶδησίν «iot τοῦ διατιθεµένου, 
"Αχυρα πάντως πέφυκεν, εἰ δ᾽ οὗ, ἐῤῥῥώσθω πάντα. 
Αἱρετική τις ἔνστασις εἴ τις οὕτω αυγγράφει, 
Ἐὰν αὐτὸς πεντήχοντα ἑτῶν ἀποθιώσω, 

Ὁ Νικηφόρος ἔστω uoo τοῦ βίου κληρονόμος. 
Τί ἐστι φιδεχόµισσον ἐάν τις οὕτω εἴπῃ, 
᾽Αποχατάστησον, υἱὲ, τῷ δεῖνι τόδε πρᾶγμα, 

Τὸ δὲ γε φιδεχόµισσον τὸ καθ’ ὁμάδα τοῦτο, 
Πᾶσαν ἀποχατάστησον τὴν ἐμὴν τούτῳ κτῆσιν. 
Ἐν διαθήκῃ ἄχρηστον οὐδεὶς χληρονοµίαν 

Ἐν κωδικέλλοις βεθαιοῖ, δόξαν οὕτω τῷ νόμῳ. 
Ηρὸ δὲ διατυπώσεως χωδίκελλοι γραφέντες, 
Μετὰ τὴν διατύπωσιν st μὴ βεθαιωθῶσιν, 
Οὐδὲν όλως ἰσχύουσιν ὥσπερ ἠθετημένοι. 
Επίτροπος ἐπιτροπῆς παυθείσης διδοῖ τόκους, 
Μέχρις ἂν ἑλλογιστεύθη τὰ τῆς ἐπιτροπίας. 
Ἐπίτροπος ὠνούμενος, προσώπῳ παρενβέτῳ, 
Οὐκ ἔχει τὴν ἐξώνησιν τοῖς νόµοις ἐῤῥώμένην. 
bt μὲν μετὰ προκάταρξιν τῆς xavà διαθήκης 
Μέμψεως ἡ διάλυσις προθαίη κατὰ νόμους, 
Ἔχε τὴν διατύπωσιν τελείως ἑῤῥωμένην. 

'O παρὰ γυναικός τινος υἱοθεσίαν ἔχων, 

Καθ ὧν αὐτὴ διέθετο κινεῖν οὐκ ἐξισχύει, 


Vers. 4332 


omnia valeant. Institutio conditionalis est, si quis 
ita scribit: si ipse annorum quinquaginta moriar, 
Nicephorus mihi heres esto. FPideicommissum 
est, si quis ita dixit, rem tali, fili, restituito. 
Universale vero fidei commissum est illud, omnem 
meam substantiam illi restituito. Inutiliter datam 
testamento hiereditatem, nemo codicillis confir- 
mat, sic placuit legi. Codicilli scripti ante testa- 
mentum, nisi postea testamento confirmentur, 
penitus non valent, ac si scripli non essent. Tutor 
finita tutela dat usuras, quo usque tutele ratio- 
nes reddiderit. Tutor emens rem pupillarem per 
interpositam personam non habet emptionem le- 
gibus roboratam. Licet post litis contestationem 
transactio super querela de inofficioso facta secun- 
dum leges procedat testamentum tamen perfecte 
valeat. A muliere adoptatus contra ejus testamen- 
tum quarelam movere non potest. Tutor bonorum 
possessionem potest petere, nullo modo vero re- 
pudiare. Primus gradus non est generis ex latere, 
eolus enim ille est eorum qui supra, et qui infra 
sunt: supra quidem parentes, infra liberi: am- 
borum patris et fllii primus est gradus: liberi 
preferuntur in successione : parentes vero po- 
tiores sunt illia qui ex latere veniunt, exceptis 
fratribus fratrumque filiis: illi quibus partes 


91 





971 


Αἱτεῖν μὲν διαχατοχἡν ἐπίτροπος ἴσχύει, 
Ὑποῦσαν παραιτεῖσθαι δὲ οὐ δύναται κἂν ὅλως. 
Βρῶτος βαθμὸς οὐ πέφυχε τοῦ ix πλαγίοτ γένους, 
Μόνος γὰρ οὗτος πέφυχε τῶν ἄνω, xal τῶν κάτω, 
Τῶν ἄνω μὲν οἱ φύσαντες, ol φύντες δὲ τῶν κάτω, 
᾽Αμφοῖν «δὲ τέχνου xal πατρὸς ὄντος βαθμοῦ τοῦ 
[πρώτου, 
Οἱ παῖδες προτετίµηνται eic τὴν χληρονοµίαν, 
Οἱ δὲ γονεῖς τυγχάνουσι πρῶτοι τῶν ἐκπλαγίου, 
Ἐξηρημένων ἀδελφῶν καὶ τῶν ἀδελφοπαίδων, 
Οἷς µέλη περισσεύουσι παϊδες εἰσὶν εἰκότως. 
Κεφαλικῷ ἡ Eyxooc ἐγκαταδικασθεῖσα. 
Βλεύθερον υἱὸν γεννᾷ, δόξαν οὕτω τοῖς νόµοις. 
θείου δικαίου πέφυκεν ἔνια τῶν πραγμάτων, 
Ὡς Ἱερὰ, xai µνήµατα, καὶ πόρται, καὶ τειχία, 
Ἕβλλα δὲ εἶσιν ἀνθρώπινα, ἃ δὴ xal τέµνων καλεῖ, 
Τὰ μὲν ὡς ἴδιωτιχὰ, τὰ δὲ δηµόσιά πως, 
Ταῦτα μὲν τῆς κοινωνήµατος, τὰ πρῶτα τῶν καθ 
[ἕνα. 
Εἰς πόρνην δόσις ἄσεμνος ἔῤῥωται κατὰ νόμους, 
Τὴν δ᾽ ἐῤῥῥωμένην δωρεὰν, οὐδ᾽ αὐτοκράτωρ παύει, 
Πάντα μὲν χρησιμώτατα τὰ Λεόντος βιθλία. 
Ἡολύχρηστον δὲ πέφυχε τούτων τὸ τελευταῖον, 
Τῆς συγγενείας οἱ βαθμοὶ σταυρικῶς γεγραμμένοι, 
"Ανω xal κάτω, ὀέσποτα, διχόθεν δ’ ἐκ πλαγίου, 
Δηλώσουσί σοι τοὺς βαθμοὺς, τοὺς πρώτους, τοὺς 
[ἐσχάτους, 
Κἂν οὕτως (47) παραγράφεις τούτοις ἄναξ, τὸν 
[στίχον, 
Ἑδσύνοπτον ποιήσει σοι τὴν γνῶσιν τῶν γραφέντων. 
Μάθε xal τὸν ζητούμενον σήμερον πλέον νόµον. 
Ὃν 6 πρεσθύτης Ῥωμανὸς εἰσήνεγχε τῷ flu, 
Οὕτως xal γὰρ ἐκώλυσε τὰς πράσεις τοῖς χωρήταις, 


Α 


Β 


C 


abundant recte fllii sunt. Pregnans ultimo sup- 
plicio damnata, liberum filium parit, ita placuit 
legibus. Nonnulle res divini juris sunt, ut tem- 
pla, monumenta, porte, muri. Alie sunt humane, 
que ita dividuntur: quedam private, quedam 
publice. He sunt universitatis, prime vero unius- 
cujusque. Meretrici facta inhonesta donatio se- 
cundum leges valet. Donationem recte factam 
neque imperator rescindit. Corte omnes Leonis 


AD MICH. PSELLI SYNOPSIN 


9'12 


Τὰς πρὸς µεγάλα πρόσωπα τὸ πρῶτον γινοµένας, 
Τούτοις γὰρ ἀπετείχισε μἐχρὶ xal τῶν ἑσχάτων, 
Χωρητικὴν ἀγροικικὴν ὅλως χτήσασθαι κτῆσιν, 
Ἡ ἀγοραῖς fj; δωρεαῖς Tj καὶ χληροδοσίαις. 
᾽Αντιστροφὴ xal γὰρ αὐτοῖς ἀνάργυρος ἐτάχθη. 
Καὶ τοῖς πωλῆσαι µέλλουσι τῶν χωριτῶν ἑνίων 
Τὴν κτῆσιν τὴν ἀκίνητον ἣν ἔσχον kv χωρίοις, 
Δέδωκεν εἷς ἐξώνησιν τοὺς συμπαρακειµένους, 
"Qv πρῶτον μὲν οἱ χείµενοι τῶν συγγενών πλησίον, 
Μεθ) οὓς oi µόνον ἀναμὶξ τούτοις συμθεθλημένοι, 
Καὶ μετ’ αὐτοὺς ὁμοτελεῖς συμπαρατεθειµένοι͵ 
Μεθ’ οὓς οἱ µέρει συναπτοί’ οὗτοι γὰρ τελεόταίων, 
Τυγχάνουσι ὃ) ὁμοτελεῖς ὡς ἤρεσε τοῖς νόµοις, 
Ὁμοῦ πάντες οἱ τῆς αὐτῆς ὑποταγῆς τυχύντες, 
Κἂν Σιαφόρων ἔχωσι τελέσματα τοπίων. 
'O δὲ πορφυρογέννητος Βασίλειος δεσπότης, 
Τοῖς δυτατοῖς ἀπέχλεισε πᾶσαν ἰσχὺν τοῦ χρόνου, 
Κἂν εἴποις τεσσαράχοντα, κἂν εἶποις δὶς τοσούτους, 
᾽Απεῖπε δὲ τοῖς δυνατοῖς τιμὰς ἀναλαμθάνειν, 
"Qv "au ἡγοράκασι ἐκ χωριτῶν τοπίων, 
Τὸν νόµον δ᾽ ἀντανέλυσε τοῦτον ἀπὸ τοῦ πἀάππου, 
Τὴν πᾶσαν ἔχειν δύναμιν τῶν διηγορευµένων. 
El δὲ τινες τῶν χωριτῶν εὐκτήρια τελοῦντες 
Ἑλήσεις ἐπιτεθήκασι τούτοις µοναστηρίων, 
Κἐντεῦθεν ἐκπροφάσιστον ὁρμὴν ἐφευρηχότες, 
Τῶν ἐπισκόπων ἔνιοι ἐκράτησε τὸν τόπον, 
Ἐναίρεσιν Ἡ νεαρὰ τούτων πάντων ποιεῖται, 
Καὶ πάλιν ἀποδίδωσι τὰς κτήσεις τοῖς χωρίταις. 
E* 9' ἴσως ἐπηυξήθησαν ai κτήσεις αἱ τοιαῦται, 
Πολλοί τε ἀπεκάρισαν τῶν πεπληστιαχότων, 
Ἐπίδοσίς τις γέγονε τούτων τῶν εὐκτηρίων, | 
'Oxrà xai δέκα μονα-ῶν τούτοις ἀποχαρέντων, 
Τούτων οὐδὲν ἀνῄρητο καλῶς ὀνομοθέτης. 

Vers. 1394 


statuit. Quod si vellent quidam rustici immobilem 

predialem possessionem vendere, cireumadjacentes | 
ad emptionem vocavit: primum quidem positi 
Sunt, cognati, deinde qui promiscue cum illis pos- 
sessiones habet, et post illog qui eadem tributa 
pendentes circumpositi sunt, tandem qui pro parte 
vicini suut, illi enim ultimi. Vocantur vero ὅμωτε- 
λεῖς, ut legibus placuit, qui simul ejusdem subje- 

clionis sunt, licet pro diversis locis et fundis tri- | 


libri multum utiles sunt, ultimus vero maxime D buta pendant. At dominus Basilius in Porphyra 


utilis: nam in eo consanguinitatis gradus in mo- 
dum crucis descripti sunt: supra, et infra. 0 
domine, bipartito, et ex latere, demonatrabunt tibi 
gradus primos et ultimos, quos si quis, o rex, his 
versibus adscripserit, scriptorum notitiam in 
pulcherrimo compendio tibi dabit. Disce hodie, et 
audi persorutantem legem quam senior Romanus 
vivens exposuit: Sic enim cohibuit venditiones 
& rusticis prius personis illustribus factas : illis 
uaque ad ultimum prohibuit, predia et agros, ve] 
emptione, vel dotatione, vel successione acquirere, 
et restitutionem etiam non numerato pretio villanis 


(17); E! τις. 


natus, potentioribus omne temporis robur pre- 
clusit, sive annos quadraginta dicas, sive illos  - 
duplices : et prohibuit potentioribus recipere pre- 
tia agrorum quos a villanis emerunt : illam vero le- 
gem a proavo retexuit, edictorum omnem virtutem 
habituram. Si quidam rustici oratoria edificantes, 
illis nomina monasteriorum imposuerunt, etdeinde 
quidam episcopi specioso quodam impetu delati, 
locum in suam potestatem redigunt : illa omnis 
novella sustulit, et rursus possessiones rusticis 
reddit. Quod si aucta sint ille possessiones, cum 
multi vicini in illis tonsi sint, et donatio collata 





OU απ ΗΕ ΗΕ ΗΝ o -— ue 


973 


Πρὸς τούτοις ἐδογμάτισεν ὑπὲρ τοῦ 8nuoslov. 
"Iva. uj χρύνος κατ’ αὐτοῦ τὸ σύνολον ἰσχύσῃ. 
Ἐπεὶ δὲ νόµον εὕρατο τοὺς πρωτοσπαθαρίους, 
Καὶ τοὺς ἄνω συγκλητικοὺς φονέας ινοµένους, 
Τὴν κόλασιν ὑφίστασθαι µόνην τῆς ἀτιμίας. 
Ἕτερον αὐστηρότερον εἰσήνεγχε τῷ ly, 

Τοὺς ix μελέτης ἅπαντας φονέας δεδειγµένους, 
Κἂν ctv τῶν συγκλητικῶν φονεύεσθαι δίκαιον. 


illis oratoriis sit, tonsis ibi octodecim monachis, 
nihil illorum recte sustulit legislator. Post hec 
statuit de fisco, ne contru eum tempus ullum va- 
leat. Dginde legem invenit, protospatharios et sn- 
pra omnes patricios, homioidas, infamiw solius 
pone subjici. Aliam severiorem exposuit, omnes 
qui ex studio homicide probati fuerint,etiam si sint 


FR. BOSQUETI ΝΟΤΑΕ. 


À 'Apxsi σοι ταῦτα, δέσποτα, τῶν νόµων tlonutva: 


| ος σος. του * 


974 


Τὰ μὲν γὰρ ἰδικώτερον τυγχάνει γεγραμμµένα. 
Τὰ δὲ χανονικώτερον ἐγράφη, στεφηφόρε. 
Πάντων δ᾽ ἡἠψάμην τῶν μερῶν, δέσποτα, τῶν vo- 
[μίμων 
Ka! σοι συνοπτικώτατον βιθλίον εἰργχσάμην, 
Ἔτοιμον εἰς κατάληψιν, καὶ πρόχειρον elc γνῶσιν. 
Vers. 1407 


ex patriciis, justum esse occidi. Hec legum dicta 
o domine, libi sufficiant, quorum quadam proprie 
scripta, quedam regulariter delineata sunt, o im- 
perator, que ex omnibus legum partibus, o do- 
mine, colligavi, et tibi compendiosissimum librum 
perfeci, ad comprehensionem paratum, et ad noti- 
tlam manuale. 





FRANCISCI 


BOSQUETI 


. JURISCONSULTI 


AD MICHAELIS PSELLI SYNOPSIM LEGUM BREVES NOT/E, SEU LOCORUM JURIS 
AD HUJUS OPERIS LUCEM INDICES , 


Inscriptio hujus operis est diversa,nam in Biblio- 
theca Vaticana unus codex habet hano inscriptio- 
nem, Too σοφωτάτου W&ÀAoó εἰς τοὺς νόµους πρὸς 
τὸν βασιλέα xóptov ᾽Αλέξιον ἐπιτομή. Alter vero, 
Σύνοψις ἐπίτομος τῶν νομικῶν κεφαλαίων πρὸς τὸν 
βασλία Μιχα]λ τὸν Δοῦκα, [lle incipit, Μέγα xai 
υσθεώρητον΄ iste, Πολὺ xal, etc. Finis tamen, 
Ἓτοιμον εἲς χατάληψιν, etc. 

Vers. 1, 4, 7. Anton. Augustinus in lib. De no- 
minib. τοῦ [Πανδέκτου primus hos versus edidit 
quibusdam immutatis, vt versu 14: Πανταδαπῶν 
χωοίων. Recte hic codex δοχεῖον, Harmenop. lib. 
I, tit. 1, 0. 6 : "A xal Δίγεστα ἤτοι Πανδέκτην, ὡς 
πάντων δειχτικὰ τῶν νόμων ἐχάλεσεν. Quod spectat 
ad hujus Pandectes genus, cujus gratia hos versus 
protulit Augustinus, notavit ante Casaubon. ad 
Strabon. recte feminam a Latinis credi, quibus et 
χάρτης, charta, ejusdem sexus est. 

Vers. 18. Justinian. in constit de confirm. Di- 
gest,: Τά τε γὰρ καλούμενα παρὰ πᾶσι πρῶτα ἐν 
τέσσαρσι ἀπεθέμεθα βιθλίοις. Et in Constit. De rat. 
dor.; Primam legum partem eis tradi sancimus, 
qui Greco vocabulo πρῶτα nuncupatur, qua nihil 
est anterius, quia quod primum est aliud ante Be 
habere non potest, Psellus autem forte hic accipit 
nomine priorum, universam Digestorum priorem 
collectionem, que ad quintam partem pertingit, 
quam intra centractuum omnium, natura explica- 
tur: ideo versic. 49 primi quatuor Digestorum li- 
bri qui κυρίως πρῶτα sunt, priorum prima pars 
dicuntur. Aliquando volui legere , Περὶ διαταγ- 
µάτων a pretoris edicto quod hanc partem uni- 
versam implet, et a quo Pandecten 8e auspicatum 
fuisse Justinianus testatur, diet, Conttit. De rat. 
doc. 

Vers. 20 et seqq. Justinian.diot. constit.: ᾿Εφεζῆς 
τε νὰ De judíciis &v ἑτέρῳ ἑπτὰ xal τὰ Do. rebus οὐκ 
&y πλείοσι τῶν ὀχτώ, etc. 

Vers. 26. In diot, οοπβ6. Latin., quartus autem 


locus qui et totius compositionis quasi quoddam 
invenitur umbilicum, octo libros suscepit. Grec. : 
Τὸ δὲ ἐφεξῆς τοῦ συγγράµµατος µέρος, ὅπερ δὴ 
τἐταρτόν τε ἅμα xal μέσον ἐστὶ τοῦ παντὸς ὀκτὼ 
βιθλίοις ἄλλοις ἐναπεθέμεθα, Et infra: Καὶ µεσα[(- 
τατον, ὡς εἴρηται, τοῦτο µέρος τῆς πάσης συντάξεως, 
etc. : quae me ducunt, ut legam hoc versu χαθάπερ 
εἴτις ὄμφαλμός. 

Vers. 28. Justinian. ibid. : Συνηγάγοµεν εἰς ἐν- 
vía βιολίων ἀριθμὸν, ὦν ἡγεῖται μὲν τὰ περὶ δια- 
θηκῶν, etc: 

Vers. 30. Sexta Ρ8Γ8.ΥΒΓί8 tractat, de quib. con- 
aule dictam Justin. constitut. Duo vero singulares 
libri qui id volumen, quod Neoterici [nfortiatum 
vocant, concludunt recte, de variis gradibus in- 
seribuntur, cum omnes fere eorum tituli in edicto 
Successorio versentur. Ideo merito Justin. dict. 
constit,, Καὶ αὐτὰς τὰς τῶν γινῶν τάξεις, καὶ 
τοὺς ἐπὶ τούτοις βσθμοὺς ἐγγράψφαντεσ τῷ βιθλίῳ, 
εἰ 


C. 

Vers. 38. Justin. dict. cons!it. Et post hoc duo 
terribiles libri positi sunt, pro delictis privatis et 
exiraordinariig, necnon publicis criminibus, qui 
omnem oontinent severitatem peenarumque atroci - 
tatem. 

Vers. 44. Harmenop. lib. 1, tit. 1: Τὰ Δίγεστα 
καὶ τοὺς ΓΚώδικας καὶ τῶν Ἱνστιτούτων Ίχουν τὴν 
τῶν νόμων εἰσαγωγὴν πολλά. Καὶ τὰς Νεαρὰς αὖ- 
τὰς εἲς £v πάντα συναγαγὼν ὁμοῦ, γαὶ τὴν τοιαύτην 
πραγµατείαν ἐν βιθλίοις συμπληρώσας ῥἐξήκοντα, 
NS λεγομένην ξηκοντάθιθλον τελείως ἐπήρτη- 
σεν, elc. vide Attaliatam in Synopseos prefat. 

Vers. 50. Harmenop. dict. tit. : Τὰ Ἰνστιτοῦτα, 
τουτέστιν τῶν νόμων εἴσαγωγὴν, ὡς πρῶτα στοιχεῖα 
τοῖς τοὺς νόµους πχιδευοµένοις. Attaliata dicto loco: 
Τὴν τῶν νόμων εἰσαγωγὴν συντεμὼν, ὡς πρῶτα 
στοιχεῖα τοῖς νομοτριθουµένοις. Ἐκ Justiano in 
Ῥτοςιῃ. Instit. 8 4: Ut simt totius legitima scien- 
li» prima elementa; Πάσης νομικῆς παιδεύσεως 


9156 


ἐσομένας πρῶτα στοιχεῖα vertit Theophilus. Glosse 
Basilic. Ἰνστιτούτων, εἰσαγωγικῶν νοµίµων εἶσαγω- 

hv νόμων. 

Vers. 63. Indica sine dubio Eustathium Ante- 

essorem in lih. Περὶ χρονικῶν διαστημάτων ἀπὸ 
ῥοπῆς ἕως p' ἑτῶν, ex quo Ιηυ]ί decerpsisse iníra 
videbimus. Notanda sane est inscriptio ejus libri 
hic & Psello relata, alia ab ea que vulgo editur, 
cujus primus titulus est Περὶ ῥοπῆς. 

erg. 66. Difficile est 4Xdmodum e qua juris par- 

te hec priora oollegerit Psellus advertere: nobis 
maxime Grecorum oollectionibus destitutis,quules 
Μικρὸν, Πρόχειρα, et. Ἐπιτομαί juris que sepius 
κατὰ στοιχεῖον scribuntur. Videlur tamen decur- 
risse aliquam epitomen Institutionum instar com- 
positam, ut suis locis notabimus,Hic autem versus 
explicat definitionem legis relatau; 8 Papiniano lib. 
1, Definit. |. 1, D. De legib. sane Epitome τῆς ἕξα- 
θἴθλου que habetur in Bibliotheca "Vaticana, 
tit. 1, Περὶ νόµου xal δικαιοσύνης, χέἐφαλ. a'.. Νόμος 
ἐστὶ xowóv παράγγελµα ἀνδρῶν φρονίµων δόγµα, ex 
qua potuit hzc excerpere Psellus, et sequentia. 

Vers. 72. Ea est mens Paelli, ut duplex statuat 
jus naturale,aliud quod omnibus animantibuscom- 
mune sit, et quod naturale proprie vocetur, |. 1, 
S Jusnaturale, D. De jusiit. et jur., aliud quod 
inler solos humines valeat, in bonorum nempe et 
malorum conscientia, de quo D. Paul. Epistol. ad 
Rom. cap: 2: Ὅταν γὰρ ἔθνη τὰ μὴ νόµον ἔχοντα, 
qoot τὰ τοῦ νόµου ποιῇ, οὗτοι νόµον μὴ ἔχοντες 

αντοῖς εἶσι νόμος, οἵτινες ἐνδείχνυνται τὸ ἔργον τοῦ 
νόµου γραπτὸν idv ταῖς καρδίχις αὐτῶν, συµµαρτυ- 
ρούσης αὐτῶν τῆς συνειδήσεως, xal μεταξυ αλλήλων 
τῶν λογισμῶν κατηγορούντων, ἢ καὶ ἀπολογου- 
µένων. Jus vero gentium esse quo gentes utantur 
secundum definitionem datam, d. l. 1, S ult. ; non 
tamen gentes omnes; sed 65 demum quee ad ali- 
quam rationis normam vivunt: quod Teophil. Ἱ. 
1, Instit., tit. 2: Νόμιμόν ἐστι τὸ κατὰ πάντων &v- 
θρώπων, Ίγουν τῶν λελογισμένως roov ἐθελόντων 
ἐπεκτεινόμενον. 

Vers. 79. Non aptior mihi visa est σχέσεως in- 
terpretatio,quaminstinctus et appetitus; quid enim 
animantibus naturalius instinctu, quo veluti ra- 
tione, et, ut ait Plutarchus, quasi genio utuntur? 
Item autem quod ὁρμή Hesychio σχέσις. Ut anima- 
8 χρῶνται τῇῃ ὁρμῆ φυσικῶς ἀγούση πρὸς τὸ φαινό- 
µενον οἰκεῖον. Plutarch. adver. Colot,: Legere 
aliquando volui στέρξεως ut mutuum parentum et 
liberorum affectum significarem,eo entm juris na- 
turalis exemplo utuntur Greci interpretes. Theo- 
phil. lib. r, tit. 2 Instit. : Ka! τῆς πρὸς τοὺς τεγθέν - 
τας στοργῆς. Harmenopul. lib. 1, tit. 1, hoc solum 
adducit, Otov τὸ τὰς μητέρας στἐργειν τὰ γενόµενα 
ἐξ αὐτῶν. 

Vers. 87. Apparet manifeste legendum esse τοπι- 
xov, non τε πιχον. "Theoph. : Τί ἐστι πολιτικὸν νό- 
µιµον; "Orso τοπικὸν καὶ χρειῶδες. Ex usu, utile 
xidetur dixisse Harmenop. : Ηολιτικὸς νόµος ἐστὶν 
. Qrtvt µία πόλις µόνη κέχρηται, διὰ τὸ συμφἑρειν 


αὐτῇ 

Vers. 88. Non secutus est Papinianum l. rr. de- 
finit , ubi jus civile 8 praetorio distinguit, illiusque 
partes enumerat. Jus autem civile quod ex legibus, 
plebiscitis, senatus consultis, decretis principum, 
auctoritate prudentium, venit, Jus pretorium est, 
quod pretores induxerunt, etc. I, Jus autem civile 
vri De just. et ju7. ; qu» tamen confundit Justinia- 
nus De jur. nat. gent. et civ., et sex partes juris 
scripti statuit; de quo et Bas:lic. lib. t, Lit. cap. 
14; Εἰσήχθη δὲ Ἡ ἀπὸ Δωδεκαδέλτου, 1, τῶν τῆς 
θεσπισµάτων. Tj τῶν βασιλικῶν δογμάτων, 5 Τῆς 
νήνθεντἰας τῶν σοφῶν, Καὶ τὸ πραιτώρ'ον νόμ:μοα, 
ὥ-α φωνὴ τοῦ πλλ.τικοῦ icti. 

Vers. 91. Hic est. institutionum juris, et edicti 
perpetui ordo. quem tamen versu sequenti inver- 
tit; quemadmodum et Attaliata, qui ipso in ini- 


AD MICH. PSELLI SYNOPSIN 


916 


lio euge Synopseos, tit. 4, Περὶ ivoyüv χαὶ ἀγω- 
yov tractavit. Quare venit in mentem ut existi- 
mem, Psellum, et eum o quo hos versus decerpsit 
ille, illa juris prolegomena de justitia et jure, de 
lege, eic. premisisse, tum demum ab actionibus 
tanquam a precipua juris, parte coepisse. Porro 
ad hos vereus vid. l. 1 et r1, D. De stat. hom. et 
ul. 1 De jur. nal. gent. tit. 13, Μητέρες γὰρ τῶν 
ἀγωγῶν al ἐνοχαὶ vocat Psellus, δεσµοὺς, δικαίους. 
Justinianus, obligatio est juris vinculum, ἐνοχὴ, 
δεσμὸς δικαίου. "Theoph. 

Vers. 95. Vid. Inetit.. De obligat. 8 2 Gaius lit- 
leris omisit Ἱ. 1, D. Oblig. ei act. Greci; AY ἀπὸ 
συναλλάγματος ἄγωγαὶ, Ἡ iv πράγµατί slow, 1 
ἐν ἐπερωτήσει, 7] συναινέσει, lib. rm Basil. tit. 1, 
cap. 1. 

Vers. 96. Nescio ex quo juris capite hauserit 
Psellus obligationem que re contrahitur parere 
solum actiones reales. Id enim juri nostro mani- 
festissime adversatur. Nam ple reque personales 
actiones ab obligatione reali nascuntur, condictio- 
nes quidem mutui, et indebiti 8 4 quib. mo. eon- 
γαι. oblig. 1 num. Itaque legemus οὐδὲ µόνας. 

Vers. 100. Exemplum est obligationis qus lit- 
teris contrahitur, in exceptione non numerata 

ecunie,quam intra quinquennium opponere olim 

icebat, sed Justinianus biennio conclusit. I. /n 
contractib. xiv. €. De non num pec. ὃ uit., I. De 
litter. obligat. Quod autem versu 404 scribitur, 
referri debet ad id exemplum, nam, tacente debi- 
tore per biennium, ex illo silentio junctis litteris, 
que debitum continebant, litterarum obligatio 
nascitur : vel certe exceptionis ope tollenda silen- 
lio vires sumit, qua jam oratione litterarum con- 
tructa erat. L. Non figura litterarum xxxvi, D. De 


' oblig. et act. 


Vers. 107. Falsum est exacte loquendo quod hic 
Ps»sllus profitetur; neque enim una actio aliam 

arit cum sola obligatio unica sit actionis mater. 
Multa quidem ex una eademque obligatione actio- 
nes nascuntur (licet non semper omnibus agi pos- 
eit) quee tanquam germane sorores obligationis 
fllie concurrunt; at nusquam earcm alia alteram 
parit.Forte Psellus de obligationibus hic uccipien- 
dus: ita ut praecipuas ex obligatione natas actio- 
nes lv πλάτει pro ipsis. obligationibus ponat: ut, 
cum ex ipso actu furtivo, actiones dupli οἱ qua- 
drupli, et condictiones, ex lege Aquilia mulue item 
actiones nascantur: ex ipsa fnrtt et Aquilie ac- 
lione, alias prodire dicat.Quod sane recto sermone 
effer?i non potest, cum actu sive contractu, de- 
licto vel quasi, pro diversis causarum figuris actio- 
nes diversm ex ipsa obligatione, non invicem ex 
se ipsis emanenl. Ex actu enim et contractu ob- 
ligamur, ex oblisutione multe contra nos et no- 
bis ob reciprocationem contractus actiones com- 
petunt. 

Vers. 147. Contractum dixi secutus Ulpianum 
l. Labeo xix. D. De verb. sign. l. vu, 82; D. De 
pact. hasc vero contraclus definitio, et omni pa- 
ctioni communis est, qua duorum pluriumve in 
idem placitum c»nsensus deflnitur l. t, & 2, D. De 
act. 

' Vers. 132, Cum notissima sitactionis divisio, ut 
alia sit in rem quse dicitur vindicatio, alia in per- 
sonam qu: condictio. L. xxv, D. De verb. oblig. ; 
et Psellus hic dicat iv ῥὲμ TQ καθόλου cerinm 
est legendum Οὐινδίκτιτιος. Basilic. Lu, tit. 4. 
cap. 3: Τῶν ἀγωγῶν D', γένη εἰσὶν, f; γὰρ lv. zig 
εἰσὶ, καὶ καλοῦνται Οὐινδιχτίονες. Gloss. Basilic. 
in rem : Καθόλου ἔγρυν ἡ διὰ πράγµατος ἀγωγχ. 
Scholion. Grec. citatum & Caralo Labbao D. loc. 
Basilic. Οὐινδικτίων λέγεται ἡ ἐχδίχησις Κονδικτί- 
χιος δὲ ἡ ἀπαίτησις. 

Vers. 443. Verum est quod generaliter dixit 
Psellus, duas ex stipulatu actiones, ex verborum 
obligatione nasci. Cum tamen super diversis rebus 





911 


Blipulationes interponantur, e quibus actiones 
aliquando certo nomine insignite,aliquando nullo, 
sed sub generali nomine veniunt: hic recenset 
quasdam ex illis, ut hoc versu estimatoriam 
quae prescriptis verbis est actio. L. 1, 8 I, D. De 
aestimat. acl. Recte Gloss: Basilio. : Πραεσκρίπτις 
βέρθις Ἠνίκα τι διαμιμησάμενος πρᾶγμα παρασχῶ 
σοι ἐπὶ ᾧ πωλῆσαι εἰπὼν, 1 φέρε µοι εἲς τοῦτο τύσα 
νομίσματα, Ἡ αὐτὸ τὸ πρᾶγμα. 

Vers. 146. Alia actio nata ex verbis, damni in- 
fecti: de qua elegans est, Glossa Basilica, quam ita 
verlo. Damni infecti, videlicel de imminenti et 
futuro damuo, est preetoria stipulatio, ex obliga- 
tione verborum nata, que personalis est, et trans- 
it contra heredes, et ad heredes. Monetur au- 
tem, quando vicini domus propter subeuntem 
putredinem casum minatur, si noluerit vicinus 
ejus curam habere. neque stipulari. Quod si cone 
tingat ex illa ruina me damno affici,ad illud dam- 
num resarciendum mittor in possessionem ruinosa: 
domus. lllud igitur timens vicinus universarurmn 
edium dominus, stipulationem illam interponit. 
Ergo si nolit vicinus stipulari, mittor in posses- 
sionein ad reparandam domum : et si intra qua- 
tuor menses sumptus recipio a vicino, decedo 
de possessione, si vero non recipio, dominus fio 
possessionis ex altero decreto. Legendum enim 
hic existimo, si δὲ οὐκ, δεσπότης Ὑίνομα: τῆς ἐξ 
ἑτέρου νόµτς. 

Vers. 149. Accipe de stipulationibus olim hsre- 
dem inter et eum cui restitui debebat hereditas, 
positis, de quibus. Vide Justinian, [: De fid. Az- 
red. et in Basilie. tit. Περὶ φιδεκοµισαρίων ἀνωγῶν 
ἀποκαταστάσεως Αποχαταστατική dicitur lib. xxvii. 
Basilic. tit. 7. cap. 41, et in Schol. Synops lib. 
νι, p. 186: 'H κινουµένη κατὰ τοῦ προαγέντος 
ἀποκαταστῆσαί τινι κληρονομἰαν. 

Vers. 154. Legatorum absolute vocat satisdatio- 
nem que legatariis ab harede prestatur. Gloss. 
Basil Asyatópoup ἰκανοδοσίαν' Λεγατόρουμ, ῥὀνό- 
ματι λτ]άτου De qua tit. ut leg. vel fideic. nom. 
can. vulgaris vocatur |. filiusf. cxi. D, De l. 1. 

Vers. 154: Νουάτιον legendum, qut est prioris 
debiti in aliam obligationem, vel civilem, vel na- 
turalem, transfusio atque translatio. Hoc est, cum 
ex precedenti causa ita nova constituatur, ut prior 
perimatur. Novatio enim & novo nomen accepit. 
Gloss. Basilic. : Νοδάτιον' καινισμὸς καὶ µετάθε- 
σις τοῦ παλαιοῦ χρέους εἰς ἑτέραν ἐνοχὴν, ἀφ᾿ οὗ 
την πρὠτην ἀναιρεθῆναι, Νοθάτζιο δὲ λέγεται ἀπὸ 
τῆς χαινῆς τοι τῆς νέας ἐνοχῆς. Easdem (199888 
emenda Νοθανδιάνδιµ. Lege Νοθάνδι ἄνιμο, ἀἆνα- 
νεοῦντος ψυχή. 

Vers. 197. 8i quem ordinem hac in Synopsi ob- 
servare licet, putarim huic versui subnectendos 
esse versus 780 ad 704, quibus deinde conjunge- 
rem versus 812 uaque ad 843, insertis versibus 
“05 ad 812, donec rediret oratio ad versum 458, 
8 quo κατὰ στοιχεῖον agere incipit de actionibus. 
Atqne eo tractatu finito, in ordinem cogerem tra- 
ctatum de temporibus versu 672, eoque acto ad 
hunc versum 198, retrogressus varias has regulas 
ex universo Jure decerptas, una cum Novellarum 
regulis in unum ocolligerem usque ad versum 1078, 
& quo una linea ultima pars ad finem perducitur. 
At quia Grecorum interpretum penuria bas in 
ambages nos detrudit, indigestos hos versus ita 
ni scripti sunt mendis solum manifestissimis libe- 
rabimus. 

Vers. 205. Explicatio legis 202. D. De reg. jur. 
Πας νομικὸς κανὼν σαθρός ἐστιν εὐχερῶς γὰρ ἆνα- 
τρέπονται corrige ἀνατρέπεται, lib. ir. Basilic., 
tt 3, c. 194. Ita apud Harmenop. lib. vr, tit. 2, 


Vers. 202, Est regule definitio, ex ]. 1, D.De div. 
reg. jur. 
Vers. 206. Bi versus excerpti sunt ex Institutio- 


FR. BOSQUETI NOTAE. 


978 


nibus quarur lituli perversum carminum ordinem 
denmionstrabunt. Vide lib. r, Lit. 1 et 2. 

Vers. 2410 8 1, $2. I De jur. person., quo titulo 
ὃ ult. cum dixisset Justinian. in servorum condi- 
tione nulla est differentia ; in liberis autem multe. 
Ἔστιν οὖν ἄτομον dj δουλεία, ἐπὶ δὲ τῶν ἐλευθέρων 
πολλὰς εὑρίσκομεν διαφοράς,αἰί Theoph.Inde sump- 
sit Psell. versum 212. 

Vera. 214. Ex tit. De ingenuis I., S et e contra- 
rio, quia non debet calamitas matris ei nocere qui 
in veutre est. 'Ü γὰρ κυοφορούµενος οὐ βλαοήσεται 
ἐκ τῆς συμφορᾶς της περιστάσης τὴν μητέρα. Theo- 
ΡΠΙΙ.; alio tamen induxerat ille e quo Psellus di- 
Cens στεροῦσα τῶν πατρφων. 

Vera. 215. Ex tit. (Qui el quib. ex caus. manum. 
"0n poss., et S ult. vers. 216 et 217. Hodie tamen 
ei anno 14, in testamento manumittere minor 
potest: "Aótiav εἶναι τοῖς viot ἐν αὐτῷ τῷ xatpip 
ᾧπερ ἔξεστιν αὐτοῖς διατίθεσθαι περὶ τῆς ἄλλης 
αὐτῶν περιουσίας xai τοὺς ἰδίους οἰκέτας τελεύταίαις 
βουλήσεσιν ἐλευθεροῦν. Novelia 119 cap. 2. 

Vers. 218. ἃ Si adversus 12, De nupl. I. Versu 
220, 8 Edicto 14, I. De usu cap. Vers. 223. S He 
mortis causa, 1. De donat. Vers, 226. S Nam ἀοίαίο, 
l. quib. alien. non lic. Vers. 228, 8 Nuno admo- 
nendi 2, eod. tit. Versu 223 et seqq. tot. tit. Per 
quas person. nob. acquir. Reliquos versus percur- 
re, et [nstitulionum locis, adapta, nullo servato 
titulorum ordine, nisi hos etiara versus velis in- 
vertere. Quedam tamen, raro licet, permista eunt 
ex diversis juris locis excerpta. 

Vers. 235. Sunt ἰδιχκαὶ κτήσεις el xa0' ὁμάδα. 2 
ult. I. Per quas pers. nob acq. Vers. 238 8 ult. I. 
De lestam. ord. Vera. 239, 8 6 et seqq., I. eod. 
lit,, id est, eorum qui in eadem potestate sunt, 
nec in testamento testes esse possunt, nec alio 
in quovis negotio, in quo parentis vel suo aliqua 
utilitas versatur, l. Qui lestamento, xx S Quz 
autem, D. Qui test. fac. poss. Recte Harmenop. : 
Αἱ οἰχειακαὶ µαρτυρίαι ἀποδοκιμάζονται, ὅταν δηλο- 
νότι μέλλῃ τικτᾶσθαι ὁ τὴν μαρτυρίαν προφέρων. Ex 
quo supplendum puto cap. 24, tit, 1, lib. xx1 Sy- 
nops. Bustliv. 

Vers. 240, 8 si filiusf., I. eod. t., 83 et seq., De 
milit. test. 1: δ 2, Quitb. non est perm. fac. testam. 
Versu 243, 8 1, I. Quib, non est perm. fac. test. 
Vers. 245, S Praterea versic. filius. eod. tit. Vers, 
240 8 Emancipatus 3, I. De exhereditat. liber . 
Vers. 247, I. De hzred. instit. imp. Vers. 248, 8 
Hxreditas 5, eod.t, Vers. 249: videtur erroneus hic 
versus. vers. 290, eod. S 5. Vers:0.; neque enim 
ex parle, 1. De haered. inslitul. Vera. 252, ex tit. de 
vulg. substit. ; videtur autem subnectendus versui 
204 vers. 285. 

Vers. 255. Redit ad lib. r. Inslitut., Vit. De 
nupt. S { Inter eas, οἱ S Si adversis 12. Vers. 257, 
8 Aliquando, 13 I., eod. tit. Vers. 239, S 4. Vers. 
Item, non aliter. I. de adoption. À versu 22] ad 
273 ez tractat. de tutel. de suspeclo vers. 273 ac- 
cipe, 1 4, I. De suspect. tul., et explica vers. 261 ex 
Novell. 22, cap. 40. 

VerB. 274, 8 Fere igitur. 12 T. De rer. divis. 
Vers. 270 ἃ Est autem. lilus, 3 L., eod. tit. Vers. 
276. Theophil. 8 Ripatum 4, et 8 Ex diverso, 30 
versic. 'Exeivo, qui et canonem vocat. Vers. 277, 
ex tit. I de servit. Gloss. Basilic. : 'Axtoq ἡ πλατν- 
τἐρὰ ὅδος. Vers. 278, S Quod aulem, 3 versic. : 
unde I. de usucap. Vere. 280, ἃ Posteriore 2. I. 
Quib. mob. test. infirm. Vers. 251, ín princ. tit. 
De inoff. test. 1. Ab hinc adversum 365. Institutio- 
num, et juris locis queque adaptata : sufficiat or- 
dinem demonstrasse in superioribus. .. 

Vers. 305. Ad versum usque 477 ex Justiniani 
Novellis promiscue et ἁτάχτως diversas regulas 
colligit : ut vers. 366, Novell. in prefat., vers. 
308, Novell. 18, cap. 4; vers. 309, sine dubio ex 
cap. 1. Novell. 1, quod et Glossa vulgaris notavit, 


019 


vers. 372. Novell. 22, cap. 22 ; vers. 373, Novell. 
54 in prefat. et cap. 1; vers. 374 passim (Vide 
Novell. 22, cap. 44 in fin. et cap. 46, 8 1): vers. 
575, Novell. 22, cap. 3 et Novell. 117, cap. 3; 
versu 337, Novell. 88, cap. 2? nisi de magistratib. 
defensoribus accipere malis; vers. 374. Novell. 
94 et alibi ; vers. 380, Novell. 113, Ὥστε ἐν µέσῳ 
δίκης μὴ γίνεσθαι θείους τύπους, olo. ; versu, 377 
Novell. 130, cap. 4. Τὸ μὴ προσήχειν ἀνεπερώτη- 
τον τρέχειν tóxov: vers. 370 , Novell. 12. Περὶ 
ἀθεμιτογαμῶν. versu 385, fortelegendum οὐ loco 
ol ex Novell.124; vers. 380. Novell. 47, cap. 
12; versu 388, ead. Novell. 47, cap.9; vers. 
389 et seqq., Novell. 134, cap. 10. Ad versum 
407, vers. 402 ad 400, Novell. 118, cap. 21; 
vers. 413 et quod seqq. ,vid.Novell. de testibus 90 ; 
vers. 418 et seqq., ex Novell. De exhib. οἱ introduc. 
reis. 93. 

Vers. 436. Et illud apparet ex editione Latino- 
Greca Novellarum Justinian.in cujus margine Sepe 
scriptum ad Novellarum capita legitur, Ouy cboUm 
ἐν τῷ Βασιλικῷ: ut vers. 443 intelligit Novellas 
24, 25 et seqq. De praesidibus seu praetoribus diver- 
sarum provinciarum; et versu 446. certum est 
legendum esse Περὶ ἐκκλήτων , ex Novell. 75. 
Περὶ τῶν ἐχκλήτων Σικελίας. Porro huie No- 
vellarum iractatui, vellem subnecliere Novellas 
Leonis, e quibus versus 843 ad 875 paucis ex- 
ceptis, qui ex ipsis Novellis Justiniuni excerpti 
sunt; quodque continuationem horum versuum 
demonstrat. 

Vers. 498. Hio actionum propria tractatio inci- 
pit, κατὰ στοιχεῖον ordinata: observato nimirum 
primo Lating vocis elemento; interrupta iamen 
alienis versibus, quos, ut aliquem ordinem obser- 
vemus, proprius in sedibus collocabimus. 

Vers. 462. Notanda est Glossa Busil.: Αδούλτε- 
ρις, lege ᾿Αδουλτεριι ὁ νόµος ὑπὸ Αὐγούστου ἔχτε- 
θεὶς μὲν, ἀπὸ δὲ τοῦ Ιουλίου φυλαττόμενος (lorte 
legendum) ἀπὸ Λὐγουστ.οἰ ὑπὸ 5 τοῦ Ἰουλ., κινεῖ δὲ 
περὶ µοιχείας καὶ (στόπτου στούπρου!, καὶ μὲν µοι- 
χεία ἐστὶν, ἐπὶ τῶν γαμουµένων. Τὸ δὲ στοῦπρον ἐπὶ 
παρθένων καὶ χηρῶν καὶ παίδων ὀῤῥένων κινεῖται. 
Αδούλτερ δὲ ὠνόμασται sic τὸ παραχαράττειν: 
ἀδούλτερ γὰρ t παραχάραξις (lege Adulterium, vel 
ὁ παραχαράτεησ» xa! ὁ μοιχὸς à παραχαράττει τὴ, 
ἀλλοτρίαν κοίτην, καὶ συγχεῖ τὸ τῆς φύσεως δίχαιον 
διὰ τῆς τῶν πχίδων νοθείας. 

Vers. 470. Recte θέσεως,θβί enim adoptio nomen 
rei que natura non est, jure tamen eflingitur. 
Gloss. Basilic. ᾽Αδόπτιον, τεκνοποίηµα, ita enim ibi 
legendum, et 4 υἱοθεσία' que cum ᾿Αδοπτίονα, 
εἶδος υἱοθεσίας dixerunt, non tam ad hano nature 
imaginem respexere ; quam ad adoptionem in spe- 
cie sumptam, ut alia est, ab adrogatione. Το vero 
nomine adoptio apud Grecos passim fertur, ut in 
eo Schol. lib. xxxv, tit. 43, Synops. Basil. : Ἡ θὲ- 
σις μιμεῖται τὴν φύσιν’ adoptio imitatur naturam. 

Vers. 481. Greci Ioli legitime, faloidis, et tertie 
et quartz» partis nomen, pos! Justiniani Novellam 
confuderunt: adeo ut sepe legitimam falcidiam 
dicant, et eam partem terliam bonorum. Ut hic 
quartam qui: ex constitutione D. Pii adrogato, 
ex suis bonis relinquore debet, sive emancipet 
eum sivo exherede?t, ]. vii, 8 Si quis tmpubes D. 
De inoffic. ; Ἱ. 1, 8 Si impubere, D. De collat. Theo- 
philus tamen ad 8 3, Il. De adopt. οἳ Harmenop. 
tit, 8, 888, lib, v, τὸ τέταρτον µέρος dixerunt. Eo- 
dem modo supra versu 290 Psellus fulcidiam ter- 
tíam partem dixit, ut Harmenop. lib. v, tit. 9, 
8 , et Bastlic. lib. xz, tit. 1, cap. 74: Τὸ τρίτον 
τοῦ φαλκιδίου ἐκ πάντων τῶν λεγαταρίων πρὸς 
ἀναλογίαν παρακατέχεται, ita legendum observat C. 
Labbeus. 

Vers. 477. Eo respiciunt Glosse Basilice. ᾽Αχουί- 
λιος ἀγωγὴ κινουµένη κατὰ τοῦ ὑπερθεμένου δοῦναι τὸ 
καταλειφθἑν. 


AD MICH. PSELLI SYNOPSIN 


980 


Vers. 486. ᾽Αμθίτους est legendum de qua lege 
Gloss. Basilic. Ambitus dicitur libido effrenata di- 
gnitalis, munerum datio,oircuitus, corruptio judi- 
cii. Movetur autem contra eos qui magisiratum, 
vel honorem pecunia emerunt. [nfligit vero ambitus 
reo penam centum numismetum et iufamiam, ut 
I. Bas. 1x, tit. 46. Digest. 48, tit. 14. Ambitus est, 
et movetur contra corrumpentes judicia (lege κατὰ 
τῶν φθειρόντων τὰς κρίσεις, non ut corrupte habetur 
τὰς κόρας) et poenam non capitalem exigit : est lex 
Julia Publica,que ab omnibus jure publico moveri 
potest. Hacten. Gloss. 

Vers. 489. Optime magis quam publicum, non 
quia publicum non sit, nam judicia inter publica 
numeratur, l. 1, D De public. jud., sed quia non 
est permissum mulieri publico judicio quemquam 
reum facere, l. 1. D. De accus. et inscripl., nec 
militi. l. Qui accusare viui, eod. tit. neque servo: 
mulier tamen, miles et servus ad hanc, ex lege 
Julia, de annona accusationem admittuntur, ]. 
Mulierem xiu ; D. Deaccusüt. 1. 1, U. De leg. Jul. 
de annon. 

Vers. A91. Τυραννεῖν vexare reddidi, id enim 
proprium est cujus criminis verbum, ut et atten- 
tare, l. Annonum vi: D. De extraord. crim. Ver- 
bum aulem χαταπραγµατεύεται mutuatus esi sine 
dubio Psellus à Gregorio Naz:anzeno, qui eadeni 
in re de Dardariis anuonam flagellantibusg loquens, 
ait: Τηροῦσι τοὺς καιροὺς καὶ καταπραγµατεύονται 
τῆς ἐνδείας: in orat, funeb. Basil. Magu. 

Vers. 493. Nectendi sunt hi versus superioribus 
de lege Aquilia: ea vero plebiecitum est, cum 
eam iribunus plebis roguverit, ait Ulp. l. i, 8 1. 
D. ad 1* Aquit., 'Avayxaiov ἡμῖν ἐποίησε τὴν τοῦ 
δήµου πάλαι νοµοθεσίαν ἀποῦ ξεσθαι ἣν διά τινος 
τῶν οἰκείων ἔγραψε δηµάρχων τὴν τοῦ ᾿Ακουιλίου 
προσηγορίαν ἐξ ἐκείνου δεξαµένην. Justin. Novell. 
18, cap. 8, ubi interpres Latinus πάλιν legit, non 
πάλαι. Porro que Psellus hic habet usque ad vers. 
510 fuse habes |. de leg. Aquil.; adverte solum 
vers. 500 τετράποδον legendum esse. 

Vers. 510. Vi bonorum raeptorum actio, quae 
datur adversus improbe furautem, ait Justinian. 
in p. I. h. 1. ἀναιδέστατον κλέπτην, Theophil. im- 
probiorem furem, Julian. l. 11. 89. D. h. 1 in eo 
differt ab actione furti, quod illa alias duplum, 
alias quadruplum exigatur: in hac vero semper 
pena sit tripli. $ Quz actio, I. eod., quadruplum 
quidem exigit, sed in eo res comprebenditur, eod. 
$ cum ea tamen concurrit, ita ut si furti videl. 
nec manifesti, qua duplum tantum exigitur,actum 
sit, pro duplo reliquo, quod action. vi bomorum 
raptor. repetitur, agi poterit l. 1, D. h. t. Porro 
res tantum mobiles hac actione repetunton: quare 
emend. Gloss, Basil. quz habet : Bi βονόρουµ. ῥαπ- 
τόρουµ. ἡ κατὰ τῶν ἁρπαζόντων πράγµατα χινητὰ 
ἢ ἀκίνητα" lehe οὐκ ἀκίνητα; l. ret u, C. vi bon. 
raptor. Ita Synops. Basilic. lib. x, tit. 2; Ἡ βιαίας 
ἁρπαγῆς πραγμάτων ἀγωγὴ ἐπὶ τοῖς κινητοῖς, οὐκ ἐπὶ 
τοῖς ὦ ινήτοις ἁρμόζει. 

Vers. 520. Legendum est Depositi, que est actio 
bone fidei, et ideo οἱ fructus et omnem ca&usatn, 
et partum in hanc actionem venire dicendum erit, 
l. 1, 2 23. Hanc actionem D. Deposil. ; imo et usu- 
ras ex mora, et ex usu, l. 11, 11, 1v C. eod. Custo- 
diam autem,et parem ac in rebus suis diligentiam 
et curam preestabit depositarius ; ideo de solo dolo 
tenebitur, et de ea latiore culpa qute dolo proxima 
est ], Quod Neru 32, D. eod. Gloss. Basil. Κούλτα 
à µεγάλη ἀάμέλεια, ἡ δὲ µεγάλη κοῦλπα , δόλος 
lexlv. Esedem Glossm edite & C. Labbso. Depositi 
est actio περὶ παραχαταθήκης obligationis que re 
contrahitur (τῆς $5) prestat dolum, et latam cul- 
pam, et usuras sSemisses centesirue propter mo- 
ram, et usum, casibus fortuitis non subjacet, nisi 
illud convenerit: Infamat, et est perpetua, datur 
heeredibus, et contra heredes. Movetur etiam con- 








Quando venditor non cavet de his que edicto adi- 
lium continentur, quanti emptoris intersit, intra 
sex menses agitur. |. 5i debitor. xxvii, D. De xdi- 
lit. ed. quod si rea vitiosa sit, annu utilis esl, 
]. Sciendum xix S utt. ; |. AEdiles xxxvin, in. p., D. 
eod. ; |l. n, C. De xdilit. action. Vers. 090, 1l. San- 
cimus xtv, C. de episc. et. cleric., quam non esse 
in Basilicis Eustathius testatur. Vers. 692, 1. ult., 
C. De non nu. pec. ; l. i1. C. De dot. caut. non. nu. 
Vers. 695,1. 1 et ]. ult., D. de requir. reis, Vers. 
698, l. zx, D. De incend. ruin. Vers. 703, l. χι, D. 
De his qui not. iufam. Olim decem menses, bodie 
duodecim, sunt lucius tempora legitima. Vers. 
704, 1l. ultim. C De dol. vers. 705, l. [n contracti- 
bus xiv, C. De non num. pec. Forte legendum vers. 
seq. δύο Et» σύναπτα. Vers. 707, Novell. 126 de 
alienat. emphyteus et locat. cap. 8; expellitur 
enim si ἐπὶ διετίαν μὴ καταθάλῃ τὸν παρ᾽ αὖ- 
τοῦ ὁμολογηθέντα ἐμφυτευτικὸν dj μισθωτικὸν κα- 
vóvz. Vers. 710, Novell. {00 de temp. non sol. 
peo sup. dot. Vers. 710, ]. Properandum xin. 8 1, 

. De judic., ex qua supple: exceptis iis que ad 
jus fiscale pertinent, vel que ad publicas respiciunt 
functiones, et ad legata et fideicommissa de quib. 
Vide Cujac. ad Novell. 4. Vers. 718, successit anno 
utili, quadriennium continuum, l. Supervacuam 
ultim., C. De tempor. in $integ. restit. Vers. 720, ]. 
Conlra majores xvi, C. De inoffic. testam. Vers. 
721,1. milites χι, 8 Adullerii 4;1. Quinquennium 
xxxi, D. 4 l. Jul. de adulter. Vers. 722, 1. pecu- 
latus vii, D. Ad. |. Jul. peculat. Vers. 724, ita lege 
in Gloss. Basil. : Ἴνφανς à ἑπταετής, καὶ ἴνφανς ὁ 
ὥττων τῶν ἑπτὰ χρόνων. Vers. 725, Nov. 123 
de sanct. episc. cap. 13, que tamen οὔτε δὲ 
ἀναγνιώωστην ἆἑλάττονα τῶν ὀκτὼ xal δέχα ἐνιαν- 
τῶν. At Eustath., e quo Psellus, octo annis mino- 
rem habet. Certe constat. ex synod. Nicen. u, 
cap. 44, minores annis 48 lectores fuisse ordina- 
tos. De his nos alibi. Vers. 726, Novell. 419 ut 
sponsal. larg., cap. 7, et C. De praf. long. temp. 
10 vel 20 ann. Vers. 730, Ἱ. Quxzsitum 1x, D. De 
sponsalib. Vers. 730, |. r, D. De postuland. Vers. 
781, $ Minorem, ]. De adopt. Vcrs. 739, |. Omnes 
11, C. De his qui ven. a. impet. Vers. 742, mule 
interpres Eustathii vertit litigare : judicare debuit 
dicere, ]. Cum lege χι, D. De recepl. Vers. 744, 
Vide Eustathium Περὶ γρόνων x'nu. 7, ubi exce- 
ptionem affert adulterii : e quo noster, ut et reli- 
qua, qui consule. Hec indicasse sufficiat. 

Vers. 775. Alia est actionum divisio, superiori 
actionum traclationi jungenda : huic est inferen- 
dus versus 805 et 806 nam compensatio bone fidei 
censetur, ex constitutione Justiniani l. ult. C. De 
compens. Psellus autem secutus est ordinem Justin. 
It 8 In bon. fidei, l. De actionib 

Vers. 783. Hic abundat negatio, nisi legas οὐεστι- 
µατόρια, ea. bone fidei est, l. unic., D. De szsti- 
mat. acl. Vid. tit. |. De action. ut has divisiones 
percipias. 

Vers. 786. Accipe huno versum de actione ex sti- 
pulatu, qua rei uxorie actioni euccessit, et. bone 
fidei facta est a Justiniano S fuerat antea 29, 1. De 
action. ]. unic., De rei uxo. act.. 

*" Vers. 787. Horum ordinem vereuum supra no- 
tavimus : Per Falciiam autem intellige legitimam 
liberis debitam ex Justiniani Novella, ut supra 


onui. 

Vers. 804. Alia est actionum divisio, quod scil. 
alia simplum, alie duplum, triplum exigant, de 
quibus in seqq., et ab evictione, et dupla stipula- 
tione incipit, in qua Greci verbum, defendere, re- 
tinuerunt, ad rem defendendum debitorem conve- 
niri dixit, Hermogon. l. $i plus Lxxiv, D. de evict. 
Ita Harmenop. lib. r tit. 9$ 21 : ᾽Αγωγὴν ἀναγκά- 
ζουσαν τὸν πράτην δεφενδεύειν. 

Vers. 815. Ni me fallit conjectura, senatuscon- 
Bulto facto Neratio Prisco et Annio Vero Coss. 1. 


AD MICH. PSELLI SYNOPSIN 


984 


Is qui servum vi. D. Ad leg. Cornel. de sicur., cau- 
tum est eos qui ex miserrima naufragiorum fortuna 
rapuissent, lucrative fuissent dolo malo, in quan- 
tum edicto preetoris actio daretur, tantum et fisco 
dare debere, |. Quo naufragium 11, ὃ ul. D. De 
Incend. ru. nauf. At pretor judicium in quadru- 
plum dat, ]. 1, ín p. D. ecd. Eo modo Scholiastes 
Basilicon. interpretatur hec verba, πρὸς τῇ *J/r, 
ὡρισμένῃ ποινῇ, que habentur lib. tx Synops , tit. 
17, et apud Harmenop. lib. vi, tit. 7, S 6. Τουτέστιν͵ 
ait Scholiast., ἵνα xai τῷ δηµοσίῳ τόσον παρέχῃ, 
ὅσον τῷ ἐνάγοντι. Vide Novell. 64, Leonis 

Vers. 819. Forte hi versus sumpti ex tit. 1. De 
salisdal. et tit. De perp. et lemp., qui titulum De 
aciionib. sequuntur. 

Vers. 836. l. unic. C. Ez del. def.,1. 1 D. De priv. 
del., S Penales, 1. De perpet. et temp. 

Vers. 838. Hi versus ad 877 sequi debent tracita- 
tum Novellarum Justiniani, sunt enim excerpti 
ex Novellis Leonis. Ad huno, vid. Novell. Justin. 
127, C. 13, et Lconis Nov. 22, vers. 845; Novell. 
34 et 35 Leonis. Porro hi versus scholii vice tit. 
δὲ Synops. Attal. scripti sunt ; ubique tamen vers. 
846 legitur βαρθαρικῶς ' malui de ensibus barba- 
ricis accipere. Vers. 847, est solum ἆνευ, ut. No- 
vell. 35 ; quod vers. 849 recte notavit Leunclav. ex 
Novell.34 Leonis excerptum, qua de tutore pupillz 
su: rapioreagitur. Legenduu autem adverte ποστη- 

όριον vers. δ44, in. quo nomine emenda Gloseas 
Basilicas αυ habent ποστιµονίου,νομίμµου, πούστιον 
μέρος, τὸ νόµιµον µέἑρος. 

ers. 852. Quemadmodum locus qui ante atrium 
nosiruruin) edium est, vestibuli loco cedit, eo modo 
in prediis maritimis, id maris in quod illa prospi- 
ciunt, eis vice veslibuli servit; quare Greci πρό- 
θυρον vocant. Eo in spatio et intervallo, quod non 
in directum solum, sed in transversum, οὗ µόνον 
xat' εὐθεῖαν, ἀλλὰ καὶ ἐκ πλαγίας — protenditur, 
olim retia ad palos tendebant, in quibus pisces 
morarentur, et includerent, ἐποχὰς et θῥράνας 
Sive τράνας dicebant, pro quibus ἑτησίους φό- 
ρους predii dominus pendebat; cum ergo sspe 
modica predii latitudo, ad cujus mensuram jus 
domini in mare porrigebatur, amplis et ad piscan 
dum commodis ἐποχαῖς non sufficeret, statutum 
est, ut a vicini predii domino ejus προθύρου par- 
tem, ad legitimam θράναν vicinus acciperet, et lu- 
crum ex piscatione ei communicaret, et ne in im- 
mensum h« remore et epocha extenderentur, con- 
suetudine jam erat introductum ut 365 ulnas non 
excederent. quod Leo imp. confirmavit. Consule 
ejus Novellas 50, 57, 102, 103, 104 ; Harmenop. lib. 
it, tit. 1, n. 63. Attaliat. in Synops. fine, tit. Περὶ 
ἐποχῶν, et Cujac. lib. xiv, observ. 1. 

Vers. 859. Leonis Novell. 92. Vers. 866, No- 
vell. Leonis. 106. Vers. 869, Novell. Leon. 109. 

Vers. 872. Alia est actionum divisio superioribus 
adnectenda ; vid. l. 1 et seqq. D. De his qui not. 
ὑπ[απι., et 1. De pen. temp. lttig. Vers. 879 ad pos- 
sessionem adipiscendam duo concurrere debent, 
animus et corpus, eorum alterum non sufficit : 
quemadmodum nec ad possessionem amittendam, 
satis est ex corpore excessisse, animo quippe eam 
retinemus. Fid.1l. Qui universas xxxix | Possi- 
dere, 8 Saltu, et. all. ; D. De acq. poss. Vers. 882, 
|. Si quis in. tantam vir el seqq., C. Unde vi. Hec 
ad interdicta de quibus supra refer. 

Vera. 889. Nisi in tractatum actionum hi versus 
ad finem hujus partis redigantur, sub propriis ti- 
tulis tmnutui, testium, testamenti, ordinem nullum 
video. Certe in προχείρω Harmenopuli, illi tituli 
leguntur, quos, aut illis similes percurrisse vide- 
tur Psellus : forte ex Μικρῷ, e quo Harmen. lib. 
i, tit. 5 Περὶ δανείου. Hic autem versus 60, Ἱ. 
Creditores x et seqq. D De verb. et sig. 

Vers. 915. Ex |. i1. De primipilo ; lib. xi C. Scho- 
liast. Basilic. ; lib. vau. Synops., tit. 5 : Πριμιπιλόν 





ἐστιν d στρατιωτικὴ ἀννόνα' ὡς ὅταν τις πριµίπιλον 
Χρεωστῃ xai προῖκα, τὸ πριμίπιλον προτιμᾶται, 

rimipilum est militaris annona, quare s: quis pri- 
mipilum debeat, et dotem, primipilum prefertur. 
Et recle Theodorus Hermopolites, lib. ix, tit. 9 : 
Πριμίπιλόν ἐστι τὸ τοῖς πρώτοις ἀκοντισταῖς 
στρατιώταις διδόµενον σιτηρέσιον ἵνα διανειµῃ τοῦτο 
αὐτοῖς. Primipilum est annona, Primipilaribus data, 
ut militibus distribuant. Primipilares enim ad 
pascendos milites solemniter ad limites destina- 

antur, |. vi, C. Th. De cohortal. princip. Vide 1. 
Latis, C. In quib. caus. pig. tac. cont. : 1. Non ve- 
rum. C. De donal ; inl. vir., etc. 

Vers, 917. In Micro, vel eo libro, e quo hoc flo- 
rilegium fecit Psellus, tractata reperit Primipili 
privilegia ea inter quod refertur, l. 1. C. De con- 
dict., ex leg. cujus occasione et forte ibi condictio 
ex lege definita est : unde hunc versum Psellus 
excerpsit, alias certe hoc loco erronem. 

Vers. 920. 5equentes versus excerpti ex Mixptp, 
vel alio libro cut inscriptio ut in Bastlic., Bepi µαρ- 
τύρων εὐυπολήπτων καὶ ἀτίμων μαρτύρων ' ex quo 
et Harmenop. collegit tit. 6, lib. 1 : quem consule, 
et jura ibi a Gotbof. adnotata. 

Vers. 925. Harmen. dict. tit. 6 14, n. : Al γυ- 
γαῖχες μαρτυροῦσιν, ἔνθα ἡ τῶν ἀνδρῶν βία ἀπείρ- 
γτται quod vertit Mercerus : Mulieres ili testi- 
monium ferre possunt ubi virorum prohibetur vio- 
lentia. Ubi certe a scriptore Harmenopuli delusus 
est ; in eo namque legendum est 0ía non βία. Go- 
thofred. emendavit βίος. Debes autem accipere et 
Harmenop. et hic Psellum, testem eese posse mu- 
lierem in illis rebus probandis, ad quas viri non 
admittuntur. De his sensere Basilica lib. xxi Synops. 
tit. Περὶ μαρτύρων κχεφαλ. tq Γυνὴ dv διαθήκη 
οὗ μαρτυρεῖ' ἐν ἄλλοις δὲ µαρτυρίαν νέμει, ἐν οἷς 
ἄνδρες οὗ προσχαλοῦνται : quod ipsis verbis refort 
Harmenop. dict. tit. 6. n. 52, quo loco optime 
ejus Scholiasteg : 'Exi µέντοιγε τοχετοῦ, αἱ τὸν 
εἰρημένον σεµνότητος τρόπον Φφυλάττουσαι, δύναν- 
ται μαρτυρεῖν, Super partu vero ille que dictam 
morum integritatem servaverint, possunt dicere 
testimonium. Exempla adhibe |. 1, 8 10, et al. D. 
De inspire. vent. et in sacris a quibus viri arcentur, 
et in balneis, ut eleganter observavit Attaliata in 
Synopsi. tit. De testibus : A3,» βαλανείου, καὶ λο- 
γείας ἔνθα ἄνδρες εἰσελθεῖν οὐ δύνανται. 

Vers. 927. L. vit, D. detestib. ; nec enim questio- 
nes servorum contra dominos, vel judicia, vel in- 
terrogationes, vel testimonia valent, contra alios 
testium penuria robur obtinent. Ead. |. vir, D. 
De probat. |. win, S ult. D. De edilit. edíct., |. 1, 
8 16 et 9; |. ix, 8 fin.; D. De quest., 1. Servus 
να: C. De teslib. Indistincte tamen Justinianus 
servis testimonii facaltatem videtur ademisse. Νο. 
vell. de testib. 90, cap. 6, quam confirmavit Leo, 
Novell. 49. 

Vers. 929. Hi versus usque ad 939 relati sunt 
in STnopsi Attaliate, partim sub nomine scholii 
Pselli, partim Attaliate. Vid. Harmenop. dict. tit. 
6, n. 15, 106. l. presbyteri vii; l. Nec honore vn; 
C. De episc. et cler. ; Novell. De sanctáss. episc. 
123, eap. 7. Porro vers. 036. forte ὑποσχολάζουσι, 
legendum, οἱ vers. 938, ἀληθῆ. ut apud Attaliat., 
vel ἁληθές. Vers. 939. Harmenop. ibid. i. 31: 
Ἐπὶ τριάκοντα χρυσίου λίτρας, xal δύο ἀρκοῦσι 
πρὸς µαρτυρίαν, καὶ μέχρι δὲ πεντήχοντα τρεῖς ἁρ- 
κοῦσι, Vid. Ἱ. ubi numerus D. De testib. ; 1. testium 
xvi, C. eod. 

Vers. 954. Nota in hac ἀναργυρίας exceptione, 
aliud longe esse asseverare debitum solutum esse, 
qos sane exceptio ad 30 annos durat, imo vix 

efiniri potest, oum incertum sit, quo tempore 
creditor acturus sit, 80 nisi ad ejus petitionem op- 
ponatur: aliud debitorem dicere, sibi pecuniam 
quam scriptura confessus est, numeratam non 
esse : hao enim querela (ita Grecis μέμφις) olim 


[FPR. BOSQUETI NOTAE. 


quinquennio, hodie biennio terminatur : l. In con- 
iractib., C. De non num. pec. ; &liud creditorem 
dicere, pecuniam quam acceptam et solutam scri- 
psit, sibi & debitore non esse numeratam ; hanc 
enim exceplionem intra triginia solum dies a 
conscripta securitate creditor potest opponere, d. 
l. 4n contractib., & Super cateris. Atque ita recte 
Greci notant, lib. xxi Basilic., hoc tit. : Ἡ μὲν 
γὰρ διετία τότε δίδοται, ὅτε ἔχει χειρόγραφόν τις ὡς 
T Av δανείσασθαι, καὶ λέγει ὕστερον μηδὲν εἶλη- 
φέναι'Τμηο dari biennium, cum quis chirographum 
& debitore accepit tanquam ei crediturus, qui 
deinde dicit, se nihil accepisse. 'H δὲ τριαχκονθηµε- 
pla, ὅτε ὁ χρεωστούμενος ποιήσει ἀπόδειξιν, ὡς 
εἰληφὼς 7j ὅλον, Ἡ µέρος. Tunc vero triginta dies, 
cum creditor securitatem fecerit, quasi totum de- 
bitum, vel ejus partem receperit. Diversa item ra- 
tio est in dote : si quidem in dotalibus instrumen- 
tis, ut fieri mos est, numerata et soluta dos dicatur, 
marito vel successoribus decennium aut aliud 
tempus statutum competit ad excipiendum. Novell. 
100; si vero dotalib. instrumentis confectis, secu- 
ritas extra ea instrumenta de dote soluta scripta 
sit, nulla exceptio opponi potest, d. l. Im con- 
(ractib. Greci adhuc, cum κατὰ. εἶδος προῖχος 
ῥητῶς ἐμφέρεται τῇ ἀποδείξει, species dolis no- 
minatim securitate enarratur, preclusa est om- 
nis exceptio ; at cum χκαθ᾽ ὁμάδα δηλοῦται lv ταύτῃ 
in genere in ea dos soluta decleratur,competit jam 
supra definitum tempus. ita Harmenop. lib. ri, tit. 
2, 8 7, quod vice scholii habetur lib. xxxmi. Sy- 
nops. Basitic. 

Vers. 975. Modo inter eos aliquod negotium non 
agatur, ut si alter testamento sit heres scriptue, 
l. Qui testamento. xx ὃ Quzcunque; D. De ἰδείαπι. 
8 In tostib., Sed et si fliusf. I. eod. Vers. 977, ex 
Novell. Leonis 44, cum jur. civili et Justinianeo 
Beptem testes adhibeantur. Vers. 979, intellige de 
eo qui cautionem a testibus subsiynatam a debi- 
tore suo accepit, qui sane intra 30 annos agere 
potest. Vers. 084, necesse autem habet vel jurare, 
vel referre : nescio an hoc vers. 983, ἤλατο, debeam 
reponere. Vid. Ἱ. Jusjurandum xxxiv, 8. Ait. pra- 
tor., De jwrejur. ; 1. Delata 1x, C. eodem. 

Vers. 986. Sine dubio loquitur Psellus de eo qui, 
ubi jusjurandum detulit, eo tamen nondum pre- 
etito, ponitudine ductus, quippequi novas probatio- 
nes reperit, adversarium jurare non vult, Illi enim 
antequam lis sententia definita sit, relicto jura- 
mento, ad aliae probationes transire permittit. , |. 
Jusjurandum 11, C. De reb. cred. et jurejur. Μετα- 
πηδᾷν πρὸς τέρας ἄποδείξεις, aiunt Basilica. ita 
ut velit jurejurando non exacto, extra juramentum 
licere ab una defensione ad aliam desilire : quod 
lite jurejurando terminata non licet. 

Vers. 987. Hio est ordo Harmenop., ut post 
tractatum de testibus, de jurejurando, et instru- 
mentie, lib. 1, & tit. 6 ad 8, de pactis verba faciat 
tit. 9, quem sequitur Psellus, qui hanc divisionem 
conventionum recte exposuit ex mente Ictorum |. 
v, v1, vit, D. De pact. Vers. 990, manifestum est 
hic οὐκ abundare. Vers. 1005, repondendum est 
ὁμώνυμον ἀγωγήν, vel ἑναγωγήν, ex |. Jurisgen- 
tium ναι, 8 1, D. De . 

1019. Recte Psellus rem enarrare demonstra- 
tione actionem prescriptis verbis dixit : nam 
ubi contractus nomen non oceurrit, ex quo agi 
possit, et inter partes aliquid actum et conventum 
est nominatim, contra quod aliquid fit ab altera 
partium, datur actio prescriptis verbis, si nimi- 
rum pacta et verba ad rem faolendam, vel dan- 
dam intercesserunt : quare optime Greci : Hpas- 
σκρίπτις βέρθις ἡ τῶν συμπεφωνηµένων ῥημάτων 
ἀγωγή ' quod sine rei narratione οἱ demonstra- 
tione non sit; maxime si nihil conventum sed 
aliquid actum quod mea intersit dicam, tuno enim 
facta rei narratione (cum ex verbis que nulla pre-. 





scripta sunt a partibus, actio prescr. verb. dari 
non possit actio in factum dabitur : utraque in- 
certa est, ut docte Psellus, propter incertam acto- 
ris intentionem, qu& condemnatione ejus quod 
interest definitur, id autem quod interest incertum 
est, vid. l. Juris gentium vri D De pact. ). 1, i1, 
ri, et tot. tit. D. De przscr. verb. Utraque quoque 
eerto nomine caret ; presc. tamen verbis proprius 
ad contractum accedit, licel utraque detur quasi 
contractum sil. 

Vers. 1022. De pactis ex continenti, et ex inter- 
vallo, que informent actionem, que contractibus 
insint, que exceptionem pariant, quare οἱ quo- 
modo nuda sint, consule l. vir, D. De pact. ; Cujac. 
eo tit., et doctissimum responsum de nudis pactis, 
quod tom. Il Juris Grazco-Hom. 

Vers. 4032. Vide tit. I. et D. De rer. divis. Vi- 
dentur autem hi vereus extra ordinem esse, at 
1038 subnectendus tractatui de mutuo et credito- 
rib, quem intellige cum disetractum est pignus 
jure, puta a priore creditore, vel cum usucaptum 
& tertio bone fidei possessore : tunc enim cessat 
in rem hypothecariam, at personali contra debito- 
rem agi polest. Vid. 1. 1, C. Si advers. cred. 
init oppon.?l. Cum nolissimi vit, 6. De. prescr. 

vel 40 ann. Forte et vers. 1042, 43, 1053, in 
ordinem cogendi sub tractatu de actionib. in lit- 
tera Σ et T. 

Vers. 1043. Ex 1. 1, D. De suis et. leg. Vers. 1047, 
et ante, et post. testamenlum, et sine testamento 
codicilli scribi possunt. l. Ante tabulus, D. De jur. 
codicill., quibus nec dari nec adimi directo here- 
ditas potest nec conditio bereditati apponi ; fidei- 
commissaria tamen potest, |. 1, l. vi,1. x, De jur. co- 
déc. ;l. xxvi. D. De cond. ínstil. ; ]. ιχχν:, ad. se- 
natusconsultum Trebell. Quare versu 1050 lege, c 
μὴ κληρονοµία, vel quid simile. Vers. 4053, 1. 
Stipulattonum v, D. De verb. oblig. 

ers. 1057. Putarim hic deesse copulam ; vult 
enim Psellus testamentum authenticum paternum 
et pupillare, unum et idem esse testumentum, licet 
due et diverses sint hereditates patria et fllii, ]. 
Minorib. 11, 8 Prius 4, D. De vulg. et pup. Vers. 
1059, irriti testamenti exemplum affert, et. quo 
casu qui duo testamenta fecit intestatus decedat : 
primum enim secundo perfecto rumpitur, hoo 
vero repudiante hereditatem herede fit irri- 
tum : isque est secundus modus ἀκυρουμένης δια- 
θήκης ex quatuor ab Harmenop. relatis : quare 
vers. 1063 lege ταύτην μὴ ὑπερχόμενος. Vers. 
1065, vide diversos irriti testamenti modos apud 
Harmenop. lib. v, tit. 5, Περὶ ἀνατροπῆς διαθήκης, 
ubi τρία πάθη ταῖς διαθήχαις παρενοχλεῖν ait ῥῆῇ- 
Ev, ἀχυρωσίαν, ἀτέλειαν, omisit μέμψιν de qua 
tit. seq. 6, de his, D. De ínjust. rupt. irr. Vers. 
1072, puto potius ad qucrelam inofficiosi, que ob- 
tenta legitima (τρίσµερος, τρίτον, µερίδιον Greci vo- 
cant) exoluditur, hos versus pertinere, qu&m ad ver- 
suum numerum (ut interpretatus sum), licet verum 
sit ultimam hujus operis partem solum superesse, 
ita ut jam due partes exacte sunt : dubium facit 
vox λόγου. at Gloss. Basil. vocant φαλκίδιον, τὸν 
τέµνοντα λόγον. 

ers. 1075. Hec ultima hujus Synopseos pars 
excerpta est a Psello e libris 60 Basilicon, quorum 
Synopsis eam nobis curiose inveetigantibus opem 
attulit, ut in horum versuum ordine nihil quid . 
quam désiderari existimem. Itaque orditur a tit. 
2, lib. ri hic versus ex |. Hominis aui, D. De verb. 


sign. Greci ibi : LU τοῦ ἀνθρώπου προσηγορίᾳ καὶ. 


ἀνὶρ. xal γυνὴ δηλοῦντας. Vers. 1075.1. Verbum 
ναι, 8 1 D. De verb. sign.; Basilic. : Τῆς ἀγωγῆς 
τὸ ὄνομα οὐ δηλοῖ τὴν παραγραφήν, attamen qui ex- 
cipit, licet reus, et in jus vocetur, aotor videtur, 
1. 1. D. De ezcept., idque vult versus 1067. Vers. 
1082, |. Partum xxvi. D. De v. sig. ; Basilica : 'O «o- 
κατὸς τῆς κλοπιµαίας, οὐκ ἔστι µέρος αὐτῆς. Vers. 


AD MICH. PSELLI SYNOPSIN 


988 


1084, ]. Usura cxx1, D. De verb. sig. ; Basilica: Ὁ τό- 
xoq τῶν ἀργυρίων οὐχ ἔστι καρπός. Vers. 1085, jun- 
ge his versibus l. Aléenationis xxvm, ὃ ult. ; |. 
xxix; l. Sape um;l. Triplici οχιαι, D. De verb. 
$lg,, et lege, 'O μὴ συμπλοχὴν ἔχων», μὴ top 
λόγος. Vers. 1094, explica ex ]l. Palam xxxi, D. 
De verb. sig. Vera. 1111, 1. Litis nomen xxxvi, D. 
De verb. sig. Verg. 1113, 1l. Armorum χα, D. De 
verb. sig. Vers. 1114, l1. Liberationis κιν, D. De 
verb. signific. Vers. 1108, 1. Cedere ccxui, 8 Lata. ; 
|. Lata ccxxin, |. Magna ccxxvi, D. De v. sig. Vers. 
1109, |. Qui venenum ccxxxvi, 8 Glaudis. D. De 
vcrb. sig. Vers. 1111,]1. Filii ἵαχκχηι, ]. 'H τῶν 
τέχνων civ, Liberorum ccxx, l. Appellatione τι, 
l. Justa cct, D. eod. t.; hic autem lege πάππος. 
Vers. 1113, l. Absentem cxcix, 8  Abesse, D. eod. 
Vera. 1117, l. Pecuniz verbum cuxxvii, |. Pecunig 
t"iomine ccxxir, D. eod. Vers. 1121, |. Latz ccxxin, 
S Amicos, D. eod. Vers. 1124, l. Vinculorum 
ccxxzw, D. eod.; lege hoc versu ἔστι xal τῶν 
ἰδίων. Vera. 4426, 1. Plus est xxi,l. Restuuere 
xxxv, l. Hzc verba vxxir, |. Restituere rxxv, D. De 
verb. sig. 

Vers. 1129. Lib. mu Basil. titul. 3, est de re- 
gulis juris, quo supra decurso & Psello, sequi- 
tur tit. 4, Hepl ἀγνοίας νόµου 1j φάκτου, ex quo 
certum est κανονιχῶς τὴν uiv τοῦ φάκτου ἄγνοιαν 
οὐλένα βλάπτειν, τὴν δὲ τοῦ νόµου πάντας βλάπτειν, 
cap. 8, eo. tit. 

Vers. 1131. Tit. quintus lib. i1. Basil. Περὶ β1- 
σιλικῶν  dvttypaoüv, l. pen. C. De precib. imp. 


Vers&. 1133. Omissis tractatibus rerum ecclesia- 
sticarum,-et officiorum qui ad librum septimum 
coneluduntur ex eod. lib., tit. de judic. et jurisd., 
colligit bunc versum |. Placuit, C. De judic. Vers. 
1134, l. Properandum xin, C. eod. Vers. 135, ex 
tit. eod. lib. Περὶ τῶν προσφευγόντων εἰς προστα- 
σίχν τινῶν δυνατῶν. Vide C. Ne lic. potent. patroc. 
lutig. prsist. Verg. 1137, eod. lib. vii, tit. Περὶ προ- 
θεσμἰων, etc., ]. n et n, C. De usur. rei jud. 

ers. 1139. L. vin Basil, tit. Περὶ ψήφων δικα- 
στικῶν, Vid. 1. Falsam ni, 1. ult, C. 5i ex fais. 
instrum. vel testim. 

Vers. 1141. Ex lib. x Basil., qui de restitutionib., 
tit. Περὶ qó6ou. Vers. 1143, Περὶ δόλου, |. 1. D. De 
dol. Vers. 1145, tit. Περὶ ἀφηλίχων, cap. 8. 

Vers. 1146. lib. χι Basil., ex tit. De transactio- 
nib., cap. 1 et cap. 45, unde |. 1, D. De transact. 
]. Praeses xit, C. eod. Vers. 1148, eod. tit. them. 
17, restitue. Vers. 1149, eod. tit. cap. 26, 1. Trans- 
figere xvni, C. De. transact. Vers. 1153, eod. tit., 
oap. 45, 1l. Transact. xxxvii, C. eod. 

Vers. 1155. Lib. xm Basilic. tit. Ἡερὶ κοινωνίας, 
cap. 1, ubi lege Ἡ ἀπὸ καιροῦ, fj ὑπὸ αἴρεσιν. |. 
t D. Pro soc. Vers. 1156, eod. lib., tit. Περὶ 
χοινῶν πραγμάτων * ideoq! e majores etiam adver- 
sus eam restituuntur lib. iu, C. Commun. utrius- 


que jud. 

Vers. 4101. Lib. xv Basilic. tit. Περὶ ἔκδικου- 

ένων, eto., |. Idem Pompon. v, ὃ Idem scribit, D. 
De rei vindic. Vers. 1103, eod. tit., 1. Julianus 
xxxvii, D. eod. tit. Vers. 4167, eod. tit. ex 1. Si 
fundi possessor vii, D. eod. 

Vers. 1169. Lib. xvi Ba«ilic., tit. Usoi χρήσεως 
καρπῶν, cap. 7 et 27;1. Si pendentes xxvii, 83 : 
Ἱ. vi, 82, D. De usufr. et quemad. Vers. 1170, 
eod, lib. xv, tit. 8, Περὶ χρήσεως xai οἴκήσεως, 
cap. 15; l1. Eum ad quem νι, C De. usufr. et. ha- 


bitat. 

Vers. 1175. Lib. 18 Basil. tit. 3, Περὶ ὄπεξου- 
σίων, ex l. 1, & In. fitiof. D. Ad senatus. eonsultum 
Macedon. : Ὀἱοσδήποτ ἀξιωματιχὸς ὑπεξούσιος 
χεχώλυται δανἰζέσθαι * πλὴν τοῦ ἔχοντος ἰδίοχτητον 
πεχούλιον, δανείζεται Qe μέχρι τοῦ πόσου τοῦ 
ἰδιοχτήτου πενουλίου. Vocant Greci eum ἀξιωμα- 
ςικὸν qui potestatem aliquam vel magistratum ez- 














989 


ercet : οἱ quid dignitatis nomine filio gi in digni- 
tate est, qui forte decurionatum, |. 11, D. Ad mnni- 
cip.; vel ἀγωνοθεσίαν suscepit, Ἱ. Si Alia xxj 
Neratius, D Fam. ercísc., ἃ patre datum est, non 
conferri dicit ex l, t, 8 Se an. id. 16, D. De colla- 
tion. Hurmen. lib. v, tit. 8, n. 29, his verbis : Οὐ 
συνεισφέρουσι τοῖς ἀδελφοῖς οἱ ἀξιωματικοί. Ita 
Mattheus Monachus, στοιχ. A. tit. Ηερὶ αἱρετ.. 
Lereticos dicit, µήτε ἀξιωματικοὺς Ὑγίνεσθαι, µήτε 
διδάσκειν, etc. 

Vers. 1173. Lib. xix Basilic., tit. Περὶ ἀγοράσεως 
xai πράσεως, Ἱ. Cum ipse tutor v, C. De conirah. 
empl.;l. Si in emptione xxxiv, D. eod. vers. 1179, 
cod. tit., ]. 111, C. Qus res van. non poss. Vers. 
1182, tit. 8, cap. 1, |. r. D. De act. empt. et vend. 
Vers. 1184, eod. tit. cap. 11, quod accipe de sti- 
pulatione duple, de qua intelligenda Ἱ. Ex empto 
xi, ὃ ldem Neratius et seq., D. De action. empt. 
Vers. 1189, eod. tit., cap. 65, l. Expulsos ult. C. 
De act. empt. Vers. 1191, eod. tit., cap. 66. l. 1, 
C. De reb. al. non al. Vers. 1197, Forte hie versus 
erat sub tit. De re permulat. prasc. verb. vel. de 
leg. commissor., qui hoc eodem libro Basil. ex- 

t 


stant. 

Vers. 1201. Eod. lib. xix. tit. Περὶ ἀναλύσεως πρά- 
σεως 10, cap, 44 et 54; l. Quaro ἵνα, ὃ ult., D. 
De zdil. ed. et lib. xxn Basil., tit., cap. 4, quod 
ita lege, 'O ἀγοραστὴς δειχνύει τὸν δοῦλον πρὸ τῆς 
πρασεως πεφυχέναι, |. Επιρίογοπ iv. D. De probat. 
ex punctis illis, ἐὰν μὴ δείχνυται, quee ex cap. 96- 
queuti irrepserant. Vers. 1203, eod. tit. 1, Περὶ 
ἀποδείξεων, |. Census x, D. eod., quie Attaliata in Sy- 
nopsi. tit. 16, De testib. Vers. 1204, eod lib. xxi, 
tit. Περὶ βεθαιώσεως ' Vid. Novell. 73, De fid. in- 
sirum. Vers. 1208, eod. lib., tit. Ηερὶ ὄρχου, cap. 
1, 1. 1, D. De jurejur. Vers. 1209, ibid., cap. 1, 1. 
nr, in p, D. eod. Vers. 1210, ex l. Sed si posses- 
sori XI, 8 Proinde, D. eod. Vers. 1212, eod. lib. et 
tit.,c. 26 ; l. Eum qui xxx, D. De jurejur. Vers. 
1217, eod. tit., cap. 34, |. Jusjurandum xxxiv, S 
Ait prztor, D. De jurej. Vers. 1219, eod. tit. cap. 
50. 1- Si quis jujusrandum χι, C. De reb. cred. et 
jurepur. Vers. 1219, lege, ivóíxou ὅὄρκου, jura- 
menti quod in litem prestatur ; ita scholium a C. 
Labbeo relatum, quod est Attaliate in Synopsi, 
tit. 18 De jurejur., et iu Basilic., licet alio in 
scholio scriptum eit, Καὶ ὁ iv Αίτεμ, ita lego, 
7/tot ὁ lv δίκῃ * et in Basilic. hoc tit., cap. 4, τὸν 
ἐν δίκῃ ὄρχον, ut et cap. 10. De eo autem qui in 
hoc litis westimande causa juramento pegeravit, 
non facile queri solet, ait Paul. 1l. ult., D. De ín 
lit. jur., quemadmodum de perjurio ejus qui deci- 
denda litis causa juravit, quazritur ; l. Sí duo xii, 
Sselt., D. De jurejur. ; |. uit. ; D. De crim. stellion.; 
idque voluit Psellus, hoo loco, ex cap. xi dict. tit. 
Basilic. 

Verg. 1225. Lib. xxm Basilic , tit. Περὶ τόκων, cap. 
27, Ἱ. Placuit xxix, D. De usur., ex qua lege hio site 
cxóxov, Vers. 1227, eod. tit., cap. 01, |. δὲ non sor- 
£em xxvi, D. De cond. iudeb. ; 1l. Indebitas xvin, C. 
De wsur.; hic lege, πρὸ τοῦ. Vers. 1231., usure 
κατὰ μικρὸν xal κατὰ ypóvovw, per tempora et mi- 
nutim solute, non poterant jure antiquo in duplum 
computari, licet eodem jure usure duplum non 
excederent. L. Usurz x, C. De usur. ; at ex Consti- 
tatione Justiniani, κατὰ μικρὸν xal χατὰ χρόνον, 
1j κατὰ µέρος solute usure, τὸ διπλῷ συµψηφίζον- 
ται, vel, quod idem, τὸ διπχοῦν τοῦ χρέους ^ 
ὑπερθαίνουσιν, lib. xxi Basil. eod. tit., cap. 
et 73; quam Justiniani constitutionem in penul. 
et ult. C. De usur. divisit Leunclavius : eum sit 
Novell. Justin. 121, et Novell. 438, quam alibi 
Greece non habemus. 

Vers. 1233. Lib, xxiv Basil, tit. 4, cap. 12, 1. 
Cum quis 12. D. De condict. caus. dat. quam au- 
ctor ops. Basil. transtulit ad traotatum de do- 
neationib. lib. xivn, tit. 3. Vera. 12306, eod. lib. 


PR. BOSQUETI NOTJE. 


9Q0 


tit. 1, cap. 21., relato in Synops. lib. Lu, tit. 3, l. 
Si a patre v, |. Fideicommissum vn, C. De condict. 
ind. Vers. 1238, hoc lib. xxiv, tit. 4, eap. 2; ha- 
betur Sgnops., lib. vij, p. 77 ; de eo agi hoo libro 
patet ex tit. 24 Synops. Attaliat. Vide |. 11. C. Ne 
uror. pro mar. l. ix ; C. De bon. prosc.; Novell. 
134, cap. ult. Vers. 4239, eod. lib. xxiv, tit. 6 ; 
cap. 4; retulit auctor Synopseos lib. xxxv, tit. 8. 
Vide |. Si procurator 6, 4 ult., D. De cond. indeb. 

Vers. 1241. Lib. xxv Basil., tit. 3, 1. Cum debitor 
viii, D. [n quib. caus. pign. tac contrah., ubi Hoto- 
manum negative legentem arguit Pselli ἄτοχον 
χρέος. Vers. 4244, eod. lib., lege δηµοσῖου, }. Si 

ypolecas vi, C. De remiss. pign. Vers. 1246, 
ibid., l. Creditor 1v, C. De disiract. pign. 

Vera. 1248. Lib. xxvi, Basil., tit. 4, cap. 8 et 
12, ἱ. Cum te sponsa 1x : |. Si mater vestra xn, C. 
Douat. ani. nupl. Vers. 1250, eod. lib. xxvi, cap. 
94 ; ex Novell. Justin. 117, cap. 2, qui τοὺς µεγά- 
λους ἀξι xtx, μέχρις Ἰλλουστρίον dixit, loco Proto- 
spathariorum, ut Harmenop. lib. tv, tit. 6, n. 10. 
Reote utrumque, nam ex Gloss. basil. λλού- 
στριοι, πρωτοσπαθάριοι, Ἰλλουστρίων, ἀξιωματι- 
κῶν, i συγκλητικῶν. Vers. 1253, eod. lib. xxvii, 
tit. 6, cap. 1; ex Novell. Ηερὶ ἀθεμιτογαμιῶν 
12, cap. 1; Γάμον ἀθέμιτον καὶ ἑναντίον τῇ φύ- 
ctt ὃν ὃ νόµος ἴνκεστόν τε. xal νεφάριον, xal δαµ- 
νάτον; Bastl., ubi, ᾽Αθέμιτόν τε, xai παράνομον καὶ 
κατάκριτον. 

Vers. 1256. Lib. xxix Busil., tit. 1, forle cap. 118, 
quod in Synopsi desiderutur, ex l. unie., S Videamus, 

. De rei uxor act. ; Harmen. lib. iv, tit. 8, num. 
92 : hic forte lege αὐτεξουσίᾳ Ὑγαμµετῇ, et vers. 
4258, εἰ 8' ἴστιν ὑπεξουσία. Vers. 1200, eod. lib., 
tit. 1, cap. 63, l. Mutu. 73, 8 Manente, D. De jur. 
dot., et lib. xxvii. Basil., tit. 8, cap. 20, 1. Quam- 
vis xx, D. Solut. mat. Vid. Harmenop. diot. lib. 
tit. 9 in princip. Vers. 1263, eod. lib. xxiv, tit. 10 ; 
Vid. |. 1, 2, 3, 4, 5, 6 et seqq., D. De impens. in 
res dot. fact. Mendosus, quidem videtur versus 
1272, nisi ad superiorem retuleris. Vers. 1275, 
habetur tit. Περὶ ἀγωγης ἀφαιρέσεως πραγμά- 
των, lib. xxviu, tit. 11. Synops., sine dubio extra 
süam sedem, oum lib. xxix vereet Pselilus. Vers. 
1275, eodem lib. xtix, tit. 1, cap. 91 ; Vid. 1. Quo- 
ties v. 1. Cum dotem x, C. De jur. dot., l. Plerum- 
que xvitt, C. eod. Vid. Harmen. eo cap. 64 lib. 
1v, tit. 8, num. 5, Vers, 1270, neque mater pro filia 
dotem dare cogitur, nisi ex magua causa, et pro- 
babili, vel lege specialiter expressa ; neqoe pater 
de bonis uxoris sue invite, ullam dandi babet fa- 
cultatem, l. Mater, xiv, C. De jur. dot., Οὐ µόνον 
οὐκ ἀναγκάζεται ἡ µήτηρ προιχκίσαι τὴν θυγατέρα 
αὐτὴν, ἀλλ᾽ οὐδὲ ἀνὴρ ix τῶν πραγμάτων αὐτῆς μὴ 
θελούσης * quod secus in patre qui lege Julia filiam 
dotare cogitur. L. capite 9, D. De tit. nupt. Vers. 
1279, eod. lib. Basil. xix, tit. 1, oap. 113 : Γυνὴ 
καὶ συνισταµένων ἔτι τῶν γάμων ἐὰν ἄπορον ὁρᾷ 
τὸν ἄνδρα, ὀύναται ὑπὲρ προιχὸς, xal προγαµιαίας 

ωρεᾶς, xal ἔξω προίχων διακρατῆσαι τὴν αὐτοῦ 

οὐσίαν, ὡς ὑπὸ ὑποθήχης ' ita legit. Harmenop. 
dict. tit. 8, n. 38, |. Ubi adhuc xxix, C. De jur. 
dot. Parapherna dixi ἐξώπροια  seoutus Gloss. 
Basil., Παράφερνα ἑξώπροιχὰ, οὕτω φασὶ xa "EA- 
ληνας. Sic enim ibi legendum οἱ dict. loco Ba- 
silic. 

Vers. 1286. Non liberorum numerus, non mili- 
tia, non dignitas, non solus ipse patris consensus, 
filiam sui furis facit : certia modis patria potestas 
constituitur, natura, et adoptione: certis item 
modís solvitur, natura, iterum vel casu et emanci- 
patione. Non nudo consensu, patria liberi potesta- 
te, ssd actu solemni, vel casu liberantur: neccause 


'quibus motus pater emancipavit filium, ged actus 


solemnitas queritur. Aiunt Impp. l. Non nudo in, 
C. De emancip., actu. solemni, scilicet emancipa- 
tioue, que vópipoc οὖσα ἡ πρᾶξις * Theoph, ὃ 4, I. 


901 ' 


De exhaered. lib. πρᾶξις ἁπλῶς, S 6 Quib. mo. jus 
patr. pots sol. actus, et legis actio Ictis. Ceterum 
hic versus collectus eat ex lib. xxx1 Basil. tit. Περὶ 
γονέων xal τῆς εἰς αὑτους ὑποταγῆς. Vers. 1283, 
e02. lib. xxxi, tit. 2, cap. 4, ex Novell. 89, cap. 12, 
8 "Iva. µή. 2. 

Vers. 1300. Lib: xxxi: Basil. tit. 1 Περὶ υἱοθε- 
τούντων, cap. 52; quod habet apud Theophilum 
$ 9 Tov γὰρ εὐνουχῶν. |. De adopt., et Rarinonop. 
lib. u, tit. 9 Περὶ υἱοθεσίας, Vide Ἱ. Spadonum 
cxxvirm, D. De verb. sig., ad quorum nominum dif- 
ferentiam observa locum Pauli Medici. lib. sexto, 

uo εὐνουχισμὸν faciendi varios modos affert. Qui- 

&m, inquit, flebant excisione testium, quidam ve- 
retri eliam cum testibus, qui mingebant fistula 
&nea ut nunc quoque quibus ob morbum ea pars 
est secta. Quidam flebant tesliculorum attritione, 
ea vero erat : puello in balneo demisso paulstim 
tesitculos atterere, usque dum velut dissipaii eva- 
nescerent, atque contorquere, ut vena ques illis 
alimentum defert, velut modo interciperetur. atque 
ita illi tabescerent. Itaque erant eunuchi testibus 
erocisis, solis, aut etiam cum veretro : et contritis, 
qui propterea vocabantur thlibie, etc. 


Vers. 1303. L. Tunc autem 11, D. De injust. rupt. 
lib. xxxv Basilic., ubi de testamentis agitur, et tit. 
2 Περὶ ἄτελοῦς διαθήκης, ut patet ex tit. 32 Synops. 
Attal.; auctor tamen Synops. Basil. Lib. xxxix, 
hunc titulum scripsit, nisi forte divisus est in ipsis 
Basilicis, ibi cap. 2 : Ἡ ἀτελὴς δευτέρα τὴν πρώτην 
οὐ ῥήσσει * et tit. 20 lib. xxxv, cap. 2 : El μὴ τε- 
λείαν τις ποιήσει θούλησιν, οὐκ dxupol τὴν πρώτην, 
eleganti ratione petita ex Novell. 107, cap. 2: 
"Qys ἑξῆν διαῤῥηξαι τὸ vwópsvov, xai ἕτέραν ποιή- 
σασθαι βούλησιν, δηλοῦσαν τὴν τελευταίαν αὐτοῦ 
Tán, ἤ προσήχει κρατεῖν * illi enim licuit quod 

actum rumpere, et aliam condere voluntatem,que 
ipsius supremam (interpres Latin. habet perfectam) 
sententiam demonstraret, quam valere convenit. 


Vers. 1306, eod. lib. xxxv, tit. I, cap. 7. 1. A 
qua Φίαί6 v, D. Qui test. fac poss 

Vers. 1307. Non fallor si hos versus refero ad 
tit. Sí quis aliquem testari prob., cujus |. 1 Paulus 
8iL: 8i quis dolo malo fecerit, ut testes non ve- 
niant, et per boc deficiatur facultas testamenti 
faciendi, denegands eunt actiones ei qui dolo fece- 
rit. Greci referunt lib. xxxv Basilic. tit. 3, cap. 2 : 
'O κατὰ δόλον χωλύσας τοὺς papropac εἰσελθεῖν, ἐκ- 
πἶπτει τοῦ κλήρου, ejus prohibitiones hoc elegans 
exemplum affert Psellus, si peregere evacatis testi- 
bus sumptus et viatica quis deneget, is enim ao- 
cedere prohibet, cum propriis sumptibus accedere 
testes non debeant, et, ut ait Caius |. Sed si quis 
vii. D. Quemad. test. ap., sit iniquum, damnosum 
esse cuique offloium suum : quare testibus ab eo 
qui producit et evocat dari debere impendia re- 
scripsit Adrian, ]. Testium 8 Gubinio, D. De teslib. 
el impp. sumptus competentes dari |. Quoniam 11, 
C, eod., et sumptus iisdem ad faciendi itineris ex- 
peditionem praebere debebit, cum id ipsa justitia 
persuadeat, ab eo hoc recognosci, qui evocandi 
personas sua interesse crediderit ; 1. Kos, 6, S2, C. 
De appellat. Vers, 1310, eod. 1. xxxv, tit. 7, cap. 1. 
Vid. tit. D. De his que intestam. del. et lege versu 
1311 : Et. 8' οὐκ, ἑῤῥῥώσθω εἰ 5' ἄλλως, ἕῤῥωται, 
Vers. 4312 et seqq., ibid. tit. 12 Περὶ αἱρετικῶν ἐν- 
gxdasov. 

σι 1319. Lib. xxxvt Basil, tit. 4 Περὶ χοδι- 


OU. 

Vers. 1324 Lib. xxxvi, Basilic. tit. 7, cap. 8, ubi 
τοὺς λόγους ἀποδῶσι ' 1. Tutor vii, Sult.; D. De adm. 
iut. : Lucius xvvi, 83, eod. t.,; l. 1, Sult- ; D. 
De usur. Vers. 1326, ex eod. lib. vel ex xzxvir,quo 
etiam de tulorib. agitur. Si enim tutor per inter- 
positam personam rem pupilli emerit, in ea causa 
est, ut emptio nullius momenti sit, 1. Pupillus v, 


AD MICH. PSELLI SYNOPSIN 


992 


8 3. D. De auct. εἰ cons. iut. ul si uxor, 1. Cum 
:pse tutor. v, C. De contrah. empt. 

Vers. 1328, lib. Basil. xxxix, tit. 1 Περὶ τῆς χατὰ 
διαθ. µέμφ. Lege hoc versu si μὲν μετὰ προς τῆς 
κατὰ διαβ., nam quamvis instituta in officiosi accu- 
8Salione, rea transactione decisa sit, tamen testa - 
mentum in suo jure manet, l. Si suspecta xxv, 82, 
D. De inoff., quia privatis pactionibus, non dubium 
est non liedi jus ceterorum, quure nec transactione 
testainentum rescissum videri potest. Vers. 1331, 
intellige μέμψιν χατὰ διαθ., de eo accipe qui se 
&doptatum credidit a femina, et eam suam imnatrem 
adoplivam falso esse existimarit, l. xxix, ὃ Quo- 
niam, D. De inoff., et ita explica cap. 20, them. 4, 
tit. 1, h. lib. xxxix, cum alioquin adoptatus ex 
imp: γθβοΓγὶρἰο ad exemplum adrogati quartam ha- 
bere debeat. 

Vers. 1334. Ex lib. χι, Bastl., in quo agitur περὶ 
διακατοχῖς. Vid. l. Servus νι, 8 Impubes ; |. Si 
pupillo χι, D. De bon. poss. Tutor autem bonorum 
possessionem pupillo competentem repudiare non 
potest, tuiori petere permissum est, non etiam re- 
pudiare, |. Tutor vini, D, eod. 

Vers. 1341. Hec ascendentium, desceudentium, 
et collateralium successio excerpta est ex Novell. 
118, cap. 1 et 1; οἱ descripta est a Leone lib. xcv 
Basilic., tit. 3 Περὶ βαθμῶν, ubi tamen male con- 
ira parentes, vel cum ipsis, admittuntur una cum 
fratribue, fratrum filii, cum Novella 127 id demum 
introductum sit. Psellum autem vers. 1342 ita 
accipe, ut velit, liberis solis nullo admisso neque 
etiam ascendentibus, vel thiis, omnes hereditatis 
partes sine divisione abundare οἱ superesse. — 

Vere. 1343. Ex rescripto Adriani, atque ideo 
servatur donec partum ediderit, l. Imperator xvii, 
D. De stat. hom., que lex sine dubio scripta fuit 
l. χινι. Basil. tit. Περὶ ἀνθρώπων ἐλευθέρων. Vers. 
1345, ex eod lib. xrtvi, Basil., tit. 3, cap. 4. Vid. 
tit. De rer. divis I et D. 

Vers. 1358. Affectionis gralia, neque honesLe, 
neque inhoneste donationes sunt prohibite : ho- 
neste erga bene merentes amicos, vel necesserios ; 
inhoneste circa meretrices, l|. Affectionis v, D. De 
donat quz habelur ; lib. xrvit Basil., tit. 1 : Militi 
tamen focarize donare non licet |. δὲ ancillam n, C. 
De donat. inter vir. e£ uxor. ; at heredem institui 
posse arguit vetus insoriptio sepulcri Aurelii Vi- 
talis militis (Valeria Faustina focaria et bmeres 
ejus), pag. 1107, inseript. Grut. Focarias ad ex- 
emplum militum dixerunt sacre militie cingulo 
cinctorum συνεισαχθείσας, de huib. Concil. prim. 
general. 

Vers. 1352. Ultra librum xLvi1 non versat Psellus 
Basilica, que ad Lx librum & Leone perducta 
sunt, forte quia que reliquis libris scripta sunt, 
jam hoc opere enarraverat. Illis additum «ixo- 
νισμὸν graduum hio testatur, is ipseforsitan quem 
in suis institutionibus depingi voluit Justinianus, 
quem nobis auctor Synopseos invidit. 

Vers. 4356. Forte hic legendum v£ov νόµον, nam 
et illi Novelle iambus víov vópov τίθηοι 'Ῥωμανὸς 
ἄναξ prefixus est, est auiem prior Novella de prae- 
diis a potentioribus quovis titulo occupatis, de quo 
item Basilii in Porphyra nati, ambas ex editione 
Leunclavii lib. 1t. Jur. Grxco-Roman. consule, et 
observationes ed earum aliam Caroli Labbei viri 
eruditissimi. Nobis enim (quibue sol& interpreta- 
tio in animo erat) otium id, quo inviti sine libris 
in patria extorres froimur, has breves adnotatio- 
nes elicuit, ne in desidiam ipsum immutaretur : 

uas, qualescunque sint, studiosa legum juventus, 
tibi enim scripsi, utiles tibi precor, et sterne 
sapientie & quo omne donum, conseocro. Narbone 
Marcio. Kalend. Decemb., anno salutis 1630. 

i δόξα καὶ χάρις. 
Jam hoc opus ad umbieulum typographus per- 


. duxerat, cum beneficio R. P. Jacobi Birmundi duo 


093 


Pselli poemata accepi, que slne dubio Michaeli 
imp. inscripta huic Synopsi adjuncta erant. Ubi 
enim vir sapientissimus leges imperatorum brevi 
compendio edocuit, fidei nostre et canonum noti- 
tiam perstringens eadem brevitate eodemque stylo, 


CORN. SIEBEN NOTE. 


994 


eorum epitomen his versibus composuit, quorum 
ipsa initia aliud procul dubio legum opus eos sub- 
sequi demonstrant. Non itaque abs re me facturum 
putavi, si ut prelo urgente mibi licuit, vix exscri- 
ptos hos versus Synopst eubnecterem. 


(Pselli Opuscula de quibus hic Bosquetus, De dogmate et Oblatio Nomocanonis exstant supra col. 811 et 919.) 





CORNELII SIEBEN 


JUBISCONSULTI | 
SPECIMEN OBSERVATIONUM CRITICARUM IN PSELLI SYNOPSIM LEGUM. 


Plurima superesse in Novellis ceterisque juris- 
consultorum Graecorum reliquiis, que vel non in- 
tellecta ad hune usque diem, vel corrupta legun- 
tur, qui litteras amant. Jurisconsulti confltentur 
oinnes. Imprimis vero Peellum in Synopsi legum, 
niultis iisque fedissimis deformatum vitiis de- 
prehendi. Hahuit hic libellus Bosquetum Narbo - 
nensem jurisconsultum, interpretem minime feli- 
cem. Multa, que remedio egebant, fugerunt ejus 
industriam. Non desunt quoque, que pro despera- 
tis intacta reliquisse videtur. Plura preterea cor- 
rupit et ila sua versione pervertit, ut. nihil minus 
Quam cum juris nostri regulis convenire existimem. 

xempla, ex pluribus que ad munum eunt, pauca 
edere decrevi, el si non displicere intelligam, au- 
ctior forle et emendatior Psellus prodibit in lucem. 
Quod ad capita Juris Romani attinet, de quibus 
hic agitur, paucis omnia indicare polius, quam 
pluribus illustrare volui. Repetenda ita fuissent 
qus ab aliis toties scripta et repetita inveniuntur, 
modumque egressus in scribendo forem, quem sta- 
tuerunt celeberrimi Miscellaneorum observationum 
editores. 
Vers.61. Κἂν εἴ τις ἀχριθώσαι τοιοῦτο δὴ «à βιθλίον, 
Οὗτος ὁ νοµικώτατος νομομαθὴς τυγχάνεἰ. 

Hec inter ceteras Institutionum libelli laudes 
refert Psellus, et merito. Ut tamen metri et verbo- 
rum ratio sibi constet rescribe, 

Κὰν εἴτις ἀκριθώσαιτο τοῦτο δὴ τὸ βιθλίον. 

Similis fere error infra vers. 970. 

Ὕστερον ἀπαρνήσαι τὸ μὴ χρηστῶς ἐκθεῖναι. 

Reetitue, 

Ὕστερον ἀπαρνήσαιτο μὴ χρεωστῶς ixgeivat, ubi 
quod Attici solent, et Latint imitantur, eleganter 
verbo negandi superaddita negandi particula : ex 
Grecis exempla afferentem videas eruditissimum Al- 
berti in Observat. ad Novum Testamentum, ex Latinis 
ut et jurisconsultis nostris plura adduxit vir illustris 
el maximus nostrorum temporum jurisconsultus 
Bynkershoekius lib. v Obác., c. 3,quibus adde 
unicum, ne in re nota diutius morer, ex S 10 [nsti- 
tul. de suspectis tutoribus, ubi et Theoph. ἆπαρ- 
νεῖται μὴ, etc. 


Ψετ». 195. Ai μὲν siet ὡς λέγουσι, τούτων ἀρθι- 
[τραρίαι 

Υπό τε τῆς δικαστικῆς ἤρτυνται µεσιτείας. 

Ταῖς δὲ τῆς ὑπολήψεως τοῦ κρίνοντος εἰ μέλλει. 


Verlit Bosquetus sunt etf illo, quas arbitrarias 
vocant, qua judiciali arbitrio ínstruuntur eo judicis 
arbitrio si velit. Sed corrupta videntur, atque id 
juris regula et ratio constructionis suadent. Quod 
ipsi natura nctionis vult, nt arbitraria sit, illud 
voluntati judicis minime committendum, et licet 
concederetur id, non constat ita tamen, quo ταῖς 


δὲ sit referendum ; omnis error ex depravato εἰ 
μέλλει descendit, pro quo lego οὗ µέλει, et, ol, et 
οὐ s&pius in hoc libello inter se commutata, atque 
ita sensus erit, quasdam actiones esse arbitrarias, 
quasdam vero nihil commune habere cum judicis 
arbitrio. Adde v. 574. Cseterum recte hinc Cl. Schul- 
ting : ad Glossas Nomiocas ibi defendit in ἁρθιτρα- 
pla vocem ἠρτυμένη, quod ipsa constructio etiam 
evincere videtur. 


Vers. 220. EU τις ix φἰσκου λάδοι τι δωροῦντος βα- 

[σιλέως, 
"H συναλλάττων πρὸς αὐτοὸ, εὐθὺς τούτου δεσπόζει, 
ἘΕκεῖνος δὲ ἐνἄγεται μέχρι τετραετίας. 


Occurrunt eadem in Attaliate Synopsi p. 45, 
unde hic pro πρὸς αὐτού restitue πρὸς αὐτόν : 
hinc autem ibi lege τούτου δεσπόζει, Bosqueti ver- 
Bio hic obscura : ἐκεῖνος, fiscus est qui intra qua- 
driennium a vero Domino poterit conveniri Adi. 8 
ult. Instit. de Usucapionibus. 


Vers. 240. Ei τις διάθοιτο τυχὸν τῶν ἔκστρατευο- 


[μένων 
Ἡ διαθήκη ἕῤῥῥωται εἰς ὁλόκληρον χρόνον, 


Vertit Bosquetus, Si quis leslatus fuerit de cas- 
trensibus, tesiamenium in omne Lempus valet, male, 
voluit enim significare Peellus, militare testamen- 
ium valere per annum integrum etiam post missio- 
nem, et ita infra χρόνος sepius pro anno occurret. 
Vers. 209. Tixapxov µέρος χρεωστεῖ τῷ υἱοθετηθέντι 
ΥἸοθετήσας τίς τινα τῶν ἑαυτοῦ πραγμάτων. 

Ergo secundum Peellum quarta divi Pii hio est 
quarta omnium bonorum, quam tamen infra vers. 
480 facit tertiam, adeoque cum legitima videtur 
confundere. Unde quis forte hoc in loco quoque τὸ 
τρίτον rescribendum putaret. Vix tamen quid mu- 
tare auderem cum neo alii Greci hac in re eibi 
constent. Theoph. Ἱ. 1, tit. 11, S 3, facit quar- 
te mentionem ; idem scribit Harmenop. |. v, tit. 8, 
8 87, ubi pro σωτηρώδη, quod et in Parisiensi edi- 
tione conspicitur, sed sensum non habet, lege σωτη- 
ρώδη. Basilica 1. vit, 8 15, D. De querela inoffi- 
ciosi testamenti, τὸ τρίτον habent (ubi pro υἱοπο- 
θετήσηται ὑὐϊιοθετήσηται restitue), et Schol. tamen 
ad illum locum p. -45, quartum locum sibi vindi- 
care affirmat : cujus verba cum laborare videan- 
tur, asoribam, Ἐπειδὴ ἔχει τὸ δ᾽ lx. τῆς Πίου, δια- 
τάξεως (xal ὡς παρὰ ἀνάξίου τοῦτο ἀφαιρούμενος 
ἐπὶ τὸν φίσκον μµετέρχεται) λέγει ὁ Οὐλπιανὸς, 
Προσῆχκόν ἐστιν ἢ τὴν ἀρχὴν αὐνὸν μὴ προσίεσθαι, 
τὴν δὲ ἱνοφικίοσο κινοῦντα, Ἡ κἂν χινήσῃ ἠττηθῇ 
συγχωρεῖν τοῦτο τὸ δ᾽ ἔγειν, etc. Vertit hec Fabrot- 
tus, sed quia quartam habei ex constitulione divi 
Pii, Ulpianus ait conveniens esse, vel non, admitti 
ab initio eum αἱ querelum inofficiosi testamenti, vel 
st admissus non obtinuerit, non auferri et quaritam 
ut indigno, eto. Sensui heo respondent fere, fateor, 


998 


sed verbis minime. Parenthesi inelusa forte crearunt 
molestias Fabrotto, quare deleto signo, et ἀφαι- 
ροόµενος in ἀφαιρούμενον mutato interrogmtive illa 
verba capi velim, ita ut Latine signiflcent. Siqui- 
dem quartam habet ex constitutione divi Pii, num 
et quasi ab indigno ablata illa ad fiscum pervenit 1 
atque ita quiestionie solutionem sequentia contine- 
bunt : τὴν ἀρχὴν quoque, ut sepissime alibi, hic 
reddi commode posset, omnino. Basilica quoque in 
]. 11, 8 1, D. Famili erciscunda, τὸ τρίτον hac. in 
re habent, quamvis scholiastes ibi quarte rursus 
faciat mentionem ; ceterum verba |. m, 8 1 me- 
morata, xAnpovógoc ὁ ἀγαθὸς νομεὺς, sensum 
non habent, lege Χληρονόμος f| ἀγαθῶν νομεὺς, ut 
quoque Glosse Nomice bonorum possessorem 

efiniverunt per ἆγαθῶν διακάτοχον in Βονόρουμ 
ποσσεσσόρις, ubi forte, pro. διακάτοχον, διακατόχου 
legendum. 


Vers. 201. 'Ats)ze συγγινώσκεται µήτηρ, μὴ ἆπαι- 
τοῦσα 
Τοῦ ἀνδρὸς τελευτήσαντος, ἐπίτροπον τοῖς τέχνοις 


Vertit Bosquetus : Infamis fii mater qu» mortuo 
viro liberis tutorem non petat. Sed pessime. Neo 
verba enim nec jura hauc interpretationem ferunt; 
tu verte vero : Minor veniam meretur mater non 
petens, viro mortuo, tutorem euis liberis. Ρα. 1. 
1, C. οἱ adversus delictum suum, ἀτελὴς sepius 
apud jurisconsultos est minor, cui τέλειος, qui sue 
eetatis dicitur, opponi solet. 


Vers. 309. Τὸ διαπλασιαζόµενον Ex τινος ἠρνηκότο 
Καταθληθὶν ἰνδέθιτον ἁπαίτησιν οὐκ ἔχει. penses 


Vertit Bosquetus, Duplum solutum ab eo qui in- 
ficiatus est, indebiti condictione non repetitur. Sed 
nihil minus quam id voloit significare Psellus. Tu 
lege διπλασιαζόµενον, et verte : Quod duplari solet 
ab inflciante, indebitum solutum repeti non potest 
condictione : ejusque rei ratio hec traditura viris 
eximiis, quia quis simplum solvendo, de duplo 
transegisse videtur. Vid. 8 ult. Inst. De obligat. 
Quee qnasi ex contractu, et l. iv, C. De condictione 
indebiti. 

Vers. 343. Κατὰ τοῦ Κλέπτου φούρτιθον, κἂν μὴ 

(νέµηται δώσας 
Tip ἐκπεσόντι πράγµατος πουθλιάνη ἁρμόζει, 


Vertit Bosquetus, Publicíana competit ei, qui 
rem amisit, cum no" possideat rem furtivam adver- 
sus furem, que quomodo coherant non intelligo, 
tu pro δώσας lege δώσεις ' ας et εις enim sepius 
sunt in hoc libello inter 8e commutata, et verte : 
Condic:ionem furlivam adversus furem, etiamsi 
non possideat, dabis. Ei qui rem amisit Publicia- 
η datur. Per φούρτιθον hio intelligo φούρτιθον 
κονδικτίτιον. Vid. S ult. Intit. De obligationibus 
qus ez delicto, et res ex regulis juris certa videtur. 
Πουθλιάνη autem est que alibia Psello Ilou6A:- 
xidva et reote dicitur v. 560, quam bene explicant 
Glosse Nomice in Ἡουθλικιάνη. Ubi µίµησιν ἔχει 

εσποτείας xai οὐ ψιλῆς νομῆς. Ἔστι δν s άναχα- 
λουμένη τὴν νομὴν τῷ µήπω διὰ κυριότητα δεσπὀ- 
σαντι χαλῇ πίστει νοµή. Priora reote se habent et 
sunt ex l. vi, 87, D. De Publiciana in rem actio- 
ne; posteriora obscuriora eunt, pro διὰ χυριότητα 
alibi fere semper διὰ χρήσεως reperitur, νομὴ autem 
in fine ferri non potest, atque id vidit quoquesum- 
musilleSchulting ad hunclocum, qui corrigit vou, 
ipse conjecer&m νομεῖ, atque id conflrmatur quo- 
que ab Harmenopulo 1l. ri, tit. 1, n. 70, qui hinc 
restituendus ; verba ejus, Πουθληκιανή lavi ἡ àva- 
καλουμένη τὴν νομὴν τῷ µήπω διὰ xopiótuta. καλῇ 
πίστει νομεῖ, sensum non habent justum, unde 
neo mirum versionem esse nullius momenti ; quid 
enim, qusso, signifloant hec, Publiciana est. qux 
posssssionem ei revocat qui propter dominium non- 
dum est bone fidei possessor? Omnis error na- 


AD MICH. PSELLI SYNOPSIN 


996 


tus est ex omisso verbo δεσπόσαντι ante χαλῇ, 
quo addito clara sunt que dicuntur. 
Vers. 330. Tip δὶ δελφάσις ἔνοχος ὃς ἁλοίη πλα- 
[στεύων. 
Vertit Bosquetus, Legi de falsis obligatur qui 
variat falsum scribens, male; rescribe ἁλοίη et 
redde, conviatus deprehensus. Bosquetus forte hic 
de verbo ἀλλοιόω cogitavit. Pro δελφάσις, hic. δὲ 
φάλσις scribendum esse cuivis patet. 


Vers. 333. Οἱ γενικοὶ τῶν εἰδικῶν ατέστεροι 


νόμων. 


Pro corruptis heec habuisse Bosquetum ex ver- 
sione patet. Vertit enim, leges generales sunt potio- 
res in judiciis, quod tamen nec Psellus dixit, nec 
recte dicere potuit. Tu lege. 


OÀ vsvixol τῶν εἰδικῶν ἐγχρατέστεροι vópuov, 


et vera sunt omnia, leges enitn generales speciali- 
bus non derogant, licet sint posteriorss ; vid. Ἱ. 
LXxXx, D. De reg. juris, ibique Comment., imprimis 
autem magnum Bynkershoekium ]. vir Obs., ο. 15. 
Vers. 338. Πάντα τὰ ἰδιωτικὰ δηµόσιον οὐ βλάπτει. 

Restitue levissima mutatione, pro Πάντα, πάκτα 
ut respiciatur ad 1. xxxvrir, D. De pactis. 


Vers. 354. Ὁπόσα δὲ μὴ ἔχουσιν ἰσχὺν κατὰ τῶν 
[νόμων 

Χωρὶς ἀποτελέσματος δοθέντα κατὰ πλάνην, 

Οὖκ ἔχει ῥεπετίτιον οὐδ) εἴσπραξιν ὀπίσω. 


Vertit Bosquetus, Ez his omnibus causis, quz jure 
non valuerunt. aut. non. habuerunt effectum secuta 
er errorem solutione condictioni locus erit. Verba 
eo 6989 fateor, sunt verba enim |. riv, D. De con- 
dictione indebiti. Sed nihil minus significant quam 
id quod Grseca pre se ferunt. Unde igitur heec ver- 
sio ipsi nata, non video : nec vitium enim adesse 
significavit, nec remedium queesivit ; ipse si quid 
video, vitium in verbis κατὰ τῶν νόμων, lalere 
existimarem ; quare lege χατὰ τὸν νόµον, et sensus 
erit, Quzecunque vim habent secundum legem, sed 
sine effectu (scilicet ut peti non possunt), per erro- 
rem soluta, non possunt repeti condictione  indebiti. 
Nec ita a jure aberro, cum notissimum naturalem 
obligationem impedire condictionem indebiti, et, 
gi velis, vide 1l. .xiv, D. De condictione indebili, 1. 
xev, 8 3, D. De so.ution. 


Vers. 357. Xslpova ποιεῖν αἴρεσιν γυνὴ προϊκὸς 
[ἰδίας 
Σαφῶς οὐκ ἔχει δύναμιν ἐν συνεστῶτος γάμψ. 


Verissima suni hiec, et cuivis constat, mulierem 
conetante matrimonio dotis causam non posse 
reddere deteriorem. Vid. Interp. ad tit. D. De pa- 
ctis dolalibus, sed quid bic iv συνεστῶτος  y&pp? 
forte ἐκ συνεστῶτος γάμου, vel quod malim ἐν 
συνεστῶτι Yáp«, ut quoque est apud Schol. ad 1. 
xxi, 8 2, D. De pactis. Ubi eadem fere ad verbum. 


Vers. 302. Ἐκδίκησιν ἐγκλήματα λαμθάνει τὴν δι- 
xaiav. 
Ἐν τόποις ol, ἡμάρτηται, ἕἔνθα κρείτνων ἡ γνῶσις. 


Vertit Bosquetus : Crímina justam vindictam 
habent, quo loco quis deliquit de crimine cognosci- 
tur. Ego vertere malim deleto puncto in fine prioris 
versus, Crimina jute vindicantur in locis quibus 
perpetrata sunt, ubi cognitio de illis facilior : quae 
tamen non sola est ratio hujus juris constituti. 
Vid. |. xxvi, 8 15, D. De penis; |. 1, D. De re 
militari, et Nov. 134, C. 5. 

Vers. 383. Tv τῶν x&xàv εἰσαγωγὴν οὐ σφίγχειµα 
[κρὸς χρόνος. 
Vertit Bosquetus Improborum accusatio longo 1em- 
ore concluditur. Sed si beo vera, falsa Psellus 
oquitur, et sibi ipsi contrarius dum infra, vers. 
74b, dicit : 


Περαίτωσις ἐγκλήματος ὄρος εἶκοσι χρόνων. 








- —-—— —- 


999 AD MICH. PSELLI SYNOPSIN 4000 


Καὶ θαύμασον τὴν σύνθεσιν τοῦ ὀνοματοθέτου, 

*Q Ἰταλὸς τὴν νόθευσιν καλεῖ πως δουλτέραν, 

Ἔνθεν γοῦν καθωνόµασται, τὸ στρῶπτον od μοι. 
χείας, 

Ἡ γὰρ μοιχεία νόθευσις καὶ παραχάραξίς τις. 

Quid velit hic auctor, satis constat, et unicum, 
quod mihi hio difficultatem creat, est illud, «à 
στρῶπτον τῆς µοιχείας. στρῶπτον, sive potius 
στρούπτον, idem quod stuprum atque sepius in 
genere quamvis πορνείαν significat, ita ut adulte- 
rium comprehendat etiam, quomodo et in lege Ju- 
lia pro adulterio stuprum aliquando usurpatur. 
Quid igitur hic stuprum adulterii ? quare, nisi eo- 
dem forte modo, quo crimen adulterii, et similia, 
id defendere velis,vide num non rescribendum hoc 
loco sit. 

Ἔνθεν γοῦν κατωνόµασται τὸ στρῶπτον, τῆς µοι 
[κοίτης 
'H γὰρ μοιχεία νόθευσις καὶ παραχάραξίς τις. 


Molita sepius apud nostrum abundare videtur 
vers. 354 οἱ 063, et optime conveniunt ista quee in 
Glossis Nomicis in voce ᾿Αδουλτέρις in fine haben- 
tur: quarum principium memorato loco est ob- 
scurissimum . Verba sunt: ᾿Αδουλτέρις ὁ νόμος 
ὑπὸ Αὐγούστου ἐκτεθεὶς μὲν, ἀπὸ δὲ τοῦ Ἰουλίου 
νόµου Φφυλαττόμενος' χινεῖ δὲ περὶ µοιχείας καὶ 
στρόπτου. Kal ἡ μὲν μοιχεία ἐστὶν ἐπὶ τῶν γαμου- 
µένων τὸ δὲ στρόπτον ἐπὶ παρθένων, xal (ea, 
καὶ παίδων ἀῤῥένων κινείται . Quis Bosquetus ad 
huno locum tentavit recte refellit maximus Schul- 
tingiua, qui conjicit legendum esse ᾿Αδουλτέρις ὁ 
γόµος ὑπὸ Αὐγούστου ἐχτεβεὶς μὲν, ὑπὸ δὲ τοῦ Ίου- 
λίου ὄνομα φυλαττόµενος. Favent ingeniosissime 
conjecture plura; sed si recipere velis, lege in 
sequentibus quoque pro xivet, κινεῖται, aut vix 
cum precedentibus coherebunt: quo enim re- 
feres illud, χινεῖ δὲ ?. vópoc non xtveiv sed κινεῖ- 
σθαι dicitur, ut infra vers. 93, 543, 043, 623, et 
apud alios frequentissime occurrit. Mihi iucidit 
aliquando, restituto κινεῖται, que precedunt non 
esse tentanda, sed respexisse autorem ad |. 1 et Ἱ. 
it, D. Ad legem Juliani de adulteriis, quarum verba, 
Hec lex lata esta divo Augusto,ezx lege Julia servatur, 
eto, ut sensus sit Glossarum: Lex de adulteriis 
jata est quidem a divo Augusto, sed ex lego Julia 
Pervata; intenditur vero de adulterio et stupro : 
adeoque error hic Auctoris, non vero alterius 
ecribentis vitio tribuendus videtur; oui Auctori 
quoque ascribenda sunt que babentur in 'Axovt- 
Ave ἀγωγὴ Χινουµένη κατὰ τοῦ ὑπερθεμένου δοῦναι 
τὸ καταλειφἑν. Vid . Psellus vers. 477, cum in 
Aquiliam legem, ut vir egregius optime animadver- 
tit, alias minime oonveniant. Differentia que in- 
ter στούπρον et µοιχείαν hio traditur etiam in 
Glossis docetur in voce φθορὰ, atque rea nota est. 
Tu vide num recte hic legatur τὸ δὲ στρόπτον 
ἐπὶ παρθένων, etc., κινεῖται' forte enim γίνεται erit 
restituendum. 

Vers. 512. Ἐντὸς μὲν χρόνου ἔσωθεν τετραπλοῦν ἀπαι- 

[τοῦσα. 


Verissima sunt hec de actione vi bonorum, 
raptorum, sed quid ἐντὸς χρόνου ἔσωθεν ἳ num pro 
ἐντὸς πάντως rescribendum, ut infra vers. 690, aut 
potius ἑνὸς, ut vers. 585? quod malim. Idem do- 
cetur infra vers. 703 de tempere hujus actionis, 
et, ut constat, vere: cum omnes lerumque pre- 
torie penales anno finiantur. Neo obstant vers. 
761 et sequentes : 

Οὔτε περὶ ἁρπαγῆς κινήτων fjv ol Λατῖνοι 

Οὕτω κατωνοµάκασι Bt βονόρουµ ῥαπτόρουμ 

Ἐτῶν πλέον τριάκοντα εἷς ἀγωγὴν ἰσχύει. 
Petita sunt hzec ος Ἱ. un. ὃ !, C. De annali exce- 
plione, et quivis facile videt non esse intelligenda 
de actione nostra ponali, sed de ipsa rei raptae 
persecutione que etiam ultra annum dabitur. In 


vers. 767 lego, Οὔτε ἡ περὶ ἁρπαγῆς κινητῶν, ἣν 

Λατῖνοι. 

Vers. 525. Ἡ περὶ δόλου δὲ ἐστι ποίνη καὶ ποιναλία. 

Δίδοται χαῦσα κόγνιτα, ἔστι περσοναλία, 

"Ev τοῖς δυσὶ δ᾽ ἐνιαυτοῖς ἄρχεται καὶ πληροῦται. 

AAA δ᾽ ὑπούσης ἀγωγῆς o0 κινεῖς τὴν δὲ δόλψ. 
Quod ad jus attinet, que dicuntur hic verissima 

sunt, et eadem infra vers. 704 et 1143; verba 

autem vers. 525 mihi suspecta, et rescribendum 


forte 
Ἡ περὶ δὅλου δέ ἐστιν αὐτὴ καὶ ποιναλία 

Vid. supra vers. 501, ubi eadem fere loquendi 
ratio. in sequentibus vers., dr ἄρχηται, ἄρχε- 
ται repone. Junge cum his Glossas Nomicas in 
voce δὲ δόλω µάλω,υδἱ recte ratio traditur et equi- 
tas actionis de dolo ex 1. 1, D. De dolo malo, sed 
verba, "Iva µήτε οὗτοι χερδαίνωσιν ix τῆς οἰχείας 
χακίας, pu ol ἀπαιτούμενοι βλάπτωνται ἐχ τῆς 
οἰκείας ἁπλότητος' οὕτως δὲ τὸν δόλον ὁρίσατο Λα- 
θιὼν, ἴστι δὲ πρῶτος δόλος κακοποίησις λαθραία 
iv προσποιήσει τῶν βελτιόνων τὸ πλησίον προσφε- 
ῥομένη" δεύτερος δόλος ἐστὶ πᾶσα χαχουρχία, καὶ 
ἀπάτη, xal μηχανὴ πρὸς περιγραφὴν , E ρου qdi- 
νοµένη.  Celeber. Schulting . βλάπτωνται et τῷ 
πλησίον legendum monet. Ego plura quoque hie 
laborare existimo. Pro ἁἀπαιτούμενοι et ἁπατώ- 
µενοι, agitur enim de lesis danda actione non ex- 
ceptione ; preeterea nonintelligo hic quid sit πρῶτος 
δόλος, quis δεύτερος, quare ex memorata l.1, 8 2, 
si liberiori conjecture locus detur, legerem, Οὕτως 
δὲ τὸν δόλον ὁρίσατο Σέρθιος xai Λαθεών’ ἔστι δὲ 
πρώτῳ, 6ο. Σερθίῳ, δόλος, etc. ; δευτέρῳ, sc. La- 
beoni, δόλος ἐστί, atque it& omnia cohsrent, et 
optime cum 1. 1, 8 2, D. De dolo malo conve- 
niunt, quam preter Huberum, Sculthingium alios- 
que plures, optime explicuit vir in jurisprudentia 
nostra celeberrimus Nood De forma emendandi doli 
mali cap. 2. 


Vers. 548. Τυχον γὰρ ἔμελλε τις πλεῖν πλοῦν ἐπι- 
[κινδυνώδη, 

Καὶ δεδωχέτω χρήματα τῷ νο ψ τοῦ θανάτου" 

Ἐνταῦθα γὰρ ἀπαλλαγὰς ὁ δεδωκὼς τοῦ φόθου 

Δεσπότης πάλιν πέφυκε τῶν γε δεδωρηµένων 

"Q 83, λαδὼν τὴν δωρεὰν φυσικὴν νομὴν ἔχει. 

Heo vertit Bosquetus : Si quis enim periculosam 
navigationem ingressurus melu mortis del pecunias, 
el dimittat res datas, qui metu donat dominus earum 
remanet, qui vero donum cepit naturalem possessio- 
nem consequitur, sed pessime.Omnis oritur error ex 
corruptis vereibus 549 et 550, quos ita restitue: 


Καὶ δεδωκε τὰ ατα τῷ φόθῳ τοῦ θανάτου, 
Ἐνταῦθα γὰρ λος ó Bebe τοῦ φόδου. 


atque ita sensus erit: Forte aliquis voluit ingredi 
periculosam navigationem, dedit vero alicui res 
mortis timore; si liberatus ab illo timore qui de- 
dit, dominus rursus fit rerum donatarum, et ille 
qui accepit res donatas, naturalem illarum rerum 
possessionem habet. Hausta heo videntur ος |, 
xxix. D. De donationibus mortis causa, ubi Ulpia- 
nus, cessante periculo, ratione cujus quid datum, 
rei vindicationem concedendam esse existimat; 
Basilica in |. xxix, mem. laborant: pro ἐγιανὴ 
quod sensum non habet lege ὑγιάνη quod. vero in- 
fra vers. 1233 et seq. scribit Psellus, 

*O µόρτις καῦσα δωρεὰν πρός τινα πεπ ος 
Ῥωσθεὶς ἀναλαμθάν εται τὸ δοθὲν η ρα 

Μετὰ καρπῶν, xal τοκετῶν, xal τῶν ἐπηυξημένων. 


Refer ad Ἱ. χιι D. De condictione causa data non 
se.uta, quo donatori condictio permittitur ad rem 
donatam cum fructibus, partu aliisque incremen- 
lis petendam. Videtur hac in re Sabinianorum 
et Proculianorum fuisse dissensus et utriusque 
schole sententiam deinde putat Cujacius con- 
unctam fuisse ad ]. xxrr, D. De mortis causa do- 
nat; sed latius id forte alio tempore pertractabo 











1001 CORN. SIEBEN ΝΟΤΑΙ. 1002 


nunc aliud agitur. Glosse Nomice in ἡ δονατζιό- 
vtoo ο]. Schultingio recte corrupte videntur, et 
optime vir magnus conjecit verba μήτε χαταστρὲ- 
φεσθαι τὸ δωροώμενον loco 610 plane dimota esse ; 
ut tamen cohsmerere possint, forte et plura alia 
omissa dicenda sunt, et vide num totus locus sit 
ita legendus : Αἱ μὲν ἱντερθίδους ἤγουν ἐν ζωῇ ὥστε 
ἀπεντεῦθεν ἤδυ ἔχειν τὸν λαθόντα µήτι καταστρέ- 
φεσθαι τὸ δωρούµενον, aut, si minori molimine uti 
velis lege: γουν ἐν ζωῇ, ἀπεντεῦθεν ἤδη, pits 
καταατρέφεσθαι τὸ ἑωρούμενον. 

Vers. 555. Ἡ δὲ ἱνοφικίοσο ἡ διαθήκης μέμφις 
Εἰσαγωγὴ πρὸς ἀγωγὴν, οὐχ ἀγωγὴ τυγχάνει. 

Pro μέμφις lege µέμψις, et quod ad rem attinet, 
nota Psellum hio cum illis facere, qui querelam 
inofficiosi testamenti distinguunt ab ipsa petitione 
hereditatis, idem fere scribunt Glosse Nomice in 
ἡ Ἰνοφιχίοσο, ubi in verbis οὐκ εστιν διαθήκης, ἀλλ᾽ 
αἰτία ἐστίν ἀγωγῶν, dele διαθήκης incuria libra. 
rii repetitum propter precedentem ejusmodi vo- 
cem, aut, si id nolis, rescribe ἀγωγὴ κατὰ διαθή- 
χης xa:à enim hic omissum intelligere minus 
placet. Sequentia, xal ἀπόδειξις τοῦ δέοντος χινεῖν 
τὸν γραφέντα χληρονόμον, etiam non intelligo, nisi 
δεόντως rescribere velis, quod habet quoque Scho- 
liast. Basil. tom. V, pag. 222, ubi eadem fere 
ad verbum oum Paello aliisque Grecis faciunt 
etiam plures jurisconsulti nostrorum temporum, 
quorum tamen sententia videtur minus verosimi- 
lis, ut optime Vinnius, Averanius, aliique osten- 
derunt. Concedimus Grevis scripturam testato- 
ris esse causam heereditatis, non hereditatis peti- 
tionem ; sed quid inde ? Ergo, ut recte infertur ex 
dictis,testamentnm inofficiosum est causa querele 
non ipsa querela, atque id omnes confitemur, ip- 
samque tamen querelam, esse petitionem heredi- 
tatis ex eausa inofficiosi testamenti summo jure 
existimamus ; sed hec alterius sunt loci. 

Vers. 071. Ἑθδόμης ὥρας 0 ' ἄρχεται νυκτὸς xal 
[μέχρι ἔκτης 
Νυκτὸς τῆς ἄλλης ἀκριθῶς τὴν περαιωσιν ἔχει. 

Vertit Bosquetus : Α septima noctis hora dies in- 
cipit, el usque ad sextam alterius noctis exacte 
transit, adeoque putat hic Psellum in numero er- 
rare. Ego potius scripture vitium hic adesse puta- 
rem, atque id suadet eliam ipsa verborum con- 
structio: quid enim ἄρχεται ἑθδόμης pac? Vide 
igitur num legendum : 


"Exe ἡμέρα 8* ἄρχεται νυκτὸς, καὶ μέχρι ἕκτης, 
etc- 


Adde l. νι, D. De feriis ; 1. v, D. Qui testamenta 
facere possunt ; Eustath. de temporum intervallis 
p. 209. 

Vers. 734. Taiq piv θηλείαις δώδεκα εἰς ἐφηθίαν 
χρόνους" 
Οἱ δὲ τεσσαρεσκαίδεχα τοῖς ἄῤῥεσι χριττέοι. 

Aut χρόνοι videtur in versu 734 legendum, aut, 
pro δώδεκα δέδωκα, assignarat enim jam. 15 annos 
puellis vers. 730. 


Vers. 792, Et 6' ὅθαν ἐγέννησε maibac ἐν βἰῷ δύο, 
O58" ἑνὸς ἐμνημόνευσε ποιῄσας διαθήκην, 
Ἓκαστος ἔχτον λήψεται πραγμάτων τῶν πατρικῶν. 


De Falcidia agens hec scribit Psellus,sed in ver- 
gione, a Bosqueto neglecta, cujus rei causam non 
video ; versus 792 est corruptus ; quid enim illa εἰδ' 
ὅθαν 2 tu rescribe ex Attaliat, Synopsi p. 33, εἰδ' ὁ 
θανὼν, etc. Attaliat. autem hino redde duos versus 
794 et 706 in vera, 797 : 

Δωδέχατον δ᾽ eic τέσσαρες τυγχάνουσιν ol παῖδες, 

Restitue δωδέκατον ὃ) et τέσσαρες. Glosse quoque 
Nomice, in voce Φαλκίδιος, laborant. Verba sunt : 
Φαλκίδιος λέγεται παρά τῶν νόμων (num νομικῶν) 
ὅταν ἐκ κοινοῦ τινας πράγματος εἲς Ὁὃ µοετέχουτι 
πολλοὲ µέρος τι τούτων, ἕκαστος τῶν µετοχόντων 


PATROL. GR, CXXII. 


εἰς αὐτὸ δίδοται' ὃ συνήθειαν ol κοινοῖ ἔχουσι μερίδα 
καλεῖ. Cl. Schultingius hic ἑκάστῳ logi vult, atque 
ita quoque exstat apud Harmenop. p.399, ubi om- 
nia lere ad verbum ; in sequentibus autem reponen- 
dum existimat, 9 σωνήθειαν ol κοινωνοὶ ἔχουσι µε- 
pus φαλκιδίαν χαλεῖν ; sed forte minus bene."Ov pro 
! etiam Szhol. Harmenop.hinc restituo, nec ad μὲ- 
ρος sed ad φαλκίδιος, puto referendum. Sequen- 
tium autem verborum videtur hic sensus esse, 
quod φαλκίδιον vocant Jurisconsulti, illud κοινῶς 
µερίδα appellari. An accurata sit hec Falcidie de- 
scriptio nunc non quaerimus. Ceterum apud Har- 
menop. quoque παρὰ τῷ vóuq tegitur, et, pro δ[δο- 
τα!, διδῶται. 
Vers. 809. ᾿ἸἘΕξαετοῦς οὐ Ὑίνετχι µνηστείχ κατὰ 
[νόμους, 
Recte id scribitur a Psello ; non enim minor ἆθ- 
bet esse sponsa quam septem annis, l. xiv, D. De 
sponsalibus. Eadem habet Attaliat. in 5ynopsi pag. 
23, quem binc restitue. 
Vers. 814. 'H περὶ παρακαταθήχας τε xai ἁρπαγῆς 
[βιαίας, 
Corrige, ut versus sit 45 syllabarum, 
Ἡ περὶ παραθήχης τε xai ἁρπαγῆς βιαίας, 
ut snpra versu 900, ubi malim quoque legi ἠδὲ δε- 
ποσίτης, et in vers. 522 pro τόκος et συγχήσεως 
τόκους el συγχρήσεως. Ceterum frequentissime 
alias depositum παρακαταθήκη dicitur, ut ia | 
ΧΧΣΝΙΙ, ὃ 5, D. De leg., ubi quedam editiones male 
divisis vocibus παρὰ καταθήχην, felellit forte quos- 
dam, omissum «lc ut ita siepius apud Grecos εἲς 
παραθήκην, vel ἐν παραθήκ]ῃ, vel παραθήχης λόγφ 
λαμθάνειν. 
Vers. 9013. Etci δ’ ἕτερα δάνεια τῶν µεταγενεστέ- 


Τὴν δύναμιν χινήσαντα τῆς προικὸς παραδόξως 
Ὁποῖον τὸ διδόµε)ον ἀχοντισταϊῖς τοῖς πρώτοις 
Καὶ τὸ προφάσει δανεισθὲν στρατείας χινουµένης. 


Sequitur hic Psellus illorum sententiam, qui in 
concursu creditorum primum pre omnibus locum 
concedunt fisco ex causa primipilari, ]. i1, D. De 
primiptlo : secundum ei qui in militiam emendam 
credidit ; tertium denique uxori ratione rerum do- 
talium, Nov. 97, c. 4 ; neo desunt hodie qui idein 
cum Psello sentiunt ; uirum bene an male hic non 
examinabo, id modo nunc monitum velim in vers. 
914, pro χ,νήσαντα forte rescribendum 6880 νική- 
σαντα, ut ita vxav sepius & nostris usurpatur et a 
Psello vers. 919 seq. Preterea in versu 916 ne- 
gcio qui velit στρατείας χινουµένης, tu vide num 
ὠνουμένης sit legendum. Quid δάνειον et quomodo 
aliquando differat a voce χρέος, aliquando autem 
eodem comprehendatur, víd. Glosse Nomice in 

ρέας, ubi verba καὶ τὸ ἀπὸ λεγάτου xal ἀπὸ δια- 
LEM mihi corrupta videntur, quod enim ex causa 
legati illud ex testamento deberi certissimum : 
habet tamen et Harmenopul. pag. 230, ἀπὸ δια- 
θύκης, sed nihilominus utroque looo legi malim, 
pro ἀπὸ διαθήκης ἀπὸ καταδίκης ex Attaliat. Sy- 
nopsi p. 48. Caeterum hue refer l. x et χι, D. De 
V. signification. Ex quarum posteriore Schulting., 
ad vocem δανειστής pro χρεώµενος, recte χρεω- 
στούµενος legit, ut quoque apud Paellum legitur 
vers. 890 : 

Πᾶς γὰρ 6 χρεωστουµενος ἐξ οἰασοῦν αἰτίας 

Ἐκ νόµου δανειστής ἔττι τοῦ χεχρωστηµένου. 

Vers. 922. Καὶ ὅσοι χατεκρίθησαν ἐν τοῖς δεκαστη- 
[ρίοις, 

Ὡς συχοφάνται μὲν µοιχοι fj χλοπὴν εἱργασμίνον, 

Referuntur hi a Psello inter testes qui a testimo- 
nio omnino arcentur, adeoque cum illis sentire vi- 
detur qui infamibus in genere testandi denegant 
facultatem, quod tamen falsissimum esse putant 
Duarenus, Donellus, aliique msgni nominis Juris- 
consulti, arg. 1. i1, 8 5, 1. xir. D. De. testibus, De 


32 


1003 


adulterii damnato agitl. xiv, D. De testibus, ad 
quam Basil. Scholiastes p. 553,notat intelligendam 
esse de damnato, cujus verba, cum coprapla pu- 
tem, ascribam et emendabo : Οὐκ ἀμφιθαλλόμενος 
ἀλλ᾽ ὁ πρὸς τῆς ὑπογραφΏς xal μαρτυρίας Χατηγο- 
ρηθεὶς καὶ καταδικασθείς' qua verüt Fabrottus, 
Non de quo dubilelur, sed qui accusalore subscri- 
bente in. crimen et testibus datis accusatus et damna- 
tus: sed nihil minus voluit dicere Scholiastes. 
Fefellit Fabrottum corruptum «óc quod muta in 
πρὀ, atque ita sensus verborum erit. Non de quo 
dubitetur, sed qui antequam subscripserit nomen 
testamento οἱ testis oflicio functis, fuerit accu- 
satus et damnatus. Certissimam hanc emendatio- 
nem dices si cogites in |. xiv memorata quesitum 
fuisse an adulterii damnatus possit esse testis in 
testamento. Πρός et πρὀ sepissime inter se com- 
mulata esse omnes norunt. 

Vers. 924. Οὐκ ἔστι µάρτυς ἄνηθος οὐδὲ τῶν γυ- 

[ναικῶν τις 

E ὃ ἑ στι τὸ γενόµενον μὴ δυνάµενον θέαν 
᾿Ανδρικὸν καταδέξασθαι γυναῖκες μαρτυροῦσιν' 

Secundum jus civile hec falsa sunt, extra testa- 
mentum enim et codicillos forte, mulieres dibendi 
testimonii jus habere patet ex |. xviu, D. De testi- 
bus.Leonis autem Novella 48 mulieres remotas esse 
a testimonii dictione constat, ad quam 1 itur hic 
respicitur ; adduxit illam quoque Sehol. Basi:. ad 
tit. De testibus p. 545 et 557, in quo posteriore 
loco corrupta verba, ᾿Επὶ δὲ τοχετῶν xal el τι ἕτε- 

óv ἐστιν ὃ µόντην θηλέω ὄψις ὁρᾷ corrige et lege 
ν µόνη θηλείων ὄψις ὁρᾷ. Eadem docet Attaliat. 1n 
Synopsi p. 15, xal παῖδες κατὰ γονέων μαρτυρεῖν 
κωλύονται xal γονεῖς κατὰ παίδων, καὶ vuvaüxéq 
πλὴν βαλανείου xai λογείας ἔνθα ἄνδρες εἰσελθεῖν 
οὐ δύνανται. [n verbis πλὴν βαλανεου xai λογείας͵ 
videtur latere vitium.Leunclavius legit πλὴν Ia 
νείου xai ἐν τόποις, male; tu lege πλὴν βαλανείου 
καὶ λοχείας; apud Harmenop. hino, pro βία, recte 
θέα legendum esse monstrat Bosquet. ad huno 
locum. 
Vers. 927. Καὶ δοῦλος ἔτι μαρτυρεῖ ἐν σπάνῃ τῶν 

[μαρτύρων. 

Res vera est, ut constat ex |. να, D. De testibus: 
sed quid hio ἐν σπάνῃ ? tu lege ἐν σπάνει, facillima 
mutatione; η enim et ει sepissime confunduntur 


Vers. 930. Too 6' ἄλλους ἀναγκάσειας μαρτυρεῖν 
[ἀχουσίως, 
Καὶ μᾶ)λον st τυγχάνων τις τῶν καταδεεστέρων 
Ἡρὸς ἄνδρα δίκην ἔλαχε τῶν ἐπὶ δυναστείαις, 
Κάντεῦθεν ὑποκλάζουσι τῷ φόθῳ τοῦ δυνάστου 
Καὶ τοῦ πένητος ol μάρτυρες, τότε γὰρ καὶ πρὸς 
' αν 


El; µαρτυρίαν ἕλκοντα xal «' ἀληθὲς τιθέναι. 


In versu 933 lege τοὺς 9' ἄλλους, et in vers. 937 
lege τοῦ πένητος, deleto καί. Sed quid in vers. 926 
ὑποκλάζουσι notat? Habet idem Attaliat. Synopsis 
p. 15. Bosquetus corrigit óxosyolátous quod 
tamen minus placet. Legendum [forte ὑποσχά- 
ζουσι, atque ita fidem vacillantem ]. 1, pr. D. 
De testibus, Schol, ad illum locum vertit ζουσαν 
πίστιν’ loeum integrum asoribam cum corruptus 
videtur, τῶν μαρτύρων ἡ Ὑχρῆσις συνεχής τε xal 
ἀναγκαῖα τὴν i Ελλήνων μάλιστα, χρὴ δὲ προσ- 

αμθάνεσθαι καὶ ἁἀπαιτεῖν μάρτυρας dv οὐκ ἔστι 
σκαζουσαν τὴν εὑρεῖν τοι τὴν µαρτυρίαν. Nescio 
quid hic illa ἐξ "Ελλήνων μάλιστα, adeoque vide 
num rescribendum ἐξ ἀῤῥένων μάλιστα. Mulieres 
enim testes esse prohibebantur. Nov. 48 Leonis 
pupra memorata. Ceterum que Psellus hic docet. 
habet quoque Schol. Basil. ad tit De testibus pag. 
974, ubi, quod hic ὑποσκάζειν esse puto, signifies: 
tur per ἀναποδίζειν, 

Vers. 042, ᾿Επὶ δὶ καταθέσεως πέντε μάρτυρας δί- 


Xov. 


AD MICH. PSELLI SYNOPSIN. 


1004 


Τὰς δέ Υ ἐκ τοῦ παρήχοντος ágícet υρίας. 
Vertit heo Bosquetus: Super deposito A winque te- 
stes exhibelo leslimonia vero convenienter. rejiciun- 
tur, pessime Κατάθεσις in Novellis aliisque Graecis 
esL confessio, cautio, depositio, atque hic quoque 
Significat confessionem debitoris, qui si sine scri- 
ptura confiteatur debitum, confessio nullius mo- 
menti habetur, nisi quinque testibus specialiter 
rogntie ut confessioni interesse velint, confirmari 
possit, adeoque sensus erit verborum vers. 945. 
uper confessione debitoris adhibe quinque tcstes, 
sequentem autem verte, In transitu, aut, & trans- 
eunte eumpta testimonia rejice, atque ita omnia 
conveniunt verbis et sententie Nov. 90, c.2et 
3 apud quem, pro ἀκούσει, ἀχούσοι et ὀφείλειν 
τφδε ex Nov. memorata legenduin esse vix opus 
est ut moneatur. Ceterum ex Novelle ejusdem c.2 
explicandi quoque versus sequentes. 


Vers. 948. El µήχε πέντε μάρτυρες εἴποιεῖν παρα- 
. [χθέντες. 
Ὡς γέγονεν ἀπόδειξις τοῦ κεχρεωστηµένου. 

"H τούτων χατ᾽ ἐνώπιον ὁ δανειστὴς ἐξείποι 
᾽Απολαδθεῖν τὸ ἴδιον χρέος ἐκ τοῦ χρεώστου. 


Bosquetus vertit : Nísi quinque festes producti 
dixerint securitatem debdori fuisse conscriptam et 
ipsis presentibus dixisse creditorem se a debitore 
proprium debitum accipere: male; nec sufliciunt 
quinque testes a debitore producti, sed longe plu- 
τα preter numerum requiruntur ut inspicienti 
Novellam patebit : verto igitur, Nisi quinque testes 
dicant se accersitos fuisse cum apocha fleret, aut 
Nisi coram illis creditor dixerit accepisse se debi- 
tum a debitore. Idem fere dicit Harmen. 1. i, tit. 
6, n, 3: Οἱ μαρτυροῦντες ἐπὶ χρεῶν ἐγγράφων εἰ- 
πάτωσαν ὡς τῇ καταδολᾷ παρῆσαν fj ix αὐτοῖς νο- 
p ως Χατίθετο ἐπὶ τούτῳ nó προσκληθέντες 

Ἠλονότι, ἐὰν dev πέντε τὸν ἀριθμόν, Ὑοτίαπίος 
heo, Qui de perscriptis debitis testimonium ferunt 
dicant se eolutioni interfuissc,aut legitime alioqui 
ipsis debitis esse satisfactum,eto. : que posteriora 
minus Greco textui convenire videntur. Tu verte, 
Dicant se solutioni interfuisse,aut coram illis cre- 
ditorem legitime confessum fuisse sibi solutionem 
esse factam, et si Χατέθετο passive sumi nolis, 
κατετίθετο forte legendum. 

Vers. 990, Οὐκ οὖν τὴν κοµθεντίονχ εἷς τρία ταῦτα 
[τέμνε 
10063 [xav λεγίτιµάν τε καὶ τὴν ἰουρισγεντίαν 

Bosquetus in vers. 997 delet οὐχ. et dicit mani- 
feste abundare, sed male, adesse debet, et cum 
οὖν jungendum. Postulat id meri ratio et quis 
nescit ooxouv igitur signiflcare. Atque ita recte ex 
precedentibus hio colligit Psellus, conventionis, 
cum in privatam dividatur et publicam, privata 
autem sit legitima vel juris gentium tres species 
optime eonstitui publicam legitimam et juris gen- 

ium. 

Vers. 1250. Τὸν γάµον ἡ διάθεσις τελεῖ d ἁμοιθαία, 
Προσθήκης γὰρ οὐ δέεται προικώων συµθολαίων, 
E! μὴ πρωτοσπαθάριος, 7] πλέον τις τυγχάνει. 

Miror hunc locum a Bosqueto inemendatum re- 
lictum : tu corrige et lege : Ἡρυσθήχης γὰρ οὐ δέε- 
ται πρηικώφν συµθολαίων, atque hino corrige At- 
taliat. in Synopsi p: 23, ubi pro τῶν γάμων ἡ ἀθέ- 
τησις τελεῖ ἁμοιθαία, restitue τὸν γάµον ἡ διάθε- 
σις, etc. Dunt autem hausta hec ex Novella 22, 
c. 3, et 447, c. 4. Verba Nov, 22, c. 3, referuntur 
in Basilicis tom, IV, p. 255 ubi quod additum ἀεὶ 
haustum est ex Nov. 417, ο. 4. Eadem fere retulit 
Psellus supra vers? 375 et 376. 

Γάμος δ᾽ ix διαθέσεως συνίσταται καὶ µόνης, 

ΚΑν μὴ προθῶσι γαμικὰ συµθόλαια πρὸς ταύτης, 

rescribe, πρὸ ταύτης 

Vers. 4266. Tv ἀναγκαίων πεφυκεν ὁ µόλος τῆς 
[θαλάσσης, 








1005 


Ποιῆσαί τε νεόφυτα ἄμπελόν τε xal δένδρα, 
Ἐπί τε χρησιµότητι ἀγροῦ σπερµατοθήκας. 


Vid. l. 1 et in, De impensis in res dotales fa- 
ctis unde forte hio, pro ἄμπελον legendum ἀμπέ- 
λων. 


Vers. 1269. Διακέρδα (τὰ πράττοντα βελτίονα τὸν 
[προῖκα, 

Ὁποῖεν τὸν νεόφυτον fj τὸ ἀρτοχοπεῖον, 

"A προῖκα οὐ μειοῦσι μὲν, ἀλλ’ ὅμως ἀπαιτοῦνται, 

Περὶ τὰ δαπανήµατα τὰ τέρψιν ἐμποιοῦντα. 

Vertit Bosquetus : Utiles meliorem dotem faciunt, 
quales sunt Novellata el pistrinum, quz? dolem qui- 
dem non minuuni, tamen repetuntur : idem circa 
voluptuarias. Sed posteriora sunt falsissima, con- 
stat enim maritum non repetere impensas vo- 
luptuarias. sed tollere tantum quod lactum est, 
quatenus id fieri possit sine rei detrimento |. ix et 
xi pr, D. De impensis in res dotales factis. quare 
et Bosqu»tus suspicatus laborare vers. 1272, nihi] 
tamen attulit quo restituatur ; tu rescribe ex 1.vi, 
D. tit mem. Περιττὰ pro περὶ τά, in versu au- 
tem 1269, pro διαχέρδα, διὰ κέρδη, ος |. v, 8 2, 
D. eod., ut διὰ κέρδος, Ἱ. 1, D. eod., que alibi 
ἐπωφελῆ dicuntur. 

Vers. 13219. Μηδεὶς κατὰ τῆς γυναικὸς κλοπῆς κχι- 

[νείτω δίκην, 
᾿Αφαίρεσιν, χινείτω δὲ τῶν χλαπέντων πραγμάτων. 


Vertit Bosquetus: Nemo contra uxorem furii 
actionem moveat, sed rerum amolarum; ego poste- 
riora veterum potius. Sed condiotionem moveat 
rerum furto ablatarum: actio enim rerum armota- 
rum non semper locum habet, sed tunc demum 
cum divortii causa res eubfepta fuerit et divortium 
secutum 1. xxv, D. De actione rerum amotarum : 
quod docet quoque Schol. Bas. ad h. t. p. 438 in 
fine et in initio sequentis p. 439, ubi in verbis, 
Δύναται xarà τὴν ῥέρουµ ἀἁμοτάρουμ ἔχων κατ’ αὖ- 
τῆς ὁ ἀνὴρ xxi κονδικτίχιον facile vides κατά in 
καὶ esse mutandum, que sepius inter sesunt con- 
fusa : et in sequentibus ἄρχεται μὲν ἡ ρἐρουμ ἆμο- 
τάρουµ, τὸν δὲ κονδιχτίχιον δύναται χινεῖν κατ 
αὐτῆς ὁ ἀνὴρ ἄρχεται, quoque vitiosum ; rescribe 





CORN. SIEBEN NOTE. 


1006 


ἐἴργετα., vel. quod malim, ápvsi; cmterum in 
P^ello nescio num bene se habeant ἀφαίρεσιν χι- 
veto: mallem ἀπαίτησιν κινείτω, atque eodem 
modo in Glossis Numicis in κονδικτίτζιος ρέρουµ 
ἀμοτάρουμ, pro ἤγουν ἀφαίρεσις legerem dna cioe; 
ἀφαίρεσις est ablatio ; ἀπαίτησις, repetitio ablati, 
ut ita sepius χονδιατίτζεος per ἀπαίτησιν πράγµα- 
τος explicatur in iisdem Glossis, οἱ ἀπαίτησιν x:- 
νεῖν condicere in l. xxiv, D. h.t., ubi vide num, 
pro τοῦ τιμήματος, sit τοῦ πράγματος legendum, 
cum conditio rei απποὶΦ hoc in casu vel vindica- 
tio ut in Pandectis legitur, a viro institui possit. 
Ipsa porro actio rerum amotarum plerumque dici- 
tur Ἡ περὶ ἀφαιρέσεως vel ὑφαιρέσεως πραγµά- 
των ἀγωγὴ, de eadetn egit Paellus supra vers. 619 
et seqq. : 


Ὅ ρέρουµ ἀμοτάρουμ δὲ χοχδικτίκιος λόγος: 
Ἀρμόζαι δὲ καὶ γυναιξὶ κατὰ τῶν συνοικούντων, 
Ανδρί τε χατὰ γυναικὸς κλέψαντος ἢ κλεψάσης, 


ubi forte pro χλέψαντος, κλεφάντων, cum ad συνοι- 
κούντων referendum, legi debet. 


Vers. 1342. Ol; µέλη περισσεύουσι παῖδες εἰσὶν 
[εἱκότως. 


Vertit Bosquetus: Πέ quibus partes abundant 
recle lii sunt. Quod neo Grecis verbis convenit, 
nec quid signiflcet intelligo : non capio etiam quee 
in notis scribit : Psel!um autem vers. 1342. ita ac- 
cipe ut velit, liberis solis nullo admisso neque etiam 
ascendentibus vel his omnes hareditalis partes sine 
divtsione abundare et superesse. Tu verte ex |. xiv, 
D. De statu hominum, quibus membra abundant 
recte liberi sunt, atque, ut vides, res est notis- 
gima. 

Hec pro instituti ratione sufficere visum fuit. 
Ceterum si quid habeant eruditi, aut in bibliothe- 
ca quadam superesse resciverint, quod facere pos- 
sit ad ornandam Pselli editionem, ut id mecutn 
communicare velint majorem in modum rogo. At- 
que hec causa quoque cur nomen, quod alio tem- 
pore latere malui, specimini huic preponere non 
dubitabam. 


cO ——ÉÓ——— HR — —  Á—— 


ΑΡΡΕΝΡΑ: VARLE LECTIONES. 


(Ex codice P. Sirmondi.) 


Vers. 18. Schol. : Τῶν γὰρ Διγέστων µέρη τὰ πρώτιστα, πρώτην τῶν πρώτων τὴν προσηγορίαν εἰσδέχεσθαι, 
ἅτε σὐγθεσίς τις πεφυκυῖα τετράθιθλος περὶ συναλλαγμάτων, δι Gv τί συνίσταται ἡμέτερον τὸ πᾶν δια: 


λέγεται. 


ers. 26. Καθάπερ s? τις ὀμφαλὸς τῶν ὅλων συνταγµάτων, Schol.: ὝὍὭσπερ ἐῤῥωμένη μέση στιγμὴ τῶν 


παρ᾽ αὐτῇῃ μὲν ἑλισσομένων χύκλων εἷς σταθηρότητα 
ἔξωθεν περιτιθεµένων, οἷόν τι xívrpov καὶ πηδάλιον πινενόηται, iv 
κυθέρνησιν κχέκτηνται, οὕτω xal τῶν Διγέστων µέρος τὸ τέταρτον. κα 


εσότητος παραγίνεσθαι, τῶν δὲ ἑτέρων χύκλων τῶν 
- 


ᾧ οἱ ἔξωθεν χύχλοι τὴν συστροφὴν καὶ 
M -- 
&nt2 τις ὀμφαλὸς πέφυκε, καὶ τῶν 


προλεχθέντων xal λεχθησομένων αὗτων µάλιστι.. Ὡς γὰρ τῷ ὁμφαλῷ τὰ ἑντόσβια πάντα κεκράτηνται, 
} οὖν iz 4 " ! τὸ c i ny Atys πέφυχε, καθάπερ τις ὀμφαλὸς τῶν 
xai οὐκ ἑῶνται ἀνχμοχλεύεσθαχι, οὕτω καὶ τὸ τἐταρτον µέρος τῶν Διγέστων ii ; e μφ 


νομικῶν διατάξεων. Καὶ γὰρ αἱ ἕτεραι καὶ παντοδαπαὶ συντάξεις, εἶ τάχα ἐπὶ x 


ἀπαστῆναι τούτων οὐ δύνανται, eto. 


εἰπεῖν τι παραγίνονται, ἀλλ) οὖν 


Vers. 40. Μετὲ δὲ τὴν ὀκτώτομον, Sobol. : Φησὶ, Μετὰ τὴν ὀχτωτόμον, τοῦτ) ἔστι,μετὰ τὴν ἐπιτομὴν ταύτην 


τὴν ὄγδοον τῶν τοῦ Πἱανδέκτου μερῶν ἥτις ὄγδοος ο 
τως ἐπιγινώσχεται, 


σα ἀπὸ τοῦ πρώτου µέρους τῶν Διγέστων μέχρις αὐτῆς οὔ- 


Vers. 43. Μέρος ἕτερον ai Νεαρα/. Vers. 44. Συνοπτικὠτατον. Vers. 45. ἸἘξηκοντάτιτλον πάντας 


τοὺς νόµους 


ἀκριθώσαιτο τοῦτο δή. Vers. 63. Τὰς τροπὶς καὶ τούς, 


ἔχει. Verg. 50. Otov πυλὶς τῶν νόµωτ. Vers. 53. Τὴν ἀρχαιογονίαν. Vers. 61. ΚΑν e? «ic 


ut et vers. 65. Vers. 67. Κοινὴ συνθήκη. 


Vers. 68. Κώλυσιν. Vers. 75. Τὸ yàp λοιπὸν τὸ φυσικὸν τὸ ἐβνικὸν τυγχάνει. Vers. 76. Τὸ μὲν γὰρ τούτων 


φ,σικὸν τρίτον τοῦ νόµου μὲρ 


ος. Vers. 80. O0 τοῦδε xai τοιοῦδε, Vers. 82. Φύσεις συνἀλλ. Vers. 88. Ὅ πά- 


Atv. Vers. 90. ToS βασιλέως δόγµατα. Vers. 95. 'H ῥὲ, βέρθις, καὶ λίτερις, τέταρτον ἡ χονσέσο. Desunt dein- 


de versus 96, 97, usque ad 105. 


. "a ü ὤν ἀγωγάς. Verg. 109. Πρός τινα. Vers. 112. τις 
2 deer τοῖς πλείτεεις Vern. δι Ἐκάστας. " Vers. jos ᾽Ασυγχύτως. Vers. 199. Ἐρεδιτάτης ἓν φασι 


Ὡς ἤρεσε τοῖς πλείστοις. Vers. 191, ' 


Vers. 117. 


uxlov. 


πετίτζιο Λατίνοέ, Vers, 132. Τῆς $$ 6 Κονδικτίκιος, ἡ lv ῥὲμ ἡ καθόλου. Vers. 433. "Heo ἐπαγγελίαι. Vers, 


1001 MICBAELIS PSELLI 1008 


135. Τρἰχειν. Vers. 130. Πρὸς τούτοις, et, οὗτοι δύο. Vers. 138. "B δήλων fj ἀδήλων. Vers. 141. Ὁ χἑρτοϊ 
ἴτοι φανερῶς, ἱνχέρτοι χεκρυµµένως. 446. Schol. : Βάλιν φημὶ σὺν τούτοις" "Eatt xai ἀγωγὴ ἡ λεγομένη πρε- 
γατορία, τις εὐλόγως καὶ προσηχόντως ἐπερῶτᾷ τὸν μέλλοντα ὑπεισελθεῖν τὴν κληρονοµίαν,πόσον µέρος ἆπαι- 
tti τῆς κληρονοµίας, mpeyscopla δὲ λέγεται Ἑλληνικῶς καθαρτικὴ, xagalpt: γὰρ xal φωτίζει τοὺς δ ους τοῦ 
ἐνάγοντος. 153. Ἔχει. 162. "τις περί. 163. Ἄλλως. 
ers. 166. M, γινώσκοντος, 468. Ἔοικε συναλλάγµατι. deest vers. 4179. Vers. 175. Τὸ δὲ χώλεγατ. Vers. 
177. Τῷ ὡσανεί, Vera. 478. Πάλιν πλημμελημάνων. Vers. 181. Αἱ μὲν εἴσι πραγματικαὶ, αἱ δὲ κατὰ προσώ- 
vov. 185. Τινές τε ἄλλαι ἀγωγαὶ xal. τινες τῶν ἱνφάκτουμ. Et reliqui inversi sunt. 197. Οὐ μέλλει. 204. 
Σφαλείς. Versum 212 sequitur hic versus: Δικαιοσύνη ἐστὶ διαιρεσις τοῦ δικαίου ὡς λέλεκται’ quern non 
esse Pselli numerus demonstrat, forte scholiaste. 

Vers. 215. Οὐ σθένει τις. Vers. 21. Πρὸς αὐτόν. 225. Οὐδὲ πιπράσκειν δύναται χωρὶς τῶν ἐπιτρόπων. 228. 
Καὶ υἱός, eto., omissis 231, 232. Deest 235 ? Verg. 296. Διαξοχὴς οὐκ ἔχουσι δίκαιον ὁλόκληρον, Vers. 245. 
"Exexaci, προθάσα διαθήκην. Vers. 240. 0085 τις ἐμαγχιπ. 

Vers. 249. Interpretare : Servus hares potest quodcunque testator potuit; explicat Schol. : Ανω μὲν εἷ- 

"xtv ἄδειαν ἔχειν ἅπαντα τὸν βουλόμενον ἐνιστῷν κληρονόμον τὸν οἰκεῖον δοῦλον,νῦν δέ φησι τὸν καταληφθέντα 
Sn κληρφνόμον, ἐκείνην ἔχειν πᾶσαν τὴν ἄδειαν ἐπὶ τὸ ζητῆσχι τὰ τῇ κληρονομἰᾳ ἁρμόζοντα, οἵαν xai 
αὐτὸς ὁ διατιθέµενος κάχτηται. 

. νοιθ. 253. Τῶν ἑαυτοῦ. Vers. 260, υἱοθετήσας τις καλῶς τῶν ἑαυτοῦ. Vers. 265. ἤθης µόνης. 279, f. 
ἄλλῳ, 282, οὐδεὶς ὑποχαθίστησι. Versum 289, sequuntur 293, 294 ad 295. Vers. 294, λεγάτων ἀπαιτῶν. 
Vers. 202, φασὶ τους χωδιχέλλους. Verg. 30, εἰς τὰ τοῦ τέχνου. Vers. 304, ἀπούσης διακατοχῆς. 322, ἁδικού- 
σης. 323, ἀγνώμων ἀντιδικῶν. 321, εἶ δ᾽ ἄπορος. 328, ἅπας φονεύς. 332, οἱ ἰδικοὶ τῶν γενικῶν, 339, Νέος 
ἀποκαθίσταται ἀθλαθὴς κατὰ νόμους, 

Vers. 3429. Μητρὸς xai παίδων μεταξύ. Versum 344 sequitur versus 382, τόχος, omissis aliis. Vers. 
986, φυλαττομένων. 397, µοιχευθείσης. 403, ol παῖδες δὲ τὸ Blpotov. 446, iv δικαστηρίοις. 417, 
ἄρχων προδιδότω. 420, εἴχοσι λαμθανέτω. 496. τοῦ ῥέου. 427, ἀπαιτήσει. 430, ὡς δὲ xai ἄπορος et 
θάνη. 43l, τῶν ἐκείνου Χτηµάτων. 44D, περὶ συγχωρήσεως. ἀ4ᾷθ, τὰ περὶ τῶν ἐκκλησιαστικῶν τῶν ἐν τῇ 
Σικ. 450, εὔχρηστα. 464, Ἰταλικοὺυς τὴν vog. 468, σύγγονοί τε πρὸς τοῦτ. 469, λέγοις. 487, ἀτιμοῖ. 
Vers. 406, τὸ προτεθἐν. 504, ἄλλον. Versus ultimus est: Εἴσπραττει µόνον τὸ ἁπλοῦν οὐδὲ ζητῶντι πλέον. 
Lege ζητεῖ. 

Adde vers. 671, Harmenop. legisse ἑθδόμην. 





TOY AYTOY 
ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ MAGHTAZ IIEPI TON ONOMATON ΤΩΝ ΔΙΚΩΝ 


EJUSDEM 
AD DISCIPULOS DE ACTIONUM NOMINIBUS. 


1. Cum viderim nonnullos ex vobis nomina le- A κα’. Ὁρῶν ὑμῶν ἑνίους τὰ τῶν παρ’ Ἕλλησι καὶ Ῥω- 
gum qua apud Grecos et Romanos exsistunt gci- Ἅµαίοις δικῶν ὀνόματα περὶ πολλοῦ ποιουµένους εἶδί- 
endi cupidos esse, quee tanquam canones sunt po- ναι, & δὴ καθαπερεὶ κανόνες ἑστᾶσι ταῖς κατὰ µέρος 
liticis singulatim propositis, censui me deiis pauca Ἁµπολιτικαῖς ὑποθέσεσιν, φήθην δεῖν περὶ αὐτῶν µε- 
disserere debere. In his vobis obediens, nec com- — tplec s:imsiv. Kav τούτοις ὑμῖν χαριζόµενος, ἅμα 
miscere eas volui neque projicere promiscue, sed — 5t συγχεῖν μὴ βουλόμενος μηδὲ παραθαλεῖν dp.ern, 
a primis ad secundas ordine procedere. Atticas ἆἀλλ᾽ ἀπὸ τῶν πρώτων ἐπὶ τοὺς δευτέρους καθεξῖς 
leges preordinavi, post quas Romanas componam, — livai, διὰ ταῦτα δὴ τὰ ᾽Αττικὰ προέταξα νόµιµα, 
non de earum latitudine disserens, sed potius de µμεθ ἃ δἡ καὶ τὰ Ῥωμαίων cuvürcouat* οὗ περὶ 
propositis nominibus que plerisque incerta sunt. τοῦ πλάτους αὐτῶν μακρολογεῖν ἑλόμενος, ἀλλὰ περὶ 
Etsi enim Gr&ce Atticis nominibus designate sint, τῶν ὑποκειμένων ὀνομάτων, ἐπεὶ μηδὲ τοῖς πλείοσι 
tamen nisi quis earum per etymologias sensum δῆλα καθέστηκεν. El. γὰρ καὶ τὰ Ἑλληνιχὰ ἙἝλληνι- 
explicaverit et propositionis causam direxerit, nun- — xai; εἴρηνται ΆΑέξεσιν, ἀλλ᾽ εἰ µή τις αὐτῶν δι 
quam legentibus bene nota flent. Imitatur enim ἐτυμολογίας, iv ol; ἐγχωρεῖ, ἀναπτύξει τὸν νοῦν 
quodammodo politica ratio rudimenta disciplina- καὶ τὴν αἰτίαν ἐρεῖ τῆς θέσεως, οὐκ ἂν ποτε τοῖς 
rum. Quemadmodum enim apud eas sunt sum- B ἀναγινώσκουσιν εὔγνωστα Ὑίνοιτο. Μεμίμηται γάρ 
ms et ultime ohorde, et cubi et gradus, duo- " πως ὁ πολιτικὸς λόγος τὰς ἀρχὰς τῶν ἔπιστη μῶν. 
decim laterum figure et viginti laterum, sphe- Ὥσπερ yàp παρ ἐκείναις ὑπάται τινὲς καὶ νῆται, 
re et diametri que non facile aliquis noverit, xai κῦδοι καὶ βωμίσχοι, δωδεκάεδρᾶ τε καὶ slxo- 
nisi magistri lingua usus sit, ita et in politicis — cfsbpa, coaipal τε xal διᾶμειροι, ἃ οὐκ ἄν τις 











1009 DE ACTIONUM NOMINIBUS. 1010 


εὐμαρῶς Ὑνοίη, μὴ Ὑγλώττης διδασκάλου τυχών, À questionibus ejectio et epobelia, et qusdam alia 


οὕτω δὴ καὶ παρὰ τοῖς ἐν πολιτείαις ζητήµασιν 
ἐξούλης xal ἐπωθελία, καὶ ἄλλ ἅττα ὀνόματα τοῖς 
παρ᾽ ἑκάσταις τῶν πολιτειῶν γνώρισμα: 

P. Πεφιλοτίμηται γὰρ νῦν ἡμῖν μὴ τὴν δικογραφίαν 
µόνην ἐνδείξασθαι, ἀλλὰ καὶ st τι ἄλλο ὄνομα παρὰ 
τοῖς Αττικοῖς σύνηθες ἦν, olov τὰ ἁπατούρια xal 
τὰ ἀμφιδρόμια, xal οἱ τετραδισταὶ, καὶ τὸ ἔπιτε- 
λείωμα, καὶ ὁ ἀπεψηφισμένυς, τά τε ὑποφόνια, καὶ 
τὰ ἀνδρολήψια. καὶ ὁ Πάγος ὁ "Αρειος, καὶ τίνες μὲν 
οἱ ἔνδεκα, τἶνες δὲ οἱ ἐπώνυμοι, καὶ ὅσα ἄλλα τῆς 
τοιαύτης πέφυχε τάξεως. ᾽Αλλὰ πρῶτόν vs περὶ τῶν 
δικῶν τὸν λόγον ποιήσοµαι. 

Y. Τὸ δὲ τῆς δίκης ὄνομά ἔστι μὲν καὶ olov γένος 
κατὰ πασῶν ἀγωγῶν ῥἐπίσης κατηγορούµενον, ἔστι 


nomina iis qui in singulis rebus politicis versantur 
notissima. 


2. Curavimus enim ne actionum descriptionem 
solummodo ostenderemus,sed et alia nomina apud 
Atticos usurpata, ut sunt apaturia et amphidromia 
et tetradiste, et epiteleioma et apepsephismenos, 
et hypophonia et androlepsia, et Areopagus et qui- 
nam essent decem, quinam eponymi, et. quecun- 
que alia hujus ordinis sunt. Sed primo de actio- 
nibus verba faciam. 


3. Actionis nomen est tanquam genericum cun- 
ctisinstitutionibusattributum,et est proprium pro- 


δὶ καὶ ἰδικὸν ὑποθέσεως ὄνομα, Ἐπεὶ γὰρ τῶν B positionis nomen. Posquam enim quedam injuria 


ἁδικημάτων ἕκαστον fj δηµόσιον ἢ ἰδιωτικὸν πέφυ- 
xtv, ἡ περὶ τῶν ἰδιωτικῶν ἔγκλησις δίκη παρὰ τοῖς 
᾿Αττικοῖς λέγεται, καὶ τὸ τίμημα ταύτης ὁρίζονται 
οἱ διχάζοντες * οὐ γὰρ ἀνάγραπτόν ἐστι τὸ μέτρον, 
ἀλλ᾽ ol διαιτῶντες πρὸς τὸ ἑαυτῶν βούλημα τὰς τι- 
µήσεις Jj ὑφαιροῦσιν 1| προστιθέασιν. Ἡ δὲ Yea 
τρόπον τινὰ πρὸς τὴν δίκην ἀντιδιέσταλται, καὶ περὶ 
δημοσίων ἁδικὴμάτων κατηγορεῖται, οἴον παρα- 
πρεσθείας, ἱεροσυλίας, καὶ εἴ τι ἄλλο πρὸς τὸ δηµό- 
σιον τὴν ἀναφορὰν ἔλαχεν. ᾽λλλὰ καὶ ἡ κατὰ νόµων 
εἰσαγομένη καὶ ψηφισµάτων δίκη, Ἱραφὴ ὁμοίως 
χατωνόµασται, οὐχ ἁπλῶς οὕτως, ἀλλὰ γραφὴ mapa- 
νόμων. 

δ. Ἐπεὶ δὲ μὴ τηνικαῦτα ὁ νόµος ὑφήπλωτο, ἀλλὰ 
τῶνδε μὲν τῶν ἁμαρτημάτων περιοχαίἰ τινες ἦσαν, 
τὰ δὲ οὐκ ἀνεγέγραπτο, ἡ περὶ καινοῦ τινος ἀδική- 
µατος εἰσαγωγὴ δηµοσἰου ὁμοίως καὶ ἰδιωτικοῦ εἶσ- 
αγγελία κατωνοµάζιτο. Εἰσήγγελλον δὲ τὴν δίκην 
πρὸς τὴν βουλὴν οὐδένες ἄλλοι f| οἱ πρυτάνεις. 

ε. Εὐθύνη δὲ παρὰ ταῦτά ἐστιν d κατὰ τῶν μὴ 
ὀρθῶς ἀρχόντων τῆς πόλεως ἔγκλησις. Τὰ δὲ κατὰ 
τούτων δικαστήρια κληροῦσιν ol λογισταί - κατηγο- 
pet δὲ ὁ βουλόμενος, xal τοῖς δικασταῖς ἐφεῖται 
τιμᾶσθαι τοῖς ἁλοῦσιν. 

c. Ei δὲ τις τὸν ὑπορύττοντα δηµόσιον µέταλλον 1 
δηµόσιον οἶκος ἐξιδιούμενον, fj κακῶς ἐπιτετροπευ- 
xóa, εἴσῆγεν εἷς δικαστήριον, à τοιοῦτος φαίνειν 
ἐλέγετο τὸν ἁλόντα: καὶ ἡ δίκη ἐντεῦθεν ἑπονομα- 
ζομένη φάσις παρωνοµάζετο. 

C. Εἰ δὲ τις κατὰ νόμους ἠτίμωτο παραπρεσθευχὼς, 
ἢ ἠταιρηκὼς, fj μὴ ὠφληκὼς τῷ δηµοσίῳ τὸ ὄφλημα, 
Ἡ κατὰ τῶν µετηλλαχότων ἀδίκως ἀφιεὶς τὴν γλῶτ- 
ταν, εἲς δικαστήριον ἤγετο, ἑνδείξει ὑπέχειτο : καὶ 
ὄνομα τῇ κατηγορἰᾳ ἡ ἔνδειξις, 


*?'- Ἡ δὲ ἐφήγησις ἐδίδοτο κατὰ τῶν ὑποδεξαμένων 
τὸν φυγάδα τῆς πόλεως f) τῶν χεχλοφότων λαθραίως 
πρᾶγμα δηµόσιον. ) 

θ’. Ηερὶ δὲ διαψηφίσεως xal ἀποψηφίσεως καὶ ἐφ- 
έσεως οὕτω διαιρετέον xal ἑρμηνευτέον. Φυλαί τινες 
ἦσαν πάλαι παρὰ τοῖς Αττικοῖς καὶ φράτραι καὶ 
δῆμοι καὶ τριττύες, ἀφ᾽ Ov. xal ὁ πρώτως ἄρξας τῆς 
Ρώμης τὴν καθισταµένην παρ᾽ αὐτοῦ πόλιν ἐἑκό- 


sive publica, sive privata admissa est, de privatis 
eriminatio actio apud Atticos nominatur, ejusque 
ponam determinant judicantes ; pene enim men- 
sura in acta publica non translata fuit sed ipsi ju- 
dices pro arbitrio sive minuunt sive adaugent. Ac- 
cusatio autem quodammodoab actione distinguitur, 
et injurie publice occasione locum habet, ut male 
gesta legationis, temelorum spolationis, et si quid 
aliud ad populum delatum fuerit.Sed actio ob leges 
aut decreta violata inducta, similiter accusatio no- 
minata est, non simpliciter quidem, sed accusatio 
propter violatas leges. 


4. Quando autem non lex substrata erat, sed 
quidam admittebantur culparum ambitus, qui non 
in acta publicata relati fuissent,inlroductio de nova 
injuria sive publica sive privata annuntiatio nomi- 
nabatur. Actionem autem ad consilium annuntia- 
bant soli prytanes. 

9. Administrationis autem ratio est contra eos 
qui male administrant urbis criminafio.Tribunalia 
vero in eos efformant logiste; accusat quicunque 
vult; et judicibus remi'titur ut reos puniant. 


6. Si quis autem eum qui publicum metallum 
Buffodit vel publicum e&diflcium sibi vindicat, vel 
tutelam malegessit, in tribunal adduzit, ille dicitur 
reum manifestare; et ea actio inde nuncupatur ma- 
nifestatio 

7. Si quis autem secundum leges dedecore affice- 
retur male geste legationis causa aut prostitutio- 
nis, aut non solute erario multe, vel contra per- 
mutantes injuste vocis, et in tribunal duceretur, 
indicationi subjacebat; et hujus accusationis no- 
men erat indicatio. 

8. Adductio dabatur contra eos qui exsulem ci- 
vitatia receperant, vel clam rem publicam subri- 
puerant. 

9. De recensione et rejectione et provocatioue sic 
distinguendum et explicandum est.Tribus quedam 
apud Atticos erant et curie et demi et terniones, 
quarum ad exemplum primus qui Rome im- 
peravit fundatam ab ipso urbern instituit. Demo- 


1011 


MICHAELIS PSELLI 


1012 


rum unus quidemAcharneus,alterEleusinius nomi- À σµησε. Τῶν δὲ δήµων ὁ μέν τις ᾿Αχαρνεὺς, ὁ δὲ 


natus, unde cives et nominabantur Acharnes et 
Eleusinei; et in columnis versatilibus civium asci- 
torum nomina inscribebantur. Et ài quis inscriptus 
peregrinitatis arguebatur, eum accusabant qui su- 
spicabantur, et hec accusatio erat recensio. Et si 
plura suffragia recensitum expellebant, haec expul- 
$io rejeotio dicebatur. Si &utem rejectus a demis 
ad commune tribunal transferebatur, provocare 
dicebatur, et ea translatio provocatio nomina- 
batur. 

10. Qui autem aliquod munus publicum subi- 
bant, qui triremi preerant vel edificium con- 
struebant, muneris sui tempus procrastinabant, 
accusatores illis disceptationem movere existima- 
bantur. 


11. Objectionis autem et per suffragia; condem- B 


nationis hac est differentia. Objectio fit de cognitis 
accusati injurijia; condamnatio autem est commu- 
nis suffragii populi contra eum declaratio. 


12. Intentionis depulsio et exceptio multum inter 
ge differunt. Discretio enim judicantium communis 
de re nondum ad tribunal introducta, estintentio- 
nis depulsio; que autem fit de re rebus judicatis et 
secundum leges pronuntiatis secunda tractatio et 
discussio vocatur exceptio. Excipere autem permit- 
titur iis qui de eo accusati sunt quod nu:la lege 
statutum est. 


13. Actio non scripti talis erat. Tabula singulo- 
rum tribunalium parieti cuidam applicabatur, et 
ejus qui ex sententia publico erario debebat ibi 
nomen inscriptum erat, et juxta nomen debiti 
quantitas. Si quis autem debens et inscriptus in- 
scriptionem clam abolevisset, hujus culpe reus ac- 
tione non scripti accusabatur. 

14. Qui fundum aut domum ex condemnatione 
excipiebant per interdicti actionem accusabant eos 
qui ipsos indeexpulerant. Priscum et Atticum ver- 
bum est arcere, quod posteri in Grecum magis ver- 
bum mutaverunt, nempe ἐξελεῖν, id. est institutis 
expellere. 

15. Si quis autem servus flebat insidiarum le- 
gitimis dominis reus, derelictionis actio ea res no- 
minabatur. 

16. Litis antiquatio αὉ actione liberatio diceba- 
tur; utet dicebatur actionis cessatio condemna- 
tionis indicatio in privatis litibus. 

17. Actionem obtinere erat prius accusare ; actio- 
nem contra obtinere erat recriminari:sortito autem 
dividere de actionibus non dicitur, sed de rerum 
distributione. 

18. Quoniam autem apud Atticos antiquitus mos 
eral in tribunalibus accusantes jurejurando confilr- 
mare suam accusationem esse veram et reos se 
nullum falsum verbum iisopposituros esse,accusan- 
tis jurejurandum diomosia dicebatur, ejus autem 
qui se defendeat, antomosia. Si vero judex ipse 
post eos jusjurandum praestabat, totum illud am- 


Ἐλευσίνιος κατωνόµαστο, ἀφ᾿ dv οἱ δηµόται παρω- 
νύµως χατωνοµάζοντο ᾿Αχαρνεῖς T; ᾿ΕΒλευσίνιοι * xai 
παρὰ ταῖς κύρθεσι τὰ τῶν δημοποιουµένων ὀνόματα 
ἀνεγράφοντο. El δὲ τις ἀναγραφεὶς ἕλω Κξενίας, xaz- 
wjópouv ἀὐτοῦ ol ὑπωπτευχότες * xal ἡ κατηγορία 
διαψήφισις ἦν. El δὲ τῶν ψήφων adi πλείους τὸν 
διαψηφισθέντα ἀπήλαυνον, ἀποψήφισις ἐλέγετο — d 
ἀπέλασις. El δ᾽ ὁ ἀποψηφισθεὶς ἀπὸ τῶν δήµων εἰς 
τὸ xotwüv δικαστήριον µετετίβετο, ἐφιέναι ἐλέχετο, 
καὶ ἡ µετάθεσις ἔφεσις ὠνομάζετο. 

v. Εἰ δὲ λειτουργεῖν τινες ταχθέντες, τριηραρχεῖν 
Ἡ οἰκοδομεῖν, τὸν καιρὸν ὑπερετίθουν τῆς λειτουρ- 
γίας, οἱ ἀντικρινόμενοι τούτοις διαδικασίαν χινεῖν xaz' 
αὐτῶν ἐνομίζοντο. : 


ια’. Προθολῆς δὲ καὶ χαταχειροτονἰας τοσοῦτόν ἐστι 
τὸ διάφορον. Ἡ μὲν προθολὴ ἐπὶ ἐγνωσμένοις ἐστὶν 
ἀδικήμασι τοῦ κατηγορουμένου * ἡ δὲ χκαταχειροτο- 
vix ἡ σύµψηφος τοῦ δήµου κατ’ ἐκείνου ἀπόφασις. 

ιβ’. Εὐθυδικίας δὲ καὶ παραγραφΏς πολὺ τὸ διάφο- 
pov. Ἡ μὲν γὰρ περὶ τοῦ µηδέπω εἰσαχθέντος sic 
δικαστήριον πράγματος χοινὴ τῶν συνδιαιτώντων διά- 
Ίνωσις εὐθυδικία ἐστίν * ἡ δὲ περὶ τῶν 70r, κεχρι- 
µένων καὶ κατὰ νόµους ἀποπεφασμένων δευτέρα 
πολυπραγμοσύνη xal ἀμφισθήτησις παραγραφὴ xat- 
ωνόμασται. Παραγράφεσθαι δὲ ἐφεῖτι καὶ τοῖς 
τοιοῦτόν τι ἐγκαλουμένοις περὶ o0 οὐ νενοµοθέτη- 
ται. 

w'. Ἡ δὲ τοῦ ἀγραφίου δίκη τοιαύτη τις ἦν. Σανὶς 
ἐφ᾽ ἑκάστου τοῦ δικαστηρίου τοίχῳ τινὶ προσηρµό- 
ζετο, καὶ τοῦ ἐκ καταδίκης ὠφληκότος τῷ δηµοσίῳ 
τὸ ὄνομα ἐχεῖσε ἀνάγραπτον Tv, πρὸς αὐτῷ καὶ τὸ 
µέτρον αὐτῷ τοῦ ὀφλήματος. El δὲ τις ὠφλγχὼς 
καὶ γραφεὶς λάθρα τὴν γραφὴν ἀπετρίψατο, ὁ Ύρα- 
φόμενυς τοῦτον ἀγραφίου δίκην ἐγράφετο. 

ιδ. Οἱ δὲ χωρίον Tj οἴκημα ἐκ καταδίκης ἀπειληφήτες 
ἐξούλης ἐγράφοντο τοὺς ἐχεῖθεν αὐτους ἀπελαύνοντας. 
'Apyatov γὰρ xal ἀττικὸν ὄνομα τὸ ἐξίλλειν, ὅπερ οἱ 
μεταγενέστεροι ἑλληνικώτερον ἐξελεῖν λέγουσι, του- 
τέστιν ἀπελαύνειν τῶν νενοµισµένων. 


u', Et δὲ τις δοῦλος δοχῶν τοῖς νομιζοµάνοις δεσπό- 
ταις δίκην ἐλάγχανεν, ἀποστασίου δίκη τὸ πρᾶγμα 
κατωνομάζετο. 


tq. Διαγραφὴ δὲ ἡ ἁπαλλαγὴ τῆς δίκης ἑλέγετο : 


D ὥσπερ λῆξις δίκης, τὸ καταγγεῖλαι κρίαιν τῶν ἰδιω- 


τικῶν ὑποθέτεων. 

S£. Καὶ λαχεῖν μὲν δίχην τὸ πρώτως κατειπεῖν' ἀν- 
τιλαχεῖν δὲ τὸ ἀντεγχληθῆναι * τὸ δὲ διαλαχεῖν oix 
ἐπὶ τῶν διωιῶν λέγεται, ἀλλ᾽ ἐπὶ χρημάτων διανε- 
µήσεως, 

(η΄, Ἐπεὶ δὲ πάλαι τοῖς ᾿Αττικοῖς καὶ τοὺς γραφοµέ- 
νους ἑπόμνυσθαι ὡς ἀληθὴς ἡ γραφὴ, xai τοὺς xaQ' 
ὧν γράφονται ὡς οὐδὲν εἷς ψευδολογίαν ἀντιθήσον- 
σιν, ἐν τοῖς δικαστηρἰοις εἴθιστο, ὁ μὲν τοῦ ἔγκα- 
λοῦντος ὄρχος διωµοσία ἑλέγετο, ὁ δὲ τοῦ ἀπολογου- 
µένου ἀντωμοσία. El δὲ πρὸς τούτοις xal ὁ δικαστὴς 


ἐπώμνυτο, ἀμφιοκία τὸ σύμπαν κχατωνοµάζετο. 








1013 


DE ACTIONUM NOMINIBUS. 


1014 


Ἑὸν δὲ ὑποπτευόμενον εἷς Ὑραφὴν, ὑπερτιθέμενον Α phiorkia nominabatur. Is autem qui suspeotus 


δὶ τὸ, χαιρὸν, 6. ὑποπτεύων ἠξίου κατηγορεῖν: ἣν δὲ 
ἑἐδόκει εἴρωνεύων μὴ βούλεσθαι, ἐπόμνυσθαι κατη- 
ναγχάζετοι καὶ τὸ ὁμωμοσμένον ἐξωμοσία ὠνό- 
pasto. 


8. Τὸ δὲ καταγγεῖλαι τινα δίχην ἑταιρήσεως ἔπαγ- 
γελία δοκιµασίας ἐλέγετο. 

κ’. Τὴν μέντοι γε ἀπόφασιν οὐχ ὡς ἡμεῖς ὁ ᾽Αττικὸς 
νόμος ἐξελαμθάνετο": ἀλλ’ ἐπεὶ ἡ τῆς τεριηραρχίας 
ἀρχὴ ἐπικίνδυνός τις δοχοῦσα τὸν τριηραρχοῦντα 
κατήπειχεν ἀντ'ιμετρῆσαι τῷ κινδύνῳ τὰ ἑαυτοῦ, ἡ 
καταγραφὴ τούτων xxl ὁ ἐπὶ τούτοις ὅρκος ἀπόφασις 

v. 

xa'. 'H δὲ ἐπωθελία ἀπὸ τοῦ συθεθηκότος τὴν συν- 
θήχην εἶληφεν. Ἐπειδὴ γὰρ πολλοὶ τῶν μὴ ἐἔπιτι- 
θέντων τῇ γλώττῃ χαλινὸν τοῖς ἐπιεικέσι καὶ ἀπράγ- 
µοσι προσεφύοντο, ὡς πλείου τόκους ἐπὶ τοῖς 
ναυτικοῖς χεκερδακόσι νοµίσµασι, καὶ οἱ μὲν ἀπε- 
δείχνυσαν, ol δὲ πλείους µάτην xat' αὐτῶν ἐχεχράγεσαν 
τὸν μὲν ἀποδεικνύντα ἀπροστίμητον εἴων, τὸν δὲ 
συχοφαντήσαντα ὁδολοῦ χαταθολᾷ ἐζημίουν καὶ ὄνομα 
τῷ ζημίᾳ ἡ ἐπωθελία. 

xB'. Τὰ μὲν οὖν τῶν δικῶν ὀνόματα σχεδὸν τοιαῦτα" 
περὶ δὲ γε τῶν λοιπῶν καιρὸς ἂν tin, λέγειν, ἀρξαμέ- 
νους ἀπὸ τῶν πρυτανείων, 

xy'. "Hv δὲ τὸ πρυτανεῖον δηµόσιον οἴχημα, λήψισι 
διωρισμένον xal δόσεσιν. Ἡ μὲν οὖν λῆψις τούτψ 
ἀπὸ τῶν ἠττηθέντων ὦν παρανόμως κατηγορήχασιν’ 
$4 δὲ δόσις πρὸς τοὺς δηµοσίᾳ τὴν πόλιν ὠφεληκό- 
τας. Ἐντεῦςεν γὰρ xal ἁνδριάντες, el γε βούλοιντο, 
τοῖς ἀριστεύσασιν ἐχαλχεύοντο, καὶ σιτήσεως ὡρι- 
σμένον µέτρον τοῖς ἠριστευχόσιν ἐδίδοτο καὶ τῶν ἐν 
στρατοπέδοις δὲ οἱ παρηθηχότες τῆς ἀἁρχαίας στρατείας 
7j στρατηγίας ix τοῦ πρυτανείου μισθοφορὰν ἐχομί- 
ζοντο. 

κδ’. Οἱ δὲ καλούμενοι ἔνδεκα, δικαστικὸς ἦν ἀριθμὸς 
τοῖς Er ἐγκλήμασιν ἁλοῦσι τὰς τιμωρίας ὁρίζων. Kal, 
ἵνα µή τι θρασύνοιντο κατὰ τῶν ἐκδότων, πρεσθυτικὴν 
To» τὴν ἡλιχίαν. Ὁ δὲ χρόνος οὗτος καὶ τῆς ἀξίας 
6osizal τι τοῖς τιµωρουμένοις κολάσεὼς. Μέμνηται δὲ 
xai Πλάτων τοῦ ὀνόματος τούτου. 'O γὰρ τοῦ δεσµω- 
τηρίου φύλαξ αὐτῷ ἐν dp κατεχέἐκλειστο ὁ Σωκράτης 
τοῖς περὶ Σιμμίαν xat Κέθητα διαλεγόµενος,« λύουσι » 
φησὶ, « τὸν Σωκράτη οἱ ἔνδεχα. » 


χε’, Ot δὲ διαιτηταί (xal πεντηκοντούτης ἐστὶν ἔχα- 


tradebatur 8e accusare velle, tempus autem accu- 
sationis differebat, suspicans eum accusare equum 
censebat; si voro videretur dissimulans se non 
velle, id jurejurando confirmare cogebatur; quod 
jusjursndum abjuxatio nominabatur. 

19. Renuntiare autem quamdam impudicitie 80 
lionem, probationis renuntiatio dicebatur. 


20. Bonorum descriptionem non ut nos Attica 
lex excipiebat : sed cum aliquod trierarchie mu- 
nus periculosum videretur triremisque prefectum 
periculo sua remetiri cogeret, actio contra eum 
et jusjurandum praestitutum bonorum descriptio 
erat. 

21. Calumnie multatio ab eventu compositionem 


p accipiebat. Postquam enim multi lingue sue fre- 


C 


num non imponentes mitibus et laborum vacuis 
adherebant tanquam multam usuram per nauticos 
nummos operatis, et alii quidem declaraverant, 
plerique autem frustra clamitaverant, eum qui de- 
claraverat impunitum relinquebant, eum vero qui 
calumniatus erat oboli multabant; οἱ multe no- 
men erat ἐπωθελία. 

22. Nomina quidem actionum talia sunt. De cz- 
teris autem disserendi tempus est, a prytaneis 
incipiendo. 

23. Prytaneum erat edes publica, acceptis et do- 
nis determinatum. Accipiebat autem ab iis qui 
cum improbe accusassent, victi fuerant; donabat 
vero iis qui publice de urbe bene meriti erant. 
Inde enim enese statue excellentibus viris, si 
vellent, ponebantur οἱ frumenti iisdem quantitas 
determinata dabatur: et qui in 'castris versati 
erant; cum earum «etas defloruisset; veteris mili- 
tie et expeditionum ex prytlaneo mercedem acci- 
piebant. 

24. Qui autem vocabantur undecim, judicialis 
numerus erat penas decernens iis qui criminum 
arguebantur. Ac ne audaciores essent contra eos 
qui ipsis tradebantur, genilem etatem agebant. 
Que etas remiltebat punitis etiam aliquid poena 
debite. Meminit et Plato hujus nominis. Carceris 
enim in quo includebatur Socrates custos Simmie 
et Cebeti sic loquitur :« Solvunt, inquit, Socratem 
undecim. » 

25. Arbitri autem (quicquaginta quisque annos 


στος, βεθιωκὼς ἄριστα καὶ πάσης αἰτίας ἀπηλλαγ- D natus est, optime vixit et omnis criminis expers, 


μένος, νόμων τε εἰδήμων xal καθιστὰς τὰς γραφὰς 
εἰς τὸ µέτριον, καὶ τὸ ὅλον εἰρηνοδίκης) τοῖς αὐτοῖς 
διαιτοῦντες τὰς xav! ἀλλήλων γραφάς. Tq δὲ μὴ 
αὐτόχθονι οὐκ ἐφεῖτο εἰσιένχι παρὰ τὸν διαιτητὴν, 
οὔτε διώκοντι οὔτε φεύγοντι. 

κς’. Ot δὲ ἐπώνυμοι ἀντιστροφή τίς ἐστιν, ὡς ἔμοιγε 
δοχεῖ, ὀνόματος. Δέχα γὰρ ἄνδρας τῶν πεπολιτευµέ- 
νῶν ix' εὐτυχίᾳ τῆς πόλεως xa! ἑαυτοὺς, ὡς ἔτυ- 
χεν ἐπωνομασμένους παραδείγµατα τοῖς πολίταις 
ἐτίθεσαν, καὶ τοὺς μὲν τῷδε, τοὺς δὲ ἐχείνῳ Άπροσ- 
ὄνεμµον, καὶ ἀπ᾿ ἐκείνων ὠνέμαζον, Ἡ ζώντων ζῶν- 
τας, fj τεθνηκότων xal χαλκαϊῖς ἀνεστηκότων εἰκόσι, 


legumque peritus est, et accusationes secundum 
equitatem componit, et pacis custos est) ii sunt 
qui accusationes ad invicem arbitrantur. Illi autem 
qui non erat indigena non licebat arbitrum adire, 
sive persequeretur, sive reus esset. 

26. Vox cognominati est quedam nominis in- 
versio, ut mihi videtur. Decem enim viros ex lis 
qui prospere rempublicam per se administraverant, 
et quolibet nomine ineignitos ut exemplaria civi- 
bus proponebant ; et alios quidem huioc, aliis vero 
illi ascribebant, et ab illis cognominabaot sive vivis 
give mortuis el eneas statuas erigentes ; unde alios 


1015 


MICHAELIS PSELLI 


1016 


vocabant Pericles, alios vero Agesilaos, Quos ele- A Περικλέας, εἰ vóyot, xai ᾽Αγησιλάους κατανοµάζοντες. 


gerant heroas appellabant; eponymos vero eos 
quos ita cognominaverant. Et quicumque leges 
introducebant, attentis eponymis, proponsbant, et 
omnino quasi iis inspicientibus, rempublicamgad- 
ministrabant. 

21. Scriba autem et scriba secundarius humilis 
actionis nomen est. Judices enim pretercurrens 
justitie voces notabat. Unde et Demosthenes in 
responsione irridebat /Eschinem hoc utens no- 
mine. 

28. Contra sciptor (ἀντιγραφεύς) eadem agebat ac 
scriba secundarius, excepto quod ille sorte electus 
magistratus erat. Et quaecunque senatus adminis- 
irabat contra soriptor calamo notabat. 

29. Sorte electi magistratus erant questores, vec-- 
tigalium exactores et contrascriptores. 


29. Hac de contrascriptoribus. Exactores porro 
ἃ senatu eligebantur quando belli tempore civium 
opulentiores de sno contribuere debebant. Id pe- 
cunie qui exigebant exactores vocabantur. 


30. Questores vero quotannis fructus referentes 
erant et annuam vectigalium solutionem erario 
inferebant. 

31. Ternio recens nomen est apud Athenienses, 
Clisthenes enim quinam in triginta partes omnem 
Atticam distribuit; cumque Attica partim propter 
mare jaceat, partim mediis in terris, partim vero 
circa urbem extenditur, decem quidem partes ma- 
ritime regioni tribuit, decem vero ei que in me- 
diis terris jacet, decemque ei que prope urbem est 
tribuit; et unaquaque tertia pars ternio nominata 
est. 

32. Quoniam vero in Atticis commentariis hoc 
dictum quoque frequentissime occurrit, lutropho- 
rum tumulo apponero, non silentio hoc nomen 
pretereundum est. Lutrophoros vas est ad balneum 
iis qui nondum connubio juncti sunt preparatum, 
connubio junctis confractum. Illi igitur qui nondum 
conjugio junctus erat et qui natos non habens de- 
functus erat vas illud tumulo apponebatur ut eta- 
tis et liberorum orbitatis symbolum. 

33. Illud autem « elationis tempore lanceam ef- 
ferre » contra eos qui occiderant, aut ocoidisse 
putabantur, dicebatur. Elationis enim tempore 


Ἐκάλουν δὲ τοὺς ἐπιλεγέντας ἅρωας, ἐπωνύμους δὲ 
τοὺς κατ᾽ ἐχείνους ὠνομασμένους οὕτω καλεῖν. Καὶ o! 
τοὺς νόµους εἰσηγούμενοι ἐπὶ τοῖς ἐπωνύμοις τούτοις 
ἐτίθεσαν, καὶ πάντως ἐπ ἐκείνοις ὡς ἐφορῶσι τὰ τῆς 
πολιτείας διῴκουν πράγματα. 

κζ. 'O δὲ γραμματεὺς 7j ὑπογραμματεὺς πράξεως 
εὐτελοῦς ἐστιν ὄνομα. Τοὺς γὰρ δικαστὰς ὑποτρέ- 
χων τὰς τῆς θέµιδος ἐσημειοῦτο φωνάς,. νθεν coi 
καὶ Δημοσθένης ἐν ταῖς ἀντικρίσεσιν ἐπέσκωψε τῷ 
Αἰσχίνῃ τὸ ὄνομα 

x". 'O δὲ ἀντιγραφεὺς ταὐτὰ μὲν ἔδρα τῷ ὑπογραμ- 
ματεῖ, πλὴν ὅσον οὗτος κληρωτὸς ἄρχωι ἐτύγχανεν 
ὢν. Καὶ ὅσα ἡ βουλὴ διῴχει γράμματι ἐνσημαινόμενος 
ἀντιγρσφεὺς ὠνομάζετο. 

x0. Κληρωταὶ δὲ ἀρχαὶ, πράκτορες ἐχλογεῖς καὶ &v- 
τιγραφεῖς. 

κθ;. Τὸ μὲν οὖν τῶν ἀντιγραφέων δηλώσας ἔφθασα. 
Οἱ δὲ ἐχλογεῖς παρὰ τῆς βουλῆς ἐκληροῦντο, ὁπηνίκα 
ἐν πολέμῳ καθεστηχότες τοὺς εὐπορωτέρους τῶν πολι- 
τῶν ἔρανόν τινα χοινῇ συνεισενεγκεῖν ἔδει' καὶ οἱ τοῦτον 
ἐπιλεγόμενοι ἐκλογεῖς ὠνομάζοντο. 

λ’. Οἱ δὲ πράκτορες ἐπετειοφόροι ἦσαν, τὴν ἐνιαύ- 
σιον τῶν ὑποτελῶν συντέλειαν τῷ δηµοσιῳ συνεισκο- 
μίζοντες. 

λα’. 'Πδὲ τριττὺς νεωτέρων ὄνομα παρὰ τοῖς ᾿Αθη- 
να[οις ἐστί. Κλεισθένης γὰρ τις, elc τριάκοντα μοίρας 
τὴν ᾽Αττικὴν ἅπασαν διανείµας, ἐπειδὴ τὸ μὲν αὐτῆς 
ἐπιθαλαττίδιον ἣν, τὸ δὲ ἐπὶ τοῦ µέσου χαθῆστο τῆς 
χώρας, τὸ δὲ παρὰ τὸ ἄστυ συνέστρωτο, δέκα μὲν µοί- 
pac τῇ παραλίῳ συντέτευχε, δέχα δὲ κατέστησεν ἐπὶ 
τὴν µεσόγειον, δέχα δὲ ἀστυνόμους ἐποίησε' xai τὸ 
τριτηµόριον τριττὺς ὠνόμαστο. 


λβ’. Ἐπεὶ δὲ ἐν ταῖς Αττικαῖς ἀναγραφαῖς xal τοῦτο 
τῶν πολλαχοῦ λεγομένων ἐστὶ, λουτροφόρον ἐπιθεῖ- 
ναι τάφῳ, μηδὲ τοῦτο παρέλθωμεν τοῦὔνομα. 'Ax- 
γεῖον ὁ λουτροφόρος ἐστὶ τοῖς µήπω μεγαμηκόσιν 
ἐπὶ τὰ λοῦτρα παραχομιζόµενον, συνοικήσασι δὲ παρα- 
θραυόµενον Tip τοίνυν ἀγάμῳ καὶ ἄπαιδι τελευτήσαντι 
τουτὶ τὸ ἀγγεῖον τῷ τάφῳ ἐτίθετο σύμδολον ἅμα τῆς 
τε ἡλικίας xal τῆσ ἀπαιδίας. . 


Aq. Τὸ δὲ ἐπ᾽ ἐχφορᾷ δόρυ lEsveyxstv χατὰ τῶν &mox- 
τενόντων ἐλέγετο ἢ οὕτω νοµιζοµένων. Ἐπ᾽ ἐκφορᾷ 
γὰρ προϊόντες οἱ ἐκείνων κηδεσταὶ δόρυ λελογχωμένον 


preeuntes mortuorum necessarii lanceam cuspide D ἐπὶ τῆς κλίνης ἐπέσειον, δεῖγμα τῆς ἀναιρέσεως Uv: 


ornatam super lecticam agitabant, in cedis signum. 
Deinde cedis actionem inducebant in eos quos reos 
esse credebant. Aliter non eis licebat accusare. 


34. Colaeretorum autem nomen est absque rhy- 
mologia. Hi sunt erarii custodes, judiciale triobo- 
lium iis qui judicare volunt distribuentes. 

35. Hellenicus questor generale quidem nomen 
est, ad proprium tamen actum spectat. Athenien- 
868 enim, cum prinium insulas invaserunt mare 
occupantes, tributa annua insularibus imposuere, 


et tributorum exactorem Greecie questorem nomi- 
naverunt. 


εἶτα τὴν τοῦ φόνου γραφὴν εἰσῆγον καθ Gv dovto 
ἄχλως γὰρ γράφειν οὐκ ἐφεῖτο. 


λδ’ Τὸ δὶ τῶν κολακρετῶν ὄνομα ἀνετυμολόγητόν 
ἐστιν. Εἰσὶ δὲ οὗτοι ταµειοφύλαχες, τὸ δικαστικὸν 
ἀπονέμοντες τοῖς ἐφειμένοις δικάζειν τριώθολον. 

λε. Ὁ δὲ ἑλληνοταμίας γενικὸν μὲν ἐστὶν ὄνομα, εἰς 
Ἰδικὴν δὲ κφάτεισι πρᾶξιν. ᾿Αθηναῖοι yàp, ἐπειδὴ 
πρῶτον ταῖς νήσοις ἐπέθησαν θαλαττοκρατήσαντες, 
φόρους τοῖς νησιώταις ἐτησίους ἐἑτάξαντο, καὶ τὸν 
φορολογοῦντα τὰ χρήματα ἑλληνοταμίαν ὠνόμαζον. 














1017 


DE ACTIONUM NOMINIBUS. 


1018 


λς’. Αριθμοῦσι δὲ τὰς ἡμέρας τοῦ μηνὸς οἱ ᾽Αττικοὶ Α. — 30. Sic autem mensis dies Attici munerant. Sin. 


οὕτως. Τριακονθήµερον ἵκαστον τῶν μηνῶν olov- 
ται. Καὶ, εἷς τρεῖς δεκάδας τοῦτον διαιροῦντες, τὴν 
μὲν πρώτην τῆς πρώτης δεχᾶδος νουµηνίαν ἆἔπονο- 
µάζουσι * τὰς δὲ ἑξῆς μέχρι τῆς δεχάδος, δευτέραν 
καὶ τρίτην, καὶ ἐνάτην χαλοῦσι. Μετὰ δὲ τὴν πρώ- 
την δεκαδα ἀναστρέφουσι τοὺς ἀριθμοὺς, πρώτην 
ἐπὶ δέκα λέγοντες, xai δευτέραν καὶ τρίτην ὁμοίως 
ἄχρι τῆς εἰκάδος, Tijv δὲ εἴκάδα ὑστεραίαν δεκάδα 
φάσκοντες, Ὑηρβάσκειν ὥσπερ ῥἐντεῦθεν τὸν μῆνα 
ἡγοῦνται, καὶ φασὶ πρώτην Φφθίνοντος καὶ δευτέραν 
φθίνοντος, καὶ ἐννάτην ὁμοίως. Τὴν δέ γε τριακάδα 
ἔνην xai νέαν ὀνομάζουσιν. 


AC. Ἐπεὶ δὲ καὶ τὸ τῆς δοκιµασίας ὄνομα πολὺ παρὰ 
τοῖς Ἑλληνικοῖς συγγράµµασι, πρῶτον μὲν τοῦτο 


ἐπὶ τῶν ἐπιτροπευομένων παίδων τίθεται. "Hv. γὰρ p 


αὐτοῖς ὡρισμένος χρόνος, ἐφ᾽ οὗ Ὑενοµένοις τοῖς 
ὀρφανοῖς νόµος παρὰ τῶν ἐπιτρόπων τὰ πατρῷα 
λαμθάνειν, καὶ ὁ ἐπὶ τοῦ τοιούτου χρόνου ἀκριθα- 
σμὸς δοχιµασία iXéveto. Ἔπειτα κυριώτερον ἐπὶ 
τῶν εἲς ἀρχὴν ἐμθιθαζομένων fj λειτουργίαν πολι- 
τικὴν d δοχιµασία παβελαµθάνετο. ᾿Εδοχιμάζετο 
Υὰρ ὁ στρατηγὸς xal ὁ πρεσθευτὴς xai ὁ δᾳδοῦχος 
καὶ ὁ ἱεροφάντης, ὅπερ ἐστὶν, ἑἐξητάζετο εἶ προσή- 
xtov ἐστὶ τῷ πράγματι. 

λη΄. Τὸ δὲ ἐς Κυνόσαργες τόπου μὲν ἐστιν ὄνομα " 
ἀπὸ 5$ τινος Ἱστορίας συντέθειται. Πάλαι μὲν γὰρ 
τοῖς νόθοις οὐδενὸς μετῆν οὔτε τῶν µετρίων, οὔτε 
τῶν πολιτικῶν ᾿Αθήνῃσι’ χρησμοῦ δὲ Δελφόθεν ἐκ- 
δοθέντος τὸν ἐκ Διὸς καὶ Αλκμήνης τούτους ἔξευ- 
µενίζεσθαι. βωμόν τε ἀνεγηγέρχασιν Ἡρακλεῖ καὶ 
συντέλειαν ἐπέτειον ἐπὶ ταῖς θυσίαις τούτῳ συνεψη- 
φίσαντο. Ὠνόμασται δὲ τὸ χωρίον ἐφ᾽ οὗ τὸ ἱερὸν 
Ίδρυτο Κυνόσαργες. Ἰοῦτο δὲ νενόµισται ὅτι καὶ 
Ἡρακλῆς οὐκ ἐγγενής ἐστι θεὸς οὐδ ἀγέννητος, 
ἀλλὰ πατρόθεν μὲν ἁπλοῦς, μητρόθεν δὲ σύνθετος 
xal νόθος εἰς τὸν ἀριθμὸν καὶ παράγραπτος. Aid 
τοῦτό Φφασιν ᾿Αττικοὶ ἐς Κυνόσαργες συντελεῖν τοὺς 
νόθους. 

À0'. Tàv ᾿Αθηναίων ἀχούοντες ἐν τοῖς συγγράµµασι 
τοὺς μὲν ἄλλους θεοὺς ὀμνύντων ἁπλῶς, τὸν δὲ 
᾽Απόλλωνα προτιθέντων ὅτι πατρφός ἐστι τὴν πό- 
λιν, ταύτην ἡγεῖσθε τὴν αἰτίαν. Πρῶτον ἄνθρωπον 
ἐκ τῆς ᾽Αττικῆς γεγενῆσθαι νοµίζουσιν, olov συγ- 
γενοµένου ἡλίου τῇ Υῇ, fj φυσικώτερον ταῖς ἀχτῖσι 
διαθάλψαντος καὶ τουτὶ τὸ ζῶον ἀπογεννήσαντος. 


gulos menses triginta diebus constantes habent. 
Et intres decadas mensem dividentes, primum 
diem prime deoadis novilunium cognominant, 
aliosque usque ad finem decadis secundum et ter- 
tium et nonum vocant. Post primam vero deca- 
dem inverlunt numeros, primum et decimum di- 
centes, et secundum et tertium decimum similiter 
usque ad vicesimum. Eicadem autem ultimam 
decadem appellantes, insenescere quasi inde men - 
sem opinantur, et dicunt primum diem finientis 
et secundum finientis, et nonum similiter. Trice- 
simum vero diem veterem et novam nominant. 


37. Quoniam autem probationis nomen frequen- 
ter apud historicos occurrit, primum quidem de 
pueris sub tutela constitutis ponitur. Illic enim 
determinatum tempus erat, quo orphani paterna 
bona a tutoribus recipere poterant, et accurata 
que per id tempus inquisitio probatio dicebatur. 
Deinde magis proprie de iis qui magistratum vel 
munus publicum gerebant hec vox δοκιμασία as- 
sumebatur. Probabatur et strategus, et legatus et 
daduchus (facem gestans), et sacrorum prefectus, 
id est, inquirebatur an muneri suo aptus esset. 


38. Illud vero « in Cynosarges » loci nomen est. 
Ex quadam autem historia profectum est. Olim 
spurii nullis admittebantur officiis vel muneribus 
publicis apud Athenienses. Ex Delphi autem adyto 
cum oraculum reportatum esset Jovi et Alomene 
filium eis esse propitium, aram Herculi erexerunt, 
annuumque tributum victimarum offerendarum 
causa, decreverunt. Nominatum est autein Cynos- 
arges locus in quo templum dedicatum est. Hoc 
&utem creditur Herculem neque indigenam esse 
deum neque alienigenam, sed ex patre quidem 
simplicem,ex matre vero compositum et spurium in 
numerum et ascriptitium.Ideo Attici dicunt spurios 
in Cynosarges contribuere. 


39. Quando Athenienses auditis in historiis alios 
quidem deos altestari simpliciter Apollinem vero 
anteponere quia urbi patrius deus est, hanc 
esse causam credite. Primum hominem ex Attica 
natum esse putant,ex solis cum terra congressu, 
vel, ut physice loquar, solem eam radiis suis cale- 
fecisse, et hoc animal genuisse. Sed quoniam solis 


Ἐπεὶ δὲ ἐπώνυμον τοῦ ἡλίου τὸ τοῦ ᾽Απόλλωνος D nominiadditum est Apollionis nomen, inde patrium 


ὄνομα, πατρῷον ἐντεῦθεν τὸν ᾽Απόλλω οἴονται. 

p. Τὰ δὲ ἁπατούρια ἑορτῆς μὲν ἐστιν ὄνομα ἐκ τῆς 
ἁπάτης πεποιημένον * ἐξ ἱστορίας δὲ τοιᾶσδε ἔχει 
τὴν Ὑἐννησιν. Ἐμάχοντο πρὸς ἀλλήλους moti ᾿Αθη- 
ναῖοί τε xal θηθαῖοι * καὶ, ὃ δὴ πολλάκις φιλεῖ ἐν 
ταῖς µᾶχαις Ὑίνεσθαι, τὸ τοὺς ἡγουμένους αὐτοὺς 
περὶ τῶν ἀμφισθητηθέντων πρὸς ἀλλήλους µονοµα- 
γεῖν, ἔδοξε xal τότε τοῖς βασιλεῦσι τὸν ὑπὲρ τῶν 
στρατοπέδων πρὸς ἀλλήλους ἄρασθαι πόλεμον. Ἡγεῖτο 
δὲ τῶν μὲν ᾿Αθηναίων Ὑπερθύμοιτος, τῶν δὲ ϐη- 
θαΐων Ἓάνθος, Καὶ ἐπειδὴ τὸ µεταἰχμιον ἀποδέδεικτο, 
ὁ μὲ» Ἓάνθος αὐτίκα προσῆλθεν, ὁ δὲ Ὑπερθύμοι- 


Apollinem credunt. 

40. Apaturia festi nomen est ex fraudis nomine 
ἀπάτη factum; ex sequenti autem historia originem 
ducit. Bellum inter 8egerebant olim Athenienses 
et Thebani; et quod evenire plerumque in preeliis 
solet, nempe duces ipsos singulari certamine inter 
se rem dirimere, visum est et tuno regibus pro 
exercilibus inter se decertare. Prseerat autem 
Atheniensibus Hyperthymottus. "Thebanis vero 
Xantbus. Et postquam spatium determinatum est, 
Xantus quidem statim accurrit, Hypertbymoetus 
&utem ignavia desperans Melahtbio uni ex comiti- 





1019 


MICHAELIS PSELLI 


1020 


bus regnum et certailem singulare remisit. Tunc À τος ἀποδειλιάσας ἸΜελανθίῳ τῷ παρασπἰζοντι τῆς τε 


Melanthius stans ad pugnam iturus ad Xanthum 
processit querenti similis, quod, eum ex pacto in 
solum Xanthum pugnare deberet, ille socios sibi 
adjunxisset. Tunc Thebanus avertit caput ut vide- 
rei num quis sequeretur se; atque ita Melanthius 
lethalem lanceam propellena illum occidit, et cer- 
tamine victor evasit. Ipse annuum festum celebrare 
eopit, hujus eventus causa, et huic festo nomen 
apaturia imposuit. 


41. Tetrnsditas appellabant Athenienses eos qui 
vitam laboreet miseriis refertam sortiti erant, quod 
&sperum nomen &b Hercule sumpserant. Quarta 
enim mensis die Herculem natum esse traditum 
est. 

42. Tethe et Titthis et Epitethe : tria hec nomina 
tribus personis tribuuntur; Tethe a duobusaliis in 
eo differt quod et matrem et matris matrem signi- 
ficat; Titthis autem patris aut matris est soror; 
Epithete est Tethe mater. 


43. Patria et patroa non eadem esse putent 
rhetores. Sed patria nominant mores et leges et 
mysteria et festa; patroa autem domum et locos et 
res. 

44, Epiteleioma (victima post alias oblata), id eut 
quod in fine mysteriorum perficitur,presertim que 
in mysteriis Proserpine et Cereris. Hoc autem om- 
nino est cognitum, nec mihi de eo disserendum. 


45. Hypophonia autem sunt sanguinis, ut ita 
dicam multa. Licebat enim occisi haeredibus vel 
interfectorem occidere vel cedis pretium accipere. 
Qus igitur pro cede data erant ab interfectore no- 
mirabantur hypophonia. 

46. Illud autem « androlepsion » erat hominum 
prehensio, ut patet eo ipso nomine; legislatoris 
autem decretum erat de Atheniensibus in quodam 
Atlicz loco occisis. Cum enim ille qui pro cmde 
suspectus habebatur, accusationem fugeret, tres 
judices ad quos de illo pertinebat, eum compre- 
hendebant, et hoo androlepsion nominabatur. 

47. Areopagus vero pulcherrimum est Athenien- 
sium tribunal. Medium est autem inter fabulam et 
veritatem hoc nomen. Cum enim locus mons ni- 
vosus sit, pagus dictus est; quoniam autem hoo in 


loco primus Neptunus cum Marte de marisimperio D 


manus conseruit.Areopagus nominatus est. Et qui 
ibi vitam agebant, non aliud tribunal adire pote- 
rant. 

48. Tritagonistes non est quem nomen ostendit. 
Nomen quidem, ut honoriflca appellatio, composi- 
tum esse videtur, eo autem ut vituperio utuntur 
qui illud adhibent. Exempli causa Demosthenes 
tritagonistem Eschinem vocat irridens, qui που 
semel pro Atheniensibus pugnando eminuit; non 
enim bellare, sed orationes habere voluit. Ponitar 
hoo nomen contra eos tragediarum actores qui 
Creontis et Agamemnonis partes sustinent; et si 


βασιλείας xal τῆς μονομαχίας παραχωρεῖ. Καὶ $3 
καταστὰς ὁ Μελάνθιος εἷς ἀγῶνα τῷ EdvÜp εὖὐθὺς 
δεινοπαθοῦντι ἐῴχκει, ἅτι, δἑον τὸν Ἐάνθον µόνον κατὰ 
συνθήκας διαγωνίζεσθαι, ὁ δὲ xal συμµαχίαν ἑφέ- 
σπεται * ἐφ᾽ ᾧ τὸν Θηθαῖον ὑπερεκκλαγέντα ἆπο- 
νεῦσαι τὴν κεφαλὴν ἵνα εἴ τις ἔποιτο ἴδοι - καὶ οὕτω 
τὸν Μελάνθιον, ὥσαντα τὸ δόρυ ἐπὶ τὰ καίρια, 
ἐχεῖνόν τε ἀποκτεῖναι καὶ τὸ κράτος ἀνειληφέναι 
τῆς µάχης, καὶ ἐπετείου ἑορτῆς ἀρξάμενον τοῦ συµ- 
θεθηκότος ἕνεχα, ἀπατούρια θεῖναι τῇ ἑορτῇ ὄνομα. 

μα’. Τετραδιστὰς δὲ ᾿Αθηναῖοι φασὶν οἷς ἔλαχε 
βίος ἐπίπονος καὶ ταλαίπωρος, σκληρότερον ἀφ' 
Ἡραχλέος 'οὕτως αὐτοὺς ὀνομάζοντες. Τετάρτης γὰρ 
τοῦ μηνὸς οὗτος γεγεννῆσθαι ἱστόρηται. 


μβ. Τήθη καὶ τιτθὶς καὶ ἐπιτήθη ΄ τρία ταῦτα 
ὀνόματα xav! ἱσαρίθμων προσώπων λεγόμενα * πλὴν 
ἡ τήθη τοσοῦτον ἀμφοῖν διήλλακται, ὅτι xal τὴν µη- 
τέρα καὶ «iv τῆς µητρὸς μητέρα δηλοῖ ’ τιτθὶς δὲ 
ἡ ἁδελφή ἔστι τοῦ πατρὸς Ἡ τῆς μητρός * ἐπιτήθη 
δὲ ἐστιν ἡ τῆς τήθης µήτηρ. 

py. Πάτρια δὲ καὶ πατρῷα οὐ ταὐτὰ οἱ ῥήτορες 
οἵονται * ἀλλὰ πάτρια plv τὰ ἔθη xai τὰ νόµιµα xai 
τὰ μυστήρια xol τὰς ἑορτὰς ὀνομάζουσι, πατρῷα δὲ 
τὸν οἶκον καὶ τὰ χωρία καὶ τὰ χρήματα, 

p , Ἐπιτελείώμα δὲ ἔστι τὸ ἐπὶ τέλει τῶν µυστη- 
ρίων Ὑινόμενον, μάλιστα δὲ Κόρης xai Δήμητρος. 
Τοῦτο δὲ παμθἰθηλόν ἐσνι xal οὐδὲν δέοµαι λέγειν. 

με Τὰ δὲ ὑποφόνια, ἵν οὕτως εἴπω, τιμὴ αἵματός 
εἶσιν. Ἐδίδοτο γὰρ τοῖς τοῦ ἀπεκτονημένου κλὴρο- 
νόµοις 7] ἀνταναιρεῖν τὸν ἀπεχτονότα fj τίμημα λαμ» 
θάνειν τοῦ φόνου. Τὰ οὖν ὑπὲρ τοῦ φόνου οιδόµενα 
παρὰ τοῦ ἀπεκτονότος ὑποφόνια ὀνομάζεται. 


ug. Τὸ δὲ ἀνδρολήψιον ἀνδρῶν μὲν ληψίς ἐστιν, 
ὡς δῆλον xal τοὔνομα * νοµοβέτου δόγµα ἐπὶ τοῖς 
ἀνῃρημίνοις Αθηναίοις Ev. τιν χωρίῳ τῆς Άττι- 
κῆς. Τοῦ γὰρ ὑποπτευθέντος φονέως τὴν γραφην 
φεύγοντος, τρεῖς τῶν ἐχείνῳ προσηκόντων ἀνῄρουν 
οἱ δικασταὶ συλλαμθάνοντες, καὶ ἀνδρολήψιον ταυτο 
κατωνομάζετο. 

μζ. Ὁ δὲ Αρειος πάγος τὸ χἀλλιστόν ἐστι παρὰ 
τοῖς ᾽Αττικοῖς δικαστήριον. Μέσον δὲ μύθου xai ἆλη- 
θείας ἐστὶ τὸ ὄνομα. Ἐπεὶ γὰρ νιφετῶδες ὄρος à 
τόπος ἐστὶ πάγος ἐλέγετο ' ἐπεὶ δὲ ἐν αὐτῷ πρῶτος 
Ἱ]οσειδῶν "Λρει περὶ 'Αλιῤῥοθίου προσέµιξεν, "Αρειος 
πάγος κατωνοµάζετο. Καὶ οἱ ἐχέῖσε διαιτηθέντες 
br! ἄλλο δικαστήριον ἐφεῖναι οὐκ ἐδύναντο. 


μη’. Ὁ δὲ εριταγωνιστὴς οὐχ, ὡς δηλοῖ τοὔνομα, 
καὶ τὸ πρᾶγμα ἐστί,. Τὸ μὲν γὰρ ὄνομα εἰς εὐφη- 
µίαν συντεθεῖσθαι εἰχάζεται, ἐπὶ φόγῳ δὲ ol γρησά- 
pivot φαίνονται, Αὐτίκα ὁ Δημοσθένης τριταγωνι- 
στὴν τὸν Αἰσχίνην ἐπισκώπτων φησὶν, ὃς οὐδ' ἅπαϊ 
ὑπὶρ Αθηναίων ἡγωνισμένος ἠρίστευκεν ' οὗ vào 
στρατηγεῖν, ἀλλὰ ῥητορεύειν εἴλετο. Τίθεται 99v 
τοὔνομα κατὰ τῶν ἐν ταῖς εραγῳδίαις ὑποκριτῶν, 
ὁκόταν Κρέοντας μιμῶνται καὶ Αγαμέμνονας  κἂν 








1021 


DE ACTIONUM NOMINIBUS. 


1038 


μὲν ἄριστα τὸ Ἴθος ἐξομοιώσωνται πρὸς τοὺς ἥρωας Α quideme optim heroum naturas imitentur, prot- 


πρωταγωνισταὶ ὀνομάζονται, ἣν δὲ μὴ, δευτεραγω- 
νισταί * ἣν δὲ πάντη ἀδοχκίμως ὑποκριθῶσιν, ἐν τῇ 
τρίτῃ τάξει κατχριβμοῦνται. 

μθ’. Περὶ δὲ τοῦ πέμπτου µέρους πολλάκις λεγο- 
µένου παρὰ τοῖς ῥήτορσιν, εἰπεῖν ἀναγκαῖον ὅτι, 
πενταχοσίων δικαζόντων παρὰ τοῖς ᾿Αθηναίοις καὶ 
τριάκοντα καὶ δέκα, al ψῆφοι τῶν κεχριµένων ποτὲ 
μὲν ἴσαι, ποτὲ δὲ παρὰ τοῦτο ἐγίνοντο, xal νόμος 
τὰς πλείους κρατεῖν. Et. δὲ ὁ χατηγορηκὼς τοιοῦτος 
παρὰ τοσαύτας ψήφους ἐγένετο ὅσον μὴ τὸ πέµπτον 
λαχεῖν, ἠτίμωτο xai (πάντη καταδεδιῄτητο, καὶ αὖ- 
θις χατηγορεῖν οὐκ ἐδέδοχτο. 

v. Τὰ δὲ ἀμφιδρόμια ἐπιτοχίδιός ἐστιν ἑορτὴ, iv 
Jj Χορεύοντες οἱ ἐπιτήδειοι τῇ γεννησαμένῃ ἑχατέ- 


ageoniste nomiraotur; si minus, Jeuteragoniste ; 
si omnino male representent, ia tertio ordine nu- 
merantur. 

49. De quinta autem parte apud oratores sspius 
usurpata, dicere illud oportet. Cum apud Athe- 
nienses judices sint numero quingenti, et triginta 
et decem, de controversis suifragia nuno sunt nu- 
mero aqualia, nunc inequalia, et lex est plurali- 
talem vincere. Si autem accusator non quintam 
suffragiorum partem obtineret, puniebatur el om- 
nino condemnabatur, neque rursum ei licebat 86- 
cusare. 

50. Amphidroria vero festus dies est partium 
occasione, quo propinqui parientis choros ducentes 


Ρωθεν τοῦ παιδὸς ὀρχοῦνταί τε xal συντρέχουσι. Καὶ p circum infantem saltant et concurrunt. Qui actus 


ἀμφιδρόμια τὸ πραττόµενον λέγεται. 

να’. Τὸ δὲ «b ot, Uic, ἅτις, Uic, συνθήματα ὀνο- 
µάτων ἐστὶ βαρθαριζόµενα ἐπὶ τελεταῖς. Ἔστι γὰρ 
ὁ μὲν ἅτις τῇ φρυγίᾳ γλώσση ὁ Ζεὺς, τὸ δὲ ὕίς εὖ- 
κτικόν ἐστι, τὸ δὲ σάθα ἐθνικόν * ὡς τὴν ὅλην εὐχὴν 
τοιαύτην εἶναι * « Dic, d) Ζεῦ σαθάζιε, Uic. » Οἱ μὲν 
γὰρ εὖ ol φασι λέγεσθαι, οἱ δὲ, εὖ Bot, Τὸ μὲν ci 
ot ἑλληνικώτερόν ἐστι, τὸ δὲ εὖ βοῖ βαρθαριχώτε- 
pov * κατ ἔλλειψιν τὸ εὖ Uic Βοιωτοῖς. Τῶν δ᾽ ἐν 
µυστηρίοις ἑλληνικοῖς λεγομένων καὶ γραφομένων 
οὔτε τὰ ὀνόματα ἀπακριθοῦν δεῖ, οὔτε τὰ γράμματα. 
Oi γὰρ πάλαι τὰ συνθήματα ἐξευρηχότες Ex τινος 
δαιµονίας ἐπιθουλῆς ἀνερμήνευτα ταῦτα καταλελο(- 
πασιν, ἴσως xal αὐτοὶ ἀγνοήσαντες τούτων τὴν δύ- 
vepuy * διὸ καὶ slo ἡμᾶς ἐξήρχεσαν φωναί xb. τινες 
καὶ γράµµατα ἔνια, τὰ μὲν ἑοιχότα τοῖς σηµείοις 
τῶν τάσεων, τὰ δὲ ἀτακτότερον ἐκτεθειμένα. Κἂν 
μὲν ἐξελληνίσῃ τις ἢ τὴν φωνὴν Tj τὸ γράμμα διαρ- 
θρῶν fj ἐπιδιορθούμενος, ὡς ἐν ταῖς Φιλοκαλίαις 
Ὡριγένους ἀναγέγραπται, ἀσυμπαθῶς πρὸς τὸ ἐχ- 
κείµενον xai ἐρεῖ καὶ γράψει, o08' οὕτως ὡς ἔχει 
συμπεπνιγµένως ἐκφωνήσει, fj κατὰ τὸ φαινόµενον 
ἀκόλουθον γράψει, δράσειἑ τι Ἡ πνεῦμα ἔνυλον dx- 
καλούμενος fj τὸ φλεγμαῖνον καταμαγεύων τῆς Ψυ- 
χῆς Tj τοῦ σώματος. Τὰ γάρ τοι ὑλικὰ πνεύµατα xal 
ὠνόμασται, ὡς τῶν φιλοσόφων ἔνιοί Φασι, καὶ τὰ 
στοιχεῖα τῶν ὀνομάτων τούτων γεγράφαται * πρὸς à 
δὴ κατὰ φύσιν λεγόμενα ἐχεῖνά φασὶν ἐφέλκεσθαι. 

vB'. ᾽Αλλὰ περὶ μὲν τούτων μὴ πλείω ὑμῖν. "Ecc 
δὲ τι παρὰ ᾿Αττικοῖς καὶ Ἑυμμαχικὸν γραμματεῖον 
λεγόμενον. "Hv δὲ τοῦτο ἐν d τοὺς Ἁλικίαν ἔχοντας 
τῶν ἀστῶν πρὀς τε πρεσθείαν καὶ στρατηγίαν, ναυ- 
αρχίαν τε xal τριηραρχίαν, οἳ πρυτάνεις ἀνέγραφον, 
πατρόθιν — ix ἨὙενεᾶς ἕκαστον ἀναγράφοντες. Καὶ, 
£ov στρατηγοὺς προχειρίζεσθαι fj ταµίας, τῶν dva- 
γεγραµµένων οὓς ἂν βούλοιντο ἐπὶ τῶν διοικήσεων 
ἕταττον. Αηξιαρχικὸν δὲ γραμματεῖον ἑλέγετο * 
γραμματεῖον μὲν ὅτι δηµόσιον ἦν συµθόλαιον τῆς 
πόλεως * ληξιαρχιχὸν δὲ, ὅτι σύμπασαι αἱ ἀρχαὶ, 
di τε χειροτονηταὶ καὶ αἱ κληρωταὶ, ἐκεῖσε κατ- 


έληγον. 


amphidromia dicitur. 

51. Ha voces : Eu, oi, uis, atis, uis, compositio- 
nes barbare nominum sunt in initiationibus adhi- 
bite. Atis enim Phrygia in lingua est Jupiter, είς 
vero optativum est, et saba gentile; ita ut talis 
aliqua sit tota invocatio : « Uis, o Zeu sabazie, uis.» 
Alii enim eu oi dici contendunt, alii eu bot. Eu oi 
quidem magis Grecum est, eu boi autem magis 
barbarum; per ellipsim dicitur eu uís apud Βῶο- 
tios. Eorum autem que in Grecis mysteriis dice- 
bantur vel scribebantur, neque nomina neque lit- 
teras explicare oportet. Qui enim olim horum com- 
positionem invenere, divino quodam consilio non 
interpretatione explicata ea reliquerunt, forte et 
ipsi eorum vim ignorantes. Ad nos enim pervene- 
runt voces quedam et quedam littere, aliis accen- 
luum signissimiles, alis inordinate exposite. Et si 
quis ad Grecorum ritum explicare aut emendare 
voces et litteras institueret, ut in Origenis Philo- 
calía scribitur, nihil de propositis verbis curans 
diceret aut scriberet, neque tum quidem ut sunt ea 
vel suffocatus pronuntiaret aut scriberet ita ut evi- 
dentia apparerent, sive spiritum materialem invo- 
care velit, sive ardorem anime auütcorporis incan- 
tare. Materiales enim spiritus nomina habent, ut 
quidam aiunt philosophi, et nominum eorum ele- 
menta &oripta sunt ; ad que naturaliter pronuntia- 
ta eos attrahi dicunt. 

52. Sed de his nihil amplius disseremus. Est 
autem apud Atticos quidam libellus socialis Ἐυμ- 


D μαχικὸς dictus. Hic erat libellus in quo eos cives 


quorum δα ad legationes aut imperia, ad navar- 
chiam et trierarchiam aptaerat, prytanes inscribe- 
bant, quem ex paterna origine inscribebant. Et 
quando eligi duces aut questores necesse erat, ex 
inscriptis quos volebant his muneribus prapone- 
bant. Alter autem libellus Lexiarchiczs (Αηξιαρχι- 
κὸς) vocabatur;libellus quidem, quia publica civi- 
tatis tabula erat; lexiarchicus vero, quia omnes 
magistratus, et. sulfragiis datis et sorte ducti ibi 
terminabantur. 


3023 


MICHAELIS PSELLI 


1024 





TOY AYTOY 


περί KAINON ΔΟΓΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΩΝ TON NOMIKQN ΡΩΜΑΙΣΤΙ ABTOMENQN ΛΕΞΕΟΝ. 


EJUSDEM 


DE RECENTIORUM LEGUM ET LEGALIUM DEFINITIONUM LATINIS NOMINIBUS. 


Adriani decretum quod vult bona fide distributo- A Αδριάνειον δόγµα, ὅπερ βούλεται τὸν καλῇ πίστει 


rem neque lucrari neque multari. 
Aquilii lex de multis, ab Aquilio plebis tribuno. 


Aphnianeum decretum et Adriani ambo abrogata 
punt. 
Atilia lex prohibet ne furtiva usucapiantur. 


Lex agarria contra eos qui movent lapides termi- 
nales, servos capitaliter puniens, liberis autem 
pro singulis terminis penam nummorum quin- 
quaginta infligens. 

Lex Viselina libertos puniebat qui eadem ac no- 
biles faciebant, non petitis aureis annulis; abro- 
gata est per recentiorem anno septuagesimo octavo. 

Lex Voconia volebat plug Jegatarium comprehen- 
dere quam heredem. 

Dasumnianum decretum, jubensut, si quis debi- 
lor ingenuum fldeicommissariam sive per oppigne- 
rationem sive per actionem capiendi constituat, in- 
genua quidem possidebat, ille autem jus patroni 
non amittat. 

Lex Julia, de adulterio et stupro et expiatione, 
et de vi armata et sine armis et de sacrilegis et iis 
qui muneribus corrumpuntur, et aliis. 


Junianum decretnm de ingenua fideicommissaria 
per capiendi actionem vel oppigneratum. 

Lex Junia prohibens ne bispossessa culta usuca- 
piantur. 

Claudianum decretum, impuberi usque ad puber- 
tatem possessionem prebens. 

Lex Cornelia, de falso, de homicidis, de venenis 
et incantamentis. 

Est autem et lex Caninia et lex Calvisiana. 


Largitionale decretum de Latinorum manumis- 
glone. 

Libanianum decretum, jubens falsarios infames 
esse. 

Lex Licinia prohibens ne socius alicui potenti 
partem suam vendat. 

Modestianum decretum statuens auxilium a pre- 
toribus dandum esse fugitivum servum inquirenti- 
bus ad eum reperiendum. 


νοµέα utt χερδαίνειν, μήτε ζημιοῦσθαι. 
᾽Αχουΐλιος νόμος, ὁ περὶ ζημίας, ἀπὸ )Ακουϊλίου 


δημάρχου. 
᾽Αφνεϊάνειον δόγµα καὶ ἸΑδριάνεον ἄμφω ἆναι- 
ρεθέντα. 


ἸΑτίλιος νόμος ὁ χωλύων τὰ χλοπιμαῖα οὖσουκα” 
πιτεύεσθαι, 

᾽Αγράριος νόµος κατὰ τῶν ἀποκινούντων λίθους 
ὁριαίους, δούλους κεφαλιχῶς τιμωρῶν, ἐλευθέροις 
δὶ ποινὴν ἐπάγων ἑκάστῳ δρῳ νούμμους πεντή- 
κοντα. 

Βισέλινος νόμος * οὗτος ἐτιμώρει τοὺς ἀπελευθέ- 
ρους ποιήσανιας τὰ τῶν εὐγενῶν χωρὶς αἰτήσεως 
χρυσῶν δακτυλίων * ἀνῃρίθη δὲ ὑπὸ τῆς οη’ νεαρᾶς. 

Βωχώνιος νόµος * οὗτος ἐθούλετο πλέον λαμθάνειν 
τὸν ληγατάριον τοῦ χληρονόµου. 

Δασουμνιάνειον δόγµα, κελεῦον, ἐν τις χρεω- 
στῶν ἐλευθερίαν φιδεϊκοµισσαρίαν εἴτουν ὑπὸ ὅρον 
ἢ ὑπὸ αἴρεσιν εὐλόγως ἀπολιμπάνηται, ἡ μὲν ἔλευ- 
θερία ἵνα προχωρῇ, αὐτὸς δὲ μὴ ἐκπίπτῃ τοῦ πα- 
τρωνιχοῦ δικαίου. 

ούλιος νόµος, ὁ περὶ µοιχείας καὶ στούπρου 
καὶ καθοσιώσεως, xai περὶ βίας ἑνόπλου fj χωρὶς 
ὅπλων, καὶ περὶ ἱεροσύλων καὶ δωροληπτῶν, καὶ 
ἑτέρων. 

Ἰουνιάνειον δόγµα περὶ ἐλευθερίας φιδείχοµισσα- 
plac, ἤτοι ὑπὸ αἴρεσιν Ἡ ὅρον. 

Ἰ]ούνιος νόµος, κωλύων οὐσουχαπιτεύεσθαι τὰ βι- 
πόσεσα νεμηθέντα. 

Κλαυδιάνειον δόγμα, παρέχον τῷ ἀνήδῳ μέχρι τῆς 
ἦθης διακατοχήν. 

Κορνίλιος νόμος, ὁ περὶ πλαστοῦ, περὶ φονευτῶν, 
περὶ φαρμαχῶν xal γοήτων. 

Ἔστι δὲ καὶ νόµος Κανίνιος καὶ νόµος Καλθισι- 
άνειος. 


Λαργιτιόνειον δόγμα, περὶ Λατίνων ἀπελευθε- 

ρίας. 
Αιθανιάνειον δόγμα, κελεῦον ἀτιμοῦσθαι τοὺς 
πλαστογράφους. 


Λικίνειος νόμος, χωλύων τὸν κοινωνὸν ἐκποιεῖν 
τὸ ἴδιον µέρος «ivl. δυνατῷ. 

Μοδεστιάνειον δόγµα, νομοθετοῦν τοῖς ζητοῦσι τὸν 
φυγάδα δοῦλον δίδοσθαι βοήθειαν παρὰ τῶν στρατη- 
γῶν εἰς τὴν τούτου ἀνεύρεσιν. 











DE LEGUM NOMINIBUS, 


1036 


Μακεδονιάνειον δόγμα, ἀντιθαῖνον τοῖς δανείσασιν ΑΆ — Macedonianum decretum contra eos qui subditis 


ὑπεξουσίφ. 

Νινιάνειον δόγµα, ὅπερ ἐχέλευε µηδέποτε μεταφέ- 
Ρρεσθαι τοὺς ἀπεαλευθέρους slc εὐγένειαν. 

᾿Οβφιτιάνειον δόγµα, παρέχον τοῖς παισὶ νόµιµα 
δίχαια εἷς τὴν τῶν µητέρων διακατοχήν. 

Πάππειος νόµος, χωλύων δεσπόσαι τὸ βιπόσεσον δι’ 
οὐσουκαπίωνος. 

Πομπήϊος νόμος, περὶ πατροκτόνων. 

Πηγασιάνε:.ον δόγµα, κελεῦον τὸν ἀξιωθέντα κλη- 
ῥονοµίαν ἀποκαταστῆσαι παρακρατεῖν τὸ τέταρτον, 
καὶ ὑποκαθιστᾷν ἐννεαούγγιον, τὰς δὲ ἀγωγὰς ἐξ 
ὅλου κλήρου ἔχειν τὸ δὲ Τριθελιάνειον διεῖλε ταύ- 
τας. 

Πριθιλιάνειον δόγµα καὶ Τουρπιλιάνειον. Τούτῳ 
ὑποπίπτει ὁ ἐγγράφως ἐγγύας δεδωκὼς καὶ ποιήσας 
τινὰ κατασχεθεῖν χωρὶς ἀθολιτίονος. 

“Ῥουθριάνειον δόγµα, περὶ φιδεϊκοµισσαρίας ἔλευθε- 

ίας. 

j Ῥέγειος ὁ νόμος, ὁ κωλύων ταφῆναι τὴν ἐν τῷ τίκ- 
τειν θανοῦσαν, πρὶν ἐχδύναι τὸ βρέφος. 

Σιλιάνειον δόγµα, περὶ τοῦ δεῖν ἐκδικεῖσθαι τὸν 
βιαίως ἀναιρεθέντα παρὰ τῶν ἰδίων κληρονόμων. 


Σέντειος νόμος, Κωλύων τοὺς ἐπὶ βλάθῃ τῶν δα- 
νειστῶν ἐλευθερίας. 
Τερτυλιάνειον δόγµα, παρέχο» ταῖς µητρασι νόμιμα 
δίχαια εἷς τὴν τῶν παίδων διαδοχήν. 
Τριθελιάνειον δόγµα, περὶ φιδεϊκομισσαρίων ἆγω. 
Qv. 
Φάθειος νόµος, περὶ ἀνδραποδιστῶν. 


Φαλκίδειος νόµος, 6 πρόδηλος' ἐξετέθη δὲ ὑπὸ 
Πουπλίου Φαλχιδίου δη μαργοῦντος. Βούλεται δὲ λαµ- 
θάνειν τὸν κληρονόμον ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ διαθεµένου 
τέσσαρας οὐγγίας. 


Καὶ τὰ μὲν περὶ δογμάτων κατὰ στοιχεῖον ταῦτα. 
Τὰ δὲ περὶ τῶν ὀνομάτων ἀναγκαιότερα ὡσαύτως 
ἐντεῦθεν. 

᾿Αγνάτος, ὁ ἐξ ἀῤῥενογονιας ἡμῖν συναπτόµενος. 


"Axxoue, ὁδὸς δ᾽ ης δυνατὸν διέρχεσθαι μετὰ ὑποζυ- 
(loo ἢ ὀχήματος. 
Βίτιον, ψόγος, ἑλάκτωμα, αἴτιον. 


Βρουµάλειον, χειµέριοι ἑορται, 

Βελλιάνειον δόγµα, βοηθοῦν ταῖς γυναιξὶν ἑνόχοις 
γεγενηµέναις ὑπὲρ ἑτέρων. 

Γραιχὸς, ὁ Χαλδαῖος, Ἕλλην. 

Δάττα, ὁ κατοιχίδιος αἵλουρος" 

Γένεια, ad σιαγόνες, 

Δεχρέτον, ἀπόφασις βασιλέως μεταξὺ δύο μερῶν παρ᾽ 
αὐτῷ διχκαζοµένων. 

Δεϊνοφικιόσο" μέμψις κατὰ διαθήκης ἑῤῥωμί- 
νης μὲν τῇ ἀχριθείᾳ τῶν νόµων, ἀκαθηκούσης δὲ ἀπὸ 
τοῦ φόδου. 

Δινάριον, σταθμὸς νομίσματος. 

Διγέστον, τὸ ἰθυνθὲν xal χατὰ τάξιν γραφέν. 

Δεπορτάτιο ἡ ἐκοορὰ καὶ ἀπαγωγή. 


pecuniam dant fenore. 

Ninianum decretum quod precipiebat ne unquam 
liberti in ingenuitatem transferrentur. 

Orphitianum decretum filiis praebens legalia jura 
in matrum possessiones. 

Lex Pappia, prohibens ne bispossesso per usu- 
capionem quis potiatur. 

Lex Pompeiz de parricidis. 

Pegasianum decretum, quo quis hereditatem 
restituere jussus quartam ejus partem retinere po- 
lest, novemque uncias solvens vectionum jus ex 
tota hereditate habet; quod jus statuit Tribelianum 
decretum. 

Privilianum decretum et Turpilianum. Huic sub- 
Jectus est qui sponsiones scripto dedit, alicui pos- 
eidendas eine abolitione. 

Rubrianum decretum de ingenua fldeicommis- 
saria. 

Lex regia quas prohibet ne mulier inter pariendum 
mortua sepeliatur antequam infans egressus ait. 

Silianum decretum decernens eum qui violenter 
occisus fuerit a propriis heredibus esse judican- 
dum. 

Lex Sentia defendens eos qui in damno erant 
contra fonneratorum libertatem. 

Tertulianum decretum praestans matribus lega- 
lia jura in filiorum successionem: 

Tribelianum decretum de fideicommissariorum 
discriminibus. 

Lex Fabia de iis qui liberos in gervitutem redi- 


C gunt. 


Lex Falcidia, ante nota, proposita autem est & 
Publio Faleidio, tribuno plebis. Vult autem ut 
heres de substantia testamenti capiat quatuor un- 
cias. (Uncia porro designabat duocecimam partem 
hereditatis). 

Et hec quidem de decretis per litteras alphabeti 
exposita sunt. De nominibus vero deinde magis 
necessaria exponentur. 

Agnatus, qui nobis ex masculorum generatione 
conjungitur. 

Actus, via per quam licet cum jumento vel curru 
transire 

Vitium, vituperium (ψόγος), diminutio (ἑλάττωμα), 
culpa (αἴτιον). 

Brumaleum, hiemalia festa. 

Velleianum deoretum, adjuvans feminas quee pro 
aliis τοῦ fiebant. . 

Grecus, Chaldeus, Hellen. 

Datta, feles domestica. 

Gens, male (σιαγόνες). 

Decretum, imperatoris declaratio inter duas par- 
tes ab ipso judicatas. 

De inofficioso; reprehensio testamenti quod le- 
gum quidem observantia valet; metus autem ra- 
tione inconveniens est. 

Denarium, libra moneta. 

Digestum, correctam et per ordinem scriptum. 

Deportatio, elatio et abductio. 





μμ... πο ππαυν ο ο πα 


1021 MICHAELIS PSELLI 1028 


Detentio, jus petendi et exigendi et detinendi À Διακατοχὴ, δίκαιον τοῦ εἰσιέναι καὶ ἁπαιτεῖν fco: 


quodcunque moriens aliquis reliquit, et si nihil 
corporale hereditate obveniret, tamen hrereditatis 
detentionem bene accipimus ; incorporei enim acqui- 
sitio melius fit quam corporeorum. 

Epistola, responsum imperatoris ad magistratus 
relationem. 

Illud « Ex continente » tres dies significat. 

Extraeordinarii : qui non secundum ordinem pro- 
deunt, sed secundum rei circumstantiam. 

Eunuchus, qui a matre vel nutrice testiculorum 
elisionem subiit. 

Impotostate : summa potestas quam secundum 
legem politicam habemus in filios, secundum gen- 
lilem vero in servos. 

Edictum, programma. 

Imbeta, portata. 

Illata, animata. 

Judez, interpretatio. 

Justus, equus. 

Intentio voluntas conatus. 

Jus, quod justum est. 

In capita, secundum caput. 

Capitis diminutio; pena ex legis circumstantia 
patientis statum mutans aut minuens. 

Legio, militum phalanx. 

Legis actio, (invictio) permissio servitutis. 


Legatum, deputatum. 

Urbanus, urbis custos. 

Plebiscitum, plebis suffragia. 

Postliminium, jus redeundi. 

Prejudicium, actio ex sola intentione constans. 


Proherede qui credit se esae heredem. 

Propossessore, qui violenter abripit. 

Peculium, res naturaliter sorte subdilis adju- 
dicata. 

Pactum, quantitas paota. 

Relegatio, exsilium. 

Senatus, gerousia, legatio. 

Sactum, liberatio ab injuria. 

Otiosa distributio, seditione carens. 

Separatio, custodia hsreditariarum rerum per 
hereditarium creditorem. 

Superstes, successor. 

Satisfactio, satisdatio (ἰκανοδοσία). 

Tacitum, quod non est notum ex testamenti le- 
clione. 

Titulus, dignitatis inscriptio. 

Tractatum, explanatio, compendium, epitome. 

Tribunal, dicasterion. 

Factum, opus, aotio. 

Flagellum, lorum implicitum. 

Ea est quidem nominum per lilteras alphabeti 
expositio ! Explioanda quoque tibi sunt hec no- 
mina. 

Jus civile Romanorum, nempe leges politicis 
Romane legislationis. 


διακρατεῖν τὴν περιουσίαν τοῦ τελευτήσαντος' xal, x&v 
μηδὲν ᾖ σωματικὸν τῇ κληρονοµἰᾳ, ὅμως κἀλῶς λαμ- 
θάνοµεν αὐτῆς τὴν διακατοχήν' ἁπωμάτου γάρ ἐστι 
κτῆσις μᾶλλον ἥπερ σωματικῶν' 

Ἐπιστολὴ, ἀντιγραφὴ βασιλέως πρὸς ἄρχοντος 
ἀναφοράν. 

Τὸ ἐξκοντινέντι, τρεῖς ἡμέρας δἠλοϊ, 

Ἐξτρχορδινάριοι" ol μὴ κατὰ ταξιν προερχόμενοι, 
ἀλλὰ κατὰ περίστασιν πράγματος. 

θλιδίας, ὁ παρὰ τῆς μητρὸς J| τῆς τροφοῦ θλίψιν 
τῶν γονίµων ὑπαστάς. 

μποτέστατε" ἡ ἄκρα ἐξουσία ὃν ἔχομεν κατὰ τὸν 
πολιτικὸν νόµον εἷς τοὺς παῖδας ἡμῶν, κατὰ δὺ τὸν 
ἐθνικὸν, εἷς τοὺς δούλους. 

"δικτον, πρόγραµµα. 

Ἴμθετα, τὰ βασταζόµενα. 

Ἴνλατα, τὰ ἔμψυχα. 

]ούδεξ, ἡ ἑρμηνεία. 

Ἰοῦστος, ὁ δίκαιος. 

Ἰντέντιο, ὁρμή ἕντασις. 

Ἴους, τὸ ὀίχαιον. 

Ἰνκάπιτα, χατὰ κεφαλήν. 

Κάπιτις διµινουτίων’ πάθος ἐκ περιστάσεως νόµου 
κατάστασιν ἀμεῖθον f] ἑλαττοῦν τοῦ πάσχοντος. 

Λεγεὼν, φάλαγξ στρατιωτῶν, 

Λεγισακτίων, d ἐνδήχτι παραχώρησις τῆς δου- 
λείας, 

Λεγάτον, πρεσθεῖον. 

Οὐρθανὸς, ὁ φύλαξ τῆς πόλεως. 

Πλεθίσκιτον, δήµου ψήφισμα. 

Ποστλιμίνιον, δίκαιον ὑποστροφῆς. 

Πραεουδίκιον, τόπος ἀπὸ ἱντεντίονος µόνης συγχε!- 
μένος. 

Προέρεδε, ὁ νοµίζων ἑαυτὸν εἶναι χκληρονόμον. 

Ἡροποσίέσορε, ὁ βίαιος ἅρπαξ. 

Πεκούλιον, οὐσία µφυσικῶς προσκρχληρωμέντ 
ὑπεξουσίοις. 

Πάχτον, συμπεφωνημένον ποσόν. 

Ῥελεγατίων, ἡ ἑξορία. 

Σεννᾶτον, ἡ γερουσία, 

Σάχτον, τὸ ἀπηλλαγμένον ὕθρεως, 

Σχολάία νομὴ, ἡ ἀστασίαστος. 

Σεπαρατίων, fj φυλαχὴ τὸν χκληβονομιαίων πραγµά- 
των διὰ τὸν κληρονομιαῖον δονειστήν. 


D ἨΣουπέρστης, ὁ διάδοχος. 


Σατισφᾶκτιο, ἡ ἰκανοδοσία. 

Τάχιτον, τὸ μὴ γινωσκόμενον ἀπὸ τῆς ἀναγνώσεως 
τῆς διαθήκης. 

Τίτλος, 5 προγραφὴ τοῦ ἀξιώματος. 

Τρακτᾶτον, ἀνακάθαρσις, σύνοψις, ἐπιτομή. 

Τριθουνάλιον, δικαστήριον. 

Φάκτον, τὸ ἔργον, ἡ πρᾶξις. 

Φραγέλιον, ὁ ἐπιπεπλεγμένος ἱμάς. 

Αὕτη μὲν καὶ d τῶν ὀνομάτων κατὰ στοιχεῖον 
ἐξήγησις. Ἑρμηνευτέον δὲ σοι xal ταῦτα τὰ ὁνό- 
paca. 

Ἴους χίθιλις "Popavózoup, ῆτοι νόµιµα πολιτικὰ 
τῆς τῶν Ῥωμαίων νοµοβεσίας, 








1039 


Λεχισάχτιο, νόμιμος ἀγωγή. 

Πλέδις, 6 χυδαῖος. 

Κονστιτούταε, αἱ διατάξεις τῶν βασιλέων, διαιρού- 
μεναι εἰς δέχρετον, εἰς ἔδικτον, εἰς ἐπιστολήν, 

Ῥεσπόνσον, 3, τῶν σοφῶν ἀπόχρισις. 

Καὶ ταῦτα μὲν σοι τῶν ἐπὶ µνήµης κειμένων 
ἡμῖν. Οἴσθα γὰρ ὡς οὐδέν ἐστι τῶν γεγραμµένων 
ἡμῖν fj συγγεγραμµένων ὃ μὴ ἐσχεδίασται' ὅθεν οἱ 
πλείους τῶν ἐκλαμθανόντων τὰ ἡμέτερα σχίδια δελ- 
τᾶρια, τὰς διφθέρας ποιοῦντες, εὐθὺς ἔχουσι βιθλία 
τὰ γεγραμμένα. Καὶ πλείστοις μὲν ἐντύχοις ἡμετέ- 
ροις βιθλίοις dv ὁγδοηκοστὸν οἶμαι τοῦτο εἶναι. Τὰ 
δὲ πλεῖστα dv ἁρμηνεύκαμεν [d] συνεγράψαµεν ἐν 
εἰληταρίοις ἔτι χεῖται τοῖς πλείοσι τὰ δὲ πλεῖστα xat 
διέφθαρται, ὥσπερ ἡ τῆς συµπάσης φιλοσοφίας ἐπὶ τὸ 
σαφὲς µεταποίησις,καὶ ὅσα περὶ τοὺς καθ’ ἡμᾶς ἐπραγ- 
ματευσόµεθα βασιλεῖς' τὰ δ᾽ ἄλλα ἀπὸ τῶν βιθλίων 
αὐτὸς ἀναλέγοιο. 


DE ANIMA. 


1030 


À Legis actio, legalis abductio. 


Plebes, vulgaris. 

Coustitute, constitutiones imperatorum in de- 
cretum, edictum, epistolam distribute. 

Responsum, sapientum apocrisis. 

Eet hec quidem que in memoriam reducimus. 
Scis enim nihil esse in nostris scriptis vel historiis 
quod non eo tempore scriptum ait. Unde qui nostra 
Bic ex tempore scripta opera susceperunt, membra- 
nas facientes statim habentex nostris scriptis libros. 
Et multa nostra scripta tibi possunt occurrere quo- 
rum hoc quasi octogesimum esse "puto. Plurima 
autem eorum que interpretati sumus vel historice 
narravimus in voluminibus adhuc multi in mani- 
bus habent; multa autem corrupta sunt, ut totius 
philosophie ad evidentiam translatio, et que de 
nostris temporis rectoribus (ractavimus. Cetera in 
libris ipse legas. 





MICHAELIS 


PSELLI 


OPERUM PARS TERTIA 


COMPLECTENS 


PHILOSOPHICA 


AOEAI ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ. 


ρ--- 


DE ANIMA 
CELEBRES OPINIONES (). 





"Oct τῶν φυχικῶν δυνάµεων, al μὲν εἶσιν ἄλογοι (;— Facultatum snimee alis sine ratione, alis cum 


αἱ δὲ λογικαί: τῶν δὲ λοχικῶν, ai μὲν ζωτικαὶ xal 
ὀρεκτικαὶ, αἱ δὲ γνωστικαί. Ὁμοίως δὲ διαιροῦνται 
xal αἱ ἄλογοι' πάλιν δὲ αἱ λογικαὶ καὶ γνωστικαὶ 
διαιροῦνται τριχῆ, elc δόξαν, xal διάνοιαν, xal 
νοῦν. Ἡ μὶν οὖν δόξα καταγίνεται περὶ τὸ καθόλου 
τὸ ἐντοῖς αἰσθητοῖς. Οἶδε γὰρ ὅτι πᾶν λευκὸν καὶ 
κριτικὸν ὄψεως, xal ὅτι πᾶς ἄνθρωπος δίπους. "Ett 
γε μὴν, xal τῶν διανοητῶν οἶδεν ἄνευ λόγου τὰ συµ- 
περάσματα, oloc ὅτι ἡ ψυχἠ ἀθάνατος, οἶδε διὰ τί 
δὲ ἀθάνατος, οὐχότι ὥστε δοξαστἁ ἐστι, τά τε ἐν 


ralione sunt. Hurum alis vitales et appetentes, alie 
cogaoscentes sunt. Similiter quoque dividuntur, 
que sine ratione sunt.Rursus trifariam dispertiun- 
tur qua cum ratione sunt et cognoscentes, in opi- 
nionem, intellectum, et mentem. Opinio igitur 
universe in iis vereatur que sensu percipiuntur : 
novit enim omne album, visum discernere, et om- 
nem hominem bipedem esse; eorum preterea, quae 
sub intellectionem cadunt, conclusiones, sed sine 
ratione novit;puta animam immorialem esse scit, 


(^) De hoc libro, quem mss. Psello vindicant, vide Leonem Allatium supra col. 504, num. XLIIT. 


1034 


MICHAELIS PSELLI 


1033 


ged cur sit immortalis, nescit, adeo ut sub opinio- À τοῖς αἰσθητοῖς καθόλου, καὶ τῶν διανοητῶν τὰ συµ- 


nem veniant omnia que sensu percipiuntur, et 
conolusiones eorum que intellectu capiuntur, 
horumque cognitio opinio est: cur enim sit anima 
immortalis, ignoret opinio; hoo enim intellectus 
est opüs. Quare opinionem preclare in Sophista 
Plato definit, cum intelleotus terminum appellat. 
Intellectu enim concludente immortalem esse ani- 
mam, solam conclusionem facultas novit. Intelle- 
ctus autem est, viam veluti quamdam conficere, a 
propositionibus ad conclusionem transgrediendo, 
unde et nomen traxit : atque hoc est intellectus 
opus; mentis vero,simplici aggrensione et impres- 
Bione, melius quam per demonstrationem, ad rem 
accedere : quomodo et sensus, qui si in album 
forte, vel in hano flguram inciderit, melius eam 
quam demonstratione percipit : non enim ad hanc 
cognitionem ratiocinatione habet opus; mentis vero 
actio in illis est, quibus ad summam puritatem et 
Bcientiam pervenire datum est,qui per expurgantes 
virtutes, sine «pecie objecta, et sine sensu agere 
consuerunt. Est enim mens veluti habitus animi 
perfectissimus. In rebus igitur que mente perspi- 
ciuntur, mens occupatur : intellectus in iis, que 
cogitando assequimur : opinio demum in iis que 
gub opinstionem cadunt.Harum autem potestatum 
principem locum mens obtinet, postremum opinio, 
medium, intellectus, menti nostreintimo familiaris, 
quippe qui medium ubique locum tenet : et per 
hune, intellectum dico, ad eorum contemplationem, 
que mente percipiuntur, animus noster evehitur, 
que ejus absolutio et perfectio est. Cum enim hic, 
rebus iis qux» sensui subjiciuntur, socius et. quasi 
gentilis sit; propter sensuum consuetudinem, ad 
speculationem eorum, que mente intelliguntur, et 
materia carent, attollere seipsum non potest. Sed 
et illa, corpora putat, et molem habere,et quacun- 
que gensibus se offerunt, in illis esse sibi fingit : 
quemadmodum et Plato in Phzdone, hanc unam 
8889 rem in nobis difflcillimam affirmat,quod cum 
& corporis avocamentis paulum conquieverimus,et 
rerum divinarum meditationi nos adjungere volue- 
rimus, a sensibus profecta impulsio interpellat ao 
perturbat, et cogitationi nostre objicit, Deum esse 
corpus, magnitudine et figura preditum, neque 
nos 8 corpore et figura Deum penitus secernere 
cogitando permittit. Eam ob rem opus est, animum 
&d suam ipsius perfectionem tendentem, primum 
agere intellectu, qui in rebus quodammodo inter- 
mediis versatur. Talia vero sunt, que intellectu 
complectimur, qualis est animus noster ejusque 
contemplatio ; tum et res mathematios, que sine 
materia quidem sunt, sed non exsistunt, ut illis 
consuefactus circa materiam agat ad ea que a ma- 
teria penitus segregari possunt, via sensimque pro- 
gressus, ad Deum dico, se recipiat. Unde et Ploti- 
nus, Per res,inquit, mathematicas, ad consuetudinem 
ejus, qu sine corpore est,naturg, juvenes deducan- 
tur. At si quando intellectus ratiocinatur, de iis 


xtpácuata, καὶ τούτων ἐστὶν ἡ δόξα γνῶσις. Διὰ τί 
δὲ ἀθάνατος dj (uy, οὐκέτι οἶδεν ἡ δόξα. διανοίας 
γὰρ ἔργον ἐστὶ τοῦτο. Ὅθεν xai xaJ ὀρίζετα: τὰν 
δόξαν Πλάτων ἐν τῷ Σοφιστῇ, διανοίας λέγων ἆπο- 
τελεύτησιν. Τῆς γὰρ διανοίας συλλογιοαμένης ὅτι 
ἀθάνατος ἡ Voy, τὸ συμπέρασμα µόνον οἶδεν ἡ 
δύναµις. Διανοίας δὲ ἐστι τὸ olov ὁδόν τινα διανύειν͵ 
µεταθαίνουσαν ἀπὸ προτάσεων εἷς συμπέρασμα, ἐξ 
οὗ καὶ τὴν κλῆσιν εἷλχυσε. Καὶ τῆς μὲν διανοίας ἕρ- 
Ύον τοῦτο. Τοῦ δὲ νοῦ ἔργον ἁπλαῖς προσθολαῖς, 
xai κρεῖττου Ἡ κατὰ ἀπόδειξν, ἐπιθάλλειν τοῖς 
πράγµασιν, ὥσπερ ἡ αἴσθησις. Προσλαθοῦσα τυχὸν 
τὸ λευχὸν f| τῦδε τὸ cy pd τι κρεῖττον, ἢ κατὰ ἀπό- 
δειξιν, αὐτοῦ τὴν γνῶσιν ἔσχεν. Οὐ γὰρ δεῖται πρὸς 
ταύτην συλλογισμοῦ: ἡ δὲ γε τοῦ νοῦ ἐνέργεια, ἐχεί- 
γοις παραγἰνῖται, οἷς εἰς ἄχρον χαθάρσεως xal ἔπι- 
cvm Ὑέγονεν ἀφικέσθαι' xal. διὰ τῶν χαθαρτι- 
Xi ἀρετῶν ἀφαντάστως, xal δίχα αἰσθήσεως ivrp- 
γεῖν συνειθισµένοις. Ἔστι γὰρ ὁ νοῦς, olov ἕξις τῆς 
ψυχῆς τελειοτάτη. Καταγίνεται τοίνυν ὁ μὲν νοῦς 
περὶ τὰ νοητά, ἡ δὲ διάνοια περὶ τὰ διανοητά:. d 
δὲ δόξα περὶ τὰ δοξαστἀ. Τούτων δὲ τῶν δυνάµεων 
πρώτην piv ἐπέχει ταξιν ὁ νοῦς' ἐσχότην δὲ ἡ δόξα" 
αέσην δὲ ἡ διάνοια, T] τις καὶ προσῳχείωται τῇ ἡμε- 
τὲρᾳ ψυχᾷ, ἐπειδὴ xal αὐτὴ τὴν µέσην τὴν ἐν τῷ 
παντὶ τάξιν ἔχει. Καὶ διὰ ταύτης λέγω τῆς διανοίας 
ἀνάγεται d ἡμετέρα quy, ἐπὶ τὴν τῶν νοητῶν θεω- 
plav, fj τις ἑστὶ τελειότης τῆς ψυχῆς. Ἐπειδὴ γὰρ 
σύντροφός τε xal σὀμφυλος τοῖς αἴσθητοῖς ἡ ψυχἠ d 
ἡμετέρα, ἀδυνατεῖ διὰ τὸν συνεβισμὸν τῶν αἰσθή- 
σεων, ἐπὶ τὴν θεωρίαν τῶν νοητῶν καὶ ἁύλων ἀνά- 
ειν αὐτήν. ᾽Αλλὰ νοµίζει κἀχεῖνα σώματα xzl ϱε- 
γέθη ἔχειν, xai ὅσα ἐπὶ τῶν αἱσθητῶν, xa«si φαν- 
τάτεται' ὡς χαὶ Πλάτων dv τῷ Φαΐδωνι λέγει, ὅτι 
τοῦτ᾽ ἔστί τὸ χαλεπώτατον τῶν ἐν ἡμῖν, ὅτι ὅταν xal 
σχολὲν ἀπὸ τῶν περιολχῶν τοῦ σώματος μικρὸν ἀγά- 
γωμεν, xal θελήσωμεν τῇ θεωρίᾳ τῶν θείων σχολ{- 
σαι, xal παρεμπίπτουσα ἡ φαντασία, θόρυῦυν ἡμῖν 
κινεῖ, ὑπονοεῖν διδοῦσα, ὅτι σῶμά ἔστι τὸ ῥεῖον, καὶ 
μέγεθος ἔχει καὶ cya, καὶ οὐκ ἐᾷ ἡμᾶς ἀσωμά- 
τως καὶ ἀσχηματίστως περὶ τοῦ θεοῦ ἐννοεῖν. Aui 
τοῦτο δεῖ τὴν φυχἠν ὁδεύουσαν ἐπὶ τὴν ἑαυτῆς τε- 
λειότητα, πρῶτον ἐνεργῆσαι χατα διάνοιαν, ἥτις ἔχει 
πρὸς τὰ µέσα τῶν πραγμάτων. Τοιαῦτα δέ ἐστι τὰ 
νοητὰ, οἷόν ἐστὶν ἥτε quu?) ἡ ἡμετέρα, καὶ ἡ περὶ 


D αὐτῆς θεωρία" ἔτι δὲ xal τὰ μαθηματιχὰ, ἃ τινα 


τὴν οὐσίαν ἄύλον ἔχει, εἰ καὶ μὴ τὴν ὕπαρξιν' ἵνα 
συνοθισθεῖσα ἐν τούτοις, ἐνεργῇ ἀύλως ὁδῷ προσελ- 
θοῦσα καὶ ἐπὶ τὰ παντελῶς χωριστὰ τῆς ὕλης, λέγω 
δὲ τὰ θεῖα χωρίσῃ. "Oltv xal ὁ Πλωτῖνος, ᾽Αγέσθω- 
σαν ol νέοι, quoi, διὰ τῶν µαθηµάτων πρὸς συν- 
εθισμὸν τῖς ἀσωμάτου φύσεως. Et δέ ποτε ἡ διάνοια 
συλλογίζεται xal περὶ τῶν νοητῶν, ἀλλ᾽ οὐ καθ’ αὐ - 
τὴν, ἀλλὰ τῷ vip συμπλαχεῖσα, ὥσπερ καὶ περὶ τῶν 
αἰσθητῶν συλλογίζεται, συμπλακεῖσα τῇ φαντασίφ. 
'l'oótou τοίνυν τοῦ νοῦ, st καὶ μὴ µετέχοµεν ol πολ- 
λοί ἀλλ’ ἴχνη τινὰ καὶ ἱνδάλματα διαθέθηχεν εἲς 
ἡμᾶς. Ταῦτα δὲ ἔστιν αἱ κοιναὶ ἔννοιχι, ἃς ἆναπο- 











1033 DE ANIMA. 1034 


δείκτως, μᾶλλον δὲ κρεῖττον Jj κατ ἀπόδειξιν παν- A etiam quae mente perspiciuntur ; non id per se ipse, 
τες γ'γνώσκοµεν. Αὖται οὖν αἱ κοιναὶ ἔννοιαι, διὰ — ged menti adheerescens et cum ea conjunctus, quem- 
πάντων γωροῦσαι, ἱνδάλματα τοῦ νοῦ εἶσιν ἐναργῶς, | admodum et de rebus sensui propositis, illi extrin- 
Διὸ κα) ἀρχὴν ἐπιστήμης τὸν νοῦν καλοῦσιν, ᾧ τινι .— secus oblate impulsioni consertus et contextus οοἱ- 
τὰ νοητὰ γινώσκομµεν. Ζητήσεις δ᾽ ἂν τις εἰ μὴ ὃν- — ligit ac concludit. Hujus itaque mentis etsi omnes 
νατὸν ἐκμερικών τὸ καθόλου πιστώσασθαι' οὐδὲ γὰρ — non sumus coinpotes, sed ejus vestigia tantum et 
ἐπειδὴ ξανθὸς fj λευκὸς ὁ ἵππος Pati, διὰ τοῦτο καὶ — simulacra quaedam ad nos pervenere, he autem sunt 
πάντες ξανθοὶ oi ἵπποι fj Aeuxof, communes notiones, quas citra demonstrationem, 
melius tamen quam via demonstrationis perspectas habemus. Communes igitur he noliones, ut que 
omnia pervadunt, manifesta sunt mentis simulacra et species : quare et scientie principium mentem 
vocant, qua, ea qua intelliguntur, oogno:cimus. Quesierit porro aliquis, an non possit ex particula- 
ribus universe concludi : non enim quia spadix est vel albus equus, omnes idcirco spadices aut alibi 


sunt equi. 


El οὖν μὴ δυνατὸν, δῆλον ὅτι οὐδὲ ἡ διάνοια τὸ αἱ- 
σθητὸν ἀποδείκνυσιν, ἀλλ οὐδ᾽ d φαντασία, οὐδ' ἡ 
αἴσθησις πολλῷ μᾶλλον, ἑκάστη γὰρ τούτῶν, µε- 


Quod, si concludi non potest, certum est neque 
intellectum rem sensui objectam demonstrare, sed 
neque phantasiam, sensum vero multo minus. Sin- 


ρικόν τι γινώσχει. Πόθεν οὖν ἡ δόξα τὸ καθόλου τῶν B guli enim hi particulare aliquid cognoscunt. Unde 


αἰσθητῶν ἐπιγινώσκει; καὶ λέγομεν ὅτι μάλιστα 
μὲν δυνατὸν τὴν διάνοιαν, καὶ τὸ ἐν τοῖς αἰσθητοῖς 
καθόλου συλλογίσασθαι, ὥσπερ ἐποίησεν ᾿Αριστοτέ- 
Ane ἐπὶ τῶν ἄστρων. Βουλόμενος γὰρ ὅτι σφαιρικὰ 
δεῖξαι, καὶ πιστωσάµενος τοῦτο ἓι ἑνὸς, τῆς σελή- 
νης, φησίν Ὡς γὰρ ἐπὶ τῶν ὁμοουσίων ἐφ᾽ ἑνὸς, 
ἀνάγκη x«i ἐπὶ πάντων εἶναι, ὁμοούσια δὲ xal 
πάντα τὰ ἄστρα, δῆλον ὅτι τῆς σολήνης, σφαι- 
ριχκῆς δειχθείσης , καὶ τὰ ἄλλα συναποδέδεικται 
σφᾳχ!ρικά , ᾽Αλλὰ καὶ χΧαπνόν τις ἰδὼν , συλλογί- 
ζειαι ὅτι xal πῦρ ἐν τῷ τόπῳ ὑπάρχει. Ἐπειδὴ 
γὰρ, φησὶ, καπνός ἐστι, πᾶς δὲ καπνὸς ἐκ πυ- 
ρός. ἐν τῷ καπνιζομένῳ ρα τόπῳ ἑἐστὶ καὶ mp. 
"ίσως μὲν οὖν, ὅπερ ἔφημεν, τὴν διάνοιαν δυνατὴν 
περί τινων αἰσθητῶν, sb καὶ μὴ ἐπὶ πάντων, συλ- 
λογίζεσθαι τὸ καθόλου. Πλὴν xal ἡ λογικὴ doy 
συνρυσιωµένους ἔχει τοὺς λόγους τῶν πραγμάτων iv 
ἑαυτῇ. Διὰ δὲ τὸ καταδεδυχκέναι ἐν τῇ ὕλῃ, olov ἔγκατ- 
εχώσθη, ὥσπερ oi ἐν τῇ τίφρᾳ χρυπτόµενοι σπιν- 
θῆρες. ὍὭσπερ oSv ὅταν τις μικρὸν τὴν τέφραν δι- 
ορύξῃ ὁ σπινθὴρ εὐθὺς ἀναλάμπει, καὶ οὐχ ὁ διορύ- 
Eas τὸν σπινθῆρα ἐποίησεν, ἀλλὰ µόνον τὰ ἐμποδί- 
Cov:x ἕπαυσε, Τὸν αὐτὸν τρόπον xal ἡ δόξα, 
ἐρεθιζομένη ὑπὸ τῆς αἰσθήσεως, προθάλλει τοὺς 
λόγους τῶν ὄντων. Οὕτω καὶ τοὺς διδασκάλους φασὶ 
μὴ τὴν γνῶσιν ἡμῖν ἐντιθέναι, ἀλλὰ τὴν ἐνοῦσαν 
ἡμῖν καὶ oiov χρυπτοµένην, ἐκφαίνειν. ἐπεὶ εἶ μὴ 
ὧσαν ἐν ἡμῖν ol τῶν ὄντων λόγοι, διατί συναισθανό- 
µεθα, ὅταν τις παρὰ τὴν τῶν πραγμάτων φύσιν 
διαλέγηται, καὶ πάλιν πόθεν προχρίνοµεν δύο δια- 


λεγομένων, τὸν τὰ ἀμείνω λέγοντα; El γὰρ μηδεὶς b 


Jj» παρ ἡμῖν τῶν πραγμάτων λόγος, ὃς ἐρεθιζό- 
µενος ὑπὸ τῶν πῥοσδιαλεγομένων ἀνέλαμπεν, οὖκ 
ἂν ἀληθεύειν τόνδε τοῦδε μᾶλλον ἢ ψεύδεσθαι 
xatavosi; ἠδυνάμεθα. Οὕτως οὖν καὶ ἡ δόξα τῆς 
αἱσθήσεως µαθούσης, ὅτι ὁ δεῖνα καὶ ὁ δεῖνα δί- 
που , ἐρεθισθεῖσα ὑπ αὐτῆς ἀνεμνήσθη , ὅτι καὶ 
Tv τὸ ὁμοφυὶς δίπουν, μᾶλλον δὲ προσφυέστερον 
εἰπεῖν, ταῦτα xowal slow ἔννοιαι xal τοῦ νοῦ ἆπο- 
σχ.άσµατα. Βᾶν γὰρ ὅπερ ἴσμεν κρεῖττον Ἡ κατὰ 
ἀπόδειξιν, τοῦτο χατὰ κοινὴν ἔννοιαν ἴσμεν ^ ἃ δὲ 
δείξεως δεῖται εἷς τὸ Ὑγνωσθῆναι, ὅτι τούτων τὰ 


PATROL. GR. CXXII. 


igitur opinio res sensuum universe cognoscit ? cur - 
diximus maxime posse intellectum res sensuum 
universe concludere, ut in astris Aristoteles fecit. 
Cum enim orbiculata ea esse demonstrare vellet, id- 
que per unum ex his, lunam, confirmaret, ait, Re- 
rum ejusdem subsiantize quod. est tn. aliqua, id. in 
omnibus esse necesse est : al ejusdem esse substantie 
astra omnia demonstratum est. Cum igitur orbicula- 
rem 6556 lunam demonstratum sil, de aliis itidem 
asiris confecta res est, ea esse orbiculata. Sed el qui 
fumum videl, ibi etiam loci, ignem esse. colligit. 
Quando, inquit, fumus esl, omnis autem fumus ex 
igni est. In. fumante igitur loco, ignis est. Forsan 
igitur, quod intellectum diximus posse de quibus- 
dam sensui objectis, etsi non de omnibus, universe 
coacludere, pretereaque anima rationis particeps 
rerum in se rationes habet insitas : quod vero ma- 
terie immersa sit, veluti sub terram defossa est, ut 
cinere sepultus ignis. Quemadmodum igitur, si quis 
cinerem paulum dimoverit, scintilla illico elucet : 
&cintillam tamen non fecit, qui cinerem dimovit, 
ged tantum impedimenta removit : nd eum modum 
et opinio a sensu excitata, rerum rationes profert. 
Ita et magistros dicunt cognitionem nobis non in- 
dere, sed quse nobis inest, et veluti obruta est, 
eam proferre ac ostendere : quia nisi nobis rerum 
rationes inessent, unde, cum aliquis perperam 80 
preter rerum naturam disserit, sentimus omnes? 
rursus, cur de duobus, qui disserunt, qui potiora 
dicit, eum alteri anteponimus? 8i enim nulla in 
nobis rerum ratio fuisset, que a disserentibus ex- 
citata refuleisset, nunquam veriora illo huno dicere, 
vel mentiri, animadvertere potuissemus. Sic igitur 
opinio, ubi'sensus percepit hunc et illum bipedem 
esse, ab eo excitata, reminiscitur omnes ejusdem 
generis bipedes esse. At accomodatius ad naturam 
dicatur, has esse communes notiones, et mentis 
adumbrationes alque simulacra. Quidquid enim 
meliusquam per demonstrationem scimus,id secun- 
dum comtmunem notionem scimus. Qua autem de- 
monstratione indigent ut cognoscantur, quoniam 
horum conclasionescitra demonstrationem,ea scire 


33 


1035 


MICHAELIS PSELLI 


1036 


opinionis est. Potestates igitur ratione predita, qu& À συµπεραδµατα χωρὶς ἀποδοίξεως, ἔργον ἐἑστὶ τῆς δό- 


ad cognilionem tendunt, be sunt. Eilectivie autem 
$uot, voluntas et electio. Et voluntas quidem solius 
est boni ; electio in utrumque propendet. Ac volun- 
tas profecto ipsa per se, est anime ralione predi- 
i» ; electio vero ejus que rationis defectum con- 
nexum habet. Cum primum eni:r. extra genoratio- 
nem est anima, sola voluntate ogit, in solo enim 
bono occupatur. At ubi in generatione fuerit, quia 
illi connecluntur potestates rationis expertee, ob 
048 quas aiferomus causas, tuno cjus partis, que 
Fationis est expers, connexione, tantuin valet quan- 
tum electio : quare interdum ante ralionis defec- 
tum, interdum ante rationem accidit : atque boc 
ili preoptatur. He itaque sunt rationales anime 
facultates. 


Irrationabiles vero, he sunt cognoscentes qui- 
dem, phaniasia et sensus, que inter se di(ferunt ; 
gensus enim ad resexternas pertinet; phantasia vero 
intrinsecus habet cognitionem. Et sensus quidem 
rem tantum presentem, et quam extrinsecus acci- 
pit, novit : phantasia vero, qu& rerum sensui sub- 
jeotarum formas a sensu accepit, easin se refingit : 
unde et ipsam patibilem mentem Aristoteles appel- 
lavit, mentem quidem, ut que intus hebeat, quod 
cognoscit, et simplici aggressione, ut mens, rem 
adoríatur. Patibilem vero, quia post acceptam for- 
mat, neque sine specie. Phantasia porro vocata 
68t, quasi phantastusia quedam. Ea enim est in qua 
stant species, sive que apparuerunt ; sistit enim in 


s6 ipsa, que extrinsecus visa eunt, Utraque autem C 


ipsarum ad res particulares extenditur. Hoc enim 
album est, et non omne album. Differunt autem, 
quia una quod extrinsecus est, alia quod intus, 
novit : et phantasia quidem quinque sensuum spe- 
eies teolpit : at singuli sensus proprium solum sub- 
jectum norunt. Appetentium vero et vitalium facul- 
tatum, alia est irascons, alia concupiscens.Hic vero 
quesieritaliquiscur diversas (aciamus conoupiscen- 
tem et irascentem : numquid enim irascens eum 
ulcisci cupitqui prior )eserit ? nonneet ratio, disoi- 
plinas et rerum contemplationem expetit ? sed re- 
spondeo esse concupiscentiam latiori quodam πιο 
do acceptam, aliam strictiori el magis proprio. 
Qiiemad modum igitur dispositio communiter etiam 
de habitu dicitur, proprie vero ques ab habitu contra 
distinguitur : simillter concupiscentia communiter 
dicitur de omnibus anime potestatibus, strictius 
vero et pressius, 68, que irescenti opponitur. He 
itaque sunt nnime potestates tum ratione predite, 
tum irrutionabiles, Preeter has autem alie eunt, quee 
vegetantes dicuntur, tres; altrix, inquam, auotrix 
et genitrix. Vegetantes vocantur, quía he sole ín 
plantis conspiciuntur. Homines ígitur sumus, et 
animalia, et plante. Qua homines, rationis, quas 
vocant, potestatibus prediti sumus; iis vero qum 
ratione carent, qua animalia sumus. Qua vero ani- 
ma praediti, vegetantibus: anime enim vel vita pre- 
ditas etiam plantas dicimus. Nam anima seu vita 


Enc εἰδέναι, Αἱ μὲν οὖν τῶν λογιχῶν γνωστικαὶ δυνά- 
μεις, αὗται. Πραχτικαὶ δέ slew βούλησις xal προ- 
αἱρισις. Καὶ ἡ μὲν βούλησις µόνον ἑστὶ τοῦ ἀγαθοῦ, 
ἡ δὲ προαίρεσις ἐπαμφοτερίζει' καὶ ἡ μὲν βούλγσις 
αὐτῆς καθ) ἑαντῆς ἐστι τῆς λογικῆς ψυχῆς, ^ δὲ 
προχίρέσις τῆς αυμπεπλεγµένης τὴν ἁλογίαν. Ὅτε 
μὲν γάρ ἐστιν ἔξω τῆς γενέσεως dj quy), κατὰ βού- 
λτσιν µόνην ἐνεργεῖ' ἐν µόνῳ γάρ ἐστι τῷ ἀγαθῷ. 
Ὅταν δὲ γένηται ἐν τῇ Ἱγενέσει, ἐπειδὴ συμπλέχον- 
ται αὐτῃ αἱ ἄλογοι δυνάµεις, 9i ἃς ἑροῦμεν αἰτίας 
τότε τῇ ἐπιπλοχῇ τῆς ἀλόγου ἰσχύει τὴν προαίἰρεσιν. 
διότι ποτὲ μὲν πρὸ τῆς ἀλογίας, ποτὲ δὲ πρὸ τοῦ 
λόγου γίνεται, καὶ αἱρεῖται δὲ τόδε πρὸ τοῦδε. Αὖται 
μὲν οὖν αἱ λογικαὶ τῆς ψυχῆς δυνάμεις. 


Τῶν δὲ ἁλόγων, αἱ μὲν sci. γνωστιχαὶ μὲν, φαν- 
τασία καὶ αἴσθησις διαφἑρουσαι ἀλλήλων, ὅτι ἡ μὲν 
αἴσθηαις πρὸς τὸ ἑκτὸς ἀποτείνεται' ἡ δὲ φαντασία 
ἔνδον ἔχει τὴν γνώσιν. Kal ἡ μὲν αἴσθησις τὸ παρὸν 
µόνον, xai o0 ἀντιλαμθάνεται ἔξωθεν, τοῦτο οἶδεν' 
ἡ δὲ φαντασία παρὰ τῆς αἰσθήπεως λαθοῦσα τῶν 
αἰσθητῶν τοὺς τύπους, iv ἑαυτῇ τούτους ἀναπλάτ- 
τει. "Όθεν καὶ παθητικὸν αὐτὴν νοῦν καλεῖ ᾿Αριστο- 
τέλης' νοῦν μὲν, ὡς ἔνδον ἔχουσαν τὸ γνωστὸν, xai 
ἁπλῇ προσθολῇ ὥσπερ ἐκεῖνος, ἐπιθάλλουσαν. Ila- 
θητικὸν δὲ διότι μετὰ τύπον, καὶ οὐκ ἀσχηματίατως. 
Εκχλήθη δὲ φαντασία, οἱονεὶ φαντασία τις οὖσα' 
φαντασία γάρ baci d τῶν φανθέντων στάσις, "Inno: 
γὰρ iv αὖὐτῇ τὰ ἔξω φανέντα" ἑκατέρα δὲ αὐτῶν, 
περὶ μερικῶν ἁποτείνεται, Τόδε γάρ τὸ λευχὸν οὐ 
μὴν πᾶν λευκόν. Διαφέρουσιν δὲ, ὅτι d μὲν τὸ ἕξω, 
à δὲ τὸ dvróq οἷδε,. Καὶ ἡ μὲν Φφαντασίἀ, τῶν πίντε 
αἱσθήσεων ὀέχεται τοὺς τύπους" ἑχάστη δὲ τῶν αἱ- 
σθήσεων, µόνον τὸ ἴδιον αἰσθητὸν γινώσκει, Tov δὲ 
ὁρεχκτικῶν καὶ ζωτικῶν, ἡ μὲν ἐστι θυμὸς, ἡ δὲ ἐπκι- 
θυμία. ζητήσεις ὃ) ἂν τις, πῶς λέγομεν ἀντιδιαστίλ- 
λεσθαι τὴν ἐπιθυμίαν καὶ τὸν θνμόν τί γὰρ οὐχὶ 
καὶ ὁ θυμὸς ἐπιθυμεῖ τοῦ ἀντιλυπῆσαι τὸν προλυπή- 
σαντα; οὐχὶ καὶ ὁ λόγος ἐπιθυμεῖ τῶν µαθηµάτων 
καὶ τῶν θεωρηµάτων; λέγω γοῦν ὡς τοῦτο λῦσαι, 
ὅτι ἐστὶν ἡ ἐπιθυμία xal κοινότερον λεγομένη, καὶ 
εἰδιχώτερον. ΄Ὥσπερ οὖν dj διάθεσις λέγεται καὶ χοι- 
νῶς καὶ ἐπὶ τῆς ἔξεως, λέγεται καὶ ἰδικῶς, ἡ ἀντι- 
διαστελλοµένη πρὸς τὴν iv. Οὕτω καὶ ἡ ἐπιθυμία 
λέγεται μὲν καὶ κοινῶς ἐπὶ πασῶν τῶν δυνάμεων 
τῆς ψυχῆς' λέγεται δὲ καὶ ἰδικώτέρον, ἡ ἀντιδια- 
στελλομένη πρὸς τὸν θυμόν. Αὗται μὲν οὖν αἱ τῆς 
quje, λογικαί τε καὶ ἅλογοι δυνάμεις. Παρὰ δὲ ταύ- 
τας εἰαὶν αἱ φυτικαὶ καλούμεναι ερεῖς, θρεπτικὲὶ 
φημὶ, καὶ αὐξητικὴ, xàl γεννητικήι Φυτιλαὶ καλοῦν- 
ται διότι αὗται µόναι ἐν τοῖς φυτοῖς ὀρῶνται. 'Εσμὲν 
οὖν καὶ ἄνθρωποι xal Cia, καὶ ἔμψνχα. Καὶ ὡς 
μὲν ἄνθρωποι τὰς εἰρημένας λογικὰς ἔχομιν δυνά- 
μεις ὡς δὲ ζώα, τὰς ἀλόγους, Ὡς δὲ ἕμψυχα, tà; 
φυτικές ἔμψυχα γὰρ λέγομεν καὶ τὰ φυτικά — "Ep- 
φόχων γὰρ τὸ τρέφεσθαι, καὶ αὔξεθαι καὶ γεννῷν 
ὅμοια ἑαυτοῖς, Δέγεται δὲ καὶ αὐτὰ Qv xal τοθνᾶ- 
ναι, Ὦ δὲ ζωὴ xai ὁ θάνατος, παβουσία xai ἆπου- 





1031 


DE ANIMA. 


1038 


ela γίνεται τῆς ψυχῆς. Ὅδα μὲν οὖν ἔχοοσι τὰς κρείτ- À preditorum est ali, augeri, generare sui similia. 


τους ζωᾶς, ἐξ ἀνάγχης xal τὰς καταδεεστέρας ἔχου- 
4ιν» οὐχέτι δὲ xal ἀνάπαλιν. οὗ γὰρ δυνατὸν τὰς 
λογιχὰς, ἔχειν δυνάµεις, μὴ πρότερον ἐσχηκότας τὰς 
κατὰδεεστέρας' ἀμέλει καὶ τῶν αἰσθήσεων οὐκ ἔστι 
ματασχεῖν τῆς ἁρείττονος, τὸν μὴ μµετέχοντα τῆς 
χείρονος. "Oca γοῦν μετέχει ὄψεως, ταῦτα καὶ ἀκοῆς 
καὶ τῶν λοιπών' καὶ ὅσα ἀκοῆς, ταῦτα χαὶ ἀσφρή- 
όεως xal γεύσεως καὶ ἀφῆς, οὐχ ὅσα δὲ ὀσφρήσεως, 
καὶ γεύσεως, xal dec, πάντως καὶ ὄψεως, ὥσπερ 
6 ἀσπάλαξ, οὐδ' da ἀφῆς, ταῦτα καὶ τῶν ἄλλων, 
olov οἱ απόγγοι, ἀφῆς μὲν µετέχουσιν, οὐδεμιᾶς δὲ 
τῶν αἴσθήσεων * ἄλλως τε οὐκ ἔστι μετασχεῖν τής 
πρείετονος, τὸν μὴ τῆς ἑλάττονος µετασχόντα. Τοῦτο 
δὲ, οὐχ ὅτι δέονται τῶν Ἠειρόνων al κρείττονες, ἵνα 
ὑποστῶσιν, ἀλλὰ τοὐναντίον, τὸ σῶμα οὐ δύναται 
μετασχεῖν τῶν κρειττόνων, μὴ πρότερον καταλαθὸν 
τῶν µετάδεεότέρων. Ὅτι ἐπειδὴ μηδὲν τῶν εἰδῶν 
ἴδει φφείρισθαι, ἵνα μὴ ἀτελὰς Xj τὸ mv: πλήρωμα 
γάρ ἐστι τῶν εἰδῶν ὁ κόσμος, ᾿Αδύνατον δὲ iv τὰ 
αὐτὰ µένειν τὸν ἀριθμὸν Ὑενητά τε ὄντα xal φθαρ- 
τὰ, μετέχει καὶ ταῦτα τής ἁδιότητος, ὡς ἠδύνατο" 
διότι καὶ πάντα ἐφίεται τῆς τοῦ πρώτου ἀῑδιότητος, 
ὡς οἰκείας ἀρχῆς, wal μετέχει ταύτης ἕκαστον, κατὰ 
τὰ ἑαυτοῦ µέτρα. Καὶ τοῦτό ἐστι τὸ σκοπιµώταταν 
ἔργον τῆς Φύσίως, τὸ τῶν φυτικῶν ἕχαστον, γεν- 
υζσχι ἆἄλλο, οἵόν ἐστιν αὑτό. Καὶ ἐπειδὴ δεόμεθα γιν» 
νήσεως, ἡ δὶ γεννητικὴ δύναµις ἐν ὡρισμένῳ vlve- 
vec µεγέβει, διὰ τοῦτο δεόµεθα τῆς αὐξήσεως. Ἐπει- 
6; 602 ἡ αὔξησις διὰ τροφῆς Ππαραγίνεται, τῆς 
θρεπτικῆς πάλιν δεόµεθα δυνάμεως ' Διὰ τοῦτο 
τοίνυν µετέχομεν τῶν φυτικῶν δυνάµεων xai ἡμεῖς 
καὶ τὰ ἄλογα ζῶα, ὣστε, ὅτε μὲν ἐνεργοῦμεν κατὰ 
ταύτας τὰς δυνάµεις, ὡς φυτὰ ἐνεργοῦμεν ΄ ὅτε δὲ 
xxtk θυμὸν καὶ ἐπιθυμίαν, ὡς τὰ ἄλογα (oc ὡς 
ἄνθρωποι δὲ µόνον ἐνεργοῦμεν τότε, ὅτε τῷ λόγῳ 
κεχρήµεθα. Διὸ καὶ ἀστείως λίαν ὁ Πλωτῖνος εἶπεν, 
ὡς ὅσοι ἐμμανῶς κατὰ τὰς θρεπτικὰς δυνάμεις ἐἑνερ- 
γοῦσιν, οὗτοι κινδυνεύουσιν ἀποδενδρωθῆναι, 


"Oct διαφέρει εῶν φυτικῶν δυνάμεων, τοῦτ ἔστι 
τῆς “ννητικῆς τε κσὶ θρεπτικῆς d ἐπιθυμία. Καὶ 
ΥΑρ ὀρῶμιν αὐτὴν, ταῖς δυσὶ ναύταις ἐπικοινωνοῦ- 
σαν' περί τε γὰρ τροφὰς ἐνεργεῖ, καὶ τὰς γεννητι- 
xc ὑονάμεις πλὴν διαφέρει, ὅτι ἡ μὲν ἐπιθυμία 
peck αἰσθήσεως ἐνεργεῖ'. αἱ δὶ φυτικαὶ δυνάμεις, 
&vto αἱσθήδεως' διὸ xal τὰ ἄλογα, τὰ θήλεα ἕωρα- 
χότα κινεῖται πρὸς ὄρεξιν, ὣς τὲ μετὰ γνώσεώς ει- 
vog 54$ ἐπιθομία, ἀλλ’ σὐχὶ καὶ αἱ φυτικαὶ ἐνέργειαι. 
Οὔὕτως ἀμέλει καὶ καθεύδοντὲς πολλάκις ἐκχρίνομεν 
τὸ σπέρμα, μηδεμιᾶς αἱσθήσνως f| Φαντασίας Προ- 
ηγηδαμένης δήῆλον ὅτι κατὰ tbe φυτικὰς δυνάµεις 

ttc. "Detto οὖν ὅταν 6 λόγος ἑνδραποδισθῇ 
$1 τῆς ἀλογίας, καὶ αὐτὸς ππᾶσαν κινεῖ μηχανὴν cle 
ἐκ πλήρωδιν τρυφῆς καὶ ἀφροδισίων, καὶ οὐ παρὰ 
τοῦ τό φαβιν ταστὸν εἶναι τὸν λόγον ταῖς φυτικαῖς 
δυνάµεσιν. Οὕτω φαμὶν xal ἐπὶ τῆς ἐπιθυμίας. ᾽Αλλὰ 
τῶν μὲν φυτικῶν δυνἀμιῶν ἴδιον τὸ ἁπλως ἐφίεσθχι, 


Ipse quoque dicuntur vivere 'θὲ mori. Vita vero et 
mors, anime presentia et absentia est. Quecunque 
igitur meliores vitas habent, deteriores quoque ha- 
bere necesse est : at non contra ; fleri enim non 
potest, ut rationis potestates habeant, quem prius 
deteriores non habuerunt : nimirum et in sensibus, 
nemo melioris est particeps, qui pejorís non fuerit. 
Quxounque igitur visum habent, heo et auditum ct 
reliquos sensus : quecunque auditum, eadem odo- 
ratum, gustum, et tactum : que vero odoratum; 
gustum et tactum, non semper visum, quemadmo- 
dum talpa: neo quecunque tactum, eadem alíos 
sensus, ut spongie, que taclum quidem habent, 
reliquoB sensus nullo modo. Neque vero melioris 
sensus particeps esse potest, qui deterioris non 
fuerit. Neque id, quod deterioribus meliores indi« 

geant, αἱ subsistant, sed contra corpus non potest 

meliorum particeps esse, ni deteriora prius suscee« 

perit. Quippe quoniam nullam speciem corrumpi 

oportebat, ne itiperfectum esset universum, specie 

rum enim absolutio et complementum est mundus, 

cumque eedem numcro manere species non possent, 

ut que generentur et corrumpantaur, eternitatis, 

quoad possunt, participes sunt. Quare principís 

eternitatem, ut suum principium, omnes expetunt, 

et hujus, quelibet pro modooct captu suo, fit parti- 
e&ps. Estqueid potissimum naturis opus, ut unum- 
quodque eorum que anima predita sunt, aliud sibi 
simile gignat : et quoniam necessaria est generatio, 

bujus autem vis nonnisi certo et de(nito etatis 
spatio valet, justis ideo incrementis opus habemus. 
Qus quoniam alimentis fiunt,altrice rursus egemus 
potestate ; vegetantis igitur anima potestates nobis 
cum brutis communes sunt, secundum quas, dum 
egimus, ut plante agimus : ubi vero per iram, et 
concupiscentiam, ut. bruta: demum ut homines, 
tantum agimus, cum ratione utimur. Quare acite 
admodum Plotinus, qui altricem virtutem preeu- 
pide ac furiose exerceant, periculum esse ne in ar- 
bores tandem degenerent. 


À vegetantis anime facultatibus, generandi ei 
alendi, diversa est concupiscentia : hanc enim vi- 
demus, cum duabus illis communicare. Agit enim 
in alimentis, et generandi virtute : differt autem 
quie concupiscentia cum sensu agit, vegetantes 
vero sine sensu : hincbruta visa femina in venerem 
stimulantur; adeo ut cum cognitione quadam sit 
conoupiscentia, vegetantis actiones non item. Ita 
videlicet dormientibus nobis semen excernitur, cum 
nullus sensus, aut impulsio a specie precesserit ; 
quod & vegetantis facultatibus fleri manifestum est. 
Quemadmodum igitur, cum a cupiditate victa ratio 
fuerit, et in servitutem redacta, tota illa ímpetua In 
voluptatem et res venereas fertur, neque tamen id- 
circo eamdem inesse rationem vegetandi factilta- 
tibus dicimus : idem et de concupiscente dicitnus. 
Vegetantium vero facultatum proprium est, simpli- 
citer appetere, el sine sensu, semen emittere : at 


1039 MICHAELIS PSELLI 1040 


concupiscentis bunc vel illum cibum,et concubitum, A καὶ γονὴν προίεσθαι ἀνεπαισθήτως, τῆς δὲ ἐπιθωμίας 


atque omnino voluptatem. Án igitor unus est et 
idem, duarum facultatum effectus, concupiscentis 
et vegetantis ; an planum est non esse unum ? sed 
hujus tantum est, vel cibus, vel seminis fluxus; con- 
cupiscentis autem, voluptas : ut hac appetentia, 
conditionem nostram servemus et generis succes- 
sionem. Cum vero ratio cupiditati servit, nulium 
esse hujus actionis proprium finem dico, quia pre- 
ter naturam ipsorum ejusmodi actio est. Que au- 
tem preter naturam sunt, ad finem nihil conferunt : 
nam ut ancilla, non suum, sed cupiditatis finem 
spectat, voluptatem. Neque vero nos quisquam illa 
imperitorum hominum dubitatione interpellet : an 
igitur, tres animas habemus et a tribus regimur? 
Respondeo enim, queniadmodum huic conjuncta 
corpori anima, rem unam cum eo facere videtur; 
τὸ autem ipsa, unum non est: ita cum rationis ex- 
perte, et vegetante cohirens, unam quamdam con- 
tinuitatem facit propter connexionem. Nam a ratio- 
nabili, rationis expers assidue dependet, ab irra- 
tionabili vegetans : qua quia propter illam cohae- 
rentiam eadem una paliuntur, unam esse dicimus; 
quia ceteris potestatibus tanquam instrumentis 
utitur rationis compos anima. 

Harum autem potestatum, earum dico que ratione 
carent, et vegetantium, ali: ad rationabilem magis, 
alie minus accedunt : irralionabiles quidem π.αρῖθ, 
quia rationi auscultare solent. Quare, cum cupidi- 
tates increpamus, mansuetiores eas reddimus. - 


Pectore percusso, cordia increpitavit Ulysses. 
et, 
Hzc anime, hzc etiam quondam graviora tulisti. 


et complurima ejusmodi : sed quid dico in nobis? 
multe ferarum humano sermone mansuetiores fiunt. 
At vegetantes, ut que sermonem non audiunt, a ra- 
tionis compote anima remotiores sunt: neque enim 
prescribi potest altrici potestati quoad alat; ne- 
que a&ucirici, quantum augeat; neque generandi 
potestati : nimirum noa ipsam potestatem, sed 
cupiditatem comprimimus: potes(as enim nihilomi- 
nus manet, etsi non agat. He ilaque sunt anime 
potestates, rationabiles, irrationabiles, vegetantes. 
Animam quidam dicunt incorpoream,quidamcorpus: 
eorum qui corpus,alii simplex, alii compositum : eo- 
rum vero,qui compositum, alii,ex connexis corpori- 
bus, alii ex non conjunctis. Eorum, qui simplex cor- 
pusanimam esse dixerunt,alii ethereum,hoc est ca- 
leste intellexerunt, ut Ileraclides Ponticus : ignem 
alii,ut Heraclitus,quia ignem ille rerum principium 
appellabat, et animam igneam propter agilitatem, 
alii ex aere, ut Anaximenes, et quidam e Stoicis : 
Alii ex aqua, ut Thales Milesius et Hippo cogno- 
mento Atheus : quia enim semen videbant ex hu- 
mida esse substantia, propterea et aquam rerum 


(1) Odyss. ν. 


τὸ, τοιᾶσδε τροφῆς, xal τοιᾶσδε µίξεως, xal ἁπλῶς 
τοῦ ἡδέος. Τί οὖν ἄρα £v» ἐστι καὶ ταυτὸν τῶν 020 
δυνάμεων ἀποτέλεσμα, τῆς τε ἐπιθυμίας καὶ τῆς qu- 
τικῆς; fj δῆλον ὅτι οὐχ ἓν ; ἀλλὰ τῆς μὶν ἁπλῶς { 
τροφὴ, fj γυνή: τῆς δὲ ἐπιθυμίας ἡ ἡδονὴ, Ίνα τῇ 
ἐφέσει ταύτῃ τόν τε χλῆρον ἡμῶν φυλάττωμεν, xai 
τὴν τοῦ γένους διαδοχήν' Τοῦ δὲ λόγου ὅταν ἔξυπη- 
ρετῆται τὴν ἐπιθυμίαν, οὗ λέγω ἴδιόν τι ταύτης τῆς 
ἐνεργείας τέλος εἶναι, ὅτι παρὰ φύσιν αὐτῶν d, 
τοιαύτη ὀνέργεια , τὰ δὲ παρὰ φύσιν οὐ σύμφορα 
πρὸς τὸ τέλος Ὡς γὰρ ὑπηρέτης, οὗ τὸ ἑαυτοῦ, 
ἀλλὰ τῆς ἐπιθυμίας τὸ τέλος παρασκευάζει τὴν 159ο- 
νήν. Mi, ἀπορείτω δὲ τις τὴν ἰδιωτικὴν ἀπορίαν ἑκεί- 
νην. Τί οὖν τρεῖς ψυχὰς ἔχομεν, xal ὑπὸ τριῶν ϕν- 
yov διοικούµεθα; Λέγω yàp ὅτι ὥσπερ ἑνωθεῖσαα 1 
ψυχἠ τῷ σώματι τούτῳ, δοκεῖ μὲν tv τι πρᾶγμα 
ποιεῖ, κατὰ ἀλήθειαν ὃξ οὐχ Ev τί ἔστιν οὕτω τῇ 
τε ἁλόγῳ καὶ τῇ φυτιχῇ συνηµµένη, µίαν μὲν τινα 
συνέχειαν ποιεῖ διὰ τὴν συνάφειαν ᾽ ἑξῆπται γὰρ 
προσεχῶς τῆς μὲν λογικῆς ἡ ἄλογος, τῆς δὲ ἁλόγου 
ἡ φυτική. Διὰ δὲ τὴν γινοµένην ἐκ τῆς συναφείας ταύ- 
της συµπάθειαν, µίαν φαμὲῖν, ὅτι, ὡς ὀργάνοις κέχρη- 
ται ταῖς ἄλλαις δυναµεσιν dj λογική. 


Ῥούτων δὲ τῶν δυνάµεων, λέγω δὴ τῶν τε ἁλόγων 
xal τῶν φυτικῶν, αἱ μὲν μᾶλλον ἐγγίζουσι τῇ λοχικῇ 
ψυχᾷ, αἱ δὲ ἧττον' al piv ἄλογοι μᾶλλον ἐγγίζουσε, 
διότι πεφύχασι χατακούειν λόγου. Διὸ ἑπ.πλήττοντες 
ταῖς ἐπιθυμίαις, πρφοτέρας αὐτὰς ποιοῦµεν. 


ᾱ  Στῖθος δὲ πλήξας χραδίην ἠνίπαπε polo: 


xai, 


Τέτλαβι δὴ κραδίη, καὶ Χώντερον ἄλλο ποτ 
[ἔτλης (1), 


καὶ πολλὰ τοιαῦτα. Καὶ τί λέγω ἐν ἡμῖν ; xal τῶν 
θηρίων πολλὰ ἡμερώτερα διὰ τῶκ λόγων γίνεται αἱ 
δὲ φυτικαὶ, ἅτε μὴ χατακούουσαι λόγων, πόῤῥωτέρω 
elei τῆς λογικῆς φυχῆς. Οὐ γὰρ ἔστιν ἐπιτάξα, 
οὔτε τῇ θρεπτικῇ δυνάµει μέχρι πόσου θρΐψαι, οὔτε 
τῇ αὐξητικῇ αὐξῇσαι, οὔτε τῇ γεννητικῃ  δηλονότι 
οὐχ ἁπλῶς αὐτὴν τὴν δύναμιν, ἀλλά τὴν ἐπιθυμίαν 
καταστέλλομεν) ἡ γὰρ δύναμις οὐδὲν ἧττον μένει xal 
μὴ ἐνεργοῦσα. Αὗται μὲν οὖν αἱ δυνάµεις τῆς voy ns, 
di τε λογικαὶ, καὶ αἱ ἄλογοι, καὶ αἱ φυτικαὶ ὅτι τὴν 
ψυχὴν, οἱ μὲν φασιν ἀσώματον, oL δὲ σῶμα. Καὶ τῶν 
σῶμα οἱ uiv ἁπλοῦν, οἱ δὲ σύνθετον’ xal τῶν σύνθς- 
τον, ol μὲν ἐκ συνημµένων σωμάτων, οἱ δὲ ἆσυν- 
ἁπτων. Τῶν δὲ ἁπλοῦν σῶμα εἰρηχότων , oi μὲν 
αἰθέριον εἶναι" ταυτὸν δὲ εἰπεῖν οὑράνιον ἀπεφή- 
να»το, ὡς Ἡρακλείδης ὁ Ποντικός. Οἱ δὲ «up ὣς 
Ἡράκλειτος, ἐπειδὴ καὶ πῦρ ἔλεγον τὴν ἀρχὴν τῶν 
ὄντων, xal τὴν φυχὴν δὲ πυριὰν διὰ τὸ εὐχίνητον" 
οἱ δὲ ἀερίαν ὡς ᾽Αναξιμένης, καὶ τινες τῶν Στωϊνκῶν" 
oi δὲ ἐξ ὕδατος, ὡς θαλῆς καὶ "ἵππων ὁ ἐπίχλην 
&gtoc. Ἐπειδὴ γὰρ τὴν γονὴν ἕώρων ἐξ ὑγρᾶς οὗ- 
σαν οὐσίας, διὰ τοῦτο xal ὕδωρ τὴν ἀρχὴν τῶν ὄντων 











1041 


DE ANIMA. 


1012 


ἐνόμισαν. Οὗτοι μὲν οὖν ol ἁπλοῦν εἱρηκότες σῶμα, Α principium esse arbitrati sunt. Isti sunt, qui ani- 


τῶν δὲ σύνθετον σῶμα τὴν ψυχὴν ὑπειληφότων, οἱ 
μὲν ἐξ ἀσυνάπτων στοιχείων φααὶν, ὡς Δημόκριτος 
καὶ Λεύχιππος, xal ἁπλῶς ol τὰ τοιαῦτα εἰσάγοντες. 
Ἔλεγον γὰρ ἀρχὰς τῶν ὄντων τὰ ἄτομα xal τὸ κε- 
νόν. Εἶναι οὖν καὶ τὴν ψυχὴν ἐκ σφαιρικῶν ἁτόμων 
συγκειμένην διὰ τὸ εὐχίνητον : ol δὲ ἐκ συνηµµένων, 
ώς Κριτίας ὁ εἷς τῶν τριάκοντα" αἷμα γὰρ ἔλεγεν 
εἶναι τὴν ψυχήν. Τῶν δὲ ἀσώματον δοξασάντων, o 
piv χωριστὴν τῶν σωμάτων, οἱ δὲ ἀχώριστον. Καὶ 
τῶν ἀχώριστον, οἱ μὲν τὸν λόγον εἶναι τῆς χράτεως, 
otov ὅτι ἐὰν διπλάσιον πῦρ μιχθῆ τῷ ὕδατι, ἢ ἡμιό- 
λιον, $t τοιοῦτον ποιεῖ τὴν φυχήν. OD γὰρ διπλά- 
σίος, φησὶν, 3 ἡμ.όλιος λόγος, τοῦτό ἐστι ψοχή. Οἱ 
δὲ αὑτὴν τὴν χρᾶσιν' ol δὲ ἐντελέχειαν. ᾿Ἐντελέχεια 


mam simplex corpus esse dixerunt. Inter eos au- 
tem, qui compositum corpus esse animam existi- 
mant, alii ex elementis non conjunctis affirmant, 
ut Democritus et Leucippus, demumque ceteri, 
qui ista invexerunt. Rerum etiam principia esse 
atomos, et vacuum dicebant: esse itaque animam 
ex rotundis atomis conflatam propter velocitatem : 
alii ex conjunctis, ut Critiae unus ex triginta ; 
quippe animam esse sanginem dictilabat. Eorum 
autem,qui incorpoream arbitrati sunt, alii separa- 
bilem a corporibus, inseparabilem alii statuerunt. 
Eorum qui inseparabilem; &lii contemperatio- 
nis esse rationem, veluti si duplum ignis aque 
mistum fuerit, vel sesquiplex, vel tale quid, facere 


δὲ ἐστιν ἡ τελειότης καὶ τὸ εἶδος τοῦ ὑποχειμένου. B απἰπιαπι.ου]υς enim,inquit,dupla est vel sescupla 


Διαφέρει δὲ à λόγος τῆς κράσεως' ὅτι ὁ uiv λόγος 
ἐν αυτῇ τῇ ποσύτητι θεωρεῖται, ἐν τῷ ἡμιολίῳ, ἢ 
διπλασίῳ, fj ἄλλῳ τινί. Ἡ δὲ κρᾶσις ποιότης ἐστὶν ἡ 
ἀποτελουμένη ἐκ τῆς µίξεως τῶν ποιοτήτων, οἷον ἐκ 
τοῦ θερμοῦ καὶ φυχροῦ γέἐγονξ τις κρᾶσις τὸ χλια- 
póv: fj ἐκ τοῦ λευκοῦ xal µέλανος τὸ φαιόν. Ἐν- 
τελέχεια δέ ἔστι τελειότης τοῦ ὑποχειμένου , τουτ- 
ἐστι τὸ εἶδος τὸ ἐπιγινόμενον ἐκ τῆς τοιᾶσδε συνθὲ- 
σεως τῶν στοιχείων, τῇ ὕλῃ. Τῶν δὲ χωριστὴν 
σώματος δοξασάντων, ol μὲν πᾶσαν duy χωριστὴν 
ἔφασαν, καὶ τὴν λογικὴν, καὶ τὴν ἄλογον, καὶ τὴν 
φυτιχὴ», οἷος ἦν Νουμήνιος, πλανηθεὶς ὑπό τινων 
ῥησειδίων Ἠλάτωνος εἱπόντος ἐν Φαΐδρῳ, πᾶσα ψυ- 
q^ ἀθάνατος, σαφῶς ἐχεῖ περὶ τῆς ἀνθρωπίνης τὸν 
λόγον ποιούµενος, "Ότι γὰρ θνητὴν οἷδε τὴν τῶν ἁλό- 
γων, σαφῶς iv τοῖς ἑαυτοῦ διαλόγοις ὡὠμολόγηται: 
οἱ ὃς, πᾶσαν ἀχώριστον ἀπεφήναντο, xal διὰ τοῦτο 
θνητήὴν, Gv ἐστι καὶ ᾽Αλέξανδρος à ᾿Αφροδισιεὺς, 
ὃς καὶ τὸν ᾿Αριστοτέλην πειρᾶται εἰς τὴν ἑαυτοῦ 
δόξαν χατασπῇν.Οἱ δὲ τὴν μὲν λοχικὴν, χωριστὴν εἶναι 
λάγουσι, τὴν δὲ ἄλογον xal τὴν φυτικὴν ἀχώριστον. 
Τούτων δὲ ol μὲν ἀμφοτέρας ἀχωρίστους τοῦ παχέος 
τούτου σώματος. Οἱ δὲ τὴν μὲν φυτικὴν µὄνην,τούτου 
ἀχώριστον' τὴν δὲ ἄλογον, τούτου μὲν χωριστὴν, ἀλλ’ 
οὐ μέντοι τινὸς σώματος ἀχώριστον'λέγω 87) τοῦ πνευ- 
ματικοῦ, ἣν xal Ηλάτων καὶ Αριστοτέλης ἐπρέσθευ- 
σαν. "Oct δὲ καὶ Αριστοτέλης ταύτης ἐστὶ τῆς δόξης, 
καὶ οἷδε τὴν μὲν χωριστὴν ψυχἠν, τὴν δὲ ἀχώριστον, 
κάν τῷ τέλει τῆς περὶ µορίων ζώων πραγµατείας 
ἐδήλωσεν ἔφη γὰρ ὅτι ἕκαστον τῶν μορίων τῶν 
ζώων κατά τινα ἑνέργειαν ζωτικὴν χαρακτηρίζεται, 
oiov καρδίαν, καὶ ἧπαρ, xal ἐγκέφαλον, καὶ τὰ 
λοιπά. Elta ταύτην, quoi, τὴν ὀἑνέργειαν πότερον 
ψυγὴν δεῖ καλεῖν, 7| µόριον φυχῆς, 1| οὐκ ἄνευ 
φυχῆς, ζητητέον᾽ ὥστε οἷδε πολὺ πλάτος, μᾶλλον 
δὲ βάθος ψυχῶν. Καὶ πότερον, φησὶ, περὶ πάσης 
que ἔστι τοῦ φυσικοῦ διαλεχθῆναι, d] οὗ περὶ 
πάσης ἀλλοσήμου, ἄνευ τῆς ὕλης"' ὥστε οἵδε 
φυχῆν χωριστὶν τῆς ὕλης Καὶ πάλιν ἐν τῇ αὐτῇ 
περὶ μορίων ζώων πραγµατείᾳ φησίν" ἔοιχε δὲ ὁ 
νοῦς θύραθεν ἐπεισιέναι, καὶ εἶναι θεῖος. (Οὐδὲν 
Υὰρ αὗτου ἐπικοινωνεῖ dj ἑνέργεια, ταῖς τοῦ σώ- 
µατος ἐνεργείαις: καὶ πάλιν dv τῷ δευτίέρῳ λόγῳ, 


ratio, illud est anima. Alii ipsam contemperatio- 
nem,alii perennem motionem entelechiam.Entelechi 
vero est perfectio et forma subjecti. Differt autem 
ratio a contemperatione,quia ratio in ipsa quanti- 
tate attenditur, in sescuplo,vel duplo,vel alio quo- 
piam.At temperamentum qualitasest,que perficitur 
ex qualitatum mistione,velut ex calido et frigido fa- 
cium est temperamentum quoddam, tepidum ; et 
ex albo et nigro,fuscum. Entelechia vero subjecti 
perfectio est, hoc est forma, que ex tali elemento- 
rum conjunctione maleria accessit. Eorum autem, 
qui & corpore separabilem esse putaverunt, alii 
omnem animam separabilem,rationabilem irratio- 
nabilem et vegelantem, sicuti Numenius, quibus- 
dam Platonis verbis deceptus, qui sic in. Phesdro : 
Ümnis anima immorlalís, ubi aperte de humana 
anima verba facit. Mortalem enim brutorum animam 
agnovisse Platonem in ejus dialogisomniluce cla- 
rius est. Alii vero omnem animam inseparabilem di- 
xerunt, ob eamque rem immortalem, quos inter 
est etiam Alexander Aphrodisiens, qui Aristotelem 
in suam pertrahere sententiam conatur. Alii ratio- 
nabilem animam,separabilem esse dicunt ; non se- 
parabilem, irrationabilem, οἱ vegetantem : horum 
autem alii utramque a crassohoc corpore insepara- 
bilem ;alii vegetantem solam ab hoc inseparabilem: 
brutorum autem animam,ab hoc separabilem qui- 
dem,sed tamen ab aliquo corpore inseparabilem : 
spiritali dico : quam sententiam Plato, et, Aristo- 
teles constituerunt. Atque banc esse Aristotelis 
mertem, seque aliam separabilem aliam insepa- 
rabilem animam agnoscere, vel in fine disputationis 
de partibusanimalium satisipse declarat,ubi quam. 
libet partem animalium secundum actionem aliquam 
vitalem conformari dicit, ut cor, hepar, cerebrum 
et alia. Deinde, Hxc, inquit, actío, utrum απέπια, 
vel pars anima, vel non sine anima vocanda sit, 
quzrendum : adeo ut magnum ille ambitum, imo 
altitudinem animarum norit. Et. utrum, inquit, 
physici est, de omninnima disserere; απ΄ ΠΟΠ de om- 
ni alius generis,sine maleria. ltaque animam a ma- 
teria separabilem agnoscit. Et in eadem de par- 
tibusfanimalium commentatione: Videlur autem 


1043 


mns exirinseous. advenire el. divina esse : 
enim tjus actio cum corporis actionibus habet. com- 
mune.Et rureue in secundo libro, De mente, in- 
quit, αἱ contemplandi [aculiate nondum constat : 
sed videtur anima aliud genus esse, et sola separari 
posse, velut eternum a corruptibi-i. Et in tertio ea- 
dem ponit, mentem impatibilem, eternam et im- 
mortalem esse declarans,et multa ejusmodiin eodem 
libro scribit. Sed et ex sliis Aristotelis libris, facile 
intelligitur; Aristoteli rationabilem animam im- 
ryortalem videri, et 80 omni corpore separabilem. 


Sed et Platonem, ratione preditam animam im- 
morta]em censuisse, non est our probemus, imo 
rationis expertem, mortalem eum existimare,satiag 
ejus Timeua ostendit: nam rationis impotem, ra- 
tionabili connexam et oontextam mortalem esse 
evidenter affirmat : at eam partem,que rationis eat 
compos, ut in mortalibus, et animantibus, princi- 
pem, divipam, οἱ immortalem 08869. Sed nullam 
&nima corpus 68360 posse, neque simplex, neque 
compositum,hine intelligi potest : omne enim cor- 
pus natura gua ad id natum est,ut dividi et infini- 
tas in partes diatrahi possit, quare indiget conti- 
nente, Continens igitur, utrum corpus est, aa in- 
corporeum ? si corpus, indigebit et illud continen- 
te, idque in infinitum. Necesse igilur eat, virtutein 
eam οἱ poteatetem,qut corpora oontinet, incorpo- 
ream eese|: at in viventibus, corpora continet 
anima : igilur incorporea est. Preterea extrema 
cognoscentium anime facultatum,sensus, inquam, 
inoorporeus est; ergo multo magis nobiliores fa- 
cultates. Sensum vero sine corpore esse sic osten- 
dit Aristotelas. Nullum, inquit, corpus secundum 
eamdem partem contraria suscipere potest.Digitua 
enim eodem tempore plane albus, et plane niger 
ea&c non potest; neque item simul in eadem 
parte oalefieri et frigescere. At sensus simul eo- 
dem tempore contraria recipit,et novit hoc esse 
primum, et illud secundum, dijudicare ab albo 
nigrum, tum et a nigro album (secernere. 8i erga 
secundum idem ea indivise recipit, et est incorpo- 
reus : si vero secundum aliam partem ;dicis reci- 
pere, ut semper aliud ego, aliud tu, conse- 
quens est: quod enim judicat, unum et idem 
semper esse [oportet, et secundum idem. accipl 


quod judicatur. Corpus'autem in;eodem tempore D 


οἱ secundum eamdem partem agere in contraria, 
vel in alia simpliciter, non potest ; sensus autem 
eoden tempore ip album οἱ nigrum egít ; indivise 
igitur,etque adeo sine corpore est. Si enim secun- 
dum aliam et aliam gui partem nigrum οἱ album 
SU$Cepisset, nunquam a nigro album secernere 
potuisset ; neque enim secernit, quod a sae visum 
est, ab eo, quod ab alio. 


Enimvero οἱ pbantasiam sine corpore et in- 


divisam eese ex eo clarum ost, quod poste. . 


riores species, superieres non delent, quod, 


MICHAELIS PSELLI 
fihi À περὶ δὲ τοῦ vo), enel, 


1044 


καὶ τῆς θεωρητικής Suvd- 
ἁλλ᾽ fot ὁ quy γἱ- 
νος ἵτερον εἶναι, καὶ τοῦτο µόνον ὀἐνδέχεσθαι 
χωρίζεσθαι, καθάπερ τὸ ἀῑδιον τοῦ φθαρτοῦ. Καὶ 
ἐν τῷ «pls δὲ τὰ αὐτὰ φιλοφοφεῖ, ἀπαθὶς καὶ ἀ- 
διον καὶ ἀθάνατον ἀποφαινόμενος τὸν νοῦν' καὶ 
πολλὰ τοιαῦτα ἐν τῷ αὐτῷ ἀναγράφει λόγψ' ἀλλά 
καὶ ἐξ ἑτέρων αὐτοῦ συγγραμμάτων ὁμοίως συµθα- 
λεῖν ἔστιν' ὅτι καὶ ἀθάνατον οἶδεν ὁ Αριστοτέλης 
τὴν λογικὴν ψυχὴν, καὶ χωριστὴν παντὸς σώμα- 
τος. 


µεως , οὐδέκω φανερὸν , 


λλλὰ μὴν ὅτι x«l ὁ Βλάτων τὴν λογικὴν ψυχὰν 
ἀθάνατον οἶδεν, περιττὸν κατασκευάζειν ὅτι δὲ καὶ 
τὴν ἄλογον θνητὴν οἶδεν, ἱκανῶς ὁ Τίμαιος ἐκδιδά» 


D σχει..Τὴν γὰρ ἄλογον Quy» προσυφαινομένην τῷ 


λογικῷ, θνητὴν ἐναργῶς εἶναί φησιν; ἡγεμοῦν δὲ καὶ 
θεῖον καὶ ἀθάνατον ὅσον ἐν τοῖς θνητοῖς καὶ ζώοις, 
τὸ λογικόν. ᾽Αλλᾶ γὰρ ὅτι μὲν οὐδεμίαν ψυχἠν ὄννα- 
τὸν αῶμα εἶναι, οὖτε ἁπλοῦν, οὔτε σύνθετον, δῆλον 
ἐντεῦθεν ^. πᾶν γὰρ σῶμα κατὰ «^v ἑαυτοῦ φύσιν, 
σκεδαστόν ἐστι καὶ εἰς ἄπειρα διαιρετόν' διὸ δεῖται 
τοῦ συνέχοντος. Τὸ τοίνυν συνέχον, πότερον σώμά 
ἐστιν fj ἀσώματον ; εἰ δὲ οὖν σῶμα, δεήσεται πἁλιν 
κἀκεῖνο τοῦ συνέχοντος, καὶ τοῦτο ἐπ ἄπειρον. 
Ανάγκη doa τὴν συνεχτικὴν τῶν σωμάτων δύναμιν, 
ἀσώματον εἶναι. Ἔστι δὲ ἐπὶ τῶν ἐμψύχων συνεχτι» 
xà τῶν σωμάτων ἡ ψυχή ἡ $oy) ἄρα ἀσώματός 
ἐστιν. "Esc 0$ καὶ ἡ ἑσχάτη τῶν γνωστικῶν τῆς ϕυ- 
χῆς δυνάµιων, ἡ αἴσθησις λέγω, ἀσώματός ἐστι, 
πολλῷ μᾶλλον αἱ κρείτους . "Οτι δὲ ἡ αἴσθηαις 
ἀσώματος , οὕτω δείχνυσιν ἆ ᾿Αριστοτέλης' Οὐδὲν 
σῶμα, λέγων, ἐν τῷ αὐτῷ χρόνῳ κατὰ τὸ αὐτὸ µό- 
piov, τῶν ἑναντίων ἐστὶν ἀντιληπτικόν. ὍὉ γὰρ δά- 
πτυλος οὐ δύναται κατὰ τὸν αὐτὸν Χρόνον, ὅλου καὶ 
λευκοῦ καὶ µέλανος μεταλαθεῖν * οὐδὲ θερμαίνεται 
ἅμα κατὰ ταὐτὸν xal ψύχεται. Ἡ δὲ αἴσθησις Eua 
ἐν τῷ αὐτῷ χρόνῳ, τῶν ἑναντίων ἀντιλαμθάνεψαι, 
καὶ οἶδεν Gc. τόδε ἐστὶ τὸ πρῶτον καὶ τὸ δεύτερον, 
τὸ διαχρίνειν ἐκ τοῦ λευκοῦ τὸ µόλαν, χαθ' ὕστερον oi 
ἐκ τοῦ μέλανος τὸ λευκόν. El μὲν οὖν κατὰ τὸ αὐτὰ, 
δῆλον ὅτι ἁμερῶς αὐτῶν ἀντιλαμθάνεται, καὶ ὅστιν 
ἀσώματος. tt δὶ καθ ἵτερον µόριον φής' dc dai 
τοῦ μὲν ἐγὼ, τοῦ δὲ eo, ἕοτιν ἀκόλουθαν. At γὰρ 
τὸ. xplvov, Év καὶ τὸ αὐτὸ εἶναι, καὶ κατὰ τὸ αὐτὸ τὸ 
κρινόμενον προλαμθάνεσβαι. Σῶμα δὲ dv «p αὐτῷ 
χρόνῳ, xal κατὰ τὸ αὐτὸ µόριον, προσθέλλειν τοῖς 
ἐναντίοις 3j ἀπ) c τοῖς ἑτέροις, οὐ δύναται, 'H δὲ 
αἴσθησις κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον προσθάλλει τῷ Αευ- 
κῷ καὶ τῷ µέλανι, ᾽Αμερῶς ἄρα προσθάλλει, xai 
διὰ τοῦτο ἀσώματος. El γὰρ καθ ἕτερον xai ἕτερον 
µόριον, τοῦ µέλανος καὶ τοῦ λευκοῦ ἀντελάμθανε, 
οὐκ ἂν ἐδεήθη διακρῖναι τὸ λευκὸν ἀπὸ τοῦ µέλανος 
οὔτε γὰρ διακρίνει τὸ ὑπ᾿ αὐτοῦ ὁραθὶν, τοῦ ὁραθέντος 
ὑπ ἄλλου. 


Ὅτι δὲ καὶ ἡ φαντασία ἀσώματος καὶ ἁμερὴς, 
δῆλον ἐξ Ov οἱ ἐπιγινόμεεοι εὖποι οὐκ ἀφανίζουσι 
τοὺς προὺπάρχοντας' ὅπερ εἴγε ἦν σῶμα, οννέδαι- 








1445 


DB ANIMA. 


1048 


νεν ἂν, ὥσπερ ἐπὶ τοῦ κηροῦ, ᾿Αϕανίξουαι γὰρ οἱ A si ea corpus (fuisset, sane contigisset, ut in 


ἐπιγινόμενοι τύποι τοὺς προὐπάρχοντας. ᾽Αλλὰ καὶ 
ἡ φυτικλ doy, ἥτις αἰσθήσεώς ἐστι καταθεεστέρα, 
καὶ αὐτλ καὶ οἱ φωτικοὶ λόγοι δείχνυνται ἐναργῶς 
ἀμερεῖς ὄντες, καὶ διὰ τοῦτο ἆσώματοι. Ἐν γὰρ 
ἑκάστῳ µορίῳ τοῦ απέρµατος οἱ αὐτοὶ φυσικοὶ λόγοι 
ἀμερίστως sleiv, ὥσπερ καὶ ἐν τῷ παντὶ σπέρµατι οἱ 
θῥεπτιχοὶ καὶ αὐξητικοὶ καὶ οἱ διαπλαστικοί. Ὥσπερ 
γὰρ *Àv τὸ καταθληθὲν σπέρμα, εἰ κατασχεβείη ὑπὸ 
τῆς µήερας, τέλειον τὸ ζῶον ἀποτελεῖ' οὕτω xiv. μὴ 
τὸ πᾶν, ἀλλὰ µόριον, οὐδὲν ἧττον ποιήσει. El τοίνυν 
ot φυσικοὶ τοῦ ζώου λόγοι σῶμα σαν, οὖν ἠρύναντο 
iv τῷ αὐτῷ µορίῳ, ἅμα καὶ οἱ τῆς κεφαλῆς, xal ol 
τῶν ποδῶν xal πάντων τῶν μορίων, εἶναι. Nov δέ 
εἶσιν, ὡς iv τῷδε τῷ poplp πάντες, οὕτω xai ἐν 
ἆλλφ πάντες ἁμιρίστως ἄρα ἐνυπάρχουσι πάντες 
ἐν ἑκάστῳ μορίἰῳ' ἀαώματοι dpa εἶσί' τὸ γὰρ ἆμε- 
pic, καὶ ἀσώματον' Ὥσπες γοῦν ἐν τῷ ὅλῳ δένδρῳ 
ἐστὶν dj τε θρεπτικὴ καὶ αὐξητικὴ καὶ γενητικὴ 
δύναµις, οὕτω xal ἐν τῷ κλάδῳ, Ἡ lv τῷ κλήματι, xal 
ἐν αὐτῇ τῇ κεγχραμίδι. 

'AXV Ίσως ἀπορήσειέ τις, πόθεν οὖν τέρατα; οὐ 
παρὰ τὰ ἓν δεῖνι πλεονάζειν τὸ σπέρμα. Διατί δὲ 
πἀλιν, εἰ ἀποτμηθείη τοῦ αίτου µόριον, οὐχέτι 
βλαστάνει τὸ λοιπόν ; διατί δὲ ὁ φλοιὸς, οὐ βλα- 
στάνει, f φύλλον. ἤ τι τοιοῦτο; καίτοι καὶ ταῦτα 
µόριά εἶσι τοῦ δένδρου. Αέγω οὖν περὶ μὲν τῶν 
τεράτων, ὅτι ὕλη ἐστὶν fj αἰτία"' ἐπειδὴ δεῖ καὶ ἔπιτη- 
δειότητος τῆς ὕλης xatd τὲ τὸ ποσὸν καὶ τὸ ποιόν. 
Ὕλη δὲ τῶν ζώων τὸ καταµήνιον. Αὔτη οὖν ἢ 


πλεονάζουσα, fj ἑνδίουσα, f| παρὰ φύσιν πεποιηµένη, (v 


τῶν τεράτων ἐστὶν dj αἰτία. Καὶ καθόλου δὲ φημι, 
ὅτι aV δυτάµεις αὗται, εἶ καὶ ἀσώματοί εἶσιν' ἀλλ’ 
ἐν ὑποχειμένῳ τῷ σώματι τὸ εἶναι ἔχουσι, xal ἵνα 
ὧσι δέονται σύμμετρου ἔχειν τὸ ὑποκείμενον, καὶ 
ποιότητι xai ποσότητι, οἷον ὃ χύκλος καὶ ἁπλοῦς, 
τὸ σῶμα δείκνυται" αὐτὸ μὲν καθ' αὐτὸ ἄποσον ὃν 
καὶ άμέγεθες, καὶ ἁπλῶς ἀσώματον. Οὐκ ἂν δὲ συ” 
σταίη, t| μὴ ὑπολάδοιτο ὑποκειμένου, καὶ µεγέθει 
συμμέτρου καὶ ποιότητι, olov οὐκ ἂν ἐν μικρῷ καὶ 
ἀκαριαίῳ σώματι συσταίη ἂν Χύχλος, οὐδὲ ἓν ὑγρῷ 
διαῤῥέον τι. Οὕτως οὖν καὶ ἐπὶ τοῦ παρόντος λέγω 
ὅτι, εἰ καὶ ἀμερεῖς ol λόγοι καθ’ ἑαυτοῖς, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ 
ἐν ὑποχειμένῳ σώματι τὸ εἶναι ἔχουσιν, οὐχ ἁπλῶς 
δὲ πᾶν cia, Tj ὡς ἔτυχεν ἔχον, otóv τὲ ἐστι κατκ- 
Δέξασθαι τοὺς λόγους, διὰ τοῦτο δεῖ xal. ἐπιτηδειότη- 
τος τοῦ ὑποκχειμένου. El δὶ ὅλως εὀρίσκονται αἱ ἐν 
τῷ ὅλῳ δὲνδρῷ δυνάµεις, πᾶσαι ἀνελλιπῶς καὶ dv 
τισι µέρεσι! δῆλον ὅτι δι’ οάδεμίαν ἄλλην αἰτίαν, f 
διὰ τὸ ἀμερεῖς εἶναι αὑτὰς καθ’ αὐτάς. El γὰρ ἦσαν 
σώματα, οὔτε δὴ dv sip ἀποτμηθέντι κλάδῳ ὅλαι ἂν 
σαν, καὶ τὸ δἐνδρον κχολοθὸν ἂν ἦν. El δὲ τις etos, 
ἀλλὰ δύναται λέγειν, ὅτι σώματά εἶσιν ἁμοιομερῇ, 
δι’ ὅλου ὕχοντα. Τῶν δὲ ὁμριομερῶν τὸ αὐιό ἐστιν 
εἶδος ἐν τῷ μέρει, ὅπερ καὶ iv. τῳ ὂλφ' ὡς ἐπὶ τῆς 
σαρχκὸς ἔχει τὸ ὁμοιομερές. Λέγομεν πρὸς τοῦτο, εἰ 
ἦσαν ὁμοιομερῇ σώματα, οὐκ ἂν ἐχώρησαν Qa δι 
Όλης τῆς ὀποχειμένης σῶὔμα γὰρ διὰ σώματος χω- 
ρῆσαι ἀδόνατον. Et τοίνυν al καταδεέστεραι τῶν Ψυ- 


cera usuvenit. Posterjores enim figure superiores 
tollunt.Sed et vegetans anima,etsisensu deteriorsit, 
igsa, inquam, et vegetandi rationes sine partibus 
esse, atque ob eam rem incorpore: satis aperte de- 
monstrantur :in qualibet enim parle seminis,eedem 
sunt indivise naturales rationes,quemadmodum in 
toto semine, alendi, augendi et conformandi ratio. 
nes. Ut enim omne immissom semen, si utero 
comprehensum fuerit, perfectum animal efficit ; 
ita etsi non totum, sed pars, nihilominus efficiet : 
at ai naturales animantis rationes corpus essent, 
non possent in eadem parte simul, capitis, pedum, 
et reliquarum partium rationes inesse. Jem vero 
sunt velut in hao parte omnes, itidemque in alia 
omnes ; indivise igifur in qualibet parte insunt 
omnes : ergo Íncorporee sunt: quod enim partibus, 
id et eorpore caret. Quemadmodum igitar et in 
tota arbore, altrix, suctrix et gignendi facultas 
est ΄ sic etlam in ramo, et in palmite, et in ipso- 
flci grano. 


Et quesierit fortasse quispiam, unde igitur 
monatra ? nonenim quod in aliquo abundet semen. 
Sed rursus, cur elisa grani pariicula reliquum 
deinde non germinat ? cur autem cortex, vel folium 
vel quidpiam ejusmodi non germinat? [etsi he 
quoque partes sint arboris. De monstris itaque 
díco, horum causam esse materlam: hujus enim 
accommodatione, tum quantitatis, tum qualitatis 
opus est. Materia autem,menstruum est animalium: 
hec igitur si abundet, vel deficiat, vel preter na- 
turam fuerit, monstrorum causa ost. Atque uni- 
verse dico, hasce postestates, etsi incorporem sunt, 
esse tamen in subjecto corpore,atque ut sint, ac- 
commodato sibi,et quantitate et qualitate,subjecto 
indigere. Quemadmodum circulus etiam simplex. 
corpus ostendit, qul per seipse quidem quantitate 
ac magnitudine caret, et plane incorporeus est : at 
constare non potesl, nisi subjectum et magnítu- 
dine,et qualitate sibi accommodum nactus fuerlt : 
nam in parvo et exili corpore constare circulus ne- 
quit, neque in humido aliquid fluens. Sic igitur 
et in re presenti dico: etsi per se indivise sint 
rationes, postquam tamen in subjecto corpore sunt, 
neque simpliciter,omne corpus nisi uf comparatum 
est, rationes suscipere potest : propterea subjecti 
accommodatione opus est. Sin autem que in tota 
sunt arbore potestates, omnes plene atqueintegre 
etiam in quibusdam partibus inveniuntur, nullam 
id aliam ob causam fit, quam quod per se indivisa 
sunt: si enim corpora essent, non omnes in abs- 
cisso rarno essent, ipsaque arbor manea et mutila 
foret. Si quis autem retorquent ; sed proolive dietu 
est, 688 esse corpora similium partium, que totum 
pervadant: eorum vero que similibus constant 
partibus coamdem esse formam in parte, qus» in 
toto, ut in carne so habet illa partium similitudo. 
Bed respondemus: si potestates ille similium par- 
tium corpora essent, nunquam tota per totam rem 





1047 


MICHAELIS PSELL! 


1048 


subjectam pertransissent.Corpus enim,corpus po- À χιχῶν δυνάμεων ἀσώματοι πολλῷφ μᾶλλον 4 λοχικὴ, 


netrare non potest. Si ergo ignobiliores ille anime 
potestates, sine corpore eunt, multo magis ratio- 
nis compos, longe istis pr:sstantior. Áo sine cor- 
pore esse,communibusillis argumentis demonstra- 
tum est : sed hoc ineuper de ipsa peculiare dicimus. 
Nullum corpus seipsum cognoscit, neque ipsum 
ad se convertitur : non enim manus aut aliud cor- 
pus se novit ; sed neque ratione casse potestates, 
etsi incorporoe sint, seipsas norunt ; non visus, 
vel auditus,non omnes deaique sensus :neque item 
inquirunt cujus sint nature ; sed ratio est, quse 
de ipsis inquirit.At se ipsa novit rati:onis compos 
anima ; ipsa igitur est, que inquirit, et de qua in- 
quiritur ; ipsa est, que reperit, etique reperitur ; 
que cognoscit, et que cognoscitur.Hanc igitur sine 
corpore esse perspicue ostendimus. Preterea, que 
in subjecto corpore sunt, potestates, una cum cor- 
poreinvalescunt et obsolescunt. Tales igitur sunt 


κρείττων οὖσα πολλῷ. Ότι γὰρ καὶ αὑτὴ ἀσώματος, 
δέδειχται μὲν xal διὰ τῶν χοινῶν λόγων. Λέγομεν 
δὲ καὶ ἴδια ἐπὶ αὐτῆς οὕτως. Οὐδὲν τῶν σωμάτων 
αὐτὸ ἑαυτὸ γινώσκει, οὖδε πρὸς ἑαυτὸ ἐπιστρέφετα:. 
Οὐ γὰρ οἶδεν ἑαυτὴν ἡ χεὶρ, ἤ ἄλλο τι τῶν σωµάτων΄ 
ἀλλ’ οὐδὲ al ἆλογοι δυνάµεις, καἰτοι ἀσώματοι οὔὖσαι, 
ἑαυτὰς ἴσασιν. Οὐ γὰρ οἶδεν ἑαυτὴν dj ὄψις ἤ ἡ ἀκονή 
ἤ ἁπλῶς αἴσθησις οὐδὲ ζητεῖ ποίας devi. φύσεως, 
ἀλλ᾽ ὁ λόγος ἐστὶν ὁ περὶ αὐτῶν ζητῶν,ἢ μέν τοι doy 7, 
ἡ λογικὴ, αὐτὴ ἑαυτὴν γινώσκει’ αὐτὴ γοῦν ἐστιν ἡ 
ζητοῦσα, αὐτὴ ἡ ζητουμένη"' αὐτὴ ἡ εὑρίσχουσα, αὐτὴ 
4 εὑρισκομένη' ἡ γινώσχκουσα xai γινωσκομένη΄ ἀσώ- 
µατος ἄρα ἐναργῶς ἀποδέδειχται. "Ext αἱ ἐν ὑποχει- 
μένῳ τῷ σώματι δυνάµεις, συναχµάζουαἰ τε τῷ σώ- 
ματι xai συναμαυροῦνται. Τοιαῦται γοῦν al αἰσθήσεις, 
θυμὸς, ἐπιθυμία. Ἡ δὲ λογικὴ oy? τὸ ἐναντίου, pa- 
ῥαινοµένου τοῦ σώματος αὐτὴ ἀχμάζει' οὐκ ἄρα ἐν 
ὑποχειμένῳ ἑστὶ τῷ σώματι;" 


sensus; tum et irascens, et οοπουρἰθοθηΏθ : contra vero rationabilis anima, ΠΒΓοΘΒΟΘΠίθ corpore vi- 
gel ipsa,et floret. Non est igitur in corpore tanquam in subjecto. 


Deinde nihil id molitur, ut subjectum sibi cor- 
rumpat : omnia enim esse expetunt. At rationabi- 
lis anima corpus contemnit, et virtutis exercita- 
menlis ipsum edomans, id penitus sepenumero 
abjicit.Non igitur in subjecto corpore habet ut sit. 
Pr&terea demonstrandum est rationis compotem 
animam, substantiam habere ab omni;corpore se- 
gregatam: reliquas autem in corpore esse: etin 
spiritali quidem, ratione preditam, in hoc vero 
vegetatricem. Normam et regulam tradit Aristote- 
les de anima, et ceteris omnibus, et iig, qui eam 
mortalem putant, consentientem: hec porro est. 
Ab actionibus,inquit, de substantiis ferendum (est 
judicium, (quando substantia quelibet actionem 
habet affinem sibi,et generis ejusdem. Quomodo 
ergo, inquit, substantia, que nullam habet actio- 
nem a corpore separabilem, necessario neque sub- 
slantiam habebit 4 corpore separabilem ? $1 
enim, cum substantiam habeat inseparabilem, 
nullam sine corpore actionem habebit;postquam a 
corpore sejuncta fuerit, non habebit, in quod 
agat, itaque frustra erit. Fieri ergo non potest, ut 
separabilis substantia nullam habeatfsine corpore 
aclionem. 


Altera regula heo est. Omnis substantia, que 
&ctionem habet a corpore separabilem, ipsa quo- 
que a corpore separabilis sit oportet. Si vero sepa- 
rabilis non fuerit, hinc sequetur, effectum eese 
causa sua nobilius, et prestantiori excellentius id, 
quod deterius est : id vero absurdum: semper 
enim causam ro effecta prestantiorem esse oportet, 
tum et quod natura prius est : fieri ergo non potest, 
ut a corpore separabilis actio non dimanet a sub- 
stantia, eaque separabili. Et posteriori quidem re- 
gula utemur in explicanda natura anime ratione 
predite: prior autem ad reliquas conducet. Hmc 
igitur est de rationabili anima disputatio.8i nulla a 
corpore inseparabilis substantia separabilem habet 


"Ert οὐδὲν τὸ ἑαυτοῦ σπουδάζει φθεῖραι ὑποχκεί- 
µενον. πάντα γὰρ τοῦ εἶναι ἐφίεται. Ἡ δὲ λογικὴ 
qox, καταφρονεῖ τοῦ σώματος) τοῖς τε δι’ ἀρετὴν 
πὀνοὶς αὑτὸ δαµάζουσα, καὶ τὸ σύνολον πολλάκις 
προϊεμένη οὐκ ἄρα ἐν ὑποκειμένῳ τῷ σώματι τὸ 
εἶναι ἔχει. "Eni τούτοις δεῖ δεῖξαι, ὅτι ἡ μὲν λογικὴ 
ψυχἠ ἐξηρημένην ἔχει τὴν οὐσίαν παντὸς σώματος’ 
αἱ δὲ λοιπαὶ ἐν σώματι τὸ εἶναι ἔχουσι καὶ div. μὲν 
τῷ πνεύµατι dj ἄλογος: ἡ δὲ φυτικὴ ἐν τούτψ. Ὅτι 


 Χανόνα παραδίδωσιν ὁ ᾿Αριστοτέλης ἐν τῷ περὶ yo- 


χῆς, τοῖς τε ἄλλοις πᾶσι, καὶ τοῖς θνητὴν νοµίζουσιν 
αὐτὴν συναρέσκοντα. Ἔστι δὲ ὁ κανὼν οὗτος. Ati, 
φησὶν, ix τῶν ἐνεργειῶν τὰς οὐσίας χρίνειν ἐπειδὴ 
καὶ ἑκάστη οὐσία σύστοιχον ἔχει τὴν ἐνέργειαν. Πῶς 
οὖν, φησὶν, οὐσία, μηδεµίαν ἔχουσα ἑνέργειαν χω- 
ριστὴν σώματος, ἓξ ἀνάγκης οὐδὲ τὴν οὐσίαν ἕξει 
χωριστὴν σώματος; El γὰρ χωριστὴν ἔχδυσα τὴν 
οὐσίαν, µηδεµίαν ἐνέργειαν ἔχοι χωρὶς σώματος * 
ἐπειδὰν χωρισθῃ σώματος, οὐχ ἕξει περὶ ὃ ἑνεργή- 
σει' ὥστε µάτην ἔσται. Οὐκ ἄρα δυνατὸν τὴν χωρι- 
στὴν οὐσίαν µηδεµίαν ἔχειν ἑνέργειαν χωρὶς σώμα- 
τος. 


Πάλιν ἕτερος κανὼν οὗτος . [ᾶσα οὐσία ἔχουσα 
ἐνέργειαν χωριστὴν σώματος, ἐξ ἀνάγχης xal αὐτὴ 
χωριστὴ ἔσται σώματος. Et δὲ μὴ εἴη χωριστὴ, 
συµθήσεται τὸ αἰτιατὸν τοῦ αἰτίου κρεῖτιον εἶναι, καὶ 
τοῦ κρείττονος τὸ καταδεέστερον xpsittov ' ὅπερ 
ἄτοπον. 'As! γὰρ δεῖ τὸ αἴτιον κρεῖττον εἶναι τοῦ 
αἰτιατοῦ, καὶ τὸ τῇ φύσει πρότερον’ ἀδύνατον ἄρα 
ἐνέργειαν χωρ;στὴν σώματος, μὴ ἀἁπ᾿ οὐσίας προὲρ- 
««εσθαι, xal αὐτῆς χωριστῆς. Τῶν τοίνυν εἱρημένων 
Κανόνων, χρησιμεύσει ὑμῖν Ó μὲν ὕστερος εἷς τὸν 
περὶ τῆς λογικῆς ψυχῆς λόγον, ὁ δὲ πρότερος sic 
τὸν περὶ τῶν λοιπῶν. ὍὉ μὲν οὖν περὶ τῆς λογικῆς 
ψυχῆς ἐστι τοιοῦτος. El µηδεµία ἀχώριστος σώματος 
οὐσία, ἔχει χωριστὴν τὴν ἑνέργειαν, δείξοµεν δὲ ἐπὶ 








1019 


DE ANIMA. 


ου — 0 —— M Und Lab temm end 


1050 


τῆς oy 4c χωριστὴν ἐνέργειαν σώματος, πᾶσα ἀνάγκη A actionem, et in anima separabilem aliquam, a core 


καὶ αὐτὴν χωριστὴν εἶναι. Ὅταν τοίνυν σχοπῇ περὶ 
τῶν νοητῶν ἡ ψυχἠ, καὶ τὰς περὶ θεοῦ ivvolac προ- 
Ὑδιρίζηται ' δῆλον ὅτι χωριστὴν παντὸς σώματος 
ἔχει τὴν ἐνέργειαν, Ὁμοίως καὶ ὅταυ ἑαυτὴν Cat: 
οὐδαμοῦ γὰρ iv τούτοις οὐδὲ συνεργῷ χρῆται τῷ 
σώματι, οὐδὲ σὐτὴ περὶ σῶμα ἐνεργεῖ, ὥστε πάντη 
κεχώρισται σώματος ἡ τοιαότη ἐνέργεια, καὶ αὐτῆς 
δὲ τῆς φαντασίας. Εἰ δὲ ἐνέργεια χωριστὴ, ἐξ ἀνά- 
Ύχης καὶ ἡ οὐσία αὐτῆς χωριστὴ ἔσται. Et δὲ Ἠχωρι- 


στὴ ἡ οὐσία, κατὰ πᾶσαν ἀνάγχην, καὶ ἀῑδιος: τοῦτο — 


Ύὰρ κοινῶς πάντες ὁμολογοῦσιν, ὅτι πᾶσα χωριστὴ 
τοῦ σώματος οὐσία χωριστὴ xol ἀῑδιός ἑττι. Σχόπει 
132, εἶ χωριστὴ oücla μὴ ἐστιν ἀΐδιος, ἀλλὰ γεννητὴ 
καὶ φθαρτὴ, πρὶν γενέσθαι, fj ἠδύνατο γενέσθαι, 1j 
οὐκ. ἠδύνατο. Et μὲν οὖν μὴ ἠδύνατο, οὐκ ἂν 
τὸ γὰρ ἀδύνατον οὐκ ἂν ἐγένετο. El δὲ ἠδύνατο, ὑλι- 
xij πάντως ἦν ' τοῦτο γὰρ, τὸ δύνασθαίἰ ποτε εἶναι 
1| μὴ εἶναι. El δὶ ἄνλα τὰ χωριστὰ τῆς ὕλης οὐκ 
ἔσονται ἐκ τοῦ δυνάµει εἰς τὸ ἐγεργείφ elvai: ἀλλ᾽ 
ἀεὶ ἑνεργείᾳ ἔσονται, καὶ ἄλλως πᾶν τὸ φβειρόµε- 
vov, κατὰ δύο τρόπους φθείρεται, fj τὸν τῶν σωµά- 
των τῇ tlc τὰ στοιχεῖα ἀναλύσει, fj τὸν τῶν περὶ τὸ 
σῶμα ἀποσθεννυμένου τοῦ εἴδους, τῇ ἀναρμονίᾳ τοῦ 
ὑποκειμένου, ἐν ᾧ τὸ εἶναι ἔχει. Κατ οὐδέτερον δὲ 
τῶν ε’ρημένων τρόπων ἑνδέχεται φθαρῆναι τὴν Aovt- 
κὴν ψυχήν ἀσώματος Ὑάρ ἐστι, καὶ τὸ εἶναι ἔχει 
οὐκ ἐν ὑποχειμένῳ σώματι, ὡς δέδεικται: ὥστε 
ἀΐδιος ἡ λογικὴ ψυχή. Ὅτι δὲ ἡ ἄλογος, καὶ ἡ φυ- 
τικὴ τοῦ ἐν ᾧ sla: σώματος ἀχώριστοί εἴσι, δῆλον 
ἐκ τοῦ λοιποῦ χανόνος. Πᾶσαι τοίνυν αὐτῶν ἐνέργειαι 
ἐν σώματι καὶ περὶ σῶμά εἶσι. Καὶ γὰρ ἡ θρεπτικἡ, 
καὶ αὐξητικλ, καὶ γεννητικἡ καὶ dy σώματί εἰίσι, xai 
διὰ σώματος ἐνεργοῦσι, καὶ περὶ σώματα: ὥστε 
τῶν σωμάτων ἀχώριστοι. "Ext μὴν xal ὁ θυμὸς καὶ 
3$ ἐπιθυμία" κινεῖ γὰρ à μὶν τὸ περικάρδιον atua, 
ἡ δὲ τὸ ἧπαρ τοιῶσδε J| τοιῶσδε διατίβησιν. Ἐν σώ- 
ματι μὲν οὖν καὶ αὗται, xal διὰ σώματος, καὶ περὶ 
σώματα. Ἡ vxo βρωµάτων, fj χρημάτων, fj ἁπλῶς 
σωματικῶν πραγμάτων δρεξίς ἐστιν ἡ ἐπιθυμία: καὶ 
ὁ θωμὸς, elc τὸ ἀντιλυπῆσαι τὸν εἴς τι τούτων βλά- 
ψαντα" ὥστε αἱ ἑνέργιιαι τούτων οὐκ ἄνευ σώματος 
ἐξ ἀνάγκης ' εἰς τί δὲ χωρισθεῖσαι ἔνεργοῦσι , τί 
θρίψουσιν, fj αὐξήσουσιν, fj γεννήσουσι ; τίνα δὲ xai 
ἀντιλυπήσουσιν; Αλλ' οὐδὲ ἡ ἐπιθυμία ἰσχύσει τι 


τῶν ἡδίων, τῶν κχινούντων αὐτὴν εἰς ὄρεξιν» ὥστε 


pore actionem ostendere possumus ; omnino ne- 
cesse fuerit hano quoque separabilem esse. Cum 
igitur res eas que intellectu precipiuntur et Dei 
notiones sibi proponit anima,tum actionem habere 
ab omni corpore secretam manifestum est, tum 
eliam cum in se ipsa descendit investigando ; tuno 
enim, neque ministerio vtitur corporis, neque ipsa 
in corpus agit, ita ut omnino sit a corpore semota 
ejusmodi actio, imo et ab ipsis objectis speciebus. 
Si autem actio separata est, omnino ejus quoque 
substantia separabilis erit. Sin autem separabilis 
substantia,penitus necesse eet,ut immortalis quo- 
que sit.Id enim apud omnes in confesso est, omnem 
& corpore separabilem substantiam immortalem 


ἐγένετο" p pariter esse.Nam attende : si separabilis substantia 


non est immortalis, sed generationis et corruptio- 
nis capsx, antequam (íieret, vel fleri poterat, vel 
non poterat. Si ergo non poterat, nunquam fuisset : 
quod enim fleri non potest, nunquam fuerit : at si 
poterat, plane materiata erat; id enim est posse 
esse ; et non esse. Si autem immateriata non erunt, 
que a materia separari possunt, non ideo quod 
reipsa esse possint; sed reipsa semper erunt. Et 
aliunde, quodcunque corrumpitur, duobus modis 
corrumpitur ; vel corporum resolutione in ele- 
menta, vel exstincta forma eorum quee sunt in cor- 
pore, soluta nempe et turbata ejus subjecti in quo 
est, temperie atque concentu. At neutro corrumpi- 
tur anima rationis potens, quippe qua incorporea 
est, et in corpore tanquam in subjecto non exsistit, 
ut demonstratum est. Itaque eterna est anima ra- 
tionis compos : sed et brutorum,et plantarum ani- 
mam, ab eo, in quo sunt, subjecto separari non 
posse,ex posteriori regula manifestum flet, Omnes 
igitur illarum actiones in corpore el circa corpus 
gunt ; altrix enim, et aucirix, et. generatrix, οἱ in 
corpore sunt, et. per corpus agunt, et circa cor- 
pora: ita non possunt a corporibus separari. Ira 
itidem el concupiscentia.Illa enim sanguinem, qui 
eirca cor est, cominovet : illa jecur hoc illove 
modo afficit: in corpore igitur ille quoque sunt,et 
per corpus, et circa corpora. Ciborum enim vel 
pecuniarum,vel denique rerum corporis appetentia 
est vis concupiscendi : irascens vero,cupiditas vin- 
dicandi ia eum,quiin isturum aliquo nobis offecerit. 


µάτην ἔσονται, ὅπερ ἐστὶν ἆδύνατον" ἀχώριστος ἄρα D) Harum itaque actiones síne corpore esse nequeunt, 


tj οὗσία σωµάτων, iE Te al τοιαῦται πρόεισιν ἑνέρ- 
γειαι. Αλλ’ at μὲν φυτικὴ τοῦ παχέος ἐστὶν ἀχώρι- 
στος, xal συµφθείρεται αὑτῷ' xal δῆλον ἐξ Qv. εἶσιν 
ai δυνάµεις αὗται, xal dy τοῖς φυτοῖς, ἐν οἷς πνεύ- 
ματικὸν σῶμα οὗ θεωρεῖται. Δείκνυνται δὲ καὶ μετὰ 
τὴν ἔξοδον τῆς ψυχῆς ἔτι διαµένουσαι βραχύν τινα 
χρόνον ἓν τούτῳ τῷ σώματι' ὄνυχές τε γὰρ xai τρί- 
χες τοῦ νεκροῦ σώματος αὔξονται. ᾽Αλλὰ µή ποτε 
οὖν ἀληθὴς ὁ λόγος οὗτος" οὐ γὰρ αὔξεται, φασὶ, 
ταύτα, ἀλλὰ τηκοµένων καὶ μειουμέἐνῶν τῶν περὶ 
αὐτὰς σαρχῶν, μᾶλλον ἀπογυμνοῦσθαι, καὶ διὰ τοῦτο 
καὶ µείζω καὶ πὐξημένα δοχεῖν φαίνεσθαι. )Αλλὰ 


at in quid agent sejuncte? quid alent,vel augebunt, 
vel progignent ? quem ulciscentur? sed neque cu- 
piditas ulla re potietur earum qus illi appetitum 
commovent. Frustra igitur erunt : quod sane fleri 
nequit. Separari ergo & corporibus non potest ea 
substantia, ex qua tales prodeunt actiones. Sed si 
vegelans & crasso corpore sejungi non potest ; et 
una cum eo corrumpitur: id ex iis clarum est, ex 
quibus sunt he potestates,etiam in plantis,in qui- 
bus spiritale corpus non cernitur. Sed el post ex- 
cessum anime paulum temporis in hoó corpore 
manere videntur. Ungues enim et pili mortui cor- 


1081 


MICHAELIS PSELLI 


10532 


poris augentur. Sed verum id non est: neo enim A περὶ μὲν τούτων, καὶ ἰδίᾳ θεῶρητέον. Πλὴν εἰ ἔστι 


hec augontur, inquiunt, sed tabefactis et imminu- 
tis oarnibus, renudantur magis, ob eamque rem 
majora et auctiora apparent. Verum de hia peculiari 
ratione querendum est. Bi auctricis facultatis ve- 
sligium aliquod in corpore,quemadmodumet altriois, 


τι τῆς αὐξητικῆς lyvoc xal μετὰ gdvatov ἐν τῷ co- 
ματι, ὥστε xal τῆς θρεπτικῆς, διὰ γὰρ τὴν αὔξησιν 
καὶ ἡ τρεφή. Ἐνταῦθα ἄρα δῆλον ὅτι dv τῷ σώµατι τὸ 
εἶναι ἔχονσιν αἱ δυνάµεις αὗται. Ei δὲ αὗται, xal ἡ 
γεννητική; τῆς γὰρ αὐτῆς ἐστι συστοιχείας. 


post mortem remanet (nam propter incrementum alimenta sumuntur) hino manifestum est, eas fa- 
oultates in corpore esse. Sin autem he, generatrix quoque; ejusdem enim est generis οἱ ordi- 


nis. 


Hujus vero aliquod etiam vestigium in mortuo 
corpore,videri possint qu» inde erumpunt, anima- 
lia, vespe, dico, ex equinis, apes, ex taurinis, ver- 
mes ex humanis cadaveribus, et similia, verum, 
inquiunt, brutorum anima non Jam exsistit in cor- 
pore; permanet enim post discessum, etiam ea 


Ἴδοι ἂν τις καὶ ἴχνος τι ταύτης lv. τῷ νεκρῷ σώ- 
ματι, τὰ γινόμενα ζῶα' σφῆχας λέγω xal µελίσσας 
καὶ σκώληχας καὶ τὰ ὅμοια, Ἡ μέν τοι ἄλογος, φα- 
clvy, οὐκ ἔτι ἐν τῷ σώματι ἔχει τὸ εἶναι" ἐπιδιαμένει 
γὰρ καὶ μετὰ τὴν ἔξοδον xal ὑποχείμενον ἔχουσα τὸ 
πνευματικὸν σῶμα. Ὅπερ loci μὲν καὶ αὐτὸ ἐκ τῶν- 


que subjectum habet corpus spirans, quod ipsum Ὦ δε. Λέγεται δὲ ix. τοῦ πλεονάζοντος ἥτοι τοῦ ἀέρος: 


ex hls quoque constat elementis, sed ab aere, qui 
in eo exsuperat, appellatur : quemadmodum οἱ 
crassum terrestre corpus a terra, que in eo exsu- 
perat, similiter dicitur. Verum hee opinio Grece 
potias est vanitatis quam veritatis: que sí probare 
nititur brutorum animam et rationis expertem hoo 
corpus spirans necessario habere, post discessum, 
inquiunt, ab hoc corpore ad orcum devenit anima, 
et vite non honestetransa^te ponas persolvit. Non 
enim id tantum curat Providentia, υἱ simus, sed 
ut bene simus. Quare non negligitur anima, etsi a 
nature sum lege exciderit, sed congrua oura ad- 
ministratur. Et postquam per hilaritatem et effu- 
sam letitiam peocavit, necessario per dolorem ex- 
purgabitur. Cum vero incorporea sit, dolorem non 
sentiet, neque inferpis illis carceribus et tormentis 
punietur. Ab ea igitur suum corpus pendere nc- 
cesse est, quod immodice secretum, vel immode- 
rato ardore et ustione concretum, animam, quía 
cum illo patitur, exoruciat. Sed responderi potest 
ad illam argumentationem : Si & erasso corpore 
sejuneta anima, per spiritale corpus pati et cru- 
clari consuevit, nihil obstare quominus ab illo ab: 
stracta patiatur ; quandoquidem prorsus ad patien* 
dum natas habet facultates, per quas a spirital' 
corpore pati solet. Quemadmodum enim aerium 
hoc corpus, inferni cruciatus attinent, et per id, 
animam : ita etsi nullum intercedebat corpus me- 
dium, nihil erat impedimenti, quominus dolores 


animam attingerent, Sive enim sine corpore esse. 


dixerint, facile anImam attingent ; sive in corpore, 
per corpus anima pateretur: conjunctio enim nihilo 
magis eam facit, ut patiatur. Verum ho diffusiora 
sunt, quam ut collectanea deceat. Sed et his pro- 
bare se confidunt, spiritale quoque corpus esse; 
nec ab eo etiam post mortem, humanam animam 
separari posse : atque in eo,ut in subjecto,et iram 
esse et coneupiscentem dicunt, nec ab eo sejungi 
posse ; post mortem enim ira et cupiditas perma- 
nent, que in subjecto spiritsli corpore insunt. 8i 
enim simul &o e corpore egressa est anima, ab 
omni fleret eruciatu et noxa immunis, pura esset 
penitus, et 8 generatione libera : ab omni autem 


ὥσπερ καὶ τὸ παχὺ γήϊνον ἐκ τοῦ πλεονάζοντος ὡσαύ- 
τως. Αὕτη μὲν οὖν ἡ δόξα Ἑλληνικῆς ἐστι μᾶλλον 
μυθολογίας fj ἀληθείας . El δὲ καὶ κατασκευᾶζειν 
πειρᾶται, ἐξ ἀνάγκης ἔχειν τὴν ἄλογον ψυχὴν τὸ 
πνευματικὸν τοῦτο σῶμα, Φφασὶν, ὅτι μιτὰ τὴν dx 
τούτου τοῦ σώματος ἔξοδον, sie ᾧδου ἀφυκνεῖται d 
ijoy3, καὶ ποινὰς ἐκεῖσε τῶν οὐ καλῶς βεθιωμένον 
παρέχει. Οὁ γὰρ µόνον τὸ εἶνι ἡμῶν φροντίζει 4, 
πρόνοια. ἀλλὰ τὸ εὖ εἶναι, Διὸ odx ἀμελεῖται ἡ φυχὲ 
εἷς τὸ παρὰ φύσιν ἐξολισθήσασα, ἀλλὰ τυγχάνει τῆς 
προσηκούσης ἐπιμελείας * καὶ ἐπειδὴ τὸ ἁμαρτάνειν 
αὐτῇ διὰ γλυκυθυµίαν ἐγένετο, ἐξ ἀνάγκης xal τὸ 
καθαρθῆναι δι ἀλγήσεως αὐτῇ γενήσεται. )Ασώμα- 
τος δὲ οὖσα, οὐκ ἂν ἀλγύνοιτο, οὐδὲ τοῖς ὑπὸ γην δι- 
καιωτηρίοις κολάζοιτο. Όὔκουν ἀνάγχη σώματι 
ἐξήφθαι αὐτῆς ὃ διακρινόµενον ἀμέτρως, f| αυγκρι- 
νόµενον ὑπὸ Ἰφλέξεως 7] καύὔσεως ἀμέτρου, ἀλγύνει 
τὴν ψυχἠν διὰ τὴν συµπάθειαν. 'Αλλὰ γὰρ ἐρεῖ τις 
πρὸς τὴν πιθανολογίαν ταύτην. ὡς s! πέφυνεν ἆ 
Ψυγἠ χωριζομένη τοῦ παχέος σώματος, πάσχειν διὰ 
τοῦ πνευματικοῦ σώματος καὶ ἀλγύνεσθαι * οὐδὲν 
χωλύει αὐτὴν xal χωρὶς ἐκείνου τὸ πάθος ἀναδέχε» 
αθαι" εἴπερ ὅλως καὶ παθητικὰς ἔχει δυνάμεις, 8i 
Qv xxl πάσχειν ὑπὸ τοῦ πνευματικοῦ σώματος πὲ- 
φυχεν. Ὥσπερ γὰρ τοῦ ἀερώδους τούτου σώματος τ 
ἐν ὅδου πάθη ἅπτεται' διὰ δὲ τούτου xal τῆς du- 
ye οὕτω καὶ sl μὴ μέσον παρελαμθάνετο τὸ σῶμα, 
οὐδὲν Xv ἐμποδὼν, ἅπτεσθαι τὰ πάθη τῆς ψοχᾶς. 
"Av τε γὰρ ἀσώματον ὁποθῶσιν, εὐχερῶς ἑφάψεται 
τῆς ψυχᾶς . "Av v! ἑνσώματον, διὰ τοῦ σώματος 


D ἔπασχεν ἡ ψυχή" ἡ γὰρ ἔνωσις οὐδὲν μᾶλλον παθη- 


τικὴν ποιεῖ τὴν φυχήν. ᾽Αλλὰ ταῦτα μὶν τῆς ἐκλο- 
γῆς µείζω. Πλὴν διὰ τοῦτο, οἵονται καὶ τὸ πνευμα» 
τικὸν κατασχευάζειν ὅτι ἐστι σῶμα, καὶ ὅτι ἀχώρι- 
στος αὐτοῦ καὶ μετὰ θάνατον ἡ λοχικὴ ψυχή. Ἐν 
τούτῳ δὲ ὡς dv. ὀποκειμένῳ, καὶ tv. Supóv gam, 
καὶ τὴν ἐπιθυμίαν εἶναι, καὶ ἀχώριστα αὐτοῦ ουγχά- 
νειν᾽ καὶ γὰρ μετὰ τὸν θάνατον ὁ θυμὸς xal & iw 
θυµία διαμένει ἐν ὀποχειμένῳ, ἔχοντα τὸ εἶναι, dv 
τῷ πνεύματικῷ σώματι. Eb γὰρ Sua τῇ ἐξόδφ τοῦ 
σώματος ἀπηλλάττετο τῶν παθῶν τούτων ἡ (oy, 
καθαρὰ ἂν ἦν πάντως, καὶ Ὑγενέσεως ἀπηλλαγμένν. 
ἀπήλλαγμίνη δὲ οὖσα καὶ τῶν παθῶν καὶ τῆς vevi- 











1053 


DE ANIMA. 


1054 


σεως, ἀνῆχκτο ἄν, καὶ οὖκ ἄν τοῖς ὑπὸ γῆν διχαιω- À perturbatione et generatione soluta, dimissa esset, 


τηρίοις παρεδίδοτο. Τὰ δι διχαιωτήρια ἐπιστρέφου- 
σιν αὑτὴν πρὸς ἑαυτὴν , ὥστε λοιπὸν καταγνοῦσα 
ἑαυτῆς, οἶκείᾳ ὁρμῇ καθαρθῆναι. Λότὰ piv γὰρ τὰ 
δικαιωτήρια οὐκ ἀνάγει αὐτὴν, ἀλλὰ καθαίρει. καθ. 
αιροµένη δὲ ἐπιστρέφεται, xal αὐτὴ ἑαυτὴν ἀνέχει 
γενέσιως ἀπαλλαγεῖσα. Τότε τοίνυν καὶ τὸν θυμὸν 
καὶ τὴν ἐπιθυμίαν ἀποτίθεται μετὰ τούτου τοῦ ὀχή- 
µατος, τοῦ πνευματικοῦ λέγω) ὡς slval τι καὶ μετὰ 
τοῦτο ἄλλο τι ἀῑδίως αὐτῆς ἑξημμένον σῶμα οὗρά- 
viov, καὶ διὰ τοῦτο diBiov, καὶ ὥς φασιν, αὐγοειδὲς 
1| ἁἀστροειδές. T&v γὰρ ἐγκοσμίων οὖσαν , ἀνάγχη 
πάντως ἔχειν τινὰ κλῆρον, ὃν διοικήσει µέρος ὄντα 
τοῦ κόσμου, καὶ εἰ dsl. ἀκίνητός ἐστι, xal δεῖ αὐτὴν 
ἐνεργεῖν, δεῖ αὐτὴν ἔχειν ἀῑδίως ἐξημμένον τι σῶμα. 


᾽Αλλὰ ταῦτα μὸν ol Ἑλληνικοὶ καὶ Πλατωνικοὶ μῦ- Β 


θοι. 

"Ost, φασὶ, τοῦ μὲν πνευματικοῦ σώματος ὁ βυ- 
μὸς καὶ à ἐπιθυμία ἀχώριατα. Δῆλον δὲ καὶ ὅτι 
ὥσπερ αἱ ζωτικαὶ ai θρεπτικαὶ τῆς ἁλόγου δυνά- 
µεως, ἐν τῷ πνεύµατι ἵδρυνται, οὕτω καὶ αἱ qvo» 
στικαί. El Ὑὰρ αἱ Ὑείρους αὐτῶν τούτου τοῦ παχέος 
σώματός εἴσι χωρισταὶ, πολλῷ μᾶλλον αἱ κρείττους" 
κρείττους δὲ αἱ γνωστικαὶ. φαντασία λέγω καὶ αἴ- 
σθησις. 'AXM εἶ καὶ ἓν ἐκείνῳ ἔχουσι τὸ εἶναι αἱ 
ἄλογοι τῆς ψυχῆς δυνάµεις' ἀλλ᾽ οὖν φοιτῶσιν ἴχνη 
ttd ἀπ᾿ ἐκείνου xal ἐπὶ τὸ παχὺ τοῦ σώματος " 
ὥσπερ καὶ ἀπὸ τοῦ voU ἑλέγομεν φοιτᾷν ἐπὶ πάσας 
τὸς κοινὰς ἑννοίας, "Oct γὰρ καὶ μέχρι τούτου τοῦ 
σώματος ἑλλάμψεις φοιτῶσι τῆς ἀλόγου ζωῆς, δῆλον' 
à μὲν γὰρ θυμὸς χινεῖ τὸ περικάρδιον αἷμα, καὶ ζὲ- 
σιγ τινὰ αὐτοῦ ποιεῖ. ἡ δὲ ἐπιθυμία τὸ ἧπαρ τοιῶσδε 
Tj τοιῶσδε διατίθησι πρὸς τὰς ἑαυτῆς κινήσεις, At 
αἸσθήσεις τε πᾶσαι τῷ ἐγχεφάλῳ ἑλλάμπονται: ἐξ 
ἐκείνου γὰρ ἐπὶ τὰ αἰσθητήρια διὰ τῶν νευρῶν χορ- 
ηγεῖται ἡ δύναµις ἡ αἰσθητική" καὶ πεπονθότος τι, 
ὡς Ξατροὶ δειχνόουσι. Τοῦ γὰρ χαλουμένου µήνιγγος 
φύλαχκος ἐπιτεθέντος , εἰ ἐπισυμοῇ τι τῷ µήνιγγι 
ἀναίσθητον καὶ ἀχίνητον τὸ ζῶον γίνεται, Ἔστι δὶ ὁ 
μήνιγξ, ὁμήν τις σχέπων τὸν ἐγχίφαλον, καὶ vo- 
τιαίου µέρους πεπονβότος, τὸ piv ἀνωτέρῳ µέρος 
τοῦ παβόντος ἀπολαύει αἱσθήσεως * τὰ δὲ κάτω 
ἀναίσθητα Ὑίνεται, διὰ τὸ μὴ χορηγεῖσθαι ἔτι ἀπὸ 
τοῦ ἐγχεφάλου τὴν αἰσθητιχὴν] δύναμιν, τοῦ ὀργάνου 
λέγω δὴ τοῦ νεύρου πεπονβότος, Kal «t δεθείη δὲ 
νεῦρον πἀλιν, ἀναίσθητον μὲν τὸ κάτω µέρος Ὑίνεται, 


neque infernis suppliciis addicta, que ipsam ad 
se convertunt, ut. semet demum ipsa damnans, 
prepria vi purgetur. Nam pone ille non eam 
tollunt, sed purgant : purgata vero ipsa conver- 
titur, et ipsa sese attollit a generatione liberata. 
Tuno igitur et iram et cupiditatem abjicit cum 
hoo vehiculo, spiranti dico corpore, ut sit postea 
aliud quodammodo sempiternum ex ipsa depen- 


- dens corpus coeleste, atque adeo seternum, atque, 


ut loquuntur, pellucidum et sidereum : cum enim 
e rerum natura sit, necesse est sortem et condi- 
tionem aliquam habeat, quam, ut partem mundi, 
administret : et si semper immota est, eamque 
agere oportet, corpus etiam aliquod etetnum sibi 
devinctum habeat oportet. Sed he sunt Grece et 
Platonice fabulm. 

Iram et cupiditalem a spiritali corpore separari 
non posse, nonnulli affirmant: at certum est, 
quemadmodum vitales et auctrices vires irrationg- 
bilis facultatis, in spiritu site sunt, sio etiam co- 
Bnoscentes. Si enim que sunt. ipsis deteriores, ab 

oc crasso corpore separabiles sunt, multo magis 
prestantiores; αἱ nobiliores sunt cognoscentes, 
phantasia, dico, et sensus. Sed etsi rationis ex- 
pertes animi potestates, in illo habent ut sint, ab 
illo tamen in crassum hoc et compactum corpus 
vestigia prodeunt, ut a mente, in communes notia- 
nes prodire dicebamus. Ad hoc enim corpus, 
scintlllam quamdam vite brutorum, pervenire 
constat. Nam ita sanguinem cordi circumfusum 
movet, facitque ut quodammodo ebulliat. Cupi- 
ditas vero, jecur hoc vel illo modo afficit ad suas 
motiones, et disponit. Et omnes sensus in cerebro 
elucescunt. Ab illo enim in inrtrumenta sensuum, 
gentlendi vig per nervos diffunditur, elsi illasum 
non 8it, ut medici demonstrant. Cum vero involu- 
crum cerebro seu [membrana veluti custos appo- 
Sita sit; hec si lesa fuerit, sonsus fit οἱ motus 
expers animal. Est autem meninx pellicula que- 
dam cerebrum involvens et protegens, cujus si 
posteriora perculsa fuerint, pars quidem anterior 
sensum retinet, at inferior amittit : quod non am- 
plius & cerebro vis sentiendi suppeditetur, ]eso 
nimirum et affecto instrumento sensus qui nervus 
est. Et rursus, si nervus vinciatur, pars inferior 


τὸ δὲ ἄνω μένει αἰσθητικόν. Δῆλον οὖν ἐκ τῶν slpn- I) sensu privatur, in superiore sensus viget. Ex 


µένων, ὅτι «6 ἐστι πνευματικὸν σῶμα καὶ τούτου ἀχώ- 
ριστα θυμὸς καὶ ἐπιθυμία. 


Ὅτι, φασὶν, f$ ε-δησις τρἰττή, dj γὰρ ἐπιστήμη 
λέγεται ε-δησις, ὥς φησιν ὁ Πλάτων ἐν τῷ Φαίδωνι, 
Τὸ γὰρ εἰδέναι τοῦτό ἐστι, τὸ λαθόντα που ἐπιστή- 
μην ἔχειν καὶ μὴ ἁποθεθλῆσβαι, fj dj ὁλοσχερεστέρα 
γνώσις, ἢ ἁπλῶς ἡ κοινοτέρα xal τούτων ἑκάτερον 
περιέχουσα, ὥς φησιν ᾿Αριστοτέλης ἐν τοῖς φυσιχοῖς, 
ἐπειδὴ τὸ εἰδέναι καὶ τὸ ἐπίστασθαι περὶ πάσας τὰς 
ἐπιστήμας. Διὰ μὲν γὰρ τοῦ εἰδέναι τὴν ὁλοσχερῇ 
γνῶσιν σημαίνει διὰ δὲ τοῦ ἐπίστασθαι τὴν ἀκριθῆ, 


his liquet, fesse corpus aliquod spiritale, et ab 
eo, irascentem et concupiscentem segregari non 
posse. 

Triplex quapiam, aiunt, notio est : scientia 
enim notitia dicitur, ut ait in Phedone Plato. 
Nam scire est, postquam scientiam eusceperis, 
eam retinere nec amittere; vel plena et consum- 
mata cognitio, vel communis et interjeota quedam 
hirum utramque continens, ut acribit Aristoteleg 
in physicis. Quia certo scire et cognoscere, ad om- 
nes sclentias pertinent. Nam per illud, certo scire, 
plenam perfectamque cognitionem significat : per 


1055 


MICHAELIS PSELLI 


4056 


hoc vero, cognoscere, accuratam vel eam que de À 1j τὴν χοινῶς ἐπὶ πάσης γνώσεως λεγοµένην, Καὶ iv- 


omni cognitione usurpatur, notitiam, et hic et in 
altioris philosophie tractatione, intellexit. 

Duobus modis, alteram altera certiorem et accu- 
raliorem scientiam dijudicari affirmat Aristoteles 
de cemonsiratione : primo, cum una, alterius 
principia probat οἱ demonstrat. Sic physica, me- 
dicina cerlior est : geometria ilem machinatrice. 
Arithmetica musice, ob eam causam exploratior- 
Secundo, alia est alia certior scientia qua rem non 
materiatam contemplatur, οἱ geometria, ars nu- 
merorum, et theologia, eeu prima philosophia, iis 
qua in rebus materiatis occupantur. Quare Ari- 
stoteles in metaphysica rerum que intellectu per- 
cipiuntur, contemplationem et facillimam et diffici- 
lem esse affirmat; facillimam quidem,quia de rebus 
est statis et fixis, et eodem semper modo habenti- 
bus. Dei enim rerumque divinarum immotam esse 
substantiam, virtutem et actionem, planissimum 
est. Sic itaque facillima est. Impedita vero et diffi 
cilis, propter nostram imbecillitatem. Non enim 
quia in corpore sumus, et perturbationibus obnoxil 
ad rerum divinarum lumen attendere possumus? 
sicuti neque noctue solem intueri, 

Plato immortalem animam cum immortalibus 
nomine tantum convenire inde colligit, quod pro- 
prie ac per seimmortale, immota sit et substantiam 
ct aclionis : at anime quidem immortalem sub- 
£tantiam agnoscit, non vero actionem. Ad eum 
modum res colestes seu colos nomine tenus im- 
mortales esse dixeris : mutantur enim, etsi non 
substantia, loco tamen. 

Anime verissima cognitio ad universam philoso- 
phiam magnopere conducit, ad disciplinam morum 
dico et theologiam seu primam philosophiam et 
physicam. Ad doctrinam, inquam, de moribus,quia 
mores suos nemo conformare. neque recte insti- 
tuere potest, nisi qui anime facultates perapectas 
habuerit. Ad theologiam vero, quia de mente, que 
in nobis est, querimus, et statuimus esse ipsum 
immortalem : quia vero mens rerum est intelle- 
ctualium, mens earum est rerum que inter se 
referuntur. At relatorum unum qui novit, et aliud 
noverit : ad theologiam igitur mentts nostr» con- 


sideratio plurimum facit : nihilo minua ad physi- ᾿ 


cam : siquidem ejus est de corporibus agere, 
dcque eorum cum formis, tum facultatibus. Nam 
formarum omnium, que in corporibus sunt, pul- 
cherrima est anima, 

Quare ut de reliquis, sic de anima quoque que- 
rendum est, quodnam ad genus revocanda sit. 
Quidam enim ad substantiam, alii ad quantitatem 
reducunt, ut Xenocrates. Numerus enim, inquit, 
seipsum movens, anima est. Alii ad qualitatem, ut 
medici, qui nos animam esse dicunt. Quibus annu- 
merandi sunt, qui talem entelechiam ipsam esse 
existimant. Alii rationem elementorum eam esse 


B 


ταῦθα xal iv τοῖς μετὰ τὰ φυσικὰ παρέλαθεν. 


"Ort φησὶν Αριστοτέλης ἐν τῇ ἀποδεικτιχῇ, κατὰ 
δύο τρόπους κρίνεσθαι ἐπιστήμην ἐπιστήμης ἀχρι- 
θεστέραν. Kaf' ἕνα μὲν ὅταν dj ἑτέρα τῆς ἕτέρας -ᾱς 
ἁρχὰς ἀποδειχνύει, otov ἡ φυσιολογία ἰατρικῆς &xp:- 
θεστέρα" ὡσαύτως καὶ ἡ γεωμετρία, μηχανικῆς. 
Διὰ τὴν τοιαύτην αἰτίαν ἀκριθεστέρα καὶ ἀριθμτ- 
tux ἁρμονικῆς, Καθ) ἕτερον δὲ λόγον ἀχριθεστέρα 
ἐστὶν ἐπιστήμη ἐπιστήμης, ἡ ἄῦλον ἔχουσα τὸ ὑπο- 
κείµενον, ὡς γεωμετρία, ἀριθμητική τε καὶ θεολο- 
γία, τῶν ὑποθαλλομένων τὰ ὑὁλικὰ ὑποχείμενα. Διό 
φησι καὶ ᾿Αριστοτέλης ἐν τοῖς μετὰ τὰ φυσιχκὰ, ὅτι 
ἡ τῶν νοητῶν θεωρία xal ῥᾷστη ἐστι xal χαλεπή. 
Ῥάστη piv, διότι περὶ ἑστώτων iari πραγμάτων 
καὶ del ὡσαύτως ἐχόντων' φανότατα γὰρ τὰ θεῖα ὡς 
ἁμετάθλητα καθάπαξ , κατ oóclav , κατὰ δύναμιν, 
κατ ἐνέργειαν. Ῥάστη μὲν οὖν διὰ τοῦτο χαλεπὴ 
δὲ διὰ τὴν ἡμετέραν ἀσθένειαν. Οὐ γὰρ ἐξισχύομεν 
ἐν σώματι, καὶ ἐμπαθεῖς ὄντες, sl; τὸ ἐχείνων φῶς 
ἀτενίσαι' ὅπερ πάσχουσι xai αἱ νυχτεοίδες πρὸς τὸν 
Ὅλιον, 


Ότι Πλάτων ἀθάνατον λέγων, τὴν ψυχἠν, ἆθα- 
νάτοις ὁμώνυμον εἶναι ἐπιφέρει ’ διότι τὸ μὲν κυρίως 
ἀθάνατον xal κατ οὐσίαν καὶ κατ ἐνέργειάν ἐστιν 
ἀμετάθλητον' τὴν δὲ ψυχἠὴν κατ οὗσίαν μὲν οἶδεν 
ἀθάνατον, οὐχέτι δὲ καὶ κατ’ ἐνέργείκν. Οὕτως δ᾽ ἂν 
εἴποις καὶ τὰ οὐράνια ἀθανάτοις ὁμώνυμα' µεταθάλλει 
γὰρ καὶ αὐτὰ, sí vai μὴ κατ οὐσίαν, ἀλλὰ κατὰ 
τόπον, 

"Orc ἡ περὶ ψυχῆς ἀληθεστάτη γνῶσις , πρὸς τᾶ- 
σαν φιλοσοφίαν συμθάλλεται' πρὸς δὲ τὴν ἠθικὴν 
λέγω καὶ τὴν θεολογικὴν καὶ τὴν φυσικήν. Πρὸς μὲν 
οὖν τὴν ἠθικὴν, ὅτι ἀδύνατον ἡμᾶς τὰ ἑαυτῶν χατα- 
σχευἆάσαι ζθη τὰς δυνάµεις τῆς ψυχῆς μὴ ἐἔπισχεφα- 
pívouc πρὸς δὲ θεολοχίαν, ὅτι ζητοῦμεν περὶ τοῦ 
νοῦ τοῦ χωριστοῦ τοῦ ἐν ἡμῖν, ὅτι xal αὐτὸς ἀθάνα- 
τος. Ἐπειδὴ δὲ ὁ νοῦς νοητῶν ἐστι, νοῦς τῶν πρὸς 
τί ἐστι. Τῶν δὲ πρός τι ὁ τὸ ἔν εἰδὼς, καὶ τὸ λοιπὸν 
εἴσεται, δῆλον ὅτι f) θεωρία τοῦ ἡμετέρου νοῦ xal εἷς 
θεολογίαν μεγάλα συµθάλλεται. Συµθάλλει δὲ ἁμῖν 
καὶ πρὸς τὴν φυσικήν. Βΐ vs φυσικῆς μὲν ἐστιν ἔργον, 
τὸ περὶ σωμάτων διαλεχθῆναι, καὶ τῶν εἰδῶν αὐτῶν, 
xal τῶν δυνάµεων’ τῶν δὲ iv σώμασιν εἰδῶν τὸ χάλ- 


D λιστον ἡ ψυχή. 


"Οτι δεῖ, φησὶ, καθάπερ xal ἐπὶ τῶν ἄλλων, οὕτω 
xai ἐπὶ τῖς ψυχῆς ζητῆσαι, ὑπὸ ποῖον γένος αὐτῆν 
ἀνάξομεν. Καὶ γὰρ ol μὶτ αὑτὴν ὑπὸ τὴν obciav 
ἀνάγουσιν οἱ δὲ ὑπὸ τὸ ποσόν: dw ἐστι xal Ἔενο- 
κράτης (2). Αριθμὸς vdp ἔστι, φησὶν, d joy κι- 
vv ἑαυτόν. Οἱ δὲ ὑπὸ τὸ ποιὸν, ὦν εἴσι xai ἰατροὶ, 
ἡμᾶς (3) εἶναι λέγοντες αὐτήν. Τοιοῦτοι δ' ἄν εἴεν 
καὶ οἱ ἐντελέχειαν αὐτὴν νοµίζοντες τοιαστην. ᾿Αλ- 


Id Pythagore potius tribuit Gregorius Nyssenus in libro De Anima. 


3) Lego αἵμα sanguinem. 








103'1 


DE ANIMA. 


1058 


Ào: λόγον αὐτὴν τῶν στοιχείων λέγουσιν, οἳ δηλονότι A dicunt, qui eam nempe in relatorum ordinem co- 


ὑπὸ τὸ πρός τι ταύτην ἀνάγουσι. Τὸ γὰρ διπλάσιον 
5j ἡμιόλιον τῶν πρός τι. ᾽Αμϕίδολον οὖν τέως τὸ 
γένος. Ἐπειδὰν δὲ εὕρωμεν ὅτι οὐσίαν, πάλιν ζη- 
τεῖν δεήσει, πότερον σῶμα f] ἀσώματον, καὶ εἰ σῶμα 
ἁπλοῦν fj σύνθετον' xal cl ἀσώματον χωριστὸ, f| 
ἀχώριστον. Καὶ πότερον µία ἐκ ἑχάστῳ Quy, fj πολ- 
Àai* καὶ s? µία, µονοειδὴς Ἡ πολυδύναµος' καὶ τίς 
4$, τῶν δυνάµεων διαφορὰ, καὶ εἰ πΌλλαί: πότερον τῷ 
ἀριθμῷ πολλαὶ, Ἡ καὶ τῷ εἴδει' πὀτερον καὶ τῷ 
γένει, οὗ. Τὰ γὰρ τῷ εἴδει διαφέροντα, οὐ πάντως 
καὶ τῷ γένε,' ὡς ἄνθρωπος καὶ ἵππος. Τὰ μέντοι τῷ 
γένει διαφέροντα, ἐξ ἀνάγκης καὶ τῷ εἶδει, ὡς λίθος 
καὶ ζῶον. Ταῦτα τοίνυν καὶ τούτων πλείονα, πρὸς τὸ 
λαθεῖν τὸν ὁρισμὸν τῆς ψυγῆς, ζητητέον, 


Ὅτι Αριστοτέλης ὑπὸ διαίρεσιν τὸν λόγον ἀνάγων 
τὸν περὶ ψυχῆς, φησὶν, ἢ δυνάµει ἐατὶν Ἡ ἐντελέχεια, 
ἀντὶ μὲν τοῦ σώματος χρησάµενος τῇ δυνάµει, ἀντὶ 
δὲ τοῦ ἀσώματος τῇ ἐντελεχείᾳ' καὶ γὰρ τῶν σω: 
µάτων τὰ μὲν iv γενέσει καὶ φθορᾷ δυνάµει dati, 
καὶ xav' οὐσίαν καὶ πατὰ ποιότητα, καὶ τὴν ἐκ τόπου 
εἲς τόπον µεταθολήν δυνάµει piv γάρ ἔσμεν ἄνθρωποι 
ἐν τῷ σπέρµατι xal ἐν τῷ χαταμηνίῳ' καὶ δυνάµει 
παῖδες ὄντες, ἔχομεν τὸ τοῦ ἀνδρὸς μέγεθος. Ὁμοίως 
καὶ ἐπὶ τοῦ ποιοῦ’ δυνάµει ψυχροὶ θερμοὶ ὄντες, xol 
δυνάµε, κινούµεθα χαθήµενοι. Τὰ δὲ τε οὐράνια ἐν τὴ 
κατὰ τόπον μεταθολῇ µόνον ἔχουσι τῇ δυνάµει. 'Ava- 
τέλλων γὰρ ὁ ἥλιος, δυνάµει μεσουρανεῖ' xal µε- 
σοορρανῶν δυνάµει δύνει' καὶ ἐπὶ τῆς ἄλλης αὐτοῦ 
πινήσεως xai τῶν ἄλλων ἁστέρων, ὡσαύτως ἐν τῇ 
χατὰ τόπον µεταθολ{,, τὸ δύναµει loti θεωρεῖν. ᾽Αλλὰ 
τί δήποτε ἐπὶ τοῦ σώματος iv δυνάµει τάξας, ἐπὶ 
τοῦ ἀσωμάτου οὐκ εἶπεν ἐντελεχείᾳ χατὰ δοτικὴν 
πτῶσιν, ἀλλ᾽ ἐντελέχειαν xat! εὐθεῖαν» Λέγομµεν οὖν 
ὅτι ἄλλο ἐστὶ δύναµις, xal ἄλλο ἐν δυνάµει, xal ἄλλο 
ἐντελέχεια, καὶ ἄλλο ἐντελεχείᾳ. Ἡ μὸν γὰρ ὕλη 
µόνως ἐστὶ δυνάμει πάντα, xal ἔστι δυνάμει, ἔνερ- 
γείᾳ δὲ οὐδέν. Τὸ δὲ εἶδος µόνως ἐντελέχεια, τὸ δὲ 
ἐξ Όλης καὶ εἴδους καὶ ἐν δυνάµει, τοῦτό ἐστι καὶ ἐν- 
τελεχείφ. Συντρέχουσι γὰρ πάντα ταῦτά ἅμα' xal 
ὅπερ ἐστὶ καὶ ἐν δυνάµει, τοῦτὸ ἐστι καὶ ἐντελεχείᾳ. 
Καὶ Υὰρ πάντα τὰ εἴδη, δυνάµει ἐν τῇ ὕλῃ ἐστὶν, 
ftt ποτὲ μὲν τοῦτο, mtb δὲ ἐχεῖνο γίνεται ἑνερ- 
γείφ. Νῦν μὲν γὰρ ἄνθρωπος οὖσα δυνάµει, ἄλλοτε 
γίνεται ἑνεργείᾳ ἄνθρωπος μᾶλλον δὲ ἅμα ἔχει καὶ 


gunt. Duplum enim οἱ sextuplum relata sunt. Du- 
bium igitur et controvereum est ejus genus. Sed 
ubi invenerimus substantiam esse, rursus quag- 
rendum erit an corpus an sine corpore , an corpus 
simplex, an compositum : si sine corpore, an se- 
parabilis, an inseparabilis; et, sitne una in sin- 
gulis corporibus anima, vel plures : et si una est, 
an unius speciei, vel plurimarum facultatum ; 
quodnam sit earum inter se discrimen : tum sint 
ne plures ke ; an numero, an specie plures : an 
genere, necne. Nam qua apecie differunt, non om- 
nino etiam genere; ut homo et equus, Que vero 
genere differunt, omnino οἱ specie discrepant, ut 
lapis et animal. Hec et plura ad percipiendam 


B anime definitionem, quaerenda sunt. 


Aristoteles disputationem do anima dividens, 
vel potestate, inquit, est, vel vis ex se movens : 
ubi pro corpore, dixit, potestste ; pro incorporeo, 
vis ex se movens : corporum enim, alia in genera- 
tionc el corruptione, potestate sunt, et secundum 
substantiam et qualitatem et mutationem e loco 
in locum: nam potestate sumus homines in semine 
el mensiruo : eL cum pueri simus, viri magnitu- 
dinem potestale habemus. In qualitate similiter, 
cum frigidi sumus, potostate callidi sumus et pote- 
state movemur, cum sedemus. Coli autem ad solum 
loci mutationem, potestatem habent. Sol enim 
oriens, potestale medius est; meridie vero, pote- 
state occidit : et in ceteris ejus, et aliorum sido- 
rum motibus, mutatio ad locum, potestate attendi- 
tur. Sed cur, cum potestate, pro corpore posuisset, 
pro incorporeo non dixit, entelechio in sexto casu, 
Bed entelechiam, in recto ? Quia nimirum aliud est, 
potestas, aliud, potestate; et aliud entelechia, 
aliud entelechia. Sola enim materia, est potestate 
omnia, actu veru nihil. At forma, actus tentum : 
quod vero ex materia et forma, etiam potestate, 
illud est actu. Una enim hmc omnia concurrunt, 
et quodcunque est in potestate, illud etiam est 
actu. Omnes enim forme, virtute sunt in materia, 
que modo hoc, modo illud fit actu. Nunc enim 
cum homo sit potestate, alias fiet homo actu : imo 
vero habet αἱ simul sit potestate et actu. Quippe 
quoniam nunquam forma vacat, cum hanc formam 
suscepit, actu quidem, hoc est, virtute, aliud. Quia 


τὸ δυνάµει καὶ τὸ ἑνεργείφ. Ἠπειδὴ γὰρ οὐδέποτέ D igitur in quibus est, virtute, in his est, et actu, 


"^ 


ἐστι γυμνὴ εἶδους, ἑκείνου τοῦ εἴδους, ἐνεργείᾳ μὲν 
οὖν tec τόδε, τῇ δυνάµει δὲ ἄλλο. "Ens! οὖν ἓν οἴς 


τὸ δυνάµει ἑστὶν, ἓν τούτοις καὶ τὸ ὀνεργεί, ὡς ' 


ἐπὶ τῶν ἑνόλων εἴἵρηται σωμάτων’ ἐπὶ δὲ τῶν θείων 
xal ἀσωμάτων οὑκ ἔστι τὸ δυνάµει' Enel μηδὲ ὕλη' 
κ.χὶ διὰ τοῦτο οὐδὲ τὸ ἑνεργείφ. Οὗ γάρ εἶσιν ivep- 
γείᾳ τόδε τι, ἀλλ᾽ αὑτοενέργειαί εἶσιν ἤδη ὄντα κα- 
Oa2x ἄνευ ὕλης. Διὰ τοῦτο ἀντιδιαστέλλον τῇ Όλῃ 


xai συνθέτῳ φύσει, τὴν ἄὔλον καὶ ἀσώματον, ἐσήμανε διὰ τοῦ δυνάμει : 


xe. 


"Ost δυνατὸν φησὶ xai µίαν ψυχὴν ἐπὶ τοῦ ἀνθρώ- 
που λέγειν καὶ πλείους * πλείους μὲν ὅτι διαφέρου- 


siculi de materiatis corporibus dictum est : at in 
divinis et incorporeis, nihil est virtute, quia iu iis 
neque materia est; ob eamque rem neque actu : 
non enim actu sunt tale quippiam. Sed ipsi actus, 
ab omni materia puri. Propterea cum a materia, 
el composita natura, immateriatam, et sine corpore 
contra discernit : illam, potestate, hanc voce, ente- 
lechia, significavit. 
τὴν δὲ διὰ τοῦ ἑντελέ- 
Unam esse in homine animam, et plures dicere 
licet : plures quidem, quía inter se specie differunt, 


1059 


MICHA ELIS PSELLI 


1060 


vegelatriz, brutorum, et humana et à θὸ separan- Α σιν ἀλλήλων τῷ εἶδει, ἡ φυτικὴ xal ἡ λογος καὶ 4, 


tur. Ünam vero, propter earum mutuum concen- 
tum et consenslonem. Nam a ratione, ad vegetan- 
tem, actiones proficiscuntur, et harum motus et 
vite, rationem in 80 quodammodo constituunt el 
&dornant. Una igitur etiam est hominis anima. 


Qui unam specie animam in cunctis animalibus 
esse dicunt, temperamentum eam esse aulumant ; 
nam eam ad singulorum propriam temperaturam 
mutari dicunt: unde multa absurda consequuntur; 
primum, quia effecta nobiliora faciunt causis; 
corpus enim inanimum, anime oausam faciunt ; 
secundo, vivens vita, immotum movente, rationig 
expers ratione pradito, antecellere, οἱ cetera hu- 
jusmodi incommoda sequerentur. 


Diversorum animalium a&nimas specie differre B 


censet Aristoteles, quia non est, inquit, commune 
genus animarum, quare neo earum communis de- 
finitio dari potest quemadmodum animantis. Non 
est &autem commune genus quia in illis prius et 
posterius cernitur, quod in iis esse non potest, 
qua sub eodem genere continenlur : deinde vege- 
tans, natura prior est, relique posteriores ; et tol- 
lit ista reliquas, neo una cum iis tollitur, et cum 
illis introducitur, at non eas inducit, quod ejus est, 
quod natura prius est. Ubi enim ost rafionabilis, 
ibi brutorum et plantarum anima est : αἱ non ubi 
vegetatrix, ibi eliam reliqua : vel ubi irrationalie 
ibi et rationis potens. Hec itaque natura prior est 
rationis expers, et ablata vegetanie, sitnul et alim 
de subjecto auferuntur. Est igitur inter illeg, na- 
tura prius et posterius : ideoque quod de illis 
communiter dicitur, hoc est anima, non eet genus : 
sed voce tantum consentiunt, ut que ab uno, et ad 
unum roferuntur. 


Cum iria sint in rebus physicis, forma, materia, 
ei causa per quam forma est in materia, ad istas 
quinque docendi vie pertinent; physioa, arg parti- 
cularis, disserendi facultas, mathematica et prima 
philosophia. Physics porro eet do illis omnibus 
agere, de materia, inquam, et rebus nature, de 
forma denique et de causa : puta oclorum mate- 
riam non esse quatuor elementa, sed quintum aliud 
quoddam corpus. Tum que sit forma, esse orbicu- 
Jatoe, et cur hec eorum figura sit. Quia capacis- 
Bima figurarum, est in plano quidem circulus, in 
solidis vero globus. Quamobrem rotundum esse 
oclum Plato in Timeo tradit. Sed et naturalem 
figure coli causam affert Aristoteles. Ei enim, 
quod &lerno in molu erat fulurum, huic motui 
congruens figura conveniebat. Sed et Plotinus, ex 
eorum que ipsum anteeuant affectione atque habitu 
ejus rei rationem profert. Nam proxime supra 
celum sunt intelligentes substantie : effectum 
autem, finitime sibi cause assimilari ut plurimum 


oportet, ejusque imaginem atque imitationem re- - 


(4) Vide Aristot. De celo. 


Aequi, καὶ χωρίζονται ἀλλήλων. Miav δὲ διὰ xi,» 
συμφωνίαν τούτων καὶ τὴν συµπάθειαν. Καὶ γὰρ χαὶ 
ἐκ τοῦ λόγου ἐνέργειαι διαθαίνουσι µέχρι τῆς φυτικῆς, 
καὶ αἱ τούτων κινήσεις xal Quat, οἱονεὶ συνδιατιθέασιν 
ἐν αὐταῖς τὸν λόγον. Οὐκοῦν xal µία. 

"O οἱ µίαν λέγοντες ψυγὴν τῷ εἴδει ἐν πᾶσι τοῖς 
ζώοις, κρᾶσιν εἶναι αὐτὴν δοζάζουαιν * ἐξαλλάττς- 
σθαι yàp αὐτὴν πρὸς τὴν ἐν ἑκέστω ἰδιότητα τῆς 
κράδεως τίθενται’ οἷς ἔπέται πολλὰ ἄτοπα. ἕν μὶν 
Ότι τὰ αἲκιατὰ, κρείττω ποιοῦσι τῶν αἰτίων. Τὸ γὰρ 
ἄγυχον σῶμα ψυχῆς attiov ποιοῦθι. Δεύτερον,τὸ ζῶον 
τῆς ζωῆς, τὸ ἀκίνητον τοῦ κινητικοῦ, τὸ ἄλογον τοῦ 
λόγου, καὶ ὅσα τοιαῦτα. 


"Ott τὰς ἐν τοῖς διαφόροις ζώοις ψυχὰς ᾿Δριστο- 
τέλης διαφόρους εἶναι λέγει τῷ εἴδει. "Ότι φησὶν οὐκ 
ἔστι κοινὸν γένος τῶν ψυχῶν, διόπερ οὐδὲ ἐνδέχαττι 
ἵνα χοινὸν αὐχῶν ὁρον ἀποδοῦναι, καθάπερ τυχὸν τοῦ 
ζώου. Οὐκ ἔστι δὲ κοινὸν γένος, διότι ἐν αὐταῖς τὸ 
πρότερον καὶ τὸ ὕστερον θεωρεῖται. ὅκερ ἀδύνατον 
ἐν τοῖς τελοῦσιν ὑπὸ τὸ αὐτὸ καθορᾶσθαι γένος. 'Ev- 
ταῦθα δὲ πρότερον piv ἡ φυτικὴ τῇ φύσει, δεύτερον 
δὲ αἱ λοιπαἰ. Καὶ συναναιρεῖ μὲν τὰς ἄλλας, οὗ 
συναναιρεῖται δὲ αὐταῖς, καὶ συνεισφέρεται μὲν ἑκεί- 
νΝαις, οὐ συνεισφέρει dà, ὅπερ ἴδιον, τοῦ φύσει προ- 
όρου. Ὅπου γὰρ d λογικὴ, ἐκεῖ καὶ ἡ ἅλογος καὶ ἡ 
φυτική οὐ μὲν τοι ὅπου ἡ φυτιχἡ, ixsi καὶ αἱ λοι- 
val: ἢ ὅπου 4 ἄλογος, bui καὶ ἡ looo? διὸ καὶ 
$j ἄλογος φύσει προτέρα τῆς λογικῆς, xal ἀἆναιρε- 
θεῖσά ἡ φυτικὴ, συνανεῖλεν ἐκ τοῦ ὑποχειμένου καὶ 
τὰς λοιπάς, Ὥστε ἑστὶν ἐν αὐταῖς τὸ πρότερον τῇ 
φύσει καὶ τὸ ὕστερον. Καὶ διὰ τοῦτο τὸ κοινῶς αὐ- 
τοῖς κατηγορούµενον οὐκ ἔστι γένος, τοῦτ) ἔστιν € 
ψυχἠ, ἀλλ᾽ ὁμώνυμά ἔστιν ἀλλήλοις, ὣς τὰ ἀψ' ἑνὸὺς 
καὶ πρὸς tv. 

"Ost τριῶν ὄντων τῶν dv τοῖς φυσιχοῖς πράγµασιν, 
εἴδους, ὕλης καὶ τῆς αἰτίας καθ ἦν ἐστι τὸ εἶδος iv 
tü ὕλῃ, καταγίνονται φασὶ φερὶ ταῦτα μέθοδοι κέν. 
τε, ἡ φυσιχὴ, ἡ κατὰ µέρος εἶχνη, ἡ διαλεκτικὴ, d 
μαθηματικὴἡ, d πρώτη φιλοσοφία. Ἔστι δὲ φυσικῆς 
μὲν περὶ πάνιων εἰρημένων διαλεχφήναι, τῆς τε 
ὕλης φημὶ, τῶν φυσικῶν πραγμάτων, καὶ τοῦ εἴδους 
καὶ τῆς αἰτίας' olov ὅτι τῶν οὑρανίων Όλη, οὐ χὶ τὰ 
τέσόαρα στοιχεῖα, ἀλλὰ πέμπτον ἕτερον οὐ σῶμα ; 
Ἰλάλιν ει τὸ εἶδος, ὅτι σφαιρικὰ καὶ διατί σφαιρικά 
ὅτι πολυχωρητότατον, ἐν ἐπιπέόῳ μὲν τῶν ἄλλων 
σχημάτων à κύκλος, lv στερεοῖς Ob ἡ ἀφεῖρα, ὡς 
καὶ ὁ Πλάτων, iv Τιμαίῳ διὰ τοῦτο σφαιρικὸν γενὲ- 
σθαι τὸν οὐρανὸν ἀποδέδωκεν. ᾽Αποδίδωσι δὲ xal ὁ 
Αριστοτέλης (4) φνεικὴν αἰτίαν τοῦ σχήματος τοῦ 
οὐρανοῦ. Τῷ γὰρ αἰδίῳ φηοὶν ἑσομένψ. ᾽Αποδέ- 
δωσι δὲ xal ὁ Πλωτῖνος αἰτίαν ἐκ ες σχέσεως ὃν 
e τὰ πρὺὸ αὐτοῦ. Προδεχῶς δέ εἶειν ὑπὲρ τὰ  o6- 
pe ια αἱ νοηταὶ οὐσίαι' δεῖ Sb τὸ αἰτιατὸν ὅτι μᾶλ. 
εν ὠμοιῶσθαι τῷ προθεχεῖ etel, xmi τνύτὸν εἰκόνα 
καὶ µίµηµα φέρειν. Διὰ τοῦτο οὖν, φησὶ, χύκλερ κι- 











1001 


DE ANIMA. 


1002 


νεῖται ὁ οὐρανὸς, ὅτι νοῦν μιμεῖται ' ἴδιον γὰρ coà. 4. ferre. Ob id igitur cause, Inquit, colum in cireu- 


νοῦ, τὸ πρὸς ἑαυτὸν συννεόειν. Αὐτὸς γὰρ ὁ ὁρῶν, 
αὐτὸς ὁ ὁρώμενος * δρῶν γὰρ τὰ εἴδη, ἑαυτὸν ὁρᾷ, καὶ 
αὐτὸν δρῶν, τὰ εἴδη τεθέχται. Ἱ]λήρωμα γὰρ ἐστι 
τῶν εἰδῶν, καὶ εἶδος εἰδῶν, "Εχει οὖν οὐρανὸς τὸ μὲν 
σφαιρικὸν σχῆμα, διὰ tv χύκλῳ κίνησιν * ταύτην 
δὶ διὰ τὴν πρὸς τὸν νοῦν ἑξομοίωσιν. Καὶ ἄλλως pte 
μεῖται τὸν νοῦν ἁμερῶς πανταχῆ Uva ^ καὶ γὰρ τὸ 
οὐράνιον σῶμα πανταχῆ γίνεται. Τὸ οὖν πανταχῆ 
γίνεσθαι, τὸ πανταχοῦ ὃν μιμεῖται. ΤῬελείωσις γὰρ 
τῶν χειρόνων, ἡ πρὸς τὰ ὑπέρτερα ἐπιστροφή τε 
καὶ ἐξοιιοίωσις. Οὕτω μὲν ὁ φυσικὸς πάντων τῶν 
φυσικῶν ἀπολώσει xai τὸ εἴδος xal τὴν ὕλην καὶ τὸ 
αἴτιον, καὶ διὰ τοῦτο τὸν ὁρισμόν ' ἐκ δὲ τῆς ὕλης 
καὶ τοῦ εἴδους καὶ τῆς αἶτίας ἀποδώσει. Ὁ δὲ κατὰ 
µέρος τεχνίτης, xal αὐτὸς μὲν περὶ τῶν αὐτῶν δια- 


λαμθάνει. Διαφέρει δὲ τοῦ φυσικοῦ, ὅτι περὶ µερι" B 


κάν τι καταγίνεται πρᾶγμα * olov ὁ ἴατρὸς, περὶ τὰ 
ἀνθρώπινα σώματα, ὁ τέχτων περὶ λίθους καὶ ξύλα. 
αποδώσει δὲ καὶ οὗτος τὸν ὁρισμὸν, παραλαμδάνων 
και τὸ εἶδος xal τὴν ὕλην καὶ τὴν αἰτίαν. 


Ότι d ἀληθὴς ᾿Αριϕτοτέλους περὶ τῶν τριῶν τοῦ 
νοῦ σηµαινοµένων διάληψις, ἣν ἐπικρίνει καὶ 'Ap- 
μώνιος. Τοιαύτη ἐστί. Πρῶτον τοΐνυν lovi σηµαινό- 
µενον, ὁ νοῦς ὁ δυνάµει εἰδὼς τὰ πράγματα. Ὥσπερ 
ἐπὶ τῶν παίδων ἐστί. Δεύτερον σημαινόµενον ὁ νοὺς 
ὁ καθ ἔξιν εἰδὼς τὰ πράγµατα, ὥσπερ ὁ ἐπὶ τῶν 
τελείων τῶν ἐπισταμένων μὲν τὸ πράγµατα, Ἶρε- 
µούντων δὲ καὶ μὴ ἑνεργούντων κατὰ ταῦτα. Τρίτον 
σημαινὀμενόν ἐστιν: ὁ νοὺς οὐχ ὁ θύραθεν εἶσιὼν, 
ὡς ἐκεῖνοι οἵοντα: * ἆλλ Ó καθ ἕξι ἅμα καὶ ἑνέρ- 
Ύειαν, ὥσπερ ὁ τῶν τελείων νοῦς τῶν εἰδότων τὰ 
πράγματα, xal προχειριζοµένων τὴν εἴδησίν, καὶ 
ἐνεργούντων κατ’ αὐτήν. Καὶ τὰ plv σηµαινόµενα 
τοῦ vou, κατὰ ᾿Αριστοτέλην ταῦτα, ὅτι Πλάτωνος λέ- 
Ύοντος τὴν ψυχὴν τόπον εἰδῶν, ὁ Αριστοτέλης τρό- 
πον μὲν τινα πρὸς δόγµα ἀποδέχεται, τρόπον δὲ 
διαθάλλει. ᾽Αποδέχεται μὲν ἐπειδὴ εἶπεν ὅτι δέχεται 
3j oy) τὰ εἴδη τῶν νοητῶν, xal οὕτως ἐνεργεῖ * καὶ 
διὰ τοῦτο οἰπεῖν αὐτὴν τὸν Πλάτωνα τόπον εἰδῶν. 
ῬἩΜέμφεται δὲ cl; δύο τινἀ, Πρῶτον μὲν ὅτι πᾶσαν 
Ψυχὴν ὁ Ηλάτων λέγει τόπον εἰδῶν, καὶ οὗ µόνον 
τὴν λογικήν * χαΐτοι τε τὴν λογιχήν ἐκεῖνος µόνος 
ἔλεγε τόπον εἱδῶν καὶ ψυχἠν, τὰς 0b ἄλλας ἐμψν- 
yix. Δεύτερον δὲ, ὅτι ἑνεργείᾳ λέγει iv τῇ oy) τὰ 


εἴθη, καὶ οὐ δυνᾶμει. 'O γὰρ ᾿Αριστοτέλης ἀγράφῳ D 


γραμμµατίῳ αὐτὴν εἰκάζει, καὶ κυρίως λέγει µάθη- 
ew. Ὁ μὲν τοι Πλάτων ἐγγράφῳ Ὑραμματίῳ, xol 
civ µάθησιν ἀνάμνῆησιν λέγει. "Ότι διττῆς οὔσης ἓν 
ἡμῖν τῆς γνώσεως τῆς μὲν ἁλόγου, οἷον αἰσθήσεως, 
τῆς δὲ λογιχῆς olov τνῦ νοῦ, διττά στι καὶ τὰ γνω- 
σκόµενα * τὰ μὲν ἔνυλα, xal, τὰ αἰσθητά * τὰ δὲ ἄθλα. 
Ζητε) οὖν διὰ τούτων ὁ Αριστοτέλης, πότερον ἑκάστη 
γνῶσις νὸ οἰκεῖον γινώσχει, olov ἡ μὲν ἄλογος τὰ 
ἕνυλα, ἡ δὲ λογικὴ τὰ ἄθλα µόνον * ἤ ἡ μὲν ἄλογος τὰ 
Ένυλα οἶδε μὀνὸν * ἡ δὲ λογικὴ ὡς κρείτιων οὖσα, οὗ 
μόνον τὰ ἆθλα οἵδεν, ἀλλὰ x«l τὰ ἔνυλα,. Καὶ τοιαύ- 
της Οὗσης τῆς ἀπορίας, ἐπικρίνει λέγων, ὅτι ἡ λόγι- 


lum orbemque convolvitur, quia mentem imitatur, 
mentisenim proprium est ad se respicere et. in 
8e vergere : ipsa enim est que videt, ipsa est. qua 
videtur. Videns enim formas seipsam videt, et. se- 
ipsam intuens, formas intuita est.Formarum enim 
complementum est. Habet igitur celum orbicularem 
figuram propter motum in circulum, huno vero 
propter illam mentis imitationem. Alia quoque 
ratione, colum mentem imitatur, que indivise 
ubique est : nam celeste corpus ubique est.Itaque 
quatenus ubique est,id quod ubique esl, imitatur. 
Deterlorum enim perfectio est, ad superiora con- 
versio, e& cum iis similitudo. Ad huno modum 
physicus & rerum naturalium forma, materiam 
et causam ostendet, Bieque definitionem, eamque 
ex materia, forma et causa videlicet. Artifex autem 
partícularis in lisdem rebus versatur,sed a physico 
differt,quia in particulari quapiam re;ct medicus in 
humanis corporibus curandis,circa lapides et ligna 
cementaríius et materiarius:que tamen etiam defl- 
nitionem, assumpta forma, materia et causa, dabit. 


Vera est Aristotelis, de tribus mentis signi(lca- 
lis sententia, cul etiam subscribit Ammonius. 
Hec autem est. Primus signiflcatus mentis est, 
ui potestate res cognoscat, qualis in pueris est. 
Secundus signiflcatus, mens est, qua habitu res 
novit, utin adultis, qui res quidem soiunt, αἱ qui- 
escunt, neque secundum eas agunt. Tertius signi- 
ficatus, mens est, non que extrinsecus advenit, 
utisti arbitrantur, sed que habitu simul est el 
actione, qualis est perfectorum, qui res sciunt et 
cognitionem expromunt, et juxiaeam agunt. He 
sunt mentis apud Aristotelem significaliones, cum 
animam formarum locum nominet Plato, id qui- 
dem Aristoteles aliquo modo probat, aliquo re« 
probat et refeilit. Probat quidem, quia dixit ani. 
mam rerum intellectilium, species recipere, sic- 
que operari, idque esse quamobrem ipsam Plato 
formarum conceptaculum vocat. Duplici vero no- 
mine reprehendit : primum quia omnem animam 
Plato formarum locum appellat, neque solam ra- 
tione preditam, quam solus ille et animam et 
formarum receptaculum vocat; ceteras in anima 
comprehensas. Secundo reprehendit Platonem, 
quia in anima formas, actu, non potestate esse 
dicit. Illam cnim Aristoteles nude ac purse ta- 
bule similem facit, et aliquid addiscere ipsam af- 
firmat: at Plato prescriptee charte, animam com- 
parat, et discere vocat reminisci. Cum duplex 
git in nobis cugnitio, cum ratione, qualis est men- 
tis, et sine ratione, cujusmodi est sengus, duplex 
quoque est genus eorum que cognoscuntur : 
alia materiata et que sensibus objiciuntur; alia 
immateriata. Quaerit idcirco Aristoteles, an pro- 
prium objectum qualibet facultas cognoscat, ut 
rationis expers, materiata, rationabilis immate- 
riata tantum. Λη vero irrationabilis sola immate- 
riata norit: at rationis compos, ut prestantior, 


1063 


MICHAELIS PSELLI 


1064 


non solum materiata norit, sed eiiam immate- À x?) οὐ µόνον τὰ &u)a οἶδεν, ἀλλὰ xal τὰ ivoAa, Ὁ 


rlata. ÀAtque in re non parum implicata sie sta- 
tuit, rationabilem non solum nosse, que a ma- 
teria secrela sunt, sed etiam materiata. Qui enim 
prestantiora novit, deteriora multo magis. At 
immateriata cognoscit. Plane igitur et his igno- 
biliora considerabit, hoc est materiata. Si enim 
mens, que cum ratione cognitio est, sola imma- 
teriata novit, neque tamen materiata, mens erit 
quodammodo non mens. Que enim materiata non 
intelliget, erit in ipsis non mens. Sed absurdum 
est, mentem aliquo pacto amentem'esse : non igi- 
tur sola immateriata novit, sed etiam materie 
immersa. Hoc Aristoteles. liaque res materiatas 
mentem nosse hinc perspicere licet: nisi enim ex 
materia concreta sciret, quomodo sensum corri- 
gere, qui remum videt in aqua fractum, [et so- 
lem pedali magnitudine ? Quanquam et alia nobis 
suppetit regula, quia quod rerum differentiam 
novit, res ipsas multo magis. At discrimen eo- 
Tum, quae sine materia sunt, cum  materiatis, 
novit : ergo et materiata. Sed forlasse dixeris, 
minus apte dici, mentem res extrarias scire; id 
enim sensus est, res materiatas et particulares 
cognoscere : generalea enim tantum, et que uni- 
vere* sunt, mens novit : sensus autem est nosse 
singularia, queque sunt materiata.Sed responderi 
ad hoc potest, mentem subjecto unam esse, ra- 
tione vero diversam. Mens enim vel per se tan- 
tum agit:et (uno, qua universa sunt tantum 
novit: vel cum sensu operantur, eo usa tanquam 


instrumento, sicque materiata οἱ particularia co- G 


gnoscit. Quemadmodum enim recta ipsa linea, 
subjecto eadem est, at ratione diversa ; que enim 
nunc recía est, incurvari et inflecti potest: sic 
etiam mens eadem est subjecto. Recta ἱέθπι men- 
tem representat: que perse agit ipsa, et imma- 
teriuta novit: interdum inflectitur recta ; et mens 
ad sensum inflectitur, eoque pro instrumento uti- 
tur, cum materiata novit. Hic primus est nodus, 
ejusque solutio. Secunda difficultas cum hac 
sumptione proponitur : quoda potestate, fit actu 
omnino mutatur : at mutatio, affectio est. Hig sic 
presumptis, reliquam difficultatem subjicit. Si 
mens materiata cegnoscit, aliquid ab iis patitur α 
cognitione, qua potestate fuerat, ad cognitiorem 


γὰρ εἰδὼς τὰ κρείττονα, πολλῷ πλέον xzi τὰ χείρονα 
ἴδε τὰ &uÀa. Σκοπήσει πάντως (5) xal τὰ yelpova 
τῶν ἀθλων * & ἐστι τὰ ἔνυλα. E! γὰρ ὁ νοῦς ὅ ἐστιν 
à λογικὴ γνῶσις. µόνον οἶδε τὰ ἄὔλα, μὴ γινώσχει 
δὲ καὶ τὰ ἔνυλα, ἔσται ὁ νοῦς κατά τι ἄνους " τὰ γὰρ 
ἕνυλα μὴ νοῶν, ἄνους Estar κατ αὐτά ' ἀλλὰ μὲν 
ἄτοπον τὸν νοῦν κατά τι ἆνουν εἶναι. (Οὐκ ἄρα τὰ 
ἄῦλα µόνον οἶδεν, ἀλλὰ καὶ τὰ ἕνυλα. Καὶ ταῦτα piv 
ὁ ᾿Αριστοτέλης. Οτι δὲ καὶ τὰ ἔνυλα οἶδεν ὁ νοῦς 
ἐντεῦθεν ἔστι συνιδεῖν. EL γὰρ μὴ ἠπίστατο τὰ Ev. 
υλα, πῶς ἐπιδιωρθοῦται τὴν αἴσθησιν, ὁρῶσαν τὴν 
χώπην iv ὕδατι κεκλασμένην, καὶ τὸν ἥλιον ποδιατον ; 
ἄλλως τε δὲ ἔχομεν κανόνα, ὅτι τὸ ἐπιστάμενου 6ta- 
φορὰν πραγμάτων, πολλῷ μᾶλλον αὐτὰ τάδε (6) τὴν 
διαφορὰν τῶν ἀὔλων πρὸς τὰ ἔνυλα, οἵδεν Goa καὶ 
τὰ ἔνυλα. ᾽Αλλ᾽ ἐρεῖς ἴσως ὅτι ἄτοπόν ἐστι τὸ νοῦν 
τὰ ἔξω εἰθέναι * ταῦτα γὰρ αἰσθήσεώς ἐστι τὸ τὰ 
ἔνυλα xal τὰ κατὰ µέρος γινώσκειν * ὁ μὲν γὰρ νοὺς 
τὸ καθόλου οἵδε uóvov * τῆς δὲ αἴσθήσεώς ἐστι τὸ εἷ- 
δέναι μερικὰ, à τινά ἐστιν ἔνυλα. Ἔστι δὲ εἰπεῖν 
πρὸς τοῦτο. ὑτὶ ὁ νοῦς τῷ μὲν ὐποχειμένῳ st bari, 
τῷ δὲ λόγῳ διάφορος. Ὁ γὰρ vous f, χαθ᾽ ἑαυτὸν µό- 
vov ἐνεργεῖ, xal τότε τὸ καθόλου µόνον οἵδεν - 1 
μετὰ αἱσθήσεως ἐνεργεῖ, ὀργάνῳ αὐτῇ χεχρηµένος * 
καὶ τότε τὰ ἔνυλα xal μεριχὰ οἶδεν. Ὥσπερ γὰρ b 
αὐτῆ εὐθεῖα, τῷ μὲν ὑποχειμένῳ ἡ αὐτή dott, τῷ δὲ 
λόγῳ ιάφορος. Ἡ Ὑὰρ νῦν εὐθεῖα οὖσα δύναται 
κλασθῆναι xal ἐπιχαμπὴς γενέσθαι * οὕτω καὶ ὁ νοῦς 
6 αὐτός ἐστι τῷ ὑποκειμένῳ ' ἄλλοτε εὐθεῖα ἆναλο- 
χεῖ, ὁ xal xag! Ἑαυτὸν ἐνεργεῖ xal τὰ ἄὔλα οἵδεν, 
ἄλλοτε δὲ χεχλασμένη εὐθεῖα, ἐπικαμπόμενος (7) 
πρὸς τὴν αἴσθήσιν, καὶ ὀργάνῳ αὐτῃ κεχρηµένος, 
ὅτε καὶ τὰ ἔνυλα οἵδε. "Toute μὲν οὖν ἐστι τὸ πρῶτον 
ἄπορον καὶ ἡ λύσις αὐτοῦ. Δεύτερον ἄπορον, ὃν καὶ 
λῆμμα προλαμθάνεται, τοιοῦτον, ὅτι τὸ ἀπὸ τοῦ 
δυνάµει εἲς τὸ ἐνεργείᾳ γενόμενον, πάντως ἀλλοιοῦ- 
ται, dj δὲ ἀλλοίωσις πάθος ἐστί, Τοῦτου προληφθέν- 
τος πρόεισι λοιπὸν τὸ ἄπορον. El γινώσχει ὁ νοῦς τὰ 
ἔνυλα, δῆλον ὅτι πάσχει ὑπ᾿ αὐτῶν, ἀπὸ τῆς δυνάµει 
γνώσεως ti; τὴν ἐνεργείᾳ γνῶσιν (B). Τὸ δὲ ἀπὸ τοῦ 
δυνάμει ἀγόμενον εἷς τὸ ἑνεργείᾳ ἀλλοιοῦται. Τὸ δὲ 
ἀλλοιούμενον, πάσχει. Ὁ νοῦς ἄρα πάσχει ἀπὸ τῶν 
ἐνύλων * καὶ ἐπειδῆ οὐδὲν ix τοῦ ἀνομούλου πάσχει, 
650v ἄρα ὅτι ὁμόύλός ἐστιν ὁ νοῦς τοῖς ἐνύλοις. Καὶ 
ἔστι καὶ αὐτὸς ἔνυλος xal ἄφθαρτος. Αὕτη ἡ ἀἁπορία, 


actu deducta. Quod vero a potestate adjactum Ὦ ἣν ἐπιλυσόμενοί φαµεν, ὅτι κακῶς εἴληπται, ὅτι ποῦ 


deducitur, id mutatur. Quod vero mutatur, id 
patitur. Ergo mens a materiatis patitur, et quia 
nihil pati potest ab eo,quod dissimiles est materia; 
planum est igitur, mentem ejusdem esse materie 
cunt materialis, et eamdem 6886 materiutam et 
incorruptam. Ea est difficullas, quam dissolventes, 
dicimus male assumptum esse, ubicunque est 
agens, ibi et quod patitur : id enim falsum est. 


(5) Hiatum sic replere videor, ἀλλ᾽ οἶδετά ἆνλα, 
Σχοπήσει οὖν πάντως. 

(6) Deest ἀλλ᾽ o δὲ τήν, elc., aut quidpiam hu- 
jusmodi. 


ποιοῦν καὶ πάσχει * οὔτος ὁ λόγος ψευδής ἐστι. Τότε 
γὰρ τὸ ποιοῦν ἀντιπάσχει, ὅτε ὁμόῦλον ἔσται τῷ 
πάσχοντι. Ἐπειδὴ οὖν ὁ νοῦς οὐκ ἔστιν ὁμόύλος τοῖς 
ἐνόλοις, οὐκ ἆνάγκη πάσχειν αὐτὸν ὑπὸ τῶν ἑνύλων 
ὅτε γινώσκει αὐτὰ. oui γὰρ καὶ à δημιουργὸς, 
εὐεργετῶν ἡμᾶς καὶ ὅμως οὐκ ἀντπάσχει ὑφ' 
ἡμῶν * ὥστε ἐκεῖνα uóva τῶν ποιούντων ἀντιπάσχει, 
ὅσα ὁμόῦλά ἔστι τοῖς πάσχουσιν. "Oct Ἰδιόν ἐστι τῷ 


(7) Forte legendum, καὶ ὁ νοῦς, ἐπικαμπτό- 


ενον. 


(8) Subesse puto, ἀγομένην. 








1065 


DE ANIMA. 


1066 


vot, xal τὸ τῇ οὐσίφ ἐνεργεῖν. Και γὰρ ὁ ἐπιστήμων A Tuno enim agens contra patitur, cum ejusdem 


οὔτε ἐπιστήμη µόνον ἐστὶν, οὔτε (joy, ἀλλὰ xpapa 
ἐξ ἀμφοτέρων * σύγχειται γὰρ ἐκ ψυχῆς xal ἐπι- 
coté ux, καὶ ἀναλοχεῖ, ἡ μὲν doy, ὕλῃ, ἡ δὲ ἐπιστή- 
µη εἶδει. Καὶ ἐπειδὴ παντὸς πραγµατος μᾶλλον 
ἐστὶν οὐσία τὸ εἶδος τῆς ὕλης ' εἰ μᾶλλον οὐσία τὸ 
εἶδος τῆς ὕλης ΄ φασὶ δὲ Ἕλληνες ἀρχὴν τῶν ὅλων 
Θεὸν, καὶ ὕλην * τὸν θεὸν ὡς εἶδος λέγοντες * οὐσίαν 
&oa φασὶ τὸν θεὸν τῆς ὕλης μᾶλλον, xal αὐτὰ εἴδιη 
Θιόν * εἴπερ οὖδεμία Όλη ἐν τοῖς οὔσιν ἀγείδεος, ὅπερ 
ὡς λίαν ἀσεθὲς παραιτητέον * οὐσία dpa deti τοῦ 
ἐπιστήμονος ἡ ἐπιστήμη ^ xal st ὁ ἐπιστήμων κατὰ 
τὴν ἐπιστήμην ἐνεργεῖ, αὕτη δέδεικται οὐσία τοῦ 
ἐπιστήμονος οὖσα. Κατὰ τοῦτο apa λέγεται τῇ οὐ- 
σίᾳ ἐνεργεῖν, διὰ τὸ τὴν ἐπιστήμην οὐσίαν εἶναι τοῦ 
ἐπιστήμονος. Οὔτε γὰρ κατὰ τὸ ὑψηλὸν ἐχεῖνο καὶ 
ἐπηρμένον θεώρημα ὅτι ὡς ἐπὶ θεοῦ, ἡ αὐτὴ ἐδτὶν 
οὐσία τῇ ἐνεργείᾳ ' ἐπὶ γὰρ τῶν ψυχῶν, xal τῶν 
ἁύλων οὐσιῶν, χωρὶς τῆς πρώτης αἰτιας, xal οὐσία 
ἐστὶ καὶ δύααµις xal ἑνέρχεια. T5 οὖν οὐσίᾳ λέγε- 
ται ἐνεργεῖν, διὰ τὸ τὴν ἐπιστήμην οἱονεὶ οὐσίαν λέ- 
Ύεσθαι τῆς ψυχῆς. Ἐκ τοῦ κρείττονος οὖν ὠνόμασε 
τὸν νοῦν µἘπειδὴ γὰρ τῇ ἑνεργείᾳ ἐνεργεῖ ὁ νοῦς, 
xai ὢν ἕνεργεια ἐνεργεῖ ^ χκρεῖττον δὲ ἐν πᾶσιν ἡ 
ἐνέργεια καὶ ἡ οὐσία - διὰ τοῦτο θέλων εἰπεῖν ὅτι τῇ 
ἐνεργείᾳ ἵνεργεῖ, εἶπε τῇ οὐσίᾳ, ὡς ἀπὸ κρείττο- 
voc, ὥσπερ ἀπὸ Ύενους τιµιωτέρου τὸ πᾶν δηλού- 
µενος * ὡς Τεῦκρε, φίλη Χεφαλή. Καὶ τοῦτο οὖν 
ἁρμόττει, τῷ ἑνεργείᾳ vip τοῦ ἀνθρώπου. ᾿Ενέργεια 
γὰρ ὢν, vost * ὁ δὲ θύραθεν, αὐτόθεν ἑνέργειά ἐστι, 
καὶ τὸ τρίτον δὲ ἁρμόζει αὐτῷ, ὅτι ὁ νοῦς del vosi, 


est materie cum patiente, Quando igitur mens 
non est ejusdem materie cum  materiatis, nihil 
necesse est, ut. patiatur a materiatis, cum ea co- 
gnoscit : agit enim opifex Deus cum nobis benefa- 
cit, nibil tamen & nobis vicissim patitur. Quare 
illa tantum agentia invicem patiuntur, que sunt 
ejusdem materie cum patientibus. Menti etiam 
proprium est ut substantia agat: soiens enim, 
neque scientia tantum est, neque anima, sed tem- 
peramentum ex utroque ; ex anima enim et scien- 
tia coalescit ; et respondet materie quidem anima, 
forma vero scientia. Kt quoniam in omni re forma 
magis est substantia, quam materia; si quidem 
forma magis est substantia, quam maleria: et 
rerum omnium principium Deum Greoi predicant 
et materiam, Deum tanquam formam agnoscentes : 
Deum ergo magis esse substantiam quam sit 
materia, dicunt et ipsas substantias Deum esse, 
8i quidem nulla materia in rebus est sine forma. 
Quod dogma ut impium respuendum est. Essentia 
igitur scientis est scientia. Et si sciens secundum 
scienliam operatur, ostensum est eam scientis esse 
essentiam. Idcirco igitur essentia operari dicitur, 
quia scientis essentia est scientia; non enirn se- 
cundum magnam etexoelsam illam propositionem, 
tanquam in Deo, ipsam substantiam actu eese : in 
animis enim et secretis & maleria substantiis, 
preter primam causam,et essentia est, et pote- 
Bias, et actio. Essentia ergo agere dioitur, quia 
scientia, quasi essentia dicitur anime. A potiore 


οὐχ ὡς 6 Βλωτῖνος οἵεται, ὅτι ἀεὶ διαπαντὸς ὁ αὐτὸς C igitur parte mentem appellavit: quia enim aoetu 


vost. Oó γὰρ τὸν ἕνα τῶν ἀριθμῶν νοῦν λεγόμενον 
ἀεὶ νοεῖ * ἀλλ’ ὅτι ὁ ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ ἀνθρωπικὸς 
νοῦς dsl vost, Káv γὰρ ἐγὼ μὴ voi, ἀλλ᾽ οὖν ἄλλος 
vost xxi τῇ διαδοχΏ Ἠίνεται τὸ del * ἵνα μὴ ἐπιλείψῃ 
$ ἔλλαμψις πρὸς ἡμᾶς ἡ τοῦ θεοῦ, ἤ dsl νοεῖν λέγε- 
ται, ἔπειδλ ἀεὶ δύναται νοεῖν. 'O γὰρ ἔχων τὸν 
νοῦν, ἐν οἰφδήποτε ὥρᾳ βούλεται, νοεῖ, ὥσπερ τῷ 
ἀνθρωπίνῳ vi τοῦτο ὑπάρχει. 'O γὰρ θύραθεν νοὺς 
ὁ εἷς κατὰ ἀριθμὸν, πάντα νοεῖ. ᾽Αλλὰ ταῦτα μὲν iv 
τούτοις. Ὅτι ἐν τῷ dvi. μὲν ἀνθρώπῳ, φύσει τὸ δυ- 
νάµει ἐστὶ πρότερον τοῦ ἑνεργείφ ^. οὐκ iv. τῷ ὅλῳ δὲ 
κόσμῳ ' ἐν γᾶρ τῷ ὅλῳ κόσµῳ, ac! τινες, οὐ δεύ- 
τερον τοῦ ἄλλου οὐδὲ πρότερον οὔτε τὸ δυνάµει τοῦ 
ἐνεργείᾳ * οὔτε τὸ ἑνεργείφ, τοῦ δυνάµει. El γὰ di- 


sive efficacia operatur mens, et cum sit αοίσε, 
operatur, prestat autem in omnibus actio et sub- 
stantia ; eam ob rem, cum signiflcare vellet, actu 
mentem agere, dixit essentia, a potiorl tanquam a 
genere prestantiore totum designans, ut Teucer 
charum caput. Hoo igitur convenit menti humane, 
que actus est. Cum enim actus sit, intelligit ; at 
que foris, inde actus est, et tertium ipsi convenit, 
quia mens semper intelligit, non ut Plotinus arbi- 
iratur, quia semper, in omnibus, omnimodis ipsa 
intelligit. Non enim unum numerorum, qui mens 
dicitur, semper cogitat : sed quia humana, que in 
universo mundo est mens, semper intelligit. Eteli 
enim ego non cogito, alius tamen cogitat, et suo- 


δ.ος 6 χόσµος κατὰ τὸν ᾿Αριστοτέλην, οὐδὲν ἕτερον ῃ cessione ao vicibus fit cogitatio intelleotione sempi- 


θατέρου πμότερυν, dÀÀ' ὁμόγρονά ἐστιν. Ὅτο μέν 
τοι χωρισθῇ ὁ νοῦς και Ὑένηται κατ ἐνέργειαν, τότε 
γίνεται ὅπερ doti, τούτέστι χυρίως νοῦς. Καὶ τοῦτο 
μόνου, ἀδύνατον (8) καὶ ἀῑδιον,. Ἡ δὲ ἄλογος joy? 
καὶ ἡ φυτικὴ ἀθάνατος μὲν, οὐκ ἀίΐδιος δὲ. ᾿Αθάνατος 
δ ἂν λέγεται κἂν φθαρτὴ xoi οὐκ ἀῑδιος δοξάζετᾶι, 
ἐπειδὴ οὐ κχθὸ uy) φθείρεται, ἀλλὰ xagó ἐν σώματι 
ἔστι. A καὶ Πλάτων λέγει, πᾶσαν ψυχὴν ἀθάνατον, 
τοῦτο λέγων καὶ ἐπὶ φυτικῆς καὶ ἐπὶ ἀλόγου. Ἡ δὲ 
ὄα τη τὸ ἀνάπαλιν, ἀῑδιος μὲν, οὐκ ἀθάνατος 06: διὸ 


(8*) Lego ἀθάνατον. 
PATROL. Ga. CXXII. 


terna, ne Dei apud nos splendor ἀθῆοίαί, qui sem- 
per intelligere dicitur, quia semper intelligere po- 
test : qui enim mente seu intellectu preditus est, 
qualibet hora intelligit. Hoc itaque humane menti 
inest : mens enim que foris, numero una et sin- 
gularis omnia intelligit. Sed de his hactenus. In 
uno homine, potestate natura, prius est actu, ut 
non in toto mundo : nam in toto mundo,ut quidam 
aiunt, non est posterius alio neque prius; neque 
quod est potestate, eo quod actu; neque quod 


34 


1061 


MICHAVY t8 PHELLI 


1068 


actu, eo quod est potestate. Sí enim, ut sensit A à νοὺς ἁῑδιος λέγεται, ὡς xal ἀῑδιος xal ἀθάνατος. 


Aristoteles, muadus est eternus, nullus est alio 
prius, sed ejusdem temporis sunt omnia. Cum igi- 
tur separata mens et secundum aotum fuerit : tunc 
fit id quod est; hoc est propria mens: idque so- 
lum et immortale et eternum est. At anima bru- 
torum et plantarum perpetua quidem, sed non 
eterna. Immortalis vero seu perpetua dicitur, etsi 
corruptibilis et non είοτπα censetur, quia non 
quatenus anima est corrumpitur, sed quatenus est 
in corpore: quare et Plato omnem animam im- 
mortalem dicit: quod de vegetante et sentiente 
dicit. E diverso, materia eterna est, at non im- 
mortalis quare mens eterna dicitur, ut et immor- 
talitas. Ait preterea & sensu et intelligentia discre- 
pare phantasiam,quia hec interjecta est, ille vero 
utrinque se habent : a sensu enim phantasie prin- 
cipium est : huic enim sensus initium dat, huic 
vero intelligentie. Nam sine phantasia, non potest 
intellectus agere ; hocque est phantasie,cum sensu 
et intellectu discrimen. Opinionis preterea et phan- 
tasie differentiam proponit, quia informare nobis 
cum libet et quodlibet possumus. Trium enim vel 
viginti cubituum hominem cogitare et fingere 
possumus; tumettragelaphumet hippocentaurum: 
at opinari que libet, plane non possumus. Nam 


Ἔτι φησὶ διαφἑρειν φαντασίαν αἰσθήσεως καὶ δια- 
νοίας, καθὸ ἡ piv µέση τούτων ἐστὶ, τὰ δὲ παρ 
ἑχάτερα  ἄρχεται μὲν γὰρ ἡ Φαντασία ἀπὸ τῆς al- 
σθήσεως * ἀρχὰς γὰρ dj αἴτθησις δίδωσι τῇ Φφαντα- 
σίᾳ * ἑκείνη δὲ τῇ διανοίᾳ ἀρχὰς δίδωσιν. Άνευ γὰρ 
φαντασίας οὐ δύναται dj διάνοια ἐνεργῆσαι. Καὶ ταύ- 
τῇ διαφέρει φαντασία αἱσθήσεως xal διανοίας. Ἡρὸς 
τούτοις λέγει δόξης καὶ φαντασίας διαφοράς * ὅτι φαν- 
τασθῆναι μὲν ὅτε xal θέλοµεν δυνάµεθα. Καὶ γὰρ τρί- 
πηχυν καὶ εἰχοφάπηχυν ἄνθρωπον φανταζόµεθα καὶ 
δυνάµεθα ἀναπλάσασθαι xal τραγέλαφον xal ἑπποχέν- 
ταυρον . δοξάσαι δὲ ἃ ῥέλομεν, οὐ πάντως δύναμµεθα. Τὸ 
γὰρ δὶς δύο εἰπεῖν μὲν δέκα δυνάµεθα, δοξάσαι δὲ οὗ 
δυνάµεθα, ὥστε ἡ piv φαντασία ἐφ᾽ ἡμῖν, ἡ δὲ δόξα 
οὐκ ἐφ᾽ fjpiv: Et δὲ δεῖ ταληθῃη εἰπεῖν, οὐδὲ φαν- 


B τασία ἐφ᾽ ἡμῖν ἐστιν ^ ἡ γὰρ ἐν τῷ καθεύδειν quvo- 


μένη, οὐκ ἐφ᾽ ἡμῖν. Οὐ γὰρ ἃ θέλοµεν lv τοῖς ὕπνοις 
φανταζόµεθα * καὶ τί λέγω ἐν τῷ καθεύδειν; ἀλλ) 
οὔτε πᾶσα ἐν τῷ ἐγρητορέναι. Ὅτε γὰρ τὰ ὄντα ὡς 
ὄντα φανταζόµεθα, οὐ δυνάµεθα, st μὴ ὡς ἔχουσι, 
φαντάζεσθαι αὐτά. Οἷον τὸ Σωκράτην εἴ προθῶ- 
μαι (9) φαντάζεσθαι, οὐ δυνάµεθα αὐτὸν φαντασθῆ- 
ναι ἀστεῖον καὶ Atoxóv xal χομῶντα, ἀλλὰ πάντως 
φαλακρὸν xai µέλανα καὶ προγάστορα, ὥστε ἡ ἀχρι- 
θῆς διαφορὰ αὕτη ἑἐστίν. 








bis duo, decem dicere possumus : existimare autem non possumus, ut in nostra potestate sit phanta- 
sia, non item opinio.Sed si verum amamus, neque nostri est arbitrii phantasia : nam quie nobis eveniunt 
dormientibus, non est nostre spontis; non enim que volumus ea in somnis imaginamur: quid au- 
tem in somnis ? sed neque vigilantibus nobis, omnis estin nostra potestate phantasia: cum enim ea, 
quse sunt, ut quie sunt cog:tamus, non possumus, nisi ut sunt ea cogitare. Ut si nobis Socratem iufor- 
memus, lepidum, album et comatulum nobis ipsum informare non possumus, sed calvum, nigrum et 


obeso ventre, quod accuratum discrimen est. 


Cum id omne, inquit, quod movetur, in loco C 


esse, affirmat Aristoteles, celum inerraatium stel- 
Jarum moveri fatetur; at in loco esse negat, vel 
quia elsi non totum, ut totum, sed quia partes 
ipsius in loco, non qui& nate sint non contineri, 
sed quia supra ipsas nullum est corpus,ut et totum 
eum ipso in 8e concludatur. In anima vero nihil 
est ejusmodi, sed ejus natura est, non contineri 
loco. 

Anima per se immota est: ex accidenti vero 
dici possit seipsam movere, idque solo motu ad lo- 
cum : quando enim ipsa corpus movet, et in ipso 
sunt: que moventur, moto corpore, cum 60 move- 
bitur. Itaque secundum accidens seipsam movet, 
quia corpus, in quo est ; at per se el se secundum 
substantiam, neque movetur, neque in loco est : 
motu igitur ad locum ex aocidenti movere se 
anima dici potest, alio preterea nullo. Neque enim 
mutato corpore immutatur, sed nec augetur, nec 
minuitur. 

Brutorum et plantarum animam quoque sepe- 
numero vocat Aristoteles, et cum rationali com- 
prehendit. Sepe vero solam hano animam vocat, 
interdum etiain mentem animam appellat, rursus 


(9) Leg. προθώμεθα. 


"Ox: πως φησὶ, λέγων Αριστοτέλης, πᾶν τὸ κινού- 
µενον ἐν τόπῳ μὲν εἶναι, αὐτὸς τὴν ἁπλανη, κινου- 
μένην μὲν ὁμολοχεῖ, Ev. τόπῳ δὲ μὴ εἶναι * ἤ ὅτι xliv 
μὴ ὕλη ὡς ὅλη, ἀλλ᾽ ὅτι τὰ µέρη αὐτῆς lv τόπῳ ' 
οὐχ ὅτι πέφυκε μὴ περιέχεσθαί - ἀλλ’ ὅτι μὴ ἐπέχεινα 
αὐτῆς σῶμά ἐστιν * ἵνα καὶ τὸ πᾶν aber περιχοιλα[- 
νηται dv αὐτῷ. "Evi δὲ ψυχῆς οὐδὲν τοιοῦτόν ἐστιν, 
ἀλλ ἡ φύσις αὐτῆς ἐστι τὸ μὴ τόπῳ περιγράφε- 
σθαι. 

"Ort ἡ doy) καθ) ἑαυτὴν ἀκίνητός ἔστι ' χατὰ 
συμθεθηχὸς δὲ ἑαυτὴν κινεῖν λέγοιτ’ ἄν * xal τότε 
µόνην τὴν κατὰ τύπον κίνησιν. ᾿Ἐπειδὴ γὰρ κινεῖ 
μὲν αὕτη τὸ σῶμο  ἔστι δὲ lv αὐτῷ κχινουµενα :χι- 
νουµένου δὲ τοῦ σώματος συγχινηθήσεται αὐτῷ ᾿ 
ὥστε xaxà συμθεθηχὸς ἑαυτὴν κινεῖ * τῷ τὸ σῶμα, ἓν 
ᾧ ἐστι ' καθ ἑαυτὴν δὲ, καὶ κατ οὗσίαν οὔτε κινεῖ- 


D ται, οὔτε lv. τόπῳ ἐστι. Τὴν οὖν κατὰ τόπον χίνησιν 


λέγοιτ’ ἄν µόνον κινεῖν ἑαυτὴν di Quy) κατὰ συµθε- 
θηχὸς, ἄλλην δὲ οὐδεμίαν. Οὔτε γὰρ ἀλλοιοῦται τοῦ 
σώματος ἀλλοιολμένου, οὔτε αὔξεται ἤ μειοῦται. 

"Oct πολλάκις ὁ Αριστοτέλης ψυχὴν χγλεῖ, ἅμα 
καὶ τὴν ἄλογον xal τὴν φυτικὴν, συλλαμθάνων τῇ 
λογικῇ. Πολλάκις δὲ µόνον τὴν λοχικήν ' ἔσθ᾽ ὅτε δὶ 
καὶ αὐτὸν τὸν νοῦν φυχὴν ὀνομάζει, ἐπονομάζει δὲ 








1069 


DB ANIMA. 


1010 


πάλιν ἰδιαζόντως τὴν φυχἠν τὴν ἄλογον καὶ τὴν φυ- Α proprie animam irrationelem et vegetentem no- 


τικήν. Πολυσήμου τοίνυν τῆς φυχῆς παρὰ ᾿Αριστο- 
τέλους λαμθανοµένης, δεῖ ἑχάστῳ σημαινομένῳ τὰ 
οἰκεῖα ἀφορίζειν καὶ ἀπονέμειν' καὶ μὴ συγχεῖν διὰ 
τῆς ὁμωνυμίας τῆς φωνῆς xal τῶν πραγμάτων τὸ 
διῃρημένον καὶ ἀσύγχυτον. ὍὭσπερ γὰρ τὸ ὑφαίνειν 
τυχὸν τοῦ ζώου leti κατὰ τὸ σῶμα' οὕτω καὶ τὸ 
διανοεῖσθαι τοῦ ζώου ἐστὶ κατὰ ψυχήν. Διὸ τοῦ ζώου 
φθειρομένου, οὐδὲν τούτων ἕξει d φυχλ, ἅπερ ἐκ τῆς 
συμπλοκῆς τῆς πρὸς τὸ σῶμα αὐτῇ ἐπεγένετο' ὥστε 
οὐδὲ μνημονεύει. Καὶ γὰρ ἐνταῦθα μὲν παραβῥέουσά 
ἐστιν ἡ γνῶσις αὐτῆς, καὶ δεῖται µνήµης εἲς χατο- 
yv τῶν ἐγνωσμένων. Μετὰ δὲ τὸ σῶμα, te. ἑστῶσαν 
ἔχουσα τὴν Ἱνῶσιν, καὶ αὐτοῖς προσθάλλουσα τοῖς 
πράγµασι, µνήµης οὐ δεῖται' μνήμη γάρ ἐστιν ἡ τῶν 
πάλαι ἐγνωσμένων. 

"Ovi φησὶν Αριστοτέλης, ὅταν μὴ ἄρχῃ ὁ vou, 
ἁλλὰ παρὰ φύσιν ἔχει ὁ ἄνθρωπος, τότε τῆς τάξεως 
ἀντιστραφείσης, ἕἔπονται ταῖς χράσεσι τοῦ αώματος 
αἱ τῆς ψυχῆς δυνάμεις. Όταν δὲ ὁ νοῦς ἄρχῃ, τότε 
κατὰ φύσιν ἔχοντος τοῦ ἀνθρώπου, οὐχέτι ταῖς χράσεσι 
τοῦ σώματος ἀχολουθοῦσιν αἱ τῆς ψυχῆς δυνάμεις, 
ἀλλ) ἔπεται τῇ doy τὸ σῶμα. 

"Qu τν θαλοῦ δόξαν περὶ ψυχῆς ἀνατρέπων, ὅστις 
ἔλεγε παντὶ σώματι µεμίχθαι τὴν qoy)v ὡς παρεῖ- 
ναι σῶμα ἆμψυχον. Πρῶτον μὲν, τί δή ποτε, φησὶν, 
bv παντὶ σώματι οὕὔσης φυχῆς, τὰ μὲν ἐστὶ ζῶα, τὰ 
δὶ o5; εἶτα, διατί τῶν ἁπλών οὐδὲν ἐστι ζῶον ; xal 
τοι ἔδει μᾶλλον ταῦτα. Ἐν γὰρ πυρὶ οὖσα, xal iv 
ἀέρι, ἅτε καθαρωτέροις καὶ λεπτοµερεστέροις σώμασιν 
obse, βέλτιον ἂν εἴη ἐν τούτοις ἡ doy, cv συνθέτων, 
ὅθεν καὶ μᾶλλον διαφαἰνεσθαι ἑαυτῆς ὤφειλον al ἑνέρ- 
γειαι. Καὶ ἄλλα δὲ πλείω συνεπάνει τῇ ὑπολήψει ταύ- 
τι ἑπόμενα xoa. 


Ὅτι inel. πλείους καὶ διάφοβοι τῆς ψυχῆς dvip- 
γειαι, ζητεϊ 6 Αριστοτέλης, πότερον μιᾶς οὔσης καὶ 
ἁμερίστου τῆς doy, κατ οὐσίαν ix ταύτης αἱ διά- 
φοροι δυνάµεις καὶ ἑνέργειαι προέρχονται’ ὡς τὴν 
αὐτὴν elvat κατ οὐσίαν, καὶ µίαν τῷ ἀριθμῷ, καὶ 
θρεπτικἡὴν, καὶ αὀξητικὴν, καὶ γεννητικὴν, xal λο- 
γικὴν, καὶ θυμικὴν, καὶ ἐπιθυμητικήν. K4l χκαθά- 
πιρ ἃ τοῦ πυρὸς οὐσία uid xal ἡ αὑτή ἐστιν ἐξ Tic 
ἡ καυστική τε καὶ ξηραντιχκὴ, καὶ φωτιστική 
πρόεισι δύναμίς τε καὶ ἑνέργεια, fj τις ἄλλη δύναμις 
ψυχικὴ, 7| µεριστή ἐστιν ἡ oy, καὶ κατὰ ἄλλο καὶ 
ἄλλο µόριον αὐτῆς ἑκάστη τῶν ἐνεργειῶν τούτων 
γίνεται. Φησὶ δὲ ὁ Αριστοτέλης οὐκ ἀρεσκόμενος τῷ 
δόγµατι, ἆἁλλ’ ἐγχκαλῶν τῷ Τιμαίῳ παρὰ τὰ µόρια 
τοῦ σώματος διαιροῦντι xal τὴν ψυχήν. Καὶ γὰρ οὐδ) 
αὐτὸς βούλεται µίαν οὐσίαν εἶναι τῆς ψυχῆς. ἀλλ’ 
ἐκ διαφόρων piv οὖσιῶν συγχεῖσθαι ταύτην ἠνωμέ- 
vov δὲ ἀλλήλαις καὶ συνεχῶν οὕτως, ὡς µίαν γίνε- 
σθαι αὐτῶν συµπάθειαν . Διαθαίνει γάρ τι καὶ ἐκ 
τοῦ λόχου slc τὰ πάθη, xal ἐξ ἐκείνων εἲς τὸν λό- 
γον. Τότε γὰρ ὑποτετάχθαι τὰ πάθη, xal εἴκειν τῷ 
λόγῳ, ἄνωθεν ἐκ τῆς τοῦ λόγου συλλήψεως αὐτοῖς 
ἐφήχει. Τότε πρὸς τὰς οἶχείας ἐνεργείας ἐμποδίζε- 
σθαι τὸν λόγον, ix τῆς πρὸς τὰ πάθη σχέσεως αὖ- 


D 


minat. Cum ergo multiplici in signifioutu animam 
accipiat Aristoteles, cuilibet signifloato qvod pro- 
prium est, definiendum et attribuendum est : ne- 
que vocum, nominum et rerum similitudine com- 
miscendum, quod discretum et non confusum est. 
Quemadmodum enim texere, puta, animalis est 
secundum corpus : sic intelligere, animalis est, 
per a&nimam. Quare animali corrupto, nihil eorum 
habebit anima, que ex conjunctione corporis ha- 
bebat. Sed neque meminit. Hinc enim affluit 
ejus cognitio, et memoria indiget, ad retinenda 
que cognovit : αἱ soluta corpore, ut stabilem 
habens cognitionem et res ipsas attingens, rihil 
eget memoria, nam antea cognitorum memoria 
est. 


Cum mens non imperet, ait Aristoteles, sed 
preter naturam se habet homo, tunc ordine per- 
verso temperaturam corporis anime potestates 
assectantur. Qum vero mens imperat, tunc homine 
secundum naturam affecto, non jam temperiem cor- 
poris sequuntur anime facultates, sed animam 
corpus ipsum sequitur. 


Thaletis Milesii opinionem de anima convellit 
qui omni corpori esse immistam animam commen- 
tus est, ut sit corpus vivens. Primum enim, cur, 
inquit, cum in omni corpore sit anima, hec ani- 
malia sunt, illa non eunt? Deinde, cur nullum ele- 
mentorum animal est? tametsi ea magis oportebat 
animalia esse. Si enim in igne et in aere fuisset, 
melius in his, utpote prioribus et subtilioribus 
corporibus fuisset, quam in compositis; unde 
ipsius actiones olarius eluxissent. lis deinde alla 
connectit absurda quam plurima, que ex Thaletis 
opinione sequantur. 

Cum multe sint et differentes anime actiones 
querit Aristoteles, utrum oum una sit et indivisa 
anima secundum substantiam, ex ipsa differentes 
ille potestates et actiones proflciscantur, ut eadem 
sit substantia et numero una, altrix, auctrix, gene- 
ratrix, rationalis, irasceng et concupiscens : quem- 
admodum ignis substantia una et eadem est, ex 
qua urendi, exsiocandi et illuminandi vis et actio 
promanat : vel alia ost. anime potestas, vel anima 
dividi potest, el secundum aliam et aliam ipsius 
partem quelibet harum operationum fit. Id porro 
dicit Aristoteles, nequaquam illi doctrine assen- 
tiens, sed Timeum reprehendens, qui ad partes 
corporis animam quoque dividebat : nam neque 
ipse unam esse vult anime substantiam, sed ex di- 
versis eam substantiis concretam verum inter se 
coalitis, et ita coherentibus, ut una sit earum af- 
fectio. À ratione quippe in illas affectiones, et ab 
illis in rationem aliquid transit : interdum enim 
perturbationibus, ut subjiciantur et rationi pareant, 
ex rationis comprehensione accidit : aliquando in 
suis operibus rationem impedir: ex habitu ipsa- 
rum et nexu cum perturbationibus, contingit. 8ic 
igitur anima una est substanlia, utet totum homi- 


1011 


MICHABLIS PSELLI! 


1073 


nem unius esse substantie dicimus, et quecunque A tiv περιγίνεται. Οὕτως οὖν µία οὗσία ἡ (oy), ὡς 


ex materia et forma constant: quia quod neque 
irrationalis anima omnis unius est substantie, 
ostendit inter se sepe dissidere perturbationes, 
iram dico et cupiditatem : at nihil horum pugnat. 
Sepenumero igitur ad rationem magis ira perti- 
net, ut ei affinior propter ambitionem. Obaistit 
autem et renititur cupiditas, quia secundum acci- 
dens, inquit, in similium partium partes anima 
dividitur : quod enim in corpore dividantur, 
ipsa quoque una dividitur, ut in plantis et in- 
gectis. 

Irrationalis anima et vegelans, via ex se movens 
corporis dioi potest, ut forma in materia, et tan- 
quam subetantia eua subjectum perflciens, et ab 
ipso inseparabilis: Cujus enim perfecfio erit vege- 
tanB anima, si a corpore separetur? Enteleohia 
quoque rationalis anima dioi potest, non quod 
gubstantia perficiat subjectum, sed quod actione : 
ut gubernator navem perficit et regit, qua re ab 
ipso separari potest. Verum et aliquo modo ratio- 
nalis etiam anima dici potest 8 corpore insepara- 
bilis, qua est entelechia. Nam actiones, per quas 
animal perficit ipsum movens hoc vel illo modo, 
habet a corpore inseparabiles : ubi enim ex ipso 
excesserit, non his amplius utetur. Has enim ex 
habitu ad corpus, habuit. Itaque hoo pacto, qua 
entelechia est, hoc dico, secundum hasce actiones, 
& corpore separari non potest. Quemadmodum 
gubernatoris, ut gubernator esi, actiones ἃ navi 
separari non possunt, et separatur homo. Ut 


gubernator quidem, etsi agat, simul a& navi C 


sejunctus est, corruptas habet ejusmodi &o- 
tiones. 


Omnium vegetantis animes potestatum  nobilis- 
simam aiunt esse vim generandi, secundam auc- 
tricem, tertiam altricem : nam speciem conservare 
altricis opus est : tandiu enim vivimus, quandiu 
alimur. Auctricis autem est, ad perfectum et na- 
turalem modum deducere ad quem cum evaserint 
animalia jet plante, ad prestantissimum nature 
finem, hoo est, ad generandi potestatem, perve- 
nerunt. Is enim est nature ultimus et perfectissi- 
mus scopus propter eeternilatis et, immortalitatis 
in genitis animalibus cupiditatem, quee» succes- 
Bione comparatur. Áuctrix itaque rationem habet 


καὶ τὸν ὅλον ἄνθρωπον μιᾶς εἶναί φαμµεν οὐσίας, xai 
ἁπλῶς, τὰ ἐξ ὕλης καὶ εἴδους, ἐπεὶ ὅτι γε οὐδὲ d 
&loyoc (oy?) πᾶσα μιᾶς ἐστιν οὐσίας, δεικνύει τὸ 
µάχεσθαι ἄλλήλοις πολλάχις τὰ πάθη, θυμὸν λέγω 
καὶ ἐπιθυμίαν' οὐδὲν δὲ αὐτῶν μάχεται. Πολλάκις 
γοῦν πρὸς τοῦ λόγου μᾶλλον ὁ θυμὸς, μᾶλλον γίνεται, 
ὡς συγγενέστερος διὰ τὸ φιλότιμον. ᾿Ανθέλκει δὲ i 
ἐπιθυμία, "Ort κατὰ συμθεθηκὸς, φησὶν, εἷς ὁμοιο- 
μερῆ διαιρεῖται µέρη ἡ ψυχή * τῷ γάρ τοι ἐν τῷ σώ- 
ματι διαιρεῖσθοι, καὶ αὐτὴ συνδιαιρεῖται, ὣς ἐπὶ τῶν 
φυτῶν xal τῶν ἐντόμων. 

"Ox: 4 μὲν ἄλογος φυχὰ xol dj φυτιχἡ, ὀἐντελέχεια 
λέγοιτ’ ἂν τοῦ σώματος, ὡς εἶδος ἐν ὕλῃ, xal ὣς οὐ- 
σίᾳ τελειοῦσα τὸ ὀποχείμενον, xal ἁχώριστος ἑπάρ- 
χουσα αὐτοῦ. Τίΐνος γάρ lava τελειότης ἡ φυτικὴ 
Quy3) χωρισθεῖσα τοῦ σώματος; Ἐντελίχεια δὲ καὶ 
ἡ λογικὴ Φυχἠ λέγοιτ ἂν, οὐχ ὡς τῇ οὐσίᾳ τελειοῦσα 
τὸ ὀποχείμενον, ἀλλὰ τῇ ἐἑνεργείᾳ. Καὶ ὡς ὁ xv- 
θερνήτης τὸ πλοῖον τελειοῖ καὶ τάττει" διὸ καὶ χω- 
ριστή ἐστιν αὐτοῦ. Δύναται μὲν τοι χατά τινα τρό- 
πον λέγεσθαι xal ἡ λογικὴ quy?) ἀχώριστος εἶναι τοῦ 
σώματος, χκαθό ἐστιν ἐντελέχεια. Τὰς γὰρ ἐἑνεργείας 
καθ Bc τελειοῖ τὸ ζῶον, χινοῦσα αὐτὸ τοιῶσδε f$ 
τοιῶσδε, ἀχωρίστως ἔχει τοῦ σώματος. Ἐξελθοῦσε 
γὰρ αὑτοῦ, οὐχέτι ταύτας ἐνεργήσει εἶχε γὰρ αὖ- 
τὰς ἐκ τῆς σχέσεως τῆς πρὸς τὸ σῶμα' ὥστε ταύτρ 
χαθὸ ἐντελέχειά ἐστι, λέγω δὴ κατὰ τάσδε τὰς ἔνερ- 
χείας, ἀχώριστος ἂν εἴη τοῦ σώματος ὥσπερ καὶ 
τοῦ κυθερνήτου αἱ ὡς κυθερνήτου ῥἑνέργειαι τοῦ 
πλοίου εἰσὶν ἀχώριστοι, xal χωρίζεται μὲν ὁ ἄνθρω- 
πος. Ὡς μὲν τοι κυθερνήτης ὤν dv. ἑνερχείᾳ ἅμα τι 
χεχώρισται τῆς νεὼς,καὶ ἐφθαρμένας ἔχει τὰς τοιαύτας 
ἐνεργείας. 

"Ott κρείττων, φασὶ , πασῶν καὶ τιµιωτέρα τῶν 
τῆς φυτικῆς ψυχῆς δυνάµεων ἡ γυνητική' δεύτερον 
δὲ ἡ αὐξητικὴ, καὶ τρίτον ἡ θρεπτική. Τῆς μὲν γὰρ 
θρεπτικῆς ἔργον ὶστὶ τὸ σώζειν τὸ εἶδος' µέχρι γὰρ 
τοσούτου σωζόµεθα, ἕως ἂν τρεφώµεθα. Ti δὲ αὐ- 
ξητικῆς, τὸ εἰς τὸ τέλειον καὶ κατὰ φύσιν µέτρον 
ἀγαγεῖν, clc ὃ γενόµενα τά τε ζῶα xal τὰ φυτὰ, iei 
τὸ σκοπιµώτατον τῆς φύσεως τέλος, λέγω δὴ τὴν 
γεννητικὴν δύναμιν, παρἀγίνεται. Οὗτος γὰρ τῆς 
φύσεως ὁ τελικώτατος σκοπὸς διὰ τὴν ἔφεσιν τῆς 
ἀϊδιότητος τῆς ἀθανασίας τοῖς γεννητοῖς ζώοις, ix 
σκευαστῆς τῃ διαδοχΏ γενομένης ὥστε ἡ niv αν- 


materie ad generandi vim, ad auctricem vero D ξητικὴ ὕλης ἐπέχει λόγον πρὸς τὴν γεννητικήν. ΏΠρὸς 


altrix. 

Ad Aristotelis animum, mens entelechia corporis 
dici potest : ideoque ab eo separari nequit, non 
substantia, neque omnibus suis actionibus, sed iis 
tantum, quas ex habitu et aífectione ad corpus, 
habet. Quarum precipue sunt effective, hee autem 
actiones separari a corpore non possunt : nam si- 
mu] 8ο corruptum est corpus,una quoque pereunt 
he mentis actiones, quas ex conjunctione corporis 
habebat : et quemadmodum gubernator, qui navis 
motio est, quia non tantum gubernator, eed etiam 
homo est, et qua homo est, manens actus seu mo- 


δὲ τὴν αὐξητικὴν ἡ θρεπτική. 

"Qt. ὁ νοῦς κατὰ ᾿Λριστοτέλην δύναιτ ἂν ἐντελί- 
χεια τοῦ σώματος λέγεσθαι, xai κατὰ τοῦτο ἀχώρι- 
στός ἐστι τοῦ σώματος, οὔτε τῇ οὐσίᾳ, οὔτε πάσαις 
αὐτοῦ ταῖς ἑνεργείαις. ἀλλὰ ταύταις, ἄς Toy. ἐκ 
τῆς σχίσεως τῆς πρὸς τὸ σῶμα, ὦν μάλισιά εἶσιν 
αἱ πρακτικαἰ. Αὖὗται Ob ἑνέργειαι ἀχώριστοι sisi 
τοῦ σώματος ' dpa Ὑγὰρ τῷ φθαρῆναι τὸ σώμε, 
συμφθείρονται καὶ αἱ τοἰαῦται τοῦ νοῦ ἑνέργειαι, & 
ix τῆς σχέσεως ἔσχε τοῦ σώματος. Καὶ ὥσπερ ἑ 
κυθερνήτης, ἐντελέχεια ὧν τῆς νεὼς, ἐπειδὲὶ δὴ οὁ 
µόνον κυθερνήτης ἑστὶν, ἀλλὰ καὶ ὁ ἄνθρωπος, ὡς 








1013 


DE ANIMA. 


1074 


δὲ ἄνθρωπος µένων ἐντελέχεια τῆς νεὼς, ταύτῃ xat À tio navis: sio eliam ab eo non quit separari, ita 


ἀχώριστός ἐστιν οὕτω xal ἡ ἡμετέρα quy, ἔντε- 
λέχιια οὖσα τοῦ σώματος, ταύτῃ ἄνευ σώματος οὐκ 
ἂν εἴη. Ἐπειδὴ δὲ ἔχει τινὰς καὶ χωριστὰς σώματος 
ἐνεργείας, τὰς περὶ τῶν νοητῶν φηµι, εἰς ἃς οὐ pó- 
vov οὗ συµθάλλεται τὸ σῶμα, ἀλλὰ καὶ ἐμποδίζει. 
πρόδηλον ὅτι καὶ τὴν οὐσίαν ἕξει χωριστὴν νοῦς τότε 
οὖσα xal λεγοµένη, οὐχέτι μέν τοι duy?) εἰ μὴ δυνᾶ- 
pst* ὥσπερ xai ἐν σώματι οὖσα, οὐ δυνάμει ἑστὶ 
νοῦς, 

"Ott τὰ ζῶα, φησὶ, μετέχει τῆς θρεπτιχῆς xal 
αἰσθητικῆς δυνάµεως ' διὰ δὲ τὴν αἰσθητικὴν καὶ 
τῆς ὀρεκτικῆς, καὶ κατασκευάζει, ὅτι πάντως ἔνθα 
κἂν µία αἴσθησις (d, ἀνάγκη εἶναι ἐπιθυμίαν καὶ 


ὄρεξιν. Διὰ τοῦτο οὖν τὰ ζῶα αἴσθησιν ἔχει πάντα" 


etiam animus noster, qui animse motio est, hoc 
pacto sine corpore esse nequit, sed quoniam ali- 
quas habet a corpore separabiles actiones, de re- 
bus intellectilibus dicogad quas non conducit cor- 
pus, sed eas etiam impedit, manifestum est mentis 
separabilem fore substantiam, que tunc et mens 
est, et dicilur, &t non anima nisi potestate : quem- 
admodum etiam cum est in corpore, non est mens 
potestate. 


Animalia, inquit, alendi et sentiendi vim habent, 
et per sentiendi potestatem, etiam appetendi. Quod 
sic probat, quia ubi vel unus sensus fuerit, ibi cu- 
piditatem et appetentiam esse necesse est. Quare 
animalia omnia sensum habent : in omnibus enim 


ἐν πᾶσι γὰρ πάντως ἐστὶν ἡ ἀφὴ, κἂν µή τις ἄλλη Bg omnino est tactus, etsi nullus sit alius sensus. At 


τῶν αἰσθήσεων. Ἡ δὲ αἴσθησις τοῦ ἡδέος xal τοῦ 
λυπηροῦ ἀντιλαμθάνεται ' ἕνμα δὴ τὸ ἠδὺ, ἐχεῖ πάν- 
τως xal ἡ ἐπιθυμία καὶ ὄρεξις. Ἡ γὰρ ἐπιθυμία 
τοῦ ἡδέος ἐστὶν ἔφεσις ' ἔνθεν, καὶ τὰ µόνης τῆς 
ἀφῆς µετέχοντα, ὁρῶνται διαχεόµενα προσιόντων τῶν 
ἡδέων ' συστελλόμµενα δὲ, λυπηροῦ τινος προσπελά- 
σαντος. Ορίζει δὲ τὴν ὄρεξιν, ἐπιθυμίᾳ, θυμῷ, βου- 
λήσει ἕκαστον γὰρ τούτων ὄρεξίς τἰς ἐστι. Δῆλον 
δὶ ὅτι ἁπλῆ μὶν ὄρεξις τῷ αἰσθητικῷ ἁπλῶς ὑπάρ- 
χουσα φαίνεται. Οὐ πᾶσα δὲ ὄρεξις παντὶ αἰσθητικῷ' 
τοῖς piv γὰρ τὴν ἀφὴν µόνην ἔχουσιν ἡ κατ’ ἐπι- 
θυµίαν ὑπᾶάρχει ὄρεξις' τοῖς δὲ πάσας τὰς αἱσθήσεις, 
καὶ $ κατὰ θυµόν. Ὁρῶνται γὰρ τὰ τοιαῦτα ἅμυν- 
τικὰ ὄντα, Ἡ δὲ βούλησις µόνου laxi τοῦ λόγου, ὥσιε 
ὁμωνύμως ἡ ὄρεξις, xal dj ἐπιθυμία δὲ ὡσαύτως, Kal 
γὰρ ἡ ὄρεξις λέγεται μὲν καὶ χοινῶς, ἐπί τε θυμοῦ 
καὶ ἐπιθυμίας, καὶ τοῦ λόγου’ καὶ γὰρ τῶν θείων 
ὀρέγεσθαίΥ φαμεν, xal ἐπιστήμης ὀρέγεσθαι. "Ecc 
δὲ xal Ἰδικώτερον λεγομένη ὄρεξις, ἐπὶ τῶν φυσικῶν 
κινήσεων, ἀντιδιαστελλομένη πρὸς τὸν λόγον. Καὶ 
ἐπιθυμία ὡσαύτως, ἡ μὲν ἐστὶ xot), ἡ δὲ ἀντιδια- 
στελλομένη πρὸς θυμὸν, xal τὸν λόγον. 


Ὅτι οὐ λέγουσι τὸ φῶς σῶμα ' ἐπεὶ δὲ λέγουσί 
τινες τὸ φῶς σῶμα εἶναι, λέγουσι σφαῖράν τινα φω- 
τὸς προϊέναι ἐκ τοῦ ἡλίου, Ἐπεὶ δὲ καὶ 6 ἥλιος 
σφαιρικός ' ἔστι δὲ σφαιρικὸς xal ὁ dp* ἀνάγκη 
πᾶσα τὴν τοῦ φωτὸς σφαῖραν προϊοῦσαν πρὸς ἡμᾶς, 
fj ὠθεῖν τὴν σφαῖραν τοῦ ἀέρος. καὶ οὕτω τὸν τόπον 
αὐτῆς καταλαθοῦσαν, φωτίζειν τὸν περὶ ἡμᾶς τόπον. 
Ei καταλαμθάνει, ἔσται κενὸν ἀέρος τὸ πεφωτισμέ- 
vov ἡμισφαίριον, ὅπερ ἀδύνατον. Et δὲ μὴ det, 
οὐδὲ φωτίζει, ὥστε μὴ ἀφιχνούμενον sic ἡμᾶς εἰ 
δὲ χωρήσει δι’ αὐτῆς, ἴσιαι σῶμα διὰ σώματος χε- 
χωρηκός' ὅ τι περ ἀδύνατον. Et δὲ λέξουσί τινες, ὡς 
ἄλλο σῶμα δύναται χωρῆσαι διὰ σώματος' μάλιστα 
μὲν ὁ λόγος ἀδύνατος. Οὕτω γὰρ ἥμελλεν ὁ οὐρανὸς 
ἐν κέγχρῳ δύνασθαι λέγεσθαι. Ἔπειτα εἰ διὰ τὸ 
ἄνλον εἶναι, δόναται χωρῆσαι διὰ τοῦ σώματος, ἐχώ- 
ρησεν ἂν οὐ µόνον δι’ ἀέρος, ἀλλὰ xai δι ἄλλου 
ὁτουοῦν. Τίς γὰρ d ἀποχλήρωσις sin, ἆύλον σῶμα 
διὰ σώματος εἶναι χωροῦν, μὴ xal διὰ παντὸς χω- 
ρεῖν; ὥστε ἔδει καὶ διὰ τῶν στερεῶν σωμάτων χωρῇ- 
σαι τὸ φῶς' διὰ γῆς λέγω, xal τῷν ὁμοίων. Διατί 


sensus jucundum et molestum percipit : ubi vero 
jucundum, ibi cupiditas et appetentia sit oportet : 
cupiditas enim jucundi est appetitus : et que solum 
habent tactum animalia, diffundere se videntur 
Bi jucunda accesserint; contrahi vero si quid mo- 
lesti appropinquet. Appetentiam autem cupiditate, 
ira et voluntate definit; horum enim quodlibet 
appetentia est : simplex vero appetitus in instru- 
mento sentiendi prorsus inesse videtur. Àt non 
omni sensui, omnis inest appetitus. lis eniin, que 
solum habent tactum, secundum cupiditatem ap- 
petitus inest. At que omnibus sensibus predita 
sunt, iis etiam; ad iram propensio est. Heo enim 
ad ulciscendum comparata videntur. At voluntas 
solius est rationis, ut et appetitus sequivoce, iti- 
demque cupiditas communiter : item de ira et 
concupiscente et ratione dicitur appetitus : nam et 
divinas res dicimur oxpetere, tum et scientiam. 
Bed proprie ac presse magis dicitur appetitus de 
naturalibus motibus rationi oppositus. Itemque 
cupiditas alia communis est, alia irescenti et ra- 
tioni opposita. 

Lucem non vocant corpus: quia vero lucem 
nonnulli corpus esse dicunt, spheram quamdam 
luminis oriri ex sole asserunt. Quoniam vero et &ol 
rotundus est, tum etiam aer, prorsus necesse est, 
sphaeram luminis, que ad nos venit, vel spheram 
aeris expellere: sicque occupato ejus loco cireum- 
jectum nobis locum illuminare. Si occupat, aere 
vacua erit dimidia sphera,que illuminata est, quod 
absurdum : at si non expellit, neque item illumi- 
nat, ut que ad nos perventura non sit. At si eam 
penetrabit, corpus a corpore pémnetrabitur, quod 
fieri non potest. Sin vero dicent aliqui posse a 
corpore penetrari corpus, absurdissimum id pro- 
fecto est. Sic enim posset in milii grano coelum 
contineri. Deinde, si quod materie sit expers lux, 
corpus penetrare potest, penetrasset non solum 
aerem, sed aliud quodlibet corpus : nam que illa 
conditio esset, et. immateriatum corpus, corpus 
penetraret, neo omne corpus? Itaque oporteret 
etiam lucem solida quoque corpora penetrare, 
terram dico et similia. Quidni ergo, cum sol sub 


41015 


MICHAELIS PSELLI 


1076 


terra est, non eum supra terram videmus, luce A οὖν μὴ xal ὑπὸ τὴν γῆν ὄντος τοῦ ἡλίου ὀρῶμεν bx 


terram quoque penetrante? Deinde, si lux corpus, 
aerem corpus penetret, illum oporteat densiorem 
et crassiorem fieri, contra quam experimur : te- 
nuior enim fit aer illustfetus, quemadmodum si 
aquam terra capiat, et major fiat ex utrisque locus, 
omnino necesse est corpus ex utrisque densius 
fleri: sic aerem cum lux acoesserit crassiorem 
fleri necesse est : nuno vero multo secus tenuior 
enim et subtilior fit. 


(40) Forte καὶ el v3. 








τὸν γῆν, τοῦ φωτὸς xal διὰ τῆς γῆς χωροῦντιος, 
"Entra st σῶμα ὃν τὸ φῶς, χωρεῖ διὰ σώματος τοῦ 
ἀέρος, ἔδει xai τὸ ὅλον πυχνότερον xai παχύτερον 
γίνεσθαι. Νῦν δὲ τοὐναντίον  λεπτομερέστερος γὰρ 
6 ἀλρ φωτιζόµενος Ὑίνεται, ὥσπερ καὶ ἐν Υῇ (10) 
χωρήσει ὕδωρ' καὶ μείζων ὁ ἐξ ἀμφοῖν Ὑίνεται τό- 
πος, ᾽Ανάγκη πᾶσα τὸ ἐξ ἀμφοῖν σῶμα παχύτερον 
γίνεσθαι. Οὕτω δὲ καὶ τὸν ἀέρα ἀνάγκη παχύτερο 
γενέσθαι, Ὑενομένου τοῦ φωτός νῦν δὲ τοὐναντίον 


λεπτομερέστερος γίνεται. 


ΨΕΛΛΟΥ 


ΟΤΙ ΤΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ VWYXIE EOIKAZI ΤΑΙΣ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΙΩΝ ΚΙΝΒΣΕΣΙ. 


PSELLI 


QUOD ANIM/E MOTUS COELESTIBUS MOTIBUS SIMILES SINT. 


Τῶν πρωτοτύπων οὐρανοῦ κινημάτων 

Καὶ τῶν iv αὐτῷ προσφυῶν παθηµάτων 
Ἑδρῃς παρ᾽ ἡμῖν εἰκόνας κεχρυµµένας. 

Ὁ νοῦς γὰρ ἡμῶν, ola λαμπρὸς φωσφόρος, 
Τὸν ἡλιόν πως εἰκονίζει πανσόφως ᾽ 

Τῆς δ᾽ ab σελήνης ἐστὶν ἡ doy) τύπος. 

O μὲν γὰρ, ὡς κάλλιστος, ὡς φωστὴρ μέγας, 
Ὅλος διαυγής ἐστιν ἀστραπηθόλος' 

Vuoy3 δὲ, προσπεσοῦσα σώματος φύσει, 

Ἐξ ἡμισείας ὥσπερ αὐγάζει µόνον. 

Τὸ μὲν γὰρ, al; νοῦν προσφυῶς ἀνηγμένον, 
Φωτὸς µετέσχεν, ὥσπερ ἐκ πρώτου φάους * 
Τὸ δ᾽ αὖ γε, πρὸς αἴσθησιν ἐμπεσὸν κάτω, 
Καὶ φωτὸς ἡμοίρησε xal σχότους γέμει, 

O μὲν γὰρ ἀχούτησε τῶν ἄνω λόγων, 
Βρύει διαυγεῖ γνωστικῶς λαμπηδόνι : 


Primitivorum coli motuum, et earum que ipsi 6 


innate sunt passionum, invenias apud nos recon- 
ditas imagines. Mens enim nostra, ut splendidus 
lucifer, solem quodam modo sapientissimo repre- 
sentat. Lune autem est et anima representatio. 
Ille quidem, ut pülcherrimum et magnum luminare, 
totius splendidus et fulgura jaciens. Anima autem 
que in corporis naturam incidit, tenquam dimidia 
parte tantum splendet. Quod enim in mentem apte 
adductum est, luminis est particeps tanquam ex 
prima luce; quod autem ad sensus infra decidit, 
luminis exsors est, et tenebris plenum. Altera qui- 
dem audiit superna verba et referta est splendida 


B Ἡ δὲ, πρὸς αὐτῇ τῇ σχἰᾷ καθηµένη, 


Εχεῖθεν ἡμαύρωσεν αὐτῆς τὴν φύσιν 

Kal πως σκοτώδης, ἀχλύος πεπλησµένη, 
Ὑποδραμοῦσα τὸν νοητὸν φωσφόρον, 
Συνίσχεν αὐτοῦ τὰς διαυγεῖς λαμπάδας. 
Κάχεῖ μὲν ἐστι γῆ, σελήνη, φωσφόρος, 
Ψυχή δὲ xai σὰρξ ὧδε καὶ νοῦς προσφόρως. 
Ἕν οὖν πρὸς ἓν πως ἀντίθες, πλὴν εὐλόγως, 
Hpàc ἥλιον νοῦν, σῶμα πρὸς γῆν εὐθέτως, 
Τὴν ψυχικὴν δὲ πρὸς σελήνην οὐσίαν : 

'O μὲν γὰρ αὐτόχρημα φωτὸς οὐσία * 

Τὸ σῶμα λαμπρότητος ἑστερημένον * 

Voy?) δὲ, τυγχάνουσα μέση τῶν δύο, 

Τὸ μὲν τέτευχε φωτὸς, ὡς νοῦ πλησίον, 

Τὸ δ’ οὐ τέτευχεν, ἐγγὺς οὖσα σωμάτων. 


secundum scientiam claritate; altera vero, juris 
ipsam umbram sedens, inde obscuravit suam nt- 
turam. Et quodam modo tenebroso, ealigine re- 
pleta, intelligibilem lucem preter currens, splen- 
didos illum radios coarctavit. Et est quidem illic 
terra, luna, splendor, anime ibi vero, et caro e 
mens similiter. Unum igitur alteri quodam modo 
opponit, osterum probabiliter. Soli mentem, cor- 


pus terre, animalem substantiam lune. Mens qui- 


dem omnino lucis substantia, corpus splendore 
caret; anima vero, inter ea media, lumen sortitt 
ut menti propinqua, aliunde non sortita est, cum 
corporibus vicina sit. 








1011 IN PSYCHOGOUNIAM PLATONIS. 1018 





TOY YEAAOY ΜΙΧΑΗΛ 


EIZ 


ΤΗΝ ΨΥΧΟΡΓΟΝΙΑΝ TOY IIAATONOZ. 


MICHAELIS PSELLI 


COMMENTARIUS 


IN PSYCHOGONIAM PLATONICAM. 
(Ex editione Caroli Guilielmi Linder, Upsaliensis.) 


ARGUMENTUM LIBRI. 


In prima parte oum de duobus illis rerum generibus disputatur, quorum alterum « est sempiternum, 
constans, omnis expers vicissitudinis, nec unquam ortum, alterum, quod habet ea que subjecta muta- 
tionis vicissitudini atque generata sunt (a), » ex quibus generibus componitur anime harmonia, tum 
inde ab ipsis suis initiis ea repetitur numerorum proportionibus declarata ac descripta harmonia, ad 
quam tota exigitur animse mundane fabricatio (b). Accedit inversa quedam atque immutata harum 
rerum interpretatio (c). In secunda harmoniam illam solis numerorum proportionibus persequitur. In 
tertia duorum illorum orbium, circuli equinoctialis dico et zodiaci, descriptio, ad eamdem, quam in 
prima parte allegoricam, ut aiunt, sententiam revocata. In quarta denique parte semitonii sumendi 
lex et regula constituta. His in rebus enarrandis Psellus auctorem secutus est Proclum Diadochum, 
philosophum illum inter Neoplatonicos, qui vocantur, eminentem. Ejus sententiis pro suis sepenu- 
mero ita usus est, ut multis locis ipsa verba Procli transcriberet. Vides igitur in Psello prorsus 
eamdem Platonice rationis perturbationem et confusionem, quam apud Neoplatonicos illos, qui cum 
Platonis doctrinam ad suarum voluntatum similitudinem revocarent, tum ad ea, que Platonis erant, 
explicanda adhibebant verba Aristotelis, ita ut mirum in modum omnia inter se permutata sint et 
perversa. . 


a) Psell. Psychog. I, $3. c) Psell. Psychog. I, S 12 sqq. - 
Ir Peoll..Psyohog. I, 8 5 sqq. (2) yehog. I, 8 12 sqq 





GCOMMENTARIUS 


IN PSYCHOGONIAM PLATONICAM. 


A. I. 
α. Τὸ μὲν λεγόμενόν ἔστιν, ὅτι οὐ µάτην ἡ τῶν 1. Dictum quidem est, non temere Α nobis conein- 
ἐφεξῆς λόγων εὕρεσις ἡμῖν μεμηχάνηται τοῦ πρὸς — natam esse perpetue de relatione ad aliquid dispu- 





1019 


MICHAELIS PSELLI 


1080 


tationis compositionem, ostendique, omne augendo- Α τι ποσοῦ (1), καὶ δείχνυται, ὅτι ἡ ἱσότης στοιχεῖόν 


rum in numeris habitum principium equalitatem 
esse, propterea quod ex illa omnes habitus oriun- 
tur ad eamque extremam resolvuntur; que quidem 
definitio principiorum est, sed utilem eam nobis 


esse et ad vite usum et ed ipsius philosophis con- 


templationem. At haoc, inquies, commentatio quid 
profloit? imo et ad Platonis de anime procreatione 
doctrinam et ad intervalla harmonica exponenda 
et explicanda. Intervallum autem harmonicum est 
& voce ad vooem migratio ictus, velut a graviori 
ad acutiorem vel ex oontrario. Vox enim est certa 
quedam unius chords resonantia; qui vero in 
ratione diesis vel semitonii vel toni a chorda qua- 
dam efficitur &d proximam transitus, sive ad gra- 
viora fit sive ad acutoria, intervallum appellatur, 
idemque modulatio. Ex modulatioaibus systema 
ortum : quarum quidem ex tribus conjunctis in- 
tervallum quaternarium constat (diatessaron), ex 
quatuor autem quinarium (diapente), eorumque 
prius in sequitertia ratione versatur, in sesquial- 
tera posterius : que ipse prime et simplices con- 
sonantis (symphonise) apud musicos vocantur : ex 
quaternario autem et quinario intervallo compo- 
nitur septem vocum intervallum (diapason), quod 
in dupla ratione cernitur. Quidquid tum vocis 
convenientia tum unisonum systema appellatur, 


ἐστι τοῦ παντοίου τῶν iv ἀριθμοῖς σχέσεων πλη- 
θυσμοῦ, διότι ἐξ αὐτῆς πᾶσαι αἱ σχέσεις γεννῶνται 
καὶ εἲς αὐτὴν ἐσχάτην ἀναλύονται, ὅπερ ὄρος στοι- 
χείων ἐστὶν, ἀλλὰ καὶ πρὸς πραγματειώδη καὶ φι- 
λόσοφον ὄντως θεωρίαν χρησιμεύει ἡμῖν. τίνα δὲ 
εἶσιν, Elc à ἡμῖν d παροῦσα χρησιμεύει θεωρία, 
λέγεις ; εἴς τε τὴν Ι]λάτωνος φυχογονίαν xal εἷς τὰ 
ἁρμονικὰ διαστήµατα. Ἔστι δὲ ἁρμονιχὸν διάστηµα 
à ἀπὸ φθόγγου εἰς φθόγγον µετάθασις τῆς πληγῆς, 
olov ἀπὸ τοῦ βαρυτέρου si; τὸ ὀξύτερον, Jj) τὸ ἀνά- 
παλιν. Φθόγγος Ὑάρ ἐστιν ἡ τῆς μιᾶς χορδῆς ποιά 
τις ἀπήχησις. Ἡ ὃ) ἀπ᾿ αὐτῆς πρὸς τὴν ἐφεξῆς xal 
διάφορος αὐτῇ xarà βαρύτητα fj ὀξύτητα dv λόγφ 
διεσιαίῳ fj ἡμιτονιαίῳ ἢ τονιαίἰῳ µετάστασις χαλεῖται 


p ὃ άστηµα’ τὸ δ᾽ αὐτὸ καὶ ἐμμέλεια. Ἐκ δὲ τῶν ἐμ- 


μελειῶν τὸ σύστημα’ ix τριῶν μὲν τὸ διὰ δ, ἐκ 
τεσσάρων δὲ διὰ v, καὶ τὸ μὲν διὰ ὃ dv ἐπιτρίτῳ, 
τὸ δὲ διὰ ε’ Ev ἡμιολίῳ λόγῳ συνεστὼς, αἱ xai πρῶ- 
ται xai ἁπλαῖ συμφωνίαι καλοῦνται παρὰ τοῖς µου- 
σικοῖς' ἐκ δὲ τοῦ διὰ Ü καὶ διὰ ε’ ἡ διὰ πασῶν σύχ- 
κειται, iv. διπλασίενι λόγῳ θεωρουµένη. τις καὶ 
ὁμοφωνία καλεῖται xai ὁμόφωνον σύστημα, σύστηµα 
ix ἑνστημάτων (2) µέλος ἔχον κατακορέστατον. Καὶ 
ἐφεξῆς τὰ λοιπὰ συστήµατα, ἵνα μὴ πάντα ἐπεξέρ- 
χωμµαι, ἐπεὶ οὐδὲ περὶ τούτων νῦν πρόχειται λέγειν, 
ἀλλὰ ὅσον ἐνδείξασθαι τὰ λεγόμενα. 


Systema sine obstaculis (dissonantiis) est, sincerissimumque cantum habet. Eodem modo reliqua ayste- 
mata, ne omnia persequamur, quoniam de hac re nunc dicere propositum non est, sed ita, ut ea, de 


quibus mentio est, demonstremus. 


2. Sesquitertium igitur intervallum in genere dia- (| f. Καταδιαιρεῖται οὖν τὸ ἑἐπίτριτον ἓν μὲν διατο- 


tonico (siquidem tria sunt modulationum genera : 
enharmonium, chroma, diatonum) in semitonium 
(semitonium &utem, quod dicitur, non vere illud 
quidem semitonium est, sed limma) atque in tonos 
dispertitur, ita ut in semitonium et duo deinceps 
tonos genus diatonicum dividatur. Tonus autem 
sesquioctava ratione constat, isque in illud limma, 
qui quidem minor toni particula est, et apotomen, 
qua:est major,discedit. [η genere sutem enharmonio 
id diesin et diesin et duo simul sonos (quaternarii 
intervalli) ratio describitur, in chromate vero in 
semitonium et semitonium et tria simul semitonia. 


(1) Τὸ πρός τι ποσόν idem fere esse atque id 

uod relationem ad aliquid vocat Quintilianus 
(Inst. Or. 8, 4, 21), vel, ut verius dicam, modum 
relationis ad aliquid, apparet cum ex hoc loco tum 
ex Procli Comment. in Timeum Plat. pag. 213 v. 
36 sqq. (ed. Basil. 1534) : Ka! ἀριθμητικὴν ἄρα 
xal γεωμετρικὴν αὐτὴν ῥητέον (int. ψυχικὴν οὐσίαν), 
ἀλλὰ καθ) ὅσον ἀριθμητική ἐστιν, ἔχει xal τὴν ἆἁρ- 
μονικὴν ὁμοῦ xav' οὐσίαν' τὸ γὰρ πλῆθος ἡρμο- 
σµένον ἐστι τὸ ἐν αὐττ xal iv ταὐτῷ τό τε xag' 
αὐτὸ καὶ τὸ πρός τι ποσὸν συνείληφεν. Caeterum 
ex tota hao, que ἃ 1 continetur, verborum com- 
plexione apparet, alterum ante hoc opus a Psello 
conscriptum esse, in quo de relatione ad aliquid 
sive de proportione querebatur. Incertum est, fue- 
ritne ejusmodi fere opus, quod in Διδασκαλίᾳ παν- 
τοδαπῇ, libro Pselliano (cap. 59, supra col. 725), 
Τ]νι διαφἑρει ἀρχὴ καὶ στοιχεῖα insoribitur, an aliud 
buio simile, quod aut communi librorum antiquo- 
rum strage perierit aut etlamnuno in bibliothecis 
lateat. LiNDEA. 


κο 


D fuit ita, ut pro 


νικῷ γένει [τρία γὰρ τὰ ἐἑναρμόνια γένη, ἐναρμόντον, 
χρῶμα xai διάτονον] εἷς ἡμιτόνιον [στι δὲ τὸ λεγό- 
µενον ἡμιτόνιον οὐ κυρίως ἡμιτόνιον, ἀλλὰ λεῖμμα] 
καὶ τόνον, ἤγουν εἲς ἡμιτόνιον καὶ δύο τόνους ἑφεξῆς 
τὸ διατονιχκὸν διαιρεῖται. Ὁ δὲ τόνος ἐν ἐπογδόψ 
συνίσταται λόγῳ, διὰ τοῦτο δὲ οὐκ ἔστι τὸ λεγόμενόν 
λεῖμμα (3) ὅπερ ἐστὶ τὸ ἔλαττον τμῆμα τοῦ τόνου, 
καὶ τὴν ἀποτομὴ», ὅπερ ἐστὶ τὸ μεῖζον. Ἐν δὲ τῷ 
ἑναρμονίῳ εἰς δίεσιν xal δίεσιν καὶ δίτονον' iv. δὲ 
τῷ χρώματι ete ἡμιτόνιον xal ἡμιτόνιον καὶ τριηµι- 
τόνιον καταδιαιρεῖται λόγος. 


(5) Σύστημα ix ἑνστημάτων. Hec verba, quan- 
quam non satis intelligi possunt, habent tamen 
quomodo restituantur. Quod ostendit vox illa ἐκ. 
Que si Pselli esset, profecto ἐξ scriberetur. Quid ? 
8i a librario aliquo attenuata et quasi detruncata 

τὸς legenda sit? Ego vero credo 
LiNDER. 

(3) Διὰ τοῦτο — λεῖμμα. Mirum quantum hic 
corruptus eat locus, cujus emendandi quedam ra- 
tio init& est ab eo qui, plurium verborum lacu- 
nam hio esse ratus, in margine cod. ms. hoc 
edidit emendationis specimen : διὰ τοῦτο δὲ οὐκ ἐστὶ 
(forte : ἡμιτόνιον) τὸ λεγόμενον λεῖμμα forte : ὅτι ὁ 
τόνος διαιρεῖται εἰς τὸ λεῖμμα], ὅπερ, etc. Qua in re 
tamen haud scio an justo plus videre sibi visus 
sit is qui hoc conjectura assecutus est. Sed fieri 
potuit, ut hoc modo scriberet Psellus : διαιρεῖται 
ὰ οὗτος εἰς τὸ λεγόµενον, etc. Quod certe universa 
verborum continuetioni respondet, quare ad hane 
emendationem conversionem nostram accommo- 
dare non dubitavimus. Lixpza. 








1084 


IN PSYCHOGONIAM PLATONIS. 


1083 


4. Eic ταῦτα οὖν τὰ ἁρμονικὰ διαστήµατα ἡ A — 3.Ad illa igitur hermonioca intervalla explicanda 


μέθοδος τῆς εὑρέσεως τῶν ἐφεξῆς ἐπιμορίων συµ- 
θάλλεταί λόγων, εἰπὲ δὲ διαστήματα, ἀλλ᾽ οὐ συστή- 
µατα, ἵνα τὴν στοιχειωδεστάτην σχέσιν τῶν ἑναρ' 
µο,ίων λόγων, καὶ ἐξ dv ἄλλαι σύγκεινται σχέσεις) 
δηλώσμῃ. Εἰς ταῦτα γοῦν, ὡς εἴρηται, καὶ siq τὴν 
τοῦ Πλάτωνος συµθάλλεται ψυχογονἰίαν. θεωρεῖ γὰρ 
ὁ Πλάτων ἐν τῷ Τιμαίῳ τῷ διαλόγῳ tv ψυχὴν ἁπλῶς 
ix τοῦ δημιουργοῦ γενομένην νοῦ, καὶ οὐ κατὰ χρό- 
vov, ἀλλὰ xaz' οὐσίαν' καὶ γὰρ iv τῷ Φαΐδρῳ (4) 
ἀγέννητον καὶ ἀνώλεθρον αὐτὴν δείκνυται, ὥστε τὴν 
κατ οὐσίαν αὐτῆς ἀπὸ τῶν νοητῶν αἰτίων πάροδον 
γένεσιν λέχει τῆς ψυχῆς. (D) Ἔστι γὰρ τῶν ὄντων 
τὰ μὲν νοητὰ xal ἁγένητα, τὰ δὲ αἰσθητὰ xal γενττὰ, 
τὰ δὲ μεταξὺ τούτων νοητὰ xal γενητά. Τὰ μὲν γάρ 
ἐστιν ἀσύνθετα πάντα xal ἀμέριστα καὶ διὰ τοῦτο 
ἀγένητα, τὰ δὲ αύνθετα xal μεριστὰ xal διὰ τοῦτο 
γενητὰ, τὰ δὲ ἐν µέσῳ τούτιον νοητὰ καὶ γενητὰ, 
ἁμίριστά τε ὄντα καὶ μεριστὰ τὴν φύσιν ἁπλᾶ τε 
καὶ σύνβετα τρόπον ἕτερον. "Άλλη οὖν ἡ ἐπὶ ψυχῆς 
γένεσις, καὶ ἄλλη ἡ ἐπὶ σώματος dj μὲν προτέρα 
καὶ πρεσθυτέρα, προσεχεστέρα Ὑάρ ἐστι τῷ πάντων 
Δημιουργῷ, ἡ δὲ δευτέρα καὶ νεωτέρα, ποῤῥωτέρω 
γάρ ἐστι τῆς μιᾶς αἰτίας. Οἶδε γὰρ ὁ Πλάτων οὐ 
µόνον ἐπὶ σωμάτων, ἀλλὰ xai ἐπὶ ψυχῶν χώραν 
ἔχουσαν τὴν ἩὙένεσιν, καθόσων καὶ αὗται χρόνου 
µετέχουσιν. καθὼς xal liv τῷ Φαίδρῳ φησὶ διὰ χρόνου 
θεᾶσθαι τὸ ὃν αὐτάς. Πᾶσα γὰρ ἡ μεταθατικὴ κχίνη- 
σις, xlv. ἀσωμάτων ἐστὶν οὐσιῶν ἑνέργεια, συνεζευ- 
γμένον ἔχει τὸν χρόνον αὐτῇ' xal γὰρ dj uy?) µετα- 
θατικῶς τοὺς ὄρους vosi, καὶ χατὰ μὲν τὰς ἐνεργείας 


χρόνου μµετάληψιν, κατὰ δὶ τὴν οὐσίαν αἰώνι συν- C 


τέτακται. θεωρεῖται γὰρ ἐν τῇ ψυχη οὐσία xal δύ- 
vagi, καὶ ἑνέργεια' καὶ ἔστιν αὕτη ἐκ τῶν γενῶν 
τοῦ ὄντος συγχειµένη, οὐσίας, ταὐτοῦ, θατέρου. 


confert superparticularium proportionum invenien- 
darum via et ratio (intervalla dico, non systemata, 
utharmonicarum rationum et habitus quam maxime 
elementicius ao simplex declaretur, et eognoscantur 
ii ex quibus chteri (habitus] constant): ad illa 
igitur et ad Platonis de anime procreatione dootri- 
nam (psychogoniam) explicandam confert. Enimvero 
Plato ille in dialogo qui Timaeus inscribitur, sio 
statuit, animam a mente illa opifica rerum et pro- 
ereatrice simpliciter ortam esse, neque id ab uno 
temporis principatu, sed ad essentie rationem : in 
Phedro enim dialogo non creatam eam esse osten- 
dit neo interituram,.ita ut eum, qui ad essentiae 
rationem flat, anime ex causis intelligibilibus 
egressum generationem anime intelligat. Eorum 
enim, que sunt, alia et mente comprehenduntur 
neque ullo generata sunt ortu,alia sensibussubjecta 
sunt et ortum habent, alia inter duo illa quasi me- 
dium tenenti& et intelligibilia sunt et generata. 
Eorum enim partim neque conjuneta sunt et indivi- 
dua ob eamque rem sineortu, partim oonjuncta et : 
dividuaeamque ob causam generata; in medioautem 
consistunt ea,que et intelligibilia sunt et orta, qua 
et individua sua natura sunt et dividua, que cum 
simplicia tum vario modo composita.Alia igitur in 
anima est generatio, alia in corpore : una prior et 
antiquior, quippe propior hujus universitatis effe- 
otori,altera autem posterior et recentior, utpote ab 
una illa causa remotior. Ao vidit sane Plato, non. 
incorporasolum cadere generationem, sedin animas 
eliam, quatenus ipse temporis participes sint: 
que eadem in Phedro dialogo per tempus intueri 
dicuntur id,qüod est.Omnisenim transitivus motus, 
etiamsi in incorporslium naturam efficientia po- 


situs sit, secum conjunctum habet tempus, namque anima transeundo terminos (sibi constitutos) sen- 
tit, et si ad efflcientiam (sive actionis veritatem) spectamus, temporis societatem habet,si ad essentiam, 
adjuncta eternitati est.In anima enim cernitur essentia οἱ potentia (sive vis atque indoles) et efficien- 
tia, ac constat hec quidem ex generibus ejus, quod est, Essentia, Eodem, Altero. 


δ’. ᾽Αλλὰ γὰρ τριφυῆ τὴν τῆς ψυχῆς οὐσίαν ὁ Πλά- 
των ὁρᾷ. "Άλλη γάρ ἐστιν ἡ ὕπαρξις αὐτῆς" καὶ ἄλλη 
ἁρμονία ἡ iv αὐτῇ, καθ᾽ ἣν τὸ οὐσιῶδες αὐτῆς συν- 
έχεται πλῆθος, οὔτε μιᾶς οὔσης οὐσίας, ὡς ὁ νοῦς, 
οὔτε εἰς ἄπειρον διαιρουµένης, ὡς τὸ σῶμα μετ αὖ- 
τὴν, ἀλλ᾽ εἰς πλείω μὲν οὐσιώδη µέρη, ἐξ ὦν ἐστι, 
πεπερασμένα δὲ καθ ἀριθμὸν, ὧν πλείω εἶναι µέρη 
ψΨυχῆς ἀδύνατον, µηκέτι διαιρετῶν ὄντων εἷς ἄλλα 


(4) Ἐν τῷ Φαίδρψ. Perperam hoo Psellus : in 
Phaedro dialogo enim Plato de anima disserens 
pag. 245. ., sic loquitur : El γὰρ Éx του doy Yl- 

otto, οὐκ ἂν deri γίγνοιτο. Ἐπειδὴ δὲ ὁ ἀνητόν 
lo, xal ἁδιάφθορόν αὐτὸ ἀνάγκη εἶναι. Et. p. 240. 
À.: Ἐξ ἀνάγχης ἁγένητόν τε xai ἀθάνατον doy?) 
ἂν εἴη. At vero in Timeo dialogo heo verba legun- 
tur pag. 51. E. sq. : Τούτων δὲ οὕτως ἐχόντων ὁμο- 
λογητέον ἓν μὲν εἶναι τὸ κατὰ ταῦτα εἶδος ἔχον ἀγέ- 
νητον xai ἀνώλεθρον. In hunc errorem Psellus indu- 
ctus est ab eo, quem auctorem secutus est, Proclo, 
ut in Tim. p. 175, v. 30sqq., Ἔστι δὲ — inquit γένε- 


4. At enim triplicem putat Plato anime essen- 
tiara. Alia est enim subslantia ejus, alia harmonia, 
qua essentialis ejus multitudo continetur: quando- 
quidem nec una est essentia, sicut mens, neo in 
immensum discedit, ut corpus post illam (i. e. ab 


D illa secretum), sed in plures, ex quibus fit, partes 


essentiales numerorumque ratione conolusas, que 
quoniam amplius dividi nequeunt,nequaquam pau- 


σις ἐπὶ τῆς φυχῆν οὐχ ἡ κατὰ ypóvov* ἀγένητον γὰρ 
καὶ ον τδρον Ale Ce» br $halbp A a M Ejusd. 

. 172, v. 2 sqq. Aib καὶ ὁ ἐν Φαίδρῳ Σωκράτης 
i νητον αὐτὴν ἅμα καὶ γινητὴν ἅμα καὶ αὐτοχίνη- 
τον lier. Celerum de universa hao re cfr. ea 
que idem Proclus disputat in Tim. pag. 69. v. δὲ 
— p. 73 v. 50. Ejusd. ib. p.174. v. 51 sqq. LiNpER. 

(5) Inde ab initio hujus 3 ea que sunt apud Procl. 
Comm. in Tim. p. 175, v. 32 sqq., ad verbum ex- 

ressa Psellus transcripsit, ita ut non prius quam 
in insequenti 8 ab his verbis: οἶδε γὰρ, elo., est 
éxorsus, sui juris esse incipiat. LINDER. 


1063 


MICHAELIS PSELLI 


1064 


non solum materiata norit, sed etiam immate- À x?) οὗ µόνον τὰ &uÀa οἶδεν, ἀλλὰ xal τὰ ἔνυλα, 'O 


riata. ÁAtquo in re nou parum implicata sic sta- 
tuit, rationabilem non solum nosse, quae & ma- 
teria secreta sunt, sed etiam materiata. Qui enim 
prestantiora novit, deteriora multo mayis. At 
immaleriata cognoscit. Plane igitur et his igno- 
biliora considerabit, hoc est materiata. Si enim 
mens, que cum ratione cognitio est, sola imma- 
teriata novit, neque tamen materiata, mens erit 
quodammodo non mens. Que enim materiata non 
intelliget, erit in ipsis non mens. Sed absurdum 
est, mentem aliquo pacto amentem'esse : non igi- 
tur sola immateriata novit, sed etiam materie 
immersa. Hec Aristoteles. ltaque res materiatas 
mentem nosse hinc perspicere licet: nisi enim ex 
maleria concreta sciret, quomodo sensum corri- 
geret, qui remum videl in aqua fractum, [et so- 
lem pedali magnitudine ? Quanquam et alia nobis 
suppelit regula, quia quod rerum differentiam 
novit, res ipsas multo magis. At discrimen eo- 
rum, qua sine materia sunt, cum  materiatis, 
novit : ergo et materiata. Sed fortasse dixeris, 
minus apte dici, mentem res exirarias scire; id 
enim sensus est, res materiatas et particulares 
cognoscere : generales enim tanlum, el que uni- 
vers* sunt, mens novit: sensus autem est nosse 
singularia, queque sunt materiata.Sed responderi 
ad hoc potest, mentem subjecto unam esse, ra- 
tione vero diversam. Mens enim vel per se tan- 
tum agit:et luno, que universa sunt tantum 
novit* vel cum sensu operantur, eo usa tanquam 


instrumento, sicque materiata et particularia co- G 


gnoscit. Quemadmodum enim recta ipsa linea, 
subjecto eadem est, at ratione diversa; que enim 
nunc recia est, incurvari et inflecti potest: sic 
eliam mens eadem est subjecto. Recta itera men- 
tem representat: que perse agit ipsa, οἱ imma- 
teriuta novit: interdum inflectitur recta ; et mens 
ad sensum inflectitur, eoque pro instrumento uti- 
tur, cum materiata novit. Hic primus est nodus, 
ejusque solutio. Secunda difficultas cum hac 
sumptione proponitur : quoda potestate, fit actu 
omnino mutatur : at mutatio, affectio est. Hig sic 
presumptis, reliquam difficultatem subjicit. Si 
mens materiata cegnoscit, aliquid ab iis patitur a 
cognitione, quas potestate fuerat, ad cognitionem 
actu deducta. Quod vero a potestate adJactum 
deducitur, id mutatur. Quod vero mutatur, id 
patitur. Ergo mens a materialis patitur, οἱ quia 
nihil pati potest ab eo,quod dissimiles est materia; 
planum est igitur, mentem ejusdem esse materie 
cum materialis, et eamdem esse materiutam et 
incorruptam. Ea est difficultas, quam dissolventes, 
dicimus male assumptum esse, ubicunque est 
agens, ibi et quod patitur : id enim falsum eat. 


(5) Hiatum sic replere videor, à1À' o!üe τά ἆύλα,. 
Promise: οὖν πάντως. 

(6) Deest ἀλλ᾽ ol δὲ τήν, elc., aut quidpiam hu- 
jusmodi. 


γὰρ εἰδὼς τὰ κρείττονα, πολλῷ πλέον xai τὰ χείρονα 
ἴδε τὰ ἀθλα. Σχοπήσει πάντως (5) καὶ τὰ χείρονα 
τῶν ἀθλων * & ἐστι τὰ ἔνυλα. Ei γὰρ ὁ νοῦς ὅ ἐστιν 
ἡ λογική γνῶσις. µόνον οἶδε τὰ aba, μὴ γινώσχει 
δὲ καὶ τὰ ἔνυλα, ἔσται ὁ νοῦς κατά τι ἄνους * τὰ γὰρ 
ἔνυλα μὴ νοῶν, ἄνους ἔσται κατ αὐτά ' ἀλλὰ μὲν 
ἄτοπον τὸν νοῦν κατά τι ἆνουν εἶναι. (Ux ρα τὰ 
ἀθλα µόνον οἶδεν, ἀλλὰ καὶ τὰ ἔνυλα. Καὶ ταῦτα μὲν 
ὁ ᾿Αριστοτέλης. Ότι δὲ καὶ τὰ ἔνυλα οἶδεν ὁ νοὺς 
ἐντεῦθεν ἔστι συνιδεῖν. Et γὰρ 3, ἡἠπίστατο τὰ iv. 
υλα, πῶς ἐπιδιωρθοῦται τὴν αἴσθησιν, ὁρῶσαν tiv 
χκώπην ἐν ὕδατι χεχλασμένην, καὶ τὸν ἥλιον ποδιαῖον ; 
ἄλλως τε δὲ ἔχομεν κανόνα, ὅτι τὸ ἐπιστάμενου δια- 
φορὰν πραγμάτων, πολλῷ μᾶλλον αὐτὰ τάδε : (0) τὴν 
διαφορὰν τῶν ἀὔλων πρὸς τὰ ἔνυλα, οἵδεν dpa καὶ 
τὰ ἔνυλα. 'AX)' ἐρεῖς ἴσως ὅτι ἄτοπόν ἐστι τὸ νοῦν 
τὰ ἔξω εἰδέναι ' ταῦτα γὰρ αἱσθήσεώς ἐστι τὸ τὰ 
ὄνυλα καὶ τὰ κατὰ μέρος γινώσκειν *. ὁ μὲν γὰρ νοῦς 
τὸ καθόλου οἴἵδε μύνον * τῆς δὲ αἴσθήσεώς ἐστι τὸ εἷ- 
δίναι μερικὰ, à τινά ἐστιν ἔνυλα, Ἔστι δὲ εἰπεῖν 
πρὸς τοῦτο. ὃτὶ ὁ νοῦς τῷ piv ὐποκειμένῳ ci; ἐστι, 
τῷ δὲ λόγῳ διάφορος. Ὁ γὰρ vo3 f, xag' ἑαυτὸν µό- 
vov ἐνεργεῖ, καὶ τότε τὸ Χχθόλου µόνον οἶδεν ^ ἤ 
μετὰ αἰσθήσεως ἐνεργεῖ, ὀργάνῳ αὐτῃ χεχρηµένος * 
καὶ τότε τὰ ἔνυλα xal μερικὰ οἶδεν. Ὥσπερ γὰρ fj 
αὐτὴ εὐθεῖα, τῷ μὲν ὑποχειμένῳ ἡ αὐτή ἐστι, τῷ δὲ 
λόγῳ ιάφορος. Ἡ yàp νῦν εὐθεῖα οὖσα δύναται 
κλασθῆναι καὶ ἐπικαμπὴς γενέσθαι * οὕτω καὶ ὁ vouq 
ὁ αὐτός ἐστι τῷ ὑποκειμένῳ *. ἄλλοτε εὐθεῖα ἆναλο- 
γεῖ, ὁ καὶ καθ Ἑαυτὸν ἐνεργεῖ καὶ τὰ ἄὔλα οἵδεν, 
ἄλλοτε δὲ χεκλασμένη εὐθεῖα, ἐπικαμπόμενος (7) 
πρὸς τὴν αἰἴσθήσιν, καὶ ὀργάνῳ ati χεχρηµένος. 
ὅτε καὶ τὰ ἔνυλα οἵδε, Toute μὲν οὖν ἐστι τὸ πρῶτον 
ἄπορον καὶ ἡ λύσις αὐτοῦ. Δεύτερον ἄπορον, ὃν xai 
λῆμμα προλαμθάνεται, τοιοῦτον, ὅτι τὸ ἀπὸ τοῦ 
δυνάμει εἲς τὸ ἑνεργείφ Ὑενόμενον, πάντως ἀλλοιου- 
ται, d δὲ ἀλλοίωσις πάθος iet, Τοῦτου προληφθὲν- 
τος πρόεισι λοιπὸν τὸ ἄπορον. El γινώσχει ὁ νοῦς τὰ 
ἔνυλα, δῆλον ὅτι πάσχει ὑπ᾿ αὐτῶν, ἀπὸ τῆς δυνάµει 
γνώσεως εἲς τὴν ἐνεργείᾳ γνῶσιν (8). Τὸ δὲ ἀπὸ τοῦ 
δυνάμει ἀγόμενον slc τὸ ἐνεργείᾳ ἀλλοιοῦται. Τὸ δὲ 
ἀλλοιούμενον, πάσχει. Ὁ νοῦς ἄρα πάσχει ἀπὸ τῶν 
ἐνύλων * καὶ ἐπειδῆ οὐδὲν ἐκ τοῦ ἀνομούλου πάσχει, 
65Aov ἄρα ὅτι ὁμόὑλός ἐστιν ὁ νοῦς τοῖς ἐνύλοις. Καὶ 
ἔστι καὶ αὐτὸς ἔνυλος καὶ ἄφθαρτος. Αὕτη ἡ ἁπορία, 


D ἦν ἐπιλυσόμενοί φαµεν, ὅτι κακῶς εἴληπται, ὅτι ποῦ 


ποιοῦν καὶ πάσχει * οὗτος ὁ λόγος ψευδής ἐστι. Τότε 
γὰρ τὸ ποιοῦν ἀντιπάσχει, ὅτε ὁμόῦλον ἔσται τῷ 
πάσχοντι. Ἐπειδὴ οὖν ὁ νοῦς οὐκ ἔστιν ὁμόυλος τοῖς 
ἐνύλοις, οὐκ ἀνάγκη πάσχειν αὐτὸν ὐπὸ τῶν ἐνύλων 
ὅτε γινώσκει αὗτά. loui γὰρ xai ὁ δημιουργὸς, 
εὐεργετῶν ἡμᾶς καὶ ὅμως οὐχ ἀντπάσχει ὑφ 
ἡμῶν "ὥστε ἐκεῖνα μόνα τῶν ποιούντων ἀντιπάσχει, 
ὅσα ὁμόύλά ἐστι τοῖς πάσχουσιν. "Occ ἵδιόν ἐστι τῷ 


(7) Forte legendum, καὶ ὁ νοῦς, ἐπιχαμπτό- 


ενον. 


(8) Subesse puto, ἀγομένην. 











1065 


DE ANIMA. 


1066 


vot, καὶ τὸ τῇ οὖσίᾳ ἑνεργεῖν. Και γὰρ ὁ ἐπιστήμων Α Tuno enim agens contra patitur, oum ejusdem 


οὔτε ἐπιστήμη µόνον ἐστὶν, οὔτε (uy, ἀλλά κρᾶμα 
ἐξ ἀμφοτέρων * σύγκχειται γὰρ ἐκ ψυχῆς καὶ ἔπι- 
στήµης, xal ἀναλοχεῖ, ἡ μὲν doy, ὕλῃ, fj δὲ ἐπιστή- 
µη εἶδει Καὶ ἐπειδὴ παντὸς πραγµατος μᾶλλον 
ἐστὶν οὐσία τὸ εἶδος τῆς ὕλης ' εἰ μᾶλλον οὖσία τὸ 
εἶδος τῆς ὕλης * φασὶ δὲ Ἕλληνες ἀρχὴν τῶν ὅλων 
θεὸν, xal ὕλην * τὸν θεὸν ὡς εἴδος λέγοντες * οὐσίαν 
ἄρα φασὶ τὸν Otóv τῆς ὕλης μᾶλλον, καὶ αὐτὰ εἴδη 
θεόν * εἴπερ οὐδεμία ὕλη ἐν τοῖς οὖσιν ἀνείδεος, ὅπερ 
ὡς λίαν ἁἀσεθὲς παραιτητέον ' οὐσία dpa ἐστὶ τοῦ 
ἐπιστήμονος ἡ ἐπιστήμη ^ xal set ὁ ἐπιστήμων κατὰ 
τὴν ἐπιστήμην ἐνεργεῖ, αὕτη δέδειχται οὐσία τοῦ 
ἐπιστήμονος οὖσα. Κατὰ τοῦτο doa λέγεται τῇ οὐ- 
σίᾳ ἐνεργεῖν, διὰ τὸ τὴν ἐπιστήμην οὐσίαν εἶναι τοῦ 
ἐπιστήμονος. Οὔτε γὰρ κατὰ τὸ ὑψηλὸν ixtivo καὶ 
ἐπηρμένον θεώρημα ὅτι ὡς ἐπὶ θεοῦ, ἡ αὐτὴ ἑἐστὶν 
οὐσία τῇ ἐνεργείᾳ * ἐπὶ γὰρ τῶν ψυχῶν, xal τῶν 
ἁύλων οὐσιῶν, χωρὶς τῖς πρώτης αἰτιας, καὶ οὐσία 
ἐστ) καὶ δύααµις xal ἑνέρχεια. ΤΠ οὖν οὐσίᾳ λέγε- 
ται ἐνεργεῖν, διὰ τὸ τὴν ἐπιστήμην οἱονεὶ οὐσίαν λέ- 
Ὕεσθαι τῆς ψυχῆς. Ἐκ τοῦ χρείττονος οὖν ὠνόμασε 
τὸν νοῦν Ἐπειδὴ γὰρ τῇῃ ἐἑνεργείᾳ ἐνεργεῖ ὁ νοῦς, 
καὶ ὧν ἔνεργεια ἐνεργεῖ ΄ Χρεῖττον δὲ iv. πᾶσιν d 
ἐνέργεια καὶ dj οὐσία ' διὰ τοῦτο θέλων εἰπεῖν ὅτι cf 
ἐνεργείᾳ ivepyei, sims τῇ οὐσίφ, ὡς ἀπὸ κχρείττο- 
voc, ὥσπερ ἀπὸ Ύενους τιµιωτέρου τὸ πᾶν δηλού- 
µενος * ὡς Τεῦχρε, φίλη κεφαλή. Καὶ τοῦτο οὖν 
ἁρμόττει, τῷ ἑνεργείᾳ vip τοῦ ἀνθρώπου. ᾿Ενέργεια 
γὰρ Qv, vost ΄ ὁ δὲ θύραθεν, αὐτόθεν ἐνέργειά ἐστι, 
καὶ τὸ τρίτον δὲ ἁρμόζει αὐτῷ, ὅτι ὁ νοὺς del νοεῖ, 
οὐχ ὡς ὁ ΒΗλωτῖνος οἵεται, ὅτι dal. διαπαντὸς ὁ αὐτὸς 
νοεῖ. Οὁ γὰρ τὸν ἕνα τῶν ἀριθμῶν νοῦν λεγόμενον 
ἀεὶ νοεῖ * àÀA' ὅτι à ἐν ὅλῳ τῷ χκόσμῳφ ἀνθρωπιχὸς 
νοῦς del vost, Κἄν γὰρ ἐγὼ μὴ νοῷῶ, ἀλλ᾽ οὖν ἄλλος 
νοεῖ καὶ τῇ διαδοχῇ γίνεται τὸ dal * ἵνα μὴ ἐπιλείψῃ 
$ ἔλλαμψις πρὸς ἡμᾶς ἡ τοῦ θεοῦ, ἤ ἀεὶ νοεῖν λέγε» 
ται, ἔπειδλ del δύναται νοεῖν. 'O γὰρ ἔχων τὸν 
νοῦν, iv οἱφδήποιε dq βούλεται, νοεῖ, ὥσπερ τῷ 
ἀνθρωπίνῳ vip τοῦτο ὑπάρχει. 'O γὰρ θύραθεν νοῦς 
ó sl; κατὰ ἀριθμὸν, πάντα νοεῖ. ᾽Αλλὰ ταῦτα μὲν ἐν 
τούτοις, Ότι ἐν τῷ dvi. μὲν ἀνθρώπῳ, φύσει τὸ δυ- 
νάµει ἐστὶ πρότερον τοῦ ἐνεργείφ ' οὐκ lv τῷ ὅλῳ δὲ 
κόσμῳ * lv yàp. τῷ ὅλῳ χόσµῳ, φασί τινες, οὐ δεύ- 
τερον τοῦ ἄλλου οὐδὲ πρότερον οὔτε τὸ δυνάµει τοῦ 
ἐνεργείᾳ * οὔτε τὸ ἑνεργείᾳ, τοῦ δυνάµει. El γὰ di- 
διος ὁ κόσμος κατὰ τὸν Αριστοτέλην, οὐδὲν ἕτερον 
θατέρου πμότερυν, ἀλλ᾽ ὁμόγρονά ἐστιν. Ὅτε μέν 
τοι χωρισθῇ ὁ νοῦς και γένηται xav! ἐνέργειαν, τότε 
γίνεται ὅπερ ἐστὶ, τοὐτέστι κυρίως νοῦς. Καὶ τοῦτο 
μόνον, ἀδύνατον (8) καὶ ἀῑδιον. Ἡ δὲ ἄλογος duy 
καὶ ἡ φυτικὴ ἀθάνατος μὲν, οὐκ ἀῑδιος δὲ. ᾿Αθάνατος 
&' ἂν λέγεται χἂν φθαρτὴ xai οὐκ ἀῑδιος δοξάζετὰι, 
ἐπειδὴ οὐ καθὸ ψυχἠ φθείρεται, ἀλλὰ χαθὸ ἐν σώματι 
ἔστι. 3c καὶ Πλάτων λέγει, πᾶσαν ψυχὴν ἀθάνατον, 


τοῦτο λέγων καὶ ἐπὶ φυτικῆς καὶ ἐπὶ ἀλόγου. Ἡ δὲ 
DAT τὸ ἀνάπαλιν, ἀῑδιος μὲν, οὖκ ἀθάνατος δέ’ διὸ 


(8*) Lego ἀθάνατον. 
PATROL. Gs. CXXII. 


est materie cum patiente, Quando igitur mens 
non est ejusdem materie cum  materiatis, nihil 
necesse est, ut. patiatur & materiatis, cum ea co- 
gnoscit : agit enim opifex Deus cum nobis benefa- 
cit, nibil tamen & nobis vicissim patitur. Quare 
illa tantum agentia invicem patiuntur, que sunt 
ejusdem materie cum patientibus. Menti etiam 
proprium est ut substantia agat: sciens enim, 
neque scientia tantum est, neque anima, sed tem- 
peramentum ex utroque ; ex anima enim et soion- 
tia coalescit ; et respondet materie quidem anima, 
forme vero scientia. Kt quoniam in omni re forma 
magis est substantia, quam materia; αἱ quidem 
forma magis est substantia, quam materia: et 
rerum omnium prinoipium Deum Greci predicant 
et materiam, Deum tanquam formam agnoscentes : 
Deum ergo magis esse substantiam quam sit 
materia, dicunt et ipsas substantias Deum esse, 
αἱ quidem nulla materia in rebus est sine forma. 
Quod dogma ut impium respuendum est. Essentia 
igitur scientis est scientia. Et si Bciens secundum 
scienliam operatur, ostensum est eam scientis esse 
essentiam. Idcirco igitur essentia operari dicitur, 
quia scientis essentia est soientia; non enirn se- 
cundum magnam et excelsam illam propositionem, 
tan quam in Deo, ipsam substantiam actu esse : in 
&nimis enim et secretis a maleria substantiis, 
preter primam causam,et essentia est, et pote- 
stas, et actio. Essentia ergo agere dicitur, quia 
scientia, quasi essentia dicitur anime. Α potiore 


C igitur parte mentem appellavit: quia enim aetu 


sive efficacia operatur mens, et cum sit actus, 
operatur, prestat autem in omnibus actio et sub- 
stantia ; eam ob rem, cum signiflcare vellet, actu 
mentem agere, dixit essentia, a potiorl tanquam a 
genere prestantiore totum designans, ut Teucer 
charum caput. Hoc igitur convenit menti humane, 
que actus est. Cum enim actus sit, intelligit ; at 
que foris, inde actus est, et tertium ipai convenit, 
quia mens semper intelligit, non ut Plotinus arbi- 
tratur, quia semper, in omnibus, omnimodis ipsa 
intelligit. Non enim unum numerorum, qui mens 
dicitur, semper cogitat : sed quia humana, que in 
universo mundo est mens, semper intelligit. Etsi 
enim ego non cogito, alius tamen cogitat, et suc- 


[) cessione ao vicibus fit cogitatio intellectione sempi- 


terna, ne Dei apud nos splendor deflciat, qui sem- 
per intelligere dicitur, quia semper intelligere po- 
test: qui enim mente seu intellectu preeditus est, 
qualibet hora intelligit. Hoc itaque humane menti 
inest : mens enim que foris, numero una et ain- 
gularis omnia intelligit. Sed de his hactenus. In 
uno homine, potestate natura, prius est actu, at 
non in toto mundo : nam in toto mundo,ut quidam 
aiunt, non est posterius alio neque prius ; neque 
quod est potestate, eo quod aotu; neque quod 


34 


1061 


MICHAVLIS PRELLI 


1068 


acto, eo quod est potestate. 81 enim, αἱ sensit À & νοῦς dioc λέγεται, ὡς xal ἀῑδιος καὶ ἀθάνατος. 


Aristoteles, mundus est sternus, nullus est alio 
prius, sed ejusdem temporis sunt omnia. Com igi- 
tur separata mens et seoundum actum fuerit :tunc 
fit id quod est; hoc est propria mens: idque s0- 
lum et immortale et eternum est. At anima bru- 
torum et plantarum perpetua quidem, sed non 
eterna. Immortalis vero seu perpetua dicitur, etsi 
corruptibilis et non eterna censetur, quia non 
quatenus anima est corrumpitur, sed quatenus est 
in corpore: quare et Plato omnem animam im- 
mortalem dicit: quod de vegetante et sentiente 
dicit. E diverso, materia eterna est, at non im- 
mortalis quare mens eterna dicitur, ut et immor- 
talitas. Ait preterea a sensu et intelligentia discre- 
pare phantasiam,quia hao interjecta est, ille vero 
utrinque se habent : 8 sensu enim phantasie prin- 
cipium est : huic enim sensus initium dat, huio 
vero intelligentie. Nam sine phantasia, non potest 
intellectus agere ; hocque est phantasie,cum sensu 
et intellectu discrimen. Opinionis preterea et phan- 
tasie differentiam proponit, quia informare nobis 
cum libet et quodlibet possumus. Trium enim vel 
viginti cubituum hominem eogitare οἱ flngere 
possumus ;tumettragelaphum et hippocentaurum ; 
at opinari que libet, plane non possumus. Nam 


Ἔτι φησὶ διαφἑρειν φαντασίαν αἰσθήσεως καὶ δια- 
νοίας, καθὸ ἡ uiv µέση τούτων ἐστὶ, τὰ δὲ ma? 
ἑκάτερα * ἄρχεται μὲν γὰρ dj φαντασία ἀπὸ τῆς αἷ- 
σθήσεως ᾽ ἀρχὰς γὰρ ἡ αἴτθησις δίδωσι τῇ φαντα- 
σίᾳ * ἐκείνη δὲ τῇ διανοίφ ἀρχὰς δίδωσιν. "Aveo. γὰρ 
φαντασίας οὗ δύναται ἡ διάνοια ἐνεργῆσαι. Καὶ ταύ- 
tp διαφέρει φαντασία αἱσθήσεως xal διανοίας. Ηρὸς 
τούτοις λέχει δόξης καὶ φαντασίας διαφοράς * ὅτι φαν- 
τασθῆναι μὲν ὅτε xal θέλοµεν δυνάµεθα. Καὶ γὰρ τρί- 
πηχυν καὶ εἰχοφάπηχυν ἄνθρωπον φανταζόµεθα xai 
δυνάµεθα ἀναπλάσασθαι καὶ τραγέλαφον καὶ ἱπποχέν- 
ταυρον . δοξάσαι δὲ ἃ ῥέλομεν, οὐ πάντως δύναμµεθα. Τὸ 
γὰρ δὶς δύο εἰπεῖν μὲν δέκα δυνάµεθα, δοξάσαι δὲ οὗ 
δυνάµεθα, ὥστε ἡ μὲν φαντασία ἐφ᾽ ἡμῖν, f, δὲ δόξα 
οὐκ ἐφ᾽ ἡμῖν Et δὲ δεῖ ταληθῆ εἰπεῖν, οὐδὲ φαν- 


B «acta ἐφ᾽ ἡμῖν ἐστιν ' ἡ γὰρ ἓν τῷ καθεύδειν quo- 


pávn, οὐκ ἐφ᾽ ἡμῖν. Οὐ γὰρ ἃ θέλοµεν ἐν τοῖς ὕπνοις 
φανταζόµεθα * xal τί λέγω ἐν τῷ καθεύδειν; ἀλλ) 
οὔτε πᾶσα ἐν τῷ ἐγρηγορέναι. "Ότε γὰρ τὰ ὄντα ὡς 
ὄντα φανταζόµεθα, οὐ δυνάµεθα, st μὴ ὡς ἔχουσι, 
φαντάζεσθαι αὐτά. Olov τὸ Σωχράτην εἴ προθᾶ- 
μαι (9) φαντάζεσθαι, οὐ δυνάµεθα αὐτὸν φαντασθῇ- 
ναι ἀστεῖον καὶ λευχὸν καὶ χομῶντα, ἀλλὰ πάντως 
φαλακρὸν xai µέλανα καὶ προγάστορα, ὥστε d ἀκρι- 
θῆς διαφορὰ αὕτη ἐστίν. 


bis duo, decem dicere possumus : existimare autem non possumus, ut in nostra potestate sit phanta- 
sia, non item opinio.Sed si verum amamus, neque nostri est arbitrii phantasia : nam quie nobis eveniunt 
dormientibus, non est nostre spontis; non enim que volumus ea in somnis imsginamur: quid au- 
tem in somnis? sed neque vigilantibus nobis, omnis est in nostra potestate phantasia: cum enim ea, 
quse sunt, ut ques sunt cog:tamus, non possumus, nisi ut sunt ea cogitare. Ut si nobis Socratem iufor- 
memus, lepidum, album et comatulum nobis ipsum informare non possumus, sed calvum, nigrum et 


obeso ventre, quod accuratum discrimen est. 


Cum id omne, inquit, quod movetur, in loco C 


ense, affirmat Aristoteles, celum inerrantium stel- 
larum moveri fatetur; at in loco esse negat, vel 
quia etsi non totum, ut totum, sed quia partes 
ipsius in loco, non quia nate sint non contineri, 
sed quia supra ipsas nullum est corpus,ut et totum 
cum ipso in se concludatur. In anima vero nihil 
est ejusmodi, sed ejus natura est, non contineri 
Joco. 

Anima per se immota est: ex accidenti vero 
dici possit seipsam movere, idque solo motu ad lo- 
cum : quando enim ipsa corpus movet, et io ipso 
sunt: que moventur, moto corpore, cum eo move- 
bitur. Itaque secundum «accidens seipsam movet, 
quia corpus, in quo est ; at per se οἱ se secundum 
substantiam, neque movetur, neque in loco est : 


"Ott πως φησὶ, λέγων Αριστοτέλης, πᾶν τὸ χινού- 
μενον lv τόπῳψ μὲν εἶναι, αὐτὸς τὴν ἁπλανη, χινου- 
μένην μὲν ὁμολογεῖ, ἕν τόπῳ δὲ μὴ εἶναι * ᾗ ὅτι xliv 
μὴ ὕλη ὡς ὅλη, ἀλλ᾽ ὅτι τὸ µέρη αὐτῆς lv τόπῳ ' 
οὐχ ὅτι πέφυκε μὴ περιέχεσθαί - ἀλλ’ ὅτι μὴ ἐπέχεινα 
αὐτῆς σῶμά ἐστιν * ἵνα καὶ τὸ πᾶν αὐτῇ περικοιλα[- 
νηται ἐν αὐτφ. ᾿Ἐπὶ δὲ ψυχῆς οὐδὲν τοιοῦτόν ἐστιν, 
ἀλλ ἡ φύσις αὐτῆς ἐστι τὸ μὴ τόπῳ περιγράφι- 
σθαι. 

"Ott ἡ duy?) καθ) ἑαυτὴν ἀκίνητός ἐστι ' κατὰ 
συμθεθηκὸς δὲ ἑαυτὴν κινεῖν λέγοιτ᾽ ἂν ' καὶ τότε 
µόνην τὴν κατὰ τύπον κἰνησιν. Ἐπειδὴ γὰρ κινεῖ 
μὲν αὕτη τὸ σῶμο  ἔστι δὲ dv αὐτῷ χινουµενα - xi 
νουµένου δὲ τοῦ σώματος συγχινηθήσεται αὐτῷ c 
ὥστε χατὰ συμθεθηχὸς ἑαυτὴν κινεῖ * τῷ τὸ σῶμα, lv 
ᾧ ἐστι ^ καθ) ἑαυτὴν δὲ, καὶ κατ οὐσίαν οὔτε χινεῖ- 


motu igitur ad locum ος accidenti movere se D ται, οὔτε dv. τόπῳ lox. Τὴν οὖν κατὰ τόπον κίντησιν 


anima dici potest, alio preterea nullo. Neque enim 
mutato corpore immutatur, sed nec augetur, nec 
minuitur. 

Brutorum et plantarum animam quoque sepe- 
numero vocat Aristoteles, et cum rationali com- 
prehendit. Sepe vero solam hano animam vocat, 
interdum etiaun mentem animam appellat, rursus 


(9) Leg. προθώμεθα. 


λέγοιτ’ ἄν µόνον κχινεῖν ἑαυτὴν dj duy?) κατὰ συµθι- 
θηχὸς, ἄλλην δὲ οὐδεμίαν. Οὔτε γὰρ ἀλλοιοῦται τοῦ 
σώματος ἀλλοιολμένου, οὔτε αὔξεται ἤ μειοῦται. 

"Oct πολλάκις ὁ Αριστοτέλης Voy?» κγλεῖ, ἅμα 
καὶ τὴν ἄλογον καὶ τὴν φυτιχκὴν, συλλαμθάνων τῇ 
λογικῇ. Πολλάχις δὲ µόνον τὴν λογικήν ^ ἔσθ᾽ ὅτε δὶ 
καὶ αὐτὸν τὸν νοῦν φυχὴν ὀνομάζει, ἐπονομάζει δὲ 








1069 


DE ANIMA. 


1010 


πάλιν ἴδιαζόντως τὴν quyds τὴν ἄλογον καὶ τὴν φυ- À proprie animam irrationalem et vegetantem no- 


τικήν. Πολυσήµου τοίνυν τῆς ψυχῆς παρὰ ᾿Αριστο- 
τέλους λαμθανομένης, δεῖ ἑκάστῳ σημαινομένῳ τὰ 
οἰκεῖα ἀφορίζειν καὶ ἀπονέμειν καὶ μὴ συγχεῖν διὰ 
τῆς ὁμωνυμίας τῆς φωνῆς xal τῶν πραγμάτων τὸ 
διπρημένον καὶ ἀσόγχυτον. ὍὭσπερ γὰρ τὸ ὑφαίνειν 
τυχὸν τοῦ ζώου deci κατὰ τὸ σῶμα' οὕτω καὶ τὸ 
διανοεῖσθαι τοῦ ζώου ἐστὶ κατὰ φυχήν. Διὸ τοῦ ζώου 
φθειροµένου, οὐδὲν τούτων ἕξει ἡ doy), ἅπερ ἐκ τῆς 
συμπλοκῆς τῆς πρὸς τὸ οῶμα αὐτῇ ἐπεγένετο' ὥστε 
οὐδὲ μνημονεύει. Καὶ γὰρ ἐνταῦθα μὲν παραῤῥέουσά 
ἐστιν ἡ γνῶσις αὐτῆς, καὶ δεῖται µνήµης εἲς κατο- 
χὴν τῶν ἐγνωσμένων. Μετὰ δὲ τὸ σῶμα, te. ἑστῶσαν 
ἴχουσα τὴν Ἱνῶσιν, καὶ αὐτοῖς προσθάλλουσα τοῖς 
πράγµασι, µνήµης οὗ δεῖται' μνήμη γάρ ἐστιν d) τῶν 
πάλαι ἐγνωσμένων. 

"Ott φῃησὶν ᾿Αριστοτέλης, ὅταν μὴ ἄρχῃ ὁ voix, 
ἀλλὰ παρὰ φύσιν ἔχει ὁ ἄνθρωπος, τότε τῆς τάξεως 
ἀντιστραφείσης, ἕἔπονται ταῖς κράσεσι τοῦ σώματος 
αἱ τῆς ψυχῆς δυνάμεις. Όταν δὲ ὁ νοῦς ἄρχῃ, τότε 
κατὰ φύσιν ἔχοντος τοῦ ἀνθρώπου, οὐκέτι ταῖς χρἀσεσι 
τοῦ σώματος ἀκολουθοῦσιν αἱ τῆς ψυχῆς δυνάµεις, 
ἀλλ’ ἔκεται τῇ joy τὸ σῶμα. 

ὋὍτι τὴν θαλοῦ δόξαν περὶ φυχῆς ἀνατρέπων, ὅστις 
ἔλεγε παντὶ σώματι µεμίχθαι τὴν ψυχὴν . ὡς παρεῖ- 
ναι σῶμα ἔμφυχον. Πρῶτον μὲν, τί δή ποτε, φησὶν, 
ἐν παντὶ σώματι οὕσης ψυχῆς, τὰ μὲν ἐστὶ ζῶα, τὰ 
δὲ o5; εἶτα, διαιί τῶν ἁπλών οὐδὲν ἐστι ζῶον ; xal 
τοι ἴδει μᾶλλον ταῦτα. Ἐν γὰρ πυρὶ οὖσα, καὶ iv 
ἀάρι, ἅτε καθαρωτέροις καὶ λεπτοµερεστέροις σώμασιν 
obca, βέλτιον ἂν εἴη ἐν τούτοις d doy), tiv συνθέτων, 
ὅθεν καὶ μᾶλλον διαφαίνεσθαι ἑαυτῆς ὤφειλον αἱ ἐνέρ- 
γειαι. Καὶ ἄλλα δὲ πλείω συνεπάνει τῇ ὑπολήψει ταύ- 
tn ἑπόμενα ἄτοπα. 


"Ort ἐπεὶ πλείους καὶ διάφοβοι τῆς ψυχῆς dvip- 
γειαι, ζητεῖ ὁ ᾿Αριστοτέλης, πότερον μιᾶς οὔσης xal 
ἁμερίστου τῆς ψυχῆς, κατ οὐσίαν ix ταύτης al διά- 
φοροι δυνάµεις καὶ ἐνέργειαι προέρχονται’ ὡς τὴν 
αὐτὴν εἶναι κατ οὗσίαν, καὶ µίαν τῷ ἀριθμῷ, xai 
θρεπτικἡν, x«l αὐξητικὴν, καὶ γεννητικὴν, xal λο- 
γικἠν, καὶ θυμικὴν, καὶ ἐπιθυμητικήν. Kál καθά- 
vip ἡ τοῦ πυρὸς οὐσία µίά καὶ ἡ αὑτή ἐστιν ἐξ T 
Ἡ καυστική τε xal ξηραντιχκὴ, καὶ Φφωτιστική 
πρόεισι δύναμίς τε xal ἑνέργεια, ἢ τις ἄλλη δύναμις 
ψυχικὴ, fj µεριστή ἔστιν ἡ quy), καὶ κατὰ ἄλλο καὶ 
ἅἄλλο µόριον αὐτῆς ἱκάστη τῶν ἐνεργειῶν τρύτων 
γίνεται. Φησὶ δὲ ὁ Αριστοτέλης οὐκ ἀρεσκόμενος τῷ 
δόγµατι, ἀλλ᾽ ἀγχαλῶν τῷ Τιμαίῳ παρὰ τὰ µόρια 
τοῦ σώματος διαιροῦντι καὶ τὴν φυχήν. Kal γὰρ οὐδ' 
αὐτὸς βούλεται µίαν οὐσίαν εἶναι τῆς ψυχῆς. ἀλλ’ 
&x διαφόρων μὲν οὐσιῶν συγκεῖσθαι ταύτην) ἑνωμέ- 
νων δὲ ἀλλήλαις καὶ συνεχῶν οὕτως, ὡς µίαν γίνε- 
σθαι αὐτῶν συµπάθειαν . Διαθαΐνει γάρ τι καὶ ix 
τοῦ λόγου εἷς τὰ πάθη, καὶ ἐξ ἐχείνων εἲς τὸν λό- 
Υον. Τότε γὰρ ὑποτετάχθαι τὰ πάθη, καὶ εἴκειν τῷ 
λόγῳ, ἄνωθεν ἐκ τῆς τοῦ λόγου συλλήψεως αὐτοῖς 
ip xe. Τότε πρὸς τὰς οἰκείας ἐνεργείας. ἐμποδίζε- 
σθα. τὸν λόγον, ix τῆς πρὸς τὰ πάθη σχέσεως αὖ- 


D 


minat. Cum ergo multiplici in significatu animam 
accipiat Aristoteles, cuilibet signifloato qvod pro- 
prium est, definiendum et attribuendum est : ne- 
que vocum, nominum et rerum similitudine com- 
miscendum, quod discretum et non confusum est. 
Quemadmodum enim texere, puta, animalis est 
secundum corpus : sic intelligere, animalis est, 
per animam. Quare animali corrupto, nihil eorum 
habebit anima, que ος conjunctione corporis ha- 
bebat. Sed neque meminit. Hinc enim affluit 
ejus cognitio, et memoria indiget, ad retinenda 
que cognovit : &t soluta corpore, ut stabilem 
habens cognitionem et res ipsas attingens, nihil 
eget memoria, nam antea cognitorum memoria 
est. 


Cum mens non imperat, ait Aristoteles, sed 
preter naturam se habet homo, tunc ordine per- 
verso temperaturam corporis anime potestates 
assectantur. Qum vero mens imperat, tunc homine 
gecundum naturam affecto, non jam temperiem cor- 
poris sequuntur anime facultates, sed animam 
corpus ipsum sequitur. 


Thaletis Milesii opinionem de anima convellit 
qui omni corpori esse imnmistam animam commen- 
tus est, ut sit corpus vivens. Primum enim, cur, 
inquit, cum in omni corpore sit anima, hec ani- 
malia sunt, illa non sunt? Deinde, cur nullum ele- 
mentorum animal est? tametsi ea magis oportebat 
animalia esse. Si enim in igne et in aere fuisset, 
melius in his, utpote prioribus et subtilioribus 
corporibus fuisset, quam in compositis; unde 
ipsius actiones clarius eluxissent. Iis deinde alia 
connectit absurda quam plurimae, que ex Thaletis 
opinione sequuntur. 

Cum multe sint et differentes anime aotiones 
querit Aristoteles, utrum cum una sit et indivisa 
anima secundum substantiam, ex ipsa differentes 
ille potestates et actiones proflciscantur, ut eadem 
Bit substantia et numero una, altrix, auctrix, gene- 
ratrix, rationalis, irascens et concupiscens : quem- 
admodum ignis substantia una et eadem est, ex 
qua urendi, exsiccapndi et illuminandi vig et actio 
promanat : vel alia cst. anime potestas, vel anima 
dividi potest, el secundum aliam et aliam ipsius 
partem quelibet harum operationum fit. ld porro 
dicit Aristoteles, nequaquam illi doctrine assen- 
tiens, sed Timeum reprehendens, qui ad partes 
corporis animam quoque dividebat : nam neque 
ipse upam esse vult anime substantiam, sed ex dí- 
versis eam substantiis concretam verum inter se 
coalitis, et ita coberentibus, ut una sit earum af- 
fectio. À ratione quippe in illas alfectiones, et ab 
ilis in rationem aliquid transit : interdum enim 
perturbationibus, ut subjiciantur et rationi pareant, 
ex rationis comprehensione accidit : aliquando in 
suis operibus rationem impedir: ex habitu ipsa- 
rum et nexu oum perturbationibus, contingit. Sio 
igitur anima una est substantia, utet totum bomi- 





1014 


MICHAELIS PSELLI 


1073 


nem unius esse substantie dicimus, et quecunque A τῶν περιγίνεται. Οὕτως οὖν µία οὗσία ἡ doy, ὡς 


ex materia et forma constant : quia quod neque 
irrationalis anima omnis unius est substantie, 
oslendit inter se sepe dissidere perturbationes, 
iram dico et cupiditatem : at nihil horum pugnat. 
Sepenumero igitur ad rationem magis ira perti- 
net, ut ei affinior propter ambitionem. Obsistit 
autem et renititur cupiditas, quia secundum acci- 
dens, inquit, in similium partium partes anima 
dividitur : quod enim in corpore dividantur, 
ipsa quoque una dividitur, ut in plantis et in- 
gectis. 

Irrationalis anima et vegelans, vis ex se movens 
corporis dici potest, ut forma in materia, et tan- 
quam substantia sua subjectum perflciens, et ab 
ipso inseparabilis: Cujus enim perfectio erit vege- 
tans anima, si a corpore separetur? Entelechia 
quoque rationalis anima dioi potest, non quod 
substantia perficiat subjectum, sed quod actione : 
ut gubernator navem perficit et regit, qua re ab 
ipso separari potest. Verum et aliquo modo ratio- 
nalis etiam anima dici potest & corpore insepara- 
bilis, qua est entelechia. Nam actiones, per quas 
animal perficit ipsum movens hoo vel illo modo, 
habet a corpore inseparabiles : ubi enim ex ipso 
excesserit, non his amplius utetur. Has enim ex 
habitu ad corpus, habuit. Itaque hoc pacto, qua 
entelechia est, hoc dico, secundum hasce actiones, 
& corpore separari non potest. Quemadmodum 
gubernatoris, ut gubernator esi, actiones a& navi 
Beparari non possunt, et separatur homo. Ut 


gubernator quidem, etsi agat, simul α navi C 


sejunotus est, corruptas habet ejusmodi &c- 
tiones. 


Omnium vegetantis anime potestatum nobilis- 
simam aiunt esse vim generandi, secundam auc- 
tricem, tertiam altricem : nam speciem conservare 
altricis opus est : tandiu enim vivimus, quandiu 
alimur. Auctricis autem est, ad perfectum et na- 
turalem modum deducere ad quem cum evaserint 
animalia ;et plante, ad prestantissimum nature 
finem, hoo est, ad generandi potestatem, perve- 
nerunt. Is enim est nature ultimus et perfectissi- 
mus scopus propter eternilatis et,immortalitatig 
in genitis animalibus cupiditatem, que succes- 
BSione comparatur. Auctrix itaque rationem habct 


xal τὸν ὅλον ἄνθρωπον μιᾶς εἶναί φαμεν οὐσίας, xai 
ἁπλῶς, τὰ ἐξ ὕλης καὶ εἴδους, ἐπεὶ ὅτι γε οὐδὶ d 
ἄλογος quy?) πᾶσα μιᾶς ἐστιν οὐσίας, δεικνύει τὸ 
µάχεσθαι ἄλλήλοις πολλάχις τὰ πάθη, θυμὸν λέγω 
καὶ ἐπιθυμίαν οὐδὲν δὲ αὐτῶν μάχεται. Πολλάχις 
γοῦν πρὸς τοῦ λόγου μᾶλλον ὁ θυμὸς, μᾶλλον γίνεται, 
ὡς συγγενέστερος διὰ τὸ φιλότιμον. ᾿Ανθέλκει δὲ d 
ἐπιθυμία. "Ort κατὰ συμθεθηχὸς, qnoiv, εἷς ὅμοιο- 
μερῆ διαιρεῖται µέρη d ψυχή ' τῷ γάρ τοι ἐν τῷ σώ- 
ματι διαιρεῖσθοι, xal αὐτὴ συνδιαιρεῖται, ὣς ἐπὶ τῶν 
φυτῶν xal τῶν ἑντόμων. 

"Ότι ἡ μὲν ἄλογος doy) xol ἡ φυτικὴ, ἐντελέχεια 
λέγοιτ’ ἂν τοῦ σώματος, ὣς εἶδος ἐν ὕλῃ, xal ὡς οὐ- 
σίᾳ τελειοῦσα τὸ ὀποχείμενον, xal ἁχώριστος ἑπάρ- 
χουσα αὐτοῦ. Τίνος γάρ ἔσται τελειότης ἡ eutud) 
Quy) χωρισθεῖσα τοῦ σώματος; Ἐντελέχεια δὲ xai 
ἡ λογικὴ joy, Aero? ἂν, οὐχ dic. τῇ οὖσίᾳ τελειοῦσα 
τὸ ὑποκείμενον, ἀλλὰ τῇ ἑνεργείᾳ. Καὶ ὡς ὁ xv- 
θερνήτης τὸ πλοῖον τελειοῖ καὶ τάττει' διὸ καὶ χω- 
ῥιστή ἐστιν αὐτοῦ. Δύναται μὲν τοι κατά τινα τρό- 
mov λέγεσθαι καὶ dj λογικὴ quy ἀχώριστος εἶναι τοῦ 
σώματος, xa8ó ἐστιν ἐντελέχεια. Τὰς γὰρ ἑνεργείας 
καθ) Bc τελειο τὸ ζῶον, κινοῦσα αὐτὸ τοιῶσδε f 
τοιῶσδε, ἀχωρίστως ἔχει τοῦ σώματος. Ἐξιλθοῦσα 
γὰρ αὑτοῦ, οὐχέτι ταύτας ἑνεργήσει εἶχε γὰρ αὖ- 
τὰς ἐκ τῆς σχέσεως τῆς πρὸς τὸ σῶμα' ὥστε ταύτῃ 
καθὸ ἐντελέχειά ἐστι, λέγω δὴ κατὰ τάσδε τὰς ἕνερ- 
χείας, ἀχώριστος ἂν εἴη τοῦ σώματος ὥσπερ xai 
τοῦ κυθερνήτου αἱ ὡς κυθερνήτου ῥἐνέργειαι τοῦ 
πλοίου εἰσὶν ἀχώριστοι, xal χωρίζεται μὲν ὁ ἄνθρω- 
πος. Ὡς μὲν τοι χυθερνήτης ὤν ἐν ἑνερχείς ἅμα τι 
κεχώρισται τῆς νεὼς, καὶ ἐφθαρμένας ἔχει τὰς τοιαύτας 
ἐνεργείας. 

"Ot: κρείττων, φασὶ , πασῶν καὶ τιμιωτέρα τῶν 
τῆς φυτικῆς ψυχῆς δυνάµεων ἡ γυνητική' δεύτερον 
δὲ ἡ αὐξητικὴ, x«l τρίτον ἡ θρεπτική. Τῆς μὲν γὰρ 
θρεπτικῆς ἔργον ἐστὶ τὸ σώζει τὸ εἶδος μέχρι γὰρ 
τοσούτου σωζόµεθα, ἕως ἂν τρεφώµεθα, Τῆς δὲ αὐ- 
ξητικῆς, τὸ εἷς τὸ τέλειον καὶ κατὰ φύσιν μέτρο" 
ἀγαγεῖν, εἷς ὃ γενόµενα τά τε ζῶα καὶ τὰ φυτὰ, ἐπὶ 
τὸ σκοπιµώτατον τῆς φύσεως τέλος, λέγω δὴ τὴν 
γεννητικὴν δύναμιν, παρἀγίνεται. Οὗτος γὰρ τῆς 
φύσεως ὁ τελικώτατος σκοπὸς διὰ τὴν ἔφεσιν τῆς 
ἁἀϊδιότητος τῆς ἀθανασίας τοῖς γεννητοῖς ζώοις, ix- 
σκευαστῆς τῃ διαδοχΏ γενομένης ὥστε d piv αὖ- 


materie ad generandi vim, ad auctricem vero D ξητικὴ ὕλης ἐπέχει λόγον πρὸς τὴν γεννητικήν. Πρὸς 


altrix. 

Ad Aristotelis animum, mens entelechia corporis 
dici potest: ideoque ab eo separari nequit, non 
substantia, neque omnibus suis actionibus, sed iis 
tantum, quas ex habitu et affectione ad corpus, 
habet. Quarum precipue sunt effective, hz autem 
actiones separari a corpore non possunt : nam si- 
mu] ac corruptum est corpus,una quoque pereunt 
he mentis actiones, quas ex conjunctione corporis 
habebat : et quemadmodum gubernator, qui navis 
motio est, quia non tantum gubernator, ged etiam 
homo est, et qua homo est, manens actus seu mo- 


δὲ τὴν αὐξητιχὴν ἡ θρεπτική. 

"Ot: ὁ νοῦς κατὰ ᾿Λριστοτέλην δύναιτ ἂν ἐντελί- 
χεια τοῦ σώματος λέγεσθαι, καὶ κατὰ τοῦτο ἁχώρι- 
στός ἐστι τοῦ σώματος, οὔτε τῇ οὐσίᾳ, οὔτε πάσαις 
αὐτοῦ ταῖς ἑνεργείαις, ἀλλὰ ταύταις, Aq Ἰσχεί ἐκ 
τῆς σχἰἐσεως τῆς πρὸς τὸ σῶμα, Ov μάλιστά slow 
αἱ πρακτικαί. Αὗται δὲ ἑνέργειαι ἀχώριστοι εἰτὶ 
τοῦ σώματος ' dpa Ὑὰρ τῷ φθαρῆναι τὸ σώμα, 
συμφθείρονται καὶ αἱ τοἰαῦται τοῦ νοῦ ἑνέργειαι, & 
ix τῆς σχέσεως ἔσχε τοῦ σώματος. Καὶ ὥσπερ ὁ 
κυθερνήτης, ἑντελέχεια ὧν τῆς νεὼς, ἐπειδὲ δὴ οὁ 
µόνον χυθδερνήτης ἑστὶν, ἀλλὰ καὶ ὁ ἄνθρωπος, ὡς 








4018 


DE ANIMA. 


4014 


δὲ ἄνθρωπος µένων ἐντελέχεια τῆς νεὼς, ταύτῃ xac À tio navis: sio eliam ab eo non quit separari, ita 


ἀχώριστός dettv: οὕτω καὶ ἡ ἡμετέρα doy, ἐντε- 
λέχεια οὖσα τοῦ σώματος, ταύτῃ ἄνευ σώματος οὐκ 
ἂν εἴη. Ἐπειδὴ δὲ ἔχει τινὰς καὶ χωριστὰς σώματος 
ἐνερχείας, τὰς περὶ τῶν νοητῶν φηµι, εἷς ἃς οὐ uó- 
vov οὗ συµθάλλεται τὸ σῶμα, ἀλλὰ καὶ ἑμποδίζει. 
πρόδηλον ὅτι xal τὴν οὐσίαν Vtt χωριστὴν νοῦς τότε 
οὖσα xai λεγοµένη, οὐχέτι μὲν τοι φυχἡ εἰ μὴ δυνά- 
µει ὥσπερ xai iv σώματι οὖσα, οὗ δυνάµει ἐστὶ 
vous, | 

Ὅτι τὰ ζῶα, φησὶ, μετέχει τῆς θρεπτιχῆς καὶ 
αἰσθητικῆς δυνάµεως διὰ δὲ τὴν αἰσθητικὴν καὶ 
τῆς ὀρεκτικῆς, καὶ κατασκευάζει, ὅτι πάντως ἔνθα 
xBv µία αἴσθησις ᾗ, ἀνάγκη εἶναι ἐπιθυμίαν καὶ 
ὄρεξιν. Διὰ τοῦτο οὖν τὰ ζῶα αἴσθησιν ἔχει πάντα" 


eliam animus noster, qui anime motio est, hoc 
pacto sine corpore esse nequit, sed quoniam ali- 
quas habet a corpore separabiles actiones, de re- 
bus intellectilibus dicogad quas non conducit cor- 
pus, sed eas etiam impedit, manifestum est mentis 
separabilem fore substantiam, que tunc et mens 
eat, et dicilur, at non anima nisi potestate : quem- 
&dmodum etiam cum est in corpore, non est mens 
potestate. 


Animalia, inquit, alendi et sentiendi vim habent, 
et per sentiendi potestatem, etiam appetendi. Quod 
sic probat, quia ubi vel unus sensus fuerit, ibi cu- 
piditatem et appetentiam esse necesse est. Quare 
animalia omnia sensum habent : in omnibus enim 


ἐν πᾶσι γὰρ πάντως ἐστὶν ἡ ἀφὴ, κἂν µή τις ἄλλη p omnino est tactus, etsi. nullus sit alius sensus. At 


τῶν αἰσθήσεων. Ἡ δὶ αἴσθησις τοῦ ἡδέος xal τοῦ 
λυπηροῦ ἀντιλαμθάνεται ' ἕνθα δλ τὸ ἡδὺ, ἐχεῖ πάν- 
τως xal ἡ ἐπιθυμία καὶ ὄρεξις, Ἡ γὰρ ἐπιθυμία 
τοῦ ἡδέος ἐστὶν ἔφεσις ' ἔνθεν, καὶ τὰ µόνης τῆς 
ἀφῆς µετέχοντα, ὁρῶνται διαχεόµενα προσιόντων τῶν 
ἡδέων ΄ συστελλόμενα δὲ, λυπηροῦ τινος προσπελά- 
σαντος. Ὀρίζει δὲ τὴν ὄρεξιν, ἐπιθυμίᾳ, θυμῷ, βου- 
λήσει' ἕκαστον γὰρ τούτων ὄρεξίς τίς ἐστι. Δῆλον 
δὶ ὅτι ἁπλῆ μὲν ὄρεξις τῷ αἰσθητικῷ ἁπλῶς ὑπάρ- 
χουσα φαίνεται. Οὐ πᾶσα δὲ ὄρεξις παντὶ αἰσθητικῷ' 
τοῖς μὲν γὰρ τὴν ἀφὴν µόνην ἴἔχουσιν ἡ κατ ἐπι- 
θυµίαν ὑπάρχει ὄρεξις" τοῖς δὲ πάσας τὰς αἰσθήσεις, 
καὶ ἡ κατὰ θυµόν. Ὀρῶνται γὰρ τὰ τοιαῦτα ἆμυν- 
τικὰ ὄντα. Ἡ δὲ βούλησις µόνου ἐστὶ τοῦ λόγου, ὥστε 
ὁμωνύμως ἡ ὄρεξις, καὶ dj ἐπιθυμία δὲ ὡσαύτως. Kal 
γὰρ ἡ ὄρεξις λέγεται μὲν xal κοινῶς, ἐπί τε θυμοῦ 
xai ἐπιθυμίας, καὶ τοῦ λόγου" καὶ γὰρ τῶν θείων 
ὀρέγεσθαίΥ φαμεν, xal ἐπιστήμης ὀρέγεσθαι. "Ecc 
δὲ xal ἰδικώτερον λεγομένη ὄρεξις, ἐπὶ τῶν φυσικῶν 
κινήσεων, ἀντιδιαστελλομένη πρὸς τὸν λόγον. Καὶ 
ἐπιθυμία ὡσαύτως, ἡ μὲν doti. χοινὴ, ἡ δὲ ἀντιδια- 
στελλομένη πρὸς δυμὸν, καὶ τὸν λόγον. 

Ὅτι οὐ λέγουσι τὸ φῶς σῶμα ' ἐπεὶ δὲ λέγουσἰ 
τινες τὸ φῶς σῶμα εἶναι, λέγουσι σφαῖράν τινα φω- 
tóc προϊέναι ἐκ τοῦ ἡλίου,. Ἐπεὶ δὲ xai ὁ ἥλιος 
σφαιρικός ' ἔστι δὲ σφαιρικὸς xal ὁ dip: ἀνάγκη 
πᾶσα τὴν τοῦ φωτὸς σφαῖραν προϊοῦσαν πρὸς ἡμᾶς, 
Tj ὠθεῖν τὴν σφαῖραν τοῦ ἀέρος καὶ οὕτω τὸν τόπον 
αὐτῆς χαταλαθοῦσαν, φωτίζειν τὸν περὶ ἡμᾶς τόπον. 
Ei καταλαμθάνει, ἔσται χενὸν ἀέρος τὸ πεφωτισµέ- 
vov ἡμισφαίριον, ὅπερ ἀδύνατον. El δὲ μὴ ὠὧθεῖ, 
οὐδὲ φωτίζει, ὥστε μὴ ἀφικνούμενον sic ἡμᾶς, εἰ 
δὲ χωρήσει δι’ αὐτῆς, lavat σῶμα διὰ σώματος χε- 
χωρηκός' ὅ τι περ ἀδύνατον. Et δὲ λέξουσἰ τινες, ὡς 
ἄλλο σῶμα δύναται χωρῆσαι διὰ σώματος' μάλιστα 
μὲν ὁ λόγος ἀδύνατος. Οὕτω γὰρ ἥμελλεν ὁ οὐρανὸς 
ἐν κέγχρῳ δύνασθαι λέγεσθαι. Ἔπειτα εἰ διὰ τὸ 
ἄνλον εἶναι, δύναται χωρῆσαι διὰ τοῦ σώματος, ἐχώ- 
ρησεν ἂν οὐ µόνον δι’ ἀέρος, ἀλλὰ καὶ δι’ ἄλλου 
ὁτουοῦν. Τίς γὰρ ἡ ἀποχλήρωσις εἴη, ἄύλον σῶμα 
διὰ σώματος εἶναι χωροῦν, μὴ καὶ διὰ παντὸς χω- 
peiv ; ὥστε ἔδει xai διὰ τῶν στερεῶν σωµάτων χωρῆ- 
σαι τὸ φῶς' διὰ γῆς λέγω, καὶ τῷν ὁμοίων. Διατί 


6 


sensus jucundum et molestum percipit : ubi vero 
jucundum, ibi cupiditas et appetentia sit oportet : 
cupiditas enim Jucundi est appetitus : et que solum 
habent (iactum animalia, diffundere se videntur 
si jucunda accesserint; contrahi vero si quid mo- 
lesti appropinquet. Appetentiam autem cupiditate, 
ira et voluntate deflnit; horum enim quodlibet 
appetentia est: simplex vero appetitus in instru- 
mento sentiendi prorsus inesse videtur. Àt non 
omni sensui, omnis inest appetitus. Iis eniin, que 
solum habent tacium, secundum cupiditatem ap- 
petitus inest. At que omnibus sensibus predita 
sunt, iis etiam ad iram propensio est. Hec enim 
ad ulciscendum comparata videntur. At voluntas 
solius est rationis, ut et appetitus sequivoce, iti- 
demque cupiditas communiter : item de ira et 
concupiscente et ratione dicitur appetitus : nam et 
divinas res dicimur oxpetere, tum et scientiam. 
Sed proprie ac presse magis dicitur appetitus de 
naturalibus motibus rationi oppositus. Itemque 
cupiditas alia communis est, alia irascenti et ra- 
tioni opposita. 

Lucem nou vocant corpus : quia vero lucem 
nonnulli corpus esse dicunt, spheram quamdam 
luminis oriri ex sole asserunt. Quoniam vero et sol 
rotundus est, tum etiam aer, prorsus necesse est, 
spheram luminis, qua ad nos venit, vel spheram 
aeris expellere: sicque occupato ejus loco ciroum- 
jectum nobis locum illuminare. Si occupat, aere 
vacua erit dimidia sphwra,que illuminata est, quod 
absurdum : at si non expellit, neque item illumi- 
nat, ut que ad nos perventura non sit. At si eam 
penetrabit, corpus 8 corpore pénetrabitur, quod 
fieri non pctest. Sin vero dicent aliqui posse a 
corpore penetrari corpus, absurdissimum id pro- 
fecto est. Sic enim posset in milii grano colum 
contineri. Deinde, si quod materie sit expers lux, 
corpus penetrare potest, penetrasset non solum 
aerem, sed aliud quodlibet corpus: nam que illa 
conditio esset, et immateriatum corpus, corpus 
penetraret, nec omne corpus? ltaque oporteret 
etiam lucem solida quoque corpora penetrare, 
terram dico et similia. Quidni ergo, cum sol sub 


1051 


MICHAELIS PSELLI 


1083 


poris augentur. 8ed verum id non est : neo enim Α περὶ μὲν τούτων, x«l ἰδίᾳ θεῶρητέον. Πλὴν εἰ ἔστι 


heec augentur, inquiunt, aed tabefactis et imminu- 
tis carnibus, renudantur magis, ob eamque rem 
majora et auctiora apparent. Verum de his peculiari 
ratione querendum est. Bi auctriois facultatis νο- 
giigiumaliquod in corpore,quemadmodumet altriois, 


τι τῆς αὐξητικῆς tyvoc xai μετὰ θάνατον iv. τῷ σώ- 
ματι, ὥστε xal τῆς θρεπτικῆς διὰ γὰρ τὴν αὔξησιν 
καὶ ἡ τρεφή. Ἐνταῦθα ἄρα δῆλον ὅτι dv τῷ σώματι τὸ 
εἶναι ἔχαυσιν αἱ δυνάµεις αὗται. BU δὲ αὗται, xal ἡ 
γεννητική: τῆς γὰρ αὐτῆς ἐστι συστοιχείας. 


post mortem remanet (nam propter incrementum alimenia sumuntur) hine manifestum est, eas fa- 
eultates in corpore esse. Sin autem he, generatrix quoque; ejusdem enim est generis eti ordi- 


nis. 


Hujus vero, aliquod etiam vestigium in mortuo 
corpore,videri possint qu» inde erumpunt, anima- 
lia, vespe, dico, ex equinis, apes, ex taurinis, ver- 
mes ex humanis cadaveribus, et similia, verum, 
inquiunt, brutorum anima non Jam exaistit in cor- 
pore; permanet enim post discessum, etiam ea 


Ἴδοι ἂν τις καὶ ἴχνος τι ταύτης ἐν τῷ νεκρῷ σώ- 
µατι, τὰ γιωόµενα ζῶα' σφῆκας λέγω xal μελίσσας 
καὶ σκώληχας χαὶ τὰ ὅμοια. Ἡ μὲν τοι ἄλογος, ez- 
σὶν, οὐκ ἔτι iv τῷ σώματι ἔχει τὸ εἶναι: ἐπιδιαμένει 
γὰρ καὶ μετὰ τὴν ἔξοδον καὶ ὑποχείμενον ἔχουσα τὸ 
πνευματικὸν σῶμα. Ὅπερ ἐστὶ μὲν καὶ αὐτὸ ἐκ τῶν- 


que subjectum habet corpus spirans, quod ipsum B δε. Λέγεται δὲ ἐκ τοῦ πλεονάζοντος ἦτοι τοῦ ἀέρος" 


ex his quoque constat elementis, sed ab aere, qui 
in eo exsuperat, appellatur : quemadmodum οἱ 
crassum terrestre corpus a terra, qua in eo exsu- 
perat, similiter dicitur. Verum hec opinio Grece 
potias est vanitatis quam veritatis : que si probare 
nititur brutorum animam et rationis expertem hoc 
corpus spirans necessario habere, post discessum, 
inquiunt, ab hoc corpore ad orcum devenit anima, 
οἱ vite non honestetransa^te ponas persolvit, Non 
enim id tantum curat Providentía, ut. situs, sed 
ut bene simus. Quare non negligitur anima, etai a 
natume sue lege exciderit, sed congrua oura ad- 
ministratur. Et postquam per hilaritatem et eífu- 
sam letitiam peocavit, necessario per dolorem ex- 
purgabitur. Cum vero incorporea sit, dolorem non 
sentiet, neque inferpis illis carceribus et tormentis 
punietur. Ab ea igitur suum corpus pendere nc- 
99859 est, quod immodice secretum, vel immode- 
rato ardore et ustione conoretum, animam, quía 
cum illo patitur, exoruciat. Sed responderi potest 
ad illam argumentationem : Si 8 erasso corpore 
sejuneta anima, per spiritale corpus pati οἱ cru- 
ciari consuevit, nihil obstare quominus ab illo ab: 
tracta patiatur ; quandoquidem prorsus ad patien? 
dum natas habet facultates, per quas a epirital! 
corpore pati solet. Quemadmodum enim aerium 
hoo corpus, inferni cruciatus attinent, et per id; 
animam : ita etsl nullum intercedebat corpus me- 
dium, nihil erat impedimenti, quominus dolores 


animam attingerent, Sive enim sine corpore esse. 


dixerint, facile animam attingent ; sive in corpore, 
per corpus aníma pateretur: conjunctio enim nihilo 
magis eam facit, ut patiatur. Verum hao diffusiora 
sunt, quam ut. collectanea deceat. Sed et his pro- 
bare se confidunt, spiritale quoque corpus esse; 
nec ab eo etiam post mortem, humanam animam 
separari posse : atque in eo,ut in subjeeto,et iram 
esse et coneupiscentem dicunt, nec ab eo sejungl 
posse ; post mortem onim ira et cupiditas perma- 
nent, que in subjecto spiritsli corpore insunt. 8i 
enim simul &o e corpore egressa est anima, ab 
omni fleret eruciatu et noxa immunis, pura esset 
penitus, et a generatione libera : ab omni autem 


ὥσπερ xol τὸ παχὺ γήϊνον ἐκ τοῦ πλεονάζοντος ὡσαὺ- 
τως. Αὕτη μὲν οὖν ἡ δόξα "Ἑλληνικῆς ἐστι μᾶλλον 
μυθολογίας Ἡ ἀληθείας . El δὲ καὶ κατασκευᾶζειν 
πειρᾶται, ἐξ ἀνάγκης ἔχειν τὴν ἄλογον Φυχὴν τὸ 
πνευματικὸν τοῦτο cua, φασὶν, ὅτι μιτὰ τὴν ἐκ 
τούτου τοῦ σώματος ἔξοδον, εἰς ἆδου ἀφικνεῖται 4 
Voy, καὶ ποινὰς ἐκεῖσε τῶν οὐ καλῶς βεθιωμένον 
παρέχει. Οὐ γὰρ µόνον τὸ εἶνι ἡμῶν φροντίδει ἡ 
πρόνοια. ἀλλὰ τὸ εὖ εἶναι. Διὸ οὖκ ἀμελεῖται ἡ doy, 
elc τὸ παρὰ φύσιν ἐξολισθήσασα, ἀλλὰ τυγχάνει τῆς 
προσηχκούσης ἐπιμελείας ' καὶ ἐπειδλ τὸ ἁμαρτάνειν 
αὐτῃ διὰ γλυχυθυμίαν ἐγένετο, ἐξ ἀνάγκης xal τὸ 
καβαρθῆναι δι ἀλγήσεως αὐτῇ γενήσεται. )Ασώμα- 
τος δὲ οὖσα, οὖκ ἂν ἀλγύνοιτο, οὐδὲ τοῖς ὑπὸ γην δι- 
καιωτηρίοις κολάζοιο. Οὔχουν ἀνάγκη σώματι 
ἐξῆφθαι αὐτῆς) ὃ διακρινόµενον ἀἁμέτρως, f| συγχρι- 
νόµενον ὑπὸ Φφλέξεως 7] καύσεως ἀμέτρου, ἀλγύνει 
τὴν ψυχἠν διὰ τὴν συµπάβθειαν. "Αλλὰ γὰρ ἐρεῖ τις 
πρὸς τὴν πιθανολογίαν ταύτην. ὡς e! πέφυνεν d 
oy χωριζομένη τοῦ παχἑος σώματος, πάσχειν διὰ 
τοῦ πνευματικοῦ σώματος καὶ ἀλγύνεσθαι ' οὐδὲν 
κωλύει αὐτὴν x«l χωρὶς ἐκείνου τὸ πάθος jte 
σθαι" εἴπερ ὅλως καὶ παθητικὰς ἔχει δυνάμεις, δύ 
Qv καὶ πάσχειν ὑπὸ τοῦ πνευματικοῦ σώματος «i- 
quxtv. Ὥσπερ γὰρ τοῦ ἀερώδους τούτου σώματος τὰ 
ἐν ὅδου πάθη ἅπτεται' διὰ δὲ τούτου xal τῆς ψ»- 
χῆς: οὕτω καὶ sl μὴ μέσον παρελαμθάνετο τὸ σῶμα, 
οὐδὲν ἦν ἐμποδὼν, ἅπτεσθαι τὰ πάθη τῆς φοχῖς. 
"Av τε γὰρ ἀσώματον ὁποθῶσιν, εὐχερῶς ἑφάψεται 
τῆς ψυχῆς. "Av v! ἐνσώματον, διὰ τοῦ σώματος 


D ἔπασχεν ἡ ψυχή: ἡ γὰρ ἔνωσις οὐδὲν μᾶλλον παθη” 


τικὴν ποιεῖ τὴν φυχήν. Αλλὰ ταῦτα μὶν τῆς ἔκλο- 
γῆς µείζω. Πλὴν διὰ τοῦτο, οἵονται καὶ τὸ πνευµα- 
«ικὸν κατασχευάζειν ὅτι ἐστι σῶμα, καὶ ὅτι ἀχώρι- 
στος αὐτοῦ καὶ μετὰ θάνατον ἡ λογικὴ φυχή. Ἐν 
τούτῳ δὲ ὡς ἐν ὁποκειμίνῳ, καὶ εν fuuóv φασι, 
καὶ τὴν ἐπιβυμίαν εἶναι, καὶ ἀχώριστα αὐτοῦ αυγχά- 
νειν' καὶ γὰρ μετὰ τὸν θάνατον ὃ θυμὸς xal d ἐπι- 
θυµία διαμένει ἐν ὑποχειμένῳ, ἔχοντα τὸ εἶναι, dv 
tp πνεύματικῷ σώματι. Εἰ γὰρ dua τῇ ἰξόδψ τοῦ 
σώματος ἀπηλλάττετο τῶν παθῶν τούτων d$ Voy, 
καθαρὰ ἂν ἦν πάντως, καὶ Ὑενέσεως ἀπηλλαγμένη. 
ἐπηλλαγμένη δὲ οὖσα καὶ τῶν παθῶν καὶ τῆς Ὑενέ- 











1053 


DE ANIMA. 


- P op cma νο  συουνωνω ο» — 


1054 


σεως, ἀνῆκτο ἂν, καὶ οὖκ ἄν τοῖς ὑπὸ γῆν διχαιω- À perturbatione et generatione soluta, dimissa esset, 


τηρίοις παρεδίδοτο. Τὰ δι δικαιωτήρια ἐπιστρέφου- 
σιν αὑτὴν πρὸς ἑαυτὴν, ὥστε λοιπὸν καταγνοῦσα 
baut, οἴχείφ ὁρμῇ καθαρθῆναι. Δὐτὰ plv γὰρ τὰ 
δικαιωτήρια οὐκ ἀνάχει αὐτὴν, ἀλλὰ καθαίρει' καθ. 
αιρομένη δὲ ἐπιστρέφεται, καὶ αὐτὴ ἑαυτλν ἀνέχει 
γενέσεως ἁπαλλαγεῖσα. Ἰότε τοίνυν καὶ τὸν θυμὸν 
καὶ τὴν ἐπιθυμίαν ἀποτίθεται μετὰ τούτου τοῦ ὀχή- 
µατος, τοῦ πνευματικοῦ λέγω, de εἶναί τι καὶ μετὰ 
τοῦτο ἄλλο τι ἀῑδίως αὐτῆς ἑξημμένον σῶμα obpd- 
vtov, καὶ διὰ τοῦτο ἀίδιον, καὶ ὥς qae, αὐγοειδὲς 
Ἡ ἁστροειδές. Τῶν γὰρ ἑγκοσμίων οὖσαν , ἀνάγκη 
πάντως ἔχειν τινὰ κλῆρον, ὃν διοικήσει µέρος ὄντα 
τοῦ κόσμου, καὶ el dsl. ἀχίνητός ἐστι, καὶ δεῖ αὐτὴν 
ἐνεργεῖν, δεῖ αὐτὴν ἔχειν ἀῑδίως ἐξημμένον τι σῶμα. 
᾽Αλλὰ ταῦτα μὲν ot Ἑλληνικοὶ καὶ Πλατωνικοὶ μῦ- 
θοι. 

"Ov: φασὶ, τοῦ μὲν πνευματικοῦ σώματος ὁ βυ- 
μὸς καὶ ἡ ἐπιθυμία ἀχώριστα. Δῆλον δὲ καὶ ὅτι 
ὥσπερ al ζωτικαὶ al θρεπτικαὶ τῆς ἁλόγου δυνά» 
proc, ἓν τῷ πνεύµατι ἵδρυνται, οὕτω καὶ αἱ γνω- 
στικα[. El γὰρ al χείρους αὐτῶν τούτου τοῦ παχέος 
σώματός sic χωρισταὶ, πολλῷ μᾶλλον al xpelttouc: 
κρείττους δὲ αἱ γνωστικαὶ, φαντασία λέγω καὶ αἷ- 
σθησις. 'AXX εἶ καὶ d ἐκείνῳ ἔχουσι τὸ εἶναι αἱ 
ἄλογοι τῆς ψυχῆς δυνάµεις' ἀλλ᾽ οὖν φοιτῶσιν ἴχνη 
τινὰ ἀπ' ἐκείνου xal ἐπὶ τὸ παχὺ τοῦ σώματος ' 
ὥσπερ καὶ ἀπὸ τοῦ νοῦ ἐλέγομεν φοιτᾷν ἐπὶ πάσας 
τὸς κοινὰς ἐννοίας, "Oct γὰρ καὶ μέχρι τούτου τοῦ 
σώματος ἑλλάμψεις φοιτῶσι τῆς ἀλόγου ζωῆς, δῆλον' 
ὃ μὲν γὰρ θυμὸς χινεῖ τὸ περικάρδιον αἷμα, καὶ ἕξ- 
σιγ τινὰ αὐτοῦ moi ἡ δὲ ἐπιθυμία τὸ ἧπαρ τοιῶσδε 
Tj τοιῶσδε διατίθησι πρὸς τὰς ἑαυτῆς χινήσεις, Al 
αἰσθήσεις τε πᾶσαι τῷ ἐγκεφάλῳ ἑλλάμπονται. ἐξ 
ἐχείνου γὰρ ἐπὶ τὰ αἰσθητήρια διὰ τῶν νευρῶν χορ- 
ηγεῖται ἡ δύναμις ἡ αἴσθητιχή' καὶ πεπονθότος xt, 
ὡς *avpol δεικνύουσι, Τοῦ γὰρ καλουμένου μήνιγγος 
φύλακος ἐπιτεθέντος, εἰ ἐπισυμθῇ τι τῷ µήνιγγι 
ἀναίσθητον καὶ ἀχίνητον τὸ ζῶον γίνεται, Ἔστι δὲ à 
μήνιγξ, ὁμήν τις σκέπων τὸν ἐγχέφαλον, καὶ νο- 
τιαίου μέρους πεπονβότος, τὸ uiv ἀνωτέρω µέρος 
τοῦ παθόντος ἀπολαύει αἰσθήσεως ' τὰ δὲ κάτω 
ἀναίσθητα Ὑίνεται, διὰ τὸ μὴ χορηγεῖσθαι ἔτι ἀπὸ 
τοῦ ἐγκεφάλου τὴν αἰσθητικὴν” δύναμιν, τοῦ ὀργάνου 
λέγω δὴ τοῦ νεύρου πεπονβότος, Καὶ «t δεθείη δὲ 
νεῦρον πάλιν, ἀναίσθητον μὲν τὸ κάτω µέρος γίνεται, 


neque infernis supplieiis addicta, que ipsam ad 
8e convertunt, ut. semet demum ipsa damnans, 
prepria vi purgetur. Nam pone ille non eam 
tollunt, sed purgant: purgata vero ipsa conver. 
titur, et ipsa sese attollit a generatione liberata. 
Tuno igitur et iram et cupiditatem abjicit cum 
hoo vehiculo, aspiranti dico corpore, ut sit postea 
aliud quodammodo sempiternum ex ipsa depen- 


- dens corpus celeste, atque adeo eternum, atque, 


ut loquuntur, pellucidum et sidereum : cum enim 
e rerum natura sit, necesse est sortem et condi- 
tionem aliquam habeat, quam, ut partem mundi, 
administret : et si semper immota est, eamque 
agere oporlet, corpus etiam aliquod stetnum sibi 
devinctum habeat oportet. Sed he sunt Greece et 
Platonice fabulae. 


Iram et cupiditatem a spiritali corpore separari 
non posse, nonnulli affirmant: at certum est, 
quemadmodum, vitales et auctrices vires irrationa- 
bilis facultatis, in spiritu site sunt, sio etiam co- 
Bnoscentes. Si enim que sunt ipsis deteriores, ab 

oc crasso corpore separabilea sunt, multo magis 
prestantiores; at nobiliores supt cognoscentes, 
phantasia, dico, et sensus. Sed etsi rationis ex- 
pertes animse potestates, in illo habent ut sint, ab 
illo tamen in crassum hoc et compactum corpus 
vestigia prodeunt, ut a mente, in communes notio- 
nes prodire dicebamus. Ad hoc enim corpus, 
scintillam quamdam vite brutorum, pervenire 
constat. Nam ita sanguinem cordi circeumfusum 
movet, facitque ut quodammodo ebulliat. Cupi- 
ditas vero, Jecur hoc vel illo modo afficit ad suas 
motiones, et disponit. Et omnes sensus in cerebro 
elucescunt. Àb illo enim in inrtrumenta sensuum, 
sentiendi vis per nervos diffunditur, elsi illesum 
non 8it, ut medici demonstrant. Cum vero involu- 
crum cerebro seu [membrana veluti custos appo- 
Bita sit; hec si lesa fuerit, sensus fit et motug 
expers animal. Est autem meniux pellicula que- 
dam cerebrum involvens et protegens, cujus sí 
posteriora perculsa fuerint, pars quidem anterior 
sensum retinet, at inferior amittit : quod non am- 
plius a cerebro vis sentiendi suppeditetur, leso 
nimirum et affecto instrumento sensus qui nervus 
est. Bt rursus, si nervus vinciatur, pars inferior 


τὸ δὲ ἄνω μένει αἰσθητικόν. Δῆλον οὖν ἐκ τῶν εἰρη- D sensu privatur, in superiore sensus viget. Ex 


µένων, ὅτι τὲ ἐστι πνευματιχὸν σῶμα καὶ τούτου ἀχώ- 
Ρριστα θυμὸς καὶ ἐπιθυμία, 


Ὅτι, φασὶν, ἡ ε-δησις τρἰττή, ἡ γὰρ ἐπιστήμη 
λέγεται εἴδησις, ὥς φησιν ὁ Πλάτων dv τῷ Φαίδωνι, 
Τὸ γὰρ εἰδέναι τοῦτό ἐστι, τὸ λαθόντα που ἐπιστή- 
μην ἔχειν καὶ μὴ ἁποθεθλῆσθαι, ἢ ἡ ὁλοσχερεστέρα 
γνώσις, 7| ἁπλῶς ἡ κοινοτέρα καὶ τούτων ἑχάτερον 
περιέχουσα, ὥς φησιν ᾿Αριστοτέλης ἐν τοῖς φυσικοῖς, 
ἐπειδὴ τὸ εἰδέναι καὶ τὸ ἑπίστασθαι περὶ πάσας τὰς 
ἐπιστήμας. Διὰ μὲν γὰρ τοῦ εἶδέναι τὴν ὁλοσχερῆ 
γνῶσιν σημαίνει’ διὰ δὲ τοῦ ἐπίστασθαι τὴν ἀκριθῆ, 


his liquet, fesse corpus aliquod spiritale, et ab 
eo, irascentem et concgupiscentem segregari non 
posse. 

Triplex quapiam, aiunt, notio est : scientia 
enim notitia dicitur, ut ait in Phedone Plato. 
Nam scire est, postquam scientiam susceperis, 
eam retinere nec amittere; vel plena et consum- 
mata cognitio, vel communis et interjecta quedam 
harum utramque continens, ut acribit Ariatotelea 
in physicis. Quia certo scire et cognoscere, ad om- 
nes scientias pertinent. Nam per illud, certo scire, 
plenam perfectamque cognitionem significat : per 


1055 


MICHAELIS PSELLI 


1056 


hoc vero, cognoscere, accuratam vel eam que do À 7j τὴν χοινῶς ἐπὶ πάσης γνώσεως Aeyoptvns. Καὶ ἐν- 


omni cognitione usurpatur, notitiam, et hic et in 
allioris philosophis tractatione, intellexit. 

Duobus modis, alteram altera certiorem et accu- 
raliorem scientiam dijudicari affirmat Aristoteles 
de demonstratione : primo, cum una, alterius 
principia probat εἰ demonstrat. Sic physica, me- 
dicina cerlior est : geometria item machinatrice, 
Arithmetica musice, ob eam causam exploratior- 
Secundo, alia est alia certior scientia qum» rem non 
materiatam contemplatur, ut geometria, ara nu- 
merorum, et theologia, eeu prima philosophia, iis 
qua in rebus materiatis occupantur. Quare Ari- 
8toteles in metapbysica rerum que intellectu per- 
cipiuntur, contemplationem et facillimam et diffici- 
lem esse affirmat; facillimam quidem,quia de rebus 
est statis et fixis, et eodem semper modo habenti- 
bus. Dei enim rerumque divinarum immotam cese 
substantiam, virtutem et actionem, planissimum 
est. Sic itaque facillima est. Impedita vero et diffi- 
cilis, propter nostram imbecillitatem. Non enim 
quia in corpore sumus, et perturbationibus obnoxil 
ad rerum divinarum lumen attendere possumus? 
sicuti neque noctue solem intueri, 

Plato immortalem animam cum immortalibus 
nomine tantum convenire inde colligit, quod pro- 
prie ac per seimmortale, immote sit et substantim 
οἱ aclionis : at anime quidem" immortalem sub- 
etantiam agnoscit, non vero actionem. Ad eum 
modum res colestes seu celos nomine tenus im- 
mortales esse dixeris : mutantur enim, etsi non 
substantia, loco tamen. 

Anime verissima cognitio ad universam philoso- 
phiam magnopere conducit, ad disciplinam morum 
dico et theologiam seu primam philosophiam et 
physicam. Ad doctrinam, inquam, de moribus,quia 
mores suos nemo conformare. neque recte insti- 
tuere potest, nisi qui anime facultates perapectas 
habuerit. Ad theologiam vero, quia de mente, que 
in nobis est, querimus, et statuimus esse ipsum 
immortalem : quia vero mens rerum est intelle- 
ciualium, mens earum est rerum que inter se 
referuntur. At. relatorum unum qui novit, et aliud 
noverit : ad theologiam igitur mentts nostr» con- 
sideratio plurimum facit : nihilo minus ad physi- 
cam : siquidem ejus est de corporibus agere, 
deque eorum cum formis, tum facultatibus. Nam 
formarum omnium, que in corporibus sunt, pul- 
cherrima est anima, 

Quare ut de reliquis, sic de anima quoque quae- 
rendum est, quodnam ad genus revocanda sit. 
Quidam enim ad substantiam, alii ad quantitatem 
reducunt, ut Xenocrates. Numerus enim, inquit, 
seipsum movens, anima est. Alii ad qualitatem, ut 
medici, qui nos animam esse dicunt. Quibus annu- 
merandi sunt, qui talem entelechiam ipsam esse 
existimant. Alii rationem elementorum eam esse 


ταῦθα καὶ ἐν τοῖς μετὰ τὰ φυσικὰ παρέλαθεν. 


"Ott φησὶν Αριστοτέλης ἐν τῇ ἀποδεικτικῇ, κατὰ 
δύο τρόπους κρίνεσθαι ἐπιστήμην ἐπιστήμης ἀκρι- 
θεστέ-αν. Ka ἕνα μὲν ὅταν ἡ ἑτέρα τῆς ἑτέρας τὰς 
ἀρχὰς ἀποδειχνύει, otov ἡ φυσιολογία ἱατριχκῆῖς ἀκρι- 
θεστέρα" ὡσαύτως xa! 4 Ὑεωμετρία, μηχανιχῆς. 
Διὰ τὴν τοιαύτην αἰτίαν ἀκριθεστέρα καὶ ἀριθμτ- 
τικ ἁρμονικῆς. Καθ) ἕτερον δὲ λόγον ἀκριθεστέρα 
ἐστὶν ἐπιστήμη ἐπιστήμης, ἡ ἄὺλον ἔχουσα τὸ ὁπο- 
κείµενον, ὡς γεωμετρία, ἀριθμητική τε καὶ θεολο- 
γία, τῶν ὑποθαλλομένων τὰ ὑὁλικὰ ὑποχείμενα. Διό 
φησι xal ᾿Αριστοτέλης ἐν τοῖς μετὰ τὰ φυσιχὰ, ὅτι 
ἡ τῶν νοητῶν θεωρία xal ῥάστη ἐστι καὶ χαλεπή. 
Ῥάστη piv, διότι περὶ ἐστώτων ἐστὶ πραγμάτων 
καὶ ἀεὶ ὡσαύτως ἐχόντων' φανότατα γὰρ τὰ θεῖα ὡς 
ἀμετάθλητα καθάπαξ , κατ οὖσίαν, χατὰ δύναμιν, 
κατ ἑνέργειαν. Ῥάστη μὲν οὖν διὰ τοῦτο" χαλεπὴ 
δὲ διὰ τὴν ἡμετέραν ἀσθένειαν. Οὐ γὰρ ἐξισχύομεν 
ἐν σώματι, καὶ ἐμπαθεῖς ὄντες, εἷς τὸ ἐχείνων φῶς 
ἀτενίσαι' ὅπερ πάσχουσι xai αἱ νυχτεοίδες πρὸς τὸν 
ζλιον. 


Ότι Πλάτων ἀθάνατον λέγων, τὴν φυχὴν, ἆθα- 
γάτοις ὁμώνυμον εἶναι ἐπιφέρει’ διότι τὸ μὲν χυρίως 
ἀθάνατον καὶ κατ οὐσίαν xal κατ ἑνέργειάν ἐστιν 
ἀμετάθλητον. τὴν δὲ φυχὴν κατ οὐσίαν μὲν οἶδεν 
ἀθάνατον, οὐχέτι δὲ καὶ κατ’ ἐνέργεικν. Οὕτως δ᾽ ἂν 
εἶποις καὶ τὰ οὐράνια ἀθανάτοις ὁμώνυμα' µεταθάλλε: 
γὰρ καὶ αὐτὰ, tt val μὴ xav' οὐσίαν, ἀλλὰ χατὰ 
τόπον. 

"Ott ἡ περὶ ψυχῆς ἀληθεστάτη γνῶσις , πρὸς πᾶ- 
σαν Φφιλοσοφίαν συµθάλλεται' πρὸς δὲ τὴν ἠθικὴν 
λέγω xal τὴν θεολογικὴν καὶ τὴν φυσικήν. Πρὸς μὲν 
οὖν τὴν ἠθικὴν, ὅτι ἀδύνατον ἡμᾶς τὰ ἑαυτῶν xata- 
σκευάσαι θη τὰς δυνάµεις τῆς oye μὴ ἔπισκεφα- 
µένους' πρὸς δὲ θεολογίαν, ὅτι ζητοῦμεν περὶ τοῦ 
νοῦ τοῦ χωριστοῦ τοῦ ἐν ἡμῖν, ὅτι xal αὐτὸς ἀθάνα- 
τος. Επειδὴ Ob ὁ νοῦς νοητῶν ἐστι, νοῦς τῶν πρὀς 
zl ἐστι. Τῶν δὲ πρὀς τι ὁ τὸ ἔν εἰδὼς, καὶ τὸ λοιπὸν 
εἴσεται, δῆλον ὅτι ἡ θεωρία τοῦ ἡμετέρου νοῦ καὶ εἰς 
θεολογίαν μεγάλα συµθάλλεται. Συμθάλλει δὲ ἡμῖν 
καὶ πρὸς τὴν φυσιχήν, E? γε φυσικῆς μὲν ἐστιν ἔργον, 
τὸ περὶ σωμάτων διαλεχθῆναι, καὶ τῶν εἰδῶν αὐτῶν, 
xal τῶν δυνάµεων; τῶν δὲ dv σώμασιν εἰδῶν τὸ χάλ.- 


D λιστον ἡ ψυχή. 


Ότι δεῖ, φησὶ, καθάπερ xai ἐπὶ τῶν ἄλλων, οὕτω 
καὶ ἐπὶ τῆς ψυχῆς ζητῆσαι, ὑπὸ ποῖον γένος αὐτὴν 
ἀνάξομεν. Kal γὰρ ol μὲτ αὑτὴν ὑπὸ τὴν οὐσίαν 
ἀνάγουσιν' ol δὲ ὑπὸ τὸ ποσὀν' ὧν ἐστι xal Ἔενο- 
χράτης (2). Αριθμὸς γάρ ἐστι, φησὶν, ἡ oy» x:- 
viv ἑαυτόν. Οἱ δὲ ὑπὸ τὸ ποιὸν, Ov εἴσι καὶ ἰατροὶ, 
ἡμᾶς (3) εἶναι λέγοντες αὐτήν. Τοιοῦτοι δ' ἄν εἷεν 
καὶ οἱ ἐντελέχεια» αὐτὴν νοµίζοντες τοιαστην. 'AÀ- 


B Id Pythagore potius tribuit Gregorius Nyssenus in libro De Anima. 


3) Lego αἷμα sanguinem. 

















105] 


DE ANIMA. 


1058 


λο: λόγον αὐτὴν τῶν στοιχείων λέγονσιν, ot δηλονότι A dicunt, qui eam nempe in relatorum ordinem co- 


ὑπὸ τὸ πρός τι ταύτην ἀνάγουσι. Τὸ γὰρ διπλάσιον 
3j ἡμιόλιον τῶν πρός τι. ᾽Αμϕίδολον οὖν τέως τὸ 
γένος. Ἐπειδὰν δὲ εὕρωμεν ὅτι οὐσίαν, πάλιν ζη- 
τεῖν δεήσει, πότερον σῶμα fj ἀσώματον, καὶ εἰ aux 
ἁπλοῦν f, σὀνθετον' καὶ εἰ ἀσώματον χωριστὸ, [fj 
ἀχώριστον. Καὶ πότερον µία ἐκ ἑκᾶάστῳ doy, Tj πολ- 
Aat: καὶ εἰ µία, µονοειδὴς fj πολυδύναμος' καὶ τίς 
Ἡ τῶν δυνάµεων διαφορὰ, καὶ εἰ πολλαί: πότερον τῷ 
ἀριθμῷ πολλαὶ, Ἡ xxi τῷ εἴδει πότερον καὶ τῷ 
γένει, fj οὗ. Τὰ γὰρ τῷ εἴδει διαφέροντα, οὗ πάντως 
καὶ τῷ vive ὡς ἄνθρωπος καὶ ἵππος. Τὰ μέντοι τῷ 
γένει διαφέροντα, ἐξ ἀνάγκης καὶ τῷ εἴδει, ὡς λίθος 
καὶ ζῶον. Ταῦτα τοίνυν καὶ τούτων πλείονα, πρὸς τὸ 
λαθεῖν τὸν ὁρισμὸν τῆς ψυγῆς, ζητητέον. 


Ὅτι Αριστοτέλης ὑπὸ διαίρεσιν τὸν λόγην ἀνάγων 
τὸν περὶ ψυχῆς, φησὶν, fj δυνάµε. ἐστὶν Tj, ἐντελέχεια, 
ἀντὶ μὲν τοῦ σώματος χρησάµενος τῇ δυναµει, ἀντὶ 
δὲ τοῦ ἀσώματος τῇ ἐντελεχείᾳ * καὶ γὰρ τῶν σω- 
µάτων τὰ μὲν ἐν γενέσει καὶ φθορᾷ δυνάµει doti, 
xai κατ οὐσίαν xal κατὰ ποιότητα, καὶ τὴν ix τόπου 
εἲς τόπον µεταθολήν δυνάµει piv γάρ ἔσμεν ἄνθρωποι 
ἐν τῷ σπέρµατι xal iy τῷ καταμηνίῳ' καὶ δυνάµει 
παῖδες ὄντες, ἔχομεν τὸ τοῦ ἀνδρὸς µέγεβος. Ὁμοίως 
καὶ ἐπὶ τοῦ motoU: δυνάµει ψυχροὶ θερμοὶ ὄντες, xal 
δυνάµε; κινούµεθα καθήµενοι. Τὰ δὲ τε οὐράνια ἐν τὴ 
κατὰ τόπον μεταθολῇ µόνον ἔχουσι τῇ δυνάµει. Άνα- 
τέλλων γὰρ ὁ ἥλιος, δυνάµει μεσουρανεῖ. καὶ µε- 
συωρανῶν δυνάμει δύνει καὶ ἐπὶ τῆς ἄλλης αὐτοῦ 


κινήσεως καὶ τῶν ἄλλων ἀστέρων, ὡσαύτως ἐν τῇ , 


γχτὰ τόπον µεταθολῖ,, τὸ δόναµει ἐστὶ θεωρεῖν. ᾿Αλλὰ 
τί δήπυτε ἐπὶ τοῦ σώματος iv δυνάµει τάξας, ἐπὶ 
τοῦ ἀσωμάτου οὐκ εἶπεν ἐντελεχείᾳ κατὰ δοτιχην 
πτῶσιν, GÀÀ' ἐντελέχειαν κατ’ εὐθεῖαν; Αέγομεν οὖν 
ὅτι ἄλλο ἐστὶ δύναµις, καὶ ἄλλο ἐν δυνάμει, καὶ ἄλλο 
ἐντελέχεια, xal ἄλλο ἐντελεχείᾳ. Ἡ μὸν γὰρ ὕλη 
µόνως ἐστὶ δυνάµει πάντα, xal ἔστι δυνάµει, ἔνερ- 
γείᾳ δὲ οὐδέν. Τὸ δὲ εἶδος µόνως ἐντελέχεια τὸ δὲ 
ἐξ Όλης xal εἴδους xal ἐν δυνάµει, τοῦτό ἆστι καὶ iv- 
τελεχείᾳ. Συντρέχουσι γὰρ πάντα ταῦτα Gua xal 
ὅπερ ἐστὶ καὶ ἐν δυνάµει, τοῦτὸ ἐστι καὶ ἐντελεχείᾳ. 
Καὶ yàp πάντα τὰ εἴδη, δυνάµει ἐν τῇ ὕλῃ ἐστὶν, 
fic ποτὲ μὲν τοῦτο, mtb δὲ ἐκεῖνο γίνεται ἕνερ- 
(síq. Νῦν μὲν γὰρ ἄνθρωπος οὖσα δυνάμει, ἄλλοτε 
γίνεται ἑνεργείᾳ ἄνθρωπος μᾶλλον δὲ ἅμα ἔχει xal 


gunt. Duplum enim et sextuplum relata sunt. Du- 
bium igitur et controversum est ejus genus. Sed 
ubi invenerimus substantiam esse, rursus que- 
rendum erit an corpusan sine corpore , an corpus 
simplex, an compositum : si sine corpore, an se- 
parabilis, an inseparabilis; et, sitne una in sin- 
gulis corporibus anima, vel plures : et si una est, 
an unius speciei, vel plurimarum facultatum ; 
quodnam sit earum inter se discrimen : tum sint 
ne plures be ; an numero, an specie plures : an 
genere, necne. Nam quie specie differunt, non om- 
nino eliam genere; ut homo et equus, Que vero 
genere differunt, omnino et specie discrepant, ut 
lapis et animal. Hec et plura ad percipiendam 
anime definitionem, quaerenda sunt. 


Aristoteles disputationem do anima dividens, 
vel potestate, inquit, est, vel vis ex se movens : 
ubi pro corpore, dixit, potestste ; pro incorporeo, 
vis ex se movens : corporum enim, alia in genera- 
tionc el corruptione, potestate sunt, et secundum 
substantiam et qualitatem et mutationem e loco 
in locum: nam potestate sumus homines in semine 
el menstruo : eL cum pueri simus, viri magnitu- 
dinem potestate habemus. In qualitate similiter, 
cum frigidi sumus, potostate callidi sumus et pote- 
state movemur, cum sedemus. Coli autem ad solam 
loci mutationem, potestatem habent. Sol enim 
oriens, polestale medius est; meridie vero, pote- 
state occidit : et in ceteris ejus, et aliorum sido- 
rum motibus, mutatio ad locum, potestate attendi- 
tur. Sed cur, cum potestate, pro corpore posuisset, 
pro incorporeo non dixit, entelechio in sexto casu, 
sed entelechiam, in recto ? Quia nimirum aliud est, 
potestas, aliud, potestate; et aliud entelechia, 
aliud entelechia. Sola enim materia, est potestate 
omnia, actu vero nihil. At forma, actus tantum : 
quod vero ex materia et forma, etiam potestate, 
illud est actu. Una enim hec omnia concurrunt, 
et quodcunque est in potestate, illud etiam est 
actu. Omnes enim forme, virtute sunt in materia, 
quae modo hoc, modo illud fit actu. Nunc enim 
cum homo sil potestate, alias flet homo actu : imo 
vcro habet αἱ simul sit potestate οἱ actu. Quippe 
quoniam nunquam forma vacat, cum hanc formam 
suscepit, actu quidem, hoc est, virtute, aliud. Quia 


τὸ δυνάµει xal τὸ ἑνεργείᾳ. ᾿Επειδὴ γὰρ οὐδέποτέ D igitur in quibus est, virtute, in his est, el actu, 


ἐστι γυμνἠ εἴδους, ἑχείνου τοῦ εἴδους, ἐνεργείᾳ μὲν 
οὖν ἔστι τόδε, τῇ δυνάµει δὲ ἄλλο. Επεὶ οὖν ἓν οἴς 


τὸ δυνάμει ἐστὶν, ἓν τούτοις xal τὸ ἑνεργείᾳ, ὡς ' 


ἐπὶ τῶν ἑνόλων εἴρηται σωμάτων, ἐπὶ δὲ τῶν θείων 
xal ἀσωμάτων οὐκ ἔστι τὸ δυνάµει' Enel μηδὲ ὕλη" 
xxl διὰ τοῦτο οὑδὰ τὸ ἑνεργείᾳ. OO γάρ slow ἕνερ- 
γείφ τόδε τι, ἀλλ᾽ αὑτοενέργειαί εἶσιν ἤδη ὄντα κα- 
θαρὰ ἄνευ ὕλης. Διὰ τοῦτο ἀντιδιαστέλλον trj Όλῃ 


καὶ συνθέτῳ φύσει, τὴν ἄὔλον καὶ ἀσώματον, ἐσήμανε διὰ τοῦ δυνάµει : 


χεια. 


Ὅτι δυνατὸν φησὶ καὶ ulav ψυχἠν ἐπὶ τοῦ ἀνθρώ- 
που λέγειν καὶ πλείους * πλείους μὲν ὅτι διαφἑέρου- 


sicuti de materiatis corporibus dictum est : at in 
divinis οἱ incorporeis, nihil est virtute, quia in iis 
neque materia est; ob eamque rem neque actu : 
non enim actu sunt tale quippiam. Sed ipsi actus, 
ab omni materia puri. Propterea cum a materia, 
el composita natura, immateriatam, et sine corpore 
contra discernit : illam, potestate, hanc voce, ente- 
lechia, significavit. 
τὴν δὲ διὰ τοῦ ἐντελέ« 
Unam esse in homine animam, et plures dicere 
licet : plures quidem, quia inter se specie differunt, 





COWm o mm— πμ uráÁ 


1059 MICHAELIS PSELLI 1060 


vegelatrix, brutorum, et humana et a se separan- À σιν ἀλλήλων τῷ εἶδει, ἡ φυτικὴ καὶ ἡ ἄλογος καὶ d 


tur. Ünam vero, propter earum mutuum concen- 
tum et consensionem. Nam a ratione, ad vegetan- 
tem, actiones proficiscuntur, et harum motus et 
vite, rationem in 8e quodammodo constituunt et 
&dornant. Una igitur etiam est hominis anima. 


Qui unam specie animam in cunctis animalibue 
esse dicunt, temperamentum eam esse autumant; 
nam eam ad singulorum propriam temperaturam 
mutari dicunt: unde multa absurda consequuntur; 
primum, quia effecta nobiliora faciunt causis; 
corpus enim inanimum, anime oausaam faciunt ; 
secundo, vivens vita, immotum movente, rationis 
expers ratione pradito, antecellere, οἱ οδίορα hu- 
jusmodi incommoda eequerentur. 


λογικὴ, καὶ χωρίζονται ἀλλήλων, Mlay δὲ διὰ τὴν 
συμφωνίαν τούτων xal τὴν συµπάθειαν. Kal γὰρ καὶ 
ἐκ τοῦ λόγου ἐνέργειαι διαθαίνουσι µέχρι τῆς φυτικῆς, 
καὶ αἱ τούτων χινήῄσεις xal ζωαὶ, οἰονεὶ συνδιατιθέασιν 
ἐν αὐταῖς τὸν λόγον. Οὐκοῦν καὶ µία. 

Ὅτι οἱ µίαν λέγοντες ψυγὴν τῷ εἶδει ἐν πᾶσι τοῖς 
ζώοις, κρᾶσιν εἶναι αὐτὴν δοξάζουσιν ' ἐξαλλάττε- 
σθαι γὰρ αὐτὴν πρὸς τὴν ἐν ἑκέότω ἰδιότητα τῆς 
κράθεως τίθενται’ οἷς ἔπεται πολλὰ ἄτοκα' Ev μὲν 
Ott τὰ αὐτιατὰ, κρείττω ποιοῦσι τῶν αἰτίων. Τὸ γὰρ 
ἄγυχον σῶμα ψυχῆς αἴτιον ποιοῦόι. Δεύτερον τὸ ζῶον 
τῆς ζωῆς, τὸ ἀκίνητον τοῦ κινητικοῦ, τὸ ἄλογον τοῦ 
λόγου, καὶ ὅσα τοιαῦτα. 


Diversorum enimalium animas specie differre Ὦ "Oz: τὰς ἐν τοῖς διαφόροις ζώοις ψυχὰς ᾿Δριστο- 


censet Aristoteles, quia non est, inquit, commune 
genus animarum, quare nec earum communis de- 
finitio dari potest quemadmodum animantis. Non 
est autem commune genus quia in illis prius et 
posterius cernitur, quod in iis esse non potest, 
que sub eodem genere continentur : deinde vege- 
tane, natura prior est, reliqua posteriores ; et tol- 
lit ista reliquas, nec una cum iis tollitur, et cum 
illie introducitur, at non eas inducit, quod ejus est, 
quod natura prius est. Ubi enim ost rafionabilis, 
ibi brutorum et plantarum anima est : at non ubi 
vegetatrix, ibi etiam reliqua : vel ubi irrationalis? 
ibi et rationis potens. Haec itaque natura prior est 
rationis expers, et ablata vegetante, sitnul et alise 
de subjecto auferunlur. Est igitur inter illae, na- 


tura prius οἱ posterius : ideoque quod de illis. 


communiter dicitur, hoc est anima, non eat genus : 
8ed voce tantum consentiunt, ut que ab uno, et ad 
unum roferuntur. 


Cum tria sint in rebus physicis, forma, materia, 
ot causa per quam forma est in materia, ad istas 
quinque docendi vie pertinent ; physioa, ars parti- 
cularis, disserendi facultas, mathematioa et prima 
philosophie. Physics porro est do illis omnibus 
agere, de materia, inquam, et rebus nature, de 
forma denique et de causa : puta colorum mate- 
riam non esse quatuor elementa, sed quintum aliud 
quoddam corpus. Tum que sit forma, esse orbicu- 
latos, et cur hec eorum figura sit. Quia capacis- 
sima figurarum, est in plano quidem circulus, in 
solidis vero globus. Quamobrem rotundum esse 
cclum Plato ia Timeo tradit. Sed et. naturalem 
figure coli causam affert Aristoteles. Ei enim, 
quod &lerno in motu erat fulurum, huic motui 
congruens figura conveniebat. Sed et Plotinus, ex 
eorum qua ipsum anteeunt affectione atque habitu 
ejus rei rationem profert. Nam proxime supra 
celum sunt intelligentes substantie : effectum 
autem, finitime sibi cause assimilari ut plurimum 


oportet, ejusque imaginem atque imitationem re- - 


(4) Vide Aristot. De ccelo. 


τέλης διαφόρους εἶναι λέγει τῷ εἴδει. "Oc φησὶν οὐκ 
ἔστι χοινὸν γένος τῶν ψυχῶν, διόπερ οὐδὲ ἐνδέχαττι 
ἕνα χοινὸν αὐτῶν ὁρον ἀποδοῦναι. καθάπερ τυχὸν τοῦ 
ζώου. Οὐκ ἔστι δὲ κοινὸν γένος, διότι ἐν αὐταῖς τὸ 
πρότερον καὶ τὸ ὕστερον θεωρεῖται ὅπερ ἀδύνατον 
ἐν τοῖς τελοῦσιν ὑπὸ τὸ αὐτὸ καθορᾶσθαι Ὑΐένος, Ἐν- 
ταῦθα δὲ πρότερον μὲν dj φυτικὴ τῇ φύσει, δεύτερον 
δὲ αἱ λοιπαί. Καὶ συναναιρεῖ μὲν τὰς ἄλλας, eb 
συναναιρεῖται δὲ αὐταῖς, καὶ συνεισφέρεται μὲν ixel- 
ναις, οὐ συνεισφέρει Gà, ὅπερ ἴδιον, τοῦ φύσει προ- 
Ἱέρου. Ὅπου γὰρ ἡ λογικὴ, ἐκεῖ καὶ ἡ ἄλογος καὶ 3) 
φυτική’ οὐ μὲν τοι ὅπου ἡ φυτικὴ, ἐκεῖ καὶ αἱ λοι- 
Wal ἃ ὅπου ἡ ἄλογος, ἐχεῖ καὶ dj λογωνή" Su καὶ 
ἡ ἄλογος φύσει προτέρα τῆς λογικῆς' καὶ ἀάναιρε- 
θεῖσά ἡ φυτικὴ, συνανεῖλεν ix τοῦ ὀποκειμένου καὶ 
τὰς λοιπάς, Ὥδτε ἑστὶν ἐν αὐταῖς «à πρότερον τῇ 
φύσει καὶ τὸ ὕστερον. Καὶ διὰ τοῦτο τὸ κοινῶς αὖ- 
τοῖς κατηγορούµενον οὐκ ἔστι γένος, τοῦτ) ἔστιν f 
qux), ἀλλ᾽ ὁμώνυμά ἔστιν ἀλλήλοις, ὣς τὰ ἀφ' ἑνὸς 
καὶ πρὸς tv. 

"Ost τριῶν ὄντων τῶν ἐν τοῖς φυσικοῖς πράγµασιν, 
εἴδους, ὕλης καὶ τῆς αἰτίας «20^. Qv. ἐστι τὸ εἶδος iv 
τᾷ ὕλη, καταγἰνονται φασὶ φερὶ ταῦτα μέθοδοι πέν. 
τε, ἡ udut), ἡ κατὰ µέρος τέχνη, ἡ διαλεκτικἡ, ἡ 
μαθηματικὴ, ἡ πρώτη φιλοσοφία. Ἔστι δὲ φυσικῆς 
μὲν περὶ πάνιων εἰρημένων διαλεχρῆναι, τῆς τε 
ὕλης φημὶ, τῶν φυσικῶν πραγμάτων, καὶ τοῦ εἴδους 
καὶ τῆς αἰτίας, olov ὅτι τῶν οὐρκνίων ὕλη, οὐχὶ τὰ 
τέσσαρα στοιχεῖα, ἀλλὰ πέμπτον ἕτερον «εὸ copa; 
Ἰλάλιν «ι τὸ εἶδος, ὅτί σφαιρικὰ καὶ διατί σφαιρικά» 
ὅτι πολυχωρητόταξον, ἐν ἐπιπέδψ μὲν τῶν ἄλλων 
σχημάτων ὁ xóxAoc, bv στεριοῖς δὲ ἡ ὀψαῖρα, ὡς 
καὶ ὁ Πλάτων, tv Τιμαίῳ διὰ τοῦτο σφαιρικὸν γενὲ- 
σθα. τὸν οὐρανὸν ἀποδέδωκεν. ᾽Αποδίδωσι Sb καὶ ὁ 
Αριστοτέλης (4) φυδικὴν αἰτίαν τοῦ σχήµσεος τοῦ 
οὐρανοῦ, Ti γὰρ αἰδίῳ ouelv ἑσομένψ. ἸΑποδές 
δωσι δὲ xal ὁ Ιλλωτῖνος αἰτίαν ix τῆς eyictu ἣν 
ἔχει τὰ πρὸ αὐτοῦ. Προθεχῶς δὲ εἶειν ὀπὸρ τὰ οὔ- 
piv αἱ vontui οὐσίαι' δεῖ δὲ τὸ αἰτιατὺν ὅτι μᾶλ. 

εν ὠμοιῶσθαι τῷ προσεχεῖ «iq, καὶ τούτον εἰχόνα 
καὶ µίμµημα φέρειν. Διὰ τοῦτο οὖν, φησὶ, κύχλῳ 31- 

















1001 


DE ANIMA. 


1080? 


νεῖται ὁ οὐρανὸς, ὅτι νοῦν μιμεῖται * ἴδιον yàp τοῦ 4 ferre. Ob id igitur cause, Inquit, coelum ín οἶτοι- 


νοῦ, τὸ πρὸς ἑαυτὸν συννεόειν. Αὐτὸς γὰρ ὁ ὁρῶν, 
αὐτὸς ὁ ὁρώμενος * ὁρῶν γὰρ τὰ εἴδη, ἑαυτὸν ὁρᾷ, καὶ 
αὐτὸν δρῶν, τὰ sión τεθέται. Πλήρωμα γὰρ dett 
τῶν εἰδῶν, καὶ εἴδος εἰδῶν, "Εχει οὖν οὐρανὸς τὸ μὲν 
σφκιριχὸν σχήμα, διὰ τὴν χύκλῳ κίνησιν *. ταύτην 
δὲ διὰ τὴν πρὸς τὸν νοῦν ἑξομοίωσιν. Καὶ ἄλλως pte 
μεῖται τὸν νοῦν ἁμερῶς πανταχΏ ὄτνα ^ καὶ γὰρ τὸ 
οὐράνιον σῶμα WavtayT, Ὑίνεται. Τὸ οὖν πανταχῆ 
γίνεσθαι, τὸ πανταχοῦ ὃν μιμεῖται. Τελείωσις γὰρ 
τῶν χειρόνων, ἡ πβὸς τὰ ὑπέρτερα ἔπιστροφή τε 
καὶ ἐξοιιοίωσις. Οὕτω μὲν ὁ φυσικὸς πάντων τῶν 
φυσικῶν ἀποξώσει xai τὸ εἴδος καὶ τὴν ὕλην καὶ τὸ 
αἴτιον, καὶ διὰ τοῦτο τὸν ὁρισμόν * ἐκ δὲ τῆς ὕλης 
καὶ too εἴδους καὶ τῆς αἰτίας ἀποδώσει. Ὁ δὲ κατὰ 
µέρος τεχνίτης, καὶ αὐτὸς μὲν περὶ τῶν αὐτῶν δια- 
λαμθάνει. Διαφέρει δὲ τοῦ φυσικοῦ, ὅτι περὶ µερι» 
κόν τι καταγίνεται πρᾶγμα * olov ὁ ἰατρὸς, περὶ τὰ 
ἀνθρώπινα aupra, ὁ τἐπτων περὶ λίθους καὶ ξύλα. 
᾽Αποδώσει δὲ καὶ οὗτος τὸν ὁρισμὸν, παραλαμθάνων 
xat τὸ εἶδος xal τὴν ὕλην καὶ τὴν αἰτίαν. 


"Oct 3j ἀληθὴς ᾿Αριφτοτέλους περὶ τῶν τριῶν τοῦ 
νοῦ σηµαινοµένων διάληψις, fv ἐπικρίνει xai. 'Ap- 
µώνιος. Τοιαύτη ἐστί. Πρῶτον tolvov. loti σηµαινό- 
μενον, 8 νοῦς ὁ δυνάµει εἰδὼς τὰ πράγµατα. Ὥσπερ 
ini τῶν παίδων lac. Δεύτερον σημαινόµενον ὁ νοῦς 
6 καθ) ἔξιν εἰδὼς τὰ πράγµατα, ὥσπερ ὁ ἐπὶ τῶν 
τελείων * τῶν ἐπισταμένων μὲν τὸ πράγµατα, Ἶρε: 
µούντων δὲ καὶ μὴ ἑνεργούντων κατὰ ταῦτα. Τρίτον 
σημαινόμενόὀν ἐστιν ὁ νοὺς οὐχ ὁ θύραθεν εἶσιὼν, 
ὡς ἐκεῖνοι οἵονται * ἀλλ ὁ καθ ἕξιν ἅμα καὶ ἐνέρ- 
γειαν, ὥσπερ ὁ τῶν τελείων νοῦς τῶν εἰδότων τὰ 
πράγματα, καὶ προχειριζοµένων τὴν εἴδησίν, καὶ 
ἐνεργούντων κατ αὑτήν, Καὶ τὰ μὲν σηµαινόµενα 
τοῦ νοῦ, κατὰ ᾿Αριστοτέλην ταῦτα, ὅτι Πλάτωνος λέ- 
Ύοντος τὴν ψυχὴν τόπον εἰδῶν, ὁ Αριστοτέλης τρό- 
xov piv τινα πρὸς δόγμα ἀποδέχεται, τρόπον δὲ 
διαθαλλει. ᾽Αποδέχεται μὲν ἐπειδὴ εἶπεν ὅτι δέχεται 
ἡ yoy τὰ εἴδη τῶν νοητῶν, καὶ οὕτως ἐνεργεῖ ' καὶ 
διὰ τοῦτο εἰπεῖν αὐτὴν τὸν Πλάτωνα τόπον εἶδῶν. 
ἩΜέμφεται δὲ cl; δύο τινἀ,. Πρῶτον μὲν ὅτι πᾶσαν 
ψυχὴν ὁ Πλάτων λέχει τόπον εἰδῶν, xai οὐ µόνον 
τὴν λογικήν * xaltot τε τὴν λογικήν ἐχεῖνος μόνος 
ἔλεγε τόπον ε δῶν xal ψυχὴν, τὰς δὲ ἄλλας ἐμψυ- 
χίας. Δεύτερον δὲ, ὅτι ἑνεργείᾳ λέγει ἐν τῇ ψυχᾷ τὰ 


εἴδη, καὶ οὐ δυνάμει. Ὁ γὰρ Αριστοτέλης ἀγράφῳ D 


γραμμµατίῳ αὐτὴν εἰκάζει, καὶ κυρίως λέγει µάθη- 
etw. Ὁ μὲν τοι Πλάτων ἐγγράφῳ papal, χαὶ 
τὴν µάθησιν ἀνάμνησιν λέγει. "Όει διττῆς οὔσης ἐν 
ἡμῖν τῆς γνώσεως τῆς μὲν &AÓqou olov αἰσθήσεως, 
τῆς 0$ λογικῆς otov τνῦ νοῦ, διττά lect καὶ τὰ γινω- 
σκόµενα * τὰ μὲν ἔνυλα, καὶ, τὰ αἰσθητά * τὰ δὲ ἄθλα. 
Ζητεὶ οὖν διὰ τούτων ὁ ᾿Αριστοτέλης, πότερον ἑκάστη 
γνῶσις νὸ οἰχεῖον γινώσκει, olov ἡ μὲν ἄλογος τὰ 
ἔνυλα, ἡ δὲ λογικἡ τὰ ἄθλα µόνον * ἤ ἡ μὲν ἄλογος τὰ 
ἔνυλα οἶδε uóvóv * ἡ δὲ λογικὴ ὡς κρείτιων οὖσα, οὐ 
µόνον τὰ ἆθλα οἵδεν, ἀλλὰ καὶ τὰ ἔνυλα, Καὶ τοιαύ- 
της οὖσης τῆς ἀπορίας, ἐπικρίνει λέγων, ὅτι ἡ λόγι- 


lum orbemque convolvitur, quia mentem imitatur, 
mentisenim proprium est ad se respicere et. in 
89 vergere : ipsa enim est que videt, ipsa est qui 
videtur. Videns enim formas seipsam videt, et. se- 
ipsam intuens, formas intuita est.Formarum enim 
complementum est. Habet igitur ccelum orbicularem 
figuram propter motum in circulum, huno vero 
propter illam mentis imitationem. Alia quoque 
ratione, celum mentem imitatur, que indivise 
ubique est : nam coeleste corpus ubique est.1taque 
quatenus ubique est,id quod ubique esl, Imitatur. 
Deteriorum enim perfeotio est, ad superiora con- 
versio, et cum iis similitudo. Ad huno modum 
physious & rerum naturalium forma, materiam 
et causam ostendet, sicque deflnitlonem, eamque 
ex materia, forma et causa videlicet. Artifex autem 
partícularis in iisdem rebus versatur,sed a physico 
differt,quia in particulari quapiam re;ct medicus in 
humanis corporibus curandis,circa lapides et ligna 
cementaríus et materiarius:que tamen etiam defl- 
nitionem, assumpta forma, materia et causa, dabit. 


Vera est Aristotelis, de tribus mentis signi(lca- 
lis sententia, cui etiam subscribit Ammonius. 
Hec autem est. Primus signiflcatus mentis est, 
ui potestate res cognoscat, qualis in pueris est. 
Secundus significatus, mens est, qua habitu res 
novit, utin adultis, qui res quidem soiunt, at qui- 
escunt, neque secundum eas agunt. Tertius signi- 
ficatus, mensest, non que exirinsecus advenit, 
utisti arbitrantur, sed quae habitu simul est et 
actione, qualis est perfectorum, qui res sciunt et 
cognitionem expromunt, et juxiaeam agunt. He 
sunt mentis apud Aristotelem significationes, cum 
animam formarum locum nominet Plato, id qui- 
dem Aristoteles aliquo modo probat, aliquo re- 
probat et refeilit. Probat quidem, quia dixit ani* 
mam rerum intellectilium, species recipere, sic- 
que operari, idque esse quamobrem ipsam Plato 
formarum conceptaculum vocat. Duplici vero no- 
mine reprehendit : primum quia omnem animam 
Plato formarum locum appellat, neque solam ra- 
tione preditam, quam solus ille et animam et 
formarum receptaculum vocat; ceteras in anima 
comprehensas. Secundo reprehendit Platonem, 
quia in anima formas, actu, non potestate esse 
dicit. Illam cnim Aristoteles nude 8ο purse ta- 
bule similem facit, et aliquid addiscere ipsam af- 
firmat: at Plato prescripte charte animam com- 
parat, et discere vocat reminisci. Cum duplex 
sit in nobis cugnitio, cum ratione, qualis est men- 
tis, et sine ralione, cujusmodi est sensus, duplex 
quoque est genus eorum que cognoscuntur : 
alia materiata et que sensibus objiciuntur; alia 
immateriata. Querit idcirco Aristoteles, an pro- 
prium objectum qualibet facultas cognoscat, ut 
rationis expers, materiata, rationabilis immate- 
riata tantum. Λα vero irrationabilis sola immate- 
riata norit: at rationis compos, ut prestantlor, 


1063 


MICHAELIS PSELLI 


1064 


non solum materiata norit, sed eliam immato- À x?) οὐ µόνον τὰ ἆθλα οἶδεν, ἀλλὰ xal τὰ ἔνυλα, Ὁ 


riata. Atque in re nou parum implicata sic sta- 
tuit, rationabilem non solum nosse, que 8 ma- 
teria secreta sunt, sed etiam materiata. Qui enim 
prestantior&a novit, deteriora multo magis. At 
immateriala cognoscit. Plane igitur et his igno- 
biliora considerabit, hoo est materiata. Si enim 
mens, que cum ralione cognitio est, sola imma- 
teriata novit, neque tamen materiata, mens erit 
quodammodo non mens, Que enim materiata non 
intelliget, erit in ipsis non mens. Sed absurdum 
est, mentem áliquo pacto amentem'esse : non igi- 
tur sola immateriata novit, sed etiam materiem 
immersa. Hwc Aristoteles. llaque res materiatas 
mentem nosse hinc perspicere licet: nisi enim ex 
materia concreta sciret, quomodo sensum corri- 
geret, qui remum videl in aqua fractum, [et so- 
lem pedali magnitudine ? Quanquam et, alia nobis 
suppetit regula, quia quod rerum differentiam 
novit, res ipsas multo magis. At discrimen eo- 
rum, qua sine materia sunt, cum  materiatis, 
novit : ergo et materiata. Sed fortasse dixeris, 
minus apte dici, mentem res extrarias scire; id 
enim sensus est, res materiatas et particulares 
cognoscere ; generales enim tantum, et que uni- 
verse sunt, mens novit: sensus autem est nosse 
singularia, queque sunt materiata.Sed responderi 
ad hoc potest, mentem subjecto unam esse, ra- 
tione vero diversam. Mens enim vel per se tan- 
tum agit:et luno, que universa sunt tantum 
novit* vel cum sensu operantur, eo usa tanquam 


instrümento, sicque materiata et particularia co- G 


gnoscit. Quemadmodum enim recta ipsa linea, 
subjecto eadem est, at ratione diversa ; que enim 
nunc recia est, incurvari et inflecti potest: aic 
eliam mens eadem est subjecto. Recta iter men- 
tem representat: que perse agit ipsa, οἱ imma- 
teriuta novit: interdum inflectitur recta ; et mens 
ad sensumiinflectitur, eoque pro instrumento uti- 
tur, cum materiata novit. Hic primus est nodus, 
ejusque solutio. Secunda difficultas cum hac 
sumptione proponitur ; quoda potestate, fit actu, 
omnino mutatur : at mutatio, affectio est. His gio 
presumptis, reliquam difficultatem subjicit. Si 
mens materiata cegnoscit, aliquid ab iis patitur & 
cognitione, qua potestate fuerat, ad cognitiorem 
actu deducta. Quod vero 8 potestate ad'actum 
deducitur, id mutatur. Quod vero mutatur, id 
patitur. Ergo mens a maleriatis patitur, et quia 
nihil pati potest ab eo,quod dissimiles est materia; 
planum est igitur, mentem ejusdem esse materie 
cum materialis,et eamdem esse materiatam et 
incorruptam. Ea est difficullas, quam dissolventes, 
dicimus male assumptum esse, ubicunque est 
agens, ibi et quod patilur : id enim falsum est. 


(5) Hiatum sic replere videor, ἀλλ᾽ οἶδετά ἆνλα. 
Σκοπήσει οὖν πάντως. 

(6) Deest ἀλλ᾽ οἱ δὲ τήν, elc., aut quidpiam hu- 
]usmodi. 


γὰρ εἰδὼς τὰ χρείττονα, πολλῷ πλέον καὶ τὰ χείρονα 
ἵδε τὰ ἀθλα. Σκοπήσει πάντως (5) xal τὰ Ἠχείρονα 
τῶν ἀύλων * & ἐστι τὰ ἔνυλα, E! γὰρ ὁ νοῦς ὅ ἐστιν 
ἡ λογική γνῶσις. µόνον οἶδε τὰ ἀθλα, μὴ γινώσχει 
δὲ καὶ τὰ ἔνυλα, ἔσται ὁ νοῦς κατά τι ἄνους * τὰ γὰρ 
ἕνυλα μὴ νοῶν, ἄνους ἔσται xaT' αὐτά ' ἀλλὰ μὲν 
ἄτοπον τὸν νοῦν xatd τι ἄνουν εἶναι. (Ux ἄρα τὰ 
ἀθλα µὄνον οἶδεν, ἀλλὰ καὶ τὰ ἔνυλα. Καὶ ταῦτα μὲν 
ὁ Αριστοτέλης. Ότι δὲ xal τὰ ἔνυλα οἶδεν ὁ vou; 
ἐντεῦθεν ἔστι συνιδεῖν. EL γὰρ μὴ ἠπίστατο τὰ iv. 
υλα, πῶς ἐπιδιωρθοῦται τὴν αἴσθησιν, ὁρῶσαν τὴν 
χώπην ἐν ὕδατι χεκλασμένην, καὶ τὸν ἥλιον ποδιαῖον ; 
ἄλλως τε δὲ ἔχομεν κανόνα, ὅτι τὸ ἐπιστάμενου δια» 
φορὰν πραγμάτων, πολλῷ μᾶλλον αὐτὰ τάδε * (6) τὴν 
διαφορὰν τῶν ἀὔλων πρὸς τὰ ἔνυλα, οἵδεν ἄρα xal 
τὰ ἔνυλα, ᾽Αλλ᾽ ἐρεῖς ἴσως Ott ἄτοπόν ἐστι τὸ νοῦν 
τὰ ἔξω εἶδέναι ' ταῦτα γὰρ αἰσθήσεώς ἐστι τὸ τὰ 
ἔνυλα καὶ τὰ κατὰ µέρος γινώσκειν * ὁ μὲν γὰρ νοὺς 
τὸ καθόλου οἶδε µύνον * τῆς δὲ αἴσθήσεώς ἐστι τὸ cl- 
δέναι μερικὰ, ἆ τινά ἔατιν ἔνυλα. Ἔστι δὲ εἰπεῖν 
πρὸς τοῦτο, ὅτὶ ὁ νοῦς τῷ μὶν ὐποχειμένῳ sic ἐστι, 
τῷ δὲ λόγῳ διάφορος. Ὁ γὰρ νοῦς f, καθ ἑαυτὸν µό- 
vov ἀνεργεῖ, καὶ τότε τὸ καθόλου µόνον οἶδεν - d 
μετὰ αἰσθήσεως ἐνεργεῖ, ὀργάνῳ αὐτῃ χεχρημένος * 
καὶ τότε τὰ ἔνυλα καὶ μερικὰ οἶδεν. Ὥσπερ γὰρ f 
αὐτῆ εὐθεῖα, τῷ μὶν ὑποχειμένῳ 7) αὐτή ἐστι, τῷ δὲ 
λόγῳ ιάφορος. Ἡ Ὑὰρ νῦν εὐθεῖα οὖσα δύναται 
κλασθῆναι καὶ ἐπιχαμπὴς γενέσθαι * οὕτω xai ὁ νοῦς 
ὁ αὐτός ἐστι τῷ ὑποκειμένῳ ' ἄλλοτε εὐθεῖα ἆναλο- 
χεῖ, ὁ xal καθ Ἑαυτὸν ἐνεργχεῖ xai τὰ ἀὔλα οἵδεν, 
ἄλλοτε δὲ γεκλασμένη εὐθεῖα, ἐπικχαμπόμενος (7) 
πρὸς τὴν αἴσθήσιν, xal ὀργάνῳ αὐτῖ κεχρηµένος. 
ὅτε καὶ τὰ ἔνυλα οἵδε, Τοῦτε μὲν οὖν ἐστι τὸ πρῶτον 
ἄπορον καὶ ἡ λύσις αὐτοῦ. Δεύτερον ἄπορον, ὃν καὶ 
λῆμμα προλαμθάνεται, τοιοῦτον, tt τὸ ἀπὸ τοῦ 
δυνάµει εἲς τὸ ἐνεργείᾳ γενόµενον, πάντως ἀλλοιοῦ- 
ται, ἡ δὲ ἀλλοίωσις πάθος ἐστ[. Τοῦτου προληφθἐν- 
τος πρόεισι λοιπὸν τὸ ἅπορον. E! γινώσχει ὁ νοῦς τὰ 
ἔνυλα, δηλον ὅτι πάσχει ὑπ᾿ αὐτῶν, ἀπὸ τῆς δυνάµει 
γνώσεως stc τὴν ἐνεργείᾳ γνῶσιν (B). Τὸ δὲ ἀπὸ τοῦ 
δυνάµει ἀγόμενον εἷς τὸ ἑνερχείᾳ ἀλλοιοῦται. Τὸ δὲ 
ἀλλοιούμενον, πάσχει. Ὁ νοῦς ἄρα πάσχει ἀπὸ τῶν 
ἐνόλων * καὶ ἐπειδῆ οὐδὲν ἐκ τοῦ ἀνομοῦλου πάσχει, 
ὃξλον ἄρα ὅτι ὁμήὑλός ἔστιν ὁ νοῦς τοῖς ἐνύλοις. Καὶ 
ἔστι καὶ αὐτὸς ἔνυλος καὶ ἄφθαρτος. Αὕτη ἡ ἁπορία, 
fiv ἐπιλυσόμενοί φαμµεν, ὅτι χακῶς εἶληπται, ὅτι ποὺ 
ποιοῦν καὶ πάσχει * οὗτος ὁ λόγος ψευδής ἐστι. Τότε 
γὰρ τὸ ποιοῦν ἀντιπάσχει, ὅτε ὁμόῦλον ἔσται τῷ 
πάσχοντι. Ἀπειδὴ οὖν ὁ voüq οὐκ ἔστιν ὁμόῦλος τοῖς 
ἐνύλοις, oóx ἀνάγκη πάσχειν αὐτὸν ὑπὸ τῶν ἐνύλων 
ὅτε γινώσκει αὗτά. loui γὰρ καὶ ὁ δημιουργὸς, 


εὐεργετῶν ἡμᾶς ' καὶ ὅμως οὐκ ἀντπάσχει ὑφ 
ἡμῶν : ὥστε ἐκεῖνα µόνα τῶν ποιούντων ἀντιπάσχει, 


ὅσα ὀμόύλά ἐστι τοῖς πάσχουσιν. "Occ ἹἸδιόν ἐστι τῷ 


(7) Forte xai ὁ νοῦς, ἐπικαμπτό- 
ενον. 


(8) Subesse puto, ἀγομένην. 


legendum, 








1065 


DE ANIMA. 


1006 


vot, xal τὸ τῇ οὐσίᾳ ἐνεργεῖν. Και γὰρ ὁ ἐπιστήμων Α Tuno enim agens contra patitur, eum ejusdem 


οὔτε ἐπιστήμη µόνον ἐστὶν, οὔτε quy, ἀλλὰ κρᾶμα 
ἐξ ἀμφοτέρων * σύγχειται γὰρ ἐκ ψυχῆς καὶ ἔπι- 
στήµης, xat ἀναλογεῖ, ἡ μὲν quy) ὕλῃ, ἡ δὲ ἐπιστή- 
µη εἶδει. Καὶ ἐπειδὴ παντὸς πραγµατος μᾶλλον 
ἐστὶν οὐσία τὸ εἶδος τῆς ὕλης ' εἰ μᾶλλον οὐσία τὸ 
εἶδος τῆς ὕλης * φασὶ δὲ Ἕλληνες ἀρχὴν τῶν ὅλων 
Θεὸν, xal ὕλην * τὸν θεὸν ὡς εἶδος λέγοντες  οὐσίαν 
ἄρα φασὶ τὸν θεὸν τῆς ὕλης μᾶλλον, καὶ αὐτὰ εἴδη 
Θεόν * εἴπερ οὐδεμία ὕλη ἐν τοῖς οὖσιν ἀνείδεος, ὅπερ 
ὡς λίαν ἀσεθὲς παραιτητίον * οὐσία dpa icti τοῦ 
ἐπιστήμονος Ἡ ἐπιστήμη ^ xal st ὁ ἐπιστήμων κατὰ 
τὴν ἐπιστήμην ἐνεργεῖ, αὕτη δέδειχται οὐσία τοῦ 
ἐπιστήμονος οὖσα. Κατὰ τοῦτο ἄρα λέγεται τῇ οὐ- 
σίᾳ ἑνεργεῖν, διὰ τὸ τὴν ἐπιστήμην οὐσίαν εἶναι τοῦ 
ἐπιστήμονος. Οὔτε γὰρ κατὰ τὸ ὑψηλὸν ὀκεῖνο καὶ 
ἐπηρμένον θεώρημα ὅτι ὡς ἐπὶ θεοῦ, ἡ αὐτὴ ἑστὶν 
οὐσία vj évepysig ' ἐπὶ γὰρ τῶν ψυχῶν, xal τῶν 
ἀύλων οὐσιῶν, χωρὶς tfc πρώτης αἴτιας, καὶ οὐσία 
ἐστὶ καὶ δύααµις xal ἑνέργεια. ΤΠ οὖν οὐσίᾳ λέχε- 
ται ἐνεργεῖν, διὰ τὸ τὴν ἐπιστήμην οἱονεὶ οὐσίαν λέ- 
γεσθαι τῆς ψυχῆς. Ἐκ τοῦ κρείττονος οὖν ὠνόμασε 
τὸν νοῦν ᾿Ἐπειδὴ γὰρ τῇ ἑνεργείᾳ ἐνεργεῖ ὁ νοῦς. 
καὶ ὢν ἔνεργεια ἐνεργεῖ ^ χρεῖττον δὲ ἐν πᾶσιν d) 
ἐνέρχεια καὶ dj οὐσία * διὰ τοῦτο θέλων εἰπεῖν ὅτι τῇ 
ἐνεργείᾳ ἴνεργεῖ, εἶπε τῇ οὐσίφ, ὡς ἀπὸ κρεἶττο- 
voc, ὥσπερ ἀπὸ Ύενους τιµιωτέρου τὸ πᾶν δηλού- 
µενος * ὡς Τεῦκρε, φίλη κεφαλή. Καὶ τοῦτο οὖν 
ἁρμόττει, τῷ ἑνεργείφᾳ vip τοῦ ἀνθρώπου. ᾿Ενέργεια 
γὰρ Gv, νοεῖ ' à δὲ θύραθεν, αὐτόθεν ἐνέργειά ἐστι, 
καὶ τὸ τρίτον δὲ ἁρμόζει αὐτῷ, ὅτι ὁ νοῦς dsl νοεῖ, 
οὐχ ὡς 6 Βλωτῖνος οἵεται, ὅτι del. διαπαντὸς ὁ αὐτὸς 
νοεῖ. Οὐ γὰρ τὸν ἕνα τῶν ἀριθμῶν νοῦν λεγόμενον 
ἀεὶ νοεῖ * àÀA' ὅτι ὁ ἐν ὅλῳ τῷ κόσµμῳ ἀνθρωπικὸς 
νοὺς ἀεὶ vost, Κἄν γὰρ ἐγὼ μὴ νοῷ, ἀλλ᾽ οὖν ἄλλος 
νοεῖ καὶ τῇ διαδοχᾷ γίνεται τὸ del * ἵνα μὴ ἐπιλείψῃ 
$ ἔλλαμψις πρὸς ἡμᾶς ἡ τοῦ θεοῦ, f| dsl vosiv λέγε- 
ται, ἐπειδὴ del δύναται νοεῖν. 'O γὰρ ἔχων τὸν 
νοῦν, iv οἱφδήποιε ὥρᾳ βούλεται, voti, ὥσπερ τῷ 
ἀνθρωπίνῳ νῷ τοῦτο ὑπάρχει. 'O γὰρ θύραθεν νοῦς 
ὁ εἷς κατὰ ἀριθμὸν, πάντα νοεῖ. ᾽Αλλὰ ταῦτα μὲν iv 
τούτοις. Ότι ἐν τῷ ivl. μὲν ἀνθρώπῳ, φύσει τὸ δυ- 
νάµει ἐστὶ πρότερον τοῦ ἐνεργείᾳ ' οὐκ iv. τῷ ὅλῳ δὲ 
κόσμῳ ^ ἐν γᾶρ τῷ ὅλῳ κόσµῳ, φασί τινες, οὐ δεύ- 
τερον τοῦ ἄλλου οὐδὲ πρότερον οὔτε τὸ δυνάµει τοῦ 
ἐνερχείᾳ * οὔτε τὸ ἑνεργείφ, τοῦ δυνάµει. El γὰ di- 
διος ὁ κόσμος κατὰ τὸν ᾿Αριστοτέλην, οὐδὲν ἕτερον 
θατέρου πμότερυν, ἀλλ᾽ ὁμόγρονά ἐστιν. Ὅτο μέν 
τοι χωρισθῇ ὁ νοὺς xat γένηται κατ ἐνέργειαν, τότε 
γίνεται ὅπερ dai, τούτέστι κυρίως νοῦς. Καὶ τοῦτο 
µόνον, ἀδύνατον (B) καὶ ἀῑδιον. Ἡ δὲ ἄλογος quy 
καὶ ἡ φυτικὴ ἀθάνατος μὲν, οὐκ ἀῑδιος δὲ. ᾿Αθάνατος 
δ ἂν λέγεται χἂν φθαρτὴ xoi οὐκ ἀῑδιος δοξάζετᾶι, 
ἐπειδὴ οὐ κχθὺ uy?) φθείρεται, ἀλλὰ xagà ἐν σώµατι 
ἔστι. 300 καὶ Πλάτων λέγει, πᾶσαν ψυχὴν ἀθάνατον, 
τοῦτο λέγων καὶ ἐπὶ φυτικῆς καὶ ἐπὶ ἁἀλόγου. Ἡ δὲ 
ὕλη τὸ ἀνάπαλιν, ἀῑδιος μὲν, οὐκ. ἀθάνατος δέ’ διὸ 


(8*) Lego ἀθάνατον. 
PaTROL. Ga. CXXII. 


est materie cum patiente, Quando igitur mens 
non est ejusdem materie cum  materiatis, nihil 
necesse est, ut patiatur a materiatis, cum ea co- 
gnoscit : agit enim opifex Deus cum nobis benefa- 
cit, nihil tamen a nobis vicissim patitur. Quare 
illa tantum agentia invicem patiuntur, que sunt 
ejusdem materie cum patientibus. Menti etiam 
proprium est ut substantia agat: sciens enim, 
neque scientia tantum est, neque anima, sed tem- 
peramentum ex utroque ; ex anima enim et scien- 
tia coalescit ; et respondet materie quidem anima, 
forma vero scientia. Kt quoniam in omni re forma 
magis est substantia, quam materia; si quidem 
forma magis est substantia, quam maleria: et 
rerum omnium principium Deum Greci predicant 
et materiam, Deum tanquam formam agnoscentes : 
Deum ergo magis esse substantiam quam sit 
materia, dicunt et ipsas substantias Deum esse, 
si quidem nulla materia in rebus est sine forma. 
Quod dogma ut impium respuendum est. Essentia 
igitur scientis est scientia. Et si sciens secundum 
scientiam operatur, ostensum est eam scientis esse 
essentiam. Idcirco igitur essentia operari dicitur, 
quia scientis essentia est scientia; non enirn se- 
cundum magnam etexoelsam illam propositionem, 
tan quam in Deo, ipsam substantiam actu esse : in 
animis enim et secretis a maleria substantiis, 
preter primam oausam,et essentia est, et pote- 
stas, et actio. Essentia ergo agere dicitur, quia 
scientia, quasi essentia dicitur anime. Α potiore 


C igitur parte mentem appellavit: quia enim aotu 


give efficacia operatur mens, et cum sit actus, 
operatur, prestat autem in omnibus actio et sub- 
stantia ; eam ob rem, cum signiflcare vellet, actu 
mentem agere, dixit essentia, a potiorl tanquam a 
genere prestantiore totum designans, ut Teucer 
charum caput. Hoo igitur convenit menti humane, 
que actus est. Cum enim actus sit, intelligit ; at 
que foris, inde actus est, et tertium ipsi convenit, 
quia mens semper intelligit, non ut Plotinus arbi- 
tratur, quia semper, in omnibus, omnimodis. ipsa 
intelligit. Non enim unum numerorum, qui mens 
dicitur, semper cogitat : sed quia humana, que in 
universo mundo est mens, semper intelligit. Etei 
enim ego non cogito, alius tamen cogitat, et suc- 


[ cessione ao vicibus fit cogitatio intellectione sempi- 


terna, ne Dei apud nos splendor deficiat, qui sem- 
per intelligere dicitur, quia semper intelligere po- 
test: qui enim mente seu intellectu preditus est, 
qualibet hora intelligit. Hoc itaque humane menti 
inest : mens enim qus foris, numero una et sin- 
gularie omnia intelligit. Sed de his hactenus. In 
uno homine, potestate natura, prius est actu, at 
non in toto mundo : nam in toto mundo,ut quidam 
aiunt, non est posterius alio neque prius ; neque 
quod est potestate, eo quod aotu; neque quod 


34 


1001 


ΜΙΟΗλΙ46 PELLI 


1068 


acto, 90 quod est potestate. Bi enim, ut. sensit A & νοῦς diuo λέγεται, ὡς xal ἀῑδιος καὶ ἀθάνατος. 


Aristoteles, mundus est eternus, nullus est alio 
prius, sed ejusdem temporis sunt omnia. Cum igi- 
tur separata mens et secundum actum fuerit : tuno 
fit id quod est; hoc est propria mens: idque so- 
lum et immortale et eternum est. At anima bru- 
torum et plantarum perpetua quidem, sed non 
eterna. Immortalis vero geu perpetua dicitur, etsi 
corruptibilis et non eterna censetur, quia non 
quatenus anima est corrumpitur, sed quatenus est 
in corpore: quare et Pleto omnem animam im- 
mortalem dicit: quod de vegetante et sentiente 
dicit, E diverso, materia eterna est, at non im- 
mortalis quare mens eterna dicitur, ut et immor- 
talitas. Ait preterea a sensu et intelligentia discre- 
pare phantasiam,quia hao interjecta est, ille vero 
utrinque se habent : a sensu enim phantasie prin- 
cipium est : huic enim sensus initium dat, huio 
vero intelligentie. Nam sine phantasia, non potest 
intellectus agere ; hocque est phantasie,cum sensu 
et intellectu discrimen. Opinionis preterea et phan- 
tasie differentiam proponit, quia informare nobis 
cum libet et quodlibet possumus. Trium enim vel 
viginti cubituum hominem eogitare et fingere 
possumus ;tumettragelaphum et hippocentaurum: 
at opinari que libet, plane non possumus. Nam 


Ἔτι φησὶ διαφἑρειν φαντασίαν αἱσθήσεως καὶ δια- 
νοίας, καθὸ d μὲν μέση τούτων lori, τὰ δὲ παρ 
ἑκάτερα * ἄρχεται μὲν γὰρ d$ φαντασία ἀπὸ τῆς αἷ- 
σθήσεως * ἀρχὰς γὰρ dj αἴτθησις δίδωσι τῇ Φφαντα- 
σίᾳ * ἐκείνη δὲ τῇ διανοίᾳ ἀρχὰς δίδωσιν. Άνευ yàp 
φαντασίας οὐ δύναται ἡ διάνοια ἑνεργῆσαι. Καὶ ταῦ- 
tp διαφέρει φαντασία αἱσθήσεως καὶ διανοίας. Hp 
τούτοις λέγει δόξης καὶ φαντασίας διαφοράς * ὅτι φαν- 
τασθῆναι μὲν ὅτε xal θέλοµεν δυνάµεθα. Καὶ γὰρ τρἰ- 
πηχυν καὶ εἰκοφάπηχυν ἄνθρωπον φανταζόµεθα καὶ 
δυνάµεθα ἀναπλάσασθαι xal τραγέλαφον καὶ Ἱπποχέν- 
ταυρον . δοξάσαι δὲ ἃ θέλοµεν, οὐ πάντως δύναµεθα. Τὸ 
γὰρ δὶς δύο εἰπεῖν μὲν δέκα δυνάµεθα, δοξάσαι δὲ οὐ 
δυνάµεθα, ὥστε ἡ μὲν φαντασία ἐφ᾽ ἡμῖν, ἡ δὲ δόξα 
οὐκ ἐφ᾽ ἡμῖν, Et δὲ δεῖ ταληθῇ εἰπεῖν, οὐδὲ φαν- 


B τασίἰα ἐφ᾽ ἡμῖν ἐστιν ΄ ἡ γὰρ iv. τῷ καθεύδειν Ὑινο- 


μένη, οὐκ ἐφ᾽ ἡμῖν. Οὐ γὰρ ἃ θέλοµεν bv τοῖς ὕπνοις 
φανταζόµεθα * καὶ τί λέγω ἐν τῷ καθεύδειν; ἆλλ' 
οὔτε πᾶσα liv τῷ ἐγρηγορέναι. ὌὍτε γὰρ τὰ ὄντα ὡς 
ὄντα φανταζόµεθα, οὐ δυνάµεθα, st μὴ ὡς ἔχουσι, 
φαντάζεσθαι αὐτά. Olov τὸ Σωκράτην εἴ προθᾶ- 
μαι (9) φαντάζεσθαι, οὐ δυνάµεθα αὐτὸν φαντασθῆ- 
ναι ἀστεῖον xal λευκὸν καὶ χομῶντα, ἀλλὰ πάντως 
φαλακρὸν καὶ µέλανα καὶ προγάστορα, ὥστε ἡ dxpi- 
θῆς διαφορὰ αὕτη ἐστίν. 


bis duo, decem dioere possumus : existimare autem non possumus, ut in nostra potestate sit phanta- 
si&, non item opinio.Sed si verum amamus, neque nostri est arbitrii phantasia : nam quie nobis eveniunt 
dormientibus, non est nostre spontis; non enim que volumus ea in somnis imagioamur: quid au- 
tem in somnis? sed neque vigilantibus nobis, omnis est in nostra potestate phantasia : cum enim ea, 
qute sunt, ut quee sunt cog:tamus, non possumus, nisi ut sunt ea cogitare. Ut si nobis Socratem iufor- 
memus, lepidum, album et comatulum nobis ipsum informare non possumus, sed calvum, nigrum et 


obeso ventre, quod accuratum discrimen est. 


Cum id omne, inquit, quod movetur, in loco C 


esse, affirmat Aristoteles, coelum inerraatium stel- 
jJarum moveri fatetur; at in loco esse negat, vel 
quia etsi non totum, ut totum, sed quia partes 
ipsius in loco, non quia nate sint non contineri, 
sed quia supra ipsas nullum est corpus,ut et totum 
eum ipso in se concludatur. In anima vero nihil 
est ejusmodi, sed ejus natura est, non contineri 
loco. 

Anima per se immota est: ex accidenti vero 
dici possit seipsam movere, idque solo motu ad lo- 
eum : quando enim ipsa corpus movet, et in ipso 
sunt: que moventur, moto corpore, cum 60 move- 
bitur. Itaque secundum accidens seipsam movet, 
quia corpus, in quo est ; at per se et se secundum 
substantiam, neque movetur, neque ín loco est: 
motu igitur ad locum ex accidenti movere 90 
anima dici potest, alio preterea nullo. Neque enim 
mutato corpore immautatur, sed nec augetur, nec 
minuitur. 

Brutorum et plantarum animam quoque sepe- 
numero vocat Aristoteles, et cum rationali com- 
prehendit. Sepe vero solam hano animam vocat, 
interdum etiaun mentem animam appellat, rursus 


(9) Leg. προθώμεθα. 


"Ott πως φησὶ, λέγων Αριστοτέλης, πᾶν τὸ κινού- 
µενον ἐν τόπῳ μὲν εἶναι, αὐτὸς τὴν ἁπλανῆ, κινου- 
μένην μὲν ὁμολογεῖ, Ev τόπῳ δὲ μὴ εἶναι  ᾗ ὅτι xliv 
μὴ ὕλη ὡς ὅλη, ἀλλ᾽ ὅτι τὰ µέρη αὐτῆς lv τόπῳ ' 
οὐχ. ὅτι πέφυχε μὴ περιέχεσθαί : ἀλλ᾽ ὅτι μὴ ἐπέχεινα 
αὐτῆς σῶμά ἐστιν * ἵνα καὶ τὸ πᾶν αὗτῃ περικοιλα(- 
νηται lv αὐτφ. ᾿Επὶ δὲ ψυχῆς οὐδὲν τοιοῦτόν ἐστιν, 
ἁλλ᾽ d φύσις αὐτῆς ἐστι τὸ μὴ τόπῳ περιγράφε- 
σθαι. 

"Ov: ἡ doy?) καθ) ἑαυτὴν ἀκίνητός ἐστι ^ κατὲ 
συμθεθηχὸς δὲ ἑαυτὴν κινεῖν λέγοιτ᾽ ἂν "καὶ τότε 
µόνην τὴν κατὰ τύπον Χίνησιν. Ἐπειδὴ γὰρ κινεῖ 
piv αὕτη τὸ σῶμο  ἔστι δὲ dv αὐτῷ χινουµενα "κι- 
νουµένου δὲ τοῦ σώματος συγκινηθήσεται αὐτῷ : 
ὥστε κατὰ συμθεθηχὸς ἑαυτὴν κινεῖ * τῷ τὸ σῶμα, dv 
ᾧ ἐστι : χαθ᾽ ἑαυτὴν δὲ, καὶ κατ οὐσίαν οὔτε χινεῖ- 


D ται, οὔτε dv. τόπῳ ἐστι. Τἡν οὖν κατὰ τόπον κίνησιν 


λέγοιτ’ ἄν µόνον χινεῖν ἑαυτὴν d) duy) κατὰ συµόθε- 
θηχὸς, ἄλλην δὲ οὐδεμίαν. Οὔτε γὰρ ἀλλοιοῦται τοῦ 
σώματος ἀλλοιολμένου, οὔτε αὔξεται ἤ μειοῦται. 

"Ort πολλάκις ὁ Αριστοτέλης duy? x7Àti, ἅμα 
καὶ τὴν ἄλογον καὶ τὴν φυτιχὴν, συλλαμθάνων τῇ 
λογικῇ. Πολλάκις δὲ µόνον τὴν λογικήν ' ἔσθ᾽ ὅτε δὲ 
xai αὐτὸν τὸν νοῦν ψυχἠν ὀνομάζει, ἐπονομάζει δὲ 








1069 


DE ANIMA. 


1010 


πάλιν Ἰδιαζόντως τὴν φυχὴν τὴν ἄλογον καὶ τὴν φυ- À proprie animam irrationalem et vegetantem no- 


τικήν. Πολυσήμου τοίνυν τῆς φυχῆς παρὰ ᾿Αριστο- 
τέλους λαμθανοµένης, δεῖ ἑκάστῳ σημαινομένῳ τὰ 
οἰκεῖα ἀφορίζειν καὶ ἀπονέμειν' καὶ μὴ συγχεῖν διὰ 
τῆς ὁμωνυμίας τῆς φωνῆς xal τῶν πραγμάτων τὸ 
διηρημένον καὶ ἀσύγχυτον. ὍὭσπερ γὰρ τὸ ὑφαίνειν 
τυχὸν τοῦ ζώου isti κατὰ τὸ σῶμα' οὕτω καὶ τὸ 
διανοεῖσθαι τοῦ ζώου ἐστὶ κατὰ ψυχήν. Διὸ τοῦ ζώου 
φθειροµένου, οὐδὲν τούτων ἕξει d) doy), ἅπερ dx τῆς 
συμπλοχκῆς τῆς πρὸς τὸ εῶμα αὐτῇ ἐπεγένετο' ὥστε 
οὐδὲ μνημονεύει. Καὶ γὰρ ἐνταῦθα μὲν παραῤῥέουσά 
ἐστιν ἡ γνῶσις αὐτῆς, xal δεῖται µνήµης εἲς κατο- 
χὴν τῶν ἐγνωσμένων. Μετὰ δὶ τὸ σῶμα, ts. ἑστῶσαν 
ἔχουσα τὴν γνῶσιν, καὶ αὐτοῖς προσθάλλουσα τοῖς 
πράγµασι, µνήµης οὐ δεῖται' μνήμη γάρ ἐστιν d τῶν 
πάλαι ἐγνωσμένων. 

"Ost φησὶν Αριστοτέλης, ὅταν μὴ ἄρχῃ ὁ νοῦς, 
ἀλλὰ παρὰ φύσιν ἔχει ὁ ἄνθρωπος, τότε τῆς τάξεως 
ἀντιστραφείσης, ἔπονται ταῖς κράσεσι τοῦ σώματος 
αἱ τῆς ψυχῆς δυνάμεις. Ὅταν δὲ ὁ νοῦς ἄρχῃ, τότε 
κατὰ φύσιν ἔχοντος τοῦ ἀνθρώπου, οὐχέτι ταῖς κράσεσι 
τοῦ σώματος ἀκολουθοῦσιν al τῆς ψυχῆς δυνάμεις, 
ἀλλ' ἔπεται τῇ φυχῇ τὸ σῶμα. 

"Qu τὴν θαλοῦ δόξαν περὶ ψυχῆς ἀνατρέπων, ὅστις 
Keys παντὶ σώματι µεμίχθαι τὴν Quy ὡς παρεῖ- 
ναι σῶμα ἆμφυχον. Πρῶτον μὲν, τί δή ποτε, φησὶν, 
bv παντὶ σώματι οὕσης ψυχῆς, τὰ μὲν ἐστὶ ζῶα, τὰ 
δὲ ob; εἶτα, διατίἰ τῶν ἁπλῶν οὐδὲν ἐστι ζῶον ; καί 
τοι ἔδει μᾶλλον ταῦτα. Ἐν γὰρ πυρὶ οὖσα, xai iv 
ἀὲρι, ἅτε χαθαρωτέροις καὶ λεπτομµερεστέροις σώµασιν 
οὖσα, βέλτιον ἂν εἴη ἐν τούτοις ἡ doy, cv συνθέτων, 
ὅθεν καὶ μᾶλλον διαφαίνεσθαι ἑαυτῆς ὤφειλον αἱ ἐνέρ- 
γειαι. Καὶ ἄλλα δὲ πλείω συνεπάνει τῇ ὑπολήψει ταύ- 
τῃ ἑπόμενα ἄτοπα. 


"Ort ἐπεὶ πλείους xal διάφοβοι τῆς φυχῆς ἑνέρ- 
γειαι, ζητεϊ ὁ Αριστοτέλης, πότερον μιᾶς οὔσης καὶ 
ἁμερίστου τῆς duy, κατ οὐσίαν ix ταύτης αἱ διά- 
φοροι δυνάµεις xal ἐνέργειαι προέρχονται’ ὡς τὴν 
αὐτὴν εἶναι κατ οὐσίαν, καὶ µίαν τῷ ἀριθμῷ, καὶ 
θρεπτικὴν, καὶ αὀξητικὴν, καὶ γεννητικὴν, xal λο- 
γικὴν, καὶ θυµικὴν, καὶ ἐπιθυμητικήν. Κάὶ χαθά- 
πιρ Ἡ τοῦ πυρὸς οὐσία µίαά xal ἡ αὑτή tavi: ἐξ Tc 
ἡ καυστική τε xal Εξηραντικὴ, καὶ φωτιστική 
πρόεισι δύναµίς τε καὶ ἐἑνέργεια, f| τις ἄλλη δύναμις 
ψυχικὴ, f| µεριστή ἐστιν ἡ ψυχἠ, καὶ κατὰ ἄλλο καὶ 
ἄλλο µόριον αὐτῆς ἱκάστη τῶν ἐνερχειῶν τούτων 
γίνεται. Φησὶ δὲ ὁ Αριστοτέλης οὐκ ἀρεσκόμενος τῷ 
δόγχµατι, ἀλλ᾽ ἀγχαλῶν τῷ Τιµαίῳ παρὰ τὰ µόρια 
τοῦ σώματος διαιροῦντι xal τὴν ψυχήν. Καὶ γὰρ οὐδ' 
αὐτὸς βούλεται µίαν οὐσίαν εἶναι τῆς oy ric. ἀλλ᾽ 
àx διαφόρων μὲν οὐσιῶν συγκεῖσθαι ταύτην, ἑνωμέ- 
νων δὲ ἀλλήλαις καὶ συνεχῶν οὕτως, ὡς µίαν γίνε- 
σθαι αὐτῶν συµπάθειαν . Διαθαίνε γάρ τι καὶ ἐκ 
τοῦ λόγου sl; τὰ πάθη, καὶ ἐξ ἐκείνων εἲς τὸν λό- 
γον. Τότε γὰρ ὑποτετάχθαι τὰ πάθη, xal εἴχειν τῷ 
λόγῳ, ἄνωθεν ἐκ τῆς τοῦ λόγου συλλήψεως αὗτοῖς 
ἐφήχει. Τότε πρὸς τὰς οἰκείας ἐνεργείας ἐμποδίζε- 
σθαι τὸν λόγον, ix τῆς πρὸς τὰ πάθη σχέσεως αὖ- 


D 


minat. Cum ergo multiplici in significatu animam 
accipiat Aristoteles, cuilibet signifloato qvod pro- 
prium est, definiendum et attribuendum est : ne- 
que vocum, nominum et rerum similitudine com- 
miscendum, quod discretum et non confusum est. 
Quemadmodum enim texere, puta, animalis est 
secundum corpus : sic intelligere, animalis est, 
per animam. Quare animali corrupto, nihil eorum 
habebit anima, que ex conjunctione corporis ha- 
bebat. Sed neque meminit. Hinc enim affluit 
ejus cognitio, et memoria indiget, ad retinenda 
que cognovit : at soluta corpore, ut stabilem 
habens cognitionem et res ipsas attingens, nihil 
eget memorie, nam antea cognitorum memoria 
est. 


Cum mens non imperat, ait Aristoteles, sed 
preter naturam se habet homo, tunc ordine per- 
verso temperaturam corporis anime potestates 
assectantur. Qum vero mens imperat, tunc homine 
secundum naturam affecto, non jam temperiem cor- 
poris sequuntur anime facultates, sed animam 
corpus ipsum sequitur. 


Thaletis Milesii opinionem de anima convellit 
qui omni corpori esse immistam animam commen- 
tus est, ut sit corpus vivens. Primum enim, cur, 
inquit, cum in omni corpore sit anima, hec ani- 
malia sunt, illa non eunt? Deinde, cur nullum ele- 
mentorum animal est? tametsi ea magis oportebat 
animalia esse. Si enim in igne et in aere fuisset, 
melius in his, utpote prioribus et subtilioribus 
corporibus fuisset, quam in compositis; unde 
ipsius actiones clarius eluxissent. Iis deinde alla 
connectit absurda quam plurima, que ex Thaletis 
opinione sequuntur. 

Cum multe sint et differentes anime aotiones 
querit Aristoteles, utrum cum una sit et indivisa 
anima secundum substantiam, ex ipsa differentes 
ille potestates et actiones proflciscantur, ut eadem 
sit substantia et numero una, altrix, auctrix, gene- 
ratrix, rationalis, irascens et concupiscens : quem- 
admodum ignis substantia una et easdem est, ex 
qua urendi, exsiccapdi et illuminandi vis et actio 
promanat : vel alia cst. anime potestas, vel anima 
dividi potest, el secundum aliam et aliam ipsius 
partem quelibet harum operationum fit. Id porro 
dicit Aristoteles, nequaquam illi doctrine assen- 
tiens, sed Timseum reprehendens, qui ad partes 
corporis animam quoque dividebat : nam neque 
ipse unam esse vult anime substantiam, sed ex di- 
versis eam substantiis concretam verum inter se 
coalitis, et ita cobsmrentibus, ut una sit earum af- 
fectio. À ratione quippe in illas affectiones, et ab 
illis in rationem aliquid transit : interdum enim 
perturbationibus, ut subjiciantur et rationi pareant, 
ex rationis comprehensione accidit : aliquando in 
suis operibus rationem impedir: ex habitu ipsa- 
rum et nexu cum perturbationibus, contingit. Bic 
igitur anima una est substanlia, ut et totum homi- 


1014 


MICHAELIS PSELLI 


1073 


nem unius esse substantie dicimus, et quecunque A τῶν περιγίνεται. Οὕτως οὖν µία οὐσία ἡ φυχἠ, ὡς 


ex materia et forma constant: quia quod neque 
irrationalis anima omnis unius est substantim, 
oslendit inter se sepe dissidere perturbationes, 
iram dico et cupiditatem : at nihil horum pugnat. 
Sepenumero igitur ad rationem magis ira perti- 
net, ut ei affinior propter ambitionem. Obsistit 
autem et renititur cupiditas, quia secundum acoi- 
dens, inquit, in similium partium partes anima 
dividitur : quod enim in corpore dividantur, 
ipsa quoque una dividitur, ut in plantis et in- 
gectis. 

Irrationalis anima et vegelans, vis ex se movens 
corporis dioi potest, ut forma in materia, et tan- 
quam substantia sua subjectum perficiens, et ab 
ipso inseparabilis: Cujus enim perfectio erit vege- 
tans anima, si & corpore separetur? Entelechia 
quoque rationalis anima dioi potest, non quod 
substantia perficiat subjectum, sed quod actione : 
ut gubernator navem perficit et regit, qua re ab 
ipso separari potest. Verum et aliquo modo ratio- 
nalis etiam anima dici poteat 8 corpore insepara- 
bilis, qua est entelechia. Nam actiones, per quas 
animal perficit ipsum movens hoo vel illo modo, 
habet & corpore inseparabiles : ubi enim ex ipso 
excesserit, non his amplius utetur. Has enim ex 
habitu ad corpus, habuit. Itaque hoc pacto, qua 
entelechia est, hoc dico, secundum hasce actiones, 
& corpore separari non potest. Quemadmodum 
gubernatoris, ut gubernator esi, actiones 8 navi 
separari non possunt, et separetur homo. Ut 


gubernator quidem, etsi agat, simul a navi C 


sejunctus est, corruptas habet ejusmodi &aoc- 


tiones. 


Omnium vegetantis anime potestatum nobilis- 
simam aiunt esse vim generandi, secundam auc- 
tricem, tertiam altricem : nam speciem conservare 
altricis opus est : tandiu enim vivimus, quandiu 
alimur. Auctricis autem est, ad perfectum et na- 
turelem modum deducere ad quem cum evaserint 
animalia οἱ plante, ad prestantissimum nature 
finem, hoo est, ad generandi potestatem, perve- 
nerunt. Is enim est nature ultimus et perfectissi- 
mus scopus propter eeternilatis et immortalitatis 
in genitis animalibus cupiditatem, que succes- 
sione comparatur. Auctrix itaque rationem habct 


καὶ τὸν ὅλον ἄνθρωπον μιᾶς εἶναί φαμµεν οὐσίας, xai 
ἁπλῶς, τὰ ἐξ ὕλης xal εἴδους, ἐπεὶ ὅτι γε οὐδὲ ἡ 
ἄλογος doy) πᾶσα μιᾶς ἐστιν οὐσίας, δεικνύει τὸ 
µάχεσθαι ἄλλήλοις πολλάκις τὰ πάθη, θυμὸν λέγω 
καὶ ἐπιθυμίαν. οὐδὲν δὲ αὐτῶν μάχεται. Ἠολλάκις 
γοῦν πρὸς τοῦ λόγου μᾶλλον ὁ θυμὸς, μᾶλλον γίνεται, 
ὡς συγγενέστερος διὰ τὸ φιλότιμον. ᾿Ανθέλκει δὲ ἡ 
ἐπιθυμία. "Ort κατὰ συμθεθηκὸς, φησὶν, εἷς ὁμοιο- 
μερῆ διαιρεῖται µέρη fj ψυχή * τῷ γάρ τοι lv τῷ σώ- 
ματι διαιρεῖσθοι, καὶ αὐτὴ συνδιαιρεῖται, ὡς ἐπὶ τῶν 
φυτῶν xal τῶν ἐντόμων. 

"Ott ἡ μὲν ἄλογος ψυχὴ κοὶ ἡ φυτιχἡ, ὀἐντελέχεια 
λέγοιτ’ ἂν τοῦ σώματος, ὣς εἶδος ἐν ὕλῃ, xal ὡς οὐ- 
σίᾳ τελειοῦσα τὸ ὀποχείμενον, καὶ ἀχώριστος ἑπάρ- 
χουσα αὐτοῦ. Τίνος γάρ ἔσται τελειότης ἡ φυτικὴ 
Quy) χωρισθεῖσα τοῦ σώματος; Ἐντελέχεια δὲ xai 
ἡ λογικὴ Φυχἠ λέγοιτ ἂν, οὐχ ὡς τῇ οὖσίᾳ τελειοῦσα 
τὸ ὑποχείμενον, ἀλλὰ τῇ ἐἑνεργείᾳ. Καὶ ὣς ὁ κχυ- 
θερνήτης τὸ πλοῖον τελειοῖ καὶ τάττει" διὸ καὶ χω- 
ριστή ἐστιν αὐτοῦ. Δύναται μὲν τοι κατά τινα τρό- 
mov λέγεσθαι καὶ dj λογικὴ oy?) ἀχώριστος εἶναι τοῦ 
σώματος, xa8ó ἔστιν ἐντελέχεια. Τὰς γὰρ ἑνεργείας 
καθ) Bc τελειο τὸ ζῶον, χινοῦσα αὐτὸ votos ἢ 
τοιῶσδε, ἀχωρίστως ἔχει τοῦ σώματος. Ἐξελθοῦσε 
γὰρ αὑτοῦ, οὐχέτι ταύτας ἑνεργήσει εἶχε γὰρ αὖ- 
τὰς ἐκ τῆς σχἑσεως τῆς πρὸς τὸ σῶμα' ὥστε ταύτῃ 
καθὸ ἐντελέχειά ἐστι, λέγω δὴ χατὰ τάσδε τὰς ἔνερ- 
είας, ἀχώριστος ἂν εἴη τοῦ σώματος ὥσπερ καὶ 
τοῦ κυθερνήτου αἱ ὡς κυθερνήτου ἑνέργειαι τοῦ 
πλοίου εἰσὶν ἀχώριστοι, καὶ χωρίζεται μὲν ὁ ἄνθρω- 
πος. Ὡς μὲν τοι κυθερνήτης dv. dv. ἑνεργείᾳ ἅμα τι 
κεχώρισται τῆς νεὼς, καὶ ἐφθαρμένας ἔχει τὰς τοιαύτας 
ἐνερχείας. 

Ὅτι κρείττων, φασὶ , πασῶν xal τιµιωτέρα τῶν 
τῆς φυτικῆς ψυχῆς δυνάµεων ἡ γυνητική' δεύτερον 
δὶ dj αὐξητικὴ, xal τρίτον ἡ θρεπτική. Τῆς μὲν γὰρ 
θρεπτικῆς ἔργον kal τὸ σώζειν τὸ εἶδος μέχρι γὰρ 
τοσούτου σωζόµεθα, ἕως ἂν τρεφώμεθα. Τῆς δὲ αὖ - 
ξητικῆς, τὸ εἰς τὸ τέλειον καὶ κατὰ φύσιν µέτρον 
ἀγαγεῖν, εἰς ὃ γενόµενα τά τε ζῶα καὶ τὰ φυτὰ, ixi 
τὸ σκοπιμώτατον τῆς φύσεως τέλος, λέγω δὲ τὴν 
γεννητικὴν δύναμιν, παρἀγίνεται. Οὗτος γὰρ τῆς 
φύσεως ὁ τελιχκώτατος σκοπὸς διὰ τὴν ἔφεσιν τῆς 
ἁϊδιότητος τῆς ἀθανασίας τοῖς γεννητοῖς ζώοις, ἔπι- 
σκευαστῆς ty διαδοχΏ γενομένης ὥστε ἡ μὲν αὖ- 


materie ad generandi vim, ad auctricem vero D ξητικὴ ὕλης ἐπέχει λόγον πρὸς τὴν γεννητικήν. Ώρὸς 


altrix. 

Ad Aristotelis animum, mens entelechia corporis 
dici potest: ideoque ab eo separari nequit, non 
substantia, neque omnibus suis actionibus, sed iis 
tantum, quas ex habitu et affectione ad corpus, 
habet. Quarum precipue sunt effective, haee autem 
actiones separari a corpore non possunt : nam si- 
mul ao corruptum est corpus,una quoque pereunt 
he mentis actiones, quas ex conjunctione corporis 
habebat : et quemadmodum gubernator, qui navis 
motio est, quia non tantum gubernator, eed etiam 
homo est, et qua homo est, manens actus seu mo- 


δὶ τὴν αὐξητικὴν ἡ θρεπτική. 

Ὅτι ὁ νοῦς κατὰ ᾿Λριστοτέλην δύναιτ ἂν ἐντελέ- 
χεια τοῦ σώματος λέγεσθαι, καὶ κατὰ τοῦτο ἀχώρι- 
στός ἐστι τοῦ σώματος, οὔτε τῇ οὐσίᾳ, οὔτε πάσαις 
αὐτοῦ ταῖς ἑνεργείαις. ἀλλὰ ταύταις, dq "loyal ἐκ 
τῆς σχίσεως τῆς πρὸς τὸ σῶμα, Ov μάλισιά εἶσιν 
αἱ πρακτικαίἰ. Αὗται δὲ ἑνέργειι ἀχώριστοι εἰσὶ 
τοῦ σώματος ' ἃμα Ὑὰρ τῷ φθαρῆναι τὸ σῶμα, 
συµφθείρονται καὶ αἱ τοἱαῦται τοῦ νοῦ ἑνέργειαι, & 
ix τῆς σχέσεως ἔσχε τοῦ σώματος. Καὶ ὥσπερ ἑ 
χυθερνήτης, ἑντελέχεια ὧν τῆς vede, ἔπειδὲ δὴ οὐ 
µόνον κυθερνήτης ἐστὶν, ἀλλὰ καὶ ὁ ἄνθρωπος, ὡς 











1013 


DE ANIMA. 


1074 


δὲ ἄνθρωπος µένων ἐντελέχεια τῆς νεὼς, ταύτῃ xat À tio navis: sio eliam ab eo non quit separari, ita 


ἀχώριστός ἔστιν' οὕτω καὶ ἡ ἡμετέρα ψυγὴ, ἑντε- 
λέχεια οὖσα τοῦ σώματος, ταύτῃ ἄνευ σώματος οὐκ 
ἂν εἴη. Ἐπειδὴ δὲ ἔχει τινὰς καὶ χωριστὰς σώματος 
ἐνεργείας, τὰς περὶ τῶν νοητῶν quu, εἷς ἃς οὐ uó- 
vov οὗ συµθάλλεται τὸ σῶμα, ἀλλὰ καὶ ἐμποδίζει. 
πρόδηλον ὅτι καὶ τὴν οὐσίαν Vtt χωριστὴν νοῦς τότε 
οὔσα xal λεγοµένη, οὐχέτι μὲν τοι quy) εἰ μὴ δυνά- 
μει ' ὥσπερ xai dv σώματι οὖσα, οὐ δυνάµει ἑστὶ 
vou. 

"Ox: τὰ ζῶα, φησὶ, μετέχει τῆς θρεπτικῆς xal 
αἰσθητιχῆς δυνάµεως;' διὰ δὲ τὴν αἱσθητικὴν καὶ 
τῆς ὀρεκτικῆς, καὶ κατασκευάζει, ὅτι πάντως ἔνθα 
κἂν µία αἴσθησις [, ἀνάγκη εἶναι ἐπιθυμίαν καὶ 


ὄρεξιν. Διὰ τοῦτο οὖν τὰ ζῶα αἴσθησιν ἔχει πάντα" 


eliam animus noster, qui anime motio est, hoc 
pacto sine corpore esse nequit, sed quoniam ali- 
quas hahet a corpore separabiles actiones, de re- 
bus intellectilibus dicogad quas non conducit cor- 
pus, sed eas etiam impedit, manifestum est mentis 
separabilem fore substantiam, que tunc et mens 
est, et dicilur, at non anima nisi potestate : quem- 
admodum etiam oum est in corpore, non est mens 
potestate. 


Animalia, inquit, alendi et sentiendi vim habent, 
et per sentiendi potestatem, etiam appetendi. Quod 
sic probat, quia ubi vel unus sensus fuerit, ibi cu- 
piditalem et appetentiam esse necesse est. Quare 
animalia omnia sensum habent : in omnibus enim 


ἐν πᾶσι γὰρ πάντως ἐστὶν ἡ ἀφὴ, κἂν µή τις ἄλλη p omnino est tactus, etsi nullus sit alius sensus. At 


τῶν αἰσθήσεων. Ἡ δὶ αἴσθησις τοῦ ἡδέος xal τοῦ 
λυπηροῦ ἀντιλαμθάνεται' ἕνα δὴ τὸ ἡδὺ, ἐχεῖ πάν- 
τως καὶ ἡ ἐπιθυμία καὶ ὄρεξις, Ἡ γὰρ ἐπιθυμία 
ποῦ ἡδέος ἐστὶν ἔφεσις ' ἔνθεν, καὶ τὰ µόνης τῆς 
ἀφῆς µετέχοντα, ὁρῶνται διαχεόµενα προσιόντων τῶν 
ἡδέων ΄ συστελλόμενα δὲ, λυπηροῦ τινος προσπελά- 
σαντος. Ορίζει δὲ τὴν ὄρεξιν, ἐπιθυμίᾳ, θυμῷ, βου- 
λήσει' ἕκαστον γὰρ τούτων ὄρεξίς vlc ἐστι. Δῆλον 
δὶ ὅτι ἁπλῆ μὲν ὄρεξις τῷ αἰσθητικῷ ἁπλῶς ὑπάρ- 
χουσα φαίνεται, Οὐ πᾶσα δὲ ὄρεξις παντὶ αἰσθητικῷ' 
τοῖς μὲν γὰρ τὴν ἀφὴν µόνην ἔχουσιν ἡ κατ’ ἐπι- 
θυµίαν ὑπᾶρχει ὄρεξις' τοῖς δὲ πάσας τὰς αἰσβήσεις, 
xai κατὰ θυµόν. Ὀρῶνται γὰρ τὰ τοιαῦτα ἆμυν- 
τικὰ ὄντα. Ἡ δὲ βούλησις µόνου ἐστὶ τοῦ λόγου, ὥστε 
ὁμωνύμως ἡ ὄρεζξις, καὶ dj ἐπιθυμία δὲ ὡσαύτως. Καὶ 
γὰρ ἡ ὄρεξις λέγεται μὲν καὶ κοινῶς, ἐπί τε θυμοῦ 
καὶ ἐπιθυμίας, καὶ τοῦ λόγου’ καὶ γὰρ τῶν θείων 
ὀρέγεσθαί φαμµεν, xal ἐπιστήμης ὀρέγεσθαι. "Ἔστι 
δὲ xal Ἰδικώτερον λεγομένη ὄρεξις, ἐπὶ τῶν φυσικῶν 
κινήσεων, ἀντιδιαστελλομένη πρὸς τὸν λόγον. Καὶ 
ἐπιθυμία ὡσαύτως, ἡ μὲν ἐστὶ xoi), ἡ δὲ ἀντιδια- 
στελλομένη πρὸς θυμὸν, xal τὸν λόγον. 


Ὅτι οὐ λέγουσι τὸ φῶς σῶμα” ἐπεὶ δὲ λέγουσί 
τινες τὸ φῶς σῶμα εἶναι, λέγουσι σφαῖράν τινα φω- 
tóc προϊέναι ix τοὺ ἡλίου. Ἐπεὶ δὲ xal ὁ fio; 
σφαιρικός ^ ἔστι δὶ σφαιρικὸς καὶ ὁ dp: ἀνάγκη 
πᾶσα τὴν τοῦ φωτὸς σφαῖραν προϊοῦσαν πρὸς ἡμᾶς, 
f, ὠθεῖν τὴν σφαῖραν τοῦ dápoc* καὶ οὕτω τὸν τόπον 
αὐτῆς χαταλαθοῦσαν, φωτίζειν τὸν περὶ ἡμᾶς τόπον. 
Ei καταλαμθάνει, ἔσται χενὸν ἀέρος τὸ πεφωτισμέ- 
vov ἡμισφαίριον, ὅπερ ἀδύνατον. Et δὲ μὴ ὠθεῖ, 
οὐδὲ φωτίζει, ὥστε μὴ ἀφιχνούμενον sic ἡμᾶς εἰ 
δὲ χωρήσει δι’ αὐτῆς, ἴσται σῶμα διὰ σώματος xe- 
χωρηκός' ὅ τι περ ἀδύνατον. Et. δὲ λέξουσἰ τινες, ὡς 
ἄλλο σῶμα δύναται χωρῆσαι διὰ σώματος! μάλιστα 
μὲν ὁ λόγος ἀδύνατος. Οὕτω γὰρ ἥμελλεν ὁ οὐρανὸς 
ἐν κέγχρῳ δύνασθαι λέγεσθαι. Ἔπειτα εἰ διὰ τὸ 
ἀθλον εἶναι, δύναται χωρῆσαι διὰ τοῦ σώματος, ἐχώ- 
ρησεν ἂν οὐ µόνον δι’ ἀέρος, ἀλλὰ καὶ δι ἄλλου 
ὁτουοῦν. Τίς γὰρ d ἀποχλήρωσις εἴη, ἆύλον σῶμα 
διὰ σώματος εἶναι χωροῦν, μὴ xal διὰ παντὸς χω- 
peiv ; ὥστε ἔδει xai διὰ τῶν στερεῶν σωμάτων χωρῇ- 
σαι τὸ φῶς' διὰ γῆς λέγω, καὶ τῷν ὁμοίων. Διατί 


C 


sensus jucundum et molestum percipit : ubi vero 
jucundum, ibi cupiditas et appetentia sit oportet : 
cupiditas enim jucundi est appetitus : et que solum 
habent tactum animalia, diffundere se videntur 
si jucunda accesserint; contrahi vero si quid mo- 
lesti appropinquet. Appetentiam autem cupiditate, 
ira et voluntate deflnit; horum enim quodlibet 
appetentia est: simplex vero appetitus in instru- 
mento sentiendi prorsus inesse videtur. Αἱ non 
omni sensui, omnis inest appetitus. lis eniin, que 
solum habent tactum, secundum cupiditatem ap- 
petitus inesi. At que omnibus sensibus praedita 
sunt, iis etiam ad iram propensio est. Hec enim 
ad ulciscendum comparata videntur. At voluntas 
solius est rationis, ut et appetitus aquivoce, iti- 
demque cupiditas communiter : item de ira et 
concupiscente et ratione dicitur appetitus : nam et 
divinas res dicimur oxpetere, tum et scientiam. 
Sed proprie ac presse magis dicitur sppetitus de 
naturalibus motibus rationi oppositus. Itemque 
cupiditas alia communis est, alia irascenti et ra- 
tioni opposita. 

Lucem nou vocant corpus: quia vero lucem 
nonnulli corpus esse dicunt, spheram quamdam 
luminis oriri ex sole asserunt. Quoniam vero et sol 
rotundus est, tum etiam aer, prorsus necesse est, 
sphaeram luminis, que ad nos venit, vel spheram 
aeris expellere: sicque occupato ejus loco ciroum- 
jectum nobis locum illuminare. Si occupat, aere 
vacua erit dimidia sphira,que illuminata est, quod 
absurdum : at si non expellit, neque item illumi- 
nat, ut que ad nos perventura non sit. At si eam 
penetrabit, corpus a corpore pémnetrabitur, quod 
fieri non potest. Sin vero dicent aliqui posse a 
corpore penetrari corpus, absurdissimum id pro- 
fecto est. Sic enim posset in miiii grano celum 
contineri. Deinde, si quod materie sit expers lux, 
corpus penetrare potest, penetrasset non solum 
aerem, sed aliud quodlibet corpus : nam que illa 
conditio esset, et. immateriatum corpus, corpus 
penetraret, neo omne corpus? Itaque oporteret 
etiam lucem solida quoque corpora penetrare, 
terram dico et similia. Quidni ergo, cum sol sub 


4015 


MICHAELIS PSELLI! 


1076 


terra est,non eum supra terram videmus, luce Α οὖν jo καὶ ὑπὸ τὴν γῆν ὄντος τοῦ ἡλίου ὀρῶμεν ὁπὶρ 


terram quoque penetrante? Deinde, si lux corpus, 
&erem corpus penetret, illum oporteat densiorem 
et crassiorem fieri, contra quam experimur : te- 
nuior enim fit aer illustfatus, quemadmodum si 
aquam terra capiat, et major fiat ex utrisque locus, 
omnino necesse est corpus ex utrisque densius 
fleri : sic aerem cum lux acoesserit crassiorem 
fleri necesse est : nuno vero multo secus tenuior 
enim et subtilior fit. 


(40) Forte xai el γῆ. 








Vl» γῆν, τοῦ φωτὸς xal διὰ τῆς γῆς χωροῦντος, 
Ἔπειτα st σῶμα ὃν τὸ φῶς, χωρεῖ διὰ σώματος τοῦ 
ἀέρος, ἔδει καὶ τὸ ὅλον πυχνότερον καὶ παχύτερον 
γίνεσθαι. Νῦν δὲ τοὐναντίον  λεπτομερέστερος γὰρ 
6 áp φωτιζόµενος Ὑίνεται, ὥσπερ καὶ ἐν Υῇ (10) 
χωρήσει ὕδωρ' καὶ μείζων ὁ ἐξ ἀμφοῖν γίνεται τό- 
πος, ᾽Ανάγχη πᾶσα τὸ ἐξ ἀμφοῖν σῶμα παχύτερον 
γίνεσθαι. Οὕτω δὲ καὶ τὸν ἀέρα ἀνάγχη παχύτερον 
γενέσθαι, γενοµένου τοῦ φωτός" νῦν δὲ τοὐναντίον 
λεπτομερέστερος γίνεται. 


ΨΕΛΛΟΥ 


OTI ΤΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΨΥΧΣΗΠΣ EOIKAZI TAIZ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΙΩΝ KINBZEZI. 


PSELLI 


QUOD ΑΝΙΝΑ MOTUS COELESTIBUS MOTIBUS SIMILES SINT. 


Τῶν πρωτοτύπων οὐρανοῦ κινημάτων 

Καὶ τῶν ly αὐτῷ προσφυῶν παθηµάτων 
Εὔρῃς παρ᾽ ἡμῖν εἰκόνας κεκρυµµένας. 

Ὁ νοῦς γὰρ ἡμῶν, ola λαμπρὸς φωσφόρος, 
Τὸν ἥλιόν πως εἰκονίζει πανσόφως | 

Τῆς δ᾽ αὖ σελήνης ἐστὶν dj doy τόπος. 

O μὲν γὰρ, ὡς κάλλισιος, ὡς φωστὴρ μέγας, 
Ὅλος διαυγής ἐστιν ἀστραπηθόλος: 

Voy, δὲ, προσπεσοῦσα σώματος φύσει, 

Ἐξ ἡμισείας ὥσπερ αὐγάζει µόνον. 

Τὸ μὲν γὰρ, εἰς νοῦν προσφυῶς ἀνηγμένον, 
Φωτὸς µετέσχεν, ὥσπερ ἐκ πρώτου φάους ' 
Τὸ 8' a$ γε, πρὸς αἴσθησιν ἐμπεσὸν κάτω, 
Καὶ φωτὸς ἡμοίρησε xal σκότους γέμει. 

Ο μὲν γὰρ ἀχούτησε τῶν ἄνω λόγων, 
Βρύει διαυγεῖ γνωστικῶς λαμπηδόνι : 


Primitivorum cceli motuum, et earum que ipsi 6 


innate eunt passionum, invenias apud nos recon- 
ditag imagines. Mens enim nostra, ut splendidus 
lucifer, solem quodam modo sapientissimo repre- 
sentat. Lune autem est et anima representatio. 
Ille quidem, ut pülcherrimum et magnum luminare, 
totius splendidus et fulgura jaciens. Anima autem 
que in corporis naturam incidit, tanquam dimidia 
parte tantum splendet. Quod enim in mentem apte 
&adductum est, luminis esl particeps tanquam ex 
prima luce; quod autem ad sensus infra decidit, 
luminis exsors est, et tenebris plenum. Altera qui- 
dem audiit superna verba et referta est splendida 


B 'H δὲ, πρὸς αὐτῃ «5 σκἰᾷ καθηµένη, 


Εχεῖθεν ἡμαύρωσεν αὐτῆς τὴν φύσιν 

Καὶ πως σχοτώδης, ἀχλύος πεπλησµένη, 
Ὑποδραμοῦσα τὸν νοητὸν φωσφόρον, 
Συνέσχεν αὐτοῦ τὰς διαυγεῖς λαμπάδας. 
Κάχεῖ μὲν ἐστι γῆ, σελήνη, φωσφόρος, 
Ψυχή δὲ καὶ σὰρξ ὧδε καὶ νοῦς προσφόρως. 
Ἕν οὖν πρὸς ἓν πως ἀντίθες, πλὴν εὐλόγως, 
Ἠρὸς ἥλιον νοῦν, σῶμα πρὸς γῆν εὐθέτως, 
Τὴν ψυχικὴν δὲ πρὸς σελήνην οὐσίαν ’ 

'O μὲν γὰρ αὐτόχρημα φωτὸς οὐσία * 

Τὸ σῶμα λαμπρότητος ἑστερημένον * 

Voy) δὲ, τυγχάνουσα µέση τῶν δύο, 

Τὸ μὲν τέτευχε φωτὸς, ὡς νοῦ πλησίον, 

Τὸ 9' οὐ τέτευχεν, ἐγγὺς οὖσα σωμάτων. 


secundum scientiam claritate; altera vero, juxta 
ipsam umbram sedens, inde obscuravit suam πα 
turam. Et quodam modo tenebroso, ealigine re- 
pleta, intelligibilem lucem preter currens, splen- 
didos illum radios coarctavit. Et est quidem illic 
terra, luna, splendor, anime ibi vero, et caro εἰ 
mens similiter. Unum igitur alteri quodam modo 
opponit, ceterum probabiliter. 80li mentem, cor- 
pus terre, animalem substantiam lune. Mens qui- 
dem omnino lucis substantia, corpus splendore 
caret; anima vero, inter ea media, lumen sortitt 
ut menti propinqua, aliunde non sortita est, com 
corporibus vicina sit. 


| 











1071 IN PSYCHOGUNIAM PLATONIS. 1018 








TOY YEAAOY MIXAHA 


EIZ 


ΤΗΝ VYXOTONIAN TOY ΠΛΑΤΩΝΟΣ. 


MICHAELIS PSELLI 


COMMENTARIUS 


IN PSYCHOGONIAM PLATONICAM. 
(Ex editione Caroli Guilielmi Linder, Upsaliensis.) 


ARGUMENTUM LIBRI. 


In prima parte cum de duobus illis rerum generibus disputatur, quorum alterum « est sempiternum, 
constans, omnis expers vicissitudinis, neo unquam ortum, alterum, quod habet ea que subjecta muta- 
tionis vicissitudini atque generata sunt (a), » ex quibus generibus componitur animse harmonia, tum 
inde ab ipsis sois initiis ea repetitur numerorum proportionibus declaresta ao descripta harmonia, ad 
quam tota exigitur animse mundane fabricatio (b). Accedit inversa quedam atque immutata harum 
rerum interpretatio (c). In secunda harmoniam illam solis numerorum proportionibus persequitur. In 
tertia duorum illorum orbium, circuli equinoctialis dico et zodiaci, descriptio, ad eamdem, quam in 
primas parte allegoricam, ut aiunt, sententiam revocata. In quarta denique parte semitonii sumendi 
lex et regula constituta. Hís in rebus enarrandis Psellus auctorem secutus est Proclum Diadochum, 
philogophum illum inter Neoplatonicos, qui vocantur, eminentem. Ejus sententiis pro suis sepenu- 
mero ita usus est, ut multis locis ipsa verba Procli transcriberet. Vides igilur in Psello prorsus 
eamdem Platonicse rationis perturbationem et confusionem, quam apud Neoplatonicos illos, qui cum 
Platonis doctrinam ad suarum voluntatum similitudinem revocarent, tum ad ea, que Platonis erant, 
explieanda adhibebant verba Aristotelis, ità ut mirum in modum omnia inter se permutata sint et 
perversa. - 


a) Psell. Psychog. I, $3. c) Psell. Psychog. I, 8 12 sqq. ᾿ 
t Psell..Psyohog. I, 8 5 sqq. (c) yohog. I, 8 12 sqq 





COMMENTARIUS 
IN PSYCHOGONIAM PLATONICAM. 
A. I. 


a, Τὸ μὲν λεγόμενόν ἐστιν, ὅτι οὗ µάτην d) τῶν 1. Dictum quidem est, non temere a nobis conein- 
ἐφιξῆς λόγων εὔρεσις ἡμῖν μεμηχάνηται τοῦ πρὸς — natam esse perpetue de relatione ad aliquid digpu- 


1019 


MICHAELIS PSELLI 


4080 


tationis compositionem, ostendique, omne augendo- À τι ποσοῦ (1), καὶ δείκνυται, ὅτι ἡ ἱσότης στοιχεῖόν 


rum in numeris habitum principium equalitatem 
esse, propterea quod ex illa omnes habitus oriun- 
tur ad eamque extremam resolvuntur; que quidem 
definitio principiorum est, sed utilem eam nobis 
esse et ad vite usum et sd ipsius philosophie con- 
templationem. At hec, inquies, commentatio quid 
proficit? imo et ad Platonis de anime procreatione 
doctrinam et ad intervalla harmonica exponenda 
et explicanda. Intervallum autem harmonicum est 
a voce ad vocem migralio ictus, velut a graviori 
ad acutiorem vel ex contrario. Vox enim est certa 
quedam unius chords resonantia; qui vero in 
ratione diesis vel semitonii vel toni & chorda qua- 
dam efficitur ad proximam transitus, sive ad gra- 


viora fit sive ad acutoria, intervallum appellatur, 


idemque modulatio. Ex modulatioaibus systema 
ortum : quarum quidem ex tribus conjunctis in- 
tervallum quaternarium constat (diatessaron), ex 
quatuor autem quinarium (diapente), eorumque 
prius in sequitertia ratione versatur, in sesquial- 
tera posterius : que ipse prime et simplices con- 
sonantie (symphonie) apud musicos vocantur : ex 
quaternario autem et quinario intervallo compo- 
nitur septem vocum intervallum (diapason), quod 
in dupla ratione cernitur. Quidquid tum voois 
convenientia tum unisonum systema appellatur, 


ἐστι τοῦ παντοίου τῶν ἐν ἀριθμοῖς σχέσεων πλχ- 
θυσμοῦ, διότι ἐξ αὐτῆς πᾶσαι αἱ σχέσεις γεννῶντα: 
καὶ εἲς αὐτὴν ἐσχάτην ἀναλύονται, ὅπερ ὄρος στοι- 
χείων ἐστὶν, ἀλλὰ καὶ πρὸς πραγµατειώδη καὶ φι- 
λόσοφον ὄντως θεωρίαν χρησιμεύει ἡμῖν: τίνα δὲ 
εἶσιν, Elec ἃ ἡμῖν ἡ παροῦσα χρησιμεύει θεωρία, 
λέγεις ; ete τε τὴν [Πλάτωνος ψυχογονίαν xai εἷς τὰ 
ἁρμονιχὰ διαστήματα. Ἔστι δὲ ἁρμονιχὸν διάστηµα 
ἡ ἀπὸ φθόγγου εἷς φθόγγον µετάθασις τῆς πληγῆς, 
olov ἀπὸ τοῦ βαρυτέρου εἷς τὸ ὀξύτερον, τὸ dvd- 
παλιν. Φθόγγος γάρ ἐστιν ἡ τῆς μιᾶς χορδῆς ποιά 
τις ἀπήχησις. Ἡ 8' ἀπ᾿ αὐτῆς πρὸς τὴν ἑφεξῆς καὶ 
διάφορος ati κατὰ βαρύτητα Jj ὀξύτητα iv λόγφ 
διεσιαίῳ ἢ ἡμιτονιαίῳ 7j τονιαίῳ µετάστασις χκαλεῖται 


p ὃ.άστηµα᾽ τὸ δ᾽ αὐτὸ καὶ ἐμμέλεια. Ἐκ δὲ τῶν ἐμ- 


μελειῶν τὸ σύστημα" ix τριῶν μὲν τὸ διὰ δ', ἐκ 
τεσσάρων δὲ διὰ ϱ’,, καὶ τὸ μὲν διὰ ὃ ἐν ἐπιτρίτῳ, 
τὸ δὲ διὰ ε΄ ἐν ἡμιολίῳ λόγῳ συνεστὼς, ai καὶ πρῶ- 
ται καὶ ἁπλαῖ συµφωνίαι καλοῦνται παρὰ τοῖς µου- 
σικοῖς' ἐκ δὲ τοῦ διὰ δ' καὶ διὰ ε΄ ἡ διὰ πασῶν σύγ- 
χειται, ἓν διπλασίενι λόγῳ θεωρουµένη. τις καὶ 
ὁμοφωνία καλεῖται καὶ ὀμόφωνον σύστημα, σύστημα 
ἐκ ἑνστημάτων (2) µέλος ἔχον κατακορέστατον. Καὶ 
ἐφεξῆς τὰ λοιπὰ συστήµατα, ἵνα μὴ πάντα ἐπεξέρ- 
χωμαι, ἐπεὶ οὐδὲ περὶ τούτων νῦν πρόκειται λέχειν, 
ἀλλὰ ὅσον ἐνδείξασθαι τὰ λεγόμενα. 


systema sine obstaculis (dissonantiis) est, sincerissimumque cantum habet. Eodem modo reliqua ayste- 
mata, ne omnia persequamur, quoniam de hac re nunc dicere propositum non est, sed ita, ut eoa, de 


quibus mentio est, demonstremus. 


2. Sesquitertium igitur intervallum in genere dia- (| Q'. Καταδιαιρεῖται οὖν τὸ ἑἐπίτριτον ἓν μὲν διατο- 


tonico (siquidem tria sunt modulationum genera : 
enharmonium, chroma, diatonum) in semitonium 
(semitonium a&utem, quod dicitur, non vere illud 
quidem semitonium est, sed limma) atque in tonos 
dispertitur, ita ut in semitonium et duo deinceps 
tonos genus diatonicum dividatur. Tonus autem 
sesquioctava rutione constat, isque in illud limma, 
qua quidem minor toni particula est, e£ apotomen, 
quaest major,discedit. [In genere «utem enharmonio 
id diesin et diesin et duo simul sonos (quaternarii 
intervalli) ratio describitur, in chromate vero in 
semitonium et semitonium et tria simul semitonia. 


(1) Τὸ πρός τι ποσόν idem fere esse atque id 

uod relationem ad aliquid vocat Quintilianus 
(Inst. Or. 8, 4, 21), vel, ut verius dicam, modum 
relationis ad aliquid, apparet cum ex hoc loco tum 
ex Procli Comment. in Timeum Plat. pag. 213 v. 
36 sqq. (ed. Basil. 1534) : Καὶ ἀριθμητικὴν ipa 
xal y'onrcpuctv αὐτὴν ῥητέον (int. ψυχικὴν οὐσίαν), 
ἀλλὰ καθ’ ὅσον ἀριβμητική ἐστιν, ἔχει καὶ τὴν dp- 
μονικὴν ὁμοῦ xav' οὐσίαν ' τὸ γὰρ πλήθος ἡρμο- 
σμένον bol τὸ ἐν αὐτῇ καὶ ἐν ταὐτῷ τό τε καθ 
αὐτὸ καὶ τὸ πρός τι ποσὸν συνείληφεν. Ceterum 
ex tota bao, que ἃ 1 continetur, verborum com- 
plexione apparet, alterum ante hoc opus a Psello 
conscriptum esse, in quo de relatione ad aliquid 
sive de proportione querebatur. Incertum est, fue- 
ritne ejusmodi fere opus, quod in Διδασχαλίᾳ παν- 
τοδαπῇ, libro Pselliano (cap. 59, supra col. 725), 
Τ]νι διαφἑρει ἀρχὴ xal στοιχεῖα inscribitur, an aliud 
huic simile, quod aut communi librorum antiquo- 
rum strage perierit aut etiamnunc in bibliothecis 
lateat. LiNpzA. 


D tuit ita, ut pro 


νικῷ γένει [τρία γὰρ τὰ ἑναρμόνια γένη, ἑναρμόνιον, 
χρῶμα καὶ διάτονον] εἷς ἡμιτόνιον [ἔστι δὲ τὸ λεγό- 
µενον ἡμιτόνιον οὐ χυρίως ἡμιτόνιον, ἀλλὰ Αεῖμμα] 
καὶ τόνον, ἤγουν εἲς ἡμιτόνιον καὶ δύο τόνους ἐἔφεξες 
τὸ διατονικὸν διαιρεῖται. Ὁ δὲ τόνος ἐν ἐπογδόψ 
συνίσταται λόγῳ, διὰ τοῦτο δὺ οὐκ ἔστι τὸ λεγόμενόὀν 
λεῖμμα (3) ὅπερ ἐστὶ τὸ ἕλαττον τμῆμα τοῦ τόνου, 
καὶ τὴν ἀποτομὴ», ὅπερ ἐστὶ τὸ μεῖζον. Ev δὲ τῷ 
ἑναρμονίῳ εἷς δίεσιν καὶ δίεσιν καὶ δίτονον᾽ ἐν δὲ 
τῷ χρώματι εἲς ἡμιτόνιον καὶ ἡμιτόνιον καὶ τριηµι- 
τόνιον καταδιαιρεῖται λόγος. 


(2) Σύστημα ix ἑνστημάτων. Heo verbs, quan- 
quam non satis intelligi possunt, habent tamen 
quomodo restituantur. Quod ostendit vox illa ἐκ. 
Que si Pselli esset, profecto ἐς scriberetur. Quid ? 
8i a librario aliquo &ltenuala et quasi detruncata 

κτὸς legenda sit? Ego vero credo 
LiNDER. 

(3) Διὰ τοῦτο — λεῖμμα. Mirum quantum hic 
corruptus eat locus, cujus emendandi quedam ra- 
tio init& est ab eo qui, plurium verborum lacu- 
nam hio esse ratus, in margine cod. ms. hoc 
edidit emendationis specimen : διὰ τοῦτο δὲ οὐκ ἐστὶ 
(forte : ἡμιτόνιον) τὸ λεγόμενον λεῖμμα forte : ὅτι ὁ 
τόνος διαιρεῖται εἰς τὸ λεῖμμα), ὅπερ, etc. Qua in re 
tamen haud scio an justo plus videre sibi visus 
Sit is qui hoc conjectura assecutus est. Sed fieri 
potuit, ut hoc modo scriberet Psellus : διαιρεῖται 
ὰ οὗτος εἷς τὸ λεγόµενον, etc. Quod certe universe 
verborum continuationi respondet, quare ad hano 
emendationem conversionem nostram accommo- 
dare non dubitavimus. LiNDxa. 








1081 


IN PSYCHOGONIAM PLATONIS. 


1082 


Y. Elc ταῦτα οὖν τὰ ἁρμονιχὰ διαστήµατα à A — 3.Ad illa igitur harmonica intervalla explicanda 


µέβοδος τῆς εὑρέσεως τῶν ἐφεζῆς ἐπιμορίων συµ- 
θάλλεταὶ λόγων εἰπὲ δὲ διαστήματα, ἀλλ᾽ οὐ συστή- 
µατα, ἵνα τὴν στοιχειωδεστάτην σχέσιν τῶν ἑναρ᾽ 
µο,ίων λόγων, καὶ ἐξ dv ἄλλαι σύγχεινται σχέσεις 
δηλώσῃ. Εἰς ταῦτα γοῦν, ὡς εἴρηται, καὶ εἲς τὴν 
τοῦ Πλάτωνος συµθάλλεται ψυχογονίαν. θεωρεῖ γὰρ 
ὁ Πλάτων ἐν τῷ Τιμαίῳ τῷ διαλόγῳ tv ψυχὴν ἁπλῶς 
ix τοῦ δη μιουργοῦ γενομένην νοῦ, καὶ οὐ κατὰ χρό- 
νον, ἀλλὰ χατ᾽ οὐσίαν' καὶ γὰρ ἐν τῷ Cap (4) 
ἀγέννητον καὶ ἀνώλεθρον αὐτὴν δείκνυται, ὥστε τὴν 
κατ οὐσίαν αὐτῆς ἀπὸ τῶν νοητῶν αἰτίων πάροδον 
γένεσιν λέχει τῆς ψυχῆς. (b) Ἔστι γὰρ τῶν ὄντων 
τὰ μὲν νοητὰ καὶ ἀγένητα, τὰ δὲ αἰσθητὰ xai γενητὰ, 
τὰ δὲ μεταξὺ τούτων νοητὰ καὶ γενητά. Τὰ μὲν γάρ 
ἐστιν ἀσύνθετα πάντα καὶ ἀμέριστα καὶ διὰ τοῦτο 
ἀγίνητα, τὰ δὲ σύνθετα xal μεριστὰ xal διὰ τοῦτο 
γενητὰ, τὰ δὲ ἐν µέσῳ τούτιν νοητὰ καὶ γενητὰ, 
ἀμίριστά τε ὄντα xal μεριστὰ τὴν φύσιν ἁπλᾶ τε 
xai σύνβετα τρόπον ἕτερον. "Αλλη οὖν ἡ ἐπὶ ψυχης 
γένεσις, καὶ ἄλλη ἡ ἐπὶ σώματος ἡ μὲν προτέρα 
καὶ πρεσθυτέρα, προσεχεστέρα Ὑάρ ἐστι τῷ πάντων 
Δημιουργῷ, ἡ δὲ δευτέρα xal νεωτέρα, ποῤῥωτέρω 
γάρ ἐστι τῆς μιᾶς αἰτίας. Οἶδε γὰρ ὁ Πλάτων οὐ 
µόνον ἐπὶ σωμάτων, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ ψυχῶν χώραν 
ἐχουσαν τὴν Ὑένεσιν, xaÜócov καὶ αὗται ὙΧρόνου 
µετέχουσιν» καθὼς xal iv τῷ Φαίδρῳ φησὶ διὰ χρόνου 
θεᾶσθαι τὸ ὃν αὐτάς. Πᾶσα γὰρ ἡ μεταθατικὴ κίνη- 
σις, κἂν ἀσωμάτων ἐστὶν οὐσιῶν ἑνέργεια, συνεζευ- 
γμένον ἔχει τὸν χρόνον αὐτῇ' xal. γὰρ ἡ doy) µετα- 
θατικῶς τοὺς ὅρους νοεῖ, καὶ κατὰ μὲν τὰς ἐνεργείας 
χρόνου µετάληψιν, κατὰ δὲ τὴν οὑσίαν αἰώνι συν- 
τέταχται. θεωρεῖται γὰρ ἐν τῇ doy?) οὐσία xal δύ- 
ναµις καὶ ἐνέργεια' xai ἔστιν αὕτη ἐκ τῶν γενῶν 
τοῦ ὄντος συγκειµένη, οὐσίας, ταὐτοῦ, θατέρου. 


confert superparticularium proportionum invenien- 
darum via et ratio (intervalla dico, non syetemata, 
utharmonicarum rationum et habitus quam maxime 
elementicius 8ο simplex declaretur, et cogaoscantur 
ii ex quibus chteri [habitus] constant): ad illa 
igitur et ad Platonis de anime proocreatione dootri- 
nam(psychogoniam)explioandam confert.Enimvero 
Pleto ille in dialogo qui Tim:ewus inscribitur, sio 
Btatuit, animam a mente illa opifica rerum et pro- 
oreatrice simpliciter ortam esse, neque id ab una 
temporis principatu, sed ad essentie rationem : in 
Phaedro enim dialogo non creatam eam esse osten- 
dit neo interituram,.ita ut eum, qui ad essentie 
rationem fiat, anime ex causis intelligibilibus 
egressum generationem anime intelligat. Eorum 
enim, que sunt, alia et mente comprehenduntur 
neque ullo generata sunt ortu,alia sensibussubjecta 
sunt et ortum habent, alia inter duoilla quasi me- 
dium tenentia et intelligibilia sunt et generata. 
Eorum enim partim neque conjuncta sunt et indivi- 
dua ob eamque rem sineortu, partim oonjuncta et 
dividuaeamque ob causam generata; in medioautem 
consistunt ea,que et intelligibilia sunt et orta, que 
et individua sua natura sunt et dividua, que cum 
simplicia tum vario modo composita.Alia igitur in 
anima est generatio, alia in corpore : una prior et 
antiquior, quippe propior hujus universitatis effe- 
otori,altera autem posterior et recentior, utpote ab 
una illa causa remotior. Ao vidit sane Plato, non 
in corporasolum caderegenerationem, sedin animas 
etiam, quatenus ipse temporis participes sint: 
qua eisdem in Phedro dialogo per tempus intueri 
dicuntur id,qüod est.Omnisenim transitivus motus, 
etiamsi in incorporalium naturam efficientia po- 


Bitus sit, secum conjunctum habet tempus, namque anima transeundo terminos (sibi constitutos) sen- 
tit, et si ad efficientiam (sive actionis veritatem) spectamus, temporis societatem habet,si ad essentiam, 
adjuncta eternitati est.In anima enim cernitur essentia et potentia (sive vis atque indoles) et efflcien- 
tia, ac constat hec quidem ex generibus ejus, quod est, Essentia, Eodem, Altero. 


9, ᾽Αλλὰ γὰρ τριφυῆ τὴν τῆς ψυχῆς οὐσίαν ὁ Πλά- 
των ὁρᾷ. Άλλη γάρ ἐστιν ἡ ὕπαρξις αὐτῆς' καὶ ἄλλη 
ἁρμονία Ἡ ἐν αὐτῇ, καθ ἣν τὸ οὐσιῶδες αὐτῆς συν- 
έχεται πλῆθος, οὔτε μιᾶς οὔσης οὐσίας, ὡς ὁ νοῦς, 
οὔτε εἰς ἄπειρον διαιρουµένης, ὡς τὸ σῶμα μετ αὖ- 
τὴν, ἀλλ᾽ slc πλείω μὲν οὐσιώδη µέρη, ἐξ Gv ἐστι, 
πεπερασμένα δὲ καθ᾽ ἀριθμὸν, Gv πλείω εἶναι µέρη 
ψυχῆς ἀδύνατον, µηκέτι διαιρετῶν ὄντων εἰς ἄλλα 


(4) Ἐν τῷ Φαἰδρῳ. Perperam hoo Psellus : in 
Phedro dialogo enim Plato de anima disserens 
pag. 245. D., sic loquitur : El γὰρ Ex του ἀρχὴ vl- 

otto, οὐχ ἂν deri γἰγνοιτο. Ἐπειδὴ δὲ d A tdv 
cxi, καὶ ἁδιάφθορόν αὐτὸ dviyxvy εἶναι. Et. p. 240. 
Α.: Ἐξ ἀνάγχης ἁγένητόν τε καὶ ἀθάνατον doy?) 
ἂν εἴη. At vero in Timeo dialogo hec verba legun- 
tur pag. 51. E. sq. : Τούτων δὲ οὕτως ἑχόντων ὁμο- 
λογητέον ἓν μὲν εἶναι τὸ κατὰ ταῦτα εἶδος ἔχον ἁγέ- 
νητον xai ἀνώλεθρον. In huno errorem Psellus indu- 
ctus est ab eo, quem auctorem secutus est, Proclo, 
ut in Tim. p. 175, v. 30sqq., Ἔστι δὲ — inquit γένε- 


4. At enim triplicem putat Plato anime essen- 
tiam. Alia est enim substantia ejus, alia harmonia, 
qua essentialis ejus multitudo continetur: quando- 
quidem neo una est essentia, sicut mens, neo in 
immensum discedit, ut corpus post illam (i. e. αὉ 


D illa secretum), sed in plures, ex quibus fit, partes 


essentiales numerorumque ratione conolusas, que 
quoniam umplius dividi nequeunt,nequaquam pau- 


σις ἐπὶ τῆς φυχῆν οὐχ fj κατὰ Ὑρόνον ' ἀγένητον γὰρ 
xal uos gorv Mee d Φαίδρ AA edv Ejusd. 

. 172, v. 21 8qq. Διὸ xal ὁ P Φαίδρῳ Σωκράτης 
bris τον αὐτὴν ἅμα xal γενητὴν ἅμα καὶ αὐτοχίνη- 
τον ἔλεγιν. Ceterum de universa hao re cfr. ea 
que idem Proclus disputat in Tim. pag. 69. v. 51 
— p. 73 v. 50. Ejusd. ib. p. 174. v. 51 sqq. Liwpza. 

Ls Inde ab initio hujus$ ea que sunt apud Procl. 
Comm. in Tim. p. 175, v. 32 sqq., ad verbum er- 

ressa Psellus transcripsit, ita ut non prius quam 
In insequenti S ab his verbis: οἶδε γὰρ, elo., est 
éxorsue, sui juris esse incipiat. LINDER. 


1083 MICHAELIS PSELL! 1084 


ciores possuntesse anime partes, quod quidem &p- A τῶν μερῶν αὐτῆς, ὡς ἔστσι δῆλον ἓν διαιρέσει τῶν 
parebit,cum confecta,erit harmonicarum proportio- ἁρμονιχῶν λόγων αὐτῆς. Καὶ ἄλλο τὸ εἶδος αὐτῆς : 
num descriptio : alia denique forma ejus est; et καὶ πάντα ταῦτα ἐν ἀλλήλοις ἐστίν,. Ἡ τε γὰρ ὕπαρ- 
hec omnia inter se alia aliis insunt. Nam oum su- £i ἔχει μεθ) ἑαυτῆς τὸ ἠἡρμοσμένον πλῆθος, οὗ γάρ 
bstantia multitudinem apte compositam cohibet, ἐστιν ἀπλήθυντος, οὐδὲ γε πλῆθος µόνον ἔχουσα, 
quippe que neo expers multitudinissit,nec multitu- ἀνάρμονον δὲ, xal ἡ ἁρμονία δὲ οὐσιώδης deti καὶ 
dinem solam,sedseoumipsamconcordem contineat, αὕτη, συνεκτικὴ καὶ εἴδοποιὸς τῆς οὐσίας, ἀφ' 
tum harmonia et ipsa essentialis est, capax essen- 7 xal δείχνυται, πῶς μέν ἐστιν ἁρμονία d Voy? 
tie et formam efficiens: ex qua ipsa demonstratur, πῶς δὲ οὔ. (6) Διαιρεῖται γὰρ ἡ oy?) πρῶτον μὲν 
quemadmodum aut harmonie temperatione con- εἲς οὐσίαν xai δύναμιν καὶ dvipqetav ^ ἡ δὲ οὗσία, 
tineatur anima aut non contineatur. Primum enim ὡς εἴρηται, εἷς ὕπαρξιν, ἁρμονίαν καὶ εἶδος.' ἡ δὲ 
anima in essentiam et potentiam et efflcientiam ὅπαρξις εἷς οὐσίαν, ταὐτὸν, θάτερον. Αὕτη δὲ d 
discedit, deinde, ut dictum est, in substantiam, δοχοῦσα διαίρεσις τῆς ψυχῆς οὐκ ἔστι διαίρεσς, 
harmoniam et formam essentia,tum verosubstantia ἀλλὰ ἀνάλυσις, ὡς ἀπὸ συνθέτου τῆς ψυχῆς εἰς τὰ 
in essentiam, idem, alterum. Atque heo quedam ἁπλᾶ γένη τοῦ ὄντος προχωροῦσα. Ταῦτα ey τὰ 
quasi divisio anime non est divisio illa quidem,sed 5 γένη τοῦ ὄντος πρότερον μέν ἐστιν ἓν τοῖς νοητοῖς 
explicatio, ut que ab anime compositione ad ejus καὶ ἀκινητοῖς εἴδεσιν, δεύτερον δὲ ἐν φυχαῖς, ἔσχα- 
ipsius, quod est,genera simplio;a procedat.Quibus τον δὲ ἐν σώμασιν. Γένεσιν οὖν ψυχῆς ὁ Πλάτων ἐν 
ex generibus ejus, quod est, primum quidem con- τῷ Τιμαίῳ πρῶτα μὲν τῆς τοῦ οὗρανοῦ λέχει φυχῆς 
sistit in intelligibilibus atque immobilibus formis, κατὰ τὸ ἑαυτοῦ δόγµα, fjv καὶ τοῦ παντὸς λέχει 
alterum in animis, in corporibusautem postremum. Ψψυχἠν, ἐν τῷ πρώτφ μµίγµατι τῶν γενῶν dv τῷ 
Quare Plato in Timeo suo primum quidem, ut µκρατῆρι΄ κρατῆρα λέγων τὴν ζωογόνον καὶ ὑποστα- 
ipsius est sententia, celi animam, quam eamdem . «o3, τῆς ψυχἠς f| ψυχικῆς ζωῆς τοῦ Δημιουργοῦ 
animam rerum universitatis appellat, eriri ait in δύναμιν δεύτερον δὲ xal τὴν ἀνθρωκείαν φυχὴν 
prima generum mistione primi erateris : oraterem . γενέσθαι Ayer, ἐν τῷ λέγειν dv. τῷ δευτέρῳ χράµατι 
dicens vitalem illam et substantiale rerumopificis ἐκ τῶν αὐτῶν μὲν γινῶν τοῦ ὄντος, ὑφειμένων δέ. 
animse velanimalis vite potentiam ; tum vero huma- ἍἈΑίχγει γὰρ οὕτως" καὶ πάλιν ἐπὶ τὸν πρότερον κρα- 
nam quoque enimam generari affirmat, videlicet τῆρα, ἐν dp τὴν τοῦ παντὸς ψυχὴν ἔμισγε κεραννὺς, 
altera, ut ait, mistione (procreatam) ex lisdem ge- — «à τῶν πνόσθεν ὑπόλοιπα χατεχεῖτο µίσγων τρόπον 
neribus, quod est, inferioribus. Hoc modo enim µμέν τινα τὸν αὐτὸν ἀχήρατα δὲ οὐχέτι (λέγων) t 
dicit : « iterumque in eumdem craterem, in quo {.ἀχήρατα δὲ οὐχέτιι λέγων, ἀντὶ τοῦ ἄπροσπα καὶ 
universitetis animam temperatam permiscuerat, G ἀκλινῆ καὶ ἀμείλιχτα") ἀλλὰ πρὸς τὴν Ύενεσιουρ- 
superioris temperationis reliquias miscendo infudit Ἅµγικὸν ἀπονεύοντα φύσιν. 

(Deus summus) eodem fere modo temperatas, necdum tamen sinceras » (« necdum tamen sinceras » 


eas appellans, non informes [difficiles], immobiles, implaoabiles), sed ad genetricem vergentes natu- 
ram. 


b. Talis fere universe et probabiliter, ut paucis e. Καθόλου μὲν οὖν xal ἐμφατικῶς ὡς ἐν βραχέσιν 
rem expediam, Platonis deflnitur de animo pro- εἰπεῖν, ἡ τοιαύτη τοῦ ΗἨλάτωνός ἐστι φυχοχονία. 
creatione doctrina. Qui cum talem anim: permis. ἍΤοιοῦτον οὖν τὸ χκρᾶμα τῆς ψυχῆς εἰπὼν συγκε- 
tionem temperatam esse dicit & mente illa divina, ῥασθῆναι παρὰ τοῦ δημιουργοῦ vob, μιγνύντος τὴν 
que Alterius naturam, a mistione, ut ait, alienam τοῦ θατέρου φύσιν, δύσμικτον, ὥς Φησιν, οὖσαν 
(siquidem natura ejus ad discernendum et dividen- —(Btxpiruc γὰρ καὶ διαιρετικὴ καὶ προόδων καὶ 
dum proolivis est ab eaque prooessus [et quasi per πολλαπλασιασμῶν ἐστιν alta ἡ φύσις αὐτοῦ) τῷ 
gradus quosdam ascensiones] 8ο multiplicationes ταὐτῷ μετὰ τῆς οὐσίας xal Ex τριῶν ἓν ποιησαμέ- 
proficiscuntur),adjuncta essentia,com Eodem com- ,, νου, ἐπάγει πάλιν ὅλον τοῦτο. ὅλον τὸ μίγμα λέγων; 
miscebat et ex tribus fecerat unum, tam rursus D µοίρας ὅσας προσῆκε διένειµεν, ἑχάστην δὲ Ex τε 
[quasi in scenam] inducit hoo totum. Totum illud, Ἅταὐτοῦ καὶ θατέρου καὶ τῆς οὐσίας μεμιγμένεν. 
quod mistionem vocabat, in ea, qua decuit, quo- Ἠρχετο δὲ διαιρεῖν ὧδε' µίαν ἀφεῖλε τὸ πρῶτον 
rum quodque et ex eodem et altero et essentia ἀπὸ παντὸς μοῖραν, μετὰ δὲ ταῦτα ἀφῄρει διπλασίαν 
temperatum erat, membra divisit. « Fuit autem Ἅµταύτης, τὴν δὲ αὖ τρίτην ἡμιολίαν μὲν τῆς δευτέρας, 
talis illa partitio. Unam prinoipio partem detraxit Ἅτριπλασίαν δὲ τῆς πρώτης, τετάρτην δὲ τῆς δευτέρας 
ex toto : secundam autem prime partis duplam : Ἅτριπλῆν, πέµπτην δὲ τριπλῆν τῆς τρίτης, τὴν δὲ 
deinde tertiam, que esset secundm sesquialtera, ἕκτην τῆς πρώτης ὀχταπλασίαν, ἑθδόμην δὲ inta- 
primae tripla : deinde quartam, que secunde du- Ἁκαιεικοσιπθασίαν τῆς πρώτης. 
pla esset : quintam, que tertie tripla : tum sextam octuplam prime, postremo septimam, que septem 
et viginti partibus antecederet prime. » 


, (0) Διαιρεῖται — qàp... προχωροῦσα.  Dipisiomes — tanquam invito tributas esse censet, id suo quodam 
islas vel potius explicationes anime si quis Platoni — Jure facere videtur. Profecto in iis non Plotonismus 

















1085 


IN PSYOCHOGONIAM PLATONIZ?. 


4086 


€. Αὕτη γοῦν ἡ εἰς τὰ µείζω διαίἰρεσις τῆς φυχῆς. λ O.Atque heo quidem anime est in amplius par- 


Διῄρηται γὰρ οὕτω κατ) ἀριθμὸν οὐσιώδη slc ὄρους 
ἁἑπτά. α’. β’. Υ. 8. 9. w. αζ, λόγους δὲ ὡσαύτως 
τῶν ἐπικειμένων ὄρων "ἕνα μὲν τὸν τῆς δευτέρας 
πρὸς τὴν πρώτην, δύο δὲ τῆς τρίτης πρὸς τὴν δευ- 
τέραν xal τὴν πρώτην, ἕνα δὲ τῆς τετάρτης πρὸς 
τὴν δευτέραν, καὶ ἕνα τῆς πέµπτης πρὸς τὴν τρίτην, 
καὶ δύο τῆς Ἐκτῆς xal τῆς ἑθδόμης πρὸς τὴν πρώ- 
την’ ὡς εἶναι τὴν φυχἠν ἑπταδικὴν (7) κατᾶ τε τὰ 


titio. Hoc modo enim per numerum substantialem 
in hoc septem terminos divisa est : I, II, LII, IV, 
IX, VIII, XXVII, similiterque in eorum, qui propo- 
sili sunt, terminorum rationes (has) : unam, que 
secunde partis ratio est ad primam, duas, que 
tertie (partis) sunt ad secundam et ad primam, 
unam, que quarte ad secundam, unam quinte ad 
tertiam, duasque, quee seotie οἱ septime (partium) 





µέρη xal τοὺς τῶν μερῶν πρὸς ἄλληλα λόγους, καὶ B ad primam (rationes) sunt. Anima igitur, si partes 


συµθαίνειν, ταύτην ἑπταμερῃ xal ἑπτάλογον καὶ 
ἑπτάχυχλον εἶναι. Κύχλοις γὰρ ἑοίκασιν οἱ τρεῖς 
ἐπιτρεπτικοὶ ὡς Χριαδικοὶ ὁ y', à θ’, ὁ κζ, xal ol 
δύο ἰσάχις ἴσοι ὁ ὃ καὶ ὁ ϐ’, καὶ oi δύο ἰσάχις ἴσοι 
ἰσάχις ὁ »' καὶ κζ ' οὕτως οὖν καὶ ἑπτάχυχκλος. d 
γὰρ µονάς ἐστιν à δημιουργὸς νοῦς, fj δὲ ψυχἠ πρό- 
τερον ἀπὸ τοῦ νοῦ προϊοῦσα, ἑθδομᾶδος ἔχει λόγον 
πρὸς αὐτόν ' πατρικλ γὰρ καὶ ἁμήτωρ ἡ ἑδδομάς. 
)Αλλὰ ᾿ γὰρ λεκτέον, εἰ καὶ παρεχθατικώτερον, τίνα 
τὴν ἐκφάνειαν ὁ μερισμὸς τῆς ψυχῆς εἰς τὸν οὐσιώδη 
ἀριθμὸν γεγονὼς φίρει, καὶ ὅπως al ἑπτὰ μοῖραι 
τούτου τὴν ὑπόστασιν ἔλαχον. 


ejus partiumque inter se proportionem compara- 
tionemque speotamus, septenaria est, sequiturque 
ut septifariam et divisa et descripta rationibus et 
orbiculata sit. Orbibus enim (sive circulis) similes 
sunt tres illi veluti principes (ad retro reflectendum 
facti) numeri triplices III, IX, XXVII, duoque illi 
equaliter equales IV et IX, ac duo illi equaliter 
equales equaliter VIII et XXVII. Quare septem 
quoque circulis conclusa est. Unitas enim est illa 
rerum effectrix ratio. Animu autem, ante a ratione 
profecta, septenariam rationem cum illa habet : 
septenariusenim numerus et procreandi potens est 


neque matre utitur. Verum enim vero, quamvis breviter et quasi preetereundo rem transigentes, enar- 
randum suscepimus, quam speciem ad rationem substantialis numeri factam partitio anime prete se 
ferat, et quomodo septem ejus partes veritatem obtinuerint. 


C. Ἡ μὲν δὴ πρώτη μοῖρα τὸ νοερώτατόν doc 
καὶ ἀκρότατον τῆς φυχῆς, αὐτῷ τῷ ὑπερουσίῳ ἑνὶ 
συνάπτουσα καὶ τῇ ὑπάρξει τῆς ὅλης οὐσίας * διὸ 
xa! µία προσαγορεύεται ὡς ἑνοειδής: xal à ἀριθμὸς 
αὐτῆς xat) τὸ πλῆθος ἱνώσει κατέχεται, xal ἔστιν 
ἀνάλογον τῇ αἰτίφ καὶ τῷ κέντρῳ τῆς ψυχῆς : κατὰ 
ταύτην γὰρ xal ἀνεκφοίτητός ἐστι τῶν ὅλων. Ἡ 5 
δευτέρα πολλαπλασιάζει τὴν πρὸ αὐτῆς γεννητικαῖς 
προόδοις, üc f$ δυὰς ἑνδείκνυται, xal πάσας τὰς 
προόδους ἐχφαίνει τῆς οὐσίας' διὸ καὶ διπλασία λί- 
Ύεται τῆς πρώτης, ὡς ἡ μιμουμένη τὴν ἀόριστον 
δυάδα καὶ τὴν ἀπειρίαν τὸν νοητήν. Ἡ δὲ τρίτη πᾶ- 
σαν αὐτὴν ἐπιστρέφει πάλιν εἷς τὴν ἀρχὴν, καὶ 
ἔστι τὸ τρίτον αὐτῆς τὸ συνελισσόµενον εἷς τὰς ἁρ- 
χάς' 9 δὴ μετρεῖται μὲν ὑπὸ τῆς πρώτης µοίρας, 
ὣς ἑνώσεως ἀπ᾿ αὐτῆς πληρούμενον  µεριχώτερον 
δὲ συνάπτεται πρὸς τὴν δευτέραν * xal διὰ τοῦτο 
λέγεται τριπλασία μὲν ἐχείνης, ἡμιολία δὲ ταύτης, 


7.Prima igitur,in qua anime quasi summa consíis 
tit, maxima intelligendi vi predita, cum eminente 
illo scpra naturam. Uno substantiaque universe 
essentise conjuncta est,quare una etiam, utpote in 
simplici specie posita, appellatur. Numerus ejus, 
si ad multitudinem spectamus, unione continetur, 
aptusque et accommodatus est ad causam et umbi- 
licum animes, in qua firmus est neque ulla propin- 
quitate cum iis, que universa sunt, conjunctus. 
Secunda autem pars eam, que proxime antecedit, 
genitalibus multiplicat progressibus, quos exhibet 
dualilas et omnes profert essentie progressus : 
quam ipsam ob rem prime partis dupla appellatur, 
utpote infinitam dualitatem et inflnitionem intelli- 
gibilem imitata. Illam vero totam ad principium 
retro reflectit tertia pars, cujus ad principia con- 
volutus est triens, qui scilicet, utpote adunationem 
nactus 8 prima parte, sd ejus mensuram exigitur : 


ἐξ ἡμισείας piv ὑπὸ τῆς δευτέρας συνεχόµενον, ὡς [) reliqua autem portio ad secundam accedit. Tripla 


ἂν μηδὲ τὴν ἴσην Sóvaui ἐχούσης, τελέως δὲ ὑπό 
τῆς πρώτης. Ἡ δ᾽ ab τετάρτη μοῖρα καὶ ἡ πέµπτη, 


cernitur, sed Neoplatonismus. Neque enim in his 
rebus explicandis Psellus quid ipee sentiat,profert 
ille quidem, sed totus & Proclo illo stat. Lixpza. 


igitur illius, hujus sesquialtera appellatur, a se- 
cunda enim,que pari potestate non sit, ex dimidio 


(7) Ἐπταδικήν. Heec vox in nullo Grece lingue 
lexico, quod sciam, reperitur, sed in Forcell. iex. 
tot. Lat. sub vooe sepinarius legitur. LiNDER. 


1087 


MICHAELIS PSELLI 


1088 


comprehenditur, perfecte autem a prima. Quarta A λοιπὸν ἰδίως προστάτην αὐτὴν ἁποφαίνουσα τῶν 


pars porro et quinta se ipsam utraque presidem 
omterarum (posteriorum) prebet; eorum enim,que, 
etsi incorporalia, corpore dividuntur, cause sunt 
intelligendique vi predite, plans, quadrate, una 
ex secunda, altera ex tertia nata, quarta enim 
progressu et partu procreata, retro autem reflec- 
tendo et consummando quinta : utraque plana,illa 
& secunda bis producendo profecta, heo ter a ter- 
tia. Atque altera, ut videtur, genitalium, que ad 
corpus pertinenti, particularum dividuarum ferex 
est, eademque procereatricium fertilis formarum, 
que processum anime imitantur; altera autem 
earum, que in corpore dividue sunt ille quidem, 
sed (mente) percipi possunt, procreans est, et qui- 
dem earum, que regressum anime imitantur. 
Omnem enim cognitionem reflectit id, quod cogno- 
soit, ad id, quod est cognitum, quemadmodum 
omnis naturaad generandum et ad deorsum versus 
procedendum propensa est. Sexta autem et septima 
et corporum ipsorum et solidarum molium princi- 
pales causas in se preformant : atque hi sunt 
solidi numeri, alter ex secunda, alter ex tertia 
(parte) factus. Quia autem ea, que extrema sunt, 


B 


ad es, que sunt prima, ipsasque extremitates 
unam octuplam prime dedit, alteram ita formavit, ut septem et viginti partibus prime anteoe- 


deret. 


8. Itaque septifariam divisa eat essentia (natura) 
animi, namque permanens est et procedens et re- 
grediens, et earum, que in corpore dividue sunt, 
essentiarum ipsorumque corporum efficiens regres- 
sum οἱ conversionem. Super hoc, qui de anima 
est, loco Platonis multa eaque jucunda et mirabilia, 
si hoo modo dicere mihi licet, o mihi optima do- 
mina, cum aliis rebus tum litteris reconditis quam 
maxime initiata, diesere possum, auctorem Por- 
phyrium et Jamblichum ceterosque Platonicarum 
vocum (motacillarum*) quasi fldicines secutus ac 
precipue divimum illum arcanorum interpretem. 
Musarum numine afflatum, Proclum. Quoniam au- 
tem illud mandatum mihi non est, sed (hoo tantum 
conoessum, ut exponerem) quomodo aliarum dein- 
ceps post alias in numeris rationum computatio ad 
Platonis de anime procreatione doctrinam adjuva- 
ret, que ad id, quod propositum est, demonstran- 
dum sufficerent, breviter et summatim, complexus 
sum. Quod nisi inutile erit ac supervacaneum, ip- 


C 


δευτέρων’ atvlac γάρ slot τῶν ἀσωμάτων τῶν μέντοι 
σώμασι μµεριζοµένων, νοεραὶ δὲ ἐπίπεδοι οὖσαι καὶ 
τετραγωνικαὶ, ἡ μὲν ἀπὸ τῆς δευτέρας, ἡ δὲ ἀπὸ 
τῆς τρίτης μοίρας, τῆς προόδου xai ἀπογεννήσεως 
à τετάρτη, τῆς δὲ ἐπιστροφῆς xai τελειώσεως ἡ 
πέμπτη ' ἐπίπεδοι γὰρ ἀμφότεραι, ἀλλ᾽ ἡ piv ἀπὸ 
τῆς δευτέρας, δὶς dm' αὐτῆς ὑποστᾶσα, dj δὲ ἀπὸ 
τῆς τρίτης τρὶς προελθοῦσα. Καὶ ἔοικεν εἶναι ἡ μὲν 
γεννητικὴ τῶν περὶ τὸ σῶμα γεννητικῶν μορίων (8) 
μεριστῶν, γονίµων δὲ ὅμως εἰδῶν, τὴν πρόοδον µι- 
μουμένων τῆς φυχῆς, ἡ δὲ τῶν περὶ τὸ σῶμα µε- 
ριστῶν, γνωριστικὴν δὲ δύναμιν ἑχόντων, καὶ ταύτῃ 
μιμουμένων τὸ της ψυχῆς ἐπιστρεπτικόν ' πᾶσαν 
γὰρ γνῶσιν ἐπιστρέφει τὸ γινῶσκον εἷς τὸ γνωστὸν, 
ὥσπερ πᾶσα φύσις γεννᾷν ἐθέλει, val clo τὸ κάτω 
ποιεῖσθαι τὴν πρόοδον. Ἡ δὲ ἕκτη xal ἑθδόμη καὶ 
αὐτῶν τῶν σωµάτων xal τῶν στερεῶν ὄγκων τὰς 
πρωτουργοὺς αἰτίας ἐν αὐτῇῃ προὺποτίθεται. Στερεοὶ 
δὲ οἵδε ol ἀριβμοὶ, xal ὁ μὶν ἀπὸ τῆς δευτέρας, ὁ 
δὶ ἀπὸ τῆς τρίτης. Ἐπιστρέφων δὲ ὁ λόγος καὶ τὰ 
ἔσχατα εἷς τὰ πρῶτα x«l τὰς ἀποπερατώσεις αὐτὰς 
τῆς φυχῆς ἐπὶ τὴν ἀκρότητα αὐτῆς, τὴν μὲν ὄκτα- 
πλασίαν, τὴν δὲ ἑπτακαιεικοσιπλασίαν τῆς πρώτης. 
&nime ad ejus quasi spicem ratio reflectit, 


η’. Καὶ οὕτως ἑπταμερὴς ἡ οὐσία τῆς ψυχῆς, ὡς 
µένουσα καὶ προϊούσα καὶ ἐπιστρέφουσα, xal αἰτία 
τῆς προόδου xal τῆς ἐπιστροφῆς τῶν περὶ τὰ σώματα 
μεριστῶν οὐσιῶν xal τῶν σωμᾶτων αὐτῶν. Elyov 
μὲν οὖν πολλὰ xal χαλὰ θεάµατα λέγειν εἷς τὸν περὶ 
ψυχῆς τόνδε τοῦ Πλάτωνος τόπον, st δεῖ µε οὕτως 
εἰπεῖν, ὦ κρατίστη µοι δέσποινα (9), τά τε ἄλλα 
καὶ τῶν iv ἀποῤῥήτοις λεγομένων, ἐποπτικώτατε 
θεωρὲ, ἑπόμενος Πορφυρίῳ τε καὶ Ἰαμθλίχῳ καὶ 
τοῖς λοιποῖς τῶν ΒΗλατωνικῶν ἰύγγων * ὀργανισταῖς, 
ἐξαιρέτως δὲ τῷ ἐκφαντορικωτάτῳ Πρόκλῳ καὶ µου- 
σολήπτῳ. ᾽Α)λ’ ἐπείπερ οὗ τοῦτο ἐπιτέτραπταί µοι, 
ἀλλὰ πῶς ἡ τῶν iv ἀριθμοῖς ἐφεξῆς λόγων εὕρεσις 
εἷς τὴν Ἡλάτωνος χρησιμεύει ψυχοχονίαν, συµµε- 
τρησάµενος, ὅσαπερ ἀρκεῖ πρὸς τὴν ἴνδειξω τοῦ 
προκειµένου, συντόμως καὶ κεφαλαιωδῶς εἴρηκα. 
Et δέ γε μὴ περ[εργόν ἐστι καὶ περισσὸν, ἄλλως καὶ 
αὐτὸ τὸ διάγραµµα μεθοδεύσας, ἐκθήσομαί σοι ix 
τοῦ τιτράχις διὰ πασῶν καὶ διὰ € καὶ τόνου συν- 
εστώς. ᾽Αλλὰ ῥητέον, ὅσον olóv τε πρὸς τὴν παροῦσαν 


sius tantum diagrammatis via ao ratione dispositi [) ὁρμὴν τοῦ περὶ τῶν dv ψυχογονίᾳ τοῦ Πλάτωνος 


descriptionem enarrabimus,que quatuor intervallis 
septem vocum (quater diapason) quinarioque simul 
intervallo (diapente) et tono constat. Sed dicamus, 
quantum quidem (et quale) in presentiam de ratio- 
nibus arithmeticis, que sunt in Peychogonia Pla- 


Si Μορίων. Cl. Tennull. adnott. ad Jambi. Νίο. 
Arithm. p. 141 sq. « Notandum, » inquit, » µόριον 
ab arithmeticis dici de superparticulari, µέρη de 
superpatiente. » LINDER. 

9) Δέσποινα. Signifloatur, ut opinor, Eudocis 
(s. Eudoxia), Constantino VIII imperatore neta, 


εἰλημμένων ἀριθμητικῶν λόγων, περί τε τῶν τοῦ 
πολλαπλασίου xal τῶν µεσοτήτων τῶν μεταξὺ τού- 
των, περὶ τῶν ἐπιτρίτων καὶ ἡμιολίων τῶν ἐν ταῖς 
µεσότησιν ἀναφαινομένων, περὶ ἐπογδόων τῶν τὰ 
διαστήµατα συμπληρούντων, περὶ τοῦ λείµματος * 


uxor duorum deinceps imperatorum, Constantini 
Duos (4059-1067) et Romani Diogenis (1067- 
1071). Cfr que de illa narrat Niceph. Brienn. Com- 
ment. lib. i, pag. 43, 56 sqq. (Patro.ogime tom. 
CXXVII). 





1089 


ληπτικὸν καὶ καταπεπυχνῶσθαι τούτοις τοῖς λόγοις, 
"Iva οὖν àv τάξει προΐωμεν, λάδωμεν πρῶτον lv τοῖς 
ἀπὸ µονάδος ἀριθμοῖς τοὺς λεγομένους πρώτους ὑπὸ 
τοῦ Πλάτωνος λόγους. 


IN PSYCHOGONIAM PLATONIS. 
καὶ γὰρ τὸ διάγραµµα δεῖ πάντων τούτων εἶναι περι- A tonis, 


1090 


cognoscere intersit, de numeri augendi 
rationibus iisque, que inter illas intercedunt, 
medietatibus, de sesquitertiis et sesquialteris, qua 
in medietatibus cernuntur, de Besquioctavis, qui- 
bus explentur intervalla, de limmate. Namque 


diagramma et heo omnia complecti dehet et compleri (condensari) his rationibus. Quare primum, ut 
ordine procedat oratio, in lis numeris, qui ab unitate sunt proximi, eas, quie a Platone memorantur, 


primas rationes sumamus. 

0. Ἐποείσθω οὖν δλ μονὰς, καὶ ταύτης διπλασία 
Bode εἶτα τριὰς, ἡμιολία μὲν τῆς δυάδος, τριπλασία 
δὲ τῆς µονάδος' εἶτα τετρὰς, διπλασία τῆς δυάδος' 
εἶτα ἐννεὰς τριπλασία τῆς τριάδος' εἶτα ὀγδωὰς 
ὀκταπλασία τῆς µονάδος' ἐπὶ πᾶσι δὲ ἑθδόμη μοῖρα 
ἑπτακαιεικοσιπλασία τῆς µονάδος. ᾽Αλλ᾽ at μὲν vp: 
τούτων ἕστη τὰ τοῦ Πλάτωνος, ἔδει μηδὲν περιερ- 
γάζεσθαι πλέον. Ἐπειδὴ δὲ αὐτὸς ἡμῖν παρακε- 
λεύεται τὰ διπλάσια καὶ τριπλάσια διαστήµατα ταῖς 
τε ἀριθμητικαῖς καὶ ἁρμονικαῖς µεσότησι συνδεῖν, 
µονάδος δὲ οὐκ ἔστι καὶ δυάδος μεταξὺ ταύτας τὰς 
µεσότητας εὑρεῖν , ληπτέον τινὰ πρῶτον ἀριθμὸν 
ὃς ἐλάχιστος ὢν ἕξει ἥμισυ καὶ τρίτον διπλάσιον 
γὰρ πᾶς ἀριθμὸς ἔχειν δύναται. Ἑλλήφθω 09v ὁ ςᾳ, 
καὶ τούτου διπλάσιος ὃ ιβ’ τὸν αὐτὸν ἔχων λόγον, 
ὃν πρὸς δυάδα µονάς. Τούτων δὴ τῶν ἐξαπλασίων 
µονάδος xal δυάδος µέσοι παρεντιθέντες ὃ τε η΄ καὶ 
0 τὰς εἱἰρημένας µεσότητας ἀποδώσουσιν. Ὁ μὲν 
γὰρ Ww ταυτῷ μέρει τῶν ἄκρων ὑπερέχει τε xal 
ὑπερέχεται, ὅπερ ἴδιόν ἐστιν ἁρμονικῆς ἀναλογίας' 
6 δὲ 0 Ίσῳ μὲν [τὸν c] κατ’ ἀριθμὸν ὑπερέχει, lou 


9. Ponitor igitur unitas, ejusque duplus numerus 
binarius : deinde ternarius numerus, Besquialter 
binarii, unitatis triplus : tum quaternarius, binarii 
-duplus : tum novenarius, ternarii triplus : tum 
octonarius, octuplus unitatis : postremo autem sep- 
tima pars, que septem et viginti partibus unitati 
antecedit. Tum vero si hec hactenus Plato esset 


B Persecutus, elaborandi diligentia non amplius opus 


esset. Quando autem ipse nobis precipit, ut dupla 
οἱ tripla intervalla arithmeticis atque harmonicis 
medietatibus colligemus, quia inter unitatem et 
dualitstem medietates nulle interjici possunt pri- 
mus aliquis numerus sumendus est, qui quam mi- 
nimus dimidiam partem atque tertiam habeat : du- 
plam enim quivis numerus habet. Sumatur igitur 
6 (senarius) numerus ejusque duplus 12 (duodena- 
rius),eoamdem rationem habens,quam cum dualitate 
unitas. In medio illorum numerorum unitatem et bi- 
narium sexies continentium interpositi octonarius et 
novenarius eas,que dicte sunt, medietates reddunt 
Octonarius enim eadem parte prestat exiremis 


δὲ ὑπερέχετει, ὅπερ ἴδιόν ἐστιν ἀριθμητικῆς µεσό- (| eademque superatur, quod quidem harmonic pro- 


τητος. Ἐξάκις ἄρα τὴν µονάδα xal δυάδα ποιήσαντες 
εὕρομεν ἀριθμοὺς τὰς εἱρημένας ἐπιδεχομένους µε- 
σότητας. 'Οµοίως δὲ xal τοὺς λοιποὺς τῶν ἐν τῷ 
προειρημένῳ στίχῳ τῶν διπλασίων ἅμα καὶ τριπλα- 
σίων ἐξαπλασιάσαντες εὐρήσομεν ὅρους, οὓς δυνη- 
σόµεβα καταπυχνοῦν ἀριθμητικαῖς τε καὶ ἁρμονικαῖς 
μεσότησι. 


portionis proprium est; novenarius autem eodem 
numero (senarium) prestat quo (a duodenario) su- 
peratur, quod quidem arithmetice est medietatis 
proprium. Si sexies igitur unitatem et binarium 
sumpserimus, numeros invenerimus medietates, 
quas diximus, complexos. Similiterque si reliquos 
in serie illa, quam supra enarravimus, duplos 


triplosque numeros sexies sumpserir.us, inveniemus terminos, quos arithmetiois et barmonicis medie- 


tatibus condensare (explere) poterimus. 

v. Γεγονέτωσαν ἀπὸ παντὸς τοῦ προειρηµένου 
στίχου ἐξαπλάσιοι. "Άλλους ἀριθμοὺς ἐν τάξει θέν- 
τες, µόνον τὸν νδ πρὸ τοῦ μη’ θεῖναι ὀφείλοντες' 
τοῦτον γὰρ πρότερον εἰπὲ τριπλάσιον τοῦ τρίτου ’ 
μετ ἐκεῖνον δὲ αὐτὸν ἡμεῖς ἔθεμεν, τῷ πλήθει τῶν 


10. Sunto ex tota hao, quam supra diximus, serie 
sexies sumpti (numeri). Reliquis numeris ordine 
dispositis quanquam solum numerum 54 ante 48 
ponere debebamus, priorem illum enim dicas tertii 
triplum,tamen post huno illum posuimus,unitatum 


μονάδων ἑπόμενοι, καὶ οὗ vij ἁπαριθμήσει, ἣν 6 D multitudinem (ordinem seriemque numerorum) se- 


Πλάτων πεποίηται, τοῖς λόγοις αὐτῶν ἑπόμενος, xai 
ἐναλλὰξ τιθεὶς τοὺς διπλασίους καὶ τριπλασίους. 
Μιταξὺ μὶν οὖν τοῦ ς’ καὶ τοῦ ιβ’ ἐμπεσοῦνται ὁ η’ 
καὶ 0, μετεξὺ δὲ τοῦ ιβ’ xal xb διπλασίου ἁρμο- 
voc) μὲν µεσότης ὁ ις ἀριθμητικὴ δὲ ὁ τη”. μεταξὺ 
δὲ τοῦ διπλασίου τοῦ κδ' καὶ τοῦ µη΄ ἁρμονικὴ μὲν 


i xl 


cuti, stque a numerandi more discedentes Platonis, 
qui, rationem numerorum seoutus, alternos duplos 
et triplos collocabat. Inter 6 igitur et 42 medii 
intercedent 8 et 9 numeri : inter 42 et 24 duplos 
harmonica medietas 46 et 48 arithmetica : inter 
duplos numeros 24 οἱ 48 32 harmonioa medietas 





Nu , MÍCHAELIS PSELD — E 
Φ μάνας u dn αρ, sütem filter Ü et 18, À µεσότης ὁ 1β’, ἀριθμητικὴ δὲ 636". Ἐν δὲ s τρὶ- 
OM OMS ys 
^" ; . | 9 4. 


pfimos Illos triplos, (intercedent) harmoutca medie- — «Aaoloc μεταβὺ ς’ καὶ επ’ πρώτου τριπλασίον &p- 
us 9 ei 49 aritümetica : later secundos wiplos 18 µμονικὴ µεσότης 6 V, καὶ ἀριθμητικὴ δὲ ὁ ιβ μεταξὺ 


So 


οι δὲ v1 harmonlea.et $6 arlihmetiea medielas : 
4sjer tarijos triplos δὲ et 102 harmonica medietus 


d d 
"A 
δα διυτέρου ερικλαθίου τοῦ («ww xol νδ ἁρλονικὴ 
μὲν ὁ xt, ἀριθμητικὴ δὲ ὁ ὰς’ μεταξυ δὲ ce) ερί- 


m τα S νό 


e 


-- . ...,.., 


£f et (08. arfibméles, με Milur medietatibus 
disposita (ei dpseripu) sunt dupla εἰ ii jnter- 


m" 


«ou τριπλασίου τοῦ v8 xai pOP ἁῤμονικὴ μὲν ὃ πα’, ͵ 
ἀριθμητιχὴ δὲ ὁ pr. Διίσταται οὖν «ὰ διαστήματα 


"m ) AU 


| 


valla, tia -dt hi ulelnceps termini eint : 6, 8, 9, 12, 
46, 18, 24, (27), 52, 56, &8, 54, 81, 108, 102. Quod 
si la terminis, qui expositi. sunt, sesquitertias ra- 


«αῖοδε ταῖς μσότηάν, ὥστε «lev ἂν ἔφεξης ol δροι΄ 
οὗτοι ς’. w. 9. iQ. τς’. επ’. κδ. 1β. Ac" pm. vb. 
*3. pr. pí3'. Αλλ εἰ μὲν qv δυνατὸν ἐν τούτοι 





tiones in sesquioctavas (rationes) atque in limmata A τοῖς ἐχκειμένοις ἡμῖν ὅροις τοὺς ἐπιτρίτους λόγους 


possent distribui, finem hic (disputationi nostre) 
imponeremus. Quod eum fleri non possit, alia no- 
bis consilii via opus est. Quare si propositum erit, 
medietatibus illis, de quibus mentio est, et sesqui- 
octavis (intervallis) duplam rationem explere, ra- 
tionem illam serie decrescente procedentem intra 
duplam (rationem) duas sesquioctavas et sesqui- 
tertiam cohibere et continere oportebit. 

41. Et vero sumatur in octupla ratione tertius ab 
unitale numerus 64. Ex quo procedere due sesquioc- 
tave possunt,omnis enim multiplex ratio tot super- 
particulares babere dicitur rationes, de se nomina- 
tas, quota ipsa ab unitate est; neque vero sesquiter- 
iiam rationem habet. Triplicato igitur numero 64 
conflcio 492, cujus sesquitertius numerus 256 «st, 
sesquioctavus autem 216 : hujusque sesquioctavus 
243. Rrgo hec est limmatis ratio, quae post adem- 
ptas duas illas sesquioctavas ex ea proportione 


(40, Rectissime de tota hao sententia, que his 
verbis ἅπας χὰρ... αὐτὸς ἀπὸ µονάδος compreben- 
ditur, is, quicunque in margine cod. ms. Grace 


εἴς τε τοὺς ἐπογδόους καὶ τὰ λείµμματα διελεῖν, μέ- 
Xp: τούτων ἄν ἕστημεν' νῦν δὲ οὐχ ἄν οἵόντε, ἄλλης 
ἄν δεοίµεθα µεθόδευ. Προκείσθω οὖν ἐξ ἀρχῆς xatu- 
πυκνῶσαι τὸν διπλάσιον λόγον ταῖς εἰρημέναις µε- 
οότησι καὶ τοῖς ἐπογδόοις δεήσει ἄρα τὸν ὑπόλογον 
τοῦ διπλασίου μεταξὺ τοὺς δύο ἐπογδόους καὶ ἐπί- 


τριτον ἔχειν. 


ια’. Ἑἰλήφθω οὖν ὁ τρίτος ἀπὸ µονάδας κατὰ τὸν 
ὀχταπλάσιον λόγον ὁ ζδ. ᾽Απὸ τούτου μὲν δύο ἔπογ- 
ὅδους ἀποστῆναι δυνατὸν, ἅπας γὰρ πολλαπλάσιος 
τοσούτων ἐπιμορίων (10) ἡγεῖται λόγων ἀντιπαρωνό- 
pov αὐτῷ, ὁπόστως ἐστὶν αὐτὸς ἀπὸ µονάδος. Ἐπί- 
τριτον δὲ οὐκ ἔχει' τριπλασιάσας οὖν τὸν {δ' ποιῶ 
τὸν pef, οὗ ἐπίτριτος μέν ἐστιν ὁ ovo, ἐπόγδοος δὲ 
ὁ σις’, xal τούτου ἐπόγδοος ὁ ap^. ὃ ἄρα τοῦ λείµ- 
µατος λόγος ἐστὶν ὁ μετὰ τὴν ἀφαίρεσιν τῶν οὖύο 
ἐπογδόων λειπόμενος τοῦ σμΥ πρὸς τὸν ονς ἀπὸ 


hoo annotavit : Ὀκταπλάσιος ὁ uiv η΄ τοῦ αν, ὁ Bi 
EU τοῦ η, ἐπόγδοοι δὲ ὁ μὲν of τοῦ £5, ὁ δὲ πα’ τοῦ 


οβ’, LINDER. 











1093 


IN PSYCHOGONIAM PLATONIS. 


10014 


παντὸς γὰρ ἐπιτρίτου δύο ἐπυγδόων ἀφαιρεθέντων A, superest, quam habent 256 cum 243. Ex universa 


καταλείπεται ὁ τοῦ λείμµατος λόγος. ᾽Αλλὰ τοῦ σνς 
ἐπόγδοος ὁ σπη΄, ὃς τὴν ἀριθμητικὴν σώζει µεσό- 
τητα, τεταγμένος μεταξὺ τοῦ pe καὶ τοῦ τπὸ, 
πρὸς μὲν τὸν ρςβ’΄ τὸν διπλάσιον λόγον ποιοῦντος, 
πρὸς δὲ τὸν cm, ἐπίτριτον. El μὲν οὖν δυνατὸν ἀπο- 
στῆσαι δύο ἐπογδόους ἀπὸ τοῦ σπη’, κατεπυχνώσα- 
psv ἂν xai τοῦτο τὸ ἐπίτριτον τοῖς τε ἐπογδόοις καὶ 
τῷ λείμματι. Nov δὲ οὐχ οἴόντε, ὁ γὰρ ἐπόγδοος 
αὐτοῦ ὁ τχδ ὄγδοον οὐκ ἔχει' διὸ πρὸς αὐτόν ἐπόγ- 
δοον Ὑίνεσθαι λόγον οὗ δυνατὸν τοῖς ἄτμητον τὴν 
µονάδα φυλάττειν ἂν βουλομένοις τὸ γὰρ ὄγδοον 
αὐτοῦ µέρος ἐστί. Διπλασιάσαντες οὖν αὐτὰ, ἵνα τὸ 
Ἅμισυ ὅλον ποιήσωµεν xai σχῶμεν καὶ αὐτοῦ λαθεῖν 
ἐπόγδοον, ἀναγχασθησόμεθα διὰ τοῦτο xal τοὺς πρὸ 
αὐτοῦ διπλασιάσαι πάντας καὶ τοὺς μετ αὐτόν, "Εσται 
οὖν ἀντὶ μὲν τοῦ ρςβ᾽ ὁ τπδ’ ἀντὶ δὲ τοῦ ai ὁ oA" 
ἀντὶ δὲ τοῦ σμΥ ὁ υπς' ἀντὶ δὲ τοῦ σνς ὁ q^ 
ἀντὶ δὲ τοῦ σπη΄ ὁ φος’, καὶ τούτου ἐπόγδοος ὁ χμη', 


καὶ τούτου ἐἀπόγδοος ὁ x9" ἔπειτα ὁ den, διπλάσιος! 


ὢν τοῦ τπδ’, πρὸς δὲ τὸν ψκδ λόγον ἔχων τοῦ λείµ- 
µατος. Kal οὕτω δὴ συµπεπλήρωται τὸ διπλάσιον 
διάστηµα τοῖς τε ἡμιολίοις καὶ ἐπιτρίτοις καὶ ἐπ. 
ογδόοις λόγοις ἐν τοῖσδε τοῖς ἀριθμοῖς' τπδ'. vf. 
υπς΄. φιβ. Φος. χµη’. Ψχθ. jt». El οὖν ἐθελήσαι- 
μεν ὅλον συμπληρῶσαι τὸ διάγραμμα, ἐκθέμενοι νατὰ 
τὸ ἑξῆς ἀντὶ μὲν τῆς πρώτης μοίρας τὸν τµδ’ ἀντὶ 
δὲ τῆς δευτέρας τὸν (Em ἀντὶ δὲ τῆς τρίτης μοίρας, 
τῆς τριπλασίας τῆς πρώτης, ἡμιολίας δὲ τῆς δευ- 
τέρας, τὸν αρνβ’, ἀντὶ δὲ τῆς τετάρτης, διπλασίας 
τῆς δευτέρας, τὸν αφλς’' ἀντὶ δὲ τῆς πέµπτης, τῆς 
τριπλασίας τῆς τρίτης, τὸν Ύγυνς’ ἀντὶ δὲ τῆς ἕκτης, 
ᾗ ἐστιν ὀκταπλασία τῆς πρώτης, τὸν Υοβ’ ἀντὶ à 
τῆς ἑθδόμης, 7, ἔστιν ἑπτακαιειχοσιπλασία τῆς πρώ- 
της, τὸν τη” sb οὖν ἐθελήσαιμεν τάσδε χαταπυ- 
κνῶσαι ταῖς ἁρμονικαϊῖς xal ἀριθμητικαῖς µεσότησιν, 
«i παρατεθεῖσαι τά τε ἡμιόλια καὶ ἐπίτριτα διαστή- 
µατα ποιήσουασιν, ἔσονται μεταξὺ τοῦ τε vmÓ' xai 
τοῦ ψξη᾽ διπλασίου 8 τε φιβ’ ποιῶν τὴν ἁρμονικὴν 
µεσότητα, καὶ à φος (44), τὴν ἀριθμῆτικὴν µεσό- 
τητα ποιῶν. El δὲ τοῦ τριπλασίου διαστήµατος , 
λέγῳ δὲ τοῦ τπδ΄ καὶ τοῦ αρνβ, λάθοιµεν τὰς µεσό- 
τητας, ὅ μὲν φος, σώζει τὴν ἁρμονικὴν, ὡς ἐν τῷ 
διπλασίῳ τὴν ἀριθμητικὴν ἀναπλήρου , µεσότητα , 
ὁ δε En τὴν ἀριθμητικὴν, ὃς ἦν μείζων ἄχκρος τοῦ 
διπλασίου. Ηάλιν ct τοῦ δευτέρου διπλασίου τὰς αὖ- 
τὰς θελήσομεν µεσότητας λαθεῖν, ἔσονται μεταξὺ 
τοῦ τε φξη΄ καὶ τοῦ αφλς ὁ μὲν axó ἁρμονικὴ µε- 
σότης, ὁ δὲ αρνβ΄ ἀριθμηιική' El δὲ καὶ δεύτερον 


(11) Ὅ τε φιβ’... καὶ 6 φος. In margine cod. 
hoc annotatum exstat: Ὁ γὰρ «qf moist πρὸς μὲν 
τὸν vnb τὸν ἐπίτριτον λόγον, πρὸς δὲ τὸν ψξη τὸν 
ἡμιόλιον, ἐξ ὦν σύγχειται ὁ διπλάσιος καὶ ὑπερέχει 
ὁ φιβ’ τοῦ τπδ τῷ Υ αὐτοῦ μὲν, ὑπερέχεται δὲ ὑπὸ 
τοὺ XE» τῷ τοῦ yen Y µέρει. Ὁ δὲ φος πρὸς μὲν 
τὸν τπδ τὸν ἡμιόλιον ποιεῖ λόγον, πρὸς δὲ τὸν ψξη’ 
τὸν ἐπίτριτον ἀντιστρόφως, xai ὑπερέχει xal ύπερ- 
έχεται ἑκατέρων τῶν ἄκρων µονάσιν pc. h. e., 
si Latine reddas : « 512 ad gel sesquitertiam facit 


enim sesquitertia ratione, duabus demptis sesquioo- 
tavis, limmatis ratio relinquitur. Atqui numeri 256 
sesquiootavus est 288, isque arithmeticam medie- 
tatem servat inter 192 collocatus et 384, qui ratio- 
nem duplam ad 199 facit, ad 288 sesquitertiam. Si 
vero duo sesquioctavos numero 288 adjicere posse- 
mus, hoo quoque sesquitertium (intervallum) ses- 
quiootavis (intervallie) et limmate expleremus. 
Verum hoc fieri non potest, nam sesquiootavus 
ejus 324 octavam partem non habet; quocirca si 
quis integram servare cupiat unitatem, ad illum 
numerum sesquioctavam rationem efficere nequit, 
nam fractura (ut aiunt) octava ejus pars est. Quare 
ut ejus et dimidia pare numerus sit simplex et seg- 


B quioctava ratio effici possit, si eum duplicaverimus, 


ob eamdem causam 608, qui et ante sunt et qui s8e- 
quuntur, omnes duplicare cogemur. Pro 192 igitur 
erit 384 : pro 246, 432 : pro 243, 480 : pro 256, 
512 : pro 288, 576, ejusque sesquioctavus numerus 
618, hujusque sesquiootavus 729 : deinde 768, 
qui duplus est numeri 384, et ad 729 limmatis ra- 
tionem habet. Atque hoo demum modo duplum 
intervallum sesquialteris et sesquitertiis rationibus 
per hos numeros 384, 432, 486, 513, 576, 648, 729, 
768 expletum est. Itaque si totum diagramma ex- 
plere cupimus, postquam ordine pro prima parte 
numerum 384 substituimus, pro secunda 768, pro 
tertia parte, tripla prime (partis) secundeque 
duplá, 44152. pro quarta, secunde dupla, 1536, pro 
quinta, tertie tripla, 3456, pro sexta, que prime 
octupla est, 3072, pro septima, que septem et 
viginti partibus antecedit primam, 10968: si has 
igitur harmonicis et arithmeticis explere cupimus 
medietatibus, qua apposite sesquialtera et sesqui- 
teria intervalla efficiant, inter 384 et 708, qui 
numeri sunt duple rationis, intercedent 512, qui 
harmonicam facit. medietatem, et is, qui arithme- 
ticam medietatem efficit, 576. Sin autem tripli 
intervalli, 38& dico οἱ 4452 numerorum, medie- 
tates sumimus, numerus 546, qui in dupla ratione 
arithmeticam medietatem implebat, harmonicam 
tuetur medietatem, arithmeticam autem 708, qui 
duple rationis major erat (terminus) extremus. 
Si rursus easdem volumus secunde duple ratio- 
nis medietates assequi, inter 768 et 4536 (erit 1024 


D harmonica medietas, arithmetica 4452. Quod si 


secundum explere nobis libet triplum (interval- 
lum), cujus termini 1452 et 3450 sunt, harmoni- 


rationem (512 :384 — 4: 3», ad 768 sesquialterum 
(768 : 512 — 3:2), ex quibus constat dupla (ratio). 
Αο numerus 412 et numerum 384 tertia ejus parte 
superat et a 708 tertia parte superatur : 576 autem 
ad 384 sesquialteram facit rationem (576 : 384 — 
3:2), ad 768 sesquitertiam (576 : 768 — 3: 4) in- 
verse, atque extremus terminus uterque utrumque 
invicem unitatibus 192 et superat et superatur. 
INDER. 


MICHAELIS PSELLI 


1000 


cam numerus 4728, 2304 arithmetioam iis reddit À ἐθελήσαιμεν χαταπυχκνῶσαι τριπλάσιον, ob ol ὅροι 


medietatem. Et vero si tertium etiam duplum 
(intervallum), quod in terminis 4536 et 3072 ver- 
satur, expletum erit, numerus 2048 harmonicam, 
2304 autem arithmeticam medietatem habebit. 
Quod si preterea tertium triplum (intervallum), 
6 dioo et 7 partem, similibus medietatibus sup- 
pleverimus, 3456 et 10368 extremi erunt, medii 
autem 5184, harmonicus, et 6942, arithmeticus. Si 
porro sesquitértiorum etiam, que ex his medie- 
tatibus prodierunt, et sesquialterorum intervallo- 
rum unumquodque sesquioctavis et limmate ex- 
pleverimus, in terminis ordine dispositis totum 
diagramma, sesquioctavas rationes 24 et 0 limmata 
continens, apparebit. 


t'civ à αρνβ καὶ ὁ Ὕυνς, ὁ μὲν αψχη΄ τὴν ἆρμο- 
νικὴν ἀποδώσει µεσότητα πρὸς αὐτοὺς, ὁ δὲ βτὸ 
τὴν ἁρμονικήν. Kai μὲν καὶ εἰ τὸ τρίτον διπλάσιον 
καταπυχνώσαιµεν, iv ὅροις ὃν τῷ τε αφλς xai γυβ, 
ὁ μὲν βµη τὴν ἁρμονικὴν Ete πρὸς αὐτοὺς, ὁ ὃξ 
βτὸ τὴν ἀριθμητικὴν. "Ecc δὶ el τὸ τρίτον τριπλά- 
σιον, λέγω δὴ τήν τε € καὶ ζ µοῖραν, ταῖς ὁμοίαις 
µεσότησι καταπυχνώσαιµεν, ἔσονται ἄχροι μὲν 65 τε 
Ύυνς' xat ὁ «En, µέσοι δὲ ἁρμονιχὸς μὲν ὁ ερπδ’, 
ἀριθμητικὸς δὲ ὁ cm. El 5' a6 καὶ ἐπιτρίτων 
ἕχαστον τῶν ἀναφανέντων ἐκ τούτων τῶν µεσοτή- 
των xal τῶν ἡμιολίων τοῖς τε ἐπογδόοις καὶ τῷ 
λείµμματι καταπυχνώσαιµεν, ἔσται lv. ὅροις τοῖς ἑξῆς 
χειµένοις τοῦ ὅλου διαγράµµατος ἔχον ἐπογδύους μὲν 
x$' λείµµατα δὲ ς’. 


(19) Nob cb διάγραμβὰ * δεῖ δὲ νοεῖν αὐτὸ xot συνεχές. 


| ἅρμονι- 


ἀριημντι- 
xj µεσότης 


4t µεσό- a' ir, fj 
της πρώ. αὐτὴ xal 
τὴ διπλα- τοῦ τριπλ. 
ἁρμονι, / 


* σία 





ἁῤμονι- ἀρ'ῦμητι- 





ΝΕ 

xl pe- xh µεσο:. x5 µεσοτ. 

αύτ.α δι- β' [διπλα» 

*Pimia- πλασία — oía] [τρί» 

, el τη μοῖρα τετάρ:. 
ξη tu £d 2d ax KT ΑΝ Fu Aagic, 





Curdews eu uem 


(12) Hoc diagramma non a Pseello primo inven- 
tum descriptumque esse, sed jam 8 Proclo ipso 
expositum, duabus de causis verisimile videtur. 
Primum enim Procl. in Tim: 495. A. ἔσται ἡμῖν, 
— inquit — iv ὅροις τοῖς ἑξῆς Χειμένοις μετὰ τὴν 
ὅλην por τὸ ὅλον διάγραµµα Éyov ἑπογδόους 
μὲν κδ’, λείµµατα δὲ θ’. Tum vero in disgrammate 
medietates duplz rationis quarie memorantur, etsi 
in iis, que supra a Psello enarrantur, nulla dupla 
rationis quarte mentio facta est. A Proclo tamen 
ratio illa attingitur. Quod ex iie apparet, que su- 
pra d {4 πάλιν ei etc. ex Proolo sumpta laudantur. 


Cfr Tim. Loor. (Ed. C. F. Herm. 4853. Tom. IV, 
pag. 449. — Orell.-Bait.-Winkelm. Turic. 4839. 
4 : ο. pag. 956. b.) Theon. Smyrn. pp. 97—98, 
262. Euclid. Introd. p. 54. Procl. p. 493. Preterea 
in hoc diagrammate disponendo &dmonendum vi- 
detur, ea, qua uncis [ ] inclusa reperiuntur, a 
nobis esse adjecta. Nimirum excidisse librario - 
rum incuria videntur. Certe ad rem, cujus antea 
mentio est facta illustrandam tam necessario 
pertinent, quam que maxime, quare fieri vix 
potuisse puto, ut α Psello pretermitterentur. Lw- 
DER. 


109; 


IN PSYCHOGONIAM PLATONIS. 


1098 


Gounvtxh ute &e:0pme:i- 


gósT Til. 
διπλασ. | 


yx] ' 4L 
épcpowxh — fuv qi) 


- - £t ^at, * χο Ld L] 
[ιο ὅσ, "a " LAUS q0*05h 


τρισλας. 






* 
S9[t6:x53 µέσος. . 
150p. Rivas 
^E t 
LASS] 


διπλάσιος διὰ cx? 


531, 


Att, 42257, 
P τριπλα. 


[40:05. 


pss. Υ' 


δέπλας.] 


ἕκτη 


BU £9k9 (Qe o 





épuoviyh Μριθμτ- 
'μεσοτ. τρίτ. cux) µε: 
τριτλα. « ἡ σοτ. τρἰτ. 
40th δὲ xai εριπλᾶσ. 
ὁ διπλασ. 
ἀριθμητικὴ ! 
&pzU — uu Nou muy 





co c2! η bcn fstc ἐδδύμη 
2 VW Το 4 μὶ ος aS 
i * 


(g'. (13) Ἡ πρώτη μοῖρα δηλοῖ, ὅτι ἀμερίστως Α 


voti ὁ νοῦς πρῶτον, δευτέρως δὲ xav' αὐτὸν d φυχἠ, 
καὶ μονοειδῶς καὶ ὁλοτελῶς, καὶ ὅλως ὅλου τοῦ γνω- 
στοῦ ἀντιλαμθάνεται. Βὶ γὰρ µεμµερισµένως ἀντ- 
ελαμθάνετο, συνεχέοντο ἂν τὰ εἴδη τῶν γνώσεων, καὶ 
οὐκ ἂν ἠδύνατο ἡ ψυχἠ φυλάττειν αὐτὰ ἀμετάπτωτα, 
καὶ ἄλλως ὅτι ἔμελλεν d γνῶσις διαµερίζεσθαι κατὰ 
τὸ γινῶσκον, xai οὕτως 1| δαπανηθῆναί ποτε, εἰ 
περιΐστατο 3), top, 3j, εἶπερ εἷς ἄπειρον Ty ἡ δια(- 
ρεσις, ἀπειράχις ἐν μέρει ἐνεργεῖν, καὶ κατὰ τὸ 
αὐτὸ πάλιν xal πάλιν dv ἑτέρᾳ τομῇ γνώσιως. Καὶ 
εἶ τοῦτο, ἵνα τι xai μὲ ἅπαν ὁλοτελῶς ἤ ἀποκεχλη- 
ρωμένως Ev. ἕκαστον ἐν ἑκάστῃ topi γνώσεως, καὶ 
el τοῦτο, ἤ ἔδει " πάντας τὴν πάντων νοεῖν ὁλοτέ 
φέροντας τὴν ψυχλν' ἤ ἐξ ἀνάγκης ἕν τισι, μᾶλλον 
δὲ καὶ ἐν πᾶσι τινὰ μὲν ἐνεργεῖν µέρη τῆς φυχῆς, 
τινὰ δὲ "ἐνεργήματα μένειν * οὗ τί ἀτοπώτερον, δυ- 
ναμένην τὴν φυχὴν μὴ ivepysiv, ἀλλὰ µαταίαν ἔχειν 
τὴν δύναμιν ; ὥστε ἁμερῶς xal ἐνοειδῶς xal ἅμα 
vost dj duy) xai γινώσκει, καὶ διὰ coU! οὐδὲ τὰ 

(13) Cfr. $ 5, Procl. in Tim. 109 sqq. In iis, 


qua sequuntur, Psellus plus de suo sumpsit quam 
in iis, que adhuc dicta sunt. Et tamen ostendit 


PATROL. GR. GXXII. 


e . , 
VL ο όλος διὰ e 
T — 





12. Prima pars aperit, indivise primum mentem, 
tum menti convenienter animam perciperoet unifor- 
miter et perfecte et omnino omne, quod cognoscitur, 
comprehendere. Que si divise comprehenderet, co- 
gnitionis genera confunderentur,neque immutnbilia 
ea servare possetanima,quia omnino cognitio secun- 
dumid,quod cognosceret,divideretur,eoque pacto aut 
consumeretur aliquando,siincisio esset cireumdata, 
aut, si sectio in infinitum esset, infinitis modis in 
parte (particulatim), ideoque in diverso etiam at- 
que etiam cognitionis genere ageret. Quod si ita 
8e habeat,ut aut penitus totum aliquod sit (anima) 
aut separatim unumquidque in unaquaque cogni- 
tionis sectione, si (igitur) ita se hoo habeat, aut 
*omnes omnia cognoscere (percipere)* oportet, 
aut necesse est in aliquibus vel potius in omnibus 
alias anime partes agere,alias inefficaces perma- 
nere. Quo quid absurdius, quam, cum possit, non 
agereanimam vanamqueesseejus potentiam? Quare 
(sequitur ut)integreetsimpliciteret percipiat anima 
Ploclianam disciplinam ita se imbibisse, utnolens 
volens ab illa staret. LiNDER. 


39 


—H— ———W— ————— -— t * 





1099 MICHAELIS PSELL! 1100 


etcognoscat;eamqueob causam scientiarum species, A εἶδη τῶν γνωστῶν ἐπιθολούνται, διόλου ἐνυπάρχοντα 
qua in anima insunt, omnino non perturbantur. τῷ ΨυχΠ. 

13. Secunda pars, que est prime dupla, osten- w'. Ἡ δευτέρα μοῖρα, διπλασία τῆς πρώτης 0022, 
dit, animam,etiamsi per se adunetuür et cadem fiat δηλοῖ, ὅτι «t καὶ ἐν ἑαυτῇ ἑνίζεται καὶ ταυτίζεται 
neo prodiens sit et uniformis, procedere tamen et καὶ ἀνεχφοίτητός ἐστι καὶ µονφειδὴς ἡ quy, ἀλλ᾽ 
mutari secundum ea, qua cognoscuntur. Quo in οὖν προέρχεται xal ποιχίλλετνι xaxà τὰ γνωστά. 
genere sunt ea, que in generatione sunt posita, et ΌΤαῦτα δὴ và à, γενέσει xal τὰ τῆς θατέρου φύσεως. 
ad naturam alterius pertinent. Hoc est enim, quod Τοῦτο γὰρ δηλοῖ τὸ διπλάσιον. Ὡς γὰρ ἐν τῷ évi 
ostenditduplum (intervallum).Quemadmodumenim τὸ ταὐτὸν (cl γὰρ μὴ ἑτέρῳ ταὐτὸν, ἀλλ' αὖ γε 
in Uno idem (nam etsi non alteri,at contra ea sibi  ἐἑαυτψ πάντως), οὕτως ἐν τοῖς δυσὶ τὸ ἕτερον * οὗ 
prorsus idem (est]), sic in duobus id, quod diver- γὰρ ἑαυτοῦ ἕτερον, ἀλλ’ ἑτέρου ἕτερον * ὥστε, xai 
sum (alterum) est. Quod quidem non a seipso πρὸς ἑαυτὸ ἀστασίαστον pávov, στασιάζει πολλάκις 
diversum (est), sed & diverso diversum, ita ut, πρὸς ἀλλο. 
etiamsi non discordet α seipso, ab alio dissideat. 

14. Tertia pars, qua duas habet et ad primam ιδ’, Ἡ τρίτη µοῖρα, δύο ἔχουσα σχέσεις πρόὀς τε 
et ad secundam (partem) (habituum) rationes, et, τὴν πρώτην καὶ πρὸς τὴν δευτέραν, xai τῆς πρὠτης 
prima tripla est secundeque sesquialtera, cogni- B ossa τριπλασία. τῆς δὲ δευτέρας ἡμιολία, δηλοϊ civ 
tionem aperit ad ea omnino pertinentem,que sen- — slc τὰ αἰσθητὰ πᾶντως γνῶσιν, ἄπερ εἰ xal πληθύ- 
sibilia sunt, qua quidem etsi per subsistentias — vovtat κατὰ τὰς Ὀποστάσεις, Ó Ὑὰρ τρία πλήθους 
(ut hac voce ultar) augentur nam tria multitudinis — &py7, ἀλλ᾽ οὖν ἑνίζωνται τῷ ἑνιαίῳ καὶ ἁπλῷ τῆς 


.- 
te i" 


ϕ 
i CEN 
N μμ...” 





initium (est), simplici tamen et sincera cognitionis ἍΎνωσεως xal τῷ καθόλου, καὶ μετὰ τὰ πολλὰ ἐκ 
(vi) atque eo, quod universum dicitur, adunantur, τῶν μερικῶν συνάγεται ' κχάχεῖνα μὲν πολλὰ xai 
et vero in multa (multitudinem) ex particularibus διάφορα, ἡ δὲ γνῶσις ἁπλῆ xai ἁδιάφορος. Πλὴν 
coguntur.Atque hac quidem multaetdiversa(sunt), ἔχει xai πρὸς τὴν δευτέραν τὸν ἡμιόλιον λόγον, 
sed cognitio illa et simplex est neque diversa. Ac ῥὑπεμφαίνοντος, οἴμαι, τοῦ λόγου, ὅτι et xàl τὸ πετελῃη- 
preterea sesquialteram habet rationem ad secun-  Qucuívov εἷς τὸ καθόλου xal ἐνιαῖον ἐνοῦται, ἀλλ) 
dam (partem), ostenditque, ut opinor, ratio, illud C οὖν καὶ αὐτὸ tà πεπληθυσμένον ἐξ ἐνιαίου συνάγεται 
ipsum, quod auctum et multiplicatum est, etsi in slg πλῆθος ' ἐκ γὰρ πολλῶν τοιούτων τὸ iv, xai ἐξ 
universum simul et simplex (tanquam in unum ῥἑνὸς τοιοῦτον πολλάκις τὸ πλῆθος. Ἐπὶ οὖν τὸ αἶσθτ- 
quoddam redactum) copuletur,exsimplici tamen ad — «óv, ὃ δηλοῖ fj δευτέρα µοῖρα, τὸ πλῆθος παρίστησιν, 
multitudinem colligi : ex pluribus enim unum fit, — o0 δηλοῖ ἡ τρίτη, ἑκάτερα δὲ τοῦ κυρίως ἑνὸς ἐξήρ- 
ex uno sepe hac plura (multitudo). Ad sensibile τηνται. Αὐτῶν μὲν πρὸς ἐκεῖνο ἐξεταζομένων, τὸ 
igitur, quod ostendit secunda pars (sesquialtera αἰσθητὸν ἑνιαῖον ἐγγύτερόν ἐστι τοῦ χυρίως ἑνὸς 3 
jla ratio) multitudinem apponit, quam ostendit τὸ msrAz8ucpivow, ὡς ὁ διπλάσιος διὸ τοῦ ἑνὸς, 7, 
tertia, utrumque autem ex eo, quod proprie unum ὁ τριπλάσιος. Τὸ γὰρ ἐν τοσούτοις μεῖζον, µαχρι- 
dicitur, comparatum est (pendet). Que si ad illius σµόν (14) τινα ἐπεμφαίνει καὶ ἀλλοτρίωσιν. Αὐτὰ 
comparationem inter se censentur (et mstiman- δὲ πρὸς ἄλληλα συγκρινόµενα εὕρηται συρεγγύτερον᾽ 
tur), sensibile illud simplex ab eo, quod proprie ὡς ἐν ἡμιολίῳ Ὑὰρ, ὡς ἀμφότερα ὑπὸ alcogzsv 
unum dicitur, propius abest quam id quod auctum  ὄντα,. 

multiplicatumque est, sicut duplus (numerus) uni propior est quam triplus. Quod in isti enim majus 
est, prolixitatem quamdam et alienationem pre se fert. Inter se autem comparata, propiora alterum 
alteri esse visa (reperta) sunt; nam velut in sesquialtera (ratione), sic utrumque sub sensum cadit. 

15. Quarta pars, que secunda dupla est, et, D  :&. Ἡ τετάρη µοῖρα, διπλασ-.α τῆς δευτἑρας 
contra unam illam posita, planum habet quadrilate- οὖσα, xzi πρὸς τὴν µίαν ἀντιχειμένη, xal ἴδη τε- 
rum, cognitionem, que est in latitudine, aperit. τρᾶπλευρον τὸ ἐπίπεδον ἔχουσα, δηλοῖ τῆν κατὰ 
Quare ab uno recedit, cum longitadine autem sive πλάτος γνῶσὶίν. Διὰ τοῦτο γὰρ xai τοῦ ἑνὸς μὲν 
dualitate comparatur.Omnis enim cognitio,longis- ἀφίσταται, τῷ µήκει δὲ εἴτε οὖν τῇ δυάδι ἀντεξετά- 
sime progressa quanquam ex uno pendet, sicutex Ἅζεται. Πάσα Υὰρ Ὑνῶσις, ἐπὶ µήκιστον προϊοῦσα, 
unitate omnis numerus, eamque ob causam ad ῥἐξέχεται μὲν τοῦ ἑνὸς, ὡς καὶ πᾶς ἀριθμὸς τὶς 
unum plus pertinet (accomodata ad unum est), ne- µονάδος, xal κατὰ τοῦτο ἐνικωτέρα ἐστὶν, οὗ μὴν 
que tamen in longitudinem sane crescit, dum ex δὲ καὶ εἷς πλάτος ἐπιδίδωσιν, ἐστ ἂν τῆς ivo; 
unitate pendet. Ab illa autem quasi dimissa cum ῥἐξέχεται, Ὅτε δὲ ἐχείνης olov ἀφεμένη ἐπιχάμφε: 


(14) Μακρισμόν. Vox, credo, a Psello inventa. LINDER. 

















4101 


IN PSYCHOGONIAM PLATONIS. 


1103: 


καὶ πλαγιάσει, διπλῆ τις ὡς ἂν ἐγγίγνεται τῷ µήκει Α Beinflexit et obliquavit, duplex quodammodo (facta) 


πρότερον, εἶτα xal τῷ πλάτει, καὶ ἐπιπεδοῦται οἷον 
τὸ γινῶσκον κατὰ τὸ τοῦ Ὑινωσκομένου ὀπίπεδον, 
9 δηλοῖ ἐνταῦθα ἡ τετάρτη μοῖρα πρὸς τὴν δευτέραν 
καὶ µόνην ἀντικειμένη. 


tc Ἡ πέμπτη μµοῖρα, τριπλασία τῆς τρίτης οὖσα, 
καὶ µήτε πρὸς τὴν δευτέραν µήτε πρὸς τὴν πρώτην 
ἀντικειμένη, δηλοῖ τὸ τῶν γνώσεων πολύ. Πυθμὴν 
Υὰρ τῶν πολλῶν τὰ τρία. Ηολλάκις δὲ πολλὰ τὰ 0" 
ὅθεν xal µούσας θ΄ οἱ ποιηταί φασιν, οἱονεὶ πολλάκις 
πολλάς. Τὰ δὲ πολλὰ οὔτε πρὸς τὸ ἕν ἔχει τὴν ἀντ- 
εξέτασιν, ὡς οὐδὲ τὸ ἐπίπεδον f| τὸ στερεὸν πρὸς 
τὴν στιγμὴν, οὔτε μὲν πρὸς τὰ δύο, ὥσπερ οὐδὲ 
oinía πρὸς θεµέλιον, καὶ πλοῖον πρὸς τρόπιν, καὶ 
ἅπαν πρὸς ἀοχήν' οὐδεμία δὲ ἀρχὴ συγγενὴς τοῖς 
τέλεσιν, ἀρχὴ δὲ πλήθους ἡ δυὰς, οὗ πλῆθος' ἀλλὰ 
τὰ πολλὰ πρὸς πολλὰ. "Ogev ὁ 0' πρὸς τὸν γ΄ ἐξετὰ- 
ζεται, τὸ πλῆθος πρὸς τὸ πλῆθος, καὶ ὑπεμφαίνει τὸν 
τριπλάσιον κατὰ πολὺ πληθυνόµενος. 


primum multitudini tum vero latitudini quasi in- 
nascitur. Et vero id, quod cognocit, quasi planum se 
facit accomodate ad ejus, quod cognoscitur, pla- 
num, quod hic ostendit quarta pars, que quidem 
contra secundam et unam illam posita est. 

16. Quinta pars, tertie tripla, neque contra ge- 
cundam nequeocontra primam posila, cognitionum 
multitudinem ostendit.Fundamentum enim eorum, 
que multa nominantur, tria sunt. Pluries autem 
(αἱ sumuntur) multa, novem (efficiuntur). Inde no- 
vem Musas veluti pluries multas poete dicere solent. 
Multatamen nullam comparationem neque ad unum 
habentjsicut non planum aut solidum ad punctum, 
neque vero ad binarium numerum,quemadmodum 
neque aut ad fundamentum domus, aut navis ad 
carinam, aut universum ad principium : neque 
enim ullum principium extremis cognatum est, 
quanquam multitudinis principium, non multitu. 
do, dualitas est ; sed multa (habent inter se com- 


parationem). Qua ex re numerus IX cum III, ut multitudo cum multitudine, comparatur et in multitu- 


dinem auctus triplum (numerum) exhibet. 

ες» Ἡ ἕκτη uoipa, ὀκταπλασία τῆς πρώτης οὖσα, 
καὶ πρὸς οὐδεμίαν ἑτέραν τὴν σχέσιν ἔχουσα, δηλοϊ 
TA» ἐπὶ τὴν τρίτην διάστασιν (45) τῶν πραγμάτων 
γνῶσιν, δηλονότι τὴν εἰς βάθος fj πάχος fj ὕψος.Διὰ τὸ 
δὲ ἄσχετος οὖσα πρὸς τὰς ἄλλας, τῇ πρώτη ἑνοῦται, 
X ὅτι x260c ὢν ὡς ὁ μετ αὐτὸν, xal ἀπὸ τῆς δυάδος 
καὶ τετράδος γινοµένη, οὔτε πρὸς αὐτὴν τὸν τετρα- 
πλασίονα, οὔτε πρὸς τὴν ἑτέραν τὸ» διπλασίονα τηρεῖ, 
ἀλλὰ τὸν πρὸς τὴν πρώτην ὀχταπλασίονα, τὴν περι- 
ἔχουσαν χἀχείνας. ᾿Επιστρέφει δὲ ὁ λόγος καὶ τὰ 
ἔσχκατα εἷς τὰ πρῶτα, ἵνα μὴ ἀπεσχοινισμένα ὥσι 
τελέως τοῦ πρώτου, ἀλλ᾽ ὁμοῦ τοῦ γνωστοῦ ἡ γνῶσις 
ἀντιλαμθάνηται, el. xai ποικίλος ἐστίν' ὁ γὰρ ἀριθμὸς 
πρῶτος στερεὸς xai πρῶτος ἰσάκις ἴσος Ἰσάκις" 
καὶ διὰ τοῦτο ὡς πρῶτος τῷ Evi. συνάπτεται, δηλονότι 
τῇ πρώτῃ µοίρᾳ, ἐκεῖθεν ἔχων τὴν σύστασιν. 


εη΄. Ἡ δὲ ἑθδόμη µοῖρα, ἑπτακαιεικοσιπλασία τῆς 
πρώτης οὖσα καὶ δεύτερος χύθος οὖσα στερεὸς ταῦτὰ 
τῷ πρὸ τούτου πέπονθε, καὶ τὸ πλῆθος μὲν τῶν 
γνώσεων xal τὴν εἷς τρεῖς διαστάσεις ἐπιθολὴν 
παρἰστησιν. Ὑπερθαίνει δὲ xal οὗτος τὸν y xai τὸν 
θ’, τοῦ μὲν ἐννεαπλάσιος Qv, τοῦ δὲ τριπλάσιος, dv 
τὸ μὲν τριπλάσιον ἑντὸς ἦν ἐν ἑτέροις, τὸ δὲ ἐν- 


C 


17. Sexta pars, prima octupla, cum nulla alia 
rationem habens, rerum cognitionem indicat ad ter- 
tiam dimensionem (progressam), ad profunditatem 
videlicet vel crassitudinem vel altitadinem. Quo- 
niam autem, utpote ad alias rationem non habens, 
cum prima conjungitur,quia scilicet cubus est, sic- 
ut proxime sequens, et ex numero binario et qua- 
ternario fit, neque ad illum quadruplam rationem 
neque ad hunc duplam sequitur, sed eam (tuetur), 
qua&, prime octupla, has quoque complectitur. Ra- 
tio autem ad prima reflectit extrema, ne prorsus ab 
uno sejuncta sint, sed, etiamsi varia seit, unum 
quasi in locum scientiam comprehendit. Numerus 
enim (ejus) solidus primus (est)et equaliter equalis 
equaliter, quamobrem, üt cum uno connectilur 
primus, (sic ille) cum prima scilicet parte, unde 
constitutionem suam habet. 

18. Septima pars, que septem et viginti partibus 
primam prestat, queque alter cubus solidus est, 
eodem modo, quo proxima, est affecta, et multitu- 
dinem cognitionum et in tres dimensiones acces- 
sionem in medium profert. Excedit quoque (nume- 
rus) ille(numerum) III et IX, uni novem partibus 
preestans, alteri tribus, eorumque is, qui triplus est, 


νεατελάσιον καὶ αὐτὸ ἀπὸ τοῦ ϐ΄ πρὸς τὸ α΄ σώζεται. D jamdiu inestin reliquis, qui vero novem partibus 


Διὰ τοῦτο τὸ πόῤῥω καὶ στερεὸν ἑπταδικὸν ὁ λόγος 
τιθεῶ τῷ ivl συνάπτεται, καὶ ὑπερθὰς τὰ µέσα, 
ἀναφέρει τὰς περατώσεις τῆς ψυχῆς ἐπὶ τὴν ἀκρό- 
tacta. 


(15) Boeth. Arithm. lib. i, c. 20 (p. 1029 ed. 
Basil. 15460.) « Sicut, inquit,longitudini numerorum 
aliud intervallum, id est, superficiem, ut latitudo 
ostenderetur, adjecimus, ita nunc latitudini, si quis 


major est, et ipse a numero IX ad I perducitur, 
Quare ratio proposita id, quod porro est (excurrit), 
et solidum septemplex cum uno conjungit, eaque, 
que media sunt, trangressa extremitates anime 
&d summum fastigium tollit. 

addat eam, qux alias altitudo, αἰίας crassitudo, 


alias profunditas appellatur, solidum numeri corpus 
explebit. » LINDER, . 


1103 


MICHAELIS PSELLI 
B. 


1104 


(46) Toà ὑπάτου τῶν φιλοσόφων Ψέλλου ἐξήγησις τῆς lv τῷ Τιμαίῳ τοῦ Πλάτωνος μαθηματικῆς περὶ 
ψυχῆς ὑπάρξεως xat γενέσεως (17). 


a. 'Ex μέρους. fpotnxic µε τὸ Πλατωνικὸν περὶ Α τοῦ ιβ καὶ τοῦ κδ διπλασίου, ἁρμονικὴ μὲν µεσότης 


quyZc διάγραµµα, περὶ οὗ δἐῃ μαθεῖν τὴν χεχρυµ- 
µένην τοῦ φιλησόφου διάνοιαν. Asi. δὲ πρῶτον πᾶσαν 
ἐρεῖν τὴν μαθηματικὴν τοῦ λόγου περιοχήν' εἶθ᾽ 
οὕτως σοι τῶν εἱἰρημένών τὸν νοῦν ἐξηγήσασθαι . 
Λέγει οὖν περὶ τοῦ Δημιουργοῦ ὁ Πλάτων οὑτωσί" 
Μίαν ἀφεῖλεν ἀπὸ τοῦ παντὸς µοῖραν, μετὰ δὲ ταύ- 
την ἀφὴρει διπλασίαν ταύτης τὴν δὲ αὖ τρίτην, 
ἡμιολίαν piv τῆς δευτέρας, τριπλασίαν δὲ τῆς πρώ- 
της. Τετάρτην δὲ τῆς δευτέρας διπλην' πέµπτην δὲ 
τριπλῆν τῆς τρίτης. τὴν ἕχτην τῆς πρώτης ὀκτα» 
πλασίαν, ἐθδόμην δ᾽ ἑπτακαιεικοσιπλασίαν τῆς πρώ- 
της. Μετὰ ταῦτα δὲ σωνεπλήρου τά τε διπλάσια καὶ 
τριπλάσια διαστήµατα μοῖραν. ἔτι ἐκεῖθεν ἀποτέμνων 
καὶ τιθεὶς εἷς τὸ μεταξὺ τούτων ὥστε ἐν ἑμκάστῳ 
διαστήµατι δύο elvat µεσότητας, τὸν μὲν ταντῷ μέρει 
τῶν üxpuv αὐεῶν ὑπερέχουσαν xai ὑπιρεχομένην, 
τὴν δὲ ἴσῳ μὲν κατ’ ἀριθμὸν ὑπερέχουσαν, low. δὲ 
ὑπερεχομένην, ἡμιολίων δὲ διαστάσεων καὶ ἐπιτρί- 
των xxl ἐπογδόων γενοµένων dx. τούτων τῶν δεσµ... 
ἐν ταῖς πρόσθεν διαστάσισι τῷ τοῦ ἐπογδόου διαστή- 
ματι. Τὰ ἑπίτριτα πάντα συνεπληροῦτο, λοῖπον (f. λεί- 
πων) αὐτοῦ ἑκάστου µόριον. Τῆς δὲ τοῦ μορίου ταύτης 
διαστάσεως ληφθείσης ἀριθμοῦ πρὸς ἀριθμὸν ἐχούσης 
τοὺς ὅρους ἓξ καὶ πεντήκοντα καὶ διακόσια πρὸς τρία 
καὶ τεσσαράκοντα καὶ διακόσια" xal δὴ καὶ τὸ μιχθὲν 
ἐξ οὗ ταῦτα Κατέτεμεν οὕτωσ ἵδη πάντα κατην- 
αλώκει, "HI μὲν οὖν τοῦ Πλάτωνος ἐπὶ λέξεων ὑποτύ- 
πωσις αὕτη. "Iva. 5' iv τάξει προίωµεν , λάθωμεν 
πρῶτον ἐν τοῖς ἀπὸ µονάδος ἀριθμοῖς τοὺς λεγομένους 
πρώτους ὑπὸ τοῦ Ἡλάτωνος λόγους. ᾿Εκκείσθω οὖν 
μονὰς, καὶ ταύτης διπλασία δυᾶς' εἶτα τριὰς, ἡμιο- 
Ale piv τῆς δυἀδος, τριπλασία δὲ τῆς µονάδος' εἶτα 
τιτρὰς, τετραπλασία τῆς µονάδος' εἶτα ἐννεὰς, τρι- 
πλασία τῆς τριάδος' εἶτα ὀγδοὰς, ὀχταπλασία τῆς 
µονάδος οὖσα. ᾿Επειδὴ γὰρ παρακελεύεται ἡμῖν ὁ 
ἨἩλάτων τὰ δ.πλάσια xal τριπλάσια διαστήματα ταῖς 
ἁρμονικαϊς xal ἀριθμητικαῖς µεσότησι συνδεῖν, µο- 
νάδα δὲ δυἆδος μεταξὺ ταύτας τὰς µεσότητας ἀδύνα- 
τον εὐρεῖν, ληπτέον τινὰ πρῶτον ἀριθμὸν, ὃς ἑλάχι. 
στος Gv ἕξει xal ἥμισυ καὶ τρίτον. Εἱλήφθω οὖν ὁ ς’, 
xal ἕστω οὕτως ἡ ἀφῃρημένη παρὰ τοῦ δημιουργοῦ 
ἀπὸ παντὸς μοῖρα" μετὰ δὲ τὸν c 6 δωδέκατος, δι- 
πλασίος Qv τοῦ ς’᾿' εἶτα ὅ vw, ἡμιόλιος μὲν τοῦ ιβ’, 
τριπλάσιος δὲ τοῦ q^ εἶτα ὁ χδ’, διπλάσιος Ov τοῦ 
τρίτου ὅρου τοῦ ιβ’. Εἶτα à vU, τριπλάσιος ὢν τοῦ 
τρίτου ὅρου, φημ) 83, τοῦ «m^ εἶτα ὁ µη’, ὀκταπλά- 
σιος ὢν τοῦ πρώτου ὅρου, φημὶ 93, τοῦ ς’. Totyap- 
οὖν μεταξὺ piv τοῦ ς καὶ β΄ ἐμπεσοῦνται ἁρμονικὴ 
piv µεσότης ὁ η’, ἀριθμητικὴ ὃὶ ὁ 0" μεταξὺ δὲ 


(16) Supervacaneam impendere operam mihi vi- 
debar,si 1n Latinum sermonem convertissem hano 
Peelliani in Timeum Commentarii partem, que 
tots ex superiori commentatione in modum com- 
pendii essot excerpta. Quare cavendum censebam, 


5 η, ἀοιθμητικὴ δὲ 6 0* μεταξὺ δὲ τοῦ (f xal τοῦ 
x9, διπλασίαυ, ἁρμονικὴ μὲν µεσότης ὁ (c, ἀριθμη 
τικὴ δὲ ὁ cn. Μεταξὺ δὲ τοῦ τρίτου διπλασίου τοῦ x$' 
xxi µη ἁρμονικὴ μὲν µεσότης ὁ λβ', ἀριθμητικὴ δὲ 
6 Aq. ἐν δὲ τοῖς τριπλασίοις μεταξὺ τοῦ ς χαὶ τη 
ἁρμονικὴ μὲν µεσότης ὁ θ', ἀριθμητικὴ δὲ ὁ ιβ’ xai 
κείσθωσαν ἐφεξῆς ὅροι οὗτοι ς, η, ϐ, 1B, (0, (η, 
xb', AB, Ac, ux, v8, πα, pn, ϱδ. ᾽Αλλ) al μὲν ἦν 
δυνατὸν ἐν τούτοις τοῖς ἐχκειμένοις ἡμῖν ὅροις τοὺς 
ἐπιτρίτους λόγους stc τε τοὺς ἐπογδόους xai τὰ λείµ- 
paca διελεῖν, μέχρι τούτων ἂν ἕστημεν. Nov δὲ ἐπεὶ 
οὐχ οἵόντε, δι’ ἄλλης ἰστέον μεθόδου. 

β', Προκείσθω οὖν ἐξ ἁρχῆς χαταπυχνῶσαιτὸν διπλά- 
σιον λόγον ταῖς εἰρημέναις µεσότησι xai τοῖς ἐπογ- 
δόοις. Δεήσει ἄρα τὸν ὑπόλογον τοῦ διπλασίου οὕτω 
λαθεῖν, ὥστε εἶναι αὐτοὺς καὶ δύο ἐπογδόους xoi 
ἐπίτριτον ἄλλον. Εἰλήφθω οὖν πρῶτον ὁ τρίτος ἀπὸ 
µονάδος χατὰ τὸν ὀχταπλάσιον λόγον ὁ ζδ' ἀπὸ τού- 
του μὲν ἐπογδόους δύο ἁἀποστῆσαι δυνατόν ἅπας γὰρ 
πολλαπλάσιος τοσούτων ἐπιμορίων ἡχεῖται λόγων 
ἀντιπαρωνυμούντων αὐτῷ, ὁπόστος ἐστιν ἀπὸ po- 
νάδος' ἐπίτριτον δὲ οὐκ ἔστι. Τριπλασιάσας οὖν αὓ- 
τὸν ποιῶ ρςβ', οὗ ἐπίτριτος μὲν ὁ σνς, ἐπόγδοος 
δὲ ὁ cu, καὶ τούτου ἀπόγδοος ὁ σμγ ὃ ἄρα τοῦ 
λείμματός ἐστι λόγος ὁ μετὰ τὴν ἀφαίρεσιν τοῖν 
δυοῖν ἐπογδόοιν λειπόμενος σμγ πρὸς τὰ σνς ἀπὸ 
παντὸς γὰρ ἐπιτρίτου δύο ἐπογόόων ἀφαιρεθέντων 
καταλείπετχι ὁ τοῦ λείμματος λόγος. ᾽Αλλὰ τοῦ σνς 
ἐπόγδοος ὁ c, ὃς τὴν ἁρμονικὴν σώζει µεσότητα 
μεταξὺ τεταγµένος τοῦ ρςβ xal τοῦ «nO, διπλάσ:ον 
πρὸς τὸν ϱςβ λόγον ποιούµενος. Πρὸς δὲ τὸν oz 
κατεπυκνώσαµεν ἂν καὶ τοῦτο τὸ ἐπίτριτον τοῖς τε 
ἐπογδόοις καὶ τῷ λείµμματι. Νῦν δὲ οὐχ οἴόντε' à γὰρ 
ἐπόγδοος αὐτοῦ ὁ τκδ οὐκ ἔχει ὄγδοον' διὸ πρὸς αὐ- 
τὸν ἐπόγδοον γενέσθαι λόγον οὐ δυνατὸν τοῖς ἀτμῃ- 
τὸν τὴν µονάδα φυλάττειν ἀεὶ βουλομένοις τὸ γὰρ 
ὕγδοον αὐτοῦ µ... Διπλασιάσαντες οὖν αὐτὸν, ἵνα τὸ 
ἥμισυ ὅλον ποιήσωµεν, ἕξομεν καὶ αὐτοῦ λαθεῖν τὸ 
ἐπόγδοον' ἀναγχασθησόμεθα δὲ διὰ τοῦτο xai τοὺς 
πρὸ αὐτοῦ πολυπλασιάσαι πάντας xal τοὺς μετ) αὖ- 
τόν. Ἔσται οὖν ἀντὶ μὲν τοῦ pc! ὁ τπδ" ἀντὶ δὲ τοῦ 
σις ὁ υλβ'' ἀντὶ δὲ τοῦ ap" ὁ υπς" ἀντὶ δὲ τοῦ vC 
ὁ if" ἀντὶ δὲ τοῦ σπη ὁ qoc" xai τούτου ἐπόγδ.ος 
ὁ yun* xxi τούτου ἐπόγδοος ὁ x9" ἔπειτα ὁ qp 
διπλάσιος μὲν Qv τοῦ απδ, πρὸς δὲ τὸν x9 ὅλον 


D ἔχων τοῦ λείμματος. Καὶ οὕτω δλ συµπεπλήρωται 


τὸ διπλάσιον διάστηµα τοῖς τε ἡμιολίοις xal ἐπιτρί 
τοις xal ἐπογδόοις iv τοῖσδε τοῖς ἀριθμοῖς' τπδ., υλβ,, 
υπς', φιβ, coc, χμη, φχθ, qty. El οὖν ἐθελήσαιμι 


ne eadem fere bis dicerem. LINDER. 

(17) Latine : Pselli, philosophorum summi, enarra- 
tio Mathematice artis in Timxo Plalonis de animae 
substantia generatione. 














1105 


IN PSYCHOGONIAM PLATONIS. 


4186 


μὲν ὅλον συμπληρῶσαι διάγραµµα, ἐκθήσομεν κατὰ A al παρεντεθεῖσαὶ τά τε ἡμιόλια xal. ἐπίτριτα δ.αστή- 


τὸ ἑξῆς ἀντὶ μὲν τῆς πρώτης μοίρας τὸν τπὸ’ * ἀντὶ 
δὲ διπλασίας ταύτης τὸν φξη’ * ἀντὶ δὲ τῆς τριπλα- 
σίας μὲν τῆς πρώτης ἡμιολίας δὲ τῆς δευτέρας τὸν 
qovB' ' ἀντὶ δὲ τῆς τετάρτης διπλασίας τῆς β’ τὸν 
ἆφλς * ἀντὶ δὲ τῆς μέμπτης, f, ἐστι τριπλασίων τῆς 
τρώτης, Ύυνς ἀντὶ δὲ τῆς πέπτης, ἤ dot τρι- 
πλασίων τῆς τρίτθς, Ύυνς’ * ἀντὶ δὲ τῆς Exerc, ἤ ἐστιν 
ὀχταπλασίων τῆς πρῶτης, τὸν Ύοβ ' ἀντὶ δὲ τῆς 
ἑθδόμης, fj, ἐστιν ἑπτακαιεικοσιπλασίων τῆς πρώτης 
τη’, Ei δ) οὖν ἐθηλήσαιμεν τούσδε καταπυκνῶσαι 
ταῖς ἁρμονικαῖς καὶ ταῖς ἀριθμητικαῖς µεσότησιν, 


Γ’ 
'Exipas Πλατων(κῆς διανοίας ἐξήγησις ἀπὸ 
Τιµαίου, 


α΄, Ἐρᾶς τῆς Πλατωνικῆς ἀχορέστως πηγῆς. Ἔτι 
γὰρ πλήρης ὧν τοῦ γάµατος καὶ ἐπιχειλὴς τῆς ἐκεί- 
νου σοφίας, αὖθις ἀπὸ τῆς αὐτοῦ ὀρέγῃ πιεῖν * ζητεῖς 
γὰρ, τί ποτε καὶ ταῦτά ἐστι; « ᾿Γαύτην οὖν τὴν ξύ- 
στασιν, περὶ τοῦ Δημιουργοῦ λίγων ὁ Πλάτων, ὃδι- 
πλῆν xatà µῆκος σχίσας xal μέσον πρὸς µέσην 
ἑχατέραν ἄλληλοις οἷον yi προσθαλὼν καταντικρὺ τῆς 
προσθολῆς, xal iv τῇ xatà ταὐτὰ xal iv ταύτῷ 
περιαγομένῃ κινήσει πὲριξ αὐτὰς λάθε, xoi τὸ μὲν 
ἔξω(θεν) φορὰν ἐπηφήμισεν εἶναι τῆς ταὐτοῦ φύσεως, 
τὴν ὃ᾽ ἐντὸς τῆς θατέρου. Tiv μὲν 07) ταύτης πλευ- 
ρὰν ἐπὶ δξξιὰ περιήγαγε, τὴν δὲ θατέραν κατὰ διά- 
µετρον ἐπ᾿ ἀριστερά. Κράτος δέδωχε τῇ ταὐτοῦ xal 
ὁμοίου περιφορᾷ ΄ µίαν γὰρ αὐτὴν ἄσχιστον εἴασε, 
τὴν δὲ ἐντὸς σχίσας ἐξαχῶς ἑπτὰ κύκλυυς ἀνίσους 
κατὰ τὴν τοῦ διπλασίου xal τριπλασίου διάστασιν 
ἑχάστην, οὐσῶν ἑκατέρων τριῶν, κατὰ τἀναντία μὲν 
ἀλλήλοις προσέταξεν ἰέναι τοὺς χύχλους, τάχιον δὲ 
τρεῖς μὲν ὁμοίως ἐν λόγῳ δὲ φερ,µένας. » Αὕτη μὲν 
ij Πλατωνικὴ λέξις. 

p. Ἡ δὲ ἐξήγησις' Κατακεχάμφθωσαν εὐθεῖαι 
οὕτως, ὥστε xatà τὰ ἄχρα πάλιν συνάπτεσθαι. Γί- 
νονται δὲ δύο κύκλοι, καὶ τούτων γεγονέτωσαν ὁ μὲν 
ἐντὸς, ὁ δὲ ἐκτὸς, λοξοὶ πρὸς ἀλλήλους. Καλεῖται 


τοἰνυν ὁ piv ταὐτοῦ κύκλος, ὁ δὲ Oatipou * xal ἐστι - 


παρὰ piv τὸν ἰσημερινὸν ὁ ταῦτοῦ, παρὰ δὲ τὸν 
ζωδιακὸν [ὁ θατέρου (18)]* οὗ γὰρ ἱσημερινὸς πρὸς 
ἀρθὰς τέμνει τὸν ζωδιαχόν. Τὸ μὲν οὖν µαθηµατι- 
κὸν, ὡς συντόµως εἰπεῖν, περὶ τοῦ σχήματος τῆς 
ψΨυχῆς τοιοῦτόν ἐστι. 


pata ποιήσουσιν, ἔσονιαι, ἵνα µίαν Epio µεσότητα, 
μεταξὺ τοῦ τπδ’ xal jim διπλασίων ὅ τε φιβ’, ποιῶν 
τὴν ἁρμονιχὴν µεσότητα, xal ὁ φος’, τὴν ἀριθμητι- 
xí. ᾿Ἴσθι δὲ xai τοῦτο, ὅτι οὐδεὶς ἐπιμδριος λόγος 
sic ἴσους τέµνεσθαι δύναται ' τὸ οὖν ἡμιτόνιον ἐν 
ἀριθμοῖς οὐκ ἔστι λαθεῖν * ἀλλ ἐν µέσῳ εὐρήσεται 
τοῦ ιζ καὶ τοῦ ια λόγου ' xal ἐστιν ὁ ιζ μείζων 
τοῦ καλουμένου λείμματος, ὃς ἦν ἑλάσσων τοῦ ἄχρι- 
θως ἡμιτονίου, μὲν οὖν χρύφιος τῆς Πλατωνι- 
κῆς φυχογονίας ἐξήγησις ἄλλη ^ ἡ δὲ μαθηματικὴ 


αυτη. 


III. | 

Czterz ez Timao Platonico doctrina enarratio. 

1. Insatiabili fontis Platonici desiderio teneris. 
Nam utetiamnunc scaturiginum copia affluis abun- 
dasque illius sapientia, sic denuo eam combibere 
cupis. Queris enim, hec quoque quidnam sint? 
De rerum Opiflce ; « Hanc igitur omnem — inquit 
Plato — conjunctionem diffidit, medie accommo- 
dans mediam in speciem Grece littere X e regione 
commissure : eoque motu, cujus orbis semper in 
eodem erat eodemque modo ciebatur, undique est 
eas circumplexus : et circulum alterum exteriorem, 
interiorem alterum fecit.Exteriorem quidem orbem 
dixit esse ejusdem nature, alterius autem interio 
rem, illiusque latus in dexteram partem detorsit, 
hanc (alteram) a media linea ad levam. Principa- 
tum dedit ejusdem equalisque circumvectioni.So- 
lamillam enim indivisam reliquit.Interiorem autem 
cum sexies in septem orbes duplo et triplo quoque 
intervallo dispares divisisset(nam triasunt utrinque 
intervalia), contrariis inter se cursibus moveri or- 
bes jussit,celeriusque tres,ratione autem (ac nume- 
ro) se moventes.» Hec quidem verba sunt Platonis 

2. Jam vero enarratio (hec est) : Curvantor igi- 
tur recte (lines) ita, ut extremis partibus rursus 
connectantur, flantque duo orbes, (quorum) unus 


: interior (est) alter exterior, ex obliquo inter se 


collocati. Itaque hio ejusdem orbis nominatur, al- 
terius ille. Ejusdemque qui vocatur,juxta circulum 
equinoctialem est, juxta zodiacum [is, qui alterius 
appellatur]. Neque enim equinoctiulis circulus zo- 
diacum rectis angulis secat. Ut breviter igitur rem 
persequar, hec fere sunt, que a Mathematicis de 


Πρὸς δὲ τὴν φυχικὴν οὐσίαν τὸν λόγον ἐπανάγοντές D forma anim: dici possunt.Ad anime autem essen- 


(18) [0 8axípoc]. Hec verba, a nobis adjecta, it& ad sententiam necessaria sunt, ut excidisse non sine 


probabili causa existimari possint, LiNDER. 





: 101 MICHAELIS PSELLI . . 1108 


tiam si orationem revocamus,sic sentimus,animam À qapsv, ὡς πἀάσας τὰς ἐπιστήμας οὕσιωδως ἡ duy 


revera omnem disciplinarum scientiam anticipare, 
(ut) in geometria integritatem (id quod in quanti- 
tate aliqua versatur), figuram,lineam ; in arithme- 
tica (disciplina) multitudinem,essentiales unitates: 


: jn harmonica numerorum rationes : in spherica 


duplices motus. 

3, Anime igltur in longitudinem sectio processum 
indicat desuper & rerum opifice manantem, unde 
post unam dus anime exoriuntur,quarum utraque 
easdem habet rationes,inter seque et conjunguntur 
et distinguuntur et centris cohaerent. Hoc enim ei- 
gnificat illud « medieque accomodans mediam. » 
Quas cum in circulum rotundavit, intelligendi vi- 
donatas, eo cursu, qui semper in eodem est, 
eodemque modo circumagitur, circumplexus est, 
quando participes eas fecit divine mentis (ratio- 
nis), transtulitque animarum dualitatem ad intel- 
lectualem dualitatem essentia iis prestantem, ni- 
mirum quia, siquidem duplex animalis vita eit, 
una in cogitatione posita, altera in opinatione,dua 
recte (linee) proveniunt et in orbes curvantur : 
medie autem accommodans mediam ita, opinor 
(dicitur), si ad ea,qu& per se media sunt,facta est 
anima conjunctio. Postremum enim ejus, quod in 
cogitatione positum est (— mentis intelligentieque), 
ei summum ejus, quod opinione comprehenditur 
(opinati et sensibilis),in media animse compositione 
semperest.Que vero ex commissura orta est forma, 
X.| dico,ei multam cum anima affinitatem esse dicit 
Porphyrius ille. Fuit enim, inquit, apud /Egyption 


ejusmodi forma, anime mundane notam gerens, 6 


orbi circumdata : rectisque (lineis) biformis anime 
potentia significabatur, orbe autem uniformis vita 
atque intellectualis conversio orbiculatim flexilis : 
motus vero, qui in eodem semper eodemque modo 


^N 
/ 


Y 
vA 


προείληφε * τὴν γεωµετρίαν κατὰ τὴν ὁλότητα, χατὰ 
τὸ σχηῆμα, κατὰ τὰς γραμμµάς ' τὴν ἀριθμητιχὴ: 
κατὰ τὸ πλῆθος, κατὰ τὰς οὐσιώδεις ἐν αὐτῃ po- 
γάδας * τὴν ἁρμονικὴν κατὰ τοὺς λόγους τῶν ἀριθ- 
μῶν * tv δὲ σφαιρικὴν κατὰ τὰς διττὰς περιφορᾶς. 


Υ. Ἡ τοίνυν κατὰ μῆχος διαἰρεσις τῆς ψυχῆς τὴν 
ἄνωθεν ἀπὸ τοῦ Δημιουργου χαθήκουσαν ἐμφαίνει 


» πάροδον, ἀφ' οὗ ἀπογεννῶνται ψυχαὶ δύο μετὰ τὴν 


µίαν, ὧν ἑκατέρα τοὺς αὐτοὺς ἔχει λόγους, καὶ συν- 
άπτονται ἀλλήλαις, χαὶ διῄρηνται ἀπ᾿ ἀλλήλων, καὶ 
Ίνωνται τοῖς ἑαυτῶν κέντροις. Τοῦτο γάρ ἐστι τὸ 
« µέσην πρὸς µέσην. » Καὶ κατέχαμψεν αὐτὰς ὁ ὅτ- 
μιουργὸς tlg χύχλον, xai τῇ χατὰ ταὐτὰ xai ἐν τῷ 
αὐτῷ κχ[νήσει περιέλαθεν αὐτὰς νοερὰς ποιῄσας, xa! 
νοῦ μεταδοὺς αὐταῖς θείου xai ἐνθεὶς τὴν δύαδα τῶν 
Ψυχῶν εἰς δυάδα νοερὰν κατ’ οὐσίαν αὐτῶν ὑπερέχο»- 
σαν ' Tj ὅτι διττῆς οὕσης τῆς ψυχικῆς ζωῖς, τῆς μὲν 
διανοητικῆς, τῆς δὲ δοξαστικῆς, δύο εὐθεῖαι προ- 
έρχονται, xal εἷς δόο κατακάµπτονται κύκλους * τὸ 
δὲ µέσην πρὸς µέσην τάχα ὅτι κατὰ τὰ χυρίως µέσα 
γέγονεν d συναφὴ τῆς ψυχῆς, Ἔστι γὰρ τὸ ἔσχατον 
τοῦ διανοητικοῦ x«i τὸ ἀκρόρατον τοῦ δοξαστικοῦ 
μετὰ πάσης τῆς Ψψυχικῆς συστάσεως. Αὐτὸ δὺ τὸ ἐκ 
τῆς προσθολῆς Ὑενόµενον σχῆμα, φημὶ 07) τὸ yi, ὡς 
ὄγε Πορφύριος Ἱστορεῖ, πολλὴν οἰχειότητα ἔχει πρὸς 
τὴν ψυχήν ' ἐτυγχανε γὰρ, φησὶ, παρὰ τοῖς Alyom- 
τίοιςτοιοῦτος χαρακτὴρ, σύμλολον φέρων τῆς χοσµ.- 
χῆς φυχᾶς, κύχλον περιθεθλημένος * ἐσημαίνετο 
μὲν γὰρ διὰ μὲν τῶν εὐθειῶν ἡ δυοειδὶς δύνα- 
µις τῆς ψυχᾶς, διὰ δὲ τοῦ χύχλου ἡ μονοειδὶς 
ζωὴ καὶ d κατὰ xóxÀov νοερὰ ἐπιστροφή ' ἡ δὲ 
κατὰ ταὐτὰ καὶ ἐν ταὐτῷ περιαγομένη κίνησ.ς ὁ 
νοερὰ ἐστι περιφὀρά ' αὕτη γὰρ περιέχει τὴν d- 
χήν * καὶ ἡ μὲν µονοειδής ἐστιν, ἡ δὲ δυοειξής. 


"ripe qun 


cietur, intellectualis illa cireumveoctio est, que [) Καὶ à μὲν ἔξω τῶν κύκλων à διανοητικός ἐστιν - ὁ 


quidem animam complectitur. Atera autem uni- 
formis est, altera biformis.Ex orbibus autem θχίθ- 
rior ad mentem intelligentiamque pertinet, ad 
opinationem autem interior. Nominandi vocem au- 


tem noli putare meram nominis impositionem, sed 


potentiarum (largitionem et) communicationem, 
Menti enim (intelligentieque) idem representandi 
facultatem Opifex rerum distribuit,opinato ac sen- 


δὲ ἐντὸς à δοξαστικός. Τὸ δὲ ἐπιφημίσαι φάναι μὲ 
θέσιν ὀνόματος ψιλὴν ὑπολάθῃς, ἀλλὰ µετάδοσιν ὃ»- 
νάµεων. Τῷ μὲν γὰρ διανοητικῷ τὸ ταυτοποιόν * τῷ 
δὲ δοξαστικῷ τὸ ἑτεροποιὸν ἀπένειμε. Καὶ ἐπὶ του- 
τοις τὰ μὲν κρείτω καὶ θειότερα ταῖς χρείττοσιν 
ἀπονέμει δυνάµεσιν ὁ Δημιουργὸς, τῇ μὲν ταύὐτῆ 
τὸ ἐπὶ δεξιὰ, τῷ δὲ θατέρῳ τὰ im' ἀριστερὰ καὶ τὸ 
μὲν πλευρικὀν, τῇ δὲ τὸ διαµετρικόν. 


sibili Alterum. Accedit, quod ea, que meliora sunt et diviniora, melioribus potentiis donavit : eam (cir - 
cumvectionem), que Ejusdem vocatur, in dextram partem flexione, in sinistram flexione Alterius : hanc 


laterali (motu), illam centrali. 
4. Similiter in rerum universitate circumvectio 
inerrans omnibus in causa est cur eodem modo 


8', Ὁποῖον xal ἐν τῷ παντὶ ἡ μὲν ἁπλανὴς τοῦ ὥσα”- 


τως εἶναι πᾶσιν αἰτία, al δὲ πλανώμεναι τοῦ ἄλλοτε 











1109 


IN PSYCHOGONIAM PLATONIS. 


 — € 9 


1110 


ἄλλως. Τὸ δὲ δεξιὸν καὶ τὸ ἀριστερὸν ἀπὸ ψυχῆς' À sint, (ceetere) errantes, curaliter alias. Dextrum et 


ἰδιότητές εἶσιν οὐσιώδεις xal εἴχόνες ταύτης τὸ μὲν 
ἁπλανὲς ἐπὶ δεξιὰ, τὸ δὲ πλανώμενον ἐπ᾿ ἀριστερὰ 
f) μᾶλλον τὸ μὲν vo), τὸ δὲ ψυχῆς εἰχών. "Am αὐτῆς 
δὲ τῆς ψυχῆς τὸ μὲν δεξιόν ἐστι, τὸ πρὸς τὰ νοητὰ 
ἑστραμμένον΄ τὸ δὲ ἀριστερὸν, τὸ πρὸς ἐπιμέλειαν 
τῶν αἰσθητών. Περιάγει δὲ ὥσπερ ἐν χόσµῳ τὴν μὲν 
ἁπλανῆ κατὰ πλευρὰν, τὴν δὲ πλανωμένην κατὰ 
διάµετρον, οὕτω xai lv τῇ uy τὸν μὲν ταὐτοῦ κύ- 
χλον χατὰ πλευρὰν, τὸν δὲ θατέρου κατὰ διάµετρον. 
᾿Ιδιώματα δὲ τοῦ μὲν διαµέτρου τὸ πεπλαγισμένον, 
τὸ ἄλογον, τὸ περιεχόµενον, τὸ διαιρετικὸν τῶν γω- 
νιῶν' τῆς δὲ πλευρᾶς τὸ ἁπλαγίαστον, τὸ ῥητὸν, τὸ 
περιχτικὸν, τὸ συνεχτικυ). Βϊκότως ἄρα ὁ μὲν λέγε- 
ται περιάγεσθαι κατὰ πλευρὰν ὁ χρείττων τῆς ψυ- 
χῆς "..., 6 δὲ κατὰ διάµετρον, ὡς προόδῳ χαίρων 
καὶ πολλαπλασιασμοῖς. Τὰ δὲ λοιπὰ τῆς περικοπῆς 
ἐπὶ μὲν τῶν κατ οὐρανὸν φεροµένωε χύχλων εὐδιά- 
Ύνωστα καὶ ἐκκείμενα, ἐπὶ δὲ τῶν ψυχικῶν βαθείας 
δεῖται φρενός' ἔχει γὰρ dj ψυγῆ καὶ τὴν μονοειδῆ 
δύναμιν xal τὴν πολυειδῆ, καὶ ὁ ταύτης χύχλος 
περιέχει τὰς πάντων αἰτίας, ἀλλ᾽ ἀσχιστός στι, διότι 
πᾶν τὸ πλῆθος τῷ δεσμῷ κρατεῖται τῆς ταυτότητος. 
El δὲ μὴ πάντας τοὺς λόγους µία παραλαμθάνειν ἔπι- 
στολἡ δύναται xal ταῦτα βραχεῖα xal ἐπιτετμημένη, 
θαυμάζειν οὐ χρή' οὔτε γὰρ χυάθφ χωρηθείη àv 
ποτε τὸ ἀτλαντικὸν πέλαγος, οὔτε µέτρῳ ἐπιστολῆς 
τὰ χρύφια τῆς ἀπλέτου Πλατωνικῆς διανοίας. ᾿Αγαπᾷν 
οὖν χρὴ, εἰ xal τι τῶν παρ᾽ αὐτῷ ἁδύτων κατοπτεῦσαι 


δεδυνήµεβα. 


Β 


sinistrum ex anima (oriuntur) : (qu&) essentiales 
ejus proprietates sunt et imagines : id, quod iner- 
rans est, dextrorsum, quod autem orrans est sini- 
Blrorsum (vertens), vel potius hoo mentis, illud 
anime imago est. Ex ipsa autem anima (ortum) est 
dextrum, quod quidem ad intelligibilia vertitur, 
sinistrum autem ad curam sensibilium. Sicut in 
mundo inerrantem (circumvectionem) in latus cir- 
cumagit, errantem autem ad mediam lineam dire- 
xit, sio in anima etiam. Ejusdem orbem in latus, 
ad mediam lineam autem Alterius. Medie lineeau- 
tem (est) proprium id, quod obliquatum est, quod 
est irrationale, quod circumdatur, quod angulos 
dividit, lateris autem id, quod non obliquatum est, 
quod est ratio^ale, quod comprehendendi, quod 
continendi vim habet. Hio melior igitur anime [or- 
bis) in latus, ut par est, flecti dicitur, ille vero se- 
cundum rectam lineam, ut qui processu et multi- 
plieationibus gaudeat. Cetera de sectione orbium 
in celo vertentium facilia ad dignoscendum sunt et 
(quasi) in medio posita : in iis autem (orbibus), 
qui ad animam pertinent, alta quadam mente opus 
est; inest enim in anima tum uniformis potentia 
tum multiformis, hujusque orbis omnium causas 
complectitur, sed scindi nequit. Quare omnis mul- 
titudo vinculo ejusdem (sive indentitatis, ut hac 
voce utar) continetur. Non mirum autem, si una 
epistola causas ac rationes omnes complecti non 
potest neque enim unquam: cyathus maria Atlan- 


tica, neque ingentes illas recondita doctrine Platonici copias epistole modus capiat. Quare acquiescere 
(in hac re) oportet, si aliquid ejus sacrarium introspicere licuerit. 


M 
Ἐξήγησις τοῦ αὐτοῦ τελευτέρα τοῦ λείμματος. 

a'. Tl most. ἐστι λεῖμμα, ἠρώτηχας xal πῶς ἔλατ- 
τον τοῦ ἡμιτονίου ἐστίν. Ἑἱλήφθω οὖν σοι ἀριθμὸς à 
αφλς' ἐπόγδοος μὲν αὐτοῦ γίνεται ὁ ΄αψκη” τούτου 
δὲ ἐστιν ἐπόγδοος ὁ αλμδ’ ὃς δῆλον ὅτι πρὸς τὸν 
Αφλς λόγον ἕξει διτονίου. "Έστι δὲ καὶ ὁ ἐπίτριτος 


- 
"ü - 
X * "R 
E-( ων) 
E 
δε 
J, * 12 
όνος 
' (4 ον 
Ts 
Aftevov 


IV. 
Ejusdem ulterior limmatis enarratio. 

1. Limma quid sit quantoque sit minus quam 
semitonium, interrogasti. Sumitor igitur numerus 
4536 : sesquioctavus ejus fit 1728 : hujus autem 
segquioctavus 1944, quem ad 15236 duorum simul 
tonorum rationem habere constat. Ac sesquitertius 


& 
up: τόνος C όνος LE 
/ 


δισ ου οἳ 


τοῦ τῶν αφλς’ ὁ τῶν βµη’. Τὸ doa λεῖμμα ἐν λόγῳ D numeri 4596 numerus 2048 est. Limma igitur in ea 


ἐστὶ τῶν Bun πρὸς τὰ αλμῦδ’. ᾽Αλλ’ ἐὰν καὶ τοῦ τῶν 
αλμδ’ τὸν ἐπόγδοον λάθωμεν, ἔξομεν ἀριθμὸν τὸν τῶν 
Beni: καί ἐστι µείζων ὁ λόγος ὁ τῶν βρπζ πρὸς 
τὰ Bu» τοῦ τῶν Bun πρὸς τὰ αλμδ. 'Tà μὲν γὰρ 


est ratione, quam ad 1944 habent 2048. Quod si 
numeri quoque 4944 sesquioctavum sumpserimus, 
numerum 2587 habebimus. Ac major ratio et nu- 
meri 2587 ad 2048 unam numeri 2048 ad 1944. 


44114 


Numerus enim 2082 plus quinta et decima parte A 


sui, minus autem quarta et decima numerum 2048 
prestat. Numerus autem 2048 plus undevicesima 
gui parte minus autem octava et decimai04isuperat. 
Profecto minor tertii toni particula in diatono intra 
intervallum quaternarium (diatessaron) cohibetur, 
ila ut modum limmatis semitonio minorem (esse) 
concludi possit, quaternarium autem intervallum 
diatessaron) totum duobus semis tonis minus esse. 
Et vero numeri 2048 ad 1944 ratio eadem est ac 
numeri 256 ad 243. Neque vero in equales rationes 
duas dividi potest aut sesquioctavus (numerus) aut 
alius quis superparticularis:quam proxime autem 
equales sesqui 18 numerus et sesqui 17 sesquiocta- 
vam ralionem faciunt. Proindre semitonium fit ex 
media quadam inter illos ratione, ita ut major(ra- 
tio sit) numeri [sesqui] 17 minor sesquisexti de- 
cimi.Numeri autem 243 plus quam septima decima 
particula 43est minus autem quam undecima, ut 
Bi copulentur inter se 243 et 13, proxime in ea ra- 
tione, quam ad 256 habet 243, semitonium consi- 
Btat. Demonstrata est autem limmatis ratio, quam 
habent 256 ad 243, et u semitanio limma ea ra- 
tione differt, que numeri 253 ad 256 est, sesqui- 
octava (viscesima) et centesima. 


2. Habes igitur, quid valeat limma, quantoque sit 
minus quam semitonium,et quantum distet ab ipso 
semitonio, et (cognitum habes) in equales rationes 
duas dividi non posse neque sesquiotavam ratio- 
nem neque aliam ullam superparticularem. Quod 
vero missis litteris mihi objecisri, quud pretermi- 
serimus nonnulla,qua adPsychogoniamPlatonicam 
explicandam adjuvarent, ea tibi veluti debita jam 
solvam. Quod Plato enim distantia dupli el tripli 
intervalli unaquaque, quia tres utrinque sint di- 
Blantie, scissionem septem illorum orbium factam 
esse dicit, sane eet illud, si ud verba spectamus, 
(ad explicandum) subditfiicile; attamen significat. 
distantia unaquaque duplorum triplorumque inter- 
vallorum, que quidem terna sint (in quatuor enim 
terminis distantie ires) factam esse scissionem, 
quod idem est ac (sijsecundum longitudinem(facta 
ea esse dicatur), ut in unoquoque septem illorum 
orbium omnes distantie et orbes omnes insint : 
numeroenim duplitriplique intervalli distantiarum, 
quae quidem sex sunt, sexies orbes scidit. Quibus 
animo preceptis animam rerum universitatis, ra- 
tiones habentem, ante has (rationes) et universas 
mundi partes,inerrantem dico eterrantem,omnium 
in mundo versantium (deorum) essentiam usurpare 
Blatuimus : quo ex re orbis ejus quod alterum vo- 
catur, primas causas procreatrices septem orbium 
inseeohibuit Quod si non essentie quoque proprius 
quidam facius sit orbis,sicut ejusdem nature (iden- 
titatis)et diverse (diversitatis), defendemus, si quis 
audire cupiat, horum esse oppositionem, essentiam 
autem universeeanime communem esse.lllam autem 
in sex (partes) divisionem anime (quasi) familiaris- 
simam esso Pythagoreorum est sententia,unitatem 


MICHAELIS PSELLI 


D 


1113 


βρπζ τῶν βµη᾽ µείζονι μὲν ὑπερέχει 7] τῷ πεντε- 
καιδεκάτῳ αὐτῶν µέρει, ἑλάττονι δὲ ἢ τῷ τεσσαρεσ- 
καιδεχἀτφ' τὰ δὲ Dum τοῦ αλμδ µείζονι μὲν ὑπ- 
έχει [5] τῷ ἐννεακαιδεκάτῳ αὐτοῦ μέρει, ἐλαττονι 
δὲ τοῦ τη. Τὸ ἔλαττον ἄρα τοῦ τρίτου τόνου τμῖ ua 
ἐντὸς ἀπείληπτχι τοῦ διὰ τετσάρων πρὸς τῷ διατό- 
vtp, ὥστε τὸ μὲν τοῦ λείμματος μέγεθος ἔλαττον ἡμι- 
τονίου συνάγεσθαι, τὸ δὲ διὰ τεσσάρων ὅλον ἔλαττον 
β’ xai ἥμισυ τόνων. Καὶ ἐστι τῶν Bur πρὺς τὰ 
αλμδ) λόγος ὁ αὐτὸς τῷ τῶν σνς΄ πρὸς τὰ σµγ’. Ex 
ἴσους δὲ δύο λόγους οὔθ' ὁ ἐπόγδοος, outs ἄλλος τις 
διαιρεῖται τῶν ἐπιμορίων. "Ίσοι δὲ ἔγγιστα ποιοῦσι 
λόγον τὸν ἐπόγδοον, ὃ τε ἐπὶ τη’ καὶ ὁ ἐπὶ ιζ. Ἅπ- 
άρχει τοιγαροῦν κατὰ τὸν µεταξύ πως τούτων λόγον 
τὸ ἡμιτόνιον, τουτέστι τὸν μείζονα uiv τοῦ ζ, ἑλάτ- 
τονα δὲ τοῦ ἐπιεχκαιδεκάτου. ᾿Εστι δὲ καὶ τῶν σμΥ 
τὰ iw μεῖζον piv µέρος  ἑπτακαιδέχατον, ἔλαττον 
δὲ Ἡ τα, ὥστε αυντεθέντων αὐτῶν τοῦ τε Gi xai 
τοῦ te' ἐν λόγῳ γίνεσθαι τὸ ἡμιτόνιον ἔγγιστα τῷ τῶν 
σνη΄ πρὸς τὰ c|iy'. "Εδείχθη δὲ καὶ τοῦ λείµµατος à 
λόγος ὁ τῶν ave πρὸς τὰ σµΥ’, καὶ τοῦ λεἰμμάτος ἄρα 
τὸ ἡμιτόνιον διοἰίσει τῷ τῶν avi λόγῳ πρὸς τὰ σνς’, 
ὃς ἐστιν ἐπιεκατοστόγδοος. 


β’. Ἔχεις οὖν ἐντεῦθεν cl ποτε τὸ λεῖμμα δύναται 
καὶ πῶς ἔλαττον ἡμιτονίου iol, καὶ τίνι διαςέἑρει 
αὐτοῦ τοῦ ἡμιτονίου" xai ὅτι εἰς ἴσους δύο λόγους οὔτε 
ὁ ἐπόγδοος οὔτε ἄλλος τι διαιρεῖται τῶν ἐπιμορίων. 
El δὲ τί σοι ἑλλελοίπαμεν, ὥσπερ ἐπιστείλας ἡμῖν 
ὠνείδισας, πρὸς τὴν ἐξήγησαν τῆς Ἡλατωνιχῆς do- 
χογονίας, τοῦτό σοι νῦν ὥσπερ τι χρέος διαλυόµεθα. 
Tó γὰρ κατὰ τὴν διπλασίου καὶ τριπλασίου διάστα- 
σιν εἴρημένον τῷ Πλάτωνι ἑκάστην τῶν διαστάσεων, 
οὐσῶν ἑκατέρων τριῶν, Ὑεγονέναι τὴν σχίσιν τῶν 
ἑπτὰ χύχλων, ἕστι μὲν, ὅσον Ύε χατὰ τὴν Ait, 
ὑποδύσκολον' σηµαίνει δὲ ὅμως, ὅτι κατὰ διάστασιν 
ἑκάστην (διάσταοις 1) τῶν διπλασίων xai τριπλα- 
σίων διαστάσεων, οὐσῶν ἑχατέρων τριῶν {. ἐν vào 
τἐσσαρσιν ὃροις αἱ διαστᾶσεις τρεῖς ἡ σχίσις Υέγο- 
νεν, 0. ἐστι τῷ κατὰ µῆκος ταὐτὸν, lv ἑχάστῳ τῶν 
ἑπτὰ κύκλων ἐνῶσιν αἱ διαστάσεις πᾶσαι καὶ ol λό- 
γοι πάντες κατὰ γὰρ τὸν ἀριθμὸν τῶν τοῦ διπλα- 
clou xal τριπλασίου διαστάσεων ἔξ οὐσῶν ἐξαχῶς 
τοὺς κύκλους ἔτεμε. Τούτων δὲ προειλημµένων, φα- 
μὲν (ὁ δὲ λόγος ἑλληνιχὸς f) τὴν τοῦ παντὸς φυχὴν, 
λόγους ἔχουσαν, πάντων εἶναι ἐγκοσμίων ἔχειν πρὸ 
τούτων καὶ τῶν ὅλων τοῦ χόσµου µερίδων, αὐτῆς 
λέγω τῆς ἁπλανοῦς καὶ τῆς πλανωμένης ὅθεν ὁ θ4- 
τερος χύκλος τῶν ἑπτὰ κύκλων τὰς πρωτουργοὺς 
αἰτίας iv ἑαυτῷ περιείληφεν. Et δὲ μὴ xai τῆς οὗ- 
σίας ἴδιός τις γέγονε κύκλος, ὡς τῆς ταυτότητος xai 
τῆς ἑτερότττος, διαλύσοµεν, st τις ἔρωτφη, ὅτι τού- 
των μὲν ἐστιν ἀντίθεσις, ἡ δὲ οὐσία κοινὴ τῆς πάσης 
ἐστὶ ψυχῆς. Τὴν δὲ εἰς Ep διαίρεσιν οἰκειοτάτην εἷ- 
ναι τῇ joy ὁ τῶν Πυθαγορείων λόγος φησαὶν, &vi- 
λογον ταττόντων σηµείῳ μὲν µονάδα, γραμμῖ δὶ 
δυᾶδα, τῷ δὲ ἐπιπέδῳ τριᾶδα, τῷ δὲ σώματι τετρᾶδα, 
τῷ δὲ πεποιωμένῳ τὴν πεντᾶδα, τῷ δὲ ἑἐψυχομένω 








1118 IN PSYCHOGONIAM PLATONIS. 1114 


τὴν ἐξάδα, τῷ δὲ νοερῷ τὴν ἑπτάδα. Τὸ μέντοι λειμ- A, puncto consentaneam collocantium, linee autem 
uz dvo μὲν τῆς ἐπιστολῆς μαθηματικῶς ἀπεδείχθη — (consentaneum) binarium numerum, ternarium 
σοι’ ἔστι δὲ καὶ dv τῷ παντὶ τοιοῦτον. plano, corpori qualernarium, quinarium ei, quod 
est effectum, ei, quod animatum est, senarium, intellectuali autem septenarium. Limma vero supra in 
(hac) epistola mathematicorum more tibi demonstratum est. Quod idem in universo tale est. 

Υ. Ag ἑκάστης γὰρ τῶν σφαιρῶν ἀπόδῥοιαί τινες 3. Ex unoquoque globorum ad ea, que subter 
καθήκουσιν εἰς τὰ ὑπὸ γῆν καὶ αὐτῶν τῶν στοιχείων — terramsunt,defluviaquedam delabunturcommista- 
σιμμιγεῖς τινες ὑποστάθμαι, πολὺ μὲν τὸ ταραχῶδες — que quedam cum ipsis elementis sedimenta, que 
ἔχουσαι καὶ σκοτεινὸν xxl ἔνυλον, συντελοῦσι ὃ ὅμως — etsi inultum turbulenti et obscuri et materialis ha- 
πρὸς τὴν ὅλην τοῦ χόσµου σύστασιν xal ἁρμονίαν. — bent,ad universam tamen mundi compositionem et 
Τούτων δὴ τὴν αἰτίαν iv τῇ ὅλῃ ψυχῇ τιθεὶς ὁ MIA&- — concentum conferunt. Horum sane causam in uni- 
των, λεῖμμα κἐκληχεν αὐτὴν, ὃ δὴ τῆς ἐσχάτης qó- — versa anima positam Plato nominavit limma, quod 
σεώς ἐστι σημαντικὸν, Καὶ ὁ τῶν ψυχῶν δὲ (19) λό- quidem extreme nature signilicativum est. Et vero 
Ύος πρὸς τὰ δαιμόνια ζῶα τὸν τοῦ Αείμματος ἐπέχει — animarum ratio ed demonica animalia rationem 
λόγον, xai τὰ ἡρωικὰ δὲ πρὸς τὰ δαιμόνια τὸν — limmatis prebet, atque heroica ad demonica ses- 
ἐπόγδοον ἔχει λόγον διὰ τὸ ἄχραντον τῆς ζωῆς εἶδος, — quiotavam rationem per puram vite speciem 
τὰ δὲ πολλῶν ἔχοι ἂν πρὸς ἐχεῖνα τὸν τοῦ λείμμα- — habent.Ad illa autem 68,41 multorum snnt, lim- 
τος. "Ecrit δὲ xal πρώτη ἁρτιοπέρισσος dj ψυχἠ, B matis habent rationem.Prima quoque pariter impar 
μέση Ὑάρ ἐστι τῶν ἀμερῶν xai τῶν μεριστῶν, ὦν — anima est, medium enim inter dividua et individua 
τοῖς μὲν τὸ περισσὸν οἰκεῖον, τοῖς δὲ τὸ ἄρτιον. Tó.— teneilocum, quorum quidem bis fumiliarius est par, 
δὲ φάναι, ὅτι τὰ ἐπίτριτα τάντα συνεπληροῦτο τῷ — illis impar.Quod vero sequitertia (intervalla) omnia 
τοῦ ἐπογδόου διαστήµατι μετὰ τοῦ λείµματος, ἐμφαί- — sesquioctave (rationis) intervallo et limmate ex- 
νειν, ὅτι τῶν λόγων al ἀποπεραπτώσεις εἷς µερικω- — pleta esse dicuntur, (inde) apparet, rationum ad 
τέρας ἀποστάσεις κατέληξαν. Ἑπτὰ δὲ εἶσιν ὅρο. — finem perductionesin divisiores distantias desinere. 
Διότι µέσην ἔλαχεν ἡ ψυχἠ τῶν τε ἀμερίστων καὶ — Atqui septem sunt termini. Anima quia medium 
τῶν μεριστῶν, xai ἐκεῖνα μὲν μιμεῖται διὰ τῖς — Obtinuit inter invidua et dividua, quorum illa 
τριάδος τῶν ὅρων, ταῦτα δὲ προείληφε διὰ τῆς τε- — ternione terminorum imitatur, hec quaternione 
τρᾶδος, ἐπεὶ xal ὅλη δι’ ὅλης ἑαυτῆς d ψυχἠ, ἐθδο- ^ anticipavit, quoniam tota est per se totam,septem- 
µατική ἐστιν. El yàp μονὰς 6 δημιουργιχὸς νοῦς, 3j plex est. Nam si unitas est opifex (rerum) mens, 
δὲ φυχἠ πρώτως ἀπὸ vo) πρέεισιν, ἐδδομάδος ἔχει — anima autem initio a mente proficiscitur, ad eam 
λόγον πρὸς αὐτὸν' πατριχὴ γὰρ xxl ἁμήτωρ ἡ ἐθδο-  soptenarii numeri rationem babet : septenarius 
μάς. Tw δὶ µεσοτήτων τριῶν οὐσῶν ἡ μὲν γεωµε- θπίπι numerus et procreandi polens est neque matre 
τρικὴ τὸ οὐσιῶθδές πως συνδεῖ τῶν φυχῶν, ἡ δὲ ἆ»μο- C utitur.Medietates autem cum sint tres, geometrica 
νικὴ τὴν ταυτότητα, ἡ δὲ ἀριθμητικὴ τὴν ἑτερότητα" ^ (medietas) essentialern (partem) animarum copulat 
καὶ ἡ μὲν γεωμετρικὴ εὐνομίας εἰχὼν, $ δὲ ἁρμο- (et connectit), harmonica autem eamdem naturam 
νικὴ δίκης, ἡ δὲ ἀριθμητικὴ εἰρένης. Ἔχεις οὖν αὖ- (identitatem), diversam (diversitatem) autem arith- 
τάρχως παρ) ἡμῶν, ὦ οιλότης, εἰ µή τις ἂν εἴποι καὶ metica:geometrica (medietas) cquitatis imago(est), 
Φφιλοτίμως καὶ πεθιττῶς τὸν, περὶ ὤν ἐζήτησας,λόγον. — justitia harmonica,arithinetica pacis. Abunde satis 
ergo, o charuin caput, ac pene dixerim large et copiose, ex nobis (cognitam) eorum, de quibus quesi- 
Bli, explicationem habes. 


(19) Kai ὁ τῶν ψυχῶν δὲ..... lac de re fusius Φφυχαὶ), altera demonicarum (δαιµόνιαι), tertia 
Procl. in Tim. 342 sq. Paellus, auctorem Proclum — humanarum (μεριχκαὶ, ἀνθρωπεῖχι. Psell. Peyoh. 1, 
Becutus, omnem animarutiu multitudinem in ires 4). Ceteruin. cfr. Zeller. Gesch. der Philos. der 


partes divisit, ex quibus prima est divinarum (θεῖαι riech. 111, 936-040. LiuDER. 





INDEX 


Vocum quz a Psello usurpat in nullis adhuc Lexicis reperiuntur. 
Qua hoc signo (1) notata sunt, earum significatio. qua est in hoc opere Pselliano, apud 
nullum Lexicographum annotata est. 


(1 ἄλχως (καὶ ἄλλως ὅτι) I, 8 12.] D ἱπταμερής. I, 86. 

ἁπλαγίαστος. III, 8 4. ἑτεροποιός. III, 83. 
ἀποχεχλχηρωμένως, I, 8 42. 17 ὅτι. 1, 851; III, 8 3. 

T ἐχφάνεια. I, 8 6. ακρισµός. I, 8 14. 

ἐμφατικῶς. I, ϐ 5. ργανιστής. I, 2 8. 

ἐπιδέχατος (καὶ ἔθδομοσ) [imt ιζ]. IV, 8 4. 1 ποσόν (τὸ πρός τι ποσόν) I, 8 1]. 
ἐγιεκαστόγδοος. 1V, 81. ταυτοποιός. IIT, 8 3. 

ἐπιενδέχατος [ἐπι ια] IV, 8 f. τελεύτερος. IV, inacr. 

ἑπταδιχός: I, 8 6- T ὑφίστημι. 1, 2 7. 


T ἐπτάλογος. I, $6. 


1115 


MICHAELIS PSELLI 


1116 





MICHAELI 


$5 PSELLI 


EXPOSITIO 


IN ORACULA 


(Oracula Sibyllina ed. 


MATIKA 


CHALDAICA, 


Gallei, ad calcem.) 


ΛΟΓΙΑ 


ΤΩΝ ΑΠΟ TOY ZOPOAZTPOY MATON (1). 


ORACULA 


MAGICA 


QUAE A ZOROASTRE PRODIERE. 


Δίζεο σὺ ψυχῆς ὀχετὸν, ὅθεν (2), ἢ νίνι τάξει, Α 


Σώματι (3) θητεύσας ἐπὶ τάξιν do! Tic ἑῤῥύης, 


4 


Exquire anime viam, unde aut qua ratione,ubi 
corpori inservieris, eadem rursus in locum a quo 


JOANNIS OPSO 


(1) Cicero lib. 1 De divinatione, scribit, neminem 
Persarum regem esse potuiese, qui non ante ma- 
gorum disciplinam scientiamque percepisset : tanto 
1n honore et admiratione habebantur precepta 
magica. Quid autem veterum magia et qui magi 
fuerint, e Platone, Xenophonte, Strabone, Plutar- 
cho, Luciano, Cicerone et aliis infinitis, cuique 
repetere licet. Ut breviter dicam,theologiam simul 
cum physiologia tractabant apud Persas, Sacas, et 
Medos, quemadmodum Brachmanes et Gymnoso- 
phiste apud Indos, Chaldsi apud Assyrios. Ἱερο- 

αμματεῖς apud /Egyptios, Levite apud Judaeos, 
Éteobutadz &pud Athenienses,Etrusci apud Roma- B 
nos. Druides apud Gallos et Germanos. Ne quis 
igitur hic artis portentose et prestiziatorie pre- 
cepta tradi putet. Dogmata sunt de pietate et cultu 
divino secretior& sive Magorum, sive /Egyptiorum, 
give Chaldaeorum, a fide orthodoxa non admodum 
aliena, uti Psellus docet, et ante huno Synesius 
episcopus Cyrenensise (a). E cujus libro Περὶ iv- 
υπνίων patet vix reliquias e sacris illis oraculis ad 
nos pervenisse, easdemque adeo mutilas et confu- 
888, ut centonem merito dicere possis e veterum 
scriptum consutum. Que enim ille carmina refert, 
partim multum dissimilia sunt,partim in hisce non 
reperiuntur. Ea, ne quid jure desiderare posses, 
lector, breviter indicanda censui. 

In his nostris non exstant que libello citato le- 
guntur: Et δὲ τις µίγα μὲν οἴετι τὴν ἀγωγὴν, 
φαντασίᾳ δὲ ἀπιστεί, µή τοι xal κατ αὐτήύν ποτε 
πορισθῆναι τὴν εὐδαίμονα συναφὴν , ἀκουσάτω τῶν 
ἱερῶν λογίων ἃ λέγει περὶ διαφόρων ὁδῶν. Μετὰ δὲ { 
τὸν ὅλον xaváAoyov τῶν οἴκοθεν εἰς ἀναγωγὴν ἆφορ- 
Mv , καθ 5v Bes τὸ ἔνδοθεν σπέρμα αὐξῆσαι,. 
Toi; δὲ (φησὶ) διδακτὸν ἔδωχε φάους Ío ισμα 
[λαθέσθαι. 


(a) Palrologie tom. LXVI. 


Αὖθις ἀναστήσεις, ἱερῷ λόγῳ ἔργον ἑνώσας. 
Μηδὲ (4) κάτω νεύσῃς' κρημνὸς κατὰ γῆς ὑπόχειται, 


fluxisti extolles sacro sermoni opus adjungens. 
Neque deorsum vergas : preoipitium in terra 


POEI NOTE. 


Tobc δὲ xal ὑπνώοντας ἑῆς ἐνεκάρπισεν ἀλκῆς. 

Ὁρᾶς' ἀντιδιέστειλεν eigo: (av µαθήσεων᾽ "O μὲν 
ὕπαρ φησὶν, ὁ δὲ ὄναρ διδάσκεται. 'AX)' ὕπαρ μὲν 

ἀνθρωπὸς 

(2) Ὅθεν. Huc respiciunt Synesiii verba, eadem 
pagina, ἐς τεσοῦτον πεπλανημένον, ὡς μὴ ὅθεν 1À- 
θεν εἶδέναι, « tantopere aberrantem, ut unde ve- 
nerit ignoret. » ] ] 

(3) Σώματι, eto. Hinc desumpsit Synesius que 
elegantissime scripait ibidem pag. 409: "Ott μὲν 
e θούσαις ψυχαῖς Ὑένοιτο πόµα ληθαῖον , ἄλλος 
εἰπάτω. Εἰσελθούσῃ δὲ elc τὸν βίον ψυχῇ ληθαῖον 
ὀρέχεται πόµα, τὸ τῇδε ἡδὺ xal µειλίχιον. θῆσσα 
γὰρ κατιοῦσα τὸν πρῶτον βίον ἐθελοντὶς, ἀντὶ τοῦ 
θητεῦσαι δουλεύει. Id est, « Alius dicat quod sit le- 
theum sive oblivionis poculum illud animabus ex- 
euntibus dari solitum. Anime certe in hanc vitam 
ingresse exhibitum oblivionis poculum nihil aliud 
est, nisi vite bujus dulcedo et voluptas Cum enim 
mercenaria sponte ad hanc vitam descendat, loco 
opere mercede locands jugum serviliter subit. » 

(4) Μηδί, etc. Synesii versus nostris multum 
sunt dissimiles. Sic enim habet ille pag. 108 : 
Mt κάτω νεύσῃς slc τὸν μελαναυγέα κόσμον 
"Q βυθὸς αἲὶν ἄπιστος ὑπέστρωταί τε xal ἄδης 
᾽Αμφικνεφὴς, ῥυπόων, εἰδωλοχαρὴς, ἀνόητος. 


Id est, 
Ne deorsum nules ad. mundum atrum οἳ tenebris 
enum 
Cui gurges profundus semper infidus subsiratus est 
[et orcus 
Undique caliginosus, sordidus, spectris gaudens, a- 
[mens. 


Vide integrum locum &ynesii. Conferet enim ad 
intelligentiam sequentium et prrecedentium. 








111 


Ἐπταπόρου σύρων κατὰ βαθµἰίδος, ἣν ὅπο, δεινῆς 

᾿Ανάγχησ θρόνος ἐστί. 

Σὸν γὰρ (5) ἀγγεῖον θῆρες χθονὸς οἰκήσουσιν. 
Mi, σὺ (0) Υ αὔξανε τὴν εἰμαρμένην' 

Οὐ γὰρ ἀπὸ πατρικῆς ἀρχῆς ἀτελές τι τροχᾶζει. 
Αλλ” οὐκ εἰσδέχεται κείνης τὸ θέλειν πατριχὸς νοῦς, 

Μέχρις ἂν ἐξέλθῃ λήθης, καὶ ῥῆμα λαλήσῃ, 

Μνήμην (7) ἐνθεμένη πατρικοῦ συνθήµατος ἁγνοῦ, 
Χρή σε σπεύδειν πρὸς τὸ doc, xal πρὸς πατρὸς 

[αὐγάς, 

Ἔνθιν ἐπέμφθη σοι duy, πολὺν ἑσσαμένη νοῦν. 
subjacet, trahens te de limine habente septem 
meatus, subter quod horrendi fati sedes est. 

Tuum enim vas besti:e terre incolent. 

Tu porro noli fato dare incrementum:neque enim 
& prefeotura summi Dei imperfectum quid pro- 
cedit. 

Atvero animus paternus voluntatem illius anime 
nonadmittit,donecexierit ab oblivione,et verbum di- 
xerit,memoria tenens sanctum paternum symbolum. 

Properandum tibi est ad lumen et splendorem 
Patris, unde missa est anima, multam complexa 
mentem. 


EXPOSITIO ORACULORUM CHALDAICORUM. 


.1118 


À Λὐτοὺς δὲ (8) χθὼν κατοδύρεται ἐς τέχνα μέχρις. 


Vox fc ἑἐξωστῆρες ἀνάπνοοι εὔλυτοί εἶσιν. 

Λαιης ἐν λαγόσιν κοίτης, ἀρετῆς πέλε πηγἡ, 

"Ev8ov ὅλη µίµνουσα, τὸ πκρθένον (9) o προϊεῖσα, 

Ψυχἠῆ (40) ἡ µερόπων θεὸν ἄγξει πως ἐς ἑαυτὴν, 

Οὐὁδὲν θνητὸν ἔχουσα, ὅλη θεόθεν µεμἐβυσται" 
Αρμονίαν αὐχεῖ γὰρ, ὑφ᾿ ᾗ πέλε σῶμα βρότειον. 

"Oct: ψυχἠ (11) πῦρ δυνάµει πατρὸς οὖσα φαεινὸν, 
᾿Αθάνατός τε (12) μένει, xai ζωης δεσπότις ἐστὶ, 
Καὶ ἴσχει (13) κόσμου πολλὰ πληρώματα χόλπων. 

Ζήτησον παράδεισον. 


Ipsos terra deflet usquo ad filios. 
Expulsores anime,respirare facientes, sunt solu- 
biles. 


Sinistris in ilibus cubilis, vis virtutis intus est, 
intus tota manens, virginitatem non projiciens. 

Anima hominum Deum vehementer ad seipsam 
conjunget, nihil mortale hahens, tota divinitus 
inebriata est : harmoniam enim jaclat, in qua est 
humanum corpus. 


Quoniam anima ignis est lucidus potestate Palris, 
manet immortalis,et vite est domina : et quoniam 


JOANNIS OPSOPOEI NOTE. 


ἀνθῥωπός ἐστιν ὁ διδάσκων, τὸν ὑπνώοντα δὲ θεὸς 
ἃς ἐνεκάρπισεν ἀλκῆς, Got! αὐτὸν εἶναι τὸ µανθάνειν 
τε καὶ τυγχάνειν. τὸ γὰρ ἐγχαρπίσαι καὶ πλέον 
ἐστὶ τοῦ διδάξαι. Id est, « Si quis vero magni mo- 
menti esse arbitretur evectionem ad superiora, 
imaginationi autem fdem non habeat, dubitans 
num per ipsius consortium beatam illam conjun- 
ctionem assequi liceat, is audiat sacra oracula quae 
de diversis viis proferunt. Ejuidem post totam enu- 
merationem domesticorum subsidiorum ad subli- 
miorem meditationem, per quam facultas datur 
semen interius amplificandi.His quidem (inquiunt) 
luminis cognitionem doctrina acquisitam dedit, 
alios vero etiam dormientes seminum virtutis sue 
participes fecit, Vides ut ex adverso distinxerunt 
disciplinarum felicitatem.Hio quidem inter vigilan- 
dum (aiunt), ille vero inter dormiendum eruditur. 
Atqui vigilantem homo est qui docet.: dormienti 
vero Deus sue virtutis semina infundit, ita ut 
idem sit discere et consequi. Nam semina indere 
et quasi implantare plus est quam docere. » Unde 
manifestum est id quod Nicephorus ad hunc locum 
annotat, Synesium oracula multa silentio transiis- 
86, nec integra recitasse. 

(5) Σὸν γαρ, etc. Mastlius Ficinus lib. xvi1. De 
animorum immortalitate, cap. ult. Zoroastri, ut et 
sequentia plurima, ascribit et ita interpretatur: 
« Tuum vas bestie terre habitant. » 

(7) Μὴ σὺ, etc. Idem Marsilius lib. xiu, non 
longe ab initio. « Ne tu augeas fatum, inquit; quasi 
in tuo arbitrio sit cedere fato atque non cedere. s 

[n Μνήμην, etc. Hunc versum et sequentem 
refert Ficinus lib. x de immortalitate animorum, 
cap. viri, cum haoc interpretatione : « Ascendendum 
tibi est ad lumen ipsum et Patris radios, unde 
infusa est tibi anima multo mentis lumine cir- 
cumíusa. » 

(8) Αὐτοὺς δὲ, etc. Vetus codex regime biblio- 
thece habet ἃ 8 τοὺς δὲ: similiter accentu tantum 
mutato, eruditione prestantis viri Sanctandreani 
exemplar ἆ ἆ τοὺς δὲ χθὼν etc., utrumque σχετλισ- 
στικῶς Gh ah, vel heu heu. 

(9) Παρθένον. Regine exemplar refert τὸ παρ- 
θένιον προϊοῦσα, contra metri regulam, quanquam 
id non ubique in hoo fragmento observatum sit. 


C 


D 


(10) Ψυχή. Tres hos versus paucis explicat 
Marsilius lib. xir, cap. À, ita scribens: «Qui 
phantasiam vult silere, ac etiam supremi Numinis 
desiderio flagrans, consuetis rationis naturalis dia- 
cursibus non confidit, sola vivit mente, evadit 
angelus, et toto capit pectore Deum. Hec significat 
Zoroaster : Anima hominum Deu: quodammodo 
contrahit in seipsam,quando nihil retinens mor'a- 
le, tota divinis haustibus inebriatur. Tunc quoque 
exsultat in corporis harmoniam. » 

(11) Ὅττι ψυχή. Idem libro et capite dietis ver- 
sus aliquot e sequentibus huc translatos ordinat: 


"Oct doy?) πῦρ δυνάμει Treepos οὔσαφαεινὸν, 

Ἡγείσθω ψυχῆς βάθος ἄμθροτον , ὄμματα ὃ᾽ (5e. 
Ut 

Πάντ' ἐχκπέτασον vo. 

Μη δὲ τὸ τῆς ὕλης σχύθαλον κρημνῷ χαταλείψης. 


Id est,illo interprete: «Οαοπίᾶπι anima per potentiam 
Patris flt ignis splendidus,dominetur in te immor- 
talis profunditas animam, et oculos omnes una tolle 
in altum. Tunc neque etiam materiale ipsum cor- 
pus precipitio derelinques. » Ignem appellat lucem 
Ipsam, qua exuberat Deus per 8e, et anima per vim 
Patris conversa in Patrem abundat. Et quia Deus 
est ipsa unitas super mentem et centrum essentia- 
rum super essentiam, ideoque non unitur illi per 
mentem proprie, sed per unitatem anime, que est 
mentis caput, centrumquo totius anime, Idcirco 
dicit Zoroaster: Ducat te anime profunditas im- 
mortalis, id est unitas ipsa, quam impressit 
quondam Deus anime tanquam unitatis divine 
characterem, a qua et ad quam omnes alie vires 
anima,quasi α centro et ad centrum omnes circuli 
linee pendent. » 

(12) ᾽Αθάνατός τε. Marsilius lib. v, De animo- 
rum immortalitate, cap. xiv: « Immortalis manet, 
8ο vite domina est ; q. d. ideo immortalis manet, 
quia habet vitam pedisequam, sicuti sol lucem, 
crinita comam. » Vide locum. Docet enim illic fu- 
se, animam abire, adveniente morle, non perdi. 

(13) Kal ἴσχει, etc. Idem lib. 1v, cap. ultimo: 
« Profecto animam ipsam esse quodammodo om- 
nia, de qua Zoroaster ait: Mundanorum sinuum 
multas plenitudines comprehendit. » 


1119 


Μη πνεῦμα (14) μολύνῃς, μηδὲ βαθύνης τὸ ἐπίπεδον. A 


"στι xai εἰδώλῳ (15) μερὶς εἰς τόπον ἀμφιφάοντα. 
Μτδὲ τὸ τῆς ὕλης σκύθαλον κρημνῷ καταλείψῃς. 
M7, ἐξάξις (10), ἵνα μὴ ἐξιοῦσα ἔχῃ τι. 
Ἐκτείνας (17) πύρινον νοῦν 
Ἔργον ἐπ᾽ εὐσεθίης, ῥευστὸν xal σῶμα σαώσεις. 
'Ex δ’ ἄρα κόλπων γαίης θρώσκουσ᾽, οὑποτ) ἀληθὲς 
Σῆμα βροτῷ ἀνδρὶ χθόνιοι κύνες δεικνύντες. 
Ἡ φύσις πείθει εἶναι τοὺς δαίμονας ἀγνοὺς, 
Καὶ τὰ χακῆς ὕλης βλαστήματα χρηστὰ καὶ ἐσθλά. 
AY ποιναὶ (48) µερόπων ἄγχτειραι. 


' habet multas consummationes sinuum mundi,que- 
rito paradisum. 

Ne spiritum conspurces, neve illum plunum et 
equabilem in profundum deprimas. 

Est et simulacro anime pars in loco undique 
fulgepnti et perspicuo. 

Neque materia crassamentum, in precipitio de- 
feras. 

Ne educas animam, ne exiens e corpore habeat 
aliquid periculi. 

Bi extenderis igneam mentem ad opus cultus di- 


MIGHAELIS PSELL] . 
Ἡγείσθω (19) ψυχῆς βάθος ἄμθροτον' ὄμματα δ᾽ 


[ἄρδην 
Ηάντ) ἐκπέτασον ἄνω" 
"Q τολµηροτάτης (20) φύσεως ἄνθρωπε τἐχνάσμα. 
Πολλάχις ἣν λέξῃς µοι, ἀθρήσεις (21) πάντη λεκτόν. 
Οὔτε γὰρ οὐράνιος χυδρὸς τότε φαίνεται ὄγχος" 
Αστέρες οὐ λάμπουσι, τὸ µήνης φῶς χεκάλυπται, 
Χθὼν οὐχ ἕστηκε, βλέπεται δὲ τὰ πάντα χεραυγο/. 
M?, φύσεως καλέσγς αὕτοπτον ἄγαλμα. 
Πάντοθεν (22) ἁπλάστῳ ψυχΠ, πυρὸς ἡνία τεῖνον. 
Ἠνίκα μὸν βλέψῃς μορφῆς ἅτερ εὐίερον πὂρ 


vini, fluxum etiam corpus tueberis. 

Certe ex finibus terre prodeunt canes terresires, 
nunquam demonstiranles verum signum hominum 
mortali. 

Naturalis ratio suadet esse demonas sanctos, 


Β etiam male materie germina frugi ac bona. 


Ultrices furie&e homines constringunt. 
Anime profunditas immortalis imperat : ooulos 
vero prorsus totos expande sursum versus. 

O homo :nachinamentum nature confidentis- 
sime. 


JOANNIS OPSOPOEI NOT/E. 


(14) M?; πνεῦμα. Item lib. xvi, de animorum 
immortalitate cap. 6: « Ne fedes spiritum, neque in 
profundum exaugeas quod est planum. Spiritum. 
planum appellat ipsum vehiculum, non quia cor- 
pus non sit atque profundum, sed quia propter 
tenuissimam etsplendidam puritatem sit quasi non 
corpus. Praecipit ergo ne propter nimium corporis 
elementalis affectum, cogas ipsum etiam post hanc 
vitam sordidum atque grave superfore caliginis 
elementalis adjunctione. » 

(15) Ἔστι καὶ εἰδώλῳ, etc. Idem ibidem: « Est 
idolo quoque locus in regione perspicua. Quia 
scilicet cum vehiculo simul et anima rationali re- 
curret in coelum. ) Sequentem versum conjunxit 
Ficinus cum superiore illo cujus initium est "Oct: 
ψυχη, cap. ἆ lib. xir. Synesius quoque hunc cum 
precedente allegat libro de Insomniis pag. 11 edit. 

urneb., sed ordine inverso : θέα δὴ (ait) πόσῳ τῷ 
µέσῳ τὸ πνεῦμα τοῦτο ἐμπολιτεύεται "Pejzonc μὲν 
κάτω ψυχῆς, ἔλεγεν ὁ λόγος, ὅτε ἐθαρύνθη τε καὶ 
ἔδυ, μέχρις ἐγκύρσῃ τῷ μελαναυγεῖ καὶ ἀμφικνεφεῖ 
χώρῳ ανιούσῃ δὲ καὶ συνέπεται μέχρις av εἷς πλεῖ- 
στον τὸ ἀντιχείμενον Tjxm, ἄκουε γὰρ xal πιρὶ τούτου 
τῶν λογίων λεγόντων᾽ 
O3 τῷ τῆς ὕλης κρημνῷ σκύθαλον χαταλείψει. 
᾽Αλλὰ καὶ εἰδώλῳ μερὶς εἲς τόπον ἀμφιφάοντα. 

Οὗτος δὲ ἀντίθεσιν ἔχει πρὸς τὸν ἀμφικνεφῃ. Kal 
τοι τί πλέον τις ἂν Ev τούτοις ὀξυωπήσειεν; OO γὰρ 
µόνην εἷς τὰς σφαίρας ἀνάγειν ἔοικε τὴν ἐκεῖθεν 
ἤχουσαν φύσιν, ἀλλὰ εἴτι xal τῆς πυρὸς xxi τῆς 
ἀξρος ἀκρότητος εἷς τὴν εἰδωλικὴν φύσιν ἔσπασε 
κατιοῦσα πρὶν τὸ γήϊΐνον ἀμφιέσασθαι χέλυφος, καὶ 
τοῦτο, Φησὶ, τῇ κρείττονι µερίδι συναναπέµπει. 
Ὕλης γὰρ σκύθαλον οὐκ ἂν εἴη τὸν θεσπέσιον 
σῶμα. Et que sequuntur. Que sic Latine reddidit 
Pichonius: « Observaigiturin quanto intervallo epi- 
ritus hic phantasticus versatur. Declinante quidem 
deorsum animo, dicebat oratio, quod opprimitur 
atque subit quousque incidat in tenebrosum et un- 
dique caliginosum locum. Sed ascendentem etiam 
comitatur, quod sequendi facultas sit. Et sequi po- 
test, doneo in maxime oppositum et omni ex parte 
fulgentem locum venerit. Audi etiam hac de re va- 
ticinia dicentia: Non in eminenti 8ο sublimi loco 
materie purgamentum relinquet : eed et simulacro 
pars est inloco undique fulgente. Is autem contro- 


versiam habet cum undique caliginoso. Nam quid 
acutius in his versibus quispiam cernere possit? 
non enim solum in globos celestes reducere vide- 
tur illinc venientem naturam, sed si quid ex ignis 
et aeris summitate in imaginariam naturam des- 
cendens attraxit, antequam induerit tegumentum, 
et istud, aiunt, cum validiori parte transmittit. 
Nam materie excrementum haud fuerit divinum 
corpus. » 


Cy (16) Μὴ ἑξάξῃς. Explicat Plotinus philosophus, 
i 


b. 1x, De anim. educt. 

(17) ᾿Εκτείνας. Marsilius sio vertit lib. xin, De 
anim. immorlal. cap. 4: Si mentem ardentem ad 
opus pielatis intenderis, labile corpus servabis. 

(48) Ai «»wal. Pulcherrima declaratio hujus 
oraculi peti potest e Synesii libro De insomniis, 

ag. 109, ubi sic inquit: Al παρ᾽ ἀξίαν καλούµεναι 
Eo popa, ἐγα µέρος συµθάλλονται πρὸς τὸ λῆσαι 
τὴν σχἑσιν ὃν ἔχομεν πρὸς τὰ τῇδε, etc. Id est, « Ca- 
lamitates insolite maxime conferunt ad tollendam 
propeunsionem qua in res caducas ferimur.»Et paulo 
post, Ποιναὶ γὰρ ὑλαίαι τότε δλ xai παρ᾽ εἱμαρμᾶ- 
νην κινοῦνται χατὰ τῶν ἀμφηνιασάντων πρὸς τοὺς 
νόμους αὐτῆς. Καὶ τοῦτο ἄρα al γαλούμεναι πεῖραι, 
ἃς Ἡραχλέα τε ἀνατλῆναί φασιν ἱεροὶ λόγοι . fioe 
eat, « Pene sane etiam pr:»eter fati necessitatem mo: 
ventur adversus feroces et legum frena excotientes 
&tque h: profecto erumne sunt et celebres illi 
labores quos Herculem sustinuisse perhibent sacri 
sermones. 

(19) Ἡχγείσθω, Marseil. lib. xim, De anim. imm. 
cap. 1v, ut supra indicavi. 

20) "Q τολµηροτάτης. Idem refert lib. xiv, cap. 

: 0, naturz a usimee artifieium. 

(21) ᾿αθρησεῖς. In vet. cod. regie bibliothece scri- 
bitur ὀθρήσῃς πάντα λ., et linea penult. χεραυνοῖς. 

(22) Πάντοθεν. Hic est ordo versuum hujus pa- 
gine in codice regio. Primus est πάντοθεν, secun- 
dum à πῶς ἔχει xócpoc,tertius ἠνίκα, quartus Aap.- 
πόµενον, quintus xAu€:, sextus πάντα γὰρ, septi- 
mus δευτέρφῳ, octavus [Πατὴρ οὗ φόδον, nonus 
ἑαυτὸν ὁ Ἱ]ατὴρ cum proximo οὗδ' iv, decimus ἔστι 
δὶ δή τι undecimus εἰσὶν πάντα, duodecimus μάν- 
θανε τὸ, decimus tertius νοούµεναι,ἀθοίπιυα quartus 
βουλαϊῖς, quintna autem in istius pagine ordine 
σύμθολα, eto., plane omissus est. 


1120 





1121 


Λαμπόμενον σκιρτηδὸν ὅλου κατὰ βενθεα χόσµου, 
Κλῦθι πυρὸς τὴν φωνήν. 
Σύμθολα πατριχὸς νόος ἐνέσπειρε (22) ταῖς ψυχαῖς. 
Μάνθανε (23) τὸ νοητὸν, ἐπεὶ νόου ἔξω ὑπάρχει. 
Ἔσιι δὲ (24) δή τι νοητὸν, ὅ χρή σε νοεῖν νόου ἄνθει. 
Εἰσὶν πάντα (25) πυρὸς ἑνὸς ἐκγεγαῶτα 
Πάντα (26) γὰρ ἐξετέλησε Ἡατὴρ, xai vip παρέδωχε, 


À 


Si sepius mihi locutus fueris prorsus videbis me- 
morabilem; neque enim coelestis, curvaque οἱ de- 
vexa apparet tunctibi moles. Stelle non splendent, 
lune lumen tectum est, terra non stat, ividentur 
vero omnia esse fulmina. 

Ne vocaverie imaginem nature ipsius Dei per se 
conspicuam. 

Undique simplici amnio tende habenas ignis. 

Cum videris absque forma sacrum ignem mican- 
tem saltando per profunda totius mundi,audi ignis 
sonitum. | 

Mens ipsius Dei indidit animis hominum signa 
paterna. 

Percipe id quod potest intellectu percipi : nam 
est extra mentem. 


EXPOSITIO ORACULORUM CHALDAICORUM. 


1122 
Δευτέρῳ, ὃν πρῶτον χληΐζεται (27) ἔθνεα ἀνδρῶν. 


Νοούμεναι ἴυγγες πατρόθεν νοξουσι xal αὐταὶ, 
Βουλαϊῖς ἀφθέγκχτοισι χινούµεναι (28) ὥστε νοῆσαι. 
"Q πῶς κόσμος ἔχει νοεροὺς ἀνοχῆας (20) ἀκαμτεῖς | 
᾿Εαυτὸν ὁ Πατὴρ ἥρπασεν' 
0ὐ5) ἐν £x δυνάµει νοερᾷ χλείσας ἴδιον πῦρ. 
Πατὴρ (30) οὐ φόθον ἐνθρώσχει, πειθὼ δ᾽ ἐπιχεύει. 


Est sane quiddam intelligentia perceptibile,quod 
oportet te intelligere flore mentis. 

Omnia sunt producta ex uno igne : quippe cum 
omnia Pater perfecerit, et menti tradiderit secun- 
di», quam primam vocant nationes hominum. 

Species qua mente percipiuntur paterna mente 
percepte et ipse intelligunt, consilii tacitia mote 
ut intelligant. 

O quomodo mundus hic habet rectores vi intel- 
ligendi preditos qui non flectuntur! 

Seipsum summus parens Deus a reliquis omni- 
bus subduxit : neque in sua potentia intellectili 
ignem suum inclusit. 

Pater non metum immittit, sed obsequium in- 
fundit. 


JOANNIS OPSOPOE! NOTE. 


(23) Μάνβανε. Marsilius lib. 1, De anim. immor- 
talitate cap. 6: « Aliud mens erit, aliud veritas. 
Quod sic aperit Zoroaster : Scito intelligibile ipsum 
esse exira mentem. » 

(24) "στι δὲ. Idem lib. xri, cap. 5: « Est intolli- 
gibile aliquid quod intelligere teoportet mentis flo- 
re. Florem mentis appellat Zoroaster ipsum anime 
cenirum, quod Plato nominat mentis caput. » 

( 5) Ele:v πᾶντα. Idem lib. Ἡ, cap. 7: « Esse 
ipsum rebus omnibus est. communo. Esse igitur ( 
ubicunque sit, pendet ex Deo. Quod mysti:e tetigit 
Zoroaster : Omnia sunt ex uno igne genita. 

(26) Πάντα γὰρ. Ficinus lib. 1v, cap. 1: « Essentia 
angelorum principio informis est quodammodo, et 
tanquam passivum subjectum quoddam exponitur 
ad actum intelligendi, et formarum idearumque or- 
natum suscipiendum.De quo Zoroaster ait : Omnia 
perfecit pater, et menti prebuit secunde. » Porro 
corrige -Becies, et scribe ἐξετέλεσσε. Ita. enim in 
hoc verbo syllabam producunt poete, non vocalis 
brevis in longam mutatione. 

(27) Κληΐζεται. Regium exemplar habet xAzl- 


ζεται πᾶν γένος ἀνδρῶν, et ita quoque correxe- 
rat Ranconetus. Sed laborabit carmen, nisi illi 
hac ratione subvenias: χληΐζετ ἅπαν γένος 
6póv. Recepta lectio tamen non est improbanda, 

(28) Κινούμεναι. Marsi). Ficinus lib. 1 De anim. 
immort.. cap. 5: « Angeli movent, non moventur; 
de quibus Zoroaster, Mundus habet intellectuales 
rectores immobiles. » 

(29) 'Avoy ac Idem lib. 1v, cap. 1: « Angelus 
animam uno excedil, quod manet : Deo cedit uno, 
quod multiplex est. Deus tamen per hocunum abit 
super omnia ad infinitum. Quod ita cecinit Zoroa- 
ster: Pater per se ipsum rapuit, neque in mente 
quidem quae illum sequitur, proprium inclusit 
ignem ; » q. d., nullam habet cum ceteris compa- 
rationem. 

(30) Πατὶρ etc. Idem lib. rir, cap. ult. : « Si ani- 
mos pulsat,quia illi sursum deoreumque libere vo- 
lubiles sunt, pulsat, et libere, it& ut alliciat; non 
trahat, non cogal, sed persuadeat; quod Zoroas- 
ter ita testatur: Pater non incurrit metum, sed 
persuasionem inducit. » 


1128 





MICHAELIS PSELLI 





TOY ΣΟΦΩΤΑΤΟΥ ΨΗΛΛΟΥ 


ΕΞΗΓΗΣΙΣ 


EIZ ΤΑ XAAAAIKA ΛΟΓΙΑ 


SAPIENTISSIMI PSELLI 


EXPOSITIO 
IN ORACULA CHALDAICA. 


Est ziiam simulacro locus suus in regione undique A — "Eat: xal εἰδώλῳ μερὶς elc τόπον ἀμφιφάοντα" 


[et omnino lucida. 


Idola sivesimulacra dicuntur a philosophis, que 
congenita quidem sunt prestantioribus, attamen 
illis inferiora et deteriora. Exempli gratia, Deo 
mens congenita est,menti animarationis particeps, 
anime ratione predite irrationalis, irrationali na- 
tura, nature corpus, et corpori materia. Idolum 
itaque et imago Dei mens est, mentis anima ratio- 
nalis, anime rationalis irrationalis, irrationalis 
natura, nature corpus, corporis materia. Hic autem 
irrationalem animam vocat Chaldaicum oraculum 
anime rationalis simulacrum,eo quod huic illa con- 
nata est, sed conditione inferori : aitque simulacro 
partem attributam essein regione undiquaque col- 
lustrata. Quo signi(loat animam rationis expertem 
que imaginem anime ratione predite refert, virtu- 
tum auxilio dumin hac vitamoraturlustratam,cur- 
riculo vite humane finito ad regionem que supra 
lunam est redire, eique sorte assignari locum undi- 
que lumiaosum,id est circumcirca et omni ex parte 
splendore fulgentem. Nam qui subter lunam locus 
est, undique tenebricosus est, οἱ circumcirca cali- 
gine septus. Lunaris vero alternatim lucidus et οὗ: 
securus est, hoc una ex parte lumine clarus, ex 
altera tenebris oppletus: quemadmodum eliam 
ipsa luna media ex parte illuminata est,et ex media 
obtenebrata. Locus veroille supra lunam, utrinque 
lucidus est sive omni ex parte collustratus. Dicit 
itaque oraculum, non solum anime ratione pre- 
dite superlunarem illam regionem undique lumi. 


nosam esse destinatam, sed etiam illius imaginem C 


animam brutam hac sorte dotatam, ut in regionem 
omni ex part» lucidam adsciscatur,modo splendida 
et pura e corpore exierit. Grecorum siquidem do- 


Εἴδωλα (1) λέγεται παρὰ τοῖς φιλοσόφοις, τὰ συµ- 
qur, μὲν χρεΐττοσιν, ἑλάττονα δὲ ἐκείνων τυγχάνοντα' 
οἵον συμφυῆς Ó νοῦς τῷ θεῷ, καὶ τῷ vip fj λογικὴ 
quy, καὶ τῇ λοχικῇ ψυχῇ ἡ ἄλογος, xal σᾷ ἁλόγφ 
ἡ φύσις, xal τῇ φύσει τὸ σῶμα, xal τῷ cupa: ὁ 
ὕλη. Εἴνωλον μὲν τοῦ μὲν θεοῦ, ὁ νοῦς' τοῦ δὲ νοῦ, 
ἡ λογικὴ ψυχή: τῆς δὲ λογικῆς ψυχῆς, ἄλογος' τῆς 
δὲ ἀλόγου, ἡ φύσις, τῆς δὲ φύσεως, τὸ σῶμα, τοῦ Ot 
σώματος, 1$ ὕλη. ᾿Ενταῦθα δὲ τὸ Χαλδαϊκὸν λόγιον 
εδωλόν φησι τὴν ἄλογον ψυχὴν τῆς λογικῆς. Συµ- 
quic γὰρ αὐτὴ (2) ἐν τῷ ἀνθρώπῳ, xal χείρων 
ἐχείνης. Καὶ φησιν ὅτι xal εἰδώλῳ µερίς ἐστιν εἲς 
τόπον ἀμφιφάοντα, τουτέστιν, ἡ ἄλογος Voy? dits 
ἐστὶν εἴδωλον τῆς λογικῆς ψυχῆς, κχαθαρθεῖσα δι’ 
ἀρετῆς ἐν τῷ βίῳ, ἄνεισιν εἷς τὸν ὑπὶρ σελήνην 
τόπον μετὰ τὴν διάλυσιν της τοῦ ἀνθρώπου (tfc 
καὶ ἐπικληροῦται εἰς τὸν ἀμφιφαή, τουτέατιν ἆμ- 
φοτέρωθεν λάμποντα, xai ὁλολαμπη. Ὁ μὲν γὰρ 
ὑπὸ σελήνην τύπος ἀμφικνεφής ἐστι, τουτέστιν ἀμ- 
φοτέρωθεν σκοτεινός. 'O δὲ σεληνισχὸς, ἑτεροφαὶς, 
Tj ἑτεροχνεφής' τουιέστι, τῷ ἡμίσει (3) περιλάµπων, 
τῷ δὲ ἡμίσει σκότους µεστός. αι γὰρ καὶ αὐτὴ d 
σελήνη τοιαύτη isti, τῷ μὲν ἡμίσει μέρει πεφω- 
τισµένη, καὶ τῷ ἡμίσει ἀφώτιστις. ὍὉ δὲ ὑπὶρ 
σελήνην τόπος ἀμφιφαὶς ἐστιν, Trot διόλου πεφω- 
τιαµένος. Λέγει οὖν τὸ λόγιον, ὃτι οὐ µόνον ἡ λογικὴ 
ψυχη ἀποχληροῦται εἰς τὸν ὑπὲρ σελήνην τόπον τὸν 
ἀμφιφαῇ, ἀλλὰ µερἰς ἐστι καὶ τῷ εἰδώλῳ αὐτῆς, fixo: 
τῇ ἀλόγῳ dox, ἀποχληρωθῆνχι εἰς τὸν ἀμφιφαῆ 
τόπον, ὅταν διαυγἠς xal καθαρὰ ἐξέλθῃ τοῦ σώμα- 
τος. 'O μὲν γὰρ Ἑλληνικὸς λόγος ἀθάνατον τιθεὶς 
xai τὴν ἄλογον τοῦ ἀνθρώπου Quy? v, μέχρι τῶν ὑπὸ 
σελήνην στοιχείων αὐτήν ἀνάγει' τὸ δὲ Χαλδαϊκὸν 


JOANNIS OPSOPOEI NOT/E. 


(1) Εἴδωλα, Hano Pselli expositionem transtulit 
Gregoras Nicephorus in sua Scholia,que commen- 
tatus est super librum Synesii de insomniis, pag. 
411 et 115 editionis Parisine. 


(2) Αὐτή. Legeudum est αὐτῇ pro αὐτή, nempe 
anime ratione predite. 

(3) Ti ἡμίσει. Deest μὲν, ut ex Nicephoro, et op- 
posita δὲ particula apparet: Τῷ uiv ἡμίσει. 








1125 EXPOSITIO ORACULORUM CHALDAICORUM. 1126 


λόχιον καθαῖρον αὐτὴν xal ὁμόφρονα τῇ λογικῇ Vox fi À ctrina irrationalem hominis animam facit interitus 


ποιοῦν, εἰς τὸν ἐπέκεινα τῆς σελήνης τὸν ἀμφιφαῆ 
ταύτην ἀποκαθιστᾷ. Καὶ τὰ uiv τῶν Χαλδαίων 
δόγµατα, τοιαῦτα. Οἱ δὲ τῆς εὐσεθείας ὑφηγηταὶ 
καὶ τῶν Χριστιανικῶν δογμάτων ὑποφῆται xal κήρυ- 
χες, οὐδαμοῦ τὴν ἄλογον doy?» ἀνάγουσιν, ἀλλὰ 
θνητὴν διαῤῥήδην ὀρίζονται, "Αλογον δὲ ψυχἠν τίθεν- 
ται, τὸν θ0μὸν xal τὴν ἐπιθυμίαν τὴν ὀρεγομένην 
γενέσεως. Οὕτω γοῦν ὁ Νυσσαεὺς ]ρηγόριος ἐν τῷ 
περὶ ψυχῆς λόγῳ διέξεισιν. 


nesciam, eamque usque ad elementa sub luna sita 
extollit ; at Chaldaicum oraculum expiatam illam et 
cum rationis participe anima amice conspirantem 
in regionem hanc quie ultra lunam est, undique 
lucidamtransvehit. Atque hec quidem sunt statuta 
Chaldeorum. Pietatis vero doctores et Christiano- 
rum dogmatum interpretes ac precones nusquam 
locorum brutam animam ad superiora educunt, 
sed aperte interitui obnoxiam esse profitentur. Ha- 


bent autem pro anima bruta iram et cupiditatem generationis appetitricem. Atque itaenarrando tradit Gre- 


gorius Nyssenus oratione De anima. 

Μηδὲ τὸ τῆς ὕλης σκύθαλον κρημνῷ κατα- 

[λείψῃς. 

Ὕλης σκύθαλον φησι τὸ λόγιον, τὸ τοῦ ἀνθρώπου 
σῶμα τὸ ix τεσσάρων στοιχείων συγχε/µενον καὶ, 
ὥσπερ ἐν διδασκαλίας λόγῳ καὶ παραινέσεως φησὶ 
πρὸς τὸν διδασκόµενον, ὅτι M?) µόνον τὴν ψυχήν σου 
πρὸς τὸν Θεὸν µετεώριον, καὶ τῆς βιωτικῆς συγ- 
χύσεως ὑπερτέραν ποίησον, àÀÀ' el δυνατὸν, μηδὲ 
αὐτὸ τὸ σῶμα ὅπερ ἠμφίεσαι, xal ὅπερ σκύθαλόν 
ἐστι τῆς ὕλης, τουτέστι πρἆγµαυι ἀπειῤῥιμμένον καὶ 
παταπεφρονηµένον, xal ὕλης παἰγνιον, slc. τὸν περί- 
γειον χαταλείπῃς χόσµον. Κρημνὸν γὰρ τὸν ἐνταῦθα 
τόπον ὀνομάζει τὸ λόγιον. "Ὡσπεῶ γὰρ ἀπὸ µετεώρου 
τύπου τοῦ οὐρανοῦ, 7| φύσις ἡμῶν ἐνταῦθα xata- 
κρημνίζεται, Παραινεῖ οὖν, "va xal αὐτὸ τὸ σῶμα. 
ὅπερ φησὶν ὕλης σκύθαλον, πυρὶ θείῳ ἐκδαπανήσω- 
pev, ἤ ἀπιλεπήναντε εἷς αἴθέρα χὀυφίσωμεν, ἤ 
μετερασθῶμεν ὑπὸ θεοῦ cl; τόπον ἀὔλον καὶ ἀσώ- 
µατον * f, ἐνσώματον μὲν, αἰθέριον δὲ, fj οὐράνιον 
οὗ δὴ τετύχηκεν ὅ τε θεσθίτης ἨἨλίας, xal πρὸ 
τούτου ἘΕνὼὠχ, µετατεθέντες ἀπὸ τῆς ἐνταῦθα ζωῆς, 
καὶ εἷς θειοτέραν ληξιν ἁἀποχαβιστάντες, xal μηδὲ 
τὸ τῆς ὕλης σκύθαλον, ἤτοι τὸ ἑαυτῶν σῶμα κρημνῷ 
Χαταλιπόντες. Κρημνὸς δὲ ἐστιν, ὥσπερ εἰρήχαμεν, 
ὁ περίγειος τόπος. Τὸ δὲ τοιοῦτον δόγµα εἰ καὶ 
θαυμαστόν ἔστι καὶ ὑπερφυὲς, ἀλλ᾽ οὑκ ἐπὶ τῷ 
ἡμετέρῳ βουλήµατι ἡ δαπανή κεῖται τοῦ σώματος, 
καὶ Ἡ πρὸς τὸν θειότερον τόπον τούτων µετάστασις ' 
µόνης δὲ τῆς θείας ἤρτηται τὸ πρᾶγμὰ χάριτος, 
τῆς τῷ ἀποῤῥήτῳ πυρὶ τὴν ὕλην ἐκδαπανώσης τοῦ 
σώματος. καὶ τὴν ἐμθριθῇ καὶ Ὑγεώδη φύσιν 
ὀχήματι πυρίνῳ µετεωριζούσης slc οὐρανόν. 

Μὴ ἔξαξης, ἵνα μὴ ἐξίῃ ἔχουσά τι. 


Ne vero materiz [ces in precipitio relinquas. 


Materie feces appellat oraculum hominis corpus 


p 9 quatuor elementis compositum, et tanquam do- 


cendo et exhortando discipulum alloquitur : Non 


. solum animam tuam ad Deum eleva,et ut vitae hujus 


turbas superet effice, sed, si fieri potest, ne quidem 
ipsum corpus quo amictus es, quodque materiam 
faex est rejicula et neglecta, et materie ludicrum, 
in terrestri mundo relinque. Precipitium namque 
nominat oraculum locum huno inferiorem. Α coelo 
enim tamquam loco edito natura nostra huc praci- 
pitatur. Admonet igitur, ut etipsum corpus, quod 
per materie feecem innuit, igne divino absumamus 
et expurgemus, aut decorticatim in ethera eleve- 
mus, aut a Deoceutransvasemur in locum materie 
et corporis expertem ; vel corporem eum quidem, 
sed ethereum, vel celestem, quem consecuti sunt 
Elias Thesbites et ante hunc Enoch, ab ao vita 
in fonge diviniorem conditionem translati, materie 
sedimento, suo nempeipsorum corpore, in preru- 
plis locis nomine destituto. Est autem preruptus 
locus quemadmodum diximus, regio terrestris. 
Atque hoc dogma licet admirabile sit et excellens, 
non tamen in nostra voluntate sita est corporis 
illustratio et ad diviniorom locum trauslatio, sed 
pendet res tota 8 divina gratia, ut hec ineffabili 
igne corporis materiam exurat, et pregravantem 
terrenamque naturam igneo vehiculo in colum 
evehat. 


Ne exigas animam, ne in exeundo habens aliquid 
[periclitetur. 


Τοῦτο τὸ λόγιον καὶ Ηλωτῖνος ἐν τῷ περὶ ἀλόγου D — Hoc oraculum refert etiam Plotinus in libro de 


ἐξαγωγῆς τίθησιν. "Eccl ὃ) ὁ λόγος παραίνεσις ὑπερ- 
φυής τε xai ὑπερήφανος,. Φηαὶ γὰρ µηδἐ τι τὸν 
ἄνθρωπον πραγµατεύεσθχι περὶ τὴν ἐξαγωγὴν τῆς 
ψυχῆς, μηδὲ φροντίζειν πῶς ἄν ἐξέλθοι τοῦ σώματος * 
ἀλλὰ τῷ φυσιχῷ λόγῳ τῆς διαλύσεως παταχωρεῖν. 
Αὐτὸ γὰρ τὸ ἐμμέριμνον εἶναί τινα περὶ τῆς τοῦ 
σώματος λύσεως, καὶ τῆς ἑντεῦθεν ἐξαγωγῆς τῆς 
ψυχῆς, µετάγει τὸν νοῦν ἀπὸ τῶν κχρέιττόνων, xal 
ἀπασχολεῖ περὶ τὴν τοιαύτην φροντίδα, ἔνθεν τοι οὐδὲ 
χαθαίρεται τολεώτατα ἡ ψυχή. ᾽Ασχολουμένοις οὖν 
ἡμῖν περὶ τὴν ἀνάλυσιν, ἐάν τηνικαῦτα ὁ θάνατος 
παραγίένηται, οὐκ ἐλευθέρα παντάπασιν ἕξεισιν d) 


animo irrationalis eductione. Est autem insignis 
et magni momenti exhortatio : homini nimirum ni- 
hil quidquam moliendum esse de anime eductione, 
neque despisciendum quo pacto illa e corpore egre- 
diatur; sed negotium naturali dissolutionis rationi 
permittendum. Anxietas enim et sollicitudo de 
corporis solutione, et anime ex illo eductione, 
mentem a melioribus cogitationibus avocat, et cu- 
ris ejusmodi occupat, unde perfecte anima purgari 
nequit. Si enim tuno mors nobis adveniat, quando 
curis de resolutione distringimur, anima non exit 
prorsus libera, sed retinens aliquid de vita alfecti- 








1121 MICHAELIS PSELLI 1098 
bus implicata. Affectum enim definit Chaldeus A dvy3, ἀλλ’ ἔχουσά τι τῆς ἐμπαθεστέρας ζωῆς. Πάθος 


hominis de morte sollicitudinem. Nullius enim al- 
terius rei curam habendam esse vult quam pre- 
stantiorum illuminationum. Verum neque de his 
admodum sollicite cogitandum,sed ubi teipsum an- 
gelicis et divinis potentiis nos in altiora extollenti- 
bus permiseris, omnibus que in corpore sunt, 
dicam et in anima, sentiendi instrumentis obstru- 
ctis, absque ullis negotiorum curis et mentis agi- 
tationibus vocantem Deum sequendum esse. 
Nonnulli simplicius oraculum exposuerunt : Ne 
educas enim, inquiunt, ne exeat aliquid habens, id 
est, Ne te ante mortis naturalis terminum interimas, 
licet phisolophietotus omnistudioincubueris: non- 
dum enim omnibus numeris absolutam lustratio- 


nem adeptus es. Unde licet animae corpore via ista B 


exsilierit, exibit tamen vite hujus corruptione quo- 
dammodo infecta. Si enim nos homines ín hoc cor- 
pore tanquam in custodia et statione collocati su- 
mus, quemadmodum sane Plato hac sententia di- 
vinitus accepta in arcanis sermonibus dixerat, 
nemo certe sibi mortem inferre debet antequam 
Deus moriendi necessitatem immiserit. Atque hec 
expositio melior est priore, et Christiane doctrine 
prorsus congrua : 


Ánwno (uo ne subjicias immensa terra spatía. 


Non est enim verilatis planta in terra. 
Neque metire mensuram solis canonibus collectis : 


Sempilerno Patris consilio fertur, non tua causa : 
Rieltnque lung impetum : perpetuo currit alie 
tatis. 

Astrorum procursus tua gralia non est conditus. 

In aere avium latum remigium nunquam veraz est : 

Et victimarum viscerumque frusta, dc omnia ludi- 
[brio sunt, 

Erroris negotiatorum fulcra. Tu fuge ista, 

Si velis sacrum pietalts horlum recludere, 

Ubi virtus, sapientia εἰ quitas consociantur. 


Chaldeus abducit discendi studiosum ab omni 
Grecorum sapientia, et soli Deo adherere docet. 
Ne animo tuo comprehendas (inquit) terrae infinitam 
mensuram : non est. enim veritatis planta tn terra ; 
id est, Non sollicite mente tua inquiras magna terre 
spatia, quemadmodum geographi facere solent ter- 
ram dimetiendo : quia veritatis semen in terra 
non est. Neque metere vias solis regulis ad eam rem 
observalis et collectis : 
volvitur, non propter te; id est, Ne circa motum et 
doctrinam astrorum occuperis. Hec enim non vite 
tue causa moventur, sed perpetuo volvuntur se- 
cundum voluntatem Dei. Relmque lunz impetum, 


sempiterno patris consilio Κανόνας 


γὰρ ὀρίζεται ὁ Χαλδαῖος τὸ φροντίζειν περὶ τοῦ 
θανάτου τὸν ἄνθρωπον. Δεὶ γὰρ, φησὶ, μηδενὸς ἑτέρου 
φροντίζειν, 7| τῶν χρειττόνων ἑλλάμψεων * μᾶλλον 
δὲ μηδὲ περὶ τούτων φροντίζει ^. à) ἀφειχότα 
ἑαυτὸν ταῖς ἀναγουσαις ἡμᾶς ἀγγελικαῖς dj θἐιοτέραις 
δυνάµεσι, xal τὰ τοῦ σώματος µύσαντα αἰσθητίρια, 
εἰπεῖν δὲ καὶ τὰ τῆς ψυχῆς, ἀπολυπραγμονήτως xal 
ἀνενοήτως ἔπεσβαι τῷ καλοῦντι θεῷ. 


Τινὲς δὲ ἁπλούστερον ἐξηγήσαντο τὸ λόγιον - M 
ἐξαξης γὰρ, φασὶν, ἵνα μὴ ἐξίῃ ἔχουοά τι * τουτέσις͵ 
Μὴ προανέλῃς σαυτὸν τοῦ φυσιχοῦ θανάτου, xüv 
πάνυ πεφιλοσόφηχας * οὕπω  Yàp τῆς τελεοτάτης 
καθάρσεως ἔτυχες. Ἔνθεν xal ἀφιπταμένη d φυχὴ 
τοῦ σώματος διὰ τῆς τοιαύτῃς ἐξαγωγῆς, ἔχουσὶ τι 
τῆς θνητοειδοῦς ζωῆς ἔξεισιν. EÜ γὰρ καὶ ὡς ἐν 
φρουρᾷ τῷ σώματίΥ ἐσμεν ot ἄνθρωποι, ὥσπερ δὴ 
καὶ Πλάτων εἱρήχει ἐν ἀποῤῥήτοις λόγοις ἄνωθεν 
τὴν δόξαν µεμαθηχώς, ἀλλ’ οὐ δεῖ ἑαυτὸν ἀποκτεῖναί 
τινα, πρὶν ἀνάγχην ὁ θεὸς ἐπιπέμφῃ. Καὶ κρείττων 
à ἐξήγησις αὕτη τῆς προτέρας, καὶ τῷ Χριστια- 
vixip λόγῳ συµθαίνουσα * 


Μὴ τὰ (4) πελώρια µέτρα Ὑαίης ὑπὸ σὴν φρένα 
[βάλλου - 
Οὐ d ἀληθείης φυτὸν dvi χθονἰ. 
Μηδὲ µξέτρει µέτρα ἡλίου (5) κανόνας συνα- 
- θροίσας * 
Αϊδίῳ (6) βουλῇ φέρεται Πατρὸς, οὐχ ἔνεχέν σου * 
Μήνης ῥοῖςον ἕασον * ἀεὶ τρέχει ἔργῳ ἀνάγχης - 


᾿Αστέριον προπόρευµα aküsv χάριν οὐκ ἑλοχεύθη : 
ἀδριος ὀρνίθων ταρσὸς Md o0 ποτ᾽ Prud 
Καὶ θυσιῶν (7) σπλάγχνων τε τοµαί " τἀδ d$5p- 
µατα πάντα, 
Ἐμπορικῆς ἁπάτης στηρίγματα. Φεῦγε σὺ ταῦτα, 
Μέλλων εὐσεθίης ἱερὸν παράδεισον ἀνοίγειν, 
Ἔνθ) ἀρετὴ, σοφία τε xat εὐνομίη συνάγονται. 
᾽Απάγει τὸν μαθητευόµενον ὁ Χαλδαῖος πάσης 
Ἑλληνικῆς σοφίας, xai µόνῳ προσκολλῆν οἴεται 
τῷ θεῷ. Μὴ τὰ πελώρια dàp, φησὶ, µέτρα γαίης 
ὑπὸ oiv φρένα βάλλου ' οὐ γὰρ ἀληθείης φυτὸν 
ivi χθονί . τουτέστι, Μηδὲ τὰ μεγάλα µέτρα τῆς γῆς 
πολυπραγµόνει τῇ σῃ φρενί, ὥσπερ οἱ Ὑεωγράφοι 
ποιοῦσι καταμετροῦντες τὴν γῆν * σπέρµα γὰρ ἆλη- 
θείας οὐκ ἔστιν ἐν ΥΠ. Μηδὲ µέτρει µέτρα ἡλίου 
συνάθροίσας * αἰἴδίῳ Λβουλη µφέρεται 
Πατρὸς, οὐχ ἕνεχα σοῦ * τουτέστι. Mi) ἀσχολοῦ 
περὶ ἀστρονομίαν * οὐ γὰρ ἕνεχεν τῆς σης ζωῆς τὸν 
δρόµον ποιεῖται, dÀÀ' ἀῑδίως κινεῖται xarà τὸ τοῦ 
θεοῦὺ βούλημα. ἨΜήνης ῥοῖζον facov, ἀεὶ τρέχει 


JOANNIS OPSOPOEI ΝΟΤΑΝ. 


(4) MÀ) τά. Horum versuum sententia expressa 
exstat in Sibyllinorum oraculorum lib. i11. 

(5) Ἡλίου. Metrum requirit ἡελίου. Sed id in his 
magicis oraculis non admodum curiose observa- 


ur. 
(6) ᾽Αἰδίῳ. Marsilius Ficinus lib. iv De animorum 
immortalitate, cap. ult., agnoscit hune versum. 
(7) Kai θυσιῶν. Citatur hic versus a Synesio in 
lib. De insomniis, pag. 102, nonnihil varians. Verba 


ejus sunt: ᾽Αλλὰ τοῦτο uiv παρειλήφθω παραστατι- 
xov τῆς ἀξίας, τῆς κατὰ τὴν iv. φαντασίᾳ ζωὴν πρὸς 
τοὺς ἀπογινώσκοντας αὐτῆς καὶ τὰ ἑλάττω, ὡς οὐδὲν 
θαῦμα οὕτω γινώσχειν ὑπὸ περιττῆς σοφίας mpoc- 
τετηχότας τοῖς ὑπὸ τῶν λογίων ἀποχήρύκτοις. Φησὶ 


á 

δὲ θυσιῶν σπλάγχνων τε τοµαί ' «db' ἀθύρματα 
πάντα. 

Καὶ φεύγειν αὐτὰ παραχελεύεται. ) 


4129 


EXPOSITIO ORACULORUM CHALDAICORUM. 


1130 


ἔργῳ ἀνάγχης. τουτέστι, τὸ τῆς σελήνης εὔτροχον A semper necessitatis opere currit, hoc est, ne anxie 


κίνηµα μὴ πολυπραγµόνει τρέχει γὰρ αὕτη οὐ διὰ 
σὲ, ἀλλ᾽ ὑπὸ κρείττονος ἀνάγκης ἀγομένη. ᾽᾿Αστέριον 
προπόρευµα αἶθεν χάριν οὖκ ἐλοχεύθη, τουτέστν, 
οἱ προηγούμενοι τῶν ἁπλανῶν ἀστέρων, Tj τῶν mÀa- 
νωµένων, οὐ Ὑάριν Goo τὴν ὑπόστασιν ἔλαθον. 
Αθριος ὀρνίθων ταρσὸς, πλατὺς, oU ποτ ἀληθής. 
τουτέστιν, ἡ διὰ τῶν πετοµένων ὀρνίθων ἐν τῷ ἀξρι 
τέχνη, ἂν δὴ καὶ οἰωνιστικὴν ὀνομάζουσιν, οὐχ ἔστιν 
ἀληθὶὴς, περιεργαζοµένη πτήσεις αὐτῶν, xal κλαγ- 
γὰς, καὶ καθέδρκς. Ταρσὸν δὲ πλατὺν, tiv τῶν πο- 
δῶν αὐτῶν λέγει βάσιν πλατεῖαν οὖσαν, διὰ τὴν τῶν 
δακτύλων ἕκτασιν διειργοµένων τῷ μεταξὺ δέρµατι͵ 
Καὶ θωσιῶν σπλάγχνων τε τομαὶ, τάδ ἀθύρματα 
πάντα, τουτέστιν, dj θυτιχὴ καλουμένη ἐπιστήμη, 
fou» ἡ διὰ τῶν θυσιῶν τῶν µελλόντων ζητοῦσα 
τὴν πρόγνωσιν, xal ἡ διὰ τομῆς τῶν σπλάγχων τῶν 
σφαζοµένων Ἱἱερείων, παἰγνιά εἶσιν ἄντικρυς. Ἐμ- 
πηρικῆς ἁπάτης στηρίγματα ' τουτέστιν ἀφορμαὶ 
κέρδους ἁπατειλαί[. M3) τοίνυν (φησὶ) πολυπραγµόνει 
σὺ μαθητευόμενος ὑπ) ἐμοῦ, µέλλων εὐσεθείης ἱερὸν 
παράδεισον ἀνοίγειν. Ἱερὸς δὲ παράδεισος εὐσεθείας 
κατὰ Χαλδαίους, οὐχ ὃν ἡ τοῦ Μωυσέως βίθλος 
φησὶν, ἀλλ᾽ ὁ λειμὼν τῶν ὑψηλοτάτων θεωριῶν, ἔνθα 
τὰ ποιχίλα τῶν ἀρετῶν δένδρα, xal τὸ ξύλον τὸ 
γνωστικὸν καλοῦ καὶ πονηροῦ, τουτέστιν dj διαχρι- 
τικὴ φράνησις, dj διαιροῦσα τὸ χρεῖττον ἀπὸ τοῦ 
χείρονος' καὶ τὸ ξύλον τῆς ζωῆς, τουτέστι τὸ φυ- 
τὸν τῆς θείας ἑλλαμφεως τῆς χαρποφορούσης τῇ 
Qoxn ζωὴν Ἱερωτέραν καὶ xpsivtova. Ἑν toot 
γοῦν τῷ παραδείσῳ καὶ ἀρετὴ xai σοφία καὶ εὐνομία 
φέρονται. Ἔστι δὲ ἀρετὴ, µία μὲν d γενιχὴ, πολλαὶ 
δὲ al κατ’ εἴδη διαιρούµεναι. Σοφία δὲ ἐστιν ἡ τού- 
των ἁπάντων περιεχτικὴ, ἣν ὡς µόνα ἀἄῤῥητον ὁ 
θεῖος προθάλλεται νοῦς. Τῶν δὴ τοιούτων Χαλδαϊκῶν 
παραινέσεων, τὰ μὲν πλείω xal ταῖς καθ ἡμᾶς 
εἶση γήσεσι κατᾶδηλά πώς slav τινὰ δὲ καὶ ἠθέτηται. 
Τοῦ γὰρ καθ ἡμᾶς δόγµατος διαῤῥήδην φάσκοντος 
διὰ τὸν ἄνθρωπον τὴν ὁρατὴν Ὑγεγενῆσθαι κτίσιν, ὁ 
Χαλδαῖος τὸν λόγον οὗ παραδέχεται, ἀλλ᾽ ἀῑδίως τί- 
θεται κινεῖσθαί τι κατ’ οὐρανὸν, ἔργῳ ἀνάγκης, οὐχ 
ἕνεκεν ἡμῶν. 


Also [xai] φυχῆς ὀχετὸν, ὅθεν ἢ τίνι τάξει 
Σώματι Ar OA T ratos ἰθὺς bi 


^ Ἱερῷ λόγῳ ἔργον ἑνώσας, 


Τουτέστι, ζήτει τὴν ἀρχὴν τῆς ψυχῆς, πόθιν παρ- D 


ήχθη καὶ ἐδούλευσε σώματι, καὶ πῶς ἂν τις ταύ- 
την ἀνακτησάμενος καὶ ἐγείρας διὰ τῶν τελεστικών 
ἔργων, παναγάγῃ ὕθεν ἀφίχκετο' ἱερῷ λόγῳ ἑνώσας' 
τοῦτο δὲ τοιοῦτόν ἐστιν, Ἱερός ἐστιν ἡμῖν ὁ λόγος, 
3, vospà ζωὴ, μᾶλλον δὲ 4 ὑψηλοτέρα δύναμις τῆς 
ψυχῆς, ἣν ἄνθος νοῦ iv ἑτέροις ὀνομάζει τὸ λόγιον, 
αλλ" οὗτος ὁ ἱερὸς λόγος ἁδονατεῖ ἀφ᾿ ἑαυτοῦ πρὸς 
τὴν ὑψηλοτέραν ἀναγωγὴν, καὶ πρὸς τὴν τοῦ θείου 
περίληψιν. Καὶ ὁ μὲν τῆς εὐσεθείας λόγος Ἠχειραγω- 
γεῖ τοῦτον πρὸς θεὸν, διὰ τῶν ἐχεῖθεν ἐλλάμψεων' 
6 δὲ Χαλδαῖος διὰ τῆς τελεστικῆε ἐπιστήμης, Τε- 


λεστικὴ δὲ ἐπιστήμη ἐστὶν, d olov τελειοῦσα τὴν 


PaTrROL. GR. αχ ΧΙ], 


scruteris lune volubilem motum, non enim propter 
te currit illa, sed agitatur a necessitate potiore. 
Stellarum progressus tua causa factus non est ; id 
est, stellarum duces ac prefecti, tam fizarum quam 
erraticarum, essentiam sive substantiam suam non 
in tui gratiam nacti sunt, /£theriz avium plante 
lat non sunt veraces, id est,ars, ex avium in aere 
volantium inspecfione, quam etiam auguralem 
scientiam nominant, curiose illarum volatum, gar- 
ritum, et sedes observans, vera non est. Latam 
autem plantam vocat, dilatatum pedum gressum, 
ob digitorum extensionem cute inter illos media 
quam longissime diducta. Et victimarum viscerum- 
que sectiones, hc omnía ludibria suut; id est, ars 
sacrificandi, tam ea qui futura per victimas, quam 
que per viscerum mactatarum hostiarum dissectio- 
nem inquirit, manifesta ludicra sunt. Negotiatorum 
erroris fulcra, id est, lucri fraudulente captationes, 
Ne igitur (ait) tu mer discipline tradite istiusmodi 
curiose indageris, si quidem sacrum pietatis hor- 
tum tibi patere velis. Est autem sacer pietatig hor- 
tus sive paradisus secundum Chaldeos, non quem 
Moysis liber predicat, sed altissimarum contem- 
plationum pratum, in quo sunt varie virtutum ar- 
bores et lignum cognitionis boni et mali, id est 
prudentia dijudicatrix, bona a pravis segregane ; 
lignum denique vite, id est planta illustrationis di- 
vine, quie anime fructum sanctioris et melioris 
vitam producit. In hoc igitur paradiso sunt virtus, 
Bapienlia et equitas. Est autem virlus una quidem 


(| genere, sed plures specie diverse. Sapientia vero 


omnes virtutes in se complectitur, quam ut solam 
ineffabilem mens divina profert. Atque exhortatio- 
num istarum Chaldaicarum pars magna quodam- 
modo e nostrorum institutis aperta est, pars vero 
falaa et ex ethnicorum doctrinadesumpla. Namcum 
nostra doctrina manifesteasseratcreaturam omnem 
visui subjectam hominum causa conditum fuisse, 
Chaldeus istud verbum omnino non admittit, sed 
perpetuo cursu coelestia ferri tradit vi necessitatis, 
non propter nos. 


Serufare anims rivum, unde aut quo ordine. 

Corpori mercenaria opera prostila ad. dignitatem 
[iterum e:xtollaa, 

Sacra rationi opere adjuncto. 


Που est, quere anime originem, unde producta 
corpori inservierit, et quo pacto illa sacrarum cere- 
moniarum opere refocillata, lustrata atque erecta, 
eo unde venerat reduci queat, sacra ratione conjun- 
cla. Id quod ita intelligendum venit. Sacra ratio 
in nobis est vita intellectu predita aut potius su- 
prema anime facultas, quam mentis florem alicubi 
oraculum appellat. Verum sacra ista ratio nequit 
suo opsius ductu et auspicio ad superiora aspirare 
et res divinas comprehendere. Atque pietatis qui- 
dem institutum ad Deum illam manu dicit ope illu- 
minationum sive institutionum cclitus immissa- 
rum; Chaldeus vero ritum so ceremoniarum 


36 


1131 


MICHAELIS PSELLI 


Bcientia. Que scientia rituum initiatrix animam A ψυχὴν διὰ τῆς τῶν ἐνταυθ) ὁλικῶν δυνάµεως. Τούτιρ 


perfectam reddit ope et potentia materialium ter- 
restrium. Huic igitur (ait) sacre rationi cum opus 
universi, id est cum sacre rationi anime, sive 
prestantiori illius facultati omremonisrum opus 
conjunxeris. Et Gregorius quidem Theologus e no- 
Αἰγὶδ, ratione et contemplatione animam ad divina 
evehit, ratione que in nobis principatum obtinet 
intellectuque predita est, contemplatione, que su- 
perne veniens illuminatio est. Plato vero ratione et 
intellectu essentiam generationis expertem prinoi- 
pioque carentem a nobis comprehendi possestatuit. 
At Chaldeus ait non aliter nos ad Deum deduci 
posse, nisi anime vehiculum materialibus ceeremo- 


γοῦν, φησὶ, τῷ Ἱερῷ λόγψ ἔργον ἑνώσας, τουτέστι 
συνάφας τῷ ἱερῷ λόγφ τῆς φυχης, τοι τῇ χρείτ- 
τονι δυνάµει τὺ τῆς ceci ἔργον. Καὶ ὁ μὲν καθ᾽ 
ἡμᾶς Θεολόγος Τρηγόριος λόγῳ xal «5 θεωρίᾳ civ 
Quyv ἀνάγει πρὸς τὰ θειότερα λόγῳ τῷ χαθ ἡμᾶς 
τῷ νοερωτέρῳ καὶ χρείττονι, θεωρίᾳ τῇῃ ὑπὲρ ἡμᾶς 
ἑλλάμψει. Ὁ δὲ Πλάτων λόγῳ καὶ νοήσει περιληπτὴν 
ἡμῖν τὴν ἀγέννητον οὐσίαν τίθεται" ὁ δὲ Χαλδαῖος 
οὐκ ἄλλως φησὶν ἡμᾶς ἀνάγεσθαι πρὸς Θεὸν, εἰ μὴ 
δυναμώσοµεν τὸ τῆς Ψυχης ὄὕχημα διὰ τῶν ὁλυιῶν 
τελετῶν: οἴεται γὰρ καθαίρεσθαι τὴν ψυχὴν Ἀλέθοις 
καὶ πόαις καὶ ἐπῳδαῖς, καὶ εὔτροχον εἶναι πρὸς τὴν 
ἀνάθασιν, 


niis aptum reddamus atque firmemus ; arbitratur enim animam lignis, herbis et carminibus lustreri, 


agilioremque ad ascensum reddi. 


Ne deorsum vergas, locus praruptus in terra subjacet, B. Mz, [δὲ] κάτω, εύσῃς, κρημνὸς κατὰ γῆς ὑπόχειται, 


De gradibus trahens septem vias habentibus, sub 
(quibus 
Necessitatis solium est. 


Oraculum admonet animam qus & Doo proxima 
est, ut huic soli tota mente adhereat, neque ad 
terrena cursum inflectat : quod immensus a Deo in 
terram pateat hiatus, qui animas per limina septem 
tramitum detrahat. Sunt autem limina septem tra- 
mitum, septem errantium stellarum orbes. 8i ita- 
que superne deorsum anima nutaverit, per septem 
illardm orbes in terram feretur. Sed istud septem 
eireulorum iter tanquam per gradus quosdam ad 
necessitatis solium deducit: quo cum anima per- 
venerit, inevitabili mundi terreni desiderio tene- 
tur. 

Nomina barbara nunquam multaveris : 

Id est, singulae geates habent nomina quedam 
divinitus data, que incredibilem viti habent in sa- 
cris. Ne igitur illa commutes aut transferas in Gre- 
corum sermonem, ut est nomen Seraphim, Che- 
rubim, Michael, Gabriel. Sic enim juxta Hebreorum 
'dialectum prolata singularem et ineffabilem efflca- 
ciam in sacrorum administratione habent at in 
Greca nomina commutata, prorsus imbecillem. Ad 
me quod attinet, Chaldeorum sacra omnino non 
probo, neque illorum doctrine assentior. Vixautem 
oraculi obscuritatem tibi retexi. 

Mundus habet quadamienus susteniatores intellectu 
[praeditos et immobiles. 

Chaldei posuerunt potentias in mundo, quas no- 
minarunt mundi duces sive rectores, quod mun- 
dum motibus cum providenti cura regant. Has igi- 
tur potentias sive facultates appellat oraculum 
gustentatores, quod mundum universum sustineant. 
Atque immobilitate quidem declaratur illarum vis 
firma ac stabilis, sustentatione vero custodie atque 
conservationis cura. Istasautem facultates designant 
per solss mundorum causas et immobilitatem, Sunt 


Ἑπταπόρου σύρων κατὰ βαθµίδος, ὑφ' £v ὁ τῆς 
᾽Ανάγκης θρόνος ἐστίν. 


Τὴν μετὰ θεὸν οὖσαν quy) τὸ λόγιον νουθετεῖ 
ἐκείνῳ µόνῳ προσέχειν τὸν νοῦν, καὶ μὴ χάτω τὴν 
ῥοπὴν ποιεῖσθαι' πολὺς γὰρ ὁ ἀπὸ θεοῦ χατὰ viv 
κρημνὸς, σόρων τὰς ψυχὰς διὰ τῆς ἱπταπόρου βαθ- 
µίδος, Ἡπτάπορος δὲ βαθμὶς, αἱ τῶν inti πλαντ- 
τῶν σφαῖραί εἶσι. Νεύσασα γοῦν ἄνωθεν ἡ ψυχᾶ, 
φέρεται ἐπὶ γῆν διὰ τῶν ἑπτὰ τούτων σφαιρῶν, Ἡ 
δὲ τῶν ἑπτὰ κύκλων ὡς διὰ βαθµίδος χαθοδος ἐπὶ 
τὸν θρόνον ἄγει τῆς ἀνάγχης, οὔ δὴ γενοµένη ἡ oy 


τὸν περίγειον κόσμον ποβθεῖν ἀναγκάζεται. 


Ονόματα (8) βάρθαρα µή ποτ ἀλλάξῃς. 

Τουτέστιν, εἰσὶν ὀνόματα παρ) ἑχάστοις ἔθνεσι 
θεοπαράδοτα, δύναμιν ἓν ταῖς τελεταῖς ἁῤῥητον 
ἔχοντα. Μὴ οὖν μήτ' ἀλλάξῃς αὐτὰ slo τὴν Ἕλληνι- 
xiv διάλεκτον' olov τὸ Σεραφεὶμ, καὶ τὸ Χερουθεὶμ, 
καὶ τὸ Μιχαὴλ, xal τὸ Γαθριήλ. Οὕτω μὲν λεγόμενα 
κατὰ τὴν “ἹἙθραϊκὴν διάλεκτον, ἑνέργειας ἓν ταῖς 
τελεταῖς ἔχει ἄῤῥητον, ἀμειφθέντα δὲ ἐν τοῖς Ἑλ- 
ληνικοῖς ὀνόμασιν, ἄσθενη. Ἐγὼ δὲ οὗ τὰς ΧΚαλδαϊ- 
xàc δέχοµαι τελετὰς, οὔτε τῷ δόγµατι πᾶνυ προστἰ- 
θεµαι. ᾽Ανεκάλυψα δὲ σοι μόλις τοῦ λόγου τὴν κρυ- 


φιότητα. 


Ili ἔχει κόσμος νρεροὺς ἀνοχῆας ἀκαμπεῖς. 


Δυνάμεις iv τῷ χοσμῳ οἱ Χαλδαῖοι τίθενται, xat 
ὠνόμασεν αὐτᾶς χοσμαγωγοὺς ὣς τὸν χόσµον ἁγού- 
σας προνοητικαῖς Χινήσεσι. Ταύτας οὖν τὰς δυνά- 
μεις ἀνοχῆας καλεῖ τὸ λόγιον, ὡς τὸν πάντα κόσμον 
ἀνεχούσας * τῷ μὲν ἀκαμπεῖ τῆς σταθιρᾶς αὐτῶν 
δηλουμένης δυνάµεως' τῷ δὲ ἀνοχιχῷ, τῆς φρουρη- 
τιχῆς. Ταύτας δὲ τὰς δυνάµεις, διὰ µόνης τῶν xó- 
σµων atclac καὶ ἀκλινοῦς ὁρίζονιαι. Εἰσὶ δὲ καὶ ἔτε- 
pat δυνάµεις λεγόμεναι παρ) αὐτοῖς µείλιτοι, otov 


JOANNIS ΟΡΡΟΡΑΗΙ ΝΟΤΑ. 


(8) Ὀνόματα, Refort oraculum cum sua interpre- 


tatione Nicephorus in scholiis ad Synesium peg. 06. 


Vide quoque eruditam ejus explicationem apud 


Origenem, lib. contra Celsum. 














1133 


EXPOSITIO ORACULORUM CHALDAICORUM. 


1134 


ἔντονσι καὶ «ἀνεκίστροφοι πρὸς οὰ τῇῃδε, καὶ τὰς À vero et alie nonnulle potentie quas implacabiles 


Φυχὰς ποιοῦσαι τοῖς θελγητρίοις μὴ µειλίσσεσθαι 
πάθεσιν. 


Ἐνέργει περὶ τὸν (9, 40) ᾿"Εκατινὸν στρόφαλον. 

Ἐκχατινὸς στρόφαλος σφαῖρά ἐστι χρυσῆ, μέσον 
σάπφειρον Περικλείουσα, διὰ ταυρείου στρεφοµένη 
ἁμάντος, δι’ ὅλης (11) αὐτῆς ἔχουσα χαρακτῆρας' 
ἣν δὴ στρέφοντες ἐποιοῦντο τὰς ἐπικλήσεις. Καὶ cà 
τοιαῦνα καλεῖν εἰώθασιν ἴνγγας (12), εἴτε σφαιρικὸν 
εἶχον, εἶἴτε τρίχωνον, εἴτε xal ὅτι σχῆμα. "A 81 
δονοῦντες τοὺς ἀσήμους fj κτηνώδεις ἐξεφώνουν 
ἥχους, γελῶντες, καὶ τὸν ἀέρα µαστίζοντες. Διδάσκει 
οὖν τὴν ταχετὴν ἐνεργεῖν, ἤτοι τὴν χίνησιν τοῦ τοιού» 
του στροφάλου, ὡς δύναμιν ἀἁπόῤῥητον ἔχουσαν. 'Exa- 
τινὸς δὲ καλεῖται, ὡς τῇ ᾿Εχάτῃ ἀνακείμενος' 7, o5 
Ἑκάτη θεός ἐστι παρὰ Χαλδαίοις, ἐν δεξιᾷ μὶν αὖ- 
τῆς ἔχουσα τὴν πηγἡὴν τῶν ἀρετῶν. "Ecc δὲ τὸ πᾶν 
φλύαρον. 


Ἠολλάκις ἣν λέξης got, ἀθρήσεις πάντα λέοντα. 

Οὔτε γὰρ οὐράνιος χυρτὸς τότε φαίνεται ὄγκος, 

᾿Αστέρες οὐ  Aápmoust , τὸ µήνης QU eU" 
πται, 


Χθὼν οὐχ ἔστηχεν' βλέπεται δὲ πάντα κεραυνοί, 


"Ev τῶν ἐν οὐρανῷ δώδεχα ζωδίων λεγομένων ἐστὶν 
ὁ λέων, οἶχος flou λεγόμενος οὗ τὴν κηγὴν, ἦτοι 
τὴν αἰτίαν τῆς λλοντοειδοῦς ἕξ ἁστέρων συνθέσεως, 
λεοντοῦχον ὁ Χαλδαῖος καλεῖ. Ἐν οὖν ταῖς τελεταῖς, 
φησὶν, ἐὰν ἐξ ὀνόματος καλέσγς τὴν ταύτην πηγὴν. 
οὐδὲν ἕτερον ἵδῃς ἂν ἐν odpavip fj φάσμα λεὀντιον.Οὔτε 
Υὰρ ὁ χυρτὸς τοῦ ἀνθρώπου ὄγχος ἤτοι ὁ περιφερὴς 
φανεῖταί σοι, οὔτε ἀστέρες αὐγάσουσιν , ἀλλὰ καὶ 
$, σελήνη κεχάλυπται, καὶ σεισμοῖς τὰ πάντα δονεῖ- 
ται. Ὁὐκ ἀναιρεῖ δὲ τὴν οὐσίαν Ἡ τοιαύτη λεοντοῦχος 
πηγἠ, ἀλλὰ τὸ ἡγεμονικὸν τῆς ἰδίας ὑπάρξεως ἆπο- 
κρύπτει τὴν βεωρίαν αὐτῶν. 


Il άντοθεν ἁπλάστῳ oy πυρὸς ἡνία τεῖνον, 
Άπλαστον doy v ὀνομάζει τὸ λόγον τὴν ἀμόρφω- 
τον καὶ ἁδιατύπωτον, dj τὴν ἁπλουστάτην xai χαθα- 
ρωτάτην᾽ ἡνία δὲ τοῦ πυρὸς τῆς τοιαύτης dye, 
εἲς θεουργικῆς ἐστι ζωῆς dj εὔλυτος ἑνέργεια, áva- 
τείνουόα τὸν νοῦν τὸν πύρινον εἷς αὐτὸ τὸ θεῖον φῶς. 
Πάντοθεν οὖν τῇ ἁπλάσιῳ ψυχῃ τὰ τοῦ πυρὸς 
ἡνία τεῖνον, τουτέστι, xal ἀπὸ τῆς νοερᾶς δυνά- 
µθως, καὶ ἀπὸ τῆς διανοητικῆς, καὶ ἀπὸ τῆς δοξα- 
ατιχῆς, ἔιτω τῇῃ Ψυχῇ σπούδασµα, ἵνα καταλλήλως 
ἑκάστῃ δυνάµει τὰς θείας εἰσδέξηται φωταγωγίας. 
Τοῦτο γάρ φησι τὸ, πυρὸς ἡνία τεῖνον, ᾽Αλλ᾽ ἡ φύ- 
σις ὁκλάζουσα, καὶ κατὰ τὰς δευτέρας ζωὰς ἐἑνεργεῖ. 


vocant, ut qua validte atque fixe ad hec inferiora 

hunquam flectuntur, et in causa sunt ut anime 

&b aflectuum illicebris neutiquam demulceantur. 
Operare circa Hecatinum circulum. 

Hecatinus circulus orbis est aurens, in medio 
sapphirum inelasum complectens,loro bubulo con- 
versus, undiquaque varias figuras et characteres 
habens : quem rotantes, perficiebant invocationes. 
Atque istiusmodi sunt que jungas vocare solent 
sive orbicularem, sive triangularem, sive aliam 
quamcunque figuram babeant. Atque dum circum- 
agitant orbem illum, sonos inconditos vel etiam 
belluinos cum clamore errittant ridentes et &ererh 
flagris ferientes. Docet itaque ritus operationem, 
sive circuli ejusmodi agitationem, ut qus vires ar- 
canas habeat. Vocatus autem circulus ille Hecati- 
nus quia Hecate dedioatus est. Que Hecate Chal. 
deis dea egt, et in dextra sui parte virtutum fon- 
tem habet. Est autem hoc oraculum piane fu- 
tile. 

Si sepe me alloculus fueris, videbis ubique leonem. 


Neque enim coelestis et convexa moles tunc apparet, 
Stelle non micant, lun lumen occullatum est, 


Terra non stat fixa : videntur aulem omnia fulmini- 
[bus plena. 

Leo est unum ex coli animalibus Zodiaco assi- 
gnatis : alías solis domus dicitur : cujus fontem, id 
est leoniformis e stellis compositionis causam, 
Chaldeus λεοντοῦχον vocat, quasi dicas leonifenen- 
tem. Ait igitur, si inter saera fontem istum nomine 
suo vocaveris, nihil aliud in calo preterquam spe- 
etrum leoninum videbis. Neque enim concava et 
rotunda hominis (potius celi moles tibi apparebit, 
neque stelle lucebunt; imo ipsa luna occultabitur, 
et concussionibus omnia agitabuntur. Horum au- 
tem essentiam non tollit fons iste sedi leonis assi- 


gnatus, sed proprie illorum substantie principa- 


tus in causa est ut ipsa occultata non conspician- 
tur. 
Anima figurae experti undique tende ignis habenas. 
"Απλαστον animam vocat oraculum forma et fi- 
gura omni carentem, vel simplicissimam οἱ pu- 
rissimam : ignis autem habenas istiusmodi ani- 
me, expeditam atque liberam deifice vite opera- 
tionem, que igneam mentem ad divinun lumen ex- 
oitat atque erigit. Informi itaque animz ignis ha- 
benas tende, id est huic rei stude atque operam 
nava, ut omnes potentie, et in intellectu, et in co- 
gitatione, et in opinione consistentes, quelibet in- 
quam sibi conformes et congruentes suscipiant 
illuminationes divinas. Nihil enim aliud sibi vult 
illud, ignis habenas tende. Sed natura labascero 80- 
let, et alterius vite deterioris scilicet, studio teneri. 


JOANNIS OPSOPJEI NOTE. 


(9-10) Ἑκατινόν. Legitur cum exposilionis parte 
in Nicephori scholiis ad Synesium pag. 96 edit. 
Greca, ubi ἑχατικὸς scribitur. 

(11 A& Orc. Nicephorus. legit. 96 ὅλης δὲ τῆς 


ἐπιφανείας χαρακτῆρας xal σχήματα διάφορα. 

(13) Ἴνγγας. Suidas ἔστι δὲ καὶ Boyd τι yi 
καλούμενον, ὅπερ elogastv αἱ φαρµακιόες atplotty ὡς 
καταχηλούμεναι τοὺς ἀγαπωμένους. 








1195 MICHAELIS PSELLI 1130 


0 homo audaci enatura produotum artificium. 
Artificium equidem homo dicitur, utpote arcana 
et inoredibili arte a Deo constructus. Eumdem ho- 
minem appellat oraculum audacem naturam,ut qui 
circa res excellentes versetur, modo stellarum cur- 
sum dimetiens, modo supernaturalium potentia- 
rum ordines accurate inquirens, atque adeo etiam 
que longe extra orbem codlestem sunt contem- 
plans, et de Deo aliquid disserere contendens. Isti 
enim animi disquisitionum conatus, nature sunt 
confidentis. Audaciam autem dixit et confldentiam, 
non ut calumniaretur, sed ut nature impetum de- 
notaret. 
In sinistre Hecates ilibus situs est fons virlutis, 
Intus totus manens, virginilalem nunquam dese- 
[rens. 
Chaldaei Hecaten dee loco habent que medium 
ordinem ducat, et quasi centrum sit omnium po- 
tentiarum. In dextris ejus partibus collocant fon- 
tem animarum, in sinistris fontem bonorum sive 
virtutum : aiuntque animarum quidem fontem ad 
propagationem esse proclivem, virtutum vero fon- 
tem intra proprie essentiae limites coercitum ma- 
nere, virginis intacta instar incorruptum, eamque 
quam habet firinitatem etimmobilitatem ab impla- 
cabilium potentiarum facultate adeptum 6886, et 
virginali zona accinctum, 
Quando videris absque forma sacrosancium ignem 


Lucentem exsultando totum per mundi profunda, 
Audí ignis vocem. 


Ὦ τολμηρᾶς ἐκ φύσεως, ἄνθρωπε, τέχνασμα. 

Γέχνασµα μὲν γὰρ ὁ ἄνθρωπος, ὡς παρὰ θνοὺ 
ἀποῤῥήτῳ τἐχνῃ συντεθεὶς, τολμηρὰν δὲ φύσιν αὐτὸν 
ὠνόμασε τὸ λόγχιον, ὡς τὰ κρείττονα περαργαζόµε- 
vov, καὶ δρόµον μὲν ἁστέρων καταμετροῦντα, ὕπερ- 
φυῶν δὲ δυνάµεων τάξεις διακριθοῦντα, καὶ ἐξωτάτω 
τῆς οὐρανίου αφαίρας διασκοποῦντα, καὶ περὶ θεοῦ 
τι λέγειν διατεινόµενον, Αἱ γὰρ ἐπιθολαὶ αὗται τῶν 
νοημάτων, τολμηρᾶς φύσεως. Οὐ διασύρων δὲ ἐν- 
ταῦθα τὴν τόλµαν εἶπεν, ἁλλὰ τὴν. ὀῤμὴν τῆς φύσεως 
τέθεικεν, 


Λαιῆς ἐν λαγόσιν Ἑχάτης ἀρετῆς πέλε πη 
ἝἜνδον ὅλη  μάνουσα τὸ Γπαρθένιον 4 ᾗ οὗ προῖ- 
[εἴσα. 


T3» Ἑκάτην ol Χαλδαῖοι θεὸν ὀρίζονται µεσαιτάτην 
ἄγουσαν τάξιν, καὶ olov κέντρον ἔχουσαν τῶν ὅλῶν 
δυνάµεων. Καὶ ἐν μὲν τοῖς δεξιοῖς αὐτῆς µέρεσι τι- 
θέασι τὴν πηγὴν τῶν ψυχῶν' ἐν δὲ τοῖς ἀριστεροῖς, 
τὴν πηγην τῶν ἀγαθῶν, xxl φασιν, ὅτι ἡ μὲν πηγὴ 
τῶν ψυχῶν ἔτοιμός ἐστιν εἰς τὰς ἀπογεννήσεις d 
δὲ muy) τῶν ἀρετῶν iv ὅροις μένει ἔνδον τῆς ἰδίας 
οὐσίας, xxi οἵον παρθένος ἐστὶ xai ἁμιγὴς, τὸ στά- 
σιμον τοῦτο xai ἀκίνητον ἀπὸ τῆς τῶν ἀμειλίκτων 
λαθοῦσα δυνάµεως, καὶ ζωστῆρι κοσμηθεῖσα παρ- 
θενικχῷ. 

Ἡνίκα βλέ ορφῆς ἅτερ εὗτερον πυ 
Fab M EA Mr (vd κατὰ, βένθεα — xó- 


σμου 
Ελῦθι πυρὸς φωνήν. (he, 


Agit oraculum de divino igne a plurimis homi- C Περὶ τοῦ ὁρωμένου πολλοῖς τῶν ἀνθρώπων θείου 


nibus conspecto, monetque, ne, si quis tale lu- 
men certa aliqua forma et figura representatuin 
videat, huic ulterius fidem adhibeat, neque il- 
lino emissam vocem pro verissima excipiat. 
Contra si id ab omni forma et flgura libe- 
rum visui offeratur, non decipieris; sed quod- 
cunque ex illo interrogaveris, certo verum erit. 
Nominatur autem iste ignis Sacrosanctus, quod 
cum decore 8 sacris viris sit conspectus, οἱ 
totus hinc illinc subsultans, magno letitie scilicet 
et gratie indicio, per mundi abstrusa apparuerit. 
Ne vocaveris imaginem nalura per se conspicuam. 
Inspectio per se dicitur, quando qui sacris ini- 
liatus est, divina videt lumina. At si hic nihil 


φωτὸς τὸ λόγιον διέξεισιν, ὡς εἰ μὲν ἐν σχήµατι 
καὶ μορφῇῃ θεφη τις τὸ τοιοῦτον φῶς, µηχέτι τούτψ 
προσχέτω τὸν νοῦν, μηδὲ τὴν ἐχεῖθεν πεμπομένην 
φωνὴν ἀληθεστάτην νοµισάτω. El δὲ ἴδοι τοῦτο ἀσχτ- 
µάτιστον, καὶ ἁμόρφωτον , ἀνεξαπάτητος ἔστω, καὶ 
ὅπερ ἂν ἐκεῖθεν ἐρωτηθείη, ἀληθές ἐστιν ἄντιχρυς. 
Εὐίερον δὲ τὸ τοιοῦτον πῦρ ὠνόμασεν, ὡς ἐν κακῷ 
τοῖς ἱεροῖς ἀνδράσιν ὁρώμενον καὶ σκιρτηδὸν ὅλον 
προφαινόµενον, ἤτοι ἱλαρῶς καὶ χαριέντως, χατὰ τὰ 
βάθη τοῦ κόσμου. 
Mij φύσεως χαλέσῃς αὕτοπτον ἄγαλμα. 

Αὐτοφία ἐστὶν, ὅναν αὐτὸς Ó τελούμενος τὰ θεῖα 

φῶτα ὁρᾷ. Et δὶ οὗτος μὲν οὐδὲν ὀρφη, ὁ δὲ τὴν τε- 


videat, sed ille qui sacra ordinat atque dispo- D λετὴν διατιθέµενος αὐτοπτεῖ τι φαινόµενον, ἑἐποπτεία 


nit, spectrum aliquod per se contueatur, id ini- 
tiati respectu superinspectio appellatur. Notan- 
dum autem est imaginem in sacris evocari so- 
litam, mente perceptibilem esse debere, et 8 
corpore omni prorsus separabilem. Nature au- 
tem forma sive imago, non est undiquaque mente 
perceptibilis, quia natura ut plurimum facultas 
est corporum administratrix. Ne igitur, inquit, in 


τοῦτο πρὸς τὸν τελούμενον λέγεται. Ast δὲ τὸ χαλοῦ- 
μενον ἄγαλμα ἐν ταῖς τελεταῖς νοητὸν εἶναι, xal σω- 
µάτων παντάπασι χωριστόν. Τὸ δὲ τῆς φύσεως µόρ- 
quz οὐκ ἔσιι παντάπασι vontóv* dj γὰρ φύσις 
σωμάτων ἐστὶν ὡς ἐπιτοπλεῖστον διοικητιχἡ δύναμις" 
μὴ οὖν καλέσῃς, φησὶν, iv ταῖς τελεταῖς αὔτοπτον 
φύσεως ἄγαλμα. Ἐποίσιι γάρ σοι μεθ’ ἑαυτοῦ φυσικῶν 
τεττάρων µόνον πληθύν. 


sacris ceremoniis advoces nature imaginem sua sponte conspicuam. Tibi enim nihil secum afferet 
preterquam quatuor naturalium clementorum congeriem. 
JOANNIS OPSOP/EI NOTE. 
(13) Παρθένιον. Versus requirit παρθένον genere neutro, ut supra, quod vix alibi reperias. 








1137 
Ἡ Φφὖσις πείθει πιστεύειν 
Καὶ τὰ κακῆς ὕλης βλαστή ea ταὶ 

al τὰ κακῆς ὕΌλης αστήµατα ηστὰ χα 

Oa. 

Οὐχ ὅτι αὐτὴ πείθει τοῦτο, ἁλλ᾽ ὅτι κληθείσης πρὸ 
τῆς παρουσίας αὐτῆς πολὺς ἐπιῤῥεϊῖ δαιμόνων χορὸς, 
καὶ πολυειδεῖς προφαίνονται μορφαὶ δαιµονιώδεις, 
ἀπὸ πάντων μὲν τῶν στοιχείων ἀνεχειρόμεναι, ἀπὸ 
πάντων δὲ τῶν μερῶν τοῦ σεληνιαίου δρόµου συγχεί- 
µεναί τε xal μµεριζόµεναι’ καὶ ἱλαραὶ καὶ χαρίεσσαι 
πολλάχις φαινόµεναι͵,φαντασἰαν τινὸς ἀγαθότητος πρὸς 
τὸν τελούμενον ὑποκρίνονται. 


Voy) µερόπων θεὸν ἄγξει slc ἑαυτὴν, 
Οὐδὲν θνητ Y ἔχουσα, ὅλη εµέθυσται. 
Ἁρμονίαν αὔχει γὰρ, ὑφ᾽ fj πέλε σῶμα βρότειον. 


Τὸ θεῖον, φησὶ, mop dà duy βιάζεται εἰς ἑαυτὴν 
(τοῦτο Ὑάρ ἐστι τὸ ἄγχειν) διὰ τῆς ἀθανασίας xal 
τῆς χαθαρότητος. Τότε γὰρ ὅλη µεήέθυσται, τουτ- 
ἐστι, πληροῦται τῆς χρείττονος ζωῆς xal ἐλλάμψεως, 
καὶ οἵον ἐξίσταται ἑαυτῆς. Ἑἶτα πρὸς αὐτὴν ὁ λόγος 
φησὶν, ἁρμονίαν αὔχει, τουτέστι σεμνύνου τῇ ἀφκ- 
vtt xal νοητῇ ἁρμονίᾳ, 1 συν δέδεσαι, ἀριθμητικοῖς 
λόγδις καὶ μουσικοῖς, Ὑπὸ ταύτῃ γὰρ tf νοητῇ 
ἁρμονίᾳ xal τὸ βρότειον καὶ σύνθετον συγηρµόσθη 
σῶμα ἐκεῖθεν ἐπιχορηγουμένην ἔχον τὴν σύστα- 
σιν. 


Ἡγιίσθω ψυχῆς βάθος ἄμθροτον ' ὄμματα δὲ 
[πάντα 
"Αρδην ἐκπέτασον dvo. 


Νυχῆς βάθος αἱ τριπλαϊ αὐτῆς δυνάµεις εἶσίν' al C 


vospal, ai διανοητικαὶ, al DBofactuxal ὕμματα δὲ, 
αἱ τριπλαῖ αὐτῶν γνωστικαὶ ἑνέργειαι. Τὸ μὲν γὰρ 
ὅμμα γνώσεως σύμθολον. ἡ δὲ ζωὴ, ὀρέξεως. ᾿Ανοι- 
γίσθω οὖν, φὴσὶ, τὸ τῆς ψυχῆς ἀθάνατον βάθος, καὶ 
τὰς γνωστιχάς σοι δυνάµεις ἄρδην ἐχπέτασον ἄνω, xal 
ὅλον σαυτὸν, ἵνα τὸ ἡμεδαπὸν dp) µετάθες ἐπὶ τὸν 
Κύριον. 


M?, πνεῦμα μολύνῃς μηδὲ βαθύνῃς τὸ ἐπίπεδον, 


Δύο χιτῶνας ἐπενδύουσι τὴν ψυχὴν ol Χαλδαῖοι" 
xal τὸν μέν πνευματιχὸν ὠνόμασαν, ἀπὸ τοῦ αἴσθι- 
τοῦ κόσμου ἐξυφανθέντα αὐτῃ * τὸν δὲ αὐγοειδῆ, 
λεπτὸν xal ἀναφῃ: ὄνπερ ἐπίπεδον ὠνόμασε, Μήτε 


EXPOSITIO ORACULORUM CHALDAICORUM. 


1138 


εἶναι τοὺς δαίµονας A Natura suadet, u! credamus genios sanctos esse. 


Εἰ prave materie germina, uiilia et bona. 


Non quod ipsa natura hoc ratione suadeat, sed 
quod si quando illa evocetur ante adventum ejus 
frequens dammonum coetus affluat, et varii generis 
formeque spectra demoniaca precurrant et appa- 
reant, ab omnibus partim elementis excitata, par- 
tim ab omnibus lunaris cursus portionibus com- 
posita et discreta : imo cum letitia et gratia qua- 
dam blanditie sepius occurrentia speciem boni- 
tatis initiato prebent. 
Anima hominum Deum in. seipsum constringet, 
Si nihil caduci obtinens, iota inebriata est. 
Harmoniam jacta. namque, sub qua corpus vitale 
es 

Ait quod anima in seipsam vi compellat ignem 
divinum jid enim sibi vult τὸ ἄγχειν, constringere) 
ratione immortalitatis ct puritatis. Tunc enim tota 
inebriata est, id est imple:ur prestantiori vita et il- 
luminatione,et quasi extra seipsam movetur. Deinde 
ipsam animam alloquitur oraculum dicens, Har- 
moniam jucía, id est gloriare de obscura et intel- 
ligibili coagmentatione, qua colligata es arithme- 
ticis et musicis proportionibus. Sub hac enim in- 
telligibili harmonia etiam vitale et compositum 
corpus coagmentatum est structura illinc suppe- 
ditata. 

Principatum teneat. anime profunditas ditina : ocu- 
[los autem omnes. 
In altum sursum ezxtendilto. 

Anime profunditas innuit triplices ejus poten- 
tias, qua in intellectu, cogitatione et opinione site 
sunt ; oculi vero triplices earum operationes co- 
gnoscendi vi preditas. Est enim oculus cognitionis 
signum, ut et vita appetitionis. Vult igitur ut re- 
seretur anime immortalis profunditas, et quas 
habes vi cognoscendi preditas potentias, sursum 
in altum eleves, imo teipsum totum, ut nostrorum 
verbis utar, ad Dominum transferas. 

Ne spiritum coinquines, neque superficiem $n pro- 
ndum augeas. 

Chaldeiduabus tunicis animam induunt,et unam 
quidem spiritualem nominarunt,a sensibili mundo 
ipsi contextam, alteram vero luciformem, tenuem 
et intactilem, quse superficies hic vocatur. Ne 


οὖν, φησὶ, τὸν πνευματιχὸν χιτῶνα τῆς ψυχῆς µο- D igitur, inquit, spiritualem anime tunicam affe- 


λύνης ἀκαθαρσίᾳ παθῶν, μήτε τὸν ἐπίπεδον αὐτῆς 
βαθύνῃς προσθήκαις τισὶν ὑλικαῖς * ἀλλὰ τήρησον 
ἀμφοτέρους ἐπὶ τῆς φύσεως, τὸν μὲν καθαρὸν, τὸν δὲ 
ἀθαφη. 


Ζήτησον παράδεισον, 

Παράδεισός ἐστι Χαλδαϊχὸς, πᾶς ὁ περὶ τὸν Πα- 
τέρα χορὸς τῶν θείων δυνάµεων, καὶ τὰ ἐμπύρια 
κάλλη τῶν δημιουργικῶν πηγῶν' "Άνοιξις δὲ αὐτοῦ 
δι) εὀσεθείας, ἡ µετουσία τῶν ἀγαθῶν, φλογίνη δὲ 
ῥομφαία, ἡ ἀμείλιλτος τοῖς ἆναξιως προσερχομένοις 
δύναμις. Καὶ τούτοις uiv κέχλεισται διὰ τὴν àv- 


etuum immunditia contamines, neque superflciem 
illius additamentis quibusdam materialibus in al- 
titudinem excrescere facias, sed ambas ut natura 
8ua sese habent conserves, hanc puram, illam nul- 
lo colore infectam. 


Quare paradisum. 

Totus divinarum potentiarum chorus Patrem 
ambiens, et ignite pulchritudines fontium publicis 
oíflciig destinatorum, paradisus Chaldeis dicitur. 
Apertio autem illius qua fit pietate intercedente, 
est bonorum frvitio : gladius vero flammeus, po- 
tentia indigne accedentibue implacabilis. Atque his 


1139 


MICHAELIS PSELLI 


110 


quidem occlusus est, quod idonei illiusque felici- A, ἐπιτηδειάτηται τοῖς δὲ εὐσεθέσιν ἀνέωγαν. Elc Qv ἑνα- 


tatis capaces non sint; piis autem patet. In hunc 
hortum costendunt omnes, que homines Deo si- 
miles reddunt, virtutes. 


Vas tuum habitabunt animalio terre. 

Vas est ipsa temperatura anime ex composi- 
tione orta ; animalia terrestria, demones qui circa 
terram oberrant. In nostra itaque vita affectibus 
plena ejusmodi animalia sedem suam collocabunt. 
Demonum enim essentia affectibus complicata est, 
in iisdemque sedem suam fixam habent et ordinem 
materialem. Ideo quicunque affectibus dediti sunt, 
demonibus cohaerent et agglutinantur. Simile enim 
simili attrahunt, movendi vim atque facultatem ex 
ipsis affectibus consecuti. 

Si ezlenderis igneam mentem ad pielatis opus, 

Etiam fluidum corpus servabis. 

Id est, si mentem tuam illuminatam ad superio- 
ra extuleris, et divini ignis opus ad pietatis opera 
evexeris (sunt autem Chaldaeis pietatis opera, ri- 
tuum ac ceremoniarum rationes certa), non solum 
animam affectibus insuperabilem reddes; sed etiam. 
corpus tuum salubrius efficies. Est enim et hoo 
sepissime opus divinarum illustrationum, corporis 
nempe materiam absumere, et nature eum sanita- 
tis habitum acquirere, ut. posthac nec affectibus 
nec morbis ullis corripiatur. 


Αἱ vero e finibus {ΕΥ exsiliunt canes terrestres, 


Non verum signum homini monstrantes. 


Sermo est de demonibus materialibus : et hos C 


oanes nominat, quia animarum carniflcee sunt : 
terrestres vero, quia e colo oeciderunt, et circa 
terram volutantur. Hi (ait) a divine vite beatitu- 
dine longissime positi, et intellectuali contempla- 
tione deetituti, futura portendere nequeunt. Ünde 
fit ut omnia qua dicunt aut monstrant, falsa sint 
et nulla certitudine suffulta. Per formas enim en- 
tia cognoscunt. At id quod facultate sigillatim et, 
ut ita dicam, individualiter futura cognoscendí 
prediturm, est, individuis οἱ formarum expertibus 
intelligentiis utitur. 
Omnia enim perfecit Pater, et mentí tradidit 
Secunda : quam primam vocat omne uis homí- 
"um. 
Primus Trinitatis Pater cum universam creatu- 
ram condidisset, eam menti tradidit : quam men- 
tem totum genus humanum, paterne excellentis 
ignarum, Deum primum appellavit. At nostra do- 
cirina contrarium tenet : quod ipsa prima mens,Fi- 
liug, inquam, rgagni Patris, omnem creaturam con- 
diderit &tque operando perfecerit. Pater enim in 
Mosaicis scriptis Filio indicat formam sive ideam 
produetionis creaturarum : Filius vera ipsiusmet 
operator et conditor est operis creati. 


τείνονται πᾶσαι αἱ θεουργιχαὶ ἀρετα[. 


Σὸν ἀγγεῖον (14) θῆρες χθονὸς οἰχήσουσιν. 

Αγγεῖον μὲν ἐστι τὸ σύνθετον χρᾶμα τῆς φυχῆς' 
θῆρες δὲ χθονὸς, οἱ περὶ γήν καλινδούµενοι δαίµονες. 
T4 οὖν ζωὴν ἡμῶν πλήρη Ὑγενοµένην παθῶν, οἱ 
τοιοῦτοι θῆρες οἰχήσουσι. Kal γὰρ οὐσίωται ἐν τοῖς 
πάθεσι τὰ τοιαῦτα γένη, καὶ τὴν ἔδραν ἔχει καὶ τὴν 
τάξιν ὑλικὴν, διὸ καὶ οἱ ἐμπαθεῖς πρὸς ταῦτα συγκολ- 
λῶνται, τῷ ὁμοίῳ τὸ ὅμοιον ἐφελχόμενοι, xir tui 
δύναμιν ἔχοντες ix τῶν παθῶν. 


Ἐκτείνας πύρινον νοῦν 
Ἔργον ἐπ᾽ εὐσεθίης, ῥευστὸν καὶ σῶμα σαώσεις. 


Τωτέστιν, ἐὰν ἐκτείνης τὸν φωτισθέντα σοι νοῦν 
ἄνωθεν καὶ τοῦ θείου πυρὸς ἔργον Ὑενόμενον εἰς 
τα τῆς εὐσεθείας ἔργα (ἔργα δὲ εὐσεθείας παρὰ 


Χαλδαίοις, αἱ τῶν τελετῶν μέβοδαι], οὐ µάνον τὴν 


iol» ἀνάλωτον ποιήσεις τοῖς πάθεσιν, ἀλλὰ xal τὸ 
σῶμά που ὑγιεινότερον. Ἔστι γὰρ καὶ τοῦτο πολλάκις 
ἔργον τῶν θείων ἐλλάμψεων, ἐκδαπανῷν τὴν Όλην τοῦ 
σώματος, xal ὑγιᾶ τὴν φύσιν χατασχευάζειν, xat μήτε 
πάθεσιν, µήτε νόσοις ἁλίσκεσθαι. 


Ἐκ ὃδ’ ἄρα κόλπων (aln θρώσκουσι χύνες χθό- 
νιοι, 
Οὔτ' ἐληθὲς σῆμα βροτῷ δεικνύντες. [ 

Περὶ δαιμόνων ἑνύλων ὁ λόγος χαὶ κύνας μὲν 
τούτους καλεῖ, ὡς τιμωρυὺς τῶν ψυχῶν' χθονίους 
δὲ (15), ὡς ἐξ οὐρανοῦ πεπτωκότας, καὶ χυλινδο»- 
µένους περὶ τὴν γῆν. Οὗτοι γοῦν, φησὶ, πόῤῥω της 
θείας τεταγµένοι Cic xal τῆς νοερᾶς θεωρίας ἀπολιμ- 
πανόµενοι, προσηµαίνειν τὸ μέλλον οὐ δύνανται. "OOo 
πᾶν ὃ λέγουσι, ψευδές ἐστι καὶ ἀνυπόστατον' µορφωτι- 
κῶς yàp τὰ ὄντα γινώσκουσι. Τὸ δὲ τῶν µελλόντων 
ἐνιαίως γνωστικὸν ἀμερίστις χρῆται καὶ ἀμορφώτοις 


νοήσεσιν., 


Πάντα γὰρ ἐξετέλεσε Πατὴρ, xal vp παρίδωκε 
Δευτέρῳ ὃν πρῶτον κληΐζεται πᾶν Ὑίνος ἀν- 
[$pov. 
Τὴν πᾶσαν xtlew δηµιουργήσας ὁ τῆς Τριάδος 
πρῶτος Πατὴρ. παρίδωχε ταύτην τῷ vit ὃν τινα 
νοῦν τὸ ξύμπαν Ὑένος τῶν ἀνδρῶν, ἁγνοοῦντες τὸν 
πατρικὴν ὑπεροχὴν, Osàv πρῶτον καλοῦσι. HÀiv τὸ 
map! ἡμῖν δόγµα ἑναντίως ἔχει, ὡς αὐτὸς ὁ κρῶτος 
νοῦς, ὁ Υἱὸς τοῦ μεγάλου Πατρὸς, τὴν χτίσιν πᾶσαν 
ἑδημιούργησεν. 'O μὲν γὰρ Πατὴρ λέχει παρὰ cg 
Μωσαϊκᾷ βἰθλῳ πρὸς τὸν Ylóv τὴν ἰδέαν τῆς «ερς- 
γωγῆς τῶν κτισμάτων" ὁ δὲ Υἱὸς αὐτουργὸς τοῦ ποτή- 
µατος γίγνεται. 


JOANNIS OPSOPAESI NOTE. 


(14) Σὸν ἀγγεῖον. Hano oraculi expositionem 
verbotenus suo in Synesium commentario inseruit 
Nicephorus, pag. 814. 


409 Χθονίους 9& "Vide Nicephori sehlolia pag. 








1141 


Ποιναὶ µερόπω» ἄγχτειραι. 

Οἱ μὲν γὰρ ἀναγωγοὶ ἄγγελοι ἀνάγουσι τὰς Ψυ- 
χὰς ἐφ᾽ ἑαυτοὺς ix. τῆς γενέσεως ἐφελχόμενοι. Al δὲ 
ποιναὶ, τοι al τιμωρητικαὶ τῶν διδοµένων φύσεων 
καὶ βάσκανοι τῶν ἀνθρωπίνων ψυχῶν, ἐνδεσμοῦσι 
ταύτας τοῖς ὑλιχοῖς πάθεσι, καὶ olov. ἀπάγχουσι, xoi 
οὐ µόνον τοὺς τῶν παθῶν πλήρεις αἰκίζονται, ἀλλὰ 
xal τοὺς εἰς τὴν ἄύλον oóclav ἐπεστραμμένους' καὶ 
γὰρ xai οὗτοι εἰς. τὴν ὕλην xai τὴν γένεσιν ἑλθόντες 
δέονται τῆς τοιαύτης καθάρσεως. Πολλοὺς γὰρ ὁρῶ- 
μεν καὶ τῶν ὁσίως καὶ καθαρῶς πολιτενοµένων, 
ἁπροσδοχήτοις σομφοραῖς περιπίπτοντας. 


Σύμόολα πατρικὸς νοὺς ἔσπειρε ψυχαῖς. 

"Dowsp (46) ἡ Νωσαϊκὴ βίθλος κατ᾽ εἰχόνα θεοῦ 
πλάττει τὸν ἄνθρωπον, οὕτω xul ὁ Χαλδαῖος τὸν 
ποιητὴν xal πατέρα τοῦ κόσμου φησὶ σύμθολα ἔγκα- 
τασπεῖραι ταῖς φυχαῖς τῆς ἑαυτοῦ ἰδιότητος. Καὶ 
γὰρ ἀπὸ τῶν πατρικῶν οπερµάτων οὐχ αἱ φυχαὶ 
µόναι, ἀλλὰ xal αἱ ὑπαρκείμεναι πᾶσαι τάξεις ἐθλά- 
στησαν. Καὶ ἄλλα uiv τὰ ἐν αὐταῖς ταῖς ἀσωμάτοις 
ὑπάρξεσι συνθήματα, ἀσωμάτως ὄντα καὶ ἐνοειδῶς. 
ἄλλα δὲ ἐν τοῖς χόσµοις συνθήµατα xal σύμθολά ci- 
σιν, αἱ ἄῤῥητοι τοῦ θεοῦ ἴδιότητες, al xal τῶν ἀρε- 
τῶν ὑπερκείμεναι. 

Βίῃ σῶμα λιπόντων φυχαὶ καθαρώταται. 

Bt τις εὐγνωμόνως ἀκούοι τοῦ ῥητοῦ, οὐκ ἑναν- 
τιώσεται τοῖς ἡμοτέροις δόγµασι. Καὶ γὰρ ot. στεφα- 
ντται μάρτυρες βιαίοις αἰῶσι τὸ σῶμα Λλιπόντες, 
καθαρὰς τὰς ἑαυτῶν Ψψυχὰς τετελέκασιν. ᾽Αλλ) οὐ 
τοῦτό φήσιν ὁ Χαλδαῖος, ἀλλὰ πάντα βίαιον θάνατον 
ἐπαινεῖ' διότι, φησὶν, ἡ Ψυχλ ἐπιπόνως λιποῦσα τὸ 
σῶμα, βδελύττεται- τὴν ἐνταῦθα ζωὴν, καὶ μισεῖ τὴν 
πρὸς τοῦτο ἐπιστροφὴν, xai χαίρουσα πρὸς τὰ άνω 
χωρεῖ. Ai δὲ bv νόσοις κατ’ ἔχλυσιν τοῦ ζωτικοῦ σώ- 
µατος ἀπολιποῦσαι τὸν βίον, οὐ µάλα τι λυσχεραί- 
νγουσι τὴν πρὸς τοῦτο νεῦσίν τε καὶ ῥοπήν. 


Ὅτι 0p οὖσα φαεινὸν δυνάµει Πατρὸς, 
bae ἡ πῦ bw, bir ζωῆς Bee κότις ier 
Kai ἔχει πολλὰ πληρώματα κόλπων. 

'H ψυχἠ ἄύλον οὖσα καὶ ἀσώματον πῦρ, συνθέτων 
ὅλων xal τοῦ ὁλικοῦ σώματος ἐξηρημένον, ἀθάνατός 
ἐστιν. O0 γὰρ ἐγκαταμέμικται ἀὐτῇ ὑλικόν τι καὶ 
σχοτῶδες ' οὐδὲ σύνθετός ἐστιν; ἵνα διαλυθᾷ cic τὰ 
ἐξ ὧν συνετέθη. Ἔστι δὲ καὶ δεσπότις ζωῆς, τοῖς 


EXPOSITIO ORACULORUM CHALDAICORUM. 


11423 


Pena vificula sunt homines constringeniia. 

Nam subvectores angeli animas a prima aui ori- 
gine attractas ad se evehunt : contra pene  uliri- 
ces nimirum naturarum nobis concessarum, et 
tormenta humanarum animarum, materialibus 
illas affectibus irretiunt et quasi strangulant. Neo 
solum in hos esviunt qui affectuum turbis obsessi 
sunt,sed et in illos qui ad abstractam ab omni ma- 
teria essentiam conversi sunt:quod hi quoque quo- 
niam progeniti sunt, et materie copulati,ejusmodi 
lustralione indigeant. Multos enim etiam ex iis qui 
sanctam et illibatam vitam egerunt,inopinis cala- 
mitatibus cireoumventos fuisse videre licet. 

Signa insevit animabus mens palerna.. 

Quemadmodum liber Moysis hominem ad ima- 
ginem Dei formatum fuisse dicit, ita etiam Chal- 
deus ait conditorem et mundi parentem signa ac 
notas eus ipsius proprietatis animabus insevisse. 
Etenim non anime tantum e paterno semine pro- 
duct» sunt, sed omnes etiam ordines superiores 
suam originem inde habuerunt. Sed in substantiis 
incorporeis alia sunt signa, incorporea nempe et 
individua ; alia item in mundis signa sunt et sym- 
bola inenarrabilium Dei proprietatum, ipsis etiam 
virtutibus longe excellentiorum. 

Vi corpus relinquentium anima sunl. purissimz. 

Qui dictum istud equa mente auscultaverit, 
reperiet id nostre dootrine non adversari. Etenim 
coronati martyres qui afflictionis tempore cum 
cruciatu corpus reliquerunt, suas ipsorum animas 
lustrarunt et puragB reddiderunt. At. hoc non vult 
Chaldsue, sed laudat omnem mortem violentam, 
eoquod anima qu/e corpus cum dolore deserit, 
hane vitam abominatur et conversationem cum 
corpore odit,contra cum gaudio ad superiora revo- 
lat. At qu» in morbis anime corpore hoc naturali- 
ter dissoluto vitam relinquunt,non admodum eegro 
ferunt nutum et propensionem sui erga corpus. 

Quia anima ignis est lucidus potentia patris, 
Immortalisque manet, et vitz domina est, 
Κι habet multa complementa sinuum. 

Anima cum sit ignis materie corporisque expers, 
et ab universo compositorum genere et materiali 
corpore exempta, immortalis est.Nihil enim mate- 
rie aut caliginis particeps illi immistum est:multo 
minus composita est, ut in ea ex quibus constituta 


νεκροῖς ζωὴν ἐπιλάμπουσα. "Eye: δὲ καὶ πολλῶν [ fuit, resolvi possit. Est prteterea vite domina, 


πληρώματα κχόλπων * τουτέστιν ἔχει δυνάµεις ὑπο- 
δεχτικὰς τῆς ὅλης διαχοσµήσεως' δύναται γὰρ κατὰ 
τὰς διαφόρους ἀρετὰς εἷς τὰς διαφόρους ζώνας ἔγκατ- 
οιχεῖν τοῦ οὐρανοῦ. 


Ἡατὴρ οὐ φόθον ἑνθρώσκει, πειθὼ δ᾽ ἐπιχέει, 
Τουτέστιν, ὅτι τὸ θεῖον οὐκ ἔστι φριµάσσον xal 
ἀγανακτητικὸν, ἀλλὰ γλυχὺ καὶ γαληνιαῖον: ὅθεν οὐ 
«660v ἐμποιεῖ ταῖς ὑποκειμέναις φύσεσιν, ἀλλὰ πει- 
θοῖ καὶ χάριτι πάντα ἑφέλκεται. El γὰρ ἣν φοθερὸν 


mortuos vite radiis illustrans. Habet etiam pluri- 
morum sinuum complementa, id est obtinet poten- 
tias susceptrices totius administrationis, quia pro 
virtutum diversitate diversas zonas sive coli re- 
giones illi inhabitare licet. 

Deus non injicit metum, sed obsequium infundit. 

Id est, divina natura non fremit, neque indigna- 
bunda est, sed suavis et tranquilla. Ideo non im- 
mittit metum subjectis naturis,sed suadela et gra- 
tia omnia ad se trahit. Si enim formidabilis esset 


JOANNIS OPSOP/EI NOTE. 
(16) Ὥσπερ eto. Et hec quoque transcripta sunt & Nicephoro pag. 126 dicti commentarii. 


" 
φας. , 


1143 


MICHAELIS PSELLI 


1144 


et minax,omnis rerum ordo dudum fuissef diesolu- À xal ἀπειλητικὸν, διελύθη ἂν ἡ πᾶσα τᾶξις τῶν ὄν- 


tus, cum nihil sit quod ejus potentiam sustinere 
potuisset. Atqueista sententia quadamienus a no- 
stris vera censetur. Deus enim lux est et ignis 
consumens malos. Mine autem Dei et terror sunt 
intermissio divine erga nos benignitatis propter 
pravam rerum ad ministrationem. 
Paler seipsum rapuit. 
Ne quidem in. intellectili sua potentia igne proprio 
[incfuso. 
Oraculi hic sensus est: supremus omnium Deus, 
qui et Pater dictus est,non solum primis et secun- 
dis naturis nostrisque animabus,sed etiam proprie 
guie potentis seipsum fecit incomprehensibilem et 
imperceptibilem. Potentia autem Patris est Filius. 
Pater enim, inquit, sesubripuit ab omni natura. 
Sed istud dogma Christiane fldei congruum 
non est : que docet in Filio Patrem exacte repre- 
sentatum cognosci posse, perinde ac Filium in 
Patre : atque adeo Patris terminum esse Filium et 
divinum sermonem nature vires superantem. 
Est intelligibile quoddam, quod mentis flore a te 
[percipiendum est. 
Cuilibet rei mente comprehensibili oppositam po- 
tentiam anima babet, ut sensibilibus sensum, co- 
gitabilibus cogitationem, intelligibilibus mentem. 
Dicit itaque Chaldeus, quod quamvis Deus intelli- 
gibilis sit,mente tamen comprehendi non possit,sed 
solo mentis flore. Flos autem mentis est singula- 
ris et individua anime potentia. Quia itaque Deus 
proprie unum est,ne coneris eum mente percipere, 


των, μηδενὸς ὑπομεῖναι δυναµένου τὴν ἐχείνου δύ- 
ναµιν. Τοῦτο δὲ τὸ δόγµα ix µέρους ἀληθεύει παρ᾽ 
ἡμῖν. Ὁ γὰρ θεὸς xal φῶς ἐστι καὶ mop καταναλἰ- 
σκον τοὺς µοχθηρούς. ᾽Απειλὴ δὲ θιοῦ xal φόθος, 
ἡ δι οἰκονομίαν (17) ἐστὶ σχέσις τῆς πρὸς ἡμᾶς αὐ- 
τοῦ ἀγαθότητος. 

Ὁ Πατὴρ ἑαυτὸν ἤρπασεν, 

0ὐδ' ἐν ἐῇ δυνάµει νοερᾶ χλεἰσας ἴδιον πὺρ. 


'O piv νοῦς Aoyloo τοιοῦτος, ὡς ὁ ἐπὶ πάντων 
θεὸς, ὃς δὲ χσὶ Πατήρ ὠνόμασται, ἀχατάληπτον ἔαυ- 
τὸν ποιεῖ καὶ ἀπερίληπτον, οὐ µόνον ταῖς πρώταις 
καὶ δευτέραις φύσεσι xal ταῖς ἡμετέρις φυχαῖς, 
ἀλλὰ καὶ αὐτῇ τῇ ἰδίᾳ δυνάµει. Δύναμις δὲ τοῦ Ila- 
τρὸς ὁ Υἱός. Ἑαυτὸν γὰρ, φησὶν, ἤσπασεν à Βατὴρ 
ἀπὸ πάσης φύσεως. Οὐκ ἔστι δὲ τὸ δόγµα ὀρθόδοξον. 
Ἐν τῷ Υἱῷ γὰρ map! ἡμῖν ὁ Πατὴρ δεδογµάτισται, 
ὥσπερ xal ὁ Υἱὸς ἐν τῷ Hazpl. Καὶ 6poc τοῦ Πατρὸς 
ὁ Γἱὸς xai θεῖος λόγος ὑπερφυής. 


Ἔστι τι νοητὸν ὃ χρή σε νοεῖν νόου ἄνθει. 


Ἡ doy? ἑκάστῳ νοουμένῳ πράγματι κατάλληλον 
ἔχει καὶ δύναμιν * τοῖς μὲν αἰσθητοῖς, αἴσθησιν, τοῖς 
δὲ διανοητοῖς, διάνοιαν, τοῖς δὲ νοητοῖς, νοῦν. Φησὶν 
οὖν à Χαλδαῖος, ὅτι εἰ καὶ νοητόν ἔστιν ὁ θεὸς, ἀλλ᾽ 
οὐ τῷ νῷ ἐστι ληπτὸν, ἀλλὰ τῷ ἄνθει τοῦ vou. "Av- 
θος δὲ τοῦ νοῦ, ἡ ἑνιαία τῆς ψυχῆς δύναμις. Ἐκεὶ 
οὖν ὁ θεὸς κυρίως ἐστὶν ἓν, μὴ πειρῷ καταλαθεῖν 
αὐτὸν διὰ τοῦ νοῦ, ἀλλὰ διὰ τῆς ἑνιαίας δυνάµεως. 


sed individua potentia qua unum cognoscitur.Nam ( Τὸ γὰρ πρώτως ἓν, µόνῳ τῷ παρ᾽ ἡμῖν Evi ληπτόν 


primo et per se unum solo quod in nobis est uno 

comprehendere licet, non cogitatione, neque 

mente. 

Anima expulsores, illam respirare facientes, sunt 
[solutu faciles. 

Ne quis dicat cupere se quidem animam & cor- 
pore dissolvere, sed non posse,ait oraculum,facul- 
tates que animam e corporea natura foras trahunt. 
eamque a vitiis et erumnis in corpore perpessis 
quasi respirare faciunt,abruptu faciles esse,id est, 
illas ipsas facultates liberas, nec ab ulla natura 
coercitas, ea potestate vigere, ut animam e corpo- 
reis vinculis generose admodum expedire et. libe- 
rare valeant. 

Oportet te festinare ad lucem et. ad patris radios, 


Unde immissa tibi est. anima plurima mente vestita. 

Quoniam anima non asemine subsistentiam ha- 
bet, nec in corporeis temperamentis consistit, sed 
e supernis a Deo suam essentiam nacta est, ideo 
ad huno conversa respicere et ad divinam luoem 
reverti debet. Plurima namque mente vestita in 
heo inferiora venit: id est, accincta et. instructa 
fuit a Patre et creatore commonefactionibus divi- 


πώς ἐστι, καὶ οὔτε Otavolq, οὔτε vip. 


Ψυχῆς ἐξωστῆρες ἀνάπνοες, εὔλυτοί εἶσιν. 


να µή τις λέγοι, ὅτι Βούλομαι μὲν ἀπολῦσαι τὴν 
duy» τοῦ σώματος, οὐ δύναμαι δὲ, φησὶ τὸ λόχιον, 
ὅτι αἱ ἐξωθοῦσαι τὴν oy» δυνάµεις ἀπὸ τῆς σωµα- 
τικῆς φύσεως, xal οἵον ἀναπνεῖν αὐτὴν ποιοῦσαι ἀπὸ 
τοῦ ἐν σώματι μόχθου xal τῆς κακώσεως, εὔλυτοί 
elo τουτέστι, καὶ αὐταὶ ἐλεύθεραί εἶσιν at δυνᾶ- 
µεις, μὴ ὑπό τινος εἰργόμεναι φύσεως, xal ἆπο- 
λῦσαι καὶ τῆς σωµατικῆς πίδης τὴν ψυχἠν Ὑγενναίως 
µάλα δεδύνηνται. 


p Xe σε σπεύδειν πρὸς τὸ φάος καὶ κ Πατρὸς 
αὐγὰς. 


Ἔνθεν ἐπέμφθη σοι quy?) πολὺν ἑσσαμένη νοῦν. 
Ἐπειδὴ (48) οὐχ ἀπὸ σπερµάτων ἡ uy? τὴν ἀπό- 
στασιν ἕλαθεν, οὐδὲ ἐν σωματικαῖς ὑφειστήκει 
κράσεσιν, xal ἄνωθεν ἀπὸ Θεοῦ τὴν ὕπαρξιν ἔσχε, 
πρὸς ἐκεῖνον καὶ ἐπεστράφθω, xal πρὸς τὸ θεῖον 
φῶς ποιείτω τὴν ἄνοδον. Ηολὺν γὰρ ἑσσαμένη νοῦν, 
ἐνταῦθα κατήλθε * τουτέστιν, ἐνεδύσατο παρὰ τοῦ 
ποιητοῦ καὶ Πατρὸς ἀναμνήσεις τῶν θειοτέρων Ai- 


JOANNIS OPSOP/EI NOTE. 


(17) Δι) οἴκονομίαν posset verti, in mundi guber- 
nalione, ut ad Deum referatur, non ad homines, 
Juxta nostram interpretationem. 


(18) Ἐπειδή. Retulit hec Pselli verba in suum 


commentarium Nicephorus sub finem pag. 126. 











1145 


EXPOSITIO ORACULORUM CHALDAICORUM. 


1146 


ξεων, ὅτε τὴν ἐνταῦθα ἐλάμθανε κάθοδον, ἔνθεν τοι διὰ A nioris sortis atque conditionis, cum illinc huo iter 


τῶν τοιούτων ἀναμνήσεων πάλιν ἐκεῖσε ἑπάνεισιν. 


Εἰσὶ πάντα ἑνὸς ἐχγεγαῶτα. 

Ἱ]μέτερον xxl ἀληθὲς τὸ δόγµα. Πάντα γὰρ τὰ 
ὄντα, τά τε νοητὰ xal αἰσθητὰ, ἀπὸ µόνον Θεοῦ 
τὴν ὑπόστασιν ἔλαθον, xai πρὸς µόνον θεὸν ἑπ- 
ἑστραπται' τὰ μὲν ὄντα, µόνως οὐσιωδῶς: τὰ δὲ 
ὄντα καὶ ζῶντα καὶ νοοῦντα, οὐσιωδῶς xal ζωτικῶς 
xai νοερῶς. 'Ae' ἑνὸς οὖν πάντα γεγένηται, xai πρὸς 
ἐν αὖθις ἡ τούτων ἀναγωγή. "Απταιστον οὖν τὸ λόγιον, 
καὶ πλῆρες τοῦ ἡμετέρου δόγµατος, 
omnium rerum productio, et ad unum iterum 
reprehensione, et nostra doctrina refertum est. 

"A νοῦς λέγει, τῷ vosiv δήπου λέγει. 

Όταν, φησὶν, ἀκούσῃς διηρθρωµένης φωνῆς ἄνω- 
θεν βροντώσης ix οὐρανοῦ, μὴ ὑπολάθῃς ὡς ὁ τὴν 
φωνὴν ταύτην ἀφεὶς ἄγγελος ἢ θεὸς, προφορικῷ 
λόγῳ συνήρθµωσεν. ἆλλ᾽ ἐκεῖνος μὲν κατὰ τῆν ἑαυτοῦ 
φύσιν ἁμερίστως µόνον ἑνόησε, σὺ δὲ, ὡς ἠδύνω, 
ἤκουσας τοῦ νοήματος οαυλλαθικῶς καὶ προφορι- 
xe. Ώσπερ γὰρ ὁ θεὸς τῶν ἡμετέρων φωνῶν ἀφώ- 
νως ἀχούει, οὕτω xai ὁ ἄνθρωπος τὰς τοῦ Oro» 
ἑννοίας φωνητιιῶς δέχεται, ἕκαστος καθὼς ἔχει φύσεως 
ἐνεθγῶν. 


suum affectaret, ut merito iisdem monitis incitata 
hinc illuc redire studeat. 

Ümnia ab uno igne producta sunt. 

Dogma verum est et religioni nostre consenta- 
neum. Omnia aamque quecunque sunt, sive mente, 
sive sensu perceptibilia, essentiam suam a solo 
Deo acceperunt : et ad solum Deum conversa sunt. 
ea quidem que tantummodo sunt, essentialiter ; 
que vero &unt et vivunt, essentialiter et. vitaliter ; 
et que sunt et vivunt (a) et intelligunt, essentiali- 
ter, vitaliter et intellectualiter. Ab uno igitur est 


illarum reductio. Atque hoc orsculum omni caret 


Quo mens loquitur, ea utíque intelligendo loquitur. 

Quando, ait, vocem articulatam superne e colo 
detonantem audiveris, ne existimes quod vocem 
illam edens sive angelus sive Deus tali sermone 
protulerit, qualem ore exprimere solemus: sed 
quod is quidem secundum suam ipsius naturam: 
absque ulla divisione mente tantum ea que audi- 
visti agitaverit, tu vero pro ea qua polles facultate, 
mentis cogitata, non secus ac syllabas et verba 
ore prolata, auditu perceperis. Quemadmodum enim 
Deus voces nostras exaudit absque vocum articu- 


latione, ita etiam homo divine mentis conceptiones tanquam vocibus expressas excipit, quolibet scili- 


cet pro sue nature ratione et capacitate operante. 

"Atl τούσδε χθὼν κατωρύεται ἐς τέχνα μέχρις. 

Περὶ τῶν ἀθέων ὁ λόγος φησὶν, ὅτι μέχρι τῶν 
ἀπογόνων διατοίνει τὴν κθλασιν αὐτοῖς ὁ θεός. Τὰς 
γὰρ ὑποχθονίους χολάσεις ὑποδειχνύμενον τὸ λόγιον, 
αὐτοὺς, φησὶ, χατωρύεται, τουτέστιν, ἐπιμυκᾶται 
οὐτοῖς ὁ ὑπὸ γῆν τόπος, καὶ olov λεοντῶδες ἐπηχεῖ 
ὄρυγγα. Διὸ καὶ Πρόκλος φησὶ. Τῶν συγγενικῶν 
ψΨυχῶν ὁμοφυὴς ἐστὶν d σύνταξις ' xal αἱ µήπω 
ἀπολυθεῖσαι τῶν τῆς φύσεως δεσμῶν ἐν τοῖς τῶν 
ὁμογενῶν κχατέχονται πάθεσι. Δεῖ οὖν xal ταύτας 
τυχεῖν τῆς ὅλης δίκης, καὶ ἀναπλησθείσας διὰ τὴν 
φυςικὴν συγγένειαν τῶν µιασµάτων καθαρθῆναι πάλιν 
ἐξ αὐτῶν. 


M?) συναυξήσῃς τὴν εἱμαρμῖνην. 

Βἴμαρμένην (19) ol σοφώτεροι τῶν Ἑλλήνων τὴν 
φύσιν χατονοµάζουσι μᾶλλον δὲ τὸ πλήρωμα τῶν 
ἐλλάμψεων, Ov ἡ τῶν ὄντων φύσις εἰσδέχεται. Ἔνστι 
Bà πρόνοια μὲν dj ἄμεσος ἀπὸ τοῦ θεοῦ εὐεργεσία. 
εἱμαρμένη δὲ, ἡ διὰ τῆς τοῦ εἱρμοῦ τῶν ὄντων συµ- 
πλοχῆς τὰ ἡμέτερα χυθερνῶσα. Καὶ ὑπὸ πρόνοιαν μὲν 
κείµεθα, ὅταν νοερῶς ἐνεργῶμεν' ὑπὸ εἱμαρμένην, δὲ 
ὅταν καὶ σωματικῶς. M3) οὖν αὐξήσῃς, φησὶ, τὴν εἷ- 
μαρμένην σαυτῷ, καὶ ὑπὲρ ταύτην γενοῦ, καὶ ὑπὸ µό- 
vtp θεῷ χυθερνήθητι. 


Οὐ γὰρ ἀπὸ Πατρικῆς ἀρχῆς ἀτελές τι τροχάζει. 


Πάντα, φησὶν, ὁ Πατὴρ προάγει τέλεια xal αὐ- 


Perpetuo in hos terra subtus ululat usque ad liberos: 

De impiis sermo est, quod eorum supplicia Deus 
eliam usque in posteros extendat. Nam ponas 
- quas sub terra subituri sunt, indicans oraculum, 


α ἐπ eos, inquit, subtus ululat, id est adversus illos 


mugit et infremit locus subterraneus, et tanquam 
leonino rugitu obstrepit. Quapropteretiam Proclus 
&it, cognatarum animarum congenerem quoque 
sive consimilem esse compositionem ; easque 
que nondum nature vinculis exsolut:e sunt, con- 
similibus quoque affectibus impliostas distineri. 
Oportere itaque et has omne supplicium explere, et 
cum ob naturalem cognationem inquinamentis infe- 
cte atque referte fuerint, denuoabillis repurgari. 

Ne adauzeris [atum. 

Fatum appellarunt gapientiores inter Grecos ip- 
sam naturam, vel potius complementum illu- 
minationum quas entium natura recipit. Et pro- 
videntia quidem est immediata Dei beneficentia : 
fatum vero, quod connexione et serie rerum om- 
nium terrena gubernat. Subjicimur autem provi- 
dentie,cum intellectualiter operamur; fato vero 
cum etiam oorporaliter. Ne igitur (ail) tuum 
ipsius fatum  adaugere velis, idque superare, 
sed committe te solius Dei voluntati atque mode- 
rationi. 

Non enim a paterno principio imperfectum d pro- 
cedit. 


Omnia (ait) perfecta et numeris omnibus pro 


JOANNIS OPSOPJEI NOTE. 


(19) Εἱμαρμένην. Istam quoque fati descriptionem hinc decerpsit idem Niceph. pag. 410. 
(a) Hec in Graeco desiderantur, fortasse ex homoioteleuto. 


1147 


MICHAELIS PSELLI 


1148 


eujusque- ordine. et dignitate absoluta producit Pa- A τάρχη κατὰ τὴν ἑαυτῶν τάξιν, Ἡ δὲ τῶο γενοµέ- 


ter: ged genitorum imbecillitas et remissio rebus 
interdum suggerit defectum et imperfectionem. 
Verum Pater denuo revocat defectum ad perfe- 
ctionem, et ad sui sufficientiam convertit. Ejusmodi 
est quod apostolus Jacobus Domini frater in 
Epistole sus initio alta voce pronuntiavit: Omne 
donum perfectum superne descendit a Patre lumi- 
num. Nihil enim imperfectum a perfecto prodit, 
presertim cum ad íd quod ab ipso primo affunditur 
confestim recipiendum fuerimus prompti atque pa- 
rati. 
Sed non admittit illam paterna mens, queue exi- 
veru. 
Mens paterna non admittit impetus voluntatum 
anime, priusquam ezxcluserit oblivionem divitia- 
rum ἃ Patre muniflcentissimo acceeptarum, et in 
memoriam revocarit sacras quas ab ipso habuit 
tesseras, vocemque candoris indicem cum firm& 
gymbolorum patris genitoris sui memoria conjun- 
otam emiserit. Est enim anima ex sacris verbis 
et divinis symbolis composita : quorum illa quidem 
profluxerunt a sacris formis, hec autem a divinis 
unitatibus. Et sumus sane imagines sacrarum es- 
sentiarum, simulacra vero incognitorum symbolo- 
rum. Est autem et hoc scitu dignum, quam- 
libel animam & qualibet anima specie differre: 
totque esse animarum speoies, quot sunt anime. 


Quando conspexeris genium terrestrem accedere, 


Sacrifica lapidem muixurim inclamando. 


νων πολλάκις ἀσθένεια καὶ ὕφεσις παβυφίστησι τὴν 
ἔνδειαν αὐτοῖς καὶ τὸ ἀτελές. ᾽Αλλ᾽ ὁ Πατὴρ πᾶλιν 
ἀνακαλεῖται τὴν ἔνδειαν πρὸς τὸν τέλειον, καὶ ἐπι- 
στρέφει πρὸς τῆν αὐτάρκειαν. Τοιοῦτόν ἐστὶ τὸ παρὰ 
τοῦ ἀποστόλου ᾿ἸΙακώθου τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ Κυρίου 
ἐχπεφωνημένον ἐν προοιµίοις τῆς ἔπιστολης αὐτοῦ" 
Hav δώρηµα τέλειον ἄνωθέν ἐστι χαταθαῖνον ἐκ τοῦ 
Ματρὸς τῶν φώτων. Οὐδὲν γὰρ ἀτελὶς παρὰ τοῦ 
τελείου πρόεισι, xai μάλιστα ὅταν τύχωμεν τὸ παρ᾽ 
αὐτοῦ πρώτως Ὑεόμενον αὐτίκα ἔτοιμοι eic δέξα- 
σθαι, 

'BÀ)' οὖκ εἰσδέγεται χδίνης πατοικὸς ος ἂν 

0p- 


Οὐ παραδέχεται ὁ Πατριχὸς νοῦς τὰς τῶν θελη- 


B µάτων τῆς ψυχῆς ὁρμὰς, μέχρις ἂν αὐτὴ ἐπιλάθηται 


μὲν τῆς λήθης ὧν πεπλούτηκε παρὰ τοῦ. παναγάθου 
Πατρὸς, ἕλθτ δὲ εἰς ἀνάμνησιν ὧν ἔσχεν ἐξ αὐτοῦ 
Ἱερῶν συνθηµάτων , καὶ φωνὴν ἀφήσει εὐγνώμονα, 
μνήμην ἑαυτῆς ἐνθεμένη τῶν τοῦ γεννήσαντος αὖ- 
τὴν πατρὸς συµθόλων. Συνέστη γὰρ ἡ joy) ἀπὸ 
τῶν ἱερῶν λόγων καὶ τῶν θείων συµθόλων. ὧν οἱ 
μέν εἶσιν ἀπὸ τῶν ἵερων εἰδῶν, οἱ δὲ ἀπὸ τῶν θείων 
ἐνάλων. Καὶ ἐσμὲν εἰχόνες μὲν τῶν Ἱερῶν οὗὖσιδνο 
ἀγάλματα δὲ τῶν ἀγνώστων συνθηµάτων. Aci δὲ xal 
τοῦτο εἰδέναι, ὡς πᾶσα ψυχἠ πάσης ψυχῆς κατ εἶδος 
διέστηκε, xal ὡς ὅσαι [ψυχαὶ, τοσαῦτα καὶ οἴδη τῶν 
ψυχῶν ἐστιν. 

Ἡνίκα (29) δ᾽ ἑρχόμενον δαίµονα πρόσγειον ἀθρή- 


ς. 
θύε λίθον µνίζουριν ἐπαυδῶν. i 


Dz;emones circa terram volutantes natura sunt  ἍµΨευδεῖς μὲν τὴν φύσιν οἱ πρόσγειοι δαίμονες, 


mendaces, utpote procul & divina cognitione re- 
moti, et materia tenebricosa impleti. Quod si ex 
his verum aliquem sermonem audire cupias, aram 
&ppara, et sacrifica lapidem muizurim. Habet enim 
hic lapis vim &dvocandi majorem demonem, qui 
occulta ratione materiali genio applicatus rerum 
inquisitarum veritatem insusurrat, quam ille porro 


homini interroganti profert. Indicat autem nomen: 


ipsum quo in provocatione utendum est una cum 
lapidis sacrificatione. Atque Chaldei statuunt de- 
monas quosdam bonos, quosdam malos esse: 
nosira autem pietatis doctrina omnes malos 
pronuntiat, ut qui premeditata defeotione  bo- 
nitatem oum vitio et malignitate commuta- 
rant. 

Disce intelligibile extra mentem esse. 

Licet enim omnia mente comprehensa sint, Deus 
tamen primum intelligibile extra mentem exsistit. 
At illud extra non metiaris intervallorum distan- 
tia, neque abocipias secundum  intelleotualem 
diversitatem, sed secundum solum intelligibilem 
excessum, et subsistentie proprietatem, excessum 


ἅτε πόῤῥω τῆς θείας vost; ὄντες, καὶ τῆς. ἀφεγ- 
γοῦς ὕλης ἀναπεπλησμένοι. Ei δὲ βούλει παρ᾽ αὐτοῦ 
ἀληθῆ τινα δέξασθαι λόγον , παρασκεύαζε θυτήριον, 
καὶ θύε λίθον µνίζουριν. 'O δὲ λίθος οὗτος δόναμιν 
ἔχει προχλητικὴν ἑτέρου μείζονος δαίµονος, ὃς δὴ 
ἀφανῶς τῷ ὑλικῷ δαίµονι προσιὼν, προσφωνήσει 
τὴν τῶν ἐρωτωμένων ἀλήθειαν, ἣν ἑκεῖνος &xoxpi- 
τεῖται τῷ ἐρωτῶντι. Λέγει δὲ καὶ ὄνομα προκλητι- 
xóv μετὰ τῆς τοῦ λίθου θυσίας. ὍὉ μὲν Χαλδαῖός 
τινας μὲν τῶν δαιμόνων ἀγαθοὺς, τινὰς δὲ καχοὺς 
τίθεται; ὁ δὲ ἡμέτερος εὐσεθὴς λόγος πάντας, xaxobq 
ὀρίζεται, ἐκ προαιρετικῶν ἀποπτωματῶν τὴν xaxlav 
ἀνταλλαξαμένους τῆς ἀγαθότητος. 


Μάθε τὸ νοητὸν, ἐπεὶ ἔξω νόου ὑπάρχει. 

El γὰρ xai πάντα τῷ vip περιείληπται, ἁλλ᾽ ὁ 
θεὸς, τὸ πρῶτον νοητὸν, Ebo τοῦ νοῦ ὑπάρχει, τὸ δ᾽ 
ἔξω, μὴ διαστη ματικῶς νοήσῃς, μηδὲ καθ) ἑτεράτητα. 
νοερὰν, ἀλλὰ κατὰ µόνην τὴν νοητὴν ὑπερθολὴν,. 
καὶ τὴν ἱδιότητα τῆς ὑπάρξεως, νοῦ παντὸς ἕπ- 
έχεινα οὖσαν, δι οὗ τὸ ὑπερούσιον δείχνυται. Ἡ γὰρ 


JOANNIS OPSOP/EI NOTE 


(20) Ἠνίκα etc. Hoc preceptum magicum cum 
explicationesuacitatur iniisdem Nicephori ad Syne- 
sium scholiis pag. 06, ubi metri ratione servata 
scribitur, $v(xa δαίμονα 8 ἑρχόμενον, eto. et statim 


µνήζουριν, de quo lapide vide August. Steuchum 
lib. νι, De perenni philosophia cap. 28, de demo- 
numautem divisione seeundum Chaldeos, Nicepho- 
rum in sohol. pag. 117. 


15409 


EXPOSITIO ORACULORUM CHALDAICORUM. 


1150 


αὖσία ἐκείνη, t6. νοῦς ἔστιν ὁ πρώτως νδητὸς, οὗ A inquam longe ultra omnem mentem, quo super. 


ἐστιν ἔξω τὸ αὐτονῦητον' πλὴν ὁ θεὸς xal τοῦ νοητοῦ 
καὶ τοῦ αὐτονοήτου ἐπέχεινα, Καὶ μηδ ὅτι νοητὸν 
ἐκεῖνο τὸ θεῖόν φαµεν, μηδ) ὅτι αὐτονόητον. Κρεῖτ- 
τον γὰρ παντὸς χαὶ ῥήματος καὶ νοήµατος, ὡς πάντη 
ἀνεννόητον xal ἀνέχφραστον, xal σιγῇι μᾶλλον τιµώ- 
µενον, Tfj θαυμασίαις φωναῖς σεμνυνόμενον. "Eat 
γὰρ xal τοῦ σεμνύνεσθαι ὑψηλύτερον, καὶ τοῦ ἐχφω- 
νεῖσθαι, καὶ τοῦ ἐννοεῖσθαι. 


essentiale demonstratur. Illa enim essentía est 
mens primo intelligibilis, extra quam gradu supe- 
rius est ipsum per se intelligibile. Deum excipe, 
qui et intelligibile et ipsum per se intelligibile longe 
transcendit. Divinam enim illam naturam dicimus 
neque intelligibilem, neque per se intelligibilem. 
Superat enim omne verbum et intellectum, ita ut 
nec mente percipi, nec verbis explicari possit, et 


silentio magis honorari, quam venerandis vocibus praedicari debeat. Excellentior enim est omni predi- 


catione, elocutione et intellectus comprehensione. 
Al ᾖΊυγγε νοούµεναι, πατρὀθεν — votovct *— καὶ 
[αὗται 
Βουλῶν ἀφθέγκτων χινούµεναι ὥστε νοῆσαι. 
At ἴυγγες (24) δυνάµεις εἰσί τινες μετὰ τὸν Ha- 
τριχκὸν βυθὸν ix τριῶν τριάδων σογχείµεναι' ἃς 


Junges intellecte, a patre intelligunt : et ια 
Consiliorum nihil sonantium moventur ut intelli- 
[gant. 
Junges sunt potentíe quedam proxime post 
fundum paternum e tribus trinitatibus composite : 


νοεῖται κατὰ τὸν ΠἩατριχὸν νοῦν τὸν τὴν aix(av αὐ- B quas intelligere ait per paternam mentem, que 


τῶν ἑνοειδῶς ἐν ἑαυτῷ προστησάµενον. Αἱ δὲ βου- 
λαὶ τοῦ Πατρὸς διὰ τὴν νοητὴν ὑπερθολὴν ἄφθεγκτοι. 
Τὰ δὲ τῶν ἐξηρημένων συνθήµατα νοερὰ κἂν νοῆται 
ὑπὸ τῶν δευτέρων, ὡς ἄφθεγχτα νοεῖται, καὶ ὡς 
ἐξιρημένα τῶν νοητῶν προόδων. Ὡς γὰρ αἱ τῶν 
ψυχῶν νσήσεις χἂν νοῶσι τὰς νοερὰς τάξεις, ὡς 
ἀμεταθάτους νουῦσιν, οὕτω καὶ αἱ τῶν νοερῶν ἐνέρ- 
ειαι τὰ νοερὰ συνθήματα νοοῦσαι, ὡς ἄφθεγκτα 
νοοῦσιν ἐν ὑπάρξεσιν ὑφεστηχότα ἀγνώστοις. 


causam illarum in unitatis forma sibi ipsi repre- 
sentatam exhibet. Consilia autem Patris ob intel- 
ligibilem excellentiam nullum sonum edunt. Atqui 
abstractarum rerum notte et signa intellectu pre- 
dita etiamsi & secundis sive inferioribus intelli- 
guntur, ea tamen tanquam nihil sonantia et ab 
omni intelligibili excursu separata intelliguntur. 
Ut enim amarum intelligentis licet ordines intel- 
lectu przditos intelligunt, eos tamen ut immobiles 


intelligunt : sio etiam intellectualium operationes symbola intellectus capacia intelligentes, ea absque 
sont emissione intelligunt, in substantiis incognitis subsistentia. 


JOANNIS OPSOPAEI NOTAE. 


(2t) At ἴυγγες. Retinui Grecam dictionem junges 
ja versione, quod 68 Lelius poeta apud Apuleium 
usus sit.in bie versibus : 

Philira omnia undique eruunt : 
Antipathes illud quzritur, 
Trochili, iunges, tzniz 


Radicule, herb, surculi, etc. 
Nominis rationem et significahonem vide apud 
Pindari et Theocriti scholiastas, Suidam item et 
Nicephorum ad haoc Synesii verba zi µάγων ἴυγγες 
αὗται, pag. 96. 





TOY AYTOY VEAAOY 


ΕΚΘΕΣΙΣ ΚΕΦΛΑΙΩΔΗΣ KAI ZYNTOMOX ΤΩΝ ΠΑΡΑ XAAAAIOIZ ΔΟΓΜΑΤΩΝ. 


EJUSDEM PSELLI 


SUMMARIA ET BREVIS DOGMATUM CHALDAICORUM EXPOSITIO. 


Ἐπτά φασι σωματικοὺς xócpouc, ἐμπύριον tva (|. Chaldei statuunt septem mundos corporeos, 


xa! πρῶτον, καὶ τρεῖς μετ’ αὐτὸν αἰθερίους, ἔπειτα 
τρεῖς ὑλαίους' dw ὁ ἔσχατος χθόνιος εἴρηται καὶ 
µισοφαἡς, ὃς ἐστιν ὁ ὑπὸ σελήνην τόπος, ἔχων ἐν 
ἑαυτῷ καὶ τὴν ὕλην ὃν χαλοῦσι βυθόν. Μίαν ἀρχὴν 
τῶν πάντων δοξάζουσι, xal ἓν αὐτὴν καὶ ἀγαθὸν ἀπο- 
γυμνοῦσιν. Elta πατρικόν τινα βυθὸν σέδονυται, ἐκ 
τριῶν τριάδων συγχείµενον. Ἑκάστη δὲ τριὰς ἔχει 
πατέρα, δύναμιν, καὶ νοῦν, Εἶτά ἐστιν ἡ νοητὴ ἴωγξ' 
μετὰ δὲ ταύτην, οἱ συνοχεῖς, ὁ ἐμπύριος, ὁ αἱθέ- 


igneum unum eumque primum, post hunc tres 
eiherios, deinde tres materiales : e quibus ulti- 
mus terrestris dicitur et lucis osor, qui loous est 
subter lunam, in sese etiam materiam complectens, 
quem fundum nominant. Unicum arbitrantur esse 
rerum omnium principium, idque profitentur unum 
esse et bonum. Deinde colunt paternum quoddam 
fundum ex tribus trinitatibus compositum. 089” 
libet autem irinitas habet. patrem, poteritiam, et 


1154 


MICHAELIS PSELLI 


41532 


mentem. Postea sequitur junx mente comprehen- À ριος, xat ὁ ὑλαῖος, Μετὰ δὲ τοὺς συνοχεῖς, ol τελετ- 


Bibilis. Huic proximi sunt mundorum rectores, 
igneus, etherius, et materialis. Post rectores ce- 
remoniarum principes. His succedunt perennium 
fontium patres, qui et mundi ductores nominan- 
tur, quorum primus semel supra dictus est : post 
quem Hecate, deinde is quem bis eupra nomina- 
vimus : «b hoc sunt tres implacabiles, et omnium 
ultimus succinctor. Venerentur etiam fontanam 
trinitatem fidei, veritatis et amoris. Ponunt item 
solem imperatorem, et a fonte materiali archan- 
gelicam, sensionis fontem, fontanum judicium, 
ulmineum fontem, speculorum fontem, cbEaracte- 
rum fontem incognitis signis et symbolis ἵπουπι- 
bentem, et summitates fontanas, Apollinis, Osiri- 
dis, Mercurii, Materiales vero fontes dicunt esse 
centrorum, elementorum et somniorum zonam. 
Item animam fontanam. Fontibus subjungunt prin- 
cipia : quod principiis superiores et excellentiores 
sint fontes. Principiorum autem! animalia pro- 
creantium summitas vocatur Hecate : medietas, 
anima inchosativa : extremitas, virtus inchoativa. 
Sunt apud illos quoque Hecate ἄζωνοι, que zonas 
non habent, ut Chaldaica τριεκδότις, χωµάς, ot ἔκκλυ- 
στιχή. Dii autem ἄζωνοι illis dicuntur Sarapis et 
Dionysus sive Bacchus: Osiridis item σειρά (quasi 
ad geniorum series catenz more connexa) et Apolli- 
nis appellantur ἄζωνοι dii quod expedite potestate 
sua in zonis utuntur, et supra deos conspicuos col- 
locati gunt. Ζωναῖοι contra qui zonas habent, libere 
circa cceli zonas volvuntur et gubernandi munus 
obeunt, habent enim Chaldei deorum genus Zo- 
neum, quod sensibilis mundi partes inhabitat, et 
regiones circa materialem locum sorte distributas 
cingit. Post zonas est circulus non errans seu fixus 
septem orbes comploeotens, in quibus stelle gunt. 
Porro alius illis est mundus solaris, setherio fundo 
subserviens; alius Zonseus, unus e septem. Ani- 
marum humanarum duplicem ponunt causam e 
fonte perenni promanantem, paternam nempe 
mentem, et animam fontanam. Prodit autem, ut 
ili volunt, particularis &nima a fontana, juxta 
Patris voluntatem : et babet essentiam per se gene- 
ratam et animatam. Aliunde enim non movetur. 
Nam si, ut in oraculo fertur, ignis divini pars est 
et ignis lucidus, atque paterne mentis conceptus, 
profecto forma est materi: expers et per se subsi- 
Btens. Illa enim omnia cum divina natura commu- 
nicant, cujus particula est anima. Aiunt omnia in 
qualibet anima esse, sed et cuilibet inexplicabilem 
et incognitam fandorum et infandorum signorum 


B 


άρχαι * μετὰ δὲ τούτους, οἱ πηγαῖοι πατέρες, οἱ 
καλούμενοι xal χοσµαγωγοί àv ὁ πρῶτος ὁ ἆπαξ 
ἐπέχεινα λεγόμενος μεθ) ὃν dj Ἑκάτη, εἶτα ὁ δὶς 
ἐπέχεινα  µεθ᾽ ὃν τρεῖς ἀμείλιχτοι’ xal τελευτατος 
ὁ ὑπεζωχός. Σέθονται δὲ xa! πηγαίαν τριάδα πί- 
στεως xai ἀληθείας xal ἔρωτος. Φασὶ δὲ καὶ ἀρχι- 
κὸν ἥλιον, ἀπὸ τῆς ὑλικῆς πηγῆς καὶ ἀργαγχγελιχὸν, 
καὶ πηγὴν αἰσθήσεως, καὶ πηγαίαν χρίσιν, καὶ xs- 
ραύνιον πηγὴν, καὶ πηγὴν διὀπτρῶων xal χαρακτή» 
pov πηγὴν ἐπιθατεύουσαν τοῖς ἀγνώστοις συνθή- 
pact* xal Ἠπηγαίας ἀκρότητας , Απόλλωνος , 
Ὀσίριδος, Ἑρμοῦ. Ὑλικὰς δὲ πηγάς φασιν, xiv- 
τρων xal στοιχείων, xai ὀνείρων ζώνην, xal πη- 
γαῖαν ψυγήν. Μετὰ δὲ τὰς πηγὰς λέγουσιν εἶναι 
ἀρχάς. Al γὰρ πηγαὶ ἀρχικώτεραι τῶν ἀρχῶν ' τῶν 
δὲ ζωογόνων ἀρχῶν, ἡ piv ἀχρότης, Exdtm κχαλεῖ- 
ται. Ἡ δὲ µεσότης, voy?) ἀρχική. Ἡ δὲ περάτωσις, 
ἀρετὴ ἀρχική. Eloi δὲ παρ᾽ αὐτοῖς xai ἄζωνοι (22) 
Ἑκάται, ὡς ἡ τριεκδότις ἡ Χαλδαϊκὴ, καὶ ἡ κωμὰς, 
καὶ d ἐχκλυστική. ᾽Αζωνικοὶ δὲ παρ αὐτοῖς θεοὶ, 
ὁ Σάραπις, xal ὁ Διόνυσος xal ἡ τοῦ ᾿Οσίριδος 
σειρὰ (23), γαὶ ἡ τοῦ ᾿Απόλλωνος. Αζωνοι δὲ κα- 
λοῦνται οἱ εὐλύτως ἐνεξουσιάζοντες ταῖς ζώναις xat 
ὑπεριδρυμένοι τῶν ἐμφανῶν θεῶν. Ζωναῖοι δὲ, ol 
τὰς ἐν οὐρανῷ ζώνας ἀπολύτως περιελίττοντες, xai 
τὰ τῇδε διοικοῦντες, Θεῖον γὰρ Ὑένος ἐστὶ παρ αὑ- 
τοῖς ζωναῖον, τὸ κατανειμάμενον τὰς τοῦ αἴσθητοῦ 
χόσµου µερίδας, καὶ ζωσάμενον τὰς περὶ τὸν ὑλαῖον 
τόπον διακληρώσεις. Μετὰ δὲ τὰς ζώνας ἐστὶν à 
ἁπλανὶς κύκλος, περιέχων τὰς ἱπτὰ σφαίρας, iv 
αἷς τὰ ἄστρα. Καὶ ἄλλος μὲν παρ᾽ αὐτοῖς ὁ ἡλιακὸς 
χόσµος τῷ αἰθερίῳ βάθει δουλεύων. ἄλλος δὲ ὁ ζω- 
ναῖος, εἷς Qv τῶν ἑπτά. Τῶν δὲ ἀνθρωπίνων φυ(ῶν 
αἴτια διττὰ πηγαῖα τίθενται. τὀν τε πατριχὸν νοῦν, 
καὶ viv πηγαίαν ψυχήν. Καὶ προέρχεται μὲν αὐτοῖς 
ἡ μερικὴ ἀπὸ τῆς πηγαίας χατὰ βούλησιν τοῦ πα- 
τρός "ἔχει δὲ xal αὐτόγονον οὐσίαν xai αὐτόζωον. 
Οὐ γάρ ἐστιν ὡς ἑτεροκίνητος. El γὰρ κατὰ τὸ λό- 
γιον μοῖρα τοῦ πυρός ἐστι τοῦ θείου καὶ πῦρ φαεινὸν 
καὶ νόηµα πατρικὸν, εἶδός ἐστιν ἄύλαν xal αὐθυπό- 
στατον. Τοιοῦτον γὰρ πᾶν τὸ θεῖον, οὗ µέρος ἡ ψυχή" 
καὶ πάντα φασὶν εἶναι ἐν ἑκάστῃ Ψυχῃ. Καθ) ἑκά- 
στην δὲ ἱδιότητα ἄγνωστον ῥητοῦ καὶ ἀποῤῥήτου 
συνθήµατος' καὶ καταθιθάσουσι δὲ τὴν φυχὴν πολ- 
λάχις lv τῷ κόσµῳ δι’ αἰτίας πολλάς' fj διὰ πτιρο- 


D ρύησιν (24), fj διὰ βούλησιν πατρικήν. Δοξάζουσι δὲ 


τὸν χόσµον ἀῑδιον καὶ τὰς τῶν ἄστρων περιόδους" 
τὸν δὲ ἅδην πολλαχῶς καταμµερίζουσι. Καὶ νῦν μὲν 
αὐτὸν θεὸν ὀνομάζουσιν ἀρχηγὸν τῆς περιχείου λή- 
ἔεως' νῦν δὲ τὸν ὑπὸ σελήνην τόπον qacl* νῦν δὲ 


JOANNIS OPSOPAEI NOTAE. 


(22) "Αζωνοι. Servius in illud /Eneid. xm. et diis 
communibus aras: « Ut autem altioris scientie homi- 
nibus placet, dii communes sunt qui ἄζωνοι dicun. 
tur, id est qui certi certas non habent partes, 
sed generaliter a cunctis coluntur. Ubique enim 
eos esse manifestum est, ut mater Deum, cujus 
potestas in omnibus zonis est. » 

(23) Σειρά. Σειρά idem videtur denotere quod 


Synesii σίῤῥαιον, cujus signifloationem vide apud 
Nicephorum pag. 144. 

(2À) Hxepopónstw. Soribendum est πτεροῤῥύησιν, 
et hoc est e Platonis philosophia in Phedro, ubi 
Adrastie legem exponit. "Hv δὲ (inquit) βαρυνθεῖσα 
ἡ ψυχἡ πτεροῤῥυήσῃ τε xal ἐπὶ τὴν γῆν mien, et 


qua sequuntur. 











1153 


IN MERCURII TRISMEGISTI PIMANDRUM. 


1154 


τὴν µεσαιτάτην τοῦ αἰθερίου κόσμου xal τοῦ ὑλαίου" A symbolorumve proprietatem. Volunt animam in 


νῦν δὲ τὴν ἄλογον ψυχἠν, xai τιθέασιν ἐν αὐτῷ τὴν 
λογικὴν, οὐκ οὐσιωδῶς, ἀλλὰ σχετικῶς, ὅταν συµπα- 
θῶς Ey» πρὸς αὐτὴν καὶ προθάλῃ τὸν μεριχὸν λόγον. 
Ιδέας δὲ νοµίζουσι, νῦν μὲν τὰς τοῦ Πατρὸς ἐννοίάς, 
νῦν δὲ τοὺς χαθόλου λόγους, xal φυσιχοὺς καὶ ψυ- 
χικοὺς καὶ νοητούς' νῦν δὲ τὰς ἐξηρημένας τῶν ὂν- 
τῶν ὑπάρξεις. Τοὺς δὲ περὶ μαγειῶν λόγωυς συν- 
ιστῶσιν ἀπό τε τῶν ἀκροτάτων δυνάμεων, ἀπό τε 
τῶν περιγείων ὑλῶν. Συμπαθῆ δὲ τὰ ἄνω τοῖς κάτω 
φασὶ xai μάλιστα τὰ ὑπὸ σελήνην. ᾽Αποχαθιστῶσι 
δὲ τὰς φυχὰς μετὰ τὸν λεγόμενον θάνατον κατὰ 
τὰ µέτρα τῶν οἰκείων καθάρσεων, dv ὅλοις τοῖς 
τοῦ κόσμου µέρεσι. Τινὰς δὲ xal ὑπὲρ τὸν κόσμον 
ἀναθιθάζουσι, καὶ µέσας αὐτὰς διορἰζονται τῶν τε 
ἀμερίστων καὶ μεριστῶν φύσεων. Τούτων δὲ τῶν 
δογμάτων τὰ πλείω xai ᾿Αριστοτέλης καὶ Πλάτων 
ἐδέξαντο' οἱ δὲ περὶ Πλωτίνον καὶ ᾿Ιάμθλιχον, Πορφύ- 
ριόν τε xai Πρόκλον πᾶτι χατηκολούβησαν, xal ὡς 
θείας φωνὰς ἀσυλλογίστως ταῦτα ἐδέξαντο. 


mundum demitti ob multas causas, aut propter 
pennarum defluvium, δυἱ propter paternam volun- 
tatem. Arbitrantur mundum «eternum esse, ut et 
Blellarum conversiones. Plutonem sive infernum 
in varias partes dividunt, eumque modo deum 
&ppellant, ordinis illius qui circa terram sortem 
Buam obtinuit, ducem; modo regionem subluna- 
rem : modo medias inter etheriam et materialem 
mundum partes obeuntem ; modo animam rationis 
expertem ; in ea rationalem animam constituunt, 
non essentialiter, sed proportione quadam, quando 
convenienter ad illam aífecta est, particulari r&- 
lione projecta. Ideas definiunt modo esse Patris 
intelligentias : modo universales rationes, natura- 
les, animales et intellectiles : modo substantias 8 
rebus ipsis abstractas. Astruunt omnem magica 
Bclentie ralionem perfici a summis potentiis οἱ 
terrenis materiis, familiaritatem item et convenien- 
tiam superiora cum inferioribus habere, presertim 


que sub luna sunt. Collocant animas post mortem, juxta modulum et mensuram lustrationum singu- 
lis familiarum et convenientium, in omnibus mundi partibus : quasdam etiam ultra mundum evehunt: 
easque discrimine facto in naturas dividuas et individuas separant. Atque Plato quidem et Aristoteles 
plures ex enumeratis opiniones receperunt : Plotinus vero, Jumblichus, Porphyrius, Proclus, eorumque 
disoipuli omnes in universum approbarunt, et non secus ac divinas voces absque ullo discrimine et 
examine admiserunt. 








TOY ΨΕΛΛΟΥ 


EIZ TON EPMOY TOY TPIZMETIZTOY HOIMANAPHN. 


PSELLI 


IN MERCURII TRISMEGISTI PIMANDRUM. 


Ἔοιχεν ὁ γόης οὗτος τῇ σείᾳ ΤράφΏ οὗ παρἰρ-α Videtur incantator ille non obiter in divina Sori- 


γως ὠμίληκέναι' ὅθεν ἐκ ταύτης ὁρμώμενος τῇ xos- 
µοποιίᾳ ἐπιχειρεῖ, μηδὲ αὐτὰς ὀχνῶν τὰς Μωσαὶ- 
κὰς λέξεις φιλὰς ἑνίοτε ἀναγράφειν ὡς xal τὸ προ- 
πείµενον τοῦτο ῥητὸν ὅλων' τὸ γὰρ, ε Elntv ὁ θεὸς, 
αὐξάνεσθε xal πληθύνεσθε, » σαφῶς ἐκ τῆς Μωσαϊκῆς 
κασμοποιίας ἐστίν. Οὐ μὴν ἑνέμεινε παντελῶς τῇ 
ἁπλότητι καὶ σαφηνείᾳ, xai τῷ εὐθεῖ καὶ εἰλικρινεῖ 
καὶ ὅλως θεοειδεῖ τῆς Γραφῆς, ἀλλ᾽ el; τὸ εἴωθὸς 
ὑπεῤῥύη πάθος τοῖς τῶν Ἑλλήνων σοφοῖς, slc ἆλ- 
ληγορίας xai πλάνας xal τερατείας ix τῆς εὐθείας 
ὁδοῦ καὶ ἁπλανοῦς ἐκτραπεὶς, Ἡ ὑπὸ τοῦ Ποιμάν- 
ὅρου συνελασθείς. Οὐκ ἄδηλον δὲ ὅστις ἦν ὁ τῶν 
Ελλήνων Ἡοιμάνδρης, ὁ καὶ παρ) ἡμῖν χοσμοκρά- 
τωρ ὀνομαζόμενος fj τῶν ἐκείνου τις. Κλέπτης γὰρ, 
φησὶν, ὁ διάθολος xal ἐχφερομυθεῖ τὰ ἡμέτερα, οὐχ 
ἵνα oi ἐκείνου µεταµάθωσιν τὴν ἀσέθειαν, ἀλλ ἵνα 
τοῖς τῆς ἀληθείας ῥήμασι xal νοήµασιν τὴν ἑαυτῶν 


ptura versatus esse; unde ex illa profectus de mun- 
di creatione tractat, non dubitans tenues Moysis 
voces nonnunquam transcribere; ut et heec propo- 
sita verba. Illud enim : « Dixit Deus, Crescite et 
multiplicamini » evidenter ex Mosaica creationis 
historia oritur. Non quidem servat omnino simpli- 
citatem et perspicuitalem οἱ rapiditatem et since- 
ritatem et divinitatem Scripture, sed in solitum 
Grecorum sapientum morem abit, in allegorias et 
errores et portenta ex recta et secura via delapsus 
vel a l'oimandre coactus. Non incertum autem est 
quis esset ille Grecorum Pomandres, idem qui 
apud nos mundi Dominus nominatur aut unus ex 
ejus ministris. Fur enim, inquit, est diabolus et 
nostros sermones divulgat non ut ejus discipuli 
impietatem dediscant, sed ut veritalis vocibus et 
sententiis suam impietatem ornantes, persuasibi- 


1155 


MICHAELIS PSELLI 


1156 


liorem eum faciant et acceptabile. Non enim ve- Α. δυσσέθειαν ἐπιχρώσαντες xal µορφώσαντες, πιβανω- 


rum dicit l'lsto, cum affirmat Grecos pulchriores 
effecisse a Barbaris acceptas famas, eruditione οἱ 
Delphicis oraculis usos. Verum e contra dicunt 
qui contendunt Grecos segniter veritatem inquire- 
re, et 608 prsesertim in rebus theologicis errare. 
Porro qui hec aiunt non ex nostris sunt, sed Gre- 
corum celeberrimi, sic quis forte iis occurrit quae 
Porphyrius ad ascendentem /Egyptium scripsit ab 
ipso cupiens veritatem tum quoque discere, cum 
jam α Grecis didiceret. Num igitur alia barbara 
gens mundi Creatorem ot regem patria opinione 
et more ooluerit, dicere non habeo; sed Hebreo- 
rum religionem per omnem terram celeberrimam 
fuisse, eorumque leges antiquiores fuisse et illo 
Mercurio et quolibet apud Gracos sapiente, multis 
demonsirctum est. 


τέραν ἐργάσωνται xal τοῖς πολλοῖς εὐπαράδεχτον, 
Οὐ γάρ ἀληθεύει Πλάτων τὰς ἐκ τῶν βαρθάρων φή- 
µας παραλαμθᾶνοντας κάλλιον ἀπεργάσασθαι τοὺς 
Ἓλληνας λέγων παιδείᾳ χρωµένους xal µαντείαις 
ἐκ Δελφῶν. ᾿Λληθεύουσι δὲ μᾶλλον οἱ λέγαντες &tu- 
λαίπωρον εἶναι παρὰ τοῖς Ἓλλησι τῆς ἀλτθείας τὴν 
ξήτησιν , µάλιστα δὶ ἐν τῇ περὶ τοῦ θείου δόξφ 
πλανᾶσθαι αὐτούς. Εϊαὶ δὲ ol ταῦτα λέγοντες οὐχ 
ἡμέτεροι, ἀλλὰ τῶν Ἑλλήνων οἱ δοχιµώτεροι, e«t τις 
ἐντετύχηκε xal οἷς ἔγραψεν ὁ Ιορφύριος πρὸς ávz- 
θαίνοντα τὸν Α᾿γύπτιον παρ) ἐχείνου λοιπὸν ἐπιζη- 
τῶν μαθεῖν τὴν ἀλήθειαν, ἐπειδὴ παρὰ τῶν Ἑλλήνων 
ἐπέγνων. El μὲν οὖν καὶ ἄλλο βάρθαρον γένος τὸν 
Δημιουργὸν xal βασιλέα τοῦδε τοῦ παντὸς πατριώδει 
δόξῃ xxi νόµοις ἐθρήσχευεν, εἶπεῖν οὐκ Dye ὅτι XR 
à τῶν Ἑθραίων θεοσέθεια περιθόητος ἣν ἀνὰ πᾶσαν 


τὴν οἴκουμένην, ὅτι xal ἡ νοµοθεσία αὑτῶν ἀρχαιοτέρα ἦν καὶ Ἑρμοῦ τούτου, xal εἴτις ἄλλος παρ᾽ Ἓλλησι ου- 


φὸς πολλοῖς ἀποδέδειχται. 





MICHAELIS PSELLI 


OPERUM PARS QUARTA 


COMPLECT £N8 


HISTORICA *. 


—— 


YEAAOY 


ΠΕΡΙ 


ΤΩΝ ΑΘΗΝΑΙΚΩΝ ΤΟΠΩΝ ΚΑΙ ΟΝΟΜΑΤΩΝ. 


PSELLI 
DE LOCIS ET NOMINIBUS ATTICIS. 


Tu igitur non solum Atheniensium urbem dili- 
gis, sed et Attica nomina, utpote qua quamdam 
musicam vocem emittant. Dixisti autem te nondum 
versatum 6889 in recondito de illis, tanquam in sa- 
cris adytis, opere scripto. Sed cum nonnullis eorum 
occurris, Sunio dico el Cephisiem et illis « Spheti fui 


* Psellus orationem funebrem Michaelis Cerularii 
ronuntiavit, in qua eum laudat eo ex capite quod 
-Satinorum reprobavit sententiam de processione 

& Filio. « Exstet ea Pselli oratio in Regia Biblio- 


C 


Σὺ δὲ ἄρα οὐκ αὐτῆς µόνον τῆς ᾿Αθηναίων ipae 
πόλεως, ἀλλὰ καὶ τῶν ᾿Αθήνησιν ὀνομάτων, ὥς τινα 
κἀχείνων μουσικὴν πεµπόντων Πχώ. Οὕπω δὲ ἔφη- 
σας ἐντετυχηχέναι, ὥσπερ ἐν ἱεσοῖς ἁδύτοις, ἀποθέτῳ 
περὶ τούτων συγγρἀμµατι’ ἀλλὰ κατὰ µέρος ivtor- 
χάνων αὗτοῖς, φημὶ δὴ τῷ Σουνίῳ xai τῇ Κηφησίᾳ, 


theca; hancque tandem cum aliis ejusdem auctoris 
lucubrationibus typis regiis edendam paro. » Ita 
Lequien in prima Dissertatione Damsscenios, n. 31, 
p. xvi. Eprr. ΡΑΤΑΕ. 








41131 


DE LOCIS ET NOMINIBUS ATTICIS. 


4158 


καὶ τῷ « Σφηττοῖ γέγονα, καὶ Goints καὶ Φαληροϊ, » A et Thrie et Phaleri, « et rursum » Spheto abi- 


καὶ αὖθις « Σφηττόθεν ἀπῄειν xat. Φαληρόθεν, » ὥσ- 
περ ἐνθουσιᾷς, καὶ λίαν ἔχεις ἑρωτικῶς δυοῖν θατέρου 
τυχεῖν, fj Σφηττοῖ γενέσθαι xai Κηφισιάσιν, Ἡ περὶ 
τῶν χωρίων ἐναργάστερόν τι μαθεῖν. 

Διὰ ταῦτά σοι ἐγὼ ἐκ πολλῶν βιθλίων συνηγηοχὼς 
γράφω ταυτί. 

Ἠλευρά τις διῆκται τῆς 'Αττικῆς σὺν τῇ Μεγά- 
ρίδι ἀπὸ Σουνίου μέχρις ᾿]σθμοῦ. Ἐνταῦθα κατὰ 
µέσην που τὴν τοιαύτην γραμμὴν τοῖς stc τὴν πόλιν 
καταπλέουειν ὁ Ἡειραιεὺς ἀἁπαντᾷ , τὸ περιθόητον 
τῶν Αθηναίων ἐἑπίνειον. Μετὰ ὁὃὲ τὸν Πειραιᾶ, Φα- 
ληρεῖς δῆμος ἐν cn ἐφιξῆς παραλίᾳ deri: μεθ) Ov 
᾿Αναγυράσιοι. 'Εἰτ᾽ ᾿Αναφλύστιοι μέχρι τῆς ἄκρας 
τοῦ Σουνίου διήκοντες. Εἶτα τὸ Σούνιον, δῆμος άξιο- 
λογώτατος' μεθ) ὃ Μαραθὼν, ὅπου Μιλτιάδης τὰς 
μετὰ Λάτιδος τοῦ Π]έρσου δυνάµεις ἄρδην διέφθειρε. 
Μετὰ δὲ Μαραθῶνα, Τρικόρυθος' εἶτα ΄Ραμνοῦς, τὸ 
Νεμέσεως tepóv. 

Τῶν δὲ ὁρῶν τὰ ὀνόματα μἀλιστά isti ταῦτα" ὁ 
Ὑμηττὸς ὁ Βριλησσὸς ὁ Λυκαθηττὸς, d Πάρνηθος, 
ó Κορυδαλός. 

Ποταμοὶ δὲ oi διωνοµασµένοι, ὁ Κηφισσὸς, xal 
6 Ἰλισσὸς, ῥέων εἲς τὴν παραλίαν ἐκ τῶν ὑπὲρ τῆς 
"Αγρας xai τοῦ Αυκείου μερῶν, xai τῆς πηγῆς ἣν 
ὕμνηκεν ἐν Φαίδρῳ Πλάτων. 

Κάμψαντι δὲ τὸ Σούνιον ἀχτή ἐστι πρὸς ἄρχτον 
ἀμφιθάλαττος, στενὴ τὸ πρῶτον, εἶτα εἷς τὴν µεσό- 
Ύαιον πλατύνεται. Τὸ δὲ λοιπὸν τὸ πρὸς ἄρκτον laxi 
πλευρὸν ἀπὸ τῆς Ὡροπίας, ἐπὶ δύσιν παρατεῖνον 
μέχρι τῆς Μεγαρίδος. 


“Γπέρχεινται δὲ τῆς ᾽Αττικῆς al Σχειρωνίδες πέτραι. C 


Μετὰ δὶ ταύτας ἄκρα πρὀχειται Μινφα ὠνομασμένη, 
ποιοῦσα τὸν ἐν τῇ Νισαίᾳ λιμένα, 

Ἡ δὲ Νισαία ἐπίνειόν ἐστι τῶν Μεγάρων, ὀχτὼ καὶ 
δέκα σταδίοις διέχον τῆς πόλεως. Ἡ δὲ Μεγαρὶς μερὶς 
καὶ αὕτη οὗ βραχεῖα τῆς πόλεως" ἡ γὰρ ᾽Αττικὴ τὸ 
παλαιὸν Ἰωνία xal Ἰ]ὰς ἐχαλεῖτο. 

Τὸ δὲ θριάσιον πεδίον ἀγχοῦ κεῖται τῆς Ἔλευ- 
σῖνος. 

Πρόκειται δὲ ἀπὸ τῆς Νισαίας πλέοντι ἐς τὴν 
"Artus ἡ Σαλαμίς' ἐν δὲ τῇ παραλίᾳ τῇ κατὰ Σα- 
λαμῖνα Χεῖσθαε συµθαίνει τὰ ὅρια τῆς το Μαγαρι- 
κῆς καὶ τῆς ᾿Ατθίδος ὄρη δὲ εἶσι δύο, ἃ καλοῦσι 

ατα, 

Εἶτα πόλις Ἔλευσιν, dv d τὸ τῆς Δήμητρος ἱερὸν 


bam et Phalero, quasi divino furore corriperis, et 
valde exoptas ex his duobus unum assequi, vel 
Spheti versari et Gephieie, vel de his locis aliquid 
in extenso discere. 


Ideo tibi ea scribo que ex multis libris collegi. 


Ora quedam Atticam cum Megaride trajicit a 
sunio usque ad Isthmum. Tunc in medio circiter 
hoc eircuitu iis qui ad urbem navigant occurrit 
Pireeus, celeber Atheniensum portus. Post Pi- 
reeum autem, Phalereus Vicus in vicina ora si- 
tus est : post quem Anagyrasii. Deinde Anaphly- 
stii usque ad extremitatem Sunii pervenientes. De- 
inde Sunium, celebratissimus vicus. Deinde Ma- 
rathon, ubi Miltades, regis Persarum exercitus α 
Datide ductos funditus delevit. Post Marathonem 
vero Trycorythus, deinde Rhamnus, Nemesi conse- 
cratus. 

Montium vera nomina hec eunt precipue, Hy- 
mettus, Brilessue, Lycabettus, Parnethus, Coryda- 
lus. 

Fluvii autem sic nominantur, Cephisos et Ilis- 
sus, in maritimam regionem fluens ex partibus 
que ultra Agram οἱ Lyceum sunt, et ex fonte quem 
in Phaedro celebravit Plato. 


Flectenti vero ab Sunio ora est ad septentrionem 
utrimque mare habens, angusta primum, deinde 
in medias terras protensa. Cetera vero ad septen- 
trionem ora ab Oropia ad occidentem protenditur 
usque ad Megarida. 

Attice superaminent Scironides petre. Post eas 
vero preeminet promontorium Minoia nomine,quod 
Nises portum efficit. 

Nisea porro portus Megarensium est qui decem 
et octo stadia &b urbe distat. Megaris autem et 
ipsa pars reipublice non minima est : Attica enim 
antiquitus Jonia et Jas appellabatur. 

Thriasus porro campus prope Eleusin jacet. 


Α Νίεδα autem in Atticam naviganti preeminet 
Salamina. In ora autem Salaminica siti sunt fines 
Megaridis et Attice. Duo porro montes sunt quos 
vocant Cornua. 


Deinde urbs Eleusis in qua Cereris templum et 


τῆς Ἑλευσινίας καὶ ὁ μυστικὸς σηκός, Εἶτα τὸ D mystica olea. Deinde Thriasus campus. Deinde 


Θριάσιον πεδίον. Elta ἡ Ψυτταλία, νησίον ἔρημον 
πετρῶδες, xal ἡ Μουνυχία, τόπος κοῖλος καὶ ὑπόνο- 
poc στοµίῳ μικρῷ τὴν εἴσοδον ἔχων. Καὶ τὸ μὲν 
παλαιὸν ἐτετε[χιστο καὶ συνῴκιστο, καὶ τῷ τείχει 
τούτῳ συνηπτο xai τὰ μακρὰ τείχη τῶν ᾿Αθηνῶν' 
oi δὲ πολλοὶ πόλεμοι τὸ τεῖχος κατήρειψαν xal τὸ 
τῆς Μουνυχίας ἔρυμα, τὀν τε Πειραιᾶ συνέστειλαν 
εἷς βραχὺ καὶ τὰ μαχρὰ τείχη κατέσπασαν, Λακε- 
δαιµονίων μὲν καθελόντων πρότερον, Ῥωμαίων δὲ 
ὕστερον, Ἰνίκα Σύλας ἐκπολιορχήσας εἷλε xal τὸν 
Πειραιᾶ xal τὸ ᾿Αστυ. 

Αὐτὸ Ob τὸ "Agro πέτρα ἑἐστὶν ἐν πεδίῳ περιοι- 


Psyttalia, insula parva deserta et petrosa, et Mu- 
nychia, locus cavus et suffossus ostio parvo in- 
gressum prebens. Et antiquitus, quidem mu- 
nita erat et incolas habebat, et hoc muro unie- 
bantur longi Athenarum muri. Innumera au- 
tem bella murum everterunt et Munychie mu- 
nimentum, Pireeumque in parvum spatium con- 
traxerunt, longosque muros diruerunt. Lacedewe- 
monii prius eos dejecerunt, et deinde Romani, 
quando Sylla obsidione captum Pireeum et Athe- 
nas occupavit. 


Ipsa vero urbs est rupes in campo assurgens, un- 


1159 


MICHAELIS PSELLI 


4160 


dique domibus circumdata. In ipsa autem rupe est A χουµένη χύκλφ' ἐπὶ δὲ τῇ πέτρα τὸ τῆς ᾿Αθηνᾶς 


Minerve templum, urbis Presidis antiquum tem- 
plum,in quo inexstinguibilia lampas,et Parthenon, 
et eburnea Minerva, egregium Phidia opus. Et ut 
Hegesiam in ejus deurbe Libris imiter,timeo ne re- 
dundemet propositum meum hoc scriptum excedat. 
Unde partim et sparsim dicam : Illud Leocorion, 
hoc Theseum ; ibi Marathon; illic Rhamnus, illic 
Decelia, celebre Peloponnesiorum propugnaculum. 
Hine Lyceum; hinc Olympicum stadium. Ibi Acade- 
mia et philosophoruin horti,et Odeum,et Varia por- 
ticus;et illustres vici, Cephisia, Phulere, Sphettus, 
Cecropia, Cytherus, Aphidna, Eleusis. Hec sunt 
veteris Academiz vestigia, hec nove; omnia Musas 
gpirant,omnia Gratias.Que enim incivitate sunt ar- 
canorum ruine, illustriores sunt ipsis civitatibus. 


Ἱερὸν, 6 «s ἀρχαῖος ναὸς ὁ τῆς Πολιάδος ἐν ᾧ ὁ 
ἄσθεστος λύχνος, καὶ ὁ Παρθενὼν, xai ἡ ἐλεφάντι- 
voc ᾿Αθηνᾶ, τὸ ἐξαίσιον τοῦ Φειδίου ἔργον. Καὶ ἵνα 
δὴ τὸν Ἡγησίαν ἐν τοῖς περὶ τῆς πόλεως λόγοις 
µιµήσωμµαι, ἀκνῶ πλεονάζειν, μὴ συµθῇ τῆς προ- 
θέσεως ἐχπεσεῖν τὴν γραφήν. Ὃθεν κατὰ µέρος xal 
διεσπασµένως ἐρῶ ' ἐκεῖνο Λεωχόριον ' τοῦτο ÓÉr- 
σεῖον τοῦτο Ἱαραθών' ἐκεῖνο 'Ραμνοῦς. — touto 
Δεχέλεια, τὸ περιφανὲς τῶν Πελοποννησίων ὁρμι- 
τήριον' τοῦτο Λύχειον' ἀχεῖνο τὸ ᾿Ολυμπικὸν στά- 
διον" ἐνταῦθα ἡ ᾽Ακαδημία καὶ οἱ κῆποι τῶν φιλο- 
σόφων, xal τὸ ἸὨΩδεῖον, καὶ dj Ποιχίλη στοά’ καὶ ol 
περιφανεῖς δῆμοι, ἡ Κηφισία, τὰ Φάληρα, ἡ Σφηττὠ 
$ Κεκροπἰα, ἡ Κύθηρος, d "Αφιδνα, dj Ἐλευσίς' 
λείψανα ταῦτα τῆς παλαιᾶς Ακαδημίας, ἐχεῖνα τῆς 


νεωτέρας πάντα μουσῶν πνεῖ, πάντα χαρίτων. τὰ γὰρ ly τῇ πόλει ἐρείπια τῶν ἀποῤῥήτων ἔτι περιφανεστερα 


πόλεων. 


Ut autem magis ac magis civitate fruaris, ab B 


ora que Euboum spectat Attice coherenti, sta- 
tim occurrit Oropus et sacer portus quem Delphi- 
nium vocant, apud quem antiqua est Eretria. 
Deinde Delium, Apollini consecratum. Neque 
procul ingens portus quem Profundum Portum 
nominant. Deinde Aulis, petroeus locus. Et prope 
Euripus. 

Et quidem ea est versus Eubosam ora maritima. 
In mediis autem terris ab occidente est Citheron, 
ad septentrionem Phocensium urbs. Ex Phocen- 
sibus autem montibus multi descendunt fluvii, 
quorum maximus est Chephissus. Schonus autem 
urbs est Thebanorum. Eam autem preterfluit 
fluvius Schenus nomine. Citheron autem mons 
excelsus est. Ismenus fluvius et Asopus plani- 
tiem que ante Thebas jacet preterfluunt. Dirce au- 
tem fons est. Et Citheron non procul a Thebis 
finitur. 

Deinde urbs Thespie »rope Heliconem et Cris- 
seum sinum jacet. Prope Thespias autem est As- 
cra, Hesiodi patria,in Heliconis dextra. Helicon au- 
tem est in Phocide. Portus autem Thespiorum est 
Creusa. Post Thespias vero est Mycalissus, et pro- 
pe Eleuthere, urbs contermina Atheniensibus et 
Beotiis. 


Heo de Athenis sufficiunt Atheniensum fautori. 
Nos enim plus effecimus qu&m eramus rogati, cum 
mentionem habuerimus de regionibus et de civi- 
tatibus huic urbi vicinia. 


"[va δὲ ἐπὶ πλέον χκατατρυφῴφης τῆς mÓÀane, ἀπὸ 
τῆς πρὸς Εὔδοιαν παραλίας τῆς συνεχοῦς τὰ 'Ac- 
τιχῇ, εὐθὺς ὁ Ώροπὸς πρόκειται, xai ὁ ἱερὸς λιμὴν 
ὃν καλοῦσι Δελφίνιον, xa0' ὃν dj παλαιὰ Ἐρέτρια. 
Elta τὸ Δήλιον, τὸ ἱερὸν τοῦ Απόλλωνος. Καὶ 
παρὰ τοῦτον λιμὴν μέγας, ὃν καλοῦσι Βαθὺν A:- 
μένα. Elg! ἡ Αὐλὶς, πετρῶδες χωρίον. Καὶ πλησίον 
ὁ Βὔριπος. 

Καὶ f, uiv παραλία τοιαύτη τις ἡ πρὸς Εὔδοιαν. 
Τὰ $' iv τῇ µεσογαίᾳ, ἀπὸ τῆς ἑσπέρας ὁ Κιθαι- 
ρὼν, πρὸς δὲ ἄρχτον dj Φωκέων πόλις, Ἐκ δὲ τῶν 
Φωκικῶν ὁρῶν πολλοὶ ποταμοὶ καταφέρονται, dv ὁ 
Κηφισσὸς μέγιστος. Ἡ δὲ Σχοῖνος χώρα ἐστὶ τῆς 
θηθαϊκῆς', ῥεῖ δὲ xal ποταμὸς δι αὐτῆς Σχοινοῦς 
ὀνομαζόμενος. 'O δὲ Κιθαιρὼν ὄρος ὀψηλόν. Ὁ 
μέντοι Ἰσμινὸς ποταμὸς xal ὁ ᾿Ασωπὸς διὰ τοῦ 
πεδίου ῥέουσι τοῦ πρὸ τῶν θηθῶν' d δὶ Δίρχη, 
κρήνη ἐστ[. Καὶ ὁ Κιθαιρὼν οὗ πόῤῥω που τῶν θηθῶν 
τελευτᾷ. 

Μεθ) ἃ xal ἡ πόλις al θεσπιαὶ πρὸς τῷ Ἑλικῶνι 
ἐπικειμένη τῷ Κριασαίῳ κόλπῳφ. "Ev. δὲ ταῖς Oc- 
σπιαῖς ἐστι καὶ ἡ "Ασκρη, ἡ τοῦ Ἡσιόδου πατρὶς, 
ἐν δεξιᾷ τοῦ Ἑλικῶνος. Ὁ δὲ 'Ελικὼν συνεχής ἐστι 
τῇᾗ Φωκίδι. Ἐπίνειον δὲ τῶν θεσπιῶν ἡ Κρέουσα. 
Μετὰ δὲ τὰς θεσπιὰς ἡ Μυχαλησσὸς, xa! πλησίον 
αἱ ᾿Ελεύθεραι, πόλις ἀμφίθολος ᾿Αθηναίοις καὶ Βοιω: 
τοῖς. 

Αρχεῖ ταῦτα περὶ ᾿Αθηνῶν τῷ τῶν Αθηναίων 
ἐραστῃ. Ἡμεῖς γὰρ πλέον τι τοῦ ἐπιτάγματος πι- 
ποιήκαµεν, xai τῶν προσεχῶν ταύτης ἐπιμνηφθέντες 
χωρίων καὶ πόλεων. 

















1161 EPISTOLJE. 


1163 





MIXAHA TOY VEAAOY 


Βὶς τὸν χαλχοῦν ἵππον τὸν ἐν τῷ Ἱπποδρόμῳ, ἀπῃωρημένον τὸν πόδα ἔχοντα. 


MICHAELIS PSELLI 
In seereum equum in Hippodromo, qui pedem attollebat. 


(BaNpuni, Imperium Orient. 1, 178.) 


Ἕμπνους ὁ χαλκοῦς ἵππος οὔτος ὃν βλέπεις, A  Spirat ereus iste equus, quem cernis 

Ἔμπνους ἁληθῶς xai φριµάζεται τάχα. Spirat revera, ac fortassis infremit. 

Τὸν πρόσθιον δὲ τοῦτον ἐξαίρων πόδα, Quin et anteriorem pedem istum attollons 
Basi σε xai λὰξ, εἰ παρέλθῃς πλησίον * Te calce impetet, si propius accedas. 

Δραμεῖν καθορμᾷ * στῆθι, μὴ προσσεγγίσῃς, Ad cursum est incitatus ; siste ergo,neque appro- 
[pinques ; 


Μᾶλλον δὲ φεῦγε, μὴ λάθῃς τὸ τοῦ λόγου, Aut potius fuge, ne tibi dicta eveniant. 





ο ως] 


MIXAHA TOY VEAAOY 
EIIIZTOAAI. 


MICHAELIS PSELLI EPISTOL.JE. 


A'. Ti µμµητροπολίτῃ θεσσαλονίκης, τῷ  veyovóxt Ὦ I. Metropolite Thessalonice, qui factus est rhetorum 
µαΐστωρι τῶν ῥητόρων, magister (1). 

Οὐδὲν à ῥήτωρ, ὅτι μὴ γλῶσσα λαμπρὰ, xy λέ- Quid aliud orator nisi sive loquatur,sive scribat, 
5h,  *Év Ὑράφῃ, κἂν παιδεύῃ µῥητορικὴν, ακἂν — siverhetoricem doceat,sivephilosophie mentem ap- 
φιλοσοφίᾳ τὸν νοῦν ἀσχολῇ * τὴν δὲ γλῶτταν ταύ. — plicet, semper per linguam operatur? Hano porro 
την ἔχῃ τε ὁμοῦ χαὶ ἀφίησιν. Καὶ διὰ ταῦτα οὔτε οὗ causam non Atheniensis est, non Spartiates,sed 
᾿Αθηναῖος ἢ Σπαρτιάτης deriv, ἀλλὰ πολίτης τῆς — orbis universi civis esf; longe enim lateque tonat 
οἰκουμένης, xai ἀτεχνῶς ἀστραπὴ Ἡ βροντὴ παντα. ο fulgurat. Non enim solum eloquentise nos quasi 
χόσε περιηχοῦσά τε xal ἐκλάμπουσα. Οὐ γὰρ µό- — tuba demulces, nobiscum conversans ; sed e lon- 
vov ἐπιδημῶν ἡμῖν τῆς τέχνης µεταχειρίζεις τὴν — ginquo etiam sermones tuos telorum instar in nos 
σάλπιγγα, ἀλλὰ xal ἀποδημῶν τοξεύεις ἐφ᾽ ἡμᾶς — jacis, ita tamen ut ne vulneres auditores, imo de- 
τοὺς λόγους ὥσπερ τινὰς ὀϊστούς * καὶ τοξεύων οὗ — mulceas,totam animam vocum illecebris imbuen4o 
πλήττεις, ἀλλὰ βάλλων ἡδύνεις * xal τὸ φάρµαχον — Heo est natura dictionis, mentis, harmonim; hoc 
τοῦ βέλους διὰ πάσης φοιτᾷ τῆς ψυχῆς. Οὕτως σου — modo styli rhythmus procedit ; hac ratione orator, 
ἡ λέξις * οὕτως ὁ νοῦς * οὕτως ἡ ἁρμονία * οὕτω «ó— qualem presumo, omnium' est gentium. En mea 
κάλλος τῆς Φφράσεως * τοιοῦτος ὁ ἐμὸς ῥήτωρ xal , Siren, osque mellifluum, suadela, necessitas ; en 
πάνδηµος xal ὄντως δηµαἰτατος * τοιαύτη d ἐμὴ 6 animorum illecebre, mentium esca; ceogitatorum 
Σειρὴν xal τὸ μελιχρὸν στόµα ^ ἡ πειθώ * ἡ ἀνάγκη — musa,vocum suavitas; voluptarum medulla,Calliope 


(1) Hanc epistolam cum duabus sequentibusedi- cum illo magno Eustathio qui anro 1192 defunctus 
dit Frid. Tafel. V. C. in Appendice ad Dissertatio- — est; quod cum «etate Pselli nostri non quadrat. 
nem de Thessalonica ejusque agro. Metropolitam ^ Epistolas 4-12 edidit Boissonadius Norimberge 1838. 
illum ad quem scribit Psellus eumdem esse putat — Epi. 


PATROL. GR. αλλ]. 3" 


1163 


MICHAELIS PSELLI 


1164 


philosopha,natura immutabilis.Idem sa&neByzantii. A τὸ τῶν καρδιῶν θἐλγητρον * τὸ τῶν ψυχῶν θήρα- 


in Thessalia,longe ab Athenis ; idem in tota Grecia, 
super montibus,in vallibus ; idem terra luxuriosa 
et in solo arido, immutabilis, ubique sonorus, de- 
lectabilis, auribus suavis ; idem subtilis, floridua; 
pellucidus ideoqueclarus; gravisidem ac vehemens, 
acer, Adde quod omnia promiscue movet (id dicta- 
men meum). Et sane ubi philosophatur,gravis ap- 
paret ; vere orator ubi magnifice vult loqui. Sacer- 
dotio fungitur 2 nemo magis sacerdos illo. De arte 
disserit? Verba, voces plane convenientes in me- 
dium profert. Nemo ipso magniflcentior laudator, 
explanator, explorator,perscrutator,argumentator, 
Tu quidem cetera habilis es, et epistole; tuz dulce- 
dine ipsa dulciores artem ipsam produnt. Nam ad 
eloquentiam natura perquam fautrice uteris, que 
per o8 tuum quam splendidissime resonare velle vi- 
detur. Antiquis quidem temporibus undique terra- 
rum in Thessaliam confluerunt ob alias causas ; 
posthac autem plerosque ibi conventuros sentio ut 
te loquentem audiant. Ambitioso sane tibi esse 
licet,quia quod ex ore fluit tuo, non corpora solum 
tangit, sed in animam intrat οἱ voluptatem creat, 
exaltat, intendit, relaxat, perfundit, acria solvit, 
retinet et vice versa. Quod si Thessaliam tuam tibi 
loquenti aures prebentem hubes,te et illam beatam 
. dico ; te, quod dociles auditores inveneris ; illam 
quod talis ipsis sacerdos ac oratorobtigerit.Si vero 
nulli semidei auditores exstiterint,beatisic quoque. 
Tua quidem felicitate nihil perfectius:tibi stylus,tibi 
gatisdatio,deflnitio contraria ac ratiocinati»,previa 


institutio ae constitutio, idearum denique mistio C 


tibi presto sunt.Nam Grecia (utequidem arbitror) 
et que regiones Grecis adjacent autetiam objacent, 
(8jcut Ionia) jam olim in litteriserudita fuerat.Nunc 
autem omnia ad monumenta antiqua,rudera,ruinas 
redacta sunt. Jam scis quid tibi faciendum,ne scire 
tuum pereat. Loquere coram nobis audientibus, 
laqueum non distendens, guttur justo nimium non 
tendendo, pectus non comprimens,sed grammalico 
obloquens, nobisque voces litteris representatas 
Bicut per canalem advehens.Sic cor per venas calo- 
rem toti corpori communicat ; sio hepar per ilia 
ganguinem membris mittit ; sio cerebrum per dor- 
gum sensum communem ubique disseminat ; sic 
qui Megalopoli aquam alibi ducere debebant,fossam 


τρον * ἡ Μοῦσα τῶν ἐννοιῶν * ἡ Χάρις τῶν MEsov 
τὸ γλεῦκος τῆς ἡδονῆς ^ ἡ φιλόσοφος Καλλιόπη - $ 
ἀμετάθλητος φύσις, 'O αὐτὸς γὰρ ἐν Βυζαντίῳ, iv 
θεσσαλίᾳ, πὀῤῥω τῶν ᾿Λθηνῶν, πρὸς αὐτῃ τῇ Ἑλ- 
λάδι, iv Ὑηλόφοις, iv γηπέδοις, iv τρυφώσαις χώ- 
paie, ἐν αὐχμηρᾷ Υῇ, οὗ µεταδάλλων * οὐ µετατι- 
θέµενος * ἀπανταχοῦ εὔχροτος ' εὔμουσος ' εὔηχος ᾿ 
γλαφυρός * ἀνθηβός ' μετὰ τοῦ λαμπροῦ σαφής ᾽ 
μετὰ τοῦ σαφοῦς σεμνὸς, καὶ μετὰ τούτου γοργός, 
καὶ μετ ἐχείνου ἀχκμαῖος ' πάντα κινῶν ἀμέσως, 
ἐχμέσως (τοιοῦτον Ὑὰρ τὸ ἐμὸν σεµμνολόγημµα) : ἂν 
σοφιστεύῃ, σεµνός ' ἂν σεμνύνῃ, ῥητορικός: ἂν ἵε- 
ῥατεύῃ, δεινὸς Ἱερατικός * ἂν τεχνολογῇ, εὑρετὴς 
ἀκριθὴς τῶν πρὸς εὐφημίαν ἀφορμῶν * µεγαλήγο- 


p Ρος ἐπαινέτης ' ὑψηλογῶν τὰ σαφῃ ΄ σαφηνίζων τὰ 


ὑψηλὰ µεβόδοις, φημὶ τομαῖς τισὶ xai λειότησι. Σὺ 
δὲ τἄλλα μὲν καλός ' ἀλλ᾽ ἐπιστέλλων — ὑπέρευχε 
τῆς γλωχύτητος. Ὁ Ὑάρ τοι ἐπιστολιμαῖος πρὸς 
ἡμᾶς λόγος μονονουχὶ φωνὴν ἀφίησιν, ὅτι φωνὴ τῆς 
τέχνης σύ. Ηλεονέκτηµα Ὑάρ σοι ὑπῆρξε µέγα πρὸς 
τοὺς λόγους ἡ Φφύσις, πρὸς τοῦτο ἴσως γεγενηµένη, 
ἵνα σοι τὸ τῆς τέχνης ἀξίωμα λαμπρότερον καὶ δια- 
φανέστερον Ὑένηται. Πάλαι μὲν οὖν καθ ἱστορίαν 
τῆς τοῦ καιροῦ (?) ἐκδόσεως (T) ἁπανταχόθεν τῆς 
οἰχουμένης πρὸς τὴν θετταλίαν οἱ πλείους ἔφοιτων: 
νῦν δὲ πλείονας οἶμαι αὐτόθι βαδιεῖσθαι κατὰ κχκλέος 
τῶν τοῦ σοῦ λόγου σταγόνων. Kal σε οἶμαι ζηλο- 
τυπεῖν καὶ τὸν μάρτυρα, ὅτι μὴ σωμάτων µόνον 
ἐφάπτεται ῥεῦμα τὸ σὸν, ἀλλὰ καὶ εἰς ψυχὴν εἶἰσδύ- 
νει, καὶ τὰ πολλὰ ταῦτα δύναται ἡδύνειν " ἐπαίρειν - 
ἐπιτείνειν ^ χαλᾷν ΄ διαχέειν : δριμύττεν ’ λύειν - 
ἐπέχειν ^ τἆλλα, ὅσα τῆς ἀντιθέτου µερἰδος ἐστίν, 
El μὲν οὖν ἡ σὴ θεσσαλία ἐπήκοός ἐστι τῶν ἐν τῷ 
cip λόγῳ ῥυθμῶν, ἄμφω µακαρίζω τῆς εὐτυχίας * 
σὲ μὲν, ὅτι ἔχεις, ἐφ᾽ οἷς ἂν τὴν δύναμιν ἐνδείξῃ 
τῶν λόγων "ἐκείνους δὲ, ὅτι τοιούτου τετυχήκασιν 
Ἱερέως καὶ ῥήτορος. El δὲ ἡμίονοι παρ ἡμιθέῳ 
ἑστήχασιν, εὐτυχεῖς μὶν οὗτοι καὶ οὕτως. Eo δὲ 
ἠτύχησας, ἐν οἷς χὐτύχησας' καὶ µάτην coi τὸ χρῶ- 
pa διαµεµέληται, xai τὸ πιθανὸν τῆς ἀπολογίας, 
καὶ ὁ ἀνθορισμὸς, καὶ ὁ συλλογισμὸς, καὶ d προχα- 
τάστασις, xal dj κατάστασις,͵ xal dj µίξις τῶν ἰδεῶν. 
Ἡ γὰρ Ἑλλὰς (ὥστε οἶμαι), xal ὅσα προσοιχεῖν 
ἔλαχε τῇ Ελλάδι (τινὰ δὲ καὶ ἀντοικεῖν, ὡς ἡ ξὐμ- 
vaca Ἰων[α), πάλαι μὲν ἐπὶ τοῖς λόγοις δεδηµοσίευτο. 


grandem, subterraneum atque aerium quasi flu- [) Nov δὲ µέχρι τῆς ἱστορίας ἑστήχκασι, χολωνοί τινες 


vium fecerunt.Igitur tu quoque per litteras sermo- 
num fluenta nobis porrige, propina, irriga. Summo- 
pere utique lingue tus suavitatem amo,morumque 
tuorum norma in mente mea reposita est.Dictionis 
tue exempla in auribus mihi resonant,et harmonie 
perfectissime in mente mea residunt. Quando 
tandem te apem aspiciam? quando alvearibus 
istis relictis, sublimi volatu hosce nostros hortos 
invises et florum delibans rorem mel in alvearia 
asporlabis ? De cetero non est quod epistolam ad 
nos tuam acousem.Tu de quibus inter nos convenit 
noli oblivisci, quippe juramento rem roborasti.IIoc 


ὄντες µνηµάτων ἀρχαιοπρεπῶν, ἐκλελειμμένα ἑρεί 
πια. Οἶσθα γοῦν, ὃ ποιήσεις, ἵνα µή σου d σοφία 
ἁπόληται. Λέγε παρ) ἡμῖν τοῖς ἀκούουσι, μὴ κατα- 
τείνων τὸν βρόχον, μὴ ὑπερτείνων τὸν φάρυγγα, μὴ 
συµπιέζων τὸν θώραχα * ἁλλ᾽ ὑπαγορεύων τῷ γραµ- 
patei, καὶ κρουνηδὸν ἡμῖν ἐγχέων τοὺς λόγους i» 
γράμµασιν. Οὕτω τοι καὶ ἡ καρδία διά τινος ἄγγους 
τὸ θερμὸν ἅπαντος κχατασπείρει τοῦ σώματος * xal 
τὸ ἧπαρ διὰ τῆς χοίλης ἐποχετεύει τὸ αἷμα τοῖς 
µέρεσι * καὶ ὁ ἐγχέφαλος διὰ τοῦ νωτιαίου τὴν afsgr.- 
σιν πανταχῆ δίδωσι * καὶ ol τὸ ὕδωρ πάλαι τῃ Mc- 
γαλοπδλει ἐφελχυσάμενοι τὴν μεγάλην ἔνταῦθα ἁμά- 








1105 EPISTOLJE. 1166 


pav ἐποιήσαντο, τὸν ὑποχθόνιον καὶ ἀέριον, ὥς τις Α Juramentum ubi tu solveris,equidem me disculpo: 


εἴρηχε, ποταµόν. Καὶ σὺ τοιγαροῦν δι) ἐπιστολῶν 
ἡμῖν χορήγει τὸ νᾶμα τοῦ λόγου, xal πότιζε xal 


κατάρδευε. Ὡς λίαν γάρ σου τῆς γλώττης ἐρῶμεν καὶ τῆς ἐν αὐτῇ χάριτος, 
ἐγκάθηται τῇ uy * ἐνεσφράγισται δέ μου τοῖς ὠσὶ τὰ ἴχνη τῆς λέξεως, καὶ 
ψυχᾷῇ ἐμθομθεῖ. ᾽Αλλὰ πότε ἴδω τὴν μέλισσαν ; πότε δὲ τῶν αὐτόθι σίμθλων 
πρὸς τοὺς ἐνταῦθα χήπους φοιτήσεις, καὶ περιελεύσῃ τὰ ἄνθη, ἀφ᾽ Qv τὴν δρόσον ἆναλε 
αἰμθλοις ἐνίσταξας; Τὸ δὲ λοιπὸν τῆς πρὸς ἡμᾶς σου ἐπιστολῆς ἐγὼ μὲν οὔτ) ima 
προσονειδίσαιµι, Eb δὲ τῶν ὁμολογιῶν µέµνησο, xai πρός Y& τούτοις, ὅτι 
ὁμώμοκας * ἂν εἴ τι εἴη τοῦ ὄρχου λύσις, οὐκ ἂν φθάνοιµι ταύτην διδο 


Βοϊἰο autem, me in utramque partem securum 
688e. 

xal µου 6 τῶν ἠθῶν σου τύπος 
Ἡ τῆς ἁρμονίας ἠχὼ ἔτι µου τῇ 
ἀπαναστήσῃι, xai διαέριος γεγονὼς 
ζάμενος τὸ μέλι τοῖς 
χαλέσαιμι σοι, οὔτε 
κατ’ αὐτοῦ τοῦ κρε[ττονος ἐμφύτως 
óc. Et δ’ οὖν μὴ γενοίµην αὗτός σοι 


παρενθήκη κακότητος, σὺ δὲ διδοὺς λαμθάνειν οἵου. Τοιοῦτον γὰρ πεποίηκα τὸ ἐμὸν, ἵνα καὶ διδοὺς 3 λαμθά. 


νων διδῶ, 
B'. Τῷ αὐτῷ. 

Πολλῶν ὄντων xal µεγάλων, δι & θαυμάζειν 
προῄρημαι, θαυμάσιώτατε δέσποτα, ἀντὶ πολλῶν 
χρημάτων ἑλοίμην ἄν σου τὴν περὶ τοὺς φίλους 
ἁπλότητα, ἣν καὶ παρὼν σώζεις καὶ ἀποδημῶν συν. 


τηρεῖς. Ὁ μὲν μῦθος ποιητῶν προήλθε, παρὰ δὲ Β 


τῆς σῆς ψυχῆς ἡ κχαλογάἀγαθία τῆς γνώμης. Add 
ταῦτα xai παντὸς οὗτινοσοῦν προτεθειµένου ζητή. 
µατος ἐν τοῖς ἡμετέροις συλλόγοις, εὐθὺς ἐγὼ πρὸς 
σὲ ἀναφέρω τὸν νοῦν, καὶ πρῶτον μὲν εὔχομαι τῷ 
G«ip, ὅσην εὔνοιαν ἔχων ἐγὼ πρὸς σὲ διατελῶ, τὴν 
αὐτὴν ἀντιλαχεῖν παρὰ σοῦ. ᾽Απολήψαιμι δὲ, εἰ τὸν 
παρόντα μοναχὸν τῆς σῆς ἀντιλήψεως ἀξιώσεις - ἂν 
πρώτην ἐγὼ xal χαλλίστην ὕγημαι, xai iv τοῖς 
μάλιστα τετίµηχκα. M3, οὖν ἀντίθετος γενοῦ σεαυτῷ, 
ἀλλ᾽ ὅμοιος ἁπανταχοῦ, lv τοῖς σχήµασιν, iv. τοῖς 
ἤθεσιν, ὁμοιόαρκτος, τέλους ἀγαθοῦ προοίµιον κάλ- 
λιστον παριστῶν * μὴ ἐξ ὑπολήψεως τὸ καλὸν ἐργαζό- 
µενος, ἀλλ᾽ ἐκ περιουσίας τὴν περὶ σεαυτοῦ ἀρετὴν 
πᾶσιν ἐπιδεικνύς" εὐρέσεις τὰ φθᾶσαντα τῶν μελ- 


λόντων τιθέµενος, καὶ πρὸς ἰδέας μεταποιούµενος C 


κρείττονας * μὴ δεινῶς τὴν σεαυτοῦ µεθοδεύων χρη- 
στότητρ, ἀλλ᾽ ἐπιεικῶς, ἀφελῶς. Εἴπερ γὰρ ἄλλο 
τι τῷ ἀρχιερεῖ τῶν ἀναγχαιοτάτων ἐστὶ, ταῦτα, cl 
δύναιο. Ἱρόπους δὶ xal ἐπιτετηδευμένας ἵἰδέας 


περ[εργόν ἐστι προσποιεῖν, Τούτοις κέχρησο μὴ κατὰ περ 
φύλαττε, ἐν λέξεσιν, ἐν ὁμιλίας σκώµµασι, Τὸ δὲ ὑπὲρ τοῦτο ἄφες τοῖς κάτω βυθοῖς. Τὸ γὰρ μὴ μέχρις ὁ 


τος εὐπρεπὲς πῶς ἂν εἴη πραττόµενον εὐσεδές ; 
I'. TQ αὐτῷ. 

Ὄντος ἀναγκαίου, φιλτάτη ψυχὴ, εἶδέναι σε, τί 
μὲν ὄρχος, τί δὲ ἆληθές : καὶ τί μὲν φιλίας θεσμὸς, 
τί δὲ Ἱερατικὸς θεσμὸς, τῶν ἄλλων καὶ μᾶλλον, ἢ 
ὅτι τὸ ἐπιφώνημα λόγος ἐστὶν ἐπὶ τῷ πράγματι 
ἔξωθεν παρ᾽ ἡμῶν λεγόμενος, καὶ d, περίοδος πολ- 
λοῖς ὑποπίπτει xai ποιχίλοις τοῖς σχήµασι, καὶ ὅτι 
τῶν ἐπιχειρημάτων τὰ μέν ἐστιν ἀποδεικτικά, πολ- 
Ane ἑρμηνείας δεόµενα, ἤτοι ἐναγωνίου: τὰ δὲ 
πανηγυρικά * xal vdÀÀa, ὁπόσα τῆς σῆς ῥττοριχῆς 
σοφίσµατος xal τεχνάσµατος — θαυμάζω, ὅπως σε 
τὸ τηλικοῦτον xal ἀναγκαιότατον πρᾶγμα διέλαθεν. 
"AA ὑπόθεσιν μὲν κχατασχευάζων, οἰκονομεῖν τὸν 
λόγον ᾖἐἑπίστασαι, περιλαμθάνων πολλάκις ἐν τῇ 
διηγήσει τὸ παρεληλυθὸς τοῦ καιροῦ, καὶ ἀποπλη- 
pov ἑνδιασχεύως τὸ ἄνω µέρος, ὡς οὐ μέλλων 
ἐνοχλήσειν τοῖς αὐτοῖς διὰ τὴν τῶν µελλόντων δια- 
τύπωσιν * ἁπλοῦν δέ τι πρᾶγμα διατιθέµενος, μὴ 
δεόµενον πολλῶν περιστάσεων μηδὲ ποικιλωτέρας 


II. Eidem. 


Multa sane et preclara sunt propter qua te admi- 
ror, domine illustrissime; sed. in primis ob mo- 
rum simplicitatem quam erga amicos ostendis, sive 
absens, sive praesens fueris. Fabulas quidem apud 
poetas repereris; etuo autem animo virtutum flo- 
res germinant. De quibuscunque enim sermoci- 
nando disputaverimus, tibi semper pulcherrimas 
partes tribuo. Deumque nunquam non imploro ut 
temet mibi amicum det eadem qu& ego sentientem. 
Id autem facies, si monachum huncce quem tibi 
commendo,benevole exceperis. Ita enim cordi meo 
magnopere satisfacies. Res facilis : tui similis esto, 
in habitu, in moribus ; eodem utere principio, quod 
boni fInis certum est augurium. Nunquam temere 
ac pro libitu bonum faxis; virtutis tue lux omni- 
bus luceat. Mentem prudentem rebus futuris ob- 
tende; ubi severe tractare alios possis, lenitate 
utere. Nil certe episcopo hac re magis necessa- 
rium. Simulare autem et dissimulare nefas. En 
normam quam nunquam non sequeris, modum in 
omnibus, in verbis et in ludo ipso adhibendo. Ca- 
tera obrioni et contemptui trade. Quomodo enim 
quod sine dedecore proloqui non ausis, re ipsa 
perfici cum decore possit ? 


[οδον, ἀλλὰ κατὰ συνέχειαν * xal τὸ µέτρον iv ἅπασι 


νόµα- 


III. Eidem. 

Te scire clarum est, vir charissime, quid sit jura- 
mentum,quid veritas;quod amicitie vinoulum,quod 
lex sacrosancta. Insuper latere te non potest quod 
epiphonema est sententia de re qualibet prolata, et 
qnod periodus multorum schematum formas potest 
induere; quod argumenta sunt ex parte apodictica, 
ac interpretationem multimodam admittunt; ex 
parte panegyrica.Hec omnia certe rhetoricm stu- 
dendo edidicisti : quid igitur non mirum Bil, rem 
omnium maxime necessariam te fugere? Exemplum 
afferam : Orandi artem possides; qu& antehac 
facta sunt, narratione scite complecteris ita ut 
cum rebus futuris in auditorum animo confundi 
nequeant. Quod si negotium simplex tractandum 
venit, et quod ambagibus rejectis parvo rhetorices 
apparatu contentum est, qui modus adhiben- 
dus sit, ignorare videris, siquidem sola theoria 
usus praxin negligis. Namque episcopali muneri 








— — .7— —À ——— 


1187 MICHAELIS PSELL] 1168 


sophismstum usum penitus recusare fas non est, À xacaoxeuzc, οὖκ οἵδ' ὅπως τὴν ἀρίστην ὀπερθαίνεις 


quamvis quo profundius quis sophismata sectetur, 
eo longius ab episcopali dignitate recedere videa- 
tur. At tu quidem non is videris qui majorum con- 
suetudinibus valedicas, neque te cum Cretensibus 
cretizissare dixerim, ut est in Proverbio. E Creta 
ego non sum, nec huncce honorem ambio. Rheto- 
rice cum philosopho loqueris artis tuee haud impe- 
rito, sed qui philosophari potius quam argutari 
velit. Ut porro epistole tue aliquantum respon- 
deam, ubi te omne erga nos debitum exsolvisse 
autumas scito quod debitum non solvit qui comi- 
ter respondet, pactorum vero non meminit. Hoc 
fidem fraudare est amicitiamque fallere. Si igitur 
artis rhetoricm antistes mysteria adultis revelare 
presumis, promissoque haud steteris, adeptosque 
fefelleris, nonne te mendacii arguent? Ubi enim 
pro arte quam non docuisti mercedem recipere 
ausus es, tui aliquid aliis communicaturum es 
professus. Quale amicorum commercium putas? 
Num scripta sine sensu, sine veritate eos inter 
communicatum iri? num vana nomina instrumen- 
torum csecorum instar jactari reris? Sic Ixiona 
apud Homerum Juno decepit. Hujus enim pulchri- 
tudine capto Dea nube circumdata, sui ipsius 
simulacrum obtulit. Ego vero, crede mihi, non 
sum, neque ero Ixion; umbram ego nunquam 
pro re habebo. Ideo etiam artem tuam odi, quia 
puelle amabilis imago est.Non vero in scientia um- 
bratili, sed in veritatis luce requiescere volo. Pla- 
tonis quoque sophista non mihi placet,qui ad ipsius 
Demiurgum libentius recurro. lta mihi sane per- 
suasum est : si mihi male famati Dobrysontis (?) 
loco Elysium campum pratumveasphodeloconsitum 
offerreg, putasne me nominum splendore captum, 
delectum esse facturum? An aliquid magni te offer- 
re credis? Ego neque omne tuum monasterium, ei 
cum impiis staret, acceplarem. Quid autem tibi 
cum possessione commune? Nonne fraus omnia et 
ludibrium ? Quomodo vero episcopo dignum frau- 
dem hano manifestissimam excusare? Quid ? tunc 
adeo liberalis, ego vero sordidus et avarus? Cedo 
tibi que oceanus Atlanticus habet? que circa Hyr- 
* caniam et, mare Caspium sita sunt; adde insulam 
Thulem et regionem extra Phasidem,et quecunque 
plaga meridionalis, terra intra duos polos, regio 


οἰκονομίαν ὥσπερ τὸ λεκτικὸν µόνον µέρος τῆς 
τέχνης διακριθωσάµενος, τὸν δὲ πραγματικὸν τόπον 
Ἠγνοηκώς, Ἐγὼ δὲ σοι τὸ καὶ περὶ τοὺς λόγους σο- 
φίζεσθαι ἄχρι τῆς ἀρχιερατικῆς δίδωµι τελειότητος * 
μετὰ δὲ ταῦτα οὐδὲ τεχνίτην σε τοῦ λόγου προσίεμαι, 
οὐδ) εἲ πολλὰ κάµνοις ἐπιχειρῶν τεχνικώτατα. Ὅσον 
γὰρ εἷς τὴν σοφιστικὴν ἐμθαθύνεις, τοσοῦτον τῆς 
Ἱἱερᾶς ἀποικίζῃ φιλοσοφίας. ᾽Αλλὰ σύ pot δοχεῖς μὲ 
ἀναχωρεῖν ἐθέλειν τῶν ἁρχαίων ἠθῶν * καὶ οὐκ ἂν 
εἴποιμι, ὅτι πρὸς Κρῆτα χρητίἰζεις (τοῦτο δὴ τὸ τῆς 
παροιµίας). Κρὴς γὰρ οὔτ᾽ εἰμὶ, οὔτ' ἐκεῖθεν εἶναι 
βεθούλημαι. Πρὸς δὲ φιλόσοφον ῥητορεύεις, εἶδότα 
μὲν xal τὴν aiv τέχνην, φιλοσοφεῖν δὲ μᾶλλον f 
σοφιστεύειν ἐθέλοντα. Καὶ ἵνα σοι βραχύ τι πρὸς 
τὴν ἐπιστολὴν διαλέξωµαι, ἐν ᾗ τὸ πᾶν ἀποπεπλτ- 
ρῶσθαί σοι τοῦ πρὸς ἡμᾶς χρέους ᾠφήθης, οὐχ ἔστι͵ 
λογιωτάτη quy, χρέους ἐκπλήρωσις τὸ λόγοις μὲν 
κατατιθέναι τὰς χάριτας, ἔργοις δὲ μηδὴν τῶν διω- 
μολογημένων διδόναι. ᾽Απάτη γὰρ τοῦτο” καὶ οὐ 
φιλίας σύνδεσις, ἀλλ᾽ «ἀναίρεσις. Ὁπύτε γοῦν ο) 
τοῦ ῥητορικοῦ προὐκάθησο θρόνου, sl ἐπηγγείλω 
μὲν τὰ τῆς τέχνοις ἀνακαλύπτειν τοῖς χυουµένοις 
ἄῤῥητα, εἶτα δὲ τοῦτο μὲν οὐκ ἐποίεις, ἐργαστήριον 
δὲ τι βαναυσίας τούτοις ἀνεώγνυς, οὐχ ἂν σέ τις 
ψευδολογίας ἐγράψατο ; EL δὲ τέχνην piv ἡμᾶς οὐχ 
ἐπηγγείλω διδάσκειν, ἀλλ᾽ οὖν παρ) ἡμῶν εἱλήφεις 
μισθὸν, ἢ (ἵνα μὴ φορτικῶς λέγω) τοῦ σοῦ τι προῄ- 
pnco παρέχειν ἐμοί. 'Ὁποῖα δὲ πρὸς ἀλλήλους o! 
φιλοῦντες εἰώθασι διαµείθεσθαι, ἀρ᾽ οἵἴει τὰς γρ:- 
φὰς ἐκπεφευγέναι, εἴδωλα πραγμάτων διδούς» f 
μηδὲ τοῦτο, ἀλλ᾽ ὀνόματα πραγμάτων ἔρημα, ὁποῖα 
ol sol ακινδαψοὶ xai τὸ πολυθρύλλητον βλίτυρι ; 
Οὕτώ γοῦν xal τὸν 'Iflova 4 τοῦ 'Όμήρου ρα 
ἑπάτηκεν. Επεὶ γὰρ ρα ταύτης ὁ ἥρως, καταπλα- 
γεὶς τὸ ἐκείνης Χάλλος, ἡ δὲ νεφύδριόν τι περισπα- 
σαµένη, καὶ τούτῳ ὁἑαυτὴν εἰχάσασα, ἐδίδου τῷ 
Ἰξίονι πάροδον πυρὸς τὸ εἴδωλον. ᾽Αλλ’ ἐγώ σοι, 
λογιώτατε, Ἰξίονι οὔτε εἶμὶ, οὔτε ἔσομαι, οὐδὲ τῖς 
τῶν πραγμάτων οὐσίας τὰ εἴδωλα προτιµήσαιμι. 
Διὰ ταῦτα γοῦν xal τὴν σὴν τέχνην μισῶ, ὅτι πο- 
θεινῆς ἐστι xoplou εἴδωλον. Kal οὐδὲ ἐν τῇ σκιᾷ 
τοῦ γράµµατος ἀναπαύομαι, ἀλλ᾽ ἐν τῷ τῆς ἁληβείας 
φωτί : οὐδὲ τὸν τοῦ Πλάτωνος σοφιστὴν κατὰ τὸ 
προθεθλημένον τῆς λέξεως δέχοµαι, ἀλλ᾽ εἲς τὸν 
ἐχείνου δημιουργὸν ἀναφέρω τοὔνομα. El δὲ po 


antipodum tenet. Charissime frater, si promissis D ἀντὶ τοῦ δυσφήµου Δοθρόσοντος (T) τὸ ᾽Αλύσιον ἑἐδί- 


βἰ8γθ in animo tibi est,re vera,neque inanibus ver- 
bis noB adeas. Posthec Grecorum fabulas et fig- 
menta inania tibi largior. 


δους πεδίον xal τὸν ἀσφοδελὸν ἐχεῖνον λειμῶνα, ἀρ᾽ 


ἂν ἐδεξάμην καὶ ταῦτα, λαμπρῶν ὄντων τῶν ὀνομά- 
10v ;"H σὺ φήθης ἂν παρέχειν τί µοι τῶν ὄντων ; 


Ὁπότε δὲ xal τὸ σὸν µοναστήριον μετὰ τῶν ἀνοσίων τεταγμένον οὔτ) ἔστι xax. δυσωννµωτάτων, ἑλοίμτν 
ἂν τὴν δωρεὰν xai τὴν ἀνυπαρξίαν τοῦ πράγµατος; Πδέως ὃ) ἄν σου πυθοίµην, τί δή σοι καὶ τῆς 
κτήσεως πβροσεχένετο, ἐμοῦ μὴ προσειληφότος τὸ πρᾶγμα. Οὐ τὸ πᾶν ἁπάτη xai γέλως xal τῷ ὄντι 
βαθεῖα φενάκη ; Τὸ δὲ καὶ ἀπολογεῖσθαι περὶ οὕτω σαφοῦς ἩΧλευασίας καὶ εἰρωνείας, πἠλίχον τοι εἷς τὸ 
µέτρον τῆς ἀρχιερωσύνης δοκεῖ; 'Ap' οὖν σὺ μὲν οὕτω φιλοτιμότατος, ἐγὼ δὲ σµικρολόγος καὶ φειδω- 
λός ; ᾽Αντιδωροῦμαι δή σοι, ὁπόσα piv ὁ Ἑσπέριος ὠχεανὸς ἔχει, ὁπόσα δὲ ἐντὸς Ὑρκανίας καὶ τῆς 











Κασπίας θαλάττης ἐστὶ, καὶ τὴν Θούλην τὴν νῆσον, καὶ τὰ ἐκτὸς Φάσιδος, καὶ ὁπόσα ἡ μεσημθρινὶ, 
περιείληφε γῆ, ὅ,τι τε ἐντὸς ἑκατέρων τῶν ὀμφαλῶν, κἀὶ τὰ τῶν ἀντοίκων καὶ ἀντιδόξων ξύμπαντα. 
Φίλτατε ἀδελφὲ, σύντομόν σὀι λόγον ipio * εἰ μὲν βούλει τὰ τῆς πρὸς ἡμᾶς ἐπάγχελίας πληροῦν, iv 





1169 


EPISTOLJE. 


4170 


πράᾶγµασιν ἡμῖν, ἀλλὰ μὴ ἐν ὀγόμασι χύρου τὴν δωρεάν. Et δ᾽ οὖν, πσραχωρῶ σοι τοῦτο μετὰ τῶν Ἑλληνικῶν 


μύθων καὶ ἀνυπάρκτων πλασμάτων. 
Δ΄. Ηρὸς τὸν Καίσαρα τὸν Δούκαν’. 

Πήστευὲ µοι, ὑπέρτιμε δέσποτα, xol ὑπὲρ πᾶν 
ὄνομα καὶ ἀξίωμα, μάγοι, ἵνα οὕτως simo, xal oli 
τρόποι τυγχἀνούσι xal οἱ λόγοι σου, xal ἀῤῥήτοις 
δυνάµισι τὴν ἐμὴν quy?» καταθέλγουσι, Καὶ τοῦτο 
ζῶ, 9 βλέπω σὲ ' xal τοῦτο ἀναπνέω, ὁ τῆς σῆς 
ἀχούω φωνῆς ' xal τοῦτο χαίρω, ὃ τοῖς σοῖς ἐντυγχά- 
vo) γράμμµασι. Ηερὶ οὗ δὴ ἠρώτησας, συντόμως ἀπο- 
χορίνοµαί σοι * « Οὐδεὶς ἡμᾶς ἐμισθώσατο. » Δέδοιχκα 
δὲ ἵνα μὴ καὶ τοῦτο ἀκούσω * « Ἑταϊῖρε, πῶς εἰσῆλθες 
« ὧδε, μὴ ἔχων ἔνδυμα γάμου!» OD γὰρ ola εἰ 
ἀποδέχεται τὴν παρουσίαν µου 6 θειότατος ἡμῶν 
βασιλεύς ' τὸ γὰρ πρόσωπον αὐτοῦ εἰς ἡμᾶς οὐχ ὡς 
χθὲς xal τρίτην ἡμέραν,. Ηλὴν οὐδέποτε παντελῶς 
ἀποστήσομαι, κἂν ἐξελάσῃ βιαίως, χἂν μετὰ πλη- 
γῶν, κἂν μεθ) ὕθρεων *. μὴ οὕτω µανείην ποτε. El 
γὰρ καὶ πρὸς ἐμὲ ἀπόστροφος, ἀλλὰ Ὑχρηστὸς καὶ 
φιλάνθρωπος. Αὔριον οὖν καὶ ἐλεύσομαι, xal dxo- 
Ρέστως χαταπολαύσω σου τῆς ἐμῆς ψυχῆς xal πνοης 
xai ζωῆς. 

E. T αὐτῷ. 

Οὐκ ἔστι τις ὅμοιός σοι, δέσπυτα χρηστότατε, ἵνα 
καὶ τοῦτο θαῤῥούντως εἴποιμι, οὔτε τὴν χαλλονὴν, 
οὔτε τὴν φρόνησιν. Λέγω δὲ τοῦτο, ἀποθλέπων, εἰς 
τὸν σκοπὸν τῶν πρὸς ipi σου γραμμάτων. Ὁμοῦ 
τε γὰρ xal ἡμῖν εἲς παραμυθίαν ἵστασαι xal τῷ µε- 
γάλῳ βασιλεῖ xal ἀδελφῷ σου τὴν προσήκουσαν σώ- 
ζεις ὑπόληψιν, καὶ συνάχεις τὴν ἐμὴν γνώµην εἲς 
τὴν ἄχραν ἐκείνου πίατιν τε καὶ διάθεσιν ' ὅπερ xal 
τῇ ἐμῃ φυχῷ µαρτυρήσεις αὐτός. Kal θάῤῥει περὶ 
τούτου ' Έτοιμος γὰρ καὶ τὴν ἐμὴν θύειν ὑπὲρ τού- 


του φυχήν. ᾽Αλλ’, ὅπερ εἶπον, δἑσποτά µου, αἱδοῦ- C 


μαι * ὄμνυμι τὴν ἱεράν σου ψυχήν. Μή ποτε φορτι- 
xóv µε λογίζεται, fj οὐχ ἀρέσκεται τοῖς λόγοις µου 
καὶ τῇ παρουσίᾳ, xat διὰ ταῦτα οὔτε ἡδέως προσ- 
ομιλεῖ, οὔτε µου ἀνέχεται λέγοντος. ᾿Ενάγει δὲ µε 
εἷς τὸν τοιοῦτον σκοπὸν 1, προτέρα τούτου πρός µε 
διάθεσις ἁπλουστάτη καὶ Φφιλανθρωποτάτη τυγχά- 
νουσα, xal μηκέτι νῦν τὸ σύνηθες ἴδίωμα σώζουσα, 
Οὐ τοίνυν μισῶν οὐ προσέρχοµαι, ἀλλ᾽ αἰδούμενος fj 
φοθούμενος. "Αλλως τε xal αὐτοτελής ἐστι, καὶ οὐ 
δεῖταίΥ τινος οὔτε σοφοῦ οὔτε ἐμπειρικοῦ. ᾿Βγὼ δὲ 
οὑθδέτερον μέν εἰμι, πιστὸς δὲ τὰ πρὸς τοὺς δεσπότας 
καὶ ἀληθὴς, καὶ οὐ δυνάµενος μὴ μεγαλῦναι πράξεις 
αὐθέντου ' xal ὁ μαχρὸς χρόνος ταῦτα µοι ἐμαρτύ- 
ρησε ΄ πλέον δὲ τι τῷ βασιλεῖ τούτῳ προστέθειχα 


IV. Ad Cesarem Ducam. 

Crede mihi,illustrissime domine,0mne nomen et 
dignitatem euperas, magici ut ita dicam, mores et 
sermones tui inveniuntur,et indicibili virtute men- 
tem meam incantant. Tunc vivo, cum te video; 
tunc respiro, cum tuam vocem audio; tunc gaudeo, 
cum tuas litteras perlego. De quo autem interro- 
gasti, breviter tibi respondeo : « Nemo nos condu- 
xit. » Timui vero ne illud quoque audiam : 
« Amice, quomodo huoc intrasti, non habens ve- 
Stem nuptialem? » Nescio enim an presentiam 
meam accipiat divinissimus noster imperator : 
vultus enim ejus ad nos non ut heri et nudius 
tertius. Attamen nunquam omnino abibo, cum 
violenter abegeris,et cum plagis, et cum contume- 
liis : ne quando ita insaniam. Si enim a me aver- 
sus,Sed bonus et benignus 68. Cras igitur veniam, 
et insatiabiliter perfruar te, mentis et anime mes 
vita. 


V. Eidem. 

Non est similistibi,optime domine, ut hoc fidenter 
dicam,neque pulchritudine neque prudentia.Ita vero 
loquor, considerans objectumt uarum ad melittera- 
rum.Simul enim et nobis consolationem prebes, et 
magno imperatori fratri tuo convenientem revoren- 
tiam servas, et fiduciam meam inducis in summam 
ejus fidem et dispositionem ; quod ipse menti mee 
attestaberis. Et circa illud flduciam habe, paratus 
enim sum ad meam ipsius vitam pro illo sacrifican- 
dam.Sed quod dixi hujus me pudet, per sacram tuam 
vitam juro. Ne forte me molestum reputet, ne egre 
ferat verba mea et presentiam, etideonequejucunde 
mecum colloquatur, neque me dicentem sustineat. 
Ad talo consilium me adducit prior ejus in me 
dispositio sinceritatis et benevolentie plena, non 
jam &olitam nunc indolem servans.Non igitur cum 
odio adeo, sed cum pudore et timore. Aliunde 
etiam sibi ipsi sufficit, et non indiget alicujus ne- 
que sapientia neque experientia. Ego autem nihil 
quidem sum, sed in his que ad dominos meos 
spectant fidelis et verus, et non possum non extol- 
lere sctiones principis; longumque tempus heo 
mihi attestatur: magis sutem huic imperutori ad- 
hesi et adherebo semper. Si vero ita non parem 
mihi dispositionem vicissim prebet, id culpis meis 


καὶ προσθήσω ἄχρι παντός. El δ’ οὔτος οὐ τὴν ἴσην Ὦ attribuo. Tu vero mihi ita serves tui fratris bene- 


ἀντιδίδωσί µοι διάθεσιν, ταῖς ἁμαρτίαις µου τοῦτο 
λοχίζομαι. Eb δὲ µοι οὕτω σώζοις τὴν πρὸς τὸν 


volentiain, et in me benignitatem et voluntatem in- 
comparabilem moribus, sermonibus et actibus. 


ἀδελφὸν εὔνοιαν, xal οὕτω καὶ τὴν πρὸς iub εὐμένειαν καὶ διάθεσιν ἀἁπαράμιλλον καὶ τρόποις καὶ λόγοις καὶ 


πράγµασιν. 
C. To αὐτῷ. 

Ὁλόφωτόν σου τὴν σελήνην ἀπέλαθον, ὑψηλότατε 
Καΐσαρ καὶ δἐσποτα. Ὁλολαμπὴς γὰρ αὐτὴν ἐφώ- 
τισεν ἥλιος 7 ὅθεν καὶ περιαστραφ εἰς ἐμαχάρισά 
σου τὸ φῶς. El δὲ, ἔτι περίγειος Qv, οὕτω µλι τὰς 
ἀχτῖνας προχέεις, ὑπέργειος γεγονὼς, ποίαν οὐκ 


V]. Eidem. 


Totam lucidam tuam lunam accepi, celeiesime 
Cesar et domine; omnino enim splendens eam 
sol illuminavit,unde luce circumfusus lumen tuum 
laudibus extuli.8i vero, adhuo terrestris, ita in me 
radios effundis, supra terram positus quali me 





4111 


MICHAELIS PSELLI 


1113 


splendore non illustrabis? qualem non fulgorem À ἀποστίλψεις µοι αἴγλην; ποίαν οὐκ ἀπαυγάσεις 


immittes?Deinde interrogas quomodo me babeam? 
hoc ipso solum bene quod me interrogas, in ce- 
teris vero optime.Nemo enim nos interrogat neque 
de nobis curat. Et, per tuum sacrum et auguslis- 
simum caput, nullo alio egeo nisi ut interroger. 
Sed istud quoque 8 me invidiosus demon eripuit ; 
et nisi aure tu vits mes libram equaret, brevi 
habitasset in inferno anima mea ; adeo animo de- 
jectus sum, adeo anxius sum. Sed lingua tua, tua 
musa, tua Siren, tua incantamenta, tui sibili, tua 
persuasio et eloquentia suadent me sepius bono 
animo esse et laetari : et gaudeo tuis verbis, tvia 
exhortationibus, tuis in me dispositionibus. Sed 
me dolere nihil impossibile; tu vero ne unquam 
doleas, ne invidie telo ledaris, ne inimicus contra 
te prevaleat. Si quis autem ventus tuam mentem 
disturbat, ne mireris; nam contrariis mutationi- 
bus vita agitatur,et oportet primum mare misceri, 
deindeque in zephyrum tempestatem sedari. 


Heec Psellus. 
VII. Eidem. 


Sed post lances, gloriosissime imperator et ma- 
xime Cesar dominansque mes anime caput, est 
etiam trutina et ejus regula. Quid igitur, ut nobis 
libram impleas, pecudum exhauries mammas ? ne 
tu, ne in nos tutum ovile exsicces ; ne, ut lances 
eques, illi inequales gratias prebeas, plura nobis 
distribuens et nos super omnes statuens, tu qui su- 
peras sermones et elogia omnemque rhetoricam ar- 
tem et facultatem. Ego vero nunc cognovi sapiens 
esse, quia tuam meis sermonibus animam aucu- 
por; unde arrogans omnino factus sum, et frontem 
erexi,et summis digitis ambulo ; et si quis me ro- 
gaverit : « Quid unquam talia?et quenam trangmu- 
tatio ista et nova arrogantia; statim respondeo, 
quia me magnus Cesar laudavit, quia meis verbis 
ipse capitur, quia, ezteris omnibus superior, mea 
potestate vincitur. Sed ne quando ista fucata vi- 
deantur et mendax opinio, ego sum, quod sum 
revera, ignorans homo, et vix seipsum cogno- 
8Cens. 

Si vero tu me miraris, dicam tibi sermonem ve- 
naticum, quem nescio an et ipse animadverteris. 

Noctuam, volucrem deformissimum et turpissi- 
mum aspectu, miratur aquila, et circumit, et stu- 
pensintuetur, velut naturam quamdam admiratione 
dignam.Sed ita quidem aquila, noctua autem nihil 
mínus deformis est. Nonne igitur es tu aquila ro- 
bore et potestate, ego autem animal informe et arte 
expers? 

Deinde veteres sapientes admirari preetermittens, 
me et mea scripta colis. Quid boni autem in eis 
inest ? quid pulchri? quid venusti? sed dicam tibi 
alium sermonem ad nos magis convenientem. 

Apis primum e floribus mel colligens rosam qui- 
dem pretervolitat, mittit autem ocellum, lilium, 


μαρμαρυγήν; Eia 0? ἐρωτᾷς πῶς ἔγοιμι; αὐτὸ 
τοῦτο µόνον καλῶς ὅτι µε ἐρωτᾷς, τὰ ὃ) ἄλλα πάν» 
καχλῶς. Οὐδεὶς γὰρ fuv οὔτε πυνβᾶνεται οὔτε 
κήδεται. Καὶ, v3 τὴν Ἱεράν σου xai ὑπερσέθαστον 
κεφαλὴν, οὐδὲ ἑτέρου τινὸς δέοµαι ἢ τοῦ ἐρωτᾶσθαι. 
᾽Αλλὰ καὶ τουτό µε ὁ βάσκανος δαίµων ἀφείλετο * 
καὶ, ct μὴ dj σὴ χρυσῆ πλάστιγξ τὸν τοῦ βίου µου 
ζυγὸν ἴσαζε, παραθραχὺ παρῴκησε τῷ ἅδι d ψυχή 
µου * οὕτως ἀθυμῶ, οὕτως ἀδημονῶ. Αλλ ἡ oi, 
γλῶσσα, fj c3, μοῦσα, ἡ ci σειρὴν, τὰ cà θέλγητρα, 
αἱ σαὶ ἴυγγες, ἡ ci) πιθανότης xai εὐγλωττία πεί- 
θει µε πολλᾶκις xal εὐθυμεῖν xai γάννυσθαι - xai 
χαίρω ἐπὶ τοῖς σοῖς λόγοις, ἐπὶ ταῖς σαῖς πχρακλή- 
σεσιν, ἐπὶ ταῖς σαῖς πρὸς ἐμὲ διαθέσεσιν. ᾽Αλλ 
ipt μὲν λυπεῖσθαι οὐδὲν ἀπειχός. σὺ DÀ μὴ λυπη- 
θᾷς ποτε, μηδὲ βέλος ἄψαιτο βασκανίας, μηδὲ κατι- 
σχύσαι σου ὁ ἐχθρός. El δὲ τίς σου διαχυµαίνει 
ἄνεμος τὴν ψυχᾶν, μὴ θαυμᾶσῃς ' ταῖς γὰρ ἔναν- 
τίαις μεταθολαῖς 6 βίος ταράττεται, καὶ δεῖ πρὀτερον 
τιναχθῆναι τὴν θἄλασσαν, εἶθ᾽ οὕτως στῆναι εἲς αὕραν 
τὴν καταιγίδα. 

'O Ψελλὸς ταῦτα. 

Z'. Τῷ αὑτῷ. 

᾽Αλλὰ μετὰ τὰς πλάστιγγας, φιλοτιµότατε βασι- 
λεῦ, xai µέγιστε Καΐσαρ, xal δεσποτικἡ τῆς bp 
ψυχῆς χεφαλὴ, ἔστι xal ἡ τρυτάνη xal ὁ ταύτης xa- 
νών. Tl οὖν, ἵνα πληρώσῃς ἡμῖν τὸν ζυγὸν, ἔχκε- 
νώσαις τῶν θρεµµάτων τοὺς μαστούς; μὴ σύ γε: 
μηδὲ ἐφ᾽ ἡμῖν ἀποψύξῃς τὸ ποίµνιον * μηδὲ, ἵνα ἰσά- 
σις τὰς ἨἈπλάστιγγας, ἀνίσους αὐτῷ ποιήσις τὰς 
χάριτας, τὰ πλείω νέµων ἡμῖν xal ὑπὲρ τοὺς ἄλλους 
τιθεὶς, ὁ πᾶντων ἐπέχεινα xat λόγων xai ἐγχωμίων 
xal τέχνης ῥητοριχῆς καὶ δυνάμεως. Ἐγὼ δὲ νῦν 
ἔγνων εἶναι σοφὸς, ὅτι σου τοῖς ἐμοῖς λόγοις θηρῶ 
τὴν Voy: ὅθεν ἀθρόον σοθαρὸς γέγονα, xal ἕσπακα 
τὴν ὀφρῦν, xal im' ἄκρον βαδίζω δακτύλων ^ xv 
μὲ τις ἔρηται  « Τί ποτε ταῦτα; καὶ τίς ὁ µιτα- 
αχηματισμὸς xal ἡ xai) ἔπαρσις; » εὐθὺς ἐπιφέρω, 
ὅτι µε ὁ μέγας Καΐσαρ ἐπήνεσον, ὅτι µου τοῖς λό- 
γοις οὗτος ἑάλωχεν, ὅτι, τῶν ἄλλων ὑπέρτερος ov, 
τῆς ἐμῆς ἠττᾶται δυνάµεως. ᾽Αλλὰ µή ποτε xou- 
ψεία ταῦτα xai ψευδὴς, οἴησις, ἐγὼ δέ εἶμι ὅπερ 
εἰμὶ, ἀμαθὴὶς ἄνθρωπος καὶ μόλις ἑαυτὸν ἐπιγνούς. 

Ei δὲ θαυμάζεις µε σὺ, ἐρῶ σοι λόγον θηρατικὸν 
ὃν οὐκ οἶδα εἰ καὶ αὐτὸς κατενόησας. 

Tv γλαῦκα τὸ ὄρνεον, τὸ ἁμορφώτατον ζῶον καὶ 
ἀκαλλέστατον, θαυμάζει ὁ ἀετὸς καὶ περιίπταται 
ταύτην, xai περιέπει, xal τέθηπεν, ὥσπερ τινὰ φύ- 
ctv ἀξίαν θαύματος. ᾽Αλλ᾽ ὁ μὲν ἀετὸς οὕτως ' ἡ δὲ 
οὐδὲν ἧττον γλαύξ ἐστι δυσειδής. Μή ποτε οὖν σὺ μὲν 
ἀετὸς τὴν ἰσχὺν καὶ τὴν δύναμιν, ἐγὼ δὲ ζῶον ἀχαλλές 
τε καὶ ἄτεχνον ; 

Εἶτα δὴ ἀφεὶς τοὺς παλαιοὺς θαυμάζειν σοφοὺς, 
ἐμὶ xal τὰ ἐμὰ περιέπεις συγγράµµατα. TU δὲ χαλὸν 
ἐν τούτοις ; τί δὲ ὡραῖον ; τί δὲ ἀνθηρόν ; ᾽Αλλ’ ἐρῶ 
σοι xai λόγον ἕτερον πρὸς ἡμᾶς οἰκειότατον. 

Ἡ μέλισσα τὰς ἀρχὰς ἀνθολογοῦσα τοῦ μέλιτος, 
παρίπταται μὲν τὸ ῥόδον, παρίησι δὲ τὸ lov καὶ τὸ 





41138 


EPISTOLAE. 


1174 


κρίνον καὶ τὸν ὑάκινθον xal τὸν νάρκισσον, xal «ip À hyacinthum et narcissum, et thymo insidet.Planta 


θύµῳ προσίσταται. Φυτὸν ὁ θύμος δριμύτατόν τα 
xai ἀνοσμδτατον' ἀλλ᾽ dj μέλισσα ἐντεῦθεν τὰς πη- 
γὰς ἔχει τοῦ μέλιτος, Ἴσως γοῦν καὶ σὺ τῶν μὲν 
παρὰ τοῖς ἄλλοις ῥόδων καταφρονεῖς, ἀπὸ δὲ τῶν 
ἐμῶν ἀνόσμων λόγων καὶ ἀηδῶν τὴν ev καταμελιτοῖς 
γλῶσσαν xal τὸ μελισσαγὲς ἀποστάζεις νᾶμα. 

᾽Αλλ' ὅρα τὰ παραδείγµατα. Οὔτε ὁ ἀετὸς τὴν 
γλαῦκα περιφρονεῖται, οὔτε τὸν θύμον ἡ μέλισσα 
γεωργεῖ ἀλλὰ. xav! ἐξουσίαν ὁ μὲν ὁρᾷ, ἡ δὲ δρέ- 
πεται. Ἔπου xal σὺ τούτοις, xal τῶν ἐμῶν ἁπόλαυε 
λόγων ὁπότε σοι βουλητόν. 

"Ào' οὖν xal ταύτην ἐγκωμιάσεις µου τὴν ἔπιστο- 
λὴν, 7j οὔτε ἡ Mu λαμπρὰ, οὔτε ὁ νοῦς ὑψηλὸς, 
οὔτε ἡ συνθήκη εὐάρμοστος ; 

Βούλει οὖν βραχύ τί σοι προσπαῖξαι. ἀλλ εἴη 
πὀῤῥω τὸ σχῆμα xal ὁ μοναδικὸς βίος. Κἀγώ τι 
τοιοῦτον ἐν νεύτητι πέπονθα, καὶ διαστρόφων ἑάλωχα 
ὀφθαλμῶν xal χροιᾶς οὐ πάνυ λευκῆς, καὶ ὑπὲρ τὰς 
εὐώπιδας xxi ῥοδοπήχεις τὴν οὕτως ἔχουσαν ἔστερξα. 
"Apa ἐγνώρισάς µοι τὸ πάθος: εἶδες ἐν χατόπτρῳ τὸ 
σὸν πρόσωπον ; Ἐκ γῆς γὰρ καὶ αὐτὸς πεπλαστούργη- 
σαι ὥσπερ ἐγώ. 

Της δουλικῆς ταῦτα xal γλώσσης σοι καὶ χειρός. 

H'. Τῷ αὐτῷ. 

Καὶ μὴ καλός εἰμι xal σοφὸς, ἀσύγχριτε Καΐσαρ, 
καὶ τὴν φύσιν xal τὴν ψυχήν ; Εἶτα δὴ xal ἐμαυτὸν 
ἀγνοῶ, οὔτε κατόπτρῳ χρώµενος, οὔτε δὴ ἐνθυμού- 
µενος ὁπόσας βίθλους ἔτυχον ἀνελίξας. ᾽Αλλ) ὅτε 
μὲν τοῖς τῶν σοφῶν συγγράµµασιν ὁμιλῶ, τὴν ἐμὴν 
σοφίαν πρὸς τὴν ἐκείνων συγκρίνων , αἰσχύνομαι, 
ὄμνυμι τὴν ἱεράν σου ψυχὴν, xal ὡς παντάπασιν 
ἀμαθὴς ἐγκαλύπτομαι' ὅταν δὲ ταῖς σαῖς περὶ ἐμοῦ 
µαρτυρίαις ἐντύχω, μικροῦ xal ἰσόθεος εἶναι φαν- 
τάζοµαι. Kal σὺ μὲν τὰς ἐμὰς ἔπιστολας βιθλία 
ποιεῖς' ἐγὼ δὲ τὰ cà γράµµατα τοῖς ἐμοῖς ἔγχα- 
Ρἄττω στέρνοις, xal ἀναγινώτκω πυκνότερον' xal 
ἐμαυτὸν ἄγαμαι καὶ πἐέπεισμαι εἶναι σοφὸς, καὶ 
ἐπαινῶ σε τῆς μαρτυρίας. 

Ἡρότερον δὲ οὐχ οὕτως εἴχον. ᾽Αλλ’ αἱ μὲν πἰ- 
θηχοι, ἐπειδὰν τέχωσι καὶ τὰ νεογνὰ ἴδωσιν, ἀγάλ- 
paca αὐτὰ ἤγηνται xal τοῦ χάλλους θαυμάζουσιν, 
ἀἁπατώμεναι τῷ φιλοτέκνῳ τῆς φύσεως: ἐγὼ δὲ τὰ 
ἐμὰ γεννήματα, τοὺς λόγους φημὶ, οὐδέποτε ἠγάσθην, 
οὐδὲ ἐφίλησα, Nüv δὲ διὰ τὴν σὴν μαρτυρίαν xal τέ- 
θηπα καὶ φιλῶ καὶ συναγχαλίζοµαι. 

"Iva. δὲ σοι καὶ ἀπὸ τῶν θεάτρων φθἐγξωµαι * 
φασὶ καὶ τοὺς ἠνιόχους ἀγνοεῖν τὰ πολλὰ dw κατ- 
ορθοῦσιν fj ἁμαρτάνουσιν' οἱ δὲ ἀκριθεῖς τῆς ἡνιο- 
χήσεως θεωροὶ ἴσασιν ἀκριθῶς εἰ δημοχαρὶς ὁ Ἱπ- 
voc, εἰ ἑτερόγναθος, et. μὴ τὸν δεξιὸν ὁ ἠνίοχος τῷ 
καμπτΏῆρι προσήγαγεν fj τῷ ζυγῷ τοὺς ἵππους συν- 
ἤβμοσεν. Ἴσως οὖν χἀγὼ τὰ πολλὰ τῶν ἐμῶν ἀγνοῶ' 
σΟο δὲ ἄνω καθήµενος ἀναχρίνοις καὶ διευθύνεις 
ἅπαντα, τὴν ἔννοιαν, τὴν λέξιν, τὸ σχῆμα, τὴν μὲ- 
θοδον, τὴν ἁρμονίαν, τὸν ῥυθμὸν, τὴν ἀνάπανσιν. 

Φασὶ δὲ καὶ τὴν Ἠυθίαν χρησμῳδεῖν μὲν τοὺς 
ἄνω χρησμοὺς, μὴ ἐπίστασθαι δὲ τῶν χρησμῶν τὴν 
διάνοιαν' ἀλλ’ ol Ἕλληνες, ἐκδεχόμενοι τὰ µαντεύ- 


est thymus acerbi et fere nullius odoris ; sed apis 
inde mellis fontes haurit. Pariter igitur et tu rosas 
que apud alios sunt despicis, et ex meis odoris 
expertibus sermonibus et cantibus tuam linguam 
mellificas et mellitum rivum educis. 


Sed vide exempla : neque aquila in noctuam 
meditatur,neque thbymum apis colit ; sed quantum 
in se est illa quidem intuetur, heo vero motit.Has 
tu quoque imitare et meis fruere sermonibus quo- 
ties tibi libuerit. 

Num 1gitur banc meam epistolam predicabis, cui 
nulla inest vox eximia, nulla sententia sublimis, 
nulla bene aptata connexio ? 

Vis igitur breve quoddam tibi arridere,sed longe 
absit ab habitu et vita monachorum. Ego quoque 
tale quoddam in juventute expertus sum et torvis 
oculis captus sum et colore non multum candido, 
et supra bene oculatus et roseo colore micantes 
quamdam ita se habentem amavi. Num mihi simile 
quiddam experiris? Vidistiin speculo faciem tuam]? 
E terra enim et ipse formatus es sicut ego. 

Hec serve tue lingue et manus. 


VII. Eidem. 

Nonne bonus sum et sapiens, Cesar natura et 
mente incomparabilis? Deinde meipsum ignoro, 
neque utens speculo, neque recogitans quantos 
libros revolverim. Sed quando cum sapientium 
Bcriptis conversor, meam sapientiam cum eorum 
sapienlia comparans, erubesco, juro per sacram 
tuam animam, et velut omnino ignarus me ab- 
scondo ; cum autem tuis de me testimoniis oc- 
curro, fere divinus esse mihi videor. Tu quidem 
meas epistolas libros facis : ego autem tuas litte- 
ras pectori meo insculpo, et lego frequentius, et 
meipsum admiror et persussum habeo me sapien- 
tem esse, et de tuo te testimonio collaudo. 


Prius ita non me habebam. Sed simie quando 
pariunt et recenter natos cernunt, cupidines illos 
existimant et pulchritudinem mirantur, ἀθοερίθ 
naturali prolis amore; ego autem meos liberos, 
germones dico,nunquam admiratus sum,nunquam 
amavi.Nunc vero propter tuum testimonium foveo, 
amo et amplector. 

Ut autem tibi aliquid e spectaculis afferam ; di- 
cunt aurigas ignorare multa ex his que bene aut 
male faciunt : periti autem artis hujus spectatores 
sciunt optime utrum docilis equus an contumax, 
utrum auriga non dextrum ad metam direxerit,an 
jugo equos coaptaverit. Pariter igitur et ego ex 
meis plurima ignoro; tu vero supra sedens dijudi- 
cas et exploras cuncta, sententiam,dictionem,flgu- 
ram, methodum, harmoniam, rhythmum et desi- 
nentiam. 

Dicunt etiam Pythiam vaticinari quidem divina 
oracula,neacire autem oraculorum signiflcationem; 
sed gentiles vaticinia excipientes,interpretabantur 








1115 


MICHAELIS PSELLI 


1116 


et conciliabant.Talis et tu inveniris meus interpres À µατα, ἐξηγοῦντο καὶ συνεθίθαζον. Τοιοῦτος δὲ xai 


et divinus reipsa Themistocles. Ego quidem mea 
oracula ignoro, tu vero ea intelligis, extollis et 
eorum miraris pulchritudinem et subtilitatem ; ita 
ut timeam ne sortem Narcissi experiar. 


Narcissus adolescens erat molli nitens pulchritu- 
dine, sed maxime simplex et absque omni subtili- 
tate. Quadam die ud aquarum fontem veniens, 
suum ipsius vultum intuetur.Nesciens autem esse 
proprii corporis figuram, amore capitur ejus quod 
cernit, et existimat adolescentem esse verum sub 
aqua latentem. Non igitur hinc abiit, sed intuendo 
mortuus est; terraque hunc miserata florem e 
proprio sinu eduxit ejusdem nominis. Ne igitur 
ipse cernens meam sapientiam in scriptis ut in 
speculo, amore mei nimio capiar et mea in umbra 
exspirem. 

Sed confide. Ixion Junonem amabat,et sibi illius 
in mente effigiem fingens, osculari sibi videbatur : 
quadam vero die ipsam cernens, seipsum*insimu- 
lavit tanquam deformissimam effigiem effingentem. 
Et ego igitur, quando tuam inspicio magnanimita- 
tem et ingenium, meam figuram deserens, tuam 
pulchritudinem admiror ; quasi olim tuum caseum 
miratus, nunc ante butyrum stupeo. 

Cum regibus autem nulla mihi cupido multum 
colloquendi ; propter te vero ad quartam psginam 
attingam. 

IIec Servo tue manus. 


IX. Eidem, 

Quales tue, o Cesar, cogitationes ! qualia tua 
mentis consilia ! duas meis fontibus aperuisti fistu- 
las, ut mihi aquam totam effunderes, ut meum 
totum exhaurires fluentum. Deinde num ignoras 
me inexhaustum habere fontem, et quantum eugi- 
tur, tantum vias aperiri et venas dilatari ab abun- 
dantiorem e gurgite profluentiam ? Scio te subtilem 
esse et ad omnem virtutem aptus, velleque occulta- 
tam in me margaritam sumere, ut illam in tuo 
diademate insculpas. Tu vero mihi non unam,sed 
multas jam subripuisti ; majorem autem harum, 
et colore candidissimam, figuraque prestantissi- 
mam non comprehendere poteris. Habeo enim 
eam in mentis sinu, quo non penetrant furantis 
manus. Quid me ubicunque circuscribis, οἱ cir- 


σὺ τυγχάνεις ὁ ἐμὸς ἑρμηνεὺς xal θεῖος τῷ ὄντι θε- 
μιστοκλῆς. Κἀγὼ μὲν τοὺς ἐμοὺς χρησμοὺς ἀγνοῦ, 
σὺ δὲ ἐξαχριθεῖς τούτους, xal ὑψηλολογεῖς, xal ϐ1:- 
µάζεις xal τοῦ χάλλους xai τῆς δεινότητος": ὥστς 
δέδοικα μὴ πάθω τὸ τοῦ Napxíocov. 

Ὁ Νάρκισσος µειράκιον ἦν κάλλει διαλάµτον 
ἀθρῷ, ἁπλοϊκώτατον δὲ xal δεινότητος πάσης ἑκτός. 
Kal ποτε πρὸς πηγὴν ὑδάτων ἐλθὸν, τὸ ἑαυτοῦ ἐν- 
οπτρἰζεται πρόσωπον . ἨἩγνοηκὸς δὲ ὅτι τοῦ ἰδίου 
σώματός ἐστιν ἡ σκιὰ, ἔρωτα λαμδάνει τοῦ ὁρωμέ- 
νου. xai φήθη ὅτι μµειράκιόν ἐστιν ἀληθὲς χρυπτό- 
[vov ὑπὸ τῆς πηγῆς. Οὐ τοίνυν ἐκεῖθεν ἀφίστατο, 
ἀλλ ὁρῶν ἐτεθνήκει. Καὶ d γῆ τοῦτον οἰχτείρασα, 
ἄνθος ἐκ τῶν οἰκείων Λλαγόνων ἀφῆχεν ὁμώνυμον. 
Mi, τοίνυν καὶ αὐτὸς βλέπων τὴν ἐμὴν σοφίαν ὡς ἓν 
κατόπτρῳ τοῖς γράμµασιν, ἔρωτα σφοδρὸν ἐμαυτοῦ 
λάδοιµι xai τῇ ἐμῃ ἐναποψύζω oxiq. 

᾽Αλλὰ θάῤῥε, 'O ᾿Ἰξίων ρα τῆς "ρας, καὶ, 
πλάττων ἐν τῇ Ψψυχζ τὸ ἐχείνης εἴδωλον, ἐδόχει 
τοῦτο ἀσπάζεσθαι' ἰδὼν δὲ ποτε ταύτην, ἐμέμφετο 
ἑαυτὸν ὡς ἁμορφώτατον ἀναπλάττοντος εἶδωλον. 
Κάγὼ τοίνυν, ὅταν εἷς τὸ σὸν μεγαλοφυὲς ἀποθλέπω 
καὶ περιδέξιον, τὴν ἐμὴν χαταλιµπάνων σκιὰν, τὴν 
σὴν ἄγαμαι ὡραιότητα' ὥσπερ δὴ πάλαι θαυµάζων σου 
τοὺς τυροὺς, νῦν ὑπερηγάσθην τὸ βούτυρον. 

Τοῖς δὲ qe ἀναχτόροις oU µοι σπουδὴ παραθἀλ- 
λειν πυκνῶς' διὰ δὲ σὲ κατὰ τὴν τετράδα ἀφίξο- 
μαι. 

Της δουλικῆς xal ταῦτα χειρός. 

θ’. To αὐτῷ. 

Oia σου, Καΐσαρ, τὰ ἐνθυμήματα | οἷα δὲ τὰ βου- 
λεύματα τῆς φυχῆς | Δύο µοι ταῖς πηγαϊῖς ἐξέτεινας 
ἀγωγὰς, ἵνα µου ὅλον ἐκφορήσῃς τὸ ὕδωρ, ἵνα µου 
πᾶσαν ἐκδαπανήσης τὴν βρύσιν Elta δὴ ἀγνοςῖς 
ὅτι ἀχένωτον ἔχω τὸ ῥεῦμα, xzl, ὅσον ἂν ἐκθτλάζοι 
τις, τοσοῦτον τοὺς πόρους ἀναστομοῖ καὶ τὰς φλέδας 
εὐρύνει πρὸς τὴν ἐκ βάθους ἀποῤῥοήν, Οἶδα ὅτι 
δεινὸς εἶ καὶ πρὸς πᾶσαν ἀρετὴν περιδέξιος, καὶ 
βούλει τὸν ἐγκεχρυμμένον pot µαργαρίτην λαθεῖν, 
lv' εγχλλάψῃς τοῦτον ἐπὶ τοῦ σοῦ διαδήµατος. Σὺ δέ 
μοι οὐδὲ ἕνα, ἀλλὰ πολλοὺς ἤδη κἐχλοφας" τὸν δὲ 
γε μείζονα τούτων, καὶ λευκότατον μὲν tQ χρώ- 
ματι περιφερέστατον δὲ τῷ σχήµατι, οὐ δυνήστι πε- 
ριλαθεῖν.. Ἔχω γὰρ τοῦτον lv τοῖς ψυχικοῖς κόλ- 
ποις, οὗ μὴ φθάνουσιν al χεῖρες τοῦ χλέπτοντος. 


cumfodis circulariter ? inviolabilis sum in doctrina D Tl µε περιχυχλοῖς πάντοθεν, καὶ περιορύττεις κύ- 


thesauro. Quantum e puteo hauris,tanto copiosius 
fluentum efíicis, Eximia autem tua furti peritia. 


Sol naturali virtute et facultate calidissimus est 
extractor humoris immensitatis. Idcirco in vere et 
estate nobis propinquior factus attrahit arborum 
humorem, et fructiferas illas efficit: non autem 
delegat lune eamdem facultatem. Tu vero mihi 
meus sol tuam lunam circumegisti, et jubes ut 
aliquid etiam ipsa e meo fonte hauriat. Quid mibi 
caseus et butyrum ? illecebre sunt ista et viscus 


Χλωσε ; ἄσυλός e'p τὸν τῆς γνώσεως Ünsazopov. Ὅσον 
ἀπαρύττῃ τοῦ φρίατος, τοσοῦτον πλουσιώτερον ὁ 
νᾶμα ποιεῖς,. Ὑπερφυὴς δέ σου xai dj τῆς χλοκῆς 
τέχνη. 

'O ἥλιος φυσικῇ δυνάµει xal περιουσίᾳ θερµότα- 
τος ἐλκτικός ἐστι τῆς ἐν τῷ βάθει ὑγρότητος. 3:3 
ταῦτα ἔαρος καὶ θέρους πλησιάζων ἡμῖν ἀνέλκει τὶν 
ἐν τοῖς δένδροις ἱκμάδα καὶ ἔγχαρπα τὰ δένδρα 
ποιεῖ' οὗ uiv ἐπιτάσσει xal τῇ σελήνῃ τὴν τοιαύτην 
ἐνέργειαν. Σὺ δὲ µοι ὁ ἐμὸς ἥλιος xal τὴν cT,» τε- 
ριέστησας σελήνην, καὶ ἐπιτρέπεις ἵνα τι καί αὐτὴ 
ἀπὸ τῆς ἐμῆς πηγῆς ἀπαρύηται. T µοι τὸν τυρὸν 





1171 


EPISTOL/£. 


1178 


xai τὸ βούτυρον; δελεάσµατα ταῦτα xoi ifo! xai A el retia, ut me totum capias et tuis Jaqueis invol- 


πάγαι εἰσὶν, ἵνα µε ὅλον θηράσῃς xal τοῖς σοῖς 
περισφίγξῃς δικτύοις, Ἡ ὥσπερ ἰχθῦν ὑπεξαγαγὼν 
τῆς θαλάσσης, fj ὥσπερ πτηνὸν ix τοῦ ἀέρος χκατε- 
νεγκών. 'Emi τοὺς ἄρχτους xal τοὺς παρδάλεις τῇ 
θηρατικῇ τέχνη σου χρῶ' ἐμὲ δὲ οὐκ ἂν λάδοις 
ποτὲ, οὐδὲ διχσπαράξεις, οὔτε χυσὶν, οὔτε δόρασιν. 
Ἵνα δὲ σοι τἀληθὲς ἐρῶ' ὅλος ἐγώ σοι τεθήραμαι, 
xal µε ἔχεις ἐν ταῖς χερσὶν, ἔμψυχον xai ἡδὺ θή- 
ραµμα, xal λεαΐνεις ἐν τοῖς ὁδοῦσι, μᾶλλον δὲ ὅλον 
ἐν τῇ ψυχῆ σου συνείληφας. Τί γὰρ ἀθήρατόν σοι 
τῶν ἐμῶν πέφυχεν; ἡ dy; μὴ τοῦτο εἴποι tuc 
ἀλλὰ διαῤῥαχείη ψευδόµενος * ἡ γλῶσσα; ἰδού σοι 
ταύτην ἐκτείνω ἓν λόγοις, ἐν ἐπιστολαῖς, ἐν συγ- 
γράμμασιν" sl δὲ βούλει, καὶ τἆμνε καὶ σπάραττε’ 
αἱ γεῖρες; ἀλλὰ διακονήσουσί σοι xal αὗται τὰ 
πολλὰ xal μεγάλα ἐγχώμια" oi πόδες ; ἀλλ’ ἔψομαί 
σοι ὅπη σοι βουλητὸν, ἓν γελόφοις, ἐν γηπέδοις, ἐν 
ὕψεσιν ὁρῶν, ἐν βάθεσι γῆς. Οὕτως ἔχεις µε ὅλον 
λαθών, ᾽Αλλ) ὅρα μὴ πλεονεξίαν ὁ δικαιότατος ἐγ- 
κληθῆς. Σήµερον γὰρ dj Καισάρισσά µε τεθήβᾶκεν 
ὥσπερ δελέατι τυρῷ καὶ ἀρτιπαγεῖ γάλαχτι. Καὶ 
γὰρ θηρῶμαι τούτοις ὡς ἀλτηθῶς xal λίχνος εἰμὶ 
τὸ βρῶμα, καὶ, ἡνίκα ἴδω τὸ γνώρισμα, εὐθὺς περι- 
χαΐνω xal τὸ ἄγχιστρον περιπείρει µε καὶ ἀναρτᾷ 
ps ἐκ τοῦ λαιμοῦ. Μὴ τοίνυν µου διασπαράξῃς τὸν 
λόγον, Ἡ μᾶλλον μὴ σφετερίσῃς ὅλην τὴν ἄγραν' 
ἀλλὰ διέλεσθἑ no: τὴν θήραν ἀμφότεροι. Καὶ σὺ μὲν 
καὶ τῆς ἐννοίας ἀπογεύσῃ xal τῆς λέξεως τῇ δέ γε 
ἐμῆ δεσπότιδι µεταδίδου τῶν τῆς ἐπιστολῆς νοηµά- 
των, ἵνα µοι καὶ αὕτη µετάσχγῃ τῆς τῶν λόγων γλυ- 


vas,vel ut ρἱβοθΏ e mari educens, vel ut volucrem 
ex aere dimittens.In ursos et pantheras tua venatica 
arte utere; me autem nunquam capies et nunauam 
dilacerabis neque canibua neque telis.Üt autem tibi 
vera dicam; totus ego ἃ te captus sum, et me in 
mahibus habes, viventem et jucundam predam, et 
dentibus dilanias, imo vero totum in mente tua 
comprehendis. Quid enim meorum tibi non facile 
οαρία potest esse? an mens? ne quis id dicat, sed 
potius disrumpatur mentiendo; an lingua? ecce 
tibi illam prebeo in verbis, epistolis, scriptis : si 
vero velis, hanc seca et dilacera : an manus? sed 
tibi ministrabunt et iste plurima et maxima enco- 
mia ; an pedes ? sed insequar te quocunque volue- 
ris, in collibus, in planis, in summitate montium, 
in terre gurgitibus. Ita totum me captum habes. 
Sed cave ne avaritie justissimus insimuleris. 
Hodie enim Cesarissa me venata est tanquam 
illeceebra caseo et recens presso lacte. Etenim 
captus sum istis revera,et avidus sum ciborum et 
ut video rem eximiam, statim ore inhio et hamus 
me pungit et gutture suspensum tenet. Ne igitur 
meum sermonem dilaceres, vel potius ne predam 
totam tuam facias; sed mihi ambo venationem di- 
vidite. Tu quidem coigtatione οἱ dictione frueris; 
mes autem domine tribue epistole sententias, ut 
mihi et ipsa particeps flat sermonum suavitatis ; 
et voluptatis gratia sepius me vonari velit. Gaudeo 
enim cum vos me venantur ; vos enim verba vacua 
et volantia in manibus habetis, ego vero butyrum 


κύτητος' xal τῆς ἡδονῆς ἕνεκα πολλάχις µε 8npgv C et caseos. 
βούλοιτο. Xalpo γὰρ θηρώμενος παρ) ὑμῶν' ὑμεῖς γὰρ λόγους κενοὺς xal πτερόσντας ἓν ταῖς χερσὶν ἔχετε, ἐγὼ 


δὲ βούτυρα xal τυρούς. 
l'. T αὐτῷ. 

Ἔγραψας, si xai μὴ τῇ χειρὶ, ἀλλὰ τῇ Ψυχῇᾖ. Ὁ 
γὰρ χαραχτὴρ γνώριμος καὶ ἀκριθῶς εἰκασμένος εἷς 
τὸ πρωτότυπον, 

Eia iv τῷ μὴ ἐμπιπλᾶσβαί σε τῶν ἐμῶν λόγῶν, 
μηοὲ κορέννυσθαι τῆς τούτων, ὡς γράφεις. γλυκύ- 
τητος, αὐτοὶ χκαθιοῦμεν ἀνθολογοῦντες, dsl, ὥσπερ 
al µέλισσαι, xai τὴν τοῦ μέλιτος ἐργασίαν ἔξεργα- 
ζόμενοι’ ἀλλ᾽ el καὶ dj θάλασσα οὐκ ἔστιν ἐμπιπλαμέ- 
vr, κατὰ τὸν εἱρηχότα σοφὸν, πάντων τῶν πυταμῶν 
εἷς αὑτὴν ἀπεῤῥευγομένων τὰ ῥεύματα, ἀλλ᾽ ἀπὸ τῶν 
ὁρῶν ἀὲὶ προχεῖται τὰ νάµατα καὶ τὸ τῆς ὑγρᾶς dxó- 
ῥεστον οὐχ ἱστᾷ τῶν ποταμῶν τὴν φοράν. 

Οἱ μὲν οὖν ᾿Αθηναῖοι πάλαι ὑπὸ τοῦ Δαρείου 
κατὰ τὴν ὕἤπειρον πολεμούμενοι, xal ἀνβίστασθαι 
πρὸς τὰς Χιλιάδας ἐκείνου καὶ µυριάδας μὴ ἐξισχὺ- 
οντες, ἀπένευσαν εἷς τὴν θάλασσαν, καὶ ναυσὶ χρη- 
σάµενοι τὴν σωτηρἰαν διαπόντιον εὕραντο' ἐγὼ δὲ 
TOU φύγω; Toi τράπωµαι ; πάντοθεν πάγαι, πάντο- 
θεν Οήρατρα. Ἐκκλίνω πρὸς γῆν, ἀλλ᾽ εὐθύς µε 
θηρᾶται τὰ βούτυρα, ἀποτέμνει µοι τὴν ὁδὸν τὰ σὰ 
ποίµνια xxl βουχόλια . ᾿Εκδράμω πρὸς θάλασσαν’ 
ἀλλὰ βαθαὶ τῆς τῶν ἰχθύων φορᾶς ! αὐτός µοι τού- 
των ὁ κράτιστος ἀπαντᾷ τύραννος καὶ δυσὶ χύχλοις 
περιλαµθάνει µε ὥσπερ τισὶ κέρασι τοῦ ἰδίου στρα- 


X. Eidem. 

Scripsisti, si non tua manu, certe tua mente, 
exemplar enim nosci facile est et apprime se re- 
fert ad prototypum. 

Deinde eo quod non nostris sermonibus implea- 
rie, neque satieris illorum, ut scribis, suavitate, 
nos pergimus flores semper colligentes, velut apes, 
el mellis fabricationi vacantes. Sed etsi mare non 
impletum sit,juxta sapientis dictum, omnibus flu- 
minibus in illud undarum fluenta deferentibus, e 
montibus autem sempereffundunturfontes,ethumo- . 
risinsatiata aviditasnon detinet fluminumtributum. 


D Athenienses igitur olim sub Dario in con- 


tinente bellantes, et resistere tot. millibus et my- 
riadibus copiarum ejus non valentes, ad mare 
declinaverunt et navibus utentes salutem in undis 
invenerunt : ego vero quo fugiam? quo me vertar? 
ubique laquei, ubique insidiae. Ad terram confugio; 
sed statim me venatur butyrum, viam mihi pre. 
cludunt tue greges et pecudes. Ad mare recurro ; 


Bed, o piscium impetum! ipse mihi potentissimus 


rex illorum occurrit et duobus orbibus me cir- 
cumdat tanquam sui exercitus cornibus.Scis igitur 
quid faciam? Ad aera volabo et sethera habebo 
auxiliatorem; non enim passerum oontra me nuno 





1179 


MICHAELI8 PSELL! 


1180 


aciem ordinabis, nam istos detinet quadraginta À τεύµατος. Οἶσθα οὖν ὃ ποιήσω; πτήσοµαι πρὸς ἀέρα 


dierum intervallum. 


Hec serve tue mentis, si non manus. 
XI. Eidem. 

Ego quidem timueram, maxime Cesar, mearum 
epistolarum formas ostendere, erubesceham enim 
de his, tanquam non habentibus naturalem nec 
adscititiam pulchritudinem. Cum autem in illas 
conira spem adarrasti, οἱ mihi suasisti ut novas 
ederem fetus,ecce tibi palam pudorem omnem de- 
pono, et pulchritudinem ostento, et velut medicus 
pavo, ille elegans et familiaris volucris,tibi earum 
formam expando spectandam, et, ut vides,ad tuas 


καὶ τὸν χαιρὸν ἔξω σύμμαχον᾽ οὐ γὰρ xal στρουθοὺς 
καθ ἡμῶν ἐκστρατεύσεις νῦν ἐπέχει γὰρ dj τεσσαρα- 
κονθήµερος τούτους περίοδος. 

Τῆς δουλικῆς ταῦτα ψυχῆς, el καὶ μὴ χειρός. 

TQ αὐτῷ. 

Ἐγὼ μὲν ἐδεδίειν, µέγιστε Καΐσαρ, τὰς τῶν ἡμῶν 
ἐπιστολῶν παραδεικνύειν µορφάς' ἠσχυνόμην γὰρ 
ὑπὲρ τούτων, ὡς μὴ ἐχουσῶν µήτε φυσικὸν κάλλος 
μήτε ἐπίκτητον. 'Emsi δὲ σὺ τούτων ἀνελπίστως 
ἠράσθης, xal µε πέπειχας καλὰ τίκτειν γεννήµατα, 
ἰδού σοι προδήλως ἀπηναισχύντημαι, καὶ τὴν ὥραν 
παραδεικνύω, καὶ ὥσπερ ὁ μηδικὸς ταὼς, τοῦτο δὴ 
τὸ φιλόκαλον ζῶον xal σύνηθες, θεατρίζω σοι τού- 
των τὴν ὡραιότητα, xal, ὡς ὁρᾷς, ἐπὶ ταῖς σαῖς θ”- 


fores adato non vocatus neque mercedem mee pul- B ῥραις προὺὐπαντῶ μήτε χαλούμενος, μήτε μισθὸν τῆς 


chritadinis excipiens. 
Salomon, igitur hos quos non invitavit emicos 


per circeumspectionem simulat in familiarium con- 


suetudines et colloquia introducere, ne satietatem 
eorum conversationis experti oderint : ergo vero 
contrarium facere novi, dileotam tibifmagis meam 
pulchritudinem ostendens per perseverantiam et 
magis cupitam. 

Nam ille Proteus, vir vel demon,quem Homerus 
format et transformat, multiplex erat et formas 
permutabat,et nuno leo oculis ostendebatur, nunc 
serpens, nuno sus, ignis, arbor, lapis et ferrum : 
ego vero tibi in ferarum naturas non transforma- 
bor,neque stupore percellam phantasmatum inso- 
lita varietate; sed citharistas imitabor. 


Quid autem isti faciunt? quando sentiunt audien- 
tes melodia satiatos, chordas immutant, calamis 
illas flectentes,variantes,et diversas harmonias eli- 
cientes, ut per talem variationem et inflexionem 
musice jvoluptatis avidos auditores habeant. Ita 
igitur et ego tibi meos sermones variabo. Nuno 
quidem hilares illos tibi prebebo, nunc vero vehe- 
mentes; nunc remissos et molles, nuno generosos 
et fortes, vel aliam denique speciem habentes. 


Homerus quippe hoplitem laudans, id laudibus 
adjicit,scire cum immutare clypeum nunc ad dex- 
tram,nunc ad sinistram.Ego autem meam armatu- 


ram,sermones scilicet meos, non in latera tantum, D 


sed in faciem et in tergo immutabo. Non unicus 
est verborum color,neque flgura unica;sed utrum- 
que multiplex et varium; et qui eorum tempera- 
menta et juncturas noscit multiformia amatoribus 
exhibebit spectacula.Vidi ego olim puellam in tha- 
lamo forma propria decoram, et adjuncta pul- 
ehritudine ornatam; prima enim die purpura 
hane ornabat et aurea vitta, et tunica vario 
florum colore nitens et fascia pectoralis elec- 
trina; sed illi assidens brevi ornamentorum ful- 
gentium visu satiatus sum. Secunda autem 
die ornatum immutans, et aurata tunica induta 


ὥρας λαθών. 

'O μὲν οὖν Σολομῶν τοῖς αὐτοχλήτοις τῶν φίλων 
δι) εὐλαθείας ποιεῖται τὰς εἷς τοὺς συνήθεις εἰσόδους 
xal ἁπαντήσεις, ἵνα pu, χόρον αὐτῶν τῆς ὁμιλίας 
λαθόντες, µισήσωσιν * ἐγὼ δὲ τοὐναντίον ποιήσειν 
διέγνωχα, ἑρασμιώτερόν σοι τὸ ἐμὸν κάλλος ἐπιδεικ- 
νόειν διὰ τῆς συνεχείας xai ποθεινότερον 


'O μὲν γὰρ Πρωτεὺς ἐχεῖνος, ἀνὴρ fj δαίµων, ov 
Ὅμηρος πλάττει καὶ µεταπλάττει, παντοδαπὸς v 
καὶ µετήλλαττε τὰς μορφὰς, καὶ νῦν μὲν Αέων τοῖς 
ὁρῶσιν ἐδείχνυτο, νῦν δὲ ὄφις, νῦν δὲ οὓς, καὶ πῦρ, 
καὶ δένδρον, καὶ λίθος, καὶ σίδηρος ἐγὼ δέ σοι εἰς 
μὲν θηριώδεις φόσεις οὐ µεταθήσοµαι, οὐδὲ ἐκπλήξω 
tf τῶν φαντασµάτων καινότητι' ἀλλὰ τοὺς περὶ τὴν 
κιθάραν µιµήσοµαι. 

Τί δὲ οὗτοι ὁδρῶσιν; ἐπειδὰν αἴσθῶνται τοὺς 
ἀκούοντας χορεννυµένους τοῦ μέλους, µεταθάλλουαι 
τὰς χορδὰς, στρέφοντες αὐτὰς τοῖς καλάμοις, καὶ 
µεταστρέφοντες καὶ ποικίλας ἁρμονίας µεταχειρ[- 
ζοντες, ἵνα διὰ τῆς τοιαύτης µεταλλαγῆς τε καὶ 
µεταθάσεων ἁκορέστους τῆς μουσικῆς ἡδονῆς τοὺς 
ἀκροατὰς ἔχωσιν. Οὕτω γοῦν κἀγώ σοι µεταποιήσω 
τοὺς ἐμοὺς λόγους. Καὶ νῦν μὲν ἱλαροὺς τούτους 
παρέξω σοὶ, v5v δὲ συντόνους, xal νῦν μὲν ἀναθεθλη- 
µένους καὶ μαλαχοὺς, νῦν δὲ ενναίους xai Ἰσχυροὺς, 
νῦν δὲ ἄλλην μορφὴν ἔχοντας. 

'O Ὑοῦν Ὅμηρος ὁπλίτην ἐπαινῶν ἄνδρα, καὶ 
τοῦτο τοῖς ἐπα[νοις προστίθησιν, ὅτι οἶδε µετακι- 
νεῖν τὴν ἀσπίδα νῦν μὲν εἷς δεξιὰ, νῦν δὲ elc εὖ- 
ὤνυμα. Εγὼ δὲ τὸ ἐμὸν ὅπλον τοὺς λόγους οὐκ ἐπὶ τὰ 
πλάγια µὄνον, ἀλλὰ xal ἔμπροσθεν μεταχειριοῦμαι καὶ 
ὄπισθεν. Oy ἓν ἐστι τὸ τῶν λόγων χρῶμα, odi Jj, 
μορφὴ ula: ἀλλ᾽ ἄμφω παντοδαπὰ xal ποικίλα" καὶ ὁ 
τὰς Χράσεις xal συνθέσεις τούτων εἰδὼς πολύμορφα 
δείξει τοῖς ἑρασταῖς τὰ θεάματα. 

Elóov ἐγώ ποτε νύμφην ἐπὶ παστάδος καὶ ὥρας 
εὖ Éyoudav καὶ τῷ ἐπιποιήτῳ κάλλει χεχοσμημένην 
λαμπρῶς' καὶ τήν γε πρώτην ἡμέραν πορφύρα τα”- 
την ἑχόσμει xal χρυσῆ ταινία, καὶ ἐπωμὶς ἐξηνθ:- 
σμένη χόσμῳφ παντοδαπῷ καὶ ἡ στηθοδεσμὶς ἠλεκτρί- 
νη ἀλλ ἑνδιατρίψας βραχύ τι τοῖς Φαινομένοις 
ὡραϊσμοῖς ἑκορέσθην ἰδών. ᾽Αλλὰ τήν γε δευτέραν 





4181 


EPISTOL.JE. 


1183 


ἡμέραν μεταθαλοῦσα τὸν κόσμον xal '᾿«ρυσούφῆ ἐαθῇ- À rursus ulliciebat; tertia quoque similiter, et 


τα ἐπενδυβεῖσα, πάλιν ἐθήρα * καὶ τὴν τρίτην οὕτως, 
καὶ τὴν τετάρτην * καὶ ἦν ἀκόρεστον τὸ καλόν. Εἰσὶν 
οὖν κἀμοὶ, Καΐσαρ, ἑλλόθια λογικὰ xal περιδέραια 
γνωστιχὰ xai περιτραχήλιοι xóopot xol. ἐπιστήθιοι, 
K3v χορεσθῆς τοῦ χρυσοῦ, παραγυμνώσω τί σοι τοῦ 
ἠλεκτρώδους. El δὲ καὶ τούτου πλγσθῇῃς, ἔχω σαπφεί- 
ρους, xal ὑακίνθους, xai λίθους ἑτέρους παντοδα- 
ποὺς, καὶ τὴν χροιὰν, καὶ τὴν δύναμιν. Καὶ, ὡς ἔοικεν, 
οὔτε σὺ πλησθήσῃ moti τοῦ ἐρᾷν, οὔτε ἐγὼ κάλλους 
ἀπορήσω καὶ ἐπιδείξεως. 
IB'. Ti Kalcap:. 

Εὐτυχέστατε Καΐσαρ ' τοῦτο γὰρ δή σοι τῆς ἐπι- 
στολῆς ἔστω προοίµιον. Εὐτυχέστατον δὲ σε φημὶ οὐ 
διότι µόνον τῆς τοῦ Καίσαρος ἀξίας τετύχηκας (τοῦτο 


αυατία;[οί pulchritudinis satietas non erat.Sunt igi- 
tur etiam mihi,Cesar, armille spirituales, torques 
intellectuales, et colli et pectoris ornatus. Si auro 
satiatus es, erxhibebo tibi aliquid ος electro. 
Si vero eo quoque lassatus fueris, habeo sappbi- 
ro8, hyacinthos et lapides alios varios colore et vir- 
tute. Et, ut videtur, neque te satietas unquain vi- 
dendi occupabit, neque me pulchritudinis et exhi- 
bitionis indigenlia. 


XII. Casari 
Felicissime Cesar ; id enim tibi epistole fproc- 
mium sit. Felicissimum autem te dico non solum 
quiu Cesaris dignitatem adeptus sis (boo namque 


γὰρ καὶ πολλοῖς ἄλλοις συµθέθηχε, xai ot γε πλείους B et multis aliis contigit qui plures a felicitate defe- 


τῆς εὐτυχίας διη µαρτήκασιν), ἀλλ' ὅτι παρὰ τοῦ καλ- 
λίστου βασιλέως xal ἀδελφοῦ sl; τὴν µεγίστην ταύ- 
την ἀνηνέχθης περιωπὴν, ὃς δἡ, προνοίᾳ τε τῇ ἄνω 
κινούμενος καὶ μετὰ λογισμοῦ κρίσεως πά)τα ποιῶ., 
κοινωνόν σε τοῦ χρότους μικροῦ δεῖν ἐξ ἀδελφικῆς 
εὐνοίας πεποίηκε. Προσκείσθω γὰρ τῇ προνοίᾳ καὶ 
τῇ τοῦ λογισμοῦ χρίσει xal τὸ ἀπὸ τῆς σχέσεως φίλ- 
τρον. Πάλιν οὖν τὴν πρώτην σοι φωνὴν ἐπιφθέγξο. 
μαι’ εὐτυχέστατε Καΐσαρ ' προσθήσω δὲ καὶ λογιώτατε 
καὶ σοφώτατε ' ἄμφω γὰρ ὁρῶ παρὰ dol μετὰ τῆς 
εὐτυχίας τὴν σοφίαν xal τὴν λογιότητα, 

Καὶ pf µε ὑπολάθῃς xóÀaxà τηλικοῦτον εἶναι, 
μᾶλλον δὲ ἁμαθῆ ἐπαινέτην, ὅτι ἀφεὶς ἐπὶ τοῖς στρα- 
τηγήµασιν ἐγχωμιάζειν σε, καὶ οἷς πάλαι κατώρθω- 
κας καὶ νῦν κατορθοῖς, τὴν ἀπὸ τοῦ λόγου σοι εὖφη- 
µίαν προσάγω, μήτε φιλοσοφήσαντί ποτε μήτε ῥητο- 
ῥεύσαντι. Οὐχ οὕτως ἐμαυτὸν ἁπατῶ * ἀλλ᾽ οὔτε σὲ 
ἀπατᾷν βούλομαι. 'O γάρ σοι περὶ τοὺς λόγους ἔρως 
καὶ ἡ ἐπιθυμία τῆς γνώσεως καὶ τὸ ἐθέλειν λόγοις 
σοφοῖς ὁμιλεῖν, τό τε θέλγεσθαι κάλλει αυγγραµµά- 
των καὶ ἐπιστολῶν χάρισι, ταύτην σοι τὴν σοφίαν 
προσμαρτυρεῖ. 

Τοῖς μὲν οὖν παλαιοῖς ἐκείνοις Καΐσαρσι τὸ τῆς 
εὐτυχίας, ὄνομα μέχρις αὐτῶν Tv, καὶ οὐδεὶς τῶν 
σοφῶν δι’ ἐκείνους εὐτύχησε ' cj δὲ oj µεγαλοπρε- 
πείᾳ ὥσπερ ἡλίου φῶς dj κλῆσις ἐγένετο καὶ ὃς δι’ 
ἄν σοι πλησιάσῃ εὐθὺς εὐτυχεῖ, Καὶ τούτου μαρτύ- 
ριον αὐτὸς πρῶτος ἐγώ. Πάλαι μὲν γὰσ ἐπὶ τοῖς λό- 
γοις ἐθαυμαζόμην * νῦν δὲ ἐπὶ τῇ oq φιλίᾳ εὐδόχιμος 
ἐν πᾶσι γεγένηµαι * καινὸν γάρ σε τῶν ἐμῶν λόγων 
ἐπαινέτην εὐτύχηχα * xal μάλιστα ὅτι, τοὺς ἄλλους 
σοφοὺς ἀφεὶς (πολλοὶ δὲ ἴσως εἰσὶν ἐμοῦ καλλίους 
xat ὑψηλότεροι), σὺ δὲ βούλει τῶν ἐμῶν µόνων yapl- 
των κατατρυφᾷν, xai, τὰς ὠκεανίτιδας τῶν πάλαι 
σοφῶν καταλιπὼν πηγὰς, τὸ ἐμὸν κεπτόῤῥυτον ὕδωρ 
ἀρύῃ καὶ χανδὸν ἐμφορῇ µου τοῦ νάµατος. 

"AX ἐγὼ μὲν ἐπὶ σοι εὐτυχῶ καὶ µέγα φρονῶ " 
coi ὃ᾽ ἅρα τίς δαίµων ἐθάσκηνε, καὶ νοήματά τινα 
ἑυσελπιστίας μεστὰ τῇ ψυχῆ σου παρέφθειρε, xal 
ὑπείληφας ὅτι σοι ὁ ἀἁδελφὸς, lv' οὕτως εἴποιμι xal 
πατὴρ, ἠλάττωσέ σοι τὴν πρώτην εὐμένειαν, xal 
μέχρι τῶν παρασήµων τῆς εὐτυχίας προαγαγὼν, 
τῆς πρὸς σὲ εὐνοίας ἑπαύσατο ; T(v. γοῦν ἐπὶ ταῖς 


cerunt), sed quia ab optimo imperatore et fratre 
ad hoo maximum fastigium elevatus sis, qui sane 
previdentia coelesti adductus et cum rationis judi- 
cio omnia agens participem te imperii, aut parum 
abest, fraterna benevolentia eífecit. Addatur enim 
providentiz et rationis judicio amicitie etiam inci- 
tamentum. Iterum ergo priorem tibi vocem expro- 
mam, felicissime Cesar; adjiciam autem, eloquen- 
tissime οἱ sapientissime : utrumque enim apud te 
video cum felicitate, sapientiam et eloquentiam. 


Et ne me suspiceris adulatorem talem esse, po- 
tius vero imperitum laudatorem, quia mittens te 
de bellicis sirategematibus predicare, et de his 
que olim bene egisti et nunc agis, a litteris 
applausum tibi affero,qui neque philosophie neque 
elequentie deditus fuisti. Non ita memet  decipio, 
sed neque te decipere volo. Nam amor ille tuus 
litterarum et doctrine studium, et velle sapientes 
inter ΒΟΓΠΙΟΠΘΘ conversari, et delectari scriptorum 
pulchritudine et epistolarum gratia, tibi hanc 
inesse sapientiam atleslantur. 

Veteribus quidem igitur istis Ceesaribus felicita- 
tis nomen penes eos fuil, sed nullus sapientium 
per eos felicitate usus est : tue autem magnificen- 
tia ut lumen soli hec appellatio convenit; et qui 
&d te accesserit statim felicitate fruitur. Hujus 
quoque teslis ipse primus ego sum. Olim namque . 
propter sermones admirationem moveram, nunc 
vero propter tuam amicitiam famosus apud omnes 


D factus sum : novum enim meorum sermonum lau- 


datorem feliciter adeptus sum; et presertim quod, 
alios sapienies pretermittens (multi autem forte 
sunt me meliores et sublimiores),tu vis meis tantum 
leporib»s delectari, et Oceanicos veterum sapien- 
tium fontes relinquens,tenuissimam meam aquam 
hauris et ore hianti meo ex rivulo inebriaris. 

Sed ego quidem de temihi gratulor et glorior,Tibi 
enim quis demon invidit,et cogitationibus despera- 
tione plenis mentem (uam corrupit, ut arbitrareris 
tuum fratrem,et uta dicam patrem, imminuisse prio- 
rem in tebepignitatom, etad felicitatis fastigium ad- 
ducentera,benevolentiamin tedeposuisse?Quo igitur 








1183 


MICHAELIS PSELLI 


4184 


de fratris egregiis dotibue teste uter? quem alium Α τοῦ ἀδελφου καλλοναῖς µάρτυρι χρήσοµαι; τίνα GE 


proferam sacre illius anime veracissimum descri- 
ptorem ? Solus ipse sufficies, qui ante imperium 
virum mihi sepe depinxisti,et post imperium talia 
nobis locutus es : « Nonne talis frater est qualem 
tibi eum descripsi et veraciter depinxi? » Memento 
epistole ex Edessa et sermonum posteriorum.Qnvid 
autem tali plures annos in virtute conversatus et 
in omnes benignus et benevolentissimus factus, in 
te solo immutavit mentis ingenuitatem ? Ne id ar- 
bitreris, optime virorum omnium.Si enim me putas 
in animam inspicere posse et occulta et abscondita 
noscere solertia, tibi mens illius adhaeret, benevo- 
lentia in te asseritur et augetur benignitus.Tu vero 
noscis melius quam ego tuum fratrem non habere 
adulatoris indolem,et amicitiamque concordiamque 
non in ore clamitare,sed in mente abscondere. Nam 
labiorum elogia linquit viris delicatis et obsequio- 
sis; ipse autem antiquum summorum virorum 
morem imitatur et sublimi, judicio preditus esl: 
minime in amicos intonare volens, tranquillus 
est et serenus,tanquam zephiri aura in animos umi- 
corum spirans. Me igitur sepe decepit non currens 
ad accurrentem neque suaviter amplectens; tunc 
etiam res mihi contemptus videbatur, deinde vero 
brevi illum penetrans, potius expelo ut in sen- 
tentia perseveret quam ut morem mutet. 


ἄλλον προθαλοῦμαι τῆς Ἱερᾶς ἐχείνου ψυχῆς σονί- 
στορα ἀκριθέστατον ; ἀρχέσεις μόνος αὐτὸς, ὃς xai 
πρὸ τοῦ κράτους τὸν ἄνδρα µοι πολλάκις ὑπεζωγρέ- 
Φησας, xal μετὰ τὸ κράτος τοιαῦτα πρὸς ἡμᾶς 
ἐφθέγγου * « "Ap! οὐχὶ τοιοῦτος ὁ ἀδελφὸς οἷόν σοι 
« τοῦτον Ἱστόρουν xal ἀχριθῶς ἔγραφον 1 » ᾿Αναμνή- 
σθητί uo: xal τοῦ ἐξ ᾿Εδέσσης γράμματος καὶ τῶν 
μετὰ ταῦτα λόγων. Τί δὲ ὁ τοσαύτῃ ἐπὶ πλείοσιν 
ἔτεσι συντραφεὶς dosi xal πᾶσιν ἐπιεικὶς xal ypz- 
στότατος γεγονὼς, ἐπὶ col µόνῳ µετήλλαξε τὴν εὖ- 
γένειαν τῆς φυχῆς; μὴ τοῦτο οἵου, χάλλιστε -παν- 
των ἀνδρῶν. El γάρ µε oic εἲς ψυχἠν παρακύψαι 
δυνάµενον xal χρύφια μαθεῖν xal ἀπόῤῥητα γνώµις 
ὀξύτητι, ἑνεστήριχταί σοι ἡ ἐκείνου γνώμη xal προ- 
τέθειταί cot τὸ εὔνουν καὶ πηὔξηται d$ εὐμένεια. X5 
δὲ οἶδας ἐμοῦ κάλλιον τὸν σὸν ἀδελφὸν ὅτι &xoÀa- 
xsutov ἔχει τὸ ἦθος, xal τὴν φιλίαν καὶ τὴν εὐμέ- 
νειαν οὐκ ἐν τῇ γλώσσῃ σαλπίζει, ἀλλ᾽ ἐν τῇ voy 
κατακρύπτει. Τὴν γὰρ ἐν χείλεσιν εὐφημίαν περι- 
έργοις ἀφῆκεν ἁἀνδράσι xal εὐτραπέλοις' αὐτὸς δὲ 
τὸ ἀρχαῖον τῶν µεγίστων ἀνδρῶν μµεµίµηται 7,00; 
καὶ ὑψηλόφρων ἄγαν £cl: βροντᾷν δὲ ἤχιστα πρὸς 
τοὺς φίλους βουλόμενος, λεῖος ἐστὶ xai ἀχύμων, ὥσ- 
περ ζεφύρου πνεῦμα ταῖς τῶν Φφιλουμένων ἐπιπνέων 
ψυχαῖς. Ἐμὲ γοῦν πολλάκις ἡπάτησ: μὴ συνδραμὼν 
προσδραµόντι μηδὸ ηδέως χατασπασάµενος ^ xal τότε 


μὲν παρόρασιν ἑλογισάμην τὸ πρᾶγμα * εἶτα δὴ, καταθραχὺ συνιεὶς ἐκείνου, μᾶλλον ἐπιζητῶ τῆς γνώμης τὸ 


σύνηθες 7] τὴν τοῦ ἤθους µεταλλαγήν. 


Talis est mente ; et scientem te illud cur moror 
invadit, cum oporteat potius complecti puram et 
sinceram imperatoris indolem? 

Ego igitur ipsi tuam relegens epistolam,videbam 
quomodo hec quidem subriderent, illa vero dele- 
etarent. Cum autem legerem illi monachum et ín- 
tegram mutationem, parum abfuit quin lacryma- 
retur, nisi à me impeditus fuisset, et parum te 
Incusaret. De Antiochia apologiam faciebat, jura- 
menta addens quod non juxta tuam opinionem 
mandatum latum fuerit,sed ut cognosceret aliquid 
ex te eorum que ille occulta magis erant. Qui 
visa sunt tibi conspicua signa dixit esse sensuum 
sue mentis eximiorum, sincere, inquam, in te 
dispositionis, fraterne benevolentie, in eamdem 
voluntatem unanimitatis et concordie,quibus addu- 
ctus te in imperii vestibulo statuit et magna tibi 
per minora indicavit. 


Τοιοῦτός ἐστι τὴν φυχήν. Kai εἶδότι σοι τοῦτο 
διὰ τί προσπίπτει ἁνία, δὲον μᾶλλον ἀσπάζισθαι τὸ 
καθαβὸν καὶ ἅπλαστον τοῦ βασιλέως ἴδίωμα ; 

Ἔγωγ' οὖν αὐτῷ τὴν σὴν ὑπαναγινώσκων imo. 
λὴν ἑώρων ὅπως τὰ μὲν ἡδέως προσεµειδία, τὰ δὲ 
Ἱλαρύνετο. Ὅτε δὲ ἐπανέγνων αὐτῷ τὸν μοναχὸν 
καὶ τὴν ἀθρόαν ἀλλοίωσιν, μικροῦ δεῖν καὶ ἐξεδα- 
Χρυσεν, tl δὲ µή µοι ἄχθοιο, καὶ βραχύ τί σου κατ- 
εμἐμψατο. ᾿Απελογίσατο δὲ xai περὶ τῆς ᾿Αντιο- 
χείας, ὄρχους ἀῤῥήτους προσθεὶς ὅτι μὴ κατὰ τας 
σὰς ὑπολήψεις dj πρόσταξις Ὑέγονεν, ἀλλ) ἵνα τι 
νοίη παρὰ σοῦ τῶν ἐχεῖσε ἀποῤῥητοτέρων. Τὰ δὲ 
φαινόµμενάἁ σοι παράσηµα στμεῖα ἔφησεν εἶναι τῶν 
ἐν τῇ ψυχῇ παρασήµων, φημὶ δὴ τῆς πρὸς σὲ 
καθαρᾶς διαθέσεως, τῆς ἀδελφικῆς εὐμενείας, τῆς 
εἷς τὸ αὐτὸ θέληµα συµπνοίας τε καὶ συννεύσεως, 
ἀφ᾿ ὦν κινούμενος iv προθύροις σε τοῦ κράτους 
ἔστησε * καὶ τὰ μεγάλα διὰ τῶν µικροτέρων ἔχαρα- 
χτήρισεν. 


Si igitur sincerum me amicum reputas et veris- J) El οὖν ἀνυπόκριτόν µε oov ὑπολαμθᾶνεις xz! 


simum, et apprime scis me fldem non fraudare 
neo amicitiam, talem libi fratrem conjice, qualis 
nunquam alius frater in amicitia et sincera volun- 
tate fuit. 

Omnem igitur luctus pretextum ex animo ex- 
pellens, dulcem spem concipe; et confide in fra- 
trem tuum et dominum. Et si quid sepius contra 
voluntatem accidit, id reputa ex imperiali admini- 
stratione, et potius Dei providentia provenire. Per 
tuum sacrum caput, felicitates maxime guberna- 


ἀληθέστατον, xal ἀκριθῶς οἶδας ὡς οὗ φεύδομα: 
πίστιν οὐδὲ φιλίαν, τοιοῦτόν σοι τὸν ἁδελφὸν ἑπίστασο, 
ὁποῖον οὐκ ἄλλος ἐγένετο εἷς φιλίαν ἀδελφὸς καὶ ἀκρι- 
θεστάτην διάθεσιν. 

Πᾶσαν οὖν λύπης ὑπόθεσιν ἀποθαλὼν τῆς ὁν- 
χῆς, Ὑλυκείαις ἐλπίσι σύνεσο, xal θάῤῥει ἐπὶ τῷ 
ἀδελφῷ καὶ δεσπότῃ. Κἂν εἴ tl σοι πολλάχις τῶν 
ἀθουλήτων συµπίπτῃ, οἰκονομίαν τοῦτο δέχου βασι- 
Avv καὶ μάλιστα θεοῦ πρόνοιαν. NÀ τὴν Ἱεράν 
σου γὰρ κεφαλὴν, αἱ µέχισται τῶν εὐτυχιῶν ἀκυθὲρ- 








1185 FRAGMENTA. 1486 


νητοι µείνασαι τοὺς χεχτηµένους πολλάκις χαταπον- A tione destituts sepius possessores suos in mare 
είζουσι. Asi. γὰρ ἡμῖν τοῖς iv τῷ Bl εὐροοῦσι καὶ. mergunt. Opus est enim nobis in vita feliciter de- 
φερομένοις ἁπταΐστως καὶ χαλινοῦ τινὸς χατέχον- — gentibus et sine offensione currentibus freno ali- 
τος τὰς ἁλόγους ὁρμὰς xal τὴν λεωφόρον ἵέναι παι- {απο motus pravos detinente οἱ via communi am- 
δεύοντος. bulare docente. 

Ἐν τούτοις οὖν pot φιλοσοφῶν alvoo, καὶ ἅπαξ In his igitur mihi ΡΕοβορμαςὶ videaris, et se- 
σαυτὸν στηρἰξας ἐπ᾽ ἄσφαλοῦς κρηπῖδος, τῆς τοῦ — mel actein tuta basi obfirmaveris, imperatoris et 
βασιλέως xai ἀδελφοῦ πρὸς σὶ διαθέσεως, ἀχύμαν- — fratris in te voluntate, ne supervenientibus cogita- 
τος ἔσο τοῖς ἐμπίπτουσι λογισμοῖς. tionibus unquam molesteris. 


I——XDSÁÁÁ—X——— 








MICHAELIS PSELLI 


FRAGMENTUM 


EX ORATIONE NONDUM EDITA AD CONSTANTINUM MONOMACHUM. 


(Apud Leonem Allatium De templis Graecorum recentioribus, p. 3. 


ενος AX οὐ πάντη τερφθήαῃ τοῖς ἀφθαλμοῖς, B — Sed non omni ex parte delectaberis, nec in om- 
οὐδ' ἐφ᾽ ὅλοις προσµειδιάσεις * τοῖς ὁρωμένοις éfe«- — nibus visibilibus gaudebis ; excitabit enim te me- 
χερεῖ γάρ σε μέσης νυκτὸς ὁ χώδων ὁ Ἱερὸς, καὶ τοῖς — dia nocte sacrum tintinnabulum et sacris incumbes 
θείοις ἐνστηλωθήσῃ ἐδάφεσιν. pavimentis. 





AaEILLLA——REERRMAA———BM———MMMMÉÓ—MHÉÁ———————————MB—ÁÁ—E 


MICHAELIS PSELLI 
Ex variis opusculis ineditis fragmenta ab Leone Allatio Dissertationi de Pselli inserta. 


Epitaphii matrís fragmenta. Vide supra ool. 490. — Fragmentum libelli de admirabilibus lectionibus. Vid. 
col 491. — Proamium libri medicinalis ad. Constantinum Porphyrogenitum. Vide col. 523. 














APPENDIX 
AD OPERA MICHAELIS PSELLI 


ANON'EMI 
DE ANTIQUITATIBUS CPOLITANIS 


LIBRI SIVE PARTES QUATUOR. . 


(Ans. BaNpuni, Imperium Orientale, tom. I.) 


Auctoris haruni Originum CP. nomen ignoratur; sed sub Alexio Comneno eum vixisse ex iambis in 
fronte positis Alexioque imperatori nuncupatis arguitur ; ex quibus etiam scriptorem nostrum exstitisse 
professione monachum facile crederem, dum ibi Alexium pluribus laudat a munificentia et liberalitate 
in monachos (a). Trecentis igitur et quinquaginta circiter annis Codinum etate preit; qui procul dubio 
pleraque ex nostro scriptore hausit; in multis vero ab eo discrepat; neque in describenda urbe enomdem 
ordinem servat. Codinus quippe nullo ordine servato urbis CP. ediflcia recenset, situm non assignat ; e 
contrario vero Ánonymus noster urbem tres in partes distributam ordine describit; et primo quidem 
libro primam urbis partem qui incipiebat a palatio Chalces, et a millio usque ad portam Auream; 
libro secundo alteram partem que incipiebat α Tzicanisterio, Hodegetlrie ecclesia, et Manganis usque 
ad Blanchernas; libro tertio partem tertiam, que incipiebat ab altera parte S. Sergii, et palatiis Sophia- 
nis usque ad muros occidentales Magnarum Portarum. Item eodem hoc libro agit de palatiis et mona- 
steriis suburbanis : de monasteriis Peraticia, et de monasteriis trans fretum. Libro denique quarto agit 
Anonymus noster de structura edis Sopbiane, que in multis diversa ab editis apparet. Varias autem 
lectiones plerasque, que in Commentariis nostris habentur, suppeditarunt codex Regius num. 3058.3. 
(quem 2. appellamus ad differentiam Codicis Regii num. 3028.4. ex quo quatuor primos Antiquitatum 
libros exscripsimus, et quem I. vocamus) et Codex Colbertinus num. 3607. Stylus autem Anonymi nostri 
eat varius et inequalis, utpote qui opus suum, ut arbitror, ex diversis scriptoribus Originum seu An- 
tiquitatum Constantinopolitanarum,et ex allis Chronicorum scriptoribus qui ante ipsum floruerunt,consar- 
cinavit pro more auctorum illius evi. Hauserit igitur ex opusculo Hesychii Milesii, quod inscribitur Περὶ 
τῶν πατρίων, sive De originibus CP. et ex altero ejusdem tituli et argumenti opusculo, auctore Christo- 
doro, Pasnisci filio, Coptensi, quem laudant Suidas et Eudocia Augusta in lonis, opere ms. a nob:s in 
Commentariis sepe citato. Fortassis et ex aliis ejusdem argumenti scriptoribus, qui citantur & Porphy- 
rogenito lib. Ἱ De them. cap. 12 : Preterea ex auctore Chronici Alexandrini, Theophane, Cedreno ac 
reliquis historie Byzantine scriptoribus. Ceterum voces peculiares,ac phrases quibus utitur Anonymus 
noster, in Commentariis adnotantur suis locis et explicantur (0). 


(a) Casimiri Oudini argumenta, quibus istas Antiquitates Michaeli Psello vindicare voluit in libro De scriptori- 
bus ecclesiasticis, tom. Il, uda.odum incerta esse ac lubrica probat ipse Baudurius in Prefatione ad tom 1 Numis- 
maíum imperatorum, Paris, 1118 fol. 

(5) Adeat Lector, si lubet, ipsum Bandurii opus; his enim commentariie, quam per est diffasioribus, nam per in- 
tegrum maxime forme volumen exspiatantur, locum dare non possumus. 











1189 





DE ANTIQUITATIBUS CPOLITANIS. 


1190 





ANONYMI 


DE ANTIQUITATIBUS CPOLITANIS 
LIBER PRIMUS 


Qui incipit a palatio Chalces et a Milliario, ac pertingit ad poriam Auream. 


INGIPIUNT CUM DEO URBIS ANTIQUI- 
TATES. 


Quo pacto occultos laqueos evasisti, 

Et quem sapienter eos in lucem eduxisti | 

Nisi enim hos, Deo adjuvante, explorasses. 

Non hostium supercilium dejecisses, o imperator. 
Ad suprema conscende, virtutibus coronatus; 
Illas enim jam olim tecum pugnantes obtines, 
Hec prevalida arma iu preliis gestas, 
Prudentiam, fortitudinem, temperantiam. 
Justitiam, ipsaque una conjunctas. 

Dei mandata servans, o imperator, 

Mansuetus, humilis, ac facilis accessu es, 
Omnibusque te monachis expandis 

Eosque supremis muneribus ditas. 

Quare te Christus magis magisque remunerat. 
Dum teprotegit, servatque inrpugnis cum hostibus, 
Ac 605 dexter tibi penitus in fugam vertit. 
Cseterum in memoriam perpetuam, o imperator, 
Tuorum tropeorum nullo tempore delendam, 
Domus, templa, statuas, meniorumque situs 
Byzantii, in unum accurate collecta, 

Tibi Alexio Comneno imperatori offero. 


À ΑΡΧΕΙ ΣΥΝ 6EQ AriQ TA HATPIA ΤΗΣ πο- 
QZ. 


Ὢ πῶς μετῆλθες τὰς χεκρυμμὲνας πάγας, 
Καὶ πῶς σοφῶς ἤγαγες αὐτὰς εἰς φάος | 
Ei μὴ γὰρ αὐτὸς ἐκ θεοῦ ἐπεσκέπτου. 
Οὐκ ἂν καθεῖλες δυσμενῶν ὀφρῦν, uiBov. 
Χώρει χατ᾽ ἄκρων ἀρεταῖς ἑστεμμένος " 
Ἔχεις γὰρ αὐτὰς συμμαχυύσας σοι πάλαι, 
Ὅπλον κραταιὸν εἶδες iv µάχαις [φἐρειν.] 
Φρόνησιν, ἀνδρείαν τε, καὶ σωφροσύνην͵, 
Δικαιοσύνην, συνεζευγµένας ταύτας, 
θεοῦ φυλάττων ἐντολὰς, αὐτοχράτορ, 
Πραῦς, ταπεινὸς, καὶ γαληνὸς τυγχᾶνεις, 
Συμπᾶσιν ἁπλοῖς σαυτὸν τοῖς µονοτρόποις, 
Καὶ πλουτοποιεῖς δωρεαῖς ὑπερτάτοις, 
"O6sv σε Χριστὸς ἀνταμείθεται πλέον 
Σκέπων, φυλάττων iy πἆλαις ἑναντίων, 
Τ) αὐτοὺς τροπώσας δεξιὸς ὁλοτρόπως. 
Μνήμην λοιπὸν ἄπαυστον iy βίῳ, ἄναξ, 
Tiv σῶν τροπαίων, μὴ μαρανβεῖσαν χρὄνῳ. 
Οἴκους, ναοὺς, στήλας τε, xai τειχῶν θέσεις; 
Ἐς ἓν συνάψας ἀκριθῶς Βυζαντίου, 
Αλεξίῳ µέδοντι Κομνηνῷ φέρω. 


De Byzanlii conditore, degue ejusdem urbis mu*orvm situ atque forma. 


Sciendum est, Byzantium Byzantis regis urbem 
fuisse, cujus palatia in Acropoli erant. Ubi et Jovis 
templum olim exstabat, ex quo supersunt marmo- 
rei fornices ingentibus fulti columnis; ubi etiam 
Jovis ac Saturni signa reperiuntur : priscis quippe 
mos erat ia urbium arcibus suas domos vel pala- 
tia exstruere. Sub Byzante igitur, uti hodieque in- 
cipiebat murus a turri Acropoleos, et pergebat ad 
turrim usque Eugenii : inde ascendebat ad Strate- 
gium, et progrediebatur ad Achilleas "Thermas. 
Porticus vero Urbicii dicta, que ibidem exstat, 
porta terrestris Byzantinorum erat. Hinc in Chal- 
copratia tendebat murus, et usque ad Milliarium, 
ubi altera erat porta terrestris. Inde procedebat 
ad tortiles columnas Tzycalariorum,et descendebat 
&d Topos, et rursus defleotebat per Mangana et 
Thermas Arcadianas, atque ita demum reverteba- 
tur in Acropolim. Totus autem munus viginti se- 
ptem turribue instructus erat. Hec igitur erat ur- 
bis forma sub Byzante. 


Xp γινώσχειν ὅτι τὸ Βυζάντιον πόλις ἂν τοῦ. 
Ῥύζαντος βασιλέως, οὔπερ τὰ παλάτα Ἴσαν dv τῷ 
᾿Ακροπόλει, 'O δὲ iv αὐτῇ ναὸς ὑπῆρχε πρότερον 
τοῦ Διὸς, ἐξ οὗ ἔχει τὰς µαρμµαρίἰνους ἀψίδας τὰς 
ὕπερθεν τῶν μεγάλων κιόνων, ol ὑπάρχουσι τοῦ 
Διὸς καὶ τοῦ Κρόνου al στῆΏλαι * δι’ Ov ἔχειν ἔθος 
τοῖς παλαιοῖς εἷς τὰς ἀκροπόλεις κτίζειν τὰς ἔαυ- 
τῶν οἴχίας, ἦτοι τὰ παλάτια. Ἴρχετο δὲ τὸ τεῖχος, 
καθὰ vai νῦν, ἐπὶ τοῦ Βύζαντος ἀπὸ τοῦ πύργου 
τῆς ᾽Ακροπόλεως, καὶ διήρχετο εἰς τὸν τοῦ Εύὐγε- 
νίου πύργον, καὶ ἀνέδαινε μέχρι τοῦ Στρατηγίου, 
καὶ Ίρχετο tic τὸ τοῦ Αχιλλέως λουτρόν, Ἡ & 
ἐκεῖσε ἀψὶς, dj λεγομένη τοῦ Οὐρθικίου, πόρτα Jw 
χερσαῖα τῶν Βυζαντίων, xal ἀνέθαινεν εἲς τὰ Χαλ- 
κοπρατεῖα τὸ τεῖχος ἕως τοῦ λεγομένου Μιλίου, "Hy 
δὲ κἀκεῖσε πόρτα τῶν Βυζαντίων χερσαῖα: καὶ δι- 
Ὕρχετο εἲς τοὺς πλεχτοὺς χίονας τῶν Τζυκαλαρίων, 
καὶ κατέθαινεν tlc Τόπους, καὶ ἀπέκαμπτε πάλιν 
διὰ τῶν Μαγγάνων καὶ ᾽Αρκαδιανῶν, xal ἔφθασεν 
elc τὴν ᾿Ακρόπολιν. Elye δὲ πύργους τὸ ὅλον τεῖχος 
εἰκοσιεπτά. Kal τοιαύτη μὲν ἦν ἡ ἐπὶ τοῦ Βὐζαντος 
σχηματογραφἰα τῆς πόλεως. 





4191 APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 1192 
'H δὲ ἑτέρα σχηματογραφία, ἣν συντέθειχεν ὁ μέγας Α Allera. urbis α Constantino M. in aliam formam 


Κωνσταντῖνος. 


Προσέθηχε τοίνυν τὸ τεῖχος ἀπὸ τοῦ Εὐγενίου μὲ- 
χρι τοῦ ᾽Αγίου ᾽Αντωνίου, ἀπὸ δὲ τῶν Τόπων ἕως 
τῆς Αγίας θεοτόκου τῆς 'Ῥάθδδου, καὶ ἀνέθαινεν εἲς 
τὸ ᾿Εξωκιόνιον, xal τὸ Ἀχερσαῖον Λεῖχος, ἀπὸ τοῦ 
Μιλίου * καὶ ἤρχετο μέχρι τῆς παλαιᾶς πόρτης τοῦ 
Προδρόμου, καὶ τῆς μονῆς τοῦ Δίου καὶ τῆς Εἰχασίας, 
καὶ διήρχετο µιχρι τῆς Βώνου, καὶ εἷς τὸν "Άγιον 
Μανουλλ, Σαθὲλ xai Ἰσμαὴλ, ἐν ᾧ τόπῳ ἐἀνῃρέθησαν 
οὗτοι ol ἅγιοι * καὶ διήρχετο εἰς τὰ 'Αρματίου, καὶ 
μέχρι τοῦ '᾿Αγίου Αντωνίου, καὶ ἔκαμπτε εἰς τὸν τοῦ 
Εὐγενίου. Διήρκεσε δὲ τὸ τεῖχος ἔτη ϱλβ’, δέκα βασι- 
λέων αὐτοχρατορησάντων. Αὕτη τοῦ Μεγάλου Κωνσ- 
ταντίνου ἡ σχηµατογραφία. 


deduct2 descriptio. 


Addidit igitur murum ab Eugenii turri ad S. 
Antonium usque, et a Τορίθ ad S. Dei Geni- 
tricem Rhabdi dictam; murusque terrestris pro- 
tensus est a Milliario ad Hexocionium, et pergebat 
ad veterem Precursoris portam, et ad monaste- 
rium Dii et Icasie : inde tendebat usque ad Cister- 
nam Boni, et ad Sanctos Manuel, Sabe] ac Isrrael, 
ubi ipsi sancti occisi fuere: hino vergebat ad lo- 
cum Harmatii nuncupatum; et ad S. Antonium 
usque, deflectebatque ad Eugenii turrim. Duravit 
autem hic murus annos cxxxir, decem imperato- 
rum tempore. Hec est urbis forma sub Constan- 
tino Magno. 


Quo anno urbs Constantinopolis capta sit gdificari, quove mense celebrata sint ejusdem urbis eneenia. 
Χρὴ δὲ εἰδέναι ὅτι, τῷ πενταχισχιλιοστῷ ὀχτάχο- Β Sciendum est, anno mundi quinquies millesimo 


σιοστῷ τριακοστῳ τετάρτῳ ἔτει τοῦ χόσµου, τῷ τρίτφ 
μηνὶ τῆς κρισκαιδεχάτης ἐπινεμήσεως, ἐν ἡμέρᾳ τε- 
τάρτῃ τοῦ Νοεμθρίου μηνὸς, ὄντος τοῦ ἡλίου εἰς τὸ 
τοῦ Τοξότου ξώδιον ' ὡροσκόπει γὰρ Kapxivoq* τῷ 
πρώτῳ ἔτει τῆς διακοσιοστῆς ἑθδομηκοστῆς ἕκτης 
Ὀλυμπιάδος, ἐπήξαντο τοὺς θεµελίους τῶν δυτικῶν 
τειχῶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως * καὶ ἐν ἐννέία μησὶ 
τό τε χερσαῖον xav παράλιον τεῖχος, μετὰ πλείστων 
οἰκοδωμημάτων, τῶν ἓν τῇ πόλει δοµηθέντων ἆπα. 
Ρτίσαντες, τῇ ια τοῦ Μαΐου μηνὸς, τὰ ἐγχαίνια τῆς 
πὄλεως Ὑγέγονε, xal προσηγορεύθη Κωνσταντινού- 
πολις, 


οοἱιπρθη{θθΙπηΟ tricesimo quarto, tertio mense 
quartedecime Indictionis, Novembri mense, die 
quara, cum sol in Sagittarii signo versaretur, 
Canoro horoscopante, primo &nno ccLxxvi Olym- 
piadis, fundamenta murorum ococidentalium Con- 
stantinopoleos jacta fuisse : cumque novem men- 
sibus, maritimum et terrestrem murum, oum aliis 
urbanis edificiis absolvissent, undecemo Maii, en- 
cenia urbis celebrata esse, eique Constantinopolis 
nomen impositum. 


De siatua Constantini M. qus die urbis natali in Hippodromum deducebatur. De its qui una cum Constantino 
urbem CP. zdificarunl ; ac de przcipuis edificiis ab eodem Augusto in urbe excitatis. 


Ἐπὶ Bà τῇ τῶν ἑγχαινίων ἡμέρᾳ προσέταξεν ἐπὶ ᾗ  Conslituit autem ut imposterum quotannis die 


τοὺς ἐφεξῆς χρόνους, τὴν αὐτοῦ στήλην ὁρᾶσθαι, 
μετὰ τῆς εἰθισμένης τιμῆς, 'Ιππικοῦ ἀγομένου, 
τοῖς χατὰ xatpóv βασιλεύουσιν, ὄντων xal τῶν δη- 
μοτῶν, καὶ ἀνέρχεσθαι μέχρι τοῦ στάµατος. Ταῦτα 
ἐπράχθη τῷ δωδεκάτῳ ἔτει τῆς βασιλείας τοῦ Με- 
γάλου Κωνσταντίνου, συµπραττόντων καὶ συνευδο- 
κούντων εἲς τὴν οἰκοδομὴν τῆς θεοφρουρήτου Κων- 
σταντινουπόλεως * Εὐφρατᾶ tí rut τοῦ παραχοι- 
μωμένου xxi Οὐροιχίου, καὶ ᾿Ολυθρίου τεῦ πραι- 
ποσίτου, Ἰσιδώρου καὶ Ἱύστοργίου, καὶ Μιχαὴλ 
πρωτοθεστιαρίου, ἀμφοτέρων πατρικίων, xal 'Ovo- 
ταρσίου ἐπάρχου, καθὼς ἱστοροῦσιν ὅ τε Εὐτυχιανὸς 
γραμματικὸς ὁ προτοασηκρῆτις, xal ὁ συμπαρὼν 
τῷ παραθάτῃ 'Ioultav ἐν Περσίδι, Βὐτρόπιός τις 
ὁ σοφιστὴς καὶ ἐπιστολογράφος Κωνσταντίνου, 
Τρώϊλος 6 ῥήτωρ, ὁ πολλὰς ἀρχὰς διανύσας μετὰ 
δόξης, xai Ἡσύχιος ὁ ταχυγράφος. Οὗτοι πάντες 
θεαταὶ καὶ σωνίστορες γεγόνασι τῶν τότε πραχθὲν- 
των ἀκριθῶς. Ἐν δὲ τῷ δωδεκἄτῳ ἔτει τῆς αὐτοῦ 
βασιλείάς ἐποίησεν, ὡς εἴρηται, μείζονα τὴν Βύ- 
ζαντος πόλιν * ἔχτισε δὲ καὶ τὰ παλάτια, τὰ ἀπό 
τε τῆς Χαλκῆς, xai τῶν Ἐξκουθίτων, xal τῶν 


Σχολῶν ' καὶ ναὸν ἀνήγειρεν ἐκεῖσε τῶν Αγίων - 


Αποστόλων, καὶ τὴν θόλον τῆς Ἑπταλύχνου, ἡ xal 
μέχρι τοῦ νῦν σώζεται ἔσωθεν τῶν Σχολῶν * καὶ 
τὸ Τριθουνάλιον καὶ τὰ νῦν ὀνομαζόμενα Νούμερα 


urbis natall, statua ipsius oum solito honore, ludis 
circensibus, imperatori populoque ad tribunal Hip- 
podromi spectanda proponeretur. Hec duodecimo 
&nno imperii Constantini Magni facta sunt, adju- 
ventibus in structura Constantinopoleos, divino 
presidio munite, Euphrate accubitore, Urbicio, 
et Olybrio preposito, Isidoro et Eustorgio, ac Mi- 
chaele primo vestiario, utroque patricio, et Hono- 
tarsio prefecto; quemadmodum memories tradi- 
derunt Eutychianus grammaticus a secretis 
primus, et Eutropius quidam sophista, qui fuit 
Constantino ab epistolis, ac Juliano Apostata in 
Perside una adfuit; Troilus rethor, qui multos 
magistratus cum gloria gessit, et Hesychius nota- 
rius. Ili omnes spectatores et accurati testes eorum, 
que tunc facta sunt, exstiterunt. ÀAnno autem 
duodecimo imperii sui ampliavit, ut dictum est, 
Constantinus Byzantis urbem, sdiflcavitque pa- 
latia, a Chalce, ab Exocubitis, et a Scholis : ibidem- 
que SS. Apostolorum templum exstruxit, et Hep- 
talychni tholum, qui usque adhuc intus in Scholis 
servatur: preterea tribunal, et que nunc Numera 
appellantur queque ejusdem palatii sunt :insupes 
undeviginti Accubita, et Stepsimum, templumque 
8. Stephani, quo cubiculo hiberno tempore ute- 
batur. Exstruxit quoque Magnauram, et Domini 








1193 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1194 


καὶ αυτα εἲς τὰ αὐτὰ παλάτια, xal τὰ ἐννεακαίδεχα A templum, /Erarium ítem publicum et privatum, 


Ακκούδιτα, καὶ τὸ Στέψιµον, xal τὸν ναὸν τοῦ 
Αγίου Στεφάνου, ὄνπερ εἶχε χειμονικὸν κοιτῶνα. 
᾿Ανήγειρε δὲ xal τὴν ἹΜαγναύραν, xal τὴν τοῦ 
Κυρίου ἐχκλησίαν , xal Γενικὸν, καὶ τὸ Ἰδικὸν, 
καὶ τὸ Βεστιάριον, καὶ τὸν Καθαλλᾶν, καὶ xà" Σίγµα, 
xai τὸ Ἔατον, τὸ πρὸς τὴν Νέαν κείμενον, xal 
μέχρι τῆς ὀνομαζομένης Σιδηοᾶς πόρτης, καὶ τὰ πα- 
λάτια μέχρι τοῦ Γερανίου, καὶ τὸ Χρυσόκλαθον, xai 
τὸ µέγα λουτρὸν τοῦ Οἰχονομίου, τὸ πλησιάζον clc 
τὸ Τζυκανιστήριον, ἔχον ἐνθήχας ἑπτὰ, καὶ στοὰς (f^ 
xai κόλυμθον εὐμεγέθη ἕνζωδον' x«l αἱ μὲν ἑπτὰ 
ἐνθῆχαι, εἷς ἀνάμνησιν τῶν ζ πλανητῶν ἀστέρων' 
αἱ δὲ ιβ’ στοαὶ τῶν ιβ μηνῶν τὰς κράσεις ἴσαζον, 
ὅπερ οὖν ἆἦπτε µέχρι τοῦ βασιλέως Κυροῦ Νικη- 
φόρου τοῦ Φωχκᾶ;' ὁ δὲ κατέλυσεο Ιωάννης Τζιμί- 
σκης, καὶ ix τῆς τούτου ὕλης ἔκτισε τὴν Χαλκὴν, 
ἔνθα xai ἑτάφη. Βουλόμενος δὲ κτίζειν καὶ Ἰππι- 
κὸν κατὰ µίµησιν τῆς Ῥώμης, εὗρε τὸ τοῦ Σεθήρου, 
xai ἀνεπλήρωσεν αὐτὸ, ἤγουν τὸ iv µέρος τῶν 
βαθμίδων, καὶ τῶν δύο περιπάτων, καὶ καγχέλλων, 
xal αὐτὸν τὸν Σφενδῶνα, xal τοὺς καμπτῆρας, καὶ 
τοὺς δήµους. Ηάντα δὲ τὰ χαλκουργήµατα xai τὰ 
ξόανα kx διαφόρων ναῶν καὶ πόλεων ἁθροίσας, 
ἕστησεν αὐτὰ clc κόσμον τῆς πόλεως) ὁμοίως καὶ 
τοὺς Χίονας τοῦ περιπάτου ἑπάτωσε δὲ τούτους 
μετὰ συγχοπῆς, xal ἐπετέλεσε αὐτὸ , πρῶτον 
ποιῄσας καὶ ἱππικὸν ἀγῶνα. Ὁ δὶ ἔχων τοὺς ὁρνι- 
θίους πόδας ἤχθη ἀπὸ τῆς μεγάλης Αντιοχείας * 


Vestiarium, Caballam et Sigma ac Oatum proxime 
ecclesiam Novam, et cetera usque ad portam Fer- 
ream, et palatia ad Geranium usque : tum Chryso- 
clavum etbalneum magnum OEconomii, proximum 
Tzycanisterio, quod septem receptacula habebat, 
et duodecim porticus, et amplissimam piscinam 
figuris variatam. Et septem quidem receptacula 
in memoriam septem planetarum : duodecim vero 
porticus, duodecim mensium temperamenta sequa- 
bant;quod permansit usque ad tempora domini 
imperatoris Nicephori Phocas. Joannes vero Zimi- 
sces illud evertit, et ex ipsa materia Chalcen 
condidit, in qua et sepultus est. Caeterum cupiens 
etiam Constantinus Circum ad instar Romani 
edificare, eum, quem Severus imperfectum reli- 
querat, ipse absolvit; unam nempe graduum par- 
tem, 80 duarum porticuum et cancellorum, pre- 
terea ipsum  sphendonem, flexus seu rretas et 
factionuni sedes. Omnia autem «nea signa ac 
simulacra ex variis templis et civitatibus collecta 
&d ornatum urbis erexit: similiter et columnas 
ambulacri, quas crustis ornavit, ac edito primum 
equestri certamine, opus perfecit. Verum statua 
que pedes alatos habet, delata fuit e magna An- 
tiochia, et Bellerophontis est, qui illic colebatur. 
Ceterum dereliquis statuis, quot et quales eem sint, 
et unde quelibet venerit, et quare fuerint ereote, 
postremo breviter dicemus. 


ἔστι 6b ὁ Βελλεροφόντης) καὶ ἐχεῖσε ἐσέθοντο αὐτόν. Ὅποσα δὲ καὶ ἄλλα ἀγάλματα, καὶ ἅτινό εἶσι, καὶ πόθεν 
Ἡκασιν ἕκαστον, xal διατί ἑστηλώθησαν, ἔσχατον λεπτομερῶς ἑροῦμεν. 


De quaiuor Romanis magiísiris, el octo patriciis, quos Roma Constantinopolim eduxit Constantinus Magnus ; 
ac de edificiis ab iisdem in eadem urbe ΟΡ. excitatis : necnon de Scythica Constantini M. expeditione: 


Μέλλων οὖν 6 Μέγας Κωνσταντῖνος οἰκῆσαι τὴν Cum igitur urbem suam Mhabitari Constantinus 


πόλιν αὐτοῦ, μᾶλλον δὲ τοὺς Ῥωμαίους εἰς τὸ 
Βυζάντιον κατακρατῆσαι, ἔλαθεν ἐξ αὐτῶν τῶν 
Ῥωμαίων τὰ τούτων δαχτυλίδα, ἑνὸς ἑκάστου 
ἰδίως, καὶ ἀπέστειλεν αὐτοὺς εἷς τὸν βασιλέα τῶν 
Περσῶν Σάθαρον ' ἐξ ὧν οἱ μὲν τέσσαρες ἐτύγχα- 
vov μµάγιστροι' Ῥωμαῖοι δὲ ὃ τε ᾿Αδὰμ. ὁ Πρωτά- 
σιος, ὁ Φιλόξενος, καὶ ὁ Σκόµθρος, καὶ πατρίχιοι 
ὑχτὼ, ὁ Ἡρόθος, ὁ Δομνῖνος, Σαλούστιος ὁ ἔπαρχος, 
Μόδεστος xal ὁ Εὔδουλος, ὁ Δαρεῖος, ὁ Μαῦρος, ὁ 
Ῥοδανός * οἵτινς ἐξαπεστάλησαν , μετὰ πλείστου 
στρατοῦ ποιήσαντες ἓν µΠεραίδι μῆνας ις, ὁ δὲ 
Μέγας Κωνσταντῖνος ἁποστείλας slo Ῥώμην ἀνελά- 
ϐετο τὰς γυναῖκας αὐτῶν ' οἱ δὲ σταλέντες ἐκχεῖσε, 
ἐθεάσαντο xal τοὺς τόπους ἑνὸς ἑκάστου, ποῦ τε 
κεῖνται xal ὅπως ' ἑτέρας ἐπὶ τοὺς αἰγιαλοὺς τῆς 
θαλάσσης, ἄλλας ἐπὶ τοὺς Ἅἠπείρους ὡᾠὡσαύτως * 
ἐθεάσαντο δὲ καὶ τὰς ἀνόδους, ai. σαν κοχλιοειδεῖς' 
καὶ λαθόντες τὰς φαμιλίας τῶν τούτων συγκλητικῶν, 
ἀνῆλθον ἐπὶ τὸ Βυζάντιον, καὶ ἔχτισαν ὅμοια κτίσματα, 
καὶ ἐκάθισαν ἐχεῖσε τὰς φαμιλίας αὐτῶν. Ελθόντες 
οὖν ἐν Περσίδος μετὰ νίκης μεγάλης; ἀνελάθοντο 
xai πάκτα κχεντηνάριᾶ Ee. ᾿Εδέξατο οὖν αὐτοὺς ὁ 
βασιλεὺς ἀσμένως, καὶ ποιήσας εὐωχίαν, εἶπεν 
αὐτοῖς ’ θέλετε ἀπελθεῖν εἰς "Pounv; δοχιµάζων 


PATROL. Ga. CXXII. 


Magnus, imo potius Romanos Byzantii sedem 
imperii habere vellet, cujusque horum annulos 
accepit, misitque ipsos contra Saporem Persarum 
regem, quorum quatuor magistri erant: Romani, 
videlicet Adam, Protasius, Philoxenus, Scombrus ; 
octo vero patricii, Probus nempe, Domninus, 

Salustius prefectus, Modestus, Eubulus, Darius 
Maurus ac Rhodanus, qui cum ingentibus copiis 
in expeditionem missi, in Perside sexdecim men- 
ses commorati sunt. Interea Constantinus Magnus, 
missis Romam legatis, eorum uxores acoersivit. 
Cseterum legati sedulo observarunt locum situm- 
que eujusque ; eas videlicet domos que ad oram 
maris erant, et 988 que ad continentem ; itemque 
contemplati sunt scalas que erant cochlem. As- 
sumptis igitur familiis horum senatorum, Byzan- 
tium redierunt, ibique simili forma edificia con- 
struxerunt, eorumque familiis dederunt inhabi- 
tanda. Cum itaque acceptis trecentis et sexaginta 
quinque centenariis tributi, e Perside victores 
rediissent, imperator eos lubens excepit, 8ο ad 
convivium  a&dmissis, explorandi gratia, inquit 
illis: « Numquid &abituri estis Romam ? » Re- 
sponderunt illi, « Haud ante duos menses eo . 


38 


^198 


APPENDIX AD MICHAELEM PSÉLLUM. 


1196 


reversuros. » Tum imperator, « Vespere, inquit, À αὐτούς. Οἱ δὲ ἔφησαν μὴ κατελθεῖν μέχρι δύο μηνῶν' 


dabo vobis edes vestras. » Preceperat enim Eu- 
phrati acoubitori suo, qui imperatorem Christia- 
num fecerat, ut unieuique suam domum red- 
deret cum familia. llli igitur ut viderunt ostia, 
atria et Bcalas pari situ posita, mensuram item, 
formam ao altitudinem, penitusque universa Ro- 
manis similia, putabant se per phantasiam esse 
Roms: ubi vero et familias suas invenerunt, 
obstupuere. Sed postquam eas interrogarunt, et 
uti res gesta esset, accurate edidicerunt, tum 
demum crediderunt, non esse phantasiam verum 
imperatoris prudentiam, qui vel invitos Byzantium 
inhabitare coegisset. Loca autem ex nominibus 
ipsorum denominata sunt. 


Philoxenus cisternam construxit. 

Probus Precursoris condidit templum, quod 
Constantinus Caballinus in fabrilem officinam, 
Probi hodie dictam, mutavit. 

Domninus autem in tractu Mauriani domum edi- 
fioavit, in quo inhabitabat Agricolaus. 

Darius excitavit edem Canatise uxoris Scleri. 

Maurus edem exstruixit Bellone dictam. : 

Rhodanus condidit edem sacram Deipare co- 
gnominatam iv οὐρανοῖς seu in coelis ; que est Ma- 
mene. 

Sallustius domum  e&dificavit, que Condomyti 
appellatur. 

Modestus edem construxit ad S&. Apostolos, Lam- 
prinuncupatam ;que etiamnum idem nomen retinet. 


Eubulus iria condidit atria et quatuor porticus, 
soilicet tholos enchoregos, & palatio ad muros 
usque terrestres ; quarum una incipiebat & Tzyca- 
nisterio, Manganis, Acropoli, et turre Eugenii, 
et pertingebat ad S. Antonium usque: altera a 
Daphne, Sophianoque portu, et progrediebatur 
usque ad ecclesiam Dei Genitricis nuncupatam 

Rhabdum. Reliquae vero due porticus & Chalce, 
" Milio et Foro ad Taurum usque, et Bovem et 
Exocionium ipsum tendebant. Supra porticus au- 
tem ambulacra erant, lapide quadrato strata, et 
statue enee innumere ad ornamentum urbis. 
Preterea officinas terrarias condidit, et aquedu- 
etus ex Bulgaria in urbem. Fecit etiam oloacas 
enohoregas subter universam urbem transeuntes, 
aquantes profunditate altitudinem porticuum, ne 
ex {Φίουθ inde proveniente morbi gignerentur, sed 
omnis fetida colluvies per eas in mare deflueret. 
Hec igitur, ut diotum est, ab Urbicio preposito, 
Sallustio prefecto, caeterisque condita sunt. Im- 
perator autem sexcentis auri centenariis ad por- 
ticus, aqueduetus οἱ muros exstruendos relictis, 
ipse adversus Scythas exercitum eduxit, quibus 
subjugatis, urbes condidit Persthlabam,  Di- 
stram, Pliscubam ot Constantiam. Hec spatio 
duorum annorum et dimidio, curante Hermia, 
edifleata fuere. Preterea exstruxit sedem, vulgo 


D τοὺς καράθους ἐγχορήγους ἐπὶ πᾶσαν τὴν 


6 δὲ βασιλευς ἔφη" ᾿λπόψε ἔχω δοῦναι ὑμῖν τὰς 
οἴκίας ὑμῶν. Προστάξας οὖν Εὐφράτῃ τῷ παβραχο- 
μωμένφ αὐτοῦ ὅστις xal ἐποίησε τὸν βασιλέα Σρ:- 
στιανὸν, ἀποδοῦναι ivl ἑκάστῳ τούτων τὸν olx 
αὐτοῦ μετὰ ὀψικίου αὐτοῦ. Οἱ δὲ, ὡς εἶδον τοὺς κυ- 
λῶνας, καὶ τὰς αὐλὰς, καὶ τὰς ἀνόδους ὁμοίως, τὰ 
µέτρα δὲ, καὶ τὰ σχήματα, καὶ τὰ ὕψῃ, καὶ πάντι 
ἁπλῶς ola τὰ iv τῇ Ῥώμῃ, ἔδοξαν εἶναι dv. φαντα- 
σίᾳ sic τὴν Ῥώμην. Εὐρόντες δὲ καὶ τὰς φαμιλίας 
αὐτῶν , ἐξεπλάγησαν . Ἐρωτήσαντε 9b ταύτας, 
καὶ µαθόντες ἀχριθῶς , τότε ἑπίστευσαν, ὡς ox 
ἔστι φάντασμα, ἀλλὰ φρόνησις τοῦ βασιλέως, ὅτ 
καὶ ἄχοντας αὐτοὺς dv τῷ Βυζαντίῳ ἑνώκησεν. Ἐκ 
δὲ τῶν ὀνομάτων αὐτῶν εἱλήφασιν ol τόποι τὰς 
προσηγορίας. 

'O Φιλόξενος ἔχτισε χινστέρναν. 

Ὁ Ηρόθος ἀνήγειρε τὸν ναὸν τοῦ Ηροδρόµον, 
ὄνπερ Καθαλῖνος ἐποίησεν ἑργοδόσιον, τὸ λεγόµενον 
νῦν Πρόδου. 

Ὁ δὲ Δομνῖνος ἔχτισεν οἶκον εἷς τὰ Μαυριανοῦ, 
ὄνπερ εἶχεν ὁ ᾽Αγρικόλαος. 

'O Δαρεῖος ἔχτισε τὸν οἶκον τῆς Κανατίσης τοῦ 
Σχληροῦ. 

Ὁ Μαῦρος ἕχτισε τὸν olxov, ὃς καλεῖται τοῦ Βελονᾶ, 

'O Ῥοδανὸς ἔκτισε τὸν οἶκον, ὃς καλεῖται τὰ ἐν 
obpavoic: ἔστι δὲ τῆς Μαμένης. 

'O Σαλούστιος ἔκτισεν οἶκον, ὃς καλεῖται τοῦ 
Κονδομύτου. 

'O ἩΜόδεστος ἔχτισε οἶκον εἷς τοὺς Αγίους 
᾽Αποστόλους, τὸν λεγόµενον τοῦ Λαμπροῦ, καθὼς καὶ 
νῦν καλεῖται. 

Ὁ Εὔθουλος ἔχτισε ερεῖς πυλῶνας: ἕχτισε δὲ καὶ 
τέσσαρας ἐμθόλους ἀπὸ τοῦ Παλατίου μέχρι τῶν 
χερσαίων τειχῶν, ἐγχορήγους θόλους: Qv ὁ εἷς ἤρ- 
χετο ἀπὸ τοῦ Τζυχανιστηρίου, καὶ τῶν Μαγγάνων, 
καὶ τῆς ᾿Ακροπόλεως, xai τοῦ Εὐγενίου, xal διήρ- 
χετο μέχρι τοῦ Αγίου Αντωνίου. Ὁ δ᾽ ἕτερος 
ἤρχετο ἀπὸ Δαφνῆς, xal τῶν Σοφιῶν, μέχρι τῖς 
Ράθδου" οἱ δ᾽ ἕτεροι δύο ἔμθολοι ἀπὸ τῆς Χαλκῖς, 
«καὶ τοῦ Μιλίου, καὶ τοῦ Φόρου, μέχρι τοῦ Ταύρου, 
καὶ τοῦ Βοὸς, καὶ τοῦ ᾿Εξωκιονίου αὐτοῦ. ἨἘπάνω δὲ 
τῶν ἐμθόλων περίπατοι πλακωτοὶ λίθινοι, καὶ στζ- 
λαι χαλκαὶ ἄπειροι, stc διαχόσµησιν τῆς πόλεως. 
Ἔχκτισε δὲ xal τοὺς μυδρῶνας καὶ ἀγωγοὺς, δι’ ὧν 
τὸ ὕδωρ ἐχφέρεται ἀπὸ Βουλγαρίας. ᾿Εποίησε δὲ xz 
ν πόλιν, 
βαθεῖς τῷ ὕψει ὅσον τῶν ἐμθόλων, διὰ τὸ μὴ εἶναι 
δυσωδίαν τινὰ, καὶ ἑνσκήπτωσι νόσοι πολλαὶ, 32) 
εἰς τὸ βάθος διέρχεσθαι τὰς δυσώδεις ὕλας, καὶ κατ- 
ἐρχεσθαι εἷς τὴν θάλασσαν. Ταῦτα δὲ ἐκτίσθησαν, 
ὡς εἴρηται, παρὰ Οὑρθικίου τοῦ πραιποσίτου, καὶ 
Σαλουστίου ἐπάρχου, xai τῶν λοιπῶν, καταλιτὼν 
αὐτοῖς κεντήνάρια Χχρυσίου ἐἑξαχόσια, εἴς τε τοὺς 
ἐμθόλους, τοὺς ἀγωγοὺς, xal τὰ τείχη ^ ἔκεῖνος δὲ 
ixlvnos κατὰ Σχυθῶν, καὶ ὑποτάξας, αὐτοὺς, Eau 
πόλεις ἐκεῖσε τὴν Περσθλάθαν, xal τὴν Δίστραν, 
καὶ τὴν Πλισκούθαν, xal τὴν Κωνσταντίαν. Ταῦτς 
ἐχτίσθησαν εἷς ypóvouc δύο ἥμισυ ἀπὸ φωνῆς 








1197 


ANONYMTI ANTIQUITATES CP, 


1198 


Ἑρμείου. Ἔκτισε, δὲ καὶ τὰ ᾽Αρματίου, iv ᾧ τήν τε A dictam Harmatii, in qua cortem posuit, currusque 


κόρτην ἔπηξε, xai τὰ ἅρματα τέθεικς μετὰ τὸ 
ὑποτέάξαι τοὺς Βυζοντίους. Βΐς δὲ τὸ ὄνομα τῶν 
τριῶν αὐτοῦ υἱῶν ἔχτισε τὰ Ηαλάτια, τὰ καλούμενα 
Κωνσταντινιανὰ, xal τὰ λεγόμενα τὰ Κῶνστα. 
"Ecc δὲ καὶ ὁ οἶκος τοῦ Τουθάκης, καὶ τοῦ Ιθηρίτζη, 
ὅστις καλεῖται τοῦ ᾽Ακροπολίτου. Τοὺς δὲ ναοὺς, καὶ τὰ 
λοιπὰ ὅσα ἀνήγειρεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, ὕστερον 
εἰς τὰ Περὶ κτισμάτων ἐροῦμεν, 


locavit, cum Byzantinos subjugasset. A nomine 
autem trium filiorum condidit palatia, que Con- 
stantiniana et Constantis nuncupantur. Construxit 
item domum Tubace, et Iberitze, Acropolite voca- 
tam.Ceterum de templis et reliquis, que Constan- 
tinus Magnus edificavit, postea in libro De difi- 
ciis dicturi sumus. 


De lerrz molu, quo muri urbis CP. sub Theodosio Juniori eversi [uerunt, εἰ quomodo ab eodem Augusto 
instlaurali sint. 


'O δὲ Μικρὸς θεοδόσιος εἲς τὸν πέμπτον "ypóvov 
τῆς αὐτου βασιλείας, σεισμοῦ γεγονότος, xal τῶν 
τειχῶν καταπιπτόντων , διὰ τὸ τοὺς ᾽)Αμαληκίτας 
τοὺς Χατζιντζαρίους οἰκῆσαι ἐν τῇ πόλει, καὶ βλασ- 
Φημῆσαι σφοδρῶς εἲς τὸ Τρισάχιον, ποιήσας ὁ αὐτὸς 
βασιλεὺς Ἰκεσίαν καὶ λιτὴν εἷς τὸν Κάμµπον τοῦ 
Τριθουναλίου μετὰ τοῦ πατριάρχου Πρόκλου καὶ 
Εαντὸς τοῦ λαοῦ' xai τὸ, Κύριε ἐλέησον, κραζόν- 
tuy ἔτι πάντων ὁρώντων ἠρπάγη παιδίον εἷς τὸν 
ἀέρα, xai ἤκουσεν ἀγγέλων µελῳφδούντων καὶ ὑμ- 
νούντων. Άγιος ὁ θεὸς, ἅγιος ἰσχυρὸς, ἅγιος ἀθά- 
νατος, ἑἐλέησον ἡμᾶς. Τοῦ παιδίου κατελθόντος, ὁ 
λαὸς ἐμελῴδει οὕτως, καὶ ἕστη ὁ σεισμός. Καὶ διὰ 
ταῦτα ἐξέωσεν ὁ βασιλευς πάντας τοὺς αἱρετιχοὺς 
ix της πόλεως, καὶ τὰ τείχη ἐξέδαλεν ἀπὸ τοῦ 
Ἐξωκιονίου μέχρι τῆς χρυσίας' ἐξ οὗ xal στήλην 
αὐτοῦ ἕστήσεν ὄπισθεν τῶν ἑλεράντων' xal ἀνεθ[- 
Oase xal τὸ παράλιον τεῖχος, ἀπὸ τῆς “Ῥαύδου 
μέχρι τῆς Ἀρυσίας, ἀπὸ τοῦ Αγίου ᾿Αντωνίου τὰ 
᾽Αρματίου μέχρι Βλαχερνῶν καὶ μέχρι τῆς Χρυσίας. 


Οἱ δὲ δύο δῆμοι ἔκτισαν τὰ τείχη παρ αὐτοῦ τοῦ ϱ 


βασιλέως Θεοδοσίου ὁρισθέντες, καθὼς εἷς τὰ Περὶ 
κτισμάτων ἐροῦμεν. 
Ηερὶ τοῦ Αὐγουστιῶνος. 

Τῃ πέμπτῃ τοῦ ᾿Οκτωθρίου μηνὸς ἐχόρευον οἱ 
ῥεγεονάρχαι ἐν τῷ Γουστείῳ, ἤγουν τῷ ὀψοπωλίῳ, 
el; τὴν τιμὴν τοῦ κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον βασι- 
λευόντος Ov oi ἰδιῶται Αὐγουστιωνα ἐκάλεσαν, ἐν 
ep καὶ στήλὴν ἔστησε Κωνσταντῖνος τῆς μητρὸς αὐτοῦ" 
διὸ καὶ ἐπωνόμασε τὸ) τόπον Αὐγουστιῶνα, ἅτερον 
Γουστείονα λέγομεν. 

Περὶ τοῦ αὐτοῦ Αὐγουστιῶνος: Dati σφαῖραν xal 
σταυρὸν κρατῶν ἐφ᾽ ἵππου ἑστήλωται. 

Ὅ Μέγας ᾿Ιουστινιανὸς Χτίσας τὴν ᾿Αγίαν Σοφίαν 
ἐκάθηρε τὴν αὐλὴν , xai ἐμαρμάρωσε ταύτην τὸ 
πρότερον οὖσαν Γουστεῖον, ὡς εἴρηται, ἤγουν ὀψο- 
πώλιον. Διὸ καὶ ἕστησε xal τὴν ἐαυτοῦ στήλην ἔφ- 
ιππον ἐπὶ τοῦ xlovog* xal τῇ μὲν ἁριστερᾷ χειρὶ φέ- 
pe: σφαῖραν, σταυροὺ ἐμπεπηγότος ἐν αὐτῇ' ὅτι διὰ 
τῆς εἷς σταυρὸν πίστεως τῆς γῆς ἀπάσης ἐγκρατὴς 
γέγονε. Σφαῖρα μὶν γὰρ ἡ Υῆ, διὰ τὸ σφαιροειδὲς 
τοῦ αὐτῆς σχήματος πίστις δὲ ὁ σταυρὸς διὰ τὸν ἐν 
αὐτῷ προσηλωβέντα σαρκὶ Θεόν’ τὴν δεξιὰν χεῖρα 
ἐνατεταμένην ἴἔχουσαν κατὰ ἀνατολὰς, xal στὰσιν 
τῶν Περσῶν σηµαίνουσαν, καὶ μὴ µεταθαίνειν ἐπὶ 
τῆς ᾿Ρωμαϊκῆς γῆς, διὰ τῆς ἀνατάσεως καὶ ἁπ- 
ώσεως τῆς Χειρὸς βοῶν' Στῆτε, Πέρσαι, καὶ μὴ 


Theodosius vero Junior quinto imperii anno, 
cum terre motu muri collaberentur, eo quod Ama- 
Ιοοίί Chatzintzarii in urbe habitarent, et bla- 
sphema dicla in Trisagium effunderent, preces et 
supplicationes in Campo Tribunalis una cum 


B patriarcha Proclo ac universo populo instituit : ao 


dum Kyrie eleison cantarent, puerulus quidam, 
cunctis videntibus, in aerem abreptus audivit 
angelos canentes : Sanc(us Deus, sanctius fortis, 
sanctus immortalis, miserere nobis : puero iterum 
in terram demisso, populus ad eumdem modum 
cecinit, desilitque terre motus : quapropter im- 
perator omnes hereticos ex urbe ejecit, murosque 
&b Exocionio ad portam Auream usque protulit : 
quare etiam pone elephantos isthic collocatos sta- 
tuam suam erexit. Preterea et murum maritimum 
& Rhabdo ad portam Auream extendit, et a San- 
cto Antonio, Harmatii dicto, usque ad Blachernas, 
et ad portam Auream.Due autem factiones populi, 
ab ipso imperatore Theodosio ei rei destinate, 
muros istos condiderunt, uti in libro De wdiíficiis 
dicemus. 


De Augustione. 

Quinta die mensis Octobris, prefecti regionum 
urbie in Gusteo, seu foro cibario, choreas duce- 
bant in honorem imperatoris illius temporis; quem 
locum vulgus Augustionem appellat : quo etiam in 
loco sue matris statuam Constantinus erexit : qua 
de re locum illum Augustiona vocavit; quem alias 
Guetionem appellamus. 

De eodem Augustione. Quare equestris statua globum 
el crucem tenens erecta sit. 

Cum Justinianus Magnus templum Sancte So- 
phie ediflcasset, expurgavit etiam aream, eamque 
marmoribus exornavit, cum antea Gusteum, ut 
diclum est, seu forum cibarium esset : ideoque 
statuam suam equestrem ibi columne imposuit, 
quae sinistra manu globum tenet, cui crux su- 
perinfixa est, quoniam ob fidem in crucem uni- 
versi terrarum orbis imperium adeptus est. Glo- 
bus enim terram signiflcat,ob ejus figure rotundi- 
tatem ; fidem vero crux. quia Deus in carne illi 
fuit afflxus; dexteram autem manum versus orien- 
tem extensam habet, Persarum irruptione in- 
nuens, eosque extensione et :repulsu manus pro- 
vinocias Romanos invadere vetans, his quasi ver- 


1200 


1199 APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 
bis : State, Perse, neo ulterius progrediminl: A πρόσω χωρεῖτε οὐ γὰρ συνοίσει ὑμῖν, Τὸν οὖν ei- 


neque enim conducet vobis. Fertur itaque ipsum 
Justinianum de rebus a Belisario gestis inflatum 
animo fuisse. Hic itaque Belisarius contra Persas 
et reliquas Orientis nationes ab imperatore legatus, 
cum omnes debellasset, ad oppugnandum Gelime- 
rem missus fuit ad Mauritaniam : istic observante 
et commeatum intercludente Pharano, in magnam 
frumenti penuriam conjectus est Gelimer ; quia in 
Mauritania frumentum non seritur, sed coctis 
olyris vescuntur. Tum ille missis litteris postulat 
ab imperatore, ut sibi panem, spongiam et citha- 
ram transmittat. Stupens igitur imperator a ta- 
bellario sciscitatur, cur ista peteret. Respondit 
ille : Panem scilicet,quia cibum expetit;spongiam, 
ut corpus totum lacrymis abluat : citharam, ut in 
calamitatibus sibi solatio sit. Tunc admiratione 
stupefactus imperator postulata misit : ideo ere- 
ctus animo Justinianus equestrem sibi statuam 
columne imposuit. Sed postea invidia motus in 
Strenuissimum ducem  Belisarium, ipsi oculos 
effodit, jussitque sedere eum ad Lauri monaste- 
rium,dato vasculo testaceo, ut qui illac transirent, 
obolum in illud conjicerent. 


De statuis que in Chalce erectz2 visuntur. 

In Chalce proxime, quasi ante palatii ambula- 
erum, inclytae Pulcherie erecta est statua : Zeno- 
nis item et Ariadnes : ibidem preterea alie dus 
pedestres exstant super columnam exiguam, Se- 
cundi philosophi distichis ornate. Ex adverso 
arcus ejusdem Chalces visuntur capita duo Gor- 
gonum, facie muliebri, 8ο auro obducta. ὃς 
templo autem Diane Ephesie octo statue allato 
fuerunt, quarum quatuor in palatio, quod est in 
regione Tauri, collocal& sunt, Constantini nempe, 
Juliani,uxoris ac fratris ejus Galli : relique autem 
quatuor posite sunt in sinistra parte Chalces. 
Ibidem et crux & Justiniano posita fuit, et statua 
inaurata Belisarii, et statua Tiberii Thracis Gib- 
bosi, et Justini primi forma macilenta; statue 
item ejus cognatorum septem, alie ex marmore, 
alie ex ere facte. Preterea duos illos equos, qui 
supra Gorgonum capita in ante dicto arcu stant, 
Justinianus Sanoete Sophie conditor, ex Diane 
Ephesine templo illuc transtulit, et supra colum- 
nam erexit, ne equi pulchritudine impares vide- 
rentur : et crucem ibidem posuit, ut firmius sta- 
ret. Ibidem pariter ingentis molis erea Maximini 
Btatua posita cernitur,necnon statue totius familiae 
Theodosii nunc etiam supersunt. 


De statuis Mauricii. 

In Chalce visuntur etiam statue Mauricii ao 
uxoris, liberorumque ejus, ab eodem Mauricio, 
manibus extensis, supra Christi imaginem erecte ; 
reliqua vero status illio collocate, ex terra At- 
tica deducte sunt : inter quas una est philosophi 
cujusdam, ut tradit Ligurius. Postquam vero 
Mauricius & Phoca tyranno interiectus fuit, dia- 
Conus quidam nomine Acatus, unus ex sectatori- 


τὸν Ιουστινιανὸν λέγεται ἐπαρθῆναι τοῖς τοῦ Βελι- 
σαρἰου εὐτυχήμασιν . Οὗτος οὖν σταλεὶς κατὰ τῶν 
Περσῶν καὶ τῶν λοιπῶν τῶν της ᾽Ανατολῆς παρὰ τοῦ 
βασιλέως , καὶ πάντας χατατροπωσάµενος, καὶ Γε- 
λίμερα χρατῆσαι ἀπέστειλεν αὐτὸν εἷς Μαυρουσίαν, 
ἐχεῖσε τηρεῖσθαι ὑπὸ τοῦ Φαρᾶ, ὃς cl; μεγάλην ἐν- 
δειαν ἄρτου γεγονὼς διὰ τὸ μὴ ἐν τῷ τόπφῳφ τῖς 
Μαυρουσίας aitov γεωργεῖσθαι, ἀλλ᾽ ἐφθὸν τὰς ὁλί- 
pac σιτεῖσθαι, ἔγραψε τῷ βασιλεῖ στεῖλαι αὐτῷ ἄρ- 
τον καὶ σπόγγον xai χιθάραν. Ὁ δὲ ἐκπλαχεὶς ἐπὶ 
τούτοις, ἤρετο τὸν ἐπιστολέα τίνος χάριν ταῦτά γε ! 
ἐπιζητεῖ. Καὶ ἐξεῖπεν, ὅτι ἄρτον μὲν, διὰ τὸ αὐτὸν 
ἐπιθυμεῖν τε xal φαχεῖν' σπόγγον, διὰ τὸ λούειν τὸ 
ἅπαν αὐτοῦ σῶμα ὑπὸ τῶν δακρύων' τὴν δὲ κχιθ- 
ραν, διὰ τὸ παραμυθεῖσθαι ἑαυτῷ ταῖς συμφοραῖς. 
'O δὲ βασιλεὺς ἐκπλαγεὶς καὶ θαυµάσας, ἔστειλε 
τούτῳ τὰ αἰτηθέντα. Διὰ ταῦτα οὖν Ἰουστινισιὸς 
ἐπαρθεὶς ἐφ᾽ ἵππον ἑαυτὸν ἔστησεν ἐπὶ xlovoc- ὃς 
ὕστερον φθονήσας τῷ ῥηθέντι στρατηγικωτάτῳ ΕΒι- 
λισαρίῳ, ἐξώρυξε τούτου τοὺς ὀφθαλμοὺς, xal προσ. 
έταξε τοῦτον καθεσθῆναι stc τὰ Λαύρου, καὶ ὀπιδοῦναι 
αὐτῷ σκεῦος ὀστράκινον, καὶ ἐπιῤῥίπτειν αὐτῷ τοὺς 
δερχοµένους ὁθολόν. 
Περὶ τῶν στηλῶν εἲς τὴν Χαλχὴν ἱσταμένων. 

"Ott ἐν τῇ Χαλκῇ πλησίον, [Πουλχερίας τῆς Ge:- 
δίµου, ὡς πρὸς τὸν περίπατον τοῦ παλατίου ἀν- 
Ἠγέρθη στήλη αὕτη ' ὡσαύτως καὶ ᾿Αριάδντ καὶ 
Ζήνων. “Ιστανται xal ἕτεραι δύο στῆλαι πεζαὶ ἐπ 
Χίονος βραχέως , ἐλεγεῖα ἔχουσαι Σεκούνδου «φίλο- 
cópou* ἀντικρὺὂς δὲ τῆς Χαλκῆς ἀψίδος Γοργονος.- 
δεῖς κεφαλαὶ δύο χρυσέµδαφοι γυνακεῖαι' ἦχθτσαν 
δα ἀπὸ ᾿Βφέσου ἐκ τοῦ ναοῦ τῆς Αρτέμιδος στῖλε. 
ὀκτώ' καὶ αἱ μὲν τέσσαρες ἐν τοῖς τοῦ Ταύρου ui 
ρεσιν, ἐν τοῖς παλατίοις προεπεπήγεισαν, Εωνσταν- 
τίνου, xai ἸΙουλιανοῦ, xai τῆς γυναιχὸς , καὶ τοῦ 
ἀδελφοῦ αὐτοῦ Γάλλου" al δὲ τέσσαρες ἐν τοῖς τῆς 
Χαλχης εὐωνύμοις µέρεσιν, ἕἔνθα καὶ σταυρὸς ὑπὸ 
Ἰουστινιανοῦ ἐπεπήγει, καὶ στήλη χρυσέµδοφος 
Βελισαρίου xai Τιθερίου τοῦ Κουρτοειδοῦς Θρφπὸς, 
καὶ τοῦ Ἰουστίνον τοῦ πρώτου λεπτοειδὴς, καὶ τῶν 
συγγενῶν αὐτοῦ στῆλαι ἑπτὰ, αἱ μὲν ἀπὸ papusi- 
pov, αἱ δὲ χαλκαϊ. Καὶ ol δύο ἵπποι ἑπάνω c 
Γοργονειδῶν ἱστάμεννι dv. τῇ ἀψίδι, καὶ οὗτοι ἐκ «i: 
᾿Λρτέμιδος ἀπὸ Εφέσου ἤχθησαν ὑπὸ Ἰουστινιανοῦ 
τοῦ κτίσαντος τὴν Αγίαν Σοφίαν’ xat ἑστήλωσεν αὐτὰ. 


D διὰ τὸ μὴ ἀντιζηλοῦν ἀλλήλων τοὺς ἵππους' ὁμοίω: 


καὶ τὸν σταυρὸν διὰ τὸ ἑδραῖον' καὶ Μαξιμίνου ax às, 
χαλκῆ ἐν αὐτοῖς locata: βαρυτάτη, ἔνθα νῦν καὶ τὸ 
γένος ἅπαν θεοδοσίου ὑπάρχει. 

Περὶ τῶν στηλῶν τοῦ Μαυρικίου. 

Καὶ τοῦ Μαυρικίου, καὶ τῆς γυναικὸς αὐτοῦ. xr 
τῶν τέχνων. Ἐν γὰρ τῇ Χαλκῇ ἵστανται al τοιαῦτα: 
στῆλαι τοῦ Μαυριχίου, ἄνωθεν τῆς θεανδρικῆς εἲ- 
χόνος τοῦ Ἰησοῦ ὑπ αὐτοῦ κατασκευασθεῖσαι, x1 
ἐχτεταμέναι ταῖς yspolv. Al δὲ λοιπαὶ ἐκ τὺς τῶ, 
᾿Αθηναίων ἤκασι γῆς Φιλοσόφου δὲ φασιν εἶναι. 
ὡς λέγει καὶ ὁ Λιγύρ'ος, Μετὰ τὸ σφαγῆναι πα-ὰ 
τοῦ τυράννου Φωκᾶ Μαυρίχιον, εἷς τις διάκονος τῶν 








1301 


ἰδὼν ἁττηθέντας τοὺς περὶ αὐτοῦ δ.δασκάλους , 
κάχεῖνος ἀποδράσας, χατέλαθε κάστρον τι καλούμε- 
vov Σεραπίωνα’ τοῦτο δὲ ἐτύγχανεν Ov ἕν τῶν παρὰ 
Πέρσαις µῥηγίων. Καταμηνύει δὲ ἠΠεριτίῳ τῷ 
φρουράρχῳφ τὰ τῆς ἀσθενείας τῶν iv τῇ Χαλχηδόνι 
οἰκούντων, προσθεὶς, ὅτι ἅμα τῷ καταλαθεῖν αὐτὸν 
τούτους Ὑειρώσεσθαι, xal δῆτα ἀμενητὶ στρατεύσας 
ὁ ῥηθεὶς Ἡέρσης, xai ἔχων στρατιωτῶν ἑθδομή- 
Χωντα χιλιάδας, χαταλαμθάνει τὴν Χαλκηδόνα οἱ 
δε μόλις ἴσχυσαν διαφυγεῖν εἷς Κωνσταντινούπολιν 
μετὰ τῶν τιµίων λειψάνων τῆς ἁγίας Εὐφημίας, 
ὑπὲρ T τὸ πλέον ἑσπούδαζεν ὁ προδότης xai àv- 
ἱερος "Ακατος, θέλων ἀμῦναι αὐτὴν, διότι τοὺς al- 
ῥέσεως αὐτῶν τόµους κατῄσχυνεν, ἅμα δὲ, καὶ διότι 
οὗ συνεχωρήθη Εὐτύχιον τὸν ἀτυχῆ τὴν τοιαύτην 
εὐτυχῆσαι µητρόπολιν . Λεηλατήσαντες δὲ τότε τὰ 
ἐκεῖσε πάντα οἱ Πέρσαι, ἔλαθον καὶ τὸ χρυσέγχαυ- 
στον ἄγαλμα τοῦ Ἡλίου θεοῦ, τοῦ λεγομένου Κρό- 
νου, καὶ ἀπήγαγον εἰς Περσίαν , xal ἐτίμησαν ὡς 
θεόν. 
Περὶ τοῦ πῶς ἐκλήθη Αὔγουστος. 

'O Αὔγουσιος ὁ ᾿Οκταούῖος Αὐγούστῳ μηνὶ ὑπά- 
τευσε, xal ἐτίμησεν αὐτὸν, Σεξτίλιον τὸ πρότερον 
λεγόμενον, xai ὠνόμασεν αὐτὸν Αὔγουστον' ἐν αὐτῷ 
δὲ ἐτελεύτησε τῷ μηνὶ τῷ ιθ ἡμίρᾳ. Tu δὲ Σε- 
πτεμθρἰῳ μηνὶ ἐγχννήθη elc τὰς χΥ’ καὶ ἐνίκησεν 
᾽Αντώνιον, xal ἤρξατο τῆς μοναρχίας, καὶ ἐτίμησεν 
αὐτὸν ἄρχοντα ᾿Ινδικτιῶνος, ἤτοι ἀρχὴν χρόνου. ὅθεν 
Σεπτέµθριος τετ/µηται. 


Περὶ τῶν Νουμέρων καὶ τῆς Χαλχης, 
Τὰ Νούμερα xal τὴν Χαλκὴν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος 
ἔκτισε' xal διὰ τὸ εἶναι ἀργὰ, ἐποίησεν αὐτὰ φυλακὴν 
ὁ Ἡράκλειος, κα) οἱ καθεξῆς. 


Περὶ τῆς χαλκῆς στήλης, τῆς ἱσταμένης cle τὴν 
πύλην, 


"Ott ἐν λεγομένῃ Χαλκῇ στήλῃ χαλχὴ ἣν, ἥτις 
ἔστη παρὰ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τοῦ Κυρίου 
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τυγχάνει. 'O δὲ Λέων ὁ πατῆρ 
τοῦ Καθαλίνου ταύτην κατήγαγιν' d δὲ νῦν διὰ 
ψτφίδων ὁρωμένη εἰκὼν, ὡσαύτως ἐστίν. ᾿Ανιστορήθη 
δὲ παρὰ Εἱρήνης τῆς ᾿Αθηναίας, ἐξ ἧς γυνἡ αἱμοῤῥο- 
οὔσα ἰάθη᾽ xal ἕτερα οὖν πολλὰ θαύματα ἐπετελοῦντο 
εἷς τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


μαθητῶν Ἑὐτυχίου τοῦ αἱρετιχοῦ ὀνόματι "Ακατος, A bus Eutychis heretioci, 


1203 


videns victos magistros 
suos, et ipse profugit ad castellum cognomento 
Serapionis, quod situm erat in regione Persarum, 
atque statim Perittio prefecto presidiario signi- 
ficavit debilitatem civium Chalcedonensium, sub- 
jungens insuper, ipsum primo impetu facile eos 
subjugare posse. Quare supradictus Persa sine 
mora se cum septuaginta millibus militum in 
viam dedit, tantaque celeritate invasit Chalcedo- 
nem, ut civibus vix satis relinqueretur temporis 
ad transferendum reliquias sancte Euphemie 
Constantinopolim, a quibus imprimis impius ille 
proditor Acatus ultum ire festinabat hereseos 
Eutyohianse scriptis illatam ignominiam, et quod 
infortunato Butychi istam metropolim concedere 
noluerant. Inter cetera que tunc temporis Perse 
predando abstulerunt, fuit quoque aureum illud 
et encausto elaboratum signum Solis, cognominati 
Croni, quod in Persidem deductum pro deo co- 
luere. 


Cur Augustus mensis sic appellatus sit. 

Augustus Octevius mense Augusto primum con- 
sulatum iniit: qua de caus& huno mensem, qui 
Sextilis antea vocabatur, cum in honore haberi 
vellet, Augustum nuncupavit. Eodem mense, die 
undevicesima mortem obiit. Die autem vicesima 
tertia Septembris natus est, eodemque mense 
Antonio devicto solus imperium obtinuit, idcirco 
dictum mensem Septembrem honore afífecil, et 
ut ladictio ab eo initium sumeret statuit. 


De Numeris et Chalce. 

Numera et Chalcen Constantinus Magnus sdifi- 
cavit : sed quoniam nulli usui erant, ideo Hera- 
elus οἱ reliqui deinceps imperatores ea in carce- 
rem mutarunt. 


De statua &nea quz tn porta sita erat. 


In Chalce statua enea erat, quam Constantinus 
Magnus erexit, effigiem Domini nostri Jesu Chri- 
sti representans: hano vero Leo Caballini pater 
evertit. Que autem Christi imago hodie illic visi- 
tur musivi operis, ab Irene Atheniensi posita 
est : cujus imaginis ope hemorrhoiesa curata est, 
multaque alia in nomine Christi edita sunt mira- 
cula. 


Cur urbem describens, eam ires in parles dividat, et a quonam loco quzlibet pars incipiat. 


Ἰστέον οὖν, ὅτι δυσεύρετα ὄντα τὰ τοιαῦτα διὰ τὸ [) Sciendum igitur est, hec, oum egre reperiri 


συγνεχυμένα εἶναι, διῃσίθη εἷς τρία µέρη. Καὶ τὸ 
μὲν πρῶτον ἄργεται ἀπὸ τοῦ παλατίου τῆς Χαλκῆς, 
καὶ τοῦ Μιλίου μέχρι τῆς Ἀρυσίας. τὸ δὲ ἕτερον 
ἀπὸ τοῦ Τζυγκανιστηρίου , τῆς Ὁδηγητρίας, τῶν 
Μαγγάνων, μέχρι Βλαχερνῶν» τὸ δὲ τρίτον μέρος 
ἀπὸ τοῦ ἑτέρου µέρους, τοῦ ᾽Αγίου Σεργίου καὶ τῶν 
Σοφιῶν. Καὶ ὁ βουλόμενος εὑρεῖν τι, οὐ δυσχεραίνει, 
ἀλλ᾽ εὐθέως εὑρήσει τὸ ζητούμενον, 
Περὶ τὰ παλάτια τοῦ Βουκολέοντος. 
Τὰ παλάτια τοῦ ΕΒουκολέοντος , τὰ ἄνωθεν τοῦ 


possent, utpote confusa, in tres partes divisa 
fuisse ; quarum prima incipiebat a palatio Chalces, 
et a Milliario, usque ad portam Auream ; altera & 
Tzineanisterio, Hodegetrie ecclesia, et Manganis, 
usque ad Blanchernas; tertia demum ab altera 
parte, scilicet ab ede S. Sergii, et portu Sophiano. 
Ita ut qui aliquid iuvenire voluerit, non laboret, 
sed statim reperiat quod querit. 
De palatiis Bucoleonis. 
Palatia Bucoleonis nuncupata, que muris immi- 





1308 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1204 


nent, Theodosius Junior condidit. Marcianus &u- Α τείχους παρεξδαλε θεοδόσιος ὁ Μικρός. Ὁ δὲ Mar- 


tem triclinium exstruxit, quod Triclinium Aureum 
appellatur. 
De palatio Quzastoris. 
Palatia Questoris ad Hippodromum Constanti- 
nug Magnus construxit. 


De Daphne. 

Suburbium Daphnes sic dictum est, quod statua 
ibi collocata esset, quee Daphne appellabatur. Ipsa 
autem Roma delata fuit, et illic oraculum erat. 
Csmterum mense Januario laureas coronas ibi ma- 
gistratus accipiebant. 

De Hippodromo. 

Hippodromus ex eo nomen habet quod a sancto 
Constantino usque ad Irenem Atheniensem ibi 
privatim imperatores currus agitarent. Ceterum 
Justinianus L&usiacum wdiflcavit. 


De Fortunzg simulacro. 
Simulacrum Fortune, quod Roma a Constantino 
Magno advectum fuit, stabatque supra palatii ar- 
cum, Mauricius contrivit. 


De Magnaura. 

Fertur Anastasium Dicorum, cum in triclinio 
Constantini Magni, Magnaura dicto, anno imperii 
sui vicesimo septimo, mense quarto deambularet, 
fulguribus et tonitruis circa palatium editis, cum 
consternati orones ultro citroque fugerent, ad cu- 
bieulum aliquod ab se wdificatum  confugisse, 
atque ibi ira Dei interceptum, mortuum repertum 
esse. Narrant autem, eum, cum in ecclesia 85. 
Apostolorum sepultus fuisset, postridie exclamasse, 
Miseremini, miseremini, et aperite. Respondenti- 
bus vero cuslodibus, jam alium imperare, Nihil, 
inquit, curo : in monasterium me abducite, me- 
que mon&chum facite. Illi vero ibi reliquerunt 
eum. Ferunt autem aliquanto post tempore sepul- 
crum ejus apertum fuisse, inventumque ipsum 
brachia sua et caligas quas gestabat comedentem, 
&lta vooe clamasse, O Mana, aura pereo: quam 
vocem excepere quidam ex domesticis guis. Ideo- 
que triclinium ejus Magnaura, a Mana et ab igni- 
t& aura, vocatum est. 


De templo Salvatoris, quod est ἐπ Chalce. 

Templum Salvatoris in Chalce excitavit Roma- 
nus senior, altari, quo pacto jam visitur, duabus 
columellis instructo : institutis ibidem duodecim 
clericis. Joannes vero Zimisces ipsum dilatatum 
et auctum auro et argento exornavit, ac triginta 
sex clericos constituit ; quibus destinavit pensio- 
nes et annonas, singulisque numismata triginta : 
S&cra autem vasa, coronas, scepira, discos, cande- 
labra, vestes et indumenta imperatoria, que sin- 
gulari jure possidebat, templo donavit. Similiter- 
que immobilia bona sua ipsi consecravit. Quo 
etiam ex bellica expeditione detulit sacram cruci- 
fixi Christi Berytensem imaginem, et sancta Chri- 
sti οἱ Dei nostri sandalia, in theca auro et pretio« 


χιανὸς ἐποίησε ἸΤρίκλινον, ὃς καλεῖται Χρυσοτρί- 
κλινος. 
Περὶ τοῦ Κοιαίστορος. 

Τὰ παλάτια Κοιαίστορος τοῦ ππικοῦ ὁ μέγας Κων- 
σταντῖνος ἀνήγειρε. 

Περὶ τῆς Δάφντς. 

Δάφνη δὲ ἐκλήθη διὰ τὸ ἵστασθαι ἐκεῖσε στήλα» 
ὄνομα φέρουσαν Δάφνης, fiuc ἤγθη ἀπὸ 'Ῥώμτς, 
ὅπου xai μαντεῖον T,v: ἐχεῖσε γὰρ καὶ τοὺς στεφάνους 
τῆς διάφνης ol ἄρχοντες ἐλάμθανον κατὰ τὸν '1avooa- 
prov µῖνα. 

Περὶ τοῦ Ἱπποδρόμου. 

'O δε Ἱππόδρομος ἐκλίθη, διότι ἀπὸ τοῦ a7» 

Κωνσταντίνου ἕως τῆς Ηἱρήνης τῆς ᾿Αθηναίας buts: 


B κατιδίαν ἐπὶ ἅρματος ἔτρεχον ol βασιλεῖς. 'O δὲ "Dovs- 


» 9 
τινιανὸς ἔχτισε τὸν Λαυσιαχόν. 


Περὶ Τύχης. 

Ἡ δὲ τύχη τὸ ἄγαλμα ἤχθη παρὰ τοῦ Μεγάλου 
Κωνσταντίνου ἀπὸ Ῥώμης, ὅπερ ἴστατο ἐπάνω τες 
ἀψίδος τοῦ παλατίου, ὁ δὲ βασιλεὺς Μαυρίχιος συνὲ- 
τριψεν αὐτό. 

Περὶ Μαγναύρας. 

Λόγεται οὖν, ὅτι ὁ Τρίχλινος τοῦ Μεγάλου Κων- 
σταντίνου ἡ Μαγναῦρα, περιπατοῦντος ἐν αὐττ ποτε 
Αναστασίου τοῦ Διχόρου, τῷ xL τῆς αὐτοῦ βασι- 
λείας, καὶ τετάριῳ μηνὶ, βρονταὶ xal ἀστραπαὶ 
γεγόνασι πρὸς τὸ παλάτιον' πάντων δὲ ἀδημονούν- 
των, καὶ φευγόνιων ἀπὸ τόπου εἲς τόπον, X1! αὗτοῦ 
δὲ τοῦ βασιλέως φεύγοντος ἐν Evi. τῶν κοιτωνίσχων, 
ὧν ἔχτισε, καὶ κατέθη ἐχεῖσε ἡ ὀργὴ τοῦ θεοῦ, ὥστε 
αἰφνιδίως εὐρεθῆναι vexpóv. Φασὶ δὲ αὐτὸν μετὰ τὸ 
ταφῆναι εἷς τοὺς ᾽Αγίους ᾽Αποστόλους, pier, uice 
βοᾷν' Ἐλεήσατε, ἐλεήσατε, vai ἀνοίξατε. Τῶν 
µνηµοραλίων δὲ εἰπόντων ὃτι ἄλλος βασιλεύει, Ecz: 
Οὐδέν µοι µέλει, εἰς µοναστήριον ὑπάχετέ µε, χα: 
ποιήσατν µε µοναχόν. Οἱ δὲ εἴκσαν αὐτόν. Ai tz: 
µετά τινα χρόνον τὸ μνῆμα αὐνοὺ ἀνοιγῆναι, καὶ 
εὐρεθῆναι αὐτὸν φαγόντα τοὺς βραχίονας αὐτοῦ, xat τὰ 
καλήγια, ἃ ἐφόρει' ἔκραξε δὲ µεγάλως' 'Q Μάνα, ὑπὸ 
τῆς αὔρας ἀπόλλυμαι. Τῆς δὲ φωνῆς ταύτης ἠκουσάν 
τινες τῶν ἀνθρώπων αὐτοῦ, καὶ διὰ τοῦτο ἐκλήθη ὁ 
Τρίκλινος αὐτοῦ Μαγναῦρα, ἀπὸ τῶν Μάνα xai αὖρα 
τοῦ πυρός, 

Περὶ τὸν Σωτῆρα τῆς Χαλκῆς. 

Τὸν δὲ Σωτῆρα tiq τὴν Χαλκὴν ἀνήχειρε "Pu- 
μανὸς ὁ γέρων ὑπὸ στυρακίων μικρῶν 820, ὡς ἔστ' 
Φαινόμενον, τὸ θυσιαστήριον, ποιήσας καὶ κληρικοὺς 
ιβ’. Ὁ δὲ Ἰωάνντς ὁ Τζιµίσκης ἐπλάτυνε xal ἀνήγειρεν 
αὐτὸν καλλύνας ix Ἀχρυσίου καὶ ἀόγύρου πολλοῦ: 
ἐποίησε δὲ καὶ κληρικους λς', τιθεὶς αὐτοῖς καὶ ῥογας 
καὶ ἀννόνας, καὶ ἀνὰ νομισμάτων λ’ τὰ δὲ Ἱερὰ, καὶ 
τὰ στέµµατα, xal τὰ σχῆπτρα, xal τοὺς δίσκους, 
καὶ τὰς λυχνίας, καὶ τὰς ἐσθῆτας, καὶ τὰ ἄμφια τὰ 
βασιλικὰ, ἰδιόκτητα αὐτοῦ ὄντα, ἀπεχαρίσατο πρὸς 
τὸν vaóv' ὡσαύτως xal τὰ ἀχίνητα αὑτοῦ κτήματα 
ἐπεχύρωσεν αὐτῷ, ἐν ᾧ ἀπὸ τοῦ ταξειδίου ἐφέρετο 
τὴν τιµίαν εἰχόνα τῆς ἁγίας σταυρώσεως τῆς ἐν τῇ 
Βηρυτῷ, καὶ τὰ ἅγια σανδάλια τοῦ Χριστοῦ καὶ θεοῦ 








4206 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1206 


ἡ μῶν ἐν ποιχιλοις χρυσεοις, καὶ διὰ λίθων χιδουρίοις. A sis lapillis ornata. Fecit item ibi sepulorum suum 


Ἐποίησεν οὖν xal τὸ ἑαυτοῦ μνῆμα ἐκεῖσε ὁλόχρυ- 

σον μετὰ χυμεύσεως, ἐν ᾧ καὶ icio. 

τῶν Ἱσταμένων ἄνω τοῦ 
Νιλίου. 

'Ev δὲ τῇ χαµάρᾳ τοῦ Μιλίου στῆλαι Κωνσταν- 
τίνου καὶ Ἑλένης εἰσίν. Ἔνθα καὶ σταυρὸς ὁρᾶται 
πρὸς ἀνατολὴν βασταζόμενος ὑπ αὐτῶν' μέσον δὲ 
τοῦ σταυροῦ ἡ Τύχη τῆς πόλεως, ὅπερ ἐστὶ κατήνιον 
χλειδόμενον καὶ ἐστοιχειωμένον, τοῦ παντὸς εἴδους 
ἀνελλιπῶς, καὶ νίχην χστὰ πάντων τῶν ἐθνῶν φὲρον 
τοῦ μηχέτι Ἰσχύειν, fj, πρυσεγγίσαι fj προσψαῦσαι τῇ 
πὄλει ταῦτα, ἀλλὰ πόῤῥω ἀπέχεσθαι, καὶ ὑπονοστεῖν 
ὡς ἡἠττωμένα. Ἐν αὐτῷ δὲ τῷ Μιλίῳ στῆλαι ἵσταν- 
ται τρεῖς, Σοφίας τῆς γυναικὸς Ιουστίνου τοῦ Gpq- 
χὸς, καὶ ᾿Αραθίας τῆς θυγατρὸς αὐτῶν, x«l [Ελέ- 
νης ἀνεφιᾶς αὐτῶν. 

Περὶ τῆς στήλης τοῦ θεοδοσίου. 

Ἐν τῷ λεγομένῳ Μιλιῳ θεοδοσίου στήλη ἵσταται 
ἐφ᾽ ἵππου χαλκοῦ, καὶ iv τῇ χειρὶ αὐτοῦ μῆλον xpa- 
τοῦντος, ἣν ἀναγείρας σιτηρἑσια πολλὰ δέδωκε τοῖς ἐν 
τῇ πόλει. Οἱ δὲ χίονες, καὶ οἱ ποδίοσκοι, xai ol τῶν 
᾽Αρτοπωλιων ὁμοίως καὶ τῶν Τζυκκαλαρίων, καὶ 
τῆς Χαλχῆς ἔχουσιν Ἱστορίας πολλὰς, ἃς ὁ αὗτὸς 
καλλύνας ἐχρύσωσεν. 


Ἱερὶ τῶν στηλῶν 


Περὶ τοῦ ναοῦ τοῦ θεολόγου. 

Φωκὰς ὁ τόραννος ἕχτισεν ix. βάθρων τὸν ναὸν τοῦ 
ἁγίου Φωκᾶ iv τῷ Μιλίῳ, µήπω οὖν ὀροφώσας αὐτόν, 
ἐκεῖσε γὰρ Xv d ἀλλαγὴ τῶν κχοντούρων, xa0' ὃν 
τόπον ἠντξοκόπησε τὰ Χόντουρα, ὅτε xal µαγχλα- 


δίοις ἐτύφθη παρὰ Μαυρικίου τοῦ βασιλέως, τολµή- C 


σαντος τοῦ αὐτοῦ Φωχᾶ iv τῷ χόντῳ αὐτοῦ προσ- 
δῆσαι τὸ πιττάχιον, ὅπερ ἀπὸ Λογγοθαρδίας ἐλθὼν 
ἔφερε, τοῦ στρατοῦ ἐκεῖθεν ἁποστεί[λαντος τοῦτον 
διὰ τὴν ῥόγαν αὐτῶν. Καὶ ἐγκαλέσας ἐν ἡμέρᾳ Ἱπ- 
ποδροµίου, ὅτι οὗτος εὑρὼν ἄδειαν κα) ἀναλαθόμε- 
vog τὰ κόντουρα ὑπεχώρησε ' τὰ δὲ καταλειφθέντα 
ἀντζίσας, κατῆλθεν ἕως Λογγοθαρδίαν ἔτι τὰς πλη- 
γὰς ὕχων' διὰ τοῦτο γὰρ προετιµήθη εἷς τὴν βασι- 
λείαν παρὰ τοῦ στρατοῦ. Μετὰ οὖν τὸ ἀνελθεῖν xal 
βασιλεῦσαι, ἔστησεν ἐχεῖ δύο ἵππους — xovtoópouc 
ἠντζωκοπημένους, x«i βωμοὺς λιθίνους τετραδικοὺς 
σύνεγγυς τοῦ Αγίου Φωκᾶ, ὃν αὐτὸς ἀνήχειρε, 
Διίππιον αὐτὸν ὀνομάσας ' ἐκεῖσε γὰρ xal τέσσαρας 
εἰχόνας ix Ψηφίδων ἸἈχρυσῶν, Κωνσταντίνου καὶ 
Ἑλένης Ἱστόρησεν. 'O δὲ Ἡράκλειος ἐλθὼν, xai 
κρατήσας, xal τὸν Φωκὰν τιµωρήσας, xal χαύσας 
ἐν τῇ τοῦ Βοὸς ἀγορᾷ, ἑτίμησε τὸν ναὸν, καὶ σκεπά- 
σας αὐτὸν καὶ µετονοµάσας εἰς τὸ τοῦ ἁγίου ἁποστό- 
ou καὶ εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου ὄνομα, 


Περὶ τοῦ ἁγίου θεοδώρου τοῦ Σφωρακίου. 

Τὸν ἅγιον θεόδωρὀν τὸν Σφωραχίου, Σφωράκιος 
πατρίχιος ἔχτισεν ἐν τοῖς χρόνοις ᾽Αρχκαδίου καὶ Gt0- 
δοσίου υἱοῦ αὐτοῦ. Ἕκτισε δὲ ἕνα πισὸν µέρους τῆς 
ἐκκλησίας τῶν κατηχουµένων, καὶ ἀπίθετο κεν- 
τηνάρια Ὑχρυσίου τρία * xal παρῆλθον χρόνοι ϱλγ΄’ 
ἐν γὰρ τοῖς χρόνοις τοῦ Μαυρικίου ἐπεχαύθή µέρος 
τι τοῦ ναοῦ καὶ ἀνφκαδομήθη παρ’, αὐτοῦ, χτίσας xai 


totum ex auro conflatum, in quo οἱ positus 
est. 


De statuis quce sunt super Milliarium. 


In tornice Miniarii Constantini ac Helens statum 
eriguntur. Ibidem etiam ad orientem vieitur orux, 
quar ipsi gestant. In medio autem crucis est for- 
tuna urbis, scilicet catena clausa atque magice 
consecrata, omni figurarum genere instructa, ut 
urbs ompium gentium victrix esset, et ab hostium 
incursionibus libera, ità ut eam nec adire, neo 
ledere possent, sed statim quasi viote, retroce- 
derent. In eodem Milliario posite visuntur statue 
tres. Sophie scilicet uxoris Justini 'Thraocis, 
Arabie filio eorum, ac eorumdem neptis He- 
lene. 

De statua Theodosii. 

In dicto Milliario collocata est statua equestris 
Theodosii ex eere, manu pomum tenentis; in cujus 
dedicatione annonam largissimam populo ipse 
distribuit. Columne autem que illio visuntur, 
cum suis spiris, pariterque ille in Artopoliis po- 
Bite, necnon alie Tzycalariorum et que in Chalce 
exstant, multas continent historias quas ipse ad 
ornatum inauravit. 

De templo Theologi. 

Phocas tyrannus templum Sancti Phoce a fun- 
damentis exstruxit in Milliario, sed absque conca- 
meratione. Nam illic erat mutatio equorum cursus 
publici,quo in loco nervos equorum incidit, quando 
ab imperatore Mauricio baculo percussus est, 
propterea quod epistolam, quam ex Longobardis 
&b exercitu stipendii petendi causa missus, affere- 
bai, lancem alligare ausus esset. Postquam vero 
die Hippodromi conquestus esset, acoepta rede- 
undi facultate, adductis equis discessit. lis autem 
qui residui erant enervatis, in Longobardiam ve- 
nit, cum adhuc plagarum vibices manerent, qua 
de causa ab exercitu ad imperium evectus est. 
Itaque reversus et imperio potitus, duos equos 
enervatos ibi constituit, arasque [quadratas lapi- 
deas prope templum 8. Phoce ἃ se conditum, et 
locum Diippium nominavit.Ibidem quoque quatuor 
imagines Constantini et Helene ex aureis tessellis 
confecit. Caeterum Heraclius ubi in urbem venit 


] et imperium suscepit, et Phocam ulciscens in foro 


Bovis flammis exussit, templum illud ornavit, te- 
ctoque operuit, e£ commutato nomine, sancto apo- 
8lolo et evangeliste Joanni cognomine Theologo, 
dicavit. 


De sancto Theodoro Sphoracii dicto." 

Sanctum Theodorum  Sphoracii appellatum, 
Sphoracius patricius condidit, temporibus Arcadii 
ao fili ejus Theodosii. Exstruxit item pinsum 
unum in illa parte ecclesie que catechumeno- 
rum est, ac auri centenaria tria illico deposuit. 
Elapsis autem annis centum triginta tribus,templi 
pars quedam sub Mauricio conflagrevik, et eb eo- 


1201 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


4208 


dem restaurata est; qua oratorium quoque S. Geor. A εὐκτήριον τοῦ ᾽Αγίου Γεωργίου. "Exi δὲ τῆς αὖτοκρα- 


gii exstruxit. Imperante autem Leone Basilii filio, 
Romanus quidam orandi causa templa urbis in- 
visens, animadvertit litteris Latinis incisum 
lapidem in pinso : quibus perlectis imperatori 
aurum absconditum indicavit. Qui cum eo misisset 
80 depositum accepisset, ipsum in ordinem illu- 
strium allegit,datis ipsi in mercedem triginta libris 
monele signat». Excitavit item idem Sphoracius 
Preecursoris statuam, que in concha templi Sancti 
Theodorici erecta est. 
De Octagono. 

Tetradisium Octagonum eat illud, in quo octo 
erant porticus, sive loca concamerata. Illic οἱ 
doctores omnium scientiarum commorabantur,quos 
semper imperatores in consilium adhibebant,neque 
quidquam sine illis agebant. Ex horum numero 
patriarcha et episcopi creabantur. Proxime autem 
basilicam erat, duravitque quadringentos et qua- 
tuordecim annos usque ad decimum annum im- 
perii Leonis Isauri, patris Constantini Caballini. 
Hio enim divina privatus gratia, atque ea penitus 
gpoliatus, cum monachi stolído ejus instituto as-* 
sentiri nollent, iratus sarmenta lignaque colligi 
jussit, combussitque edificium illud,ac sexdecim, 
qui illio erant, monachos. 


De Lauso. 

Lausiaca domus erat Lausi patricii et prepositi, 
qui multos gessit magistratus,magnosque adeptus 
est honores, sub Arcadio Theodosii Magni filio. 
Exornavit autem istam domum variis pretiosisque 
columellis οἱ marmoribus. Ceterum hec domus 
una erat ex duodecim Constantini Magni, in qua 
aquile lapidem, et phiale, et gradus, et bases 
quadrat», &d ornatum urbis stant ad hanc usque 
diem. Proxime autem Milliarii arcum  exsta- 
bat statua equestris Trajani et Theodosii Ju- 
nioris. 

De Foro. 

Forum ad Oceani»imitationem circulari forma 
conditum fuit. Ibidem horologium e&neum, Cyzico 
deductum, collocatum erat. 

De statuis ἐπ arcu camerz Fori exsistentibus. 


In arcu camere Fori posite visuntur due sta- 
tuce,Helene scilicet et Constantini,et in earum me- 


toplac Λέοντος τοῦ υἱοῦ Βασιλείου ἀνελθὼν 'Ῥωμαῖός 
τις τοῦ εὔξασθαι sl; τοὺς ναοὺς τῆς πόλεως, εἷδε 
Ῥωμαῖα γράµµατα λίθινα ἐπάνω τοῦ πινσοῦ, καὶ δύ- 
ναµιν αὐτῶν γνοὺς ἐγνώρισε τῷ βασιλεῖ Λέοντι περ' 
χρυσίου τινὸς, xal στεἰλαντος, καὶ ἀναλαμθανομέν»υ 
ταῦτα, ἐποίησεν αὐτὸν ᾿]λλούστριον, δοὺς αὐτῷ xr 
χάραγµα λίτρας λ’, Ανήγειρε δὲ ὁ αὐτὸς Σφωράκιος 
καὶ τὸν ]]ρόδρομον, τὸν elc τὴν χόγχην τοῦ ναοῦ τοῦ 
᾽Αγίου θεοδώρου τυγχάνοντα. 


Περὶ τοῦ ᾿Οκταγώνου. 

Τὸ δὲ Τετραδίσιον ὀχτάγωνόν ἔστιν εἲς ὅ ἵσταντο 
στοαὶ ὀκτὼ, ἤγουν καμαροειδεῖς τόποι, καὶ διδάσκα- 
λοι ἐκεῖσε ἐτύγχαν.ν ο’κουμενικῶν, καὶ οἱ κατὰ και- 
ροὺς βασιλεῖς τοῖς ἐκεῖσε ὀιδασκάλοις ἐδουλεύοντο, 
καὶ οὐδὲν ἔπραττον χωρὶς αὐτῶν, ἐξ ὧν viyovs xai 
πατριάρχης xal ἐπίσκοποι. Πλησίον δὲ τῆς βασιλι- 
χῆς ἦν, καὶ διήρχεσεν ἔτη υιδ μέχρι τοῦ δεκάτου 
χρόνου Λέοντος τοῦ Συρογενοῦς, τοῦ πατρὸς τοῦ 
Καθαλίνου. Περιτραπεὶς δὲ τῆς θείας χάριτος, xai 
ταύτης γυμνωβθεὶς, διὰ τὸ μὴ συγκοινωνεῖν τοὺς µο- 
ναχοὺς τῇ µαταίᾳ αὐτοῦ ἑνστάσει, θυμοῦ δὲ πλησθεῖς 
καὶ φρύγανα προστάξας ἀθροϊσθῆναι καὶ ξύλα, 
κατέχαυσεν αὐτοὺς, xzi τοὺς ἐκεῖσε ὄντας δέκα if 
μοναχούς. 

Ηερὶ τοῦ Λαύσον. 

Τὰ δὲ Aaócou οἶκος ἦν Λαύσου πατριχίου xal πραι- 
ποσίτου, ὅστις ἀρχὰς πολλὰς xal δόξας διήνυσεν iv 
τοῖς χρόνοις ᾿Αρχαδίου τοῦ υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Θεοῦο- 
clou. ᾿Εχόσμησε δὲ αὐτὸν διὰ ποικίλων xal πολυτελῶν 
μικρῶν κιόνων καὶ μαρμάρων. Ὁ δὲ τοιοῦτος  ofxo« 
ἐκ τῶν δώδεκα ο-χων ἐτύγχανε τοῦ Μεγάλου Κωνσταν- 
τίνου, àv ᾧ καὶ ἀκτοὶ λίθινοι, καὶ φιάλαι, xai. βαθμοὶ, 
καὶ βωμοὶ τετράγωνοι, slc διαχόσµησιν τῆς πόλεως 
Ἱστάμεναι µέχρι τῆς σήμερον. Ηλησίον δὲ τῆς ἀψί- 
δος τοῦ Μιλίου στήλη ἔφιππος ἴστατο Τραϊανοῦ καὶ 
θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ. 

Περὶ τοῦ Φόρον. 

Ὁ δὶ Φόρος sic µίµησιν τοῦ ᾿Ωχεανοῦ ἐκτίσθη χυ- 
Χλοειδής' καὶ ὡρολόγιον ἐκεῖσε ἦν χαλκοῦν, ὅπερ 
ἔφερεν ἀπὸ Κυζίκου. 

Περὶ τῶν στηλῶν τῶν ἱσταμένων ἐν xp ἀφίδι τῆς 
καµάρας τοῦ Φόρου. 

"Oct ἐν τῇ ἀφίδι τῆς καµάρας τοῦ Φόρου ἴσταν - 
ται $20 στῆλαι Ἑλένης καὶ Κωνσταντίνου, xai σταυ- 


dio crux, cui inscriptum est : Unus Sanctus, unus I) ρὸς μέσον αὐτῶν γράφων. El ἅχιος, εἷς Κύριος, 


Dominus, Jesus Chrislus in gloria Dei Patris, Amen. 
Ibidem pariter exstant due angelorum statue 
alate. 


De cruce in septentrionalis parte collocata. 

In septentrionali parte Fori exstabat crux, instar 
illius quam Constantinus Magnus in colo vidit, 
&uro obductam, habentem in extremitatibus ro- 
tundis malum. Hinc inde tam ipse quam fllii 
ejus auro obducti ad hoc usque tempus cer- 
nuntur. 

De duabus crucibas qux deposit erant. 
In inferiori parte columne Fori deposite sunt 


Ἰησοῦς Χριστὸς εἲς δόξαν Θεοῦ Πατρὸς. ᾽Αμήν. 
Καὶ δύο ταχυδρόµων ὁμοίως στῆλαι πτερωτῶν. 


Περὶ τοῦ σταυροῦ τοῦ iv τῷ βορείῳ μέρει. 

"Ott ἐπὶ τὸ βόρειο µέρος τοῦ «Φόρου ἵστατο 
σταυρὸς ὡς εἶδεν αὐτὸν Κωνσταντῖνος ὁ Μέγας bv 
τῷ οὗρανῷ Ὑχρυσέμθαφον xal iv τοῖς ἁκρωτηρίοις 
στρογγύλοις μζλον. Ἔνθεν xal υἱοὶ αὐτοῦ χαθορῶνται 
χρυσέµθαφοι μέχρι τοῦ vov 


Περὶ τῶν δύο σταυρῶν τῶν κεχωσμµένων. 
"Oct κάτωθεν τοῦ κίονος τοῦ Φόρου κεχωσμένοι 











1209 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1310 


εἰσὶν οὗτοι οἱ δύο σταυροὶ, xal τὸ βίχιον τοῦ µόρου, A due ille oruces, et urceolus vitreus unguenti, quo 


ᾧ ἠλείψατο ὁ 'Insoóc, xai πολλὰ σημειοφορικὰ 
ἕτερα τιθέντα μὲν παρὰ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, 
ἀσφαλισθέντα δὲ παρὰ τοῦ Μεγάλου θεοδοσίου. 

Περὶ τοῦ ἅρματος Ηλίου. 

"Οτι τὸ ἅρμα Ἡλίου iv τέτρασιν ἵπποις πυρίνοις 
ἱπταμένοις παρὰ δύο στηλῶν ἔκπαλαι ὑπῆρχεν ἐν τῷ 
ὠρείψ Μιλίῳ. Ἔνθα εὐἀημίσθη Κωνσταντῖνος iv τῷ 
νικῆσαι ᾿Αζώτιον, Κατενεχθὶν δὲ τὸ ἅρμα ἐν τῷ 
Ἱπποδρομίφῳ, δορυφορούµενον στηλίδιον μικρὸν xat- 
εσχευάσθη παρὰ Κωνσταντίνου ὑπὸ 'Hilou φερό- 
µενον, Tóy» τῆς πόλεως εἲς τὸ ατάµα εἶσῄει, xa! 
στεφανωθὶν ἐξῄει' ἐτίθετο δὲ dv τῷ Σενάτῳ ἑορτῶν 
ἐπιουσῶν κάὶ γενεσίων τῆς πόλεως τελουμένων * διότι 
δὲ ἐπὶ χεφαλῆς σταυρὸν εἶχεν, ὃν ἐχάραξε Κωνσταν- 


inunoctus fuit Jesus,et multa alia admiranda,quas a 
Constantino Magno ibi collocata, Theodosius Ma- 
gnus firmius consistere fecit. 


De curru Solis. 

In aureo Milliario Jam inde ab antiquis tempo- 
ribus currus solis trehente quedriga equorum ignei 
coloris quasi volantium a duabus columnis viseba- 
tur : ubi Constantinus postquam Azotium vicerat, 
faustis acclamationibus exceptus est. Ubi autem 
currus ille in Hippodromum deductus fuit, parva 
Btatua fortunam urbis referens ab ipso Consían- 
tino confecta est, que a sole gestata ad tribunal 
Hippodromi ducebatur, indeque coronata exibat : 
ponebatur autem in senatu cum celebritas Nata- 


τῖνος. ᾿Ιουλιανὸς αὐτὸ βόθρῳ µκατέχωσεν. Ἔνθα p lium urbis immineret. Quia vero capiti ejus cru- 


ἜΑρειος τὸν ἔχθιστον θάνατον ἀπὸ τῆς καµάρας τοῦ 
Φόρου τοῦ Σενάτου ἀπίδωχεν, ποῦ καὶ ol παρερχό- 
μένοι obpa xal xónpa ἐτίθουν αὐτῷ τῷ ἐχθίσιῳ 
᾿Αριίῳ. 


Περὶ τοῦ Σενάτου. 

"Oct τὸ Σιενάτον, ὡς οἱ μὲν λέγουσιν, ἐξ ἀρχῆς ἣν 
τῶν κωδικέλλων φυλακτήριον * ἐκεῖσε γὰρ ol Ἱα- 
τρἰχιοι ἐλάμθανον αὐτοὺς, ἐν ᾧ τε καὶ Καλλίστρα- 
τος πρῶτον τὴν ἀξίαν τοῦ ὑπάτου ἐκεῖσε ἑδέξατο, 
τοῦ δήµου χράξαντος, Καλλίστρατος εὐτυχὴς xai εἲς 
ἄλλο προχόψει' ὁ δὲ φοθηθεὶς προσέφυγε τῇ ix- 
Χλησίᾳ. Κωνσταντῖνος δὲ ἐξωμόσατο μὴ ἀδικῆσαι 
αὐτόν. Ὁ δὲ μὴ ἀνασχόμενος ἐχειροτονήθη πρισ- 
θύτερος, εἶτα ἐπίσκοπος. 

Περὶ τοῦ τεθέντος στοίχείου, xal τοῦ Φόρου, καὶ τῆς 
στήλης. 

Κάτωθεν 0t τοῦ χίονος τοῦ Φόρου ἐτέθη xal Παλ- 
λάδιον στοιχεὶον, καὶ ἕτερα πολλὰ σηµειοφορικά. Ὁ 
δὲ κύκλος τοῦ Φόρου ἐπὶ τὸ ἴσον τῆς ποδέας τῆς 
xóptnc τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ἓν αὐτὸς ἔπηξεν 
ὅτε ἀνῆλθεν ἀπὸ “Ρώμης. Οἱ δὲ δύο σιγματοειδεῖς 
ἔμθολοι ἐτύγχανον τότε σταῦλοι γύρωθεν τοῦ κόρτης. 
'O δὲ περίθλεπτος οὗτος κχίων, xal ἡ στήλη τοῦ 
Απόλλωνος, ἔστι τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, fy 
ἕστησεν οὗτος δίκην ἡλίου, τιθεὶς ἐν τῇ κεφαλῇ αὖ- 
τοῦ τοὺς ἤλους ix τῶν τοῦ Χριστοῦ δίχην ἀκτίνων, 
ὡς ἅλιος τοῖς πολίταις ἐκλάμπων. 

Περὶ τῶν τεθέντων ἠνιόχων ἐν τῷ Σενάτῳ, καὶ περὶ 
τῶν t κοφίνων τῶν ἄρτων. 

Ἐν δὲ τῷ Σενάτφ ἀπετέθησαν οἱ ἡνίοχοι ἐν ζευξ- 
ἵπποις ἐν τῷ ἀστρονομικῷ ὀργάνῳ, ἔνθα τῆς Αρτί- 
µιδος xal τῆς ᾿Αϕροδίτης ἵσταται στήλη, ἐν αἴς σκυ- 
φάλαις ἀπεχεφαλίσθη ὑπὸ ᾿Αρειανῶν ᾿Αρχάδιος dp. 
χιδιάκονος τῆς ᾽Αγίας Εϊρήνης. Οἱ δὲ δέκα κόφινοι 
τῶν περισσευµάτων, δέκα ἕτη ἐν sip παλατίῳ τοῦ 
Σενάτου κατέκειντο΄ μετὰ δὲ ταῦτα ὑπὸ τὴν βάσιν 
τοῦ xlovoc κατεχώσθησαν. 


cem insculpi Constantinus curaverat,Julianus eam 
in foveam conjici jussit : ubi Arius in camera Fori 
senatus teterrimam mortem obiit : atque eo loci 
qui preteribant urinam et stercora odiosissimo 
Ario deponebant. 

De Senatu. 

In Senatu, ut quidam tradunt, codicilli antiqui- 
tus asservabantur: ibi enim Patricii eos acoipie- 
bant, ubi Callistratus primum dignitatem consu- 
larem suscepit, acclamante populo : Callistratus 
fortuna favente insuper ad aliud provehetur : ille 
vero perterritus ad ecclesiam confugit, οἱ quamvis 
Constantinus juraret se nullam ei injuriam illatu- 
rum, tamen ille minus fldens, primum presbyter, 
deinde episcopus creatus «st. 


De Palladio deposito, de Foro et de statua. 


Subter Fori columnam Palladium, et multa alia 
adiniranda posita fuerunt. Circuitus &utem fori 
tantus est, quantus fuit ambitus tentorii Constan- 
tini Magni, quod Roma Byzantium veniens isthic 
fixerat. Due autem ille semirotunde porticus 
tunc temporie stabula erant, oirca tentorium. Ce- 
terum insignie illa columna et statua Apollinis 
est Constantini Magni, quam ipse instar solis ere- 
iit, infixis capiti ejus, radiorum instar, clavis 
passionis Christi, ut veluti sol civibus suis ela- 
ceret. 

De statuis aurigarum,que in Senalu collocat? erat, 
ac de decem reliquiarum cophinis. 

In Senatu erecte sunt aurigarum Circensium 
slatum in organo &stronomico, ubi etiam Diane et 
Veneris statue: ad quas Arcadius archidiaconus 8. 
Irens ab Arianis flagris occisus est. Decem autem 
cophini reliquiarum decem annis in palatio Sena- 
tus jacuerunt ; postea vero ad basim columnes suf- 
fossi fuere. 


De staiuis quz olim in magna ecclesia Santa Sophia erect erant. 


Ἐν δὲ τῇ µεγάλῃ ἐχκλησίφ, τῇ νῦν ὀνομαζομένῃ 
à Αγία Σοφία, στῆλαι ἵσταντο υχζ, αἱ πλείονες 
τούτων Ἑλληνικαὶ ὑπῆρχον' αἵτινες ἐκ τῶν πολ. 


In magne ecclesia, que jam appellatur Sanota 
Sophia erecte erant quadringente viginti septem 
slatue, quarum  plereque Grece orant; ex 








1214/7 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1919 


quarum numero isis erant Jovis soilicet, Cari A λῶν ὑπῆρχον, τοῦ τε Διὸς, καὶ Κάρου τοῦ πατρὸς, 


patris, Diocletiani, duodecim signorum Zodiaci, 
Lune, Veneris. Aroturi sideris duabus Persicis 
columnis fulti, Poli Australis, ac sacerdotis Mi- 
nerve habentis a latere Iridem sine philosophia 
valicinantem. Christianorum item etatuas non 
paueas exstitisse ferunt, ex multis vero pauce 
enumerande eunt, Constantini Magni, Constantis, 
Galli, Theodosii, Juliani, Theodosii alterius et 
Arcadii filii ejus, &o Serapionis consulis : Helene 
item matris Constantini tres : una porphyretica 
margaritis distincta : altera ez tessellis argenteis 
super eolumnam eream : tertia vero eburnea, 
quam posuit Cyprus rhetor. Quibus per urbem 
dispersis Justinianus fide et studio multo permo- 
tus, amplissimum templum excitavit. Si qui vero 
horum periti, urbem explorandi causa perourrant, 
non paucas earum reperient. 


De stalus quz collocate erant. in dextera Fori 
parte. 


In dextera Fori parte ad orientem statue duo- 
decim ex marmore porphyretioo exstabant, toti- 
demque Sirenes auro obducte, quas vulgus equos 
marinos vocat. Nunc autem septem duntaxat con- 
spiciuntur : quarum tres apud S. Mamantem 
posite sunt. Cmetere status etiamnum super- 
sunt. 


καὶ Διοκλητιανοῦ, καὶ τὰ δώδεχα ζώδια, ἤ τε Σελήντ 
καὶ ἡ ᾿Αφροδίτη, καὶ ὁ ᾿Αρκτοῦρος ἀστὴρ, παρὰ 
δύο Περσιχῶν στηλῶν βασταζόµενος, καὶ ὁ Νότιος 
Πόλος, καὶ ἡ Ἱέρεια τῆς ᾿Αθηνᾶς, ἀπὸ τοῦ πλευροῦ 
τὴν Ἶριν ἀφιλοσόφως µμαντεύουσαν ἔχουσα. Ἐκ δὲ 
τῶν Χριστιανῶν οὖκ ὀλίγαι μὲν, ὡς εἶπον ΄ xal 
δέον ἐκ τῶν πολλῶν ὀλίγας εἰπεῖν: Κωνσταντίνου 
τοῦ Μεγάλου, xai Κώνσταντος, xai Γάλλου, θεοδο- 
clou τε καὶ ᾿Ιουλιανοῦ, xai Θεοδοσίου τοῦ ἑτέρου, 
καὶ ᾿Αρκαδίου υἱοῦ αὐτοῦ, καὶ Σεραπίονος ὑπά- 
του, καὶ Ἑλένης μητρὸς Κωνσταντίνου τρεῖς * d 
piv µία πορφύρα διὰ µαργάρων ' ἡ δὲ ἑτέρα διὰ 
ψηφίδων ἀργυρῶν ἐν τῷ χαλκῷ xlovt, καὶ ἡ ἄλλη 
ἐλεφαντώδης Κύπρου ῥήτορος προσενέγκαντος ' ac 
Ἰουστινιανὸς µερἰσας iv τῇ πόλει ναὸὺν μέγιτσον 
ἀνήγειρε μετὰ πίστεως καὶ πόθου πολλοῦ * ot δὲ 
πεπειράµενοι τῶν προειρημένων , περιερχόµενοι 
τὴν πόλιν, καὶ ζητοῦντες αὐτὰς, εὑρήσουσιν οὐκ 
ὀλίγας. 

Περὶ τῶν στηλῶν τῶν ἱσταμένων ἐν τῷ δεξιῷ μέρει 

τοῦ Φόρου, 

Ἐν δὲ τῷ δεξιφ μέρει τοῦ Φόρου τοῦ ἀνατολΏς, 
ἑδέξαντο στήλας πορφυρᾶς διὰ µαρµάρων ιβ, καὶ 
σειρῆνας δώδεκα, ἅστινας οἱ πολλοὶ ἵππους $1- 
λασσίους καλοῦσι ' χρυσέμθαφοι δὲ ἦσαν. Ἐπὶ δὲ 
ἡμῶν ἑπτὰ µόναι καθορῶνται' τὰς δὲ τρεῖς ἐξ αὖὐ- 
τῶν iv τοῖς τοῦ Αγίου Μάμαντος µέρεσιν ἔθηχαν, 
καὶ αἱ λοιπαὶ στῆλαι σώζονται. 


De simulacro ἄγεο Fortung urbis, quod in orientali Fori arcu exstabat. 
Fortuna urbis enea cum calyptra posita erat in (; Ἡ δὲ Τύχη τῆς πόλεως χαλκὴ μετὰ µοδιόλου 


orientali arcu fori, cujus manus, ut aiunt, Mi- 

chael Rhangabe amputari jussit, ne factiones 

populi contra imperatores quidpiam moliri pos- 

sent. 

De cruce cujus inscriptio est, Sanctus, sanctus, 
' sanctus. 

Sciendum est, crucem, in cujus medio legitur, 
Sanetus, sanctus, sanctus, & preside Fori dedica- 
tam esse : ubi etiam duorum angelorum et ipsius 
Constantini et Helene statue, a dextris et sini- 
stris asservantur. In orientali autem arcu Fori 
Constantiniani, crux est argento obducta, habens 
in extremitatibus rotundis malum, quam ibidem 
Constantinus erexit, qua forma illam in ccelo vi- 
derat. li vero qui inaurati conspiciuntur, fllii ejus 
sunt. Itemque in sinistris partibus terribilis posita 
erat elephantis statua, prope maximam statuam, 
ubi mirabile spectaculum accidit. Nam terre motu 
facto, elephas collapsus est, 8ο unus posteriorum 
ejus pedum effractus, Prefecti vero Taxeote, quos 
moris erat forum custodire, accurrentes elephan- 
tem erexerunt, ao corporis humani integri utraque 
ossa invenerunt, et tabellam cui inscriptum erat : 
A Venere virgine sancta ne mortua quidem sejun- 
gor. Prefectus autem signum illud serario publico 
iatulit in nummos redigendum. Preter superius 
memorata, visebatur porous, multitudinis stre- 
pium denotans, et proxime nuda statue, si- 


ἵστατο iv τῇ ἀνατολικῇ ἀψίδι, ἣν, ἔφησαν. Μιχαὴλ 
ὁ “Ραγγαδὶὲ χειροχοπηθῆναι, διὰ τὸ μὴ ἰσχύειν τὰ 
δημοτικὰ µέρη κατὰ τῶν ἀνακτόρων. 


Hep! τοῦ σταυροῦ τοῦ γράφοντος' "Άγιος, ἅγιος, 
ἅγιος, 

Ἱστέον, ὅτι ὁ σταυρὸς ὁ μεσοσυλλαθῶν xal ἀναγινω- 
σκόµενος, "Άγιος, ἅγιος, ἅγιος, παρὰ τοῦ πρωτοστα- 
τοῦντος τῷ Φόρῳ ἀνηγορεύθη' ἔνθιν καὶ δύο ταχυ- 
δρόμων, καὶ αὐτοῦ τοῦ Κωνσταντίνου, καὶ Ἑλένης 
ἐκ δεξιῶν καὶ ἐξ εὐωνύμων σώζονται στῆλαι. Ες δὲ 
τὴν ἀνατολινὴν ἀφίδα τοῦ Κωνσταννινιαχοῦ Φόρου 
σταυρὸς ἀργυρέμπλαστος, xal iv τοὶς ἀκρωτηρίοις 
στρογγύλοις μῆλον, lv αὐτῷ τῷ τόπῳ ἀνηγέρθη ὑπὸ 
Κωνσταντίνου, ὡς ἐθεάσατο αὐτὸν ἐν τῷ οὐρανφῷ. 
Οἱ δὲ χρυσέµθαφοι υἱοὶ αὐτοῦ slc: xai ἑλέφαντος 
στήλη Ἱστάτο φοθερὰ iv τοῖς εὐωνόμοις µέρεσι πλη- 
σίον τῆς μεγἄλης στήλης ' ἔνθα καὶ παράδοξον 
ἐδείκνυτο θέαµα᾽ σεισμοῦ γὰρ Ὑενομένου xul αὐτὸς 
πίπτωχε, xai ἀπώλετο τὸν ἕνα πόδα τὸν ὄπισθεν, 
οἱ δὲ τοῦ ἐπάρχου ταξεῶται (ἔθος γὰρ τὸν Φόρον παρ 
αὐτῶν φυλάττεσθαι) συνδραμοῦντες Ίγειραν τὸν 
ἑλέφαντα, καὶ εὗρον ἔσωθεν αὐτοῦ τὰ ὁστᾶ ἀνθρώ- 
που ἄμφότερα ὅλου τοῦ σώματος, καὶ πυξίον μικρὸν, 
οὗ iv τῇ κεφαλῇ ἔγραφιν ' ᾿Αφροδίτης παρθένου 
lepüc οὐδὲ θανοῦσα χωρίζοµαι. Ὅπερ ὁ ἔπαρχος 
"9 δηµοσίῳ κροσέθηχεν slc νουµἰα. Τοῖς προαναδε- 
δηλωκόσι, xal χοῖρος ἵστατρ αηµαίνωγ €i» χραυγὴν 





1213 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1914 


τῆς πανηγύρεως * xal γυμνὴ ὡσαύτως στήλη ση» À gnificans impudentiam eorum qui emunt et ven- 


µαίνουσα τὸ ἀναίσχυντον τῶν τε ἀγοραζόντων καὶ 

πωλούντων. 

Περὶ τοῦ Συστηµατίου , τοῦ ἐν τῷ Φόρῳ μέσον 
ἱσταμένου. 

Συστηµάτιον δὲ μέσον τοῦ Φόρου ἕἔνζωδον im! 
κιόνων Ἱστάμενον, xai ἐν αὐτῷ δηλοῦν τὰς Ἱστορίας 
τῶν µελλόντων ἐσχάτως Ὑίνεσθαι ἐπὶ ταύτᾳ τῇ πὀ- 
λει ' οἱ δὲ στηλωτικοὶ τῶν ἀποτελεσμάτων ταῦτα 
πάντα αυνίασιν. ᾿Ἡστήλωσε δὲ αὐτὰ ᾽Απολλώνιος ὁ 
Τυανεὺς παρακληθεὶς παρὰ Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου 
xat εἰσελθὼν ἐἑστοιχείωσε τὰ ὀνόματα τῆς ἐπικρατείας 
ἕως τέλους αἰώνων. 

Περὶ τοῦ πῶς ἔχτισς τὴν πόλιν, ὅτε ἐξῆλθε μετὰ τῶν 
μεγιστάνων ἐν τῷ Φόρῳ πεζός. 

Ὅτι μέλλων κτίσαι τὴν πόλιν ὁ Μέγας Κωνσταν- 
τῖνος, καὶ ὀφείλων Tat τὸ θεµέλιον, xal κατεμέ- 
τρησεν αὐτὴν, πεζὸς ἐξελθὼν μετὰ τῶν µεγιστά- 
των αὐτοῦ, καὶ ἐλθὼν sl; τὸν Φόρον, εἶπον αὐτῷ ol 
ἄρχοντες' Ποίει τέλος τοῦ τείχους, δέσποτα. Ἐκεῖϊ- 
vog δὲ ἔφη Οὐχὶ ἕως οὗ στῃ ὁ προάὔωγός µου, 
ἐκεῖσε πληρώσω. ἩΜόνος γὰρ οὗτος ἑώρα τὸν ἄγγε- 
λον. ᾽Απελθὼν δὲ µέχρι τοῦ ᾿Ἐξωχιονίου πεζὸς μετὰ 
πάσης τῆς συγκλήτου, ixsics δὲ ἰδῶὼν τὸν ἄγγελον 
τὴν ῥομφαίαν αὐτοῦ πήξαντα, καὶ μµηνύοντα ἕως 
ἐκεῖ στῖναι αὐτὸν, xai διὰ τοῦτο ἔπηξεν ἐκεῖ τὸ 
τεῖχος' 

Περὶ τοῦ ᾿Λρτοπωλίου. 

Ἐν δὲ τοῖς ᾿Αρτοπωλίοις κυνάρια ἔστησεν εἴκοσε 
περιφερῆ, καὶ ταῶνας, xal ἀετοὺς, xai λεαίνας, xai 
χριῶν χάρας , καὶ στρουθῶν, xai κορώνης , xal 
τρυγόνος, xal γαλῆς, xal δαµάλεως, xai Τοργόνας 
δύο, µίαν μὲν ἐκ δεξιῶν, καὶ ἑτέραν ἐξ εὐωνύμων, 
κατ ύψιν ἀμφότεραι βλέπουσαι, ἀπὸ μαρμάρων ἐγ- 
γεγλυμµέναι, καὶ χοίρων ἀγέλας. Ἱσταντο δὲ μέχρι 
Ζήνωνος. Γαληνὸς 86 τις ἱατρὸς καὶ φιλόσοφος ὑπάρ- 
χων, ἐχεῖσε παραιωθεὶς τὰς Γοργόνας ἔλεγεν ἵερο- 
γλυφικὰ, καὶ ἀστρονομικὰ τῶν µελλόντων, δηλώσασ 
τὰς ἱστορίας πάσας σὺν τοῖς ὀνόμασι Κωνσταντίνου 
τοῦ Μεγάλου τυπώσαντος ταῦτα. Τοῦ δὲ Γαληνοῦ 
ἐπὶ πλείστων συγχνάσαντος, xal τοῖς ἀναγνώσμασι 
προσχόντος, τὰ μέλλοντα συµθαίνειν τῷ ᾖήνωνι 
παρὰ µἈΒηρίνης εἰπόντος xal Ὑελάσαντος' Καλλί- 
στρατός τις συρφετὸς χάπηµος τῇ τἆχνῃ, μετὰ τὴν 
ἐπάνοδον Ζήνωνος διαθάλλει τὸν Γαληνόν' ὁ δὲ Z4- 
vtov τοῦτον ἄνῃρήχει, ὅπερ λέγουσιν εἶναι ἀληθές' καὶ 


dunt. 


De compage qua stabat in medio Fori. 


In medio Fori compages qusedam variis distin- 
cta figuris, columnisque fulta visebatur, que res 
urbi aliquando eventuras indicabat : qui autem 
apotelesmaticen exercent, hec omnia norunt. 
Ceterum he» Apollonius Tyaneus erexit, acoersi- | 
tus & Constantino Magno, iisque nomina im- 
peratorum usque ad seoulorum finem inscul- 
pait. 

Quomodo urbem xdificavit, quando una cum proce- 
ribus Forum pedes adiit. 

Cum vellet urbem condere Constantinus Magnus, 
8ο fundamenta jacere, mensus est ipsam, unaque 
cum proceribus suis pedes exiit, atque ad Forum 
processit, quo ubi perventum fuit, inquiunt ei 
proceres, Hic, domine, muro statue terminum. Ille 
vero respondit : Non, nisi is qui me precedit du- 
otor constiterit. flnem faciam. Solus enim ipse an- 
gelum videbat. Progressus igitur pedes cum toto 
senatu usque ad Exocionium, vidit ibi angelum, 
defixa in terram rhompbea, stationis initium fa- 
cere ;: quare ipse quoque ibi substitit, et finom 
muro statuit. 

De Artopolio. 


In Artopoliis catellos viginti circumposuit, et 
pavones, aquilas, lesenas, arietum capita, et passe- 
rum, oornicis item, turturis, felis et bucule, Gor- 
gones duas, aliam a dextris, aliam]a sinistris, faoie 
sibi invicem obversas ex marmoribus sculptas, 8ο 
demum porcorum greges. Peretiterunt autem us- 
que ad Zenonem. Ceterum Galenus quidam me- 
dicus et philosophus istac preter Gorgonas trans- 
iens, hieroglyphica esse dixit, iisque astronomi- 
oum (futuri presagium contineri, et ounotas 
declaravit. historias cum nominibus Constantini 
Magni, qui illa effinxerat. Cum autem haec Galenus 
frequentius enarrasset, et lectioni eorum insiste- 
ret, eaque que Zenoni Verinse opera eventura 
erant, predixisset, et in risum prorumperet ; Cal- 
listratus. quidam homo nihili qui cauponariam 
exercebat, post Zenonis reditum Galenum accusa- 
vit, Zeno autem ipsum interfecit : quod etiam vere 


γὰρ αἱ ἀγέλαι τῶν χοίρων διερχόµεναι ἐκεῖσε εἰς τὸν Ὦ contigisse dicunt. Ideoque porcorum greges isthao 


᾿Αρτοτυριανὸν τόπον μέσον τῆς καµάρας, ὅθεν ἀνέρχε- 
ται, ἵστανται ἐνεοὶ, καὶ οὐ δύνανται παρέρχεσθαι, ὅτε 
oi χοιροδέται οἱ τούτους ἐλαύνοντες, τύψωσι τούτους, 
καὶ τότε µεθίστανται' Ἰνίκα γὰρ ψυχῇῃ αἷμα ὀλίγον, 
ἀθρόως ὁρμᾷ ἡ ἀγέλη. 


Περὶ τοῦ σταυρίου τοῦ ἱδρυμένου ἐπὶ xlovec. 


Τὸ δὲ σταυρίον τὸ [δρύμενον ἐπὶ Χίονος πλησίον 
τῶν ᾿Αρτοπωλίων iv τῇ λιθοστρώτῳφ αὐλῇ ἀνηγέρθη 
παρὰ Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου , ὅτε ἐἑκτίσθη ἡ 
πόλις. Elg δὲ τὸ παλαιὸν ἔφερον ἐκεῖσε τοὺς Ίπ- 
πους ἑκατέρων τῶν μερῶν Ἰνίοχοι, καὶ εὐφημίζον» 


transeuntes ad Ártotyrianum locum in medio for- 
nicis unde ascenditur, quasi stupidi consistunt ne- 
que ultra progredi possunt : donec α subulcis 
verberati, gressum movent : statim enim aec 
paululum sanguinis effluit, cum impetu proce- 
dunt. 

De cruce supra columnam erecta. 

Crucem collocatam supra columnam propter Ár- 
topolia in atrio lapidibus strato erexit Constanti- 
nus Magnus, quando urbem condidit. Antiquis au- 
tem temporibus utriusque factionis aurige equos 
ibi agitabant,et acclamantes aiebant, Crucis potentia 








1191 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1192 


Ἡ δὲ ἑτέρα σχηµατογραφία, ἣν συντέθεικεν ὁ μέγας Α Allera. urbis α Constantino M. ín aliam formam 


Κωνσταντῖνος. 


Προσέθηχε τοίνυν τὸ τεῖχος ἀπὸ τοῦ ὐγενίου μὲ- 
χρι τοῦ ᾽Αγίου ᾽Αντωνίου, ἀπὸ δὲ τῶν Τόπων ἕως 
τῆς ᾽Αγίας θεοτόκου τῆς Ῥάθδου, καὶ ἀνέδαινεν tiq 
τὸ ᾿Εξωκιόνιον, καὶ τὸ Χχερσαῖον Τεῖχος, ἀπὸ τοῦ 
Μιλίου * καὶ ἤρχετο μέχρι τῆς παλαιᾶς πόρτης τοῦ 
Προδρόμου, καὶ τῆς μονῆς τοῦ Δίου καὶ τῆς Εἰκασίας, 
καὶ διήρχετο µιχρι τῆς Βώνου, xal εἷς τὸν "Άγιον 
Μανουὴἡλ, Σαθὶλ καὶ Ἰσμκὴλ, ἓν ᾧ τόπῳ ἀνῃρέθησαν 
οὗτοι οἱ ἅγιοι * καὶ διήρχετο clc τὰ 'Αρματίου, καὶ 
μέχρι τοῦ ᾽Αγίου ᾽Αντωνίου, καὶ ἕκαμπτε εἷς τὸν τοῦ 
Εὐγενίου. Διήρχεσε δὲ τὸ τείχος ἔτη ϱλβ’, δέκα βασι- 
λέων αὐτοχρατορησάντων. Αὕτη τοῦ Μεγάλου Κωνσ- 
ταντίνου ἡ σχηµατογραφίἰα. 


deductz descriptio. 


Addidit igitur murum ab Eugenii turri ad 89. 
Antonium usque, et & Topis ad S. Dei Geni- 
tricem Rhabdi dictam; murusque terrestris pro- 
tensus est a Milliario ad Hexocionium, et pergebat 
ad veterem Precursoris portam, et ad monaste- 
rium Dii et Icasie : inde tendebat usque ad Cister- 
nam Boni, et ad Sanctos Manuel, Sabel ac Ismael, 
ubi ipsi sancti occisi fuere: hino vergebst ad lo- 
cum Harmatii nuncupatum; et ad S. Antonium 
ueque, deflectebatque ad Eugenii turrim. Duravit 
autem hic murus annos cxxxir, decem imperato- 
rum tempore. Hec est urbis forma sub Constan- 
tino Magno. 


Quo anno urbs Constantinopolis cepta sit gdificari, quove mense celebrata sint ejusdem urbis encenia. 
Χρὴ δὲ εἰδέναι ὅτι, τῷ πεντακισχιλιοστῷ ὀκτακο- Ὦ Sciendum est, anno mundi quinquies millesimo 


σιοστῷ τριακοστῳ τετάρτῳ ἔτει τοῦ χόσµου, τῷ τρίτφῳ 
μηνὶ τῆς κρισκαιδεκάτης ἐπινεμήσεως, iv. ἡμέρᾳ τε- 
τάρτῃ τοῦ Νοεμθρίου μηνὸς, ὄντος τοῦ ἡλίου εἷς τὸ 
τοῦ Τοξότου ξώδιον ' ὡροσκόπει γὰρ Kapxivoc* τῷ 
πρώτῳ ἔτει τῆς διακοσιοστῆς ἑθδομηχοστῆς ἕκτης 
Ὀλυμπιάδος, ἐπήξαντο τοὺς θεµελίους τῶν δυτικῶν 
τειχῶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως * καὶ ἐν ὀννέα μησὶ 
τό τε χερσαῖον και παράλιον τεῖχος, μετὰ πλείστων 
οἰκοδομημάτων, τῶν iv τῇ πόλει δοµμηθἔντων ἆπα. 
ῥτίσαντες, τῇ ια τοῦ Μαΐου μηνὸς, τὰ ἐγκαίνια τῆς 
πὄλεως Ὑέχονε, xal προσηγορεύθη Κωνσταντινού- 
πολις., 


oclingentesimo tricesimo quarto, tertio mense 
quartedecime Indictionis, Novembri mense, die 
quaría, cum sol in Sagiltarii signo versaretur, 
Cancro horoscopante, primo &nno ccLxxvi Olym- 
piadis, fundamenta murorum occidentalium Con- 
stantinopoleos jacta fuisse : cumque novem men- 
sibus, maritimum et terrestrem murum, cum aliis 
urbanis edificiis absolvissent, undecemo Maii, en- 
ceenia urbis celebrata esse, eique Constantinopolis 
nomen impositum. 


De statua Constantini M. qux die urbis natali ἐπ Hippodromum deducebatur. De (15 qui una cum Constantino 
urbem CP. zeditficarunt ; ac de przcipuis edificiis ab eodem Augusto in urbe excitatis. 


Ἐπὶ δὲ τῇ τῶν ἑγκαινίων ἡμέρᾳ προσέταξεν ἐπὶ  Conslituit autem ut imposterum quo'annis die 


τοὺς ἐφεξῆς ἈΧρόνους, τὴν αὐτοῦ στήλην ὁρᾶσθαι, 
μετὰ τῆς εἰθισμένης τιμῆς, Ἱππικοῦ ἀγομένου, 
τοῖς κατὰ xatpóv βασιλεύουσιν, ὄντων xal τῶν δη- 
μοτῶν, καὶ ἀνέρχεσθαι μέχρι τοῦ στάµατος. Ταῦτα 
ἐπράχθη τῷ δωδεκάτῳ ἔτει τῆς βασιλείας τοῦ Με- 
Υάλου Κωνσταντίνου, συµπραττόντων καὶ συνευδο- 
κούντων εἲς τὴν οἰκοδομὴν τῆς θεοφρουρήτου Κων- 
σταντινουπόλεως * Εὐφρατᾶ τὲ φημι τοῦ παρακοι- 
µωμένου καὶ Οὐροικίου, xal Ὀλυθρίου τεῦ πραι- 
ποσίτου, Ἰσιδώρου καὶ Εὐστοργίου, xai Μιχαὴλ 
πρωτοθεστιαρίου, ἀμφοτέρων πατρικίων, καὶ 'Ovo- 
ταρσίου ἐπάρχου, καθὼς Ἱστοροῦσιν ὅ το Εὐτυχιανὸς 
γραμματικὸς ὁ προτοασηκρῆτις, καὶ ὁ συμπαρὼν 
τῷ παραθάτῃ Ἰουλιανῷ dv Περσίδι, Βὐτρόπιός τις 
ὁ σοφιστὴς καὶ ἐπιστολογράφος Κωνσταντίνου, 
Τρώϊλος ὁ ῥήτωρ, ὁ πολλὰς ἀρχὰς διανύσας μετὰ 
δόξης, καὶ Ἡσύχιος ὁ ταχυγράφος. Οὗτοι πάντες 
θεαταὶ xal συνἰστορες Ὑεγόνασι τῶν τότε πραχθὲν- 
των ἀχριθῶς. Ἐν δὲ τῷ δωδεκἄτῳ ἔτει τῆς αὐτοῦ 
βασιλείάς ἐποίησεν, ὡς εἴρηται, μείζονα τὴν Βύ- 
ζαντος πόλιν  ἔχτισε δὲ καὶ τὰ παλάτια, τὰ ἀπό 
τε τῆς Χαλκῆς, καὶ τῶν Ἐξκουθίτων, xal τῶν 


Σχολῶν ΄ καὶ ναὸν ἀνήγειρεν ῥἐκεῖσε τῶν Αγίων - 


᾿Αποστόλων, καὶ τὴν θόλον τῆς Ἑπταλύχνου, ἡ καὶ 
µέχρι τοῦ νῦν σώζεται ἔσωθεν τῶν Σχολῶν * καὶ 
τὸ Τριθουνάλιον xal τὰ νῦν ὀνομαζόμενα Νούμερα 


urbis natali, statua ipsius cum solito honore, ludis 
circensibus, imperatori populoque ad tribunal Hip- 
podromi spectanda proponeretur. Hec duodecimo 
&nno imperii Constantini Magni facta sunt, adju- 
vantibus in structura Constantinopoleos, divino 
presidio munite, Euphrate accubitore, Urbicio, 
et Olybrio preposito, Isidoro et Eustorgio, 8ο Mi- 
chaele primo vestiario, utroque patricio, et Hlono- 
tarsio prefecto ; quemadmodum memories tradi- 
derunt Eutychianus grammaticus a secretis 
primus, et Eutropius quidam sophista, qui fuit 
Constantino ab epistolis, ac Juliano Apostate in 
Perside una adfuit; Troilus rethor, qui multos 
magistratus cum gloria gessit, et Hesyohius nota- 
rius. IIi omnes spectatores et accurati testes eorum, 
qua tunc facta sunt, exstiterunt. Anno autem 
duodecimo imperii sui ampliavit, ut dictum est, 
Constantinus Byzantis urbem, ediflcavitque pa- 
latia, & Chalce, ab Excubitis, et a Scholis : ibidem- 
que SS. Apostolorum templum exstruxit, et Hep- 
talychni tholum, qui usque adhuc intus in Scholis 
servatur : preterea tribunal, et que nunc Numera 
appellantur queque ejusdem palatii sunt : insupez 
undeviginti Accubita, et Stepsimum, templumque 
B. Stephani, quo cubiculo hiberno tempore ute- 
batur. Exsiruxit quoque Magnauram, et Domini 














1193 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1194 


καὶ αυτα sl; τὰ αὐτὰ παλάτια, xal τὰ ἐννεακαίδεχα A templum, rarium item publicum et privatum, 


Ακχούδιτα, xal τὸ Στέψιµον, καὶ τὸν vaóv τοῦ 
᾽Αγίου Στεφάνου, ὄνπερ εἶχε χειμονικὸν κοιτῶνα. 
᾿Ανήγειρε δὲ καὶ τὴν ἹΜαγναύραν, καὶ τὴν τοῦ 
Κυρίου ἐχχλησίαν , καὶ ΓΡενικὸν, καὶ τὸ Ἰδιχὸν, 


καὶ τὸ Βεστιάριον, καὶ τὸν Καθαλλᾶν, καὶ τὸ Σίγμα; 


xai τὸ Ἔατον, τὸ πρὸς τὴν Νέαν κείμενον, καὶ 
μέχρι τῆς ὀνομαζομένης Σιδηοᾶς πόρτης, καὶ τὰ πα- 
λάτια µέχρι τοῦ Γερανίου, καὶ τὸ Χρυσόχλαθον, καὶ 
τὸ μέγα λουτρὸν τοῦ Οἰχονομίου, τὸ πλησιάζον slc 
τὸ Τζυκανιστήριον, ἔχον ἐνθήκας ἑπτὰ, καὶ στοὰς ιβ’ 
καὶ κόλυμθον εὐμεγέβη ἕνζωδον' x«l αἱ μὲν ἑπτὰ 
ἐνθῆχαι, εἰς ἀνάμνησιν τῶν QC πλανητῶν ἀστέρων' 
αἱ δὲ ιβ’ στοαὶ τῶν ιβ μηνῶν τὰς χράσεις ἴσαζον, 
ὅπερ οὖν Time μέχρι τοῦ βασιλέως Κυροῦ Νικχη- 
φόρου τοῦ Φωχᾶ: ὁ δὲ κατέλυσεο Ἰωάννης Τζιμί- 
σκης, καὶ ἐκ τῆς τούτου ὕλης ἔχτισε τὴν Χαλχὴν, 
ἔνθα xal ἑτάφη. Βουλόμενος δὲ χτίζει καὶ Ἰππι- 
κὸν κατὰ µίµησιν τῆς Ῥώμης, εὗρε τὸ τοῦ Σεθήρου, 
καὶ ἀνεπλήρωσεν αὐτὸ, ἤγουν τὸ ἂν µέρος τῶν 
βαθμίδων, καὶ τῶν δύο περιπάτων, καὶ καγχέλλων, 
xal αὐτὸν τὸν Σφενδῶνα, καὶ τοὺς χκαμπτῆρας, xai 
τοὺς δήµους, Πάντα δὲ τὰ χαλκουργήµατα καὶ τὰ 
ξόανα dx διαφόρων ναῶν καὶ πόλεων ἀθροίΐσας, 
ἕστησεν αὐτὰ εἷς χόσµον τῆς πόλεως) ὁμοίως xai 
τοὺς Χίονας τοῦ περιπάτου ἑπάτωσε δὲ τούτους 
μετὰ συγκοπῆς , xal ἐπετέλεσεν αὐτὸ , πρῶτον 
ποιήῄσας καὶ ἱππικὸν ἀγῶνα, Ὁ δὲ ἔχων τοὺς ὁὀρνι- 
θίους πόδας ἤχθη ἀπὸ τῆς μεγάλης ᾽Αντιοχείας 


Vestiarium, Caballam et Sigma ac Oatum proxime 
ecclesiam Novam, et cetera usque ad portam Fer- 
ream, et palatia ad Geranium usque : tum Chryso- 
clavum etbalneum magnum OEconomii, proximum 
Tzycanisterio, quod septem receptacula habebat, 
et duodecim porticus, et amplissimam piscinam 
figuris variatam. Et septem quidem receptacula 
in memoriam septem planetarum : duodecim vero 
porticus, duodecim mensium temperamenta equa- 
bant;quod permansit usque ad tempora domini 
imperatoris Nicephori Phoce. Joannes vero Zimi- 
sces illud evertit, et ex ipsa materia Chalcen 
condidit, in qua et sepultus est. Ceterum cupiens 
etiam Constantinus Circum ad instar Romani 
edificare, eum, quem Severus imperfectum reli- 
querat, ipse absolvit; unam nempe graduum par- 
tem, 80 duarum porticuum et canoellorum, pre- 
terea ipsum sphendonem, flexus seu rretas et 
factionum sedes. Omnia autem »snea signa ac 
simulacra ex variis templis et civitatibus collecta 
ad ornatum urbis erexit: similiter et columnas 
ambulaeri, quas crustis ornavit, ao edito primum 
equestri certamine, opus perfecit. Verum statua 
que pedes alatos habet, delata fuit e magna An- 
tiochia, et Bellerophontis est, qui illic colebatur. 
Ceterum de reliquis statuis, quot et quales em sint, 
et unde quelibet venerit, et quare fuerint erecte, 
postremo breviter dicemus. 


ἔστι δὲ ὁ Βελλεροφόντης' καὶ ἐκεῖσε ἐσέθοντο αὐτόν. Ὅποσα δὲ καὶ ἄλλα ἀγάλματα, xal ἅτινό εἴσι, καὶ πόθεν 
ἤκασιν ἕκαστον, xal διατί ἑστηλώθησαν, ἔσχατον λεπτομερῶς ἑἐροῦμεν. 


De quatuor Romanis magistris, et octo patriciis, quos Roma Conslanlinopolim eduxit. Constantinus Magnus ; 
ac de edificiis ab iisdem in eadem urbe CP... excitatis : necnon de Scythica Constantini M. expeditione: 


Μέλλων οὖν 6 Μέγας Κωνσταντῖνος οἰκῆσαι viv (| Cum igitur urbem suam  habitari Constantinus 


πόλιν αὐτοῦ, μᾶλλον δὲ τοὺς "Ρωμαίους εἰς τὸ 
Βυζάντιον κατακρατῆσαι, ἔλαθεν ἐξ αὐτῶν τῶν 
Ῥωμαίων τὰ τούτων δαχτυλίδα, ἑνὸς ἑχάστου 
ἰδίως, xai ἀπέστειλεν αὐτοὺς εἷς τὸν βασιλέα τῶν 
Περσῶν Σάδαρον * ἐξ ὧν οἱ μὲν τέσσαρες ἐτύγχα- 
νον µάγιστροι Ῥωμαῖοι δὲ ὃ τε ᾿Αδὰμ. ὁ Πρωτά- 
σιος, ὁ Φιλόξενος, xal ὁ Σκόµθρος, καὶ πατρίγιοι 
ὀκτὼ, ὁ Πρόθος, ὁ Δομνῖνος, Σαλούστιος ὁ ἔπαρχος, 
Μόδεστος xal ὁ ἘΕὔθδουλος, ὁ Δαρεῖος, ὁ Μαῦρος, ὁ 
Ῥοδανός * οἵτινες ἐξαπεστάλησαν , μετὰ Ἠπλείστου 
στρατοῦ ποιήσαντες ἓν Περαίδι μῆνας ig, 6 δὲ 
Μέγας Κωνσταντῖνος ἀποστείλας εἰς Ῥώμην ἀνελά- 
θετο τὰς γυναῖκας αὐτῶν * ol δὲ σταλέντες ἐκεῖσε, 
ἐθεάσαντο καὶ τοὺς τόπους ἑνὸς ἑκάστου, ποῦ τε 
κεῖνται καὶ ὅπως ' ἑτέρας ἐπὶ τοὺς αἰγιαλοὺς τῆς 
θαλάσσης, ἄλλας ἐπὶ τοὺς ἠπείρους ὡσαύτως * 
ἐθεάσαντο δὲ καὶ τὰς ἀνόδους, αἳ ἦσαν κοχλιοειδεῖς' 
καὶ λαθόντες τὰς φαμιλίας τῶν τούτων συγκλητικῶν, 
ἀνῆλθον ἐπὶ τὸ Βυζάντιον, καὶ ἔχτισαν ὅμοια χτίσµατα, 
καὶ ἐκάθισαν ἐχεῖσε τὰς Φφαμιλίας αὐτῶν. Ἑλθόντες 
οὖν ix ΠἩερσίδος μετὰ νίκης μεγάλης; ἀνελάθοντο 
καὶ πάχτα χεντηνάριᾶ cbe. ᾿Ἐδέξατο οὖν αὐτοὺς 6 
βασιλεὺς ἀσμίνως, καὶ ἨἈποιήσας εὐωχίαν, εἶπεν 
αὐτοῖς ' θέλετε ἀπελθεῖν εἷς Ῥώμην; δοχιµάζων 


PATROL. Gn. ΟΣΧΙ. 


Magnus, imo potius Romanos Byzantii sedem 
imperii habere vellet, cujusque horum annulos 
accepit, misitque ipsos contra Saporem Persserum 
regem, quorum quatuor magistri erant: Romani, 
videlicet Adam, Protasius, Philoxenus, Scombrus ; 
octo vero patricii, Probus nempe, Domninus, 

Salustius prefectus, Modestus, Eubulus, Darius 
Maurus 8ο Rhodanus, qui cum ingentibus copiis 
in expeditionem missi, in Perside sexdecim men- 
ges commorati sunt. Interea Constantinus Magnus, 
missis Romam legatis, eorum uxores acoersivit. 
Cseterum legati sedulo observarunt locum situm- 
que cujusque ; eas videlicet domos que ad oram 
maris erant, et eas qua ad continentem ; itemque 
contemplati sunt scalas que erant cochlesm. As- 
sumptis igitur familiis horum senatorum, Byzan- 
tium redierunt, ibique simili forma «edificia con- 
etruxerunt, eorumque familiis dederunt inhabi- 
tanda. Cum itaque acceptis trecentis et sexaginta 
quinque centenariis tributi, e Perside victores 
rediissent, imperator eos lubens excepit, ac ad 
convivium admissis, explorandi gratia, inquit 
illis: « Numquid &abituri estis Romam ? » Re- 
sponderunt illi, « Haud ante duos menses eo . 


38 


^1195 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


reversuros. » Tum imperator, ε Vespere, inquit, À αὐτούς. Οἱ δὲ ἔφησαν μὴ κατελθεῖν µέχρι δύο μηνῶν" 


dabo vobís edes vestras. » Preceperat enim Eu- 
phrati acoubitori suo, qui imperatorem QChristia- 
num fecerat, ut unicuique suam domum red- 
deret cum familia. llli igitur ut viderunt ostia, 
atria et scalas pari situ posita, mensuram item, 
formam ao altitudinem, penitusque universa Ro- 
manis similia, putabant se per phantasiam esse 
Roms: ubi vero et familias suas invenerunt, 
obstupuere. Sed postquam 6856 interrogarunt, et 
uti res gesta esset, accurate edidicerunt, tum 
demum orediderunt, non esse phantasiam verum 
imperatoris prudentiam, qui vel invitos Byzantium 
inhabitare coegisset. Loca autem ex nominibus 
ipsorum denominata sunt. 


Philoxenus cisternam construxit. 

Probus Precursoris condidit templum, quod 
Constantinus Caballinus in fabrilem officinam, 
Probi hodie dictam, mutavit. 

Domninus autem in tractu Mauriani domum edi- 
floavit, in quo inhabitabat Agricolaus. 

Darius excitavit edem Canatise uxoris Scleri. 

Maurus edem exstruixit Bellone dictam. : 

Rhodanus condidit edem sacram Deipare co- 
gnominatam iv οὐρανοῖς seu in oclis ; que est Ma- 
mene. 

Sallustius domum  &dificavit, que Condomyti 
appellatur. 

Modestus edem construxit ad S&. Apostolos, Lam- 
prinuncupatam ;quee etiamnum idem nomen retinet. 


Eubulus tria condidit atria et quatuor porticus, 
soilicet tholos enchoregos, & palatio ad muros 
usque terrestres ; quarum una incipiebat a Tzyca- 
nisterio, Manganis, Acropoli, et turre Eugenii, 
et pertingebat ad S. Antonium usque: altera a 
Daphne, Sophianoque portu, et progrediebatur 
usque ad ecclesiam Dei Genitricis nuncupatam 

Rhabdum. Reliqua vero duse porticus a Chalce, 
" Milio et Foro ad Taurum usque, et Bovem et 
Exocionium ipsum tendebant. Supra porticus au- 
tem ambulacra erant, lapide quadrato strata, et 
statue senee innumere ad ornamentum urbis. 
Preterea officinas terrarias condidit, et aquedu- 
otus ex Bulgaria in urbem. Fecit etiam oloacas 
enohoregas subter universam urbem transeuntes, 
aequantes profunditate altitudinem porticuum, ne 
ex fetore inde proveniente morbi gignerentur, sed 
omnis fetida colluvies per eas in mare deflueret. 
Heo igitur, ut dictum est, ab Urbicio preposito, 
Sallustio prefecto, ceterisque condita sunt. Im- 
perator autem sexoentis auri eenlenariis ad por- 
ticus, aqueduetus et muros exstruendos relictis, 
ipse adversus Scythas exercitum eduxit, quibus 
subjugatis, urbes condidit Persthlabam,  Di- 
Btram, Pliscubam οἱ Constantiam. Hec spatio 
duorum annorum et dimidio, curante Hermia, 
edifloata fuere. Preterea exstruxit sedem, vulgo 


D τοὺς χαράδους ἐγχορήγους ἐπὶ πᾶσαν τὴν 


ὁ δὲ βασιλευς ἔφη ᾿Απόψε ἔχω δοῦναι ὑμῖν τὰς 
oixlac ὑμῶν. Προστάξας οὖν Εὐφράτῃ τῷ παραχοι- 
μωμένῳ αὐτοῦ ὅστις καὶ ἐποίησε τὸν βασιλέα Χρ.- 
στιανὸν, ἀποδοῦναι ivl ἑχάστῳ τούτων τὸν οἶκο 
αὐτοῦ μετὰ ὀψικίου αὐτοῦ. Οἱ δὲ, ὡς εἴδον τοὺς π»- 
λῶνας, καὶ τὰς αὐλὰς, καὶ τὰς ἀνόδους ὁμοίως, τὰ 
µέτρα δὲ, καὶ τὰ σχήματα, xxl τὰ ὕψῃ, xai πάντα 
ἁπλῶς ola τὰ ἐν τῇ Ῥώμῃ, ἕδοξαν εἶναι ἐν φαντα- 
σίᾳ slc τὴν Ῥώμην. Ἑδρόντες δὲ καὶ τὰς φαμιλίες 
αὐτῶν , ἐξεπλάγησαν . Ἐρωτήσαντες δὲ ταύτας, 
καὶ µαθόντες ἀχριθῶς , τότε ἐἑπίστιυσαν, ὡς οὐκ 
ἴστι φάντασμα, ἀλλὰ «φρόνησις τοῦ βασιλέως, ὅτι 
καὶ ἄχοντας αὐτοὺς iv τῷ Βυζαντίῳ ἐνώκησεν. "Ex 
δὲ τῶν ὀνομάτων αὐτῶν εἱλήφασιν ol τόποι τὰς 
προσηγορίας. 

Ὁ Φιλόξενος ἔκτισε χινστέρναν. 

Ὁ ΠἩρόθος ἀνήγειρε τὸν ναὸν τοῦ Προδρόμου, 
ὄνπερ Καθαλῖνος ἐποίησεν ἐργοδόσιον, τὸ λεγόμενον 
νῦν Πρόθου. 

Ὁ δὲ Δομνῖνος ἔχτισεν οἶκον εἷς τὰ Μαυριανοῦ, 
ὄνπερ εἶχεν ὁ ᾽Αὐρικόλαος. 

'O Δαρεῖος ἔκτισε τὸν οἶχον τῆς Κανατίσης τοῦ 
Σκληροῦ. 

Ὁ Μαῦρος ἕκτισε τὸν οἶκον, ὃς χαλεῖται τοῦ Βελονᾶ. 

Ὁ Ῥοδανὸς ἔκτισε τὸν οἶκον, ὃς χαλεῖται τὰ ἐν 
obpavoic ἔστι δὲ τῆς Μαμένης. 

'O Σαλούστιος ἔχτισεν οἶκον, ὃς καλεῖται τοῦ 
Κονδομύτου. 

'O Μόδεστος ἔκτισεν οἶκον εἷς τοὺς Αγίους 
Αποστόλους, τὸν λεγόμενον τοῦ Λαμπροῦ, καθὼς καὶ 
νῦν καλεῖται. 

'O Εὔθουλος ἕχτισε τρεῖς πυλῶνας; ἕκτισε δὲ καὶ 
τέσσαρας ἐμθόλους ἀπὸ τοῦ Παλατίου µέχρι τῶν 
χερσαίων τειχῶν, ἐγχορήγους θόλους" àv à εἷς fo- 
χετο ἀπὸ τοῦ Τήυκανιστηρίου, καὶ τῶν Μαγχάνων, 
καὶ τῆς ᾿Ακροπόλεως, καὶ τοῦ Eüvtvloo, καὶ διήρ- 
χετο μέχρι τοῦ Αγίου Αντωνίου. 'O δ᾽ ἕτερος 
ἤρχετο ἀπὸ Δαφνῆς, xal τῶν Σοφιῶν, μέχρι τῆς 
Ράδδου; οἱ δ᾽ ἕτεροι δύο ἔμθολοι ἀπὸ τῆς Χαλκῖς, 
«καὶ τοῦ Μιλίου, καὶ τοῦ Φόρου, μέχρι τοῦ Ταύρο», 
καὶ τοῦ Βοὸς, καὶ τοῦ Ἐξωκιονίου αὐτοῦ. Ἑπάνω ἓὲ 
τῶν ἐμθόλων περίπατοι πλαχωτοὶ λίθινοι, καὶ στζ- 
λαι χαλκαὶ ἄπειροι, εἲς διαχόσµησιν τῆς πόλεως. 
Ἔκτισε δὲ xal τοὺς μυδρῶνας xal ἀγωγοὺς, δι’ ὧν 
τὸ ὕδωρ ἐκφέρεται ἀπὸ Βουλγαρίας. Εποίησε δὲ καὶ 
ν πόλιν, 
βαθεῖς τῷ ὕψει ὅσον τῶν ἐμθδόλων, διὰ τὸ μὴ εἶναι 
δυσωδίαν τινὰ, καὶ ἑνσκήπτωσι νόσοι πολλαὶ, ἆλλ 
elc τὸ βάθος διέρχεσθαι τὰς δυσώδεις ὕλας, καὶ xax- 
έρχεσθαι εἷς τὴν θάλασσαν. Ταῦτα δὲ ἐκτίσθησαν, 
ὡς εἴρηται, παρὰ Οὐρθικίου τοῦ πραιποσίτου, καὶ 
Σαλουστίου ἐπάρχου, καὶ τῶν λοιπῶν, καταλιπὼν 
αὐτοῖς κεντὴνάρια ὙΧρυσίου ἑξαχόσια, sic τε τοὺς 
ἐμθόλους, τοὺς ἀγωχοὺς, xal τὰ τείχη ^ ἔκεῖνος 6i 
ἐκίνησε χατὰ Σχυθῶν, καὶ ὑποτάξας, αὐτοὺς, ἕκτ'σι 
πόλεις ἐκεῖσε τὴν Περσθλάθαν, xal τὴν Δίστραν, 
καὶ τὴν Πλισκούθαν, καὶ τὴν Κωνσταντίαν. Ταῦτα 
ἐχτίσθησαν εἷς χρόνους δύο ἥμισυ ἀπὸ φωνῆς 








1191 


ANONYM! ANTIQUITATES CP. 


1108 


Ἑρμείου. Ἔκτισε, δὲ καὶ τὰ ᾽Αρματίου, iv ᾧ τήν τε A dictam Harmatii, in qua cortem posuit, currusque 


κόρτην mnis, καὶ τὰ ἅρματα τέθειχε μετὰ τὸ 
ὑποτάξαι τοὺς Βυζοντίους. Βΐς δὲ τὸ ὄνομα τῶν 
τριῶν αὐτοῦ υἱῶν ἔχτισε τὰ Παλάτια, τὰ κχλούμενα 
Κωνσταντινιανὰ, καὶ τὰ λεγόμενα τὰ Κῶνστα. 
"Ecc δὲ καὶ ὁ οἶκος τοῦ Τουθάκης, καὶ τοῦ Ἰθτρίτζη, 
ὅστις χαλεῖται τοῦ ᾿Ακροπολίτου. Τοὺς δὲ ναοὺς, καὶ τὰ 
λοιπὰ ὅσα ἀνήγειρεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, ὕστερον 
εἲς τὰ Περὶ κτισμάτων ἐροῦμεν, 


locavit, cum Byzantinos subjugasset. A nomine 
autem trium filiorum condidit palatia, que Con- 
stantiniana et Constantis nuncupantur. Construxit 
item domum Tubace, et Iberitzs», Acropolite voca- 
tam.Ceterum de templis et reliquis, que Constan- 
tinus Magnus ediflcavit, postea in libro De xdifi- 
ciis dicturi sumus. 


De lerra molu, quo muri urbis CP. sub Theodosio Juniori eversi [uerunt, et. quomodo ab eodem Augusto 
instaurali sint. 


'O δὲ Μικρὸς Θεοδόσιος εἲς τὸν πέμπτον "qpóvov 
τῆς αὐτου βασιλείας, σεισμοῦ γεγονότος, xal τῶν 
τειχῶν καταπιπτόντων , διὰ τὸ τοὺς ᾿᾽Αμαληκίτας 
τοὺς Χατζιντζαρίους οἰκῆσαι ἐν τῇ πόλει, xai βλασ- 
φημῆσαι σφοδρῶς εἷς τὸ Τρισάγιον, ποιήσας ὁ αὐτὸς 
βασιλεὺς Ἰκεσίαν καὶ λιτὴν sic τὸν Κάμπον τοῦ 
Τριθουναλίου μετὰ τοῦ πατριάρχου Ἡρόχλου καὶ 
Εαντὸς τοῦ λαοῦ. καὶ τὸ, Κύριε ἑλέησον, xpatóv- 
τὠν' ἔτι πάντων ὁρώντων ἁἡρπάγη παιδίον εἷς τὸν 
&íoa, xai Ἴκουσεν ἀγγέλων μελῳφδούντων καὶ ὑμ- 
νοῦντων. Άγιος ὁ θεὸς, ἄγιος ἰσχυρὸς, ἅγιος ἀθά- 
νατος, ἐλέησον ἡμᾶς. Τοῦ παιδίου κατελθόντος, ὁ 
λαὸς ἐμελῴδει οὕτως, καὶ ἔστη ὁ σε!σµός. Καὶ διὰ 
ταῦτα ἐξέωσεν ὁ βασιλεὺς πάντας τοὺς αἱρετιχοὺς 
ix της πόλεως, καὶ τὰ τείχη ἐξέδαλεν ἀπὸ τοῦ 
Ἐξωκιονίου µέχρι τῆς Ὑρυσίας' ἐξ οὗ xal στήλην 
αὐτοῦ ἑστήσεν ὄΌπισθεν τῶν ἑλεράντων: καὶ ἀνεθί- 
θασε καὶ τὸ παράλιον τεῖχος, ἀπὸ τῆς '᾿Ῥαύδου 
μέχρι τῆς Χρυσίας, ἀπὸ τοῦ 'Αγίου ᾿Αντωνίου τὰ 
᾽Αρματίου μέχρι Βλαχερνῶν καὶ μέχρι τῆς Χρυσίας. 


Ot δὲ δύο δῆμοι ἔχτισαν τὰ τείχη παρ αὐτοῦ τοῦ (Q 


βασιλέως Θεοδοσίου ὁρισθέντες, καθὼς εἲς τὰ Περὶ 
κτισμάτων ἑροῦμεν. 
Ἠερὶ τοῦ Αὐγουστιῶνος. 

ΤΠ πέμπτῃ τοῦ ᾿Οκτωθρίου μηνὸς ἐχόρευον ol 
ῥεγεονάρχαι ἐν τῷ Γουστείῳ, ἴγουν τῷ ὀψοπωλίῳ, 
εἰς τὴν τιμὴν τοῦ κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον βασι- 
λευόντος' Ov oi ἰδιῶται Αὐγουστιωνα ἐκάλεσαν, iv 
ᾧ καὶ στήλην ἔστησε Κωνσταντῖνος τῆς μητρὸς αὐτοῦ" 
διὸ καὶ ἐπωνόμασε τὸ) τόπον Αὐγουστιῶνα, ἅτερον 
Γουστείονα λέγομεν. 

Περὶ τοῦ αὐτοῦ Αὐὀγουστιῶνος": διατἰ σφαῖραν καὶ 
σταυρὸν κρατῶν ἐφ᾽ ἵππου ἑστήλωται. 

Ὅ Μέγας ᾿Ιουστινιανὸς Χτίσας τὴν ᾽Αγίαν Σοφίαν 
ἐκάθηρε τὴν αὐλὴν, καὶ ἐμαρμάρωσε ταύτην τὸ 
πρότερον οὖσαν Γουστεῖον, ὡς εἴρηται, ἦγουν ὀψο- 
πώλιον. Διὸ xal ἕστησε καὶ τὴν ἐαυτοῦ στήλην ἔφ- 
ππον ἐπὶ τοῦ χίονος' xal τῇ μὲν ἀριστερᾷ χειρὶ φέ- 
pet σφαῖραν, σταυροὺ ἐμπεπηγότος ἐν αὐτῇ' ὅτι διὰ 
τῆς εἷς σταυρὸν πἰστεως τῆς γῆς ἀπάσης ἐγκρατὴς 
γέγονε. Σφαῖρα μὲν γὰρ ἡ γῆ, διὰ τὸ σφαιροειδὲς 
τοῦ αὐτῆς σχήματος πίστις δὲ ὁ σταυρὸς διὰ τὸν ἐν 
αὐτῷ πβροσηλωβέντα σαρχκὶ Θεόν’ τὴν δεξιὰν χεῖρα 
ἑνατεταμένην ἔχουσαν κατὰ ἀνατολὰς, xal στᾶσιν 
τῶν Περσῶν σηµαίνουσαν, καὶ μὴ µεταθαίνειν ἐπὶ 
τῆς Ῥωμαϊκῆς γῆς, διὰ τῆς ἀνατάσεως xal dm- 
ώσεως τῆς χειρὸς βοῶν' Στῆτε, Πέρσαι, καὶ μὴ 


Theodosius vero Junior quinto imperii anno, 
cum terre motu muri collaberentur, eo quod Ama- 
lecit& Chatzintzarii in urbe habitarent, et bla- 
sphema dicta in Trisagium effunderent, preces et 
supplicationes in Campo "Tribunalis una cum 


B patriarcha Proclo ac universo populo instituit : ac 


dum Kyrie eleison cantarent, puerulus quidam, 
cunctis videntibus, in aerem abreptus audivit 
angelos canentes : Sancius Deus, sanctus forlis, 
sanctus immortalis, miserere nobis : puero iterum . 
in terram demisso, populus ad eumdem modum 
cecinit, desilitque terre motus : quapropter im- 
perator omnes hereticos ex urbe ejecit, murosque 
&b Exocionio ad portam Auream usque protulit : 
quare etiam pone elephantos isthic collocatos sta- 
tuam suam erexit. Preterea et murum maritimum 
& Rhabdo ad portam Auream extendit, et a San- 
cto Antonio, Harmatii dicto, usque ad Blachernas, 
et ad portam Auream.Dus autem factiones populi, 
ab ipso imperatore Theodosio ei rei destinate, 
muros istos condiderunt, uti in libro De edificiis 
dicemus. 


De Augustione. 

Quinta die mensis Octobris, prefecti regionum 
urbis in Gusteo, seu foro cibario, choreas duce- 
bant in honorem imperatoris illius temporis;quem 
locum vulgus Augustionem appellat : quo etiam in 
loco sue matris statuam Constantinus erexit : qua 
de re locum illum Augustiona vocavit; quem alias 
Gustionem appellamus. 

De eodem Augustione. Quare equestris statua globum 
el crucem lenens erecta sit. 

Cum Justinianus Magnus templum Sancte So- 
phie ediflcasset, expurgavit etiam aream, eamque 
marmoribus exornavit, cum antea Gusteum, ut 
diclum est, seu forum cibarium esset : ideoque 
statuam suam equestrem ibi columne impoauit, 
qua sinistra manu globum tenet, cui crux sgu- 
perinfixa est, quoniam ob fidem in crucem uni- 
versi terrarum orbis imperium adeptus est. Glo- 
bus enim terram signiflcat,ob ejus figure rotundi- 
tatem ; fidem vero crux. quia Deus in carne illi 
fuit affixus; dexteram autem manum versus orien- 
tem extensam habet, Persarum irruptione in- 
nuens, eosque extensione et 'repulsu manus pro- 
vincias Romanos invadere vetans, his quasi ver- 


1199 


bis : State, Perse, neo ulterius progrediminl : À πρόσω χωρεῖτε' 


neque enim conducet vobis. Fertur itaque ipsum 
Justinianum de rebus a Belisario gestis inflatum 
animo fuisse. Hic itaque Belisarius contra Persas 
et reliquas Orientis nationes ab imperatore legatus, 
cum omnes debellasset, ad oppugnandum Gelime- 
rem missus fuit ad Mauritaniam : istic observante 
et commeatum intercludente Pharano, in magnam 
frumenti penuriam conjectus est Gelimer ; quia in 
Mauritania frumentum non seritur, sed cootis 
olyris vescuntur. Tum ille missis litteris postulat 
ab imperatore, ut sibi panem, spongiam et citha- 
ram transmittat. Stupens igitur imperator a ta- 
bellario sciscitatur, cur ista peleret. Respondit 
ille : Panem soeilicet,quia cibum expetit;spongiam, 
ut corpus totum lacrymis abluat : citharam, ut in 
calamitatibus sibi solatio sit. Tunc admiratione 
stupefactus imperator postulata misit : ideo ere- 
ctus animo Justinianus equestrem sibi statuam 
columne imposuit. Sed postea invidia motus in 
strenuissimum ducem  Belisarium, ipei oculos 
effodit, jussitque sedere eum ad Lauri monaste- 
rium,dato vasculo testaceo, ut qui illac transirent, 
obolum in illud conjicerent. 


De statuis qux in Chalce erecta visuntur. 

In Chalce proxime, quasi ante palatii ambula- 
erum, inolyte Pulcheris erecta est statua : Zeno- 
nis item et Ariadnes : ibidem preterea alie due 
pedestres exstant super columnam exiguam, Se- 
cundi philosophi distichis ornate. Ex adverso 
&rcus ejusdem Chalees visuntur capita duo Gor- 
gonum, facie muliebri, 8ο auro obducta. Ες 
templo autem Diane Ephesie octo statue allate 
fuerunt, quarum quatuor in palatio, quod est in 
regione Tauri, collocate sunt, Constantini nempe, 
Juliani,uxoris ac fratris ejus Galli : relique autem 
quatuor posite sunt in sinistra parte Cbalces. 
Ibidem et crux & Justiniano posita fuit, οἱ statua 
inaurata Belisarii, et statua Tiberii Thracis Gib- 
bosi, et Justini primi forma macilenta; statue 
item ejus cognatorum septem, alie ex marmore, 
alie ex ere facte. Preterea duos illos equos, qui 
supra Gorgonum capita in ante dicto arcu stant, 
Justinianus Sancte Sophie conditor, ex Diane 
Ephesine templo illuc transtulit, et supra colum- 
nam erexit, ne equi pulchritudine impares vide- 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1300 


o0 γὰρ συνοίσει ὑμῖν, Τὸν οὖν αὐ- 
τὸν [ουστινιανὸν λέγεται ἐπαρθῆναι τοῖς τοῦ Βελ:- 
σαρίου εὐτυχήμασιν . Οὗτος οὖν σταλεὶς κατὰ τῶν 
Περσῶν xal τῶν λοιπῶν τῶν της ᾽Ανατολῆς παρὰ τοῦ 
βασιλέως , xai πάντας κατατροπωσάµενος, xai Tt 
λίμερα κρατῆσαι ἀπέστειλεν αὐτὸν εἷς Μαυρουσίεν, 
ἐχεῖσε τηρεῖσθαι ὑπὸ τοῦ Φαρᾶ, ὃς elc μεγάλην ἔν- 
δειαν ἄρτου γεγονὼς διὰ τὸ μὴ iv τῷ tóm τῆς 
Μαυρουσίας σῖτον γεωργεῖσθαι, ἀλλ᾽ ἐφθὸν τὰς ὁλύ- 
pac σιτεῖσθαι, ἔγραψε τῷ βασιλεῖ στεῖλαι αὐτῷ ᾱρ- 
τον καὶ σπόγγον καὶ κιθάραν. Ὁ δὲ ἐκπλαχεὶς ἐπὶ 
τούτοις, ἤρετο τὸν ἐπιστολέα τίνος χάριν ταῦτά γε 
ἐπιζητεῖ. Καὶ ἐξεῖπεν, ὅτι ἄρτον μὲν, διὰ τὸ αὐτὸν 
ἐπιθυμεῖν τε καὶ φαχεῖν' σπόγγον, διὰ τὸ λούειν τὸ 
ἅπαν αὐτοῦ σῶμα ὑπὸ τῶν δακρύων' τὴν δὲ χιθᾶ- 
pav, διὰ τὸ παραμυθεῖσθαι ἑαυτῷ ταῖς συμφοραῖς. 
'O δὲ βασιλεὺς ἐκπλαγεὶς καὶ θαυμάσας, ἔστειλε 
τούτῳ τὰ αἰτηθέντα. Διὰ ταῦτα οὖν ᾿ουστιν:ανὸς 
ἐπαρθεὶς ἐφ᾽ ἵππον ἑαυτὸν ἕστησεν ἐπὶ xlovoc- ὃς 
ὕστερον φθονήσας τῷ ῥηθέντι στρατηγικωτάτῳ ΕΒε- 
λισαρίῳ, ἐξώρυξε τούτου τοὺς ὀφθαλμοὺς, καὶ προσ. 
έταξε τοῦτον καθισθῆναι εἲς τὰ Λαύρου, καὶ ἐπιδοῦνει 
αὐτῷ σκεῦος ὀστράκινον, xai ἐπιῤῥίπτειν αὐτῷ τοὺς 
δερχοµένους ὁθολόν. 
Περὶ τῶν στηλῶν εἰς τὴν Χαλκὴν ἱσταμένων. 

"Ott ἐν τῇ Χαλχῇ πλησίον, [Πουλχερίας τῆς ἁοι- 
δίµου, ὡς πρὸς τὸν περίπατον τοῦ παλατίου ἆν- 
Ἠγέρθη στήλη αὕτη ' ὡσαύτως καὶ ᾿Αριάδνη καὶ 
Ῥήνων, ΄Ίστανται xal ἕτεραι δύο στῆλαι πεζαὶ dx: 
Κίονος βραχέως , ἐλεγεῖα ἔχουσαι Σεχούνδου «φίλο- 
σόφου’ ἀντικρὺς δὲ τῆς Χαλκῆς ἀψίδος Γοργονοε!- 
δεῖς κεφαλαὶ δύο χρυσέµδαφοι Ὑγυναχεῖαι' fy» 
δα ἀπὸ ᾿Εφέσου ἐκ τοῦ vao) τῆς ᾿Αρτέμιδος arra, 
ὀκτώ' καὶ αἱ μὲν τέσσαρες ἐν τοῖς τοῦ Ταύρου με- 
ρεσιν, ἐν τοῖς παλατίοις προεπεπήχεισαν, Κωνσταν- 
τίνου, xai Ἰουλιανοῦ, καὶ τῆς γυναιχὸς , xai τοῦ 
ἀδελφοῦ αὐτοῦ Γάλλου" ai δὲ τέσσαρες dv τοῖς τᾶς 
Χαλκης εὐωνύμοις µέρεσιν, ἔνθα xai σταυρὸς ὑπὸ 
Ἱουστινιανοῦ ἐπεπήχει, xai στήλη Χχρυσέµδαφας 
Βελισαρίου καὶ Τιθερίου τοῦ Κουρτοειδοῦς θρφιὸς, 








4 ^- , , - ΄ - 
καὶ τοῦ Ἰουστίνον τοῦ πρώτου λεπτοειδὴς, καὶ τῶν . 


συγγενῶν αὐτοῦ στῆλαι ἑπτὰ, αἱ μὲν ἀπὸ μαρμᾶ- 
βων, αἱ δὲ χαλκαϊ. Kal οἱ δύο ἵπποι ἑπάνω τῶν 
Γοργονειδῶν ἱστάμεννι ἐν τῇ ἀφίδι, καὶ οὗτοι Ex ci: 
᾿Λρτέμιδος ἀπὸ Ἐφέσου ἤχθησαν ὑπὸ Ἰουστενιανοῦ 
τοῦ κτίσαντος τὴν 'Αγίαν Zogiav: καὶ ἑστήλωσεν αὐτὰ, 


rentur : et crucem ibidem posuit, ut firmius sta- D διὰ τὸ μὴ ἀντιζηλοῦν ἀλλήλων τοὺς ἵππους' ὁμοίως 


ret. Ibidem pariter ingentis molis erea Maximini 
statua posita cernitur,necnon statue totius familia 
Theodosii nunc etiam supersunt. 


De statuis Mauricii. 

In Chalce visuntur etiam statue Mauricii ac 
uxoris, liberorumque ejus, ab eodem Mauricio, 
manibus extensis, supra Christi imaginem erect» ; 
reliquas vero statum illio collocate, ex terra At- 
tica deducte sunt : inter quas una est philosophi 
cujusdam, ut tradit Ligurius. Postquam vero 
Mauricius & Phoca tyranno interlectus fuit, dia- 
Conus quidam nomine Acatus, unus ex seotatori« 


καὶ τὸν σταυρὸν διὰ τὸ EÓpaiov: xal Μαξιμίνου στέ)τ 
χαλχῆ ἐν αὐτοῖς Ἱσταται βαρυτάτη, ἕἔνθα νῦν καὶ τὸ 
γένος ἅπαν θεοδοσίου ὑπάρχει. 

Περὶ τῶν στηλῶν τοῦ Μαυριχίου. 

Καὶ τοῦ Μαυρικίου, καὶ τῆς γυναικὸς αὐτοῦ, xr 
τῶν τέχνων. Ἐν γὰρ τῇ Χαλκῇ ἵστανται αἱ τοιαῦτα' 
στῆλαι τοῦ Μαυρικίου, ἄνωθεν τῆς θεανδρικῆς εἰ- 
χόνος τοῦ Ἰησοῦ ὑπ αὐτοῦ κατασκευασθεῖσαι, xr 
ἐχτεταμέναι ταῖς χερσίν. Al δὲ λοιπαὶ ix τῆς τῶν 
᾿ΑἈθηναίων Ἴκασι γῆς Φιλοσόφου δὲ φασιν εἶναι, 
ὡς λέγει xal ὁ Λιγύριος, Μετὰ τὸ σφαγῆναι παρὲ 
τοῦ τυράννου Φωκᾶ Μαυρίχιον, elc τις διάκονος τῶν 








4 204 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1203 


μαθητῶν Küroyloo τοῦ αἱρετικοῦ ὀνόματι "Axatoc, Α bus Eutychis hereticl, videns victos magistros 


ἰδὼν ἠττηθέντας τοὺς περὶ αὐτοῦ διδασκάλους , 
κάχεῖνος ἀποδράσας, κατέλαθε κάστρον τι χαλούμε- 
νον Σεραπίωνα" τοῦτο δὲ ἐτύγχανεν Ov ἕν τῶν παρὰ 
Πέρσαις µῥηγίων. Καταμηνύει δὲ Περιτίῳ τῷ 
φῥρουράρχῳ τὰ τῆς ἀσθενείας τῶν iv τῇ Χαλκηδόνι 
οἰχούντων, προσθεὶς, ὅτι ἅμα τῷ καταλαθεῖν αὐτὸν 
τοῦτους χειρώσεσθαι, xal δῆτα ἀμενητὶ στρατεύσας 
ὁ ῥηθεὶς Ἡέρσης, καὶ ἔχων στρατιωτῶν ἑθδομή- 
xovta χιλιάδας, καταλαμθάνει τὴν Χαλκηδόνα οἱ 
δὲ μόλις ἴσχυσαν διαφυγεῖν elc. Κωνσταντινούπολιν 
μετὰ τῶν τιµίων λειψάνων τῆς ἁγίας Εὐφημίας, 
ὑπὲρ Ti τὸ πλέον ἐσπούδαζεν ὁ προδότης xai &v- 
ἱερος "Axatoc, έλων ἀμῦναι αὐτὴν, διότι τοὺς al- 
ῥέσεως αὐτῶν τόµους κατῄσχυνεν, ἅμα δὲ, καὶ διότι 
οὐ συνεχωρήθη Εὐτύχιον τὸν ἀτυχῆ τὴν τοιαύτην 
εὐτυχῆσαι µητρόπολιν . Λεηλατήσαντες δὲ τότε τὰ 
ἐχεῖσε πάντα οἱ Πέρσαι, ἔλαθον καὶ τὸ χρυσέγκαυ- 
στον ἄγαλμα τοῦ Ἡλίου θεοῦ, τοῦ λεγομένου Κρό- 
νου, καὶ ἀπήγαγον εἷς Περσίαν , καὶ ἐτίμησαν ὡς 
θεόν. 
Περὶ τοῦ πῶς ἐκλήθη Αὔγουστος. 

'O Αὔγουστος ὁ ᾿Οκταούίος Αὐγούστῳ μηνὶ ὑπά- 
τευσε, xal ἑτίμησεν αὐτὸν, Σεξτίλιον τὸ πρότερον 
λεγόμενον, xai ὠνόμασεν αὐτὸν Αὔγουστον' ἐν αὐτῷ 
δὲ ἐτελεύτησε τῷ μηνὶ τῷ i0 ἡμίρᾳ. Tq δὲ Σε- 
πτεμθρίἰῳ μηνὶ ἐγαννήθη εἲς τὰς xY', καὶ ἐνίκησεν 
᾽Αντώνιον, xal. Ἡρξατο τῆς μοναρχίας, καὶ ἐτίμησεν 
αὐτὸν ἄρχοντα Ἰνδικτιῶνος, ἤτοι ἀρχὴν χρόνου: ὅθεν 
Σεπτέµθριος τετίµηται. 


Περὶ τῶν Νουμέρων καὶ τῆς Χαλκης. 
Τὰ Νούμµερα xai τὴν Χαλκὴν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος 
ἔκτισε' xal διὰ τὸ εἶναι ἀργὰ, ἐποίησεν αὐτὰ φυλακὴν 
ὁ Ἡράκλειος, xx? οἱ χαθεξῆς. 


Περὶ τῆς χαλκῆς στήλης, τῆς ἱσταμένης εἰς τὴν 
πύλην. 


"Oct ἐν λεγομένῃ Χαλχῇζ στήλη χαλκὴ ἦν, ἴτις 
ἔστη παρὰ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τοῦ Κυρίου 
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τυγχάνει. 'O δὲ Λέων ὁ πατῆρ 
τοῦ Καθαλίνου ταύτην κατήγαγιν' d δὲ νῦν διὰ 
ψΨηφίδων ὁρωμένη εἰκὼν, ὡσαύτως ἑστίν. ᾽Ανιστορήθη 
δὲ παρὰ Εἱἰρήνης τῆς ᾿Αθηναίας, ἐξ Tic Sov?) αἱμοῤῥο- 
οὔσα ἰάβη᾽ xal ἕτερα οὖν πολλὰ θαύματα ἐπετελοῦντο 
εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. 


suos, et ipse profugit αἆ castellum cognomento 
Serapionis, quod situm erat in regione Persarum, 
&tque statim Perittio prefecto presidiario signi- 
flcavit debilitatem civium Chalcedonensium, sub- 
jungens insuper, ipsum primo impetu facile eos 
subjugare posse. Quare supradictus Persa sine 
mora se cum septuaginta millibus militum in 
viam dedit, tantaque celeritate invasit Chalcedo- 
nem, ut civibus vix satis relinqueretur temporis 
ad transferendum reliquias sancte  Euphemie 
Constantinopolim, a quibus imprimis impius ille 
proditor Acatus ultum ire festinabat hereseos 
Eutyohianse scriptis illatam ignominiam, et quod 
infortunato Butychi istam metropolim concedere 
noluerant. Inter cetera que tuno temporis Perse 
predando abstulerunt, fuit quoque aureum illud 
et encausto elaboratum signum Solis, cognominati 
Croni, quod in Pereidem deductum pro deo co- 
luere. 


Cur Augustus mensis sic appellatus jsit. 

Augustus Octevius mense Augusto primum con- 
sulatum iniit : qua de causa huno mensem, qui 
Sextilis antea vocabatur, cum in honore haberi 
vellet, Augustum nuncupavit. Eodem mense, die 
undevicesima mortem obiit. Die autem vicesima 
tertia Septembris natus est, eodemque mense 
Antonio devicto solus imperium obtinuit, idcirco 
dictum mensem Septembrem honore affecit, et 
ut Iadictio ab eo initium sumeret statuit. 


De Numeris et Chalce. 

Numera et Chalcen Constantinus Magnus «difi- 
cavit : sed quoniam nulli usui erant, ideo Hera- 
elus et reliqui deinceps imperatores ea in carce- 
rem mutarunt. 


De statua nea qua tn porta sita erat. 


In Chalee statua enea erat, quam Constantinus 
Magnus erexit, effigiem Domini nostri Jesu Chri- 
Sti representans: hanc vero Leo Caballini pater 
evertit. Que autem Christi imago hodie illic visi- 
tur musivi operis, ab Irene Atheniensi posita 
est : cujus imaginis ope hemorrhoiesa curata est, 
multaque alia in nomine Christi edita sunt mire- 
cula. 


Cur urbem describens, eam tres in partes dividat, et a quonam loco quzlibet pars incipiat. 


Ἰστέον οὖν, ὅτι δυσεύρετα ὄντα τὰ τοιαῦτα διὰ τὸ D Sciendum igitur est, heo, cum «egre reperiri 


συγχεχυµένα εἶναι, διῃσέθη stc τρία µέρη. Καὶ τὸ 
μὲν πρῶτον ἄργεται ἀπὸ τοῦ παλατίου τῆς Χαλκῆς, 
καὶ τοῦ Miu μέχρι τῆς Xpuclac: τὸ δὲ ἕτερον 
ἀπὸ τοῦ ἸΤζυγκανιστηρίου , τῆς 'Οδηγητρίας, τῶν 
Μαγγάνων, μέχρι Βλαχερνῶν» τὸ δὲ τρίτον µέρος 
ἀπὸ τοῦ ἑτέρου μέρους, τοῦ ᾽Αγίου Σεργίου καὶ τῶν 
Σοφιῶν. Καὶ ὁ βουλόμενος εὑρεῖν τι, οὐ δυσχεραΐνει, 
ἀλλ᾽ εὐθέως εὑρήσει τὸ ζητούμενον, 
Περὶ τὰ παλάτια τοῦ Βρυκολέοντος. 
Τὰ παλάτια τοῦ Βουκολέοντος , τὰ ἄνωθεν τοῦ 


possent, utpote confusa, in Ires partes divisa 
fuisse ; quarum prima incipiebat a palatio Chalces, 
et a Milliario, usque ad portam Auream ; altera 8 
Tzineanisterio, Hodegetrie ecclesia, et Manganis, 
usque ad Blanchernas; tertia demum ab altera 
parte, scilicet ab ede S. Sergii, et portu Sophiano. 
Ita ut qui aliquid iuvenire voluerit, non laboret, 
sed statim reperiat quod querit. 
De palatiis Bucoleonis. 
Palatia Bucoleonis nuncupata, que murisimmi- 





1408 


tem triclinium exstruxit, quod Triclinium Aureum 
appellatur. 
De palatio Quaastoris. 
Palatia Questoris ad Hippodromum Constanti- 
nus Magnus construxit. 


De Daphne. 

Suburbium Daphnes sic dictum est, quod statua 
ibi collocata esset, quee Daphne appellabatur. Ipsa 
autem Roma delata fuit, et illic oraculum erat. 
Ceterum mense Januario laureas coronas ibi ma- 
gistratus accipiebant. 

De Hippodromo. 

Hippodromus ex eo nomen habet quod a sancto 
Constantino usque ad Irenem Atheniensem ibi 
privatim imperatores currus agilarent. Ceterum 
Justinianus L&usiacum wdificavit. 


De Foriunz simulacro. 
Simulacrum Fortune, quod Roma a Constantino 
Magno advectum fuit, stabatque supra palatii ar- 
cum, Mauricius contrivit. 


De Magnaura. 

Fertur Anastasium Dicorum, cum in triclinio 
Constantini Magni, Magnaura dicto, anno imperii 
sui vicesimo septimo, mense quarto deambularet, 
fulguribus et tonitruis circa palatium editis, cum 
consternati oranes ultro citroque fugerent, ad cu- 
biculum aliquod ab 8ο cdificatum  confugisse, 
atque ibi ira Dei interceptum, mortuum repertum 


esse. Narrant autem, eum, cum in ecclesia 86. C 


Apostolorum sepultus fuisset,postridie exclamasse, 
Miseremini, miseremini, et aperite. Respondenti- 
bus vero custodibus, jam alium imperare, Nihil, 
inquit, curo : in monasterium me abducite, me- 
que monachum facite. Illi vero ibi reliquerunt 
eum. Ferunt autem aliquanto post tempore sepul- 
crum ejus apertum fuisse, inventumque ipsum 
brachia sua et caligas quas gestabat comedentem, 
&lta voce clamasse, O Mana, aura pereo: quam 
vocem excepere quidam ex domesticis guis. Ideo- 
que triclinium ejus Magnaura, a Mana et ab igni- 
t& &ura, vocatum est. 


De templo Salvatoris, quod est in. Chalce. 
Templum Salvatoris in Chalce excitavit Roma- 


nus senior, altari, quo pacto jam visitur, duabus D 


columellis instructo : institutis ibidem duodecim 
clericis. Joannes vero Zimisces ipsum dilatatum 
et auctum auro et argento exornavit, ac triginta 
sex clericos constituit ; quibus destinavit pensio- 
nes et annonas, singulisque numismata triginta : 
Sacra autem vasa, coronas, sceptra, discos, cande- 
labra, vestes et indumenta imperatoria, qua sin- 
gulari jure possidebat, templo donavit. Similiter- 
que immobilia bona sua ipsi consecravit. Quo 
eliam ex bellica expeditione detulit sacram cruci- 
fixi Christi Berytensem imaginem, et sancta Chri- 
sti οἱ Dei nostri sendalia, in theca auro et pretio« 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 
nent, Theodosius Junior condidit. Marcianus au- A τείχους παρεξέδαλε θεοδόσιος ὁ Μικρός. 


1204 


Ὁ δὲ Μαρ- 
χιανὸς ἐποίησε ΊΤρίκλινον, ὃς καλεῖτι Χρυσοτρ:- 
κλινος. 

Περὶ τοῦ Κοιαίστορος. 

Τὰ παλάτια Κοιαίστορος τοῦ Ἰππικοῦ ὁ μέγας Κων- 
σταντῖνος ἀνήγειρε. 

Περὶ τῆς Δάθνης. 

Δάφνη δὲ ἐκλήθη διὰ τὸ Ἱἵστασθαι ἐχεῖσε στήλτν 
ὄνομα φέρουσαν Δάφνης, fito 1/87 ἀπὸ ᾿Ρώμις, 
ὅπου xai μαντεῖον Tv: ἐκεῖσε γὰρ καὶ τοὺς στεφάνους 
τῆς διάφνης οἱ ἄρχοντες ἑλάμθανον κατὰ τὸν ᾿Ιανουᾶ- 
piov µῆνα. 

Περὶ τοῦ Ἰπποδρόμου. 

Ὅ δε Ἰ]ππόδρομος ἐκλίθη, διότι ἀπὸ τοῦ Gio) 

Κωνσταντίνου ἕως τῆς Βἱρήνης τῆς ᾿Αθηναίας ἐκεῖ Lr 


B χατιδίαν ἐπὶ ἅρματος ἔτρεχον ol βασιλεῖς. Ὁ δὲ 'Iooz- 


τινιανὸς ἔχτισε τὸν Λαυσιακόν. 
Περὶ Τύχης. 

Ἡ δὲ τύχη τὸ ἄγαλμα ἤχθη παρὰ τοῦ Μεγάλο» 
Κωνσταντίνου ἀπὸ Ῥώμης, ὅπερ ἵστατο ἐπάνω της 
ἀψίδος τοῦ παλατίου, ὁ δὲ βασιλεὺς Μαυρίκιος συνέ- 
τριψεν αὐτό. 

Περὶ Μαγναύρας. 

Λέγεται οὖν, ὅτι ὁ Τρίκλινος τοῦ Μεγάλου Κων- 
σταντίνου Ἡ Μάαγναῦρα, περιπατοῦντος ἐν αὐτῃ ποτε 
Αναστασίου τοῦ Δικόρου, τῷ κζ της αὐτοῦ βασι- 
λείας, καὶ τατάρτῳ μηνὶ, βρονταὶ καὶ ἀστραπαὶ 
Ὑεγόνασι, πρὸς τὸ παλάτιον' πάντων δὲ ἀδημον οὖν- 
των, xai φευγόνιων ἀπὸ τόπου εἲς τόπον, κχὶ αὐτοῦ 
δὲ τοῦ βασιλέως φεύγοντος ἐν ἑνὶ τῶν χο'τωνίσκων, 
Qv ἔχτισε, xoi κατέθη ἐκεῖσε ἡ ὀργὴ τοῦ θεοῦ, ὥστε 
αἰφνιδίως εὐρεθῆναι νεκρόν, Φασὶ δὲ αὐτὸν μετὰ τὸ 
ταφῆναι εἷς τοὺς 'Αγίους Αποστόλους, μεθι μὲ -αν 
βοᾷν Ελεήσατε, ἐλεήσατε, vai  dvollate. Τῶν 
μνηµοραλίων δὲ εἰπόντων Ort ἄλλος βασιλεύει, ἔφτ' 
Οὐδέν µοι μµέλει, εἰς µοναστήριον ὑπάγετέ µε, κα. 
ποιῄσατε µε µοναχόν. Οἱ δὲ εἴασαν αὐτόν. Λέγετσι 
µετά τινα χρόνον τὸ μνῆμα αὐνοῦ ἀνοιγῆναι, x2: 
εὑρεθῆναι αὐτὸν φαγόντα τοὺς βραχίονας αὐτοῦ, xa: τὰ 
καλήγια, à ἐφόρει' ἔκραξε δὲ µεγάλως' Ὦ Μάνα, ὑτὸ 
τῆς αὖρας ἀπόλλυμαι. Της δὲ φωνῆς ταύτης ἠχουσάν 
τινες τῶν ἀνθρώπων αὐτοῦ, καὶ διὰ τοῦτο bx ὁ 
Τρίκλινος αὐτοῦ Μαγναῦρα, ἀπὸ τῶν Μάνα xal aps 
τοῦ πυρός, 

Περὶ τὸν Σωτῆρα τῆς Χαλκῆς. 

Τὸν δέ Σωτῆρα εἷς τὴν Χαλχὴν ἀνήγειρξ *Pto- 
μανὸς ὁ γέρων ὑπὸ στυρακίων μικρῶν 3o, ὡς ἔστ' 
φαινόμενον, τὸ θυσιαστήριον, ποιήσας καὶ κληρικοὺς 
|. 'O δὲ Ἰωάνντς ὁ Τζιμίσκης ἐπλάτυνε xal ἀνήγειρεν 
αὐτὸν καλλύνας ἐκ ἈὙρυσίου xai ἀῤγύρου πολλοῦ" 
ἐποίησε δὲ καὶ Χληρικους λς’, τιθεὶς αὐτοῖς καὶ ῥογας 
καὶ ἀννόνας, καὶ ἀνὰ νομισμάτων À* τὰ δὲ Ἱερὰ, xai 
τὰ στέµµατα, xal τὰ σκῆπτρα, καὶ τοὺς δίσκους, 
καὶ τὰς λυχνίας, καὶ τὰς ἐσθῆτας, xa: τὰ ἄμφια τὰ 
βασιλικὰ, ἰδιόκτητα αὐτοῦ ὄντα, ἀπεχαρίσατο τρὸς 
τὸν ναόν' ὡσαύτως xal τὰ ἀχίνητα ato χτήµατα 
ἐπεκύρωσεν αὐτῷ, dv ᾧ ἀπὸ τοῦ ταξειδίου ἐφέρετο 
τὴν τιµίαν εἰκόνα τῆς ἁγίας σταυρώσεως τῆς ἐν τῇ 
Βηρυτῷ, καὶ τὰ ἅγια σανδάλια τοῦ Χριστοῦ x xai θεοὸ 


12085 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1206 


ἡμῶν dv ποιχιλοις χρυσεοις, καὶ διὰ λίθων κιδουρίοις. Α sis lapillis ornata. Fecit item ibi sepulorum suum 


Ἐποίησεν οὖν καὶ τὸ ἑαυτοῦ μνῆμα ixsics ὀλόχρυ- 

σον μιτὰ χυμεύσεως, ἐν ᾧ καὶ ἑτέθη. 

τῶν ἱσταμένων ἄνω τοῦ 
Μιλίου. 

Ἐν δὲ «à χαµάρᾳ τοῦ Μιλίου στῆλαι Κωνσταν- 
τίνου καὶ Ἑλένης εἶσίν. Ἔνθα καὶ σταυρὸς ὁρᾶται 
πρὸς ἀνατολὴν βασταζόμενος ὑπ αὐτῶν' μέσον δὲ 
τοῦ σταυροῦ jj Τύχη τῆς πόλεως, ὅπερ ἐστὶ κατήνιον 
Χλειδόμενον καὶ ἑστοιχειωμένον, τοῦ παντὸς εἴδους 
ἀνελλιπῶς, xal νίκην χστὰ πάντων τῶν ἐθνῶν φὲρον 
τοῦ μηχέτι ἰσχύειν, fj, πρυσεγγίσαι fj προσφαῦσαι τῇ 
πὄλει ταῦτα, ἀλλὰ πόῤῥω ἀπέχεσθαι, καὶ ὑπονοστεῖν 
ὡς ἠττωμένα. Ἐν αὐτῷ δὲ τῷ Μιλίῳ στῆλαι ἵσταν- 
ται τρεῖς, Σοφίας τῆς γυναικὸς ουστίνου τοῦ ϐρᾳ- 


Περὶ τῶν στηλῶν 


κὸς, καὶ ᾿Αραθίας τῆς θυγατρὸς αὐτῶν, καὶ [Ελί- B 


νης ἀνεψιᾶς αὐτῶν, 
Περὶ τῆς στήλης τοῦ θεοδοσίου. 

Ἐν τῷ λεγομένῳ Μιλιῳ θεοδοσίου στήλη ἵσταται 
ἐφ᾽ ἵππου χαλκοῦ, xal ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ μῆλον xpa- 
τοῦντος, fjv ἀναγείρας αιτηρἑσια πολλὰ δέδωκε τοῖς iv 
τᾷ πόλει. Οἱ δὲ χίονες, καὶ ol ποδίοσκοι, καὶ ol τῶν 
᾽Αρτοπωλιων ὁμοίως καὶ τῶν Τζυκκαλαρίων, καὶ 
τῆς Χαλκῆς ἔχουσιν ἱστορίας πολλὰς, ἃς ὁ αὐτὸς 
χαλλύνας ἐχρύσωσεν. 


Περὶ τοῦ ναοῦ τοῦ θεολόγου. 

Φωκὰς ὁ τύραννος ἔκτισεν ix. βάθρων τὸν ναὸν τοῦ 
ἁγίου Φωχᾶ ἐν τῷ Μιλίῳ, µήπω οὖν ὀροφώσας αὐτόν" 
ἐχεῖσε γὰρ Xv ἡ ἀλλαγὴ τῶν κοντούρων, xa0' ὃν 
τόπον ἠντξοκόπησε τὰ Χόντουρα, ὅτε xal µαγκλα- 


δίοις ἐτύφθη παρὰ Μαυρικίου τοῦ βασιλέως, τολµή- C 


σαντος τοῦ αὐτου Φωκᾶ iv τῷ κόντῳ αὐτοῦ προσ- 
δῆσαι τὸ πιττάκιον, ὅπερ ἀπὸ Λογγοθαρδίας ἐλθὼν 
ἔφερε, τοῦ στρατοῦ ἐκεῖθεν ἁποστείλαντος τοῦτον 
διὰ τὴν ῥόγαν αὐτῶν. Καὶ ἐγχαλέσας iw ἡμέρᾳ Ἱπ- 
ποδροµίου, ὅτι οὗτος εὑρὼν ἄδειαν καὶ ἀναλαθόμε- 
voc τὰ Χόντουρα ὑπεχώρησε ' τὰ δὲ καταλειφθέντα 
ἀντζίσας, χατῆλθεν ἕως Λογγοθαρδίαν ἔτι τὰς πλη- 
γὰς ὄχων' διὰ τοῦτο γὰρ προετιµήθη εἷς τὴν βασι- 
λείαν παρὰ τοῦ στρατοῦ. Μετὰ οὖν τὸ ἀνελθεῖν xal 
βασιλεῦσαι, ἔστησεν ἐκεῖ δύο ἵππους κοντούρους 
ἠντζωκοπημίνους, xai βωμοὺς λιθίνους τετραδικοὺς 
σύνεγγυς τοῦ Αγίου Φωχκᾶ, ὃν αὐτὸς ἀνήγειρε, 
Διίππιον αὐτὸν ὀνομάσας ' ἐχεῖσε γὰρ καὶ τέσσαρας 
εἰχόνας ix ΦΨηφίδων χρυσῶν, Κωνσταντίνου καὶ 
Ἑλένης ἱστόρησεν. 'O Ob Ἡράκλειος ἐλθὼν, καὶ 
κρατήσας, xal τὸν Φωκὰν τιµωρήσας, xal χκαύσας 
ἐν τῇ τοῦ Βοὸς ἀγορᾷ, ἑτίμησε τὸν ναὸν, xal σχεπά- 
σας αὐτὸν καὶ µετονοµάσας εἷς τὸ τοῦ ἁγίου ἀποστό- 
ou καὶ εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου τοῦ θεολόγου ὄνομα. 


Περὶ τοῦ ἁγίου θεοδώρου τοῦ Σφωρακίου, 

Té» ἅγιον θεόδωρὀν τὸν Zqupaxlou, Σφωράκιος 
πατρίχιος ἔκτισεν ἐν τοῖς χρόνοις Αρκαδίου xal 8so- 
δοσίου υἱοῦ αὐτοῦ. Ἔκτισε δὲ ἕνα πισὸν μέρους τῆς 
ἐχκλησίας τῶν κατηχουµένων, καὶ ἀπέθετο κχιν- 
τηνάρια χρυσίου τρία * καὶ παρῆλθον χρόνοι ϱλΥ’ * 
ἐν γὰρ τοῖς χρόνοις τοῦ Μαυρικίου ἐπεχαύθη µέρος 
τι τοῦ ναοῦ xal ἀγῳκαδομήθη παρ), αὐτοῦ, χτίσας xai 


totum ex auro conflatum, in quo et positus 
est. 


De statuis qua sunt super Milliarium. 


In tornice Miniarii Constantini ac Helene statue 
eriguntur. [Ibidem etiam ad orientem visitur crux, 
quam ipsi gestant. In medio autem crucis est for- 
tuna urbis, scilicet. catena clausa atque magice 
consecrata, omni figurarum genere instructa, ul 
urbs omnium gentium victrix esset, et ab hostium 
incursionibus libera, ita ut eam nec adire, nec 
ledere possent, sed statim quasi viocte, retroce- 
derent. In eodem Milliario posite visuntur statum 
tres. Sophie scilicet uxoris Justini 'Thracis, 
Arabie fllio eorum, ac eorumdem neptis He- 
lene. 

De statua Theodosii. 

In dicto Milliario collocata est statua equestris 
Theodosii ex ere, manu pomum tenentis; in cujus 
dedicatione annonam largissimam populo ipso 
distribuit. Columne autem qus illic visuntur, 
cum suis spiris, pariterque ille in Artopoliis po- 
Bite, necnon alie Tzycalariorum et que in Chalce 
exstant, multas continent historias quas ipse ad 
ornatum inauravit. 

De templo Theologi. 

Phocas tyrannus templum Sancti Phoce a fune 
damentis exstruxit in Milliario, sed absque concu- 
meratione. Nam illic erat mutatio equorum cursus 
publici,quo in loco nervos equorum incidit, quando 
ab imperatore Mauricio baculo percussus est, 
propterea quod epistolam, quam ex Longobardis 
ab exercitu stipendii petendi causa missus, affere- 
bat, lancee alligare ausus esset. Postquam vero 
die Hippodromi conquestus esset, acoepta rede- 
undi facultate, adductis equis discessit. Ilis autem 
qui residui erant enervatis, in Longobardiam ve- 
nit, cum adhuc plagarum vibices manerent, qua 
de causa ab exercitu ad imperium eveotus est. 
Itaque reversus et imperio potitus, duos equos 
enervatos ibi constituit, arasque [quadratas lapi- 
deas prope templum 8. Phoce a se conditum, et 
locum Diippium nominavit.Ibidem quoque quatuor 
imagines Constantini et Helene ex aureis tessellis 
confecit. Ceterum Heraclius ubi in urbem venit 


] et imperium suscepit, et Phocam ulciscens in foro 


Bovis flammis exussit, templum illud ornavit, te- 
ctoque operuit, et commutato nomine, sancto apo- 
siolo et evangeliste Joanni cognomine Theologo, 
dicavit. 


De sancto Theodoro Sphoracii dicto." 

Sanctum Theodorum  Sphorscii appellatum, 
Sphoracius patricius condidit, temporibus Arcadii 
&o fili ejus Theodosii. Exstruxit item pinsum 
unum in illa parte ecclesie que catechumeno- 
rum est, ac auri centenaria tria illio deposuit. 
Elapsis gutem annis centum triginta tribus,templi 
pare quadam sub Mauricio conflagrevii, et eb eo- 





1201 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


41208 


dem restaurata est; qua oratorium quoque S. Geor. A εὐχτήριον τοῦ ᾽Αγίου Γεωργίου. "El δὲ τῆς aótoxpe- 


gii exstruxit. Imperante autem Leone Basilii fllio, 
Romanus quidam orandi causa templa urbis in- 
visens, animadvertit litteris Latinis incisum 
lapidem in pinso : quibus perlectis imperatori 
aurum absconditum indicavit. Qui cum eo misisset 
ac depositum accepisset, ipsuin in ordinem illu- 
, Btrium allegit,datis ipsi in mercedem triginta libris 
monete signat». Excitavit item idem Sphoracius 
Precursoris statuam, que in concha templi Sancti 
Theodorici erecta est. 
De Octagono. 

Tetradisium Octagonum est illud, in quo octo 
er&nt porticus, sive loca concamerata. [llic et 
doctores omnium scientiarum commorabantur,quos 
semper imperatores in consilium adhibebant,neque 
quidquam sine illis agebant. Ex horum numero 
patriarcha et episcopi creabantur. Proxime autem 
basilicam erat, duravitque quadringentos et qua- 
tuordecim annos usque ad decimum annum im- 
perii Leonis Isauri, patris Constantini Caballini. 
Hic enim divina privatus gratia, atque ea penitus 
spoliatus, cum monachi stolido ejus instituto as-* 
sentiri nollent, iratus sarmenta lignaque colligi 
jussit, combussitque ediüicium illud,ac sexdecim, 
qui illic erant, monachos. 


De Lauso. 

Lausiaca domus erat Lausi patricii et prepositi, 
qui multos gessit magistratus,magnosque adeptus 
est honores, sub Arcadio Theodosii Magni filio. 
Exornavit autem istam domum variis pretiosisque 
columellis et marmoribus. Ceterum hec domus 
una erat ex duodecim Constantini Magni, in qua 
aquile lapidee, et phiale, et gradus, et bases 
quadrala, &d ornatum urbis stant ad hanc usque 
diem. Proxime autem Milliarii arcum  exsta- 
bat statua equestris Trajani et Theodosii Ju- 
nioris. 

De Foro. 

Forum ad Oceani iimitationem cireulari forma 
conditum fuit. Ibidem horologium eneum, Cyzico 
deductum, collocatum erat. 

De statuis in arcu camerz Forí exsistentibus. 


In arcu camere Fori posite visuntur du sta- 
tue,Helene scilicet et Constantini,et in earum me- 


toplac Λέοντος τοῦ υἱοῦ Βασιλείου ἀνελθὼν 'Ῥωμαῖός 
τις τοῦ εὔξασθαι eic τοὺς ναοὺς τῆς πόλεως, sli 
Ῥωμαῖα γράμματα λίθινα ἑπάνω τοῦ πινσοῦ, καὶ $i 
ναµιν αὐτῶν γνοὺς ἐγνώρισε τῷ βασιλεῖ Λέοντι περ: 
χρυσίου τινὸς, καὶ στείλαντος, καὶ ἀναλαμθανομένου 
ταῦτα, ἐποίησεν αὐτὸν Ἰλλούστριον, δοὺς αὐτῷ καὶ 
χάραγµα λίτρας X. Ανήγειρε δὲ ὁ αὐτὸς Σφωράχιος 
καὶ τὸν ]]ρόδρομον, τὸν εἷς τὴν κόγχην τοῦ ναου τοῦ 
Αγίου θεοδώρου τυγχάνοντα. 


Ηερί τοῦ ᾿Οχταγώνου. 

Τὸ δὲ Τετραδίσιον ὀχτάγωνόν ἔστιν slc. ὅ ἔσταντο 
στοαὶ ὀκτὼ, ἄγουν καμαροειδεῖς τόποι, καὶ διδάσκα- 
λοι ἐκεῖσε ἐτύγχαν.ν ο κουμενικῶν, xal οἱ κατὰ και- 
ροὺς βασιλεῖς τοῖς ἐχεῖσε διδασκάλοις ἐθουλεύοντο, 
καὶ οὐδὲν ἔπραττον χωρὶς αὐτῶν, ἐξ ὧν γέγονς xai 
πατριάρχης xal ἐπίσκοποι. Πλησίον δὲ τῆς βασιλι- 
κῆς ἣν, καὶ διήρχεσεν Et υἱδ', μέχρι τοῦ δεκάτου 
χρόνου Λέοντος τοῦ Συρογενοῦς, τοῦ πατρὸς τοῦ 
Καθαλίνου. Περιτραπεὶς δὲ τῆς θείας χάριτος, καὶ 
ταύτης γυμνωθεὶς, διὰ τὸ μὴ συγκοινωνεῖν τοὺς µο- 
ναχοὺς τῇ µαταίᾳ αὐτοῦ ἑνστάσει, θυμοῦ δὲ πλησθεις 
καὶ φρύγανα προστᾶξας ἀθροϊσθῆναι xa! Κξύλα, 
κατέχαυσεν αὐτοὺς, xai τοὺς ἐκεῖσε ὄντας δέκα sl 
μοναχούς. 

Περὶ τοῦ Λαύσον. 

Τὰ δὶ Λαύσου οἶκος ἦν Λαύσου πατρικίου καὶ πραι- 
ποσίτου, ὅστις ἀρχὰς πολλὰς καὶ δόξας διήνυσεν ἐν 
τοῖς χρόνοις ᾿Αρκαδίου τοῦ υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Θεοθο- 
σίου. ᾿Εκόσμησε δὲ αὐτὸν διὰ ποικίλων xal πολυτελῶν 
μικρῶν κιόνων xal μαρμάρων. Ὁ δὲ τοιοῦτος οἶχος 
ἐκ τῶν δώδεκα ο-κων ἐτύγχανε τοῦ Μεγάλου Κωναταν- 
τίνου, ἐν ᾧ xai ἀετοὶ λίθινοι, καὶ φιάλαι, καὶ βαθμοὶ, 
xxi βωμοὶ τετράγωνοι, εἰς διαχόσµησιν τῆς πόλεως 
Ἱστάμεναι μέχρι τῆς σήµερον. Ηλησίον δὲ τῆς ἀψί- 
δος τοῦ Μιλίου στήλη ἔφιππος ἴστατο Τραϊανοῦ καὶ 
θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ. 

Περὶ τοῦ Φόρου. 

'O δὲ Φόρος εἲς µίµησιν τοῦ Ὠκεανοῦ ἐκτίσθη κυ- 
κλοειδής" xai ὡρολόγιον ἐκεῖσε ἦν χαλχοῦν, ὅπερ 
ἔφερεν ἀπὸ Κυζίκου. 

Περὶ τῶν στηλῶν τῶν ἱσταμένων dv xp ἁἀψίδι τῆς 
χαµάρας τοῦ Φόρου. 

"Ott ἐν τῇ ἀψίδι τῆς χαµάρας τοῦ Φόροι ἴσταν - 
ται 650 στῆλαι Ἑλένης καὶ Κωνσταντίνου, καὶ σταυ- 


dio crux, cui inscriptum est : Unus Sanctus, unus ]) ρὸς μέσον αὐτῶν γράφων. El, ἅγιος, εἷς Κύριος, 


Dominus, Jesus Christus in gloria Dei Patris, Amen. 
Ibidem pariter exstant duse angelorum statue 
alate. . 


De cruce in septentrionalis parte collocata. 

In septentrionali parte Fori exstabat crux, instar 
illius quam Constantinus Magnus in colo vidit, 
auro obductam, habentem in extremitatibus ro- 
tundis malum. Hinc inde tam ipse quam fllii 
ejus auro obducti ad hoc usque tempus cer- 
nuntur. 

De duabus crucibas qux deposit: erant. 
In inferiori parte columne Fori deposite sunt 


Ἰησοῦς Χριστὸς εἲς δόξαν Θεοῦ Πατρὸς. ᾽Αμήν. 
Καὶ δύο ταχυδρόµων ὁμοίως στῆλαι πτερωτῶν. 


Περὶ τοῦ σταυροῦ τοῦ iv τῷ βορείῳ μέρει. 
"Ot. ἐπὶ τὸ βόρειο µέρος τοῦ «Φόρου ἵστατο 
σταυρὸς ὡς εἶδεν αὐτὸν Κωνσταντῖνος ὁ Μέγας b 
τῷ oüpavp ἸΧχρυσέµθαφον xal iv τοῖς ἀκρωτηρίοις 
στρογγύλοις µζλον. Ἔνθεν καὶ υἱοὶ αὐτοῦ καθορῶνται 
χρυσέµθαφοι μέχρι τοῦ νῦν" 


Περὶ τῶν δύο σταυρῶν τῶν χεχωσμένων. 
"Ott κάτωθιν τοῦ κίονος τοῦ «Φόρου κεχωσμένοι 











1209 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1210 


εἶσὶν οὗτοι ol δύο σταυροὶ, καὶ τὸ βίχιον τοῦ µύρου, A duae illee oruces, et urceolus vitreus unguenti, quo 


ᾧ ἠλείψατο ὁ Ιησούς, καὶ πολλὰ σημειοφοριχὰ 
ἕτερα τιθέντα μὲν παρὰ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, 
ἀσφαλισθέντα δὲ παρὰ τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου. 

Περὶ τοῦ ἅρματος Ηλίου. 

"Οτι τὸ ἅρμα Ἡλίου iv τέτρασιν ἵπποις πυρίνοις 
ἱπταμένοις παρὰ δύο στηλῶν ἔχπαλαι ὑπῆρχεν ἐν τῷ 
ὡρείφ Mi. Ἔνθα εὐφημίσθη Κωνοταντῖνος ἐν τῷ 
νικῆσαι ᾿Αζώτιον. Κατενεχθὲν δὲ τὸ ἅρμα dv τῷ 
Ἱπποδρομίῳ, δορυφορούµενον στηλίδιον μικρὸν χατ- 
εσχευάσθη παρὰ Κωνσταντίνου ὑπὸ 'HAlou φερό- 
ptvov, Τύχη τῆς πόλεως εἲς τὸ στάµα εἶσῃει, καὶ 
στεφανωθὶν ἐξῄει' ἐτίθετο δὲ ἐν τῷ Σενάτῳ ἑορτῶν 
ἐπιουσῶν xl γενεσίων τῆς πόλεως τελουμένων * διότι 
δὲ ἐπὶ χεφαλῆς σταυρὸν εἶχεν, ὃν ἐχάραξε Κωνσταν- 
τῖνος . ᾿Ιουλιανὸς 
"Άρειος τὸν ἔγθιστον θάνατον ἀπὸ τῆς καµάρας τοῦ 
Φόρου τοῦ Σενάτου ἀπέλωχεν, ποῦ xal ol παρερχό- 
µένοι οὖρα καὶ χόπρα ἐτίθουν αὐτῷ τῷ ἐχθίστφ 
᾿Αριίψ. 


Περὶ τοῦ Σενάτου. 

Ὅτι τὸ Σινάτον, ὡς ol μὲν λέγουσιν, ἐξ ἀρχῆς ἣν 
τῶν κχωδικέλλων φυλακτήριον * ἐκεῖσε γὰρ ol Ia- 
τρἰχιοι ἐλάμθανον αὐτοὺς, ἐν ᾧ τε xal. Καλλίστρα- 
τος πρῶτον τὴν ἀξίαν τοῦ ὑπάτου ἐκεῖσε ἐδέξατο, 
τοῦ δήµου χράξαντος, Καλλίστρατος εὐτνχὴς καὶ sto 
ἄλλο προχόψει' ὁ δὲ φοθηθεὶς προσέφυγε τῇ ἐκ- 
χλησίᾳ. Κωνσταντῖνος δὲ ἐξωμόσατο μὴ ἀἁδικῆσαι 
αὐτόν. Ὁ δὲ μὴ ἀνασχόμενος ἐχειροτονήθη πρισ- 
θύτερος, εἶτα ἐπίσκοπος. 

Περὶ τοῦ τεθέντος στο(χείου, xal τοῦ Φόρου, καὶ τῆς 
στήλης, 

Κάτωθεν δὲ τοῦ χίονος τοῦ Φόρου ἐἑτίθη xal Παλ- 
λάδιον στοιχεὶον, καὶ ἕτερα πολλὰ σηµειοφορικά. Ὁ 
δὲ κύχλος τοῦ Φόρου ἐπὶ τὸ ἴσον τῆς ποδέας τῆς 
κόρτης τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ἓν αὐτὸς ἔπηξεν 
ὅτε ἀνῆλθεν ἀπὸ 'Ρώμης. Οἱ δὲ δύο σιγματοειδεῖς 
ἔμθολοι ἐτύγχανον τότε σταῦλοι γύρωθεν τοῦ χόρτης. 
'O δὲ πιρίθλεπτος οὗτος χίων, xal ἡ στήλη τοῦ 
Απόλλωνος, ἔστι τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ἂν 
ἕστησεν οὗτος δίκην ἡλίου, τιθεὶς ἐν τῇ κεφαλῇ αὖ- 
τοῦ τοὺς fou, ἐκ τῶν τοῦ Χριστοῦ δίκην ἀκτίνων, 
ὡς ἥλιος τοῖς πολίταις ἐχλάμπων. 

Περὶ τῶν τεθέντων Λνιόχων ἐν τῷ Zavdto, καὶ περὶ 
τῶν V κοφίνων τῶν ἄρτων. 

Ἐν δὲ τῷ Σενάτφ ἀπετέθησαν οἱ ἠνίοχοι ἐν ζευζ- 
ίπποις ἐν τῷ ἁἀστρονομικῷ ὀργάνῳ, ἴνθα τῆς ᾿Αρτί- 
µιδος καὶ τῆς ᾿Αφϕροδίτης ἵσταται στήλη, ἐν αἴς σκυ- 
φάλαις ἀπεκεφαλίσθη ὑπὸ ᾿Αρειανῶν ᾿Αρχάδιος dp- 
χιδιάκονος τῆς ᾽Αγίας Βϊρήνης, Οἱ δὲ δέχα χόφινοι 
τῶν περισσευµάτων, δέκα ἕτη ἐν τῷ παλατίῳ τοῦ 
Σενάτου κατέκειντο’ μετὰ δὲ ταῦτα ὑπὸ τὴν βάσιν 
τοῦ Χίονος κατεχώσθησαν. 


inunctus fuit Jesus,et multa alia admiranda,que a 
Constantino Magno ibi collocata, Theodosius Ma- 


gnus firmius consistere fecit. 


De curru Solis. 

In aureo Milliario jam inde ab antiquis tempo- 
ribus currus solis trahente qusdriga equorum ignei 
coloris quasi volantium & duabus columnis viseba- 
tur : ubi Constantinus postquam Azotium vicerat, 
faustis acolamationibus exceptus est. Ubi autem 
currus ille in Hippodromum deductus fuit, parva 
Btatua fortunam urbis referens ab ipso Constan- 
tino confecta est, que a sole gestata ad tribunal 
Hippodromi ducebatur, indeque coronata exibat : 
ponebatur autem in senatu cum celebritas Nata- 


αὐτὸ βόθρῳ  xatbyustv. Ἔνθα p lium urbis immineret. Quia vero ospiti ejus cru- 


cem insculpi Constantinus curaverat,Julianus eam 
in foveam conjici jussit : ubi Arius in camera Fori 
senatus teterrimam mortem obiit : atque eo loci 
qui preteribant urinam et stercora odiosissimo 
Ario deponebant. 

De Senat«. 

In Senatu, ut quidam tradunt, codicilli antiqui- 
tus asservabantur: ibi enim Patricii eos acoipie- 
bant, ubi Callistratus primum dignitatem consu- 
larem suscepit, acclamante populo : Callistratus 
fortuna favente insuper ad aliud provehetur : ille 
vero perterritus ad ecclesiam confugit, et quamvie 
Constantinus juraret se nullam ei injuriam illatu- 
rum, tamen ille minus fldene, primum presbyter, 
deinde episcopus creatus ust. 


De Palladio deposito, de Foro et de statua. 


BSubter Fori columnam Palladium, et multa alia 
adiniranda posita fuerunt. Circuitus autem fori 
tantus est, quantus fuit ambitus tentorii Constan- 
tini Magni, quod Roma Byzantium veniens isthic 
Bxerat. Due autem ille semirotunde porticus 
tunc temporie stabula erant, oirca tentorium. 08- 
terum insignis illa columna et statua Apollinis 
est Constantini Magni, quam ipse instar solis ere- 
xit, inflxis capiti ejus, radiorum instar, olavis 
passionis Ghristi, ut veluti sol civibus suis elu- 
ceret. 

De statuis aurigarum,qus in Senalu collocatze eraut, 
ac de decem reliquiarum cophinis. 

In Senatu erecte suni aurigarum Circensium 
statue in organo astronomico, ubi etiam Diane et 
Veneris statue: ad quas Arcadius archidiaconus 8. 
Irene ab Arianis flagris occisus est. Decem autem 
cophini reliquiarum decem annis in palatio Sena- 
tus jacuerunt ; postea vero ad basim columne suf- 
fossi fuere. 


De staluis qua olim in magna ecclesia Santa Sophia erectz erant. 


Ἐν δὲ τῇ µεγάλῃ ἐκκλησίᾳ, τῇ νῦν ὀνομαζομένῃ 
4 ᾽Αχία Σοφία, στῆλαι ἵσταντο υχζ, αἱ πλείονες 
τούτων Ἑλληνικαὶ ὀπῆρχον' αἴτινες ἐκ τῶν πολ. 


In magna ecclesia, que jam appellatur Sanota 
Sophia erectsm erant quadringente viginti septem 
siatue, quarum  plereque Grece erant; ex 





41241 " 


APPENDIX AD MICHAELEM P8ELLUM. 


1213 


quarum numero iste erant Jovis eoilicet, Cari A λῶν ὑπῆρχον, τοῦ τε Αιὸς, καὶ Κάρου τοῦ πατρὸς, 


patris, Diocletiani, duodecim signorum Zodiaci, 
Lune, Veneris. Arocturi sideris duabus Persicis 
columnis fulti, Poli Australis, ac sacerdotis Mi- 
nerve habentis a latere Iridem sine philosophia 
valicinantem. Christianorum item etatuas non 
paueas exstitisse ferunt, ex multis vero paucis 
enumerende sunt, Constantini Magni, Constantia, 
Galli, Theodosii, Juliani, Theodosii alterius et 
Arcadii filii ejus, 8ο Serapionis consulis : Helene 
item matris Constantini tres : un& porphyretica 
margaritis distincta : altera ος tessellis argenteis 
super eolumnam eream : tertia vero eburnea, 
quam posuit Cyprus rhetor. Quibus per urbem 
dispersis Justinianus fide et studio multo permo- 
tus, amplissimum templum excitavit. Si qui vero 
horum periti, urbem explorandi causa perourrant, 
non paucas earum reperient. 


De stalus quz collocat erant. in. dexiera Fori 
parte. 


In dextera Fori parte ad orientem statue duo- 
decim ex marmore porphyretico exstabant, toti- 
demque Sirenes auro obduote, quas vulgus equos 
marinos vocat, Nunc autem septem duntaxat con- 
spiciuntur : quarum tres apud S. Mamantem 
posite sunt. Cretere statue etiamnum super- 
sunt. 


καὶ Διοκλητιανοῦ, καὶ τὰ δώδεχα ζώδια, ἤ τε Σελήνι 
καὶ ἡ ᾿Αφϕροδίτη, καὶ ὁ ᾿Αρκτοῦρος ἀατὴρ, παρὰ 
δύο Περσικῶν στηλῶν βασταζόµενος, καὶ ὁ Νότιος 
Πόλος, καὶ à ἱέρεα τῆς ᾽Αθηνᾶς, ἀπὸ τοῦ πλευροῦ 
τὴν Ἶριν ἀφιλοσόφως μαντεύουσαν ἔχουσα. Ἐκ δὲ 
τῶν Χριστιανῶν οὐκ ὀλίγαι μὲν, ὡς εἶπον ' καὶ 
δὲον ἐκ τῶν πολλῶν ὀλίγας εἰπεῖν. Κωνσταντίνου 
τοῦ Μεγάλου, xal Κώνσταντος, καὶ Γάλλου, θεοδο- 
clou τε xal ᾿]ουλιανοῦ, xai Θεοδοσίου τοῦ ἑτέρου, 
xal ᾿Αρκαδίου υἱοῦ αὐτοῦ, καὶ Σεραπίονος ὑπά- 
του, καὶ Ἑλένης μητρὸς Κωνσταντίνου τρεῖς * d 
piv µία πορφύρα διὰ µαργάρων ' ἡ δὲ ἑτέρα διὰ 
ψηφίδων ἀργυρῶν ἐν τῷ χαλκῷ χἰονι, καὶ dj ἄλλη 
ἐλεφαντώδης Κύπρου ῥήτορος προσενέγκαντος ^ ἃς 
Ἰουστινιανὸς µερίσας iv τῃ πόλει ναὺν μέγιτσον 
ἀνήγειρε μετὰ πίστεως xal πόθου πολλοῦ * oi δὲ 
πεπειράµενοι τῶν προειρημένων , περιερχόμενοι 
τὴν πόλιν, καὶ ζητοῦντες αὐτὰς , εὑρήσουσιν οὐκ 
ὀλίγας. 
Περὶ τῶν στηλῶν τῶν ἱσταμένων ἐν τῷ δεξιῷ μέρει: 
τοῦ Φόρου. 
Ἐν δὲ τῷ δεξιῷ µέρει τοῦ Φόρου τοῦ ἀἁνατολᾶς, 
ἑδέξαντο στήλας πορφυρᾶς διὰ μαρμάρων iB, καὶ 
σειρῆνας δώδεκα, ἅἄστινας οἱ πολλοὶ ἵππους ϐ1- 
λασσίους χαλοῦσι ' χρυσέµθαφοι δὲ ἦσαν. Ἐπὶ δὲ 
ἡμῶν ἑπτὰ µόναι καθορῶνται' τὰς δὲ τρεῖς ἐξ αὖ- 
τῶν lv τοῖς τοῦ ᾽Αγίου Μάμαντος µέρεσιν ἔθδηκαν, 
καὶ αἱ λοιπαὶ στῆλαι σώζονται. 


De simulacro &reo Forlunm urbis, quod in oriental: Fori arcu exstabat. 
Fortuna urbis enea cum calypira posita erat in (| 'H δὲ Τύχη τῆς πόλεως χαλκὴ μετὰ µοδιόλου 


orientali arcu fori, cujus manus, ut aiunt, Mi- 

chael Rhangabe amputari jussit, ne factiones 

populi contra imperatores quidpiam moliri pos- 

sent. 

De cruce cujus inscriptio est, Sancius, sanctus, 
' sanctus. 

Sciendum est, crucem, in cujus medio legitur, 
Saneíus, sanctus, sanctus, 8 preside Fori dedica- 
tam esse : ubi etiam duorum angelorum et ipsius 
Constantini et Helene statue, a dextris οἱ sini- 
stris asservantur. In orientali autem arcu Fori 
Constantiniani, crux est argento obducta, habens 
in extremitatibus rotundis malum, quam ibidem 
Constantinus erexit, qua forma illam in colo vi- 
derat. li vero qui inaurati conspicluntur, fllii ejus 
sunt. Itemque in sinistris partibus terribilis posita 
erat elephantis stutua, prope maximam statuam, 
ubi mirabile spectaculum accidit. Nam terre motu 
facto, elephas collapsus est, ac unus posteriorum 
ejus pedum effractus. Prefecti vero Taxeote, quos 
moris erat forum custodire, accurrentes elephan- 
tem erexerunt, 8ο corporis humani integri utraque 
ossa invenerunt, et tabellam cui inscriptum erat : 
A Venere virgine sancta ne mortua quidem sejun- 
gor. Prefectus autem signum illud srario publico 
intulit in nummos redigendum. Preter superius 
memorate, visebatur porcus, multitudinis stre- 
ptum denotans, et proxime nuda siatue, si- 


ἵστατο ἐν τῇ ἀνατολικῇ ἀψίδι, ἣν, ἔφησαν. Μιγαὴλ 
ὁ “Ραγγαδὲ χειροκοπηθῆναι, διὰ τὸ μὴ ἰσχύειν τὰ 
δημοτικὰ µέρη κατὰ τῶν ἀνακτόρων. 


Ηερὶ τοῦ σταυροῦ τοῦ γράφοντος' "Άγιος, ἅγιος, 
ἅγιος. 

Ἱστέον, ὅτι ὁ σταυρὸς Ó μεσοσυλλαθῶν καὶ ἀναγινω- 
σκόµενος, "Άγιος, ἅγιος, ἅγιος, παρὰ τοῦ πρώτοστα- 
τοῦντος τῷ Φόρῳ ἀνηγορεύθη” ἔνθιν καὶ δύο ταχυ- 
δρόμων, καὶ αὐτοῦ τοῦ Κωνσταντίνου, xxi Ἑλένης 
ἐκ διξιῶν καὶ ἐξ εὐωνύμων σώζονται στῆλαι. Etc. δὲ 
τὴν ἀνατολινὴν ἀφίδα τοῦ Κωνσταννινιαχοῦ Φόρου 
σταυρὸς ἀργυρέμπλαστος, xal iv τοὶς ἀκρωτηρίοις 
στρογγύλοις μῆλον, lv αὐτῷ τῷ τόπῳ ἀνηγίρθη ὑπὸ 
Κωνσταντίνου, ὡς ἐβεάσατο αὐτὸν ἐν τῷ οὗρανφ. 
Οἱ δὲ χρυσέμθαφοι viol αὐτοῦ slo: καὶ ἐλέφαντος 
στήλη Ἱστάτο φοθερὰ iv τοῖς εὐωνύμοις µέρεσι πλη- 
clov τῆς μεγἄλης στήλης  ἔνθα καὶ παράδοξον 
ἐδείκνυτο θέαμα σεισμοῦ γὰρ Ὑενομένου καὶ αὐτὸς 
πέπτωχε, xai ἀπώλετο τὸν ἵνα πόδα τὸν ὄπισθεν, 
ol δὲ τοῦ ἐπάρχου ταξεῶται (ἔθος γὰρ τὸν Φόρον παρ 
αὐτῶν φυλάττεσθαι) συνδραμοῦντες γειραν τὸν 
ἑλέφαντα, καὶ εὗρον ἔσωθεν αὐτοῦ τὰ ὁστα ἀνθρώ- 
που ἀμφότερα ὅλου τοῦ σώματος, καὶ πυξίον μικρὸν, 
οὗ iv τῇ κεφαλι ἔγραψεν ' Αφροδίτης παρθένου 
ἰρᾶς οὐδὲ θανοῦσα χωρίζοµαι. Ὅπερ ὁ ἔκαρχος 
"p δηµοσίῳ κροσέθηκεν εἷς νουµἰα. Toic προαναδε- 
δηλωκόσι, καὶ χοῖρος ἴσεχερ αηµαίνων cà xpauyiv 








1213 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1914 


v πανηγύρεως * καὶ γυμνὴ ὡσαύτως στήλη ση» A gnificans impudentium eorum qui emunt et ven- 


µαΐνουσα τὸ ἀναίσχυντον τῶν τε ἀγοραζόντων καὶ 

πωλούντων. | 

Περὶ τοῦ Συστηµατίου , τοῦ ἐν τῷ Φόρῳ μέσον 
Ἱσταμένου. 

Συστημάτιον δὲ μέσον τοῦ Φόρου ἕἔνζωδον ἐπὶ 
πιόνων ἱστάμενον, καὶ ἐν αὐτῷ ὀὁηλοῦν τὰς ἱστορίας 
τῶν µελλόντων ἑσχάτως Ὑίνεσθαι ἐπὶ ταύτᾳ τῇ πό- 
Àst* oi δὲ στηλωτικοὶ τῶν ἀποτελεσμάτων ταῦτα 
πάντα ουνίασιν. 'Ἡστήλωσε δὲ αὐτὰ Απολλώνιος ὁ 
Τυανεὺς παρακληθεὶς παρὰ Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου 
καὶ εἰσελθὼν ἑστοιχείωσε τὰ ὀνόματα τῆς ἐπικρατείας 
έως τέλους αἰώνων. 

Περὶ τοῦ πῶς ἔχτισ: τὴν πόλιν, ὅτε ἐξῆλθε μετὰ τῶν 
µεγιστάνων ἐν τῷ Φόρῳ πεζός. 

Ὅτι μέλλων κτίσαι τὴν πόλιν ὁ Μέγας Κωνσταν- 
τῖνος, καὶ ὀφείλων πήξαι τὸ θεµέλιον, xul xatspi- 
τρησεν αὐτὴν, πεζὸς ἐξελθὼν μετὰ τῶν µεγιστά- 
των αὐτοῦ, καὶ ἐλθὼν εἷς τὸν Φόρον, εἶπον αὐτῷ ol 
ἄρχοντες' Ποίει τέλος το τείχους, δέσποτα. Ἐκεῖ- 
vog δὲ ἔφη Οὐχὶ ἕως οὗ στῃ ὁ προάδωγός µου, 
ἐκεῖσε πληρώσω. Μόνος γὰρ οὗτος ἑώρα τὸν ἆἄγγε- 
λον. ἸΑπελθὼν δὲ μέχρι τοῦ Ἐξωκιονίου πεζὸς μετὰ 
πάσης τῆς συγκλήτου, ἐχεῖσε δὲ ἰδὼν τὸν ἄγγελον 
τὴν ῥομφαίαν αὐτοῦ πήξαντα, καὶ μηνύοντα ἕως 
ἐκεῖ στῖναι αὐτὸν, καὶ διὰ τοῦτο ἔπηξεν xri τὸ 
τεῖχος᾽ 

Περὶ τοῦ ᾿Λρτοπωλίου. 

Ἐν δὲ τοῖς )Αρτοπωλίοις χυνάρια ἔστησεν εἴκοσε 
περιφερῇ, xal ταῶνας, καὶ ἀετοὺς, xai λεαίνας, xai 
κριῶν Χάρας , xai στρουθῶν, xai κορώνης, καὶ 
τρυγόνος, καὶ γαλῆς, καὶ δαµάλεως, καὶ Ιοργόνας 
δύο, µίαν μὲν ἐκ δεξιῶν, καὶ ἑτέραν ἐξ εὐωνύμων, 
xat' ὖψιν ἀμφότεραι βλέπουσαι, ἀπὸ μαρμάρων ἑγ- 
γεγλυμµέναι, xal χοίρων ἀγέλας. Ἱσταντο δὲ μέχρι 
Ζήνωνος. Γαληνὸς 86 τις ἱατρὸς xal φιλόσοφος ὑπάρ- 
yov, ἐχεῖσε παραιωθεὶς τὰς Γοργόνας ἔλεγεν ἵερο- 
γλυφικὰ, xal ἀστρονομικὰ τῶν µελλόντων, δηλώσασ 
τὰς ἱστορίας πάσας σὺν τοῖς ὀνόμασι Κωνσταντίνου 
τοῦ Μεγάλου τυπώσαντος ταῦτα. Too δὲ Γαληνοῦ 
ἐπὶ πλείστων συγχνάσαντος, καὶ τοῖς ἀναγνώαμασι 
προσχόντος, τὰ μέλλοντα συµθαίνειν τῷ Ζήνωνί 
παρὰ ἨἈηρίνης εἰπόντος xal Ὑελάσαντος, Καλλί- 
στρατός τις συρφετὸς χάπηµος τῇ τἐχνῃ, μετὰ τὴν 
ἐπάνοδον Ζήνωνος διαθάλλει τὸν Γαληνόν;' à δὲ Ζή- 
νων τοῦτον ἄνῃρήκει, ὅπερ λέγουαιν εἶναι ἀληθές' καὶ 


dunt. 


De compage quz stabat in, medio Fori. 


In medio Fori compages qusedam variis distin- 
cta figuris, columnisque fulta visebatur, que res 
urbi aliquando eventuras indicabat : qui autem 
apotelesmaticen exercent, heo omnia norunt. 
Ceterum he» Apollonius Tyaneus erexit, accersi- 
tus a Constantino Magno, iisque nomina im- 
peratorum usque ad seculorum finem inscul- 
psit. 

Quomodo urbem xdificavit, quando una cum proce- 
ribus Forum pedes adiit. 

Cum vellet urbem condere Constantinus Magnus, 
8ο fundamenta jacere, mensus est ipsam, unaque 
cum proceribus suis pedes exiit, atque ad Forum 
processit, quo ubi perventum fuit, inquiunt ei 
proceres, Hio, domine, muro statue terminum. Ille 
vero respondit : Non, nisi is qui me precedit du- 
otor constiterit. finem faciam. Solus eaim ipse an- 
gelum videbat. Progressus igitur pedes cum toto 
senatu usque ad Exocionium, vidit ibi angelum, 
defixa in terram rhompheas, stationis initium fa- 
cere : quare ipse quoque ibi substitit, et finom 
muro statuit. 

De Artopolito. 


In Artopoliis catellos viginti circumposuit, et 
pavones, aquilas, lesenas, arietum capita, et pasae- 
rum, cornicis item, turturis, felis et bucule, Gor- 
gones duas, aliam a dextris, aliam]a sinistris, facie 
sibi invicem obversas ex marmoribus sculptas, ac 
demum porcorum greges. Perstiterunt autem us- 
que ad Zenonem. Ceterum Galenus quidam me- 
dicus et philosophus istac preter Gorgonas trans- 
iens, hieroglyphica esse dixit, iisque astronomi- 
cum futuri presagium contineri, et ocunotas 
declaravit historias eum nominibus Constantini 
Magni, qui illa effinxerat. Cum autem heo Galenus 
frequentius enarrasset, et lectioni eorum insiste- 
ret, eaque que Zenoni Verine opera eventura 
erant, predixisset, et in risum prorumperet ; Cal- 
listratus quidam homo nihili qui eauponariam 
exercebat, post Zenonis reditum Galenum accusa- 
vit, Zeno autem ipsum interfecit : quod etiam vere 


γὰρ αἱ ἀγέλαι τῶν χοίρων διερχόµεναι ἐχεῖσε .εἲς τὸν [) contigisse dicunt. Ideoque porcorum greges isthac 


᾿Αρτοτυριανὸν τόπον μέσον τῆς χαµάρας, ὅθεν ἀνέρχε- 
ται, ἵστανται ἐνεοὶ, xal οὐ ὃ ύνανται παρέρχεσθαι, ὅτε 
οἱ χοιροδέται οἱ τούτους ἐλαύνοντες, τύψωσι τούτους, 
καὶ τότε µεθίστανται' Ἀνίκα γὰρ duy αἷμα ὀλίγον, 
ἀθρόως ὁρμᾷ ἡ ἀγέλη. 


Περὶ τοῦ σταυρίου του ἱδρυμένου ἐπὶ xlovec. 


Τὸ δὲ σταυρίον τὸ ἱδρύμενον ἐπὶ χίονος πλησίον 
τῶν ᾿Αρτοπωλίων ἐν τῇ λιθοστρώτῳφ αὐλῇ ἀνηγέρθη 
παρὰ Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου , ὅτε ἐκτίσθη ἡ 
πόλις. Eig δὲ τὸ παλαιὸν ἔφερον ἐκεῖσε τοὺς Ίπ- 


πους ἱκατέρων τῶν μερῶν ἠνίοχοι, καὶ εὐφημίζον» 


transeuntes ad Artotyrianum locum in medio for- 
nicis unde asoenditur, quasi stupidi consistunt ne- 
que ultra progredi possunt : doneo & subulcis 
verberati, gressum movent : statim enim ae 
paululum sanguinis effluit, cum impetu proce- 
dunt. 

De cruce supra columnam erecta. 

Crucem collocatam supra columnam propter Ár- 
topolia in atrio lapidibus strato erexit Constanti- 
nus Magnus, quando urbem condidit. Antiquis au- 
tem temporibus utriusque factionis aurigse equos 
ibi agitabant,et acclamantes aiebant, Crucis potentia 





71195 


APPENDIX AD MICHAELEM PSÉLLUM. 


4196 


reversuros. » Tum imperator, « Vespere, inquit, À αὐτούς. Ot δὲ ἔφησαν μὴ κατελθεῖν μέχρι δ6ο pera 


dabo vobis edes vestras. » Preceperat enim Eu- 
phrati acoubitori suo, qui imperatorem Christia- 
num fecerat, ut unieulque suam domum red- 
deret cum familia. llli igitur ut viderunt ostia, 
atria et scalas pari situ posita, mensuram item, 
formam ao altitudinem, penitusque universa Ro- 
manis similia, putabant se per phantasiam esse 
Rome: ubi vero et familias suas invenerunt, 
obstupuere. Sed postquam eas interrogarunt, et 
uti res gesta esset, acourate edidicerunt, tum 
demum crediderunt, non esse phantasiam verum 
imperatoris prudentiam, qui vel invitos Byzantium 
inhabitare coegisset. Loca autem ex nominibus 
ipsorum denominata sunt. 


Philoxenus oisternam construxit. 

Probus Precursoris condidit templum, quod 
Constantinus Caballinus in fabrilem officinam, 
Probi hodie dictam, mutavit. 

Domninus autem in tractu Mauriani domum edi- 
flcavit, in quo inhabitabat Agricolaus. 

Darius excitavit edem Canatise uxoris Scleri. 

Maurus edem exstruixit Bellone dictam. | 

Rhodanus condidit sedem sacram Deipare co- 
gnominatam ἓν οὐρανοῖς seu in colis ; quae est Ma- 
mene. 

Sallustius domum  &diflcavit, que Condomyti 
appellatur. 

Modestus edem construxit ad S&. Apostolos, Lam- 
prinuncupatam ;que etiamnum idem nomen retinet. 


Eubulus tria condidit atria et quatuor porticus, 
scilicet tholos enchoregos, & palatio ad muros 
usque terrestres ; quarum una incipiebat &a Tzyca- 
nisterio, Manganis, Acropoli, et turre Eugenii, 
et pertingebat ad S. Antonium usque: altera a 
Daphne, Sophianoque portu, et progrediebatur 
usque ad ecclesiam Dei Genitricis nuncupatam 

Rhabdum. Reliquae vero duse porticus a Chalce, 
" Milio et Foro ad Taurum usque, et Bovem et 
Exocionium ipsum tendebant. Supra porticus au- 
tem ambulacra erant, lapide quadrato strata, et 
statue enee innumere ad ornamentum urbis. 
Preterea offloinas terrarias condidit, et aquedu- 
otus ex Bulgaria in urbem. Fecit etiam oloacas 
enchoregas subter universam urbem transeuntes, 
s quantes profunditate altitudinem porticuum, ne 
ex fotore inde proveniente morbi gignerentur, sed 
omnis fotida colluvies per eas in mare deflueret. 
Hec igitur, ut dictum est, ab Urbicio preposito, 
Sallustio prefecto, ceterisque condita sunt. Im- 
perator autem sexcentis auri centenariis ad por- 
ticus, aqueduetus et muros exstruendos relictis, 
ipse adversus Scythas exercitium eduxit, quibus 
subjugatis, urbes condidit Persthlabam,  Di- 
stram, Pliscubam οἱ Constantiam. Hec spatio 
duorum annorum et dimidio, courante Hermia, 
ediflcata fuere. Preterea exstruxit sedem, vulgo 


D τοὺς καράθους ἐγχορήγους ἐπὶ πᾶσαν τὴν 


ὁ δὲ βασιλεὺς ἔφη: "Απόψε ἔχω δοῦναι ὑμῖν τὰς 
οἰκίας ὑμῶν. Προστάξας οὖν Εὐφράτῃ τῷ παραχοι- 
μωμένφ αὐτοῦ ὅστις καὶ ἐποίησε τὸν βασιλέα Xp- 
στιανὸν, ἀποδοῦναι ἑνὶ ἑχάστῳ τούτων τὸν οἴκον 
αὐτοῦ μετὰ ὀψικίου αὐτοῦ. Οἱ δὲ, ὡς εἴδον τοὺς m 
λῶνας, καὶ τὰς αὐλὰς, καὶ τὰς ἀνόδους ὁμοίως, τὰ 
µέτρα δὲ, καὶ τὰ σχή pata, καὶ τὰ ὕψη, xal πάντε 
ἁπλῶς οἵα τὰ iv τῇ Ῥώμῃ, ἔδοξαν εἶναι ἐν φαντα- 
elg εἲς τὴν "Puy. Κὐρόντες δὲ xal τὰς φαμιλίες 
αὐτῶν , ἐξεπλάγησαν . Ἐρωτήσαντες ἵὶ ταύτας, 
καὶ µαθόντες ἀχριθῶς , τότε ἐἑπίστευσαν, ὡς οὐκ 
la: Φάντασμα, ἀλλὰ φρόνησις τοῦ βασιλέως, ez: 
καὶ ἄχοντας αὐτοὺς ἓν τῷ Βυζαντίῳ ἐνώχησεν. Ἐκ 
δὶ τῶν ὀνομάτων αὐτῶν εἱλήφασιν ol τόποι τὰς 
προσηγορίας. 

Ὁ Φιλόξενος ἕχτισε κινστέρναν. 

Ὁ Ηρόδος ἀνήγειρε τὸν ναὸν τοῦ Ηροδρόμου, 
ὄνπερ Καθαλῖνος ἐποίησεν ἐργοδόσιον, τὸ λεγόµενον 
νῦν Πρόδου. 

Ὁ δὲ Δομνῖνος ἔχτισεν οἶκον εἰς τὰ Μαυριανοῦ, 
ὄνπερ εἶχεν ὁ ᾽Αγρικόλαος. 

'O Δαρεῖος ἔκτισε τὸν οἶκον τῆς Κανατίσης τοῦ 
Σχληρου. 

'O Μαῦρος ἔχτισε τὸν οἶκον, ὃς καλεῖται τοῦ Βελονᾶ. 

O 'Ῥοδανὸς ἔκτισε τὸν οἶκον, ὃς καλεῖται τὰ ἐν 
οὐρανοῖς' ἔστι δὲ τῆς Μαμένης. 


'O Σαλούστιος ἕχτισεν οἶκον, ὃς καλεῖται τοῦ 
Κονδομύτου. 
'O Μόδεστος ὄἔκτισεν οἶκον εἷς τοὺς Αγίους 


Αποστόλους, τὸν λεγόμενον τοῦ Λαμπροῦ, καθὼς καὶ 
νῦν καλεῖται. 

Ὁ Εὔθουλος ἕκτισε τρεῖς πυλῶνας: ἔχτισε δὲ καὶ 
τέσσαρας ἐμθόλους ἀπὸ τοῦ Παλατίου µέχρι τῶν 
χερσαίων τειχῶν, ἐγχορήγους θόλους’ Qv ὁ εἷς ὅρ- 
χετο ἀπὸ τοῦ Τουχανιστηρίου, xai τῶν Μαγγάνων, 
καὶ τῆς ᾿Ακροπόλεως, xai τοῦ Βὐγενίου, καὶ διήρ- 
χετο μέχρι τοῦ Αγίου Αντωνίου. Ὁ δ᾽ ἕτερος 
ἤρχετο ἀπὸ Δαφνῆς, xal τῶν Σοφιῶν, μέχρι τῆς 
Ρά6δου: οἱ δ᾽ ἕτεροι δύο ἔμθολοι ἀπὸ τῆς Χαλκᾶς, 
καὶ τοῦ Μιλίου, xal τοῦ Φόρου, μέχρι τοῦ Ταύρου, 
καὶ τοῦ Βοὸς, καὶ τοῦ Εξωχκιονίου αὐτοῦ. Επάνω δὲ 
τῶν ἐμθόλων περίπατοι πλαχωτοὶ λίθινοι, καὶ στῆ- 
λαι χαλχαὶ ἄπειροι, stc διακόσµησιν τῆς πόλεὼς. 
Ἔχκτισε δὲ xal τοὺς μυδρῶνας xal ἀγωγοὺς, δι’ ὧν 
τὸ ὕδωρ ἐκφέρεται ἀπὸ Βουλγαρίας. Ἐποίησε δὲ καὶ 
πόλιν, 
βαθεῖς τῷ ὕψει ὅσον τῶν ἐμθόλων, διὰ τὸ μὴ εἶναι 
δυσωδίαν τινὰ, καὶ ἑνσκήπτωσι νόσοι πολλαὶ, ἆλλ 
εἰς τὸ βάθος διέρχεσθαι τὰς δυσώδεις ὕλας, καὶ κατ- 
έρχεσθαι εἷς τὴν θάλασσαν. Ταῦτα δὲ ἐκτίσθησαν, 
ὡς εἴρηται, παρὰ Οὐρθικίου τοῦ πραιποσίτου, καὶ 
Σαλουστίου ἐπάρχου, καὶ τῶν λοιπῶν, χαταλιπὼν 
αὐτοῖς κεντήνάρια ὙΧρυσίου ἑξαχόαια, «ic τε τοὺς 
ἐμθόλους, τοὺς ἀγωγοὺς, καὶ τὰ τείχη * ἔκεῖνος ἓὲ 
ἐκίνησε χατὰ Σχυβῶν, καὶ ὑποτάξας, αὐτοὺς, ἕκτισε 
πόλεις ἐχεῖσε τὴν Ἱερσθλάθδαν, xal τὴν Δίστραν, 
καὶ τὴν Πλισκούδαν, καὶ τὴν Κωνσταντίαν. Ταῦτα 


ἑχτίσθησαν εἷς ἩὙρόνους δύο ἥμισυ ἀπὸ φωνῆς 














1191 


ANONYM! ANTIQUITATES CP. 


1198 


Ἑρμείου. Ἔκτισε, δὲ καὶ τὰ ᾽Αρματίου, iv ᾧ τήν τε A dictam Harmatii, in qua cortem posuit, currusque 


Χόρτην ἔπηξε, xai τὰ ἅρματα τέθειχε μετὰ τὸ 
ὑποτάξαι τοὺς Βυζοντίους. Ἑς δὲ τὸ ὄνομα τῶν 
τριῶν αὐτοῦ υἱῶν ἔχτισε τὰ Παλάτια, τὰ κχλούμενα 
Κωνσταντινιανὰ, καὶ τὰ λεγόμενα τὰ Κῶνστα. 
"Ἔστη δὲ καὶ à οἶκος τοῦ Τουθάκης, καὶ τοῦ Ἰθηρίτζη, 
ὅστις χαλεῖται τοῦ ᾿Ακροπολίτου. Τοὺς δὲ ναοὺς, xai τὰ 
ληιπὰ ὅσα ἀνήγειρεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, ὕστερον 
εἰς τὰ Περὶ κτισμάτων ἐροῦμεν, 


locavit, cum Byzantinos subjugasset. A nomine 
autem trium filiorum condidit palatia, que Con- 
stantiniana et Constantis nuncupantur. Construxit 
item domum Tubace, et Iberitze, Acropolite voca- 
tam.Ceterum de templis et reliquis, que Constan- 
tinus Magnus sdiflcavit, postea in libro De ἁαίβ- 
ciis dicturi sumus. 


De lerre molu, quo muri urbis CP. sub Theodosio Juniori eversi [uerunt, et quomodo ab eodem Augusto 
inslaurati sint. 


'O δὲ Μιχρὸς θεοδόσιος εἲς τὸν πέμπτον χρόνον 
τῆς αὐτου βασιλείας, σεισμοῦ γεγονότος, xal τῶν 
τειχῶν χαταπιπτόντων , διὰ τὸ τοὺς ᾿)Αμαληκίτας 
τοὺς Χατζιντζαρίους οἰκῆσαι ἐν τῇ πόλει, xai βλασ- 
φημῆσαι σφοδρῶς εἲς τὸ Τρισάχιον, ποιήσας ὁ αὐτὸς 
βασιλεὺς Ἱκεσίαν καὶ λιτὴν εἷς τὸν Κάμπον τοῦ 
Τριθουναλίου μετὰ τοῦ πατριάρχου Ἡρόκλου καὶ 
Εαντὸς τοῦ λαοῦ' xai τὸ, Κύριε ἐλξησον, xpatóv- 
τών ἔτι πάντων ὁρώντων ἡρπάγη παιδίον εἷς τὸν 
ἀέρα, καὶ Ἴκουσεν ἀγγέλων µελῳφδούντων καὶ ὑμ- 
νοῦντων, ᾿Άγιος ὁ θεὸς, ἄχγιος ἰσχυρὸς, ἅγιος ἀθά- 
νατος, ἐλέησον ἡμᾶς. Τοῦ παιδίου κατελθόντος, ὁ 
λαὸς ἐμελῴδει οὕτως, xal ἕστη ὁ σεισµός. Καὶ διὰ 
ταῦτα ἐξέωσεν ὁ βασιλεὺς πάντας τοὺς αἱρετικοὺς 
ix τῆς πόλεως, καὶ τὰ τείχη ἐξέθαλεν ἀπὸ τοῦ 
Ἐλξωκιονίου μέχρι τῆς χρυσίας, ἐξ οὗ xal στήλην 
αὐτοῦ ἑστήσεν ὄπισθεν τῶν ἑλεράντων' xal ἀνεθί- 
θασε xal τὸ παράλιον τεῖχος, ἀπὸ τῆς “Ῥαύδου 
μέχρι τῆς Ἀρυσίας, ἀπὸ τοῦ Αγίου Αντωνίου τὰ 
᾽Αρματίου μέχρι Βλαχερνῶν καὶ μέχρι τῆς Χρυσίας. 


Ot δὲ δύο δῆμοι ἔχτισαν τὰ τείχη παρ) αὐτοῦ τοῦ ( 


βασιλέως Θεοδοσίου ὁρισθέντες, καθὼς ctc τὰ Περὶ 
πτισμάτων ἐροῦμεν. 
Hspi τοῦ Αὐγουστιῶνος. 

Tü πέμπτῃ τοῦ ᾿Οκτωθρίου μηνὸς ἐχόρευον ol 
ῥεγεονάρχα: ἐν τῷ Γουστείῳ, ἤγουν τῷ ὀψοπωλίῳ, 
si; τὴν τιμὴν τοῦ κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον βασι- 
λευόντος' ὃν ol ἰδιῶται Αὐγουστιωνα ἐκάλεσαν, ἐν 
(p καὶ στήλὴν ἔστησε Κωνσταντῖνος τῆς μητρὸς αὐτοῦ" 
διὸ xal ἐπωνόμασε x0) τόπον Αὐγουστιῶνα, ἅτερον 
Γουστείονα λέγοµεν. 

Περὶ τοῦ αὐτοῦ Αὐγουστιῶνος ' διατί σφαῖραν καὶ 
σταυρὸν κρατῶν ἐφ᾽ ἵππου ἐστήλωται. 

'O Μέγας ᾿Ιουστινιανὸς Χτίσας τὴν Ἁγίαν Σοφίαν 
ἐκάθηρε τὴν αὐλὴν , καὶ ἐμαρμάρωσε ταύτην τὸ 
πρότερον οὖσαν Γουστεῖον, ὡς εἴρηται, ἤγουν ὀψο- 
πώλιον. Διὸ καὶ ἔστησε καὶ τὴν ἑαυτοῦ στήλην ἔφ- 
ππον ἐπὶ τοῦ χίονος' καὶ τῇ μὲν ἀριστερᾷ χειρὶ φέ- 
ρε: σφαῖραν, σταυροῦ ἐμπεπηγότος ἐν αὐτᾷ ' ὅτι διὰ 
τῆς εἷς σταυρὸν πίστεως τῆς γῆς ἀπάσης ἐγκρατὴς 
γέχονε. Σφαῖρα piv γὰρ Ἡ γή, διὰ τὸ σφαιροειδὲς 
τοῦ αὐτῆς σχήματος" πίστις δὲ ὁ σταυρὸς διὰ τὸν ἐν 
αὐτῷ προσηλωβέντα σαρκὶ Otóv: τὴν δεξιὰν χεῖρα 
ἐνατεταμένην ἔχουσαν κατὰ ἀνατολὰς, xal στὰσιν 
τῶν Περσῶν σηµαίνουσαν, καὶ pj µεταθαίνειν ἐπὶ 
τῆς ᾿Ρωμαϊκῆς γῆς, διὰ τῆς ἀνατάσεως καὶ ám- 
ώσεως τῆς Χχειρὸς βοῶν ' Στῆτε, Πέρσαι, καὶ μὴ 


Theodosius vero Junior quinto imperii anno, 
cum terre motu muri collaberentur, eo quod Ama- 
lecite Chatzintzarii in urbe habitarent, et bla- 
sphema dicta in Trisagium effunderent, preces et 
supplicationes in Campo Tribunalis una cum 


B patriarcha Proclo ac universo populo instituit : 8ο 


dum Kyrie eleison cantarent, puerulus quidam, 
cunoetis videntibus, in aerem abreptus audivit 
angelos canentes : Sancius Deus, sanctus fortis, 
sanctus immortalis, miserere nobis : puero iterum 
in terram demisso, populus ad eumdem modum 
cecinit, desilitque terre motus : quapropter im- 
perator omnes hereticos ex urbe ejecit, murosque 
ab Exocionio ad portam Auream usque protulit : 
quare etiam pone elephantos isthic collocatos sta- 
tuam suam erexit. Preterea οἱ murum maritimum 
& Rhabdo ad portam Auream extendit, et a San- 
cto Antonio, Harmatii dicto, usque ad Blachernas, 
et ad portam Auream.Due autem factiones populi, 
ab ipso imperatore Theodosio ei rei destinate, 
muros istos condiderunt, uti in libro De smdificiis 
dicemus. 


De Augustione. 

Quinta die mensis Octobris, prefecti regionum 
urbis in Gusteo, seu foro cibario, choreas duce- 
bant in honorem imperatoris illius temporis;quem 
locum vulgus Augustionem appellat : quo etiam in 
loco sue matris statuam Constantinus erexit : qua 
de re locum illum Augustiona vocavit; quem alias 
Gustionem appellamus. 

De eodem Augustione. Quare equestris statua globum 
el crucem tenens erecta sit. 

Cum Justinianus Magnus templum Sancte So- 
phie ediflcasset, expurgavit etiam aream, eamque 
marmoribus exornavit, cum antea Gusteum, ut 
dictum est, seu forum cibarium esset : ideoque 
statuam suam equestrem ibi columne impoauit, 
qua sinistra manu globum tenet, cui crux sgu- 
perinfixa est, quoniam ob fidem in crucem uni- 
verBi terrarum orbis imperium adeptus est. Glo- 
bus enim terram signiflcat,ob ejus figure rotundi- 
tatem ; fidem vero crux. quia Deus in carne illi 
fuit affixus; dexteram autem manum versus orien- 
tem extensam habet, Persarum irruptione in- 
nuens, eosque extensione et trepulsu manus pro- 
vinoias Romanos invadere vetans, his quasi ver- 


1300 


1199 APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 
bis : State, Perse, neo ulterius progrediminl: À πρόσω χωρεῖτε οὐ γὰρ συνοίσει ὑμῖν, Τὸν οὖν ai- 


neque enim conducet vobis, Fertur itaque ipsum 
Justinianum de rebus a Belisario gestis inflatum 
animo fuisse. Hic itaque Belisarius contra Persas 
et reliquas Orientis nationes ab imperatore legatus, 
cum omnes debellasset, ad oppugnandum Gelime- 
rem missus fuit ad Mauritaniam : istic observante 
et commeatum intercludente Pharano, in magnam 
frumenti penuriam conjectus est Gelimer ; quia in 
Mauritania frumentum non seritur, sed coctis 
olyris vescuntur. Tum ille missis litteris postulat 
ab imperatore, ut sibi panem, spongiam et. citha- 
ram transmittat. Stupens igitur imperator a ta- 
bellario sciscitatur, cur ista peteret. Respondit 
ille : Panem scilicet,quia cibum expetit;spongiam, 
ut corpus totum lacrymis abluat : citharam, ut in 
calamitatibus sibi solatio sit. Tunc admiratione 
stupefactus imperator postulata misit : ideo ere- 
ctus animo Justinianus equestrem sibi statuam 
columne imposuit. Sed postea invidia motus in 
strenuissimum ducem  Belisarium, ipsi oculos 
effodit, jussitque sedere eum ad Lauri monaste- 
rium,dato vasculo testaceo, ut qui illac transirent, 
obolum in illud conjicerent. 


De statuis qug in Chalce erectz2 visuntur. 

In Chalce proxime, quasi ante palatii ambula- 
erum, inclyta Pulcherise erecta est statua : Zeno- 
nis item et Ariadnes : ibidem preterea alie dum 
pedestres exstant super columnam exiguam, Se- 
cundi philosophi distichis ornate. Ex adverso 
&rcus ejusdem Chalces visuntur capita duo Gor- 
gonum, facie muliebri, 8ο auro obducta. Ex 
templo autem Diane Ephesie octo statue allate 
fuerunt, quarum quatuor in palatio, quod est in 
regione Tauri, collocate sunt, Constantini nempe, 
Juliani,uxoris ac fratris ejus Galli : relique autem 
quatuor posite sunt in sinistra parte Chalces. 
Ibidem et crux & Justiniano posita fuit, et statua 
inaurata Belisarii, et statua Tiberii Thracis Gib- 
bosi, et Justini primi forma macilenta; statue 
item ejus cognatorum septem, alie ex marmore, 
alie ex ere facte. Preterea duos illos equos, qui 
supra Gorgonum capita in ante dicto arcu stant, 
Justinianus Sancte Sophie conditor, ex Diane 
Ephesine templo illuo transtulit, et supra colum- 
nam erexit, ne equi pulchritudine impares vide- 


τὸν Ιουστινιανὸν λέγεται ἐπαρθῆναι τοῖς τοῦ Βε).- 
σαρἰου εὐτυχήμασιν . Οὗτος οὖν σταλεὶς κατὰ τῶν 
Περσῶν καὶ τῶν λοιπῶν τῶν τῆς ᾿Ανατολῆς παρὰ τοῦ 
βασιλέως , xal πάντας κατατροπωσάµενος, xai Γι- 
λίμερα κρατῆσαι ἀπέστειλεν αὐτὸν εἷς Μαυρουσίαν, 
ἐχεῖσε τηρεῖσθαι ὑπὸ τοῦ Φαρᾶ, ὃς εἷς μεγάλην ἔν- 
δειαν ἄρτου γεγονὼς διὰ τὸ μὴ ἐν τῷ τόπφῳ τῖς 
Μαυρουσίας σῖτον γεωργεῖσθαι, ἀλλ’ ἐφθὸν τὰς ὁλύ- 
pae σιτεῖσθαι, ἔγραψε τῷ βασιλεῖ στεῖλαι αὐτῷ ἄρ- 
τον καὶ σπόγγον καὶ χιθάραν. Ὁ δὲ ἑἐκπλαχγεὶς ἐπὶ 
τούτοις, Ίρετο τὸν ἐπιστολέα τίνος χάριν ταῦτά γε o! 
ἐπιζητεῖ. Καὶ ἐξεῖπεν, ὅτι ἄρτον μὲν, διὰ τὸ αὐτὸν 
ἐπιθυμεῖν τε xal φαγεῖν' σπόγγον, διὰ τὸ λούειν τὸ 
ἅπαν αὐτοῦ σῶμα ὑπὸ τῶν δακρύων' τὴν δὲ κχιθά- 
pav, διὰ τὸ παραμυθεῖσθαι ἑαυτῷ ταῖς συμφοραῖς. 
'O δὲ βασιλεὺς ἐκπλαγεὶς καὶ θαυµάσας, ἔστειλε 
τούτῳ τὰ αἰτηθέντα. Διὰ ταῦτα οὖν ᾿Ιουστινιανὸς 
ἐπαρθεὶς ἐφ᾽ ἵππον ἑαυτὸν ἔστησεν ἐπὶ Χίονος: ὃς 
ὕστερον φθονήσας τῷ ῥηθέντι στρατηγικωτάτῳ Be- 
λισαρίῳ, ἐξώρυξε τούτου τοὺς ὀφθαλμοὺς, καὶ προσ- 
έταξε τοῦτον καθεισθῆναι slc τὰ Λαύρου, xal ἐπιδοῦναι 
αὐτῷ σκεῦος ὀστράκινον, καὶ ἐπιῤῥίπτειν αὐτῷ τοὺς 
δερχοµένους ὁθολόν. 
Περὶ τῶν στηλῶν εἲς τὴν Χαλκὴν ἱσταμένων. 

Ὅτι ἐν τῇ Χαλκῇ πλησίον, Πουλχερίας τῆς do:- 
δίµου, ὡς πρὸς τὸν περίπατον τοῦ παλατίου ἂν- 
Ἠγέρθη στήλη αὕτη ' ὡσαύτως καὶ Αριάδνη καὶ 
Ζήνων. “Ίστανται xal ἕτερι δύο στῆλαι πεζαὶ d 
Κίονος βραχέως , ἐλεγεῖα ἔχουσαι Σεκούνδου φίλ;- 
cópou* ἀντικρὺὂς δὲ τῆς Χαλκῆς ἀψίδος Γοργονοει- 
δεῖς χεφαλαὶ δύο χρυσέµθαφοι γυναχεῖαι' ἤχθησαν 
δα ἀπὸ ᾿Εφέσου ἐκ τοῦ ναοῦ τῆς ᾿Λρτέμιδος στζλα, 
ὀκτώ' xai αἱ μὲν τέσσαρες iv τοῖς τοῦ Ταύρου ui- 
ρεσιν, ἐν τοῖς παλατίοις προεπεπήχεισαν, Κωνσταν- 
tlvou , xai ἸΙουλιανοῦ, καὶ τῆς γυναικὸς , xal τοῦ 
ἀδελφοῦ αὐτοῦ Γάλλου" al δὲ τέσσαρες iv τοῖς τῆς 
Χαλκης εὐωνύμοις µέρεσιν, ἕἔνθα καὶ σταυρὸς ὑπὸ 
ἸΙουστινιανοῦ ἐπεπήγει, xai στήλη Χχρυσέµδαφος 
Βελισαρίου καὶ Τιθερίου τοῦ Κουρτοειδοῦς θρᾳκὸς, 
xal τοῦ Ἰουστίνου τοῦ πρώτου λεπτοειδὴς, xal τῶν 
συγγενῶν αὐτοῦ στῆλαι ἑπτὰ, al μὲν ἀπὸ µαρμµά- 
pov, αἱ δὲ χαλκαϊ. Καὶ ol δύο ἵπποι ἑπάνω τῶν 
Γοργονειδῶν Ἱστάμεννι dv. τῇ ἀψφίδι, καὶ οὗτοι ἐκ τῖς 
᾿Λρτέμιδος ἀπὸ Εφέσου ἤχθησαν ὑπὸ ᾿Ιουστινιανοῦ 
τοῦ κτίσαντος τὴν ᾿Αγίαν Σοφίαν’ καὶ ἑστήλωσεν αὐτᾶ, 


rentur : et crucem ibidem posuit, ut firmius sta- D διὰ τὸ μὴ ἀντιζηλοῦν ἀλλήλων τοὺς ἵππους, ὁμοίως 


ret. Ibidem pariter ingentis molis erea Maximini 
Btatua posita cernitur,necnon statue totius familias 
Theodosii nunc etiam supersunt. 


De statuis Mauricii. 

In Chalce visuntur etiam statue Mauricii ac 
uxoris, liberorumque ejus, ab eodem Mauricio, 
manibus extensis, supra Christi imaginem erecto ; 
reliqua vero statue illio collocate, ex terra At- 
tica deducte sunt : inter quas una est philosophi 
cujusdam, ut tradit Ligurius. Postquam vero 
Mauricius à Phoca tyranno interlectus fuit, dia- 
Conus quidam nomine Acatus, unus ex sgectatori- 


καὶ τὸν σταυρὸν διὰ τὸ EÓpatov: καὶ Μαξιμίνου στήλι 
χαλκῆ ἐν αὐτοῖς Ἱἵσταται βαρυτάτη, ἔνθα νῦν καὶ τὸ 


γένος ἅπαν θεοδοσίου ὑπάρχει. 


Περὶ τῶν στηλῶν τοῦ Μαυρικίου. 

Καὶ τοῦ Μαυρικίου, xai τῆς γυναικὸς αὐτοῦ, καὶ 
τῶν τέκνων. Ἐν γὰρ τῇ Χαλκῇ ἵστανται αἱ τοιαῦτα: 
στῆλαι τοῦ Μαυρικίου, ἄνωθεν τῆς θεανδρικῆς εἷ- 
Χόνος τοῦ Ἰησοῦ ὑπ αὐτοῦ κατασχευασθεῖσαι, καὶ 
ἐκτεταμέναι ταῖς χεραίν. Al δὲ λοιπαὶ Ex τῆς τῶν 
Αθηναίων ἥκασι γῆς ' φιλοσόφου δὲ φασιν εἶναι, 
ὡς λέγει καὶ ὁ Λιγύριος, Μετὰ τὸ σφαγῆναι παρὰ 
τοῦ τυράννου duxa Μαυρίχιον, sic Τις διάκονος τῶν 











1201 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1203 


μαθητῶν Εὐτυχίου τοῦ αἱρετικοῦ ὀνόματι "Axatoc, A bus Eutychis h:retici, videns victos magistros 


Ιδὼν Ἱττηθέντας τοὺς περὶ αὐτοῦ διδασκάλους , 
κἀχεῖνος ἀποδράσας, κατέλαθε κάστρον τι χαλούμε- 
νον Σεραπίωνα’ τοῦτο δὲ ἐτύγχανεν Ov ἕν τῶν παρὰ 
[]έρσαις ῥηγίων. Καταμηνύει δὲ µΠεριττίῳ τῷ 
«ooopdoyt«p τὰ τῆς ἀσθενείας τῶν iv τῇ Χαλκηδόνι 
οἰχούντων, προσθεὶς, ὅτι ἅμα τῷ χαταλαθεῖν αὐτὸν 
τούτους χειρώσεσθαι, xal δῆτα ἀμενητὶ στρατεύσας 
ὁ ῥηθεὶς ΗἩέρσης, xai ἔχων στρατιωτῶν ἑθδομή- 
Χοντα Χχιλιάδας, καταλαμθάνει τὴν Χαλκηδόνα, ol 
δὲ μόλις ἴσχυσαν διαφυγεῖν εἷς Κωνσταντινούπολιν 
μετὰ τῶν τιµίων λειψάνων τῆς ἁγίας Εὐφημίας, 
ὑπὶρ Ti τὸ πλἰον ἐσπούδαζεν ὁ προδότης xai &v- 
ἵερος "Άκατος, ἠέλων ἀμῦναι αὐτὴν, διότι τοὺς αἷ- 
ῥέσεως αὐτῶν τόµους κατῄσχυνεν, ἅμα δὲ, καὶ διότι 
οὗ συνεχωρήθη Εὐτύόχιον τὸν ἀτυχῆ τὴν τοιαύτην 
εὐτυχῆσαι μµητρόπολιν . Λεηλατήσαντες δὲ τότε τὰ 
ἐκεῖσε πάντα ol Πέρσαι, ἔλαθον καὶ τὸ χρυσέγκαυ- 
στον ἄγαλμα τοῦ Ἡλίου θεοῦ, τοῦ λεγομένου Κρό- 
νου, xal ἀπήγαγον εἰς Περσίαν, καὶ ἑτίμησαν ὡς 
θεόν. 
Περὶ τοῦ πῶς ἐκλήθη Αὔγουστος. 

'O Αὔγουστος ὁ ᾿Οκτχούῖος Αὐγούστῳ μηνὶ ὑπά- 
τευσε, xal ἑτίμησεν αὐτὸν, Σεξζτίλιον τὸ πρότερον 
λεγόμενον, xai ὠνόμασεν αὐτὸν Αὔγουστον' iv αὐτῷ 
δὲ ἐτελεύτησε τῷ μηνὶ τῷ ιθ ἡμίρᾳ. Tug δὲ Σε- 
πτεμθρἰῳ μηνὶ ἐγχννήθη elc τὰς xY', καὶ ἐνίκησεν 
᾽Αντώνιον, καὶ Ίρξατο τῆς μοναρχίας, καὶ ἐτίμησεν 
αὐτὸν ἄρχοντα ἸΙνδικτιῶνος, ἤτοι ἀρχὴν χρόνου. ὅθεν 
Σοπτέµθριος τετίµηται. 


Περὶ τῶν Νουμέρων καὶ τῆς Χαλκης, 

Τὰ Nojuspa καὶ τὴν Χαλχὴν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος 
ἔκτισε' xal διὰ τὸ εἶναι ἀργὰ, ἐποίησεν αὐτὰ φυλακὴν 
ὁ Ἡράκλειος, καὶ οἱ καθεξῆς. 

Περὶ τῆς χαλχῆς στήλης, τῆς ἱσταμένης εἷς τὴν 
πύλην. 

"Ott div λεγομένῃ Χαλκῇ στήλῃ χαλκὴ 3», ἥτις 
ἔστη παρὰ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τοῦ Κυρίου 
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τυγχάνει. 'O δὲ Λέων ὁ πατῆρ 
τοῦ Καθαλίνου ταύτην κατήγαγεν' ἡ δὲ vov διὰ 
ψηφίδων ὁρωμένη εἰχὼν, ὡσαύτως ἐστίν. ᾿Ανιστορήθη 
δὲ παρὰ Βἱρήνης τῆς ᾿Αθηναίας, ἐξ Tic ov, αἱμοῤῥο- 
οὔσα ἰάθη᾽ xal ἕτερα οὖν πολλὰ θαύματα ἐπετελοῦντο 
εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. 


suos, et ipse profugit ad castellum cognomento 
Serapionis, quod situm erat in regione Persarum, 
atque statim Perittio prefecto presidiario signi- 
ficavit debilitatem civium Chalcedonensium, sub- 
jungens insuper, ipsum primo impetu facile eos 
subjugare posse. Quare supradiotus Persa sine 
mora se cum septuaginta millibus militum in 
viam dedit, tantaque celeritate invasit Chalcedo- 
nem, ut civibus vix satis relinqueretur temporis 
&d transferendum reliquias sancte  Euphemise 
Constantinopolim, a quibus imprimis impius ille 
proditor Acatus ultum ire festinabat hereseos 
Eutyohiane scriptis illatam ignominiam, et quod 
infortunato Butychi istam metropolim concedere 
noluerant. Inter cetera que tuno temporis Perse 
predando abstulerunt, fuit quoque aureum illud 
et encausto elaboratum signum Solis, cognominati 
Croni, quod in Persidem deductum pro deo co- 
luere. 


Cur Augustus mensis sic appellatus gsit. 

Augustus Octevius mense Augusto primum con- 
sulatum iniit : qua de causa huno mensem, qui 
Sextilis antea vocabatur, cum in honore haberi 
vellet, Augustum nuncupavit. Eodem mense, die 
undevioesima mortem obiit. Die autem vicesima 
tertia Septembris natus est, eodemque mense 
Antonio devicto solus imperium obtinuit, idcirco 
dictum mensem Septembrem honore aífecil, et 
ut Iadictio ab eo initium sumeret statuit. 


De Numeris et Chalce. 

Numera et Chalcen Constantinus Magnus edifi- 
cavit : sed quoniam nulli usui erant, ideo Hera- 
elus et reliqui deinceps imperatores ea in carce- 
rem mutarunt. 


De statua nea qua in porta sita erat. 


In 08806 statua enea erat, quam Constantinus 
Magnus erexit, effigiem Domini nostri Jesu Chri- 
Bti representans: hanc vero Leo Caballini pater 
evertit. Que autem Christi imago hodie illic visi- 
tur musivi operis, &b Irene Atheniensi posita 
est : cujus imaginis ope hemorrhoissa curata est, 
multaque alia in nomine Christi edita sunt mira- 
cula. 


Cur urbem describens, eam tres in partes dividat, et a quonam loco quxlibet pars incipiat. 


στέον οὖν, ὅτι δυσεύρετα ὄντα τὰ τοιαῦτα διὰ τὸ [) Sciendum igitur est, bec, cum egre reperiri 


συγχεχυµένα εἶναι, διῃσέθη cfc τρία µέρη. Καὶ τὸ 
μὲν πρῶτον ἄργεται ἀπὸ τοῦ παλατίου τῆς Χαλκῆς, 
καὶ τοῦ Μιλίου μέχρι τῆς Χρυσίας' τὸ δὲ ἕτερον 
ἀπὸ τοῦ Τζυγκανιστηρίου, τῆς 'Ὁδηγητρίας, τῶν 
Μαγγάνων, μέχρι Βλαχερνῶν: τὸ δὲ τρίτον µέρος 
ἀπὸ τοῦ ἑτέρου μέρους, τοῦ ᾽Αγίου Σεργίου xal τῶν 
Σοφιῶν. Καὶ ὁ βουλόμενος εὑρεῖν τι, οὐ δυσχεραίνει, 
ἀλλ᾽ εὐθέως εὑρήσει τὸ ζητούμενον. ' 
Περὶ τὰ παλάτια τοῦ Βουκολέοντος. 
Τὰ παλάτια τοῦ Βουκολέοντος , τὰ ἄνωθεν τοῦ 


possent, utpote confusa, in tres partes divisa 
fuigse ; quarum prima incipiebat & palatio Chalces, 
et a Milliario, usque ad portam Auream ; altera 8 
Tzinoanisterio, Hodegetrie ecclesia, et Manganis, 
usque ad Blanchernas; tertia demum ab altera 
parte, scilicet &b ede 8. Sergii, et portu Sophiano. 
Ita ut qui aliquid iuvenire voluerit, non laboret, 
sed statim reperiat quod querit. 
De palatiis Bucoleonis. 
Palatia Bucoleonis nuncupata, que murisimmíi- 


1308 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1204 


nent, Theodosius Junior condidit. Marcianus &u- Α τείχους παρεξέδαλε 8t0Bóstoc ὁ Μικρός. Ὁ δὲ Map- 


tem triclinium exstruxit, quod Triclinium Aureum 
appellatur. 
De palatio Quzstoris. 
Palatia Questoris ad Hippodromum Constanti- 
nus Magnus construxit. 


De Daphne. 

Suburbium Daphnes sic dictum est, quod statua 
ibi collocata esset, quie Daphne appellabatur. Ipsa 
autem Roma delata fuit, et illic oraculum erat. 
Ceterum mense Januario laureas coronas ibi ma- 
gistratus accipiebant. 

De Hippodromo. 

Hippodromus ex eo nomen habet quod a sancto 
Constantino usque ad Irenem Atheniensem ibi 
privatim imperatores currus agitarent. Ceterum 
Justinianus Lausiacum «wdificavit. 


De Forlunze simulacro. 
Simulacrum Fortune, quod Roma a Constantino 
Magno advectum fuit, stabatque supra palatii ar- 
cum, Mauricius contrivit. 


De Magnaura. 

Fertur Anastasium Dicorum, oum in triclinio 
Constantini Magni, Magnaura dicto, anno imperii 
sui vicesimo septimo, mense quarto deambularet, 
fulguribus et tonitruis circa palatium editis, cum 
consternati oranes ultro citroque fugerent, ad cu- 
biculum aliquod ab se :sdificatum  confugisse, 
atque ibi ira Dei interceptum, mortuum repertum 
esse. Narrant autem, eum, cum in ecclesia SS. 
Apostolorum sepultus fuisset, postridie exclamasse, 
Miseremini, miseremini, et aperite. Respondenti- 
bus vero custodibus, jam alium imperare, Nihil, 
inquit, curo : in monasterium me abducite, me- 
que monachum facite. [lli vero ibi reliquerunt 
eum. Ferunt autem aliquanto post tempore sepul- 
orum ejus apertum fuisse, inventumque ipsum 
brachia sua et caligas quas gestabat comedentem, 
alta vooe clamasse, O Mana, aura pereo: quam 
vocem excepere quidam ex domesticis suis. Ideo- 
que triclinium ejus Magnaura, a Mana et ab igni- 
ἴ8 &ura, vocatum est. 


De lemplo Salvatoris, quod est in Chalce. 

Templum Salvatoris in Chalce excitavit Roma- 
nus senior, altari, quo pacto jum visitur, duabus 
columellis instructo : institutis ibidem duodecim 
clericis. Joannes vero Zimisces ipsum dilatatum 
et auctum auro et argento exornavit, ac triginta 
Sex clericos constituit ; quibus destinavit pensio- 
nes et annonas, singulisque numismata triginta : 
Β80Γ8 &utem vasa, coronas, sceptra, discos,cande- 
labra, vestes et indumenta imperatoria, quie sin- 
gulari jure possidebat, templo donavit. Similiter- 
que immobilia bona sua ipsi consecravit. Quo 
etiam ex bellica expeditione detulit sacram cruci- 
fixi Christi Berytensem imaginem, et sancta Chri- 
sti et Dei nostri sandalia, in theoa auro et pretio- 


B 


D 


χιανὸς ἐποίησε ἸΤρίκλινον, ὃς καλεῖται Χρυσοτρί- 
κλινος. 
Περὶ τοῦ Κοιαίστορος. 

Τὰ παλάτια Κοιαίστορος τοῦ ππικοῦ ὁ μέγας Kov- 
σταντῖνος ἀνήγειρε, 

Περὶ τῆς Δάφνης. 

Δάφνη δὲ ἐκλήθη διὰ τὸ ἵστασθαι ἐχεῖσε στήλαν 
ὄνομα φέρουσαν Δάφνης, ἥτις ἤγθη ἀπὸ "Pons, 
ὅπου καὶ μαντεῖον Tjv: ἐχεῖσε γὰρ καὶ τοὺς στεφάνους 
τῆς διάφνης οἱ ἄρχοντες ἑλάμθανον κατὰ τὸν ᾿Ιανουά- 
prov uva. 

Περὶ τοῦ Ἰπποδρόμου. 

*O δὲ ἸἹππόδρομος ἐκλήθη, διότι ἀπὸ τοῦ ἆἁ-ίου 
Κωνσταντίνου ἕως τῆς Εἱρήνης τῆς ᾿Αθηναίας ἐχεῖσε 
κατιδίαν ἐπὶ ἅρματος ἔτρεχον ol βασιλεῖς. Ὅ δὲ '[ooz- 
τινιανὸς ἔκτισε τὸν Λαυσιακόν. 

Περὶ Τόχης. 

Ἡ δὲ τύχη τὸ ἄγαλμα ἤχθη παρὰ τοῦ Μεγάλου 
Κωνσταντίνου ἀπὸ "Pope, Óómsp (ovato ἐπάνω ττς 
ἀψίδος τοῦ παλατίου, 6 δὲ βασιλευς Μαυρίχιος συνέ- 
τριψεν αὐτό, 

Περὶ Μαγναύρας. 

Λόγεται οὖν, ὅτι ὁ Τρίχλινος τοῦ Μεγάλου Κων- 
σταντίνου ἡ ἹΜαγναῦρα, περιπατοῦντος ἐν αὐτῃ ποτε 
Αναστασίου τοῦ Δικόρου, τῷ κζ τῆς αὐτοῦ βασι- 
λείας, x«i ττάρτῳ μηνὶ, βρονταὶ xai ἀστραπαὶ 
γεγόνασι πρὸς τὸ παλάτιον πάντων δὲ ἁδημονούν- 
των, καὶ φευγόνιων ἀπὸ τόπου εἲς τόπον, x1! αὐτοῦ 
δὲ τοῦ βασιλέως φεύγοντος ἐν Evi. τῶν κοιτωνίσκων, 
Gy ἔκτισε, καὶ κατέθη ἐχεῖσε ἡ ὀργὴ τοῦ θεοῦ, ὥστε 
αἰφνιδίως εὐρεθῆναι νεχρὀν, Φασὶ δὲ αὐτὸν µετὰ τὸ 
ταφῆναι εἰς τοὺς '᾿Αγίους ᾿Αποστόλους, μεθτμέραν 
βοᾷν' ἘΕλεήσατε, ἐλεήσατε, vail ἀνοίξαε. Τῶν 
μνηµοραλίων δὲ εἰπόντων ὃτι ἄλλος βασιλεύει, Ecv: 
Οὐδέν µοι µέλει, εἰς µοναστήριον ὑπάχετέ µε, κα: 
ποιήσατε µε µοναχόν. Οἱ δὲ εἴασαν αὐτόν. Λέγεται: 
µετά τινα ὙΧρόνον τὸ μνῆμα αὐνοῦ ἀνοιγΏναι, καὶ 
εὑρεθῆναι αὐτὸν φαγόντα τοὺς βραχίονας αὐτοῦ, καὶ τὰ 
καλήγια, ἃ ἐφόρει' ἔκραξε δὲ µεγάλως' Ὦ Μάνα, ὑτὸ 
τῆς αὔρας ἀπόλλυμαι. Τῆς δὲ φωνῆς ταύτης ἠχουσάν 
τινες τῶν ἀνθρώπων αὐτοῦ, καὶ διὰ τοῦτο ἐκλήθτη ὁ 
Τρίκλινος αὐτοῦ Μαγναῦρα, ἀπὸ τῶν Mava xai αὖρα 
τοῦ πυρός, 

Περὶ τὸν Σωτῆρα τῆς Χαλχῆς. 

Τὸν δὲ Σωτῆρα εἲς τὴν Χαλχὴν ἀνήγειρε Ὅδω- 
μανὸς ὁ γέρων ὑπὸ στυρακίων μικρῶν δύο, ὡς ἔστι 
φαινόµενον, τὸ θυσιαστήριον, ποιήσας καὶ κληρικοὺς 
ιβ’.Ὁ δὲ Ἰωάνντς ὁ Τζιµίσκης ἐπλάτυνε καὶ ἀνήγειρεν 
αὐτὸν καλλύνας ἐκ ἈΧρυσίου xal ἀόγύρου πολλοῦ" 
ἐποίησε δὲ καὶ κληρικους λς’, τιθεὶς αὐτοῖς καὶ ῥογας 
xai ἀννόνας, καὶ ἀνὰ νομισμάτων À* τὰ δὲ ἱερὰ, καὶ 
τὰ στέμματα, καὶ τὰ σκῆπτρα, xal τοὺς δίσκους, 
καὶ τὰς λυχνίας, καὶ τὰς ἐσθῆτας, καὶ τὰ ἄμφια τὰ 
βασιλικὰ, ἰδιόκτητα αὐτοῦ ὄντα, ἀπεχαρίσατο πρὸς 
τὸν ναόν' ὡσαύτως xal τὰ ἀχίνητα αὑτοῦ χτήµατα 
ἐπεχύρωσεν αὐτῷ, dv ᾧ ἀπὸ τοῦ ταξειδίου ἐφέρετο 
τὴν τιµίαν εἰκόνα τῆς ἁγίας σταυρώσεως τῆς ἐν τῇ 
Ἠηρυτῷ, xai τὰ ἅγια σανδάλια τοῦ Χριστοῦ καὶ Θεοῦ 














4908 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1906 


ἡμῶν ἐν ποιχιλοις χρυσεοις, καὶ διὰ λίθων χιδουρίοις. À sis lapillis ornata. Fecit item ibi sepulorum suum 


Ἐποίησεν οὖν xal τὸ ἑαυτοῦ μνῆμα ἐκεῖσε ὁλόχρυ- 

σον μετὰ χυμεύσεως, ἐν ᾧ xal ἑτέθη. 

τῶν Ἱσταμένων ἄνω τοῦ 
Μιλίου. 

Ἐν δὲ τῇ χαµάρᾳ τοῦ Μιλίου στῆλαι Κωνσταν- 
τίνου καὶ Ἑλένης εἰσίν. Ἔνθα xai σταυρὸς ὁρᾶται 
πρὸς ἀνατολὴν βασταζόµενος ὑπ αὐτῶν) μέσον δὲ 
τοῦ σταυροῦ ἡ Τύχη τῆς πόλεως, ὅπερ ἐστὶ χατήνιον 
Χλειδόμενον καὶ ἐστοιχειωμένον, τοῦ παντὸς εἴδους 
ἀνελλιπῶς, καὶ νίκην χστὰ πάντων τῶν ἐθνῶν φὲρον 
τοῦ µηχέτι ἰσχύειν, fj πρυσεγγίσαι fj προσφαῦσαι τῇ 
πὅλει ταῦτα, ἀλλὰ πὀῤῥω ἀπέχεσθαι, καὶ ὑπονοστεῖν 
ὣς ἠττωμένα, Ἐν αὐτῷ δὲ τῷ Μιλίῳ στῆλαι ἵσταν- 
ται τρεῖς, Σοφἰας τῆς γυναικὸς Ιουστίνου τοῦ Gpq- 
κὸς, xai ᾿Αραθίας τῆς θυγατρὸς αὐτῶν, καὶ [Ελέ- 
νης ἀνεφιᾶς αὐτῶν, 

Περὶ τῆς στήλης τοῦ θεοδοσίου. 

Ἐν τῷ λεγομένῳ Μιλιῳ Θεοδοσίου στήλη ἵσταται 
ἐφ᾽ ἵππου χαλκοῦ, xal iv τῃ χειρὶ αὐτοῦ μῆλον xpa- 
τοῦντος, ἣν ἀναγείρας σιτηρέσια πολλὰ δέδωχε τοῖς ἐν 
τῇ πόλει. Οἱ δὲ κίονες, καὶ οἱ ποδίοσκοι, καὶ οἱ τῶν 
᾿Αρτοπωλιων ὁμοίως καὶ τῶν ἸΤζυκκαλαρίων, καὶ 
τῆς Χαλκῆς ἔχουσιν ἱστορίας πολλὰς, ἃς ὁ αὐτὸς 
καλλύνας ἐχρύσωσεν. 


Περὶ τῶν στηλῶν 


Περὶ τοῦ ναοῦ τοῦ θεολόγου. 

Φωκὰς ὁ τύραννος ἔχτισεν ἐκ βάθρων τὸν vaóv τοῦ 
ἁγίου Φωκᾶ ἐν τῷ Μιλίῳ, uim οὖν ὀροφώσας αὐτόν" 
ἐκεῖσε γὰρ Tv ἡ ἀλλαγὴ τῶν κχοντούρων, καθ) ὃν 
τόπον ἠντξοκόπησε τὰ Χόντουρα, ὅτε xal µαγκλα- 


θίοις ἐτύφθη παρὰ Μαυρικίου τοῦ βασιλέως, τολµή- C 


σαντος τοῦ αὐτου Φωχᾶ iv τῷ χόντῳ αὐτοῦ προσ- 
δῆσαι τὸ πιττάχιον, ὅπερ ἀπὸ Λογγοθαρδίας ἐλθὼν 
ἔφερε, τοῦ στρατοῦ ἐκεῖθεν ἁποστείλαντος τοῦτον 
διὰ τὴν ῥόγαν αὐτῶν. Καὶ ἐγκαλέσας ἐν ἡμέραᾳ Ἱπ- 
ποδροµίου, ὅτι οὗτος εὑρὼν ἄδειαν xa) ἀναλαθόμε- 
vog τὰ κόντουρα ὑπεχώρησε * τὰ δὲ καταλειφθέντα 
ἀντζίσας, κατῆλθεν ἕως Λογγοθαρδίαν ἔτι τὰς πλη- 
γὰς ἔχων' διὰ τοῦτο γὰρ προετιµήθη εἷς τὴν βασι- 
λείαν παρὰ τοῦ στρατοῦ. Μετὰ οὖν τὸ ἀνελθεῖν καὶ 
βασιλεῦσαι, ἕστησεν ἐκεῖ δύο ἵππους κοντούρους 
ἠντζωκοπημένους, καὶ βωμοὺς λιθίνους τετραδικοὺς 
σύνεγγυς τοῦ ᾽Αγίου Φωχᾶ, ὃν αὐτὸς ἀνήγειρε, 
Διίππιον αὐτὸν ὀνομάσας ' ἐχεῖσε γὰρ xal τέσσαρας 
εἰχόνας ix Ψηφίδων χρυσῶν, Κωνσταντίνου καὶ 
Ἑλένης Ἱστόρησεν, 'O δὲ Ἡράκλειος ἐλθὼν, καὶ 
κρατήῄσας, xal τὸν Φωχκὰν τιµωρήσας, xal χκαύσας 
ἐν τῇ τοῦ Βοὸς ἀγορᾷ, ἐτίμησε τὸν ναὸν, καὶ σκεπά- 
σας αὐτὸν καὶ µετονοµάσας εἷς τὸ τοῦ ἁγίου ἀποστό- 
λου καὶ εὐαγγελιστοῦ ᾿]ωάννου τοῦ Θεολόγου ὄνομα. 


Περὶ τοῦ ἁγίου θεοδώρου τοῦ Σφωρακίου. 

Τὸν ἅγιον θεόδωρὀν τὸν Σφωρακίου, Σφωράκιος 
πατρίχιος ἔχτισεν ἐν τοῖς χρόνοις ᾿Αρκαδίου καὶ Gto» 
δοσίου υἱοῦ αὐτοῦ. Ἔχτισε δὲ ἕνα πισὸν µέρους τῆς 
ἐκκλησίας τῶν κατηχουµένων, καὶ ἀπίθετο κεν- 
τηνάρια Ἠρυσίου τρία * καὶ παρῆλθον χρόνοι ϱλΥ " 
ἐν γὰρ τοῖς χρόνοις τοῦ ἩΜαυρικίου ἐπεχαύθὴ µέρος 
τι τοῦ ναοῦ καὶ ἀνῳφχαδομήθη παρ), αὐτοῦ, xvlog καὶ 


totum ex auro conflatum, in quo el positus 
est. 


De statuis qua sunt super Milliarium. 


In tornice Miniarii Constantini ac Helene status 
eriguntur. Ibidem etiam ad orientem vieitur crux, 
quam ipsi gestant. In medio autem crucis est for- 
tuna urbis, scilicet. catena clausa atque magioe 
consecrata, omni figurarum genere instructa, ut 
urbs omnium gentium victrix esset, et ab hostium 
incursionibus libera, ita ut eam nec adire, neo 
ledere possent, sed statim quasi viote, retroce- 
derent. In eodem Milliario posite visuntur statum 
tres. Sophie scilicet uxoris !Justini Thraois, 
Arabie filio eorum, ac eorumdem neptis He- 
lenee. 

De statua Theodosii. 

In dicto Milliario collocata est statua equestris 
Theodosii ex sere, manu pomum tenentis; in cujus 
dedicatione annonam largissimam populo ipse 
distribuit. Columne autem que illio visuntur, 
cum suis spiris, pariterque ille in Artopoliis po- 
Bite, necnon alie Tzycalariorum et que in Chalce 
exstant, multas continent historias quas ipse ad 
ornatum inauravit. 

De templo Theologi. 

Phocas tyrannus templum Sancti Phoce a fun» 
damentis exstruxit in Milliario, sed absque conca- 
meratione. Nam illic erat mutatio equorum cursus 
publici,quo in loco nervos equorum incidit, quando 
ab imperatore Mauricio baculo percussus est, 
propterea quod epistolam, quam ex Longobardis 
&b exercitu stipendii petendi causa missus, affere- 
bat, lances alligare ausus esset. Postquam vero 
die Hippodromi conquestus esset, acoepta rede- 
undi facultate, adductis equis discessit. lis autem 
qui residui erant enervatis, in Longobardiam ve- 
nit, cum adhuc plagarum vibices manerent, qua 
de causa ab exercitu ad imperium evectus est. 
Itaque reversus et imperio potitus, duos equos 
enervatos ibi constituit, arasque [quadratas lapi- 
deas prope templum 8. Phoce a se conditum, et 
locum Diippium noóminavit.Ibidem quoque quatuor 
imagines Constantini et Helene ex aureis tessellis 
confecit. Ceeterum Heraclius ubi in urbem venit 


D et imperium suscepit, et Phocam ulciscens in foro 


Bovis flammis exussit, templum illud ornavit, te- 
ctoque operuit, et commutato nomine, sancto apo- 
slolo et evangeliste Joanni cognomine Theologo, 
dicavit. 


De sancto Theodoro Sphoracii dicto." 

Sanctum Theodorum  Sphoracii appellatum, 
Sphoracius patricius condidit, temporibus Arcadii 
ao fili ejus Theodosii. Exstruxit item pinsum 
unum in illa parte ecclesie quae catechumeno- 
rum est, ac auri centenaria tria illico. deposuit. 
Elapsis autem annis centum triginta tribus,templi 
pars quedam sub Mauricio conflegravit, et ab eo- 





1301 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


4208 


dem restaurata est; qua oratorium quoque S. Geor. A εὐχτήριον τοῦ ᾽Αγίου Γεωργίου. "Emi δὲ τῆς αὗτοχρε- 


gii exstruxit. Imperante autem Leone Basilii fllio, 
Romanus quidam orandi causa templa urbis in- 
visens, animadvertit litteris Latinis incisum 
lapidem in pinso : quibus perlectis imperatori 
aurum absconditum indicavit. Qui cum eo misisset 
ac depositum accepisset, ipsuin in ordinem illu- 
, Strium allegit,datis ipsi in mercedem triginta libris 
monels signate. Excitavit item idem Sphoracius 
Preecursoris stutuam, quee in concha templi Sancti 
Theodorici erecta est. 
De Octagono. 

Tetradisium Octagonum est illud, in quo octo 
erant porticus, sive loca concamerata. [llic et 
doctores omnium scientiarum commorabantur,quos 
semper imperatores in consilium adhibebant,neque 
quidquam sine illis agebant. Ex horum numero 
patriarcha οἱ episcopi creabantur. Proxime autem 
basilicam erat, duravitque quadringentos et qua- 
tuordecim annos usque ad decimum annum im- 
perii Leonis Isauri, patris Constantini Caballini. 
Hic enim divina privatus gratia, atque ea penitus 
spoliatus, cum monachi stolido ejus instituto as^ 
sentiri nollent, iratus sarmenta lignaque colligi 
jussit, combussitque edi(icium illud,ac sexdecim, 
qui illico erant, monachos. 


De Lauso. 

Lausiaca domus erat Lausi patricii et prepositi, 
qui multos gessit magistratus,magnosque adeptus 
est honores, sub Arcadio Theodosii Magni filio. 
Exornavit autem istam domum variis pretiosisque 
columellis δἱ marmoribus. Ceterum hec domus 
una erat ex duodecim Constantini Magni, in qua 
aquile lapidem, et phiale, et gradus, et bases 
quadraie, ad ornatum urbis stant ad hanc usque 
diem. Proxime autem Milliarii arcum  exsta- 
bat statua equestris Trajani et Theodosii Ju- 
nioris. 

De Foro. 

Forum ad Oceani»imitationem circulari forma 
conditum fuit. Ibidem horologium eneum, Cyzico 
deductum, collocatum erat. 

De statuis in arcu camere Fori exsislentibus. 


In arcu camere Fori posite visuntur duse sta- 
tue,Helene scilicet et Constantini,et in earum me- 


τορίας Λέοντος τοῦ υἱοῦ Βασιλείου ἀνελθὼν 'Ῥωμαῖός 
τις τοῦ εὔξασθαι εἲς τοὺς ναοὺς τῆς πόλεως, εἶδε 
Ῥωμαῖα γράµµατα λίθινα ἐπάνω τοῦ πινσοῦ, καὶ δύ- 
ναµιν αὐτῶν γνοὺς ἐγνώρισε τῷ βασιλεῖ Λέοντι περὶ 
χρυσίου τινὸς, xal στε[λαντος, xai ἀναλαμθανομένου 
ταῦτα, ἐποίησεν αὐτὸν Ἰ λλούστριον, δοὺυς αὐτῷ κα’ 
χάραγµα λίτρας X. ᾽Ανήγειρε δὲ ὁ αὐτὸς Σφωράκιος 
καὶ τὸν ]]ρόδρομον, τὸν εἰς τὴν κόγχην τοῦ ναοῦ τοῦ 
᾽Αγίου θεαδώρου τυγχάνοντα. 


Ηερὶ τοῦ ᾿Ὀκταγώνου. 
Τὸ δὶ Τετραδίσιον ὀκτάγωνόν ἔστιν slc. ὅ ἴσταντο 
στοαὶ ὀχτὼ, ἤγουν καμαροειδεῖς τόποι, καὶ διδάσκα- 
λοι ἐκεῖσε ἐτύγχαν.ν ο᾿κουμενικῶν, καὶ oi κατὰ xai- 


D ροὺς βασιλεῖς τοῖς ἐχεῖσε διδασκάλοις ἐθουλεύοντο, 


καὶ οὐδὲν ἔπραττον χωρὶς αὐτῶν, ἐξ ὧν γέγονε xai 
πατριάρχης xal ἐπίσκοποι. Πλησίον δὲ τῆς βασιλι- 
κῆς ἣν, καὶ διήρχεσεν ἔτη υἱδ μέχρι τοῦ δεκάτου 
χρόνου Λέοντος τοῦ Συρογενοῦς, τοῦ πατρὸς τοῦ 
Καθαλίνου. Περιτραπεὶς δὲ τῆς θείας χάριτος, xai 
ταύτης γυμνωθεὶς, διὰ τὸ μὴ συγχοινωνεῖν τοὺς µο- 
ναχοὺς τῇ µαταίᾳ αὐτοῦ ἑνστάσει, θυμοῦ δὲ πλησθεὶς 
καὶ «φρύγανα προστάξας ἀθροίσθηναι xai! ΚΕύλα, 
κατέχαυσεν αὐτοὺς, καὶ τοὺς ἐκεῖσε ὄντας δέχα ἓξ 
μοναχούς. 
Περὶ τοῦ Λαύσου. 

Τὰ δὲ Aaócou οἶκος ἦν Aaócou πατρικίου καὶ πραι- 
ποσίτου, ὅστις ἀρχὰς πολλὰς καὶ δόξας διήνυσεν ἐν 
τοῖς χρόνοις ᾽Αρχαδίου τοῦ υἱοῦ τοῦ Μεγάλου θεοὀο- 
σίου. ᾿Εχόσμησε δὲ αὐτὸν διὰ ποικίλων καὶ πολυτελῶν 
μικρῶν κιόνων καὶ μαρμάρων. Ὁ δὲ τοιοῦτος οἶκος 
ἐκ τῶν δώδεκα ο χων ἐτύγχανε τοῦ Μεγάλου Κωνσταν- 
τίνου, ἐν ᾧ καὶ ἀετοὶ λίθινοι, καὶ φιάλαι, καὶ βαθμοὶ, 
xxi βωμοὶ τετράγωνοι, εἷς διαχόσµησιν τῆς πόλεως 
Ἱστάμεναι μέχρι τῆς σήμερον. Ηλησίον δὲ τῆς ἀψί- 
δος τοῦ Μιλίου στήλη ἔφιππος ἴἵστατο Τραϊανοῦ καὶ 
θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ. 

Περὶ τοῦ Φόρου. 

'O δὶ Φόρος sic µίµησιν τοῦ Ωκεανοῦ ἐχτίσθη κυ- 
Χλοειδής' καὶ ὡρολόγιον ἐκεῖσε ἦν χαλκοῦν, ὅπερ 
ἔφερεν ἀπὸ Κυζίχου. 

Περὶ τῶν στηλῶν τῶν ἱσταμένων dv τῇ ἀφψίδι τῆς 
χαµάρας τοῦ Φόρου. 

"Ott ἐν τῇ ἀψίδι τῆς χαµάρας τοῦ Φόρου ἴσταν - 
ται 620 στῆλαι Ἑλένης xal Κωνσταντίνου, xat σταυ- 


dio crux, cui inscriptum est ; Unus Sanctus, unus Ὦ ρὸς μέσον αὐτῶν γράφων. Ἑἷς ἅγιος, εἷς Κύριος, 


Dominus, Jesus Christus in gloria Dei Patris, Amen. 
Ibidem pariter exstant due angelorum statue 
alata. 


De cruce in septentrionalis parte collocata. 

In septentrionali parte Fori exstabat crux, instar 
illius quam Constantinus Magnus in colo vidit, 
auro obductam, habentem in extremitatibus ro- 
tundis malum. Hinc inde tam ipse quam filii 
ejus auro obducti ad hoc usque tempus cer- 
nuntur. 

De duabus crucíbas qux depositze erant. 
In inferiori parte columne Fori deposite sunt 


Ἰησοῦς Χριστὸς etc. δόξαν Θεοῦ Πατρὸς. 'Auív. 
Καὶ δύο ταχυδρόµων ὁμοίως στῆλαι πτερωτᾶῶν. 


Περὶ τοῦ σταυροῦ τοῦ iv τῷ βορείῳ μέρει. 

"Ott ἐπὶ τὸ βόρειο µέρος τοῦ Φόρου ἵστατο 
σταυρὸς ὡς εἶδεν αὐτὸν Κωνσταντῖνος ὁ Μέγας ἐν 
τῷ οὗὖρανῷ Χχρυσέµθαφον xal iv τοῖς ἀκρωτηρίοις 
στρογγύλοις μζλον. Ἔνθεν καὶ υἱοὶ αὐτοῦ καθορῶνται 
χρυσέµθαφοι μέχρι τοῦ vv: 


Περὶ τῶν δύο σταυρῶν τῶν κεχωσμµένων. 
"Ott κάτωθεν τοῦ κίογος τοῦ «Φόρου κεχωσμένοι 





1209 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1910 


εἶσὶν οὗτοι ol δύο σταυροὶ, καὶ τὸ βίχιον τοῦ µύρου, À dus ille oruces, et urceolus vitreus unguenti, quo 


ᾧ ἠλείψατο ὁ ᾿Ι[ησούς, xai πολλὰ σημειοφορικὰ 
ἕτερα τιθέντα μὲν παρὰ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, 
ἀσφαλισθέντα δὲ παρὰ τοῦ Μεγάλου θεοδοσίου. 

Περὶ τοῦ ἅρματος Ἡλίου. 

"Οτι τὸ ἅρμα Ἡλίου iv τέτρασιν ἵπποις πυρίνοις 
ἱπταμένοις παρὰ δύο στηλῶν ἔκπαλαι ὑπῆρχεν ἐν τῷ 
ὠρείῳ Μιλίῳ. Ἔνθα εὐδημίσθη Κωνσταντῖνος ἐν τῷ 
νικῆσαι ᾿Αζώτιον, Κατενεχθὲν δὲ τὸ appa ἐν τῷ 
Ἱπποδρομίῳ, δορυφορούµενον στηλίδιον μικρὸν κατ- 
εσχευάσθη παρὰ Κωνσταντίνου ὑπὸ 'Ἡλίου φερό- 
μενον, Τόχη τῆς πόλεως si; τὸ στάµα εἶσήει, καὶ 
στεφανωθὲν ἐξῄει' ἑτίθετο δὲ iv. τῷ Σενάτῳ ἑορτῶν 
ἐπιουσῶν x4l γενεσίων τῆς πόλεως τελουμένων διότι 
δὲ ἐπὶ χεφαλῆς σταυρὸν εἶχεν, ὃν ἐχάραξε Κωνσταν- 


inunetus fuit Jesus,e, multa alia admiranda,que a 
Constantino Magno ibi collocata, Theodosius Ma- 


gnus firmius consistere fecit. 


De curru Solis. 

1n aureo Milliario jam inde &b antiquis tempo- 
ribus currus solis trahente qusdriga equorum ignei 
coloris quasi volantium α duabus columnis viseba- 
tur : ubi Constantinus postquam Azotium vicerat, 
faustis acolamationibus exceptus est. Ubi autem 
currus ille in Hippodromum deductus fuit, parva 
Statua fortunam urbis referens ab ipso Constan- 
tino confecta est, que & sole gestata ad tribunal 
Hippodromi ducebatur, indeque coronata exibat : 
ponebatur autem in senatu cum celebritas Nata- 


τῖνος. Ιουλιανὸς αὐτὸ βόθρῳ κατέχωσεν. Ἔνθα p lium urbis immineret. Quia vero capiti ejus cru- 


"Αρειος τὸν ἔχθιστον θάνατον ἀπὸ τῆς χαµάρας τοῦ 
Φόρου τοῦ Σενάτου ἀπέδωκεν, ποῦ καὶ ol παρερχό- 
μένοι οὖρα xal xónpa ἐτίθουν αὐτῷ τῷ ἐχθίσιῳ 
"Apt. 


Περὶ τοῦ Σενάτου. 

"Ott τὸ Σενάτον, ὡς ol μὲν λέγουσιν, ἐξ ἀρχῆς ἣν 
τῶν χωδικέλλων φυλακτήριον *. ἐκεῖσε γὰρ οἱ Ia- 
τρἰκιοι ἐλάμθανον αὐτοὺς, iv. ᾧ τε καὶ Καλλίστρα- 
τος πρῶτον τὴν ἀξίαν τοῦ ὑπάτου ἐχεῖσε ἐδέξατο, 
τοῦ δήµου χράξαντος, Καλλίστρατος εὐτυχὴς xai εἲς 
ἄλλο προχόψει’ ὁ δὲ φοθηθεὶς προσέφυχε τῇ ἑκ- 
Χλησίᾳ. Κωνσταντῖνος δὲ ἐξωμόσατο μὴ ἀδικῆσαι 
αὐτόν. 'O δὲ μὴ ἀνασχκόμενος ἐχειροτονήθη πρεσ- 
θύτερος, εἶτα ἐπίσκοπος. 

Περὶ τοῦ τεθέντος στο χε ουν xai τοῦ Φόρου, καὶ τῆς 
ης. 

Κάτωθεν δὲ τοῦ xlovoc τοῦ Φόρου ἐτίθη xal Παλ- 
λάδιον στοιχεὶον, καὶ ἕτερα πολλὰ σηµειοφορικἀ. Ὁ 
δὶ κύκλος τοῦ Φόρου ἐπὶ τὸ ἴσον τῆς ποδίας τῆς 
χόρτης τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ἣν αὐτὸς ἔπηξεν 
ὅτε ἀνῆλθεν ἀπὸ Ρώμης. Οἱ δὲ δύο σιγματοειδεῖς 
ἕμόολοι ἐτύγχανον τότε σταῦλοι γύρωθεν τοῦ χόρτης. 
'O δὲ περίθλεπτος οὗτος κχίων, xal ἡ στήλη τοῦ 
Απόλλωνος, ἴἔστι τοῦ ἨΜεγάλου Κωνσταντίνου, ἣν 
ἕστησεν οὔτος δίκην ἡλίου, τιθεὶς ἐν τῇ χεφαλῇ αὖ- 
τοῦ τοὺς ἤλους ἐκ τῶν τοῦ Χριστοῦ δίκην ἀκτίνων, 
ὡς ἥλιος τοῖς πολίταις ἐκλάμπων. 

Περὶ τῶν τεθέντων λνιόχων ἐν τῷ Σιενάτῳ, καὶ περὶ 
τῶν t χοφίνων τῶν ἅρτων. 

Ἐν δὲ τῷ Σινάτφ ἀπετέθησαν ol ἡνίοχοι ἐν ζευξ- 
ἵπποις ἐν τῷ ἀστρονομικῷ ὀργάνῳ, ἴνθα τῆς ᾽Αρτί- 
µιδος xal τῆς ᾿Αϕροδίτης ἵσταται στήλη, ἐν αἲς σκυ- 
φάλαις ἀπεχεφαλίσθη ὑπὸ ᾿Αρειανῶν ᾿Αρχάδιος dp. 
χιδιάκονος τῆς Αγίας Ειρήνης. Οἱ δὲ δέκα χόφινοι 
τῶν περισσευµάτων, δέκα ἕτη ἐν sip παλατίῳ τοῦ 
Σενάτου κατέκειντο’ μετὰ δὲ ταῦτα ὑπὸ τὴν βάσιν 
τοῦ χίονος κατεχώσθησαν. 


cem insculpi Constantinus curaveret,Julianus eam 
in foveam conjici jussit : ubi Arius in camera Fori 
senatus teterrimam mortem obiit : atque eo loci 
qui preteribent urinam et stercora odiosissimo 
Ario deponebant. 

De Senatu. 

In Senatu, ut quidam tradunt, codicilli antiqui- 
tus asservabantur: ibi enim Patricii eos accipie- 
bant, ubi Callistratus primum dignitatem consu- 
larem suscepit, acclamante populo : Callistratus 
fortuna favente insuper ad aliud provehetur : ille 
vero perterritus ad ecclesiam confugit, et quamvis 
Constantinus juraret se nullam ei injuriam iliatu- 
rum, tamen ille minus fldens, primum presbyter, 
deinde episcopus creatus est. 


De Palladio deposito, de Foro et de statua. 


Subter Fori columnam Palladium, et multa alia 
adiniranda: posita fuerunt. Circuitus autem fori 
tantus est, quantus fuit ambitus tentorii Constan- 
tini Magni, quod Roma Byzantium veniens isthic 
fixeret. Dus autem ille semirotunde porticus 
tuno temporis stabula erant, circa tentorium. Ce- 
terum insignis illa columna et statua Apollinis 
est Constantini Magni, quam ipse instar solis ere- 
xit, infixis capiti ejus, radiorum ἱπδίας, clavis 
passionis Christi, ut veluti sol civibus suis ela- 
ceret. 

De statuis aurigarum,quae in Senatu collocat.:e eraut, 
ac de decem reliquiarum cophinis. 

In Senatu erecie suni aurigarum Circensium 
Blatue in organo astronomico, ubi etiam Diane et 
Veneris statue: ad quas Arcadius archidiaconus 8. 
Irene ab Arianis flagris occisus est. Decem autem 
cophini reliquiarum decem annis in palatio Sena- 
tus jacuerunt ; postea vero ad basim columne suf- 
fossi fuere. 


De staluis qua olim in magna ecclesia Santa Sophia erecta erant. 


Ἐν δὲ τῇ µεγάλῃ ἐκκλησίφ, τῇ νῦν ὀνομαζομένῃ 
$ Αγία Σοφία, στῆλαι ἵσταντο υκζ, el πλείονες 
τούτων Ἑλληνικαὶ ὑπῆρχον' αἴἵτινες ἐκ τῶν πολ. 


In magna ecclesia, que jam appellatur Sanota 
Sophia erectis erant quadringente viginti septem 
statue, quarum  plereque Grecs erant; ex 


4944 — 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1312 


quarum numero iste erent Jovis seilicet, Cari A λῶν ὑπῆρχον, τοῦ τε Διὸς, καὶ Κάρου τοῦ πατρὸς, 


patris, Diocletiani, duodecim signorum Zodiaci, 
Lune, Veneris. Aroturi sideris duabus Persicis 
columnis fulti, Poli Australis, ac sacerdotis Mi- 
nerve habentis a latere Iridem sine philosophia 
valicinantem. Christianorum item etatuas non 
paucas exstitisse ferunt, ex multis vero pauce 
enumerande sunt, Constantini Magni, Constantis, 
Galli, Theodosii, Juliani, Theodosii alterius et 
Arcadii filii ejus, 8ο Serapionis coneulis : Helene 
item matris Constantini tres : una porphyretica 
margaritis distinota : altera ez tessellis argenteis 
super eolumnam seream : tertia vero eburnea, 
quam posuit Cyprus rhetor. Quibus per urbem 
dispereis Justinianus fide et studio multo permo- 
tuse, amplissimum templum excitavit. 8i qui vero 
horum periti, urbem explorandi causa perourrant, 
non pauosas earum reperient. 


De εἰαίμι quz collocate erant in. dextera. Fori 
parte. 


In dextera Fori parte ad orientem statue duo- 
decim ex marmore porphyretico exstabant, toti- 
demque Sirenes auro obducte, quas vulgus equos 
marinos vocat, Nunc autem septem duntaxat con- 
spiciuntur : quarum tres apud S. Mamantem 
posite sunt. Οπίου statue etiamnum super- 
sunt. 


xai Διοκλητιανοῦ, καὶ τὰ δώδεκα ζώδια, fj τε Σελήντ 
καὶ ἡ ᾿Αφϕροδίτη, καὶ ὁ ΊΑρχτουρος ἀστὴρ, παρὰ 
δύο Περσιχῶν στηλῶν βασταζόµενος, καὶ ὁ Νότιος 
Πόλος, καὶ ἡ ipsia τῆς ᾽Αθηνᾶς, ἀπὸ τοῦ πλευροῦ 
τὴν Ἶριν ἀφιλοσόφως µμαντεύουσαν ἔχουσα. Ἐκ δὲ 
τῶν Χριστιανῶν οὐκ ὀλίγαι μὲν, ὡς εἶπον ^ xal 
δέον ἐκ τῶν πολλῶν ὀλίγας εἰπεῖν Κωνσταντίνου 
τοῦ Μεγάλου, xal Κώνσταντος, καὶ Γάλλου, θεοδο- 
clou τε xai ᾿]ουλιανοῦ, xai Θεοδοσίου τοῦ ἑτέρου, 
καὶ ᾿Αρχαδίου υἱοῦ αὐτοῦ , xal Σεραπίονος ὑπά- 
του, xal Ἑλένης μητρὸς Κωνσταντίνου τρεῖς ^ d 
piv µία πορφύρα διὰ µαργάρων ' ἡ δὲ ἑτέρα διὰ 
ψηφίδων ἀργυρῶν ἐν τῷ χαλκῷ κίονι, καὶ dj ἄλλη 
ἐλεφαντώδης Κύπρου ῥήτορος προσενέγκαντος * ἃς 
Ἰουστινιανὸς µερίσας iv τῇῃ πόλει ναὺν μµέγιτσον 
ἀνήγειρε μετὰ πίστεως xai πόθου πολλοῦ * oi δὲ 
πεπειράµενοι τῶν προειρηµένων , περιερχόμενοι 
τὴν πόλιν, καὶ ζητοῦντες αὐτὰς, εὑρήσουσιν οὐκ 
ὀλίγας. 

Περὶ τῶν στηλῶν τῶν ἱσταμένων iv τῷ δεξιῷ μέρει 

τοῦ Φόρου. 

Ἐν δὲ τῷ δεξιῷ µέρει τοῦ Φόρου τοῦ ἀνατολᾶς, 
ἐδέξαντο στήλας πορφυρᾶς διὰ μαρμάρων ιβ’ xai 
σειρῆνας δώδεκα, ἅστινας οἱ πολλοὶ ἵππους ϐ1- 
λασσίους καλοῦσι ' χρυσέµθαφοι δὲ ἦσαν. Ἐπὶ δὲ 
ἡμῶν ἑπτὰ µόναι καθορῶνται' τὰς δὲ vost; ἐξ αὖὐ - 
τῶν ἐν τοῖς τοῦ ᾽Αγίου Μάμαντος μέἑρεσιν ἔθηκαν, 
καὶ αἱ λοιπαὶ στῆλαι σώζονται. 


De simulacro ἄγεο Forlunm urbis, quod in orientali Fori arcu exstabat. 
Fortuna urbis enea cum ealyptra posita erat in ὝἩ δὲ Τύχη τῆς πόλεως χαλκὴ μετὰ µοδιόλου 


orientali arcu fori, cujus manus, ut aiunt, Mi- 

chae! Rhangabe amputari jussit, ne factiones 

populi contra imperatores quidpiam moliri pos- 

sent. 

De cruce cujus inscriptio est, Sanctus, sanctus, 
sanctus. 

Sciendum est, crucem, in cujus medio legitur, 
Sanoeífus, sanctus, sanctus, a preside Fori dedica- 
tam esse : ubi etiam duorum angelorum et ipsius 
Constantini et Helene statue, a dextris οἱ sini- 
stris asservantur. In orientali autem arcu Fori 
Constantiniani, crux est argento obducta, habens 
in extremitatibus rotundis malum, quam ibidem 
Constantinus erexit, qua forma illam in oolo vi- 
derat. li vero qui inaurati conspiciuntur, filii ejus 
sunt. Itemque in sinistris partibus terribilis posita 
erat elephantis stutua, prope maximam statuam, 
ubi mirabile spectaculum aocidit. Nam terre motu 
facto, elephas collapsus est, 8ο unus posteriorum 
ejus pedum effractus, Prefecti vero Taxeote, quos 
moris erat forum eustodire, accurrentes elephan- 
tem erexerunt, ao corporis humani integri utraque 
ossa invenerunt, et tabellam cui inscriptum erat : 
A Venere virgine sancta ne mortua quidem sejun- 
gor. Prefectus autem signum illud erario publico 
intulit in nummos redigendum. Preter superius 
memurate, visebatur porcus, multitudinis stre- 
ptum denotans, et proxime nuda atatua, si- 


"lovato iv τῇ ἀνατολικῇ ἀφίδι, ἣν, ἔφησαν. Μιχαἡλ 
ὁ Ῥαγγαθὲ χειροκοπηθῆναι, διὰ τὸ μὴ ἰσχύειν τὰ 
δημοτικὰ µέρη κατὰ τῶν ἀνακτόρων. 


Heo! τοῦ σταυροῦ τοῦ γράφοντος' "Άγιος, ἅχιος, 
ἅγιος. 

ἸἹστέον, ὅτι à σταυρὸς 6 μεσοσυλλαθῶν xal ἀναγινω- 
σκόµενος, "Άγιος, ἅγιος, ἅγιος, παρὰ τοῦ πρωτοστα- 
τοῦντος τῷ Φόρῳ ἀνηγορεύθη' ἔνθεν καὶ δύο ταχυ- 
δρόμων, καὶ αὐτοῦ τοῦ Κωνσταντίνου, xai Ἑλένης 
ἐκ δεξιῶν καὶ ἐξ εὐωνύμων σώζονται στῆλαι. Etc. δὲ 
τὴν ἀνατολιὴν ἀφίδα τοῦ Κωνσταννινιακοῦ Φόρου 
σταυρὸς ἀργυρέμπλαστος, xal ἐν τοὶς ἀκρωτηρίοις 
στρογγύλοις µῆλον, lv αὐτῷ τῷ τόπῳ ἀνηγέρθη ὑπὸ 
Κωνσταντίνου, ὡς ἐθεάσατο αὐτὸν iv τῷ obpawp. 
Ot δὲ χρυσέµθαφοι viol αὐτοῦ slot καὶ ἑλέφαντος 
στήλη Ἱστάτο φοθερὰ iv τοῖς εὐωνύμοις µέρεσι πλη- 
σίον τῆς μεγἄλης στήλης * ἔνθα καὶ παράδοξον 
ἐδείκνυτο θέαµα᾽ σεισμοῦ γὰρ Ὑενομένου καὶ αὐτὸς 
πίπτωχε, xai ἁπώλετο τὸν ἕνα πόδα τὸν ὄπισθεν, 
oi δὲ τοῦ ἐπάρχου ταξεῶται (ἔθος γὰρ τὸν Φόρον παρ 
αὐτῶν «φυλάττεσθαι) συνδραμοῦντες Άγειραν τὸν 
ἐλέφαντα, καὶ εὗρον ἔσωθεν αὐτοῦ τὰ ὁατᾶ ἀνθρώ- 
που ἄμφότερα ὅλου τοῦ σώματος, καὶ πυξίον μικρὸν, 
οὗ iv τῇ κεφαλῃ ἔγραψεν ' ᾿Αϕροδίτης παρθένου 
ἱερᾶς οὐδὲ βανοῦσα χωρίζομαι. Ὅπερ ὁ ἔκαρχος 
τῷ δηµοσίῳ προσέθηκεν slc νουµἰα. Ταῖς προαναδε- 
δηλωκόσι, καὶ χοῖρος ἵστατρ. σηµαίνωγ cày χραυγὴν 











1913 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1944 


τῆς πανηγύρεως * xal γυμνὴ ὡσαύτως στήλη ση» À gnificane impudentium eorum qui emunt et ven- 


µαίνουσα τὸ ἀναίσχυντον τῶν τε ἀἁγοραζόντων καὶ 

πωλούντων, 

Περὶ τοῦ Συστηµατίἰου , τοῦ ἐν τῷ Φόρῳ μέσον 
ἱσταμένου. 

Συστηµάτιον δὲ μέσον τοῦ Φόρου ἔνζωδον ἐπὶ 
κιόνων ἱστάμενον, xai ἐν αὐτῷ δηλοῦν τὰς Ἱστορίας 
τῶν µελλόντων ἑσχάτως Ὑίνεσθαι ἐπὶ ταύτᾳ τῇ πό- 
λει * οἱ δὲ στηλωτικοὶ τῶν ἀποτελεσμάτων ταῦτα 
πάντα συνίασιν. 'Ἡστήλωσε δὲ αὐτὰ ᾽Απολλώνιος ὁ 
Τυανεὺς παρακληθεὶς παρὰ Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου 
καὶ εἰσελθὼν ἑστοιχείωσε τὰ ὀνόματα τῆς ἐπικρατείας 
ἕως τέλους αἰώνων. 

Περὶ τοῦ πῶς ἔκτισε τὴν πόλιν, ὅτε ἐξῆλθε μετὰ τῶν 
µεγιστάνων ἐν τῷ Φόρῳ πεζός. 

"Oct. μέλλων κτίσαι τὴν πόλιν ὁ Μέγας Κωνσταν- 
τῖνος, καὶ ὀφείλων πήξαι τὸ θεµέλιον, xal κατεμέ- 
τρησεν αὐτὴν, πεζὸς ἐξελθὼν μετὰ τῶν μεγιστά- 
των αὐτοῦ, καὶ ἐλθὼν εἷς τὸν Φόρον, εἶπον αὐτῷ ol 
ἄρχοντες' Ποίει τέλος τοῷ τείχους, δέσποτα. Ἐκεῖ- 
vog δὲ ἔφη' Οὐχὶ ἕως οὗ ctf ὁ προάὔωγός µου, 
ἐκεῖσε πληρώσω. Móvoc γὰρ οὗτος ἑώρα τὸν ἄγγε- 
λον. ᾽Απελθὼν δὲ µέχρι τοῦ ᾿Ἐξωκιονίου πεζὸς μετὰ 
πάσης τῆς συγκλήτου, ἐκεῖσε δὲ ἰδὼν τὸν ἄγγελον 
τὴν ῥομφαίαν αὐτοῦ πήξαντα, καὶ μηνύοντα ἕως 
ἐκεῖ στζναι αὐτὸν, καὶ διὰ τοῦτο ἔπηξεν ἐκεῖ τὸ 
τείχος) 

Περὶ τοῦ ᾿Λρτοπωλίου. 

Ἐν δὲ τοῖς )Αρτοπωλίοις χυνάρια ἔστησεν εἴκοσε 
περιφερῆ, καὶ ταῶνας, xal ἀετοὺς, xai λεαίνας, xai 
κριῶν κάρας , xai στρουθῶν, xai κορώνης , καὶ 
τρυγόνος, καὶ γαλῆς, xal δαµάλεως, xai lopyóvac 
δύο, µίαν μὲν ἐκ δεξιῶν, καὶ ἑτέραν ἐξ εὐωνύμων, 
κατ ὄψιν ἀμφότεραι βλέπουσαι, ἀπὸ μαρμάρων iy- 
γεγλυμµέναι, xal χοίρων ἀγέλας. ἹἽσταντο δὲ μέχρι 
Ζήνωνος. Γαληνὸς 86 τις ἱἑατρὸς καὶ φιλόσοφος ὑπάρ- 
χων, ἐχεῖσε παραιωθεὶς τὰς Γοργόνας ἔλεγεν ἵερο- 
γλυφικὰ, καὶ ἀστρονομικὰ τῶν µελλόντων, δηλώσασ 
τὰς ἱστορίας πάσας σὺν τοῖς ὀνόμασι Κωνσταντίνου 
τοῦ Μεγάλου τυπώσαντος ταῦτα. Too δὲ Γαληνοῦ 
ἐπὶ πλείστων συχνάσαντος, καὶ τοῖς ἀναγνώσμασι 
προσχόντος, τὰ μέλλοντα συµθαίνειν τῷ Ζήνωνι 
παρὰ Ἀηρίνης εἴπόντος xal Ὑγελάσαντος' Καλλί- 
στρατός τις συρφετὸς κάπηµος τῇ τἐχνῃ, μετὰ τὴν 
ἐπάνοδον Ζήνωνος διαθάλλει τὸν Γαληνόν’ ὁ δὲ ζή- 
νων τοῦτον ἄνῃρήκει, ὅπερ λέγουσιν εἶναι ἀληθές' καὶ 


dunt. 


De compage qu stabat in, medio Fori. 


In medio Fori compages qutedam variis distin- 
ota figuris, columnisque fulta visebatur, que res 
urbi aliquando eventuras indicabat : qui autem 
apotelesmaticen exercent, heo omnia norunt. 
Ceterum bes Apollonius Tyaneus erexit, accersi- 
tus 8 Constantino Magno, iisque nomina im- 
peratorum usque ad seculorum finem inscul- 
psit. 

Quomodo urbem xdificavit, quando una cum proce- 
ribus Forum pedes adiit. 

Cum vellet urbem condere Constantinus Magnus, 
8ο fundamenta jacere, mensus est ipsam, unaque 
cum proceribus suis pedes exiit, atque ad Forum 
processit, quo ubi perventum fuit, inquiunt ei 
proceres, Hio, domine, muro statue terminum. Ille 
vero respondit : Non, nisi is qui me precedit du- 
otor constiterit. finem faciam. Solus enim ipse an- 
gelum videbat. Progressus igitur pedes cum toto 
senatu usque ad Exocionium, vidit ibi angelum, 
defixa in terram rhorapbea, stationis initium {8- 
cere : quare ipse quoque ibi substitit, et. finem 
muro statuit. 

De Artopolio. 


In Artopoliie catellos viginti cirecumposuit, et 
pavones, aquilas, lesenas, arietum capita, et passe- 
rum, cornicis item, turturis, felis et bucule, Gor- 
gones duas, aliam a dextris, aliam]a sinistris, facie 
sibi invicem obversas ez marmoribus sculptas, ac 
demum porcorum greges. Perstiterunt autem us- 
que ad Zenonem. Ceterum Galenus quidam me- 
dicus et philosophus istaec preter Gorgonas trans- 
iens, hieroglyphica esse dixit, iisque astronomi- 
cum íuturi presagium contineri, et ουποίας 
declaravit historias cum nominibus Constantini 
Magni, qui illa efünxerat. Cum autem haeo Galenus 
frequentius enarrasset, et lectioni eorum insiste- 
ret, eaque que Zenoni Verinse opera eventura 
erant, predixieset, et in risum prorumperet ; Cal- 
listratus quidam homo nihili qui eauponariam 
exercebat, poet Zenonis reditum Galenum accusa- 
vit, Zeno autem ipsum interfecit : quod etiam vere 


γὰρ αἱ ἀγέλαι τῶν χοίρων διερχόµεναι ἐχκεῖσε εἲς τὸν Ὦ contigisse diount. Ideoque porcorum greges isthac 


᾿Αρτοτυριανὸν τόπον μέσον τῆς καµάρας, ὅθεν ἀνέρχε- 
ται, ἵστανται ἐνεοὶ, xal οὐ δύνανται παρέρχεσθαι, ὅτε 
οἳ χοιροδέται οἱ τούτους ἐλαύνοντες, τύψωσι τούτους, 
κχὶ τότε µεθίστανται᾽ ἠνίκα γὰρ doy atpa ὁὀλίγον, 
ἀθρόως ὁρμᾷ ἡ ἀγέλη. 


Περὶ τοῦ σταυρίου τοῦ ἱδρυμένου ἐπὶ xlovec. 


Τὸ δὲ σταυρίον τὸ ἱδρύμενον ἐπὶ χίονος πλησίον 
τῶν ᾿Αρτοπωλίων iv τῇ λιθοστρώτῳ αὐλῇ ἀνηγέρθη 
παρὰ Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου , ὅτε ἐἑκτίσθη ἡ 
πόλις. El; δὲ τὸ παλαιὸν ἔφερον ἐχεῖσε τοὺς Ίπ- 
πους κατέρων τῶν μερῶν ἠνίοχοι, καὶ εὐφημίζον» 


transeuntes ad Ártotyrianum locum in medio for- 
nicis unde ascenditur, quasi stupidi consistunt ne- 
que ultra progredi possunt : donec α subulcis 
verberati, gressum movent : statim enim 46 
paululum sanguinis effluit, cum impetu proce- 
dunt. 

De cruce supra columnam erecta. 

Crucem collocatam supra columnam propter Ar- 
topolia in atrio lapidibus strato erexit Constanti- 
nus Magnus, quando urbem condidit. Antiquis au- 
tem temporibus utriusque factionis aurige equos 
ibi agitabant,et acclamantes aiebant, Cruvis potentia 








1315 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1216 


nobís opiluletsr. lbidem pariter exstabant porüe A τες ἔλεγον' Τοῦ σταυροῦ 4 δύναμις Bono? hu. 


senes quatuor pro quatuor factionibus, totidem- 
que in orbem porticus, ac pleraque alia admiran- 
da; que ad Theophilum usque pervenere, a quo 
primum locus ille vallis planctus nuncupatus est, 
ao mancipia & negotiatoribus ejusmodi isthic ve- 
num proponi jussit. 

De Tozara ut vocant. 

Toxara domus erat Toxare Manclavite, qui in 
templo S. Mamantis Michaelem imperatorem in- 
terfecit. 

De ecclesia SS. Quadraginta mariyrum. 

/Edes SS. Quadraginta martyrum antea preto- 
rium exstiterat. Tiberius vero Thrax oum uxore 
Anastasia, eductig hino qui carcere detinebantur, 
loco prius purgato ao dimenso, ex eoque ejectis 
materiis, fundamenta ad quatuor cubitos eduxit. 
Tiberio autem vita functo, Mauricius ejus gener 
imperio potitus, edem sacram absolvit, ac dedi- 
cari curavit. 

De sancto Theodoro cognomine Carbonaria. 

Saneti Theodori templum Hilarion patricius 
Leonis Maoele temporibus excitavil. 


De Anemodulio. 

Anemodulium ab impio Heliodoro erectum fuit, 
tempore Leonis Isauri : ipsemet duodecim quoque 
signa ventorum excitavit. Quatuor vero simulacra 
enea grandia Dyrrachio delata fuere. Erant autem 
heo mulieri cuidam vidue pro dote, ab nescio quo 
templo extracta. Ceterum hoc scite ac omnibus 
&stronomie numeris absolutum perfecit (Helio- 
dorus). 

De Foro Tauri. 

In Foro Tauri stat Theodosii Magni statua. Fuit 
autem primitus argentea, et ad eam legati extera- 
rum gentium excipiebantur. Exstitit etiam ibi olim 
pelatium et xenodochium Romanorum, versus 
locum quem Alonitzium vocant. Super ingentem 
columnam stabat Theodosius : illius vero filii, 
Honorius quidem in lapideo fornice orientali, Ar- 
cadius autem in lapideo fornice occidentali, uter- 
que super ingentes quadratas columnas. In medio 
Fori atrio est statua equestris, quam quidam Jesu 
Nave, alii Bellerophontis esse volunt. Allata vero 
fuit ex magna Antiochia. Cseterum basis lapidea 
quadrilatera equestris illius statua habet inscul- 
ptas historias Russorum qui novissimis diebus 
urbem vastaturi sunt, cujus rel impedimentum est 
perquam minimum illud signum, quod vinctum 
ac genuflexum illic positam visitur. Preterea quo- 
que pes levus ,mmagni equi, quod in eo inscriptum 
est, presignificat. Similiter et magna columna 
concava, et Xerolophus ultimos urbis oasus ex- 
pugnationesque representant. 


De Diaconissa. 
Ecolesiam Diaconissse condidit Cyriacus patriar- 
cha tempore Mauricii imperatoris compatris sui. 
lta vero nuncupata fuit, quod patriarcha adhuo 


Ἐκεῖσε δὲ Ἱἵσταντο καὶ πύλαι χαλκαϊ τέσσαρες τῶν 
τεσσάρων μερῶν, καὶ περίπατοι τέσσαρες γύρωθεν, 
καὶ σημειοφορικὰ πολλὰ, καὶ διῆρκεσαν μέχρι τῶν 
θεοφίλου’ ἔχτοτε δὲ ἐκλήθη χοιλὰς χλαυθμῶνος map 
αὐτοῦ, καὶ προσετάγησαν οἱ σωματοπρᾶται ἐκεῖσε πι- 
πράσκειν τὰ οἰχετικὰ πρόσωπα. 

Τὰ λεγόμενα τοῦ Τοξαρᾶ. 

Τὰ Τοξαρᾶ οἶκος ἦν Τοξαρᾶ Μαγκλαδίτου, τοῦ 
ἀνελόντος Μιχαλλ τὸν βασιλέα εἰς τὸν "Άγιον Μά- 
pavta. 

Περὶ τῶν “Αγίων M'. 

Οἱ "Άγιοι Τεσσαράκοντα πρότερον ὑπῆρχον πραιτώ- 
prov.'O δὲ Τιθέριος ὁ θράξ σὺν τῇ γυναιχὶ αὐτοῦ ᾿Ανασ- 
τασἰᾳ τοὺς δεσµίους ἐξεώσας, καὶ τὸν τόπον ἀἆναχαθη- 
pac, xal διαµετρήσας, xal τὴν ὕλην ἐναποθέμενος, καὶ 
ἐχθαλὼν τὸ γῶμα, ἐθεμελίωσε μέχρι πηχῶν τεσσάρων. 
Τελευτήσαντος δὲ τοῦ Τιθερίου, ὁ γαμθρὸς αὐτοῦ 
Μαυρίκιος κρατήσας ἀνεπλήρωσε τὸν ναὸν, καὶ ἕνε- 
θρονίασεν αὐτόν. 


Περὶ τοῦ ᾽Αγίου θεοδώρου τὰ Καρθουνάρια. 
Τὸν δὲ "Άγιον θεόδωρον ἔκτισεν Ἱλαρίων πατρἰχιος 
ἐν τοῖς χρόνοις Λέοντος τοῦ Μαχέλου. 


Περὶ τοῦ ᾿Ανεμοδουλίου. 

Τὸ δὲ ᾽Ανεμοδούλιον ἑστηλώθη παρὰ τοῦ Ἡλιοδώ- 
pou τοῦ δυσσεθοῦς, ἐν τοῖς χρόνοις Αέοντος τοῦ Συρο- 
γενοῦς,ὃς vai ἑστήλωσε τοὺς ιβ’ ἀνέμους.Τὰ δὲ τέσσαρα 
χαλκουργεύµατα τὰ µεγάλα ἤχθησαν ἀπὸ τοῦ κάστρου 
Δυῤῥαχίου. Elys δὲ αὐτὰ γυνὴ χήρα slo προῖκα αὐτης 
ἀπὸ ναοῦ τινος, Μετὰ πολλῆς δὲ ἐπιστήμης xal ἁστρο- 
νοµίας ἐποίει τοῦτο. 


Περὶ τοῦ Ταύρου. 

"Ov ἐν τῷ Ταύρῳ στήλη τοῦ Μεγάλου θεοδοσίου 
ἵσταται' ἦν δὲ πρώην ἀργρρᾶ, ἔνθα τοὺς ἀπὸ τῶν 
ἐθνῶν ἥκοντας ἑἐδέχετο bios: ὑπῆρχε δὲ πρώην πα- 
λάτιον, xal ξενοδοχεῖον τῶν Ρωμαίων, εἲς τὸ καλού- 
µενον δηλονότι ᾽Αλωνίτζιον, ᾿Επάνω δὲ τοῦ μεγάλου 
χιόνος ἑστήλωται θεοδόσιος * οἱ δὲ υἱοὶ αὐτοῦ, ὁ 
piv Ὀνώριος, ἑπάνω τῆς λιθίνης ἀφίδος τῆς πρὸς 
δυσµάς' 6 δὲ ᾿Αρκάδιος ἐν τῇ πρὸς ἀνατολὴν Acglvy 
ἀψίδι; ὕπερθεν δὲ τῶν περιθλέπτων μεγάλων κιόνων 
τῶν τετραδισίων, Μέσον τῆς αὐλῆς ἐστι ἔφιππος Ov 
ei μὲν λέγουσιν Ἰησοῦν τὸν Ναυῆ, ἕτεροι δὲ, τὸν 
Βελλεροφόντην, ἤχθη δὲ ἀπὸ τῆς μεγάλης 'Avtto- 
χείας. Τὸ δὲ τετράπλευρον τοῦ ἐφίππου τὸ λιθόξε- 
στον ἔχει ἐγγεγραμμένας ἱστορίας τῶν ἑσχάτως 
µελλόντων 'Ρῶς πορθεῖν τὴν αὐτὴν πόλιν, καὶ τὸ 
ἑμπόδιον, ὅπερ ἀνθρωποειδὲς χαλχούργημα βραχὺ 
παντελῶς, καὶ δεδεµένον γονυκλινὲς ἔχει" ὁ ποὺς 
εὐώνυμος τοῦ ἵππου τοῦ μεγάλου xal αὐτὸς σηµαί(- 
vt, ὅτι ἐκεῖσε ἐγγεγραμμένον ἑστίν. Ὡσαύτως xai 
ὁ κοῦφος κίων ὁ μέγας, xal ὁ Ἐηρόλοφος ἔχουσι τὰς 
ἑσχάτας Ἱστορίας τῆς πόλεως , καὶ τὰς ἁλώσεις 
ἑνιστόρους. 

Περὶ τῆς Διαχονίσσης. 

Τὰ δὲ Διαχονίσσης ἕκτισε Κυριαχὸς πατριάρχτς 
ἐν τοῖς Ὑρόνοις Mavpixlou βασιλέως τοῦ συντἔχνου 
αὐτοῦ. ᾿Ἐκλήθη δὲ ὡς ἀπὸ τοῦ τὸν πατριάρχην διά- 











1211 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1218 


xovov ὑπάρχοντα οἶκεῖν ἐκεῖςε' ἀλλὰ xal ἡ ἀδελφὴ A diaconus ibi habitaret, et soror ejus ibidem esset 


τοῦ πατριάρχου διακόνισσα ἦν. 

Τὰ Κουράτορος. 

Τὰ Κουράτορος ἐκτίσθησαν ἐν τοῖς χρόνοις Βηρί- 
νης τῆς Ὑυναιχὸς, λέγεται, τοῦ Λεομµακέλου. Καὶ ὁ 
χουράτωρ αὐτοῦ παρἰσταται εἷς ὁμοίωμα τοῦ τάφου 
τοῦ Κυρίου, 

Hep! τοῦ Φιλαδελφίου. 

Τὸ δὰ καλούμενον Φιλαδέλφιον, υἱοί εἶσι τοῦ Me- 
γάλου Κωνταντίου. "Oxs δὲ ἐτελεύτησεν οὔτος, τοῦ 
Κωνταντίου ὄντος iv τοῖς τῆς ᾿Ανατολῆς µέρεσι, Κών- 
σταντος ἀπὸ Δύσεως xai Γάλλου ἑρχομένων συνή- 
φθησαν ἐχεῖσε, καὶ ἀσπάζονται ἀλλήλους. Οὐχ ὅτι 
ἐχεῖ συνήφθησαν, ἀλλὰ τῆς ὑπαντῆς αὐτῶν ἐκεῖσε 
ἀναστηλωθείσης. Ὡς δεύτεροἰ φασιν, ὅτι τὸ Φιλα» 
δέλφιον ἐν ᾧ ἐστι βοῤῥείοθεν ἀψίδιον, προτείχισµα 
Y», καὶ πόρτα χερσαῖα τῶν παλαιῶν ὑπὸ Κάρπου 
χατασκευασθεῖσα. Ἐκεῖ οὖν ἵστατο d στήλη τοῦ Φό- 
ρου, ἣν εἲς καρούχαν ἤνεγχαν ἀπὸ τοῦ Φιλαδελφίου. 
Ὡς δὲ ὁ Διακρινόμενος λέγει, ἀπὰ τῆς ἹΜαγναύρας, 
$ ἐν τῷ Φόρῳ τεθεῖσα στήλη, ἡ πολλὰς ὑμνῳδίας 
δεξαµένη sl; τύχην τῆς πόλεως προσεκυνήθη παρὰ 
πάντων, ὑψωθεῖσα iv τῷ Χίονι, τοῦ ἱερέως μετὰ τῆς 
λιτῆς παρεστηκότος, καὶ μετὰ κραυγῆς, τὸ Κύριε 
ἐλέησον βοῶντος | ἑκατοντάκις , καὶ ἄνωβθεν ἐκεῖσε 
ἐπὶ τὴν χεφαλὴν τοῦ Χίονος πολλὰ ἐἑτελέσθησαν 
θαυμαστὰ xa) παράδοξα, καὶ πανήγυρις περὶ τούτου 
γόγονε τεσσαρακονθήµερος , καὶ σιτηρέσια πολλὰ 
ἐδίδοντο παρὰ τοῦ βασιλέως. Τῇ δὲ ἑπαύριον γέγονε 
τὸ Ἠενέθλιον τῆς πόλεως , καὶ μέγα Ἱπποδρό- 
µίον ὅτε καὶ ἡ πόλις µετωνοµάσθη Κωνσταντι: 
νούπολις. 

Περὶ τοῦ ὄντος iv αὐτῷ σταυροῦ, xat τῶν δύο 
υἱῶν τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τῶν ἐπὶ θρόνου 
καθεζοµένων. 

Τὸν δὲ εἷς τὸ Φιλαδέλφιον ὄντα σταυρὸν ἀνέστησεν 
ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἐπὶ ἈΧίονος, χεχρυσωμένον 
διὰ λίθων xal ὑέλων, κατὰ τὸν σταυροειδῆ τύπον, 
ὃν εἶδεν dv τῷ οὐρανῷ, καὶ τοῦ Χίονος ἐχείνου τοῦ 
πορφυροῦ. Ἐποίησε στήλας τῶν υἱῶν αὐτοῦ, καὶ 
ἀνετύπωσεν ἐπὶ θρόνου καθέζεσθαι' ἐποίησε δὲ καὶ 
τὸν xlova ἐκεῖνον Ἱἱστορίας περιέχει τὰς τούτων 
ἐνζώδους, xal γράμματα Ῥωμαῖα τῶν ἑσχάτως 
μµελλόντων ἸὙίνεσθαι, "Ίσταντο δὲ ἀντιχρὺς τῶν δύο 
υἱῶν αὐτοῦ, τῶν ἐπὶ θρόνοις καθεζοµένων, καὶ τῶν 
ἄλλων τῶν ἀσπαζομένων. 

Περὶ τὸ λεγόμενον Μόδιον. 

Ὅτι τὸ λεγόμενον Μόδιον, ὡρολόγιον ἂν, ἤγουν 
τὸ ἔξαμον τοῦ µοδίου, "levata: τοῦτο ἑπάνω τῆς 
καµάρας τῆς τῶν ᾽Αμαστριανῶν, μέσον τῶν δύο 
χειρῶν κατασκευασθέντων ὑπὸ Οὐαλεντινιανοῦ * 
διὰ τοῦτο xal τὴν Λαμίαν εἶναι ἐγγὺς αὐτοῦ. Ὑπο- 
κάτω δὲ ἐν τῷ εἰλήματι τῶν χειρῶν ἱστορίαι εἰσίν * 
oi δε πεπειραµένοι εὑρήσουσιν αὗτάς. Ὥρισται δὲ 
τὸ µόδιον κούμουλον πιπράσκεσθαι ' el; δὲ τῶν 
ἑμπόρων πέπρακέ τινι σίτου ῥίγλον τὸν µόδιον " 
γνοὺς δὲ τοῦτο ὁ βασιλεὺς, ἔχοψε τὰς δύο χεῖρας 
αὐτοῦ, xai ἀνεστήλωσεν ὀρᾶσθαι, ὁμοίως καὶ τὸν 


µόδιον, ὃς ἐχρημάτισεν ὡρολόγιον. 


B 


C 


diaconisea. 


De templo Curatoris diclo. 

Templum cognomine Curatoris conditum fuisse 
fertur tempore Verine uxoris Leonis Macele ; ou- 
jus curator prefuit structure ut ad instar sepulori 
Christi fleret. — . 

De Philadelphio. 

Id quod Philadelphium appelletur, status sunt 
flliorum Constantini Magni. Postquam enim ipse e 
vivis excessit, Constantius cum in partibus Orien- 
tis esset, Constans vero un& oum Glo ab Occi- 
dente venisset, hoc in loco conjuncti se invicem 
salutaverunt. Non enim ita nuncupatur quod ibi 
oonvenerint, sed quoniam primi eorum congressus 
signum isthio erectum est.Alii vero narrant, Phila- 
delphium, ubi parvulus ab Aquilone visitur arcus, 
antiquitus propugnaculum {υἱθβθ, portamque ter- 
restrem antiquam a Caro exstructam. Hoc igitur in 
loco stabat olim fori statua, que curru inde fuerat 
exportata. Ut autem Heesitans tradit, a Magnaura 
delata fuit statua in Foro posita, que multis lau- 
dibus celebrata, ut fortuna urbis adorabatur ab 
omnibus, columne imposita, sacerdote presente 
cum supplicatione et centies clamante, Kyrie εἰεί- 
80n, 80 Supra oapitulum ejus columne admiranda 
quedam et stupenda edita fuerunt, solemneque 
festum totos quadraginta dies actum fuit, atque 
ipse imperator copiosam annonam distribuit. Ce- 
terum postridie Natalia urbis celebrata sunt, mag- 
nique Circenses acti, ac urbs eo ipso die appellata 
fuit Constantinopolis. 


De cruce in Philadelphio collocata, ac duabus statuis 
Aliorum Constantini M. throno insidentibus. 


Crucem auro obduotam gemmis vitrisque orna- 
tam, que in Philadelphio cernitnr columne im- 
posila, Constantinus Magnus erexit, ad crucis 
quam in coelo viderat et columne illius porphyre- 
tice formam. Statuas pariter filiis suis posuit 
throno insidentes : item columnam illam hiero- 
glyphicis notis Romanisque litteris inscriptam, 
que rerum novissima exhibent, excitavit. Ceterum 
e regione flliorum Constantini Magni, qui in thro- 
nis sedent, stabant statue eorum qui se invicem 
amplectuntur. 


De Modio. 

Modium quod vocant, horologium erat, vel exa- 
men modii collocatum supra Amastrianorum ar- 
cum, inter duas manus a Valentiniano construc- 
tum ; quare huic proximum est signum Lamie. 
Infra autem in volumine manuum histories incripte 
sunt, quas facili negotio periti percipient. Ceterum 
lege sancitum fuit, ut modius cumulate vendere- 
tur. Mercator vero quidam contra edictum ad re- 
gulam alicui vendidit. Quod ubi imperator re- 
scivit, manus illi amputari jussit, easque una 
publice erigi curavit cum modio, qui erat horolo- 
gium. 





1319 


De eodem Modio clarius. 

Mapaim prefectus militum cum Soythas debel- 
legeet, statuam meruit ad horologium ut vocant, 
ubi columne stant, et arcus erat ante domum, 
que nuncupatur Crateri : ibidem exstat Modius 
eneus seu horologium ao due manus eres haste 
infize. Neque hoc silentio pretereundum est, Mo- 
dium sub Valentiniano statutum fuisse; tunc enim 
primum modii usus  Constantinopolitanis esse 
coppit. Atque ideo cum argenti pretium constituis- 
get, argenteum ;ab initio numisma percussum est, 
ut perspicue declarat Theodoretus. Ceterum ma- 
nus eres idcirco tunc supra modium posite fue- 
re, quod cum imperator lege sanxisset, ut modius 
frumenti cumulate venderetur, neque ediotis suis 
obsistere quemquam vellet, quidam, spretis legi- 
bus, cum ad regulam vendidisset, manus perdidit. 
Unde manus ille utreque tam vendentium quam 
ementium efformate sunt, ut cumulatis frumenti 
modiis uterentur. Ibidem supra arcum ejusdem 
Valentiniani statua 'erigebatur, examen in dextera 
tenens. Ad pactam vero pecuniam solvendam abla- 
ta est, quia argentea erat. 


De Amastriano. 

In hoo loco Amastriano dicto posite cernuntur 
solis in curru marmoreo, et Herculis recumbentis 
statue : item testudines cum avibus, draconesque 
quindecim, et statua marmorea domini cujusdam 
ex Paphlagonia advecta, atque altere statua servi 
ex Amasiriana regione oriundi, urina et stercore 
obruta. Ceterum utraque statua eodem in loco 
demonibus erecta fuit. Ibidem columellarum or- 
namentum forma  semirotunda erectum est. 
Ibi enim demones apparere sepe animadver- 
Bum est. 

De Bove. 

In loco nuncupato Bove exstructa erat fornax 
ingentis molis, bubuli capitis figuram gerens, in 
qua et malefici supplicio afficiebantur ; ubi etiam 
Julianus multos specie variorum scelerum com- 
bussit. Representabat autem illa fornax bovis figu- 
ram, eratque maxima visu; ad cujus exrempler 
similis bos in Neorio exstructus est. Integra au- 
tem fornax permansit usque ad Phocam. Ab He- 
raclio porro in foles conflata est. In eodem loco 
areus erecti erant, similes illis, qui in Xerolopho 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1230 


Περὶ τοῦ αὐτοῦ σαφέστερον. 

Μαναϊμ στρατηγὸς μετὰ τὸ νιχησαι Σ/ύθας κατὰ 
κράτος, στήλῃι ἠξιώθη τιµηθῆναι dv τῷ καλουμένψ 
Ὡρείῳ. "Evga Ἱστανται Χίονες καὶ ἀφὶς ἦν mp 
τὸν οἶκον τὸν λεγόμενον ἹἩρατεροῦ ^ ἔνθα Ἱστται 
καὶ ὁ χαλκὸς Μόδιος, καὶ τὸ Ὡρεῖον, καὶ δύο aig; 
χαλκαϊ ἐπὶ ἀκόντου. Τὸν δὲ Μόδιον δέον ἐστὶ μὲ 
παραδραμεῖν ἡμᾶς, ὅτι ἐπὶ Οὐαλεντινιανοῦ itum. 
Τότε γὰρ καὶ ἀρχηγὸν Μοδίου τῶν ἐν Κωνσταντι- 
νουπόλει οἰκούντων ἀνηρευνήθη. Διὰ τοῦτο τοῦ ἆρ- 
γυροῦ τυπώσαντες, ἄργυρος δὲ ἐτυπώθη ἀπαρχὴν 
τὸ νόμισμα. Τοῦτο δὲ καὶ θεοδώρητος διασαφεῖ τρα- 
γότερον. Al δὲ χαλκαῖ χεῖρες ἕχτοτε ἄνωθεν προσ- 
ετοπώθησαν * τοῦ βασιλέως τὸ κχούµουλον Μάδιον 
νοµοθετήσαντος, καὶ μὴ ἀντερεῖν τοῖς αὐτοῦ νόµοις 
προστάξαντος, εἷς ἐκ τούτων παριδὼν τὴν πρόσ- 
ταξιν, καὶ ῥίγλον πωλήσας, τὰς χεῖρας ἀπώλεσεν 
ὅθεν xal ἑτυπώθησαν αἱ Χχεῖρες τοῖς λαμθάνουσι, 
καὶ τοῖς διδοῦσιν ἀμφότεραι, μετὰ τῶν σιτηρεσίων 
χούµουλα δίδοσθαι τὰ µόδια. Ἔνθα καὶ ἡ τούτου 
στήλη ἵστατο εἰς τὴν ἀψίδα, ἕξαμον ἐν τῇ δεξιᾶ 
χειρὶ κατέχουσα. Ἡρπάγη δὲ εἷς πάκτον διὰ τὸ 
ἀργυρὰν τυγχάνειν. 

Περὶ τοῦ ᾽Αμαστριανοῦ. 

Ἐν τῷ τόπῳ τοῦ ᾽Αμαστριανοῦ, ἥλιος ἵσταται ἐν 
αὐτῷ, iq ἅρματος µαρµαρίνου στηλωθεὶς, καὶ 
Ἡραχλὴς ἀναχείμενος, xal χελῶναι ἐκεῖσε μετὰ Ópvi- 
θων, xai ὁράκαιναι τε’, καὶ µαρµάρινος στήλη ἵστα- 
µένη, ἀχθεῖσὰ ἀπὸ χώρας Ἡαφλαγονίας δεσπότου 
τινὸς, καὶ ἑνέρα κεχωσμένη iv τῇ κόπρῳ, καὶ τοῖς 
οὔροις, δούλου τοῦ ἐκ χώρας ᾽Αμάστριδος. Ἐκεῖσε 
δὲ ἐν αὐτῷ τῷ τόπῳ ἐτυπώθη τοῖς δαίµοσιν ἀμφό- 
τερα. Καὶ ἀνεστηλώθη ἐκεῖθεν καὶ καλλωπισμὸς 
κιονίων σιγματοειδῶς ἀνεγερθέντων, Ἐγένοντο δὲ 
ἐχεῖσε δαιμόνων ἐπιστασίαι πολλα(. 

Περὶ τοῦ Βοός. 

Ei, δὲ τὸν καλούμενον Βοῦν κάµινος ἦν παμμµεγέ- 
θης ἐκτισμένη, βοὸς ἔχουσα κεφαλὴν, ἔνθα καὶ oi 
καχοῦργοι ἐτιμωροῦντο, ὅπου καὶ Ἰ]ουλιανὸς προ- 
φάσει καταδίκων πολλοὺς ἐν αὐτῷ κατέχαυσεν. "Hv 
δὲ ἡ κάµινος βοὸς τύπος παμμεχεθεστάτου θεάµα- 
τος, οὗ xatà µίµησιν καὶ ἐν τῷ Νεωρίῳ βοῦς ἑτυ- 
πώθη. Ἡν δὲ ἡ κάµινος ἕως Φωχᾶ. Ὑπὸ δὲ Ἡρα- 
Χλείου ἐχωνεύθη λόγῳ Φφόλεων. Ἐν αὐτῷ δὲ -ῷ 
τόπῳ ἀψίδες ὅμοιαι τῷ Ἐηρολόφῳ, ἔχουσαι ἀγάλματεα 
πολλὰ, xai Ἱστορίας λιθίνας. Οἱ δὲ διερχόµενοι εὑρή- 


gpectantur, et continent simulacra et historias la- D σουσιν οὐκ ὀλίγα. 


pidibus insculptas. Qui vero isthac pertraosibunt, 
non pauca reperient. 
De Petri tractu. 

In Petri tractu domus erat Petri patricii Justi. 
niani Magni tempore. Ille vero etiam templum et 
gerocomium condidit. 

De Ezocionio. 

Statua in Exocionio super columnam exiguam, 
Septentrionem versus, erecta fuit, que Constantini 
filii Irenes, cognomento Ceoi, erat. 


De eodem. 
Execionium terrestris murus erat, quem Con- 


Περὶ Πέτρου. 

Τὰ. Πέτρου οἶκος ἦν Πέτρου πατριχίου iv τοῖς 
Χρόνοις Ἰουστινιανοῦ τοῦ Μεγάλου * ἀνήγειρ δὲ 
τόν τε ναὸν xai τὸ γηροχομεῖον. 

Περὶ τῶν τοῦ ᾿Εξωχιονίου. 

'H 9b ἱσταμένη στήλη εἷς τὸ Ἐξωκιόνιον ἐπὶ 
βραχέως Χίονος, κατὰ τὸ βόβῥιον µέρος, ὑπῆρχε 
Κωνσταντίνου τοῦ Τυφλοῦ, τοῦ υἱοῦ Βἱρήνης. 

Περὶ τοῦ αὐτοῦ. 


Τὸ δὲ Ἐξωχιόνιον ἦν χερσαῖον .τεῖχος,.ὅπερ ixri- 





4321 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1942 


σεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος * διήρκεσε δὲ χρόνουε λβ’, A stantinus Magnus sdifieavit : integer autem per- 


µέχρι τῆς βασιλείας Θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ. Ἔξωθεν 
δὲ ἴστατο xov ἔχων στήλην τοῦ αὐτοῦ, καὶ τούτου 
χάριν Αέγεται ᾿Ἐξωκιόνον, διὰ τοῦ ἔξω τοῦ τείχους 
ἴστασθαι. ΄Ησαν δὲ bei στῆλαι πολλαί * συνέτριψε 
δὲ ταύτας ὁ βασιλεὺς Μαυρίχιος, Ὅτι εἲς τὰς νῦν 
σωζομένας xlovag ἴἵστανται αἱ ἀπὸ Κυζίκου ἑλθοῦσαι 
στῆλαι. 


Ηερὶ τοῦ Ξηρολόφου. 

Ἐν τῷ Ἐηρολόφῳ, πρώην θέαµά τινές ἐκάλουν, 
ἐν αὐτῷ κοχλίαι τς, xal σύνθετος "ἀρτεμις, καὶ 
ἕτερα ἄλλα εἰς τὰς ἀψίδας' ἔσχατον δὲ ἐκλήθη 
Φόρος θεοδοσιαχὸς, καὶ ἦν μέχρι Κωνσταντίνου τοῦ 
Κοπρωνύμου. 


Ἱερὶ τοῦ Τετραπύλου. 

Τὸ δὲ λέγόμενον Τἐτράπυλον, πρῶτον Τετράθιλον 
ἐλέγετο, ὅπερ διήρκεσεν ἔτη ρξ, μέχρι Ζήνωνος. 
*Hv 6$ ἐχεέῖσε Κουθούκλιαν ἐπάνω κιόνων ὑπὸ τοῦ 
Μεγάλου Κωνσταντίνου χτισθὲν, καθ) αµοίωσιν τῆς 
Ῥώμης. Καὶ ὅτε εις συγγενἠὴς βασιλέως, ἤ αὐτὸς 
ἀπέθανε, παρελάµμθανεν ἡ Αὐγοῦστα xal οἱ συγγε- 
νεῖς τοῦ τεθνεῶτος βασιλέως, xat ἐθρήνουν ἐκεῖσε 
τὸν τελευήσαντα ἔσωβεν τοῦ Κουθουχκλίου, καὶ ἁπ- 
ἐλυον τὰ βῆλα πρὸς τὸ μὴ εἰσέρχεσθαι ἤ κατωπτεύ- 
ειν αὐτούς τινα, καὶ κατιδίαν ἑκόπτοντο οἶμωγάς 
σφοδρὰς καὶ θρήνους ποιούµευοι ἕως ὡρῶν d καὶ 
ἔχτοτε ἐλάμθανον τὸν ἀποιχόμενον µέχρι τῶν ᾽Αγίων 
Αποστόλων, καὶ ἐχήδευον αὐτόν. 


Περὶ τῆς ἱσταμένης στἠκὴς elc τὸ Ziypa. 

'H δὲ ἱσταμένη στήλη εἷς τὸ Σίγµα ἐπὶ κίονος 
ὑπάρχε' θεοδοσἰου τοῦ Μειροῦ, τοῦ υἱοῦ ᾿Αρκαδίου, 
Qv ἀνήγειρε Χρυσάφιος εὐνοῦχος, ὁ Τζουμᾶς ὁ πα- 
ραχοιμώμενος. 

Περὶ τοῦ ᾽Αγίου Στεφάνου. 

Τὸν δὲ "Άγιον Στέφανον, τὸν ὄντα πλησίον τοῦ 
Σίγματος ὁ μέγας Κωνσταντῖνος ἀνήγειρεν. Ὁ δὲ 
Λέων ὁ βασιλεὺς ἐποίησε μικρὸν, xai τὴν ὕλην 
πᾶσαν τῶν χρυσῶν ἀψίδων, πολυποικίλων λίθων, 
καὶ Χίονας ἀπέθετο εἷς τοὺς Αγίους ᾿Αποστόλους, 
xal ναὸν ἀνήγειρ τοὺς Αγίους Ἡάντας. "Exsict 
δὲ χεῖται xal ὁ ὅσιος "Icadx, 

Περὶ τοῦ Στουδίου. 


duravit annos triginta duos, ad imperium usque 
Theodosii Junioris. Extra eum stabat columna 
cum ejusdem Constantini statua ; ideoque locus ip- 
8e Exocionium fuit appellatus, quia extra murum 
erat. Preterea illic et alie multe statuae collocate 
erant, quas omnes confregit Mauricius. Ceterum 
columnis, que hactenus gupersunt, impositae sunt 
Btalue ox urbe Cyzico exportate. 
De Xerolopho. 

In Xerolopho, quem prius Theama, seu specta- 
culum quidam vocabant, stabant cochlee sexde- 
cim, et Diane statua composita ac alia quadam 
super arcus. Tandem vero appellatus est Forum 
Theodosiacum, duravitque ad Constantinum Co- 


p Pronymum. 


De Tetrapylo. 

Id quod nunc Tetrapylum appellamus, prius Te- 
iravilum dicebatur, duravitque annos ceptum et 
seraginta usque ad Zenonis imperium. Ibidem 
cubiculum erat columnis suffultum, a Constan- 
tino Magno exstructum, ad formam illius quod est 
Rome. Et quando aliquis ex consanguineis impe- 
ratoris, vel ipse imperator decedebat, ipsa Augu- 
sta una cum consanguineis defunoti imperatoris 
antequam funus efferretur, lugebat mortuum in- 
tra cubiculum, obductis velis, ne quis ingredi aut 
intro spicere posset; ita privatim ibi planctum 
agebant, magnos gemitus atque fletus usque ad 
gex horarum spatium edentes, exinde funus comi- 
tebantur ad templum 89. Apostolorum, ao ibi ca- 


C daver gepeliebant. 


De statuta quz in Sigma exstat. 

In porticu eui nomen Sigma Theodosii statua 
Junioris, ΕΠΙ Arcadii columne imposita visitur, 
quam erexit Chrysaphius eunuchus cognomine 
Zumas8, accubitor. 

De sancto Stephano. 

JEdem S. Stephani prope Sigma Constantinus 
Magnus exstruxit. Imperator vero Leo ad mino- 
rem formam redegit, omnemque materiam ex au- 
reis arcubus οἱ varii coloris lapidibug,et columnas 
&d SS. Apostolos transtulit, et templum Omnium 
Sanetorum condidit. Ibidem vero deposite sunt 
reliquie S. Isaacii. 


De Studio. 


Τὰ δὲ Στουδίου ἔκτισε Στούδιος πατρίκιος iv τοῖς D studii monasterium Studius patricius edificavit 


χρόνοις τοῦ Asopxxilou, ἐν ᾧ προσεχύρωσε κτή- 
µατα πολλὰ, x«l πρῶτον μοναχοὺς ἐποίησε. 


Περὶ τοῦ ᾽Αγίου Διομήδους. 

Τὸν δὲ "Αγιον Διομηδήν ἕχτισεν 6 Μέγας Κωνσταν- 
τῖνος” ὁ δὲ Βασίλειος ἆ Μακεδὼν ἀνήγειρε τοῦτον, 
καὶ ἐκαλλώπισε, καὶ ἀπεχαρίσατο κτήµατα πολλὰ, 
διὰ τὸ τὴν ὁπτασίαν τῆς θασιλείας ἐχεῖσε ἰδεῖν. 


Περὶ τῶν ᾿Ἐλεφάντων τῶν Ἱσταμένων ἄνωθεν 
τῆς Χρυσῆς πόρτης. 


AV δὶ στῆλαι τῶν ᾿Ἐλεφάντων τῆς Χρυσῆς πόρτης 


tempore Leonis Macele, plurimisque ditavit 
possessionibus, ac primus ibi monachos insti- 
tuit. 
De sancto Diomede. 
Monasterium sancti Diomedis condidit Constan- 


"inus Magnus ; Basilius vero Macedo restauravit, 


ornavitque ac multis possessionibus locupletavit, 
eo quod illio oraculum de futuro imperio accepe- 
rat. 
De Blephantorum statuis supra portam. Auream po- 
sitis. 
Statue elephantorum porte Aures advecte sünt 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


εί 


Athenis ex templo Martis, & Theodosio Juniore,  ἤχθησαν ἐκ τοῦ ναοῦ τοῦ "Αρεως ἀπὸ ᾿Αθηνῶν παρὰ 


qui murum terrestrem ad Blachernas usque ex- 
struxit, intra sexaginta dierum spatium, opera 
duarum factionum populi, que singule octo mil- 
lia hominum continebant. Venette quidem factio- 
nis prefectus erat Magdales, Presine vero Char- 
sías ejus frater; jungebatur autem utraque factio 
in perta dicta Myriandra, que alias Polyandra ap- 
pellabatur, quod ambe factiones ibi copularentur. 
Relique vero statue, que in porta Aurea visun- 
tur, erect fuere a Vigilio primo a secretis et as- 
tronomo ; una cum statua ejus uxoris coronata, 
extrinsecus stante, quse urbis figuram refert. Prze- 
terea superius inferiusque sunt alia quedam si- 
mulacra que peritis accuratiorem notitiam pre- 
bere possint. 


Θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ. τοῦ κτίσαντος τὸ χερσεῖον 
τεϊχὸς μέχρι τῶν Βλαχερνῶν ' ὅπερ ἔκτισεν ck 
ἑξήχοντα ἡμέρας. ἑχόντων τῶν δύο μερῶν τῶν 
δήµων ἀνὰ χιλιάδας ὀκτὼ, ὄντων δημάρχου Ἀζαγδαλᾶ 
μέρους τῶν Βενετῶν, xal Χαρσίου ἀδελφοῦ αὐτοῦ 
µέρους τῶν Πρασίνων, xai ἠνώθη stc τὴν Μυοίαν- 
δρον πόρτήν τὴν καλουµένην Πολύανδρον * οὕτως 
γὰρ ἐκλήθη διὰ τὸ τὰ ἁμφότερα µέρη ἐχεῖσε ἐνωθῖ- 
ναι. Al δὲ λοιπαὶ στῆλαι αἱ Ἱστάμεναι εἷς τὴν 
Χρυσίαν ἤκασι παρὰ ἈΒιγηλίου πρωτοασηχρήτου 
καὶ ἀστρονόμου, μετὰ xai τῆς γυναιχὸς αὐτοῦ στή- 
λης, τῆς ἔξωθεν ἱσταμένης, xai χατεχούσης τὸν στὲ- 
φανον slc τύπον τῆς πόλεως. "Ανωθεν δὲ xal xi- 
τωθὲν εἷσι καὶ λοιπὰ ξόανα, ἄτινα σηµαίνει τοῖς 
πεπειραμµένοις ἀχριθῆ γνῶσιν. 





ANONYMI 


DE ANTIQUITATIBUS CPOLITANIS 


LIBER SECUNDUS 


Qui incipit a Tzycanisterio, Hodegetrice ecclesia et Manganis ac pertingit ad Blachernas. 


INITIUM SECUND.E£ PARTIS, SEU DE TZYCANIS- p. ΑΡΧΗ TOY AETTEPOr, ΗΤΟΙ ΠΕΡΙ ΤΟΥ TZr- 


TERIO AC RELIQUIS. 


Porte eres que in Tricymbalo Tzycanisterii 
stabant, a Basilio imperatore ex porticibus Pori 
nuncupati τῶν Χαλιναρίων, in ecclesiam Novam 
deductm fuere: posite autem prius fuerant a 
Constantino Magno e regione Senatus. Has, in- 
quam, Basilius exstructa Nova ecclesia, exportatas 
isthue advezit. 

De eodem 

Tzycanisterium condidit Theodosius Junior ; 
Trullatum vero stabulum pretioso marmore exor- 
nstum addidit Michael Theophili filius ; Basilius 
vero Macede Tzycanisterium ampliavit. Demum 
nostris temporibus Constantinus Ducas pre aliis 
omnibus adauxit ; nam magnum  Triclinium, 
Bippodromum ac cubiculum unum exstruxit. 


De eodem peregrina narratio. 

Iconio Persei et. Andromedes regis filis statue 
deduct» sunt. Illio, ut fabulae perhibent, draconi 
in latibulis agenti, pro victima virgo offerri con- 
sueverat. Cum autem Andromeda vinculis astricta 
&b eo devoranda esset, Perseus istac iter habens 
flentem feminam sciscitatur : ipsa rem omnem 
enarravit. Ille autem consistens, cum Gorgonis 
oapitis vim jam expertus esset, versa retro facie 
lethiferum vultum bellus monstravit. Quo conspe- 
oto draco exstinctus est. Ideoque urbs, ut narrat 


KANIZTHPIOY ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΟΙΠΩΝ. 

AV χαλκαὶ πύλαι, αἱ Ἱστάμεναι εἷς τὴν Τρικόμ- 
ϐαλον τοῦ ἠἸΤζυχανιστηρίου, παρὰ Ἡασιλείου τοῦ 
θασιλέως ἐπήρθησαν ἀπὸ τῶν ἐμθόλων τοῦ Φόρου 
τῶν Χαλιναρίων * ἐστᾶθησαν δὲ παρὰ τοῦ Μεγάλου 
Κωνσταντίνου ἀντικρὺ τοῦ Σενάτου " Χτίσας δὲ τὴν 
Νέαν, ἐπῆρε ταύτας καὶ ἀπῆγεν ἐχεῖσε. 


Περὶ τοῦ αὐτοῦ. 

Τὸ δὲ Τζυκανιστήριον ἔχτισε θεοδόσιος ὁ Μικρός. 
Τὸν δὲ Τρουλωτὸν σταῦλον ἕκτισε Μιχαἡλ ὁ υἱὸς Θεο- 
φίλου, χόσµήσας αὐτὸν, καὶ μαρμαρώσας πολυτελῶς. 
'O δέ Βασίλειος ὁ Μακεδὼν παρεξέθαλε τὸ Τζυκα- 
νιστήριον καὶ ἐπλάτυνεν. Ἐν δὲ τοῖς ἡμετέροις 
χβόνοις πλεῖον τούτων ἐπλάτυνε Κωνσναντῖνος 6 
Δοῦκας, κτίσας καὶ τὸν μµέγαν Τρίκλινον, τὸν Ἱπ- 
πόδροµον, xal τὸν ἕνα κούθουκλον. 

Περὶ τοῦ αὐτοῦ ἀφήλησις ξένη. 

Ἐκ τῆς Ἰκονίων πόλεως ἹἩερσέως στῄλαι, καὶ 
᾽Ανδρομέδης, θυγατρὸς βασιλικῆς, ὕκασιν. Ὡς οἱ 
μῦθοί φασι, ἑδίδουν θυσίαν τῷ ἐκεῖσε ἐμφολεύοντι 
δράκοντι, κόρην παρθένον * αὕτη γὰρ ἦν ἡ συνήθεια 
τῷ θηρίῳ, ὅτε καὶ ᾽Ανδρομίδα δεθεῖσα ἔμελλε cà 
βορὰ Ὑενέσθαι. 'O γοῦν ΠΗερσεὺς ἐχεῖσε ἐλθὼν πύ- 
θεται κλαιούσης τῆς γυναικός ' ἡ δὲ τὸ συμθὰν ἕ- 
Ἠγήσατο. Too δὲ χαθιστάτον, Γοργόνης κεφαλὴν ἐν 
πείρᾳ κατέχοντος, ὁπισσοφανῶς στραφεὶς, δείκνυσι 


ki") θηρίφ τὸ δηλητήριον, fjv ἰδὼν τὸ θηρίον ἀπέφυξε, 














1233 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1236 


καὶ διὰ τοῦτο ἐκλήθη d, πόλις παρὰ Φιλοδώρου Ao- A Philodorus Logista, Iconium vocata cst, quod 


ίστου Ἰκόνιον, διὰ τὸ τὸν Ἡερσές δεῖξαι τὸν εἰκόνα 
ἐκεῖσε τῆς Γοργόνης. "Hv δὲ τῇ πόλει πρότερον 
ὄνομα Λαναεῖα. ἔπειτα ἐπλήσθη θρηνῳδίας, xal οὔ- 
τως ἐκλήθη θρῆνος. Ἔνθα xal ἑτελειώθη ὁ αὐτὸς 
Περσεὺς σὺν τῇ ᾽Ανδρομέδῃ' ἑπάνω δὲ τῆς πύλης τῆς 
πύλεως ἑστηλώθη ἀμφότερα. Αἱ δὲ τοιαῦται στῆλαι 
fxacv ἐπὶ Κωνσταντίνου, μετὰ τὸ πληρωθῆναι τὴν 
᾽Αντιοχέων ἐκχλησίαν, xai lv τῷ µεγάλῳ Κωνσταν- 
τἶνου λουτρῷ ἕστησαν, πλησίον τοῦ Τζυχανιστη- 
ρίου. 
Περὶ τῆς Νέας. 

Τὴν δὲ Νέαν ἔχτισε, καὶ τοῦ Φόρου τὴν Ὑπεραγίαν 
θιοτόχον, xai τὰ Τζήρου καὶ τὸν "Άγιον Διομήδην 
Ἡασίλειος 6 Μαχεδών. 


Περὶ tv. Ὁδηγῶν. 


Β 
"Ott τοὺς Ὁδηγοὺς ἔχτισε Μιχαὴλ ὁ ἀναιριθεὶς 


ὑπὸ Βασιλείου, πρότερον οἶκον ὑπάρχοντα. Kal τυ- 
φλῶν πολλῶν τῇ ἐχεῖσε obo πηγῃ βλεψάντων, καὶ 
ἑτέρων πολλῶν θαυμάτων γεγονότων, ἐκλήθη Ὁδη- 
γός. 


Περὶ τοῦ Ζευξίππου λουτροῦ. 

'O δὶ ᾖΖεύξιππος τὸ λουτρὸν ὑπὸ Ζεθήρου κατε. 
σκευάσθη, xal ἑστοιχειώθη ἅπτεσθαι μετὰ κανδήλας 
ῥαλίνης, τὸ δὲ ὕδωρ ζέει» σφοδρῶς, καὶ τὸν ἀέρα τοῦ 
λουτροῦ. ᾽Αλόγιστοι 86 τινες ἑλθόντες κατέστρεψαν 
τοῦτο" ὦ τῆς ζημίας | 

Περὶ τῆς ἱσταμένης στήλης ἓν τῷ ᾽Αρμαμέντῳ. 

'H δὲ Ἱσταμένη στήλη dv τῷ ᾽Αρμαμίέντῳ Φωνᾶ 
τοῦ στρατιώτου ἐπὶ τοῦ βασιλέως, καὶ idv τῷ 
ἐθδόμῳ ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ περὶ τὸ τέλος 
σπουδάζων ἀναγαγεῖν αὐτὴν ἐν τῷ κτισθέντι xlovi, καὶ 
μετὰ τὸ ἀναγαγεῖν αὐτὴν (η περιελθουσῶν ἧμερων, 
κατηνέχθη τῆς βασιλείας. Τότε δὲ ἦν ὁ ἑυκεώτης ὁ 
ὅσιος. 

Περὶ τῶν χαλουµένων Τόπων. 

Οἱ δὲ λεγόμενοι Τόποι, ol πλησίον τοῦ ᾽Αγίου 
Λαζάρου, διὰ τοῦτο ἐκλήθησαν οὕτως, ὁπότε ἔπα- 
νέστη Βασιλίσκος δρουγγάριος xal πατρίκιος, Ζή- 
νωνι τῷ ᾖβασιλεῖ, δευτέρῳ ἔτει xal δεκάτῳ μηνὶ 
τῆς βασιλείας αὐτοῦ, xal ἐδίωξεν αὐτὸν, καὶ ixpá- 
τησε Βασιλίσκος τῆς βασιλείας ἔτη δύο. Ἱποστρέ- 
qae δὲ ὁ Ζήνων μετὰ δυναστείας στρατοῦ ἀπὸ τῆς 
µεγάλής Αντιοχείας xal ἐλθὼν μετὰ ταραχῆς ἐν τῇ 
πόλει' προδοὺς ᾽Αρμάτιος τὸν στρατὸν τοῦ Βασιλί- 


Pereeus ibi Gorgonis icona monstraverit. Priscum 
vero urbis nomen erst Danaeia. Denique quia 
lamentationibus repleta erat, Threnus cognomi- 
nata fuit. In hac urbo Perseus et Andromeda 
vitam exegerunt, unde amborum statue porte 
urbis imposite sunt. He vero statum tempore 
Constantini advecte sunt, postquam absoluta 
fuit ecclesia Antiochenorum, ac in magno bal- 
neo Constantini prope Tzycanisterium collocat 
sunt. 
De ecclesia Nova. 

Ecclesiam Novam, eedem Sanoctissime Deipare 
in Foro, ecclesiam 8. Michaelis Tzeri dictam ao 
S. Diomedem condidit Basilius Macedo. 


De ecclesia Deiparse Hodegorum cognomine. 

Templum S. Deipare Hodegorum dictum ex- 
struxit Michael, quem Basilius interfecit. Antea 
vero edes fuit complurium cecorum, qui a fonte 
ejus loci visum receperant, et quia alia multa mi- 
racula ibidem edita sunt, ideo Hodegus nuncupa- 
tum fuit. 

De Balneo Zeuxippi. 

Zeuxippi balneum Severus zediflcavit, et arie 
quadam ita instruxit, ut vitreis lucernis suecende- 
retur : ex eoque aqua ferventissime ebulliret, aer- 
que balnei calefleret. Id autem stolidi nescio qui 
venientes everterunt; o detrimentum ἶ 


De statua qua in Armamento collocata est. 
Statua qua in Armamento visitur Phoca est ex 
milite imperatoris, quam ipse septimo imperii 
sui anno columue imponi curavit ; duodevicesimo 
autem die ab erecta statua imperio pellitur. Vive- 
bat tuno temporis S. Theodorus Syceota. 


De Topis ut vocant. 

Topi proxime S. Lazarum, propterea ita nun- 
eupati sunt, qnod cum Baeiliecus drungarius et 
patricius defecisset ab imperatore Zenone, ip- 
sumque decimo mense post secundum imperii 
annum solio deturbasset, ipse Basiliscus bien- 
nium imperio potitus est. His exactis Zeno cum 
ingentibus copiis a magna Antiochia rediens, 
Constantinopolim cum omni bellico apparatu 
venit. Cum aute; Armatius Zenoni studens, exer- 


σκου, φρονῶν τὰ τοῦ Ζήνωνος, ἔφυγε ὁ Βασιλίσκος D citum Basilisci prodidisset, Basiliscus una cum 


σὺν τῇ dovatxl xal τοῖς τέχνοις αὐτοῦ εἷς τὴν 
“Αγίαν Εἱρήνην τὴν παλαιάν. 'O δὲ Ζήνων dist 
γενέσθε τόπον κριτηρίου, καὶ θρόνους τοῦ Ἱεροῦ 
καταλόγου , xal τῆς συγκλήτου, xal καβεσθέντων 
ἐκεῖσε πάντων , κατεδίχασε τὸν ἨἩΗααιλίσκον, καὶ 
ἐξώρισεν αὐτὸν εἷς Λίμνας γώρὰ Καππαδοκίας 
ἔσωθεν καστελλίου . Τῆς δὲ θύρας σφραγείσης ἀπὸ 
λιμοῦ, καὶ δίψης, καὶ ψύχους παρέδωχαν τὰς ἑαυτῶν 
ψυχάς. Καὶ τούτου χάριν ἐκλήθησαν Τόποι, διὰ 
τοὺς χαθεσθέντας χριτὰς ἐκεῖσε xal Ἱερεῖς, Ἔφθανον δὲ 
ἐκεῖθεν τὰ κτίαµατα τῶν Τρικλίνων παρὰ τοῦ Μεγάλου 
Κωνσταντίνου κτιαθέντα, 


PaT80L. Ga. CXXII. 


* 


uxore et liberis in ecclesiam antiquam S. Irenes 
fuga se recepit. Zeno autem jussit fleri loca judi- 
ciaria, eL sedes clero et senatui; ac ubi omnes 
consedissent, condemnavit Basiliscum, et in Lim- 
nas locum Cappodocie relegavit et castello in- 
clusit, atque obserato ostio, sic ille fame, siti ao 
frigore una cum uxore ac liberis exstinctus inte- 
riit. Ob hunc igitur judicum ac sacerdotum con- 
sessum, locus ille Toporum nomen nactus est. 
Eo usque vero pertingebant triclinia & Constantino 
Magno exatruota. 


39 





1297 


De Sancto Lazaro. 

Templum 8. Lazari fundatum est a Basilio Ma- 
cedone, quod deinde Leo ejus filius in majorem 
formam reduxit, plurimisque possessionibus dita- 
vit, ao monasterium eunuchorum fecit. Eo etiam 
ex Cypro reliquias S. Lazari, et ex Bithynia sancte 
Marie unguoentiferse transtulit. 


De Sancto Demetrio. 

Sancti Demetrii sedem que supra muros ezsíat 
Bardas Cesar edificavit, avunculus Michaelis, 
quem interfecit Basilius apud S. Mamantem, jam 
antea ipso Cesare, dum uns cum Michaele Orien- 
talem expeditionem susciperet, membratim con- 
ciso in oonsepecta Michaelis ex sorore sua geniti. 
Frater quippe erat Bardas Theodore Auguste, que 
mater erat Michaelis. 

De templo Stiri nuncupato. | 

Templum Archangelorum 8tiri dictum, a muliere 
quadam sterili, que erst patricia, cognomen ob- 
tinuit, et fuit tempore Leonis Macele parvum 
oratorium. Igitur a muliere nomen habuit, α cujus 
obitu & septuagesimo quinto anno magnus Jusii- 
nianus magne eoclesie conditor ibi templum edi- 
floavit. At templis terre motu collapsis, illud post 
&nnos trecentos et triginta octo renovavit Basilius 
Macedo, qui insuper ablatam 8 Strategio phia- 
lam aneam illuc transtulit. Et tuno eversum est 
signum illud magice consecratum, maximum, et 
pre ceteris neoessarium, videlicet Conopionis 
cum muscis, culicibus, pulicibus, cimicibus, que 
&b annis ducentis septuaginta in urbe non com- 
paruerunt. 

De Manganis. 

Mangana Constantinus Magnus edificavit pro 
officinis imperatoriis. Dicta autem sunt Mangana, 
quod illic reposita essent omnia instrumenta bel- 
lica, et materie mechanice, et apparatus necessa- 
rius ad oppugnanda monia. 

De Cynegio. 

In locum nuncupatum Cynegium olim violenta 
morte perempti projiciebantur, eoque in loco sta- 
tue quadam visebantur. Huc Theodorus Anagnos- 
198 cum Himerio Chartulario profectus, vidit gta- 
tuam brevem, sed valde latam. Me autem, inquit 


APPENDIX AD MICHAELEM PB8ELLUM. 


1238 


Περὶ τοῦ ᾽Αγίου Λαζάρου. 

Ὁ δὶ Άγιος Λάζαρος ἐκτίσθη μὲν παρὰ τοῦ 
Μακεδόνος, ὕστερον δὲ παρὰ Λέοντος τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ 
ἐπλατύνθη, ἀποχαρισαμάνου ἐν τῷ totobup vaip κτή- 
µατα πολλὰ, καὶ εἲς εὐνούχων μονὴν ταύτην ἀκχοχατ- 
ἑστησεν. Ἔφερε δὲ ἀπὸ Κύπρου xal τὰ ἅγια λεί- 
ψανα τοῦ ἁγίου Λαζάρου, καὶ ἀπὸ Βιθυνίας τῆς 
ἁγίας Μαρίας τῆς µυροφόρου, wai ἐπίθετο ἀχεῖσι 
ταῦτα, 

Περὶ τοῦ 'Αγίου Δημητρίου. 

Τὸν δὲ ἅγιον Δημήτριον τὸν ἄνωθεν τοῦ τείχους 
ὄντα, ἔκτισε Βάρδας ὁ Καΐσαρ, ὁ θεῖος τοῦ ἀναιρι- 
θέντος Μιχαὴλ παρὰ Ἡασιλείου εἰς τὸν "Αγιύν Μά. 
µαντα, xai αὐτοῦ τοῦ Καΐσαρος χαταχοπέντος ἔξωθεν, 
ὅτε μετὰ τοῦ Μιχαἡλ συνεξῆλθεν εἰς τὴν ᾿Ανατολὴν, 
μεληδὸν ἐνώπιον Μιχαἡλ τοῦ ἀνεψιοῦ αὐτοῦ. Αδελφὸς 
γὰρ ἐνύγχανεν ὁ Βάρδας τῆς Αὐγούστης θεοδώρας, τῆς 
μητρὸς αὐτοῦ Μιγαήλ. 

Περὶ τοῦ Στείρου ναοῦ. 

"Ότι ὁ Στεῖρος ναὺς τῶν ᾿Αρχαγγέλων ἀπὸ στείρας 
γυναικὸς ἔλαθε τὴν προσηγορίαν, πατριχίας οὔσης' 
καὶ ἐν τοῖς χρόνοις Αέοντος τοῦ Μαχέλου εὐχτήριον 
μικρὸν Tiv. ᾽Απὸ δὲ τῆς γυνακιὸς ὠνομάσθη ὁ τόπος, 
καὶ τελεοτησάσης, διῆλθον χρόνοι οε, xal ἐχτίσθτ 
ὁ ναὸς παρὰ Ἰουστιτιανοῦ τοῦ Μεγάλον , τοῦ κτί- 
στορος τῆς Μεγάλης ἐκκλησίας. Συµπτωθέντων Gi 
τῶν ναῶν ὑπὸ τοῦ αειαμοῦ μετὰ χρόνους τλη’, ἀν- 
εχαίνισεν αὐτὸν Βασίλειος ὁ Μαχεδὼν, ὕστις καὶ ἐκ 
τοῦ Στρατηγίου ἄρας τὴν φιάλην viv χαλχῆν, τέ- 
θειχεν αὐτὴν ἐκεῖσε, xal τηνικαῦτα παρελύθη τὸ 
μἐγιστύν τε καὶ ἀναγκαιότατον τῶν iv τῇ πόλει, 
δηλονότι τοῦ τε Κωνωπίονος, xal τῶν μυιῶν, καὶ τῶν 
ἐμπίδων, καὶ ψύλλων, καὶ κωρίδων, πρότερον χρόνους 
go μὴ ὄντων ἐν «jj πόλει. 

Περὶ Μαγγανῶν. 

Τὰ δὲ Μάγγανα ὁ ἨΜέγας Κωνσταντῖνος ἕκτισε 
λόγῳ τῶν βασιλικῶν ἑργοδοσίων. Ἐκλήθη δὲ Mdy- 
γανα διὰ τὸ τὰ µάγγανα πάσης τῆς πόλεως, καὶ τὰς 
μηχανικὰς ὕλας ἐκεῖσε ἀποχεῖσθαι, xal τὰ πρὸς τὴν 
τειχοµαχίαν σκεύη. 

Περὶ τῶν Kovwyluv. 

Ἐτ 9b τῷ τόπῳ τῷ καλουμένῳ Κυνήγιον ἑῤῥί- 
πτοντο πρῶτον ol βιοθάνατοι. "Heav δέ τινες ἐκεῖου 
στῆλαι. ᾿Απελθὼν δὲ Θεόδωρος Αναγνώστης μετ 
Ἱμερίου Χαρτυυλαρίου, εἶδεν ἐχεῖσε στήλην μικρὰν 
τῷ xs xal πλατεῖαν πἀνυ, 'Epoó ἃλ, φησὶν à 


Theodorus, admirante, interrogavit Himerius et ipse D Θεόδωρος, θαυμάζοντος, ἔφη à Ἱμέριος xal αὐτὸς 


mirabundus, quisnam Cynegium condidit? tum 
ego : Maximinus exstruxit, Aristides vero dimen- 
sus est : et protinus statua illa delapsa Himerium 
oppressit. Mihi vero cum ad templum perterritus 
fugissem, et quod acciderat, nuntiarem, nemo prius 
credidit, quam rem jurejurendo confirmarem. 
Aliquot igitur ex perempti cognatis et familiaribus 
imperatoris mecum ad Cynegium perrexerunt, et 
antequam ad viri cadaver accessissent, statue 
casum admirati sunt. Ceterum Joannes quidam 
philosophus dixit, se deprehendisse, fore ut pre- 
elarus quidam vir isto signo opprimeretur. Quo 


θαυμάζων, "Όστις ὁ κτίσας τὸ Κυνήγιόν ἐστιν : 
Ἐμοῦ δὲ εἰπόντος, Μαξιμῖνος ὁ χτίσας, xai 'Api- 
στείδης ὁ χαταµετρήσας, παρευοθὺ πεσεῖν τὴν στή- 
λην, καὶ κροῦσαι τὸν Ἱ]μέριον, καὶ μετὰ ταῦτα 
θανατῶσαι. Καὶ φοθηθέντος µου, καὶ πρὸς τὴν ix- 
κλησίαν φυγόντυς καὶ καταγγέλλοντος τὰ πραχθέντα, 
οὐδείς µοι ἑπίστευσεν , ἕως ἂν ὄρκοις αὐτὸ έδε- 
θαίΐωσα. Οἱ οὖν οἰκεῖοι τοῦ τελευτήσαντος, xal οἱ 
φίλοι τοῦ βασιλέως σὺν ἐμοὶ «ἐπορεύθησαν ἓν τῷ 
Κυνηγίφ καὶ πρὸ τοῦ τῷ κτώµατι τοῦ ἀνδρὸς ἐγ- 
ίσαι, τὸ πτῶμα τῆς στήλης ἐθαύμαζον. Ἰωάννης 
δέ τις φιλόσοφός φησιν, ὅτι εὔδρεν ὑπὸ τούτου «os 











1220 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1230 


ζωδίου ἔνδοξον ἄνδρα τεθνηξόµενον, ὑφ᾽ οὗ Φιλιππι- À comperto Philippicus imperator, illud signum in 


χὸς ὁ ᾖασιλεὺς πληροφορηθεὶς, ἑκέλευσε τὸ αὐτὸ 
ζώδιον iv αὐτῷ τῷ τόπῳφ καταχωσθῆναι. 
Περὶ τῶν γιγαντείων ὁστέων. 

Ὅτι ἐν τῷ vei τοῦ ᾽Αγίου Μηνᾶ, ἐν τῇῃ 'Axponó- 
λει, ὄρυγμα εὑρέθη, ὅτε ἐκαθαρίζετο, xai ὁστᾶ àv- 
θρώπων Ἠγιγάντων ste πλῆθος, ἅτινα θεασάμενος 
Αναστάσιος ὁ βασιλεὺς, οἷς τὸ Παλάτιον κατέθετο 
οἷς θαῦμα ἑἐξαίσιον. 

Περὶ τοῦ Πιττακίου. 

Ὅτι ὁ λεγόμενος Πιττάχιος, στήλη ἐν αὐτῷ 
ἵστατο τοῦ μεγάλου Λέοντος τοῦ Μαχέλου, ἣν ἀνή- 
Ύειρεν Εόφημία ἡ τούτου γνησία ἀδελφλ, ὅτι οἶχος 
ἦν ἐκεῖσε αὐτῆς, xal ἑχάστῃ ἑθδομάδι εἲς αὐτὴν 
ἀπήρχετο ὁ βασιλεὺς Λέων, διὰ τὸ εἶναι αὐτὴν σώ- 
Φρονα καὶ παρθένον. Καὶ ol ἀδικοόμενοι ἥτε πολι- 
τικοὶ εἶεν, ἅτε θεματικοὶ, ἢ καὶ ἀπὸ πάσης τῆς οἵ- 
κουµένης, ἐχεῖσε eic τὰς βαθμίδας τοῦ κίονος ἑτί- 
θουν τὰ πιττάχια αὐτῶν, φυλασσόντων αὐτὰ ταξεω- 
τῶν xal ὁπόταν ἤρχετο ὁ βασιλεὺς, ἐδίδοντο αὐτῷ, 
καὶ παρ) εὐθὺς ἐλάμθανεν ἐκεῖσε ἕκαστος τὴν λύσιν 
αὐτοῦ. Ὅτε δὲ ἦν ὁ βασιλεὺς ἐν τῷ παλατίῳ καθ 
ἑκάστην πρωΐαν, ἔπεμπεν ὁ βασιλεὺς ἑθδομαδάριόν 
τινα, καὶ ἑλαμθάνετο ἀπὸ τῶν ταξεωτών τὰ ῥιπτό- 
µενα δεητικὰ πιττάχια, καὶ ἐποίε ὁ βασιλεὺς τὰς 
λύσεις καὶ τὰς ἀποφάσεις τῶν πιτταχίων, καὶ ἐδίδου 
καθ) ἑκάστην τοῖς ἑθδομαδαρίοις x«i Χοιτωνίταις 
αὐτοῦ, xal ἀπήγαγον πρὸς τὴν αὐλὴν τοῦ Ηιτταχίου, 
καὶ ἐδίδουν οὗτοι τοῖς φυλάσσουσι, κἀκεῖνοι τοῖς 
δεοµένοις. Διὸ xal ol μέλλοντες διοικεῖσθαι ταχέως, 
ἑσπέρας ἑτίθουν τὰς δεῄσεις, καὶ τῇ ἐπαύριον ἑλάμ- 


6ανον τὸ πέρας. Καὶ οὕτως ἐκλήθη à τόπος Πιττά- C 


χιος. 
Περὶ τὰ Εὐθούλου. 

"Ort τὰ Εὐθούλου ἕἔχτισεν Ῥὔδουλος πατρίχιος ἐν 
τοῖς χβρόνοις Ἰουστίνου τοῦ θρφκός' οἶκος γὰρ αὐτοῦ 
2v. 

Περὶ τοῦ Ὀσ.ου Σαμψών. 

Τὸν δὲ Ὅσιον Σαμψὼν ἔχτισεν ὁ αὐτὸς ὅσιος, προ- 
τροπῇ τοῦ μεγάλου Ἰουστινιανοῦ * ἐχεῖσε γὰρ ἰάθη ὁ 
βασιλεύς. 

Περὶ τοῦ ᾽Αγίου Τρύφωνος. 

ϱ δὲ Ἰσίδωρος, ὁ τοῦ ἸἩὐθούλου ἀδελφὸς, τὸν 
ἑαυτοῦ οἶκον ποιήσας ναὸν, ἔκτισε καὶ τὸν "Άγιον 
Τρύφωνα, ἐπικυρώσας xal κτήματα πολλά. 

Περὶ τὰ Προτασίου. 


eodem loco terra obrui jussit. 


De gigantum ossibus. 

Cum ecclesia S. Mene in Acropoli purgare- 
tur, reperta est ibi fossa gigantum ossibus re- 
pleta, qua ubi imperator Anastasius vidit, in 
palatium ut insigne spectaculum transferri cura- 
vit. 

De Pittacio. 

In loco nuncupato Pittacio, magni Leonis Ma- 
celli visebatur statua, quam erexerat Euphemia 
germana ejus soror, quod ibi domum haberet, 
singulisque hebdomadis ad eam imperator venti- 
taret, quia temperans admodum erst, et perpetuam 
virginitatem servabat. Quotquot igitur injuria ab 
aliis affecti eraat, vel cives, vel provinciales, vel 
ex quacunque alia orbis parte, libellos suos gra- 
dibus ejus columns reponebant, asservantibus 
illos: apparitoribus, & quibus postea imperatori, 
istuc venienti, offerebantur, et accipiebat ibi ex 
tempore quilibet jus suum. Quando vero in pa- 
latio commorabatur imperator, quotidie primo 
mane mittebat ex hebdomadariis aliquem ad reci- 
piendos & predictis ministris oblatos libellos sup. 
plices, ad quos ipse continuo respondebat, et reg- 
ponsiones per hebdomadarios seu cubicularios 
remittebat ad aulam Piltacii appellatam, custodi- 
bus restituendas, qui supplicibus reddebant. Quare 
qui cito sibi satisfieri cupiebant, vespere illio de- 
ponebant supplices libellos, et postridie sententiam 
accipiebant. Hinc locus ille Pittacius nuncupatus 
fuit. 

De xenodochio Eubili diclo. 

Xenodochium Eubuli nuncupatum condidit Eu- 
bulus patricius, tempore Justini Thracis; domus 
quippe ejus ibidem erat. 

De Sancto Sampsone. 

Xenodochium Sampsonis appellatum, ipsemet 
S. Sampson condidit, impulsu Justiniani magni; 
quoniam ibi sanatus fuit idem imperator. | 

De Sancto Tryphone. 

Isidorus Eubuli frater domo sua in Ecclesiam 
conversa Sanctum Tryphonem exstruxit, multisque 
possessionibus locupletavit. 


De Protasio. 


'O μὲν τόπος τοῦ Οὐρθικίου ἐκλήθη Προτασίου. )  Loous dictus Urbicii, olim Protasii vocabatur. 


'H δὲ θεοτόκος ὁ ναὸς αὐτοῦ ἐχτίσθη παρὰ Ἰουστί- 
νου βασιλέως, τοῦ ἀνδρὸς τῆς Λλωθῆς, ἀπὸ ζουροπαλά- 
των, τοῦ ]ουστινιανοῦ τοῦ Μεγάλου ὄντος ἀνεψιοῦ, 


διελθόντων χρόνων σν’. 


Περὶ τὰ Οὐρθικίου. 

Ὅτι τὰ Οὐρθικίου dj Θεοτόκος παρὰ Οὐρθικίου 
πατρικίου ἄλλου ἐκτίσθη, xal στρατηλάτου τῆς 
᾽Ανατολῆς Βαρδθάτου, Ἱστορήσαντος τὰ στρατηγικὰ 
ἐν τοῖς Ὑχρβόνοις ᾽Αναστασίου τοῦ Δικόρου, μετὰ pm 
χρόνους τοῦ κτισθῆναι τὴν Κωνσταντινούπολιν. Ὁ δὲ 
οἶκος αὐτοῦ sic τὰ Χαμένου ἦν, καὶ ἕτερος αὐτοῦ 


οἶνος εἰς τὸ Στρατήγιον" 


Templum autem Deipare, eodem in loco, conditum 
est & Justino Curopalate imperatore, marito Lobes, 
Justiniani magni sororis fllio, post annos ducentos 
quinquaginta. 
De templo Deiparg cognomine Urbicii. 

Templum 8. Deipare Urbicii appellatum ex- 
Siruxit alius quidam Urbicius patricius et magi- 
ster militum Orientis Barbati, qui de re militari 
scripsit, tempore Anastasii Dicori, centum et 
octoginta annis post conditam Constantinopolim. 
Domus ejus una erat in Chameno, altera in Stra- 


tegio. 





uEMUMB Gam WE 4 QE —o—— 





12331 APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 1332 


De Strategio. 

Alexandri Macedonis statua in Strategio supra 
magnam columnam ereota visitur, quz prius 
Chrysopoli stabat; quod ibi exercitui suo duplex 
stipendium uno eodem tempore erogaverit. Quare 
urbs illa à Macedonibus nuncupata fuit Chryso- 
polis, & populo vero strategium. Annis autem sex- 
centis quadraginta et octo, postquam haec statua 
Chrysopoli erecta fuit & plebe, Constantinopolim 
eam transporiari curavit Constantinus Magnus; 
eodemque in loco propter planitiem milites exer- 
ceri solebant. Monolithum ibidem collocatum, frag. 
mentum erat illius, quod in Hippodromo exstat, 
Delatum autem est Athenis, sub Theodosio Ju- 
niore, a l'roclo patricio. Eodem in Strategio positus 


Λ Περὶ τοῦ Στρατηγίου. 


"Ort τὺ καλούμενον Στρατήγιον, ἡ στήλη xiv 
Αλεξάνδρου τοῦ Μακεδόνος, ἡ iv τῷ μεγάλῳ κίονι 
ἱσταμένη, xal Ἱστατο πρῶτον εἷς Χρυσόπολι, ὅτι 
τὸν στρατὸν αὐτοῦ ἐχεῖσε ἑρόγευσε διπλῆν ῥόγαν τὸν 
ἕνα χρόνον’ διὰ τοῦτο ἐκλήθη τὸ ὕνομα τῆς πόλεως 
παρὰ τῶν Μακεδόνων Χρυσόπολις. Tà δὲ Στρατή voy 
ὠνομάσθη παρὰ τοῦ λαοῦ' ᾿Ανηγέρθη ἡ στήλη παρὰ 
τοῦ πλήθους τοῦ λαοῦ ἀνὰ τῶν yux ἑτῶν. Ὁ δὲ 
Μέγας Κωνσταντῖνος ἔφερεν αὐτὴν sl; τὴν κόλα. 
Ἐχεῖσε δὲ ἀπεδοχιμάζοντο ol στρατιῶται, ὅτι πεδίον 
ἦν ὃ τόπος. Τὸ δὲ Ἱονόλιθον, τὸ ἱστάμενον ixsiss 
ἀπόκομμα τοῦ Ἱσταμένου εἰς τὸ Ἱπποδρόμιον £v. 
κε δὲ ἀπὸ ᾽Αθηνῶν παρὰ Ἡρόκλου πατριχίἰου idv 
τοῖς Ὑρόνοις τοῦ μικροῦ Θεοδοσίου. Ἴστατο δὲ εἷς 


erat Tripus, preteritarum, presentium οἱ futura- p τὸν αὐτὸν τόπον τὸ Στρατήγιον, καὶ ὁ Τρίπους ἔχων 


rum rerum notitiam continens : item Polus Aus- 
iralis, et catinus Tricaccabi, qui jacet in loco 
Tzyri dicto; is enim pro oraculo erat : proxime 
autem, urbis Fortuna visebatur; que omnia Bar- 
das Cesar Michaelis avunculus, partim alium in 
locum transportari curavit, partim confregit com- 
miauitque. 
De parvo Strategio. 

In parvo Strategio exstet Leonis Macelle sta- 
tua. 

De Chalcopratiis. 

In Chalcopratiis a Constantino Magno habita- 
runt Judei, annos ceotum et triginta duos, ven- 
debantque ibi eram.enta. Theodosius vero Junior, 
eis inde expulsis, locum repurgavit, ac templum 
S. Deipare condidit; quod terre motu collapsum 
reediflcavit Justinus, qui ex Curopalata potitus cst 
imperio, ao insuper possessionibus immobilibus 
locupletavit. 


De sacro Condilorlo quod ibidem visitur. 
Sacrum Conditorium in Chalcopratiis Justinus et 
Sophia condiderunt, templum reedificantes. Ibi 
lectorum officio fungebantur Michael Rangabe 
Curopalata antequam imperio potiretur, et Bardas 
Cesar, Michaelis avunculus, et complures magi- 
Biri : eodemque in loco deposita jacet zona et 
vestis sanctissime Deipare. Maforium autem in 
Blanchernis asservatur. ' 
De Sancto Jacobo. 


τὰ παρῳφΧηχότα, τὰ ἐνεστῶτα καὶ τὰ μέλλοντα, καὶ 
ὁ νότιος πόλος xal ἡ λεκάνη τοῦ Τρικακκάδου, ὁ τε- 
θεῖσχ elc τὰ Τζύρου. Βἰς μαντεῖον ἦν ὁ τόπος. Πληχαίον 
δὲ ἐκεῖσε ἦν καὶ ἡ Τύχη τῆς πόλεως. Ὁ δὲ Βάρδας 
ó Καΐσαρ, ὁ θεῖος Μιχαἡλ, µετίθηκε, καὶ παρέλυσεν 
αὐτὰ, xal συνέτριψε. 


Περὶ τοῦ μικροῦ Στρατηγίου. 

Ὁ δὲ μικρὸς Στρατήγιος ὑπάρχει στήλη τοῦ Λεω- 
μακέλου. 

Περὶ τῶν Χαλκοπρατείων. 

"Ort τὰ καλούμενα Χαλκοπρατεῖα, πρότερον ἀπὸ 
τοῦ Κωνσταντινου τοῦ Μεγάλου κατοικία ἦν τῶν 
Ἰουδαίων. σαν δὲ ἐκεῖσε χρόνους ϱλβ΄ καὶ ἐπί- 
πρασκον ἐκεῖσε τὰ χαλκώματα. Ὁ δὲ Μιχρὸς Θεοδό- 
σιος ἑξέωσεν αὐτοὺς ἐκεῖθεν, καὶ ἀναχαθαρίσας τὸν 
totoUtov τόπον, ναὸν τῆς θεοµήτορος ἀνήχειρε, ὑπὸ 
σεισμοῦ συµπτωβέντα Ἰουστῖνος ὁ ἀπὸ Κουροπαλά- 
των αὐτὸν ἀνήγειρε, xal ἀχίνητα χτήµατα ἀπεκύ- 
ρωσε. 

Περὶ τῆς ἐν αὐτῇ ἁγίας Σοροῦ. 

Τὴν δὲ ἁγίαν Σορὸν el; τὰ Χαλκοπρατεῖα Ἰουστῖ- 
νος καὶ Σοφία ἔχτισε, xal τὸν ναὸν ἀνοικοδομέσαν- 
τες. ᾿Ἐχεῖσε ἦν ἀναγινώσκων Μιχαὴλ ὁ Ῥαγγαθὶ 
καὶ Κουροπαλάτης πρὸ τοῦ βασιλεῦσαι, καὶ Βάρδας 
6 θεῖος Μιχαὴλ, καὶ πολλοὶ τῶν µαγίστρων. ὅπου 
καὶ ἀπόχειται ἡ ζώνη καὶ d ἐσθὴς τῆς ὑπεραγίας 
θιοτόχου. Τὸ δὲ ἅγιον µαφόριον χεῖται ἐν Βλαχέρναις. 


Περὶ τοῦ “Αγίου Ἰακώδου, 


Templum 8S. Jacobi idem imperator edificavit, D ᾽Ανήγειρε δὲ καὶ τὸν "Άγιον Ἰάχωθον ὁ αὐτὸς 


80 in sacro conditorio sanctorum Innocentium 
reliquias reposuit; item Simeonis Theodochi, pro- 
phetm Zacharie, et Jacobi fratris Christi. Pre- 
terea in sinistra parte sacri conditorii asservatur 
coma 8. Joannis Precursoris; in dextra vero 
parte sanctarum mulierum ungueautiferarum cor- 


pora. 
De basilica. 

In ea parte ipsius basilice pone Miliarium, que 
aureo laqueari operta est, stabat statua virilis inau- 
rata, ubi etiam visebatur Examum Heraclii impe- 
retoris, ao genuflexa Justiniani tyrenni statua. Illic 


βασιλεὺς, καὶ κατέθηκεν iv vj Σορῷ τῶν ἁγίων 
Νηπίων τὰ λείψανα, xal τοῦ ἁγίου Συμεὼν τοῦ 
θεοδόχου, xal τοῦ ἁγίου προφήτου Ζαχαρίου, xal 
τοῦ ἁγίου ᾿ακώδου τοῦ ἀδελφοθέου' καὶ ἐν τῇ ἁγίᾳ 
Zopip, lv εὐωνύμφῳ μὲν τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ 
Ἡροδρόμου τὰς τρίχας, ἐν δεξιᾷ δὶ τῶν ἁγίων µυρο- 
φόρων γυναικῶν. 
Περὶ τῆς Βασιλικῆς. 

Ei 8b τὸν τῆς Βασιλικῆς χρυσόροφων ὀπίαω τοῦ 
Μιλίου, 7» ἀἁνδροείκελον ἄγαλμα χρυσέµδαφον, ἔνθα 
T» τὸ Ἔξαμον Ἡρακλείου τοῦ βασιλέως, καὶ γονυ- 
κλινὲς Ἰουστινιανοὸ τοῦ τυράννου. "Exei ὁ Τερδθέλις 











1233 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. . 


1234 


ἐδημηγόρησεν * ἐν οἷς ἐλέφας mato παμμεγίθης À et Terbelis concionatus est. Item eodem in loco 


ὑπὸ Σεθήρου κατεσκευασµένος. Ὄρος δὲ ἦν πρὸς 
τοῦ μέρους τῶν ἀναθαθμῶν, ἔνθα ἦν καὶ σχολὴ φυ- 
λαττόντων τὴν πόλιν. Ἔμενε δὲ ἐχεῖσε ἀργυροχόπος 
ἑναντίοις ζυγοῖς τὴν πράσιν ποιούµενος, καὶ τοῦ 
οχήματος αὐτοῦ πορθουµένου, ἠπείλει τῷ τὸν ἑλέ- 
φαντα φυλάττοντι θάνατον, sl μὴ τοῦτον κρατήσειεν. 
Ὅ δὲ θηροχόµος οὐκ ἐἑνεδίδου, ὃν φονεύσας ὁ ζυγο- 
πλάστης δέδωκε βορὰν τῷ ἐλέφαντι. Τὸ δὲ θηρίον 
ἀτίθασσον ὃν, xal αὐτὸν ἀνεῖλε' xai ὁ Σεθῆρος ἀκού- 
σας τῷ θηρἰῳ θυσίας ἤνεγκεν. Ἐν αὐτῷ δὲ τῷ τόπῳφ 
παρευθὺς ἀνετυπώθη τὀ τε θηρίον καὶ ὁ θηροχόµος. 
"Eva xai Ἡρακλῆς ἐλατρεύθη, πολλὰς θυσίας δε- 
ξάμενος, ὃς ἐν τῷ Ἰπποδρομίῳ µετετέθη. Ἐπὶ δὲ 
᾿ουλιανοῦ ὑπατικοῦ ἀπὸ Ῥώμης Ἴλθεν ἐπὶ τὸ Bo- 
ζάντιον' εἰσήχθη δὲ μετὰ στηλῶν δέκα, 


Περὶ τὰ Πατρικίας τῆς ὑπεραγίας θεοτόκου. 

El; τὸν vaóv τῆς Θεοτόκου τὰ Ἡατρικίας, ὄπισθεν 
τῆς ἁγίας Σοφίας. ol βασιλεῖς ἤρχοντο ἐπὶ ταῖς προε- 
λεύσεσι μετὰ τῶν δεσποινῶν, ὅτε ἔμελλον ἀπελθεῖν 
εἷς τὴν ἁγίαν Σοφίαν' οἶκος γὰρ ἣν ἐχεῖσε χτισθεὶς 
παρὰ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου. Al δὲ πατρίχιαι, 
αἱ Ζωσταὶ, [xxi] ol πατρίχιοι ἐκεῖσε προσήρχοντο, 
καὶ ἤλλασσον τὸν βασιλέα καὶ τὴν δέσποιναν μετὰ καὶ 
τῶν πραιποσίτων. 

Περὶ τοῦ Ὡοσπορίου, 

Ὅτι τὸ Βοσπόριον, καθώς φησιν Ἰωάννης ὁ 'Av- 
τιοχεὺς, ὅτε Βύζας ἕχτισε τὸ Βυζάντιον, βοῦν ἀπέστει- 
λεν ἀπὸ τοῦ Ἡροσφορίου, xai ἀπῆλθεν εἷς Χρυσόπο- 
λιν, καὶ οὕτὼς ἐκλήθη Ἀοσπόριον. Ἐκεῖ δὲ ἐπω- 
λοῦντο οἱ βόες καὶ εἷς τὸ σιγματοειδὲς τεῖχος μέχρι 
τοῦ Κοπρωνύμου. 'Exsivog ὥρισεν εἲς τὸν Ταῦρον 
πωλεῖσθχι. 


Περὶ τοῦ ᾽Αγίου Παύλου τοῦ Ὀρφανοτροφείου. 

Τὸν δὲ "Αγιον Παῦλον τὸ Ὁρφανοτροφεῖον ἀνήγειρεν 
Ιουστίνος καὶ Σοφία" ὡσαύτως καὶ τὸν ΄Όσιον 
Ζωτιχὸν, xal ἑτύπωσαν ἀναπαύισθαι τοὺς λωθοὺς 
ἐχεῖσε, καὶ σιτηρέσια λαμθᾶνειν. Παρίστατο δὲ Ζω- 
τιχὸς ὁ πρωτοθεστιάριος αὐτοῦ τοῖς κτίσµασιν. 

Περὶ τοῦ Νεωρίου. 

"Ot. ἡ λεγομένη λίμνη τοῦ Νεωρίου βοῦν εἶχεν 

Ἱστάμενον Ὑαλκοῦν παμµεγίθη. Κράζειν δὲ ἔλεγον 


erectus erat a Severo elephas ingentis magnitudi- 
dis. Erat autem collis ante partem graduum, ubi 
et schola custodum urbis excubabat. Habitabat 
etiam ibi argentarius qui lancibus iniquis in ven- 
dendo utebatur, cujus officina cum ab elephanto 
subverteretur, mortem ille interminatus est ejus 
custodi, nisi belluam cohiberet. Magistrum autem 
elephanti, cum minas ipsius floccifaceret, interfecit 
falsus ille libripens, et elephanto devorandum ob- 
jecit. Bellua vero necdum cicurata ipsum una sus- 
tulit. Quod ubi rescivit Severus elephanto sacrifi- 
cavit, et in eodem loco ipsius bellue ejusque ma- 
gistri statuas erexit. Ibidem quoque Hercules 
multis sacrificiis colebatur, qui postea in Hippo- 
dromum translatus est; Juliano enim consule 
Roma Byzantium advectus fuituna cum aliis decem 
statuis. 
De templo S. Deiparz Patriciz nuncupato. 

In ecolesiam S. Deipare cognomine Patricie, 
quee est pone S. Sophie ecclesiam, imperatores et 
auguste ibant processionum causa cum ad San- 
ctam Sophiam ituri essent; etenim donrus ibi erat, 
quam Constantinus Magnus exstruxerat. Huc acce- 
debant patricie, Zoste ac patricii una cum pre- 
positis, ac imperatori et auguste mutatoria porri- 
gebant. 

De Bosporio portu. 

Bosporius portus ita nuncupatur, ut inquit 
Joannes Antiochenus, quod, quando Byzas condi- 
dit Byzantium, bovem solvit 4 loco Prosphorio 
dicto, qui tranavit Chrysopolim usque, et ideo 
angustis ille maris Bosporium appellantur. Ibi 
enim et in illa muri parte que est ad figüram si- 
gma constructa, boves vendebantur, quod etiam 
moris fuit usque ad Constantinum Copronymum; 
qui constituit, ut in Tauro venderentur. 

De orphanotrophio Sancti Pauli. 

Orphanotrophium 8. Pauli Justinus et Sophia 
condidere; similiter et Sanctum Zoticum, et sta- 
tuerunt ibi mutilatos quibus alimenta prebue- 
runt. Prefuit autem sediflcio et Zoticus protove- 
stiarius. 

De portu Neorio. 

In portu nuncupato Neorio bos eneus ingentis 

molis stabat, quem semel in anno solitam mugire 


αὐτὸν ὡς βοῦν µίαν νοῦ ἐνιαυτοῦ, καὶ Ὑίνεσθαι παρά- [) ferunt, et eodem die mali quid urbi accidisse. 


πτωμά τι ἐν τῇ ἡμίρᾳ ἐχείνῃ. Ἐστοιχείωσε δὲ 6 
αὐτὸς Ἑόνων, lv ᾧ xal ἆγορα τῶν θαλασσίων ἐμπόρων 
τὸ πρότερον ἦν ' ἐπὶ δὲ Ιουστίνου µετετίθη εἲς τὸν 
Πουλιανοῦ λιμένα. 

Περὶ τὰ τοῦ Βασιλίδος καλούμενα. 

Τὰ δὲ Βασιλίδος, οἶχος ἣν Ἡασιλίδους πατρικίου 
καὶ χοιαίστορος τοῦ Μεγάλου Ἰουστινιανοῦ. 

Περὶ τῶν ᾽Αρκαδιανῶν. 

Ότι ὁ "Αγιος Ἰωάννης αἳ ᾿Αρκαδιαναὶ, παρὰ 
Αρκαδίου ἐντίσθη, ἐπιλεξαμένου xal ἐκ τῶν πολιτῶν 
χιλιάδας SE εἲς ὀψίχιον αὐτοῦ, ἤγουν εἲς τὰ πρό- 
κενσα, ὃ στι μετὰ στασίµατα * ἐκάλεσε δὲ αὐτοὺς 'Ap- 


Eumdem autem portum πιβρὶοίς preestigiis conse- 
cravit ipse Conon; in quo et maritimorum merca- 
torum antea forum erat : Justino vero imperante 
in Juliani portum translatum est. 
De Basilidis tractu ac sede. 
Tractus Basilidis dictus, domus erat Besilidis 
patricii οἱ quaestoris Justiniani Magni. 


De Arcadianis. 

:cclesiam S. Joannis Arcadiane vocatam edifl- 
cavit Arcadius, qui sex millia civium ad obsequium, 
id est, ad processionem post stationes fieri soli- 
tam, sibi adlegit, eosque Arcadianos nuncupavit, 


1235 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


4936 


Summo quippe amore et beneficentia illos prose- À καδιανούς * πἀνυ yàp ἐἑφίλει xal εὐεργέτι — e- 


quebatur. 
De Ecclesia SS. Cosma et Damiani Basilisci 
nuucupata. 

SS. Cosme et Damiani ecclesia, que est in Basi- 
lisci tractu, & Justino et Sophia condita est. Basi- 
lisci vero domus edificata est a Basilisco patricio 
&o vigilum prefecto, Verine imperatricis fratre, 
qui postea eamdem domum in palatia mutavit. Pa- 
latia autem Sophiana exetruxit Mauricius imperator 
pro Anastasia socru 808 ao Tiberii. Post annos au- 
tem viginti septem Heraclius dux exercitus, ante- 
quam imperaret, ibi habitavit post Anastasie obi- 
tum; plurimum enim isto loco delectabatur, quia 
ibi revelatum ei fuerat, fore ut imperium obtineret. 
Postquam vero ad thronum evectus est, nomen 
suum et filii sui ad murum describi curavit. 


De Sancto Platone. 

Templum 8. Platonis exstruxit Anastasius Dioo- 
us sub principium septimi evi. Columnas vero 
deoem insculptas Thessalonica advexit; quarum 
oote ornant ipsum templum; due autem a Ro- 
mano seniore in templo Salvatoris Chaloes erecta 
sunt. 

De Digisteo. 

In loco Digisteo nuncupato due factiones populi 
olim congregabantur : idque factum est per annos 
quingentos. Accidit autem, cum Theodoru Theo- 
phili uxor uterum gestans Blachernas adiret, ut 
equus ejus in porticu ante narthecem templi, οος- 
rueret : ao similiter in reditu eodem in loco pro- 
laberetur : quare ex revelatione templum S. Anne 
exoitavit. 


De Mariano. 

In loco eognominato Mauriano Mauricius impe- 
rator cum adhuo esset patricius et comes exoubito- 
rum, habitabat; dein vero ubi imperium adeptus 
est, Mauriani nomen locus ille obtinuit. 


De templo Sancii Anastasise Romane. 

Templum Sancie Anastasie Romane, quod in 
Mauriano visitur, sanctus Marcianus condidit ex 
divitiie Asparis, quem Leo Macela interfecit; et 
eum ipsum templum exstruere vellet idem sanc- 
tus, in loco Peipha nuncupato ubi olim vendeban- 
tur tesselle, solum duobus numismatum millibus 
emit, eo quod locus impurus esset, atque ibi 
sancti Gregorii Theologi commentaria inventa 
essent, in quibus ante annos centum ita scriptum 
fuerat : Bene novi fore aliquando, ut hoo templum 
majus et pulohrius renovetur. Heo mihi Spiritus 
B&noius preedioit. Prelerea ecolesia Sancta Anasta- 
sie prius parvum oratorium erat, et ligneo trullo 
tectum, postea vero Basilius imperator aureo la- 
queari eam operuit. Item ecclesia Sancte Irenes 
ad Perama ab ipsomet sancto Marciano exstructa 
fuit. Caeterum sanctus Gregorius Theologus in 
eodem templo orthodoxos docuit, cum adhuc ora- 
torium esset. Qui autem ista narrat Anastasin 


τούς. 


Περὶ τῶν ᾽Αγίων ᾿Αναργόρων τῶν Βασιλίσκου. 


Οἱ δὲ "Άγιοι Ανάργυροι, ol ὄντες stc τὰ Βασι- 
λίσκου, ἐκτίσθησαν ὑπὸ Ιουστίνου xa! Σοφίας. Τὰ δὲ 
Βασιλίσκου ἐἑκτίσθησαν παρὰ ῬἩασιλίσκου πατρικίου 
καὶ δρουγγαρίου τῆς βίγλης, ἀδελφοῦ Βηρίνης τῆς 
βασιλίδος’ ἐποίησε δὲ τὸν οἶκον αὐτοῦ παλάτια. Τὰ 
δὲ παλάτια τῶν Σοφιῶν ἀνήγειρε Μαυρίχιος ὅ βα- 
σιλεὺς etc ὄνόμα ᾿Αναστασίας πενθερᾶς αὑτοῦ, καὶ 
Τιδερίου. Μετὰ δὲ χρόνους κζ Ἡράκλειος στράτωρ, 
πρὸ τοῦ βασιλεῦσαι, τὴν καιοικίαν ἐκεῖσε ἐποιεῖτο, 
μετὰ τὸ τεθνᾶναι τὴν ᾿Αναστασίαν' πἁνυ γὰρ ἐφί- 
λει αὐτὴν, καὶ ἐχεῖσε ἀπεχαλύφθη περὶ τῆς βασι- 
λείας αὐτοῦ. Μετὰ δὲ τὸ κρατῆσαι, Ἱστόρησε τὸ ὄνομα 
αὐτοῦ τε καὶ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ sic τὸ τεῖχος. 


Περὶ τοῦ ᾽Αγίου Ηλάτωνος, 

Ὅτι τὸν "Άγιον Ἠλάτωνα ἀνήγειρεν Αναστάσιος 
6 Δίκορος, ἐναρχομένου τοῦ ἑθδόμου αἰῶνος. Τοὺς 
δὲ κίονας τοὺς δέκα, τοὺς ἐνζώδους ἔφεριν ἀπὸ θες- 
σαλονίκης ol μὲν ὀκτὼ ἵστανται ἐν τῷ vatp, o1 δὲ 
δύο ἀτέθησαν ἐν τῇ Χαλκῇ παρὰ Ῥωμανοῦ τοῦ γέ- 
ῥοντος. 

Περὶ τῶν Διγιστέων. 

"Ott ὁ καλούμενος Διγιστεὺς ἄθροισις ἦν τὸ παλαιὸν 
τῶν δύο μερῶν, τῶν δημοτικῶν συλλόγων ’ ἐκεῖσε 
ἠθροίζοντο ' διήρκεσε δὶ  ypóvouc πεντακοσίους. 
θεοδώρα δὲ ἡ τοῦ Θεοφίλου γυνὴ ἀπερχομένη iv 
Βλαχέρναις ὡλίσθησεν ὁ ἵππας αὐτῆς ἐν τῷ ἐμ- 
δόλῳ, τῷ ὄντι πρὸς τὸν νάρθηκα τοῦ ναοῦ, καὶ πάλιν 
ὡσαύτως ὑποστρέφουσα εἷς τὸν αὐτὸν τόπον ὠλίσθη- 
σεν, αὔσης αὐτῆς ἐγκύου. καὶ ἀποκαλυφθεῖσα, ἂν ήγειρε 
τὸν ναὸν τῆς Αγίας Ἂννης. 

Περὶ τὰ Μαυριανοῦ. 

"Ott τὰ Μαυριανοῦ, ὄντος πατριχίου Μαυριχίου τοῦ 
βασιλέως καὶ ἐξκουβίτου, ἐκεῖαε ἦν à οἶκος αὐτοῦ. 
Μετὰ δὲ τὸ βασιλεῦσαι αὐτὸν, ὠνομάσθη ὁ τόπος τὰ 
Μαυριανοῦ. 

Περὶ τῆς ᾽Αγίας Αναστασίας τῆς Ῥωμείας. 

"Ott τὸν ναὸν τῆς ἁγίας ᾿Δναστασίας τῆς "Por 
palace, τὸν ὄντα sic τὰ Μαυριανοῦ, Μαρχιανὸς à 
ὅσιος ἔχτισεν ix. τοῦ πλούτου ”Ασπαρος ἁναιρεθέν- 
τος παρὰ Λέοντος τοῦ Μακχέλου, Ὀφψείλων δὲ ὁ ὅσιος 
χΧτίσαι αὐτὸν εἲς τὰ φηφᾶ, ἐν οἷς αἱ φηφῖδες ἐπω- 
λοῦντα, ὠνήσατο τὸν τάπον εἷς νομίσματα β’, διὰ 
τὸ εἶναι τὸν τόπον μυσαρὸν, xai διὰ τὸ εὑρεθτνσι 
ὑπομνήματα ἐχεῖσε τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ ϐ6ε)- 
λόγου, πρὸ ἐτῶν p' Ὑράφοντα οὕτως * ᾿Ανακαινι- 
σθήσεται ὁ ναὺς οὗτος εἲς κάλλος καὶ µέγιθος, εὖ 
οἶδα' τάδε λέγει pot τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ' πρώτν 
εὐχτήριον μικρὸν ὃν  ὑπῆρχε δὲ ξυλότρουλλος i, 
Αγία Αναστασία" ὁ δὲ βασιλεὺς Βασίλειος ἐσκέπα- 
σεν αὐτὴν διὰ ὀρόφου χρυσοῦ: ὁμοίως xai civ 
Ἁγίαν Εἱρήνην τὸ Πέραμα ὁ αὐτὸς ὅσιος Μαρκ::- 
νὸς ἀνήγειρεν. Ὁ δὲ ἅγιος Γρηγόριος ὁ θιολόγος 
ἑδίδασκεν iv τῷ αὐτῷ vaip τοὺς ὀρθοδόξους, εὖκττ- 
pip οὔσῃ τῇ ἐκκλησίᾳ. ᾿Ανάστασιν δὲ ταύτην ὁ 
Ἱστορῶν φησιν ὀνομάζεσθαι, fj διὰ τὴν τῆς ὀρθᾶς 











4337 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


πίστεως ἁνάστασιν, ἡ διὰ τὸ γυναῖκα ἐγχύμονα πε- A vocatam fuisse dicit; sive propter reote fidel in- 


σοῦσαν τελευτῆσαι, κοινῆς δὲ ὑπὸ τῶν ὀρθοδόξων 
γενομένης εὐχῆς ἀνέστη. 


Ηερὶ τῆς Αγίας Εἰρήνης. 

Ἡ πρώην δὲ ἐκκλησία ἡ Ἁγία Εἱρήνη εἰδωλεῖον 
ὑπῆρχεν. ᾿Ανήγειρε δὲ ὁ αὐτὸς ὅσιος xal τὸ νοσο- 
κομεῖον, τὸ ἐν τῷ ᾽Αγίϕ Etpivn ὄν. 

Περὶ τοῦ ναοῦ τῆς θεοτόχου τὸ Καραθίτζιν. 

Τὸ δὲ Καραθίτζιν τὴν ὑπεραγίαν θεοτόχον ἕχτισε 
Μιχαὴλ ὁ ἀναιρεθεὶς ὑπὸ ἈΒασιλείου. ᾿Εχλήθη δὲ 
οὕτως διὰ τοιαύτην αἰτίαν. Χήρα γυνὴ ἦν ἐν τοῖς 
Χβόνοις Θεοφίλου τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, ὁ δὲ πραιπό- 
σιτος τοῦ θεοφίλου ὀνόματι Νικηφόρος, ἀφήρπασε 
Χουμπάρίαν τῆς χήρας εὐμεγίθη' τις πολλαχόσε 
δεηθεῖσα Θεοφίλου τοῦ βααιλέως, ἔμενεν ἀδιοίκητος 
διὰ τὸ κωλύεαθαι ὑπὸ τοῦ αὐτοῦ πραιποαίτου, 'H δὶ 
ἀπορήσασα, παρεκάλεσἑ τιυας τῶν παιγνιωτῶν τοῦ 
Ἱπποδρομίου, xai ὑπέσχοντο αὐτῃ διά τινος µη- 
χανῆς Κδιοιχηθῆναι. Ποιήῄααντες δὲ οἱ αὐτοὶ παι- 
γνιῶται κουμπαρίαν μικρὰν iy. αχήµατι πλοίου μετὰ 
ἀρμένου, καὶ θέντες αὐτὴν ἐπὶ ἁμάξης μετὰ «po- 
χῶν, Ἠενομένου ἱππικοῦ, ἔστησαν ἔμπροαθεν τοῦ 
βασιλικοῦ στάµατος φωνοῦντες ἀλλήλοις * Χάνε, 
κατάπιε αὐτό, Too ἃλ ἀντιλέγοντος ' Οὐ δύναµαι 
τοῦτο ποιῆσαι * πάλιν ἔφη ὁ ἕτερος, ὅτι Ὁ πραιπό- 
σιτος Νιχηφόρος τῆς χήρας τὸ πλοῖον γέµον κατ- 
έπις, καὶ σὺ οὐκ Ίἴσχύεις φαγεῖν τοῦτο; Ταῦτα 
ἐποίουν καὶ ἔλεγον πρὸς τὸ φανερῶσαι τῷ facet 
περὶ τοῦ καράθου τῆς Ὑυναικός. Καὶ Ὑνοὺς ταῦτα 
ὁ βασιλεὺς ἠρώτησεν, ἀχμὴν οὐκ ἐδιοικήθη ἡ χήρα. 
Ἡ δὲ Ἰυνὴ παρισταµένη πλησίον, καὶ πεσοῦσα ἐπὶ 
πρόσωπον, ἑδέετο τοῦ βασιλέως ἐκδικηθῆναι. Ὁ δὲ 
βασιλεὺς πάνυ λυπηθεὶς καὶ ὀργισθεὶς ἐκάλεσε τὸν 
Μυγιᾶριον λεγόµενον τὸν ἔπαρχον ὀνόματι θεόδωρον, 
καὶ χελεύει ἀποτεθῆναι ξύλα καὶ φρύγανα ἐν τῇ 
Σφενδόνῃ, καὶ συλλαθέσθαι τὸν πραιπόσιτον , xai 
καῦσαι μετὰ τῆς στολῆς αὐτοῦ, ὃ καὶ παραυτὰ vi- 
Ύονε, xal ἡ γυνλ ἀπέλαθε τὸ ἴδιον, xai ἐκ τῆς 
ὑποστάσεως αὐτοῦ oüx ὀλίγα, Διὰ δὲ τὸ καταμένειν 
ἐχεῖσε εἲς τὸν ἀπὸ Βαρθάρου οἶκον τοῦ Μαυριανοῦ τὴν 
γυναῖκα, ἐκάλεςε Καραθίτζιν. 


Ἡερὶ τῆς Αγίας Ἡἱρήνης τῆς παλαιᾶς τὸ Πα- 
τρἰαρχεῖον. 


᾽Ανήγειρε δὲ τὴν Αγίαν Βϊρήνην τὴν παλαιὰν τὸ D 


Πατριαρχεῖον , καὶ τὴν 'Avlav Σοφίαν, xal τὸν 
Άγιον ᾿Αγαθόνικον, καὶ τὸν "Άγιον ᾿Αχάχιον τὸν 
πλησίον τῶν οἰκημάτων τοῦ Μεγάλου Κωνσταντί- 
voc. Τοὺς δὲ 'Αγίους ᾽Αποστόλους ἕκτισεν ἡ µήτηρ 
αὐτοῦ Ἑλένη σὺν αὐτῷ , δρομικὴν Εξυλόστεγον . 
Ἐποίησε δὶ καὶ σὺν αὐτῷ μνημοθέσιον τῶν βασι- 
λέων, lv ᾧ xai αὐτὸς ἐτίθη, — 


Περὶ «à Καρπιανοῦ. 
Ὅτι τὰ Καρπιανοῦ ἀνήγειρε Καρπιανὸς πατρι- 
κιος, ἓν τοῖς χρόνοις Κωνοταντίνου, υἱοῦ Ἡρα- 
Χλείου, τοῦ Πωγωνάτου. 


Staurationem, sive quia, cum collapsa mulier ute- 
rum gestans exstincta esset, communibus oriho- 
doxorum precibus revixit. 

De sancta Irene. 

Ecclesia Sancte Irenes antea idolorum delubrum 
erat. Idem autem sanctus Marcianus exstruxit et 
nosocomium, quod apud Sanctam Irenem visitur. 

De Ecclesia S. Deiparse Carabitzin appellata. 

Ecclesiam sanctissime Deipare, que Carabitzin 
vocatur, Michael quem Basilius interfecit condidit. 
Haec vero denominationis causa fuit. Erat vidua 
quedam sub Theophilo ejusdem Michaelis patre, 
cujus grandem triremem vi eripuerat ejusdem 
Theophili prepositus, nomine Nicephorus. Hec 


B vero vidua cum sepius ea de re ad imperatorem 


frustra appellaret, impediente eam ipso preposito, 
ne jus suum contra ipsum obtineret, tandem con- 
silii inops ad Hippodromi mimos recurrit, illi vero 
rem 8e arie quadam peracturos promiserunt. 
Itaque.facta prava triremi cum oarbaso navigii 
formam exhibente, eam currui rotis instructo im- 
positam, cum ludi Circenses agerentur, coram 
imperatoria sede collocarunt, invicem clamantes, 
Aperi os, et degluti illam. Cumque alter se id fa- 
cere posse negaret, rureus ille : Nicephorus pre- 
positus onustam vidue triremem deglutire potuit, 
et tu ne tantillam quidem? H»c egerunt 80 dixe- 
runt ut imperatorem de vidus carabo sive triremi 
certiorem facerent. Qus ubi rescivit imperator, in- 


(j terrogavit, an nondum jus suum vidua illa obti- 


nuisset? Mulier autem proxime astans, super fa- 
ciem prolapsa ultionem ab imperatore postulat. 
Imperator vero valde mostus, et ad iracundiam 
provocatus advocat Theodorum prefectum cogno- 
mine Mygiarium ac Jubet, ut ligna ac sarmenta in 
sphendone congerat, comprehensumque preposi- 
tum igni traderet vestibus indutum; quod nulla 
interposita mora peractum egt: mulierque propriam 
navem recepit, ac insuper ex bonis prepositi non 
pauca. Ceterum inde eam edem Carabitzin appel- 
lavit, quod mulier illa ibidem domum Barbari in 
Mauriani tractu habitaret. 

De ecclesia Sunctze Irenes antiqua Patriarchium . 

nuncupata. 

Ecolesiam antiquam Sancte Irenes Patriarehium 
appellatam, item templum Sancte Sophie et 8. 
Agathonici, necnon 8. Acacii, quod proxime edes 
Constantinianas visitur, ipse divus ao magnus 
Constantinus excitavit. Templum vero Sanctorum 
Apostolorum una cum ipso mater ejus Helena 
exstruxit, forma oblonga et tecto ligneo opertum. 
Item monumentum imperatorum, in quo et ipse 
conditus est. 

De xde seu tractu Carpíani cognomine. 

/Edem seu tractum Carpiani condit Carpianus 
patricius, tempore Constantini Pogonati, Heraclii 
filii. 





1939 


De ecclesia qus Bassi vocatur. 

Ecclesiam cognomine Bassi, Bassus patricius, 
oum domus ipsius ibi esset, condidit tempore 
Justiniani Magni. Huic indignata Theodora impe- 
ratoris uxor chordu caput ejus constringi jussit, 
ita ut oculi ejus exilierint. 


De Sancto Artemio. 

Templum $8. Joannis Precursoris condidit. Ana- 
stasius Dicorus Silentiarius Dyrrachinus. Illic 
enim, cum primus a secretis adhuc esset, habita- 
bat. Postquam vero reliquie S. Artemii eo trans- 
late fuerunt nomen S. Artemii templum illud 
obtinuit. 


De templo S. Procopii Chelonz nuncupato. 


In eodem templo Sancti Procopii Chelonz co- B 


gnominato cujusdam eunuchi statua erecta fuit, 
in cujus pectore inscriptum erat : Quisquis signa 
magice consecrala loco moverit, laqueo prafocetur. 
Erat autem statua Platonis cubicularii, qui Basi- 
lisci imperatoris temporibus vivus arsit. Cognati 
vero ejus ab imperatore petierunt, ut Platoni eu- 
nucho statua poneretur. Ille vero haud prohibuit. 
Ceterum cum templum S. Procopii reediflcaretur, 
in Hippodromum statua illa translata est. /Edes 
vero ipsius eunuchi ad hodiernam usque diem su- 
persunt in Chelone. 


De sancto Procopio, et Sancto Melrophane. 


Ecclesiam S. Procopii in Chelone, et 8. Metro- 
phanis condidit Constantinus Magnus; Sanctum 
vero Acacium Carvam nuncupatam exstruxit 
frater Charisii patricii, tempore Justini et Ti- 
berii. 

De Sancto Procopio Chelonz. 

S. Procopium in Chelone, et Heptascalum edifi- 
cavit Canstantinus Magnus. Justinianus vero Sanctae 
Sophie conditor templum illud nomine 8. Acacli 
appellari voluit. 

De Mesomphualo. 

Mesomphalus in medio septem urbis collium 
jacet : tres scilicet &b utraque parte sunt, et 
inter utrosque Mesomphalus, ideoque sic vocau- 
tus. 

De sancto Procopio Condulium nuncupato. 

Templum S. Procopii Condulium appellatum 
. jnde nomen accepit, quod Constantinus Justiniani 
Rhinotmeti pater istac transiens ccospitante equo 
collapsus sit. 

De Sancto Joanne Cinthelia diclo. 

Templum S. Joannis Cinthelia cognominatum, 
inde nomen accepisse ferunt, quod ibi parvi clavi 
affügendis equorum soleis cuderentur. Ejusmodi 
enim clavi cinthelia vocantur. 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1240 


Περὶ τῶν Ἡάσσου. 

Τὰ δὲ Ἡάσσου ἀνήγειρε Ἡάσσος πατρίχιος, ἔπειλὴ 
Οἶκος αὐτοῦ Tv, iv τοῖς χρόνοις τοῦ Μεγάλου 'Ios- 
στινιανοῦ. Etc ἔχθραν ἑλβοῦσα μετ) αὐτοῦ τοῦ Βάσ- 
σου θεοδώρα ἡ γυνὴ βασιλέως ἔσφιγξε τὴν κχεφαλῆν 
αὐτοῦ μετὰ χόρδας, καὶ ἐξεπήδησαν οἱ τούτου 
ὀρθαλμοί. 

Περὶ τοῦ ᾽Λγίου Αρτεμίου. 

Τὸν δὲ ναὸν τοῦ Προδρόμου ἀνήγειρεν 'Avacci- 
σιος ὃ Δίχορος, ὁ ἀπὸ σελεντιαρίων ὁ Δυῤῥαχίτης 
ὄντος Υὰρ αὐτοῦ πρωτοασεχρῆτις ἐχεῖσε qoxer. Μετὰ 
δὲ τὸ κοµισθῆναι τὸ λείψανον τοῦ ἁγίου ᾽Αρτεμίου, 
ὠνομάσθη ὁ ναὸς τοῦ Αρτεμίου. 

Περὶ τοῦ ναοῦ τοῦ Αγίου Ἡροχοπίου τῆς Χε- 
| λώνης. 

ὌὍτι ἐν τῷ αὐτῷ vaip τῆς Χελώνης, στήλη ἵστατο 
εὐνούχου τινὸς, Jj iv τῷ στήθει ἐγράφη Ὁ µετα- 
τιθεὶς θεµάτια, τῷ βρόχῳ παραδοθήτω. "Hv δὲ ἡ 
στήλη ἩΠλάτωνος κουθικουλαρίου, ὃς iv ταῖς ἡμέ- 
pate βασιλέως τοῦ Βασιλίσκου πυρίκαυστος γέγονεν. 
Οἱ δὲ τῆς γενεᾶς αὐτοῦ ᾖτήσαντο τὸν βασιλέα στή- 
λην θεῖναι τῷ εὐνούχῳ Πλάτωνι' ὁ δὲ οὐκ ἐχώλυεν. 
Ἐν δὲ τῷ ἀνακτίζεσθαι τὸν ναὸν τοῦ ᾽Αγίου, µετετέθη 
εἰς τὸ Ἱπποδρόμιον * ol δὲ οἶκοι τοῦ αὐτοῦ εὖνογου 
σώζονται ἕως τῆς σήμερον ἐν τῇ Χελώνῃ. 


Περὶ τοῦ 'Ayloo Ἡροχοπίου, καὶ τοῦ 'Ayloo Μη- 
τροφάνους. 

Τὸν δὲ "Άγιον Ἡροκόπιον τὴν Χελωντν, xai τὸν 
"Άγιον Μητροφάνη» ἔχτισεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος 
τὸν δὲ ἅγιον ᾽Αχάχιον τὴν Καρύαν ἔχτισεν ὁ ἁδελφὺς 
Χαρισίου πατρικίου, ἐν τοῖς Ὑχρόνοις Ιουστίνου ναὶ 
Τιθερίου. 

Περὶ τοῦ ᾿Αγίου Προχοπίου τῆς Χελώνης. 

Ὅτι τὴν Χελώνηήν τὸν "Άγιον Προχόπιον, χαὶ τὸν 
Ἑπτάσκαλον ὁ ἨΜέγας Κωνσταντῖνος ἀνήγειρεν. Ὁ 
δὲ ᾿Ιουστινιανὸς ὁ κτίστωρ τῆς Μεγάλης ἐχχλησίας 
ἐχάλεσε τὸν ναὸν, ἆγιον ᾿Ακάκιον. 

Περὶ τοῦ Μεσομφάλου. 

Ὅτι τὸ λεγόμενον Μεσόμφαλον µέσον tecti 
ἑπτὰ λόφων, ἤγουν ἡ µία μοῖρα τῆς πόλεως 
τρεῖς λόφους, καὶ ἡ ἑτέρα, τρεῖς καὶ piso 
τοῦτο * διὰ τοῦτο ἐκλήθη.Μεσόμφαλον. 

Περὶ τοῦ 'Αγίοο Ἡροκοπίου τὸ Κονδύλιον. 

Ὅτι τὸ Κονδύλιον ὁ "Άγιος Προκόπιος, διὰ τοῦτο 
ἐκλήθη οὕτως, ὅτι διερχόµενος Κωνσταντῖνος ὁ τα- 
τὴρ Ἰουστινιανοῦ τοῦ Ῥινοτμήτου ἐκεῖσε ἐχονδύλ.- 
σεν ὁ ἵππος αὐτοῦ, καὶ ἔπεσεν. 

Περὶ τοῦ 'Αγίου Ἰωάννου τὰ Κινθήλια. 

"Oct τὰ λεγόμενα Κινθήλια τὸν "Άγιον Ἰωάνντν 
λέγουσιν, ὅτι οὕτως ἐκλήθη, διὰ τὸ χκάµνειν ἐχςῖσε 
τὰ μικρὰ καρφία τὰ καθαλλαρικὰ, ἅπερ λέγουσι 
Κινθήλια, 


τῶν 
» 
εχει 


ἑστι 


De templo SS. Quadraginta ad Thermas Constantinianas, necnon de Ecclesia Sancti Stephani. 


Templum Sanctorum Quadraginta, quod est ad 
Thermas Constantinianas Anastasius et Ariadna 
edificarunt. Postquam vero advecte sunt reliquie 


"Oct τὸν vaóv τὸν ὄντα εἷς Κωνσταντινιανὰς τῶν 
Ἁγίων Μ΄, Αναστάσιος xai Αριάδνη ἀνήγειραν . 
Μετὰ δὲ τὸ ἐλθεῖν τὸ λείψανον τοῦ ἁγίου πρωτο- 








1341 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1313 


páptopoc Στεφάνου, ἀνήγειραν ἵτερον μικρὸν vaóv, A 8. Stephani protomartyris, alterum parvum tem- 


καὶ ὠνόμασαν αὐτὸν, Άγιον Στέφανον, 


Περὶ τοῦ Δεξιοκράτους. 

Τὰ Δεξιοχράτους οἶκας ἦν Δεξιοκράτους πατρι- 
κίου, ἐν τοῖς ρόνοις Θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ, ἐν ᾧ καὶ 
Μαυρίχιος Υηροχομεῖον ἀνήγειρε σὺν τοῖς ἑἐμθόλοις. 
Ἐν δὶ bui οἶκος Καρπιανοῦ πατρικἰου, καὶ ἐξ αὖ- 
τοῦ εἴληφεν ὁ τόπος τὴν προσηγορίαν Καρπιανοῦ, 


Περὶ Κύρου. 

Τὰ δὶ Κύρου τὴν Ὑπεραγίαν θΘιοτόχον ἔκτισε 
Κύρος ἔπαρχος, ὁ xai παριστάµενος elc τὸ χερσαῖον 
τείχος, ἐπὶ Θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ, χραξάντων τῶν 
δήμων’ ὅτι Κύρος καὶ εἰς ἄλλο κινήσει καὶ προ- 
κόψει. Καὶ φθονηθεὶς ἐποίησεν αὐτὸν ὁ βασιλεὺς 
µητροπολίτην sl; Σμύρνην. 


Ηερὶ τὸ Κοντοσκάλη. 

"Ow τὸ Κοντοσχάλι ἡ πόρτα ἀπὸ ᾿Αγαλλιανοῦ 
τουρµάρχου παρισταµένου , ὅτε ἐκτίζετο à λιµήν. 
Εκαλεῖτο δὲ ἐκεῖνος Κοντοσκέλη, καὶ διὰ τοῦτο 
ἐκλήθη οὕτως. 

Περὶ τοῦ ξενῶνος τοῦ θεοφίλου 

"Ev τῷ καλουμένῳ Ζεύγματι ἐπάνω τοῦ λόφου, 
ὅπερ ὁρᾶται εὔμηχες χτἰσµας νοσοχομεῖον ἦν, ὅπερ 
ἀνήγειρεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος elc πορνεῖον. Γέ- 
qov& δὲ καὶ οἶκος ᾿Ισιδώρου πατριχίου, εἶτα µονα- 
ατήριον γυναιχεῖον ' καὶ ὁ Θεόφιλος ἐποίησεν αὐτὸ 
ξενῶνα. “Ίστατο δὲ στήλη ἐπὶ κλωστοῦ xlovog λιθί- 
νου τῆς ᾿Αφροδίτης' τῶν δὲ πολιτῶν ἐχεῖσε άπερχο- 
µένων xal ἐρώντων σονουσίᾳ ζώντων τὰς ἐκεῖσε ol- 
χούσας µαγλάδας. "Εξωθεν τοῦ αὐτοῦ οὐχ εὑρίσκετο 
ἕτερον πορνεῖον. Καὶ ἦσαν διάχωροι πρὸς τοὺς xlo- 
νας μετὰ χρικελίων xxl χουρτίων, xal οὕτως οἱ 
ἐχεῖσε ἐν ἀσωτίᾳ ὄντες καὶ ἐρῶντες ἑτέρποντο. "Hv 
δὶ στήλη τῶν dv ὑπολήψει οὐσῶν καθαρῶν ὙΎυναι- 
xiv τῶν τε παρθένων xal μὴ, πλουσίων τε ὁμοῦ 
καὶ πενήτων. Καὶ δάν τις ἕλυσεν «αὐτῶν τὴν παρθε- 
νίαν, καὶ μὴ βουλομένων ὁμολογεῖν, ἔλεγον αὗταῖς 
ol γονεῖς xal ol φίλοι. ᾽Απέλθωμεν elc τὸ τῆς "Agpo- 
δίτης ἄγαλμα, xal st καθαρὰ εἶ, ἐλεγχθήσῃ bui 
παρὰ τῆς στήλης. Καὶ ὅτε ἐπλησίαζον, ct μὲν ἅμ- 
εµπτος, διήρχετο ἄθλαθής' ἡ δὲ ἐφθαρμένη, ἐπι- 
στασίἰᾳ ἆθρόφ ἐσηκοῦντο τὰ ἱμάτια αὐτῆς, καὶ ἐδεί- 
κνυε τὸ ἑαυτῆς αἰδοῖον. Ὁμοίως δὲ καὶ αἱ ἔχουσαι 
ἄνδρας, ἐὰν λαθραίως ἐμοιχεύοντο, τοῦτο x«l ἐπ' 
αὐταῖς ἑγίνετο, xal οὕτως ἀπηλέγχετο xal ἐθαύμα- 
ζον πάντες, καὶ ἐπίστευον τῇ ἨὙενομένῃ πορνείᾳ 
ἐχείνων τηνικαῦτα ὁμολογουσῶν. 'H δὲ γυνὴλ Ἰωυ- 
στίνου τοῦ ἀπὸ χουροπαλάτων συνέτριψε τὴν στή- 
Any, διὰ τὸ καὶ τῆς αὐτῆς αἱδοῖον φανῆναι µοιχευ- 
σάσης, διερχοµένης dg! ἵππῳ ἐκεῖκε, καὶ ἆπερχο- 
µένης ἓν τῷ λούµατι τῶν Βλαχερνῶν, ὄμθρου ἔξαι- 
clou Ὑενθμένου, xal μὴ δυναµένης διὰ θαλάσσης 
ταύτης ἐν τοῖς βασιλικοῖς δρόµωσιν bxst ἀπελβεῖν. 


Περὶ τοῦ Ζεύγματος, 
Τὸ δὶ νῦν καλούμενον Ζεῦγμα ἐκλήθη οὕτως, ἀφ᾿ 


plum exstruxerunt, ac appellatione Sancti Stepha- 
ni donarunt. 
De Dexiocratis tractu. 

In loco Dexiooratis dicto, domus erat Dexiocra- 
tis patricii, tempore Theodosii Junioris. Ibidem 
Gerocomium una cum porticibus Mauricius exs- 
truxit. Preterea eodem in Joco erat domus Car- 
piani patricii, & quo locus ille Carpiani nomen 
accepit. 

De ecclesia S. Deiparse Cyri cognominata. 

Ecclesiam Sanctissimsm Deipare Cyri nuncupa- 
tam ddiflcavit Cyrus prefectus, qui cum structure 
muri terrestris sub Theodosio Juniore preesset, 
populi acclamationes meruit, dicentis, fore ut ad 
majorem proveheretur dignitatem Cyrus. Qua de 
re invidia motus imperator ipsum metropolitem 
Smyrne fecit. 


De porta cognomine Contoscale. 

Porta que Contoscale appellatur, ab Agalliano 
Tumarcha, qui structure portus preerat, nomen 
accepit; vocabatur enim ipse Contoscele, idcirco 
et porta ita cognominata fuit. 


De xenodochio Theophili. 

In loco nuncupato Zeugmate supra collem, quod 
nune prolongum visitur edificium, nosocomium 
erat, exstructum olim: 8 Constantino Magno pro 
lupanari. Fuitque postea domus Isidori patricii, 
8c dein monasterium mulierum. Theophilus autem 
vertit illud in xenodochium. Stabatque ibidem su- 
pra columnam lapideam tortilem Veneris statua : 
cives autem illuc convenientes ac amatores, mere- 
trices isthic habitantes ad concubitum adibant ; 
preter hoc quippe lupanar nullum aliud in urbe 
inveniebatur. Igitur eodem in loco ad columnas 
exstabant cello, cancellis et cortinis distincte, 
intra quas amantes libidini ac voluptati vacabant. 
Hec insupe- statua usui erat ad mulierum et vir- 
ginum, divitum inopumve, que in suspicionem 
venerant, pudiciliam probandam. Si quis enim 
eis virginitatem eripuisset, ipsis virginibus factum 
negantibus, parentes et amici dicebant : Adeamus 
Veneris statuam, et illa castitatis tue periculum 
faciet. Ubi vero illuc accesserant, si culpe expers 
erat, illasa pertransibat; sin autem vitiata erat, 
subito quodam impetu, vostes ojus discerpebantur, 
ac pudenda ostendebat. Idem uxoribus adulteratia 
contingebat, eodemque indicio convincebantur. 
Huic violate pudicitie testimonio omnes cum 
somma admiratione fidem habebant, ipsis item 
factum non ultra negantibus. Uxor aulem Justini 
Curopalate statuam hano confregit, eo quod ipsa 
quoque, denudatis pudendis adulterii convincere- 
tur, cum equo illac tcansiret ad balneum Blacher- 
narum; etenim adeo ingens fuerat procella ut 
mari dromonibus imperstoriis eo transmeare non 
posset. 

De Zeugmate. 
Locus qui nunc Zeugma nuncupatur, ex eo tem- 


12343 


APPENDIX AD MIOHARLEM PSELLUM. 


pore cognomen hoo aocepit, quo 8. Stephani pro- A 5v' ἀνεχομίσθη τὸ λείψανον τοῦ ἁγίου πρωτοµάρτι- 


tomartyris reliquie allate sunt. Eo enim in loco 
mule currui juncte sunt, que eas ad thermas us- 
que Constantinianas vexerunt. 
De templo Sanctorum Anargyrorum, 
quod est in Zeugmate. 

Templum Sanotorum Anargyrorum quod in Zeu- 
gmate situm cernitur, conditum est a Proclo pa- 
triarcha Constantinopolitano, discipulo magni Jo- 
annis Chrysostomi, et cecumenici patriarche, tem- 
pore Theodosii Junioris. 

De templo sancii Elia. 

Templum 8. Elie, quod exstat in loco Petrion 
nuncupato, schole legionesque Zenonis ex Perside 
reduocis collata magna auri summa, ipso impera« 
tore instante, ac una cum Ariadne in partem sum- 
ptuum veniente, exstruxerunt amplissimum ; quo- 
niam ipsis S. Elias in castris apparuerat. 


De Sancta Euphemia cognomina Petra. 
8. Euphemiam, que Petra nuncupatur, Anasta- 
sius Dicorus et Ariadna condiderunt. 


De gerocomio Geragathz. 
Gerocomium Geragathe ediflcavit Agatha vetula, 
Petri patricii fllia longe pulcherrima, 8ο illic habi- 
tabat. Sic autem appellata fuit, eo quod virginita- 
tem suam diu illibatam servaverit; Constantinus 
vero Copronymus hano violavit multisque ditavit 
opibus. Quare cum celebrarentur ludi (circenses, 
acclamavit ei populus : Agatham jam vetulam tu 
renovasti. Ceterum ipsa clanoulum pie sanotas 
imagines colebat. Absoluto autem gerocomio, im- 
pius ille Copronymus in unum collectas omnes 

ganotas imagines ibidem igni tradidit. 


De statuís quae proxime Taurum erectsg cernuntur. 


Prope Theodosii Magnistatuam in regione Tauri, 
in inferiori parte infra columnam, collocate sunt 
equestres statue Arcadii ac Theodosii filii ejus, et 
Adriani. Statua autem colorata que in Zeuxippi 
thermis sita visitur, Philippici est principis man- 
suetissimi. 

De loco Harmatit nuncupato. 

Locus qui Harmatii appellatur, domus erat Har- 
matii oujusdam magistri, tempore Zenonis : qui 
cum exercitum Basilisci prodidisset, jussu Zenonis 


interfectus est, in cochlea qua ascenditur ad tribu. D 


nal Hippodromi. 
De Sancto Theophaonone, quae exslat apud 
Sanctos Apostolos. 

Ecclesiam $8. Theophanonis, que visitur extra 
veterem monumenti testudinem, condidit Constan- 
tinus Porphyrogenitus, fllius Leonis Sapientis. 

De ecclesia S. Marcí prope Taurum. 

Ecolesiam 8. Marci prope Taurut primo Theo. 
dosius Magnus cum trullo ligneo exstruxit. Postea 
terre motu collapsam retcdificavit Romanus senior 
cognomine Lacapenus. 


C 


poc Στεφάνου, buics ἐζεύχθησαν μοῦλαι, καὶ ὅραν 
τὸ σῶμα τοῦ ἁγίου ἕως Κωνσταντινιανῶν. 


Περὶ τῶν i» αὐτῷ ᾽Αγίων ᾽Αναργόρων. 


Οἱ δὶ "Άγιοι Ανάργυροι, ol. ὄντες sic τὸ Ζεῦγμα, 
ἐχτίσθησαν παρὰ Πρόκλου πατριάρχον Κωνσταντι- 
νουπόλεως, μαθητοῦ τοῦ μεγάλου Ἰωάννου τοῦ Xpe- 
σοστόµου, xat οἰκουμενικοῦ πατριάρχου, ἐν τοῖς χρό- 
νοις θεοδοσἰου τοῦ Μικροῦ. 

Περὶ τοῦ ᾽Αγίου Ἠλίου. 

TWÀ ἅγιον Ἡλίαν, xà» ὄντα εἷς τὸ Πέτριον, 
αυνέδωκαν αἱ σχολαὶ xal τὰ τάγματα χρυαίον πολὺ, 
ὑποατρέψαντος Ζήνωνος ἀπὸ Ἡερσίας, καὶ δεηθέντος 
αὐτοῦ * δέδωκεν αὐτοῖς συνδρομὴν μετὰ καὶ τῆς 
’Αριάδνης ὁμοίως, καὶ ἀνήγειραν αὐτὸν μέγαν ναὸν, 
διότι ἀνεφάνησεν αὐτὸν ἐν τῷ ταξειδίῳ. 

Περὶ τῆς Αγίας Εὐφημίας τῆς Πέτρας. 

Ti» δὲ 'Aylav Εὐφημίαν τὴν ΠἨέτραν ἀνήγειρεν 
ἠΑναστάσιος ὁ Δίχορος καὶ Αριάδνη. 

Περὶ τοῦ γηροχοµείου τὰ Γηραγάθης. 

Τὰ δὲ Γηραγᾶθης τὸ γηροκομεῖον Πέτρου πατρι- 
κίου θυγέτηρ τοὔνομα ᾽Αγάθη, γραῦς ὡραιοτάτη τῷ 
εἶδει σφόδρα, ἀνήγειρε τοῦτο * εἶχε δὲ αὐτὸ οἶκον. 
ἘΕκλήθη ἃλ οὕτως! διὰ τὸ φυλάσσειν τὴν φαβθενίαν 
αὐτῆς Χρόνους bOx ὀλίγους. Ὁ Εωνσταντῖνος à Ko- 
πρώνυµος ἴφθειρε ταύτην, δοὺς αὐτῇ πλοῦτον πο- 
λόν. Ἱππικοῦ δὲ. γδνομίένου, ἔκραξεν 6 δῆμος "On 
᾽λγάθη ἐγήρασε, σὺ δὲ ταύτην ἀνινέωσας. "Hv 
δὲ ἐν τῷ κρυπτῷ οσεθοµένη τὰς ἁγίας sixóvac ὀρθο- 
δόξως, Πληρωθέντος δὲ τοῦ Υηροκοµείου ὁ μισό. 
χριστος Κοπρώνυμος ἀθροίσας «ὰς ἁγίας cixóvac 
κατέφλαξεν ἐκεῖσε. 

Περὶ τῶν στηλῶν, τῶν πλησίον «οῦ Ταύρου 

Ἱσταμένων. 

Πλησίον δὲ τῆς ατήλης Θεοδοσίου τοῦ Μεγάλου, 
Αρκαδίου καὶ θεοδοδίου τοῦ οἱοῦ αὐτοῦ, xai ΄Αδρια- 
ναῦ, ἀμφότεροι ἔφιπποι ἵότανται ἐν τοῖς τοῦ Ταύρου 
Μέρεσι πλησίον τοῦ xlovoc χάτωθεν. Ἡ δὲ ἐν τῷ 
Ζευξίππψ λόυτρῳ Ἱαταμένη στήλη ἐκ χρωμάτων, 
Φιλιππικοῦ ἐστι τοῦ πραστάτου. 

Ηερὶ τοῦ Αῤματίου. 

. Τὰ ü ᾽Αρματίου οἶκος Ἶν Ἁρματίου τινὸς µα- 
γίστρου ἐν αοῖς Χρόνοις Ζήνωνος, τοῦ προδόσαντος 
τὸν στρατὸν τὸν ὑπὸ ἈἩασιλίσκου, ἀναιρεθένεος ix 
προτροπῆς Ζήνωνος slc τὸν Κοχλίαν τὸν ἐρχόμενον 
ἐν τῷ καθίαµατι τοῦ Ἱπποδρομίου. 
περὶ τῆς Ἁγίας θιοφανὼ, τῆς οὔσης elc τοὺς 'Αγίους 

Αποστόλους, 

Ῥὴν δὲ ᾽Αγίαν Θεοφανώ, τὴν ἔξωθεν τῆς παλαιᾶς 
χόγχης τοῦ µνηβοθεσίου, ἀνήγειρε Κωνσταντῖνος 
Πορφυρογέννητος, 6 υἱὰς Λέοντος τοῦ Σοφοῦ. 

Περὶ τοῦ ᾽Αγίου Μάρκου «oU. εἰς Ταῦρον. 

Ὁ "Άγιος Μάρκος, & πλησίον τοῦ Ταύρου, ix- 
κλησία ἣν μεγάλη ξυλότρουλλος, ἁτιεθεῖσκ ὁπὸ 
θεοδοσίου τοῦ Μεγάλου. Elsa ὑπὸ σεισμοῦ κατ- 
ενεχθεῖσαν ἀνήγέιρεν αὐτὴν Ῥωμανὸς 6 γέρων à 
Λωιαπηνός. 








1243 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1340 


De xreo culice et aliis insectis, que ab Apollonio Tyaneo magice consecrala, supra. Occidentalem Tauri ar- 
cum posila erant. 


XaÀxooq δὲ χώνωψ, xal μυῖα, καὶ ἄλλα μικρὰ A — /Ereus culex et musca et alia parva inseota ab 


ζωύφια ἐπάνω τῆς δυτικῆς ἀψῖδος τοῦ Ταύρου 
ἵσταντο , ἐστοιχειωμένα παρὰ ᾿Απολλωνίου τοῦ 
Τυανέως. Καὶ ἕως μὲν οὖν ἵσταντο, οὐκ ἐφοίτιων τῇ 
πόλει μυῖαι, f| ψύλλοι, f| κώνωπες. Ὁ δὲ βασιλεὺς 
Ἡασίλειος ἓξ οἰκείας ἀγνοίας κατήγαγε καὶ ἡφάνισεν 


ἀαὐτά. 


Appollonio Tyaneo magice consecrata supra Occi- 
dentalem Tauri arcum posita erant. Quandiu au- 
tem illa permanserunt integra, nec musosm, neo 
pulices, nec culices urbem intrarunt.Ceterum im- 
perator Basilius Macedo ex ignorantia ea dejecit 
atque confregit. 


De cisterna, gerotomio ac balneo, quz in loco τοῦ Κριοῦ dicto essiani. 


Τὴν δὲ Χινστέρναν slc τὰ τοῦ Κριοῦ καὶ τὸ Υηροχο- 
μεῖον, καὶ τὸ λοῦμα ἕκτισε Στέφανος παραχοιμώμενος 
Μαυρικίου βασιλέως, μετὰ χρόνους ιβ’ xal τὸν οἴκον 
αὐτοῦ vaby ἀνήγειρε. 


Περὶ τὰ Βιγλεντίας. 


Cisternam quee est in loco του Εριού seu Arietis 
nuncupato, gerocomlum item 86 balneum condidit 
Stephanus Mauricii cubieularius post annos duo- 
decim. Preterea domum suam in ecclesiam com- 
mutavit. 

De templo S. Procopii cognomine Vigilastie. 


Ὅ "Apoc Προκόπιος τὰ Βιγλεντίας, εἷς τὸν B. Templum S. Procopii Vigilantie nunoupatum, 


Ταῦρον, παλάτια ἦσαν wtiogívex παρὰ τοῦ Μεγάλου 
"]ουστινιανοῦ» ὁ δὲ ναὸς ὑπῆρχε τοῦ παλατίου. Ὑπὸ 
δὲ τοῦ ἐμπρησμοῦ ἀφανισθέντα νεωστὶ ἄνφκοδο- 
Μήθη. ᾽Αντωνίνα Bb ἡ vov?) τοῦ Βελισαρίου µαγίστρου, 
(oot) fjv θεοδώρας τῆς γυναικὸς Ἰουστινιανοῦ, καὶ 
μετὰ τὸ χηρεῦσαι ἐποιεῖτο τὴν κατοίχησιν μετὰ τῆς 
Βιγλεντίας καὶ συναινόσει αὐτῆς ᾠκοδομήθη ὁ ᾿Άγιας 
Ηροκδπιος. 


Περὶ τῶν )Ανθημίου πλησίον τοῦ Κύρου. 


Τὰ δὲ 'Ανθημίου οἶκος ἦν αὐτοῦ µαγίστρου ὄντος, 
ἐν τοῖς Χρόνοις Μαρχιανοῦ τοῦ βασιλέως, ὃς ἔστε- 
Ψεν αὐτὸν , δεδωκὼς αὐτῷ εν πρὠτην θυγατέρα 
αὐτοῦ. 

Περὶ τῶν τοῦ l'età, - 

Καὶ τὰ Γαΐνα, οἶκος ἦν πατρικίου τοῦ τυραννήσαν- 
τος elc τὰ θρφχῷα µέρη, ἓν τοῖς χρόνοις Αρκαδίου, 
καὶ σφαγέντος ἐχεῖσε. 


Περὶ τὰ Μεγεθίας. 

Τὰ δὲ Μεγεθίας ἨΜεγέθια δέσποινα ἀνήγειρεν ἐν τοῖς 
χρόνοις Τιθερίου τοῦ pqxóc. 

Περὶ τοῦ 'Αγίου Πολυεύκτου. 

Τὸν δὲ "Αγιον Πολόευκτον ἀνήγειρεν ᾿ουλιανὴ 4 
θυγάτηρ Οὐαλεντινιανοῦ τοῦ Χτίστορος τοῦ ἀγωγοῦ. 
ἔχτισε δὲ τοῦτον εἷς χρόνους τέσσαρας, τῶν τεχνιτῶν 
ἀπὸ Ῥώμης ἑλθόντων. Γυναικαδελφὴ δὶ ἦν τοῦ Me- 
γάλου θεοδοσίου. 


quod situm in Tauro visitur, palatia olim erant a 
Justiniano Magno constructa. Hoo vero templum 
palatii erat. Sed heec igne absumpta nuper restau- 
rata sunt. Antonina porro axor Celissrii magistri, 
vestitriz eret Theodore uxoris Justiniani : que 
cum vidua mansisset, isthic habitabat oum Vigi- 
lantie, cujus suasu exstructa est ecclesia 8. Pro- 
copii. 
De Anthemii iractu ac de quc erat prozime 
Deiparse adem Cyri dictam. 

Anthemiana domus erat Anthemii, cum adhuo 
magister esset, tempore Marciani imperatoria ; 
quem ipse Marcianus, data ei in uxorem filia sua 
primogenita, coronavit. 

De Gatnze domo. 

Locus qui Gaine dicitur, domus erat patricii 
ejus nominis, qui tempore Arcadii imperium affe- 
otavit in partibus Thracis, atque ibidem ocoisus 
est. 

De Megethis mdificio. 

/Ediflcium Megetihse sub Tiberio Thracea domina 
Megethia conditum est. 

De Saneto Polyeucto. 

Ecolesiam Sancii Polyeuocti Juliana filia Valenti- 
niani, aqueduoctus conditoris, ediflcavit intra qua- 
tuor annos, evocatis Roma architectis. Fuit autem 
hec Juliana soror uxoris Theodosii Magni. 


De ecclesia SS. Deipare Ponolytes nuncupata. 


Ἡ Ὑπεραγία θεοτόχος ἡ Πονολότης ἐκλήθη οὕτως, 
ὅτι πολλὰς ἰάσεις ἐχεῖσε ἐπετέλει, καὶ πόνοι τῶν πολ- 
λῶν ἑλόοντο, 


Hep! τῆς θεοτόχου τὰ ᾿Αρεοθίνδου, 

Τὴν Ὑπεραγίαν θεστόκον, τὰ ᾿Αρεαθίνδου, ἀνήγειρε 
Ἠξτρος μάγιστρος xai Κουροπαλάτης, ἀδελφὸς 
Μαυρικίου. *O δὲ ᾿Αρεόδινδος, 8? ὃν ἔλαθεν ὁ τόπος 
τὴν προσηγορίαν, ἐν τοῖς χρόνοις ἦν Ἰουστίνου τοῦ 
θρφχὸς τοῦ κρατίστου, καὶ ὁ οἶκος αὐτοῦ ἦν ἐχεῖσε. 
δετὰ L8' χρόνους ἀπ᾿ ἐκείνου τοῦ ᾿Αρεοδίνδου, ἐκτίσθη 
7j τε ἐκκλησία καὶ τὸ λοῦμα. 


Ecclesia SS. Deiparse Ponolytes ita vocatur,quod 
multi illic sanitate recuperata & variis morbis et 
languoribus liberarentur. 

De ecclesia Deiparse Areobindí nuncupata. 

Ecclesiam sanctissime Deipare Areobindi co- 
gnomine Petrus magister, et Curopalata, frater 
Mauricii condidit. Areobindus autem, a quo locus 
ille Areobindi dictus est, sub Justino Thrace po- 
tentissimo floruit, eodemque in loco domum habe- 
bat. Ceterum annis nonaginta duobus α tempore 
Areobindi, ecclesia condita est ac balneum. 





131] 


De sancta Anastasia Pharmacolytría. 


Ecclesia S.Anastasie Pharmacolytrie condita est 
ab Anastasio Dicoro eo in loco, ubi antea patricii 
cujusdam Pharmace nuncupati domus exstabat. 


De loco cognominato Leomacellum. 
Locus vocatus Leomacellum inde nomen acce- 
pit, quod ibi olim Leo magnus imperator carnes 
vendiderit. Uxor etiam ejus chordas torquebat. 


De ecclesia Deiparz Curatoris nuncupata. 

Ecclesia Deipare Curatoris cognomine exstructa 
fuit sub Verina Leonis Macele uxore ; et curator 
quidam ejusdem, structure prefuit, quo ad instar 
sepulcri Domini fleret. 

De Christocamera. 

Ad Christocameram domus erat Moselis. Pariter 
et Christi imago proxime 8. Acacium depicta erat, 
et ideo sio nuncupatur. 

De sancta, Anna dicla Deuteron. 

In loco cognominato Deuteru Justiniani Rhi- 
notmeti statua erat, quam postea Bardas Cesar, 
Michaelis avunculus dejecit confregitque, Nuncupa- 
tus autem est locus Deuteron hujus rei gratia. Ju- 
stinianus Rhinotmetus a Leontio patricio in Cher- 
sonem relegatus fuit, ubi cum decem mansisset 
annos, profugit tandem ad Terbelim Bulgarorum 
principem,qui filiam suam Theodoram ipsi in uxo- 
rem dedit, et insuper quindecim millia militum 
subministravit, cum quibus Constantinopolim pe- 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1248 


À  Iegl τῆς 'Aylac ᾿Αναστασίας τῆς Φαρμαχολυ- 


τρίας. 
Τὴν δὲ ᾽Αγίαν ᾿Αναστασίαν τὴν Φαρμακολυτρίαν 
ἔχτισεν ᾿Αναστάσιος ὁ Δίκορος" πρότερον δὲ οἶχος iv 
τινος πατριχίου Φαρμαχᾶ λεγομένου. 


Περὶ τοῦ Λεωμαχέλλου. 

Τὸ δὲ Λεωμάκελλον καλεῖται ix. τοῦ πωλεῖν ἐχεῖσε 
τὸν Μέγαν Λέοντα τὸν βασιλέα κρέατα xal id, τοί- 
του γυνὴ ἔπλεκε τὰς χορδάς. Ἐκ τούτου οὖν ἐκλήθτι à 
τόπος οὕτως. 

Περὶ τὰ Κουράτορος. 

Τὰ Κυυράτορος ἐκτίσθησαν iv τοῖς Ὑρόνοις Βηρί- 
νης, τῆς qova:xbg τοῦ Λεωμαχέλλου xal à Κουρά- 
τωρ αὐτῆς παρίσταται εἲς τὸ ὁμοίωμα τοῦ τάφου τοῦ 
Κυρίου. 

Περὶ τοῦ Χριστοχαμάρου. 

Etc δὲ τὸ Χριστοκάμαρον ἣν ὁ οἶκος τοῦ Μωσηλέ. 
ἸἩν καὶ ὁ Χριστὸς Ἱστορισμένος πλησίον τοῦ Αγίου 
"Axaxlou, καὶ διὰ τοῦτο οὕτως ἐχλήθη. 

Ηερὶ τῆς Αγίας "Αννης τὸ Δεύτερον. 

"Oct el; τὸ λεγόμενον Δεύτερον ἐν τῷ xlovt στήλη 
ἵστατο Ιουστινιανοῦ τοῦ 'Ῥινοτμήτου" τὴν δὲ στή- 
λην κατήγαχε Βάρδας ὁ Καΐσαρ, ὁ θεῖος Μιχαῖλ, 
καὶ συνέτριψεν αὐτήν. ᾿Εκλήθη δὲ Δεύτερον, διότι 
ἑξόριστος γέγονεν ὁ αὐτὸς Ιουστινιανὸς εἲς Χερσῶνα 
παρὰ Λεοντίου πατριχκίου ποιήσαν δὲ bui χρόνους 
δέκα, καὶ φυγῇ χρησάµενος, ἀπῆλθεν εἲς τὸν Tip- 
θελιν τῶν Βουλγάρων ἀρχηγὸν, xxi ἠγαγί τε τὴν 
αὐτοῦ θυγατέρα ὀνόματι θεοδώραν, καὶ δοὺς αὐτῷ 
χιλιάδας wu λαὸν, καὶ ἐλθὼν ἐν τῇ πόλει xat μὴ δε- 


tiit; sed cum cives eum recipere nollent, simulata C χθεὶς παρὰ τῶν ἐντὸς οἰκούντων , ὑπέστρεψεν εἷς 


fuga, ad portam que Antiqua dicitur se recepit, 
8ο inde per aquesductum urbem subiit juxta basim 
columns, que est intra urbem; ac imperio poti- 
tur ; et sic locus ille cognominatus fuit Deuteron. 
Eoque tempore templum Sanote Anne ediflcavit, 
quoniam uxori ipsius gravide sancta illa apparuit. 
Ceterum maforium ac corpus ejusdem suncte ipso 
imperante in urbem delata sunt. 
De Chrysobalanto. 

Chrysobalantum domus erat Nicolai patricii ao 
orientalium domestici, quam ille in duo templa 
mutavit, 8. archangeli Michaelis οἱ Panteleemo- 
nis. Nam ipso in castris commorante, uxor ejus 
ab alio quodam adulterabatur. Qua (de re, 
cum in urbem rediisset, certior factus ambos 


in lecto collocatos articulatim secuit. Tandem re- D 


cordatione et metu extremi judicii,duo hec templa 
exstruxit. Cum vero, absoluta jam fere structura, 
ob pecunie summam angeretur, apparuit ei in 
somno angelus Domini dicens : Abi in locum qui 
est proximus Asparis cisterna, et invenies corume- 
nam centum auri libras continentem. Quod cum 
invenisset, locum illum sic nuncupavit. 
Monasterium Feslinationis. 
Monasterium, quod cognominatur Festinationia, 
sdificavit domina Anna Leonis Isauri uxor. Cum 
enim reverteretur ex Blachernis gravida,et parien- 
di instaret tempus, ingressa domum cujusdam 


τὴν παλαιὰν πόρταν, xal εἰσελθὼν ἀπεχεῖσε εἲς τὸν 
ἀγωγὸν ἐξήλθεν sic τὸ θεµέλιον τοῦ κχίονος ἴσωθεν 
τῆς πόλεως, καὶ ἐκράτησο τὴν βασιλείαν, καὶ οὗ- 
τως ἐχλήθη ὁ τόπος τὸ Δεύτερον xal τότε τὸν ναὸν 
τῆς ἁγίας ἀνήγειρεν "Άννης, ὅτι ἔγχυος ἦν ἡ Υονὴ 
αὐτοῦ, xal ὦπτάνθη αὐτῇ ἡ ἁγία' ἀλλὰ xal τὸ Μα- 
φόριον καὶ τὸ σῶμα αὐτῆς ἐπ᾽ αὐτοῦ εἰσῆλθεν eic τὴν 
πόλιν. 
Περὶ τοῦ Χρυσοθαλάντου. 

Τὸ δὲ Χρυσοθάλαντον olxoc ἦν Νιχολάου δοµεστί- 
xou τῆς ᾽Ανατολῆς καὶ πατρικίου, Ov ἀνήχειρεν εἷς 
ναοὺς δύο, τοῦ ᾿Αρχιστρατήγου καὶ τοῦ Αγίου 
Παντελεήμονος. Χρονίσαντος δὶ iv τῷ ταξειδίῳ, 
ἁμοιχεύθη dj vov?) αὐτοῦ, xal εἰσελθὼν lv τῇ πόλει, 
καὶ μαθὼν τοῦτο ἑχοίτασεν ἀμφοτέρους, καὶ μεληδὸν 
αὐτοὺς κατἐχοψεν. Ἔσχατον δὲ εἰς ἔννοιαν ἐλθὼν τοῦ 
φοθεροῦ κχριτηρίου, ἀνήγειρε τοὺς ναούς. Ἐλθὼν ci 
εἰς τὸ τέλος τοῦ κτίσματος καὶ ἀδημονῶν διὰ ποσό- 
τητα χρυσίου, ὤφθη αὐτῷ κατ' ὄναρ ἄγγελος  Kv- 
Ρίου, καὶ εἶπεν αὐτῷ' "Απελθε stc τὸν τόπον πλησίον 
τῆς "Aenapoc κινστέρνης vai εὐρήσεις βαλλάντιον 
ἔχον χρυσίου λίτρας p'. Καὶ εὐρὼν αὐτὸ ἐκάλει τὸν 
τόπον οὕτως, 

Ἡ μονὴ τῶν Σπουδῆς. 

Τὰ λεγόμενα Σπουδῆς ἡ µονὴ, Αννα ἡ δἐσποινα 
ταύτην ἀνήγειρεν, ἡ γυνὴ Λέοντος τοῦ Συρογενοῦς: 
στρεφοµένη ἀπὸ ἉΒλαχερνῶν οὖσα ἔγκνος εἰς τὸν 
xxipüv τοῦ τεχεῖν αὐτὴν, xal ο σελθοῦσα εἷς οἶχόν 











1249 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1300 


τινος πρωτοσπαθαρίου ἔτεχεν. ᾿Επαίητε δὲ αὐτὸν A protospatharii peperit;domnumque in monasterium 


μονὴν, καὶ ἐπωνόμασεν αὐτὴν Σπουδῆς, διὰ τὸ dm- 
εἶγειν αὐτὴν ἐχεῖσε τὸν τοχετὸν, καὶ μὴ φθάσασα εἷς 
τὸ παλάτιον. Ἔκτισε δὲ xai τὰ "Avvac. 


versam Festinationis appellare voluit, ob accelera- 
tum partum,antequam ad palatium pervenire pos- 
set. Preterea templum 8. Anne concidit, 


De gerocomio Severi, ac templo ab ejus uxore condito. 


Σέθηρος πατρίχιος ὁ ἀδελφοποιητὸς βασιλέως 
Κώνσταντος, τοῦ ἐγγόνου Ἡρακλείου, τοῦ ἀναιρε- 
θέντος ἐν τῷ βαλανείῳ Σικελίας ' ἔχτισε δὲ αὐτὸ 
Υηροχομεῖον, διότι οἶκος Xv αὐτοῦ * xal ἡ γυνλ a5- 
τοῦ ναὸν ἀνήγειρε, διότι μετὰ τὸ σφαγῆναι ἐν Σι" 
κελίᾳ τὸν βασιλέα, ἐκεῖνος ἑπάρας τὸν “Ρωμαϊκὸν 
στόλον ἀνῆλθεν ἕως τοῦ Φοίνικος. 

Ἡ μονἠ τοῦ Μητροπολίτου. 

Ὅτι τὰ Μητροπολίτου τὴν µμονὴν Ἰουστινιανὸς 
ἕκτισεν. 'Εκλήθη δὲ οὕτως, ὅτι οἶχος ἦν ἐκεῖσε Μη. 
τροπολίτου τινός. 

Περὶ τῆς Αγίας Βὐφημίας τὸ Πετρίον. 

Tiv δὲ 'Ἁγίαν Εὐφημίαν τὸ Πετρίον, καὶ λουτρὸν, 
Ἡασίλειος ἀνήγειρεν ὁ βασιλεὺς, καὶ τὰς θυγατέρας 
αὐτοῦ ἐχεῖσε ἀπέχειρε. 

Περὶ τῆς Πλατείας. 

Ὅτι ὁ "Άγιος Ἡσαίΐας xal Λαυρέντιος ἑκτίσθησαν 
παρὰ Μαρχιανοῦ καὶ Ἠουλχερίας. Τὸ δὲ ἅγιον σῶμα 
τοῦ προφήτου ἦχεν ἀπὸ Ἱερουσαλήμ. 

Περὶ τοῦ Αντιόχου. 

Τὰ Bk Αντιόχου οἶκος ἦν ᾿Αντιόχου πατριχιου 
καὶ πραιποσίτου xai βαϊούλου Θεοδοσίου τοῦ acr 
λέως, πολλὰς ἀρχὰς διανύσαντος iv τῇ δόξῃ αὐτοῦ. 
Πλούσιος δὲ σφόδρα ἨὙενόμενος, πτωχὸς τέθνηκε, 
διὰ τὸ ἄδικον καὶ ἐπιθαρὺν πᾶσι γενέσθαι καὶ 
δόλιον. 

Περὶ τὸ Παλαιὸν Πετρίον. 

"Ott τὸ Ηαλαιὸν Πετρίον οἶκος ἦν Πέτρου πατρι- 
κίον iv τοῖς χρόνοις τοῦ Μεγάλου ᾿]ουστινιανοῦ, καὶ 
ἔλεγον αὐτὸν Βαρσαμιανὸν τὸν Σύρον, τὸν πολλὰς 
ἀρχὰς διανύσαντα ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ. 


Περὶ τῶν Βλαχερνῶν. 
Τὸν ναὸν τὸν μέγαν τῶν Βλαχερνῶν, Μαρκιανὸς 
καὶ Ἠουλχερία, ἡ τούτου Ὑγυνὴ, ἀνήγειρεν αὐτὸν, 
ποσμήσας διὰ πολυτελῶν μαρμάρων. Βλάχνα γὰρ ἦν 
ἐν τῷ αὐτῷ τόπῳ, xai ἑκόπησαν, εἶθ οὕτως ἑκτί- 
σθη ὁ ναός. Ἡ ὅτι Adxxoc Tj» ὁ τόπος xal ποτε ἑν- 
αποκληθέντα λακέντια ἠγρεύθησαν, xal διὰ τοῦτο 
ἐχλήθη Βλαχέρνα καὶ Λακαῖρναι, διὰ τὸ εἶναι πολλὰ 
δατα. | 
Περὶ τῆς ἁγίας Σοροῦ. 
Τὴν δὲ ἁγίαν Σορὸν ἀνήγειρεν ὁ Λεομακέλης, διότι 
iv τοῖς ἈΧρόνοις αὐτοῦ ἐφάνη d θεία loge, καὶ 
ἴχνη, xal πολλὰ ἅγια θαύματα γέγονεν εἲς τέλος. 


Περὶ τοῦ ἁγίου Λούματος. 

Ἔκτισε δὲ καὶ τὸ Λοῦμα καὶ ἐπεχόρωσε καὶ 
πτήµατα πολλὰ, xal σκεύη, xal κειμήλια. "Ego δὲ 
τῆς πόρτας ἐτύγχανεν. Ὑπὸ δὲ Ἡρακλείου περι- 
εκλείσθη, γινοµένων ἐκεῖσε θαυμάτων καὶ ὁπτασιῶν 
πολλῶν τῆς ἁγίας θεοτόκο». 


Severus pairicius, frater adoptivus Constantig 
imperatoris, qui nepos Heraclii fuit, et in Sicilia 
in balneo occisus est, condidit ipsum gerocomium, 
quia ibidem domusipsius exstabat.Ejus quoque uxor 
templum edificavit. Etenim ἱπιροταίοτο ἵπ Sicilia 
interfecto, ipsemet sumpta Romana classe ad locum 
usque Phonicis nuncupatum pervenit. 


Monasterium Metropolitz. 
Monasterium cognomine Metropolitm conditum 
est a Justiniano. lta vero nuncupatum est, quod 
ibidem domus exstaret cujusdam Metropolita. 


De Sancta Euphemia Petrion dicta. . 

Sanctam Euphemiam cognomine Petrion,et bal- 
neum Basilium imperator condidit, ac filias suas 
ibidem totondit. 

De Platea. 

Sanctum Ieaiam,ac Laurentium xiiflcarunt Mar- 
cianus et Pulcheria. Corpus autem Isaie prophete 
Hierosolyma delatum fuit. 


De loco Antiochi diclo. 

In loco Antiochi vocato, domus visebatur Antio- 
chi patricii et prepositi, qui bajulus fuit Theodosii 
imperatoris, et multa cum laude plurimos magis- 
tratus gessit. Hio autem etsi maximis abundaret 
divitiis, attamen inops decessit, eo quod injustus, 
esset, et omnibus gravis ac fraudulentus. 

De &dificio nuncupato Vetus Petrion. 

/Edificium quod appellatur Vetus Petrion, domus 
erat Petri patricii tempore Justiniani Magni, qui 
Petrus cognominabatur Barsamianus Syrus, vir 
summa oum laude plurimis magistratibus per- 
funotus. 

De Blachernis. 

Magna ecclesia Blechernarum oondita fuit a 
Marciano et Pulcheria ejus uxore, ac variis et pre- 
tiosis marmoribus exornata. Locus enim ille erat 
Bilicibus consitus, quibus remotis deinde templum 
istic constructuin est; vel quia eo in loco lacus 
erat, ac pisces lacentia dicti capiebantur; et id- 
circo ob nultitudinem aquarum Blacherna οἱ La- 


D cerne appellantur. 


De sacro Conditorio. 

Sacrum Conditorium mdificavit Leo Macelas, 
quoniam ipso imperante reperta est divina vestis; 
ibidemque multa signa ac prodigia perpetuo ede- 
bantur. 

De sacro Balneo. . 

Sacrum Balneum ab eodem imperatore exstru- 
ctum fuit, multisque possessionibus, vasis ac 
cimeliis ditatum.Balneum hoo olim erat extra por- 
tam:postea vero ab Heraclio muro cinctum est, 
quod ibidem multa miracula ederentur, et sancta 
Deipara frequenter appareret. 





ππππαν ας Ἕσπψιπα GRCERES URN παν μμ απ S x w-ee 7" — & RSS NL | 


4384 APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 1953 


De sacro balneo Blachernarum a Basilio Juniore rezdificato. 
Sacrum balneum Blachernarum Basilius Junior, A — Tàv Βλαχερνῶν τὸ ἅγιον Λοῦμα ὁ νέος Βασίλειος 


cognomine Pulcher, fllius Romani Junioris Por- 
phyrogeniti evertit, reedificavitque 80 auro illud 
exornans,in pulchriorem et augustiorem formam 
redegit, additis multis imaginibus, ac signis ex 
auro et argento. 


b εὐσχήμων, υἱὸς Ῥωμανοῦ τοῦ νέου Πορφυρογεν- 
νήτου, παρέλυσε καὶ ἀνήγειρε νεωστὶ, καλλωπίσας 
καὶ χρυσώσας προκριτότερον παρ᾽ ὃ ἦν, καὶ ἐξ ap- 
γυρίου xal χρυσίου πολλοῦ εἰχόνισε xal κχατεχό- 
σµησεν αὐτόν. 





ΑΝΟΝΥΜΙ 
ΡΕ ANTIQUITATIBUS CPOLITANIS 


LIBER TERTIUS. 


Quz iueipit ab altera parte S. Sergii et palatiis Sophiani ] usque ad muros 
occidentales Magnarum Portarum. 


DE TERTIA PARTE, ET DE STATUIS QU.£ IN BIP- B ΠΕΡΙ TOY ETEPOY ΜΕΡΟΥΣ, ΚΑΙ ΠΕΡΙ TON TOY 


PODROMO VISEBANTUR. 


Statue quamplurime Roma delate fuere, que 
in Hippodromo erecte sunt; in primis vero sexa- 
ginta, in quibus Augusti visitur statua. Plurime 
etiam Nicomedia deducte sunl; ex iis vero levis 
Diooleti&ni statua hucusque in Hippodromo su- 
perest, que &d medium imperatoris tribunal stat. 
Preterea magnam statuarum copiam Constantinus 
Magnus deferri curavit Athenis, Cyzico, Cesarea, 
Trallibus, Sardibus, Sebastia, Satalis, et Chaldia, 
Antiochia magna, ex Cypro, Creta, Rhodo, Cbio, 
Attalia, Tyanis, Iconio, Nicea Bithynie, et ex Si- 
cilia, omnibusque aliis tam Orientalibus, quam 
Occidentalibus urbibus,ao provinciis quee sua que- 


IHHOAPOMIOY ZTHAQN. 


Ὅτι ἀπὸ Ῥώμης πολλὰ ἠνέχθησαν εἴδωλα, 
ἅτινα ἑτέθησαν iv τῷ Ἱπποδρομίψ' ἐξαιρέτως ἑξή- 
κοντα, ἐν οἷς καὶ τὸ τοῦ Λὐγούστου. ᾿Απὸ δὲ Νιχο- 
µηδείας στῆλαι πολλαὶ ἵκασιν, ὅθεν xai τοῦ Διο- 
κλητιανοῦ νῦν σώζεται ἐπίκουφος οὖσα, ἀναμέσον τοῦ 
καθίσµατος Ἱσταμένη τοῦ βασιλικοῦ. Ὁμοίως ἀπὸ 
Αθηνῶν, x«l ἀπὸ Κυζίκου καὶ Καισαρείας, Τράλ- 
λης, καὶ Σάρδης , καὶ Σεθαστείας, καὶ Σατάλων, 
καὶ Χαλδείας, καὶ ἀπὸ Αντιοχείας τῆς µεχάλης, 
καὶ Κύπρου, xai Κρήτης, xal Ῥόδου, xai Χίου, 
καὶ ᾿Ατταλίας, καὶ Ῥνάνων, καὶ 'Ixovlou, xai Βιθυ- 
νῶν Νιχαίας, καὶ Σικελίας, καὶ ἀπὸ πασῶν τῶν πό- 
λεων ᾿Ανατολῆς, xai δύσεως, xai θεμάτων ἤκχασι 


que in basi ereote, ac collocate fuerunt, ut periti (j διάφοραι στῆλαι παρὰ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου - 


qui istheo legerent ultimo futurarum rerum veri- 
tatem ediscant. Ceterum Diane statua in Hippo- 
dromo collocate visitur, ubi palestrite exercentur. 
Quatuor vero inaureti equi qui supra cancellos 
eriguntur, ex Chio advecti sunt sub Theodosio Ju- 
niore. In ambulacro duarum factionum equestres 
statue stabant et pedestres, Gratiani, Valentiniani, 
Theodosii,ut et Firmiliani gibbosi,risus concitandi 
gratia. Ex duubus Hippodromi statuis quarum al- 
tera belluas gignit,altera homines devorat : prima 
quidem Justinianum tyrennum denotat, et que 
reouperato imperio gessit; altera vero que navim 
appositam habet, ut aliqui quidem volunt, Soylla 
est,homines & Charybdi accedentes devorans; atque 


ille quem capite prehensum tenet, Ulyssem refert; p 


alii vero putant,terram et mare septemque seoujJa 
esse que devorant 8ο devorantur. Statuam selle 
insidentem, elii Verinam uxorem Leonis Magni 
esse aiunt, alii Minervam, ex Grecia adveotam. 


al καὶ ἐτέθησαν xal ἑστηλώθησαν, ἵνα οἱ διερχόµενοι 
ταῦτα xal πεπειραμένοι ἔχωσι τὸ ἀλάθητον τῶν 
ἑσχάτων. Τῆς δὲ ᾽Αρτέμιδυς ἡ στήλη ἐν τῷ Ἱππικῷ 
ἐστιν, ἔνθα οἱ παλαίοντες δοκιμάζονται. Οἱ δὲ τέσ- 
σαρες χεχρυσωμµένοι ἵπποι, οἱ ὕπερθεν τῶν καγχέλλων 
ὀρώμενοι, ἐκ τῆς Χίου ἤκασιν ἐπὶ Θεοδοσίου τοῦ 
μικροῦ: αἱ δὲ ἓν τῷ περιπάτῳ τῶν δύο μερῶν ἔφικ- 
mot στῆλαι καὶ πεζαὶ, ΓΤρατιανοῦ, καὶ Οὕὗαλεντι- 
νιανοῦ, val Θεοδοσίου, καὶ τοῦ χκυρτοῦ Φιρμιλιανοῦ, 
πρὸς γέλωτα ἕστησαν. Al δὲ γεννῶσαι θῆρας, καὶ 
ἐσθίουσαι ἀνθρώπους ἐν τῷ Ἱπποδρομίῳ: ἡ μὲν 
µία ἑστὶν Ἰουστινιανοῦ τοῦ τυράννου, δηλοῦσα τὴν 
Ἱστορίαν τῶν δευτέρων αὐτοῦ πράξεων ^ ἡ δὲ ἑτέρα, 
ἐν fj πλοῖον ὑπάρχει, οἱ μὲν λέγουσιν, ὅτι ἡ Σχύλλα 
ἐστὶν, ἡ ἐκ τῆς Χαρύθδεως ἑσθίουσα τοὺς ἀνθρώπους " 
xal ἐστιν Ὀδυσσεὺς, ὃν κατέχει ἐκ τῆς χορυφῆς. 
Ἔτεροι δὲ λέγουσιν, ὅτι ἡ ΥΠ, xai ἡ θάλασσα, καὶ 
el ἑπτὰ αἰῶνές εἶσιν οἱ ἐσθίοντες xai ἐσθιόμενοι. "H 


δὲ καθεζοµένη εἷς τὸ σελλίον, οἱ μὲν Βηρίνην τὴν 











4455 


ANONYMI ANTIQUITATEB CP. 


1964 


49vatxa τοῦ Μεγάλου Αάόντος, ἄλλοι δέ φασιν À Hymno vero ex magna Antiochia a Constantino 


᾽Αθηνᾶν ἐξ Ἑλλάδος ἑλθοῦσὰν. 'H δὲ "Tawa ἤχθη 
ἀπὸ τῆς μεγάλης Αντιοχείας Καρὰ τοῦ Μεγάλου 
Κωνσταντίνου. Τὰ δὲ λοιπὰ ἀγάλματα τοῦ Ἱππικοῦ, 
τά τε ἀῤῥενικὰ ἁπὶ τὰ θήλεια, xat ol διάφόροι ἵπποι, 
xal τῶν Χχαμπνήρων ol κίονες, οἳ τε λίθινοι καὶ οἱ 
χαλκοὶ, καὶ οἱ ὀθελίσχκοι τῶν καμπτήρων ol χαλκοὶ, 
καὶ αἱ Ἱστορίαι τοῦ µονολίθου,καὶ αἱ ἠνιοχευτιχαὶ στῆ- 
Aa: σὺν ταῖς βάσεσιν αὐτῶν ταῖς ἑνιστόροις, xal τῶν 
περιπάτων οἱ κίονες σὺν ταῖς χεφαλαῖς xal ποδίσκοις 
αὐτῶν, παὶ τῶν ἓν vp Σφενδόνι, καὶ τοῖς στήθεσι, 
καὶ συστεµατίοις, καὶ σολεοῖς, xal ἁπλῶς, ὁπόθεν, 
ἐχεῖσε εὑρίσκεται γραφή. Κατ ἐξαίρετον εἷς τὰς 
χαλκὰς πύλας, τῶν ἑσχάτων ἡμερῶν καὶ τῶν µελ- 
λόντων εἰσὶ πᾶσαι αἱ ἱστορίαι, Bc ἑστηλώσατο ᾽Απολ - 
λώνιος 6 Γυανεὺς εἰς μνήμην τῶν ἐντυγχανόντων, διὰ 
τὸ ἀνεξάλειπτον εἶναι. Ὁμοίως καὶ ἐπὶ πάσης τῆς πό- 
λεως τὰ ἀγάλματα ἑστοιχειώσατο. Οἱ δὲ ἔχοντες δοχι- 
μὴν τῶν στηλωτικῶν ἀποτελεσμάτων εὑρήσουσι πάντα 
ἀληθῆ. Ὁμοίως δὲ xal ol τρίποδες Δελφικῶν κακκάθων 
καὶ αἱ ἔφιπποι στῆλαι γράφουσι δι’ ἣν αἰτίαν ἕστησαν, 
καὶ τί σηµαίνουσιν. 


Περὶ τᾷς στήλης τῆς ἱσταμένης slc τὸ στυράχιον el 
τὴν Φιάλην. 


Ἡ δὲ στήλη ἱσταμένη εἰς τὸ στυράκιον efc τὴν Φιά- 
λην τοῦ Ἱπποδρομίου, ἡ χαλκῆ καὶ γυναιχοειδὴς, 
Εἰρήνης ἐστὶ τῆς ᾿Αθηναίας, ἵν ἀνήγειρε Κωνσταντῖνος 
b αἷὸς αὐτῆς elc θεραπείαν ταύτης, 


Περὶ τοῦ Ἁγίου Σεργίου. 


Τὰ δὶ ὄντα κτίσματα εὐμεγίθη cic τὸν "Αγιον Σέρ- 
γιον, οἴκος iv τοῦ Μεγάλου Ἰουστινιανοῦ, ὄντος αὐτοῦ 
πατρικ[ου. 

Περὶ τῶν καλουµένων Νεκρῶν. 

'H δὶ καλουμένη Νεκρὰ, τὰ σώματα τῶν ἆναιρε- 
θέντων ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ Ἰουστινιανοῦ ἐν τῷ Ἱππο- 
δροµίῳ, ἐτίθησαν ἐχεῖσε, διὰ τὸ μὴ χωρεῖν ἀλλαχοῦ 
θάψαι αὗτά, ἀπέφραξε δὲ τὰ σκάλια ἀπὸ τοῦ πρωτοθύ- 
pou μέχρι τοῦ Καμελαύχου, καὶ οὕτως ἐτίθουν τὰ 
νεκρὰ σώματα. 

Περὶ τῶν λοιπῶν στηλῶν τῶν ἐν τῷ Ἱπποδρομίψ. 

Ἐν τῷ ἅρματι εἷς τοὺς πλεκτοὺς Χίονας iv τῇ 
λεγομένῃ Nsolalg, ἵσταται στήλη Ὑυναικεία καὶ 
βωμὸς μετὰ µοσχαρίου , ἐν οἷς xal ἵπποι χρυσο- 
λαμπεῖς 57 καὶ ἐπὶ δίφρου διφρηλάτης Υυναικὸς, 


ἐν τῇ δεξιᾷ χειρὶ κατεχούσης στηλίδιόν τι, ἂγαλμα D 


διατρὀχον τοῦτο. Oi μὲν λέγουσ, Κωνσταντίνου 
κατασχευὴν τὴν ζεῦξιν µόνην, τὴν δὲ λοιπὴν ἁρ- 
χαιαν εἶναι, καὶ μηδὲν παρὰ Κωνσταντίνου κατα- 
σκευασθῆναι, ἕως γὰρ Θεοδοσίου τοῦ Μεγάλου θέαμα 
παρὰ Ἀολίταις γέγονεν ἐν τῷ Ἱπποδρομίῳ, ἀνὰ 
κηρῶν λευχκῶν καὶ χλαμύδων φοροᾶνίας πάντας εἴσ- 
έρχεσθαι τὴν αὐτὴν στήλην ἑπάνω ἆρματος ἤγουν 
καρούχας, ἕως τοῦ στάµατος ἀπὸ «εῶν καγκέλλων 
τοῦτο δὲ ἀξετέλουν, ὅτε τὸ γενέθλιον τῆς πόλεως 
ἐπετελεῖτο. Ἐκεῖσο δὲ ἑνζώδης ἐστηλώθη slc τοὺς 
πίονας ὃ 'Alàp, καὶ ἡ Εὔα, καὶ ἡ Εὐθηνία, καὶ 
ὁ Λιµός, 


Magno deducta est. Ceterum reliqua signa omnia, 
que ;n Hippodromo visuntur tam virilia quam mu- 
liebrit, et varie equorum statum, et metarum 'co- 
lumne lapidee atque anee, earumque obelisoi 8- 
rei, e& monolithi sculpture, et statue auorigarum 
cum earom basibus flguratis, et porticum colum- 
ne cum suis capitulis et spiris; item ille que in 
sphendone visuntur, necnon medie icones et com- 
pages et s01ea ; heo inquam, omnia unde eo aód- 
vecta fuerint, ascriptum reperitur. Presertim vero 
Ín portis mreis omnes conspiciuntur historie ulti- 
morum dierum,quas ibi statuit Apollonius Tyanens 
in sempiternam et indelebilem rerum que future 
sunt, memoriam. Similiter ipse per totam urbem 
statuas magice consecratas erexit, et qui ejusdem 
generis apotelesmatum peritiam habent,omnia vera 
deprehendent. Preterea quoque in tripodibus Del- 
phicorum cacaborum ac statuis equestribus insori- 
ptum est, cujus rei gratia collocata sint, et quid 
signiflcent. 


De statua que columella insidens erigitur in Phiala. 


Statua muliebris senea, que columelle imposita 
visitur in Hippodromi Phiala, Irene Atticsm est, 
quam in honorem ejus Constantinus fllius erexit. 


De Sancto Sergio. 


Magna illa sdifloia, que versus Sancti Sergii e- 
dem cernuntur,ea sunt in quibus habitavit Magnus 
Justinianus tum patricius. 


De loco Necra nuncupato. 


In loco, qui Neora appellatur, cadavera eorum 
qui sub eodem Justiniano cesi fuerant in Hippo- 
dromo,deposita sunt, eo quod alibi ea sepeliri non 
possent. Obstruxit enim scalas &b exteriori porta 
aed Camelaucum ; et ita cadevera ibi reponebantur. 


De reliquis statuis quae ἐπ Hippodromo habentur. 


: In Neolea supra columnas tortiles erecta est 
muliebris statua currui insidens, et ara cum vi- 
tulo: ubi etiam equi auro fulgentes quatuor, et 
in sella, auriga mulieris dextera gestantis par- 
vam, ourrentis forma, staluam. Nonnulli volunt 
hec duntaxat fuisse a Constantino Magno juncta; 
reliqua vero antiqua, nec a Constantino confeota. 
Ceterum usque ad Theodosium magnum fuit οἱ- 
vibus in Hippodromo speotaculum, quippe albis 
omnes induti chlamydibus vel lenis statuam illam 
currui sive carruce impositam cum cereis albis 
deducebant & cancellis ad solium imperatorium 
usque. Hoo autem fieri solebat quotannis die urbis 
natali. Preterea ibidem supra columnas posite 
fuere statue Adami et Evo, Prosperitatis ao Fa- 
mis. 





1250 APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 1256 
De templo Sancte. Euphemiz, qua exsiat. in. Hippo- Α Περὶ τῆς Αγίας Εὐνημίας τῆς dv τῷ ππο- 


dromo. 


Templum S. Eupheinie, quod in Hippodromo 
cernitur, Constantinus Magnus exstruxit, et pre- 
tiosa exornavit materia. Verum post quadringen- 
tos triginta et octo annos Consatantinns Coprony- 
mus imperator, Christi ao Doi hostis, illad in ar- 
mamentarium et sterquilinium publicum mulavit, 
et reliquias heu! sancte Euphemise cum loculo 
in profundum maris projecit. Post annos vero 
triginta sex Irene piissima Augusta Atheniensis 
hoo templum resdificavit, et reliquias reperias 
eo iterum transtulit. 


De templo S. Joannis Precursoris llli nuncupato. 
In loco cognominato Illi, ubi exstat templum 


ροµ!φ. 

Τὸν δὲ ναὺν τῆς ἁγίας Ῥόφημίας τῆς dv τῷ 
Ἱπποδρομίῳ ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἀνήγειρε, xos- 
µήσος αὐτὸν διὰ πολυτελοῦς ὕλης, υλη δὲ χρόνων 
παρελθόντων, ἑλθόντος τοῦ µισοθέου καὶ µισοχρίστου 
βασιλέως Κοπρωνύμου Κωνσταντίνου, ἐποίησεν αὖ- 
τὸν ᾽Αρμαμέντα xal κοπροθἑσιον, xal τὸ λείψανον 
τῆς ἁγίας Εὐφημίας, φεῦ]| σὺν τῇ λάρνακι εἰς τὸν 
βυθὸν τῆς θαλάσσης ἔῤῥιψεν . Μετὰ δὲ «εριάχοντα 
Ἑξ Χρόνους Εἰρήνη ἡ εὐσεθεστάτη Αὐγούστα |, 
᾿Αθηναία, τοῦτον πάλιν ἀνφχοδόμησε, καὶ τὸ λείφανον 
εὐροῦσα ἔφερε. 

Περὶ τοῦ Προδρόμου τοῦ Ἴλλου. 
Ὅτι τὰ λεγόμενα Ἵλλου ὁ Πρόδρομος, mi, 


S. Joannis Precursoris, olim fons erat, in quo B ἐτόγχανε, καὶ ἐνεμφώλευε ὁδράκων παμμµεγίθης. 


draco ingens latitabat; illio tum et αγία im- 
periale erat, et multos illac transeuntes draco de- 
vorabat. Sanctus vero Hypatius cum eo accessis- 
get, suo baculo, in cujus ima parte clavi ferrei 
a&ffixi erant, facto crucis signo, draconem percus- 
sit 8ο interfecit, hino apprehensum in medium 
forum eum mortunm projecit, 8ο igni trudidit : 
et idcirco loous ille tale romen obtinuit, vel ab 
Illo magistro, qui imperium affectaverat, ibidem- 
que habitabat. 
De eodem templo Illi dicto. 

Templum S. Joannis Precursoris, Illi nuncupa- 
tum, domus exstitit Illi magistri, qui praeclaris 
multisque functus est dignitatibus sub Loone Ma- 


cela et Zenone. Idem Illus imperium affectans, 


collectis ex populo septuaginta mille militibus in 
Antiochia magna in Zenonem insurrexit; Zeno 
vero adversus eum fratrem suum Longinum ma- 
gistrum misit cum magna militum manu. Com- 
misso autem prelio prope magnam Antiochiam 
victus est Longinus, et vix solus, universo deleto 
exercitu, Antiochiam se recepit, Illo viribus longe 
superiore exsistente. Verum Zeno Joannem pa- 
tricium, cognomine Curvum, cum magno Scytha- 
rum et Macedonum manu in Seleuciam legavit, 
ibique conserto prelio, Illus cum suis devictus 
est. Sed fuga in quoddam castellum elapsus a suis 
domesticis Joanni proditur, a quo et reliqui ejus 
duces comprehensi decollatique gunt. Horumque 
capitibus una cum capite Illi haste infixis Con- 
stantinopolim ingreditur Joannes. Ceterum impe- 
ravit Illus menses quatuordecim. 


De loco nuncupato Phocolisthum. 


Locum cognominatum Phocolisthum inde no- 
men accepisse contendit Panodorus /Egyptius, 
quod, cum Phocas imperator illac equo insidens 
pertransiret, equus ejus ibi cespitaverit et ceci- 
derit, ut ait Panodorus /Egyptius; Theodorus vero 
Thebanus philosophus inde nomen obtinuisse pu- 
Jat, quod cum ante Constantinum Magnum locus 
ille extra urbem esset, multisque frequentatus ]8- 
tronibus, qui plurimos Byzantinos cives interfece- 


Ἐχκεῖσε δὲ rjv καὶ ταμεῖον βασιλικὸν, xal πολλοὺς 
ὁ δράκων ἤσθιεν 'O δὲ ἅγιος Ὑπάτιος ἐκεῖσε x2- 
ῥαγενόµενος μετὰ τῆς ῥάθδου αὐτοῦ ἐχούσης κάτω- 
θεν ἤλους σιδηροῦς, καὶ σφραγίσας καὶ κρούσας τὸν 
δράκοντα , ἀπέφυξεν , xal λαθὼν αὐτὸν μέσον τοῦ 
Φόρου προὔθηχε νεκρὸν, καὶ ἔκαυσεν αὐτόν. Καὶ ἐπὶ 
τούτω ὠνομάσθη ὁ τόπος οὕτως, xal ἀπὸ Ἵλλου 
µαγίστρου τυραυνήσαντος, xai ἐχεῖσε οἰκοῦντος, 


Περῖ τοῦ αὐτοῦ ἳλλου, 

Ὅτι τὰ καλούμενα "IÀÀou ὁ "Άγιος Ἰωάννης ὁ 
Πρόδρομος, οἶκος ἦν Ἄλλου µαγίστρου, πολλὰς 
ἀρχὰς διανύσαντος μετὰ πολλῆς δέξης ἐν τοῖς χρό- 
νοις τοῦ Λεομαχέλου xal Ῥήνωνος. Τυραννήσας δὶ 
ὁ αὐτὸς "λλος, καὶ Àao3 ἀβροίσας ο) χιλιάδας clc 
᾿Αντιόχειαν τὴν μεγάλην xatà τοῦ Ζήνωνος ἆντλρεν, 
Ὁ δὲ Ζήνων ἀποστείλας Λογγίνον μάγιστρον τὸν 
ἀδελφὸν αὐτοῦ μετὰ πλήθους στρατιωτῶν, xal συµ- 
θολῆς πολέμου γενομένης ἠττήθη Λογγίνος πλησίον 
Αντιοχείας τῆς μεγάλης, καὶ μόλις µόνος διεσώθη 
ἐν τῇ ᾿Αντιοχείᾳ, τοῦ λαοῦ αὐτοῦ παντὸς χατασφα- 
γίντος xai κατεδυνάστεισεν Ἵλλος σφόδρα. 'O δὶ 
Ζήνων ἀπέστειλεν ᾿]ωάννην πατρίχιον, τὸν ἐπιλεγό- 
µενον Κυρτὸν , μετὰ Σχυθῶν xal Μαχεδόνων ἐν 
Σελευχίᾳ. καὶ συµθαλόντες πόλεμον, ἠττήθησαν οἱ 
τοῦ μέρους τοῦ Ἴλλου, καὶ φυγὼν Ἵλλος ἔν τιν: 
φρουρίῳ παρεδόθη ὑπὸ σῶν οἰκείων αὐτοῦ ἀνθρώπων 
πρὸς Ἰωάννην, καὶ συλλαθόµενος τοὺς ἄρχονιας αὐτοῦ 


[ μετὰ τῆς τούτου κάρας εἰσήγαγέν etc Κωνσταντινούπο- 


λιν, ἐπὶ δόρατα τὰς χεφαλὰς φέρων. Ἑτυράννησε δὲ 
Ἴλλος μµῆνας ιδ. 
Περὶ τὸ κχαλούμενον Φωκόλισθον. 

Ὅτι τὸ λεγόμενον φωκόλισθον, ἔφιππος βαδίζων ὁ 
Φωκᾶς βασιλεὺς, ὠλίσθησεν ὁ ἵππος αὐτοῦ καὶ 
ἔπεσε xal διὰ τοῦτο ἐκλήθη Φωκόλισθον, καθώς φησι 
Πανόδωρος ὁ Αἰγύπτιος ὁ δὲ θεόδωρος 6 θηθαῖος 
φιλόσοφος Gy, πρὸ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου cs! 
ἔξωθεν τῆς πόλεως Βύζαντος, λγοταὶ πολλοί ὑπῆρ' 
χον, καὶ πολλοὺς Βυζαντίους ἀνεῖλον. Ὁ δὲ λίέγας 
Κωνσταντῖνος μετὰ τὸ πορθῆσαι καὶ χτίσαι τὴν 
πόλιν, μαθὼν περὶ τῶν λῃστῶν καὶ συλλαθόµενος 

















1257 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1258 


αὑτοὺς ἐκεῖσε ἐφούλχισεν αὐτούς. Διὰ τοῦτο ἐκλήθη Α rant, Constantinus Magnus destruotis veteribus 


τὸ ὄνομα τοῦ τόπου Φουλχόκηστον, 


urbis ορά1[]οίς, novisque excitatis, ubi rem resci- 


vit latrones ipsos comprehensos inibi furcis affixit. Qua de re locus ille nuncupatus fuit Phulco- 


lestum. 
Περὶ τὰ λεγόμενα Κοντάρια εἷς τὴν ᾿Αγίαν 
θέχλην. 


"Oct τὰ λεγόμενα Κοντάρια, ὁ yog Γεώργιος, 
ὅτε ἦλθεν ὁ βασιλεὺς θρήκης πρὸς Βύζαντα, ἔκοψαν 
ol Βύζαντες dx τῶν ἐκεῖσε τόπων χοντάρια, xal οὕτως 
ἐκλίθη ὁ τόπος Κοντάρια. 'O δὲ μέγας Κωνσταν- 
τῖνος ἀνήγειρεν ἐκεῖσε ναὸν τῆς Θεοτόκου. 'O δὲ 
Ιουστίνος ὅ Ἡρωτοκουροπαλάτης, ὁ ἀνὴρ Σοφίας 
τῆς Λοθῆς, tiq χάλλος xai μέγεθος ἐπλάτυνε τὸν 
τοιοῦνον ναὸν, xal ἐπωνόμασε τοῦτον τῆς ᾽Αγίας 
θέχλης. 

Περὶ τῆς μονῆς τοῦ ἁγίου Σεργίου καὶ Βάκχου 
τὰ Ὀρμίσδου, 

"Ott τὰ χαλούμενα Ὁρμίσδου, λιμὴν ἦν μικρὸς, 
ἐν ᾧ ὁ μέγας Ἰουστινιανὸς ἐχρημάτισε κχοιτῶνα, 
xai ὠνόμασε Σέργιον καὶ Βάκχον. Ὡσαύτως xai 
ἔτερον ναὂν τῶν &yluv ᾿Αποστόλων, ὅτε τὸν χρισμὸν 
ἔλαθεν ὑποχάτω τῶν βαθμίδων, ὅτε xal τὴν σφαγὴν 
εἲς Ἰππικὸν ἐπο[ει. Ἐκλήθη δὲ ᾿Ἰουλιανοῦ λιμὴν, 
ὅτι ὁ χτίσας οὕτως ἐχαλεῖτο. 

Περὶ τοῦ Βουκινου. 

Té Βούχινον τὸ παλαιὸν, σάλπιγγες ἦσαν ἑπάνω 
τοῦ τείχους ' τὸ δὲ τεῖχος ὑποχάτω ἣν συριγγῶδές 
κοῦφον. Καὶ ὅτε Xv νότος ij βοῤῥἁς, σφοδρῶς ix 
τῶν κυμάτων τῆς θαλάσσης ἀποκρουούσης, ἐκεῖθεν 
ἀνήρχετο βίαιον πνεῦμα καὶ ἦχε µελῳδίαν, δίκην 
σειρῆνος, καὶ ἀἄντέλεγεν ὁ ἕτερος πύργος ὁ ἄντιχρυς. 
Ὅτε δὲ ᾖθελε κχινῆσαι  "Pupatxóg στόλος, ἐκεῖ 
ἠθροίζοντο, καὶ κατὰ τὸν ἦχον τῶν πύργων ἐσάλπι- 
Cov αἱ νΤες, καὶ ἐκίνουν. 


Περὶ τῆς Σοφίας τὸν λιμένα. 

Τὸν λιμένα τῆς Σοφίας Ἰουστῖνος ἔχτισεν εἰς 
πρόσωπον τῆς Ὑυναιχὸς αὐτοῦ Σοφίας. Πρὸ δὲ τοῦ 
χτισθῆναι τὸν λιμένα ὑπῆρχε στοὰ Ἀχαμαροειδὴς, 
ἦν ἕκτισεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, καὶ ἀνήρχοντο 
οἱ φιλόσοφοι, ol τε θηθαῖοι καὶ ᾿Αθηναῖοι, καὶ διελέ- 
Ύοντο μετὰ τῶν πολιτῶν φιλοσόφων * xal διήρκεσε 
τοῦτο μέχρι τοῦ ᾿Ιουστίνου, καὶ πάντοτε ἐνίχων 
ot δυτικο!. ᾿Ἐπὶ δὲ Ιουστίνου ἠττηθέντες. οὐδέποτε 
ἀνπλθον µέχρι τῆς σήμερον. ἝἜκτοτε διελθόντων 
χρόνων, ἐγένετο Σοφίαν τὴν Αὐγοόσταν ἵστασθαι elo 


τὸν ἡλιακὸν τοῦ παλατίου, καὶ ὁρῶσα τὰ πλοῖα κλυ- D 


δωνιζόµενα ἐν τῇ θαλάσσῃ xal σπλαγχνιαθεῖτα ἤρ- 
ξατο ὀδύρεσθχαι, καὶ προσελθοῦσα εἷς τὸν βασιλέα 
τὸν ἄνδρα αὗτῆς, xal ἰκέτευσεν αὐτὸν ὅπως παράσχῃ 
αὐτῃ Χρυσίον Ἱκανὸν εἷς τὸ ποιῆσαι λιμένα ' xol 
ἐπικαμφθέντος τῇ ταύτης αἰτήσει, προσέταξε Ναρσῇ, 
τῷ πατριχίῳ xal πραιποσίτῳ, καὶ Τρωΐλῳ, πρωτο- 
θεστιαρἰῳ αὐτοῦ, χτίσαἰ τὸν λιμένα *. ot καὶ βόθυνον 
µέγαν ἀρύξαντες ἀνφκοδόμησαν τοῦτον. Διὸ καὶ τὴν 
προσηγορἰίαν εἴληφε. Μέσον δὲ τοῦ λιμένος ἀνήγειρε 
στήλας δ᾽, ἑπάνω τῶν Ó' κιόνων, Σηφίας καὶ 'Apa- 
θίας τῆς ἀνεφιᾶς αὐτοῦ, Ἰουστίνου xai Ναρσῆ τοῦ 
ἐχεῖσε παρισταµένου * ἐξ ὤν ai δύο ἀφιρέθησαν 


PaATBOL, GR. COXXII. 


De loco qui appellatur Contaria ad sunctam 
Theclam. 


Locus Contaria dictus, sive Sanotus Georgius, 
inde nomen accepit, quod, cum Thracie rex expe- 
ditionem contra Byzantem suscepisset, Byzantii 
inde hastas exciderint. Constantinus autem ma- 
gnus templum ibi Virgini Deiparse exstruxit, quod 
postea Justinus Protocuropalates, conjux Sophie 
Lobes &mpliavit exornavitque, 8ο Sancte 'Thecle 
appellatione donavit. 


De monasterio S. Sergii et Bacchi cognomine 
Hormisda. 


Locus dictus Hormisde, parvus erat portus, in 
quo Justinianus magnus monasterium exstruxit 
nomine Sergii et Bacchi ; et templum pariter S8. 
apostolorum, eo quod ibidem subter gradus inun- 
ctus fuit, cum stragem in Hippodromo edidisset. 
Preterea appellatus fuit Juliani portus, quoniam 
Bic ejus conditor nuncupatur. 


De loco dicto Buccinum. 

In loco nuncupato Buccinum, olim supra mu- 
rum Bucocine exetabant,et muri ima parse adinstar 
fistule concava erat. Cum vero auster vel boreas 
vehementius flarei, ex fluctibus maris eo allisis 
Spiritus vehemens ascendebat, ac sirenis inslar 
edebat concentum, resonabatque pariter altera 
turrie opposita. Cum vero aliquo profectura esset 
Romana classis, illuc congregabatur, et juxta tur- 
rium sonum in navibus quoque tuba canebatur, 
atque ita discedebatur. 


De portu Sophiano. 

Portum Sophianum condidit Justinus conjugis 
sua Sophia nomine. Ántequam vero portum ex- 
struxisset, erat ibi fornice instructa porticus a 
Constantino magno smdificata, in quam philosophi 
Thebani pariter ac Athenienses conveniebant ad 
disserendum oum philosophis Constantinopolita- 
nis; quod usque ad Justini tempora factum est, 
semper victoriam  reportantibus occidentalibus, 
qui semel sub Justino victi, nunquam postea ad 
hodiernum usque diem reversi sunt, Ceterum 
aliquot interjectis annis accidit, ut stans Sophia 
Augusta in solario palatii, naves videret in mari 
fluctibus agitari. Quare commiseratione permota 
lamentari cepit, accedensque ad conjugem impe- 
ratorem , rogavit, daret sibi necessariam auri 
copiam ad construendum portum. Imperator ejus 
petitioni annuit, et Narss patricio et preposito ac 
Troilo protovestiario euo portus exstruendi munus 
iujunxit, qui ducta ingenti fossa portum condidere. 
Idcirco tale nomen accepit. In medio autem portu 
quatuor statuas totidem columnisimpositas erexit, 
videlicet Sophie statuam, Arabie filie sue, suam, 
et Narse prefecti structure. Earum due sublate 


40 


πα Carta m 





1259 APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 4960 


sunt a Philippico : continebant enim notas rerum A παρὰ Φιλιππικοῦ ' εἶχον δὲ Ίραμματα τῶν μµελ- 


futurarum. 
De Fanili quod est in loco Buccinum dicto. 


Fonile, quod visitur in loco cognominato Buc- 
cinum, olim ecclesia erat Sancti Andrex apostoli, 
quam eo veniens Justinianus edificaverat. Con- 
stantinus vero Cabalinus eam in f»nile mu- 
tavit. 


De Contariis que sunt apud S. Theclam. 


Que modo Contaria nuncupantur, prius vigilum 
eraut excubie, que annos septem durarunt. Post 
bellum autem bienne, fanum illic Gallienus exstru- 
xit, quo postea Constantinus Magnus destructo, 
ejus loco Sancte Deipare templum  redi(lcavit, 


nummoque insculpsit imaginem Christi, sanctissi- B 


ma Deipare, matris sue Helene, et suam ipsius; 
festumque dedicationis duodecim dies celebravit. 
Hoc templum postea Sancte Thecle appellatum fuit, 
Ceterum tum Milliarii fornix porta erat terrestris, 
et in loco vocato Dippio mutatio equorum cursus 
publici. Ipsa vero Contaria magnus mons erat, in 
quo excubias agebant Byzantii, populorum occi- 
dentalium impetum metuentes. 


De templo S5. Michaelis archangeli Adda dicto. 


Templum S. Michaelis archangeli Adde nuncu- 
pastum Justinus ediflcvait. Nomen vero accepit 
&b Adde magistro, qui ibidem domum exstru- 
xerat. 

De columna Ferrea. 

Cum columna, que visitur in foro appellato 
Anelio, Roma sub Constantino Magno advehere- 
tur, ob ingentem ejus molem triennium integrum 
navigavit. Tandem ingressa Sophiarum portum, 
cum ad portam extrahere de navi eam vellent, in 
littore quatuor cubitis demersa et obruta remansit, 
quod uliginosus ac palustris locus essct: cum 
aulem eam ligneis vectibus extrahere non vale: 
rent, ferreis ingentibus sunt usi: atque ideo sic 
vocata est. 

De partu Eleutherii. 
Portus Eleutherii exstructus est a Constantino 
Magno. In eo stabat Kleutherii primi a secretis 
lapidea statua, scapulare super humeros habens, 
et ventilabrum manu gestans, utrumque lapid- 


λόντων. 
Περὶ τοῦ ἐν τῷ Βουκίνῳ Χορτοθολῶνος. 

'O Χορτοθολὼν, ὁ εἷς τὸ Βούχινον, ἐχκχησία fv 
τοῦ ἁγίου ἄποστολου ᾿Ανδρέου, fj» ἀνήγειρεν Ἴοο- 
στινιανὸς ἐχεῖσε ἐρχόμενος ΄ Ὁ δὲ Καθαλῖνος ἐποίησε 
χορτοθολῶνα. 


Περὶ τὰ λεγόμενα ἈΚοντάρια εἰς τὴν Αγία. 
θέχλην. 


Τὰ λεγόμενα Κοντάρια, βίγλα ἦν ἐχεῖσε µεγχᾶλτ, 
καὶ ἕως ζ Ὑρόνους ἐφυλάττετο. Καὶ πολέμου γεγο- 
νότος χρόνους δύο, ναὸς ᾠκοδομήθη, εἰδώλιον µικρὀν, 
ὑπὸ Γαληνοῦ, ὃν καθελὼν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος 
ναὺν τῆς θεοτόκου ἀνήγειρε, xai ἐχάραξε τὸν Ἆρι- 
στὸν xal τὴν ὑπεραγίαν θεοτόχον, xai τὴν αὐτοῦ 
μητέρα xal ἑαυτὸν, xai ἑτέλεσε πανήγυριν Ὠπέ- 
ρας ιβ ὅστι ναὸς µετωνοµάσθη Αγία θέχλα. 
Τότε δὲ καὶ τοῦ Μιλίου ἡ χαµάηα χερσαία ἦν πόρτα, 
xai εἷς τὸ Διίππιον ἡ ἀλλαγή. Ταῦτα δὲ τὰ λεχό- 
µενα Κοντάρια, μέγα ὄρος ἦν, xai ἐφυλάσσετο ὑπὸ 
τῆς βίγλης τῶν Βυζαντίων πτοουµένων τοὺς δυτικούς. 


Περὶ τοῦ ᾽Αρχιστρατήγου τοῦ ᾿Λδδα. 
"Ost ὁ ᾿Αρχιστράτηγος τοῦ ᾿Αδδᾶ ἐχτίσθη ὑτὸ 
Ιουστίνου. Τὸ δὲ ὄνομα ἑδέξατο ἐκ τοῦ )λὸδᾶ τοῦ 
µαγίστρου, ἐκ τοῦ ἐκεῖσε κτίσαντος οἴκον. 


Περὶ τῆς Σιδηρᾶς. 

Ὅτι ἐπὶ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου ὁ μέγας 
κίῶν τοῦ φόρου τοῦ ᾿Ανηλίου τρεῖς χρόνους dre: 
πλοϊζόμενος ἀπὸ 'Ῥώμης διὰ τὴν ὑπερθολὴν τοῦ 
μεγέθους αὐτοῦ. Καὶ εἰσελθὼν εἲς τὰς Σοφίας, 
ἐν τῇ πόρτῃ θελόντων ἐχθαλεῖν τὸν xlova ἀπὸ τῶν 
σχεδίων ἐχώσθη εἰς τὸν αἰγιαλὸν πήχεας ὃ᾽, διὰ τὸ 
χαῦνον καὶ ἀλσώδη εἶναι τὸν τόπον * µέλλοντες δὲ 
τοῦτον ἀποσπᾶν μετὰ ξύλων, οὐκ ἠδύναντο, ἀλλὰ 
μετὰ σιδηρῶν µμοχλίων µεγάλων. Καὶ διὰ τοῦτο 
οὕτως ἐκλήθη. 

Περὶ τοῦ λιμένος τοῦ Ελευθερίου. 

'O δὲ λιμὴν τοῦ Ἐλευθερίου ἐκτίσθη παρὰ τοῦ 
Μεγάλου Ἰζωνσταντίνου. “Ίστατο δὲ xal στήλη λι- 
θίνη Ἐλετθερίου πρωτασηκρήτου, Φέροντος ἐτ᾽ 
ὤμων καπούλιοο xal πτύν ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ, 


eum. Cum autem erigeretur Theodosii statua, qua ῃ ἀμφότερα λίθινα. Κτισθείσης δὲ xal τῆς στήλης 


columnae insidens in Tauro conspiciebatur, ter- 
r& fossili in hunc portum ingesta, totus oppletus 
est. 


De siatuis φιι sunt prope S. Ajathonicum. 


Due sunt statue verine, una post ascensum ibi 
graduum magis ad austrum vergens quam Sanoti 
Agathoniei templum altera, e regione proxime 
S.Barbara templum, quod est in Artotyriano loco 
geu Artopoliis. Illa quidem, que ad 8. Agathoni- 
cui est, superstite adhuc Lecne ejus inarito, erecta 
fuit; que vero prope S. Barbaram, post ejus obi- 


τοῦ Θεοδοσίου, 1j ἐπὶ τοῦ χίονος τοῦ Ταύρου Zv, 
6 χοῦς ἐχύνετο εἲς τὸν λιμένα, καὶ ἐγεμίσθη. 


Περὶ τῶν στηλῶν τῶν οὐτῶν εἰς τὸν "Άγιον 
᾿Αγαθόνικον. 

Αἱ στῆλαι δύο εἷαὶ τῆς Βηρίνης, µία piv νοτιω- 
τέρα τοῦ ἁγίου μάρτυρος ᾿Αγαθονίνου, μετὰ τὸν 
ἄνοδον τῶν ἐκεῖσε βαθμίδων ' ἑτέρα δὲ ἄντιχρυς 
αὐτοῦ, πλησίον τῆς ἁγίας Βαρθὰρας τοῦ 'Aptoro- 
ριανοῦ τόπου. Καὶ Ἡ μὲν τοῦ ἁγίου ᾿Αγαθονίκο 
γέχονε ζῶντος Λέοντος τοῦ ἀνδρὸς αὑτῆς ^ ἡ 6i 
τῆς ἁγίας ἈἨαρθάρας, μετὰ τὴν τελευτὴν αὐτοῦ, 











1261 


ANONYMI ANTIQUITATES CD. 


1262 


ἠνίκα Βασιλίσκον τὸν ἀδελφὸν αὐτῆς ἕστρεψε, φυχόν- Α tum, quando Basiliscum fratrem suum coronavit, 


τος Ζήνωνος τοῦ γαμθροῦ αὐτῆς. 
Περὶ τοῦ 'Αγίου ᾿Αγαθονίκου. 

Ὁ δὲ "Ἅγιος ᾽Αγαθόνικος, τὸ πρότερον ὑπὸ Αναστα- 
σίου, καὶ ᾿Ιουστινιανοῦ τοῦ Μεγάλου τὸ δεύτερον 
ἀνεκαινίσθη. Ἐν αὐτῶ δὲ τῷ va xal πατριάρχαι 
ἐπισκόπησαν ἑπτὰ, ἐπὶ χρόνους πεντήχοντα, καὶ β1- 
σιλεῖς ἐστεφηφόρουν ἐκεῖσε δ'' δι’ ἦν δὲ αἰτίαν µετ- 
εποίηθη ἐκεῖθεν ὑπὸ Τιθερίου, οὗ γινώσκετα:. Kal 
παλάτιον δὲ πλησίον τοῦ αὐτοῦ ναοῦ ἣν μέγιστον * 
ὑπὸ δὲ Τιδεριου τοῦ πρώτου µετεποιήθη διολισβὶν εἲς 
τὰ βασίλεια. 

Περὶ τοῦ Ἁγίου ἹΙουλιανοῦ. 

El; τὸν "Άγιον Ἰουλιανὸν μοξαχοὺς ὁσίους κατὲ- 

χαυσεν 6 Καθαλῖνος, διὰ τὸ μὴ κοινωνεῖν αὐτοὺς 


τῇ μυσαρᾷ αὐτοῦ ἑαθήσει τε καὶ θρησκείᾳ, καὶ Β 


αὐτὸν τὸν  vaóv* xal ἀναλύσας ὁ µόλιθδος τῆς 
ἐκκλησίας κατῆλθεν ἕως τῶν Σοφιῶν αἰγιαλοῦ. 
“Ἵσταντο δὲ ἐκεῖσε Ἡέρδικες χαλκαϊ ἐν χαµάρᾳ. 


Περὶ τοῦ ἀρχιστρατήγου, τοῦ ὄντος εἷς τὸν 
"Άγιον ἸΙουλιανόν. 

Ὁμοίως καὶ τὸν ἀρχισνράτηγον τὸν ὄντα εἲς τὸν 
Άγιον ᾿Ιουλιανὸν ὁ Δίκορος ἀνήγειρεν, ὅτε {λθεν 
ἀπὸ τοῦ Δυῤῥαχίου * mai; Υὰρ ὢν ἐμάνθανε τὰ 
γράμματα ἐκεῖσε οἰκῶν. 

Περὶ τῶν παλατίων τῶν Ἐλευθερίου. 

Τὰ δὲ παλάτια τὰ Ἐλευβερίου xal τὰ ἑργοδόσια 
ἔχτισεν Elovm xxi Κωνσταντῖνος, ὁ υἱὸς αὐτῆς. 
Απὸ δὲ τῶν µἐχρ. ᾽Αμαστριανοῦ, Ἰπποδρόμιον 
γέγονε παρὰ τοῦ Μεγάλου θεοδοσίου' ἡ δὲ Εἰρήνη 
κατέλυσεν αὐτόν. 

Ἡερὶ τοῦ Αγίου Παντελεήμονος τοῦ Μεγάλου. 

Τὸν δὲ "Άγιον Παντελεήμονα ἔκτισε θεοδώρα Ἡ 
γυνὴ ἸΙουστιτιανοῦ τοῦ Μεγάλου. ὌὍτε Ἰλθεν ἀπὸ 
Παφλαγωνίας, ἀκεῖσε idv τῷ ἐμθόλῳ ἔχειτο ὡς 
πτωχλ, καὶ ἔνηθεν ἔρια, καὶ ἐπώλει αὐτὰ, xai 
οὕτως ἔζη. Μετὰ δὲ τὸ βασιλεῦσαι, ἔχτισε τὸν 
ναόν. 


Περὶ τὰ Κλαυδίου. 

Τὰ Κλαυδίου, οἶκος ἣν πατρικίου τοῦ Κλαυδίου 
καὶ κοιαίστορος, ἐν τοῖς χρόνοις Βασιλίσκου βασι- 
λέως, ὃς καὶ παλάτιον ἀνήγειρεν ἐκεῖσε. 

Περὶ τὰ Ναρσοῦ. 

Τὰ δὲ Ναρσοῦ, οἶκος ἦν Ναρσοῦ πατρικίου xai 

πραιποσίτου, εὐννύχου, ἐν τοῖς χβόνοις Ιουστίνου 


Zenone genero fugato. 
De templo S. Agathonici. 

Templum S8. Agathonici primo ab Anastasio; 
secundo autem, a Justiniano Magno renovatum 
est. In hoc vero templo intra quinquaginta annos, 
septem patriarcha episcopatum goessere, ac qua- 
tuor ibidem imperatores coronati sunt. Qua vero 
de causa mutatum sit a Tiberio, nescitur. Proxi- 
me hoc templum erat Palatium maximum, quod, 
cum collapsum esset, Tiberius senior imperatoriis 
edibus adjunxit. 

De S. Juliano. 

Monachos S. Juliani pios ac religiosos Constan- 
tinus Copronymus igni tradidit, eo quod profani 
ejus vestimenti ao detestabilis secte participes 
esse nollent; quemadmodum et ipsam ecclesiam, 
cujus plumbum calore dissolutum ad littus usque 
Sophianum defluxit. Ceterum ibidem in porticu 
Perdices eres visebantur. 


De S. Michaele archangelo prope S. Julianum. 


Similiter et edem 8. Michaelis archangelo, qu» 
est juxta S. Julianum, Anastasius Dicorus exstru- 
xit, cum Dyrrachio in urbem venisset. Etenim, cum 
puer esset, ibi habitans litteras didicit. 

De palatiis Eleutheriaris. 

Palatia Eleutheriana et officina Irene una cum 
Constantino suo filio sdificavit. Hippodromum 
vero, qui inter Eleutherii palatia et Amastriani 
tractum a Theodosio Magno exstructus fuit, Irene 
postea evertit. 

De Ecclesia S. Panteleemon?s Magni. 

Ecclesia S. Panteleemonis condita est a Theo- 
dora, Justiniani Magni uxore ; quoniam ex Paph- 
lagonia cum venisset, ibi in portiou degebat, ceu 
paupereula victum sibi ex lanificio quseritans. Sed 
ubi ad imperium pervenit, ibidem templum exs- 


truxit. 
De Claudii tractu. 


Claudii tractus, domus erat Claudii patricii et 
questoris, tempore Basilisci imperatoris; qui et 
palatium illic edificavit. 

De tractu Narsetis. 

Narsetis tractus, domus erat Narsetis patricii et 

prepositi, eunuchi, tempore Justini et Sophie. 


καὶ Σοφίας. Τῶν δὲ Eva, καὶ τὸ γηροχομεῖον, ]) Xenodochium autem, gerocomium et ccclesiam 


καὶ τὴν ἐκκλησίαν ἀνήγειρεν ὁ αὐτὸς, καὶ τὰ µέχι 
τοῦ Οξυθαφίου, xai τον "Aqtov Πράθον. 


Περὶ τοῦ ᾽Ἁγίου θωμᾶ. 

"Oct τὰ ᾽Αμάντου καλούμενα, οἶκος ἦν μαχίστρου 
τινὸς ᾽Αμάντου παβακοιµωμένου, ἐν τοῖς Ἰχρόνοις 
τοῦ Δικόρου ὅστις ἕκτισε τὸν "Άγιον θωμᾶν ' Bp- 
πρησαθἑντος δὲ, Λέων ὁ υἱὸς Βασιλείου τοῦ Μαχεδόνος 
ἀνεκαίνισεν αὐτόν. 

Ηερὶ τὸ Χρυσοχάμαρον. 

Τὸ δὲ Χρυτοκάμαρον, Όὄπισθε τοῦ Μυρελαίου 
ζώδιον Ἱστατο χρυσοῦν, διὰ τοῦτο ἐκλήθη Xpucoxá- 
µαρον. Παρὰ δὲ τινων καλεπτῶν ἐν τοῖς Ὑγρόνοις 


idem ipse condidit et quecunque ad locum usque 
Oxybaphii nuncupatum visuntur; itemque Sanc- 


tum Probum. 
De Sancto Thoma. 


Amanti tractus, domus erat Amanii cujusdam 
magistri et accubitoris sub Anastasio Dicoro ; qui 
ecclesiam S. Thome emedificavit, quam postea in- 
cendio consumptam Leo filius Basilii Macedonis 
restauravit. 

De Chrysocamera. 

In Chrysocamera pone Myreleum, olim signum 
aureum visebatur ; idcirco Chrysocamera nuncu- 
pata est. Hoc autem signum a quibusdam latroni- 


1303 APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 1261 


bus suffuratum est tempore Bardee Cesaris, avun- A Βάρδα Kaleapoc, τοῦ θείου Μιχαὴλ, υἱοῦ τοῦ Os- 


culi Michaelis, filii Theophili. φίλου, bd. 
De Psarelzo. Περι τὰ Ψαρελαίου, 
Psareleum monasteriorum cum antea esset vo- Τὰ Φαρελαίου πρότερον ἐκαλεῖτο Μυρέλαιον, novi 


cabatur Myreleum; imperator enim oui notum οὔσα. Καὶ γνωρίσας αὑτὸ ὄνομα ἀντεῖπεν ὁ βασιλεὺς, 
erat nomen, voluit ut Psareleum appellaretur.Mo- ἵνα ἀκούῃ Ψαρέλαιον * ὅπου ἑνύθριζε τοὺς μοναχοὺς 
nachi vero a Constantino Copronymo injuria ὁ Κοπρώνυμος, καὶ ἔφυγον ἐχεῖθεν, 

affecti inde profugerunt. 


De portu seu tractu cognomine Psamatha. Περὶ τοῦ Ψαμαθᾶ. 


In porta seu tractu Psamatha cognomine, ido- Ἱστατο δὲ slc τὸν Ψαμαθὰν εἴδωλον, καί τις τῶν 
lum stabat, quod quidam gentilis colebat, cui ςδωλολατρῶν ἐσέθετο αὐτό.  "Elsqov δὲ αὐτῷ οἱ 
Christiani dicebant, Idolum quod ceu Deum colis, ὀρθόδοξοι, ὅτι Τὸ εἴδωλον, ὃ ciÓg ὡς Δεὸν, qaur 
deus faleus et ementitus est, ac ex eo locus iste — - óc ἐστι: καὶ ἑτομολογήθη ὁ τόπος οὕτως. H3 
ita cognominatus est. Ceterum heo porta dicta est Πέμπτη πόρτα ἐκλήθη, διὰ τὸ εἶναι κατ ἄριθμὸν 
Quinta, eo quod numero quinta sit. p πέμπτην. ( 

De palatíis qux ín tractu Psamatha exstant. Περὶ τῶν ἐν αὐτῷ παλατίων. 


Palatia autem et gerocomium in tractu Psama- 'AÀAà καὶ παλάτια, xal τὸ Γηροκομεῖον, τὰ εἷς 
tha dicto, exstruxit 8. Helena ; pariterque S. «à Ψαμαθὰ ἡ &yla Ἑλίνη ἀνήγειρεν * ὁμοίως καὶ 
Theodorum Claudii nuncupatum. Urbicius vero «cy "Άγιον θεόδωρον τὸν KAaoBloo. Ἡ Οὐρθίκιος ὁ 
Βἰγαοίυτῷ prefectus condidit templum S. Juliani  παριστάµενος εἷς τὰ κτίσματα ἀνήγειρε καὶ τὸν 
propriis sumptibus. Ibidem erant castra Romano- "Άγιον Ἰουλιανὸν ἐξ οἰκείων ἐξόδων, iv ᾧ ἐτύόγχανε 


rum. ἅπληχτά τῶν Ῥωμαίων, 
De porta S. /£milíani. Περὶ τῆς πόρτης τοῦ ἁγίου Αἱμιλιανοῦ. 
Porta S. JEmiliani nomen aocepit a& proximo Ἡ καλουμένη τοῦ ἁγίου Αἱμιλιανοῦ πόρτα οὕτως 


templo S. /Emiliani, quod prius parvum eratora- ἐχλήθη, διὰ τὸ εἶναι πλησίον τοῦ νκοῦ τοῦ ἁγίου 
torium. Cum autem Moysis virga alTerretur, eam ἍµΑἱμιλιανοῦ, ός πρότερον μὲν ἦν εὐχτήριον µικρον ᾿ 
hoo loco excepit Constantinus Magnus, et S. Dei- ἀλλ’ ὅτε ἤχθη τοῦ Μωσέως ἡ ῥάθδδος, ἐδέξατο αὐτὴν 
pare ecclesiam exstruxit; et sic locugsille appella- ῥἐχεῖσε 6 Μέγας Κωνσταντῖνος, xal ἀνήγειρε vai» 
tus fuit Rhabdos seu virga. Preterea et magnam — «ic θεοτόχου, καὶ οὕτως ὠνομάσθη ὁ τόπος “ράδ- 
ecclesiam S. /Emiliani ediflcavit : deinde vero sa- Q δος. ᾽Ανήγειρε δὲ καὶ τὸν "Άγιον Αἱμιλιανὸν μέγαν - 


cram illam virgam in palatium transtulit. εἶθ' οὕτως ἔφερε τὴν ἁγίαν ῥάθδον ἐν τῷ παλατίῳ. 
De cisternis et de aquzductu. Περὶ τῶν κινστερνῶν, xal περὶ τοῦ ἀγωγοῦ. 
Aqueductum ingentium arouum, seu in celum "Oct 6 ἀγωγὸς τῶν μεγάλων ἀψίδων, ἦτοι al o324- 


usque educti fornices, a Valente, uti nunc conspi- y, καµάραι ὑπὸ Οὔὐαλεντος ἐχτίσθησαν, ὡς ὁρᾶ- 
ciuntur, exstruoti sunt. Ad Cisternam Aelii 60” και, Καὶῖν db καλουμένῃ τοῦ ᾿Αετίου χινστέρνη, 
gnominatam, quam Aetius exstruxit, statua ipsius ἥτις bón! αὐτοῦ ἐκτίσθη, καὶ στήλη ἴστατο τοῦ 


Aetii erecta erat. αὐτυῦ. 
De Asparis cisterna. Περὶ τῆς τοῦ "Acrapoc. 
Asparis cisternam Aspares et Ardaburius exs- Ἡ δὲ λεγομένη ᾿Ασπάρου κινστέρνα ὑπὸ ᾿Ασπά- 


truxere, tempore Leonis Magni. Qua absoluta am- — pou καὶ ᾿Αρδαθουρίου ἐκτίσθη, ἐπὶ τοῦ Ἀξεγάλου 
bo inibi interfecti sunt &b eodem imperatore; eo —Aéovroc* xa0' fv ἀμφότεροι, πληρωθείσης act, 
quod conjuratione cum populo inita, Leonem ab ἀνηρέθησαν παρὰ τοῦ αὐτοῦ βασιλέως, οἵτινες 
imperio ejicere statuerant, nisl de industria eos — à6o2Aovto μετὰ τοῦ δήµου καταθιθάσαι Λέοντα τῖς 
dolo sustulisset imperator. Ceterum domus Aspa- fassíae, εἰ μὴ ἐξ ἀγχινοίας οὗτος τούτους ἀνεῖ)ς 
ris erat, quam deinde possedit Basilius accu. Ὦ δόλψ. Ὁ δὲ οἶκος τοῦ ᾿Ασπάρου ἦν, ὄνκερ εἴχε Β:. 


bitor. σιλειος ὁ παρακοιμώμενος. 
De cisterna Boni. Περὶ τῆς τοῦ Βώνου. 
Cisternam Boni sdiflcavit Bonus patricius Ro- Tà» δὲ Βώνου κινστέρναν Exvios. Βῶνος πατρίκιος, 


ma rediens ; eamque cameris cylindricis texit. Do- ἀνελθὼν ἀπὸ ᾿Ρώμης ' καὶ ἑσκάπασεν αὖτὴν xo 
mus autem ejus ibidem erat: vivebatque sub He- δρικῷ θόλφ. Ὁ δὲ οἶκος αὐτοῦ ἐχεῖσε Xv: ὁ αὐτὸς 


raclio imperatore. δὶ ἦν ἐπὶ Ἡρακλείου βασιλέως. 
De cisterna Mocisia. Περί τῆς Μωχισίας. 
Cisternam Mocisiam Anastasius Dicorus condi- Τὴν δὲ Μωχιαίαν ἔκτισεν ᾿Αναστάσιος ὁ Δίχορος. 


dit.Cum vero eam exsirueret, in urbe cives fame "Ότε δὲ αὐτὴν ἔκτισε, λεῖψις ἦν dv τῇ πόλει ὕδατος 
et siti laborabant, ut unus modius integro numero — xal σίτου, ὡς πιπράσκεσθαι τοῦ cítou µόδιον v εἰς 
veniret. Nomen vero hac cisterna habet a vicino  «$ νόµισµα. ἝἜλαθε δὲ τὴν τοιαύτην ἐπωνυμίαν ἡ 
templo 8. Mocii. κινστέρνα, διὰ τὸ πλησίον εἶναι τοῦ "Aylou Μωχίου. 





1265 


Περὶ τῆς τοῦ Φιλοξένου. 

Elo τὸν Φόρον πλησίον ἐστὶ χινστέρνα, ἣν ἔκστισεν 
ὁ Φιλόξενος ὁ Ῥωμαῖος, ὁ ὤν ἐκ τῶν ιβ’. 

Περὶ τῆς χινστέρνας τῆς βασιλικῆς τῆς µιγάλἠς, καὶ 
τῆς μιχρᾶς. | 

 πλαχωτὴ βασιλικἡ κινστέρνα, Μαλακταρία ἦν, 
ὅτε ἐχτίζετο ἡ Αγία Σοφία ὡσαύτως xai ἡ ἄνωθεν 
αὐτῆς στέγη, ἡ Βασιλισκάρα ὀνομαζομένη, καὶ αὐτῇ 
Μαλακταρία ἐτύγχανε τοῦ δηλικάτου τῆς Αγίας 
Σοφίας. 
Περὶ τῶν πορτῶν τῆς Χαρσίου καὶ τῆς Ἔυλο- 

χέρχου. 

Ἡ Χαρσίου ἐκ τοῦ Χαρσίου δευτερεύοντος µέρους 
Βενέτων ἨὙέγονε. Ἀυλόχερχος [δὲ ἐκλήθη], διὰ τὸ 
εὐρηχέναι ἐχεῖσε πολλὰ ὕδατα τοὺς τεχνίτας xal 
πολλοὺς ἔβῥιψαν λίθους διὰ τὴν πλημμύραν τῶν 
ὑδάτων εἰς τὸ θεµέλιον, xal ἐποίησαν παντουρώσεις 
ξύλων πολλων. 

Περὶ τὸ Πολύανδρον. 

Ἡ δὲ Ηολύανδρος καλεῖται οὕτως, διότι ἡνώθησαν 
ἐχεῖσε ἁμφότερα τὰ µέρη τῶν δήµων, ὅτε ἑκτίζοντο τὰ 
τείχη. 

Περὶ τῶν µοναστηρίων; 

Τὴν μονὴν τῶν ἁγίων Κάρπου xai Παπύλου ἡ ἁγία 
"Ελένη ἕκτισε διὰ ποικίλων μαρμάρων, εἴς μίµησιν 
τοῦ τάφου τοῦ Χριστοῦ, xai χτήµατα πολλὰ ἐχύ- 
pas. 

Περὶ τῶν Πρασίνων. 

Τὰ νῦν καλούμενα Πράσινα διὰ τοῦτο οὕτως ix- 
λήθη, διὰ τὸ εἶναι ἐκεῖσε σταῦλον τῶν Πρασίνων. Τὸ 
δὲ Υηροχομεῖον ἀνήγειρε Μαρχιανὸς καὶ Πουλχερία. 
“Αρτάδασδος δὲ ὁ τυραννήσας Καθαλῖνον, xal κρατή- 
σας χρόνους τρεῖς, καὶ τυφλωθεὶς, ἀχίνητα κτήματα, 
καὶ τὰ ἱερὰ ἐκεῖσε ἀφιέρωσε, διότι οἶχος αὐτοῦ ἐχεῖσε 
ἦν. Μετὰ av ἔτη ἦν ὁ ᾿Αρτάθασδος τῆς κτίσεως τοῦ 
γηροχοµείου. 


Περὶ τοῦ Φλωρεντίου γηροχοµείου. 
Τὰ Φλωρεντίου, οἶχος ἦν Φλωρεντίου πατριχιου, ἐν 
τοῖς χρόνοις ᾿Λρχαδίου βσσιλέως! xai τελευτῶν ἐποίησε 
τὸν οἶκον αὐτοῦ γηροχομεῖον. 


Περὶ τῆς μονῆς τὰ 'Ρωμανοῦ. 
"Οτι ἡ μονὴ τὰ 'Ῥωμανοῦ ἐχτίσθη ἐν τοῖς χρόνοις 
τοῦ Λεωμαχέλου παρὰ Αἴμωνος πατρικίου Ῥωμαίου, 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1266 


De cisterna Philozeni. 

Proxime forum visitur Cisterna exstructa a Phi- 
loxeno Romano, qui erat unus ex duodecim. 

De Basilica magna cisterna, οἱ de alia 
minore. 

Basilica cisterna lapidibus constrata Malactarea 
erat, quo tempore S. Sophia construebatur : laou- 
nar item superius, Basiliscarium nuncupatum, 
Malaciarea erat delicati S. Sophie. 


De porta Charsis et Xylocercos. 

Porta Charsie exstructa fuit a Charsia secun- 
dario factionis Venetee. Porta vero Xylocercos inde 
dicta, quod ibi artifices magnam aque copiam in- 
venerint, et multos lapides projecerint in funda- 
mentum ob aquarum inundationem, fulcimenta 
multis ex lignis supponentes. 


De porta Polyandri. 
Porta Polyandri sic dicitur, quod utraque factio 
ibi convenisset, cum muri edificarentur. 


De monasteriis. 
Monasterium SS. Carpi et Papyli exstruxit S. He- 
lena ad imitationem sepulcri Christi, ex vario 
marmore, multisque possessionibus ditavit. 


De Prasinis. 

Locus nunc Prasina appellatus, inde nomen acce- 
pit, quod ibidem stabulum esset factionis Prasine. 
Gerocomium vero Marcianus et Pulcheria condide- 
runt. Ceterum Artabasdus, qui tyrannidem adver- 
sus Constantinum Caballinum arripuit, tres annos 
imperio potitus et postea exceecatus est, possessio- 
nes immobiles ao sacra vasa eidem gerocomio 
dicavit, eo quod domus ejus ibi sita esset. Vivebat 
autem Artabasdus annis ducentis et octoginta post 
conditum gerocomium. 

De gerocomio Florentii. 

Florentii tractus, domus erat Florentii patricii 
tempore Arcadii imperatoris, quam moriens in 
gerocomium mutavit. 


De monasterio Romani. 


Monasterium Romani conditum est temporibus 
Leonis Macelli ab Hemone patricio Romano: nam 


Τότε γὰρ εἰσῆλθε xal ᾧκησεν ixst. Ἔχει δὲ ἀπὸ τοῦ [) tunc ingressus in urbem istio habitavit. Exetruxil 


ντισθῆναι χρόνους φπβ. 


Περὶ τῆς μονῆς τὰ Δαλμάτου. 

Ἡ μονή τὰ Δαλμάτου ἐκτίσθη παρὰ Δαλμάτου 
πατριχίου, ἀνεψιοῦ τοῦ ἹΜεγάλου Κωνσταντίνου. Εξ 
οὗ καὶ ᾽Αψίμαρος ὁ Ῥιθέριος βασ'λεὺς, ὅτε ἀνῆλθε 
μετὰ χελανδίων xal ἐκράτησε τὴν βασιλείαν, τὸν 
Λέοντιον βασιλέα ἐφρούρει ἐκεῖ, 


Περὶ τῆς μονῆς τὰ Kouxopo6lo». 
Τὰ Κουχοροθίου τὴν μονὴν ἔκτισεν ὅσιος Εὐάρε- 
στος ἓν τοῖς χρδνοις τοῦ Τραύλου τοῦ ᾽Αμοῤῥαίου, 


autem ipsum annis abhino quingentis octoginta 
duobus. 
De monasterio Dalmati. 

Monasterium Dalmati edificavit Dalmatus patri- 
cius, Magni Constantini consobrinus. Celerum 
Tiberius Apsimarus, postquam cum suis chelan- 
diis Byzantium pervenit, et imperio potitus, 
Leontium imperatorem ibidem inclusum ousto- 
divit. 

Dc monasterio Cucorobii nuncupato. 

Monasterium Cucorobii cognomine condidit 8, 
Evarestus sub Michaele Balbo Amorrhao. 


e 


13607 


De monasterio S. 2065, quod est ad. cisternam 
Mocisiam 

Sciendum est monasterium 8. Zoes ad ocister- 
nam Mocisiam conditum fuisse a Marciano, qui ibi 
sepultus est. 

De Sancto Luca. 

Cometerium S. Luce, et triclinia, et ipsum 
templum «edificavit Irene Attica, ut ibi gratis pau- 
peres sepelirentur. Nam cum admodum virtutis 
studiosa et piu esset, complures domus senibus, 
peregrinis et pauperibus eustentandis exstruxit. 
Item tributorum onera minuit. Ceterum pro mor- 
tuis condidit sepulcra; pro vivis, triclinia pis- 
torii; pro bene valentibus, hospitale Irene nun- 
cupatum. 

De monasterio S. Mocit. 

Sanctum Mocium primo exstruxit Constantinus 
Magnus, paganorum multitudine istic habitante : 
eratque templum Jovis, et ex ejus lapidibus edes 
Bacra& est edificata. Venientes vero in edem Sancti 
Mocii (Ariani), cum loci desiderio capti essent, de- 
precati sunt imperatorem Constantinum, ut sibi 
illam ad habitandum concederet, quam adepti,sta- 
tim templum excitarunt Ariani, et celebrandis di- 
vinislaudibue ipsum annos septem frequentarunt. 
Cecidit vero cum in eo sacras liturgias celebrarent 
anno septimo, ubi et multi Ariani interfecti sunt. 

'" At sub Justiniano Magno rursus edificatur eadem 
edes, et hactenus perstat. 
De eodem. 

Ex templo S. Mocii, et S. Mene ejectis duntaxat 
simulacris, sic illa cognominavit. Integram vero 
Sancti Mens edem, saoris vasis ac prediis subur- 
banis locupletatam, anno post centesimo tricesimo 
quinto edificandam curarunt Pulcheria et Marcia- 
nus. Geterum templum Sancti Mocii triylo tuno 
majus, quam nunc est, duabus tertiis partibus 
contraxit Constantinus et mater ejus; ibidemque 
altare exstruxit. Quoniam vero ibi olim S. Mocius 
interfectus fuerat, ideo templum hoc quasi ipsi 
proprium exstruxit, ejusque corpus illuc tran- 
stulit. 

De monasterio Libis. 

Monasterium Libis sub Romano seniore, et 
Constantino Porphyrogenito, Leonis filio, conditum 
est a Libe patricio et drungario classis; qui etiam 
ibidem xenodochium exstruxit. 


De ecclesia veteri S. Joannis pracursoris. 
Ecclesiam S. Joannis precursoris veterem, cu- 
jus edificium terrestri muro incumbebat, condidit 
Constantinus Magnus. 


APPENDIX AD MIGHAELEM PSELLUM. 
Α Περὶ τῆς μονῆς τῆς ἁγίας Ζωῆς, τῆς ἐν τῇῃ Μω- 


1308 


χισίᾳ. 


T» ἐν τῇ Μωχισίᾳ "Αγίαν Ζωλν, δεῖ εἰδέναι, ὅτι ὁ 
ὅσιος Μαρχιανὸς ἔχτισε, xal bxst κεῖται. 


Ηερὶ τοῦ ᾽Αγίου Λουχᾶ. 

Τὸν ἅγιον Λουχᾶν, ἔνθα ol νεκροὶ θάπτονται, xa: 
τοὺς Τρικλίνους, xal αὐτὸν τὸν ναὸν ἔχτισεν Εἰρέντ 
$ Αθηναία εἰς τὸ θάπτεσθαι δωρεὰν τοὺς πένητας- 
πάνυ γὰρ φιλάρετος οὖσα καὶ εὐσεθὴς, xal πολλὰ 
γηβοκομεῖα, xal ξενοδοχεῖα, xai Υηροτροφεῖα ἐποίει 
εἰς ἀνάπαυσιν τῶν πενήτων, xal φόρων χουφισμοὺς 
ἐξέχοψε. Ἔκτισε xal εἷς ta?» τοὺς τάφους' καὶ εἲς 
ζωὴν, τοὺς τρικλίνους τοῦ πιστωρείο»’ εἷς ὑγίειαν, τὸν 
ξενῶνα, τὰ Εἱρήνης καλούμενον. 


Β Περὶ τῆς μονῆς του Αγίου Μωχίου. 


ἸἹστέον ὅτι ὁ "Αγιος Μώχιος, πρῶτον μὲν ὑπὸ τοῦ 
Μεγάλου Κωνσταντίνου «Φᾠχοδομήθη. "Ἑλλήνων 
πλήθη ἐχεῖσε χατοικούντων πολλά. Καὶ ναὺς ἦν τοῦ 
Διὸς, καὶ ix τῶν αὐτοῦ λίθων ὁ ναός. Ἑλθόντες 6i 
ἐν τῷ αὐτῷ vaip τοῦ ἁγίου Μωχίον ['Apstavoi] 3jpa- 
σθησαν , xai παρεκάλουν τὸν βασιλέα Κωνσταντίνον 
κατοικεῖν αὐτοὺς ἐκεῖσε * ὃ καὶ Ὑγέγονε. Παρευθ»; 
οὖν ἐγείρουσι τὸν ναὸν οἱ 'Apttavoi, xai ἐδοξάζετο ox 
αὐτῶν ἔτη ἑπτά, ᾿Εκπίπτει δὲ λειτουργούντων αὐτῶν 
τῷ ζ Exec ἐν dp καὶ πολγοὶ ᾿Αρειανοὶ ἀπεκτάνθησαν. 
Ἐν ταῖς ἡμέραις δὲ ᾿]Ιουστινιανοῦ τοῦ Μεγάλου ἀνι- 
γείρεται ὁ αὐτὸς, καὶ ἵσταται ἕως ἄρτι. 


Ηερὶ τοῦ αὐτοῦ. 
Ἐκ τοῦ Αγίου Μωχίου, xai τοῦ ἁγίου Μτνᾶ 
C ἐδίωξε τὰ ἀγάλματα, καὶ ὠνόμασε τοὺς ναοὺς οὕτως. 
Tijv οὲ τελείαν αὐτοῦ ἀνοικοδομὴν ἑποίησε Πουλχι- 
pla, xai Μαρκιανὸς μετὰ pÀe χρόνους, προστεθέν- 
τες Ἱερὰ ακεύη, καὶ προάστεια. Τοῦ δὲ αὐτοῦ ἁγίου 
Μωκίου ὑπάρχοντος ἕτερα δύο µήκη, παρ) O0 ἐστιν, 
ἐξέκοψε τὸ δίµοιρον µέρος ὁ μέγας Κωνσταντῖνος xa: 
Ἡ τούτου µήτηρ, xal ἀνήγειρε τὸ θυσιαστέριον. Αιύτ: 
δὲ ἀνπρέθη ὁ γιος Μώκιος ἐχεῖσε, τούτου χάριν ἀνί- 
γειρε καὶ τὸν ναὸν, ὡς ἴδιον αὐτοῦ, καὶ τὸ σῶμα αὐτοῦ 
ἐχεῖσε ἔφερεν. 


Περὶ τοῦ Λιθός. 
'H μονή τὰ Λιθὸς ἐν τοῖς χρόνοις Ῥωμανοῦ 
γέροντος, xai τοῦ Πορφυρογεννήτου Κωναταντίνου, 
υοῦ Λέοντος, ἀνηγέρθη παρὰ πατρικίου τοῦ Αιθοὺς, 


του 


του 


D Ὑεγονότος δρουγγαρίου τῶν πλωίμων , ποιήσαντος 


ἐχεῖσε xai ξενῶνα. 
Περὶ τοῦ Προδρόμου τῆς παλαιᾶς. 
Τὸν δὲ Πρόδροµον τὴν παλαιὰν, ἀνήγειρεν ὁ Νέγας 
Κωνσταντῖνος" τὸ δὲ χτίσµα ἠχούμθιζεν ἑἐῑς τὸ χερ- 
σαῖον τεῖχος. 


De templo Sancti Bleutherii a quodam patricio condito. — * 


Templum 8. Eleutherii exstruxit sub Arcadio 
imperatore quidam patricius. 
De S. Philippi monasterio. 
Monasterium sancti Philippi apostoli condidit 
"Anastasius Dicorus, multisque possessionibus di- 
tavit. 


Τὸν δὲ "Άγιον Ἐλευθέριον πατρἰκιός τις ἔκτισε. 
ἐν τοῖς γρόνοις 'Apxaólou τοῦ βασιλέως. 
Περὶ τοῦ ᾿Αγίου Φιλίππου. 
Τὸν Άγιον Φίλιππον τὸν ἀπέστολον ᾿Αναστάσιος 
ὁ Δίκορος ἀνήγειρε, x«l Κτήματα πολλὰ ἐπικυ- 
poes. 








4 269 
Περὶ τοῦ ᾿Αγίου Μανουήλ. 


Τὸν δὲ "Άγιον Μανουἡλ, Σαθὲλ καὶ Ισμαὴλ, μετὰ 
τὸ κχαυθῆναι αὐτοὺς ἐπὶ ᾿]Ιουλιανοῦ τοῦ Παραθάτου 


ἐπὶ τοῦ χερσαίου τείχους, ὁ Μέγας θεοδύσιος ἀνή- 
Ύειρε, xal τὰ σώματα αὐτῶν ἐχεῖ ἔθετο. 


Περὶ τῶν Αγίων Νοταρίων. 
Τοὺς δὲ 'Αγίους Νοταρίους ὁ Ἰέγας θΘεολόσιος 
ἀνήγειρε, xal τὰ σώματα αὐτῶν ἐχεῖσε ἔθετο. 


ΑΝΟΝΥΜΙ ANTIQUITATES CP. 


1210. 


De Sancto Manuele. . 

Templum SS. Manuel, Sabel et Ismael, postquam. 

ipsi a Juliano Apostata igne cremati sunt ad mu- 

rum terrestrem, condidit eodem loco Theodosius 
Magnus, eorumque corpora ibi deposuit. 


De ecclesia SS. Nolariorum. 
Ecclesiam SS. Notariorum exstruxit Theodosius 
Magnus, ibidemque eorum corpora deposuit. 


De ecclesia Deiparee in Sigmate a Constantino Magno condita. 


Καὶ τὴν O:otóxov, τὴν εἲς τὸ Σίγµα, ὁ Μέγας 
Γωνσταντῖνος ἀνήγειρεν ' εἶτα δὲ ὁ Μέγας Ἴουστι- 
νιανὸς ἀνέκτισς. Μετὰ δὲ τκη΄ ἔτη σεισμοῦ γε- 
Ὑονότος φοθεροῦ , ἐπὶ τῆς βασιλείας Βασιλείου, 
μετὰ τὸ ἀνελεῖν τὸν Μιχαὴλ, συνεπτώθη ὁ ναὸς iv 
ἡμέρᾳ Μυριαχκῇ, τοῦ ἁγίου Ἰ]ολυεύκτου, xal τοὺς ἐν 
αὐτῷ πάντας ῥδιέφθειρε. Καὶ ἀπὸ τότε 
Σ(γμα. 

Περὶ τῶν τὰ Κανικλείου καλουμένων. 

Τὰ Κανικλείου, οἶκος ἦν θΘεοκτίφτου μµαγίστρου 
καὶ ἐπὶ τοῦ Κανικλείου, τοῦ σφαγέντος παρὰ Βάρδα 
Καίσαρος, θείου τοῦ Μιχαήλ. 


Ecclesiam Deipare in Sigmate Constantinus Ma- 
gnus condidit; deinde Justinianus Magnus resdifi- 
cavit. Post annos vero trecentos viginti octo, im- 
perante Basilio, occiso jam Michaele, terribili terre 
motu hoc templum collapsum est, die Dominica, 
que erat. S. Polyeucto sacra; ac omnes quotquot 


ἐκλήθη B in eo erant, oppressi fuere. Et deinceps appellatum 


fuit Sigma. 
De tractu Caniclei. 
Tractus Caniclei, domus erat Theoctisti magistri 
et prefecti Caniclei, qui interfectus fuit jussu 
Barde Cesaris, Michaelis avunculi. 


De monasterio Euphrosyna cognominato Libadia. 


"Ott ἡ ovi Ἡ λεγομένη τῆς Εὐφροσύνης τὰ Λι- 
θάδια ἐκτίσθη παρὰ Βἰρήνης τῆς ᾿Αθηναῖας, μικρὰ 
καὶ πενιχρά. 'O δὲ Μιχαὴλ ^ υἱὸς Θεοφίλου εἰς ἔχ- 
θραν ἐλθὼν μετὰ τῆς μητρὸς αὐτοῦ, χατήγαχεν 
αὐτήν τε xal τὶν ἀδελφὴν αὐτοῦ ἐκ τοῦ παλατίου, 
καὶ εἰσήγαγεν ἐκεῖσε, xal ἀπέχειρε ταύτας, πλουτή- 
σας τὴν μονὴν ἀπό τε κτημάτων καὶ λοιπῶν. ᾽Απὸ 


δὲ τῆς ἀδελφῆς αὐτοῦ Εὐφροσύνης ἐκλήθη οὕτως ἡ C 


μονή. 
Περὶ τοῦ Ἐυλινίτου. 

Τοῦ Ἐυλινίτου τὴν μονὴν Ets Νικήτας µάγι- 
στρος iv τοῖς Ὑρόνοις Λέοντος τοῦ Συρογενοῦς, τοῦ 
πατρὸς Καθαλίνου Κωνσταντίνου. 'O αὐτὸς δὲ à 
Ἐρυλινίτης ἀπεκεφαλίσθη εἷς τὸν Σφενδόνα παρὰ τοῦ 
αὐτοῦ Λέοντος OU ἐπιθουλῖς. 

Περὶ τὰ Ἰκασίας. 

'H δὶ pov? τὰ ᾿]κασίας ἑκτίσθη παρ αὐτῆς µονα- 
χῆς Ὑεγονυίας, ὅτε τῆς βασιλείας ἀπίτυχε παρὰ 
Θεοφίλου βασιλέως, σεθασµίας xal ὡραίας τυγχα- 
νούσης. τις καὶ κανόνας, καὶ στιχηρὰ ποιήσασα 
ἐν τοῖς χρόνοις Moya xai Θεοφίλου, τοῦ πατρὸς 
αὐτοῦ, ἔζη ἐν αὐτῇ. 

Περὶ τῆς Αγίας Δομνίνας τὰ ᾿Αλεξάνδρου. 

Al δὲ δύο μοναὶ τῆς Αγίας Δομνίνας, ἡ ἔπονομα- 
ζομένη τὰ ᾽λλεξάνδρου, xai ἡ ἄλλη μονὴ, τὰ λεγό- 
µενα τὰ Γρηγορίας, iv τοῖς Ἠχρόνοις τοῦ Μεγάλου 
Θεοδοσίου ἐχτίσθησαν. Ελθυῦσαι γὰρ ἀπὸ 'Ρώμης 
εὗρον ἄοικον τὸν τόπον, καὶ αἰτησάμενοι τὸν βασι- 
λία, δέδωχεν αὐταῖς τὸν τόπον, καὶ ἀνήγειραν τὰς 
μονάς. 

Περὶ τοῦ Δίου. 

'O ὅσιος Aioc αἰτησάμενος καὶ αὐτὸς τὸν βασιλέα, 
δέδωκεν αὐτῷ τόπον * xal ἀνήγερε τὴν τοιαύτην 
μογήν. 

Περὶ τοῦ Μυροκεράτου. 
Tà δὶ καλούμενον Μυροκέρατον ἐκτίσθη iv τοῖς 


Monasterium Euphrosyne cognomine Libadia, 
ab irene Attica exiguum valde et pauperrimum ex- 
structum fuit. Postea vero ubi Michael, Theophili 
filius, cum matre sua simultatem habere copit, 
matrem et sororem suam e palatio ejectas, in hoo 
monasterium detonsas inclusit; monasterio pos- 
sessionibus ac reliquis omnibus ditato. Ceterum 
ab ejus sorore Euphrosyna monasterium nofen 
accepit. 

De monasterio Xylinitz. 

Monasterium Xylinite nuncupatum edificavit 
Nicetas magister sub Leone Isaurico, Constantini 
Caballini patre. Ipse autem Nicetas Xylinites per 
insidias decollatus fuit in Sphendone ab eodem 
Leone. 

De monasterio [casiz. 

Monasterium lcasie condidit Icasia sanctimo- 
nialis, quando imperio repulsa est a Theophilo 
imperatore, etsi decora et augusta specie erat. Qua 
cum in eodem monasterio sub Michaele et Theo- 
philo ejus filio viveret hymnos et versiculos com- 
posuit. 

De monasierio S. Domninz cognomine Alexandri. 

Duo hzc monasteria, quorum alterum S. Dom- 
nins, cognomine Alexandri; alterum vero Grego- 
rie dicitur, sub Theodosio Magno edificata fuere. 
Etenim tunc temporis sancte ille femine Roma 
venerunt, et facta ab imperatore loci hujus, a 
nemine habitati, copia, monasteria ibi exstru- 
xere. 

De monasterio Dis. 

Similiter et S. Dius locum ab imperatore petiit, 

quo impetrato monasterium hoc condidit. 


Dc monasterio Myroceratum diclo. 
Monasterium cognomine Myroceratum sub Mau- 


1271 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM, 


1273 


ricio imperatore conditum fuit. Narrant autem A χρόνοις Ἀξαυρικίου βσσιλέως. Φασὶ δὲ πολλοὲ τῶν 


multi ex historicis, fuisse in hoc monasterio sus- 
pensum cornu olei, quo Samuel! propheta reges 
Judeorum inungebat; atque inde monasterium 
nomen accepisse. 


De monasterio Procopii nuncupato. 

Monasterium Procopii cognomine  edificavit 
Procopia Augusta, filia Nicephori Seleuciensis 
uxor Michaelis Rhangale excuropalate impera 
toris. 

De monasterio 4ugusiz cognominato. 

Monasterium monialium, quod Anguste voca- 
tur, Justinus Thrax potentissimus zsedificavit uxori 
su» Euphemis, cum ejus illio corpus esset repo- 
gitum. 

De monasterio Belhleem dicto, et de monasterio 

cognomine Gastria. 

Monasterium Bethleem appellatum exstruxit 
Helena. Monasterium autera Gastria inde nomen 
accepit, quod, cum S. Helena venerandam Christi 
erucem Hierosolymis afferret, eam intulit Con- 
stantinopolim per portam Pasamatbha, et que 8u- 
pra crucem reperta erant, lilia, basilica, rosas, 
Bampsucha, costos, balsama, ea omnia, quo con- 
servarentur, in vasis plantavit. Et cum divertis- 
set ibi in monasterium, locum illum Gastria ap- 
pellavit. 

De monasterio S. Mamanlis cognomine 
Xylocerci. 

Monasterium 3. Mamantis, quod Xylocercus di- 
citur, edificavit Mauricii soror. Illa enim, Mauricio 
et liberis ejus (a Phoca tyranno] in portu Eutropii 
interfectis, collecta eorum corpora ibi deposuit: 
Ceterum Mauricii uxorem una cum filiabus tribus: 
primum quidem Phocas aliquantulum in monaste- 
rio cognomine Nova, inclusas servavit; dein vero 
eas decollavit : neque uxoris Mauricii corpus tumu- 
latum esse voluit, sed in mare capite truncatum 
projici jussit; universamque Mauricii cognationem 
crudeliter perdidit. 

De monasterio Chora. 

Monasterium Chore prius quidem oratorium erat, 
Crispus autem prefectus et gener crudelis Phoce 
Cappadocis eo relegatus fuit, quod Heraclio impe- 
ratori suspectus esset. Etenim ipse Crispus con- 
spiratione facta cum Heraclio urbem cum maritimis 


ἱστορικῶν, ὅτι τὸ χέρας τοῦ ἐλαίου, ὅπερ «lys Ea- 
μουὴλ à προφήτης, καὶ ἔχριε τοὺς βασιλεῖς, si 
τὴν αὐτὴν μονὴν ἐκρέματο, καὶ διὰ τοῦτο οὕτως 
ἐκλήθη. 

Περὶ τὰ Προκοπίου. 

Ἡ καλουμένη pov?) τὰ Προκοπίου ἐκτίσθη παρὰ 
Ηροχκοπίας δεσποίνης, τῆς θυγατρὸς Νιχηφόρον τοῦ 
Σελευχίου, xai γυναικὸς Μιχαὴλ 'Ῥαγγαθὶ, τοῦ ἀπὸ 
κουροπαλάτων. 

Περὶ τῆς μονῆς τῆς Αὐγούστης. 

Τὴν δὲ γυναικείαν μονὴν τὴν καλουμένην Αὐγού- 
στης, Ιουστίνος ὁ θρὰξ ὁ κράτιστος ἕκτισε ταύτην 
τῇ γυναικὶ αὐτοῦ Εὐφημίᾳ * τεθὲν καὶ τὸ σῶμα αὐτῆς 
ἐκεῖσε. 


Ὦ Περὶ τῆς μονῆς τῆς Βηθλεὶμ, xai περὶ τῆς Γα- 


στρἰων. 

Ἔκτισε δὲ x«i τὴν μονὴν τὴν Βηθλεὶμ $ ἁγία 
Ελένη. Γαστρία δὲ καλεῖται οὕτως ' αὕτη d ἁγία 
Ἑλένη κοµίσασα ἀπὸ Ἱερουσαλὴμ τὸν τίμιον σταυ- 
βὸν, εἰσήγαγε τοῦτον διὰ τῆς πόρτης τοῦ Ψαμαθά - 
καὶ τὰ εὑρεθέντα ἄνωθεν τοῦ σταυροῦ κρίνα τε καὶ 
βασιλικὰ, καὶ τριαντάφυλλα, xat σάµψυχα, κόστους 
καὶ βάλσαµα, ἐφύτευσεν εἷς γάστρας πρὸς τὸ διασῶσαι. 
Καὶ ἁπληχεύσασα ἐκεῖσε εἰς τὴν μονὴν, ὠνόμασε τὸν 
τόπον Γάστρια. 


Περὶ τῆς µμµονῆς τὰ «Ἑυλοχέρχου, ὁ Άγιος Ἱά- 
μας. 

Ἡ δὲ nov? ἡ «Ἐυλόχερχος, 6 "Ἅγιος Μάμας παρὰ 
τῆς ἁἀδελφῆς ἩΜαυρικίου ἐκτίσθη. Μιτὰ γὰρ τὸ 
ἀναιρεθῆναι τὸν Μαυρίκιον εἲς τὸν Εὐτροπίου λι- 
μένα σὺν πᾶσι τοῖς τάχνοις αὐτοῦ, καὶ λαθοῦσα τὰ 
σώματα αὐτῶν xatíüsto ἐκεῖσε. Τὴν δὲ γυναῖκα 
αὐτοῦ καὶ τὰς τρεῖς θυγατέρας εἰς τὴν μονὴν éxa- 
θισεν αὐτὰς, τὰ Νέα, πρὸς ὀλίγον * εἶθ' οὕτως ἀπε- 
κεφάλισεν αὐτὰς Φώκας ' xal οὐκ ἔασε τὴν γυναῖχκα 
Μαυρικίου ταφῆναι, ἀλλ’ εἰς τὴν θάλασσαν ἔῤῥιφεν 
ἀποκεφαλισθεῖσαν * xal πᾶσαν τὴν Ὑενεὰν ΒΜαυρι- 
xlou Φώκας ὤλεσε πιχρῶς. 

Περὶ τῆς Χώρας. 

Ἡ μονὴ ἡ Χώρα πρῶτον μὲν εὐχτήριον ἦν. Kot- 
σπος δὲ ὁ ἔπαρχος καὶ γαμθρὸς τοῦ Καππάξοχος 
καὶ ἀπηνοὺς Φώκα περιωρίσβη ἐκεῖσε, ὅτι ἐν ὑπο- 
λήψει γέγονε τοῦ Ἡρακλείου τοῦ βασιλέως Καὶ γὰρ 
xal αὐτῷ συγκροτήσας ὁ αὐτὸς Κρίσπος, καὶ xpa- 


copiis occupavit : etsi Phocm gener esset. Postea D «cac διὰ, τῆς θαλασσης τὴν βασιλείαν, γαμθρὸς 


vero cum regis litteras contra ipsum accepisset 
Heraclius, sic Crispum allocutus est : Miser, gene- 
rum te non presstitisti,et quomodo amicum te vere 
prestabis? Igitur hac de re istuc relegatus, n;ona- 
sterium hoc magnum ac pulchrum exstruxit. Ce- 
terum inde Chore nomen accepit, quod ibidem es- 
set extra Byzantium locus Byzantinorum, quemad- 
modum et Studii locus extra urbem erat. 
De Sancto Romano. 

JEdem S. Romani condidit sancta Helena, et 
proxime eam sacrum loculum, in quem reliquias 
prophete Danielis, 8. Romani martyris,aliorumque 


τυγχάνων Φώχα * καὶ μετὰ τοῦτο βασιλέως Ἱράμµ- 
paca χατ' αὐτοῦ δεξάµενος ὁ Ἡράκλειος ἔφη αὐτῷ 
οὕτως * "Αθλιε, γαμθρὸν οὐκ ἐἑποίησας, xai πῶς 
ἀληθῆ φίλον ποιήσεις; Διὰ ταῦτα οὖν ἐκεῖσε περιο- 
ριαθεὶς ἔχτισε ταύτην εἷς Χάλλος καὶ μέγεθος. 
Ἐπεχλήθη δὲ Χώρα, διότι τῶν Βυζαντίων χωρίον T» 
ἐχεῖσε ἔξω τοῦ Βυζαντίου, καθὰ xal τὰ Στουδίου 
χωρίον, καὶ αὐτὸ ὑπῆρχεν. 
Περὶ τοῦ "Αγίου Ῥωμανοῦ. 

Τὸν ἅχιον Ῥωμανὸν dj ἁγία Ἑλένη ἔκτισε, Tz» 
δὲ πλησίον αὐτοῦ ἁγίαν Σορὸν, καὶ τὸ λείψανον τοῦ 
ἁγίου προφήτου Δανιὴλ, καὶ τοῦ ἁγίου Ῥωμανοῦ 








12713 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1214 


τοῦ μάρτυρος, xal τῶν λοιπῶν προφητῶν, τῶν ἐχεῖσε A prophetarum, qui ibidem jacent, intulit, ac eum in 


κειμένων ἡ αὐτὴ ἁγία Ἑλένη ἀνήγαγε, καὶ τέθεικεν 
ἐκεῖσε. Οἱ δὲ ἅγιοι, ὃὅ τε ᾿Ιωσὴφ ὁ ποιητὴς xai ὁ 
ἀδελφὸς αὐτοῦ Θεόδωρος ὁ Στουδίτης ἐχεῖσε ἐκαθά- 
ζοντο, xal ἐποίουν τοὺς κανόνας ἐν τοῖς χρόνοις 
Λέοντος τοῦ ᾽Αρμενίου, μετὰ φ) ἔτη τοῦ κτισθῆναι 
τὸν ναὸν, ὅτε ἦσαν οὗτοι ol ποιηταί, 
Περὶ τῆς µονῆς τὰ Μαρτινακίου. 

TÀv μονὴν τὰ Μαρτινακίοο ἀνήγειρε Μαρτινάχιος 

πατρίκιον, ὁ θεῖος τῆς ἁγίας θεοφανοῦς, ἐν τοῖς 


χρόνοις Βασιλείου καὶ Μιχαήλ. 


locum deposuit. Ceterum S. Joseph poeta et ejus 
frater Theodorus Studita ibidem commorabantur 
canones componentes, tempore Leonis Armeni. 
Qui poete post annos quingentos a condita eccle- 
gia vivebant. 


De monasterio cognomine Martinacii. 
Monasterium Martinacii dictum ediflcavit Marti- 
nacius patricius, avunculus sancte Theophanonis, 
tempore Basilii et Michaelis. 


De monasterio 8S5. Cosma ct Damiani Pauline nuncupato. 


Τὰ δὲ Παυλίνης ἐκλήθη ἀπὸ Παυλίνου μαγίστρου 
ἐπὶ τοῦ θεοφιλοῦς Θεοδοσίου τοῦ μικροῦ. Γνωστὸς 
γὰρ αὐτοῦ ὑπῆρχεν, Ἡν δὲ πρὸς αὐτοῦ ὁ τόπος, 
καὶ ἀνήγειρε τὸν ναὸν τῶν ἁγίων Αναργύρων. Οὕπω 
δὲ ἐτελείωσεν αὐτόν. ᾿Επὶ δὲ αὐτοῦ ηύρίθη μῆλον 
ὁπῶρας, δίκην ἐπίχων µοδίου τὸ μέγεθος, ἀπὸ 
Φρυγίας χοµίσαντος τοῦτό τινος καὶ ἰδὼν αὐτὸ ὁ 
βασιλεὺς, ἐπὶ τῶν ἡμερῶν αὐτοῦ εὐρεθὲν τοιοῦτο 
ἐθαύμασε, καὶ ἔδωκε τῷ χομισαμένῳ νομίσματα p, 
καὶ ἀπέστειλεν αὐτὸ Εὐδοχίᾳ τῇ ᾿Αθηναίᾳφ, τῇ αὐτοῦ 
γυναικί. ᾿Εκείνη δὲ ἀπέσσειλε πρὸς Παυλῖνον. Ὁ δὲ 
βασιλεὺς μαθὼν, καὶ ἀκριθευσάμενος περὶ τῆς τού- 
του ἀποστολῆς, καὶ γνοὺς τὴν ἀλήθειαν, ἐκείνην piv 
ἡμύνατο ῥήμασιν αὐστηροῖς, τὸν δὲ Ηαυλῖνον ὥρι- 
σεν ἀνερχόμενον ἐν τῷ παλατίῳ, ὑπὸ δύο ἀνδρῶν 
μελοκοπηθῆναι, Too δὲ ἀνερχομένου εἰς τὸ σχο- 
τεινὸν, οὐκ ἠδυνήθησαν αὗτοι σφάξαι αὐτόν. ᾽Αλλὰ 
τὰ ὧτα αὐτοῦ ἐξέκοψαν * xal εὐθὺς ἑνόησεν ὁ Ιαυ- 


λῖνος τὴν ἐπιδουλὴν. Τοῦτο dà θαῦμα ἦν τῶν ἁγίων C 


Αναργύρων, ὅπως τελειώσῃ τὸν ναὸν αὑτῶν, ᾿Αχού- 
σας δε ταῦτα ὁ βασιλεὺς, ὅτι ἠστόχησεν, αἰσχυνθεὶς 
τοῦτον, ἄγνοιαν προυθάλλετο. Τελειώσαντος δὲ τὸν 
ναὸν, ἀπεχεφάλισε τοῦτον φανερῶς. 


Tractus Pauline dictus nomen accepit a Paulino 
magistro, tempore piissimi TheodosiiJunioris,cujus 
erat familiaris. Ipsius autem erat locus ille, et in 
eo ecclesiam SS. Anargyrorum Cosme et Damiani 
edificavit. Nondum autem absoluta structura, re- 
pertum fuil eo tempore pomum autumnale modii 
magnitudine, quod ex Phrygia quidam ad impera- 
torem attulit. Quo viso imperator non absque ad- 
miratione, quod suo tempore inventum esset, eum, 
qui attulerat, centum nummis remuneravit, ac 
ipsum Eudocie Atheniensi uxori sue misit; illa 
vero Paulino. Quod ubi imperator rescivit, 8ο de 
veritate certior factus est, uxorem severa iatermi- 
natione increpavit, Paulinum vero palatium sub- 
euntem a duobus satellitibus obtruncari jussit ; 
quem tamen in tenebris palatium ingressum, ab- 
scissis solum auribus, non potuerunt interficere ; 
et illico ipse se insidiis circumventum novit. Id 
porro accidit. mira SS. Anargyrorum Cosme et 
Damiani ope, ut eorum templum perficeret. Impe- 
rator autem intelligens a scopo aberratum fuisse, 
pre pudore, nihil sibi hac de re cognitum fuisse 
simulavit. Verum absoluto templo SS. Ánargyro- 
rum, ipsi caput palam amputari jussit. 


De muro occidentali magnarum portarum, tempore Leonis imperatoris instaurato. 


Τὰ τείχη τῆς πόλεως τῶν μεγάλων πορτῶν, τῆς 
δύσεως ἐπὶ Λέοντος τοῦ μεγάλου καὶ εὐσεθοῦς ἀἆνε- 
καινίσθη, ὅτε καὶ ἑλιτάνευσαν xal τὸ, Κύριε ἐλέησον, 
τεσσαράκοντα ἐξεθόησαν, καὶ Ó δῆμος τῶν Πρασίνων 
ἔκραξαν οὕτως * ἨἙλένη καὶ Κωνσταντῖνος καὶ 
Θεοδόσιος εἲς κράτος ἐδικήθησαν. Οὗτος δὲ ἕνομο- 
θέτησε τὴν ἁγίαν Κυριακὴν ἀπραξίᾳ τιμᾶσβαι. 

Περὶ τὰ τείχη, τὰ πρὸς τὴν θάλασσαν. 

Τὰ τείχη, τὰ πρὸς τὴν θάλασσαν ὄντα ἀνεκαιν[- 
σθησαν πρότερον ὑπὸ Ti6sploo ᾿Αψιμάρου ἕως 
γὰρ αὐτοῦ Πμελημένα ἐτύγχανον πάνυ. Elta ἐκ 
δευτέρου ἀνεχαίνισεν αὐτὰ θεόφιλος. 


Περὶ τοῦ Πύργου τοῦ Κεντηναρίου. 
Εὶς δὲ τὸν πύργον τὸ Κεντηνάριον ἔξοδος ἐγένετο 
πολλἠὴ. Σεισμοῦ δὲ γενοµένου xal χαλάσαντος, ἁνή- 
γειρεν αὐτὸν θεόφιλος, ὡς ὁρᾶται μικρός. 


Τὰ ἔξω μοναστήρια. 
'H δὲ ᾿Αχειροποιήτης ἐκτίσθη παρὰ τοῦ Μεγᾶλου 
Κωνσταντίνου εἲς τὸ κχαθέζεσθαι )λθράμιον τὸν po- 
ναχὸν ἐκεῖσε. Διὸ καὶ ἐκλήθη ᾿Αθραμίου, 


Muri urbis occidentales magnarum portarum 
Bub Leone Magno 8ο pio renovati sunt, quo tem- 
pore supplicatio habita, 8ο quadragesiee Kyrie 
eleison, conclamatum est, succlamante factione 
Prasina : Helena, Constantinus et Theodosius prorsus 
vict sunt. Ceterum hic lege sancivit, ut dies Do- 
minica feriata coleretur. 


De muris maritimis. 
Muros maritimos antea penitue neglectos Tibe- 
rius Apsimarus resdificavit. Deinde eosdem Theo- 
philus secundo restauravit. 


De turre Gentenarium vocata. 

Turris cognomine Centenarium magnis sumpti- 
bus exstructa fuit : illa autem terremotu collapsa, 
parvam hanc, ut videre licet, remdificavit Theo- 
philus. 

De monasteriis extra urbem. 

Monasterium Achiropoetes dictum condidit Con- 
stantinus Magnus, ut Abramium monachum ístic 
collocaret; unde Abramii appellationem suropsit. 





1215 


De Hebdomodo. 

Templum oblongum Hebdomum nuncupatum 
exstruxit Constantinus Magnus in honorem $. 
Joannis Theologi. Templum autem, rotundo tecto, 
conchis instructum condidit Theodosius Magnus, 
ac Precursori nuncupavit; eo quod ipso impe- 
rante caput Joannis Precursoris allatum fuisset, 
quod in llebdomo suburbio exceptum in ecclesiam 
8. Joaunis theologi una cum Nectario patriarcha 
deposuit. Deinde vero Rufinus magister persuasit 
imperatori ut templum S. Joannis Precursoris 
eonelrueret, in quo ejusdem sacrum caput repo- 
neretur. 

De ecclesia SS. Deipara ad Fontem. 

Ecclesiam SS. Deipare ad Fontem, Justinianus 
magnus ediflcavit. Cum enim aliquando in Thra- 
ciam venatum iret, et ex hoo templo, quod tunc 
parvum oratorium ac unius monachi domicilium 
erat, magnam videret prodire populi multitudinem, 
interrogavit quidnam illud esset. Itespordit autem 
Strategius magisler et custos imperialis pecunie, 
fontem ibi esse morbos sanantem. Tunc imperator 
admiratione affectus hano ecclesiam ex superfluis 
Magne eoclesim materiis, exstrui curavit. 

De monasteriis ultra fretum, el de monasterio 
Picridii. 

Monasterium Picridii &ediflcavit Picridius qui- 

dam cubicularius tempore Irene Attice. 


De monasterio Ármamentarii dicto. 

Monasterium S. Panteleemonis, Armamentarii 
cognomine, primum 8ub Mauricio armamentum 
erat. Post annos vero ducentos quadraginta et octo 
Theodora Theophili uxor in monasterium mutavit, 
multisque possessionibus ditavit. 

De castello. 

Castellum hoo modo conditum et nomen sorti- 
tum est. Tiberius Mauricii gocer castellum ac mu- 
nimentum navibus exstruxit, eo quod Chaganus 
Bulgarorum princeps irruptione in Thraciam facta, 
omnia ad portas usque igne ac ferro vastaret, 
unde Tiberius muros castello munivit, ubi naves 
inclusit. 

De loco Hierii nuncupato. 

In loco cognomine Hierii trans fretum sacerdo- 
tis cujusdam colebatur statua, nomine Irus. Dice- 
bantur etiam et Herii, quod ibidem essent multa 


sepulera; etenim civium corpora ibi tumulabantur. D 


Ibidem vero ecclesiam condidit Constantinus Με- 
gnus. Ceterum primum ibi habitavit et docuit 
S. Andreas apostolus, qui deinde sanctum Stachyn 
ordinavit episcopum. 


De S. Irene cognomine Galata. 

Ecclesia S. Irenes Galata, sio vocata est a Ga- 
latione quodam ibi habitante. Ceterum S. An- 
dreas Byzantium cum venisset, exstructis in loco 
Hermatii dicto edibus, illic habitavit. Sculpsit 
etiam propria manu crucem ex lapide, colloca- 
vitque in ecclesia veteri 8. Irenes. Deinde in 
Neorium commigravit, hoo est in porticum que 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1216 


Hep! τοῦ Ἐθδόμου, 

Τὸ δὲ Ἔθδομον ὁ δρομιχὸς ναὸς ἐχτίσθη παρὰ τοῦ 
Μεγάλου Κωνσταντίνου εἲς ὄνομα τοῦ ἁγίου Ἰωάν- 
νου τοῦ Θεολόγου. 'O δὲ στρογγυλόστεγος ναὸς ὁ 
ἔχων τὰς xóyyac. ὠνομέσθη ΗἩρόδρομος, καὶ ἐκτίσθη 
παρὰ τοῦ Μεγάλου θεοδοσἰου * διότι ἐν τοῖς χρόνοις 
αὐτοῦ ἡ ἁγία κεφαλὴ τοῦ Ἡροδρόμου ἤχθη, καὶ 
ἐδέξαντο αὐτὴν clc τὸ "E60opov, xai ἀπέθεντο c 
τὸν ναὸν τοῦ θιολογοῦ μετὰ Νεκταρίου Πατριάρχο». 
'O δὲ μάγιστρος Ῥουφῖνος Ἔἔπεισε τὸν βασιλέα 
κτίσαι vaóv tou Προδρόμου, siq τὸ τεθῆναι τν 
ἁγίαν αὐτοῦ κάραν, 


Περὶ τῆς Πηγῆς. 
Ti» δὶ Πηγὴν ἔχτισεν ᾿Ιουστινιανὸς ὁ Μέγας * 


p εἷς τὸ χυνηγῆσαι ἐξερχόμενος εἰς τὴν θρήάκην, εἶδε 


λαοῦ πλῆθος ἐκεῖθεν ἐξερχόμενον, ὄντος εὐχττρίου 
μικροῦ, καὶ ἑνὸς καθεζοµένου μοναχοῦ, xai ἠρώτη- 
σεν ὁ βασιλεὺς, τί ἐστιν ; ὁ δὲ Στρατήχιος 6 µάχι- 
στρος ὁ φύλαξ τῶν βασιλικῶν χρημάτων εἶπεν αὐτῷ 
ὅτι fj πηγἡὴ τῶν ἵαματων ἐστί. Τότε θαυμάσας ὁ βᾳ- 
σιλεὺς ἔχτισεν αὐτὴν ἐκ τῶν περισσευµάτων τῆς 


Μεγάλης ἐκκλησίας. 


Ἱερὶ τῶν μοναστηξίων τῶν περατικῶν, καὶ περὶ 
τὴς τὰ Ηικριδίου μονῆς. 

Τὰ Πικριδίου ἡ μονὴ ἐκτίσθη παρὰ Πικριδίου 
τινὸς κοιτωνίτου ἐν τοῖς χρόνοις Βἰρήνης ᾿Αθηναίας. 
Περὶ τὰ ᾽Αρμαμενταρίου. 

Τὰ ᾽Αρμαμενταρίου ἡ μονὴ, ὁ "Αγιος Παντελεή- 
µων, πρῶτον ἐπὶ Μαυρικίου ἁρμαμένιον ἦν. Μετὰ 
δὲ χρόνους σµη΄ θεοδώρα d (ovi Θεοφίλου µονὴν 
αὐτὸ ἐποίησε, xai χτήµατα πολλὰ ἐπεχύρωσε. 


Uspl τοῦ Καστελλίου. 

Τὸ δὲ Καστέλλιον ἐχτίσθη καὶ ἐχλήθη οὕτως. Τι- 
δέριος ὁ πενθερὸς Μαυρικίου ἑχαστέλλωσε καὶ ὠχύ- 
Ρωσε τὰς ναῦς, διὰ τὸ ἐλθεῖν Χάγανον τὸν ἄρ- 
χοντα τῶν Βουλγᾶρων καὶ ἐμπρῆσαι, καὶ κατακαῦ- 
σαι, καὶ χατασφάξαι ἅπαντα τὰ θρᾳχφα µέρη µί- 
Χρι πορτῶν * ὅθεν καὶ ἑκαστέλλωσε τὰ τείχτ, καὶ iv 
αὐτῷ ἀπέχλεισε τὰς ναῦς. 

Περὶ τὰ Ἱερείου. 

"Ott τὰ Ἱερείου πέραν ἱερίως τινὸς ἑσέδετο 
στήλη, τοὔνομα "Ipoc. Λέγεται δὲ καὶ “Πρείου, διὰ 
τὸ τὰ µνήµατα πολλὰ εἶναι, ἐκεῖσε γὰρ ἐθάπτοντο 
o! vsxpo! τῶν πολικῶν. Τὸν δὲ ναὸν ὁ Mirac Κων- 
σταντῖαος ἀνήγειρε. Ορῶτον δὲ ὁ ἅγιος ᾽Ανδρέας ὁ 
ἁπόστολος ἐκάθισεν ἐχεῖσε καὶ ἐδίδασχεν * εἶθ) οὗτος 
ἐχειροτόνησε τὸν Στάχυν. 


Περὶ τῆς ᾽Αγίας Εἰρήνης τὰ Γάλατα. 

Ἡ Αγία Εἰρήνη τὰ Ράλατα ἐχκλήθη οὕτως ἀπὸ 
Γαλατιῶνός τινος οἰκοῦντος ἐχεῖσςε. "HAOc δὲ καὶ ὁ 
ἅγιος ᾿Ανδρέας ἐπὶ τὸ Βυζάντιον, xal. ἔκτισεν εἰς τὰ 
᾽Αρματίου, καὶ ἐκαθέζετο ἐκεῖσε. ᾿Εποίησε δὶ καὶ 
σταυρὸν ἰδιοχείρως, λατομήσας τοῦτον καὶ γλύψας, 
ἔστησεν αὐτὸν εἷς τὴν ᾽Αγίαν Εἰρήνην τὴν παλαιάν. 
Εἴθ οὕτως ἦλθεν el; Νοώριον, τὸ λεγόµενον χερα- 








191 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1218 


τοεµθόλιον * ἐμεῖσε γὰρ Χαμάρα χαλκῆ v, καὶ A Cornuta dicebatur. Erat quippe ibi porticus enea, 


ἵστατο ἄνωθεν αὐτῆς στήλη ἔχουσα iv τῇ χεφαλᾷ 
χέρατα τέσσαρα. θαύματα δὲ ἐγένοντο dw αὐτῇ. ET 
τις γὰρ εἶχεν ἐν αὐτῷ ὑπόληψιν εἶναι κερατᾶς, ἐκεῖσε 
ἀπερχόμενος xai προσιγγίζων τῇ στήλῃ, εὐθέως 
ἐγυρίζετο ἕως τρίτου * εἰ δὲ ἐκτὸς ὑπόλήψεως ἦν, 
ἵστατο ἀσάλευτος ἡ στήλη * καὶ οὕτως ἠλέγχοντο ol 
χδρατάδες. 
Περὶ τοῦ 'Αγίου Μάμαντος. 

Τὸν δὲ "Άγιον Μάμαντα ἀνήγειρεν ὁ Λεομάχελος, 
xal ἔχτισεν ἐκεῖ παλάτια, διότι ἐνεπρήζετο ἡ πόλις 
μῆνας ς’, καὶ ἐξελθὼν ὁ Λεομάχελος, ἔχτισεν αὐτὰ, 
καὶ µόλον ἐποίησε, val vaóv ὡσαύτως' καὶ ἑώρα 
ἀπεχεῖσε τὴν πόλιν ἐμπρηζομένην. Εἶθ᾽ οὕτως ἕθρεξε 
στάχτην ἐπ᾽ αὐτῃ ὣς σπιθαμὴν τὸ πάχος. Ἔκτισε 
δὲ καὶ Ἱπποδρόμιον, ἐν ᾧ καὶ Μιχαλλ ὁ βασιλευς 
ἀντιρέθη ὑπὸ Βασιλείου. 


Περὶ τῆς γεφύρας τῆς οὔσης εἷς τὸν' "Άγιον 
Μάμαντα. 


"Ost stc τὸν "Άγιον Μάμαντα ἵστατο γέφυρα µε- 
γαλη ὁμοία τῆς Χαλκηδόνος, ἔχουσα χαμάρας ιβ’, 
ποταμὸς δὲ κατήρχετο παμµεγέθης, καὶ μάλιστα 
τῷ Φευρουαρίου μην. ἛἜνθα καὶ δράκων Ἱστατο 
χαλκοῦς * διὰ δὲ τὸ λέγειν τινὰς, δράκοντα οἰχεῖν 
εἷς τὴν Ὑέφυραν, πολλαὶ παρθῖνοι ἐβύοντο, xai 
- πλήθη προθάτων xal βοῶν καὶ ὄρνεων. Βασιλίσκος 
δὲ τις ἑραστὴς τοῦ τόπου, ὃς ἦν εἷς τῶν ἀπὸ Νου- 
μεριανοῦ Καΐσαρος, στίσας χατῴχησεν iy. αὐτῷ ; ἕν- 
θα xai ναὸν τοῦ Διὸς ἦγειρε παµµεγέθη. Ταῦτα δὲ 
πάντα Ζήνων τῷ δευτέρῳ ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ 
κατέστριψεν. 


Περὶ τῶν ζευκτῶν xtoviov. 
Τὰ Γευχτὰ χιόνιά εἶσιν, ὅπου εἶχε τοὺς τιµίους 
σταυροὺς, χαὶ 'Ῥωμανὸς ὁ γέρων ἔγειρεν αὗτά. 


Περὶ τοῦ Ὁσίου. 

Τὸν δὲ "Όσιον ἀνήγειρεν ]ουστῖνος xal Σοφια jj 
Λωθή * ὡσαύτως xal τὸ ὀρφανοτροφεῖων τοῦ ᾿Αγίου 
Παύλου, 

Ηερὶ τοῦ ᾿Αγίου Φώκα. 

Τὸν δὲ "Άγιον Φώκαν Βασίλειος ὁ βασιλεὺς χτίζει 
μετὰ καὶ τοῦ Φόρου, xal τῆς νέας, xal. τῶν παλατίων 
τῶν Πηγῶν. 

Περὶ τῆς μονῆς τὰ Δαμιανοῦ. 


supra quam visebatur statua quatuor cornua in 
capite gerens, ibidemque et prodigia edebantur. 
Etenim si quis suspectam habens uxoris pudici- 
tiam, ad banc statuam accederet, continuo ter in 
gyrum se vertebat stutua; sin aulem extra suspi- 
cionem erat, immobilis stabat. Et sic cornuti de- 
clarabantur. 
De Sancto Mamante. 

Sanctum Mamantem et que ibidem visuntur 
palatia exstruxit Leo Macelus. Cum enim urbs sex 
integros menses continuo incendio flagrasset, 
egressus Leo Macelus ibi palatia, portum et dictum 
templum aedificavit, quo etiam e loco incendium in 
urbe graesans spectabat; deinde cinerem pluit in 
urbe palmaris spissitudinis. Prelerea idem Hippo- 
dromum condidit, in quo Michael imperator 8 
Basilio interfectus occubuit. 

De ponte prope Sancium Mamaniem. 


Prope Sanctum Mamantem cernebatur pons 
magnitudine :squalis Chalcedonensi, duodecim 
arcubus constans, magno flumini impositus, quod 
presertim mense Februario exundabat. Ibidem- 
que stabat draco ereua; et quod quidam draconem 
in isto ponte habitare putarent, multe virgines 
ibi immolate sunt; ac magna ovium, boum ac 
volucrum copia. Ceterum quidam Baailiscus qui 
8 parte Numeriani Cesaris stetit, amore loci cap- 
tus, edes ibi exstructas inhabitavit, et templum 
maximum Jovi excitavit; quod cum ceteris omni- 
bus «edificiis Zeno secundo imperii sui anno 


' evertit. 


De columellis junctis. 

Columelee junote ille dicuntur ubi exsta- 
bant venerande cruces. Has erexit lomanus se- 
nior. 

Le Osio. 

Osium Justinus et Sophia Lobe mdificarunt ; 
quer.admodum et orphanotrophium Sancti l'auli. 
De Ecclesia S. Phocmw. 

Ecclesiam S. Phoce condit Basilius imperator : 
item S. Deipare in Foro, et ecclesiam novam, et 
palatia Pegana seu Fontium. 


De monasterio Damiani. 


Τὴν μονὴν τὰ Δαμιανοῦ ἕκτισε Δαμιανὸς παραχοι- Ὦ — Monasterium Damiani edificatum fuit a Damiano 


μώμενος ὁ Σθλάθος iv τοῖς χρόνοις θεοφίλου xal 
Μιχαήλ. 
Περὶ τοῦ ᾿Ανάπλου. 

Τὸν δὲ ᾽Λρχιστράτηγον τὸν sl; τὸν ᾿Ανάπλουν ὁ 
Μέγας Κωνσταντῖνος ἀνήχειρε. 

Περὶ τοῦ "Αγίου Ταρασίου. 

Τὸν δὲ "Άγιον Ταράσιον λέχουσιν εἶναι προά- 
στειον τοῦ πατριάρχου Ταρασίου, καὶ ἀνέστησεν iv 
αὐτῷ µονήν, 

Περὶ τοῦ Σωσθενίου. 

Τὴν δὲ µονὴν τοῦ Σωσθενίου, τὸν ἀρχισεράτηγον 

ἔχτισεν 6 Μέγας Κωνόταντῖνος, 


preposito cubiculi, natione Sthlavo, tempore Theo- 
phili et Michaelis. 
De Anaplo. 
Templum Sancti Michaelis archangeli in Anaplo 
Constantinus Magnus exstruxit. 


De Sancto Tarasio. 

Sanctum Tarasium ferunt fuisse pridem villam 
suburbanam patriarche Tarasii, quam postea in 
monasterium mutavit. 

De monasterio Sostheniano. 

Monasterium archangeli Michaelis Sosthenianum 
Constantinus Magnus condidit. 





1279 


De ecclesia auratis tegulis (ε.α. 

Ecclesiam auratis tegulis tectam Justinus et 
Sophia Lobe condidere : item et palatia So- 
phiana. 

De monasleriis qua sunt trans fretum sita, ei de 

monasterio Maleliz dicto. 

Monasterium Malelie nuncupatum exstruxit Ma- 

lelius primus a secretis, ita appellatus. 


De monasterio Pelamida dicto. 
Monasterium cognominatum Pelamide «eedifi- 
cavit Leo philosophus tempore Constantini Ma- 
gni. 
De Sancto Georgio. 
/Edem sancti Georgii Chaleedonensem condidit 
Sergius patriarcha, quemadmodum et edem Dei- 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


4280 
Περὶ τῆς Χρυσοχεράμου. 
Τὴν Χρυσοχέραμον ἔχτισεν Ἰουστῖνος xal Σοφία 
$ λωθὴ, καὶ τὰς Σοφιανάς. 


Περὶ τῶν περατικῶν µοναστηρἰων. Περὶ τῆς 
ü Μαλελίας. F "T 


Τῆς δὲ Μαλελίας τὴν μονὴν ἀνήγειρε Μαλέλιος ὁ 
πρωτοασἠχρῆτις, οὕτως καλούμενος. 
Περὶ τῆς Βηλαμίδας. 
Τὴν δὲ Πηλαμίδα ἀνήγειρε Λέων ὁ φιλόσοφος ἐν 
τοῖς χρόνοις Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου. 


Ηερὶ του Αγίου Γεωργίου. 
Τὸν δὲ "Άγιον Γεώργιον τὸν iy. Χαλκηδόνι Σέργιος 
πατριάρχης ἔχτισεν * ὁμοίως καὶ τὴν θεοτόκον τὰ 


pare, Marnacii nuncupatam, ubi ejusdem corpus p Μαρνακίου, ἐν ᾧ καὶ τὸ σῶμα αὐτοῦ χεῖται. 


jacet. 
De palatiis Hiereis. 

Palatia Hierea a Justiniano Magno condita fuere; 
que postea Justinus ejus ex sorore nepos una 
cum. Sophia exornavit. Locus autem ille sic ap- 
pellatus est, quod antiquitus ibi templum esset 
Junonis. 

De palatiis Bryaniis. 

Palatia Bryantis, Tiberius et Mauricius condi- 
dere : locus autem ille nuncupatus est Bryas, 
quoniam futurum est ut postremus imperatorum 
eggressurus ex urbe, atque IIierosolymam ad habi- 
tandum profecturus, in ipso Bryantis loco fremi- 
tum et plangentis urbis clamorem audiat. 

De palatiis Damatryos. 

Palatia Damatryos &b iisdem pariter edificata 
fuere. Erat autem ibi saltus Constantini ceci filii 
Irenes. . 

De portu Eutropii. 

Portum Eutropii, in quo Mauricio et uxori ejus 
atque liberis capita precisa fuere, exstruxit Eutro- 
pius protospatharius et questor, tempore Constan- 
tini imperatoris. 


De stupendo elephantis 1n urbe gesto. 


Sub Theodosio Magno adductus fuit in urbem 
elephaa juvenis, quem in quadam domo alebant. 
Ludis &utem circensibus cum in Hippodromum 
eum deducerent, transeuntem per Milliarium 
hasta percussit leniter numularius quidam. Post 
annos vero decem elephas, qui jam sucoreverat, 
cum ad Hippodromum ageretur et transiret per 
Milliarium, reminiscens ejus, a quo olim ibi fuerat 
pereussus, atque ipsum intuitus, subito impetu 
numularium eum barritu adortus,in medio Mil- 
liarii discerpsit. 

De imaginibus supra magnam columnam porphy- 

relicam erectis. 

Imagines Metrophanis, Alexandri et Pauli Con- 
stantinus Magnus tabulis ligneis incidi curavit, et 
supra magnam columnam porphyreticam, exiguo 
discretas intervallo, ad orientem collocari; quas 
Ariani rerum potiti in Milliario aureo igni tradi- 


Περὶ τῶν παλατίων τῆς Ἱερείας. 

Τῆς Ἱερείας τὰ παλάτια ἐἑκτίσθησαν παρὰ τοῦ 
Μεγάλου Ἰουστινιανοῦ. Ὁ δε ἀνεφιὸς αὐτοῦ "Ioosti- 
voc xal Σοφία ἐκαλλώπισαν αὐτά. Ἐίρηται δὲ οὕτως, 
ὅτι τῆς Πρας ἣν ἐκεῖ ὁ ναός. 


Περὶ τοῦ Βρύαντος. 
Τοῦ δὲ Βρύαντος τὰ παλάτια ἔχτισε Τιθέριος xal 
Μαυρίχιος. Ἐκλήθη δὲ Bpóx;, ὅτι μέλλοντος τοῦ 


ἐσχάτου ἐξελθεῖν βασιλέως, xai κατοιχίσαι εἷς "Itpoo- . 


σαλὴμ, iv αὐτῷ Βρύαντι μέλλει ἀχοῦσαι βρυγμὸν 
καὶ τὴν Bor τοῦ κλαυθμῶνος τῆς πόλεως, 


Περὶ τοῦ Δαματρύος. 

Ὁμοίως xai τοῦ Δαματρύος τὰ παλάτια οὗτοι 
ἔχτισαν. Ἐχεῖσε δὲ ην τὸ πήδηµα Κωνσταντίνου τοῦ 
τυφλοῦ υἱοῦ τῆς Εἰρήνης. 

Περὶ τοῦ Εὐτροπίου λιμένος. 

Τὰ δὲ Εὐτροπίου à λιμὴν, εἷς ὃν ἐπετμήθη Μαυ- 
ρίχιος σὺν γυναικὶ xal τέχνοις, ἐχτίσθη παρὰ EO- 
τροπίου πρωτοσπαθαρίου καὶ κοιαίστορος ἐν τοῖς 
χρόνοις Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως. 

Ηερὶ τοῦ γενοµένου θαύματος παρὰ ἑλέφαντος ἐν 
τῇ πόλει. 

Ἐν τοῖς χρόνοις τοῦ Μεγάλου θεοδοσίου ἤχθη ἐλέ- 
φας μιχρὸς ἐν τῇ πόλει, καὶ ἀνέτρεφον αὐτὸν εἲς 
τινα οἰκήματα, Ἱππικοῦ δὲ Ὑενοµένου ἔφερον αὐτὸν 
εἲς τὸ Ἱπποδρόμιον. Ἐν δὲ τῷ Μιλίῳ διερχόµενον 
ἔχρουσε τραπεζίτης τις µετριάζων μετὰ στυρακ[ου. 
λΜετὰ δὲ χρόνους δέκα του ἐλέφαντος ἀνατραφέντος, 
καὶ εἲς τὸ Ἱπποδρόμιον ἀγομένου, xal ἐν τῷ Mi- 
Al διερχοµένου, ἐμνήσθη τοῦ κρούσαντος αὐτὸν, xai 
ὶδὼν αὐτὸν, εὐθέως βρυχησάµενος ἔχρουσε τὸν τρα- 
πεζίτην, καὶ ἔσχισεν αὐτὸν παραυτίκα μέσον τοῦ 
Μιλίου. 

Ἡερὶ τῶν εἰκόνων τῶν Ἱσταμένων ἐν τῷ µμεγάλφ 
πορφυρῷ xlovt. 

Μητροφᾶνους xai ᾽Αλεξάνδρου xai Παύλου εἶκόνες 
ἐν σανἰσι γεγόνασιν ὑπὸ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, 
καὶ ἵσταντο iv τῷ µεγάλῳ πορφυρῷ κίονι πλησίον 
κατὰ ἀνατολάς * ἄστινας οἱ ᾿Αρειανοὶ μετὰ τὸ xpa- 
τῆσαι, πυρὶ παραδεδώκασιν ἐι τῷ ὠρείῳφ Ml. 


1281 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1282 


μετὰ xal τοῦ τῆς θεοτόχου ἀπεικονίσματος, xal αὖ- A derunt una cum imagine 8. Deipare, οἱ ipsius 


τοῦ δὴ τοῦ νηπιάσαντος σαρκὶ ᾿Γησοὺ Χριστοῦ, xa- 
θὼς ᾽Αγγυριανὸς Ὑρονογράφος ἐν τῷ δεκαλόγῳ αὐτοῦ, 
xxl ᾿Αναστάσιος ἡμῖν παρέδωκαν. 

Περὶ τὸ Σµύρνιον. 

Τὸ καλούμενον Σµύρνιον πλησίον τοῦ Τετραδισίου 
ἐμθόλου, σόνεγγυς τοῦ ΄Ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Σφω- 
paxlou, ἔχει ὑποκάτω τῆς γῆς τοῦ πρὸς βοῤῥᾶν μὲ- 
pouc ὀργυιὰς δέχα, στήλας ἑννέα, ἐξ ὧν δ’ μέν clot 
Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου xal τῆς Υγυναικὸς αὐτοῦ 
Φαύστης, καὶ Ἱλαρίωνος πραιποσίτου, xal τοῦ τρί- 

του παιδὸς αὐτοῦ Κρίσπου ὀνομαζομένου, ὃν 'ΗἩρόδο- 
- «oq καὶ Ἱππόλυτος χρονογράφοι λέγουσιν ἄποκεφα- 
λισθῆναι, διὰ τὸ sic ὑποψίαν ἐλθεῖν ἐπὶ Φαύστῃ τῇ 
μητρυιᾷ αὐτοῦ. Διὸ ἐχείνην μὲν, βαλανείου σφοδρῶς 
ἐκχαέντος, ἐχέλευσεν ἔσωθεν τούτου καταχαῆναι * τὸν 
δὶ υἱὸν αὐτοῦ dorum Oz vat ἄχριτον διὰ τὴν ὑποψίαν. 
Διὸ καὶ τῆς μητρὸς Ἑλένης μὴ φερούσης τὴν àval- 
ρεσιν τοῦ νέου, ἤδη τῆς τοῦ Καΐσαρος ἀξιωβέντος 
τιμῆς, ἠδολέσχει ἐπὶ τῇ ἀχρίτῳ ἀποφάσει ' xal στη- 
λώσας τὸν τοιοῦτον υἱὸν αὐτοῦ ὁ Μέγας Κωνσταντῖ- 
vog, διὰ τὸ µετανοῆσαι xal λυπηθᾶναι, ἔχλαυσεν 
ἡμέρας μ’ xal νύχτας u', μὴ λουσάμµενος τὸ σῶμα, 
μηδὲ ἀναχλιθείς, Ἐποίησε δὲ τὴν τούτου στήλην ἐξ 
ἀργόρου χαθαροῦ, βάψας αὑτὴν ἐκ χρυσίου πλείστου, 
ἐγχόψας τὰ γράμματα περιέχοντα' HAIKHMENOZ 
O ΓΙΟΣ MOY. Ταύτην οὖν στήσας καὶ µετάνοιαν 
βαλὼν ἐλιπάρει τὸν θεὸν περὶ ὧν ἐπλημμέλησεν. Αἱ 
δὲ λοιπαὶ στῆλαί εἶσι Σεθήρου, Αρματίου, Ζευξίπ- 
που, Βιγλεντίου τοῦ τὰ Βιγλέντια κχτίσαντος, καὶ 
Ἐλευθερίου τοῦ τὰ iv Σενάτῳ παλάτια κτίσαντος. 
Οὗτοι οὖν πάντες παρ) αὐτοῦ ἐἑστηλώθησαν. Οἱ δὲ 
᾿Αρειανοὶ εὑρόντες ἐπὶ Οὐάλεντος κατέἔχωσαν αὐτάς. 


Jesu Christi infantis, ut Angyrianus chronogra- 
phus libro decimo, et Anastasius memorie prodi- 
derunt. 


De loco cognominalo Smyrnium. 

Locus appellatus 8myrnium prope Tetradisiam 
porticum, ac proxime 8. Theodorum Sphoracii, 
habet septentrionem versus concavitatem subter- 
raneam decem ulnarum, ac novem statuas, ex 
quibus quidem tres sunt, Constantini Magni, Fau- 
Bte ejus uxoris, ac Hilarionis prepositi; quarta 
Crispi ejus fllii, quem Herodotus et Hippolytus 
chronographi memorie prodiderunt, capite fuisse 
multatum, quod in suspicionem venisset Fauste 
noveree concubitum  sollicitasse. Quamobrem 


p Faustam quidem balneo estuante suffocari; filio 


autem Crispo caput indicta causa amputari jussit. 
Helena vero Constantini mater juvenis mortem, 
Cesaris jam dignitatem adepti, egre ferens, ni] 
Rliud vel loquebatur vel meditabatur, quam pre- 
cipitem juvenie, qui causam non dixisset condem- 
nationem. Quare Constantinus Magnus statuam 
fllio suo, penitentia motus erexit, ac integros 
quadraginta dies, totidemque noctes ipsum luxit, 
tanta animi egritudine, ut nunquam vel lavaret 
corpus, vel lecto recumberet. Statuam autem 
hano ei posuit ex argento puro inauratam, cum hao 
inscriptione : FILIUS MEUS INJUSTE NECATUS. 
Hao igitur erecta statua, ponitentium more, 
corpore et capite inclinato, sceleris veniam 8 Deo 
efflagitabat. Ceterum reliqua statue sunt Severi, 
Harmatii, Zeuxippi, Vigilantii, qui Viglentia ex- 
struxit, οἱ Eleutherii palatii senatus conditoris. 


Has omnes statuas Constantinus Magnus erigi curavit, quas postea sub Valente Ariani cum reperissent, 


terra obruerunt. 
lc οὗ δαπανῶνται τὰ τείχη τῆς πόλεως, τὰ παρὰ 
θαλάσσης. 

Κτίζων δὲ τὴν πόλιν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, 
ὄντος τοῦ τόπου πετρώδους, καὶ μέλλοντος αὐτοῦ 
ἐξισοῦν πρὸς τὸ κτίζειν τοὺς ἐμθόλους καὶ ἑξάερα, 
χόπτοντες οἱ λιθοξόοι καὶ λατόμοι τὰς χορυφὰς τῶν 
πετρῶν, κατεχύλιον τοὺς λίθους τοὺς χειµένους tfo 
τῶν τειχῶν ἀπὸ τῆς Βαρθάρας, μέχρι τοῦ Παλατίου 
καὶ τῶν Σοφιῶν' xal τῶν Ἐλευθερίου, μέχρι χρυ- 
σίας * xai ἔσωθεν τῶν αὐτῶν λίθων ἔπηξε τὰ τείχη 
st; διάστιξι) τοῦ τείχους xal πῆξιν αὐτοῦ, ὅπως 
χυμαινοµένη dj θάλασσα εἷς τὰς πέτρας κρούσασα 
γαληνιᾷ. | 


Αρσενίου μοναχοῦ τὰ Στρογγύλου τῆς μονῆς, 
διήγησίς τις µμερικὴ οὖπερ d ov) πέφυχεν 
ἄντρυν f; nixa. 


Πρὸ ὀλίγου χρόνου δλ ἐν τοῖς ἐνεστῶσιν ἐνιαυτοῖς 
γἐγονἑ τι ξένον xal θαύματος ἄξιον * καὶ γὰρ ἁπά- 
ραντές τινες τοῦ παραλίου µέρους τοῦ Στενοῦ, καὶ 
πρός τι νησίδιον τὸν ἁπόπλουν ποιοῦντες εἲς ἐξώνη- 
σιν τῶν αὐτοῖς χρειωδῶν, καταστάσεως εὐδιεινῆς 
τυγχανούσης, xal παρὰ τὸν αἰγιαλὸν τοῦ τῆς ἄνατο- 
λῆς µέρους ἠσύχως πλέοντες, οἱ ἐν τῷ πλοιαρίφ 
τυγχάνοντες ναῦταί τε xal ἐπιθάται ἤκουον κραυγῆς 


Quare muri marilimi urbis non consumantur. 


Cum Constantinus Magnus urbem hane conde- 
ret, et locum utpoto saxosum, ad porticus atriaque 
construenda complanare vellet, lapicide ac scal- 
ptores excisis petrarum apicibus lapides extra 
muros jacentes convolvebant, a porta Sancte 
Barbare ad palatium usque, et portum Sophia- 
num, a portu autem Eleutherii, ad portam Auream: 
ac intra eosdem lapides murus conditus fuit, 
quo remotior ac solidior esset, ut. agitatum mare 
iisdem lapidibus illisum, muris tranquillius af- 
flueret. 


Arsenii monachi monasterii Strongyli, quod in. antro 
sive petra situm erat, narratio quedam. 


Nuper, et recenti memoria novum quidpiam et 
admiratione dignum accidit. Quidam enim a lit- 
tore Steni cum solvissent, et ad parvam quam- 
dain insulam ad necessaria coemenda navigarent; 
dum tranquillo mari orientale littus placide lege- 
rent : qui in navicula erant naute vectoresque, 
vocem aquile magnopere clamantis et in vite di- 
scrimine graviter lugentis, Deoque permittente, 





1383 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


4385 


implorantis auxilium, acceperunt. Quod cum anim- À ἀετοῦ σφοδροτάτης τὴν ἑαυτοῦ ζωὴν ἀποδυρομένους 


advertissent, ad littus navem appellunt, et rema- 
manentibus ceteris, sex sunt egressi qui vocem 
avis eo usque, dum appropinquassent aecuti, vi- 
derunt aquilam beu! serpentis plexu ita circum- 
datam, ut pedibus pennisque constricta teneretur, 


proximumque esset, ul ab eo devoraretur. Itaque 


anxii cum ignorarent quo pacto servarent aqui- 
lam serpentemque interficerent, protinus redeunt 
ad navem non ita procu! dissitam, arreptisque for- 
cipibus ac gladiis aliisque telis &eneis, necnon fa- 
brorum erariorum instrumentis, qu:? secum vcehe- 
bant, cum sociis aliis, qui in navicula remanse- 
rant, una abeunt, atque his instructi avi auxilia- 
tum currunt. Cumque serpentem eodem, quo prius, 
modo aquilae circumdatum reperissent, circum- 
gleterunt; et cum nequirent ejus spiras gladio 
impetere, veriti ne aquilam occiderent, succurrit 
ipsis vertebram spine dorsi, quee prominebat et 
aquilam tegebat exterior, forcipibus prehendere. 
Quod ubi solerter peractum est, alii cum opifice 
serpentem valide comprehonderunt strinxerunt- 
que. Ille autem sese vel invitus explicuit, et caudam 
lerram versus exporrectam in auxilium sibi mo- 
vebat donec.a ciroumstantibus est occisus. Tum 
aquila paululum se subduxit, alasque movere vo- 
luit nec potuit, adeo fuerat male a serpente accc- 
pta. Naute vero veotoresque relicta aquila ad na- 
vem rediere, leti admodum quia avem incolumem 
prestitissent. Rureumque inde solverunt, nec 
Bladia duo fuerant emensi (ut cum jurejurando 


affirmabat monachus) cum, non ita multo post- C 


quam navigare cepissent, eamdemque aquilam 
tum naute tum vectores supra se volare conspexe- 
runt, et e coelo in imum mare descendere subla- 
tamque lauracam ingentem piscem, in navem 
demittere. Quo attoniti spectaculo, gratias, ut par 
erat, Deo egerunt, qui talem prudentiam et saga- 
citatem vel avibus indidisset. Ipsi gloria in se- 
cula, Amen. Aquilam autem dein amplius non vi- 
derunt. 


καὶ, κατ οἰκονομίαν Θεοῦ, τὸν βοηθήσαντα dvaxa- 
λουμένου. Ol οὖν ἄνδρες οἱ ἐν τῷ πλοιαρίῳ mpo- 
σχόντες xal τούτῳ πρὸς τὸν αἰγιαλὸν ἐποκείλαντες 
ἐξῆλθον τὸν ἀριθμὸν t, τῶν λοιπῶν προσμεινάντων 
ἐν τῇ vut, καὶ τῇ φωνῇ ἐπακολουθήσαντες τοῦ ὁρ- 
νέου, καὶ πλησιάσαντες αὐτῷ, εἶδον, φεῦ, τὸν ἀετὸν 
ὑπὸ τοῦ ὄφεως περικυκλούμενον, τούς τε πόδας καὶ 
τὰ πτερὰ, ὥστε μέλλοντα ὅσον οὕπω popa τῷ ἑρ- 
πετῷ τὸν ἀὐτὸν ὄρνιν γενέσθαι. Εἰς ἀπορίαν οὖν zv- 
δρες ἐμπεσήντες, καὶ ἐν ἁμηχανίᾳ γενόµενοι, πῶς 
μὲν τὸν ἀετὸν ὑγιῆ ἐξελῶσι, τὸν δὲ ὄφιν ἀποκτείνωσι, 
παλινοστήσαντες αὖθις τάχει πολλῷ, πρὸς τὴν ναῦν 
παραγίνονται υὐ πόῤῥω τυγχάνουσαν, xal ἀναλαθό- 
µενοι ἃ ἐπεφέροντο ξυλάθια καὶ ξίφη καὶ ἑταίρους 
αὐτῶν, τοὺς ἐν τῷ πλοίἰῳ, xal. τινα χαλχέα μετ) αὖ- 
τῶν, μετὰ τῶν προσόντων αὐτῶν χαλκευτικῶν ἔργα- 
λίων, συναπαίρονται, xal συμµπαραλαθόντες τοῦτο, 
ὥρμιησαν σπουλαίως εἰς ἄμυναν τοῦ ὀρνέου ' καὶ 
εὑρόντες πάλιν τὸν ὄφιν οὕτως ἔχοντα, καὶ mtp:xo- 
κλώσαντες αὐτὸν, οὐκ εἶχον ὅπως τῆς τούτου διπλᾶς 
ἐφάψασθαι διὰ ξίφους, ἵνα μὴ τὸν ástóv ἀφανίσωσι. 
Σκέπτονται οὖν τὸν σπόνδυλον ὑπερανεστηχότα του 
ὀρνέου μετὰ τοῦ ἐργαλίου κρατῆσαι * 0 δὴ καὶ γὲ- 
Ύονεν εὐφυῶς, xal συμπαραλαθόντες καὶ ἕτεροι σὺν 
τῷ τεχνίτῃ, ἐπίεσαν τὸν ὄφιν σφόδρα, καὶ εὐθέως 
ἄκων ἀνεδιπλοῦτο, καὶ εἲς τὴν γῆν ἐξήπλου τὸ οὗ- 
ραῖον αὐτοῦ, κινῶν εἷς βοήθειαν αὐτοῦ. Οἱ δὲ ἄνδρες 
τοῦτον ἀπέχτειναν * καὶ ὁ ἀετὸς μικρὸν ὑπεχστὰς 
ἑπτερύσσετο μὲν, οὐκ ἠδύνατο δὲ, κατὰ πολὺ ὑπὸ τοῦ 
ὄφεως τεταλαιπωρηκώς. Καὶ ἑάσαντες αὐτὸν, πάλιν 
ἀνθυπέστρεψαν tiq τὴν ναῦν, Ὑχαΐροντες ἐπὶ τῇ τοῦ 
ἀετοῦ ἐλευθερίᾳ. Καὶ πᾶλιν ἀποπλεύσαντες, xal µή- 
πω σταδίους δύο διαπλεύσαντες, ὡς ἀφηγούμενος ὁ 
μοναχὸς ἐξεῖπε μεθ) ὄρχου, ὅτι ἀρξάμενοι πλέειν, 
εἶδον τὸν αὐτὸν ἀετὸν ὑπὲρ ἄνωθεν τῶν ναυτῶν καὶ 
λοιπῶν ἀνδρῶν παραγενόµενον, καὶ de! ὕψους κατὰ 
τοῦ βάβους τῆς θαλάσσης κατελθύντα, καὶ λαύραχαν, 
ἰχθὺν παμμµεγέβη, ἀνελόμενον, καὶ εἷς τὴν ναῦν xs- 
χαλακότα. Οἱ δὲ ἄνδρες τοῦτο ἰδόντες, xai θαυμά- 


σαντες, ηὐχαρίστησαν, ὡς εἰκὸς, τῷ θεῷ, τῷ παρ- 


εσχηχότι xal τοῖς ὀρνέοις τοιαυτῖν φβόνησίν τε καὶ σύνεσιν * dp dj δόξα εἷς τοὺς αἰῶνας. ᾽Αμήν. Τὸν δὲ ἀετὸν 


ἕκτοτε οὐκ ἔτι ἐθεάσαντο. 


Titulus sequens perperam appositus fuit, nam qua sequuntur, non originem seu historiam zdis Sophianz, 
sed varias res, quce. sub Anastasio Dicoro, Justino Thrace ac Justiniano acciderunt, conlinent : suntque 
veluti excerpta quaedam ez variis Chronicis in unum collecta. 


Origo seu historia sanctissime Magnae Dei ecclesie, [) Τὰ πάτριχ τῆς ἁγιωτάτηςτου 8200 Μεγάλης ἐχχλησίας, 


videlicel sanct Sophia. 


Imperante Anastasio, Deuterius Byzantii epi- 
BCOpus Árianus, ausus est dicere : Baptizatur hic 
in nomine Patris, per lilium, in sancto Spiritu, 
et confestim piscina exaruit. Barbarus autem [qui 
baptizabatur] timore correptus, nudus aufugit, ita 
ut inde miraculum evulgaretur. 

Cum duo episcopi, Anastasio imperante, de dog- 
mate disputarent, quorum unus orthodoxus, alter 
Arianus erat, Árianuesque dialectiom peritus ; ortho- 
doxus vero dialecticee quidem imperitus; sed pius 
fidelisque esset. Proposuit orthodoxus, ut omissa 


δηλαδὴ τῆς 'Aylac Σοφίας. 

Ἐπὶ τῆς ᾖβασιλείας τοῦ βασιλέως ᾿Αναστασίο», 
Δευτέριος ἐπίσκοπος Βυζαντίου ᾿Αρειανὸς ἑτόλμησεν 
εἰπεῖν ' Βαπτίζεται ὅδε εἷς τὸ ὄνομα τοῦ Ι]ατρὸς, 
δι’ Yioo, ἐν ἁγίῳ Πνεύματι * καὶ εὐθέως ἐξηράνθτ 
ἡ κολυµθήθρα. Ὁ δὲ Βάρθαρος ἔμφοθος Ὑενόμενος, 
γυμνὸς ἔφυχεν, ὡς ἐξ αὐτοῦ γνωσθῆναι τὸ θαῦμα. 

Δύο οὖν ἐπισκόπων ἀμφισθητούντων περὶ δόγµα- 
τος ἐπὶ ᾿Αναστασίου, ὀρθοδόξου καὶ ᾿Αρειανοῦ * xai 
τοῦ μὲν ᾿Αρειανοῦ διαλεκτικοῦ ὄντος, τοῦ δὲ ὀρθο- 
δόξου δ'αλεκτικοῦ οὐκ ὄντος, ἀλλὰ θεοσεθοῦς καὶ 
πιστοῦ, ὁ ὀρθόθοξος προῦτεινεν, ὥστε ἀφεμένους 

















1286 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1386 


τῶν λόγων slc πῦρ εἰσελθεῖν, καὶ οὕτω δειχθηναι A disputatione ambo ingrederentur in pyram sicque 


τὸν εὐσεθέστερον * τοῦ δὲ ᾿Αρειανοῦ παραιτησαμέ- 
νου, εἰσελθὼν ὁ εὐσεθὴς καὶ προσµείνας τῇ φλογίᾳ, 
ἐξελθὼν ἀπὸ τῆς πυρᾶς διιλέγχετο, xal ἀπαθής ἐφυ- 
λάττιτο. 

Ἱουστῖνος ὁ θρὰξ ὁ μέγας ἐθασίλευσεν ἔτη ϐ... 
ἄριστος ἐν πολέµοις,.., xal ᾠχειώσατο, καὶ στρατη- 
λάτην ἑτίμησε, xal παῤῥησίαν ἔχειν πρὸς αὐτὸν 
ἐποίησεν. Ἐδολοφονήθη δὲ ὁ Βιταλιανὸς παρὰ τῶν 
πολιτῶν, µηνιόντων αὐτῷ διὰ τὴν προειρημένην 
ἐπανάστασιν. ᾽Αμάντιον δὰ τὸν πραιπόσιτον, ὃς τὸν 
ναὸν τοῦ ἁγίου θωμᾶ τοῦ ᾽Αμαντίου ᾠχκοδόμησε xal 
ἐκόσμησε [λέγεται δὲ χρήματα αὐτῷ δεδωχέναι τῷ 
᾿Ιουστίνῳ ὄντι κόµητι τῶν ἐξκουθητόρων ἐπὶ "Ava- 
στασίου, ὅπως θεόχκριτον τὸν ἀνεψιὸν αὐτοῦ ἀναγο- 
ῥεύσῃ εἷς βασιλέα], τοῦτον ἀνεῖλεν ὁ Ἰουστῖνος, καὶ 
τοὺς τὴν ἀνταρσίαν σὺν αὐτῶ µελετήσαντας, τὴν βα- 
σιλείαν αὐτοῦ κατασχεῖν. 

"Exi αὐτοῦ, τὰ κατὰ τὸν ἅγιον ᾿Αρέθαν ἐν Νεγρᾶᾷ 
τῇ πόλει ἐπράχθη, καὶ τὰ χατὰ τῶν ᾽Ομηριτῶν δι 
Ἐλεσθαὰν τοῦ βασιλέως τῶν Αἰθιόπων. "Econo δὲ 
ὑπ' αὐτοῦ τὸ ἑορτάζειν ἡμάς, xal τὴν ἑορτὴν τῆς 
Ὑπαπαντῆς * ἐξ οὗ ἁἀστὴρ ἐφάνη ἐν τῷ οὐρανῷ, 
ἑπάνω τῆς Χαλκῆς πύλης, ὣς ἐν τῷ Βαλατξῳ φαίνων 
ἐπὶ ἡμέρας καὶ νύχτας xq. Γέγονε δὲ καὶ σεισμὸς 
φοθερώτατος * καὶ ἡ μὲν Κωνσταντινούπολις ἐν δια- 
Φόροις τόποις ἀπέλαδεν' d δὲ µεγάλη ᾿Αντιόχεια 
πάθοςν ἔπαθεν ἀνεκδιήγητον, ὡς Χαταποβῆναι πᾶσαν 
σχεδὸν τὴν πόλιν, xal τάφον Χοινὸν γενέσθαι τῶν 
οἰκητόρων. Τοσαύτη δὲ ἡ ὀργὴ τοῦ θεοῦ ἐπῆλθεν, 
ὡς xal τοὺς ὑπολειφθέντας πῦρ ἐξελθὸν ἀπὸ τῆς 
γῆς οἰκτρῶς κατέφλεξε. ᾽Αλλὰ xal ἡ Πομπηϊούπολις 
τῆς Μυσίας διαῤῥαγεῖσα, μέσον χατεπόθη [uà τῶν 
οιχητόρων * καὶ ἔκραζον ὑπὸ τὴν γην ὄντες ol ἀνθρω- 
vot, Βλεήσατε. 

Γυνή τις ἐπὶ αὐτοῦ ἀνεφάνη γιγαντοειδὴς ἐκ Κι- 
λικίας οὖσα, ὑπερέχουσα τῇῃ ἡλικίᾳ παντὸς ἀνθρώπου 
μαχροῦ πῆχυν ἵνα, καὶ πλατειά σφόδρα, ὡς ἐπὶ 
θαύματος οἱ ὁρῶντες αὑτὴν ἐν τοῖς ἐργαστηρίοις xai 
οἴχοις, ἐδίδοον αὐτῇ ὀθολόν. 


Ὅ δ᾽ αὐτὸς βασιλεὺς πολλὰ ἐφιλοφρονήσατο τῇ τε 
πόλει ᾽Αντιοχείᾳ πρὸς ἀνοικοδομεῖν, xai τοὺς iv αὖ- 
τῇ ὑπολειφθέντας ζῶντας... τοσοῦτον δὲ ἐπὶ αὐτοῦ 
ζλγησεν, ὡς καὶ τὸ διάδηµα ἀποτιθέναι καὶ τὴν πορ- 
φύραν, xai σάκκον xal σποδὸν περιθάλλεσθαι, καὶ 


comprobaretur utrius religio prestaret. Reousante 
Ariano, ingressus in pyram orthodoxus, et in flam- 
mis aliquantum temporis versatus; postquam inde 
egressus fuit, edisserebat, incolumisque permansit. 


Justinus Thrax, magnus ille, imperavit annis 
novem... in bellis strenuissimus... et in familiari- 
bus habuit [Vitalianum], ducemque creavit, eique 
secum quidvis libere loquenli fecit ootestatem. 
Dolo autem occisus est Vitalianus a oivibus, ob 
excitatam predictam seditionem ipsi, infensis. 
ÀAmantium vero prepositum, qui templum Sancti 
Thome Amantii cognomine exstruxit, occidit; 
itemque eos qui cum ipso ad imperium occupan- 
dum eonspiraverant. Dicitur enim illum pecunias 
dedisse Justino, qui sub Anastasio excubitorum 
comes erat, ut Theocritum consobrinum suum pro- 
clamaret imperatorem. 


Eodem imperante, in urbe Negra gesta sunt ea 
qua de sancto Aretha narrantur : necnon Elesbaani 
/Ethiopum regis expeditio adversus Homeritas. Ab 
illo item statutum est, ut Hypapante sive Occur- 
sus festum vcelebraremus : ex quo stella in coelo 
per viginti sex dies totidemque noctes supra por- 
lam eream visa est, quasi e palatio luceret; fa- 
clusque est horrendus terremotus, quem variis in 
locis ipsa Constantinopolis sensit. Magna autem 
Antiochia inenarrabile damnum perpessa est, ita 
ut urbs pene tota absorpta, commune incolarum 
sepulcrum evaserit. Tanta autem οἱ τα fuit, ut et 
Buperstites ignis e terra erumpens miserabiliter 
concremaret. Quin etiam Pompeiopolis Mysie urbs 
disrupta, ejusque dimidium una cum babitatoribus 
terra absorptum est : hominesque terra obruti cla- 
mabant : Miseremini. 

Ipio item imperante mulier quedam ex Cilicia 
gigantea statura visa est,que proceros quosque 
viros uno cubito superabat, eratque corpore ad- 
admodum crasso. Ob spectaculi autem novitatem, 
qui eam in officinis et domibus conspiciebant, 
obolo singuli donabant. 

Idem imperator bumano motus affectu erga ur- 
bem Antiochiam, et eos qui ex tanta clade residui 
erant, de ea restauranda cogitabat. Tantum enim 
super ea indoluit, ut diademate purpuraque de- 
posilis, se sacco et cinere indueret, multisque 


πενθεῖν ἐπὶ πολλὰς ἡμέρας, Ἐτελεύτησε δὲ κατα- D diebus lugeret. Obiit autem, Justiniano sororis 


λιπὼν βασιλέα Ἰουστινιανὸν τὸν ἴδιον ἀνεψιόν. Ἐτέθη 
δὲ τὸ σῶμα αὐτοῦ ἐν τῇ µονῃ τῆς Αὐγούστης dv 
λάρνακι μετὰ τῆς Ὑυναικὸς αὐτοῦ Εὐφημίας, ἐν 1i 
xal ἐπιστολαὶ εὑρέθησαν. Τὸν δὲ ἀρχιεροσύνης 00ó6- 
voy διεῖπεν Ἰωάννης ὁ λεγόμενος Καππαδόκας. 


εὐσεθεῖς καὶ 


ἀδίχως ἕξ- 


Ἰουστῖνος δὲ ἀνεχαλίσατο πάντας 
ερες ὀρθοδόξους, οὓς ᾿Αναστάσιος 
ώρισεν. 

Ἐπὶ τῆς αὐτοῦ βασιλείας ἐν Ἐδέσσῃ τῇ πόλει, 
Σκιρτοῦ τοῦ ποταμοῦ μέσον αὐτῆς διερχοµένου, 
πλημμυρήσαντος, ταύτην σὺν τοῖς κατοίχοις xat- 


gua filio imperii successore relicto. Corpusque ejus 
depositum est in monasterio Auguste, in arca in- 
clusum cum uxore Euphemia : qua in arca epi- 
stola reperte sunt. Archiepiscopatus porro thro- 
num tunc obtinebat Joannes cognomine Cappa- 
dox. 

Justinus autem pios omnes orthodoxosque sa- 
cerdotes, quos injuste Anastasius relegaverat, re- 
vocavit. 

Illo imperante, cum Scirtus fluvius qui per 
mediam Edessam fluit, exundasset, ipsam urbem 
cum incolis demersit : aquis vero dilapsis, inventa 


1281 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1288 


eat in ripa fluminis lapidea tabula, qui notis hie- A ἐχλυσε' Μετὸ δὲ τὸ παυσασθαι τὰ ὕδατα, πλὰξ λιθίνη 


roglyphicis insculptus erat : Scirtus fluvius sallabit, 
noxiique civibus saltus erunt. 


Eulialus quidam ex divite pauper effectus, cum 
e vita excederet, testamento Justinum heredem 
reliquit, illa conditione, ut tres filias suas in 
tenella etate relictas educaret, ipsisque dotem 
assignaret; ac omnia debita creditoribus solve- 
ret, el &b iis syngraphas suas redinieret. Que 
omnia Justinus regia munificentia perfecit, ma- 
gna omnium qui rei famam perceperunt admira- 
tione. 

Justinianus igitur imperavit annie triginta no- 
vem; et in media urbe consulatum gessit, multas 
pecunias elargitus. Is Novellas constitutiones 
edidit; legemque tulit de episcopis, xenodochis, 
economis et orphanotrophis : ut non plus testa- 
mento relinquerent, quam ante initum munus 
possedissent. Absolvit quoque publicum balneum 
in Dagistei tractu, quod exstruere coperat Ana- 
stasius imperator. Antiochie porro non cessavit 
terremotus, donec religioso cuidam viro visum 
est superliminaribus positum inscribere : Chrí- 
sius nobiscum, state. Quo facto, cessavit ira Dei. 
Exinde autem urbs Theopolis, sive urbs Dei vo- 
cata est. 

Eodem imperante popularis seditio orta est, in 
qua Sanctam Sophiam, sancti Sampsonis domum 
cum infirmis, et atrium palatii, chalcostegum, 
quod ex eo hodieque Chalce vocatur, quia tegulis 


ireis et inauratis erat tecta : binas ilem porticus C 


usque ad Forum incenderunt : Justinianum impe- 
ratorem contumeliis affecerunt, Hypatium vero 
patricium proclamarunt, cum coronassent eum in 
solio imperatoris in Hippodromo : qui tumultus a 
Belisario, Mundo et Narseie sedatus est, cesis 
millibus triginta quinque in Hippodromo, et cum 
iis Hypatio. 

Magnam vero Dei ecclesiam Justinianus restau- 
ravit, et longe msejorem pulchrioremque quam 
antea fuerat, reddidit; et troparia sive versiculos 
hos edidit, qui in ea psallerentur : Unigenitus 
Filius et Verbum Dei, qui propter salutem nostram 
incarnari v^luit. Quinetiam Hypapante sive Occur- 
sus Domini dies festa, tunc celebrari ccopta est, 


cum antea Dominicis festis non annumeraretur. [) πρότερον ταῖς 


Quia vero Magne Ecclesie mentionem fecimus : 
quomodo ab initio structa sit, et a quonam, sigil- 
latim enarrubo. Res autem ita se habet. 


“εὑρίθη ἐν τῇ τοῦ ποταμοῦ ὄΌχθῃ ἱερογλυφικοῖς γράµ- 


µασιν ἐγκεχολαμμένοις περίέχουσα τοῦτο * Σκιρτὸς 
ποταμὸς σκιρτήσει χακὰ σκιρτήµατα πολίταις. 

Εὐλαλίου τινὸς ἀπὸ πλουσίου πένητος τελευτήσαν- 
τος, καὶ Ὑράψαντος Ἰουστῖνον χληρονόμον ἐν διαθή- 
χαις, xal παρακελευσαµένου, ὥστε τὰς τρεῖς αὐσοῦ 
θυγατέρας μικρὰς µΧαταλειφθείσας ἀναθρέψαι καὶ 
ἐκπροικῆσαι τὸν βασιλέα, xal πάντα τὰ χρέη αὐτοῦ 
δοῦναι τοῖς ὀφειλέταις, καὶ τὰ γραμματεῖα ato) 
πάντα ἀναῤῥύσασθαι, ὁ ᾖβασιλεὺς Ἰουστῖνος ἐπλή- 
puce, χαταπλήξας iv τοότῳ πάντα ἄνθρωπον τὸν 
ἀκούσαντα. 

'O οὖν Ἰουστινιανὸς ἐθασίλευσεν ἕτη Αθ  ὑπά- 
τευσεν iv µέσῃ tf πόλει, καὶ δοὺς χρήματα παὰμ- 
πολλα. Οὗτος ἐποίησε τὰς νεσρὰς διατάξεις, ἐχφω- 
νήσας καὶ τύπον περὶ ἐπισχόπων, xal ξενοδόχων, καὶ 
οἰκονόμων, xal ὀρφανοτρόφων, ὥστε μὴ διατίθεσθα: 
πλὴν tlg ἃ πρὸ vo) γενέσθαι ἐχέκτηντο, Ἐπλήρωσε 
δὲ καὶ τὸ δηµόσιον λοέτρον τὸ εἰς τὰ Διηγιστέως, à 
ἠἤρξατο χτίζειν Αναστάσιος ὁ βασιλεὺς. Ἡ δὲ ᾿Αν- 
τιόχεια οὐκ ἑπαύσατο σείεσβαι μέχρις οὗ ἐφάνη θεο- 
σεθεῖ ἀνθρώπῳ ἐπιγραψαι εἷς τὰ ὑπερθυρα τῶν 
φλιῶν, Χρισιὸς μεθ ἡμῶν, στῆτε * καὶ τούτου Υε- 
νοµένου, ἔστη ἡ ὀργὴ τοῦ θεοῦ * καὶ ἔκτοτε ἡ πόλιν 
ὡὠνομάσθη θεούπολις. 


Ἐπὶ αὐτοῦ γέγονε δημοτικλ ἀνταρσία, καὶ τὴν 
Ἁγίαν Σοφίαν χαὶ τοῦ ὁσίου Σαμψὼν οἶκον μετὰ τῶν 
ἀῤῥώστων, καὶ τὴν εἴσοδον τοῦ Παλατίου τὴν χαλκό- 
στεγον, τὴν ἔκτοτε xxi νῦν Χαλκῆν ἐπονομαζομέντν 
διὰ τὸ ἐκ χαλκῶν χεράµων χἐχρυσωμµένων ἑστεγά- 
σθαι αὐτήν * καὶ τοὺς δύο ἐμθόλους μέχρι τοῦ φόρο» 
κατέκαυσαν, καὶ ᾿Ιουστιτιανὸν βασιλέα ἐφύθρισαν, 
Ὑπάτιον δὲ πατρἰκιον εὐφήμησαν dv τῷ χαθίσµατι 
στέφαντες ' ῆτισ ἐπαύθη διὰ Βελισαρίου, καὶ Μούνδου" 
xai Ναρσῃ, ἀνελόντων χιλιάδας λε, καὶ αὐτὸν Ὑπά- 
τιον ἐν τῷ Ἱπποδρομίφ. 


᾽Ανεχαίνισε δὲ ᾿Ἰουστινιανὸς τὴν τοῦ θεοὺ Μεγά- 
λην ἐκκλησίαν εἷς κάλλος xai μέγεθος ὑπὲρ τὸ mpó- 
τερον, παραδοὺς xal τροπάρια dv αὑτῃ ψάλλεσθαι : 
Ὁ μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ θεοῦ ἀθάνα- 
τος ὑπάρχων, καὶ καταδεξάµινος διὰ τὴν ἆμε- 
τέραν σωτηρίαν σαρχωθῆναι. ᾽Αλλὰἀ xal ὝὙπα- 
παντὴ ἀρχὴν ἔλαθεν ἑορτάζεσθαι, μὴ συναριθμουμένη 
Δεσποτικαὶς δἑορταῖς. "Ότι δὲ τζς 
Μεγάλης ἐχκλησίας ἐμνήσθην, λεπτομερῶς διηγή- 
σοµαι πῶς ἐξ ἀρχῆς ἐκτίσθη, καὶ παρὰ τίνος. Ἔχει 
δὲ οὕτως. 














1289 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1290 





ANONYMI 


DE ANTIQUITATIBUS CPOLITANIS 


LIBER QUARTUS 


Continens historiam et descriptionem templi Sancte Sophie. 


Constantinus Magnus primum condidit Sanclam Sophiam, figura oblonga, Ariani sub Theodosio Magno 
ejusdem ecclesie tectum incendunt. A Rufino magisiro post biennium reslauratur. Anno V Justiniani impe- 
ratoris, in seditione populi comburitur des Sophiana, et ad eam α fundamentis excitandam animum 


applicat idem Augustus. 


'H ἁγία Σοφία ἡ µεγάλη ἐκχλησία οὕτως ἐκτίσθη. A — Magna ecclesia Sancta Sophia condita fuit hoo 


Ἱρῶτον μὲν ἀνήγειρεν αὐτὴν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος 
δρομιχὴν, ὁμοίαν τοῦ “Αγίου ᾿Αγαβονίκου xal τοῦ 
᾽Αγίου Ἰσαχίου. καὶ πληρώσας αὐτὴν, στήλας ἕστησε 
πολλάς. Διήρχεσε δὲ τὸ κτίσμα ἐκεῖνο χρόνους οὗ. 
Ἐν δὲ τοῖς χρόνοις Θεοδοσίου τοῦ Μεγάλου, εἲς τὴν 
δευτέραν σ0νοδον τὴν ἐν Κωνσταντινοῦπόλει — qtvo- 
µένην, στασιάσαντες ol ᾿Αρειανοὶ, χατίφλεξαν τὴν 
στέγην τῆς αὐτῆς ἐκκλησίας, ὄντος πατβιάρχου 
Νεκταρίου , xal ἐζελθόντος τοῦ ἁγιωτάτου , ἐν τῇ 
Αγία Β]ρήνῃ τῇ παλαιᾷ καθεζοµένου ἣν καὶ αὖ- 
τὴν ἀνήγειρεν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος. Διῆλθον δὲ 
χβόνοι δύο, xxl ἵστατο ἀσκεπής. ΠἩροστάξας δὲ ὁ βα- 
σιλεὺς θεοδόσιος 'Ῥουφῖνον τὸν μάγιστρον αὐτοῦ, 
ἐσχέπασεν αὐτὴν διὰ χυλινδρικῶν καµάρων. Μετὰ 
6b χρόνους λε τοῦ θεοδοσίου, πε ἑτῶν διελθόντων 
ἀπὸ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, εἷς τὸν πέµπτον 
χρόνον τῆς βασιλείας ᾿Ιουστιανοῦ τοῦ Μεγάλου, 
μετὰ τὸ σφαγῆναι ἐν τῷ ἹἹππικῷ τριάκοντα πέντε 
χιλιάδων ἐχεῖσε ἀναιρεθέντων, καθὼς xai ἀνωτέρω 
δεδήλωται, διὰ τὸ ἀναγορευθῆναι ὑπὸ τῶν δύο δηµοτι- 
κῶν μερῶν, Ὑπάτιον πατρἰκιον µέρους Βενέτων ἐν tq 
&' ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ τοῦ Ἰουστινιανοῦ, ἐνέπνευ- 
σεν ὁ θεὸς εἰς τὴν διάνοιαν αὐτοῦ τοῦ οἶἰκοδομῆσαι 
ναὸν, οἵος οὐκ ἐχτίσθη ἀπὸ τού Αδάμ. 


modo.Primum quidem exstruxit eam Magnus Con- 
Stantinus, oblonga figura, Sancti Agathonici et San- 
cti Isaacii similem ; confectoque opere multas in 
ea statuas erexit. Hoc porro sdificium annos qua- 
tuor et septuaginta intactum mansit.Magno autem 
Theodosio imperante, quo tempore secunda syno- 
dus Canstantinopoli celebrata est, Ariani, com- 
mota seditione,hujus ecclesie tectum incenderunt 
Nectario tum patriarcha : qui vir sanctissimus inde 
egressus in ecclesia Sancte Irene veteri consedit, 
quam item ecclesiam magnus Constantinus excita- 
verat. Exinde &nnis duobus sancta Sophia tecto 
caruit. Imperatoris vero Theodosii jusau, Huflnus 
magister eum cylindricis fornicibus operuit. Ela- 
psis autem & Theodosio trigint: quinque, a Con- 
stantino Magno octoginta qninque annis, Justi- 
niani imperatoris anno quinto, post cedem illam 
in Hippodromo factam, qua triginta quinque ho- 
minum millia perierunt, ut superius narratum est, 
quod due factionum partes Hypatium, patricium 
8ο factionis Venete tribunum, imperatorem salu- 
tassent ; quinto, inquam, ejus imperii anno cepit 
consilium, Deo instigante, exstruendi templi,quale 
nunquam ex Adami tempore oxcitatum fuerat. 


Marmora, columnz reliquave materia opporluna ad. fempli strucluram, ex variis orbis provinciis, jussu 
imperatoris advehuntur Constantinopolim. Plutarchus Justiniano ab epistolis et. historiographus. Colum- 
nas Romanas octo Marcía Romana vidua ad imperatorem mittit. Octo vero alias prasini coloris Constanti- 
nus pretor advexit Epheso.Relique vero columna ez variis locis transferuntur ; atque intra septem annos 


cum dimidio universa materia congeritur. 


Ἔγραψε δὲ τοῖς στρατηγοῖς, καὶ σατράπαις, xal (| — Scripsit itaque ducibus, satrapie, judicibus,pro- 


κριταῖς, καὶ φορολόχοις, τοῖς ἐπὶ τῶν θεμάτων ἅπαν- 
τας ἑἐρευνζν αὐτοὺς, ὅπως εὕρωσι Χἰονάς τε καὶ 
συστήµατα, στήθεά τε xal ἀἁθάχκια, καὶ καγκελ- 
λοθυρίδας, xal τὴν λοιπὴν ὕλην τὴν ἀνήκουσαν sic 
τὸ ἀνεγεῖραι ναόν. Πάντες δὲ οἱ παρ᾽ αὐτοῦ ὁρισθέν- 
τες ἀπὸ εἰδωλιχῶν ναῶν, καὶ ἀπὸ παλαιῶν λουτρῶν 
τε xzl οἴκων ἕπεμπον πάντα τῷ βασιλεῖ Ἰουστι- 
νιανῷ ἀπὺ πάντων τῶν θεμάτων ἀνατολῆς τε xal 
δύσεως, βοῤῥᾶ τε καὶ νότου, xal πάντων τῶν νήσων 
καὶ τοὺς μὲν ὀκτὼ Χίονας τοὺς Ῥῶώμαίους, χαθώς 
φησι Πλούταρχος ὁ πρωτοσεκρῆτις καὶ πιστογράφος, 


Ἰουστινιανῷ μετὰ σχεδίας ἀπέστειλε χήρα γυνὴ ἀπὸ 
PaTBOL. Ga. CXXII. 


vinciarum qusestoribus, jubens singulos accurate 
scrutari 8ο perquirere, num columnas, fulcra, pe- 
ristylia, tabulas et clathratas januas, ac quidquid 
materie construendis templis opportunum, repe- 
rire possent. Tum ii, quibus id muneris fuerat 
demandatum,quidquid ex idolorum templis,ex an- 
tiquis balneis ac edibus, ex qualibet orientis,occi- 
dentis, septentrionis et austri provinoia exque 
omnibus insulis oolligi potuit, ad imperaorem 
Justinianum miserunt.Columnas quidem Romanas 
octo, ut narrat Plutarchus primus & secrelis οἱ 
fide dignus scriptor, Marcia quedam Romana vi- 


A1 


1291 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


42v3 


dua, quas dotales acceperat, ratibus Justiniano À Ῥώμῆης ὀνόματι Μαρκία' εἴχε δὲ αὐτοὺς elc προῖκα 


perinde misit. Ee vero Rome steterant in templo 
Solis, quod struxerat Aurelianus Romanorum im- 
perator, qui sese Persis prodidit.Octo autem illas, 
stupendas plane, coloris prasini, czsas et politas 
Constantinus pretor Epheso advexit. Marcia vero 
guperius memorata, hec imperatori scripsit : Co- 
lumnas tibi parie longitudinis, ponderis atque la- 
titudinis, pro salute anime mee mitto. Columnas 
vero reliquias, partim Cyzico, partim Troade, par- 
tim ex Cycladibus insulis prefecti imperatoris 
iransmiserunt. Jamque demum materia, quanta 
opus erat, per annos septem cum dimidio congesta 
aderat. 


αὐτῆς. Ίσταντο δὲ sic 'Ρώμην slo τὸν ναὸν Ἡλίου 
τὸν κτισθέντα παρὰ Αὑρελιανοῦ βασιλέως ᾿Ρώ- 
µης, τοῦ προδόντος αὐτὸν Ἱ[έρσαις. Τοὺς δὲ ὀκτώ 
πρασίνους xlovac τοὺς ἀξιοθαυμάστους ἐκόμισε 
Κωνσταντῖνος στρατηγὸς ἀπὸ ᾿Εφέσου λελατομημέ- 
νους ἀμφοτέρους. Ἡ δὲ προειρηµένη Mapxía ἔγραψε 
τῷ βασιλεῖ οὕτως, ὅτι ᾽Αποστέλλω xlovac ἰσομήχεας, 
ἰσοστάθμους, xal ἰσοπλάτους, ὀπὶρ ψυχικῆς µου 
σωτηρίας. Τοὺς δὲ λοιποὺς xlovac, τοὺς piv ἀπὸ 
Κυζίκου, τοὺς δὲ ἀπὸ Τροάδος, ἄλλους ἀπὸ τῶν Kv- 
κλάδων νήσων, ol ἄρχοντες τοῦ βασιλέως ἑχόμισαν. 
Καὶ λοιπὸν ἱκανὴ ὕλη ἀπετέθη. ᾽Απεσωρεύθη δὲ πᾶσς 
ἡ ὕλη διὰ χρόνων ἑπτὰ Ἅμιου, 


Justinianus Xll imperii sui anno. zdem Sophianam a Constantino M. conditam a fundamentis evertit, 
et aliam longe ampliorem construere aggreditur. Domos vicinas emil; et. primum zdem cujusdam Annz 
vidum: quo loco scevophylacium exstruxit, data mulieri, loco mercedis, sepullurz eodem im (oco 


facultate. 


Duodecimo &utem imperii anno Justinianus tem- B Tip δὲ δωδεκάτῳ Exec τῆς βασιλείας Ἰουστινιανοῦ, 


plum predictum & Constantino Magno olim con- 
structum & fundamentis evertit, ejusque rudera, 
quis ob paratam ingentem materie copiam nulli 
usui forent, seorsim reposuit. Coepit etiam vicinas 
edes coemere, ac primo mulieris cujusdam vidus, 
Anne nomine: estimantur edes pretio librarum 
octoginta quinque. Cumque illa imperatori nollet 
vendere,ao diceret : Non si quinquaginta librarum 
centenaria preberes, eas concederem ; imperator, 
missis optimatibus bene multis, qui mulierem ob- 
Becrarent, cum nihil proficeret, ipse demum veuit 
et mulierem supplex rogavit, ut pretium pro edi- 
bus acciperet. Tum illa, conspecto imperatore, ad 
pedes ejus procidit, itemque supplicia more dixit : 
JEdium pretium nullum abs te accipiam : rogo tan- 
tum ut templi, quod exstruere paras ego quoque 
in die judicii mercedem accipiam, ac propter edes 
meas sepeliar. Imperator vero mulierem illio post 
&bsolutum edificium sepultura donandam pollice- 
tur, ac ejus memoriam, ut que proprium fundum 
concesserit, perpetuo hbabendam.Locus vero edium 
ejus est totum scevophylacium. 


C 


Quo loco primum erat domus Antiochi eunuchi et 
med'um templi construuntur. Quibus artibus cogilur przfatus Antiochus ad — venditionem propri 


domus. 


Sacer autem puteus, ut vocant, totusque bematis 
atque ambonis locus usque ad medium templi, 
domus erat Antiochi eunuchi οἱ ostiarii : estima- 
taque fuit triginta et octo libris. Illo autem egre 
ferente non justo pretio divendi domum,imperator 


τὸν προειρημένον ναὸν, τὸν παρὰ τοῦ Μεγάλου Kov- 
σταντίνου κτισθέντα, Ex θεμελίων κατέστρεψε. Tiv 
δὲ ὕλην αὐτοῦ ἰδίως ἀπέθετο' οὐδὲ γὰρ χρείαν αὖ- 
τῆς εἶχε, διὰ πολλὴν val ἄπειρον ὕλην Πτοιμάσθαι 
Ἴ]ρξατο δὲ ὠνεῖσθαι οἰκήματα τῶν ἐχεῖσε οἰκούντων" 
καὶ πρῶτον μὲν χήρας τινὸς γυναιχὸς ὀνόματι. "Av- 
νης ἀπετιμήθησαν νοµἰσματα λίτρας πε. Ἐκείνης 
δὲ μὴ βουλομένης δ.απωλῆσαι τῷ βασιλεῖ, ἔλεχεν, 
ὅτι Μέχρι χρυσίων ν΄ χεντηνάρια άν µοι δώσῃς, 
οὐ δώσω ταῦτα, Καὶ ὁ βασιλεὺς τῶν µεγιστάνων 
αὐτοῦ πολλοὺς ἀποστείλας slc ἱκεσίαν τῆς γυναιχὸς 
οὐδὲν ἤνυε, Παραγενόμενος τοίνυν ὁ βασιλεὺς εἰς 
ἰκεσίαν τῆς Ὑυναιχὸς, ἑδέετο αὐτῆς περὶ τῶν οἶχη- 
µάτων. Ἡ δὲ θεασαµένη τὸν βασιλέα, προσέπεσε 
τοῖς ποσὶν αὐτοῦ, δεοµένη καὶ λέγονσα, Bot Τιμὴν 
μὲν οὐκ ὀφείλω λαθεῖν εἲς τὰ οἰκήματα' τὰν δὲ νσὸν 
ὃν βούλει χτίσαι, αἰτοῦμαί σε ἵνα ἔχω κἀγὼ ἐν ἡμέ- 
pq κρίσεως µισθὸν, καὶ ταφῶ εἲς τὰ οἰκήματά µου 
πλησίον. Ὁ δὲ βασιλεὺς ὑπέσχετο αὐτὴν ταφῆναι 
ἐχεῖσε, μετὰ τὸ τελειωθῆναι τὸν ναὸν, ὣς ἴδιον 
κτῆμα δοῦσαν, xal μνημονεύεσθαι διηνεκῶς. Ἔστι δὲ 
ὁ τόπος τῶν οἰκημάτων αὐτῆς τὸ σκευοφυλάχιον ὅλον. 


ostiarii, sacer puleus, bema, alque ambo usque ad 


Τὸ δὲ ὀνομαζόμενον "Άγιον Φρέαρ, καὶ τὸ θυσια- 
στήριον ὅλον, xal ὁ τόπος τοῦ ἅμόωνος, καὶ ἕως 
τῆς µέσης τοῦ ναοῦ, ὑπῆρχεν οἶκος. ᾿Λντιόχου εὖ- 
νούχου xal ὁὀστιαρίου. xal ἀπετιμήθη λίτρας Aw. 
Τοῦ 3ὲ δυσχεραίνοντος τοῦ μὴ πράσαι ἀξίως τὸν 


equi amans et ab injuria inferenda alienus, incer- τ) ἴδιον οἶκον τῷ βασιλεῖ, φιλοδίκαιος ὢν ὁ βασιλεὺς, 


tus consilii quid facturus esset ignorabat : Strate- 
gius vero magister, imperatorii &rarii prefectus 
. ipsiusque imperatoris frater spiritualis, rem se 
arte aliqua effecturum imperatori pollicetur. 
Ostiarius jam memoratus Antiochus ludorum 
circensium amantissimus erat. Cum itaque circen- 
ses ludi imminecent,magister Stralegius ostiarium 
detrudit in carcerem. Ipso autem ludorum dieille 


xai μὴ θέλων αὐτὸν ἀδικῆσαι, ἡθύμει ἀδημονῶν tl 
πράξοι. Στρατήγιος μάγιστρος Ov τοῦ βασιλέως 
ἀδελφοποιητὸς, xal φύλαξ ξῶν βασιλικῶν χρημάτων, 
ὑπισχνεῖτο τῷ βασιλεῖ τοῦ διοικῆσαι τοῦτο διά τινος 
μηχανῆς. 0 δὲ ῥηθεὶς Αντίοχος ὁστιάριος, φιλιπ- 
πόδροµος Qv, Ἱππικοῦ ἀγαμένου, ὁ μάγιστρος Στρα- 
τήγιος καθεῖρξεν αὐτὸν dv τῇ φρουρᾷ. TQ δὲ ἡμέρᾳ 
τοῦ ἱππικοῦ ἤρξατο βοᾷν ἐκ τῆς εἰρχτῆς. θιάσωµαι 











1293 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1294 


τὸ  'Imxobpóntov, καὶ τὸ θελημὰ τοῦ βασιλέως A ejulando clamare copit ex caroere, Circenses 


ποιήσω., "Hyoayov. δὲ αὐτὸν ἐν τῷ στάµατι τοῦ xa- 
ίσματος, iv ᾧ ἐκαθέζετο ὁ βασιλεὺς ἐν τῷ Ἱππο- 
δροµίῳ, καὶ ἐχεῖσε ἐποίησε τὴν διάπρασιν, ὑπογρά- 
ψαντος ἐχεῖσε τοῦ κοιαἰστορος καὶ τῆς συγκλήτου 
πάσης, πρὸ τοῦ τοὺς ἵππους Ὑυμνάσαι, Τύπος δὲ 
ἦν ix παλαιοῦ, ἑνίχα ἀνήρχετο ὁ βασιλεὺς ἐν τῷ 
καθίσµατι, παρευθὺς ἔτρεχον οἱ ἠνιοχευτικοὶ ἵπποι' 
διὸ δὲ ἤργησαν εἷς τὴν πρᾶσιν τῶν οἰκημάτων τοῦ 
εὐνούχου, ἀργῶς ἐξέρχονται τὰ ἡνιοχευτικὰ ἅρματα 


τῶν ἵππων, 


Βρθοίθιη, et pro imperatoris lubito faciam. Ductus 
itaque ad tribunal Hippodromi quo loco imperator 
sedebat,suas illic edes divendidit,subscribentibus 
questore ao senatu universo. Idque factum prius- 
quam equi agitarentur. In more autem fuit olim, 
ut statim atque imperator ad tribunal ascenderat, 
aurige equorum cursum inciperent. Quia vero 
tum, ut eunuchi edes venundarentur, cessatum 
est, hinc consuetudo obtinuit ut in ludis circen- 


sibus, egressis equis, currus paululum more face- 
rent. 


Pars dextera gyneconitidis usque ad columnam S. Basilii, necnon. pars templi quzdam, domus erat Cha- 
ritonis eunuchi : sinistra vero pars usque ad columnam S. Gregorii Thaumaturgi, domus erat Xeno- 


phontis cujusdam arte sutoris : 


qui inferorum princeps dicebatur dum ab aurigis adoraretur in Hip- 


podromo. empli area, quatuor nartheces, baptisterium ac reliqua cireumposita edes erant. Damiani pa- 


tricii Seleuciz. 


Τὸ δὲ δεξιὸν µέρος ὅλον τοῦ γυναικωνίτου ἕως τοῦ Β Dextera pars gyneconitidis tota usque ad colum- 


Χίονος τοῦ ἁγίου Βασιλείου, καὶ ix τοῦ ναοῦ μέρος 
τι, ὑπῆρχον οἰκήματα Χαρίτωνος εὐνούχου τοῦ ἐπί- 
χλην Χηνοπώλου, ἃ xal ἐξωνήθησαν μετ εὖχαρι- 
στίας.. Τὸ δὲ ἀριστερν µέρος τοῦ Ὑυναικωνίτου 
ἕως τοῦ κΧίονος τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ θαυμα- 
τουργοῦ, ὑπῆρχον οἰκήματα Ἐενοφῶντός τινος τῇ 
τἐχνῃ βασιλισκαρίου" ὃς θέλων ἐξωνήσασθαι τὰ 
οικήματα αὐτοῦ, ἠτήσατο τὸν βασιλία, μὴ µόνον 
τίμημα διπλοῦν λαθεῖν sig τὰς σχκηνὰς αὐτοῦ" 
ἁλλ᾽ ἵνα ποιήσῃ τοῦτον ἐν τῷ ἀγομένῳ ἵππιχῳ, ἐν 
Jj ἐπιτελεῖται , τιμᾶσθαι xal προσκυνεῖσθαι παρὰ 
τῶν τεσσάρων ἠνιόχων. Τοῦ δὲ βασιλέως προστά- 
ξαντο τοῦτο, πρὸς γέλωτα πεποίηχεν εἲς τὸ διηνε- 
χὲς, ἵνα τυπωθῇῃ εἷς τὸν del χρόνον, lv τῇ ἡμέρᾳ 
τοῦ ἀγομένου ἱππιχοῦ χαθέζεσθαι τοῦτον iv τοῖς 
καγχέλλοις μέσον, καὶ τὰ ὀπίσθια αὐτοῦ προσκυ- 
νεῖσθαι παρὰ τῶν ἠνιόχων πρὸς γέλωτα, πρὸ τοῦ 
ἀναθῆναι αὐτοὺς ἐπὶ τῶν ἁρμάτων. Καὶ τοῦτο 
διήρκεσε μέχρι τῆς σήμερον. "Oc καλεῖται ἄρχων τῶν 
καταχθονίωυ. ἀμφιέννυται δὲ χλαμύδα λευκὴν μετὰ 
βύσσου ἡμφιεσμέντν. Τὸ δὲ ἐπίπεδον τοῦ ναοῦ xal οἱ 
τέσσαρες νάρθηχες, καὶ ὁ λουτὴρ, xal τὰ περὶξ αὐτῶν, 


nam sancti Basilii, necnon pars templi quedam, 
tedes erant Charitonis eunuchi, cognomine Cheno- 
poli, que bona cum gratia vendite sunt. Sinistra 
vero pars gyneconitidis, usque ad columnam sancti 
Gregorii Thaumaturgi, edes erant Xenophontis 
cujusdam arte sutoris. Is cum edes venum prosta- 
rent, ab imperatore non duplex modo pretium pro 
vili casa postulavit, sed etiam rogavit ut die cir- 
censium quatuor factionum αυτίρ se honorarent 
et venerarentur. Quod cum imperator prestari ad 
risum spectantium jussisset, decrevit etiam ut 
in perpetuum eircensibus ludis is in cancellis 
medius sederet, ejusque terga abaurigisantequam 
currus conscenderent ad risum et ludibrium ado- 
rarentur: quod ad hunc usque diem factitatum 
est. Ille vero vocatur inferorum princeps. Induitur 
autem chlamyde candida bysso intexta, Templi 
vero area, et quatuor nartheces seu porticus ac 
baptisterium et que circumposita sunt, mdes 
erant Damiani patricii Seleuci, quas nonaginta 
libris estimatas ingenti gaudio imperatori tra- 
didit. 


ὑπῆρχον οἰχήματα Δαμιανοῦ πατρικίου Σελευκίας' ἅπερ ἀπετιμήθη λίτρας |’, xal μετὰ πολλῆς περιχαρίας δὲ. 


δωχε ταῦτα τῷ βασιλεῖ. 


Trulli fundamenta supra petram Stephaneam jaciuntur. Eutychius patriarcha pro. ecclesie structura preces 
fundit. Oratorium rotundum prope horologium Joanni Baptisiz sacrum, necnon porlicus α magno palatio 


ad edem Saphianam usque perlingentes exstruuntur. 


Caomentum ut subactum. 


agistri architecti centum, opere decem millia. 


'O δὲ βασιλεὺς Ἰουστινιανὸς τὸν τόπον κχαταµε- D — Looum dimensus imperator Justinianus, cum 


τρήσας, xal εὐρὼν στεφανέαν πέτραν ἀπό τε τοῦ 
θυσιαστηρίου καὶ µέχρι τῆς κάτω ἀψίδος, ἔθεμε- 
λίωσεν αὐτὴν γύρωθεν τὰ βάθρα τοῦ μεγάλου Τρούλ- 
λου, ᾽Απὸ δὲ τῶν ἀψίδων μέχρι τοῦ ἐξωτάτου νάρ- 
θηκος, εἰς τὸν γαῦνον xal ἀλσώδη xómov ἐθεμελίω- 
σεν. ᾿Αρξάμενος δὲ τὰ θεμέλια κτίζειν, προσεκαλέ- 
σατο Εὐτύχιον πατριάρχην, καὶ ἐποίησεν εὐχὴν περὶ 
συστάσεως τῆς ἐχκλησίας, Τότε ὁ βασιλεὺς Ἰουστι- 
νιανὸς χόψας καὶ οἰχείαις Ὑεραϊν ἄσθεστον μετὰ τοῦ 
ὀστράκου , εὐχαριστῶν τῷ Grip, ἔθαλεν ἐπὶ τὸ 
θεμέλιον πρὸ πάντων ' Πρὸ τοῦ δὲ ἄρξασθαι χτί- 
ζειν τὸν ναὸν, προέχτισεν εὐκτήριον χρυσόροφον 


petram Stephuneam a bemate κά imam usque 
apsidem reperisset, majoris Trulli super eam fun- 
damenta jecit. Ab apside vero ad exteriorem usque 
narthecem, in solo palustri et limoso fundavit. 
Fundamentum autem aggressus, Eutychium pa- 
triarcham evocat,qui pro ecclesie structura preces 
funderet. Tum imperator suis ipse manibus cum 
testa ciementum accipiens Deoque gratias agens, 
id primus omnium in fundamentum jecit. Ante 
coeptam vero templi structuram, oratorium rotun- 
dum aureo fornice instructum, egregio circumqua- 
que lapillorum ornatu, Joannis Precursoris voca- 











1393 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1396 


catum prope horologium excitavit, quod "jam A περιχκαλλὲς χυκλικὸν μετὰ λίθων πολυτίµων, ὅπερ 


baptisterium nuncupatur; itemque huic vicina 
Metatorii edificia, ubi cum proceribus suis mane- 
ret, et sepe cibum sumeret. Tunc quoque porticum 
totam, qua transitus a magno palatio ad Magnam 
ecclesiam fieret, wdificavit; ut quotidie templi 
structuram adiens a nemine conspiceretur. Erant 
porro magistri architecli centum, quorum singulis 
centene opere aderant, ita ut decem millium nu- 
merum explerent. Et quinquaginta quidem magi- 
Siri cum turmis «uis dextrum letus smdiflcabant; 
quinquaginta alii pari modo sinistrum, quo emula 
quadam diligentia citius edifleium assurgeret. 
Templi figuram angelusDomini in somnis impera- 
tori ostenderat. Princeps autem architectus me- 
chanicus ac templis excitandis idoneus erat. Pro 
aqua vero, bordei in cacabis elixi liquorem cuin 
calce et testa miscebant. Eratque hordeaceusliquor 
ille viscosus, mucosus atque tenax. Simili modo 
dissectos salignos cortices in cacabos cum hordeo 
miserunt, quadrasque massas paraverunt quin- 
quaginta pedes longas, totidem lataa ac crassas 
viginti; eas nec frigidas neo calidas, sed ad glutinis 
tenacitatem intepescentes in fundamenta jecerunt: 
gubstrateque masse paris longitudinis et latitudi- 
nis lapides imposuerunt : qua coagmentatio ferri 
duritiem e&mulabatur. 


ὠνόμασε τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου. ὅπερ 
ἐἑστὶ πλησίον τοῦ Ὡρολογίου, τὸ καλούμενον Βαπτι- 
στήριον, καὶ τὰ πλησιάσαντὰ τοῦ Μετατωρίου᾽ ἵνα 
ἐχεῖσε παραμένη μετὰ τῶν ἀρχόντων αὐτοῦ, πολ- 
λάχις δὲ ἐσθίη. Τότε γὰρ καὶ τὰ διαθατικὰ ἀπὸ τοῦ 
μεγάλου Παλατίου μέχρι τῆς Μεγάλης ἐκχλησίας 
ἔχτισεν, ἵνα διερχόμενος κατεχάστην, μὴ ὁρᾶσθαι 
παρά τινος, εἰς τὸ παρϊστασθαι iv τῇ οἴχοδομῃ τοῦ 
ναοῦ. Ὕπηρχον δὲ μαΐστορες ἑκατὸν, ἔχοντες ἕχκα- 
στος αὐτῶν ἀνὰ ἑκατὸν ἀνδρῶν, γινοµένων χιλιάδων 
δέκα. Καὶ ol μὲν πεντήκοντα μαΐστορες μετὰ τοῦ 
λαοῦ αὐτῶν τὸ δεξιὸν µέρος qixobópouv: οἱ δὲ πεν- 
τήκοντα ὁμοίως τὸ εὐώνυμον µέρος, διὰ τὸ πρὸς 
ἔριδα καὶ σπουδὴν κτίζεσθαι ταχέως τὸ ἔργον. Καὶ 
τὸ σχῆμα τοῦ ναοῦ χατ ὄναρ ἔδειξε τῷ βασιλεῖ ὁ 
ἄγγελος Κορίου. πῆρχε δὲ ὁ πρῶτος οἰκοδόμος 
μηχανιχὸς, καὶ εἰς τὸ ἀνεγεῖραι νσοὺς ἐπιτήδειος. 
El; τοὺς κακάθους δὲ ἕπτη τὴν κριθὴν, καὶ τὸν 
χυλὸν αὐτῆς ἐμίγνυον τῷ ἀσθέστῳ σὺν τῷ ὀστράκψ 
ἀντὶ ὕδατος. 'O δὲ αὐτῆς χυλὸς ὑπῆρχε γλισχρὸς, 
καὶ μυξώδης, xal χολλητικός. "Ὁμοίως δὲ καὶ τῶν 
φλοῦν πτελεῶν κατατέανοντες ἐνέθαλλον dv τοῖς 
κακάδοις μετὰ τῆς κριθῆς, xal ἐποίησαν μάζας 
τετραγώνας ἐχούσας ἀνὰ ποδῶν πεντήχοντα τὸ unxoc, 
καὶ ν’, τὸ πλάτος, καὶ εἴκοσι τὸ πάχος, καὶ ἐτίθουν 
elc τοὺς θεµελίους' χαὶ οὔτε θερμὸν τοῦτο dcigoov 


οὔτε πάλιν ψυχρὸν, ἀλλὰ χλιαρὸν διὰ τὸ εἶναι χολλητικόν. Καὶ ἑπάνω τὰς µάζας ἑτίθουν λίθους εὐμεγέθεις, 
ἰσομήκεις, ἰσοπλάτους, ἦν ἴδεῖν τότε αὐτοὺς κρατεῖν οἵάπερ σίδηρον. 


Expensarum prima subductio. Magister Stralegius εοἰνεπάς pecunie deputalur. Imperator horis pome- 
ridianis, Troilo cubiculario comile, quo cultu vestium ad. structuram accedebat, fabris ac operis promissis 


stimulandis. 


Ubi autem fundamenta ad duorum cubitorum ϱ 


altitudinem e terra erecta sunt, ut ait supradictus 
auctor, qui expensarum rationem scripto tradidit, 
ad quadringenta quinquaginta duo centenaria tota 
summa deducta est. Miliarisia enim argenteae 
palatio efferebantur, que in horologio deponeban- 
tur, et quotquotlapides advehebant, argenteum 
quotidie accipiebant, ne quis morose aut cum tz- 
dio ageret, maledictaque jactaret. Quidam vero ex 
iis qui lapides gestabant, cum iratus mostusque 
esset, in terram deoidit et attritus est, Pecuniam 
erogabat predictus Strategius Justiniani imperato- 
ris spiritualis frater. Erectis pilig,imperator somno 
meridiano abstinens, maenaque cura et sollicitu- 
dine, polientes cedentesque lapides et fabros 
aliasque operas, Troilo cubiculario comite, inspe- 
ctabat, et ad opus impigre capessendum promissis 
stimulabat. Et ideo semel aut iterum per hebdo- 
madam, preeter constitutam mercedem, modo nu- 
misma, modo duo cuique largiebatur. Quoties 
autem spectatum accedebat, linea veste tenui et 
candida induebatur, tenue item sudarium in ca- 
pite gerens, in manu vero baoillum. 


Δύο δὲ πήχεων τοῦ θεµελίου ὀψωθέντος ix τῆς γᾶς, 
ὥς φησιν ὁ προειρημένος ποιητὴς, xal ἀπογράφων 
τὴν ἔξοδον, ἐξωδιάσθησαν χρυσίου κεντηνάρια υνθ. 
Μιλιαρίσια γὰρ ἀργυρᾶ ἑκομίζοντο ix τοῦ παλατίου, 
καὶ ἑτίθουν αὐτὰ εἰς τὸ Ώρολόγιον, καὶ ὅσοι ἀνεδί- 
θαζεν λίθους, ἐλάμθανον καθηµέραν ἀνὰ ἀργυροῦ 
ἑνὸς, διὰ τὸ µη ἀκηδιάσαι «và ἐξ αὐτῶν, fj βλασφτ- 
μῆσαι. Εἷς δὲ τις τῶν βασταζόντων λίθους &yava- 
Χτήσας xai στενάξας, οἲς τὴν γῆν κατηνέχθη καὶ 
συνετρίθη. Τὴ δὲ ἔξοδον ἐποίει ὁ ῥηθεὶς Στρατήχιος, 
ὃς xal ὑπῆρχε πνευματιχὸς ἁδελφὸς τοῦ βασιλέως 
᾿Ιουστινιανοῦ. Τῶν δὲ πινσῶν ὑψωβθέντων ὁ βασιλεὺς 
τὸ δειλινὸν ox ἐκάθευδεν, ἀλλ’ εἶχε πολλὴν σπουδὴν 
καὶ ἐπιμέλειαν sl; τὸ ὁρᾷν τούς τε λιθοξόους, xal 
λατόμους, καὶ τεχτονικοὺς, καὶ πᾶἄντας τοὺς οἰκοδό- 
µους, μετὰ xal Τβωῖϊλου κουθικουλαρίου τούτους 
ὁρῶν, σπουδὴν πολλὴν αὐτοῖς ἐπηγγείλατο' xal διὰ 
τοῦτο ἔξωθεν τοῦ μισθοῦ αὐτῶν ἐργατῶν, τὴν ἐθδο- 
µάδα ἅπαξ 7| δὶς εὐεργέτει τούτους, πότε μὲν ἀπὸ 
ἑνὸς, ποτὲ δὲ ἀπὸ δύο. Πορευόμενος δε ὁ βασιλεὺς, 
ἠμφιέννυτο ὀθόνην λευχὴν καὶ ψιλὴν, καὶ σουδάριον 
ἁμυδρὸν iv τῇ χεφαλῃ αὐτοῦ. dv δὲ τῇ χειρὶ αὐτοῦ 
ῥάθδον πτενὴν χατεῖχεν. 


Ignatius architectorum princeps. Hujus [io supra porlicus dextri lateris apparet. angelus, eunuchi forma, 


qui templum Sanctae Sophie nomine 
relegatur, et quare. 


Erectis porro supremis tam dextri quam sinistri 


onandum innuil.Puer divitiis ac dignitate auclus ad Cycladas 1nsulas 


Ανεγειραντες δὲ τὰς ἀψίδας τῶν ὑπερφων , τῶν 











1297 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1208 


τε εὐωνύμων καὶ δεξιῶν, xal ταύτας στεγάσαντες Α lateris fornicibus, ipsique in scyphi morem obte- 


σκυφικὰς ἀψίδας, ὠρίσθη ἀγαγεῖν µιλιαρίσια ἐκ τοῦ 
παλατίου ὁ χρατῶν ἡμέρᾳ Σαθθᾶτου: ἦν γὰρ ς’ 
ὥρα τῆς ἡμέρας * καὶ προσέταξιν 6 Στραγήγιος τοῦ 
ἐξελθεῖν τοὺς ἐργάτας καὶ τεχνίτας εἲς τὸ ἄριστον. 
Κατερχόμενος δὲ ὁ προῤῥηθεὶς Ιγνάτιος μηχανικὸς, 
κατέλιπε τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἄνωθεν τῶν ὑπερφων εἰς 
τὸ δεζιὸν µέρος, elc τὸ ὁρᾷν τὰ πρὸς οἰκοδομὴν 
ἐργαλεῖα πάντα. 'O δὲ παῖς ἦν ὡσεὶ χρόνων δεκα- 
τεσσάρων. Καθεζοµένου δὲ τοῦ παιδὸς, ἐφάνη αὐτῷ 
εὐνοῦχος, λαμπρᾷ ἐἑσθῆτι ἠμφιεσμένος, ὡραῖος τῷ 
εἴδει, ὡς δῆθεν ix τοῦ παλατίου πεμφθεὶς, καὶ Als! 
τῷ παιδαρίῳ * Τίνος χάριν οὐκ ἐκπληροῦσι τὸ ἔργον 
τοῦ θεοῦ οἱ χαµόντες ταχέως, ἀλλὰ καταλιπόντες 
αὐτὸ ἀπῆλθον ἐσθίεν; 'O δὲ παῖς λέγει αὐτῷ " 
Kópi& µου, ταχέως παραγίνονται. Ἐκείνου δὲ πάλιν 
εἰπόντος  Πορευθεὶς λάλησον αὐιοῖς * σπεύδω γὰρ 
τοῦ ταχέως τελειωθῆναι τὸ ἔργον ' τοῦ δὲ παιδὸς 
φήσαντος, αὐτὸν μὴ ἀπελθεῖ», διὰ τὸ µήπως ἆπο- 
λεσθῆναι τὰ ἐργαλεῖα, xal φησιν ὁ εὐνοῦχος * "Απ- 
ελθε ἐν σπουδῇ, καὶ φώνησον αὐτοὺς ταχέως ἐλθεῖν * 
καὶ ἐγὼ ὄμνυμί σοι, τέχνον, οὕτως, uà τὴν ἁγίαν 
Σοφίαν τὸν Λόγον τοῦ θεοῦ, τὴν νῦν κτιζοµένην, 
οὐχ ὑποχωρῶ ἀπὸ τῶν ds, ἕως ὅτε καὶ ὑποστρίφῃς : 
ἐνταῦθα γὰρ ἐτάχθην δουλεύειν καὶ φυλάττειν. 
"Ραῦτα ἀχούσας ὁ παῖς, δροµαίως ἐπορεύθη, κχατα- 
λιπὼν ἐν τῷ ὑπερῴῳ χτίσµατι τὸν ἄγγελον τοῦ 
Κυρίου φυλάττειν. Ὡς δὲ κατῆλθεν ὁ παῖς, εὑρὼν 
τον πατέρα αὐτοῦ τὸν πρῶτον οἰχοδόμον μετὰ xal 
τῶν λοιπῶν, ἐξηγήσατο πάντα ^ καὶ ὁ πατὴρ λαθὼν 
τὸν παῖδα, ἤγαγεν εἷς τὸν Baca ἐκεῖ γὰρ ἣν 
ὁ βασιλεὺς ἐσθίων ἐπὶ τὸ εὐχτήριον τοῦ ἁγίου 
Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου iv τῷ Ὡρολογίῳ. Ὁ δὲ 
βασιλεὺς ἀχούσας τῶν ῥημάτων τοῦ παιδὸς, προσ- 
εχαλέσατο πάντας τοὺς εὐνούχους, xai ὑπέδειξε τῷ 
παιδαρἰῳ, λέγων * Mj) οὗτός ἐστιν; Ὁ δὲ mat 
φησιν * Οὗδεὶς ἐξ αὐτῶν ἐστιν, ἆλλ᾽ οὐδὲ τῆς ἰδέας 
ἔχει τις ἐξ αὐτῶν ἐχείνου, ὃν iv τῷ ναφ ἐγὼ ἑώρακα. 
Τότε ἔγνω ὁ βασιλεὺς, ὅτι ἄγγελος Κυρίου ἐστὶ, 
καὶ τὸ ῥῆμα γνώριµόν ἐστι, xal ὁ ὄρχος αὐτοῦ ' 
εἰπόντος xai τοῦ παιδὸς ὅτι λευκοφόρος ἐστὶ, καὶ 
al παρειαὶ αὐτοῦ πῦρ ἀπέπεμπον, xal ἐνηλλαγμένη 
ἡ ὅρασις αὐτοῦ, µεγάλως ἑδόξασε τὸν Θεὸν ὁ βασι- 
λεὺς, λέγων, "Οτι εὐδύχει ὁ θεὸς τὸ ἔργον τοῦτο, 
καὶ ὅτι λογισμὸς μέγας poc περιέπιπτε πῶς καλίσω 
τὸν ναόν. Kal ἕκτοτε προσηγορεύθη ὁ ναὸς Αγία 


C 


ctis, voluit imperator ut miliarisia in die Sabbati 
ex palatio exportarentur; erat quippe hora diei 
sexta jussitque Strategius cum operas tum artifi- 
ces pransum ire. Descendens vero predictus Igna- 
tius mechanicus, filium snpra porticus dextri late- 
ris ad instrumentorum custodiam reliquit. Erat 
autem puer annorum circiter quatuordecim. Se- 
dente puero, eunuchus quidam splendida veste 
indutus, forma decorus, velut nimirum ex palatio 
missus sese puero sistit et ait: Quid cause est 
cur opifices opus Dei non cito perficiant, sed eo 
relicto comessatum abierunt? Cui puer, Jamjam, 
inquit, domine, aderunt. Ille vero, Vade cito et 
evoca : nam opus perfici summo studio cupio. 
Puero autem 8e dicessurum negante, ne ferra- 
menta perirent, ait eunuchus : Abi quamprimum et 
dio' ut celeriter veniant. Nam [uro tibi, fili, per 
sanctam Sophiam Dei verbum, qus nunc &diflca- 
tur, me non hinc dicessurum donec tu revertaria, 
quippe qui jussus sim hic ministrare et custodiam 
agere. His auditis puer celeri cursu proflciscitur, 
relicto Dei angelo in superiore parte edificii cu- 
stode : ac ubi patrem architectorum principemcum 
reliquis convenit, rem ordine narravit. Pater vero 
filium ad imperatorem adduxit. Imperator enim ad 
oratorium sancti Joannis Precursoris in horologio 
prandebat. Imperator autem, auditis que narrabat 
puer, eunuchos omnes evocat, ac puero ostendit, 
sciscitans, Hiccine est? Tum puer, Horum, inquit, 
nemo est, neque enim horum quisquam simile 
quid habet illi, quem in templo conspexi. Tunc 
imperator angelum esse Domini tum ex ejus ser- 
mone tum ex jurejurando cognovit, presertim 
puero affirmante fuisse illum veste candida, genis 
ignem vibrantibus, et vario vultu ; ac Deum magnis 
laudibus cumulavit imperator dicens : Deo sane 
acceplum esL hoc opus, herebamque multum anzius 
quo nomine lempum  appellarem. Exindeque tem- 
plum appellatum est Sancta Sophia, quod signifl- 
cat, Verbum Dei. Re vero secum perpensa, impe- 
rator &ic ait : Nonsinam puerum ad templum remi- 
grare, ut angelus Domini illud in perpetuum 
custodiat, quemadmodum juramento pollicitus est. 
Bi enim ad fabricam redierit puer, angelus Domini 
abibit, cum puero dixerit, Donec redieris, Impera- 


Σοφία. à Λόγος τοῦ Θεοῦ ἑρμηνευόμενος. Καὶ [) tor itaque consilio cum precipuis senatorum ea- 


σχοπήσας 5 βασιλεὺς εἶπεν οὕτως * M?) ἑάσω τὸν 
παΐδα ὑποστρέφαι, ἵνα εἷς τὸ διηνεχὲς φυλάττῃ ὁ 
ἂγγελος Κυρίου, ὡς εἶπε κατελθὼν ἐν ὄρχοις. El 
γὰρ ὁ παῖς ὑποστρίφῃ xal ἐλθὼν dv τῷ κτίσµατι, 
καὶ ἄγγελος Κυρίου ὑποστρέψει, xagà προέφησε τῷ 
παιδαρίῳ τὸ, Ἔως οὗ ἕλθῃς. Βουλευσαμένου δὲ 
τοῦ βασιλέως τοὺς κρείττονας τῆς συγκλήτου καὶ 
Ἱερατικοὺς ποιμέας, εἶπον αὐτῷ * M ὑπόστελλε 
τὸν παῖδα εἰς τὴν οἰκοδομὴν, κατὰ τὸν ὄρχον τοῦ 


crique ordinis pastoribus inito, hanc ab illis sen- 
tentiam accepit : Ne mittas puerum ad fabricam, 
ut angelus illud ex jurejurando quo se obstrinzxit, 
ad finem usque mundi, Dei jussu, custodiat. Divi- 
tiis igitur et dignitate auctum puerum, volente 
patre, ad Cycladas insulas relegavit. lloc porro an- 
geli cum puero colloquium, in dextera parte pile 
superioris fornicis, ad Trullum ascendentibus, ha- 
bitum est. 


ἀγγέλου, ὅπως ix θεοῦ φυλάξῃ τὸν ναὸν ἕως τέλους κόσμου. Ὁ δὲ βασιλεὺς πλουτίσας τὸν παῖδα xal ἀξιώσας 
αὐτὸν τιμῆς μεγάλης, ἀπέστειλε μετὰ βουλῆς τοῦ πατρὸς οὐτοῦ εἰς ἑξορίαν εἰς τὰς Κυχλάδας νήσους, Ἐγένετο 
δὲ τὸ ῥῆμα τοῦ ἀγγέλου εἷς τὸ δεξιὸν µέρος τοῦ πινσοῦ τῆς ἄνω ἀψίδος, τοῖς ἄνερχομένοις ἐπὶ τὸν 


Τροῦλον, 





1299 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1300 


Angelus, eunuchi forma, imperatori anzio ob pecunie penuriam, apparet, et magnam auri copiam in opus 
fabrice promittit, et sequenti die largitur. 


Cum autem artifices, postquam ad secundas por- A «Φθασάντων δὲ τῶν οἰκοδόμων εἲς τὰ δεύτερα ὕπερ- 


ticus pertigerunt, superioribus, columnis 8ο for- 
nicibus erectis, cireumposite fabrice tecta impo- 
suissent, imperator ob pecunie penuriam vehe- 
menter angi coepit. Stante autem illo in superiori 
fabrice parte, cum Trullum edificaturus esset, 
Sabbato jam inclinante die, eunuchus ille veste 
candida anxio imperatori se sistit, sicque compel- 
lat: Quid pecunie causa domine, angeris? Jube 
cras cito venire quosdam ex optimatibus tuis, et 
quantam fuerit opus auri signati summam afferam. 
Sequenti vero die veniens eunuchus fabricam vi- 
sentem imperatorem offendit : qui Strategium de- 
putavit, et Basilidem quaestorem, Theodo:um pa- 
tricium, cognomento Colocynthem, qui etiam erat 
prefectus, cum servis circiter quinquag:nta, mulis 
viginti, ac bulgarum viginti septem paribus. His 
ille assumptis per Auream portam cum ad tribu- 
nalia venisset, qui missi erant viderunt stupenda 
palatia : atque ex equis cum descendissent, per 
admirandam scalam ab eunucho ducuntur. Tum 
clave enea et splendida cubiculum aperuit. Ut vero 
magister Strategius narravit, pavimentum totum 
auro signalo stratum et plenum erat : acceptaque 
pala eunuchus, singulis bulgis auri centenaria 
qualuorimmisit; nempe simul centenaria octo- 
ginta, θἱ cum tanto munere imperatorem remi- 
sit, clausoque coram eis cubiculo, in quo aurum 
signatum erat, sit illis : Haec afferte imperatori, ut 
in fabrice opus eroget. Illi, eunucho ibi rolicto, 
quod acceperant, imperatori aurum deferunt. Ille 
vero obstupefactus : Quonam, inquit, concessistis, 
quisve eunuchus ille? Ipsi vero cuncta ordine nar- 
rant locum edificii, vimque auri immensam in cu- 
biculo jacentem. Cupide imperator exspectabat re- 
ditum eunuchi : cum autem non veniret, servum a 
pedibus ad illum misit cumque locum in quo pa- 
latia viderant, domo vacuum deprehendisset,rever- 
sus cuncta imperatori renuntiat. Stupore percul- 
gua ille, re intellecta, dixit: Vere ipse Dei angelus 
erat, et miraculum effectum est, ut sciamus,ac Deo 
gloriam tribuamus. 


C 


φα, xat ἐγειράντων τοὺς ἑπάνω  xlovac xal xaya- 
pa«, xal σκεπασάντων τὰ mipiE, ἠθύμει ὁ βασιλεὺς, 
διὰ τὸ μὴ ἔχειν χρυσοῦ ποσότητα. Ἱσταμένου οὗν 
τοῦ βασιλέως εἷς τὰ ὑπερφῷα τῶν κτισμάτων, xai 
μέλλοντος ἐγεῖραι τὸν Τροῦλον μετὰ τὴν ὥραν τοῦ 
Σαθθάτου, ὡς ἤδη Λβαθέος ἀρίστου, ἁδημονοῦντος 
τοῦ βασιλέως, ἑφάνη αὐτῷ εὐνοῦχος, λευχοφόρος, 
εἰρηχὼς αὐτῷ ' Τί λυπῇ περὶ χρημάτων ; πρόστα- 
ξον ἐλθεῖν ταχὺ τὴν αὕριον ix τῶν µεγιστᾶνων σου, 
καὶ κοµίσω σοι χρυσίου χάραγµα ὅσον ἂν ὀφείλῃς. 
Τᾷ δὲ ἑπαύριον ἐλθὼν ὁ εὐνοῦχος, xal εὑρὼν τὸν 
βασιλέα, ὅτι ἐπορεύετο ὁρᾷν τὰ κτίσματα, δέδωκεν ὁ 
βασιλεὺς τὸν Στρατήγιον, xai Βασιλίδην τὸν κοιαί- 
στορα, καὶ Θθεόδωρον πατρίκιον, τὸν ἐπίχλην Κολο- 
κύνθην, τὸν xai ἔπαρχον, καὶ ὑπηρέτας μέχρι τῶν 
πεντήκοντα, καὶ ἡμιόνους εἴκοσι μιτὰ βουλγιδίων 
ζυγῶν xL]. Τούτους λαθὼν ὁ εὐνοῦχος ἐξῆλθε τῆς 
Χρυσίας πόρτας, καὶ ἐλθὼν sl; τὰ Τριθουνάλια, 
ἐφάνη μὲν τοῖς ἁποσταλεῖσι παλάτια χτιστὰ ϐθα»- 
µαστά. Ἐκ τῶν ἵππων δὲ καταθάντε, ἀνεδίθασεν 
αὐτοὺς ὁ εὐνοῦχος εἰς χλίµχχα θαυμαστὴν, xal ix6a- 
λὼν κλεῖδα λαμπρὰν χαλκῆν, ἤνοιξε χουθούκλιον : 
καὶ, ὥς φησι Στρατήγιος ὁ μάγιστρος, ἦν τὸ ἔδαφος 
ἐστρωμένον καὶ πεπληρωμένον χρυσίου χαράγµατος. 
Καὶ λαθὼν πτύον ὁ εὐνοῦχος, ἔθαλεν ἐφ᾽ ἕνα Éxa- 
στον βουλγίδιον, χρυσοῦ χεντηνάρια τέσσαρα * p' p' v. 
Καὶ δοὺς αὐτοῖς ἀπέστειλε πρὸς τὸν βασιλέα * xai 
χλείσας ἔμπροσθεν αὐτῶν τὸ κουθούκλιον, lv ᾧ ἦν 
τὸ χάραγµα, ἔφη αὐτοῖς' Ὑμεῖς χοµίσατε ταῦτα 
τῷ βασιλεῖ, εἲς τὸ καταχενῶσαι αὑτὰ εἷς οἶκοδο- 
μὴν τοῦ ναοῦ, Ὁ δὲ εὐνοῦχος κατελείφθη xci, Οἱ 
δὲ ἤγαγον τῷ βασιλεῖ τὸ χρυσιον, καὶ ἐκπλαγεὶς ὁ 
βασιλεὺς, ἔφη αὐτοῖς * Ἐν ποίῳ τόπῳ ἀπέλθατε, καὶ 
τίς ὁ εὐνοῦχος; Καὶ ἀνήγγειλαν αὐτῷ πάντα, τὀν τε 
τόπον τῶν οἰκημάτων αὐτῷ, xal ὅτι χρυσίον εἴγε 
κεχυμένον ἐπὶ τὸ κουθούκλιον εἷς πλῆθος πολύ. Ka- 
ραδοκῶν 6 βασιλεὺς τὸν εὐνοῦχον ἐλθεῖν πρὸς av- 
τὸν μιτὰ τοὺς σταλέντας, val ὡς οὐ παρεγένετο, 
ἀπέστειλε τὸν ἀχόλουθον αὐτοῦ εἲς τὸν εὐνοῦχον : 
καὶ εὑρὼν τὸν τόπον ἐν d ἐθεάσατο τὰ παλατις 


ὅλον &votxov, καὶ ὑποστρέψας, ἐγνώρισε τῷ βασιλεῖ 


πάντα ὅσα ἐθεάσατο. Ἐκπλαγεὶς δὲ καὶ γνοὺς, εἶπεν, Ότι ἀληθῶς αὐτὸς ἄγγελος θεοῦ Tiv, καὶ θοῦμα γέγονεν, ἵνα 


λνῶμεν, xal µεγάλως δοξάσωµεν τὸν θεόν. 


Divino monitu triplici apside seu [ornice bema illustratur. Pile omnes inlerius exteriusque ferreis vectibus 
ferruminantur, ac oleo et calce obducuntur, οἱ itla. variorum marmorum incrustationes aptantur., 


Cum autem sacrum bema perfecturi, ac per for- [) 


nices vitro instructos lucem intromissuri essent, 
precepit architecto, ut unica apside concha lucem 
acciperet : rursumque mutata sententia, jussit per 
duplicem apsidem immitti lucem, quia murus nul- 
lis firmatus tignis, qualia nartheci ac lateribus 
adhibita fuerant, pondus non admittebat. Reliqui 
vero artiflces contendebant, unicum fornicem esse 
illustrando bemati satis. Anxius itaque princeps 
architectorum inopsque consilii erat,quod impera- 
tor modo apsidem unam,modo duas construi jube- 


'Ev δὲ τῷ μέλλει τὸ ἅγιον θυσιαστήριον τελειᾶ- 
σαι, καὶ διὰ τῶν στοῶν φωταγωγῆσαι διὰ ὑελίων 
προσέταξε τῷ μηχανικῷ, ἵνα Ὑένοιτο ὁ μύαξ µονο- 
κάµαρος * xal πάλιν μεταμεληθεὶς προσέταξε Ὑενέ- 
σθαι δίφωτον, διὰ δύο ἀφίδων ' διὰ τὸ μὴ δέξασθαι pa- 
ρος, ὅτι ἐχεῖσε ἱκριόματα οὐκ ἔθεντο, ὥσπερ ἐν τῷ 
νάρθηκχι, xol ἐπὶ τὰς πλευρὰς τοῦ ναοῦ. Τῶν δὲ 
λοιπῶν τεχνιτῶν ἀντιλεγόντων, ὡς µία κοµάρα φω- 
τίζει τὸ θυσιαστήριον, xal ἀδημονοῦντος τοῦ πρω- 
τοοικοδόµου τί ἂν ποιησει, ὅτι morb. μὲν λέγει ὁ βα- 
σιλεὺς µίαν ἀψίδα γενέαθαι, ἄλλοτε δὲ δύο, καὶ ἑστῶ 





1304 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1302 


τος αὐτοῦ ἐκεῖαι καὶ ἀκηδιάσαντος ἡμέρᾳ 9 ὥρᾳ ε’, A re. Sollicito autem illi et ibidem stanti feri: quar- 


ἐφάνη αὐτῷ ἄγγελος Κυρίου ἐν ὁμοιώματι Ἰουστινια- 
νοῦ μετὰ βασιλικης ἐσθῆτος καὶ ἐρυθριῶν πεδιλῶν, 
xal φησι τῷ τεχνίτῃ' θέλω ἵνα µοι ποιήσῃς τρίφοι- 
τον µύαχα, xal διὰ τριῶν στοῶν φωτίζειν τὸ θυσιὰ- 
στήριον, ttc ὄνομα Πατρὸς καὶ Υ]οῦ καὶ ἁγίου Πνεύ- 
µατος. Καὶ εὐθὺς ἀφνὴς ἐγένετο: xal χαταπλα- 
γεὶς ὁ µαΐστωρ, παρεγένετο ἐπὶ τὸ παλᾶτιον, xal ἁντ- 
έλεγε τῷ βασιλεῖ αὐστηρῶς, "Ότι σὺ βασιλεὺς τοιοῦτος 
Qv, ἕνα λόγον οὐκ ἔχεις' μέχρι τῆς ἄρτι ἐθόας ποιεῖν 
µε μίαν στοὰν, ἄλλοτε δὲ δύο, iv. τῷ θυσιαστηρἰψ: 
xai ὅτε ἕτελειωθη τὸ ἔργον, παρίἰστῃς pot λέγων, ὅτι 
Ἐν τρισὶ καµάραις φώτισον τὸ βυσιαστήριον διὰ τὴν 
τῆς Τριάδος πίστιν, Γνοὺς δὲ ὁ βασιλεὺς, ὅτι αὐτῇ 
ἡμέρᾳ xai ὥρᾳ ἐχ τοῦ παλατίου αὐτοῦ οὖκ ἐξῆλθε. 
᾿Ακριθῶς [φησὶν] ἐπέγνων ὅτι ἄγγελός ἐτιν ὁ λαλήσας 
σοι" καὶ ποίησον οὕτως ὡς xai εἶπέ σοι. Πάντες δὲ οἱ 
πινσοὶ ἔσωθεν ὑπὸ σιδηρῶν μοχλῶν κρατοῦνται ἔγκε- 
κλεισμένοι πρὸς ἀλλήλους κρατεῖν, xal εἶναι ἆμετα- 
xivítouc, Ἡ δὲ ἔμπλασις πάντων, τῶν πινσῶν, μετὰ 
ἐλαίου καὶ ἀσθέστου καὶ οὕτως ἐπάνω ἀἁνέστησαν τὰς 
ποιχίλας ὀρθομαρμαρώσεις, 


te hora quinta, apparuit angelus Domini, specie 
et forma imperatorem referens,imperatorio vestitu, 
rubris calceis, eumque sio affatur * Placet ut tri- 
plice apside concha lucem accipiat, triplicique por- 
ticu bema illustretur, in nomine Patris et Filii et 
Spiritus sancti: et statim ab oculis ejus evanuit. 
Consternatus architectus in palatium repente con- 
cedit, et imperatorem asperius increpat. Tu, in- 
quit, imperator talis cum sis, non constanter uno- 
que modo loqueris. Hactenus imperabas unum 
fornicem, mox duos ad illustrandum bema edifi- 
cari ; jam opere absoluto ad me venis dicens : Tres 
fornices lucem bemati faciant propter fidem Trini- 
tatis. Imperator cum nosset se illa die et hora e 
palatio pedem non extulisse. Certo, inquit, novi 
angelum Domini esse qui te allocutus est; utque 
jussum est facito. Omnes porro pile interius exte- 
riusque ferreis vectibus ferruminate tenentur ut 
inter se haereant, et immot consistant, oleoque 
et calce obductm : et it& variorum marmorum 
incrustationes aptate fuere. 


Ex insula Rhodo lateres ad Trulli structuram afferuntur. Reliquize sanctorum in duodecim ex. iis reponuntur. 
Sacerdotes pro ecclesiz firmilate preces. fundunt. Commissure ac reliqua ornamenta auro obducuntur. 
Templi parvimentum pretiosis ornatur marmoribus. Latera item variis marmoribus decoravit, ac ingentibus 


et pretiosis lapidibus constravit. 


᾽Απέστειλε δὲ ὁ βασιλεὺς Τρώϊλον τὸν κουθικου- 
λάρίον , καὶ θεόδωρον πατρίκιον, καὶ Βασίλειον 
κοια[στορα iv τῇ Ῥόδῳ νήσῳ, καὶ ἔχαμον ἐκεῖσε 
μετὰ πηλοῦ βήσαλα ἱσόσταθμα, xal ἱσόμηχα παμ- 
µεγέβη, σφραγίζοντες οὕτως, « 'O θεὸς ἐθεμελίω- 
σεν αὐτὴν, καὶ οὗ) σαλευβησεται’ βοηθήσει αὐτῇ ὁ 


Θεὸς τὸ πρὸς πρωΐ πρωί. » Kal διαμετροῦντες αὖ- (C 


τῶν τὴν ποσότητα, ἀπέστελλον τῷ βασιλεῖ. Ὁ δὲ 
σταθμὸς τῶν δώδεκα βπησάλων ἑκείνων ἡμετέρου 
βησάλου deti σταθμὸς ἑνὸς, διὰ τὸ εἶναι, τὴν πηλὸν 
ἐχείνην ἐλαφρὰν πάνυ, val σπογγοειδῆ, xal κοῦφον, 
xal λευχόχρωον. Διὸ xal λόγος ἱστορικὸς ἐμφέρεται, 
κισηρίου ἐατὶν à Τροῦλος» ἁλλ᾽ οὐκ ἔστι μὲν, ἐλα- 
φρὸς δὲ ὑπάρχει. Μετ αὗτων δὲ ἁνοικοδομήσαντες 
τὰς τέσσαρας µεγάλας ἀψίδας ' καὶ ἀρξάμενοι xo- 
λίειν τὸν Τροῦλον, δώδεκα βήσαλα ἑτίθουν' καὶ 
ἀναμεταξὺ τῶν δώδεχα βησάλων ἑποίουν oi Ἱερεῖς 
εὐχὴν περὶ συστάσεως ἐκκλησίας, καὶ ἐποίουν οἱ 
πτίσται χατὰ δώδεκα βήσαλα ὁπὴν, ἐμθαλόντες ἐν 
ταῖς ὁπαῖς τίμια καὶ ἅγια λείψανα διαφόρων ἁγίων, 
ἕως οὗ ἐτελειώθη ὁ Τροῦλος. "Hv δὲ ὁ νεωτερικὸς 
ὄρθιος ἱστάμενος. Καὶ εἶθ οὕτως πληρώσαντες τὰς 
λαμπρᾶς καὶ περικαλλεῖς ὀρθομαρμαρώσεις, κατ- 
εχρύσωσαν τὰς ζεύξεις τῶν ἀρθομαρμάρων, xal τὰς 
κεφαλὰς τῶν κιόνων, xal τὰς λαγαρικλ, καὶ τοὺς 
χοσµήτας τῶν ὅπερφων, τῶν τε διορόφων xat τριο- 
ῥόφων. ᾿Εχρύσωσε δὲ πάντα ἐκ χρυσίου καθαροῦ, 
πετάλου τὸ σύμπαχον τοῦ Ὑχρυσώμµατος, δαχτύλων 
δύο’ τοὺς δὲ ὀρόφους πάντας, ἀπό τε τῶν ὑπερφων 
τῶν διορύφων xal τῶν ἐκ πλαχίου, καὶ τῶν πἑριξ, 
καὶ τῶν τεσσάρων ναρθήχων , κατεχρύσωσε td τε 
ὄροφα ἐξ ὀελίνου χρυσοῦ λαμπρότατα, καὶ μέχρι 
τῶν πέριξ προαυλίων  ὡσαύτως ἐχρύσωσε τά τε 


Misit veroimperatorin insulam Rhodum Troilum 
cubicularium, Theodorum patricium et Basilidem 
questorem : qui ibi ex creta ingentes lateres paris 
ponderis et longitudinis confecerunt, ita inscriptos. 
« Deus fundavit eam, et non commovebitur : ad- 
juvabit eam Deus mane diliculo : » atque hos, 
cum eorum molem essent dimensi,ad imperatorem 
miserunt. Duodecim vero lateres hujusmodi uni 
nostrorum pondere pares sunt ; quod in genus luti 
levissimumsit,spungiosum et candidum.Hinc etiam 
Trullus pumicea esse vulgo creditur ; sed non ita 
se res habet, quamvis sit levissima. Tum quatuor 
ingentis molis structi fornices : postea vero Trul- 
]um in rotundam formam edificare orsi, xr1 lateres 
posuerunt, et inter xir lateres sacerdotes, pro ec- 
clesie structura etfirmitate preces fundebant. Hino 
opere in singulis duodenis lateribus singula fora- 
mina excavant, quibus venerabiles et sacras va- 
riorum sanotorum reliquias immitlebant, donec 
perfecta et absoluta Trullus esset. Erat autem illa 
insolenti et novo fabrice genere sublimis consi- 
Blens, Ac deinde absolutis elegantibus illis et raa- 
gnificis marmoreis inscrutationibus, earum com- 
missuras auro obduxerunt, necnon columnarum 
capitella et anaglypha ; pariterque perystilia porti- 
cuum secunde tertieque concamerationis. Omnia 
demum auro puro obducta et decorata sunt; cujus . 
lamine duo spissse digitos erant. Tecta item 
omnia sive a superiori porticu secunde concame- 
rationis, sive & lateribus et locis circumpositis, 
quatuorque narthecibus usque ad circumjacentia 
vestibula auro encaustico opere confecto splendi- 
dissime exornavit : porticus item superiores, co- 


1303 APPENDIX AD MIGHAELEM PSELLUM. 13014 
lumnas et incrustationes marmoreas pari orna- À ὑπερφα καὶ τοὺς Κίονας, xal τὰς ὀρθομαρμαρώσεις. 


mento decoravit. Templi quoque pavimentum va- 
riis pretiosisque marmoribus ornavit. Lateribus 
vero extrinsecus et e vicino positis perpolitis, ea 
candidis pretiosisque ac ingentibus lapidibus con- 
Btravit. 


Τὸ δὲ ἔδαφος τοῦ ναοῦ χατεχόσµησε διὰ ποικίλων καὶ 
πολυτελῶν μαρμάρων’ xal στιλθώσας δὲ πλάγια καὶ τὰ 
ἔξω xal τὰ πἐριξ κατέστρωσε διὰ λευχῶν λίθων πολ;- 
τίμων µεγίστων. 


Sacrum bema ex argento confecit. Ostiola, quatuor mensas, archiepiscopi trhonum, et sacerdotum sedilia sep- 
tem, eo argento deaurata. Sancta sanctorum in[ra gradus sila. Ciborium ac reliqua altaris describuntur. 
Sacra mensa ex variis lapidibus pretiosis et metalli generibus opere [usili conflata. 


Sacrum bema ex argento splendido, perystilia 
et columnas cum ostiolis ex argento deaurata con- 
cinnavil : cuncta argentea auro oblita. In sacro 
autem betnate quatuor mensas columnis innixas 
erexit, quas etiam auro obdurxit: pariterque sep- 
tem sedilia sacerdotum cum archiepiscopi throno, 
et quatuor columnis, ustrinque posita deauravit. 
Cum autem religioni duceret ingredi in adytum, 
quod Cyclium vocant, infra gradus situm, Sancta 
sanctorum illud appellavit. Columnas etiam in- 
gentis molis erexit argenteas, auro oblitas cum 
ciborio atque liliis. Ciborium autem argento en- 
caustum fecit. Ciborio imposuit globum ex auro 
solidum, pondo centenariorum octodecim, liliaque 
&urea pendentia libras centum sexdecim ; supraque 
illa auream crucem cum lapillis pretiosis, iisque 
rarissimis. Crux vero septuaginta quinque libra- 
rum pondere erat illud autem excogitavit, cum 
Sacram mensam prestantiorem, et ipso auro pre- 
tiosorem efficere vellet: accercitis peritis homini- 


bus bene multis consilium suum aperuit. Illi vero, C 


In fornacem, inquiunt, conjiciamus aurum, ar- 
gentum, lapides pretiosos omnis generis, roarga- 
ritas, zambicas, es, succinum, plumbum, ferrum, 
stannum, vitrum, et si quod est aliud metalli 
genus. Hec vero in mottariis contrita etconglutinata 
in vas fusorium infuderunt : pestque eadem igne 
liquata, extracta ab artificibus in formam conjecta 
sunt:atque hac mistione composita sacra mensa 
ingentis pretii educta est : quam tum imperator suo 
loco positam, columnis ex uuro solidis varia gemma 
ornatis auffulsit ; et circeumpositos gradus in quibus 
stare solent sacerdotes ad sanctam mensam oscu- 
landam totos item argenteos, deauratos effecit. 
Mare autem,ut vocant, sacre mense, inestimabili- 
bus lapillis constravit et auro obduxit. Quis vero ϱᾶ- 
cram mensam conspicatus non stupeat ? aut quis 
eam possit diutius contemplari? cum variis colo- 
ribus varie micet; videaturque nunc auri, nunc 
argenti fulgorem referre, modo sapphiri instar 
rutilare, et, ut verbo dicam, multiplicium colorum 
radios emittere, secundum naturam lapillorum, 
marmorum et omnis generis metallorum. 


Τὸ δὲ ἅγιον θυσιαστήριον ἐξ ἀργύρου λαμπρον. 
τἀ τε στήθεα xal Χἰονας, ἀργύρῳ πάντα περιεχύ- 
Χλωσε σὺν τοῖς πυλαιῶσι’ πάντα ἀργυρᾶ xai χρυσ- 
ἐμθαφα. Ἱραπέζας δὲ τέσσαρας τῷ ἁγίῳ θυσια- 
στηρίῳ ἕστησεν ἐπὶ τοὺς Χίονας, xal αὐτοὺς κατ- 


B εχρύσωσε. Τὰς ἱπτὰ βάσεις τῶν ἱερέων, ἐν alc καθ- 


έζονται ἀναθάντες , σὺν τῷ τοῦ ἀρχιερίως θρόνψ, 
xal τῶν τεσσάρων ἀργυρῶν κιόνων κατεχρύσωσε, 
στήσας ἑκατέρῳ μέρει. ᾿Αναδύων τε εἰσπορεύεσθαι 
ἐν τῷ ἱλύματι τῷ καλουμένῳ Κυκλίῳ, ὅπερ ἐστὶν 
ὑποχάτω τῶν βαθμίδων, τοῦτο "Άγια ἁγίων προσ- 
ηὙόρευσεν. Ἕστησε δὲ xai Χίονας εὐμεγέθεις, xai 
αὐτοὺς ἀργυροχρύσους, σὺν τῷ χιθωρίφῳ xal τοῖς 
χρίνοι, Τὸ δὲ κιθώριον ἀργυροέγκαυστον ἐποίτ- 
σεν. Ἑπάνω δὲ τοῦ χιθωρίου ἕστησε σφαῖραν ὁλό- 
χρυσον, ἔχουσαν σταθμὸν χρυσίου χεντηνάρια (η, 
καὶ xplva χρυσᾶ στήσαντα pic, xal ἑπάνω αὐτῶν, 
σταυρὸν χρυσοὺν μετὰ λίθων πολυτελῶν xai ὃυσπο- 
ῥίστων, ὅστις σταυρὸς εἶχε σταθµον χροσοῦ λί- 
τρας os, ᾿Εποίησε δὲ μηχανὴν τοιαύτην, βουλόμµε- 
νος γὰρ κχρείττονα τὴν ἁγίαν τράπεζαν καὶ πολυ- 
τελῆ ταύτην ποιῆσαι ὑπὲρ χρυσίον, προσεκαλέσατο 
ἐπιστήμονας πολλοὺς, εἰρηχὼς «αὐτοῖς τοῦτο" oi δὶ 
ἔφησαν αὐτῷ' Εἰς γωνευτήριον ἐμθάλωμεν χρυσὸν, 
ἄργυρον , λίθους τιµίους παντοίους, µαργαρίτας, 
ζάμθυχας, χαλκὸν, ἤλεκτρον, µόλιθδον, σίδηρον, 
κασσίτερον, ὕελον, xai λοιπὴν πᾶσαν μεταλλικὴν 
ὕλην' καὶ τρίψαντες αὐτὰ ἀμφότερα εἷς ὄλμους xai 
δήσαντες, ἐπὶ τὸ χωνευτήριον ἔχυσαν' καὶ ἀναμα- 
ἑάμενοι τὸ πῦρ, ἀνέλαθον ταῦτα οἱ τεχνῖται Ex τοῦ 
πυρὸς, καὶ ἔχυσαν εἰς τυπάριν καὶ ἐγένετο χυτὴ 
πάμμιγος ἀτίμητος ἡ ἁγία τράπιζα * εἶθ) οὕτως 
ἵστησεν αὐτήν, ὑποχάτωθεν δὲ αὐτῆς ἕστηας xlovac 
ὀλοχρύσους καὶ αὐτοὺς μετὰ λίθων πολυτελῶν. xai 
τὴν πέριξ χλίµατα ἐν 7j ἵστανται ἱερεῖς elo τὸ ἁσπά- 
ζεσθαι τὴν ἁγίαν τράπεζαν, καὶ αὐτὴν ὁλοάργυρον, 
κεχρυσωµένην. Τὴν δὲ θάλασσαν τῆς ἁγίας τραπί- 
Cre ἐξ ἀτιμήτων λίθων πεποίηχε, καὶ κατεχρύσω- 
σεν αὐτήν. Τίς γὰρ θεάσηται τὸ εἶδος τῆς ἁγίας 
τραπίζης , καὶ οὗ καταπλαχείη; fj τίς δυνήσεται 
κατανοῆσαι ταύτην, διὰ τὰς ποικίλας χρόας καὶ 
στιλπνότητας ἐναλλάσσειν, ὡς ὁρᾶσθαι τὸ ταύτες 


εἶδος, ποτὲ μὲν χρυσίζον, ἐν ἄλλῳ δὲ són ἀἁργυρί- 


ζον, εἰς ἄλλο σαπφειρίζον ἑξαστράπτον, xai ἁπλῶς εἰπεῖν, ἀποστέλλειν ὁλθίαν χρόαν, κατὰ τὰς φύσεις τῶν τε 


λίθων καὶ μαρμάρων, καὶ πάντων τῶν μετάλλων; 


Fores superiores ac inferiores zdis Sophianze eburnez anaglyphis ornatz ac deaurata? numero 365. Ali por 
iz argeutez deauratz. Lignum arce. Pavimentum auro. solido sternere cogitat Justinianus. Intra spatium 
annorum octo et quatuor mensium consiruilur edes Sophiana., 


Fecit etiam fores in inferioribus et superioribus 
edibus ex ebore ansglyphis ornato :deauratoque, 


Ἐποίησε δὲ πυλῶνας κάτωθεν καὶ ἆνωθεν δι ἑλε- 
Φαντίνων μεγάλων ὁστῶν γλυπτῶν χεχρυσωμένων 





1305 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


. 1306 


τὸν ἀριθμὸν ve. Ἐν δὲ τῇ πρώτῃ εἰσόδῳ τοῦ λου- A numero trecenta sexaginta quinque.In prioriautem 


τῆρος ἐποίησε πυλῶνας ἠλέκτρους, καὶ εἰς τὸν νάρ- 
θηχα ἠλεχτρίνους πύλας ἐμμέτρους. Ἐν δὲ τῷ δευ- 
τέρῳ νάρθηχι ἐποίησεν ἐλεφαντίνους πύλας xal πυ- 
λῶνας τρεῖς ' δύο ἐμμέτρους, καὶ µέσον τῶν δυοῖν 
µεγίστην, ἀργυρᾶν, χρυσέµθαφον, καὶ τὰς πάσας 
πύλας κατεχρύσωσεν * ἔσωθεν δὲ τῶν τριῶν πυλώνων 
ἀντὶ ξύλων καινῶν, ἕδθαλεν ἐκ τῶν τῆς κιθωτοῦ ξύ- 
λων.Βουλόμενος δὲ xal τὸν πάτον ὁλόχρυσον ποιῆσαι, 


πωλύουσι τοῦτόν τινες μαθηματικοὶ λέγοντες, ὅτι 


Ἐπ) ἐσχάτων ἡμερῶν ἐλεύσονται βασιλεῖς πένητες, 
καὶ ἐδαφιοῦσι τὸν ναόν * xal ix τῆς βουλῆς αὐτῶν 
εἴασε τοῦτο. Καθ’ ἑκάστην δὲ ἡμέραν ἕθαλεν ὁ βασι- 
λεὺς εἲς τὸν χοῦν µιλιαρίσια χιλιάδας β’, καὶ ὅτε 
ἐπλήρουν τὸ ἔργον οἱ τεχνίται, τῇ ἑσπέρᾳ ἐσκύλευον 
τὸν χοῦν, καὶ εὕρισκον τὰ µιλιαρίσια. Τοῦτο . δὲ slo 
χαρὰν τοῦ λαοῦ ἐποίησεν ὁ βασιλεὺς καὶ elo προθυµίαν͵ 
Kai f, μὲν ὕλη, χαθὼς προεῖπον, ἀποσυνήχθη εἲς 
χρόνους ἑπτὰ ἥμισυ, καὶ ἀπετίθη. 'O δὲ ναὸς ἑκτί- 
σθη καὶ ἑτελειώθη παρὰ τῶν προειρηµένων ἀνδρῶν 
δέχα χιλιάδων, μετ ἐπιμελείας xal πολλῆς σπουδῆς 
εἲς χρόνους ὀκτὼ xal µῆνας τέσσαρας, ὡς εἶναι τοὺς 
πάντας χρόνους tg. 


9 


baptisterii introitu electrinaa portas adornavit. In 
narthece item electrinas portas mediocris magni- 
tudinis. In secundo autem narthoce eburneas por- 
las et tres fores; quarum duz» quidem mediocris 
magnitudinis, media vero longe maxima argentea 
auro obducta : omnesque item portas auro operuit. 
Trium harum forium interiora, pro lignis novis, 
lignis ex arca communivit.Cum autem pavimentum 
auro solido sternere vellet, cohibitus est & quibus- 
dam mathematicis dicentibus : Futuristemporibus 
venturi sunt operatores inopes, qui templum solo 
equabunt : de illorumque sententia a proposito abs- 
tinuit. Singulis porro diebus imperator duo millia 
miliarisiorum in pulverem projiciebsat; expleto- 
que opere, artifices vespere pulverem exportantes, 
Sibique rapientes miliarisia reperiebant. Quod ideo 
agebat imperator ut operas letas alacresque redde- 
ret. Et sic quidem, ut dictum est, materia septem 
annis cum dimidio collecta fuit. Templum vero ab 
illis ἀθοθιη millibus magna cura et sollicitudine 
operi incumbentibus intr& annorum octo et qua- 
tuor mensium spatium, exstructum et perfectum 
est. Ita ut in totum opus anni sexdecim impende- 
rentur. 


Ambo trullum auream lapidibus preliosis ornatam habuit. Crux ac reliqua umbonis ornamenta aurea erant 
lapillis distincta. 


Τὸν δὲ ἄμθωνα ἐἑποίησε οὖν τῇ σωλέᾳφ. Εἴχε δὲ 


τροῦλον χρυσοῦν, μετὰ λίθων xal µαργαριιαρίων. 
Ὅ δὲ σταυρὸς τοῦ ἄμθωνος εἶχε σταθμοῦ λίτρας p" 
εἶχε Ob χατὰ σειστὰ λυχνίτας σὺν µαργαριταρίοις 
ἀπηδότοις * ὁλόχρυσα δὲ πιτάσια, ἀντὶ στήθεων εἶχεν 
ἐπάνω ὁ ἄμθων. 


Ambonem cum s0lea construxit : habuit item 
ambo trullum auream cum lapidibus et margari- 
tis. Ambonis crux erat pondo centum librarum, 
ornata carbunculis et teretibus margaritis. Galeri 
ex auro solidi, columellarum loco ambonis supe- 
riora occupabant. 


0s pulei ez Samaria advehitur ; Tub vero $nez Hierichunte. Crux in scevophylacio. Relíiquiz imposilae 
! columnis. : 


Τὸ δὲ στοµίδιον τοῦ φρέατος ἤχθη ἀπὸ Zapaplac. 
Τούτου χᾶριν ἐκλήθη "Άγιον Φρέαρ, διότι ἐν αὐτῷ 
ὠμίλησεν ὁ Χριστὸς τῇ Σαμµαρείτιδι. Αἱ δὲ τέσσαρες 
σάλπιγγες al qaÀxat ἃς ἔστησεν dv τῷ Φρέατι τῷ 
ΑἉγίῳ ἀπὸ “Ἱεριχὼ ἑκομίσαντο αὐτὰς, ἃς εἶχον 
τότε οἱ ἄγγελοι εἲς µίµησιν, ὅτε ἔπεσον τὰ τείχη Ἱε- 
ριχώ. Ὁ δὲ τίµιος Σταυρὸς ὁ Ἱστάμενος σήμερον iv 
τῷ σχευοφυλαχίῳ, τὸ µέτρον ἐπὶ τῆς ἡλικίας τοῦ 
Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὃς ἀχριθώς ἐμετρήθη 


παρὰ πιστῶν καὶ ἀξιολόγων ἀνδρῶν ἐν Ἱερουσαλήμ. - 


Διὰ τοῦτο ἑνέδυσεν αὐτὸν ἀργύριον καὶ λίθους, καὶ κατε- 
χρόσωσεν αὐτόν * xai μέχρι τῆς σήμερον ἰάσεις ποιεῖ, 


Putei os ex Samaria advectum; ideoque sacer 
puteus voontus est, quia juxta illum ChristusSama- 
ritanam allocutus est. Tube autem enesm quatuor, 
quas in sacro puteo collocavit, Hierichunte deferri 
curavit, quas tuno angeli tenebant, ut quod olim 
factum esset cum Hierechuntis muri corruissent 
imitarentur. Veneranda autem illa crux, que stat 
hodiein scevophylaocio, est mensura stature Jesu 
Christi Domini nostri, quam viri fideles et magni 
momenti ad ipsum Christum in Jerusalem accura- 
tissime sunt dimensi. Eaque de causa argento il- 
lam etlapillis cireumdederunt auroque obduzerunt: 


καὶ νοσήματα διώκει, xal δαίµονος ἀπελαύνει. Ἐν [) et ad hanc usque diem morbos curat, egritudines 


ἑκάστῳ κίονι τῶν ἄνω xal τῶν χάτω ἅγιον λείψανον 
ἔχει ἐνθρονιασμένον. 


amovet et ἁθπιοηία pellit. Singulis columnis supe- 
riorum et inferiorum edium sancte reliquie im- 
posite servantur. 


Vasa ac alia ornamenta ad. quadraginta duo millia conficiuntur. Αἰία eunt aurea tantum, alia lapillis ornata. 


Possesionibus ac aliis reditibus ecclesias 


Ἐποίησε δὲ καὶ σχεύη ὁλόχρυσα τῶν δώδεκα kop- 
τῶν ἄλλα καὶ ἄλλα, ἀπό τε Εὐαγγελίων ἱερῶν, καὶ 
χερνιθοξέστων, ὀρχιολίων, δισκοποτηρίων, δίσκων : 
ἐποίησε δὲ τὰ πάντα ὁλόχρυσα διὰ λίθων μετὰ uap- 
γαριταρίων ' ἀριθμὸν σχκενῶν χιλιάδας μθ’ * ἑνδυ- 


itat. Sacerdotum ac cantairicum numerus. 


Multa autem et varia, que ad duodecim 8ole- 
mnium dierum festorum cultum pertinerent, ex 
auro tota facienda curavit, videlicet sacra Evan- 
gelia, malluvia, urceolos, calices, patenas, discos : 
omnía ex auro facta et margaritis gemmisque or- 





1307 


APPRNDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1308 


nata, ad quadraginta duo millia numero erant: Α τὰς διὰ λίθων χρυσὰς σωληνοτὰς t', στέμματα p', tw 


altari pepla seu sedium sacrarum aulzea aurea la- 
pillis sulcata trecenta : corone centum, ut suam 
queque solemnitas haberet. Velamina aurea cali- 
cum seu poculopum margaritis et gemmis ornata 
quadraginta duo millia numero erant. Evangelia 
viginti quatuor singula centenariorum duorum: 
thuribula aurea carbunculis decorata triginta sex 
pondo librarum quadraginta. Multifida candelabra 
botri in morem concinnata ambonis et bematis, 
necnon muliebris utriusque conclavis atque nar- 
thecis ad sex milla ex auro solido. Ad usum vero 
templi trecenta sexaginta quinque predia assigna- 
vit, ex Egypto, India ac toto Oriente et Occidente, 
ac imperatorio diplomate cautum est, ut singulis 
quibusque festivitatibus darentur olei mensure 
mille, et vini mensure trecente, panes proposi- 
tionis mille. Simili quoque ratione sacerdotum vi- 
ces quotidianas constituit, eam ad sortem depu- 


ἔχωσιν ἐν pig ἑκάστῃ ἑορτῃῇ. Ποτηροκαλύμματε 
ὁλόχρυσα διὰ µαργαριταρίων καὶ λίθων τιµίων χι- 
λιάδας μθ’. Εὐαγγέλια «0, ἔχοντα ἀνὰ χεντηνάρια 
β΄: θυµιατήρια ὁλόχρυσα Ac', διὰ λίθων Αυχνιτ:- 
βίων, ἔχοντα σταθμοῦ λίτρας μµ’. Ηολυχάνδηλα βο- 
τρύδια τοῦ ἄμθωνος, τοῦ βήματος ὁλόχρυσα, τῶν 
δύο γυναιχίτων xal τοῦ νάρθηκος, χιλάδας q'. Ἆπι- 
χύρωσε δὲ καὶ κτήματα τξεέ, ἀπὸ Αἰγύπτου, Ἰνδίας 
καὶ πἆσης Ἑψας καὶ Δύσεως ὑπάρχοντα εἷς διοίχη- 
ctv τοῦ ναοῦ ' τυπώσας μιᾷ ἑκάστῃ ἑορτῇ δίδοσβαι 
ἔλαιον µέτρα χίλια, olvov µέτρα τ  ἄρτους τῆς 
προθέσεως χιλίους . ὁμοίως καὶ τὰς ἐφημέρας ü- 
έθετο, χληρώσας ἱερεῖς τε xai ἕως ἐσχάτου τῶν 
ὑπουργούντων τῷ vai, χιλιάδα µίαν ^ ῥδούσας Ps 
µεριζομένας εἷς δύο ἑθδομάδας. Δέδωκε δὲ xal τῷ 
κλήρῳ κελλία si; τὰ πέριξ αὐτοῦ κατὰ τὴν τάξιν 
αὐτῶν * xal ταῖς ἀδούσαις σκηνώµατα, δύο ἀσχτ- 


τήρια. 


lans cum sacerdotes, tum alios ad inflmum usqne gradum numero mille, cantatrioes centum, in duas 
hebdomadas divisas. Cellule circeumposite clero assignate pro cujusque gradu sunt : cantatricibus vero 


duo asceteria in domicilium tradita. 


Cruces seplem, singule wunius centenarii pondo. Candelabra item aurea varii generis et lapillis ornata ; 
alia ut altari inservirent, alia vero qug manu gestarentur. Impensz act. in. structuram. ambonis ac 


solea. 


Cruces item septem fieri curavit, poado singulas 
centenarii unius, pervariis lapillis pretiosis magni- 
fice ornatas ; ita ut octo centenariis estimarentur: 
itemque duo candalebra aurea que manu gesta- 
rentur, gemmis et maximis margaritis distincta, 
qua etinm estimata fuere auri quinque centena- 
riis : alia quoque duo candelabra aurea que manu 


Bestarentur sculpta ingentis magnitudinis; quorum C 


pedes ex auro solido estimati sunt auri libris cen- 
tum undecim :fecit item candelas varias lapillis 
distinctas numero quatuor, ut starent supra aurea 
et crystallina candelabra. Alia quoque conficienda 
curavit, ut. altari inservirent. Ad ambonem item 
deputatus sumptus est, qui ex /Egypto tantum 
exactus est ad numismatum trecenta sexaginta 
quinque centenaria. Hec suppeditavit ad ambonem 
cum solea : quam pecuniam ex pacto acceperat 


Σταυροὺς δὲ ἐποίησε (, στένοντας χρυσού ἀνὰ 
χεντηνάριον Ev ' κχαλλωπίσας αὐτοὺς ἀπὸ παντοίων 
τῶν λίθων πολυτελῶν, ὡς διατιμᾶσθαι τούτους ἀνὰ 
p' p' η’. Καὶ µανουάλια δύο ὁλόχρυσα διὰ λιθαρίων 
σὺν µεγίστοις µαργαριταρίοις, ἃ καὶ ἀπετιμήθτ 
χρυσἰου κεντηνάρια s', καὶ ἕτερα μανουᾶἄλια p. ὁλό- 
χρυσα γλυπτὰ παμμεγίθη * τοὺς δὲ πόδας αὐτῶν 
ὁλοχρύσους τιμῆς χρυσίου ρια. Ἐποίησε δὲ xat φά- 
τλια διάφορα διὰ λίθων τέσσαρα * ἑτύπωσε δὲ ἵνα 
ἵστανται ἑπάνω τῶν χρυσῶν καὶ κρύων µανουαλίων. 
Ἕτερα δὲ ἐποίησεν εἷς τὸ θυσιαστήριον. Bic δὲ τὸν 
ἄμθωνα ἐξωδίασε χρυσὸν, ὅπερ ἐδόθη ἐξ Αἰγόπτου 
µόνον, νομισμάτων κεντηνάρια τξε. Ταῦτα ἑξωδία- 
σεν εἷς τὸν ἄμθωνα σὺν τῇ σωλέᾳ, ὅπερ ἕλαθε πάἀ- 
κτὸν μέχρι β’ ' ὁ γὰρ μέγας Κωνσταντῖνος ἑτόύπω- 
σεν ἀπὸ τῶν βαρθάρων Περσῶν βασιλευόντων, καὶ 
ἑτέρων πολλῶν ἐθνῶν p" p" Y ς. 


usque ad duo milia [centenaria.] Magnus enim Constantinus & barbaris Persarum regibus et ab aliis 
multis gentibus centenaria tria millia et sex solvenda edixit. 


Justinianus templum Sophianum azdificare cepit et absolvit. Quatuor nartheces, quatuor flumina ex paradiso 
ezeuntia, appellavit. Mare in dextro latere dextri gynzciti, Leontarium locus ubi sacerdotes lavabantur. 


Metalorii cubiculum. 


Porro Justinianus solus et templum «edificare Ὦ 


incepit et inceptum absolvit, nemine aut in ex- 
pensarum aut in operis partem veniente. Eratque 
illud pulcherrimum spectaculum si variam templi 
pulchritudinem conspiceres,quod undequaque auro 
ei argento fulgeret. Nec minus admirabile acce- 
dentibus pavimentum videbatur, quod marmorum 
omnigena varietate micantium  coagmentatione, 
ceu in mari atque in fluminibus aque fluere vide- 
rentur. Nam quatuor templi fines, sive narthcces, 
quatuor flumina ex paradiso exeuntia vocavit; 
legemque fecit, u& quisquis pro peocatis segrega- 


'O δὲ Ἰουστινιανὸς µόνος ἤρξατο, xal μόνος ἔτε- 
λείωσε τὸν ναὸν, μηδενὸς ἑτέρου συνδρομὴν ποιή- 
σαντος, ἢ οανδήποτε οἴκοδομήν, Θαῦμα δὲ Tv Ori- 
σασθαι ἐν τῷ κάλλει καὶ τῇ ποικιλίᾳ τοῦ ναοῦ, ὅτι 
πάντοθιν ἣν τῷ χρυσίῳ καὶ ἀργόρφ ἐξαστράπτο». 
Καὶ sic τὸ ἔδαφος θαῦμα ἦν τοῖς εἰσιοῦσιν, iv τῇ 
ποικιλἰᾳ τῶν μαρμάρων δίχην θαλάσσης ὁρᾶσθαι, f, 
ποταμῶν ῥέοντα ὕδατα. Τὰς γὰρ τέσσαρας glvac τοῦ 
ναοῦ ὠνόμασε τοὺς δ ποταμοὺς τοὺς ἐξερχομένους 
ἐκ τοῦ παραδείσου * καὶ ἔδωχε γόµον κατὰ τὰς ἁμαρ- 
τίας Ἱστασθαι iv. αὐτοῖς ἕνα ἕκαστον ἀφοριζομένους. 
Ἐποίησε 9b slg τὴν φιάλην γυρόθεν στοὰς φρεατικὰς 


4309 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1310 


t€ , καὶ λέοντας λιθίνους ἐρεύγεσθαι τὸ ὕδωρ slc A retur, istio stationem haberet. Circa vero Phialam 


ἀπόνιψιν τοῦ λαοῦ. Ἐν δὲ τῇ δεξιᾷ πλευρᾷ τοῦ δεξιοῦ 
γυναιχίτου ἐποίησε θάλασσαν μέχρι σπιθαμῆς, ἵνα 
ἀνέρχηται τὸ ὕδωρ, xai xAlpaxa μίαν ὑπεράνω τῆς 
θαλάσσης, ἵνα διέρχωνται ol ἱερεῖς' ἔστησε δὲ δεξαµε- 
νὰς ὀμθριμαίους ναµάτων, xal ἔγλυψε λέοντας δώ- 
δεχα, xal παρδάλεις δώδεκα, δόρκας δώδεχα, ἵνα ἐκ 
τῶν φαρύγγων αὐτῶν ἐμεῖσθαι τὸ ὕδωρ διὰ µηχα- 
νῆς, εἴς τὸ τοὺς Ἱερεῖς νίπτεσθχι µόνον. Ἐχάλεσε 
δὲ τὸν τόπον Λεοντάριον’ καὶ Μητατώριον, ὅπερ 
ἐκεῖας ἀνήγειρε κοιτῶνα ὡραῖον διάχρυσον, ἵνα πο- 
ῥευοµένωυ αὐτοῦ ἀπὸ τοῦ ναοῦ, ἐχεῖσε καθεύδῃ. Τὴν δὲ 
ὠραιότητα xal ὑπερθολὴν τοῦ κάλλους τοῦ χεχρυσω- 
µένου xal διηργυρωμέἐνου ναοῦ, ἀπὸ ὀρόφους ἕως ἐδά- 
Φους, τίς διηγήσεται ; 


fecit duodecim porticus cum puteis, leonesque 
lapideos aquam,quo se populus lavaret, eructantes. 
In dextero autem latere dextri gyneciti, mareunius 
cubiti concinnavit, ut aqua ascenderet, scalamque 
unam, ut supra mare sacerdotes transirent. Posuil 
item conchas seu receptaculaaque pluvie, duode- 
cimque leones sculpsit, pardos duodecim, damas 
duodecim ; quee machinis quibusdam aquam evo- 
mendo, solis sacerdotibus lavandi copiam facerent ; 
locum vero Leontarium nuncupavit. Appellavit 
porro Metatorium cubieulum illud speciosum, au- 
roque ornatum ab se ibidem exstructum, ut cum e 
templo exiret, ibiquesceret. Templi demum a te- 
cto ad pavimentum auro argentoque obdueli spe- 
ciem eximiamque pulchritudinem quis, ut par eet, 


B narrare posset ? 


Justinianus die vigesima secunda Novembris, solemni pompa templum Sophianum una cum patriarcha in- 
greditur. Dei sequenti templi apertionem facit. Quas largitiones populo iunc fecerit. 


ὌὍμως τελειώσας τὸν ναὸν xai τὰ ἱερὰ cxsón xal 
ἀναθήματα, αὐτῇ tà x06, τοῦ Νοεμθρίου μηνὸς, εἶσ- 
ἤλθεν ἀπὸ τοῦ Ἡαλατίου μετὰ προελεύσεως τὸν πυ- 
λῶνα τοῦ Αὐγουστιῶνος τοῦ εἰσερχομένου siq τὸ 
Ὡρολόγιον, κχαθεζόµενος ἐπὶ ἅρματος μετὰ ὃ' ἵπ- 
πων, καὶ ἔθυσε βόας α καὶ πρόθατα, c', ἐλάφους y', 
σύας a, ὄρνιθας καὶ ἀλεκτρυῶνας ἀνὰ χιλιάδας 
δέχα. Δίδωκε δὲ xal τοῖς πένησι xal δεοµένοις σί- 
του µάδια µυριάδας Y, τῇ ἡμέρα ἐχείνῃ δι ὡρῶν 
τριῶν * xal τότε εἰσώδευσεν ὁ βασιλεὺς ᾿Ἰουστινια- 
νὸς μετὰ τοῦ σταυροῦ καὶ τοῦ πατριάρχου Βὐτυχίου. 
Καὶ ἀποδράσας ταῖς χεροὶ τοῦ πατριάρχου ἀπὸ τῶν 
βασιλικῶν πυλῶν, ἕδραμε µόνος μέχρι τοῦ ἄμθωνος: 
xal ἐχτείνας τὰς Ὑεῖρας εἷς τὸν οὑὗρανὸν, εἶπε' 
Δόξα τῷ θιῷ, τῷ καταξιώσαντί µε τοιοῦτον ἔργον 
ἀποτελέσαι * νενἰκηχκά σε, Σολομών. Καὶ μετὰ τὸ 
εἰσοδεῦσχι , ἐποίησεν ὑπάτια, xai δέδωχε τῷ λαῷ 
κεντηνάρια τρία διὰ Στρατηγίου μαγίστρου ταῦτα 
χύνοντος εἰς τὸ ἔδαφος' καὶ τῇ ἐπαύριον ἐποίησε τὰ 
ἀνοίξια τοῦ ναοῦ, τοσαῦτα xai πλείονα ὁλοχκαυτώ- 
µατα θύσας, καὶ μέχρι τῶν ἁγίων θεοφανἰίων δι’ ἡμε- 
pov πεντεχαίδεχα Ἀλητορεύων πάντας xal ῥογεύων, xal 
εὖ (αριστῶν τῷ θιῷ. Καὶ οὕτως ἐτελείωσε τὸ ἐφετὸν 
ἔργον αὐτοῦ, 


Absoluto templo sacrisque vasis ceterisque or- 
namentis, solemni pompa, die Novembris vigesima 
secunda e palatio in Augustionis atrium, qua ad 
horologium iter est, in quadragis est ingressus: 
maotavitque boves mille, ovium sex millia, cervos 
Bexcentos, sues mille, gallinas decem mille toti- 
demque pullos. Eademque die trium horarum 
spatio elargitus est pauperibus et egenis tritici mo- 
diorium triginta millia. Quo peracto, Justinianus 
imperator oum oruce ac Eutychio patriarcha co- 
mite templum ingressus est: tum α patriarcha 
dilapsus a regiis foribus solus ad ambonem us- 
que cucurrit, exteneisque in celum manibus ait : 
Gloria Deo qui me honore est dignatus, ut tale opus 
perficerem : vici te, Salomon. Post ingressum, 
consulares largitiones fecit, magistroque Strategio 
in pavimentum effundente, tria centenaria populo 
distribuit. Postero die totidem vel holocautomata 
cum mactasset, templi apertionem fecit, et per 
dies quindecim usque ad eancta Theopbania, epu- 
las et pecuniam populo dilargiebatur, gratiasque 
Deo agebat. Et hoc modo desideratum sibi opus 
perfecit. 


Trullus edis Sophianz anno secundo Justini cum corruisset, ambonem, soleam ac pavimentum contrivit 
Causz ruinc. Readificatur iisdem. lateribus Rhodiis. Ambo vero solea et pavimentum ex materia longe 


mínoris pretii consiruuntur. 


Διήρχεσε δὲ ὁ νεωτεριχὸς τροῦλος, ὁ παρὰ τοῦ µεγά- [) Duravit autem Trullus illa nova insolito stru- 


λου Ἰουστιτιανοῦ χτισθεὶς, xal ὁ ἅμθῶν 6 πολύολθος καὶ 
πολυθαύμαστος σὺν τῆς σωλέας καὶ τοῦ ποικίλου πάτου 
τοῦ ναοῦ χρόνους ιζ’. Μετὰ 0$ θάνατον τοῦ Ἰουστινιανοῦ 
ἐκράτησεν Ἰουστῖνος ὁ ἀνεψιὸς αὐτοῦ τῆς βασιλείας, 
καὶ εἰς τὸν δεύτερον χρόνον αὐτοῦ, ἡμέρᾳ ε’, ὥρα Exc 
τῆς Ἠμέρας, ἐγένετο πεσεῖν τὸν τροῦλον, καὶ συνέτριψε 
τὸν ἀξιοθαύμαστον ἄμθῶνα, καὶ τὴν σωλέαν' τούς τε 
σαρδονύχους, xai ζαμθύκους, καὶ σαπφείρους, xai 
μαργαρίτας σὺν τῶν χρυσῶν στήθεων. At δὲ ἀφίδες, 
καὶ oi Χίονες, xal τὰ λοιπὰ κτίσματα ἕἔμειναν ἀσά- 
λευτα. 'O δὲ αὐτὸς βασιλεὺς προσκαλεσάµενος τοὺς 
καµόντας ἐχεῖσε μηχανικοὺς, ἐπυνθάνοτο παρ) aó- 


cture genere a Justiniano excitata, et ambo ille 
sumptuosissimus et admiratione dignus cum solea 
et vario templi pavimento annos septemdecim. Post 
mortem vero Justiniani,imperium excepit Justinus, 
ejus ex sorore nepos; cujus anno secundo, feria 
quinta diei hora sexta, trullus corruit : stupen- 
dumque ambonem, soleam, sardonychos, zamby- 
cos, sapphiros et margaritas, cum aureis colu- 
mellis contrivit. Apsides vero, columns et edificia 
reliqua intacta immotaque manserunt. Tunc impe- 
rator, evocatis architectis, sciscitabatur que causa 
ruine trullo fuisset. Quod avunoeulus tuus, in- 


1311 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


4313 


quiunt, amotis citius quam per erat lignies fuloi- À τῶν, τί τὸ συμθὰν slc τὸ χαλάσαι τὸν τροῦλον, Οἱ & 


mentis, maturius musivoopere exornare studuerit: 
quodque, ut latius pateret aspectu, wquo eubli- 
miorem illam stuxerit : et quod opere scalas et 
sustentacula cedentes projicerent; hinc factum 
est, ul ex eorum pondere trulli fundamenta nec- 
dum satis excocte dissilirent. Hec artifices impe- 
ratori, qui item addiderunt : 8i jubeas, domine, 
trullum pleniorem in eymbali convexi formam 
construi, mitte in Rhodum insulam, ut avunculus 
fecit, jubeque istio lateres ex creta Rhodia parari, 
equali cum pristinis pondere et sigillo. Tum jussu 
imperatoris pares advecti lateres sunt. Sio rursus 
erecta trullus, demptis e pristine sublimitate ulnis 
quindecim, eaque in tympani morem aptata, ac 
metu ruine citius iterande, fulcimenta lignea per 
annum integrum relicta sunt, donec excoctohumo- 
retrulli fabricam jam firmiter consistere periti de- 
prehenderunt. Ambonem vero et soleam cum paris 
sumptus et magnificentiae construere non possent, 
longe minoris illum pretii ex lapidibus et columnis 
argento vestitis. cum cancellis in orbem argenteis 
et solea exedificarunt. Trullum autem amboni 
imponere noluit imperator expensarum vi deterri- 
tus. Sternendo pavimento cum iile variis coloribus 
distincte et pregrandes tabule non suppeterent, 
misso Manasse patricio et proposito in Proconne- 
sum illic marmora paravit, terre colorem prefe- 
rentia, necnon alia prasini coloris, qute flumina in 
mare influentia representat. 


εἶπον τῷ βασιλεῖ, ὅτι 'O θεῖος σου σπεύσας xix 
τοὺς ἀντινύχτας τοὺς ὄντας ἐν τῷ τρούλῳ ξυλῖνους, 
xai ταχέως ἐμουσίωσεν αὐτόν καὶ ὅτι ὑψτλὸν 
ἐποίησεν αὐτὸν πρὸς τὸ πανταχόθεν ὁρᾶσθαι' καὶ 
ὅτι τὰς σχαλώσεις χόπτοντες οἳ τεχνίται ἔῤῥιπτον, 
καὶ ix τοῦ αὐτῶν [βάρους] ἑσπαράσεοντο τὰ θεμέλια, 
καὶ [οὐχ] ἔλαθδε πέψιν ὁ τροῦλος. Οὕτως οἱ τεχνῖται 
ἔφησαν τῷ βασιλεῖ' εἶπον δὲ αὐτῷ, ὅτι ᾿Εὰν κελεύ- 
εις, δέσποτα, ἵνα γένηται ὁ τροῦλος ἐπίπεδος κυµθα- 
λικῶς, ἁπόστειλον slc τὴν Ῥόδον, χαθὼς, καὶ ὁ θεῖος 
σου ἐποίησε, xal ἐκ τοῦ ταύτης πηλοῦ xal ἐκ τῆς 
τοιαύτης σφραγίδος, Ἱσόσταθμα βήσαλα τοῦ προ- 
τέρου μέτρου ἀγάγωσι. Καὶ προσέταξεν ὁ βασιλεὺς, 
καὶ ἤγαγον τὰ βήσαλα ἀπὸ τοῦ Ῥόδου καθὼς xai 
πρότερον οὕτως τοίνυν xal πάλιν ἐκαμώθη à. τροῦ- 
λος χόψαντες ἐκ τοῦ προτέρου τρούλου ὀργυιὰς δεκα- 
πέντε, ποιήῄσαντις αὐτὸν τυμπανικὸν, πτούμενοι, 
ἵνα μὴ πάλιν ταχέως πέσοι, ἑάσαντες τὰ ξύλα xai 
τοὺς xptobc τῶν ἀντινύκτων χρόνον ἕνα, ἕως οὖν 
ἔγνωσαν ποιῆσαι τὴν πίψιν τὸν τροῦλον. Τὸν δὲ ἅμ- 
θωνα καὶ τὴν σωλέαν μὴ δυνάµενοι ποιῆσαι τοιοῦ- 
τον πολυέξοδον καὶ πολύτιμον, ἐποίησαν αὐτὸν οὐὗ- 
δαμινὸν, διὰ λίθων καὶ χιόνων ἀργυρενδύτων, καὶ 
στήθεων ἀργυρῶν μετὰ περιφερῶν ἀργυρῶν μετὰ 
τῆς σωλέας. Τροῦλον δὲ τοῦ ἄμθωνος οὐκ ἠθέλησε 
ποιῆσαι, ὡς εἶπεν, διὰ τὴν πολλὴν ἔξοδον. Ec δὲ τὸν 
πάτον, μὴ δυνηθεὶς εὑρεῖν τοιαῦτα πολυποἰκιλα xai 
µέγιστα ἀθάκια, xai ἀποστείλας ἸἩανασσῆ πατρί- 


- Xtov. καὶ πραιπόσιτον ἐν ἹΠροικοννήσῳ, ἐποίτσεν 


ἐχεῖ τὰ µάρµαρα εἷς ὁμοιότητα τῆς γῆς, τὰ πράσινα slc ὁμοιότητα τῶν ποταμῶν τῶν ἑμθαινόντων ἐν τῇ 


θαλάσσῃ. 


Dum trulli pegmala dirumperent, adem Sophianam aqua replent. Fallunturqui Justino Thraci illius structu- 
ram ascribunt. Sub Justiniano celebratur quinta synodus. Enczmnia ecclesie S.apostolorumeodem imperante. 
Lues szvissima urbem CP. invadit, deinde terre motus. Concubitores masculorum graviter puniuntur. Jus- 
tinianus equestrem sibi statuam in Augustione erigit. Delisorius in Africam contra Vandalos mittitur. 
Deinde duz exercitus in ejus tocum a Justiniano creatur Salomon ; sed malo omine. 


Cum autem trulli pegmata dirumperent, etligna (c 


dejacturi essent, ecclesiam aqua ad ulnarum octo 
altitudinem repleverunt : sicque fundamenta non 
concutiebantur. Falluntur itaque qui putant, Jus- 
tinum Justiniani avunculum quidpiam in ea ex- 
Biruxisse; tres siquidem sunt, Justinius Trax, 
Justinianus conditor et deinde Justinus sororis 
ejus filius, de quibus pluribus in Chronicis narra- 
tur ut cuilibet legenti patebit.Sub Jusliniano igitur 
qui templi conditor fuit, celebrata est synodus 
quinta contra Severum anno imperii ejus decimo: 
itemque anno ejus imperii vigesimo primo, cele- 
brata sunt encenia Magne ecclesie. Post obitum 
vero Theodore uxoris ejus celebrata sunt encenia 
SS. Apostolorum : quo tempore tanta lues Cons- 
tantinopoli fuit, ut mortui insepulti manerent, 


quod grabbata ecclesiarum et edium oadaveribus D 


efferendis non sufficerent. Cum autem imperator 
grabbata mille confici jussisset, cum ne illa qui- 
dem satis essent, currus quam plurimos et jumenta 
parari jussit, ut mortui iis efferrentur. Persevera- 
vit porro haoc gravissima contagio binis mensibus, 


Ὅταν δὲ ἔχοψαν τὰς σκαλωσεις τοῦ τρουλου, xx: 
ἤθελον καταθιθάσαι τὰ ξύλα, ἐγέμισαν τὴν ἐκκλτ- 
σίαν ὕδωρ ἕως ὀργυιὰς ὀχτὼ, καὶ οὐχ ἑσπάρασσον τὰ 
θεμέλια, Ψεύδονται δὲ οἱ λέγοντες, ὅτι καὶ Ἰουστῖνος 
6 ἀνεψιὸς αὐτοῦ ἔκτισεν ἐν αὐτῇῃ' τρεῖς Ὑάρ εἴσιν, 
Ιουστῖνος ὁ θρὰξ, καὶ ᾿Ιουστινιανὸς ὁ κτίσας, xci 
pst αὐτὸν ᾿ουστῖνος ὁ ἀνεψιὸς αὐτοῦ περὶ ὧν ὁ 
λόγος διέξῄει ἐν τοῖς Χρονικοῖς πλατύτερον, xai à 
ἀναγινώσκων εὑρήσῃ. Ἐπὶ οὖν Ἰουστινιανοῦ τοῦ 
κτίσαντος τὸ ἔργον αὐτοῦ, τότε γέγονε xal d σύν- 
οδος ε’, ἡ κατὰ Σευήρου, τῷ δεκάτῳ αὐτοῦ Eus 
γέγονε καὶ τὰ ἐγχαίνια τῆς Μεγάλης ἐχχλησίας τῷ 
κα τῆς αὐτοῦ βασιλείας. Καὶ τελευτησᾶσης Θεοξδώ- 
pec τῆς αὐτοῦ γυναικὸς, Ύέγονε τὰ ἑἐγκαίνια τῶν 
γίων Αποστόλων * ἐφ᾽ οὗ θανατικὸν γέγονεν b 
Κωνσταντινουπόλει, ὥστε µένειν ἀτάφους τοὺς áme- 
θνήσκοντας, διὰ τὸ μὴ ἐξαρχεῖν τοὺς κραθθάτους τῶν 
ἐκκλησιῶν καὶ τῶν οἴχων ἐκφέρειν αὐτούς. Τοῦ δὶ 
βασιλέως κραθθάτους ποιήσάντος α, ἐπεὶ μὴ ἑξ- 
Ypxouv, ἁμάξας προσίταξε πλείστας εὐτρεπισθῆνα: 
καὶ ἄλογα, xal τοὺς τεθνεῶτας dv αὐτοῖς ἐκφέρειν' 
ἐκράτησε δὲ d τοιαύτη πτῶσις xal χαλεπὴ μᾶνας 














1313 


ANONYMI ANTIQUITATES CP. 


1314 


B', Ἰούλιον καὶ Αὔγουστον. Μεγάλαι δὲ ἐγένοντο A Julio et Augusto. Hino magna tonitrua et fulgura 


βρονταὶ καὶ ἀστραπαὶ, ὡς τοὺς πολλοὺς xav0fvat- 
ἀλλὰ xal σεἰσμὸς μέγιστος καὶ παγκόσμιος , καὶ 
ἔπεσον οἶκοι xai ἐχχλησίαι πολλαὶ iv Κωνσταντι- 
νουπόλει, ὥστε πολλοὺς τελευτῆσαι' ἀλλὰ καὶ τὸ 
τεῖχος τῆς πόλεως, μᾶλλον δὲ τῆς Χρυσῆς. "Entas 
δὲ xal d λόγχη ἣν ἐκράτει ὁ ἀνδριὰς ὁ ἑστὼς elo τὸν 
φόρον τοῦ dylou Κωνσταντίνου, καὶ ἐπεκράτει ἡ γῇ 
σειοµένη ἐπὶ πολύ. Ἐκ δὲ τῆς λύπης ὁ βασιλεὺς s 
τὰ Γενέθλια τοῦ Χριστοῦ, καὶ εἰς τὰ ἅγια θιοφἀ- 
νια, ἄνευ στέμματος προήλθεν , xal τὰ ἐξ ἴθους 
ἀριστόδειπνα τοῦ δωδεκαηµέρου οὐκ ἔτέλεσεν' ἀλλ 
ἅπαντα τοῖς πτωχοῖς διένειµε. Tiv δὲ θάλασσάν 
φασιν ἀπὸ τῆς γῆς γενέσθαι ix τοῦ σεισμοῦ μίλια 
«pla: xal ἀπολέσθαι πλοῖα iv τῇ τοῦ ὕδατος dva- 
χωρήσει. Ἔπεσε δὶ xal à τροῦλος τῆς Μεγάλης ἐκ- 
κλησίας, ὡς ἀνωτέρω δεδήλωται’ Ov xal ἀνέκτισεν, 
καὶ τὰ δεύτερα ἐγκαίνια τῆς αὐτῆς ἐκκλησίας φαι- 
ὁρότερα xal λαμπρότερα πεπροίηχκεν. Οὗτος μαθὼν 
πὲρί τινων ἀῤῥενοφθόρων , ἐρευνήσας καὶ τούτους 
εὐρὼν, τοὺς piv ἑκαυλοχκόπησε, τοῖς δὲ καλάμµους 
ὀξεῖς ἐμθάλλεσθαι εἰς τοὺς πόρους τῶν αἰδοίων ἐἑκέ- 
λευσε, xal γυμνοὺς κατὰ τὴν ἀγορὰν θριαμθευθῆ- 
ναι. Ὑπῆρχον μέντοι ἐκ τῶν πολιτῶν καὶ τῶν συγ- 
χλητικὼν πολλοὶ τῶν δὲ ἀρχιερέων οὖκ ὀλίγοι' οἱ 
δηµευθέντες οὕτως περιαγόµενοι κατὰ τὴν ἀγορὰν 
γυμνοὶ, οἰκτρῶς ἐτελεύτησαν καὶ Ὑενομένου φό- 
6ου μεγάλου, οἱ λοιποὶ ἐσωφρονίσθησαν. Ὀλολύξετο 
γὰρ, φησὶ, πίτυς, ὅτι πίπτωκε χέδρος. "Ἔστησε δὲ 
x&i τὸν Χίονα τὸν λεγόμενον Αὐγουστιῶνα, ἐπιθεὶς 
ἑπάνω ἴφιππον τὴν αὐτοῦ στήλην, κρατοῦσαν τῇ 


piv ἀριστερῇ χειρὶ μῆλον σφαιροειδὲς, ὡς τῆς γῆς 6 


ἁπάσης αὐτοῦ χυριεύσαντος' τὴν δεξιὰν δὲ, ἀνατε- 
ταµένην ἔχουσαν, xal διαχελευομένην, Zr, [Πέρ- 
σαι], καὶ τῆς Ῥωμαίων γῆς μὴ ἐπιθῆτε. ᾿Απέστειλε 
δὲ xai Βελισάριον στρατηγὸν μετὰ πλήθους ἀναρι- 
θµήτου, xal πλοίων, καὶ χρυσοῦ πολλοῦ καταπολε- 
μῆσαι Οὐανδάλους xal ᾽Αφϕρικὴν ἐκπορθῆσαι. "Ὃς 
ἀγχινοίᾳ καὶ φρονήσει πάντα ληϊσάμενος, ἂν ήγαγεν 
ἐν τῇ πόλει dv. συντόµῳ, μετὰ πλούτου πολλοῦ, καὶ 
ἑθριάμθευσεν ἐν τῷ Ἱππικῷ, ὑπατίαν ποιήσας ἐν 
τῇ πόλει ots ᾿Ιουστινιανὸς εἷς μὲν τὸ ἓν µέρος 
τοῦ νομίσματος ἑαυτὸν ἐχάραξε, εἰς δὲ τὸ ἕτερον 
Βελισάριον ἕνοπλον, καὶ ἐπέγραψε᾽ Βελισάριος 1 
δόξα τῶν Ῥωμαίων, ᾽Αλλ’ ola. ὁ φθόνος iv µεγάλη 
εὐδαιμονίᾳ εἴωθε ποιεῖν, ὥδινε xal ἐς Βελισάριον. 
Δ.αθληθεὶς γὰρ, µετέστη τῆς ἀρχῆς, xal Σαλομῶν 
ἀντ᾽ αὐτοῦ στρατηχὸς ἐπέμφθη, ὃς τὰ κτισθέντα 
Βελισαρίῳ φυλάξαι μὴ δυνηθεὶς, τοῖς Οὐανδάλοις 
πάντων παρεχώρησεν. 


delapsa, que multos combusserunt : quin etiam 
terre motus maximus el universalis, ita ut do- 
mus et eoclesie multe Constantinopoli corrue- 
rent, multique opprimerentur; imo etiam murus 
urbia, el maxime ad Auream portam : lancea 
item, quam stutua in Foro sancti Constantini 
erecta gestabat, in terram decidit; diuque terra 
in illa commotione mansit. Ex tante calamitatis 
moerore imperator in Natali et in sancta Epiphania 
Christi, sine corona prodiit, et consueta duode- 
cim dierum convivia non celebravit; sed omnia 
pauperibus distribuit. Narrant autem mare a terra 
tribus milliaribua pre concussione recessisse, et in 
&quarum recessu periisse naves. Delapsa item est 
trullus Magna ecclesie, ut superius recensitum 
est; quam ipse restauravit, ac secunda Encenia 
|letiora et splendidiora celebravit. Is cum edidi- 
cisset masculorum concubitores esse, cum perqui- 
sitione facta reperisset eos, aliis quidem veretrum 
amputari jussit, aliis calamos acutos in verendo- 
rum meatus infigi, ipsosque nudos in Forum 
quasi ad triumphum adduci jussit. Inter eos 
erant cives et senatorii viri multi, nec pauci pre- 
sules; qui ita publice cireumducti in Foro nudi 
misere interierunt. Hino incusso metu valido, 
ceteri resipuerunt : Nam ululabat, inquit, pinus, 
quia cecidit cedrus. Erexit autem columnam, 
quam vocant Augustionem, oui equestrem sta- 
tuam suam imposuit: que sinistra quidem ro- 
tundum pomum tenet, quo indicatur orbis impe- 
rium penes ipsum esse : dexteram vero proten- 
debat jubentis more, ao dicentis : State [Perses] 
et in Romanorum terram ne impressionem fa- 
ciatis. Misit porro Belisarium ducem cum innu- 
meris copiis, navibus et pecunia multa, qui 
Vandalos debellaret, et Africam devastaret. Qui 
prudenter et sagaciter omnia depredatus, spolía 
brevi in urbem deduxit cum divitiie multis et 
triumphavit in Hippudromo, consulatum gerens in 
urbe; ita ut Justinianus in altera numismatis 
parte seipsum representaret, in altera vero Beli- 
sarium armatum, cum hac inscriptione, Belisarius 
gloria Romanorum. Enimvero invidia, ut solet 
rebus prosperrime succedentibus insidiari, Beli- 
sarium quoque ita adorta est. Nam calumniis im- 
petitus a prefectura summotus est; in ejusque 
locum Salomon dux exercitus missus est, qui cum 
non valeret ea, que Belisarius paraverat, tueri, 
omnia Vandalis concessit. 


De prodigioso cane. Pontem Sangaris, necnon multas ecclesías ac urbes Justinianus exsiruit. De iis Procopius 
libro octavo. Justinianus alienus a vera Dei religione moritur. 


"Hv δέ τις χαλκεὺς ἓν τῷ καιρῷ ἐχείνῳ ᾿Ανδρέας 
τοὔνομα, ἔχων μετ αὐτοῦ χύνα ξανθὸν xal τυφλὸν, 
ὃς ἐποίει τέρατα. Παρεστῶτος γὰρ αὐτῷ ὄχλου, ἓν 
τε τοῖς ᾽Λρτοπωλίοις, καὶ iv τῷ Φόρῳ, xal κατὰ 
πάσης τῆς πόλεως, λάθρα τοῦ χυνὸς ἑκομίζετο τὰ 
τῶν ἑστώτων δακιυλίδια, χρυσᾶ τε καὶ ἀργυρᾶ, καὶ 
χαλκᾶ, καὶ ἐτίθει εἷς τὸ ἔδαφος, περισκέπων αὐτὰ 


Erat porro illo tempore faber solarius quidam 
nomine Andreas. Is habebat canem rufum ac ce- 
cum qui prodigia edebat. Nam presente turba 
in Artopoliis et in Foro, cum clam isto cane ad- 
stantium annuli aurei, argentei, enei per totam 
urbem deferrentur, et a domino suo in solo positi 
pulvere operirentur, tum jubente illo canis sin- 





1315 APPENDIX AD MIGHAELEM PSELLUM. 4516 


gulis suucm restituebat : similiter variorum im- A χώμασι, καὶ ἐπέτρεπε τῷ νυνὶ, καὶ ἔλεγε, καὶ dbi 


peratorum numismata permista, nominatim, de- 
monstrabat : quinetiam in turba astantium viro- 
rum et mulierum, designabat eas qua pregnantes 
essent, meretrices, mochos, cornutos; itemque 
misericordes et sordidos; omnia oum veritate 
indicabat. Quare dicebant illum spiritum Pytho- 
nis habere. Ipse autem imperator multas exstruxit 
ecclesias, urbes, necnon pontem Sangaris. Que 
omnia Procopius historicus octavo libro descrip- 
git. Sub flnem autem vite sue imperator Justinia- 
nus, excitato corruptibilis et incorruptibilis dog- 
mate, & vera Dei religione alienus obiit, cum 
Justinum sororis filium, tuno curopalatem impe- 
ratorem designasset. 


δου αὐτὸς ἑκάστῳ τὸ ἴδιον. Ὁμοίως xal διαφόρων 
βασιλέων νομίσματα µμιγνύµενα Ὑἀπεδίδου κατ 
ὄνομα * ἀλλὰ xal τῶν παρεσιώτων ἀνδρῶν τε xzi 
γυναικῶν, ὑπεδείκνυε τὰς iv γαστρὶ ἐχούσας, καὶ 
πόρνας, καὶ μοιχοὺς, xai τοὺς κερατάδας, xal ἐλεί- 
µονας xal κνιποὺς, πάντα μετὰ ἀληθείας ἐπεδεί- 
κνυεν * ὅθεν ἔλεγον πνεῦμα Πυθῶνος ἔχειν. Ὁ E 
αὐτὸς βασιλεὺς πάµπολλα κτίσματα ἐποίησεν ἐκ- 
κλητιῶν τε καὶ πόλεων, καὶ τὴν γέφυραν τοῦ Σαγ- 
γάρου * ἅπερ Προχόπιος Ἱστορικὸς iv η’ λόγῳ d. 
εγράφατο. El; δὶ τὰ τέλη αὐτοῦ ὁ βασιλεὺς Ἰουστι- 
νιανὸς τὸ περὶ φθαρτοῦ καὶ ἀφθάρτου χινήσας δόγµα, 
ἀλλότριος τῆς εὐσεθείας θεοῦ ἑ-ελεύτησε, προθαλλὀ. 
µενος Ἰουστῖνον τὸν ἀνεψιὸν αὐτοῦ εἷς βασιλέα κουρο- 
παλάτην τότε ὄντα. 





TESTAMENTUM SALOMONIS " 


(Ferd. Flor. Fleckius, Anecdota sacra, Lipsie 1837, ex cod. ms. Paris.) 


Testamentum Salomonis filii David, qui regnavit in B Διαθήκη Σολομῶντος υἱοῦ Aavt8, ὃς ἐδααίλεοσεν 


Jerusalem, et ditioni sug et imperio subjecit omnes 

aerios, lerrenos el sublerraneos spirilus, per 

quos el omnia opera templi supereminentia fecil ; 
quz poleslates eorum ín homines, εί quorum an- 
gelorum ope ipsi damones. impotentes. redduntur 
patefaciens. 

Sapient:s Salomonis. 

Benedictus es, Domine Deus, qui dedisti Salo- 
moni talem potentiam : tibi gloria et virtus in 
gecula. Amen. 

Et ecce dum edificaretur templum urbia Jeru- 
salem, et laborarent operarii, inter eos venit 
Ornias demon ab occidente, et. accepit dimidium 
mercedis protomagistri a&dolescentuli et dimidium 
ciborum ,; insuper et pollicem dextere manus 
ejus sugebat singulis diebus; et macescebat puer 
qui erat dilectus regi valde. Rex autem Salomon 
ad se vocatum quadam die adolescentem interro- 
gavit dicens : Nonne pre ceteris operariis labo- 
rantibus in templo Dei te diligo? dedi tibi duplum 
mercedis et cibaria duplicia : quomodo singulis 
diebus et horis macescis? Puer autem ait regi : Rex, 
queso, audi qua acciderunt, et quomodo se ha- 


* Est hoc monumentum Byzantinum, sepe me- 
moratum in opere Pselli De operationibus damo- 
num. Latuit in aliquot bibliothecis Europe, ejus- 

ue fragmentum jam refertur in Fabricii Cod. 

seudepigr. Vet. Test. I. 1047 sq. Per mediam 
vero, qua dicitur, etatem hio liber late sparsus 
in mythologie Salomonee fonte est habitus. Hi- 
storia Salomonis fabulosa magnam partem buic 
libro &dnectitur. Nomina demonum sepe sunt 
phaniastica, neque orientalia, neque occidentalis, 


ἐν Ἱερουσαλὴμ, καὶ ἐκράτησεν xai ὑπέταξε πάντων 

ἀερίων, ἐπιγείων xal καταχθονἰων πνευμάτων δι’ 

ὧν καὶ πάντα τὰ ἔργα τοῦ ναοῦ τὰ ὑπερθάλλοντς 
πεποίηκεν * xal τίνες αἱ ἐξουσίαι αὐτῶν κατὰ ἀνθρώ- 
πων * καὶ παρὰ «olov ἀγγέλων οὗτοι οἱ δαίµονες 
καταργοῦνται. 

Τοῦ σοφοῦ Σολομῶντος. 

Εὐλογητὸς ti, Κύριε ὁ θεὸς, ὁ δοὺς τῷ Σολομῶντι 
τοιαύτην ἐξουσίαν * coi δόξα καὶ κράτος εἷς τοὺς 
αἰῶνας. ᾽Αμήν. 

Καὶ Ιδοὺ οἸκονομουμένου τοῦ ναοῦ πόλεως Ἱερο- 
σολύμων, καὶ ἐργαζομένων τῶν τεχνιτῶν iv. αὐτοῖς, 
ἔρχεται ὁ Ὀρνίας τὸ δαιµόνιον κατὰ τὰς ἡλίου δε- 
αμὰς (δυσμάς ?) καὶ ἐλάμθαν» τὸ Άμισυ τοῦ μισθοῦ 
τοῦ πρωτομαΐστορος παιδαρίου οὕτως xal «à ἥμια» 
σιτία * ἔτι καὶ «ào ἀντίχειρα τῆς δεξιᾶς αὐτοῦ χειρὸς 
ἐθήλαζεν ἀφ᾿ ἑχάστης ἡμέρας * xal ἐλεπτύνετο τὸ 
παιδάριον, ὅπερ Tv ἀγαπώμενον παρὰ τοῦ βασιλέως 
πάνυ. Ὁ δὲ βασιλεὺς Σολομῶν, καλίσας µιᾷ τῶν 
ἡμερῶν τὸν παῖδα, ἐπερώτησεν αὐτὸν λέγων - Οὐγ' 
παρὰ πάντας τοὺς τεχνίτας τοὺς ἐργαζομένους dv τῷ 
vai τοῦ Θεοῦ, σε ἀγαπῶ, διδούς σοι iv διπλῷ τοὺς 
μισθοὺς, καὶ τὰ σιτία διπλάσιο»; πῶς ἐφ᾽ ἑκάστης 


sed libere flcta vel inventa. Parisiis cum versarer, 
hujus alteriusve nominis demoniaci originem quz- 
sivi in Persicis, apud hujus dialecti gnaros, sed 
fruetra. Salomo erat nomen collectivum sapientie 
et in demonia ditionis, magicum contra genios 
malos. Adjecta narratiunoula apocrypha de Sa- 
lomone, idololatria dedito, qui posterioribus vitse 
annis in vesaniam inciderit, supplicii causa. Habet 
hoc fundamentum ín V. T., sed auctum est tradi- 
tione recondita. Frrcx. 

















1311 TESTAMENTUM SALOMONIS. 1318 
ἡμέρας τε xal ὥρος λεπτύνῃ ; Τὸ δὲ παιδάριον ἔφη À beat sorvus tuus. Postquam recessimus omnes ab 


πρὸς τὸν βασιλέα * Δέομαί σου, βασιλεῦ, ἄχουσον τὰ 
συµθἀντα, xal ὅσα ἔχει τὸ παιδάριον. Μετὰ τὸ ἆπο- 
λυβῆναι ἡμᾶς πάντας ἀπὸ τοῦ ἔργου τοῦ ναοῦ τοῦ 
Θεοῦ, μετὰ ἡλίου δεσμὰς (Oucpàc? ) iv. τῷ ἀνα- 
παήύεσθαί µοι (Bio), ἔρχεται Év τῶν πονηρῶν δαιµο:- 
vlov καὶ ἀφαιρεῖ ἀπ ἐμοῦ τὸ ἥμισυ τοῦ μισθοῦ μον’ 
καὶ τὰ ἥμισυ σιτία. Εἶτα λαμθάνει χαὶ τὴν δεξιάν 
µου χεῖρα xal θηλάζει τὸν ἀντίχειρά µου * καὶ ἰδοὺ 
θλιδοµένη µου ἡ uy, οὕτω τὸ σῶμά µου Αεπτύνε- 
ται xaÜ' ἑκάστην ἡμέραν. Καὶ ταῦτα ἀκούσας ἐγὼ 
Σολομῶν εἰσῆλβον εἲς τὸν ναὸν τοῦ θεοῦ, καὶ ἐδεήθην 
ἐξ ὅλης µου τῆς φυχῆς, νυχτὸς καὶ ἡμέρας, ὅπως 
παραδοθᾷῇ µοι ὁ δαίµων stc χεῖράς µου, xai ἔξου- 
σιάσω αὗτόν * xal ἐγένετο ἓν τῷ προσεύχεσθαί po: 
(Sic), ἐδόθη µοι παρὰ Κυρίου Σαθαὼθ χάρις διὰ 
Μιχαὴλ τοῦ ἀρχαγγέλου αὐτοῦ, δακτυλίδιον ἔγων 
σφραγῖδα Ὑλυφῆς ἐκ Λίθου τιµίου, xal εἶπε uot * 
Λαθὲ, Σολομῶν βασιλεῦ, υἱὸς Δαθὶδ, δῶρον ὃ ἀπέ- 
στειλἑ σοι Kópioc ὁ θεὸς, ὁ ὕψιστος Σαθαώθ * xa) 
συγχλείσεις πάντα τὰ δαιµόνια τῆς γῆς ἄρσενα xal 
θήλεα * καὶ δεῖ μετ αὐτῶν ἀνοικοδομῆσαι cv Ἱε- 
ρουσαλὴµ, Φίρειν σε τὴν σφραγίδα ταύτην τοῦ 
θεοῦ. Ἡ δὲ γλυφὴ τῆς σφραγῖδος τοῦ δακτυλίου τῆς 
πεµφθείσης, ἔστι πεντάλφα αὕτη. Καὶ περιχαρὴς 
γενόμενος ἐγὼ Σολομῶν ὕμνουν xal ἑδόξαζον τὸν 
Θεὸν τοῦ οὐρανοῦ xal τῆς γῆς ' xai τῇ ἑπαύριον 
ἐχάλεσα τὸν παῖδα, καὶ ἐπίδωχα αὐτῷ τὸ δακτυλίἰ- 
διον, καὶ εἶπον αὐτῷ * Λάθε τοῦτο, καὶ iv 7j ἂν ὥρᾳ 
ἔλθῃ πρὸς eà «o δαιµόνιον, slc τὸ στῆθος τοῦ δαιµο- 
νίου ῥίψον τοῦτο τὸ δακτυλίδιον, xal εἰπὶ αὐτῷ " 


Ἐπ) ὀνόματι τοῦ θεοῦ, δεῦρω, καλεῖ σε ὁ βασιλεὺς 6 


Σολομῶν * xxi δρομαῖος ἔρχου πρός µε, μηδὲν δειλιά. 
σας μηδὲ φοθηθῇς iv d pile ἀχούειν ὑπὸ τοῦ 
δαίµονος * καὶ λαθὼν τὸ παιδάριον τὸ δαχτυλίδιον 
ἀπῆλθεν. Καὶ ἰδοὺ κατὰ τὴν ἠθισμένην ὥραν, ἦλθεν 
6 Ὀρνίας τὸ χαλεπὸν δαιµόνιον ὡς πῦρ φλεγόμενον, 
ὅπως τε λάθῃ τὸν μισθὸν τοῦ παιδαρίου * τὸ δὲ 
παιδάριον xatà τὸ προσταχθὲν παρὰ τοῦ βασιλέως, 
ἔῥῥιψε τὸ δακτυλίδιον ἐπὶ τὸ στῆθος τοῦ δαιµονίου, 
καὶ εἶπεν * Δεῦρο, xaÀei σε ὁ βασιλεὺς Σολομῶν' xal 
ἀπῆγε ὁρομαῖος πρὸς τὸν βασιλέα. 'O δὲ ἑαίµων 
ἐκραύγασε λέγων, Παιδάριον, τί τοῦτο ἐποίησας πρός 
µε; λάθε τὸ δακτυλίδιον ἀπ᾿ ἐμοῦ * χἀγὼ ἀποδώσω 
τὸ χρυσίον τῆς γῆς * µόνον λάθε τοῦτο ἄπ' ἐμοῦ, καὶ 
Uu ἁπάγῃς µε πρὸς Σολομῶνα. Τὸ δὲ παιδάριον λέγει 


opere templi Dei, occidente sole, dum requiesco, 
venit unus malorum spirituum, et aufert a me 
dimidium mercedis mes, et dimidia cibaria. 
Deinde prehendit dexteram manum meam οἱ sugit 
pollicem meum, et ecce angustiatur anima mea, 
et corpus meum macie conflcitur per singulos 
dies. Heo audiens ego Salomon ingressus sum 
templum Domini, et oravi ex tota anima mea 
nocte et die ut daretur demon in manus meas, et 
voluntati mese subjiceretur; et ecce dum preces 
effunderem, data est mihi α Domino Sabaoth 
gratia per Michaelem archangelum, ejus annulus 
scilicet, habens sigillum sculptum ex lapide pre- 
tioso, et dixit mihi : Accipe, Salomon rex, fili 
David, donum quod misit tibi Dominus Deus, 
excelsissimus Sabaoth, et concludes omnia ἆδ- 
monia terree mascula et feminea; et oportet ope 
eorum ediflcari Jerusalem, et portare te sigillum 
istud Dei; sculptura autem sigilli armnli ad te 
missi est quinquisema (quinque instrumentis qua- 
dratorum signata). Bt letior factus ego Salomon, 
cantabam et magnificabam Deum ecceli et terre; 
et mane vocavi puerum, ot dedi ei annulum, dixi- 
que illi : Accipe hoc et in qua hora venerit ad 
te demon, in pectus ejus projice hunc annulum 
et dic ei : In nomine Dei, huc vocat te Salomon 
rex; et festinans veni ad me, nil timens, neque 
formidans quidquam eorum quae auditurus es a 
demone. Et suscipiens puer annulum abiit. Et 
ecce oonsueta hora venit Ornias malus demon 
ut ignie ardens, ut raperet mercedem pueri; ille 
vero, juxta mandatum regis, projecit annulum in 
pectus demonis, et dixit : Huc vocat te Salomon 
rex. Et abiit festinans ad regem. Dsemon autem 
clamavit dicens : Puer, quid hoc fecisti &d me? 
Hecipe annulum a me, et ego dabo tibi aurum 
terre; sume tantum hoc & me, neque me trahas 
ad Balomonem. Puer autem dixit demoni : Vivit 
Dominus Deus Israel, non te dimittam, sed huc 
veni. Et cito abiens ad regem letus ait : Adduxi 
demonium, o rex, ut. precepisti, domine, et. ecce 
stat ante fores aule regie tue vociferans, et depre- 
cans magna voce, offerens mihi argentum et aurum 
terre, ut non adducam ipsum ad te. Et his auditis 
Salomon surrexit e throno et exiit foras, in atriutn 


πρὸς τὸν δαίµονα ' Ζῇ Κύριος ὁ θεὸς τοῦ Ἰσραὴλ, D) aule palatii sui, et vidit demmonem frementem 


οὗ µή c» ἀνέξωμαι, ἀλλὰ δεῦρο ἐλθὲ. Καὶ ἐλθὼν 
ὁροµαίως τὸ παιδάριον χαῖρον πρὸς τὸν βασιλέα 
λέγον * γαγον τὸν δαίµονα, βασιλεῦ, ὡς ἑκέλευσάς 
μοι, δέσποτα, xal ἰδοὺ στήχεται πρὸ τῶν θυρῶν τῆς 
αὐλῆς τῆς βασιλείας σου κράζων καὶ δεόµενος µεγάλῃ 
τῇ φωνῇ, διδοὺς ἐμοὶ τὸ ἀργύριον xal τὸ χρυσίον 
τῆς γῆς τοῦ μὴ ἀγαγεῖν αὐτὸν πρὸς σὲ. Καὶ ἁχού- 
σας ταῦτα Σολομῶν ἀνέστη ἀπὸ τοῦ θρόνου αὐτοῦ, 
καὶ ἐξῆλθεν ἔξω sic τὰ πρόθυρα τῆς αὐλῆς τῶν βα- 
σιλείων αὐτοῦ" xal ἐθεώρει τὸν δαίµονα φρίσσοντα 
καὶ τρέµοντα, καὶ λέχει αὐτῷ. fic et a0; Ὁ δὲ ἔφη, 
Εγὼ ᾿Ορνίας καλοῦμαι * καὶ ὁ Σολομῶν λέγει αὐτῷ ' 


et trementem, dixitque ei : Quis es tu? Qui 
ait : Ego Ornias nominor. Et dixit ei Salomon : 
Indica mihi, o demon, sub quo signo jaceas. Sub 
Aquario, ait ille; et versantes per concupiscen- 
tias generosarum in terra puellarum, sub signo 
predicto, eos strangulo, sed non aliter quam so- 
pitos; tres formas induo, quando tenentur homi- 
nes desiderio feminarum : ego transformor in 
mulierem eleganter veslitam, et palpantibus me 
hominibus inter somnum, illudo eis; nuno vero 
rureum alatus flo sub aeriis locis; videor etiam ut 
leo, et pellicior &b omnibus demonibus; ortus 


1319 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1320 


sum ex archangelo Uriel, potentia Dei. Ego Salo- A Λέγε uot, ὦ δαῖμον, mol ζωδίῳ χεῖσαι; Ὁ δι εἶπεν ' 


mon audiens nomen archangeli, gratias agens 
glorificavi Deum et Dominum coli et terrm; et 
sigillo notatum eum ordinavi in opus lithotomism, 
ut omderet petras in templo, allatas per mare 
Arabie, jacentes in littore. Formidans autem fer- 
rum ad... et dicit mihi : Queso te, rex Salomon, 
sinas me liberum esse, et ego adducam tibi om- 
nia demonia. Nolente autem eo subjici mihi, 
oravi archangelum Uriel ut veniret mihi in auxi- 
lium; et cito vidi archangelum Uriel de colis ve- 
nientem ad me; et jussit angelus ul cete maris 
venirent ex abysso; et projecit sortem, suam in 
terram, illaque subjecit demonem magnum; et 
precepit demoni magno et audaci Ornie ut cede- 
ret saxa in templum ; et sic ego Salomon glorificavi 
Deum coeli et terre creatorem; et preecepit Orniee 
ut voniret cum sorte sua, et dedi ei annulum di- 
cens : Vade, et adduc mihi huc principem omnium 
demoniorum. 


Ὑδροχόφ. xai τοὺς χειµένους δι ἐπιθυμιῶν γεν- 
ναίων ἐπὶ γῆν παρθένων . τῷ ζωδίῳ κέκληται τού- 
τους ἀποπνίγω, sl μηδὲ xal ὑπνωτικόν ^ clc τρεῖς 
μορφὰς µεταθάλλοµαι, ὁπόταν ol ἄνθρωποι ἔρχων- 
ται δι’ ἐπιθυμίας γυναικῶν * ἐγὼ μεταμορφοῦμαι εἷς 
θήλυ εὔχοσμον, καὶ ἁπτομένου µου, ol ἄνθρωποι 
καθ᾽ ὕπνον ἐμπαίζω αὐτοῖς * ποτὶ δὶ πάλιν ὑπόπτι- 
poc Ὑίνομαι ὑπὸ τοὺς οὐρανίους τόπους. Φαίνομαι 
καὶ ὡς λέων, καὶ χελεύομαι ὑπὸ πάντων τῶν ὅδαι- 
µόνων * ἀπόγονος εἰμὶ ἀρχαγγέλου Οὗριὴλ, τῆς ὃδυ- 
νάµεως τοῦ θεοῦ. ᾿Εγὼ Σολομῶν ἀκούσας τὸ ὄνομα 
τοῦ ἀρχαγγέλου εὐξάμενος ἑδόξασα τὸν θεὸν, καὶ 
Κύριον τοῦ οὐρανοῦ xal τῆς γῆς xal σφβραγισας 
αὐτὸν ἔταξα εἰς τὴν ἐργασίαν τῆς λιβοτοµίας, τοῦ 
τέμνειν τοὺς λίθους ἐν τῷ vaip, ἀχθέντας διὰ θαλᾶσ- 
σης ᾿Αραθίας τοὺς χειµένους παρὰ τὸν αἰγιαλόν : 
Φοθούμενος δὲ τὸν σίδηρον προς (1) καὶ λέγει µοι, 
Δέομαί σου, βασιλεῦ Σολομῶν, ἕασόν µε ἄνετον 
εἶναι, x&yà σοι ἀναγάγω πάντα τὰ δαιμόνια. Mi, 


θελόντος δὲ αὐτοῦ ὑποταγῆναί uot, εὐξάμενος τοῦ ἀρχαγγέλου Οὐριὴλ συνελθεῖν µε stc βοήθειαν, καὶ εὐθέως 
εἶδον τὸν ἀρχάγγελον Οὐριὴλ Ex τῶν οὐρανῶν κατερχόµενον πρός µε xal ἐχέλευσεν ὁ ἄγγελος χήτη θαλάσσης 
ἐλθεῖν ἐκ τῆς ἀθύσσου * καὶ ἔῤῥιψεν αὐτοῦ τὴν μοῖραν ἐπὶ τῆς γῆς, κἀκείνη ὑπέταξεν τὸ δαιµόνιον τὸ μέγα - 
καὶ ἐκέλευσεν τὸν δαίμονα τὸν µέγαν xal θρασὺν τὸν Ορνίαν τοῦ χόπτειν τοὺς λίθους πρὸς τὸν vaóv - xai 
οὕτως ἐγὼ Σολομὼν ἑδόξασα τὸν Θεὸν τοῦ οὐρανοῦ xal τῆς γῆς ποιητήν ' καὶ ἐκέλευσεν ἐλθεῖν τὸν Ὀρνίαν 
σὺν τῇ µοίρᾳ αὐτοῦ, καὶ ἴδωκα αὐτοῦ τὸ σφραγίδιον λέγων * "Απελθε, καὶ ἀγαγέ iioc ὧδε τὸν ἄρχοντα τῶν 


δαιµονίων πάντων. 


Ornias autem accipiens annulum, adiit Beel- 
zebul habentem potestatem in demonia, et dixit 
ei : Huc vocat te Salomon. Audiens Beelzebul 
dixit ei : Indica mihi quis sit iste Salomon de quo 
loqueris mihi. Ornias autem projecit annulum in 


pectus Beelzebul dicens : Advocat te Salomon ( 


rex. Exclamavit vero Beelzebul voce magna, et 
projecit flammam ignis urentem magnam, et sur- 
gens secutus est Orniam, et venit ad Salomonem. 
Ut autem vidit (sic) principem demoniorum, glo- 
rificavi Dominum Deum ocooli et terre creatorem, 
et dixi : Benedictus es, Domine Deus omnipotens, 
qui dedisti puero tuo Salomoni in sapientibus re- 
Sidentem sapientiam, et subjecisti mihi omnem 
potestatem diaboli. Et interrogavi eum dicens: 
Indica quis sis. Et ait demon : Ego sum Beel- 
zebul princeps demoniorum ; omnia demonia 
prope me president, et ante oculos pono cu- 
jusque demonis formam. Ipse vero nuntiavit 
mihi se ad me adducturum omnes immundos 
spiritus concatenatos; et ego iterum glorificavi 
Deum coli et terre, et gratias ago ei semper. 


Quesivi à demone utrum essent inter eos fe- 
mins; illo autem affirmante, dixi ego me velle eas 
cernere; et abiens Beelzebul festinans adduxit 
mihi Onoscelida, formem habentem mire pulchri- 
tudinie, et illecebras mulieris coloribus bene or- 
nate, et cornibus armatam in capite. Venienti au- 


'O δὲ 'Opvlac, λαθὼν τὸ δακτυλίδιον, ἀπῆλθε πρὸς 
τὸν Βεελζεθοὺλ τὸν ἔχοντα τὴν βασιλείαν ἐπὶ τῶν 
δαιµονίων. Ἔφη αὐτῷ * Δεῦρο καλεῖ σε Σολομῶν - 'O 
δὲ Βεελζεθοὺλ ἀκούσας ἔφη αὐτῷ  Λέγε pot τίς 
ἐστιν ουτος ὁ Σολομῶν, ὃν σὺ φής µοι ΄ ὁ δὲ Ὀρνίας 
ἐῤῥιψεν τὸ δαχτυλίδιον εἷς τὸ στῆθος τοῦ Βεελζεθοὺλ 
λέγων * Καλεῖ σε Σολομῶν ὁ βασιλεύς. ᾿Ανέκραξε δὲ 
ὁ Βιελζεθοὺλ φωνῇ µεγάλῃ * καὶ ἔῥῥιψε φλόγα πυρὸς 
καιομένην µεγάλην, καὶ ἀναστὰς ἠχολούβει τῷ 
Ὀρνίᾳ * xai ἦλθε πρὸς E. 'Oc δὲ εἶδεν τὸν ἄρχοντα 
τῶν δαιµονίων, ἑδόξασα Κύριον τὸν θεὸν τοῦ οὖρα- 
νοῦ καὶ γῆς ποιητὴν, καὶ εἴπον * Εὐλογητὸς sl, Κύ- 
ριε ὁ θεὸς ὁ παντοκράτωρ, ὁ δοὺς τῷ παιδὶ σου Σο- 
λομῶντι τὴν τῶν σοφῶν πάρεδρον σοφίαν, καὶ ὕπο- 
τάξας tic ἐμὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ διαθόλου * Καὶ 
ἐπηρώτησα αὐτὸν, καὶ εἶπον * Αἰγε τίς et * Ὁ δα/- 
µων ἔφη ^ Ἐγώ εἰμι Βεελζεθοὺλ, ὁ τῶν δαιµονίων 
ἔξαρχος * ἅπαντε δὲ οἱ δαίµονες ἔγγυθἐν µου 
προεδρεύουσι * καὶ ἐμφανίζω ἑκάστου δαίμονος «iv 
φαντασίαν. Αὐτὸς δὲ pov ἐπηγγείλατο πάντα τὰ 
ἀκάθαρτα πνεύματα ἀγαγεῖν πρὀς µε δέσµια ^ καὶ 


D ἐγὼ πάλιν ἐδόξασα τὸν Θεὸν τοῦ οὐρανοῦ καὶ της 


γῆς, καὶ εὐχαριστῶ αὐτῷ πάντὀτε. 

Ἐπυθόμην παρὰ τοῦ δαίµονος εἰ ἑστὶν ἐν αὐτοῖς 
θήλειαι' τοῦ δὲ µοι φῄήσαντος εἶναι, κἀγὼ εἶπον 
ἤθελον εἰδέναι ' καὶ ἀπελθὼν Βεελζεθοὺλ ταχὺ, 
ἤνεγχε πρός µε τὴν ᾿Ονοσκελίδα, μορφὴν ἔχουσαν 
περικαλῆ, καὶ δεσμὰ γυναικὸς εὐχρώτου, καὶ κε- 


ῥατίζουσα τὴν κεφαλήν. 'Ἑλθούσῃς δὶ αὐτῆς ἕἔφτν 


(1) Lacuna in textu. Ad marginem lateralem τραυτὸν εἰπὸς ταῦτα. 








1321 


TESTAMENTUM SALOMONIS. 


1322 


αὐτῇ' Λέγε µοι slc eT. Ἡ δὲ µοι ἔφη" ᾿Εγὼ "Ovo- A tem dixi ; Indica mihi quis sis. Quae respon- 


σχελὶς παλοῦμαι' πνεῦμα σεθωμᾶτω (?) πεποιημέ- 
νων' φωλαῖον ἐπὶ τῆς γῆς σπήλαιόν µοι χρύσειον 
ἔνθα κεῖμαι' ἔχω δὲ πολυποἰκιλον τόπον’ ποτὲ μὲν 
ἀνθρώποις πνίγω δι ἀγχόνης' ποτὲ δὲ ἀπὸ τῆς 
φύσεως εἷς ἀγχῶνας (ad marg. σκωλήκια) φωλεύω' 
τὰ δὲ πλεῖστά µοι οἰκητήρια εἷσὶ κρημνοὶ, σπήλαια, 
φάραγγες' πολλάκις δὲ καὶ συγγίνοµαι τοῖς ἀνθρώ. 
ποις ὡς γυνλ δοκοῦσα εἶναι. πρὸ πάντων δὲ τοῖς 
µελιχρόοις οὗτοι γὰρ σὐναστροἰ pol εἶσι καὶ vip 
τὸ ἄστρον µου οὔτοι λάθρα xal φανερῶς προσχυνοῦ- 
σι * xal οὖκ Ὁ.όχσιν ὅτι αὐτοὺς βλάπτουσ:, καὶ 
πλεῖόν µε κχκουργεῖν ἐρεθίζουσι’ θέλουσι γὰρ διὰ 
τῆς µνήµης χρυσίον πορίζειν ἐγὼ δὲ παρίχω ὁλί- 
γον τοῖς καλῶς µε προσκυνοῦσιν. ᾿Επηρώτησα δὲ 


αὐτλν αἀγὼ Σολομῶν, πόθεν γεννᾷ. Ἡ δὲ pot ἔφή, B 


᾽Απὸ φωνῆς ἀκαίρου, τοῦ καλουµένου ἤχου ἀνθρώπου 
μολίόδου (sic?) ἀφέντος ἐν ὕλῃ ἐγεννήθην. Ἔφην δὲ 
ἐγὼ αὐτῇ' Ποίῳ ἄστρῳ διέργῃ; Ἡ δὲ got sine 
Ἱ]αυσελήνῳ ἄστρῳ, διότι καὶ ἡ σελήνη τὰ πλε[ονα 
ὁδείει' ᾿Εγὼ δὲ λέγω πρὸς αὐτήν' Καὶ ποῖός ἔστιν 
ὁ ἄγγελος ὁ καταργῶν σε; Ἡ δὲ εἶπέ pot, Ὁ ἐν aoi 
βασιλεύων. Κάγὼ εἷς χλούην (sic) λογισέμενος ἑχέ- 
λευσα στρατιώτην κροῦσχι αὐτήν' Ἡ δὲ ἀναχρά- 
[aca εἶπεν, ᾿Εγώ σοι, βασιλεῦ, ὑπὸ τῆς δεδοµέντς 
σοι σοφίας τοῦ θεοῦ, xal ὑπὸ τοῦ ἀγγίλου Ἰωήλ. 
᾿Εγὼ δὲ ἐκέλευσα αὐτὴν νήθειν τὴν Χάναθιν εἲς τὰς 
σχοίνους ἐν τῷ ἔργῳ τοῦ κτίσματος τοῦ θεοῦ, καὶ 
οὕτως σφραγίσας καὶ δήσας αὐτὴν, ἑκατηργήθη 
ὥστε ἵστασθαι νυκτὸς xal ἡμέρας νήθειν τὴν κάν- 
ναθιν. Καὶ ἔχέλευσα ἀχθῆναί por ἕτερον δαιµόνιον, 
καὶ εὐθέως por προσῆλθεν ὁ δαἰμῶν ᾿Ασμοδαῖος 
δεδεµένος, καὶ ἠρώτησα αὐτὸν, Σὺ τίς «I; 'O δὲ 
μετὰ θυμοῦ καὶ ὀργῖς ἐμθλέψας µε ἔφη Σὸ δὲ τίς 
εἶ; Καὶ εἶπον αὐτῷ' Οὕτως τετιμωρημένος ἆπο- 
κρἰνῃ pot ὁ δὲ μετ’ ὀργῆς λέγει poc ᾽Αλλὰ πῶς 
σοι ἀποχριθῶ, σὺ γὰρ ἀνθρώπου υἱὸς el ἐγὼ δὲ 
ἀγγέλου σπορὰ διὰ θυγατρὸς ἀνθρώπου ἐγεννήθην᾽ 
ὥστε οὐδὲν ὑὁπερήφανον ῥῆμα οὐρανίου γένους πρὸς 
γηγενεῖς: διὸ καὶ τὸ ἄστρον µου ἐν οὐρανῷ φωτεύει' 
καὶ αὐτὸ ἄνβρωποι λέγουσιν ἆμαξαν, οἱ δὲ τὸν δρα- 
κοντοπαῖδα (sic) πλησιάζοµαι σὺν τῷ ἀστρῷ αὐτοῦ, 
καὶ πολλά µοι μὴ ἑἐρώτα, ὅτι καὶ σοῦ τὸ βασίλειον 
πρὸς χρόνους μικροὺς διαῤῥήγνυται, καὶ πρόσκαι- 
ρός ἐστιν ἡ δόξα σου καὶ ὀλίγα ἡμᾶς τυραννήσεις, 
xal πάλιν vou, ἔξομεν εἷς τὴν ἀνθρωπότητα' ὣστε 
σίθεσθαι ἡμᾶς ὡς θεοὺς ὄντας, μὴ Ὑινωσκόντων 
τῶν ἀνθρώπων τὰ ὀνόματα τῶν καθ ἡμᾶς τεταγµένων 


ἀγγέλων. 


᾿Εγὼ δὲ Σολομῶν, ταῦτα ἀχούσας, ἐπιμελέστερον 
δεσμώσας αὐτὸν ἐκέλευσα µασῖίζεσθαι βουνεύροις, 
xal ἀπολογεῖσθαι τίς καλεῖται xal τίς 3, ἐργασία 
αὐτοῦ. 'O δὲ ἔφη uot, ᾿Εγὼ ᾿Λσμοδαῖος καλοῦμαι 
παρὰ βροτοῖς' xai ἡ ἐργασία µου ἐστὶ τὸ τοὺς 
νεονύµφους ἐπιθουλεύειν μὴ συμμιγῆναι, καὶ παν- 
τελῶς ἀποχωρίζω διὰ πολλῶν συμφορῶν, καὶ γ»να!- 
κῶν παρθένων κάλλος ἀφανίζω, xal καρδίας ἀλλοιῶ. 
Ἔφην 9' ἐγὼ αὐτῷ" Μόνη σου ἡ ἐργασία ἔστιν 
«tm ; ὁ δὲ λέγει pov Περιφέρω ἀνθρώπους εἰς λήσ- 


PATROL. GR. CXXII. 


D 


dit : Ego Onoscelis vocor spiritus : venerabi- 
lis creata sum; solitaria in terra, specus au- 
reum habito, in loco multe varietatis. Quan- 
doque homines suffoco per laqueum , quando- 
que procula natura in angulis abscondor; ple- 
rumque autem in precipitiis, cavernis, abys- 
sis sedes mea ; sepo etiam inter homines 
versor, et femina videor esse; maxime au- 
tem inter eos qvi subfuscam cutem gerunt : ipsi 
enim sub eodem sidore mecum sunt ; sidus 
enim meum hi clanculum et aperte veneranturne- 
scienles quod ibi ipsis noceant; et valde me ad 
malefaciendum provocant : volunt enim per me- 
moriam (templum) aurum acquirere ; et ego pre- 
beo parum his qui bene me adorant. Interrogavi 
eam ego Salomon : Unde oriunda es tu? Et ait 
mihi : À voce intempesta vocati echo hominis 
plumbi (sic) emissa in saltu nata sum. Ego 
&utem dixi ei: Sub quo sidere ambulas? Quse 
ait : Sub sidere lunc plene, nam luna plerumque 
iter facit. Et quis est angelus qui te impotentem 
facit? inquam. Et dixit: Qui in te regnat. Quod 
ego in derisum accipiens, prwecepi ut percuteret 
eam miles; at illa clamans ait : Tua ego, o rex, 
propter datam tibi sapientiam Dei, et propter an- 
gelum Joel. Rt precepi ut ipsa necteret canna- 
bim ad chordas, in opere edilicationis Dei ; et sic 
Bigno notata, οἱ vinculis constricta, imbellis. ita 
facta est, ut. nocte et. die staret ad nectandam 
cannabim. Et precepi ut adduceretur mihi aliud 
demonium, et protinus ad me ingressus est di- 
mon Ásmodeus vinctus, et interrogavi eum : Tu 
quis est? Qui cum τα et furore aspiciens me, 
dixit: Et tu quis es? Et dixi ei: Sic vexatus 
talia respondes mihi? Qui ira percitus ait : Sed 
quomodo tibi respondeam? Tu enim hominis fl- 
lius es; ego autem angeli progenies per filiam 
hominis natus sum ; unde nullum verbum arro- 
gans celestis generis ad terrigenas ; quare sidus 
meum fulget in colo, et illud homines vocant 
Currum ; alii vero Draconis filium ; familiaritate 
utor cum sidere ejus ; et multa ne me interroges, 
quia regnum tuum post tempus breve conteretur, 
et temporalis est gloria tua ; et modicum nos re- 
gos et rursum potestatem habebimus in huma- 
num genus, adeo ut nos venerentur ut deos, igno- 
rantibus hominibus nomina prepositorum inter 
nos angelorum. 


Ego Salomon hic audiens, accuratius vinxi eum, 
et jussi ut plecteretur nervis boum, et declararet 
quo nomine vocaretur, et qua esset ipsius operatio. 
Qui dixit mihi: Ezo Asmodeus nominor inter 
mortales, et labor meus est ut novi nupti nolint 
commisceri; et plane delerreo eos per multos 
casus, et muliorum adolescentularum pulchritu- 
dinem deleo, et corda immuto. Dixi autem ei : 
Hec sola est cura tua? Qui respondit : Homines 
excito ad rabiem et concupiscantias; babentes 


43 





1323 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1324 


uxores proprias, rursus ad alienas abire nocte et A σαν (sic) xal sl; ὄρεξιν * ἔχοντας τὰς γυναῖκας ai- 


die, ita ut peccalum compleant, et in ciedes aber- 
rent. Adjuravi eum per nomen Domini Sabaoth 
dicens : Deum verearis, Asmodae, die mihi quis 
te angelus impotentem faciat. Qui ait : Raphael 
archangelus, qui stat ante thronum Dei ; ejicit in 
me jecur piscis et fel in fumum redactum super 
carbones ericeos. Interrogavi rursus eum : Ne 
celes mihi verbum : ego enim sum Salomon filius 
David regis Israel: indica mihi nomen piscis 
quem tu vereris. Vocatur, ait, silurus, invenitur 
in fluminibus Assyriorum ; quare has regiones cir- 
cumeo. Cui dixi : Nihil aliud in te, Asmod»e? 
Et respondit : Novit potestas Dei qui per hoc sigil- 
lum alligavit me insolubilibus vinculis, quod 
vera sint quae dixi tibi. Queso te, rex Sulomon, 
ne me ad aquas damnes. Et subridens dixi illi : 
Vivit Deus patrum meorum, ferrum portabis tu et 
lutum facies in omnem ediflcationem templi, con- 
culcans pedibus tuis; et precepi ut darentur οἱ 
decem bydrie αἆ portandam aquam; et valde 
ingemiscens demon jussa mea implevit ; hoc feci 
quia futura noverat presciens malus demon As- 
modaus, et glorificavi Deum ego Salomon, qui 
sapientiam dedit servo ejus; jecur autem et fel 
piscis cum fragrante styrace solvens combussi 
super Asmodeum, quia potens erat, οἱ inutilis 
flebat ejus indolis acerbitas. Et vocavi αἱ rursus 
staret ante me Beelzebul princeps demoniorum, 
et sedens super thronum inclytum nimis, dixi ei : 
Quare tusolusimperasdemoniis ? Etait : Quia solus 
existimor inter coelestes angelos delapsos. Ego enim 
sedebamin primocolo primusangelusvocatus Beel- 
zebul, etnuncdominor omnibus in Tartaro vinctig, 
Habeo etiam filium qui perambulat in mari Itubro , 
et certo quodam tempore revertitur ad me subditus, 
et opera sua mihi detegit, et confirmo illum ego. 


τῶν, πάλιν εἷς ἑτέρας ἑτέρων ἀπέρχεσθαι ἐν voxii 
καὶ ἡμέρᾳ' ὥστε xai τὶν ἁμαρτίαν ἐπιτελεῖν, x! 
εἷς φόνους ἐμπλανήσεσθαι' ὄρκισα δὲ αὐτῷ τὸ ὄνομα 
Κυρίου Σαθαὼθ λέγων Φοθήθητι τὸν θεὸν, ᾿Ασμο- 
Bats, καὶ εἶπὲ pot ποίῳ ἀγγέλῳ καταργὴ σύ. Ὁ 6 
ἔφη, Aix 'Ῥαφαὴλ τοῦ ἀρχαγγέλου τοῦ παρεστῶτος 
ἐνώπιον τοῦ θᾳόνου τοῦ θεοῦ. Διώχει δὲ µε ἰγθύος 
ἧπαρ καὶ χολὶ, ἐπὶ μυρικίνῳ ἄνθρακι ἐπικαπνιζό- 
μενα ἐπηρώτησα πάλιν ἐγὼ αὐτόν Μὴ κρύφης 
ἀπ᾿ ἐμοῦ Qna ὅτι ἐγώ slg: Σολομῶν υἱὸς Δαν:ο 
βασιλέως ᾿Ισραλλ' εἶπέ µοι τὸ ὄνομα τοῦ ἴχθύος ᾧ 
σὺ cióg Ὁ δὲ ἔφη' Ὀνόματι γλάνος εὑρίσκεται ἓν 
τοῖς ποταμοῖς ᾿Ασσυρίων» διότι καὶ sl; ἐκεῖνα τὰ 
µέρη καταπεριπολεύὼ. ᾿Εγὼ δὲ λέγω πρὸς αὐτόν 
O38tv ἕτερον παρὰ gol ᾿Ασμοδχαίῳ; ὁ δὲ ἔφη pot 
Ἐπίσταται ἡ δύναµις τοῦ θεοῦ, τοῦ διὰ τῆς ἐχείνου 
σφραγίδος δεσµώσας µε ἁλύτοις δεσμοῖς' ὅτι ἆπερ 
εἶπόν σοι ἀληθη εἴσι. Δξοµαι σου, βασιλεῦ Σολομῶν, 
wá µε κατακρίνῃς εἰς ὕδωρ. Ἐγὼ δὲ µειδ.άσας 
ttov αὐτῷ Ζῇ Κύριος ὁ θεὸς τῶν πατέρων µον, 
σίδηρα φορέσω σε, ἀλλὰ καὶ τὸν πηλὸν ποιήτεις, 
εἰς ὅλην τὴν κατασκευὴν τοῦ ναοῦ, ἀἁνατρίδων τοῖς 
ποσἰ σου’ xal ἐχέλευσχα δοθῆναι αὖτῳ δέχα ὑδρίαχς 
φέρειν ὑδωρ. Kal δεινῶς στέναξας ὁ δαίµων τὰ γε- 
λευσθέντα qot κατειογάζετο. Τουτο ὃς ἐποίησα διότι 
καὶ τὰ μέλλοντα ᾖλει προμνωστικὸς Ov, τὸ χα)λεπὸν 
δαιµόνιον, ὁ ᾿Λσμοδαῖος. Καὶ ἑδόξασα τὸν θεὸν ἐγὼ 
Σολομῶν, τὸν δόντα pot τὴν σοφίαν τῷ δούλῳ αὐτοῦ" 
Τὸ δὲ ἧπαρ τοῦ ἰχθύος xal τὴν χολὴν αὐτοῦ μετὰ 
καλαμίου στύρακος λύων ἐπέχαιον τὸν ᾿Ασμοδαῖον, 


C διὰ τὸ εἶναι αὐτὸν δυνατὸν, καὶ κατηργείτω δὲ al- 


τοῦ ἡ φόρην ὃς (sic) (2) πικρία. Καὶ ἐκάλεσα π- 
Aw παραστῆναί µοι ἔμπροσθεν τοῦ Βεελζεθοὺλ τὸν 
άρχοντα τῶν δαιµονίων, xal ἐπιχαθήσας ἐπὶ Bruas- 
τος ἐνδοξοτέρου ἔφην αὐτῷ' Διατί σὺ μόνος ἄἅργων 
τῶν δαιµονίων; 'O δὲ ἔφη pov Διὰ τὸ µόνον µε ὑπὸ 


ληφθῆναι τῶν οὐρανίων ἀγγέλων τῶν κατελθόντων. Εγὼ γὰρ ἥμην ἐν τῷ πρώτῳ οὐρανῷ πρῶτος ἄγγελος ὁ 
προσαγορευόµενος Βεελζεθούλ’ καὶ νῦν κρατῶ πάντων τῶν ἐν τῷ Ταρτάρῳ δεδεµένων' ἔχω δὲ καὶ γόνον xa: περι- 
πολεύει ἐν τῇ Ἔρυθρᾳ θαλάσσῃ᾽ καὶ ὡς ἴδιον τινὰ καιρὸν ἐπιανέρχεται προς µε ὑποταττόμανος' καὶ τὰ ἑχυτοῦ 


ἔργα πρός µε ἀνακάλυπτει' xal στηρίζω αὐτὸν ἐγώ. 
Ego Salomon dixi οἱ : Beelzebul, que est ope- 
ratio tua ? Et ait : Reges pessumdo; dimico una 
cum extraneis tyrannis; et demones meos im- 
mitto in homines, utin eos credant et pereant ; 
et electos servos Dei, sive sacerdotes, sive 
fideles, viros in desideria culparum | malarum 
et hereseon pravarum, et operum nefandorum 
excilo, et mihi morem gerunt, et in perditionem 
eos impello ; et invidias, et cedes, et bella, 
εἰ masculorum concubitus, οἱ cetera mala ho- 
minibus infero, et. deleo mundum. Dixi igitur ei : 
Adduc mihi filium tuum quem dicis esse in mari 
Rubro. Et ait : Non ego illum adduco ad te ; ve- 
niet autem ad me alius demon uomine Ephippas 
quem vinciam, et ipse ex abysso reducet mihi 
fllium. Cui dico ego: Quomodo est in abysso 


(2) At in marg. laterali : ή ἀφόρητος, 


Ἐγὼ Σολομῶν ἔφην πρὸς αὐτὸν λέγων Βεελζεθοὺλ. 
τίς ἐστὶν dj πράξις σου; 'O δὲ λέγει, Ἐγὼ βασιλεῖς 
ἀπολῶ' συιιμαχῶ μετὰ ἀλλοφύλων τυράννων, xai 
τοὺς ἐμοὺς δαίµονας ἐπιθάλλω πρὸς τοὺς ἀνθ;ώ- 
πους, ἵνα εἷς αὐτοὺς πιστεύωσιν xal ἀἁπόλωνται 
καὶ τοὺς ἐχλεχτοὺς δούλους τοῦ θεοῦ, fj ἱερεῖς xa! 
πιστοὺς ἀνθρώπους , ες ἐπιθυμίας ἁμαρτιῶν πο- 
νηρῶν xal αἱρέσεων κακῶν, xal ἔργων παρανέµων 
διεγείρω, xal ὑπακούουσί µου , καὶ «iq ἀπώλε:αν 
φέρω αὐτοὺς, xal φθόνους, xal Φόνους, καὶ πο)ὲ- 
µους, καὶ ἀῤῥενοθατίας, xal ἕτερα καχὰ τοῖς dv- 
θρώποις ἐνεργῶ' xai ἀπολῶ τὸν κόσμον. Εϊπον οὖν 
αὐτῷ * Προσάγαγό pot τὸν σὸν Ὑόνον, ὄνπερ λὲ- 
γεις ὅτι ἐστὶν ἐν τῇ θαλάσσῃ τῃ Ἐρυθρᾷ. Ὁ ὃὶ 


λέχει᾽ ᾿Εγὼ αὐτὸν οὗ φέρω πρὸς σὲ ' ἐλεύσεται 
ὃὶ πρός µε ἕτερο δαίµων ὀνόματι ᾿Εφιππᾶς, 








1323 


TESTAMENTUM SALOMONIS. 


1326 


αὐτὸν δεσµεύσω, καὶ αὐτὸς ix τοῦ βυθοῦ ἀναγά- À maris fllius tuus, et quod nomen ejus? Qui ait : 


Ύει πρὀς µε. ᾿Εγὼ δὲ λέγω πρὸς αὐτόν ^ Πῶς 
ἔστιν ὁ υἱός σου ἐν τῷ βυθῷ τῆς θαλάσσιες, xz! τί τὸ 
ὄνομα αὐτοῦ; Ὁ δὲ ἔφη * Μή µε ἐπερωτᾷς, οὐ γὰρ 
δυνήσῃ παρ᾽ ἐμοὶ μαβεῖν, αὐτὸς γὰρ ἐλεύσεται πρὸς 
σὲ δι ἐμοῦ κελεύσματος, xal εἴποι σοι φανερῶς. 
Ἐγὼ πρὸς αὐτὸν λέγω * Αέἐγε pot ὑπὸ ποίου ἀγγό- 
λου καταργῇ συ. Ὁ δὲ ἔφη ' Ὑπὸ ἁγίου καὶ τιµίου 


ὀνόματος τοῦ παντοκράτορος θεοῦ τῷ καλουμένῳ᾽ 


(sic) παρ᾽ Ἑθραίοις που (2?) στικῷ, οὗ ἡ ψΏρος 
yu9, παρὰ ὃ᾽ Ἕλλησι Εμμανουὴλ, καὶ ἐἔαν τις τῶν 
Ῥωμαίων ὁρκίσῃ µε τὸ µέγα ὄνομα τῆς δυ)άμεως 
S" EXe30, ἀφανὴς γίνομαι. Ἐγὼ Σολομῶν ταῦτα ἀχού- 
σας ἐξεπλάγην, καὶ ἔκέλερσα αὐτὸν πρίζειν μάρ- 
µαρα θηθάϊῖα. Ἐν δὲ τῷ ἄρξασθαι αὐτὸν πρίζειν τὰ 
μάρμαρα, οἱ ἕτεροι δαίμονες ἀνεχραύγασαν φω- 
vi» μεγάλην, ἀλαλάζοντες διὰ τὸν βασιλέα αὖ- 
ΠΏτελζεθούλ * ἐγὼ δὲ Σολομῶν ἐπηρώτησα 
αὐτὸν λέγων * Et θέλεις λαθεῖν ἄνεσιν, διἠγησαί 
μοι περὶ τῶν ἐπουρανίων . Λέγεε δὲ Πεελζεθούλ" 
"Axousov, βασιλεῦ, ἐὰν θυµιάσῃς στακτὴν (sic) καὶ 
λίθανον, xai βολθοὺς θᾳλασσίους, νάρδον τε xal 
νοόγον, καὶ λύχνους΄ ἄψῃς ἑπτὰ dv ctu, οἰκίαν 
ἐρείτεις c ἐὰν δὲ καθαρὸς Qv, ἄψῃς ὄρθρου ἐν ἁλίῳ 
"μμένου, (ἡμετέρου, ἡμετέρῳ 9) καὶ ὄψει τύτε ὁδρά- 
Χοντας τοὺς οὐρανίους πῶς εἱλοῦνται (sic) καὶ σύ- 
ροῦστι τὸ ἅρμα τοῦ Ἁλίου. Εγὼ δὲ Σολομῶν ταῦτα 
ἀκρύσας ἐπετίμησα αὐτὸν, xai εἶπον * Σιώπα µοι 
ἕως τούτον, xai molle τὰ μάρμαρα ὡς προσέταζἁ 
σοι, Καὶ εὐλογήσας τὸν θεὸν ἐγὼ Σολομῶν, ἐχέ- 
λευσα παρεῖναί pot ἕτερον δαίμονα * καὶ Ίλθε πρὸ 
προσώπου μοῦ (sic), ὃς ἦν ἐπιφέρων τὸ πρόσωπον 
ἐν τῷ ἀέρι ἄνω ὑψηλὸν, xal τὸ ὑπόλοιπον τοῦ πνε’- 
µατος εἰλούμενον ὡσεὶ κοχλίας * καὶ ὀλίγους διξ- 
ῥηξον στρατιώτας ' ἦγειρε δὲ καὶ φοθερὸν κονιορτὸν 


τῶν 


Ne me interroges, nec enim poteris a me dis- 
cere; ipse aulem ad te veniet per meam jussio- 
nem, et aperte loquetur tibi, Et dixi ad eum : In- 
dica mihi per quem angelum impotens efficiaris. 
Qui ait : Per sanctum et venerandum nomen om- 
nipotentis Dei, vocati apud Hebreos in Scriptu- 
rü,... cujus numerus 644: apud Grecos Emma- 
nuel: et si quis Romanorum adjuraverit me per 
magnum nomen potestatis Eleeth, evanesco. Quod 
audiens ego Salomon, obstupui; et jussi ut exse- 
caret. marmora Thebes. Cum autem inciperet 
marmora secare, cetera demonia exclamaverunt 
voce magna, gementes propter regem suum Beel- 
zebul. Ego Salomon interrogavi eum dicens : Si 


p "i? requiem capere, narra mihi de coelestibus. 


C 


Dixit Beelzebul : Audi, rex, si adoleveris stacten, 
et thus, et bulbos marinos, nardum et crocum, et 
lampades accenderis septem, in terre motu do- 
mum ful.ies; et si purus exsistens, accenderis, 
sole auroram inflammante, videbis tunc dracones 
celestes quomodo volvantur, et solis currum 
irahant. Ego Salomon hec audiens, increpavi 
eum et dixi : Sileas usque adhuo, et scinde mar- 
mora, ut praecepi tibi. Et benedicens Deum ego 
Salomon, jussi ut adesset mihi alius demon ; et 
venit in conspectu meo unus qui vultum gerebat 
in aere alte levatum, et reliquum spiritus sinuo- 
sum instar cochlex ; et plurimos contrivit milites ; 
tremendum autem excitabat de terra pulverem et 
sursum attollebat, et rursum projiciebat, ut nos 
obstupefaceret, et interrogabat quid mihi esset 
tanti momenti ab eo quaerendum ; et surgens exs- 
pui in terram in eo loco, et signavi annulo Dei, et 
Bic stetit aura. 


ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ ἀνέφερεν ἄνω * καὶ πάλιν ἔῤῥιπτεν ἐπὶ τὸ ἡμᾶς θαμθῆσαι * καὶ εἶπεν τίνα ἔχω ἐρωτῆσαι ὡς 
ἐπὶ πολὺ, καὶ ἀναστᾶντα µε πτύσαι χαμαὶ κατ᾽ ἐχείνου τοῦ τόπου (3) καὶ ἐσφράχισα τῷ δακτυλιδίῳ τοῦ θεοῦ * 


καὶ οὕτως ἔστην ἡ αὔρα. 

Τότε ἐρώτησα αὐτὸν λέγων ΄ Σὺ τὶς εἶ; "Apa 
(αὗρα Ὦ) (4) οὕτω πάλιν κονιορτὸν τινάξας ἀπεκρίθη 
got * Τί σὺ θέλεις, fac. Σ. ᾿Απεκρίθτν αὐτῷ' Εἰπέ µοι 
τί λέγεις, κἀγώ σε ἐρωτᾷν θέλω, Οὕτως δὲ εὐχαριστῶ 
τῷ θεῷ τῷ σοφἰσαντἰ µε πρὸς τὰς βουλὰς αὐτῶν 
ἀποχοίνεσθαι,. Ἔφη δὲ pot * Ἐγώ elu: τὸ πνεῦμα τῆς 
τέφραυ (sic) * Elnov δὲ αὐτῷ Τίς 4 πρᾶξίς σου Ἡ 
δὲ ἔφη * ᾿Ανθρώπους σκοτίζω, καὶ ἀγροὺς ἐμπυρίζω' 
καὶ οἼκους καταργῦῷ * ἐπὶ πλεῖστον δὲ ἔχω τὴν πρᾶ- 
ἕιν ἐν θέρει * ὅταν δὲ καιρὸν οὕρω, ὑποδύομα: εἷς 
γωνίας τειχῶν, νυχτὸς καὶ ἡμέρας * ἤδη yàp Ὑόνος 
εἰμὶ τοῦ Μεγάλου. Ἠϊπον οὖν αὐτῷ * Holp ἄττρῳ 
κεῖσαι; Ὁ ὃξ ὄφη : (5) Ἐν αὐτῷ τῷ ἀχρόνῳ (sic) τοῦ 


κέρατως τῆς σελήνης, τῷ ἐν τῷ νότῳ εὑρισκομένῳ, 
ἐκεῖ pol ἐστι τὸ ἄστρον c διότι τὰ σφάλματα τοῦ 


ἁμιτοιταίου προαετάχθην ἀνιμᾶσθαι (sic) * διὰ τοῦτο 
ἰδόντες πολλοὶ τῶν ἀνθρώπων εὔχονται εἷς τὸν ἡμι- 


(3) In marg. inflmo est correctio h. :καὶ ὄναστὰς 
ἕπτυσα χαμαὶ xaz' ἐχείνου τόπου xai ἐ. 


(4) Seriptio est : ἄρα 


Et tunc interrogavi eum : Tu qui es? Τυπο rur- 
sus pulverem excitans respondit mihi : Quid vis, 
rex Salomon ? Et. respondi : Indica mihi quid di- 
ca8, ego volo te interrogare. Sicque gratias ago 
Deo qui me sapientem fecit, ut consilia eorum 
excludantur. Et dixit mihi : Ego sum spiritus οἱ» 
neris. Et dixi οἱ : Quie est. operatio tua ? Qui ait :. 


] Homines tenebris obvolvo et campos incendo ; et 


domos destruo ; in estu aulem maxime labor 
meus ; quando vero opportunitatem invenio, 
angulis moenium subeo, nocte et die : jam enim 
Magni filius sum. Dixi ergo ci : Sub quo sidere 
stas? Qui ait : Sub ipsa summitate cornu lune 
quod ad meridiem invenitur, hic mihi sidus 
est; quia sinisiros guccessus febris terliaria or- 
dinatus sum ut tollam; propter hoc videntes 
mulli hominum, iu terliaria febri deprecan- 


(5) Dativ. correctio supra posita. Num in linea 
regulari acc. εἷς αὐτὸν ἄκρονον. 


1327 APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 1328 


tur in tribus nominibus : his Boultala, Thallal, Α τριταῖον àv τοῖς τρισὶν ὀνόμασι τούτοις βουλταλὰ, 


Melchal, et sano eos. Dixi ei ego Salomon : Quan- 
do vis male facere, per quem male agis? Qui 
ait : Per angelum per quem tertiaria febris quie- 
scit. Interrogavi eum dicens : In quo nomine? 
Et ait : Archangeli Azael. Advocavi archenge- 
lum Azael, et sigillo notavi da&monem, et jussi 
ut lapides magnos apprehendens, in superna 
templi deferret operariis : et vi coactus demon 
jussa implevit; et rursus glorificavi Deum qui 
dedit mihi talem potestatem. Et precepi ut 
adesset mihl alius demon. Et venerunt spiritus 
septem feminei simul vincti et connexi, pulchri 
facie et forma prestantes; et videns ego Salomon 
interrogavi eos : Qui estis vos? Quse unanimiter 
eadem voce dixerunt : Nos sumus ex triginta tri- 
bus comitibus principis tenebrarum ; et ait prima: 
Ego sum Fallacia; secunda : Ego sum Discordia ; 
tertia : Ego sum Clothod, id est Pugna; quarta : 
Ego sum Invidia ; quinta : Ego sum Fortitudo ; 
sexta : Ego sum Error; septima: Ego sum Pes- 
aima ; et sidera nostra in celo sunt septem astra 
quae parva videntur, in Concordia; et ut dec vo- 
camur : simul loco cedimus, et simul habitamus 
nunc Lydiam, nunc Olympum, nunc vero altum 
montem. Et interrogavi eas ego Salomon sigilla- 
tim, incipiens a prima usque ad septimam. Prima 
dixit : Ego sum Fallacia; decipio, machinor hinc 
et hinc, hereses excito; sed habeo domantem me 
angolum Lamechalal. Similiter et secunda ait : 
Ego sum Discordia, contentio contentionum ; fero 
ligna, lapides, gladios, et arma mea ubique loci ; 
sed habeo angelum comprimentem me Baruchia- 
chel. Similiter et tertia dixit : Ego Clothod nomi- 
nor, id est Pugna ; quia ut corone perdantur et 
capiti cingantur efficio; et quid multa dico? Ha- 
beo angelum qui me irritam facit Marmarath. 
Similiter et quarta dixit : Ego facio ut homines 
non sapiant : mensuro, separo, divido, comitante 
me Discordia; hominem sejungo a conjuge sua, 
et filios a parentibus, et fratres & fratribus ; et de 
me quid multa? angelum habeo qui me inutilem 
facit, magnum Balthioul. Similiter et quinta dixit : 
Ego sum Fortitudo; vi tyrannos constituo, reges 
dejicio, omnibus adversariis robur prebeo ; ange. 
lum habeo qui me cassam facit Asteraoth. Simi- 


θαλλὰλ, µελχάλ * καὶ ἰῶμαι αὐτούς. Εἶπον δὲ αὐτῷ 
ἐγὼ Σολομῶν * Ὅτε oSv θέλῃς κακουργεῖν, lv τίνι xa- 
κουργεῖς; 'O δὲ µοι ἔφη * Ἐν τῷ ἀγγέλῳ, ᾧ xai τρ:- 
ταῖος ἐπαναπαύεται. Επηβώτησα δὲ αὐτὸν xai εἷ- 
vov * Ἐν ποίῳ δὲ ὀνόματι; Ὁ δὲ ἔφη * ToS ἀρχαγ- 
γέλου ᾿Αζαήλ. Kal ἐπεκαλεσάμην τὸν ἆρχαγγελον 
᾽Αζαλλ, καὶ ἐπεσφράγισα τὸν δαίμονα * xal ἐχέλευ- 
σα αὐτὸν λίθους μεγάλους ἁρπάζειν, xai εἰς τὰ 
ὑψηλὰ τοῦ ναοῦ ἀχοντίζειν τοῖς τε-(νίταις * καὶ ἀναγ- 
καζόμενον τὸ δαιµόνιον τὰ προστεταγµένα ἐποίει. 
Καὶ ἐγὼ πάλιν ἐδόξασα τὸν Θεὸν τὸν δόντα uw 
ἐξουσίαν ταύτην * καὶ ἐχέλευσα παρεῖναί pot ἕτερον 
δαιµόνιον, Καὶ ἦλθον πνεύματα ἑπτὰ θηλυχὰ συνδε- 
δεμένα xal συμπεπλεγμένα, εὔμορφα τὸ εἶδος xai 
εὔσχημα * ἐγὼ δὲ Σολομῶν ἰδὼν ἐπηρώτησα αὗτά - 
Ὑμεῖς Ἠτίνες ἐστέ ; Al δὲ ὁμοθυμαδὸν µίφ φων, 
ἔφησαν * 'Ημεῖς ἔσμεν ἐκ τῶν τριάκοντα τριῶν 
στοιχείων τοῦ χοσµοκράτορος τοῦ σκῦτους. Ἔφησε 
δὲ ἡ πρώτη * Ἐγώ εἶμι fj ᾽Απάτη * ἡ δευτέρα - Ἐγώ 
εἰμι ἡ Ἔρις ' ἡ τρίτη ᾿Εγώ εἰμι Κλωθός * 8 ioa 
μάχη * 4 τετάρη ' Εγώ εἶμι d$ Ζώλη (sic); 4d 
πέμπτη ' Ἐγώ cipi ἡ Δύναμις ' ἡ ἕκτη, Εγώ cg 
ἡ Ηλάνη * 4 ἑθδόμη, Εγώ εἶμι dj Κακίστη "καὶ τὰ 
ἄστρα ἡμῶν ἓν οὐρανῷ εἶσιν, ἑπτὰ ἄστρα µικροφα- 
vf, (sic) ἓν ὁμονοίᾳ * xal ὡς θεὰς καλοῦύμεθᾳ * ὁμοὸ 
ἀλλασσούμεθα, xal ὁμοῦ οἰκοῦμεν, πότε τὴν Ao- 
δίαν, πότε τὸν Ὄλυμπον, πότε δὲ µέγα ὄρος ^ ἐπτρώ- 
τησα δὲ αὐτὰς ἐγὼ Σολομῶν μιᾷ ἑκάστῃ, ἠρξαατν 
δὲ ἀπὸ πρώτης ἕως τῆς ἑθδόμης. Ἡ πρώτη £2nc 
Ἐγὼ ᾽Απάτη εἰμὶ, ἀπατῶ, πλέκω ὧδε κἀκεῖ -* alpi- 
σεις ἐρεθίζω * ἀλλ ἔχω τὸν καταργοῦντά µε ἄγγελον 
Λαμεχάλαλ. Ὁμοίως xal ἡ δευτέρα ἔφη, Ἐγώ siu: 
ἡ Ἔρις * ἔρις [καὶ ἔρις τῶν (6)] ἐρίδων * φέρω ξύλα, 
λίθους, ξίφη, τὰ ὅπλα poo τοῦ τόπου * ἀλλ’ ἔχω ἆγ- 
γελον τὸν καταργοὺντά µε, Βαρουχιαχήλ. Ὁμοίως 
καὶ d τρίτη ἔφη ' Ἐγὼ KAw908 καλοῦμαι, 6 ἔστι 
μάχη, o0 σχηµόνους χύσαι xai περισχεθῆναι ποιῶ * 
καὶ τί πολλὰ λέγω ; ἔχω ἄγγελον τὸν καταργουντά us 
Μαρμαράθ. 'Opoloq xai τετάρτη ἔφη ^ Ἐγὼ «o: 
τοὺς ἀνθρώπους μὴ σωφρονεῖν * µερίζω, χωρίζω, 
ἀπομερίζω, παρακολουθούσης qot xal τῆς ἔριδος ᾿ 
ἀποχωρίζω (7) ἄνδρα ἀπὸ τῆς cuyxoltou αὐτοῦ - xai 
τέχνα ἀπὸ Ὑονέων, καὶ ἀδελφοὺς ἀπὸ ἀδελφῶν * xa: 
τί πολλὰ λέγω κατ ἐμοῦ; ἔχω ἄγγελον τὸν χατα;- 
γοῦντά µε, τὸν µέγαν Βαλθιούλ. 'Πμοίως καὶ i, 


liter οἱ sexta ait: Ego sum Error, rex Salomon D πέµπτη ἔφη ' Ἐγώ cipi Δύναμις’ δυνάµει τυρᾶν- 


et te decipiam sicut et decepi, et feci ut interfi- 
ceres fratrem tuum; ego decipio vos, ul explo- 
rentur sepulcra; et eífossores doceo: et animas 
averto ab omni religione ; et ulia multa prava in 
me; habeo autem angelum qui me impotentem 
facit Uriel. Similiter et septima dixit : Ego sum 
Pessima; et te ipsum depravabo, quia inducam 
Diane nexus, que tandem me liberabit ; per eam 


(6) Hao ad marg. sunt. 
(7) In textu ἀποσχίζω. 


νους ἀνιστῶ, βασιλεῖς καθχιρῶ, πᾶσι τοῖς ὑπεναν- 
τίοις παρέχω δύναμιν * ἔχω ἄγγελον τὸν καταργοῦν- 
τά µε ᾿Αστεραώβ. Ὁμοίως xai 4$ ἕκτη ἔφη ' Ἐγώ 
εἶμι Adv», βασιλεὺ Σολομῶν, xal σὲ δὲ π)ανῶ ὡς 
καὶ (8) ἐπλανησά σε (sic) καὶ ἐποίησα ἀποκτῖνα: τὸν 
ἀδελφόν σου ' ἐγὼ πλανῶ ἡμᾶς (ὑμᾶς 7) τάφους 
ἐρευνᾷν * καὶ διορύκτας διδάσκω * καὶ ἀποπλανῶ 
ψυχὰς ἀπὸ πάσης εὐσεθείας, καὶ ἕτερα πολλὰ φαῦλα 


(8) Verba δὲ πλανῶ ὡς xai in marg. supremo in- 
gerta leguntur. 





13929 


1ESTAMENTUM SALOMONIS. 


1330 


ἐν dpol: ἔχω δὲ τὸν καταργοῦντά µε ἄγγελον Οὐ- Α enim oportet te facescere concupiscentiam, nisi 


ριήλ. Ὁμοίως καὶ ἡ ἑθδόμη ἔφη: Εγώ εἰμι Kaxt- 
στη΄ καὶ σὲ αὐτὸν κακῶ * ὅτι κελευστῶ (κελευσῶ 1) 


Αρτέμιδος δεσμούς: ἡ δὲ ἄχρις µε λύσει ’ δι’ αὐτῆς 


γάρ σε δεῖ πρᾶξαι τὴν ἐπιθυμίαν, (ἐμὴ) [ἐμὴ sic, ei 


Υὰρ ἦν τις σοφὸς, οὐκ ἐπιστρέψῃ ἴχνος πρός µε. 
Ἐγὼ δὲ Σολομῶν ἀχούσας xai θαχυµάσας ἐσφρά- 
γισα αὐτὰς ἐν τῷ δαχτυλιδίῳ’ καὶ ἐπειδὴ ταύτοκαι 
(sic) σαν, ἔκέλευσα αὐτὰς ὀρύσσειν τοὺς θεµελίους 
τοῦ ναοῦ τοῦ θεοῦ' ἐπεὶ διαχοσίους πεντήχοντα πή- 
χεις ἦν τὸ µῖῆχος ' ἔφησα δὲ αὐτὰς εὐτόνους εἶναι 
xai χκοινῶς γογγύταται τελέσαι τὰ κελευσθέντα αὖ- 
ταῖς χατηργάζοντο. ᾿Εγὼ δὲ Σολομῶν δοξάσας τὸν 
Κύριον, ἐκέλευσα παρεῖναί uot ἕτερον δαιµόνιον, 
Καὶ προσενέχθη uot δαιµόνιον ἄνθρωπος ἔχων τὰ 
πάντα µέλη, ἀκέφαλος δὲ: χἀγὼ ἰδὼν εἶπον αὐτῷ 
Λέγε pot σὺ τίς cl. Ὅ δὶ εἶπεν. Δαιμόνιόν εἰμι. Εἷ- 
πον δὲ αὐτῷ. Τίς: Ὁ δὶ ἔφη. ᾿Εγὼ καλοῦμαι Φθό- 
νος ἐγὼ γὰρ κχεφαλὰς ἡδέως κατεσθίω, θέλων 
ἐμαυτῷ κεφαλὴν περιποιήσασβαι, xal οὗ Χορτάζω, 
ἐπιθυμῶ δὲ κεφαλὴν τοιαύτην ἔχειν, οἷαν καὶ σύ. 
Ταῦτα ἀχούσας ἐγὼ Σολομῶν ἐσφράγισα αὐτὸ, ἐκ- 
τείνας τὴν χεῖράἆ µου xatà τοῦ στήθους αὐτοῦ, καὶ 
ἀνεπήδησεν ὁ δαίµων καὶ ἕἔῤῥιψεν ἑαυτὰν, καὶ ἐχόγ- 
γυσεν εἰπὼν, Οἴμοι, ποῦ πάρειµι; ὦὤ προδότα 'Op- 
vía, οὐ βλέπω. Ἔφην δὲ αὐτῷ ἐγὼ Σολομών Αέγε 
pot γὰρ πὀβρεν βλέπεις. Ὁ δὲ ἔφη, Διὰ τῶν παθῶν 
μου. Κἀγὼ οὖν Σολομῶν τὴν ἄνοδον τῖς φωνῆς αὖ- 
τοῦ ἀχούσας, xal θέλων εὐδηλότερον μαθεῖν, ἔπη- 
ρώτησα αὐτὸν, Πόθεν λαλεῖς; ἔφη δέ pow ᾿Εγὼ, 
βασ.λεῦ Σολομῶν, ὅλως φωνὴ εἰμὶ, πολλῶν γὰρ ἀν- 


θρώπων φωνὰς κατεκληρονόμησα ὅσοι γὰρ ἄνθρω- C 


vot καλοῦνται κωφοὶ, τούτων ἐγὼ τὰς κεφαλὰς κατ- 
έχλησα, ὅτε παιδία γεννῶνται, xal ἡμερῶν ὀκτὼ 
φθάσωσι, τότε χκλαίοντος τοῦ πχιδίου νυκτὸς γίνομαι 
πνεύμα" xai διὰ τῆς φωνῆς αὐτοῦ ἐπεισέρχομαι ' 
ἑνορίαις xai πάνυ διακονῶ, καὶ τὸ συνάντηµά µου 
βλαθερόν ἐστιν καὶ εὐθέως λαθὼν ταῖς χεραί µο- 
ὡς ἐπὶ ξίφος τὴν κχεφαλὴν ἁποτέμνω' καὶ προστι- 
0! ἐμαυτῷ' xal οὕτως ὑπὸ πυρὸς τοῦ ὄντος iv ἐμοὶ 
διὰ τοῦ τραχήλου καταδαπανᾶται ἐγὼ εἰμι ὁ τὰς 
πηρώσεις τὰς µεγάλας xal ἀθεραπεύτους iv τοῖς 
ποσὶν ἐπιπέμπων, xal ἕλκη ἐμποιῶ. Κἀγὼ Σολομῶν 
ἀκούσας ταῦτα, εἶπον αὐτῷ' Λέγε uot οὖν πῶς ἔπα- 
φίης τὸ πῦρ, ἀφ᾿ dw ἀποπέμπεις ἐξ αὐτῶν , Ἔφη 
65$ uot τὸ πνεῦμα, ᾽Απὸ τῆς ἀνατολῆς ' ὧδε γὰρ 
οὕπω εὑρέθη κἀκεῖνος ᾿Ελθουρίων ὡς ἐπεύχων τὸ 
αὐτὸ xal λυχναφίαν αὐτῷ οἱ ἄνθρωποι ἐπιτελοῦσι’ 
κἀκείνου τὸ ὄνωμα (sic) : — ὄνομα) ἐπικαλοῦνται οἱ 
ἑπτὰ δαίµονες ἐνώπιόν µου * κἀκεῖνος θεραπεύει 
αὐτούς. Ἐἶπον δὲ αὐτῷ: Εἶπέ ot τὸ ὄνομα αὐτοῦ" 
"O δὲ ἔφη" Οὐ δύναµαἰ σοι εἰπεῖν: ἐὰν γὰρ εἴπω αὖ- 
τοῦ τὸ ὄνομα, ἀθεράπευτον ἐμαυτὸν modo ἀλλ’ 
ἐκεῖνος ἐλθὼν ἐπὶ αὐτὸ τὸ ὄνομα. Καὶ ταῦτα ἀχού- 
σας ἐγὼ Σολομῶν εἶπον αὐτῷ ' Εἰπέ pot οὖν ὑπὸ 


adversum me desiderium sapientiam feceris; si 
quis enim sapiens esset, non ad me verteret 
gressus. 


pá?] κατ’ ἑμαυτῆς τὴν ἐπιθυμίαν τῆς σοφίας ' ἐὰν 


Ego Salomon audiens et admirans, signavi eas 
annulo, et deinde quales erant, jussi ut effoderent 
fundamenta templi quoniam bis centum et quin- 
quaginta cubitorum erat longitudo ; dixit autem 
eas robustas esse; et pariter murmurantes operi 
instabant, ut jussa perficerent. Ego Salomon lau- 
dans Deum precepi ut adesset mihi alius demon; 
et oblatum est mihi daemonium, homo habens om- 
nia membra, sed acephalus; et ego videns dixi 
ei : Indica mibi quis sis. Qui ait: Demonium ex- 


B sisto. Et dixi : Quis! Qui respondit Ego Invidia 


vocor ; capita enim jucunde comedo, volens mihi- 
met caput prestari, et non satior; desidero au- 
tem tale caput habere, quale et tu. Hzc audiens 
ego Salomon signavi eum, extendens manum me- 
am in pectus ejus; prosiliit dernon, et se precipi- 
lem dabat, et ingemuit dicens : Eheu! ubi sum! 
ο proditor Arnia, lumen perdidi. Dixi ei ego Sa- 
lomon : Dic enim mihi unde videas ? Qui ait : Per 
sensus meos. Ego igitur Salomon inviam ejus vo- 
cem audiens, et volens manifestius discere, inter- 
rogavi eum : Unde loqueris ? Et ait : Ego, rex Sa- 
lomon, totus vox sum, multorum enim hominum 
voces hereditavi ; quotquot enim viri muti vocan- 
tur, horum ego capita conclusi quando pueri nas- 
cuntur, et diebus octo tempus preveniunt; tunc 
clamante puerulo, flo spiritus, et per vocem ejus 
subintro; finibus custos invigilo, et occursus 
meus noxius ; et cito arripiens manibus, velut en- 
ge caput amputo, et superimpono mihi; et sic ab 
igne stante in me per collum consumitur; ego 
sum qui lesiones magnas et insanabiles pedibus 
immitto, et ulcera facio. Et ego Salomon audiens, 
dixi ei ; Indica mihi igitur quomodo emittas 
ignem ; a quibus amandes illud. Et ait spiritus : 
Ab Oriente : hic enim nondum inventus est elbou- 
rion (nebulo?) iste, quasi de hoc ipso se jactans, 
cui festum lucernarum accensionis persolvunt ho- 
mines : cujus nomen invocant septem spiritus co- 
ram me, et ipse medetur eis. Dixi ei : Indica mihi 
nomen ejus. Qui ait Non possum indicare; si 
enim dixero nomen ejus, insanabilem me facio, 
at iste venit ad ipsum nomen. Et hec audiens 
ego Salomon dixi ei : Loquere igitur, per quem 
angelum impotens efficiaris tu. Ille autem : Per 
ignitum fulgur, ait. Et postquam adoravi Domi- 
num Deum Israel, jussi ut in observatione esset 
guper Beelzebul, usquedum clamor festi superve- 
niret ; et mandavi ut adesset mihi alius spiritus. 


ποίου ἀγγίλου καταργῇ σύ; Ὁ δὲ, Διὰ τῆς ἐμπύρου ἀστραπῆς ἔφη. Καὶ προσκυνήσας ἐγὼ Κυρίῳ τῷ θεφ τοῦ 
Ισραὴλ, ἐκέλευσα αὐτὸν ἐν τηρήσει εἶναι ἐπὶ τοῦ Βεελζεδούλ * μέχρις ὅτου ἴαξ (sic) παραγένηται. Καὶ ἐκέλευσα 


παρεῖναί µοι ἕτερον δαιµόνιον. 
Καὶ 70s πρὸ προσώπου µου χύων, τὸ σχῆμα ἔχων 


Et venit in conspectu meo canis, specie ma-. 


1331 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1332 


gnus, et locutus est voce magna dicens: Ave, do- À µέγα, καὶ ἐλάλησε quvi µεγάλη, καὶ εἶπεν, Χαῖρε' 


mine rex Salomon. Stupefactus ego Salomon dixi 
ei : Quis es, canis! Qui ait : Canis tibi videor es- 
ee; ante te enim, rex Salomon, ego vir eram fa- 
ciens injusta in mundo multa; supra modum scien- 
tias sorutatus sum, et viribus prevalui ut astra 
celi possiderem ; et plurima deorum opera per- 
feci ; ego enim ]δάο homines nosiro sideri obse- 
quentes, et in insaniam verto; οἱ freneticos ho- 
mines gutture obtineo et sic interficio, Dixi autem 
ei ego Salomon : Quod est nomeu tuum ? Qui ait : 
Daculus. Et dixi ei Qui est operatio tua? et quid 
potes boni facere? Et ait: Da mihi unum ex servis 
tuis, et adducam eum in loco montls,et ostendam οἱ 
lapidem przesinum fluctantem, quo ornabis tem- 


plum Domini Dei. Hec audiens ego Salomon, jussi B 


ut abiret servus meus cum eo,habens annulum si- 
gilli Dei secum, et dixi ei : Quem tibi ostenderit 
lapidem presinum, signa annulo hoc, et diligenter 
locum considera,et huc demonem adduc mihi. Et 
ostendit ei demon lapidem presinum, et signavit 
eum, et adduxit mihi demonium ; et decrevi ego 
Salomon, circum signans ambos dextera, ut capite 
carentem similiter et hunc canem magnum vin- 
cirem, et canis custodiret spiritum ignitum ut lam- 
padarum lucem die ac nocte per guttur proestaret 
laborantibus operariis. Et tuli ego Salomon e me- 
tallo hoc lapidis ducentos siclos in superficiem 
altaris, similiter pro parte anteriori; et ego Sa- 
lomon postquam laudavi Deum, et conclusi the- 
Baurum lapidis hujus, jussi rursum ut demones 
marmora caderent ad edificationem operum Dei; 
et cum orassem Dominum, ego Salomon interro- 
gavi canem : Quis te angelus impotentem facit ? 
Et ait demon : Magnus Brieus. Et benedicens Do- 
minum Deum coeli et terre jussi ut. astaret alius 
demon : Et venitin conspectu meo leonis forma 
rugiens, et stans respondit mihi dicens : Rex, sub 
forma hac quam habeo, spiritus sum nullo modo 
valens excogitari; ego in omnes homines in mor- 
bis jacentes superveniens exsilio, et pertinacio- 
rem facio hominem, ita ut impossibilis fiat ei 
dista; alio gaudeo honore,o rex; demonem ejicio; 
habeo autem subditas mihi legiones; omnia loca 
me capere possunt, et simul omnium demonium 
legionem que mihi subest. Hec audiens ego Salo- 


Χρις βασιλεῦ Σολομῶν. ᾿Εκπληκτικὸς δὲ γεγονὼς 
ἐγὼ Σολομῶν, εἶπον αὐτῷ' Τίς εἶ, κύων; Ὁ δὲ ux 
ἔφη: Καὶ κύων σοι δοχῶ εἶναι, πρὸ γὰρ coo, βᾳσιλεῦ 
Σολομῶν, ἐγὼ ἄνθρωπος ἦμην, κατεργαζόµενος ἀθὲ- 
µιτα ἐν τῷ χόσμῳ πολλὰ καθ’ ὑπερθολὴν φιλολογή- 
σας ὑπερίσιυσα xal ἄστρα οὐρανῶν κχατασγεῖν' καὶ 
πλείονα (ev ἔργα κατεσκεύατα. Evo Yap βλάπτω 
ἀνθρώπους τοὺς τῷ ἡμῶν ἄστρῳ παραχυλουθούντας, 
καὶ εἷς ἐξηχίαν τρέπω' καὶ τοὺς φρενττιῶντας ἂν- 
θρώπους διὰ τοῦ λάρυγγος κρατῶ, καὶ οὕτως ἀναι- 
po. Ἔφην δὲ αὐτῷ ἐγὼ Σολομῶν" Τί σου τὸ 0vo31; 
Ὁ δὲ ἔφη, 'Ῥάθδος' Καὶ εἶπον' Καὶ τί σου ἡ ἐργα- 
cía; xai τί δύνασαι χατο2θῶσαι; 'O δὶ ἔφη 44; 
μοι ἄνθρωπον αὸν, xal ἀπαγάγω αὐτὸν ἐν τόπῳ 
ὄρους, xal δείξω αὐτῷ λίθον πράσυνον µετασαλευή- 
µενον, iv. ᾧ κχοσµγίσεις τὸν ναὸν Κυρίου τοῦ θεοὈ. 
Ἐγὼ δὲ Σολομῶν, ἀκούσας ταῦτα, ὑπέταξα πορευθῆ- 
ναι τὸν οἰκέτην µου ἅμα αὐτῷ, ἔχοντα δακτύλιον τῆς 
σφραγῖθος τοῦ θεοῦ, μετ αὐτοῦ, xal εἶπον αὐτίῳ ' 
Ὃς δ᾽ ἂν ἀποδείξε σοι τὸν λίθον τὸν πράσωνον, 
σφ2άγισον αὐτὸν μετὰ τοῦ δαχτυλιδίου τούτου, καὶ 
Κατασχόπασον ἀκριθῶς τὸν τόπον * xal ἀγαγξ µοι 
τὸν δαίμονα ἆ,θάδε. Καὶ ἔδσιξεν αὐτῷ ὁ δαίµων τὸν 
πράσυνον λίθον, καὶ ἐσφράγισεν αὐτὸν, xai Ίνεγκεν 
τὸ δαιµόνιον πρὸς μὲ. Καὶ ἔκρινα ἐγὼ Σολομῶν 
περισρραγἰσας τοὺς δύο τῇ δεξιᾷ τὸν ἀχέφαλον, 
ὁμοίως xal τὸν χύνα προσδεδἐσθάι ἐχεῖνον τὸν μξ- 
γαν' καὶ τὸν μὲν xóva τηρεῖν τὸ διάπυρον vto 
ὡς λαμπᾶδας νυκτὸς καὶ ἡμέρας διὰ τοῦ λαιμοῦ (sic) 
παραπίπτειν τοῖς ἐργαζυμένοις τεχνίταις. Kat Ἶρα ἐγὼ 
Σολομῶν ἐκ τοῦ µετάλλου ἐχείνου τοῦ λίθου ὅ,-αχο- 
σίους σίκλους ἐν τοῖς ἀναφοροῦσι τοῦ θυσιασττρίου, 
τὸ εἶδος ὁμοιούμενον * κἀγὼ δὲ Σολομών δοξάσας 
Κύριον τὸν θεὸν, xal περικλείσας τὸν θτσαυρὸν 
τοῦ λίθου ἐκείνου, ἐκέλευσα δὲ πάλιν τοὺς δαίμονας 
μαρμαροκοπεῖν sl; τὰς οἰκοδομὰς τῶν ἔργων τοῦ 
θεοῦ, καὶ εὐξάμενος τῷ Μυρίῳ ἐγὼ Σολομῶν irr- 
ρώτησα τὸν xóva, Ποίῳ ἀγγέλῳ καταργῇ σύ; Ὁ ὁὲ 
δᾳίµων ἔφη' Tip µεγάλῳ Βριέφ. Καὶ «ὐλογήσας Κύ- 
piov τὸν Θεὸν τοῦ οὖρανου xal τῆς γῆς, ἑχέλευσα 
παρεῖναί pot ἕτερον δαἱμονα' καὶ Ἰλθε πρὸ ποοσώ- 
που µου λέοντος σχῆμα βρυχόμενος' καὶ σταθςῖς 
ἀπεχρίθῃ µοι λέγων, Βασιλεῦ, τὸ μὲν σχηµα τοῦτο 
ὃ ἔχω πνεῦμα εἰμὶ µηδέλως δυνάµενον νοηθᾶναι. 
Ἐγὼ ἐν πᾶσιν ἀνθρώποις τοῖς ἐν νοσήµασι κττα- 


mon, interrogavi eum : Quod nomen tuum?Qui ait: D χε'µένοις ἐφορμῶμαι  mapsiatpyÓpevov , xal  &vev- 


Leonifer, rath (multus?) genere. Dixi autem ei : 
Quomodo impotens fias tu cum legione tua, vel 
quis te angelus impotentem facit ? Et dixit mihi : 
Si nomen dixero, non meipsum vincio solum, 
sed et subditam mihi legionem daemoniorum. Dixi 
autem ei: Adjuro te per nomen DominiSabaoth, 
ut dicas quo nomine impotens fias tu cum pote- 
state tua. Et dixit mihi : Spiritus qui pro magnis 
viris multa passurus est ab hominibus, cujus no- 


δότερον ποιῶ τὸν ἄνθρωπον, ὡς μὴ δυνηθῆναι αὐτῷ 
τὴν δίαιταν. Ἔχω δὲ xai ἑτέραν δόξαν ἐγὼ, βασιλεὺ’ 
δαίμονας ἐκθάλλω * ἔχω δὲ τοὺς ὑποτεταγμένους 
μοι λεγεῶνας, δεχτικὸν (0) (sic) εἰμὶ τοῖς τόποις᾽ 
ἅμα δὲ τοῖς πᾶσι δαίµοσι τοῖς τῶν ὑπ ἐμὰ λεγεώνων. 
Ἐγὼ δὲ Σολομῶν, ἀκούσας ταῦτα, ἐπερώτησα αὐτόν. 
Τί σου τὸ ὄνομα! ὁ δὲ ἔφη Λεοντοφόρον᾽ 30 τῷ γένει" 
Εἶπον δὲ αὐτῷ" Hü καταργζ σὺ μετὰ τῆς λεγεῶνός 
σου, 1j ποῖον ἄγγελον (sic) τὸν καταργουντά σε. 


(9) E vet. Cod. hoc etiam apographum esse, testimonio est, quod ({) cam punctis diacriticis (i) 


soribit solet, ubique. 


*- 











1333 


TESTAMENTUM SALOMONIS. 


1334 


Ἔφη δὲ pot: Ἐὰν εἴπωσι τὸ ὄνομα, οὐκ ipavtóv À men calculus 644, quod est Emmanuol, qui alli- 


ον - Rd 

ὀεσμεύω µόνον, ἀλλὰ xal τὸν ἐπ᾿ ἐμὲ λεγεῶνα τῶν 
δαιµόνπν. Ἔφην δὲ αὐτῷ * ᾿Εγὼ ὀρκίζω σε τὸ ὄνομα 
τοῦ θεοῦ Σαθχὼθ, τοῦ εἰπεῖν σε ποίἰῳ ὀνόματι κατ- 


gavit nos : qui et tunc venturus est per aquam 
deorsum praecipitare nos, in tribus autem charac- 
teribus dejicere (nos) cum strepitu. 


αργΏ oU μετὰ τῆς δυνάµεώς σου. Εἶπε δὲ µοι' Τὸ πνεῦμα ὃ µεγάλοις ἀνθρώποις ἔχων (sic) πολλὰ πα- 
θεῖν ὑπὸ ἀνθρώπων», οὗ τὸ ὄνομα ψῆφος Ἠχµδ’, ὃ ἐστὶν ᾿Βμμανουὴλ, ὃς καὶ ἐδέσμευσεν ἡμᾶς, ὃς καὶ 


τότε ἑλευσόμενος xarà τοῦ ὕδατος, 
η χούμενον. 

Κάγὼ Σολομῶν, ἀκούσας ταῦτα xal δοξάσας τὸν 
Θεὸν, κατέχρινα αὐτοῦ τὸν λεγεῶνα ζυλοφορεῖν ἀπὸ 
δρυμοῦ, αὐτὸν δὲ τὸν λεοντόμορφον κατέκρινα κατα- 
πρίζειν λεπτὰ τοῖς ὀδοῦσιν, εἰς ὑπόκαυσιν τῆς κα- 
µίνου τὴς ἀσθέστου εἷς τὸν ναὸν Κυρίου τοῦ θεοῦ, καὶ 
προσκυνήσας Κύριον τὸν θεὸν τοῦ Ἰσραὴλ, ἐκέλευσα 
παρεῖναί uot ἕτερον δαίμονα. Kal ἦλθε πρὸ προσώπου 
δράκων τρικέφαλος φοθερόχροος' καὶ ἐπερώτησα 
αὐτόν . Eb τίς εἶ ; O δὲ µοι ἔφη  Πνεῦμα τριθόλαιόν 


κρηνοθαπτίσε ἡμᾶς ' ἐν δὲ τοῖς τρισὶ χαρακτῆρσι κατάγουσαι περι 


Et ego Salomon hac audiens, οἱ glorificans Deum 
condemnavi legionem ejus ut ligna comportaret a 
saltu ; ipsum autem Leoniformem ut frusta secaret 
dentibus ad exustionem camini semper ardentis in 
templum Domini Dei; et postquam adoravi Domi- 
num Deum Israel, jussi ut adesset mihi alius de- 
mon. Et venit in conspectu meo draco tricepha- 
Jus tremendi coloris, et interrogavi eum : Tu quis 
es ? Et ait mihi : Spiritus triplex sum, tribus acti- 


εἰμὶ, ἐν τρισὶ πράξεσι κατεργαζόµενον. Ἐγὼ δὲ iv D bus occupatus : ego enim in sinu mulierum ex- 


χοιλίᾳ γυναικῶν τυρλῶ tà παιδία * καὶ ὥτα ἐπιδινῶ * 
καὶ mot) βωθά καὶ κωφά ' xal ἐμοὶ γὰρ πάλιν ἐν τῇ 
τρίτῃ pot χεφαλῇ ὑπόδυνα (sic)* καὶ τύπτω τοὺς 
ἀνθρώπους κατὰ τὸ ἀχωδὸς (10) (sic) τοῦ σώματος * 
καὶ ποιῶ καταπίπτειν καὶ ἀφρίζειν καὶ τρίζειν τοὺς 
ὁδόντας * ἔχω δὲ τρόπον ἐν ᾧ καταργοῦμαι * ὑποση- 
μειουμένης τῆς Ἱερουσαλὴμ, εἷς τὸν λεγόµενον 
τόπον Κεφάλαιον. Ἐκεῖ γὰρ πρώριστο ὁ "Αγγελος 
τῆς μεγάλης βουλῆς ' καὶ νῦν φανερῶς t' ἐπὶ ξύλου 
οἰκήσει ἐχεῖνός µε καταργεῖ ἐν ᾧ ὕποτέναγμα: ' ἐν 
δὲ τῷ τόπῷ ἐν ᾧ καθέζῃ, βασιλεῦ Σολομῶν, στήκει 
κίων ἐπὶ τοῦ ἀέρος  πορφυροδανόµενος 6 δαίµων ὁ 
λεγόμενος Ἐφιπᾶς ἀπὸ τῆς ᾿Ερυθρᾶς θαλάσσης ἆνα- 
γαγὼν ἀπὸ τῆς ἔσω 'Apaólac* ὅστις καὶ sio ἀσκὸν 


οἵροο parvulos, et aures torqueo, et facio vagientes 
et surdos, nam in tertio capite meo rursus illa- 
buntur ; homines perculio in inferiori parte corpo- 
ris,et facio ut. cadant, et spumas edant, et denti- 
bus fremant ; est mihi modus quo imbellis fio: pre- 
significata Jerusalem ,inlocoquidiciturCephaleum: 
ibi enim predestinatus est Angelus magni consilii, 
et olim aperte super lignum manebit; ipse me 
jussum agere non sinit; et in loco ubi sedes, rex 
Salomon, stabit columna in sere, e mari Rubro 
educta a porphyrino demone qui dicitur Ephipas, 
qui ab interiori Arabia in nave inclusus adducetur 
ante te. Et in capite templi quod coepisti edificare, 
rex Salomon, latet aurum multum,quod tu effossum 


καταχλεισθεῖς κοµισθήσεται Épmoposgiv σου" ἐν δὲ (y tolle. Et ego Salomon, mittens puerum meum, in- 


τῃ ἀρχῇ τοῦ ναοῦ ὄνπερ Toto κτίξειν, βασιλεῦ 
Σολομῶν, ἀπόκειται χρυσίο) πολὺ, ὅπερ ὀρύξας 
ἄρον * Κὰγὼ Σολομῶν, ἀποστείλας τὸν παϊῖδα µου, 
εὗρον χαθὼς εἶπὲ pot τὸ δαιµόνιον *. καὶ σφραγίσας 
τῷ δακτυλιδιῳ ἵνεσα Κύριον τὸν θεόν ' εἴπον οὖν 
αὐτῷ * Tl σὺ λέγεις; ὁ δαίµων ἔφη’ Κορυφὴ δρα- 
πόντων εἰμί ' καὶ ἐκέλευσα αὐτὸν πλινβουργεῖν ἐν 
τῷ ναῷ * εἶχεν χεῖρας ἀνθρώπων * καὶ προσγυνήσας 
Κύριον τὸν Θεὸν τοῦ ᾿Ἰσραὴλ, ἐκέλευσα παρεῖναί 
μοι ἕτερον δαίμονα. Kal ἦλθεν πρὸ προσώπου µου 
πνεῦμα γυναικοειδὲς τὴν χκορυφὴν κατέχουσα ἀπὸ 
παντὸς µέλους * καὶ τᾶς λυσίτριχας ταῖς θριξί * xal 
ἔφην πρὸς αὐτήν * Λέγε µσι, σὺ τίς εἴ, Ἡ δὲ ἔφη 
Καὶ τίς σὺ εἴ, ἤ τινα χρείαν ἔχεις ἀκοῦσαι τὰ xat. 
ἐμοῦ; ᾽Αλλ᾽ εἰ θέλεις pa0siv* στήκω γὰρ δεδεµένη 
πρὸ προσώπου σου, πορεύθητι οὖν ἐν τοῖς ταµείοις 


veni sicut dixit mibi demon ; et postquam eum 
annulo signavi, laudavi Dominum Deum. Dixi 
ergo ei: (De te)quid dicis (seu quis diceris)? 
Respondit demon : Caput sum draconum ; et im- 
peravi ut lateres componeret in templutn ; habebat 
manus hominis. Et adorato Domino Deo Israel, 
jussi ut adesset mihi alius demon. Et venit in 
conspectu meo spiritus femina similis, cui tot 
capita quot membra, et crinibus soluta ; et dixi 
ad eam : Indica mihi qus sis. Que ait. Et.tu quis 
es ? Vel quid opus habes audire quae ad me atti- 
nent? At si vis discere, sto enim vincta in cons- 
pectu tuo, vade in cellas (uas regias, et post- 
quam manus eblueris, sede iterum ante tribunal 
tuum ; et tunc interrogabis me, et disces, rex; 
que sim ego. 


σου τοῖς βασιλικοῖς, xal νιψάµενος τὰς χεῖρας, πάλιν καθήσας πρὸ τοῦ βήματός σου, τότε ἐρωτήσεις 


με, καὶ µαθήσᾳ, βασιλεῦ, τίς εἰμι ἐγώ. 

Kai τοῦτο ποιῄσας ἐγὼ .Σολομῶν, καθὼς συνέταξέ 
μοι, ἠνεσχόμην διᾶ τὴν ἐνοῦσαν µοι σοφίαν, ἵνα 
δυνηθῶ ἀκοῦσαι τὰς πράξει αὐτῆς, καὶ ἑλέγξαι 
αὐτὰς, καὶ φατερῶσαι τοῖς ἀνθρώποις, xai καθήσας 
ἔφησα πρὸς τὸν δαίμονα, Τίς εἶ ' Καὶ εἶπεν ' "Evo 


(40) εἰκώδος — εἰκώδες. 


Et cum hec fecissim ego Salomon, sicut prece- 
perat mihi, contendebam per insitam mihi sapien- 
tiam, ut possem audire operationes ejus, et 
notas aperire hominibus; et sedens dixi ad de- 
monem : Qui) es tu? Et ait: Ego dicor apud 





1335 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1336 


homines Obizouth, qua nocte non dormio, sed A λέγομαι παρὰ ἀνθρώποις ᾿Οθιζοῦθ;: ἥτις voxcó« οὗ 


perambulo omnem mundum, propter parientes 
feminas ; et per horam divinans consisto ; et si op- 
portune supervenerim, strangulo ; sin minus, abeo 
in alium locum ; una enim nocte inefficax discedere 
nequeo; spiritus enim perniciosus sum, innume- 
ris gaudens nominibus et formis; et modo hic, 
modo vero illic versor, et assigaatas regiones de- 
ambulo ; sed ut est nunc, signans mo annulo Dei, 
nil fecisti ; non adsum tibi ; tu nieil mihi imperare 
poteris ; nullum enim mihi est opus, nisi puerorum 
ablatio, aurium surditas, oculorum lesio, faucium 
frenatio, mentium amissio, et corporum cruciatus. 
Hec audiens ego Salomon, admiratus sum spe- 
ciem ejus ; contemplabar omne corpus ejus tene- 
brosum ; facies autem ejus tota lucida, viridescens, 
el crines ejus hispide, ut draconis; et omnia 
membra ejus invisibilia; et vox ejus manifesta 
pervenit ad me. Et ego sophismate circumveniens 
eam, dixi : Indica mihi, male spiritus, quis te an- 
gelus imponentem faciat? Que ait : Angelus Dei 
vocatus Apharoph, quod interpretatur Haphael, 
a quo nunc imbellis fio in omne tempus ; cujus 
nomen si quis hominum didicerit, et super partu- 
rientem feminam scripserit, tunc ingredi non po- 
tero ; cujus calculus est 610. Et ego Salomon heo 
audiens, laudavi Dominum, et jussi ut vincirentur 
crines ejus, et suspenderentur ante templum Dei, 
ut omnes filii Israel venientes el videntes glorifi- 
carent Dominum Deum Israel, qui dedit mihi fa- 
cultatem, et sapientiam, el potentiam a Deo per 
annulumistum. Etrursusjussiutadesset mihi alius 
demon. Et venit in conspectu meo draconiformis 
circumvolutatus, faciem habens et pedes hominis, 
reliqua vero membra draconis, et alas in dorso; et 
ecceego stupefactus dixi:Quis es, odamon;et quis di- 
caris,et unde venias indica mihi. Et respondens spi- 
ritus dixit : Primum astiti tibi, rex Salomon, spí- 
ritus deificatus inter homines, nunc autem fractus 
viribus per datum tibi annulum Dei et sapientiam ; 
et nunc ego sum qui dicor alatus draco,non commi- 
Btus multis mulieribus,sod paucis et formosis, que 
Bideris hujus nomen habent ; et abeo ad eaa quasi 
Spiritus penniger alliciens per divitias, et illa 
quidem super quam irrui, fructus qui natus est ex 
ea, Cupido fit ; cum autem a viris portari nequeat, 


καθεύδω, ἀλλὰ περιέρχοµαι πάντα τὸν χόσμον i 
ταῖς τικτούσαις γυναιξί' καὶ τὴν piv ὥραν στοχᾖ- 
ζομένη σταµατίζω (ἴσταμαι ante h. verbum ad 
marg.)':. καὶ ἐὰν ἐπιτύχω, ἔπνιξα. Ei δὲ µύτε, 
ἀναχωρῶ εἷς ἕτερον τόπον " µίαν γὰρ νύκτα ἀποχω- 
ρῆσαι ἄπραχτος οὗ δύναµαι * πνεῦμα γὰρ χαλεπόν 
εἰἶμι, μυριώνυµον καὶ πολύμορφον καὶ νῦν μὲν ὧδε 
καὶ νῦν ἐκεῖ πνεῦμα (sic) νῦν ἔχεῖ 1] εἶναι *. καὶ e; 
τὰ δατικὰ (sic) µέρη περιέρχοµαι * "AX ὡς ἐστὶ vov (t 
µε τῷ δακτυλιδίῳ τοῦ θεοῦ οὖκ 


περισφραγίσας 
ἐγὼ (sic) οὗ δὲν µε 


ἐποίησας * οὗ παρὲστηχά cot: 


"διατάξαι δυνήσῃ * οὐδέν µου γάρ ἐστιν ἔργον, εἰ μὴ 


B 


βρεφῶν ἀναίρεσις, xxi ὥτων κωφότης, καὶ ὀφθαλ- 
μῶν ἀδικία, καὶ στοµάτων χαλιωόδευµΣ, καὶ φρε- 
νῶν ἀπώλεια, καὶ σωμάτων GÀ (nois, Ταῦτα ἀχοῦ- 
σας ἐγὼ Σολομῶν, ἐθαύμασα τὸ εἶδος αὐτοῦ, ἐθειύ- 
poov ἆπαν τὸ σῶμα αὐτῆς σκοτίἰα * ἡ δὲ ὄψις aoc 
ὄλη λαμπρὰ διάχλωρος, xal ai τρίχες αὐτῆς ,7pu- 
µέναι ὡς δράκοντος * καὶ τὰ σύµπαντα µέλη αὐτῆς, 
ἁόρατα. Kal ἡ φωνὴ αὐτῆς κατάδηλος Ίργετο 
πρὸς μὲ. KáyO κατασοφισάµενος εἶπον, Λέγε po, 
πνεῦμα ποντρὸν, mol ἀγγέλῳ καταργι c9: Ἡ δὲ 
μοι ἔφη ' Τῷ ἀγγέλῳ τοῦ θεοῦ τῷ καλουμένφ 
Αφαρὼφ, ὃ ἑρμηνεύεται Ῥαφαὴλ, d καὶ νῦν xz 
αργοῦμαι εἲς τὸν ἅπαν χρόνον Οὗ τὸ ὄνομα v 
τις τῶν ἀνθρώπων ἐπίσταται καὶ ἐπὶ γεννώσγ (ει) 
χυναιχὶ γράψη, τότε οὐ δυνήσοµαι εἰσελθεῖν, οὗ 6 
ψῆφος xp. Κάγὼ Σολομῶν, ἀκούσας ταῦτα καὶ 
δοξάσας τὸν Κύριον, προσέταξα δεσµευβηναι αὖτης 
τὰς τρίχας, xai λρεμασθῆναι ἔμπροσθεν τοῦ ναοῦ 
τοῦ θεοῦ * ἵνα πάντες ol υἱοὶ Ἰσραὴλ διερχόµενο: 
καὶ βλέποντες δοξάζουσι Κύριον τὸν θεὸν Ἱσρατλ, 
τὸν δόντα po: τὴν ἐξουσίαν ταύτην καὶ σοφίαν χαὶ 
δύναμιν παρὰ θεοῦ διὰ τῆς σφραγῖδος ταύτης ^ xx 
πάλιν ἐκέλευσα παρεῖναί µοι ἕτερον δαίµονα. Καὶ 
30s πρὸ πρόσωπου ὁρακοντοειδὴς ἀνακυλινούμξ- 
voc, τὸ δὲ προσώπον καὶ τοὺς πόδας ἔχων ἀνθρώπο», 
τὰ δὲ µέλη αὐτοῦ πάντα ἀπὸ τῶν ποδῶν δράκον- 
τος, καὶ πτερὰ (πτερὸν) κατὰ νότου * xai ἰδοὺ αὐτὸς 
ἔκθαμθος γενόμενος εἶπον ' Τίς εἶ ὁ δαίµων ; καὶ τίς 
λέχει (λέγῃ); xal πόθεν ἐλήλυθας, εἶπέ pot. Καὶ 
ἀποκριθεὶς (sic) τὸ πνεῦμα λέγει ' Τὸ μὲν πρῶτον 
παρέστηχκά σοι, βασιλεῦ Σολομῶν, πνεῦμά τε θεοπο:- 
ούμενον iv. ἀνθρώπνις ' νῦν Db κατηργημένον διὰ 
τῆς τοῦ θεοῦ δεδομένης σοι σφραγῖδος καὶ σοφίας. 


procax factus est, sicut οἱ mulier. Heo est operatio D Koi νῦν ἐγώ εἶμι ὁ λεγόμενος πτεροδράχων, ου 


mea : pone igitur ut ego solus coercitus fuerim, 
reliqua vero demonia molestiam & te patientia, 
tumultuentur, veritatem omnom dicant : ipsane 
facient ut per ignem perdatur electum nemus li- 
gnorum quod colligendum est ad «wmdificationem 
templi? Et hec ut dixit demon, vidi spiritum ex 
ore ejus egredientem, qui incendit nemus Libani, 
et combussit omnia ligna qua componebam in 
templum Dei. 


συγγινόµενος πολλαῖς γοναιξὶν, ὀλίγαις δὲ καὶ εὖ- 
µόρφοις  αἴτινες τοῦ ξυλι (sic) τούτου τοῦ ἄστρου 
ὄνομα κατέχουσι * xal ἀπίέρχομαι πρὸς αὐτὰς 
ὡσεὶ πνεῦμα πτεροειδὲς συγγινόµενον διὰ πλοζ- 
τον, καὶ ἡ piv ἐθάσταζε ᾗᾖ ἐφόρμησα, xai τὸ 
γεννηθὲν ἐζ αὐτῆς Ἔρως γίνεται" ὑπὸ ἀνδρῶν δὲ μὴ 
δυνὰθὸν βασταχθῖῆναι, ἐψόφησεν ἄρα, xai dà vov 
ἐλείνη”. αὕτη µου dj πρᾶξις ἐστί. θἐσον οὖν µοι μό- 
vov ἀρκεσθῆναι, τὰ δὲ λοιπὰ τῶν δαιµονίων ἐνοχλού- 
μενα ὑπὸ σοῦ καταταρασσόµενα (sic) πᾶσαν μὲν 


ἀλήθειαν εἴπωσι, τὰ δὲ διὰ πυρὸς ποιήσουσιν ἀναλωθῆναι τὴν μέλουσαν ὕλην τών ξύλων ὑπὸ τοῦ cuv- 
ἀγεσθαι εἰς οἰκοδομὴν ἐν τῷ va. Καὶ ὡς ταῦτα ἐλάλησεν ὁ δαίµων, ἴδον τὸ πνεῦμα ἀπὸ τοῦ στό- 





4331 


TESTAMENTUM SALOMONIS. 


1338 


µατος αὐτοῦ ἐξελθὼν, ἐνέπρησε τὸν δρυμῶνα τοῦ Λιθάνου, xal ἐνεπύρισε πάντα τὰ ξύλα, ἅπερ clc τὸν ναὸν τοῦ 


Θεοῦ ἐθέμην. 


Καὶ εἶδον ἐγὼ Σολομῶν ὃ πεποίηκε τὸ πνεῦμα, A Et vidi ego Salomon que fecit spiritus, et ad- 


καὶ ἐθχύμασα, καὶ δοξάσας τὸν θεὸν ἠρώτησα τὸν 
δαίμονα τὸν δὁρακοντοειδη λέγων, Εἰπέ uot ποίἰῳ 
ἀγγέλῳ καταργῃ 05; Ὁ δὲ uot ἔφη. Ti μεγάλφ 
ἀγγέλῳ τῷ ἐν τῷ δευτἐρῳ οὐρανῷ καθεζομένῳ, τῷ 
καλουμένῳ ἑθραῖστὶ Βαζαζάθ. Κἀγὼ Σολομῶν, ἀκού- 
σας ταῦτα xal ἐπικαλεσάμενος τὸν ἄγγελον αὐτοῦ, 
κατέχρινα µάρµαρα πρίζειν εἷς οἰκοδομὴν τοῦ ναοῦ 
τοῦ θεοῦ , xal εὐλογήσας τὸν θΘεὸν ἐχέλευσα παρ- 
εἶναί iot ἕτερον δαίµονα. Καὶ ζλθε πρὸ προσώπου 
pou ἕτερον πνεῦμα, ὡς Ὑυνὴ μὲν τὸ εἶδος ἔχουσα" 
el; δὲ τοὺς ὤμους ἑτέρας δύο κεφαλὰς σὺν χερσί: 
Kal ἠρώτητα αὐτέν' Λέγε uot σὺ τίς cl; ἔφη δὲ 
μοι. "Evo. εἰμι ᾿Βνήψιγος, ἥτις καὶ μυριώνυμος κα. 
λοῦμαι" καὶ εἶπον αὐτῷ' Ἐν ποίῳ ἀγγέλῳ καταργῇ 


miratus sum, et laudans Deum interrogavi demo- 
nem draconiformem dicens : Dic mihi & quo an- 
gelo impotens efficiaris tu. Et ait : A magno an- 
gelo qui sedet ip Becundo colo, qui vocatur He- 
braice Bazazath. Et ego Salomon hec audiens, ad- 
vocavi angelum ejus, etl condemnavi ut marmora 
secaret in ediflcationem templi Dei : et benedi- 
cens Deum jussi ut astaret mihi alius demon. Et 
venit in conspectu meo alius spiritus quasi femi- 
na faciem habens in humeris autem alia duo ca- 
pita cum maribus : et interrogavi eam : Dic mihi 
quis sis. Et ait : Ego eum Enepsigos, que et mul- 
tis nominibus vocor. Et dixi ei : Quis te angelus 
viribus frangat ? Que ait : Quid queris, quid cu- 


cj, ἡ δὲ µοι ἔφη, Τί ζητεῖς, τί χρήζεις, ἐγὼ μὲν p Pis? Ego mutor, ut dea vocata ; et mutor iterum, 


μεταβάλλομαι ὡς θεὰ λεγομένη, xal µεταθάλλομαι 
πάλιν, καὶ γίνομαι ἕτερον εἶδος ἔχουσα * xal μὴ 
θελήσῃς κατὰ τοῦτο γνῶναι πάντα τὰ κατ ἐμέ 
ἀλλ᾽ ἐπειδὴ πάρει µοι, εἰς τοῦτο ἄκουσον, ἐγὼ πα- 
ῥακαθέζοµαι τῇ σελήνη, καὶ διὰ τοῦτο τρεῖς μορφὰς 
κατέχω᾽ ὅτε uiv μαγευοµένη ὑπὸ τῶν σοφῶν, γίνο- 
μαι ὡς Koóvoc ὅτε δὲ πάλιν περὶ τῶν καταγόντων 
µε, χατέρχοµαι xal φαίνοµαι ἄλλη µορφή τὸ piv 
τοῦ στοιχείου µέτρον, ἀνίττητον καὶ ἀόριστον, καὶ 
ἀχατάργητῦν ἐστιν ᾿Εγὼ γοῦν εἷς τὰς τρεῖς µορ- 
φὰς µμεταθαλλομένη, κατέρχοµαι, καὶ Ὑίνοµαι 
τοιαύτη ἤνπερ βλέπεις, καταργοῦμαι δὲ ὑπὸ ἁγγέ- 
λου 'Ῥαθαναήλ, τοῦ καθεζοµένου εἷς τρίτον οὖρα- 
νὸν — διὰ τοῦτο οὖν σοι Ai tq Οὐ δύναταί µε χω- 


βίσαι ὁ ναὸς οὗτος κἀγὼ οὖν Σολομῶν εὐξάμενος C 


τῷ θεῷ µου, xai ἐπικαλεσάμενος τὸν ἄγγελον ὃν 
εἶπέ pot 'Ραθαναλλ , ἑποίησα τὴν σφραγίδα, καὶ 
κατεσφράγισα αὐτὴ, ἀἁλύσει τριττῇ, xai κάτω δεσ- 
μὸν τῆς ἁλύσεως' ἐποίησα τὴν σφραγῖδα τοῦ θεοῦ 
καὶ προεφήτευσέ pot τὸ πνεῦμα λέγον. Ταῦτα μὲν 
σὺ, βασιλεῦ Σολομῶν, ποιεῖς ἡμῖν μετὰ δὲ χρόνον 
τινὰ, ῥαγήσεταί σοι ἡ βασιλεία σου xal πάλιν ἐν 
καιρῷ διαφραγήσεται ὁ ναὸς οὗτος xal συνλουθήσε- 
ται (T) πᾶσα Ἱερουσαλὴμ , ἀπὸ βασιλέως Περσῶν 
καὶ Μήδων καὶ Χαλδαίων' καὶ τὰ σκεύη τούτου τοῦ 
ναοῦ, ὃν σὺ ποιεῖς, δουλώσουσι θεοῖς, μεθ’ ὤν ἂν 
καὶ πάντα τὰ ἀγγεῖα ἐν οἷς ἡμᾶς κατρχλύεις χλα- 
σθήσονται ὑπὸ χειρῶν ἀνθρώπων , xal τότε ἡμεῖς 
ἐξελευσόμεθα iv πολλῇ δυνάµει ἔνθεν καὶ ἔνθεν , 


et aliam speciem habeo; et ne velis ex istis scire 
omnia que sunt de me; sed quoniam ades mibi, 
propter hoc audi : Ego assideo lune, et ideo.tres 
formas habeo : quandoque quidem magicis arli- 
bus subjecta & sapientibus, fio quasi Tempus; 
quandoque autem circum deducentes me ambulo, 
et videor altera forma, elementi mensura inscibi- 
lis, indeterminata, indomabilis; ego igitur in tres 
formas immutata, vado et talis fio qualem vides ; 
viribus frangor ab angelo Rathanael qui sedet in 
tertio coelo ; propter hoc jgitur dico tibi, non po- 
test me capere templum istud. Ego igitur Salo- 
mon preces fundens Deo, advocavi angelum quem 
dixit mihi Rathanael, feci annulum signavi eam 
catena triplici, et infra, vinculum catene, feci si- 
gnum Dei; et prophetavit mihi spiritus dicens : 
Hec tu, rex Salomon, facis nobis; sed post tem- 
pus quoddam frangetur regnum tuum, et rursus 
in tempore evertetur templum istud,et subvertetur 
omnis Jerusalem a rege Persarum, Medorum et 
Chaldeorum; et omnia vasa templi hujus quod tu 
facis, servient diis; simulque omnia vascula in qui- 
bus nos includis confringentur manibus hominum; 
et tunc exibimus in magna potestate, hino et hinc, 
et in orbem dispergemur; et lustrabimus omnem 
terram multo tempore, doneo Dei Filius extendatur 
in ligno; nos enim erit talis rex similis illi, qui 
omnes nos domat, cujus mater homini non 
commiscebitur; et quis accipiat talem potestatem 
in spiritum, nisi hic quem princeps diabolus ten- 


xal εἷς τὸν xócuov xatacmapnoó paga: καὶ πλανή- [) tare queeret,et non prevalebit adversus eum, cujus 
σοµεν πᾶσαν τὴν οἰκουμένην μέχρι πολλοῦ καιροῦ, — nominis calculus 644, qui est Emrranuel? Propter 
ἕως τοῦ θεοῦ ὁ Υἱὸς τανυσθῇ ἐπὶ ξύλου. καὶ oóx-  hooc,rexSalomon,tempus tuum malum, et anni tui 
έτι γὰρ Ὑίνεται τοιοῦτος βασιλεὺς ὅμοιος αὐτῷ, ὁ — pauci et mali, servo tuo tradetur regnum tuum 
πάντας ἡμᾶς καταργῶν, οὗ ἡ µήτηρ ἀνδρὶ οὐ µιγήσεται͵ καὶ τίς λάδῃ τοιαύτην ἐξουσίαν κατὰ πνευμάτων, sl μὴ 
ἐχεῖνος, ὃν ὁ πρῶτος διάθολος πειρᾶσαι ζητήσει καὶ oóx ἰσχύσει πρὸς αὐτόν οὗ ἡ ψῆφος τοῦ ὀνόματος xu, ὃ 
ἐστιν Εμμανουήλ. Διὰ τοῦτο, βασιλεῦ Σολομῶν, ὁ καιρός σου πονηβὺς, καὶ τὰ ἔτη σου μικρὰ xal πονηρά’ καὶ 
τῷ δούλῳ σου δοθήσετα, tj βασιλεία σου. 

Κἀγὼ Σολομῶν, ἀκούσας ταῦτα, ἑδόξασα τὸν θΘεὸν 
xxi θαυμάσας τῶν δαιμόνων τὰς ἀπολογίας ἕως τῶν 
ἀποθάσεων, ἡπίστουν αὐτοῖς' καὶ οὐκ ἐπίστευον τοῖς 
λεγομένοις ὑπ αὐτῶν, ὅτε δὲ ἐγένοντο, τότε συν. 


Ego Salomon, bec audiens, laudavi Dominum, et 
admiratus deemoniorum defensiones, usque ad exi- 
tum non credebam eis, neo confidgbam iig que 
dicebantur ab illis; cum autem evenerunt, tuno 


1339 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1340 


intellexi, etin morte mea scripsi testamentum hoc À 7Zx«, καὶ lv τῷ θανάτῳ µου ἔγραφαᾳ τὶν διαθηκήν 


pro filiis Israel,et dedieis, ut sciant potestates ἀ:δ- 
monum, et formas eorum, et nomina angelo- 
rum a quibus domantur daemones; et laudans 
Dominum Deum Ierael, jussi ut vinciretur demon 
vinculis insolubilibus. Et benediciens Deum, jussi 
ut adesset mihi alius spiritus.Et venit in conspectu 
meo aliua demon habens speciem posterius equi, 
anterius autem piscis, et vox erat ei magna, et di- 
xit mihi : Rex Salomon, ego spiritus marinus sum 
perniciosus, et delector in auro et argento ; ego 
enim talis sum spiritus exsurgens, et vadens super 
arva equoroi maris, et expedio navigantes in ea 
viros; excito enim meipsum in fluctus et trans- 
mutor ; insilio et ingrediorin navibus ; et hoc est 
opus meum colligendi divitias et homines ; accipio 
enim, et excito, et projicio homines e mari ; sic de- 
Bidero corpora, sed projicio ea extra mare usque 
nunc. Quoniam Beelzebul imperans aeriis spiriti- 
bus et inferis, et terrenorum dominus et regnat 
in omnes uniuscujusque nostrum actiones ; pro- 
pter hoc exivi a pelago ut consilium accipiam ab eo; 
habeo autem aliam gloriam et operationem; trans- 
mutor in estus, et exco e mari, et ostendo moe ho- 
minibus, ut terre incole vocent me Canis templum, 
quia immutor in hominem : verum est nomen 
meum; nauseam immitto per ascensum meum in 
homines; veni igitur in consilium principis Beel- 
zebul, et alligavit me, et tradidit me in manus 
tuas, et ego adsum coram te per sigillum istud, et 
tu me interrogas ; ecce nunc duo et tres dies, de- 
sinit ventus loqui, eo quod non habeat me aqua. 
Et dixi ego ei : A quo angelo impotentia plecteris 
tu? Et ait : Per Jameth. Et ego laudans Deum, 
jussi ut injicerent demonem in phislam, et unde 
maris mensuras decem mensuratas bis, et sepivi 
sursum marmore, bitumine et pisce in os angeli,et 
cum signassem annulo, jussi ut poneretur In tem- 
plo Dei ; et mandavi ut adesset mihi alius spiritus. 
Et venit in conspectu meo in servitutem redactus 
alius spritus, hominis habens faciem tenebrosam, 
oculos lucentes, et in manu ferens gladium ; et in- 
terrogavi eum : Tu quis est? Qui ait : Ego sum 
spiritus potens hominis gigantis in cede defuncti, 
tempore gigantium.Dixiei : Indica mihi quid agas 
in terra, et quo sedem habeas. Qui ait : Sedes mea 
in uberibus locis ; operatio autem mea h&c : se- 
deo juxta ingredientes homines in monumenta, 
et in tenebris transformor in vita funotos, et si 
apprehendero aliquem, mox ense transfigo; si au- 
tem non potuero apprehendere, facio ut insaniat, 
et carnes suas comedat, et vestes lacere a maxillis 
ejus defluant. Dixi ei : Time Deum coli et terre, 
et indica mihi quis te angelus imbellem faciat. 
Qui ait : Me dejicit Salvator qui futurus est homo, 
cujus signum in fronte si quis scripserit, vincet 
me, et territus in fugam vertar citius; et hoo si- 
gnum si quis scripserit, terrebor. Et hec audiens 
ego Salomon, et laudans Deum conclusi demonem 


ταύτην πρὸς τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ, καὶ ἔδωκα αὐτοῖς, 
ὥστε εἰδέναι τὰς δυνάµεις τῶν δαιµόνων xal τὰς 
µορφάς αὐτῶν, καὶ τὰ ὀνόματα αὐτῶν τῶν ἀγγέλων 
ἐν oic καταργοῦνται ol δαίµονες' καὶ δοξάσας K3- 
ριον τὸν θΘεὸν ᾿Ἱσραὴλ, ἐχέλευσα περιδεθηναι τὸ 
πνεῦμα δεσμοῖς ἀλύτοις. Καὶ εὐλόγησας τὸν θεὸν, 
ἐκέλευσα παρεῖναι ἕτερον πνεῦμα" xal ἦλθε πρὸ 
προσώπου µου ἕτερον δαιμόνιον ἔχον τὴν μορφὶν 
ἔμπροσθεν ἵππου, ὄπισθεν δὲ ἰχθύος, καὶ φωνὴ Tv 
αὐτῷ µεγάλη, καὶ ἔλεγε πρός µε' Βασιλεῦ Σολομῶν, 
ἐγὼ πνεῦμα θαλάσσιον εἰμὶ γαλεπὸν, καὶ ἀποδέχο- 
μαι ἐν γρυσῷ καὶ ἀργύρῳ' ἐγὼ τοιοῦτον εἰμὶ πνεῦ- 
px διεγειρόµενον καὶ ἐρχόμενον ἐπὶ τὰ ἁπλώματα 
τοῦ ὕδατος τῆς θαλάσσης , xal ἐκποδίζω τοὺς ἐν 
αὐτῃ πλέοντας ἀνθρώπους * διεγύρω γὰρ ἐμαυτὸν 
el; χῦμα xal μεταμορφοῦμαι, ἐπιρίπτω xai ἔπεισ- 
έρχομαι τοῖς πλοίοις. Καὶ αὕτη µου ἐστὶν ἡ ἐργασία 
τοῦ ὑποδέχεσθαι τὰ χρήματα καὶ τοὺς ἀνθρώπους" 
λαμθάνω γὰρ καὶ διεγείροµαι, καὶ διαῤλίπτω τοὺς 
ἀνθρώπους ἀπὸ τῆς θαλάσσης * οὕτως εἰμὶ ἐπιθ»- 
μῶν σωμάτων; ἀλλ᾽ ἐκρίπτω αὐτὰ tto τῆς θαλᾶσ- 
σης ἕως τοῦ δεῦρο. Ἐπειδὴ δὲ Βεελζεθοὺλ àzywv 


τῶν ἀερίων πνευμάτων καὶ καταχθονίων, xal ἐπι- 
γείων δεσπότα, καὶ συµθασιλεύει εἰς τὰς ἑνὸς ixa- 


στου ἡμῶν πράξεις' διὰ τοῦτο κἀγὼ ἀνέδην ἀπὸ 
τῆς θαλάσσης" σκέψιν τινὰ λαθεῖν παρ’ αὐτῷ' ἔχω 
δὲ καὶ ἑτέραν δόξαν καὶ πρᾶξιν ' μεταμορφοῦμαι 
εἷς καύµατα, ααὶ ἀνέρχομαι ἀπὸ τῆς θαλάσσης, καὶ 
δεικνύω ἐμαυτὸν τοῖς ἀνθρώποις, ὡς ol ἐπίχειοι 
καλοῦσί µε, χυνόπαστον (510 3], ὅτι μεταμορφοῦμαι 
el; ἄνθρωπον' ἐστι pot τὸ ὄνομα ἀληθές' ναυτίαν 
δὲ ἀποστέλλω τινὰ διὰ τῆς ἀνόδου µου εἷς τοὺς 
ἀνθρώπους: ἆλθον οὖν εἷς τὴν συμθουλὴν τοῦ ἄρχον- 
τος Βεελζεθούλ * καὶ ἐδέσμωσέ µε καὶ παρέδωχέ 
µε εἷς τὰς χεῖράς σου’ χἀγὼ παρἑστιν (sic) ἑνώ- 
πιὀν σου διὰ τῆς σφραγῖδος ταύτης, καὶ σὺ νῦν βα- 
σανίζεις µε' ἴἰδοὺ νῦν δύο καὶ τριῶν ἡμερῶν ἐἔχλει- 
πει τὸ πνεῦμα τὸ λαλοῦν διὰ τὸ μὴ ἔχειν µε ὕδωρ. 
Κἀάγὼ εἶπον αὐτῷ: Λέγε pot molp ἀγγέλῳ καταργῇ 
σύ’ 6 δὲ ἔφη' Διὰ τοῦ Ἰάμεθ. Κάγὼ δοξάσας τὸν 
θεὸν, ἐκέλευσα tl; φιάλην βληθῆναι τὸ πνεῦμα, καὶ 
ὕδατος θαλασσίου Boyz; δέκα ἀναμετρητῶν β', καὶ 
περιέφραξα ἐἑπάνω µμαρμάρων καὶ ἀσφάλτων καὶ 
πίσσης εἷς τὸ στόµα τοῦ ἀγγέλου, xal σφραγίσας 
τῷ δακτυλιδίῳ ἐκέλευσα ἀποτεθῆναι eq τὸν ναὸν 


D τοῦ θεοῦ: καὶ ἐκέλευσα παρεῖναί µοι ἕτερον πνεῦμα. 


Καὶ ἦλθε πρὸ προσώπου µου καταλισμένον ἕτερον 
πνεῦμα ἀνθρώπου μορφὴν ἔχον σκοτεινὸν, τοὺς óg- 
θαλμοὺς ἔχον λάμποντας, καὶ lv τῇ χειρὶ φἐρον σπά- 
θην, καὶ ἑπερώτησα αὐτὸ, Σὺ τίς εἶ; 'O δὲ ἔφη: Ἐγώ eli: 
ὀχικὸν πνεῦμα, ἀνθρώπου γίγαντος ἐν σφαγῃ τετελευ- 
τηκότος ἐν τῷ xaipip τῶν γιγάντων. Εἴπον αὐτῷ, 
Λέγε µοι cl. διαπράττεις ἐπὶ τῆς γῆς' xal ποῦ ἔγεις 
οἰκητήριον. Τὸ δὲ ἔφη Ἡ μὲν κχατοιχία µου ἐν 
τοῖς καταχκάρποις τόποις' d δὲ ἐργασία µου αὕτη, 
παραχαθίζω ἐμαυτὸν τοῖς παρερχομένοις ἀνθρώποις 
ἐν τοῖς µνηµείοις καὶ iv ἁωρίφ παραμορφῶ ἆμαυ- 
τὸν τοῖς τελευτῶσι, καὶ sl λήψομαι τινὰ εὐθέως 





1341 TESTAMENTUM SALOMONIS. 1342 


ἀνερῷ αὐτὸν Pose ἡ δὲ {εἰ δὲ) οὐ δυνηθῶ ἀναιρῆ- A sicut et cieteros spiritus. Et jussi astare mihi aliud 
σαι, ποιῶ αὐτὸν δαιµον/ζεσθαι ' xal τὰς σάρκας αὖ- — daemonium : et venerunt in conspectu meo trigin- 
τοῦ (αὐτοῦ) κατεσθίειν καὶ τοὺς στέλους (sic) ἀπὸ ta sex spiritus, quorum capita ut canesinformes, et 
τῶν Ὑενείων καταῤῥεῖν. Ἔφην δὲ αὐτῷ' Φοθήθητι — in ipsis erant hominiformes, asinorum habentes 
οὖν τὸν Θεὸν τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, καὶ εἶπέ — faciem, boum ct volatilium. 

pot Tol ἀγγέλῳ καταργῇ σύ" τὸ δὲ ἔφη. μὲ καταργεῖ ὁ µέλλων Σωτὴρ γενέσθαι ἄνθρωπος, οὐ τὸ στοιχεῖον 
ἐν τῷ µετώπῳ εἴ τις ἐπιγράψει, ὑττήσει µε, xal φοθηθεὶς ἀποστραφήσομαι ταχέως' καὶ τοῦτο δὲ τὸ σημεῖον 
ἐάν τις ἐπιγράψῃ, φοθτηθήσοµχι. Καὶ τοῦτο ἀκούσας ἐγὼ Σολομῶν, καὶ δοξίσας Kóptov τὸν θεὸν, ἀπέχλεισα τὸ 
ῥα.µόνιον ὥσπερ καὶ τἆλλα πνεύματα. Καὶ ἐχέλευσα mapsival µοι ἕτερον δαίμονα * καὶ ἦλθον πρὸ προσώπου µου 
τριάκοντα Ἐξ πνεύματα, αἱ κορυφαὶ αὐτῶν ὡς κύνες ἄμορφοι, ἐν αὐτοῖς δὲ T,oxv ἀνθρωπόμορφοι' ὀνοπρόσωποι, 
βρυοπρόσωποι, καὶ πτηνοπρόσωποι. 


ΚΠάγὼ Σ2λομῶν ἀκούσας xal ἰδὼν αὐτὰ ἐθαύμασα, Et ego Salomon, audiens οἱ videns eos, obstupui, 
καὶ &x:potnsa αὐτὰ λέγων ὑμεῖς τίνες ἑστὲ; οἱ Bà οἱ interrogavi eos dicena : Quinam estis? Qui una- 
ὁμοθυμαδὸν μιᾷ φωνῇ ἔφασαν * 'Ἡμεῖς ἐσμὲν τὰ — nimiler una vocedixerunt : Nos sumus triginta sex 
τριάκοντα ἓξ στοιχεῖα, ol κοσµοκράτορες τοῦ cxó- elementa rectoris tenebrarum harum ; sed non po- 
τοὺς τούτου, ἀλλ᾽ οὐ δυνήσῃ, βασιλεῦ Σολομῶν, ἡμᾶς teris, rex Salomon, nobis nocere, nec concludere, 
ἀδικῆσαι, οὐδὰὲ κατακλεῖσαι, οὐδὲ κελεῦσαι ἡμῖν, B nec imperare nobis : sed quoniam Dominus Deus 
ἀλλ᾽ ἐπειδὴ Κύριος ὁ θεὸς ἔλωχέ σοι τὴν ἐξουσίαν — dedit tibi potestatem omnis spiritus aerii, terre- 
ἐπὶ παντὸς πνεύματος, ἀερίου τε καὶ ἐπιγείου καὶ — slris et subterranei, propter hoc et nos stumus 
παταχθονίου, διὰ τοῦτο καὶ ἡμεῖς παριστάµεθα — ante te, ut reliqui spiritus, procul ab Ariete, Tauro, 
ἐνώπιόν σου ὡς τὰ λοιπὰ πνεύματα" ἀπὸ Κριοῦ xal — Gemellis, crinito Leone, Virgine, Trutina, Scor- 
Ταὐρου, Διδύμου τε xal καρήγγου (καρήννου) (sic)  pione. Sagittario, Capricorno, Aquario et Pisce. 
Άξοντος, xal Παρθένου, Ζυγοῦ τε καὶ Σκορπίου, Το Tum ego Salomon, invocato nomine Domini Sa- 
ξότου, 'Alvoxipuroc, Ὑδροχόου, xai Ἰχθύος. Τότε —baoth, interrogavi eos sigillatim, quenam eorum 
ἐγὼ Σολομῶν ἐπικαλεσάμενος τὸ ὄνομα Κωρίο indoles esset; et jussi ego ut unusquisque in me- 
Σαθαὼθ, ἐπηρώτησα αὐτὰ καθ) tva ὁποῖος τρόπος dio veniens, suam diceret operationem. Tunc ve- 
αὐτῶν τυγχάνει * καὶ ἐκέλευσα αὐτὸς ἕνα ἕκαστον — niens primus ait : Ego sum primus minister cycli 
tiq τὸ μέσον ἑλθόντα εἰπεῖν τὴν ἑαυωτοῦ πρᾶξιν. — zodiaci qui vocor Aries, et mecum duo isti. Inter- 
Tote προσελθὼν ὁ πρῶτος εἶπεν, Ἐγώ εἰμί ὁ πρῶ- — rogaviigitur eos : Quinam vocamini? Unus ait : 
τος (διάκονος) δεχανὸς τοῦ ζωδιακοῦ κύκλου, ὃς Ego, domine, Ruax vocor; capita hominum facio 
καλοῦμαι Ἑριὸς, καὶ μετ’ ἐμοῦ οἱ δύο oUro:: ἐπη- — ut ab opere cessont, et tompora denudo ; ei solum 
ρώτησα οὖν αὐτοὺς ' Τΐνες καλεῖσθε; 'O μὲν a' ἔφη, 6 audiam : Michael, ejice Ruax, citius discedo. Α]- 
Ἐγὼ, Κύριε 'PóaE καλοῦμαι, κεφαλὰς ἀνθρώπων — ter ait: Ego Barsaphael vocor ; qui utaliquantulum 
ποιῶ ἀργεῖν, καὶ κροτάφους σχυλεύω, ὡς µόνον  doleant sub tempore meo jacentes efficio ; si solum 
ἀκοῦσαι, Μιγαὴλ’ ἔχλυσον “Ρύαξ εὐθὺς ἀναχωρῶ. Ὁ audiam : Gabriel, increpa Barsaphael, statim re- 
6E β’ ἔφη: "Evo Βαρσαφαὴλ καλοῦμαι, ἡ µικράνοες — vertor. Tertius ait : Ego Aratosael nominor ; ocu- . 
ποιῶ ἀλγεῖν τοὺς iv τῇ ὥρᾳ µου xstuívooc* ἐὰν — losledo, et magno afílcio detrimento; si soluni 
µόνον ἀκλύσω, Γαδριὴλ, ἔγκλησον Βαρσαφαὴλ, εὐθὺς — audiam : Uriel, increpa Aratosael, statim recedo. 
&vaytopiv. 'O τρῖτος ἔφη ᾿Εγὼ ᾿Αρατοσαήλ καλοῦ- Quintus ait: Ego Joudal vocor; aurium obstru- 
μαι, ὀφθαλμοὺς ἁλικῶ * καὶ σφόδρα βλάπτω, ὡς µό-  otionem tollo, et rursum immitto; si audiero : 
vov ἀκοῦσαι, Οὐριὴλ, ἔγκλησον ᾿Αρατοσαἡλ, εὐθὺς ^ Uruel, Joudal (increpa), confestim recedo. Sextus 
ἀναχωρῶ (il(. 'O « Eon 'EyG ᾿Ἰουδάλ καλοῦμαι, ait: Ego Sphendonacl nominor, qui parotidas et 
ἔκφραξιν ὠτίων, xal σφήνωσιν ἀκοῶν ἐπιτελῶ: ἐὰν — faucium glandulas, et nervorum aversam tensio- 
ἀκούσω, Οὐρουὴλ [ἔγκλησον] Ιουδὰλ εὐθὺς ἀναχωρῶ. nem facio; si audiero : Sabrael, increpa Sphendo- 
Ὁ & ἔφη: Ἐὼ Σφενδοναλλ καλοῦμαι, παρωτίδας ποιῶ — nael, etatim recedo. Septimus ait : Ego Sphandor 
xai παρίσθµια, χαὶ ὀπισθότονα, ἐὰν ἀκούσω, Σαθραὴλ, vocor; humerorum robur imminuo et commoveo, 
ἔγκλησον Σφενδοναὴλ, εὐθὺς ἀναχωρῶ. Ὁ ἕ ἔφη: , et manuum nervos resolvo, et ossa pedum resolvo, 
Ἐγὼ Σφανδὼρ καλοῦμαι ὤμων δύναμιν ἐλαττῶ καὶ Jet medullum in saniem converto; si audiero : 
σαλεύω, καὶ χειρῶν νεῦρα mabaÀUn* καὶ ὁστᾶ ποι- — Árael, increpa. Sphandor, statim recedo. Octavus 
χαμῶν (?) συντρίθω, xal μυελοὺς ἐκπιπύζω, ἐὰν ait : Ego Belbel nominor; hominum corda et 
ἀκούσω, ᾿Αραὴἡλ, ἔγκλησον Σφανδὼρ, εὐθὺς dva- mentes converlo in malum; si audiero : Arael, 
χωρῶ. 'O η’ Eon ᾿Εγὼ Βελθὲλ καλοῦμαι, καρδίας — increpa Belbel, statim fugio. Nonus ait : Ego Cur- 
ἀνθρώπων καὶ Φφρένας διαστρέφω * ἐὰν ἀκούσω —tael vocor; tormenta intestinis immitto, 1490598 
᾿Αραλλ ἔγκλησον Βελθὲλ, εὐθὺς ἀναχωρῶ. Ὁ 0 ἔφη: — induco; si audiero : Jaoth, increpa Curtael, con- 
Ἐγὼ Κουρταὴλ καλοῦμαι * στρόφους ἐν xoig  festim recedo. Decimus ait : Mihi Metathiax no- 


(11) Hic omisi que v. in additam. sub signo") 


1343 


na8el, increpa Metathiax, cito fugo. 
Ἐγὼ Μεταθιὰξ, καλοῦμαι * 
ἀναχωρῶ. 

Undecimus ait : Ego Catanicotael vocor ; pugnas 
et injustitiaa domi efficio, duritiam immitto; si 
quis velit pacem componere in domo sua, scribat 
in septem folia Daphnes nomen domantis me an- 
geli, et hx»eo nomina : Jae, Jeo, filii Sabaoth, per 
nomen magni Dei, increpatio flat contra Catanico- 
tael ; deinde lavans Daphnes folia in aqua, agper- 
gat aqua domum suam ab interioribus usque ad 
exteriora, et statim recedo. Duodecimus ait : Ego 
Saphatorae! nominor; dissensiones immitto inter 
homines, et. gaudeo scandalizans eos; si quis in 
charta scripserit nomina hec angelorum : Jaeo, 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


men ; nervorum dolores efficio; si audiere : Ado- Α ἀποπίμπω * πόνους ἐπάγω, ἐὰν ἀχούσω 


1341 


'[ao9 , 


ἔγχλησον Κουρταὴλ, εὐθὺς ávayopo. O v ἔφη " 


νεφροὺς ποιῶ movelv * ἐὰν ἀκούσω ᾽Αδωναὴλ, ἔγκλησον Μεταθιᾶξ, εὖθὺς 


Ὁ ια ἔφη * Ἐγὼ Κατανικοταήλ χαλοῦμαι' μά- 
χας καὶ ἀδικίας κατ’ οἴκους ποιῶ, καὶ σκληρίαν (sic; 
ἐπιπέμπω . ἑάν τις θέλῃ εἰρηνεύειν εἷς τὸν οἵχον 
αὐτοῦ, γραψάτω clc ἑπτὰ φῦλλα δάφνης τὸ ὄνομα 
τοῦ καταργοῦντός µε ἀγγέλου, καὶ ταῦτα τὰ ὀνόματα, 
'[at, "Ie, υἱοὶ Σαθαὼθ, διὰ τὸ ὄνομα τοῦ µεγάλο» 
θεοῦ ἐγκλησάτω τῷ Κατανικοταήλ * εἶτα πλύνων 
τὰ δαφνόφυλλα ἐπὶ τοῦ ὕδατος ῥεύνατω (sic?) τὸν 
οἶκον αὐτοῦ τῷ ὕδατι ἀπὸ ἔσω ἕως ἴξω, καὶ 
εὐθὺς ἀναχωρῶ. Ὁ ιβ’ ἔφη. Ἐγὼ Σαφαθωραὴλ κα- 
λοῦμαι διχοστφαίαν ἐμθάλω τοῖς ἀνθρώποις xai εὖ- 
φραίνομαι αὐτοὺς σκανδαλίζων, ἐάν τις εἲς χάρτην 


Jealo, Joelet, Sabaoth, Ithat, Jae, οἱ plicans tulerit B ἐπιγράψῃ τὰῦτα τὰ ὀνόματα τῶν ἀγγέλων "laco, 


collo suo, vel ea in aurem posuerit, statim recedo, 
et ebrietatem solvo. Decimus tertius ait : Ego Bobel 
vocor, nervorum contiractiones efficio ; si jam ex- 
ardescens, magni Adonael nomen audiero (cui di- 
cetur) : increpa Bothotel, statim recedo. Decimus 
quartus ait : Ego Cumentael vocor; horrorem et 
torporem immitto; si solum audiero : Jaroel, in- 
crepa Cumentael, confostim recedo. Decimus quin- 
tus ait : Ego Roelec vocor; facio ut guttur, et 
stomachum frigore doleant ; ita utsi solum audiero 
clamorem : Neimmaneas, ne uras, quia melior est 
Salomon undeeim fratribus, statim recedo. Deci- 
mus sextus ait : Ego Atrax vocor; ego immitlo 
hominibus calores insanabiles et nocivos ; si velis 
me ejicere, coriandrum seca, ad move labiis, carmen 
hoc dicens : pyrethrum a sordibus, adjuro te per 
excelsum Dei solium, exi a sordibus, recede a crea- 
tura Dei, et statim recedo. Decimus septimus ait : 
Ego Jeropael vocor; super stomachum hominum 
sedeo, et convuleiones pario in balneo et itinere ; 
et ubicunque invenior, et invenio hominem, cade- 
re facio; si quis autem patientibus dixerit in aure 
nomina hec ter, in dextera : Jourdarizi, Saboune, 
Denoe, statim recedo. Decimus octavus ait : Ego 
Bouldoumech vocor; feminas a viro arceo, et in- 
vidiam genero; si quis patrum tuorum nomina 
Boripserit in charta, Salomon, et posuerit in vesti- 
bulo domus sue, inde recedo; superscriptio au- 
tem hec est : Imperat tibi Deus Abraham, et Deus 
Jsaac, et Deus Jacob, recede & domo ista in pace ; 
Statim abeo. Decimus nonus ait : Mihi nomen Na- 
thoth,et in genua virorum sedeo; si quis in charta 
scripserit : Phnounoboeol, exi, Nathoth, et collum 
ne tangas, stalim abeo. "Vicesin:us ait : Fgo 
nominor Mardero ; febrim immitto hominibus in- 
Sanabilem ; si quis in charta libelli scripserit : 
Sphener, Raphael, exeamus, σύρον δούρον, et collo 
aptaverit, confestim recedo. 

χωρῶ. 'O x Eon: ᾿Εγὼ καλοῦμαι 


(42) Diversa genera scripture in una enuntiatione. 


ἩΜαρδέρω, πυρετὸν 


᾿Ιεαλῶ, Ἰωελὲτ, Σαθαὼθ, ἸἼθοθ, Βαὶ, καὶ πλίξας 
φορέσει τῷ τραχήλῳ, Tj καὶ τῆς πρὸς το οὓς 14, ϱ) 
05, (2) εὐθὺς ἀναχωρῶ, xal τὴν µέθην λύώ. 'O ty 
ἔφη * ᾿Ἐγὼ Βοθὴλ καλοῦμαι, νευροχρίλασεις (sic) 
ποιῶ, ἐὰν igantópavoc ἀχούσω τοῦ μεγάλου 'A60- 
ναἡλ τὸ ὄνομα Ἔγκλησον Βοθοθὴλ, εὖὐθὺς dvaywpo. 
'O ιδ ἔφη: Ἐγὼ Κουμεατὴλ καλοῦμαι, φρίκτν καὶ 
νάρχην ἐπιπέμπω' ὡς µόνον ἀκούσω Ζωρωὶλ, "Er- 
χλησον Κουμενταὴλ (12), εὐθὺς Gvayepo- 'O « 
ἔφη, Ἐγὼ “Ῥοηλὴδ καλοῦμαι: ψύχος καὶ ῥίγος καὶ 
στομάχου πόνον ἐμποιῶ, ὡς µόνον ἀκούσω tab μὴ 
ἐμμείνῃις μὴ θερµαίνῃς ’ ὅτι κάλλιον ἐστὶ Σολομῶν 
ἐνδέκα πατέρων, εὐθὺς ἀναχωρῶ. 'O t ἔφη, 'Eyo 
᾽Ατρὰξ καλοῦμαι' ᾿Εγὼ καταστρέφω τοῖς ἀνθρώποις 
πυρετοὺς ἀνιάτους xal βλαθερούς * ἐὰν θέλῃς µε 
ἐγκλῆσαι ' κολίανδρον κόψας ἐπίχριε τῶν Χειλέων 
λέγων τὴν ἐπφδὴν ταύτην ^ τὸ πύρεθρον τὸ ἀτὸ 
ῥυπαρίας, ὁρχίζω σε κατὰ τοῦ θεοῦ τοῦ ὑψί- 
στου τοῦ θρόνου, ἀναχώρει ἀπὸ ῥυπαιίας, καὶ dvi- 
χώρει ἀπὸ τοῦ πλάσματος τοῦ θεοῦ, xal εὐθὺς dvz- 
χωρῶ. Ὁ ιζ ἔφη, ᾿Εγὼ “Ἱεροπαὴλ χαλουµαι * dizi 
τοῦ στομάχου τῶν ἀνθρώπων καθέζοµαι, xci ποιῶ 
ἀσπαρμοὺς (sic) ἐν βαλανείῳ, καὶ ἐν ὁδῷ: καὶ ὅπου 
δ) ἂν εὑρεθῶ καὶ εὕρω τὸν ἄνθρωπον πτωκχατίζω 
(sic) ὃς 8' ἂν εἴποι τοῖς πάσχουσιν εἷς τὸ οὓς αὖ- 
τῶν, τὰ ὀνόματα ταῦτα ix τρίτου, εἲς τὸ δεξὼν, 
Ἰουδαριζὴ, σαθουνὴ, δενώη (sic), εὐθὺς ἀνακωρᾶ. 
'O τη’ ἔφη ἐγὼ καλοῦμαι Βουλδουμὴχ, Ὑυναῖκας 
ἀπὸ ἀνδρὸς χωρίζω, καὶ φθόνον ἐπιτελῶ. ἐάν τις 
γράψΨῃ τῶν σῶν πατέρων τὰ ὀνόματα Σολομῶν iv 
χάρτῃ, καὶ θήσει αὐτὰ ἐν προθύροις τοῦ otxou αὐτοῦ, 
ἐκεῖθεν ἀναχωρῶ. Ἡ δὲ ἐπιγραφή ἐστιν abono xs 
λεύει col ὁ θεὸς ᾿Αθραὰμ, xai ὁ θεὸς Ἰσαὰα, καὶ 
ὁ θεὸς ἸΙαχὼθ, ἀναχώρησον ἀπὸ τοῦ οἴχου τούτου 
μετ’ εἰρήνης, εὐθὺς ἀναχωρῶ. Ὁ (0 ἔφη ᾿Εγὼ κα- 
λοῦμαι Ναθὼθ, καὶ εἰς τὰ γόνατα χαθέζοµαι τῶν ἀν- 
θρώπων, ἐάν τις ἐπιγράψῃ lv χάρτῃ Φνουνοθοπὸλ, 
ἔξελθε Ναθὼθ, καὶ τράχηλιν μὴ ἄψῃς, εὐθὺς àva- 
ἐπιπέμπω ῥἀνίατον τοῖς ἀνθρώποις, idv τις 


1315 


TESTAMENTUM SALOMONIS. 


1346 


γράψῃ εἷς χάρτην B:6Xloo, Σφηνἡρ, Ῥαφαὴλ, ἀναχώρημεν (sic), σύρον δούρον, καὶ τῷ τραχήλῳ περιάψῃ, «0007 


ἀναχωρῦ. 


"O xa' ἔφη Εγὼ ᾽Αλαῦ καλοῦμαι. βήχα καὶ δύσ- Α — Vicesimus primus ait : Ego Alath vocor; tus- 


πνοιαν τοῖς παισὶν ἐμποιῶ' ἐάν τις ἐπιγράψῃ εἲς 
χρτην" ᾿Ρορλξ, δίωξον σὺ ᾿Αλὰθ, xal τῷ τραχήλῳφ 
περιάψῃ, εὐθὺς ἀναχωρῶ. Ὁ xf ἔφη Ἐγὼ Νεφ- 
θαδὰ καλοῦμαι' νεφροὺς ἀλγεῖν moto* καὶ στραγ- 
χισμοὺς οὕρων ἐπιτελῶ' idv τις γράψῃ slc λαμνὸν 
κασσιτήρινον, Ἰαθὼθ, Οὐρουὴλ, Νεφθαδὰ, x«i περι- 
ἀψῃ τῷ leyly, εὐθὺς ἀναχωρῶ. Ὁ κδ' ἔφη: ᾿Ἐγὼ 
"Axtoy μὲν καλοῦμαι ' πλευρὰς καὶ ψόας ἀλγεῖν 
ποιῶ" Hy τις γλύψῃ iv ὕλῃ χαλκοῦ (isc }) ἀπὸ πλοίου 
ἀστοχήσαντος dovlou Μαρμαραὼθ, Σαθαὼθ, "Άκτον 
μὲν δίωξον, καὶ περιάψῃ τῷ ἰσχίῳ, εὐθὺς ἀνα- 
χωρῶ. Ὁ κε ἔφη ᾿Βγὼ ᾿Λνατρὶθ καλοῦμαι, xa5- 
σεις xal πυρώσεις εἷς τὰ σπλάγχνα ἀποστέλλω, ἐὰν 
ἀκούσω, ἄραρα Χάραρα, εὐθὺς ἀναχωρῶ, Ὁ κας’ ἔφη' 
᾿Βγὼ ᾿Ενενοὺθ καλοῦμαι ' φρένας ἀποχλέπτω καὶ 
παρδίας ἀλλοιῶ, καὶ νόδον (sic) tot" &dv τις Yoko, 
᾿λλλαζοὼλ, δίωξον Ἐνενοὺθ, καὶ περιάψῳ v» χάρ- 
την εὐθὺς ἀναχωρῶ. 'O xz ἔφη": "Evo Φῇθ xa- 
λοῦμαι' ὑπεχτικοὺς ποιῶ ἀνθρώπους' καὶ αἶμορα- 
σίαν moto ἑάν τις Ópxlon µε εἰς olvov εὐώδη ἄχρα- 
τον, κατὰ τοῦ ἐνδεχάτο» ἑῶν λέγων, Ὀρκίζω σε 
κατὰ τοῦ ἑνδεκάτου tv παῦσαι ᾿Αξιωφήθ' καὶ δὸς 
ποιεῖν τῷ πάσχοντι, εὐθὺς ἀναχωρῶ. 'O x» ἔφη' 
Εγὼ "Αρπαξ καλοῦμαι, ἀγρυπνοπνίας ἐπιπίμπω , 
ἐάν τις γράψῃ κὸκ (sic) Φνηδισμὸς, καὶ περιάψῃ 
τοῖς κροτάφοις, εὐθὺς ἀναχωρῶ. Ὁ x8' ἔφη' ᾿Ἐγὼ 
'Avostip καλοῦμαι * µητροµανίαν ἐπιπέμπω xai 
πόνους ἐν τῇ κύστῃ (κύστει) mol * ἐάν τις εἷς 
ἔλαιον καβαρὸν, τρεῖς χόχχους δάφνης λεάνης, (λεα- 
ναν, λεανων, λεανει)) ἐπαλείψῃ λέγων Ὀρκίζω 
σε, ᾽Ανοστὴρ, κατὰ τοῦ μαρμαραὼ παῦσον, εὐθὺς 
ἀναχωρῶ. 

'O X ἔφη' ᾿Εγὼ ᾽Αλλεθορίθ καλοῦμαι' ἐάν τις 
νυχτοφαγήσει (Ad marg.: ἴχθυο) ὁστέον καταπίῃ, 
καὶ ἄρας ὀστέον ἀπὸ τοῦ ἰχθύος βήσσει, εὐθὺς ἆνα- 
χωρῶ. 'O λα ἔφη. ᾿Εγὼ ἡ Φησικιρὲθ καλοῦμαι, 
µακρονοσίαν ποιῶ' idv τις εἲς ἔλαιον βαλὼν ἅλας 
τριπτὸν ἐπαλείφῃ τὸν κάµνοντα λέγων ' Σεραφὶμ, 
Χερουθὶμ βοηθήσατὲ uot εὐθὺς ἀναχωρῶ:' 'O λβ' 
ἔφη, 'Eyà Ιχθίον καλοῦμαι’ νεῦρο παραλύω, xal 
σωντρίθω * ἐὰν ἀκούσω ᾿Αδοναὴθ . βοήθει, εὐθὺς 
ἀναχωρῶ. Ὁ λΥ ἔφη' "Eq ᾽Αγχονίων καλοῦμαι) 
ἐν τοῖς σπαργάνοις καὶ lv τῷ, φάραγγι χεῖμαι' καὶ 
bv τις εἷς φύλλα συκῆς γράψῃ, Λυκοῦργος ἐν παρά- 
ἐν γροµµά ' γράψῃ δὲ βοτρυδὸν, εὐθὺς ἀναχωρῶ' 


sim, difficilemque spirationem parvulis creo; ei 
quis in charta scripserit : Rorex, ejice tu Alath, 
et collo suspenderit, statim recedo. Vicesimus 
secundus ait: Ego Naphthada vocor; nervos do- 
lere facio, et ut urina guttatim fluat:asi quis in 
lamina stannoa scripserit : Jathoth, Ourone,Neph- 
thada, et coxendici aptaverit, statim abeo. Vicesi- 
mus quartus ait : Ego Acton vocor ; latera et lum- 
bos dolere facio ; si quis in materia eris ab infau- 
Bta nave detracti scripserit: Marmaraoth,Sabaoth, 
Actonem ejice, et. coxendici aptavorit, statim re- 
cedo. Vicesimus quintus ait : Ego Anathreth vo- 
cor; ardores et febres in viscera immitto ; si au- 
diero : Arara, Charara, con[íestim recedo. Vicesi- 
mus gextus ait : Ego Enenouth vocor ; mentes de- 
cipio, corda immuto, et adullero; si quis serlpse- 
rit : Allazool, ejice Enecdoth,et chartam aptaverit, 
statim recedo. Vicesimus septimus ait : Ego Pheth 
vocor; homines facio hectica febri laborantes ; 
sanguinis fluxum creo ; 8i quis adjuraverit me su- 
per vinum fragrans purum, per undecimum Eo- 
num dicens : Adjuro te per undecimum Eonum, 
ut cesses, Axiopheth, et patienli da ut agat, sta- 
tim recedo. Vicesimus octavus ait: Ego Arpax 
nominor, vana immitto somnia ; ei quise scripserit 
(Coo phenedismos) (male blandiens somnium) et 
temporibus applicaverit, statim recedo. Vicesimus 
nonus ait : Ego  Anosier vocor ; venereum 
furorem immitto, et in podice dolores edo ; si quis 
oleo puro tria grana lauri levigati unxerit dicens: 
Adjuro te, Anoster, per Marmarao, ut cesses, ata- 
tim recedo. 


Tricesimus ait : Ego Alleborith vocor; si quis 
nocte manducaverit piscis ossa et biberit ; et tol- 
lens os ex pisce tussierit, statim recedo. Tricesi- 
mus primus ait : Ego Phesicireth nominor, in 
longum morbos traho; si quis in oleum mittens 
8al contusum,uuxerit esgrotum dicens : Seraphim, 
Cherubim, opem ferte mihi, statim recedo. Trice- 
simus secundus ait: Ego Icthion vocor; nervos 
resolvo et contero; si audiero : Adonaeth, auxi- 
liare, statim recedo. Tricesimus tertius ait : Ego 
Anconium vocor ; in pannis et in gurgite jaceo ; si 
quis in folia ficus scripserit : Lycurgus in pro- 
ximo, in scripto, scripserit autem in modum ra- 


Auxo)pyoc* Ὑκοῦργος' Κούργος' Όὔργος' Tóc: D cemi, statim recedo : Lycurgus, ycurgus, curgus, 


"Oc. 

Ὁ A60 ἔφη * Ἐγὼ Αὐτοθϊθ καλοῦμαι ' φθόνους 
ποιῶ xal µάχας' χαταργεῖ µε οὖν τὸ ἄλφα xal τὸ 
ὤμεγα γραφόμενα. 'O λε ἔφη Ἐγὼ Φθηνὸθ καλοῦ- 
μαι βασκαίνω παντὶ ἀνθρώπῳ' καταργεῖ µε οὖν ὁ 
ὀφθαλμὸς πολυπαθὴς ἐγχαραττόμενος, 'O Ag ἔφη, 
Ἐγὼ Βιανακὶθ καλοῦμαι, τοῦ σώματος ἐπίφθονος 
elg: οἴκους ἐρημῶ, σάρκας ἀφανίζω' καὶ ὅσα ἄλλα 
τοιαύτα ' ἐάν τις Ὑράψῃ iv προθύροις τοῦ οἴκου 
αὐτοῦ Μηλτῶ, ᾿Αρδοῦ, Avaxg, φεύγω τοῦ τόπου 


urgus, gus, us. 


Tricesimus quartus ait: Ego Autotith vocor; 
invidias facio et pugnas ; me impotentem fa- 
ciunt alpha et omega scripta. Tricesimus quintus 
ait : Ego Phthenolh vocor ; omnem hominem fas- 
cino; impotentem ergo me facit oculus morbo 
vexatus delineatus. Tricesimus sextus ait; Ego 
Bianacith vocor; corporis invidiosus sum ; domos 
desertas facio, carnes aboleo, et alia similia; gi 
quis scripserit in vestibulo domus sue : Melto, 


1347 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1348 


Ardu, Ánaoth, hunc locum fugio. Et hec audiens A ἐκείνου, Καὶ ταῦτα ἀκούσας ἐγὼ Σολομῶν, ἑδόξασα 


ego Salomon, laudavi Deum coli et terre ; jussi 
autem eos portare aquam in templo Dei,et iterum 
deprecatus sum Dominum Deum, ut exteriores 
daemones, ac supplantatores hominum, simul vin- 
cirentur, et venirent in templum Dei. Ego autem 
alios acriter demones condemnavi ut operarentur 
gravibus laboribus exstructionis templi Dei. Alios 
carceribus inclusi, aliis mandavi ut igne doma- 
rent aurum et argenlum, et plumbo et phiale 
conflatorie assiderent, et. ceteris daemonibus no- 
dos preparent, quibus debent includi. Et habui 
magnam tranquillitatem ego Salomon in omni 
terra, et in pace multa vitam degi, honoratus a 
cunctis hominibus qui sub colo sunt, et. oediti- 


cavi omne templum Domini Dei,et regnum meum D 


recte gubernabatur; et exercitus meus erat me- 
cum ; caeterum requievit urbs Jerusalem gaudens 
et letabunda, et omnes reges terre veniebant ad 
me & finibus terre, ut viderent templum quod 
e&dificabam Domino Deo, et audientes datam mihi 
sapientiam, venerabantur me gratia templi, au- 
rum et argentum, et lapides pretiosos multos, 
varios et 5, et ferrum, et plumbum, et ligna ce- 
drina, et ligna imputrescibilia afferebant mili, in 
edificationem templi Dei ; in his et regina terre 
Austri magna pollens prudentia, venit et procidit 
coram me super terram, el audiens sapientiam 
meam, laudavit Deum Israel, et probatione proba- 
vit sapientiam meam in multis que docui eam, 
juxta datam mihi sapientiam, et omnes filii Israel 
laudaverunt Dominum. 


Et ecce in his diebus unus operariorum senex 
etate procidil ante me dicens : Miserere mei, rex 
Salomon, quia senex exsisto. Jubens igitur ut sta- 
ret,dixit (sic) : Loquere, senex, quid vis? Qui ait : 
Obsecro te, rex, fllium habeo unigenitum οἱ contu- 
meliis afficit me gravibus, et verberat me in faciem, 
et caput mihi vellicat, et mortem malam denuntiat 
mihi ; ideo asto coram te, vindica me.H»c audiens 
ego Salomon, dolore pungebar aspiciens in senec- 
tutem ejus, et jussi ut adduceretur filius ejus, 
Quem accersitum interrogavi, si hec ita se ha. 
bent. Ait autem juvenis : Non ita ego furore 
plenus,ut patrem qui genuit me manu ceciderim | 
Propitius sit mihi rex, non enim injusta talia au- 
sus sum infelix ego. Hec ajuvene audiens ego 
Salomon, hortabar seniorem ut ad sensum veni- 
ret, οἱ filii acceptaret excusationem. Ille autem 
nolebat, sed potius ut morte periret. Cum autem 
non acquiesceret senex, piaculum juveni jamjam 
impoaiturus eram, et videns Orniam demonem ri- 
dentem, iratus sum valde eo quod rideret demon 
in conspectu meo. Et illis jussi ut recederent, et 
&dduceretur Ornias in medio tribunalis, quo ad- 
ducto, dixi ei : Maledicte, quid mihi appropinquans 
risisti ? Ait autem demon : Queso te, rex, non 
propter te risi, sed propter infelicem seniorem 


τὸν θεὸν τοῦ οὐρανοῦ xal τῆς qZc, ἐχέλευσα δὲ 
αὐτοὺς ὕδωρ κοµίζειν dv τῷ ναῷ τοῦ θεοῦ: καὶ Ἐτ 
προσηυξάµην πρὸς Κύριον τὸν Oióv: ὥστε τοὺς tio 
δαίµονας καὶ ἐχποδίζοντας τὴν ἀνθρωπότητα συµπο- 
δίζεσθαι xai προσέρχεσθαι εἰς τὸν ναὸν τοῦ Ozox ἐνὼ 
δὲ τοὺς μὲν τῶν δαιμόνων, κατέχρινα ἐργάζεσθαι τὰ 
βαρέα ἔργα τῆς οἰκοδομΏς τοῦ ναοῦ τοῦ θεοῦ. Τοὺς δὲ 
φρουραῖς κατέκλεισα' ἑτέρους πυρομαχεῖν ἐχέλευς 
χρυσίῳ καὶ ἁργυρίῳ, καὶ µολίθδῳ, xal φιάλῳ παρᾳ- 
καθἰζεσθαι' καὶ τοῖς λοιποῖς δαίµοσι, τρόπους ὁτο:μᾶ- 
σθαί, ἐφ᾽ oic ὀφείλουσι Χαταχλεισθῆναι. Καὶ εἷ- 
γω πολλὴν ἑσυχίαν ἐγὼ Σολομῶν iv πασῃ t7 Υ) 
καὶ iv εἰρήνῃ διῆγον πολλῇ, τιμώμενος ὑπὸ πάντων 
ἀνθρώπων, καὶ τῶν ὑπὸ τῶν οὐρανῶν. Καὶ ᾠχκηλόμουν 
τὸν ναὸν Όλον Κυρίου τοῦ θεοῦ' xat ἡ βᾳσιλεία µου 
ἦν εὐθυνοῦσα΄ xal ὁ στρατός poo ἦν μετ ἐμοῦ, xxi 
λοιπὸν, ἀνεπαύσατο ἡ πόλις Ἱερουσαλὴμ χαΐζρουσα 
καὶ ἀγαλλιωμένη' καὶ ἅπαντες ol βασιλεῖς τῆς γῖς 
ἤρχοντο πρός µε ἀπὸ τῶν περάτων τῆς γῆς θεωρῖᾶσαι 
τὸν ναὸν ὃν ᾠκοδόμουν Κυρίφῳ τῷ θεῷφ. Καὶ ἀχού- 
σαντες τὴν σοφίαν τὴν δοβεῖσάν ot προσεχύνο»» 
μοι εἰς τὸν ναὸν, χρυσίον xal ἀργύριον xal λίθους 
τιµίους πολλοὺς διαφόρους, καὶ γαλκὸν xai σίδτρον, 
καὶ µόλιθλον, καὶ ξύλά κέδρινα, καὶ ξύλα acra 
προσἐφερόὀν xot εἷς τὴν χατασχευὴν τοῦ ναοῦ τοῦ 
0:05: iv οἴς xal βασίλισσα Νότου Ὑόνης (εἰ) ὁπ- 
ἄρχουσα ἐν πολλῇ φρόνησει ἆλθεν καὶ προσεχύντσεν 
ἐνώπιόν µου ἐπὶ τὴν γῆν xal ἀχούσασα τὴν σοφίαν 
µου ἐδόξασε τὸν θεὸν τοῦ Ἱσραὴλ, iv ol; καὶ ἐδοκί- 
pass δοχκιµασίαν τὰ τῆς σοφίας µου πάντα, ὅσα 
ἐσοφισάμην σὐτὴν κατὰ τὴν δοθεῖσάν pot σοφίαν᾽ καὶ 
πάντες ulo! Ἰσραὴλ ἑδόξασαν τὸν θεόν. 


Καὶ ἰδοὺ iv. ταῖς ἡμέραις ἐχείναις εἴς τῶν τεχνι- 
τῶν γηραιὸς τὴν ἡλικίαν, ἕῤῥιψεν αὐτὸν (sic) ἐνώτιιόν 
pou λέγων Βασιλευ Σολομῶν , ἐλεησόν µε, ὅτι 
γηραιὸς ὑπάρχω. Κελεύσας οὖν αὐτὸν ἀναστῆναι xa: 
φησὶν (sic, 3e pers.) εἰπὲ γέρων ὃ θέλεις ὁ δὲ ἔττ, 
Δέομαί σου, βασιλεῦ, υἱὸν ἔχω μονοχενῆ, xai οὕτως 
ὕθρεις ἐπάγη (ει) pov χαλεπὰς, καὶ τύφας µε κατὰ 
πρόσωπον καὶ τὴν κεφαλήν µου διέτιλλεν, καὶ 6a- 
νατον πονηρὸν ἐπαγγέλλεταί µοι τούτου χάριν προ- 
£i pot. (sic), προσίηµαι )) ὑμῖν ἐκδίκησόν µε. Ἐγὰὼ 
0b Σολομῶν ταῦτα ἀχκούσας κατενύγην, ἀποθλέψας 
εἰς τὸ ἐκείνου γῆρας, xal ἐχέλευσα ἀχθῆνπι τὸν 
υἱὸν αὐτοῦ. Τοῦ δὲ ἀχθέντος ἐπηρώτουν αὐτὸν, c: 
οὕτως ἔχει. ὁ δὲ νέος ἔφη Οὐχ οὕτως ἀπονοίᾳ iu 
ἐμπεπλησμένος ὥστε τὸν Ὑεννήτορά µου πατέοα 
παλάμη τύφαι. Ἴλεως γενοῦ uot, βασιλεῦ' οὐ γὰρ a0:- 
µιτα τοιαῦτα τετόλµηχα ὁ ταλαίπωρος Σγώ. "Eo δὲ ὁ 
Σολομῶν ταῦτα ἀχούσας παρὰ τοῦ νέου, παρεκάλουν 
τὸν πρεσθύτερον εἷς ἔννοιαν ἐλθεῖν, xal δέχεσθαι 
τοῦ υἱοῦ τὴν ἀπολογίαν. 'O δὲ οὐκ ἤθελεν ἀλλὰ 
μᾶλλον θανατωθήτω (sic) ἐν δὲ τῷ μὴ πείθεσθαῖ 
τὸν πρεσθύτερον, ἔμελλον τῷ vip τιµωρίαν ἀποφή- 
νασθαι’ καὶ θεωρήσας Ὀρνίαν τὸν δαίµονα γελῶντα. 
ἐθυμώθην µεγάλως διὰ τὸ γελάσαι τὸν δαίμονα ἑνώ- 
πιόν µου" καὶ τούτους μεταστῆσαι ἐκέλευσα Ὀρνίτ» 
εἷς piso)» ἀχθῆναι τοῦ βήματος. Τοῦ δὲ ἀχθέντος 











1849 


TESTAMENTUM SALOMONIS. 


13350 


ἔφην αὐτῷ ᾿Ἐπικατάρατε, τί µε προσχῶν ἐγέλασας; A et miserum juvenem hujus filium, quia tres adhuc 


Ὁ δὲ δαίµων ἔφη * Δαίομαι (sic) σοῦ, βασιλεῦ; οὐ διὰ 
ck ἐγέλατα, ἀλλὰ διὰ τοῦτον τὸν δύστυχον γέροντα, 
καὶ τὸ» ἆθλιον νέον, τὸν τούτου υἱὸν, ὅτι τρεῖς ἡμέ- 
pac xai ἐν ἁωρίᾳ τε τελευτήσει ὁ υἱὸς αὐτοῦ * καὶ 
ἰδοὺ ὁ γέρων βούλειαι κακῶς ἀναιρεῖν αὐτόν. "Eo 
δὲ Σολομῶν ἀκούσας ταῦτα, ἔφην πρὸς δαιµόνιον : 
᾽Αληθβῆ εἰσὶν & Αέγεις. Ὅ δὲ λέγει, Λληθῃ ταῦτα, 
βασιλεῦ. Καὶ ἀκούσας ἐγὼ ἐχέλευσα µμεταστῖνχαι 
τὸν δαίμονα, κα) ἐλθεῖν πάλιν τὸν γηραιὸν μετὰ καὶ 
τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ. ἐκέλευσα αὐτοὺς «ilg τραπῆναι" 
xai τὰ εἷς τροφὴν αὐτοῖς παρασχόµενος, εἶπον οὖν τῷ 
πρεσθύτῃ, Μεθ) ἡμέρας τρεῖς ἄγαγὲ µοι ὧδε τὸν υἱόν 
σου, xai ἐπινόοῦμαι αὐτοῦ. Οἱ δὲ προσκυνήσαντες 
ἀνεχώρηταν. Τούτων δὲ ἀπελθόντων ἐχέλευσα εἲς 
μέσον ἀχθῆνχι τὸν Ὀρνίαν, καὶ εἶπον αὐτῷ ' Λέγε 
μοι, πόθεν σὺ ταῦτα οἶδας, ὃ δὸ εἶπεν. Ἡμεῖς ol 
δαίμονες ἀνερχόμ 0x κατὰ τὸ στερέωµα τοῦ οὐρανοῦ 
xai μέσον τῶν ἁστέρων ἱπτάμεθα (43): xal ἀκούο- 
μεν τὰς ἀποφράσεις τὰς ἐξερχομένας ἐπὶ τὰς ψυχὰς 
τῶν ἀμθρώπιον, καὶ λοιπὸν ἐρχόμεθα, καὶ tie ἐν 


dies, et in nocte morietur filius ejus, et ecce vult 
scnex male perdere eum. Hec audiens ego Salo- 
mon, dixi ad demonium : vera sunt que dicis? 
Qui ait : Vera heo, rex. Et audiens, jussi recedere 
demonem, et rursum venire senem cum filio ejus, 
jussi eos amice discedere, et ad victum necessa- 
ria prebens eis, dixi ad seniorem : Post tres dies, 
adduc mihi filium tecum, et de eo mente cogito ; 
qui venerati sunt me, et abierunt. Illis autem re- 
cedentibus, jussi in medium adduci Orniam, et 
dixi ei: Indica mihi unde hec scias. Et ait : Nos 
diemones pergimus in firmamentum cali, et in 
medio siderum volitamus, et audimus consilia ve- 
nientia super animas hominum, et tandem abi- 
mus, el sive in potestate, sive in igne, sive in gla- 
dio, sive in casu fortuito, specie mutata interfici- 
mus, et si non in nocle quis, vel per vim aliquam 
pereat, ;transformamur nos daemones, ita ut ap- 
pareamus hominibus, et vonerentur nos super hu. 
manam naturam. 


Ovvastsiq, εἴτε ἐν πυρὶ, εἶτε ἐν ῥομφαίᾳ, εἴτε ἐν συμπτώµατι μετασχηματιζόµενοι ἀναιροῦμεν, καὶ ἐὰν μὴ dv 
ἀωρίᾳ τις, jj βίᾳ τινὶ ἀποθάνῃ, μεταμορφούμεθα ἡμεῖς οἱ δαίμονες, ὥστε φραίνεσθαι τοῖς ἀνθρωποις, καὶ 


σέθεσθαι ἡμᾶς ἐπὶ τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. 

Βγὼ γοῦν ταῦτα αχούσας, ἑἐδόξασα Κύριον τὸν 
θεὸν, καὶ ἐπερώτησα πάλιν τὸν δαίμονα” Λέγε µοι, 
πῶς δύνασθε εἲς τὸν οὐρανὸν ἀναθῆναι δαίμονες Ov- 
τες, καὶ μέσον τῶν ἀστέρων καὶ τῶν ἁγίων ἀγγέλων 
μιγῆναι: ὁ δὲ ἔφη" ὅσα ἐν τῷ οὐρανῷ ἐπιτελοῦνται, 
οὕτως xal ἐπὶ τῆς γῆς ol τύποι αὐτῶν" εἶσὶν γὰρ 
ἀρχαὶ, ἐξουσίαι, κοσµοκράτορες, καὶ ἱπτάμεθα ἡμεῖς 
οἱ δαίμονες dv τῷ ἀξρι xal ἀκούομεν τῶν ἔπουρα- 
νίων τὰς φωνάς xal πάσας τὰς δυνάµεις ἔπιθεω- 
ροῦμεν xal ὡς μὴ ἔχοντες βάσιν ἀναπαύσεως, ἆτο- 
νοῦμεν xai ἐκπίπτομεν ὥσπερ φύλλα ἀπὸ τῶν 
δένδρων’ καὶ θεωροῦντες ἡμᾶς οἱ ἄνθρωποι δοχοῦσιν 
ὅτι οἱ ἀστέρες πίπτουσιν ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ" ἀλλ᾽ οὐχ 
οὕτως ἐστῖν, ὦ βασιλεῦ, ἀλλὰ πίπτοµεν δ.ὰ τὴν 
ἀσθένειαν ἡμῶν καὶ dv. τῷ μηδαμόθεν ἔχειν ἀντίλη- 
div, καταπίπτωµεν (sic) ὡς ὀστραπαὶ dv ἁἑωρίᾳ 
πολλᾷ, καὶ ἐξάπινα" καὶ πόλεις καταφλέγοµεν * καὶ 
ἀγροὺς ἐμπυρίζομεν. Οἱ γὰρ ἀἁστέρες τεθεμελιωμέ- 
vot εἶσὶν ἐν τῷ οὗρανῷ, ὥσπερ καὶ ὁ ἦλιος καὶ ἡ 
σελήνι,. ζαὶ ταῦτα ἀκούσας ἐγὼ Σολομῶν ἐχέλευσα 
φρουρεῖσθαι τὸν δαίµονα΄ ἄχρι ἡμερῶν ε’ μετὰ δὲ 
τὰς € ἡμέρας μεταχχλεσάµενος τὸν Ὑγηραιὸν ἤμελλον 
ἐρωτᾷ». Ἐλθὼν δὲ ὁ γέρων πρὀς µε κατὰ πένθος 
καὶ μελάνῳ τῷ προσώπῳ (sic) εἶπον αὐτῷ * Βἰπὲ, 


Ego igitur hecaudiens, laudavi Dominum Deum, 
el interrogavi rursus demonem : Dic mihi quo- 
modo potestis in celum ascendere demones cum 
sitis, et in medio siderum stare, et sanctis angelis 
commisceri ? Qui ait : Qux» in colo perficiuntur, 
et in terra formam habent;sunt enim principatus, 
potestates, mundi rectores, et volitamus nos ἆ8- 
mones in aere, et audimus colestium voces, et 
potentias omnes contemplamus ; et quasi non ha- 
bentes sedem quietis, deficimus, et cadimus quasi 
folia ex arboribus, et videntes nos homines, exi- 
stimant quia stelle cadant e colo; sed non itla 80 
habet, o rex, at decidimus propter infirmitatem 
nostram, et quia nullam omnino habemus opem, 
cadimus et fulgura in tenebris multis et subito, et 
civilates incendimus, et agros igne vastamus, 
sielle enim fundata sunt in calo, sicut et sol οἱ 
luna.Et hec audiens ego Salomon, jussi ut custodie 
mancipatur demon usque ad dies quinque ; post 
dies quinque, advocatum seniorem eram interro- 
gaturus; veniens autem senior a me in luctu, et 
nigra facie, dixi dei: Dic, senex, ubi est filius tuus? 
Et quis habitus hic? Qui ait: Ecce absque liberis 
factus sum, et sine £pe sepulcro filiiassidens,jam 


πρεσθύτα, ποῦ ἐστιν ὁ υἱός σους xal τί τὸ σχῆμα a diebus duobus defuncti. Ilaec audiens ego Salo- 


τοῦτο; 'O δὲ ἔφη' Ιδοὺ ἅπαις ἐγενόμην, καὶ ἀνέλ- 
πιστα τάφῳ υἱοῦ παρακαθεζόµενος. δη γὰρ ἡμί- 
pat Φύο νεχροῦ γεγονότος. ᾿Βγὼ δὲ Σηλομῶν ἀκοῦσας 
ταῦτα, καὶ γνοὺς ὅτι ἀληθῆ pot ἔφησεν ὁ δαίµων 
"Ορνίας, ἐδόξασα τὸν Θεὸν τοῦ [opa A καὶ ἰδοῦσα f 
βασίλισσα Νήτου ταῦτα πάντα, ἐθαύμασεν δοξάζουσα 
τὸν θεὸν Ἰσραὴλ, καὶ ἴδε τὸν ναὸν Κυρίου οἴκοδο- 


mon, et sciens quia vera dixit demon Ornias, 
laudavi Dominum Deum Israel. Et videns regina 
Auslri hec omnia admirata et glorificans Deum 
Israel, et vidit templum Dei edificatum, οἱ dedit 
siclum auri, et argenti myriades centum, et eris 
electi; et intravit in templum; et altare, et fulci- 
menta erea altaris, et lapides lampadarum fulgen- 


(13) Eadem sententia Pauli in ep. ad Ephes. ri, 2, de demonum domicilio in aere. 


1351 


APPENDIX AD MICHAELEM PSELLUM. 


1353 


tes ex diversis coloribus, et carbunculo lapide, et À µούμενον καὶ ἔδωκεν σίκλον ypuclou xal ἀργυρίου 


hyacintho, et smaragdo, et saphiro; et vidit vasa 
aurea, et argentea, et crea, et lignea, et pellicea 
stramenta purpura tincta; et vidit bases oolum- 
narum templi Dei, omnes ex auro uno; preter 
demones quos ad laborandum damnavi; et erat 
pax in circuitu regni mei et super universam ter- 
ram. Et factum est stante me in regno meo, misit 
ad me epistolam rex Arabum Adar, et epistole 
scriptura talis erat : Regi Salomoni salutem : Ecce 
audivimus, et auditum factum est in omnes fines 
terre, datam tibi sapientiam, et quia vir miseri- 
cors a Deo tu es : et poteatas data est tibi super 
omnes spiritus aerios et terrestres et subterraneos. 
Quoniam spiritus exsistit in regiune Arabie talis : 
in matutino surgit flatus venti usque ad horas tres, 
et flatus ejus terribilis et exitiosus, et homines et 
jumenta interficit, nec ulla quit herba exsistere su- 
per terram a facie daemonis illius. Oro igitur, 
quoniam sicut ventus est spiritus, excogita aliquid 
Becundum datam tibi sapientiam a Domino Deo 
tuo ; et digneris mittere potentem virum qui com- 
pescat eum. Et ecce ero, rex Salomon, ego et po- 
pulus meus, et terra mea omnis, serviens tibi us- 
que ad mortem, et subdit se tibi omnis Arabia, 
modo justitiam hanc facias nobis. Quare rogamus 
te, ne despicias supplicationem nostram, neque 
negligas spretam tuam provinciam, εἰ ditioni tue 
subjectam perflcies : tui enim supplices sumus, 
ego et populus meus et omnis terra mea. Bene va- 
lere Dominum meum in omnibus. 


µυριάδας ἑκατὸν, καὶ χαλκοῦ ἐκλεκτοῦ, καὶ εἰσζλ- 
θεν el; τὸν vaóv* καὶ τὸ θυσιαστήρ.ον, καὶ τοὺς 
ἀναφόρους τοὺς χαλκοῦς τοῦ θυσιαστηρίου καὶ τοὺς 
λίθους τῶν λύχνων ἐξαστράπτοντας ix διαφόρων 
χρωμάτων, καὶ Αυχνίου τοῦ λίθου, καὶ σµαράγδο», 
καὶ ῥαχίνθου, xal σαπφείρου, xal εἶδε τὰ σκεύτ 
τὰ χρυσᾶ xai ἀργυρᾶ, xal χαλκᾶ, xal ξύλινα, καὶ ix 
δερμάτων ἁπλώματα ἠρυθροδανόμενα: xal ἴδε τὰς 
βάσεις τῶν κιόνων τοῦ ναοῦ Κυρίου. ol πᾶντες χρυ- 
clou ἑνός χωρὶς τῶν δαιμόνων ὧν χατέκρινα ἐργά- 
ζεσθαι' καὶ ἦν εἰρήνη κύκλφ τῖς βαοιλείας µου, 
καὶ ἐπὶ πάσης τῆς γῆς. Καὶ ἐγένετο ἓν τῷ εἶναί µε 
lv τῇ βασι)εἰᾳ µου, ἀπέστειλέ µοι ἐπιστολὴν ὁ fas:- 
λεὺς ᾿Αράθων ᾿Αδάρης, ἡ δὲ γραφὴ τῆς ἐπιστολῆς 
ἔγραφεν οὕτως" Βασιλεῖ Σολομῶντι Ὑχαίρειν ^ ἰδοὺ 
ἠκούσαμεν καὶ ἀχουστὸν Ὑέγονεν εἷς πάντα τὰ πέ- 
ρατα τῆς Ὑῆς, τὴν dv col δεδομένην σοφίαν (sic) - 
καὶ ὅτι ἄνθρωπος ἑλεήμων παρὰ Κυρίου sl σύ " 
καὶ σύνεσις ἐδόθη σοι ἐπὶ πάντων πνευμάτων ἀερίων 
τε xal ἐπιγείων καὶ καταχθονίων * ἐπειδὴ πνεῦμα 
πάρεστιν ἓν τῇ χώρᾳ τῆς ᾿Αραθίας τοιόνδε' ἐν τῷ 
ἑωθιωῷ ἄρχεται τις αὔρα ἀνέμου ἕως ὡρῶν τριῶν * 
καὶ ἡ πτοὴ αὐτοῦ Ottvij xal γαλεπή’ xai ἀποκτείνει 
ἀνθρώπους καὶ κτήνη καὶ οὐ δύναται πνοὴ οὐδεμία 
ζῆσαι ἐπὶ τῆς γῆς, ἑναντίον τοῦ δαίµονος ἐκείνου. 
Δέομαι οὖν ἐπειδὴ ὡς ἄνεμός ἔστι τὸ πνεῦμα σὀφισὲ 
τι κατὰ τὴν δεδομένην σ.. σοφίαν ὑπὸ Kuploo τοῦ 
θιοῦ σου καὶ χκαταζίωσον ἀποστεῖλαι δυνάµενον 
ἄνθρωπον συλλαθέσθαι αὐτῷ (sic). Καὶ ἰδοὺ ἔσομαι, 
βασιλεῦ Σολομῶν, ἐγώ τε xai ὁ λαός µου, xai 3 i 


µου πᾶσα δουλή σου ἕως θανάτου’ καὶ εἱρηνεῖ σε πᾶσα ᾽Αῤῥαθία, ἑάνπερ ταύτην τὴν δικαιοσύνην ποιήσεις α μῖν' 
διὸ δεόµεθά σου μὴ παραθλέψης τὴν Ἰκεσίαν ἡμῶν, καὶ μὴ ἐξουθενημένην τὴν σὴν ὑποτελεῖ καὶ ὑποτεταγμένήν 
ἐπαρχίαν ἀποτελέσει' ὃτι του ἱκέται ἐσμὲν, ἐγώ τε καὶ ὁ λαός µου xal πᾶσα dà yz μον’ ἑῥῥῶσθαι τὸν ἐμὸν 


Κύριον διὰ παντός. 


Ego Salomon, cum legissem litteras, et expli- 6 


cassem eas dedi populo meo, dicens ei : Post dies 
septem, in memoriam revocabis mihi epistolam 
hanc. Et erat Jerusalem edificata et templum com- 
plebatur. Et erat lapis singularis magnus electus, 
quem volebam ponere super caput anguli comple- 
menti ejus; et omnes operarii et cuncti d'emones 
collaborantes venerunt ad hoc, ut gursum leva- 
rent lapidem, exponerent super pinnaculum tem- 
pli sancti, et non potuerent commovero eum, et 
ponere super angulum preparatum; erat quippe 
lapis iste maguus valde,et accommodus in angulum 
templi. Et post dies septem, recordatus epistola 
Adaris regis Arabum, vocavi puerum meum et 
dixi : Dispone camelum tuum, et sume tecum ut- 
rem; accipe et sigillum hoc, et vade in Arabiam, ad 
locum in quo spirat spiritus malus, et appre- 
hendens utirem, et annulum ante os utris ad fla- 
tum spiritus, cum vento distendetur uter, tuno 
intelliges adesse spiritum : et confestim alligato 
utris ore, signa illud sigillo hoc et impono super 


Ἐγὼ δὲ Σολομῶν ἀναγνοὺς τὴν ἐπιστολὴν xz: 
ἀναπτύξας αὐτὴν ἀπίδωχα τῷλα ᾧ µου εἰπὼν αὐτῷ 
μετὰ ἑπτὰ ἡμέρας ὑπομνήσεις µε περὶ τῆς ἐπιστο- 
Acc ταύτης. Kal Tv (5) Ἱερουσαλὴμ ᾠκοδομουμὲ- 
νη, καὶ ὁ ναὺς συν πληροῦτο. Καὶ Jv λίθος &xco- 
γωνιαῖος κείµενος μέγας ἐνλεχτλς, ὄντινα ἐδουλή- 
μην θεῖναι εἰς τὴν χεφαλὴν τῆς γωνίας τὺς συμτλτ- 
ρώσεως αὐτοῦ. xal πάντες ol τεχνῖται, καὶ πάντες 
οἱ δαίµονες ol συνυπουργοῦντες Ἴλθον ἐπὶ τὸ αὐτὸ 
ὥστε ἀναγαγεῖν τὸν λίθον xal θεῖναι αὐτὸν ἐπὶ τὸ 
πτερύγιον τοῦ ναοῦ τοῦ Ἱεροῦ, καὶ οὐχ ἴσχυσαν 
σαλεῦσαι αὐτὸν, xai θεῖνι πρὸς τὴν γωνίαν τὴν 
θεµατισµένην αὐτῷ' ἦν γὰρ à λίθος ἐκεῖνος πάν» 
μέγας, καὶ χρήσιμος εἷς τὴν γωνίαν τοῦ ἱεροῦ. Rai 
μετὰ τὰς ἑπτὰ ἡμέρας μνησθεὶς τῆς ἐπιστολης 'ASa- 
pou βασιλέως ᾿Αράθων, ἐκάλεσα τὸν maibá µου καὶ 
εἶπον αὐτῷ. Ἐπίταξον τὴν χαμηλόν σου καὶ λάθε 
σεαυτὸν ἀσκὸν, λάθε δὲ καὶ τὴν φρη (v? a? i?) qi- 
0a (44) ταύτην * xal ἄπελθε εἲς τὴν ᾿Αραθίαν ἐτ'ὶ 
τὸν τόπον ἐν ᾧ τὸ πονηρὸν πνεῦμα πνέει' καὶ χκρα- 
τήσας τὸν ἀσχὸν, χαὶ τὸ δακτυλίδιον ἔμπροσθεν 


(44) Certe non scriptum : σφραγίδα, etsi hoc esse possit. 














4353 


TESTAMENTUM SALOMONIS. 


1384 — 


τοῦ στόµχτος τοῦ doxoo xatà τὴν πνοὴν τοῦ πνεύ- Α camelum tuum, et affer mihi huoc; et si in via 


µατος, xal iv τῷ πνευματωθῆναι τὸν ἀσκὸν, τότε 
συνήσεις ὅτι ὁ δαίµων ἐστί: καὶ σπουδῆ περιδήσας 
τὸ στόµα τοῦ ἀσκοῦ, κατασφράγισον αὐτὸν μετὰ τοῦ 
δακτυλιδίο», xal ἐπίταξον αὐτὸν ἐπὶ τὴν χάμηλον, 
xal χόµισόν µοι ἐνθάδε: χαὶ ἐὰν κατὰ τὴν ὁδὸν 
τάξοι σοι χρυσίον fj ἀργύριον f] θησαυοοὺς ἵνα &ro- 
λύσῃς αὐτὸν. βλέπε μὴ πεισθῇς ' 


ἁλλὰ σύνταξαι, ἄνα, ὄρχορυ ἁἀπολύσαι : 


spoponderit tibi aurum vel argentum vel thesau- 
ros, ut solvas eum, vide ne facias; sed (memineris) 
precepti cum juramento, ut (ne) solvas ; et si os- 
tenderit tibi loca auri et argenti, postquam nota» 
veris loca, signa sigillo hoc, et adduc eum mihi; 
jam vade in prospera valetudine. 

xai &àv ἀποδείξῃ σοι τόπους 


χρυσίου fj àpyoplou, σηµειωσάµενος τοὺς τόπους σφράγισαι τὴν σφραγῖδα ταύτην, xal ἄπαγέ pot αὖ- 


τόν * ἤδη ἄπελβε ὑγιαίνων. 


Τότε ὁ παῖς τὰ ἐντεταλμένα αὐτῷ ἐποίησε, καὶ 
ἑπέταξε τὴν κάµηλον, καὶ ἔθηκε τὸν ἀσκὸν καὶ 
ἐπορεύθη el; τὴν ᾿Αραθίαν * καὶ οἱ ἄνθρωποι τοῦ 
τόπου ἐχεί[νοῦ ἡπίστουν, εἰ ἄρα δυνήσεται τὸ πονη- 
ρὸν πνεῦμα συλλαθέσθαι. Ἴρθρου δὲ γενοµένου, 
ἀναστὰς ὁ οἰκέτης ἔστη χατενώπ'ον τοῦ πνεύματος 
τῆς πνοῆς, xal ἔθηκε τὸν ἀσχὸν ἐπὶ τὸ ἔδαφος, καὶ 
τὸ δαχτυλίδιον ἐπὶ τοῦ στόματος τοῦ ἀσχοῦ. καὶ 
ἔπνευσεν ὁ δαίμων διὰ µέσου τοῦ δακτυλιδίου εἷς τὸ 
στόµα τοῦ ἀσκρῦ, καὶ εἰτελθὼν ἐπνευμάτωσε τὸν 
ἀσκόν. Ὁ δὲ, ἄνθρωπος ἐνσταβεὶς εὐθέως, ἔἕστρινξεν 
t^ χειρὶ τὸ στόµα τοῦ ἀσκοῦ iv ὀνόματι Κυρίου 
τοῦ θεοῦ Σαθαὺθ, xal ἔμεινεν ἔσω ὁ δχαίµων εἷς 
τὸν ἀσκὸν, xal μετὰ τοῦτο ἔμεινεν ὁ παῖς ἐν τῇ 
χώρᾳ ἐκείνῃ ἡμέρας τρεῖς εἰς ἐπίδειξιν καὶ οὐχέτι 
ἔπνευσε τὸ πνεῦμα πλέον τῇ πόλει ἔκείνῃ' καὶ 
ἔγνωσαν πάντες οἳ Ἄραθες ὅτι ἀσφαλῶς συνέχλεισε 
τὸ πνεῦμα. Τότε ἐπέταξε τὸν doxóv ὁ malc εἷς τὴν 
χάμηλον * xal προέπεμπον τὸν maia ol "Αραθες 
μετὰ τιμῆς πολλῆς val δώρων πολυτίµων, εὖφη- 
μοῦντες καὶ δοξάζοντες τὸν θΘεὸν Ἰσραήλ. Ὁ δὲ 
Tai εἰσήγαγε τὸν ἀσνὸν, καὶ ἔθηκεν tlc τὸ μέσον 
τοῦ ναοῦ. Tr, δὲ ἐπαύριον ἐλθὼν ἐγὼ βασιλεὺς Σα- 


λομῶν elc τὸν ναὸν τοῦ θεοῦ, ἤμην ἐν λύπῃ πολλῃ C 


περὶ τοῦ λίθου τοῦ ἀκρογωνιαίου" καὶ iv τῷ εἰσέρ. 
χεσθαί µοι (sic) sl; τὸν ναὸν ἀναστὰς ὁ ἀσχὸς ἔπε- 
Ριεπάτησεν (sic) ἑπτὰ βήματα" ἔπεσε δὲ ἐπὶ στόµα 
καὶ προσεχύνησέ quot. Καὶ θαυμάσας ἐγὼ ὅτι καὶ 
μετὰ ἀσκοῦ δύναμιν ἔσχεν ὁ δαίµων, xal περιεπά- 
τει, ἐχέλευσα αὐτὸν ἀναστῆναι' καὶ ἀἁνέστη ὁ ἀσχὸς, 
καὶ ἕστη τοῖς ποαὶ πεφυσηµένος. Καὶ ἐπηρώτησα 
αὐτὸν λέγων. Βϊπέ uot, σὺ τίς εἶ; καὶ ἔφη ἔσωθεν 
τὸ πνεῦμα ' Ἐγώ εἶἷμι ὁ λεγόμενος Ἐφίππας, ὁ ὢν 
ἐν τῇ 'Apa6lg * καὶ εἶπον αὐτῷ ' Τοῦτό col ἐστι τὸ 
ὄνομα; Ὁ δὲ ἔφη, Nai, ὅπου ἑγὼ βούλομαι, ἐφίπταμαι 
καὶ ἐμπυρίζω, καὶ θανατῶ. Καὶ εἶπον αὐτῷ ' Ποίῳ 
ἀγγέλῳ καταργῃ σύ; ὁ δὲ εἶπεν Ὁ μονάρχης θιὸς 
ὁ ἔχων ἐξουσίαν κατ’ ἐμοῦ, xal ἀχούεσθαι' ὁ διὰ Παρ- 


Tunc puer imperata sibi fecit; paravit came- 
lum, imposuit utrem, et abiit in Arabiam. Et viri 
loci illius non credebant quod posset apiritum ma- 
lum apprehendere ; mane autem facto, surgens puer 
stetit ante flatum venti, et posuit utrem super 
pavimentum, et annulum ad os utris; et flavit 
demon per medium annuli, in os utris, et in- 
grediens vento distendit utrem. Vir autem surgens 
cito, strinxit manu os utris, in nomine Dei 
Sabaoth, et mansit intus demon, et postea man- 
sit puer in regione hac dies tres, ad probatio- 
nem facti, nec flavit amplius spiritus in civitate 
bac, et cognoverunt Árabes omnes quia certe 
conoelusit spiritum. Tunc utrem imposuit puer in 
camelum, et Arabes dimiserunt eum cum honore 
multo et donis pretiosis, laudantes et gloriflcan- 
tes Deum Israel. Puer autem attulit utrem, et sta- 
tuit in medio templi ; et postridie veniens ego rex 
Salomon in templum Dei, replebar tristitia magna, 
lapidis angularis causa ; et ingrediente me in 
templum surgens uter ambulavit gradus se- 
ptem : procidit autem in os, et veneratus est 
me. Et admirans ego, quod et in utre pote- 
statem haberet demon, et ambularet, jussi eum 
stare : et surrexit uter, et stetit pedibus distentus ; 
et interrogavi eum dicens : Indica mihi tu quis sis. 
Et ait ab intus spiritus : Ego sum diemon dictus 
Ephippas, stans in Arabia. Et dixi ei : Hoc est 
nomen tuum ? Et ait : Etiam ; quo mihi voluntas 
est advolo, et ascendo, et neco. Rt dixi ei : A 
quo angelo impotens efflceris? Et ait: Rex, Deus 
habet potestatem in me, ut audiam eum, qui 
nasciturus est ex Virgine, et a Judeis crucifi- 
gendus in ligno, quem venerantur angeli, archan- 
geli; ille meas vires frangit, et orbat me magna 
potestate mihi concessa a8 patre meo diabolo. 
Dixi ei : Quid potes facere? Qui ait : Potens 
sum et montes portare, regum domos evellere : 


θένου µέλλων γεννᾶσθαι καὶ ὑπὸ Ἰουδαίων σταυρω. [) arbores foliis nudos marcescere facio. Et dixi ei : 


θῆναι ἐπὶ ξύλου ὃν προσκυνοῦσιν ἄγγελοι, ἀρχάγ- 
(tot ἐκεῖνός µε καταργεῖ ' καὶ ἀτονεῖ µε ἐκ τῆς 
πολλῆς µου δυνάµεως, τῆς δοβείσης pot ὑπὸ τοῦ 
πατρός µου τοῦ διαθόλου. Εἶπον δὲ αὐτῷ' Τί δύνασαι 
ποιῆσαι ; Ὁ δὲ ἔφη ᾿Εγὼ δυνατός εἶμι ὄρη µεταφέ. 
pev, οἰκίας βασιλέων καταθαλεῖν, δένδρα ἀπέταλα 
µαραίνω, Καὶ εἶπον αὐτῷ ' Δύνασαι ἐπᾶραι τὸν λί 
θον τοῦτον xal θέσθαι αὐτὸν εἷς τὴν ἀρχ ἣν τῆς γω- 
γίας ταύτης τῆς οὔσης ἐν τῇ εὐπρεπείᾳ τοῦ ϱαοῦ : 
O δὶ ἔφη' Οὐ µόνον τοῦτον ἐπᾶραι, βασιλεῦ, ἀλλὰ 


Ῥατποι,. Gg. CXXII. 


Potesne tollere lapidem hunc, et ponere in caput 
anguli ad decorem templi? Non solum huno 
tollere, rex, inquit, valeo, sed et cum demone 
qui est super mare Rubrum afferam columnam 
etheroceruleam et ponam eam ubi vie in 
Jerusalem. Hec dicens, coegi eum, et quasi 
inflatus uter factus est, et supposui lapidi, et 
precinxit se, et levavit in altum utrem ; et con- 
gcendit uter scalas ferens lapidem, et statuit 
eum in summitate aditus templi. Ego autem Balo- 


43 


1353 APP. AD MICH. PSELLUM. — TESTAMENTUM SALOMONIS. 1356 


mon, videns lapidem sublatum et locatum, dixi : Α xai σὺν τῷ δαίµονι τῷ ἐπὶ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσες 
Vere impleta est Scriptura dicens : « Lupidein — &vaq&yw τὸν xlova τὸν (τὴν) ἀεριστὴν, xal στίσω 
quem reprobaverunt edificantes, hic factus est in αὐτὸν ὅπου βούλει ἐν Ἱερουσαλήμ. Ταυτα εἰπῶν 
caput anguli; » quia hoc non est meum dare, sed Ἠνάγκασα αὐτὸν, xai ὡσεὶ ἐχφυσηθεὶς ὁ ἀσκὸς ty 
Dei, ut possit da&amon lapidem tollere talem, et νετο, καὶ ὑποδέδεκα τῷ λίθῳ, καὶ διέζωσεν ἑαὐτὸν, 
statuere in loco quem volebam. Et adduxit Ephip- καὶ ἐπῃρεν ἑπάνω τόν ἀσχόν. Καὶ dvij)0ew ὁ ἀσκὸς 
pas demonem qui erat in mari Rubro, cum co- τὰς Χλίμαχας βαστάζων τὸν λίθον, xal ἔθετο αὐτὸν 
lumna, et accipientes ambo columnam, levave- εἰς τὴν &xpav τῆς εἰσόδου τοῦ ναοῦ. Ἐγὼ δὲ Σ0λο- 
runta terra. Ego autem recte cogitans quia duo µμῶν, ἰδὼν τὸν λίθον ἐπηρμένον xal τεθεµελιωμένον, 
hi spiritus valerent terram omnem conculere, in — erov: ᾽Αληθῶς ἐπληρώθη ἡ Γραφὴ ἡ λέγουσα λίθον 
puncto temporis, signavi hinc et hinc annulo,etdixi: ὃν ἀπεδοκίμασαν ol οἰκοδομοῦντες, οὗτος ἔγενήθι 
Satis est ; et manseruntspiritus portantes usque in — slc κεφαλὴν γωνίας, ὅτι τοῦτο οὐκ ἔστιν ἐμὸν δοῦ- 
hodiernam diem, ad ostensionem indite mihi sa- ναι ἀλλὰ τοῦ OcoU* τὸ κατισχῦσαι τὸν δαΐµονα irazm 
pientie ; et erat suspensa columna super altitudi- τὸν λίθον τηλικοῦτον, xai ἀποθέσθαι αὐτὸν εἰς -5- 
nem, per aera, a spiritibus portata, et sic deorsum — xov ov ἐθουλόμην. Καὶ ἤγαγεν Ἐφιππᾶς τὸν ὁαί- 
spiritus videbantur quasi aerem portantes; et at- ,, µονα τὸν ἐν τῇ Ερυθρᾷ θαλάσσῃ μετὰ τοῦ κίονος᾽ 
tendenti cuilibet, columna inclinata vecta a spiri- B καὶ λαθόντες ἀμφότεροι τὸν xlova ὑψώθηγσαν ἀπὸ 
tibus videtur et est usque in hodiernam diem. τῆς γῆς. Εγὼ δὲ, κατασοφισάµενος ὅτι τὰ — $20 
πνεύματα ταῦτα ἠδύναντο τὴν οἰκουμένην ὅλην σαλεῦσαι ἐν στιγμῇι χρόνου’ περιεσφράγισα ἔνθεν καὶ ἔνθεν τῷ 
δακτυλίφῳ, καὶ εἶπον' Φυλάσσου, xal ἔμειναν τὰ πνεύματα βαστάζοντα μέχρι τῆς σήμερον εἲς ἀπόδειξιν τῆς 
δεδομένης µοι σοφίας. Καὶ ἦν κρεµάμµενος ὁ xlov ὑπὲρ μέγεθος διὰ τοῦ ἀέρος, ὑπὸ τῶν πνευκάτων 
βασταζόμενος' καὶ οὕτως χΧάτωθεν τὰ πνεύματα ἐφα[νοντο ὥσπερ αἳρ βαστάζοντα' καὶ ἐν τῷ ἀτενίζειν τ:ς, 6 
Κίων ὑπόλοξος βασταζόµενος ὑπὸ τῶν πνευμάτων, xal ἔστιν ἕως τῆς σήμερον. 

Et ego Salomon interrogavi spiritum alterum Καὶ ἐγὼ Σολομῶν ἐπηρώτησα τὸ πνεῦμα τὸ ἔτε- 
qui cum columna venerat ex abysso maris Rubri : — pov, τὸ ἀνελθὸν μετὰ τοῦ Χίονος ἀπὸ τοῦ βυθοῦ της 
et dixi ei : Tu quis es? et quod nomen tuum, et θαλάσσης τῆς Ἐρυθρᾶς. Καὶ εἶπον αὐτῷ ' Σὺ τίς ck 
qua (ua operatio ? quia multa audio de te. Demon καὶ τί καλεῖσαι; καὶ τί σου i, ἐργασία: ὅτι πολλὰ 
autem hit : Ego, rex Salomon, vocor Abezethibod; ^ &xoów περὶ σοῦ. Ὁ δὲ Oalpwv ἔφη. Ἐγὼ, βασ.λε 
ortus sum ex archangelo (qui olim sedi in primo Σολομῶν, καλοῦμαι ᾿Αθεζεθιδόδ' ἀπόγονός stu: ἆρ- 
colo), cujus nomen Amclouth ; ego igitur sum spi- χαγγέλου, ποτὲ μὲν καθεζοµένου µου ἐν τῷ πρώτψ 
ritus molestus, alatus, unicam alam habens, impe- οὐρανῷ' οὗ τὸ ὄνομα ᾽Αμελούῃ' Ἐγὼ οὖν εἶμι πνεύμα 
rans omni vento sub colo ; aderam quando Moyses ἉΧχαλεπὸν, καὶ πτερωτὸν xal µονόπτερον, ἐπίθουλην 
intravit ad Pharaonem regem /Egypti, indurans , πάσης πνοῆς ὑπὸ τῶν οὐρανῶν' ἐγὼ παρήµῃν ἑνίχα 
cor ejus; ego sum quem invocabant Janis et Jambris C Μωσῖς εἰσήρχετο elc Φαραὼ βασιλέως Αἰγύπτου σκλτ- 
qui restiterunt Moysi in /Egypto; ego sum, qui µρύνων αὐτοῦ τὴν καρδίαν ἐγώ εἶμι ὃν ἐπεκαλλῦντο 
adversatus sum Moysi in extremis per signa. Dixi — 'Iavzc καὶ Ἰαμοῆς οἰκουχώμενοι τῷ Μωὺσῆ ἐν 
ergo ei : Quomodo igitur inventus es in mari Ru- ἈΑἰγύπτιφ' Ἐγὼ εἰμὶ ὁ ἀντιπαλαίων τῷ Μωύὺσῇ, ἐν 
bro ? Et ait : In exitu filiorum Israel, ego induravi. τοῖς πἐρασι τοῖς σηµείοις. Εἶπον οὖν αὐτῷ: Πῶς οὖν 
cor Pharaonis, et excitavi cor ejus, et minisiro- εὑρέθης ἐν τῇ Ἐρυθρᾷ θαλάσσι; 'O δὲ ἔφη: Ἑν 7 
rum ejus, et feci ut persequerentur filios Israel; et — i£óó«q τῶν υἱῶν '[opa?jA ἐγὼ ἐσκλήρυνα τὴν καρδίαν 
simul venerunt Pharao et JEgyptii omnes; tuno «Φαραώ * xal ἀνεπτέρωσα αὐτοῦ τὴν καρδίαν, καὶ 
aderam ibi, et simul venimus; et ingressi sumus τῶν θεραπόντων αὐτοῦ. καὶ ἐποίησα αὐτοὺς ἵνα 
omnes in mari Rubro. Et factum est, postquam καταδ.ώξωσιν ὀπίσω τῶν υἱῶν Ἰσραήλ ' xal. σωντ- 
transierunt filii Israe), reversa est aqua, et operuil — xoXoógzos Φαραὼ xal πάντες oi Αἰγύπτιοι. Τότε 
omnera exercitum /Egyptiorum, et universam po- ἐγὼ παρήµην éxsi^ xal συνηκολουθήσαµεν . Καὶ 
testatem eorum. Inventus sum ego hic et operuit ἀνήλθομεν ἅπαντες ἐν τῃ Ἐρυθρᾷ θαλάσσῃ. Καὶ 
me uuda, et mansi in mari, precipitatus Sub co- ἐγένετο, *wv!xa διεπέρασαν ol υἱοὶ Ἰσραὴλ, ἔπανα- 
lumna hac. Cum autem venit Ephippas missusate  στραφὲν τὸ ὕδωρ ἐκάλυψε πᾶσαν τὴν  maptuboAi 
in sacculo utris inclusus, eduxit me post se. Ego D τῶν Αἰγυπτίων, καὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν αὐτῶν ' 
igitur Salomon hec audiens, glorificavi Deum, et εὑρέθην οὖν ἐγὼ ἐκεῖ καὶ ἐκάλυψέ µε τὸ ὕδωρ" καὶ 
&adjuravi demones ut mandata mea non preteri- Ἅἔμεινα iv τῇ θαλάσσῃ τηρούµενος ὑποκάτω τοῦ 
rent, sed manerent portantes columnam ; et jura- — xlovo; τούτου. Ὡς δὲ TÀgev ᾿Εφιππᾶς, πεμςθεῖς 
verunt ambo dicentes : Vivit Dominus Deus tuus, παρὰ σοῦ ἐν ἀγγείῳ ἀσκοῦ ἐγκλεισθεὶς, καὶ aviO:- 
non deponemus hanc columnam usque ad consum- — 6act µε πρὸς ot. Κἀγὼ οὖν Σολομῶν ἀχούσας ταῦτα 
mationem seculi; si autem cadat olim lapis iste, ἐδόξασα τὸν θεὸν, xal ὥρκισα τοὺς δαίμονας, ὥστε 
tunc erit consummatio seculi. Et ego Salomon glo- jq παρακοῦσαί µου, ἀλλὰ µμεῖνι µβαστάζοντας 
rifiravi Deum, et ornavi templum Domini cum — *Zv xlova: καὶ ὤμοταν ἀμφότεροι λέγοντες" Ζῇ Κ΄- 
omni decentia, et sedebam felix in regno meo, et µῥριος ὁ θεός σου, οὐ μὴ ἀποθώμεθα (sic) τὸν στόλεν 
erat pax in diebus meis. Et accepi uxores ex τοῦτον ἕως τῆς συντελείας τοῦ alüvoq^ ᾗ 9 ἂν 








1391 


ADDENDA AD CEDRENUM. 


1358 


ἡμέρᾳ πέσῃ ὁ λίθος οὗτος, τότε ἔσται ἡ συντέλεια Α omni regione, quarum non erat numerus ; et abii 


τοῦ αἰῶνος. Ky Σολομῶν ἐδόξασα τὸν θεὸν, xai 
ἐκόσμησα τὸν ναὸν τοῦ Κυρίου πάσῃ εὐπρεπείᾳ' καὶ 
Tn» εὐθυμῶν iv τῇ βασιλείᾳ µου καὶ εἰρήνη ἐν 
ταῖς ἡμέραις µην. Καὶ ἔλαθον γυναῖκας ἐμαυτοῦ 
ἀπὸ πάσης χώρας, ὦν οὐκ T» ἀριθιὸς, xal ἐπορεύθην 
πρὸς τὸν “Ἱεθουσσαῖον, καὶ ἰδῶν ἐκεῖ θυγατέρα 
ἀνθρώπου Ἰεθουσαάίαν , ἠγάπησα αὐτὴν σφόδρα, 
xai ἠθουλόμην δέξασθαι αὐτὴν μετὰ ταῖς γυναιξί 
o9 (sic) εἲς γυναῖκα. Kal εἶπον πρὸς τοὺς ἱερεῖς αὐ- 
τῶν) Àóts µοι τὴν Σουμανῖτιν (15) ταύτην εἲς γὸ- 
ναῖχα, Καὶ εἶπον πρός ps οἱ Ἱερεῖς τοῦ Μολόχ. ᾿Βὰν 
ἀγαπᾶᾷς τὴν παρθἐνον, εἴσελθε xal προσκύνησον τοὺς 
θεοὺς ἡμῶν, τῷ µεγάλῳ θεῷ Ῥαφὰν, xai τῷ xa- 
λουμένῳ θεῷ Μολύχ. ᾿Εγὼ οὖν φοθηθεὶς τὴν λόξαν 
τοῦ θεοῦ, οὐκ ἠκολούθησα προσκυνῆσαι' xal εἶπον 
αὐτοῖς ἐγώ: Οὐ προσκυνῶ θεῷ ἀλλοτρίῳ (ad πιατᾳ.τίς 
ατη] (16) ἡ ὑπόθεσις, ὃτι τοσοῦτόν µε ἀναγκάζετε 
ποιῆσαι. Οἱ δὲ εἶπον (17) ωθεὶς (sic) (Forte : 'O θεὸς 
τῶν πατέρων ἡμῶν. Ἐμοῦ δὲ πυθοµένου ὅτι οὐδαμῶς 
προσκυνήσω θεοῖς ἀλλοτρίοις, καὶ παρήγγειλαν 
τὴν παρθένον τοῦ μὴ κοιμηθῆναί µοι ἐὰν μὴ παθῶ 
θῶσαι τοῖς θεωῖς. Κάγὼ οὖν ὁ δόλιος κινουμένου µου 
ἔρως παρ’ αὐτῃ ἔφερἑ µοι πέντε ἀχρίδας λέγων’ 
Λάθε ταύτας τὰς ἀκρίδας (18), καὶ σύντριψον αὖ- 
τὰς ἐπ᾽ ὀνόματος τοῦ θεοῦ Μολὸχ, καὶ νῦν κοιµη- 
θύσοµαι μετὰ coU: ὅπερ καὶ ἐτέλεσα"' καὶ εὐθὺς 
ἀπέστη τὸ πνεῦμα τοῦ θεοῦ ἀπ᾿ ἐμοῦ. καὶ ἐχενό- 
µην ἀἆσθενλς ὡσεὶ λῆρος τοῖς ῥήμασί gov ἐξ οὗ καὶ 


ad Jebuseum, et videns ibi flliam hominis Jebusai, 
amavi eam valde, et volebam acoipero eam inter 
conjuges meas in uxorem. Et dixi ad sacerdotes 
eorum : Date mihi Soumanitem (Sunamitem) hanc 
in uxorem. Et dixerunt ad me sacerdotes Moloch : 
Si diligis virginem, intra, et venerare deos nostros, 
magnum deum Raphan, et vocatum deum Moloch. 
Ego vero timens gloriam Dei, non acquievi ut 
venerarer; et dixi eis : Non servio deo alieno. 
Quid est hoc inane simulacrum quod sic me ad 
adorandum cogitis? Qui dixerunt : Deus patrum 
nostrorum. Mihi &utem affirmanti quia nullo modo 
&dorarem deos alienos renuntiarunt virginem 
nunquam mecum dormituram, nisi libens diis im- 
molarem. Et cum eam deperirem, attulit mihi cal- 
lidus amor quinquelocustas dicens ipsius nomine: 
Sume has locustas, et contere eas in nomine dei 
Moloch, et tunc dormiam tecum ; quod et feci. Et 
statim exivit a me spiritus Dei. Et factus sum infir- 
mus, et quasi Btultusin verbis meis ; exinde coactus 
sum ab ea ad wdificandum templum idolis, Baali 
et Rapha et Molooh, et ceteris; et ego miser feci 
voluntatem ejus, et tandem recessit gloria Dei 
a me ; et obscuratus est spiritus mous ; et factus 
sum proverbium idolis et daemonibus : ideo scripsi 
hoc testamentum meum, ut quibus obtigerit, ore- 
tis, et attendatis ultimis et non prioribus, et tan- 
dem gratiam inveniatis in secula. Amen. 


Tjveyxas0 (sic) παρ᾽ αὐτῆς χτίσαι vabv τῶν εἰδώλων' τῷ Baa, xal τῷ "Pao, xal τὸ Μολὸχ, xal τοῖς λοιποῖς 
εἰδώλοις' κἀγὼ οὖν ὁ δύστηνος ἐποίησα τὴν συμθουλὴν αὐτῆς, xal τελείως ἀπέστη dj δόξα τοῦ θ:οῦ ἀπ' ἐμοῦ" 
καὶ ἑσχοστίσθη τὸ πνεῦμά µου xai ἐγενόμην γέλως τοῖς εἰδώλοις καὶ δαίμοσι’ διὰ τοῦτο ἀπέγραψα ταύτην ἐμοῦ 
τὴν διαθήκην, ἵνα ol λαχόντες εὔχησθε καὶ προσέχητε τοῖς ἑσχάτοις, καὶ μὴ τοῖς πρώτοις, ἵνα τελείως εὕρωσι 
χάριν εἰς τοὺς αἰῶνας. ᾽Α μήν. 


VARLE LECTIONES. 


4 3 Nomen puella. 
(16 
θεσις. 


IL————SÉER 


In textu spatium vacum ante ἡ ὑπὸ- 


17) Hic iterum vacuum spatium. 
48) Cultus locustarum, apud discipulos Joannís 
Baptiste. 








ADDENDA AD CEDRENUM. 


TOM. I OPERUM CEDRENI. 


In codice Coisliniano 136 Historia Joannis Scylitzee premittitur Praefatio ea longe prolixior que 
praeit Georgii Cedreni Historic, et non pauca de Scriptoribus historie Byzantine nova ae notatu 


digna continet. Eam visum est hic describere. 


voy Ἱστοριῶν συγγραφεῖσα παρὰ Ἰωᾶννου xoopo- (i 


πἀλᾶτου καὶ μεγάλου δρουγγαρίου τῆς βίγλας, τοῦ 

Σχυλίτζη. 

Τὴν ἐπιτομὴν τῆς Ἱστορίας ἄριστα μετὰ τοὺς 
παλαιοὺς ἐπραγματεύσατο πρῶτον μὲν Ó μοναχὸς 
Γεώργιος καὶ Σύγγελλος χρηµατίσας Ταρασίου τοῦ 
ἁγιωτάτου πατριάρχου μετ) ἐχεῖνον δὲ 6 ὁμολογη- 
τὴς θεοφάνης καὶ τοῦ ᾿Αγροῦ ἠγούμενος, ἐπιστατι- 
κώτερον τὰς Ἱστορικὰς ἐπιδραμόντες βίἰόθλους καὶ 
συνοψίσαντες λόγῳ μὲν ἀφελεῖ καὶ ἀπεριέργῳ, µονον- 


Synopsis Historiarum scripta a Joanne Scylilxe 
Curopalata, et magno drungario vigiliz. 


Historie compendium optime post veteres con- 
cinnavit primo quidem Georgius monachus, qui 
gyncellus fuit Tarasii sanctissimi patriarche; post 
illum autem Theophanes confessor hegumenus 
Agri, qui ambo peritus historicos libros percurre- 
runt et in compendium redegerunt, sermone qui- 
dem simplici nec affectato, sed ipsi pene rerum 


1359 


ADDENDA AD CEDRENUM. 


1360 


» . « 4 ^ -. —- -—- -— 
nature adherenti. Verum Georgius a mundo con- Α οὐγὶ δὲ τῆς οὐσίας αὐτῆς ἐφαπτομένῳ τῶν c 


dito orsus, in tyrannos desiit, Meximianum nempe 
et Maximinum ({. Mexentium) ejus filium : Theo- 
phanes vero ab illius fine exordium ducens, et re- 
liquam chronographiam epitomes more referens, 
usque ad obitum Nicephori imperatoris qui ex Geni- 
cis seu Logotheta Genicorum fuerat, progressus 
finem narrandi fecit. Post hunc nullus alius huio 
ge studio dedidit. Quidam tamen tentavere, ut 8i- 
culus ille doctor, ar nostro tempore philosophorum 
princeps et hypertinus Psellus. Preter hos item 
alii. Sed ii perfuuctorie operi manum admoverunt. 
et ab accurata narratione lapsi, maximam rerum 
majoris momenti partem pretermisere, posteris- 
que inutiles fuere, nudam texentes imperatorum 
enumerationem, ut docerent quis quem imperato- 
rem exceperit, et nihil preterea. Verum qui sic 
historias non recto scopo conscripsere, plus no- 
cuere lectoribus, quam profuere. Nam Theodorus 
Daphnopates, Nicetas Paphlagon, Josephus Gene- 
sius οἱ Manuel, Byzantii, Nicephorus diaconus, 
Phryx, Leo Asinus, Theodorus qui fuit Sids pre- 
ses, ejusque consobrinus et cognominis qui Seba- 
stene prefuit Ecclesie, insuperque Demetrius 
Cyzicenus 80 Joannes Lydus monachus, suum sin. 
guli sibi proponentes argumentum; alius imperato- 
ris laudem, olius patriarche vituperium, alius 
amici encomium, atque historie nomine suum sin- 
guli secuti scopum, a laudatorum virorum mente 
et instituto longe aberrarunt. Ea enim que sto 
tempore gesta eunt conscribentes, pauloque altius 
resumentes, alius a'fectu ductus, alius odio, alius 
ad gratiam, alius prout eibi statutum fuerat, histo- 
riam edentes, inter se in narratione dissenserunt, 
ac caligine perturbationeque auditores repleverunt. 
Nos autem memoratorum virorum lectis operibus, 
historie amatoribus eorum synopsim non parum 
ulilem fore sperantes, maximeque iis qui facilita- 
tem labori anteponunt; utpote quae variis gesta 
temporibus brevissime representet, etl à commen- 
tariorum mole liberet : supra dictorum historias 
diligenter excutientes, ejectis iia qua ex affcctu et 
ad gratiam dicta sunt, missis iis que dissensionem 
et repugnantiam olebant, expunctis etiam iis qua 
fabulam sapere visum est, narrationibus collectis 
qua verisimilia οἱ probabilia putabantur, additis 
etiam iis que nondum scripta ab antiquis viris edi- 
dicimus, iisque in unum corpus compendio reda- 
clis, tenerum cibum mola sermonis preparatum 
posteris reliquimus ; ut qui memoratorum histori- 
corum libros percurrerunt, commentaria habeant, 
secum vel in via ferentes hunc libellum. Solet 
quippe lectio recordationem inducere, recordatio 
vero memoriam alero et augere ; quemadmodum 
contra negligentia et incuria gestorum, reminiscen- 
tiam auferre, unde prorsus oblivio sequitur, que 
gestorum memoriam  obscurat atque confundit. 
Qui vero nondum historias legerunt, hoc compen- 
dio ductoris loco utantur, et requisitis iis qum 


ποαγµένων. 'AXÀ' ὁ μὲν Γεώργιος, ἀπὸ χαταθολῆς 
ἀρξάμενος κόσμου, ἐς τοὺς τυράννους κατέλτέε, 
Μαξιμιανόν φημι xal τὸν τούτου υἱὸν Μαζιμῖννν 
(1. Μαξέντιον ὁ δὲ Θεοφάνης, τὸ ἐκείνου τέλος c 
κείαν ἀρχὴν ποιησάµενος, xal τὴν ἐπίλοιπον συντε- 
μὼν χρονογραφίαν xal εἲς τὴν τελευτὴν τοῦ βασι- 
λέως Νικηφόρου τοῦ ἀπὸ γενικῶν χαταντήσας, Est 
τοῦ δρόμου. Μετὰ δὲ τοῦτον οὐδεὶς ἄλλος ἐπέδωκεν 
ἑαυτὸν τῷ Ὥτοιούτφῳ σπουδάσµατι. Ἐπεγείοησαν 
μὲν γάρ τινες, olov ὁ Σικελιώτης διδάσκαλος καὶ à 
καθ ἡμᾶς ὕπατος τῶν φιλοσόφων xal ὑπέρτιμος 6 
Ψελλὸς, xal πρὸς τούτοις ἕτεροι' ἀλλὰ πάρεργον 
ἀψάμενοι τοῦ ἔργου, τῆς τε ἀχριθείας ἐπιπεπτώχατι 
τὰ πλεῖστα τῶν καιβιωτέρων παρέντες, xal ἀνόνη- 
τοι τοῖς μετ) αὐτοὺς γεγόνασιν, ἀπαρίθμησιν µύόνην 
ποιησάµενοι τῶν βασιλέων, xai διδάξαντες τίς μετὰ 
τινά τῶν σκήπτρων γέγονεν ἐγκρατὴς, xal πλεον 
οὐδέν,. ᾽Αλλὰ καὶ ταύτας οὐκ ἑστοχασμένως συγγρα- 
ψάµενοι, ἔθλαψαν τοὺς ἐντυγχάνοντας, οὐκ ὠφέλτ- 
σαν. 'O γὰρ Δαφνοπᾶτης θιόδωρος, Ν.κήτας ὁ Πα- 
φλαγὼν, Ἰωσὴφ Γενέσιος καὶ Μανουὴλ o! Βυζἀν- 
τιοι, Νικηφόρος ὁ διάκονος ὁ Φρὺξ, ὁ ᾿Ασινὸς Λέων», 
θιόδωρος ὁ τῆς Σίδης Ὑενόμενος πρόεδρος καὶ 4 
τούτου ἀνεψιὸς xal ὁμώνυμος ὁ τῆς dv Σεθαστείᾳ 
καθηγησάµενος ᾿Ἐκκλησίας, καὶ ἐπὶ τούτῳ Δημί- 
τριος ὁ τῆς Κυζίχο» xal ὁ μοναχὸς Ἰωάννης ὁ Av- 
δὸς οἰκείαν ἕκαστος ὑπόθβεσιν προστησάµενος * 6 
μὲν ἕἔπαινον βασιλέως, ὁ δὲ ψόγον πατριάρχ»ν 
ἕτερος δὲ φίλου ἐγκώμιον, καὶ ἐν ἱστορίας σχήµατι 
τὸν ἑαυτοῦ ἕκαστος ἀποπληροῦντες σκοπὸν, πόδόω 
τῆς τῶν εἰρημένων ἀνδρῶν πεπτώκασι διανοίας. 
᾽Αποτάδηη (ric) γὰρ τὰ κατὰ τοὺς αὐτῶν Χρόνους 
συνενεχθέντα καὶ μικρὸν ἄνωθεν Ἱστορικῶς σος” 
ψάµενοι, xal ὁ μὲν συμπαθῶς, ὁ δ᾽ ἀντιπαθῶς, 6 δὶ 
καὶ κατὰ χάριν, ἄλλος δὲ καὶ ὡς προσετέταχτο τὸν 
ἑαυτοῦ συνβεὶς ἱστορίαν, xal πρὸς ἀλλήλους iv 
τῶν αὐτῶν ἀφηγήσει διαφερόµενοι, ἱλίγγχου καὶ 
ταραχῆς τοὺς ἀκροατὰς ἐμπεπλήκασιν . Ἡμεῖς ὃ 
τῷ πόνῳ τῶν εἱρημένως ἀνδρῶν bui ἐἑντυχόντες 
καὶ λυσιτελήσειν οὗ μικρὰ τὴν σύνοψιν τοῖς φιλοῖ- 
στοροῦσιν ἐλπίσαντες, xal μάλιστα τοῖς τὸ ῥᾷστοι 
τοῦ ἐπιπονωτέρου προτιθεµένοις, συντοµωτάτην D 
δοῦσαν κατάληψιν τῶν iv διαφόροις συµθεθγχύτων 
χαιροῖς xal τοῦ βάρους τῶν ὑπομνημάτων is 
ροῦσαν, τὰς τῶν ἄνωθεν λεχθέντων συγγραφείσας 
ἐπ ἀχριθὲς ἱστορίας ἀναμαξάμενοι, καὶ τὰ ἀἁμπαθὼς 
Ἡ καὶ πρὸς χάριν λεχθέντα ἀποδιαπομπήσαντες, καὶ 
τὰς διαφορὰς xal διαφωνίας παρέντε, ἁποξέσαντες 
δὲ xal ὅσα ἔγγὺς ἐρχόμενα εὕρομεν τοῦ µυθώδους' 
τὰ δὲ εἰκότα xal ὁπόσα τοῦ π.θανοῦ μὴ ἀπέπιττι 
συλλεξάμενοι, προσθέντες δὲ xal ὁπόσα ἀγράουως 
ἐκ παλαιῶν ἀνδρῶν ἐδιδάχθημεν, καὶ xg" Ev ἐπιδρ- 
µάδην συνβέµενοι τοῖς μεταγενεστέροις καταλελοί- 
πχμεν τροφὴν ἁπαλὴν xal τοὐτῷ δὲ τῷ τοῦ λόγω 
ἀληλεσμένην, ἴν᾽ οἱ μὲν τὰς τῶν ῥηθέντων Voce 
κῶν βίθλους ἑπελθόντες ὑπομνήματα ἔχοιεν σνκ- 
δηµον Φφέροντες xal ἐπιόντες τοῦτο τὸ βιθλίον’ οἵδε 
γὰρ dj ἀνάγνωσις ἀνάμνησιν ἐμποιεῖν, ἡ δὲ &váuvr- 





4361 FABROTI GLOSSARIUM. 1302 


σ.ς τρέφειν xal μµεγαλύνειν τὴν μνήμην, ὥσπερ A fusius scripta sunt, faciliorem rerum nolitium 
τοὐναντίον d$, ἀμέλεια καὶ ῥᾳστώνη ἐπιφέρειν ἄμνη- — assequantur. 

στίαν, ᾖτινι πάντως ἔπεται λήθη ἁμαυροῦσα καὶ συγχέουσα τὴν μνήμην τῶν πεπραγμένων ol δὲ µήπω ἔντυ- 
χόντες τὰς ἱστορίας ὁδηγὸν ἔχοιεν τήνδε τὴν ἐπιτομὴν, καὶ ἀναζητοῦντες τὰ πλατικῶς (sic) εγραμμένα, εὖτε- 
λεστέραν τῶν πεπραγμένων λάθοιεν εἴδησιν. 








FABROTI GLOSSARIUM 


SIVE 


INTERPRETATIO OBSCURORUM VERBORUM CEDRENI. 


᾿Αδθᾶς, ἀθθάδιον abbas vel abba, peter. No- 
vella 123. Hieremias patriarcha in 2 responso ad 
theologos Wirtemborg. c. De monastica vita : Οὕς 
ἀθβάδας ἀρχιμανδρίτας ἡ τάξις ὠνόμασεν. Ma- 
jor. S. Benedictus in Concordia regularum c. 34: 
Qui et major monasterii. Hinc ἀθοατία paternitas. 
Concilium Meldense can. 40: Tulis abbutia, quz 
paternitas Latino nomine dicilur, funditus remo- 
veatur. Hinc per contemptum ἀθθάδιον. Btylianus 
ad Stephanum PP (exstat in synodo 7 Cp.) : 'A664- 
διον ἁγεννὶς xal ἆσημον Ὑοητικόν τε καὶ μαγικὸν 
Φκειώσχτο. Interpres : Abbutulum quemdam  obscu- 
rum el ignobilem, prestigialorem insuper et magum 
sibi adjunxerat. 

᾿Αδῆναι habena. Theophanes: Av ἀθηνῶν µα- 
στιγώσαι, habenis flagellare. Anastasius Biblioth. 
in Hist. Eccl. nondum edita: Habena vel ferula 
cadere -n |. 1, Simpuberi D. de Senat. Sil. Glosse 


Cyrilli: Λλῶρος havena, pro habena. Item : Ἱμας - 


habena: 

᾿Αδνούμιον dilectus, census et descriptio mili- 
tum. Constantinus in Tact.: 'Appóle δὲ xai εἲς 
τὸν καιρὸν τῆς ῥόγας xal τοῦ ἀδνουμίου ἆδνουμιά- 
ζεσθαι καὶ ἀπογράφεσθαι . Leo Tact. constit. 9, 
8 4: El δὲ ποτε χρεία καλέσει τοῦτο γίνεσθαι χάριν 
ἀδνουμίου, V. Suidam, Phavorinum et Glossas Ba- 
silicon. 
"Aroixóv. tributum Jro spiritu aerio. Cujacius 
Leo Tactic. ο. 20, 271: ᾿Αρχεῖ γὰρ αὐτοῖς «e)tiv 
τούς τε δηµοσίους πόρους καὶ τὰ πικείμενα αὗτοῖς 
ἀερικὰ, καὶ μηδὲν πλέον καταβαρεῖσθαι. Quem Ἰο- 
cum interpres non intellexit. Videtur autem con- 
venire interpretationi Procopii in ἀνεχδ., ut sit 
tributi genus quod supra solitum canonem ex- 
igitur. 

᾿Αθάνατοι immortales, ut apud Persas. Procop. 
Περσ. p. 22: Μόνον δὲ τὸν τῶν ἀθανάτων Asqópt- 
voy λόχον ἡσυχῆ µένειν ἕως αὐτὸς σηµήνῃ ἐκέλευ- 
σεν. V. Socratem Hist. Eccl. 7, 20; Themis!. orat. 
Athenssum. 

᾿Αχοίμητοι monachi insomnes. Series episcopo- 
rum Byzentii, Juris GR. p. 208: Kai μοναχὸν ix 
τῶν ἀχριμήτων. Concil. Florent. p. 7?3 ed. R: 
Ἑν τῇ τῶν ἀκοιμήτων μονη. Theophanes: Mova- 

óc ix τῆς μονῆς τῶν ἀχοιμήτων. Νίἰοδρβοτυβ (al- 
fatus, 15, 23: Μοναχοὺς ix τῆς τῶν ἀκοιμήτων 
μονῆς ἐκεῖσε ἐγκατάστήσας. Epistola 141 Theodo- 
reti inscribitur Μαρκέλλῳ ἀρχιμανδοίτῃ τῶν ἆκοι- 

ήτων, et monasterium eorum ΑοΩπιθίθηβρ. Victor 
in Chronico: Primasius quoque Acemetensi: mona- 
sterio relegatur. Joannes PP in epist. ad Justinia- 
num : Qui de Cumilensi monasterio fuit. Recte Cu- 
jacius emendavit de Acumitenst Idem Victor : Per 
monachos monasteriorum Achimitensium Lege 4cu- 
mitensium aut. Accemetensium. 

᾿Ακόλουθος, V. βάραγγοι. 


᾽Ανταρσία. Theophanes in Phoosa: "Hxous γὰρ 
μελετωμένην ἐν τῇ 'Agpuxr κατὰ Φωκᾶ ἀντ- 
αρσίαν, meditalam adversus Phocam rebellionem 
᾽Αντάρτης qui tyrannidem affectat. Idem Theo- 
phanes in Mauricio: 'O δὲ τύραννος ᾿Αλέξανδρον 
τὸν συναντάρτην αὐτοῦ ἐξέπεμψε. Συναντάρτης est 
conscius et particeps rebellionis, correbellis Ana- 
βἰαθῖο Bibliothecario Theodorus Metochites : 'Ee' 
υἷς ἐνεκάλουν ἀντάρτην αὐτόν. 

᾽Αλλάγιον ἀλλαγή commutatio peouniarum.Etiam 
hodie Grecia ἀλλάγω est permuto. 

᾽Αλληλέγγυον. V. Zonaram in Basilio, et No- 
vellam Basilii Ηερὶ ἀλληλεγγύου ὁμοτελῶν, et 
Meursium. 

λογον equus, jumentum. Leo Tact. ο. 10 85: 
Διοικεῖςθαι τὰ ἄλογα αὐτῶν. Theophanes in Hera- 
clio: Πολλὰ τῶν ἁλόγων αὐτοῦ διεφθάρησαν. Nice- 
tas Choniat. in Manuele Comm. 2: Τὰ κούρση iv 
τοῖς ἀλόγοις φορτώσαντες, et. de rebus gestis post 
excidium urbis: "τεροι δὲ τὰς ὑθρισθείσας ὑπ) 
αὐτῶν γυναῦιας siq τὰ ἄλογα ἀναθιθάζοντες. Basi- 
lica ad 1. 17 D de petit. heredit, hodie quoque 
Grecis ἄλογον est equus. Sic Latini animal pro 
equo dixerunt. Julius Firmicus Mathes. 3, c. 7: 
Regiis animalibus praepositos. Legis Salice tit. 10: 
Scuriam cum | animalibus vel f(anile incenderit, 
Theodorus Studita epist. ad Platonem: In απί- 
malibus sedentes in urbem ingressi sumus. ᾿Αλόγοις. 

"Aufwv ambo, pulpitum, suggeatus. Annales 
Fuldenses : 1n Basilica S. Petri ambonem ascendit, 

osito super caput suum Evangelio. Anastas. Di- 
liothecarius in Hist. eccles.: Super ambonem 
Chalcedonense anathemalizavere concilium. Conci. 
Laodicen. can. 15: El; τὸν ἄμθωνα ἀναθαινόντων, 
Synodus Cp. 7, act. 1: Πρὸ τοῦ ἱερωτάτου ἄμδω- 
voc τοῦ ναοῦ τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ᾿Εκκλησίας 
τῆς ἐπωνύμου Σοφίας. Basilius de Vita S. Thecla, 
Theophanes, in Justiniano. Nicephorus Callistus 
44, 10: Κεῖσθαι ταύτην ὑπὸ τὸν ἄμθωνα, 0 βῆμα 
πῶν ἀναγνωστῶν ἐστιν. 

Ἁμηράδης, ἀἁἀμηρᾶς, ἀμηρεύεν ' — Zonaras : 
Ταρσοῦ ἀμηρᾶς, Amiras, amireus. Amireum agere 
ἁμηρεύειν . '"U'heophanes in Heraclio: Tv ἆμῃη- 
ρεύοντα αὐτῶν. E 

'Avvóya annona, Glosse Nomice: ᾿Αννώνα ση- 

ἱνει παροχὴν, &yopiv xai τὴ! ἐτήσιον διανοµήν. 

eursius legendum putabat ῥόγαν pro ἀγοράν. 
Sed nihil mutandum : ἀγορά enim et species anno- 
narias significat, ut observat Casaubonus ad Po- 
libii 1. 1. Significat ἀννώνα et salaria, consuetudi- 
nes, stipendia, opsonia, rogas, que militibus aut 
magistu«tibus aut aliis erogantur. Novella 130, 
c. 1. Theophilus ad 8 ult. de milit. test. Macarius 
homilia 26. Vegetius 2, 7. B. Ambros. 5 epist. 27. 
Auctor incertus vel Joannes Cpolitanus in Matth. 
homil. 51 et 58. Gregorius l. 4 epist. Ind. 3, ο. 20 


1303 FABROTI GLOSSARIUM. 1364 


Anastas. Biblioth. in Historia Ecoles. : Macedonius 
vero Acholium quemdam, qui exemeral adversus se 
machceram, ez submissione inimicorum suorum per 
singulos menses annonas pracepit accipere. V. DBa- 
silica adl, 2 C pro soc. et Gr. interp. ad l. 19 D 
de testib. 

᾽Απληκχεύειν castra locare, metari. Leo Tact. 
ο. 5. 8 37: Kéxeist ἀσφαλῶς ἀπλικεύειν . Theo- 
phanes in Justiniano: Απλιωευόντων αὐτῶν πρὸ 
μικροῦ τῆς πόλεως. Hinc ἅπληκτα pro castris. Leo 
d. c. q, 8 34. Onosander Strategici c. 9: Περὶ τοῦ 
συνεχῶς ὑπαλλάσσειν τὰ ἅπληκτα. 

᾽Απόκρεως quadragesima carnisprivium. V. Fi- 
lesacum de Quadragesima p, 447 et Scorsum ad 
Hom. 15, Theoph. Ceramei. Nicephorus Gregoras 
|. 8: 'Amóxpso γὸρ ἦν καιρός. 

᾽Αποκρισιάριος. Isidorus Pelusiotes epist. 144, 
|. 4: Διὰ τοῦ βασιλικοῦ ἀποχρισιαρίου µαθόντες. 
Sexta synod. Cp. act. 1: ᾿Αποχρισιαρίου θεοδώ- 
ρου τοῦ ὁσιωτάτου. Menologium Julii ; Amoxpictá- 


ριος τῆς ᾿Αλεξανδρέων ἐἑκχλησίας. Apocrisiarius - 


vel apocrisarius. Facundus Hermianensis Ἱ. 4: 
A Stephano ecclesia Romanz diacono et apocrisario. 
Ferrandus diaconus ad Anatolium: Eutuchetis 
apoerisiarius ἀποκρισάριος τοῦ Εὐτυχοῦς, Concilii 
Chaleed. act. 1. Hinc apocrisariatus. Humbertus 
contra Grecorum calumnias: Apscrisariatus sui 
lempore ᾿᾽Αποκρισιάριον vetus interpres synodi 6 
Cp interpretatur responsalem. Facundus d. ]. 4i 
Romana ecclesise responsalem — Aimoinus 3, c. 66: 
Per responsales Fredegundis. Anastasius Bibl. in 
Hist. Eccles.: fesponsales vero Felicis Romani 
conveniens. Et mox: Felix autem compertis quz ab 
apocrisiariis suis gesta sunt. Alii responsa facien- 
tem. Gregorius |. 7, epist. 5: Diaconus nosler qui 
apud eum responsa faciebat. Theophanes: 'O τὰς 
βασιλικὰς ἀποχρίσεις ποιῶν. Responsum est ἀπό- 
Χρισις in. Novell. Justiniani. Chronicum Alex.: 
Καὶ εἰπεῖν τῷ βασιλεῖ τὴν ἀπόκρισιν. S. Benedictus 
αὐῦθθ Anians in Concordia regularam ο. 58: 
Fratres qui pro quovis responso diriguntur. Apocri- 
Blarius igitur est legatus ecclesie vel principum vel 
etiam privati. 
᾽Αρμάμεντον armamentum. "Theophanes: Kai 
ἀπέθηχεν Exet. τὸ ἁρμάμεντον. Anastasius Bibl. in 
Hist. Eccl. sic vertit: Et illic posuit armamentum, 
Armamentarium ὁπλοθήχη. Gloss. Cyr. : ὁπλοθήχη 
armamentarium. Josephus 'Apy. 9, 7: ᾿Ανοίξας 
δὲ Ἰώαδος τὴν ἓν τῷ ἱερῷ ὁπλοθήχην. Ruffinus 
Aquil. ita verlit : Ιπίσγεα Jaiudas aperiens arma- 
menlarium: Adde Novell. 81, ο. 4, "Theophanes in 


Mauricio. Interdum ἄρμαμεντον accipitur pro ipsis. 


armis. Leo Tact, c. 6, ἃ 28: Ἑτίρας ἁμάξας φε- 
ρούσας τὸ ἁρμάμεντον ἑχκάστου ἀριθμοῦ τῶν στρα- 
τιωτῶν. Constant. Tact.: Ἔχε δὲ καὶ ἑτέρας ἀμάζας 
βασταζούσας τὸ ἁρμάμεντον. 

"Ἅρματα arma. Leo Tact. ο. 19, 843: ”λρματα 
ἐχέτωσαν. Constant. in Tact. : Φοροῦντα τὰ ἅρματα, 
Codin. de Offic. : Εἴτε περὶ ἀλόγων εἶτε ἁρμάτων, 
Sive de equis sive de armis. Item : Στερούμενοι ἀλό- 
γων ἢ ἁρμάτων, Qui equis uut armis nonnullis ea- 
reant. Utitur Achmes 'Oveip.. c. 24, 54, 69 et 150. 
Thomas Magister: "Όπλα οὐ µόνον τὰ κοινῶς ἀρ- 
µατλχ. Glosse Νοτηϊος: "Άρμα σηµαίνει xal ὅτλον. 
Greci igitur recentiores τὸ ἅρμα xz! τὰ ἅρματα 
dixerunt. Harmenop. 4, 26. & 12: 'O χλέψας ἆλ- 
λότριον ἅρμα, Qut aliena. arma. subripuit. Alexius 
Rharturus: Τὸ ἅρμα τὸ ἴσχυρόν. ltem: "Eva: gi- 
γιστον ἅρμα κατὰ τῶν ἑναντίων. Manuel Moschop. : 
Άρμα ἑνικῶς τὸ τἐθριππον, ἅρματα δὲ πληθυντι- 
κῶς τὰ ὅπλα. Errat grammaticus qui negat τὸ 
ἅρμα ἐνικῶς arma significare. Eustath. sd Il. 2: 
Ἡ τοῦ ἅρματος λέξις καὶ ἐπὶ ὅπλου λέγεται, καὶ 
Ῥωμαῖϊκὸν τοῦτο. Nicephorus Blemmidas Epitom. 
leg. c. 8: Τὸ &pua ἐπὶ τῶν ὅπλων τῷ τῶν ᾿Ῥωμαίων 
ἔθει. Quemadmodum autem citerioris evi scriptores 
τὸ ἅρμα οἱ τὰ ἅρματα dixerunt, ita etiam postrema 


Latinitas arma usurpavit. Dositheus Magister in 
Glossis : /nermis sine arma. Leges Longobardor. 
tit.42: (um sagitta vel qualibet arma plagam fece- 
ri. Hinc ἁρματοι in libris Basilic. εἰ Cedrenum 
armali. Georgius X'exandrinus in Chrysostomi 
Vita; Οὔτε γὰρ ἐν τῇ ἡμετέρᾳ δυνάµει τοῦτο πρᾶτ- 
τοµεν, οὔτε ἐν δυναστείᾳ ἱππέων καὶ ἁρμάτων ἃκ- 
σιλικῶν xal πλήθει στρατοῦ Et ἁρματοῦν armare. 
Concilium Florentinum p. 967 ed. R: "Iva δώσῃ 
χάτεργα εἶκοσι πάσης ἐξόδου ἁρματωμένα- Alexius 
Rhart. doctr. in S. et magn: Parasc. et ἐξαρμάτος. 
Corona pretiosa: Ἐξαρμάτος, ἀθωράχιστος, er- 
armatus inernis. 

᾽Ασηκρητεῖον secretarium. Synodus 8 ccumen. 
&ct. 4: Οὕτως ὡμολόγησαν xai χθὲς elc τὰ ἁστ- 
χρήτης. Videtur legendum ἀσηκρητεία: interpres 
enim vertit tn secretariis. Varia autem erant se- 
eretaria, de quibus in σέκρετον. 

'Aenxp/tnc. Glosse Nomiese: ᾿Ασηκρήτης ó 
τῶν ἀποῤῥήτων γραμματεύς, G secretis, α secreta, 
secretorum notarius. Procopius Περς. β΄: ᾿Ετύγχανς 
γὰρ ᾿Ιουστινιανὸς βασιλεὺς Ἰωάννην τε τὸν Ῥουοί- 
νου xai ᾿ἸἹΙουλιανὸν τὸν τῶν ἀποζῤήτων γραμµµα-έα 
πρέσθεις παρὰ Χοσρόην στείλας * ἀσηκρήτης καλοῦσι 
τὸ ἀξίωμα Ῥωμαῖοι' σήχρητα Í p xaÀstv τὰ ἀπόξ- 
ῥητα vevoplxacw. Idem 'Avexó. p. 63, in fine: 
Toi c δὲ ἀσηκρήτης καλουμένοις οὐχ ἀπεχέχριτο τὸ 
ἀξίωμα εἷς τὸ τὰ βασιλέως ἀπόῤῥητα Ἱράψειν, £z 
ὤνπερ τὸ ἀνέχαθεν ἑτέτακτο. Nicephorus patr. in 
Breviario Historico: ᾿Αναγορεύουσιν εἰς βασιλέα 
᾿Αρτέμιον Φιλιππικοῦ γραμματέα, ὃν cn Ἰταλῶν eui 
καλοῦσιν ἀσηχρήτης. Sexta synod.CP. act. 2: Παῦλος 
µεγαλοπρεπέστατος ἀσηκρήτης σεκρετάριος βασιλι- 
χὸς eine. Et act. 4: Διογένους τοῦ µεγαλοπρεπεστάτου 
ἀσηχρήτις σεκρεταρίου βασιλικοῦ. Synod. Nic. 9, 
act. 2: Βασιλικὸς ἀσηκρήτης, Ni orus Cpolita- 
nus archiep. epist. ad Lecnem PP: μπι igitur 
&lalem virilew aitigissem et. juvenilem prateritssem 
ín regalibus versatus airiis, militiam quamdam 
exercebam, εἰ ipsam non absque opera ac remissa, 
sed qua per manus el calamos exhibetur. Etenim 
imperialibus ἐπίέγεγαπι scriptoribus. Asecretis eos 
vocare soliti, Latins lingua scimus esse dictionem. 
Landulphus Sagax l. 17: Dirigit igitur Phocas 
Theodorum a secretis. Primus ordinis πρωτοαστ- 
κρήτης, primus a secretis Anastasio Biblioth. v. in 
πρωτοασηκρήτης. 

"Ασημον argentum etiam signatum. Georgius 
Alexandrinus in Vita B. Chrysostomi: Τὸ ut 

ρυσ[ον δέδωχε πτωχοῖς xal τοῖς δεοµένοις, τὸ δὲ 
ἴσημον διένειµεν εἰς τὰς ἐκκλησίας. Hodie ἀστμ: 
Greci dicunt pro argento et ἁσημένιον pro argen- 
teo.Cyrillus patriarcha CP.adversus Juds&os : Ὅτχου 
εἶχε τὴν χεφαλὴν χρυσῆν, τὰ χέρια xal τὸ ario; 
ἀσημένιον. 

᾿Ασκητήριον asceterium. Julianus Antecessor 
Novel. 6, 0. Papias: Assisterium, monasterium 
Crace, pro asceterium vel asciterium, ut babent 
Juliani codices mss. Menolog. Gr. in Marfio : Mz: 
τὶν ἐμὴν ἀποθίωσιν σεμνῶν γυναικῶν οὗτος ὁ οἴχος 
γενήσεται ἀσκητήριον. Nicephorus Callist. ο, 1i: 
"Oc ἀλλαχοῦ, παρ) ᾿Αθηναίοις δηλαδη, τὸ ἁσκτττ- 
prov εἶχε. Hinc ἀσκητής apud S. Basil. Theophyls- 
ctus ad c. 11 Luce: Οἱ μὲν γὰρ Φαρισαῖο: ὡς 
ἀσκηταὶ ἐδόκουν καὶ ἀποχεχομμένοι τῶν ἄλλων. 
Hine συνασχητής. Curopalates p. 817 et ἀτκύτοια 
ascetria, Julianus Novella 53, 'Anxó τῖς ἀσχύσεως 
Bive exercitatione: ascete enim seu monachi et 
ascelrie seu monastrie in omni pietatis genere se 
exercent. 

'"Accdptov asgarium, a8s. v. Gloss. assem azcz- 
piov , ὁθολόν , et assarium ἁσσάριον . νουμμµίςεν. 
Cleopatra Περὶ σταθμῶν xai µέτρων: Καλεῖτα: 9: 
ἡ οὐγκία τετρασσάριον ταλικόν. Papias: ssa 
rium nummus, assis, vel figura denarii. 

Αὐγοῦστα Augusta, Augusti conjux. Achmes 
Ὀνειροχριτ. ο. 125. Simoo. 8, 13. Basilica l. 1, 





1365 


tit. 6, ο. 4 : 'O βασιλεὺς τοῖς νόµοις οὐχ ὑπόκειται, 
δὲ Αὐγοῦστα ὑπόκειται. Theodor. epist. 138: 
Tn εὐσεοεστάτῃ xai θεοφιλεστάτῃ Λὐγούστῃ,. 

Αὐγουσταιών — Augusteum. Descriptio — urbis 
Cpolit. : Augustzzum, Capitolium, Monelam. Pachi- 
merius l. 9 : Αὐγουσταιῶνος αὐλαίαν πληοοῦντες. 
Palatium Cpolitanum. 

Αὐγουστάλιος Augustalis. Paulus |. 35, 23. Ex 
quib. caus. maj. prefectus quoque /Egypti. Basi- 
lica : 'O Αὐγουστάλιος ᾽Αλεξανδρείας. Justinianus 
Novell. 23 : ᾽Ακροατὴν' ἕξει Αὐγουστάλιον. Julianus 
prazfectum Augustalem. Synesius epist. 29, 105 fin. 
Isidor. Pelus. 3, 50. Nicephor. Callist. 10, 11. 
Phot. Biblioth. p. 259 ed. Grecolat. Theophylact. 
Simoc. histor. Mauric. 8, 13. Joann. Mosch. Lim. 
ο. 207 : 'Amà τῆς τάξεως τοῦ Αὐγουσταλίου, Theo- 
phanes hormil. 46 : Δοὺξ Αἰγύπτου χειροτονεῖται xal 
Αὐγουστάλιος. 

Αὐθέντης dominus. Utitur Joannes Cantacuzenus 
p. 150. Panias : Authentes dominus, auctor. Hinc 
αὐθεντία. Thomas M. : Αὐθεντίία δὲ παρ᾽ οὐδενὶ 
τῶν δοχίµων ῥητόρων εὕρηται ἐπὶ τοῦ τῆς δεσπο- 
τείας ὀνόματος. Joannes Moschus Limon. ο. 79: 
Δέδωχε δὲ τὸ κλειδίον τοῦ ἁρμαρίου τῷ αὐθέντῃ. 
Alexius Rhartur : Καὶ ἡ αὐθεντίσ σας. Et. αὐθεντεῖν 
ei αὐθεντικῶς. Hesychius : Αὐθεντεῖν ἐξουσιάζειν. 
Codinus in Παρεκθ. : Αὐθεντικῶς εἰσερχομένους ἐν 
τῷ μεγάλῳ παλατίῳ τοὺς Λατίνους, Cyrill. patriar- 
cha ΟΡ : Kóp:e, ἤγουν αὐθέντη. Et apud Lao»i^. 
Chalcond. μέγας αὐθέντης, le grand seigneur. De 
Sophia Augusta Anastasius in Histor. Eccles. : 
Accersitis Sophia Augusta pecuniarum venditoribus 
et notariis jussil deferri cautiones debitorum et bre- 
ves. Quibus lectis accepit breves, et przbuit eos de- 
biloribus, el reddidit dominis suis. Cedrenus αὐθέν- 
ταις, 

Βαϊα dona ab imperstore aut patriarcha quot- 
annis dari solita ante diem Palmarum, uude eis 
nomen :est enim βαῖς seu βάϊον ramus Palmarum. 
Joannis c. 12. Porphyrius de abstin. ab anim. v. 
Epiphanii homiliam εἷς τὰ dta. Doroth. doct. 15 : 
Μετὰ βαίων, cum palmis. Hinc hebdomas ato- 
Φόρος. fieorgiue Logotheta in Chronico : Ἔσπευσε 
χαταλαθεῖν τὸ νυμφαῖον πρὸ τῆς βαϊοφόρου. Quem et 
44 τῶν βαίων. Metaphrastes Sept. in Cyriaco : Ἔως 
Ἡ τῶν βαίων ἀφίχοιτο. Hec autem erogatio non 
semel fiebat. Theophanes in Apsimaro: Καὶ ἐπά- 
τησε τὸν τράχηλον αὐτῶν ἄχρις ἀπολύσεως τοῦ 
ποώτου βαῖου. Que totidem fere verbis Cedrenus. 
Vide tamen notas posteriores ad p. 440 b. 

Βαΐουλος  bajulus. Sophoclis scholiastes in 
Ajace lorario : Παιδαγωγὸς καὶ παιδοτρίθης, ὁ λε- 
Joevoc βίουλος. Balsamo juris GR. p. 472: 

οὓς παιδοτρίθας βαϊούλους κατονοµάζοµεν. Theo- 
phanes : θεοδόσιος ὁ βασιλεὺς ᾽Αντίοχον τὸν πραι- 
πόσιτον καὶ πατρἰχιον καὶ βάγιλον αὐτοῦ ἐἔπλιησε 
παπᾶν. Sic ms. R : lege βαΐουλον, Auctor anony- 
mus in Annal. Franc. : Rex Carolus cum filiis et 
exercitu pacifice Franciam repetiit, filiumque suum 
Ludovicum regem regnaturum in. Aquitaniam misit, 
praponens illi bajulum Arnoldum, aliosque mini- 
3tros ordinabiliter decenlerque  constitueus | iutele 
puerili congruos. Historia Miscella |. 23 : Quz 
comprehensos omnes imperatoris homines cecidit 
aique totondit una cum Joanne protospathario et 
bajulo ipsius. Fredegarius scholasticus in Chronico: 
Otto quidam filius Beronis domestici, qui bajulus 
Sigiberli ab adolescentia fuerat. Mimoinus de Gest. 
Fr. 4, 38 : Bajulus r. Sigeberti. Bajulus est peda- 
gogus, preceptor, monitor, reclor, gouverneur. 
Hinc bajulatio. Aimoinus Hist. 5, 39 : Bajulationi 
committens. 

Βάνδον bandum, vexillum, signum militare. 
Hadrianus PP Epist. ad Carolum M. R. : Qui Nea- 
politaui ipsos Greecos euin. bandis et signis suscipien- 
tes. Ànastas. Bibl. in Ecolesiastica llistoria : Hunc 
Hisam ín honorem fiii sui alque imperatorum ter- 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1366 


rorem cum imperalorio ac decentt honore militiis- 
que ac blandis (|. bandis) ac sceptris ἐπ Hierusalem 
mitlit. Procopius de bello Vandal. 2. p. 123 : Τούς 
τε ὑπασπιστὰς καὶ τὸ σημεῖον, 0 δὴ βάνδον καλοῦσι 
Ῥωμαῖοι, Ιωάννη ἐπιτῤέψας ᾽Αρμενίῳ. Leo Tact. 
ο. 12, 862 ; Τὰ ὁὲ βάνδα, ἤγουν τὰ σημεῖα. Con- 
stant. in Tact. : Ὀψφείλει ἕχαστον τάγμα ἴδιον βάν- 
Gov ἔχειν. Scholiastes in στηλ’τ. α΄ Β. Greg. Naz. : 
Σύνθημά ἐστι τὸ σημεῖον καὶ σύμθολον τοῦ στρατοῦ 
ὃ καλοῦσι βάνδον. Bundora, cohors militum, scara. 
Acta vite Alexandri PP 3: Concurrerunt signiferi 
cum bandis. Radevicus 2, 66 : Signis εἰ bandis 
pracedeniibus αά palatium perduxerunt. Wistoria 
Wambse regis Toletani : Illum cum bandorum si- 
gnis accessisse. Benno Cardinalis de Vita llilte- 
brandi |. 1 : BL. cuncli milites banda gestantes. 
Anastasius in Adriano : Eum cum bandora susce- 
perunt. Hinc βανδοφόροι. Procop. d. Ἱ. 2, p. 134: 
'O δὲ ἕτερος τὸ σημεῖον τοῦ στρατηγοῦ iv ταῖς 
παρατάξεσιν εἰωθὼς φέρειν, ὃν δὴ βανδοφόρον xa- 
λοῦσι “Ῥωμαῖοι. Leo. Tact. c. 4, 8 14 : Καὶ βανδο- 
gdpoe μὲν ἐστιν ὁ τὸ σημεῖον τοῦ βάνδου βαστάζων. 
igniferi, vexillarii, iidem draconarii dicti. Ordo 
Homanus : Deinde milites draconarii, id est qui 
signa poriant. 'Theodoret. epist. 59: Κομίζει δὲ 
ταύτην Πατορωΐνος δρακονάριος. Adde epist. 133. . 
Significat B2v6ov et. turmam, scaram vel cuneum 
militum. Glosse Nomice : Κουστοδἰα στρατιωτικὸν 
στῖφος, 0 βάνδον Ῥωμαῖοι καλοῦσι. Auctor vila 
Caroli M. in Annalibus Francicis : Dominus vero 
Carolus una cum Francis castra πιέίαίι est. ad 
easdem, misitque scaram suam. Et p. 19 : Perve- 
niensque in locum Ingilherim misil quatuor scaras. 
Denique βάνδον victoriam significat, si Stephanum 
de Urbibus sequamur in ᾽Αλαθάνδα. Παρὰ 'Pto- 
µαίοις, inquit, βάνδον την νίχην φασίν. 

Βά4ραγγοι protectores Cujacio, securigeri. De 
his Codinus de offic. vet. inscr. χιλιάρχῳ xoop, 
0 βαράγγων. Joannes Cantacuzenus 4, 41: Ot τε 
τοὺς πελέκεις ἔχοντες βάραγγοι προσαγορευόμενοι, 
Graci ad |. 3, 8 5 D. ad leg. ('orne de sicar. : Ba- 
ράγγου συγκλητικοῦ τὸν ἕτερον βάραγγον συγχλη- 
τικὸν φονεύσαντος. Ástrampsychus ἐν τῷ Πυύαγο- 
ρικῷ λαξευτηρίῳ, δηλοῖς εἷς capiens καὶ µεγι- 
στᾶνας xai ἀξιωματικούς. Hi Celte erant, ut scri- 
bit Scylitzes apud Cedren. p. 792 d. iun ora, vel 
Angli, ut Codinus. Prefectus eorum ἀχκόλουθος, ut 
jam observatum. 

Βαρδούχιον hastile, jaculum, pilum, telum, quod 
jaci potest. Constantinus in Tacticis : Έζικοὂρια, 
βαρδούχιαν ματζούκια. 

ασιλεύς rex, imperator, de presentis temporis 
rege. Zosimus 5 : Ὡς ἂν μηδεὶς ἕτερος πλὴν αὐτοῦ 
βασιλεῖ παραδυναστεύῃ. Et βασιλἰς pro Augusta. 
Idem lib. eodem : Σοθῶν κατὰ τῆς βασιλίδος τὸ 
πλῖθος. Sic Byzantini imperatorem vocare soliti. 
Annales Francorum : More suo, id εδ Grzca lin- 
gua, laudes ei lizerunt, imperutorem eum et basi- 
leum appellantes. Et iisdem pene verbis auctor 
Vite Caroli M. et Eginardus de gestis Caroli M. et 
Annales Fuldenses. Creteros ῥῆγας per contem- 
ptum appellabant, ut ῥηγα Φραγγίας. V. Luitpran- 
dum in Legatione. n MEM 

Βεργίον virga. Anastasius Biblioth. in Historia 
Eccles. : Contra Vulgares fundis εἰ virgis armatos 
et blasphemanies minavil. Leo Tact. c. 7, ἃ ὃ : Μετὰ 
σχουταρίων καὶ βεοργίων. Et S 18: Αντί σπαθἰίων 
Brera 3 νάρθηκας dj καλάμους ἀντὶ χονταρίων &va- 

ιδούς. Constant. in Tact. : Ὡασταζέτωσαν Ob xai 
σκουτάρια καὶ βεργία. Menolog. in Martio : Ἔπλε- 
ξεν οὖν ὁ γέρων μέχρις ἐννάτης ὥρας οὐεργίας (sic) 
ms.) δεκαπέντε µόχθῳ πολλῦ. 

Βεστιαρίτης. V. Πρωτοθεστιάριος. 

Βίγλα vigilia. Eustath. Il. 2 : Σκοπὴν δὲ λέγει 
τὴν xowüs λεγομένην βίγλαν, Theophanes : Κλε[ί- 
σας οὖν τὰς τῶν τειχέων π΄λας καὶ βίγλας θέµενος. 


Leo Tact. 11, $ 6: Ἔχειν δὲ καὶ βίγλας ἔξωθεν. 


1361 


E! c. 17, 8 54: "Iva. βίγλα ἀκριθὶς καὶ ἀσφάλεια 
τοῖς λοιποῖς Ἱένητα:. Hine βΡ.γλάτωρ  excubitor. 
Idem Leo ο. 44, 8 16 : Μετ ὀλίγων βιγλατόρων. 
Et βιγλεύειν excubias agere. Leo c. eodem, 8 13: 
'UgslAov βιγλεύειν, Et. d. ο. 17, 8102 : Διὰ τοὺς 
βιγλεύοντας πάντως. Vel βιγλίζειν vigilare. Con- 
stant. in Tact. P 38 : Πρὸς τὸ βιγλίζειν αὐτούς, et 
p. 864. ἵνα προλαμθάνωσιν οἱ καξαλλάριοι, καὶ βι- 
γλίζωσιν. 

Βιξιλλατίωνες vexillationes,ale equitum. Glosse. 
Cyrilli : Βεξιλλατίων vexillatio. De vexillationibus 
Veget. et Ου]. ad |. ult. C. de his qui non impletie 
gtipend. sac. sol. eunt. 

Bieecoc bisextus. Anastasius Antiochenus : 
"Oxe ἡ τετραετία τοῦ λεγομένου βισέξτου εἷς τε- 
λείαν ἡμέραν ἀἁπαρτίζει τὴν κίνησιν, Glossarium 
ms. illustriss. F. cancellarii Petri Seguierii : Βίσ. 
σεξτον ἐπινέμησις τετραετίας. 

Βλαττίον blatta. Salomon episcopus : 


Dulcius hoc cunctis argenli aurique talentis, 
Bombyce aut gemma, blatlis eborique fuisset. 


Constantinus de administr. imper. : Otov βλαττία, 
Pannus sericus. Fortunatus 2, 3 : 


Serica cui niveis agnata est blattea telis. 


Βουκελλάριος  bucellarius . Glossge  Nomicea : 
Βουχελλάριος ὃ ἀποστελλόμενος καὶ φέρων τινά, 
]tem : Βουχκελλάριο ὁ παραµένων στρατιώτης, 
Greci lib. 60 Basilic. : Βουκελλάριοι λέγονται ol 
παραµένοντες στρατιῶται. Ἐκ δὲ τοῦ βρύα ὀνόμα- 
τος, ὅ ἐστιν ὁ ἄρτος, ἐκλήθησαν βουχελλάριοι οἱ τὸν 
ἄρτον τινὸς ἐσθίοντες Ur αὐτῷ τούτῳ τῷ παραμέ- 
νειν αὐτῷ. Bucellarii dicuntur. stationarii. milites. 
Ex nomine autem bucca, quod est. panis, vocaniur 
bucellarii, panem alicujus edenles in hoc ut. moren- 
tur apud eum. Buceliarii igitur sunt custodes cor- 
poris, protectores, stipatorea, satellites, armigeri, 
assecle, domestici procerum vel principis. Sio 
etiam dieti clientes. Papias : Cliens bucellarius. 
Iidenique parasili dicti. Aldbelmus de laudib. vir- 
ginit. : Hac lanta prodigia cernens Claudius tribu- 
nus obstupuil, el corde compunctus cum septuaginta 
militibus el omni familia el vernacula clientela una 
cum parasitis εἰ sodalibus credidit in. Dei Filium. 
Et ibidem : Α propriis purasitis ct domesticis. clien- 
tibus. De them. Bucell. vide Const. de th. orient. 
th. eumdem de Admin. imp. ο. 51, et Curop. 


Βουκινάτωρ buccinator. Theophanes : Δύο ἀἆδελ- 
qol τινες φιλόχριστοι lv. Τριπόλει καταµένοντες, 
υἱοὶ βουκινάτορος. Scholia in Epitom. SS. Cann. 
tit. Z, sect. 2 : 'Emi τοῦ πατριάρχου Gtodoalou 
βουκινάτωρ βασιλικὸς βαπτισβέίς, id est, Sub pa- 
iriarcha Theodosio buccinater quidam imperatorius 
baptizatus. A buccina seu tuba, quae βούκινον Gre- 
cis posterioribus. Suidas : Φωνασκεῖν εὐφωνίαν 
ἀσκεῖν, καὶ φωνασκικὸν βούκινον. Glosse Cyrilli : 
Σάλπιγξ tuba, litua, buccinum ; quanquam inter 
buceinam et tubam nonnihil interest. 

Βούνευρον. Theophanes in Phoca : "Ov à τύ- 
αννος Λβουνεύροις µαστίζων ἀνεῖλεν. Et alibi: 
λνὰ D' βουνεύρων ἐκέλευσε τύπτεσθαι. Menologium 
in Martio : Ἰοῦ ἁγίου μάρτυρος ἐπὶ πολλὰς τὰς 
ὥρας τοῖς βουνεύρως ἀνηλεῶς συγχοπτοµέἑνου. Bi- 
meo Metaphr. in Sergio οἱ Baccho : Καὶ τὸν μὲν 
Σέργιον ἀσφαλεστάτῃ φρουρᾷ παρεδίδου, τούτῳ η. 
(sv ἀμειθόμενος αὐτὸν τῆς εὐεργεσίας' τὸν Βάκχον 
δὶ διὰ τεσσάρων Ἰσχυρῶς ἐἑκταβέντα βουνεύροις 
ὠμοῖς ἐκέλευε καταξαίνεσθαι, Constant. Manasses : 
ὨὩμοῖς βουνεύροις τὰς αὐτοῦ καταμελαίνει σάρχας" 
Item : 'Quoic βουνεύροις τὸν λαμπρὸν καταιχίζει 
τὴν σάρχα. Martyrologium Ὁδυκγά[ roense Oct. d. 

7 : Quorum. Bacchus tam diu est nervis crudis (βου- 
νεύροις) cdsus quoadusque tolus corpore discissus 
£n confessione emitterel spiritum. 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1368 
Βραχ:όνιον armilim. Achmes (€. 42; Ὄνει.: 
'Eàv ἴόη ὅτι βραχιώνια ἔλαοε χρυσᾶ. 

Γαλέα vel γαλαία triremia, galére. Leo Ταοί. ο. 19, 
8 10. Γαλιάτζα Conc. Flor. p. 567 ed. Β. 6aléasse. 

Γενικόν erarium publicum. Huic prefectus τοῦ 
γενικοῦ λογοβέτης dicebatur. Nicephor. Gregoras 
l. 7. Codin. de o!fic. eumdem Ὑενικόν appellatum 
tradunt viri eruditissimi ex hoe loco Suid : '"Iezv- 
vnv ἐφίστησιν ἡγεμόνα τοῦ πολέμου διάκονον cz 
μεγάλης ᾿Εχκλησίας καὶ λογιστὴν τῶν φόρων, ὃν 
ενιχὸν καλοῦσι, De. quo. dubito ; nam de eodem 
Jounne sic Scribit Nicephorus in Breviario histo- 
rico : Τούτοις ἡγεμόνα ἐφίστησιν Ἰωάννην διάκονον 
τῆς μεγάλης ᾿Εκκλησίας xal τῶν δηµοσίων φόρων 

οχιστὴν, ὃν λογοθέτην Ἠγενικὸν οἶδε xaÀstv d σ»ν- 

θεια. Atque ita forte legendum apud eumdem 
P. 115 : Τῶν δημοσίων λοχιστὴν, ὃν τὸ Üvpnubr 
ογοθέτην καλοῦσι, nisi δημόσια pro tributis acci- 
pias. Theop. in Constantino : Τόν τε Θιόδοτον 
τὸν μοναχὸν καὶ γενικὸν λογοθέτην. Hino ἀπὸ γεν'- 
xiv, qui eo munere functus. Joannes Scylitses in 
principio bistorie : Νικηφόρου βασιλέως τοῦ ἀπὸ 
γενικῶν. Chronologia vetus: Νικηφόρος ὁ ἀπὸ γενι- 
κῶν. Eadem verba in 8 synodo 3 448 ed. Rom. 

Δεήσεις, ὁ ἐπὶ τῶν δεήσεων. Libelli, libellorum 
magister. Georgius Alexandrinus in Vita S. Chry- 
Soslomi : Δοὺς τὰς δεήσεις τῷ βασιλεῖ. Grecus au- 
ctor ma., quem citat eruditissimus Allatius dis- 
sert. 2 de lib. Ecol. : Ἰωάννου µαγίστρου καὶ ἐπὶ 
τῶν δεήσεων. De roferendario et regendario dicam 
in Gloss. Nomic. 

Asxavol decani. V. tit. C de decanis B. Chry- 
8ost. in Epist. Pauli sd Hebr. c. 7, hom. 13, p. 
ed. Anglic. : Kal τῶν λεγομένων δεκανῶν τόπον 
ἐπέχοντες iv τοῖς βασιλείοις stel. Flotilda in visio- 
nibus : Audiebatque vocem dicentem, quod hi essent 
archidiaconi εἰ prapositi judicesque εἰ najores «t- 

ue decani. B. Ambrosius l. 5, epist. 35 : Quod ad 

orlianam basilicam de palatio decanos mittebant. 

Δηλάτωρ, δηλατορεύειν, delator. Ulpianus in 
Timocrateam τὸν προσαγωγέα interpretatur ὅτλα- 
τωρα. Theodoretus epist. 43 : Καὶ δηλάτορος Eco 
δεξάµενος. Utitur etiam epist. 45. Georgius Alexarz- 
drinus in Vita S. Chrysostomi : 'Exoye δὲ κατέ 
τινα φθόνον διαθολικὸν δηλατορευθῆναι ταύτην τὴν 
ἄωρον χήραν εἰς τὰς ἀκοὰς θεοδοσίου τοῦ βασιαεως. 

Διαιτάριος  atriensig. Glossarium  Philoxeni : 
&iriensis διαιτάριος , διαιτάρχης. Theopbanes : 
Εὐτυχιανὸς δὲ τις πρῶτος τῶν δαιταρίων. Vet. 
Inscript. p. 570, 7 : Dismtarchus domus Augustz. 
Et in Heraclio : Ἐκρατήθησαν δὲ xai iy τῶν διαι- 
ταρίων τοῦ παλατίου πολλοἰ. Menologium d. 30 Ju- 
lii : Ὑπὸ τῶν διαιταρίων τοῦ μεγάλου παλατίοῦ 
ἀποχομίζεται. Ματιγγοῖοᾳ. Notkeri : Qui cum οκ 
«slarius palatii, pro dietarius, ut zabolus pro dia- 
bolus apud Phebadium contra Arianos et Gild. Sap. 

Δικέρατον tributum veterum murorum relicien- 
dorum causa 8 Leone iconomacho institutum. Vide 
tamen Constant. Manass. p. 93 in Nicephoro. 
Theophanes infra in διοικητής. Anastasius Biblioth. 
in Hist. Eecles.: Ast imperator allocutus est Ρο" 
pulum dicens : « Vos non valetis edificare muros, 
sed nos pracipimus administratoribus, et ipsi ετι- 
gent in regulom per singulos annos nummum argen- 
leum unum, quo imperium accepto £dificavil muros ; 
εἰ ita facta est consuetudo dandi binas siliquas ad- 
minisiratoribus. - 

Δικτάτωρ dictator. Polyb. p. 237 d. 238 c. fno- 
dor. Sicul. p. 127, in fin. t. 2 et p. 919. Et 2. 
Pean. Eutrop. met. p. 67. 

Διοικητής publicanus , tributorum — exactor. 
Theophanes : Ἐντεῦθεν οὗὔν ἐπεκράτησεν ἡ cvv 
ἤθεια διδεῖν τὰ δικέρατα τοῖς διοικηταῖς. Admin 
Βἰγαίογθπη vertit Anastasius loco supra citato. Ha- 
drianus PP Epistola ad Carolum M. : Méssi, inquit, 
Gracorum duo spatharii imperatoris cum dézcete, 
qui Latine díspositor dicitur. 


4369 


Ανπτυχα. In his erant inscripta nomina episco- 
orum. Constantinus Pogonatusepist. ad Domnum 

P (habetur tom. 111 concil. Gr. p.7 eed. R.) : 'Ex- 
θαλεῖν Βιταλιανὸν τὸν µακαριώτατον ἐκ τῶν διπτύ- 
χων. Synodus Μορβιιθθίοσα, cujus acta habenturIn 
O synodi act. 5 : Theodori antiqui nomen ejectum 
esi diptychis. Facundus Hermianensis |. 4 : Cognovi 
nomen Joannis in sacris diplychis scriptum. ldem 
catalegum episcoporum vocat l. 8 : Ut ex catalogo 
episcoporum nomen ejus Alticus episcopus juberel 
auferri. ᾿Ἱερατικὸν κατάλογον B. Cyrillus ad Atti- 
cum apud Nicephor. Call. 14. 26. Βίθλον ἐπισκό- 
πων B. Chrysost. epist. 125, et diptycha dicta, 
quia tabule duplices erant, in quarum altera vi- 
vorum nomina prescripta. in altera vero eorum 
qui obierant. Γραμματεῖον autem δίθυρον intelligit 
Georgius Alexandrinus in Vita Chrysostomi ; Καὶ 
λαοὼν ὁ Ἰωάννης δίπτυχον ἔγραψεν Ἐπιφανίῳ, sive 
duplices tabellas, in quibus epistolam scripsit 
Chrysostomus. 

Δομέστικος τφῆς ἐχκλησίας domesticus ecelesia. 
V. Liturgium ordinum parte 7, in consecratione 
episcopi οἱ Meursium in hac dictione. Δομέστιχος 
σχολῶν, στρατάρχης, βεβῖοοία, domesticus scho- 
larum. Constantiuus Manasses : 


Οὗτος τὸν BdpBav τὸν Φωκᾶν oxpacioymw καθ- 
ιστάνει, 
"Ov τῶν σχολῶν δοµέστικον εἴποιεν ἂν Ῥωμαῖοι. 


Historia Miscella 22 : Antionium patricium ct schola- 
rum dcmesticum. De domeslicis agemus in Glos- 
sario Nomico. 

AoóE dux, ἡγεμὼν, στρατιωτῶν ἄρχων, στρα- 
τιωτικῶν καταλόγω» ἄρχων, στρατοπεδάρχης. 
Glosse juris : Δοὺς ἡγεμών. Constantinus de the- 
mat. 1: Ὑπὸ δοῦκά xal ἠγεμόνα. Procopius 
Περσ. a: Οὗὖδεὶς δὲ οὔτε "Ρωμαίων στρατιωτῶν 
ἄρχων, ὃν δοῦκα Χαλουσι. Et' de ediflc. Justin. : 
Στρατιωτικῶν δὲ Χχαταλόγων ἄοχοντα τῇδε χατα- 
στησᾶμενος, ὃν δοῦχα καλοῦσι. Kusebius Historia 
Eocles. 9, 5: Στρατοπεδάρχης ὃν δοῦχα Ῥωμαῖοι 
προσαγορεύουσι. Joannes Cantacuz. 1.4 : Ἐχομέ- 
νης δὲ τῆς Χίου, ὥσπερ ἱστόρηται ἡμῖν, ὑπὸ τῶν ἐκ 
Γενούας ἀδίχως ἐν σπονδαῖς, πρὸς τὸν ἁρωντα αὖ- 
τῆς. δοῦκα ἐγχωρίως προσαγορευόµενον, ὁ βασιλλὺς 
ἔπεμψε. Niceph. Call. 7, 20. Harmenop. 1. 10, 
S ult. : Πᾶσα προπέτεια κατὰ δουκὸς ἤ ἄρχοντος 
τοῦ στρατιώτου χεφαλικὴν ἐπάγει τιµωρίαν. Arrius 
Menander inl. 6 de re milit. dixerat Adversus du. 
cem vel praesidem. V. ad Gloss. Basil. 

Δρουγγάριος prefectus drungi, tribunus, turme 
unius prefectus. Glosse juris : Δρουγγάριος ὁ χι- 
λίαρχος. Item : Δρουγγάριον οἱ πχλαιοὶ ἐκάλουν τὸν 
μιᾶς µοίρας τοι τούρμας ἄρχοντα. Vetus inscri- 
ptio : Ερηγορᾶ βασιλικοῦ στράτορος xal δρουγγα- 
olou γεγονότως. P. 1161. 2. Erant autem plures, 
inter quos quidam μεγάλοι, ut prefectus re! nava- 
lis, δρουγγάριος τῶν πλωῖμων, Cedreno ὁ τοῦ στό- 

ου δρουγάριος, prefectus classis. Anna Comn. 
Alexiad. 3. Nicetas Paphlago in Vita Ignatii patr. 
CP : 'O τοῦ βασιλικοῦ στόλου δρουγγάριος. ToU. 
ναυτικοῦ δρουγγάριος Constantin. Manass. et δρουγ- 
Tiones τῆς βίγλης drungarius vigilie. Constantinus 
Manass.; Βίγλας γὰρ ἦν δρουγγάριος, εἴποιεν ἂν 
Ῥωμαῖοι. Historia Miecella |. 24: Multi protospa- 
tharii et spatharii et excubitus domesticus et ordinum 
princeps,seu drungartus imperialis viyilize.Rectius le- 
gitur apud Aunastast. Biblioth. in Hist. Eccl. : Quin 
ef ordinum princeps et exc. domest. seu drungartus 
vigilize. De drungario Cibyrrheotarum Cedrenus 
in Leontio, Nicephorus 1n Breviario historico, 
Theophanes. Vide ad Gloss. Basilicorum. 

Δροῦγγος, δρουγγιστί. Drungus globus militum. 
Leo Tact. c. 13,2 3; Κατὰὶ δρούγγους xal χατὰ 
τούρµας. Veget. 3, 16: Scire dux debet contra 
quos drungos, hoc est. globos hostium. Sic legitur in 
veleri eodice Nicolai Fabricii viri perillustris. 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1310 


Hine monachcium globus apud HB. Chrysostom. 
epist. 14 : Δροῦγγος µοναζόντων. Οὔνω γαρ δεῖ sl- 
πεῖν χαὶ τῇ λέξει τὴν µανίαν αὐτῶν ἐνδείξασθαι. 
Hinc δρουγγιστ[. Leo Tact. c. 18. δ 144: ᾿Αθρόως 
δὲ καὶ τὸ Ἀεγόμενον δρουγγιστὶ ἐχπηδῶντας, Con- 
festirs, glomeratim. 

"Ἔθδομον. Nicephorus in Breviario historico : 
Kai µόλις πρὸς τὸ πεδίον τὸ πρὸ τῆς πόλεως Ov 
ἔθδομον καλοῦσι. Item : Κατὰ τὸν παραθαλἀσσιον 
τόπον τὸν καλούμενον ἔθδομον. Septimum mi- 
liarium. 

Ἐγκαίνια  encenia. Isidorus de ecclesiasticis 
Officiis 4, 35 : Quandocunque novum aliquid fuerit 


dedicalum, encania vocatur. Niceph. Callist. 8, 3 et 


18. Eurip. Schol. ad Orest. : Εγχαϊν.α dj ἐν ἐγ- 
xawicuip. Theophanes: ᾖΓέγονε τὰ ἐγκαίνια τῶν 
ἁγίων ἀποστύλων. Marcellinus Com. in Chron.: 
Thermarum qua dicuntur encania [acl suni. Ana- 
8stasius Biblioth. in lHistor. Eccles. : Junto mense 
facla suni encania SS. apostolorum apud Cpol'im, 
et recondita sunt lipsana Andrez Lucz ac Timothei 
apostolorum, et. transiit. Mennas. episcopus cum san- 
clis làpsanis, sedens in carruca aurea imperatoria 
lapidibus insignita, Lenens tres thecas SS. apostolo- 
rum in genibas suis, et. ita encenia celebravit. linc 
enceniare. B. Augustinus tract. 48 in Joannem. 

Ἔγχλειστος — monacbus, inclusus, reclusus. 
Theophanes in Justiniano : Ἔκλειστος τοῦ αὐτοῦ 
µοναστηρίου. Et in. Constantino Copronymo : Ὥστε 
ἅπαντας μοναχούς τα καὶ ἐγκλείστους καὶ χιονίτας, 
Anastasius Biblioth. vertit inclausos εἰ cionitas ; 
semper enim inclausum pro incluso apud eum 
legas. Theodorus Hermopolites |. 7, tit. 8, expo- 
nens h&c verba legis 2 D. de in jus voc. Nec eos 
qui propter loci religionem inde se movere non pos- 
$uni, οὔτε, inquit, τοὺς μὴ δυναµένους διὰ τὴν τοῦ 
τόπου θρησχείαν αὐτοῦ ἀναχωρῆσαι, ἤγουν τοὺς 
ἐγχλείστους μοναχοὺς ἤ τοὺς προσµοναρίους. Mosch. 
Limon. c. 50 : Διηγέσατο ἡμῖν περὶ τοῦ ἀθθᾶ Γεωρ- 
qo» τοῦ ἐγχλείστου. Theodorus Studita catecb. 38: 

tylita ἐπ primis, ac. deinde [actus clustus. Et in 
testamento ejusdem Livineius vertit clusium. 
Grece ἔγχλειστον, pro incluso. Petrus Damiani 
epist. 10 |. 1 : [n epistola ad dominum Thersonem 
inclusum missa. Fredegar. Scholast. in Chronico : 
Sigeberlum reclusum basilice S. Dionysii martyris. 
Hino ἐγχλειστύριον pro monasterio. Joan. Mosch. 
Limonar. c. 69 : Καθ οὗ µέρους xal τὸ ἑγκλεισθή- 
prov ὑπῆρχε τοῦ Ὑέροντος. Clusa pro eodem apud 
Marianum Scotum ]. 3. 

"Ex$wxoc defensor Ecclesie seu causarum Ec- 
clesiae. Synodus Nic. 2, act. 4 : "Εκδικος τῆς ἁγιω- 
τάτης τοῦ θεοῦ Ἐκκλησίας, Concil. Cp. sub Menna 
act, 1: Τοὺς εὐλαθεστάτους νοταρίους xai ἐκδίκους 
τοῦ αὐτοῦ ἀποστολικοῦ θρόνου τῆς πρεσθυτέρας 
Ῥώμης ἐνταῦθα παραγεγονότας. Hormisda epist. 36 : 
Paulinum Ecetesie Romanz defensorem cum scri- 

Lis prasenlibus destinare. curavimus. Anastasius 

iblioth. in Historia Eccles. : Paulus quidam de- 
fensorum Ecclesiz. Horum mentio in codice cano- 
num Ecclesie Africanr. Et erant quatuor, qui et 
ἐχχλησιέχκδικοι dicti, Justinian. Novell. 56 c. 1. Et 
ed. 13, c. 10. Conc. Cp. sub Menna act. 2: Ἰωάννης 
6 Δθεοσεθέστατος πρεσθύτερος καὶ ἐκκλησιέκδικος 
τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης Ἐκκλησίας εἶπε. Primus 
πρωτέκδιχος diclus. Cono. Florent. sess. 25: ᾽Αλλὰ 
καὶ ἀπὸ τῶν κληρικῶν ὁ μέγας Ὑχαρτοφύλαξ xai ὁ 
πρωτέκδικος. Balsamon ad can. 85 syn. Carlhag. 
et πρωτεκδικιχὸν βιθλίον idem ad can. 78 d. synodi. 

'Evet:xov edictum de unione Ecclesiarum, 
oujus auctor Zeno. Sexta synodus CP. act. 10: ᾿Απο 
δεχόµεθα δὲ καὶ ἓν ἐπαίνῳ ποιούµεθα καὶ τὴν ὀρθὴν 
ὁμολογίαν τοῦ ἑνωτικοῦ γράμματος, ὅπερ ὁ τῆς 
γαληνοτᾶτης λήξεως βασιλεὺς ἐξεφώνησε Ζύνων 
Theophanes : Μαγχεδόνιος BY χαχῶς πεισβεὶς ὑπ- 
έγραψε τῷ ἑνωτικῷ Ζήνωνος. Anastas. biblioth. in 
Hist. Eccles. : (ume et enotesium (sio mas.) fecit 








1314 


Zeno, ul quidam aiunt, ab. Acacío Cpolítano dicla- 
tum. Postea tamen scribitur enotico. Imo et enoti- 
tium in sequentibus. Exstat Evagrii 3, 14. 

"E£aepyoc dux Constantinus 1 de them. c. 12: 
"Hv je ἑξάρ'ίων τοῦ aeuo τάγματος τῶν κα- 
λουμένων ἐξκουθίτων. Nescio an legendum sit &- 
αρχος. Regius tamen codex nil mutat. Quid si le- 
gas ἄρχων, ut apud Cedrenum τοῦ c&ypazoc &py uv 
τῶν ἐξκουθίτων Ἡ "Εξαρχοι τῶν φατριῶν duces fa- 
clionum. Basilica in interpretatione legis 16 D. 
de appellat. Exarchum vertit Anastasius Biblioth. 
in Hist. Eccles. 


Ἐξέρχετος exercitus. Glosse juris: ᾿Εξίκτο 
στρατός. Leg. ἔξερχιτος. 
Εξισωτής perequator, Sic n L. ult. C. de 


censib, et censitor et perequator. Perequatorem 
ἐξισωτήν interpretatur Eustathius Hep! ypov. 
διαστ. Sic dictus quod libros censuales emendaret, 
et tributorum onus habita ratione cengus ex equo 
inter cives divideret. S. Basilius ep. 250 : A:à τοῦ 
αἶδεσιωτάτου ἀδελφοῦ Ἐλληνίου ἐξισοῦντος Να- 
ζιανζόν. et ep. 263 : Διεπεμψάμεθα τῷ αἰδεσιμω- 
tdt ἀδελφῷ Atovtlp τῷ ἐξισώτῃ τῆς Νικαίας, 
et epist. 278 : Ὥστε τῆς ἐπὶ τῃ ἐξισώσει φροντίδος 
αὐτὸν ἀνεθέντα. Idem prope munus perequatoris 
et inspectoris. De inspectione Theodoretus ep. 43 : 
Καὶ τὴν ἐποψίαν τὴν πολλάκις γεγενημένην κελεῦ- 
σαι βεθαιωθῆναι, et ep. 44: Tzc γὰρ ἐποψίας κατ 
ἐχεῖνον τὸν Χχιρόν γενομένης. Censitores autem qui 
censum ἀεβπίαπί pro ratione eorum quae quisque 
possidet. Gloss. Philox. censitor ἀπογραφεὺς τι- 
µητής. Vide epistolas S. Basilii 304, 352, 353, 
426. Gr. Naz. orat: de Jul. censitore. 

᾿Εξχούδθιτα pro οχουθἰἰογίῦαβ vel excubiis. 
Gloss. Cyrill. ἁγρυπνία excubitum. Item : Excubi- 
tum παννυχίς. Nicephorus Callistus 1. 17, c. 40 : 
Κόμητι ὄντι τῶν ἐξχουθίτων. Anastas. Biblioth. in 
Histor. Eecles. : Ast populus scholariorum et ἐτ- 
cubituum. Hinc excubitorium. Anastas. Biblioth in 
Collectaneis : Duzeruntque in custodiam  excu- 
bitorii. 

Ἐξκουθίτωρ excubitor. Procop. de bello Vand. 
2 :"Oc τῶν ἐξκουθιτόρων ἠἡγεῖτο' οὕτω γὰρ τοὺς 
φύλαχας Ῥωμαῖοι καλοῦσι. Georgius Alexandrinus 
in Vita B. Chrysost. : ᾽Αποστέλλει ἡ βασίλισσα δύο 
ἐξκουθίτορας. Metaphrast. mense Sept.: Ἰωάννης 
τις στρατιώτης ἐν τοῖς καλουμένοις ἐξκουθίτορσιν, 
Chronic. Alexandr. ὁστρατὸς τῶν Φυλαττόντων τὸ 
παλάτιον ἐξκουθιτόρων. Mauricius imp. epist. ad 
Gregor. PP. : In quibus omnes dixerunt tuam beati- 
tudinem milites ad illos transmisisse eum uno tri- 
buno et excubitore. V. ad Glossas Basilicon. 

Ἐπείκτης. Vetus glossarium illustrissimi viri 
D. Petri Seguerii F. cancellarii: 'Emtixtmc ὁ 
σπουδαῖος qui urget operas ut festinent. V. Indicem 
in voce πρωτοµάστωρ. Theophanes : ἛἜκτισε τὸν 
Ἰουστινιανοῦ τρίκλινον λεγόμενον xai τὰ τοῦ παλα- 
τίου περισειχίσµατα, καὶ ἐπέστησεν ἐπείχτην Στε. 
φανον. Vide notas P. Goar. ad p. 41, 42 et 508 b. 

Ἑπίσκοπος ποιμὴν µερικός. Barlaamus Περὶ 
τῆς τοῦ πάπα ἀρχῆς C. 3: Μεριχοὺς δὲ ποιμένας, 
οὓς ἐπισκόπους ὠνόμασαν. Gloss. L. g. pastor 
ἐπίσχοπος. Τῶν λογικῶν προθάτων ἀγελάρχης, 
Theoph. Cerameus hom. 47. Episcopus primi or- 
dínis sacerdos, primus sacerdos, S. Ambr. de dign. 
sacerd. binc ἐπισκοπή pro episcopatu. Justin. Nov. 
123, c. 1- Basil. diaconus conc. Ephes. parte 1. 
Gregor. resbyter in Vita Gregor. Theologi : Αἰτῶν 
τῆς βασιλίδος ἐπισκοπήν. Theophanes : Βουλομενος 
Εὐτύχην τινὰ ἀρχιμανδρίτην ὁμόφρονα αὐτοῦ tle 
τὴν ἐπισκοπὴν προχειρἰσασθαι. Anastas. Biblioth. 
in Hist. Eccles. Per episcopum mittunt depositio- 
nem, εἰ episcopium pro eodem. Carolus 3 R. in ep. 
&ad episcopos regni sui: Episcopium Tungrensis 
Ecclesi expetiit. Item episcopium pro domo epi- 
scopi, synod. Pontigonensis can. 12. Anastasius in 
exsilio S. Martini : Giraturos per totum episcopium. 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1312 


Ἑπτάσκάλον locus : Cpoli & septem scalis ita 
nuncupatus ; est -enim «x&Àa« scala. Moschopulus 
Περὶ cy. κλίµαξ dj κοινῶς σχάλα. Buidas : Αναδο- 
λεὺς xat ἡ παρὰ Ῥωμαίοις λεγομένη σκᾶλα, Corona 
pretiosa : σχάλα scala. V. Procop. Vandal. f, 


p. 148. 

Ἑδαιρεία, ἑταιρειάρχης. Cohors qua constabat 
ex belli sociis et. feederatls. Hujus prefectus ἐται- 
ριάρχης, Sive, ut loquitur Cedrenus, ἐσαιρείας ᾱρ- 
yov. Erant autem, ut Meursius observat, plures 
ejusmodi ἑταιρεῖαι, quarum una ἡ µεγάλη diceba- 
tur, ejusque prepositus μέγας ἑταιρειάρχης ^ de 
quo Constantin. Manass. Georg. Logoth. et Nicet. 

Ζιθήνη sibina, venabulum. ποσο» Philoxeni : 
venabulum ζιθήνη. Sic etiam exponitur in Gloss. 
Cyrilli. 

Ζωστή genus dignitatis. Codin. in Ἡαρεχθολαῖς : 
Kal προήρχοντο a? τε ζωσται xal oi πατρίχκοι χα) 
οἱ πραιπὀσιτοι. V. not. posteriores. 

Ἡρούμενος hegumenus, major, major mona- 
Sterii, prefectus, prepositus. S. Athanasius in 
Metaphrasi ms. psalmi 67, ad illa vers. 20 προ- 
έφθασαν ἄρχοντες, ol Ἰγούμενοι τῶν µοναχῶν. 
Synodus Niceno 2, act. 1: Σάθθας ὁ εὐλαθέστατος 
ἡγούμενος μονῆς τοῦ Στουδίων : Anastas. Biblioth. 
vertit hegumenus monasterii Studii. Idem Anastas. 
Biblioth. in Histor. Eccles. : Petrum Eugemenum 
S. Sabz. Lege hegumenum. Syn. Nic. d. act. 1 ἡγού- 
psvov prepositum vertit. Joannes Mosch. Liuion. 
ο. 05 : Ἡγούμενος ἦν τοῦ xotvó6lou τοῦ ᾿Λθαζάνο». 
Pallad. Laus. c. 76 : Ἡγούμενον πολλῆς ἀδελφότητος. 
Hinc ἡγουμενεία, prefectura. Synodus 8 ccumen. 
ο. ἆ : Τοὺς δὲ map ᾽αὐιοῦ εἰς ἡγουμενείαν πῥροχει- 
ρισθέντας. 

θέµα, θεµατικοί provincia. Cedrenus : Διὰ τῶν 
'Popatxov θἐμάτων, ez Romanis provinciis. Ana- 
stasius Biblioth. in Histor. Eccles.: Tam ἐπ regia 
urbe quam in thematibus degentes. Theodorus Her- 
mopolites ad |, 6, 8 8 D. de offic. presid. : Ot 
στελλόμενοι ἄρχοντες elc τὰς ἐπαρχίας ἴτοι el τὰ 

ἕματα. Hino θεµατικός provincialis ; idem Hermop. 
lib. 1x, tit. 1. Interdum θέµα legionem significat. 
Vetus Glossar. tit. de Militia : Legio τάξις, 06g. 
Hinc θεµατικοί legionarii. [Cedrenus : Συναχθέντες 
δὲ ol θεµατικοί, thematici milites. Anastas. Biblioth. 
in Histor. Eccles. : Appellatus est imperator ab 
omnibus ullra sitis thematibus. Histor. Misc. 22 : 
El cum ad Orientalium thema, cujus praetor erat 
Lacinus, cucurrisset. De hoc themate Constantin. 
them. 1. Et paulo poat: frtabasdus autem a the- 
matibus pronuntiatus est. imperator. EX ibidem: 
Pervenit Constantinus Chrysopolim cum duobus the- 
malicis militibus. Et lib. xxiv : Mulieribus vero 
thematicorum militum, qui fuerant in Bulgaria, auri 
uinque ἰαἰεπία dedit. Codinus in Παρεχθολαῖς ex 
Chronico Cpolitano : Έγραψε δὲ καὶ τοῖς στρατη- 
oic καὶ τοπάρχαις xai δουξὶ καὶ πᾶσι τοῖς οὖσιν 
ὃ ρχηγέταις πάντων τῶν βασιλικῶν θεμάτων "Avaco- 
λῆς τε καὶ Δύσεως, ἄρκτου καὶ µεσηµθρίας. Καθακ- 
λαρικὰ θέµατα apud Cedrenum sunt equestres co- 
pie : Ἱππικὸν τάγµα Herodiano. 

"[8txxov edictum, Cedrenus : Ἐκτίθεται ἴδικτον. 
Glossar. Juris : ᾿Εδίκταις, διατάξεσι. Theopbanes 
in Heraclio : Ἐκτίθεαι τὸ λεγόµενον ἵἴδικτον. 
Agatho PP epist. ad Constantin. Heracl. et Tiber- 
(exstat synod. Constantin. 6, act. 1) : ᾽Απολιναρίου 
αἱρετικοῦ κατὰ Διοδώρου πρὸς tà κείµενον ἐν τῷ, 
ἠδίχτῳ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως τοῦ ἐν εὐσεθεῖ τῇ 
uvXum Ἰ]ουστινιανοῦ τοῦ βασιλέως. Nicephor. Call. 
17, 29: Τὸ Ῥωμαῖσὶ ὀνομαζόμενον — 19utov 

ρᾶφει. 


Ἱκανᾶτον cohortis nomen. Synodus ὃ wcoeumen. 
act. 1 ; Δομέστιχος ἱχανάτων. Menologium Julü d. 
1: Δομῖστικον αὐτὸν τῶν ἵἱκανάτων προεστήσατο. 
V. Constant. 1 de them. 5: 

Ἰλλούστριος illustris. Arianus Epict. 3, c. ult. 
Nicephor. Call. 47, 14 : Ἰλλούστριος δὲ τις ἀξίαν. 








443758 


Psellus Synopseos v. 255. Victor persecut. Afr: 
dixi ad Theophilum. Et v. Cujac. ad lib. xi!, cod. 
t. 1. 

Ἰνδικτίων, ἵνδικτος. Indietus, indictio. Grego- 
rius Tauromipitanus orat. de Indict.: 'Apy? τῆς 
χρονιχῆς ὑπάρχει ἀναχυκλήσεως, ἴνδικτα λεγομένη 
τῃ ᾿Ῥωμαίων φωνῃ. Alii tribuunt. Theophani Gera- 
meo arch. Tauromenit. S. Maximus in Computo 
ecclesiast. c. 33. Isaacus mon. in Computo c. 1: 
Ἓνδιχτος τις καὶ ἰνδιγτιὼν καὶ ἐπινέμησις λὲ- 
γεται. Indictionem autem ab indictionibus dici 
verius est, que cum annue essent, inde ceperunt 
anni per indictiones numerari, ut tradit summus 
juris interpres ad tit. G de indictionibus. Indictio- 
nes autem sunt tributa. B. Augustin. in psal. 49: 
Quod vectigal nobis indicit, quoniam voluit esse rex 
noster et voluit nos esse provinciam suam. Aadiamus 
indicliones ejus, non trepidel. pauper sub indiclione 
Dei. V. Ciaconum ad Cassianum. 

Καθαλλαρικὰ , καθαλλάριος, καθαλλικεύειν . 
Θέματα καθαλλαρικά apud Cedrenum et Theopha- 
nem. Equestris exercitus καοαλλαρικὸς στρατός, 
Constant. synodus Florent. : Kal ἑλθόντες ol ἔμ- 
προσθεν καθαλλάριοι. Theophanes in Heraclio: 
Οἱ δὲ Πέρσαι χαθαλλάριοι. Joannes Moschns Limon. 
c. 72. Hine καθαλλιχεύειν. Theophan. in Theod. : 
Καὶ δι ἐκείνων ἐκαθαλλικεύσαμεν. Constantin. in 
Tact. : ᾽Απὸ μεγάλων pie κινδύνων ταῦτα διασώ- 
goo πολλάχις τὰ ἱππάρια καὶ δι’ αὐτῶν τοὺς xa- 

αλλιχεύοντας αὐτά. Idem de administr. imper. 
ο. 15: Οὐ καθαλλιχεύουσι 
ο, 235: 'Exv ἵδῃ τις ὅτι ἐκαθαλλίχευσε βορδῶν 
Glossarium ms.: Καθαλλιχεύει, ἀποθαίνει τὸν ἵπ- 
Tov, Utilur Actuarius lib. Περὶ συνθέσεως φαρμᾶ- 
Χων. Sic Latini recentiores equum caballare vel 
eaballicare dixerunt. Legis Saliee tit. 26 : Et eum 
ccaballum) caballaverit. Legis Langobard. tit. 405 : 
Si quis caballum alienum | ascenderit. et. intra. vici- 
niam tantum cabal(icaverit. Sangallensis 1 de gestis 
Carol. Magni: Per campum istum caballicans. a 
caballo; videntur tamen Latini hac voce uti pro 
equo viliore. B. Hieronymus epist. ad Heliodorum: 
Statimque cernamus sagiltas pilis, tiaras galeis, 
caballos equis cedere. 

Καϊσαρ . Cesar, designatus imperio, imperii 
successor: Eutropius |]. 10: Cesares duos creavit, 
εἰ mox : Creatus est. imperator. Et ]. eod. : Solus 
in imperio Romano eo tempore Constantius princeps 
et Augustus fuit.Procedente vero tempore differentia 
fuit inter δεσπότην, σεθαστοχράτορα et Καΐσαρα. 
Vide Codinum de officiis. 

Καλάνδαι Kalendae. Interpres Cann. Eccl. Afr. : 
ΤΠ πρὸ ὀκτὼ καλανδῶν 'loov(ov, octavo Kalendas 
Junias. Gloss Juris: Καλάνδαι αἱ πρῶται ἑνὸς 
ἑχάστου μηνὸς ἡμέραι. Glosse Cyrilli; Καλάνδαι 
Kalender, V. Plutarchum in Galba. 

Καλίγιον. calecus, ζαλίγα Modestino l|. 10 de 
excusat. tut. Greci ad |. 2 D, qui not. inf. : Καλίγα 

4p ἔστιν ὑπόδημα. Hine καλιγάριος sutor. Gloss 

asil. tit. ad leg. Aquil. l. 5: Καλιγάριός τις. 
Julius Firmicus Mathes. 3, c. 42: Coriorum con- 
fectores seu caligarii. Et |. 4, c. 7: Faciet pella- 
rios, coriartos, caligartos. 

Καλλιγράφος calligraphus, Anastasio Biblioth. 
in Histor. Eccles. V. notas posteriores. Auctor 
incertus apud BRuidam: Kal «*aywvypápouc αὐτῷ 
παραστήσας ἑπτὰ, χαλλιγράφους πλείους, 

Καμελαύχκιον capitis integumentum, galerus, 
pileus. Hero in Excerptis : Καμελαύκιον ᾽Αρχαδικὸν 
περιθαλλόμενος. Theophanes in Justiniano : Καὶ τὰ 
luávuz αὐτοῦ σὺν τῷ διαλίθῳ καμελαυκίῳ. Leo 
Tact. 19, 8 42: "Hv δὲ τὸ λεγόμενον καμελαύκιον 
ἐπὶ κονταρίου ὑψούμενον. Constant. de admin. 
imper. : Τὰ στέµµατα  &msp ὑμεῖς xaptAaóxua 
λέγετε, Lexicont Stephani quod citat Fronto Du- 
ceus ad tom. VI, B. Chrysostomi : Κίδαρις, xopu- 
θάντιον, πῖλός dovtv. εἶδος καµελαυχίου, ὃ xal τιάρα 


FABROTI GLOSSARIUM. 


δὲ ἵππους. Achmes 


1914 


γοεῖται. Latinis camelaucus aut camalaucus aut 
camilaucium. Anastasius in Hist. Eccl. : Inilo bello 
cum Totila rege Gothorum polentissimo superavit et 
ccpit Romam, et occidit Totilam, εἰ vestimenta ejus 
eruentata cum camilaucto (sic ms.) lapidibus pre- 
Losis ornato misit. Cpolim, Histor. Misc. 22: Et 
praecepit Habdalas radi barbas corum, et fieri ca- 
lamaucos cubiti unius et semis. In libris manu 
exaratis legitur amelaucos vel camelaucos. Glossae 
Isidori: Galeros calamaucos. Item :  Pileum cala- 
maucnm Josephus ᾿Αρχαιολ. 3, 8: Ὑπὶρ δὲ τῆς 
χεφαλῆς φορεῖ πῖλον ἄκωνον. Ruffinus Aquileiens. 
vertit: Super caput autem gestat pileum in modum 
parvuli caldmaci aut cassidis. Lege calamauci, ut 
apud Bedam, qui eadem fere verba usurpat. Ána- 
stasius de Vitis Pontific, in Constantino : Aposto- 
licus pontifex cum. caumelaugo ut solitus est Romae 
procedere. Legendum calamauco, vel quod magis 
placet, camelauco, Glossarium 1ΠΒ.: Camelauctis, 
vestimentum papa, et totidem verbis Papias; atque 
ita Bonaventura Vulcanius legebat in Isidori Gioss. 

Καμισία camisia, interula , subucula. Victor 
Uticensis, Persecut. Africe l. 1: De palliis altaris, 
proh nefas camisias sibi et femoralia faciebant. 
Anastasius Biblioth. in Hiet, Eccles. : Chalbasias 
camisias mulias. Alcuinus de divin. Offic. : Tunica 
linea vestis eral. interior, quam camisam dicimus 
vel supparum : Papias : Aíba, vestis sacerdotalis, 
linea siricla, que camisium dicitur. V. eumdem in 
poderis. Unde ὑποχάμισον. Cyrillus Cp. adversus 
iode, 9. 2, q. 4. Codinus in Hapex6oÀ. Mosch. c. 

Κάμπος campus. Leo Tact. ο. 7, 8 30: Μὴ ἐλά- 
σῃς ἰσχωρῶς ἐν τῷ κάμπῳ. 

Κανδιδᾶτοι. Militum genus quos robur corporum 
et animorum commendabat,erantque inter stipato- 
res principis. B. Hieronymus in Hilarione: Can- 
didatus Constantii imperatoris. Michael imperator 
epistola ad Ludov. imp : Eft ideo justum exisiima- 
vimus mittere ad vestram gloriam Theodorum proto- 
spatharium nostrum et Leonem nostrum candidatum. 
Acta Sutrina sub Henrico r.: Pontifex misit in 
occursum ejus in montem Gaudii, qui et Marii dici- 
tur, bajulos, cereostatarios, candidatos, defensores, 
stratores. Luttprandus rerum Europe 1. 3, c. 5: 
Turba post hos immensa vocatur, prolospathartorum, 
spathariorum, | candidatorum . Horum meminit 
Procop.3 de bello G.Joann. Moschus c.185 : Διηγή- 
gato ἡμῖν Ἡἡ θεοφιλὴς xai φιλόπτωχος Μαρία i 
µήτηρ τοῦ χυροῦ Παύλου τοῦ κανδιδάτου. Nicephor. 
Cpolitanus in Breviario hist.: Τὴν δὲ ἀξίαν ἣν 
κανδιδᾶτον Ῥωμαίοις κικλήσχειν ἔθος. 

Κανίκλειον. Cedrenus: Κανικλείου τιµὴ, ἀξίωμα, 
Synodus 8, tom. Ilf. Conc. p: 415 ed. R.: Γεγρα- 
φότος Χριστοφόρου πρωτασηκρήτης καὶ ἐπὶ τοῦ 
κανικλείου. Joan. Cantac. 4, 40: Τὸν ἐπί τοῦ κα- 
νικλείου ἄγγελον πρὸς βασιλέα πἔμψας πρεσθευ- 
τήν. Chronic. Cp.: Διὰ Νικηφόρου χανιχλείου τοῦ 
'AÀtáxou.Caniclinus. V.Meursium. Vossium de vitiis 
sermonis, Alemaunum ad Procopii arcana p. 19. 

Κανών. Quod quis velut ex regula facere debet. 
Moschus ο, 98: Οὐδέποτε ποιῶν τὸν κανόνα µου, 
ἀφῖκα τὸν νοῦν εἲς τὴν γην ltem psalmus et can- 
ticum statis diebns cani solitum, et divinum offi- 
cium. Vide Meursii Gloss. et Hugonis Menardi 
not. et obs. ad Concordiam regularum, c. 55, 8 3. 

Καπνικόν tributum fumarium. Videndus Theo- 
phanes in Nicephoro Logotheta. uu 

Καρδαρἰχας. Cedrenus. Anastasius Biblioth . 
cardarigam vocat in Histor. Eccles.: Cardarigas 
vero, inquit, non est proprium nomen, sed dignitas 
maziíma apud Persas. Ex Theophane. 

Καστᾶλλιον castellum . Constantius Porphyr. 
de them. 1 them. 9: Παρέδωχκαν τὰ ἐκεῖσε χαστέλ- 
λια. Theophanes: Ἐκ τοῦ καστελλίου ἀπέλυσαν.. 
Joannes Moschus Limon. c. 467. Synodus Floren 
tina; El; τὸ καστέλλι Φραγκολί. Joannes Canta- 


σα. τ΄ 


1355 APP. AD MICH. PSELLUM. — TESTAMENTUM SALOMONIS. 1356 


mon, videns lapidem sublatum et locatum, dixi : Α χαὶ σὺν τῷ δαίµονι τῷ ἐπὶ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης 


Vere impleta est Seriptura dicens : « Lupidein 
quem reprobaverunt edificantes, hic factus est in 
caput anguli ; » quia hoc non est meum dare, sed 
Dei, ut possit demon lapidem tollere talem, et 
statuere in loco quem volebam. Et adduxit Ephip- 
pas demonem qui erat in mari Rubro, cum co- 
lumna, et accipientes ambo columnam, levave- 
runt a terra. Ego autem recte cogitans quia duo 
hi spiritus valerent terram omnem concutere, in 
puncto temporis, signavi hinc et hinc annulo,et dixi: 
Satis est ; et manserunt spiritus portantes usque in 
hodiernam diem, ad ostensionem indite mihi sa- 
pientie ; et erat suspensa columna super altitudi- 
nem, per aera, u spiritibus portata, et sic deorsum 
spiritus videbantur quasi aerem portantes ; et at- 
tendenli cuilibet, columna inclinata vecta a spiri- 
tibus videtur et est usque in hodiernam diem. 


ἀναγάγω τὸν xlova τὸν (τὴν) ἀεριστὴν, xal στήσω 
αὐτὸν ὅπου βούλει ἐν Ἱερουσαλήμ. Ταῦτα εἰτὼ' 
ἠνάγκασα αὐτὸν, καὶ ὡσεὶ ἐκφυσηθεὶς ὁ ἀσκὸς ἐγὲ 
νετο, xal ὑποδέδεχα τῷ λίθῳ, xal διέζωσεν ἑαυτὸν, 
καὶ ἐπῆρεν ἐπάνω τόν ἁσχόν. Καὶ ἀνῆλθεν ὁ ἀσχὸς 
9 , A , ENELA ? 4 

τὰς χλίµαχκας βαστάζων τὸν λίθον, καὶ ἔθετο αὐτὸν 
εἰς τὴν ἄκραν τῆς εἰσόδου τοῦ ναοῦ. "Ey δὲ Σολο- 

-—- ἰδὰ ^ Al é , M L 

μῶν, ἰδὼν τὸν λίθον ἐπηρμένον xai τεθεμελιωμένον, 
εἶπον ᾽Αλιηθῶς ἐπληρώθη fj Tpao?, ἡ λέγουσα λίθον 
0v ἀπεδοχί i οἰκοδομοῦι ὕτος P610 
µασαν οἱ οἰκοδομοῦντες, οὗτος ἔγενίθτ, 

εἰς χεφαλὴν γωνίας" ὅτι τοῦτο οὐκ ἔστιν ἐμὸν δοῦ- 
ναι ἀλλὰ τοῦ Oto) τὸ κατισχῦσαι τὸν δαίμονα ἐπᾶραι 
τὸν λίθον τηλικοῦτον, xai ἀποθέσθαι αὐτὸν cic -ὁ- 
mov ὃν ἐδουλόμην. Καὶ ἤγαγεν Ἐφιππᾶς τὸν δαί- 
µονα τὸν ἐν τῃ Ἠρυθρᾷ θαλάσσῃ μετὰ τοῦ κίονος" 
καὶ λαθόντες ἀμφότεροι τὸν xlova ὑψώθησαν ἀπὸ 
- ^^ στι ..* 9 ? * - p, 

τῆς Ὑῆς. Εγὼ δὲ, xatacogicáutvoq ὅτι τὰ δύο 


πνεύματα ταῦτα ἠδύναντο τὴν οἰκουμένην ὅλην σαλεῦσαι ἐν στ'γμῇ χρόνου’ περιεσφράγισα ἔνθεν καὶ ἔνθεν τῷ 
δακτυλἰῳ, xal εἶπον' Φυλάσσου, xal ἔμειναν τὰ πνεύματα βαστάζοντα μέχρι τῆς σήμερον εἲς ἀπόδειξιν τῆς 
δεδοµένης pot σοφίας. Καὶ ἣν κχρεµάμενος ὁ κίων ὑπὲρ μέγεθος διὰ τοῦ dipoc, ὑπὸ τῶν πνευ«άτων 
βασταζόµενος' καὶ οὕτως χάτωθεν τὰ πνεύματα ἐφα[νοντο ὥσπερ ap βαστάζοντα" xal ἐν τῷ ἀτενίζειν τις, ὁ 
χίων ὑπόλοξος βασταζόµενος ὑπὸ τῶν πνευμάτων, xal ἔστιν ἕως τῆς σήμερον. 


Et ego Salomon interrogavi spiritum alterum 
qui cum columna venerat ex abysso maris Rubri : 
et dixi ei : Tu quis es? et quod nomen tuum, et 
qua Lua operatio ? quia multa audio de te. Demon 
autem hit : Ego, rex Salomon, vocor Abezethibod; 
ortus sum ex archangelo (qui olim sedi in primo 
colo), cujus nomen Amelouth ; ego igitur sum spi- 
ritus molestus, alatus, unicam alam habens, impe- 
rans omni vento sub colo ; aderam quando Moyses 
intravit ad Pharaonem regem /Egypti, indurans 
cor ejus; ego sum quem invocabant Janis et Jambris 
qui restiterunt. Moysi in /Egypto; ego sum, qui 
adversatus sum Moysi in extremis per signa. Dixi 
ergo ei : Quomodo igitur inventus es in mari Ru- 


bro? Et ait : In exitu filiorum Isracl, ego induravi . 


cor Pharaonis, et excitavi cor ejus, et minisiro- 
rum ejus, et feci ut persequerentur filios Israel; et 
simul venerunt Pharao et JEgyptii omnes ; tunc 
aderam ibi, et simul venimus; et ingressi sumus 
omnes in mari lubro. Et factum est, postquam 
transierunt filii Israel, reversa est aqua, et operuil 
omnei exercitum /Egyptiorum, et universam po- 
testatem eorum. Inventus sum ego hic et operuit 
me uuda, et mansi in mari, precipitatus sub co- 
lumna hac. Cum autem venit Ephippas missus a te 
in sacculo utris inclusus, eduxit me post se. Ego 
igitur Salomon hec audiens, glorificavi Deum, et 
&adjuravi demones ut mandata mea non preteri- 
rent, sed manerent portantes columnam ; et jura- 
verunt ambo dicentes : Vivit Dominus Deus tuus, 
non deponemus hanc columnam usque ad consum- 
mationem seculi; si autem cadat olim lapis iste, 
tunc erit consummatio seculi. Et ego Salomon glo- 
rificavi Deum, et ornavi templum Domini cum 
omni decentia, et sedebam felix in regno meo, et 
erat pax in diebus meis. Et accepi uxores ex 


Ka! ἐγὼ Σολομῶν ἐπηρώτησα τὸ πνεῦμα τὸ ἔτε- 
pov, τὸ ἀνελθὸν μετὰ τοῦ xlovo; ἀπὸ τοῦ βυθοῦ της 
θαλάσσης τῆς ἘΕιρυθρᾶς. Καὶ εἶπον αὐτῷ Eb τίς εἷς 
καὶ cl καλεῖσαι; καὶ τί σου i, ἐργασία; ὅτι πολλὰ 
ἀχούω περὶ coU. Ὁ δὲ ὀὁαίμων ἔφη. Ἐγὼ, βασιλεῦ 
Σολομῶν, καλοῦμαι ᾿Αθεζεθιθόδ" ἀπόγονός εἶμι ἆρ- 
χαγγέλου, ποτὲ μὲν καθεζοµένου µου ἐν τῷ πρώτφ 
οὐρανῷ' οὗ τὸ ὄνομα ᾽Αμελούθ' Ἐγὼ οὖν slit. πνεῦµα 
χαλεπὸν, xai πτερωτὸν xal µονόπτερον, ἐπίδουλον 
πάσης πνοῖῆς ὑπὸ τῶν οὐρανῶν' ἐγὼ παρήµῃν ὀἑνίχα 
Μωσῆς εἰσήρχετο elc Φαραὼ βασιλέως Αἰγύόπτου σκλτ- 
ρύνων αὐτοῦ τὴν καρδίαν ἐγώ εἰμι ὃν ἐπεκαλλῦντο 
Ἰαυῆς καὶ Ἰαμθῆς οἰκουχώμενοι τῷ Μωῦσῃ £v 
Αἰγύπτφ' Εγὼ εἰμὶ ὁ ἀντιπαλαίων τῷ Μωὺσῇ ἐν 
τοῖς πέρασι τοῖς σηµείοις. Εἶπον οὖν αὐτῷ' Πῶς οὖν 
εὑρέθης ἐν τῇ Ἐρυθρᾷ θαλάσσι;, Ὁ δὲ ἔφη: Ἐν τῇ 
ἐξόδφ τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ ἐγὼ ἐσκλήρυνα τὴν καρδίαν 
Φαραώ * xai ἀνεπτέρωσα αὐτοῦ τὴν καρδίαν, καὶ 
τῶν θεραπόντων αὐτοῦ" καὶ ἐποίησα αὐτοὺς ἵνα 
καταδ:ώξωσιν ὀπίσω τῶν υἱῶν Ἰσραήλ" καὶ σοντ- 
κολούθησε Φαραὼ καὶ πάντες oi Αἰγύπτιοι. Τότε 
ἐγὼ παρήµην ἐκεῖ' xal συνηκολουθήσαµεν . Καὶ 
ἀνήλθομεν ἅπαντες ἐν τῃ "Epu0pg θαλάσσῃ. Καὶ 
ἐγένετο, Ἵνίκα διεπέρασαν οἱ υἱοὶ Ἰσρπὴλ, ἐπανα- 
στραφὲν τὸ ὕδωρ ἐκάλυψε πᾶσαν τὴν παρεμθολὶν 
τῶν Αἰγυπτίων, xai πᾶσαν τὴν δύναμιν αὐτῶν ' 
εὑρέθην οὖν ἐγὼ ἐκεῖ καὶ ἐκάλυψέ µε τὸ ὕδωρ; καὶ 
ἔμεινα dv τῇ θαλάσσι τηρούµενος ὑποχάτω τοῦ 
xlovog τούτου. Ὡς δὲ ᾖλθεν ᾿ἘΕφιππᾶς, πεμςθεὶς 
παρὰ σοῦ ἐν ἀγγείῳ ἀσκοῦ ἐγκλειαθεὶς, καὶ ἀνςο:- 
6aci µε πρὸς σὲ. Κἀγὼ οὖν Σολομῶν ἀκούσας ταῦτα 
ἐδόξασα τὸν θεὸν, xal ὥρκισα τοὺς δαίμονας, ὥστε 
μὴ παρακοῦσαί µου, ἀλλὰ µμεῖνι ῥβαστάζοντας 
τὴν κίονα" καὶ ὤμοταν ἀμφότεροι λέγοντες" Ζῇᾷ Κύ- 
proc ὁ θεός σου, οὗ μὴ ἀποθώμεθα (sic) τὸν στὍλον 
τοῦτον ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος' ᾗ 9' ἂν 

















139871 


ADDENDA AD CEDRENUM. 


1358 


ἡμέρᾳ mien ὁ λίθος οὗτος, τότε ἕσται ἡ συντέλεια A omni regione, quarum non erat numerus ; et abil 


τοῦ αἰῶνος. Κἀγὼ Σολομῶν ἐδόξασα τὸν θεὸν, xal 
ἐκόσμησα τὸν ναὸν τοῦ Κωρίου πάσῃ εὐπρεπείᾳ' xal 
Tun εὐθυμῶν ἐν tà βασιλείφ µου καὶ εἰρήνη ἐν 
ταῖς ἡμέραις µου. Καὶ ἔλαθον γυναῖκας ἐμαυτοῦ 
ἀπὸ πάσης χώρας, Qv οὐκ ἦν ἀριθμὸς, καὶ ἐπορεύθην 
πρὸς τὸν 'Ιεθουσσαῖον, καὶ ἰδῶν ἐκεῖ θυγατέρα 
ἀνθρώπου Ἰεθουσαάίαν, ἠγάπησα αὐτὴν σφἀδρα, 
καὶ ἠθουλόμην δέξασθαι αὐτὴν μετὰ ταῖς γυναιξί 
µου (sic) εἲς γυναῖκα. Καὶ εἶπον πρὸς τοὺς Ἱερεῖς αὐ- 
τῶν" Δότε µοι τὴν Σουμανῖτιν (15) ταύτην εἰς γν- 
ναΐχα, Kai εἶπον πρός ps οἱ ἱερεῖς τοῦ Μολόχ. 'Eàv 
ἀγαπᾶς τὴν παρθξνον, εἴσελθε xal προσκύνησον τοὺς 
θεοὺς ἡμῶν, τῷ µεγάλῳ θεῷ Ῥαφὰν, καὶ τῷ κα- 
λουμένῳ θεῷ Μολόχ. ᾿Ἐγὼ οὖν φοθηθεὶς τὴν λόξαν 
τοῦ θεοῦ, οὐκ ἠχολούθησα πβροσκυνῆσαι' xal εἶπον 
αὐτοῖς ἐγώ᾽ Οὐ προσκυνῶ θεῷ ἀλλοτρίῳ (ad marg. 
αὕτη) (16) ἡ ὑπόθεσις, ὅτι τοσοῦτόν µε ἀναγκάζετε 
ποιῆσαι. Οἱ δὲ εἶπον (17) ωθεὶς (sic) (Forte : 'O θεὸς) 
τῶν πατέρων ἡμῶν. Ἐμοῦ δὲ πυθοµένου ὅτι οὐδαμῶς 
προσκυνήσω θεοῖς ἀλλοτρίοις, καὶ παρήγγειλαν 
τὴν παρθένον τοῦ μὴ κοιμηθῆναί poc ἐὰν μὴ παθῶ 
θὔσαι τοῖς θεοῖς. Κάγὼ οὖν ὁ δόλιος κινο»μἆνου µου 
ἔρως παρ αὐτῇῃ ἔφερίΥ pot πέντε ἀκρίδας λέγων' 
Λάθε ταύτας τὰς ἀκρίδας (18), καὶ σύντριψον αὖ- 
τὰς ἐπ᾽ ὀνόματος τοῦ θεοῦ Μολὸχ, xal vOv χοιµη- 
θύσοµαι μετὰ goo: ὅπερ καὶ ἐτέλεσα., καὶ εὐθὺς 
ἀπέστη τὸ πνεῦμα τοῦ θεοῦ ἀπ᾿ ἐμοῦ. xai ἐχενό- 
µην ἀσθενὴς ὡσεὶ λῆρος τοῖς ῥήμασί μον’ ἐξ οὔ καὶ 


ad Jebuseum, et videns ibi flliam hominis Jebusai, 
amavi eam valde, ct volebam accipere eam inter 
conjuges meas in uxorem. Et dixi ad sacerdotes 
eorum : Date mihi Soumanitem (Sunamitem) hano 
in uxorem. Et dixerunt ad me sacerdotes Moloch : 
Si diligis virginem, intra, et venerare deos nostros, 
magnum deum Raphan, et vocatum deum Moloch. 
Ego vero timens gloriam Dei, non acquievi ut 
venerarer; et dixi eis : Non servio deo alieno. 
Quid est hoc inane simulacrum quod sic me ad 
&dorandum cogitis? Qui dixerunt : Deus patrum 
nostrorum. Mihi autem affirmanti quia nullo modo 
&adorarem deos alienos renuntiarunt virginem 
nunquam mecum dormituram, nisi libens diis im- 
molarem. Et cum eam deperirem, attulit mihi cal- 
lidus amor quinquelocustas dicens ipsius nomine: 
Sume has locustas, et. contere eas in nomine dei 
Moloch, et tunc dormiam tecum ; quod et feci. Et 
statim exivit a me spiritus Dei. Et factus sum infir- 
mua, et quasi stultus in verbis meis ; exinde coactus 
sum ab ea ad edificandum templum idolis, Baali 
et Rapha et Molooh, et ceteris; et ego miser feci 
voluntatem ejus, et tandem recessit gloria Dei 
8 me ; οἱ obscuratus est spiritus meus ; et factus 
sum proverbium idolis et demonibus : ideo scripsi 
hoc testamentum meum, ut quibus obtigerit, ore- 
tis, et attendatis ultimis et non prioribus, et tan- 
dem gratiam inveniatis in secula. Amen. 


Ὄνεγκαρθη (sic) παρ᾽ αὗτῆς xvioat vaóv τῶν εἰδώλων: τῷ Baa, xal τῷ Ῥαφὰ, καὶ τὸ MoÀóy, xal τοῖς λοιποῖς 
εδώλοις' κἀγὼ οὖν ὁ δύστηνος ἐποίησα τὴν συμθουλὴν αὐτῆς, xal τελείως ἀπέστη dj δόξα τοῦ 8:09 ἀπ' ἐμοῦ: 
καὶ ἐσχοστίσθη τὸ πνεῦμά µου’ xa: ἑγενόμην γέλως τοῖς εἰδώλοις καὶ δαίµοσι' διὰ τοῦτο ἀπέγραψα ταύτην ἐμοῦ 
τὴν διαθήκην, ἵνα οἱ λαχόντες εὔχησθε xal προσέχητε τοῖς ἑσχάτοις, καὶ μἡ τοῖς πρώτοις, ἵνα τελείως εὕρωσι 
χάριν clc τοὺς αἰῶνας. ᾽Α ήν. 


VARLE LECTIONES. 


à Nomen puella. 
l 
θεσις. 


ILAAA-— — ELE 


In textu spatium vacum ante ἡ ὑπὸ- 


17) Hic iterum vacuum spatium. 
48) Cultus locustarum, apud discipulos Joannis 
Baptiste. 








ADDENDA AD CEDRENUM. 


TOM. I OPERUM CEDRENI. 


In eodice Coisliniano 136 Historia Joannis Scylitzee premittitur Praefatio ea lounge prolixior quee 
prait Georgii Cedreni Historic, et non pauca de Scriptoribus historie Byzantine nova ae notatu 


digna continet. Eam visum est hie describere. 


E$vopis Ἱστοριῶν συγγραφεῖσα παρὰ '[oXwvoo xouoo- { 


πλλᾶτου καὶ μεγάλου δρουγγαρίου τῆς βίγλας, τοῦ 

Σκυλίτζη. 

Τὴν ἐπιτομὴν τῆς Ἱστορίας ἄριστα μετὰ τοὺς 
παλαιοὺς ἐπραγματεύσατο πρῶτον μὲν ὁ μοναχὸς 


Γεώργιος καὶ Σύγγελλος χρηµατίσας Ταρασίου τοῦ 


ἁγιωτάτου πατριάρχου μετ) ἐχεῖνον Bi ὁ όμολογη- 
τὴς θεοφᾶνης καὶ τοῦ ᾿Αγροῦ ἠγούμενος, ἐπιστατι- 


|. κώτερον τὰς Ἱστορικὰς ἐπιδραμόντες βίθλους καὶ 
| συνοψίσαντες λόγῳ μὲν ἀφελεῖ καὶ ἀπεριέργῳ, µονον- 


— 


Synopsis Historiarum scripta a Joanne Scylilxe 
Guropalata, εἰ magno drungario vigilia. 


Historie compendium optime post veteres con- 
cinnavit primo quidem Georgius monachus, qui 
syncellus fuit Tarasii sanctissimi patriarche ; post 
illum autem Theophanes confessor hegumenus 
Agri, qui ambo peritus historicos libros percurre- 
runt et in compendium redogerunt, sermone qui- 
dem simplici nec 8Πθοίβίο, sed ipsi pene rerum 





1359 


ADDENDA AD CEDRENUM. 


1360 


. . "A ^ -—. 2. - - -— 
nature adherenti. Verum Georgius a mundo con- Α οὐγὶ δὲ τῆς οὐσίας αὐτῆς ἐφαπτομένῳ τῶν ττ- 


dito orsus, in tyrannos desiit, Meximianum nempe 
et Maximinum (I. Mexentium) ejus filium : Theo- 
phanes vero ab illius fine exordium ducens, et re- 
liquam chronographiam epitomes more referens, 
usque ad obitum Nicephori imperatoris qui ex Geni- 
cis aeu Logotheta Genicorum fuerat, progressus 
finem narrandi fecit. Post hunc nullus alius huic 
se studio dedidit. Quidam tamen tentavere, ut 8i- 
culus ille doctor, ac nostro tempore philosophorum 
princeps et hypertinus Psellus. Preter hos item 
alii. Sed ii perfunctorie operi manum admoverunt, 
et ab accurata narratione lapsi, m»ximam rerum 
majoris momenti partem pretermisere, posteris- 
que inutiles fuere, nudam texentes imperatorum 
enumerationem, ut docerent quis quem imperato- 
rem exceperit, et nihil preterea. Verum qui sic 
bistorias non recto scopo conscripsere, plus no- 
cuere lectoribus, quam profuere. Nam Theodorus 
Daphnopates, Nicetas Paphlagon, Josephus Gene- 
sius οἱ Manuel, Byzantii, Nicephorus diaconus, 
Phryx, Leo Asinus, Theodorus qui fuit Sid: pre- 
ges, ejusque consobrinus et. cognominis qui Seba- 
stene prefuit Ecclesie, insuperque Demetrius 
Cyzicenus ac Joannes Lydus monachus, suum sin: 
guli sibi proponentes argumentum; alius imperato- 
ris laudem, alius patriarche vituperium, alius 
amici encomium, atque historie nomine suum sin- 
guli secuti scopum, a laudatorum virorum mente 
et instituto longe aberrerunt. Ea enim que suo 
tempore gesta sunt conscribentes, pauloque altius 
resumentes, alius a/fectu ductus, alius odio, alius 
ad gratiam, alius prout eibi statutum fuerat, histo- 
riam edentes, inter se in narratione dissenserunt, 
8ο caligine perturbationeque auditores repleverunt. 
Nos autem memoratorum virorum lectis operibus, 
historie amutoribus eorum synopsim non parum 
ulilem fore sperantes, maximeque iis qui facilita- 
tem labori anteponunt; utpote que variis gesta 
temporibus brevissime representet, et a commen- 
tariorum mole liberet : supra dictorum historias 
diligenter excutientes, ejectis iis quae ex affcctu et 
ad grotiam dicta sunt, missis iis quie dissensionem 
et repugnantiam olebant, expunctis etiam iis qui 
fabulam sapere visum est, narrationibus collectis 
qua verisimilia et probabilia putabantur, additis 
etiam iis que nondum scripta ab antiquis viris edi- 
dicimus, iisque in unum corpus compendio reda- 
ctis, tenerum cibum mola sermonis preparatum 
posteris reliquimus ; ut qui memoratorum histori- 
corum libros percurrerunt, commentaria habeant, 
secum vel in via ferentes hunc libellum. Solet 
quippe lectio recordationem inducere, recordatio 
vero memoriam alero et augere ; quemadmodum 
contra negligentia et incuria gestorum, reminiscen- 
tiam auferre, unde prorsus oblivio sequitur, qus 
gestorum memoriam obscurat atque confundit. 
Qui vero nondum historias legerunt, hoc compen- 
dio ductoris loco utantur, et requisitis iis que 


πραγµένων. ᾽Αλλ’ ὁ μὲν Γεώργιος, ἀπὸ xata6ol; 
ἀρξάμενος κόσμου, ἐς τοὺς τυράννους κατέλτξε, 
Μαξιμιανόν φημι καὶ τὸν τούτου υἱὸν ΒΜαξιμῖνον 
(1. Μαξέντιον ὁ δὲ Θεοφάνης, τὸ ἐκείνου τέλος o 
xtlav ἀρχὴν ποιησάµενος, xal τὴν ἐπίλοιπον συντε- 
μὼν χρονογραφίαν xal εἲς τὴν τελευτὴν τοῦ βασι- 
λέως Νικηφόρου τοῦ ἀπὸ γενικῶν χαταντήσας, ἕστη 
τοῦ δρόµου. Μετὰ δὲ τοῦτον οὐδεὶς ἄλλος ἐπέδωκεν 
ἑαυτὸν τῷ µτοιούτῳ σπουδάσµατι. Ἐπεγείοησαν 
μὲν γάρ τινες, olov ὁ Σικελιώτης διδάσκαλος xai ὁ 
καθ ἡμᾶς ὕπατος τῶν φιλοσόφων xal ὑπέρτιμος ὁ 
Ψελλὸς, xai πρὸς τούτοις ἕτερο; ἀλλὰ πάρεργον 
ἀφάμενοι τοῦ ἔργου, τῆς τε ἀχριθείας ἐπιπεπτώχασι 
τὰ πλεῖστα τῶν καιριωτέρων παρέντες, xal ἀνόνη- 
το, τοῖς μετ αὐτοὺς Ὑεγόνασιν, ἀπαρίθμησιν µόνην 
ποιησάµενοι τῶν βασιλέων, καὶ διδάξαντες τὶς μετὰ 
τίνἁ τῶν σκήπτρων γέγονεν ἐγκρατὴς, καὶ πλεῖον 
οὐδέν. ᾽Αλλὰ xai ταύτας οὐκ ἐστοχασμένως συγγρα- 
ψάµενοι, ἔθλαψαν τοὺς ἐντυγχάνοντας, οὖκ ὠφέλτ- 
σαν. 'O «yàp Δαφνοπᾶτης θεόδωρος, Νικήτας ὁ Πα- 
φλαγὼν, Ἰωσὴφ Γενέσιος xai Μανουὴλ οἱ Βυζάν- 
τιοι, Νικηφόρος ὁ διάκονος ὁ Φρὺξ, ὁ ᾿Ασινὸς Λέων, 
Θεόδωρος ὁ τῆς Σίδης Ὑενόμενος πρόεδρος xai ὁ 
τούτου ἀνεψιὸς xai ὁμώνυμος ὁ τῆς dv Σεθαστείᾳ 
καθηγησάµενος Ἐκκλησίας, xai ἐπὶ τούτῳ Δημί- 
τριος ὁ τῆς Κυζίκου xai ὁ μοναχὸς ᾿Ιωάννης ὁ Av- 
δὸς οἰκείαν ἕκαστος ὑπόθεσιν προστησάµενος :ὁ 
μὲν ἔπαινον βασιλέως, ὁ δὲ φόγον πατριάρχο»' 
ἕτερος δὲ φίλου ἐγκώμιον, καὶ ἐν ἱστορίας σχήµατι 
τὸν ἑαυτοῦ ἕκαστος ἀποπληροῦντες σκοπὸν, πό ἑδω 
τῆς τῶν εἱρημένων ἀνδρῶν πεπτώκασι διανοίας. 
Αποτάδηη (fic) γὰρ τὰ κατὰ τοὺς αὐτῶν χρόνους 
συνενεχθέντα xal μικρὸν ἄνωθεν ἱστοριχῶς συγγρα- 
ψάµενοι, καὶ ὁ μὲν συμπαθῶς, ὁ δ᾽ ἀντιπαθῶς, ὁ δὲ 
xai κατὰ χάριν, ἄλλος δὲ καὶ ὡς προσετέταχτ» τὴν 
ἑαυτοῦ συνθεὶς ἱστορίαν, xal πρὸς ἀλλήλους ἐν τή 
τῶν αὐτῶν ἀφηγήσει διαφερόµενοι, Ἰλίγγου — xai 
ταραχῆς τοὺς ἀκροατὰς ἐμπεπλήκασιν . Ἡμεῖς ct 
τῷ πόνῳ τῶν εἱρημένως ἀνδρῶν ἐχεῖ ἐντυχόντες 
καὶ λυσιτελήσειν οὗ μικρὰ τὴν σύνοψιν τοῖς φιλοῖ- 
στοροῦὺσιν ἐλπίσαντες, xal μάλιστα τοῖς τὸ ῥᾷστον 
τοῦ ἐπιπονωτέρου προτιθεµένοις, συντοµωτάτην ὃ.- 
δοῦσαν κατάληψιν τῶν iv διαφόροις συµθεθηκότων 
καιροῖς xal τοῦ βάρους τῶν ὑπομνημάτων ἔλευβε- 
βοῦσαν, τὰς τῶν ἄνωθεν λεχθέντων συγγραφείσας 
ἀπ ἀκριθὲς Ἱστορίας ἀναμαξάμενοι, xxl τὰ ἐμπαθῶς 
Ἡ καὶ πρὸς χάριν λεχθέντα ἀποδιαπομπήσαντες, xat 
τὰς διαφορὰς xal διαφωνίας παρέντες, ἀποξέσαντες 
δὲ καὶ ὅσα ἔγγὺς ἐρχόμενα εὕρομεν τοῦ μυθώδους 
τὰ δὲ εἰχότα xal ὁπόσα τοῦ πιθανοῦ μὴ ἀπέπιττε 
συλλεξάµενοι, προσθέντες δὲ καὶ ὁπόσα ἀγράφως 
ἐκ παλαιῶν ἀνδρῶν ἐδιδάχθημεν, καὶ τφ᾽ ἓν ὀπιδρο- 
µάδην συνβάµενοι τοῖς μεταγενεστέροις καταλελοϊ- 
παμεν τροφὴν ἁπαλὴν xal τοὐτῷ δὲ τῷ τοῦ λόγου 
ἀληλεσμένην, (v! ol μὲν τὰς τῶν ῥηθέντων ἵστορι- 
x&v βίθλους ἐπελθόντες ὑπομνήματα ἔχοιεν συνέκ- 
δηµον φέροντες xal ἐπιόντες τοῦτο τὸ βιθλίον’ oft 
γὰρ dj ἀνάγνωσις ἀνάμνησιν ἑμποιεῖν, d δὲ ἀνάμντ- 





43601 FABROTI GLOSSARIUM. 1362 


σες τρέφειν xai μµεγαλύνεν τὴν µνήµην, ὥσπερ Α fusius scripta sunt, faciliorem rerum nolitium 
τούναντίον d, ἀμέλεια xal ῥᾳστώνη ἐπιφέρειν ἆμνη- — assequantur. 


ατίαν, ᾖτινι πάντως ἔπεται λήθη ἀμαυροῦσα καὶ συγχέουσα τὴν μνήμην τῶν πεπραγμένων’ οἱ δὲ µήπω ἔντυ- 
Χόντες τὰς ἱστορίας ὁδηγὸν ἔχοιεν τήνδε τὴν ἐπιτομὴν, καὶ ἀναζητοῦντες τὰ πλατικῶς (sic) Ἱεγραμμένα, εὖτε- 
λαστέραν τῶν πεπραγμένων λάδοιεν εἴδησιν. 


------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ον αοκ----οωοιος ο... 


FABROTI GLOSSARIUM 


SIYE 


INTERPRETATIO OBSCURORUM VERBORUM CEDRENI. 


'A66ác, ἀθθάδιον abbas vel abba, pater. No- 
vella 123. Hieremias patriarcha in 2 responso ad 
theologos Wirtemborg. c. De monastica vita: O5 
&6648ac ἀρχιμανδρίτας ἡ τάξις ὠνόμασεν. Ma- 
jor. Β. Benedictus in Concordia regularum c. 34: 
Qui et major monasterii. Hinc ἀθοατία paternitas. 
Concilium Meldense can. 40: Tulis abbutia, que 
paternitas Latino nomine dicitur, funditus rema- 
veatur. Hinc. per contemptum ἀθθάδ.ον. Btylianus 
&d Stephanum PP (exstat in synodo 7 Cp.) : 'A66á- 
διον ἁγεννὲς xal ἄσημον Ὑοητικόν τε xal μαγιχὸν 
Φφκειώσχτο. Ππἱθτργθθ: Abbutulum quemdam  obscu- 
rum el ignobilem, prestigiatorem insuper et magum 
sibi adjunzerat. 

᾿Αθῆναι habens. Theophanes: Av ἀθηνῶν µα- 
στιγῶσαι, habenis flagellare. Anastasius Biblioth. 
in Hist. Eccl. nondum edita: Habena vel ferula 
cadere -n |. 1, Simpuberi D. de Senat. Sil. Glosse 


Cyrilli: Apoc avena, pro. habena. Item: Ἱμάς - 


habena: 

'Abvoojtoy dilectus, census et descriplio mili- 
tum. Constantinus in Tact.: ᾿Αρμόσει δὲ καὶ εἲς 
τὸν καιρὺν τῆς ῥόγας xal τοῦ ἀδνουμίου ἀδνουμιά- 
ζεσθαι καὶ ἀπογράφεσθαι . Leo Tact. constit. 9, 
& 4: El δὲ ποτε χρεία χαλέσει τοῦτο γίνεσθαι χάριν 
ἀδνουμίου, V. Suidam, Phavorinum et Glossas Ba- 
silicon. 


᾿Αερικόν tributum Aro spiritu aerio. Cujacius 
Leo Tactic. c. 20, 2 71: ᾿Αρχεῖ γὰρ αὐτηῖς τελεῖν 


τούς τε δηµοσίους φόρους xal τὰ ἐπιχείμενχ αὐτοῖς 
ἀερικὰ, καὶ μηδὲν πλέον καταβαρεῖσθαι. Quem Ἱ]ο- 
cum interpres non intellexit. Videtur autem con- 
venire interpretationi Procopii in ἀνεχδ., ut sit 
tributi genus quod supra solitum canonem ex- 
igitur. 

᾿Αθάνατοι immortales, ut apud Persas. Procop. 
Περσ. p. 22: Μόνον δὲ τὸν τῶν ἀθανάτων λεγόµι- 
voy λόχον ἡσυχῆ µένειν ἕως αὐτὸς σηµήνῃ ἐχέλευ- 
σεν. V. Sooratem Hist. Eccl. 7, 20; Themist. orat. 
Athenseum. 

᾿Ακοίμητοι monachi insomnes. Serieg episcopo- 
rum Byzentii, Juris GR. p. 208: Καὶ μοναχὸν ix 
τῶν ἀκοιμήτων. Concil. Florent. p. 723 ed. R: 
Ἐν τῇ τῶν ἀχοιμήτων μονη. Theophanes: Mova- 
p ἐχ τῆς μονῆς τῶν ἀχοιμήτων., Nicephorus Cal- 
istus, 15, 23: Μοναγοὺς ἐκ τῆς τῶν ἀχοιμήτων 
μονῆς ἐκεῖσε ἐγκατάστήσας. Epistola 141 Theodo- 
reti inscribitur Μαρκέλλῳ ἀργιμανδρίτῃ τῶν áxoi- 

(tov, et monasterium eorum Accmetense, Victor 
in Chronico: Primasius quoque Acemetensi mona- 
sterio relegatur. Joannes PP in epist. ad Justinia- 
num : Qui de Cumítensi monasterio fuit. Recte Cu- 
Jacius emendavit de Acumitensi Idem Victor : Per 
monachos monasteriorum Achimilensium Lege 4cu- 
milensium aut, Accemetensium. 

᾿Αχόλουθος. V. βάραγγοι, 


᾽Ανταρσία. Theophanes in Ρηουᾶ8: Ἴκουε γὰρ 
µελετωμένην ἐν τῃ 'Agpux κατὰ Φωκᾶ ἀντ- 
αρσίαν, meditalam adversus  Phocam rebellionem 
᾽Αντάρτης qui tyrannidem affectat. Idem Theo- 
phanes in Mauricio: 'O δὲ τύραννος ᾽Αλέξανδρον 
τὸν συναντάρτην αὐτοῦ ἐξέπεμψνο. Συναντάρτης est 
conscius et particeps rebellionis, correbellis Ana- 
stasio Bibliothecario Theodorus Metochites : Εφ) 
υἷς ἐνεχάλουν ἀντάρτην αὐτόν. 

᾽Αλλάγιον ἀλλαγή commutatio pecuniarum.Etiam 
hodie Grecis ἀλλάγω est permuto. 


᾽Αλληλέγγυον. V. Zonaram in Basilio, et No- 
vellam Basilii  H:pi ἀλληλεγγύου ὁμοτελῶν, et 
Meursium. 


Άλογον equus, jumentum. Leo Taet. ο. 10 85: 
Διοικεῖςθαι τὰ ἄλογα αὐτῶν. Theophanes in Hera- 
clio: Πολλὰ τῶν ἀλόγων αὐτοῦ διεφθάρησαν. Nice- 
tas Choniat. in Manuele Comm. 2: Τὰ κούρση iv 
τοῖς ἀλόγοις φορτώσαντες, et de rebus gestis post 
excidium urbis: "Ἔτεροι δὲ τὰς ὑθρισθείσας ὑπ) 
αὐτῶν Ὑυναῖκας sic τὰ ἄλογα ἀναθιθάζοντες. Basi- 
lica ad 1. 17 D de petit. heredit, hodie quoque 
Grecis ἄλογον est equus. Sic Latini animal pro 
equo dixerunt. Julius Firmicus Mathes. 3, c. 7: 
Regiis animalibus praepositos. Legis Salice tit. 19: 
Scuriam cum animalibus vel [απίίο tincenderit, 
Theodorus Studita epist. ad Platonem: In ant- 
malibus sedentes in urbem ingressi sumus. 'AXóvow. 

"Aubuv ambo, pulpitum, suggestus. Annales 
Fuldenses : In Basilica S. Petri ambonem ascendit, 
posito super caput suum Evangelio. Anastas. Bi- 
bliothecarius in Hist. eccles.: Super ambonem 
Chalcedonense anathemalizavere concilium. Concii. 
Laodicen. can. 15: El; τὸν ἄμθωνα ἀναθαινόντων, 
Synodus Cp. 7, act. 1 : Πρὸ τοῦ ἱερωτάτον ἄμδω- 
voc τοῦ νχοῦ τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης ᾿Εκκλησίας 
τῆς ἐπωνύμου Σοφίας. Basilius de Vita S. Thecla, 
Theophanes, in Justiniano. Nicephorus Callistus 
14, 10: Κεῖσθαι ταύτην ὑπὸ τὸν ἄμθωνα, ὃ βῆμα 
πῶν ἀναγνωστῶν ἐστιν. 

ἸΑμηράδης, ἀμηρᾶς, ἁμηρεύεν ' Zonaras : 
Ταρσοῦ ἀμηρᾶς, Amiras, amireus. Amireum agere 
ἁμηρεύειν . "l'heophanes in Heraclio: Τὸν áp»- 
ῥεύοντα αὑτῶν. 

᾽Αννώνα annona, Glosse  Nomioe: ᾿Αννώνα ση- 

(vet παροχὴν, ἀγορὰν xai và; ἐτήσιον διανοµήν. 

eursius legendum putabat ῥόγαν pro ἀγοράν. 
Sed nihil mutandum : ἀγορά enim et species anno- 
narias signiflcat, ut observat Casaubonus ad Po- 
libii ]. 1. Significat ἀννώνα et salaria, consuetudi- 
nes, stipendia, opsonia, rogas, que militibus aut 
magisti4tibus aut aliis erogantur. Novella 130, 
c. 1. Theophilus ad 8 ult. de milit. test. Macarius 
homilia 26. Vegetius 2, 7. B. Ambros. 5 epist. 27. 
Auctor incertus vel Joannes Cpolitanus in Matth. 
homil. 51 et 59. Gregorius 1. 1 epist. Ind. 3, ο. 20 


1363 


Anastas. Biblioth. in Historia Ecoles. : Macedonius 
vero Acholium quemdam, qui exemerat adversus se 
macheram, ex submissione inimicorum suorum per 
singulos menses annonas pracepit accipere. V. DBa- 
silica adl, 2 C pro soc. et Gr. interp. ad l. 19 D 
de testib. 

᾽Απληχεύειν castra locare, metari. Leo Tact. 
c. 5. 8 37: Κἀάχεῖσε ἀσφαλώς ἀπλικεύειν . Theo- 
phanes in Justiniano: ᾽Απλικευόντων αὐτῶν πρὸ 
μικροῦ τῆς πόλεως. Hinc ἄπληκτα pro castris. Leo 
d. ο. q, 8 34. Onosander Strategici ο. 9: Περὶ τοῦ 
συνεχῶς ὑπαλλάσσειν τὰ ἄπληχτα. 

᾽Απόκρεως quadragesima carnisprivium. V. Fi- 
lesacum de Quadragesima p, 447 et Scorsum ad 
Hom. 15, Theoph. Ceramei, Nicephorus Gregoras 
|. 8: ᾿Απόκρεω γὸρ ἦν καιρός. 

᾽Αποκρισιάριος. Isidorus Pelusiotes epist. 144, 
Ἱ. 4: Διὰ τοῦ βασιλικοῦ ἀποχρισιαρίου µαθόντες. 
Sexta synod. Cp. act. 1: ᾿Αποκρισιαρίου θεοδώ- 
pov τοῦ ὁσιωτάτου. Menologium Julii ; Αποχρισιά- 
ριος τῆς 
vel apocrisarius. Facundus Hermianensis l. 4: 
A Stephano ecclesia Romana diacono et apocrisario. 
Ferrandus diaconus ad Anatolium: Eutychetis 
apoerisiarius ἀποκρισάριος τοῦ Εὐτυχοῦς, Concilii 
Chalced. act. 1. liinc apocrisariatus. Humbertus 
contra Grecorum calumnias: Apscrisariatus sui 
lempore ᾿Αποκρισιάριον vetus interpres synodi 6 
Cp interpretatur responsalem. Facundus d. 1. 4i 
Romana ecclesiz responsalem | Aimoinus 3, c. 66: 
Per responsales  Fredegundis. Anastasius Bibl. in 
Hist. Eccles.: fesponsales vero Felicis Romani 
conveniens. Et mox: Felix autem comperlis quz ab 
apocrisiariis suis gesta sunt. Alii responsa facien- 
tem. Gregorius 1l. 7, epist. 5: Diaconus noster qui 
apud eum responsa faciebat. Theophanes: 'O τὰς 
βασιλικὰς ἀποχρίσεις ποιῶν. Responsum est ἀπό- 
Χρισις in Novell. Justiniani. Chronicum Alex.: 
Καὶ εἰπεῖν τῷ βασιλεῖ τὴν ἀπόκρισιν. S. Benedictus 
&bbas Aniane in Concordia regularam c. 58: 
Fratres qui pro quovis responso diriguntur. Apocri- 
siarius igitur est legatus ecclesia vel principum vel 
etiam privati. 

᾽Αρμάμεντον  armamentum. Theophanes: Καὶ 
ἀπέβηχεν ἐχεῖ τὸ ἁρμάμεντον. Anastasius Dibl. in 
Hist. Eccl. sio vertit: Et illic posuit armamentum, 
Armamentarium ὁπλοβήχη. Gloss. Cyr. : ὁπλοθήχη 
armamentarium. Josephus 'Apy. 9, 7: ᾿Ανοίξας 
δὲ Ἰώαδος τὴν ἓν τῷ Ἱἱερῷ ὁπλοθήκην. Ruffinus 
Áquil. ita verlit : Interea Jaiudas aperiens arma- 
mentarium: Adde Novell. 81, c. 4, Theophanes in 


Mauricio. Interdum ἄρμαμεντον accipitur pro ipsis. 


armis. Leo Tact, c. 6, ὃ 28: Ἑτίρας ἁμάξας φε- 
ρούσας τὸ ἁρμάμεντον ἑχάστου ἀριθμοῦ τῶν στρα- 
τιωτῶν. Constant. Tact.: Ἔχε δὲ καὶ ἑτέρας ἁμάξας 
βασταζούσας τὸ ἁρμάμεντον, 

"Άρματα arma. Leo Tact. ο. 19, 843: ”Άρματα 
ἐχέτωσαν. Constant. in Tact. : Φοροῦντα τὰ ἅρματα, 
Codin. de Offic. : Εἴτε περὶ ἀλόγων clie. ἁρμάτων, 
Sive de equis sive de armis. ltem : Στερούµενοι ἀλό- 
γων 3j ἁρμάτων, (Qui equis aut armis nonnullis ea- 
reant. Utitur Achmes Ὄνειρ. c. 24, 54, 69 οἱ 156. 
Thomas Magister: "Όπλα οὐ µόνον τὰ κοινῶς ἁρ- 
µατα. Glossge Nomice: "Άρμα σηµαίνει val ὃλον. 
Greci igitur recentiores τὸ ἅρμα καὶ τὰ ἅρματα 
dixerunt. Harmenop. 4, 26. 8 12: 'O χλέψας ἆλ- 
λότριον ἅρμα. Qui aliena. arma. subripuit. Alexius 
Rhartnrus: Τὸ ἅρμα τὸ ἴσχυρόν. ltem: "Eva: pi- 
γιστον ἅρμα κατὰ τῶν ἑναντίων. Manuel Moschop. : 
Άρμα ἑνικῶς τὸ τέθριππον, ἅρματα δὲ πληθυντι- 
κῶς τὰ ὅπλα. Errat grammaticus qui negat τὸ 
ἅρμα ἑνικῶς arma significare. Eustath. sd Il. 2: 
Ἡ τοῦ ἅρματος λέξις xai ἐπὶ ὅπλου λέγεται, καὶ 
Ῥωμαϊκὸν τοῦτο, Nicephorus Blemmidas Epitom. 
leg. c. 8: Τὸ ἅρμα ἐπὶ τῶν Όπλων τῷ τῶν ᾿Ῥωμαίων 
ἔθει. Quemadmodum autem citerioris eevi scriptores 
τὸ ἅρμα et. τὰ ἅρματα dixerunt, ita etiam postrema 


FABROTI GLOSSARIUM. 


᾽λλεξανδρέων ἐἔχκλησιας.  Apocrisiarius - 


1364 


Latinitas arma usurpavit. Dositheus Magister in 
Glossis: [nermis sine arma. Leges Longobardor. 
tit.42: Gum sagilla vel qualibet arma plagam fece- 
ri. Hinc ἆρματοι in libris Basilic. et Cedrenum 
armalii. Georgius Xlexandrinus in Chrysostomi 
Vita; Οὗτε γὰρ iv τῇ fjustipq δυνάµει τοῦτο κρᾶτ- 
τοµεν, οὔτε ἐν δυναστείᾳ ἱππέων καὶ ἁρμάτων βα- 
σιλικῶν x«l πλήθει στρατοῦ Et ἁρματουν armare. 
Concilium Florenlinum p. 567 ed. R: "va δώτη 
χάτδργα εἴκοσι πάσης ἐξόδου ἁρματωμένα Alexius 
Rhart. doctr. in S. et magn: Parasc. et ἐξαρμάτος. 
Corona pretiosa: ἸἘξαρμάτος, ἀθωράκιστος, er- 
armatus ternis. 

"Acnxprttiow secretarium. Synodus 8 ccumen. 
&ct. 4: Οὕτως ὡμολόγησαν xai Ὑχθὲς εἷς τὰ ἀση- 
χρήτης. Videtur legendum ἀσηκρητεία: interpres 
enim vertit tm secretariis. Varia autem erant se- 
cretaria, de quibus in σέχρετον. 

᾿Ασηχρήτης . Glosse Nomice: ᾿Ασιχκρήτης ὁ 
τῶν ἀποῤῥήτων Ὑραμματεύς, G secretis, α secreta, 
secretorum notarius. Procopius Περο. β΄: Ἐτύγχανε 
γὰρ ᾿Ιουστινιανὸς βασιλεὺς Ιωάννην τε τὸν Ῥουφί- 
νου xai ᾿Ιουλιανὸν τὸν τῶν ἀποῤῥήτων γραμματέα 
πρέσθεις παρὰ Χοσρόην στείλας ' ἀσηκρήτης καλοῦσι 
τὸ ἀξίωμα "Popator σήχρητα γὰρ καλεῖν τὰ ἀπόρ- 
ῥητα νενοµίχασιν, Idem "Avexb, p. 63, in fine: 
Toi; δὲ ἀσηκρύτης καλουμένοις οὐκ ἀπεχέχριτο τὸ 
ἀξίωμα εἰς τὸ τὰ ῥασιλέως ἀπόῤῥητα γράφειν, ἐφ᾽ 
ὤνπερ τὸ ἀνέχαθεν ἑτέτακτο. Nicephorus patr. in 
Breviario Historico: ᾿Αναγορεύουσιν εἷς βασιλέα 
᾿Δρτέμιον Φιλιππικοῦ γραμματέα, 6v τῇ Ἰταλῶν ouv 
καλοῦσιν ἀσηχρήτης. Sexta synod.CP. act. 2: Παῦλος 
µεγαλοπρεπέστατος ἀσηχρήτης σεχρετάριος βασιλι- 
κὸς εἶπε. Et act. 4: Διογένους τοῦ µεγαλοπρεπεστάτου 
ἀσηχκρήτις σεχρεταρίου βασιλικοῦ. Synod. Νίο. 2, 
act. 2: Βασιλικὸς ἀσηκρήτης. Nicephorus Cpolita- 
nus arebiep epist. ad Lecnem PP: Cum igitur 
&tatem virilew aitigissem εἰ juvenilem. prateriissem 
ἐπ regalibus versaius atriis, militiam quamdam 
exercebam, et ipsam non absque opera ac remissa, 
sed qua per manus eL calamos exhibetur. Etenim 
imperialibus ἐπίδγεγαπι scriploribus. Asecrelis eos 
vocare solili, Latinz lingua scimus esse diclionem. 
Landulphus Sagax l. 17: Dirigit igitur Phocas 
Theodorum a secrelis. Primus ordinis πρωτοαστ- 
κρήτης, primus a secretis Anastasio Biblioth. v. in 
πρωτοασηχρήτης. 

"Ασημον argentum etiam signatum. Georgius 
Alexandrinus in Vita B. Chrysostomi: Τὸ μὲν 

ρυαἰον δέδωκε πτωχοῖς καὶ τοῖς δεοµένοις, τὸ Gi 
ἴσημον διένειµεν elc τὰς ἐκκλησίας. Hodie ἀστμ' 
Greci dicunt pro argento et ἀσημένιον pro argen- 
teo.Cyrillus patriarcha CP.adversus Juds&os : Ὅπου 
εἶχε τὴν χεφαλὴν χρυσῆν, τὰ χέρια xal τὸ στῆθος 
ἀσημένιον. 

᾿Ασκητήριον asceterium. Julianus Antecessor 
Novel. 6, 6. Papias: Assisterium, tnonasterium 
Crace, pro asceterium vel asciterium, ut habent 
Juliani codices mss. Menolog. Gr. in Marfio : Mz: 
τὶν ἐμὴν ἀποθίωσιν σεμνῶν γυναικῶν οὗτος ὁ οἶχος 
γενήσεται ἀσκητήριον. Nicephorus Callist. 9, 1i: 
Oc ἀλλαχοῦ, παρ) ᾿Αθηναίοις δηλαδὶ, τὸ ἀσκττί- 
piov εἶχε. Hinc ἀσκητής apud S. Basil. Theophyla- 
ctus ad c. 11 Luce: Οἱ piv γὰρ Φαρισαῖο: ὡς 
ἀσκηταὶ ἐδόκουν xai ἀποχεκομμένοι τῶν ἄλλων. 
Hino συνασκητής. Curopalates p. 847 et ἀσχύτρια 
ascetria, Julianus Novella 53, ᾿Απὸ τῖς &oxícto; 
Bive exercitatione: ascete enim seu monachi et 
ascetrie seu monastrie in omni pietatis genere se 
exercent. 

᾽Ασσάριον aggarium, 88. v. Gloss. assem àscsez- 
piov , ὁθολόν , et assarium ἁσσάριον . νουμμἰον. 
Cleopatra Περὶ σταθμῶν xai µέτρων: Καλεῖται ὃε 
ἡ οὐγχία τετρασσάριον Ἰταλικόν. Papias: Ass 
rium nummus, assis, vel figura denarii. 

Αὐγοῦστα Augusta, Augusti conjux. Achmes 
Ὀνειροκριτ. ο. 125. Simoo. 8, 13. Basilica l. 4, 


1365 


tit. 0, ο. 4 : 'O βασιλεὺς τοῖς νόµοις οὐχ ὑπόχειται, 
4 δὲ Αὐγοῦστα ὑπόχειται, Theodor. epist. 198: 
ΤΠ εὐσεοεστάτῃ xai θεοφιλεστάτῃ Αὐγούστῃ. 

Αὐγουσταιών  Augusteum . Descriptio — urbis 
Cpolit. : Augustzum, Gapilolium, Monelam. Pachi- 
merius |. 9 : Αὐγουσταιῶνος αὐλαίαν πληοοῦντες. 
Palatium Cpolitanum. 

Αὐγουστάλιος Augustalis. Paulus |. 35, 23. Ex 
quib. caus. maj. pri:efectus quoque /Egypti. Basi- 
lica : 'O Αὐγουστάλιος ᾽Αλεξανδρείας. Justinianus 
Novell. 23 : ᾿Αχροατὴν Έξει Αὐγουστάλιον. Julianus 
prze[ectum Augustalem. Synesius epist. 29, 105 fia. 
Isidor. Pelus. 3, 50. Nicephor. Callist. 10, 11. 
Phot. Biblioth. p. 250 ed. Grecolat. Theophylaet. 
Simoc. histor. Mauric. 8, 13. Joann. Mosch. Lir. 
c. 207 : ᾽Απὸ τῆς τάξεως τοῦ Αὐγουσταλίου, "Theo- 
phanes homil. 46 : Δοὺξ Αἰγύπτου χειροτονεῖται val 
Αὐγουστάλιος. 

Αὐθέντης dominus. Utitur Joannes Cantacuzenus 
p. 756. Panias : Authentes dominus, auclor. Hinc 
αὐθεντία. "Thomas M. : Αὐθεντία δὲ παρ) οὐδενὶ 
τῶν δοχίµων ῥητόρων εὕρηται ἐπὶ τοῦ τῆς δξσπο- 
τείας ὀνόματος. Joannes Moschus Limon.c. 79: 
Δέδωκε δὲ τὸ κλειδίον τοῦ ἁρμαρίου τῷ αὐθέντῃ. 
Alexius Rhartur : Καὶ ἡ αὐθεντία σας. Et. αὐθεντεῖν 
ei αὐθεντικῶς. Hesychius : Αὐθεντεῖν ἐξουσιάζειν. 
Codinus in Παρεχκθ. : Αὐθεντικῶς εἰσερχομένους ἐν 
τῷ µεγάλῳ παλατίῳ τοὺς Λατίνους. Cyrill. patriar- 
cha CP : Kóp:e, ἤγουν αὐθέντη. Et apud Laoni^. 
Chalcond. µέγας αὐθέντης, le grand seigneur. Da 
Sophia Augusta Anastasius in Histor. Eccles. : 
Accersitis Sophia Augusta pecuniarum venditoribus 
et notariis jussit deferri cautiones debitorum et bre- 
ves. Quibus lectis accepit breves, et. praebuit eos de- 
bitoribus, el reddidit dominis suis. Cedrenus αὐθέν- 
ταις. 

Baia dona ab imperatore aut patriarcha quot- 
annis dari solita ante diem Palmarum, uude eis 
nomen :est enim βαῖς seu βάίον ramus Palmarum. 
Joannis c. 12. Porphyrius de abstin. ab anim. v. 
Epiphanii homiliam εἷς τὰ rae Doroth. doct. 15 : 
Μετὰ βαΐων, cum palmis. Hino hebdomas flato- 
φόρος. Georgius Logotheta in Chronico : "Ecntoss 
καταλαθεῖν τὸ νυμφχῖον πρὸ τῆς βαϊοφόρου. Qum et 
$ τῶν βαίων. Metaphrastes Sept. in Cyriaco : "Έως 
à τῶν βαίων ἀφίκοιτο. Hec autem erogatio non 
semel fiebat. Theophanes in Apsimaro: Καὶ ἐπά- 
τησε τὸν τράχηλον αὐτῶν ἄχρις ἀπολύσεως τοῦ 
ποώτου βαϊῖου. Que totidem fere verbis Cedrenus. 
Vide tamen notas posteriores ad p. 446 b. 

Βαΐουλος bajulus. Sophoclis scholiastes in 
Ajace lorario : Παιδαγωγὸς καὶ παιδοτρίθης, ὁ λε- 
Jouevos βαίουλος, Balsamo juris GR. p. 472: 

οὓς παιδοτρίθας βαϊούλους κατονομάζομεν, Theo- 
phanes : θεοδόσιος ὁ βασιλεὺς ᾽Αντίοχον xv πραι- 
πόσιτον xal πατρίκιον καὶ βάγιλον αὐτοῦ ἐπλίησε 
παπᾶν. Sic ms. R : lege βαΐουλον. Auctor anony- 
mus in Annal. Franc. : Rex Carolus cum filiis et 
exercitu pacifice Franciam repetiit, filiumque suum 
Ludovicum regem regnalurum in. Aquitaniam misil, 
praponens illi bajulum | Arnoldum, aliosque mini- 
stros ordinabiliter decenlerque  constitueus (μεις 
puerili congruos. Historia Miscella |. 23 : Quz 
comprehensos omnes imperatoris homines cecidit 
atque tolondit una cum Joanne protospathario et 
bajulo ipsius. Fredegarius scholasticus in Chronico: 
Otto quidam filius Beronis domestici, qui bajulus 
Sigiberti ab adolescentia fuerat. Aimoinus de Gest. 
Fr. 4, 38 : Bajulus r. Sigeberti. Bajulus est peda- 

ogus, preceptor, monitor, reclor, gouverneur. 
inc bajulatio. Aimoinus Hist. 5, 39 : Bajulationi 
committens. 

Βάνδον baudum, vexillum, signum  militaro. 
Hadrianus PP Epist. ad Carolum M. R. : Qui Nea- 
politaui ipsos Griecos eum bandis el signis suscipten- 
Les. Anastas. Bibl. in Ecolesiastica llistoria : Hunc 
Hisam in honorem fii sui atque imperatorum ter- 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1360 


rorem cum imperalorio ac decenti honore militiis- 
que ac blandis (1. bandis) ac sceplris ἐπ Hierusalem 
mitlit. Procopius de bello Vandal. 2. p. 123 : Τούς 
τε ὑπασπιστὰς καὶ τὸ ση μεῖον, ὃ δὴ βάνδον καλοῦσι 
Ῥωμαῖοι, ᾿[ωάννηῃ ἐπιτόέγας ᾽Αρμενίῳ. Leo Tact. 
ο. 12, 562 ; Τὰ δὲ βάνδα, ἤγουν τὰ σημεῖα. Con- 
stant. in Taot. : Ὀφείλει ἕχαστον τάγμα ἴδιον βάν- 
δον ἔχειν. Scholiastes in cvrA'c. a' 8. Greg. Naz. : 
Σύνθημά ἐστι τὸ σημεῖον xat σύμθολον τοῦ στρατοῦ 
9 καλοῦσι βάνδον. Bundora, cohors militum, scara. 
Acta vite Alexandri PP 3 : Concurrerunt signiferi 
cum bandis. Radevicus 2, 66 : Signis εἰ bandis 
pracedeniibus ad palatium perduxerunt. Wistoria 
Wambse regis Toletani : lllum cum 6andorum si- 
gnis accessisse. Benno Cardinalis de Vita llilte- 
brandi l. 1: EL. cuncli milites banda gestantes. 
Anastasius in Adriano : Eum cum bandora susce- 
perunt. Hinc βανδοφόροι. Procop. d. 1. 2, p. 134: 
O δὲ ἕτερος τὸ σημεῖον τοῦ στρατηγοῦ ἐν ταῖς 
παρατάξεαιν εἰωθὼς φέρειν, ὃν δὴ βανδοφόρον xa- 
λοῦσι Ῥωμαῖοι, Leo Tact. ο. 4, 8 14 : Kal. βανδο- 
Pops μέν ἐστιν ὁ τὸ σημεῖον τοῦ βάνδου βαστάζων. 
igniferi, vexillarii, iidem draconarii dicti. Ordo 
Homanus : Deinde milites draconarii, id est qui 
signa poriant. 'Thcodoret. epist. 59: Κομίζει δὲ 
ταύτην Πατοωΐνος ὁρακονᾶριος. Adde epist. 133. . 
Significat βάνδον et turmam, scaram vel cuneum 
militum. Gloasee Nomios : Κουστοδία στρατιωτιχὸν 
στῖφος, ὃ βάνδον 'Ῥωμαῖοι καλοῦσι, Auctor vila 
Caroli M. in Annalibus Francicis : Dominus vero 
Carolus una cum Francis castra metatus est. ad 
easdem, misilque scaram suam. Et p. 19 : Perve- 
niensque in locum Ingilherim misil quatuor scaras. 
Denique βάνδον victoriam significat, si Stephanum 
de Urbibus sequamur in ᾽Αλαθάνδα. Παρὰ ΄Ῥω- 
μαίοις, inquit, βάνδον τὴν νίκην φασίν. 

Βάραγγοι protectores Cujacio, securigeri. De 
his Codinus de offic. vet. inscr. χιλιάρχῳ xoop, 
0' βαράγγων. Joannes Cantacuzenus 4, 41: Ot τε 
τοὺς πελέχεις ἔχοντες βάραγγοι προσαγορευόµενοι, 
Graci ad |. 3, 8 5 D. ad leg. ('orne de sicar. : Ba- 
ράγγου συγχλητικοῦ τὸν ἕτερον βάραγγον spen 
τικὸν φονεύσαντος. Áslrampsychus ἐν τῷ Πυῦαγο- 
ρικῷ λαξευτηρίῳ, δηλοῖς εἷς φμράΠους καὶ µεγι- 
στᾶνας καὶ ἀξιωματικούς. Hi Celte erant, ut. scri- 
bit Seylitzes apud Cedren. p. 792 d. in ora, vel 
Angli, ut Codinus. Prefectus eorum ἀχόλουθος, ut 
jam observatum. 

Βαρδούχιον hastile, jaculum, pilum, telum, quod 
jaci potest. Constantinus in Tacticis : Έζικοῦρια, 
βαρδούχια, ματζούκια. 

Βασιλεύς rex, imperator, de presentis temporis 
rege. Zosimus 5 : Ὡς ἂν μηδεὶς ἕτερος πλὴν αὐτοῦ 
βασιλεῖ παραδυναστεύῃ. Et βασιλίς pro Augusta. 
Idem lib. eodem : Σοθῶν κατὰ τῆς βασιλίδος τὸ 
πλῆθος. Sic Byzantini imperatorem vocare soliti. 
Annales Francorum : More suo, id esi Grzca lin- 
qua, laudes ei dixerunt, imperutorem eum et basi- 
leum appellantes. Et iisdem pene verbis auctor 
Vite Caroli M. et Eginardus de gestis Caroli M. et 
Annales Fuldenses. Creteros ῥήγας per contem- 
ptum appellabant, ut ῥηγα Φῥραγγίας. V. Luitpran- 
dum in Legatione. DE 

Βεργίον virga. Anastasius Biblioth. in Historia 
Eccles. : Contra Vulgares fundis οἱ virgis armatos 
et blasphemanies minavit. Leo Tact. ο. 7, 8 3 : Μετὰ 
σκουταρίων καὶ βεργίων. Et S 18 : ἸΑντί σπαθίων 
* γία 3j νάρθηκας f, καλάµους ἀντὶ κονταρίων ἀνα- 

dese. Conetant. in Tact. : Βασταζέτωσαν δὲ καὶ 
σκουτάρια καὶ βεργία. Menolog. in Martio : Ἔπλε- 
Ee) οὖν ὁ γέρων iot, ἐννάτης ὥρας οὐεργίας (sic) 
ms.) δεκαπέντε μόχθῳ πολλῷ. 

Βεστιχρίτης. V. Πρωτοθεστιάριος, 

Βίγλα vigilia. Eustath. Il. 2 : Σκοπὴν δὲ λέχει 
τὴν xowüs λεγομένην βίγλαν. Theophanes : Κλεί- 
σας οὖν τὰς τῶν τειχέων π΄λας καὶ βίγλας θέμενος. 


Leo Tact. 11, 8 9: Ἔχειν δὲ xal βίγλας ἔξωθεν. 





1967 


Et c. 17, 8 54 : "Iva. βίγλα ἀκριθῆς καὶ ἀσφάλεια 
τοῖς λοιποῖς «“ένητα.. Hino βῥιγλάτωρ  excubitor. 
Idem Leo c. 44, 8 16 : Μετ ὀλίγων βιγλατόρων. 
Et βιγλεύειν excubias agere. Leo c. eodem, 8 13: 
Ὀφείλων βιγλεύειν, Et. d. ο. 17, 8102 : Διὰ τοὺς 
βιγλεύοντας πάντως. Vel βιγλίζειν vigilare, Con- 
stant. in Tact. P 38 : Πρὸς τὸ βιγλίζειν αὐτούς, et 
p. Βθ4. ἵνα προλαμθάνωσιν οἱ καξαλλάριοι, καὶ βι- 
γλίζωσιν. 

Βιξιλλατίωνες vexillationes,ale equitum. ἱ988/Ν. 
Cyrilli : Βεξιλλατίων vexillatio. De vexillationibus 
Veget. οἱ Ου]. ad |. ult. C. de his qui non impletis 
atipend. sac. sol. sunt. 

ἰσεξτος  bisextus. Anastasius Antiochenus : 
"Oxe dj τετραετία τοῦ λεγομένου βισέξτου εἰς τε- 
λείαν ἡμέραν ἁπαρτίζει τὴν κίνησιν. Glossarium 
ms. illustriss. F. cancellarii Petri Seguierii : Βίσ. 
σεξτον ἐπινέμησις τετραετίας. 

Βλαττίον blatta. Salomon episcopus : 


Dulcius hoc cunctis argenli aurique talentis, 
Bombyce aut gemma, blatlis eborique fuissel. 


Constantinus de administr. imper. : Otov βλαττία, 
Pannus sericus. Fortunatus 2, 3 : 


Serica cui niveis agnata est blattea telis. 


Βουχελλάριος  bucellarius . Glosse —Nomice : 
Βουχελλάριος ὁ ἀποστελλόμενος xal φέρων «wd. 
Item : Βουκελλάριο ὁ παραµένων στρατιώτης. 
Greci lib. 60 Basilic. : Βουκελλάριοι λέγονται ol 
παραµένοντες στρατιῶται. Ἐκ δὲ τοῦ Yu ὀνόμα- 
τος, ὃ ἐστιν ὁ ἄρτος, ἐκλήθησαν βουκελλάριοι οἱ τὸν 
ἄρτον τινὸς ἐσβίοντες ἐπ᾽ αὐτῷ τούτῳ τῷ παραμέ- 
νειν αὐτῷ. Bucellaris dicuntur. stationarii milites. 
Ex nomine autem bucca, quod est. panis, vocantur 
bucellarii, panem alicujus edenles in hoc ut. moren- 
tur apud eum. Buceliarii igitur sunt custodes cor- 
poris, protectores, stipatorem, satellites, armigeri, 
assecle, domestici procerum vel principis. Sio 
etiam dicti clientes. Papias : Cliens bucellarius. 
Ilidemque parasiti dicti. Aldhelmus de laudib. vir- 
ginit. : Hec lanta prodigia cernens Claudius tribu- 
nus obstupuit, el corde compunctus cum. septuaginta 
militibus el omni familia el vernacula clientela una 
cum parasitis εἰ sodalibus credidit ἐπ Dei Filium. 
Et ibidem : A propriis purasitis ct domesticis clien- 
tibus. De them. Bucell. vide Const. de th. orient. 
th on eumdem de Admin. imp. c. 51, et Curop. 
d Βουκινάτωρ buccinator. Theophanes : Δύο ἆδελ- 
qol τινες Φφιλόχριστοι iv. Τριπόλει xaxapiévovces, 
υἱοὶ fouxwatopoc. Scholia in FEpitom. SS. Cann. 
tit. 2, sect. 2 : 'Emi τοῦ πατριάρχου θεοδοσίου 
βουκινάτωρ βασιλικὸς βαπτισθέίς, id est, Sub pa- 
iriarcha Theodosio buccinaier quidam imperatorius 
baptixatus. A buccina seu tuba, que βούκινον Grte- 
cis posterioribus. Suidas : Φωνασχεῖν εὐφωνίαν 
ἀσκεῖν, χαὶ φωνασκικὸν βούκινον. Glosse Cyrilli : 
Σάλπιγξ tuba, litua, buocinum ; quanquam inter 
buceinam et tubam nonnihil interest. 

Βούνευρον. Theophanes in Phoca : "Ov à τύ- 
αννος Λβουνεύροις µαστίζων ἀνεῖλεν. Et — alibi : 
Avà ῥ) βουνεύρων ἐἑχέλευσε τύπτεσθαι. Menologium 
in Martio : ος ἁγίου μάρτυρος ἐπὶ πολλὰς τὰς 
ὥρας τοῖς poovespoie ἀνηλεῶς συγχοπτοµένου. Si- 
meo Metaphr. in Sergio et Baccho : Καὶ τὸν μὲν 
Σέργιον ἀἁσφαλεστάτῃ φρουρᾷ παρεδίδου, τούτῳ η. 
(sv ἀμειθόμενος αὐτὸν τῆς εὐεργεσίας' τὸν Βάκχον 
Ob διὰ τεσσάρων Ἰἰσχυρῶς ἐἑκταθέντα βουνεύροις 
ὠμοῖς ἀἐκέλευε καταξαίνεσθαι, Constant, Manasses : 
ὨὩμοῖς βουνεύροις τὰς αὐτοῦ καταµελαίνει σάρκας" 
Item : Ὡμοῖς βουνεύροις τὸν λαμπρὸν καταιχίζει 

τὴν σάρχα. Martyrologium Ὁδιαστά[ roense Oct. d. 
7 : Quorum Bacchus tam diu est nervis crudis (βου- 
νεύροις) caesus quoadusque tolus corpore discissus 
tn confessione emitterel spiritum. 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1368 


Boay:óvov armilim. Achmes ο. 427 Ὄνει.: 
'Eàv ἴδη ὅτι βραχιώνια ἔλαοε y 222a. 

Γαλέα vel γαλαία triremis, galére. Lco Ταοί. ο. 19, 
8 10. Γαλιάτζα Conc. Flor. p. 567 ed. R. Galéasse. 

Γενικόν erarium publicum. Huic prefectus τοῦ 
γενιχοῦ λογοθέτης dicebatur. Nicephor. Gregoras 
l. 7. Codin. de olfic. eumdem γενικόν appellatum 
tradunt viri eruditissimi ex hoc loco Suide : 'Iotv- 
vnv ἐφίστησιν ἡγεμόνα τοῦ πολέμου διάχονον τᾶς 
μεγάλης Ἐκκλησίας καὶ λογιστὴν τῶν φόρων, ὃν 
ενικὸν καλοῦσι. De. quo. dubito ; nam de eodem 
Joanne sio Scribit Nicephorus in Breviario histo- 
rico : Τούτοις ἡγεμόνα ἐφίστησιν Ἰωάννην δ.άκονον 
τῆς μεγάλης Εκκλησίας καὶ τῶν δηµοσίων φόρων 
λογιστὴν, ὃν λογοθέτην γενικὸν οἷδε χαλεῖν d συν- 
ήθεια. Atque ita forte legendum apud eumdem 
P. 115 : Τῶν δημοσίων λογιστὴνν ὃν τὸ δημῶδες 

ογοθέτην καλοῦσι, nisi δηµόσια pro tributis acci- 
pias. Theop. in Constantino : Τόν τε θεόδοτον 
τὸν μοναχὸν xai γενικὸν λογοθέτην. Hino ἀπὸ γεν- 
κῶν, qui eo munere functus. Joannes Scylitzes in 
principio historie : Νικηφόρου βασιλέως τοῦ ἀπὸ 
γενικῶν. Chronologia vetus: Νιχηφόρος ὁ ἀπὸ γενι- 
κῶν. Eadem verba in 8 synodo p. 448 ed. Rom. 

Δεήσεις, 6 ἐπὶ τῶν δεήσεων. Libelli, libellorum 
magister. Georgius Alexandrinus in Vita S. Chry- 
sosiomi: Δοὺς τὰς δεήσεις τῷ βασιλεῖ. ἄταους au- 
ctor ma., quem citat eruditissimus Allatius dis- 
sert.2 de lib. Ecol. : Ἰωάννου µαγίστρου καὶ ἐπὶ 
τῶν δεήσεων. De referendario et regendario dicam 
in Gloss. Nomic. 

Δεκανοί decani. V. tit. C de decanis B. Chry- 
gost. in Epist. Pauliad Hebr. c. 7, hom. 13, p. 
ed. Anglic. : Καὶ τῶν λεγομένων δεχανῶν τόπον 
ἐπέχοντες iv τοῖς βασιλείοις εἶσί. Flotilda in visio- 
nibus : Audiebatque vocem dicenlem, quod hi essent 
archidiaconi εἰ prapositi judicesque οί majores αἰ- 
jo decani. B. Ambrosius l. 5, epist. 35 : Quod ad 

oriianam basilicam de palatio decanos mittebant. 

Δηλάτωρ, δηλατορεύειν, delator. Ulpianus in 
Timocrateam τὸν προσαγωγέα interpretatur δηλά- 
τωρα. Theodoretus epist. 42: Καὶ δηλάτορος ἔργαν 
δεξάµενος. Utitur etiam epist. 45. Georgius Alexan- 
drinus in Vita S. Chrysostomi : Ἔτνχε δὲ κατά 
τινα φθόνον διαθολιχὸν δηλατορευθῆναι ταύτην τὴν 
ἄωρον χήραν slc τὰς ἀκοὰς θεοδοσίου τοῦ βασιλξως. 

Διαιτάριος — atriensig. Glossarium — Philoxeni : 
&iriensis ῥδιαιτάριος , διαιτάρχης . Theopbanes : 
Εὐτυχιανὸς δὲ τις πρῶτος τῶν δαιταρίων. Vet. 
Inscript. p. 676, 7 : Distarchus domus Augusty. 
Et in Heraclio : Ἐκρατήθησαν δὲ καὶ ἐν τῶν διαι- 
ταρίων τοῦ παλατίου πολλοί, Menologium d. 30 Ju- 
lii : Ὑπὸ τῶν διαιταρίων τοῦ μεγάλου παλατίου 
ἀποχομίζεται. Martyrolog. Notkeri : Qui cum essel 
aslarius palatii, pro dimtarius, ut zabolus pro dia- 
bolus apud Phebadium contra Arianos et Gild. Sap. 

Δικέρατον tributum veterum murorum relicien- 
dorum causa a Leone iconomacho institutum. Vide 
tamen Constant. Manass. p. 93 in Nicephoro. 
Theophanes infra in διοικητής. Anastasius Biblioth. 
in Hist. Eccles. : Ast. imperator allocutus est. Ρο: 
pulum dicens : « Vos non valetis sedificnre muros, 
$ed nos precipimus administratoribus, et ipsi exi- 
gent in regulom per singulos annos nummum argen- 
teum unum, quo tmperium accepto &dificavil muros ; 
εἰ ita facta est consuetudo dandi binas siliquas ad- 
minisiratoribus. : 

Αικτίτωρ dictator. Polyb. p. 237 d, 238 ο. Wo- 
dor. Sicul. p. 127, in fin. t. 2 et p. 919. Et 2. 
Pean. Eutrop. met. p. 67. 

Διοικητής publicanus , tributorum — exactor. 
Theophanes : Ἐντεῦθεν οὓν ἐπεχράτησεν à cov- 
Y0sa διδεῖν τὰ δικέρατα τοῖς διοικηταῖς. Admini- 
stratorem vertit Anastasius loco supra citato. Ha- 
drianus PP Epistola ad Carolum M. : Missi, inquit, 
Graücorum. duo spatharii imperatoris cum dizecete, 
qui Latine dispositor dicitur. 








1369 


Sievoya. In his erant inscripta nomina episco- 
orum. Constantinus Pogonatus epist. ad Domnum 

P (habetur tom. 111 concil. Gr. p.7eed. R.) : Ἐκ. 
θαλεῖν Βιταλιανὸν τὸν µακαριώτατον ἐκ τῶν διπτύ- 
χων. Synodus Mopsuesteoa, cujus acta habentur In 
9 synodi aet. 5 : Theodori anliqui nomen ejectum 
est diptychis. Facundus Hermianensis |. 4: Cognovi 
nomen Joannis in sacris diplychis scriptum. [dem 
catalegum episcoporum vocat l. 8 : Ut ex catalogo 
episcoporum nomen ejus Atticus episcopus juberet 
auferri. ᾿Περατικὸν κατάλογον B. Cyrillus ad Atti- 
cum apud Nicephor. Call. 14. 20. Βίθλον ἐπισχό- 
πων B. Chrysost. epist. 125, et diptycha dicta, 
quia tabule duplices erant, in quarum altera vi- 
vorum nomina prescripta. in altera vero eorum 
qui obierant. Γραμματεῖον autem δίθυρον intelligit 
Georgius Alexandrinus in Vita Chrysostomi : Καὶ 
λαοὼν ὁ Ἰωάννης δίπτυχον ἔγραψεν Ἐπιφανίῳ, sive 
duplices tabellas, in quibus epistolam scripsit 
Chrysostomus. 

Δομέστικος τφῆς ἐχκλησίας domesticus ecelesia. 
V. Liturgiam ordinum parte 7, in consecratione 
episcopi e&t Meursium in hac dictione. Δομέστικος 
σχολῶν, στρατάρχης, prefectus, domesticus scho- 
larum. Constantiuus Manasses : 


Οὗτος τὸν Βάρδαν τὸν Φωκᾶν στρατᾶρχην καθ- 
Lac vet, 
"Ov τῶν σχολῶν δομέστικον εἴποιεν ἂν Ῥωμαῖοι, 


Historia Miscella 22 : Antionium patricium οἱ schola- 
rum dcmesticum. De domeslicis agemus in Glos- 
sario Nomico. 

Δούξ dux, ἡγεμὼν, στρατιωτῶν ἄρχων, στρα- 
τιωτικῶν καταλόγω»  ἄρχων, στρατοπεδάρχης. 
Glosse juris : Δους ἡγεμών. Constantinus de the- 
mat. 1: Ὑπὸ δοὐκά xal ἠγεμόνα, Procopius 
Περσ. a : Οὐδεὶς δὲ οὔτε 'Ῥωμαίων στρατιωτῶν 
ἄρχων, ὃν δοῦχα καλουσι. Et de ediíic. Justin. : 
Στρατιωτικῶν δὲ καταλόγων ἄοχοντα τῇδε χατα- 
στησᾶμενος, ὃν δοῦκα χαλοῦσι. Kusebius Historia 
Eocles. 9, 5: Στρατοπεδάρχης ὃν δοῦχα “Ρωμαῖοι 
προσαγορεύουσι. Joannes Cantacuz. 1. 4 : Ἐχομε- 
νης δὲ τῆς Χίου, ὥσπερ Ἱστόρηται ἡμῖν, ὑπὸ τῶν ἐκ 
Γενούας ἀδίκως ἐν σπονδαῖς, πρὸς τὸν ἅρχοντα αὖ- 
τῆς. δοῦκα ἐγχωρίως προσαγορευόµενον, ὁ βασιλὸὺς 
ἔπεμψε, Niceph. Call. 7, 26. Harmenop. 1. 16, 
S ult. : Ilàca προπέτεια κατὰ δουκὸς 1| ἄρχοντος 
τοῦ στρατιώτου χεφαλικὴν ἐπάγει τιµωρίαν. Arrius 
Menander inl. 6 de re milit. dixerat Adversus du- 
cem vel presidem. V. ad Gloss. Basil. 

Δρουγγάριος prefectus drungi, tribunus, turme 
unins praefectus. Glosse juris : Δρουγγάριος ὁ χι- 
λίαρχος. Item : Δρουγγάριον οἱ παλαιοὶ ἐκάλουν τὸν 
μιᾶς μοίρας ἦτοι τούρµας ἄρχοντα. Vetus inscri- 
ptio: Γρηγορᾶ βασιλικοῦ στράτορος xai ὄρουγγα- 
olou γεγονότος.. P. 1161. 2. Erant sutem plures, 
inter quoe quidam μεγάλοι, ut prefectus re) nava- 
lis, δρουγγάριος τῶν πλωῖμων, Cedreno ὁ τοῦ στό- 
λου δρουγάριος, prefectus classis. Anna Comn. 
Alexiad. 3. Nicetas Psphlago in Vita Ignatii patr. 
CP : 'O τοῦ βασιλικοῦ στόλου δρουγγάριος. Tob. 
ναυτικοῦ ὁρουγγάριος Constantin. Manass. et ὅρουγ- 

Xptoq τῆς βίγλης drungarius vigilie. Constantinus 
Manass.; Βίγλας γὰρ ἣν δρουγγάριος, εἶποιεν ἂν 
Ῥωμαῖοι. Historia Miscella |. 24: Multi protospa- 
tharii et spatharii et excubitus domesticus et ordinum 
princeps,seu drungarius imperialis vigilize.Rectius le- 
gitur apud Anastast. Biblioth. in Hist. Ecel. : Quin 
et ordinum princeps et ezc. domest. seu drungarius 
vigili. De drungario Cibyrrheotarum Cedrenus 
in Leontio, Nicephorus 1n Breviario historico, 
Theophanes. Vide ad Gloss. Basilicorum. 

Δροῦγγος, δρουγγιστἰ. Drungus globus militum. 
Leo Tact. c. 13, 2 3; Κατὶ δρούγγους xal κατὰ 
τούρμας. Veget. 3, 16: Scire dur debet contra 
quos drungos, hoc est. globos hostium. Sic legitur in 
veleri codice Nicolei Fabricii viri perillustris. 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1310 


Hine monacborum globus apud H. Chrysostom. 
epist. 44 : Δροῦγγος µοναζόντων. Οὕνω γὰρ δεῖ si- 
πεῖν xai τῇ λέξει τὴν µανίαν αὐτῶν ἐνδείξασθαι. 
Hinc δρουγγιστἰ. Leo Tact. c. 18. δ144: ᾿Δθρόως 
δὲ καὶ τὸ Αεγόµενον ὁδρωυγγιστὶ ἐκπηδῶντας, Con- 
festim, glomeratim. 

"E68ouov. Nicephorus in Breviario historico * 
Καὶ µόλις πρὸς τὸ πεδίον τὸ πρὸ τῆς πόλεως Ov 
ἔθδομον καλοῦσι. Item : Κατὰ τὸν παραθαλἀσσιον 
τόπον τὸν καλούμενον ἔθδομον. Septimum mi- 
liarium. 

Εγκαίνια  encenia. Isidorus de ecclesiasticis 
Officiis 4, 35 : Quandocunque novum uliquid fuerit 
dedicalum, encznia vocatur. Niceph. Callist. 8, 3 et 
18. Eurip. Schol. ad Orest. : Εγχαὶνα ἡ ἐν ἐγ- 
καινισμῷ. Theophanes:  léyovs τὰ ἐγκαίνια τῶν 
ἁγίων ἀποστύλων. Marcellinus Com. in Chron.: 
Thermurum qua dicuntur encanig [acta sunt. Ana- 
8stasius Biblioth. in llistor. Eccles. : Junio mense 
facta suni εποᾶπία SS. apostolorum apud Cpolim, 
et recondita sunt ἱέρεαπα Andrez Luczg ac Timothei 
apostolorum, et transiit. Mennas episcopus cum san- 
ctis Liysanis, sedens tin carruca aurea imperatoria 
lapidibus insignila, Lenens tres thecas SS. apostolo- 
rum in genibas suis, et. ita ἐποεπία celebravit. Hinc 
enceniare. B. Augustinus tract. 48 in Joannem. 

Ἔλγχλειστος — monachus, inclusus, recluaus. 
Theophanes in Justiniano : Ἔκλειστος τοῦ αὐτοῦ 
µοναστηρίου. Et in. Constantino Copronymo : Ὅστε 
ἅπαντας μοναχούς τε xal ἐγχλείστους xal Χιονίτας. 
Anastasius Biblioth. vertit inclausos et cionitas ; 
semper enim inclausum pro incluso apud eum 
legas. Theodorus Hermopolites ]. 7, tit. 8, expo- 
nens hac verba legis 2 D. de in jus voc. Nec eos 
qui propter loci religionem inde se movere non pos- 
suni, οὔτε, inquit, τοὺς μὴ δυναµένους διὰ τὴν τοῦ 
τόπου θρησκείαν ἐξ αὐτοῦ ἀναχωρῆσαι, ἦγουν τοὺς 
ἐγχλείστους μοναχοὺς Tj τοὺς προσµοναρίους. Mosch. 
Limon. o. 50 : Διηγήσατο ἡμῖν περὶ τοῦ ἀθθᾶ Γεωρ- 
lou τοῦ ἐγκλείστου. Theodorus Studita catech. 35 : 
S eylita in primis, ac deinde [actus clusius. Et in 
testamento ejusdem Livineius vertit clusium. 
Graece ἔγχλειστον, pro incluso. Petrus Damiani 
epist. 10 |. 1 : In epistola ad dominum Thersonem 
inclusum missa. Fredegar. Scholast. in Chronico : 
Sigebertum reclusum basilice S. Dionysii martyris. 
Hino ἐγχλειστήριον pro monasterio. Joan. Mosch. 
Limonar. c. 69 : Καθ οὗ µέρους xai τὸ ἐγχλεισθή- 
prov ὑπῆρχε τοῦ Ὑέροντος. Clusa pro eodem apud 
Marianum Scotum Ἱ. 3. 

"Ex6woc defensor Ecclesie seu causarum Eoc- 
clesia. Synodus Nic. 2, act. 4 : ᾿"Εκδικος τῆς ἁγιω- 
τάτης τοῦ θεοῦ Ἐκκλησίας. Concil. Cp. sub Menna 
act, 1: Τοὺς εὐλαθεστάτους νοταρίους xai ἐκδίκους 
τοῦ αὐτοῦ ἀποστολικοῦ θρόνου τῆς πρεσθυτέρας 
Ῥώμης ἐνταῦθα παραγεγονότας. Hormisda epist. 36 : 
Paulinum Ecetesie Romanz defensorem cum scri- 
plis prasentibus destinare curavimus. Anasiasiug 
Biblioth. in Historia Eccles. : Pcu(us quidam de- 
fensorum Ecclesi. Horum mentio in codice cano- 
num Ecclesie Africanre. Et erant quatuor, qui et 
ἐκχλησιέχκδικοι dicti, Justinian. Novell. 56 c. 1. Et 
ed. 13, ο. 10. Conc. Cp. sub Menna act. 2 : Ἰωάννης 
6 (θεοσεθέστατος πρεσθύτερος καὶ ἐκκλτσιέχδικος 
τῆς ἁγιωτάτης μεγάλης Ἐκκλησίας sims. Primus 
πρωτέχδικος dictus, Conc. Florent. sess. 25 : ᾽Αλλὰ 
καὶ ἀπὸ τῶν κληρικῶν ὁ μέγας Χχαρτοφύλαξ xat ὁ 
πρωτέχδικος. ΒαἱκΒπηοῦη ad can. 85 syn. Carthag. 
et πρωτεκδικικὸν βιθλίον idem ad can. 78 d. synodi. 

'Evettxov edictum de unione Ecclesiarum, 
eujus auctor Zeno. Sexta synodus CP. act. 10: ᾿Απο- 
δεχόµεθα δὲ καὶ dv. ἑπαίνῳ ποιούµεθα καὶ τὴν ὀρθὴν 
ὁμολογίαν τοῦ ἑνωτικοῦ vod µατος, ὅπερ ὁ τῆς 
γαληνοτάτης λήξεως ᾖβασιλευς ἐξεφώνησε Ζήνων 
Theophanes: Μανελόνιος δὲ χακῶς πεισβεὶς Óm- 
ἔγραψε τῷ ἑνωτικῷ Ζήνωνος. Anastas. biblioth. in 
Hist. Eccles. : ἔμπο εἰ enotesium (sio ma.) [ού 


4311 


Zeno, ul quidam aiunt, ab. Acacio Cpolitano dicla- 
tum. Postea tamen scribitur enotico. Imo et enoti- 
tium in sequentibus. Exstat Evagrii 3, 14. 

Ἔξαρχος dux Constantinus 1 de them. c. 12: 
"Hv γὰρ étápquv τοῦ Paetos τάγματος τῶν κα- 
λουμένων ἐξχουθίτων. ἈΝθβοίο an legendum sit ἔξ- 
αρχος. Regius tamen codex nil mutat. Quid si le- 
gas ἄρχων, ut apud Cedrenum τοῦ τάγµατος ἄρχων 
τῶν ἐξκουθίτων ?. "Efapyor τῶν φατριῶν duces la- 
clionum. Basilica in interpretatione legis 16 D. 
de appellat. Exarchum vertit Anastasius Biblioth. 
in Hist. Eccles. 

Ἐξέρχετος exercitus. Glosse juris: ᾿Εξίκτο 
στρατός. Leg. ἔξερχιτος. 

Εξισωτής perequator, Sic n L. ult. C. de 
censib. et censitor et perequator. Perequatorem 
ἐξισωτήύν interpretatur Eustathius Hep! ypov. 
διαστ. Sic dictus quod libros censualcs emendaret, 
et tributorum onus habita ratione census ex equo 
inter cives divideret. S. Basilius ep. 250 : Atà τοῦ 
αἶδεσι ωτάτου ἀδελφοῦ Ἐλληνίου ἐξισοῦντος Να- 
ζιανζόν. οἱ ep. 263 : Διεπεμψάμεθα τῷ αἰδεσιμω- 
τάτφῳ ἀδελφῷ Λεοντίῳ τῷ ἐξισώτῃ τῆς Νικαίας, 
et epist. 278 : ὍὭστε τῆς ἐπὶ τῇ ἐξισώσει φροντίδος 
αὐτὸν ἀνεθέντα. Idem prope munus perequatoris 
et inspectoris. De inspectione Theodoretus ep. 43 : 
Καὶ τὴν ἐποψίαν τὴν πολλάκις γεγενηµένην χελεῦ- 
σαι βεθαιωθῆναι, et ep. 44: Τῆς γὰρ ἐποψίας κατ 
ἐχεῖνον τὸν Χαιρόν γενομένης. Censitores autem qui 
censum deflniunt pro ratione eorum quae quisque 
possidet. Gloss. Philox. censitor ἀπογραφεὺς τι- 
µητής. Vide epistolas S. Basilii 304, 352, 353, 
426. Gr. Naz. orat: de Jul. censitore. 

Εξκούθιτα pro  excubitoribus vel excubiis. 
Gloss. Cyrill. αγρυπνία excubitum. Item : Excubi- 
lum παννυχίς. Nicephorus Callistus ]. 17, ο. 40 : 
Κόμητι ὄντι τῶν ἐξκουθίτων. Anastas. Biblioth. in 
Histor. Eecles. : Ast populus scholariorum et ez- 
cubituum. Hinc excubitorium. Anastas. Biblioth in 
Collectaneis : Duxeruntque in custodiam  excu- 
bitorii. 

Ἐξκουθίτωρ excubitor. Procop. de bello Vand. 
2: Ὃς τῶν ἐξκουθιτόρων ἠγεῖτο: οὕτω γὰρ τοὺς 
φύλακας Ῥωμαῖοι χαλοῦσι. Georgius Alexandrinus 
in Vita B. Chrysost. : ᾿Αποστέλλει ἡ βασίλισσα δύο 


ἐξκουθίτορας. Metaphrast. mense Sept.: Ιωάννης . 


τις στρατιώτης ἐν τοῖς καλουμένοις ἐξκουθίτορσιν, 
Chronic. Alexandr. ὀστρατὸς τῶν Φφυλαττόντων τὸ 
παλάτιον ἐξκουθιτόρων. Mauricius imp. epist. ad 
Gregor. PP. : In quibus omnes dixerunt tuam beati- 
tudinem milites ad illos transmisisse eum uno tri- 
buno et excubitore. V. ad Glossas Basilicon. 
πείκτης. Vetus glossarium — illustrissimi viri 
D. Petri Seguerii F. cancellaríi : Ἐπείκτης ὁ 
σπουδαῖος qui urget operas ut festinent. V. Indicem 
in voce πρωτωµάστωρ. Theophanes : ἛἜκτισε τὸν 
Ἰουστινιανοῦ τρίκλινον λεγόμµενον xal τὰ τοῦ παλα- 
τίου περισειχίσµατα, καὶ ἐπέστησεν ἐπείχτην Στε- 
φανον. Vide notas P. 085. ad p. 41, 42 et 598 b. 
Ἑπίσκοπος ποιμὴν μερικός. Barlaamus Περὶ 
τῆς τοῦ πάπα ἀρχῆς OC. 3: Μεριχοὺς δὲ ποιμένας, 
οὓς ἐπισκόπους ὠνόμασαν. Gloss. L. g. pastor 
ἀπίσχωπος. Τῶν λογικῶν προθάτων ἀγελάρχης, 
Theoph. Cerameus hom. 47. Epíscopus primi or- 
dinis sacerdos, primus sacerdos, S. Ambr. de dign. 
sacerd. bino ἐπισκοπή pro episcopatu. Justin. Nov. 
123, c. 1: Basil. diaconus conc. Ephes. parte 1. 
Gregor. presbyter in Vita Gregor. Theologi : Αἰτῶν 
τῆς βασιλίδος ἐπισκοπήν. Theophanes : Βουλομενος 
Εὐτύχην τινὰ ἀρχιμανδρίτην ὁμόφρονα αὐτοῦ εἰς 
τὴν ἐπισκοπὴν προχειρίσασθαι. Anastas. Biblioth. 
in Hist. Eccles. Per episcopum mittunt depositio- 
nem, et episcopium pro aodem. Carolus 3 R. in ep. 
ad episcopos regni sui: Episcopium Tungrensis 
Ecclesiz expetiit. Item episcopium pro domo epi- 
8COpi, Synod. Pontigonensis can. 12. Anastasius in 
exsilio S. Martini : Giraluros per totum episcoptum. 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1312 


Ἑπτάσκάλον locus - Ρο] a soptem scalis ita 
nuncupatus; est enim ox&)a scala. Moschopulus 
Περὶ ay. xAlpaE ἡ κοινῶς σχάλα, Suidas: 'Avaoo- 
λεὺς xat ἡ παρὰ Ῥωμαίοις Aeyopévm σκἄλα. Corona 
pretiosa : exaÀa scala. V. Procop. Vandal. f, 


p. 148. 

Ἑλαιρεία, ἑταιρειάρχης. Cohors qus constabat 
ex belli sociis et. feederatls. Hujus prefectus &-2:- 
ριάρχης, Sive, ut. loquitur Cedrenus, ἐσαιρείας ἀρ- 
yov. Erant autem, ut Meursius observat, plures 
ejusmodi ἑταιρεῖαι, quarum una ἡ µεγάλη diceba- 
tur, ejusque prepositus µέγας ἑταιρειάρχης ^ de 
quo Constantin. Manass. Georg. Logoth. et Nicet. 

Ζιθήνη sibina, venabulum. losse Philoxeni : 
vonabulum ζιθήνη. Sic eliam exponitur in Gloss. 
Cyrilli. 

per genus dignitatis. Codin. in Παρεχθολαῖς : 
Καὶ προήρχοντο αἲ τε ζωσταὶ xal ol πατρίχοι xz! 
οἱ πραιπόσιτοι, V. nol. posteriores. 

Ἡρούμενος hegumenus, major, major mona- 
Slerii, prefectus, prepositus. S. Athanasius in 
Metaphrasi ms. psalmi 67, ad illa vers. 26 προ- 
έφθασαν ἄρχοντες, oi {ἡγούμενι τῶν µμοναχῶν. 
Synodus Niceno 2, act. 1: Σάδῦθας ὁ εὐλαθέστατος 
ἡγούμενος μονῆς τοῦ Στουδίων : Anastas. Biblioth. 
vertit hegumenus monasterii Studii. Idem Anastas. 
Biblioth. in Histor. Eccles. : Petrum Eugemenum 
S. Sab. Lege hegumenum. Syn. Nic. d. act. 1 ἡγοῦ- 
µενον prepositum vertit. Joannes Mosch. Limon. 
c.05 : Ἡγούμενος ἦν τοῦ κοινόθίου τοῦ ᾿Αθαζάνο». 
Pallad. Laus. ο. 76: Ἡγούμενον πολλῆς ἀδελφότητος. 
Hinc ἡγουμενεία, prefectura. Synodus 8 ecumen. 
c. 4 : Τοὺς δὲ παρ ᾽αὐιοῦ εἷς ἡγουμενείαν προχει- 
ρισθέντας. 

θέµα, θεµατικοί provincia. Cedrenus : Διὰ τῶν 
Ῥωμαϊκῶν θἐμάτων, er Romanis provinciis. Απᾶ- 
stasius Biblioth. in Histor. Eccles. : Tam in regia 
urbe quam in thematibus degentes. Theodorus Her- 
mopolites ad ]l. 6, 8 8 D. de offic. presid. : Οἱ 
στελλόμενοι ἄρχοντες εἷς τὰς ἐπαρχίας ἦτοι εἷς τὰ 
θέµατα. Hino θεµατικός provincialis ; idem Hermop. 
lib. 1x, tit. 1. Interdum θέµα legionem significat. 
Vetus Glossar. tit. de Militia : Legio τάξις, θέμα. 
Hinc θεµατιχοί legionarii. [Cedrenus : Συναχθέντες 
δὲ οἱ θεµατικοί, (hematici milites. Anastas. Biblioth. 
in Histor. Eccles. : Appellatus est imperator ab 
omnibus ultra silis thematibus. Histor. Misc. 22 : 
El cum ad Orientalium thema, cujus pretor erat 
Lacinus, cucurrisset. De hoc themate Constantin. 
them. 1. Et paulo poat: ^frtabasdus autem a the- 
matibus pronuntialus est. imperator. Et ibidem : 
Pervenit Constantinus Chrysopolim cum duobus the- 
malicis militibus. Et lib. xxiv: Mulieribus vero 
thematicorum militum, qui fuerant in Bulgaria, auri 

uinque lalenta dedil. Codinus in Παρεκθολαῖς ex 
Chronico Cpolitano : Ἔγραψε δὲ καὶ τοῖς στρατη- 

oic xal τοπάρχαις χαὶ δουξὶ xal πᾶσι τοῖς οὖσιν 
 ρχηγέταις πάντων τῶν βασιλικῶν θεμάτων ᾿Ανατο- 
λῆς τε xal Δόσεως, ἄρχτου καὶ µεσηµθρίας. Καθαλ- 
λαρικὰ θέµατα apud Cedrenum sunt equestres co- 
pie : ἱππικὸν τάγµα Herodiano. 

διχτον edictum, Cedrenus : ᾿ἘΕκτίθεται ἴδιχκτον. 
Glossar. Juris: ᾿Εδίχτοις, διατάξεσι. Theophanes 
in Heraclio : Ἐκτίθεται τὸ — Asyópevov ἴδικτον. 
Agatho PP epist. ad Constantin. Heracl. et Tiber- 
(exstat synod. Constantin. 6, act. 4) : ᾽Απολιναρίου 
αἱρετικοῦ κατὰ Διοδώρου πρὸς τὸ xslpsvov ἐν τῷ, 
ἠδίκτῳ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως τοῦ ἐν εὐσεθεῖ τῇ 
µνήμῃ Ἰουστινιχνοῦ τοῦ βασιλέως. Nicephor. Call. 

7, 20: Τὸ Ῥωμαῖσὶ ὀνομαζόμενον Ίδιχκτον 

ἄφει, 

“[κανᾶτον cohortis nomen. Synodus à coumen. 
act. 1 ; Δομέστιχος ἱχανάτων. Menologium Julii d. 
1: Δομέστικον αὐτὸν τῶν Ἱἱκανάτων προεστήσατο. 
V. Constant. 1 de them. 5: 

Ἰλλούστριος illustris. Arianus Epict. 3, c. ult. 
Nicephor. Call. 47, 1&4 : Ἰλλούστριος δέ τις ἀξίαν, 














4313 


Psellus Synopseos v. 255. Victor persecut. Afr 
dixi ad Theophilum. Et v. Cujac. ad lib. xii, cod. 
t 


Ἰνδικτίων, ἵνδικτος. Indictus, indictio. Grego- 
rius Taurominitanus orat. de Indict. : 'Apy?) τῆς 
χρονικῆς ὑπάρχει αναχυχλήσεως, ἴνδικτα λεγομένη 
TQ Ῥωμαίων φωνῃ. Alii tribuunt Theophani Cera- 
meo arch. Tauromenit. S. Maximus in Computo 
ecclesiast. ο. 33. Isaacus mon. in Computo c. 4: 
"Iv8uexoc Jtt καὶ ἱνδικτιὼν xal ἐπινέμησις λέ- 
γεται. Indictionem autem ab indictionibus dici 
verius est, que cum annue essent, inde ceperunt 
anni per indictiones numerari, ut tradit summus 
juris interpres ad tit. C de indictionibus. Indictio- 
nes autem sunt tributa. B. Augustin. in psal. 49: 
Quod vectigal nobis indicit, quoniam voluit esse rex 
nosler el voluit nos esse provinciam suam. Aadiamus 
indicliones ejus, non lrepidet pauper sub indiclione 
Dei. V. Ciaconum ad Cassianum. 

Καθαλλαριχὰ , καθαλλάριος , καθαλλικεύειν . 
Θέματα καθαλλαρικά apud Cedrenum et Theopha- 
nem. Equestris exercitus xaoaÀAap:xóg στρατός, 
Constant. synodus Florent. : Καὶ ἑλθόντες ol ἔμ- 
προσθεν καθαλλάριοι. Theophanes in Heraclio: 
Οἱ δὲ Πέρσαι καθαλλάριοι. Joannes Moschns Limon. 
ο. 72. Hinc καθαλλιχεύειν. Theophan. in Theod. : 
Καὶ δι ἐχείνων ἐκαθαλλιχεύσαμεν. Constantin. in 
Ταοἱ. : 'Anó μεγάλων γὰρ κινδύνων ταῦτα διασώ- 
ζουσι πολλάκις τὰ ἱππάρια καὶ Óv αὐτῶν τοὺς κα- 
θαλλικεύοντας αὐτά. Idem de administr. imper. 
ο. 15: O0 καθαλλικεύουσι 
c, 235: ᾿ἸἘΕὰν ᾖἴδῃ τις ὅτι ἐκαθαλλίκευσε βορδῶν 
Glossarium ms.: Καθαλλικεύει, ἀποθαίνει τὸν ἵπ- 
vov. Utitur Actuarius lib. Περὶ συνθέσεως φαρμᾶ- 
xov. Sic Latini recentiores equum caballare vel 
oaballicare dixerunt. Legis Saliee tit. 260 : Et eum 
(caballum) caballaverit. Legis Langobard. tit. 405 : 
Si quis caballum alienum | ascenderit. et. intra. vici- 
niam tantum cabalticaverit. Sangallensis 1 de gestis 
Carol. Magni: Per campum istum caballícans. a 
caballo ; videntur tamen Latini hac voce uti pro 
equo viliore. B. Hieronymus epist. ad Heliodorum: 
Statimque cernamus sagittas pilis, tiaras galeis, 
caballos equis cedere. 

Καΐσαρ . Cesar, designatus imperio, imperii 
successor: Eutropius Ἱ. 10: Casares duos creavit, 
et mox : Creatus est. imperator. Et Ἱ. eod.: Solus 
in imperio Romano eo tempore Constantius princeps 
et Augustus fuit.Procedente vero tempore differentia 
fuit inter δεσπότην, σεθαστοµράτορα et Καΐσαρα. 
Vide Codinum de officiis. 

Καλάνδαι Kalendae. Interpres Cann. Eccl. Afr. : 
T πρὸ ὀκτὼ καλανδῶν Ιουνίων, octavo Kalendas 
Junias. Glosse Juris: Καλάνδαι αἱ πρῶται ἑνὸς 
ἑκάστου μηνὸς ἡμέραι, «οβθθα Cyrilli; Καλάνδαι 
Κα]οπάς. V. Plutarchum in Galba. 

Καλίγιον. calecus. Καλίγα  Modestino |. 10 de 
excusat. tut. Greci ad |. 2 D, qui not. inf. : Καλίγα 

áp ἐστιν ὀπόδημα. Hine xaÀewápiog sutor. Gloss 
asil. tit. ad leg. Aquil. l. 5: Μαλιγάριός τις. 
Julius Firmpicus Mathes. 3, c. 42: Coriorum con- 
feclores seu caligarii. Et 1. 4, c. 7: Faciet pella- 
Tíos, coriarios, caligartos. 

Καλλιγράφος calligraphus, Anastasio Biblioth. 
in Histor. Eccles. V. notas posteriores. Auctor 
incertus apud Ruidam: Kal τακυγράφους αὐτῷ 
παραστήσας ἑπτὰ, καλλιγράφους πλείους. 

Καμελαύχκιον capitis integumentum, galerus, 
pileue. Hero in Excerptis : Καμελαύκιον ᾽Αρχαδικὸν 
περιθαλλόμµενος. Theophanes in Justiniano : Καὶ τὰ 
Ἱμάτια αὐτοῦ σὺν τῷ διαλίθφῳ καμελαυκίῳ. Leo 
Tact. 19, 6 42: "Hv δὲ τὸ λεγόμενον καμελαύκιον 
ἐπὶ κονταρίου ὑψούμενον. Constant. de admin. 
imper. : Τὰ στέμματα ἅπερ ὑμεῖς καμελαύχκια 
λέγετε. Lexicont Stephani quod citat Fronto Du- 
cius ad tom. VI, B. Chrysostomi: Κίδαρις, xopo- 
θάντιον, πῖλός ἔστιν εἶδος χαµελαυκίου, ὃ καὶ τιάρα 


FABROTI GLOSSARIUM. 


δὲ Ίππους, Achmes 


1314 


γοεῖται. Latinis camelaucus aut camalaucus aut 
camilaucium. Anastasius in Hist. Eccl. : Inito bello 
cum Totila rege Gothorum polentissimo superavit et 
cepit Romam, et occidit Totilam, εἰ vestimenta ejus 
eruentata cum camilaucto (sic ms.) lapidibus pre- 
(0sis ornalo misit Cpolim, Histor. Misc. 22: Et 
pracepit Habdalas radi barbas corum, et fieri ca- 
lamaucos cubiti unius et semis. In libris manu 
exaratis legitur amelaucos vel camelaucos. Glossc 
Isidori: Galeros calamaucos. Item : Pileum cala- 
mauenm Josephus ᾿Δρχαιολ. 3, 8: Ὑπὲρ δὲ τῆς 
χεφαλῆς φορεῖ πῖλον ἄκωνον. Ruffinus Aquileiens. 
vertit: Super caput. autem gestat pileum tn modum 
parvuli caldmaci aut cassidis. Lege calamauci, ut 
&pud Bedam, qui eadem fere verba usurpat. ÀÁna- 
Stasius de Vitis Pontific, in Constantino : Aposto- 
licus pontifex. cum caumelaugo ut solilus est Romse 
procedere. Legendum calamauco, vel quod magis 
placet, camelauco, Glossarium ms.: Camelaucus, 
vestimentum papa, et totidem verbis Papias; atque 
ita Bonaventura Vulcanius legebat in Isidori Gioss. 

Καμισία camisia, interula , subucula. Victor 
Uticensis, Persecut. Africe Ἱ. 1: De palliis altaris, 
proh nefas camísias sibi εἰ femoralia faciebant. 
Anastasius Biblioth. in Hist, Eccles. : Chalbasias 
camisias mulias. Alcuinus de divin. Offic. : Tunica 
linea. vestés erat. interior, quam camisam dicimus 
vel supparum : Papias: Aíba, vestis sacerdotalis, 
linea stricta, que camisium dicitur. V. eumdem in 

oderis. Unde ὑποχάμισον. Cyrillus Cp. adversus 
iode, 9. 2, q. 4. Codinus in Hapex6oÀ. Mosch. c. 

Κάμπος campus. Leo Tact. c. 7, $ 30: Μὴ ἐλά- 
enc ἰσχωρῶς ἐν τῷ κάμπῳ. 

Κανδιδᾶτοι, Militum genus quos robur corporum 
et animorum commendabat,erantque inter stipato- 
res principis. B. Hieronymus in Hilarione: Can- 
didatus Constantii imperatoris. Michael imperator 
epistola ad Ludov. imp : Ef ideo justum exislima- 
vimus mittere ad vestram gloriam Theodorum proto- 
spatharium nostrum εἰ Leonem nostrum candidatum. 
Acta Sutrina sub Henrico r.: Pontifex misit in 
occursum ejus in montem Gaudii, qui et Marii dici- 
tur, bajulos, cereostatarios, candidalos, defensores, 
siratores. Luttprandus rerum Europe 1. 3, c. 5: 
Turba post hos immensa vocatur, protospathariorum, 
spathariorum, | candidatorum . Horum meminit 
Procop.3 de bello G.Joann. Moschus c.185 : Διηγή- 
σατο ἡμῖν dj θεοφιλὴς xai φιλόπτωχος Μαρία ἡ 
µήτηρ τοῦ κυροῦ Παύλου τοῦ κανδιδάτου. Nicephor. 
Cpolitanus in Breviario hist. : Τὴν δὲ ἀξίαν ἣν 
κανδιδᾶτον 'Ρωμαίοις κικλήσχειν ἔθος. 

Κανίκλειον. Cedrenus : Κανικλείου τιµὴ, ἀξίωμα. 
Synodus 8, tom. IlI. Conc. p: 4l2 ed. R.: Γεγρα- 
φότος Χριστοφόρου πρωτασηχρήτης καὶ dui του 
κανικλείου. Joan. Cantac. 4, 40: Τὸν ἐπὶ τοῦ xa- 
νικλείου ἄγγελον πρὸς βασιλέα πέμψας πρεσδευ- 
τήν. Chronic. Cp.: Διὰ Νικηφόρου κανικλείου τοῦ 
᾽Αλιάτου ζαπίοιζπις. V.Meursium. Vossium de vitiis 
sermonis, Alemannum ad Procopii arcana p. 19. 

Κανών. Quod quis velut ex regula facere debet. 
Moschus c, 98: Οὐδέποτε ποιῶν τὸν κανόνα µου, 
ἀφῖκα τὸν νοῦν εἰς τὴν γην ltem psalmus eti can- 
ticum statis diebns cani solitum, et divinum offi- 
cium. Vide Meursii Gloss. et Hugonis Menardi 
not. et obs. ad Concordiam regularum, c. 55, 8 3. 

Καπνικόν tributum fumarium. Videndus Theo- 
phanes in Nicephoro Logotheta. uu 

Καρδαρίχας. Cedrenus. Anastasius Biblioth . 
cardarigam vocat in Histor. Eccles.: Cardarigas 
vero, inquit, non est proprium. nomen, sed. dignitas 
maxima apud Persas. Ex Theophane.. 

Καστἕλλιον castellum . | Constantius Porphyr. 
de them. 1 them. 9: Παρέδωκαν τὰ ἐχεῖσε καστέλ- 
Au. Theophanes: Ἐκ τοῦ xxoveÀAA(ou dT&Àucav.. 
Joannes Moschus Limon. c. 167. Synodus Floren 
tina; Elc τὸ καστέλλι Φραγκολί. Joannes Canta- 





4315 


cuzenus 4, 40; Τὸ λεγόμενον καστέλλιον διεπέρ- 
θησαν. 

Κάστρον castellum, ἐπιτείχισμα, locus muris 
munitus. Suides: ἸΚάστρον φρούριο. Achmes 
ο 253: "H dypov f; κάστρον. Theophanes : Τούτφ 
τῷ ἔθει Πέρσαι τὸ Βεδζάκιδι καλούμενον κἄστρον 
παοἐλαθον. Sed et κάστρα pro oppidis poní notum 
est. Justinianus Novella 128, ο. 20: Ἐν ταῖς 
πόλεσιν ἦτοι κάστροις. Vel int. : In civitatibus aut 
casiris, Intellige, aut oppidis. Denique χάστρον 
παρεµθολή, castrum. Glossarium me. παρεμοολὴ, 
σκηνη, κάστρον, στρατόπεδον. Gloss. Grec. Latin. 
παρεμθολή phalanx,castrum.Glosse juris : Κάστρον, 
EA φοσσάτον. Φοσσάτον pro castris poni ibi dicum 
ov Otty. 

Κατέπανος. Curopalates p. 645 a. v. Meursium 
in ea dictione. 

Κελλίον, χέλλη, κελλιῶται. — Collula. 8. Athanas. 
Apol. 2: Ἐν κελλίῳ νοσῶν xal xavxxeluevoc. Simeon 

etaphrastes in Abramio : Ἐν cp elzv u£vtp χκελλίῳ 
εὑρίσκεται µηδένα σύνοικον ἔχων.  Menologium 
mense Martio: Κλείσας τὴν θύραν τοῦ κελλίου. 
Utuntur hoo νοοδῦυ]ο s. Basil. Pallad. in Laus. 
Doroth. doct. 4: Kai ἐτίνασσον τὰ M ipi αὐτῶν 
ἆμπροσθεν τοῦ κελλίου µου. Joannes Mosehus Lim. 
ο. 40, in flne. Nicephorus 41, 38: "Ἑτερός ἐστι 
τόπος dul στάδια διεστὼς ἑδδομήκοντα πρὸς τὸ 

ιλοσοφεῖν δεξιῶς ἔχων, ὃς κελλία προσαγορεύεται, 

ὅτι περ οὐ κατὰ συνοικίας ἀλλὰ σποράδην τὰ τῶν 
μοναζόντων εἰσὶν οἰκήματα. Theophanes. [άοτη 
χέλλη, cella. Simeon Metaphr. in Pelagia : Καὶ δὴ 
Ἠελαγίας ἐπιστὰς τῇ x£ÀÀm κοούσας ἐχάλει. Antio- 
chus in Pand. Georgius Alexandrinus in Vita 
B. Chrysostomi: Σχκυλεύσας δὲ τὰς χέλλας. Hino 
χελλιῶται. Laonieus Chalcond. cellulani, a cellula 
qua includebantur. 

Κεντηνάριον centenarium , pecunie quantitas. 
Georgius Alexandrinus in Vita B.Chrysostomi : Απ- 
αιτήσασα τὸν ΠἩαυλίχιον κεντηνάριον Codinus in 
Παρεχκθ.: Ἐξωδιάσθησαν Χρυσίου ᾿κεντηνᾶάρια υνβ. 
Nicephor. Callist. 15, 27 : Εφ ᾧ στόλῳ χίλια δια- 
κόσια Xguso κεντηνᾶρια λόγος ἔχει δαπανῆσαι 
αὐτόν. "iheophanes, Candidus ἨΠΗἱβίοτίουβ apud 
Photium, Joannes Moschus in Limon. Eustath. 
Ἰλ. 8'. Anastasius Biblioth.in Hist. Eccles. : Et dat 
ei quinquaginta ei centenaria. Sio ms. V. Grec. ad 
l. D. de ju. dot. 

Κεντηρίων , Χεντυρίων , κεντωυρίων . Centurio . 
Alexius Rhart. doct. Eli τὴν ἁγίαν καὶ μεγάλην 
παρασγευήν: Επιστρέφουν λῃστὴν, κεντυρίωνα. 
Scribitur et χεντυρίων et κεντουρίων. Greo. interpr. 
48 Βασιλ. tit. 3: Κεντυρίων ἐκώλυσε. Basil. ibidem 
ἑκατόνταρχος. Theophylactus ad oc. 45 Marci: Ὁ 
κεντυρίων τουτέστιν ὁ ἑκατόνταρχος  κέντουμ γὰο 
λέγουσιν ol Ῥωμαῖοι τὸ ἑχατόν. V. Euseb. Histor. 
Eccles. 7, 15. Niceph. Callist. 6, 13. 

Κεράτιον sSiliqna, Constantinus in legibus Geor- 
gicis : Κεράτιον Év, ἤγουν φόλλεις δώδεκα V. in 

tc. 

Κεφαλιτιών capitatio, census capitis. Theophy- 
lactus in Epist. Pauli ad Rom. o. 13: Tip τὸν φόρον 
χρεωστουµένψ, ἤγουν τὴν λεγομένην κεφαλιτιῶνα, 
ἀπόδος τὸν φόρον ' τῷ τὸ τέλος δὲ, ἤγου τὴν ὑπὲρ 
τῆς γῆς συνεισφορὰν, τὸ τέλος. Que totidem verbis 
exstant apud umenium in eamdem epist.c. 48. 

Κηρουλάριος cerularius, χηροπώλης cere ven- 
ditor. Anastasius Biblioth. in Histor. Eccles.: 
Cerularius quidem erat in foro, ex laboribus suis lo- 
ruples. 

Κινστέρνα cisterna, Leo Tact. o. 15: 'Eàv δὲ 
ἀπὸ κινστέρνας ἔχουσι πότιµον ὕδωρ. Utitur Ruidas 
tribus locis, et Hero Περὶ µέτρων. Zonar, ad Conc. 

Κλεισοῦραι clusure, angustiores aditus qui non 
capiunt multitudinem. Hia autem hostes exclude- 
bantur. Procopius de sdi(lc. Justin. p. 32: Καὶ 
τοὺς ἐν tj χώρᾳ στενωποὺς ετειχίσατο, οὔσπερ 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1316 


κλεισούρας καλεῖν νενοµίκασιν. Stephadus in Arist. 
rhetoricam (nondum luce donatus est) : Τὰς ἰδιω- 
τικῶς παρὰ πολλοῖς λεγομένας κλεισούρας. Eustath. 
Ἰλ. β’: Ὅπου ξυνοχὰς λέγει ὁδοῦ, ταυτὸν δὲ εἶτεῖν 
κλεισούρας καὶ στενότητας. Codinus in Παρεκδολ. : 
᾿Απετυφλώβη ἐν τῇ κλεισούρφ. Utitur Leo in Ταοί., 
Constantinus de administr. imper., Theophanes et 
alii. Latini clusuras, clausuras, clusas et. claustra 
dieunt. Cassiodorus 2, var. 0: Pr:cipimus 60 mi- 
litibus in  Augustanis clusuris jugiter constitutis 
annoaas prastare. Sic enim legitur in veteri co- 
dice; nam cludo pro claudo promiscue dixere, ot 
in ]. 226 D. de V. S. clusus esl, ut Flor. legitur. 
De clausuris auctor Miscelle 1l. 18: Clausuras te- 
nuere quz ducunt in Persidem. Egica R. in concilio 
Toletano 17: Intra clausuras noscuntur habitatores 
exsistere. De clusis Anastasius Bibliothecarius in 
Stepbano3 : Ad custodiendum proprias Francorum 
clusus. Hincmarus epist. 5, c. 6: Sed Aistulphus 
superbia elatus super Francos, qui ad custodiam 
propriarum secundum jussionem  Pinpini clusarum 
venerant, Luitprandus 4, 2: Quibusdam namque 
difficillimis separata erat a. nobis. interpositionibus, 
quas clusas nominat vulgus. Nil hio mutandum, 
nec l. 5, o. 8. De claustris Cicero 7 in Verrem: 
Qui nostros exercitus 58 ρ6 excluserant, iis claustra 
loci committenda non cxistimavimus. Et eadem si- 
gnificatione alias utitur. Jornandes de rebus Getic. 
c. 32 : Cui Valia rez Gothorum non minori procinctu 
ad claustra Pyreni occurrit. À clusuris clusuriar- 
ches, κλεισουράρχης. Theophanes: Γρηγόριος 6 
Καππαδὸξ ὁ xai κλεισουριάρχης Ὑενόμενος. Anctor 
Miscelle l. 19: Et Gregorius Cappadoz, qui et clu- 
suriarches ezstiterat. Clusure prefectus. 

Κλῆρος, κρληρικοὶ, Κκλήρωσις. Clerus, sacer 
ordo , sacrum oollegium , generali appellatione 
omnes qui divino rmninisterio mancipati sunt. 
B Hieron. ad Nepotianum .: Clericus, inquit, qui 
Christi servit Ecclesiz. B. Augustin. in Psal. 67: 
Ecclesiastici ministerii gradibus ornati. Magnum 
Etymologicum: Κλῆρος λέγεται σύστημα τῶν δια- 
χόνων xal πρεσθυτέρων. OEcumenius in 4 Epist. 
Pelri c. 7: KArpov δὶ τὸ lspóv σύστημα καλεῖ, ὥσ- 
περ xal νῦν ἡμεῖς. B. Chrysostomus bom. de 
8. Joanne apostolo: Ἐννόησον πάλιν τῶν ἔκκλη- 
σιῶν τὰ πλήθη, τὸν κλῆρον. Interdum clerus acci- 
pitur pro omnibus qui subsunt episcopo D. Ba- 
Silius epist. 52: Καὶ νῦν δὲ ἀπὸ τοῦ ἱεροῦ πληρώ- 
µατος, τοῦ ὑπό σε κλήρου. Paulinus epist. 28 ad 
Victricium : ο sanctitatis tux clero et corpore et 
sniritu esse cognovimus. Κληρικοί. Nicepb. Histor. 
Eoclee. 7, 42: Ὑπηρεσίαν τῇ ἁγιωτάτῃ θρησκείφ 
παρέχοντας, οὕὔσπερ Χληρικοὺς ἐπονομάζειν εἰώθα- 
cw. Erat autem clerus quadruplex in imperio 
Orientali, ut docet Meursius. De clerico principis 
synodus 8 ccumen. act. 7: Οἱ τοποτηρηταϊὶ eTrov 
διὰ τοῦ ἐξελληνίζοντος Δαμιανοῦ βασιλιχοῦ Χληρι- 
xou, De clero etiam palatii Hincmarus epist. 3, 
c. 26. Hinc archiepiscopus sacri palatii, prefat. 
concilii Moguntiaci, archicapellanus sacri palatii, 
Ademarus in Vita Ludovici Pii. Denique clericatus 
in cod. canonum Ecclesie Africane p. 283. Cle- 
ricis opponuntur laici. Clemens Romanus epistola 
priore &d Corinthios: 'O λαϊκὸς ἄνθρωπος τοῖς 
λαϊκοῖς προστάγµασι δίδοται,. Teophanes: Ηολλοί 
τε κληρικοὶ καὶ μονασταὶ καὶ εὐλαθεῖς λαϊκοί. 

Κοιαίστωρ — questor. Constantinus Manasses: 
Κοιαίστωρ τὴν ἀξίαν, Basilius in Grammatica: 
Κοιαἰστωρ τὸ ἀξίωμα. Nicephorus Cpolit. in histo- 
rie breviario : Κοσμεῖν v ἀξίαν ἣν P3, xoalatopa 
καλοῦαι., Gregorius Nazianzenus orat. 10: A:i- 
τριθε piv dv τῇ Βιθυνῶν, τὴν οὐ πολλοστὴν ἀπὸ 
βασιλέως διέπων ἀρχήν' ἡ δὲ ἦν ταμιεύειν βασιλεῖ 
τὰ χρήματα xal τῶν θησαυρὼν ἔχειν τὴν ἐπιμᾶ- 
λειαν. ᾿Εντεῦθεν γὰρ αὐτῷ τὰς µείζους ὁργὰς βασι- 
λεὺς προοιµιάζεται. Sic. apud Romanos αυδφβείυγα 
primus ad honores gradus erat. 








497] 


Ἱόμης. Τοῦ βασιλικοῦ Ἱπποστασίου, τοῦ σταλου, 
Ανατολῆς, ἐξχουθίτων, φοιδεράτων, χόρτης. Too δα 
σιλικοῦ Ἱπποστασίου Comes sacri stabuli, vet. In- 
script. Grut. p. 442, 4. Φροντιστὴς τῶν ἵππων Ma- 
na88. regalium equorum prepositus qui alias χόµης 
τοῦ σταύλου. Κόμης τῶν βασιλικῶν σταύλων Theo- 

hani : est enim σταῦλος Seu σταῦλον stabulum. 

ustathius ad Odyss. w' : Mao μέντοι ᾿Αττικοῖς τὸ 
γλήσιον ἁμάξῶ, xal ζευγῶν ἐστι δεκτικόν, ὃ λέγε- 
ται τοὺς Ῥωμαίους παρὰ τὴν στασιν σταῦλον γα- 
λεῖν. Theophanes : Καὶ ἐπιφθάσαντες ἐν τοῖς ταύ- 
λοις (sio. ms. : lege σταύλοις) Σταυρικίου τοὺς ἵπ- 
πους, etc. le grand. escuier. Κόμης ᾿Ανατολης, apud 
Cedrenum, Theophanem, Julium Pollucem in Chro- 
nico, Nicephorum Cp. comas Orientis, χόµης τῆς 
iac, sub. quo erant 15 provincie Orientis, Zosi- 
mus 5. Κόμης τῶν ἐξκουθιτόρων, comes excubito- 
rum, vel κόµης τῆς τῶν ἐξχοιθίτων σχολῆς. Κόμης 
τοῦ βασιλικοῦ ἐξκουθίτου, comes imperialis excu- 
biti. SXnodus ep. 6 act. 14. Theophy actus Simoc. 
hist. Mauric. 3, 11:'Hyegov ὃ) οὗτος ἐτύγχανεν 
ὢν τῶν τοῦ βασιλέως σωµατοφυλάκων xal ὑπασπι- 
στῶν, ὃν κόµητα ἐξκουθιτόρων τῇ συνήθει φωνῇ ἔθος 
Ῥωμαίοις καλεῖν. Satellitum et protectorum prin- 
cipis comes el prepositus. Κόμης φοιδεράτων, co- 
mes federatorum, τουορμάρχης τοῦ τάγματος τῶν 
φοιδεράτων, Zonare. Aliis τῶν Φοιδεράτων ἡγεμών, 
princeps federatorum. V. infra φοιδεράτοι. Κόμης 
xóptnc, comes seu prefectus cohortis. Glosse : 
pra fectus cohorlis erp oc της χοόρτις. Eeo Tact. 
c. Á S 10: Κόμης δὲ ἐστιν ὁ τοῦ ἑνὸς τάγματος 
τοι βάνδου ἀφγγούμενος. Gloss. Juris : ΓΚόμτς ὁ 
μιᾶς χοόρτης ἄρχων, d καὶ ἑκατοντάρχαι ὑποτάτ- 
τονται. 

Κομητόπουλος comitis fllius. Sic οὐμπερτόπου- 
λος apud Annam Comnenam p. 412, ᾿Ιατρόπουλος 
apud Pachymerium. Harmenopulus. 

Κομμέρχιον commercium, tributum. Cedrenus : 
Tz; ᾿Αθύδου xai τοῦ 'Ιεροῦ τὰ κοµµέρκια ixoó- 
φισε. Idem apud Theophanem. Anastasius Biblio- 
tbecarius in Hist. Eccles. sic vertit : Abydi ac 
Hieri ea que dicuntur commercia relevavit. Idem 
Anastasius : Cum auri librarum duodeciin persol- 
verent, simul et consueta. commercia. Theophanes : 
Τὸ κουμμέρκιν τοῦ πανηγυρίου p' λιτρῶν χρυσίου ἑκού- 
φισεν. Constant. de admin. imperio : Are δὲ καὶ 
xou ipw ἐκ τῶν τοιούτων πραγματειῶν ἄπειρον. 

όρτη cohors. Aula, ἰα cour du prince, tento- 
rium. Κόμης χόρτης comes cohortis : V. supra in 
κόμης. Polyb. 11: Τρεῖς σπείρας (τοῦτο δὲ καλεῖ- 
ται τὸ σύνταγμα τῶν πεζῶν παρὰ Ῥωμεχίοις xoóp- 
re Κονόρτα Qrecis Basilicon interpretibus ad 
|. 2 D. Qui not. infam. Theophanes : Ἐξηλθε πᾶσα 
ᾗ βασιλικὴ ὑπουργία καὶ ἡ κόρτη, toule la cour. 
Idem : Ἐπήρασι δὲ xal τὸ τοῦλδον χρήματά τε καὶ 
ἵππους καὶ τὴν κόρτην μετὰ πάσης τῆς βασιλικῆς 
ὑπουργίας. Anastasius Bibliothecarius ita vertit : 
Abstulerunt autem. Vulgares etiam sarcinam, pecu- 
niam, equos et aulzam una. cum universo regio ap- 
paratu. Sic duo manuscripti codices. Nescio an sa- 
tis emendate, et an scripserit aulam. Κόρτη igitur 
Cedreni p. 472 b non est cohors : Cedrenus enim 
et Theophanes de re eadem loquuntur. Nisi malis 
ibi cum P. Goar κόρτην tentorium principis inter- 
pretari. 

Κουθικλάρεα κουθιχουλάριος. Cubicularia, cu- 
bicularius. Georgius Alexandr. in Vita B. Chryso- 
stomi : Παρέστη xal ἡ βασίλισσα πρὸ θυρῶν τῆς 
ἐχχλησίας μετὰ πάσης αὐτῆς τῆς φαντασίας xai τῶν 
κουθικουλαρίων καὶ τῖς τὰξέως Joannes Malela : 
θεοδόσιος $ μιχοὺς ἑφίλει ἔρωτι Χρυσάφιον τὸν χου- 
θικουλάριον. Synodus Cp. 7. Niceph. Callist. Chro- 
nicon Alexandrinum, Nicephorus Cpolitanus. Cubi- 
cularius α cubicuio, Χοιτωνίτης, πρόκοιτος χατα- 
χλιµητής. Sacri palatii cubicularius in Marcellini 
Chronico. Erant autem plures palntini cubicularii ; 
quique bis preerat comes oubiculariorum diceba- 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1918 


tur. 1n vonciliu Τυλείκηο 8 subscribit Odoacrus co- 
mes cubiculariorum. V. Cujac. ad tit. 5, 1. 12 
Cod. et Glossarium nostrum ad Julianum. ' 

Κουοούκλειον , xouooóxAtov . Cubiculum. B. 
Chrysostomus hoin. de ponit. ; ὡς &v τινι χουθου.: 
Χλείῳ ἀποκέκλεισται. Codinus in Παρεκθολαῖς ἐξ 
Ἀλειδώσας πἀλιν ἔμπροσθεν αὐτῶν τὸ κουθούκλιον. 
Chronicon Alexandrinum p. 90 : Οὖσαν αὐτὴν ἐν 
κουθουκλείω. Joannes Mosch. Limon. c. 129 : Ἐλθὶ 
εἷς τὸ κουθούκλειον. S. Maximus c. 84 cent. 2: 
Συνείποντο δὲ τῇ μνήμῃ τοῦ χρυσίου καὶ ἡ μνέ µη 
τοῦ βαλλαντίου καὶ τοῦ σκεθρίου xal τοῦ χουδου- 
Χλείου. Σκέθῥιον ibi est cista. Ulpianus in 1. 4 
841 D. depos. si cista signata. Basilica : 'Ecgpa- 
γισμένον axsoplov. 

Κουμπᾶρια magna navigia. Contantinop. de The- 
mat. 2 c. 11 : Στόλος Ἆς΄ xoumaplov. Leo Tact. 
ο. 18 8 440 : Διὰ τῶν παρ᾽ αὐτοῖς πλοίων τῶν λεγο- 
µένων κουµθαρἰων, Saracenica vox est auctore 
Leone d. c. 18 et c. 19 8 70. Constantino. d. c. 11 
et Zonara. Latini tamen cumbam vel combam 
dixere. Glossar Arabico-lat. lembus. navicula brevis, 
dícta el caupulus e& cumba el. lintris. Gloss. Cyrill. 
Σχάφη τὸ πλοιάριον, comba. 

Κουρατωρ. Τέσσαρας ἀρχόντων ἨὙειτόνων κχουρᾶ- 
τορας ἀποχτείναντο. Quinam erant isti curatores 
principum ? utique primarie dignitatis viri. An 
veluti curatores divine vel dominice domus? Theo- 
phanes in Mauricio : Κουράτωρ τῶν βασιλικῶν οἳ- 
xwv. Sexta Synodus Cpol. act. 1 : Κουράτορος τοῦ 
βασιλικοῦ τοῦ Ὡρμίσδου, οἴχου. Erat et curstor 
principis, χουράτωρ τοῦ βασιλέως, ὃς νῦν λογοθέττς 
λἔγεται, ut ait Constantinus Harmenopulus Brevia- 
rii l. v1 de dignitatibus tit. 1, 8 5. Κουράτωρ etiam 
accipitur pro curatore adolescentis, et xoupaco- 
ρεία pro cura seu curatione. 

Κουρατορεία curatoria  Theuphanes : Τὰ δὲ 
κρείττονα τῶν κτισμάτων εἷς τὴν βασιλικὴν xoupz- 
τορείαν αἴρεσθαι ἐχέλευε. Anastasius Biblioth. in 
Hist. Eccles. : Ceterum quzeque meliora erant in re- 
bus in regiam curatoriam deferri jubebat. Vide notas 
posteriores P. Goar. p. 44, col. 2. d. 

Κουροπαλάτης curopalates, qui palatium cura- 
bat, cui palatii cura commissa erat. Nicetas Pa- 
phlago in Vita Ignatii (habetur tomo III concil. 
ed. E Βάρδας μὲν γὰρ ἐφ᾽ ἑαυτὸν τὴν 'Popai- 
κὴν ἀρχὴν ὑποποιούμενος πρῶτον μὲν κουροπαλά- 
της, etc. Curopalate autem potestas prima post 
principem. Nicephorus in Breviar. hist. : Ἡρᾶ- 
Χλειος δὲ OsóBupov τὸν ἑαυτοῦ ἁδελφὸν τὴν μετὰ 

ασιλέα πρώτην ἀρχὴν κεκτηµένον, χουροπαλάτην 

ὰ αὐτὸν ol περὶ τα βασίλεια χαλεῖν εἰώθασι. Cor- 
rupte curopalatus dicitur. Luitpraudus in Legat: 
Ante [fratris ejus Leonis curopaluti et logothete 
raseniium sum deductus. Corruptius curapalatius. 
'igilius PP in epist. encyclica ad universam Eecle- 
siam : Justinianum exconsulem et curapalatii. Cu- 
ropalasius Chron. Casin. c. 7. Latinis primum 
cura palatii dicebatur, Ἱ. 1 C. de comitib. οἱ tri- 
bun. schol. hinc excura palatii Amm. Marcell. 22. 

Κοῦρσον, κούρσευμα , Χουρσεύειν . ncursio, 
preda. Constantinus in Tact.: M?) ἀφίῃς τοὺς στρα- 
τιώτας εἰς τὴν πολεµίαν γῆν ἵνα ἀτάκτως ἐχθαίνω- 
σιν εἷς χοῦρσα. [tem : Καὶ yap εἷς μὲν τὰ χκοῦρσα 
xil τὰς ἄλλας ἐπιδρομὰς ἔχουσιν ol στρατιῶται τὰ 
συρτὰ μετ αὐτῶν. Et χκούρσευμα. Astrampsychus 
lv τῷ Ἡυθαγορ. λαξ. : Δηλοϊ αἰχμαλωσίαν καὶ κούρ- 
σευµα. Hinc κουρσεύειν pro predari. Constantinus 
in Tact. : Κουρεύσας γὰρ τὴν Συρίαν καὶ κρατήσας 
αἰχμαλωσίαν καὶ πραῖδαν πολλήν. Theophanes in 
Heraclio : Κουρσεύων xc! πραιδεύων. V. in Κούρ- 
σορες. 

Κούροορες cursores. Suidas : Κοῦρε Ῥωμαίὶστὶ 
τρέε, ἔνθεν καὶ xoópoopte. θεῖος κούρσωρ, cursor 
imperatoris. Cesarius dial. 2 resp. 107 B. Chryso- 
8tomus vel potius auctor homilie de justo et beato 
Job, que exstat tomo VI, Oper. D, Chrysost.: Dow 


1319 


ἀποστέλλουσι τοὺς δρομεῖς, κούρσορας Χαλουμένους 
Ῥωμαίστί. Philostorgius (list. Eccles. l. i1 ; Κάκεί- 
νην δὲ πάλιν φωραθεῖσάν τινι τῶν xoupcópuv µοι- 
ὠμένην. Cursorem intelligit Libanius orat. 23 de 
Kotorib. &d Bustath. : "Exsica 020! Ó παῖς ἴχεν 
οὔθ qv ἐστι τὸ τρέχειν. Petron. vet. inscr. p. , 
45. Firmicus. Lupus abbas epist. ult. : Cursor 
nosler, donec veniamus, pauperis apud vos locum 
implebit. P. Blesens. ep. 41 : Cursores diversos 
nostrorum exploratores itinerum anie [aciem meam 
circumquaque pramisi. Adventius Meteusiuin episco- 
pus ad Nicolaum PP. : Nos tamen inter. ista. vix 
unum cursorem, religiosum | videlicet presbyterum 
Theodoricum nomine, compendioso itinere cum pro- 
seculione  prasentium | litlerarum ad. vestram diri- 
gere potuimus clementiam. Paulinus epist. 24 ; Ut 
cursorem Dominicum Cardumatem signatis in lege 
divina antiquorum velocium laudemus exemplis. Cur- 
sor igitur pro famulo accipitur, quem hodie Greci 
οὐλάχις, Galli un laquais vocant. Laonic. Chal- 
condylas : Καλοῦ,ται δὲ οὔτοι οἱ κήρυχες οὐλαχκίδες, 
Vel pro labellario eove quem ad aliquid perferen- 
dum mittimus. Procursor in Hist. Misc. et Anasta- 
sii Biblioth. Hist. Eccl. Grece est, opinor, πρωτο- 
κούρσωρ, primus cursorum. Κούρσορες etiam di- 
ountur milites qui belli tempore incursiones fa- 
ciunt. Leo Tact. c. 7, $8 36. 

Κοῦσπος cippus. Lexicon vetus biblioth. Regia : 
Ζατρίχιον ὁ κοῦσπος, τὸ τῶν δούλων κολαστήριον. 
Alii ποδοχάκην exponunt. Quid sit autem ποθοχάχκη 
explicat Simeon Metaphrastes in Luciano: Καὶ 
τοῦτο μὲν εἷς τὴν ποδοκάκην (ξύλον δὲ προμῆκὲς 
ἐστι στρεθλωτήριον) ἀμφοτέρους αὐτοῦ τοὺς πόδας 
ἐνεθίθαζον, ἐπὶ τέσσαρα τρήµατα διελκύσαντες, 
ὅπερ ἐστὶ το τῆς τιμωρίας ταύτης βαρύτερον. 

Κυνήγιον locus in quo venatio bestiarum ad Ρο; 
puli voluptatem exhibebatur. Hinc κυνηγοί θηριο- 
µάχοι in Glossis Nomicis, id est bestiarii : de qui- 
bus plenius ibi dicam. In eo supplicium de rcis in- 
lerdum sumebatur. Nicephorus in Breviario histo- 
rico : ᾿Εκπέμπει ἐν τῷ χαιουμένῳ κχυνηγίῳ τµηθῆ- 
ναι τὰς χεφαλάς. Itém : ἐν τῷ τῆς πόλεως χυνηγίῳ 
τὴν κεφαλην αὐτοῦ ἀποτμηθῆναι προστέταχε. 

Κυριακή κυρίακόν. Μία Σαθθάτων. Una Sahba- 
ti, dies Dominicus. B. Gregorius Nyssenus : []ρὸς 
τοὺς ἀχθομένους ταῖς ἐπιτιμήσεσι΄ Ηοίοις γὰρ ὀφθαλ- 

oiq τὴν Κυριακὴν ὁρᾷς ὁ ἀτιμάσας τὸ ΣαΌθατον : 

. Gregorius Nazianzenus orat. 19. V. Niceph. 
Callist. 7, 46. Una Sabbati est dies Dominicus, 
primus dies hebdomada. OEcumenius in primam 
ad Corinthios c. 9 : Μίαν Za664twov τὴν Κυριχκὴν 
λέγει. Theophylactus ad ο. 48 Luce : Μίαν σαθθά- 
των τὴν πρώτην ἡμέραν τῆς ἑθδομάδος τὴν παρ᾽ 
ἡμῖν Κυριακὴν ἐκάλουν. Vide eumdem ad c. 2i. 
Ἡ µεγάλη Κυριακή apud Cedrenum. Et est dies 
Paschatis. ltem apud eumdem p: 295 d. Κυριακή 
vel xupiaxov est templum. Niceph. Callist. 7, 38. 
Cyrillus Catech. p. 494 edit. in 4. Chronicon 
Alexandr. p. 660. 8. Athanas. in Vita Ant. : Ἐξελ- 
θὼν εὐθὺς ἐκ τοῦ χυριακοῦ. Simeon Metaphr. in 
Cypriani martyrio : Εϊς τὸ χυριακὸν ἀφικνεῖται, 
V. Zonar. ad ο. 74. Synod. 6 in Trullo. Walatri- 
dus Strabo de reb. eccles. c. 7. Sicut itaque domus 
Dei basilica, id est regia a rege, sic etiam xoptaxá, 
id est Dominica a Domino nuncupantur. Adde Ai- 
moinum de gest. Francor. 2 c. . - 

Κυρός, xóp, κῦρις. Dominus. In inscriptione 
operis χυροῦ τοῦ Κεδρηνοῦ. Josephus episcopus 
Methonenesis sic inscripsit apologiam adversus li- 
bellum Marci metropolite Ephesi : Απολογία εἷς τὸ 
γραμμάτιον κῦρ Máoxoo τοῦ Εὐγενικοῦ µητροπολί- 
του Ἑφέσου. Concil. Chalced. act. 1 :᾿Αξιοῦμεν xai 
τὸν χῶριν Μάμαν εἰπεῖν. Vet. interp. : Supplicamus 
et domnum Mamam dicere. Synod. Cp. 6 act. 14: 
'O κῦρις Κωνσταντῖνος. Vet. int. : Domnus Constan . 
linus. Et paulo post : Δίδωκα αὐτὰ αὐτῷ τῷ xupip 
Κωνσταντινφ. Concil, Chalced, aot, 1 ; 'Eni τοῦ xo- 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1380 


ροῦ Θαλασσίου καὶ τοῦ χυροῦ Εὐσεθίου παρόντος καὶ 
τοῦ Σιλεντιαρίου ἐγένετο ἡ πρᾶξις. 
Κῶδιξ, χωδίκιον. codex. B. Chrysostomus homil. 
in Salvatoris diem Nat. : Kal τοῖς ἀρχαίοις τοῖς ὃτ- 
µοσίᾳ χειµένοις κώδιξιν ἐπὶ τῆς Ῥωμτς. Theopha- 
ncs : ᾿Αναστάσιος ὁ βασιλεὺς εἶδεν ἐν ὁράματι άνδρα 
φοδερὸν βαστάζοντα κώδιχα. Pachymeres : Τὸ χω- 
ίκιον τῆς ἐχκχκλησίας εἰς πίστιν προεχοµίζετο. Sexta 
synodus Cp. act. 5 : Τὰ εἰρημένα κωδίχια ὑποδεχέ- 
σθωσαν. vet. int. : Pradicli codices suscipiantur. et 
act. 7 vet. int. vertit. codicillum, et act. 13 poly- 
piychum. 

Λατέρχουλον laterculum. Quid esset laterculum 
explicat Cedrenus p. 169 d. Theodoretus Quest. 
in iib. Reg. interrog. 40: Ηλινθίον οἶμαι χαλεῖ- 
σθαι, Ὁ παρὰ τοῖς ἔξωθεν συγγραφεῦσι πλαίαιον ὀνο- 
µάζεται. — Klüoc τοῦτο στρατιωτικῆς παρατάξεως 
τετράγωνον ἐχούσης τὸ σχῆμα. Vide Cujac. ad tit. 
Cod. de proxim. sacror. gcrin. |. 13. ad Novell. 8, 
et de off. quest. in Parat. Cod. 

Λεγᾶτον legatum. Suidas. Occurrit passim in 
Dasilicis. Concilium Florentinum sess. 3 : ΄Ὥσπερ τι 
λεγᾶτον καὶ κλἠρονομίαν αὐτοῖς ἐγκατέλιπε. 

Λεκτίχιον lectica. Menologium Augusti die 2: 
Τὸ iepóv λείψανον ἐν λεκτικίῳ ἐπὶ ὄνῳ καταθεῖσα. 
Grec: ad ]. 60 2 8 D. loc. 

Λέσσα V. Meursium. 

Λιθελλίσιος libellensis. Nov 20 c. 9. qui libel- 
los conscribit, in 1. hac lege C. de proxim. sacr. 
8crin. ]. 3 C. ubi senat. Julianus Antecessor Nov. 
de adjut. Quest. Vide ad Theophilum de satisdat. 

Λίοελλος libellus. Phavorinus. Synodus 6 Cp. 
act. 3: Εὐρέθησαν ἐν αὐτᾷ λίθελλοι δύο, et act. 4 
laudatur Pyrrhi λίθελλος τῆς πίστεως. Theophanes 
in Heraclio : Καὶ λίθελλον ἐπιδεδωκὼς ὀρθοδοξίας 
τῷ πάπα. apud b. Chrysostomum epist. ad Inno- 
centium λίθελλοι κατηγοριῶν, libelli accusationum, 
libelli accusatorii. 

Λόγγος locus angustus. V. Meursium in ea di- 
clione 

Λογοθέτης logotheta. Plures erant. γενιχὸς λογο- 
θέτης, de quo supra in γενικόν. V. Procopii arc. p. 
81 et 104 et notas ib. Nicephorus Gregoras8 : Ὁ λο- 
γοθέτης τοῦ γενικοῦ θεόδωρος ὁ Μετοχίτης. Ὅ τῶν 
οἰκειακῶν. Georgius Pachymeres : τοῦ μεγάλου 
λογοθέτου τῶν οἰκειακῶν. 'O τοῦ δρόµου logotheta 
dromi seu cursus. Constantinus de admin. imp. c. 
32. Theophanea in Constantino I "Qv εἶσιν ol πρω- 
τεύοντες Κωνσταντῖνος ὁ πατρίκιος καὶ λογοθέτης 
τοῦ δρόµου Ὑενόμενος. Toà στρατιωτικοῦ. Sexta 
Synodus Cp. act. 4 : Στρατιωτικοῦ λογοθέτου, se- 

tima act. 1 : Ἰωάννου βασιλικοῦ ὁστιάρίου καὶ 

ογοθέτου τοῦ στρατιωτικοῦ λογοθεσίου. Anastasius 
Biblioth. ita vertit : Joanne imperiali ostiario et 
logotheta imperialis logothesii. Alius interpres ita : 
Joanne regio ostiario et queslore zrarii militaris. 
Τῶν ἀγελῶν Codinus de officiis meminit. Denique 
ὁ τῶν σεκρέτων λογοθέτης, Nicetas, qui et μέγας 
λογοθέτης dicebatur. Nicephorus Gregoras [. 6: 
Μουζάλων ὁ μέγας λογοβέτης. Cancellarius hodie 
est. Papias : Logotheta edictum imperatoris foris po- 
pulo nuntiat, Vide Chron. Casin. c. 68. 

Λωρίχιον, λουρίκιον, Leo Tact. c. 45 89: Τοὺς 
μὴ ἔχοντας λωρίχια Constantinus Tact. : Ἐχέτω- 
σαν δὲ τὰ λωρίχια θηκάρια δερμάτινα. Gloss. ms. 
in v. ὅπλα' θῶρας ὁ σιδηροῦς χιτὼν, ὅπερ ἐστὶ λου- 
ρίχιον, Glosse Nomice : Μανδύας, ἱμάτιον, τὸ λου- 
pixtov. Chalcond. |. 9: Ποιοῦντες λωρίκια ἐξαίρετα. 
Theophanes in Heraclio : Ἔλαθον tà λουρίκια αὖ- 
τῶν. Corona pretiosa : giaccho λουρίχι. Hinc. λωρι- 
κατοι. Leo d. $8 9. Apud Theophanem in Justiniano 
λουριχάτοι, in Theodosio λωρικάτοι. 

Λώριον lorum. V. Meursium. 

Λῶρος lorum. Scholiastes antiquus Homeri ad 
Π. Υ Ἱμάς, λῶρος. Eustath. II. B: Τελαμὼν δὲ vov 
λῶρος πλατύς, δι οὗ ἡ ἀσπὶς ἀνεφέρετο. Macarius 
hom. 32: Λώροις αὐτὸν βασανίζει. Schol. Eurip. in 











1381 


Hippol.: Εἰώθασιν οἱ ἁρματηλάται περιάπτειν τὰ 
λῶρα τῇ ἄντυγι. Theodorus Metochites in Hist. 
Romana: Μαστίζεται τὸν νῶτον λώροις πλεχκτοῖς * 
τοἰοῦτων καὶ γὰρ τὸ φραγγέλιον. Glossarium ms. 
illustrissimi Francie cancellarii P. Seguierii : ἸΑμ- 
φωρίσκος 6 λῶρος. Vide Breviarium Grecum p. «£e 
et φιζ parte 2. Greci autem λῶρος et λῶρον dixe- 
runt, ut Latini lorus et lorum. Gloss. Cyrilli : 
Ἱμᾶς habena lorus, corrigia, hoc lorum. 

Μαγαρίζειν Mahometicam impietatem profiteri, 
Theophanes : Καὶ πρός τινα μαγαρίτην εἰπεῖν. Ana- 
stas. Biblioth. in Hist. Eccl.: Et ad Cosmam 
quemdam juxia se stantem Romanorum profugum 
margaritam diceret. Idem : Occésus est Humar Sarra- 
cenorum dux a quodam Persa margarita apostata. 
1. magarita. V. Hist. Miscell. 1, 19. 

Μάγγανον manganum, mangana, machina belli- 
ca. Glossa Philoxeni: Ballistra σφενδόνη, µάγγα- 
vov moAÀsuiuxÓv: Scholiastes Thucyd. : B4Aavo« ἐστι 
τὸ βολλόμενον εἷς τὸν μοχλὸν σιδήριον, 6 καλοῦμεν 
μάγγανον. Idem Scholiastes Aristophanis in Con- 
cionantes p. 734 col. 2. Papias : Tormentum dici- 
lur quidquid sunmima vi torquetur, ut vulgo manga- 
num. Abbo de obsidione Parisiens. p. 453 ed. P. 
Pith. : 

Conficiunl longis eque lignis geminatis 
Mangana, que proprio vulgi libitu vocitantur, 
Saxa quibus jaciunt ingentia, seu jaculando 
Allidunt humiles scenas gentis truculentce. 


Ilist. Miscell.1. 20: Sistens arcobalistas et magnas 
in turribus et argumentosas alias machinas. Àna- 
stasius autem Bibliothec. sic habet in Hist. Eccles. : 
Sislens arcobalistas et mangana in turribus. Lege 
igilur apud auctorem; Miscelle mangana, vel si 
mavis manganas : nam et manganas dixerunt. In 
passione S. Tyemonis : Ad machinam  exstructam, 
quam vulgo mangonam appellant. Lege manganat. 
Prius magis placet : nam et scripti codices habent 
mangana, ut notat Canisius variis in Miscellam : 
et Anastasii, ex quo auctor Miscelle sumpsit, in 
veteri codice ita legitur. Hinc µαγγανάριος, qui 
mangana conficit, manganarius. Leo Tact. ο. 15 8 
3O : Av ἐπινοίας τῶν συνόντων μαγγαναρἰων. Hist. 
Miscella |. 17 : Basum urbis manganarium interf- 
cere nilebatur. Sic lege : Nam Theophanes habet 
μαγγανάριον. Imo et Anastasius in Hist. Eccl. et 
μαγγανικόν. Cedrenus p. 455 : Βάλλετα; τῷ ἐκ τοῦ 
μαγγανικοῦ λίθῳ. Theophanes in Justiniano Ju- 
niore : Παραδεδωκὼς αὖῷς πρὸς καστροµαγίαν 
κριὸν, μαγγανικά τε καὶ πᾶσαν ἑλέπολιν. 
Μαγιστεριανὸς,  µμαγιστριανός. — Magistrianus , 
agens in rebus, officialis magistri officiorum. Isi- 
dori. Pelusiota epist. 229 Ἱ. 3 inscripta Asovclu 
μαγιστριανῷ, et 1l. 4 81. Synodus Nicena 2 act. 1, 
ex libro de Vita S. Sabe: Παρόντων ἔτι καὶ ἆκου- 
όντων τῶν τε μαγιστριανῶν xal ἀἁρχόντων. Anastas. 
Bibl. Presentibus magisiríanis. Ti sophanes : Ἰου- 
λιανὸν μαγιστριανὸν μετὰ σάχρας. Anastas. in Hist. 
Eccles. : Julianum magistrianum cum sacra. Con- 
stantinus imp. epist. ad Arium in fine (exstat 
autem apud Gelasium Cyzicenum act. Conc. Nice- 
ni l. 3): Au Συγκλητίου καὶ Ταυδεντίου µαγι- 
στριανῶν. Utitur Constantinus de admin. imp., Pal- 
lad. His!, Laus. c. 149. Occurrit sepe in concilio 
Ephesino. Agapitus episcop, epist. ad Leonem imp. 
(exstat concil. Chalcedon. parte 3)c. 45 : Ne quod 
tinpedimentum fieret Eudoxio viro devoto magislría- 
n0. Marcus Gazensis diaconus apud eminentiss: 
cardin. Baronium : Interim autem dum purgaretur 
locus, venit magislrianus epistolas afferens impera- 
torias semper memoranda Eudoxiz. Breviculus hi- 
stor. Eutychianistarum : Dirigit magistrianos per 
totum Orienlem. Anastas. Biblioth. in Hormisda : 
Cum militibus et. magistrianis. Acta Abercii apud 
eumd. Baron: Valerianum et Basianum magiste- 
rianos divinorum nostrorum officiorum misimus, Miag 


FABROTI GLOSSARIUM. 


1382 


magistros legitur. Priorem ]leotionem confirmat 
Siineon Metaphrasles in Abercio: Kai Οὐαλέριον 
καὶ Βασιανὸν μαγιστριανους εὖθὺς εὐτρεπισθῆναι 
κελεύσας, et. paulo post: Οὐαλέριον xat Βασιανὸν 
μαγιστρ'ανοὺς τῶν θείων ἡμῶν ὀφφικίων ἐπέμψα- 
μεν. Bic legitur in duobus mss. Meminere Marcel- 
linus comes et Victor in Chronicis. De agente in 
rebus Ammianus Marceliinus. Glosse Philoxeni : 
Agens in rebus µαχιστριανός. Concil. Chalced. act. 
1: Kovstaviivog ὁ καθωσιωμένος µαγιστριανός. 
Vet. int- agens in rebus, et p. 70 in fino eod. Βερο- 
νιχιανὸς μαγιστριανός. Int. magistrianus, ut act. 3, 
p. 229 d. Leo M. epist. 70 ad Marcian. Aug. : Ut 
confestim Nectarium agentem in rebus Alexandriam 
mitleret. Lucifer Caralitanus epist. ad Florentium 
magistrum officiorum : Bonoso in rebus agenti per- 
ferendum iraditum. Synod, 5 : Comitas dicor agens 
in rebus. Anastasius in Liberio : Tunc missa aucto- 
ritule per Catulinum agentem in. rebus. Adde b. 
August. Confes. 1. 8. c. 6 et 1. 9, c. ὃ, b. Ambros. 
epist. ad Marcellinam et d. offic. |. 3. S. Athanas. 
Apolog. ad Constantin. imp.: Αντίοχός τε xal 
Εὐάγριος ἀγεντισηρίκους. Interpres vertit pravfecti 
sericorum. Sed alii cod. habent ἀγεντησηρίδους, id 
est, agentes in rebus. V. not. Fronton. Ducsmi ad 
hom. 13 b. Chrys. ad Antioch. velus interpres 
Novelle 17 c. 4. μαγιστριανόν magisterianum ver- 
tit, et Nov. 124 c. 3. Julianus autem Nov. 216.1 
agentem in rebus, Nov. 122 c. 2 magistrianum. 
Theodoretus epist. 70 στρατηλατιανόν vocat. epi- 
stola autem 136 μµαγιστριανόν. Agentes autem in 
rebus dicti, quia in rebus et in actu militant.Erant 
inquam, ut dixi, magistriani offloiales magistri of- 
ficiorum, de quo infra in μάγιστρος. 

Μάγιστρος, µαχιστερία, µαγιστέριον. — Magister, 
divinorum seu aulicorum magisler, μάγιστρος τῶν 
θείων ὀφφικίων. Chale. conc. act. {, magister sa- 
crorum officiorum : Sexta synod. Cp. act. 4 µαγί- 
στρῳ τῶν βασιλικῶν ὀφφικίων. Palaiil magister. S. 
Athanasius Apolog. ad imp. Constant. : ΠΗαλλάδιος 
ὁ γενόμενος τοῦ παλατίου μάγιστρος. Inter epistolas 
S. Basilii 84 929 416 inscripte sunt Σωφρονίψ µα- 
1lovpw. Stephanus περὶ πόλεων in ᾿Αχόναι : Διαφέ- 
pouca μὲν τῷ πανευφήμιῳ map xt xal τῷ πάντα 
σοφωτάτῳ μαγίστρῳ Πετρφ. b. Chrysostomi 
homil. 47 ad Antiochenos et notas. Greci magi- 
8lrum interpretantur $ysgóva τῶν ἐν τῇ αὐλῇ τά- 
ξεων. Suidas: Ῥουφῖνος Κελτὸς Ὑένος μάγιστρος 
τῶν ἐν τῇ αὖλῃ τάξέων καταστάς, ex Zosimo p. 
779. Alii strictius accipiunt magistri officium, ut 
Procop. Gaz. inl. 3 Regum c. 3: 'O αὐτὸς δὲ 7v 
οὗτος tip vuv παρὰ Ῥωμαίοις µαγίστρῳ, τῶν φρου- 
ρούντων τῦν βασιλέα σορατοτέδων ἡγοόμενος. Aga- 
thias 1. 4: 'O pic Tie ἐν λοχαγοῖς ἔτελει ὁ Βαραζης, 
ἅτερος δὲ τῶν μὲν ἐν τῇ αὐλῃ ταγμάτων τοῦ Λαζῶν 
βασιλέως ἡγεῖτο * μάγιστρος ὄνομα cp ἀρχῃ Theo- 
doretus Quast. in 2 Ἡθρποῦ., interrog. 40: 'O vov 
παρὰ ᾿Ῥωμαίοις μάγιστρος ὀνομαζόμενος τῶν περὶ 
τὸν βασιλέα πεζαιτέρων, ἀσπισηφόρων φημὶ val 
δοροφόρων, τὴν ἡγεμονίαν πεπίστευται, quod scili- 
cet principis satellitibus praesset. ἐπιστάτην δορυ- 
φόρων vocat Synesius de Providentia, preetorianis 
militibus prepositum. Magnus autein magistri ho- 
nos quo ornali etiam imperatori consanguinitate 
juncti. Constantinus Manusses : 

Τῶν λαμπρῶν τινος καὶ περιδόξων, 

Πρὸς γένους ὄντοα Bees, µαγίστρου τὴν ἀξίαν. 
Magistri dignitas dicebatur µαγιστερία vel µαγι- 
axépiov. Glosse juris : Περιὸν ἀρχλ, ἴσωςφ μαγιστέ- 
piov. Theophanes: Παύει τὸν Λογγῖνον τοῦ µαγι- 
στρίου. Ut apud Sidonium magisteria palatina et 
militaria]. 1 epist. 3 et in |. un. C: de questor. et 
mag. off. : Aut efficaci magisterio. Cl. Salmas, ad 
Trebell. Poll. p. 2903 legit magisteria. Sed Cujacii 
auctoritas polior apud me est, magisterio retinentis 
in d. l. un. Severus Sulpitius dial. 3, o. 15: Missis 
obviam magisterii officialibus, sio magisterio fungi 





1383 
apud Sueton. in Domit. Nec video cur dignitas 1na- 
gistri magisteria dicenda sit, ceterorum autem ma- 
gistrorum magisterium. Cujacius magistro officio- 
rum similem esse eum arbitraturqui in Gallia dicitur 
prévost de l'hostel, ad |. 3 C. de prepos. sac. cub. 
V. eumdem Parat. Cod. tit. de offic. qui mag. offic. ea 
dignitate functus est dicitur ἀπὸ µαγίστρων,οχ magi- 
Siro Concil. Chalced. act. 1, Theodoretus epistola 
110. Dixerunt et μαϊστωρ, ut in Theodoreti epist. 
140,inscripta Βιγχοµάλῳ uatexeu. Theophanes : "IA- 
λος ὁ μὰΐϊστρος. Codinus in Orig. Cp.: Καὶ ἔδωκε 
χεντηνὰρια τῷ λαῷ διὰ στρατηγίου μαγίστρου. In 
exemplari viri perillustris Nicolai Fabricii legitur 
µαϊστρου. Basilica in 1. 7 δ 1 D. de instit. Mai- 
στορα τοῦ ἱδίου πλοίου. Sic legendum, ut in Regio 
cod. Synops.,non µαγίστορα, ut in Basil. ms. 
Μαγχίπειον, µμαγχιψ. — Pistrinum. | Chronicon 
Alexand. p. 76. : Ἔκχτισε δὶ ἔνδον τοῦ παλατίου 
µαγχίπεια. Nicephorus Callisti 12 22. Quod Ulpia- 
nus alicubi dixit conjecit in. pistrinum, Greci ver- 
tunt à µαγκιπίῳ παράσχω. Vita Joannes Eleemo- 
Bynarii c. 21 : Et animal portans siligines a manci- 
pto causa prandii ipsíus. Hinc μάγκιψ pro pistore. 
GUlosse juris: Μάγχιψ ὁ τεχνίτης του δημώδους 
ἄρτου. Ulpian. inl. 13, ἃ ult. de usufr. : 5i stabu- 
lum pistrino. locaverit. Basilica : Οὔτε µάγκιπι τὸ 
στάθλον. Vide Cujac, de divers. temp. prescript. 


c. 13. 

MayxAa6ivnc. Μαγκλάθιον est. lorum. flagellum. 
Theodorus Hermopolites l. 7, tit. 8 : Τύψας αὐτὸν 
μαγκλαθίοις 3j, ῥάθδοις. Achmes c. 249. Astram- 
psyches iv τῷ Πυθαγ. λαξευτηρίῳ * Δηλοῖ δὲ καὶ 
φόνους xal χοπὰς χεφαλῶν καὶ χειρῶν καὶ ποδῶν 
καὶ µαγκλάθια. Hinc µαγκλαθίτης. Georgius Lo- 

oth. in Chronic.: Tóv δὲ μαγχλαθίτην Νικό- 
αον. De quo v. Meursium et doctiss. Vossium de 
vit. sermonis. 


Μακελλεῖον, λεωμακέλλιον. Macellum, laniato- 


rium. Hinc µακελλαρης et µαχελλάριος lanius. * 


Aslrampsychus ἐν τῷ Πυθαγορικῷ λαξευτρίῳ * 
Δηλοῖ δὲ εἶναι τὸν ἄνφρωπον µαχελλάρην xal µάγει- 
pov. Μάκελλος idem quod μακελλεῖον. Xiphilinus 
in Nerone : Τὴν ἀγορὰν τῶν ὄψων, τὸ µάχελλον Qvo- 

ασµένον. Hino. λεμμακέλλιον apud Cedrenum. V. 

eur&. in Μάχελλος. 

Μάνα mater. Meursium et eruditiss. Vossium de 
vitiis sermonis Ἱ. 2 c. 24. Ma ἡ µήτηρ κατὰ βρέ- 
Φους προσφώνησιν Eustathius sd Il. 5. Etymol. in 
πᾶς. | 

Μάνδρα, µανδρίτης, ἀρχιμανδρίτης. Μηηπαβίθ- 
rium. Georgius Alexandrinus in Vita B. Chryso- 
Blomi. Οὓς δὲ xal ἁοπάζων ζῶντας τῇ iv ἑαυτοῦ 
µάνδρα. ltem : Σπουδαίως χωρεῖν ἐπι τὲν μάνδραν 
τὴν τοῦ πατρός. Lorotheus doctr. 23, Nicephorus 
Call. 14 51. Simeon Metaphrastes : Elc cv νεόκτι- 
στόν σου ταύτην µάνδραν. Alcuinus epist. 27 : 65. 
lestis mandra2 αηπιίπα. Aibinus 2 de Vita S. Willi- 
brodi : Circuit idcirco vigil hoc tulamine mandras. 
Hinc µανδρίτης. Conc. Const. sub Menna act. 5. 
Ermenoldus in Vita S. Sole : Mandritis e diverso 
venientibus. Et ἁρχιμανδρίτης. Synodus Cp. 7 act. 
4 : Εὐλαθεστάτων ἀρχιμανδριτῶν ἡγουμένων τε xal 
μοναχῶν. Avitus Viennensis epist. 2: Copios 


monachorum multitudinis prapositus fuil; cujus . 


officii personas episcopi Orientales archimandritas 
appellant. Monachorum princeps, vetus interpres 
concilii Chalcedonensis. 

Μανδίλιον mantile.  Etymologicum. — Alexius 
Rharturus doctrina ult. εἷς τοὺς ὀφθαλμοὺς τὸ µαν- 
δύλιον. V. Meursil Gloss. 

Μανίκιον manica. Theophanes in "Theodosio: 
Τὰ µανίχια τῆς δεξιᾶς αὐτῶν Ἀχειρὸς κατέβαφαν. 
Constantinus in Tacticis p. 15 : Δεῖ δὲ καὶ χένδου- 
κλα ἔχειν αὐτοὺς πολὺ πλατέα ἔχοντα xal µανιχια 
πλατέα. Gloss Nomice interpretantur λαθήν seu 
capulum. Nos ibi dicemus. 

ἁππα, µαππάριος, mappa. De mappa vide eos 


FABROTI GLOSSARIUM. 


. physiol. c. 22. Idem 


1384 


qui de Circo szcripserunt, et Vossium virum longe 
doctissimum de vitiis sermonis c. 5. Marcellinus 
comes in Chronico : Una duntaxat ultfimaque map- 
pa insanienti populo denegata. Hinc µαππάριος, qui 
inappam in Circo mittebat. 

αργελόγραμμον, Sio legit Salmasius ad Vopi- 
&cum p. 406 col. 2 post Meureium in Glossario in 
μάργελλον. Vide et notas posteriores p. 57. 

Ματριχαριος. Ἔνλουργος, faber lignarius. 

Ματρίκιον matricula. Canones Ecclesim Africa- 
ne: Τὸ µατρίκιον «αἱ ἀρχέτυπον τῆς Νουµιδίας 
matricula εἰ archivum Numidis. Zonaras ad can. 
93 Concil. Carth. : ᾽Απογραφή ttc * αὕτη γὰρ ἐττὶ 
τὸ µατρίχιον, Greeci |. 22 Basilic. tit. 4 ad Novel- 
lam 75 c. 8: Γίνεται σύγνρισις γραμμάτων καὶ 
ἀπὸ τοῦ κώδιχος xai ἀπὸ τοῦ µατρικίον. 

Μάτοιξ matrix. Graeci ad |. 15 C. de testib. otov 
ἰσοχώδιξ Tj µάτριξ. Gloss. Lat. Grec. matriz ση- 
μεῖον ὀνομάτων. Glosse Nomics : Μάτρικες ἆπο- 
γβάφαϊ καὶ ἀντιγραφαί. TCertullianus de Fuga: 

um in malricibus bencficiariorum et curiosorum etc. 
V. not. ad Cann. Eccl. Afr. p. 46, Zonar. ad can. 
26 synod. Carlh. Hinc matricularii, id est inscripti 
matricule. Aldhelmusde laudibus virginitatis : id 
omne patrimonium. el. ornamentorum gloriam, tam 
discriminalia capitum εἰ periscelides crurum quam 
olfactoriola nardi et. crepundia, collo gemmiferis lu- 
nulis pendentia, ad. sti mancis es matricularis 
(1. matriculariis) prodiga liberalitate contulerunt,id 
est egenis. De variis matriculis. V. Vossium de vi- 
1118 sermonis. 

Ματρωνίχιον matroneum. V. Meursium. 

Μέτσξα metaxa, sericum. Laonicus Chaleond. |. 
À : Τρέφει ἡ χώρα aUvm µἑταξάν τε καλλίστην ποι- 
ουµενη. Videndi Achmes ὀνειρ. ο. 222, Procop. 
ἀνεχδ. p. 111, Zonar. ad Concil. p. 231, Nicephorus 
Callist. tom. II, p. 687, Cujacius ad |. 10 C. de 
murilegulis. 

Μιλιαρίσιον, miliarense, nummi genus, duode- 
cima pars solidi. Constantinus de admin. im.:M:A:a- 
ρισίων ἑτέρας δέκα λίτρας. Georgius Syncellus : Kai 
σκεύη τῶν ἐκκλησιαστικῶν λαθὼν ἐχάραξε νοµ{- 
σµατα xal µιλιαρίσια. Moschus Limonarii c. 185, 
Nicephor. Callist, tom. II, p. 838, Codinus in ori- 
ginibus, Constant. E 79, Menolog. in Martio, 
Theophanes in Heraclio. Cedrenus deducit & mili- 
tia. Hero Περὶ σταθμῶν * Μιλιαρίσιον δὲ τὸ ácy»- 
ροῦν, ὅ ἐστι καὶ στρατιωτιχὸν δόµα µιλίτια γὰφ 
Ἡ στρατεία. 

Μϊΐσος. Cedrenus interpretatur ἆθλον. Glosse 
Grec. Latine : ἆθλον missum. 

Μισσίχιος missicius, qui missionem consecutus 
est impletis stipendiis. Dixi sd Theophilum. 

Μιτατώριον. V. notas posteriores p. 52, col. 2. 
Viri doctissimi de vera lectione addubitant. Monco 
tamen ἀπαραλλάκτως apud Leonem Grammaticum 
legi εὗρεν αὐτον iv d πὔχετο τόπῳ εἰς τὸ µιτατώ- 
prov. Et μέχρι τοῦ µιτατορικίου. Sic legitur in re- 
gio exemplari pro µιτατωρίου, 

Μοδίολος. V, cumdem, p. 45 b. 

Μοναχός, µονάζων, µοναστής. Καλόγηρος, mo- 
nachus. Gloss. Grec. Latine : Μοναχὸς solitarius, 
singularis, monachus. Rutilius iu Itinerario ]. 1 : 


]psi se monachos Graio de nomine dicunt, 
Quod soli nullo vwere teste volunt, 


Hinc singularitatis professio can. propositum 10 
quaest.3. Zosimus p. 800: ᾿Απείληπτο δὲ ἡ v» 
ἐκκλησ[ὰ ὑπὸ τῶν λεγομένων μοναχῶν. Epipban. 
µονάζων. Macarius homilia 
38. B. Chrysost. epist. 14. Μοναστής Gregorius pre- 
sbyter in Vita Gregorii Theologi : Μοναστὶς ἀντὶ 
κοσμικοῦ xai ἀκτήμων ἀντὶ χρτματικοῦ εἶναι ἑλό- 
ενος. Καλόγηρος. Joannes Moschus Limon. ο. 27 
et 45. Gallis beau-pére. Μονάστρια ζωή, vita solita- 
ria, Constant. Manass. Μονᾶστρια monacha. Ma- 
na8ses ; Καὶ τίθησι µονάστριαν. 





1385 


Μονή monasterium. Nicephorus Gregoras 3 : ὃς 
ἐτύγχανε παρὰ τὴν ἑαυτοῦ μωνήν. Simeo Metaphra- 
stes in Hilarione : ἐπὶ τὴν μονὴν τοῦ Αντωνίου 
ἀφιχνουµένοις. Suidas in Justin Rhinotm.: τῆς 
KaÀAietoatou µονΏῆς μοναχὸς, et ibidem : ἠγούμε- 
vo; τῆς τοῦ Φλώρου μονῆς. Cedrenus simpliciter 
ἡγοῦμενος τοῦ Φλώρου, Hinc αονλδριον monasterio- 
lum. Niceph. Greg. 4. 

Μονοστράτηγος, p. 444 a. monosirategus. Απᾶ- 
Stas. Bibl. in Hist. Eccle.: Imperium ad patrem 
proprium transferre satagebat, quem et monstrutegum 
fecit. Sic duo inss. Scribe monostrategum, ut alibi 
apud eumdem. 

Μονόξυλα scaphe de singulis trabibus excava- 
t». Vegot. de re milit. 2 c. ult. Chronicon Alexan- 
drinum p. 900 et 904. Niceph. Cp. in Breviar. 
Hist. Gloss. Grec. Lat.: Μονόξυλον lintris. Zosi- 
mus 1. 4 : oi μὲν οὖν βάροαροι τὸ τῆς δυνάµεως 
αμα ότατον τλήθει µονοξύλων ἐμθιθάσαντες ετκ- 
x. 

Μονοπώλειον monopolium. Curopalates p. 850. 
Vide tit. Cod. de monopol. 

Μουλικὸν ζῷον, μοῦλα, µουλίων. Theophanes in 
Coustantino. Animal mulinum Anastasio Bibiioth., 
ut μοῦλα in Basilicis, mula. Alexander l. 1 c. 15: 
πεσεῖται δὲ, ἐὰν τρίχας ὄνου xai µούλης ὑποθυμιά- 
στις. Et µουλίων mulio. Basil. ad 1. 60 8 7 D. loc. et 
alibi. 

Μυστικοί mystici. Joannes Cantacuzenus |. 3 c. 
97: Μυστικῷ τῷ Kiwvapap xal ᾿Ασάνῃ mavoripot- 
θάστῳ. Niceph. Greg. 8 : ὅθεν καὶ δύλῳ παρὰ µονα- 
χοῦ μυστικοῦ ἀλίσκεται. V. posterior. not. p. 51. 
Balsamou ad conc. p. 520 d. 

Νάρθτξ narthex. De narthece, an intra Eccle- 
siam vel extra esset, v. eruditissimarn dissertatio- 
nem Leonis Allatii de narthece et de Graecorum 
templis p. 110 ed. Paris. 

Νοτᾶριος notarius, qui notis sive litterarum com- 
pendiis scribit. S. Basilius epist. 178, inscripta 
vota2!p' ol λόγοι τὴν φύσιν ὑπόπτερον ἔχουσι. Διὰ 
τοῦτο σημείων χρήζουσιν. ἵνα ἱπταμένων αὐτῶν 
λάθῃ τὸ τάχος ὁ γράφων. S. Athanasius epist. ad 
Solitar. vit. agent.: Οὔτε γὰρ στρατιώτου παρόν- 
τος, οὐ παλατινῶν 1| νοταρίων ἁαπησταλέντων. B. 
Chrysost. ορ. 1 ad Innocent.: Kai του θεοφιλε- 
στάτου βασιλέως νοταρίων  siq τοῦτο ἀποστείλαν- 
τος. Occurrit passim, vt synodi Constant. 6 act. 2 
et 3, upud Theophaner., Codinum in Excerptis, 
interpretem Cann. Eccl. Afr. et libris Basil., Ingre- 
diantnr quoque et notarii, quos ad recitandum vel ad 
ezcipiendum ordo requirit. [n capite quod inscribi- 
tur, ordo de celebrundo concilio, ante concilium 
Eliberitanum. In schola notariorum qui primum 
locum tenet, primicerius notariorum dicitur. Pro- 
sper in Chronico : Nullo jure debilum Joannes ex 
primicerio notariorum regnum sumil. Concil. Chal- 
cedon. act. 3; ᾿Αέτιος ἀρχιθιάκονος xat πριμµική- 
ριος νοταρίων sime. Vide in mTowtovotzxotoc. Officio 
functus ó ἀπὸ νοταρίων, Theophanes. V. Cujac. ad 
tit. Cod. de primicerio et secund. et Meursium in 
hac voce. 

Νούμερα numeri, cobortes. Theophylactus ad 
* Acta apostol. c. 10: Σπεῖρα δὲ ἐστιν ὁ καλοῦμεν 
v9y νοῦμερον», ex B. Chrysost, homil. 22 in Acta. 
Menologium Julii d. 8 : ὥστε τοὺς στρατιώτας ἰδόν- 
τας τῶν δύο νουµέρων σὺν τοῖς δυσὶ τριθούνοις Νικο- 
στράτῳφ καὶ ᾿Αντιόχῳ πιστευσαι τῷ Χρίστῳ εἰ d. 
14: Ἐν τοῖς νρυµέροις στρατευόµενος ὑπὸ τριθοῦ- 
vov Κλαύδιον. Theodorus |. 45 βασι . tit. 1 Στρα- 
τιώτοτ ἀἄδιαθέτου τελευτῶντος καὶ ὄντος ἁδιαδόγου, 
τὰ πράγματα αὐτοῦ δίδοται αὐτοῦ τῷ ἰδίῳ νουμέρφ. 
Constantius dixerat in Ἱ. 2 C. de hered. decur. ad 
vexillationem in qua militavit, res ejusdem perve- 
nire. Basil. ἐκ τοῦ τάγματος αὐτου χλτρονομεῖται. 
Glossa. interlin. &x του συστήµατος. Numerus igi- 
tur sive νούμερον, vexillatio, τάγμα, σύστημα, pro 
eodem hic accipitur. Vox numerorum occurrit in 


PATROL. GR. CXXII. 


GLOSSARIUM FABROTI. 


1385 


libris juris et aliis auctoribus. Vet. inser : Ob re- 
ditum numeri. Alia : Namerus militum caligatorum. 
Alii ἀριθμούς appellant. Theophanes in Justiniano. 
"βδωνε δὲ αὐτῷ καὶ ἀπὸ τῆς ἀνατολῆς στρατηλάτου 
ἀριθμοὺς τέσσαρας. 

Νωθελίσσιμος nobilissimus. Curopalates p. 863 
c. d. lac dignitate ornati imperatoris lilii, fratreg 
el proxima necessitudine conjuncti ; quibus aliquid 
principalis majestatis accedebat : utebantur enim 
corona et '4Aatvav ypo7i» gestabunt. Theophanes in 
Constantiuo Copronymo : Νικήταν τὸν ἔσχατον ἆδελ- 
φον «9:0» ποιησάµενος βελίσημον ἐπέθηκεν αὐτῷ 
χλαῖναν χρυσῆν καὶ τὸν στέφανον. Lege νωθελίσιµον. 
Anastasius Bibliothecarius hac ita vertit in Histor. 
Ecclesiastica : Et Nicetam novissimum fratrem eorum 
novellissimo facto superposuit et chlamydem auream 
el coronam. Sic legitur in duobus mss. pro nobilis- 
simum faciens. De eodem Niceta Nicephorus Cpol. 
in fine Breviarii Historici : Νικήταν δὲ νωθελλίσι- 
pov. Theophanis in Leonc etiam: perperam legitur 
In ms. καὶ τρισὶν ὁ βελισήμοις, pro τρισὶ νωθελισί- 

otc. ΡΠιοβιυτρίαθ Hist. Eccl. |. 8 : Ἰωθιανὸς ὁ 
Bas: ευς πρὸς τὴν Κωνσταντινούπολιν ἀπαίρων, χάὶ 
γεγονὼς ἐν ᾿Αγκύρᾳ, θάτερον τῶν ἑαυτοῦ παίδων 
Οὐαρονιανὸν — xopión viov ὄντα ἐπιφανέστατον , ὃ 
παρὰ Ῥωμαίοις τὸν νωθελλίσιμον δύναται. Vide 
euindem |. 12. 

, Ot«ovpsvixoz ocumenicus. De titulo aecumenici 
vide qua diximus ad collectionem constitutionum 
Eccles. Balsamonis. 

Ὄρνα pro ornaturu. Papias : Léimbus est, quam 
nos ornaluram dicimus, quz ambit extremitatem 
vestium, aut ex filo aureo conlerta assulaque extrema 
parle vestimenti, 

Ὀρφανοτρόφος orphanotrophus, pupillorum vcl 
adolescentium tutor aut curator, qui pupillos vcl 
adolescentes parentibus orbatos sustentat et edu- 
cat, Nicephorus in Chron.: ᾽Ακάτιος πρεσθύτερος καὶ 
ὀρφανοτρόφος, 

Ὀφφίχιον officium. Eustathius Ἰλ. μ΄ ἀνὶρ ᾿Ιγὰρ 
Ἅλλη, οὐ διπλαζει τὰ δασέα, ὑφαιρουμένου του ὀφφι- 
κίου. Synodus 6 in Trullo c. 1 : Ὀφφίκια ἐκχκλησια- 
στικὰ ἔχοντας. Balsamon : ᾿Ἐκκλησιαστικοῦ ὀφφικίου 
ἦτοι ἀξιωματος, et paulo post : Ὀφφίχια δὲ λέγονται 
ἀρχοντίκια. V. eumd ad. can. 34 Synod. Carthag. 
et Zonaram ad ουποί]. p. 4.0. Niceph. Call. 14 39: 
Πρῶτον ὀφφίχιον. 

Ὀψίκιον, ὀψικεύειν. Obsequium, obsicium, co- 
mitatus et principis satellitum. Occurrit sepe 
apud Theophanem Georgius Alexandrinus in Vita B. 
Chrysostomi : ᾿Ηκολούθει δὲ αὐτῷ προερχομένῳ xal 
τάξις µεγάλη, οὐ µόνον εἷς ὀψίκιον αὐτοῦ, ἀλλὰ xai 
θέλοντες καὶ ἐπιθυμοῦντες ἀχρδαταὶ Ὑενέσθαι τῆς 
σοφίας αὐτοῦ. Vitp S. Joannis Eleemos 'narii c. 6: 
EL ecce quidam regius cubicularius, habens secum et 
alios obsequii divini, θείου ὀψικίου. Anastasius Bi- 
bliothec. in Histor. Eccles : sumptisque secum his 
qui erant obsicii. ltem : Maria uxor Leonis coronata 
est in. triclinio Augusta et processit. sola cum sole- 
mni obsequio. Ei preepositus comes obsequii dictus, 
χόµτς ὀψικίου, apud Theophanem. Synodus Cpoli- 
tana 7, act. 4 : Kónztog τσῦ Ü:ogoÀaytoo βασιλι- 
χοῦ ὀψικίου. Anastasius Biblioth. ila vertit : comite 
Deo conservandi imperialis officii. Lezendum obse- 
quii vel potius obsicii : utrumque usurpat idem 
Anastasius in Hist. Eccles. Bacharius, inquit, pri- 
mus palricius οἱ comes obsequi interemptus est. Sio 
ms. lege obsequii. Et in Collectaneis in Exsilio S. 
Martini : Mittit. charfulaiium suum. εἰ quosdam ez 
obsequio suo. Gregorius Il in epist. κά Leonem 
Isaurum : Νεζεύξιος Υὰρ ὁ τότε κόμης τῆς πομπῆς. 
Interpres : comes obsequii ; nisi ipse Gregorius est, 
qui Latine scripsit. Too λεγομένου βασιλινοῦ ὀψι- 
χίου, Nicephorus in Brev. llistor. hine ὀψιχεύειν 
obsequi, comitari, obsequium priatare: Theopha- 

nes: ὡς ὑπατικὸς ὀψικεύετο. Concil. Florentinum 


41 


1387 


ges8. 46 : ᾿Απῆλθον δὲ πάντες ὀψικεόοντες τὸν 
πατριάρχην. 

Οψώνιον obsonium, stipendium, diarium, sala- 
rium. Polybius : Τᾷ τῶν ὀψωνίων ἀποθόσει, Citatur 
in Ecloga περὶ τῆς ἀρετῆς καὶ κακίας ms. Glosa. 
Gr Lat. ὀψώνιον oqsonium, diarium. B. Gregor. 
Nazianz. orut 9: ᾽Αρκεῖσθε τοῖς ιδίοις ὀψωνίοις οἱ 
στρατιῶται, καὶ μηδὲν ὑπὲρ τὸ διατεταγµένον ἅπαι- 
τεῖτε. Ταῦτα ὑμῖν διακελεύεται peg! ἡμῶν Ἰωάννης 
6 µέγας τῆς ἁληθείας κΏρυξ, ἡ πρόδρομος τοῦ Λόγου 

ων. τί «έγων ὀψώνιον ; τὸ βασιλικὸν σιτηρέσιον 
d πλονότι καὶ τὰς ὑπαρχούσας ἐκ νόµου τοῖς ἐν 
ἀξιώμασι δωρεάς. B. Chrysostomus hom. 23 in po- 
sterior. ad Corinthios : 'Oxav γὰρ s'mm ὀψώνια, 
τὴν ἀναγχαίαν λέγει τροφήν. Thsopbyluctus in 
Epist. Pauli ad Rom. ο. 6: Ὀψώνιον λέγεται τὸ τοῖς 
στρατιώταις παρὰ τοῦ φασιλέως διδόµενον σιτηρὲ- 
σιον. OEcumen. in eamd. epist. c. 8: Ο)Ψώνιον λέγε» 
ται à fase, δωρεά, Nicetas Chon. Manuelis 
Comneni l. 7 : ᾿Οψώνια τοῖς στρατευοµένοις παρέχε- 
σθαι. Basilica in 1. 17 D. mand. salarium interpre- 
tantur ὀψώνιον. Vide 1. 13. tit. 1, c. 18. 82. Hinc 
ὀψωνάτωρ stipendiarius : Atheneus p. 171. Scd et 
ὀφώνιον accipitur pro militie tempore, ut Dosithei 
]. 3 Gramm. sententia 1. 

Ἠάκτον, πακτοῦν. Pactum, tributum. Constant. 
de adm. imp.: μὴ δύνασθαι παρέγειν τὸ τοιοῦτον 
πἆκτον. Theophanes : Ὑποσχόμενος καὶ ἐτήσια τῷ 
βασιλεῖ παρέχειν πάκτα. Menologium Augusti die 
17 : "Too δὲ βασιλέως Άέοντος προθεµένου δοῦναι 
αὐτοῖς πάχτα, αὐτοὶ καὶ φύλακας tT, πόλει ἔγχατα- 
στήσαι ἀπήτουν. Hinc πακτοῦν smpissime apud Ce- 
drenum et Grecos juris interpretes, quod est pa- 
cisci, pactare, quod barbarum est. 

[Ιαλατιον palutium. Scholiastes Oppiani 'AJ:evt. 
l: µέγαρον τὸ παλάτιον. Utuntur Diodor. Sic p. 
228, Arrianus Disss Epict. 411, S. Athanas. epist. 
ad solit. vitam agentes et de Vita S. Antonii, B. 
Chrysost. in liturgia, Macarius hom. 15, S. Basil: 
in inscriptione ep. 308,Gregor. Thaumaturgus serm. 
in Annuntiat S. Marie V. Cyrillus epist. ad cleri- 
cos et Lamponem (exstat autem in 5 synodo coll. 
5) : 'Avíp τις τῶν ἐπισήμων στρατευομένιων ἐν 
παλατίῳ. V. Eustath. in Dionys. E 49. 

Πάπας, παππᾶς. Papa, pater. Constantinus Ma- 
nasses in Chron.: 


Οὔτος ὁ Κώνστας ὁ σκαιὸς ἀειφυγίᾳ θλίθει 
Μαρτῖνον τὸν ἐπίσκοπον της πρεσθυτέρας 

[Ῥώμης' 
Πάπαν αὐτὸν ἀποχκαλεῖν οἶδε Ῥωμαίων γλῶσσα. 


Eustatbius ad Il. 5 : Ἰαπας τῃ Ῥωμαίω φωνῇ 
maxíoa σηµαίνει, Occurrit passim in conciliis Gre- 
cis, apud S. Basilium et alios. Adde et Constanti- 
num de them. 2 10. Ἡαππᾶς Conc. Chalced. act. 
4 :'O παπὰς Βὐτυχής, qui alias ἀρχιμανδρίτης, ibi- 
dem. 

Παππίας pater. Eustathius ad ll. 5 : Πᾶς λεγό- 
µενος µονοσυλλάθως κατὰ βρέφους προσφώνησιν 
χαθά Φασιν ol παλαιοὶ, ὥσπερ xai μᾶ ἡ µήττρ, xal 
κατὰ ἄναδιπλασ.ασμὸν παπας καὶ παπτίας. Erat et 
nomen dignitatis in aula Cpolitana : Anastasius 
Bibl. in Hist. Eccl.: Media vero hebdomada jejunto- 
rum lentus est Jacobus protospatharius ac papias. V. 
Meursium. 

Παπυλεών papilio, tentorium, tabernaculum. 
Modestus de vocabulis rei militaris, Vegetius 1. 4 
c. 3. Chron. Alexand. p. 626: ὑπὸ τὸν πάπι- 
λεῶνα. 

Ἡαρακοιμώμενος accubitor, paracemomenus. 
Constant. Manass.: παράκοιτον καὶ φύλαχα τῆς 
βασιλείου κλίνης. Constant. de admin. imp.: 6 νῦν 
Bamilslou mepaxotitpíivou οἴκος Luitprandus in 
legatione ; Sederunt cum eo ad. disceptationem ve- 
stram seeundum eorum traditionem sapientissimi 
viri, Attico potentes eloquio, Basilius parakemome- 
Q0s, protoasecrelis, protovestiarius et duo magistri. 


GLOSSARIUM ΕΑΡΠΟΤΙ. 


1388 


Et postea : Basilius paracetmomenos pro paracez- 
momenos, Anastas. Biblioth. in Hist. Eccl. : oce 
magna ad paraciemumenum. Sic. legitur in duobus 
mss magna dignitas, Ἡαράχοιτος, πρᾶγμα Ῥωμαίος 
μέγα, Munasses. V. Meursium. 

Ηαραμὴριον pugio, sica. Cedrenus : Tq παρα- 
pr2lp τὴν κεφαλην αὐτοῦ ἐξέτεμε. Auctor Miscel- 
le : Pugione quo erat accinclus caput ejus amputavit. 
Glosso Cyrilli; µάχαιρα τὸ παραμὴριον, sica, Utun- 
tur Leo et Constantinus in "act. concilium Chal- 
cedon. act. 1 ; Γυμνώσας παραμὶριον. 

Παραπόρτια porte parvule, portelle, que di- 
ctio passim exstat apud Ansstas. Bibl. Gloss. Cyr. 
παραπύλιον} portella. Leo Taot. c. 15 g 4; Eie τὰ 
παρα πόβτια τῆς πόλεως. Theophanes, Επὶ τὸ ἄνω 
τῶν Καλλινίχης παραπορτίῳ. 

Παρασκευή dies Veneris. Eustathius ; Περὶ χρο- 
vix, ὃιασσημ, C. ἆ : Μεγάλη παβασκενυὴ, apud Ce- 
drenum, /e grand vendredi. Quare dicatur v2za- 
σκευή docet Theodorus Metocbites in Historia Ho- 
mana p. 33 et seq. Joan. Damasc. orat. in Sabb. 
5, et Mich. Glycas. 

Παραφοσσατεύειν castra juxta locare. 

Παροιχία, parecie Ephesine episcopus ; Cedre- 
nus p.247 c. parreciam vel parrochiam pro diacesi 
poni pervulgatum est. 

Πατριάρχης, πατριαρχεῖον . Patriarcha. Hinc 
πατριαρχεῖον domus patriarche. Sexta synodus 
Cp. act. 4 : ᾿Αναστασίου πρεαθυτέρου xai μοναχοῦ 
τῶν εὐχτηρίων τοῦ ἐνταῦθα εὐαγοῦς πατριαρχείο». 
Vet. int. venerabilis pairiarchii. De Romaro pon- 
tifice et patriarcha Cpolitano dico ad Collectionem 
constitutionum ecclesiasticarum, cujus auctor Bal- 
samon, qui antea ignorabatur. 

Πατρίκιος patricius. Patricii post Augustum 
primi. Joannes Tzetzes Chiliad, 1 hist. 34 : θεό- 
φιλος ἀνθύπατος, πατρίχιος, κοιαΐστωρ. Menolo- 

ium Graec. in Augusto : Οὐ µόνον εὐγενοῦς γένους, 
ἀλλὰ καὶ πατρικίας ἐξουσίας ἔνδόξτος. Pater  im- 
peratoris vel imperii. Constantinus Manaises: Πχ- 
τέρα καὶ προφύ axx ποιεῖ τῆς βασιλείας. Priscus 
in Excerptie de legat. 10v δὲ Νόμον tiv τοῦ ua- 
γίστρου ttg," ἄρξαντα xal ἐν τοῖς πατρικίοις σὺν 
εχείνῳ καταλεγόμενον, oi δὴ τὰς ἀλχὰς ἀναοεδί- 
κασι πάσας. V. Sozom. 8, 7, Nieeph. Call. 13 1. 

Πατρικιότης patriciatus dignitas. Constantinus 
de administrando imp.: Καὶ προεοιοάσθη παρ 
αὐτοῦ εἰς τὴν πατρικιότητα. 

Πατριμόνιον patrimonium, Theophanes in Leo- 
ne : Τὰ δὲ λεγόμενα πατριµόνια τῶν ἁγίων καὶ 
κορυφαίων ἀποστολων τῶν ἐν τῇ πρεσθυτέρᾳ Ῥώμῃ 
τιµωμένων, ταῖς ἐχκλλησίαις ἔκπαλαι τελούμενα 
χρυσίου τάλαντα νζ, τῷ δηµοσίῳ λόγῳ τελεῖσθχι 
προτέταξεν. V. ad Glossas Basilic. 

Πῖνα lames. V. Meurs, alii scribunt πεῖνα, ut 
auctor Lexici Grecobarbari. 

Πινάκιον. Curopalates p. 850 d. V. Meurs. 

Πινσός pila lapidea, tumulus manufactus, Theo- 
phanes in Justiniano : ᾿Ἐτρύγησαν τοὺς πινσοὺς 
τοὺς βαστάζοντας τὸν τροῦλλον, xal διὰ τοῦτο οὐκ 
ἐθάσταξαν. Λοιπὸν MNSN 6 εὐσεθέστατος βασιλεὺς 
ἦγειρεν ἄλλους πινσοὺς, xal ἐδέξατο τὸν τροῦλλον. 
Codinus in Excerptis : Ἐγένεο δὲ τὸ ρῆμα τοῦ 
ἀγγέλου πρὸς τὸν maia ἷς τὸ δεξιὸν µέρος τοῦ 
πινσοῦ. Item : Εἴθ᾽ οὕτως ἐμμουσίωσαν καὶ ὁὀρθο- 
μάρμ ἃῤῥωσαν αὐτὸν καὶ εἰς τοὺς πινσοὺς καὶ τὰς 
στοάς. Glossarium Seguerianum : Πινσὸς ὁ τοῖχος. 

Ηιττάχκια. Glosse ΟγτΙΙΙΥ : ΠΗιττάκιον pitlaccum, 
brevis. Lampridius in Alexandro Severo : Perlege- 
bat cuncta piltacia: Julianus in 1. 49 $ 4 de recept. 
Arbiter adesse litigatores vel per nuntium vel epi. 
$tolam jubere potest. Harmenop. 4 4 64 1 Ac éx- 
στολής fro: πιτταχίου. Scaevola in Ἱ. 47 8 1 de 
pact.: Si quod instrumentum a te emissum apud me 
remansit. Basilica : "Eav δὲ εὖρεθῃ παρ᾽ ἐμοὶ πιτ- 
τάχιόν σου, ἔστω ἀνίσχυρον. Non quamvis autem 
epistolam, sed brevem significat. Isidori Glosse 





1389 


Pittacium epistola brevis eL. modiva. Niczna 2 syn. 
act. & : ᾽Αντὶ βίθλων πιττάκια ἡμῖν ἐπεδείχνυον. 
Ποιναλίζειν poena afficere. V. Meursium. 
Πολυκάνδηλα, κανδήλα, κανδήλχορον. Polycan- 
dela, multa candelas ferentia. Anastas. Bibl. in 
Hist. Eccl.: Sumptis autem inuluo venerabilium 
domorum pecuniis, aporia coartalus, accepit ettam 
Ecclesi magna mullas candelas ferenita, simul et 
alia vasa ministrantia. Theophanes in Heraclio: 
"EÀaÓs καὶ τῆς Μεγάλης ᾿Εκκλησίας κάνδηλά τε xal 
ἕτερα σκεύη ὑπουργικά Sie ms. puto autem legen- 
dum πολυκάνδηλα. Nam κανδῆλα Greco-barbaris 
est candela. Gregorius M.in dialogo quodam quem 
Grece vertit S. Zacharias ponüfex: ἹἙσπέρας δὲ 
γινοµένης πάσας τὰς κανδήλας ἔσθεσε, et sapo ibi 
occurrit. Eustath. ad Odyss. v, : Κεῖται δὲ παρ’ αὖ- 
τῷ καὶ κανδήλας χρῆσις, olov ἀσσαρίου xav ac 
πρἰω, ἤγουν ἐξώνησαι. Greci ad 1. 44 D. de ma- 
num. test. l. 48 Basil. tit. 3: 'Eg' ᾧ τε iv τῷ 
μνημείῳ μου µῆνα παρὰ uva ἄπτειν αὐτοὺς xav- 
δήλαν. V. Joann. Mosch. Lim: ο. 105, et χανδήλα- 
δρ pro candelabro in Basilicis ]. 45, tit. 4, 


c. 6. 

Ἡόρτα porta. Leo in Tact. c. 11, 8 19: El; τὰς 
πόρτας τοῦ φωσσάτου, Conetant. de admin. imp.: 
"Ἠνοιξαν τὰς πόρτας xal ὑπεδέξαντο αὐτοὺς μετὰ 
περιχαρίας, ἐκεῖνοι δὲ ἅμα τοῦ εἰσελθεῖν τὰς τε 
πόρτας ἐκράτησαν. Chron. Alexandr. p. 900. Zo- 
nar. ad Cone. p. 582. Menologium Greacum m. Oct. 
Καὶ θάπτονται ἓν τῃ Μελανδησίᾳ πόρτῃ. Theopha- 
nes in Justiniano: Παρεφύλαττον τὰς πόρτας πά- 
σας τοῦ τείχους. 

Πόρτος portus. Nicephorus Callisti 42, 35: 
Μ ἐγιστον δὲ ὁ πόρτος τῆς Ρώμης νεώριον. 

Πραιδεύειν, πραΐδα. predari. Excerpta ex hi- 
storia Joannis Malele: Καὶ πολλοὶ Χοιστιανοὶ ἔφο- 
νεύθησαν ὑπὸ τῶν κατὰ πόλιν ὄχλων Gv ἔτυχε xal 
ἐπραιδεύθησαν. Theophanes: Kai TA8c  πρα,ῥεύων 
ἕως τοῦ Βυζαντίου. Concil. Cp. sub Menna act. 5: 
Ὅλας τὰς ἐκκλησίας ἐπραίδευσαν. Leo Tact. c. 47 
S 35. Constant. Taet. p. 25. Hinc πραῖδα praeda 
Joannes Moschus Limonarii c. 455: Τὴν xpaibzy 
πεπο[ηχκεν. S. Athanasius in epist. ad Africanos : 
E!c noídav δέδωκε τὴν ἐκκλησίαν. Sed scripti co- 
dices habent πραῖδαν. V. Glossarium Nomicum in 
ea dicLione, 

Πραιπόσιτος prepositus. Basilius in. Gramma- 
tica : Πραιπόσιτος τὸ ἀξίωμα. Prepositorum ap- 
pellatio latissime est. Ammianus Marcellinus me- 
minit prepositi cubiculi, fabrice , Murtensium 
militum, moneta, Tyrii textrini, De proposito 
cubiculi titulus est 1. 42 Cod. Philostorgius Hist. 
Eccles. 1134: Tiv τοῦ mpaumosgltoo τιμήν dva63«. 
Erat et prepositus cubiculariorum. Theophanes: 
ΠΗραιπόσιτος τῶν κουθικουλαρίων. De preposito 
laborum titulus est ]. 12 Cod. et prepositus palatii, 
Marcellinus in Chronico et auctor incertus Vite 
S. Athanasii : Καὶ ἐν τοῖς βασιλείοις πραιπόσιτον 
ὑποφθείρας. Joannea Malela: Καὶ τὸν πραιπόσιτον 
τοῦ παλατίου αὑτοῦ 'Ῥοδανὸν ἄνδρα δυνατὸν ὄντα 
καὶ εὔπορον καὶ διοικοῦντα τὸ παλάτιον ὡς πρῶτον 
ὄντα ἀρχιευνοῦχον καὶ iv µεγάλῃ τιμῇ ὄντα. Quem 
πρα!ποσιτον τῆς αὐλῆς vocat Simeo Metaphrastes 
m. Sept. in Eudoxio οἱ Romulo. Prepositus the- 


saurorüum. S. Basilius epist. 264: ᾿Εγὼ κρὶ διὰ. 


τοῦ βικαρίου τῆς θρᾷκης ἐπέστειλα τῇ θεοσεθείᾳ 
σου διὰ τινος πραιποσίτου κατὰ Φιλίππου πόλιν 
θησαυρῶν. Erant et prepositi militum, de quibus 
in l. T: ult. et 1. 9 8 ult. D. de re milit. Rufus in 
LL militaribus: Ἐάν τις στρατιωτῶν Χεῖρας ἐπι- 
δάλῃ τῷ ἰδίῳ πβραιποσίτῳ, κεφαλικῶς τιµωρείσθω" 
Dicam plenius ad Julianum Antecessorem et Glos- 
sarium Nomicum. 

Πραιτώριον pretorium, pro auditorio judicum, 
vel sedibus pretoris, principum, vel eorum qui in 
aliqua potestate sunt civili aut custodia seu loco 
quo rei coercebantur.De auditorio judicum passim 


GLOSSARIUM FABROTI. 


1390 


observatum est. De swdibus pretoris Nicephorus 
in Breviario historieo : Elei τὸ πραιτώριον ἄνει- 
σιν. De palatio principis 8. Chrysostomus in epi- 
siolam Pauli ad Philipp. ο. 1, hom. 2: Ἐν ὅλῳ τῷ 
πραιτωρίῳ' τέως γὰρ οὕτως ἐκάλουν τὰ βασίλεια. 
Theophylactus ibidem : Τοῦ πραιτωρίου, τουτέστι 
των βασιλειων. Exstat epigramma Silentarii |. ἆ 
᾿Ανθολ. ο. 23 epigr. 18 slc τὸ μὸγα πραιτώριον: Con- 
siantinus de them. 1 tn. 14 in Samo insula: Ὁ 
δὶ στρατηγὸς τοῦ θέματος αὐτὴν ἔλαχε Σμύρνην 
τὴν πόλιν πραιτώριον. De pretorio quo rei conti- 
nentur, Menologium Grecum m. Apr.: Kai ὥσπε 
τινὶ τῶν καχούργων περ:θεὶς αὐτῷ κλοιὰ ἐν τῷ 
πραιτωρἰῳ τοῦτον κατεῖρξεν, Georgius Alexandri- 
nus in Vita Chrysostomi : 'O δὲ ἄρχων παραλαθὼν 
τοὺς ἀσκητὰς ἐνέδυσεν αὐτοὺς ἱμάτια καὶ ἀπήγαγεν 
εἷς τὸ πραιτώριον. 

Πριθατάριον quemadmodum, inquit vir erudi- 
tissimus in post. n., imperator habuit privati 
erarii prefectum, quem χόµητα πριθάτων appella- 
bant, ut upud S. Basil. in inscript, episi. 415 
et 423. Concilium Chalced. act. 4: Κόμης τῶν 
θείων πριουάτων, de quo etiam alibi dixi, ita et 
Ecclesia suos privatarios seu gazophylacii presi- 

68. 

Πριμμικήριος, πριµικήριος, primicerius, primus 
cujuscunque ordinis sive corporis et collegii, ve- 
luti notariorum. Sexta synod. Cp., act. 9: Πριμι- 
πήριος τῶν toccotgtátuv νοταρίων. Bio etiam 
scribitur in concilio Florentino. Conc. Ephesini 
parte 2: Πέτρος πρεσούτερς ᾿Αλεξανδρεας καὶ 
πριμμικήριος νοταρίων εἶπεν, Niceph. Call. 15 90, 

suardus in Martyrol. m. Maio: Quorum prior 
cum essel pra positus cubiculi imp.Decii, alter primi- 
cerius. Erant et primicerii ecclesiastici, veluti 
primicerius schole cantorum. Benno cardinalis 
de Vita Hillebrandi l. 1. Primicerius sedis aposto- 
lice. Joannes PP epist. 7 ad universos Gallos et 
Germanos. Nicolaus PP epist . ad Hincmarum 
HRhemensem. Alcuinns ep. 25: Capelle primi- 
cerium. Anastasius in Exsilio 8. Martini: (uia in 
absentia ponlificis archidiaconus εἰ archipresbyter 
et primicerius locum prasentant pontificis. Le doyen. 
De officio primicerii ecclesiastici vide Isidori 
junioris episcopi Hispalensis epistolam ad Leude- 
fredum episcopum Cordubensem apud Loaysam in 
notis ad concilium Toletanum 8, qui secundum 
locum gradumve obtinet, secundicerius. Anasta- 
sius : Cucurrere cum aliquantis ad  przdictam 
porlam, cum quibus et Demetrius secundicerius . 
Concilium Cpol. sub Menna act. 1: Νοταρίων 
σεκουνδοκήριος. Menologium : Ὁ δὲ Βάκχος σεκουν- 
δικήριος. Vide Ἱ. 12, Cod. tit. 7. 

Πρόεδρος praeses, presul, antistes. Erant autem 
πρόεδροι ecclesiastici vel palatini. De ecclesiasticis 
sexta synodus Constantin. act. 12: Τῆς Αλεξαν- 
δρείας πόλεως προέδρου. Vetus interpres antistitem 
vertit. et act. 13: Σεργίου τοῦ Voyoubvoo προς 
ἑδρου, Sergii quondam prcesulis. Petrus Siculus 
historiam suam nuncupat «ip προέδρῳ give ἀρχιε- 
πισχόπῳ Βουλγαρίας, Hinc πρωτοπρόὀεδρος. Joannes 
Curopalates p. 839 b. 

Προέλευσις processio, pompa. Eustathius ad H. 
1: ἸἹστέον δὲ ὅτι πέμπειν παρὰ τοῖς μεθ) Ὅμηρον 
καὶ τὸ στἐλλεσθαι θᾳιαμθικῶς, ὅθεν xal ποµ. 
θρίαµθος, ὃν προέλευσιν d) κοινὴ γλῶσσα καλεῖ. V. 
Meurs. 

Ἡρόκενσος processus. De processu principis 
Chronicum Alexandrinum : Ἐν προχένσῳ τοῦ 
t69dpov. Concil. Cpol. sub Menna act. 3: Ilpo- 
κένσου ὄντος βασιλικοῦ. Marcellinus comes in Chro- 
nico. Hoc tempore dum ad horrea publica Theodosius 
processum celebrat. Item :. Anastasio Czsare in pro- 
cessibus degente. 

Πρόοιχος major domus. Sio interpretatur Ana- 
8tasius Bibliothecarius in Historia Ecclesiastica, 
Palatii prefectus, palatii princeps, subregulus. 


1391 


Ursinus de rebus gestis S. Leodegarii: Ut omnes 
se gratularentur regem habcre Childericum εἰ pala- 
iii ora fcclum Leodegarium. ldemque: Ebrotnus a 
Theodorico rege in pristinum statum restitutus, et 
major domus e[]ectus, cogitare cepit de ulciscendis 
inimieis, qui eum meminissent. habere subregulum, 
id est majorem domus vel palatii principem V. P. 
Warnef. de gest. Lang. 6 c. 46. 

Προτίκτωρ protector. Protectores sunt σωµα- 
τοφύλακες sive iwilites electi ad custodium princi- 
pis, qui latus principis pfotegunt. De his Procop. 
ἀνεχδ. p. 408. Simeon Metaphrastes m. Oct. in 
Demetrlo: Μινουχιανοῦ προτίκτωρος πρὸς την 
σφαγὴν ὑπουργήσαντος. Et Sept. in Sophia: Πα- 
ραχρῆμα τοίνυν αὐτὸς aAoyio:o θωμῷ ἐπιτρέψας, 
οὓς dj τάξις πρατίχτωρας olóe Χαλεῖν, ἐπὶ τῷ ὄγα- 
γεῖν ἐκείνας ἐκπέμπει. Paulinus Nolanus epist. 37 
ad militem seculi: Deinde in hac militia soletis 
in votis habere hanc officit promotionem, ut. prote- 
clores ef[ficiamint. 

Πρωτασηκρήτης, Ἱπρωτοαστκρήτης, primus a& 
Becretis, protosecreta. Nicetas Paphlago in Vita 
lgnatii: Φώτιον πρωτοσπαθάριόν τε ὄντα καὶ πρω- 
ταστκρήτην. Codinus in Origin. Cp. : Καθώς φησι 
Πλούταρχος πρωτοασηχρήτης. In scripto codice 
viri perillustris Nicolai Fabricii τοῦ µαχαρίτου, 
προτασηχρήτης. Nicephor. Gregoras 5: θυγάττρ 
Νεοχαισαρείτου τοῦ πρωτασηκρήτου. ΗΠρωτοησχ- 
κρύτης, apud Theodorum Hermopolit. ad ]. 41 de 
Reg. jur. Collectanea Anastasii in Hypomnestico : 
Quin et Theodorus protosecretarius praetorii prafectí 
Cpolitani ante hunc enarravil mihi. — 

Ηρωτεύων. Epistola 421 S. Basilii inscripta est 
πρωτεύοντι. Exstant et epistole Theodoreti in- 
Scripte πρωτεύοντι, l. 6. 15 ct 33, primatem inter- 
pretantur. 2L 

Ἡρωτοθεστιάριος primus  piafecius vesliarii . 
Bioettov aut βέστης Grecis recentioribus est vestis. 
Glosse Basil. ms. βέστια τὰ ipzva. Julius Pollux 
in Chronico hactenus inedito: ᾿Αφϕορίσας οἴνον, 
xpía, βέστια. Hine βεστιαρίτης Cedreno, aut βε- 
στήτωρ. Theophanes in Περ. cod. : ᾽Απώλεσαν οἱ 
βεστήτορες τὸ ctíupa τοῦ βασιλέως. προκαθήµε- 
vog τοῦ βεστιαρίου Georgius Pachymerius, et βε- 
στιάριον pro vestitu in l. 4 D. de uliment. et cibar. 
legat.vestiariuzm in aliis Juris locis Astrampeychus 
ἐν τῷ Ilogayog. λαξ. : ὀηλοῖ ἀῤῥαθῶνα εἰς πραγµα- 
τείαν πολλοῦ πράγματος βεστιχρίου. Accipitur et 
vestiarium pro loco in quo vestes reconduntur, 
Continuator Theophanis in Theophilo: "O καὶ 
χρημµατιζόµενον σήμερον µβεστιάριον τῶν ἀποθη- 
σαυριζοµένων πέπλων ἐκ Σηρικων. Item: Ὅ καὶ 
vov τῆς Αὐγούστης ἔστι βεσειαριον. Hinc imperiale 
vestiarium apud Guilelmum Tyrium 2 de Bello 
sacro. Interp. vetus homiliarum in Mattheum que 
B. Chrysostomo ascribuntur, vel certe interpres 
Joannis Hierosolymitani in Matth. c. xxiri, v. 14: 
Sicut. enim paterfamilias cellarium aut vestiurtum 
suum non habel expositum cunctis. Denique vestia- 
rius is est, ut exponit vetus Glossarium mss , qui 
vestibus praeest. Eadem Papias. Idem interpres 
homiliarum Joannis Hierosolymitani : Si tu vestia- 
Trium iuum studiosum eL clavicularium cellarii tui 
fidelem tibi requiris. Michuel Cerularius in epistola 
ad Petrum Antiochenum episcopum Qua ab im- 
peratore vcstiarius accepta referebat. Grece  scri- 
pserat βεστιάριος. Petrus diaconus Chronici 
Cassinens. ] 4, c. 21: Pandulphus vestiarius 


exsurgens dixil. Imperialis vestiarius apud Guiliel- 


mum Tyrium de Bello sacro2. Idem vesterarius 
c. 8. Conc. Pontigon. etin epist. quadam Joann. 
8. Itaque primus prefectus vestiarii, ut. jam dic- 
tum est, πρωτοθεστιάριος dicebatur. Anna Ccmmena 
Alexiados 5: Πρωτοσέθαστος τε καὶ πρώτουεστιά- 
ριος, et apud Cedrenum. Coustantinus l'orphyrog. 
de Themat. |. 1., 12: Θεοδόσιος ὁ πρωτοθεστὶαριος 
τοῦ µακαρἰου µου πατρός, Jo. Cantacuz. 4 48. 


GLOSSARIUM FABROTI. 


1392 


Laonicus Chalcond. 1, 9, auctor anonymus in Vita 
Basilii imperatoris: 'Qv Προκόπιος ὁ τοῦ βασ,λέως 
ἡγεῖτο πρωτοθεστιάριος. Ge. Acropolites p. 3 died. 
Βθρ.. Πρωτοθεστιάριον οὗτος τετίµτκεν. Alius erat 
qui βεστιαρίτης dicebatur, de quo Cedrenus 

315. Primus autem vestiariles πρωτοδεστ!κ- 
ρίτης dictus, deque eo Codinus de Officiis. Jo. 
Cantacuzenus 4 19 : Τότε δὲ ἄργοντα ἐν Bróio!z 
Διπλοθατάτζην τὸν πρωτοθεστιαρίτην — xata tuy. 
Georgius Logotheta in Chronico Cp.: Tóv δὲ "Ar- 
γέλον ᾿Ιωάννην πρωτοστράτορα , πρωτοθεστιαρίττν 
6E τὸν Καρυανίτην. Nicephorus Gregoras l. 6: Αι: 
βαθάριον τὸν πρωτοοεστιαρίτην. 

Ηρωτομανδάτωρ primus mandatorum. Mavéi- 
τωο mandator, officii genus. Synodus Nicena 2: 
'O λαμπρὸς βασιλικὸς µμανδάτωρ εἰσελθὼν £z7. 
Constant. Porphyr. in Tact.: Μανδάτωρας ἀγρύτ- 
νους καὶ γοργούς. Theophanes in Justiniano: Mav- 
δάτωρ τίς ἐστιν οὐκ οἶδα. Qui sint mandatores ex- 

iicant Glosse Nomico: Ἱανδάτωρες oi τὰ Μαν- 
δάτα ἀπὸ τῶν ἀρχόντων πρὸς τοὺς στρατιώτας ὀξέως 
διακοµίζορτες. Pe quibus ibi dicam. 

Πρωτονοτάριος primus notariorum seu primice- 
rius notariorum.Concilium Calcedon.act. 1 : '[vav- 
νης πρεσούτερος xal πρῶτος τῶν νοταρίων ἔἶπε. 
Vet. interpres: Joanmes presbyter et primicerius 
notariorum dixi. WV. supra in πριµµιχήριος. Α- 
drianus PP epist. ad Carolum Magnum : Radonem 
dileclissimum — protonotarium vestrum . Πρώτιστος 
τῶν ᾖβασιλικῶν Ὑραμματείων . Nicephorus Brev. 
Hist. V. P. Warnetr. de gest. Langon. 4, 34. 

Ηρωτοπάπας primus papa, primus post patriar- 
cham sacerdos. Balsamon ad canonem apostolo- 
rum 59 : 'T'oyóv χωρεπίσκοπον προθληθέντα f, τρω- 
τοπάπαν. Et ad can. 8 synodi Antioch.: Τοὺς ἐν 
ταῖς χώραις πρεσθυτέρους ἤτοι τοὺς πρωτοπαπά- 
δας. Kt ad can. 10: Πρεσθυτέρους f; πρωτοπαπάδας 
καὶ χωρεπισχόπους, Vide Meursium. 

Πρωτοσπαθάριος primus  spathariorum , qui 
principis spatham gestabat. Inter epistolas Photii 
exstat inscripta θεοφίλῳ πρωτοσπαβαρίῳ. Dicam ad 
Glossas Basilicorum. 

Πρωτοστράτωρ primus imperialium stratorum 
Anastasio 1n Hist, Eccles. Nicephorus Greroras 7: 
Ὃς καὶ τὴν πρωτοστρατορικήην παρὰ — Basiliox 
ὕστερον παρειληφὼς ἦν βαχτριαν. Theophanes : Eic- 
Ἕλθε Ῥουφίνος ὁ πρωτοστρατωρ τοῦ ὀψικίου. V. in- 
fra in στράτωρ. 

Π[ρωτοσύμθουλος protosymbolus Anastasio Bi- 
blioth* Cedrenus explicat. 

Ῥαίκτωρ rector, genus dignitatis. V. Meursium. 
Menofogium Grecum Aug. 34 : Ἐν ἐχείνῃ γὰρ τῇ 
νυκτὶ ἐμφανεῖσα τῷ ῥαίΐχτωρι xol νεανίσχῳ ttv? τοῦ 
ῥαίκτωρος. V. not posteriores. Meminit rectoris 
oci P. Walaf. de gest. L. 6, 24. 

Ῥεγεών regio. Eustathius ad Odyss. 8: Κατὰ 
τοὺς παρὰ πολλοῖς ῥεγεῶνας, fj τὰς Κρητικὰς τόρ- 
µας, ἢ καὶ κατὰ τοὺς ᾿᾽Αττικοὺς δήμους. Concil 
Chalcedonense act. 13: Kai Ἡ πρότερον οὖσα ῥε- 
γεὼν πάλιν μετὰ ταῦτα ἐγένετο πόλις. Gregorius M. 
in dialogo quodam quem Grece vertit Zacharias 

ontifex : Tr, τῶν Ῥωμαίων πόλει ἐν τῃ ῥεγεῶνι «1 
πιλεγομένῃ Σουθοῦρα. 

Ῥήξ, ῥηγας. Rex. Synodus ccum. 8, act. 3: 
Καὶ πρὸς τὸν ῥῆγα λανθανόντως ἐχπέμφαντα. Nice- 
tas Paphlago in Vita Ignatii patriarchee Cpol. : Aw- 
ροις γὰρ λαμπροῖς ὅτε μάλιστα τὸν ῥῆγα Φραγγίας 
Λοδόηχον καὶ Ἰγγιθέργαν δὲ τὴν αὐτοῦ γαμετὶ, 
ὑποποιούμενος. Gregorius M. in dialogo quem 
Grece vertit Zacharias pontifex: Ἑρμινγίλόος ὁ 
ῥὴξ υἷος ὑπάρχων Λουθιλγίδου τοῦ ῥηγὸς τοῦ τῶν 
Ουἱσιγότθων έθνους. Jo. Cantacuzenus l. 4: Κάρο- 
λος ὁήξ. Utitur et Theophanes, Constantinus Il de 
Them. c. 14. Codinus in παρεκθολαῖς. Dixerunt et 
ρηγὰς. Synodus Florentina: Kal οἱ μεγάλοι αὐθέν- 
τες xal ῥηγάδες xal δουχάδες. 


Ῥόγα, ῥογεύειν, ῥογάτορες . Roga, stipendium, 


1393 


donativum, quod militibus vel populo vel clero ab 
imperatore vel Romano pontifice vel patriarcha 
Cpoliiano erogabatur. Anna Comnena Alcxiados 
1. 3: Καὶ δωρεαῖς ἀχινήτων καὶ αὐξήσεσι ῥογῶν 
καὶ προσθήχαις δόσεων, Julius Pollux in Chronico : 
Ῥόγαν δὲ χρημάτων τῷ στρατῷ διανέµων, Geor- 
gius Alexandrinus in Vita S. Chrysostomi : Ἐπί- 
σταται ἡ σὴ εὔκλεια ὡς πολλὰ ἀναλώματα ποιεῖ d, 
βασίλεια εἴς τε τὰς ῥόγας τῶν στρατοπέδων. Const. 
de admin. imp. p. 137 et 140, et Tact. p. 10. 
Anasias, Biblioth. in Hist. Eccl. : Exercitum roga 
privatum deseruit. Idem de Vit. Pont. in Deusdedit. 
Daía roga militibus paz facla est. Et in Hist. Eccl. 
Dum roga penes Strumonem amnem populo distri- 
bueretur. ldem Anast. de Vitia ΡΡ, : Hic vero ro- 
gam, stipendium scilicel, clero suo in presbyterio 
maxime ampliavit. Et in. Bonifacio 5 : Hic clerum 
amavit. rogam inlegram clero suo dedit. Scholiastes 
Synops. Basilic.: Τὰ μὲν τῶν πενουλίπν λέγεται 
χαστρέσια τοι ἰδιόκχτητα. Ταῦτα δὲ ἐστιν ὅσα ἀπὸ 
ῥόγας κληρικῷ τινὶ ἤ χαρτουλαρίῳ ὕπάρχοντι δίδο- 
ται. line. ῥογεύειν, quod est erogare, Novell. 130 
c. 1. Theophanes : Ῥογεύσας χρήματα. Et ῥογάτω- 
ες erogotores Synops. Baa. 57 tit. 4 rogatarii. 
apias : Ποραίαγίμς petitor, distributor. Quod si 
verum e&t, rogatarius ost tam qui rogat quam qui 
erogat, vel erogatarii. Synodus Pontigonensis 
c. 14: Erogatarüi et eleemosynarii. ecclesiastict. 
Greci hodie quoque iisdem verbis utuntur ; et 
Lexicon Graecolat. Ῥηογα stipendium, salarium. 'T'5- 
Ὑεμένος stipendiarius. ᾿Ῥογεύω mercedem pendo. 

Ρούσσιον russeum. Vox exstat apud Graecum 
scholiastem Oppiani p. 18. 

Ρωμανία imperium Romanum seu Cpolitanum. 
Epiphanius l. 2 Hanarii, et heresi 66. Theophanes 
in Heraclio : Πάσης Ῥωμανίας αἰχμαλωσία. Με- 
Ti Ῥωμανία Astrampsychus ἐν τῷ llu0zyopixip 

αξευτ. 

Σακελλάριος sacellarius, pecuniarum custos, 
aerario prepositus. Scholiastes ad Gregorii Nazian- 
zeni Steliteut. 1 : Σακέλλιον ῥωμαϊκή λέξις ἐστὶν 
φυλαχὴν τῶν Χρημάτων σηµαίνουσα * ὅθεν καὶ 
σακελλάριον καλοῦσι τὸν ταµίαν καὶ φύλακα τῶν 
χθηµάτων. Nicephorus patriarcha in Hist. Const. : 
Τὸν τῶν βατιλικῶν χρημάτων ταµίαν. Saeellarium 
fortasse non male vertes, a sacello seu sacculo. 
Est aulem sacellus aut sacculus marsupium ac 
erumensa, Petronius : Unde lenalores viverent nisi 
aut locellos aut. sonantes aere. sacellos pro hamis in 
iurmam mitterent. Paulus in collat. LL, Mos. οἱ 
Rom. t. X : Si sacellum vel argentum deposuero. 
At 2 sent. t. XII edidere si sacculum, et in |. 29. 
Dep. Glossar. ms. : Saccus e sacculus, marsupium, 
fiscus... Glosse Cyrilli : Βαλλάντιον sacculus, sac- 
culum. Excerpta ex veteribus Glossis tit. de ve- 
stim. : Saccellum µαρσίππιον. Gloss juris : Μάρ- 
σιππος, Güxxoc θυλάχιον, βαλλάντιον. Graecus in- 
terpres legis3 8 si plus D. de statu lib. : Εἶτε ἐν 
σαχκκούλῳ ἅμα τὰ εἶκοσι νομίσματα δέδωκε. Erat 
autem vel eeclesiasticus vel imperialis. Niceph. 
Call. 18, 44 Nicephorus patriarcha in Chronogr. : 
Owpàc διαχονος τῆς aótne ἐχχλησίας xal σαχελλά- 

toc. Quae totidem verbis exstant apud Theophanem 

in Phoca. Nivetas Paphlago in Vita Ignatii : Πῶς 
γὰρ τοῦ Λυδοῦ σακελλαρίου σιωπῇ τὸ πρᾶγμα πα- 
ραπέµψωμεν ; Sexta synodus Cp., act. 12 : Βασιλι- 
xóc σαχελλάριος. Inscriptio epist. 50 Photii : ]ωάννῃ 
πατρικίῳ καὶ σακελλαρίῳ xarà τοὺς ἀγγαρίους. 
Conc. Romanum aot. 1 : Theaphanes nolarius regio- 
narius eL. sacellarius relegit. Anastasius in colla- 
tione S. Maximi: Qut fuerat sacellartus Pelri 
quondam przatoris Numidiz. Josephus apy. 12, 2 : 
Τοῖς βασιλικοῖς τραπεζίταις. Rufinus vertit regiis 
sacellariis. Idemque dicetur ὁ ἐπὶ τῆς σακέλλης, 
apud Theodorum Hermopol. ad 1. 99 D. de verbor. 
sign. 

e sdxpa imperatoris epistola. Constantinus Pogo- 


GLOSSARIUM FABROTI. 


139 


natus in epistola prefixa 6 syn. Cp. : Ἰουατῖνος δὲ 
σαχρας πανταχοῦ πέμψας. Septima act. 1 : Οἱ ὁεσ- 
πόται ἡμῶν oi ἀγαθοὶ τιµίαν σᾶχραν xai προσχυ- 
νουµένην ἔκέλευσαν ἀποστεῖλα.. Anastasius vertit 
sacram. Menolog. Augusti d. 2: Διὰ γραμμάτων 
τῷ πατρὶ σηµάνασα xai σᾶχραμ βασιλικήν δεξα- 
μῖνη, "Theophanes: Καταλαθόντων τῶν σἄᾶχκρων 
τῆς ὀεσποἰντς Βερίνης. Menander de Legat. : Πέρας 
τε δεξαµένων τῶν συνθηκῶν ἀντεδόθησαν αἱ λεγό- 
µεναι odxpat.. Vide eumdem p. 414. Nicephorus 
Callisti 14, 33. Chronicon Alexandr. : Πέμψας θείας 
σαχράς. Veget. 2, 7: Tribunus major per epistolam 
sacram imperatoris judicio deslinatur. Vox tamen 
sacram deest in ms. cod., ut et apud Modest. de 
vocab. rei milit. ego mallem sacram retinore et 
epistolam ejicere. S. Augustinus lib. ad Donstist. 
post Collat. c. 31 : Illi multorum t1mperatorum sa- 
cras, nos sola  portavimus | Evangelia. Breviculus 
historie Eutychianistarum : Contra Joannem epi- 
scopum sacra principis deferente, ab episcopatus 
iliius confirmatione papa suspensus est. 

Σαξ,μοδέξιµον. Vide Meursium. 

Σειροµάστης lancea, telum. framea, pugio, 
V. Meursium. Aliter exponit Moschop. 1 zi σχ. 
Σειρὰ ἡ ἄλυσις, αφ᾿ 05 σειροµΊστης. 

Σέχρετον, σεχρετά»ιον, Bocrelum, secretarium : 
nam promiscue usurparunt tam Greci quam 
Latini. ut Marcellini l. 45 judiciale secretum, id 
est secretarium. "Theophylactus Simocatta Hiat. 
Mauric. 8, 8: ἩΜεθίσταται τοῦ πχρὰ ᾿Ῥωμαίοις λε- 

οµένου σεκρἐτου. Basilica l. 60 tit. 33 ο. 29: 

Eisioyovcat εἰς τὸ σέχρετον. Glossae ibidem : Et« τὸ 
δικαστηρίου σεκρετᾶριον. V. concilium Cpolit. sub 
Menna, act. 1 et 5. Erat autem secretum seu se- 
cretarium locus in quo cause rcorum expende- 
bantur. Passio S. Cypriani : In secretario Pater- 
nus proconsul Cypriano episcopo dixit. judicii for- 
mam eleganter describit Joannes Hierosolymitanus 
in Mattheum ο. xxv, v. 31: Criminosas personas 
judex auditurus in publico tribunal suum collocat 
in excelso, circa se constituit vexilla regalia ; antc 
conspecium suum poniL super mensam calliculam, 
unde (ribus digitis morlem hominum scribat aut υὲ- 
lam. Ilinc inde officiales ordinate consistunt : in 
medio secretario ponuntur genera horrenda paonarum, 
quz non solum pati, sed et videre tormentum est. 
Stant. juxta parali torlores, crudeliores | aspectu 
quam manibus. Toto judicii facies cujusdam sche- 
matis terrore vestitur ; et cum ad medium product. 
fuerini criminosa personz, ante interrogationem 
judicis ipsius judici terribili discut?untur aspectu. 
Lego et secretarium senatus. Vetus inscriptio : 
SECRETARIUM AMPLISSIMI SENATUS, in quo asserva- 
bantur acta senatus. Et secretarium pretorii in 
postulatione quadam apud B. Augustinum lib. rit 
conira Cresconium grammaticum c. 56, et apud 
Severum Sulpitium de Vita S. Martini dialogo 2, 
Theophanes in Phoca: 'EozÀov πῦρ εἰς τὸ πραι- 
τιώριοὺῦ, καὶ ἔκαυσαν τὸ σέκρετον καὶ τὰς φυλακάς. 
Sive secretarium pretorianum, Cassiodor. 11, 306. 
Secrelarium Palatii. Sexta synodus Cpolitana 
act. 1: Ἐν τῷ σεχρέτῳ τοῦ θείου παλατίου, τῷ 
οὕτω λεγομένῳ Τρούλλῳ. Et act. Τ: Toà Τρούλλου 
σέκρετον, secretarium principis. S. Maximus in 
disputatione cum Pyrrho : Ἐν τῷ βασιλικῷ σε- 
κρῖτῳ. Balsamon ad can. 34, syn. 6 in Trullo. 

eursius observat varia fuisse secreta ex constitu- 
tione quadam Alexii Comneni, et Cedreno, rerum 
privatarum nempe et publicarum, quem vide : nam 
aliorum scripta exscribere solens non sum : erant 
et secretaria in ecclesiis. Synodus Carthag. c. 36 : 
Εὶς τὸ σήκρητον τῆς ἐκκλησία Ῥεστιτούτης, item : 
Εὶς τὸ σήχρητον τῆς ἐκκλησίας Ἠάκις, Georgius 
Alexandr: in Vita B. Chrysostomi : Oó µόνον ἐν τῇ 
ἐκκλησίᾳ ἐξηγούμενος τοῖς ὄχλοις, ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ 
σεχρετῳ καὶ ἐν τῷ ἐπισκοπείῳ καθήµεντς. Conci- 


lium Romanum act. 1 : Quid ergo denuo secretaria 


ο 
"l4 
^ 


1395 GLOSSARIUM FABROTI. 4 396 


nostra ingredi postulasti ? Concilium Cesaraugusta- 
num : Casarauguslz ἐπ secretario residentibus epi- 
scopis, in secretario scilicet episcopii. Concilium 
Chalcedonense act. 1 : Ἐν τῷ σηκρήτῳ τοῦ ἔπισκο- 
πείου. Habebant et patriarche secretaria, que item 
duo, magnum scilicet et minus. Synodus Nicena 2 
801. 1: Ἡέτρος ὁ εὐλαθέστατος ἀναγνώστης xai vo- 
τάριος τοῦ εὐαγοῦς πατριαρχικοῦ σεχρέτου εχων ἐπὶ 
je: ἀνέγνω. Anastasius Bibliothecarius 1n Hist. 

coles. : Iconas ex musio faclas, qua patriarchü 
secreti. minoris erant, erasit, εί imagines magni 
secreti, qn sculpi» ez ligno erant, deposuit. In eis 
asservabantur vasa sacra et libri ecclesiastici, jura 
episcopalia et patriarchalia, et decreta synodalia, 
8icut in aliis secretariis vel principum instrumenta 
tam privata quam publica, et principales consti- 
tutiones, et auree bulle. Concilium Bracarense 2 
c. 41 : Non liceat quemlibet ministeria tangere, nisi 
subdiacono aut. acolytho ín secretario tangere vasa 
Dominica. Paulinus epist. 12 ad Severum : {η se- 


. eretariis vero duobus que supra dixi supra absidem 


esse, hi versus indicant officia singulorum. A dextra 

absidis : 

Hic locus est veneranda penus qua conditur, et qua 
Promitur alma sacri pompa ministerii. 

8 sinistra ejusdem : 


Si quem sancta tenet meditanda in lege voluntas, 
Hic poterit residens sacris intendere libris. 


invenio et secretarium pro actione sive sessione. 
Sexta synodus Cp. p. 192 d : Fuiurum secretarium. 
Concilii Romani d. act. 1. in fine : Venturum se- 
cretarium. Et act. 2: Pezlieritum secretarium. 
Secretaria autem inde dicta quod secreto et inte- 
rius negotia ibi tractarentur. Huo alludit B. Au- 
guslinus tractatu 23 in Joannem : Quusi in the- 
sauro, quasi in secrelario quodam et penetrali in- 
teriore. Vide Baleamonem ad can. 9 et 12 ayn. 7 
et ad can. 34 syn. 6 in Trullo, Zonaram ad CC. 
P. o. 561 in flne, οἱ 629 c. 714 d. Nicephorum 

llisti 6, 30 et tomo II, p. 524. V. P. Pith. adv. 2. 
ο. 12, Juret. tomo III Biblioth. Patrum Grecolat, 
p. 905. Vales. ad Ammianum p. 87. 

Zexpttáptoc Curopalates p. 830 ο. Secretarius a 
secretis. Nicepborus Callisti 45 c. ult. : Κωνσταν- 
τῖνος σεκρετάριος. Concil. Chalcedon. act. 1 Ση- 
κρητάριος toU θείου κονσιστωρίου. V. Cujac. ad 
tit. Cod. de primicerio. 

Σέλλα, σελλίον, sella. Constantiuus in Tact. : 
"Εχέτωσαν δὲ xal αἲ σέλλαι ἐπισέλλια δασἰα. Eusta- 
thius ad I1. 7 : Ἡαρὰ μέντοι τοῖς ὕστερον xai ἐπὶ 
τῆς κοινότερον λεγομένης σέλλας ἡ λέξις (δίφρος) 
κειμένη εὕρηται. Et ad Od. a: ᾿Αστράθη, ὃ ση- 
μαίνει σέλλαν καὶ σχγµάριον. Glosse Cyrilli : Σέλλα 
sella. Suidas in ΑΦ’ ἑδρῶν : Ἔδραι γὰρ λέγονται 
αἱ σέλλαι. Hinc σελλάριος. Idem : Κέλης ὁ μόνος 
ἵππος, xai ὁ ἐπὶ τούτου φερόμενος ὁ σελλάριος, 
eques Eustath. Ἰλ. ο: Τὸ δὲ χελητίζειν ἀπὸ τοῦ 
χέλητος παρῆκται 0 δηλοῖ τὸν ἄζευκτον ἵππον, xal 
κατά τινας τὸν uovapmuxa, ὃς νῦν. φασὶ, σελλάριος 
λέγεται, Dixerunt et σελλίον, Eusthathius !I4. β: 
Σέλμα γὰρ ἡ καθίδρα, ἐξ οὗ καὶ τὸ σελλίον ἔοιχε 
λέγεσθαι, Scholiastes Aristophanis in Concion. : 
'H τὸ σελλίον ἤ τὸ καθιστήριον βαστάζουσα. Va- 
rinus : Οκλαδίας, σἐλλιον. Á σελλάριον Achmes 
Ὀνειροκρ. c. 14 et 262. 

Σενάτον, σενάτωρ, senatus. Codinus in Παρεκ- 
θολαῖς : Άντικρὺ τοῦ σενάτου, Hesychius Milesius 
in Cpoli : "Eni δὲ τούτοις x«i τοὺς συγκλήτου βου- 
λῆς ἀνῳκοδόμησεν οἴχους, σένατα τούτους ὀνομάσας. 
Et σενατωρ. Priscus in Eclogis de Legat. : Σενάτορα 
πρεσθεύεσθαι.  Peanius Eutropii metaphrastes : 
Σενάτωρας αὐτοὺς χαλέσας κατὰ τὴν ᾿Ιταλῶν φωνὴν, 
ἐπειδὴ σένης ἐχεῖνοι καλοῦσι τοὺς γέροντας, 

Σίγνον, σιγνοφόρος, signum, vexillum. S. Pro- 
clus oratione nona: Οὐκ οἶδεν ἅρματα χρυσοχόλ- 
λητα, οὐχ ἡμιόνους ἑξάςπρους, οὐ τὴν λοιπὴν φαν- 


τασίαν ἦν εἰώθασιν oi πρόσχαιροι βασιλεῖς Ev το» 
προόδοις ἐπιδείκνυσθαι, οὐχ ὅπλα, οὐ θυρεοὺς, o. 
σίγνα. Peeanius Eutropii metaphrastes ]. 4, in fine* 
Καὶ τὰ σημεῖα τὰ στρατιωτιχἁ, απερ Ἴσαν ἐν cn 
προτέρα µαχῃ παρὰ τῶν "Ρωμαίων &gnprusvo: 
σίγνα καλοῦσιν αὐτὰ "Ρωμαῖοι) πάντα ἀναλαθών. 

heophulactus in Acta apostolorum, c. 21: T: 
ἐστιν, alos αὐτόν ; τουτέστιν ὃ map' ἡμῖν λΈγνυσι 
κατὰ τὴν 'Ρωμαϊκὴν συνήθειαν, ἐν τοῖς σέγνοις 22- 
τὸν ἔμθαλε. ldem scribit OEcumenius in Acta, 
c. 22. Uterque habet ex B. Chbrysostomo homil. 46 
in Acta. Apud Gelasium Cyzicenum l. 1. Acta 
conc. Nicmni capitis 5 inscriptio hec est : Περ. 
τοῦ σίγνου, eic. Adde Chron. Alexand. p. 780. &ed 
et σ/γονν ἀντὶ τοῦ ἀνδριανταρίου ponitur, ut apud 
Horatium mobile signum. Inscriptio vet. Gruteri 

, 86, 8: Τὸ σίγνον ἀργυροῦν σὺν παντὶ χόσμψ 
M Hine σιγνοφόρος  vexillarius. Joannes 
Tzetzes p. 481, v. 9 et seq. 

Σικάριος sicarius. B. Chrysostomus homil. 46 in 
Acta apostolorum : Τοὺς δὲ σικαοίους ol μὲν γένος 
τι ληστῶν φασὶν αὐτοὺς εἶναι οὕτω καλουμένους 
iy Qv ἐπεφέροντο ξισῶν, σικῶν λεγομένων παρὰ 
"Ῥωμαίοις, 

Σιλεντιάριος silentiarius. Philostorgius Hist. 
Eccles. ]. vit, sect. 3: Ἰδεῖν τινὰ τῶν λεγομένων 
σιλεντιαρίων πυρὸς φλόγα τοῦ στόματος αφιξντα. 
Theophylactus Simocatta Hist. Maur. &, 9: Σιλεν- 
τιαρίου δὲ οὗτος στρατεύµασιν ἐκεκόσμτητο. Georg. 
Alexandr. in Vita Chrysostomi : Καὶ δηλοῖ αὐτῷ 
διὰ τινος σιλεντιαρίου, Silentiarii erant protectores 
principis in interiore cubiculo constituti. Quod 
Zonaras ait. silentiuriorum officium esse tnter vi- 
lissima, dubitari potest verumne sit. Silentiarius 
enim θαυμασιώτατος dicitur concilii Chalcedon. 
act. 1, p. 77 ed. R. et p: 416. Dorotheus doctr. 23 : 
Ὥσπερ γὰρ iv τῷ παλατιῳ tici μεγᾶλαι xal Àap- 
πραὶ στρατιαὶ, ὑποθου τὴν σύγκλητον, τοὺς πατρι- 
xlouc, τοὺς στρατηλάτας, τοὺς ὑπάρχους, τοὺς σε- 
λεντιαρίους * εἰσὶ γὰρ αὗται πολύτιμοι στρατιαί. 
Vide Aleman. αἆ Arcana Procopii, Meursii Gl., 
Cuj. 12 Cod. tit. 16, Vossium de vit. serm. Primus 
ordinis primicerius silentiuriorum — dicebatur, 
πριµικήριος τᾶν σιλεντιαρίων, concil Chalcedon. 
act. 14. Agath. 5 : "Oc δὴ τὰ πρῶτα τελῶν lv τοῖς 
vic ἀμφὶ τὸν βασιλέα σιγῆς ἐπιστάταις. 

Σχκάμνος Scamnum. Σχκαµνάλια conc. Cpolitan. 
act. p : Ὠνηθήναί τινα axauvdÀta, 

Σκαραμἀγγιον — Scaramangium, scarsmangis . 
Luitprandus Rer. Europ. l. vi, c. 5 : Cum scara- 
mangis duobus. Vestis arcende pluvie idonea, ut 
ulant viri eruditissimi Leunclavius in Pandecte 
urcico et Vossius 1. 2 de vitiis sermonis c. 17. 
Viderint tamen an scaramangium sericum, cujus 
meminit Achmes c 158, arcendis cceli ibjuriis 
satis idoneum sit. V. Glossas Basilic. in πόλλι. 

Σχευοφύλαξ sacrorum vasorum custos. Et qui 
dignitate ceteris antistabat, ὁ µέγας dicebatur. 
Concilium Florentin. : 'O μέγας σχευοφύλαξ à 
Ἐανθόπουλος, Locus autem in quo asservabantur 
vasa sacra σχευοφυλάχιον dicebatur. Sexta synodus 
Cpol.: Τὸ αὐθεντικὸν βιθίον τοῦ σκευοφυλακίου 
ὕπαρχον. Anastasius Biblioth. in Higtor. Eccles., 
vertit vasorum custodiarium. mu 

Σκορπίων scorpio. Regnorum ]. m: c. 42 : Ἐγω 
δὲ παιδεύσω ὑμᾶς dv cxoprlow. Hieronym. vertit : 
Ego autem cxdam vos scorpionibus. Apud Cedrenum 
legitur ἓν σκορπίῳ. Martyrologium Usuardi m. Jul. : 
Eculeum. | nervos, ster, flammas | scorpionesque 
perpessi. Et m. Nov. d. 8: Primo i enrcerem 
missi, deinde scorpionibus gravissime sunl czs. 
Gravius scorpionibus czdi quam flagellis. Suger. 
abbas S. Dionysii libro de Vita Ludovici Grassi : 
Sed quos pater flagellis, patre nequtor scorpionibus 
cmdebat. Martyrologium Rhabani : Jussí sunt 2n 
eculeo levari, et allrahi nervis, εἰ [ustibus ac scor- 
pionibus cedi. Innocent. 3 de contempta mundi 





499] 


]. 1. ο. 27: Torqueniur tygribus, et. scorpionibus 
flagcllantur. 

Exootdbiov scutum, Constantinus de Themat. 
1. 13: Ἐν ᾖ τὸ oxou1áj:ov τοῦ µεγαλομάῤτυῤος 
θεοδώρου ἀποχῤέμαται. Oppiani schollastes : Σάκος 
τὸ σχουτάριον ἀπὸ τῶν πρώτως εὑρόντων αὐτὸ 
Σαχῶν. Theodorus Hermopolites |. vi, tit. 11: 
Πινακίδιον fj σκουτάριον. Theophanes: ᾿Εθάσταζε 
σκουτάριν μικρόν. Corona pretiosa: Scudo σκου- 
τάρη. Σχουτάριος autem est scutarius. Utitur 
M. Antonius 4 de Vita sua. Sed viri doctissimi 
malunt σχουτάριος. Vide tamen Suidam in Πρα- 
σιανός. B. Hieronymus in flne Chronici : Hic ἰγὲ- 
bunus sculariorum e Pannonia, etc. Simeo Meta- 
brastes in Hilarione: Scutarius quidam cum in 
asilica B. Petri iorqueretur . Julius Firmicus 
Mathes. Ὁ, ο. 14: Faciet scutarios vel imperatorum 
protectores, vel qui proprio excnbilu salutem princi- 
pibus servent. V. notas ad Cantacuzenum p. 995. 
Dixerunt et σκουταράτους. Leo Tact. c: 9, 874: 
'l'àc δὲ τῶν ὁπλιτῶν ἤγουν σκουτάτων. Const. Ταοί. 
p. 6: Καὶ πρῶτον μὲν τοὺς σκουταράτους. llinc 
σκουτεύσιν, Sculo defendere. Leo d ο. 9, 8 49: 
Καὶ ὑπ αὐτων ὡσανεὶ σκουτεύεσθαι. Adde N O4. 
De scutariis vide Ammianum Marcellinum et Glos- 
earium Nomicum. 

Σοῦθλα, σουθλἰον subula, veru. Suidas ; ᾿Οθελὸς 
καὶ ὀθελίσκος ἡ σοῦθλα. Nicephor. Callist, 7, 44: 
Κατὰ τοῦ pow ioo πόρου σούθλας εἰσώθει, οἱ 10, 7: 
σαν ὃ) ol xai ὀθελίσχοις σούθλαις τούτους ὃ-- 
έπειρον. Menologium Martii d. 22: 'O δὲ πυρω- 
θείσαις σούθλαις καταχεντῆσαι αὐτὸν ἐκξλευσε. Et 
Junii d. 13: Καὶ σούθλαις σιδηραῖς πυρωβείσαις 
τὰς ἀκοὰς διελαύνεται. Idem est σουθλίον. Leo 
Tact. ο. 20, 880: Πλὴν σουολίου σιοηροῦ καὶ πο- 
τηρίου». Eustathius ad Od. x: Τὸ ó& ἠπήσασθαι 
παντελῶς φησι (Αἷλιος Διονύσιος) βάρθαρον. Συµ- 
φθέγγετχι δὲ τῷ Διονυσίῳ xal d συνήθεια, παρ A 
τὸ σουθλίῳ τρυπᾶν ἠπᾶν Ἀλλγεται. Et ad [l. a: 
Πεμπώθολον λέξις Λἱολικὴ, καὶ δηλοῖ ἐργαλεῖόν τι 
μαγειρικὸν πενταδάκτυλον, καὶ ὡς ἂν τις ἴδιω- 
τευόµενος εἶπῃ, πεντάσουθλον. Corona pretiosa : 
σουθλή veru. Glosse Nomice: Σουγλάριον, έργα- 
λειοθήκη. Ἴσως σουθλάριον». 

Σουλτάνος sultanus. Nicephorus Gregoras Hi- 
stor. 3: El µή τις τῶν τῷ Σρυλτὰν κατὰ γένος 
προσηγόντων, etc. 

Σπαθάδιος gpatharius, satelles qui sepatham seu 
ensem gestaret. Theodoretus epistola 110: Ὡς 
ἐδίξατο γράμματα καὶ τοῦ µεγαλοπρεπεστάτου 
σπαθαρίου καὶ τοῦ ἐνδοξοτάτου ἀπὸ µμαγίστρων' 
Theophanes: 'O σπαθάριος µαγίστρου,. Procopius 
Gazseus in Genes. c. 39: Archimagiqus scilicet 
satelles εἰ quasi spatharius, Idatius episcopus in 
Chronico : Et cum ipso per spatharium ejus aliqui 
singulariter éntromissi Jugulantur honorati. Rufinus 
Aquil. de Vitis PP l. 2, n. 59: Quemadmodum 
imperatoris spatharius semper illi assistit. armatus. 
Breviculus Historie Eutychianistarum : Cum partes 
suas Eutyches videret urgeri, per Chrysaphium spa- 
tharium Theodosii praesidium principis expetiit. 

Xnxá0» spatha. Frequentius usurpant σπαθ!ον. 
Constantin, Tact. p. 4: Μετὰ τῶν σπαθίων αὐτῶν, 
et p. 10: Σπαθία ἠκονημένα xal σεσαμιωμένα. 
Theophanes: Σπαβίον γυµνώσας. Hinc σπαθίζειν. 
Menologium Junii d. 18: Τὸν ἅγιον θεόδουλον 
σπαθίζεσθαι xai οὕτω τὰς χεφαλὰς αὐτῶν ἐἔκτμη- 
θῆναι. Σπάθη autem vox pure Greca est. Jul. 
Pollux 10, 31. Theodorus Prodromus encomio Πρὸς 
τὸν αὐτοκράτορα Ἰωάννην τὸν Κομνηνόν:  "Hóm 
κειμένην θεωρῶ πρὸς τοῖς ὑμῶν τραχήλοις τὴν σπά- 
θην τὴν βασιλικὴν δεινῶς ἡκονισμένην. 

Σπόρτα sporta. Glosse Grec. Lat.: Σπυρἰς 
aporta, fiscella, fiscina. Hino σπόυτουλα seu τὰ iv 
σπυρἰδι διδόµενα ξένια, ut est in Glossario Nomico, 
Bportula. Concil. Chalcedon. act. 10 : Λαμθάνων 
Δανιῆλος ἐπίσχοπος σπόρτουλα. Vide Novell. 82. 


GLOSSARIUM FABROTI. 


1398 


Στιχηρά. Cantica certa in Ecclesia. Vide Meur- 
sium Codinus in Excerptis: τις σοφωτάτη οὖσα 
* ai κανόνας xal στιχηρὰ ἐποίησε xai ἐμελῴδησεν. 

Στρατηγός. Anastasius in Histor. Eccles.: Ana- 
to lium Orientis stratigon. Vide Bonaventuram Vul- 
canium ad Constantini lib. 1 de Thematibus 1. 

Στρατηλάτης.  Glosse Cyrilli :  Στρατηλάτης 
magister militum. Sic etiam vertit Julianus Ante- 
cessor Novella 125 c. 1. Concilium QOCpolitanum 
sub Menna: ἈΒιταλιανοῦ στρατηλάτου πολλὰ τὰ 
iv». Interpres: Vitaliani siratelatis multi. anni. 
Glossarium manu exaratum: Στρατηλάτης Ίγε- 
pov, ἄρχων στρατοῦ. Adde Zosimum ]. 2 p. 88, 
Rusebium Hist. Eccles. 7, 32, Theoporum Lector. 
l. 1. Damascius in Excerptis Photianis p. 572: 
Μετὰ ταῦτα ὁ μέγας τῆς ἕω στρατηλάτης ἐπεχείρη- 
σεν. S. Athanasius in epistola ad solit. vit. agen- 
tes: 'O piv στρατηλάτης Σεθαστιανὸς τοῖς κατὰ 
τόπον πραιποσίτοις xal στρατιωτικαῖς ἐξουσίαις. 
Dorotheus doctr. 23. 

Στρατοπεδάρχης. Georgius Logothet. in Chron. 
Constant, Menologium m. Mart. : Ηαυτίλης ὀνομα- 
ζομένης γαμετῆς στρατοπεδάρχο» τινὀς. Erant au- 
tem plures, et inter eos ὁ µέγας. Pachymerius: 
Αἱρεῖ δὲ καὶ τὸν Συναδτνὸν καὶ uiyaw στρατοπεδάρ; 
χην. Hinc στρατοπεδαργία. Theodorus Prodromus 
(exstat in R. bibliotheca) in Panegyrico πρὸς τὸν 
αὐτοκράτορα ᾿Ἰωάννην τὸν Κομνηνόν Καὶ πάλιν 
μάχαι xal στρατὸς καὶ espavonebapy fat. V. Meur- 
sium, et not. posteriores ad p. 656. 

Στράτωρ. Onomasticon: Sírafor ἀναθολεύς. Leo 
Tactic. c. 14 8 81 : Καὶ στράτωρος ἑνὸς καὶ σπαθα- 
plou ἕνός. Georgius Pachymerius: 'H µαγείρους 7i 
στράτωρας. Theophanes: λΜετὰ σπαθαρίων τινῶν 
καὶ στρατώρων καὶ ἑτέςων βασ.λικῶν ἀνθρώπων. 
Papias: Stíatores: compositores sellz regiz. B. Au- 
gustinus sermone 2 in novis: Ternos stralores 
curribus imposuerat. Guntherus Ligurini l. 2: 

Strator erat de plebe quidem neque nomine mullum 

Vulgato, modica in castris mercede merebat. 

Vide Voss. de vit. serm. 1, 7 p. 33, et ΟΡ]. 1. xm 
Cod. tit. 24 et ann. ad P. Warn. 2 c. 9. 
Σύγκελλος Cedrenus p. 775. Syncellus patriar- 


 chie successor designatus.Synodus Nicena 2: Συγ- 


χόλλων  Ytvopgívovy τῶν ἐκεῖσε πατριαρχῶν. Et 
act. 7: Πατριαρχικὸς σύγκελλος. Historia Georgii 
monachi sie inscribitur: Γεωργίου τοῦ εὐλαθεστά- 
του μοναχοῦ καὶ συγγέλου γεγονότος Ταρασίου τοῦ 
ἁγιωτάτου ἐπισχόπου Κωνσταντινουπόλεως σύνταξις. 
Ita dictus quod cum patriarcha degeret et 40881 in 
eadem cella commoraretur. Concilium Calcedo- 
nense act. 3: Οὐδὸν δὲ Ttov xal τῶν ἐκδοθέντων 
παρ᾽ ἐμοῦ μαρτύρων, συγκἐλλων αὐτοῦ ὄντων καὶ 
παραφεροµένων. Nihilo minus el per nominatos a me 
Lestes, syncellos ejus constitutos, qui hactenus cum 
ipso degere εἰ manere videntur. V. ibid. p. 239 e ed. 
Rom. Guilielmus Tyrius de Bello sacro l.xiv, c.12: 
Et quoniam iterum eumdem patriarcham oportebat 
habere praeter supradictos metropolitanos [amiliares 
suffraganeos, quos Grzci cancellos vocant .Emendant 
in ora syncellos, Nescio an rectius legerentur con- 
cellos vel concellanos vel concellaneos. Erant. autem 
plures, quorum primus πρωτοσύγχελλος dicebatur. 
Vide supra in ea dictione. 

Zoxal 8108, Sycm, Cedrenus: Προσώρμησεν ἐν 
Συκαῖς. Anastasius Biblioth. in Hist. Eccles.: Et 
applicuit ez adverso civitatis ἵπ Sycis Nicephorus 
in Chronographiu: Οὗτος ἑτέραν ἐκκλησίαν ἀν[- 
στησιν ἐν παραβαλασσίῳ τῷ ἐπιλεγομένῳ Συκαῖς, Εἰ- 
ρήνην τὸν οἶχον ἐπονομᾶσας. 

Σόντεκνοι. V. Glossarium Meursii. 

Σχολάριοι Bcholarii, scholares, cohortes militum 
qui ad custodiam palatii deputati erant. Procopius 
8 : Οἱ περὶ τῆς τοῦ παλατίου φυλακῖς λόχοι, οὕστερ 
σχολὰς ὀνομάζουσι. Et in ᾿Ανεκδ. Ἔτεροι στρατιῶ- 
ται οὐχ ὥσσους Ἡ πεντακόσιοι καὶ τρισχίλιοι τὰ ἐξ 
ἀρχῆς ἐπὶ φυλακῇ τοῦ παλατἰου κατέστησαν, οὕσπερ 





1399 GLOSSARIUM FABROTI. 1400 


σχολάρίἰους καλοῦσι, Chronic. Alexandr. : Kal ἐκαύθη 
το μετὰ τοῦ πορτίκου τῶν σχολαρίων xai προτηκτό- 
ων καὶ κανδιδάτων. Septima synodus Cp.: Εἶσελ- 
όντων οὖν τῶν βασιλέων καὶ τοῦ λαοῦ τῶν ταγµά- 
των, σχολαρίων, ἐξκουθιτόρων τε xai τῶν λοιπῶν 
στρατευμάτων τῶν στρατευοµένων ἐν tfj βασιλίδι 
πόλει. Anastassius interpretatur scholarios. Sic 
apud Marcellin. Comit. in Chronico; fRusticue 
comes scholariorum. Alias scholares, ut concilii 
Chalcedon. act. 3. Sulpitius Severus de Vita S.Mar- 
tini c. 1: ipse armatam militiam in. adolescentia 
secutus inler scholares alas sub rege Constantio, 
deinde sub Juliano Czsare militavit. Sic etium in 
Codice Theod. et Justin.et aliis auctoribus passim 
legere est. Scholares autem a scholis militaribus 
dicti, quee plures erant. Malchus de legat. p. 76; 
Καὶ τὰς σχολὰς ἀπάσας. Theophanes in Justiniano: 
Αἱ σχολαὶι xai oi προτήκτορες xal oi ἀριθμοί. V. 
Moursium in «988, οἱ Vales. in Marcellini, 1l. xiv 
p. 32. 

Σχολαστιχὸς scholosticus, causarum patronus. 
S. Basilius epist. 241: Eli δὲ τινα δίκην vouvátec ὃ 
σχολαστικὸς ὁ δεῖνα ἔχει δικαστήρια δηµοσία καὶ 
νόµους. Anastasius Sinaita ὁδηγοῦ questione 3: 
"Ott τις σχολαστικὸς πολλὰ κατηράσατο. Joannes 
Hierosolymitanus in Mattheum homil. 24 : Ut cum 
apostoli aecusaniur, dum respondent, in singulis 
quibuscunque praetoriis Chrisli veritas pradicetur et 
Judzorum perfidia demonsiretur et gentibus vel ad 
salutem credentibus pietatis  myslerium  reveletur. 
Audientes autem. apostoli , quia coram regibus et 
judicibus stare jubebanlur, ne forle dicant ad Chri- 
stum : Tu ipsc scis quia in tllorum judiciis schola- 
stici praesunt. Usuardus in Martyrologio Febr. d. 
6: In cujus confessione quidam Theophylus schola- 
sticus conversus. In gestis Dorothee in quibus 
ejusdem passio continetur, advocatus dicitur 
Theophanes: Ιὐσέοιός τις σχολαστικός τῆς βασι- 
λείσης Κωνσταντινουπόλεως. Sic. ms. apud Cedre- 
num τῆς βασιλίσσης legitur.Franciscus Pithoeus in 
Glossario Juliani Antecessoris. V. Basilica legebat 
partie basilicm. Anastesius Biblioth. in Hist. 

cclesiastica sic vertit: Eusebius quidam scholasti - 
cus imperatricus Cpoleos. Advocatus igitur urbis 
regie seu βασιλευούσης Κωνσταντινουπόλεως, ut in 
concilio Chalcedonensi et alibi. V. Glossarium no- 
strum ad Julianum. 

Σωλέα solea. Codinus in Παρεκθολαῖς: Καὶ τὴν 
πολυτίµητον σωλέαν xai τὸν πολυποίκιλον πάτον. 
V. notas ad Cantacuz. p. 904 et Allatium de re- 
centior, Grecorum templis p. 171 et seqq. 

Τάθλα tabula. Nicephor Callist. 4, 25: Προ- 
φύτης ταύλαις αχ) κύδοις παίζε.. Concil. Eliberin. 
can. 79 : Si quis fidelis alea, id. est tabula, luserit, 
Hinc ταθλίζειν tabula ludere. Tablissare apud Dio- 
medem in Grammatica,Isaacus Porphyrogenitus in 
charact. Palamedis: "Q δὴ πρώτως τὸ ταυλίζειν 
fot κυθεύειν ἑξέύρηται. Et mox: ῬὈρίσατο τὴν 
ταῦλαν. Astrampsychus Ἐν τῷ Πυβαγ. λαξευτ' : 
ἛἜχει κοινωνίαν πρὸς Ὑγυναῖκα xal παῖδας ἀγενείους, 
πρὸς εὐνούχους xal παίγνια καὶ ζατρίχια καὶ ταυλία. 
Item : Καὶ ζατρίκην xai ταύλην. Scribebant igitur 
σάθλαν, ταύλην et ταυλίον. 

Τάθλια, ῥούσια . Pretextas coccino , habentes 
tabulas seu obiculos russos, clavos purpureos 
habentes. 'Ῥούσσιον est russur. 

Τακτικά libri de re militari. B. Chrysostomus 
homilia3 in Epistolam Pauliad Thessalon.:Mexzacov 
διδασκάλων τῶν τὰ ταχτιχὰ διῥασκόντων αὐτούς, 
B. Gregorius Nyssenus Catechetic. orat. 35 : Ὥσπερ 
yàp παρὰ τῶν πεπαιδευµένων τὰ τακτικὰ πρὸς τὶν 
οπλιτικὴν ἐμπειρίαν ἀνάγονται, δι’ 0v βλέπουσιν οἱ 
πρὸς civ εὔρυθμόύν τε xxl ἕνοπλον χίνησιν παιδευό- 
µενοι. Theophanes Cerameus homil. 41 : Οἱ τὰ 
τχχτικὰ ἐχπαιδεύοντες, 

Ταξατίων taxatio, presidium. Theophanes in 
Constantino: Kei iv τοῦ οἴχείου στρατοῦ ταξα- 


πίωνα ἓν abcr κατέστησαν. Anastasius Bibliothec- 
in Histor. Εοσοίθθ.: Quod formidanles przlium εἰ 
taxationem tumultuarent, Kt faxati, ταξάτοι, mili- 
tes presidiarii. Idem Anastasius: Mís?t (απαίας er 
themate obsicia. Theophanes in Theodosio : Χίλ'ο: 
ταξάτοι σὺν αὐτῷ τούρμλχχοι Ext elor AOov. 

TeE(ótov, ταξιδεύει . Meursius interpretatur 
prasidium. Aliter note posteriores ad p. 658. Ba- 
silica l. x tit. 33: 'O ἐν ταξειδίῳ διάγων, qui im 
expositione occupatus est. L. ult. C. de restit. mil. 
sic accipiendum videtur ταζείδιον apud Constanti- 
num 'Tact. p. 20: 'Exv ἀπολυθῃ στρατιώτης eii 
τὸν οἴκον αὐτοῦ eic ἡμέρας εὐχαίριας, ὅτε οὐχ ἐστι 
ταξείδιον. Et Ταξιδεῦσαι p. 13: "Av τε παραχει- 
µάσαι μέλλήη που τὸ φοσσάτον, ἂν τε ταξιθσῦσα!. 
Achmes Ὀνειροκ. c. 15; Ἐὰν ἔχει ὁδὸν ταξειδίο, 
ληστευθγσεται. 

Τίτλος titulus. Gloss» Juris: Τίτλος, χκεφέλαισν, 
αἰτία, ἐπιγραφή. Hinc τιτλοῦν. Georg. Alexandr. in 
Vita Chrysostomi ;. Τιτλωθῆναι τὸ προάστειον τοῖς 
βασιλικοῖς. 

Τοποτηρητής legatus, vicarius, locum agens, 
loci servator. Theophanes : Καὶ οἱ μὲν τοποττρτταὶ 
τοῦ πάπα Λέοντος. Interpres cann. Ecclesie Afri- 
canm: Τοποτηρητῇ τῆς Ἐκκλησίας Ῥώμης, legato 
Ecclesie Ποπιαπᾶ. Et τοποτηρβησία legatio ibid. 
p. 161. Sexta synodus Cpolitana act. 1; Τοποττ- 
ρητοῦ τοῦ χόµητος τοῦ βασιλικοῦ ἐξκουθίτου. Vet. 
Interpr.: Et locum agente. imperialis comitis εἴ- 
cubiti. Et ibidem: "Tomotnpzto2 τοῦ θρόνου -i 
᾽Αλεξανδρέων µεγαλοπόλεως. Vet. Interpr.: Loci 
servatore sedis magna  Alexandrinz civitatis. Sic 
etiam Anastasius Bibliothec. vertit Nic. syn. 2, 
act. 3. Idem in Histor. Eccles. : Tunc Dioscorus 
dixit: Et nos omnes hoc assentiamur. Et loci ser- 
datores quidem Leonis papa: Romoni Dioscori vi- 
dentes impetum. Concil. Suession. 2, act. 1: Venit 
Sigloardus servans locum urchidiacos? Bhemensis 
Ecclesi». Adde Julianum Antecess. Nov. 42A et 
Novel. 125, 1. V. Constantin. de administr.imper. 
p. 182. Joannem Moschum Limon. c, 19, 186, in 
fine, Joannem Zonaram ad concil. p. 384 et 410. 
Balsamon p. 591 d. et 630 d. 

Τοῦλδον impedimenta et sarcinme exercitus. 
Glosse Nomicae: ὖΤοῦλδος τὰ σαγµάρια τὰ vi, 
ἀποσκευλν πολεμίων βαστάζοντα. Item : Τοῦλδος ἡ 
ἀποσκευὴ καὶ χρεία masa τῶν στρατιωτῶν. τουτὲστὲ 
παϊδές τε καὶ ὑποζύγια, καὶ ef τι ἄλλο πρὸς ὕπτος- 
σίαν τοῦ φωσσάτου ἐπισύρεται. Quod dicitur de 
jumentis apparatum omnem οἱ supellectilem seo 
sarcinas militum vehentibus, desumptum videtur 
ex Leonis Tact. c. 10, 8 7. Secunda glossa sumpta 
est ex ejusdem Leonis c. 4, 8 29. Vegetius 3, c. 6: 
Impedimenta, sagmarii, οαἶοπες vehiculaque in. me- 
dio rollocenlur. Constantinus Tact. p. 32: Τὸ 4 
τοῦλδον ὅλον οἱ ὑπουργοὶ τοῦ στρατοῦ καὶ τὰ 
σαγµάρια καὶ dj ἀποσκευὴ πᾶσα ὀφείλουσι περιπα- 
τεῖν tl; τὴν µέσην τῶν παραταγῶν. Theophanes in 
Mauricio: Τὴν φάλαγγα τῶν Ἡερσῶν διέσπασε καὶ 
τὸ τοῦλδον παρέλαθεν, οἱ ibidem : Πολλῆς δὲ ἁλώ- 
σεως ἐν αὐτοῖς γενομένης παραλαμθάνουσι xa! τὸ 
τοῦλδον. Exstat ea vox apud Hermenopulum 2, 6, 
8 ult., si sequamur emendationem Cnujacii Ohser- 
vat. 9, c. 1, potius quam scripturam duorum ve- 
terum codicum quos cum editis contuli. Impedi- 
menta autem in medio collocabantur. Vegetius d. 
c. 0. Philo Jud: Περὶ βίου M. 1. 4: Γτραιοὺς δὲ 
καὶ γύναια καὶ παΐῖδας iv µέσοις τάξας, ἵνα διὰ τῶν 
παρ) ἑκάτερα «φρουρὰν ἔγωσιν, ἐάν τε κατότιν 
ἐχθρῶν ὅμιλος ἐπίῃ. Procopius de bello Vandal. 4, 
p. 402, οἱ 1. 2, p. 123. Onosander Strategici c. 6, 
ut preda. Agathias Ἱ. 4, p. 20: Καὶ τὴν λείαν ἓς 
μέσον ἀπολαμθανούσης. 

Τουρμάχης turme prefectus, turmarchus, Zo- 
naras in Leone Armenio: Τουρμάχην τοῦ τάγµᾳ- 
τος τῶν φοιδεράτων. In Novella quadam Constan- 
tini Porphyrogen.: Παρὰ τοῦ τουρμᾶρχου προφω- 














1401 


νηθέντος. V: eumdem Constantin de Themat. |, 1. 
them. 1, in fine. Historia Miscella 1. 23 : Compre- 
hendit illos debellatos εἰ — interfecit. Andronicum 
spatharium αἱ Theophilum turmarchum ᾿Απὸ τῆς 
τούρµας. Constantinus, th. 5, 1l. 1 de Th. : Μήτε 
τούρµαις µήτε δρούγγοις τετιµημµένον. 


Τριθουνάλιον tribunalium. Anastasio Biblioth. 
in fristor. Eccl. Nieephorus Cpolit. in Histor. 
breviario : Ἐν τῷ τριθουναλίῳ λεγομένῳ δεκαεννέα 
ἀκκουθίτων.. .In. tribunalio quod novemdecim accu- 
bituum dicitur. Philostorgius, Hist. Eccl. |. 11 : Ἐν 
τῷ λεγόμένῳ τριοουναλίῳ, πρὸς αὐτοῖς τοῖς τοῦ fa- 
σιλέως ποσὶ, ταῖς μαχαἰραις κατεκόψατο. Chronic. 
Alexandr. p. 676. 


Τριθοῦνος tribunus. Glossse Cyrilli: Τριθοῦνος 
tribunus. Glossarium ms : Ἡρωτοστάτης τριθοῦνος, 
B. Chrysostomus, ep. 14: Τοῦτε ἀχούσας ὁ τοι- 
οοῦνος, λαθὼν τοὺς στρατιώτας οὓς εἶχεν, ἐξῆλβθεν. 
Theophanes : Οὐαλεντινιχνὸς τριθοῦνος τότε Ov 
τάγματος Χορνουτῶν λεγομένου µέρους. Concilium 
Chalcedonense, act. 4: Καὶ ὁ λαµπρότατος τριθοῦ- 
voc νοτάριος καὶ ῥεφερενδάριος διδάσει. Lequitur 
de tribuno et notario principis. Et S. Basilius epist. 
208 ad Julianum imperatorem : 'O περἰθλεπτός 
co» τριθοῦνος, Adde Isidorum Pelusiot. l.1, epist. 
186 et |. 2, epiat. 291 ; Theodorum Lectorem in 
hist. Eclog., Harmenop. 4 tit. ult. 2 28, apud 
quem legatarii pro legatis accipiuntur, ut et ap: d 
Sangallensem. |. 2 de gestis Caroli M. legatarii regis 
Afrorum, et in epistola quadam legatis Francorum 
ab Italie clericis directa. V. Henrici Valesii viri 
eruditissimi annotationes in Amm. Marcellini |. 17, 
p. 140. 

Τρισάγιον trisagium. His que observavit Meur- 
gBius in Glossario, adde Andream Cesariensem in 
Apocalyps. p. 5 inter Opera Chrysostomi ed. Com- 
mel, Menologium Grecum, Sept. 5, Nicephorum 
Callisti 15 28 et 18, 51, Theophanem, Antiochum 
homilia 130. Quem vide p. 1246 tomo I Biblioth. 
Grec. Lat. ed. prioris. 


Τροῦλλος, τροῦλος trullus. Theophanes in Justi- 
niano : Ἐτρύγησαν τοὺς πινσοὺς τοὺς βαστάζοντας 
τὸν τροῦλον, καὶ διὰ τοῦτο οὐκ ἐθάσυαξαν * λοιπὸν 
συνιδὼν ὁ εὐσεθέστατος βασιλεὺς Ὦγειρεν ἄλλους 
πινσοὺς, xai. ἑδέξατο τὸν εροῦλον. Item : Ὁ τροὺλ- 
λος τῆς ἐχκκλησίας ᾿Ἐδέσσης. V. Ἐναρνϊί 4, 41, et 
not. posteriores ad p. 386 & b, Allatium de recen- 
tiorum Grecorum templis p. 159 ed. Paris. V. in 
σέκρετον, 

Τόπος typus, forma, edictum, Martinus PP. epist. 
ad Amandum episcopum Trajectensem : Imperia- 
lem typum sacrilego ausu, tolius plenum per[idiz, 
a clementissimo principe nostro fieri persuasit. Ana- 
stasius Bibl. in Hist. Eccl. Basiliscus autem hunc 
Alezandriam cum typis contra. synodum mísit. Et 
mox : Pralerea Basiliscus typo generali Chalcedo- 
nense abjecit. concilium. Idem : Promulgnvil autem 
formam imperalor de episcopis el. :$conomis et or- 
phanotrophts et. zenodochís, ne hereditates posside- 
rent, nisi quam priusquam  provehereniur habuisse 
probarentur de quibus εἰ  teslamentum emittere 
potuissent. V. tom. IIl S. Basilii, p. 70 Notarum. 


Ὑπαντή. Ditmarus l. 5: Ibi iunc Tagmo vene- 
randus 4 Non Febr., id est ὑπαντῃ Domini id est 
obvialione Justi Simeonis, eto. V. Meursium. 


Ὑπατία, ὑπατεύειν. Consules initio magistratus 
sui hypatiam sive nummos in populum spargebant. 
Marcellinus comes in Chronico : Marcianus Augu- 
stus suis slatuit. decretis ut hi qui consules Keri cu- 
piebant nihil ceris in populum spargerent : Vel prin- 
cipes. l'heophanes de Justiniano : Ἔδωχεν ὁ βασι- 
λεὺς ὑπατίαν, καὶ τοσαῦτα ἔδωχκε χρήματα ὅσα οὐδεὶς 
βασιλέων ὑπατεύσας. ἸΙίοπ: ᾿ἸἘποίησε δὲ ὑπατίαν 


καὶ ἔβῥιψε Χρήματα πολλὰ, Anastasius Bibl. in 


GLOSSARIUM FABROTI. 


1402 


Hist. Eccles. : Jactans liberaliler hypatiam. Dixi 
ad Theophilum 6 uit. de rer. divis. 


Φαλσεύειν falsare, adulterare. 


Φαμιλία familia. Achmes, ο. 79 104 299. Theo- 
phanes in Mauricio : Αἰχμαλωτίζομεν τὰς φαμιλίας 
αυτων. 

Φαυρικίσιοι. Explicat ipse Cedrenus p. 168 : Id 
est, qui arma faciunt in publeis fabricis, φᾶ- 
δριξι. S. Athanasius in epistola ad solitarios : 
'Amó τῆς ἐχοῖ καλουµένης φάθρικος. 


Φελόνις, φελόνιον, phenolium, vestis sacerdota- 
lis, vel casula seu planeta, ut tradunt viri erudi- 
tissimi, Ignatii patriarche CP missus ad Nicolaum 
Pap: ἱματιά τε καὶ φελώνια xai ἐγχόλπια. B. 
Chrysostom. in Epist. 2 D. Pauli ad Timoth. ο. 5 : 
Ἱματιεν ἐνταῦθα λέγει, ὥς τινές φασι, τὸ γλωσσό- 
κοµον, ἔνθα τὰ βιθλία ἔχειτο. Falluntur qui φελόνην 
interpretantur γλωσσόχομον seu arculam in qua 
libri recondebantur. Vide Suidam in φαινώλης et 

ενόλης, Balsamenem ad concilia p. 622 a, Hugonem 

enardum in librum saerameptorum S. Gregorii 

ape 318, Meursium in Glossario Grecob, et 
in primis ᾿Αρχιερατικόν D. Isaacii Haberti, qui ob 
vite integritatem, singularem pietatem, et rerum 
tam divinarum quam humanarum notitiam sum- 
mam ad primi ordinis sacerdotium promoveri me- 
ruit, p 23 et 38. 

Φλαμούλιον, φλάμουλον, flamulum, signum, 
vexillum. Theophanes: Καὶ ἐπεράσασα τά τε 
Φλάμουλα. Leo Tact. ο. 12. 8 54: Ἐν δὲ τῷ καιρῷ 
τῆς μάχης φλάμουλα κοντᾶρια μὴ ἐχέτωσαν. Rt c. 
19. S 40 : Εϊναι δὲ σημεῖον ἱστάμενον dv τῷ cip 
δρόµονι, εἴτε βάνδον εἴτε φλάμουλον. Glosse No- 
mice * Φλάμουλου ἡ σηµαία. tem. : Φλαμθουλάριοι 
("s φλαμπουλάριοι But φλαμπουλάροι) dv ἐπὶ τῆς 
&xoac τοῦ δόρατος φοίνικα ῥάκη ἐἑξήρτηνται. Sio 

λάμπουρον apud auctorem Corone pretiogt, et 
Bae φλάμπουρον apud Nicolaum Rigaltium 

lossarii mixobarbari p. 201. Modestus μα mss. 
Tullius de re militari) de" vocab. rei milit. quia 
velis hoc est. flamulis. Sio legitur in eisdem mess. 
atque ita legendum Vegetii l. 2 o. 4, non flammeo- 

lis, ut viri docti reponendum putabant. 
Goth 


Φοιδερᾶτοι  fosderati. Procopius Belli . 
p. 324: Καὶ φοιδερᾶτοι ἐπικληθέντες (οὕτως γὰρ 
αὐτοὺς τότε Λατίνων Φφωνῃ ἐκάλεσαν "Ῥωμαῖοι, 
ἐχεῖνο οἶμαι παραθηλοῦντες, ὅτι δλ οὐχ ἠσσημένοι 
αὐτῶν τῷ πολέμῷ Γότθοι, ἀλλ) ἐπὶ ξυνθήχαις τισὶν 
ἔνσπονδοι ἐγένοντο σφίσι. Φοίδερα Λατῖνοι τὰς ἐν 
πολέμῳ καλοῦσι Κξυνθήκας, ὥσπερ µοι ἔμπρόσθεν 
δεδήλωται λόγοις, libro scilicet 1 de bello Vand. p. 
106. Vide Glossarium Nomicum in φοιδεράτους, et 
noias Jacobi Sirmondi ad Apollin. Sidonium p. 30, 


Φόλλις follis. Basilius in Grammatica: Φόλλις . 
ὀθολός. Eustathius ad lliad. a * Ἐποίησαν ὀθολοὺς 
τοὺς As(opívoug Φφόλλεις, Hero περὶ σταθμῶν . 
ἸΟθολοὺς pxs' ἀργύριον πληροϊ. Sio legitur in Regio 
codice. Aliorum exemplaria habent :'H φόλλις pxe' 
ἀργύρια πληροῖ. Quid si legamus : ᾿Οθολὸς ἤ φόλ- 
λις ? Excerpta ex Epiphanio de mensuris et pon- 
deribus : Τρία βαλάντια, 9 xai φόλη δηναρἰων δια- 
κοσίων πεντήκοντα, γίνονται λίτραι τιβ, et paulo 
post : Φόλης xal βαλάντιον ἔχει ἀργυροὺς δύο ἡμισυ, 

ηνάρια διακόσια, πεντήκοντα λίτρας. Sic legitur in 
R. exemplari : expendant eruditi. Vetus inscriptio 
Inferet. pena nomine folles mille. Acta Cirtensia 
Numatii Felicis : Nundinario et Victori dixit : Sci- 
lis acceptos esse folles a Lucilla ? S. Augustinus 
serm. 40 in Novia : Nam quidam, quod revera dici- 
tur accidisse, homo non dives, sed lamen etiam de 
tenui facultate pinguis adipe charitatis, cum solidum, 
ut assolet, vendidissent centum folles, ex pretio 
solidi pauperibus jussit eroguri. Folles autem alii 
erant erei, alii argentei : de utrorumque valoro 
Siermondus ad d. sermonem 40. Vide Procopii ar- 





1403 


cana p. 141, Aohm. o. 237, Moshum Limon. c. 
134. Scaligerum de re nummaria p. 60, Vossium 
de vitiis sermonis 1l. 3 o. 12 p. 431 in Folleralia. 


Φόρος forum. Marcus imperator in epistola ad 
senatum apud Justinum, apologia 2: Καὶ χελεύω 
τοῦτό µου τὸ διᾶταγμα ἐν τῷ φόρῳ τοῦ Τραϊανοῦ 
προτεθῆναι πρὸς τὸ ὀύνασθαι ἀναγινώσκεσθαι,. Ob- 
servatione dignum est quod scribit Theophylactus 
&d Acta apostolorum c. 28, principum imagines 
foros appellari : Ὡς μέχρι vov al τῶν βασιλέων 
εἰκόνες φόροι προσαγορεύονται. Idem  OEcumenius 
in Acta, ο. 39. 


Φοσσᾶτον, φοσσατικῶς, fossatum, exercitus. B. 
Chrysostomus homil. 23in Epistolam ad Ephesios: 
'O παρὼν βίος ὁδός τίς ἐστι xal στρατιὰ, καὶ ὡς ἂν 
εἴποι τις τὸ λεγόμενον παρ αὐτοῖς φοσσάτον οὐ 
ζητήσει οἰκοδομὰς λαμπρᾶς. Τίς γὰρ, εἶπέ uot, κἂν 
σφόδρα εὔπορος 1j, αἱρήσεται ἐπὶ τοῦ λεγομένου φος- 
σάτου οἰκοδομεῖν οἰκίας Λλαμπρᾶς ; Οὐδὲ εἴς ' κατά- 
γελως γὰρ ocu: καὶ τοῖς ἐχθροῖς οἰκοδομήσει καὶ 
αὐτοὺς ἐπισπάσεται. Ὥστε ἐὰν νήφωμεν, οὐδὲν στρα- 
τιᾶς καὶ φοσσάτου ὁ παρὼν βίος διενήνοχε. V. l. ult. 
C. de restit. mil. et ]. 21, 4 1 D. comm. in Basili- 
cis. Dixi ad Theophil. de milit. testam. synod. Cp. 
7: "Ox τὸ ἔνθὸς ᾿Αγαρηνῶν φοσσατικῶς ἐξέρχε- 
ται. Anastasius ita vertit : Quod gens Agarenorum 
hostiliter fuissel. egressa. 


Φουλκίζειν. Δι ἁδάμαντος ἐφούλκισε xal ἀπε- 
κεφάλισε p. 385 b. sic scribe. Theophanes autem 
τοὺς μὲν ἐφούρχκισε, τοὺς δὲ ἀπεχεφάλισε. Anastasius 
Bibl. in Hist. Eceles. ita vertit : Alios suspendit, 
alíqs decollavit.. Falluntur igitur qui aliud esse 
putant φουρχίζειν aliud φουλκίζειν * Nam utrumque 

ro furca suspendere seu furce subjici ponitur. 

heophanes : Οἱ δὲ δύο ἔπεσον ἐκ τῆς φούρκας * 
πᾶλιν ἐκρεμάσθησαν, xal πάλιν ἔπεσον. V. Suidam 

οὔρχα, Joannem  Moschum Limon. ο. 72, 
lexium Rharturum doetrina penult. 


Φοῦρνος furnus. Eustathius Iliad. «* ὅρα τὴν 
ἐπὶ ἄρτου Ὑχρῆσιν παλαιὰν τοῦ τρᾶκτου. Ἐν δὲ τῷ 
τοιούτῳ τόπῳ xal φοῦρνον ἐκεῖνὸς φησι κοινότερον, 
οὗ παρώνυμον Ἱστορεῖ φουρνίκιον |ἄρτον χαθὰ τοῦ 
κλιθάνου τὸν κλιθανίχιον. Jo. Moschus ΙΠιοι. ο. 
184 : Βάλλειν εἰς τὸν φοῦρνον τοὺς ἄρτους. Utitur 
οἱ Achmes ο. 159. 


GLOSSARIUM ΕΑΒΗΟΤΙ. 


1404 


Χαρτιατικόν. Chartiaticum est id quod quasi 
po chartis officialibus datur. Cujac. observ. 4 18. 

heophanes : Kal χαρτιατικοῦ ἕνεχα dvà κχερατ.ς 
β’, Anastasius Bibl. in Histor. Eccl.: &t ρτᾶτία- 
re charliaticorum causa siliquas binas. 


Χελάνδιον chelandium navigii genus. Theopha- 
nes in Theodosio : Ἐκ τῆς εως ἐξερχόμενα 
posa πλεῖστα ἑχόμ.ζον. Anastasius in Hist. 

coles. : Stolum chelandiorum δὲ milium contra 
Bulgariam ; et ingressus est ipse in rubea chelandia, 
Et paulo post : In cheliando moritur. 


Χρυσόθουλλον aurea bulla. Pachymerius : Χρυ- 
σοθούλλιος λόγος. Item : βούλλη χρυσῇ κατασφαλι- 
σᾶμενος. Est enim βούλλα bulla. Menolo . Aug. d. 
31: Ἔχουσα αφραγῖδα διὰ Ὑχρυσίνης βούλλας. Ro- 
manus et Constantinus imperatores in diplomate 
quodam : Sancímus vero licere εἰ poteslatem tribui- 
mus ipsius mansionis abbati per prasens nostrum 
benignum chrysobullum et sigillum, etc. Grece fuerat 
χρυσόοουλλον. 8. Agobardus de insolentia Judec- 
rum; Ργαοερία ez nomine vesiro aureis. sigillis 
ngnata. Luitprandus in Legatione ad Nicephorum 
Phocam imp. Cp. : hís diclis atque completis χρυσο- 
θούλλιον,ἰά est epistolam auro scriptam el signatam, 
mihi dederunt vobis deferendam, sed non vobis di- 
gnam, ut *iens credit. mea. Tulerunt autem et alias 
litteras argento signatas. Hino bullare. Vita S. 
Joannis Eleemosynarii ; Pittacium bullatum : et 
disbullare. Synod. 6. Constantin. act. 15. 


Χρυσογράφος uuriscriptor. 


Ψυχικόν eleemosyna. Auctor Greco barbarus in 
historica narratione de Belisario ; Δότε µοι πάλιν 
ψυχικὸν ἄρχοντος ὀοολόν τε. 

'Quopóptov pallium archiepiscoporum. Georgius 
Alexandr. in rebus Chrysostomi : Καὶ iveil iex τῷ 
᾽Αμμωνίῳ ἀνδρὶ ἡλικιώτρ τὸ ὠμοφόριον ἐν τῷ τραχή- 
λῳ οἴχείαις χεραίν. Sexta synodus Cpolitana act. 
8: Γυμµνούσθω τοῦ περιχειµένυ aot ὤμοφο- 
plos. Vetus interpses: Νιάείω circumposito ei 
pho, Vide Isid. Pelus. 1 epist. 130. Ὡμοιφορεῖν. 

. can. 14, syn. 8 Constantin. 


Ὡρεῖον horreum. Dixi ad Theophilum. Hinc 
ὁρειάριος * ὁ ὀρειάριος ἑνάγεται, cum. horreario 
agendum. Basilicus ad I. 4 D. ad exhibend. 








1405 INDEX IN CEDRENUM. 








INDEX 


1406 





IN GEORGIUM CEDRENUM. 


Revocatur Lector ad numeros grandiores textui insertos. 


Abulchares Romanos vincit, II, 359. 
Abydi oppugnatio. II, 444. 

Abyssns quid, I, 426. 

Acacius haereticus, I, 555. 


À 

Aaron Abraham f. cum Maria Mosi 
obtrectans. r, 120. 25 Ejus mors r, 
I28, 14Ο. Virga amygdalina. 1, 123. 

Aaron Arabum dux r, 833. A Samuele 
fratre interficitur, 11, 435. 217. Henotici conditor I, 619. 

Aaron Beata, Prusiani frater, II, 573. — Academici philosophi unde dicti, I, 

Abacucus quo tempore vixerit, 1, 186. 2385. 

Abandazes scriba, I, 653 Acephalorum haeresis, I, 615, 625. 

Abrare castelli expugnatio, I, 1007. — Accaron I, 109. 

Abarima mons, I, r4o. Acemeti monachi, I, órr. 

Abas rex, I, 114. Achabus Israelicus rex, I, 176. Ejus 

Abasgi subacti, II, 61:18. Pancratio filii a Jehu cesi, I, 118, Stirps deleta 
traditi, II, 575. 16, 186. Fjus interitus, I, 179. A Mi- 

Abdelas Romanos bello adoritur, I, chia predictus, 177. Item ab Elia, I, 

I 


78. 
Acheus Lapathi f. I, arr. 
Achanus lapidibus obrutus, I, 142. 
Achazus Oziz f. I, 119. 
Achelous fl, cur hippocentaurus fin- 
gatur, I, 247. 
Achelous Posidonii f. I, 246. 
Achiabi clades, 1, 202. 
Achiais Achielis f. I, 176. 
Achias Selonites vates, I, 117, 185. 
Achiel Bethelita, I, 176. 


7T bdele castri excidium, I, roo8. 

Abdelomelec pacem petit, I, τοῖς. 

Abderachmam regnum ín Perside οὗ: 
tinet, I, 777. Fjus interitus, ἐδέδ. 

Abdias vates, I, 177. 188. 

Abdius vates, I, 186. 

Abdon Pharatonius, I, τος. Ejus nu- 
merosa proles, :bid. 

Abdon Selemi f. I, 147. 

Abeluslapidibus a Caino interfectus, 
I, 17. Ejus justitia et cadaveris e cons- 
pectu hominum sublatio, I, 15. Nomen tinet, I, 222. Ejus interitus, 
qnid significet, I, 265- Achrydes urbs, II, 462. 

Abessas Servis 1., I, 119. Acrisius posterior, I, 215. 

Abessaus heros, I, 1t5. Acrita insula, I, 875. 

Abia Jeroboami victor, I, 118. Actiaca victoria, I, E 

Abias Samuelis f, I, 11ο. Acumus Hunnus, ii yrici re 

Abias rex, I, 188. gnam Bulgarorum stragem edit, 1, 651. 

Abiathar Abimelechi f.. I, 151. Acusilaus historicus, I, 25. 

Abiathar Judzus, I, 479. Adadus, Axumitarum rex, Damiano 

Abigea Davidi soror, f, I19. bellum infert. I, 656. Ejus votum quale, 

Abimelechus judex, Gedeonis f, I, ibid. 

, 147- Adama Sodoms urbs, I, 51. 

Abimelechi Gerarorum regis cum . Adamus quandiu in paradiso fuerit, 
Abrahamo pactum, I, $6. Item cum I, ra. Ejus mors et liberi, I, 18. Cum 
1saaco, I, 58. νε cur paradiso expulsus, I, 15, 364. 

Abimelechus nuntios ad Justinianum — Adamus novus ex Virgine natus, I, 

acis confirmandze causa mittit. r, 771. 484. 
jus numisma a Justiniano spretum, I, — Adana urbs, II, 36o. 

773. Adar Idumseus Solomonis adversarius 
Abimelechus Cutlumusi frater, II, a Deo excitatus, I, 17o. 

3. Adanctus magister martyr, I, 470. 
Abisaca Sunamitis ad calefaciendum — Addon Judeorum pont. max. 1, 265. 
Davidum adducta, I, 160. Adelphius hoereticus, I, 514. 

Abisaius heros, I, 154. Adelphii episcopi visio de Joanne 

Abnerus Neri f. I, 149. Chrysostomo, I, 554. 

Aborigines, I, 259. 

Aboros urbs, I, 187. 18. 

Abrahami genus, etas et vita I, 38, — Ader Syrie rex Samariam obsidet, I, 
47, 75. E Chettura posteri. I, 76. Ab- 183. 
ahamus Cagathathi f. I, 74. 

Abramius a sultano fratre occisus II, Barraza interfectus, ib. 33. 
. Adinon heros, I, r15, 152. 
Abramite monachos et imagines de- — Adonias Davidi f. regnum invadit, 
fendunt, I, 911. , 160. 

Absalomus lapidibus obrutus, I, 115. — Adonibezecus, I, 95. 

Abubachares moamedi cognatus, 1, 
gs Primus Moamedi successor, I, 739. 

jus mors I, 745. 

Abulavares, classis presfectus, Roma- 
nos vincit, I, 756. 


Amosis, I, 74. 
Adranes aque ductus, I, 685. 


I, I035. 


initia, I, 3o. Reges 
6. Post 
, 105. Thes3gonsa, I, 82. 


Achilles, I, 218. Iratus a pugna abse 4g 
, 228 


Ader Satanas Solomoni immissus I, M 


Adriani There urbs, I, 457. 
Adrianopolis condita, I, 437, capta 


et recepta, II, 384, 302. À crumo cap- 
ta, f. 984. Α Samuelo infestata, 1l, 
Ácacius Cpolitanus episcopus, I, 454. 


Adultere e lege Vulcani quomodo 


Puniende, I, 35. Earum scortationes 
nole tinnitu publicandi mos Rome 
sublatus, I, $68. Crimen et inquisitio 
apud Hebrzos, I, rar. 


JFgmi interitvs, I, 219. /Egseum ma- 


re, {δίά. 


JEgialea, I, 248. Maritum Diomedem 


e bello reducem aversata, I, 5 


4. 
JEgialeus Sicyoniorum rex, ja 144. 
ZEgisthus, I, 214, 224. 
JÉgyptiarum rerum scriptores, I, 33. 
JBgyptiorum ortus, Ἱ, 27. Regni 
ost Vulcanum I, 
exandrum I, 340. Sapientia, 


JEgyptius, a quo regioni nomen 
ST οὐ ' 


Beli f. 


ZEgyptius latro, I, 547. 

JEgyptius Duri equus, II, 432. 
JEgyptus ab Antiocho occupata, Il, 
5. item a Saracenis, I, 746. Cur de- 


cem plagis afflicta, I, ὃς, 87, 133. 


JElie pro Hierosolyma ab Adriano 


condita, Ἱ, 408, 427. 

ZElurus eura ος Ἐ imp. non puni- 
. tus fuerit, I, 609. Ejus fuga et interi- 
? cn tus, I, 617, 618. 


ZEmiliani imperium, I, 454. 
ZEnea regio, I, 272. 
ZEnesm ad Didonem adventus, I, 34s. 


Mors, I, 238. Successio et historia, 1, 
32] 


ZEneadum regnum, T, 538. 
ZEris fabricandi ars a vulcano J/E- 


gyptiis tradita, l, 35. 
I, 418 


s consideratio, I, 20. Diversitas, 


428. 
)J JÉschylus Atheniensium legislator, 
I, 145. 

, Aculapii etas I, 95, 147. 


JEsopi stas, I, 273. 

ZEther primo creatus a Deo, I, 6, 
ZEtherius faber, I, 562. 

Απορία a Mose vastata, I, 86. 


Ejus diluvium, I, r46. 


JÉthiopum in Egyptum  irruptio 
ose duce repressa, I, 86 

ZEthra, I, 217. 

θα ignem emittit, I, 255. 


Adesser Siroz successor, l, 755. À Pd Saturni f, 1, 38. A quo Afri, 


Africa a Belisario subacta, I, 649. 
Africe nomen regioni Carthaginien- 


sium inditum, 1l, 255. 


Africanus historicus, I, 7, 20. Ejus 


Adonidi Cinyre f. nupta VenusI, 59. stas I, 441. 


Agago Amalecitarum regi parcit 


Saul. ], 11a. Eumdem Samuel jugulat, 
Adriani imperium, I, 437. Exsilium TJ, ατ}. Ob eum servatum Saulo re- 
gnum ereptum, J, 149. 


1401 INDEX IN CEDRENUM. 1408 


Agamemnon, T, 117. Ejus in Trojanos  Álumen quale in mari Mortno, I, $1. — oblatum, I, 629. À populo conviciis 


expeditio, I, 218. Interitus, ], 2p Alusianus patricius Deleanum ocu- exvgitatur, I, 653r. Ejus terribile visum 
gapetus concilium — Cpolitanum lis privat, IT, 5533. Thessalonicam op- in somnis, l, 635. Quomodo id evi- 
convocat, lI, 651. Ejus obitus, ibid. 7. pugnat, II, 532. lare coi.atus sit, ή 616. Ejus mors, 15:4. 
Agareni I, 5ο, Sicilian et Lemnum lys fl. II, 432. Anastasius syncellus, I. 798. 
affligunt, I, 1060. Victi, 809, 1066, 1040 — Amalecus solitudinis cultor quando Anastasii, patriarche Antiocheni, in- 
II, 382, 484. Victores, I, 895, 10735. se erexerit, T, 737. teritus, I, 713. 
Thessalonicam capiunt, ro63. Eorum,  Amalecitarum occidio Saulo predicta ^ Anastasius Thome f., I. 888. 
ui Cathagine regnant, incursiones a et concessa, I, 111. Anastasii patricii fuga, II, 537. 
Thoma represse, 877. Eorumdem cum — Àman in crucem Mardocheo para- —Anatolius Flaviani successor, I, 602. 
Theophilo bellum, 930. tam actus, r, 208. Leonis papa "vicarius, I, 605. Episco- 
Agave Cadmi f. I, 43. Echioni nupaa — AÀmanuis castri excidium, I, roo8, pus Cpolitanus, I, 607. Leonem imp. 
$bid. το seg. Amanitz, I, 738. coronat, J, 608. 


Agelzorum lex, I, 270. AÀmantia capta, I, 1036. Anaxagoras philosophus ejusque de- 
Agenor Neptuni f. 1, 38. Ejus liberi Amantius praepositus Anastasio in- creta, I, 2378. Cognomen Mens, 1514. 

ib d. somnium suum aperit, I, 636. Cura Sapientis gratia in. 7Egyptum profec- 
Agesilai continentia, I, 359. Justino necatus, I, 637. tus, I, 165 


Aggsi etas, J, 186. Amara urbs, I, 954. Anaximander philosophus, I, 4). 

Agrippa Herodes, I, 323. Judgo- Απιασίας rex, ], 189, Ejus etas, I, 276. Decreta ib:d. 
rum rex, I, 334. Amassis ZEgyptiorum rex, 1, 6τ6. Anaximenes philosophus ejusque de- 

Ajax Nauplii f, I, 248. Amastris insula, I, 781. creta, I, 277. Alexandri Magni pra- 

Ajax Oilei f. I, 234. Amastriana unde dicta, I, 566. ceptor, 15:4. 

Ajax T.lamonius, ], 222. Ejus cum — Àmazcnum mores, 1, 170. Anarzaba Cilicie metropolie, I, 659. 
Memnone congressus 1, 226. Interitus, | Ambrosius (S) Mediolanensis epis- Smvissimo terre motu  prostata. íi 
I, 232. copus, Eudoxii successor, I, $45. Ori- 640. Α Nicephoro 1l, subacta, ll, s6r. 

Aides Molossorum rex, I, 143. Ala- geni familiaris, I, 442, 444. Ejus li-  Anchialum a Chagano subigitur, Ἱ, 
mundarus. Saracenorum rex, Severia- bertas, I, $56. 1n Theodosium imp. 692. Ejus incensio. I, 697. Instaura- 
nos refellit, I, 631. concio,.], 571. Hujus de eo testimo- tío, I, 829. Occupatio, I, 78r. 

Alar urbs, I, 187. nium, I, 559. Achisus Gethez rex, ], 115. 

Alarichus Vandalorum dux Romam . Amer cum Darbea se conjungit, I, — Ancus Martius, I, 260. 
capit. I, 588. 954. Nicem obsidet, I, 796. erxis | Ancyra Galathie urbs, I, 718. A 

Albanis Latini f. ZEnez nupta I, 138. factum imitatus, I, 963. Ejus adversus Persis expugnata ibid. 

Albanorum castellum a Romanis ca- Romanos expeditio, I, 966. Andragastas Slavinorum dux, 1, 693. 
pitur, I, 724. Ameras imperii nomen, I, 4). Andragathii in. Gratianum fraus, ], 

Albas rex, I, 238. Amerse Tripolitani occisio, 1,755. 55, Cedes, I, 568. 

Albuginis medicamentum, I, {0}. Ameradum trium occubitus, I, [2 Andrassus locus, II, 941. 

Alcanis Corasmil conatus et interi- — Amerus Chalebus gladius Dei, ἐδίά. — Andreas Calybites cur a Coprony- 
tus, II, σοι, $95. Amessas Abigh f., I, το. mo flagris interfectus, T, 811.  ' 

Alchymista, I, 629. Amida urbs, 1,725. Oppugnatur,1,628. — Andree apostoli reliquie deposits, 

Alcibiades Atheniensis, I, r45. Aminadabi domum arca Dei delata, 1, 659. Ejus edes restituta, 1l, 1039. 

Alcinous Ulyssem in patriam usque lI, 109. Andreas Scytha scbolis praeficitur. 
comitatus, I, 2335. Amonitae a Saulo victi, I, rrr. I, 1016. Ei imperium abrogatur. Ἱ, 

Alcmena Jovis uxor, l, 13. Amonis Manasse f. interitus, I, 73. 1017. Ejusdem victoria, lI, ro18. Vir- 


Alda, Georgii Abasgorum reguli  Amorium Phrygie urbs, I, 615, 765. tus, I, 1018. 
uxor, imperatori se adjungit, lI, $03. Micgaeli Balbi patria, I, 869. Occupa- — Andromacha. l1, 224. Achilli suppli- 


Aleta rex I, 245. tur, I, 765. Exciditur, I, 036. Ejus pul- cat, 15:4. 
Alexas Ῥίο]οπιδας, I, 29r. chritudo, i514. Andromachus a Samaritis cseecus, I, 
Alexander, qui et Paris, Trojani X Amorium urbs I, 869. 5. 
belli auctor, I, 116. Amosus Manasse f. Judaeorum rex, Απάτοπιεάερ raptus, I, 4ο. 
Alexandri Magni genus et res pes- I, 121, 15. Andronici insidite, I, 1066. Interitus, 
tm, I, 264, 365. Continentia, l, 272,  Amosus vates, I, 186, 187, 189. ' . 
jo Regnum in multas partes divisum, — Amphilochii chria, I, 555. Andubarius astronomi& doctor apud 
, 272, 284, 339, 401. De eo Danielis Amphion et Zethus musici Thebas sndos, 1, 27. 
vaticinium, I, 272, 401. condunt, I, 44. Άποπερ virtus, II, 410. 
Alexandri Hierosolymitani episcopi ^ Amphitriize simulacrum, I, «65. Angea, I, 49. 
martyrium, I, 455. Ampieri arcis captio, II, s6r. Angeo Longobardie dux, I, 184. 
Alexandri episcopi virtute silen- ^ Amulius, I, 257. A Romanorum societate deficit, :^:d. 
tium philosopho impositum, I, 498. Amyci cedes, I, 310. Angelus Procopii proditor, I, $42. 
Alexander Diospolis episcopus pu- Amyntas rex, czcus, I, aar. Angeli piorum saluti inserviunt, I, 79. 
nitur, I, 645. Anacharcis Scytha, I, 358. Angine caning morbus, II, 511. 
Alexandri Mammze f. imperium 1,  Anachorete qui, I, 612. Animalia munda omnis, I, 419. Ec- 
450. Anagnoste, » 541. T. S68 rum effigies Mosislege prohibits, I, pa 
. : :3: - nanias Augari cursor, 1, . nimte. brutorum et hominum - 
c, Alfxander imp. mollis ac idissolu- ias vates quando vixerit, I, 188. verse, I. 8. De earum immortalitate 
» ^» 1075. 7] » 1077 . Anani pontificis mors, I, 329. philosophorum sententia. 1, 663. De 
Alexendria ab Alexandro condita, ^ Ananilus primus alienigena Judso- anima Platonis dogma, I, 18ο, 233. 
β P g gma, y 
L, 366. A Persis occupata. T, 715, Ter- rum pontifex, I, 233. Anio cur bellum ab imperatore illa- 
re motu concussa, 1, 55ο. Navis inde — Anastasie martyris reliquie allate tum. II, $56. 
ingens. Romam advecta, I, 201. Ibi- Sirmio, I, 608. Nicomedia, T, 614. Ejus Anna Samuelis mater, I, 108. 
dem theatrum collpsum, I, 599. templem, I, 551. Ab incendio servatum, — Anna Mariee Virginis mater, I, 5:6. 
Alexius Moseles exczcatus, I, 835. I, ότο. Annales, qui et paralipomena, 1, 119. 


Anastasia Tiberii II uxor, I, 689.  Annone caritas Romte, l, 323. 

Ejus mors, {, 698. Annus quid sit ab Urieto Enochvs 
Anastasia Constantini III uxor, I, 753. docius, I, 31. Quot septimadis constet, 
Anastasia Justiniani II mater, I, 783. ibi4. Olim decem mensium, I, a«*9. 


Alexins Moseles in Longobardiam 
a Theophilo socero missus, l, 918. 
Quas dona ab codem acceperit, 9r9. 


Alexius Studiani collegii magister, Anastasiopolis, I, 639. Anni ab Adamo ad Augustum compn- 
II, 479. Anastasil Theopolitani episcopi de tati, I, 535. 

Alexius patriarcha Eustathii suc- Apollonio Tyaneo testimonium, 1, 433. — Anteus ab Hercule victus, I, ar4. 
cessor, {δια Ejus obitus, 11, $50. Anastasius I ante imperium silentia- — Antaradus condita, Ἱ, 531. 

Alidis in Romanam ditionem  im- rius, I, 620. À quo ad imperium pro- ^ Anteia, qut& et Stheneboa, l, 413. 
presionem facit, 776. motus, I, 625. Acephalorum  haere-  Antenoris ad GriBcos oratio, 1. 230. 


Alimus Arize potitur, II, 578. Sex si addictus, εδίά. Ejus forma, :bid. Ejusdem ope ereptum  Tro*enis palla- 

millia Romanorum militum interficit, Ariadnam uxorem ducit, 226. Libera- dium, I, 209. 

], 503. Ejus interitus, l, 055. 11, $03. litatem ostentat, ibid. Qualem se in  Anthe interitus, II, 4sr. 
Allacasseus a Deleano pellitur, II, rebus ecclesiasticis prsbuerit, I, 627. — Anthemil locus, 1, 919. 
Allelengyum quid, I. 837. Lege im- Chrysagyri tabulas combussisse cre- — Anthimi martyrium, T. 46. 

peratum, 1I, 456. Abrogatum, Il, 486. — ditus, I, 627. Munichzis favet, I, 630. — Anthimi poette setas, ], 61a. 
Alphesibca I, 296. Ejus statua, I, ερ Cum Aretha pax,  Anthimus episcopus Cpolitanus, Ἱ, 
Althsma, I, 346. I, 628. Quale ei donum ab alchymista 651. 


4 409 INDEX IN CEDRENUM. 140 


Antichristi imperinm ab Isaia pre damnandus evanescit, I, 43r. Ejus Ariadna Leonis imp. f, Zenonis 


dictum, 1, 120. &tas, 1l, 346. Miracula, I, 75, 43r. De Isauri uxor, I, 609, 614. 
Antigona CEdipi f., I. 46. Anaxagora dictum, 1, 278. Arianorum tumultus, I, $38. 
Antigonia condita, I, 293. Apostolo XII totidem fontibus Israe- ^ Arida sive sicca terra cur dicta, I, 8. 
Antigonus, I, 275, 384, 293. litis ad Plima inventis prmsignificati, — Aristobulus rex et pontifex Judmo- 
Antigoni, scholarum principis, con- I, 137. Eorum stolm, ubi invente, I, rum a Pompeio captus, 1, 316. 
vivium, 1, 995. 642 Templum quando dedicatum, I], Aristoteles Plalonis discipulus, I, 
Antiochenses a Theodosio puniti, I, 659. - 85s. In quibus a pr&ceptore discre- 
Apron urbs, I, 568. et, I, 381. Ejus decrela et etas, 15:4. 


Antiochensis patriarchatus reditus, I, — Apsimarus a Romanis imperator De terra sancta testimonium, I, 747. 
805. creatus quem exitum habuerit, I, 777. — Arithmetica ab Abraham JEgyptiis, 
Antiochia condita, ], 38, 339. Olim Aquaa Mose in sanguinem conver- tradita, I, 48, 55. 

Antigonia, I, 292. A scorpiis et culi- sa, I, 84, 8], 1323. Ab eodem e saxo Arius Grecorum erroris sectator, I, 
cibus per Apollonium liberata. I, 431. educta, I, 9r. À Davide Deolibata, 510. In. Nicena synodo damnatus, 1, 
Terre motu periclitata, I, 522, 676. I, 152. In oleum cnnversa a Narcisso, 495, 600. Revocatus ab exsilio, r, 565. 
Gravi clade bis affllicta, I, 640, 646. I, 150, In vinum conversa, [, 558. Ejus hieresis, I, sor. Eraus et inter- 
Ad eam instaurandam Justini imp. Aqua experimenti Josepho et Marie itus, I, 518. 

sumptus, I, 641. Theopolis appellata, oblata, I, 517. In creatione mundi dis- ^ Arma bellica quando primum fabr i- 
I, 646. Capta a Chosroe, 1l, 652. Ab tributa, l, 425. Aquas penuria, 1, 679. cari coepta, 1I 47. Ejus artis Vulcanus 
Arabibus, 1l, 751. Nicephori imp. injus- Consecratio in "heopbaniis, ], 53r. auctor, I, 35. 


su a Buriza expugnata, II, 364, 365. Diversa natura, I, 458. Armathaima, I, 111. 
Antiochus Arianus, l, 543. Aqui ductus Valentiniani a Basilio — Armenia a Persis occupata, T, 712. 
Antiochus Epiphanes Seleuci f. ZEgy- refectus, 11, 477. Ab Hunnis vexata, L, 622. Árabibus 
ptios debellat, [ ?85. Ex amore nove- Ar mons, I, 197. tradita, I, 718. Saracenis subdita, ἐδίς. 
fcm tegrotus, l, 293. Ejus interitus, f,  Arabaotha, l, rat. — — Vastata 190. ος 
387. De Judzis victoria 1, 4or. Arabes a. Romanis victi, I, 16» 77 Armeniorum principes vivi creman- 
Antiochus Eupator cum judzis bel- 777. À Bulgaris interficiuntur, » 199: tur, I, 778. 
lans, 1l, 198. ame et pestilentia premuntur, ib:d. ^Arphadus, I, 25. 
Antiochus Persa pedagogus Theo- Ármeniam accipiunt, 1, uU Arsaber Joannis frater, I, 946. Ma- 
philo Arcadii f. missus, 1, X Arachcahum castellum, 1I, 309. gister insignis, à 961. 
3. 


Antiops Nyctei f, ab Amphione et Π Arachus patricio honore ornatus,  Arsacide, I, 


Zetho filiis liberata, I, 44. , 4 ; Mabi aT o Arsacius Chrysostomi successor, I, 
i i radus a Mabia capta, I, $55. οὓς, 
Amüpe mprtrturs Ἰ, Manes oer ες Ἐ qp E tt ος Xsaem Davidi regia, 1rd 
Antipater Alexandri successor, 1, 573. interitus, I, 48. Arsenius sumnt apud Theodosium 
Antipater Ascalonita Palestine pre- Ararat montes, I, ao. existimationis, I. 572. Monachus, I, 576. 
fectus, l, 293. Veneno sublatus, ibid.  Atatri inventio, T, t5. Arses Ochus, I, 256. 
Antipater Juda rex, I, 204. Araxes fl. 11, 55 Artsbani regnum, I. 253. In, Roma- 
Antipatris condita, I, 325. Arbitrii humani libertas, I, 8o. norum ditionem incursio, I, 684. 
Antoninus Pius imp., i 438. Arbogastus Gallus Fugenii in occu- — Artabasdi Ármeniorum ducis, I, 787. 
Antoninus Philosophus imp. I 439- panda tyrannide socius, I, 568. Cum Constantino Copronymo socero 
Antoninns Caracalla imp., N 448. Arboris Adamo interdicte& natura, I, bellum. I, 798, 805. Clades et suppli- 
12’ cium, I, 806. 


Antonius consul et imperator Rom. ΄ Arca Dei a barbaris sublata et Ázo- Artaxerxes Longimanus, I, 105. 
cum Cresare dissidens, 1, 394. ΑΌ Au- tum delata, I, 108, Restituitur, ?bid, ^ Artaxerxes Achus, I, 256, 
gusto vincitur, I, 520. in domum Aminadabi et Osete depo- Artemisia, I, 299. 


Antonius Alexandrinus Didymum de ita, I, 110. Àrca Nose, I, 20. Artemius Anastasius imp., I, 78$. 
oculorum amissione consolatur, I, 523. Arcadiani, I, $74. Artemii martyrium, I, 537. 

Antonius Cauleas patriarcha, I, 1051. Arcadiopolis, [ $68. Artemon hereticus, I AM. 

Antonius Studita patriarcha Il, át4. — Arcadius prefectusa Zenone inter- —Arthasasthas, qui et Cyrus, I. ast. 
Ejus obitus II, 434. fectus, I, 623. Artzsnucus Π., I, 1008, 


Antonius Paches Nicomedism episco- ^ Arcadius Theodosii f. Orientis imp.,  Artzenorum fuga, II, $78. 
pus, II, «16. 


| SI . I, 57s. Ejus forma, I, $74. Imperium, — Artzepagus. 1I, 577. 
Anysii liber de mensibus, T, 205. I, 586. Statum ruina, I, bor. '  Arxana a Philippico capitur, I, 69: 
Anzis locus, I. 955. AÁrcesilaus Alexandri successor, I, | Asa rex Jude, 1l, 176, 188. Ejus de 


Ào Chaldeis lumen, 1, 296. 273. Israelico populo victoria, I, 119. 
Aodus ambidexter judex, I, 95, 99, "Archelaus Herodis frater Viennam Asaelus, ], rrs. Servie f., I, 119. 
146. relegatus, 1, 


. 32 Asanis crudelitas, II, $75. Interitus, 
. Apamea Syrie condita, I, 393. À Per — Archelaus Herodis f. Judesm ρτΦφίε- II, 575. 

sis occupata, I, 652, 714. 2n ctus, I, $55. Asaphus vates, I, 159, 185. 

Aper Cari socer, l, 464. Carini so- ^ Archelaus philosophus ejusque de-  Ascalon, lI, 109. Prius Gerara, I, sr. 

cer et casor, I, $68. creta, I, 278. Ascanius lulus Ἔπειρ f., I, 338. 
Aphar Abraham f, I, 77. Unde Arcus coelestis signum, I, ar. Ascetie, I, 348, 351. 

Africa dicta, ibid. Ardaburius cur a Leone Magno in- —Ascholius episcopus, 1, $52. 
Apheidotus, I. 146. terfectus, I, 607. Asenetha Putipharis f. Josepho nu- 
Aphrodisium maris eluvioue ^ ope-  Ardala excidium, I, ro14. ta, 1, 66. 

ritur, I, 657. . Ardys Lydorum rex, I, 239. Aseri benedictio, I, 7r. 

Aphrodyte Venus unde dicta, I, 238. Arena pro aqua in baptismo adhi- — Asi; nomen unde, I. 229. 
Apidamus amnis, Il, 450. bita, I, 440. Asirotha, I, τού. 
Apis, I, $69. Areobindus ad consulatum exehiter. ^ Asius prastigiator, I, 149. 


* 


 Aplesphares bellicarum artium pe- 599. Ejus edes Deipare condita, I, — Asinonei Maccabiei, I, 319. 
ritissimus, Il, 95ο. Cacicii arces ex- Asoti& robur II, 384. 


pugnatas occupat, Il, 559. Romanam Aretas quando ab Homeritis occisus, — Asotes Taronite f. Samueli gener. 


ditionem infestat, II, $93. Reprimi- ] 639. II, 4sr. 

tur, ἐδίά. . , Argaunum urbs, I, 9s4. Aspar cur a Leone Magno interfectus, 
Apochapsus Agarenorum princeps, Arganthum castellum, I, roo9. ], 607. Ejus filius (δα a Leone crea- 

I, 99r. -- Argenti e terra eruendi primus au- tus, 1, 611. 
Apolaphar Sicilie prefectus, II, ctor, 1, 19. Nullum pretium tempore — Ássaron mensure genus, I, 121. 

$14. À fratre Apocapso bello pressuis, Solomonis, I, 163. Guttis argenti —Asser Jacobi f., I, 6o. 

ibid. Perit, Il, 524.— pluit, I, 465. Asses numi a Numia dicti, I, 560. 
Apollinarius hereticus, L, $55. Ma- ^ Argivorum regnum ad Sicyonios Assyrii a Perseo victi ac Perse di- 

cedonii discipulus, I, 664. Ejus here- translatum. I, 145. cti, I; 4ο. Ab Alexandro victi, I, 266. 

sis, 1, 457. Scripta, I, 355. Argonautarum tas, I, 104, 309. Clade ab angelo afflicti, I, 191. Eorum 
Apollo Daphnzaus, I, 217. Jovis f., Argus centoculus, I, 144. regnum, I, 28. Ab Arbace abolitum et 


I, 53 Quomodo pro deo haberi ceptus, — Argyrippa condita, I, 234, 349 Ma- ad Medos translatuu, I, 19o. 
I, " Thymbrarus, l 227. Ejus Pam leventum. et Beneventum post dicta, — Assur Nemrodi f., 1, 33. —— 
Marsya certamen, I, 52. Daphnsi fa- ibid. Astacus qe post Nicomedia, I, 293. 
num conflagrat, I, 536. Argyrocastrum castellum, Ἡ], 496. Astarte, 1, 17o. 
Apollonuis Tyansus a Domitiano Ariadna Minois f., I, ar5. Asterius imp., I. 217. 





MM r———— ———— MÀ M M I — M M À — 


1411 INDEX IN CEDRENUM. 1413 


Astrologie inventio et ortus, I, 16, B sis adversus Genserichnm missam dcx 
51, 73- . I, 615 Contra Zenonem seditione mota, 

A es, qui et Artaxerxes et Da- B littera in r mutata, I, 5o. imperator fit, I, 615. Cpolitanis exosus 
rius. I, 308. Et Nabogiadus, I, 249. Baalus sive Bellus Assyriorum rex, Cucusem a Zenone re cgatur. I, 616. 

Astyanax Hectoris f., I, 224. I, 39. Ejus idolum crematum, 1, 185. In turrim conclusus fame necatur, z£14. 

Astydamea, I, 296. Sacerdotes ceesi 1, 185, 186. Basilius Magnus Ecclesim Cesareen- 

Astynoma Afro nupta, I, 38. Quz et Paanes imperator designatus, I, 145. sis antistes, I, $33, 545. A Valente 
Chryseis, 1, aat, À Saracenis vincitur, δια. Armeniam. vexatus, I, 47- 

Asnama Setho fratri nupta, I, 16. Arabibus tradit, I, 778. Basilius Onomaguli f. in Sicilia imp. 

Atalanta, I, 247. Babylas episcopus et martyr, I, 451, creatus interficitur, I, 190. 

Athanasius Magnus propter Arium P55, 464. Pjus reliquis a Juliano trans» — Basilius Macedo, Michaeli imp. cu- 
episcopatu Álexandrim pulsus, I, sos. late, 1, 556. bicularius, quomodo ad imperium per- 


Post sexennium restituitur, ], 515. 1te- — Babylon condita et arplificata, I, venerit, I, 98ο. Ejus origo, ], 982. Fu- 
rum relegatus, l, 534, At mox rever- 21, 28, 203. Ejus incole Samariam trans- turgo dignitatis omina, 1, 984, 986, 983. 
sus, b 528. Ar Juliano pellitur, I, 536. latis bo αὖχι | orumdem mores, 1, 270. Roboris , et fortitudinis specimina, 1, 
Obit, I, 545. Loci ejus, 1. 353, 750. cchte, 1, 42. . . À Michaelo imp. protostrator crea- 
Athanasius Celetes Mango in epi-  Dacchus cur Leneus dictus, Ll, 53. tos, I, 094. À Barda Eosidiis appetitur, 
scopatu Alexandrino succedit, I, 620. Osiris Zgyptiis, iod. l. o6 ; 996. In imperium assumptus a Mi 
. . . actagmi supplicium . lo, 1, .E ibi insidi 

Athanasius Jacobitarum patriarcha,  pactriani, qui et Bragmanes, I, a70. oPprini it L του t. Ejus. jus insidiantem 
1, 736. Qualem, Heraclio qu&stionem Badizes Amorii proditor, I, 936. . nitas, I, 1002. Ecclesie et legibus con- 
proposuerit, 1042. ) Baianus Leonis equiso, I, 1931: Ejus sulit, l, 1005 et 1013. Insidiis petitur, 

Athene a Scythis vastatee, I, 454. À bid ο ον 
Xerxe incenam., I. ass. Unde dicte, I interitus, $914. — $bid Adversusgostes feliciter rem ge- 
; 1 255. »*» Bala Jacobi ancilla, I, 59. rit, I, 1006, 1013, 1016, 1015. Ejus ani- 


145. , Balaaci vaticinium, I, 111. tus, I 6. Templa t 
Athenais Leontii f., I, T . IV Balaamus vates, I, 4»- Ejus vatici- tibus" concussa reficit, L, 1027. Palatia 
Athenienses Grsecorum litteris XXIV ping 1, 81. ab eodem condita, |, 1038. Religionem 
"α quando ceperint, I, 25 Balathista claustrum, Il, 458. Christianam auget, I, 1:041. Obit, 1, 


inganorum heresis, f 869. badi . : 
Atlanta insula facta, I, 255. Balba Cabadis frater, I, 625 1048. Ejus uxor, l, 998. Liberi, I, 


» . Balba ocoupata, I, 699. - Ani beni ] 
Atlas astronomus, L, i44. Cur CO- — Balbini Maximi imperium, I, 45ο. o pasilius | Dores α Rorang i) . affini 
lum gestare creditus, I, 55, 144. Baldadus Sauchita, l, 125. cur cum uxore urbe ejectus, Il, rso. 
Atreus, lau Balichus Judens, Í. 992. Basilius Scamandrenus patriarcha, 
) 79 M 


€ Balsami proventus juxta mare Mor- [[. 484 
Atrides cur Menelaus, I, 217. tuum. I, 51 A . 
: "eel , ἂν 51. Bastra ab V . 

Attica diluvio vastata, I, 145. Baltasar Nabuchodonosoris f, I, 101. Batatzm coxcatio. T . L5 

1 p» Cpolitani episcopi miraculum, Babyloniorum rex, I, m Danieli ad Bathuel Nachoris Ε, ὴ «8. 
. ba, ibid. Qui et oli 

' Kvares a Mauricio quid postularint, 199. Ορος, ibid. Qui et Runiglitar, Bathyrrhysces locus, I. efficaci I 
L μα n Roianorum potestatem ve- ?fanaias heros, I, 153. $35 .. 
niunt, 4, 705. in ihraciam quando ve-  Banaias Joiade, f., I, 115. lecl lati 712. 
nerint, I, 716. Romanos vincunt. 1. Baptismus arena ' patratus, I, 440. Belemarnis tribue ME ed. L7 
684. Turpiter domum redeunt, I, 739. Ejus genera, 15:4. Beliaris jugo subditus Nabuchodo- 

Ave sacrificiis admissee quee, I, 156, , Baracus Judex, 1,95. Cum Debora, nosor, I, 204. 

Aufidus fl, II, $46. 


» 29 . . Belisarius ad debellandos Vandalos 

Auga H*rculis uxor, I, 245. arama Chosrois f. Persarum regia, mittitur, I, 649 ]tem contra Chosroem 

Augari duplex morbus, 1, 308. Ad L ο: . I, 652. Contra Hunnos. Ἱ, 678. Ejus 
Christum epistola, 15:4. Baramus adversus Chosroem insur- aus, ], 633. Obitus, I, 68ο. 

Auguria, I, 64. git, 1, 695. Ab eo occiditur, ibid. . Belus Semiramidis f. Assyriorum 

Ausustio columna, I, 657. I Barazas Chosrois f. a Persis occisus, rex, [, so. 

Augustus seu Octavius, I, 300, Ab eo ' 275 Beneventum. I, 234. Argyrippa 
imperatores Romani et merssis Sextilis Bardan profugus I. J 33. rius, I, 349. A rege francim deficit 
nominati, [, 73, 30ο. Cum nasceretur arOAnisius Pa, ^» 749. 


. 1015. 
parentum insomnia, I, 3or. [n amicos Bardanius excceatus manachus fit, " Benjaminea tribus cur Judaice an- 
officiosus, I, 3o2. Libidinosus, tb;d. Ad "Bur 2 Mi haeli nexa, I, 117. Stirpis interitus, I, 107. 
iram pronus, 303. Censum universa- ., andas do t frater, Ἱ σοι De λος Beregaba, D 
institui ituri di . 6ο”  Berguleum . 
lem instituit, lj 32r. Morituri dictum dorm interit cogitat, i 5. Caniclei δαν locus?T ο 
- . ;,4 €t curopalate dignitates adeptus ib.. Beros tatus, I, 2ο. Ejus historia, 
[αν ἑαρίίς μιοαίας ] εδ a Justino I, 961 Adversus Saracenos expeditio- . 2. us notatus, J 
Pula castellum, II, 596. nem facit, I, 961. Ciesar flt, I, ges Ec-  Berrhea condita, l, 392. Unde Ire- 
a 


[oma 


: . : clesiasticos vexat, I, 962. Ejus facinora, nopolis L, 829. Vastatur. II, 
Annan fadares, 1E δν 225 I, 973. In. Cretenses expeditio, I, 979. Berytus terim motu eversa I, 523. 
Aurelianus imp Ἰ 455 Insomnium, I, 978. Interitus, I, 980. Besbius mons, qui et Vesuvius, Ü 
Aurelius Antoninus imp. I. 4 Bardas Durus Rossos vincit, 11, 384. 44,. 

pe ον 42. Bardam Phocam seditiosum capit, it Bessus Darii satrapa et ce&esor, I, 266. 


Aureorum Pythagorsm carminum ca- 388. Imperator salutatus, bellum ad-  pBethabara locus, ἶ, 329, 
pita et sumna, 1, 374. versus Basilium lI molitur, Il, 419. — Bethela, I, 49. ' 

Auri e terre visceribus eruendi pri- Quibuscum pacta inierit, ἐδέα., 17. A — Beth'ehema olim Fuphrata, Ἱ, 6o. 
mus auctor, I, 9, 120. Ejus ars inventa Phoca devictus, II, 430. Ad Chosroem  Bethschemesani cives idololatrs, 1, 
1, 39. fugit, II, 452. Ab eo in. custodiam da- 406. 

Ansitis terra ab Esao dicta, I, 77. — tur, II, 434. Liberatus, II, 438. Rur- Pliiberius pro Tiberio, I, 34s. 
Auspicii refutati exemplum, I, 371. sum imperium appetit, 1, 441. A Pho-  Biblicorum librorum numerus, I, 9, 
Avitus, qui et Pseudantoninus et cacircumvenitur, |l, 443. Amisso visu το 


Seliogabalus, imp., I, 449. imperatori reco..ciliatur, 1, 446. Bibliorum sacrorum in linguam Grg- 
Axius Db 455 vadit L -- Ap , Pareza vidua Romanis se conjungit, cam translatio, l, 380. — 

Heraclio via citur fd. 775. I, 644. Bibliotheca Alexandrina, I, 289. 
Azarias pro heta I 86 Barris castrum, I, roar. Bidyne obsessio, II, 454. 
À arias prop. fex maximus. I. i8 Barnabs apostoli reliquie in Cypro  Bigte. Bigarii, I, 299. 
Azarias Raphael, Laos ) » 19. — quando invente, I, 618. Biseri patricii interitus, I, 804. 


192. ; itumini i i Mortuo, 1, 
Azazium castellum, fi 401. Quendi regnant, ώς ο n LÍ T5. ituminis fontes in mari Tertuo 


31. 
Azidas Chunei f. Οἱ εἰς bellum in- — Baruza Persarum dux, I, 694. Ejus  Bilya ab Anastasio occupata, I, 888. 


feri, I, 778. interitus, tbid. Blachernensis portus, ], 
Azii Hey tii vita qualis, II, sor. Basan, qu& post Scythopolis, I, 138. —Bladimerus Rossorum regulus, ll, 
Azizias Egypti princeps pacta vio- Basilicinus, I, 98r. 551. 

lat, 11, 456. Basilides hreticusos, I, 458. Bladisthlabi Bulgari perfidia, 11, 46s. 
Azotus, I, 109. Basilis castellum, 11, 469. Ejus vidua cum familia Basilio se de- 


Azymorum festivitas, I, 151, 155. Basiliscus Verinae frater magnee clas- dit, II, 468 








4413 INDEX IN CEDRENUM. 1414 


Boana dux qualia spolia Heraclio ^ Cabala, I, 89o. Carus imp., I, 464. 
adduxerit, I, 730. Caballinus filium Leonem imperio ^Casamanis excidium, I, ror4. 
Bodena castellum, II, 452. inaugurat, I, 809. Casandra ZEnee f., I, 1073. 
Boot: litteras a Cadmo edocti, I, Cabes anthropophagi, I, 270. Casandrea locus, I, 275, 
44. Eorum fines, I, 46. Cacicius Jobanesicee f., 1], 557. Cum . Cassander Alexandri successor, I, 
Bogdanus cur patricio ornatus gradu, Nicolao pacem facit, II, 559. 112, Ejus filiam Thessalonicam ducit, 
Il, 46 . Cades Barnea, I, 131. :6:d. Alexandro venenum exhibet, I, 
Bogmoli hszefetici, I, $14, 547. Cadmea urbs, 1, 42. 271. 


7 
Bogoris Bulgarorum dux, l1, 95r. Cadmus Agenoris f., I, 38. Bootorum Cassii et Bruti ctedes, I, 504. 
Ejus soror capta Christianam religio- rex, I, 43. Ejus ex Harmonia filie, I, 6 Castamon Isacii Commeni domus, II, 


nem imbibit, i 41. Littere, ibid. 22. 
Boionis castelli expugnatio, Il, 464. — Cmsaris juvenis somnium, 1, 300. Castor Led: ex cygno f., 1, 111. 
Bolerus locus, 11, 455. Equus mirabilis, ibid. Nomen unde,  Catacalo Orientis dux designatus, II, 
Bonifacius Leonis papte vicarius,I, [, 289. Regnum, l, 299. Res geste, η, 
i 300. Ejus cedes, et eam prsegressa — Catacalo Ambustus Armeniace legio- 
onosus exercitus dux creatur, Il, prodigia, ibid. nis dux, II, »3 Ejus astutia, II, 574. 
113. Cesarea Cappadoci& a Barda occu- Dux Orientis 1], 567. 
Boozus, I, το]. pata II, 588. À Masalma expugnata, I, — Catalimi consilium, 1I, $88. 
Borises Bulgarorum rex captus, Ἡ, 794. A Persis capta, I, 714. Catharorum mansio, 1, 684. 
H6 Ad magistri dignitatem evectus, sarea Palwsting Paneas prius, I, — Catzilacius, II, 262. 
1, 413. A Bulgaro interficitur, II, 435. 323. A Mabia occupata, I, 5» Caucasus a Thuro c&sus, I, 3o. 
Bos Jupiter a Cecrope dictus, I, 145 Cresarea Philippi olim Panosus, I. ^ Cecropia, I, 145. 
Bosporo urbi nomen unde, I, 644, 323. Panais, l1, 534. Cecropius episcopus terrae motu op- 
$5: 4Psarii de diversarum gentium | mo- pressus, I, 530. 
ostra, I, 451, 745. ribus liber, I, 269. Cecrops cur geminus factus, IJ, 144. 
Botrys urbs, I, 659. Cagathathus Levis f., I, 74. Mosi contemporaneus, I, 76. 
Brachmanes, ], X, 258. Eorum lex,  Caini nomen, I, 366. Res, 1, 1s. Mors, — Cedoctus locus, I, 886. 


I. 270. 16, 18. Celine oppidum, I, 20. 
Bringa Nicephoro incidiatur, 11, 4r Cainano reperta gigantum scriptura, Celestinus episcopus Romanus, ], 
Briseis, que et Hippodamia, Achill I, 97. 593. 

ab Agamemnone erepta, I, 223. Calabria ab Agarenis occupata, I, ^ Cenchreensis portus, I. 1027. 

Brisus Gallorum rex, I, 265. Centum colles locus, II, 594, $97. 


Britannorum mores, I, 270. Calandionis relegatio I, 620. Cephalenia ins., I, 1029. 
Brumalia, I, 259. Calchas vates, 1, 219. Cephaletio census, I, δοο. 
Brutus libertatis Rom. vindex, I, 262. — Calebus Jephune f., I, 89. Populi Cepheus ZEthiopite rex, I, 4o. Per- 
Bruti et Casii cedes, I, 304. ]sraelici dux, I, 146. seo bellum infert, ac victo succedit, I, 
Bryantis occupatio, I, 189. C.*Caligula imp., I, 346. 48. 
Bryantis palatium a Theophilio &di- ^ Callinices filii, I, 756. Cepi locus, I, 998. 

ficatam, I, 909. Callinicus coronam Constantino af-  ^Ceratium, I, 8or. 


Bryennius exsul, 1], όττ. Revocatur, fert, I, 753. Solium patriarche occu- Cerdo hereticus, I, 9». 
II, 616. Ab Opsara excicatur, II, 622. pat, 1, 726. Oculis captus Romam Ceres Isis /Egyptiis, I, 54. Frumenti 
Fjus et Acoluthi res contra Patzinaces relegatur, » Ἴδι. Barbarorum naves una et hordei inventrix, ἐδία. 


geste, 1l, 605. cum hominibus demergit, I. 76s. Cerinthus hereticus, I, 437. 
Brixis statuarius, I, 536. Callinici porta, I, 784. Cermatee, I, Ü . 
Bucephalus Alexandri Μ., I, 2οο. Callistraticus monachus vaticinio im- — Cabdanus a Phoca, prseelio superatus, 
Bucoleonus locus, I, 849. erium Philippico promittit, ], 784. lI, 344. 
Buculithus locus, II, 4ar. Excicatur, ibid. Chadica Moamedi uxor, I, 738. 
Budas, qui et Terebinthus, I, 455. Calocyrus Chersonii principis, 11,371. — Chaganus pacem violat, I, 692. Vin- 
Budense obsessio, Il, 46r. Ejus perfidia, 385. citur, I, , 702. Chazarorum dux 
Bulgari in Illyricum et Thraciam ir- ^ Calypso, I, 334. | Justiniano insidiatur, I, 778. Scytha- 
mpunt,IL, 628, 766. In Mysiam, I, 651. — Cambyses, qui et Artaxerses, I, 253. rum princeps, I, 8οο. Chazarit& regu- 
ruum Constantino Ῥοποπαίο fcdus ^ Camela Manicheorum metropolis, I, lus, 1, 930. 
Componunt, I 766. In Barnis habi- τοι}. Ejus excidium, ἐδιᾶ. Chalacha condita, I, 22. 
cant, I, 778 Deficiunt, I, 781. A Leo-  (amela, camelaucia, sportee genus, I,  Chalcedon Bithynite & Constantino . 
πο V imp. vincuntur, I, 853. Christaini 297. instaurata I, 496. Ejus muri dejecti, I, 
fiunt, I, 2e Saracenorum societatem Cam anie terre motus, I, 499. 542. 
ambiunt. 1I, dace regina Alexandrum capit, I, — Chalcedonensis synodus, I, 604, 669. 


56 Α Rossis infestan- Can 
66 


tur, II, 372. Eorum regnum aboletur, Quarta quando acta, I, 604. Ab Eu- 


II, 413. Unde Comitopuli appellati, 1I, ^ Caponi sacerdotis astus, [, 570. thynio confirmata, I, 626. Ejus appro 
434. Α Basilio II victi, II, 457. Ei se Canticorum Salomonis locus, I, 381. batio I, 657. Impugnatio, I. 629. Sen- 
tradunt, II, 456: Eorum ossa congesta,  Capetrum castellum, II, 578. tentia. I, 670. . 

11, 475. Rebelíant, II, 527. Rursus subi- Capitolini templi conflagratio, I, 380. — Chalcopraciorum teedes tedificata, 1, 
guntur, II, 511. Capitolium, I, 259. 602. Juds&eorum synagoga, sbid. 

Buninus Paridis, f., I, 238. Cappadocia a Persis occupata, I, Ab — Chaldeorum divinatio I, 47. Genus 

Bupalus statuarius, I, 564. Hinnis vexata, I, 635. a Semo, 1, 62. Libido, T, 17ο. Regnum, 

Bura terre motu absorpta, I, 255. Capue a rege Francim defectio, I, I, 20. . 

Burtza Antiochesm dux, 423. Ejus cdm 1023. Obsessio, ibid. Chaldaicarum rerum scriptores. I, 25. 
Aulace Saraceno amicitia, I1, 566. An- — Caracalle& imperium, I, 448. Chalebus tribu Judeeus, 1, 128. 
tiocheam capit. {δίᾷ. Carbanis excidium, I, 1014. Chamaitha regio ab Heraclio occu- 

Busuris diruta, I, 467. Carbeas Manicheus Romanam ditio- pata, I, 72ο. 

Buteliana Gabrieli regia incensa, nem invadit, I, 954. Ejus virtus. I, 962. — Chanathothes a Mose necatus, I, 87. 
II, 460. Carbesias Arabum princeps, lI, 570. Chamosus Tyriorum idolum, I, 170. 

Byzantis statuorii opera, I, $66. Carbonitis solitudo, II, $68. Chamus quam terre partem acce- 

Byzantium a Constantino memnibus  Carcinii excidium, 1 τοοῦ. perit l, 14. Quarum nationum auctor, 
cinctum et Cpolis dictum, I, 496. Α Cardames Bulgarorum princeps, I, 1, 26. 


Severo captum et dirutum, I, 441. A 826. Ejus ad Constantinum littere, iàid. ^ Chanaan Chamif. Semi ditionem in- 
corpiis et anguibus per Appolonium  Cardariche fuga, I, 695. vadit, I. 24. Ejus posteri, I, 25. 
liberatum, I, 431. Ab Avaribus ob-  Cariana rostra in Blachernis a Mau- — Chandacm expugnatio, II, 540. 


sessum, I, 428. Frustra a Thoma op- ricio condita, I, 694. Charas locus, I, 893. 
pugnatum, I, 8o. Ejus septem turres, — Carinus imp., l, 464. Charito Joviani uxor, I, $40. Ejus 
» 4497 Carmente fatidice nomen, I, 294. confesslo I, 455. 
Byzus rex, I. 197. Carpocrates hereticus, I, 458. Charon a Phoca interfectus, II, 391. 
Carrg urbs, 1, $27. Charpote castellum, II, 419. 
. C Carterius monachus, I, $77. Charsianum castrum I], 8οο. 
Carthago deleta 1, 255. A Belisario ^ Chartica urbs, I, 245. 


Cabades Peroze& f. a Persis rex cons- subacta, 1, 649. Charybdis, I, 255. 
tituitur, I, 623. Manichseos in suis Carthago nova, que&et Neapolis,con- —Chatzaria a Basilio II subjecta, II, 
finibus trucidat, 659. Captus, I, 624. dita, I, 246. 464: 
Qua ratione e custodia liberatus ibid. (τα portus occupatus, I. 789. ara Leonis mater, I, 819. 


4445 INDEX IN CEDRENUM. 1416 


Chazari in Persidem impressionem — Civium Romanorum census sub Ser- vitia et virtutes, lI, 335. Insidiis peti- 


faciunt, i, 728. vio Tullio, I, 261. tur, II, 327, 336. Litteras restituit, 1I. 
Chelidonium qua ratione liberatum, — Claudiopolis condita, I, 547. 326. Obit, 1l, 2. 

1, $61, 562. Claudius imp., I, 2 454. Constantinus Ducas ad invadendum 
Chelkias sacerdos legis Dei librum — Clepntho Cadmi f., I, 42. imperium 1nstigatus, II, 278. Perit, LI, 

repertum regi offert, I, 195. Clemens cur Stromateus dictus 1,438. 280. 
;henephris odium in Mosen, I, 86. | Sub Domitiano damnatus, 1, 451. Constantinus patricius Bardg frater, 


Cherubicus hymnus quando cantari Clemens Romanus Petri discipulus, II, 287. 


institutus, ], 685. » 161. Constantinus VIII multa mala exc- 
Chetura Abrabamo ducta, I, 51. Cleobulus Lindi tyrannus, I, $64. tat, I], 48ο. Malos fovet, bonos vexat, 
Chronis centauri justitia I, 358. Cleopatra ZEgypti regina I, 304. Ejus lI, 481. Successorem sibi instituere co- 
Chlamydum purpurearum usus apud interitus, 1, 520. gitat, II, 484. 

Romanos, 1, 34. Clericorum ceelibatus a Paphnutio Constantinus Diogenes Thessalon:- 
Chlomarum castellum I, 692. improbatus, I, 503. ci£ dux incarceratus, I]. 487. Mona- 
Chlori cognomen, 1, 469. lytzemnestra Danai f., I, 145. Leds chus fit. II, 497. 

Chobar fl., I, 199. f., 1, a12, 235. Constantinus Carentenus patricius, il, 
Chodollogomor, 1, 5r. Clytia Thestii f., I, 2123. 488. 

Choereas, I, 890. Cuaphei relcgatio, I, 618. Constantinus Dalassenus tumultus 
Choerosphactm incarceratio, I, 1056. ^ Codrus I, 145. excitat, lI, 493. 

Etymon, :bid. Celui cur Gr&cis οὐρανό», 1, 8. Constantinus Mucupela urbe ejectus, 
Ahorathus torrens, I, 176. Ejus stridor horrendus, 1, 676. Il, 519. 

Chorbats Basilio se dedunt, 11, 476. —— Colossus Rhodius, I, 299. Constantinus doinesticus ad dignita- 
Chordapsus morbus, 1, διο. Columbie cur sacrificiis admissie, I, tem nobilissimi evectus, 11, $55. 
Chorosanis castelli expugnatio, I, 136. Earum fimus pro sale, 1, 180. Constantinus Cabasilas dux occiden- 

936. Combustus a Patzinacis victus,lII,s99. tis, II, $41. 

Chrosroes I Antiochiam capit, I, Comes Diomedis uxoris adulter, l, ^ Constantinus Catepanus Artoclines 

652. In fines Romanos irrumpit, ἐδία. 248. ob amorem Zot& ab uxore necatur, ll, 

Pugnam detrectat, I, 654. Cometa visus, I, 638, 640, 647, 807, «91. 


osroes 1 regno Persarum poti- 811; ll, 414, 545. Unde docites dicatur, Constantinus IX, Monachus, Ἡ. 
tus, I, 695. Cum Heraclio fedus inire 1, d 811. 543. 
recusat, [, 715. Ejus simulacrum quale, ommentiolus ab Andragasto pre- Constantinus Caballarius Cibyrrgo- 
I, 718. Ejus palatia ab Heraclio eversa, dam recipit, I, 6p. Chaganorum exer- tarum dux, II, 554. 
I, 731. Christianos ad societatem Ne- citum profligat, 1, 692. Constantinus A tianites, Il, 596. 
storiang heresis adigit, 1, 111. In Commodus imp., l, 44r. Constantinus heteriarcha adversus 
cadaver Saini sevit, 1l, 728. À filio Concilium Nicenum primum, I, 495, Patzinacas missus, 1], 600 Ab iis vin- 
necatur, I, 734. 49. Cpolitannm l, 553, 554. Contra citur, II, 6ος. 

Christiani a Tiberio ab accusatori- Theopaschitas, I, 651. Universalium ^ Constantius Chorus I, 469: 

bus defensi I, 353r. Vexati l, 464, enarratio, I, [δν Constantius Constant.i f. Juliani pa- 
$44, 516, 522. Alexandrie a Judiis ^ Conseus, 1l, 295. ter, I, 472. 
afflicti 1, $89. Dextro oculo privati, — Constans | Constantini M. f., I, 495, — Constantius imp., 1, 528. Ejus forma, 


I, 471. Contra eos imperatorum  edi- 5:0. ibsd, Mors, I, 531. 

cta, I, 47r. Constans 1], l, 754. Imp. cum dede- — Constantius Magni pater, 1, 472. Ejus 
Christi dies Natalis quomodo inqui- core Cpoliin redit. I, 756. l'ratricida I, mors, ἐδία. 

rendus, 1, 3o4. baptisma, Pascha et 762. Ejus interitus, I, 765. Consules Romge creari coepti, I, 265. 

supplicium in quos dies inciderit, 1, ^ Constantis Pii caedes, I, 529. Contoleo Cepballenie prefectus, l 
ο». Ejus epistola ad Augarum, I, 3090. — Constantia a Mabia occupata, I, 755. 457. 

nventa, I, zu 313. Byzantium i1ran- Eadem et Antaradus, I, 525. Contostephanus unde dictus, II, 1:7. 

slata, ibid. jus facies in sindone ex-  Coustantia Constantii £., I, 472. Convo littere in victoriatis numis- 

pressa, I, 309. Effigies Edesse ab Au- Constantina cum tribus filiabus a matibus quid significent, I, 565. 

garo posita, I, 311. Cpolim translata, Phoca occiditur, I, 711. Coptus urbs diruta, l, 407. Έχρα- 
» 3 


14. De ea decretum, I. 767. De Constantinopolis a Constantino M. gnata, 1, 1007. 
duplici ejus natura contentio, I, 460. condita l, 496. Statuis et monumentis — Corcyra prius Phieacia, I, 253. 
De crinibus ejus historicorum — sen- dives, I, 562. Terrte miotibus concussa, — Corinthi calamitas, I, 658. 
tentia, l, 61r. De eo ex Virgine na- I, 599. Incendio vastata, I, 609* Obses- ^ Cornelius primus ex gentibus bapti- 
scituro vaticinium Apollinis, 1, 209. De sa, I, 738, II, 562. zatus, I, 346. 
eo Josephi testimonium, I, 545. Constantinus Chlori f., I, 469. Corporis exornandi inventum, l, το, 
Chrysaorii in eunuchos dictum,ll, 39. ^ Constantinus M. imp., I, 473. Pri- ar. 
Chrysaphius alias Zumnas, 1, 601. mus imperatorum diademate usus, I], Corus mensura, I, 165. 
Relegatur, I, 601. À Jordane dolo ne- $17. Ejus forma, l1, 471. Baptismal,  Corytheus Paridis f., I, 228. 
catus, l, 605. 476. Leges sacre I, 478. Erga episcopos ^ Cosilai pagus, 1, 562. 
Chrysagyrum tributum ab Anastasio observantia. I, 50ο. Mors, 1l, $19. r- Cosmas Alexandrie patriarcha , 1, 
abolitum, I, 626. Ejus tabule ab Anas- pus in S. Acacii templum translatum, 805. Quando ab errore Moncotheleta- 
5 


tasio combustee, I. 626. , 530. rum ad veram religionem transierit, 
Chryseis que& et Astynoma, 111. Constantinus Magni f., 1, 520, 551. — ibid. 
Chryses Apollinis sacerdos. I, aar. Constantinus II], I, 753. Casar fac- ^ Cosme patricii consilium, lI, 555. 
Chrysobullum locus, ], 1017. tus I, 715 Coschamerus Cinngus I, 147. 


sochir Tephrice pr&fectus. I, ^ Constantinus IV Pogonatus, patris  Coturnices Hebreis in deserto obla- 
1006. Maniche orum dux, l, 1009. Fjus percussorem interficit, I, 765. Unde te, I, 151. 
interitus, I, 1013. dictus I, 764. Fratribus nasos precidit, ^ Cranaus Attice rex, I, r45. 
Chrysorrhoas fl. qui et Nilus, I, 34. I, 764. Cum Bulgaris pacem componit,  Craterus Cibyrreotarum prefectus 
Chrysostomi vita et virtutes, I, 576. I, Ue Ejus mors, ebid. I, 895. Ejus cum Agarenis acre pr&- 
Discipuli, I, $81. Mors, I. 583. Corpus — Constantini Silvani doctrina, I, 757. lium, ], 896. Interitus* l, 897. 
Cpolim translatum, I, $85. De Jobo Constantinus V, Caballinus Copro- Crates Thebanus philpsephus I, 178. 


testimonium, I, η]. De Josua, l, 94. De nymus Leonis 1Π f. nascitur, I, 792. — Creationis opera XXII, I, 9. 
Jud&orum vecordia, I, 399. Ljus crimina, I, 803. Adversus Dulgaros | Crenit:e cur imperium abregatum, 


Chusartomus Syrie rex, I, 146. expeditio, 1], 17. I, 357. 
Chusus ZEthiops, l1, 38. Nemrodi f., onstantinus Artabasdi strator, I, Creta ab Hispanicis Ágarsnis occn- 


1, ibid. 796. patur, ], 89r. Quomodo in servitutem 
Cibullius, I, 295. Constantinus VI cum lrene quandiu venerit, 1, 894. 
"Ciceronis insomnium, I, 3or. regnarit, 1l, 820. Crudelis, I, ὃν. A Cretensium Agarenorum clades, 
Cilicite nomen I, p matre excecatur, 1, 827. Ejus fertile 1026. Ferocia ab Orypha repressa, 
CGlix Agenoris f., I, 28. ingenium, I, 851. . ' 
Cimerdius I, 252. Constantinus Leonis V, f. vocem  Creusa, I, 558. 
Cinngi, I, r42. amissam recipit, I. 873. Crispus Constantini f. baptizatus, |, 
Circe I, 232. (;!oustantinus Balbutzicus, I, ούτ. 476. Ejus mors, 1l, 497 
Circi α Romulo conditi porte, I, 258. — Constantinus Basilii I, f., I, tor3, ^ Crispus Pboce gener, I, 715. 
Cistrinita Arabum dux, 1, 454. Ab Obit, I, 1045. Crocodili descriptio, I, 7or. 

Urano contusus, II, 454. Constantinus VII Leonis VI f. II, — Cresus Lydorum rex, I, 259. 


Cithaeron mons, I, 45, 44- 348. Imperium recuperat, II, 2332. Ejus  Crumus Bulgarorum princeps, 1, 954 








1411 


Crustemía, I, 235. 

Crux Domini ab Helena reperta, I, 
497. Ejus signum Constantino M. ob- 
latum, I, 474. In ccelo visum, I, 528, 
531. Ic templo Serapidis repertum, 
Y, 569. In vestimentis, libris, mappis, 
I, 537, 808. 

Crytagon Crumi successor in Chri- 
st)anos sevit, I, 985. 

Ctesiphon quartum capta, T, 464. 

Ctetsei pont [tali dicti, 1, 245. 

Cubricus postea Manes, I, 456. Vi- 
vus excoriatus, ibjd. 

Cucurbita silvestris ab Elyseo vesca 
reddita, I, 181. . 

Cucusum Cappadocie oppidum, I, 


Cultri lapidei in cireumcisione Josure 
usurpati, I, 141. Cum eodem sepulti, 
I, 113. 

Cupha Π., I, 812. 

Cupidinis simulacrum, 1, 564. 

Careuas a Rossis ccesus, II, 405. 

Curestes, 1, 61. 

Curis maxim: in foro Constantini 
eonBDagratio, I, 610. 

Curterius imperatori se cum populo 
dedit, I, 1007. 

Curupes in Phoce potestatem re- 
dactus, Il, 340, 

Cusech Judwus, I, 4$4. 

Cutacium castellum, I, 1009. 

Cutlumusus Abramii consobrinus, 
1]. 606. Sultano adversatur, II, 571. 

Cyclops Homericus, I, 232. 

Cydnun fl. I, 529. 

Cygnus ab Achille cessus, I, 221. 

Cynos sema, I, 233. 

C.'ypriani martyrinm, I, 451, 459. 

Cyprus qua occasione metropolis 
facia, I. 619. 

Cyrenii census, I, 332. 

Cyriacue anachoretaJoannis jejuna- 
toris successor, I, 699.Quandiu vixe- 
rit, 1, 612. ... 

Cyrillus Alexandrim episcopus, I, 
503. Quando mortuus, I, 601. Cole- 
stini locum in Ephesina synodo tenet, 
I, 594. Cbrysostomo reconciliatus, I, 


79. 

Cyrillus Gortynis episcopusquando 
martyr factus, I, 894. 

Cyrilli diaconi necati jecur guesta- 
tum auctori exitiosum, 1, 533 

Cyri Perssrum regis ros gesto, I, 
238, 249. 

Cyrus prefectus urbis imperatori 
in invidiam adductus, 1, 5985. Episco- 
pus Smyrneus fit, ibid, 

Cyrus episcopus Alexaudrie,l, 736. 

Cyrus patriarcha Cpolitanus,l, 781. 

Cyzicus capta et deleta, I. 209.Ter- 
remotu concussa, 1, 656. Occupata a 
Sarracenis. I, 765. 

Cyzicus Cyzicenorum et Hellespon- 
tiorum rex ποσο cessus, L,104. 


Dacibyza, I, 541. 

Dadamus Jexani f., I, 76. — 

Dadastana oppidum Joviani imp. 
morte clarum, I, 540. 

Dadoa hereticus, I, 514. 

Dedalus, I, 214. 

Demon a Sara piscis jocinore et 
corde adustis pulsus, 1, 182. Monachi 
precibus & progressu prohibitus, I, 

26. Demones a Christianis pulsi, 
634. Α magis interdum abacti, I, 432. 
Eorum impostura, I. 549. De  excisis 
Syracusis colloquium, I, 135. Incan- 


tationes a Solomone invente, I, 124, . 
63 


Dagisthei balneum aJustiniano per- 
fectum, 1, 645. . 

Dagisthense monasterium, I, 855. 

Daglaipho senator, l, 54. 

Dagon Azoti idolum, I, 109. 

Dulassenus Byzantium redit,II, 508, 


PATROL. GA. ΟΧΧΙΠ. 


INDEX IN CEDRENUM. 


Michaeli imperium non probat,II, 506. 
Perfide relegatus, II, 510 

Dalila Samsonis uxor, I, 106. 

Dalmata Gallus, I, 412. 

Dalmatarum defectio, I, 899. 
Πω... Cesar designatus, 1,51 9, 

Damascus 4 Persis capitur, I, 714. 
A Sarracenis, I, 746. 

Damasus Romanus pontifex, 1,554. 

Damatrys urba, I, 783. 

Damianus Ebreorum rex in Aladi 
potestatem redactus, I, 656. 

Damiani patricii interitus, I, 894. 

Damiano eubicularii munus abro- 
gatur, I, 997. 

Damiani amere mors, II, 284. 

Damidie monasterium 1l, 381. 

Dampolis caatellum, 1, 996. 

Dau Π., 1, 50. 

Dau Jecobi f., I, 59. Ejus benedi- 
etio, I, 71. 

Danae Acrisii f. & Jove compresea, 


, 39. 
Danapris fl., T, 812. 
Danastrin fl., | 819 
Danaus Beli f., I, 

ceesus, ), 143. 
Dandulphus Longobardie rex, II, 


38. A Lynceo 


Daniel Babylonem captivus abdu- 
ctue, I, 198. Regis insomnia inter- 
pretatus, ], 199. Honoratus, I, 240, 
341,949. In foveam lecnum detrusus, 
I, 209, 219. Loci ex eo laudati. I, 121, 
819, 323, 334, 389, 307, 401, 405, 407. 
Ejus septimang. I, 251, 253, 319, 324, 
312 401. 487. /Etne, I, 186. 

1 Denubins ponte lapideo instratus, 
$917. 

Daonii mulier qualem infantem pe- 
pererit, 1, 695. . 

Daphna Antiochie, I, 536. 

Daphnes balneum, I, 738. 

Daphnomeli vaframentum, lI, 471. 

Daras castrum, I, 630,684. Ab Jado 
captum, 1, 7592. Item ab Artabano, I, 
684, 711. 

Dardanum excisum, I, 216. 

Dardanus Ph.ygum rex, I, 212,216. 

Darius Babyloniorum rex a Cyro 
ctsus, I, 249. 

Darius Arsumis f., I, 256, 984. 

Darius Cyri f. et successor, I, 243. 
Qui et Cambyses, ibid. 

Darins Hystaspis f. rex, T, 259. 


1418 


Denderis fatuus, I, 904. 

Dermocaites quomodo magistratum 
gesserit, II, 528. 

Desius mensis, I, 523. 

Deus cur homo fleri dignatus, I, 
489. Cur se Abrahami, Isaaci et Ja- 
cobi Deum vocet, I, 490, 315. Ejus 
Filius unus, I, 479, 488. Quomodo et 
unus, et trinus, I, 479. Unus, non 
plures, I, 82 

Deucalionis tempore diluvium, I, 
26, 146, 144. 

Deuterius episcopus uomodo bar- 
barum baptizarit, 1, 630. 

Deuteronomii libri summa, I, 141. 

Dexiophanes, I, 

Diabasis campus, I, 885; II, 285. 

Diabena, I, 236. 

Diabolus quid Grecis, I, 15. 

Diacene locus, II, 597. 

Diademate primus imperatorum 
usus Constantinus M., 1, 517. 

Diane Ephesie templum, I, 299. 
Ejus porta, I, 565. 

Diaphanes Erasistratue, I, 292. 

Diatriba locus, I, 1004, 

Dictator, I, 299. 

Dietys Cretensis belli Trojani scri- 
ptor, 1, 223. 

Didii Juliani imperium, I, 442. No- 
men unde, ibid. 

Dido que et Elisa, I, 245. 

Didymus cecus quo tempore,I, 522. 

Dies creati mundi primaquibus po- 
stea sacris memoriia dicata, I, 7.No- 
vissimus secundi adventus Christi xxv 
Martii futurus, I, 7. 

Diluvium Noachicum, I, 21. Atti- 
cum, lI, 143, 145. Deucalioneum, I, 
146. Thessalum et JEthiopicum, £ói4. 
Universale cur AZgyptiis ignotum, 


, 26. 

Dina Jacobi f., 1, 59, Ejus stuprum 
vindicatum, I, 60. 

Diocesarea deleta, T, 594. 

Diocletiani imperium, I, 464. Mors, 
I, 469, 472. 

Diogenis dictum, 1], 359. 

Diomeda Phorbantis f., 221. 

Jiomedes multis donis a Basilio or- 
ifatus, I, 1036. 

Diomedes OEnides Tydei f. et suc- 
cessor, I, 246, 243. 

Diomedis (S.) de Basilio vatici- 
nium, I, 988. 

Dionysiopolis maris eluvione tecta, 


Davidi historia et rese geste, I, 113, I. 857 


150. Ejus posteri Domitiano suspecti, 
I, 430. E;us sepulcrum, I, 170, 293. 

Davidus Bulgarorum archiepisco- 
pus, 1, 467. 

Debora fatidica, I, 95. Israelico 
populo preest cum Baraco, I, 99, 146. 

ebra locus. II, 537. 

Decalogus, I, 132.Quomodo pobulo 
ex igne traditus, I, 129. 

Decani qui, T, 299. 

Decii imperium,T,453eqq.Mors,ibid. 

Deiphobus Achillem necat, I, 228. 
Α Menelao mntilatur, I, 229. Hele- 
nam ducit, ibíd. Occiditur, I, 231. 

Dejanira, T, 246. 

Delatores, I, 296. Pulei, II, 626. 

Deleanus Teichomerum per litteras 
ad societatem invitat, 1, 528. Rex 
Bulgarorum ab exercitu declaratus 


contra imperatorem exercitum ducit, ibid 


ibid. Alusianum leete cxcipit, II, 531. 
Delii Apollinis fanum, I, 145. 
Delpha Jacobi ancilla, I, 60. 


Delphicum oraculum Christo nato 462 


abolitum, I, 320, 532. 
Delphine interitus, II, 444. 
Delta locue, I, 700. 
Demetrius Nicanor, I, 339. 
Demetrius Phalereue, I, 290. 
Democriti etas et dogmata, T, 213. 
Demophilus Aríianus, I, 516, 552. 


)j Dionysius Siculorum tyrannus, I, 
256 


Dionysii Alexandrie episc. marty- 
rium, I, 453. 
Dionysii Corinthii martyrum, I, 439. 
Dioscurus, Cyrilli inimicus et guc- 
ceagor,Origenicarum heresium secta- 
tor, I, 601. Ejus heresis, I, 604. 
Dipunus statuariue, I, 564. 
Dirce, I, 44. 
Dobromerus proconsulis honore af- 
ficitur, II, 452. 
Doceanoimperium abrogatum,1,546. 
Dodecanesum, I, 838. 
Doeg Judeus, I, 483. 
Domentziola Phocre frater, I, 710. 
Dominica Valentis uxor, I, 548. 
Ariana, I, 550 
Domitiani imperium, I, 429. Mors, 
id. 
Domitiani orientis prefecti caedes, 


' Domitianus Caucanus capitur, ll, 
Dorostolum alias Distra, II, 398. 
Ejus obsidio, 11, 400. 
Doryliei ab Amorio distantia.I,932. 
Draco Athen. legislator, I, 145. 
Draco a Silvestro pont. necatus, I, 
Dracones Indie, I, 269. 


48 





1419 


Dragino planities, II, 522. 

ον οσαν patricio honore affici- 
tur, Il, 467. . 

Draxani perfidia, II, 453. Interitus, 

494 


' Drepana condita, I, 517. 
Drinus Π., I1, 468. 
Drizium urbe, I, 697. 
Drizium caatellum, 1, 361. 
Ducas Pseudo-Constantinus, 11,315. 
Dureius et Durateus equus, I, 230. 
Dymas rez, I, 218. 
Dyrrachium terre'motu prostratum, 


], 522, 688.A Deleavoo captum, 11,529. 953 


Dystagerda Chosrois palatium,I,732. 
E 


Eberus Sale f., V, 22. 

Ebrei Eberi posteri, I, 22. V. Ju- 
dei, ibid. 

Echioni nupta Ágave, I, 42. — 

Edenis sublimior terra a Sethi po- 
eterie inhabitata, I, 17. 

Ederion Achaeorum rer, I, 212. 

Edessa condita,I,202.A Chosroe ob- 
sessa, I, 312.Eluvie afflicta,I, 639. A 
Persis occupata, 1, 714. A omanis 
recepta, II, . Oppagnata, Il, 515. 

Edna Abrami f., T, 47. 

Eetion cmsoas, I, 221. 

Eglon Moabicus rex ab Aodo ce- 
sus, I, 9 

Elcane cum uxoribus suis Silonem 
ascensus, I, 108. 

Elceseus hereticus, I, 453. 

Eleanas heros, I, 145, 151, 152. 

Eleazarus Mosis f., 1, 87, 92. . 

Eleazarus Aminadabif., arce Dei 
custodiende prefectue, I, 110. 

Eleazarus Aaroni patri in sacerdo- 
tio suffectus, I, 92, 140. 

Fiensarus niagus Solomonis arte, 

4 


9 . 
Eleazari vatis ctas, I, 186, 188. 
Eleazari, scribarum principle, cone 
stantia, pietas et mors, I, 286, 288. 
Electra Pyladi nupta, I, 237 
Elemagus Belegradorum princeps, 


Elephanti in India crebri, 1.269. Ab 
Antiocho adhibiti, I, 288. 

Elerieus Bulgarorum princeps, II, 
4T.Ejus ad Constantinum litterg,£bid. 

Elesbaan /Ethiopum rex, 1, 639. 

Eleutheropolis olim Hebron, I, 58. 

Ἑ]μα Rossa baptizata, II, 329. 

Eli sacerdos populo Israelico ργᾶ- 
fectus, I, 108, 149. 
1 Pilacimus Joacimi in regno collega, 

, 108. 

Elias a corvis pastus, I, 176. 

CumEnochosecundi adventus Chri- 
si precursor, I, 435. Ignem a colo 
devocat, I, 180. In colui raptus, 
ἐδίᾶ.. 182. 

Eliezer Mosis f., 1, 199. 

Elima, I, 137. 

Eliphazus Themanita, I, 125, 

Elisabeta cum Joanne in solitu- 
dinem egressa in spelunca moritur, 


5 e 
Elisabetha Aaroni nupta, I, 317. 
Eliseus vates, I, 177. Quando Ale- 
xandriam translatue, I, 612. In ejus 
sepulcro Quidam sepultus reviviscit, 
187, 335. 


I 
" Eliuhus Buzita, I, 125. 
cies Moglenorum princeps, II, 


Eloma vallis, I, 94. 

Elpidius patricius adChaganum mit- 
Utur, I, 692. 

Embolimei menses, I, 343. 

Emet Sarracenorum, I, 237. 

Eimmaus, que et Nicopolis, I, 534. 

Empedocles philosophus et ejus de- 
creta, I, 215, 455. 

Endymion philo phus et cur aluna 
&adamatus dicantur, I, 126. 


INDEX IN CEDRENUM. 


Ene ultima mensis dies, I, 296. 

Enochus et Elias secundi adventus 
Christi preecursores, I, 436. 

Enochus Jaredi f., I, 17. In paradi- 
eum translatus, I, 20.Ejus liberoccul- 
torum, 1, 94. 

Enon Caini f. et urbs, ], 15, 16. 

Enosus primus speravit appellare 
nomen Domini quomodo dictum,I,17. 


Enthueiaste heretici, I, 314, 547. 
Enyalius Neptani f., I, 38. 

Epeus lignei equi faber, 1, 230. 
Epheticus Pyrrho philosophus, I, 


Ephesine synodi,I, 594, 601.Epho- 
dum Gedeonis,1,101,104. Quid, I, 107. 

Ephorus historicus, I, 23. 

Ephraimus Josephi f., 1, I, 66, 68. 

Ephron Chettteus, I, 58. 

Ephicharmus quas litteras invene- 
rit, I, 200. 

Épicurus philosophus ejusque de- 
creta, I, 282. 

Epimetheus, I, 144. Musics inven- 
tor, ibid. 

Epiphanie coronatio, I, 714. 

Epiphanius Chrysostomo reconci- 
liatus, I, 583. Ejus de Ambrosio et 
Origene sententia, I, 445. Vite finis 
ei a Deo indicatus, I, 583. 

Epiphanius patriarcha, I, 651. 


Epirrhopos regio post Asia, I, 229. I 


Episparis vicus, 1, 757. 

kra capta, I, 

Erasietratus medicus, I, 292. 

Erbebius capitur, II, 619. Ejus tro- 
pea, II, 616. 

Erechtheus Assyriorum rex, I, 83, 

Eremosyceis& excidium, I, 1014. 

Erichthonius Cecropis f., 7, 145. 

Erii locus, I, 698. 

Ertosi, I, 995 

Erythro, Caroli f., Constantino in 
matrimonium datur, I, 821. 

Esau Isaaci f., 1,59.A Jacobo inter- 
fectus, 1, 61 

Esdras vales Judeorum duzx,I, 244. 

Εθεεί Phariseeis et Scribis potiores, 
I, 348, 354. 

Essebon, I, 147. Judex, I, 105. 

Eethera Dario regi nupta, I, 208, 
249, 253. 

Eteocles OEdipi f., I, 46. 

Eucharistia Macedonianain lapidem 
mutata, 1, 575. 

Euchite heretici, I, 514. 

Eudocia Theodosii uxor, I, 590.Cri- 
minis de Paulino sibi impacti insons, 


' Éudocia Opsiciana Leonis uxor, I, 
060 


Eudoxia Valentiniani imp. uxor, I, 
o8. Gizerichum ex Africa evocat, |, 
6 


Eudoxius Maxentio substitutus, I, 
530. Arianus, I, 541. 

Eufrate sepulta Rachel, I, 60. 

Eugenius episcopus Byzantinus, 1, 


Eugenius martyr, I, 537. 

Eugenius tyrannus a "Theodosio 
victus, 1, 567. 

Eulalius Justinum heredem testa- 
mento nominat, I, 637. 

EumenesAlexandri successor,I,273. 

Eunomii error, I, 510. 

Eunuchus nepatricii dignitate orna- 
retur cur Theodosius edixerit, I, 600. 

Euphemise reliquie cum cista in 
mare & Constantino abjecte, I, 815. 
Relatz, I, 820. . 

Eu iphemius Siciliam Sarracenis pro- 
dit, I, 891. 

Euphremius Euphrasii successor, 
I, 64 


I Eupbraeius Antiochee episcopus, 
0. 
Euphronius hereticue, I, 553. 


1420 


Euphrosyna Irene f., I, 895. 

Eupolemus, I, 87. 

Euripides, | 245. Ejus locus, I, &i. 
qoenripus urbs ab Eama petitur, |, 


Europa Agenoris f., I, 38. Ejus ra- 
ptus, ióid. et I, 49. 

Europe regioni nomen unde,I, 3$. 

Europum castellum, I, 653. 

Eurotas fl., 1, 312. 

Eurus, fl., II, 436. 

Eurydice Cadmi f.. I, 42. 

Eurynome Cadmi f., I, 42. 

Eurystheus τας, I, 215. 

Eusebia Constantii uxor, I, 529. 

Eusebii annales, I, 338. 

Eusebius  Nivomedie episcopus, 
Arianus, I, 521, 593. 

Eusebius Samosatorum episcopus, 


, Eusebius Cesareensis episcopus, I, 


Eusebius scholasticus Nestorii re- 
preheusor, I, 593. 

Eusebius Dorilei episcopua Anasta- 
sium presbyterum oppugnat, |, 593. 
I Fnstathius episcopus Antiochenus, 
οι... Calabrie prefectus, il, 


Eustathius cur Dyrrachio prefectus 


174. 
Eustathius patriarche, II, 416. Ejus 
mors, Il, 479. 

Eutyches hereticus, I, 459. 
Eutyches monachus Nestorii,I, 668. 
Eutyches episcopus, !, 685 
Eutychianus, I, 449. 

Eutychius patriaroha Cpolitanus re- 
legatur, I, 6850.Ejus obitus, I, 690. 

S. Euthymius, I, 613. 

Euthymius patriarcha, I, 1065. Pa- 
triurchatu depulsus, 1, 1074. 

Eutropii portus, I, 706, 111. 

Euzoius Árianus, I, 531, 542, 553. 

Eva, I, 11, 18. 

Evagrius philosophus ad Christum 
conversus a Synesio, 1, 672. Ejus epi- 
$tol&, 1, 674. Scheda in armario re- 
Bervala, ibid. 

Evander nere f., I, 238. 

Evangelium Matthei a Zenone in 
peletio repositum, I, 619. Evangelia 
aureis voluminibus a Constantino M. 
prescripta, I, 517. 

Evechias alias Nemrodus, I, 31, 23. 

Evenus, Π., I, 241. 

Evilmerodachus rer, L, 206, 

Exabulii consilium, I, 889. 

Excantationum libri Solomonis, 1, 


Exodi libri summa, I, 141. 

Ezechiss Achazi f., 1, 119. Ejus vita 
et regnum, 1, 186, 198. 

Ezechiel quo tempore, I, 186.Capü- 
vus abductus, 1,199. Cur radere caput 
& Deo jusus, I, 597. 


F 


Fabia Heraclii uxor, I, 713. 
Fames ingens, 1,180, 806. In Hie- 
rosolymorum oppugnatione, 1,375. In 
Ponto, I, 590.Sub Diocletiano, I, 468. 
Sub Romano Argyro, 11, 499. 
Faunus Jovisaf., et in regno succes- 
sor, I, 29. Etiam Mercurius dictus, 
ἐδία. et I, 32. Italie rex, ἐδία., 9. 
Quomodo pro deo haberi ceptus, ibid., 
14. "Egypt rex, ibid., 19. 
Fausta Constantini M. uxor, I, 519. 
. Faustus Petri discipulus, [, 369. 
Februa dea, 1, 295. 
Februare quid, I, 295. 
ge ebruerins mensis unde dictas, I. 


3. 

Februarii et Manlii historia, I, 263. 

Februas Etrusco sermone Februa- 
rius mensis, I, 295. 























1421 


Ferrea limesRomane et Bulgaricee 
ditionum, I, 95 

Ferrea loci nomen, II, 597. 

Ferri usus a Vulcano inventus,1,35. 

Festivitates tres Judeeis a Mose pre- 
cepta, 1, 134. 

icus folii et fructus diversa ratio, 
I, 14, 19. 

Filius Dei cur verbum vel ratio di- 
catur, I, 514. Ejus a Patre progressus 
quomodo genitura dicatur, ibid. 

Flavianus Antioche episcopus, I, 
514, 530. 

Flavianus magne tedis Cpolitane 
vasorum custos, I, 601. 

Flavii libefa in Neronem voz,1,378. 

Floriani imperium, I, 4 

Fons Nicopoli omnes morbos sa- 
nane, I, 5234. 

Fontes XII ad Elima reperti sancto- 
rum apostolorum typus, I, 137. 

Formice ingentes, I, 269. 

Franci à Constante oppugnati, ], 
522. Italiam eibi vindicant, 1, 545 
Eorum cum Turcis societas οἱ dissi- 
dium, II, 611. 

Francopullus dux popularium, 1, 
597. 
gravissimum, I, 811; Il, 


Frumenti penuria, I, 657. 
Fulminat X legio, 1, 439. 


G 


Gabaonite cum Josua eonjuacti, T, 
142. Calones et lixe esse jussi, ibid. 

Gabiniorum urbs instaurata, I, 593. 

Gabriel angelorum princeps Mosis 
doctor, 1, 87. Quando Marise appa- 
ruerit, I, 327. 

Gabriel S. Romanus Samueli f. Bul- 
garum princeps, II, 458, Ejus interi- 
tus, 11, . 

Gadus Jacobi f., I, 60. 

Gadus vates, 1, 159, 185. 

Gainastyrannidem contraAreadium 
occupat, 1, 574.Ejus interitus, I, 575. 

Gainas episcopus, I, 655. 

Galba imperator, I, 319. 

Galatia ab Hunnis vexata, T, 633. A 
Pereis occupata, I, 712. 

Galenus quo tempore, I, 439. 

Galileorum dogmata, I, 337. 

Galla Theodosio imp: nupta, I, 559, 

Gallerii clades, I, 4 
nos ποσο, , 471. Mors, I, 473, 

Galli Roma potiti, I, 263. 

1 Gallienus cum Valeriano patre imp., 
; 454. 

Gallus cum Volusiano imp., I, 452, 

Galius Dalmata Constantii f..I, 472. 

Gallus Constantius Cesar designa- 
tus, I, 524. Ejus cedes, ibid. 

Gallus Valentis f., I, 548. 

Gamala urbs, I, 333. 

Ganges fl., I, 268. 

Ganymedes Trois f., I, 211. Ejus 
mort {δία. Α Jove rapta fabula unde, 

Gersonastasii conflagratio, I, 679. 

Gastria monasterium, I, 961. 

Gathynia urbs, I, 211. 


Gaa8,1,109. Ab Heraclio capta,I,721. 734 


Gazarenus, I, 890. 

Gedeon joder, I, 90, 104, 147. Qui 
et Jelobaalus, I, 101. Ejus de Barba- 
ris victoria, 1, 147. 

Geezi Neemanis servus lepra in- 
fectus, Ἱ, 1 

Genii mali eorumque usus,I, 79. 

Gennadius patriarcha, I, 611. 

Geometrie inventio, I, 73 

Geon Π., qui et Nilus, I, 24. 

Georgius Abasgie dux, II, 477, 488. 
S45 eorgius Alexandrie episcopus, I, 
Georgius Cappadox, I, 523. 
sao sorgins Droso Aaronis acr iba, II, 


INDEX IN CEDRENUM. 


Georgius Maniaces tyrannidem af- 
fectat, IT, 494, 545. 

Georgius martyr, I, 464. 

Georgius patriarcha, I, 764. 

Georgius Piseidensis quomodo He- 
raclium sit allocutua, I, 719. 

Georgius Syncellus historicus,I,1,2. 

Georgius Taronita, IT, 531. 

Georgius Tzulus Chatzarie pria- 
ceps, Il, 465. 

epidee, I, 652, 601. 

Gerara nunc Ascalon, I, 51. 

Gerasimus virtutibus et miraculis 
nobilis, 1, 612. 

Germanicia δις I, 459. A Copro- 
nymo recepta, 1, 807. 

Germanus patriarcha, I, 797. 

Geronis expugnatio, | 1014. 

Gersamus Mosis f., I, 87. 

Gersomus, 1, 132. 

Geryon, I, 298. 

Gescema, 1, 62. 

Gets et Antonini imperium, 1,448. 

Getha, I, 109. 

Gigantes anguipedes Abrahami tem- 
Dore I, 61. Cur apguipedes dicti 1,19. 

rum ortus 80 forma,l, 18, 21. 

Gileada urbs oppugnata, Ι, 110. 

Gilimerus a Belisario obsidione cir- 
eomventus, I, 669. Cpolim abducitur 
ἐδία. 

Gizerichus ab Eudoxia ex Africa 
evocatus, I, 606, 613. 

Glaschonis excidium, I, 1008. 

Gloes in ugna occiditur,I,644. 

Godolias Judeus, I, 480. 

Goliathuo & Davide victus,I,114, 150. 

Gomar Procopii proditor,I, 542. 

Gomorre, I, 51. 

Gorasia, , 

Gordas, Hunnorum regulus, fit 
Christianus,l, 644. AbHunnie necatur 
$bid. 

Gordia, Mauricii soror, Philippico 
in matrimonium datur, 1, 692 

Gordiani imperium, 1, 450. 

Gorgo Medus caput, I, 40.Crema- 
tum, 1, 42. 

Gortyna Crete urbs condita, I, 39. 

Gothi, I, 601. Arianismum amplexi 
I, 547. Romam ca iunt, I, 658, 659. 
Preeunte cerva, Thraciam incuraant, 


M. 
) Qotholia Achabi f.,ejusque impietas 


. In Christia- I, 4 


, . 
Gotholia Ζαπιῦτο f., I, 188. 
Gothoniel jdex. J, 95, 98, 146. 

Gozan fi., 1, 1871. 
Greeci litteras & Judeeis docti, I, 87. 

Eorum in italia res gesto, II, 544. 

Sratianus Cesar declaratus, I, 541. 

Ejus im erium, 1,550.Sagittandi peri- 

tia, 1, . 

Gregorius Magnus Armenime ad 

Christi fidem converse auctor, 1,498. 

Gregorius Mirificus, T, 454. 
Gregorius Theologus, 1, 546, 551. 


Gretas, Herulorum rex,fit Christia- 1071 


nus, I, 643. 

Grylli impudentia, I, 977. 

Gunaria locus, 1I, 629. 
Gundufundus tribunus militum, I, 


Gyges Attice rex, I, 143. 
Gyris amnis, I, 964. 


H 


Halys, Π., I, 241, 942, 727. 
Harmonia Cadmo nupia, I, 42. 
Hebron nunc Eleutheropolis, I, 58. 
Hecateus historicus, I, 23. 

Hector Troos, I, 223. 

Hecuba captiva abducta, I, 232. 

Hedraazar Salomoni hostis excita- 
tus a Deo, 1, 170. 

Helena Lede& ex Cygno f., I, 9212. 
Menelao nupta, Paridi rapta, I, 241. 
Deiphobo nupta, I, 229. 

elena Constentini M. mater,I,472. 


1122 


Hierosolymam proficiscitur,T, 497. 
Ejus laudes, I, 499. Mors, 1, 517. 

Helena, que et Constantia,Juliano 
nupta, I, 529. 

elenopolis, I, 817. 

Helice terrre motu abaorpta, I, 255. 

Heliogabalus imp., I, 449. 

Heliopolis ZSgypti urbs, I, 765. 

Helius Cleopatre f., 1,320. 

Hellanicus historicus, I, 23. 

Helos locus unde dictus, I, 1035. 

Henoticum quid, I, 619. 

Heraclea Thracie urbs, I, 615. Ex- 
pugnata, I, 890. 

eracletus philosophus ejusque de- 

creta, I, 245, 276. 

Heraclius, Africee prefectus, impe- 
ratoris pater, I, 714. 

Heraclii corpus ubi repositum,T,752. 

Heraclius imp.quo modo imperium 
adeptus, I, 711. Persas debellat,I,711, 
721. Monothelitarum heresi addictus, 
I, 136, 152. Imperio spoliatur, I, 745. 
Ejus mors, I, 752 

Heraclonascum Martina imp.,7,753. 

Hercules Jovis ex Alemena f., 1,32. 
Duodecim ejus opera, I, 148.Alii sep- 
tem, I, 33. 

Herculius imp., I, 472. 

Hermes "Trismegistus, I, 36. 

Hermogenes dux caesus, I, 528. 
. Hermonium mons, I, 19. 

Hermopoli arbor omnes morbos $a- 
nans, I, 534. 

Herodes &edituus, Antipatri pater, 


, 293. 
Herodes Agrippa, I, 330. 
Herodes Antipas, 1,321. Lugdunum 

in exsilium missus, I, 323. 

Herodes Antipater, I, 322. 
Herodes M. Antipatri Idumesei f., I, 

293. Rex Judaeorum, 1,316, 321. Ejus 

mors, I, 323, 332. Filii, I, 321. 
Herodes Philippus, I, 321. 
Herodianus Mauricio qua eventura 

ipsi essent denuntiat, I, 703. 
Herodias, 1, 323. | 
Herodotus historicus, I, 33. Quo 

tempore, I, . 

Hesiodus historicus, I, 23. Ejus 

etas, I, 161, 170. 

Hestieus historicus, I, 23. 
Hexapla Origenis, I, 445. 
Hiems acris, I, 657, 109, 764, 789; 

I, 456. 

Hierax portus, I, 1034. 
Hierocles Heliogabali libertus, I, 

449 


, Hieronymus Agyptius historicus, I, 


Hierosolyma capta, I, 198, 199,201, 
202, 285, 291, 315, 376, 408, 437, 715. 
ΑΛ salomone quomodo ornata, I, 164. 
Ab Holopherne obsessa, T, 243. Cor 
terre, I, 748. lbi templum Chriasti, 
I1, 501. 

Himerius, I, 1062. Ejus interitus, I, 


11. 

Hippocrates, I, 213, 253. 
Hippodamia Brisei f., I, 221. 
Hippolytus Thesei f., 1,215, 296. 
Hippolyti de Joannis evangelistae 

obitu testimonium, I. 434. 
Holophernes, [Í, 243. Ab Juditha 

emsus, ibid. 

Homerus quo tempore, I, 161, 170. 
Ejus carmina qualia Cpoli, 1,610. Ejus 
statua, I, 648. 

Honorichue Gizericbi f., I, 606. 

Honorius Theodosii f., consulcrea- 
tus, I, 454. A patre Theodosio coro- 
natus, I, 563. Occidentis imp., I, 573. 
Ejus stoliditae, I, 588. Mors, I, 589. 

Hora loci nomen, II, 546. 

Horcosii nomen unde, I, 879. ] 

Hormisdas papa adversarios conci- 
lià Chalcedonensis damnat, I, 683. 

Hormisdas, Barame, successor, a 
Sarracenis pulsus, 1,735,752, 683. 











1433 


Hortus pensilis Babylone, I, 203. 

Hostilisni imperium, I, 451. 

Hunni fipes imperii Romani incur- 
sant, i, 615, 638, 6771. Romanorum 
socii, I, 644. Moagerem regnum tra- 
dunt, ibid. Alias 8lavini, 1, 677. Albi 
Nephbthalite, ο ---- 

apante ferie quando institule, 
1, él. 


Hypatius Anastasii imp. cognatus 
sedítiosus contra Justinianum, 1, 647. 

Hyperborei, I, 357. 
Hypogotthi, I, 601. 
Hytcanus ultimus regni Ieraelici sa- 
cerdos, I, 291, 319, 322, 323. Ejus no- 
men unde, I 524. 

Bysmine (Edipi f., I, 46. 


I 
Ibanes Baaspracanie metropolis, II, 
0 


Ibas Edessse episcopus, I, 5905. Ejus 
epistola damnata, I, 010. 

Ibatza Bulgarorum dux, 11,463. Re- 

num affectans oculos amittit, I1, 470. 

itur, II, 533. 
bis avis, I, 131. . 

lemor cur ín bonore ab  univerais 
habitus, Il, 405. Ejus interitus, ἐδία. 

Iconii nomen, I, 40. 

Idei Dactyli et posteri eorum,1,61. 

Idea Platonica, I, 218. 

Idithumus vates, I, 159. 

Idololatrie auctor Seruchus, I, 81. 

Idomeneus, I, 323. Ulyssem ad Al- 
cinoum mittit, I, 233. 

Idus, 1, 239, 294, 297. 

Ignatius martyr, I, 457. 

Ignatius patriarcha, ], 972. Injuste 
8 Barda pulsus, I, 1005. 

lgnis Persis unde 689065, I, 41. Α 


Chaldeis cultus, I, 570. Astu Canopi 80. 


sacerdotis domitus, £óid.Lanceata for- 
ma de colo demissus, I, 675. 
Tlliesom castellum, II, 468. 
Ilium conditum,l. 147, 211.Captum, 
], 149, 216, 231. 
Ilus Ilii conditor,1,103.Troisf., 1,211. 
Imaginum restitutio, I, 941. 
Imbres magni, I, 658 ; 1I, 163. 
Imnus campus, I, 590. 
Imperatorum habitus, I, 714. Insi- 


INDEX IN CEÉDRENUM. 


Caroli affinitatem qusrit,T,821. Leoni 
imp. matrimonio juncta, 1,817.Quan- 
diu sola imperium tenuerit, I, 837. 
Irena Sergii patricii uxor, I, 961. 
Isaacus Abrahami f.,diviue nature 
typus, l53-Ejue nominis etymon, 1,53. 
saaci monachi adversus Valentem 
imp. libertas, I, 549. 
saacius Comnenus imperator desi- 
natur, ll, 620, 622. Niceea potitur, II, 
EE Ejus et Stratiotici prelium, 1l, 
leaias vates, I, 186. Serra lignea 
dissectus, I, 191. Sine calceis incedere 
jussus, I, 596. Ejus locus, 1, 318. Re- 
iquie Paneade advecie, 1I, 600. 
μι Rhodi epiecopua punitur, I, 


Isamus Arabum princeps, I, 805. 
Isamue colli&, 1, 974. 
Isdigerdes Persarum rez, 1, 586.Ar- 


cadii fllio Theodosio tutor constitu- 
tus, 1], 586. 
leidori dictum, I, 81. De officio 


principis locus,l, 580.De Chrysostomi 
exeilio eententia, I, 582 

Isis, quee et Ceres, I, 52. 

Temaelus et posteri ejus, I. 50. 

Isocasius Ántiochesm queestor,I,612. 

Jsraelitt& censi, 1, 88, 89, 140, 159. 
Eorum reges, 1, 186. Regni finis, I, 
188. V. Judei. 
l Ieraelus, I, 67. Carnalis οἱ spiritua- 
18, 1, Ον. 

lesachares Jacobi [.,1, 59. Ejus be- 
nedictio, 1, 11. 


1421 


Jermochtha amnis, I, 746. 

Jerobaalus qui et Gedeon, I, 96, 101. 

Jeroboamus quomodo regnum na- 
etus, I, 116, 117, 118, 174, 1716, 18;. 
Idololatra, I, 174. Manus ejus arid: 
restituitur, £bid. 

Jeabas, I, 152. 

Jesbones Abrahami f., I, 51. 

Jesebadas heros, 1, 152. 

Jesse Obedi f., 1, 107. 
g Lean Sirachi f. quo tempore,L, 290, 


Jexanus Abrahami f. I, 51, 76. 

Jezabala Achabi uxor, I, 176. À 
Jehu interfecta, I, 118, 119, 184, 186. 

Juabus, I, 145. Davidi exercitus 
princeps, 1, 153, 159. 

Joachasus rex,1,185.Josie f., 1, 198. 

Joachimus Jechonie pater a Nabu- 
chodonosore necatus, 1, 198, 207. 

ga achimus Marie Virginis peter, I, 


Joannes JEgyptius monachus,1,568. 

Joaunes Antiochete episcopus,1,595. 

Joaunes archiepiscopus vivos asSar- 
racepnis combustue, Il, 374. 

Joaunia Artemii ducis interitus, 1, 


Joannes Baptista ab Herode et Cleo. 
patra decollatus, I, 323,339, 331. Ejus 
caput Cpolim adveetum, 1, 554, 562. 
Reliquie Alexandriam transieUm, I, 
$74. Ejus templum, I, 912. : 

Joannes Bladisthlabus Gabriel in- 
terfector, 1, 459. 

Joannes Caizas Osroepnse prefectus, 


Izedus Mabise f. adversus Romanos I, 751 


mittitur, I, 763. 
Izedus Umari successor, I, 793. 
]zethus Arabum princeps, I, 788. 
Tridua Leipsus Validi euccessvur, I, 


J 


Jabimus Chanaanicus rex, I, 146. 
οι in Thraciam translati, I, 


Jacobue Isaaci f., I, 59. 
Jacobus Jude f., I, 329. 
Jacobi Justi vitaet martyrium,1,361. 
Jacobus Zebedei f., necatus, I, 347. 
Jadus totam Mesopotamiam subigit, 


gnia, I, 847. Nomen quando uaurpari I, 752 


coeptum, I, 47. 

Itoprelus Arabum dor, I, 919. 

Inachus Argivorum rex, I, 37, 143. 

Inane, I, 282. 

InargusuniversamAchemenidarum 
gentem ad defectionem 8 Sarracenis 
concitat, II, 439. Ejus cum Chosroe 
preelium, ἐδία. Interitus, II, 441. 

Incantationesdemonum aSolomone 
inveots, 1I, 163. Inefücaces reddendi 
scientia, I, 19, 93. 

Incendie, I, 609, 616, 640, 658, 679, 


Indalma. I, 570. 

Indie solitudines transitu perdiffl- 
ciles, I, 269. 

Indice nuces, I, 267. 

Indictionum initium, I, 573. Appel- 
latio unde, I, 303. 

Indorum mores, I, 270. Eorum rex 
joo munera imperatori iniserit, I, 


Infantes monstrosi, I, 542,554, 548. 


Innocentii Rom. pont. de Chryso- I 


stomi morte locus, I, 582. 
Ino Cadmi f., I, 42. 
Insula nova enata, I, 795. 
Ion Ionum auctor, I, 83. 
Io urbs, qus et Iopolis, I, 37. 
so, higenia Agamemnonis L, I, 219, 
Iphitus Olympiadum auctor, I, 189. 
αι Chagani filia fit Christiana,l, 


Irena Constantini uxor, I, 800. 
Irene Constentini VI mater, I, 820. 


, 153. 

Jairus Galaadites et ejus numerosa 
proles, I, 105, 147. 

Jalae facinus, ]J, 99, 147. 

Jamblichus, I, 548. 

Jannes et Jambres magi, I, 83. 

Jaunes Theophili imp. preceplor, 
? : 912. Patriarche — nequitia, ], 

Januarius a Jano dictus,etapni ini- 
tium, I, 295. 

Jauus heros, 1,2935. Cur bifrons ibid. 
Cur Cibullius dictus, íbid.Item Quiri- 
nus,ibid.Conseue,ibid.Patricius, ibid. 

Japeti posteri, l, 24, 35. Ejus terra 
Europa dicta, I. 3). 

Jarbas rex, I, 245. 

Jaredus Malaleelis f., 1, 17, 48. 

Jasita superioris Iberie& princeps, 
II, 519. 

Jason, I, 104. 

Jatrosophiste, I, 166. 

Jehosthes Chananeaus, T, 115. 
ουν urbs, 197. Post Jerusalem, 
Jechonias Joacimi f., rex, I, 200. 
Qui et Joachimus,ibid. 1, 202, 201. 

Jehuus rez, I, 118, 184, 186. 

Jephta Galaadites judez, I, 105, 147. 

Jeremias Chelcie f.,1,195. Cur sub- 
ligaculo succiactus vaticinari jussus, 
1, 597. A Sedechia in foveam conje- 
ctua, I, 201. Ejus locus, I, 390. 

Jericho ἃ Josua capta,1,142. Instau- 
rata,I, 176. Ab Eliseo niruculo ho- 
nestata, I, 180, 183. Etiam Phoenicum 
urbs dicta, I, 142. 


Joannes Chaldie prefectus Samuel: 

captivus, II, 401. 
oannes Gutzomiles car & Nicopoli- 

tanis in frusta dissectus, 1I, 529. 

Joannes Damascenus, I, 799. 

Joannes episcopus Cpolitanus, 1,685. 

Joannes evangelista Pathmum de- 
portatus, 1,431. 15jus obitus, I, 634. 

Jonunes Monachus historicus, 1, 4. 
10. Ejus concilium, I, 963. 

Joannes Muzalo Calabris preefectui, 


φ 5. 

Joaunes Pitzicauda quando flurue- 
rit, 1, 765. 

Joannes protovestiarius historicus, 


Joannes Romanorum dux Chosroem 
subsannat, 1, 696. 

Joannes scholasticus Eutychii eoc- 
ceasor, I, 680. 

Joannes Theologus ab exsilio per 
Nervam revocatus, I, 434 

Joannes Tzimisces orientis preefec- 
otus,]1,347. Sarracenos viacit, 1l, 359. 
Ejus imperium, Il, 379. 

Joannis Bulgari interitus,II, 466. 

JoannisChrysostomide lempore qao 
Adamus in paradiso fuerit sententia. 
I, 12, 90. Ejus memoria quaudo pri- 
mum solemniter celebrata, {, ὃν. 
Orationes statue inscriptee,l, 510. 

Joannis Curcue, domestici schola- 
rum, rex contra Sarracenos geste,li. 
310. Ejus laudes, II, 317. 

Joannis Mendici fanum, I, 610. 

Joannopolia, IT, 397. 

Joas rez, I, 185, 4186. 

Joasus Ochozie f.ex reliquiis Davi- 
dicis servatus, I, 120, 188. 

Joathamus rex, 1, 189. 

Joathanus Gedeonis f., I, 96. 

Jobabus Dadami f., 1, 76. 

Jobanesices Anii dominus, Arme- 
nie majoris prefectus, II, 556. | 

Jobus Zare f., I, 77. 125. Ejus li- 
berin compendium redactus, I, 190. 

Jocas Laii f. ex Jocasta, I, 45. 

Jocasta, I, 48. 

Jochabeda, I, 74. 

Jodaes pont. max. Joasum euffura- 
tus, I, 120, 317. 

Joelus Samuelis f., I, 110. 














1125 


Joelis loeus, I, 493, 

Jonadabus Richabi f. Esseorum 86- 
cte institutor, I, 348. 

Jonas vates,Sarephthane vidus f., 


I, 176, 186. A ceto devoratus ettertia I 


die restitutus, I, 121. 

1 jonathas heros,1,152. Ejus facicus, 
Jones simulacricole, I, 89. 
Jonita, I, 4t. 

Jopolis, I, 41. 

Jor Π., I, 50. 

JoramusOchozis in regno successor 
I, 118, 182. Cesus, I. 186. 

.Jordunes Chrysaphio vicem repen- 
dit, E, ^93. 

Jordanus unde dictus, I, 50. 

Josaphetus rex, I, 188. 

Joeephus asceta et Phariemus,I, 351. 

Josephus Bringa rem publicam ge- 
rit, II, 339. Relegatur, Il, 351. 

Josephus historicus a Vespasiano 
captus, I, 380. Testimonium de exci- 
dio Jerusalem et Judaica gentis cala- 
mitatibus, I, 394, 406. 

Jotephus Jaobi f., 1,59.A fratribus 
venditus, !, . to preefectus, 
ibid. Moritur, λα P 

Josephus vitricus Christi, I, 8321. 
Ejus virga florene, I, 326. 

Josias Ámosi f. rex, I, 195. De eo 
vaticinium, I, 175. 

Josua Nave f., I, 89, 138, 154. 

Jothor Mosis socer, I, 88, 126. Qui 
et Raguelus, I, 87. 


Jovianue imp., I, 531, 539. Prius 3291 


protector, I, 

Jozabea Ochozite soror, uxor Joa- 
de&, 1, 188. 

Jubileue annus, I, 134. 

Judea eadem cum Syria, I, 23.He- 
rodis filiis divisa, I, 333. Quoties ab 
hostibus vastata, I, 422. 

Judegei litterae et leges a Mose acci- 
piunt, I, 87. Propter idololatrium in 
Barbarorum servitutem redacti,I,246, 
148. Eorum quatuor caplivitates, I, 
400, 406. E Babylonia redeuntium 
numerus, I, 254. Romauis tributarii, 
], 293, 316. Rome cum Christianis 
disputant, I, 478. A Constantino die 
spersi, ], 499. Secvos emere vetiti, I, 
532. Synagoga Cpoli interdicti, I, 572. 
Templum instaurare conati, 1, 5325, 
837. Alexandria pulai,1,589. V .1grael.te», 

Judas Galileus, I, 303, 337. 

Judas Jacobi f., I, 59. 

Judas Machabeus, |, 281, 288. Fu- 
giu ιά, 333. Pontifex max. factus, 

?, ^. 


Judicum Israelicorum etas, 1, 146, 
209. Res geste, I, 98. 

Juditha Esao nupta, I, 59. 

Juditha hiatoria, I, 243. 

Juge sacrificium, I, 405. 

Juliauns Antiocheg episcopus,I,612 

Julianus Galli frater Cesar declara- 
tus, I, 529. Imperator, I, 524. 

Julianus Halicarnassi episcopus, I, 
460, 637. . 

Julianus Didius imp., I, 442. 

Julia Amulii f., I, 257. 

Julius Ceesar, V. Cesar. 

Julius et Tatianus fratres, I, 603. 

Julius mensis antea Quintilie, 1,291. 

Julius Ascanius AEuee f.,I, 238. 

Juno Pici Jovis soror et uxor, 1,29. 

Juno Samia, I, 564. 

Juno Semiramidis f., I, 28. 


Jupiter Abrahami sequalie, 1,28,32. 605 


Ejus nomen quid significet, I, 144. 
Juramentum manu femori supposi- 
ta confirmandi mos, I, 67 
Justinianus I Justini 1 esorore ne- 
pos, I, 614. Hareticos persequitur, I, 
642. Eorum templa orthodoxis attri- 
buit, I, 645. Judeeorum motus sedat, 
I, 640. Magnum templum iostaurat,I, 


INDEX IN GEDRENUM. 


650. Ejus horologium quale, ibid. Ad- 
versus impures leges, 1, 646. Ad sy- 
nodum littere, 1, 660. Novelle,1,616. 
Statura, I, 642. Statua, I, 656. Obitus, 


' Justinianus II Rbiootmetus cur di- 
ctua, 771. Cum Dulgaris bellat, 1,712. 
Imperio pulsus, I, 114, TI5. Sebasto- 
polim proficiscitur, 1, 772. Imperium 
recuperat, I, 778. Α Bulgaris victus, 
], 781. In Chersonesi incolas emvus, 
ιδία. Ejus interitus, I, 778, 784. 
Justinus philosophus hereticis ob- 
sistit, I, 438. Ejus martyrium, 1,139. 
Juatinus I unde ortus, 1, 636. Belli 
gloria insignis, ibid.Resa ecclesiasticas 
ordinat, I, 638. Ejus mors, I, 642. 
Justinus l| Curopalates imperator 
coronatur, I, 680. Ejus statura et ha- 
bitus, ióid. Obitus, I, 686. . 
Juvenalis Hieroeolymorum episco- 
pus, I, 594. Leonis vicarius,I, 604. 


K 


Kalokeeri interitus, I, 519. 
Kegenes,II, 583. Ad Romanos tran- 
sit,II, 583. Patzinacas Tyrachius gra- 
viter affligit, II, 584. Ejus interitus, 
11, 603. 
Kenophlorium castrum, I, 455. 


L 


Laban Bathuelis f.Jacobi socer,I,59. 
Labyrinthus, I, 215. 
Lacediemonii Grecie principes, I, 


Lacon Lapathi f., 1, 211. 

Lacopice nomen unde, I, 211. 
Laius Thebanorum rez, 1, 45. 
Lalaceeo locus, lI, 963. 

Lamechus homicida, I, 15. 

Lamis Assyriorum rez, I, 30. 
Lampetiani heretici, I, 514. 
Lamprus unde ortus, 1, 765. 
Lampsaci concilium celebratum, I, 


1. 
Laodicea condita, I, 292, 339. 
, Laomedon Hectoris f., I, 224. Rex, 
, 116. 
Lapara nunc Lycandum, lI, 422. 
Lapathus rex, 1, 211. 
Lapie patefactionissupra pectus sa- 
cerdotis pendens fatidicus, 1, 412. 
Lapides de ccelo demiesi,I, 607. 
Largiue astrologus, I, 430. 
Larissa castellum & Samuele ca- 
ptuin, 11, 436. 
Latinus Herculis f., I, 245. 
Latra mone, 1, 963. 
Latum eaxum castellum, I, 100. 
Laurentii martyrium, I, 451. Reli- 
quie quando deposite, I, 592 
Lavinium conditum, I, 238. 
Lazari monachi supplicium, I, 913. 
Lazari reliquie, I, 106 . 
Lazi et Abaagi formidine correpti 
doroum disceduut, I, 723. 
Lazica Arabibus traditur, I, 176. 
Lea Jacobo nupta, I, 59. 
2 Leda Theestii f. Tyndareo nupta, I, 
IP 


2. 
Legopolis, I, 221. 
oLomnus ab Agarenis affligitur, I, 
1060. 
Lenei nomen Baccho unde, I, 52. 
Leo Melissenus. V. Melisenus. 
Leo e Curia oriundus hietoricus, I, 


' Leonis I pape epistola quaedam, I, 


Leo I jmp. I, 607.Classem adversus 
Gizerichum mittit, I, 613. 

Leo II ab avo Caesar creatus et mox 
imperator, I, 615. 

Leo lil [saurua equitatus dux, [, 
185. Imperii vaticinium accepit,1,789. 
Imperium quomodo nactus,tóid.Ima- 
gines evertit, I, 704. Ejus cum Ger- 


1426 


mano actio, I, T07.Contra Italiam co- 
natus, !, 800. Ejus mors, I, 802. 

8i Leo IV Constantini Copronymif., I, 
LeoVArmeniusimperium occupat,I 
845. Imagines abolere conatur, νὰ 
Tjus ingenium, 1, 859. Ipteritus, 866. 

xor in monasterium relegata,I 871. 
, Leo episcopus Thessalonicensis s0- 
lio deturbatus, I, 

Leo patricius majestatis accusatus 
8 famulis, I, 1032. 

Leo VI imperio potitur, I, 1038, 
1948. Adulter, I, 1050. Adversus Bul- 
garos bellat, I, 1054. A Turcis auxi- 
hum petit, ióíd. Insidiis petitus, I, 
4051. In templo vulneratus, I, 1060. 
AÁrgyrus uude dictus, I, 1069. Ejus 
mors, 1, 1014.Uxor Zoe,1,1061. Filius, 
1, 1064, 1070. 

Leo Tripolites, Agarenorum dur, 
II, 302.Unde Tripolites dictus,I, 1070. 
Leo curopalates relegatus, Il, 379. 

Leo protovestiarius contra Bardam 
Durum missus,Il, 424. In Duri pote- 
stalem venit, Il, 421. 
ser? Tornices imperium affectat, lI, 
,íLeonides Origenis paler martyr, I, 


Leontii philosophi mors et testa- 
mentum, I, 590 

Leontius Gracie dux factus,I, 774. 
Imperator fit, I, 776. Ejus supplicium, 
I, 711, 180. 

Leonto Phoee uxor, I, 706, 708. 

,Lependrenus Maniac successor,II, 


Letha carcer, 1, 624, 695. 

Leucactee locus, I, 709. 

Lex Mosaica in tabulis duabus, I, 
136, 88, 90. Leges XII tabularum Ro- 
mam allate, I, 255. 

Libanius sophista, I, 533, 548, Ejus 
deChrysostomi facundiatestimonium, 

» 514. 

Liberius episcopus Romanus,1,512. 

Libya Jovis ex lo f.Neptano nupta, 

Libyge regioni nomen unde, I, 39. 

Libycarum bestiarum natura,I,869. 

Licinius Cesar creatus, I, 474. Im- 
perator & Constantino declaratus, I, 
411. Christianos persequitur, ], 493. 
Ejus exitus, 497. 

Linus, I, 53. 

Liparites Horatii Liparite f., II, 
512. Capitur, Il, 579. 

Littere à Setho invente, I, 16. A 
Constantino imp. restituts», II. ,326. 

Lithoprosopos mons in mare deci- 
dit, I, 6359. 

Locana urbs, I, 907. 

Longinus Orientalium dux, I, 801. 

Longi castelli expugnoatio, Il. 465. 

Longobardi bellum Romauis infe- 
runt, 1, 694. Ab Agarenis victi, I, 
1019. A Grecis deficiunt, II, 457. 

Lotus Arami f., I, 48. Ab Abrahamo 
discedit, I, 51. 

Lubanus mons, I, 91. 

Lubarus mons, I, 24. 

Luce Acta apostolorum, I, 371. 
Martyrium, I, 312. Sepuleri ejus in- 
venti miraculum, £bid.heliquie Cpo- 
lim relate, 373, 518, 659. 

Lucas Arianus, I, 542, 553. 

Lucianus martyr, I, 517. 

Luciusius Leonis pape vicarius, I, 

Á 


Lueretise cedes, I, 262. 

Lulum castellum, I, 914.4 Romanis 
receptum, I, 913. 

Luna Cleopatre f., 1, 320. 

Luna sistere jussa a Josua, I, 94, 
142. Ejus cultus, I, 82. Signa, I, 8. 
Eorum observatio, I, 19.8ummus de- 
fectus, 1, 1013. 


1421 


Luppicla Justini imp. uxor & popu- 
lo Fuphemia dicta, I, 637. 
Lycaon etwsus, I, 337. 
Lycaones a Perseo devicti, I, 40. 
Lycurgus legislator, I, 96, 159. 
Lycus, I, 44. 
1 Lycus fl. ab Appollonio coercitus, 
, 947. 
Lydorum regnum, I, 239. 
Lynceus Argivorum rez, I, 143. 
Lyrueseus capta, I, 221. 
Lysanitce tetrarchia, I, 333. 
Lysimachus Alexandri successor,I, 


Lysippue statuarius, I, 564. 
Lytba Herculi nupta, I, 245. 


M 


Mabias Arabum princepe,inCyprum 
expedilionem facit, I, 755. Constan- 
tem pacem postulat, I, 763. 

Marcarius martyr, 1, 537. 

Macarius episcopus Antiochenus 
cur loco motus, 1, 

Macedonum regnum, I, 245. 

Macedonius hereticus ecclesiam in- 
vadit, I, 528. Deponitur, I, 530. He- 
noticum approbat, 1, 628. 

Macedonius monachus iram Tbeo- 
dosii placat, I, 561. 

Macedonius episcopatui ab Anasta- 
sio prefectus, I, 627. Muitos morbis 
liberat, I, 633.Quid Theodoro per vi- 
sionem dizerit, ἐδίά. Relegatus, I, 
631. Ejus exitus, 1], 633. 

Macelius locus, I, 591. 

Machabeorum res geste,I, 285. De 
iis vaticinium Danielis, I, 503. 

Macrinus imp , I, 449. 

Macrobius, I, 267. 

Madiamus vel MediamusAbrahami 
f., 1, 51. A quo Madianite, I, 77. 

Madianite & Gedeone domiti, 1,99. 

Meeander fl., I, 998. 

Mepvenatis in Augustum libertas, I, 

0 


Magnaura unde pentapyrgimum di- 
eatur, I, 900. 

Malorinus imp., 1, 606. 

Maitas locus, 11, 594. 

Mala Hesperidum Herculi attributa 
quid significent, I, 33. Malachie do 
Judeorum ritibus abolendis vatici- 
nium. 1l, 4183. 

Malachus Bareze inaritus, I, 644. 

Malaleel Enosi f., I, 17. 

Maleventum, 1, 234. 

Mamaiumus rex, I, 187. 

Mamanti martyris templum, 1,521. 

Mammea Christiana religione ab 
Origene instituta, I, 450. 

amumus princeps geometrie doc- 
ditus, 1, 966. 

Manasses Josephi f. I, 66. Ejue be- 
nedictio, I, 68. Impietas et peeniten- 
Ua, I, 120. 
jo anasses Ezechie f. et successor, I, 

4 


Mandro predium, I. 216. 

Manes qui οἱ Scythianus, I, 455. 
Ejus heeresis, I, 455. 

. Manetho magus, I, 432. 

Manetho historicus, I, 23.Ejuser- 
ror, 1, 20. 

Manglabyta, ῃ, 29]. 

Mani, 1, 199 

Maniaces Siciliam recipit, II, 520. 
Pessime excipitur, 1, 522. Francos 
ad defectionem coactos, 1], 545. Ex 
ltalia pellit, 11, 547. Imperium affec- 
tans perit, 1I, 548. 

Manichsi unde oriundi, I, 455.Dei- 
pare et venerande cruci obtrectant, 
I, 759. Meudaces, I, 760. Obsceni, 1, 
761. Clade afficiuntur, l1, 209. Pauli- 
ciani, 1, 39, 

Manlius Capitolinus, I, 263. 

Mauua lsraelitis in deserto datum, 


INDEX IN CEDRENUM. 


I, 431, 137. Typus Christi. corporis, 
ibid. Quando defecerit, 1, 142. 
Mantia prudium, 1, 1038. 
Manuelus magieter, 1, 928. 
Manuelus Michaeli HI tutor, 1,999. 
Imperatricem ad reponendas sacras 
imaginesadhortatur, I, 944. Ad Aga- 
renos fugit, I, 926. Cum Theoctieto 
dissidet, I, 956. Perit, I . 

Manueluspatriciusa Nicephoro eon- 
tra Saracenos missus vincitur, 11,369. 

Manzikierte urbs, 11, 590. 

Maomedus. V. Moamedus. 

Marabitis regio, I, 240. 

Maras heros, I, 152. 

Marcel castellum, 1, 929. 

Marcellus episcopus, I, 569. — 

Marcianus imp., I, 602, 608.Α Gize- 
richo dimissus, I, 604. Concilio Cbhal- 
cedonensi praeest, 1, 669. 

Marcio hereticus, I, 439. 

Marci Evangelium Petri monitu 
scriptum, I, 347. Martyrium, 1, 372. 

Marci monachi vaticinium, I, 1061. 

Mardaite, I, 765. Revocati, I, 771. 

Mardocheus, I, 208, 253. 

Mare inter Alexandriam et Pharum 
ab Antonio exsiccatum, I, 304. Mor- 
tuum eive Salsum,I, 51. Rubrum Mo- 
sis virga pervium faetum, 1, 85. Uni- 
versi partes duodecim, 1, 137. 

Maria coelestis et spiritualis Eva,I, 
11,18. Vere Deipara, I, 594, 667. 
Quot annis 
ri 1, 330. Ejus genue, forma, vita,I, 

6. 

Maria Leonis 1l! uxor I, ?92. 

Marie Madgdalene reliquie, 1,960. 

Maria Mosis et Aaronis soror, lI, 
14, 121. 

Mariani de imperii successione re- 
sponsio, I, 620. 


Maridis in Julianum libertas,1,535. 213 


Marina Constantini VI uxor, 1,823. 
in monasterium detrusa, I, 826. 

Maronea Cynossema, l 2932. 

Mars, gui et Thurus, I, 30. Assyrio- 
rum rez, I, 29, 30. Uude dictus,1,295. 

Marsyas, philosophus οἱ musicus, 
fistularum inventor, 1, 44 

Marsyas Π., 1, 118. 

Martina Heraclonee mater,1,715,753. 

Martinaces inonachus factus,1, 828. 

Martinus papaJoannis successor, 


1,737. Monothelitis adversatur, 1,755. - 


62. 

Martii dies XXV,prima creati mun- 
di, etiam novissima futura, 1, 7, 49. 

Martyropolis urbs, 1, 725. 

Maruamus imperium Arabum occu- 
pat, !, 807. Ejus exitus, 1, 809. 

Musalmas, Saracenorum princeps, 
Leoui Isauro scribit,I, 787.Capit Per- 
g&aimnup:,, I, 788. Cesaream, ], 794. 
Charsianum castellum, 1, 800 

Masas Moabitarum rex Joaamo tri- 
butarius factus, 1, 182. 

Masematha Esao nupta, I, 59. 

Masipha, 1, 110. 

Massalianorum heresis,1, 514, 547. 

Mastiphatis demonum principis 
cum Deo colloquium, 1, 53. 

Mastueia, 1, 35 

Matrimonium cum vita monastica 
coinparatum, 1, $53. 

Matronalia, 1, 296. 

MattheeiEvangelium quando inven- 
tum, I, 618. 

Matzueium castellum, II, 459. 

Mauricius imp. Tiberii gener, 1, 
690. Pacis studiosus, 1], 691.Coronam 
Sophie et Constantine Deo consecrat, 
I, 104. Publicum balneum  abeolvit, 
1,694.Calliditatem magniexercitus vim 
eludit,1, 697. Ejus insomnium, 1, 705, 
Fuga, !, 706. Mors, 1, 707. 

aurophori alias Chrysaronite, 1, 


Propterea relegatus, 1,77 


post Christi mortem vixe- 40 


1435 


Maurus monas, I, 765 ; 11, 365. 

Maurusii in Africa magnos tumu- 
tus excitant, I, 694. 

Mausoli sepulerum, 1, 299. 

Maxentius imperstor creatus a milj- 
tibus, I, 473. Ejus clades, 1, 474. 

Maximianus Britapnus, I, 551. 

Maximianus Herculeus Ceesar, i, 
464. Ejus in Christianos odium,!,467. 
Interitus, 1, 417. 

Maximianus in Nestorii locum  pe- 
triarcba deligitur, I, 594. 

Maximilla vates, 1, 439. 

Maximini imperium, I, 450. Ceedes, 
1, 463, 417. 

Maximus Balbinus imp., I, 458. 


Maximus Valentiniano imp. occiso, 
imperium Rom. occopat, I, . Tru- 
cidatur, I, 600. 

Maximus tyrannus a Theodosio M. 
sublatus, I, 568. 

Maximus philosophus, 1, 533. 

8. Maximusa Constante manu et 
lingue privatus, 1, 761. 

echonotbum quid, I, 119. 

Medea Chasoni abducta, I, 210. 

Media a Medusa, dicta, I, 44. Hodie 
Baspraca,11,570.— Superior alias As- 
pracania II, 464, 512. 

I Mediolarense concilium indictum 
, 524. ) 
Medusa a Perseo capite truncata, 


Melanthius mons, I, 235, 237. 
Melcha Arami f.Nachori nupta,I,48. 
Melchiee nomen, 1, 75. 
Melchisedechus Salemi rer eti sa- 
cerdos, I, 58. Christi typus, I, &9.No- 
minis etymon, ióéid. 

Melchon idolum, I, 170. 

Meleager Alexandri suceassor, ], 


Meleager OEnei f., I, 247. 
Melenicus castellum, 1i, 460. 
Meletius episcopus Antiochenus, I, 


512. 
Melibius OEdipi educator, 1,45, 46. 
Melindia, I, 143. 
Melippa Thestii f., I, 212. 


Melissenus Contostephanum in ter- 
ram prosternit, II, 437. Cur non du- 
ctus in triumpho, II, 446. 

Melitena& & Constantino V recepta. 
II, 10. Romanis subdito, Il, 311. 

Melui castelli deditio, I, 1013. 

Memuon Ephesi episcopus, I, 55. 

Memnon Indorum rez, I, 233. Ejus 
cum Ajace congressus, I, 226. 

Menademus p ilosop us, I, 296. 

Menauder comicus, I, 340. 

Menander inague et hereticus, I,437. 

Menas Epiphanii successor, I, 651. 

Menas pr«efectue, I, 700. 

Menelaus Plisthenis f,, I, 217. 

Menicum castellun à Musarepho 
conditum, 11,495. A Theoclisto rece- 
ptum, II, 496 

Mensis Hebreorum primus Nisan,!, 
T. Lunaris quot dierum, I, 343, Men- 
sium divisio, I, 239. Apud Romenos 
ratio, I, 294. 

Mercurius sive Faunus Jovis f., 1, 
29. Italie rex, ibid. Quomodo pro deo 
haberi cceptus,I, 32. irez, ibid. 

Mercurii Trismegisti philosophia.l. 

6 


Merdasa Chosroe f., I, 734. 

Meriopas Árgivorum rex, I, 3. 

Merodachus Manassem captam d»- 
mittit, I, 194. Ejus ad Ezechiam litte- 
re, I, 198. 

Meroe urbs prius Sabba, I, 75. 

Meros Persei f., I, 42. 

Mesanacha castrum. JI, 421. 

Mesembria Π., ], 812. 

Mesopotamia, quee et Syria, I, 146. 








1499 
A. Jado subigitur, T, 7152. Ejus inco- 
165, I, 198. 
Meroe urbs prius Sabba, I, 15. 
Μοτο» Persei f., I, 12. 
Mesanacha castrum, 1I, 424. 
Mesembria, fl., I, 849. 
Mesopotomia, quie et Syria, I, 146. 
A Jado subigitur, I, 752. Ejus inco- 
lie, I, 711. 
Messana obsesaio, II, 523. 
Methodius incarceratus, I, 873.Re- 
legatus et vivus in sepulcrum inclu- 
8us, I, 916. Revocatus, 1, 925. In Jan- 
nis locum sufficitur, 1,943. Ejus casti- 
tas, I, 946. Pingendi ara, 1, 952. 
Metrodorus Persa philosophus, I, 
516. Molas aquaticas exstruit, ibid. 
Metrophanes Byzantii episcopus, I, 


Metrophanes episcopus Smyrneus, 


Mezromus "Egypti rex, I, 21, 32. 
Ejus etymon, I, 23. 

Micht&eas vates, I, 185, 188. Achabo 
interitum denuntiat, I, 1771. 


INDEX IN CEDRENUM. 


dicti, I, 595. Comburuntur a Conone, 
I, 796. Affliguntur, I, 815. 

Monophbgeita, I, 807. 

Monotbhelitarum hiwresis condemna- 
ta, I, 730, 710. 

Montanus hereticus, I, 441. 

Mopsucrense, I, 531. 

Mopauestia, I, 458, 817. A quo con- 
dita, I, 777. Oppugnatur, 1I, 361. 

Morogeorgius cur dictus, 1, 482. 

Mortagon Bulgarorum rex expedi- 
tionem contra Thomam suscipit,I,885. 

Mosis vita et res gestes, I, 74. Ejua 
in rubo spectaculum a Philone quo- 
modo explicatum, I, 508. 

Mosomachus sagittarius, I, 271. 

Muchumetus lubraeli f., 1, 5606. 
Cum Pisasirio confligit, ibid. Ejus iu- 
teritus, II, 569. 

Mulieres quee nepudicitiam perdant 
se conficiunt num inter martyres 
censendie,I, 470. Virorum habitu pu- 
gnant,II,406. [n Britannia communes, 
I, 270. Earum apud Ageleos opera, 
o capita velent a Decio edictum, 


Michael archangelus divini exerci- I, 45 


tus princeps, Josue visus,I, 142. Ei- 
dem templum a Constantino conaecra- 
tum, I, 210. 

Michael I curopalates Nicephori I 
gener, 1, 843. Imperiuta suscipit, ibid. 
. Cum Bulgaris pugnat, ibid. Imperium 
Leoni V concedit, I, 841. Iu Prota in- 
sula vitam exigit, I, 848. 

Michael II Balbus patricius fit, I, 
852. Majestatis etimperii affectati reus, 
I, 861. Leonem Armenun occidit. I, 
871. Litterarum rudie, I, 874. Ejus 
artes, 1, 869. Invidia, I, 876. Secun- 


de nuptie, I, 895. Interitus, I, 899. 101 


Micbael III Theophili {., I, 839. 
Prodigus, I, 959. Impius, 1, 916. Ba- 
silium interficere cogitat, I, 981,1002. 
Occiditur, 1001. 

Michael IV quomodo ad imperium 
pervenerit, II, 504. Rerum omnium 
administrationem Nicete  comrnittit, 
II, 510. Ejus obitus, II, 533. 

Michael V, Michael IV e sorore 
nepos, Cesar fit, II, 512. Imperium 
adeptus, II, 534. Zoe ipaidiatus, IT, 
535.Imperio et oculis privatur, 11, 539. 

Michael VI Stratioticus veterem 


disciplinam restituit, IT, 614.In sum- TI, 2 


mos viros iniquus, 1l, 615, 619. Ejus 
legationes, II, 632. 

E ichael eyncellus incarceratus, I, 
9 


Michael Psellus, I, 970. 

Michael Burtza dux Antiochie, 1f, 
417. Incarceratur, 1I, 423. 

Michael Theognostus, II, 487. 

Michael Spondyla dux Antiochise, 


"Michael patricius, 11,543. Occiditur, 
Michael Cerularius patriarcha, II, 


Michael Serviorum princeps Ste- 
pbani f., IT, 607. 
6 Michael Uranus dux Antüiochise, II, 

15. 
Mimas, I, 549. 

Minerve Liodie simulacrum,1,564. 

Miracula, I, 312, 314, 439,567, 575, 
807, 809, 821, 857, 1042. 

Mizizius a Syracusanis imperator 
creatus, I, 763. 

Moagerae Gorde frater, I, 644. 

Moamedus unde ortus et quo modo 
auctus,I, 738. Ab Hebreis pro Messia 
habitae, £óid.Ejus superstitio, I, 739. 
In Armeniam exercitam ducit,I, 774. 

Mochus historicus, I, 23. 

Mocii martyris templum restaura- 
tum, I, 1039. 

Moeaia fi., I, 812. 

Monachi quomodo orti, I, 817.Lau- 
dati, 1, 253.A Theodosio cur beati 


' Mundus Giesmi f. rex Sirmii Bul- 


garos vincit, I, 652. ] 
Mundus quo die creatus el inter- 
iturue, I, 6. 
Musaraphi interitus, II, 496. 
Musica ab Epimetheoinventa,I, 144. 
Muthidis Pbaraonis f., 1, 75. 
Myacesquomodo Juatinianum com- 
pellarit, I, 779. 
Mysia vastata, II, 512. 


N 


Naaba Amanitis Solomonis,uxor, I, 


Naasus ÀAmmonitarum rex, I, 110. 

Naban sive Nabanus mons, I, 92, 
129, 140. 

Nabogiadus, qui et Darius et Ar- 
taxerxes et Astyages, I, 249. 

I Nabothi vinea ab Achabo occupata, 
, (8. 

Nabuchodonosor Judeam bello in- 
featat, I, 198. Tlierosolyma capit, I, 
201. In feram mutatur, I, 203. 

Nabunassar, qui et. Salmanasser, 
rex, 1,189. 

Nabuzardanes Hierosolyman vastat, 


Namesius, I, 184. 

Narba amnis, I, 733. 

Narcissus Hierosolymitanus  epi- 
scopus, I, 450. 

Narcissus Commodi ceesor, I, 441. 

Narecho rex Zgypti. I, 37. 

Narses Persarum rex victua, I, 470. 

Narses ad debellandum Gothos Ro- 
mam missus, I. 659. Quam terribilis 
Persis fuerit,I,710. ÀA Phoca comburi- 
tur,£bid.Ejus domus exstructu,I, 684, 

Nasaris contra Agarenos rex feli- 
citer gesLo, I, 1029. 

Nathanus vates, I, 159, 185. S. Na- 
zarii templum restitutum, 1,1039. 

Nazirei, I, 122. 

Neandros urbs deleta, I, 221. 

Neapolis,que et Carthago, I, 245. 

Nechabo /Egypti rex, I, 1905, 197. 

Necropyla Π., I, 812. 

Nectarius Cpolitanus episcopus, I, 
514. In Gregorii Theologi locum suf- 
fectus, I, 553. 

Nectenabo /Egypti rex, I, 264. 

Neeman lepra per Eliseum libe- 
ratus, I, 181. 

Negra urbs, I, 639. 

Nehemias, I, 244. Ab Arlaxerxe ad 
Hierosolyma restituenda dimissus, 
ibid. 

Urbem instaurat, I, 254, 342. 

Nemrodus, 1,21. Idem qui et Ene- 
cbius οἱ Orion, ibid., I, 27, 38. 

Neocemsarea mari absorpta, I, 522. 

Nepbthalimus Jecobi f. I, 59, 71. 


1430 


Nero imp.,I, 360. Curleonis nomine 
8 Paulo appellatus, I, 37 

Nerva quidam a Domiliuno vivus 
comburi jussus, I, 430. 

Nerva imperium, I, 433. 

Nestor, I, 218. 

Nestoriani heresim suam confir- 
nare conantur, I, 669. 

Nestorius unde ortus, I, 592. Cun- 
ctis invisus, I, 593. Damnatur, I, 595, 
604. Ejus beresis,]I, 459, 592, 604,813. 

Nica oppidum, l1, 983. 

Νἰοιθ8 ab Adriano instaurata, I,438. 
Obsidetur, I, 796. A Barda Duro oc- 
cupatur, II, 429. Synodus ibi habita, 
I, 409, 501, 823. 

NicephorusI imperator Β!, I, 839. 
Ejne edificia, I, 833. Male artes, I, 
836. Adversus Bulgaros expeditio, I, 
840. Interitus, I, 842. 

Nicephorus 1] Phocas unde ad im- 
perium pervenerit, II, 340. Cur Po- 

eucto iratus, II, 351. Ejus virtutes, 
11, 353, Vitia, II, 367. Invidia, ióid 
leges, II, 368. Res adversus Saracenos 
praeclare geste, 1], 354, 360. Interitus, 
II, 313. Ejus percussores a Tzimisce 
exlorres acti, II, 380. 

Nicephorus Phry historicus,], 4, 8. 

Nicephorus ex laico patriarcha, I, 
834. Relegatur, I, 856. Ejus ad Mi- 
chaelem II litere, I, 872. 

Nicephorus Phocae Saracenos su- 
peret, L, 1036. Loco suo detruditur, 
Nicephorus Besta Uranus relegatur, 
II. 319. Ad Chosroem legatus, II, 43J. 

Nicephorus Comnenus protospatha- 
rius, 11, 464. Aspracanie prefectue, 
II, 481. Magistratu privatur, II, 482. 

Nicephorua Xiphias ex exsilio re- 
vocatus in Studiano monasterio ino- 
nachus fit, II, 487. 

Nicephorus eunuchus in Orientem 
missus, I1, 593. Adversus Patzinacas 
legatus, II, 597. 

Nicephorus imperio destinatus in 
monasterium relegatur, II, 610. 

Nicetas Paphlagon historicus, 1, 4. 

Nicetas, Artabasdif., a Constan- 
tino V captus, I, 806. Ejus obitus, 

819. 

' Nicetas O phas, I, 1019. 

Nicetas Sclerus ad Turcas mittitur, 
I, 1055. 

Nicetas patricius captue, 1, 360. 

Nicetas Michaelis IV frater, II, 510. 

Nicodemi justa in Judaeos incre- 
patio, I, 506. 

Nicoluus historicus, I, 23. 

Nicolaus hereticus, I, 437. 

Nicolaus mysticus patriarcha, I, 
1059. Ejus obitus, IJ, 907. 

Nicolaus Chrysobergius patriarcha, 
II, 634. 

'Nicolitzas inBasilii potestatem venit, 
II, 452. Patricii honore ornatus, II, 
453. Thesaalonicam custodiendue mit- 
titur, 11, 414. 

Nicomedes rez, I, 292. 

Nicomedia ab Adriano instaurata, I, 
438. Terreemotu concussa,I, 530, 674. 

Nicopolis Palestinie, que et Em- 
maus, I, ον. 

Nicopolis seditiosa, II, 530. 

Nigidii astrologi de Augusio Dato 
vaticinium, I, 301. 

Nilus 1, qui et Geon et Chrysor- 
rhoas, I, 24. Ejus exundatio, I, 268, 
571. Monstra, 1, 700. 

Ninive a Nino condita, I, 22, 28. 

Ninue Assyriorum rez, I, 29. Ma- 
trem Semiramidem uxorem habet, 
I, 28. . 

Nisan primus Ebreoruimn mensis.],7. 

Nieibis a Sapore oppugnata,I, 524. 

Nizarus, 1, 138. 

Noa, I, 20. 

Noba urbs vastata, I, 150. 


1431 


Noemi in Moabitas migratio,I, 107. 
Νους, I, 239, 204, 296. 
Notis eastelli incensio, II, 462. 
Novati heresis, 1, 433. 
Novur veastrum, I, 495. 
Numa Pompilius Romuli successor, 
1], 959.Quando floruerit, I, 802. Chla- 
mides purpureas gestandi morem {η- 
stituit, I, 34. Primus obolos sua 'effi- 
gie signat, I, 801. 
. Numerianus imp. ab Apro et Dio- 
eletiano cmsus, I, 464. 
Numerorum (libri summa, I, 140. 
Numi & Numa dicti, I, 260, 801. 
Nycteus Cadmi successor, I, 43. 
qn? mpheum, I, 543. Conflagrat, I, 


Nymphius amnis, I, 725. 

Nysia regio,que et Nyseium, I, 43. 
Nysea puella mactata, I, 231. 
Nyssa urbs, I, 237. 


0 


Obedus Boozi f. 107. 
: Oblias, I, 361. 

Ochozadus, I, 56, 58. 

Ochozias Achabi f., I, 56, 58. Rex, 
I, 179. Ejus proles preter Joasum 
exstincta, I, 188. 

Ochozias Cotholie f., I, 120. Jehu 
eieaus, I, 118. 

Ochus Artaxerres, I,256. 

Octagoni conflagratio, I, 641. 

Octavius. V. Augustus. 

Odessa maris eluvione tecta, I, 657. 

Odontotyrannus bestia, I, 269. 

OEcumenica eoncilia, I, 495. 

OEdipus Laii et Jocaste f., I, 45. 
Ejus mors,I, 46. 

OEoeues, I, 246. 

OEniandi episcopi libertas, I, 633. 
eoo nones Paridis uxoris mors, I, 
Ogus Basanis rex Mosi domitus, I, 
Ejus urbs regia, I, 129. 

Ogygis ερἰαἰο diluvium, I, 22. 

Olda mulier fatidica, 1, 186, 1960. 

Olympus mons, Ἱ, 189. Ad eum 
Constantinus imp. profectus, II, 337. 

Olympiades quando eta quo insti- 
tutee, I, 180. Unde dicte,I, 216. 


Ulympiorum iuitium et finis, I, 319. 519 


Onesimi martyrium, I, 431. 

Onie pontificis pietas, I, 285, 9291. 
Mors, ibid. 

Onopnictes Π., I, 1014. 

Ophireum aurum, I, 158. 

Ophnis Elis f., I, 108. 

Opobaleamum unde in Palestina 
propagari coeptum, I, 167. 

Oppianus quo tempore, I, 440. 

Opsara a Bryennio pugnis caeditur, 


; 621. 

Or, I, 128, 138. 

Oraculum de Nerone, I, 360. Ar- 
onautis datum, I, 219. Oresti,I, 24. 
reeso, I, 240, 251. Juliano, I, 332. 


INDEX IN CEDRENUM. 


Cieatio, II, 550. 

Orpheus, I, 53. Lyricen et citha- 
τους cur fictus,I, 145. Ejus poemata, 
I, 101, 147. 

Orus /Egypti rex, I, 36. 

Oryphas, 1, 1097. 

Oseas rex, I, 187, 188. Vates,I, 186. 

Osiris Egypti rez, Il, 36. Qui et 
Bacchus, I, ολ. 

Osmus Π., II, 589. 

Ostia condita, I, 200. 

Osurtru planities, II, 576. 

Otho imp., I, 379. 

Gthoniel jadex, I, 98. 

Oxyartes, I, 373. 

1 Ozias qui et Zacharias, Amasie, f., 

, 48 . 

Ozielus vates, I, 186. 


P 
Paganus Bulgarorum princeps, I, 
13. 
Pagumanis tribus, II, 583. 
Paleopolis, I, 127. 
Palestinas prius Chanaan, I, 28,58. 
Palamedes tabule lusorism et litte- 
rarum inventor, I, 220. Ulyssis fraude 
circumventus, ἑαία. 
Palatium a Palante dictum, I, 257. 
Munitur, II, 369. 
Palatia unde dicta, I, 238. 
Pales /Eunes f., I, 938. 
Palladium furto Trojanis ablatum, 
I, 229, /Enes& & Diomede donatum, 
I, 238.Diomedi funestum,ióíd. Rome 
in ede Martis repositum, I, 257. 
Palladius Cnaphei euccessor, I, 621. 
Pallene arx, 1, 273. 
Palmarum LXX trunci ad Elima re- 
perti totidem discipulorum Christi 
ypus, 1, 126. 
almenothis mors, I, 86. 
, Palineta Jerichuntis mellifera, I, 
84. 
Pamphili martyris reliquie, I, 523. 
Pan qualis a Grecis pingatur,I, 613. 
gar anas, qu& et Cesarea Philippi,I, 


Pancalea campus, II, 41. 
Paneratius Georgii f.obses, II, 478. 
Pancratius Abasgie dominus, 1, 


Paneratius Iberice regulus Liparite 
uxorem violat et tota Iberia potitur, 
II, 572. 

Paneade Punis fanum exstructum, 


Panii captio, I, 890. 

Panosus urbs Cesarea Philippi di- 
eta, I, 323 

Paphlagonia Persis occupata,t,712. 

Papbnutius celibatum clericorum 
improbnt, 1, 503. 

Parobola quid, I, 96. 

Paradisus tertia die creatus, I, 8. 
Cur eo expulsus Adamus, I, 15. 

Paralipomena compendio repetita, 


538. Valenti, I, 549. Chalcedone re- I, 119 


pertum, 1, 542. 


Ordio Amphionis οἱ Zethi educator, 548 


, 4i. 

Orebi Medianite cmdes, I, 100. 

Orestis historia, I, 234. 

Ooresti imperium abrogatum,IT,503. 

Oribasius Juliani medicus, I, 532. 

Orientales οἱ /Egyptii ab Ephesipo 
consilio discrepantes, I, 595. 

Origenes quo ingenio et quibua 
moribus, I, 442. À martyrii honore 
repuleus, I, 447. Hierosolytnie con- 
cionatus, ibid. Ejuserrores, I, 663. De 
S.Ambrosio testimonium, Í, 444. Ejus 
errata ex nimio sacrarum Litterarum 
arcana scrutandi studio, I, 445. 

Orion, qui et Nemrodus, inter si- 
dera collocatus, I, 27, 98. 

Orontes Π., I, 41, 237. 

Orphanotropbi improbitas, 11, 633. 


Pardi protospatharii interitus, 1], 


1 Pari, qui et Alexander, Priami f. 
, 216. 

Parium arx, I, 216, 

Parcimnia, I, 97. 

Passrem sultaaus obsidet, II, 373. 
. Pasclia Dominicum XXV die Mar- 
tii cur celebrari solitum, I, 7, 9, 307. 
Ejus celebrandi modus a Constantino 
institutus, I, $05. Quavto Christus 
passus, I, 307. 

Paschasius protospatharius,lT, 319. 

Paschasius onis pape vicarius,I, 


Pasiphee, I, 214. 

Patricii de thermis et inferis sen- 
tentia, I. 425. 

Patrocli ctedes, I, 923. 

Petzinace, 11,289. Romanos vexzant, 


1431 


II, 516, 581. Ab iis vineuntur, IT, 381, 
ΤΗ £.Celiíaco morbo corripiuntar, 
Paulicianorum heresis, lI, 754, 951. 
À quibus propagata, I, 756, 810. 
Paulinus episcopus, I, 542. 
Paulinus cur &b Eudocia dilectus, 
I, 590. Pomi causa necatus, I, 601. 
Paulus Anagoosta Nicetae successcr, 


, 819. 
Paulus Anliochem episcopus,I, 63;. 
Paulus apostolus, I, 346. A Nerone 

caeeus,I, 360.Phariseeus ante vocatio- 

nenyI, 354. Ejus in scribendo sa- 

pientia, I, 448. Martyrium, I, 360, 31. 
Paulus confessor Cpolitanus epis 

copus, I, 322. Ejus reliquis, I, 524. 
Paulus hseriticus Cpolitanus epis- 

copus, 7, 528, 737. Épiscopaiu de. 

jectus, I, 655. Relegatus, 1, 529. 
Paulus Emess episcopus, 1, 595. 
Paulus Magistrisnus ad Abimele- 

chum mittitur, I, 114. 

Paulus Samosatenus Callinices f. 
heereticus, I, 457, 756. 

Pegani relegatio, 1, 1000. S. Pe- 
lagie fanum & Constantino destru- 
ctum, 1, 814. 

Pelagius patricius cur a Zenone in- 
terfectus, I, 621. Ejusdem morituri 
precatio, ibid. Scripta, ibid. 

Pella, I, 264. 

Pellerigue,Bulgarorum pincepe, a 
Leone patricius creetor, I, 819. 

Pelopei generis signum, I, 236. 

Peloponesiorum nomen unde, I, 
213. Regnum, I, 214. 

Pelope, 1, 213. 

Pemolissa castellum, II, 626. 

Peneus fl., II, 449. 

Pentateuchi summa, 1, 140. 

Pentapolis caelest: igne consumpta, 
I, 50. Ejus urbes, I, 51, 109. 

Pentecoste festum, T, 134. 

Penthesilea,I,223. Ejus mors, 1,225. 

Pentheus Echionis ex Aganes f., I, 
431. Dionysi insidiis cessus. ibid. 

Percrin castellum, II, 502. 

Perdiccas, I, 272. 

Pergami capti o, I, 788. 

Periblepti monasterium, II, 540. 

Peripatetici, I, 282. . 

Pernici castelli oppugnatio, 11,464. 

Perozes Persa ab Hunnis victos, I, 


Persarmenia regio, I, 724. : 

Peres a Perseo dicti, 1, 30. Prius 
Assyrii, L, 40. Item Magoget Magnus, 
I, 54.Eorum reges, I, 252. Clades, I, 
124, 128. Cum hRomaois prelia.I,684, 
689, 694. Pax,135. Leges, I, 690, 920 
In Saracenos rebellio, II, 439. 
gos e rtepolie ab Alexandro capta, Ἱ. 


Perseus Jovis ex Danae f.,1,30, 32. 
39. Alatus, ibid. Veneficus, ibid. As- 
syriorum regno potitus, Persis nomen 
dat, 1, 30. 

Persica arbor, T, 534. Ejusdem Her- 
mopoli miraculum, ibid. ] 

Persthlaba Bulgarorum regi, HI, 
395. Expugnatur, 15id., II, 452. 

PertiDacis imperium, I, 44t. 

Peetis Rome ingens, I, 317, 441. 
Universalis, I, 455.808 Diocletiano, 
468.Phoca,I, 708,777, 805. Cpoli, 1,675. 

Petissonius Pharao, I, 73, 83. 

Petroa locus, II, 629. 

Petronas, I, 930, 955, 960. Amerem 
ad pugnam provocat, I, 963. Schola- 
rum domesticus creatur, I, 965. Ejus 
obitus, ibid. 

Petrus apostolus & Nerone cisus, 
I, 960, 371. A Manicbemis prorsus ab- 
jicitur, I, 760. Ejus et Pauli edes a 

ustino condita,I, 684. 

Petri Alexandrie episcopi marty- 

rium, J, 464. 





1433 


Petrus Apamem episcopus a Justino 
relegatus, 1, 637. 

Petrus Athanasii successor, I, 545. 

Petcus Basilii M. frater, I, 546. 

Petrus Bulgarorum princeps, II, 
346. Romani imp. neptem ducit, II, 309. 

Petruà Cnapheus Apollinarii erro- 
rum sectator, I, 611. À Zenone revo- 
catus, Il, 617. Ejus facinora, I, 612, 
620. Mors, I, 6231. 

Petri Damasceni metropolite rele- 
gatio et supplicium, I, 805. 
gU etras Deleanus Bulgarie τος, 1l, 

31. 

Petrus monacnus Alexandrines ec- 
clesie gubernator, I, 767. 

Petrus Mopngus JEluri successor, I, 
618. Episcopatu dejicitur, ibid. Ejus 
obitus, I, 619. 

Phadali in Romanorum ditionem 
impressio, I, 817. 

Phedra Theseo nupta, I, 215. Ejus 
mors, ibid. 

Phalcias rex, I, 187. 

Phalacrum castellum, I, 1013. 

Phanemoth mensis, I, 7 

Phanorrhea vicus, I, 757. 

ών, μι [, 198. L3 

araones iorum regea, I, 37. 

Phareise Phareonis f., I, 3 

Phares, I, 199 

Phariseei, I, 354. 

Pharus Deiparto fanum, I, 818. 

Phasis fl., 11, 573. 

Phaselus Antipatri f., I, 293. 

Phatlumus Afrorum priuceps tributi 
8.1nissem Romanis dimittit, II, 357. 

Phenanna Elcane uxor, I, 108. 


Pherecydes Syrius ad JEgyptios 3 


profectus, I, 165. 

Pheree patricii interitus, II, 478. 
Phidie eburneus Jupiter, I, 564. 
iub hiladelphus Byzantii episcopus, I, 
Philippicus Bardanes imperator cre- 
atur, I, 783. Ejus virtutes et res ges- 

ο, I, 784. 

Philippus Herodes, I, 321. 

Philippus Macedonum rez, I, 245. 
Ejus mors, I, 264. 

Philippus Arabs imp., I, 451. 

Philippi diaconi obitus, I, 434. 

Philippopolis, I, 451. 

Philo de Therapeutis, I, 451. Ejus 
de Trinitate sententia, I, 507. De vita 
ascetica liber, I, 348, 351 

Philochus, I, 56, 58. 

Philorei agilitae, Il, 343. 

Philyra, 1, 298. 

Phineas Elis f., I, 108. 

1 Phinees homicidio iram Del placat, 
, M4. 

Phocaa dux ezercitus creatur, I, 705. 
Imperium occupat, I, 708. Vinosus, 
101". 

Phocas Bardas Leonis f. seditiosus, 
II, 388. Durum vincti, II, 426, 431. 
H Fhocas Leo Burds pater curopalates 

) 9 

Phoenices litteras a Judeeis accepe- 
rupt, I, 87. Eorum res a quibus de- 
scripte, T, 33. 

ii enicia a Sarracenis occupata, I, 
146. 

Phoenix Agenoris f., T, 35, 38. 

Phorbantis cedes, 1, 221. 

Phorneus Atheniensium rex, I, 145. 

Phoroneus, Argivorum rex, Greco- 
rum legislator, I, 198. 

Pholinus Beliearii privignus, I, 680. 
Orientis prefectus, I, 893. Sicilice pre- 
ficitur, 1, 894. 

Photius patriarcha, T, 972, 1013. So- 
lio dejectus, I, 1048. 

Phrataphernes Alexandri successor, 


' Phrygiee excidium, I, 216. 
Phyrocaatri vastatio, I, 013. 
Physcon, I, 291. 


INDEX IN CEDRENUM. 


Picus Jupiter Assyriorum rex, I, 
29. Post etiam Italie, é£bid. Ejus po- 
steri Italie reges, I, 144. 

Pilatus de Christi rebus Tiberio 
scribit, 1, 330, 336. Ejus in Judeos 
injuria, I, 337. Interitus, I, 343. 

indua mons, Il, 450. 

Pinzarachus ab JEgyptio amermum- 
Da deficit, 11, 495. Tripolis ameras, II, 
Piritlhous Proserpinam rapturus ne. 
catus, I, 143. 

Pisassirius Arabum princeps, II, 567. 
Ejus interitus, II, 570. 

Placidia Olybrio patricio desponsa, 


' Placilla Theodosii imp. uxor, I, 552. 
Ejus virtus, 1l, 559. Mors, I, 570. Sta- 


tua ab Antiochenis confracta, I, 560. 34 


Plata ipnaula, Il, 511. 

Platonis philosophi dogmata, I, 278. 
Ejus cum Dionysio Siculo congressus, 
|, 256. De vite solitarie prestantia 
Jaus, I, 356. 

Platonis martyris templum refe- 
ctum, 1, 1039. 

Pliscobee ceptio, IT, 452. 

Podandus locus, I, 1017 ; II, 414. 

Polycarpi ia Marcionem hereticum 
scomma, 1, 439. Martyrium, ibid. 

Polycratis de Joannis et Philippi 
obitu testimonium, I, 434. 

Polydamas casus, I, 226. 

Polydorus a Polymestore proditus, 
I, 2*2. 089918, ibid. 

Polyeuctus patriarcha, II, 334. Tzi- 
miscam diademate redimit, Il, 381. 
r us cum imperatore controversia, II, 


Polymedon Etheriopis f., I, 43. 
Polymestor. rex in Polydorum per- 
fidus, I, 222 

Polynices OEdipi ex matre f., T, 46. 
.. Polyxens, I, 224. Achilli supplicat, 
fbóid. Ejus forma, I, 227. 

Pompeius, occupata Hierosolyma, 
profanal templom, I, 316. 

Pompeiopolis Mysise urbe, I, 641. 
Ejus ruina, ibid. 
Pontua ab Hunnis vexatur, I, 633. 
Porphyrius philosophus, I, 444. 
Porphyrii martyris reliquiae, T, 523. 


Portila vestalis viva defossa, I, 255. 294 


Porus Indic rex, I, 266, 373. 

Posidonius, I, 246. 

I p rasini, I, 258. Venetos adoriuntur, 
) . 

Praxiteles Cnidius, I, 564. 

Prespa lacus, II, 469. 

Priamus Hectoris cadaver ab Achil- 
le redimit, I, 224. Ejus cedes. I, 231. 

Prilapum castellum capitur, 1, 460. 

Priscilla vates, I, 439. 

Priscus ad Sigidonem copias ducit, 
I, 699. Chaganum "vincit, I, 702. In 
exsilio moritur, I, 713. 

Probus imp., l, 463. 

Proclus insomniorum conjector, I, 


Proclus Cpolis episcop., I, 599, 601. 
Proclus philosophus, 1, 533. 
Proconnesii relegatio, I, 856. 
Procopia Chilchalci imp. uxor, I, 


Procopii in Persiam expeditio, I, 


Procopii imartyrium, I, 464. 

Procopius protovestiarius, I, 1031. 

Prodromi fapum, l1, 913. Imego a 
Lasaro monacho depicta, ibid. 

Proetus rex, 1, 219. 

Prometheus, I, 95, 144. Gramma- 
tice inventor, 1, 14. 

Proserpina, I, 143. 

Prota iusula, II, 404. 

Proterius Dioscori successor, I, 605. 


Ejus interitus, I, 660. Corpus combu- 


atum, I, 608. 
Protesilai omdes, I, 220. 


1434 


Proteus rex, 1, 218. 
Protopapa quid, Il, 285. 
Protostrator quid, I, 920. 
Prusianus Bulgarus cur oculis pri- 
valus, lI, 487. Relegalur, II, 483. Mo- 
Dnachi rasio, II, 497. 
Paelli historia, I, 4. 
Pseudantoninus, I, 449. 
Pseudoconstantinus Ducas, II, 315. 
Pysche pro Luna, I, 282. 
Piolemseus Alexander, I, 340. 
Ptolemaeus Alexae, 1, 291. 
Ptolemeus Dionysius, I, 292, 340. 
Ptolemaeus Epiphanes, I, 291. 
μμ. Evergetes, I, 200, 202, 
Plolemeus Lagi f., I, 2972, 284, 340. 
Ptolemeus Philadelphus, 1, 289, 


0. 
Ptolemaeus Philometor, 1I, 291. 
Ptolemeus Philopator, !, 290, 240. 
Ptolemeus Physcop, I, 291. 
Ptolemeus Soter, 3, 291, 340. 
Ptolemei reges tredecim, I, 73, 284. 
Pulcheria Theodosii soror, I, 600. 
Cum Theodosio Juniore fratre impe- 
rat, I, 586. Ejus pielas, I, 587. dem 
Dei Genitrici in Blachernis condit, I, 
604. Cur aula expulsa, I, 601. In au- 
lam reducitur, 1, 602. Marciani nomine 
tenus uxor, I, 607. Divum Stephanum 
sibi loquentem vidit, I, 592. Eidem 
magnificum templum condit, ibid. 

Pupieni imperium, I. 451. 

Pyginalion Didonis frater, I, 216. 

Pyladis historia, I, 235 

Pyramides, I, 299. Earum exsiru- 
ctio, I, 28. 

Pyrrho philosophus, I, 283. 

Pyrrhonii eorumque decreta, I, 283. 

Pyrrhus Sergii successor, I, 737. 

Pythagoras Samius historicus, 1, 
243. Sapientie gratia in Egyptum 
profectus, I, 165. Ejus arithmetica et 
aurenm carmen, I, 243, 214. Metem- 
peycbosies, I, 275. 

ythie therms, I, 200, 519. 
Python Alexandri successor, 1, 278. 


Quintilianus imp., 1, 454. 
Quintilis mensis postea Julius, I, 


Quirinus, qui et Janus, T, 295. 


R 


Racasta post Alexazdria, I, 270. 

Rachel Jacobo nupta, [, 59. Ejus 
mors et sepulcrum, 1, 60. 

hRadomerus Samueli f., II, 468. 

Ragahus Phaleci f., 1, 46. 

Raueas locus, 11, 426. 

Raguel Esai f., I, 76. 

Ragus Dadami f., I, 76. 

Ragusii obsesaio, I, 1019. 

Rahabs meretrix, Jerichunte capta, 
&0la cum suis servata, I, 142. 

Rancabe imperii amissio quomodo 
fuerit predieta, I, 849. 

Randulphus captus ad Comnenum 
abducitur, II, 631. 

Rapbe posteri Gigantes, 1, 152. 

Haphaelua angelus Tobi f. in Me- 
diam dux, 1I, 192. 

Rapsacii castelli captio, I, 1008. 

Razastes adversus Heraclium mitti- 
tur, I, 730. Ejus cadaver a Romanis 
inventum, I, 731. 

Rebecca, I, 58. 

Reecimerus Romane rei publice 
administrator, I, 606. 

Remata locus, Il, 520. 

Rhemi cedes, 1, 258. 

Rentacii in patrem impietas, I, 1007. 

Regia tribus cum sacerdotali per- 
mista, 1, 317. 

Regma et filii ejus, I, 25. 

Rhea, que et Semiramis, I, 28, 52. 


στα — amr --- 


— ——m- ' m — —À 


1 435 


Rhodanas prepositus punitusI, 544. 

Rodopa Π., 1, 436. 

Rhodus terremotu  eoncussa, I, 
264, 522. A Mabia occupatur, I, 155. 

Rbodii Colossenses dicti, I, 735. 
Soli &ream statuam ponunt, ibid. 

Ripigliser, qui et Baltassar, rex, 
Roboamus unicus Solomonis f., I, 
161. Patri succedit, I, 173. Ejus re- 
gnum, £óid. 

Roma quando condita, I, 189; 957. 
Α Romulo dicta, I, 259. A Gallis oc- 
cupata, T. 256. Item a Gothis, I, 588. 
A Gizericho, I, 606. Ab Alarico, ibid. 
Terremotu concussa, I, 529. 

Romanus I Lecapenus cum Constan- 
tino VII conjunctus, II, 2992. Imperium 
consequitur, Il, 294. Ejus filii coro- 
nati, lI, 306. Nuptis, 11, 315. Impe- 
rium amattit, Il, 320. 

Romanus I[ Constantino VII insi- 
diatus, Il, 336. Imperio potitur, 1, 
908. Quomodo perierit, II, 344. 

Romanus III Árgyrus fit gener Con- 
stantini VIII, ll, 484. Imperium 
suscipit, II, 485. Legatos Arubum 
imer spernit, 11, 491. Ejus mors, 

, 904. 

Romanus Saronita in Elegmon mo- 
nasterium ee confert, 1I, 343. 

Romanus Sclerus ad magisterii 
spleudorem extollitur, II, 487. 

Romulus conditor Rome, I, 95]. 

: Romulus Augustulus imp. Rome, 
, 614. 

Rossi Bulgariam infestant, II, 379. 
Sibi vindicant, 1], 383. Eorum clades, 
1, 316, 399, 406, 479, 553. Eorum 
cum Patzinacis pax, 1I, 412. 

Rossum urbs, 1I, 361. 

aufus Opsicianorum prefectus, I, 


9. 

Rufinius lucus, I, 299. 

Rufinus magister, I, 557, 586. 
Rusa Chosroe palatium, 1, 781. 
Rutha Boozo nupta, I, 107. 
Rutuli ab Znea victi, I, 238. 


S 


Saba hereticus, I, 514. 

Sabaoth, 296. 

Sabba /Ethiopie urbs a Therbe 
prodita, I, 75. 

Sabbatius Arabibus Armeniam red- 
dit, I, 773. 

Sabbatii heresis, I, 464. 


Sabellius hsereticus, 1, 451, 555. II 


Ejus error, 510. 
Saberi Hunni, I, 611. 
Sachacius Brachamius, IU, 492. 
Sacticius, 1I, 301. Ejus obitus, ibid. 
Saelius Apochapsi filius, I. 1027. 
Saes & 
mittitur, I, 718. 


Sainus cum exercitu suo ab Hera- 3 


clio fusus, I, 723. Ejus cum Theo- 
doro pugna, 1, 721 
Sala Gigantum ecripture repertor, 


Salamis Cypri terre motu dejecta, 


' Salem urbs, I, 50, 197. 
Salmansa cedes, I, 101. 
Salmanassar Assyriorum rex, I, 189. 
Salome Herodiadis f., I, 321. 
Salome obstetrix, Marie conso- 
brina, 1, ορ]. 
Salomon, I, 167. 
Salvanianus legatus, I, 697. 
Sameas vates, I, . 
Samanes judezx, I, 107, 149. 
Samaria, nuuc Sebaste, I, 480. Ca- 
put regni Jeroboami, 1, 174. Divinitus 
obsidione liberata, I, 182. Expuguata, 
I, 187, 189. Instaurata et Sebaste di- 
cta, I, 323, 148. 
'" Samaritte & Judeis quomodo dl. 
versi, I, 188. 


hoseroe contra Romanos 138 


INDEX IN CEDRENUM. 


Sameas heroe, I, 115. 
Samegar judex, I, 95. 
ioi omonas, I, 1058. Ejus fuga, I, 1063, 
1 


Samosata obsessa, I, 161. 

Samson judex, 1, 100. 

Samuchus subitis incursionibus Ro- 
manam ditionem vexat, II, 616. Fran- 
cos prandentes adoritur, II, 617. 

Samuelus vates, I, 108, 149. 

Samuelus Bulgarie princeps, 
A35. Ejus interitus, II, 455. 

Samsonie conflagratio, 1, 679, 

Sumus a Sarracenis obsessa, 1, 1053. 

Sandabarenus monachus, 1045, Ejus 
poena, I, 250. Relegatio, I, 252. 

Sangarius fl., 1, 678 ; 11, 626. 

Saniana, I, 890. 

Sapores Persarum rex Christianis 
infestus, I, 516. Nisibin expugnare 
frustra conatus, I, 524. 

Sappho, I, 145. 

Sara Abrahamo nupta, I, 47, 58. 

Sarbaranca et Sarbaraza ab Hera- 
clio vincuntur, I, 722, 

Sarbarus contra Romanos α Cho- 
&roe missus, J, 718. Romanorum di- 
tiones depredatur, ἰδία. Cum iie 
pacem componit, I, 733. 

Sardanapulus Assyriorum rex, I, 
30. Qui et Salmanasear, I, 189. A Per- 
960 ο5θουθ, I, 40. 

Sardica a Crumo capta, 1, 836. 

Sardii presulis exsilium, I, 873. 

Sardus Β., I, 1014. 

Sarraceni, qui et Ismaelitz, I, 50. 
Mevopotamiam incursant, II, 615. Sy- 
riam, I. 628. Persidern, I, 752. My- 
siam capiunt, II, 512. A Homanis vi- 
cti, II, 123, 231, 359, 361, 500, 514. 
A Turcis, 1I, 568. Eorum regnum di- 
visum, II, 566. 

Sucus Π., II, 362. 

Saturninus hereticus, I, 438. 

Saturnus Crete rex, I, 52. Filio 
Jove regno pulsus, I, 28. 

Satyrus quid Ba»otorum sermone, 


, 44. 
Satyri occupatio, I, 789. 
Saulus Kisi f. Judeorum rex, 1, 
110, 119. 
Sauromate, I, 547. 
Scelos murus, 11, 475. 
Scenopegiorum festum, I, 50. 
Scholariorum ordo institutus, I, 451. 
Scirtus amnis, I, 639 
Sclerena Monomachi concubina, 
; . 
Scorpii cubitales, I, 269. 
Scylla et Charybdis, 1, 233. 
Scyllis statuarius, I, 564. 
Scythe victi, II, 386. 394, 411, 555. 
Scythopolis, I, 237. Basan prius, I, 


Sebeste, qua prius Samaria, I, 180, 
2 


Seber, I, 181. 
Sebochas heros, I, 151. 
Seboin urbs Sodomes, I, 51. 
Secundus Orientis consul Mani- 
ch:eos graviter persequitur, I, 639. 
Sedechias regno & Nabuchodono- 
sore prefectus, I, 200. Ad pistrinum 
damnatus, I, 302. Oeulis privatur, 122. 
Sedek, I, 49. 
Segor Sodomee urbe, ], 54. 
Segubus Achielis f., I, 176. 
Seirus mons, I, 129. 
Ὃ ως I, 237. Condita, I, 292, 


Seleucus Nicanor, I, 273, 285. An- 
tiochet conditor, I, 37, 641. 

Seleucus Philopator, I, 285. Quot 
urbium conditor, I, 292. 

Sellumus rex, I, 187. 

Semele Cadmi f, I, 42. Polyme- 


1436 


Bemiramis Nemrodi uxor, 1, 98. 

Semneiali q. monasteria, T, 347, 352. 

Senacheribus, I, 194. 
ων Medie princeps, II, 
Seon Amorrteorum rex Mosi domi- 
tus, I, 93. 

Sephus Raphe f., I, 154. 

Sepphora Jothoris f., I, 76. Moiis 
uxor, I, 88, 132. 

Septem dormitorum puerorum mi- 
raculum, I, 593. 

Seraphimi, I, 107. 

Serapion mathematicus, [, 448. 

Serapis ejusque simulacrum, I, 569. 

Sergius Cpolitanus episcopus, I, 736. 

Sergius Sicilie prefectus, 1, 790. 

Sergius Photii frater, I, $61. Leo- 
nis discipulus, I, 971. 

Sergii patriarche obitus, II, 475. 

Seruchas Ragabi f., 1, 47. 1dolola- 
trie auctor, I, 81. 

Servia Dividi soror, 1, 119. 

Servia oppugnata, II, 453. Rursus 
imperio conjungitur, I], 515. 

ervius Tullius, I, 261. 

Serum mos, 1, 269. 

Sesose8 in Persiam cum magno 
exercitu & Cabade mittitur, I, 625. 

Sesostris Egypti rex, I, 36, 564. 

Setene castel!i expugnatio, II, 466. 

Sethus Adami f. tertius, I, 16. 

Severus Graecis hereticus, I, 442. 

Severus Gallerii f., I, 473. 

Severue cum Juliano aufugit, I, 637. 

Severi balneum cur Zeuxippi no- 
men gesserit, I, 6&1. 

Severi imperium, I, 412. 

Sextilis mensis, qui post Augustus, 
A ά. 300. Gur Februarius dictus, I, 


Sextus philosophus, 1, 283. 

Siazur loci nomen, I, 734. 

Sibylla Cumeea, I, 189. 

Sibylla Samonsa, f, 197. 

Sibylla Samia, 1, 249. — 

Sichem civium ipternecio, I, 60. 

Sicilia a Sarracenis invaditur, I, 899, 
1060 ; 11,516, 525. 

Siclaga urbs, I, 119. 

Sidas rex Egypti f., I, 49. 

Side Belo nupta, I, 38. 

Siderocastrum, I, 801. 

Sigidon a Chagano subigitur, I, 692. 

Sigma loci nomen, 11, 540. 

Sigme templi refectio, I, 1038. 

Silphius mons, 1, 37, 4t. 

Silpius mona, I, 235, 231. 

Silva urbs condita, I, 238. 

Silvester pont. Rom., Il, 411. Con- 
stantinum M. baptizat, ], 475. Cum 
Zambre miraculis contendit, I, 491, 
495. Contra Judaeos disputat, 1, 413. 

Sime fuga, 1014. 

Simelus ab Adriano evectue, I, 438. 

Simeon Cleophe f. post Jacobum 
episcopus Hierosolymis, 1, 329, 377. 

artyr, I, 437. 

Simeon hereticus, I, 514. 

Simeon Jacobi f., I, 59 

Simeon Judaeus, 1, 489. . 

Simeon monachus doctrina et mi- 
raculis clarus, T, 606. 

Simeon protovesliarius ους urbe 
ejectus, II, 511. . 

Simeon Stylites, I, 596. Ejus mors, 


, M . * 

Simeonis Bulgari et Romani imp. 
de pace colloquium, 1I, 305. Ejos in- 
teritus, II, 307. Superbia. II, 356. 

Simocatti historía, I, 696. 

Simon Magus bapUzatus, 1, 346. 
Ejus cum Petro apostolo certamen, Ἱ, 
ο ον 964. Interitue, 1, 369. Preestipig, 

, 368. 

Simonides quas litteras invenerit, 


donti nupta, I, 43. Ejusinteritus, ibid. I, 220 


Semi posteri, I, 25, 26. Tabernacula 
quid, ἐδιά, 


' Bimópium, 1, 810. | 
Sion, Hierosolymorum erx a Davr 


———— . — ἹἹ. 








1431 


de tedificata, I, 161. Urbs Judea no- 
minata, I, 197. 

Sirepnum saxa, I, 233. 

Siridis mons, I, 46. 

Sirmium, I, 691. Ejus dominus dolo 
& Diogene casus, 1l, 476. 

Siroes Chosroe f. Pursarum rez, I, 
134, 7135. 

Sirus ineula, II, 80. 

Sisere de Judeis victoria et clades, 
I, 99. Mors, 1, 147. 

Sisii castri eversio, I, 778. 

oosinnins Chrysostomi successor, 1, 


Sisinnius Nicolai Chrysobergii euc- 
cessor, II, 448. 

Smyrnze 

Socister 
tus, 599. 

Socrates philosophus, I, 2345. Ve- 


ersa ab Areobindo neca- 


1, 359. Temperantia, I, 360. 
Sogdiani cieedes, I, 253. 
Sodoma urbs et regio, I, 51. 
Sol Vulcani f. ^gypt rex, I, 35. 
Sol Cleopatr:i f., 1, 320. 


Solis prodigiosus recessus, I, 190. 1 


Obscuritas, I, 650. Defectus, I, 754, 
ππὸς 1, 801, 823, 1053: 11, 315, 434. 

Soldani de fortuna chreia, I, 1021. 
In regem Francie dolus, ibid. 
zs s olimani in Thraciam profectio, I, 
Solitudipes Indis periculose,I,269. 

Solomon Davidi secundus ex Ber- 
sabe f., I, 160. Dei gratia cur tandem 
destitutus, I, 170. Senex idololatra 
factus, I, 172. Ejus sapientia et libri, 
I, 123. Sepulerum ab Hyrcano et He- 
rode effossum, I, 173. 

Solon Atheniensium legislator, I, 
2S Ejus cum Croeso colloquium, I, 

Sophar Mineus, I, 125. 

Sophia uxor Justini europalata, I, 
680. Quomodo a Tibecio culta, I, 

Sophia Constantino Babutzico nu- 
pta, II, 161. 

Sophia, Phocs soror, Constantino 
Duri fratri nupta, II, 392 

Sophie portus, I, 685. 

Sopbhianorum palatium, [, 694. 

Sopho mons, II, 628. 

Sophocles, I, 245. Ejus locus, I, 82. 
,itoPhonias, I, 186. Ejus locus, l1, 


Sophronius Hierosolymorum epi- 
scopus, 1, 7136. Christianoruizn calami- 
tatem lamentator, I, 746. 

Sosander Hippocratis frater, I, 213. 

Sosco castellum, II. 457. 

Sosis Egypti rez, I, 36. 

Sostemii nomen unde, I, 210. 

Sozopetra amermumn:ee patria ex- 
pugnata, I. 930. 

Sparta, I, 217. 

Spatharius, I, 296. 

Spathee expugnDatio, I, 1006. 

Sperchius amnis, Il, 450. 

Sphagellus Persthlabeni exercitus 
prefectus, 1I, 395.Ejus casus, 1, 402. 

Sphendanes, I, 25 


Quale spectaculum,II, 532. 8 


INDEX IN CEDRENUM. 


Stephanicum castellum, I, 1009. 
Stephani Alexandrini vaticinia, I, 

Stephanus Cappadox imperio exu- 
tus, ή 1036. PP 

Stephanus Medis prefectus a Tur- 
cis victus, II, ὅτι. 

Stepbanus patriarcha, II, 307. 

Stephanus syncelius ad Durum le- 
gatur, II, 420. . 

Stephanus Theopoli patriarcha eli- 
gitur, I, 805. . 

Stephani et Theodoti aulicorum 
facinora, 1, 773... 

Stephanus, patriarcha, I, 1053. 

Stephani junioris supplicium, I, 


13. 
Stephano martyri templum a Pul- 
cheria couditur, 1, 592. 


1 Sthenebea, qug& et Antea, I, 212, | 
neuo exstinctus, 1, 255. Ejus dictum, 906 


Stiliconis cedes, I. 587. 

Stoa Poecile, I, 282. 

Stoici, I, 382. 

Stragna, Π., I, ὅτε. 

Stratiotici apparatusin Comnenum, 


'Stratonica privigno Antiocho nupta 


Stratonis turris, I, 323. 
Strongylum castellum, 1, 818. 
Strumpitze deditio, II, 461. . 
Studiue Joannis Baptiste» templi 
conditor, I, 611. 
Stuphianus, I, 159. 
Stylianus pontificum Palatinorum 
princeps, 1I, 352. . 
Stylianus Zautza logotheta dromi 
creatur, I, 1050. 


Stypeii captio, II, 460. 


Stypeiota Andree Scythis suffcitur 1 
L 1013. 


Styraces vinctus Justiniano trans- 
mittitur, I, 645. — 
Suleiman exercitum in Romanos 


688. ducit, I, 801. 


Sunamitidis fllius ab Eliseo vite 
restitutus, I, 181. 
Suphianus Aphi f., I, 165. 
Susacimus /Egypti rex, 1, 418. 
Suca urbs, I, 771. 
Sychei interitus, I, 246. 
Symbatius Bardwe gener, I, 980. 
Ejus rebellio, 1, 1000.Relegatio, ibid. 
Symmachus, 4 M4. 
Synseus mons, I, 751. 
Synepon hereticus, I, 454. 
, S racusm ab Agaranis delele, I, 
0 


Syria unde dicia, I, 39. Ejus reges 
post Alexandrum, 1,339. A Saracenis 
vastata, I, 711. Occupata, I, 746. 


T 


Tacitus imp., I, 463. 

Tantalus, I, 211. 

Tarasius patriarcha, I, 822. Ejus 
obitus, I, 834 

Tarenti castri expugnatio, I, 1032. 

Tarquinius Priscus, I, 260 

Tarquinius Superbus, 261. 


1438 
rius ediflcatum, I, 359. Ab Antiocho 
profanatum, 1I, 286, 293. Ab Umaro 
tediflcari ceptum, I, 754. Templa a 
Constantino M, condita, I, 497. 

Tephrica urbs, I, 954, 1006. ΟΡ. 
sessa, I, 1012. . 
Terbelis Bulgarorum princeps, I, 


Terebinthus Budas, I, 455. 


Teridates rex christianus Bt, I, 498. 

Terremotus, I, 543, 550, 599, 608, 
618, 628, 639, 646, 656, 674, 679, 691, 
804, 805, 809, 823, 973; II, 372, 438, 
500, 503, 513, 515, 521, 532. 

Tetrarche Judee, I, 322. 

Teuthras regulus, I, 223. 

Thaddeus Augarum baptizat,1,310. 

Thalamon insula, 1, 524. 

Thales philosophus, I, 275. 

Thalenta Amazon, I, 266. 

Thamar alienigena, I, 107. 

Thamnaibsaracha, I, 143. 

Thara Nachoris f., I, 47. 

Tharbe 7Ethiopum regie [. Mosis 
amore capta, I, 7$. 

Tharras Judieus, I, 489. 

Theba ab Aarone capta, I, 835. 

Thebe condite,et unde dicte, I, 44. 

Thecle templum, I, 621 

Theglatphalassar Assyriorum rex, 


I, 187. 
Thekel, I, 199. 
Themeli presbyteri facinora, 11,329. 
Theoboeus Bratonis f., 1, 43. 
Theotista Theophili socrus, II, 403. 


Theoctistus patricius Michaeli imp. 
tutor, 1, 939. Incarceratus et inter- 
fectus, I, 957 

Theodectes tragicus cur excecatus, 


Theodora Justini I uxor, I, 639. 
Quando defuncta, I, 658. 

Theodora Chagani soror, Justinia- 
ni II uxor, I, 778. 
πμ. Theophili imp. uxor, I, 
Theodora Michaeli III, uxor, I, 958. 

Theodora Joannis Tzimiscis uxor, 
TI, 392. 

Theodora Constantini VIII f., II, 
485. Fit monacha, 1I, 498. 

Theodora Constantini IX uxor im- 
peratriz, II, 610. 

Theodoricus cur ministrocaput am- 
putarit, I, 628. 

Theodoricus Tyri episcopus, I, 595. 
Ejus de beeresium varietate locus, I, 
462. Scripta contra Ephesinum conci- 
lium, I, 670. 

Theodoropolis, I, 411. 
Theodorus Augustanus historicus, 


" Theodorus Daphnopates historicus, 


) 79 M 

Theodorus Sidensis historicus,4, 6. 

Theodorus, Raithensis presbyter, 
hereticus, 1, 457. 

Theodorus martyr, I, 478. Ejus fa- 
num, I, 414. 

Theodorus Joanni pape subrogatus, 


Tarsus condita, I, 40. Expugnata, b 157 


Sphendosthlabus Rossorum prin- II, 301 


ceps, II, 372. Viginti millia Bulgaro- 
rum compedibus constringit, 1, 400. 
Rodostoli obsidionem adversus Ro- 
manos perfert, II, 402. Ejus interi- 
tus, II, 413. 
Spheogus Bladimeri frater, II, 464. 
Sphinx mulier ab OEdipo necata, 


, 45. 
Spondyles Antioches dux, II, 490. 23 


Spyridion epiacopus sophíistam re- 
fatat, I, 502. 

Stagus castellum, II, 475. 

Stauracius patricius magnam pre- 
dam ex Peloponneso affert, I, 821 
Ejus interitus, I, 828, 848. 

Stela insula, I, 1031. 


b) . 
Tatiapus et Julius fratree, I, 603. 
Tatianus hereticus, I, 439. 
Taurus mons, I, 725. 
Taurus Crete rex,I, 38, 42. Pasi- 
phes, I, 214 
Tecmesa, I, 322. 
Teichomerus Bulgarie rex, 11, 3238. 
Telegonus Ulyssis ex Circe f., I, 


Telephus Herculis ex Auga f., I, 


Teles, I, 296. 
Tellerigus  Longobardorom rex 


"Templum Hierosolyaitanum a Βο- 
lomone conditum, I, 118, 161. Poste 


j Theodosiopolis conditae, I, 568. À 
Constantino recepta, I, 810 


Theodosius M., imp., 1, 550.Ab Am- 
brosio sacris exclusus, I, 556. Ejus 
monumenta, I, 567. Statua dejecta, 
], 618. Mors, I, 363, 573. 

Theodosius Junior Arcadii f., imp., 
T, 514, 586. Ejus mores et ingenium, 
I, 586. Marciaaum sibi succedere ju- 
bet, I, 602. 

Theodosius III, I, 787. 

Theodosius α Chrysaphio deceptus, 
I, 001. A Phoce ministris captus, I, 
709. Α monacho pro milite accipitur, 
I, 595. A Constante interficitur, ], 
163. Cur monachos beatos pronuntiet, 
1, 598. Episcopos in concordiam ree 





1439 
digit, I, 505. Imperator designatur, 
I, 186. 


' Theodotus monachus, I, 713. Ejus 
eupplicium, I, 776. 
Theoduli reliquie, I, 523. 
Theognuis hrereticus, I, 553. 
Theophanes confessor bistoricus, I, 
Theophanes et Theodorus Grapti, 
J, 914, 919. ] 
Theophanise metropolitm avaritia, 
II, 518. 
Theophanis patricii relegatio, II, 
32 


Theophanonis relegatio,lI, 380. Re- 
vocatio, II, 382. 

Theophilitzes, I, 989. 

Theophilus imp. Michaeli Balbi f. 
I, 899, 904. Novercam aula expellit, 
I, 90!.Imaginum et monachorum ho- 


stis, I, 809. Ejus iambi, I, 915. Filis, 


I, 918. Cum Impres&lo prelium, I, 922. 
Adversus Sarrecenos expeditio,I,925. 
Vaticinium, I, 928. Morbus, 1, 937. 
: Mors, I, 938 


Theophilus Eroticus Cypri prefe- 273 


ctus rebellans, II, 549. 
Theophobus ex qua familia oriun- 


dus, I, 920. Ei imperium a Persis I 


defertur, I, 931. Ejus obitus, ἐδία. 

Theophrastus philosophue, I, 340. 

Theophylactus Botanejeta Thessa- 
lonice prefectus, If, 459. 

Theon ylactue Edersenus presby- 
ter, I, 807. Ejus obitus, I, 810. 
Theophylactus, Lecapeni f., pa- 
triarcha, II, 315. Ejus obitus, 1I, 332. 
gud a eophylactue protospatharius, 11, 


Theopompus mente captus, I, 290. 
Theotecnus preestigiator, I, 471. 
Thera insula, I, 794 

Therasia insula, ibid. 
canermitza castellum captum, 1, 


Thermuthis fllia Pharaonis Mosem 
servat, I, 130. Ejus mors, 1, 86. 

Thersa capta, I, 187. 

Theseus f., 1, 214. 

Thessalie diluvium, I, 146. 

Thessalonica ab Agarenis capta I, 
1062. Ab Alusiano oppugnata, Il, 

Thesaalonica Alexandri f. et urbs, 


Thestius rex, I, 219. 

Thethmosis, I, 71. 

Thoas Iphigeniam frustra persecu- 
tus, I, 337. 

Tholas judex, I, 105, 147. 

'Thomaite incendium, I, 825. 


INDEX IN CEDRENUM. 


Timotheus  Alurus  Alexandrem 
ecclesie turbator, I, 608. Chersonem 
deportatas, I, 609. A Zenone revoca- 
tus, 1, 617. 


140 


Vandali, I, 601. 

Venus Afri et Astynomes f., 1, ?$. 
Adonidi nupta, I, 29. Cnidia, 1, 564. 

Veri cum M. Antonino imperium, 


Timothei Gazei de tributo Chrysar- I, 439 


gyro tragedia, I, 627. 
Tireeias philosophus, I, 49. 
Tissus Π., I, 109. 
Tiius imp., I, 380. 
Tohias quomodo albugiuem con- 
traxerit, I, 191. 
Topli!zum eastellum, II, 606. 
Tornicii motus, II, 566. 
Το interitus, 1, 659. 
Trangrolipaces Persice rex, 1I, 569. 
Trajanopolis, I, 431 
Trajani imperium, I, 436. 
Triacontaphylli domus in monaste- 
rium convertitnr, II, 497. 
Triaditza olim Sardica, II, 436. 
Tricerberus canie, I, 413. 
Tricomis Palestine, I, 237. 
Triphylli interitus. I, 831. 
Tripolemus Alexaudri euccessor, I, 


Tripolie Phenicie urbe, IT, 365. 
Troja condita, I, 147, 9311. Exciea, 
Trojanum bellum, I, 149, 316. 
Troili caedes, I, 227. 

Tropo captio, I, 1036. 
Tros Phrygir, τος, I, 211. 
Trypho patriarche vicarius, 11,311. 

Patriarchatn fraude dejicitur, 11, 313. 

Tullus Hostilius, I, 300. 

Tydeus OEnei f., I, 248. 

Tyndareus Laconum rex, I, 212. 

Tyrachus Kilteri f. 
i: II, 197. L3 

ro Agenori nupta, I, 38. 

Tyropseum castellum, II, 990, i43. 

Tyrus ab Agenore exstrueta, et 
regnum institutum, I, 38. A Tauro 

capta, ibid. Condita, I, 103. 

zamandi urbis situs, II, 423. 
Tzathus Lazarum rox, I, 638. 
Tzernas fl., Il, 461. 

Tzimisces imp. coronatur, II, 380. 

Ejus uxor, 1, 392. Humanitas, II, 


396. Triumphus, II, 413. Interitus, 478 
531. WI, 445 


9 9 


Tzudader castrum, I, 634. 


U 


Ulemarodachus rex, I, 206. 

Ulysses, I, 218, 299. 

Umerus Abubacharis successor, I 
145. Templum Hierosolymiticum edi- 
ficat I, 154. Quando vita functus, I, 


Thomas contra Michaelum II re- 79 


bellans, I, 874. Imperator declaratur, 
1, 818. Vincitur, I, 883. 
Thracesii historia, 1, 5. 
Thracia a Roseis vastata, II, 384. 
Maris eluvione operta, I, 651. 
Thriasies, I, 474. 
Thrasyllus astrologus, I, 344. 
Thules JEgypti rex, I, 36. 
Thurus Assyriorum rez, 1, 29. 
Thyestes rex, I, 214. 
Tiberias condita, I, 323, 333. 
Tiberius imp. Augnati Successor, 
I, 323, 333. Quid de Cbristo senserit, 
b 330. Jain senior a virtute desciscit, 
3 


Tiberius Justini imp., collega, I, 
685. Εως edificia, I, 690. Triumphus, 
ἐρία. Mors, I, 691. 

Tibianus prefectus, II, 559. 

Tigris fl., I, 95, 192, 135. 

Timodes poeta, I, 613. 

Timotheus annalium scriptor, 1,103. 

Timothei apostoli martyrium,1,434. 

Timotheus Litroboles Macedonio 
substituitur, I, 631. Ejus obitus,I, 655. 


Ungari ab imperatore in auxilium 
asciti, I, 254. 

Unguenti in ecclesia coram populo 
cousecrandi auctor, I, 530. 

Urioni imperium, I, 451. 

Ur Chaldeorum urbs, I, 47. 

Uranus, I, 8, 53. 

Urielus angelorum princeps, I, 17. 
Que Enochum docuerit, I, 21. 

Uthaxadus martyr, 1, 498. 

Uvalidus Arabum princeps, I, 806. 

Uvarum vallis, I, 747. 

Uzi Unnica gens, 1, 582. 


V 


Valens imp. Valentiniani fratris 
collega, I, 541. Successor, I, 547. 
Arianus, I], 541, $41. Ejus interitus, 

, 549 

Valentiniani major imp., !, 540. 

Valentinianus Junior imp., 1, 551. 

Valentinus heereticus, 1, 439 

Valerianus excoriatus, I, 454. 

Valeriani et Gallieni imperium, I, 


Patzinacarum I 


, . 

Verina Baiilici soror, I, 615. Lceo- 
nis magni uxor, I, 607. 

Vespasianus imp., 1, 380. 

Vestales virgines institotse, I, 259. 

Vesuvii incendium, I, 424. 

Victoriatorum numismatum inscri- 
ptio, T, 363 

Victorinus, íbid. 

Virgilius, |, 303. 

Vitalianus seditiosus, I, 632. 

Vitellius imp., I, 379. 

Voluesiapus Galli imperium, I, 452. 

Vulcanus dgrrpu rex, Mercurii 
successor, I, 35. 

X 


Xandames rex, I, 267. 

Xenaias a Calandione profligatus,I, 
620.Α Cnapheo Hierapolitano episco- 

atui preeficitur,íbid. A Cnapheo Phi- 
oxenus nominatur,ibid.Conf., 1, 637. 

Xerolophus Arcadi, I, 567. 

Xerxes spurius, I, 253. 

Xiphias in Antigoni insula mo- 
nachus, II, 477. 

X ylinite 1nteritus, I, 792. 

Xylocastri vastatio, I, 1013. 

Xylocerca porta, I, 107. 


Z 


Zaba Π., I, 730. 
Zabarnazus a Justiniano recipitur, 


' Zacharias Baptiste pater, ], 326. 
Zabulon Jacobi f., 1, 59, 70. 
Zacharias rex, I, 187. Qui εἰ Ozias, 

Amasig f., I, 189. 

Zacharias vates, I, 186. . 
Zacharie Beste cur lingua excisa, 

Il, 483. 

Zacynthus insula, I, 1029. 
Zagora, I, 953. 

Ζαμυτ]8, T, 180. 

Zambres Jubmus, I, 491. Magus, 1. 


Zapeira urbs, I, 1007. 
Zara Esai f., I, TT. 

Zaretha vallis, I, 138. 

Zarethus Raguelis f., I, 7T. 

Zebeas rex Madianitarum ctesus, 
I, 101. 

Zebed:ei mors, I, 329. 

Zebeelus dux, II, 128. 

Zebi Madianile cedes 

Zembria Abrabumi f., ἶ 

Zeno Stoicus, I, 2982. 

Zeno Cesar declaratus, I. 616. Leo- 
nis imp. gener, I, 611.1n quoram he- 
resi fuerit, I, 615. Voluptatibus de- 
ditus, ibid. Orientales episcopos He- 
notico subscribere cogit, I, 619. 

Zenodia Basilisci uxor, I, 616. 

Zethus Theobei f., I, &&. 

Zeuxippus Sicyoniorum rex, 1, 14i. 

Zeuxippum balneum, I, 442 

Zichia fl. I, 819. 

Zilicum hereresie, T, 950. 

Zocter, I, 329. 

Zoe Carbonopsina, Leonis VI uxor, 
I, 1061. Imperii administrationem ac- 
cipit, It, 283. Aula electa, II, 296. 

Zoe Romanum maritum tollit, II, 
504. Joanni insidiatur,lI, 519. Mono- 
macho nubit, II, 542. 

Zoroastres Persa astronomus, I, 39. 

Zorobabel 8 p Hierosolyma re- 
missus, I, 243, . 

Zosimus rhetor Gazeeus & Zenone 
interfectus, I, 622. 

Zoste urbe ejicitur, 1I, 487. 


I, 901. 
, 591. 











1441 


INDEX IN JOANNEM SCYLITZAM. 


1443 





INDEX 


IN JOANNEM SCYLITZAM. 


LY 


Abulchar dux Italie, 723. 

Abydus, 703. 

Acephalorum heresis, 687. 

Achride locus, 739 

Achridis preetor, 716. 

Adaua, 703. 

Adrianopolis, 727. 

AEcaterina Augusta imperatori per- 
suadet ut monachus fiat, 642. Mona- 
cha, 650. 

JEmilianus metropolita Iconii, 733. 

Agareni Christianos vexant, 664. 
Orientem incursant, 109. 

Alamanni, 718. 

Alexander Cabasilas 
dux, 726. - 

Alexandrona Cilieice urbs, 611. 

Alexius Comnenus praeses, 713,730. 

Alusianus Bulgarus, 678. 

Alyates captus oculis privatur,703. 

Amasia, 713. 

Aumertices transfuga, 661. Turco- 
rum prefectus, 672 

Anmorium direptum, 677. 

Andronicus Creesaris filius,659. Ejus 
fuga, 698.Eideni oculi effossi, 704. 

d nium, 653, 651. 

Anna Constantini Duce f., 659. 

Anthium locus, 682. 

Antiochea Syrie 8 Turcis diripitur, 
662. Fame confecta, 677. 

Apocape Beste, 675. 

Apsilianus versutus et bellicosus, 

1 


Scopiorum 


Archangelorum dies festus, 649. 
Ardoinus, 720. 

Argaum, 670. 

Artach,a Saracenis occupatum, 077. 
Arize castellum, 691. 

Asa sultanus, 699. 

Athyra castellum, 730. Ibid. 
AusoDides fines, 616. 

Aze oppidum, 670. 


B 


Baaepracaunia, 653. 

Baltolibades, 684. 

Barangi milites, 614, 668, 737. 

Basilacius, 693. 

Basilius protovestiarius — Malesee, 
701. 
Berdena Botaniate imp. uxor mo- 
ritur, 738. 

Bestarches dig nitas, 663. 

Blachernarum palatium, 647. 

Bodinus, 145, 717. Rex Bulgarorum 
declaratur,115. Ejus predationes,717. 
Capitur, 718. 

oitachua moritur, 718. 

Borilus Botaniate familiaris, 734. 

Boryses, 116. 

Botaniates dux Romanorum in Tur- 
cos mittitur, 662. . 

Bryeonius res Occidentis perturbat, 
735. Oculos amittit, 737. 


C 


Cesarea a Turcis diripitur,661,680. 
Calabria Romanis subjecta,721, 722 
Callipolis, 722. 


Hujus nove editionis tom. II, col. 367. 


Catacalo Combutus curopalata crea- 
tur, 642. 

Catma ager, 676. 

Celzene regio, 682. 

Chalepite cum Turcis conjuncti, 


Chalep regio, 662. 
Chalep priaceps, 674, 676. 
Chataturius Apntiochee dux, 684. 
Chleat locus, 681, 
Choerobachi locus, 655. 
Chonensis res publica a Turcia in- 
vaditur, 686. 
Chorosalarius Turcorum dur, 643. 
,Gürysopolis urbs,735, 740, 749, 710, 
7 


Cilicia & Turcis direpta, 661. 
Claudiopolis, 684. 

Ceolesyria vastatur, 610. 
Color prasinus, 730. 


Columna magna Constantini 11,742. 6 


Combustus curopalates, 642. 

Commopolis Herculis, 683. 

Comnenus imp., 641. 

Comnenus monachus, 648. 

Constantinus Bodenus.Bulgarorum 
rex creatus Pelrus vocatur, 715. 

Constantinus Ducas imnp., 651. Ejus 
pjetas 652.In judiciis arruuautia, ibid. 

ors, 659. Ejus liberi, ibid. 

Constantinus Constantini Duce {. 
imp. 742. 

Constantinus Lichudes protovestia- 
rt patriarcha fit, 644. Ejus mors, 


Constantinus Theodorocanus capi- 
tur, 728. . 

Cosma monachus patriarcha deligi- 
tur, 731. 

Cotyeum, 704. ) 

Crispinus invasus,6/8. Ad impera- 
torem legationem mittit, 679. 

Crya fona, 691 

Cutlumus Turcorum dux, 732. 

Cyzicus urbs terre motu afflicta, 

$1. 


D 


Damianus Dalassenus, 716. 

Diabatenus, 748 

Diaboleos patricius, 716. 

Diogenes dux Sardices patricius et 
bestarches, 663.Magister creatur,665. 
Imperator declaratus cum  Eudocia, 
Augusta copjungitur, 666. Ejus ceeca- 
tio, 104. Mors, ibid. 

Dobromiris, 741. 

Docea oppidum, 702. 

Doceanus, 720. 

Doleanus Serviorum rex, 715. 

Doryleum locua, 679. 

Dyrrachium, 722. 


E 


Elenopolisab indigenia Eleinopo- 
lis, 689. 

Eriorum palatia, 688. 

Eudocia potitur imperio cum libe- 


ris 2 . 
Fustathius magister interficitur,101. 


F 


Fabiorum familiaRome celebris, 126. 


Fames ingens et crudelissima,714, 


Francorum natio, 679. 
Francica legio, 708. 


G 


Geita Franca Roberti uxor, 720. 

Georgii martyris dies festus, 651. 

Georgius Boitachus e Conchanis 
ortus, 117. 

Georgius Maniaces, 720. 

Gymnus prefectus, 739. 

Gytarius locus, 677. 


Halys fl., 690. 
Hapeinalius bellicosus et versutue, 


Hebdomi monasterium, 714. 
ap ον arx, 673, 675 .Obaidetur, 


I 


a onü res publica viris abundans, 


Isaacius Comnenus imp., 641. Ful- 


gure lactus, 647. Mouachus obit, 649. 


Isaacius Comnenus dux exercitus & 
Türcie vincitur, 708. Antiochee dur, 


J 


Jonones Csesar patruus Parnapinacii, 
701. Dux declaratur, 709. Victus ca- 
pitor a Ruselio, i^id. lLmnperator de- 
claratur, 710. 

Joannes Bulgarie archiepiscopus, 
creatus, 653. Ejus interitus, 731. 

Joannes Side melropolitanus, 703. 

Josephus magister Trachaniota,692. 


L 


Lazari miraculum, 134. 
Libellisius Autiochie princeps, 673. 
Lobitzum, 646. 
Longobardia a Roberto Franco oc- 
cupata, 720. 
ingobardopulus Michaelis flliam 
ducit uxorem, 718 


M 


Machmutius ameras, 673. 

Mangana, 645, 651. 

Manicate qui, 120. 

Manuel Comnenus curopalates dux 
et frincepe exercitus, 685, 688, 691. 

aria ex Alanis Botaniate imp. 

uxor, 738. 

Matziciert urbs Romana, 692. 

Mau rocastrum oppiduminArmenia, 


Melissopetrium, 702. 

Melitene, 653 611. 

Metabole oppidum, 711. 

Michael declaratur archiepiscopus 
Ephesi, 733. 

Michael Parapinacius imp., 795. 

Molibotum monasterium,659. 

Myriophitus urbs terre motu ever- 
titur, 697. 

N 


Nceopolis locus, 647. 


1443 


Nemiíizzus vir illustris, 679. 

Neocssarea a Turcis eversa, 670. 

Neocomus urbs regia, 

Nicea terre motu concussa, 657. 

Nicephoritzes e Bucellariis oriun- 
dus, 705. Ejus insolentia, ibid. Dux 
Antiochie declaratur, 15id. Ejusdem 
potentia et malitia, 707. 

Nicephorus Botaniates imperatori 
euspectus pellitur, 690. Curopalates 
creatur, 726. Imperator fit, 734. 

NicephorusBryennius a sultano vin- 
citur, 693. Imperator,nominatur,727. 

Nicephorus Carantenus.Scopiorum 
dur, 715. 

Nicephorus Maurus patriarcha An- 
tiochie, 742. 

Nicephorus Paleologus, 688. 

Nisus urbs, 717. 


P 


Pancratius dux Armenie, 6353. 
Panium urbs Thracie eversa, 65T. 
Parapinacius unde dicatur, 714. 


INDEX IN MICHAELEM PSELLUM. 


Psellus 


hilosophorum princeps 
688, 702, We. P αλ. 


Rbedestus tert motu exercitur, 


Rheas locus, 732. 
Robertus Francus, 790. Dux Cala- 
rie, 724. 

Roma, 726. 

Romanus Diogenes imp.,666.Exer- 
citum imbecillem adversus suitanum 
ducit, 868. Ejus oratio, 693. Captus & 
&sultauo dimittitur, 699. 

Ruselius Latinus dux exercitus a 
Turcis capitur, 708, 711, 713, 730. 
Ejus interitus, 743. 


Salernus urba Calabrie maxima,721. 

Samuch Turcus,-653. 

Samuel Alusianus Bulgarus bestar- 
ches, 618 

Sangarium, 690. 

Sardices Diogenes dux in exsilium 


1144 


Tatus, 719. 
Taurus mons Munzarus appellatus, 


Tecle protomartyris festum, 640. 
Templum, 647. 

Teluch regio, 671. 

Theodorus Doceianus. Isasmii imp. 
ex sorore nepos, 647. 

Theodorocanus Constantinus capi- 
tur, 728. 

Theodosius episcop us Diabolze, 739. 

Theodosiopolis urbs, 691, 701. 

TheodulusBulgarise archiepiscopus, 


Theodulus Synadenus, 149. 
Theognostus proconsul, 716. 
Thrymbus in Calabria dux ererci- 

tus, 724. 

Tornicius Cotetzes, 695. 

Thrachaniotes, 695. 

Traditza urbs, 645. 

Trajanopolis urbs, 728. 

Trajanus Cesar, 28. 

Turcorum excursiones sub Constan- 


mittitur, 663 


Patsinace Occidentem premunt, "o A AT 


721. 730, 741. 

Pemolissa oppidum, 642. 

Perenus dux Italie, 722. 

Petrilius apad Constantinum pri- 
mus, 716. 

Petrus Bulgarorum rezx, 715. 


Sebastia, 
Selte, 646. 


Scopiorum urbs expugnata, 717. 
Scribonee popurte, 124. 
0, 671. 


Sergii monasterium, 718. 


tino Duca, 652. Iosolentia, 686. De 

Romanis victoris, 660, 698, 721. 
Tyropeeum oppidum munitum, 703. 
Tzamandus oppidum, 618. 
Tzurolum, 


Ungari pacem violant, 645. 


Sopho mons, 710. - :L. 
η αμα η O1. Straboromanus Ῥγῶεθς, 795,43. Uzorum nalio, x^ Clades, ibid. 
Pirerudum monasterium, 109. Stratopedarches, 648. onn : . 
Popandi clausura, 703. T Xiphilinus Trapezuntius patriarcha 


Prenetum, 734. 
Prisdiana, 716. 
Prota insula, 705, 


Tame Uzorum dur, 695. 
Tarchola locus, 676. Z 
Tarsi planities, 684. 


deligitur,658. 


Zompi pons, 709. 





INDEX 
IN MICHAELEM PSELLUM ET IN APPENDICEM. 


Revocatur lector ad columnas editionis nostra. 


Α 


Acatus Eutychianus, 1199, 1202. 

Actio ante Judices quid sit, el de variarum actionum 
nominibus, 1010, 1011. 

Adamas, lapis solidus ; illius virtutes, 887. 

Adoplio quid sit, 942. 

Adulterium quid, 941. ] 

Amatites, lapis pretiosus; ejus virtutes, 88]. 

Aschates, lapis eplendibus et diversicolor ; ejus vir- 
tutes, 890. 

JEstas quando et quomodo nobis fit, 7437. 

Amethystus,lopis coloris hyacinthini;illius virtutes,890 

Amphidrotnia, festus dies, 1022. 

Anemodulium, 1215. 

Angeli pauciores multitudine quam homines,et quare, 
699, 703. Num quid mali eit in angelis, 731. Angelica 
corpora quanto discrimine & demoniacis differant, 838. 

Anima vite domina, 1118 ; corpore tanquam instru- 
mento utitur, 706. Anima an sit substantia, necne, 707 ; 
omnibus prestat seminibus, et a Deo desuper descen- 
dit, 707 ; immortalis est et cur, 1142; essentiam suam 
nacta est a Deo, 1143; ad imaginem Dei facta, angelua 
fieri nequit, 710. Animee principium,progressus,faculta- 
tes, 710, 714, 1030 et segq.Quomodo ad Deum erigatur, 
1130, 1131. Tres anime passiones, 706 ; illi tria heec in- 
sunt: facultas passio, babitus, 723. Anime motus moti- 
bus eclestibus similes, 1075, 1076. Anima quomodo me- 
dia inter patibilia, et impartibilia, 711, 718; quando et 


quomodo unitur corpori, 714, 715. Anime et corporis 
operationes communes quomodo distinguuntur, 714. 

trum corpus anima, an anima corpore solvatur, 718. 
Anime corpore solute et corpori adhuc οου]αποίε non 
unum idemque ratiocinium, 7/15. Animarum epecies tot 
sunt,quot sunt animse, 1147.Anima irrationalis quataor 
rebus constat,juxta philosophos Grescos, 715.Circa api- 
mam varie philosophorum opiuionea, 706, 707, 1030 et 
seqq. Animarum generatio qualis juxta Platonem,111 ; 
de illarum procreatione ejusdem doctrina, 1079, 1082 et 
seq ; genitam esse et immortalem docet animam, 710, 


Anni quatuor tempora quomodo fiant, 803. 
Annona quid sit, 942. 

JAntehristi adventum mala prescurrere necesse est, 
821. 
Apaturia, festi nomen, unde ducat originem, 1018. 

Aprorum lacrymee dulces, et quare, T79. 

Aque pluviales melius quam fluviales rigant semina et 
arbores,preesertim si eum tonitru et fulmine cadant, T:0. 
pAqoam frigidam reddunt silices et plumbi lamine, 


Aquilia lex et actio, 942, 943. 
t Arbitri dicantur qui accusationes adinvicem arbitran- 
ur, 1014 
Arca circa solem et lunam formate quee sil, 795. 
Areopagus, Atheniensium tribunal, 1019. 
Aristoteles quatuor generales numerat virtutes, 719. 
Arius, urbi inortuus et sepultus, 1210. 





1415 


Armenius prestigiator deemonem a muliere puerpera 
abigens, 858. 

Artopolia que, 1214. 

Ascra, Hesiodi patria, 1159. 

Asmodeus demon, 1332, 1323. 

Asopus fluvius, 1159 

Asparis cisterna, 1263. 

Astrorum qualis sit substantia, 746, 799; forma οἱ 
motus, 802. 

Athene urbs, 1158, 1159. 

Augustus mensis cur sic dictus, 1202. 


B 
Basilius Magnus et ejus eloquentia, 906. 
Beelzebul, princeps de&montiorum, 1319. 
Belisarius, 1llius victoris, infortunium, 1199, 1314. 
Bergius, lapis pretiosus ; illius virtutes, 890. 
Bethel significat domum bei, qua est Ecclesia, 583. 
Boni cisterna, 1263. 
Bosporius portus unde sic nuncupatus, 1234. 
Brilesaus mons, 1158. 
Buccinus locus unde sic dietus, 1258. 
Bucoleonis palatia, 1202. - 
Bulimos unde oriatur et quo modo sedatur, 783. 
Byzantium urbs describitur; illius conditor, situs et 

forma, 1189 et seqq. 


Canis prodigiosus, 1314, 1315. 

Canticum canticorum, sub specie nuptiarum tradit 
animse humane perfectionem, 539; explanatur, ibid. 
et seqq. 

Caprea significat videntem, 583. 

Caprirus, lapis pretiosus ; illius virtutes, 895. 

Carabitzin ecclesie unde sic nuncupata, 1238. 

Carbunculus, lapis splendidus ; ejus virtutes, 890. 

1 Carnes ex arbore fico suspense lLeneriores flunt et cür, 
83, 1 . 

Cause rerum quatuor, efficiens, materialis, formalis 
et finalis, 726, 727. 

Cedar, obscurus et tenebrosus interpretatur, 516, 547. 

Centenarium turris, 1274. 

Cephisus fluvius, 1158. 

Cervorum lacrymee salse et cur, 7779. 

Chalazias, lapis pretiosus ; ejus virtutes, 899. 

Chaldaicorum dogmatum interpretatio, 1150 ef segq. 

Chephissus fluvius, 1159. 

Cbhore monasterium, 1371. 

Christi divinitas et humauitas, Christus Deus et homo, 
814, 815; veritas est οἱ reetitudo, 543; pomum, 544. 
Christus in carne passus est, nec ideo natura Verbi 
passa, 698. Christi umbra, Christiana respublica, 571. 

Chryselectrum, chrysolithus, chrysoprasus, lapides 
pretiosi ; illorum virtutes varie, 899 

Chrysobalantum templum cur sie dictum, 1247. 

Chrysostomus Joannes et ejus eloquentia, 906, 907. 

Citheron, Phocensium urbs, 1159. 

Codex est corpus duodecim libris constans, quod vo- 
cault Constitutiones, 925. 

Ceelum quatuor constat elementis, juxta philosophos, 
et variis distinguitur circulis, 742, 799 ; cceli forma, 795. 

Cognatio qui sit, et de variis ejus generibus, 730, 731. 

Cognitiones res non mutant, 918 

Color est qualitas visibilis in corporum superficie, 727. 

Cometa unde generatur, et vari cometarum forme, 
150. Cometie, cum apparent, funestum prodigium, 794. 

Constantini statua que quotannis die urbis natali in 
Hippodromum deducebatur, 1192. 

onstantinopolis urbs ; que tempore condita, et illius 
descriptio, 1192 ef seqq. Muri ejus terre motu eversi, 
8 


Consubstantiale quid eit, 690. 

Contaria locus unde dictas, 1258. 

Contractus est consensus et conspiratio plurium, vel 
ad minus duarum voluntatum ad idem econcurrentium, 
9 


Conventio triplex est, 959. 

Cor, prescipua mentis sedes, 5432. 

Corpus est quod habet latitudinem et profunditatem; 
omne eorpus est grave aut leve, 730. Gorpus entium 
umbram et imaginem refert, 718. Corpuscula que dicun. 
tur, /30. 

Corruptio quid sit, 730. 

Corydalus mons, 1158. 

Creditor et debitor qui sint, 955, 956. 

Creusa Thespiorum corpus, 1159. 

Cucorobii monasterium, 1266. 

Cynogius locus, 1227. 

Cynosarges, loci nomen, 1018. 


INDEX IN MICHAELEM PSELLUM. 


1416 
D 


Deemones incorporei non supt, imo corporei, et circa 
corpora versantur, 835, 838. Deemones lucifugi, aquei, 
subterranei, 839; mundum universum replent, 812; ani- 
marum carnifices, 1139; natura mendaces, 1147; sex 
sunt illorum genera, 843, 846. Qnomodo homines ten- 
tant et seducuut, 847. Cur in bruta animalia non secus 
atque in homines insiliant, 850. An alii mares, alii fe- 
mine eint, 859, 862, 863; an loquantur omnibus linguis, 
859, 866, 867. An percuti queant, 859, 867, 870 ; et quo- 
modo, 871, 874. Demonibus coherent affectibus dediti, 
1139. Grecorum opiniones de daemonibus, 875 et seqq. 

David manu strenuus et acer visu, 614. 

Delium Apollini consecratum, 1159. 

Deus quis est, et quomodo preeacit res mutationibus 
obnoxias, 698. Deus est principium rerum primum et su- 

er omnia positum, 726. Omnia procedunt a Deo, et ad 

eum cuncta converti debent, 734, 1146. Dei notionem 
. unde homines acceperint, 699. Deus supra virtutem et 
bonum omne atque omni perfectione est superior, 718. 
In Deo duplex actus juxta Platonem, 722. Deus unus et 
trinus, 811, 814; lux esL et ignis consumens malos, 1143; 
comprehendi non potest, tbid.; excellentior est. omni 
Dre icatione, elocutione, et intellectus comprehensione, 
150. Deo diversa et multiplici ratione assimilamur, 719. 
Deo sola mente adherendum, 1131. Deus est omnium 
terminus, 915. 

Deuterius Byzantii episcopus Arianus, 1283. 

Dies mensis quomodo Attici numerant, 1018. 

Differentia personalis que sit, 691. 

Digesta vel Pandectes quid, 925. 

Dirce fons, 1159. 

Donatio duplex, 944. 

Duca Cesar, varie ad illum epistole, 1110 et seqq. 


" Ecclesia, Christi sponsa, ex Judeeis οἱ gentibus con- 
ata, 546. 

Ecclesiastes Salomonis vite presentis aperit vanita- 
tem, 539. 

Ecnephias, genus venti p 

Electio et attentio, me 
in homine, 718. 

Electrum, lapis pretiosus; ejus virtutes, 891. 

Eleusis urbs, 1158. 

Emphyteusis quid sit, 936. 

Ephippas demon, 1323. 

Erythreum mare, 790. 

Essentia et natura in Trinitate quid, 687. 

Euchite vel Enthusiaste, 819 ef seqg. Tria illorum 
principia, 823 e£ segq. Quam ceci et mente capti, 826; 
illorum spurcissime ceremonie, 827 ef seqq.; sacrificia 
exsecranda, 831. 

Exactores et qu&etores qui eint, 1015. 


arum atyphone diversum, 755. 


16 animi facultates, que sint 


Falcidia lex quee sit, 952. 

Fatum, fortuna et casus quee sint juxta philosophos, 
135, 1146. 

Ficus carnes reddit Leneriores, 782. Fico alligatus 
taurus ferocissimus mitior fit, 783. 

Fidei professio, 687. 

Figura rerum in quo consistat, 141. . 

Fluvii et lacus praacipui qui sint et unde oriantur, 771. 

Forum Tauri, 1215 

Frumentum in lutoso, hordeum in arido optime con- 
seritur et quare, 778. 

Fulmen quid sit, et cur incendere non soleat, 758. 

Furtum est dolosa rerum contrectatio, 936. 


G 


Galaetites, lapis pretiosus ; illius virtutes, 891. 

Galaxia vel via lactea in toto coeli circulo quid, 743. 

Generatio quid sit, 190. 

Grando unde et quomodo nascatur, 750. 

Greges dicuntur rerum nature, 551. 

Gregorius μμ et ejus eloquentia, 906. 

Gregorius Theologus Demostheni comparatur ; illius 
eloquentia, 902, 903. 


Habitus qui sint ; virtutes eunt habitus, 723. 
Halor quid sit et unde oriatur, 751. 
Hebdomum templum, 1275. 

Hecate Chaldteis dea est, 1134, 1135. 
Hecatinus circulus quia, 1134. 

Helieon fluvius, 1159. 

Hiatus in ccelo upparentes quomodo fiant, 743. 





1u1 


Hiems quomodo et quando nobis fit, 747. Quando 
magna, 766 . 2. 

Hippodromus unde sic dictus, 1203. Statue multipli- 
ces qua in illo visebantur, 1251-1254. 

Hodegorum templum car eic dictum, 1226. . 

Homo triplex datur, intelligibilis, rationalis et sensi- 
bilie, 706. Homo artificium est et natura audax, 1135 ; 

erfici virtnte non potest, niei ad Deum convertere se 
instituat, 722. 

Hyacinthus, lapis pretiosus ; ejus virtutes, 898. 

Hymettus mons, 1158 . 

Hypostasis et enhypostatum quid, 687, 620. 


| 


Ideus dactylus, lapis pretiosus ; illius virtutes, 894. 

Idiomatum communicatiopis ratio, 69. D. 

Idola sive simulacra juxta philosophos, et quis sit 
illorum finis, 1123, 1126. 

Ilissus fluvius, 1158. 

Impaseibilitas nature divinse, 698. 

Imperfectum perfecto prodire nihil potest, 1147. 

Incorporalia an sint in loco, 781. 

Instituta que sint, 921. -- : 

Intellectus et intelligibile, quid ; in quo differant, 702. 
Intellectus est, viam veluti quamdam conficere, ἃ pro- 
positionibus ad conclusionem trenasgrediendo, unde et 
Domen traxit, 1031, 

Interdictorum usus pluripotens est, 947, 948. 

Ira, animi commotio rationi minime obtemperans, 554. 

Iris, qui vulgo vocatur arcus, unde fit, et qui sint illius 
varii coloree, 750, 151, 795. 

Ismenuse fluvius, 1159. 

Ixion à Junone deceptus, 1167, 1175. 


J 
Jaspis, Japis pretiosus; ejus virtutes, 891. 
Jejunium facillime ferunt senes, 739. 
Jus quid sic et circa que versetur, 928, 929, 932. 
Justinianus imperator Sancte Sophie templum ex- 
struendum curat, 1290 et segq. 
Justitia eat constantissima voluntas pro merito et di- 
nitate omnibus mensuram distribuens, 928, 932. Justi- 
tie vindemia ex tribus anime partibus per diligentiam 
colligitur, 554. 
L 


Laligo mari supernatans, tempestatem presagit, 778. 

Lausiaca domus, 1207 

Leo Zodiaci signum, 1194. 

Lex est communis totius reipublice sponsio, delicto- 
rum coercitio, 927, 928. Legum synopsis vel compen- 
dium, 935 et seqq. Legum nomina Latina exponuntur, 
4023 


Liberos parentibus similes vel dissimiles nasci unde 
contingat, 738. 

Libis monasterium, 1267. 

Limma quid sit, 1110. 

Locus est extremum quod ambit corpora, 759. 

Lune substantia, lumen et forma que sint, 806. Lune 
magnitudo et ejus eclipsis, 143, T46, 803, 806, 807, 810. 

Lycabettus mons, 1158. u ] 

Lychnites, lapis luscitiosus ; illius virtutes, 894. 


M 
Magnaurs, Constantini Magni triclinium, cur sic di- 


ctum, 1203. 
Magnes, lapis magnus et pretiosus; illius virtutes, 894, 


Manicheei et duo illorum principia, 823. 

Marathon, Atheniensium vicus, 1158. 

Maris aque unde et qua de causa salee, 766, 700. Unde 
etiain εἰ quare dulces reperiantur, 767. Marium aque 
arbores nou nutriunt, et quare, ἐδίά. Oleo effuso tran- 
quille tiunt et perspicusm, ibid. Coaguluntur, si fulmine 
tactie fuerint, 170. 

Martinacii monasterium, 1274. . 

Martyres qui afflictionis tempore cum cruciatu corpus 
reliquerunt, animas suas puras reddiderunt, 1112. 

Materia quid sit, 726; num sit bona, 731. 

Megaris urbs, 1158. mE . 

Mens a nulla anima participari potest, seipsam intel- 
ligit; essentiam, potentiam et operationem habet ster- 
na, 702. Mens est substantia nullas habens partes, 703; 
divinis plena est ideie, 706; imago Dei est, 1133. Mena 

ura in percipiendo divinoeplendore sepius laborat, 731. 
Mens est veluti habitus animi perfectissimus, 1031. 
Mentis tres significationes juxta Aristotelem, 1062. 

Meroe urbs Athiopiea, 787. 


INDEX IN MICHAELEM PSELLUM. 


1418 


Minoia promontorium, 1158. 

Mistionem inter et permistionem differentia, 727. 

Mocisia cisterna, 1263. 

Modium quid, 1218. 

Morte naturali corpus ab anima, morte intelligibili api- 
ma solvitur & corpore, 718. Mortis determinatio a Deo 
hominis libero arbitrio non nocet ; et quomodo, 915 et 
seqq. Mortem inferre sibi nemo debet, antequam Deos 
moriendi necessitatem immiserit, 1127. 

Motus est ratio quedam, et rei que movetur actio eo 
tempore quo movetur, 734. 

Mundus quomodo caperit, et an plurimi sint mundi, 
758; quo elemento primum a Deo conditns, 699. Mundi 
essentia que sit, 199. An sit animatus, 759, 762, 795 ; an 
ingenitus et incorruptibilis, 762, 795. Mundi ordo, 782, 
798; Deum creatorem demonstrat, 609. An in alteram 
partem inclinatus, 763, 798; an finis ejus preevideri pos- 
sit, 763. 

Munichia, locus cavus, 1158. 

Mycaliesus urbe, 1159. 

Myroceratum monasterium, 1270. 


N 


Narcissus sui amore deceptus, 1175. 

Natura est facultas corporibus inseminata a Deo, mo- 
tus et quietis principium, 714. 

Necessitas quee sit juxta philosophos, 734, 735. 

Nilus unde oriatur, et illius incrementum ae virtus, 
στι, 174. 

ΝΙεθα portus, 1158. 

Nix unde et quomodo efficitur, 150, 791 ; paleis et 
vestimentis impositis conservatur, "a2. . 

Nomina divinitus data nunquam mutanda, 1131. 

Nomocanon liber quies, 919. 


0 


Octagonum Tetradisiom quid. et cur sic dictum, 1297. 

Oculorum vis, et quomodo per radiorum emissiones 
afücitur homo, 738. Oculus cognitionis signum, 1138. 

Onoscelis, d&monium femininum, 1319, 1393. 

Onyx, lapis pretiosus ; illius virtutes, 895. 

Operationes animes et corporis communes quomodo 
disunguuntur, 7144. 

Opinio versatur in iis que sensu percipiuntur, 1030, 
10. Opiniones varie philosophorum de anima, 1030 
el seqq. 

Or&cula magica quee & Zoroastre prodiere, 1115. Ora- 
cula Chaldaiea, 1123 

Orator quis sit; orbis universi civis, 1162, 1163. 

Ornins demon, 13818. 

Oropus portus, 1159. 


P 


Pactorum varia genera, 960. Pacti et transactionis 
differentia, 964. 

Paradisus juxta Chaldeos quis sit, 1130, 1138. 

Parhelii qui in aere circa solem apparent, unde na- 
scantur, 151. 

Parnethue mons, 1158. 

Passiones qute sint, 723. 

Persona quibus conetituatur, 691. 

Phalereus vicus, 1158. 

Philadelphium quid, 1218. 

Philoxeni cisterna, 1266. 

Phocolisthus locus unde sic nuncupatur, 1255. 

Pimander Mercurii Trismegisti quis sit, 1154, 1155. 

Pireus Atheniensium portus, 1158. 

Pittacius locus cur sic nuncupatus, 1230. 

Planete quot sint et quis sit illorum motus, 746, 717, 
802; que periodus singulis planetis tributa, 750, 802. 

Plato animam docet genitam et immortalem, 110, 711. 
De gcneratione anime agit ia Timeo, 711; anime 
facultates, 714. Quatuor virtutam coustituit ordines, 719. 

Pluvia unde et quomodo nascatur, 750. 

Polyandri porta, 268. 

Polypus quando et quomodo mutat colorem, 775. 

Prescientia Dei non est homini causa peccandi, 699; 
nec hominis libertati nocet, 918... 

Prester sive turbo igneus, cur incendit et inflammat, 


Principium et elementum quomodo inter se differant. 
6 


Proteus multiplex et formas permutaos, 1179. 

Proverbia Salomonis cur sic dicta, 539. 

Prytaneum, edes publica, acceptis et dopis determi 
natum, 1014. 

Psareleum monasterium, 1263. 

Psmata palatia, ibid. 





1449 


Psychogonia Platonica explicatur et commutatur, 1078 
εί seqq. 
Psyttalia inaula, 1158. 


R 


Ratio nequit suo ipsiue ductu res divinas comprehen- 
dere, 113 

Ratioeinium practicum est post appetitum rei deside- 
rabilis cum ratione suscepta actio et operatio, 715. 

Regia Dei, ascensus anime, . 

Regna precipua et maxima quee sint, 774. 

Ross, foetentibus plantis juxta nascentibus, letiue 
florent, et cur, 119. 

S 


Sal quantum et quare pecoribus utilis, 774, 115. 

Salamina urbs, 1158. 

Salomon, pacificus interpretatur, 547. Salomonis le- 
ctulus quid, 603 ; et quid ferculum,606.Salomonis testa- 
mentutn, 1316 e( seqq. 

Sanitatis et morbi varic& cause, 739. 

Sapientia rerum est omnium causa, 547 ; omnes virtu- 
198 in se complectitur, 1430. 

Sardonyr, lapis pretiosus ; illius virtutes, 895. 

ο νὰ ab Euchitis Dei filius dicitor οἱ adoratur, 
Schonus urbs Thebanorum et fluvius, 1159. . 
Scientia notitia dicitur,nam scire est ; postquam scien- 

liam susceperis, eam retinere nec amittere, 1054. 
Scironides petrz, 1158. 

Scirius fluvius, 1286. 

Selenetes, lapis pretiosus, ejus virtutes, 898. 

. Sensus quinque hominis, 735, 738. 

Septenarius numerus procreandi potens est neque 
matre utitur, 1086, 1114. 

Sera urbs Sinensium, 187. 

Smaragdus lapis prasineus ; illius virtutes, 898. 

Solis magnitudo, 743, 803, 806 ; ejus eclipsis, 743, 
806 ; an sit calidus, 646; non per se calidissimus, 791. 
Solis currus, 1210. . 

Somnía quomodo fiant et illorum cause, 739. 

Sophia Sancta,ecclesia magna Constantinopolitana col- 
Jabitur et defletur, 911 e£ seqq. ; retedificatur, 1210,1211. 
illius descriptio, 1290 ef segq. 

Sophianus portus, 1258. 

BSostenianum monasterium, 1278. 

Spatium quid sit, juxta philosophos, 759. An sit quod- 
dam spatium vacuum extra mundum, 798. — 

Stellarum rotatio et motus, 746. Quales sint illarum 
potatio, ordo, 747; unde lumen habeant stelle,ibid. et 

0 


Studii monasterium, 1222. 

Sunium, vicus celebratissimus, 1158. 

Syene urbs media inter Ethiopian et /Egyptum,787. 
Synodi varie que fuerintseptem numerantur,815,818. 


ORDO RERUM 


1450 
T 


Tempus non est res per se subsistens, neque corpus 

uod sensibus percipi possit,neque substantia incorpora- 
lis, sed aliquid in sola cogitatione positum ; nibil aliud 
est quam mensuralio motionis, 734, 735. 

Terree magnitudo, 743, 787, 190. Terram esse rotun- 
dam probatur, 786. Terre partes quomodo alterantur, 
763. Terr& motus unde, et que sit proxima illorum 
causa, 766, 791, 794. 

Testamentorum varia genera, 961 ; effectus, 969. 

Testimonium ferre i possint, 957. 

Tetrapylum quid, 1223. 

Thespicm urbs, 1159. 

Thriasius campus, 1158. 

Thule insula, 787. Hic per sstatem diebus quinqua- 
ginta sol non occidit ; per bienem vero diebus quadra- 
ginta non apparet, 790. 

Tonilrua unde efficiuntur, 791. 

Topazius, lapis pellucidus et vitro similis ; illius vir- 
tutes, 899. 

Topi unde sic nuncupati, 1226. 

Trinitas quà, et quee in ea sint, 694. 

Typhon, venti genus, sic dictus guía verberat et pro- 
sternit quidquid illi se obtulerit, 755. 

Tzycanisterium quid, 1223. 


U 


Undecim numerus judicialis poenas decernens iis qui 
criminum arguebantur, 1014. 

Unio personalis et relativa, 691, 694.Unio divina,605. 

Unitas essentialis et differentia quee, 691. 

Ursa, cum capitur, retia non arrodit, et quare, 778. 


ν 


Vacuum quid sit juxta philosophos, 159. 
ventus quid sit; unde varii oriantur venti, 754, 755, 
19 


Verborum non unicus est color, neque figura unica, 
1172. 
Veritatis semen in terra non est, 1137. 

Virge, qua& in aere apparent circa eolem,unde orian- 
tur, 751 

Virtus una quidem genere, sed plures specie diverse, 
1130. Virtutum tres sunt ordines, 718. Sex sunt etiam 
gradus virtutum, scilicet : physica, ethica, politica,por- 
galoria, theoretica, et theurgica, 718, 719. Tres virtutes 
perficiunt hominem : sanctitas,justitia et prudentie,719. 
Aristoteles quatuor generales numerat virtutes, ibid. 
Virtutum perfectio a Deo proficiscitur, 722. 

Vita contrariie agitatur mutationibus, 1171. 

Vitis vino irrigata arescit et cur, 778, 179. 

Voluntas quee sit in homine, 715. 





ORDO RERUM 
QUJ£ IN HOC TOMO CONTINENTUR. 





GEORGIUS CEDRENUS. 


HISTORIARUM COMPENDIUM. (Continuatio.) 9 

EXCERPTA ex Breviario historico Joannis Scylitze 

Curopalale. 301 
MICHAEL PSELLUS. 

Diatriba Leonis Allatii de Psellis eteorumscriptis. 478 


OPERUM PARS PRIMA. — OPERA THEOLOGICA: 


Exposrrio CANTICI CANTICORUM. 538 
DE ΟΝΚΙΕλΗΙΑ DOCTRINA. 681 
1. — Professio fidei. 687 
2. — De vocabulis quibusdam in Christianorum 
dogmate usurpari solitis. 687 
. — De Enhypostatis sive hls que persone p 


hypostasi insunt. 6 
4. — De Enhypostato, sive personaliter unito. — 690 
b. — De consubstantiali. 690 
6. — De simul personam constituentibus. 691 


PATROL. 68. CXXII. 


1. — De essentiali unitate et differentia. 691 
8. — De personali unione et differentia. 091 
9. — De relativa unione et differentia. 694 
10. — De sanctissima Trinitate. 695 
11. — De eadem sanctissima Trinitate. 694 
19. — De ratione communicationis idiomatum. 695 
13. — De divina unione. 695 
14. — De nature divinse impassibilitate. 698 
45. — Quis Deus. 698 


16. — Quomodo prescit Deus res mutationibus ob- 
noxias. 698 
17. — Quodnam primum elementum,a quo muudum ΄ 
concedere capit Deus. 
18. — Unde homines notionem Dei acceperint. 
19. — Pluresne sint angeli an homines. 9 


20. — De mente. 102 
21. — Iterum de mente. 702 
35. — Iterum de mente. 782 
23. — De eodem argumento. 703 
94. — De eodem. 103 
25. — Adhuc de mente. 703 


46 


4431 
'96. — De eadem. 706 
27. — De anima. 706 
98. — De unima. 106 
29. — De anima. 101 
30. — Adhuc de apima. 707 
31. — De anima. 101 
33. — Num anima in apgelum mutetur. 707 
33. — Num principii expers sit anima. 710 
4. — Accuratius de aniug facultatibus. 7110 


35. — Quomodo Plato simul docet animam de geni- 
tam esse et immortalem. 710 
36. — Qualis animarum generatio secundum Plato- 
nem. 711 
31. — Quare anima media sit inter partibilia et it- 
partibilia. 71 
. 398. — De cujusanim:e generatione agit in Tima-o 
Plato. 711 
39. — Quot et quanam sint apime facultates. "4 
40. — Quid est natura. 714 
41. — Quoinodo distinguuntur communes operatio- 
nes anime et corporis. πι 
42. — Quando anima nascenti corpori unilur. 114 
43. — Quomodo anima unitur corpori. 115 
- 44. — De anima irrationabili. 115 
45. — Quid voluntas et ratiocinum practicum. 15 
46. — De electione et attentione. 
AT. — Utrum corpus anima, an anima corpore solve 
tur. 7 


48. — De virtutibus. 118 
49. — De virtutibus. 118 
50. — De virtutibus. 119 
$1. — Adhuc de virtute. 119 
52, — Adhuc dn virtute. 719 
53. — Adhuc de virtute. 199 
54. — Adhuc de virtutibus. 132 
55. — Auhuc de virtutibus. 722 
$0. — Adhuc de virtutibus. 199 
5]. — Adhuc d. virtutibus. 123 
58. — Adhuc de virtutibus. 123 
59. — Quomodo differunt principium et elementum. 
2 
60, — De principiis, quid sint. πού 
61. — De materia. 126 
62. — De causia. 726 
63. — De figuris. 721 
61. — De coloribus. 121 
65. — De 1nistione et permistione. 721 
66. — De generatione et corruplione. 130 
67. — De corporibus. T30 
68. — De parviesimis corpusculis. 130 
69. — De variis generibus cognitionis. 130 
10. — Quomodo, eemper operante Deo, non aàemnper 
ejus reddiinur participes. 131 
11. — Num quid mali sit in angelis. ^31 
72. — Num incorporalia sint in loco. 131 
13. — Num materia sit bona. 131 
74. — De eutium reveraione ad Deum. 194 
15. — De tempore. 134 
16. — De motu. 134 
TI. — De necessitate. 194 
18. — De fato. 735 
79. — De fortuna et caau. 135 
80. — De &vo ac tempore. 135 
81. — De quinque sensibus. 135 


82. — Num verum sit aliquos a videntibus fascinari. 
738 


83. — Quando fetus concipiatur. 138 
84. — Unde contingat eimiles vel dissimiles paren- 
tibus nasci liberos. 738 
85. — Quomodo flapt somnia. 739 


86. — De sanitate, morbo et senectute. 739 
87. — Quare qui jejunarunt eiliunt magis quam esu- 
riunt. 139 
88. — De coli substantia. 139 
89. — In quot circulos ccelum dividatur. 742 


90. — Decirculo lacteo in ccelo, sive Galaxia. 742 
91. — De visis radiis in colo apparentibus. 742 
93. — De apparentibus in calo sanguinolentis colo- 


ribus οἱ bhiatibue. 743 
93. — De magnitudine solis, lune et terre. 143 
94, — De eclipsi solis. 143 
95. — De eclipsi luna. 143 
96. — Num aol sit calidus. πλ 

' 97. — Qualis sit astrorum substantia. 746 
98. — De stellaruin rotatione ac motu. 1460 
99. — Quales figure stellarum. "KT 
100. — De ordine stellarum. 711 
101. — Unde lumen habent stelle. T41 


ORDO RERUM 


1153 


102. — De stellarumsignificatione,et quomodo biems 

et estas flant. 71 
103. — Quanti temporis periodus singulis planetis sit 

tributa. 13 


104. — De cometa. 150 
105. — De pluvia, grandine,nive, pruina et rore, 736 
108. — De iride. 150 
101. — De bulone. τοι 
102. — De virgia. 431 
109. — De parheliis. 1M 
110. — De ventie. 154 
111. — De typhone. 135 
112. — De ecnephia. 13 
113. — De fulminibus. 155 
114. — Deo presterc aive igneo turbine. 758 
115. — Quomodo coeperit mundus. 198 
116. — Num unum sit hoc universum. 133 
111. — De vacuo. 739 
118. — De loco. 139 
119. — De spatio quod philosophi Χῶρον appellant. 
139 

120. — Num mundus ait animatus. 75) 
121. — Num mundus ingenitus sit. et incorruptibilis. 
162 

123. — Num mundus uutriatur. 762 
123. — De mundi ordine. 762 


124. — Quo cauea seit miundumhunc totum inclinari. 


125. — Quomodo quis per Grecorum demonetratio- 


nem perspectum habere possit mundi finem. 194 
136. — Quaenam mundi dextra sint,quenam sinistra. 
1603 

127. — De partium terre mutatione. To3 
128. — De terre motibus. 106 
129. — De magna hieme. 786 
130. — Quare maris aqu: salsa sint. 160 


131. — Quee causa sit quare in mari quoque dulces 
&que reperiantur. 1-T 
132. — Quare aqua marina arbores non alantuor. 16: 


133. — Quare oleo in mare effuso perspicua ejus agn: 
flat et tranquilla. 

134. — Quidsit cauesm,quare,zi fülminetangalur mare, 
sal emergat. T10 


135. — De Euripo sive sestu Euboico. ή 
136. — Quare arbores ct temina lztius incrementum 
capiant a pluvialibus quam fluentibus aquis. T 


— Quare ex aquis pluviis illie melius rigant que 
cum tonitru cadunt et fulgure. 110 
138. — De lacubus quibusdam. 71 


139. — De fluviis. 7i 
140. — De incremento Nili. Th 
141. — Quare solus e fluviis Nilus aures non emiltat. 

Tí 
1412. — De regnis maximis. 11 
149. — De saporibus. Ti 


144. — Quare pastores pecoribus salem praebeant. 7i 
145. — Quare polypus mutat colorem, prout sans 


adheserit. 115 
140. — Quare planta pedis anterioris in urso euavi:- 
sima est in cibum. 19 


147. — Quare Dorii malum grammis proventum ες- 
optant. 171 
148. — Quare ursa non arrodit'retia quando capitur. 


149. — Quare loligo superzaquis visa signum esit tem- 
pestatis. "18 
150. — Quare frumentum in lutoso,hordeum in aride 
conegrimus &olo. 
151. — Quare vitia vino irrigata, maxime quod im 
edidit, exarescat. 
152. — Quare rota letius florent fetentibus planta 
juxta naicentibus. 119 
153. — Quare aprorum lacryme dulces, cervorum 
eint salam. 1:9 
154. — Quare silices et plembi lamine aque imposilz 
illam frigidiorem reddant. 113 
155. — Quare paleis et vestimeutis injectis nix con 
servatur. 18 
156. — Quid sit bulimos. 782 
157. — Quare carnes ex fico arbore suspense tenerioe 
res flant. 182 


QUE&STIONUM NATURALIUM SOLUTIORES. 18 
Proc mium. TN 
1. — Terram rotundam esse. 18b 
2. — De terree magnitudine. 781 


3. — De elementis que suot infer terram et eclum. 
et de passionibus quee ad ea attinent. 199 


1453 
&. — De aere, igne, nunibus, fulguribus et tonitri- 
bus. τοῦ 
5. — De terre motibus. 791 
6. — De comeis. 794 
1. — De ventis. τοι 
8. — De iride. 195 
9. — Dearea. 193 
10. — De cceli forma. 195 
41. — De mundo. "95 


12. — Num 8it mundus animatus et Providendia gu- 
bernatus. που 


13. — Num sit mundus incorruptibilis. 195 
14. — Num mundus nutriatur. 198 
415. — De ordine mundi. 198 


16. — De inclinatione mundi. 198 
17. — Quaeritur num sit quoddam vacuum spatium 
extra mundum. 748 
18. — Quod sit mundi dextrum et quod sinistrum. 798 
19. — Queenam ait mundi essentia. 199 


20. — De circulis in cclo excogitatis. 799 
21. — De astrorum natura. 799 
22. — De astrorum formis. 799 
23. — De astrorum motu. 802 
24. — Unde illuminantur stellm. 803 
25. — Quomodo fiunt quatuor anni tempora. 803 


26. — De magnitudine solis et lune. 803 


21. — De solis defectu. 806 
28. — De substantia, lumine et forma lune. 806 
29. De lung defectu. $09 
VERSUS DE DOGMATE. 811 
D'ALOGUS DE OPERATIONE DJEMONUN. 818 
Praefatio Gaulmini. 818 


Cap. I. — De Euchitis et Enthusiastis. — Hareticorum 
dogmatum cognitionem piie non minus prodesse, 
quam pharmacorum lethaltum medicis. 819 

Cap. 1I. — De duobus Manicheorum et tribus Euchi- 
tarum principiis. 823 

Cap. IIL. — Quare Satanael Dei filius db Euchitis di- 
catur. — Hereseon origo 8 Satana. — Quam ceci men- 
teque capti eint heretici, qui daemonis illusiones non 
deprehendant. 8926 

ap. IV. — De spurcissimis Euchitarum ceremoniis, 
qui sacrorum initio cibos et pocula oleto et stercore per- 
lita degustant.— 821 

Cap. V. — Mystici Euchitarum sive potius exsecrandi 
sacrificii explicatio, quod cineribus et sanguine infantis 
ex incestu concepti et a se occisi constat. 831 

Cap. VI. — Querela de bonarum litterarum bono- 
rumque morum studio, heereticorum Antichristi preur- 
sorum strophis el sedilionibus ubique gentium profli- 

34 


gato. 

Cap. VII. — Corpora demonibus nihil secius atque 

angelisipsis ccelestibus esse, hominibusque apparere. 835 
ap. VIII. — De angelici corporis a dtemoniaco,splen- 
dorisque 6 solari differentia et discrimine. 838 

Cap. IX. — Doemonia lucifuga, aquea et subterranea, 
tanquam materie alfecta passioni obnoxia esse,sperma- 
que emittere atque ali. 8 

Cap. X. — Aerem, terram, aquas, universum denique 
mundum demonibus scatere plenumque esse. 842 

Cap. XI. — Sex ease summa daemonum genera,eaque 
triangulo scaleno, ul celestia isopleuro, bumanaequae 
isosceli seu cquilalero analogice respondere. 43 

Cap. XII. — De tentationibus, titillationibus illece- 
brieque deemonum ; quibus ad se pellicere conantur ho- 
mines, eosque potissimum qui vitiorum in se fomitea 
minime restringunt. 846 

Cap. XIII. — Quare demones in bruta animalia non 
secus atque in homines insiliant,obiterque de subterra- 
nei deemonii lucifügique, quod mutum et surdum dici- 
tur, energia et exorcismo. 850 

Cap. XIV. — Contra medicos, energias seu operalio- 
nes demonum haudquaquam a corruptis humoribus 
procedere, ut lethargus solet, elc. 851 

Cap. XV. — Energumenos, seu a demone possessos, 
80la virtute divina curari probat, historiamque subjungit 
Euchite cujusdam prestigiatoris, qui Elasone Constan- 
tinopolim captivus abductus est. 

Cap. XVI. — De Armenio quodam prestigiatore, qui 
demonem ferro a puerpera Graeca, que sermone quem 
ignorabat Armeuio utebatur,abegit. 858 

Cap. XVII. — Triplex questio ex precedente de&mo- 
nis energía : 1. An demones alii mares,alii femine sint; 
3. Απ linguis omnibus loquantur ; 3. An percuti queant 
patibilesque sint. "U 859 


ου IN HOC TOMO CONTINENTUR. 


1434 


Cap. XVIII. —Quinam flat ut damon modo virili,modo 
feininea forma appareat,ejusdemque ut aeris e£ nubiam 
colores sintvarii. . 862 

ap. XIX. — Quare demonium quo vexantur puer 
pere forma potiesimum muliebri appareat. 863 

Cap. XX. — De vario demonum sermone, pro regio- 
num, in quibus versantur, varietate. — . 806 

Cap. XXI. — Ferrum deemonia cur extimescant, ini- 
primisque τὰ πρόσυλα, hoc est, materie aífecta,tanquam 
omnium mazrime meticulosa. . 8617 

Cap. XXII. — De gentibus et ceteris vere serioque 
demonum cultui addictis, deque Marci hujus resipiscen- 
tia οἱ ad fidem orthodoxam reditu. 870 

Cap. XXIII.— Quomodo diemones percutiantur,deqne 
demoniaci a solido corpore differentia. 7A 

Cap. XXIV. — Ex variis prenotionis modis, quinam 
demonibus competat propriusque sit. 874 


GRECORUM OPINIORES DE DAEMONIBUS. 875 
DE LAPIDUM VItiTUTIBUS. 881 
Ερ.6ΛΑΜΜΑ in S, Gregorium Nazianzenum. 899 


CBAnACTEnES Gregorii Theologi, Basilii Magni, S. Joan. 
Chrysostomi et Gregorii Nysseni. 902 


Ix SANCTOS TRES HIEBARCHAS. 907 
ExcoMiUM ET OFFICIUM STMEONIS METAPHRASTAE. 810 
IN cCOLLAPSIONEM TEMPLI SANCTE SOPHLE. 911 
D& MORTIS DETERMINATIONE. 915 


OPERUM PARS SECUNDA.— LEGALIA ET ΟΑΝΟΝΙΟΑ. 


Οπιατιο Nowocaxoxis ad imp. Michaelem Ducam. 919 


SYNOPSIS LEGDX. 924 
Preefatio. 924 
COMPENDIUM LEGUM VERSIBUS lAMBICIS. 925 
Note Franc. Bosqueti. 974 
Note Corn. Sieben. 9091 
Lectiones varie. 1006 
Dg XOMINIBUS ACTIONUM. 1007 
Dz NOMINIBUS LEGUM. 1023 
OPERUM PARS TERTIA. — PHILOSOPHICA. 
DE ANIMA CELEBRES OPINIONZS. 1030 


Quop ANIMJE MOTUS COELESTIBUS MOTIBUS SIMILES SINT. 1075 


CowuENTARIUS IN PsycHoCcONIAM PLATONICAM. 1078 
ExPosirio in oracula Choldaica. 4115 
ExPosiri0 brevis dogmatum Chaldaicorum. 1150 
Ix Μελοῦβιι ΤΗΙΦΝΕΟΙΡΘΤΙ PIMANDRUM. 1154 
OPERUM PARS QUARTA. — HISTORICA. 

DE Locis eT NOMINIBUS ÁTTICIS. 1155 
Ix gQUUM /£REUM IN HiPPODROMO. 1161 
EPISTOLA. 1162 
I. — Metropolitee Thessalonice, qui factus est rheto- 
rum magieter. 4465 
11. — Eidem. 1166 
]II. — Eidem. 1166 
IV. — Ad Ciesarem Ducam. 4110 
V. — Eidem. 1170 
V[. — Eidem. 1170 
VII. — Eidem. 1171 
VIII. — Eidem. 1174 
IX. — Eidem. 4115 
X. -- Eidem. 41178 
XI. — Eidem. 4119 
XII. — Cesari. 1189 
1186 


FRAGMENTA. 
APPENDIX AD OPERA MICHAELIS PSELLI. 


AwxowMi de antiquitatibus Constantinopolitanis li- 
bri 1v. . 0... 1817 
Preefatio. 1187 








1455 ORDO RERUM QU/JE IN HOC TOMO CONTINENTUR. 1456 


Liber I. x Qui incipit. & palatio Chalces et a Millisrio templi Sancte Sophis. 1290 

ac pertingit ad portam Auream. 1 

Liber T — Qui incipit a Tzycanisterio, Hodegetrise Τεστάκεητον SALOMON. 1513 

θοο]θεῖα et Manganie,ac pertingit ad Blachernas. 1233 Addenda. 1958 
Liber III. — Qui incipit ab &ltera parte S. Sergii et pa- Fabroti Glossarium. 1362 

latiis Sophiani I usque ad muros occidentales Magna- Index In Cedrenum. 1405 

rum Portarum. 4281 Index in Joannem Scylitzam. 1442 
Liber IV. — Continens historiam et descriptionem Index in Michaelem Psellum. LETU 


FINIS ΤΟΝΙ CENTESIMI YICESIMI SECUNDI. 


ο. ----- QE 
Sencti Amandi (Cher), — Ex typis DESTENAY. 

















Mun 


3 2044 ' £044 078 502 


^ THIS VOLUME 
DOES NOT CIRCULATE 
DUTSIDE THE LIBRARY 








Manum 


3 2044 . 073 5 


- THIS VOLUME 
DOES NOT CIRCULATE 
DUTSIDE THE LIBRARY